|
^^
|
m.um
|
— *»,M*ipv<flpw¥«F™».. ,..!»,«#,..
|
|||||||||||||||||||
|
•JOHANNIS VOET
JCti Sc Anteceilbris in Academia'
Lugduno-Batava* COMMENTARIUS
|
|||||||||||||||||||||
|
A D
|
|||||||||||||||||||||
|
PANDE
|
|||||||||||||||||||||
|
/\&*
|
|||||||||||||||||||||
|
{■
|
|||||||||||||||||||||
|
In quo prseter Romani juris principia ac con-
troverfias illuftriores, jus etiam ho- diernum, & prascipuse fori quse- ^" ftiones excutiuntur. Pars btcc pojlerior cmtinet oclo & "pigmti libros pofleriores.
|
|||||||||||||||||||||
|
tJ^<y^^k^v
|
|||||||||||||||||||||
|
LVGDVtfl BATAVORVM,
|
|||||||||||||||||||||
|
Apud JOHANNEM VERBESSEL,
M. D C C. IV.
Cum Prfyilegio*
|
|||||||||||||||||||||
|
LECTORI BENIGNO.
tf^TOpjl ardius k me nunc demum impleri fidem , in primi volumi*
t|^'Ef§9; nis prrfatione datam , de fecundo hujus commentarii tomo
SI6il3& edendo, non in fequiorem partemte interpretaturum , fpe-
<^§j£^, rare aufim, »Leclot* benigne, fi me, quotidianis profeffio-
nis publica? negotii* difirictum , horas tantum fuhcifivas operis hu;us
abfolutioni lmpendere potuifie cogitaveris , atque infuper materiarum
partis hujus pofterioris amplitudinem refpexeris ac difficultates, quar
fsepius occurrerunt arduse adeo atque implicitae, ut ad eas felicitej fu>
perandas Iongiore tra&u temporis, ac meditatione intenta diuturniore,
quam quidem ab initio prsefumferam , opus fuerit. Quamvis au-
tem haud gravefuiflet, apparatu majore de pluribus difTeruiflc, tamen
brevitatis ftudium in prirais curae mihi effe oportere deprehendens,
verbis, quoad ejus fieri potuit, parcendutn cenfui, rebusquepotiffi-
mum, compendio quidem, nec tamen eo minus pro dignitateexpli-
candis, incumbendum* quarum etiam copia varietatequetantumnon
obrutus, evitare haud potui, quin pars haec fecunda in longe majo-
rem, quam prima, excreverit quantitaterrj, ne alioquin , quod qui-
busdam accidit, pofteriora minore viderer diligentia , quam ptiora,
tra&affe, atque adeo ultima primis, qualibufcunque 3 non refponde-
rent. Caeterum, eum Virorum Doftiffimorum lucubrationes, in quas
indies, etiam aliud agendo, incidimus, de nonnullis ulterius cogitan-
di, addendi, limitandi, anfam praeberent, in hujus voluminiseapar-
te, quae jam ance biennium excufa fuit, meum de quibusdam calci
hujus operis adjiciendis propofitum fignificavi, atque etiam nuncex-
ecutus fum* Si quid vero tum in hac, tum in piiore commcntarii
hujus parte afTe&averim , id unum fuit , ne quemquam ofrenderem ,
neque tumidiore inflatoque fcribendi genere uterer, fed sequabili at-
que perfpicuo s eo excepto, quod in tit. de quaflionibus pro mode-
rato in criminibus indagandis tormentorum ufu pluribusagens, aliam
quodammodo dicendi rationem adhibui, oratione ante annos pluri-
mos publice recitata , nunc typis ibidem defcripta. Carmina, ficju-
bentibus Auctoribus eorum Ampliffimis atque Clariffimis, pnrmitti
pafTus fum, non, quod tantis mea encomiis digna putem, fed utpu-
blicum amicitise benevolentiaeque , qua me dignantur ac profequun-
tur, quamque magni me facere profiteor, teftimonium exftaret.
* 2 IN
|
||||
|
I N O P U S
Scientia Juris Civilis Romani
BT
Hodicrni Forenfis
Abfolutijfmum \...
ANNIS VOET
Antecejforis in Academid Lugduno BataVa
Chrijjimi. T Ttile jucundo culte mifcere laborans,
Nobilior meritis, prsemia digna refert.
Nodofos apices Juris diffolvere ftri&i Vix eft unius, nec leve mentis opus. * ■, - ■'■' ■'..-, ' ";
Attamen huic praeftat, Prudentis nomen & omen
Na&us, ut arbitrio comprobat ipfa Tbemis:
Qui, quid habet folidi Cajus, quid Sccvyola, Paulus , Clojfa quid Sc Baldus ,go\l\git Arte Boni:
Quid Patrii Mores, quid Confuetudo , Tribunal, Antiquum removens Fabula quod tulerit.
V O E TIU S hoc ftudio dextro perfeck utrumquc Procedens fixo, nec titubante Tede*
Caufidici laudate Viri difcrimina mentis, Qu3e funt Unius \ Da ftudiofa Cohors
Npmen venturis: da debita grata Magtftro, Deficiant nunquam Corda vel Ora fiio^
Tenui Mimrva, gratante tamen> animo ,
Academim S? Forogratulamepofiiit v MICOLAUS VRYBURG. J. C.
|
|||||
|
VIRO
|
|||||
|
V I R O
SVI JB V l 0 R N A M £ N 1'0
•JOHANNI VOET>
Juris confultiffimo, & in ACADEMIA LUGDUNO
BATAVA ANT^CESSORI Eximio, |
|||||||||
|
Cum ^ANDECTAKVM abfiBijJettotum COMMENTARIVM
jam in lucem edcndum,
Hic arcana patentjpenetralia juris: adefte,
O nimium, fpreta fedulyrate, rudes, *
Effe quid hoc dicam? moritur do£trina5 vacillat,
Langu^t, abit legum, quodftetitante, decus:
Roma togata jacet, Grajas, periiftis, Athenx^ Nunc Batavis laudi eft Gallica verba loqui.
Trifte velut lolium fponte ignorantia crevit; Inclyte v i r , quotTu pe&ora caxa vides!
Auxilii jam flebat inops Aftrasa, meaque, Dixifti, auxilium fentiet illa manu.
Ergo tempus erat ploranti accendere lumen, Et magnum Latii condere juris opus •
Tempus erat noftri conjungere temporis ufum, Et pulsa nitidum reddere no£te diem $
Reddebas^ dignusque fuit labor ille triumpho, Quamque Tibi laurum gratulor, unus habes.
An quisquam Oceano tam credere vela patenti Audeat? aufurusnemo, putamus, erk.
* 3 Pra>
|
|||||||||
|
Prxclarumvetuere mori fua fcripta Maronem,
Profluet e fcriptis par Tibi vita tuis.
Sidera dum current, toto cantaberis Orbe, ■'■i '--,'■'■■ '*■'■-. . ..J*-' V- : ,. .'■■«■..» V ~« ■•' r *■'
Sidera qui do£to vertice fumma feris.
Rara avis in Mundo, nigrique erit inftar oloris, Quipoterit ftudiis Voetius effe fuis. L. VANDE POLL,
> ■■
Anteceflbr Ukraje&inus.
|
|||||
|
IN
|
|||||
|
I N
Clarijfimi, Emditijftmi, & qmt>is puclara de %pmam, atqm
Hodiemi juris-prudentid meriti Viri |
|||||||||
|
J
|
OHANNIS VOETn,
|
||||||||
|
AntecelToris Lugduno-Batavi Ionge Celeberrirni
COMMENTARIOS ad PANDECTAS
Juris Juftinianei.
Quam fecli improbitas feleis opprefferat aufis3
Sarbara quam dudum 'Doclorum infcitia facro Dejecitfolio, JURISPRUDENTIA tandem Extollit rediviva caput, cui V O E T1U S omnem Brroris nebulam7 tenebras fc? noclis opac<$ Am&vet, atque noyo perfundit lumine Leges. Jguare agite, o duplicis confulti juris & JEqui,
Hoc Opus, hic Liber efl% in quo Vos maximus Auclor Belgarum Moresque docet, Legesque Qujritum, Qim quondam totum %omanis fafcibus orbem Subjecere^ Fori quas publicus approbat ufus, Styts non Ambitio, nec amor fceleratus habendi, Neye fuperftitio, tot jam labentibus annis, Neye Fori rabuU potuere refigere noftri. Tu quoque, Tu, Latii juris fludiofa juloentus,
0 Batavi jfes pulcra Fori, Compendia juris Sunt damnofa tui dijfendia temporis, ipfas Cauta ntfi in vafio feBeris Corpore Leges. Jejunos alii edifcant, recitentque libellos, GJuj. nihil omninoprater compendia curant^ Sola fapil quorum crambe repetita palato i Tu V O E TI inprimis lege Commentaria: nil eft 'Doclius aut melius, fi quid mihi creditis, illis. Hsc^aliis miffis^ Tibi funt Verfanda diurnd Noclurndque manu: nec enim pr<zftantius ullum Vidit opus feclum^ nec fecla futura videbunt. Quicquid Brijfonius, Cujacius, atque ^Donellus, Et fuperans omnes ^Duarenus in arte docendi, Vtque alios taceam> tot maxima nomwa, Fabri Vel
|
|||||||||
|
Vel docuere oiim > H>el non didicere, dijerto
V O E TIU S ore docet, docloque Volumine pandit , Atqae, eYitatis falebris 3 quibus alma jwventus cDecipitur1> Latii Vos in penetralia juris Ducitj Iff in juris tabularia facra BatafrU Certe ego ( nam memini, & femper meminiffe juToabit, • Tam facundo olim, cum me Leida alma tenebaty . * Doclior & melior quodfemper ab ore recejfl)
Huic me ^DoBori fateor debere, quod ipfe Nunc alios doceo , & mihi nomine gratulor Hlo. Vosqae, quid &f quotuplex qui femper habetis in ore,
Sujjiceret primosjuris quafi nofcere fontes , Jguiqueper oppono , & Refpondeo fancla docetis, Non aliter quam fi fana ratione carerent^ Jura, atque in varios fenfus fint cerea flecli 3 Fasque nefasque fimuljubeant in utrumque. parata j Doclores legum indocli, flerilesque magiftri, Difcite ab exemplo V O E TI meliore docere Lege tot egregios julpenes j quos cura parentum Commifit yeflr<e , cariffima pignora, cura. Maxime Vir, ^BataVi tutela decusque Lyceiy
Huic male graffanti Te fortiter objice pefli, 6}updfacis, & prifcum Themidi fic redde nitorem. Terge ita de nobis, & pofieritats mereri y *Dum Latii, Bataioique Fori conjmgere jura Pergis inexhauflo notlesque diesque labore, Ft juncla F,urop<i diffundere jttra per orbem, Nominis atque tui yicluram extendere famam Per, quas deYicit Romana potentia, quasque Fcedere conjunxit fibi Dfaa Batavia, terras. CORNELIUSvanECK,
Jctus & itt Acad, Uitrajeft. Anttceffor,
|
|||||
|
COMMEN-
|
|||||
|
; y . Pag. I
COMMENTARIUS
PANDECTAS.
LIBER VIGESIMUS TERTIUS.
T 1 T V L V S T? K 1 M V 5.
De Sponfalibus. SUMMARIA. .;■■
|
|||||||||
|
Uodie fponfalia fiipulatione paiult frmari posr.
funt. Quibus modis refrattarius poft fponfalm ad nuptias cogi nunc pofsit? an & tunct cum matrimoniumcum atiajam contraxit > 13. Qua fuerint jure civili jufta caufk recedendi
impune ajponfalibus aitere invito ? ubi deprodiga- litate , retigienis diverfitate, impotentia, m- greffuinmonafterium, aliisque. Quidhodietn pucedente vel fuperveniente fornicatkne jponf? autfponfa ftatuendumfit ? 14. guidjuris, fi fponfus tpfe fiupratorem fubor-
naverit f, vel fponfa fponfo peccandi occafionem dolofubmimfiraverit ? Quidjifponfa ante vel pofi fponfaliavimpaffafit, ignarofponfo} 15. Qumam alia moribus nofiris fint jufta caufe dt-
rimendijponfalia, quanon, paucis recenfetur; & monetur, non tamfaciles oportere effe Judices in fponfatiorum diffolutionem. 16. An filius majorennis , qui jure patrto potefi
clam parentibus fponfalia contrahere , dirimtrp. pofsit fic contrafta, invita fponsa, fubpratexttt dtjfenfus parentum ? 17. An minores adverfus fponfalia a fe contratld
pofsint in integrum reflitui ? 18. An & quando fponfalia utriusque confenfu djs-
folvi pofsint, quando magifiratus tali dijfolutioni autoritatem accommodare debeatvelnon? Ma,- gifiratum id agere debere ne dia copulatio pro- trahatur. 19. Sponfalibus diremtis , an & quando reftitui
debeant arrha & fponfatiiia iargitas jure civili ac moribus> 10. Qua pcena fint eorum» qui bina fponfaiiaeo-
dem tempore contraSta habent ? Qua potiorafmt fponfalia, ubi alia legitima funt, aiia ciande~ ftinaacforteconcubitufirmata> Quid, fipriora &pofieriora fmtlegitima> Quid, fi priora con- ditionalia,pofteriorapura ? Quid,fiprioraver- bisfuturi temporis, poftertora verbis prafentis tent- poris ac concubitu firmata > |
|||||||||
|
1. Ouid fponfaiia ? unde ditla ? Juxe novo folo
confenfu etiam inter abfentesfiunt. De fponfa- liumfponftonibus, & differentiA inter fperatam, patlam » fponfam ; deque proxenetis fponfatio- rum. 2. Qui pofimt fponfalia contrabere,qui »fl»? An
impuberes jure Romano ac moribus ? 2. An & quo modo prodigus jure civili ac bodierno ?
q. De fponfalibus dolo, metu, errore, perebrie-
tatemcontraftis. Et quid, fi poft, difcujfoer- rore, metu ceffante, dolo deteflo, confenfusli- bere repetitusfit > 5. jj« p<#w aut tutorum aut curatorum confenfus
requifitus fuerit jure civili ac moribus ? & an pa- ter aut tutor potuerit fponfalia dirimere ? 6. Sponfalia fub conditione iniri poffunt- An &
quando fponfalia conditionalia per concubitum fe- cutum purafiant, explicatur ? 7. An perduret obligatio ex fponfaiibus fub conditio-
ne, fi parens confenferit, mitis, ubtpaterpri- mo diffenfum rogatus dectaravit, fed pofi ad con- fentiendum induftus fuit? 2. De fponfalibus fub conditione natura impofibili
vel turpi contra£tis, an valeant jure civiti, Ca- nonico , hodierno> & an inita fub conditione turpi demum obligent, fi turpis conditio impleta fxt, an& fieam puella implere recufet ? $. An expeclandum conditionis implementum, f%
illa non impoftbiiis aut turpis, fed diffuitis fit ? 2 c. De fponfalibus ex die certo vel incerto fujpenfis,
& quando inde ad nuptias agi poffit ? 21. Sifiatutum fcripturam defideret ad probatio-
nem fponfaliorum, & ea defit, an confefsio fuf fciat, aut jurisjurandi delatio admitti pofsit, aut probatioper quinque teftes ? quo modo proben- turfponfalia, remifsive} 12. Qualis veteri & twvo jure civiliobtigatio ad nup-
tiasex Jpenfaiibus nata fuerit> De a&ione ex fyon{\iydilationematrimoniiultra biennium, re- folutione fionfalwum fub dijpendio arrharum. |
|||||||||
|
A
|
|||||||||
|
L i b. XXIII. T i t, I.
|
|||||||||||||
|
22. Recenfentur caftts in quibus fponftis, & fpon-
fa pro marito & Uxore babentnr; & cokira, qui- bus in cafihus id Vertim noit fir. h'~~* .tum fuiffe Suetonuis comjnemoret in vha^Aih
gufli cap. 34, hioiTtamen ab cO!\circa setatem fpOnfafia conyahcntium quicquam immutatum fuk. Scd, curu qujdam deJiifantibus padioncs nuptialcs faccrcnt, ut fruclum cx bonis dcfpon- farum pcrcipercnt^ & evitarcnt pcenas cccliba- tus , rc ipsa •tamcn nuptias aut nunquam aut tardius contrahercnt, atquc kaimtnatiimate fpan- fantm vim l(gis Julia: de maritandis ordinibus eluderent, (ut dicl:o loco fcribit Suetonius) nc id in pofterum contingerct , Auguftus cdixit, ne qua paftio nuptialis rata cffct, ubi ultra bien- nium effent nuptia; differcnda?, id cft, utom- nino decem annos nata effct, quam dcfpondc- re aliquis, 8c fmdum bonorum cjus pcrcipcre vellct; fecundum ca, quse a Dionc Caffio tra- dita libro 54. Confer Cujacium bbfcrvat. libr. 16. cap. 35. Henricum Brouwcr de jure ton- nUbior. libr.i. cap.$. num.ij. qul poftcriorto- to illo capite 3. de infantum ac impubcrumde- fponfationq agit, ac noftris moribus impube-. rum fponfalia vulgo improbata docet num. ult. 3. Prodigos fponfalia contrahcre nihil im- pedit ; ctfi cnim , quantum ad bona attihct , furiofum prodigus faciat cxitum. /. bisquiinn. $. ult. ff. de tutor. & curat. dat. ab his. & ob id non modo furiofi , fed & ejus , cui bonis irt- terdiftum cft, nullavoluntasfit. I furioft 40. ff. dereg.juris. tamen quia & mentis compostft, & naturalitcr quid agat intelligit, ac confentire poteft, atquc infupcr in fponfalibus «quc ac hup- tiis nullabonorum obligatio fit,fcd tantum perfo- nx nexu mutuo devinciuhtiir , proptcr quod etiam ad curatoris officium non pcrtinuit, pupH- lanuberctnccne; dum officium ejusinadmini- ftratione ncgotiorum conftat. I. fciendttm eft zo. ff. de ritu nuptiarum. confequens fuit, prodigum arbitratu fuo pofuiffe fponfaha ■mirc. Qtia; an lk noftris moribus probanda fint per omnia, mc- rito addubitcs: co quod nunC cx nuptiis ad fpon- faliafecuturisapud nos ac plures vicihos populos ftatutaria intcr conjuges bonorum communio hafci folet, quoties ea paclis dotalibus ckclufa noneft, adeoque non tantumperfonalisobliga- tio inducitur, fcd & adres, quibuscuratorda- tus, quibusque prodigo intcfdictum cft, porri- gitur interpofitus in fponfalia nuptia^que confen- "wi; quo facile fieret, ut prodigus opulentior, in- •fidiofis pelleclfts liixurise illecebris, vilitatcgbne- ris morumqite turpitudine indignKj forfitan 8c ipfa intempcrantia? vina in cauponis atque popi- pi^miniftranti, jungerctur fponfa?, nonvirofed opibus ejus nuptura:, atque ita calamitatem af- flicTio additura». Tanti fahe haac effe arbitror, ut inid procliYior fim j neque ffSonfalia,- nequc nup- tias
|
|||||||||||||
|
21. si dttohtis• cbntrdUis fponfalibuSi fponfa qut
iurc potiore kitebktut, mortua fit, aut defiftat fponte i an attera tunc fponfum atnuptias co- |
|||||||||||||
|
gcre pofsit ?
|
|||||||||||||
|
U
|
|||||||||||||
|
I qua? mns noftri
portio natqralis fit, fi qualj ufu hominum fre* quentata, quse ta- men< fimul toga- tos" in foro fa?- piffirae exercet, atque magnis in- ter fe animis committit , eft certe ca, qua dc nuptiis, earumque pfaearimu- lonibus fponfalibus , comitibus dotibus padis- que dotalibus, ac denique quam plurimis mb-' menti maximi effe<5tibus , tra&atio inftituitur. Sponfalia, aPlorcntinb definita, quod fint mcn- tio 8c repromifiio futurarum nuptiarum ,, ita didafunt a fpondcndo , eo quod morisfuitve- tcribus, ftipulari & fpondcre fibi uxores futu- *ras-; unde & fponfi fponfseque appellatio nata eft : licet fecundum jus civile recentius, fine ulla folcnni ftipulatione & verborum interven- "tu , folus confenfus fuffecerit ad fponfalii in- *tcr prefentes aut abfentcs pcr epiftolam autin- ternuncium conftitucnda. /. t*2: f.q.ult.ff.b.t, Confer Atilum Gellium Noftium Attic. libr.4. cap. 4. Alexandrum ab Alexahdro genial. die- rum libr. l.cap.^jnpr. HenricumBrouwer de jureconnubiorum libr.i.cap. 1. Quibus fponfalibus. parandis uti prsemitti poterant, 1 icet minus apud Romanos ufitata?, fponfalium fponfiones, feu; promiflioncs de fponfalibus in futurum contra- hendis, quo & inter fperatas, pattas, fponfas di- ftin£tio pertinet, (de quibusBrouwerd.libr. I. cap. 2. rmm.j. 2.3. Hottomannus derttunup- iiarum cap. I. ) ita quoque pararii feu proxene- ta.' fubindc adhibcbantur. /. ult. ff. h. t. Hot-; tomannus de ritu nuptiar. cap. 2. qui etiampro- xenctici nomine quid percipcre non vetaban- tur , fi modo itlud nec decern auri libras nec vicefimam dotis partem excederet. /. ult. C.b. t. 2. Contrahunt fponfalia omnes, qui&nup- ttas: ac viciilim,• qui a nuptiis, iidem & a fpon- falibus repelluntur, fivc ob furorcm aut aetatcm confentire ncqueant, five aliud legitimum nu- ptiarum impedimentum fubfit. /* fum 8. h tu- ur ii.li6.ff. b. 1.1. ftqttis tutor 60. f. quam- Vk'■<>. ff. de ritu nuptiartim. exceptis impuberi-; bus feptennib majoribus , provinciarum prsfi- dibus, & viduabus intra annitm luclus confti- tutis; qualcs fponfalia quidem, at non nuptias, rcBe contrahunt. /. in fponfalihus 14. ff b. t. l< jiquisofficittm $%*$■ deritunuptiarum, l folet 10* §. 1* ff. de bis iiiii notantur infamia. Quamvis. •cnim ab Augufto tempus fponfas habendi coarfta^ |
|||||||||||||
|
D E S P O N
tlas aliter a prodigo rc<5te contrahi, quam fi con-
currat confenfus corum, quorum autoritate ad nuptias minorennium ex locicujusquelegeopus cft. Nec multum ab hac fententia. abludit Hen- tic. Brouwer de jure connub. libr. i. cap, q.num. Hlt.infme. 4. Porro confenfui ad fponfalia defiderato
contrarius eft dolus & metus , de quibus ex pro- feffo a£tum fatis ad tit. ff. quod metus causa , & ad tit. de dolo malo. Eorumque titulorum ufum ad materiam fponfaliorum tranftulit prolixe fatis Brouwer d, libr. 1. cap. 17. & 19. Qui &in cap.18. cxponit» qualis error fponfalibus fuam demat firmitatem, quafis non; ficut etiam in cap. 4. nttm. n. & feqq. quando ebrietas confen- fumad fponfalia defideratum videatur exclufifTc. Sane, fi dolo vel errore difcufTo, vel metu ces- fante, confenfus novus ex certa fcientia ac libera volnntate rebus ipfis aut fa<£tis repetitus fuerit» inane deinceps ad doli aut metus aut jufti erroris exceptionem refugium effet; nec fatis tutus fue- rit, qui in amplexibus puellae pcr proximiores ejus deprehenfus mortis aut vulnerum metu fi- dem de ea ducenda dcdit, fi poftea fuse poteftatis fadtus, metuque in univerfumfolutus, concu- bitu fponte repetito firmaverit ad nuptias obliga- tionem. Abr. a Wefel ad novellas conftit. XJl- trajecl. art. 14. num. 17. & feqq. Brouwer d. libr. i.cap. i~>.num. 10. 5. Si fponfalia contracTuri in tutoria eiTent po-
tcftate, tutorumautoritasrequirebatur. /. fipue/- U 6. ff. h. t. licet puberes curatorem habentes fponlalia fuo potuerint arbitratu inire. arg. I. fciendum 10 ff. de ritu nupt, In patris poteftatc fi effent conftituti, hujus quoque confenfus asque ad fponfalia atque ad nuptias neceffarius fuit, imopraecipuefpe&abatur; adeo ut fufficcret, fi- liam non diffentire ; cui etiam nc diffentiendi quidem licentiam jus civile conceffit, quoties pater ei non turpem aut moribus indignum fpon- fum elegiffet: contra, quam in filiofamilias re- ceptum erat; quippe quo diffentiente fponfalia per patrem nomine ejus fieri non potuiffe pru- dentibus placuit. /. in fponfaltbus 7. $. 1. l.fpon- falia il.l. IZ.l.li.ff- b. t. eoquod ipfms filiifa- milias erat, fibi iponfam quxrerc; at patcrnum officium, filiabus qua:rere conditionem. /. ca~ ftte 19. ff. de ritu nupt. adeo ut aliquando etiam patres teftamento fuas filias pubcres impubercs- que deftinarent aliis fponfas. /. non eft matrimo- tiium 66. ff.de ritu nupt. I. fi patris 6* C. de inter- <liclo matrim. inter tut. & pupillam. Quemad- modum ex adverfo ctiam fola patris voluntate di- rimi poterant fponfalia filixfamilias ex jure pa- triae poteftatis: non itcm , fi fifia emancipata fuiffct. /. in poteftate 10. ff. h» t. ficut ncc, patre mortuo, iij tutorum aut curatorum poteftate fuit diffolverc fponfalia puellas, a patre vivo dcfponfa- tx; cum iniquum fuerit yifum, contra pater- nara Voluntatem corrupti forfan aut redemti tu- |
||||||
|
S A L I B U S. 3
toris aut curatoris arbitrium admitti, l.fipaterq..
C. b, t. Qiiae omnia quo usque noftris moribus obtineantautreprobatafint, ex iis, qusedepa- rentum fimiliumque in nuptias confcnfu in tit. de ritu nuptiar. cxplicanda crunt , manifeftum . fiet. 6. Poteft autem fponfalibus adjici conditio,
modus, dies. Conditio fi fit appofica, hone- fta ac poflibilis, eam exiftere neccffc cft, ante- quamcx fponfalibus» ad nuptias ohligatio nafca- tur, fecundum ordinariarn conditionis naturam; nifi poftca contrahcntes cam remiferint, exprcs- fe, vel tacite per fubfecutum concubitum. cap. deillis 3. cap.fupereo j. extra. decondidon. appo~ fitis. fi modo ea conditio fuerit, cujus adjcftio vci omiflio tantum dcpendcbat ab arbitrio illorum, qui fponfalia intcr fe contrahunt, veluti ,fifponfus domicilium mutehfi mtlts effe dcftnat. Nam fi condi* tioni adje&e inclufum fit illud, quod ad fponfalio- rum validitatem rcquiritur, ncquc cxpreffa remis- fio cjus ncque fubfccutus concubitusca cx condi- tionalibus pura faccret; puta, fi is, qui vcl qua? pa* rentum confenfu eget cx lcge vcl more,futurarum fecerit nuptiarum mentionem ac repromifTioncrn, fub conditionc, fi in eas paretu confenferit. Cui non adverfatur, quod in cap. per tuas G.extrt* de conditionibus appofitis. refcriptum legimus, etiam illa per concubitura purificari fponfalia, quasfuerant initaj^ patris & patrui confenfus ac- cederet. Scicndum etenim, neque patrui neque patris confenfum fecundum jus canonicum abfo- lute ad fponfalia vel nuptias requiri, magisque honeftatis quam ncceffitatis cffe. Ut proinde ex d. cap.6. firmeturpotiusfuperiorfcntcntia, ncm- pe, fponfalia ex conditionalibus per concubitum pura fieri, quotics conditio ca non includit, qua? in fponfalibus abfolutae ncccffitatis funt. Qua? etiamopinio fere communi interpretum calculo comprobata eft. VidcSim. van Leeuwcn Cenfurtt Forenfi part. 1. Ubr. 1. cap. 11. num. 5.6. Rc- fponfa Jurifc. Holl, part. 5. conftl. 106. pag. 3 5 8. Vinnium ad §. 1. Inftit. de patrikpoteftatenum. ult. Nec animadvcrto, cur a Pr#ceptoris fui Vinnii fentcntia reccfferit Brouwcrus de jure con- nubiorum libr, 1. cap.n. num. 14. & 3 r. Efto enim, quod concubitus inter fponfum fponfam- que noftris moribus matrimonium non faciat, ( quod & veriffimum, dum non nifi certa forma variisquc prsmiffis nunc nuptiat cx patriis legi- businiri poffunt, ut tit, z, dicetttr) cfto quo- que, quod folus coucubitus fponfalia non faciat, fed lcgi Julise de ftupris fubjaceat; efto dcnique, quod & pratmaturus inter fponfum fponfamque congrcffus ftuprum fit; non tamen inde fcqui- tur, ex fubfccuto concubitu non fifmari magis puramquc fieri ex fponfalibus prEeccdentibus ad nuptias obligationem. Si cnim jure Divinoad ducendam pucllam atque dotandam exfolocort- cubitu fcfe devinxcrit', qui cam ftupraverat s ut- cunque nulla omnino prjeceffifTcnt fponfalia. A 2 Exodi |
||||||
|
4 L i b. XXIII. T i t. I.
|
|||||||
|
Exodi cap. 22, verf. 16. 17. Deuteronomii cap.
22. verf. z8. 29. Si hodiernis moribus ftupra- tor pucllse ex ipfo ftupro volenti illato incipiat obftri&us effe, ut aut ducat ftupratam aut do- tct, tefte Groenewcgio ad $. 4. lnftit. depublicis judiciis ( dc quibus alibi latius ) abfurdum fanc fuerit, eum, qui jam fub conditione fccit nup- tiarum futurarum rcpromiflionemdubfccuto con- cubitu vclle demum videri obligatum ad nup- tiarum implcmcntum,ubi conditio extiterit fpon- falibus appoiita ; ca vero dcficicnte , omni ad nuptias contrahendas obligationi velle fubduci. Finis utique fponfaliorum eft, ut nuptise fcquan- tur , & concubitu confummentur : qui ergo jam , antkipato tempore fponfa: conditionalis pudkitiam pralibavit, non jure declinat contra- Cium nuptialcm,cujus jam fine voluit poft natam cx fponfalibus conditionalibus nuptiarum fpem premature gaudere; nec ratio patitur, ut quis dcfideret, ctiamnum ex conditione fufpenfam raanere ad nuptias obligationem , qui obliga- tionis effectum mutuum jam prseftitit fponte atque admifit: prsefertim, cum dubium non fit, quinis, quifciens folvit debitum exconditione ctiamnum fufpenfum , hoc ipfo intelligatur re- mififle conditionem, qua? per ignorantiam fol~ vcnti falvam fcciffet indebiti condictionem. arg. l.cujusper errorem 53. ff de reg. juris. juncl /. fub conditione 16. ff. de condicl. indebiti. Juvat- que hanc fententiam> quod alibi ab ipfo Brou- wero fcriptum eft, audiendum non efle fpon- fum , fi repudium intentet fponfa: fuse ob id , quod illa ab alio ante vel poft fponfalia com- preffa fuit, quoties ipfe , poftquam haec refcivit, concubim eam complexus eft. libr. i.cap.2$. tium. ij. quafi remifla tunc fit pcr copulam fubfccutam conditio caftitatis fervata?, quse in dubio fponfilibus contractis ineffe creditur, & pb cujus defe&um rcpudium fieri poffe, in fe- qucntibus dicendum erit. 7. Ulud de conditione poftibili, fi parensin
mptiascovfenferit ■> dubium eft, an, fi pater ro- gatus primo confentire noluedt, deinde vero fgepius aliis intercedentibus in nuptias confen- tiat, filiusaut filia cx primo illo diflenfu a vin- culo fponfaliorum liberetur, an potius ex con- fenfu paterno poft interpofito etiamnum ad nuptias compelli poflit ? Prius Brouwero pla- cuit: fed verius eft, ex mutata patris volunta- tc & affcnfu poftea prseftito etiamnum firma- xi ad nuptias obligationem. arg. /. quo enim 12. §. Julianus 2. ff. rem ratam baberi. in qua, cum quaeftioeffet, anfidominus folutionem procu- ratori fadam ab initio ratam habere noluerit, poftea vero ratam habeat, agere contra debito- rem perinde poflit, ac fi ratum poftea non ha- builfet ii refponfum fuit, ratihabitionem poft- interpofitam efficacem effe , ad id fakem , ut agens poft ratihabitionem , mutata mente in- terppfitam, exceptione doli maU repelli poflit. |
|||||||
|
Quod co magis in fponfalibus nuptiisque pro-
bandum cft, in quibus utplurimum timidaero- gationcs primse honeftam folcnt repulfam ita pati, ut rogati ac negantcs videantur vclle re- petita rogatione vinci & exorari. Eoquefacit placitum Ordinum Ultrajectinorum de matri- monio 6. Oftobr. 1584. art. 10. Neque ob- ftat argumentum ex /. boves 89. $. boc fermo- ne 1. ff. de verb. fignif. Etenim diverfus plane ibi cafus eft : nam dum illic afferitur hoc fer™ mone, dum nupta erit, primas nuptias fignifi- cari, id denotatur , fccundarum ac tcrtiarurr» nuptiarum tempora cxcludi; cum ex adverfo m noftra queeftione non de primo & fccundo in prima aut fecunda fponfalia confenfu difccpta- tatio fit, fed tantum, an patcr, qui initio in- fpe&o ad confenfum induci non potuit, poftea tamen confentiendo fponfalia faciat rata efle. Et fane , fi patris ratihabitio ex noftris moribus nuptias faciat retro legitimas, licetprimitusdis- fenfum manifefto declaraflet, ac forte etiam eas ccepiffet arguere nullitatis; longe magis diccn^ dum fuerit , fponfalia ex confenfu patris poft negationem ac diffenfum fubfectuo firma rcddi, ac ad nuptias utrimque inducere obligationem; faltem fi res utrimque adhuc intcgra fit, acpoft denegatum ab initio confenfum alteruter nec- dum alia fponfalia amplexus fuerit. 8. Quod fi impoflibilis natura vel moribus>
conditio fponfalibus fit addita , ipfo jure nul- lius momenti foret ex juris Romani principiis nuptiarum repromiflio , eo quod & ftipulatio- nes & carteri contraclus impoflibili adjccta con- ditione vitiantur; quia in ea re , quse exduo- rum pluriumve confensii agitur , omnium vo- luntas fpectatur; quorum procul dubio in hu- jusmodi actu talis cogitatio eft, utnihil agicx- iftiment , appofita illa conditione quam fciunt efle impoflibilem. /. 1, §. item fub 1 r. /. »0» folum ii.ff.de obligat. & att. l.impoffibilisj.ff. de verb. obligat. §. fi impofftbilis 11. Inftit. dein- util. ftipulat. Nifi conditio impoflibilis per mo- dumnegationis fit appofita, vcluti, ftdigitoca- lum non tetigeris; tunc enim & pure contracium intelligi, & pr?efentem nafci obligationem, iri aperto eft. d. I 7. ff. de verb. obl. d. $. 11.de inutil. ftipul. At juris Canonici autoribus ma- gis placuit, conditiones probrofas contra fub- ftantiam conjugii infertas ( veluti, ft generatio- nem prolis evites , fi pro qu&ftu adulterandam te tradas , fi parata fis in matrimonium coire donee inveniam aliambonore vel facultatibus digniorem) cfficere, ut matrimonialis contractus, quantum» cumque fit favorabilis, effectucareat; reliquas autem appofitas turpes matrimonio non advec- fantcs, ( pnta fi furtum feceris) ut & impoflibi- les , debere propter favorem matrimonii pro non adjeftis haberi. cap. ult. extra. de condit. appofitis. itafere, utiid jure civili in inftitutio- nibus ac legatis ukimarum yolimtatum favore receptum
|
|||||||
|
D E S P O N
receptufn crat. §. io. lttftit. de bered. inftit. I con-
ditioues 14. ff.de tondition.inftitution. Nifi cum nonnullis dicfum cap. ult. extra. de condit. appo- fitis, accipias de conditionibus probrofis, ac im- poffibilibus, qu£ non fponfalibus de futuro , fed nuptiis per verba praefentis temporis contra&is acceffcrunt, convenienter iis quae occurrunt in cap. 6. & 7. caufa 5*. qutft, i. quiaPontifex matrimonialem contrattum effcctu carcre, &con- ditiones tn matrimonio appofitas fuifle , fcribit. Cui confequens tunc effet, jure Canonico circa conditioncs probrofas aut impoffibilcs fponfali- bus additas nihil innovatum fuifle , ac proinde fponfalia pertalium condirionum adje&kmem in totum fecundum generalem juris civilis regulam fuperius addu&am vitiari. Quicquid ejus rei fit, moribus certe noftris magis eft , ut juris civilis definitioniftetur, & licet a rc ferialudusabefle debeat, tamen ludere potius, quam ferio fpon- falia contrahere voluifle intelligantur , qui ex impoflibilivelpietatem, verecundiam, moresque bonos laedcnte conditione fufpenfam interponunt nuptiarum futurarum repromiffionem. Planc, fi ex circnmftantiis appareat, feriumfuiffenup- tiarum ineundarum propofitum, dum nuptiarum fpes a proco facta cft, & propofita puellse, tan- quam prxmium fa&i, natura quidem poffibilis, icd turpitudinem continentis, dum proci inter- effe videtur, licet ex turpi causa, turpem illam impleri conditionem, omnino ad nuptias obliga- tioncm ex hujuscemodi fponfalibus nafci rationis cft. Si enim probrofse conditiones ( quse civili- terimpoflibilesfunt) a&ibus intcr vivos additse, idco a&us illos vitient , & nullius faciant cffe momenti, quia contrahcntium in hujusmodi aBi- bits UU cogitatio eft, ut nihil agi exiftiment, appo- fita illa conditioney quam fciant ejfe impofsibilem, fecundum Maxiani ratiocinium in d. I. non folum 31. ff. de obligat, & acl. ergo a contrario, fi ap- pareat, ferium effe fponfalia ineundi propofitum, probrofse conditionis adjecfione non debent illa cenferi vitiata. Veluti, il pucllx ex fe prssgnanti nuptias fpondeat juvenis fub conditione, fi abor- tum veneno procuraverit, dum fua intercffe putat, ne ftupri cum puella commiffi, & ex partu im- minente propalandi, infamiam penes virosgra- ves & honeftos incurrat, &ut, licet bonus pri- vatim jam cfle defierit, bonus tamen publice in- tcrbonosvideatur. Idemqueeft, fifidemnup- tiarum futurarum puellx dederit, fub conditio- ne , ji illa copulam admiferit, atttfife nudam confpi- tiendam prtbuerit; dum fua intereffe putat, eo pretio prxfcntis libidinis voluptatem pacifci, & fortc pocnitcntiam tanti comparare. Neque in- tercfle arbitror , utrum conditioncs fuperiores implcta? fuerint , nec ne : nam & iis non im- plctis, ad nuptias nihilominus obligationem na- fci vcrius eft, perinde ac fi pure fponfalia con- tracta cflent: quamvis hic aliam Henrico Brou- wero fententiam ftare non ignorem, quiinhac |
||||||
|
S A L I B U S. 5
quidem conditione, /1 copulam admiferisy finu-
dam te confpiciendam prabueris, cxiftimat, non aliter pueliam ad nuptias agere poffe, quam fi rc ipsa conditionem adimpleverit ; caeterum fi pu- dieitix ftudens eam honeftati contrariam pati deinceps renuat, cam quoque matrimonii futurt fpe decidere, quafi deficiente conditionc: inea vero adjectione, f\ abortum veneno procuraveris» etiam non procurato ncc tcntato abortii, conftrin- gendum effe eunr ad nuptias cum prxgnante con- trahendas,cui tali legc matrimonii contrahendi fi- dem dederat. libr. 1. cap. 2,1. num. 17. 2o. Se"d ut, quod res eft, dicam, cur magis defideretur imple- mcntum conditionisji copulam admiferis &c.quam illius, fi abortum vcneno procuraverist rationem non animadverto. Cum enim conftet, omnem ante nuptias concubitum legibus interdictum efle, nec a ftupri probro abeffe, turpis xque cft utique con- ditiopriorilla, fi copulam admiferisy quam po- fterior, fi abortum procuraveris; cui confenta- neum eft, ut par in utraque turpitudinis rario efficere debeat,' vcl utramque implendam cffe , ut ad nuptias obligatio nafci poffit, vcl utramque pro non adjeifta habcri, 8c fponfalia perinde cffe- cfum fortiri, ac fi fine conditionis adje&ione con- tracta cflent. Utcunque enim contendere vo- lueris , abortus procurati gravius quam ftupri crimen efle, maxime, fi propter fponfalia fpes fit, fore, ut per nuptias vitium praematuri con- cubitus quodammodo expietur; id tamen ad jus diverfum in hifce conftituendum fufficiens nort cft j tum quia major paulo & minor turpitudo genere non differunt; tum quia ipfumquoque ftuprum cum fponsacommifllim non leves fubin- de poft fe trahit diflicultates, dum multis potcft nunc modis accidere, ut poft copulam matrimo- nium non fequatur, refracfario exiftcntc fponfb,' nec nifi per longas litium ambages ad nuptias compellendo, vel in fata concedente, antequam nuptiarum folcnnia , traclum temporis ex jure- hodierno defiderantia, interponantur ac decur- rant, vel alia puella cx fponfahbus prioribus recle contradtis ad nuptiarum implcmcntum con- tendcnte: quo fit-, ut cx fponsa ob defedum matrimonii proles illegitima in luccm prodeat, 8c luftuosa laboret macula nativitatis ; uti mater ipfa, matrisfamilias honeftatedcftituta, mere- tricularum gregi & contaminati profligatiquc pudoris fceminis accenfenda cft, fecundum ea , quae ab ipfo Brouwero fcripta d. librt 1. cap. 1 u num. z6. Quse cum ita fint, non aliudfupcr- cft, quam ut ex fponfalibus fub utraque condi- tione(^ abortus procuretur, velfi copula admiu tatur ) contradis ad nuptias juvcnem compelfi ftatuamus, five condirio impleta fuerit, five im- plementum ejus fponfa, faniorem fecuta ratio- nem, facere aut pati rccufct; ne alioquin me- lioris fit conditionis , quae turpe faclum adim- plet, quam quse mature pcenitens a probro abfti- net, & vktutem fceleri antcponit, Facitque A 3 non |
||||||
|
L i b. XXIII. T i t. I.
|
|||||||||
|
6
|
|||||||||
|
loco fit. /. dies 7 5. f. de condit. & dcmonftrat. adeo-
que dics obligationis , pendente dic appofito, ncc ccdat ncc veniat, fed tantum fpes fit, debitum iri, arg. §. fnb conditione 4. Inftit. de verbor. obligat. dics vero certus adjecTus puram videatur faccre obligationcm. l.ftpupillus 9. §. l.ff. denovation. arg./, quod ft ea 18. ff deconditt. indeb. in quan- tum dies obligationis ftatim cedit, feu rcs incipit debcri; conftat tamcn, id, quod in obligationem indicmdedudumcft , priusquam dics cxtiterit, peti non pofTc. §. omnis Z. Inftit. de verb. obligat. 11. Quoties autem ccrtam in contrahendis
fponfalibus formam modumquc ftatuta dcfidc- rant prater confenfum, de quo jarn fupra acTum, nulla funt ipfo jure f ponfalia, in quibus ea forma non invenitur obfcrvata. arg. /. nondubium 5. C. de legibus. vcluti, fi lege municipali aut provincia- li cautum fit, ne alitcr quam fcriptura intervcni- ente contrahantur, prout eam rcquirunt Ultra- jecTini. Placito Ordinum Ultrajettin. de matnmonio. 6. Oftobris. 1584. art. 10, Quo tamen cafu ii defit fcriptura , quinque teftium depofitionem de fponfalibus contracTis fcriptura? viccm obtinerc frequentius placuit, quafi fcriptura effet defiderata tantum ad exclufionem ordinarice probationis per duos teftes fieri folitse, ac vulgo alias plenam fidem facientis , ut dicTum tit. de teftibus num, 1. in fwe. Quemadmodum etiam eo cafucon- fcllio adverfarii fine fcriptura fufficiens eft j cum confeffus pro judicato fit. /. I. ff- de confefsis, & confeffio tam diu proveritatehabcatur, do- nec per ipfum confitentem falfitas confcffionis probata fuerit. arg. /. inde Ncratius 23. §.«*>, jff. ad leg. Aquil. d. placitum Ordinum UltrajecT. art. 9. 10. Sed & jurisjurandi conditioncm deficicnte fcriptura deferri poffe ei , qui fpon- falia negat intcrpofita, verius cft; cum de in- iquitate queri ncqueat, quimaximo hoclitium expedicndarum remcdio judcx fimul atquc teftis in caufa propria conftituitur, & manifeftse turpi- tudinis ac confeftonis fit, ncc jurare velle, nec jusjurandum referre. /. manifeftn, 58. ff. de jure- jurando. d. tit. de tcftibusnum. 1, Confcr de hifce Refponfa Jurisconfult. Holl. part, <:. confil. 84. Scpart. ^. vol. z. confil, 90. Hug. Grotiumw4- nud. ad jurtfprud. lloll. libr. 1. cap. 5. num. z j. m fme. Andr. Gayl libr. 2, obferv. 94, Schneidevi- num adtit. Inftit. de nuptiis parte. 1. defponfali- busnum. zB.&feqq. Sim. vanLeeuvvcn cenf. /or. part. 1. libr. 1, cap. n. num. 10. Hcnricum Brouwer de jure connubiorum libr. 1. cap. 1}, num. ii. & feqq, ubi & prolixius de probatio- ne & prsfumtionibus circa fponfalia admitten^ dis aut reprobandis agit, uti ante cum ifta ex- cuffitex parte Mafcardus de probationibus concluf. 1024. & multis feqq. iz. Ex fponfalibus naftitur fpes matrimonii
& obligatio ad nuptias. Qua in re tamen aliud antiquis Romanis placuit, aliud recentiori ju- re civili invaluit , aliud moribus hodiernis in- 1 «UicTiim
|
|||||||||
|
nonpammin lianc fentcntiam, quod legata fub
turpi conditione relicTa jure civili & hodierno pu-eftanda funt, etiamfi turpitudo legatario per conditionem impofita commiffa non fit, atque ipfa conditio magis pro non fcripta habetur. /. conditiones 14. ff. de c^dition. inftitut. Hugo Grotius manudutt. ad jurifprud, Hottand. libr. z, cap. 23. num. 10. non alia, utopinor, decau- sa, quam quia prsefumtum fuit, tcftatorem dc cxtrcmis cogitantem, ferio magis agere voluiffe, quam jocari, nec tamen legatarius deftituendus videbatur tcftatOris liberalitate , fi a probrofo facTo injuncTo temperaret- Simili etenim mo- do , ubi ex circumftantiis fecundum antedicTa colligi poterat, in iis, qui fub conditione, fi partum jam conceptum abegerisy vcl, fi copulam admiferis, fponfalia iniverant, verum fuiffe con- trahendi propofitum , & ad nuptias invitatio- nem , licet iniqua lege feu conditione ; non debuit fpe atque commodis matrimonii frauda- ri, quae, cum maxime turpi afTenfifTet conditio- ni, mutata in melius mente probrum odit at- que fugit. Qiiod autem tales , qui ex abor- tus facicndi conditione fufpendunt fponfalia, lcgitimas aut arbitrarias incurrant pccnas , fi conditioni paritum fit, quodque etiam volun- tatis pcrniciofje extraordinariam fubire debeat coercitionem, qui ea lege fponfalia pacTus eft, utut conditionis implementum haud fuerit fub- fecutum, inde tamen non recTe infertur , im- pcditam effe hoc ipfo ad nuptias obligationem; cum fimul & nuptix iniri poffint atquc confi- ftere , & flagitii, pcr conditionis probrofse ad- jccTioncm aut implemcntum commiffi , pcena lui, 9. Qus hacTcnus dc conditionibus impofli-
bilibus natura, ac praecipue turpibus, difputa- tafunt, iis haud applicanda, quaz, cumperrc- rum naturam fieri poiTent, necprobumcontine- rent, difficilis tamen, ac probabiliter haud fecu- turi implcmenti funt. Si cnim in ipfisteftamen- tariis difpofitionibus , in quibus impoffibiles naturavel jure conditiones extra omne dubium pro non fcriptis habebantur, hae impletu diffi- ciles fufpenderint cffecTum fupremaj voluntatis, utcumque circa favorabilem alioquin libertatum dationem interpofits, dum fervo libertas data, fiberedi millies dederit, quafi nec animus danda? libertatis tunc fit. /. cum beres 4. $, non eft i.ff. deftatu liberis. longe magis id in fponfalibus cx- terifque inter vivos acTibus probandumeft, in quibus non ita facile, atque quidem in teftamen- tis, conditiones pro non fcriptis haberi folent. Quod 8c jurc Canonico aperte cautum eft. cap. de Wis 3. extra. de conditionibus appofuis. 10. Dics fponfalibus appofitus , five certo
cxtiturus fit, fiveid ipfum fit incertum, idope- ratur, ut non ante diei exiftentiam inde ad nuptias agi poffit. Licet enim inter diem certum inccr- turnque id interfit, qitod dies incertus conditionis |
|||||||||
|
D
|
||||||||||
|
P O N S
|
7
njLientis , tanquam jam ante per fponfalia
ex libera voluntate contrada abunde declara- tum. Nam ctfi . vulgo in obiigationibus facK nemo pra^cife ad fa<5tum cogi pbffit , fcd iibc- rctur prxftando id quod intereft. 7, fx quis ab 15. #. ult. ff. de re judicata. tamen idiniisdc- mum faciis probatum videtur, quiE fuinarura quandam rccipiunt a;ftimationcm , fic ut numc- rata pecunia fafti vicem gerat'; non vcroinillis, qua: nullam recipiunt a:ftimationem, quale ctiam eft nuptiarum implementum, in quo & amoris ra- tio, &honorispropriiaclibcrorumnatorum aut nafciturorum caufa vertitur, ne illcgitimi fint aut maneant, fi forte prsematuro concubitu fponfalia firmata fuerint. Horum cnim omnium nullura ex natura efle pretium pccuniaria; quantitatis,expedi- tum cft ; nifi is , qui ;us ad nuptias agcndi nadus fuerat, fponte fua cedere, ac nummoruirt interventu a matrimonii fpcdcfiftcrc) fatiusfi- bi duxerit, ina;ftimabilis rei prctium fua admit- tens voluntate: vel nifi resamplius integranon fit , dnm refraclarius alio in loco, ignorante adversa parte, nuptias alias folenniter ex iftius loci lege jam contraxit, adeoque in culpa non eft, qui vel qux nuptias defiderat, quod ma- trimonio alibi xontraclo non intercefferit: tunc enim nuptias tales rite contracT:as diffolvi, exem-: plo grave eflet , ac proindc necefle eft , qua-< lem qualem facfi inseftimabilis tunc ficri arftima- tionem. Qux pluribus exfequitur Brouvvcr de jure connub. libr. 1. cap. Z4. ntitn. 20, & feqq, Grocncwegen<td/. x. C. b. t. Leeuwen cenfi for. paru i.libr. 1. cap. 11. num. 16. Sc cap. 14. num. 8. 9. 13. Licct autem is, qui altero invito rece-
debat a fponfalibus, arrhas amitteret, aut red- deret duplicatas , fccundum ante dida , tamcn illa fidei violata: pcena locum non habuit, fctl omnino impunc licuit a fponfalibusabirc, quo- tics jufta fuherat caufa. /. mulkr 5. C. b. t. /« cum vetefum 15. C. de donat. ante nuptias. vel- uti, fi fupervenerit, vel praxcflerit, fed igno- rante advcrsa parte, ftuprum turpisvc & impu- dica cum aliis converfatio. /. mulier <;. C. b. t* l. fi uxor ij. §. divi 3. & §. /> minor 8. ff. ad leg, Jul. de adulteriis, aut prodigalitas. d. I. 5. C. b„ i. aut religionis vel fectse divcrfitas. d. I. 5. C. b.t, l. fi legibus 16. C. de epifcopal, aitdient. aut impotentia coeundi. d. /. 5. C. b. t. arg. /. in caufits 10. & auth. fied bodte C. dere- pudiis aut ingreflus in monafterium. nov. 125. cap. 59. aut fiiroh arg. /. Julianus 4. ff. de di- vortiis. aut fi puella provincialis praefidi dcfpon- fata durante oflicio, eodem depofito nubere rc- cufet. /. fi quis officium 38. ff. de titu nuptia- rum. Dehique, fiis, qui puellam fibi nuptiis padtus eft, intra bienriium nuptias exftqui, m eadem provinciadegens, fuperfederit, & puel- lapofteainalteriusvenerit conjunctionem, duitt vota fua diutius eludi pafla non cft; nifijufta? * caiule ulteriustrahahtfponfalia, velutiartas,' v-el vale-»
|
|||||||||
|
cMftutfl fnit. Olim enim ex fponfalibus ftipu
latione contraclis aclio ex fponfu data fuit in id ■ quod intereft. Si poft eas ftiptdationes ( jnquit Gellius noB. Attic, Itbr. 4, cap. 4. ) uxor non dabatttr, aut non ducebatur ; qui ftiptdabatur, ex fponfii agebat,judices cognofccbant. Judex, qttam- okem data acceptave non effet uxor , qturebat: ft nihtl juft<c caufe videbatur , litem pecunia &fti- mabat^ quantique interfuerat eam uxorem accipi atit dari, eum, qui fpoponderau aut qui ftiptdatus erat, condemnabat. Sed cum hoc jus fponfa- Koritm non eflet obfcrvatum ultra tempus il- kd, quo civitas univerfoLatiolege Julia data fuit, tcfte eodem Gellio d.toco, nulla dein- ceps ex fponfalibus ad nuptias efficax jure civili obHsatio aut a6tio competiit, fed alteri ctiam in- vito potuit alter repudmm mittere. I. 1. C. I). t. I. liberum 1. C. de repudiis, ac tantnm ad ar- rhas quadruplicatas rcddendas refra&arius a fpbh- falibus refiliens damnandus erat, exceptis pau- cis cafibus , uti id conftat cx /. 6. Cod. Theo- doftani de fponfialibtts. & iis tfuae a Jacobo Go- tofrcdo ibidem adnotata. Quse tamen quadru- pli pcena ex conftitutione Leonis & Anthe- mii fublata fuit, juflitsque tantum mul&ari re- filiens amiiTione arrharum, quasdederat, &re- ftitutione duplicatarum quas acceperat, fi ma- jorennis eflet 5 aut minorennis quidem , fed non ipfc ^ verum parentcs arrham dediflent aut acccpiflent: nifi nominatim antiquior illa quadrupli pcena paclione fponfalibus adjcelare- fcrvata eflet: omni citeroquin alia pcena: pro- miffione in renuentem nuptias adimplere irrita declarata, tanquam matrirhoniorum libertati re- pugnante. /. mulier 5. in fwe C. h. t. Fluxit- que ex hac debili fponfaliorum vi, quod & a. fponfo in fponfam propriam crimen raptus com- mitti , graviffimisque eum raptus pcenis coer- c<?fldumefle Juftinianus fahcivit. I. ttnic ferein pr. C. de raptu virginum, Poft tempora tamcn Juftiniani Leo Imperator in tloveUa fitta 18. fponfalia pcenali ftipulatione permifit firmari. Nequehoc ipfum a. noftris moribus alienum cft. Groeriewegen ad /. <$. C. h. t. mtm, 9. fecun- dum quos hic fponfaliorum effeclxis eft , quod prima quaque occafionc huptia; lint contrahcn- <W» licettempusnullum additiimfit, praemillis denunciationibus fblennibus, aliisque rcquifitis ex loci cujusque lege fervandis. Refponfa Juiifc. Holl. part.s^. confil. 568. Gonfer eekreglement van deStaten Generaal 18. Martii i6$6.art. zi. & feqq. vol, 2. flacit. HoU. /»^.2454. adeo «t ad cas celebrandas moratbr aut tergivcrfator compelli poflit oflicio Judicis , civih cuftodia, ac tandem , fi id defidcretur , pronunciatione folennijudicis, eoloeo omnia habenda efle, ac ft miptise fuiflent contraclse , vel etiam refra- clarib per apparitorem ex decretb Judicum re- pracfehtatb , atque ita nuptiis- per interpoiitam perfonaoi contraftis : Judicis autoritate fup- pleritc; conftrifam abfentis ac cbnferitire re- |
||||||||||
|
XXIII. T i t. I.
|
|||||||||
|
I B.
|
|||||||||
|
valetudofponfi fponfasve, vel mortes parentum»
vel capitalia crimina , vel longiores peregrina- tiones qus ex ncceffitatc fmnt. /. z. C. b, t. I. pm. ff. b. t. Adde Cujacium libr. 16. obferv. |J. Brouwcr de jure connub. libr. i. cap. 25. num. 51. Et quamvis apud nos, acpaffimfe- re, magna illa & efrrcnis , qua: Romanis pla- cuit, repudiorum licentia reprobata fuerit, ac ad nuptias compelli invitus quisque poffit ex fponfalibus rite contractis, dubium tamen non eft , quin & nunc plures juft^ caufa? fint, ob quasa fponfalibus, adversa parte inviti, impu- rie difcedatur. Sic etenim prxcedens fornicatio fponfJE, cujus ignarus fuit fponfus , repudiili- bertatem ei tribuit ,• cum a?quum non fit , ut cogeretur ducendo probare impudicos puella; morcs , qui non niil caftos quarebat amores. arg. l.fiuxori^, §.. ult. ff. ad leg. Jul.de adulte- riis. Si modo per partus editionem, aut uteri geftationcm , aut alias apertiffimas probationes, pracedens illa caftitatis violatio doceri poffit: neque enim fufpicionibus levioribus, autvagis rumoribus, id dandum, ut per hasc fpes matri- monii interrumpatur ; dum fa:pe non defunt, qui temere atque proterve falfis contumcliis & connubia fcedare, & fponfalia turbare, prolu- dohabent; fed potius juris pratfumtio fola puel- hrem defendit virginitatem, donec contrarium probatum fuerit. arg. I. quamvis adulterii 50. C. ad leg. Jul. de adulteriis. Confer Joh. Dec- kerum libr. 1. differf. 9. num, 9, & feqq. Quse autem de pratcedente fornicatione di&a, longe magis obtinebunt , fi poft fponfalia contrada fefe fponfa akeri proftituerit ; cum iftiufmodi pollutio fecundum multos adulterio accenfeatur, & in omncm eventum hoc crimen in fponsa vindicandum fit, quia neque matrimonium qua- lecumque, neque fpem matrimonii violarc per- mktttur. d, l. fi uxori3,§, divi j.ffadleg.Jul. de adulteriis, Quse adeo vera, ut fecundum i- pfum quoque jus Canonicum ne jusjurandum quidem , quo fponfafia de futuro firmata fue- rant, repudio obftiterit; ficet eo jure ob pra> cedentem turpitudinem fponfalia jurata non po- tuerint refblvi. cap. quemadmodttm 2$. extra.de jurejurando. Quod fi de fponfo prascedcns aut fuperveniens fornicatio aperte probari poffit, & ob id fponfa comperta fornicatione praiceden- te , cujus ignara fuerat tempore fponfaliorum initorum, in matrimonium coire recufet, non animadverto, cur deterior hac in parte fponfs quam fponfi conditio cenfenda fit; cumutique caftitas ab utroquc latere eligi atque probari fo- leat, &£eque metuendum fit, -ne contraclo ma- trimonio ad turpem redeat confuetudinem ma- ritus quam uxor. arg. /. ex ea parte iit, §, wulier 1. ff. de verbor. obligat, ac denique peri- niquum videatur cfTe, ut pudicitiam viramu- liere exigat majorem, quam ipfe teneretur ex- hibere. d. I. fi uxor i^, §. judex f.ff ad leg. Jul, de adulmiis. arg. I, mulier y. in msd, C. |
|||||||||
|
0, t. Vide poft alios allegatos Brouwcr de jt§~
re connubior. libr. 1. cap. 25. num. i^.&.feqq. 14. Plane , fi ftupratorem fponfus fuborna-
verit, & ita fponfce fax leno fa&us fit, vcl cx adverfo fponfa id egcrit mafis artibus, ut fpon- fus in alterius mulieris amplexus venerit, non jurc ob id repudium tentaverit, cum non iit, cur improbet morcs, quos ipfe vel ipfa fuo dolo corrupit. arg. /, cum mulier 47, ff fclnto matrimonio, l. is cujus 14. pr. &§. v.ff. adleg. Jul. de adulteriis. Sed &, fi ftuprum violei^ tum paffa fit fponfa five ante five poft fponfa- lia, juftam non eife repudii caufam verius eft, Iicet aliud placuerit Henrico Brouwer de jure connubiorum libr. 1. cap. i^.num. 20. Conftat cnim, vim paflam nulla inveniri lege notatam, nec fceleratam fed infeliccm, non pcena fed mi- feratione dignam effe. /, fi uxor 15. §. fi quis plane 7, /. vim paffam 39. ff. ad leg. Jul.de ad- ulteriis. Fcedifsimam (inquiunt Impcratores )*?<*- rum nequitiam, qu<e pudorem fuum alienis libidi- nibus proftcrnunt, non etiam earum, qu<e per vhn ftupro compreffk funty irreprebensa voluntate, le- ges ulcifcuntm. I. fadifsimam 2,0. C. ad leg. Jul. de adulteriis. Conftat, tali illata vi nihil dece- dere caftitati in ntiptiis fpeclatae, atque fervan- dx. cap. 1. & multis feqq. caufa jz. quaft; %. nihil iis, quse matrimonio intenduntur , nihil fobolis generationi, nihil individua5 vita: confue- tudini ac conjunctioni animorum , nihil opibus aut doti fuftentandis matrimonii oneribus in- fervienti. Conftat deniquc aftliclo non efte ad- dendam afflidionem , nec poenam oportere il- lic effc, ubi culpa nulla eft. At quis ibit infi- cias, vim atque injuriam pcrpeffe, acindemi- fers, afHicTionem fuperaddi , fi ob id adamati fponfi fui debcat carcre jugi confortio, & vou fua inania atque delufa lugerc viduata ? Quis non animadvertit, nocentmm pcenas fubire in- nocuam, fi perinde repudiari poffit, ac fi vo- luntate fuaalienis fuccubuiffet libidinibus, &in fcedum facinus confenfiftet ? Ncdicam, ficpor- tam apertum iri , ut & violentum compreffo- rem fubornet clam fponfus, quo a vinculo fpon- faliorum, fibi fuisque fortaffis molefto, libejre- tur; dum vel delibato virginitatis flore fatiavit primum amoris impetum atque fiu-orem , vel malignis intervenientibus aliorum confiliis, fa-- furrationibus , ac fuggeftionibus, ad pceniten- tiam adadus eft. Nec movet, quodincorpo- re ejus, quse vim paffa, id commiffum fit, quod merito horreat vir gravis. Horrendum enim fa- teor, & feveriffime vindicandum, fed infcelc- rato , vim inferente , non in ipsa vim pafsa, innocua ac immerita. Si dicas , virginitatem fponfo promiflam nunc haud poffe prceftari j imo inquam ? fi cafta mens manferit, ac irreprehen- fa voluntas , manfit virginitas ac viro unice confervata eft. d. cap. 1. & feqq, caufa 32. quaft. 5;. Eoque facit, quod &, fi quis cum yidua iniyerit fponfalia, cum virgincm putaret, ob
|
|||||||||
|
D
|
||||||||||
|
Sponsalibus.
|
||||||||||
|
part. 1, libr. r. cap. n. nunn 27. & feq\. ufquead
[ fmem, Hcnricus Brouwcr de jtireiOnnubiorttni d, libr. r. iap. 25. ad quse lcdtorem remittcndum cenfeb, diim, qiiod addam, nondcuirrit: niu forte id uhum videatiir moncndum, diibitari fne- rito, ari non Vir ille doctifllmus incrudito hoc dc jure connubiorum dpere, ac nomiriatim iri d. cap. 25. nimis ad dirimenda fponfalia faci- lisac pronus exifthriari dcbcat, dum & ci, cui os grave olet cx corpdris vitid , & phthifi aut hydrope laboranti , & puclix cui ih vultu ndn bene obdu<5ta* ex vulncrc aut variolis cicatrn ces, <8c furdo , & caxo, & claudo effecfio , aut pedc manuve truncato & homicidii accufato, fed ob probatum moderamcn iiiculpata: tutela: ab- foluto, fimilibusque, repiidium |ure mitti con- tendit; quafi ex mutatd corporishabitit, ac for- fna pcrdita, mutatus etiam atqiie cxtindlus amor effet , ac non omnis fentcntia abfolutus etiairi protinus fccleris purus omnino fit. Cum potiusi ex adverfo perpendendum veniat, rem judicatam pro veritate habcri , nec de occultisjudiccm, multocjue minus privatam fponfam, debere ju- dicare, aut ea fupponere, quorum coiitrariumi judicio folenni pronunciaturri eft : caftitm cmo- que arnorem animorum conjundtione conftric- tum contineri, etfi ea fupervehiailt, aux ab in- itio ad caftum rion movifleht amorem; nec no- vum,quin & juftum effc, ut, quam quis ccepit de- perire formofam,cuique fe & fuos addixit amores, hiijus deformati caftam finceramquc confervct affcclionem maritalem; uti bontis quisquc vetu- lam & effcetam diligerc haud definit, quam vi- reriterri floreritemque priiis iridividuo vitat' con- fortio fibi junxerat cx voto. 16. Quod fi majorennis, ciii apiid nds nuptias
fine parcntum confenfu contrahcre permiflum cft, fponfalia clam' parentibus irilcrit, eum deindc ob' pareriturri diffcnfurri refilire poffe a fponfalibus, laudaridumque magis, quam reprehendendum ^ qudd clandeftina iftiusmodi fponfalia invitis pa- rentibus adimplere recufet, quafi il!a agendo pa- rentibus debitum jure poli praftaret hondrerri , fcripfit Groencwegius add.l.f.C.h, t. num. 3. Sed contra ab aliis refporifuni, atque etiam in fu- premo revifionis judicio in Hdllandia judicatutri eft, ndn dbftante parentum diflenfu majorennem omniild compcllenduiri effe ad nuptiarum imple- rrientum. "Wefel ad novellas confiitutiones Ultra- jeftinas art. 14. num. 86'. 87. Rcfponfa Jurifc. Holl.p^^. 4; conftl. 38?. infwe. & merito: currt eriirri conventio talis fponfalitia lege municipali probata fupponatur, atquc ita obligationem ad nuptiasjurepatrio cfficaccm inducat, abfurdum fuerit, illam fub obterttu diflenfus paterni ma- ternive in irritum deduci Uniusvoluntate, invitS parte altera & reluctarite: nifi quis fimul/uftumt putet, dmries etiam alias conVentidnes , veluc' emtiones venditiories, ldcationes conduftiones, focietates, &c. a majorenne celebratas fine parcn- tumconfenfu, ad eas haud neceffario, eludi e* P P%
|
||||||||||
|
obid repudium teritare non debeat, quianihila
vidua matrimonio lcgitimo prius copulata admis- fum eft , quod reprehendi polTit, & ( ut ipfe Brouweras libr. t. cap. 18. ««»».35. ) virginem fuo modo habeat, qui viduam ducit, cum illa cafta primi mariti uxor fuiffet. fetfi en.im in co diverfum fit, quod ftupro violerito i.nfit id, quod turpe eft & infamiam ftupratori infert ; certum tamcn eft, jpfam ftupratam nitlla prorfus juris .aut facti infamia notatam effe , nec ftupratoris infamiam poffe ullatenus ad vim paffam cxten- di. Quin imo , cum in vidua fecundo nu- tcnte facile fiat, ut amor inter primum ac fe- cundum maritum quodammodo divifus fit, dum primi mariti non indigni memoriam etiam ftan- te fccundo fervat matrimonio, edntra in ea, quse vimpafla, id metuendum non cft; quippequae, fi irreprehensa voluntate fubada fuerit, non nifi cum odio internecino fui corruptoris violenti poteft meminiffe, adeoque riiagis fuo modo vir- ginem ducerc eenfendus eft , qui vim paffam, quam qui viduam fibi matrimonio conjungit. Non etiam re<5te urferis, omni conventioni hanc tacitani ineffe conditioncm, fi res in eadem cati-. $a, in codemfiatu maneat, quofuit, cumftipu- latio interponeretur. /. 38. ff. de verbor. obligat. agit enim lex illadecafu, qui nullam cum prse- fente qujeftione affinitatem habet: &, fi verba jlla lcgis adeo generaliter accipicnda & ad omnes faclorum fpecies porrigenda contendas , etiam maritus ftante matrimonio debiturri conjugale folvere uxori, poftquam illa vim pafla fuit, ob- ftri&us non erit, cum & uxor ita non manferit in eodeiti ftatu, jam ab alio vidata, ac in corpore ejus eommiffum fit id, quod merko horreat vir gravis; & tameri matrimonium ob id , quod uxor Vim paffa fit, dirimi nonopdrtere, apud omncs in confeflb eft. 15. Sane, fi ea adfint vel abfirit fponfo vcl
fponfe tempore fponfaliorum, ignorante adver- sa parte, vel poft fpdnfalia contratfta fupervcne- rintj quK impediunt in totum vel ex parte fi- nern matrimonii, aut fperatam concdrdiam at- que felicitatem, qualia funt, impotentia gerte- randi five cx frigiditate, five ex genitalium mu- tilatidfle aut prava difpofitidne ji vel fi alteruter lepra laboret aut lue Vcncrea , aut ex criminc infamis fit , aut bonis vel foro cedat, aut fu- ror adfit diuturnior , aut tranfitus ad Judais- munij paganismum, ha:rcfin fiat, autjuftaat- que probabilis odii implacabilis caufa arbitrio Judicis probanda', vcl injuftum ac fine causa con- ceptum alterutrius odium faevitis metum Incu- ticns , aut dolosa' amplioris dotis aut propter nu- ptias donationis prorniftione , quairi qu£ folvi poteft, alterutrum pellc<5tum atque deceptum conftiterit, aut alia fimilis arbitrio Judicis fat gra- vis caufa fupervenerit, altero invito etiam ho- die a fponfalibus impune recedi, prolixe docet poft Groenewegium, nonnulla fuggerentcm ad (.5. C. h.t. & Simonem yan Leeuwen cenf. for. |
||||||||||
|
\
|
||||||||||
|
L i b. XXIII. T i t. I.
|
||||||||
|
10
|
||||||||
|
tum confenfurn, non intercedens aliud matri-
monium aut alia fponfalia, aut ar&am nimis co- gnationcm amnitatcmve, ac aliahis fimilia, quae poffcnt nuptiis impcdimcnto cffe, in qua; inquiri, moris atque juris cft. Voliiike ordonn. van Holland anno 1580. art. 3. & 12. Echtrtglement van de Staten Generaal 1 8. Martii 1656. art. 11. vol. 2. placit. Holl. pag. 24 j2. Unde & magiftratuum cft, in id incumbere, ne riimium difTeraturnu- ptiarum cclcbratio, ubinullus ad denunciationes contradiftor exiftit 1 fccundum tradita ab avo meo p.m.GisbcrtoVoetio in politica ecclefiajlicapart. 1. libr. 3. traft. 1. de matrimonio fecl. 2. cap. 6. tf. 2. ««;». 6. Adde Echtreglement van de Stateti Generaal 18. Martii 1656. artic. 25. vol. 2* placit. pag. 2434. Licet autem hunc in fponfaliorum diffohuionem confenfum non promifcue nimis- quc facilc magiftratum interponere oporteatquin tamcn evitandi majoris mali causaidpoflit, du~ bitandum non videtur. Nam etli fandum fpon- faliorum, ut omnis altcrius fidei dat^, vinculum fit, nec abrumpenda temere aut violanda matrir- monii fpes, tamen, fi ea appareat animorum ab- alienatio ac amoris refrigeratio, utinvanumre- dintcgratio fperandafit, acob id matrimonium difficiles vidcatur exitushabiturum, fatius fuerit, dirimi ex fponfi fponfsquc voto futuri matrimo- nii rcpromiflionem , quam eodem confummatc» fcparationem thori 8c menfse vel ipfius vincult matrimonialis diffolutionem fequi, dum fsepe fit, ut cx ta:dio cohabitationis utrimque coa<5tee in vi- tia, fa^vitiam, luxum, libidinesque vetitas alter- uterveluterqueruat, & foris quserat, quoddo- mi vel non invcnit, vcl non quxrit ac exhorrefcit invenire. Eoque facit j quod, licet nullo jure re- ligiofius,quam Canonico, urgeatur vinculi matri- monialis non individua tantum fed indivifibilis confuetudo, Pontifex tamen eo non obftante re- fcripferit, eos quidem, qui de matrimonio con- trahendo pure & fine omni conditione fidem de- derant, commonendos effe & modis omnibus in- ducendos, ut praeftitam fidemobferventj fiau- tem fe ad invicem admitterc noluerint, ne fortc deterius inde contingat, videri, ad inftar corum, qui focietatem intcrpolitione fidei contrahunt, & poftea eandem fibi remittunt, hoc poffcin patien- tia tolerari. cap. pr&terea z. extra. dejponfalibw & matrimonio. Confer omnino Brouwerum de jitre connubiorum libr. 1. cap. z f.num. 55. &feqq. 19. Diremtis fponfalibus, fi quidem altera-*
trius culpa evidente id acciderit, eum arrhas, quas dedit, amittcrc, quas acccpit reftituere duplica- tas, fupra didum eft. Sed & fponfalitiam largi- tatem, quam infons accepit, lucratur, datamquc recupcrat. /. cum veterum 15. C. de donation. ante nuptias. Si vero communi confenfu id fadum fit, utrimque reddendum, quod propter nuptiarurr» futurarum fpem datumfuk, ubinihilin contra- rium a£tum cft. arg. /.i. §. 1. ff. de donatkn. §. pen. Inftit. de donation. I. quod Servius 8. L 9. ff. de cortdict. cmui data. Hugo Grotius manudntt. ad jurii-
|
||||||||
|
eo, quod nunc major illc parentibus debitum fci-
licct exhibere honorem, nihilque eomm volunta- ti advcrfum agcrc in animum induxit fuum ; cum utique major pro^ fponfaliorum quam contrac- tuum aliorum implemento ratio militet. Qiur quantopere a juris ratione recedant, fatis in aperto cft, dum ab initio quidem libera potcftas cuique eft habcndi vcl non habcndi contracl:us,fed renun- ciare femel conftitutK obligationi , adverfario ' non confenticntc, nemo poteft. /. ficut initio 5. C, de oblig. & aclioti. 17. Quamvis autem minori 2j.annis con-
tra matrimonium jam contractum haud vidca- tur indulgenda rcftjtutio in intcgrum, ad rcfo- lutionern ejus, ut diclum tit. de minorib. 25. an~ nis num. 45. tamen quantum ad fponfalia atti- net, minoribus adverfusea, ficut adverfus alios contraclus damnofos ob juftas caufas fubveniri cetatis auxilio, idque frcqucns effe, fcribit Leeu- wen cenf. for. part. 1. libr. 1. cap. ir. num, 13. Groencwegen ad l. 1, C.h.t.infne. 18. Mutuum confcnfum quodattinet, adu-
biis quidem fponfalibus per transactionem ali- quo dato retento vel promiffo refiliri poffe, in tit. de transacTwn. num. 15. in fne obfervatum eft. Scd & privata fponfalia, necdum publi- cata , prfvatim fponfi fponfaequc & proximo- rum affenfu velut bona gratia diffolvi, reddi- tis utrimque arrhis fponfalitiis, fi quae data;, neque infrequcns aHeo, nequc legibus aut moribus Hol- landiar intcrdiclum apparet 5 utcumque fponfalia jam in fcripturam redach cx contrahentium con- fenfu, & amicorum fide atque fubfcriptione fir- fnata ponas. Qua mvis enim indc ad nuptias obli- gatio jani natafit, tamen nccdum ipfum matrimo- nii vinculum aut individua vits confuctudo cxiftit, dum intercedere plurima poffunt , quo minus nuptia* unquam contrahantur : ut proinde hic non ftringat illud , quos Dcus conjurixit, hos non cffc rurfus feparandos, quo fundamento in contrariam fententiam itum invcnio. Refponf. Jurifc. Holl. part. 4, confil. 92. quippe cumha&e- rius nulla divina conjunclio , fed fola conjun&io- nis futurse promiflio interccffcrit, cujus vincu- lum foloconfenfu conftans, contrario confen- fu curdiriminonpoffct, ratio fufKcicns non eft. arg. /. nihil tam naturale 3 5. jf. de reg. juris. §. ult. lnfiit.quib.mod.oblig.tollitur. Ant. Matthseus de matrimonio dijput. 13.thef.-4., Quod fi fponfi fponfseque jam fua nomina illis dederint » quibus ea cura demandata eft, ut fecundum jus noftrum Batavicum folennes fiant deiiunciationes ante- nuptiales, adeoque publice tcftati fuerint fidem- que dederint de matrimonio qnantocius contra- hendo, veriuseft, noivnifi publico magiftratus affenfu adhibito poffe pcr mutuum confenfum dirimi vinculum fponfaliorum , ut ita publica autoritate diffolvatur, quod non amplius in pri- vati confenfus terminis fubftitit, fcd publica autoritate ac comprobatione firmatum fuit, prasmifsa aliqua. caufie cognitione ckca paren- |
||||||||
|
/
|
||||||||||||||
|
D E S P O N
|
11
gcns, bina fponfalia rite contraxcrit, acpoftc-
riora fmnavcrit concubitu, priora tamcnpotio- ra habchda funt, co cuiod concubitus cum pofte- riore neque nuptias cfHcit, , quippc non nili certis folcnnibus ex morc contrahcndas; riec fponfe priori invitsc jils fcmcl ex fponfalibus qusfitum ad riuptias alicno qucat h£io tolli. Quin imo, fi qtiis rmjorennisfponfiliacontra- xerit fub honcftii conditione , vclufi , fi patet confenferit, Ji ipfe ad dignitaiem admotus fuentt eaquc pcndcnte alteri purc nuptiamm fcccric repromiflionem , magis cft , ut pofteriorum fponfiliorum vis in pcndenti fit , nec indc ad nuptiarum implcmentum agi poflit , quamdiu priorum conditio potcft cxiftcrc : quippe ex qui- busproculdubio fpes ad nuptias natafuit, qua.* duorum confenfu inducla , non poteft unius pcenitentiaaut voiuntatc cverti; maximc, cum placuerit, cx tali obligationc conditionalicon- trahentes ctiam pcndcntc conditione fibi invi- ccm dcbitorcs Bc crcditorcs cflc. l.iscui fub 42, jf. de obligat. & acl. arg. §. fub condhione 4. inflit. de verbor. obligat. Biouwcrdejure conmt- biorum libr. 1. cap. 11. tium. 29, diflentit currv' Canoniftis Schneidcvinus ad tit. Infiit. de nuptiis part. r. de fponfalibus num. 37. 38. Longcmi- nus fponfalia poftcriora, verbis praefcntis tem- poris contr'a£ta, obfunt prioribus pcl- tcmpori* futuri verba initis ; co quod moribus noftris vcrba prsefentis tcmporis non magis matrimo^ nium cfficiunt , quam fi in futurum de matri- monio concepta fucrint , utcunquc concubkus fubfccutus effct; ut proindc fponlalia dc pr^fcnti vulgo dida a fponfalibus de futuroquantumad cfTedtis juridicos apud nos divcrfa non fint • licct aliudjurc Canonico fcripto placucrit, quia illo jmc vcrba prxfcntis temporis matrimonium opc- rabantur, cujus vinculum fponfalibus potcntius efic, haud ambigitur. cap, flcut 2.2,. cap.pen.ex~ tra. de fponfalibus. Grocncwcgcnadl. j.C.b.t* num. 5. Lceuwcn Cenfur.for.part.. 1. libr, 1. capi 13. num. 11. Ant. Matthxus paroem. Belgarum Jurifconfult. z.num.g. &feqq. 21. Plane fi puclla , cui pcr fponfalia tem-
porc priora fidcs data & ad nuptias obligatio qiwc- fita crat, in fata conccdat, vcl juri fuo rcnun- cict, adcoquematrimoiiioex fponfilibus fecuh- dis poftulato non intcrccdat , magis cft , ut fponfalia fccunda cxitum fortiri dcbcant, 8c arl matrimonium cum fponsa fccunda ineundum in~ vitus compclii poflit, qui bina fponfalia con- trada habuerat; cumnulli tuncinjuriafiat, nec ullum rtuptiarum impcdimcntum fubfit, perin- dc ac fi 'fponfalia priora communi confcnfu fuis- fcntdircmta, ncc dcnique fponfo» quod fcmcl. placuit, debeat difpliccrcj Neque cnim exifti- mandum eft cum Simonc van Lecuwcn d. loco , fponfalia pofteriora, ab initio in pi'£judicium priorum haud rccte inita, cx corum gcnerc ciTe , qqa; tractu temppris vircs haucl aflumunt: c» quod rcgula Catoniana , di£tans, id. quod aB B s lrmio
|
|||||||||||||
|
jurisprud. HoUand.lihr. 3. cap. 2. ntim. 4*. Quod
il ingreiTu in monafterium aut cafu mortalitatis Biiptia: fccuta? non ilnt, & ante mortcm altcru- tercaufam, cur nuptia? noncelebrarciitur, non prarbucrit, Romanis placuit, arrhas rcftitui. /. arris 3. C. b. t. tiov. 123. cap. 39. fed&quod pKeter arrhas nomincfponfalitiadargitatis datum iuit, licet nuptiis fccutis irrevocabili jure ma- ncat apud donatarium , fi non aliud tempore donationis acfum fit. /. 7. 8. 9, 12. 13. C. de donationibus ante tuiptias, tamcn iishaudfecutis, cjuod a fponsa fponfo datum ruit omnimodo ad fponfim donatriccm aut fuccefforcs cjus debcrc rcverti; a fponfo vcro datum ita dcmum redi- re in folidum, fi ofculo non intervcnicntc fpon- falia contracta finti eo enim intcrpofito dimi- diam fponfalitiar largitatis a fponfo fadae par- tcm apud fponfam remanere. /. fi i. fponfo j 6. C. de donation. ante nuptias. Sed cum ncque ofculorum neque bafiorum ncquc fuaviorum ( dc quorum dirrerentiis liic dicerc niliil attinct) prctium nunc tanti fit, jurc monct Grocnewe- gius ad d. I. 16. nec ob ifta, ae nc ob concu- hitum quidem, fi nuptia; fccuta* non fint, fpon- famquicquam ex fponfahtia largitatc lucrariaut f ctincre. Arrhas tamcn fponfahtias ob non fecu- tnm mortalitatc matrimonium haud rcftitui,poft ulios tradit Abrah. a Wcfel ad novelks conflit. TJl- trajecl. art. 8. num, 19. & 20. & de commbial. fo- cietate tract. i.nutn. 89. 20. Quisquis autcm bina fponfalia codcm
tcmporc contracia habet, cum praetoris cdictura infamcm cffe juflit. /. 1. jf. de bisquinot. irtfam, ac placito Ordinum Gcncralium cautum cft, fponfum aut fponfam durantibus proclamationi- bus folennibus malitiofc a fponfalibus rcfilicn- tcm, & alteri fidcm dantcm, aut copula fc jun- gentcm , non modo parti Isefe tcncri , fcd & arbitrariis poenis ad accufatoris publici poftula- tioncm dcbcrc fubjugari. Ecbtregtement van de Staten Gencraal 18. Martii 1656. art. 22. vol, 2. placit. Holl. pag. 2434. Qux vero potiora cen- feri dcbcant, fi quid talc acciderk , non a:que cxpcditum cft. Clandcftina fme fponfalia, ( qua- liaappcllo, nonqua: fine tcftibus, fcdqua^finc vohmtate corum , quorum confcnfus lcge vcl morc ad nuptias atquc fponfaha ncceftariuscft, contrafta funt, ) utcunquc & antcriora fuerint, & concnbitu forte flrmata fint., ccdere tamcn poftcrioribus rite ac lcgitime contractis , ratio- ms cft, ubi id defidcratum fuerit; cumpariain jure fint, aliquid non factum & non ritc fa&um cffc, ac fraftra vidcatur ha:fitari, an clandcfti- na poftponcnda fint , dum ccrti juris cft,, ex dandcftinis vclut contra lcgcs initis , & ob id ipfo jurc nullis, nullam ad nuptias contrahcn- das obligationem natam,. aut actionem compa- ratam ejBe. Refponfa Jurifc.Holl. part. 3. vot. z. confil.%6. Lceuwcn cenf. for. part. i.libr.i. #> u. tmm. 8. 9. Qiiod fi quis fui jurisex- iftpns, adcoque nulHus alterius confenfu indi- |
||||||||||||||
|
.ji
|
||||||||||||||
|
L i b. XXHI. T i t. II.
|
||||||||||||
|
ihitio vitiofum eft, tra$a temporis non pofle
convalefccre, infupremistantum elogiis, ac ne in his quidem femper, locum fibi vindicat, ut ex titulo de regula Catoniana , manifeftum cfl; in atYibusverointervivos paucis tantum incafibus ih jure expreffis; inter quos cum nufpiam irive- niatur hic de fponfalibus pofterioribus, confe- quens eft, ut exemplo aliorum acTxtum intcr vi- vosplerorumquc ctiam hxc pofteriora, ceflan- te vel fublato impedimento, rata fiant, ac effi- cacem ad nuptias inducant obligationcrri, 22. Etfivero fponfa in multis juris articulis
prouxorehabeatur, veluti in alicnatione fundi dotalis. Ilexyulia4.ff.de fundo dotali. in dotis privilegiis. /. qu&fitum 17. $. 1 . f de reb. autorit. jttd. pofiid. m infamia, ex binis fponfalibus aeque, ac binis ex nuptiis codem tempore contra&is, irroganda. l.i.ff. de bis qtti not.infam. ininju- riis fponfk ad fponfi quoque contumeliam extcn- fis. l.item apud 15. §. fponfum 24. f. deinjuriis. ac deniquc in eo , ne fponfus Bix in focerum fu- turum compellatur teftimonium dicerc , quafi |
||||||||||||
|
jamgcncr fachis. l.iniegibtis 5. ff. de tefiibus. m
aliis tamencontraobtinct.Nam ncque interfpon- fum fponfamquc donatio vctita. /, fi fponfus 5. /. cum bicftatus 3 2. §■ pen.ff. de donation. inter vir. & uxorem. t. cttm in te 6.C. de donat. ante nuptias. ncc cum fponsa alieila adultcrium cft , utcunquc gravius hoc crimen vindicandum fit ; dc quo la- tius tit. ad leg.ijul. de adulteriis. nec fponfa fpon-- fum clugere juffa cft. /. ttxores 9. §. 1, ff. de bis qui not. infam. nec vidua intra luclus annum fponfa ficri vetita. /. folet I o. §, 1. ff. debis qui not. infam. nec cx fponsa libcri nafcuntur lcgitimi, ut diclum tit. de bisquifui veldlteni jurts funt,num.io.t\ec dcnique cx fponfalibus inducituf aflinitas 9. ii- cet improprie appcllationc gcncri & nurus ctiam fponfa contiheatur. /. 12. §. 1. 2./. 14. §. ttit. ff. derittt nupt. 1,6. & 8.jff. degrad. & dffw. juncl. §. (f, Inftit. de huptiis. ncc ftatutaria oritur"bonorum communio , aut jus ad ca , qux paclis dotalibus comprehcnfa funt. arg. /. fancimus 24. C. denup- tiis. uti fuis locis latius dicctuf. |
||||||||||||
|
1 l t Zf L V S I I.
, De ritu Nuptiarum.
SuMMARlA.
|
||||||||||||
|
' Qttid, fi hi abfintautfuriofifint} Qtiid,fifine
causk confenfum denegent ? 8. Ari fitffittkt tacitus parentum confenfus ? Ari ra-
tibabitio patris nuptias faciat retro tegitimas, aut qudndam contineat legitimatidneiri ? 9. Ati ob defectum confenfus pdtertii nuptU fdiif.
fuerint ipfo jure nulU ? 10'. Anpdtrisconfenftts neceffdrius itt nuptiis eman~
cipatorum ? Quid , fi filia emancipata minoren- nis effet ? Ari matris confenfus ? An curatorum aut pTopinquorum ? Ir. Quid jttris bodie circa confenfuni parentum ai
mptidi liberorum minorennitim ? Quafint pcena«, ficonfenfus defit ? & an matrhnoniuin refolven- dum ad patris defiderium, qubdfine cbnferifu ejus contrattum jam eft> Quid, fimiriorenhes mune- re politicoy ecclefiaftico , aut miliiari fungan- tur 3 dutfeorfirit a patre babitent ? 12, Qtiid, fi Uberi majorennes fini} Sicontradi*
cat pater, & magiftratus approbet caufam dis- fenfus, appeliatio a tali fententia ceffat in Hol- landia. 1J. Matris confenfiis cedit confenfui patris, fcd pa*
tte defciente, eadem de matris, qtudepatrh conferifu, obiinent. 14. An parentum confenfus requiritur , fi pa-
rentes ad fecunda vota tranfterint > an ft du- ri & favi > an fi utrpitudinem & peccandi conditionem liberis imponant > an fi ptodigi de~ clarati} |
||||||||||||
|
1. De vetertim rhibus ac folennibus circa nuptias.
Quid ftnt nuptia, ? VolygamU qua, pccna fint ? llia jure divino iUicita. Binis nuptiis contratlis fofteriores inutiles funt. i: Jure civili nulU folennitates erant neceffarU\
ex cobabiiatione fola fspe colligebatur confenfus in nuptias. An deduftio fponfa in domumfpon- fi tteceffaria fuerit} '$;' Hodie ad nuptias adbibends, tres publica de-
nunciationes; etiam innuptiisjuditorum. An tiuptu nulU , iis omifsis ? Qutd , fi ftatutum eas ob id non expiteffe nutlas prdnunciet ? Qua- les magiftratus pofsint difpenfatione baric remit~ iere folenniiatem, urgente juftacausa? Annu* ptU nunc fine venia magiftraius contrabi pofsint privatis in tdibus > 4. An valeant nuptia per Hollandum in Braban-
tia aut lUndria contratla, fervatis illorum lo- corum folennibus, fed omifsispublids denuncia- tionibus in loco domicitii Hollandki} 5. Fruftra apud nos qu&ritur , att nupth fint ex
verbis, duco te in uxorem &c? An & quan- dtt ex eobabitatione ntmc nuptU prafuman- iur> 6. Vruftra qttoque apud nos difputdtur, anfuror,
ebrictas , mettts , impediat nuptias folenniter contraEtas} Quando ob errorem nuptU jam con- traSta diffotvi pofsint, rcmiff. 7. De confenfuparentum,tnquorumpoteftatefunt, .
exjure civili varia, Quid, fifitpater & avns} ' |
||||||||||||
|
D E R I T U N
15. Anavi confcnfus fit bodie neceffarius, autvi-
trici vel noverca, ? 16. An moribtts defideretur confenfus curatorum,
autpropinquorum? Et,fideftderttur,qualestunc tutoresaut propinqniadhibendifint? Qua postis., ' fi confenfus ille defuerit ?
lj, Jn ad nuptias fecundas vidui vel vidu& mino-
renhis confenfus parentum fimttiumque aqtte re-
quirattir, acad primas ?
18, Sufficit& hodie tacitus confenfus eorum, qtti
in nuptias confentire debent, vetuti, fifcientes non intercejferint pubticis denunciathnibus; ticet ■ exftatutonulias tenerentur reddere dijfenfusfui
caufas. Qmd , fi ignaris talibus, Jine fraude fponfifponf&que, per negVtgentiam eorum , qui- bus id demandatum , folennia dentinciationum peracta & nttpti&fecut&fint > 19, Quo usque hodie ratihabitio parentum, qui ab
initio dijfenferunt, nuptias firmet, & anfaciat pxnas cejfare ? 2o- Poma £d\llo Caroli V. propofit& habent tantum
locum contra feducenteniy non contra minorem feduclum aut fedutlam. zi. Non etiam, fi ob diffenfum tutorum aut co-
gnatorum caufam juftam non habentium, auto- titate magiftratus nuptU contract&fint • licet id decreto nonfit additum. Nec fipater ob rem non ttmplius integram,veluti impragnationem,dicat fe invitum confentire, & velle, ttt pozn& editli lo- cum habeant. Secns fi demum poft nuptias de fafto contraclashac fequantur. tz. Si parens hodie nullum colorem fufficientem
diffenfm adducere pofsit, adeoque tnjuria mani- fefta vetet nuptias liberorum minorennium, an magiftratm ttinc parentis confenfttm fupplere pofsit? dijputatur. 23. An parentes aut tutores fine causa diffentientes
retinere pofsint bona eorum, qui nuptias incant autoritate magiftratus ? 24.' De caufts juftis, ob quaspdrentes, tutores,co-
gnati jure diffentiant. 25. Inter quos nuptia jure civiti non fubftiterint f
ubi de nuptiis impuberutii, patrum cum plebe, fcenicarum cum ingenuisy pr&fidum cumproVin- ciali, tutorum cum pupiUis, fufceptoris cum fufcepta} • 26. An olim & bodie nuptia ftnt rat& Jud&orum,
Taganorum , Mahumedattorum cum Chtiftia- nu ? An turcticorum cum ertbodoxis ? An rap- toriscum rapta? Etquid, fi aboittionem impe- traverit? 27. Dematrinwniointer adultetum & adulteram»
vel conjugem fecundam prwri viventi fuperin- ductam , vel inter mulierem & eunt, qui cttm muliere conjjiiravit in necem matiti. 28. De matrimonio leproforum , Veiuldrum , fe-
num, caftratornm, Jpadonum, bermaphroditorunh amentium, furioforum. ifi De cognatione & affinitate, cogndtitjtis Uneis
acgradibwy & ratione computandi gradm; de qttafi gradibut ajfmium, & eorum computatio.- ,. t •■ |
||||||
|
!U P T I A R U M. I^
ne. Itemdeprimo, fecundOi & tertio genere
affinitatis., ' 30. De prohibitis nuptiis inter afcendentes & de-
fcendentes ratione cognationis, affinitatis primi generis, & adoptiotw. 31. De prohibitis nuptiis in linea collaterali intet
eosy quifibi invicem parentitm&itberorumloca funt per cognationem, affinitatem primi generU, & adoptionem. 51. De nuptiis collateralium, qtti fibt parcntum &
libcrorum loco non fttnt ratione cognqtionis aut affinitatis, vetitis in gradu fecundo, permifsis itt qttarto. 33. An nuptidt, permittenda in fecundogencre affini-
tatis inter afcendentes & defcendentes, aut tnter collaterales? veluti inter privignum & noven* defuntl& viduum &c. 34. impedimentum ex affinhate in nttptiis intel-
ligendum dc ea, qtu jdm dijfolttta cjl; Ucet in aitis fola affinitas adbuc dttrans, non itemdi- remta, obejfe foleat. 35. Nuptiasimpedit ctidm naturaitsaffinitas, qtu
ex ftupro vel concubinatu , non cx matrimonit» legitimo , oritur. Nec cuiquam licet fponfam pdtris aut fiiti fui uxorem ducere. 3 6. Inter comprivignos nuptu vatent, ut & intet
privignum ac noverca, vel vitrici matrem , ac aitos ftmiles. 37. Att magiftrattts fupremm difpenfare pofsit^
& petmittere nuptias lege Mofaica divina ob cognationem vel affinitatem vetitas f 38. Circa nuptids jnre civiit vetitds difpenfdtio
fieri poteft. Quid , fi fiat a magiftratu de nuptiis in gradibus jure divino vetitis} 35). De pwnis inceftus remifsive. Eecenfentur
plures cafus , in quibus nttptia , qu<e ab initia etant inutiles, ex poft fatlo convalefcunt. 40. Mulier per nuptias fequitur mariti dignita*
tem y forum , domicilittm. An pcr nuptias tol- latur patria & tutoria poteftas ? 41. In quibus june civili conftiterit maritalis in
uxorem poteftds ? Motibtts noftris uxot ex nuptiis fit quafi minorennis, & in curk viri, & ma- ritus pro ipsa ftat injudicio, non ipfa. 4Z. Uxor an contrahendo fine vtro , pofsit virum
dut fe obligdre , vel foluto matrimonio ex tali contraclu ipfit conveniri in Hollandia , Uttra- jetti, & in Frifd ? Quid , ft ratihabitio ma- riti acccdat ? 4«i</, fi Certum ftt , utiliter a niuliere contraftum effe, net tamen mdritus rdtum babere velit ? Anfufficidt tddtus mariti cmfenfus exprafentia &fcieniia acfitentio ? 43. si maritus contratlum uxoris non approbave-
rity an ea foluto matrimonio pofsit petere tm- plementum ejus? obligat ftne viro fe&virum^ quatenmlocupletiores facli funt ex comratlu, qui clam viro initus eft. 44 Uxor fine viro alios fibi vitoque retle obligdt.
Quousque mtdier publicd mertatrix fe &vitum contrahendo obtigct, vttnatty latius traditm» ' fire ipfaminoTennisfivs maformnxs fit. B 3 45. Vxori
|
||||||
|
.
|
|||||||||
|
L i b. XXIII. T i t. II.
|
|||||||||
|
14
|
|||||||||
|
nem, nominc caflriveltcnitGriiaduxoremptT-
tinentis} < 60. Cujus loci ftatuta fycclanda flnt inqudflione:-,
quo ufque fe extemlut poieftas mariti in uxorem r, & boua ejus}
61. Ati augeatur aut mmtidtur maritalis poteflas
per migrationem ad atitim iocuni } & an muim ob id petere pofsit id quod interefl, fl in migratto* ncra non confenfertt ? 61. Qjdsfltratio, cur hodie maritaiispoteftastain
ampia inducla fit}
6j. Jw qttibus differat cttra tnafiti in uxorem , k cttra minorum, prodigorum &c.} uht de coth
traclu mariti. cum uxore, derationibusnonred-
dendis adminifirationis, aliisque.
64. <?«0 usque maritalis potcfias paclis dotalilus mintti pofsit} remifsiye, ,
6 f. Jure civili per nuplias non inducebatur uiiiver*-
faiis bonorum inter conjvges communio; fecus fl-
cundum mores multarum gcntium^ 66. Qua primaftatutari& inter conjuges communh-
nisorigofu} , t, ; 67. Quibus in locis, & quo usque vigeat bonornm
interconjugescommttnio} remilT* 63. VofltA ftatutaria commtmione an omnia pr<c~
fentia, & futura ipfo jure inter conjugescomnm- nicentur rattone pojfefsionis & proprictatis , U- cet mariti foiitts nomine , (lante matrimonio qu&fxta } Nec impedit communionem patrimo- nwrum qttantacunque dijparitas ; nec qtiod al- terutet conjugum Jpurius flt , & ob idforte flfcus in ejus bonafuccedere debeat. An nobilitat} 69. ln univerfalem illam commmiomm veniunt
bereditates, legata, donationes, An&quous- qtte etiam turpia lucra.? 70. Veniunt certo certitts omnia, qu& fiub acqu&-
fluumcommunione continentur. 71. An feudain Holiandia, Getria ac Ultrajtcii}
An non fialtem eatcnus, ut conjux aiter foiutQ matrimonio afHmationcm fettdi ex ailodtisprt- cipiat} 72. An feuda ftante matrimsnio qttafita jure fuc-
cefsionis, aitt titulo particulari onerofo vel lu- crativo,? An alluvio feudi anie nuptiat quafui, ft iilaftante matrimonio contigerit} 73. An bona dominica, Getris dicla Hcerenppc-
dcrcn? Angentilitia, aut emphytcuticaria ? an cenfualia ? an agri adfcriptitiorum ? an domi- nium diretlum fitudi vel emphyteufws} rcmiO' 74. An canonicatus & prabenda ante nuptias vel
ftante matrimonio acqttiflta ? 7 ^. An munera venalia ?
76. Anjusipfiumpatronatm} jj. An bona fideicommiffaria} vci ea tege dona-
ta , ttt donatario fxne liberis moriente redeant
ad donantis heredes , & conditio extiterit}
. An donata ea iege , »<? cedant flatutam com-
munioni ?
78. An arrbafponfaUtk, & jocalia doni matutini tituto data ? an ornamentaftame mafrimonia per jirumttsioriemta}. ...... . 79* ¥s
|
|||||||||
|
4^, Uxori meycatrici fiiUilis efl ea , qu& marito
quiijlori vel publicano in rccipiehdis pecuniis aliis- queaflifttt. 46. An&quoitfque ttxor maritum obliget, ficon-
traxcrit ratione ceconomu ? 47. Quid, fi contraxerit, ut maritumredimeret
a carcere vel captivitate} An ob abfentiamyi- ri, forte relegati,, ttxor recie contrabat, & vi- rum obliget fme ctmfenfit ejus } 48. Quid, fimaritm furiofitsftt} &antuncmu-
lieri cura bonorum committi pofitt ? ^aj, An, fi maritus minor fit, uxor adcontrahcn-
dttm indigeat confenfu curatoris maritifui ? & an ,. maritttsminor contra coufenfum fuum pofiit re-
ftitui} §q. An uxorpofsit clam viro liberare fiuos ac mariti
dcbitores acceptilatione, paclo de non petendo &c. „ Aneireliefloiviperdebitorcst
5 r. An uxor fxne viri confenfu pofiit dotem prioris
matrimonii liberis conftituere, bereditatem adire vel repudiare, res fttas donare , teftamentnm londere, deiinquendo fe attt maritum obligare ? rcmifT. .fi. Quo ufque WxorinUollandia, ZJttrajeUi, aii-
bique, obligctur exyiri fui contraciibus, etiam , cttminutiiiter, luxu , aleA , fcortti>, &s alie-
. tium ftante matrimonio contraxii ? Et quo us-
que illa foluto matrimonio obligata maneat ? An pati teneatur poft folmum matrimonium ex- fecutioncm fententia,, in rebusfim jam cceptam matrimonio adbuc conftante}■• .,. 53. An ttxor obligetur cx tutela vel aliaadmini-
ftratione per maritum gefta ? An exfldejufisione ejtts ? An in Bollandia & Ultrajecli etiam tunc , cum pacto dotali fola eft fervata acqiu- ftimm communio ? 54. An denatio per maritum facla , uxori no-
ceat ? Er qttid, fi donatum fit frattdanda uxoris cattsa ? 55. An ttxori noceat, fi maritus non utatur con-
ditione acquirendi ? Quid > ft confentiat fu& rnatri , ut ilia omnia bona fitta fidcicommijjb gravet, etiam ipfam legitimam, cttm alias ma- ter jtifisijfet ipfitm fiota legitima eontentum cjfe, & ohid illa bona non cedant conjtigaii commu- ■ nioni? ,.{ ^ ,.„, ft^u- ^
56. Annoceatuxori deliftum mariti ? An & cum
folaeft acqu&ftuum communio} 57. An,fi maritus occiderit propinquum, cttide-
bebat beres ejfe , ttxor partem dimidiam iftius bereditatis, qaamaritus fe indignum fecit, vin- dicare pofsit , poflta omnium bonorum commtt- nione ? vel an foluto matrimpnio prius gftima- tiqnem ejtts pr&cipere ante diviftonem} Quid~, fi maritus aut uxor ex jufta cattsa exberedati ^ fwt 4 fuis parentibus, poflta univerfali commu-
nione ? 58. An maritus jttre maritalis poteftatis alienare
, pofsitres uxoris? remifsive. 59. An maritus jttre poteftatis fu& exerceat jus
fAtton/ttm & munerum ac honortim colUtio- |
|||||||||
|
D
|
|||||||||||
|
R. I T U N U P t I A R U M.
|
|||||||||||
|
I5
|
|||||||||||
|
79. An, ftresiU&i qua non cominentur fubcom-
munione univerfali , fiante matrimonio vendita vel cum altis rebus inter conjuges commttnicabi- libus permutat&fint, pretiarerum illarum, aut res cum iis permutata, conjugibus communicen- utr ? g0. De damnii in communionem ftatutariam ve-
nientibus.. An & qtto usque communioni im- putetur &s alienum alterutrius conjugis , aut ftante matrimonio contraclum ? Quo modo con- juges foluto matrimonio ad &s alienumantenu- ptias vel ftante matrimonio natum teneantur in . HoUandia & Ultrajeili alibique ? An commu-
ne fit &s alienum matrimonio vetufthts , fi pro eo feudum, communioni exemtum, ante nuptias obligatum fit} , i « 8r. An commune onus , fi quid in dotem , ali-
mentay peregrinationem privignorum erogaverit binubus ? 82. .An & onus alendi prolem mariti adulteri-
nam ? An noverca, qu& jure communionis con- jugalis ttna cum marito binubo aluit liberos ejus primi thoxi •> etiam foluto matrimonio ai eos alendos obligata maneat ? Et quid, fi maritus , binubus in afsignandis bonis maternis onus aieru
di liberos primi tbori ai .certum tempus iti fe . receptffet? .
82. An impenf& in fttnus alterutrius conjugis}
84. Ut lucrum & damnum commune fit, fuffi-
cit, caufam ejus ante nuptias vei fiante matri- monio extitiffe, licet effeclus demum foluto ma- trimonio fequatur. Ut in lite foluto demum matrimomo terminata, conditione fideicommis- Jl foluto demum matrimonio deficiente &resli- ■ beras effidente.
85. Difputatm prolixe pro ea fententia , quod
communio univerfalis, quam inter conjugesfirie paclis dotalibus in matrimonium convenientes in- ducit fiatutum domicilii mariti , vel e contra- rio excludit , etiam tacito conjugum paclo im dttlia vel exclufa intelligatur quantum ad im- tnobilia in illis fita locis , ubi contrarium fta- tutum mget, fi modo illud prohibitorium non fit■, feu, fi non vetet, per paila covtraria fibi derogari; ac fatisfit objeclionibus variis. 86. Supertor dtdfio non habet locum , fi Jponfus
tempore nuptiarum domicilium fmtm ad locum domicilii jponfa transferre tonftituerit. ::■.-, 87. An ex migratione CQnjugum ad locum , alio
jure utentem circa communionem., tollatur cotn- munio:, qu<e ab initio nuptiarum erat indutla, & viceyerfat Et quid, ft nominatim teftati , fwt conjuges > fibi circa communwnem placere
•movi domicilii leges ?
%%. {>M& juris citca commimionem , fi maritus temporenuptiarum in dttobus hcis, diverfojure
utentibus, Jonricilium faveat>■■> ■'
89. Non inducitur communio ex imptiis cum mi~ mte fim>patentum wel tutorum aut agnatorum
confenfu tnitis, (i ea minori damnofa fit, Att
;' forfeemdas Mptias in pujudicwm Ubenrmi |
|||||||||||
|
primi tbori ? Anper pr&maturum jponfi cum
Jponsa concubitum} Anper matrimomum pttta- ttvum} 90. Communio b&c corijugalis an continuetur poft
mortem unitts conjugis? remiiT. 91. An & qttando prafumendum fit , commttnio-
nem conjugalem inter conjuges effe > 92. Quid interfxt inter focietatem pailitiam juris
civtlis univerfalem, & banc ftatutariam inter conjuges} 9J. Ut effeclus nuptiarum locum babeant, an &
ubi confenfm ftne concubitu fnffuiat}, ttbiprater confenfum concubitm requiratur,} 94. Pofita concubitus neccfsitate, rUenfmturva-
r't£ qtufiiones, qtu circa ipfum concubttum agi- tantur. 95. Quod fi poft peracla denunciationum folenma
alteruter moras neliat in nuptiis contrabendis, & mors interim fuperveniat, an effecltts matri- monii perinde locum babeant, ac fi nupti&con- traclA effent} , > - 9<). Quo usque per pafta dotalia effeilus nuptiarunt
reftrwgi, minui, tollipofsint}' remilT. ; 97. De nuptiis contraftis ift locis qtat fubfunt focie~
tafi Indu Occ'i4entali$. 98. De fecundis & ulterkributnuptiis. Depomis
nuptiarum intra annum luclus a vidua inita- rum. Quid hodie obtineat circa bunc annum lufttts? •; :'\ ; :%mz '■..■-. 99. Quid jure civili & moribm obtineat, fi ob
diuturnam mariti abfentiam mulier alteri nu- baty & an nuptia, pofteriores revertente primo> marko infirmandafint ? Quid agendum, fiprior reverftts Jponte velit cedere, & marito fecundo uxonm relinqmre} 100. Nuptia fecund& liberis prioris thori folent dam-
nofa effe. Ouo modo multis locis parens binu- bus ante nupttas liberis prioris thori bonaparen* tis defancli afsignare debeat ? . 101. Poma fecundarum nuptiarum pler&que aque
in mafculis ac fccminis loeum habent. Prima eft, qua amittitur proprietas quafitorum a prio- re conjuge , & cedit liberis primi ihori. Att & amittantur , qu<e tantum occafione prioris conjugis ab extraneo data} Jn & qiu exlegis aut flatuti beneficio quafita ex bouis prioris xonjugis> , ei *v;; . . y 102. De poma , qua binubus aut binuba amittit
qmfita ex fuccefsione liberorsm primi tbori ab intefiato , quatenus iila a parente pradefunfto) profeila ftmt. Recenfentur plurima, jqua con- jugiMnubo nonadimuntur inpwnam, \ • 103 An & proprietas legitima, qut parentibus de-
bita ex bonis iiberorum» amittatitr pafecundas nuptias, quatenm bonaliberorum i parenic /»«- defuncloptofetlafuM} ' ■' « . ■104, Ademta biwbo vd <bmiba , cedunt liberi$
prioris tbori aquaiket-, YicetimquaiUft parenti pr&defun&o 'heredes fint ■: fed fi tenia quartave nupti&fint, aitemtafoiis cedtuit iiberis jtUuspa' rentis a quoprofeclafimt* ... ;;. V * « 105. Ca-
|
|||||||||||
|
\
|
||||||
|
TlL II,
120. Qu&nam conjugi fecundo vel fectind& itfiptt-
tentur in flialem portionem} Anjocalia, dona matutina, doaria, donatio remuneratoria ? An ufusftutlus omnium bonorum, & quid tunc li- heri prioris tbori offme debeant vitricevelno- vercs > Qttid, fi datus fit ufmfrucluscum onere alendi liberos pofterioris tbori} 121. Quid, fi binubus fecund& conjugi omnem fu*
pelleittlem Ugaverit, & illa videatur excede- re portionem filialem > 122. An imputanda in filialem portionem i qtnt
cgnjugi ex bonis binubi conjugis obveniunt ex le- gis aut ftatuti difpefuione } An communio uni- verfalis ftatutaria impediatur in Hollandia per d. 1. Mc ediftali ? Vel, fi paBo exclufa fit $ an teftamento in prajudicium liberorum primi tbori reduci pofsit '? 123. Ultrajecli lex hac edi£taii lthfe.dk tiniver-
falem communionem. Non tatnen tmpedit, qua- tenus non excedit filialem ponionem, nec qua~ tenus liberis prioris thori utilis eft ■■: &, cum paclis exclufa noneft, nafcitur, ubi omnes prio- r'u tbori liberi vivo binubo moriunturi 124. An lex hac edictaH imfediat commtinisnem
acqu&ftuum feu lutri & damni ftante matri- monioobventuri} Animpediatj nebinubusftan- te matrimonio renundet medietati quaftuumjam paHorum aut Jperatorum ? An obftet,' ne paiio dotali id agatur inter binubum & conjugemfe* eundam, ut qu&ftum omnem fecunda conjux bd- beat & onera matrimonii fuftineat > 125. An majorem portionem uxor fecunda capere
pofsit, fi doceat, liberis prioris tbori propatri* monio materno plus fuiffe afsignatum * quam debebatur ? Quid , fi talis afsignatlo amplior ftante fecundo matrimonio vel poji pacla dotalia fecundi matrimonii facla fit > Quid, fi binubus immoderatum donativum (een uytfettinge > in liberos primi tbori contulerit} 126 An binubus pofsit ex paflo dotali debitam con-
jugi fecunda filialem portionem fideicommijfd gravare ? Vel eam teftamento ad legitimam di- minuere, fi liberis ftngulis primi tbori flus re- liquerit} 127. An ad conftituendamportionemfilialemprius
legitima liberorttm primi thori ex patrimonio bi- mbi deducenda fit ? 128. Mftimandafilialis portio, infpefto mortis tem-
pore circa numerum liberornm & pairimonit quantitatem. 129. Qu& fitportio filialis, fi omnes prioris thori
liberi vivo binttbo mortui fint ? t1- 150. Quanta fit portio filialis fecmda conjugisi
fi binubus uni ex Uberis prioris tbori minus re- liquerit quam legitimam , aut unum in totum exberedaverit ? 13«. Quid juris cirea filialemportionem, fiomnes
liberi prioris tbori a parente binubo jufte yel in- jufte exheredati fint, tum jure civili , tum moribus} v 132 guid juris in iUis locis, ttbi filialus m Ugt-
tima
|
||||||
|
16 L i b. 'XXIII.
10). CJpium liberi ademta binubo, licet parenti
pr&defunito beredes non extitermt , mfi jufte fuerint ob ingratitudinem ab eo exheredati. Att parentis pr&defuncli res binubo qu&fitas & per eum alienatas liberi vindicare pofsint, (t binubo parenti heredes exttierint} 106. An & nepotibus ex filiis prioris thori pr&de-
funclis bac ademta cedant} An & heredtbusfi- liorum extraneis} 107. Af> ceffent pcen& fuperiores, fi omnes prioris
tbori liberi , vtvo parente binubo moriantur} An & , fi binubm vivis liberis prieris thori ad viduitatem iterum redigatnr} ic8. De camione quam binubtts ant binubainter-
ponere debet pro mobilibus a priore conjuge &c. profeclis, 109. Que usque pcena fuperiores ex 13. & 5. C.
de fecund. nupt. in Hollandia & Ultrajecli ad- buc obtineant ? , 110. De pcena , ne binttbus plus conferat in fe-
cundam conjugetn, quam reliqait ei ex liberis, 4 mi minimum reliBum eft. Quod amplius da-
tum adimitur. Qutbus tunc Uberis cedat } An & conjugl fecund&proportionefiliali} An&ne- potibus inftirpes} Etquid, fi piurium nuptia- rum anteriorum liberi fint> 111. Qu& ita liberis prioris tbori cedtmt , »0» <
imputantur in legitimam; nec, fi uni ex libe- ris prioris tbori minus reliitum fit quam legiti- ma, fupplementum legitima ex bis ademtis fieri debet, fed per beredes omnes pro rataportio- nis bereditaria pr&ftari. 112. An liben prioris tbori avoeare pojfunt reliita
sontra 1. hac cdi&ali, fi parenti binubo beredes extiterint} Et quid, fi parens binubusidtefta- tnento exprejfe probibuerit, vel liberi ei vivo promiferint, fe non avocaturos > 113. An impediatur avocatio donatorum inter vi-
vos contra d. l.hac edidali, fimutuo conjugum confenfu donatio refoluta fit ? aut ex eo , quod poftea donans binubus folvendo non fiat, fic ut tunc immoderata cedere deberent in &ris alieni r exfolutionem ?
114. An avocatio tmmoderate relictorum ceftetex
eo, quod reitiia repudiantur a vitrico aut «o- I xerck>
115. An non ex eo, quodreftecluimmoderate re-
liftorum parens binubus fubftitutum dedit> II & Quid juris , fi quid per interpofitam perfo-
nam immoderate datum ? Et quid, fi binubus < executori teftamenti fui jufferit, ut in ufus fe-
treto expofitos eroget certam nummorum quan- titatem, ac fujpicio fiaudis fit} 117. Annovercavel vitricus propter 1.haeedi&a-
li prohibeatur plus relinquere privigno vel pri- vign&, quam propriis fuis prioris tbori liberis} H& An privigms novercaminftituerepofsitpra-
\ teritis fuis ftatribus germanis}
I119. An parens binubus plus nlinquere pofsit li-
beris pofterioris quam prioris tbori ? Et an boc ^aSodotaliretleconv£niaturt ^ ^ - -\ '";-■■ o: 1
|
||||||
|
D
|
||||||||||||||||||||
|
MXI i,.hA7R.;u m. |f
.: tnobilibHs:? ^x. ' • \ :m# {/■:_■: •* " •
137. Recenfentw alu pam fcctmdamm nuptia-
rum, ubi de amifsione tutclto, lelitimum fufy conditione viduitatis, ^f» : 1 38. An & ip militibus iocum habeant pojnafe-
mndarum nuptiarum? An & m vidua parttmt ex ftuproedente } Ato ceffctit , fi conjux pra* s morkns.fupexftiti dederit Itcentum ad aliava* j. ta tramemdi ?. An, fi iiberi in mtp\ias fetundat confefyfeMt} An, fi pwk bifct exprejfe renun- ,■, ciavmftfh ,3 . \ \ $. ■& .■'.. ' , 135?. AnpcetiM locttm bdbyant, fi non m/ptU» fed
foia jpfinfalia iontratk*:fim ? |
||||||||||||||||||||
|
R 1 T
|
||||||||||||||||||||
|
tinut qmdim debita, &de fiiiaii noveru porr
tione qu&ftio eft? 13 3, Qumta.f1tfJ1a.Yu noverc& portio, jlfilius pri-
ini timri in fola iegitima.mftiiuttts fit , & ne- . potes ex eo nati in reliqua bona?
,154. Quo modo filialis portionis ineunda ratio,
eum ayus binubtts nullos relinquens ftlios fed folos nepotes, uxori fecunda eam dedit? 1 j 5;. Cui incumbat probatio, fi plus noyerc<c 4a-
tum dicatur ? "An & fiuBus immoderate dam rttm refiituendiftnt, & ex quo tempore ? 136. Qutbus in locis vigeaf aut non vigeat dis±
pofitio lcgis bac edie~tafi ? Et cujm ioci ftatu- ta cirta um jpeftandafint in mobtitb\ts& im- |
||||||||||||||||||||
|
nisepublica? cxpofiti relegarifokr>t, tefteGio&-
newegio ad l. z. C. de imefiis nuptiis, Platitutn Ordinum Zelandi<n 18, Manii i66<5.art.x$. yoi. 3. piacit mll, pag. 5p-2. Ethtreglement vatt de Staten Genetaai \%. Mariii 165S. ait. ,84, vei. 2. plaCit tioil. pag. 2444. Sim. van tepu- wen cenf. for, part. 1. libr, -p, fap. i$.twn}26* iicet ex ipsa: conftitutionb criminali CarOli Y» #it. isi.ultimi fupplicii pcena mafculis & Fce- minis,, tariquara adukeris: propofita fit. Qu^ vcro ratione polygamia iJCko: in patribu$ Vfi* teris Teftameritt pcr quandairi donnivcntiam tp- lerata, yel fakem non riQtabilib?us posnis^ coer- cita, rcvera tamen ptacccjius ■divinis adverfetur* a Thcologis exaclie fatis uifcuflum eft. Vidcs Fredericum Spanhemium dubiorum Euatigeiico» rum part. 3. dubio izi. Thdodomm Bezam trati. de poijganiia. ayum mcuni p. m.Gisber- tum Voetium Foiitic. Ecclefiaft, part. 1. iibr* 3. trafl. u.fecl. 3. cap. $.nmit- 6.' & quse habee Hcriricus Bioriwer dejure cowubiorHm libr. t« CAp. 5.. St quis binas, huprias codem tcmpore contraclas habcat, poftefidtcs itlutiles fuht, tan- quam contra leges inita*. arg. /; non dubium f* G. de tigihus. Andr. Gayl iibr„,%. obfery. 55, mm. n. Hugo GrotiUs m^nttd^B. adjurisprud. Holl.iibr.i.cap.S..num./6.f. ; : . , ;:;•;, 2. Contrahuntur nuptiae itciindum prarcepta
juris Romarii confcnfu , qupitiodocunque :dc- clarato verbis _aut facl:o« Lmptias 30. ff.de reg* jur. etiam fola-cohabitatione \ in quantum in mu- lieris liberse confuetudiiM ,non concubinatus fe4 nuptfe inteiligends efants finon corpore quse- ftum fecilfet..JJn libcratq.§. I},t, atqueetiarn minor annis duodcclm nupta , ttinc lcgitima; uxor ficbat -j-cum apud virum expleviflet duo- decim ajirips, quafi ex fola cpnfcnfus ab initio non rc<fte iriterpofiti cpritinuationc. /. minorem 4. jf, b.tyt XJt proindp hcccflaria non, fuerit feftivitas ulla; riuptialis» nec e;x eo, quoddcduc- tio fponfe'in domum fpdnfi 11 vcl donatidnurn ante miptias aut dptis ipftrumcnta dcfuerint-, exiftiriiandunl lit, deefle.reite alias initp matri- monio firmitaterri; inter pares honeftate perfo- nas nuu/i lege impediente- cPnfortium , quo4 iriforum couferifu atque aniicotum fidc firmar C ' tur. |
||||||||||||||||||||
|
uales quantseque prifcisRoma-
nis pfpbate fuerint circa nu- ptias cohtrahendas feftivitates I ac folennitates; qualis dkrum ! |
||||||||||||||||||||
|
m
|
■ deleclus obfcrvatus j quO mo-
|
|||||||||||||||||||
|
do coemtione, farre, & ufu mafiti fibiuxores
junxerint, & qux plura furit alia his afnnia, fi quis penitius fcirc cupiat, vidcat Gellium noti^ attk. libr, 3. cap. z. Hottomannum, m iibr, ebfervationum ad veterem ritum nuptiarum. Ale- xandrunl ab Atexandrb genial. dierum iibr. 2. tap. 5. Barriabae Briffonii librum de ritu »«- pidrum & feletlarum antiquit. iibr. 1. cap. i8i CarolUm Sigonium d'e amiquo jure civimt Ea- mahor. iibr. 1. cap. <?. - Rsevardum adleg. dnod. tabitl. cap. 21. pag. mihi 9^. & feqq, adpag.$%, & itbf. 4. yarior. tap.. i<5. Rofinum mtiquit. Rom. libr,- %, cap. 37. ibiqu^ J3empfterum.' Suf- fcccric nobis natiiram , ^equiflta , & cffcftus nuptiafum cx jure nOfti'0' peilitiUs eduxifle; rjfe* turam earurh ex dcfinkione eoliigere licct, duni juftihiarius eas''defcripfit virf!& mulieris CQn- junftionem ,' individuam.-vjta* confuetkldincm coritinentem. §. i. Inft, ieipatna poteftate. M^ dcfttnUs vefo cbrijuncl;bnern ttaws & famins, confortium orrinis vitaii, di^ini"& humani jutis communicatidnem. /. r* ff. b.; f. Addc Lam^ bertririt -Got-is adverfarioYum traB. i.: cap; 11 miin. 1; &rm«ltis feqq. &.&D. ad §. iJilnftiti Ae pmiAffopflate. Ex qlia. maris m fsemim ih numero fingulari conjuriAione clucefcit fatis^ poIygamiamjfifttultaneam:: |ure civili riiipfoba- tam fuifle; adeo ut ribn tantm-n itiFamiajiotati fuerintcdiiSoPfjEtoris, quibiriasnuptiaseodem tempdfe contraclas habebant. I. i.f dt hisqtti mt. infam, t, t, c.ideinveftisfiuptris. l.eumqni 18; C< -adieg. Jul. de Uuittms, fed & ultioriem a cOfnpeferkre judice pati' debueririt. d,, i. 2. cmii i-e'ipsa'*mUliea:;^uobus viris fiiriul matrimonio Juriitei: adulcefai fit;, & %t -talis puniri debeat; athk bodie G. dv iepndm. ate; /. interliberas6. Sut.l, ftuprum 34. %r\,ff. adleg. Jui.dead- ttimus.. :Sc vir ftupri feus ex lcgc Juliiperfo- fcnnerii iccufationem peragi pofllt. d.Ueumqui rbv. Gv »Heg. Jul. de adulteriis.. Und^>& mo* ribnsnctftrifr tales virgis cafi aut alfc ignoran |
||||||||||||||||||||
|
L i b. XXHt T i t. IL
|
|||||||||
|
: l
|
|||||||||
|
extra dt< clandeftitia deffonfatiorie , hincnoftris&
aliorum multomm moribus non aliter nuptia: jure contrahuntur , quam fi in loco domicilii fponfi Sc fponfa;, &, fi domicilium recens iit, etiam in anterioris domicilii loco, trcs nundinalcs aut dominicales adhibitse fueriht dcnunciationc5, acnullus ita publice monitus nuptiis conttahen- dis ex jufta causa intcrcefferit. Qua: fi obfervata non fuerint3matrimonium jure Hollandico & Ul- trajeftino ipfo jure nullum eft, a cujuscunque conditionis hominibus contraftum fuerit ; us- que adeo , ut & judan in Hollandia dcgentes huic trinundina: dcnundationis neceffitati pare- re jufli fint, nec fufficiat, cos fecundum uke le- gis folennia in nuptias coiViffe. Politica Ordin. Boll. anni 1580. art. 3. placitum• Ordinum Holl. 30. Septembris 1656. vol. 5, placit. lloll, pag. Soq.Edichtm Ordinum Vltrajeclinorum anni 15 84. art. y. Quod fi non nominatim ftatuto cau~ tum fit, rnatrimonium contra formam prafcri- ptam contractum ipfo jure nullum elfe,verius tamen eft, illud ipfo jure nullum fore , juxta /. 5. C» de legibus. jiiii ftatutum iis , qui con- tta prxceptum ejus nuptias alia forma contraxe- runt, certam pcenam aut arbitrariam imponi juffcrit , vel ex alia ftatuti parte appaveat , id quod prohibitum eft, fi faclum fuerit, deberc tenere ac firmum effe ; juxtaea, qua: tit. de le~ gibus num. 16. latius tradita. Confer Politic.or- diuationem Ordinum Zelan^u anni 1 «5 85. art. 6. & feqq. vol. l. placit. Holl. pag. 3 5 1. «£■ feqq. Fla- cita Ordinum GeneraUum 5. Febr. 1643. 8. Apri- lis 1644. V°L l' pltcit.HoU. pag. 559. & feqq, item jt. Vecembris 16^47. vol. 2, ptacit. Hoil. pag, 1123. & Fcbtregtement van deStaten Gene~ raal 18. Martii 1655. art, 1. & feqq.d.vol. z, pag. 14.19. Sande decif. Frific. libr. z.tit, i.de- fm. 1. Refponfa Jurifc. HoU. part, 3, vol. r. con~ fii. 184. Abrahamum a Wefel ad novetlas con- ftitui, Ultrajeftinas art. 14. num. 47. & feqq. Hsec ita, nifi jure fingulari illa trinae denuncia- tionis publicse folerinitas remiffa fuerit per cos^ qui majeftate gaudcnt, & legis, uti condenda*, ita tollendx facultate, fecundum ea , qua: titm de legibus num. 25. dicta funt ; vel etiam per illos, quibus id conceffione fpeciali a. majefta- tem habente demandatum eft, ut cerpis incafi- bus ac caufis remittant afiquid de.legisvirtute: qua ratione, fi Ordines Hbllandias, penesquos majeftas eft, congregati non fint, civitatiscu- jusque magiftratui quantum ad civitatum ineo- las, & Curiae Hbllandica? quantum ad nobilcs & curije fuppofitos, & ruri degentes ( non ve- ro concionatoribus aut ad caufas matrimoniales delegatis) id datum eft, ut vel una vel duabusf tantum praemiffis dominicalibus aut nundinali- bus denunciationibus , vel trina denunciationc uno die ter , vel tribus diebus continuis repe- tita, nuptiarum celebritatem compleri permit- tant, quoties vel vk morbi, vel fubita milita- ris expeditioi vel peregrinatio feftinata , con- fuetam
|
|||||||||
|
tur. l.ft vicinis 9. I. fi donationum zi. C. b. t.
jiinct. /. denique 6. f. h.t. Etnominatim, nu~ ptias fine deductione fponfse in domum fponfi ratascffe ex folo coilfenfu, fignatkmemque.ta- bularuro dbtalium, riec rion fponfe deductioncm iri dbmum fponfi , plerumque etiam poft con- tradum matrimonium ficri , Scjevola autor efl. I. pen, in pr.ff. dedonaiion. inter vir. & ttxor. Nec his adverfatur refponfum Pomponii & Ulpiani irP/i mulierem $.ff. h.t. I. cui fuerit 15. ff. de con- dit. & demonftrat. & d. I. pen. §.i.ff dedonat. mtervir. & uxorem. Cumdednctio hujusmodi non tam ad fubftantiam matrimonii pertinue- tit , quam potms ad probationem cjus; eodcm modo, cjuo & ipfa adhibitb aqua: &ignis,cu- jusih d. I. pen. arque ac deduclionis meritioeft, tantum ad fcftivitatem & probationem , non fiibftantiam nuptiarum pertinet; idque in fub- fidium , quoties ambiguum erat ob dcficicntes alias probatbnes , an nupria* effent inita*, nec ne j titi id fatis fignificaturn ab Aureliano in/. 6. €. de donation. ante nuptias , dum Donatse re- fcripfit , cum in te funpiicem donationem dicas fattdm effe die nuptiarum » & in ambiguum pos- ftt rfenire , atrum a fponfo an d marito donatum ftt \ fic diftinguendum eft, ut fi in tua domo do- nutri acceptum ift; ante nuptias videatureffefaHa donatio , quod f\ penes fe dedit ffonfus , retrahi pbfsiti uxbr enim fuiftt, Quod ut magis intel- ligafur, fciendum eft, uxorem ducl potuiffe & prafehtem & abfentem. Si prasfens duccretur, liullabpus fuiffe fponfa: ih domum fponfi de- du&ione: fin abfens, nec tunc neceffariam fuis- fe in domum fponfi deductionem, fi alise ades- fent confenfus ihterpofiti probationes : proba- tibnem autem fufficicntem non fiiiffe m epifto- lafb$ aut nuncio mariti, fi non accefferit fpon- fe deducfio in fponfi domum ; fecundum id, qhod Pomponiusfcripfit, mulierem nempe ab- fenti per literas ejus aut per nuncium poffe nube- ve, fi in dbmum ejus deduceretur ; dum ih loco domicilii mariti prxfens erat. Unde fi ex ad- verfo ipfa fponfa a fponfi fui domicilio abeffct, ex literis fuis vel nuncio duci a marito non po- terat, quia praeter literas aut nuncium dedudio- ne in mariti nbn inuxoris domum opus erat. d. /.5, ff h. t. quam tamen abfentem aliis legi- timis probationibiis intervenientibus duci po- tuiite , ex fequente lege 6. ff, h. t. manifeftum 3. Cum autetti ex eo, cmod nuptis finc fo-
lennibus folo contrahebantur confenfu, eveni- ret fepe, ut vel matrimonio jam altcri junfti, vel fponfalibus legitime devindi, per clande- ftina hujufrtiodi matrimonia aliis jungerentur, aut aliis modis multifariam contra legum pra> cepta & honeftatem naturalem nuptise intcrce- derent; ac, ut hifce occurrcretur, folennes denun- ciationes antenuptiales jam olim antiquo eccle- fise Chriftian* inftituto receptx effent, ipfum- «^ue jus Canonicum eas comprobaffet. tap, ult. |
|||||||||
|
D E R I T U N U P T I A R U M.
|
|||||||||||||||
|
i9
|
|||||||||||||||
|
Continuata, riiatrimonii vincultim non effepra:-
fumendum, fed aliter probandum; atque adeo apud nos ufum amplius haud invenire difpofitio- nem /, in libera 24. jf. h. t. licet alioquin in anti- quis cohabitatio in dubio prafumtionem indu- cat, majores, ex quibus libcri nati funt , lcgi- timo matrimonio jun&os fuiffc. Parcns p. mem. Paulus Voet ad princip. lnftit. de miptiis num. 4. Groenewcgen ad d. I, 24. Confer Fachincum controverf. Ubr. 3. cap. 35. Menochium dcpra- fumtion. libr. j. pratf 1. num 77. Mafcardum de probation. concluf j()cj. in pr. filius legitimus quk) ratione probctur. 6. Porro confenfus ipforum ntiptias contra-
hentium ufque adco neccffirius cft, ut dcfectus ejus nuptias ipfo jurc nullas cfficiat j quod evfifi nit, fi quis, dum cas contrahit, furiofus, aut pcr ebrietatcm planc mentis impos/it. /. oratio- ne 16. §, ult. ff. h. t. arg. I. furiofi 40. ff. dereg. juris. I. furor 8. ff. de fponfalibus. vcl errct in pcr- fona aut fubftantiali qualitate cjus , non acci- dentali, qualis cft forma, divitix, nobilitas & aliahis fimilia. Scd &, fi mettt coaftusfuerit, non reverentiali , fed gravi, in virum fortcm ac conftantcm cadcnte, placuit Romanis, nup- tias ipfo jure inutiles effc. /. neque ab initio 14. C.h. t.l. non cogitur zi.i. zz. I, invitam 28. ff. h.t. Quaeomnia, licctnoftris moribus in fpon- falibus ufum invcniant, fic ut ex fponfalibus metu mortis aut alias jufto cxtortis , aut dolo obtentis, ad nuptias cfficaciter agi ncqucat, uc tit. pucedente de fponfalibus adnotatum cft , num. 4. ad nuptias tamen cx noftro more con- trahendas vix pcrtincnt, dum publica cVfoIen- nis illa in templo aut curia, fuperftite magiftra- tu aliisvc perfonis publicis , fa&a pra?fcntis in. nuptias confenfus declaratio poft prxvias foIcn-: ncs denunciationcs , non nifi ad dcfidcrium fponfi fponfbequc cum aliqua caufse cognitione conccdcndas pcr cos, quibus id ncgotii publicc datum eft , omncm mctus & vioJcntia? pcllic occafionem preefumtionemque. Brotuyer deju~ re connuh. libr. 1. cap. 17. num. 24. 25. . Ec quamvis natnralitcr confenfus deeffe videatur, ubi ex fentcntia Judicis fponfus refradarius ac abfens atque profugus, pcr apparitorem reprse- fcntatus, uxoremducit, (decpxointit.defpOK-' falibtts num. 12.) tamcn interpretationc juris & rei judicatse autoritate confehfiffe fingitur , qui prius confcnfu fuo fponfalibus declarato voluic ad nuptias devinfttts effe. Quando vero propter errorcm nuptise folenniter jam contratflse diffol- vi poffint, in tit. de divortiis explicandum c- rit. ■ 7. Prastcr ipforum contrahcntium confcn-» t
fum , etiam eorum in quorum poteftate funt, patris puta yclavi paterni, confcnfus requiritur. I* fiuptuz.ff. h. t. princip. lnftit.h.t. t-sqtie adeo, ut, fi divortio diflfolutum fuerit, ac pofteain-, ter eafdem perfonas rcdintegrctur , non alitcr. |
|||||||||||||||
|
fiictam non patitor denunciationum dilationem.
Tlacito Ordinum HollandU z6. Novembris 1678. vol.$.pUcir.HoU. pag. 508. Van Alphens Pape- wcyWeede deel pag. 54. 5 «5. "Wefel ad novelUs cmftit. Uttrajecl.art. t^.num. $y.&fiqq- Idem- quccft,fi, jam-pera&atrinadenunciatione, ad- verfa fponfi fponfeve valetudo itcr in tcmplum aurcuriamatit locum alium nuptiis ineundispu- blicc praftitutum haud fcrat, & ob id defidere- tur, ut privatis in aedibus , convocatis vicinis, folennia nitptiarum pcragere liceat : non cnim cx prudentia. fecerit concionator in Hollandia, fi id absque magiftratus confenfu tcntandum putct, utcolligi potcft cx iis, qtiae ab Ordinibus Hollandix, in d.ordinatione politica anni 1580. art. 3. fancita funt. Confer Simonem van Leeu- wen cenffor.part. i.iibr. 1. cap. 14. mm. 7. 4. Qtiod fi Hollandise incola nuptias con-
traxerit cum puella Flandrica. aut Brabantina in ipsa Flandria aut Brabantia, fcrvatis iis , quae cx lcge Brabantina aur Flandrica. fcrvanda funt, at nullisin loco domicilii HoIIandici prauniflis denunciationibus fecundum edictum Hollandi- cum defideratis; prima quidetnfpecie videri pos- fet, nuptias tales etiam in ipsa Hollandia ratas habendas effc , eo quod fufficit in contrahendo adhiberi folcnnia loci illius in quo contraclus ce~ kbratur, etfi non inveniantur obfervatafoknnia, quse in loco domicilii contrahentium , aut rei fitje, a&ui gcrendo prafcripta funt: quo funda- mento etiam in hanc fententiam duplcx refpon- fum extat in Rcfponfis Jurifc Holl. part. 3. vol. I. tonfil. 181. ^"184. Sed eo non obftantemagis cft, ut matrimonia co modo extra Hollandiam abHolIando cclebrata infirmaper JudicemHol- landicum pronunciari debeant , proptcr edicli vcrba, quibus riuptise, per Hollandum fine de- nunciationibus publicis in domicilii loco inter- pofitiscontraclae, irritse cffc juffe funt. Nihil in contrarium facicnte illo axiomate , quod ftifficiatin negotiis contrahendis adhibcri folcn- nia loci in quo adus gcritur: cum ifta rcgula locum invcniat, finon in fraudcm ftatuti quis alio fe contulcrit ad a&um cclebrandum , aut ftatutum nominatim irritum declaraverit a&um a fuo fubje&o percgrina. folcnnitate geftum, ut rnonftratum in tit. de conftitut. Principumparte al- tera , de ftattttis num. 14. 15. Confer Hcnr. Brouwer de jure connubior. libr. z. cap. 24. mm. 44, 5. Pofita vero hac denunciationum publica-
mm ad nuptias ncccffitatc, inutiles penitus apud nos funt quaeftiones ilfe , an verba prsefentis temporis, duco te uxorem % ajfumo te in maritum, Velnonaliam habebo uxorem nifi te, nuptias effi- ciant; quod aiioquin pluribus placet, utvideri poteft apud Fachincum controverfxar. lihr, j.cap. «j. t. 42. Zoefium ad Pand. h. t. num. 4. Quemad- modttm eandcm ob caufam expcditum eft, nunc exfolaraulierislibersecum viro confuetudine at- |
|||||||||||||||
|
mie cohabitatbne > utcunque annis pluribus juftum habitum fucrit, quam fi parcntihus vo-
|
|||||||||||||||
|
C 2
|
|||||||||||||||
|
lcntibus
|
|||||||||||||||
|
L i b. XXIIL T i i\ II.
|
|||||||
|
lentibus renovatum cflct. I. nuptu inter 18. ff.
h. t. I, fi ut proponis 7. C. /;. t. Quod fi utcr- que tum pater tum avus vivat , etiam confen- fus utriusque neceffarius eft ad nuptias nepotis, ne alias filio intermedio invito fuus hcres agna- fcatur; contra ■quam obtinuit , fi neptis nubc- ret, quippe cui foHus avi fufficiebat affenfus, co quod natus ex nepte proncpos patris avique paterni familiam fequcbatur , atque ita invito filio intcrmedio, fimulque patri neptis nuben- tis, noh agnafcebatur fuus heres. /. oratione 16. §.i.ff, h. t. Sed &, fi nepos ck uno filio ne- ptcm ex altero fiiio ducturus fit, folius avi con~ fenfum neccfTarium elfe , Pomponio ac Paulo placuit, ut ita , qui folus eft princeps familia?, etiam folus fit arbiter nuptiarum in cadem fami- liacontrahendarum. l.ftnepotem s.ff, h. t. Quod fl vel pater vel avus paternus furiofus fit, aut captusabhoftibus, aut itaabfens, utignoretur, ubi fit, vel an fit; folius prafentis & mente va- lentisfive patris five avi confenfus fuffecit. I. fi mpos 9. pr.ff. b, t, arg. /. cum heres 52. /. fwio- fus 63, ff. de acquir. vel omitt. hered. Sed fi fo- lus pater aut folus avus iiberos in potcftate habeat, & vej captus ab hoftibus vel abfens fit, liberis permiffum fuit nuptias fuo contrahere arbitrio, quoties vel integro triennio abfentia continuata fuit, vel intra triennium filius eam duxit, aut d '• nupfit filia , cujus conditionem certum eft patrem non repudiaturum. /. fi neposy, l, 10.1. if-ff. h. t, Sin folus pater vel folus avus, Hbe- ros in poteftate habens, prsefcns quidem fuiifet, fcd noluifTet per injuriam in nuptias confentire, fuam magiftratus interponebat autoritatem, co- gebatque parentem, ut liberos in matrimonium collocaret, atque etiam dotaret pro natalibus ac patrimonii quantitate. /. capite 19. ff. h. t. Si veropropter furorem nuptiis Hberorum affenfum pra-bere impediretur, ex Juftiniani conftitutio- ne liberis nuptias inire permiflum fuit, autori- tate Prasfe&i urbis, aut Prxfidis provincia?, aut locorum antiftitis, prxfentibus ex genere nobi- lioribus & furiofi curatore. /. fi furiofi zj. C. b. t. 8. De csetero nihilinterfuit, utrum expres-
fusan tacitus interveniret parentum confenfus, adeo ut fuffecerit, patrem cognitis nuptiis fuifi- liifamilias contrahendis haud contradixifle. l.fiut poponis 5. juncl:. l.necfilium 12. C. h.t, Utta- men necefle fuerit, confenfum patris feu juffum antecedere, ncqiie ratihabitio patris nuptias re- tfo, fed tanttirh m fnturum eftecerit legitimas. pt Inftit. denuptiis. arg. /. Faulus refpondit 11. ff. de ftatu hominum, l. eos qtii 65. §. 1. ff. h. 1.1. &fi contra6. C.h. t.l.ftuxor 15. $ fi quis uxorem 6. infineff. adleg. Jul. de adulteriis. Cui non <:on- tradtcitImperator in d. I. fiutpvopoms^.Cb.t. cum ilia fatis refte dc nuptiis non contraelis, fed adhuc contrahendis accipiatur, fi, tit panlo ante monui, eijungatur/. it. eod. tit. Neceft, quod putes, liberos es tali conjuniSione, in quam pater, |
haud confenfit, natos, Sc ita illegitimos juxta
/. 1 r ff. deftatu hominmn» per fubfecutam tamcn ratihabitionem firmatis in futurum nuptiis , fieri legitimos, quafi genere quodam legitima- tionis. Non, cnira ufpiam inter legitimandi modos invcnitur numeratus ille , quo pater rati- habitione firmat nuptias fine fuo confenfu con- traclas. Nam quod per fubfequens matrimo- nium liberi ante nati efficiuntur legitimi, tun> demum verumeft, cum quis concubinam fuam ducit in uxorcm; quaiisnoneft, quamquisfine patris cluxit affenfu. Cumque concubinatus jure civili tokratus fucrit, ut in iit, de comubink monftrabitur, at non toleratafed damnatafue- rint matrimonia a. liberis in poteftatc pofitis abs- que patris confenfu contra&a, mirum non eft, ex concubina natos fubfcqucnte matrimonio lc- gitimos effecios, non vero cos , qui ex initis contra legum prsccpta nuptiis fucrant procrcati. Vinnius ad princip. lnftit. b. t, mnn.6. Sed iicg re6te exceperis, leges omnes fuperius addudas , ac confenfum antecedentem dcfiderantes j 110- vella. Juftiniani lege mutatas effe, dum generali- ter conftituit, omnem ratihabitionem , &: no- minatimeam, quje a patre proficifcitur, pror-* fus retrotrahi, & confirmare ea, quse abinitio fiibfecuta funt. /. ult. C. ad fenatufconfultum Ma- cedonianum. Etenim primo quidem obfervan- dum , diclam legem ultimam triennio & am- plius ante confirmatas inftitutiones latam effe, ut patet ex die & Confule iftius legis ultimffi, colla- to cum die & Confule qui procemio Inftitutio- num fubjecTtuseft; ut proinde fruftra abrogatio dbtendatur. Sed & fecundo animadvertendum, novella illa Juftiniani lege ultima nihil novi hac in paite induclum fuiflc, fed tantum juris vcte- risjamolim recepti repetitionem comprehendi: cum & olim inter antiqui juris regulas relatum fuerit, eum xmi ratum habuit quod geftum fuis- fet, mandafle intelligi, ac mandati obftringi acltione. l.femper qtti non 60. ff. de diverfis reg, juris antiqui. I. 1. §. fi ratum 6. ff. quod jujju, Quemadmodum ergo regula jure vcteri nota faas patiebatur exceptiones in nuptiis per filiumfami- lias contrahendis, & hereditatis aditione facien- dapereum, qui in aliena poteftate erat, dutn utrobique juffus antecedcns fpecialiter requireba- tur. d.pr.Itiftit.h.t.L.fiquismihizf). Q.juffumq, ff. acquir, vel omitt. hered. ac dcnique in autori- tate tutorum, quam in ipfo negotio interponi oportcre , poft tempus vero interpofitam nihil agere, Juftinianus docuit §. tutor z, Jnftit, de autorit. tut. ita quoque per novellam Juftiniani lcgem repetita cenferi debet cum iifdem limita- tionibus, nufpiam exprefsalege abrogatis, id- eoque legum veterum difpofitioni relinquen.dis. l.pr&cipimus it.$.ult. C. de appellation. Quid quod & in cafu /. quid ergo 13. jf. debts qui not, infamia (quae a nonnullis huic dc nuptiarum ra^- tihabitione fententiae objicitur ) invenire licet ex- ceptionemaregula, ratihabitionera juffui com- pararante.
|
||||||
|
D E R 1 T U M U P T- I A K U M. ||
|
|||||||
|
paraiite. Cum enim cx edicto Prxtoris infa-
mis eflet, qui fcicns juffiflct vel paffus fuiflfet, 1 per fuumfiiiumfamilias duci viduam intra annuiri lucliusconftitutam. /, i.ff. debis quinot.infamia excufaretur autem, qui facli ignorantia lapfus, dum luilus annum putabat effluxifle, in tales fi- liifui nuptias confenfiffct, ac indcdubitaretur, nnm & infamis eflet pater, qui ab initio errans in fadto confcnferat in nuptias , fed poftea crro- re difcuffo eafdem ratas habuerat, relponfum fuit, eum infamia? nota haud laborare, quianon tcmpus ratihabitionis fcd initiiim nuptiarum fpeclandum erat, antunc patcr fciens confenfis- fct; atqucita, qua ignominiae macula'pater ex juflli fuiffet per edictum notatus, cam ex ratiha- bitione non fubit, dum ea hoc cafu nonretro- trahitur ad initium nuptiarilm. o. Deficiente in nuptias filiifam. autfilisefa-
milias confenfu paterno , nuptiae nullse crant. arg. §.pen. Inflit. b.t. nec liberi inde nafceban- tur jufti feu lcgitimi. /. Vaulus refpondit n.ff. de ftatti homin. Quamvis ab eodem Paulo, recep- tarum fent, libr. 2. tit. f£. fcriptuminveniatur, eorum, qui in potejlate patris funt, Jine voluntate ejas matrimonia jure non contrabi, fedcontrafta nonfolvi, quia contemplatio publica utilitatispri- yatorum commodu pr&fertur\ quse ad ufum rece- ptum, non ad juris rigorem pemnerc puto. 10. Liberoram emancipatoram nuptiasetiam
iine patris confenfu fubfiftere , Modeftinus au- toreft /. filius emancipatus25. ff. h. t. nifi filia cmancipata, five virgo five vidua, adhuc mino- rennisfit; quo tamen cafu, fi mulieris voluntas patris repugnaret fententia', ac parcs effent gene- rc ac moribus competitores, is potior exiftima- batur, quem fibi confulens mulier approbabat. l.vidua 18, C. b.t. Plane, matris confenfus, propter defe<5tum patria? potcftatis, qua; confen- ius hujus apud Romanos fundamentum eft, ne- ceffarhis non fuit; etiamfi fihVnuptura mino- renniseflet; quippe quo cafu judicium quidem matris & propinquorum explorandum dicitur, fed tamen & ipfius fimul puellae. /. in conjuntlio- M 20. C. h.t. ut proinde abfohite neceffarius naud fuerit matris aut propinquorum affenfus. Unde &, cum de nuptiis puellse quaereretur, nec mter tutorem & matrem & propinquos de eli- gendo futuro marito convenirct, arbitrium Prse- fidisprovinciseneceffariumvifumfuit./.r. C. b.t. lcihcet, fi puclla minor, orto forte inter hone- itos plures matrimonii competitores certaminc, cultu verecundiae propriam noluerit voluntatcm depromere coram propinquis; ut habet d, l. 20. in pne C. h. t, Alioquin neque tutoram neque cu- ratorum neque cognatoram & affinium confcn- itim jure eivili ad nuptias ptipillorum autpupil- larumncceflitatisniiffe, certi juris eft. /. fcun- dum 10. ff. h. 1.1, in copulandis S.C.h. t. 11. Verum ab hifce juris civilis placitis di-
vortium per mores magna ex parte fadum cft. Etenimprimoquidem edidoCaroli V. 4,080- |
|||||||
|
br. 1540. art. 17, voL 1. ptacit Boll. pag. $191
320. conftitutum fuit, cum, qui puellam an- nis viginti minorem duxerit}qua:ve adolefccnti minori annis viginti quinque nupfcrit, non impetfato confenfu patris aut matris talium mi- norcnnium, autmajoris partisproxirniommco- gnatomm, fi parentes deficiant, autdenique ipfius magiflratus, cujtisjurifdiftioni minorcs talesfub- jecli funt, nihil lucrari pofle ex bonis* talis mino- rennisfcducli vcl feduclx,fivc donationis,fivc doa^ rii, five inftitutionis, five lcgati, five ftatutaria" aut paftitia: communionis titulo , de quo poftrc- mo latius mfeqq. h. tit. Quge pcenae deindc editlo Volitico Ordinum Hollandia anno 1580. art. y. & 13. non modo confirmat3e, fcd & matrimonia fine parcntum aut akerutrius adhuc fupcrftitis confenfu inlta ipfo jure nulla rcnunciata funt. Cui confequens eft, ut & ad parcntum defidcrium talcs conjuncliioncs, licet concubitu jam con- firmatse, diflblvi debcant, fi parens rigidojure uti velit, nec exorari fe patiatur, quo minusfua acerbe utatur potcftate. Groencwegcn ad princ, mftit. denuptiis num. 2.3.4. Wefel adnovellas conftitut. Ultrajetl. art 14. num. 6}.&feqq. Leeu» wenffwf. for. part. 1. libr. 1, cap. 1 j. num. 9. in med. parcns p. mem.Paulus Voet adpr, Inftit, de nuptiis num. 11. Qiiod & Zclandi videntiur fecuti. ordonnantie van Polith van Zeeland 8. Iehr.i^i.art.j.& %%. vol.i.placit. Hall.pag.tfz. 3 f 5- Ukrajedini quoque juflerunt, inunivcr- fiim denegari denunciationum fblcnnia & nuptia- rum cclebrationem omnibus minoribus 1 <f. annis parentum confcnfu deftitutis, non admifla quan- tum ad Ktatcm attinct differcntia in fcxu. novelta decif Uttrajeclina 14. Aprilis 16 59. art, 14. & ad cam Wcfrf, kiemquc ctiamFrifiis placuifle irt filiis pariter acfiliabtis,intraviccfimum quintum setatisannum conftitutis, fu""eftis multis ratio- nibus monct Sandc decif Vrifu. libr. z. tit. 1. defw. 4. &*$. Ncc aliam Gclris ftarc fcntenti- am patct cx iis , qus habct Lamb. Goris adverf. tracl. 3. cap. 10. Ordinibus dcniquc Gcncra- libus quantum ad regioncs fuse potcftati fub- jcftas hoc ipfum juftum vifum fuit. Echtregle- ment van de Staten Generaal 18. Martii 1656. art. 43, & feqq. vol. 2. placit. flell. pag. 243-8, Neque prodefle potcft minoribus , quo mi- nushunc confenfum adbibeant, quod ecclefias- tica aliqua aut politica aut militari dignitate jam confpicui fint , aut feorfim a parente tan- quam emancipati agant fefeque exhibeant; eo quod dignitas aut habitatiofeparata, mutationem adfcrrc non folct in iis, quae certum annorum numcrum requimnt ad aclum gerendtim, quo- ties id difertim lege cautum non eft. Qtiod & apertifllme ab Ordinibus Generalibus fancitum cfli. Echtreglement van den 18. Martii 1650. art. 37. vol. 2. ptactt. Holt.pag. zqff- 12. Qtiod fi libcri majorcnncs fint, id eft
viginti vel viginti quinque annis majores pro di- verfitateftatutorum, in fcxu diycrfitatcm anno- C 3 ruoi
|
|||||||
|
XXIII. T i t. II.
|
|||||||||||
|
%%
|
|||||||||||
|
I E.
|
|||||||||||
|
fe commemorat Ampliffimus D. Johannes a
Someren, Curise illius tunc Advocatus, nunc Prsfes intcgcrrimus in libr» de jure novercarum cap. q.fecl. 1 .««w. 1. Abr. a Wcfel ad novellas con. ftit.Ultrajttl, art. 14. »81«. 29. Scd nec fola duri- ticspatris matrifvc in libcros efficit, quominus eorum ad nuptias confenfus fecundum ante tra- dita neceffarius ftt. Nam ctfi fsvitias manife* ftse reus effet, ac occidere videretur, quiinfan- tem fuum exponebat feu abjiciebat. /. necare 4. ff. de agnofc. & akndis liberis. tot. tit. C. de in- fantibus expofuis, tamcn, cum de infantis expo- ftti nuptiis quaeftio eflet, ac ipftis ille, qui puellam abjeclam fuitulerat & fumtu fuo edttcaverat, cam fuo filio conjungi dcftderarct, renitentem patrem non ad confenfum compelli, fcd ad educationis fumtttm refundendum damnari , conftitutum, fuit. /. patrem qui fliam 16. C. /;. t. Diverfum foret, fipatermatervcnon mala triftia per duri- tiem, fcd turpitudinem libcris fois impofucrit acpcccandi neceflttatem; tunc enim, uti pater jurcRomano invittts compelli potuit ad cas pote- ftate dimktendas , vel ipfo jure fua patria cxci*. debat poteftatc. I. fi lenones iz. C, decpifcopali audietuia. I. lenones 6.C. dcfpectaculis. ita iniqumu eflet, requiri confenfum ejus» qui circalibcros & potcftate patria & nomine patris indigna, commiftt. Ne^c eft , quod regeras , patrcm etiam ob id, quod contra pictatem male filium affecerat , cogi potuiffe ad cnlancipationcm,. dum patria potcftas in pietate debet, non atro» citate, conftftcre. /. ult. ff.fi a parente quisma- numiffus ftt. jttnd. /. Divus 5. infine ff. ad leg, Vompejam de parricidiis. Non enim fola in liberos durities prudens parentis ac moderatum circa li- beros eorumque nuptias conftlium excludit, fed turpesmores. Hinc cum pater jure poffctfuam fi- liamfamilias in adulterio deprchenfam occidere una cum aduitcro, hscque vere durities infignis a legibus probaretttr, nec patri etiam alias duro us-, piam invcniatur adcmta, patri tamen turpi filise proprise lcnoni aut alias tali utacrimine adultcrii accufmdodepulfuseffet, dcnegatafuk. I. nec in ea 2 2. §. ult. junct. /. tnarito quoqueiq. §. ult.ff. ad leg. Jul. (/£<«t/«/fenw.Hinc&injuriamfiIiofamili- as illatam pater durus nufpiam prohibetur remit- terejure civili, prohibetur vilis moribus atque. abjeclus. I. fed.fi unius 17. %.interdttm 15. ff.de injuriis, Hinc dcnique juxtaficrampaginampa^ tri etiam duro in duris obtemperandum fuit , epift. Vauli ad Coloff. cap. 3. verf. 10. 21. ai Epbefioscap. 6. verf. 1. z. 3. 4. non item turpi in turpibus. Qitod fi parentcs prodigi declarati fmt,ncc tunc confenfum eorumrequiri veriuscft: cum abfurdum vidcatur, illis qui alieno conlilio in rebus fuis egerc nofcuntur, & alicno arbitrio rcgi debent, alicni matrimoniicuram permitti. arg. §.itemmajor i j.lnftit. deexcufat. tutor. Et fane, fipatri, qui moribus talis cft, utcijure mcritoque curator a Prsetorc conftituatur, arbi- trium rcmittendiE injuria; filio fuo honefto illatae, celiclum
|
|||||||||||
|
rum aut eequalkatem' admittentium, etiam fme
patris confenfu nuptias inirc porTunt; ut tamen parens antc denunciationum publicarum conccs- itonemcitandusfit, fiquam forte juftam habeat diffcnfus caufam; qui fi intra dies quatuordecim ■non veniat contradi&urus, hoc ipfo tacitc in nu- ptiasconfenfiffe intelligitur; fm fefe fiftat, nec juftam adducat diffenfus caufam, ctiam co invi- to liberis nuptise permittuntur; jufta vcro alle- gata diffenfus causa, denegantur. Ordonnatttie van Polkie van Holland art, %. van Ujtrecht art. 14. van Zeeland art. 8. & DD. fupra cita- ft. Ufque adeo, ut nc appellandi quidcm aut re- I"ormationis petenda: facultas Hberis m Hollandia compctat, quotiesjuftxdiffenfus caufk, perpa- rcntcs adduclas, a magiftratu, vel Judicc ordf nario, fecundum variantia civitatum jura, pro- batx fucrint. Placito Ordinum Hollandu 2,7. Sept. 1663, vol. l.placit. Holl.pag. $089. 13. Quamvis autem & in HoIIandia & Ultra-
jrcti non modo patris fed & matris confenfusdc- ftdcretur, tamen in pams matrifquc diffenfupa- Vis magis quam matris Judicio ftandum videtur, tnm quia patris confiliiim liberis optimum effc ctcditur;. tumquia pater magis perfpccfam crc- ditur habere conditionem reliquorum civium quam matei*; qua de causa etiam tutor a patre da- tus filio cmancipato omnimodo, ideft, ftnem- quifitione canfirmandus fuit, cum ex adverfo a matre datus non nifi cum inquiiitionc. confirma- rctur. §. ult. Jnftit. de tutelis. I. pater 4. //. de teftament. tutela. /, mulier 2, ff. de conftr- mando tutore. tum denique , quia tanta apud nos maritalis in uxorem poteftas eft, ut ftne viri aiTenfu nihil agerc queat; cui confentaneum eft, ut & in comprobandis aut improbandis libcro- rumnuptiis ad maritalcm (eCc componat volun- tatcm, maritoque ccdat. Abr. a Wcfcl ad no- vcllas conp.it. Ultrajeclin. art. 14. num. z^.poft alios ibidcm citatos. De castero diciahactenus dc patris confenfu circa nuptias libevorum ma- jorennium & minorcnnium , ctiam locum ftbi vindicant in matre, quotics patrc deficicntcfola rnater fupcrftes eft. Editlum Politicum ordinum Hollandit anni 1580. art. 3. Placitum Ordinum HoUandU$i,Jtilii 1671. vol, 3. placit.Holl. pag. $06. Ediftum Caroli Quinti 4. Otlobr. 1540. art. a 7, vol, 1. placit. Holl. pag, 319. Sandc decif. Tri- ftc. libr. z. tit. 1. defin. 2. quatfl. 1. Lambcrt. Goris adverfar. traft. 3. cap. 1 c. num. ult. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. s.confil. 189. Wiffen- bach in diffutatione de differentia Tbeori& & pra- pcios, poft" inftitutiones num. 10, Paulus Voet ad pr. Inflit. de nuptijs num. 11..... ,:,
.14. Ncquc illa paterni matcrnive confen-
fus neccffttas cx eo ccffat , quod forte patcr aut matcr ad fecundas fefc nuptias contule- xirit; cum nufpiam id inter nuptiarum fecun- daram pcenas, in gratiam Hberorum primi tho- xi inducTas , numeratum inveniatur; in quam lentenuam etiam a CuriaUitrajecTiinaitumfuis- |
|||||||||||
|
D
|
l T U N 11 V T I A B. V M.
|
||||||||||
|
•*
|
|||||||||||
|
rciictum non fuerit^etiam viliffimo tali patri con-
cedcndum haud videtur , ut liberorum fuorum. nuptias ad fuam metirctur vel utilitatem vel vili- Utem.arg. d. Lfedfttmius 17. §. interdum 1 j./f- deinjuriis. Atquc ita a ParifienfiSenatu judica- tum rcfert poft Antonium D'Efpeifles Abr. a Wcfel ad novelUt conflit. Vltraject. art. 14. tmm. xi. 1$. Avum quod attinet ayiamvc, fi parcntes
deficiant, poft varias pro ayita autoritate difpu- tationcs, quas habet Brouwer dejure connub. libr. 2. cap. 24. num.j. tandem in Hollandia defini- tum fuit, appcllatione parentum, quorum con- fenfus ex edicto eorundem Ordinum politico annii^So. rcquifitusfuit, avum aviamvehaud contineri. VUcito Ordinum HoUandU 3!. Julii 1671, vol. J. pUcit. Holi. pag. 506. Et merito; cum enim moribus hodiernis liberi primi gradus per nuptias fubducantur patria; poteftati , non potucrant nepotes, ex iis jam fui juris faftis con- cepti ac nati, in avi poteftate cenferi , ut ple- nius adftru&um fuit tit. de his qui fui vel aL juris funt num. 3. Ultrajectinistamcn.aliud placuhTe videtur, quotics deeft pater *& mater. "Wefel ad d. art. 14. num. 33. Et quamvis in aliis multis juris articulis parentum nomine etiam vi- tricus & noverca contineantur , non tamen iu co, ut & vitrici aut novercae confenfus adpri- vigni privignseve nuptias neceffarius fit. D. So- meren de jure novercarum cap. 4. fetl. 1 num. r. 16. Curatorum confenfum in nuptias mino- rcnnium jus Hollandicum nonrequirit, utcol- ligi poteft cx d. art. 3. edicli politici anni 1580. quos tamen audicndos efTe vult Brouwer deju- te connub. Ubr. 2, cap. 24. num. 7, Zelandi ex advcrfo cum alterutrius parentis etiamnum fu- pcrftitis confenfu tutorum quoque (fiquifint) autoritatem defiderant; ac , dcficicnte parente- utroque, noil tutorum tantum fed & cognajtp- xum proximorum aflenfum exigunt. Edtclum foliticum Zelandia 8. Febr. 1583. art.j.voLi. placit. Holl. pag. y<)Z, Ultrajc&inifoloparcn- tis unius fuperftitis confenfu contenti, tumde-r mumcuratorum poftulantautoritatem, cummi- nor annis vjginti quinque , utroque orbatus parente , folo curatorum auxilio regitur ; uti tcreadem in lite, .adcoque tandemin fupremo xevifionis judicio vicc facra judkatumfuit, cu- jus litis prolixam commemorationem habet Abrah. a Wefel ad d. art. 14. novelUdeciftonis Vltrajeaina num, 35. In Frifia curatorum con- fenfumin nuptias mafculorum, qmnecdumyi- cefimum quintum, ac puellarum, quatnecdum vicefimumannum fuperarunt, neceflarium efle, p^atet cx ftatuto Frifico , ac iis , qux ea occa- llone fcripfit Sande decif. Friftc.iibr. 2. tit. 1. defn. 6, & 7. Licet autem in Hollandia neque tutores neque agnati proximi impedire queant ipfas nuptias puellarum annis viginti aut pupil- lorum annis viginti quinqueminorum, tamen, nc tenera: jftius «tatis fedudiones tentarentur |
fpe lucri infig-nis , quod vel ex ftatutaria tom^
munione, vel ex padis dotalibus, velextefta- mentis, inHollandia fcducenti ex bonisminp- ris fedudi aut fedudseobvenirepoflet, inHol- , landia etiamnum vidctur ufu vigere conftitutio Caroli Qiiinti 4. Oclobris anni 1540. art. 17., vctans, nc duccns minorem aut nubens minori fipe autoritate pioximorum cognatorum iftiUs' minoris, ex feducli minorcnnis bonis quicquam lucrctur , jure ftatutarjse aut pacl:itia bonorum.t communionis, aut pacli de lucranda dote, autv donationis, aut inftitutionis-, aut: legati, aut al- terius cujufcunqvtc tituli lucrapyi. juris ccrte, hujus etiamnum fervandi; autores funt Hugo Grotius manuducl. ad jurijprud. HolUndJibr. 1«; cap. 8. num. 2. & feqq, Groencwegen ad l, 8, C. /;. t. Ant. Matthxusparojmia 2- Kum. 17. 18. Quamquam penitus examinanti verbacdidipo-. litici Ordinum Hollandia; contraria fententia forte firmiore videri poteft fundamento nitj.. Cum enim neque in articulo tertio iftius edidi, j neque in ulla alui ejus parte , ad nuptias mi- norum exigatur .aflenfus aut tutorum autcogna-- torum proximiorum, nulla quoque impofita cem feri debet aut refcrvata pcena illis, qui neque in verba neque in fententiam edidi commife-^ rint: ac proinde quando Ordines Hollandiaein, ejufdem edicli articulo decimo tcrtio jubcnt ir-; ritas ac ipfo jure nullas ejfe nuptias, »0« ex pr&- fcripto iflius edicli contrattas, ac mox fubnecTunt, per hoc fuum ediftum fe nolle derogare placito lm- peratoris Caroliv.anni 1540. circa nuptias mina- rmn, & pmas eo comprehenfas t non poteft in? telligi refervata pcena, nifi quatenus ipfius ctiam; CaroHni edidi difpofitio fervatafuit; quajcum? Ordinibus tantum piacuerit circa confenfumr parentum ^ at non circa cognatorum autorita»- tem > id unum videntur fignificafle , non fola nullitate matrimonii , fed & antiqua Caroli Quinti pcena eos coerccndos eflc , qui contnt^, edidum Ordinum nuptias cUm minorcnnibus, confenfu parentum deftitutis;, quocunque mor do iniviflcnt; cum antca ex ediclo Carpli Quin^; ti matrimonia talia. non fuiflentpro nullis ha». bitaj adeoque non efle in locum. veteris poensc Carolinse furrogatam, fcd eidem rcfcrvatae fuper-' additam hanc noyam nullitatis pcenam. InteK rim , cum vujgata Grotii atqueGroenewcgii opinio a providentia atatis Iubrica: ac aequitatc commendabilis fit; eadem pofita, id obfervan-. dum vidctur, non tunc unius lateris cognato- rum aflenfum fufficcre ad evitandas cdicti Caroli- ni pcenas, fed materno fimul & patcrno latcre ac^ genere junclos oportere fuum prsbere confen- fum, tum quia cognatorum confenfus quodam- modo fubfidiarius eft, fupplens quafi vices pa- tris pariter matrifque deficientis, ut patet exd, ediclo Carolino , art. 17. qualis patris matris-* que reprajfentatio non aliter refHus, quam pef utriufque cognatos fit; tum, quiaplim in Hol- landia, fi quse ex utilitate pupillprum videren- *■■' t»l |
||||||||||
|
L f * XXIII. T i t. II.
|
|||||||||||
|
<gg$
|
|||||||||||
|
nmM
|
|||||||||||
|
taf effe j velttti tritbrtim datidnes, vel petitidnes
pupillis tdftamentarids tritdres hon habentibus, hsc a qiMtttdt qtiattit , fcti cognatis avi paterni &iftiate¥ni avteqti-e patefhas & 'rriaterh* , vel, fyMml c6'gMtis lihe* paterriSe & rtiaternse ex- p^iri. debefeahc 3 quemadfhddtim- & ea j- qiiie dtt©MftY excedebdrit pdteftaterti, veluti iiriind- bitiilm aliehatiohes, cOnftilfis iifdein ^war^of qmn%\ traaati folita, tit dotet■ Hiigo Grotiris; mmud.adjutifpfud. Holl. libt. vtiaj< ti.niiffi, i^ &feqq< &riuttttiu2i. ti%®**$ SiMM. ip&> feqq. alibiqtie-: ttmt deriiqtte';, qtiia {fquum , ut iili cOiifulanttif, qtilbus fpe^fticcederidi iri bd-j nti eof uni, de qtioflim nuptiis* qticfcf ittir * cOrri- petif, qMkVittHolkhdia ftintex jtife AefdoittV co & Seabihiob cOgnati ut^iifqiie.latefis', licef nbri eddein modd. Cbrifef Refpdtifa Jurifc; WQlLpatt, \.vii. i. tmfil. i^yqu&ft. i- iiji Illud ndrt fatis expeditum, ati &ddrtti- pfoMsvidtti vePvidtiai htiflofettttis ftibb^nisante defcfiptis rfequifatiti' ebftifti ebhfeftfus, qtiofifftr aiitaritatemfupf a.pfd ftattttof ufn vafietate adhti- ptias friihdrehhiuffi prifflds feqtiifi di&tirii eft?: Vidtios fahe Vidtiafqtiei curfi ferriel per ritiptids p/atfise atqtie- tutbfte ftieriftt fiibdri&ipoteftatir in-eaftdotti lidtid fecidere foltito'mdtf irttbnid > iity cuttque rriiiidrehhes ftie^fihtj artteaartobis ftQ- liMds fiffflaftiffi fitit tit. de adoptitmihms nttm. i^ Gtii cdnfeqticns Videtrif, cdftiWtiift parchtufri j sdt qtibriddift tutdftim, ditt pfdkirriidttifri edgiid-1 tofiiiri,; tt^^fe^e^tfwlUiS^^ftilWS^um db' hifee fcdhtfaheildtffiimValiditatfem; finbri alittd. in eorit f arium ftattifcis; eatitufti attt iriVefcerato nio-' rtrreeepturtt fit.- Ifta utique ratibfte'i quod bti- marttffl riuptiakttfi viftritc patlk atque tutd^ia^ pstfcftas fetet* ftiit, vidiios vidttafque minoreiP m4 fins ptrefifttfti confenfu ad' alia poffe \6U: tlittfife y ab Ofdinibus Oerieralibus cdhftituttifri- tift. kcbtreglemeftt vm de Stdtm Generadl i8i* MtiTtii iti$<$» drt.Wffli Vbli 1. flatit- Holl. f$p 24^9. Idcrnque ifl Hollandi^ obtihet, qiifd in edicid pdlitko mni 15^0/ dm 3. iri quddfr pa-tentumcdnfeiifuagittif, tanitirri fffrrione Bel-; gted fit rtteiitb Vdii jengmaffii^fflge GefelleMi jwge Dothters, jmge Luydmi quibtis vttlgd^ ndtaritiir , qlii rtetduin tilld friatirilridhji viricu- lo cbpulatt fiifltii Ordehe\ve"gett ftd U 1%,-Xli 1* Lecuwefi tinf. fdf, pdrt. 1. libti, I. tap.i$.ntliii. ii< Bfduwef- W jah tonnubUfiiiW. 1. tap. iW mtm. 6i. &feqq% '■ Cdntfa taifneri 'Uitfajecl:i ad vi-' dttafum fniiidftUn ttltptias cdfifehfus pafentttiri «dmihatirh ttatUtd feqtiifitus eft. StMtttum urbts Vlird)$B> ttibrtc. 22.. mi. $. Editimh OfdihW* Ulttdjeftimntffi de rapiu & tlmdefii Mpt. Anni 'j&f&i titbfoittde riefcefle fit, iri hdvtlladeciild- n^.Ulttajeetitta Mh% 1^59* aft. i\-. Vocabtila jongt Lufdetfj Jdhgmdnt tf&bocteir, infenfu' ktidre-ac inirjf dprio fuifle accbpta; Cdnfef Ro- &enhiirchde jtitetohjtigum pd¥t.' aUetatii.^i edp, 4, mm. 9.1 d. pdg. mibi i 7 j. Wefel ad. dk atiic. iq.nmn. 741 $'/%.I Id^mqug-iftiriltarece^ |
ttiiri effe, cottvenieritef jtire lldriiano f dc quo
aritea) docet Sahde decif. Vtifit. libt. 2, tit. ir dvfi. - -■■; 1 %,■ Obfervandtirii atitetii -xirca huttc parcn-
tunifirriilitirttqiiefec|uifitun-i^ iidhupttas aiTcnfum, non pfecife ex'[>reft'ihTf, fed & taeitiiiri fufficere, cdhveniCntef jtiti Roniano ;, thiitt cognitis nti- ptiis contvahendis contradiclores non Cxtite- rtiriti : Qua rrftiprie, fi fdfte mihdfes pcr ftib- rcptidnein ifttpetfev'efiht fdlehnes Cx nifjfe fa- cieridas deritthciatldries V ^ pafentes aut tutdfes; aut fahguinei pfdxifiiidres hkc ipfd fcientcs paili 'fifit, hcc apiid eos li qnibus id cune quibufque
dbrepnifn eft,- interefeifefiiit: >,> quo mintis fdlett- liii" feriuneiatidriufti pcfagarituf, ac riuptiK fe^ cjtiahtnf j hori poftutit iidiTVitteti fuo fileritlo crifri ceftafcieiitiacorijunclo nuptlis talibiis , an- teqtiarri \ cdiifufnmafeiit-iif :iu cdrifeniluri dediffej atqiie ita effecine * rie infifmafi pdfiit illa con- jtittctio, qttafi fine cottfetifu fafta, & ne locutri fibi vindiccrit bceha* ediclo CaroliV. aimd I540, dtj. 17. eridffatfc afg. /. ft iti pr&pbnis 5 C. h. t. arg. /. ihfpehfalibm f-.§. 1.1. fed qu&pdtris \2.ff, iii'fpotofalibiUi-t>'"i. $.ult. ihfmeff. folutemattimon. h fi filiikfdtiiUiab 1S. ff. ■ dd • 8&lhitlfe\ Macedoh.- Sdride decifiFtiflt.Mf. 2, tih iJtfi i. qu&ft. z. Grderiewegeii ad ff; IHftii^ de huptiis nuffi. 5^ Bfdtiwef dejilfeceriHubioitim libr. %. cdp, t\.nuffii 4^i 44- etiafrifi -ftatuttim tdrri rigidc parcnturrl : ttiefettif hutofitdtcfki cifca mittdfciiniurii llberd-
fUfH edrijuridibiies-, iifc ipfis riiidtiin liberrimiim- | qtie befmittetdt diffefifum -, nec eds tilldtcnus db-
ligarfct dd jtiftas edeiidds diffenfiis ftii caufds. Qnitt j itfid, fi nullarii fratiderii' libferi commlfefint, fed
.ex^negligentia edftiin \ qulbtis- ca etira publicc
\ defhanddta tft■', deriliriciatidries iine eottfettfu pa->
ferituini dc iifdem^ifafte :a:'locddc»mieiIii abferi-» ! fibtisy 'atitdlia^dttinitim igiiiifis,- tdriceffaafue-
ririt ac deeticttfrdfiiit i itiititia^iie' ita foieririiter fectitx finty ffld^i3 dft ut-fdte^eeiifefi debcarit^ ctimiili,' qii! niiptias cbiitr-akeftirit\ hoecafti iii | ffauderioii-flfit-v' fed^a iiio latere Mcgis pdtriaefd^
leiirila imblevefirit. Brduwef d: Wh\ t. Mf-Jztf. nllmi 43; iHftoii:yL:0< ■■<- :--^j^"'^"^^---' ;';;,-;i ip.»Sed & fe^undofcieridlittt eft,' ttincL, ctiiii ab iriitid feti teirifidre 'cdtttfa6tartim. nuptiaruni €dii'feriftis bai?eiittifn -dinniriq defiiit niiptiis rifl1- ttdtenniurn, ratihabitioncni qtiidetn .poftea fti1 pefveniettteitt fcafdenihactenfis fifrrias cfficete i iit liberi, etidtti1 dnte' ratihabitidnem conceptiria- tiV"^'', legitimi^irifceiiigdtttur,' jfc -pdfeiites femifiift; videantur irijtifiain fibi ca ratidrte illatairr; n^ tif|tiairi vefo ad efitri efteSum j ut is, qtii mirid1- rciini, pdreritufn atit ttitortifri cognatorumve' dtt- fdritate deftittito Vel deftittitae, fe jtirixit, qiiig- qtiartt ex Bqf)isT;;e)'Us quottinque titulo capere ^bffet, rriarieritd hd£tcnus etiampoft rdtihabi- tidneni rigpre edifti Cardlirii, ut ex ipfius ediCti verbis , 'arVtvuU ■1 'f. cdittprehettfis , in aperti» eft. .muionmisjrjKii 20V ^if ;1etiarii pr^tefrinttentltim > pcenas
edicto
|
||||||||||
|
D
|
l T U N ( U P ' T I
|
|||||||||||||||
|
E
|
,A H. U M.
|
|||||||||||||||
|
25
|
||||||||||||||||
|
edi&o Caroli V. artic. 17. contentas, itaacci-
piendas efle, uttantum feducentem , non item minorenncm feductum fedu&amve gravent: cui confequens eft , feducentem quidem nihil ex patftis dotalibus, donationibus, inftitutionibus, le- gatis capere poffe ex bonis feducta?, nec ftatuta- riam induci communionem, ubi fcdu&i fedu&a> ve minoris patrimonium lautius, quam feducen- tis, eft; contra vero re<5t,e feductum feductam- ve heredem inftitui a feduccntc, kgato hono- rari, lucra paftis antenuptialibus fibi pacifei, nec denique exclufam cenfcri bonorum commu- nionem ftatutariam, ubi ea feducto vel CcA\i£tx expedire poteft ,dum ampliores feducentis, quam minoris facultates funt, Egregia hanc in rem funtverba Marciani in cafu nondiflimili; fitu- tor pupillam fuam contra Senatufconfultum uxorem duxit, illa quidem ex teftamento ejus capere poteft, ipfeautemnonpoteft; & merito\ delinqnumenim hiquiprohibitas nuptias contrahunt; &meritopru- niendi funt, quod imputari non poteft mulieri, qua a tutore decepta eft. /. »/{, ff. de lcgatis 1. Quibus fimiliaoccurrunt inl.aufertur z. §. 1. i. ff delris quib. ut indignis &/. prafetlus 63. ff. b. t. Groe- newegen *<//. 8.C,b.t.num. q. Scad Grotiima- ttudutt. ad jurijprud. Hollandi& Ubr. z. cap, 11. mm.6. Ant. Matthsus pammta 2. num. 17» 18.
21. Notandum denique, ita demum pcenis
hifce locum effe, fi tutores aut agnati juftam ab initio habuerint diffenfus caufam: qua deficien- te fcu non probata , magiftratus autoritas ftip- plere potcft confenfum dcficientem acexjurere- quifitum, nuptiafque pcrmittet fine ullo pcena- rum metu celebrandas. Non enim permitten- dum cognatis vel tutoribus,ut fucceflionis fiducia incitati,hereditatemque cognati cognatxve mino- rennis jam fpe dcvorantcs, aut donis a manu, a lingua, ab obfcquio profeclis redemti, arbitrio fuo quafvis impediant fubvertantque conditiones nuptiarum, etiam quas certum cffet a parenti- bns, fi fuperftites fuiffent, haud repudiandas ciTe, & ita, quantum in fe eft, malo more cceli- batum cognatis pupillifve imponant. arg. /. peti. •C. deJponfalibus. Atque hinceft, quodinipfo cdiclo Caroli V. anni 1540. art. 17. alternatim «xigitur confenfus parentum , aut, bis deficienti- tui* confenfus agnatorum , aut magiftratus loci, fcilicet, fiilli, quorum confenfus requirebatur, per injuriam renuant affenfum prsbere. Hugo GrotiusinterRefponfaJurifc. Ho\\.part. $.con- ftl. 128. Leeuwen cenf for. part. 1. libr, 1. cap. 13. num. 10, infine. Parens p. mem. Paulus Voet ad pr. lnftit.de nuptiisnum. 12. Simodo jlle magiftratuum aflenfus ante nuptias contraelas impetratus fuerit. Qua; ufqUe adeo verafunt, ut magiftratus in nuptias confentiens tutorum autcognatorumviccs fuppkndo, nepcenasqui- dem edicti Carolini fpeciali claufula rcfcrvare qucat; tum, quia peccare non videtur, adeoque |
tore. arg/ kfurti accipe <S. §. paBufve J. infine.
ff, de his qui not, tnfam. I. ult. ff. quodquisque juris m alt. ftat. I. Graccbus 4. C. ad leg. Jul. de adul- ter. tum quk Carolina conftitutio ita demum pcenas illas obtinere juflit, fi & fubfidiaria ma- giftratus autoritas nuptiisdefit; Judex autem fe- verior cffe non debet ipsaiege; dumfadiqui- dem qua:ftio cft in poteftate judicantium, juris vero autoritas non eft. /. ordine 15. $ ad mttnici- palem. d. part, 5. Rejponfor. JuTifc.Holl. conftl.i 28. Nec aliud dicendum videtur, fi forte parens in nu- ptias fua? fili£, jam forte pragnantis, apud de- lcgatosad caufas matrimonialcs aut magiftratus % confentiens , proteftetur, fe non alia de causa pati matrimonii implementum, quam utfami- lia?labes, ftupro illata, jufto matrimonio pur- getur. Etenim^cum & hic parcns, licet rein- tegra diffenfurus fuiffet, nunc tamen re non in- tegra nuptias maluerit,quam continuatum familia» dedecus, & ita confenfiffcintelligatur confenfu ad nuptias fufficicnte. arg. I. fi patre zi. ff, h, f* confequens eft, pcenis locum non cfle, qusc tan- tumnuptiis,abfqueparcntum confcnfu contrac- tis, prsfcriptte funt • etiamfi pater nominatim adjecerit, fe rcfervatas velle conftitutionis Caro- linjepcenas: eoquod confentire non debuiffet, fi voluiffct pcenat locum efle, confenticndo vcro effecit, ncadfit deliclum, cui poenam prseftltuit lex. Nec recle cum Henrico Brouwero dejure connubiorum libr, 2. cap. 24. num;55.1« med. ob- tenditur, parentem invitum nuptias pati, qui patitur tali adhibita proteftatione: tum, quia con- trarium cx d. I. 22. ff. b, t. jam eviclum cft; tumquia affcrtio ipfius haud quaquam peralle- gatam ab eo /. pen. ff, de furtis , probata eft; quippe in qua nullum interpofiti externi in fur- tum confenfus indicium aut fignum cft; fcd tan- tumlibertus, furtum a patrono fuo patiens, pa- tronum non palam furti infimulavit, rcverentia- li metu pnrpeditus; nifi & in furttim confcnfifle dicendus fit, qui, videns fibi de domo fua fur- tum fieri, clamore id ipftim non fignificavit, fej occultavit fe, ne occidarur; cujus tamcn con- trarium ab Ulpiano difcimus. l.ft quis in 7.§. \.ff, de furtis. Sanefl clandeftinis nuptiis jam con- tradtis, magiftratus demum poftea dc contradi- cendi caufis cognofcens , eafdcm injuftas pro- nuncict, ac matrimonium jubeat ratum cfle , pcenasnonidco minus locum habcre, ipfoCa- roli V. edicl;o art. 17, definitum eft. Confec differentem cgregie Dcckherum libr. 2, differ- ffl? 15*
22. Quod fi non de proximiorum auttuto-
rum fed parentum diffenfu circa nuptias mino* rennium quxftio fit, tjltrajedi quidem poftno- vellam decifionem anni 16% 9. art. 14. nullas amplius Judicis aut magiftratus partqs efle, fim- plicemque paterni maternive confcnfus denega- tionem ad nuptiarum impedimentum fufficere, cofque ne ad diifcnfus quidem rationes apud |
|||||||||||||||
|
necpcenammeretur, quiquid agit autorePrs- »ijiagiftratum exponendas poffe compelli, con-
|
||||||||||||||||
|
u.
|
|||||||||
|
trimonia jurc patria; poteftatis liaud turBari. 1.1.
§. ult. ff. de libm$ex\nbendis.hsetwm$i\c.my ii a magiftratu prsecaveri, ne parens in liberorum injitriam, & fperati matrimonii fclicis atque con- cordantis evcrfionem , fuique f$pe luclum, fua rigidiusabutaturpotcftate cdiftis data. Roma- hi fahe, 4icet -religiofiffimi paterna; poteftatis ac reverenttse cuftodcs atquc patroni, licetnuptias filiifamilias fine patris confcnfu contractas jufle- rint ipfojure riullas effe , fobolemque illegiti- lriamindenatam. §.pen.lnflit. de miptiis.l. Pau- lus refpondit 11. ff. de ftatu homin. non tamen ufque adeo parentis arbitrio putarunt dcferen- dum51 quin, fi is liberos, quos habebat inpo- teftate , injuria prohibuiffet uxorcs duccre vel riuber-e, cogendus fueritper ProconfulcsPrscfi- defque eos in matrimonium collocarc & dotare. I capiteiy.f. h. t. Qax, cur non a:que, imo magis, ad mores noftros transferas, rationcm riori animadverto : cum potcntior jure civiSi, quam hodierno, fuerit patria potcftas, ac nunc adhuc magis manfuctudine ac pietate regatur; atque inftiper Literis facris admonki invcniantur parentes 5 ne irritent liberos fuos , neve eos ad iram provocent. lphef.cap.6. wrf.$. Colvfi cap. 3. verf.it. quibus irarum ac exacerbationumcau- fiVfiprudenter occurrat magiftratus, nihil agcrc videtur, quod debitse parcntibus revercntix ad- verfumcft-
• 23. Qitibus-autem in cafibus parcntesaut cri-
Tatores diffenfu fuo ncqueunt impedire nuptia- rumcelebrationemj iis etiam nequeunt eo fub obtentu rctinere bona pupillaria; fcd ea vel pu- pillo uxorem duccnti vcl marito pupillamubcn- tisreftituendafunt; cum minor mafculus ex ju- rehodierno per nuptias major cfficiatur, &pa- tris ac curatorum fubducatur potcftati, puella ve- ro minorcnnis a tutela xtatis tranfeat in tutelam fexusacin maritifui poteftatem, fecundum ea, qusew. de mimribus 25. annis mm.6. & tit. de adoption. num. 13. fcripta funt ; cujus proindc arbitriouti ipfa regitur, ita & bona ejusadmi- niftrari regique xquum eft. Refponfa Jurifc. Holtpart. ^confil. 139. 24. Caufasquodfpcclat, ob quas cognato-
fum ^ aut tutorum, aut parentum circa nuptias
Hberorum majOrennium, difTenfus a magiftra-
tibus admitttendtts fit, cum neque legibusne-
que locorum ftatutis fatis apcrteinvenianturde-
fmita*, eas ab afbitrio judicisprovidiatquecir-
cumfpedipotiffimumdependere, expeditumcft.
Difcuffit prsecipuas "Henricus Brouwer de jure
CimHubiofumtibr.z.cap.^. nm. 8. & feqq. ubi
iriter alia de Vitse turpitudine illius, cui filius aut
filiaaut pupillus cognatufve jungi cupit, devi-
tiata ab alio puella, de proco ftupratore vel ad*
iilte^o,' de vitx generifve humilitate, pauperta-
te, religionis diverfitate, malis proci autpuel-
\x mofibus, conditione meliorc dc honeftiore
rriatrimonii adifferitie-ntibus oftensa, oblata. *■
• 2f. Nuptias apubefibus, civibusRomanis,
; * non
|
|||||||||
|
' tchditur. Abr:a \^'*eiel adW, tiovelkdectf Vltra-
jcihart. 14. num 37. In Hollandia qiioque,
ac locjs afiis pdri/cura HOllaridis jufe parique
^ferc cdido uteritibtisi difficuiter admodum pfo
iibcris advcrftis paventes, mtptiis minOrennitim
intercedcntes,; pronunciandum effe', ac leviores
etiam diffcnfus caufas ab iis addiiclias, fi modo
'fpcciem ac probabiHtatenv quaridam habeant,
"admitti oportcre , 'vix ambigitur : imo nec ibi
|Jarentcs ad ration.es,diffenfus rcddendas cogen^-
"dqs., nec huptias minoribus ullatenus permit-
tcndas cfle, utcunque urgentes fubeffent caufe,
|
|||||||||
|
"iibi mordicus parentes confentire recufant, plu-
ribus defendit Brouwer de jureconnub, libr. 2; 'cap,z/\..num. 3. &[eqq, Verumeriimvero , fi riil prceter fiilfas', ;aUt frivolas ineptafque pror- 1iiS cbhtradicendi 'rationes ad ihipedienda libc- rbrum minorenniunv mammoniafubeffe appa- rcat, rion eft, cur fnagiftfatus fuas partes haud Intcrponcret, & diffenticntis fine' cattsa paren- tis"vices fupplendo , mmoribus ad nuptias ac- commodaret autoritatem. Quidenim, ficon- ftiterit , novcrca: arit vitrici fuperiiidu<5li malis artibhs .& pdiis nOvercalibus, aut metureftitu- tionispatfimoniiampliof is .conjugisprxdcfuncti, ufqUc ad nuptias Hberorum jure hfusfrucTius rc~ tiricndi, aut morqfitate intoleranda fiimulari pa- rentern fupcrftitem,. ne affenfum praftet nuptiis ctrin tali contraheridis, cujus coriditionem, ge- htfi, niores, ■' opes,' aetatem, formam, & alia, borius, quifque cenferet minori coriducibilia, ac captanda magis quam afpernanda cffe ? Nonne fcquius fuerit , magiftratum parenti, jure fuo in injuriam perniciemque liberorum abutenti, refragari , quam impeditis cx admiffo diflenfu irrationabili nuptiis ,■ liberos ad defperationem aftos aut in corpus fuum. peccare, aut aliaper- petrare, qtt£ in familise dedccus ipfiufquc tan- dcm parentis proterve diffidentis dolorem igno- miniamque cedant; dum non modo coafta ma- trimonia, fcd & fine juftis caufis impedita, diffici- lcs ut plurimum exitushabcnt. Et certe, fi pa- rcntum quidcm in libcros fuos pote.ftatcmilliba- tam eflc oporteat, nec .cuiqUam mortalium jus fuum debcat dctrahi, fedinterim parentumipfo- fum interfit,, ne auxilium libcris adverfus into- lcrabilcm corum jnjuriam dcnegctur. arg. §. ult. m med. Injiit. ie hu qui fui vel alien. jurisfunt. Si confentiendum parentibus non fit, qui inju- riam ekhcredationis ^adverfus.Hberos fuostefta- irientoinducunt, maligne circa fanguinemfuum • infcrcntcs judicjum» novcrcalibus,delinIrientis iriftigationibufquecorrripti, /. non eji etlimq.. ff. deinoff. teflam. quiv'q m fraudem fideicommiffi, fuis filiisfimilias poft fuain ,mortcm reftituendi, muita feciflc fidutia patria: poteftatis.corivincun- tur. J.lmperator 50. jf ad Senatufc. TubeH. Si dcniquc patri, qui jure patrix poteftatis filiam ftiarito abducerc tentabat, pcrfuadcndum omni- no fucrit, ne acerbe patriam potcftatcin exer- ccat, dum juftum erat, bene concordantia maf* |
|||||||||
|
D E R 1 T tf N
noniervis, rion pcregrinis, fujflejureRomano,
contradtas, expcditurn eft. Vidc nobilem facli fpcciem apud Abrah. a "WefeladnoveUasconftit. Ultraject. art. 14, num. 35. & ea quae de impu- beribus aetate, generationi tamen aptis, fcripfit Avusp. m.Gisbertos Voctius politica eccleftaftica part.i,libr. 3. tracl. i.de matrimonio fept. 2. cap. i.§.z qu&ft. 1. Henr.Bi"ouwer<te;«r<?£0»- mtbioritm libr. z. cap, 3. num.j. & multis feqq. Et quamvis olim nequc libeitinaeconditionisho- mincs five mafculi five fcemina: ad nuptias fena- toriasafpirarepotuerint. /. fi fenatori 3 x.l.gene- 7^/34. $,ult. /. femper 42. §. I. l.lege Julia 44. ff.h.t.l. fliamj. jf. de fenatoribus. acncpatrum quidcm cum plebe connubium fuerit, utpluri- husdocet Rsevardus adleg. duod. tabul. cap. 20. «ecfcenica: mulieris cum ingenuo. L imperialU 23. §. 1. C. h, t. jure tamen pofteriori probatx nuptise patrum cum plebe. Ra:vardus d.loco. fccnicarum cum ingcnuis, fi modo derclida vita fcenica honeftati fefe dederint. d. I. zj- §. 1. ac dcnique libertorum cum fcnatoriis , poftquam manumiffi omnes cceperunt ex Juftiniani lege in- genui efle. novell.78. cap. 3. Prcefides provin- cja?, aliique in provincia oflicium adminiftran- tcs y coruraque filii, aut nepotes aut domeftici aut propinqui oriundam ex ea provincia, velibido- micilium foventem puellam ducere vctiti ob me- tum concuffionis: ut tamen veterem fponfam ducere ac filias in matrimonium collocare potue- rint, atque etiam provincialem fibi fponfare, ita fcilicet', ut ofncio depofito mulier impune pcenitere poflet , arrhis tantummodo redditis, quas acceperat: imo fccundum legcs pofterio- rcs rctcntis, fi eas putaverit non efle rcddendas. I, fi quis officium 58, pr. & §§. feqq. ff. h. t. I, mic. Cod. fi reclor provincu vel ad eum perti- nentes jponfalitia dederint. Quse ufu non obti- ncre, monet Groenewegen ad l. unic.C.ftqua- innque priditus poteftate vel ad eum pertinen- tes &c. Simili modo interdiclum fuit matri- monium inter pupillam & tutorem vel filium ejus, vcl nepotem, vel heredem, vel libertum, uiii puella a patrc fuo tutori filiove cjus defpon- fata fuiffet; vel rationes pcr tutorem jam red- dita:, & praterlapfum tempus rcftitutioni prae- finitum. Plane tutor filiam fuam pupillo col- locare, aut filium fuum jungere filise ejus, qux quondam pupilla fuerat , non erat prohibitus. ut. C. de tnterdiclo matrim. inter. tut, & pupil- lam. I. tutor j<5, /. 37, /, ft quis tutor 60. pr. & §§. feqq. /. Ubertum 64. /. non eft matrimonium 66. I. 67. ff. b. t. Quibus non magnopere in- Im-cndum, cum moribus noftris indiftincte in- ter tutprem filiumve cjus & pupillarn nuptias permilfe fmt. Grocnewegen ad d. tit. C. de interdid.o matrimonio inter tutorem & pupiUam. Leeuwcn cenf.for. part. 1. Hbr. i.cap. i$.num. y. ibique plures cit. Inter fufceptorem quoque ac fufceptam de fonte baptifmatis, quafiobco-, .gnationem fpuitualem, matrimoaia a Juftiniano |
||||||
|
U P T: I A R U M« 37
vetita. /. (t quis alumnam 26. in fne C. h. t. at
nunc in Hollandia alibique inter Reformatos permifla funt. Parens p. mem. Paulus Voet ad. princ. mftit, de nuptiis num. 35., Groenewegen ad d. /. 16. ,.■■ , z6l Porro neque civili nequc hodierno jurc
Judxis ac eorum exemplo Paganis aut Maliu- medanis cum Chriftiano vel Chriftiana ullum connubium eft. /. ne quis Cbriftianam 6. C. dc Judjis & Ccelicol. I. 1. Cod. Theodof, de nuptiis. gentvlium. Echtreglement van de StatenGeneraal 18. Martii 1656. art. 50. vol.i.placit.HoU.pag. 1439» 2440: can. Judai 10. can. cave i$.can. fi quis JudatCA 17. caufa z8. qu&ft. \. Nccjue aliud in Hollandia indudum cft , ut pcrperam cenfet Simon van Leeuwen cenf. for. part. \. libr. 1. cap. 13. num. 3. Etfi cnim cujufcun- que fcdix. & religionis > atque adco ctiam Ju- daica? , quaedam in multis Hollandia: partibirs tolerantia iit, ac proinde omnibus in Hollan- cjia degentibus cujufcunque condittonisjfecla?, aut opinionis circa facra pr^fcripta fuerit ediclo politico anni KjZo. *rt.x. certa formanuptias publice folenniterque contrahcndi, fic ut & ipft Judsei matrimonia contracturi edido ifti parere, formamque in eo propofitam obfervarc tenean- tur, juxta fubfecutum aliud Ordinum Hollan- dise placitum 30, Sept, i6$6. vol. 3, placit. HoU. pag. J04, 505. non tamen inde recte edu- citur, Ordines Hollandia: edido fuo aut con- firmafle aut tolerandas cenfuifle nuptias inter Ju-< dxum ac Chriftianam j aut vice versa, contra- hendas. Sed ncc orthodoxis matrimonia cum hxreticis pcrmiffa ex juris Canonici difpofitio- ne. can. non oportet 16. caufa lS.qu&ft. 1. Go- tofrcdus in notis ad d. /. 67 C. dejudais. Qax tamen apud nos non obtinct, ubi fcdx diver- fitas intcr rcligionis Chriftiana: mafculos & fce- minas nullum matrimonii impcdimentum po- nit j utcunque conjuncTiiones hujufcemodi dis— fuadendae fint, tanquam difficilem fa:pe cxitum fortientcs, & odiorum, irarum, rixarumque fe-r raccs. Grocncwegcn ad d. I, 6. Avus meus Gisb. Voet politica eccleftafticd, part. 1. libr. 3. tratl. 1. de matrimonio fect. z. cap. 2. num. 5. Parens p. mem. Paulus Voet ad princ. lnjljt. de nuptiis nttm. 22, Raptoris infuper cum rapta matrimonium interdiclum eft , in odium pce- namque raptus. /. unic. C.de raptu virg. & fan- ITtmon. Ecbtreglement van de Staten Generaalart, 8,5. vol. z.placit. HoU. pag. 2444. licetprimi- tus ex taptu furrexcrit nomen Romanum, dum rapta: a Romanis Sabinse 5 in cujus ctiam me- moriam manfit apud eos inter folennia nuptia- rumatque c^rimonias fimulatus quidamfponfa- rum raptus, dequo Rsvardus ad leg. duod. ta- buli cap. 21. in pr. Si tamcn impetravcrit rap- tor a Principe delicti veniam, atquc ita aboli- tum fit rapms crimen, poffecumcumraptama- trimoniocopulari, nuncmagis placct, quafifub- iato per abolitioncm impedimcnto nuptiarum; D 2 ' idque
|
||||||
|
idque convcriienterntfi Canonkb.'tdp. ult. ex- Ct dcfit quidem adukerium
|
||||||||||
|
fjd; niuticr cumnlio
|
||||||||||
|
in fui viri necem confpiraverit , ex lcge cpii-
dem. Cornclia ukimo (upplicio plcclcnda cft, fcd (1 quocunque riiodb pcenam capkaicm evafc- rit, matrimoniumintcrtalcs corijuratores ufquc adeo damnavit jus Canonicum,': ut,fi rriulicr cum irifideii ka confpitaffet,' erihique dcmccps adi Chriftianam convcrtiffe-t fidcm-\ lietitm quidcm' ilktd ccnfuerit -corhprobaudum cffc , eo quod tate damnum tali lucro compcitfire Ecclcfianon vxik. cap. 1. extra.deconverftone infidelium. -'-48'. Lcprofbram xorijugia utijus civile ■non pfbhibuit, ita tk jus Canonicura pcrmiiit, non* niodo intcr leprofum & leprofam, fed & inte^: lcpfofum ac fariam aitt vice vcrsa, fi cjuis fanits aut faha inveniatiti', cuitalis conjunctio placet. cap. '$$ e&tra, de conjugioleprpforum. Scd ne latius fcrpat atquc propagetul* hoc corporis malum', ab Or- diriibus Gencralibus conftitutum fuitj nc unquam kprofusfanx, autvicc vcrsa, jungatiir^ lepro-1- fus vero lcprofe hoii aliter, quam cx conienfu' rriagiftratus & ebrum , quibus taiium hominum cura incumbk , propofita in contra facicntc? cxilii pcena. Ecbireglimem van de Staten Generaal jg. Martii 1656.4«. 49. vol.z. placit. Holl. pag. 2430. Vetularum quoquc cffcetarum fenum-^ que riuptias licet olim Romani fcjecerint, lcgCj Julia & Papia prohibente, ne quinquagenaria lriajor mulier aut fexagenario major mafculus ma- trimoriio jungantur aliis fivc mifioribus-fivcma- joribus, eo quod fobolis fufcipiendse fpcs vidcba- - tui deeffq tamen, quiaprster iiberbfum procrca-' tibtiem alii plures eonjugii fincs*ftint ^ vclntimii-: tuumfolatium &adjutorium, fbfriicatibnis Cvi-' tatio, lcgkimatio liberorum cxtra iriatrimonium aritea fufceptorum , merito ]uftinianus canv lcgem juffit conquiefcerc. l.fantimus ly.C.b.t. crii convenientcr nuric vetulas adolcfccntibus, & feries juvenculis, matrimonio copulari, novum nori cft. Confer Henricum BfQmvca/e jure con- nubiorjibr.i eap. $. nutn. 29. &feqq- D. Joh.A Somerenrfe jurenovercar. cap 9. num, j, Avum p. mem. Gisbcrtum Voetium polhic& ecclefiaflice, patte 1. itbr. 3. trait. 1. de• watrimotiio feit. 2» cap. z.inpr. Caftratosnon poffc nuptias contra- hcre;, fpadones poffq, quotics vitium curabile eft; poffe etiam aliquando perpcnfis ckcumftan- tiis ad nuptias admitti amentcs, furiofos; poffe & hermaphroditos fccundum fexum, qui in iis prarvalct, aut quem elcgcrint, fi utroquc va-- leant, &: qua; ea occafione tum dc viris tum dc fnulieribus ad geiierandum non fatis aptc a natura fbrmatis , prolixe difcutiuntur 5 cbnfuko prje-4 tcfco, contentus paucos fuggcffilfc, qui ple- riiusifta, Vide Thomam Zanchcz de matri- Wonio libr. 7. difp. 9,. & fcqq. ttfque ad fwem. & libr. j; diff/Ht: 8. num. 15. & feqq. Hen- rfcurii Brouwef de jure connubiorum itbr, i.cap. ^. Avuny meum Gisbertum Voctii\mpoUtiC4eccle- fxaftics. part. 1. libr. 3. traii. 1. de matrimtH tm feit. 2. (aptl,$. 2, quaft. 2. & 3, An|, Mat-
|
||||||||||
|
tra. de raptoribus. Quin imo, ft, noridumim'
pctrata abolkione erimiriis, raptafgbrite corifcn-'. ferk in miptias cuhi raptore ,4ibc ipfb raptus crimen. fummppcre extenuari , prsefertim fi vis publica raptum harid fit cbmka£i , monct poft aiios Groenewcgstt ad l. unic. JC* de raptu vir- glriurii rium. z. j. ^"Tf'. Inter adrikerum & adiikeram fubftftere
riuptias non poiTc I Papinianusautbr eft. I. Clatt-
dittsSeleucus rj. ff.de bis qtdbusui indignis. novelt*
114- cap. ii. ; El quanivis jure-Canbnico riup-
tixtalescbihprbbatae fuerint, quotiesvivo con-
jugc infonte nulla ihteradukeruni &: adukeram
fides matrimonii cbntrahendi intereeffk , liec
hi iri liecem Infontium conjugum quicquarri
machinatifunt. eap. fuper boc 3. cap. fipificajli 6;
exird.de eo qui dtixit in matrim. quampotluitptr
adiiiter. atque We$ fententia etiam pluribus reli-
gioni Pontifki* riori addiclis tum -Theologis
tum ']urifcorimltis arrifcrk, quos citat & fequi^
tair Garpzoyius defn. for. part. 4.conftit. 2-0.
defttt. 16. zc pragmaticis • noftratibus ' haud
difplicuerit ,' K.efponfa JurifconfvHoll.f>4n. fl
rol. i.conftl, li.ij. 54. & vot. z. corifil. 71. fty.
l^arehs p. mem. Paulus Vbet M prinC, Inftit. w
nuptiisnttin. 25. Grberievvegen ad l. 27. C* ad
lig,*f ul.de adulteriis.' tamen, ctim & ipfa adul-
tetia latcbf as qu»rant-, & clandcftina foleat eflr
iriter aidulterbs' fidei matrimonialis ihterpofitio,
iiifidiceque ac triachinationes iri cbnjugis irifon-
ttl pcraiciem fttuc"t£ ignotab faepe, faepius difflci-*;
Ks probationis, fatius pofteaOrdririibris Hollan-
dfeyifumfuk, cdicto fuo matrirnbriia hujufee-
morft in univetfiim damriare atque vctare,' ac re
ipsa cpritracla prb nuHis habcre, fiforte crimen,
inkio matrimonii'igiToratum , poftea manife-
ftitm fiat ; ut ita in adultcrii crimCn prolapfi
deterrcantur ab infidiis iniontiftmendis, nuUurri
pbft haric legemtriumphum habitutis ; arit, fi
rriaxime dciint infidise , careant fakem dilccti
meechi mcechasvc confortio , iidc libere licen-
tcixpiQ illis friiantur amoribus , qui fuitm nori
hbneftatifcdfcclcriinitiumdebent. Plactto Ordi-
namJfoUandiie.iZ.Jttlii 1674. vot, 3. placit.Hotl.'
PS- *5°7- Qtiocl & jam aritea-catituiri fuerat
cdifto Ordinum Generalium. EebtregUtnent vdri"<
deSiaien Generaat tS.Martii i6^6.'art.S^.vol,
~Z. pag; Z444-: riecriori plaeito Oirdinum Zelandia:
18. ilattii. ti€6.ari. inyol.^;pilacit.BoU.pag.
Y95. iCohicrtAvum meum p. mem,- Gisbertum
Voctium politic& etcleftajiic& part.i. libr,\.trad;.
i. de matrimomo fett. 1. cap. i, nHm.^i "Nec
aliuddicendum videtur de eo ,xqiii prioririxori
adhttc vivcnti akeram fuperindiixit',; ac ei fefe
iiiHciiit:' crim bigamia firaift^iiS adltltcrii pce-
riasmcreatur, utfupta h.t.nttm. i. bbiervaturri
fuitj&haec nuptiarum prohibitioetiam pcena? pars
fitj quod & juri Canoriieo conveiiicns eft. cdp.
ex literarum 4. capif. cap.ult. exifa. de eo qui
Uaxit.inmdtrim. mtampUun pei adttlter. Qubd
|
||||||||||
|
D
|
K I T U f N. b P T I A
|
||||||||||||
|
k u m.
|
|||||||||||||
|
2C^
|
|||||||||||||
|
quarto gradu fibi invicem junc*ti funt", quia afcen-v
dcndo ab uno fratris filio ad fratrern , ac inde rurius ad»patrcm , ac a patre dcfccndcndo ad akcrum fratrem , indequc ulterius ad alterius fratris filium, invcnics quatuorperfonasdemto: communi ftipite feu avo ; vel quatuor depre- hcndcs gcnerationcs , per quas finftum cft, ut: hiduorum fratrum filii fibi fanguinc junctifint.- Patruum dcriique & fratris filium fccundum hanc eandcm rcgulam & computandi rationem in ter-: tiogradu fibi invicemnexos efle,manifcftumcft, dum a fratris unius filio ad fratrem, & inde ad pa- trcm , commttnem ftipitem , afccnditur , ite- rumque ab illo communi ftipitedefcendkur ad akerum fratrcm, qui patruus eft: tres namquer perfonx occurrunt, puta filius fratris, frater, 8$ akcr frater qui patruus eft , demto communi ftipitc cui frater uterque origincm dcbct; vcl, fi libcat, tres oftendes generationes, duasfcili- cet, quibus pater ftipcs communis duos gcnuit fratrcs, ac dcin tcrtiam, qua fratcr unus fuiim filium progcncravit; atquc ita vcl pro numero trium perfonarum dcmto ftipitc , vcl pro nu- mcro trinm gcnerationum intercedentium, pa- truus fui fratris filio in gradu tertio jundus eil. Affinitatis nulli quidem proprie gradus funt. /. mnfacile^. §.gradus 5. ff. de gradibus & affinibus. fed tamen quafi gradus quidam» quibus etiam ex parte nomina propria a Romanis fuere tributa; quo rcfpiciens Paulus in /. jurifionfultus 1 o. pr. ff. degradibus & affinibus, qu« eft ex libro ftnguUri de gradibus & affinibus & nominibus eorum, fcripfit » Jurifcanfultum cognatorumgraduSi& affinium (fub- audi nomina) noffe debere. Vocabulum enim no~ mina fubaudicndum cffe arguit abundc infcriptio tumlibri illius finqularis Pauli,tum iliiustituli de gradibus & affinibus & nomttiibus eorum. Circa hos vcro aflinitatis quifi gradus computandos ea- dcm rcgula fervanda eft, quse circa cognationis gradus jamante expofita cft ; eo nempc quafi gradu affinitatis diftare maritum a cognatis uxo- ris, quo graducognationisuxor ipfa ab illisdi- ftat. Atquc ita, quia focer, focrus, vitricus, nc- verca parentum loco per nuptias incipiunteflcge- nero, nurui, privigno, privigna;, & hivicis- fim liberorum loco , inde fibi invkem primo quafi gradu aflinitatis conjuncti intelliguntur. Parimodomarkifratcr, levir di(5tus, ac mariti foror,^lwappcllata, maritiiftius uxorcm irr fe- cundoaffinitatis quafi gradu contingcre ccnfen- tur^ quia maritus fratri ftio fororique fecundo cognationis gradu nexus eft. d. I. non facile 4. §. & quidem 6. & 7. ff. de gradib. & affinik Sciendum tamen , prseter hofce quafi gradns affinitatis infttper jure civili quodammodo, fed magis jure Ganonico, notum RtifTc primum Sc fectindum tertiumque genus affinitatis ; quod ex numero nuptiarum, ad affinkatcm inducen- dam interccdentium, dijudicanditm eft, adeo ut ■ primus afflnkatis gradtis fit, ubi ex uno tantum matrimonio affinitas eft; Iquod cVenkin vWctt D 3 aut |
|||||||||||||
|
fviattlmun faroem. Belgamm Jtirifconf. z. nttm. 5 6.
Dp,ad'tit. decretalmm de fiigidts& ikalefciath &impotentia coettndi. 29. Pnkiptk'vero nuptiiff- impedimcnto cft
Vinculum niihis ar&um cognationis yel affihita- tis. Copnatio eft proximkas fanguinis orta cx. M, cjudd p1iH'c¥'c6mmune nafcendi principhim habciit. l.iionfacileq. §. i. ff. de gradtb. & affin. Affinkascft conjunctio ratione: matrimonii inter conjugem & alterius conjtigis-cognatos. Inco- gnarione cbnfiderandae lirieae &"gradus. i Lihea vel ■ rccta cft, vcl'obliqua.: In recta, ftuitafcch- dcntcs & dcfcenderitcs, vcluti pater, aVtis, pro- ayus, abavus, atavus, tritavus; filius, nepos,' proncpos, abnepos, athcpdS, tlinepos. Iri ob- Iiqtta fuiit, qtiorum alter alterum noh gcnuit, icd cfuf fimul corhmunem aliquem agnbfcunt fti- pitcm , unde defcendurit, feu a qub geniti funt; qua rationh fratres intcr fe cognati funt, quia codcm patre"riati"; & patnieles,• quia curideiiv avum agnofctiht. Gradus cbgnationisdicuntur a funilitudine fcalarum, locbrumveprocliviuhi, quos ita ingfedimitr , ut a pfoximb in proxi- mum, id elft, iri eum ', qui quafi cx eo nafci- trir, tranfcahius; /• Jurifconfidtm 10. §. gradui itmem lo.ff./degradib.&affinibiis. Ut attterri invcftigcturV quioto quifque gradu ab alterodi- itct , unica ad facicndamcxiure's#ilicomputa-* tionem fervanda regula, tot' iiempe graduseflej quot 'fiint gericrationes, feu, !qubt funtperfb- hx dcmto ftipitc. d. I. io. §.namquoties 9. jf. de grad. & affin. §. batlentis 7. Inftit. de gradi- biis cognatorum* qttod facilein linea fc£ta deprc- liendkur, fl ab uno, de cujtts proximitate quse- rkur, defcendamtts ad alterum vel afccndamusv Patcr fcilicet filio eft iri primo gradu, quia vel unica tantum cft gcneratio , qua filium gcnuit pater , vel.unica tantum eft perfona , clempto ilipite fcit pktre generante. Eodem modo in gradu fecundb ricpos avocft , qiiia dua gene- rationcs funt,- pcr quas nepos avo conjungitur, altera, quaavus filiumgenuit, altcra, qua fi- lius nepotcm; feu, quia dui funt pcrfonoe dem- to ftipitc fcu prirriogcncrante, filius nempe& ncpos, demtb avo cognatioriis lnijus primo au- tbrc. Idcm de reliquis afcendentibus ac de- fccndentibusjutlicium efto. In linea collaterali cadcmrcgula viget,fed tamen illud intercft, quod, cum in linca. refta tanturri afcendendumauttan- tum dcfccndcndum fuerit ad invenicndam gra- 'dliurn diftantiam, cbntrain collateralilineapri- riio afccndchdum fit ab unoeorum, de quibus quarritur, ufquedum perveneris adcommunem "ftipitcm , ac tunc rtirfus dcfccndcndum ab illo communi ftipitc ufque ad alterum , dc cujus proximitate qusftio eft. Itaquc duo fratres fibi Inviccm in fccundo gradu fttnt , quia vel duar generatiohcs fiint, quibus- pater filium utrnm- que gcmut, vcl duat perfonar, duo nempefra- tresdemto ftipite communi feu patregenerante. Similiter pahitcles fcu duorurri fratnim filiiin |
|||||||||||||
|
L i b. XXIII. T i «n Ii;
|
||||||||||
|
30
|
||||||||||
|
autnovcrca. & privigno aut privigna., infoccro
itidem aut focru & genero nuruve; dcniquc in mariti vcl uxoris fratrc aut forore reliquifque vcnicntibus a latere cognatis. Eft enim vitricus hocfolo, qubdmatrem privigni uxoremduxit; eftfocer, quia fiiiam fuam generonuptum col- locavit;cft levir, cft glos cx uno matrimonio, quod cum uxorc fua contraxit kviri aut gloris frater. Quodfimatre mca mortuavitricusaliamduxerit uxorem, aut focer mcus mortua matre uxoris mex, novcrcarn uxoris mcse fuperinducat, illa vitrici vel foceri uxor fecundamihi in fecundo affinitatisgra- dueft;cumbinis dcmum nuptiis interccdentibus inter me & talcs nafcatur affinitas, puta, mex nu- ptix cum uxore mea, & vitrici vel foceri mei cum alia, quse uxoris mcse non matcr fed noverca cft. Idemqueeft, fi gener amifsa uxoreprima, aliam matrimonio fibijungat,autprivignu3uxo- rcm ducat: nam & illa gencri privignive uxor vitricum focerumve mariti fui non nifi per duplicis matrimonii affinitatem conringit. Sed & in linea coilaterali, fi uxore mea. mortua inducam aliam, uxoris prioris frater aut foror, rnihi in primo genere affinitatis juneti, uxori uiex fecundx incipiunt in fecundo affinitatis gcnere juncti effe: quod & iu lcviri uxore vel £>loris marito eodcm modo fefe habct. Quod fijii, quiin fecundo genereaffinitatismihifunt conftituti, iterum defuncto eo velea, exeujus nuptiis cceperant effe in genere fccundo affini- tatis, aliam uxorem ducant aut nubant alteri, nova illa nupta aut novus maritus incipit mihi in terrio affinitatis genere jun&us aut juncta effe, eo quod non nifi per triplex matrimonium inter mc & tales affinitas computari aut demonftrari potcft. 50. Hiscognitis, fi quidem dc nuptiis quse-
ratur infcr afccndcntcs & defcendentcs cogna- tionc junetos, illa: tum jure divino tum jure civiii, tum moribus hodicrnis in infinitum vetita: funt; unde nec intcr patrem & filiam, avum & neptcm, proavum & proncptem, nu- ptise rat» funt, ncc vicc versa inter matrem & filium, aviam & nepotem, & fic dcinceps. Le- ritici cap. iZ.veif. *?,& 10. I, nuptu conftftere 53. ff. h. t. §. 1 Inftit. de nuptiis. poittike Qrdonnan- tie vm Holland anno 1580. art. 5. quibus jus civile parentcs liberofque adoprivos addidit, fi- vc dnrante five finita. adoptione. d. §. 1, Simi- lis nuptiarum prohibitio cft in infinitum inter aflines primi gcneris, qui afcendentibus au$ de- fcctidentibus fucrunt antc matrimonio juncti. Qua ratione improbatx nuptiae inter foccrum & nurum, focrum & gencrum , vitricum Sc pri- vignam , novercam & privignum aut privigni privignaevc dckendentcs; uti & inter avum vel proavum, &ncpotisvel pronepotisprsedefun&i viduam, cuwe Scpronurtts dicitur. Leviticicap. 18. verfu 8. if. 17. & cap. 20. verf. n. 12. J4.Heuteronomii cap. 27. verf. 20. & 15. §.6. ■& Jl lt>fi» h, t,1. adoptiyus filius iq: §. nms vi* |
deamus 4. ff. h. t, Volitike Ordontiantie van Hol-
land art. 8.9. Quibus jure Romano adjunc~ta adoptivi patris vel adoptivi filiividua, licct difib^ luta adoptionc. /. adoptivus filiits-t^. pr, & §. 1. ff, h. t, itcm patris adoptivi matcr. I. quin etiam 55. §. 1. ff. h. t. idquc cx honcftate, Hcctilla per adoptioncm agnata fafta non fit. /. qui in adeptiofiem 23. ff. de adoption, ut tamen co ju- re, fi qua: mihi uxor fuiffet, deinde a. me re- pudiata nupfiffet Titio, quem ego pofteaadro- gavi , nupti» inceftge non fuerint habits , li- cct res nunc devenerit ad eum cafum , a. quo initium capere nequit. /. f\ qua ttiibi 12. ff. h. t. 31. In linea collatcrali toties cognationis
intuitu nuptise in infiniturrf vctits funt, quo- ties Ui, qui eas contrahcre volunt, fibi invi- cem parentum &: liberorum loco funt; cui con- fequens eft, nec patruum aut avunculum pafTe" ducere fatris fororifve filiam aut neptcm pronep- tcmve, nec amitam aut materteram fbtris foro- rifve filio nepoti vel proncpoti rede nuberc, atque itahic proprie viget illa Juftinlani regula > qua, cujus filiam ducerc non poffum, ejus & neptem ducere vetor. Levitici cap. 18. verf, 12. & 1 ^.fkcap. 20. verf, 19. §.fratris vero 3.&5. Inffit. h. t. I. ult. C. h. t. I. per adoptionetn 17. §, ult. I. fororis proneptem 39. /. etiamfi $ 3. ff. h. t. Volitiks Ordonnantie van Holland , anno 1580. art. 7. Porro affinium in eodem quafi gradii conftitutorum par ratio eft. Hinc nec pa- trui nec avunculi viduam ducere permiffum cft. tevitici. cap. to.verf. 20. & cap. i%.verf. 14. Volitike Ordonn. art, 11. Jacob Corcn con- f\l. 6. ac cx rationis parilitate etiam per af- finitatem patruus aut avuncitlus non rcftc duxerit filiam fratris fororifvc uxoris fua? prajdeflincls : ncc patruus aut avuoculus vi- duam filii fui fratris fuaive fororis. Quam- vis enim id totidem verbis in facra pagina ve- titum haud inveniatur, & ipfum cdidtumpoli- ticum Hollandix anni 1580. cxpreffc priorem cafum non prohibeat art. 11. tamcn cx analo- gia id ipfum fatis elicitur ^ dum eadem proxi- mitas inter amitx vel matertcra; defunctae mari- tum & ejufdem defundas ex fratre fororeve na- tam filiam rcperitur, qus cum patrui aut avuiv- culi prasdefuncli vidua interccdit. Qua de cau- sa , cum aliquando fupplicantibus hujufmodi nuptis ex fpeciali Ordinum Hollandix conccs- fione permiffa: fuiffent , nonnunquam denega- tas, propter rationes plurimas in partem utram- que adduci folitas & plenius exhibitas ab Hen- rko Brouwero de jure connub. Ubr, 2. cap. 1 y. num.-j, Avomeo Gisbcrto Voetio politictk ecclefiaft, libr, 3. ttaft. i.fecl. 2. cap. 4, quaft. 2. Johanne a Sande decif. Frific. libr. z. tit.i. def. 8. Jacobo Coren confiL zi. Arnoldo Vinnio/f- lecl. quaft. lilr. 2. cap. 13. & facultate Theo- logica Leydenfi inter Refponfa Jurifconf. Holl, part. 3. rol. a. confil. 323, pag, 594. & feqq. tandem
|
|||||||||
|
\
|
||||||||||
|
D
|
|||||||||||||
|
R.t x ti N;u p t i a.r]u
|
|||||||||||||
|
M,
|
|||||||||||||
|
31
|
|||||||||||||
|
nem ad ipfum quartum cagnatibnis & affinita-
tis gradum , fecundum juris Canbnici compu- tationem , cxteiidentibus.JCap^pm.extra.'de confdnguinitate & affirittate, atqnretiam: nonnui- lis in locis Protcftantium religtoiiem fovcntibus nuptife inter fratrum fororumqiue liberos repro- bata? fint, fi non difpenfatio a majcftate impctre- tur, ut docet Parcns p. mem. Pauius Voet ad §^ 4.- Inftit.b.t.demptusnum. 3. ' 33.. Quia vcro fupra de fecundo tcrtioque
aflinitatis genere mentio habita, feiendum cft, jure civili inter cos, qui iibi invicem pcr alfini- tatem afcendentes ac defcendentes erant, mip- tias etiam infecundo affinitatis generc fuifle vo- titas j dum a Papiniano reiponfum fiait, uxorem quondam privigni conjungi matrimonio vitrici non, oportere-j nec in matrimonium converitre novercam ejus, quiprivigna, maritusfait. i, uxoran quondam tS-ffb.t. .Quodex rationis paiitate adnuptias intcrfocerumgcncriquc viduam, &focrumnu- rufque viduum porrigcndum videtur. Et quam- vis hodic hortandi vidcantur homines, ut ab hujufmodi conjunctionibus abftincant, mAxi*- me, fires adhdc integra fit, cum fccundum Mo- dcftinum femper in eonjunctionibus non folutn s quid liceaty confiderandum fit, fed & quid bo- neftum fit. I. femper in 197. ff. de reg. juris, l.qz.ff.b.t.ztque etiam a facultate Theologica Academije Leydenfis anno 1666. %6. Juniire- fponfumfit, tales nuptiashaudpermittcndasefle; tamen, quia neque juris Divini ncque politici edidi Holiandici aperta prohibitio talibus nnp- tiis intercedit; ac ne jusquidemCanonicumhic quicquam , prohibuit, fed generaliter in fecun- do affinitatis genere nuptias permifit. cap. peti, extra. de conjanguinit. & ajfmitate. vix' eft , ut apud nos adverfus talia matrimonia dc jure rc- fpondeatur, magifque , fi difiiiaderi nequeant, permittenda fint. Avus p. mem. Gisbcrtus Voe- tius politic<& ecclefiaft. part. I. libr, 3. trtcH. t. feB. 2. cap. f, qu&ft. 5. Adde D. Johanncm a Someren de jure mvercarum cap. 15. fett, 1. num. 3. Ant. Matthsum de criminibus libr.48. tit. 5. cap. 7. num. 26, Henricum Bfouwer de jureconnub.libr.i.cap.i^. nmtu^. Cui confe*- quenseft, utlonge magis hupti« pcrmitti de- beant inter eos, qiu in fecundo affinitatis genere in linea collaterali fe jnvicem contingunt, five tunc tales fint, qui fibi invicem videfentur pa- rentumacliberorum lococfle, fiive aliter fecun- do affinitatis genere fibi jitn&i finti;^; tap.pen. extra. de eonfanguin. & affinitdte. Qua fatione fubfiftunt nuptiae inter mc & viduam fratris uxo- ris mese , ut & inter meviduamque patrtii vel avunculi uxoris mea^'; idemque de; caeteris fimi^ libus fecundi generis per affinitaterri cdnjuhiftio- nibus judicium eftb. Henricus Brouwcr dejure connubiorum libr,: 2.cap. 15. num. lo.Refponfa Jurifc. Holl. part. 2, cwftt. 2 f6.' Refponfum ! Theologics factikatis Leyden/is & alia juridlca inter: Refponftt Jurif^ HolLpan: 5. vol. 1. cottftl. |
|||||||||||||
|
.tandcm deereto Ordinum Hollandia? ad interr
pretationem edifti politici conftimtum fuit, nul- jam in poft/rum in- hifce difpenfationem ab Or- •dinibus petendam , aut per eos indujgendam cflc. Jnterprctatie van de Polhike Ordonnantie 21. Maji 1664. vol. 2. placit. Holl. pag, 506. Adde Echtreglement van de Staten Generaal art. 58, & 63. vol. z. placit. Holl.pag. 2440, His vero per cognationem, yeV affinitatem parentum •loco habitis itcrum junxit jiis Romanum ami- ' Jam adoptivam , quse patri adoptivo foror agna- ta fuit, id eft,. vel germana vel confanguinea: nam fi patris adoptivi foror fuiffet alio patre na- ta, feu uterina , potuit filius adoptivus talem ami- tam , fcu patris adoptivi fororcra, matrimonio fi- bi copulare, quia ilke demum cognationes per adoptionem inducuntur, quce legitima: funt, id cft, qu?e agnationis jus habent, §. itetn amitam 5. ltifttt. b. t. I. per adoptionem 17. ff. b. t. juncT:. /. fi qua mibi iz. §. ult, ff. b, t. Qua ratione fratcr quoque fororis adoptivs filiam ducere non vctabatur , ' utpote neque jure civili agnatam cx adoptionc cx qua nemo avunculus fit, neque naturall jurc cognatam. ,d. I- fi qua mibi 12. §, ult. ff. b.t. §. fratris vero 3. lnftit.b.t. Quem- admodum & neptem cx filia patris adoptivi ut jk ncptem ex filio in familia avi paterni haud conflitutam , ducere licuit ; deniquc diffoluta adoptione ctiam neptem ex filio in adoptantis familia ac poteftate retentam. /. quin etiam 5 5. §. i.ff. b. t, Plane, ut nonlicuitmatrimonio jungi matri patris adoptivi , ita nec matertcrce ejus, ita fuadente honeftate; cum alioqniri ne- c|ue mater neque matertera patris adoptivi ipfi filio adoptivo cognata vel agnata fit. d. I. quin etiatn 55. §. i. ff. b. t. junel. /. qui in adop. itonem 2$, ff.deadoption. Adde Bachovium ad Treutlerum vol, 2. difput. 6. th. 2. lit, C 32. Quod fi in linea collaterali dc eorum nu-'
ptiis quEeftio fit , qui ita fanguine jun&i funt,
ut non intelligantur fibi invicem parentum &
liberorum Ioco, effe, ex tantumingradufccun-
dp, adeoque inter fratres & forores, fiveutro-
que five uno parente junctos, tam divino, quam
civili & hodicrno Hollandise jure interdidte
funt. Levitici cap. i%. verft. 9. & n, §. 2. Ih-
fttt. de nuptih, Foliticum editlum Eollandia anni
15B0. art. 6. Eademque affinitatis in eodcm
quafi gradu ratio. atque prohibitio eft. Leyitici
(ap. 18. verft i$, l, ftatris $.1. pen. & ult. C.
deinceftisnuptiis. Voliticum ediHum Hollandkan-
m 1580. art. jo. De csetero inter confobri-
iios & patrucles , feu fratrum aut fororum li-
bcrosin quarto gradu conftitutos matrimonium
ncquc jus Divinum neque jus Hollandicum rc-
pvobavit, & jusciviie Romanum aperte permi-
!«;,§. 4. lnftit.de nuptiis. I. celebrandis 19. C.
Ihi. Confer Avum p. mem. Gisbertum Voe-
tium politick ecciefiaft. pan. x. Ubn 5. traH, t,
ftft, z. cap y qu. 5, Licetaliud plaeuerit ju-
fis-Caacmici autoribus, nuptiamm prohibitib-
m
|
|||||||||||||
|
L i-B. XXIII. T i r. IL
|
|||||||||||
|
eap. 5. [cap. 8. extra. de eo, quicognsvit confanguw
tieam uxoris fum vel fponfs,. Covarruvias de ma~ trimonio part. 2. cap. 6. $. 7. num. 3. Nec du- bium, qiiin jure llomano prope ncfaria fuerit conjunctio, fi ca, quae in patroni fucrat concubi- natu, dcinde filii vel ncpotis concubina efle cce- piffet, & ideo hujufmodi facinus prohibendum fuerit, ac ftupri poena coercendum./. r.§. qua j. //. deconcubwu. I. liberi 4. C, h. t. Expeditum dc~ nique , non modo ferviles cognationes fed & aftinitates nuptias per manumiifos deinde contra- hendas cffeciffe interdidas. /. adoptivus 14. $. idem tamen 3, //. b, t. utcunque nec concubi- natus, nec contubernium fcrvorum, apud Ro- manos legitimse conjuncTiones fuerint , aut nuptiarum effedus fortitas fint. Quibus confen- taneum eft , etiam hodie ob natam ex illicito coitu quaiem qualem afnnitatcm matrimonia re- probari. Carpzovius rfcji». forenf. part. 4. con- fiit, 23. defn, 10. In quam fententiam etiam apertiffimis verbis edidum Ordinum Generalium conceptum eft. Ecbtregiement van de Staten Ge- neraal 18. Martiii6^6. art. 63.64.65. vol.z. placit. Holl. pag. 4441. 3 6. Inter conjugis vttriufque cognatos, licet
utrimque proximos, ac vel in primo gradu conju- gibus jundos.cum neque affinitas neque cognatio intercedat, matrimonium nullatenus interdidum eft, etiamfi fspe contingat, miram inde nominum. nafci conturbationem. Quo fundamento nu- ptias inter comprivignos, id eft, niariti filium ex alia uxore, & uxoris filiam ex alio marito, legitimas pronunciavit jus eivile, licet habeant fratrem fororemve ex matrimonio poftea cori- tra<5to natos. i. generali 34. §. inter z. ff, b. t. §. martti tamen 8. lnftit. b. t. Sed & c convcr- fo, fi patcr filiam vidua? duxerit, nihil obftat^ quo minus filius ipfam viduam matrem ducat, atque ita per nuptias fiat quafi patris novercs- que pater. Simili modo duos viros alterum al- terius filiam ducere permiffum eft. /. Jurifcon* fuitus 10. %.terito 14. circa nied. ff. degradibus & afftnibus, cap. quod fuper 5. extra. de confan- guinit. & affmitate. Sande decif. Frifu. libr. 2. tit. 1. defm. y. Brouvver de jure connubiorum libr. 2,. cap. 15. num. ult. ibique plurescitati. 37. An autem circa conjundiones jure Di-
vino propter cognationem aut affinitatem veti- tas (fecundum ea qus fupra tradita) fupremus magiftratus majeftate prxditus, difpenfationem facerc , atque ita legis divinse nexum folvere poffit , multoties difputatur , nec defunt, qui in difpenfandi Hcentiam quorundam cafuum in- tuitu proniores funt, quafi non ita in omnibus conjuncl:ionibus lege Mofaica interdidis fcedi- tas naturalis deprehcndatur. Prudentius tamen tutiufque eos agere crediderim, quicum Hen- rico Brouwero de jure connub. libr. z. cap. 16. Befoldo in delibatis jnris ad Pani. libr. 1. pag, |
|||||||||||
|
107. & feqq. & part* 4. confxi. 1 3. & part. 5.
cotifU. 106. Leeuwen cenf, for. part. 1. libr. 1. cap. 13.««!». 23. X4, - 34. Licet autem diffoluto matrimoniivincu-
\o, etiam diffoluta intelligatur affinitas, fic ut fe- gulariterftatutum quid probibens propter affini- tatem, de affinitatc etiamnum duraatc accipi- cndum fit, ac nominatim per Hollandias Ordi- nes definitum invcniatur , folam durantem , non item morte conjugis extinftam affinitatem impedimento effe , quo minus affines duo in unum idemque collegium fecundum plurimo- rum locorum ftatuta cooptentur, etiamfi ex ma- trimonio diflbluto proles fuperfit. Flacito Ordi- tmm Holland. jo.Sept. 1666. vol. 3. placit. Holl. pag. 4Z. (exceptisiis, qui collcgio delegatorum Hollandise Ordinum adfcribendi funt,ubi & diffo- lutaaffinitas in fecundo quafi gradu impedimento cft. Infiwttie van de Gecommitteerde Raden van Uolland 4.oMr. J670. art. 1. d. vol. 3. pag. 91,) tamen quantum ad nuptias attinet, affinitas demum diflbluta impedimentum ftruere poteft; cum illa adhuc durante, nuptiae exeo impedian- tur, quod quis eodem tempore duas uxores ha- berenequeat, nec una duobus eodemtempore nupta eife. $. 6. & 7. Inftit. b. t. de nuptiis. ctiamft poft diffolutam affinitatem afiud matri- monium inter quondam affinem & extraneum intercefferit. Brouwer d.libr. 2. cap. 15. num. 8. 35. Quamvis infuper neque ex folisfponfa- libus nafcatur affinitas, neque ex concubinatu aliove citra matrimonium concubitu illicito. arg./. nonfacileq. §. fciendumZ. ff. degradib.& affnibus. tamen quia incertum eft , ad quem ufque amoris gradum proceifetint nupturientes fponfi fponfsque, ac ilHtitus etiam anteccdens concubitus efficit, ut contra pudorem naturalcm per matrimonium , cum ftupratoris ftuprataeve propinquo fubfecutum, detegatur a?que nuditas propinquorum, ac id ex fubfecuto poft nuptias concubitu interdiito contingit ; liinc optima jatione conftitutum fuit , etfi conftaret, nec fponfam filii nurum effe , nec patris fponfam novercam effe , redius tamcn & jure fa<5turos .eos, qui ab hujufmodi nuptiis abftinuerint. §. |t uxor p. Inft, b. t. Nec matrimonia videntur permittenda intcr ftupratorem & ftupratje cog- natam talem , quffi, fi non ftuprum fed juftae uuptis interceffiffent, ob affinitatem ex nup- tiis orientem fuiffet a matrimonio ftupratoris arccnda ; uti nec vice versa inter ftupratam &ftupratoris cognatum, fimili arcto cognatio- «isnexuftupratori devinctum: fi modo de ftu- pro indubie conftiterit. Certum utique cft , non modo ex juftis nuptiis, fed & ex vago con- cubitu defcendentem cognationem , matrimo- jiia impedire. I. & nibil intereft 54.if.fo. r. Cer- ,tum quoque, non tantum ex matrimonio, fed &ex vctito cum meretrjce congreffu feu forni- cationecam nafci affinitatem, quac cx jurisCa- noniciprxcepto nuptiis impedimento eft. cap. 3. |
|||||||||||
|
mihi 50. Ant. Matthajo de mptiisdifput,^.tb.
|
Ki
|
||||||||||
|
ult, aUifquc cenfent, nulli jus eiTc, raatrimo-
nU
|
|||||||||||
|
D
|
|||||||||
|
R I t U N
|
|||||||||
|
UPTlAKtlM, $f
Grocnewegen ad l. ulh in fine Cod. de incefiis^
nuptiis. 39. De inceftarum duptiarum pcenis agen-
dum crit tit. ad leg. Jul. de adulteriis. Interim vcro haud ignorandum, pluribus in cafibus con- jundtiones illas quae initio infpe<fto nuptias effi- cerc non poterant, ex poftfacl:o tamen coepifle Iegitima matrimonia in futui*um cenferi. Nam fi inter fervum & ancillam, durante fcrvili con- ditione , contubernium fuiffct , & in ea con- junctione poft manumiflionem perfeveraretur, placuit, juftas inter manumiffos nuptias efie. /. ftfervafervo 3 9. ff. dejure dot. Minorem quo- que duodccim annis nuptam, tunc lcgitimam uxorem fore , cum apud vkum cxpleverk an- nos duodccirh , Pomponius autor cft. /. mhio- remq.ff. h. t„ Sed&, fi contra mandata Prin- cipum contractum fit in provincia matrimonium confentiente muliere, ac ea pofl depofitumof- ficium in cadem vpluntate perftitcrit, juftasef- fici nuptias rcfponfum ac rcfcriptum cft. /. & fi contra 6. C, h. t. I. eos qui 6$. $. 1. //. h. f. Inter tutorem etiam , vcl filium cjus, & quon- dam pupillam, fed adhuc minorennem, nuptias contraclias obtinuit tunc convalituras effe, cum reddita? rationcs fuerint, & talcm pupilla xn^ tem inplevcrit, ut nulla amplius advcrfus ratfo- num rcdditionem ex capite minorennitatis rcfti- tutione poflit juvari. arg, /. filius k patre 28. §. fi quiseo 5. ff. de liberis &pdfihum. Adhsec, fi in fcnatorio agens ordine libertinam habcret uxo- rem, quamvis illa jure veteri uxor interim non cenfcretur, 'tamen in eaconditioneerat, ut, fl amififfet dignitatem, illa inciperet uxor cffc. l.fi quis in z 7. ff. h. t. Denique ex fupcrvcnicntc patris ratihabitione nuptias in futurum firmari, fupra dietum eft. 40. Eftedus riuptiarum rcfle contraftarum
plures funt; etenim mulicr fequitur mariti di- gnitatem, eamque retinct dum vidua cft, fccun- dum ea, quse latius tradita tit. de Senatoribus num. S-&fc(l{l' Sed&forum viri. /. pen. ff. de]uris- diclione. I. ttlt. G.de incolis4 dcniquc & domum, fcu domicilium ejus. d. I, ult. d de incolts. /. exige- re 65. ff. de judiciis. I. mufterem 5. ff. h. 1.1. ijT, fivirif, ff. ad Senatufc. Silanian. Adde tit. de judiciis num.95. & 10r. Et quamvisper Jnuptias jure civili diremta non fuerit patria poteftas. arg. /. 1, §. ult. ff. de liberis exhib. nec poteftas cura- toria refpccl:u minorennium nuptias contrahen- tium. arg. /. 1. §.uit, junA /. 2. ff.de minor, 2 f. annis. noftris tamen & aliorum moribus con- trarium placuiffe , di&um fuit tit. de adoption* num. ij. 8ciit.de minort 25. annts mtm. 6. &t feqq. ',}, .. ., 41. Maritus quoque quin jure civili marita-*
lem nactus fuerit poteftatem in uxorem fuam, dubium non eft , qua: poteftas jure veteri pa- rum a patria diftabat; quatenus per nuptias far- re fcu confarreationc , vcl coemtioric contrac- tas, niulicr in mariti manum convcniebat ^ d« E quibii5
|
|||||||||
|
tuTcujufvis, in Levitico ob cognationcm vcl af-
iluitatem prohibiti, gratiam facere : prafertim fi confidercs , nos noftri ingcnioli imbecillitatc non fatis poffe omncs divina: voluntatis divini- t.me prseccpti rationes hac in parte fcrutari; dum 8c Medici experientiflimi , & Philofophi acu- ciffimi, arcanurh ignorant generationis modum, fcetufquc in utero materno formationcm ; aliis cs femine idque diverfimode , reccntiflrmis ex ovo fcetum nafci contendentibus j ( uti hanc opinionum varietatem adnotavit Garolus Drc- lincurtius in fuU adverftriis de conceptione ) ac cxftituris forte pofthac aliis , quibus hsec uni- verfa difpliccbunt, quique in alia omnia ite- iitm abituri funt. Scripturam facram fi fcpo- nas, fi nuptiarufn prohibitioni in facrispropter eognationem aut affinitatem propofitse morali- tatem , adeoquc obligationem perennem neges, difficile haud fuerit, plura tueri, quafi natura ijequeturpia nequc probrofa, qua? jus divinum cxecratur , quseque execranda ei effe debeftt , qui Numinis in facra pagina iefc revelantis rc- verentia ac rcligione duci vult. Nullam fane quis fatis ex nuda ratione adftruxerit vagi concubitus fceditatem ; nullam polygamise tuipitudinem ; nullamin matrimonio ad annum aut biennium atiudvc tcmpus contrahendo abfurditatcm; nec fttis aperte illicitas monftraverit inccftafque fra- trum cum fororibus eoitiones ; non parentum nefarias docuerit effe cum liberis commixtiones. Qusecunque a Brouwero in egrcgio de jure con- nubiorum opere do&iflime cx antiquitate , ex hiftoria, ex gcntium eonfenfu, ex patribus ec- clefiafticis in medium prolata , ac rationibus a reverentia, ab urilitate publica, a. propagatione & educatione fideliore liberorum , ac aliunde petitis firmata funt ; leviora tamen erunt, ad cxamen pertitius revocata , minufque fufficien- tia, fi non iis prazcipuum ab autoritate prsecep- tifquc divinis robur ac pondus accedat. Qux & ideo venerari mecum conftitui, ne latum qui- dem unguem fciens ab iis in refpondendo reces- furus. 3$. Plarie de nuptiis folo jure civili interdi-
Qis difpenfari poffe per eos, qui majeftate prse- ditifunt, dubium non eft; cum ejusfitfolvere Jegis vinculum, qui lcgem induxit, ut diclum tit. delegibus num. 2$. Qua ratione nuptise ex fefcripto fpeciali Principis aliquando permitte^ bantur inter tutorem & pupillam. /, pen. C. de interdifto tnatrimonio inter pupillam & tutorem. inter fenatorem& libertinam. l.fifenatori j 1, ff.. h. r, & vidua? intra annum luctus conftituta^ /. falet io. ff, de his qui not. infam. Vttamen non temerc neque promifcue videatur irt hifce difpen- fatio concedenda, ne legum evilefcat autoritas, ft; pubjics honeftatis vincuia "fine causa laxen- tur, £t, . fi de aliis lege divina .vetitis Prin- ceps ex plenitudinc poteftatis atque ex certa fcieritia fwc bene five male difpenfaverit , du- mm cffe advcrfus ftimulos calcitrare , ait |
|||||||||
|
L i b. XXIII, T i t. II.
|
||||||||||||
|
feniu contrahat, decontraclibitsdaninoirs, nrtn'
lucrativis& utiiibus, intciligcndaeflc, in quan- tumfcilicct boiiiis quifquc paterflimiliashaudtc- mcre afpcrnaturus, fcd magis ratihabitione fua firmaturus eft ncgotia, unde fibi commodum acquiri deprchendit; aut id eo per ftofiditatcm quandam vcl procaciam facicnte, ^judex faltcm perfpecla manifcfta contractus utilitatc, fuani eflet interpofiturus autoritatcm, & ita confcnfum liiariti dcficicntem fupplcturus. Vide Argen- treum^rf confuetud. Brnann. att.^zq.gloff, i.num. 3. Mynfingerum cent. 1. obfervat. 54. num. r, Chaffaneum ad confuet, Burgund. rubric. 4. §. 1. verfucontraciusinter vivos num. £5. Chriftineum ad Mecbltriienf tit. 9. art, 4. nunr. 25. Sande de~ cif. Frifjc, libr. 2. tit. 4. deftn. 4. ih med. Jlodcn- burch dejttre conjugum tit. 7. cap. 1. nttm. 1 f. in ftne, Sed ctfi maritus pra'fcns atque fcicns, uxo- rem contrahere, non contradixerit fed tacuerit, magis eft, ut confenfum hoc fuo filentio cenfcri debeat ncgotio per uxorem gcfto accomiftodafle , fecundum ea, qu^e & jure divino cauta funt. Numeror. cap. 30. verf 6. & ftqq. arg. /. fiut proponii 5,C. de nuptiis. Quod enim a Carpzo- vio defin. forenf. part. z. conflit. 15. defin. 30. Chriftineo ad Mecblinienf. tit. 9. art. q.num.i6. aliifque expreflus defidcratur mariti confenfus, quafi prsefentia & fcientia, cum taciturnitate con- jundta, tantum ficlus confenfuseffet, non fatis firmo nititur fundamento; cumutique adnuptias filiorumfam. verusfucrit rcquifitus pafentts cori- fehfus, imo jufftis. pr. lnft. de ntiptiis. 8c tamcii, fi patef cognitis fui filiif. ntrptiishaud contradixe'- rit, illa; cotrfenfu firmata; fuifle dicuritur ind. I. 5. C. de nuptiis. Et fane, eft quod filentium mariti, qui contradiccndo & loquendo potuiflct afliim uxoris impedire, advcrfus cu.m iritcrprc- temur, argumento eorum, qus ad iit, de intkt~ rogationibtii in jure facichdis num. 9. diclafunt. 43. Qtiod fi rftiqiie confenfu exprcflb aut ta-
cito , neque ratiliabitionc maritns uxorium. contracShim firmavcrit, foluto tamen matrimo ' nio uxor jam vidua fa&a rede peticrit conttac- tus implementum ab co , quoeurri contfaxit, ii id fibi expedirc putet, five eo in loco dcgat, ubi & ipfa poft obitufn Viri ex fuis contraftibus ftantc matrirrionio clam viro initis cbnveniripo: teft, five contra nc foluto quidem matrimouio ftatutumefKcacem advcrfus earh a&ioriem conte- dat ; eo quod mulier contraliens , dum fub rriariti tutela cft, non abfimilis habetur phpinc» vcl rhinoti fine tutofis aut curatoris autoritate cbntradufri mujtuas obligationes pfoducentem cClebrariti, querh iis, quibttfcurfi contrahit , rion obligarj , at eos fibi omnino habere obli- gatos, apertumeftex princip.lnftit. deautoriiat. ttttor. I Julianusi^. §. ft quis a pupilto 29. jf. di Atl. emti, arg. •/. cum ihterdicla, 6. C. arbitrium tuteU. Tyraquellus de legibus connubial, glojf. 8. ntltn, 91, 'Saride </«t/". Trific. libr.i.tit.q. defrn. 3, foft rnti, QLtemadmodum nec dubium eftc poteft 3
|
||||||||||||
|
quibusRarvardusadleg. iz.tabul.cap. zi.&libr.
4. variorum cap. 6. D. Noodt probabilium libr. 2. cap. 9. Sedtamen impedimento non erat, quo mi- nus uxor pro fc ftaret injudicio, acfuo fefe fuis ex contraclibtts obligaret arbitrio ; quemadmodum nee invita rcgulariter cx mariti fui coritracYibus obligabatur. tit. Cod. he uxor pto matito vel ma- ritus pro uxofe. Sed noftris & aliofum moribus multifariam in alia itum fuit: eteiiim ex nuptiis maritus uxoris iux curatorefficitur. Groenevve- geh ad /. 59. §. i. //. de jure dotittm. &' ad l. |
||||||||||||
|
t5
|
||||||||||||
|
21. C. deprocuratorib. etiamfi adhuc sctate mi-
norcnnis fit, co quod pCr nuptias ex patria ac curatoriaexit poteftate, atque ita ex ftatuto ma- jorcnriis effkitur. Confer Abrah. a Wefel ad novellas conftit. Ultraject. art. 1 j. nutn. 1 j. &feqq. & deconnubiali focietatetracl. 2. cap. 3. num. 25. 2 $. Ipfa vcro, velut in minorennium claffem hoc ipfo rejc&a ( ut di&um tit. de adoption. num, 13. & notat Hugo Grotius manud. ad juris- ptttd. Eoll. libr, 1. cap.f. mim. 2,7.) nullamre- guiariter habct peffoiiam ftandi in judicio, fcd pro ea maritum & agere oportet & conveniri, de quo ex profeffo actum multis iti tit. dejudi- ciis uum. 14. if. 16. 17. 18. 19. 41. Sed ncc contrahendo uxor fifie mariti fui
autoritatcinHollandia & Frifia femet ipfam aut virum obligare poteft, adeo ut ex hujufmodi cohtra&ibux nCqUe maritus, neque uxor ftante aitt foliito matrirnonio convenif t qucant, fed cbritraiftus ipfo jure nullus fit. Sande decif. Frific. libf. f. tit. 4. defiti. 3. in ined. Leeuwen cehf for. p\irt. 1. libt, I. cap.j.num.S.y. Groenewegen ddi. z. c. dein integr. reftlt. mitior. Contra, quafn Ultrajecli obfcrvatur, ubi mulicr vidua, velhefe- des cjus, cx contracYrbus durante matrimonio ini- tis fine viri autoritatc efficacker convcniri potcft, riori ad fortem tantum, fcd & ad ufurasexcon- ventione promiflas, ctiam rationc tcmporis il- Jiiis, quo adhuc ftabat matrimdriiiim, &fortis petitio necdum permifla crat; fic ut obligatio noiiinutilis, fed tantum cx incertrimatrimonii foluti dic exccutio ejus fufpenfa ihteiiigatur. Sta- ttitum Vitrajcftinumrttbi. zz.drt. 5. Rodenburch dijureconjugutn, intracl. prSmiti.deftatutortim dherfit.cap.ult. pag. mibi 1H6. i 87. Autoritati autem hodie fimilis habctur ratihabitio mariti; uti cnim id vulgo nunc in autoritate tutorum c6mprobatum, italonge magls in marito ftatueh- diimeft; nam, cumpotiflimurh mariti affenfus i'cquiratuf, nc qtiid dctrimcnti ipfe invitus fcn- tiat, non potcft non videri firniatus contradus ab uxore cetebratus, ubi de mariti affenfucon- ftat. afg. I. tilt. C. ad senatUfcotifult. Mdcedon. SandedecifTriftc. libr. z. tit. 4. defin. j.inmedi Hugb Grotius inter Refponfa Jtirifconf. tioll. part. 3. vol. 2. conftl 146. Rodenburch de jure co»ju- gutn tit. 2, cap. 1. num. 21. 22. Gfoencwcgen dd iit. inftit. de dUtorit. tut. num. 3, Eoque niti pu- tem fundamento, quod a pragmaticis ftriptum fiiit, ftawta vctantia, ne mulier fmc maritias- |
||||||||||||
|
D
|
||||||||||||
|
N
|
||||||||||||
|
\m p tt 1 a u-4t m, %f.
defin. 3. infine. Plane, fiextra mercaturxcau;-'
fam in alios ufus -mulier contraxcrit, vel fide- juflerit , non aliter fe virumque fua obligabic conventione, quam fi fecundum ante dicla de expreflo tacitove mariti confcnfu conftet, veluti» fi non pro mercaturar focio, fed alio extraneo prxdiorum conduclore, vel alia ex causa debi-; tore, fidejuflcrit, ut poft Neoftadium, Mevium, Rodenburgium aliofque obfcrvat Abr.aWefet: d. tratt.de connub. bonor. focietat. tratt.z, cap,$*> num. 33. Sande decif. Friftc. libr. 2. tit. 4. defin. 4. Refponfa Jurifc. Holl. patt. 3. vol. 2. cenftt.$y. Qtiin imo, fi marito, permittente unum uxor in- ftituerit genus negotiationis , puta frumenta* nx, dein vero vinariam quoque cceperit exer- cere negotiationem, ac hujus intuitu cum aliis contraxerit , non aliter fe maritumque obli- gabit, quam fi in hoc quoque poftcrius vi- ni emendi Vendcndique commercium mari- tum exprefle , vcl rcbus ipfis & fac^is tacite, confenfifle probari poffit. arg. /. I. §. igitur n. ff. de exercit. attion. I. cuicunque 5. §. »0» tamen 11. l.fedfipupillus 1 r. $. conditio^, ff. de inftit, attm- ne. Chriftineus ad Mecblinienf. tit. 9. art. 4; num. in 12,, Sande d. libr. z. tit. 4. defin. 4. Lon- ge minus uxor rcde contraxerit, fi maritus, qui ab initio in mercaturam aliumve actum confenle- rat, dcinde re adhuc integra flmm confenfum revocaverit j & ulteriori negotiationi interdixc- rit uxori fuse ( ut poteft ) fi modo ita interdixerk , ut id contrahcntibus potuerit notum cffe, fadia iis denunciatione, ne cum uxorecontrahant, aliove fimili modo contraria voluntate dcclarata. arg. d. I. fedfipupillus 11. §.z, 3.4, ff. de inftit. att. Ro- denburch de jure conjugum ttt, ^.cap. 1. num. 9. infine. Quod enim Berlichio pra&icar. concluf. part. 2, concluf. iZ. num. 35. aliifque ab eo ad- dudis placuit, confenfum a marito femcl inter- pofitum non pofle revocari, ita demum proban- dum eft, fi vel res amplius integra non fit, vel mu— lieri jus aliquod de rebus fuis difponendi,veluti te- ftandi, qusefitum fit, ex quo maritus damnum in fuisrebusnon debet metuere, fecundum ea, quse habet Peckius de teftamentu conjugum libr.$,cap,zi. 4<f. Mcrcatrici uxori non multum diffimilis
ea eft, qua» marito ex voluntate ejus in exfequen- do munere publico afliftit, five mariti publica- ni negotia tradet, apochas dando, vedtigalia, tri- buta aliaque accipiendo, five quseftori marito in recipiendis pecuniis ac expendendis opem fcrat; quoties uxor intra muneris aut negotii iftius ter- minosfefecontinuerit, necab eo alicnis fefe mi- fcuerk. arg. /. 1. $. magiftrum 5. ff. deexercit. att, l. cuicunque f. §. idem Labeo 9. ff. de inftitor. att. Wefel de connubial. fociet.d. tratt, z.cap.%. num.^^. $6. ibiquepluresallegati. 46. Pmerea ceconomia? intuitu fi uxor con-
traxerit, fe maritumque obfigatum reddit, qua- fi & hic confenfu mariti, ceconomix curam ux- ori tacite relinquentis ac committentis, contrac- tusfirmatus fit. dum aliis mariti plerumcjue di- E a itraSi |
||||||||||||
|
R I T V
|
||||||||||||
|
poteft, qirinexemplo pupillorum fine autoritate
tutoris contrahentium maritus & uxor cfrica- citerobligentur, quatenusex uxoris contradu, fine mariti confeniu inito , locupletiores fa&i funt, ita diftante naturali ratione & sequitatei, arg. /. pupillus 5. pr. & §, 1. ff. de autorit. tut, Hugo Grotius manudutt, ad jurifprud. Holl. libr, 1. cap, 5. ««7». 3 2. Neoftadius de pattis antenupt. obfervat.y.innotis in fne. Abr. a Wefelrftfffl»- mbiali fociet, tratt. z. cap. 3.num.qz. 44. Efttamen, ubi uxor fine viro re&e con-
trahit: namfi ab alio ftipulata fit, aliovemodo obligationem ex conventione ab uno tantum latere obligatoria quacfiverit, dubitandum non cft, quin exemplo pupilli re<5te fibi maritoque pariter obiigationis emolumentum ita paret. arg.prittcip. Inftit, de autor, tutor. dummodo fcia- rnus, marito foli, non item uxori dam viro, de- bitum 'tale contra&um exfolvi pofle. Neofta- dius Curia fupr. decif, 88. Sunt & cafus, qui- tnisuxor abfque viro contrahensfe maritumque efficaciter obligatum reddit , utcunque con- tradum damnofiim eflceventus docuerit; puta, fipublica mercatrix fit, marito permittente aut jubendo aut non contradicendo, fi modo mer- eaturse intuitu contraxcrit, Chaflaneus ad con- fuetud. Burgund. rubric. 4. §. 1. ad verba , rtifi fitmercatrix. Neoftadius depattis antenupt. obfi 1$. num. 6. & obferv. 19. infine. Sande decif. JFrific. libr. 2. tit. 4. defin. 4. Chriftineus ad Mecblinienf, tit. 9, art. 4. num. io.jGrotius Manu- dutt.adjurifprud. Holljibr. \.cap. ^.num. 36. jj. Groenewegen ad tit. Cod. ne uxor pro marito mm. 67 Refponfa Jurifc Holl. part. 3. vol. 1. confil. 154. 'Weklde connubiali focietat, tratt. 2, cap. 3. num. 27. 28. ibique plura ftatuta ac DD. citati. Sive principaliter contraxerit, five fide- jufferit mercatura? intuitu , five delegari fe ob mcrcaturam pafla fit, iive mutuum ad mercatu- ram acceperit, vel etiam merces, in quibus ne- gotiatur, pignori obligaverit, imo & res alias immobiles , quoties immobilium obligationi per mulierem pro mercatura facienda: ftatuta non aperte intercedunt, eo quod maritus permittens uxori fuse negotiationem, etiarri ea omnia per- mififle cenfendus eft , fine quibus negotiatio ifta commode explicari nequit. arg. /. 2. ff. de ju- tifdiBione. Hugo Grotius d. libr. i. cap. 5. num. 37. Rodenburch de jure conjugnm tit, z. cap 3. mm. 20. Carpzovius defin. ferenf. part. 2. conflit. i%.defin. 16. Abr. a Wefel de connub. focietate tratt. z. cap. 3. num. 29. &feqq. Nec intereft, utrum minorennis , an vero majorennis uxor iit: cum enim non fuo nomine, fcd magis tan- quam inftitrix a viro fuo negotiationi prjepofita fit, adeoque viri nomine ac mandato intelligatur contraxifle, reftitutio ex .hac causa concedenda noneft. arg. /.cummandata zj.ff.deminor.%%, annis. Rodenburch d, tratt. dc jurc conjugum tit. $.cap. i^num.zo. Adde iit.de tninor. z$.annis. mm. 41. &> p. Sande decif trific, lih. z. tit.4. |
||||||||||||
|
t,*f.iMXWU tvri il.a d
|
|||||||||
|
fcqq. ft^enfe^^^i^i^^^^^l^fe^i/il^to
num. \6. Licet eniin c,ura aljis Chriftineu.s icripferit, generalcm mariti confenfum ad om- nes adus uxoris firmandos non pofie prxftari ^ quafi requireretur confenfus in ipfo aclu ad Mccblinienf. tit, 9, „art; 4, num. 19. . tamen id non impedit , quo minus fecundum hodiernos morcs ut procuratrix mariti fui mandato genera- li, cam libera inftrmfta, omnia gerat, agat, con- trahat ex mariti fui mandantis perfona,-, dum vul^ go notum, alibique traditum , per procurato- res noftros nobis nunc non dominia tantum, fed & obligationes jure aequiri. Prsterquam quod fupra jam obfervatum eft , non pra^cife in ipfo ac;tu interponi oportere maritalem aflenfum, ied & fatihabitionem fufficere ; qu$ ciiin fubfidia* ria juflus fit , dubitandum noi) vidctur , quin mariti confenfus antecedere aquC acfequi pos-- fit. arg. /. 1. C» deprocuratotibusj 4.8. Quod fi mautys furioiiis aut alia ratione
inhabilis fit ad eonfenfum contra^tibus uxoris
acwmniodandum , magis cft, ut nec tunc uxo-
nrfimpliciter contrahendi licentia .afleratur ,
velut innupt^j cum neque nuptias neque ma-
ritalem poteftatem perimat furor fuperveniens,
/.. fi^cum dotem j,?,;§ f% maritus 7. ff. folitto ma^
triyion, uti jure, Romano patriam non perimc-
bat; ppteftatern,, aut cpmmoda ejus patri aufere-
j bat, /. pater fnriofo $. ff, de bh.-qtu fui yel alicti,
jwjs funt. I. qtti furete iQ. ff.de ftatu bomin.
: Njgcjeft quod ofejicias, patre furente filiumfa-
milias delatarri; fibi hereditatem perinde adire
ppffe ac. fi paterfamilias cffet, & eommoduni
heredjtatis patri qua*jere. /. tum beres 5*i. /./«*
riofus 6i.ff, de 4cquir, vel omitt.hered. Idenim
iri' aditione hejreditatis delatx ita placuitjure fin-,
gulari, & ex peeidiari benevolentia, quam lOti',
yus Pius circa hanc rem refcripto fuo interpo-
fuit.y</»/. 51,. pt: proinde ad confequentias id
prpducendum non fit. arg. l.quodverocontra 14»
ff,,de legibus. Sed nec recie maritifuriofi uxo-
rem ad id adegeris , ut adhibito mariti furiofl
curatpre cpntrahat; tum quia durum eflet, eam,
qusefefuavpluntate unius mariti , cujus perfo-
nam,iuduftriam,habilitatem,mof efque elegerat ac
CPmprobaverat, poteftati fubmiferat, invitani
extrauei alterius autpritati fubjici ,; ejufque ab
arbitrio in negotiis contrahendis iri univerfum
penderc; argumerito icorum, quaE: di<5la tit. de
adoption. num. 14; tum quia nec filiifamiliasde
jure Romano fuberiint poteftati curatoris patris
filj .ftiriofj, ejufye confenfum adhibere.teneban-
tur, fcd tantum in nuptiis contrahendis curator
interveniebat furiofi parentis,utcongruaiex bonis
ejusdos vel propter nuptias donatio conftitue-
retur, /. fi fmiofi z 5. C. de nuptiis. Quare non
aliud iupereft , quam ut vel xnulier patiatnr ,
ipfum mariti furiofi curatorem. ea contrahere,
qu£e.\cx re & utilitate mariti & uxoris efle vi-
debuntur; prafertim, cum in apertofit, huuc
curatorem geftioriis omnis ratiopem redde^re
opor^
|
|||||||||
|
ftracJi mmntiis, laifce ;quptidianis fuperefte, .nec
horieftum fibi- ncc comHiodum expefiuntur, nifi hujufcemodi' reijdpmeftica: eura , ,ac circa eam c-PntrahencU,liceni,*,a:i< admarjti; defiderium uxori pubHca magiftratus .autoritate juftas pb caufas in~ terdicia fit, Hugo.Qrptius manud. Lad juriffrud, lioll, lihr.i. cap,■ ;$. nifm, 38. ^m^dyltir. z,, tit, 4. defin. ,4.. 1' Grpenewegen -ad tip, C, ne ttxor pyomaritonum, 6". Ut; tamen muJtum hic Judi- cjs arbitrio videatwr,, r,elinquen4um , an & qup ufquc contractus uxoris circa reS domefticas,.. yictum & amiclum, aliaque fimilia;, ratus haben- dusfit, &annon;modum juftumiJIain contra- hendp yidcatur cxcefllfle ; qupd non modo ex moreregionis, fed&exmariticonditione, opi- buS, confuetudineprajteriti temporis, debiti fi- milis frequenti in prseteritum agnitionq» dijudi- candum eft. arg.l.^um alimcnta, zi.ff. deali- ment.&cibariislegatis. l.ficui annuum iq.ff.de annuislegatis. Rodenburchde jure conjugum tit. z.c/tp. t. num. zQ.pag. 214. nf. ^Vbrah. a, "Wefel de connubial. bonor. fociet, ttaft. 1. cap. 3. tiuntf^. & feqq- *4num.41, Nec refert, utrum mulier xes in famjj.ia: commodum comparaverit, an verp mutuamaliunde fumferit pecuniam, eamquc fe ipsa i;iufuinfamilisEerpgaverit, aut etiamnum ipfa nummprum cprppra teneat. arg, l, qwd fiferyusy. §.fmnde 5. & tot,tit,ff. de inftm verfo. Grpenewegen ad /, ia, C, de pig- t\of. & bjpoth. ;; - 47. Porro ,■ cum favorabilis efle foleatre-
demtio captivorum, adeo ut &: rerum facrarum aHcnationes eum in finem permiffa? fint. /. fimcimw zi. in fine. C. de, facrof efclefiis, & do- nationes rat# maneant quingentorum aureorum quantitatem execdentes, actis liicet publicis in- finuatae non fuerint. /. fmcimus 3 4. in fine pr. C. de dunaticn. aequum etiam vifum fuit, ratam flr- mamque haberi uxoris promillipnem, in id in- terpolitam, ut a captivitate aut carcere maritus liberetur, fi modo utiliter promifllpnem fecerit, dumminorisprudens alius non potuiflct libera- tionem libertatemque mercari : nani (i fcxus, muliebris fragilitate, ac pia in mariti falutem fol- licitudine per alips arrepta, eam circumfcriptam longe plus promifiife apparcat , quam quod juftum«ratprp marjti liberatione pendi, vix cft, utnltraid, qupd prpmitti debiierat, ipfa cum maritp teneatur devinfta. Rodenburch de jurg cpnjugum tit. 2, cap. t. num. ■ult. Sed extra hanccaufam adeo favorabilem, fpla mariti ab- fentia furficiens npn eft ad contraftum uxoris cjam viro initum ratum Labendum ;. utcunque nwitus neceflario e% relegatione abfit j cum ni-. hilQmmus maritalis, perduret poteftas, &aflen- fus facile literis per maritum abfentem interpo- nique^ , yel mandatum generale dariatiulicri tanquajn prociuatrici, ut ipfa npn fuofedmarii tifuinominecpntrahat, abfentia durante. Con- fcttit. de judiciii num. 16. & Tyraquellum de kgtbm SQWubklibm glojf. 8. mwt. 6. & multis |
|||||||||
|
.£. a
|
|||||||||
|
D E
|
|||||||||||||
|
R7I T U N U I> T I A
|
|||||||||||||
|
B V M.
|
|||||||||||||
|
Ckr
|
|||||||||||||
|
*c.portere, damhumque cx ncgjedis aut perpram geftis refurcirc : vel fecundo ipfa petit,fbjam aut aliis proximis fimguine junctis bonrum mariti fui curatriccm publica conftitui atoriute, atque iti omnia expediat tali tituloqualkate , qus in rem fuam maririque fui cfcredit. Nec cft , quod adeo abfurdum cxiftmes, uxorem bonorum mariti curatriccm creri, dum uxores ,a viris, llon viros abuxoribudefendi, a^cjuum Imperator cenfuit. §. patiturin fine Itifit. de injuriis. Id enim verum, ubi ejuconditionis maritus eft» ut uxoris fua: defenfioncm fufcipsre atque perficere commodc poffiAlioquin , uti causa cognita filise pro parcntbus fuis , £t..te aut morbo aliterve impeditisagere tanquam procuratrici permittitur. /. foyhj■n.is 41.ff.de procuratoribus. & ut filium patri furiofo matrive furiofe curatorem dari pictasfuafit, licct ita filius illis pra. ficiatur, ■ quibusfummamdebet reverentiam, acyenerationem. I. fed
& JHiis z. I, furiofe 4. C. decmator. furiofo & atiis extra minores datidis. ita & causa cognita concedi uxori , tanquam curatrki , bonorum mariri & fuorum adminiftrationem , injuftum non eft. Incubuit utique apud Romanos ma- rito fuftinere onera matrimonii, atque adeo non fe tantum fed 8c uxorem & liberos totamque familiam alendi neccffitas; fcd cum adinopiam maritus dilaberetur, permiflurn uxori fuit, per- inde dotem repetere, ac res mariti pro dotis re-r ilitutione obligatas perfequi refque dotales ad- miniftrare , ac fi matrimonium jam diflblutum fuiffet , & ita ex dotis repctitje fructibus fam fe quam maritum' liberofque fuftcntare. /. ubi adbuc 29. C. de jure dotium, eoque modo illa obire, qua. alioquin non uxoris, fed foIiusmaT riti erant. Nec rationcm animadverto, cur non & liic ob intervenientem mariti furorcm ea tri- buantur uxori, tanquam bonorum curatrici > cpx alias a marito fanse mentis conftituto in fuum pariter& uxoris ufum expedienda forent. Con- fer varie fentientes TyraqueJIum de legibus con- vubial. glojf. 8. mtm. 32. & feqq. Chrifl ineum ad Mecblin. r tit. 9. art. 4. nutn. 24. Roden- burcb dejure conjugum tit. 3, cap. 1. num, 16. 49. De marito minore, & ob idetiamnum
fub curatoris poteftate conftituto, difputatum, an non tunc ad iiKoris conti'a£lum necciTarius fit etiam confenfus curatoris mariti minorennis; de quo late Tyraquellus de Ugibiis connubial. Gloff. 8. num. 41. & fiqq^ \Jti8i,, m nonmaritomi- horenni, qui uxori contrahenti confenfit, re- ftitutio in integrum concedi poffit, fi a0en- fum contraduidamnofo accommodatum probet, de quo Sande decif Friftc. libr. 2. tit. 4. defin. 3, feremftne. Sed cum noftris & aliorum mujto- rum moribus per nuptias diflblvi foleat curatoris poteftas , ac cura ipfo jure evanefcat, minor- que incipiat pro majorenne haberi, controvcr- &iitiusnuHus apud hos ufus eft. Nam etfi ve^ rum eft r .aUguahdo magiftratum juftiffijmis fe |
caufis ctiam poft contractum a mafculo mino-
rennc matrimonium pofle in annos aliquot cou- tinuare cura. durationem , fecundum trad.ita in tit, de minoribus num,6. tamcn vix cft, uthu- jus qusftionis dubitatio fubeffc poflit; cum es decreto dc cura continuanda jntcrpofito difci de- beat, quo ufque curatoris potcftas rcfpedu talis minoris jam matrimonio copulati i;efervata fit „ aut ex adverfo pcremta intclligatur; dum certt juriseft, iniis, qu3.nonapertefucruutjurefin- gulari indu<5la aut rcfervata, difpofitioni juris; communis ftatutarii ftandum cffe, curamque adeo cxtindam cenferi. Jo. Uti autcm contrahere finc viri confenfit
non poteft uxor j ita nec obligationcm femcl rccT;e contradam dirimcre j co quod a^que ex diftra<5tu , quam cx contraciu uxorio , JsEfio marito paritcr & uxori inferri poteft: ac proinde nihil egerit, fi clam viro paclum de non petcndo interponat , yel acccptilatione liberet dcbito- rem, aut jusjurandum ei defcrat jurive fuo k- nunciet, vel jusjurandum rcmittat in dcbitoris firi favorem 5 exemplo pupillorum, quibus itidem haec omnia negata, quia rerum adminiftrandarum jusiis non compctit. arg. L jusjurandum 17. §, pupillus 1. /. jurisjurandi gratiam 32, ff. de jure*- jurando. l.novare lo. §.i,ff de novationJ Late Tyraquellus de legibus comiubial, gloff, <$,num. ff &multis feqq. Quemadmodiim ncc dcbitorre- &e fblvit uxori, ignorantc vel invito marito, quod marito vel uxori debitum eft 3 &, fl folvcrit, non ukraliberatur, quam quatcnus fblutum re ipsa in utilitatern mariti verfum eft. arg. §. ult, Iv.jlit. quibus alienare licet vel non. Ncoftadius curis fupr.decif.&B. Groenewegcn adGrotiumlibr.j', cap. 39. num, 26, nifi fortc minutum dcbitum cxfolutum fit, quod uxor vidcri potcft inrcm oeconomicam rurfus cxpcndiffc. Rodcnburch dejure conjugum ttt, 2. sap, 2. num. ult iu fiiie. 51. Ca-terum an uxor fine viri confcnfudo-
tem prioris matrimonii libcris conftitucre pos-
fit, dicctur tit. de jure dotium. An heredi-
tatem fibi dclatam adire vel repudiarc ? videri
poteft tit, de acquir. vel omitt. hered. An fi-
ne viri aflenfu res fuas donare, tra^iandum erit
tit, de donation. An finc viri autoritatc tcftamcn-
tum condcre, cxplicandum ad tit, qmtefiaments
facerepoffmt. An dcnique fine mariti affenfu ?
aut hortatu confiliove , fe aut virum obligare
poffit dclinquendo, difcuffum fuit tit. de judi-
cm num. 17.
52. Quemadmodum autem circa tutores pu«-
piJlofque quaeri folet, quando ex fat5to tutoris
minor agere vel conveniri poffit, fccundum t(t.
ff.quando ex faBo titt. vel curatoris minons age-
je vel conveniri pajftnt, ita & lioc loco difcutien-
dum venit, quando ex fa<5to mariti uxor agere
vcl conveniri poffit, ac quid maritus circa res
uxorias, etiam-invita uxorc, poflit, vel non-
I Qul in <m*ftionp illud qaidem minus dubium
J eftj tixonbtis foluto matriroonip,,_acliercdibus
lj Qmm3
|
||||||||||||
|
a
|
||||||||||||
|
I B. XXIII. T I Ti II.
|
||||||||||||
|
earum , lkeritiam effe agendi ex contractibus
per rmritum ftantc matrimonio circa res uxoris, aut res communes , in uxoris aut fuam pariter & uxoris utilkatem celebratis : fcd quo ufque convenki poffit, eique per fadum mariti nocc- ri, plcnius tra&andum eft. Ex viri contradi- biis ftantc matrimonio celebratis uxoremmorf- busHoHandia: pro parte dimidia conveniri poffe foluto rnatrimonlo, ficut & hcredes qm, etiam- fi non utilker fed per mariti temeritatcm , aut prodigalitatem diffolutamque vivcndi rationem '•aes alienum eontratStum doccatur, teftis eft Groe- newegcn ad tit, Cod.ne uxor promaritonum. i. Refponf.Jurifc.Holl. part. 1. confil. 39. tum quia fecundum ante dicta nullam adminiftratio- uis bene maleye inftkuta? rationem reddcre com- pellkur; tum etiam , fecundum Groenewegium, iie, fi rigida In mariti mores inquifitio permit- terctur , in irifinitam multitudinem lites excre- feercnt, & honor matrimonii crebrishujufmo- di akcrcaribnibus confpurcaretur; turn denique, quia uxor nolcns ex conthiuata mariti prodiga- lkatemanifefta, qusfcortis, alea, fimiiibufquc exercctur, diutlus obligari, petere poteft bono- rum feparationem (vulgo boedelfcheydinge ) qua irnpctrata publiceque fignificata , maritus nec ipfam riec boria ejus obligare poteft; utproin- de fibi imputare debeat, fl eo neglecto notabi- iem fubeat ex viri fa&o patrimonii diminutio- hem. Hugo Grotkis manudutt. ad Jurifprud. Eoll. libr. i. cap. 5. num. 40. & feqq, Neo- ikaiiusdepaBis antenupt. obferv. S.innotis. At- qucha*c ha6tenusetiamUltrajeaiobfervari, ap- parct ex Rodenburgio At jureconjugum tit. 2. eap. t. num. 5.6. 7.9. Abrah. a Wefel de con- nub. fociet. traS 2. cap. ^.num. ^o.&feqq. ut & apud Frifios docet Sande decif. Vrific. libr. 2. iit. 5. defm. 8. circa med. Ut tamen ( quod hic in tranfitu moncndum ) in co morcs Ultrajec- tini ab Hollandids differant, quod de arealie- no durantfbus nuptiis contra&o in Hollandia quidem folus maritns aut heres ejus in folidum conveniri poffit, quiaipfe principalker eontra- xit, regreffum deinde adverfus uxorem authere- dem ejus pro femilTe habiturus; uxor vcro vel hercdes ejus non nifi pro femiffe inquietari de- beant. Hugo Grotius manudutt.adjurifprud. Holi. libr. 2. cap.M. ntm. i4.is.adeoutfima- ritus vivens ac condemnatus mandaverit, exe- cutionem fentcnti* dirigi ht dotalia uxoris bo- na, ac ante pleniffimam executionem moria- tur, deinceps tantum pro parte dimidia execu- tio ukerius in bonls uxoris dotalibus producen- da fit , eamque ipfam illa impedire poffit , fi xris alieni dimidium ofFerat'creditori: quia per mortem viri maritalis poteftas evanuit, & mu- lier remm fuarum arbitrium jam nacta , nullo jure pati debebat fuis in rebus executionem ul- tra dimidium , dum nec ultra tenebatur pati |
||||||||||||
|
cap. 12. nutnyii. Cum "ex advcrfo Ultrajcc^i
uxor foluto matrimonio ad debita pcr markum ftantc matrimonio conflata in lolidum iolvcnda per crcditorcs-compclli poffit, a;quc ac vir aut hercs ejus; quo ipio deterior Ukrajccii, quam in Hollandia uxorum condkio eft , diun fieri poteft, ut ob inopiam mariti authcredum ejus inanis viduabus folidum folventibus regrcflus iit, atqiie ita \\\x effedu infpcdo ultra dimidium damnaferant.' Ant. MatthaJus de auition. iibr. 1, Cap. 11. num. 44. Quod fi conjnges prb tem- pore Ukrajcclii domicilium foverint, deindeil- lud in Hollandiam tranftulcrint, aut vice versa, magis eft , ut dcbiti cujuique initium infpki debeat in qusftione, an uxor in folidum , an pro femifle convenienda fit; cumncmo, adco- que ncc conjuges j confilium mutare poffbt Iri alterius prsejudicium. /. iiemo 75. ff. dereg.jur* nec paclis debitorum immntari poffit creditomiii jus. /, debitorum 25. C, de pattis. I. lmperato- res 3.Jf. de trdnsaci. Wefel de connub. fociet. fraSt, z.cap. ^.num. 127. 128. 53. Supradictisconfequcnscft, cxmarkiad-
miniftratione, ac precipue ex gefta tutela, uxorem obligatam effe una cum viro ad rationes red- dendas ac reliqua folvenda. Sande d. tibr. z. tit. 5, defn. 8. fere in pr., Scd Sc ad folven- dum id, in quod fidejubendo markus fe devin- xcrat, tixorem teneri pro parte, verius eft; ct* quod abfurdum videtur , maritum aperta pro- digalitate , certo ccrtius damnosa , poffc uxo- rem reddere devindam , non poffe autcm ean- dem obligare ex fidejuffione, qua? fsepe damno- fanoneft, &, fi maxime fit, non itaa levi- tatc perdkifque moribus procedk, fcd plemm- quc jnftam aliquam fidei interponcnda: caufam habct, & mutua fidejubendo officia non raro ac- cipiuntur atque prseftantur. Giocnevvegen ad tit. C. ne uxor pro marito num. 8. Rodenburch de jureconjugum d, tk.2. cap.i.num.8.licctalker Frifiis placuerk, anguftiore limite maritalcm po- teftatem circumfcribentibus, teftc Sandio d, libr. z. tit. 5. defitt. 8. fere itt med, Neque in Hol- landia & Ukrajedi intereffcputo, utruminter conjuges ftatutaria refervata fuerk communio , an ea pacto exclufa fit , & fola placuerit com- munio acquxftuum, Hcet aliud fcripfcrit Groe- neweglus d, num, 8. quafi pofita fola acquar- ftuum communlone, fidejuffio mariti non nu- gis in Hollandia aut Ultrajecti , quam irt Frifia , effet uxori nocitura. Non enhn bo- norum omnium communio incausa eft, quod exmarki contradtibus damnofis uxorobligeturj alioquinnec Frifiis, folam ftatutariam acquje- ftuum communioncm probantibus, placerepo- tuiffet, ex viri tutela, ac contraftibus etiam £ prodigalkate luxuque profecliis, uxorem tencri. Sed potiusillauxoris obligandse facukas amari- taliproccditpoteftateperftatutuminduclia, quo- |
||||||||||||
|
aaionem. Neoftadius de pattis mtenupt. nbferp. j ties pa&is dotalibus reftrida ac diminuta noa
%hmtU&obfetv.9,in mtis, Qmmsdjtbuz, I eft. Et quemadmodum in dubmm haud voea- |
||||||||||||
|
D E
|
|||||||||||||||
|
N
|
|||||||||||||||
|
R I T U
|
|||||||||||||||
|
UPTIA&UM.
|
|||||||||||||||
|
m
|
|||||||||||||||
|
ttim vide o, ari rcfervata tantum intcr conjuges
Hollandos aut Ultrajcclinos communionc ac- qua:ftuum , damnum ex viri cdntraclibus Iuxurice crgo celebratis uxorcrn gravct, ita quoque non fa- tls jurc de co dubitaveris , an fidejuffio mariti obfit uxori, tantum acqti3:ftmim communio- ncm amplcxa?, Confer Abrah. a Wefel de con- nub. bonor. fociet. tratt. z. clif 5. num. 45. & 46, ibique DD. cit, Atque hinc riec probanda viden- tur qux tradita a Simonc van Leetnven cinf for. part. 1. libr. 1. cap. 12. nttm. 20. ai. dtimcen- fct, ha&enus quidem in Hollandia uxorem ex inariti fui fidejufTione teneri , ut creditori li- ccntia competat , eandcm in debiti fcmiflem convenicndi ; fed foluto matrimonio ipfam aut heredes ejus adverfus maritum hcrcdefvc conten- dcrc pofle ad indemnitatem ac rcftitutioncm ejus, quod ex fidejuffione creditori folutum eft. Si cnim fecundum ante dicta etiam contractus maritalcs, nullam aliam quam luxuria? exerccn- dx caufam habcrites, uxorem ita reddant devm- clim, ut ncc foluto matrimonio computarc, aut rationcm quandam gcftorum mariti cxigere pos- fit, inlquum cffet, eam ex fidejuffione mariti pro fcmiffe folvcntem, repetere velle, quafirc familiari per iiiterceffionem eversa. 54. Ex doriatione mariti, licet illa immode-
rata, licet ad profufionem atque prodigalitatcm fpcchns, uxori apud Hollandos vicinafque gen- tcs damrium irifeff i, verius cft. Nam fi & Ve- nere & alca abfumta per maritum uxori noceant, uoccrc magis dcbent eflttfc & fine fatis gravi cau- sa. donata, cum turpior majoreque cum uxoris injuriaconjuncla fit diffipatio pattimonii fcortis fafla, quarri modurri excederis ac juftam nott ha- bcns caufam donatio: iilll apparcat, maritum, in ca:teris parcttm fatis, ricc iriutilideditum pro- fufioni, in fraudcm uxoris aut hcredum ejus li- bcralkatcm majoris momeriti fine ullaprobabili donandi causa cxercuifle; dtifn vel proximidfi- bus cx fuo latere, liberis ptita prioris thori, 'iiliis- ve cognatis notabilcm patrimonii pattem dedit, vel etiarri cxtraneo pforfiis -doriatafio contulit co tcmporc, quo tixor jarii infifma vel morti vlci- g na efat, vel alia> adftirit cifcumftantia:, cx cjui- f bus prajfumtio fratidis aburide elucefck ': tuiic ■ cnim uxofl vel herediblis ejtis fuccurri jequtim eft, eatenus faltem, ut folutd matrimbiiib prius tantuhdcfndeducatuxor aiithcredesejtis, quari- tumliberrflifcate.firie causa fa&a confumturii eft, aut fi deducTb sere alicno nbn taritum fupeffk, Pauliana uxori ejufve heredibus actio accOitimo- dcturadrcvbcahdam dbriatibncm, quatenusux- eri fraudi fuit. ' Ita fcre poft mukos allegatos Rodenburchdeptre conjugUm tit.z. cap. 1.tium. 10. ii. D. Joh. a Someren de jarenoverckrUht eaL 4. num. 1. 2.4. 5. Abr. a Wefel de conhu- bial. bon. fociet. ffjS. z. cap. 3. num, tf.&feqq, Groenevvegtp dd pr. Infit, quik alien. licet■ vel tion. num. uli. £f~ Porfo, ficlit dohatido maritus uxoiri fu£
|
nocerc poteft, ubi non apparet manifeftum ux-
oris fraudand;ie pfopoiitum ,- ita longe magis non acquircndo id, quod acqulrere potuiffet. Qua ratione mcrito rcfponfum fuit in Corifil, Hol~ land. part, 5. conjtl. 118. nuilam uxori compara- tam cfle actioncm ob id, quod maritus matrifuat confcnferat, ut univcrfa bona materna filio ac« quirenda, oneri fideicommilti cffcnt obnoxia fi-* neulla legitima.' aut TrebeIlianica, dctradione, adeoqucnon vcnirent in ftatutariam (quafilio cum uxbrefua intercedcbat) bonorum dfnnium cofnmunioncm, cum materintcrminaretur, fi- lium non in hax confcnticntem iola lcgkima di* mittcndum cfle. Primo etcnim nulla in hac rc- nunciatione profufio erat, fed caufa juftiifima, ne alioquin iola cogcrctur legitima contentus cffc; dttm parentibus per mores Iicet tcftamen- to talcm fuis libcris prarfinire clcctionem , ut vel legitimam folam liberam , vcl omnia omnino bona, fed fidcicommiffi oncre*gravata, capiarit, utdi&umtit. de inojfic. teftamento ntitn. 64. Sed 8c fecundo Paulianam aftioricm perrincre tan- tum ad cos, qui patrimonium diminuunt, noti adillos, qui id agunt ne locupletentur, quive Trebellianicar vel Falcidiic benefiicio, cmri pos- fcrit, non utuntur, leges dietant. /. quod autem 6.pr.& 0. feqq. I. pairem 19, /. debitorem 10. ff. qu&in frdud. credit. alien. funt tit refciitd. 56. Catterum non tantum contrahendo, fcd
& delinquendo, maritus uxori fepe nocet, pu- ta fi in muldam pecuniariam cx delido leviore aut negligentia conventus ac coridemnatus fue- rit j veluti ob non folutum veftigal, fraudatum cenfum, &c. non item, fi talcdclicTxunfit, ex qtto publicatio bonorum fequitur: quippe quo cafu folius mariti, non item uxoris bonapubli- cari placuit. Oriturque hsec ex dclido qubque obligandifacultas non ex jure communionis uni- verfalis ftatutafia:; fic cnifn magis ftatueridum cflct, fuumcuiquefociodolumobeflc, necj>ee- nam cx delicio pcndendam focietati impiitarii /. cttm duobtts 5 2, jS*. ////. ff. pro focio. fed magis am- plitudo maritalis potcftatis circa perfbnam & bo- naejtis. Undc & hsec locum fibivindicarit, licet non omnittm bonorum, fed fola quatftuum com- ■. munio paclis dotalibus rcfefvata fit, fccundam ca, qux fupra de marito uxorcm per coritradum ob- ligantc di<5ta funt. De his Iate Lambertus Go- ris adverfar. tratt. r. cap. 4. num. 7. & feqq. Rodcnburch de jute confugumtit. z.partedltera. num. 1. & feqq. pag. 307. & feqq. Groenewe- gen ad ttt. C. fi tixor pro marito mim, 2. ij. Abr. a Wefel de connub. fociet. tratt. 2. cap. 3. nltm. 56. & feqq. & num. 6j. ac feqq. &num. 70. acfeqq. 5 7. Nec prjEtereundum hoc loco, mariturri,'
uti rion aqukendo quod potuiffet acquirere, & juribus fttis fcnunciando uxori nocet, fecun-' dum fuperius tfadita num. 55. it* quoque prb- pter deli<ftum a fc perpetraturh non acquiferi- tem, quod habuiffet, Ct l deli&o tcmperaflet, uxod
|
||||||||||||||
|
':'■.......—■"•^^mrnn
|
||||||||||
|
XXIII. T i t. II.
|
||||||||||
|
I B.
|
||||||||||
|
tum, quia apud Hollandos maritus ctiam jurla
maritalis poteftatis immobilia uxoris bona, Ii~ cet extra eommunionem fervata (ut diceturnV. 5.) alienarc potcft, abfurdum autem fucrk,ei, qui fontem juris prxfentandi ac honorum mu- nerumque conferendorum, caftrum nempe feu tcrritorium, alienare poteft , denegari recurrens identidem , ad inftar fruclus alicujus, praifen- tandi jus. Nec recle urferis, minores ipfosfi- ne fuis curatoribus cxercere pofle hoc prsfentan- di jus, ut U-adunt Ganonifts; cum longe ma- jor, plenior , atque liberior mariti quam cura- torum poteftas fit. Confer Tyraquellum de le- gibus connubial. glojf. 9. num. <5. &. fcqq. Ro- denburch de jure conjugum tit, 2, cap. I.»«w. 4. pag. 197. 60. Illud non fatis expeditum cft, cum all-
bimajor &lior, alibi anguftior dcbiliorquc
maritalis poteftas fit, ex cujus loci lcge dijudi-
cari oporteat, quanta fit 8c ad qua? fcic illa ma-
riti in perfonam & bona uxoris five potcftas five
tutela aut curatio extendat ? Sunt enim, quibtis
placuit, ex fola domicilii lege hoc totum aefti-
mandum efle, adeoque , cjuicquid rharito per-
mittit vel inhibet lex domicilii jure maritalis po-
teftatis agcre circa perfonam & res uxoris, quic-
quid viciilim uxori agere, coiitrahere s & fe vi-
rumque obligare , fine viri confenfu aut vetat
aut indulget idem domicilii jus , id omnimo-
do etiam refpe&u rerum immobilium , aliis
inlocis alio jure utentibus fitarum, lickumma-
rito aut uxori illicitumve efle; idqtie eo funda-
mento, quod qualitas perfona^ uxoris velmari-
U a ftatuto perfonall domicilii imprefla, eandem
ubique comketur, & habilcm inhabilemve cffi-
ciat, etiam quantum ad res immobiks alibi fi-
tas, ubi magis aut minus ampla mariti potcftas
eft. Rodenburch de jure conjugunt in traHattt
pralimin. de Jiatutorum diverfitate tii. 2. cap, 1,
num. 1. 2. 3. Ant. Matthams de obligation. diftut*
9. //;. ult. infne, Sed cum hac aflertio de fta-
tuto perfonali, territorium ftatuentis egrediente9
jam ante fubvcrfa fit tit. de confiitution. Vrinci-
pum, parte altera , de ftatutis, mm. 7.8. ma-
gis cft, ut quantum ad rtiobilia quidem , quse
i'n loco domicilii rfinguntur prarfentia efle, licet
yere alibi fint , lex domicilii mariti & ttxoris
confiderari debeat in determinando, quo ufque
rharkalis poteftas pqrrigenda fit, quidve jure li-
cko aut illicito agat clam viro uxor, per nuptias
mariti fubdita poteftati; immobilium vero in-
tuitu fpedanda fit lex loci, in quo immobilia
quajquefita funt; quoties non probatur vel ex-
prefsa inter vicinas gentes conventione , vel
inyeterato ufu conventionem tacitam conti-
nente , de juris rigore quid laxatum efle , cV
ex comitate circa res immobiles alibi fitas ab
illius loci magiftratu revercnter habitam difpo-
"fitionem domicilii conjugum , circa mariti in
uxorem & res ejus poteftatem. Quod omni-
1 no eyincunt argumenta eadem, quaecircamino-
|
||||||||||
|
iixori obcflc. Qua rationc , fi inter conjuges
bonomm omnium communio fit, (inquaetiam
hercditates alterutri obvenientes contineri, in
fcquentibus dicendum erit) maritus autcm pro-
pinquum fuum occiderit, cui debebat heres efle,
ac ob id hereditate occifi fe indignum reddidc-
rk, non jure uxor petierk, fibidimidiamillius
hcreditatis partem feparari, velut jurc commu-
nionis quaefitam , atque adeo folam partem al-
teram, qua* marito cedcret, cidem ablatam, fifco
( yel fecundum mores fequcnti cognationis gra-
dui) applicari; cum videri ncqueat maritus frau-
danda*uxoris habuifle propofitum, quippc tan~
tum in confequentiam csedis hercditate tali de-
ftkuendus; nec dici debeat ullo tempore acqui-
fivifle heredkatem , a cujus aditione lex ipfum
depellk, velut jam antc occifi fupremum vita?
halitum ex ipsa vulneris lethalis illatione indi-
gnum. Anton. Matthaeus parozm. Belgarum Ju-
rifc. 6. num. ult. Sed nec recte foluto matrimo-
nio defiderat, fibi ante divifionem ex commu-
ni mafsa patrimonii affignari jttre pracipui tan-
tam quantitatem, quanta erat in parte dimidia
heredkatis, quse propter csedem a maritocorn-
lniflam communioni qusfita non eft. Sicut
enim nihil uxori dediflefeudonafle cum fui patri-
rnonii diminutione intelligkttr, qui heredkatem
fibi delatam aut lcgatum reli&um repudiavit, cum
id, quod repudiatum erat, ad uxorem tanquam
fubftitutam, aut jus fucceflionis ab inteftato ha-
bcntem , aliove fimili jure , perventurum aut
apiid cam rcmanfurum eflet. /. fi ftonfus 5. $.fi
piaritus ij. & 14. ff. de donation. inter vir. &
ttxor. ita ncc quicquam cenferi debet uxoriad-
cmifle, quoties occidcns cognatum proximum,
cx accidenti tantum fubit poenam indignitatis
quantum ad hereditatem occifi, non fubiturus,
fi alius propinquior gradu cognatus occidcntcm
antecefliflet. Idemqtie judicium efto de marito
vel uxorc, qui vel quae juftam ob caufam ingrati-
tudinis a paterna ycl matcrna depulfi fucccflione,
id egerurit fua ingratitudine, ne quaratur com-
rnunioni heredkas , quse ingratitudine ceflante
velintotum, yel faltem legkima tcnus, fuiflet
communioni ceflura. . ';
- 58. Ad alienationes quoque rerum uxoriarum
moribus noftris fefe maritalem poteftatem ex-
tendere, dicendum plenius tit. 5» de fundo 4o-
tali. ■■>, ■-. ■■;, _i , ,,■- \ .fcVjWlir,
55. MarkaUs denique poteftat is effe&us eft,
quod, qtiando uxor ecclcfiae aljcujusintuitujus patronatus habet, marko cbmpetat.jtis prsfcn- tandi nomine uxoris fua> , jit vulgo loquuntur, liti 8c collatio honorum ac munerum, quorum collatio dependet a caftro vel terrkorio ad uxo- rem pcrtinente; tttm.quia jus prafentandi & fi- milia in fru&u funt, atque etiam ad univerfi- tatis conductorem, ,id eft eum. qui terrkorii to- tius cmolumenta una conduxit mercede, trans- eunt , ut dicTmm tii- de ufufrutlu num. 27. ac patet ex caj>% ex fijeris 7, fSftra.dfjure^ttwm. |
||||||||||
|
D E R I T U N
fennitatem & tutek curaque durationcm ia cafu
yariantium fhtutorum m tit. de minor. i^-annU pum. 8. adducta funt, ac proinde hoc loco haud repetenda. 6 r. Quod fi poft nuptias contra&as fixumque
domicilium maritus deinceps alio migraverit, fuperioribus confentaneum cft , ex illa migra- tione nullam nafci juris mutationem immobi- lium intuitu, mobilium vero refpectu augeri mi- nuive poffe mariti poteftatem, prout illam lex no- vidomiciliivelminorem vel majoremdefinierit, quam quidem admiferat domicilii mutati feu de- reli&ijus; fiveuxor, in cujus fortc praejudicium ex migratione poteftas maritalis aucta eft, in illam confenferit domicilii mutationem, jGye non,- ad- eo ut, au<5ta per migrationem mariti autorita- te, neidquidem quod intereft petere uxor aut heredes ejus poflint , nifi id nominatim paclo dotali a&um conftet, ne maritus alio migret, ut latius tradidi tit. dejudiciis num.io r. 6z. Qy# vero explicat^e hacftcnus maritalis
hujus potcftatis inducendae caufa fuerit, an fexus muliebris fragilitas; an mariti commodum, ne cxuxoris contraclibus damnum fentiat; an po- tius fimul mariti utilitas & uxoris in eo fpe&ata fuerit, non una poteft definitione comprehen- di: nam qui innuptas viduas virginefque majo- rennes fine curatore cffc, & omnia fuo agere ar- bitratu patiuntur, his fexus muliebris fragilitas haberi non potuit primaria maritalis poteftatis caufa; fed vel folum mariti commodum, quo- ties foluto rmtrimonio viduam heredefque ejus cx contra&ibus clam viro initis conveniri pofle ftatuunt; vel mariti pariter & uxoris utilitatem eenfucrunt rationem effe, quoties nefolutoqui- dem matrimonio in viduam aut heredes ejus a&ionem indulfcrunt ex eo, quod ftante matri- monio per eam fine viro geftum eft. Qui vero nullis oranino mulieribus innuptis cujufcunque setatis permiferunt fine curatore negotium ullum tractare, hosin introducenda maritali poteftate prxcipue fexus imbccillitatem ante oculos ha- buifle, probabile eft. Vide latius Rodenburch dejure conjugum pag, mibi 179. 189. I&i. poft Joh. a.Sande decif. Frific. libr. 1, tit. 4. defin. 1. 63. Obfervandum tamen, hanc maritorum
curam ac poteftatem in fuas uxores non omni ex parte fimilem efte cura ifti, cui minores, pro- digi, furiofi, aliiquC l.is fimiles fubje&i funt. Etenim primo quidem tutores ac curatores cum iuispupillisaut minoribus contrahere non pofle, cxpeditumeft, ne videantur in remfuamauto- res fa&i, nifi alii contutores fint , quibufcum contrahantpupillum reprsefentantibus. l.pupiUtts $.$. item 2. & feqq. I. quod dicimus 7. ff. deau- torit. tutor. §. ult.^ Inftit. de autorit. tut. mari- tum autem cum fua propria uxore contrahere, uti jure Romano permiflum fuit, ita &nihilimpe- ditexhodierno jure; fimodo contra&us talisin prohibitarano!i incidat inter conjuges donatio- |
||||||
|
II P T I A fc$ M. 4f
nem. /. quod autem 7, §. fi tixor 6. jf. de dona-
tion.intervir. & uxor. I. fi qttis dpnationis 38.$ de contrab. emtione. Rodenburch de jure conju- gum tit. X. cap. 4 num. zi. Minores quoque laefos ex fuis contractibus, autoretutore velcura- ■ tore celebratis , rcftitutionem in intcgrum Im- petrarc pofle , conftat ex tot.tit. Cod. fi tutof vel curator interyenerit, l. ult. C. ft adverfusrcm judicatam, Contra , fi mulier minorennis au- toritate fnariti contraxcrit, nullam vel ipfa vel maritus ejus reftitutionem in intcgrum jure dc- fideraverit, utcunque fctali contrafiu tefam do- ceat; fecundum ea, qua; fcripfi tit. de minorib. z^.annis num. ^x.in fme. Tutorcs infuper ac curatorespoft finem adminiftrationis redderc te- nentur rationes ejus,_ indcmnefqne prseftarepu- pillos aut minores, ex vulgatiflimis juris prin- cipiis; at maritus curator uxoris fuaj ncque ra- tiones adminiftrationis ci hcredive cjus rcddere compellitur, ncc ad indcmnitatis praeftationcm, fi forte per negligentiam cjus res uxorije dimi- nuta^fint, obftric!:i:us cft; adco ut recte aNco- ftadio traditum fuerit, rem pupilli falvam effe de* bere > tnariti vero poteftate rem mulieris univer- fam abforben poffe; u\ fcilicet, padis dotalibus ali- ter huic rci profpcctum non fit. de paciis ante- mpt. obferv. 9. m notis in fine. -Atquchincul- terius, cum bona tutomm pupillis ac minori- bus jure pignoris legalis deviudla fint pro eo, utres pupilli vel adolefcentis falva effe poflit, ut di£tum tit. itt quib. cauf. pign. vel hypotb. tacito contrab. ex adverfo moribus noftris nullam mu- lier legalcm in bonis mariti hypothecam habet pro dotis reftitutione; nifi in Hollandia id paclo dotali aclum fit, ut uxor lucri & damni cxpers dotcm falvam habeat. Sande decif. trific. librm z. tit. 4. defin, 1. Rodenburch de jure confugum tit.z. cap.i.num. 2. Lcewen cenf.for. part. 1. librt 1. cap. 12. »«wj. 5, Tutores denique ac curatorcs immobilia minorum bona fine decrc- to alienare non pofle, ncc decretum promifcue, fed tantum urgente seris alicui neceifitate , aut; no® vulgari fed infignitiore quadam utilitate, interponi, evidens cft ex tit. jf. de reb. eor. qui fub tut, vel curd funt, fine detreto non alienandk, At maritutn res uxoris apud nos 8c quibufdam aliisinlocis abfque ullo decreto vel urgentc cau-r safuo pofle alienare arbitrio, alibi adhibitofil- tem uxoris aflenfu, explicandurh erit in tit. de fundo dotali, 6$. Qyo ufque vero maritalis poteftas pa-
clis dotalibus imminui atque limitari poflit, ad tit, depaclis dotatibus dicetur. 6 5. Pra;ter maritalem potcftatem infuper ex
moribus Hollandise & aliarum multar^m gen- tium notabilis nuptiarum eifeclus eft ftatutaria bonorum omnuim inter eonjuges cornmunio. Statutariam dico, eo quod apud Romanos paclir tia quidem univerfarum fortunarum focietas inr ter conjuges nota, atque etiam aquc, ac inter alios, probata fuit % fi modo non donajiqnis f. causg
|
||||||
|
4* L i b. XXII
tausa contra&a effet, uti id colligi potcft ex /.
alimenta 16. §. ult. ff. de alimentis &cibariisle- gatis. I. cum bic ftatus ja, §. fi inter virum 24 juncl:. §. 26. ff. de donation. intervir. & uxor coquc refpiciunt Nigrina? laudes, qu$ felixani- mo, felix marito i patrios mifcerc dicebatur cum conjugcccnfus, & focio participique gauderevi- roy fecundum Mattialem libr. 4. eptgr.7%. At ipfo jure civili talem omnium rerum fuifle cx matrimonio communionem, neque legibus ne- qiic rationibus fatis adftruetum eft , nimifque manifefte jus civile intcr uxoris ac mariti res in- niimeris prope in locis dtftinguit. /. I. § f\ vir 15. ff. ad Stnatufc. Silan. I. fi conftante 24, §. fimaritus 5. ff. foluto matrimc-t. I. hac lege 8. C. de pallis conventis. I. 5. /. 6. C.fi qitis alterivel fibi &c. ac generalkcr inter dotalia, parapherna- lia ac rcceptitia, eorumque jura, adminiftratio- nem, reftkutionem, differentias ponit, quse nul- lius eflent utilitatis, fi ipfo jure patrimonii univerfi communio inter conjuges fuiffet ex nuptiis nata. Neque liis contrarium eft, quod Paulus fcripfit, qitofdam exiftimaffe, uxorem ne quidem furtum maritofacere, quia focietas vit£ quodammodo do- minam eamfaceret. I. I. ff, deacl.rer.amot. feu, itt Gordianus Imperator, quia uxor focia reibu- mana atque divina domus fujpicitur. I. adverfus 4. C, de crimine expilaU bered. Etenim in d.l. 1. improprie prorfus verba accipienda effe , docet abunde vox qmdammodo-, & in d. I.4. uxor non alio fenfu fbcia rei human£ atque divinse do- musdicitur, quam quia conjugium individuam inducit vitse focictatem; feu, confortium omnis vk#, & divini atque humanijuriscommunica- tlonem , fecundum Modeflini definitionem in /. l.ff. h. t. &Tryphonini refponfium in l.fire- rum 5z.ff dere judicata. ex quibus uxor uti po- tcrat rebus viri tanquam fuis, prout amicorum omniaufu, at non proprietate ac dominii trans- latione vel communicatione , communia funt. Confer D. Noodt probabil. libr. 1. cap. $>, Lamb. Goris adverfar. tratt. 1. cap. i.num. 8. 9. 66. In hujus ftatutaria? communionis orlgi-
nem ac rationem dum inquirunt follicite viri do- fti, in divcrfa abeunt; aliis eam a vetuftiflimo Gcrmanorum inftkuto petentibus; aliiseamac- cerfentibus a frequenti apud Batavos adhibita pactione antenuptiali; fponfas nempe videntes, magnas ex mercatura opes colligi, illius com- modi defiderafle participium, atque ita profpe- xx , fed & .fimul adverfe fortunx confortium ftipulatas effe, quodam velut juire focietatis; id vero cum & frequens & populare videretur, paulatim in affiduum jus tranfivifle. Neoftadius Ae faclk antenupt, obferv. 9. tn notis. Sed cumutraque opinio, uti fuis fulcitur rationibus, ita majoribus prematur difficukatibus, ab An- tonio Matthseo erudke propofitis, inparcem. Bel- garum Jttrifc. 2. nttm, 3.4.5, 6. nec felicius fuam tucatur opihionem Abrahamus a Wefel, illam a RomuIileg|e defiyans admveUMConfHm.Ultra- |
|||||||
|
:. t 1 t. rr.
jett. art. 10. num. 22 &feqq. & de connub.fociet. -■
tracl;. 1. num. ij. & feqq. cum tamen legis il- lius talis non fuerit fcntentia, ut cx modo diclis in mtmero pr&cedente manifeftum eft ; tutius forte fuerit, in re adco vctufta atque obfcura maile ca?cutire cum eodem illo viro docliffimo, num. 7, quam fatigari ulteriore indagine aut defenfionc hujus aut illius opinionis, qua; con* jcfturas meras, ccrti nihil, habet, &itainex- plicabilibus diflicukatibus fcmct implicarc. 6j. Qiiibus vero populis aliis hi'c arriferit
ftatutaria bonorum omnium inter cbnjuges com- munio, quibus fola placuerit communio acquar- ftuum , aut quale in univerfum kis fingulis in regionibus frequentetur circa bona conjugum propria per matrimonium communicanda , vet communioni per ftatutum fubducT:a, recenfere longumforet, opcramque in iis enarraudis at-; queinduftriam jam ante prxftiterunt abunde(fi opus, infpiciendi) JurifconfuItiBelgxrecentiores, Lambertus Goris adverfarior. tract. 1. cap. \.»«»/. rj. & multisfeqq. Ant. Mztthxuspa7cemia Belga~ rum Jurifc.fecundanum.2.4.5.6.Abr. * Wefelai novellasconftit.Ultrajeft. an. lo.num.^.&feqq. 68. Pofita ftatutaria hac bonorum omnium
ex nuptiis communione,'omnia ipfo jure fine tra- dkione corporalium & ccffione incorporalium communicantur tuni pra:fentiatumfutura, con-* traquam in pacYitia fbcictate jure Romanocir- ca corporalia in futurum qua?renda, & incorpo- ralia receptum erat. l.i. §. 1. I. z. I. ft quis fo- cietatem-j^.ff. pro focio. Lamb. Goris adverfar. tratt. 1. cap. 1. num. |L Rodcnburch de jure conjug. tract. prditn, de ftattttor. diverfit. tit. 2. cap.$. num. 15. five ftante matrimonio nomine mariti, five nomine uxoris, five nomine utrius-* que emta aliterve parata iint, idque tum pro- prictatis tum poffeftionis intuitu. Groenewegcii ad tit. lnfiit. quib. alien. licet vel non in pr. Goris adverfar. d. trac?, 1. cap. 5. num. 1. & feqq. & num. 9. ro. Nec refert utrum conju- ges in matrimonium coeuntcs sequalem prope fubftantiam poffideant, an akeruter parum aut nihil aut minus quam nihil habeat , plus fortc debens , quam cui fufficiant patrimonii vircs, cum alter opulentus eflct; eo quod ftatuto non diftinguente, nec noftrum fit diftinguere. Go- ris d, traEt. 1, cap. i. num, 26. Peckius dete* ftam. conjugum. libr. 2. cap. 3. num. 1. Abr. a Wefel de connub. fociet. traft, 1. num. 27. a8, & ad novellas conflit. Vltrajett. art.io. num. 3 8. Nec quicquam huic detrahit affertioni , quod leonina videatur focietas inita, dum alter focio- mmtantum lucrum,alter tantum damnum fcn- tit, ubi nimium objeratus alteruter eft. Etenim primo lucrum in futurum quaerendum conjugi- bus commune erit, ac , quod attinct tempus initii nuptiaruni, defendi facile ifta communio poteft ea ratiorie ■, quod tunc opulentus rem» pauper operam in 'focietatem videatur contulifle, ed lege , ut luefum & damnum- cOmmujie fit» |
|||||||
|
1
|
|||||||
|
D E R I T V N. V "P T I A R U M.
|
||||||||||
|
43
|
||||||||||
|
babile hon -eflc, quod maritus hercdes uxoris a
divifione turpiter qua^itorum ex proprise turpi- tudinis allcgatione ac profeffionc dcpulfurus lit; cum & ipfius & defuncte cohjugis ihterfit, non propalari turpitudincm , qua? utrique damnoia c&t i ac turpcm quajftum facerct extorqueri^ \7efel de connub. bon. fociet. tratl. 2. cap. ii Mm.i65.166.16j, 70. Caetenim rie fingulis dnarrandis nimis
diftringar, illud in genere ftatliendum vidctur, omniailla, qusein communioncm acqua'ftuum venire} tradetur ex profeflb in tit. de paclis dot. etiam longc magis fub univerfali comniunione comprehenfa intelligi j atque infupcr plcraque illa, qusein quanftuum communionc hon con- tineri pravaluit , in univerfalem hihilominus communionern deducla inteliigi. Cuiodutma- gis innotefcat 1, opera; pretium fuerit , ornifsa' commemoratione rerum illarum , quas conju- gibus ex matrirhonio communicari ambiguum non cft, paucis ca excutere, de quibus aliqua dubitandi caufa cft. . • r 71. In Hollandia quidem fcuda altcrutriiis
conjugis pcr matrimonium non fleri communia, fed cujufque propria manere , fruclufque folos fetidi communioni ceHere rcceptum eft , teftc Grotio mdhuduft. ad Jitrifpr. tibll. libr. z. cap. 11. num. 8, Groenewegio ad tit. lnfiit. quib. alien. licei vel non, num. z. Refponfa Juriic. Hol). parti 3. vol. t. confil. 92, Qiiodtamenad feuda rccla, quae fine domini confenfu inter vi- vos alienari nequcitnt, non perperam fortc re- ftririxeris, cum in liis folis cx communione \x- fio domino dircito videatur inferri, dum ei non confehticnti alius pro parte vafallus obtfuditur. Si cnim fcoda hereditaria fint (vulgo onverfter» felijkeerfteenen) nullaprorfusdoihinodircdoin- /uria ficfi intelligitur, fi ex ccJmmunioncalium pro alio Vafallum c>£ paree nancifcatur ; cum expeditum fit, omnem inter vivos alicnationem dctcudis hujufmodi hcreditariis fine ullo domi- ni direcl;i confenfir vafallis in HOHandia permis- fam cflc. Firmaturque hxt reftriSrio ctiam ex eo, quod a variis gerieraliter tradimm vidcas, feuda etiam in ftatutariam venire communionem, quo- ties fine domini direcH eonfenfu corum dlienan- dorum facuhas vafallo ex more regiortis cori- eefla apparet. Bufgundtis ad Confuet. Flandn traB. 3. mm. 1-9. Lambeftus Goris adverfar. trdft.' 1. cap, f. nmn. 7. Ant. Matthsus pammiai z. Bilgafi Jarifc, mntii\. M Gdlria quoque feuda nori comrriunteari docet Lambertus Goris adverftr. tfacl. t.cdp, \. num. gfti & cap. 3. num. 4i Frederiousa Sahde de feudis Gelridt traft. 2, tit. II cap, 3.' mim. 4. 5. 6V Et dc moribus Ul- trajeciinis hoc ipfum qUoque pfobaritibus cxftat fefporifum j ihtef Reiponfa Jurife. Holl.part. 3. ttf/. 2; einfii 251 inpr.&part.}- ¥& r- conftl. $4. & iB^.poft rtied. QUod vix dubium haberd poteft, curri & Ultrajeeli Bt in Gelfili non rcda "taritum, fc*d Sc hercditaria feuda hOn magisaCtu
V i intcr
|
||||||||||
|
dum &pe opera unius atque induftria tanti va-
lct , quanti alterius pecunia .,* prafertim , ubi opera non tantum cx vtilgi opinione, fcd&ex peculiatt dfeftione a:ftmianda venit ; utt id in jjuptiis locum habet, arg. /. fi rton fuerit 29, §. k* f. ff. pro fociOi §. dc ilfa 1. Inflit. eed. tit. Eamqucinrem egregie Ulpianhs in L focietates 5. ^i 1. §. pfofocio , cum ait, forietatem coiri pffe & valere ettam inter eoss qtti non funt xquis facultatibusi tu)n plerumque paupcrior operi fup- pltat , quantum ei per comparationem patrimonii deefl. Sed nec juris divcrfitatem facit, quod non Iegitime natus, fed fpurius, matrirnohium contraxerit, etiam pofito jure tali, quod fifclis in bona fpuriorum fucccdat. Cum utique coni^ manio illa univerfalis aique fpurio nuptias con- trahenti prodefle poflit, ac poteft nocere; nec fpurius circa res fuas ctiam damhofos contracuis celebrare prohibeatur , quoties fratidandi pro- pofitum deeft. arg. l.depottatus 115. f. de inter~ diclis & relegatis, nec facile fraudis prefumtiO aiuimenda fit, ubi alia potcft bonarfidei cori- jechira capi, ac pratfertim fraudafc non intelll- gatur, qui aut difpofitione juris cofnhiunis fui domicilh utkur, aut ita circa res fiias nuptiarum intuitucum fponsa pacifeitur, m alios viros pfU- dentes etiam in cognationis fuae detrimeittUiii pacifci frequens eft. Ant, Matthams pammia 2. Belgarum Jurifc. num 19. An & interllt refpectn hujus ftatutarise communionfs , titrum matrimonfum ineuntes nobiles an plebe/i fint, infra b. tit. num 71. excutitur? cTq. VeniUnt autem in hane univerfalem bo-
norum omnium communionem omnia , Uiide- cunque quaefita, etiam hereditates, Iegata, do- nationes, co fere modo, quo hsec ctiam in Uni- verfali bonOrum omnium focictate paclitia coil- tineri , docet /. I. §, 1, /. 2. /. 3. §. 1. l.fifbcie- tatemj^.ff.profocio. Jac. Coren conftl. 25*. num. to.&feqq. Addctit. pro focionum.4. Quin irno, etiam fufto, rapina", aliove fimili fcele- re qiixfita in hahc vcrtite commuhionem vcrius cft, quamdiu conjugibns non extotquentUi' per cos , qui lgefi fiint , tanquam turpiter quxfita. arg. /. quodautem 5y&ll.feqq\ff:ptofoM.Q&ai&- visenim rerum inhoneftarum nulla focietas fit, ac dbli & delidorum ttirpis atque fceda communio. iqaod autem f 5. /. nec ptAtermittendUm 57. f. pro fttio. I. n §.plane 14. ff. de tuteU & ration, dtffra- Imd. tamen id non impcdit, qud minus per xmum fotiorum tuipiter quarfita , akcriqUe fo- dOcommunicata, commuhia fiaht, fi pfinei- p*aliter hondfta focietascohtraaa fit> cjiialis & liatc conmtbialis eft, fed in eamdeiiaum atque* turpltudo quajdam* incideiit, "hnde tttriris qha- ftiis dbvteit • uti id ex dl l. 53. & feqq. latius' ibftetraditum in tit. pro fomrium, 7. qu® durh- ab aliii hon fatis diftinae fuerunt cohfidehitdy bincaccidit, utplerique, quos citat Abrah. a> ^e^lKdff^ariaiti fcnteritiam fccuti firit , ipfo interimri^ifc^mfentiente| acfuggcrente^pro- |
||||||||||
|
I
|
||||||||||
|
44 ™ •'*'& * b. XXI
inter vivos, quam ukima voluntate , fine do-
mini dirc6ti confenfu alienationem recipiant, ut in explicanda feudorum materia ex profeffo tra- dtabkur. Atque hinc in Hollandia inter pri- mae nobilitatis viros hanc ftatutariam nonvigere communionem., quia prsecipure nobilium facul- tates in fcudalibus , matrimonio interveniente non communicandis , confiftcre fdlent, autor eft Neoftadius de paclis antenupt. obferv, p. m no- tis, ad verba ; fub fpecie dotis falli. Grocne- vvegen ad d. riti Infiit. quib. alien. licet vel non. licet de nobilibus Ultraje6tinis contra fcribat Abr. a 'Wefel de connub. fociet. trait. i. num. z6. Ufque adeo autem feuda fecundum ante di6ia fta- tutarise fubdu6ta ccnfentur communioni, ut nec seftimatio eorum foluto matrimonio prius cx al- lodiis ante divifionem prsecipienda fit percum, eamve , quse fcudi ad conjugem pertinentis & per eundem retinendi expers cft. Anton. Mat- thams d. param. 2, num. z$. Abr. a Wefel</<? connub. fociet. d tracl. 1. num. 62. 72. Dicladc fcudis, quse jam ante contra-
6tum matrimoninm alteri conjugum qusfcfita e- rant, vi ftatutariae communionis haud commu- nicandis, ad ca quoque pertinent, quse ftante matrimonio conjugum akerutri ex legkimaob^ venerunt fucccflione. Matthseus & Wcfel d.lo- cis. Diverfum eft, fi ftante matrimonio cx num- mis communibus feudum emtum, velcumalia re conjugibus communi, vel akcrutrius propria, permutatumfit: nam fi de eo velfolus maritus vel uxor fola invcftita fuerit , marko curato- riam operam uxori prseftante in recipienda feu- di inveftitura, ei foli, qui inveftkus^eft, feudum ex domini voluntate qusefitum eft: fin conjugem utrumque a domino dke&o inveftkum appareat, dividuiquidemfeudi dimidium foluto matrimo- nio conjugi fuperftki, dimidium defun6ti here- dibus ccdere , rationis eft j at feudufh indivi- duum pencs folum maritum aut heredcs ejus re- manere, virilis fexus prserogativa jubct; ut ta- men hoc in cafu, uti &, cum unus tantum ex conjugibus inveftitus eft, is cui ipfum feudi cor- pus foluto matrimonio non ceflit, prius ex al- lodialibus communibus ante omnem divifionem integri fcudi pretium deducat, atque ita demum ad sequalem rerum reliquarum communium di- vifionem procedatur, ita poft Fredericum a San- dc de feudis Gejm tracl. 2, tit. z* cap. 3. num. 7. & feqq. Hugonem Grotium manuduft. ad Ju- rifprud. Holl. libr. 2.. cap. 41. num. 19. & 20, Lambertum Gonsadverfar. tracl. i.cap, $.num. W* 12. Ant. Matthseum d. paroem. 2. num. 25. Abrahamus a Wefel de conuub. fociet. tracl. 1, tium, 6$. 66. 67. Refponfa Jurifc. Holl. part. 5. confxl. 60* pag. 210. zit. Adde leges Mech- linienfes tit. 10. art, 14. Quo tamen cafu fi is , cui foli feudum qusfitum cedere de- bet, confultum non putet, tanta carere ex bo» nis communibus pecunise quantkate, defidera- m poffet, a domino t)ke6ta feudttmiu duas par-* |
II. T I T. II.
tesdividi, dequehis tanquam feudisduobus di-.
ftin6tis tum fuperftitem tum defuncli hercdes in- veftiri, fecundum ea, quse tit. de collationibus tradanda erunt. Ncquc aliud dicendum , fi nononerofo fcd lucrativo titulo fingulari, puta donationis aut legati, feudum ftante matrimonio qusefitum fit. Cum enim in ftatutariam com- munionem jeque veniant quce titulo lucrativo, quamquse onerofo, parta funt, dum & legata &donationes ei includi fupra eft monitum, ju- ftum eft, etiam gratuitse conceflionis feudi parti- cipem efle utrumque conjugem, vel fa6ta fcudi donati divifione , li dividuum & per inveftitu- ram utrique conceffum fit, vel, fi apud ununi ob individuitatem aut fadam uni inveftkuram remanere dcbeat, prsceptione jufti pretii ex rebus communibus ante carundem divifionem. Quod enim ab Abr. a "Wefel aliifque ab co ckar- tis d.tracl. 1. num. 68. & 69. contenditur, tunc cum folus maritus titulo donationis de feudoin- dividuo inveftkus cft , uxorem ncc in feudi partem nec in seftimationem cjus venire, id uti nulla ratione ab iis firmatum cft, ita & funda- mento deftituitur; ii enim individukas feudi em- ti non impediat, quo minus uxor feudum foli viro linquens, seftimationem ejus ex mafsa com- muni deducat, etiam impedimento non erit, quo minus eodem modo feudi donati particeps fiat in prsecepto pretio ejus. Quod fi feuda, quse ante nuptias alteri ex conjugibus propria erant & fecundum ante tradita non cadebant m ftatutariam bonorum omnium communionem, alluvione auctafint, id quod alluit, regularker quidem fequkur fundi principalis naturam ac qualkatem; fed tamen Hollandis placuk, iftam fcudi alluvionem ftante matrimonio contingen- tem conjugibus communcm cffe , quoties im- pensa conjugum communi augmentum alluvi- onis aggeri inclufum fuit ; quafi magis ex in- diiftria conjugum, conjunfta cum periculo amis- fionis impenfarum , quam ex beneficio domini dke6ti, illud fcudi incremcntum acquifitum fit.. Hugo Grotius manuAucl. ad Jurijprud, HoU. libr, 2. cap. 42, num. ult. Neoftadius de feudis HoIlt cap. $,num. i6.&feqq. 7 3. Feudalibus rebus fimilia efle bona domi-
nica, in Gelria di6ta Heeren goederen, obfervat Lambertus Goris adverfar, traft.i. cap.$.num, 9. Genearchica quoque, feu gentilkia, feu trun- calia, ( vulgo Stamgoederen ) uti Sc emphyteu- tkaria, quoties illa ka eonceffafunt, utprimoT genito cedant ac iridividua fint, & fi quse alia fint his fimilia, eodem, quo feudalia, jure regi in queeftione ftatutaria? communionis, poft alios citatos monet "Wefel de connttb. fociet. traft. I. mm.S$. 84.85. Adde Ant. Matthsrampara- m'U z.num. 37. j.8. qui& ibidem a nujn, 39.«<- que ad num. 50. latius excutit, an dominium dire6tum tum feudi tum en^phyteufios , bona cenfualia , agri adfcriptitiorum hodiernorum, in ftatutariacontineantur imiverfali focietate. 74. No$
|
||||||
|
\
|
|||||||
|
l T U N U P' t I A R U M.
|
|||||||||||
|
D
|
|||||||||||
|
4*
|
|||||||||||
|
riam bonorum omnium communionem ; ac
individuitas nullam inter feuda emta ac dpnata poffit facere juris diverfitatem, Confer Argen- treumad confuetud. Britann. art^i6, »«»1.3.4.; 5. Garfiam de expenfts & meliorat, cap. 4, num. 15. in pr. Diffentit ex parte autor Refponfi inter Re- fponfa Jurifc. WoW.part. f.confil. j5-pag. 260. & feqq. Abr. a Wefel de connub. fsciet. tratl. 1, num. 70, 76. Jus patronatus quod attinet, fi quidem
illud territorio vel caftro cohxreat , dicendum videtur, illud velut territorii acccfforium toties communioni cedere, vel eidem fubduci, quo- ties ipfum caftrum commumone ftatutaria uni- verfali comprchenfum , autcontra eidcm excm- tum judicandum eft. Sin nulli rei imrnobili, fed perfona* cohjercat, fi quidem ftante mairi- monio qusefitum fit , excmplo muneris publici commune erit; fi vero ante matrimonium con- tractum, ejus manebit, cujus fuit, ne quidem, in fui pretio conjugi communicandum. Etfi- cnim verum fit, quod bona illa, quibus, dotataaut fundata aut «dificata ecclefia, jus patronatus al- ter conjugum ante matrimonium adcptus eft, communia forent, fi non dos data, aut eccle-* fiafundata, vel a*dificata fuifle%; perperam tan men inde ab Abrah. a Wefel de connub. fociet. tracl. 1, num. jz. & feqq. deducitur, ;us illud patronatus, quod ex talibus bonis reliquum cft, debere communioni ccdere, Nam & de coemtis ante matrimonium ab alterutro conjuge feudis, & de prsediis antea allodialibus, fed peralteru- trumconjugum ante nuptias in dominum dire- dum tranflatis, ab eoque rurfus per inveftitu- ram jure fcudi receptis (quod fkri poffe & fu- perioribus feculis fieri folitum, alibi in matcria feudorum cxplicandum crit) merito dixeris, prse- dia illa, fi non ex allodiis feudalia faclaeflent, & nummos , fi feudum inde non cffct compara- tum, communioni ceffura fuiffe; & tamen idem ille autor defendit, ac rc&e, feuda antc matrip- monium alteri conjugum qua»fita, pcr matrimo- nium in ftatutariam non incidere communio- nem. Nec mutat, quod vir ftantc matrimonio jus patronatus nomine uxoris exercere poffit ac foleat; cum id non ex ullo communionis,' fed tantum maritalis potcftatis jure defcendatj'& prxterea exefckium illud non nifi frudus quidam jurispatronatusfit; quem frucTium & ex feudis communioni fubdudis a marito percipi, atque etiam communioni imputari, ante diclum eft. jj. Bona infuper fideicommiffaria in hanc
univerfalem non venire communionem , tan- quam aliena magis quam conjugis propria, ubf aies fideicommiffi autconditio extiterit, nifi qua- tenus ex TrebelJiano deduci poffunt, aut ;'ure Iegitims libera effe debent, evincitur/atis ex iis, qua?inrif,^ ufufrutlu a me adducla funt, mm. 19. ac velut jus commune ac certum probant Hu- go Grotius manudud. ad Jurifpr. Holl. libr. t, cap, 11. num. 8. Lamb. Goris adverf tracl. i. f 5 c*h
|
|||||||||||
|
74. Non etiam a feudorum conditione,
quantum ad hanc communionem ftatutariam at- tinet, longeabeunt vulgo didae prabenda?, ca- nonicatus, quorum quale quale in nonnullis Pro- teftantium regionibus commercium eft, fic ut & emtionem venditionemque pofitis certis requi- fitis recipiant. Proinde fi quis ante nuptias con- traclas canonicatum talem prabendamve nactus fuerit, proventus quidem annuus cornmunioni cedet, exemplo frucluum feudi; fed ipfa pra?- benda poft diflblutum morte uxoris matrimo- nium jure prascipui apud maritum fuperftitem remaneredebct, nullo heredibus uxoris datovel collato pretio ejus; tum quia canonicatus tales ctiamnum fpeciem aliquam oneris perfonalis ad~ junclam habent, tum pracipue , quianonma- gis, quam feudalia, in libero videntur com- mercio effe , uti ha?c cx locorum fingulorum, talium canonicatuum ufum adhuc fervantium, moribus plenius petendafunt. Stante tamen ma- trimonio, fi praebendam maritus communi pe- cunia, vel facTa rerum communium permutatio- ne, comparaverit, vel etiam gratuita obtinu- crit concefllone, ac deinde matrimonio fuper- ftesfit, heredibus uxoris ex communi patrimo- nii mafsa feparari debere prsebendse ajftimatio- nem, nntequam ad divifionem rerumcommu- nium procedatur , fuadent eadem argumenta , quse fuperius circa feuda, ftante matrimonio per onerofum aut lucrativum tkulum particularem qusefita, adhibita funt. 75. Neque aliud ftatuendum videturinmu-
neribus feu dignitatibus illis, quorum nundinatio quandoque ex Principis aut magiftratus con- ceiIionepermittitur,qu2que ad heredes tranfire poffunt. Si enim hxc ante matrimonium jam obieritmaritus, communioni a;que exemta cen- fcri debent, atque feuda exemta funt, cum mu- ncra hujufmodi publica feudis guardise atque guaftaldise abfimilia non fint, nifi quod propius, quam illa, ad feudorum propriorum ac re&orum naturam accedant, dum ad heredes tranfeunt, nec ita arbitrio concedentis, ut quidem feuda guardia?, adimi poffunt, ut patet ex libr. 1. feud. tit. z. & tit. 4.^, itemftvafauus 3, & tit. 11. & libr. 2. tit. 94. Sinftantematrimonio expecunia communi coemtafintautgratis marito collata,uxorishere- dibus in compenfationem muneris , apud ma- ritum remanentis, xftimationem ejus ex mafsa communi conjugum ccdere debere, rationibus ante de feudo emto vel donato adducYis facile de- fendipoteft; prasfertim cum ipfi diffcntientes circa jnunus pubMcum,ftante matrimonio gratis obten- tum, contendant omnino, afeudisadtaliamu- riera facile venalia argumentum rectc formari. Quodautemajunt, munera talia publica exfua riatura non recipere divifionem, id impedimen- to non eft; cum & feuda fecundum ante dida plurimis in locis nunc individua fint, & tamen llante matrimonio emta cx communi opinione quantumadfui sftimationem Ycniantinftatuta- |
|||||||||||
|
L i b. XXIII. T i r. II.
|
|||||||
|
is, cujus feudum fuit, foluto matrimonio pre-
tium totum antc <diviiionem prsecipere dcbeat, contcndit poft Rodenburgium de jnre cotijugum tit. 2. cap. 4. num. z6. Abrahamus a ^efcl de connub.fociet.traEl, i.num. 63. 64. Scdvixcft, ut ea fcntentia probctur: cum certi juris fit, pc- cuniam ex rei venditkmc rcdaclam , atqtie ita ctiam rem pro alia re datam,. non inducre natu- ram rei illius, in cujus locum per alicnationcm fucccffit. l.qui vas 48. §. ult. ff. defurtis. I. quem- admod.um 38. $. fi fervus 2. ff. de tioxal, aftion, ( Addc tit. de lei viridic. num, 10.) ac in ipccie, pecuniam pro fcudo pcrceptam non ficri feuda- lem, aperte dcfiniat Feudifta libr. 2. feud. tit. 2<j. §. 5. rerf. ft vafallus de benepio. induerct au- tempecuniaexfcudi venditionc reda<5ta naturant feudi, fi, dum fua natura communicabilis eft, foluto matrimonio tanquam noncommunicabi- lis , ante divifioncm prxcipienda cflct. Et ut generalius appareat, non fcudi tantum, fed & rcrum csterarum fuperius reccnfitarum prctia cx alienatione $ quaz ftante matritnonio facla eft, rcda<Sa, ut&respro illis ex permutatione qua?- fitas, communioni cedere, ncque quicquam in- iqui, quod per ftatuta redargutum cft, in <eo comprehendi, confiderandum eft, vcl alicnari ea , quae mariti erant propria , vel ex adverfo talia, quaj ad folam ipecl:abant uxorcm. Si re» mariti propria^, veluti feuda vel munera venaiia ei ante nuptias quaefita, nulla injuria eft, prc- tium indc ftante matrimonio redacStum comnui- ne fieri; cum fibi imputarc maritus , ac de fe qucri debeat, quod ita res proprias alicnare vo- luerk, nec ulla injuria fit, quas in volentem fiat. I. 1.$. ufqueadeo $.ff. deinjuriis. Sinresuxoris a. matito alienatas ponas» veluti, feuda cjus ant jocalia, fiquidcm ftatwtum adrcrum uxoriarum alicnationcm etiam ipfius uxoris aficnfumrcqui- rat, & illa confenferit, etiam huic volenti at- que confentienti nullam fieri injuriam, dtim pre^ tium marito communicatur, expcditum eft: de- ficiente autem ipfius confenfu pef ftatutumnc- ccflario, nihil agi per taicm.alienationem, rcm- que manere uxoris propriam , ac fblmto matii- monio pofle vindicari,. gencralia juris funda- menta dictant. Sed fi ftatuto tam amplainux^ orem & res ejus potcftas marito data fit, ut finc confenfu uxoris rcs cjus omnes alienare poflk; eft, quod atquo ferat animo uxor rei fu« amiffio- nem pro femiffe, dum prctii vel rei ex permutatio" nequsefitsefemismarkocedk; imo,eft&,quod ; fibiimputet, quodjure communi ftatutario vo- j luerit in matrimonium cum viro con*cnire, nec ■ pactisdotalibusfibi profpexeritadverfusfbrtukas lasfioncs, quozex maritalipotcftateeipoffentm- feiui , adeoquc ftatutariam non exeluferk com- munionem, aut reftrinxerk amplkudinem mari« talispoteftatis. Saee enim, fiIegepermittcnte maritus, luxu, aica, Vcnere,. vino , diffiparc poflit ac evcrterc totam uxoris fubftantiam, fe*- cundum ante tradka, nihil cenferl debet eontra fiatuti
|
|||||||
|
cap. i.mtm. z%. Neoftadius Curu Holland. dttif.
^.infne. Ant.Matthseuspammia2. ««/». fo.is j mti, Abr. a Wefel de connuh. fociet. tracl. i. ««jw.86.87. 8?. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. r- Mfiftl. 113. inmcd. Quibus fimiik, quajdona- ta conjugi uni ea fcge, ut, 4i finc liberis deces- fcrit, reftituat donanti, vel donantis heredibus, ap is fiffle liberjs moriatur, D. Job. a Someren dejurewvercarum cap. i.nam. 5. Scd&, fifie donata proponas vel relicia uni conjugum, ne fta- tiitariae ccdant communioni, lex donatbnis fer- vandaeft. arg, novell. 117. cap.u &arg> Lle- gm j. C. de donation. I. in tradithnibus 48. ff. de pa&is.l. Sejaqz. ff, de mortU caufa donation. I. 1. 2. %.Cdedonat. qus, fub modo. Cumenimipfi conjuges paclis dotalibus potuerint res fuas com- mumonieximere, quid ni & tertius, uti potuk non donare, ita & donationi hanc legem ponere ncquc turpem nequ.e jurc reprobatam? Et fane, fi per fideieommifli onu$ impofitum is, a quo resprofeclaeft, efiScere valeat, ne iHa in conju- gaiemcadat communionem, rationoneft, cur noninipfo donationis a&u apertaidagatprohi- bitione. Sm&cdecif. Friftc. libr.z. tit.^.defm. 5. fere in pr, Chaffaneus ad confuet. Burgund. mhr. 4. §. 2. infverbo particeps efi num. 2. Re« iponfaJurifc.HoIl.f^. <$.conftt. II8. • 78. Arrham quoque fponfalitiam, nec non ea, quae titulo doni rnatutini a. fponfo in fpon- fam confcmntur, veluti annuli, lineae margari- tamm, catena* aureae, auteomm loco certa pe- cunise qnantkas, cjuaeque folent jocalia dici, in ftatutaria omnium bonorura coramunione non comprehendi plerifque placuk, & rationis eft ; coquodaiius agentium aliquid operari debent; liihilveroopcraretur actns hicce liberalitatis, fi ita donatacum cseteris fiercntinterconjuges com- mnnia,nec ante divifionem praciperentur. Quod tamcn ftatutis nonnuUis ita Iknkatur, utiocum habeat in hifce jocalibus juspraecipui, fifineli- beris maritus decedat, Ant. Matthams pammia i. mm. %i. 52. Groenewegen ad,l. 16. C. dedo- naiion. mte nupt. num. ttlt. Wcfel deconnub. fo" ciet. tvacl. 1. mm. 80. 90. Leeuwen tenf. for. fdtt. i.Ubr. 1. cap. 11. num. t. iumed. Refponia Jiurifc. Holl. paxt. 1. cmfil. 47. verf. ten mcrden & patt. :z. cmfxi. 149. Contra, quam in iis ftatuen- dffiiiifivegemmis fi-ve ornamentis, vpmdtrmww ftaate matrlmonio uxori parata funt; quippe qujf ex qommuni pecunia cmta etiam communi- oni cedere4ebent. 79. QuodfiexhisTebus, quas in ftatutariam
bonorum omnium communionem non veniee jam diclum eft, res qusdam ftante matrimonioi ven^itK fnecint, autcum aliisrebuscommunio- nent haud refpuendbus permutacE.» velutifcuda' Qim allodiis; dubium, an non pecunia cx tali*^ bas rcbus redada, vel res communtcabiles ex permutatione qmsfitx, communionicedant ? Feu+- darum adalterutfiui» conjugem pertinentium ac ^firafioruitt preaa non itacommunicari, quui b C " •
|
|||||||
|
D
|
||||||||||||||||||||
|
k j T or n rt p t: i
|
||||||||||||||||||||
|
A R 17 M.
|
||||||||||||||||||||
|
4*
|
||||||||||||||||||||
|
ftatuti permifliortem , vel certe toierantiam , ad-
mififle, fi feudalia uxoris, in allodia aut pecu- niam numeratam convertat, &ita fibidimidium habeat ; fi jocalibus venditis pretium in ufus communes fervet, quse jocalia fi vel fcortodo- naflet, vel uni aleje jaftui impofuiflet, atque ita perdidiflet in univerium , nullam tlebuilfbt hujus rei rationem reddere , aut indemnitatem eo nomine uxori prjeftare. Nec eft, cpbdin |
||||||||||||||||||||
|
poterat, rerum talium diftractarum pretiacom-
muniafierijure ilHus communionis univerfalis, quam a conjngibus rcprobatam conftat. 80. Ha&enus de lucris ac commodis : fed
quiasequum eft incommoda quoque rei cujus- que cum fequi , quem commoda fequuntur. 4 [ecundum naturam 10. ff> de rtg.juris. fcicndum cft, omne quoque xs alienum commune eflfe* arg. l.omne as atienttm ij.ff prefocio. nonmo- |
||||||||||||||||||||
|
contrarium movearis exeo, quod ea ratione fu- do quod ftantc mauimonio , fed & quOd ante
|
||||||||||||||||||||
|
tura fit gratificatio inter conjuges,qua: inter vivos
in Hollandianon fuftinetur,ac ne ultima quidem voluntatc apud Ultraje&inos; quod prsecipuurn Rodenburgii ac "Wcfelii argumentum eft. Et- enim primo quidem gratificatio dici nequit, quoties maritus feudum uxoris aitt jocalia ea in- vita diftraxit, cum ita non ex liberalitate tixOris fed vi ftatuti marito acquiratur pretii inde redncli dimidia pars , dum ab invito aut ihvM nulla . poteft munificentia procedere , & neque uxor neque quifquam alius in neceffitatibus liberalis exiftit. I. tem legatam 18. ff. de adimend. vel transferend. legatis. I. donari 29. ff. dedonation, Sed & fecundo, licet inficias iri nequeat, qttin eo cafu, quo maritus rem jpropriam, commu-' nioni ftatutarise non inclufam , fua" voluhtate vendit, atit rem uxoris ex ejus cohfehfu, ( pbfita cbnfenfus uxorii neccflitate ) qua?dam Cx illb SChl voluntario gratificatio fequatuf, dummafi- tus rei uxorise aitt uxor rei maritalis particeps fit in pretio cjus; tamen id conftderandum noti eft ♦ cum non diredo, fed tantum ex quadam eonfe- quentia, puta ex maritalipoteftateperftatutum ftabilita , ac coricttrrente leeali bonorum om^ ■nium communione non exclusa, commodnm al- teri cx bonis alterius acquitatuf: eo rhodo quO inarito licuit, non obftante pfohibM inter con- juges gratificatione:, repudiare hereditatem attt legatum fibi delatum , licet id, quod s. maritO repudiabatur, ad uxorem ex fubftitutione, vcl fucceflione legitima , vel caducitatis jurc per- venturum eflet. /. ftjponfus <f. §.' ft maritns s $. & 14. ff. de donat, inter vir. & tixot. Suntque hxc eO magis admittenda, fi perpenderis, reshafce, de quibus qu«ftio cft, ab initio tantum ob ftii qua- litatem communioni eOnjugali fuifle exemtas; qitale impedimentum ubi per venditionem aut permutationem cttm re inter conjuges commu- nicabili fublatum fuit, ipfam quoquc cbnimu- nionem non amplius quiefcere autexcludi, ju* ftum eft jnter eos, qui ab initib ftatutariam prbbarunt omnium communionem , nullo pa- do dotali remotam. Atque hinc etiant opi- nioni noftrs illud non adverfatur , qtiod , ubi exclufaeft ftatutaria bonorum omnium commtt- nio, foluto matrimonio falvum unicuique con- jugi debeat eiTe pretium, quod ex citjufque re, communioni exemta, ac ftante matrimonio vcn- dita? redadum fuit. Cum enim tttnc pateat, conjitgibus bmnimodo univerfalem illamdifpli- ftmz cornmunibncm., squum ampliuscflenon |
nuptias ab altcrutro conjuge contra<5ium fuerit,
fic ut bona ab uno conjuge profeda pro debitis alterius conjugis ante nuptias contradlis capi pi- gnori & vendi poffint juditati exfequendi cau- sS, nec ulla eo nomitie a&io foluto matrimo~ nio conjugi laefo detur, ad prarcipienda qusede communi foluta funt. Hitgo Gfotitts maftuduct. ad Jarifprud. Holl. libr, 2. tap, 11. nuni. 10. cum & cxpreflum padum dotale,. ne conjux dc con- jugis debitis matrimonio antiquioribus teheatur^ inutilc fit, quoties univerfalis inter conjuges eom-> munio locum habet. "Wefel ad novtll. tonftiti Ultrajecli art. 6. tium. 36. Plane, fi incontra-1 hendis nuptiis quantitas patrimonii utfimque de-* fignata , ac debitum > ex uno latere diffimuk- tum , ftante matrimonib fblutum fit; diremtc» matrimonio rec1:e cbnjux alterpfaeceptionemde-» fideraverit, ratione debiti, quod ita diiTimuIa- tum , Bc ex commurti mafla folutum eft , eo quod in dubio bona in focietatcm collata intel- liguntur libera ab onere collata efle , fi noni aliud a&um fii arg. /, Mucius jOi ff. pro focio, Hugo Grotius mannd. dd Jurijprud, Holl. ltbr< kj tap. iz.num. ij. Ncoftadius "Curu Holland. decif. ^. vetfa. nopende bet tweedet ufque ad fii nem. &depdftis antenupt. obferv, 14. Groene-i wcgcn ad Grotium dt libr* u cap<ii.tium.io. N^efcf de cohnub. fociet. traft. 2. cap. ^. num. y. ro. Si tafnen ftatite matrimonio creditores de debitis ante nuptias ab alterutro conjuge contra- disnon egcrint, eo difloluto, illum folum irt folidum convehite poflimt, quocum contracium eft, aut hcrede^ e|us i non itemconjugem alte- rum ejufve fucccflbres,' licet verum fit, eos, qui foluto matfimonio in folidum de tali aere alieno cOhVehti atque COhd^mhati fuerint, pfofemiflc regfeflum habituros efle adverfus alterum con* ju^em vel hefedes e/u^f adeoque communionem adhuc cttm eflectu dimidiati sefls alieni damnum allafuram, Sccits quam obtinet in illis debitis * qu* ftahte rhatfimbflio contrada funt, quipp« uofura intuitu UMbf foiuto matrimonio vel he- edes ejus prb fehlifle COhvcnifi poflunt, maritus efb £iut hefedes e/«s ih fblidum, quiacxpfo- flo contra&t vel cOnVehtiorie ejus, queiri te- farfentaht, obligati funt; repetituriaviduahe* edibufveejusdirhidium :Mi alieni ea fationeih olidum folttfi. Sed\ fi ipfi ffiii q«i foli in fo- idum cbiivehiri poteraitt ae tonvertti fuerant, lvendo non llht, aelio o^«• ipfis adverfus al- |
|||||||||||||||||||
|
teram cornugena, aUt hext&s *ju*y pW *ris alieni
ieiniile
|
||||||||||||||||||||
|
I
|
|||||||||||
|
L i b. XXIII. T 1 t. II.
|
|||||||||||
|
48
|
|||||||||||
|
..£
|
|||||||||||
|
nem ftatutariam venirc, atque adeo uxoremin-
noxiam pro fcmifle gravari verius eft. Cum enim ca quoque, qus alca atque fcortis abfurnta funt, in communioncm vcniant, longe magis hjec alimcnta, quorum alimentorum infignis in jure favor cft, quorumque prsftatio illa non la- borat turpitudine, qua erogatlo in meretricem adulterii causa. Turpe fcilicetmaritofuit, ad- ulterio fuum fcedare matrimonium, at partum ex il!a turpi conjun&ione natum alere, turpe non eft; nec male hic, quod de merctrice Ulpianus in l. idemfi ob ^. §. fed quod 3. jf. de conditt. ob turp, cauf. adukero applicucris , illum nempc turpiter quidem faccrc, quod fit adulter, fed non turpiter prolem adukerinam alere, cumfit adul- ter. Quod autem inter Refponfa Jurifc. Holl. part.i.confxl. 39. affertum invenitur, etiamfo- iuto matrimonio viduam ad alimcnta partui tali adukerino mariti in fiiturum prsftanda devin- 6tam cffe ex vi ftatutaria communionis, feren- dumnoncft; eo quod ne ex juftis quidem nu- ptiis anterioribus natos, liberos foluto matrimo- nio alere tenetur noverca , cui univerfalis bo- norum communio cum viro fuit ; quibus ta- men legitime natis magis favere jura, quam ex; illegitima conjundione procreatis, certumeft, & arguit aperte tipvell. 39. cap.2. Nam cum liberos lcgitime natos alendi onus, quod ex of-- ficio Judicis parenti imponi poffct, morte paren- tis evanefcat, confequens cft, ut nec novercafo- luto matrimonio videri poflit obnoxia in pofte- rum alimentis privigno privignseve prsftandis; dum omnis novercs obligatio ex viri obligati- oncoriginem trahit, ac proinde etiamunacum viriobligatione ac diffoluta communione extin- fta cenferi debet. Refponfa Jurifc. Holl. partm 3. vol. 1. confil. KJ5. D.Joh. aSomeren <fej«re novercar.cap. $.fett. 1.num.9. infme. Sitamert (ut hoc obiter addam ) maritus in fada liberk prioris thori afTignatione bonorum maternorum nominatim fefe conventione, ad alimenta liberis prioris matrimonii ad certam ufque atatem fup- peditanda devinxcrit, ac de cstero conftet, ip- fum ob id minus in liberos fubftantia: matcrnx ti- tulo tranffcripfiffe , quam alioquin ipfis fuiffet tribuendum, juftum foret, ut & foluto matd- monio noverca ufque ad tempus prafinitum tub- eatexfemifTealendionus; dum alterius femiffis onere gravati manent mariti hcredes. Nam cum hoc cafu uxor jure ftatutarise communionis lu- crata fuerit dimidium ejus, quod ex bonis ma- tcrnis liberorum penes maritum remanfit pro- ptcr promiffam alimentorum certi temporis prs- ftationcm, neceffe eft, ut & alendi provinciam fuftineat pro rata; aut fakem, fecundum ftatuta nonnulla , tantum privignis prsePcetprofemiffe, quanto minus illis nomine fubftantiae materna: propter fufccptum alendi onus tributum apparet. Contra, quam ftatuendum cffet, fi integra at- que plena bonorum maternorum aflignatio Facla effet, fic ut nihil ex iis penes maritum reman- |
|||||||||||
|
femiffc reftituendo competit, in judicatum ca-
pi poteft, fi fponte per eos actori non cedatur. Ita in Hollandia fervari, teftis cft Neoftadius dc {sdlis antenupt. obferv. iz.& 13. ac ibidem in notis. Grotius d. libr. 2. manudutt. cap. 11. num. J 2. & feqq. Quse & Ukrajec~ti obtincre docct^Wcfeladnovellasconftit. Ultrajettin.art. 6. num.i.&feqq. eoexccpto, quod Ukraje&inis placuit, uxorem foluto matrimonio in folidum conveniri poffe tum pro debitis ftante matri- monio contraclis , tum pro iis, quse matrimo- nio antiquiora maritum aut uxorem tenuerant devin&a. Ant. Matthseus de anttion. libr. 1. eap. 19. num. 30. Parens p. mem. Paulus Voet ad$.ult. lnftit. de patria poteft. num. \o.tnmed. Wefel d. art. 6. num. 8. & feqq. Nec multum a jure Ukrajcctino abire Gelria? mores, colligi poteftexiis, qux fcripfit Lambertus Goris ad- verfar. tratt. 1. cap. 4. num.i. & feqq. & num. J4. &feqq. Neque hanc circa xs alienum ante nuptias contra&um definitionem mutat , quod forte feudum conjugis debitoris ( quod in uni- verfalem communionem non venire, fupra di- ctum eft ) etiam ante nuptias pro tali debito fpecialiter pignori obligatum fit : eo quod ni- hilominus obligatio perfonalis fubeft, quse divi- duaeft, & conjugem utrumque gravare poteft; ac pignora interveniunt, non ut creditori no- ceatur , aut perfonalis obligationis principalis natura immutetur, fed ut tanto magis creditori cautum fit: fecus, fi onera mere realia, nulla obligatiorie perfonali fubnixa , feudo impofita effent, veluti cenfus, decimje, ac reditus mere reales appellati, quippe quse communionihaud forent imputanda , fed unice gravarent fucces- forem feudalem. Groenewegen inter Refponfa yurifc. Holt.part. i.confd. ioz. 81. Oneribus porro communibus etiam ad-
fcribendum eft, quod in dotem» aut alimenta, aut honorem, aut peregrinationem privigno- rum aut privignarum erogatum eft, pofito ju- * re, quod & ex fecundis nuptiis ftatutaria com- munio oriatur; fi modo liberi prioris matrimo- nii aliunde bona non habeant, aut non fuffi- cientia ad fumtus omnes inde prorogandos; ut- pote quibus aliunde habentibus, unde fe exhi- bcant, nec pater nec mater , longeque minus noverca, fubminiftrare alimenta cogitur, utfir. de agnofcendis & alendis Uberis dicetur. Adco yero hax commune onus funt , ut nec foluto matrimonio talia prius per vitricum aut novcr- cam cx bonis communibus tunc deducenda fint; fecundum argumenta a me propofita tit. profocio num.^. inmed. Confer omnino tit.de juredot. pum. 15. 16.&D.Joh.aSomeren depirenover- carumcap. z.num. 1. z. Rodenburch dejure conju* gum tit. 2. cap. 1. num^ tz.& 15. Abr. a^efel deconnub. fociet. traB. %. cap. z. num.zoy, & feqq. $2. Quod fi maritus ftantematrimoniofobo- lem ex adukerino genuerit complexu, etiam ali- menta tali nato fobminiftraiida, incomraunio- |
|||||||||||
|
D E R I T V N
ferit, ac propterea nihil quoque inde jure com-
lnunionis ad novercam delatum fit : utcunquc enim tunc tranfadioni feu aflignationt rei ma- tcrna? adfcriptum" invcniatur, parcntem fuperfti- trm ex rcrum maternarum frucTibus fuos liberos ttd Iegitimam ufque cxhibiturum cCtatem, magis tamcu eft, ut novcrca foluto matrimonio oneri alimentorum talium in fucurum eximatur; eo cjuod illa conventione de liberis prioris thori ex Fructu rerum atlignatarum alendis nonaliudeffici intelligitur, quam ut fors ipfa vivo parentein alimentanon convertatur; quod alias autorita- te publica ficri poflet, ubi reditus alimentis pa- res non funt. Confer D. Joh. a Somercn de jure novercar, d. cap. $. fecl, i. num. 9. Rcfponf. Jurifc. Holl. part. 1. confil. 46. 8j. Funeris impenfas, cjux in fepulturam
conjugis defuncti erogatce funt , communioni haud imputari, fed folos defuncti heredes hifce onerari, dubium efle ncquit , Ii qltis confide- rct» mortc eonjugis connubialcm finiri focieta- tem, eaque demum finiti hoc funeris causa de- bitum nafci, ac proindc non pofle efle commu- rte onus debiti illius, cujus tum nativitas tum caufa demum poft communionis finem exiftere ccepit. Abrah. a Wefel deconnub. fociet. traci. 2. cap. 3. num. 80. & feqq. & num. 07. & feqq. Adde tit. de religiojis & fumt. fun. num. 8. tn fme. 84. Ut antem & Iucra & damna vi connubia-
liscommunionis univcrfalis communiafint, fuf- /icit caufam lucri atit damni matrimonio ipfo an- tiquiorem effe, velftante matrimonio nafci, li- cct demum foluto matrimonio, vel ctiam poft alias nuptias commodum re ipsa accedat, vel pa- trimonium cum : efre&u diminuatur. arg. /. mnne&s ij. i, 28. -ff. profocio. Unde, fimaritus durantc primo matrimonio dc fundo litigarc cce- peritcum extraneo, ac eo diflbluto dcmum poft contraclasnuptiasfccundas illa in Iite victor eva- fcrit, funduscipropartedimidia, heredibus ve- ro prima? uxoris pro altero femiffe cedere debet, D. Someren de jure novercar. cap. 1. num. 7. Wefcl de connub. fociet. tratt. 2. cap. 1. num. 79. 80, fcd&fi alter conjugum bona quaedampos- fedcrit fideieommiflb conditionali obnoxia, ac dudum poft folutum marrimonium conditio fi- dcicommifli deficiat, atque ita res apudconju- gcm fuperftitem aut defun&i heredes tandem li~ bcrae remaneant, pars carum dimidia conjugi al- terijherediveejus, communicanda eft: cum & venditioncs talium rerum pcndente fideicom- mifli conditione fafta;, deficicnte deinccps ilia conditionc, fic retro valcant , ac fi nullum iis ■gravamen ab initio fuiffet impofitum. arg. /. ult. $'. z. 3, C. commun. de legatis. I. qiudam funt 15. ff.de rebus dubiis. Anton. Matthams pammia z. num. 50. Abr. a Wefel de connub. fociet. tracl. 1. num. 87.88. Idemque de damnis excausaan- tecedcnte emergentibus judicium efto, dum for- tc ex lite ante nuptias vel iifdem durantibus |
||||||
|
U l> T I A R V M. 49
marito mota ,- foluto dcmum matrimoriio ma-
ritus ad aliquid folvcndum damnatus eft, vel , cum fub conditione quid promifiifet, illa foluto demum matrimonio ac cbmmu- nione dircmta , extitiflc concipiatur. Et ne hifce in caiibus poft diflblutam communio- ncm ac fubfecutam rerum comniuninm divi- fionem , inopia conjugis fupcrftitis , aut hcre- dum ejus, poftea exiftentc cafu lucri vel dam- ni, inane cfficiat communicationis defidcrium, confultum eft, interponi mox a diremta com- munionecautionesde hifce , ubi fuperveenrint, cornmunicandis. d. Lomne as 27. L 2$. ff.profo* cio. avg. L 1. §. quamvis 11. ff, decollation.Uin omnibus 41. $: dejtidiciis, 85. IHud fummopere controvcrfum, ex cu-
jus loci Icge ffiftimandum fit, utrum intercbn-
juges ftatutaria rcrum omnium communio locuni
habeat, an vero non. Sunt, quibus placct,
circa hanc quarftioncm idem refpondcndum cflc,
quod circa fuccefliones ab intcftato nunc re-
fponderi inter omnes fcre convenit, puta, mobi-
lium quidcm intuitu unice fpeclandas efle legcs
domiciliiconjugumj in immobilibus verolcges
cujufque loci , in quo immobilia qu£que fita;
funt; dum generale jus eft, immobilia regi ex
lege fitus fiii. Adcoquc, fi ponas Hollandum
cum Hollandica vel etiam cum Frifica puella,
fcdper matrimonium in Hollandiam inque do-
mum ac domicilitim mariti tranfitura , nuptias
contraxifle, cum & fponfus & fponfa haberent
prsedia fitapartim in Hollandia communionem
univcrfalcm probante , partim in Frifia folam
fovcnte acquarftuum communioncm ; eo cafu
Hollandica quidem pra:dia tum adfponfumtum
ad fponfam pcrtinentia, contrado matrimonio
communia ficri, ex confuctudine Hollandica,
Frificos vero fundos mancre cujufquc proprios ex
. Frifica' Iege. Ita Argentreus ad confuetud. Bri-
tann. art. 11B. gloff. 6. num. 3 j. 54. Giurba ai
(onfuetud, Mejfanenfes cap, 1. glojf. 2. num. 121.
Peckius de teftameniis conjug, libr. 4. cap. z2.
num. 5. Ant. Mmhxusparcemia 2. num. 60. &
feqq. Ncc mihi olim illa difplicuit fententia
tracl. de familid ercifc. cap, 4. num. pen. & tilt.
Alii contra opinantur, tam in immobilibus ubi-
cunque locorum fitis quam mobiiibusfolam
oportcrc attendi legem domicilii mariti, in quod
mulier tranfitura per nuptias ; adeoque nuptiis
pcr Hollandos in Hollandia domicilium foven-
tes contradis, non fola prcdia in Hollandia fed
&inFrifia ac alio quocunque in loco fitacom-
munia fieri, quoties lex fitus ad dominii trans-
lationem folennes non requirit coram lege loci
faciendas mancipationcs , fcd privata alienan-
tium voluntate iecundum juris Romani princi-
pia contenta eft; vel faltem conjugi aitcri cfle
communicanda, nata ad id obtincndum perfo-
nali adione , ubi lex loci, in quo immobilia
fita, non patitur aliter ebrum transferri domi-
nium, quam facla folcnni mancipatione. Ca-
G rolus
|
||||||
|
XXIII. T i t. II.
|
|||||||||||
|
s°
|
|||||||||||
|
I B.
|
|||||||||||
|
ab individuo matrimonii actu petitum, quafi &
indivkluusac uniformis debcat efteftusefle; at, deficicntibus talibus aut iimiiibus aliis ftatuti veiV bis, non fatis ftringet. Quinimo, largirine- ceffe eft , miniis ieliciter aliquando argumenta peticxnudocortke Vfiborum alicujusftatutilo-. calis, dumnonomnia ftatuta xque magna cura- tioneac diligentia adhibka conduntur, fedfepc imprudentius concepta funt, ac nc notam qufr dem fuorum interpretum fubindc effugiunt; uti id vcl cx folo Arijcntrco , idcntidcm confuc- tudines Britannkas ofcitantiac atque indiligen- tj^ infimulantis , manifeftum eft. Scd &: il- lud conccdendum, dcbiliorcm tflc rationem pe- titam ab abfurdo, quod nempe. conjuges divi- fum alibi,alibi commixtum patrimonium poffidc- rent : co quod durities illa a lcge cft ; non minus cjuam illa , qua pauper ,. fi divitem <du- cat, uno quafi momento opulentke omnis di- midium qusrit: fed & fecundo duritics talis, qua:, fi conjugum alteri difplicuiffet, facilepa- <5tis dotalibus potuiffct pracaveri. ?>* Notandum dcnique, difputationes illas, an
contraclus informct ftatutum, an contradius m- formetur a ftatuto, an ftatutum tranfeat in vira legis privatse > an.ftatutum reale poffit infor- mare contraSuin perfemalem , an ftatutura re- gatur a contracfij^ an contradus regatur a fta- tuto, aliaquc his- fimilia, pratermitti poffe « G. mentemt verbis ftmplicibus apertifque cxplice- mUS.. ■'...:' ■:.■;'(..;;>;, :.;'/,, :.' >;'i:Hil1ilCJU i-;
His prjEmiflis fi nunc inquiras, undefiat,
quod Hollaiido in Hollandia nuptias contrahcn- tc,& Frifica &Hollandica conjugum pRcdia (idera de alibi ubicunque fitis judicium cfto} communia fiant, aut communicanda fint ? ajo, Holiandi- ca qukicm prardia communia ficricxviftatutifcu confuetudinis Hollandicse nullis pactis dotalibus infirmatic, adeoquc per conjuges tacite confirma- t«e; adeo ut hk concurrat & ftatuti cfficacia & ta- citus conjugum in cam confenfus: Frificavero nullo modo ex ftatuto Hollandko, quod vires exferere atque cxtendere ad prxdia Frifica nequa^ quam potuit quantum ad eftedus realcs; irno nec propalam vircs fuas eo porrigit quantumadcffc- cfus pcrfonalcs , dum circa hanc communio- nem ufu magis ac moribus Hollandorum , quam jure aliquo Hollandico fcripto indiir clam , non invenitur apertl lege fubje£tis in Hollandia nuptias contraciuris impofita neceffi- tas communicandi praedia in Frifia fita ; licet alioquin negari non poffit , quin qusedam in» venianturaliorum locorum ftatuta, quseperin- direftum talem fubjcctis imponunt neceffita- tem, quibus cautum eft, tit omnia bona ftan- te matrimonio conquifita communia fmt, id eft., eommunicentur, dum ipfam realem & actoalem, ut ita dicam , communionem .ftatutum pro^ ducere non potuit circa immobilia in alieno territorio fita; fed tantum aut communicatior nern, aut diraidiats sftimationis praeftationem. Qua
|
|||||||||||
|
rolustMol'meus tonfd, 53. Burgundus adconfue-
t0. FUndrfo traft, 1, num, ij, Choppinus.rf*
tponbui Parifienf. libr. 2. tit. x.tmm. 4. Mscvjus
ad jus lubecenf. part. z. t'u. 1. art. t, num. b;ji
Chaffaneus^ cwfuetud. Bnrgund.rubric. 4. §.2,
advtrba, in ducatuBurgundta. PaponAibr. 45;
tk, i. amft. 1$. 14.» 15- Charondas libr. z. re-
fjpnfor. cap 64. Lamb. Goris adverfar. tracJ. [,
cap 6.mm. 4. &feqq. Hugo Grotius inter Me~
$wfajurifc HaU.part. 4, cenfil.zz. P.Somc-
tmdejure mvercartm cap. 11. num. z. Roden-
burch de jure conjugum , in traft, pralimin. de
fiatut. divetfiti tit. 1. cap, 5. num. 14, 15- Abr.
a\£r£fel 4e eotmub. fociet. traft. 1. num. ioo.&
feqq. Hancque fentcntiam nunc magis proban-
dam cenfeo. Ne autem quseftio haec nimis in
vago tra&etur, neve difcuffio ejus nimium diffu-
fa fit, fubfumcnda in anteceffum videnmr ea, qua:
a neutra partc negariputo, aut faltem a me facile
cliffentientibus dari polfunt ■ quale prirno loco
eft, ex contraftu ipfo matrimonii in fc fpecl:ato,
feuex jpsa natuta nuptiarum nequaquam fluere
ftatutariam uonorwm .omnium ubicunque fito-
jrum communionem; cum aliquin & Romanis
cdim, & oriuiibus hodie popuJis matrimonia
probantibus deberct placere. Seeundo, ubiali-
cajus loci I ftatutum univerfakrn inducit inter
comjuges communionem, tune vi ftatuti illks
feona immobilia , extra temtorium ftatuentis
iiia, non fieri communia , fcd aliam commu-
nionis iftius caufam qusrendam. cfle ; eo quod
omne ftatutum autoritatem fuam laabet a fta-
tuentc,. ftatuentis autem poteftas territorio cir*-
cumfcripta eft , <kra extra territQrium jus di-
ceatt impune non paretur. I. ult. ff. de jurifdicl.
Tcrtio, regulariter pcrmiflura efle contrahenti-
bus nuptias mutare paclis dotalibus ca, quse chv
ca exclufam, aut vice versa admiffam commu-
nkmem inter conjuges univerfalem .ftatuto cau-
ta funt; adeoque Hollandos in Hollandia ma-
irimonium contrahentes excludere poffe pa&o
focietatem univerforum connubialem Hollandi-
ca confuetudine ftabilitam; Frifonescontrapos-
fe eandem pa<5k> inducere in Frifia etiamquan-
,tum ad immobilia' Frifica, licet ibi ftatuto fola
xecepta fit communio acquseftuum. Qttarto,
non tamen per conventionem poffc derogari fta-
tutis prohibitoriis, adeoque nec ftatuto Yetanti
communionem per fecundas nuptias, quoties il-
h vergeret in detrimentum liberorum primi tho-
x'i, ac prabanti difpofitionem legis hac edifta-
ii6,c.defecundisnuptiis;
. Fatendum infuper , argumenta quaedam pro
ihac opinione a nonnullis autoribus fuiffe addu- ita , dum illt verba perpenderunt ftatuti illius quod explicandum fufeeperant, cyax minus ftrin- giini, d in abftraclo conflderata fmt. Qua ratio- ne, fiftatutumdi&t, bonorum communionem efle Jnter conjuges, quoniam per conjugium una incipiunt caro efle, juvabit aliquid pro commu-
oionebononim ubicunque fitomm ratiocinium |
|||||||||||
|
D E" R I T U N
Qno modo Antwcrpienfcs aperte conitituerurit^
pnfdia ftantc matrimonio quaiita communicari ,
qLiocunque loco fita fint, & fi fortc iita iint ia rc-
gione, talem communionem non probaiite, di-
midiam prctii partem praiiandam efle ei, cui
prsdia ita conquifita non mfjtccie communican-
tur. Statttt. Antverpkvf tir. 41. art. 6$, 65.
Ncc huic ablimile eft iliud Tranfifulaniar, parte
2. tit. z. §. 3. quo difpQfimm, ut, ficonjugum
alter pradia alibi fita communicare recufct, ctiam
non gaudcat communione bonorum itl Tranfifu-
laniaiitorum, Rcmoto crgo quantum ad Frifi-
caimmobilia ftatuto Hollandico, nonaliudfu-
pcrcft, quam ut dicanuis,. ex pacio conjugum
antcnuptiali tacito omncm circa TVifica praxlia
dcfccndere communicandi nccclTitatcm, uti ip-
h defccndcret ■comrmmia ', ii priEcia fiti cffent
intali loco, in quo fine folcnni rnancipatione
dominii tranflationcm privata, dominorum vq-
luntatc pcragi moris cft: in quantum tunc con-
cipi poteft conftitutum poflcflbriurn, incluftim
(bcietati univerfali, ut dicium tit. de rebuscre-
ditis num. <).fere infine, fccundumquodea, qu#
quis hacienusiuo nominc poifedit, alienodcin-
ceps nominc poilidcrc conftituit, atque ita om-
Hia de pradenti adTocios, noftroque cafu ad con-
juges, pcrtincntia finguntur ex titulo focietatis
pro partc tradita, licet realiter tradita non fint.
/. 1. §. 1. t.z. jf- profocio, JLind. /. quoimeo 18. jf.
de atquir. vel omitt. poffcff. Confiftit vero hsec
tacitaconjugum paciio in eo, quod, cum in-
telligant, vcl intelligcrc facile poflint ac debe-
ant , quos nuptiarum cftccius induxerit ftatu-
tnm domicilii , ccnfcantur matrimonium in-
iviffe tali lcge ac conditione, vciutjufta, arqua,
bona, ac laudanda, qualcmquc, fi difplicuis-
f.;c, pomiflent apertis paciis dotalibusrcprobas-
f:. , Ncc:recie. quis hoc mcrum intcrprctum
commcntum , atque ficiitium quid dixerit ,vfi
cogitivcrit , unumquemquc in dubio intelligi
contraxifle fccundum confuetudinem loci, in
quo contracius celcbratus eft ,• femper, incju.it
Ulpianus, in ftipulationibus & in c<steris contra-
iiibus id fequimur, quod aclum efl; aut ftnon pa-
teat, quid aclttm fxt', erit confequens, ut id fe-
quzmur, quod in regione, in qud aclum eft, fre-
qttentatur, l. femper in (lipulationibus 34. ff de
tegulis juris. Primo itaque & antc omnia, ut
incarterisicontraciibus, ita & in contraciu ma-
trimonii idTpechndum cft, quod paciis dotali-
Ints acium eft: fed fi non appareat, quid a&um
iit, feu qua lege quibufve condkionibus ma-
trimonium fit initum, non id obfcrvandum di-
citur, qviod obtinet in rcgione in quaunaqua?-
iquc rcs iitacft, circa quam vcl primario vclper
confequentiam contraclus ceicbratur ; fed id
umim, quod in regione , in qm contracfum esl,
frequentatur: contraciumautcm in dubio intcl-
ligitur matrimonium in loco domicilii mariti,
ad qucm dcftinatum cft mitrimonii implemen-
tum,, cohabitatb ncmpc conjugum ac exerci-
|
||||||
|
U 1> t I A R U M. ^l
tium confortii omnis vita; : non enim ■, matri-<
monium id genus comraclus efi , ut & eum lo~ cum fpectari oporteat, in quo inftrumemum dotis facltim eft , qttam cum , wcttj/ts doHiicilium>& ipfa mulier per conditionem matrimonii erat redi- tura; ut idem UJpianus monetin /. exigere 65. ff. de judiciis., Ncceft, quod quis cxiftimct, hic taciti pa4
cii decfle rcquifita; quaii omnia .paciatacitadc-
fiderarcnt fadhun aliquod apertum Sc manifc-
ftum, ac.habile natura fua ad talem convcntio-
nem tacitam cliciendam. Etenim , etfi maxi-
me concedendum fit, omnia pacia tacitafacium
dcfiderare apertum & manifcflum; tamen talc
facium requiri, quod natura fua habile eft aci
cbnventionem illam tacitam elicicndam, fic ut»
facio pofito , cx natura & qualitate facii fcquc-
retur pacium , id vero negandum atque pernc-
gandumeft. Parit rcddicio chirographi pacium
tacitum de non pctendo , de dcbico rcmittcn-
do; fcd liberationem illam feu pacium illud li-
beratorium fluere ex natura redditionis chiro-
graphi, gratis.afTcritur; cum vis obligationis 8c
autoritas omnis in chirographo non fit, fed chi-
rographum tantum fit accidens debiti, non ad
fubftantiam ejus, fed probationem fpccians, cu-
jufque neque omiflio neque. amiftio crcditori
damnofa eft; dum fcripturae iiunt, autorcGa-
jo, ut, quod acium cft,. per eas facilius pro-
bari poflit; 8c fine his valet, quod acium cft,
fi habeat probationem. /. in re 4. ff. de ftde /'»-
ftrument. junci. /. illat£ 4. /. cum inftrumentit.
10. C. de fide inftrument. Invecta & illata in
prsedium urbanum pacio tacito intelligunturpi-
gnori obligata pro pcnfionibus, nec tamcn id-
eo illatio & invcciio fupcllcciilis natura fua id
operatur : fic cnim & in rufcicum illata pra~
diumfimili dcbcrent pignoris jure tencri, con-
tra /. eo jure 4. j ff, in quib. captf pign. vel lyp.
tacite contrab., Scd quia folebant • cliirographa,-
fi qua: data eflcnt, .repctijier debitorcm, &rc-
ftitui per creditorem , iidebitum folutum cflct,
vcl numeratio pecunia:, chirographi confeflio-
ne contcnt*,mon eflct fccuta, idque ne proba-*
tio qua?dam debitl rcmaneret apud dcbitorem,_
poftquam debitum fublatum , aut ubi bb non
faciam numerationem nunquam natum erat. /.
pecttnU 14. ct de folution. 1. 2.7. 4. C.decon-
dicl, ex lege, Hinc, fi quis fponte rcdderct chi-
rographuni, quo probatio debiti continebatur,
creditum fuit , dcbitum tackc fuifle remifllim,
acinterpofitum.pacium de non petendo. Simi-
H modo , quia fic fere folebat fieri , ut in ur-
banum invecia prsedium pro penfionibus obii-
garentur, dum pro penfionibusnullajocatori in
fruciibus, cx urbano pradio haud nafccntibus,
fccuriras erat, idco placuit, pacium de pigno^
re videri interpofitum, quam primum illatio fa~
cia fuerit; utcunque alias illatio nullam cum pi-
gnoris nexu ex lua natura baberet connexio-
ncm. Nec rccic' fcjunxcris redditionem chiror
G 2 g<aphi
|
||||||
|
5r
|
|||||||||||
|
L i b. XXII
|
!
reb. cteditis. I. quod fi nolh |t. §. qttia ajfiditd
20. ff. de adilit.cdiHo. Nec re&e dixeris, cx lege tunc obligatioiiem nafci; cuni cx contra- <5tu, non ex lege, ad ca prseftanda a£tio detun Pari crgd ratioue contrahentes matrimbnium fimpliciilimc finc ullis pactis cxpreffis, tamcn ta- cke intelligi debent ea ortniia contraflui matri- monii adjeciffc , qux in confequcntiam matri- monii fieri framtUm domicilii, ubi matrimo- nium contraftum cenfctur, dcfinivit, adcoquc etiam , ut cffet communib , ubi lex illius loci mter effcctus matrimOnii communibnem ponit, •fic flt, ut pacSum tacitum, ftntato conforme, accedat matrimoiiio , feu conju&es credantur fy tacite compofuiffe ad nonrtam itatuti fui donii- cilii; fk qttia paeia exprcffa nuptias cpntrahcn- tium, qUibus id agitur, ut iiniverfttis intetcsa- juges cotnmunio fit9 effcctum habent ii nonrca- lem, at faltem pcrf6nalcm, quantumadomnes res ubicunque fitas, etiam illis in locis, in qui- bus communio illa univerfalis per ftatutum iu- du<5ta non eft, fi mddo non nominatim fitvc- titum , eam paclo induci , ut in fuperidribus velut jus certum affumtum fuit> nihilctiamre- veraobftat, quo minus effecturri eundem tacito huic conjugura pado quantura ad bona ubicun- que fita affcramus. Nec cum ratione regcfferis, \ixc pacta tacita ita
demum concipicnda ac admittenda effe^fi cum fta- tutis conveniant, adeoque pacla quidcm tacita „■ ftatutis convenientia, influcre in contradum nu- ptialem , fcd non efle rccipienda quantum ad resibi fitas, dbi alio jure immobilia rcguntur, adeoque tacitas conventiones ftatuto alicui con- trarias ndn influerc" in contracftum; vcrum exj prefta iftorum ftatutorum derogatidne & renm-H ciationc tunc opus efle, ut vires perdant. Rc- fpondeo enim, hoc ipfum cffe , de quo quxri- titr , adeoque ndn aflumcndum , fcd probari oportere : nam cum exprcffi & taciti in jure noftro regulariter eadem vis fit, etiam illis in cafibus, ubi prd forma requiritur confcnfus & declaratio voluntatis, veluti parentum ad nuptias Iiberorum(utpatetex L f. C. h.t. denuptiislkm qux fupra num. 8. b. t. dida funt) ac non ambiga- tur, quin pacta conjugum expreffa fefc porriganc ad bona omnia , licet ex lege fitus fui alio jure cemfenda , confequens eft, ut doceri debcat, \i\ illis cafibus, quibus cxprcffi & tacitt idem c^q- dus non eft, hunc quoque numerandum effe. Seti nein fola afferti iftius ncgatione fubfiftam, ve- rumex adverfo demonftrem, tacitamftatutiali- cujus renunciationem fufficere ad id, ut illud ef- fecram non exferat, primo quidem illud inter omncs conftare arbitror, paclo dotali, quo id a<5tum eft, ut omnium terum inter conjuges tommu- nio.fitfVel, ut fola qu&fttmm inter conjuges ftt communio, ftatuta divcrfum determinantia vires fuas perdere quantum ad immobilia tafiumpa- cifcentiumbona ubicunque fita, licet pacifcen- tes nominatim nullam pado inferuerint ftatuti aliudi
|
||||||||||
|
grapibi ab illatione {upellectilis , quafi redditio
cbirograpbi contiiteret paSum tacitum , illatio Bon item. AHter enira judicabit qui confide- raverk , Paulum Ubto 3. ad cdictum fcripfiffe, fed etiam tacita mnfenfu convenite intelligitur» & ideo, fi dcbitori meo reddiderim cautionem, vide- tur inter tios conveniffe* nepetetem\ profututam- queei conventionis exceptionem placuit. L z.pr. & 4. J. ff, depdtts. eundem Paulum codem rnodo ineodcrji iibro^. ad ediclum de illatistradidiffe, item quia conventiones etiam tacite valent, placet wmbanis babitationibus hcandis inveila iHata pi- gnori effe tocatori, etiamft nihil nominatim eon- venmt. I itemquia q.ff. depa&is. Sed& fecundo fciendum cft, an effato illo,
pactatacita fitftum aliquod deftderare apertum & manifeftum, tam late accipi faUi vocabulum, ut & merum filentium cum fcientia conjunctum, adeoque etiam omiffio alicujus facli pro faclo habeatur, fic ut ex illo filentio Sc omifsa coti- tradiclione non rnddo paetio accelforia, fed & principalis cofitractus exfurgat. Si quis cnim tua gerat negotia te ignorante, nullus contra- fitus verus, fed quafi contractus eft , uegotio- rum geftorum aciionem producens, At fi te prcefcnte , ac fcientc , nec contradicente , tua gerantur negotia , mandatum erit, & fubfiftet inter te ac gerentem , tanquam procuratorem tuutn, mandati affio. §. t. Inftit. per quas per- fon. agere poff. L firemunerandi 6. %.fipaffusz, L qmpatitur i$. I.quifide 5 j- ff.mandati. Solum fcilicct filentium tuum cum prafentia ac fcien- tia conjunftum mandatum efncit j his dcficien- tibus mandatum deficit. Conftat infuper , fi- deicommiflum, quod forori frater dcbebat, ex eo remiftum intelfigi , quoi foror nunquam id a fratre, quamdiu vixit, defidetaffet, cum variis ex caufts fiepe in rationem fiatris pecuniasratio fo- roris folvtffef , adeoque quafi interpofito tacito pa<5to de non petendo , illud fideicommiflum fuiffe extinclum , utcunquc hic nullum mon- ftrari poffit fa<5tum fororis propric di&um, fcd fola omidio allegandae compenfationis, qua, fi voluiffet, potuiffet uti. I. Procula 16. ff. decom- penfation. Certum quoque eft, eos qui jus pi- gnoris habebant in rem hafta; fubjiciendam, ta- cite jus fuum pignoris hoc ipfo rcmififfe ac ami- fiffe, quod programmate admoniti publice, jus fuum executi non funt; licet hic ctiam omife- rinttatitum aiiquid, fadumpropriedictumnul- Jum interpofuerint. Lfieo 6, L fi lypotbecas 8. C. deremiff.pignsr, Denique nec dubium ullicffe poteft , quin limpliciffime contrahens tacite quoque pac~tus intelligatur de prxftandis illis omnibus , qux ex tali contractu pneftari debe- re lex publka jubet, quoties nihil nominatim in contrarium convenit; veluti ut pro diversd contraduum qualitate vel le^em vel leviffimam c«Ipam prseftet, otcunque nihil de culpa adum appareat, idemque de aliis ex natura negotii prjc- ibadis cenfendum cft, arg. I. cum quid $.ff,dt |
|||||||||||
|
\j N
|
||||||||||||||
|
D £ k
|
||||||||||||||
|
tJPftARUMi
|
||||||||||||||
|
i r
|
||||||||||||||
|
I
|
||||||||||||||
|
aliorum locorum lcgiflatorcs fuis iegibus condi-
tis afferunt; atque adco, licct reales fui ftatuti effc&us ultra territorinm fuum pbrrigcrc rieque- ant, tamen, quia perfonales poflunt ; ac roga- ti dc fui ftatuti virsbus » fimilia Anuverpknfi ftatuto procul dubio refponfuri cflcnt, eorum- quc potiftimum eft, fuorum fubjectorum actus regere ac interpretari j conieqtfens eft g ipfbs etiam pa&ioni tacita: fuorum fubjcelbrum j fine cxpreflis pa&is dotalibus in nuptias coeuntium, hancmentcm tribvtturos, ut illa pa&io fefe quan- tum ad effe&us peribnalcs ad omniaextendat con- jugumbona, etiam immobilia alibi fita. Bt» utihcec probabilis ftatucntium intentio cft, ita qubque ipfbrum nuptias contrahentium cenferi debet; quippe qiii fcientcs , ( vel facilc fakem fcirc valentes ac non nifi ignoraritia fupjna ne- fcientes ) ftatuta loci in quo domicilium fbvent, vel ad quem per niiptias vclut ad dbmicilium tanfiturifunt, ignorantes autem ribn fiipina fed juftiflima ignorantisi etiam viris juris peritifli-' misexcufata, quinard mfingulis locis aliis, per quse immobilia poflimt difperfa effe , «ffecliu matrimonio etiam circa admiflam aut exclufam bonorum comrriunibncm tribuantur, credendi funt in matrimonio contrahcrido ccrtos potius fibique notos & uniforrnes comprobafle nuptia^ rum effoftus, quam incertas, vagosmultumque variantes ac fibi ignbtos, nec nifi cum magno tempbris fimul & pecunise difpendio accurate in- dagandos. Confentimus utiqucordinato corifenfii innota, rton in ignotk, quorum ignotorum utt nulla cupido cft, ita nec cbrnprobatio fatis ordina- ta intelligi poteft. Firmaturque hax ipfa conju* gum intentio ex eo, quod jam fuperius addu> cSumeft, nempefinon pateat, quid intcfcon- trahcntcs ael:um fit , tunc eonfequcns effe, uti feqilamur, quodin rcgione, in qua aftum eft, frequentatur. /. 54, ff. de reg. juris, Quemadmo- dum ctiarri pro cadem conjugum mente argu- mcntum irt eb eft, quod, quandb teftator in*- ftituit teftarriento fuo beredes fuos db ititeftato, non intelligatur refpcxifle ad ftatuta fingulornm Iocorum, per quse immobilia difperfa habet, fed potius ad imictim ftatiitum fui domkilii, cujus noveratferitentianiac fuccedendi ordinem, durri locorum aliorum fucceffiottes legitimas prbbabi- liter mimis habebat pcrfpedasj de quolatiusdi- cendum crit in tiu de hered. inflituendist Denique hanC tacitam contrahentium mentcm evincjx cjubque j quod a nemine in dubium vdcatum in+ venib, quin omne ms alienuni cujus nomine per* fbna unius conjugis ante matrimonium devin* 8a fuit j conjugibus communc fiat; cui con* fentaneumeftjut&omriia lucra feu bdna com- muttiafint, duminfbcictatibusitajuseft, utea- demcommodi& incbmmodi ratio fit. arg./. 10* f. dereguL juris. $. 3. Inftit, de focietate. prseferi= tim, ubi amplius confideravcris, non certi lo* ci,fed univerfarum facultatium a:s alknum effe, & tbtnmpatrimbniumimminuere regulariter, non G 3 ccrtl
|
||||||||||||||
|
aliud dcfinientis rcnunciationem: quo ipiocor-
ruit fatis iiluci afTcrtum , quo cxprcffa exigitur ftatuti renunciatio, ut illud ceffct. Scd & ultc- rius confhbit apertius, tacita quoque pa<Sa effe- 6ium fortiri contra ftatuta aliter difponentia, fal- tcm quantum ad obligationcm perfbnalem, fc- tundumantedicla, fine exprefsa renunciatione, fi concipiamus, ftatuto di&ari, inter conjugcs acquseftuum bmrtium ubkunque fitbrum five mobilium five immobilium communioncm effe, iiuptias autem flne nllis paclis dotalibus per ta- lis tcrritorii ed jure utentis fubjeftcs, puta Ant- wcrpienfes, ( ubi id obtinere fupra monitnm ) fuiflc initas. Narri uti illud expeditum eft, im- mobilia in territorio Antwerpienfl fitaipfo jure feuvi ftatuti, a conjugibus tacite tomprobati, inter conjuges communia effe ; ita ex adverfo illud quoque certitm eft , ftatuti illius cftcftus realcs ad immobilia ftante matrimonio quaefita, fitaque in tali loco, ubi fimile jus circa aequae- ftushaud vigct, non extendi: fed quia conju- ges fine pa&is dotalibus ad riuptias proccfferunt, Sc ita difpofitionem ftatuti fui domicilii tacite amplexi funt, ex vi taciti cujufdam paeti inter fe cceperunt obligati efle ad conquifita territo- rii alterius, alio jure utentis, immobilia vel in fpecie vel faltem in aeftimatiorie tommunican- cta, prout id ipfbftatuto Antv/erpknfi fupcrius allegato tit. 41. art. 5j. & 6y diferte cautum. Sic fit, ut finc fpccifica & exprefsa" ftatuti re- nunciatione per folum pa&um tacitum , cxal- terius ftatuti cbmprobatione tacita indu&um, fta- tuta reliquorum locorum vires perdant, quod demonftrandum erat. Sed & fimul ex hifce ap- paret, vefum non effc , quod bbtenditur, cx- preffam in contraftu requiri relationem ad ftatu- tum, ad id > ut ftatutum informet contra&um; quincontrafufficere, quod Antwerpienfes nul- lo pa&o dotali contrarium caverint ejus , quod ftatuto cautum eft. Qiiod fi quis hifce necdum acquiefcendum arbitretur, fedulteriusexcipiat, ipfum illud ftatiitum Antwerpienfe, & fi quod fit alitid fimile, pro fuis fubjeclis videri pepigifle, & aliorum locorum renunciafle ftatutis , dum exprcfle definivit, omnia conquifita , ubicun- quereperta, oportere communia efle, acvelin fpecie vel in fui seftimatione communicari * quo- ties lege fitus quorundam immobilium aliud circa a55" u? difpofitum eft; at nihil tale in HoIIan- dia irtvcniri cbnftitutum: refponfum habeat, id, quod ftatuto unb alteroque diferte ac falva jufti- tia cautum eft , jn reliquis ftatittis fimplicius conceptis, aut fimpliciter univerfalem commu- nionem per nuptias inducentibus, ac prsecipue in ftatuto^Hollandico, nbn fcripta aliqua lege Hollandica, fed immemoriali populi ufu in- du&o, fubaudicndumeffej dum conftat, ilkm Vulgo elTe jura condentium intentionem , ut quam longiflime ftatuti fui vim atque autoritatem extenfam velint, nec minbrem poteftatis ampli- tudinem fuis ftatutis tribui facile patiantur, quam |
||||||||||||||
|
xxni. T-i n ir.
|
||||||||||||
|
54
|
||||||||||||
|
I E.
|
||||||||||||
|
dubium cft, an non ipf lrum quoquc rcrum Ul-
trajcctifitarum intuitu a lcgcUltrajectinarcccs- furi fuiilcnt, iimodo id ipfis licuiftet, nec aper- taftatutiprohibitio omnem impediviffet in con- trarium convcntioncm. Qiiod etiam antca a me fatis expoiitum d. tit. de conftitution. Vtinctpum parte altcra, deftattuis num. 1 o. Debilius prxterca eft, quod urgetur in con-
trarium, Ukrajecti ad induccndam.pcr nnptias
communioncm rcquiri concubitum, in Hollan- '
diafolam fufficerc bcnedictionem facerdotalcm;
fi autem Ukrajectinus , prxdia poffidcns tum
Hollandica tum Ukrajectina , uxorcm Ultra-
jecti ducat, ac poft bcnedictionem in ipiis epu-
lis ante thori ingrefliim moriatur , Hollandica
quidcmpra:dia cx lcgefitusforecoinmunia, Ul-
trajectinanon itcm; adcoquc ftatutum domici-
lii non influere in contractum matrimonii quan-
tumad res alibi fitas, ncc tacito pacto ftatutis
aliorum locorum vidcri dcrogatum. Primo enim
affumitur hic, quod probandum cft, cujufque
contrarium merito dixcris & isquius & juftius
effe. Nam , qua folennitatc , quibus modis ,
contractus quifque cclebrandus fit, quando folcn-
niterinitus ac perfectus intcliigatur, exlcgelo-
ci, in quo contractus celebratur, dijudicandum
cft, nonveroex ftatutis regionis illius, ubifita'
funt res immobilcs, circa quas primario autper
confequentiam contractus verfatur ; ut dictum
d.tit. decoriflitut. Ptincipum, parteakcra, dcfla-
tutisnum.15. i Ac proinde, cumnuptia', qua'
Ukrajccti contrahuntur, non ante ,ad pioduccn-
dos ftatutarios nuptiarum cficctus (fecus in cf»
fectibus , quos nuptia? habent ajurecivili, vcl-
uti in lcgitimatione , ab intcftato, fucccffionc,
dc quibus alibi) perfccta; fint, quam ii accefferit
in thorum ingrellus; fequitur, cx^matrimonio
necdum per concubitum perfccto nullam poilc
communioncm nafci rcfpcctu prardiorum Hol-
landicorum, dum & Hollandi non aliis nuptiis
quam pcrfcctis liunc communionis eftcctumad-
fcribunt. Qticmadmodum vice verfx commu-
nia ficrent prxdia Ukrajeftina ad Hollandos in
Hollandia matrimonium contrahentcs pcrtincn-
tia, quam primum bencdiftio faccrdotalis nu-
ptias in Hollandia firmavcrit, licct concubitus
necdum fubfccutus fit: co quod Ukraje6tini per-
fecUs nuptiis hanc communionis inducendse tri-
buunt facukatem, perfecta° vcrofunt, qua?ad-
hibitisillius loci,in tuio ineuntur, folcnnibus con-
tracta. Nam&, fi fingas, in alio extra Hol-
landiam loco, in quo ctiam ftatutaria ex nuptiis
communioeft, nuptias per illius loci iubjectos
effe contractas fine ullo denunciationum publi-
carum intenventu, cum vel finc folcnnibus de-
nimciationibus publicis ibi nuptia; poffentcon-
U'ahi, vel, cum hae defiderarentur, ftatutum ta-
men loci certa pcena in omittentes propofita
contentumfit, acde cstcro nuptias nihiloininus
|
||||||||||||
|
certi loci facultates, ut ab Ulpiano fcriptum eft
fri /. fi fidi'icammi(jhm<)0. §.i.ff. dejudictis.
Nonetiam fcntentise htiic de communionc uni-
Verfali ad-rcs omncs immobiles ubicunquc fitas
extendcnda repugnat ratiocinium a fucceftioni-
bus ab inteftato petitum, in quibus fere extra
dubiumeft, immobilia rcgi lcgc fitus fui, ac tot
diverfas intelligi hereditatcs, quot locis divcrfis
alioatquc alio jure utentibus immobilia inteftati
dcfundli difperfa funt. Etcnim a difparatis male
fit illatio; cum non ita concipi pollint teftamcn-
ta tacita corum , qui intcftati moriuntur, uti qui-
dem pada. tacita eornm, qui in matrimonium iinc
cxpreflb paclo dotaliconveniunt; dum multi in-
teftati moriuntur, quibus tcftamenti condcndi
facultas ob Ktatem, prodigalitatem, furorcm,
aHaquefimiliain univerfum denegata eft; con-
traveronulli matrimonium poflunt contrahere,
niii qui etiam vcl foli,vc! muniti autoritate eorum,
quorum & autoritate nuptias incunt, pacla dotalia
aperta conciperejure valent. Addefit. de conflitu-
iwn. Vrineipum, parteakera, de ftatutisnum. 21.
ubi>ha?c dinicultas plcnius difcuffa eft. Et quia
ftatnta, caventia, conjugi fuperftiti competere
dcbere ufumfm&um in bonis defuniti, reipfa
difponunt de fucccfllonc conjugum. arg. novelU
117. cap. 5, hinc non fatis fcliciter a diffentien-
tibus adducitur; ftatutum illud, quo ufusfru&us
fuperftiti conjugi in bonis defun&i tribuitur j
«on pertincrc: ad res inunobiles alio in loco fi-
.tas, ubi talis fucceffio legkima conjugis fuperftitis
itti ufumfruclum nota non eft. 1 Nam cum jam
dictum fit, a fucccflione ab intcftato deducta arg.u-
menta non fatis ftringere, neceffc eft-, hoc quo-
que ab ufufructu petitum incfhcax efle.
Minus quoquehanc, quam tueor opinionem,
premit,quodUltrajectinimatrimonium contra-
hentes Utrajecti; cujus loci ftatuto conjugcs pro-
liibentur fibi invicem gratificari ulrra ufumfru-
ctum reciprocum, acmaritus improljs prohibetur
immobilia alienarc fine confqnfu uxoris, poilint
ramen fuprema voluntate fibi inviccm relinquere
proprietatcm plcniffimam immobilium in Hol-
landia fitorum, ac maritus talis etiam invita uxore
libcrrimamcorumfacerc alienationem,; dumlex
Hollandica tali conjugum gratilicationi, ac fa-
ciendae per maritum alienationi, nonintcrcedit;
unde cvidens videtur , Ukrajeftinos Ukraje&i
nuptias ineuntes fine pactis dotalibus non cenfe-
ri in contrahendis nuptiis fcfe conformafTe fta-
tuto Ultrajcftino, nec legibus Hollandiciscir-
ca gratificandi Sc alienandi Hcentiam derogaffe.
Gonfiderandum namquc , ftatutum Ukrajecti-
jium de gratificatione inter conjuges &immo-
bilium afienatione prohibkorium effe, ac pro-
indeita ligare, ut nec pa<5tionemincontrarium
cxpreiTam admittat, fed invitos ac reluctantes
iuse fubjiciat difpofitioni: quo fit, ut dici nc-
qucat, eos quantum ad res alibi fitas probare
|
||||||||||||
|
tacite in matrimonio ineundo voluiffe id, quod i ratas habeat ( de quo nos in pr. bujus tituli)
domkilii Ultrajcctini lcge obtinet; diimdeipfis ' ideonc diccmus 3 communioncra inductam effc
cjuantura
|
||||||||||||
|
i t q N u p W ta^! R'U" m.
|
|||||||||||||
|
D
|
|||||||||||||
|
II
|
|||||||||||||
|
R
|
|||||||||||||
|
giftratura injuiius dici poteft , aut quicquam
detrahere lcgis Ukrajedina. autoritati; utiidJa- tius a me adftruclum in tit. de tonfftt. Priucip. parte altcra deftatutisnum. 15. 86. Quod autcm in hiijus ardua; qua.ftionis
decifionedidumfuit, leges domicilii maiiticirr ca communionem univerfalem admittcndam aut reipuendam attcndi oportere ,, quia in domici- lium mariti mulier per condirionem matrimonii tranfitura cft , fallit tamen , Ci vql exprefle '{& acTum fit, vel alioquin ex circumftantiis mani- feftum , eo maritum animo efle illo tempore,, quofcedere matrimonii jungitur, ut indomici- lium uxoris fux ipfe tranieat: tunc cnimmagi$ ftatutaloci, in qucm markus pernuptiasdomi- cilium trarisfert, ciixa communionem fpeclan-. da efle, docet Lambertus Goris adverfar, tratt, 1, tap,6.mm.-j. Chaflaneus ad confuttud. £ur~ gund. rubr. 4, f. 2. in verlris, inducatu Burgundin num. 8. Parens p- m- Paulus Voet de fiafuus\fe8t 9.(dp, 2.;mm. 5> : - ■:■-!> -:,;;■;. :-■.: ': ::vj[ — $7. PJane, liinkio nuptiarum fecundumkr gem domicilii ^mariti, univcrfalis bonorum om- nium communio inter conjuges inducTa fuerit» vel etiam ex! adverib exclufa.; deinceps atiteni poft tcmporis interftitium mutata mente, con- jugcs domicilium alio tfansferarit, yeluti, ex Hol- landia vcl rcgione UltrajccTIria concedant i» Frifiain , ubi contrarii cfletLTus matrimonii ex ftatuto vigcnt, ac fola inducitijr acquafftuum communio , migratio iila per fe foia nullana poteft ckca communionem iemcl inducTam ad- ferre mutationem , fed diurabk & in novo do~ miciiio quae inducTa eft , manebitque exclufa^ qua. ab mitio cxclufa fuit. Ut enim migrario nullam pacTis dotalibus aperte concepris muta- tioncm adferre poteft, ita nec bonornm com- munioni pcr tacitam conjugum padionem fe- cundumfuperius declarata introducTiE: tum quia migratio nufpiam numeratur inter modos diflbl- vend« vel introducendae focictatis aut altefiiis conventionis ; tum , ne alioquin ab incerto migrationis cventu penderent pacTa antcnuptia- iia; neve eflct in potcftate raariri pacTa dotalia inutareetiam invita ac relucTante muliere, dum eadem invita potcft domicilium alio wansferre, utdidum th. de judiciis num. 101. Lamb. Go- ris adverfar.jraft. i. tap. i.wm.%. &fcqq. Joh. aSmdcdetif. Frijtt. libr. z.tit. 5. defm. 10* Ant. Matthaeus parcemia z, num. 66. 67. pag. mihi 87.88. 89.90» Groenewegcn ad l. 6$.ffdejsi- dkiis. Rodenburch de jure tonjugum ira&*pr**- limin. de ftdtutor. diverfit, tit. z. parte altcra» tap.4. num.,$. Abr. a Wcfel ,de cwmub: ftchth traB. i.num. 104. &feqq, Parensp.mem.Pau- lus Voet deftatutis fttt. y.tap. z. nwn. j. Qui<k quod nec cum migratione concurrens expreiTa conjugum teftatio, quod velint novi domicilii jure circa ha;c uti, femper immutationem eo»- rum, quse primitus ab initio matrimonii indu- cTa, adferrcpoteftj fedtantum iliisinlocis, in cjuibjjs
|
|||||||||||||
|
«Hantum ad immobilia in loco matrimonii con-
tracTi lita, non eifc communionem quantum ad ■prredia Hollandica , quia nuptiis talibus adhi- benda ex ! ftatuto Hollandico folennia dcfunt ? Qiiin potius, fi certiorem fequamur rationem, ftatucndum erit, nuptiis quacunque rationenon infraiTdemalieni ftatutilegkimecontracTis, ubi- que locoram cam efle vim tribuendam , quam juftis nuptiis ex ftatuto aut pacTd dotali tribui regionum fingularum comTietudofert; utitcfta- mentisexfolcnnitate Holiandica conditis vis tri- bui folet opcrandi quantunTad omncs teftato- ris res , licet ibi iltas , ubi vel alia vel major teftamentorum folennitas eft. Nenuncdicami durumillud & inhumanum futurum, liUkra- jccTinus fola Ukraje6tina habens praxlia , Ultra- jecTinam aut Hollandicam foljs pra?diis Hollan- dicis beatam UkrajccTi uxorem duceret, & in- ter nuptialis convivii feftivitatem repentina mor- te ante ingrefium in thorum akeruter periret, fponfi quidem heredes prasdiorum Hollandico- rum dimidium quafi ex lege Hollandica lucra- turos , fponfa? vcro ipfi nihil viciflim cx prsdiis ipoftfi Ukrajedrinis qua.ri, quia. ex lege Ultra- jecTina ob defcctum concubitus in UltrajecTinis fundis commuriio necdum nata cft. Si dixcris hanc duritiem a lege cfle , ac pac5tis dotalibus huic incommodo potuifle occurri; cogitandum rriT, pacTa dotalia iw cafum matrimonii perfe- €& concipi,' de eo vcro qua.ftionem nunc efle, quandd matrimonium ad effccTus cxftatutopro- ■ducendos perfecTum intelligatur; ac pmerea, ominofam nimis fore pacTionem iliam , qua, quid in cafum mortalitatis inter benedicTionem facerdotalem &r concubitum intervenicntis ob- tinere deberet, dcfiniendum foret, qualisomi- nofa pacTionis neceflkas non videbatur oppo- ncnda voto conjugum , quo diuturnurn imo perpetuum vita. confortium voverc prxfumun- tur. arg. /. tum tale 72. in pr. ff. de cottdit. & de- tnonftrat. juncT. l.i.ff deritunupt.l. i.ff.deju- te dotium. Sed 8c fecundp, fi dafetur maxime, ex matrimonio UltrajccTi per benedidTionem fa- cerdotalem eontracTo, fed necdum pcrconcubi- tum fublecutum confirmato, HoIIandica prsedia inter conjuges communicari,' UkrajecTina non item, ridndum tamen argumentum indeadver- fus communionem ad bofta ubicunquefitapor- rigendam ftringeret : cum. dici poflit, Ultra- jeeTinum quidcm legifiatorem nondum admitte- rehunc matrimonii in fuo terrkorio a fuofub- diro contracH effecTum, quia etiamnum aliquid ex requifitis deefle deprehendit, ingreffum fci~ licet in thorum conjugalem; fed quia legiflator Hollandus perfecTas pronunciat nuptias fine con- cubitu , exfola legkime adhibita facerdotali benedicTione, cum potuifle omnino ratum ha- bere hunc aftam matrimonii, tanquam jam per- fe#i, ejufque crTe<5tus in boni? fuo in terrko- rio fitis tueri ; dum in eo ad:u matriraonii fua invcnit folennia; nec ita in UltrajccTinum aia- |
|||||||||||||
|
L i*b/ XXIIfl T i t. II.
|
|||||||||
|
$6
|
|||||||||
|
farcemia 2. num. 1 t . 15.16. Abr. a Wefel de t<m»
hubialifociet.tracl. i.num. 56. 57.Matrimonium putativum quod attinet, cui fcilicet lcgitimum tale impcdimentum iubcft , ut ob id vere nul- lum fit , vcluti nimia fanguinis aut aftinitatis propinquitas, vulgo traditum invenio, tam diu inter conjugcs putativos communionem cife, quamdiu in errorc hserent ; fcientia utriufque fuperveniente, in totum evanefccre; alterutro tan- tum fciente ac callide diilimulante, totiescommu- nionem eflc, quoties ea ignoranti prodeft, non item, fi damnofa fit, idque in pcenam illius, qui impedimenti gnarus fuit. arg. /, quicontra q. C.de inc&ft. & inutil.nupt. I, fi cum dotem zi. §. ult, jf. fotuto matrimonio. Sande d. libr. 1. tit, ^.defin. 2. Matthams d.partem. z. num. 17,18. *Wefel d. traft.t.num. 53.54. Licetalioquinmatrimonium* quod nullum eft, nullos poilic eftecius produ- cere. Facitque fumrnopere pro hac fententia Marciani rcfponfum inl.ult. ff.de legatis 1,-< 90. Nataautcm pcr nuptiascommunio, iis-
dem diremtis, itcrumdiiiblvitur; niii inter, fur perftitem & defunite hercdes ioluto matrimo- nio continuetur , de qua continuatione ad ttt. folutomatrimonio. 91. Si quseras , utritm in dubio pro com-
munionc hac univerfali inter conjuges pra:fum- tio capienda fiit, nec nc ? rcfpondendum vidc- tuf, pro ea priefumcndum efle, quoties lcxdo» micilii mariti eam approbavit, adeoqtie omninc* intcr conjuges Hollandos in Hollandia matri- monium contrahentes : contra yero pro iol* communione acquseftuum pra^fumtioncm mili- tare, fi eo loci conjuges domicilium tempore nuptiarum foverint, ubi fola acquxftuum com- munio lege vel. more probata cft : cum unus- quifque in dubio intelligatur fe conformare vo- luifle ftatuto fui domiciHi in quo nuptias con- trahit vel contraxifle fingitur; & fadi quacftio fit, exclufa efle ea , qus jure municipali cauta funt: ut proinde cjus probatio aflercnti incum- bat, ubi conftiterir, quo loco in initio matri- monii conjnges fixum habucrint domicilium fuum. Jacobus Corcn obfervat, 38. num,6\.& feqq. Neoftadius de paftis antenupt.obfervat. 25. in fine. Ant. Matthseus farmnia 2. num. 62* Confer D. Joh. a Someren de jure novenar. tap. pittm. to.&cap. li.num, 3. - 92. Antequam huic de communionediicep-
tationi finis imponatur, opcra pretium fuerit, no- tabiliores quafdam in unum congererc differen- tias inter haric ftatutariam bonorum omniurn inter conjuges communionem, & illam, qua; jurc Romano fpecialiter per contraclum inibatur, uni- verfarum fortunarum focietatem. Etenim cum fo- cius univerfalis ex jure civili non plus , quarr» fuam partem ex rebus communibus alienare poifet. l.i.& ttt. tit. Cod. de commun. rerum alie- mt. nec focios reliquos promifcue, fedtantum pofitis certis diftinclionibus , ex fuis contraAi- busaut faftis obiigatos rcddere, de cjuibus tit. pre
/ |
|||||||||
|
quibusperftatuta intcr conjuges gratificatio im-
pedita non cft. Qua ratione fi Frifones con- juges , inter quos ex lege Frifica fola erat ac- quaeftuum communio, Ultrajectum migrent, ac publico fortc inftmmento profiteantur, fibi cx novi domicilii lege univcrfaletn ofnnium placere communionem, nullarum viriunv crit iila tefta- tio, perdurabitque fcla communio accjuxftuum, cjua: ex initio matrimonii originem habuit; eo coiod talis ftante raatrimonio inducenda om- niutri communio maritum aut uxorcm redderct ditiorcm , cum conjngis alterius depauperatio- rie , atqile adco incideret in prohibitam legc Ultrajectina inter conjugesgratificationem. Con- tra quam ftatueridum eflet , fi iidem conjugcs Frifones ex Frifia non Ukrajectum, fed in Hol- landiam concedentes, habkandi causa» ibidem fimilem de amplectendo ftatuto Hollandico face- rcrit declarationem , mutua praffertini fuprema veluntate: nafccretur eirim inter eos convenien- ter juri Hollandico univerfalis communio , ut- ctmque conjugum rini ex bonis alterius longe piura, quam alteri quserercntur; dumjusHoi- landicum non ita improbavit inter conjuges li- beralitatem , maxime fupremo judicio collatam aut cortrifinatam. Qu*e & non obfcure viden- tur innuere Goris , Rodenburch , Ant. Mat- thasus, & Wefei d. lociti ; xs 88. Quod fi nuptiarum initio maritusduofi-
tttul divcrfis in locis alio atque alio jure circa communionem uterttibus domicilia fovcrit , aeftimanda videtur communionis admiffio vel cxclufio ex ftatuto regionis, in craafrequentius commorari folet» rcmmquc ac fortunarum fua- rum majorempartem conftituit, utpoft Anton. Matthseum d. parcemia r. «»»«,59. aliosqueob- fervat 'Wefel de cannub. focietate d. tracl. 1. num, toy. ■ q - :;'.;■ 'r.r..-v;; 89. Sunt tamcn cafus , quibus communio
bonorum inter conjuges non nafcitur, puta, fi tninorcnnes fine parentum aut tutomm vcl agna- torum confcnfu, pro vario regionum jure, tu- torum aut cognatorum confenfum defiderante, nuptias contraxerint, & communio ipfismino- ribus feduftis damnum , feducentibus lucrum aliatura cflet, dequofupra h. t.num. 11. &feqq, Uti&, fi viduus aut vidua habens libcrosprio- risthon, ad fecunda vota tranfeat, &commu« niointcr parentem fuperftitctn ac novercam vi- tricumvc nata, Hberis prioris matrimorriinoci- tura flt, dc quo inferius /;. t. mim. rij. Non ctiamcxconcubinatu, aut pramaturo interfpon- iiim fponfamque concnbitu , nafci communio- rtem, ctfi nuptia: poft fccuts fint, fed demum <ib ipfo nuptiarum temporc , extra dubium vi- <ietuf pofitum; aun concubinatus ne apud Ro- inanos quidcm, ac ionge minus hodiernis mo- ribus, matrimonio exatquatus fit, acomnisex- tramatrimonium concubitus ad ftuprum fpeclet. Joka Sande decif, Friftc. libr. i.tit. j. dejin. s. Jacobus Coren confil. 2 6. quaft. 3. Ant. Matthsus |
|||||||||
|
.
|
|||||||||||||||||
|
D
|
|||||||||||||||||
|
R I • T U NUPTURIJ
|
|||||||||||||||||
|
M.
|
|||||||||||||||||
|
profocio num. 13. & feqq. necfocietati imputare
ca , qux luxu,alea.,aliove prodigalitatis genere diflipavit, aut alias dolo lata vel levi culpa cor- rupir,perdidit,amifit. hadeomorte 59. §. 1. ff, pro focio. ac obid obftrictus eifet eorum, qua; focietatis intuitu gefterat, rationes reddere. i, qtudam funt 9, inpr.ff. de edendo. Ex adverfb hax omnia aliter fefe habere in ftarutaria intercon- juges communione , a pragmaticis noftri tem- poris obfervatum cft; dum in Hollandia mari- tus res omhes fibi & uxori communes folus in folidum etiam fxncuxoris affenfu alienarepoteftj ' ue infuper fe fimul & uxorem etiam in- |
An prseter ingrefTum in thoruni congreffus quo-
que Venereus defideretur ? Quid, fi fponfus fe- nio, ebrietate, malisartibusimpeditus, actum concubitus exercere non pottierit? &qu« hu- jus gencris plura funt. 5>J. Qiiod fi peraiftis publicarurh denUttcia-
tionum folennibus, ac dienuptiarumcondidoj vel fakem condicendo, akeruter in contrahen- disnuptiis moras nedat, atque ita irtter moras mors akerutrius fupervenerit, veriim quidern eft , ftatutariam communionem re ipsa natam non efle, nec locum effe fa&um iis , qttx pa- <5tis dotalibus in cafummatrimoniidifToluti Cau- ta funt; eo quod haclenus neque verum matri- monium neque ullum ejus fimulacrum, feu puta-' tfvum, interceflit. Sed rie moratori aut here- dibus ejus fua rriora profit, kqtium cft, fuper- ftiti qui moram paflus eft, aut heredibus ejus, adverius moratorem aut ejus heredes in facl:um aftionem dari ad id quod intereft, moram haud interveniffe.j dum vel morator opulentior erat, & ex nuptiis communio univerfalis ftiiffet nataj vel fuperftiti qusdam ex padis dotalibus in ca~ fum matrimOnii diflbluti lucra ccflifTent, We- fel de contmb.focietdte tracl. t. num. 5 2. poft alios ibidem citatos, Moratorfane nulkvm plane lu- crum fibijure vindicaverit, cum fibi imputare debeat, quod lucri acquirendi conditionem, puta matrimoriii contracTum»haudadimpleverit. Andr. Gayl libr, z.obferv. 80.niim. 1 jJ thmed. Carpzovius defin, for. part. t. conftit. 9. de~ fin. 9. ». 5. <j, 5. Berlichius toncl praft.part,$. concl. 25. num. 38. ; . 5)<J. Porrokn , Sc quo ufque, perpactado-
talia imminui, reftringi ^ tolli mutari pofliot hi I nuptiarum effeelius, ad tit. de paclis dotalibus ; ex profefTo explicandum eft. | 97. Denique circa nuptias corum, qui Cas contrahunt in locis, qua? fubfunt focietati In- dise Occidentali.s j\ & efTecTus ex nuptiis talibus i profluentes, cautum invenio abjOrdinibusGe- j neralibus , ea fervanda effc , qux cdiclapoli- ? tico Ordinum Holiandia; anno 1 j 80. difpofita funt. Qrdre VAn regeringe in Weft~lndien ijv Ottobr, 1629. art. 59. vol, i.placit, Hollund, m- 1*45--•;'";v;'" . ' , ■ 98. Suutautemnuptisevelprimse vel fecund^,■
fub quibusfecundis & tertis & quartse & ulterio- res comprehcndi folent. l.hac edtclali 6. C,defe~ cund. nuptiis. quK omnes licita», licet mukorum matrimoniorum experientiam legitimse cujufdam intemperantix fignum nonnulli ccnfuerint. Ad has vero fecundas nuptias an & parentum con- fenfus requiratur, quoties a viduo viduave mi- norenne contrahendce funt» fupra num. 17, ex- pofitum eft. Et quamvis in plerifque efFectus. iidem, quosdc primis nuptiis recenfuimus, m fecundis quoque ac ukerioribuslocumhabeant, tamen qusdam fecundis peculiara funt, &obkl fcorfim excutienda. Etenimprimo quidemnori| protinus a diffolutis primis ad fecundas tranfitum H mulien
|
||||||||||||||||
|
vitam ex omnibus fuis contrafiibus obliga-
tam rcddere ; quin & uxori focia? per prodi- galitatcm nocere, imo in univcrfum. res corn- munes perdere luxu ac evertere ,•;. dum. nullas geftionis fuae rationes reddcre obftridus eft.: Neoftadius de patlis antenupttal. obfervat. 9. in fine. Rodcnburch dejure conjugum. tit. 1. cap. 1. num. 13. :u\ ' j .-/.;■ .; ,v,-/i /...';', 03. Circa tcmpus, ex quo hi, quos hacte-
nus reccnfui , nuptiarum effe&us incipiant lb- cum habere, variant locorum ftatuta. In Hol- landia enim ftatim a nuptiisfolenniter coram lege loci vcl in facie ecclefi£ per;, benedictio- jiem facerdotalem contraftis , etiamfi con- cubitus fubfecutus non fitf) effe&us hofce nafci. placuit; quia nuptias non cqncubkus fed con- fenfus facit. /. 30. ff dereg.juris. Qitemadrno- ijuiii etiam tunc locus effe incipit iis otrinibus,. <puein cafum matrimonii diffoluti pa&is dotali- bus cauta.funt. -Hugo Grotius manuducl. ad jurtfpr. Holl. libr. 1. cap. 5. »«/«,24. Neoftadius de paftis antenupt. obfpry. 1 5. I*5< 17. Groene- wegeri ad l. 6. ff. b. t. num. 1. 2. &adl.6 C, de donation. ante nupt.Leenwcncenf.for.parti, I, libr. .1, cap. 14. num. 5. UltrajccTi vero, ut.& in Frifia, infuper ingreffus in thorum genialetri poft nuptias folennitcr contracTas requiritur. Statutum urbis Ultrajeft. rubric. 22. art. 4. (San4 de dccif.Frtfic.libr. 2. tit, 5, defin, 1. tn ftrie. Priorem fententiam Gelris, Xranftulanisy Galr-" lis, pofteriorem Saxonibus&Hifpanisprobatam efTc, monet Groenewegen ad ~d. I. 6. ff b, t. D. Joh. a Someren de jure novercarum cap. iz^ yum, 1. Leeuwen d. loco. Parens p. mem.; Pau- l.tis Voet ^j|j ult. Inftit. de$*wa potcjiate, nufn. %\:M pleniusmukorum mores^nafratLambcr- tus Goris adverfar. trafr.i.C4p,.i. Ain. Mat- thxwparcsmia z. num. 53. * - . ?,4- ?outa autem neceffitate cqncubitus,
plures inde controvcrfia: furgunt.,/, quas orrines difcuiTas vide apud Abrah/a Wefel de tonnub . [ociet. trafl. l. num, $t. & ,feqq. ufque ad num . 52. veluti, quid jurisfit,ficpncuhitus nuptiasan- teceffcrit, iis vero contraais, fecutus non. fu? Quid, fi novi conjuges ftatim poft benediaio- nem facerdotalem thalamum anticipaverint ? Quid » ^fponfusmilesab ipfis epulis ante con- ^JSrafurrexcritad arma, ac in acicperierit? |
|||||||||||||||||
|
.7
|
||||||||||||||
|
L i ». XXIII. T i t. II.
|
||||||||||||||
|
5«
|
||||||||||||||
|
mulier ad aliud tranfierit matrimoninm, dein-^
ceps vcro prior maritus etiamnum fuperftes rc1
vertatur, licentiam ei concedendam cile , fi vd-
luerit, uxorem rccipiendi; pcena in falfos ac per^-
jurosteftes decernenda. novell. wj.cap. \\. In
BelgioFcederatojudicatum refcrt Keydanus an-
tialiumlibr. 18. Bommeliano cuidarh ante duoS
& viginti annos capto, cum reverfus conjugem
fuam alteri nuptam reperiflet, uxorem rcftituen-
dam cfle, eamque fecundum maritum defererc
compellendam. Sed poftea ab Ordinibus Gcne-
ralibus conftitutum fuit, fi toto quinquennio
nullaa de marito tanquam fuperftite novellje,in-
dicia nulla fuerint, poflc mulierem ex magiftra-
tus decreto, prsmifsa caufs cogriitione , altcri
nubere. Echtreglement van de Staten Generaat
18. Martii i6i6. art. 90. vol.2. placit. Holt.pag.
2446. quod & poftea iifdem prope verbis ab Or- ,
dinibus Zelandiae fanckum edtclo 1 g, Mattii
1666. att. 16.V0I, 5. placit. Moll.pag. 594, Adde
Lzcwjen cenf.for. part. 1. libr. i. cap. 15. num.
I2V Berlichium concluf. pracl. part. 4. concluf
28. mm, 35. & feqq. Menochium de arbitrar.
judic.libr. 2. cafuqio, num. 118. & feqq. Avum
p. mem.Gisb.Voetium politica ecclefxafticapart.
1. libr. j. tracl. i.feil. 3. cap. 4. qmft. 5. Pkne ,
fi marito priori difpliceat ad nuptam alteri uxo-:
remrevcrti, cumilla, falfis indu&a rumoribus ,
maturius quam par eft ad vota fecunda trarifiviflet,
eamque malit mariti fecundi relinqucre confortio,
recl:e defideraverit, matrirnonium prius fententia'
Judicis declarari diflbluturn, fibique concedi ad
nuptiasaliastranfeundifacultatem: Van Alphens
Papegay tit. t-van rmw attie, het fefde verbaal\
pag.mihi 60.&61. Gisb.Voetms d.loco. quaft,
^infne. .i 1 ^s -
100. Cum autem experientia docuerit, fe-
cundas nuptias prioris thori Hberis damnofas'
efle, adeo ut & matrcs vitricum fuperinducentes
pxsfumantur plerumque (utConftantinus Imp.
ak , ) novis markis non folum res filiorum,
fedetiamvitamaddidurae. /. lex qua 22. fere in
\fme C. deadmm.tutor. Scpatres, novercam in do-
": mum recipientes, credantur plerumque noverca-*
libus delinimerttis inftigationibufque corrupti t
; malignc drca fanguinem fuum judicium illaturi,
I fecundum Gajum in /. non eft emmq.ff de inoffi-
c'wf.teftament9i {Creyiftit inquit Senecaincon-
folationead Helviam cap. 1. creiifti fubnoverca |
quamtuquidetiiofym ebfequio &pietate, quanta ve$
inflia confpici potefti matrem jieri coegifti: nulli
tanunnonmagnO cmftitit & bonanoverca ) hinc
per leges Romarias & mores hbdiernos liberis
pribtis niatrimonii adverfus bujufcemodi immi-
nentia mala triftia profpeclum fuit: ac primo ■•
quidetn id ufu nbftro & aliarum gentium indii-
c1:um ac comprbbatum eft , per parentem acf
fecunda vota tranfiturum oportere liberis ex an-
teriorematrimonioqu3?fitis aflignari bonaparen-
tis prsedefuncT-i, aut eoram loco certampecuni«
<&m'mt} '^-- w »e *■£■ avax&i
'T ' ' i/
|
||||||||||||||
|
mulier impune faek, fed per annum ruc~tus te~
netur expe&are ; licct medio tempore eam fpon- jpim fuifle, non noceat; nec vir uxorem elugere compellatur. /. uxoresy.l. io.ff.de hisqui not. in- fajn. Quod fi praemature quis viduam duxerit, autducenti autdritafcem accommodaverit fciens aut juriserrore, infamiseft. I. i.l. liberorum u. $., i.& feqq. L n. lii$, ff.dehisquingt.infam. fieut & ipfa, qua: immature nupfit. I. i. C.de fetundis nuptiis. Praster quam infamis pcenam plures alias recenfentur ind. I. i.C.de fecundis nu- ptiis. Ac pceriis hifce contenta lexRomana, nec miptias prariiaturas irritas habet nec refcindi ju- bet j verumpotiuslegitimasappeliat. novell. 3*). cap. z. poft. med. Sed uti jure Canonico harc poena infamia; fublata eik.cap.ult.extra.defecundis nuptiis. ita quoqiie noftris & aliorum pkrorumque mo- ribushic ad elugendum annusnonfervatur, per- miflumque viduabus maturius ad alia vota tranfi- re fine metu infamiae & aliarum pcenarum, quae fcftinatis nuptiis fecundis funtprppofitae; fimo- do tanto expedent temporis fpatio, quo confta- m poteft, non metuendam effe fanguinis con- fuftprieni: quainreuti multum valetarbitrium eorura,quibuscaufas matrimoniales demandata: fiint, ita fere expedkum eft, hbn ultra fex men- fesaraorteprimi mariti viduam a nuptiis fecun- tjisrepellciidamefle » fi ex maritso priore pra- gtians hon fit. Echtreglement van de Staten Gene- raal i8, Martii 1656. art. ^t.ml t.placit.Holl. pag. 2440. Appendix decifiomirri poft refponfa Jurifc. Uoll. part. 3. vol. 1. pAg.%. JacobusCo- ren confil. 11. Groenewegen adl. 1. C. defecun- diswptiis. Leeuweri cenfura forenf part. i.libr. i.cap. 13. num, 27. 28. Parens p. mem. Pauius Voctad$. 11. Inftif.denuptiismtnt. 3. Quidju- ris fit j quidque praefuniendum, fiobniihis fe- ftinatasfecundas nuptias haud fatis conftet, utram paritus edkus ex primo an ex fecundo marito con- ceptusfit, diclum tit. de hisquifuiv4atieniju- 7ufttnt,mim.$: 95>. Quodfimarkusabfit, ac certunvfit, enm
yivere, nuilo raodo uxori ejus liberam eft alteri 1 rjubere, quoties jtisfta abfenti32 caufa eft» veluti expeditip rnilitaris, Jketnec Jiteras necrefpon- fum aliquod a fuo marito recepcrit. noyell.i 17. %ap. 11. in pr. Sin dubium, an vivat, necne; Sn «o quidem, qui ab hoftibus captus fuit, aj JaftihianocQhftituturri eft,ipoft qukquennii fpa- ttum fine peoCulo mulierem ad aJia pofle vota jfranfire. novell. iz. cap. 7. iniisveco, qui in ^xhcditione verfahtes, atr hoftibus capti non fimt, expecTiandiim omnino efle reditum, nec Hxfiffibus eonum nuptias alias permittendas efle, miftde marki morte jurato deponantchartularii iilins nuraeri, in qub militavit, & interhorum tjeftirnonium ac fecundas mulieris «uptias anni J^atiam interccflerit: his enim non obfervatis, Sc ipfiim & fecundutn maritum adukerii poenis |»lc<3;i debcre; isd &, fihaaxirne bi§ obfervatis |
||||||||||||||
|
.!'*
|
||||||||||||||
|
a i•■t. 0 N u v t i a r u m.
|
|||||||||||
|
D
|
|||||||||||
|
»
|
|||||||||||
|
tri donatums , filia: dotem dedit. t. profectiiis
$. §. quod fi quis 2. ff. de jure dot. ac denique pater adrogator filio impubcri adrogato fubfti- tuere poflit non tantum refpcdu rerum a fc ad impuberem devplutarum , fed & earum intui- tu, qux impubcri patris adrogatoris occafidne feu beneficio quaefltse funt. /. fed ft plures 10. §. in adrogato 6. in fne ff. de vulg. <T pupitl. fub* fiit. Quia tamcn ha:c omnia tantum cxjurisin- terpretatione ac fi&ione pi'o talibits habentur, fed re ipsa nunquam patris fuerunt , adeoque nec conjugis defundi fuiffe dici poffunt j quse tantum ejus occafione conjugi fupcvftiti obve- ncrunt; atque infuper pcence (qualis & h«c cft) in dubio interpretatione molliendse-potius quam dxafpcrandse funt. /. pen. ff. de potnis. arg. ti cum quidam 19. in fine jf. 4e liberis & poftbu- tnts. nontuto fatis fine lege aperta talemddmi- feris pcens fecundis nupttis propofitx cxten- fionem. Ant. Faber Cod. libr. %. tit.^idefn.i. Chaffancus ai confttetud. Btirgundk rtthric. 7. drt. 7. num: 2. Sed &, fi qua? citra ullam con- jugis defuftdi vel defunclae munificentiam ex mera Iegis difpofitione ex bonis ejus ad conju- gem fuperftitem delata fuerint, ea fub difpofi- tione d. I. 3. & 5, C. de ficundis nuptiis haud comprehendi, vcl inde manifeftum eft , quod Imperator in 4. /.3. poft enumeratos varios fpe- ciales acquifitionistitulos, tandemomnia, quse reverti ad libcros prioris thori debebant quan- tum ad proprictatem, generali defihitione com- plexurtis, ait liberis refervanda cflc, qua uxo- res ctijtislibct muntfica liberalitatis prxttiio e% U'¥ nis priorum maritormn fuerint affecuU ; munifi- ca vero liberalitas non eft , quam non volun- tate ac beneficio conjugis, fed legis , conjux fuperftcs ti. defuncli bonis captt. D. joh.i Somercn dejmemvercarumcap. ij.num, j. 102. Altera fecundarum nuptiarum pcena
I priori non abfimilis, in cb eft,quod quicquid con- jux^ fccunda votd amplcclens percepit exfucces- fione liberorum pfioris matrimonii ab intc- ftato, quod a parente eorum prsdefunclo pro- fecium erat, ejus proprietatem fervare teneatuf arqualiter reliquis liberis ex priorc conjugioge-*' nitis. d. I. fcemina 3. §. r. juncT:. mtb. ex te-> fiamento C. dt fettindis nupitis. mVell. 22. cap. 46. §• 1. t. Secus, d vel ex teftamento libc- rorum primi thori rc!ic% fuekint parenti fupcr- ftiti res a praedefundo parente ad eos delatae; ( abrogata. haclenus d. legis tertid , etiam tefta- mento relicla continentis, difpofttione ) vel ah inteftato res tales, quae liberis prioris matrimo- nii nori a parente prardefuneto, fed aliunde, quiii & ab ipfo avo patefnovelmaternoparentispje- defunfti, fuerant acqttifita:: qirippe quarum ple- nam proprietatem ftperftesfibiacquiritacfervai feeundum lcgis difpofitionem , aut defen&ft fobolis voluntatem. i. tioveUd 21. cap. $6. §. 1, & feqq. D. Somercn de fure wvefcar, d. up. 1 $: mm. 3, Welelrfrf mdl* tmfHt. vltrajtS. ', H z art. |
|||||||||||
|
quantitatcm ccrtafve res, per quandam fpeciem
transadionis. Hugo Grotius manudutt. adju. rifpr. Holl. libr. i. cap. 9. num. 6. 7. Ufque adeo, ut Amftciodamenfes, Zutphanienfes, Ve- lavi, Medioburgenfcs, Daventrienfes, non ali- ter nuptias fccundas conjugi fuperftiti pcrmit- tant, quam ft docuerit , talem bonorum aiTi- gnationem a fe jam fa<5hm effc. Quod & cau- tum cditfto matrimoniali Ordinum Generalium 18. Martii I656. #&£j« voi.x. pkctt. Holl.pag. 2440. Sed Ultrajedti & aliis in locis non tam rigide exigi folet. Abrah. a Wefel de connttb. (ocietate tract. 2. cap. 4. num. 73-74- Fithsc bonorum affignatio per parentem fuperftitcm vel fimpliciter in Hollandia, vel etiam adjc&a padione de futura fucceffione in ilia bona affi- gnata, ut nempe libcris morientibus ea devol- vantur vel ex jure Aefdomico vel cx jure Sca- binico, uti id latius cum variis quxflionibus indenatis a me tra&atum tit. famii. ercifcunds. mm. 29. 101. Sed & fecundo varise poense ingratiam
libcrorumprimi matrimonii inductse funtadver- fus eos eafvc, qui qusve matrimonium aliud, viduitate reli&i, fequuntur. Neque enim in- tercft , utrum pater an mater fecundas nuptias contrahat, ut pcena? pleraeque in fequentibus recenfendae locum habeant j tum quia eadem ra- tio in utroque fexu in plerifque militat ; turn quiajuftinianusjuftum & aequum cenfuit, non majores pcenas adverfus mulieres , quam con- tra viros, ad fecunda vota tranfeuntes, induci. mvell. 2. cap. 3. /. generaliter 5. C. de fecundk nuptiis. Andr. Gayl libr. 2. obfervat. 98. San- dcdecif Frif. libr. 2. tit. 3. deftn. z. D. Some- ren de jure novercar. cap. 13. num. 1. poftplu- res alios ab iis adduclos. Inter has prima eft, quod binubus aut binuba amittit proprietatem reliclorum fibi a priore conjuge, ceffuram sequa- liter libcris prioris thori , non arbitrio binubi aut binuba: uni ex his affignandam , folumque retineat ufumfrudtum , quamdiu fuperftes fue- rit, five hsec ex titulofponfalitiselargitatis,five pacti dotalis , five nuptialis foknnitatis , atit mortis causa donationis, vcl jure inftitutionis aut lcgati aut fideicommiffi, aut alterius cujuflibet munificje liberaiitatis, quseflta fuerintx /. faitti- »<* 3. pr. & autb. lucrum boc. I. generalitet 5. C.de fecund.nuptiis. novell. %. cap. 2. novell.it. cap,$i. abrogata quantum ad ummfrucmmdis- pofitione legis unic& c. fx fecundo nupfertt , per d. mv. 22. c. 32. & aiubenticam d. legi mica fubjunaam. Quod fi non ab ipfocon- juge prxdefunclo , fed ab extraneo, occafione tarnen conjugis pradcfun&i, quid fuperftitiac- quifitum fit, ratlone proprietatis ad liberos prio- ris matrimonii non reverti, verius eft: licet enim id, quod ex patris occafione profeclum eft, profeftitii peculii nomine comprehenda- tur. pr. Inftit. per qttas perfinas cuiquc acqmti- tur. Sc profe&itia.dos fit ctiam, cum quis pa» |
|||||||||||
|
ifjium XXIII. T f t| II.
|
|||||||||||
|
6<z
|
|||||||||||
|
,M
|
|||||||||||
|
art, \r.;H«W., Ij.he? feqq. &num, j6, Sande
decif Frific. iibr. Zi-Mt. 3. defin, 3, Quin &, ll npn ■ immediate-a.parenre przedefundo bona Ijbcris pnoris matrimonii quseiita fuerint , fed vcl eoium tantum occafione vel: pradefuncu par^ntis occafione, vel per intcrvcnicntem aliam perfonam, magls cft, ut parens fuperftes , 3i- hqrjs in ea fuccedens ab inteftato, pleniffimam corum proprietatcm etiam poft nuptias fecundas con,traci:as fibi retineat: veluti",, fi ex fruftibus ac reditibus ex patrimonio parentis prsedelun-- cjjredaclis, acipoft alimcnta,inde perccpta re~ fiduis, prsedia comparata tinti, aut annui rcdi- tus novi emti , vel res alia? cPmparata?; aut ii prppter csedcm parentis liberis prioris thoripc- cuniaria quantkaspcr homicidam fbluta fit ; vel ex jcontinuata poft pbitum unius parentis com- munione ftatutaria cutn parente fupctftitc H- beris aliquid qusefitum fuerk; vel:etiam inca~; fu trium liberorum prioris thori unus moriens rc- liquos dups.fuperftites hcredes habeat, ac dein aiter quoquc in fata concedat. Cum enim ip- fi frucius ac reditus-patrimbnii parentis prsedc- fitncli nunquam -fuerint defuncii pfoprii, lon- geque minus .quse; inde fuerunt emtse res; & pccuhijr a pcrcuiro|re,-paren,tJs n,urner!jta 1 filiis, ftequc patri unquam fuerk;debka ,:,;peque ad, filios tanquam patris hercdes pqcveniat , utl diclum tit, familUercifc. num. 7. ittinec ea , qux ex continuata ac quodammpdo cum libc- i:is rcnovata focictajte ac communione liberis de-; mumpoft obitum parentis pbvenkmt; acdeni- que, quse, frater fecundus a primo accepit jure fucceffionis,, npn amplius paterna fed fratema fucrint, adcoque non patris fed fratris prade- fun<5ti bcneficio ad fratrcm fecundum devoluta fitit; nihil vctat, quo minus parcns fuperftes in hsec , velut- non a patrc fed -aliunde quselita, pletio jure fucccdat; pr£efertim, fi cpniideres, pcenas, ut ante diclum, intcrpretatione mol- licndas effe, i. I. pen. ff. de p&nis. atque. etiam alios, qui fefc reddidcrunt faclo aliquo indignos fucccilione alicujus , vcluti Titii,, pofle tamen rcnirc ad hereditatem ejus, qui Titio hercs fuit, & ita cum rcliqua fubftantia etiam totam cape- rcTitii hereditatcm, ,quia npn principaliter, fed tauuim pcr cpnfcqucntiam, ad Titij hercditatem acccdunt. /. spojl legAtum %. §, qui accufavit 7, & 8. /. qui Titii 7. ff, de bii quik-ut indignts, deniquc &;eum, qui rcnunciavit hereditati pa- tcrna? vcl maternae, «on ideo intelligi rcnuncialfc ^ereditati fratenx.2;,;.licct fratcrna^ etiam patcr-. nainclufafitjfratriex aditipne qusefita.- Caftil- lo Sotomajor de ttfufruttu cap. t. nunt- ? 7. &- fiunj. 60. & feqq. Cujacius ad.novell. 22. pag. ( mibi) 5 76, inpr. Zociiusai Pand, h.t.num, 2 i. in fine. D. Spmeren de }ure:, novercarum cap, 13. num. z. Wefel ad novettas, conftit. Ultrajeft, art. ,i 1. num., 19. & 20. 21,1$. ibique plures cita- tijfF de connub. facict. traft. i,cap.^..num.^j. ,,IP3, Et quaravis legitima, paienlibus ex jure |
|||||||||||
|
Romano fit dchika-, ncc ca privahdus' m con-
jux binubus •'■ quantum ad bona- libcrorum, noh a parente demncb fed aliunde profcci:a, tamcn. qtuntum ad ea , quse immcdiatc a prat-^ defunclo parcntc ad libcrosproceflerunt, atquc ka fubjaccnt difpoiitioni d. legis. 3. §. 1, pa- rcntcm fupcrftitem ctiam ipiius le.^itima* talium rerum folum ufumfmdum, non item proprie- titem habiturum ,: juris ratip manifefte di&at, dum legitima cft poftlo poitionis ab inteftato debitse , portioverorerum a parcnte prsemor- tuo ad liberos primi.thorfdevolutarum, ad fu- perftitem jurc. .iucccifionis intcftatse tantum 4e- fertur ratione-ufusfruCms, nOn itcm proprieta-^ j tis intuitu; acproindc confequens cit, fub le- gitima parenti fuperftiti binubo dcbita , non ptoprietatcm ,; quippe ab intcftato hattddebU tam■", fed ufumfrucium folum comprehcndi pos- fc;d;Nec re£ie;exceperis,= fuperftitem parentemJ binubum.non in folomfufructu ,; ied etiam in proprietatc rcrum talium fucccdere liberis prio- ris; thori, ac taimim eiintcrdicialienandifacul- tatem , tpamdiu alii matrimonii prioris liberi in vivis funt. Sive enim dicas, fupcrftitcm binubum'- in proprietate 1 hbn .fuccedere, quamdiu primi tliori prolesnm$£ipi£mQ contra aiferas,,, illum' fucccdere in proprjetatem ; fed nullum habere aut exercere'praprietatis, fed foliusufusfrudus- eftecTtum, quamdiu .prioris tiiori fobolcs fuper-- ftes eft, in verbis luditur , re ipsa interim con-i jux.binubus nil prseter ufusfruclus emolumen- tumfentit,,nec unquam ultra quid habiturus eft, quamdiu exiftunt > liberi , ini quorum utilita- . tem-hsec fecundarum nupttarum pcena indu- (fta fuk, Unde &in /. generaliter y. c. de fe~ curtd. nuptiii Imperator.cs. ajunt, dominium au- '. tem rerum , qu<t Hberis per bujus legis , vel pr&~ teritarum conftitutionum autoritatem fervantur, ad liberos pertinere decernimus. Quse fanc verba apertiora funt , quam ut ipil conjngi binubo dominium afferatur, Confcr varie fentientes. Eachineum cotitroverfiar. ,libr, 3. cap. 73. D. Johanncm a Sometcn de jure novercar. cap. 13.. ««w.4. Abr. a Wcfelad novellas conftitut. Ultra- jecl. d. artic. 11. num. 70. &feqq . . - ., rn 104. Quibus autem in cafibus ademta eft con- jugi binubo vel binubse proprictas fccundum jam ■ cxpofita, cedit ea aequaliter liberis prioris thorij1 adep ut conjux binubus non po ffit .ex jurc no- viffimo per difpofitionemfuamgratificariuniai-» terivecx prioris matrimonif liberis quantum atl: proprietatem eorum, quse a eonj uge*prxdefun- do profecla funt; licet id anteribri jureeiper-. miffum cffct; nam eum omnes liberi #qualiter; lxfi' fint , fas quoque fuit, eos hujus peenat: xqualiter participes eife, & sequale laefionis fo-> latittm fentke. d.rl.famin<£ ?. C. de fecund. nup- tiis. juncl:. autbent. lucrum boc C. eod. tit. no- vell. z2.cap.25, Si tamcn non fecundas,;fe& tettias quartafye nuptias contradas ponas, nonr >pjiinia a prioribus prpfcfta cortjugibus, autex in-; teftatd
|
|||||||||||
|
D E ; R U T U N:0:P T I; A R U M.
|
||||||||||
|
6i
|
||||||||||
|
dus , adeo ut hi quodam reprasfcntationis jure
ad proprictatem fupcrftiti binubo ademtam ve« niant , tantum habituri , quantttm corum pa- rens, fl vixiiTet. d. novelU zz. eap, z6. §. 1. /, cum apertijfmie 10. in med. C. de fecund. ntt~ ptiis. Myniingerus d.cent. ^.obferv i^.num. 4. Quod fi unus ex libcris primi thori moriatur, nullis relidis ex fe defccndcntibus, utrumtunc ad; heredes extrancos pccna: hujus perfcqucndx poteftatem tranfmittat , inccrtum cft. Vivo fmc parcntc binubo fi mors filii primi thori in^ tervenerit, non magis hujus ^0211^ fcu proprie- tatispcrfecutipttem §4 cxtrancos tranfmifcrit fuc- ceflbrcs , quam: legatarius legati conditionalis fpcm , fi pcndentc conditionc: in iatj concc- . dat; de quo ad tit. quando dies legat. cedat. Non minus enim fufpcnfa cft hujus peenae per- fcctttio cx conditione incerta , fi nempc liberi parenti binubo fupcrftites fmt,'qiiamcx inccr- to pendct eventu kgatum fub condirione datum; dum non nifi def/incto parente binubo liberis vindicanda: proprictatis copia per lcgcsfacTacft. d../. generaltter 5. /« medio principii C. de fecund. nuptiis. Atquehinc ctiam dc alicnata per binti- bum proprietatc .talium rcrum Imperator in nov. '■ 2. cap. 2. & noy. n.. cap. 24. & cap. 16. inftne princ. ait, alienationem interim in fufpcnfo efle.:. : co ,fcre modo, quo & dc rcbus fidcicommiffo conditionali pbnoxiis, 8c pcndcnte conditione' alienatis, definitio conccpta cff;'«/. ult. $. fm au- tem 3. C. commun. de legatis. Hodicrna ad l. bac ediclali C. de fecund. nuptiis quajt. 46. num. 29.^30. Contravcro, fi mortttodemumpa- rcnte binubo libcriprimi matrimonii fato fmfc gantur. Cumcnim jam ipfis illis libcris vindi- candipotcftas pcr binubi mortcm natafit, con- fcqucns eft , ut jus illud proprictatis & vindi- candi facultatcm in quofcunque tranfmittantfuc-< ccilbrcs; co. modo , quo & pctitio legatt tranfit,. : ubi viyq legatario conditiocxftitit; nccnonper- fccutio quarts Divi Tii, ubi impubes adrogatus patri adrogatorifupcrvixit, & dcccilit, antc- quamci qiprta folutacffct. /. fx&drogator iz, jf» de adoption. Et dc hoc cafu , quo liberi pofT obitum parcntis binubi adhuc fupeiftitcs funt, apcipicnda yidentitr, eoque reftringcnd.a, qujc fjmplicitcr de liberorum| heredibus& fucccflpri-! bus alienatorum vindicationcm habentibus Impc- rator proponit in d. nov. zi. cap. 24. Confer Hodiernara ad l.bac edittali 6. C. de fecundts nupt. qu&ft. 46. Abr. a Wefel ad novellas conjtit. Uhraje£t, art. ii.num. 113. &feqq* 107. Illudutiquc, uti in,prxcedente numc-
rofuppofttum, itaquoque expeditumcft, Ifbe- ris omnibus prioris thoiji vivo .binubo patrc.vel. matrc pra:morientibus , ceffare utramquc lianc. pcenam, ac in rebus a priorc con|uge dirccio vci exfuccefTioneintcftata libcrorum primi thoriad binubum delatis, plcnifTimam binubo vcl binubx* falvam effe alicnandi Ttcukatcm, ratafque ctiam > mancre alienationcs, vivis prioris.. matrimonii H 3 " iibcvls |
||||||||||
|
«rftata libcrontm fucccffione. ad fuperftitem dc-
voliitn promifcue omnibus priorum nuptiarum Jlbcris applicanda funt; fcd unaquxque fobolcs ad proprii fui parentis propriive fratris patrimo- •4iium, quod iuperfliti ceiTerat parenti, & ob re- pctitas ab eo nuptias anteriorum nuptiarum pro- scnici fervandum fuit, veniredebet. noveU. 22. •cap. ly.inpr. in:* rAki^ no/1 ■{■-.&,-j '• ■■ ,ui 105. DccjEtero, nonintcreft, titrum libe^ ri prioris matrimonii parcnti. praxkiuncio bere- des extiterint an vero ab ejus ahftinuerint he- reditatc, legato dato contenti, velctiamfecun- dum quorundam mores filia: , accepta dote, ulteriori renunciavcrint parcntum iucceffioni ,• ■vcl ftatuto exclufae fint ; eo quod fucceffio, quce ex teftamerito defertur , longe diftat ab siis, qusE lcgis bencficio conjagi binubo in pce-? riam ademta , liberis prioris thori cedere juffa ■funt: dummodo non. fucrint. obyjuftamingrati* tudinis cauiam aparenris pradefuncii fucceilione •exclufi. noveU. 22. cap. 2$. §■; tmh cum aper- tijfime lo. & autb. h&res G.Ae fecundis nuptits. Mynfingerus cent. 5. obfervat. z\i numz. Andr. Gayl Itbr. z.. obferv. 98. num.ji to. Ghopr-. pinusad leges Andiumiibr. 3. cap.i.tit, 1. num.B. -"Wefcl ad novellas conftit., Vltrajeil. 4. art. ii; num. iii..& ult. Si tamcn libertprimi thori ipfi parcnti binubo vel binubse heredes. extiterint, magis eft,. ut,pro ea parte, qua ei hcrcdes funt, ■vindicare ncqucant ab extraneo poileilore res a parcnte fuo prxdefuncio ad parcntem ultimo iuperftitem ac binubum profecias, & ab eoin cxtraneum ahenatas: cum certi juris fit, here- dcs pro ca parte, qua heredcs funt , de rcbus alicnis pcr dcfunctum alienatis obligari, •& quos de evicrione tenct aciio , eofdem longe magis exceptione rei vcnditac ac traditse repellendos cife.- tit.ff de exceptione rei vend. & tradita.L cuma maire 14. C. derei vindicat. Abr, a Wcfel rf</»0- vellas conjiit. Vltrajeii. art. ;l 1. Mnti.i 1.0. 11 li qui tamcn ibidem nimis gcneralitcr,- atqueadeo imprudcntius fcripfit, «0» aitter per\iberos vtndi- itirt pojferem»quam cum beredes parentisnon exti-, terint. Etcnim fi vel cx partibus insequalibus heredes fint, vcl una cum ipiis ■ liberis extranei quoque velliberi alterius thori, quibus h^cnon. ccdunt, inftituti inveniantur:, ratio;nulla cft, cur nonfakem cx rcbus a fuo pareote.pr£edefuncTo ad binubum delatis, ac ab;eo alieiiatis ,• eam ter- tio pofrcffori avocarcnt partcm, qusc hcreditariani. excedit portionem. Finge, primi matrimonii trcs cffe libcros, parenti vero binubo ex repetitis nuptiistrcs alioseffe natos, hofque fcx aequa-,. literabeoinftitutos; nihil utiquc ioberit, .quo minusfextam rci alicnataE partcm vindicetunus- quifquclibcrorum primithori,| dura fmgulinpn protcrtiaparte, qux fmguiisexvre alienatace-; dere debet, fed tantum pro fexd, alienanti he- redcsfiint. ;. ,. .. . , / . io5: Similiter, parum refcrt , num liberi
prioris matrirnonii -fint primi arj ulterioris gra- |
||||||||||
|
- '"-'v*
|
||||||||||
|
i
|
||||||||||||
|
h *B| XXIII* T i T. II.
|
||||||||||||
|
Joh. a Sorneren de jttre noveuarum cap, 13. num.
4. inpne, 11 o. Tertia nuptiaram fecuridarum pcena eft,
quod binubus aut binuba ( parcm enim quan- tumad hanc quoque pcenam binubi ac binubae conditioncm efle , probabilius , fimulqite frc- qucritius receptum eft. Sande deiif Frifie. libr, z. tit. 3. depn. z.) Non poffit conjugi fecundo vcl fecundse plus donare a6tu intcr vivos, vei u!ti- raa relinquere voluntate , quam uni ex libcris prioris matrimonii, cui minimum relictum eft ; &, fi plus datum fuerit, hoc ^totum auferridc- beat,ac sequaliter (non item pro rata parte qua pct parentem binubum inftituti funt, cum iequaiis omriibus per nuptias fecurtdas injuria fac5ta intel*- Iigatur ) applicari folis prioris tkori Iiberis, non tamcn ingratis; uti nec illis, qui ex rtoviffimo matrimonio procrcati funt. l.hAc ediUali 6. €. de fecundis mptiis. novett. zz, cnp. 27 ( abix^ gata difpofitione /. 9. C. eod. ut. qus omnl- bus tum primi tum fecundi matrimonii liberis oequaiiter addicebat ea , quae conjugi fccundat,, tartquam ultra modum data , adimenda erant) nec denique ipfifecundaJ conjugi pro porttonc vi- rili. arg. d. I. 6. C. de fecund, nupt. & d. novsU. zi.cap, zj.wmed. In quo portio fiiialisfecun- daeconjugis a liberorumportionediverfaeft, nt notat Fachineus contraverf. iibr. 3. cap. 69. Addc Neoftadium de paclis antenupt. obferv. 4. inmtit inftne. Quodfinon foli filiiprioristhori, ve- rum etiam ex filiis prxmortuis nepptcs fint, hos jurereprKfentationistantam ex ademtis noviilimo conjugi portionem percipcnc placuit, quantam parens ifttermedius prxdefundushabuiflet, fivl- xiftet. d. novell. zz. cap. Zf.&if. Sed &, fi Ibli cx primis nuptiis nepotes fuperfint , pce- 114E huic ita locus crit, ut , quod fupra tno- dum reli<ftum apparet, non viritim fed in ftir» pes divifum , nepotibus cedat eo modo » quo & ab inteftato ad avitam veniunt hcredita* tem. arg. d. novelt, iz cap. zj. L in qmn bus 7. I. ft quis prioris B. C. de fcctmdis nnptm. Plane, fi non fecundas , fed tertias aut quartas nuptias quis cOritraxerit, & quartse conjugi quiti contra iententiam d. legis 6. dbnatum ant rcli- dum voluerit, quicquid ita conjugi quartje adem- tum fuerit tanquam neque datum neque reli6tum, Minteromaes non primi tantum fed&fecundi tertiique matrimoriii liberos «qUaliter dividen- dum erit; cum iequaliter his omnibus per quartun* Gonjugium i*fio illata fit; adeoque generaliter acquiretur liberis omnibus prater cos, qui ex pbftremb matrimonio feu ex ipfo conjuge ni- mium horibrato nati funt; quod non obfcure pracipere videtuf Imperator, dumnon/jWwifedi geiieralius prwis matrimomi mentionem habens, conftituit, fiexpriore matrimonie procreatis libt~ rispater matetv* ad femnda vel tmia aut ttlitrm repetiti matrimonii vota migraverit, mn ftt ei #- cmia &c 4.1. 6. in p. C. d$ fecund. mpnis. Quibus fimilkGradunturin^. mvdi. zx%CAf.z$. ubj
|
||||||||||||
|
liberis factas. ttovett. 1. cap. 2, mvell. zi. tfrfp. i#.
iiA.fccntinx j. §. i. In fme C. de fectindisnuptiis. Diverfum cffet, fi binubus autbiriuba, morte tonjugis fupefihducti Vel ftipcrindu6t;e fuperve- fiiente1, ad viduitatetri kerum redigatuf. Quam- vis Crtim boc quoqUe cafri poefds hafce ceffare; contcndat Abrali. 1 Wefei ad novcttas cohftit.Vk tiajett. art. 11. nUni. 30. &feqq. f efellens Me^ nochiufn cbhtfa feritientem libt. j. cohftt. 278; fa- rnen debilior ejiis afgurneritatio eft , cum ait, pceriae rationerh eflc fecundum matrimonium; hoc autem viduitite fuperveniente fublaturii effe; ac proinde fitblatatri quoqtte efle cattfam, qua? legiflatorern movit ad pcenam fecundas nuptias coritrahentibus imponendatn. Etenim vera poe- narurri harum ratio non in ipfo fecurido matrimo- nio eft, fed, titi a me ante eft expofitttm, in in- juria ac prsejudicio graviore, quod plerumque H- Dcris prioris matrimottii per fuperinduftionem vitrici aut noverca? genefatUr; Cittrique ha*c dam- ria ac prirjudicia non ccflent in uhiverfum, ied & jpbft repctitafri parentis birtubi viduitatem perdttrent, eonfcquens eft , ex ribVa viduitate rion eflc fublatam rationem , quac pcenas tales fecuhdis nuptiis proponi fiiafit Eoque facit, qubd alibi adftruitur, rtiatrem ad fecunda vbta tranteuntein, & ita a tutela legitima expulfam , ribtt efle fttrfiis admittendam ad adminiftratio- nerri tutelar libcrorum primi thoti, ubi vidua fa- m eft.
108. Qho auterrt modo parertS bintibus aut
blrtubacaveredebeat liberis ptibfis thbridepro- prietate mbbilirtm; aut eo nori cavettte, quid tunc circa iila botta liberis permittendum fit, ac de quo per cbs cavendum; qiiid denique , fi nec parens binubus nec prioris thori liberi cautio- riem prarftent , exponit aperte Impefator in /. hh ediBaii 6. §. t, G. de fecundU nuptiU, ac ple- rtius exfequitur Abr. a. ^ekXadnonUds conftit. tflrraject. d. art.n. num. $%.& feqq. adnttm. ioj>. Porrb difpofitionem d. I $, & 5. C.
de ftcundis mptiis. ac authenticarum ibi fub- jrinclartim etiamrium in Hollandia obfervari, & erfechim fbrtire debere pcenas ibidcm propb- iltas, decreturri. refert autor appendicis decilio- niim, poftRefpohfa Jurifc. HoH. part. 3. vot. *. f<t%, 8. & docet Groeriewegen kdd.l,$.C. ie fuund. nuptiis, vartas addens limitationes excom- muriiore DodtofUm vetefum opinionc; quibus tamen omnibus riott elfe deferendum , patebit cx iis , quse iri firie htifus tituli dicettda eruttt. mtrajedi quoque maxima ex parte hje pcehse etimrium fervaritur, imo per ribvellam decifio- riemlJitrajedtittam aniti x&fy.att. 11.confirma- t^itirit; eb excerito, qubd ibibinubus autbinuba tttiricrit, quicquid ex paclis dptalibus ipfis quaefi- tum efii, uti Bc aorium matutinttm; qubdqrie legi- tima tota pareriti binubo falva eft; fecuttdum ver- btaapertirf. drtidM tt. & ibi notata ab Abrah. a ^dtlntm. 7tt&ferfj. &nm. to. &fefl. D. |
||||||||||||
|
■ '
|
||||||||||||
|
II i
|
||||||||||||
|
D E . K I T U N
ubrlucra talia ddfilios omnes ex prioribus nuptiis
dicuntur vcnire. ■ Hodierna adl. hac edittali. 6. C. d£. fecmidis nuptiis.quaft.4.0. Abr. a Wcfel ad noyellas conftit. UUrajefl. art. 1 o. num. 74. iii. Licefc autcmid, quod conjugi fecundo
vel fecunda? ademtum, tanquam fupra modum da- tum vel legatum, & ita prioris matrimonii liberis acquifitum eft, ipfis in legitimam haud impu- tandum fit , (ut ti&amtit. de inoff. tcftamcnto) tamen fi parejis binubus uni ex liberis prioris ma- trimonii minus rcliquerit quam legit;mam, pla- cuit nonnullis, ck eo, quod conjugi feciindo-ad- cmtum eft, fuppleri prius oportere legitimam ei, cui minus reliftum fuerat, dejndeid, quodfu- pereft, aequaliter intcr priorum nuptiarum Iibe- ros dividcndum eiTc. D. Johannes a Someren de )ure novercarum cap. 11. fett. i.num. f. "Wefel adnovellas conftit. Ultrajett. art. 10, num. 106. foftmed. Sed fi penitius perpendatur, lucrum lioc, quod conjugi fecundo adimitur, liberis pri- oris matrimonii aequaliter cedere, licet ex parti- bus insequalibus parenti binubo heredes fint, adeoquc npti jure quodam accrefcendi aut fuc- ccffionis, fed velut adventitium aliquod lucrum, uti poft alios ipfe ait Wefel d. aft. 10. num, *]i. fupplementum vero lcgitimse fingulis de- bere decedereheredibus prorata patte qua here- (desfunt, nectantum liberis prioris thori, fed& poftremi matrimoirii , quateirus iHi hered.es iunt, quin etiam extraneo , fi liberis inftitu- tis extraneus heres permixtus ftt > dum genera- liter heredibas hoc fupplendi onus a Juftjriia- no, convenienter anterioribus legibus, impo- fitum eft. novelL 115. cap. 5. m pr. (adde tit, de inoff, teftam. wm.jo.) reotius forte fuerit, ne <adfupplementum quidem legitimae unius cx li- fceris quicquam deduci cxco, quod fupra mo- dum conjugi fecundo datum cft, fed id totum inter folos ptimi thori liberos «qualiter diftri- I l>ui, nulla paitc diminutum. 112. Neque privandi erunt hoc lucroliberi
prioris thori ex <eo, quod parentis binubi here- ; ditatem adierint ex teftamento ; cum hoc Ju- crum ex legis beneficio in folatium injurix ac Jasfionis per .repetitas nuptias illatx liberis prio- ris thori addifjtum fit , ac proinde non minus percipi debeat, non obftante. adjtione, quam I quarta Falcidia aut Trebellianica, ubi ultra do,- drantem heredes iegatis aut fideicommiflisgra- vatiTunt.D. Joh. a Someren dejwe ifwercar. cap. 1 i.fett, 2 num. 7. Ant. Matthajus difput.feletta- tum. 3. ai 114, e. de rei vindicithtft j 9. Wiflenr bachadd.t. 14. C. derei vindicaf, hfine. Wefel mdmvellas conftit. VlprajeBin. m. 11. mw. 109. Etquamvisverumfit, jurcnovo teftatoremjno- mmatim prohibere poiTe Salcidi^ac Trebelliani- cse detra£tionem, atque etiam pacifci cum herede futuro, ne legisFalcidise beneficio utatur. novell. f -. tcap. 2. in fine. abrogato ha&enus jure veteri «juod eft in l. quod bonis 15. £, frater 1. & l: Sejfis&jigmuszj, ff.ad legMcid.xwxctLnQ? |
||||||
|
U V T I A R U M, 6$
que prohibitio parentis binubi, nequeenixapc-
titio ejus, ncc dcnique exprefla liberorum prir mi thori facla vivo parcnri binubo promiffio» de non minuendo vcl auferendo eo, quodfupsa modum fecunds conjugi donatumaut rcliclum eft, impediet detradionem cjus ». quod contra d. legis hac edittali 6. difpofitioncm datumpro- babitur; cum nufpiam illa prohibcndi poteftas parcnti binubo concefla invcniatur , adcoque locum habcat illud, privatorum cautione legibus non effe refragmdum. d. I. 15. §. l.ff, ad leg. Fal- cid, ut &, neminem in fuo teftamento pojfe cave- ret ne leges in.fuo teftamento locum hab.eant. L nemo poteft 55. ff de legatis i; Non obitante* quod jure novo Falcidiae dedu£tioncm tcftator heredi rcde interdicit : cum diverfitatis ratio in eo fit, quod lex Falcidia ipforum tcftatorum gratia concepta eft.pr. Injlit. de legeFalcid. qui proinde fic juri pro fe introdu<5to renunciarc intclliguntur. Hxc vcro fecundarum nuptiarura pcena non inipfiusbinubifivorem, fcdtantum ih liberorum primi thori utilitatcm ac folatium eft promulgata; atque ita fieret, ut parcns bi- mtbus contra generalia juris principia non fuo, fed libcrorum rcnunciaretfavori. 113. Non etiam liberi primi matrimonii hoc
commodo per lcges conceflb fraudandi pcr id , quod donatio immoderata in conjugcm fecun- dam a binubo inter vivos irrevocabiliter colla- ta , mutuo donantis ac donatarii confenfu ite- nim rcfoluta fit j cum ipsa donatione pcrfc- da jam tum in legem pcccatum ? ac proiti- de fpes pqenae fuo tempore perfequenda: jam na- tafuerit, »ec contractus aut negotia interduos gcfta rcfolvi poffint, quoties indc jus tcrtio jam .quffifitum cft.Barrii de fucc efften. libr. i.cap.g. num» 34. in fine. Confer tit. de lege commijfor. num. 24. in pr. & tit, de refcini. vend, nttm. 1. Et hanc fcntentiam non parum adjuvat, quod a pluribus, ac merito, -traditum, cedcre etiam dc- bere liberis prioris thoriid^quod a parcxjte biT nubo intcr vivo? irrevocabiiiter fccunda: conju- gi contra Iegern donatum cft, ubi patcr ^ouans non folvendo fa<5ius moritur; cxclufis donantis crcditoribus, ,qiu vel antc velpoftdonationcrr» crcdidcrunt, fi mqdojnonftt ffada immodica do- natio in fraudem creditorum donatione antiqut orum. Nam cum, liberis prioris matrimonii npn cxiftentibus, donata pcncs fecundam man- fiflentconjugem, nec unquam ad donantts re- diiffent creditores, iniquum effct, id, quodli- -berorum faypre conjugi fecunda: adimitur, non in ipforum liberorum fed creditorum convertitu- tilitatGmtfedcontrajuftum, Iucrumillud, quod alicui aufertur , applicari . ei , cujus cojitem- platione ablatum cft. Xta pqft Ant. Fabrurn Cod.li.br. $. ut. ^dtfin. 11. :Hodiernam adl.hac ediftati6. C, de fecund. twpt, quafi, 48. Fqnta^ nellam de paEtuantenupt.clafifuLS' ^0If-^'part. 4. num. 6. aliqfque Abrahamus a "Wefel ad novelUs conftih Vltraieft, ftrt. 10. mtm. 76. 114,
|
||||||
|
L i b. XXIII. T i t.
|
|||||||||||
|
II.
|
|||||||||||
|
64
|
|||||||||||
|
Qux prolixius cxfequitur D. Joh. a, Somercn ie
jure novercar. cap. 9. fett. 1. num. ult. & utrim- que more fup difcutit Anna^us Robertus rerw»* y.idicai. libr. 1. cap. 3. 1 i7.Hisftiam confcqucns effei voluntmovercam
habentcm liberos prioris thori non pofTe plus do- nare vcl lcgarc vcl titulo dotis conferre privignis fuis, quam ipfi marito fuo potuiffet fecundum d, l. .6. largiri ; idemque in vitrico juris effe. arg. I. hdcratio 3. §. 2. 4. & feqq. ff, de donat. in- ter vir, & uxor. Leeuwcn cenf for. part. i.iibr. 3. cap. 4, num, 49, & part, 1. libr. 1. cap, 12. num.i$. Wefelrf^ d.artic. 10 num. izi, alii— que ab eo citati. Quamvis rnihi magis arri- deant, qnse a D. Johanne a Someren hac in parte fucre tradita, quoties non nominatim aliud ftatu- to cautum reperitur; fcilicet, non aliter libera- litatem, quoe filialem excedit portionem, a. no- vcrca prioris thori liberos habente , in privi- gnum fimilesque pcrfonas collatam, irritamha- bendamcffe, quam fi probari aut faltem aper- tiflimisex indiciis pr&fumi pollit, folum privi- gni minifterium intcrveniffe ad id , ut ad pa- trem cjus a. novcrca pervenirent ea, quae fupra; modum donata funt, adeoque per interpofitam privigni perfonam re ipsa Fraudem legi fadam effe. Nam&cum donatio inter conjugesjure Romano fuiffet ufque adeo vetita, ut nec per interpofitas poffet perfonas fieri, tamen, fi mater filio donaffet, non aliter irrita eratindu- bio donatio, quam fi per filium, cui mater do- nabat, donatum patri jure patriaepoteftatisac- quireretur, non item fi vel patria deeflet po* teftas, vel filiofamilias ad caftra tendenti do- naffct, & ita donatum filio jure;caftrenfis pe- culii quxreretur. Idemque in aliis pluribus fa£ci fpecicbus ufu veniffe, docet latiusUlpia- nus in/. bacratio $.§. 2. ^. 4. 5.6. y.ff.dedona- tion. inter vir. & uxor. D. Someren de jure ns- vercar. cap. j.'fccl.2, num.t.i. AddeFacht- neumcontrov.lihr. -^.cap. 66. 118. Illud extra dubium eft , privignum ia
gratiam noverca: fns teftari poffe ita, ut Ipnge majorem ei quam fratribus fuis genrianis por- tionem relinquat, vel etiam cum fratrum prarf teritione eam ex affe heredem faciat. Cum enira liberis prioris thori liberum fit renuriciare pcer nis fecundarum nuptiarum, & ratas habere li- beralitates immoderatas a parente binubo in con- jugemfecundarh collatas, utpoftdicetur, quid ni ipfi quoque eandem, tanquam honeftam per- fonam , fratribus poffent germanis prxferrej etiamin bonis a prsedefunclo parenteprofeclisj dum non rriihus eorum , quam rerum aliarum ad fe pertinentium liberi moderatores & arbitrl funt, nec ulla lege in gratiam novercas teftarf prohibentur. :.:F:i; ;;-,-- . ;: . 119. Ipfe quoque binubus ex vi legis hh
ediclalt non impcditur plus relinquereliberispo- fterioris matrimonii, quam prioris; ufque ad- eo , ut conteriti effe debeant ex rigorejuds; libcr*
|
|||||||||||
|
^114. Similimodo liberis prioris thori noci-
turum non eft, quod conjux,cui plus legatum aut titulo inftitutiPnis rcliitum cft, quarn pcr legem licet, relitta repitdiet , ut illa tanquam cadu- ca vel apud liberos fecundi matrimonii , forte max: ma ex parte inftitutos, vel apud bcredes cx- traneos rcmanerent; cum liberi primithori non nifi in legitima inftituti cffent. ;;Cum enimfta- tiffl a. morte parentis binubi liberis primi thori quasfitum fit ex. legis difpofiuone id , quodcon- tralcgem fecunda; conjugi relictum eft^, pe- rinde ac fi neque fcriptum neque relietum effet; d.L&. in fne frmifit', C. de fecundis nuptiis.novell. 2 i.cap.xj.in med.ycv fupervcnicntem conjugis fe- cunda: repudiationem non poteft ipfis adimi id, tmod ex lege jam ccepit perfonis liberorum de- Jatumefle. Prseterquam quodratione ejus, quod modum excedit, inutilis omnino cenferi debet rcpudiatio pcr conjugem fecundum facla; dum fruftra rcpudiatur, quod jure delatum noneft.arg. 1. is qui beres 13. ff.de acquir. vel omit.hered.
ac.propric ejus dcmum eft nolle , qui poteft velle. Barrii de fuccejfion. libr. 1, tit. 9. num. 34; in jrwc.Joh. Papon. libr. i<$, tit, i.arreft. 9. D. Someren de jure novercar cap. 9. fecl.z.
iifrm. utt. 1! 115. Dcniqueab hoc lucro parens binubus
liberos primi thori non refte depiilerit per id , qupd in iis, quae fupra modum fecunda: conju- gi teftamento rcli&a funt, fubftitutum dederit. D. Joh. a Someren dejurenovercar.cap. y.fetl. 2. num.ult. in fne. five extraneum fubftituerit
inparte immoderata, five liberos fecundi thori. Cum enim ufqucadeoid, quad modum exce- dit, liberis primi thori xqualiter cedcre debeat, ut nec liberi fecundi matrimonii in id concur- rcre dcbuerint. novell. iZ. cap. 27. d. I. 6. C. de fectind. nupt. non poteft non intelligi in frau- dem legis id parcntis binubi tcftamento cautum effc, ut portionem excedentem, liberis prioris thori per leges addiclam, fubftkutionis jurc pcr- cipcrent , qui ex matrimonio pofteriore nati funt. Sandetfw/ Frif libr. i.tit, 3. defin. 6.R0- dierna ad l, bac ediclali 6. Cod. de fecund. nupt. qu&Jl. 28. Joh. Papon. Ubr.15. iit.t. arreft.y, Abr. a Wefel ad novellas conftit.Ultrajecl. art. 10. num. 128. 129.
116. Ufque adeo autem vetitum plus con-
ferre in fecundum conjugcm , quam in eum ex liberis primi matrimonii, cui minimum datum cft, ut ne per interpolltas quidem perfonas id per- irriiffumfit. d. novell. 22, cap.l-j.d. 1.6. infineprin tipii C. de fecundis nuptii^Unde fi conjux binubus in teftamcnto fuo jusferit executori fupremje vo-^ lnntatisfuse erogarc certam pecunix quantitatem in tales ufus,quos ei fecreto expofuit,& liberi pri- oris matrimonii fufpicentur,eam pecuniam nover- cse vel vitrico ceffuram infraudemiegis,poteft ex- ccutor cogi ad id, ut juret, non in eos ufus fe ro- gatum effe. arg. /. I ucius Titius 1 z 3. $. 1 ,ffi de lega- tis 1. j\m&. l.TbeQpompm14-ff* 4e dote pnlegatai |
|||||||||||
|
D
|
|||||||||||||
|
-1 T l) N
|
A R U M.
|
||||||||||||
|
^5
2. Quin imo, fi conjugi fecunda* tantum ufus-
frucTus bonorum, quse fecundi thori liberis eef-* fura funt, rclic1:usfuerit».& adhibita fuperiore computatione deprehendatur , plus eo contine- ri, quam in illis , qua? uni cx liberis prioris tbori data funt, veluti , fi unico prioris ma- trimonii filio lcgitlma fola relida fit, undccim- quc liberi pofteriorum nuptiarum ad nudam vo- centur reliquorum proprietatcm , mater v.ero eorum ad ufumfradum , adhuc difpofitioni d. legis 6. Iocum fore arbitror , liberumque filio primi thori avocare ex ufufructu id omnc, quod lcgitimam fibi datam cxcedit. Licct enhn vcrunt fit, per difpofitionem d. legis 6. non impediri, quo minus conjuges fibi reciprocum ufumfru- 6tam legent. Somcrcn de jttre noverc. cap. 9,« num. 4. tamen id non ultra procedit, quam quatenus nulla d. legi 6. fraus fit. Nifi infuper fecunds conjugi, frucl:uari« conftitutx, onus alendi liberos lccundi thori impofitum fit: quip- pc quo cafu yix cft, ut termini habiles fraudis d. legi facta: inveniantur. 121. De ufufruclu dicTia eodcm modo fcfe
habent, fi conjugi fecunda: per binubum loco fi- lialis portionis fupellex omnis Iegata fit: nam & tunc liberis prioris thori contendere licet, plus» qpam filialcm portionem , fupelledilis legato comprchenfum cffej ad eum efTeclum , ut fu- pellex per pcritos seftimetur rerum seftimatores, & liberis prioris thori reddatur , quicquid fi- iialem fuperat portioncm. Refponfajurifc. HoII. part. 2, confil. 301. 122. Illud non fatis expeditum cft, an &
commoda, quae conjugi ex conjugis bonis ob- veniunt cx vi lcgis aut ftatuti, per d. lcgem 6. C. de fecund. nupt. rcgi dcbeant, ac in filialcm veniant portionem imputanda. Conftat utiquc ex variorum locorum ftatutis, diffoluto pcrmor- tem matrimonio, fuperftitcm aut. cx communi- bus aut ex propriis conjugis pra?defuncli bonis nonnulla prsecipere ante omncm hereditatis di- vifioncm, veluti Ultrajecli. Statuta Ultrajeft. ru~ brk. 24- in Saxonia. CMpzovmsdefm.far.part. .3. conftit. 7. per tot. Hujufcemodi autem lu- cra neque pcr d. legem fextam rcftringi, ncque in filialem fecundi aut fecundseconjugisportio- nem imputari oportcrc, quia nullarcnus ex vo- luntate aut munificentia conjugis binubi, fcd eo ctiam invito ex mera Icgis difpofitione ob- veniunt, alLquotics Ukrajecti judicatum rcfert poft D. Johannem a Someren de jure novercar. cap. 11. feft. 1. num. 2. Abrahamus a Wcfel ad novellas conftit. Ultrajeft. art. to.num. 96. 97. Quod vero ftatutariam attinct bonorum omnium inter conjugcs cdmmunionem, quam variis in regionibus probatam efle , fupra mo- nitum; in Hollandia quidcm conftantcr recep- tum videtur, etiam inter binubum prioris tho- ri liberos habentem , ac fecundam conjugcm, ftatutariam inducicommunionem, quotiesfim- plicitcr abfqucullis padis dotalibus matrirno- I .nium
|
|||||||||||||
|
Kberi prioris thori, Ci Icgitima iis ex parentis ,
binubi teftamento falva fit; cum leges generales liberis lion ultra profpexerint, ncc in cafum fccundarum nuptiarum hac i» parte aliud jure fingulari cautum fit, fed tantum confil ium pa- rentibus binubis fuggeftum inveniatur, ut a> qualitatem intcr primi ac fecundi matrimonii fobolem fecundum parem fervent affectionem. tiovell. 12, cap. ult. junct. I. fi totas 5. C. dein- cffic. donation. Sandc decif, Frif.. libr. 2. tit. 3, depn. 6. Leeuwcn cenf. for. part. 1. iibr. 3. cap. 4. num. 50. Refp. Jurifc. HoII. part. 1. conjil. 510. quaft. 3- 0" ?***> 3- vol. 1. confil. 44. D. Joh. a Someren de jure novercar. cap.g. feft. 2. num. 3. &.plures ibidem citati. Hinc Sc ab codem D. Joh. a Someren de jure novercar. cap. 3. feft. 1. num. 1. poft Fachineum controv. libr. 3. cap. 66. aliofque obfervatum fuit, pa&o cjuoque dotali, fecundis nuptiis appofito, id agi poffc, ut liberi fperati poftcrioris thori ma- jorem ex parentis binubi hereditate partem ca- piant, quam qui ex priorc matrimonio jamna- ti funt; quotics non manifefte docctur, colo- rem qusefitum effe, & in fraudem legis id acTum, ut per libcros pofterioris thori ad conjugemfe- cundum immoderata binubi liberalitas procedat. arg. /. Sulpitius MarceUo 49. ff. de donat. inter •pir. & uxor. 120. Castcrum rigidiflima in portionem fi-
lialem imputatio fit, veluti , jocalium , doni matutini, doarii, & fimilium,• quae & ipfa pro rata diminuenda forcnt, fi appareret, amplius quam filialem filii minime honorati portionem hifce contentam cffcj co quod hax vel ante nuptias donationi, vcl donationi mortis causa, merito aflimilantur, quas fupra modum fieri, intcrdicTum eft. d. I. bac ediftaliC.Cde fecund. nuptiis. D. Someren de jure novercar. sap. 3. num, $■, & cap. ir. feft 1, num. 1. Abr. aWe- fel ad novellas conftit.Ultrajeft.art. lo.num. 91. & feqq. Sed &, quod obtentu liberalitatis re- muncratoria* donatum aut reciproce lcgatum fucrit, imputandum eft, quoties modum d. lege 6. prafcriptum excedit. Sande decif. Frif. lib. 2. tit. 3. defm. q.infwe. Argcntrcus adconfuetud. Brt- tann.art. tzi, gloff, $. num. ;. Ant. Matthams de matrimonio difput. 6. thef. io\ "Wefcld<art. 10. num. fi. UfumfrucTum quoque bonorum omnium fecunda* conjugi a binubo relicTum fubjaccre difpofitioni d. legis fexta, dicTumfuit, tit. de ufufruclu num. 14. in fine. adeo ut pro- bato exceftu, fecundum computationem /..68. ff, ad leg. Falcid. liberi prioris thori poffint lo- co ufusfrucTus offerrc tantam portionem, quan- ta ceflit ei ex liberis prioris mattimonii, cui minimum datum eft. Secus, fi doccreneque- ant, juxta pradiaam computationem plus in ufufrucTu quam filiali portione effe : quippequo cafu vitricum novercamve non poffent invitam dcpellerc a jure frucndi, portione filiali oblata, Rcfponfi Jarifc. Holl. part, 1. confd. ^i.quaft. |
|||||||||||||
|
LniKB* KXUI, T 1 t. II.
|
|||||||
|
moderata non ex ftatuto fed binubi voluntatd
ad conjugem fecundam devolvatur. . 1 1 i 3.. Hxc ita in Hollandia; at Ultrajedi poft varias ibri difputationes tandem obtinuit atquc deciium fuit, ne tum quidem, cum abfque ullis paclisdotalibus in matrimonium binubus conve- nerit cum altera conjuge, ftatutariam communio- nem in prjejudicium libcrorum primi thori nafci. Novelladecif. UltrajcSina anni 1659. art. 10. ibique Wefcl. Plane & Ultrajefti & aliis in lo- cis, in quibus fimile jus invenitur vigere , nihii obftat,quo minus uxor fecunda vi ftatutaria* com- munionis, fi ca pafto exclufa non fit, tantam lucretur portionem cx bonis mariti fui, quanta ceditei ex prioris thori liberis, ctti minimum a patre datum eft; quippe quam fcntentiam uti fua- dentverba di6ts deciiionis Ultrajeftina? art. 10. ita & ratio di<5tat, dum id unum profpicit d. L 6. C. de fecund. nuptiis. ne immoderata in con- jugem fecttndum aut fecundam profufio flat in dc- trimentum eorum , qui ex matrimonio priorc natifunt: nihil vcro immoderati cft , ttbicxfta- ttttibcneficio non major portio conjugi fecundse quaeritur, quam miniriie honorato priotis thori filio obventura eft. Abrah. a Wefel de connu- bial. bonorum foctet. traft. 1. num. j8. Simili modo neqiie in Hollandia , neque Ultrajedi, neque etiam aliis in locis, difpofitioriem d, legis ftxu rigidiffime comprobantibus , ftatutaria omnium bonorum communio in fecundis nup- tiis exclufa cenferi debet, quoties eam induci, liberis primi thori utile eft, dttm forte binubus dcdem miliia tenens ac duos prioris thori Iibe- ros habens, eam ducit , quas centum miilium cerifum poffidct: ne alioquin id , cjuod in fa- vOrern liberorum primi thori conftitutum: eft, ad kfionem eorum detorqueatur, contra l. quod favore 6. C. de legibus, l. nulla juris 25. ff. eod. tit. Quinimo, fi Ultrajecl:i binubus opulcntior fine padis dotalibus duxerit minus dotatam , & ftante fccundo matrimonio omncs decedant liberi prioristhori, mox inter conjugcs hofce ftatuta- riam nafci communionem, vix dubium effe po- teft; eum jam e medio fttblati fint omncs illi, quorum exiftentia fola impedimento erat, quo mintts ftatutaris cofrimunioni ex nuptiis locus cflet. .»? :; 124. Sola quoqucquKftutim ftante matrimo-
nio fecundo obvenientium commuirio per difpo- fitionem d. legii 6, remota non efl; fed vel pa- &.o dotali indttci poteft , vel vi ftatuti inducla intelligi dcbet, quoties paclo dotali riominatim femota non c-ft ; utcunque liberis prioris ma- trimonii ea fatione longe minus , quam con* jugi fccundse cedat, & fruclus orrinium bono- rum conjugis binubi illa quxftuum corttmunio- ne cornprehenfi fint. Quse adeo vera , utne- que fruftus tales, neque ullumaliud lucrumex iriduftria ac labore conjugum proVeniens, in filiaiem debcant portionem imputari, fed prx- ttfr tjua-ftuum omnium partcm dimidiam filialis jn-
|
|||||||
|
nium initur J adcO ut prorfus paupertina nubens
binubo, ccntttm millia poffidenti , protinus a nuptiis contraclis quinquaginta milliumdomina cfficlatur , atque infuper ex reliquis quinqua- gihta mtliibus rmriti fui poffit per fuprcmum cjusclogium filialem convenicntcr d, legi fext<z portionem lucrari, idque cx eo fundamento, quia-antiqttior -iri Hoilandia fuit ftatutaria cbm- munio, quam dicta legii feXtd comprobatio ac wfus. Neoftaditts de paftis antenupt. obferv. 4. m notis. Hugo : Grotius manuduft. ad jurifpr. Moll. libr. 1. cdp. Wl num. 4. Groenevvegen ad (k<l 6. G. defecund. nupt. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. t. cap. 13, num.ult. Refponfaju- rifc. Hoil. part. 1. conJU. ^?.^j.&\6i.qu&ft. 3$ & part. 1. conftl. 80. & 301. ae prO hac o- pinione difputat: D. Joh, a: Someren de jure no- yercar. cap. 1. num. 1, Ant, Matthxus parcemia 2. num. 20. & de criminibm lib. 48. tit. 3, de Adtdterio cap. 7. num, 24. Sed li pa&a dota- M:m riuptiis interverierint j placuit ceflare om- nino communionem, quatenus d. legi fext£zd- Verfatur, non modo fi per pacla dotalia acom- mtrnione ftatutaria receffum fuerit, fed &, fi eomriiunio univerfalis nominatim iis compre- herifi- fit; cum hoc ipfo, quo communionem illam paclo conjuges eornple&untur , non ex lej*c fed' conventione bonorum omnium medie^ tAs ad conjugerri tranfcat ; ex conventione au- tem non majorportio conjugi fecundasexbonis binubi poffit acquiri, quam quanta eft minima unius ex liberis primi thori. Jacobus Coren eb- firW $<$. ntim.ij. & feqq. GrOene^egen add. I: &. num. *js flicetde praxi eontraria perHol- landiam fcribat Ant. Matthxtis, quoties idem pael:o,quod ftatuto, circa cornfnuriionem uni- vevfalem caututn m, d'e crimiHtb.iibr. 48, t?f. 3. de adtilter. cap.-j.mm. 2,4. c-irca med.) Et qitnimvis in Hbllaridia libcrum Vulgo conjugi- busfit, cxclufaiTi paclis dotalibus communio- nem uriivcrfalern iterum per teftamentariatn dif- pbfitionem rcdttcere , pactifque derogare; ta- irieri in pttjudicittm liberorum primi thori ta- lisrcduclio commitriionis adrniffa noneft, quip- pejtm non ftatutbfed. judicio fupremo origi- nem debens. Nebftadius de paftis dntenupt. ob- fefv. 4. in naiis, veff. quod& haud. Sed ex ad- fetfb iacilius ea',» qria: ab inkio per matrimo- nitiiri-"inducla erat, excludi ftante rriatrimonio poteft in fiivorem liberorum matrimonii ante- rioris: nam fi binubus ab initio fine pac1:is do- taiibus uxorcm duxerit , atque ita induxerit coriimuntonem, deiriceps autem una cum uxo- re fecunda per teftamentum poftea conditum .tii aliquo tertio contrarietur ifti communioni per ftatutum indudite, ac ab e^ recedat , nc turic quidem fecundam conjugcm viltra filialem portionem ex bonis mariti binubi capere poffe, refpbnfum eft, Refponf. Jurifc. Hbll.part. 4. confxl. 40. & merito; neque enim intereft, u- j trum ab initio an Cx poftfaclo Iiberalitas im |
|||||||
|
D E R l T U N U P T I A R U M. 6?
|
|||||||
|
dtim, eique uxor binuba amplius ex propriis
bonis fllialem potuit addereportioncm,nullaluc intercedente d legis fexu vel alterius conftitu- tionis prohibitione. Hanc vero juris Romani difpofitionem etiam moribus hodiernis pcr pa- &a dotalia reduci atque confirmari pofle, ut nempe mulieri dos fua falva fit, & lucrum om- ne damnumque ftante matrimonio fuperveniens ad maritum fpectct, jam ante in tit. ht quib. cauf pign. vel lyp.-tac. contrah. num. 10. in fme ad- notatum eft , ac tit. de pattis dot. latius dicetur. Et fane, non cft quod donationem appelles, ubi quis medictati quxftuum eo renunciat tem- pore, quo necdum nuptijc adeoque nec jus ex nuptiis ad medictatem acqua?ftuum natum fuitj nifi & donationem dixeris, ubi paclis dotalibus inter opulentam ac paupertinum initis id agitur, ut ftatutaria bonorum communio cxclufa fitj cum tamen tali pacto communionem excluden- te lucrum certo certius ex primo nuptiarum mo- mento acquirendum abdicetur, dumexadverfo per pachim continens renunciationem mcdieta- tis acquatftuum tantum ab incerto lucro abfti- nctur, & faepe noncommodum omittitur, fed declinatur damni participium , quod alioquiit corijugi utrique commune, utrumque gravaret. Quin potiusmeliorijuredixeris, idomne, quod vi talis pacti, continentis renunciationem mc- dietatis acquasftuum , ad conjugem fecundum pervenit, folummodo periculi pretium efle , dum incertam damni, ftantematrimoniofuper- venire valentis, aleam folus fubit. arg. /. />m- culi pretium 5. ff. de nautico fomort. • Siinftan- do rogcs cum Wefclio, an non in manifeftam lcgis fraudcm fadlum cenfeatur, fi in familia ercifcunda noverca virtutc paclorum dotalium ea bona fibi foii vindicet, quas pater b-inubus, ftante fccundo matrimonio, Iabore fuo impro- bo atque indefeffo conquifivit, dumilla, mol- lieella forte, otiofam setatem & quietam, cu«- ris vacua, & in utramvis aurem dormiens, tra- duxit,- refpondco iniquum illud omnino futu- rum, fi non viciffim cadem noverca diligens licct atque parca rei ceconomicscuratrix virtu- te padorum dotalium de fuo tantum prsftare deberet, quicquid in ceconomiam fupra pro- ventus annuos erogatum fuit, dum binubus, non bonse frugi & ad prodigendum quam qua?- rendum magis aptus, otio luxuquedifTipatlon- ge plura, quam vires redituum quatftuumque patiuntur. Si cxaggerando rogare pergas, li- citumne flt matri intemperanti, quse forte ccn- ties mille in bonishabet, homini otiofo fecun- do nubenti, horum reditusexfua ipfius fubftan- tia obvenientes, quos fupra expenfas, in ceco- nomiam erogandas , annuatim fupcrlucrari po- teft, connubiali Inftrumento, novo marito ad- jicere? ac nihil proponi putes, cur non dica- tur paupcrior, qua; in ercifcunda familia non habet id , quod citra paclum illud gratificato- rium indubie habitura fuiffet. arg. /. "01 ff. de I x donnu
|
|||||||
|
infuper portlo conjugi fecunds poffit ex paclo
dotali aliove lcgitimo modo obvcnire. Cum e- nim induftria, labore, parcimonia ac cura com- muni conjugis utriufque patrimonium ftante marrimonio fecundo incrementum acceperit, juftum ac a?quumeft,utrique id conjugi a?qua- liter jure quodam focietatis acquiri, nec liberis prioris matrimonii injuria videri poteft iiiata, quod finguli non jeque participent de lucro, cui caufam non prabucrunt, atque quidem par- ticipat vitricus aut novcrca cujus induftria opes adau<5txe funt : neque ulla invidia eft, quod conjugis fecundi induftria ac labore adeoquc occaiione conquiiitum pro parte eft, hoc ad eum quoque pro parte rcverti. arg. §, i. lnfiitut. per qiw perfonas cuique acquiritttr. Chriflineus vol. j. decif 271. tium. 12. Refponfi Jurifc. Holl. pm. 1. confil. 48. D. Someren de jure nover- (ar, cap. 3. num. 3. & 4. Wefcl ad novellas (onfitt. Ultrajeft. art, 10. num. 103. Diverfum foret, fi conjttx binubus conjugi fecunda? poft contractis nuptias fuam quoque propriam cede- ret acquseftuum medietatem, feu acquatftuijam parto vel adhuc fperato renuneiaret : cum ita non tam non utatur conditione acquirendi , quam potius abdicet vere' jus fibi ex nuptiis ad acqusftuum medictatem re ipsa qiuefitum. arg. I. 3. §. ult.jf.de donat. inter vir. er uxor. cujus juris qusefiti efficacia dominium rerum fub ac- qusftu contentarum ipfo jure conjugi utrique pro femiffc adjicitur, nec communicatione pcr . acquirentem facienda opus eft. Neoftadius de pattit antenupt. obferv. 4. in notis, verf & licet. Herbajus rer. quotid. cap. 17. D. Someren de jure novercar. cap, 9. num. z. Abr. a "Wefel^ d. art. 10. num. 55. & feqq. Vixtameneft, ut eidem adftipuleris Abrahamo van Wefel, qui &d noveU. decif Ultraject. d. art. 10. num, 58. & feqq. exiftimat, etiam pactis antenuptialibus intcr binubum & ruturam conjugcm fccundam, aut inter binubam & maritumejtts fecundumid agi non poffe, ut quseftus omnis ftante fecun- do matrimonio ad folum eonjugem fccundum pertineat , adeoque binubus aut binuba ante nuptias renunciet acquxftuum medietati. Ali- ter cnim procul dubio judicaverit, quisquis con- ftdcrat, apud ipfos Romanos , autores d. legis fexttti & ipfo tempore ejufdem legis, ita fre- quentatum fuiffc, ut maritus accepta dote om- nia fuftineret onera matrimonii, ac fibifolire- fcrvaret, quicquid ftante matrimoniq lucrifaftum cffet, ac viciffim de fuo fuppleret, quicquid ul- tra reditus patrimonii & id quod ex qua>ftu at- que induftria obvenerat , ad fuftinenda onera matrimonii erogatum appareret; de ca>teromu- lieri dos fua falva efTet. Proinde fi vidua libe- ros habens prioris thori marito fecundo fefe fo- eiaflct, amplamque ei contuliffet dotem, unde tnaritus ad rem attentior non leviter fuum ftan- te matrimonio augebat cenfum , totum illud luerum penes folum remaiiebat maritum fecun- |
|||||||
|
6% , L i b. XXI
donat. inter vir. & uxor. ajo ego , neque in d.
I. 56. neque in tota illa interrogatione quic- quam proponi, quod facti illius arguat iniqui- tatem, ubi maritus, cui illa ccntum milliapcr binubam in dotem dantur, fimul onera matri- monii inde fuftinere vi pa&i dotalis iri fe rece- perit ; nifi omnia Romanorum, bene dotatas duccntium, & ex dote onera fubeuntium ac fuperlucrata fibi rctinentium, nuptias iniquita- tis arguendas cenfeas. Sed & liceat mihivicif- fim rogarc, num licitum fit matri intcmperan- ti, quce forte ducenties mille in bonis habet , ac homini otiofo pauperique iterato nubit ,pa- ctis dotalibus id agere , ut ftante fecundo hoc matrimonio damni Jucrique feu quasftuum inter fe maritumque communio fit? Si idpermilTum fatearis, nec inficias ire poflis, quin ea ratione cx fuperlucratis longe plus quam filialis portio marito fecundo, otiofo licet & tantum fruges confumere nato, adjici queat ; intelliges quo- que, iniquum haud clTe, quod vi pa&i dota- lis, quo lucri incerti fpes omnis cum damni imminentis metu in conjugem fecundum cx af- fe transfertur, ille fiipra filialem lucretur por- tionem. Quid enim , quaTo , refert, utrum maritus paupcrtinus & otiofus ex ducentis mil- libus lucretur dimidium an ex centum millibus Jucrifaciat totum , quodex reditibuspoft dedu- cTas ceconomise impenfas fupcreiTe poteft ? u- troque certe in cafu acquirit vcl lucrari faltem valet id, quod filialem excedit portionem , nec ratio apparet, cur magis uno , quam akero in cafu id juftum fit. Et in hanc fententiam ali- quoties judicatum refcrt Charondas refponf. libr. 5). cap. 59; iz$. Sciendum vero eft , non profuturum
fccundo vel fecundse conjugi ad obtinendam vel retinendam portionem majorem , quod docere poflit, liberis prioris matrimonii a parente bi- nubo plus efle alTignatum in vicem patrimonii parentis prasdefuncli, quam affignari debuerat. Cum enim affignata illa pleno dominii jure in prioris thori liberos tranflatafint, acconjiixbi- nubus prohibeatur de fuo plus relinquere fe- cundse conjugi, quam uni ex liberis prioris ma- trimonii, cui minimum relicTum eft, ac ineo asftimando patrimonium ejus infpiciendum fit, quod tempore mortis apparet, confequens eft, ad augendam conjugis fecundi vel fecundse por- tionem confiderari non oporterc ea , qua: per affignationem, ante nuptias fecundas faclam, cx ejus dominio excefferant ac poteftate. Pla- •ne, fi pacTis dotalibus portionem filialem fi- bi conjux fecunda ex bonis mariti fui binu- bi ftipulata fuerit, ac poft tale pacTum interpo- fitum, vel etiam jam contra&o fecundo matri- monio, immoderata aflignatio bonorum paren- tis prcedefundi liberis prioris thorifacTa fitj ju- ftum fuerit, ejus quoque, quod fupramodum alTignatum, rationem haberi ad eum effeclura, ut conjugi fecundse tanttim exliberalitatebinu,? |
I. T I TV II.
bi acquiratur fupra id, quod rcliclum cl ex
liberis primi thori cui minimum datum eft, quantum finguli prioris matrimonii liberiex eo, quod fupra modum aflignatum fuit , lucrati funt. Refponfa Jurifc. Holl. part. z.confil. 50r. Confer Mevium adjtis Lubecenf. part. z. tit.z. art. 33. num. 182. & feqq. Sicut enim profpi- ciendum fuit liberis prioris thori, ne quid im- moderati capiat in eorum prasjudicium vitricus aut noverca ; ita etiam vice versa fraudandus non eft ipfe vitricus aut noverca in iis , quat fibi non contra fed fecundum leges tabulis do- talibus pa&us eft. Unde & , fi mulier binu* ba inftrumento antenuptiali omnia bona fua ma- rito fecundo indotem promiferit, cumjamfuf- ficientem quantitatem liberis prioris rnatrimo- nii pro patrimonio patcrno aflignaffet, nonju-r re ante contra&as nuptias amplius iifdem adje- cerit, ut tanto minus ad maritum fecundum dotis titulo transferretur; adeoutmaritusfecun- dus vel a&ione Pauliana agere poflit ad refcin- dendum illud augmentum, velut donationem quje in ipfius fraudem facta eft. arg. /. quod au- tem 6. §. fimili n. junct. /. ult. §. i.ff. qua in fraud. creditor. alienata funt ut refsind. vel etiam foluto matrimonio tantum deducere ex rebus mulieris, quanta eft dimidia pars frucTuum, qui ftante matrimonio ex eo, quod in aug- mentum ceflit, percipi potuiffent, fecundum ea, qua tradit Neoftadius , de paclis antenupt. obferv. 11. & latius ad tit. foluto matrimonio tra&anda erunt. Vide Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. eonftl. iz6. Quin &, fi binubusinaf- fignandis bonis maternispromiferit hberis primi thori quoddam familix inftruenda: donativum (vulgo een uytfettinge,) illud quoque modum cx- cedere non dcbet in prajudicium fecundSe con- jugis, fed viri boni arbitrio reftringendum ad eam quantitatenv, quam plerumque fimilis di- gnitatis, natalium, ac facultatum parentes fuis liberis largiri fblent. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2. confd. 106. qu&ft. 3, Idemque de fimi- libus aliis judicium efto. Confer D. Joh. a So- mercn de jure novercar. cap. 4. num. z. &feqq. & ejufdem capitis fect. i. nunt. 2. 3. 1 z6. Non etiam conjugi binubo permiffum
cenfcri debet, filialem portionem , uxori fe- cundae tabulis dotalibus padtam, per fuum te- ftamentum fideicommiffo onerare, & ita cum eftcctu adimere. Carpzovius defin. for. pait. 3. conftit. 7. defin, 1. Denique nec filialem por- tionem» padlo antenuptiali datam, dire<5topofr fet binubus diminuere fecunds conjugi, jubcn- do per fuum teftamentum, ut uxor fola legiti- ma contenta fit, liberis reliqua hereditas a;qua- liter cedat. Quamvis enim insquales liberis primi thori relinquendo porriones efficere pof- fit, ut nec uxor fecunda ex vi paftorum dota- lium plenam virilem ( veluti pofitis quinque li- beris fextam ) hereditatis maritalis portionem Confequatur , fed eo teneatur contenta effe , |
|||||
|
UPTIARUM. 69
libcros habeat ac millia duodecim, nec ulla ex
repititis nuptiis foboles nafcatur , fed quatuor prioris matrimOnii liberi vivo binubo in fata concedant, ac patrimonium binubi mortis tem- pore ad viginti quatuor millia adaucium pona- tur, filialis portio conjugis fecunda: non fcxtam millium duodecim, fed millium vigintiquatuor femiffcm continebit, facta totius patrimonii in- ter novercam unicumquc filium primi thori c- tiamnum fuperftkem divifionc. Vice vcrfa, fi maneant in vivis liberi quinque prioris thori, ex fccundo matrimonio fex alii nafcantur, & pa- tris binubi cenfus medio tempore ad dimidium ufque decreverit, filiali portionc novcrcae non nifi pars duodecima ejus, quod tempore mor- tis in patrimonio binubi repertum , comprc- hendetur, adcoque ex fex millibus adhuc reli- quis quingenti; prxfuppofito quod patcr libe- ris prioris thori fingulis totam reliquerit debitam ab inteftato portionem. Ant. Fabcr Cqd. libr^ f. tit. 5, deftn. n. Hodiernaad /. bacedic~tali6, C. de fecund. nupt. quaft. 47. Wiflcnbach ad
l. 6. C de fecund. nuptiis fere in mcdio. Lecu- wen cenf.for. part, 1. libr. 1. cap. n.num. 14. D. Someren de jure noverc. cap. 11, fett, 2»
num. 2; 125». Quod fi ftante fecundo raatrimonio
omnes liberi primi thori mortui fint, quantum tunc uxor fccunda ex binubi patrimonio lucra- ri queat, ubi filialis portionis jus fibi pa<5b, auc ex teftamcnto binubi nacta, non una omnhim fcntentia eft. Si de conjugibus Hoilandicis res in Hollandia poffidentibus quaeftio fit, ubi conjuges fibi invicem fupremo clogio poflunt ex afle gratificari, quoties nulliuslcgitimalarditur, dubium non cft, quin mortuis omnibus primi thori liberis binubns uxorem fccundam redle inftituat cx aflc heredcm, perinde ac fi tempo- rc contracli fccundi matrimonii nulla binubo fobolcs primi conjugii fuperfuiflet. Sed ficon- juges eo in loco morentur ac bona habeant, ubi ne per ultimam quidem voluntatcm grati- ficatio inter conjuges probata eft, velut Ultra- jcfti; vcl fi ipfos conjugcs Hollandos fimplici- ter in padis dotalibus, filialcm fecundo vcl fe- cundx conjugi portionem conftituentibus» ac- quieviffe, nec quicquam amplius binubum te- ftamento largitum fuifle proponas; yel etiam teftamento tunc condito cum etiamnum exta- rent liberi primi thori, binubum Hollandum uxori fecundx filialem dedifle portionem, cum illa paclis dotalibus conftituta non fuiffet; mi- nus fane appofite Abrahamus a "Wefel ad no- veUas decif Ultrajett. art. io. num. n$.&feqq, definivit, filialcm portionem , prsemorientibus omnibus primi thori liberis, futuram dimidiam partem patrimonii mariti & uxoris coadunati feu in unum collati, quafi ob defcclum libe- rorum primi thori reduda ftatutaria bonorum omnium communione, nec quicquam ulterius ex pado dotali ycl teftamento per conjugem fe- I 3. CW*
|
||||||
|
D E R I T U N
quod filio prioris matrimonii , minimam por-
tioncm habcnti, obvenit , convcnientcr dicte legi 6. C. de fccund. nuptiis. \Vcfel ad noveU, conftit, Ultrajeft. art, re. num.Zi. Sz. 83.fe- ■rendus tamen non eft, fi nihil dctrahcns por- tionibus liberorum fingulorum ab inteftato dc- bitis, uxori contra fidcm tabulis dotalibus in- tcrpoiitam minus acquilitum vellet, quam ei cx libcris, cui minimum datum ; cum utique lcgcs ita confulant liberis prioris thori, ut no- vcrcam nolint melioris conditionis cfle; nec ta- mcn etiam detcrioris conditionis ciTe jubeant, ubi non cx mutabili fuprema voluntate fed pa- ftis dotalibus noverca: jus finc fraude ac tefio- ne liberorum primi thori, per lcgcs improba- ta, quadimm cft. 127. Conftitucnda cft hsec portio filialis cx
tota mafla patrimonii conjugis binubi, non de- dufta prius legitima liberorum primi thori; li- cct multis anriquioribus contra piacuerit, kgi~ timam primo per libcros praxipicndam efle , actumdemum filialis portionis ineundam ratio- ncm, dum perperam crcdiderunt, legitimam -xris alieni loco oportere cenferi ; quo errorc
nunc difcuflb, vci ex co folo, quod lcgitima bonorum pars fit, ac non nifi dcducto a*re alieno percipiatur, dum bona non nifi co prius fiibdufto intelliguntur. /. Papinianus 8. §. quar- ta 9. ff. de inoff. tcftam. junct. /,, [ubfignattm 39. :§. i.ff. de verb. Jtgnif. confcquenseft, nullam prius ex bonis binubi fieri oportere lcgitimje dcductionem: maxime , cum nihil aliud difta lege bac ediclali 6. in favorem libcrorum primi thori provifum fuerit , quam ne melioris eflet conditionis novcrca vcl vitricus , quam eft is ex liberis prioris matrimonii, cui minimum datum cft; cui fcopp ac definitioni fatisfit , ubi fim- plicitcr filialis portionis calculus initur abfque prseccdente legitimse pra?ceptione. Placuitque hsc fcntcntia Ultrajedinis in novella decijione art, 10- eamque tuetur Neoftadius depaBisan- tcnupt. ebferv. 4. in notis, verf. portio autem.Wc- fel ad. d. artic. 10, novcU<tconftit.Ultrajeii.num. 78. D. Someren de jure novercar. cap. u. nitm. 1. 128. Confiderandum prseterea, in ineunda
hujus portionis rationc non nuptiarum fecunda- rum, aut libcralitatis cxercitae , aut teftamcnti conditi, fcd mortis tempus debere fpe&ari, tum patrimonii intuitu , tum numeri liberorum -contcmplationc, co quod omnis inter conjuges donatio, licet maxime inter vivos fa<5fca, rhor- te demum confirmatjir & exitum habet, ficut & ipfa pafta dbtalia, quatenus iis de fucceffio- ne aclum cft. novell. 11. cap. 1%. atqueinfuper portio ha:c in d. I. 6, C. de fecundis nuptiis in med. primipii cum Iegitima componitur, eique comparatur; cujus quantitatem cx mortis tem- pore ceftimari certum eft. /, cum quaritur 6. C. de inoff, teftam; Proinde fi nuptiarum fecimda- rum initio binubus quinque prioris matrimonii |
||||||
|
\
|
||||||
|
T I T. II.
de jure novercar. cap. 3. nnm, 1 l. LceuwcntVȣ
for. part. 1. libr. 1, cap. 12. Mtm. i^. Ncc recle dixcris, binubum prcemortuis primi tho: i libcris pofle fccundam conjugem , cui filialcrn paclo antenuptiali concefferat portioncm , dj- mittcre per reli&am tcftamento tertiam patri- monti lui partem , tanquam lcgitimam, qub & filium unicum, ft habuiflet, tali trientc da- to potuiflet dimitterc. Nam cum hoc noftro cafu tcrmini defint, ut filio fola rclinqueretur legitima, propier quem ctiam noverca tunc ni~ hil ultra lcgitimam capcre potuilfct ex binubi bonis, magis cft, ut iecundum fuperius diita num. 116. pcrmitti binubo non debeat frauda- re uxorem fecundam commodo illo portionis filialis, qua: ex pafto nuptiali dcbita eratintc- gra feu virifis, fi non quibuldam primi thori libcris portio minor fuiflet relifta: utcunque dubitanter in contrariam opinionem inclinetau- tor confilii, qixod eft in Rciponfis Jurifc. Holl. part. 4. confil. 274. r^o. Licet autem non plus capere poffit
conjux fecunda , quam quanta eft portio mi- nima unius ex liberis primi thori, tamen fi bi- nubus uni ex hifce minus reliquerit, quam le- gitimam , vel etiam inuniveriumfilentiounum praterierit aut exheredaverit; tamcnuxorfecun- da jure filialis portionis tantum iibipraeftarire- <3:e dcfiderat, quantum ad conftituendam fin- gulorum liberorum lcgitimam fufliciens cft ; cum id non obfcure in d. L 6. C. de ftcttnd. nuptiii & nov. 12. c<ip. 7. fignificetur , dum vctat Imperator, ne quarta pars , qttx hberis de- betur ex legibus, ullo modo minuatur. atque in~ fnper rationes juris manifefte hoc fuadcant ; il enim liberos jufte cxheredatos concipias aut praEteritos, iniquum cflct, ex alieno fcelere ac ingratitudine alium pcenam fubire, &deli<Stum liberorum primi thori in caput noverca: redun- dare, contra /. crimen z6. ff. de posnis. Sincos finc jufta caufa cxhercdatos ponas, non dubium, quin faltem lcgitimfe pctendse jus ipfis natum fit, imo querela inofficiofi teftaraenti compe- tat ; quo rcmedio fi experiri nolint , fed judi- cio paterno acquiefccndum putent, juriquidem fuo renunciare poffunt, at non prcEJudicare juri novercae, cui filialis portio cx teftamento ve! pac%> dotali debita eft. Ant. Faber Cod. libT. 5. ttt. 5. defin. ;. Hodierna ad /. hac ediclali tf. quaft, 8. D. Someren de jure novercar. cap. 11. num. s- 4. Wefel ad novell, conftit, Vltra- jetl. art. 10. num. J9. 80. Rcfponf. Jurifc. Holl. part. 2. confil. 17 ^. 131. Quod fi binubus vel binuba unkum
habens filium , eundem exheredavcrit, aut, cum plurcs haberet, neminem ex hifce inftitu- erit, fed in omnes sequaliter vibraverit ful- mcn exheredationis , conjugemque fecundum ex affe vocaverit, vel pa(5to dotali id egcrit, ut conjux fecundus aut fccunda totum binubi pa- trimoniumlucrctur,vidcndum erk, utnun ju- |
||||||
|
76 L i b. XXIII
cuixlum cx bonisbinubi,feu partc altera dimi-
diXpeti poffe. Etenim primoquidemdetermi- nat"o talis qusftionem propofitam non fatis ab- folvit; dum reduci ncquit per libcrorum primi thori mortalitatem ftatutaria bonorum omnium communio , nifieo folo in cafu, quobinubus abfque pactis dotalibus ad fecundasnuptiascon- volavit; non itcm, 11, ut frcquens cft , inter binubum ac fccundam conjugem paclis dotali- bus fola communio acquccftuum concepti fit; nec ctiam inter conjugcs jllic domicilium fo- vcntes, ubi intcr conjuges ex matrimonio ftatu- taria bonorum omnium communio ignoratur, veluti in Frifia. Sed & fecundo juftum non cft, uxorcm fecundam, quce fibi filialem por- tionem pacta eft, poft obitum liberorum pri- mi thori fola communionis ftatutarice reduc"tio- nc contcntam effc; cum ca ratione fccpc aut pa~ rum aut nihil cx pafto filialem portionem tri- buente, lucratura effet , fi a:quales aut prope a.*quales binubi & conjugis fecundse facultates fint. Quin contra, longe juftius fuerit & x- quius, eam prceter jus, quod ex ftatutaria ori- tur communione, infuper ex talibus pacTis do- talibus filialem habere portionem, utpote quam pro moleftiis educationis aliencc fpbolis, acqua- fi in compenfationem odii, quod tanquam no- verca incurrere folet, cenferi debet ftipulataef- fe: eo modo, quo in Hollandia, nuptiis fine padto dotali initis, filialis portio teftamento da- ta folvcnda forct, licet omnes prioris thori li- beri morerentur, fi communio ftatutaria uni- verfalis ob defcclum pactorum dotalium jam tum ab initio nuptiarum nata fuerit. Qucccum ita ftnt, rectius cum aliis exiftimaveris, non quidem totam binubi defunfti hereditatem, fed femiffem ejus, ex vi pacli dotalis aut teftamcn- ti filUlem portionem tribucntis, ob mortalitatem liberorum omnium primi thori , fecundae con- jugi oporterc adjudicari; tum quia ji/id/w portio- tiis mentio, tabulis antenuptialibus aut judicio fupremo prdpofita, neceffario requirit ac prs- fupponit totum, cujus pars fit, & totius fcuajfis quandam in partes divifionem, atquc adeo par- tem ad minimum unam extra fe, ut ita ex his duabus partibus (pauciores enim efle ncqueunt) totum conftet: tum etiam , quia, fi aliter bi- nubo placuiffet, potuiffet apcrtius pa&is dota- libus, vel in Hollandia teftamcnto quoque, mcntem explicuifle & hoc egifle , ut uxor fe- cunda moricntibus omnibus libcris prjmi tho- ri, omnes fibi haberet ac rctineret ex affe bi- «ubi mariti prxmorientis facultates; quononfa- fio, etiam prcefumendum eft , eum noluifle , ut illa totum fibi lucretur: tum denique, quia in ambiguis mediam fententiam haudperperam ampleSimur; ambiguitatc hic in eo confiften- tc, quod quidam totum, atii nihil hoc in ca- fu fecundcc conjugi tribuendum putant. Ref- ponfa jurifc. Holl. part. 3. vol. j. confil. 8r. quajt. 6. & pdrt. %? confil, 275. D. Someren |
||||||
|
r t u N u; p t i a r u m.
|
||||||||||||||||
|
D
|
||||||||||||||||
|
>t
|
||||||||||||||||
|
R
|
||||||||||||||||
|
ftam ob eaufaai & probatu facilem exheredatio
fich fk» an f^ffi cm&1 juftaac vcfadeficiat. Si eriirh jufta appareat exheredandi caufa , adeo-? quc nullo modo pcr qucrelam inofficiofi tefta- mcnti poffint exheredati venire ad binubi here- dkatem, retinebit conjux ex pa<5b dotali vel jeftamcnto totam binubi hereditatem , pcrinde ac fi nullos binUbus liberos refiquiflet; tum quia liberi jufte exhetedati, quantum ad fuccef- fioncm attiiiet, pfo mortuis habcntur. /, 1. §. fcd & (i f. ff- de conjung. cttm ematicipato liberis ejus. tum quia id, quod fupra filialcm portio* ncm datum eft, ccdcrc non potcft illis prioris thori liberis;, qui in parentem binubum ingra- ti comprobati iunt, novell. 22, cap, 27. fere iii fine. cui cdnfequens eft, ut, •ubiomnes ingra^- ti fuerunt, nullus invcniatur * ad qucm redi- ret, quod conjugi fecundo vel fecundse per bi- nuburh immoderatc pacto dotali datum, aut ju- dicio fupremo rcliclum cft. Qiiibus accedk , quod jure novo matri, qtut ad fecunda tranfi- vit vota, licitum fit ob tres ingratktidinis cau- fas rcvocare. a liberis prioris thori , quse ipfis jam pleno ac krevocabili fimplicis dbnatiottis; jure largita fuerat. autb-quodmater C. de revo- tandis dotm.novclt4 22. cap. 35. unde conclu- dendum, 'longe magis permifliun cenferi iifdehi non dare; dtirri plus eft jam daca ingratis adi-^ merc, quam alrinitio non dafc. D.■ Sofnereri de jure novercar. cap. 11. fett. 2. nam. ult. Sed fi ex adverfo fine jufta caufaunicus vcl oinnes, quotquot fucrint, libcri primt thori exhereda- ti vcl prakeriti fint, noverca vero vel vitricus ex aflb fcriptus; vcrius cft, liberos tales ex~ heredatos fecundum juris Romani prmcipia pcr quefelam inofficiofi tcftamenti totam infir- mare poffe inftitutionem, & a vitrico vel no- verca avocare id omnc, quodei exbinubicon- jugis fui inftitutione obventurum eflet.Cum cnirri qucrclahax iibcris exhcredatjs exjure communi compctatadverfus extraneos, quibusparensbinu- bus omniarclinquere poterat, fi modo legitimam liberis falvam faceret, non debuk iis denegari hoc remcdium adverfus novefcarri vitficufrive, cui MB tra portioncm filialein a binubo quicquam da- ri leges - noh finunt. Sed cum noftris rriofi- bus exheredati aut praeteriti, ac ob id pef in- officiofi tcftamenti querelam avdcaritds liGfedi- tateni, tacitc rogati inteIHgant(\r, tit, detracli legitima ac Trebcllianica, feliquam patrimoftii partem inftitutis velut ex caufa fideicommilli reftituant, utidicium tih de imjf. teftam.nuni. 14. magis eft, wt nunc ad auxilium d. legvs 6, C de fecundi nupt. tanquam pinguius, confu- gianc iiberi primi thori ita fimul omnes exhe- redati; quippe qtii ea ratiorie niliil ultra apud novercam vitrkumve cx biriubi parentis patri- monio rclinqucre tencntuf , . quarii quanta eft legitima iibeforurri finguloriim prioris thori.: •adeoqtiej-fivMkrim binubi filium , ex priore |
o prseteritum ponas autcxhcfedatrim, exrCme^-
io d,Jcgis: fext£ 'noh femis hefeditatis apiid rio^ vcrcam vitrkuriive ex afle iriftitutum ftmanere debet, & alter fcmis filio ilriiCo piaeterito vel cxheredato addici, ut pcfperam fcripfit Abr, a Wefel ad novell. conflit. Vltrajeft. art.io.num* 5>o. fed potitis triens tantum vitrico vel novef- cjej bes vero filio unico exhcfedatb adjudkkri- dus eft. Ctim enim in cafn, qtto filiiis pfimi thori prxteritus, vel portione inffa legitirnam confiftente horiofatus eft, riovetcse adimcndurii fit, quicquid fupfa lcgitimam , libcris p<fioris thqri debkam, fclicl:um apparet , utiidlupfa adftructum fuit, cOfifcquens eft ^ unico ekiftcri1 te prioris thoti ■fil io ^ fed p rxtefito vel exhefe- dato, nori tbttirri femiflem fed tantum tfieritem. ex;binubi hefeditate dcberi novefCx^ : ffeliqvlum omiie, quafi non firfipttim ' aut fcliclurii, filid uriko primi thofi applicari. Nam curii tricn^- te foio fcu quattiof Ujiciis,tanquam portiofic UfrP- timtjparensbinitbus filium uniciimpottiifletrli^ mitterc*, ricc pliis fed friinus imo riihil bidedc- rlty ritpote p^tcrito vel exhefedato; fatib '£. legis fext<e non p^itUr > itt ^lus apud ntjveftafri fehianeat, ftd reliqtttirri ofnrie ; ■- eiddm pef le- gtifri ablatuirij pflmo thorl filid acqtiifatur. Eo- derrique modd corhpUtatio iriftiiiterida pr6 ra- tk, fi duos plufefve pfimithdriiiberos, achd* omries exhefedatos concipiasi Sed Sc flrrtili fa- tione computaridum erit, ubi noVdfca rion qui- tlem teftamento binubi ex afle fcfipta, fdd pa"~ <So dotali luefiim omiiium bonorum aut fnaxi- ifiat partis mafiti biniibi patla eft , ac uniciis vel plufcs prinii tliori liberi otTmcs fine caufa cxheredati apparent; cum iri rf./. «S.sequepro- hibittim fit, fituld dotis Veidonationis tjropteir ntiptias, quain inftitutionis vcl legati jure, pliis confcrre novercse , quarfi ci ek Hberis primi matrimonfi, citi minimum datum eft. ■132. Quid juris fit circa portioiiem fiiialerh
illis in locis, iri quibus filijE ab iriteftato nori fuecedunt, Idd fdla dote jubentuf contcntx ef- fe,:" adeoqtte ne legitirrise quidcm pctitionehi habent, tfa<5iat Fachineus cotitroveif, libr. 3. cap, 6 8. 123. Qtiod fi filitis prifrii tlidfiin fo!a lc-
gitima inftitutUs prdpter frodigalitatem fnofcf-
que diflblutos aut sfs alicnurn aliamve caufam,
nepotes vero ex eo aliisrebus honoratr fccun-
dum factl fpecierii, qus eft in l. peti. §. potuit
2. ff. de curat. furtof. ac novercx per binubum
parentefn filialis portio teftamerito vel pafto
dotali data fit; non ulffalcgkiraam, filio thofi
primt reliclam, noverca fibi vindicare poteft.
Ncque enim, qtiK nepotibus data, rcc*le dixe-
fis filiis reliela; fed pdtius, cum nihil ncpoti-
bus ab inteftatd debitttm' fif, neque quicquam
per teftamerituih ex neccflitate jtiris relinqiti
debucrit, perinde habcnda funt iis relicfta; ac fi
plane extraneis tcftamento data effcnt. Rcfpon-
|
|||||||||||||||
|
rnatfteoriio-genkum, parentisbinubi teftamert- ' fa Jurife. Holl. patt, 5. VoU Z. Mnfil. 158.»«^.
6. 7,
|
||||||||||||||||
|
L i b. XXIII. T t t. II.
|
|||||||
|
tere prioris thori fiberis; licet non ftatim a mor-
te parentis binubi, fed dcmum poft temporis intcrvallum, interpeliatio ad reftitutionem facla iit; eo quod ipfo jure uulla cft immodcrata lar- gitio, & perinde habita, ac fi ncque fcripta nc- que collata eflct, idcoquc nullo jure aut tkulo jufto pcr novercam vitricumvc poflcfla. d. h, (>, C. de fectmd. nupt. Abr. a "Wefcl ad d. m- velLts decif. Vltrajecl. art. 10. num. 75. poft Hodicrnam ad d. I. hac ediftali 6. C. de fe~ cund. nupt. qu&ft, 30. D. Johannem a Sorae- rcn de jttre novercar. cap. 11. fett. 2. num, j. aliofque ibidem citatos. Licct forte reclius hic idem ftatuendum contcnderis circa fruduum re- ftitutioncm, quod in pctitionc hercditatis cir- ca eorundem rcftitutionem didum fuit in tir. de petit. bered. tium. 1 y. aut circa fingulariinn rerum vindicatarum frucius latius mdetuvintit. de acquir. ter. dominio. prout noverca vcl vitrl- cus id , quod fupra modum tcnet, vel prolic- rede poflederk, vcl titulo obtinuerit particu- lari. 136". Quibus in locis etiamnum vigcat dif-
pofitio d. kgis 6. C. de fecund. nuptiis. ubi cx adverfo recepta non fit, pcti cx parte poteftcx iis, qua^ fcripta a D. Joh. a Somercn de jure novercar. cap. 1. num. 1. Antonio Matthseo de crimmibus libr. 48. tit. 3. de adult. & flupro, cap. ult. num. 24. Abr. a "Wefcl ad novell. conftit. Ultrajctt. art. 10. num. 6. & feqq. & num. tz. & feqq. Ubi autcm ftatutorum diverfitas eft, dum conjux binubus non tan- ttim mobilia poflidct, fed & immobilia qua> dam illic fita , ubi d. lex fexta ufu com- probata eft, atque infuper alia illis in regio- nibus jacentia, ubi cjuidem kgisr.fexteAnpo* fitio abrogata cft ; mobilium qukiem intuitu infpiciendum, quo jure civitas, in qua binu- bus aut binuba domicilium fovct, utatur:co quod mobilia cx legc domiciiii domini regi placuit , quafi dominum comitantia ipfiquc prafentia, utcunque alibi vcro fita, ut diclum tit. de conflit, Princip. parte altera de ftatutis, num, 11. at refpeclu immobilium magis eft, ut rcgionis cujufquc, in qua inveniuntur im- mobilia binubi bona , legcs confidcrandaj ac fcrvandae fint. Qtia ratione, fi Hollandus bi- nubus mcrcator, in Hollandia fovcns domici- lium, ac fine padis ullis dotalibus ad fecun- dum veniens matrimonium , diverfis in rcgi- onibus tabernas mercium venaliurh exerceat, ac pradia nonnulla Hollandica, fimulque cti- am Ultrajedina qusedam , jure dominii pro- pria habeat ; mobilia quidem ubicunque fita, ut & immobilia Hollandica pro femifle ac- quirentur fecunda: conjugi, vi ftatutari« com- munionis, quippe quam ( uti fupra fnonitum) Hollandi noluerunt exclufam cfie, licet liberi primi thori fuperftites fint , quotics abfque ullix padionibus antenuptialibus fecunds nup- tise contrafi:» funt; Ukrajectina yctQ immo- biiia.
|
|||||||
|
$,"]. Epque faciunt, qua? fupra de uno ex
iibcris primi thori m fola legkima vel mkiore parte inftkuto vel plane exheredato dicta. Nec eft, quod exheredatos bona mente, aut bona mente in fola legkima inftitutos feparcs ab il- lis, qui mala mente five jufte five injufte ab hercditate binubi parentis exclufi funt. Cum enim inter juftam injuftamque exheredationem quantum ad conftkuendam filialem noverca? portionem nihil interfit fecundtim ante expofi- ta; etiam ratio nxm eft, cur inter bona & ma- Ja mente exhcredatos hac in parte difterentia quaereretur; prasfertim, cum & in cafu , quo bona mente filius exheredatus aut ad folam le~ gitimam vocatus eft, verum maneat, ea, qtiaj nepotibus data funt, non intelligi filio inter- medio relicta efle, imo parensbinubus, nepo- tes inftkucns filiumqueintermcdkimbpnamen- tc a maxirna heredkatis parte excludens, ftu- diofe hoc agat, nc ad filium intermedium quic- quam ex iis, qua? nepotibus relinquk , perve- nirequeat, ut patct ex d l. pen. $. t. ff. de etirat. furioft. Diflentit "Wefel ad novellas conftit, yltrajett. art, 10. num. 84. 85. 134. Quoties autem nulli prioris thori filii
cxtant, fed tantum nepotes, uti horum quoque ratio habita fuit in d. I. 6.) C, de fecund. nupt, & novell. 22. cap. 27. ita etiam filialis portk), quam avus binubus fecundae conjugi tributam voluerit, non ex fingulorum nepotum portio- ne a?ftimanda eft , fcd potius infpiciendum , quantum uni kitegrae ftirpi nepotum, ex uno filio dcfcendentium, cedat, & quidem ei, cui minimum ab avo binubo datum eft , ut fimi- jis, & non major quantitas, uxori fecunda? a- vi pradefun&i jure filialis portionis acquiratur; cum & in legkima nepotum aflignanda , nc- potes non ex fuo fed parentis intermedii pra5- defun&i capitc; adeoque ex jure repradfentatio- jiis, a:ftimentur, five cum fuis patruis ad avi- tam veniant fucceflionem , five deficientibus omnibus primi thori filiis foli exiftant, ut di- ctum tit. de inoff. teftam. num. 48. &hancfen~ tcntiam tuetur Sandc decif Frific. libr, i.tit. 3. defin. 1. D. Joh. a Somcren de jure novercar, cap. 11. num. 2. Wefel ad novell. conftit, Ul- traj, art. 10. num. 107. & feqq. Wiflenbach ad l. 6. C. de fecund, nuptiis ,fere in pr. 12). Porro in quxftione, utrumquid ultra
portionem filialem vitrico velnovercae reli&um iuerit, onus probandi prioris thori liberis, tan- jquam a&oribus & arfirmantibus, ac id, quod fu- pra mpdum apparet datum, fibi vindicantibus, imponendum eft, cum unufquifque fuam tenea- tur probare intcntioncm, in eoque deficiens nihil obtineat. arg. /. 2. ff. de probation. I, a- ftor 2 j, C. eod. tit. I. qui accufare 4. in fwe C. de edendo. Cenfentque plures, id omne, qupd immoderate a binubo in vitrkum aut no- vercam collatum probatur, una cum frudibus i. lempore mortis parentis binubi reftitui opor- |
|||||||
|
N u
|
|||||||||||||||||
|
D
|
|||||||||||||||||
|
P T I A R U M.
|
|||||||||||||||||
|
R I T U
|
|||||||||||||||||
|
?8
|
|||||||||||||||||
|
E
|
|||||||||||||||||
|
fi kx domicilii ipfi pCrmittat pa6to contrario ab
ca rcfilirc, aliofquc induccre nuptiarum cffe- ftus, fi voluiffct. Scd ciim ne exprefsa qui-> dcm convcntionc poflit Uknjectinus mutare ea, quse prohibitorio ftatuto Ukrajeclino caiita funt, abfurdum cffct, ab atftu illo fepe invito &in- vitis impofito pcti quandam.prafurntionem ta- cita: pa&ionis, qua: prohibkorio domicilii fta- tuto conformis effet, & fe cxtcnderet ad bona fita illis in locis, ubi contraria ftatuto } fcd pa- 6iioncm in contrarium haud rcfpuentc , cauta furit, ut dixi in d. tit. de conjiu. Princip. parte altera de flatutis num. io. 137. Prater pccnas hadenus cxpofitas adhuc.
alifc fimt, puta, quod matcr (non itempatcr )■ amittat Hberorum tutclam ac cducationcm. auth. facramentum C. quand, mulier tut. officio fungi pojfit. nov.zi. cap. 40. quodquc patcrhercs in- ftitutus, ac oncratus lcgato conditionali liberis primi thori pra:ftando , ad fatisdationem Iega- torum nominc libcris fuis pra'ftandam compelli poflit, fi ad fccundum matrimonium convola- vcrit. novelL zi. cap. 41, /. jubemus (,, §, 1. c. ad Senatufc. Trebell. cum alias fatisdare nonte- ncatur fed Ieviore poflit cautione dcfungi. d, L 6. §. 1. C. ad Senat. Trebell. I. filjo 7. f ut le- gat. vel fideic. mmine caveatur. Expeditum prse- tcrca eft, mulicrcm pcr fccundas nuptias amit- terc mariti prioris dignitatcm, fivc fobolcs cx primo marito fupcrfit, fivc non, utlatiustra- ditum tit. de fenatoribus num. 8. Conftat dcni- que, & binubum& binubam amitterc ca , qiuie fibi a. conjuge defuncto fub conditionc viduita- tis rclicta funt, utcunquc prlmi matrimonii pro- Ics defit; ufquc adco, ut ob id etiam non a- litcr rclicta percipiant in viduitate, nifi pradH- ta cautione Muciana de rcddcndis rclictis, ubi ad aliud matrimonium tranfitus fit. d. novell. i2* cap.^. 44. abrogata /. pen. & ult. C. de in- dicla viduit. tollendi. 138. Habcnt autem ha? nuptiamm fecunda-
rum pcensc locum non tantum in pa^anis, fe4 & in militibus , quippe quibus hac in partc nullum invcnitur indultum jus fmgulare. Nam etfi miles Iibcros impunc poflit filentio praete- rirc. /. 9. & ito, C. de teftamento militis. non tamcn novercse plus relinquere , quam prioris thori filio cm' minimum datum eft; comodo, quo & paganus filium rclicta lcgitima dimittcre potcft, nec tamen ci minus aflignarc , quam noverca: rclidum cupit. Rodenburch de jure conjugum tit. %. cap. 4. num. 9, /'» fme pag. 246. Ncc evitabit mulier vidua pcenas hafcc, fi a repctitis quidem abftineat nuptiis, fed lu- xuriofc atque impudicc vivens extra conjugii kgi- timi vinculum partum edat. novell.^.cap.z. Con- fer Ant. Matthsum de criminibuslibr.48. tit. 3M adulterio &flupro cap, ult. num. 24. Qucmadmo- dum nec ceflant hx pcena:; (licet multis contrari- umplaceat) ficonjux moriens fupcrftiti in tcfta- mcnto dcdcrit adalia vota tranfcundi facultatcm, K . ima
|
|||||||||||||||||
|
biJia neutlquam vi ftatutaria: communionis con-
jugi fecundie pro femiffe ccdent, quotics plus ca ratione ex bonis binubi mariti lucrarctur no- vcrca, quam ei obvcnturum cft cx liberisprio- ris thori, cui minimum reli&um cft; co quod Ukrajcclino jure recentiflimo anni 1659. fta- tutaria communio difpofitioni d. legufextte Cod. defecund. nuptiis. ccderejuffa cft, in liberorum primi thori favorcm. Immobilia namquc rcgi lcge fitus fui, tralatitium cft, ac a mc adno- tauim in d. tit. de conflit. Principum, parte al- tcra de flatutis num. 12. Vice versa, fi binu- bum non in Hollandia fed Ukraje&i domici- lium foventcm , ibidem fine paclis dotalibus fccundam duxilfe conjugemconcipiamus, Hol- landica immobilia jure ftatutaria: communionis, ibidcm etiam hoc cafu in prsjudicium Iibero- rum primi thori vigcntis, conjugi fccunda:pro femifle obvcnient, UkrajecJuna vcro immobi- lia ncc non mobilia ubicunquc cxiftentia fub- pccbunt difpofitioni d. legis fexts. , Ukraje&i ctiam ad id rccepta* , ut fcmoveat omni cafii ftatutariam bonorum communioncm, ubi illa libcris prioris matrimonii ultra, quam dicta lex fcxta permittk, damnofa cft. Confcr D. Somc- rfen de jure novercar. tap. 11. num. utt. "Wcfel ad novell. conflit. Ultraject. art. 10. mm. 138. 159. Ncc cft , quod in cpntrarium urgeas , HoIIandum in Hollandia ad nuptias fccundas tranfcuntem finc cxpreflis pactis dotalibus, vi- dcri tacite fefc quantum ad effedtusmatrimonii conformafle ftatuto fui domicilii HoIIandico , adcoquc tacitc id egiffe , ut & bona immobi- lia alibi, atque ita ctiam UltrajccTt fita, intcr fc conjugemque fecundam vcl communia fiant vel faltem vi pacti taciti communicentur : & cx adverfo Ultrajcftinum , fme tabulis dotalibus UkrajecU vota fccunda amplectcntcm, cx eo- dcm fundamcnto, quod intelligatur fe tacitc con- formaflc ftatuto fui domicilh Ultrajcclini, com- munioncm propter liberos priorum nuptiarum rcprobantis, vidcri tacite cxclufiffc communio- ncm immobilium, etiam alibi , atque adco in Hollandia quoque jacentium; prout hsec fufe a me fuperius adftru&a. Etcnim quod ad Hol- landum attinet, m eo tacita pa&io de commu- nicandis pradiis Ukrajc&inis concipi non po- tcft, quia ncc cxprefsa pactione potuiflet dero- garc ftatuto Ultrajcdino, quippe non fimpli- fitcr communioncm non induccnti , fed ean- dem in fccundis nuptiis cxpreffe prohibcnti, quotics fupercft prioris thori prolcs: ftatutis ye- 10 prohibkoriis non poffc vim imminui per pa- da contraria, probatum a mc in d. tit. decon- flit. Princip. parte ahera de flatutis num. 18, Sed nec in Ukrajeftino hujus tacitse paftionis pra> fiuntioni locus cffe potcft ; quia unufquifque intclligitur in matrimonio contrahendo tumde- nium probaffe ftatuta fui domicilii, atque adco etiam quantum ad bona immobilia alibi fita paftus effc id, quod lcgc domicilii cautum cft, |
|||||||||||||||||
|
h:i b. XXIII. Ti t. III.
|
||||||||||||||
|
quin co cafu ceffaturae fint. arg. t. pen, C. de
paclis. Videvarie fentientes Andream Gaylitbr.z. obferv. 98. Fachineum controverf itbr. 3. cap. 65. Zoefium ad Tand. b. t. de ritu mipt. itum. 32. 33. Groenewegen ad l. $. C.de fecundis nuptiis num. 5. & feqq. D. Joh. aSomeren de jure novercar. cap, it.fecl. z. num. 6. Abrah. a "Wefel ad novellas conftit. UltrajetT. art. 11. num. 02. & feqq. ad num. 108. r35». Quod fi non nuptias fcd fola fponfa-
Ha contra&a proponas , nulla pcenarum fupe- rius recenlitarum locum fibi vindicare poteft; cum in legibus gratificationem inter conjugcs prohibentibus fponfus & fponfa non veniant mariti aut uxoris appellatione , & vetita inter virum & uxorem donatio inutilem non arguat inter fponfos ac fponfas libcralitatem. /. fi fpon- fus 5. ff. de donat. inter vir. & uxor. I. cum in te 6. C. de donat. ante nuptias. nec pcr fponfa- lia tam grande liberis primi matrimonii genere- tur praejudicium, quam quidem per contrafhim. re ipsa fecundum matrimonium 8c fa&am vi-: trici vel novercs fuperindu&ionem. |
||||||||||||||
|
imo ccrtara ci perfonam defignaverit fecundo ma-
trimonio fociandam; cum non conjugis defundi, fed liberorum fupcrftitum favore ha» pcenx in- du&ae fmt. Nihil in contrarium faciente eo , quod a Juftiniano fcriptum fuit, fecundis vidua: nuptiis animam mariti defuncli comriftari. novell. zz, cap. 43. cum ex impropriis hujufmodi at- que hyperbolicis novellarum locutionibus non recle argumenta petantur. Quin & pccnis hif- ce locum fore, fi liberi in nuptiasfecundaspa- rcntum confenferint , vel apcrte cafdem com- probando, vel trinundinae prodamationi , fe- cundum mores adhibendaj , haud contradicendo: eo quod non potuiffent diflentiendoeafdemim- pedire, ac proinde fatius ipfis eft verecunde fi- mul ac paticnter ferre dura fibi fecunda paren- tis vota, qnam contradicendo nib.il proficere, atque infuper fibi graviora parentis binubi ac praxipuc vitrici vpl novercse odia parare,animum- que eorum ftfpe plus fatis infeftum reddere in- feftiorem. Plane, fi nominatim liberi primi thori perfccbe setatis renunciaverint harumpce- narum perfecutioni, vix dubium effe poteft , |
||||||||||||||
|
-•»
|
||||||||||||||
|
T 1 T V L V S III.
|
||||||||||||||
|
De Jure Dotium,
|
||||||||||||||
|
SUMMARIA.
|
||||||||||||||
|
9. Non tiiftcontraBo matrtmomo ad dotem prmijfant
agi potefi. An dos promiffa peti, fi repudmm ante nuptias mijfum, fed poftea fponfalia redinte- grata & nuptia fecutafint > Quo ufque dotis folti- tio in diem differri poffit > Qua ftt poina mora in dote folvenda, e% jure civili & moribus ? An mulier ob dotetn non folutam de domo expellipof- fxt> . :•* 10. Pater jure civili invitus cogitur dotarefiliaw,
Quidjuris,fipaterfuriofus aut ab bojiibus captus [it? 11. An & locupletemfiliam teneatur dotare?
12. An & emancipatam >
1$, An & fecundo nubentem ? An naturalem ?
An ingratam> An minorem fine tonfenfu nu- bentem ? 14. Quando avus & mater cogi pojfint dotem da-
re ? An & frater teneatur fororem dotare ? 15. Hodie communepatris & matris onuseft, do-
temdare liberis. An & quo ufqtte pater binubus dotem covftituens prioris tbori, cenfeatur eam e- ttam ex bonisfecunda conjugis conjlituijfe > 16. Siitberibonapropriababeanty bodie paternott
defuisfeditberorumbomsin dubio dotem conjti- tttijfecreditttr. Vater moribus magis ex itberk volimtate quamjuris necejfitate itbsris dotem dan wfi
|
||||||||||||||
|
1. t)otes quidem, at non jura dotium, apud nos
obitnent, nift pacto dotali reducla ftnt. i. Quid fit dos ? Quo fenfu dotis caufa perpetua
duatur ? Quo modo dos differat a paraphernis & receptiius ? Quid moribus ? 3. Que, res in dotem dari pojfint} An&id%quod
maritus uxori debet, & quid tunc dotale fiat> 4. An curator omnia adulta bona in dotem dare
poffit} & fi dotem fupra vires patrimonii pro- miferit, anptiellam, aut fe obliget jure civiit & bodierno} j, M omnibus bonis in dotem datis etiam futu-
ra contineamur ? An uxor credatm omnia in dotem dedijfe, fi patiatur maritum omnibtis frui> 6» An fub omnibus in dotem datis tiiam feuda
*"/ tomprebendantur ?
7. Dos vel datur vel promiltitm, Quo modo de-
tur. An res ftat dotaits > ji tertius, qui an- te nuptias retu tradiderat» ut nuptiis fecutis dotalis effct, ante nuptias moriatw} 8, Quibus modis promittatttr > Quid jtiris, JIdos
generaltter fine certa quantitate promijfa fit a muliere, extraneo, patre ? Quid mortbus ? An extraneus 4ut pattr dotem certa quantitatis pro- ■ mittens fupra vires parrimomii gaudeatbenefi-
v (iq cornpetcnti*h - |
||||||||||||||
|
P o t 1 u m.
|
|||||||||||
|
D E j V R E
tiifi injurii ptobibeM nuptias hberorum majoren-
nttttn, ,&illicas autorttate magiftratus contra- bant. Si pius, quam erat m patrimonio libero? rum,promiferit pater aut mater, binubus aut bir nuba, unde fuppienditmfit, quod deeft, & an etiatn ex bonis. vitrici velnoverce ? 17. Ptopmttiuur yari& dotis divifiones. An &
qttando exc,epsio non numerats, dotis opponi poffit ? An mariti apocha de dote mtmeratjl abfu creditori- btts? & qtto mpdo probatio numerauoms ftat, tit cteditoribus fufficint? Anhae ettam obtineant in donatione propter nttptias, fett ijs* qu$ exparte fponfi promiffa fttnt ? Siconftetde dotis numera- tione, an & accefforia promifja pr$fumantur »«- merata, yeltttieetta pecunk quamitat adorna^ tum&veftitumfponfit? ,■•/«:.:. ■;s«i*>%b 18. QuidfitdosadventitiaiquidprofHlitia?
11). An maritusftat dominus dotts, & qttale Acqt§-
Uamvjs dotcs etiamgcntibus aliis
^pr^ter Romanos xiotx. ac proba- [xx fuerint, jura famcn peculiaria fldptium atquc privilegia infigniti- "S^sif^P^-^qra Romanorum fuerunt propria; itncle & infcriptio tkuli non fimpliciterin Pan- dedlis & Codicc de dotibtfs, fcd de jure dotium concepta cft. Sed ncc moribus noftris amplius vigent, qu# jure civili indru5ta , dotium jura, nifi nominatim padis dotalihus reducantur, eo quod alias matrimonii apudnos iJie erfectus eft, quod inter conjuges ftatutaria bonorum bmni- um communio nafcitur : &?, fithaxime eam pa<5to dotali exckham ponas, noh tamen ideo protinus etiam jura dotium ac privilegia redu<5ta cenfcri debeati nec mulier foluto matrimoriio dotem rccuperat, nifi dimiflis creditoribus om- nibus, quibus ftante matrimonio ccepit debcri; fi iion fpccialiter mulicr dotcm fibi falvara pa- c1:a fu. Quo cafu quffi pacri talis aliorumque fimilium efficaeia fit, inJit. fequenti de paftis dotalibus ex profeflo difcuticndum erit. ■2. Dos autem cft rcs , quse a nauliere, vel
ab alio mulieris nomine, datur marito ad fu- ftinenda onera mitrimoniL Quo matrimonio dcficiente, dos milla eft. /. dotis appellatio 5. /. ftipulationem zi.ff.b. t. Std cofubfecuto, do^ tis caufa pjerpetiia' efle dicitur, ac cum voto e- jus qui datv. ita contrahi, 0 femper apud ma'- riturn.fit. /.-.n ff. h. t. Cum enim nuptise fint conibrtiurri omnis vit£, feu focletas inita cum voto iit ad finern- vita: conjugum perduret, 8c co fenfufjeifetua fit. arg.^. i.'ff. M titu mpt. jun<5r. /. liff.fnfocio. noh mirum , qnod & eaufam dotis,: q««-nuptiarum acceflio eft, Pau- Iu8cpnfoej,it-pe,Ppe:tua4n e(fev Eftque hse dos a paraphernis mtilieris in eo diftin<5ia, quod Biaiitus nequc paraphcrrialium dominus,fed tan- tum legibimus adminiftrator fit. /. ult. C, de pa- &is convenw., }un£k. I. fi ego 9. §. deterum z. ff: k t* ncque fruclus eorum ad fuftinenda matri- mbaii «&i©ra percipere ppflit ac fucis facecej cx- . iil |
|||||||||||
|
n
|
|||||||||||
|
tat: dominium, cttm tes dotalis aftimata vel itu-
ftimatadataeftf An Aftimatiodotis venditionem faciat jure R omano ac moribus ? 2Q. Quales acliones maritus exetceat cirea res dota-
les ? Qui(i » fi res alietia in dotem dafafit? quid, Jt evincatur ? De vituperio dotatarum, remif- five. 11. De donatione proptet nuptias, & in qmbtts con-
veniat cum dote, m quibus differat ? &deorigt- ne ejus. 2>z. JEqualitasinter dotcm & propter nuptias dond-
tionem bodie nonfervaturt An bodie hujus don.i- tionis uftts fit? An non, fi id aclum, ttt uxor emniaferat oneta mattimonii, matitus donatio- nemfatvam babeat ? An titnc marito competat le- galis bypotbeca in bonis uxoris pro tecupetamti . ftopter nttptias donatione ? ' |
|||||||||||
|
cepto cafu fpeciali , quo nominum parapher-
nalium exacSorum ufuras !ft fuum & itxbris com-- modum poteft convertcre j fbrte in compcnfa- tionem moleftise , quam in iis exigendis ftif- cepit. d. L ttit. C, de paclis conventis. De his paraphernis plura vidcri poflimt apud Meyerum Coltegio Argentorat, b. t. num. z6- 27, 28. Lon- ge minus dotalia cum reccptitiis mulierumbo- nis confundi dcbent; cum receptitia dicantur, quaj uxor ita pleno jure (ibiretinuit, ut& ma- riti pdteftati domui atcme adminiftratjoni vo- Iuerit fubdu<5k feu exemta efle. /. hac lege 8. C. de paftis conventis. Sed moribus noftris inter dotalia &c alia mulieris bona difcrimenhon cft ^ Ci non id acmm fit; omniaque, quatmulicrad maritum intulk, in dubio dotalia cfle cenfen- tur, ut docet poft alios "Wefcl ad novelt. con- ftit. Ultraje^t. art. 10. mm. 42. & feqq, 3. Poflhnt in dotem dari res omnes,qu3C funt in
commercio,corporaIes,incQrporales,nomina./.»(>- minibtts i. C. de obtig. &aft. hereditas./. necullam 1 j.§. apud Uatceiium 1 o.ff.depetit. bered.fivc dire- <5ta fivefideicommiflaria; ut tamen reftitutio here- ditatis fideicommiflariEe priusipfi mulieri facieri- da fit,& per eam marito prseftanda ex fingulari ra,- tione, propofitain tfimulier 59. §. i.ff: b. t. 'Adhsec ufusfrudus. l.fi ufasfru&tii 66. ff. b.t. ctiam i&, quod maritus uxori debet: quo ca- fri -ufurac, quat poft contradum matrimonirim jincipiunt deberi", dotem non augeflt. l.ftnm^ Her-jy.ff.thtirkKi id nominatim a<5tum fit, ut & ufura dotales eflcnt. /. mjajt poft 6o. §. mtdier 1. ff.b. f. Quod fi maritus, cui id, quod debcbat, ffi doterri erat datum , fit filiusfami- Has, id cenfebitur dotale efie, quod in peculio ejus fait tempOre hiiptiarum. /."rfi' patet'44; §.;■ I. /. quod ft nuptura 45. ff. b. t. Nec contrari- um huic eft, qiiod traditur in /. nuptura$y.ff. b. t. cum in co''textu verba eo tetnpore accipi poflint de tempore, quo iila filiofivmilias erat riuptura. Sed &; fi maritus, cui id quod debe- bit m dotem datum eft , alterhative res diias |
|||||||||||
|
i. Tt t. iii.
tionc habitii, cx co folo bona uxdrisdotalianc-
quaquam cenfenda funt, fedpotiusid , quiafli- m eft, abuncie probandum. arg. /. 1. C. de do- tis premijfione. Licet cnim in ambiguis pro do- tibus refpondcri Paulus velit /. in ambiguis 8 5. //. de reg. jinis. L in ambiguis 70. ff. b. t. id tamen potiiTimum tunc lOcum habet, cum dc dote teftituenda quxftio eft ; eo quod dotium caitfa femper & ubique praecipua eft, quia pu- blicc intereft, dotes mulieribus confervari, utait Pomponius tn /, 1, ff foluto matrimon, Addc num. 2, in finft 6. Qiiotics auterti geheraliter ofhnia irt do-
tem data funt, an tunC feuda quoque & pra^- dia emphyteuticariairitelligantur datadecidendum ex co videtur, an & talia in ftatutariam Veni- ant omnium inter conjugcs commuiiidnem; de qi|o in tit. prmced, de ritu nupt. num. 7 f f& feqq, 7. Conftituitur dos vel ante nuptias , vcl
ftante matrimonio ; atque etiam antc nuptias conftituta durante matrimonio augcri poteft. noveU. 97. cap. 2. I. fii conftanie 19. C. de do- nat. antenupt. ac vel datur,-vcl promittitur, fcu ca- vctur, vcl lcgatur. /. cum pater zy.ff. h. t. Dari vi-* I detur non modo, cura naturalitcr folvitur feii
prxftatur res ddtalis , fcd & cum id , quod maritus dcbet, iri dotem ci conccditur, ideoque remittitur. I, fi fponfalibus 58. $. it jund. /. fi tnulier. 77. //. /;. t. vel aeccpto fertur , at- quc ita extinguitur. /. promittendo 41,5. aecep- ti z. L licet foleat 4J. //. b. t. L ait prator 10. §. fi cttm mulier 14. ff. qiuin fraud. credit. a- lien. vel cum debitor mulieris, dotis conftitucn- dx gratia, per mulicrcm viro dclegatur. /, de- bitor 36. /. promittendo 41. §. 9. & 4. l.cum in fundo 78. § tdt, ff, h. t. Quod fi rcs alicui fit tradita, xx^nuptiis fccutis, dotis efficeretur,Bz ante nuptias deccfterit tradens ; fccutis deindc nuptiis ex rigore juris res dotalis ndn fiebat, quia tempore nuptiarumdominiumrecederenon poterat a tradente* quippc qui jam mortuus J* defierat habere dominium jam in heredern tran- flatum; aquoinvito illud non poterat difcedcre. Scdfavordotiumeffccitjdominium in maritum ; transferri, ne mulier maneat indotata. /. fi ega
: 9. J.fi res 1. ff. h, f. .1
S. Promittitur dos vel ftipulatione, 1 vel fb-
lenni dotis diciionei <\nx olim tanquam fpecics fub verbomm obligatidne, una cum ftipulatio- ne ac jurejurando liberti , comprehenfa erat. Ulpianus in fragment. tit. 6. in princ. Gajuslw- ftitut,libr. t. tit. <).%. 3.4. 5. vel deniquefimplict pa&ione, fedqiia; alcge fic confirmata fuit, ut ad exemplum ftipulationis efficax inde adio d&- tur. /. ad exaclhiijsm 6. C. de dotis promiffionei Huic tamen fivc cx ftipulatu five ,ex pado acHi- I oni locus non eft,ubi vel extraneus vel mulier ip-
fa dotcm promifit, nifi certa res aut quantitas, qua; in dotem ceffura, cxpreffa fit: namfifim'- pliciter, feu in genere tantum, dotis intercef^ ferit promiffio, nihil peti potcft./. I. G.dcd9- |
||||||
|
j6 L i Bk XXII
dcbcat, avbkrio cjus cft, cutam rcm velit c\o-
tplcm eile. /. fi manto 9. §. qaodfi 1. ff. defun- do dctali. cum alioquin, duabus rebus altcma- tiye in dotcm promilTis, clectio promifforis fit, quam darc vclit. /. quemadmodum 46. §. 1. ff. 4. Quld, quod & omnia mulicris bdna in
dotem redte dantur. /. nulla 4. C. h. t\ ufquca- dco, ut.nec, tutor pcccare cenfcatur , fi cOn- fcnfcrit in id, ut omnia pupillaE nupturse bona in dote fint. arg. I. five generalis 61. ff. b. t. fi modo id pupillx expedire exiftimct: quod mo- rjbus etiam convcnicns eife, docct Groencwe- gcn ad l. 60. ff. I), t. & ad tit. C. fi adverfus dotem. unde & mulieri tum demum per refti- tutioncm ex capite minorcnnitatis fuccurritur, fj chcumfcripta omnia in dotem dederit. I. fi ex caufit 9. §. in dotis t. ff. de minor. zj.annis. /, unic, C. fi adverfus dotem. Adde tit. de minor. 25. annis tium. 18. alioquin enim ex facultati- bus & digiiitate muHcris niaritique ftatuendum fuit, quo ufquc curator minoridotem promk- tcnti confenfum dcbeat accommodarc. /, qu&ro 60. /, cum poft 69. §. 5. //. b, t. Quod fi fu- pra vires patrimonii pucllse adulta? curator do- tcm conftkucrk, fi quidcm in bona fide fit, nce doceatur animus curatoris donandi dc fuo, fubvenicndum ipfi erk, ne in id quod fuper- fluuni. cft, condemrletur , convenienter iis, qux a Paulo fcripta in /, cum poft mortem 4 j, §*.l//. de adminiftrat, tut. ficut & ipfipuellaV m de prasfenti in plus a marko conveniatur. d. I. 9. $. 1. ff. de minor. z^, annis, quse ta- men marito cavere jufla" cft, fe, fi quandoque ftante matrimonio locupletior fiat , dotis reli- quum marito foluturam. d. I. 43. §. 1. in fne ff. de admin. tutar. Nec adverfatur, quoddotis promiffio fupra vires patrimonii fa&a, tutore vel cltratore autore, ipfo jure nulla fit. d. L five generalis 61. ff. h, t. cum ibi dolofe a euratore autoritas accominodata proponatur, ac ob do- lum illum promiffio cx parte puclla* nulla fit. Plane, vix dubium, quin marito circumvcn- to doli aclio adverfus tutorem ,l qui fciciis am- pliorem conftituit, adult» dotcm, quam erat irt patrimonio, danda fit. arg. d. I. 45. §. r. ff. Ae admin. tutor. Groenewegen add.L 45. Abr. a Wcfel de connub. fociet. tract. z. cap. i.num. 35« & feqq. ibique plures citati. 5. Nec prasfcntia tantum, fcd Sc futura re-
$e in dotem dantur; licet futura non conti- ncantur in dubio,, datis fimpliciter in dotcm omnibus bonis, nulla futurQrum facla mentio- i^e: non ^enim donatio, cujus fpecics & doseft, facile pra?fumitur; ac lcgata omni auro, vcftc, {lmilibufquc, id folum, quod in praefenti tern- pore tcftatoris cft,, non futurum, legatum in-, telligitur. L JiJta effet 7. /. Quintus Mttcius 2,j. §! argento 2, /. firibit 34. //. de auro argento legato, Hinc , ii mulier patiatur, maritum omnibus fuis bonis frui, fcd nvjla dotis men- |
||||||
|
D fe JURE
its promiffiorie. Quod fi gcnerali dotis promif-
iioni per mulierem cxtraneumve faete additum fit, cam boni viri arbitratu pr&ftandam effe, du- bittm non eft, quin tali ex promiffione con- ■grua dos, arbkrio vki boni definienda , pcti poflit: uti & fi promifcrit fe daturum quodcun- qne arbitratus fuijfet, cum ita viri boni arbi- trium intelligatur promiffioni infertum. /. Ji quttm ea ^. C. de dotis promijf. Sed &, fi pa- tcr mulicris dotem promiferit fine certa quanti- tate, ctiam detratto, feu non adjetto, arbitrio bmi viri, dotem prb modo facultatium patris ac dignkatc mariti conftituendam efle Papinianus docet. /; cttm poft 69. §. gener 4; ff. h. t. Di- vcrfitatis ratio in eo eft, quod nec mulier fe- mcc ipfarri, ncc extraneus extraneam dotare co- gattir, pater vero ad dotem filissdandametiam ckra ullam precedentem dotis promiffionem in- vitus a magiftratu cdmpelli poflit. /. capite*t9; ff. de ritu nupt. Confer Fachineum controverf. iibr. 8; cap. yp Eftque hac occafione notan- dum, in aliis quoque refpectti dotis prbmiffas aliam patris quam extranei promifforis caufam cffe: nam fi cxtrancus promufieredonandieau- 0 doterh promiferk fupr*a vires patrimonii fui j ac ex fua. conveniatur promiffionc, eompetenr- iix beneficio gavifurus non eft. /. pen. ff h. t. I. Nefennius 41. ff. de re judicata, Qiiamvise- nhn donatori hoc bcnefieium vulgo tributum fit. §. fed & fi quis 3 8. Inftit. de aclion. I. qui r.v donatione iz.ff.de donatwn. tamcn id hie attcndi non dportet; cum markus , cui extra- neus dotem promifit % non tam confiderari de- beat tanquam donatarius, quam potius ut cre-1- ditor cx caufa onero0, quippe onera matrimo- 3iii inde fubiturus. /. ult. §. 1. in fine ff. qu& in fraud. credit. alien. funt ut refcind. I. fxcut re & f.fedfx permiferit ij. //. quib.mod. pign. vel hjpoth. folvitur, Nee obftat l.f\ extraneus Sj.ff. h. t. Intelligenda cnim de cafu, quo extraneus mulicri donatum voluit^ quod dotale cft futu- rum, & propterea accipkur quafi non viro fcd mulieri eflet ex donationc acquifitum , quippe ad quam rei commodum refpicit% ut ait JCtus in d. I. $$tinfne. atque etiam colligi poteft cx l. fervo legato 69. §'. 2. in frne. ff, de legat; \. Quemadmodumergo mulier, fi agerct , exce-* ptione competentia: oppoffta non m folidum fed in id quod facere poterat, eondemnatiohem contri donatarium impetraflet * ka marko non erat irtlputandum, quod ille donantem non prje- cipitaverat ad folutioncm, adeoque verba,gH£W- que in id quod facere pojfet , fi conveniffet, con- dtmnavtrat ( id eft feciffet coridemnari; nori accipienda de marito conveniente addotemfol- vendam, fcd mulicre convehiente ad dodatio- nem implendam. Cujaeius libr. iz. obferv. l-i. At fi pater puelk dotem pollkitus fit , ex fua promiflione ftante adhuc matrimonio non ul- tra ♦ quam facere poteft, a gencro convenitur. Scd & diifokito eo, compctenti^ beneficium ei |
|||||
|
D o T I v Mi ff
denegandum non eft, quoties apparet thariife-
fto bona fides ejus: nam fi fub fpecie futurai dotis induxcrit generum, cV, eum fcket fe do- tem prxftare non pofle, id egerit, ut genero inftdiaretur, omni jegis beneficio indignuseft^ dum miferis ac lapfis , non item dolofis , jura folent fubvenke. d. I. pen. ff. h, t, l. ficut au- tem 21. /. 22. pr. & §. \.ff. dere judicat.zrg. I. verum efi 6$ pr. ff. pro foc'%9. Obfervandum tamen, ca, quae de dotibus finc certa quanti- tate per mulierem aut extraneum prpmifTis ju^ civile definivk, non per omnia: moribus pro- bata efle* Si cnim mulier nunc, dotem pro- miferit fine certa quantitate aut rerum ccrta- rum defignatione, magis eft, ut univcrfas fa- cultates fuas indotemdediffeintelligatur, pro- pter ftatutariam omnium bohorum intercon- jugcs communionerm Groenewcgcn ad (. r. C. de dotis promijfione. Wefel ad noveti. confiit; Ultrajecl. art. \o. num. 44. imo & bb folarrt ftatutariam aut paftitiam acquxftuum com- munidnem id prxfumendum efle , verius eft ; eb quod fub communione quaeftuum frucTws rerum omnium conjugis utriufque compre-- henfi funt, ut tit. feqq. latiiis tradetur. Sf. vero extraneus talem mdennitam interpofuerk dotis promiffionem, eum ad Congruam dotem, pro ratione. proprii patrimonii & fponfi fponfz-r que dighitate prasftandam obftringi, exemplo patris, Groenewegioplacuit d. loco; nealioquin promittens videatur in re tam feria , quale efl matrimonium, vqluiffe jocari, Sc fponfum va- ria laclaffe atquc lufiflc dotis fpc. Adde Bronc- hbrft enant. cent. 3. ajfert. 10. pi Ad dotcm autcm promiffam agi tum dc-
mum potcft, cum matrimonium contradum eft. /. item quia 4. §. hufus z.ff.de paclis. quia ta- cite fubeft promiffioni conditio , fi tiupiU fe- quamur. I. ftipulationem zu.'/. dotis promijfta 68. ff. h. tt nec fine matrimonio dos cfle poffit. /, dotis, appellatio 3. ff h. t. tJnde,- fi ante nuptias fit miffum rcpudium , dotis promiffionem evanefcere necefle eft j ufque a- deb , ut ne redintegratis quiderh fponfaiibus; revivifcat. d. I. 4. §. z. ff. de paclis. junct. i. I. 21. in fine ff. h, u Ncc his advcrfan- tur, quse occurrunt iri /. fi fpmfalibus 58. m pr. & l. dotis promiffto 6%. ff. h. i. Cum irt iftis facT:orum fpeciebus ante iponfaiia dosmu-^ lieri quandoeunque nupturss promifla fuerk, ae rieque alia fponfalia neque nuptia: aliaein- tercefferint, nec, qu# fcmel contracT:32 fuerant, diffolutae appareant. tx licet doti$ folutionerri in diem difterre liceat, tamen .ftipulari ddtem in id tempus, quo matrimonium futurum non eft, haud quaquam permiffum. /. jultmus 20. ff. h. i. I. cum pater 11. ff. de patlis dotal. Ideoque nec mortis fux causa mulicr rcclie ^jq- tem prbmittk. /, ft' pater 76. infneff. b.t.&fc de Abrah, a "Wekl £e connub. fociet. traft, 2. cap. 1. num, 17, &,feqq- Qtfod fi poft ternpus |
|||||
|
L 4 b. XXIII, T i t. III.
|
||||||
|
fittt nupt. Coaftionem ccrte & debiittm dotis
neptt dands propter filium , non voluntatis & arbitrii, fed ncceffitatis *effe , communis lenfi-.s abunde dicTtat. Nequc levker hanc firmat fen* tentiam, quod in rem patris creditum & vciv fum intelligitur, ft quis filiofamilias nummos crediderk, ut is eos pro forore fua in dotem daret. /. ftiusfamiliat 17. //. ad fehatufc. Mace-r- den. I. 7. §. ult. I. 8. //. de in rem verfo. Ut &, quod filia a patre inftkuta, ac rogata , ut heredtfatem alten reflitaetet fi fwe liberis morere- tur, reclie dotem marito ex patrimoniQ paterno dcdifle proponitur, uique adeo, ut in reftitu- cnda hercditate dos detralii fcu decedere debeat, acfi, quod fuperfuiflet, rogata eflet reftkuerc; addki ratione, mn pojfe dici in everfionem ftdei- commijft fattum, quod & mulitris pudicitia & pa* tris voto congruebat. I. mulier qtm zz. §. pen. ff. adfenatufc. Trebeli. Quod h* patcr furiofus aut ab hoftibus vel latronibus captus fit, prxtor aut pr&fes dcfinkt , quantum dotis nomine dan-r dum fit. /. profeHitia 5. $. 3.4 ff.h.t.l. fi furiofi i j. C, de nuptiis:' II. Nec refert, utrum egena an locuplesfit
filia legkima; cum dicla lex ult, de dotis frro- mijftone generalker loquatur, & generalem etiam dotandi neceffitatem prsefupponat id, quod eft in d, l. 69. §.4. ff.h. t. patrem nempe , inr- certai ponickationis dotem promittentem, ter- neri ad congrtkm dotem, fine diftinctione, an opulenta filia, an proprio patrimonio deftkuta fit; quod certe non effet, fi nulla dotis danda: neceflitate fliifiet pater a jure prcffus. Prs- terquam quod etiam in confeflo fit, filis opu- lerit:^ kgitimam a patre relinquendam effe; a iegitima autern ad dptemin liberis argumentunj piroccdere, ex eo patet, quod non minus dos quam Jegitima,- naturalem pra;ftationis squita'- tem habeat: adebque, fi dkas cum Vinnio/e*- lett.qu&ft. libr. 2. cap. 14. fere infifte» libefk paternam hereditatem ex ratione naturali &ta- cita qtiadam iege deberi, ex t. j, ff. de bmiis damMtorum. cogkandum erit, dotem quoque iis accenferi obligatibnibus, apxxnaturahmpur ftationem habere inteliiguntm, & pb id capitis diminutionemnperetintt qttia civilis ratio natut raliajma corrumpereinon potefi'"■■> ut Gajusdiffe^ fk iri /. eas 8. ff. de capite minutis. Neque dif verfitatis rationem ponit inter legkimam & doV terri, qupd legkima poftpatrisobkum, dosve* ro a vivo patre debcatur; cum fimSciat y vel vivo vel mortiio patre fimilem in dote ae legi* tima miiitare pietatis fimul ac obligationis natura^ lis feu squkatis rationemi arg^ L cognovimu&ity, §. it.■■■€. de haret, & Manichais. Non obftatii quod pater filiam locupletem aiere noii teneturi /. fi quis 5. §. fedfi filtus 7. ff. de agnofc. &.■4- tend. iiberit. Non enim ab alimentis ad dotem argumentum procedk; eo quod alimenta tanr ttsm dantur ad ufum neceffarium & ad confer* I v^tibnem liberorum,. ne percant inopia i duril ali-
|
||||||
|
Fblutiom adjdSum, aut alias ultra biennium,
hbi nullus' firlutfenifackndse dies pra:fmituseft, dotis promiffepraiftatio dilata- fuefit, peenamo- fcr eft, quod ufurse trientes; ia poftemm fol- vcni& fint. L rilt: §. i. C 6. ^ Ho.dk ftatim a cotitrac%> tmtrimonio, vel fiike-tn a tempore Vttts mota?, de qub pkttiibus** Abrah. a "Wefel de conmb. fociet. traM. 2. cap. t. num. 41. & mtshis feqq. Groenewegcn aA l, Htm C, b t. Leeuwen cenf. for^pttrt. i.iibr. 4. cap, 4. mtm. if. Refponf. Jurifc Holl. part. 2. ccw/z/. 2.10. foftmed. pag^ 415; Quodque nihil otnnino, vira mortuo» percipiat ex donattone vi pa(5li dotalis mulier Hfaj qua? nihifex dote tonfcri- pta pra:ftkk; & , qua: minus quam profefla cftdedk, etiam pro fola quantkate pra?ftita lu- crum fattiat. auth. fed qiw ritbii C.depaftis csnvtntu. novell. i. eap. ult. quam tamcn juris Roraani pcenatn etiam nunc ceflare., ak Groe- hewegen ai d. auth. fed qua. Plane mulierem ob non folutam dotem promiffim e domo ex^ pclli pcr maritum, aut alimentis frandari , aut ihmiiverfum repudiafi, nec ratib riec jura fi- iiftnt. Utcuhque enim raetuendum vidcatur jhftiniano, ne fie indotata a vko fbrfitan rc* pellatur, 8c matrimonium dtftrahatur. l.iilt.C, a£ Senatufc. Pettejan. tamen kl jure ikito fieri, hecibi nec alibi affertum eft: neque etjam fi- tniles locutiones in jure dcfunt, iri quibus pro - c.onuntur, qux merito metuenda , & tamen certo certiiis improbata funt, novell, zi. cap. i&. t. tton eft fingutii 176. ff.de reg. juris. Nec reclc m-feris, matrimonia fub ebridkione dotk dapdae contrada effc. Etenim licet convenerki do&m nuptiis acccffuram dfc, nequaquam ta- hieh "ex dotis folutione, tanquam condkione'',' hiatnrnbnium fufpcnfum fuit. • •' r "*}0i Caeterum, licet plerumqtte ©x libera voluntate dotesdentur, dum dotis datio dona- tibnis fpecies eft; nemo autcmin rieceflitatibus hBetaHs e^iftk. t: rein legatam 18. jfk deadim, it\ transfer. legatis. quidam tatnen ad dotem cb^ftituendam etiam inviti cqgi poffunt, puta" patcr, quippe cujus officium omrimo ejfe dickur* dotem vel anpe nuptiai donatiomm pr& fua dare pn~ geriie, l tilt. in rited. Cod. de dotis promijf. Nec m quod in d, i.o§,cii vocabulutn eo fenfu ac- dlpias, ut hedeffitati opponatur ? prout id fit ih T.W CQmmQditto ij/$. futtt 3. m pr. f. commo- dm. Non eriifn interpretationem illam pati- iintik ea, qtii Gelfiis fcripftt, dfftcium nempe a- Wcirca^ncptpri|S ofttio patr.is erga ftliam peti- ieri', & quit paief jHia \ ideo avurn propter fi' fiiitnhepti dotem^are debere, l. dotem 6. ff. de Miation. uti & quaj Marciariui ex capite trige- fimo quitito kgis Julise petita exhibet, eos ki- Iraft, qui liberot injurii prohtbuermt ducere uxo- reivel nubere, vei qui dotem dare non volmt^ ex cotiftitutione Diverum severi■'■■& Aniorimi, pet ffbcbhfules pr&ftdefque provinciaYfint cogi iri tna- trimomam coUotdn& dotajte. I. cdpite i^ //. |
||||||
|
Dfe .ijmlftt & IOoIt^ wk.
|
|||||||||
|
9$
|
|||||||||
|
dare progenie. Nec hifcc ad^ver/atiir l. capite
19, f. de ntu nupt. Non cnim ibi excluduntur emancipatse \ fed tantum fit mentio filiarumfa- milias, quia duo finiul ca legcdefiniuntur, vi- delicct coaclio ad dotcm dandam, & ad conien- fum in nuptias accommodanduni. Cum ergo in folis filiabusfamilias, nan item in emanci- patis, quajftio de coilfenfu ac de patrc ad con=- fenfum adigendo , verti poffct , neccffe erat , filiarumfunilias , non itcm emancipatarUm % Jurifconfukum meminiffe. Sed quod huic decft lcgi, cx aliis gcneraliter loquciltibus fupplcndum cft. Non ctiam repugnant ab XJI+ piano tradita in/. profeftitia <$,§,Jipaterpro 1 r\ &§. 12. /. fi res 5 r. ff, h. t. cum ibi tantum deter- minetur, qua? adventitia , qu« profeclitia dos fit, fed non ncgetur, patrcm infuper de fuo de* bcre dotem conftitucre , fi prius ex filise e- mancjpatae bonis eandem conftituiflc intelliga- tur. Minus premit, cjuod a Juliano fcriptum eft, fi pater filu nomine dotem promififfet, & eam ante nuptias emancipaffet, non refolvi promifi- ftonemrl. ft pater filia 44. ff. h. t, Non enim aliud vult Jurifconfultus , quam, non perire dotis promiffionem ob fupervenientcm filiaef. capitis diminutionem ,• eo modo» quo alibi i« dem Julianus, ac cum eo Ulpianus , defini- vit, fi filiusfamilias tutelam adminiftraverit, dein~ defuerit emancipatus, remanere eum tutorem. t4 Ji filiusfamilias ir. ff. de tut. & ration. diftrah. Scilicet , cum plurima pcr minimam capitis diminutionem cxtingucrentur , fic ut ob idl opus effct prsetoria in integrum reftitutione% placuit tamen , neque tutclas minima capitis diminutione tutoris cxtingui, quia harc dimi- nutio publica jura & publicas caufas, in qui- bus filiusfunilias pro patrefamilias habetur , non intervcrtit. /. amijfione 5. §. ult. i 6. l.f* ff. de tapite minutis. neque dotium promiffio- nes, & actiones ex promiffionc natas diffolvi, fed nihilominus durare etiam poft capitis di- minutionem , ut quandoque emancipata agat, quia ha^ naturalem pra5ftationem habere intel- liguntur. /. eas 8. & l. 9. ff, de capite minu- tis. Quibus confequens cft, utomnis dubitan- di ratio in d, l. 44, //. h. t, & d. I, n. ff de tut. & rat, diftrah. non in co fuerit pofita » quod filije emancipatse dos danda non fuerit, aut cmancipatus non potuerit tutor effe (con- trarium cnim de patrefamilias patct ex pr. I«- ftit. qui teftam. tut. dari poff. ) adeoque per e- mancipationem rcs deveniffet ad eum cafum , a quo incipere non poteft: fed potius in eo (o~ lo, quod per emancipationem , & generaliter per minimam capitis diminutionem, plura dif- folvercntur ac extinguerentur j# unde videripof- fct, dotis quoque promiffionem & tuteknve-' mancipatione perire, fi non nominatim in le- gibus iiiperius adduciis heee exccpta inveniren- tur. Adde tit. de capite minutis num, 2. 13. Denique ncc jntcrfiliajm prima vice Sc ite*
|
|||||||||
|
iirincdti ncgans riecafeinteiligitur, pcrinde ac
ji partum abjiccret aut fuffocarct. /. necare 4. ff. de agnofc. & alend.lib. adcoque alimentorum pr<eftatio ( ut ita dicam ) ad effe atque fubfifie- %e pertinet, ac inde ceffat neceffitas hujns pra> fhtionis, ubi aliunde liberis provifum eitjat dotis datio non -ad ejfe, fcd ad bene effe pcrti- net, ut nempc filiabus optime de marito prof- piceretur, ae a patrc fccundum omcium cjus maritus iis qu?ereretur; quseritur vcro feu alli- citur dotis oitcntatione ac promiffione. arg. d. I. 19. ff. de ritu nupt. juncT:. /. pen. in fine ff. h.t. Ncc eit quod rcgeras, dotem alimentorum Io- co dari. Nam & legitimam ad alimcnta indu- dam effe conftat ex novell. 18. pr. & cap. r, & 3. dotemque propius ad lcgitimam quam ad alimcnta acccdere, velindepatet, quoddosip-1 fa in legitimam imputetur. /. quoniam 29. C de inoff. teftam. alimenta non item. Fruftra quoque objeceris, opulcntam habcre, unde fe- met ipfam dotet, maritumque pelliciat : cum & ca ratione contendi polfet, nec formofam a patre debere dotari, dum fonna ipfi fat ampla dos eft. Qiiin potius paternum"officium uti non ccffat, ob adventkium lucrum Iiberis qua> fitum, in legitima affignanda, lta nec in dote tdanda; dum pater poteft fecundum fuas vircs dotem pro filia dare , & filiabus confentire , quando illae voluerunt partem, vel forte totam fuam fubftantiam, paternse liberalitati pro dote aggregare. /. ult. in fine C. de dotis promijjione. Sic fiet ut opulentiorcm atque meliorcm mari- tum filia inventura fit, vel faltem invenire pof- fit. tiovell. 97. cap. 5. in med. Non dcnique tontrarium eruitur ex l.ult. C. dedotispromiffio- ne. eo quod aquc in partem utramque excale- gc ratiocinium inftitui poteft , atque adeo cx anticipite illo loco nihil probari. Vide Andr. Gayl libr. z.obferv. yj.pertot. & pracipue num. 14. Zoefium adVand.h.t.num. 8: 9. & diffcn- ticntcm Vinnium felecl. quaft. libr, 2. cap. 14. Carpzovium defin. for. part. 1. conftit. 41. defxn. •13. -'' '■■■. "5 •' '•> •■ ":■,':;■'■.-■'■■- 12. Non etiam intereft, filiafamilias fit an
tmancipata : nam fi opulentam dotare neccfle fit, etiam emancipata omnimodo dotanda erit; cum non alia dubitandi ratio fit in emancipata, quam quod jam fui juris exiftens fibi acquirat, pppriumque habeat patrimonium, undefemet ipfam dotetjdum ex adverfo filiafamilias nihil pof- fidet proprium,nndedotem fibi conftituat,idcoque patcrnum fuccedebat officium in affignanda do~ te fiUce, dotem non habenti. Corruente er- go ilio argumento, omncs pro emancipatami~ litantrationes, quse pro opulenta dotandafug- geftse funt. Atque hanc iententiam non levi- ter firmat d. I. ult. C. de dotis promifione. incu- jas principio cum aeqrfe de emancipatis ac fuis traclarctur, mox fubncditur, leges non effe in- mgniias quibus cautum eft, omnino paternum tffe *$amti dotem vel ante nuptias dotiationem pro fua |
|||||||||
|
XXIIK Tit. III.
|
|||||||||
|
L t b.
|
|||||||||
|
tium prseftationcs ita jus cft , ut commune
paternum maternumque officium cenfeatur, do- tcm pro fua dare progenie, & pater eam in du- bio de fuis pariter ac uxoris bonis prsefumatur conftituiffe, contra difpofitionem legis 14. C. h. t. Zoefins ad Vand, tit. pro focio num 46. Leeuwcn cenfur. for.part. i.libr. 1. cap. lo.num. ult. in fme, & libr. 4. cap. 2,3. num. 29. Groe- newegen ad d. I. 14. C. h. t. Qiiin imo, fi pater novercam fuperinduxerit, cum qua ei fta- tutaria bonorum omnium intercedit commu- nio, ( quod in Hollandia alibique ubi ceflat /. hac editlali G. C. de fecund. nupt, ficri poffe monitum in tit. de ritu nttpt. num, 112.} acfi- lise prioris matrimonii dotem conftkuerit , de communibus fuis ac novcrcs bonis eandem de- diffe cenferi debet, ex ratione cV jure focieta- tis univerfalis: ita tamen, ut apud nos liberi fic dotati, poft patris obitum matri fua* vel no- vercx conferre teneantur, quae dotis titulo con- fecuti funt; vel faltem pati, ut prius conjux fuperftes tantundem ex maffa communi prseci- piat, antequam ad rerum communium divifio» nem procedatur. Collationis cnim a ftatuto impoiitx neceffitas facit, ut dos talis videatur itcrum ad communem mafTam rediifle, adeoque jure focietatis univerfafis conjugi utrique com- munis effeda fuiffe; fecundum ea, quie in tit. pro focio num, 4. difputata funt. Quo tamen cafu, fi liberi a. paterna hereditate velut dam- nosa abftinendum putent, nihil in medium con- ferre tenerentur, licet nihil viciffim mater aut noverca perceptura cflet ; fi modo nihil dolo malo, noverca: fraudandce gratia, in dote con- ftituenda geftum fit; uti plenius excutietur ;» tit. dc collation. 16. Plane fi liberi bona propria habeant,
licet jurc civili pater iifdem dotem conftituens in dubio crcderctur de fuo eam conftituifle. /. ult. poft med. C, de dotis promijf. & in hanc fentcntiam etiam refponfum fit. Refponf. Ju- rifc. Holl. part. z. confil, zao. in fine. &ju- dicatum. Mynfingerus cent, j*. obfetv. 32, num. z. tamcn hodie eum magis qua tuto- rem libcrorum aut adminiftratorem de libc- rorum bonis dotem in ambiguo videri pro- mififfe, optimo jure contendit Groenewcgen ad l. ult. C. de dotis promijfione. Abr. aWe- fel de connub. fociet. tracl. z. cap, 1, mtm. 24. 25. %6. 27. D. Joh. a Someren de jttre w~ vercar. cap, 6. feft. 1, num. 4. Prcefertim ii confidercs, rationem diSat /. ult. C. de dotis promijf, potiffimum in co confiftere , quodl patcrnum eflet officium, dotem pro fua darc progenie, adeoque pater invitus compelli po- tuerk, ut congruam filiae nubenti dotem da- ret. Quar ratio nunc non ultra militat,dum apud nos magis invaluit , liberum patri ma- trique cfle, an & quantam velint liberis do- tem dare, adeoque dotandi onus non ampli- us a juris necerfitate fed raera parentum li- |
|||||||||
|
itcrato nubentem diftineuendum cft: nam & fe-
cundo nubenti dos a patre danda fuit ejufdem j quandtatis; nifii tamen admodum medio tem- pore patris fubftantia decrcviflet. authcnt. fed quamvis Cod. de rei uxor. aBione. Pkne filiaz naturali dotem dare pater poteft quidem, fi nullos legitimc natos filios babeat. novell. 89. c. 1 z. fed non cogitur: non enim id ufptam cau- tum eft, atque infuper expeditum, filiorumfi- Harumquc appellationc eos in dubio folos cdn- tincti, qui juflis cx nuptiis % fcu cx marito & uxore ejus nati funt, patris pnefertim intuitu. /. filium 6. ff. de h'u qui fui vel alien. jurisfunt. I. quia femper 5. ff, de in jus vocando. arg. /. txcufantut 2. §. legitimos 3. ff. de excuf. tut. Longe minus filia: ingratae vel indignx; quip- pe cui nec lcgitima debita eft. Indignis vero annumeranda & ea, quae, cum minorennis ef- fct, fine patris confenfu nupfit. arg. tioveli. 115. cap. 3. §. ii. Adde tit. de inoffc, teftam. num. zC. Vinnium fdett. qiufiion. libr. 2. cap. 14. 14. Qus de patre dicta ha&enus, etiam ad avum paternum videntur extcndenda , quotics hic vel nepotem in poteftate habet , vel filius intcrmedius non exiftit , aut paupertinus eft. arg. /. dotem 6. ff. dc collatton. Sed &, fi pa- ter inops fit, matcrnum ofKcium eft dotem da- re; cum ha:c fat magna caufa fit, quod filiaalio- quin indotata effet. arg. /. neqtte tnater 14. C. h. t. Sanc, fi mater haeretica fit , etiam patre non deficicnte lex cam in odium pcenamque haercfios ad dotem ex fuis bonis filia; affignan- dam compelli voluit. /, cognovimus 19. §. 1. C. de luret. & Manich&is. Filiam quoque natura- lem a. matre dotari oportcre verius eft; tum quia pater non apparct, cui dotis dandse ne- ceffitas incumbcrct ; tum quia , quantum ad matrem attinct, paris cenfentur conditionis ac juris cffe naturalcs , cujus funt ex jufto ma- trimonio procreatt; uti id in fucceffione ab intcftato, quercla inofficiofi, aliifque fimilibus manifeftum eft. /. pen. C. de Senatufc, Orfuiano. I. ft fufpecta 29. §. 1. //. de itwff. teftam. Fra- tri denique impoitta videtur a. jure civili necef- fitas dotandi fororem pauperem germanam aut confanguincam , non item uterinam; adcout bax jufta crogandi caufa fit, & tutorcs pro pu- pillis hoc agentes i*cs5tc fecifle cenfcantur, Etc- nim dum Paulus fcripfit, tutorcm pupilli no- mine dare non debere dotem forori alio patre na- tm, etiamfi aliter ea nubere non potuit , quia , gtfi honefte, ex liberalitate tamen fit , qu<z fer- vanda arbitrio pupilli eft, a. contrario fcnfu re- ifte intukris, forori ergo codem patre natse ac indotatae dotem ex neceffitate conftituendam ef- fe. Quamvis etjim tutor pupilli nomine non ■debeat mittere nuptiale muuus forori pupilli. /. motfecundumii. §, ult. ff, de adminiftrat. tut. non tamen inde ad dotem re&e argumen- tum fit; cum dos favorabilior fit. 15. Mores noftros quod attinct, circa do-
|
|||||||||
|
D £ J U R E P O T I U M. 8$
|
|||||||
|
niii poftea mafitus ipfe fufcipiat probationem
non tactar numcrationis,argumento eorum, qh& de exccptionc nonnumerata; pecunise dicia in ttt. de reb.creditiinttm,n. 54. Ncoftadius de paclit antenupt. obferv. 11. vr in notu ad verba tntra decennium. Papon.: libr* 15, tit, 4. in append. arrt 10. "Weiel de connub. fociet. tracl. 2, cap* i.num. 68. & feqq. Plane, finon tantumcau- ta dos fit, fed prseter confcflionem inftrumen- todotali fatflara infuper apochanumerata? dotis feparatim a marito tradita proponatur, ncqiii- dem intra tempora pra:dic~ta cxecptioni npnnu- merata; dotis lociis cft. /. in comraftibus 14, §» fed-quoniam 1. infine C. de non numerat. pecutn Quod & moribus hodiernis congruum, cjuater rius mariti & heredum ejus prxjudicium tali nu- mcrationis confefiione comprehcnfum eft.Grd,er newcgcn ad tit. C, de dote cauia non nutnerata4 Creditores enim quod atdnct mariti confiteiiT- tis, hi nullo temporis lapfu excludendi viden- tur, quo minushac utanturnon numpratac do^ tis exceptionei, fi docere poffint, numerationjs confcflionem creditdrum fraudandorum gratia faclam effe. arg. /. »4»» poftquam 9. $t fed & fi quii $.f de jiircjurando, & tot. tit. ff. qu& tn fratid. credit.alienat.funt utrefcind. ConferMafc cardum de probat. concluf 361. "Wcfel de con- mb, fociet. trail, ncap. j.num. 111. & feqq. (Diffentit quantum ad confcffionem maiiti jura- tam Andrcas Gayl libr. x, obfery. 81. nutn. 9.) Imojion immeritd aliam excgerint numeratio- :nis;prpbationcm, quaml qua;' firnpliei apoch$ 'mariti Comprehcnfa eft. Atqde hinc cautius facluram uxorem, quat dotem fibi falvam pacla •cft, fi coram tabellipne & tcftibus dotcm adr- nuineret, vci apxham a parentibus &propirir- qiiis fubfignafi curet,. monet iWefei deconnuk. fociet. truttiim cap. n nUm, Bf,v6$,.6j, Rcf- pdn£; Jurifc. Hpll, part. 5, conftL, 18,- /'» fwt. Privatam plane dfevaumeratipnefacia adnotatio- nem parentis, qui 1 dotcm promiferat, jurejuran^ do.ejus vel moite^atqueinfupcr rciiquorum frat- trum fororumqucteftimonio firmatam, fufKcerc oportere ad ;repeilcndos crcditores, non name- xztx dotis exceptionem opponcntes, merito ref- ponfum eft.-Refponfa Jurifc. Holl.part. i.eon~ ftl. 2.06. quaft; 1; Dii5ta de non numcrata: do- tis exceptione lpcum non habere in iis , qu« ex> latcre mariti, iw fttbfidium matrimoriii pro- miffa fuerunt, fi per uxorem aut heredes cjus negentur iilata feu foluta fuiflc, contendit Groe- newegen ad amh.quod locum C. de dote cauta non numeratky$!zk\ de connub. focietate tra£t. z. cap. 1. num. 71. quafi mulier maritali impedita poteftate agerc yei queri de eo «npn potucrit ftantc matrimpnio, agere vero non valenti nou eurrat prsefcriptid. Scd , cum nulli nifi ipfi marito, ncutiqham uxori in cura mariti cori- ftitutae, numeratio fieri poffit corum, quse c« ipfius latere prorriiffa funt, ac ipfe fibi darede- beat, quae fe collatumm dixit, tcripfit,promifit,- JL adeo-
|
|||||||
|
bcralitate pendere* Leeuwen cenf. for. part. i,
Ubr. i.cap.io.num, ult. i\tfcfcl de connub- fociet. d.tracl. zfcap. r. »aw.JiSi & feqq. I- ino uno tat}tum in cafu moribus noftris patrem ad dotcm congruam filise dandamrompelli,plu- ribus exfequitur Henricus Brouwcr de jure con- ttubior. Hbr. t.cap. 24. num. 37. quandoiiem- pe liberos majorennes fuosinjuri&poohibetuxo- rem ducere aut nubere, & ob id libcri tales autoritate publica magiftratusmatrimonia con-r trahunt, dum pater nullas allegare valet diflen- tiendi caufas, nec alium liberis dignum fpdni fum fponfamve cum dotis vel propter_nuptias donationis fufficicntis promiffione ofier*. .\S1 tamen ampliorem patcr dotem cohftitucrit§ quam patiebantur vires patrimdhii, ad iiberos dotandos pertinentis , non aliunde qiiam de fuis propriis, aut, pofita communione conjugaii, de communibus fuis & uxoris \xxx bdnisvideripo- teft promififle, indeque. quod dceft fupplere cd- gitur, ut fidem prsftet. Ita poft alios Wefel de connub. focieU tracl.. 2. cap.Li, num. 34. Qiiod ii ea ratione privignas fupra vires fuipa- trimonii dotata? fint a vitrico * vel a propria matre ex conferifu vitrici, vel a proprio patre exlconfcnui liovercte, cum inter binubum aut binubam & vitricum vel noyercam non effet univerfalis bonorum communio , id quod ndn reperitur in liberorum fubftantia , non ex vi- tf ici promittentis a.\it novercse confcntientis , fcd tantum ex proprii parentis binubi vel bi- nuba? bonis fuppiehdum eft; cum confenfus vi~ j trici hoc cafu tantum fit folennitas, adibusper uxorem legitime gerendisac contraheridis necef-; faria, & noverca confentievis honoris ergoma- gtey-quam >Wfe*& fua obligaret, confenfifle inteliigatur j -aut certe in omnem cventum vi-1 tricus ac noVerca confenfu fuo non <ultra fibi pf&judicare -vdktiffe dicendi fint , quam quate- ntts ftante friatrimbnio carebunt reditibus illius quantitatis, q$£i ad fupplendum dotis promiffe cumulum defidefata erat. ConferE), Somcrqn defufe novettiari cap. 4. fetl, tJ num, •!.'-&. fm - Jp ' ■ . • - ' • ■ ! 17. Eft autemdos alia aftimaia^ alia inafti-
viatai qus divifid potiflimum in titulo de fun- dodotali ufurii inveniet, & ex parteexplicatur infrafco^ tit.Mm(tf. Eft & vel Vtra, vel puta- tiv$i veluti in« mntrimonio iliegitirrio, & dote prselegata cpx ridii erat nurrieratai ;Aiia innV- yttmmerata dos eft, alia cauta, qttam fcilicet «Jatam efle, ddtalibiis inftrumentis confcriptum eft, curii noridiirii ulla datio , «fed pollicitatio . feintum faela effet. Quo cafti ndn huriieratse \ ddtis exceptio repetcnti dotem tanquam nume- : ratam opporii pdteft; intra annuin quidem a, ^ittto matrimdnibjfi illud non fteterit ultra ' bienriium; ihtra;tfes menfes, fi illud intra de- cerinium flt tliflbiutum; fin -poftea, nullo mo- do. I. in dotibus $t & auth. quod locum C. de 4tiU canta noft Hiimerata. noveU. 100. tap. 2. |
|||||||
|
T 1 T. III.
fimul & civilc, fi arftimata data fit, ita ut afti-
matio venditionis loco habita fuerit. /. ia rebm 3 o. in med. C. b. t, l. plerumqve 10. pr. junci. §. 5. /. 14. 15. 16. 17. §. 1. /. iy, ff. b, t. Si enim appareat, sftimationem non venditiortis caufa fuifle interpofitam , dum placuit, ipfas rcs seftimatas foluto matrimonio reddi, vel id convenit, ut foluto matrimonio non maritifed mulieris fit cleftio, utrum rem «ftimatam an pretium ejus recipere malit, magis eft ut tan- tum civilc fictumque dominium murko creda- tur acquifitum efle. arg. d. I. plerumque 10. f. ult. I. fi mancipia 18. /. cum poft divortium 6 9. §. cum res 7. 8- ff. b. t. I. quod fi fun~
dm 11. ffi. de fundo dotali l. ajtimatis jo, /. pen. §. 3. fft foluto mairim. /. 1. C. eod. tit. Qiiod & moribus noftris in dubio pra;- fumcndum efle , docet poft alios Wcfei de connub. fociet. traft. z. cap. 3. num. 23. Sed &, fi maxime vendendi animo aeftimatio fa^Li fuerit, maritus autcm folvendo non lit, etiam tunc revocabile tantum tranflatum cenferi do- minium, ac muliercm rcram dotalium extan- tium vindicandarum habere poteftatem, a Ju - ftiniano conftitutum eft. d. /. 30. C, b. t, Leviora vero funt, quae huic mariti in rcs,do- tales dominio opponi folcnt, Etfi cnim verum fit, duos non pofle fimul fingulos in folidum efle dominos, fi de eodem domihii genere -a* gatur. /. fi ut certo 5. §. ult, ff, commodati. plures tamen diverfo dominii genere folidurh ejufdem rei dominium habere poflc, ex em- phytcufios diredlo & utili dominio,; atque etiam ex ,hoc nattirali dotis dominio apud uxorem rcmanente, civili vero ad maritum tranfcuhte, manifeftum eft. d. /. 30. C. b. t, /. quamvh 7 5- ff- b. t. Sed nec novum eft , ut quis in
re fua vel dolum vel culpam prsftet, quoties alius eadem in rc jus aliquod habet, vel ipera- re poteft; atque ita non obeft fuperioribus, quibus dominium dotis marito aflertum eft, quod maritus in rcbus dotalibu$;& dolum;& culpam prjeftare teneatur. I, ficpnjfante 2,4. §. fi maritus f. //. foluto matrimon. /. Pompomut 6. ff. de paftis dotal. Cunv id eatenus obti- neat, quateuus mulieri, quae naturale dotis re- tinuit dominium, non debuk-per culpam ma- riti prajudicium infcrri ; .cujus etiam naturalis dominii ad uxorcm pertinentisf intuitu fsevitia mariti in iervis dotalibus, tanquajtn alienis t coer- cenda dicitur in 4 /. 14. §. 5. ff. foluto matri* monio. Nam & dominum , mores fui fervi corrumpentem, actione de fcrvo corrupto tc- neri crcdkori vel frucluario conftat , quoniam his fuum jus pignoris aut ufufruftus fado dp- mini corrumpendum non erat, autjdiminueii- dum. /. fi quis ftrvum 9. §.!./. ut tantum , 14. §, fi U $. ff. de fervo compto. Sed &,-j, quatenus folutp matrimonip dos pleniflimojure ad uxorem rcvcrti debetj npn miram, mari^ tum ftantc «latrirhpnio dolum m ea ac culpam |
|||||||
|
8* L-ib. XXIII.
atleoque db eo probatb numcrationis pcr con-
■fefiioriem ab uxore emiflam fruftra exigeretur, rnagis eftut in tali ambiguitate in fubfidium cbnfugiatur ad jurisjurandi religionem, quam & in nori numeratae pecunia; cxcerkione poft tempora, ifti exccptioni prafinka , fecundum roores hodicrnOs probatam cfie , autor eft poft ^Hos Groenevvegen ad rubric, C. de non nume- rat, pecun. num. 6. 7. Adde Neoftadium de f&ilu antenuptial. obferv. H. Quod fi dbtis nu- meratio probata fit, etiam prafumcndum vi- xietur, fa&am pariter fuifle folutionem eorum, quse doti aecefliira promiflum fuerat; vcluti fi pater puelte dotem conftituerit , ac amplius rniHe aureos in apparatum, mundum, ornatum, ^eftcs fponfae ■,, & de fola dotis non item de iriille aureorum numcratione apocha per mari- ■tum data fit; fi modo tempus iongiusanup tiis contractis elapfum fucrit,. quo neque de non folutis iftis mille aureis maritus conque- ftus cft, neque chkographum a focero exe- git, aut pecunis illius, tanquam fortis, ufu- ras in conventionem deduxit: eo quod pro- babile non eft, maritum tamdiu fuifle filu- turum; ac contra ex eo,*quod fponfa folenni ornatu ac pompa du&a fuit , prafumi debet, ctiam id, unde ille ornatus ac veftkus nuptialis comparari poflet, numeratum efle. Refponfa Jurifc. HoU..p*rf» 5. confil. $Z. & ibi citatus Ant.de Anmis decif. iifa bmO -s^Uu^ um j -', 18. Pracipua dotis divifio eft , quod alia profeclitia fit, >alia adventttia. Hsec eft, quam ipfa mulier vcl pro ea extraneus dedit, vcl; 'ctiam ipfe pater, quoties non ut pater , fed -rit debitor ex alia caufa, velriti j tanquam fi- : dejuflbr cxtranei dotem promitteritis, candem pncftkk. ./. profettitia f. §. fi pater non 6.& $. fi patcr pto n. ff. b. h vei cum ab extra- ,nep eunvaccepiflet in fincm, ut filia^ in do?- tem daret. d, l.: 5. §. fi quis certam 9. ff. h, t. Sed &, fi pater reliftam fibi hereditatem legatumve repudiaverk dotis conftkucndarcau- sa, ut hereditas ad gencrum jure fubftitutio- nis aut fucceflionis ab inteftato perveniret, yel legatum jure caducitatis apud eum utheredem •remaneret, placuit adventitiam magis dotem -cfle , quia nihil erogavit de fuo pater ,- fed non acquifivit. d. I. 5. §* fi pater repudiaverit 5. ff. b. t. Profe&kia dicitur, quampaterde- dit contemplatione filiae, five in potcftate re- tentaj, five emancipatx, velalius quidem, fcd * 'patris contemplatione : licet enim emancipa- torum liberorum profeCUtium peculium nul- lum fit, dbs"*tamen profeditia omnino nota cft. d. I. 5. pr. & §. & feqq. & l. 6. §. 1. f; b.t. 10. EffeSus dotis datx eft , quod maritus ]
inde frudus, percipit, & rei dotalis dominium ' «cquirit ;< rcvocabile fcilicet ac civile tantum , cx fidione juris ac fubtilitatc , fi dos ins- ftimata data fitj irjrevocabile verc? ac naturalg; |
|||||||
|
■/
|
|||||||
|
D fe JU RE
rrxftarc; cum etiam heres pendente legati condi-
«one plenum dicatur rei legata? haberc domini- um. /. generaltter 29. §.t.ff. qui&aqutbusma- tiumiffi liberi nonfuint. & tamen legatariis futuris & dolum & citlpamprseftare obftricfus fit /. cum res Ugata 47; §. pen. ff. de legat. 1. juncl/. 1) pr. ff. ut legat, vel jideicommiff. nomine caveatur. Vruftraautem ex eo, quod ne pacto quidem inter virum & uxorem id agi potcft, ut partus an- cillx dotalis ( quem dotalcm effe conftat ) inter maritum ac uxorem communis fit , juxta /. 69. §. ult.ff. b. t. arguitur maritum dotis nonefle do* minum. Etenim, cum maritus civile, uxor natu- rale dotis dominium habeat, pacto tali id agere- tur, utmaritus fuum dominium civile commu- nicaret uxori, uxor fuum naturale dotis domini- um marito, atque ita donatio inter conjugcs ex- erceretur , jure civili improbata. Catterum quo modo noftris moribus ex titulo dotis fine folenni traditione & quadragefimae folutione res jure do- minii tranfire poflint, intit. de acquir. rer. do~ tnin. explicandum erit. 20. Ex co autem , quod maritus dotis do-
minuseft, etiamrem dotalem ftantc matrimonio vindicare poteft, & condi(5tione peterc, tum ab aliistumabipsamuliere, fiilla amoverit; etiam ejus nomine furti ac legis Aquilise actionem inten- tare.7.obres 24. ff deatt. rer. amot.l. etiamfilios i8§.ult.in fin.ff. folutomatrimon.I. interdum49. $. t.ff.defurtis. adeout ipfi mulieri &vindica- tio & furti adio denegetur. d.l. 49. #. 1. defurtis. I. doce 9. C. de rei vindic, Caeterum ita demum do- miniumdotis marito acquiritur, fidans ipfedo- tninus fit: nam fi is rem alienam dederit, domini- um non ante quaefitum intclligitur, aut res do- talisfacta, quam fi ex titulo pro dote ufucapta dt.tit.ff. & Cod,prodote.I finuptura 14. %.fifun- dum i.ff. de fundo dotali. vel confumta fuerit, ubiresfungibilis aliena in dotem data cft; dote fcilicettunc ita per confumtionem convalcfcente, utimutuum, a non domino, vel aliojusdandi non habente , numeratum. l.pater filid 81» ff h. t. junft. l.fiafuriofo 11. /. 13. 1.19. §. l.ff. de reb. cred. interim verus dominus resnecdum con- fumtas aut ufucaptas evinccre poteft. /. nec ullam lj.jf. apud Marcellum 10 //. de petit. bered.l. tumpoft <S9. §. cum res 7. ff. h. t. Quo cafu quid juris fit» didtum cft in tit. de eviftion. num. 11. Odiofa Yero plura in mulierum dotatarum vitupc- rium, cjuas tamen & ipfi qui perftringunt, vehe- mentius ut plurimum appetere folent, congefta videapud Rodenburch de jure conjugum tit. 3. eap. i. num.ult. WcMde connub. fociet.tr act.z. cap. 6. num. 40. &feqq. Sed quantoperc errent, qui ab indotata plus obfequii fperant, quam a dotata,difcipoteft ab Eubulideapud Ariftcene- tumlibr. 2.epift. iz, cum tranflato in Latinum ; cx Graeco fermone, aic male moratse mulieris ne- que ipfa inopia manfuefacere mentem poteft , - rteque eam vel minimum fac-ere, ut morigera " fitimperiisyiri; nam ego pauperemeoconfilio- |
D 6 * I V M* 83
duxeram, nequid gravius paterCf diicta dlvite! fed
illa ab initio omnium indigna fuperbiam &fa- ftum longe ftiperavit cujufvis dotats conjugis: quin vix & manus abftinct, ac vcluti faeva domi- na imperium in me exercet crudcliter, nec colens ut divitcm, nec verens ut conjugem. Dos mihi hax ab illa. ai. Doti fimilis in plerifqttc exjureRomatici
cft donatio propter nuptias, quse ex parte mariti datur uxori in remuneratidnem & fectiritatcm do- tis:acin plerifque pari paflu cum doteambulac refpcclu tranflationis dominii, rcftitutionis foluta matrimonio facienda;, conftitutionis ante matri- monium vcl eo conftante j augmcnti, paclonuti dotalium, lucri ex pa«fto penes fuperftitem con- jugem remanfuri, fimiliumque $ ufqueadeo, ut vel augmentum fieri non debcat, nifi ex utroque laterefimul, &pari quantitate, nevelinmodo fubvertatur sequalitas. /. ex tnorte 9. & autlt. <e~ qualitas. I. 10, C. de pailis conventis.novell.yji prafat. &cap. 1. $. pen. Jnftit. de donation. Fru-* <3:us autem tum dotis tum ante nuptias donationis a folo marito percipi, SBquum fuit; cum mari- tus, non item uxor, omnia matrimonii onera folus fuftineret. /. ubi adhuc 29. C. h. t. Infi- nuationem quoque apud acta dos non requirit | at defiderat omnino donatio propter nuptias ex latere viri. /. ult, C. b. t. novell. 127. cap, 2. Ne-« que tamen hsecinter dotcm & ante nuptiasdo* nationem afFec~tata tantopere sequalitas, eandeni inutilem effecit ac mulicri infruduofam prorfus \ cum ipfa marito filperftes partem donationis propter nuptias aut etiam totam, cxpa&odota- li vcl aduherio mariti, aliifque juftis ad divortium caufis ab eo commiflis, lucrari potuerit, inte- gram amplius rcccptura dotem fuam. Autb, fed qu£ nibil C. de pattts conventis, l. confenfu 8. §. b&c ntfi 4. C. de repudiis. novell. 117. cap. 9. pr. & §. ult. & ftante matrimonio non dotcm tantum fcd & ipfom propter nuptias donationem vindica- re poflit, ubi maritus incipit facukatibus Iabi. d. 1.29.&auth. donationem C. h. t, Ipfam porro hiftoricam commemorationem hujus donatio- nispropter nuptias, antiquis incognitae, mediis temporibus natar, noviflimis Juftini &Juftinia- ni conftitutionibus au<ftae & pleniflimo finitra- ditse; & in quibits hajc a fponfalitia diftet largitate$ aliaque plura , tradunt Interpretes , prsecipue Vinnius & parens meits p. mem. Paulus Voet, ai §. pen. inftit. de donation. Meyerus collegio Argento» rat. ad hunc tit. num.iy. & feqq. adnum. 40. 22. Nullum autem hujus donationisproptef
nuptias ufum nunc apud nos efle, vulgo traditur.
Groenewegen ad §. pen, Inft. de donatkn, Vin-
nius ad d. §. pen. num. 6.7. "Wefel de connub. /&•»
det. tract. z>cap. t.num. to.&feqq. Aliiqueplu-
resab his citati. Quod hadlenus verum, qua-
tenus & dotium ipfarum jura nonampliusapud
" nos ex ftatutorum difpofitione in ufufunt,ae<um
dotibus hodiernis hodierna; propter nuptias do-
-tiones nomine fere ac re exsequata* funt* dum
L 2 utrira-
|
|||||
|
L i b. XXIII. T i t. IV.
|
|||||||||||||
|
aflertio illa laborat prafuppofitd , quafi hypo-
theca legalis pro dote recuperanda folius mulie- ris providentia. inducta eflet. §. 29. Inft. de afttontb. & marito per jus Romanum exprefle negata. /. ult, §. b&c autem z. C. qui pot. in pign. Nam fi penitius allegata ab eo jura exa- minemus, apparebit primo , non hypothecam lcgalem, fed tantum illud privilegiumprcelatio- nis ante alios hypothecarios mariti creditores, tempore priores, ( quod iniquitatis arguit Leeu- wen d. cap. 12. num. 3, & merito nunc nori fervari monet) folius mulieris providentla in- duclum fuifle, hypothecam vero adtioni ipil pro dote recuperanda induclae inhxrere , ac u- na cum actione in quofvis tranlirc. d. §. 29. d. I. ult. §. 1. in fme C. qui pot. in pign. ( Con- fer quse latius diclia tit. in quib. cauf. pign. vel bjpoth. tac. contrab. num. 18. i» med,) Sed& fecundo manifeftum eft ex d. I, ult. §. 2. C. qui pot. in pignore. marito pro recuperanda pro- pter nuptias donatione" folum denegari privile- gium illud prslationis ante alios uxoris credito- res, anterioris temporis hypotheca vallatos, ut- pote quod fola mulieris providentia pro dote recuperanda induftum, folis mulieris liberis Im- perator voluit communicatum in d, l. ult.$, 1. in fne. De cstero hypothecam marito neutn quam fuifle ab Imp. denegatam, inde conftat, quodind. §. Z. fuoloco fecundum temporis prse- rogativam venire jubetur, feu bakuinter cre- ditores fui temporis otdinem 5 cujus temporis or- do non nifi in hypothecariis, non item in chi- rographariis locum habere poteft , fecundum principia juris, latius traclata in Ut. qiti fot. iff pign. num. \6.in med. |
|||||||||||||
|
utrimque ad onera matrimonii communiter fu-
ftinendaconferuntur, fed neque paris quantita-
tis neceflitate, neque pa£torum & lucri necef-
faria fimilitudine aut a:qualitate : fponfa nunc
fsepe plus tituio dotis conferente , atque etiam
rede pacifcente lucrum , diflbluto matrimonio
percipiendum, quod ipfa reciproce fponfo non
promittit; aut vice verfa. Sedquemadmodum
fupra monitum in principio hujus tituli, rcdu-
ci pacto dotali in multis pofle ipfa antiqua do-
tium jura ac privilegia , ita quoque nihil ve-
tat, quo minus conventio fimilis de falva prop-
tcr nuptias donatione , feu falvis iis qua: ex
parte mariti ad fuftinenda matrimonii onera col-
Iatafunt,interponatur. Quo etiam cafu,uti mulie-
ri dotem falvam pacifcenti jus hypotheca: legalis in
bonis mariti, & ex ejus vi praelatio antealios cre-
ditores debiliori jure munitos, acquifita eft, ut
didum cx parte in tit. m quib. cauf. pign. vel hyp.
tacit. contrab. num.zo. in ji»<?. itaquoque, ma-
ritus pro rccuperanda fua propter nuptias do-
natione foluto matrimonio kgalem hypothecam
in bonis uxoris, qus onera matrimonii omnia
per patftum dotale in fe folamreccpit, re&efi-
bi afleruedt» convenienter iis, qua: de hypo-
theca legalipro recuperanda propter nuptiasdo-
natione jus civile noviflimum cavit , qua:que
fuperius in ,d. 84 in quib. caufts pign. vel hyp.
tac, contrabi num, 20. in wedio expofita funt.
Ut proinde cavendum omnino videatur ab iis
nuse fcripflt Simon van Leeuwen Cenf. for.
part. i.Ubr. 1. cap. 12. num. 4. aflerens, ma-
ritum pro reeuperanda donatione propter nup-
tias, quam fibi falvam reftitui ftipulatus cft,
nullo privilegio munitum eflc. Falfo etenim
|
|||||||||||||
|
T l T V L V S IV,
''■"■ ■-* (, ~: ''■■■ ■■•■■■.,..■ ■ !. .' 1 Jj .■ ',.\; l
De Pa&is Dotalibus.
' , .-.Ji ■. - -» ■ '■ ':; I, ■ -■-' :; .: - I. ''■'■"-
SUMMARIA.
|
|||||||||||||
|
1. An paila dotalia tantum ante tmptias, an ve-
ro & ftante ntatrimonio concipi pojfint jure Ro- |. mano ac moribus ? z.An patta dotaliajure civili ac todiernofcripturam pecejfario requirant? ^
..p M patta dotalia in fcripturam twn redaftat
vel deperdita cum fcripta fuiffent \ probari pof- fittt fola cpnjugum confejfione coram tabelliose .,.,*£ teftibus fatta} si|. AnpaHa dotalia jure Romano ac hodievnode-
,fider^nt infumationem apudacla, aut quinque t %eftUtm paftmim , Mt tabclliQms fidhibiUQ*) |
|||||||||||||
|
mm ? Cujus kci leges circa folenim paftorum
dotalium fervanda fint ? |. Patlab&c vel estyreffe vel tacite ineuntur. Si
foft divortium inter eofdem conjuges redintegre- tur matrimonium, facJa pmratacke cenfentm repetita; non item-t fi tum tertio mva mtptia contrabantur: recenfentur tamm qn&dam *&■* ceptiones. 6. fafta dotalia publica clandeftints anterioribus
aut poftcrionbus potiora fmt , nec operanm
qukquam privata ac datidefiim repromtjfimes $
quQd exemptis dmtm\ mm mfratrofmditm
• ' fum
|
|||||||||||||
|
*
|
|||||||||||||
|
•
|
|||||||
|
D E P A C T I §
tutn fratribas commumm, ut ex ajfefuum, in
matrimonium conferente, ac fratribus reliquts ifti inltrumento fubfcribentibus, citm clandefti- nnm cqmmftniqnis accepijfent confeffionem. *]. An tales , qui nullius wdigentautoritate, pa-
Ba dotalia publica amicorum fide firmata mu~ tare poffint patlis ctandeftinis poftea fine amico- rum interventn conceptis ? 8. An & clandeftina patta cenferi debeant, qu<e
non ipfi inftrumento dotali, fed catalogo bono- rtim ad patta dotalia fe referenti, inferta funt ? a. Si conjuges m pattis publicis fe retulerint ad
aliam fcripturam certq tnodo cqnficiendam, & tila vel plane non vel non eo modo fatta fit, an aliquid operetur ? 10. Oui jure civilt potuerinf cpncipere patta do-
talta ? Ati patta patris dotalta profuerint Hbe- ris ipfts matrimonium contrabentibns» ut ifjde agere potuerint} An 0' aliis liberis aut nepgti- btts five fuis five emancipatis, fi iUis dqtem re- Jtitui pater pattus fit ? An pattutn fdU de iote matri fua reddenda matri profuerit ad agtndum aut excipiendum ? u. Extranevs tfotm dans in contwnii, etUm
invita pttella dotanda, pacifci poteft, dotemfi- bireddi, vel aliis permifterp, ut illipacifcan- tur fibi eam reftitui, ipfe diis pacifci neqnit. $x wtervallo nec extranem mc pater qtti do- tem dedtt, pacjfci poteft, eam fihi reddi, pifi confentiat dot/tfa. . • ■> 12. An e'h ftti aciip de dotefibi reftityend*femelijM-
ta fuit,mvito jlit Ukd teftanmto vel patto po- fteriqu aduni diretto vd per indvtettum pgtue- rit> v:% , 13. h&ribus hodiernis pareweh£fgnati}w<>respra
futuris eonjugibM.s pafiftf poffmt , modo futuri conjuges illa patta expreffe attt tacite proba-ye- riiit. An folus pa.ter fuperftef, ttti folus cottr fenttt \n impttas liberorum, ita & folus eorum mmine pacla dotalia fon.ctp.eu pjfit» eperatu* ra etiam quantum adhm materna, mmagis mores mim adhibendi fmf / 14. Quo ordine fpecies patto,mW doialium ,h)c tra^
ttemurl ' 1 f. Pa&a dotalia vef ad voluntatem fpeftant vel
Ad fus, 0- qm fint iw, 16. Recettfentur patta plura dotalia, qu$ J&gibus
m bouis moribus adve,rfanWp ij. Euarrmw fj?Ma jepr.o^S^, quiavel mulie*
res fuperftUes reddunt indotatas, vel dotis con- diuonem & repetitiamm jMHfflt deyerior.em ac j ,dijficiliarcm. gg0 ufque itfMerit tamen patto \ demiorem teidere dotis conditionem $wn jure Romano, ium moribus. 1$, <Q«alia ipacta circa dotu petitionem , & lu-
ctum ,vdeant vel non> Ip. Moribus bodiernis pofunt .tonjttges paclo dota-
Hgetttraliier eligere jus alterim loci wcafif- fcttus futnros fui matrimonii , fi niodo lex do- mitilii cwijttgum aut fitus immobilium non pro~ ■ |
|||||||
|
D O T A t 1 B U I. 8f
bibeat, patto caveri ea , qua lex alterius loci
pattis dotalibus eletta inducit. | An Ultrajetti- ntts habens liberos primi tbori poffit patto dota- li eligere leges iUius loci, in quo etiam inpra- judicium liberorum primi tbori univerfatis com- munio inter conjuges viget ? 20. Non valet pattumt ut maritus in uxoris po*
teftatefii; vel ut maritus %yro artificii, duran- te tjrocinii tempore, nttllam babcat autoritatem% vel ne maritus pro uxqre in judicio confiftat; ne unquam dqmiciitum mutet*, ut liceat conjugibus vetitas ftatttto dqnatiqnes ittter fe cxercere j An valeat, ne conjux cqnjugi gratificetur, cum id Jiatttto permijfum effet f ii. Valet pattutn, 'quo afamitur marito poteftas
alfenandires uxqris, cum' fiatutum id \pfipey- mitteret. , ii. VaUt pattttm de lucrandJt dote & proptet
nuptias dqnatiqne, Ucet nqn fit utftmque ea- dem quantitas deftmja, vel tantum ex uno la- tere lucrum pattq comprebenfum fit. Nec cef- fat paflum ob id} quod dqs promifta nttmcrata nqn fit, aut maritus uxorem durius babuerit. 2j. An corruat pattum de lucrania dote, fi dot
fub conditione vel ex dic certo incertove promif- fafit, & mte.diei yel conditionis exifientiam , matrimonium 4i0yat(tr ? 24. Uti per mortem , ita quoqne per ingreffum
in monafterium fffectum babet pactum de doti 15, Cujus loci ftatut4 fpectand^ fint in pactitia
Vfl flafutariq tycro dotis} z6. De pactodotali, ququniverfalisbonorumcom-
mttnio inter cqnjuges iuducitur, cumftatutonon ejfet inducta, Qua res veniant in banc pacti- tiattt cpmmunwnem ? An & feuda ? 17, An pacto dotali id agi pojfit, ttt miverfalh
bonomm tnter conjitges commumo regatur exle- gibus aiteritts leci, quam jdomicilii mariti ? An% utin certis tantum rejtus fiye lofo ftve genert circumfcriptis commtmiofit} An, ufcertotan- tum in cafu, vel extfiente aliqtta conditiqne dc- tmum communjq fit? Quifl juris , fi id actum, ttt conjuge fme lii),eris moriente bona redeant ad latus, itnde jproyencrunt, & t$m fuperftitet ftnt ? An exclufa ftatutar\a commumo pe-r id $ quod cautum fmt pacto dotali, ttt bona conjtt- gunt foluto matrimonio devolvantur jttre fuccef- fionis AcfdomicA aut Scabinica ? £$. Depafto dotali communionis acqttsftuum.Ex-
flufa per pactum umverfaUcommuriione, indu- bto tanun commuuio afquaftuum locum habpt i exclufd yerq commumonc acqmftttum , lopge magts miPterfalis communio exclufavidetur. Si . pactp fd jactum , at demum fit connnimio ac-
qmftmm poftmtumtempms.» Ufraanteidtem* pus qtuftta mn funt communicanda » ubi tem- fus extiterit, fed dcmttm pqft qu/sfita. 19. m eommmtqm ac,quaftmWi .& m qu&ftione
v qucfub acqttaftu contineantur, fpectandumfta*
tutum domtctlii t&fagjWt l j 30. Stoth
|
|||||||
|
$% L i b. XXIII. Tit, IV.
|
|||||||
|
judicata eft> An, queex tranfaclioneftante ma*
trimonio remanet penes conjugem, tanquam ipfius propria ? 41. An res mariti vel uxoris, qu& ab hoftibus capta,
jure poftliminii ftante matrimonio reverfa , vel redemta eft> Anfmdus mariti vel uxoris, qui an- tematrimoniumvelfimpliciter vel cum paclo de retrovendendo eft venditus, ac iterumftante ma- trimonio redemtus ? An res ante nuptias ab alte- rutro conjuge vendita, fi ftante matrimonio per legem cemmijforiam appofttam atit per remedium 1. 2. C. dc refcind. vcnd. venditio refolvatur? 41. Anres, qu& antenuptias fuerunt unius conjtt-
gis i fiftante matrimoniojus ejus diminutum, aut e converfo auclumfit ? An dominium direclum, fi maritus fuum aut uxoris fundum in feudum aut emphjtteufin deder'tt> Anjus cenfus aut jus />4- tronatus, fi in dotem ecclefia aut fub lege cenfus annui fundus datus fit ? An fundus ante nuptias emtus, ftftante matrimonio propter motam litem ex 1,1. C. de refcind. vend. pretium fuppletum ftt; vel venditort quid datumfu, ut remittat pa- clum retrovenditionis, fub qtio conjux ante nup- tiasfundum emerat ? An bona conjttgis fideicom- miffogravata^ fiftante matrimonk defciat con-{ dittofideicommiffi} 43. Anhereditates,legata, donatidnes, qu&velah
extraneisvel apropinquisfeufanguine junctisob- veniunt uni conjugum ftante matrimonio ? Vbb & de donatis marito a Principe, velcuminle* gatione occupatus effet. Et qttid ,fi remotiores co* gnati legato velinftttutione honorati fint i pr&tert* tisproximioribusvel aliis&quepropinquis} Quid^ fi tales, qui fanguine quidem juncli, fedper fta- tutum non vocantur ab intefiato. 44. Quid juris,ft marito per extraneumfit legattm
vel donatum munus venale, velfeudum, qu& fua natura individua funt ? 45. Quidyft extraneus uni conjugum expreffedona-
verit, aut legaverit, ne id cederet communioni; vel vice verfa cognatus voluerit, ut legata vel do- nata conjugi utrique acquirantur ? Quid, fi modica tantum, puta munera folennia ex more marito vetuxori acognatis datafint > 46. Sipaftodotaliidaftumftti ut bona utrimque
illata redeant ad latus unde profecta, nec here- ditatis aut legati poftea obventuri mentio fafta, an, tunc hereditateSiUgata,donationes contineanturfub acqu&jiu? An&tunc, cumfimpliciteridattum, ut lucrum & damnumftante matrimonio obvenkns communefit ? 47. An fub acqu&ftu contineantur penfiones, ufur<ei
quarum dies ante nuptias velfoluto demum matri- monioceffit > Anfruftusnaturalesantenuptias vel foluto matrimonio percepti > An alluvio, infula ante fundum nata, incrementa pretii rerum illa- tarum > Notatur jus ftngulare Hollandorum circtt alluviones pr&diorum unius conjugis. 48. Damni eadem qu& lucri ratiot licet nibil de
damnofedtantumdelucro paclum dotale concep* tttmftu Damnum aqualiter diminuit conjugh u- triuf*
|
|||||||
|
30. Stante matrimouio quafita fmntipfojurecom-
munia, licet nomine unius tantum conjugis qua- fxta fint. 31. Quicquid probari poteft alterutrius conjugis
proprium ejfe > non continetur fub acqu&ftu, li- tet in catalogo rerum utrimque collatarum non fit expreffum. Sedquod nonprobatur alterutrius proprium, in dubio acqu&ftus cenferi debet. 31, Qua contineantur fub acqu&ftu, & qutdeeo
latius traftaverint ? An qu&fita ex induftria, 0- pifuio , artificio > An acquifxta per occupationem, cum nullius propria effent ? An fcelere qtufita ? An liberis contemplatione parentum qu&fita feu profettitia ? An fruftus naturales, induftriales, civiles, & alia qua ufufrucluario cedunt de ju- ve> An ufufruHus alterutri conjugumantenup- tias aut ftante matrimonio qu&fitus ? & anfru- Bus ex jure ufusfruclus ftante matrimonio per- ceptiy vel ex confoitdatione ufusfruftus cum pro- prietate, qus, ad ttnum conjugem pertinebat ? 5 j. An in acqu&ftu fint res ftantematrimonioem-
t&> An & y fi venditor adjecerit paftum de retrovendendo ? Quid,fi maritus ex pecunik fi- bi cum uxore communi emerit filio primi thori fundum aut reditum vttalitium ? 34, An & vefles tum uxoris tum mariti causa
emUiparata ? An & munus venale ftante ma- ■ irimomo emium?
31. An res emta ex peamU, qu& ab uno conju-
gum in matrimonium collata eft, vel redafta ex venditione rei tinius conjugis ? An & res allodiales qmftts, ex permutatione rei, qu& u- nius conjugis propria fucrat ? 3 6. An & pr&dia feudalia ftante matrimonio ex
emtione aut permutatione qu&fitd ? 37. An&beredita$ftantematrimonioemtamj veU
cum conjux ex parte beres ejfet, pars altera,quam coberes acceptdpecunia conjugi ceffit ? An& pars dimidia, fi marito foror ejus paternam beredtta- tem ex ajfe ccfferit, cum pojfet dimidiam iliam partem jurefuo vindicare? 38. Anfundus, a cognato uxoris aut maritivendi-
tus, ac ftante matrimonioper conjuges retraftus? An fundus» quem a cognato uxoris emit maritus, &quem uxorjure fanguinis potuijfet retrahere ? An utile dominium empbytettfios autfcudi, quod maritus ex jure direfti dominii, fibi aat tsxori competentis, retraxit> 3 9. Non veniunt in communionem acqu&ftuum ,
qu&ftante quidemmatrimonio re ipfa acquiftta, fed quorum caufa acquirendi e(i matrimonio anti- quior,licet qu&damftante matrimonio ob id eroga- ta fmt. An res ante nuptias emta, fedftante ma- trimonio tradita, cum & pretium ftante matrimo- nio effet de communi numeratum ? An res uni con- jugum ante nupttas vendita fub conditione, qu<e demumpoftnttptias contrattas extitit? An res a- liena ante nuptias emta, fed cujus intuitu conjux emtor ufucapionemftante matrimonio implevit ? 40. Anres, quaftante matrimonioperfententiam
lndhis conjugi uni, unqum tjus propria, ad- |
|||||||
|
D
|
|||||||||||||||||
|
D
|
|||||||||||||||||
|
87
|
|||||||||||||||||
|
ACT I S
|
O T A £ I B U S,
|
||||||||||||||||
|
twfqtte pAtrimotwtm, licet difpar quantitasu- tie juris Aefdomici vel Seabiniri, atit altcrius re-
gionis; vel deniqne conjugum in botta tertii in
pattum dotaie tonfentientis. Qui fcripferint de bifce pactis? 58. An & quando palla dotalia defeudorum fuccef- ftonefme domini diretti confenfu atit ratibabittone vateant ? |
|||||||||||||||||
|
tqt
, tta
49.
|
|||||||||||||||||
|
59
necpatta dotaliamutatafint. Anvoluntatcconju- gum per attum inter vivos mutari poffmt, confen-
tientibusillisquorumittterefl?
60. Si teftamento mutanda fint, an exprefsa &
fpeciftcdeorumrevocatione opus fit> 61. An^ fiparentes aut exttanei dotem conjugi-
bus dedertnt, cum patto dotali, ut ad fe vel ad iertat alias perfonas deftgnatas dos folutomatri- tnonio revertatur, conjuges in pujudicium ifiius patti difponere teftamento poffint? Et quid, fi parentes aut alii dotem dantes tantum genera- liter patti (int, ut bona redeant ad latust v.n deprofetta? 62. si conjugesbonapropriacontulerint, cum pa-
cto, ut alter alterifuccedat, vei cum exclufione ftatutaria communionis, unus altero invito mu- tare tefiamento nibilpoteft: nec communi confen- fu in locis illis, ubi gtatificatio inter conjuges ne y teftamentoqwdemfxeripoteft. In Hollandidid fie~
ripoteftcotttmuniconfenfu. Sed ultimus fuperftes ddbucpactisdotalibus ftarepoteftt fi nullum ex teftamento conjugis defuncti commodum agnove- rit; imo & clam altero adbuc vivente rurfus mu- tare volmtatem : nec tunc fpecificd voiuntatis prioris. revocatione opus eft , fed generalis fuffi- l Ctt.2-^ •'.:,:• 1 '■■;■■■••
6}. An ton)uges\ qui propria fari* cmtuletunt.
& pacto dotali cavetunt^ ut bona tedeant ad latus iilud unde profecta , vel certas perfo- nas fibi fuctejfuras defignarunt, pacta taitx dotalia teftamento mutare fimul & feparatim poffmt ? Xn & poft mortem conjugis conjux fuperftes refpectu fus, fucctffionis, cum conju- ,' ges fimul: difpofuijfent, quo vwdo ac ordine
pofl conjugis ultimo fuperfiitis mortcm tn bo- na cotnmunia fucceffio fieret? Etquid* ficon- , jux de corijugis atterius bonis ex ejusconfen-
fu teftatus ftt1? 64. An mutatio conjugibus permiffa , fi illi ,
quibus per pactum dotaie erat deftinata fuc- ■ cejfiOt ex volmtate conjugum bona fibi refti- tui m iifdem tabulis dotaltbus pacti fmt? 6*5. Siconjuges tabulis dotalibus cavetintdefud
futurd fuccejftoney an hoc ipfo cenfeantm te- yocaffe, fuxteftamenta pactis dotaiibus ante- riora, quibus alios ittftituetant? 66. Si conjuges pactis dotalibus caverint, qu»
modo libeits fuis fine prole decedentibus fuc- cedi debeat, an tunc conjuges illum ordinem rprafinitum mutare poffint? An & ipfi liberi
m\a contrarmm tefiari , aut botta inter vivos
alitnate? ■ ■ •' '*}$ 47' £i
|
|||||||||||||||||
|
tus, dimiuutip, depretiatio rerum unius conju-
gis? An interitus navis, quam unus conjugum exercuit, attt reditus vitalitii? Etquidi fires aftimata in matrimonium coUata fint? \ <o. An res alienum ftantcmatrimonio contrattum?
M & debita conjugum matrimonio antiquiora, vel dotes ab uno conjuge liberis prioris tbori ftante fecmdo matrimonio data ? Qjtd occafio- ne de patto dotali , «e bona uxoris pro de- < bitismariti matrimonio antiquioribus excu-
tiantur. An illud infinuatione aut tabeUionis pufentia indigeat aut inventario bonorum cujufqueconjugis ? An non iniquitate labo- ret? zi> Anpofitdfoiilucri &dammcommunione^etiam
fidejuffio 9 tuteU admmiftratiq, & fimilia uxo- remgravent ? Quomodo uxorper folennem bono- rum abdicationem liberari poffit ab are alienoftan- tematrimonio contratto f remiff e*. De patto dotali, utmulier ciotem falvamha-
beat, nec lucri aut damni ftante matrimonio evcnientis particeps fit. AtijnHoUandiapro- fit mulieri contra creditpyes hypotbecariost qui fiaute matrimanio crediderHftt? Quid, fi cre- diderint in familia fuftentationem ? Quii a- pud Ultrajeclinos & Frifios eperetur talis pa- , 8tO? < ■••v:v,:'< •■:•:. ,3 i5»i\«.in M&K .JtfoiSfl
'|j. De paclo dotali » »t- imulier, eledionem ba-r>
beat, utrum dotcm falvam haberc velk,ran; lucri &; damni ftante matrimonio cvenientis : jp^rtic^ps cjTe; Hollandis ptacet, nomtemUl-
trajettinis*r& quafitjuftitiaejus? An&fpon-. fus it4-fibt, clectionem pacifci poffitl & quisefr feclus.tifi itapaclus fit.'>. .5,:. 54.- Pailum /wele^tionis an, & quo ufqtie pro*
fit beredibus jmulieris tum defcendentibus tuttt extrantjs>\ ■:, R ttii .'• -.. • sm ^iHsj 55. Si conjttges ita patti inHo\tand'd> alio dein*.
d$ migrentj ac tandem rmfm in Hollandiam redeant.i ae utrobiquematitus cwtraxetitt an & quibus creditoribus tale pattum obfit > II 56. Uxor banc patta elettionetn , pro tmrito ta-
menfdejubere poteft. mp *i ' > -'V' 57. Depatto „ .ut mulier Omni cafu doteni fal-
; fvamhabeat, ac.infup^rdimidiam lucri par- tem.w/ ut prseter dotemdfalvam aliquid am-
u 'plius luccetur. Non hpbet turtc mulier in Hol~
iandid praktionem ante creditores\ fed inter
ipfos conjuges pattum operatiir. ■■,.
f 7. De paclh dotalibtts ageniibttS! de futurafuccef-
j. fiont^vei conjugum inter p; veltertii inbtma
(ofyigumi vel tertii in hona libetorum a mn*
jftgibus ad liberos profetta\\ubi & de tkclm
|
|||||||||||||||||
|
XXIII. T t t. I^.
|
|||||||||||
|
8B
|
|||||||||||
|
I .8..
|
|||||||||||
|
■: fitorum fubattdm debeal w altero ? Qu<e exem-
ptis exponuntur: y v: - 72. An pacla dotalia obfcura habere poffmt in-
terpretationem a paclis circa dotes altis liberis daias conceptisl Pacta de dote concepta,etiam in dubio obtinent in dotis augmento. 73. An fubaudiatur tacita conditio, ii ilne libc-
ris, cum parentes pacifcuntur , ut mortua \n matrimonio filia , dos ad fe redeat? 74. Pacta dotalia ftrktamrecipiuritinterpretatio-
nem, An pacto, ut mobtlia omnia maneant pe-
nes fuperftitem, actiones contineantut} Tacttwi,
ut bona rcdcant aut reftituantur, in dubiouno
actu impletur, Sipater liberis materna eorum
-bona' in dotem det\ etim pacto, ut redeant ad
latus undc profeclia, an boc ipfo fe & fttos
exduftjfe, ac foli materna, linea pactus fuiffe
videatur. An, fi cautttm, ut liberis conjugum
fine prole ulteriore moruntibus bona devolvan-
tur ad proximiores, fuctedant qui liberis, an ve-
roqtti ipftsparentibus proximioresfunt>
itiftritmentorum dotalium in jure noftro mcn-
tio fo, non tamen eorum adhibendorum ne- ceffitas invenitur impofita, paucis exceptis cafi- bus fingularibus, fitmantibus corhmuncs juris rcgulas in cafibus non exceptis, fcctmdum quas feriptura: fiunt,-ut qudd adum eftfaciliuspro- bari poffit; c^tferoquirt ^& fine lcripto,valent, qux adta funt, fialiuhde habeantprobationem. /; contrahitar 4, in pie ff. de pignors & lypotb. l.m te 4' ff- ds ftde inftrum. t 1; G.- iod. tit. Cafus yero excepti fuetunt■; fi iHuftrcsperfdnx Rornah*, nOttiBaroaf*, matrimohiumcontra- hercnt. Auth. maximis C.de nuptiis.novell. 117. capi 4.: rli quis libertfifiaiTi fuam duijetet in uxoi rem. atith, fedmovo jme C. de nuptiis. Novell. 78. capi '3. acdcrtifcjtfe , fi impariscbnditionis hbmines matriihbhid; jungerentur.*l.'{iiHperialis zp%iitaque: T..\)nrfudum tamen Gfctemp- tiis. vHdc vero juij.ijuod nerhpe fcriptura ad validitatem padorum dotalium iion abfoHTte nc- ceflatia flt, moribus quoque liodiefhismuko- rttm probatum efti, hfque adeo, utfirmactiam tunc crcdita fucrint in Hollandia & Ultrajecti, cumtidadum fiiici-utjde padis dbtalibiis fcrip^ tura:cohficerctur,V&5 eadeineeps fccutanOnlGt; fftmodo^aliunde probationqm habcant. Ncofta- dius de pactis amemipt. obferv. i#; >& 10, Ref- pohfa i|urif« 1 HolL part, 3. vol. t. confil.^ 149»: & conftl. 1^4. quae & maxim^ cst par-teifirman- tur :placko Obdinum Hollandise dc chartse figilr lateiadhibitbne a:il Julii, anno i6jj,an, 48. 4pu. Dtaventriae tarhafl & aliis vicinis in locis fcritSturam omnind 'cx pr&fcripto ftatuti confc- &mu requiri; -adco utea deficiente, nulla pa- dis vis adfit, fed.difpofitio ftatutt cifca nuptia- Fhmjelteftus locum fibi virtdieet, monet Simbn ^ilLecuwen cenf.Jor, part. I* Itbr. i.cap.iz* mm. i^i Wefel\de,\connub. fociet. tuct. Z. cap. ifjww. 5. & feqq,i m^BkhW» 3. Quod
|
|||||||||||
|
6j. Si tertius, fve p.arens ftituwum conjugum,
• fm cognatus aui extraneus, paclo dotait pro~
miferit fucoefftonej» fponfo fponfeve, an tefta- mento id mutare poffit in HollandU, Ulfoje- "ciit '» Vrifia » alibiqite? 68. M Wt*fil»■ qttafuccejfto pablii dotalibtts delata
nonpotefttcftamento mutari, fidehommiffo grava- npojfit qui fucceffurmefl ? An non in cafu, quo paiium dotale aqualis fuccejfionis promiffio faita eff?, AttnontuMvmnibus fucceffuris dimtnui pof- jtt"fpes fuccejftomf * jtliisfimulinftitutis. An non per alienationem terum actu intervivos ? go. Cujus loci ftatutafpetlandafint circamutabili-
tatem aut immtttabiiitatem pnclorum dotalium ? 70. Att pacta dolalia extendenda de cafu in ca-
/«*»? Au, quad pactis omijfum efty ex jure B,omano an ftatutarto decidi debeath • * <; 71. Annon poffit in non expreffis colligimenspa-
cifcentium ex probabilibus conjecTuris? M ad id admittendum argumentum a contrariofenfu,vcl a tninori ad majus ? An exprejfum intino oppo- Uptiaram promiffioni ac- dotium
konftitutioni pafta •dotalk adjki, aion modo Rotflanir in . rnorc ^fuit pofitum, fed & hunogcntibus pleiiique frequens eft. Eaque non modo ante nuptias* fcd '&>.. ftante^matrimonio interponi, jus civilc videtur pcrjhifnlxc, Cum enim ftante matrimonio dotem acproptcr.hap- tias dbmtionem conftitui , atquc - .etiam. antc conftitutam augerr placucrit, rati^tiiulla fuit, eojrpoh 8c circauiatcs & donatioriesjtalesftan- tc matrimonio padta conventa iniri poffcnt; fi modo pa6tis hifcae , matrimonii contracliu po- ffcerieribus, multer haud circumfcripca»fuiuet , aat deterior <reddita. dotis caufa »iautVndonatio*in- tereonjugcs yctita indvTCcretur^Lv^. \L\fi pater mwngu■.*»paflis^l.fijnter z^mi^rtu&rit 28, ffhit. jnn&.l.mmmariwszy.vff \fi, u No- ftris-tamen moribusvpitcta dotalia\ •ante •nuptias cclebrari, ncceifarium.omnino eft frco quod, quanv.prirmun matrimonium a eonjugibus legi- time cotitta&um cft, ncc paclis dotalihus ef- iechts< cjus cireumicr!pti in antcceflum fueriint, incipiunt mox omnia habcrc locum ■, qua? fta- %itisicduta fuftt»;: cumconjuges * nihilnomina- timipacifccha;si,i>intelligantur hiCce fefc vin raa- tnmonio contrahendo.conformaife. HugoGro- tins inanud, ad^tmfpr,. UoU. libr. 2. cap. 12. nuin. $i Ncoftadms de pailu antenupt. obferv. g",« Cjarocnewegen adJi. »|, ;G. dt Smatufc, Velle- jm^M<zv'm$,dd jmAiubeclib. ^fir. 5..,,*«. 7. num. 8j. Wefcl de connub,,fo,ciet. twft, z.cap. mpuni44h ^-iiavliKv-Ai u.^ tv;«.\st«-j fe ;»>» 2. Neque adVp^orum horumdotalium per- fcctidnem fcriptutaopus cft , fi iTKjdo' aliunde ilb prdbationeni habcaht. L Me%aBhntm6iC. dsrdntk promtffmnA uujc. 5. 1. ^ §. -uk,- infme C. derei tixor. act, l. cum citra 15. G, de pre 4ot. riovell, 117, caj>. 4. Licct cnim fa-piffimc |
|||||||||||
|
D O T A t i B U S. Bp
miffum continere intelligattir, ac ob id quan-
titas vel res, confeflionc tali comprehenfa , om- ni modo per heredes pra:ftari debeat, licet maxi- me probare parati fint, nihil a defurnfto debi- tum cflc. d. novell. 48. cap. 1. I. cum quisdece- dens 37. §. codictllis $,ff. de legatis$. Planc, Ci confcflio illa conjugum. in Hollandiateftamen- to fac1:a, uxori fuperftiti damnofa. fit , ac ipfa poft obitum mariti inficias eat, pacla ulla do- talia ante nuptias concepta fuifle, & fe, ma* ritali dudam reverentia, non exveroconfeflto- nem cmififle dicat, acjurarc paratalit, audicn- da foret, fi de cxtero commodis fupremo judi- cio per maritum datis renunciare , & fimplici- tcr communioni ftatutaria;,paci:isdotalibushaucl derogata:, fibique magis profieua^ ftarc velit» Refponfa Jurifc. Hoil. part, ].vol. x.confil. 8i. 8j. Sed fi in iis verfcmur■tcrminis, ut omnis inter conjttges liberalitas, five teftamento five inter vivos collata, irritafit, magis eft , - ut fuf> ficiens ad probanda pacla dotalia non fit con^ fcflio conjugum ftante matrimonio qualitercun- que facl:a, li alise probationes aut indicia ma- nifefta defint. Cum enim ifta confefliorie al~ terutri conjtigum peritura ac altcii adjicienda effent commoda illa, qua; jure communionis fta~ tutariae cx nuptiis fine pado dotali initis qucefi- ta funt, non poteft non inclufa clTc confeffio- ni ifti gratiflcatio inter conjuges ftatuto dam- nata; atque adeo verum eft, in fraudem ftatu- ti hsee omnia geri, ut, qui exliberalitatecon- jugis capere nequeunt, conficSa pa6torum do- talitim nufpiam apparentium confcffione lucritrn captent; quod ferendum non effc, variis lcgibus apertc comprehenftim eft. I. qui ttftamentum 27. ff. de probatbtt. I. cum quis decedens 37. $>. Titia, 6. jf. de legat. 3. arg. /. fi forte ttxor 18. ff. de caftrenf pecul.AddeRadclantium d.decifi 12,0, 4. Licet autcm fcripttira opus non fticrit , tamcn ad folennitatcm ac firmitatem pa^torum uotalium infinuationem aptid a6ta requifivit jus civile, qtioties dotes & proptcr nuptias dona- tiones quingcntorum folidorum tranfcendunt quantitatem; adeo ut, fimaritusautaliusprop- tcr ntiptias donatbnem conftituens neglexerit infinuationcm, liullum cx dotelucrum, padiis dotalibus exprefliim, cxigerc poflit : falvo in- terim mulicri co, quod ex pacto dotali lucrari ipfa poteft, utcunque infinuatio prcetcrmiffa fue- rit; quippc cujus neceflitas marito foli , vel fakem ex parte ejus, non itcm uxori, in- juncla cft. autb. eo decurfam C. de donat, ante nupt. Quod vero quinque tcftium prsefentiam. Zoefius b, t. num. 4. 5. 'Wefenbecii'.'; parathtt ff. b. t. num. 4. aliique nonnulli requirunt in padis dotalibtis, quafi in iis , quatenus agunt de lucranda dote, de futura tra6taretur fuccef- fione, arg. /, taie paftum 40, § ult. ff, de pa- Uis. id juri Romano convenicns non eft: quip- pe quo tantum ex teftamento vel lege fuccef- lio 4elata fuit; at padisncquaquam (utdiifttim M 0*
|
|||||
|
D E P A C T I S
«y Quod fi vcl nulla depa&isdotalibusfcri-
ptura facla fit,vcl deperdica quse facta fucrat, vel ita cancellata ut lcgi ncqueat , utrum tunc ex jo!a conjugis utriufque, vel alterutrius dccla- rationc, coram tabcllione ac tcftibus per te* ftamcntum aliudve inftrurnentum publicum fa- cta, qua profitentur, qualia antc nuptias pada dotalia conccpta fucrint , fumcicns pactorum dotalium probatio fieri poffit , in obfcuro eft. Diftinguendum vidctur, utrum confeffio talis, pcr conjuges ftante matrimonio. emiflfa, folis pra-jiidieet conjugibus, an & creditoribus con- jugis altcrutrius damnofa fit. Nam fi pcr eam credkoribus praejudicium adferri poflit, dum forte maritus ajite nuptias tiltra patrimonii vires obseratus , ( aut e converfo uxor obserata ) pro- iitctur, exclufam fuiflfe paclo dotali ftatutariam bonorum communionem, ae infupcr id actum fuifle, ne de debitis matrimonio antiquioribus tixor teneatur, atquc ita non- totum creditum obtinerent creditores, qui integrum potuiflcnt confcqui dcbitum, ubi jure ftattltarise commti- nionis femis facultatum uxoris opulentse fuiflct maritoqtt&fittts; vcriuseft, aliaratione, quam iitnplici tali conjugum confeflione , clotalium pactorum fententiam probandam efle; coquod hujufmodi confeffio a marito cmifla unius tan- tum teftis, ejufque ex affeclione & praefumta gratificandi voluntate fummopcre fufpecti, de- pofitionera continet; cum tamen certi juris fit, tcftis unius, licet prseclarse curise honore prse- fulgentis, adeoqtic omni exceptione majoris [ tcftimonium audiri non oportere. /. jurisjuran- di 5?. C. de tefttbus. confeflionemctiam, utc.un- quc juratam, qtiam quis vel tcftamcnto vcl a- liter emiferit de fui patrimonii quantitate, nul- lum credkoribus prejudicium generare. novell. 48. cap. 1. pr. juncl:. §. 1, denique ne ratum qtiidcm manere jusjurandum, quoddcbitor oba> ratus, ut fuam in fraudcm creditorum diminu- cret fubftantiam, vero fuo dctulerat dcbitori, ii hic juraverit, fe nihil debere. /. nam poft~ (jnam 9. §. fed & fi quis 5. ff, de jurejurando. Radelantius curu Ultrajttt. decif. 120. num. 1. Mafcardws de probation. concluf 359. confeffto facla in teftamento an inducat probationem num. 18. Qtiod fi cx adverfo folum conjugis altertt- tritis ac hercdum prcejudicium in tali vertatur conjtigum de paftis dotalibus confcflione; vi- dcndum, utrum inter conjuges gratificatio tc- ftamcnto fafta per legcs firma- efle poffit, vcl inter vivos fa£ta morte conjugis donantis cori- firmetur , fecundum ea, quse & Romanispla- cuerunt; an e contrario omnis tam inter vivos quam voluntate fuprema exercita inconjtigcma conjuge liberalitas per ftatutum reprobata iit. Priori in cafu nihil occurrit, ctir non conjuges & fibi & heredibus ftiis per talemde paclisdo- talibus certo modo initis confeffionem nocitu- r.i effent; cum" in omnem eventum confeflio dt-biti, teftamcnto facla, legatum feu fidekom- |
|||||
|
h Ttt. IV.
noftris moribus haud alienum puto, ficpnjugcs
poft divortium folcnnitcr fltdum folenniterite,-r
rum in concordiam nuptiafque rcvcrtantur.
Wefel de totmub. fociet. traci. 2. cap. 4. num^
qj.& fcqq. Brouvvcr dejure connubior. Itbr. z cap.
f8. num. 11. Plane, fi patcr puellse dotcm fi-
bi rcddi, filia in matrimonio mortua , padus ,
ac poftea capkalis criminis damnatus, publica-
tionem bonorum paflus fit, fifco nulla ad do-
tem pctcndam aclio data fuit , fi filia poft vc?
rum divortium kerum cum marko codcm in
matrimonium conveniat, acdejnceps moriatur,
quafi pacTum dotale non ad fccundas nuptias,
fed tantumad primas, pertincret. /. inter foce-
tum z6.§.ult,jf. b.t. forte, quia tempore nup-
tiarum renovandarum patcr jam condemnatus at-
quc ka vel fupplicio eonfumtus, vcl mortc cir
vili incapax reddkus, non potuit yideri dc
novo pacTus cffe, fibi poftmortcm filix dotcm
reddi. Simili modo ■ neque dotis. datio , neque
pacTa dotalia in redintcgratis intcr cofdcm poft
facTum divortium nuptiis, ccnfcri debentrepe-
tita, quoties extraneus dotem dcdit, eamquefi*
bi in cafum nmtis & divortiireddi ftipulatus cft j
nifi ex confenfu ejus, aut, fi ipfe mortuus fit,
cx confenfii hcrcdis cjus, matrimonii renovatio
facTa fit. /, cum maritus 29. jf. Titius 1. ff. b.t.
arg. /. dotis •promijfw 68. ff. de jitre dot. I. in
infulam 42. §. ult. ff. foluto matrimon. Ncutl-
quam vero padta, prioribus nuptiis appofita, iu
dubio intclligi dcbent in fecundis repetita, u-
jbi non inter cofdcm renovatur rnatrimonium ,
fed mulier poft mariti prioris obitum, aut di-
vortium, alterius viri conjugium fecutaeftj de
quo cafu agit /. ctim pater 77. §. pater certam
9. fft de legatis 2. & hoc quoqtie fuadent cir-
cumftantiae, quce occurrunt in /. pen. §. uxot
f. ff. foluto nimhn. & /. pofi divortinm 64. ff.
de jure dot. dum utrobique ponitur facTi fpe-
cies, qua mulicr poft divortium alteri viro
juncta fuit, ac diflbluto hoc fccundo mammo-
nio, iterum cum priorc marito nuptias rcdin-
tcgrat, ac nullo modo inquirkur, an & fi>
cundo marito eadem cenferi debcat fada cfte
dotis paetio atque promiffio, fed id unum, m
rcnovatis poftca cum marito priore nuptiis,
dos eadem repctita videatur, ubi nihil de dote
aclum eft: cx quo probabile, ne dubiumqui-
dcm fuiffc, quod in dubio repetita non fuerit;
habita in nuptiis cum alio contraCtis dotis prio-
ris promiffio aut paeTio dotalis cum priore ma-
rito celebrata. Quibus accedit, quodpacTain^
ter alios interpofita afiis ncque nocerc nequc
prodefle poffitit, quod tamen fieret, fi & do-
tes & dotium pacTa in nuptiis fecundis cum a-
lio initis ccnferentur rcpetita. Sande decif.Frif,
libr. 2. tit. z. def. .3. Exceptio tamcn hauddif-
ficulter admittcrtda fuerit, fi patcr filia: iterato
nubenti eandem dotem dederit, uti ad idtenc-
turjure civili, quoties non admodum facultates
ejus diminuta: funt. arg. ati\bt fed qnamvis C. de
|
||||||
|
XXII
ftt, </<? f4#K »«?#. 16.) ac ne dotalibus quidem;
/ ttique adeo, ut, fi id acTum fucrk tabulis an- tenuptialibus , ut uxor <viro vel vir uxori fiic- eedat, vel ne filia dote accepta ukerius ad pa- ternam veniat heredkatem, aut e convctfo fuc- ecdat &'qualker, ipfo jure nullum fuerit habi- tui^i patTum tale convcntum. /. bereditas f. C, lh t. de patlts conventis. I. paclum dotali 3. C. de collation, l. paclum quod 15. C. de paclts. Qtiid , quod nCc hoftris moribus , quibus per paeTa tlotalia de futura tracTari fucceffione permifium cft, illa quinque teftium adhibitio neceflaria ' eft, dum nec ad ultimas voluntates ille tcftium
numcms adhibcri debet. Et quod attinet pa- cTorum dotalium infinuationem apud a£ta, eam plures defidcranit, ut notat Francifcus deBarry de fmcejfwn. libr. 2. cap. j, num. 1/. poft Pa- trum Gregorium Tholofanum, MaynardumPcre- gdnumaliofque: acin Hollandia, eam exegitpla- citum Ordinum. Hollandiajjo.^/^ 1624. vol 1. flacu.HoU.pdg. 375. quoties fidcicommiffi claufu- ta pacTis dotalibus circa res immobiics inferta cft; fed id nori obfervari, monet Groenewcgcn ad l. ult. C. rie jure dot. Ultrajecti tamen id noviffi- me in ufum rcvocatum cft per noveUamdecif. Vltrajecl. atwi 1*559. art. 22. De cstcro ne •tabellionis quidcm adhibkione opus cft , fcd privatus contrahentium confenfus & amicorum utrimque juncTorum fides, fubfcriptione pra> fertim declarata, fufEciens eft, etiamfi placuif- fet pacTo dotali, ne conjux pro conjugis debi- tis matrimonio antiquioribus inquietetur. Ref- ponfa Jurifc. Holl. part. 4, confil. 35. Ultra- jccTi tamen fi pacrio talis de debkis matrimonio antiquioribus concipienda fit, tabellionis publi- Ci fkics? omnino exigkur , ad cum eftcctum, . .iit creditores vi pafti dotalis repelli poffint, fi
eum voluerint conjugcm convcnire, cumquo contractus celebratus non eft. twvell.decif.Ul~ trajeclt anni 1659. art, 6. In quajftione au- tem, qua? folcnnia paeTis dotalibus adhibcnda •finty fpecTanda videtur confuetudo loci, in quo illa bona fidc conccpta funt, Hcct alibi immo- biiia fita fint, qtiarex pacTis iilis regi debent, Ilefponfa Jurifc. Holl. part.l.confil. 205. Ad- de ttt. de confiit, Principum. parte akera , de fiatutisnttm. 13, 14. 5. Iniri poiTunt pafta dotalia vel expreffe,
quo^ manifeftum fatis, vel tacite. Qua ratio- jie, fub pado expreflb ut in matrtmonio fine /i- berist defuntta fdia, dos patri refiituatt/r, tacite eomprehenfum eft patftum contrarium, utlibc- ris exftantibus dos ad patrem non reverta- tur. /. inter focerum %6. §. ctm in ter. a, ff. Jit. Sed &, fi matrimonium divortio difTolu- tttm, ac poftea novo divcrtcntium eonfenfu redin- tegratum fit,eadem pacl:a dotalia tacite nuptiis re- pcritis pr£efiimunturappofita, quae io prioribus di- vortio dtremtis conccpta crant. /. dotemqu&$o,& ^i./. Dipus /}0i l. pofidivortium 6$.ffi dejurgdot. hpn, % unot' 5*jf. filMQ mmiw. Qjiod Sc a |
||||||
|
/
|
|||||||
|
D o t a £ i b v s, pt
rare potucrant , etiam tunc paeta publica cffe-
<5tum fbrtiri debere, verius eit. Licet cnimco cafu & fponfus & fponfa liberum habeant re- rum fuarum arbitrium, nec inhibitum fit, corn- muni confenfu I pactis prioribus publicis pcr alia paCta pofteriora itidem publica in totum auc pro parte rcfilirc, adhibitis faltem propinquis ex illo latere, cui pa<5ta pofteriora prs-judicium pariunt. arg. /. pacra novtfftma n. C. depactis. Refponfa Jurifc. HoII. part. 1. confil. 75». tamen fi clanculum pofteriora concepta fuerint, nihil publicis derogare dcbcnt, quia non tam cxln bera voluntate, quam potius cx metu, atttmi- nis, aut impotenti amore, nihil privatim nc- gante, profecla videntur, ac talia fa-pe conti- nent,-qtise nec alter publicerogarepra^fentibus propinquis fuftinuiffct tanquam iniqua, nec al- ter propinquorum prarfentium confilio falutart adjutus aut adjuta, roganti concetfiffet , nunc vero, captato inter fuavia & bafia blanditia- rum & illeccbrarum tempore oportuno, acal- lido amatore aut amafia fi«aciore emendicata atque cxtorta funt; dum cxpcrientia compertum fait, intemperantes ufque adeo 6c immoderatos exftitifle tum mafculos tum fcemipas,ut non modo res fuas, fed & liberornm prioris thori bonat vitamque cenftterint novis amoribus addicendi efle. /. lex qtu 22. fere in fne C. de admin* tut. junft. /. »0» eft enim 4. C, de inoff. teftam. Sane fi nihil iniqui pofterioribus paclis clande- ftinis contentum putcnt, quorfumlatebrasqtue- runt? fin in/ufti aut iniqtti dcfiderii confcicntia teftes fugiant, non eft, quod doleant , dene- gari iibi partam clandeftinis paftis cmolumenti non ^qui fpem. Confcr Tuldenum ad tit. C. de pactts conventis num, ult. Abr. a. "Wefel ai novellas conflit. Vltraject. d. att. 8. num. \q,& feqq. Si tamen clandeftinis padtis nihil in prje- judicium padtoram publicorum comprchenfum fit, fed vcl augmcntum dotis tantum, vel pa- dortim publicorum intcrprctatio fola continea- tur, fuftinenda videntur, qus ita clam fadi funt. arg. /. heredes palam 11. $,fiqmdpoft i.ff. qui tcftam.fac.pojf.Wcfd add. art. 8. num.zr. 22. 8. Clandeftinis porro padis ca quoque jure accenfueris, qtis non in ipfo inftrumcnto an- tenuptiali, fed tantum in catalogo bonoriini, ad qucm fefc pacifcentes in inftrumcnto dotali refpcctu quantitatis rerum conferendarura retu- lerunt, comprehenfa funt : cum non fufHciat, pacla hxc fieri contemplatione matrimonii, fcd in ipfo matrimonii cO0tra(5tu, prarfentibus at- que intelligcntibus ncgotii arbitris j fleridebeanr. Barry de fucceffion. libr. %. cap. 3. num. J. fe- re in pr. verfu nam tttvaleau Auguft. Barbofa adl. 15. C. de pactis num. 7, Sande de fettdis Gelr't£ tract. 1. tit.t, cap.i.num. 6. Wcfel adnovell. cwftit, Vltraject.art, y.num.io. o. Sed&,fiinpa&isdotalibu5paIam conceptis
futuri conjuges fefe ad aliam quandam fcripturam^;
. poftea conficie.ndam, retolcrint clrca qUantitatem«
- M 2, Jucri
|
|||||||
|
D E P A C T I S
tei tixor. aB. Quibus confcqucns cft, errafle plu-
rimos, dum nimis generaliter dotes cum omni- bus fuis qualitatibus in fecundo matrimonio in dubio' repetitas fcribunt,. inter quos Andreas Gayl libr. 2. obferv. 82. nttm. 7. & 8. Ant. Faber Cod. libr. 5. tit. 7. defin. 18. in fine. & quos magno nttmero citat ac fequitur Meno- chius de pr&fumt. libr. 3. pufumt.. 6. num. 4;. & ftqq. 6. Sed & fecundo, uti fponfalia vel publi-
ca vcl clandeftina funt, ita quoque pada dota- lia alia quidem palam, alia vero ckm, ac igna- ris iis, quorumintereft, contrahuntur. Qticm- admodum autem fponfalia publica clandcftinis five prioribus, iive pofterioribus potiora funt; ita quoque pa&a dotalia palam inita , & con- trahentium confcnfu atque amicorum fide fir- mata, pratvalebunt iis, qu» contra ifta pacta publica clam antea vel poftea fuerunt conventa. Qtiod magno autorum numero firmat Groene- wcgen ad l. 4.. C. de dotis promifftone. Wefel ad novell. conftit. Vltrajeft. art. 8. num. z. Hinc fi pater puelke, cum dcprehenderet, ob dotem tenuiorem filis dandam,difficiliores fore ad con- fenfum parentes proci, jam amoris oeftro per- citi t jam forma, jam nivco colore, jam oculis Cinthiar radiantibus mifere capti, palam am- plam dotem promiferit, clam vero cum ado- lefcente amatore remotis arbitris id egerit, ut tantum tertiam quartamve aut aliam minorem promiffi partem petat; placuit, omnem illam privatam conventionem neque parentibus aut neredibus fponfi, neque ipfi fponfo nocituram effe, quo minus integrse dotis palam promiffe exactionem faciant. Idemquc in fponfo juris efl, fi is fuo parenti proprio, palam dotem am- plam conftituenti, clam promiferit, fe dote minorc contentum fore. Non enim fraudibus liifce, quibus mortales etiam prudentiffimi ca- pi, decipi, ac circumveniri facile poffunt, in- dulgcndum fujt; prout etiam aperte cautum in noveUa decif. Vltrajetl. artic. 8. ac pluribns exfequitur Abrah. a Wefel ad d. artic.8. Nec his diffimile eft, fi frater fponfus pr#dia fibi cum fratribus communia, tanquam ad fe ex afle pertinentia, tabulis dotalibus in fiibfidium ma- trimonii contulerit , iifquc. fratres ac forores fubfcripferint, poftquam a fratre fponfo clande- ftinam obtinuerant communionis confeffionem. jppendix decifionum> poft refponfa Jurifc. Holt. part. 5. vol. 1. pag, sz. 7-: Qtiod fi nuptise inter cos contrahcnda:
fint, qui nullius autoritate five in nuptiiscon- trahendis five in padis dotalibus concipiendis opus habent, veluti inter viduosviduafquema- jorenncs, & eosquidemparentibusorbatos, ac inter eos pacta dotalia publice fuperftitibus u- trimque neceflariis feu fahguine junftis abfo- luta fuerint, deinceps autem privataconvcntio- ne clandeftina fponfus aut fponfa remiferint quid dp iis commodis, quse publjeis ex paclis fpe- |
|||||||
|
L i b. XXITl. Ti t. W.
|
|||||||||
|
92
|
|||||||||
|
fint dictse /. 7. C. h. t. de paclis conventh. ac
in ca refcripfcrint, patrem , pro filia dotem dan- tem, ex pado de dote nepotibus reftitnenda non potuiffe nepotibus actionem qmrere; utilcra tamen iis ex aqtiitate accommodandam tffs ; di- ci poteft, cos in d, l. i$. & 16. C. dc jttre dotiumy ex juris communis rigore refcripfiffe, fcd tandem in d. I. 7. C. b. t. in id inclmaf- fe, ut utilis adio ncpotibus cx avi pacio, a- liifcjuc fimilibus, ex ^quitatc quadam daretur, convenientcr refponfo Pauli Jurifconfulti, qui, poftquam primo ex generalibus juris fundamen- tis pro eo difputaffet, nullam nepti cx avi ma- terni pa6to aftionem de dote dandam effe,tan- dem tamcnutilem eia<5tionemindulfit, addens, favore mtptiarum, & maximeaffeclione peffona- rum, ad hoc decurrendum effe. I. Gujus Sejus ttf-ff- fiHuto matrimon. Nec eft, quod d. I. z6, C. de jure dotium videatur reccntior, quam d. L 7. C. h. t. de pactis tonventis. dum le- gis z6. fubfcriptio habet datum vi. Calend. Jan. ipfu CC. & conjf. 294. legi vero feptima iubfcriptum eft, datum xtv. Cal.Jan. Nicome- du CC. conff. ZJ4. Etenim illa annorum, ad: Salvatoris noftri nativitatem relationcm haben-5 tium, adjedio privata: tantum autoritatis eft,- quippe gentilium Impcratorum refcriptis haud quaquam conveniens, neque cettum omnino, illo anno conftitutionem illam legts feptims. e- miffam effe; dum non eo tantumanno, fed & aliis temporibus infequentibus, puta anno 2<)$. 303. 504. iidem CC. id eft Csfares , fimul confulatum obtinuerint. Cumque in d.l. 7. primo negent actionem quxri , uti id ncgave- rant in d. L iy. & 26. C. de juredotium, dein-- ceps vero eidem legi 7. fubjecerint tempera- mentum rigidi juris, accommodata utili aclio- ne, non immerito conjccluram feceris, pofte- rioribus demum confulatus fspius repetiti annis d. legem feptimam conceptam fuiifc. Quaoc- cafione obfervandum ukcrius, etiam pactum fi- \\x dotem dantis, ac matri fux pacifcentis r«f-' ftitutionem ejus, temperamentum ahquod be- nigna interpretatione recepiffe, fed noii tam am- plum aut infigne; dum matri quidem extalifi- lia? fuas pacto non directa tantum, fed & utilis actio denegata fuit, verum tamen hactcnuspa- ctio talis matri profuit, ut, fi heres puellx ma- tri pecuniam dotis fblverit, viro confra placita petenti dotem exceptio obftiterit. /, inter foce^- rum z6. §. filia 4, ff. h. t. 11. Quod fi extrancus pro puella dotemdc-
derit, fibi quidem ipfi in continenti dotis re- ftitutionem pacifci potuit fuo arbitrio, invita etiam ipsa pnella dotanda. /. 1. L ex more 9. in fiue C, h, t. depaitis conventis. I. ob res 20. §. 1. ff. h.t. veietiam aliis, ad quos dotem foluto ma- trimonio redire voluerit, pcrmittere,ut illi fibi do- tis reftitutionem ftipulentur in continenti,tempo- re dptis conftituts; neutiquam vero ipfc pacifci a- liis ant ftipulari, dotim iis reftitutum iri. /. 1. fi |
|||||||||
|
lucri dotis aut alia fimilia , non modo inutilia
crunt illa pa£h, ubi nihil eorum , de quibus relatio crat facta ad aiiatnfcripturam, fcriptum faerlt; verum etiam, fi non eo modo , quo pactis publicis dotalibus id prasfinitum fuerat, iiriptura concepta fit. Qud ratione, cum ali- quando pactis id actum fuilfet , ut certa pecu- n\x quantitas foluto matrimonio pra?ftaretur, qtu dorfo pactorum dotalium perfcripta inveniretur, neque poftca qtiicquam talc in dorfo perfcrip- ttim appareret, fed alia quadam fcedula reperi- retur adnotatum; refponfum merito fuit, nul- Ltm ifti fcriptura:, alitcr conceptae quam pactis placuerat > vira tribuendam eife, cum non con- ftarct de relato, arg. I. {I quis ita 3 6. I. affe to~ to 77. ff.de bered, inftit. autb. fi quis iu aliqua C. de edendo. Refponfa Jurifc. Holl. part. z. confil. joj. , ij;=}>bir k "t'm 10. Pacla dotalia concipere pofltint vel ipfi
conjuges. (. Atilicinus 17. jf, b. t. vclparentes corum, adeo ut ex paclis parentura non tam- tum ipfi liberi matrimonium contrahentes ,; fcd & aln parentum padfcentium liberi, qui- bus illi dotem reddi ftipulati funt, alios fiMj obiigatos babeant, utiliterque agere poflint, five adhuc in facris paternis tempore pacli fuerint conftituti, five jam emancipati, five primi fi- ve ulterioris gradus fint , nepotes neptefve, Quod ita favore nuptiarum ac dotis & libero- rum afirdione contra juris regulas receptum eft; cum alioquin akeri per alterum atlio non ac- quiratur, ac nc filias quidem emancipatx per patrcm avumve. /. Gajus Sejus 45, ff. foluto matrimon. I. pater 7. C, h. t. de pacTts conveniu, niii illi qua hercdes patris pacifcentis conlide- rentura patre pacifcentc. arg. L talepaclum 40. §. tdt. ff., de pailts, Nec obftat illud Pomponii, per jiliampatri acquiri quidem poffe , per patrem fiiu non poffe. I, cum dos 7. circa med. ff. b, t. Etenim id eatenus vcrum eft , quatcnus actio- nes §\\& m poteftate retenta? non acquiruntur ejc paterna ftipulatione, fed ipfi patri jurc pa- trias potcftatis, fic ut non mtcrfit, m paterii- bi aa fus fili*familias paclus lit.. arg. /. & hetedi zi. §, nos autem x. ff.depaclis. Decarte- r,q,patrem fibi aut poft niortem-fuam fuis fir liisfamilias polfc ftipulari , quafi; coliato ftipu- lajttoms cffecl;u in tempus tale, quo non am- plius paternx poteftatis vinculo conftricti tene- buntur, fic ut tunc utili iadioae agere; pofiint, expeditum eft ex l. qmdcunque 45,, §. fi ita 2. ff, de verhr,oblig. I. fi ha 9. i, pater z$.ff. h.t, Cujacius tratt. 7. ad Afncanum ad d. I. zitff* bi t. Sed & quantum ad liberos cman- cipatosj quibus dotem reddi.pater ftipulari po- tuit fecundum ante dida , non adverfatur re-, fcriptt|m dupjlex, jtrnperatorum Diocletiani & Maxtmiani iri L cum patrem 19.7. figeUero 2.6, C de jure dot. nec non Gordiani in i. paclum dataie 4, c. b.t, de pafiit eonveotis. Cum enim idem Diocktianus & Maximianusetiam autores • |
|||||||||
|
D
|
||||||||||||||||||||||||||
|
D
|
||||||||||||||||||||||||||
|
P X
|
||||||||||||||||||||||||||
|
C T I S
|
||||||||||||||||||||||||||
|
O T A L I B U S,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
93
|
||||||||||||||||||||||||||
|
y; arg. /. cum mariitts 19. §. i* & 2. ff b. t. 1 ne contradicere videatur Ulpianus in 4. I. folu
|
||||||||||||||||||||||||||
|
I t.tim tiittvow » r\ C* Ao lltrf nht 13l'.r.f- tikl
|
to 2. §. quodfi I, ff. foluto tnatrim. non inep-
te cum Pacio rcfpondcris , infpiciendum efle, qua mente filia padum intcrpofuerit j utrum ita, ut fibi foli noceret, .adcoque tantum ipfa fui juris erTecla careret dotis rcpetitione, eaquc alteri competeret ex mulieris voluntate poft in- tcrpofita; an vero id agere voluerk, utnonfi- bi modo adimeret dotis repetendx jus, fcd & illam perimcrct acftionem, quam pater nonfo- lus, fed adjcda filix pcrfona, cxperturus , ha- bct. De priore cafu accipiendam eife diclam leg. 7. de poftcriore dictam legcm z. §, I, Pa- cius enantioph. cent, 5, num. 56, 13. Mores noftros quod attinet, licet alius
pro alio pacifci poilit, ut dictum ut. de patlis num. 11. in fine. adcoque &parentcs&cogna- tos 8c tutorcs pro futuro fponfo vcl fponsa conf ventiones aiitenuptialcs celebrare nihil vetet, fi modo paclionibus talibus fcienter prudcntcrque confentiant & acquiefcant illi, quorum nomi- ne faclaj funt; tamen, fi, ignaro pcnitus fpon- fo vel fponfa alii horum nomine pada conce- perint antenuptialia, nec comprobatio eoram verbis vel rebus ipfis ac fadtis ex certa fcicntia fubfecuta fit; nullum illa futuris conjugibus prsjudicium allatura funt, nec. ftatutariam itn- peditura communionem, velut ex nuptiis finc pacto dotali contractis nafcentem. Refponfa Jurifc. Holh part. 4, confil. 164,16%. Utrura autem pater fojus fuperftes, uti fblus confcntit in nuptias liberorum minorennium, ka quoquq: folus eorum nominc pacta dotalia concipertf poflit, qiize etiam ad bona fponfi fponfequc propria a parente eorum prxdefuncto profccta Me cxtcnderent, an vcro tutorum aprsedefun* cto parcnte datorum autoritas atque arbitrium neceflarium fit, magnis aliquando animis XJl-y trajccti agitatum; ubi, cum Urbis Trajectinat judices pro patre pronunciaflent, camque fen- tentiam Curia Provincialis confirmaflet, in fu- premo tamen revifionis tribunaji pro tutoribus judicatum fuk; lkem illam prohxe refercnte A- |
|||||||||||||||||||||||||
|
/. «<>« patrem 19, C. </.. /«re iof. Plane , ubi
dos femcl ab extraneo fimpliciter conftkuta fuit, is ex intervallo he fibi quidem ftipulari dotls reftitutionem poteft, nifi in id ipfa confenferit nupta, cujus intuitu dos data fuk. Cum enim fcmcl mulieri ex adventiti-E dotis datione jus natum. fuerit foluto matrimonio• dotem fibi re- petendi, non poteft ei invitx jus illud auferri per interpofitam ab extraneo de dote fibi red- denda ftipulationem. /. ttttic. §. accedit 13. C.de rei ttxor, atl. I, ex more 9. in fitie C, de patlis tonventis.d. I. 20. $, I. ff. b. t. Quid, quod Me pater quidem ipfe, qui pro filia dotem de fuo dedit, ex intervallo pacifci poteft ita, ut paftum illud jus agendi tolleret vel minueret filix, fed Utriufque, patris nempe ac filia:, per- fona in pacifccndo tunc neceflaria fit. /. foluto 2. $. quodfi 1 .ff.folutomatrimon. b.cum dos y.ff.b.t. 12. Sed & vice versa, ei, cui a&io dc do- tc reftituenda femel nata fuit , five ipfe fit qui dotem dedit» five ex voluntate dantis aliusdo- tcm fibi reddi ftipulatus fit , teftamento adimi non poteft illud jus quaefitum , /. cum maritus 29, §. ult. ff.h. t. nifi ab adimente heres jft» ftitutus fit, & ita probibitus in teftamento do- tem repetere. /, fi ftipulatio 2. C. de jure dot. I. cum quis decedens 37. §. nuptura 4. ff.de le- gatis 3. Vel nifi mulier dotem dans, extranei quafi procuratoris minifterio ufa , ei dotis re-» ftitutionem ftipulari mandaverit; cum co cafu heredes mulicris contra illum habeant mandati nftionem pro recupcrandis ex ftipulatu quxfi* tis; ac proinde mulier recte illa, quse extra- neus fic ex mandato fuit ftipulatus , tanquara ad hercdes fuos reverfura, legare marko potue- tix.. I, Seja 11. ff. de dote prdeg. Qua ratione etiam a Paulo refponfum eft , mulierem, qus de fuo dotem dedcrat , & matrem adhi- bucrat qua: ftipularetur, (fcilicet tanquam pro- curatricem) potuifle poftea inftrumentum do- tale mutare. /. mulier bona 72, §. ult. ff. de ju- te dot. Vcl denique , nifi dotem dans mulier |
||||||||||||||||||||||||||
|
extraneum donationis causa ftipulari permiferit, ! br^hamo a Wefel ad mveUas conftit. Vltmjea,
& poftea illum fideicommiflb eravet; valcbit art. 14. num. Vi |
||||||||||||||||||||||||||
|
enim fideieommiflum, quafi ille extraneus efi
fet mortis causa donatarius, dum in cafum mor- tis mulieris fibi dotem reddi ftipulatus eft;qua- hs fideicommiflb gravari poteft. d. I. Seja 1 j. ff. de dote pulegata. jun£t. /. cum pater 77. §. eorum 1. //. de legatis 2. /. ab eo 9. C.de fidei- commiffis. Porro uri regulariter non teftamen- to, ita nec paclo poft intervallum interpofito, quo mulier alteri permittit dotis repetitionem , diminui atit tolli poteft jus ad tlotem repeten- dam altcri primo dotis conftitutse momcnto na-^ tum, ufque iadeo, ut nec filia, cui patcr do- tern dederat, poftmodum pacifcendo circa do- tem iflam patri tillo modo noceat, fed fibi fo- li ; nifi patcr adjccla quoque filise perfona ex |
||||||||||||||||||||||||||
|
14. Qiiia vero ingens pactorum dotalium
numerus atque variatio tum in jurc Romanc» tum prarcipue fecundum mores hodicmos qc»- currit, confultum cenfui in hac pactorum do- talium traetati0nc primo locp prKmittere, qu® conventiones nuptialcs , jure Romano noxx^ licitae illickseve habkae fuerint, ac fimul quas ex hifce per rnores mutata fint; tumdeindere- cenfere ufu frequentiorum apud nos pactqmm dptalium fpecies, nobiliorefque circa ea cpn- troverfias, qua poterk fieribrcvkare, ventilarc 15. Jure quidem civili, asque ac hodierno»,
paela dotalia ad duas fpecies reduci pofTun^ij quod nempe alia ad vpluntatcm pertirieant-% puta, ut mulier ex dote proffiifia fe aLtt &, |
||||||||||||||||||||||||||
|
penatur. d. /. cum dos 7. m med. ff. b, t. Cui donec nupu fit , dw ab tf nm feutur , lut
M 3 ((r.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
L i B. XXIII. T i t. IV.
|
|||||||||||
|
94
|
|||||||||||
|
/. r. §. i.ff.de dote prtleg. Quibus acce»-
fendum & illttd, quo maritus cum uxorc, quac pcr jurgium difcefierat, poftmodum reversa pa- cifcitur, ne amplius dotata fit, quafi dotis dif- pendio, feu prctio quodam , concordiam re- dcmtura. /. fi tiberis zj. ff. h. t. Dotis vcro conditioncm dctcriorem rcddit^ ac ob id inutilc eftpadum, qno id agitur, ut maritus folum dolum in dote prarftet: licct ehim id rccte con- veniat, ut dc leviifima quoque culp^ markus in rebus dotalibus tcneatur, qui alioquin ex fo- la levi obnoxius eft, atque infnper aliisincon- tracttbus padio de folo dolo prxftando repro- bata non fit. I. fi ut certo 5. §, ttunc videndum\. junct. §. intcrdum 10. ff. commvdati. tamen id ita jure fingulari fiivore nubentium in dote ob- tinuit. /. PomponittS 6. ff. b. t. Qitod tamcn hodie mutatum ait Grocnewegen ad d. I. 6. Simili modo, licet quifque debkori fuo longiorcs fo- lutionis inducias indulgere poffit, quam lexfe- cundum negotii cujufque naturam prafinivit, tamcn id ciaa dotis reftitutioncm convenirine- quit, ut longiore die, id eft, tardius, afolu- to matrimoniodosrcddatur; nonmagis, quam ne omnino reddatur.7. de die 14. 15. \€, ff h. t. Et ufque ade-o tardior hxc dotis reftitutio Romanis difplicuit, ut , fi nominatim paAutn conventum ante nuptias inter virum & uxorem fadum eflet, ut quibus diebus dos data effet, iif- dem divortio facto redderetur, ac poft quinquen- nium, quam nuptise fadbs effent , uxor dotem dedifict; divortio tamen fado non poft quin- quennium fed ftatuto lcgibus tempore dos re- ftkuenda fuerit ; quafi ca padio maturiorena quidem dotis reftitutioncm opmri poflet, fi& maturius a nuptiis contradis dos data fuiffet; non item tardiorem. /. Atilicinus Frocub 17. //. /;. t. Nec adverfatur/. avtis 10. ff. b. t. Cum ibi pro verbis pro nepote fufctpiffet, cum Cujacio lihr. n. obferv. 29. legcndum videa- tur, pro nepte ful dixijfet, coquod Pomponius in d. I. lo, b. t. in fine ait, ita Celfum fcri- bere; Cclfi vcro verba proponuntur in /. $\. ff. de pactis. & habent avus neptis nomine, quam exflia babebat, dotcm promiftt &pactus efts ne k fe neve a flio fuo dos peteretur &c. Illa ergo emendatione admifla, non dc dote reftitucnda, fed de promifsa exfolvenda, adeoque dilatanu- meratione dotis dandar, in d. lcge 10. quxftio eft, id vcro re&e conveniri, patet ex /. cum pater 11. //. b. t. Planc foluto jam matri- monio fi convcniflet inter virum & uxorcm, «t longiore die dos redderetur, cuftodiri idpa- ctum debuit, fi jufta effet caufa conventionis^ /. licet manente iS. //. /;. f. Sed &, fi pa-r ter pro filia dotem promififlet, ttt annua, bi~ niiU trimk', quadrim* , quinto anno dos a ft redderetur , id eft , prccftaretur, & conveni^ fet, ut iifdem diebus dos foluto matrimonio re- ftitueretur, pactum valuit, fi filia patri heres extitiflet, & interveniente ea pactiunconven^ tum
|
|||||||||||
|
certam fummam viro puftet & ab eo alatur, &
his fimilia: alia ad jus, veluti, quanio das pe-
tatur; quemaimodum veddatur ; iri quibus non ■Jemper eontrahentiitm volunfas fervatur. / fi pa- ■Tcr iz. §. cx pactis i, ff. b. t. fed demum , fi 'iieque juri advcrfentur aitt bonis moribus. /. ttnic. §, Ulttdetiam 16. C. de rei tixor. act. I, illud f. ff.'b, t.l. bereditxs r. C.b.t. I. jtiris gentium 7. %. & generaliter 16. I. fi unus 27. §, 'f.4Cta 4. ff. de pactis. nec muUeres etiamnum fu- ticrftites reddant indotatas. /. fi convenerit z.ff. %< t.t.quamvis $.C.b.t. nec condkionem dotis ^aciaiit dcteriorem. /. Fomponifts 6. I. de die 14. & feqq. ff. h. t. nec dcnique ina?qualkatem in- ducarit intcr dotem & propter nuptias donatio- tiem. auth. aqualitas C. h. t. dt pactis conventis, de tjuo poftremo, actum latius intit.de juredot. jikm. io.li. ;>r>i; ' >j6, Lcgibusautbonismoribus adverfatur pa-
fiumjquod teridk admatrimonii diflblutionem;aut "cdhccditfuindidotalisalienacionem, (de quibus a- libijaut inducitftante matrimonio prohibkamin- terVronjugcsdonationem./.^wi^^zj.Jw^./.gaie- $& 2 B.jf.b f .quove id convenittir,ut filia dotc con- tcnta de OEtero' non veniat ad paternam heredi- tatem./. pactum dotali 3. C. decoilation. utma- ticus in plus, quarn facere poteft, dotisrtomi- heteneaair. /. alia caufa 14. §. I. //. foluto Watrim. ne ob res donatas vclamotas, velim- perifas neceffariaY, ipfo jure dotem minuentes, agatur. L illud 5. $. 1. 2. ff.b. t-. aut ut fru- fius dotis concedantur mulieri, vel in dotem tonvertantur , vel in a:ris alicni uxorii folutio- ricrn erogchtur; nifi vel ipfa uxor fimul tunc fnftineat in totum aut ex parte dncra matrimo- nii-, vel alhinde marito fuccurratur in vicem fru&uum, vel ea fuerit manifefta mens pacif- ccritium, ut fubdufto eo , quod creditoribus mulieris folvi dcbct, tanto minus in dotc fit» aiitfruclus ipfam dotem faciant, frucinumque fractus marito pro fuftinendis matrimonii one- ribus cedant, aut alia quacunque ratione id ca- vcatur, nc fterilis marito dos fit. /. fi convene- tit 4. /. cum pater n. l.fipater t%. §. ex pa- ttis 1. ff.b. t. l.fi quis pro 21. §. fi uxvr x.ff. de donat. inter vir. & uxor. Vt tamen fufti- ricatur circa fruftus paclumj ut fruclus anni pbftremi, foluto matrimonio necdum percep- ti j' in imiverfum mulieris lucro ccdant, cum alias eflcnt pro rata dividendi. /. pen. ff h. t. atque etiam diffoliito jafh matrimonio noninti- tiliter caveatur,, he ob res donatas aut amotas, itiit impenfas hecelTarias asatur."/. ab ns zo.pr. ff.h.t.' •'17. Supetftites hiulieres indotatas facit pa- &tim , ut diflbluto •quomodocunqtte matrimo- nio dos penes mariti heredes remaneat,aut, ne orhnino dos mulieri feddatur; cum mulief ma~ ^itofupcrvifehs, aiit di^ortio per culpam viri cohtingerite dimiiTa j ca ratione dote deftkue- f^tiir.' /. fi Ukvenerit"z.& ut mttent 16. ff. h. fs |
|||||||||||
|
s D
|
|||||||||||||||
|
D
|
|||||||||||||||
|
A C T l
|
|||||||||||||||
|
O T A L I B U g.
|
?5
|
||||||||||||||
|
turfl fuiiTet. /• <*//«</ 19- //. &. *• Preeterea ha-
ctcims pacto dctcriorem placuit fic.ri potuific do+ tis couditioncm, • ut marito permiflum fucrit pa- cifci, ne nomcn debitoris illius,' qui dotcm pro- niifiY, fuo fed uxoris pcriculo eflet. /. Pompo- rims 6. ff. hi t. Dcnique moribus noftris illa* nimis fcrupulof# dcfinitioncs, quibuspacto.de- tcrior rcddi non pctuit dotis conditio refpcclu reftitutionis tardioris, rcjccfee funt , ac padis talibus firmitatcm fidemque pleniflimam tri- bucndam efle docet Groencwegen ad l. 6. & ad l. n- & feqq- f h. t. ib. Confiderandum infupcr, pa&a aliacir-
ca dotis petitionem, alia circa lucrum dotis, alia circa dotis rcftitutioncm oecupari. Do- tis petitionem concernens pactum non omne valct: nam fi id agatur , ne promiflbr invi- tus dotem folvere compellatur, magis cft, ut ipfa dotis, promiflio inutilisiit, necquicquam iri obligatione cfle intelligatur. /. uh, §, i.ff, h.t. Quod ii convenerit, ne dos conftantc matrimonio petatur, padumquc fit in rem conceptum, fervandum non eft, eo quodju- sta illud nunquam daretur exadio dotis, ad- •eoquc & dotis promiflio inutilis marito cf- ficeretur ,. & muiicr ipfa redderetur indotata. l.cum pater it. I. Ji pater iz. §. cx paclis l, in fine ff. h. t. At fl in perfonam -con- ccptum fit, dum forte pater dotem promittens pacifcitur, ne a fe ftante matrimonio dos pe- tatur, fcrvanda conventio eft, cum utilis adliuc mancat dotis promiflio > poft mortcm quippe patris pacifcentis habitura cxactionem. d, l. cum pater n. ff. h. t. I. avus nepti 33. ff. de paftis, ac de tali pa&o perfonali agit /. Bebius jo. ff. h. t. Cujacius libr. 4. ob- ferv, 25, Brunnemahnus ad d, l. 30. ff.h.t. Dotis lucrum rcfpicicntia pacla toties fuerunt valida, qupties demum poft mortem mulicris debcbant effecium fortiri ; atque adeo pacifci potuit vel ipfa mulier, vel pater' ejus, ut ipsa in matrimonio defunda , dos penes maritum pro parte vel in totum remancat. /. fipater 12. m pr. I. inter focerum 26. §. ■ cum imer 2. ff.h, 1.1. ft convenit 6, C. h. t, de pa&ti conventis, Scd cura moribus noftris vi communionis fta- tutaria? maritus paupemnus opulenta; uxorispa- trimonium pro parte dimidia lucrari poflit, ni~ • hil nunc vetat, quo minus paclo dotali ida- gatur , ut apud mariti hcredes pars dotis-re- mancat, pars fola mulieri fuperftiti rcftitua- tur. Groenewcgen ad d. |. n. $ feqq. ff. b. t. Addc num.zz.& feqq.h. t, De padis dotis rcftitutipnem concerncntibus prcccedente numcro aclum eft. 10. Noftris porro moribus omnia fervanda
{Imt pacta dotalia, qua: neque rationi naturali & honcftati, neque bonis moribus contraria lunt, neque ftatuto vcl confuetudinc improba- ta. Concipiquc poffunt arbitrio pacifcentium non modo plures pactiones fpecifica: dc hoe vel |
|||||||||||||||
|
illo cafu aut ncgotio fingulari, fcd & gcilcra-'
liter , dum pacifecntes qtiantum ad cftectus nup- tiarum fcfe fcfcrunt ad liujus vel illius loci le- gcs atque confuctudincs, certos pupiiarumef- fectus dclincantcs, fcu qiiando jus ccrta? regio* nis cligunt, fccundum quod matrimonia con- trahenda cfrcctusproducturafinf; veluti, il Fri- fii pacto dotali cavcant, fecircabonortim com- munionem aliaquc ufuros Hollandici juris dif- pofitione; vel contra Hollandi matrimohiorurri fuorum eftcctus ex lcgc Frifica i'egi vclint,vcl fi id agatur, ut non fccundunl Icges domiciiii mariti, fed uxoris, matrimonium contractum ihtclligatur. ChalBncus ad confuet. Bwgundt, rubric. 4. §. z. itt verb. fecundumgcnetalem con-* fuetudinem num. 9. Hugo Grotius manudutt. ad jurifprud. Holl. libr. 2. cap. 29. Ant. Mat-1 thceus paramii 2. num. 67, Abr. a Wefel de connub. fociet. tracl. z. cap. r. tiunt 104, Simo- do in loco domicilii maritijVcl in loco fitus boho* runl immobilium, non fint ftatuta prohibitoria eorum, quae jurc alterius loci elccto recCpti atquc probata lunt: ncque cnim UJtrajectinus fecundas nuptias contrahcns, liberofquehabens primi thori, fitis rccte clegerit jus talis loci , in quo ctiam exiftentibus primi thori liberisu- niverfilis bonorum omnium communio probata eft. Idemque de aliis firailibus judicium cfto, ut pluribus docet Rodcnburch de jure con)ugum trafti pulimitr. de Jiatator, diverjit, tk, 3. capi 4. num. 1. & num. 5. ac feqq. Addetit. decon* Jiitut. Principum , partc altcra de fUtutis mtm 18, & 20. G 20. Pacta ipccialia quod fjjcctat, opcrarprc-
tlum fuerit praxipua qusdam excuterc, quxrc-
probanda vidcntur; tum deinde Hcitorum cora-
memorationcm inftituerc, ac quorundam nobi-
liorum cxplicationem plcniorcm. Ulicitum an-
t.e omhia ccnferi debct pactura, quo id agitur^
ut maritus in uxoris fuce poteftate fit; quippc
quo & jus natura: 8c conftitutus jurc divino
imperandi ac parendi ordo in totum evcrtitur^
ac debita maritofevcrcntia peflum' it. arg. /.at
lia caiifa 14. §.-1. //. foluto matrimon. Rodeni
burch de jure conjugum tit, ^cap. 1. Cui nort
omnino diflimilc, adeoque ctiam improbanduni
illud , quo id agit vidua tyroni nubens , utis
toto tyrocinii temporc non habeat autoritatem»
nec mercaturam .fine uxoris confenfu cxerccat j
ut poft Charondam en fes Fandetfes libr. 2»
cap. 24. pag. 281. inpr. Abrahamus a Wefel
ad noyellK cotiflft, Ultraject. art. 7. num. y. &
de connubialt bonorum focietate tratl. 2. tap. n
num. 106. uti & pactio dotalis , qua placct ,
ne maritus pro uxore in judicio confiftat, fed •
ut ipfa pro fe litigaturn eat. Wefel d. art. 7,
num. 4. & d. traft. 2. cap. 1. num. 111.
Adde tit. de judiciis num. 14. in fine. aut ne
maritus unquam domiciiium mutet: uttamen
contra pactum tale migrans , aliquando.uxo-i-
ri ad id, (juod intereft, tencri ppflit j dequo
M
|
|||||||||||||||
|
XXIII. T i r. I V.
|
|||||||||||||
|
'
|
|||||||||||||
|
p6
|
|||||||||||||
|
I B,
|
|||||||||||||
|
vetct, quomtnus vcl folus fponfus vcl fdla ipdit-
fi lucrum dotis aut antc nuptias donationis fibi pacifcatur , nihilque viciffim ex fuis rcbus a conjugc fuperftite prxcipicndum promittat; ut dictum tit. de jttre dot. num. ult, Necccflatho- die effcftus pacfionis de dote dotifve partc lu- cranda concepta:, quod maritus forte uxorem fuam durius habuerit, de domo expulerit, ver- bcribus plagifquc male mulctaverit. Quamvis enim ifta in uxorcm fevitia atque durities ex- cmplo gravis atque rcprchendenda fit, tamen ob id neque cx legibus ncque cx moribus in- venitur paftitio illo dotis lucroprivatus; fi-mo- do fccundum Carpzovium mors ex hujufmodi^ plagis haud fit fccuta. defw. forenfi part. 3. con- ftit, %6. defin. 6. Sicut ncc ob id , quod dos aut propter nuptias donatio, qiiKprommafuc- rat, ex parte aut in totum permoram promif- foris foluta non fit. Groenewcgcn ad autb, fed qtu C. de paftis conventis. 23. Qtiod fi ipfi dotis prOrniffioni dics vcl
conditio adjccli iit, fimulque paftum de lu- cranda dote vel parte ejus, fupervenerit auteri^ matrimonii diflblutio, antcquam dies vel coii- ditio extitcrit, ac qtiKrattir ,. num & tunc pa- clum de lucranda dote vel propter nuptias do- natione cftecltim fortiri dcbcat ; intcr cermm & incertum diem aut conditioncm diftinguen- diim videtur. Si cnim dies ceitus dotis pro- miffioni fit appofitus, veluti de ea poft annum a contradis nuptiis danda , & menfc fexto di- rimatur mortc conjugium , magis cft, utanno lapfo conjux fuperftcs rcctc pctere poffit earn dotis donationifve poft annum proiniflfe partcm, qua; paclo de dote lucrauda comprehcnfa crat. Cum enim ea obligationis in diem ccrtuni con- ceptse natura fit,ut ftatim nafcattir,fcu dies cjus fta- tim cedat. §. omnis z. Inftit. deverbor.oblig.l. cedere diem 215. ff.de verbor. obligat. ac fola folutio iii tempus additum dilata intclligatur , ufque a- deo, ut & ipfa lcgata, quorum fola folutio in diem dilataeft, ad hercdcs lcgatarii tranfmit- tantur, cum lcgatarius antc diem moritur. /. centefimis 46. ff. de verbor. obtigat, jancf. /. //- poft 5. pr. & §. i,l. Firmio Heliodoro W. §. 2. jf. quando dies legat. cedat. & hsec ipfa in dotis quoque conftitutionc probata fint. '/. "Julianus fcribit zo. ff. de jure dot. non debuk jus illud, jam tura a nuptiarum initio natum ad dotem fuo tempore petendam, ccnfcri peremtum rnor- tc conjugis ante diem folutioni appofitum con- tingente; faltem non quantum ad cam partem, qua; ex paclo de lucranda. dote penes fuperfti- tem remanfura eft. Neque cnim potcft eate- nus videri foluto jam matrimonio dotem fuper- ftcs dolo malo petere, quafi mox iterum refti- tuturus, contra /. dolo facit 8. ff. de doli mali & tnet. except. 8c quafi jam dotjs petcndae cau- fa, (puta matrimonium ) fuiflet peremta: currt utique caufa petendi fit interpolita padio de dote lucranda; qua; & ipfa in causa qRj quod pe-
|
|||||||||||||
|
latius cgi tit.de judiciis nurn, 101. Tuldenus
ad tit. G. de rtuptiis num. 4. Rodcnburch de jure conjug, traclat. prdim. de ftatutor, diver- ftt. tit. 4. partc akera cap. i. num. 1. & feqq, Wefel d, tratt. z- cap. 1. num. 107. & fiqq. ad num. HI. ibique alii ciuti. Ra- ta quoque habenda non funt pacta,quibus li- cciuia conjugibus concederetur agendiea, quse in apertam juris ftatutarii incurrunt prohibitio- jicm, veluti, ut Hceat conjugibus inter fc vc- titas a Icge donationcs exercerc, ut liceat fibi invicem teftamqnto proprietatcm relinquerc, eum lex municipalis omnem ultra ufumfructum gratificationem inter conjugesinterdixiffet. arg. /. qmdamfundumzz.infine.ff.b, t. &cl,quodfponfl£ 4. C. de donat.ante nupt, Waflcnaar pratt. judic. cap, 11. num. 7 j. Rodenburgh de jure con~ jug. tratl. prdim. de ftatuw. diverfit. tit. 3. part. i.cap. 4. n«f». 5.6,7. Wcfeld. tratt. z. cap. j. mm, 1 i z, & ad noveUas conftit. Vltrajett. art. 7. Ilftm, 5. ibique plurcs allegati. Idemque diccndum de paciis illis, quibus tollkur aut coar&atur inter conjuges licentia gratificandi, qua? per legcs aut confuctudines loci cujufque pcrmifia invenitur; yeluti, ne ebnjux conjugi ufumfruSum Ultra- jefli, aut in HoIIandia proprietatem leget; ut- pote quod rcpugnat teftandilibcrtati. Wcfel</. traB, 1. cap. t. mm. 115. Ut tamen per indi- tc$um pa&ionis talis efteclus obtineri poffit; quoties feilicct non ipfe conjuxfuabonainma- rrimonimn confert, fed parentesejus aut extra- neus de fuo dotem dant, ea lege ; ut foluto matrimonio dos certa? perfona: rcftituaturjquip- pe ciii deinceps per conjugis dotatae teftamcn- tum adimi non poflet ex antcnuptiali convcntidne quasfitum dotis repetenda: jus ; de quo latius infra &. f. ««»». 61. 21. Contra, validum vulgocrediturpadum
dotale, per quod marito adimitur facultas alie- nandi res uxoris dotales, ubi illa ipfi ftatuto conceffa eft: eo quod talis paftio non tam ad diminuendam'maritalcm potcftatcm, quam po- tius ad id, ut res dotales mulieri tanto magis faiva fmt, videatur interpofita: unde &rerum contra pacfum tale conventum alienatarum aut obligatarum vindicatio uxori heredibufque ejus permiiTa cft. arg. /. hac lege 2. C.b.t. de patfis mnventis. Jacobus Corcn confil. 7. Neoftadins ^epaWis dotalibus obfsrvat, 21. Hugo Grotius mamdu^. ad jurifprud. HoU. lib. 1, cap. J. num. 30; Groenewegen ad princ. Inftit. quib. alien, iicet velnon num. 6. & ad'■'/. ^o.C.de juredot, mnt, 6. Adde tit.de fundodot. - 1, .22. Paclum quoque de lucranda dote vel
prbpter nuptias donatione non modo moribus hodiernis comprobatum, fed & multifatiam am- pliatum eft; cum non prsecife defiderct illam, quam jtts Romanum exigebat, jequalitatem quantitatis, fed m cafum diflbluti matrimonii iponfus fuperftes poflit majus, quam fponfa, iibi lucmm pacifci, & vice vcrsa ; imo nihil |
|||||||||||||
|
D
|
|||||||||||||||
|
D
|
|||||||||||||||
|
O T A %'dlf B U 8.
|
|||||||||||||||
|
T i s
|
|||||||||||||||
|
A ■ C
|
|||||||||||||||
|
qiie aut non fecucis,. aut de fTifto contrac^is
;fed ipfojure nuflis, nullam poffe dotem intel-
■ ligi,, in aperto cft; /, dotit appeUatin -3. /. 7«-
lianta fcribtt 20, l; 21. ff. de jure dot. &d 8c
verum eft, nuptiis -fecutis ita mbx cbnfirmarf
dotis promiilioncm., ut 8c pafta- pfomiflioni
dotis appofita eiiecl:um fordri pofliht :eo tem-
: pore, quo n?atrimonium diffolutum erit, ut^
cunque tunc proprie loqucndo dos ampiinsdici
nequeat, ycluti, :quo modo ,' quando foluto
matrimonioidosr^petenda , ctti rcddenda fit.
Enoncum vcro prorfus eft , quod obtenditur,
! dotis promiflionem% quani' quis in- cafnm mor-
;tis fua; fecit, cohditionalem cfle,- adeoqucdo-
tis obJigationern ex iicfrto iilo ;riioitis dicj tan-1
qiiam conditione, fiifperifam hiberi-', hec na-
; tam fcu ortam intclligi ,. priufquani intcrvene-
■rit.xondittonis implementum j diemque incer-^
.tunvnon modo m ultimis yoluntatibus , jiixra
h tiftf. ff. de condit. & demonftn fed & in con-
traetibus, conditionis Joco cffe. - Etcnim, et(i
libens conceflerim, diem illum, de quo incer-
tum, an unquam :extiturus fit ^ veluti, cum Ti-
tiiti conful erity vcl, cum aliquid a ft failam e~
\rk&i conditionis efrecTxun habefc; /. qui promifti
48. /. fufficit 5<J. infme ff. de condiEt. indeb. L
ftipulatio ifta j8. §. inter 16. ff. de verb oblig,
,non tamea idemin jure aflerturtt de die illo,
qui certo extiturus eft, fed de quo id tantum,
; quando extiturus fit, incertumeft: quippecum
tantum abfit, ut dies talis conditionis vicefit,
; ut, fi maxime- ftipulationi per modum coridi-
' tibliis appoiitiis inVeniretur', noh tameh ideo-
; conditionalis fcd pura ftipulatio fa6ta cpedere-
turj dum fccundum Ulpiantim is, quifubcon-
ditiotie ftipulatur:, qus, omnimodo extituraeft ,pu-:
ie videtur ftipulari. I. fi pupillus 9. §. qui fub ij
\ff. ,de novation. ■ Etquod in fycck dies mortis
• (cujus exiftentia-certa cft, dum incertus eft dies
ejus) In aclibus;intervivos, adeoque &indo-
tis promiflione , conditioni obligationem fuf-
pendenti accenferi nbn debeat, vel inde mari!-1
feftum eft, quod dcbitum in diem t/iortis■" y< fl
ante folutum flt, condici nequeat tahquani iri-:
debitum. /. nam (1 cum moftar 17. /, 18, ff. dt
condicl. indeb. quod tamen omnino permitten-
dum cflet, fi nulla prsefens obligatio, fcd tan-
tum fpes obligationis cx conditione fufpcnfse»
fuiffet nata. Confer tit. de condicl. indeb.mtm.
3. Sed &, • fl maxime concederemr, conditio-
nalem iftam promiflionem effe, qua? in tempus
mortis promiflbris collata cft (ut>utcontrarium
ek diclis manifeftum fit) riihilo, tamen felicius
adverfa inde^iflntentia-defendi pofllt j curii &:
ex conventionibtis conditionalibus. fpes obliga-
tionis ita nafcatur ,* ut ncque ftipulantis neque
promittentis mbrte intercidat }< fed ad heredcs
tranfmittatur. §. fttb condttione 4. lnftit. deverbj
obligat. #. cttm quis fttb 2 f. lnftit. de tnutil. fti-
pM> FruftraquCi cxcipitur: a diflcntiente circa
hanc quffiftionem Abrahamo a Wcfel de con-
N nub.
|
|||||||||||||||
|
pctat tunc fuperftes id , quod fedditurus non,
cft. Pe.crus Heygius pm. i.i qtuft, $y. num. 6.
petrus Barbofa ad tit. foluto matrimpn. adrubric:
part. 4; »«/»,. J.•<>. Abr. a Wefel rffc connub.
fociet. traft. ,z. ?$»j I. »«w. $-5, f6. Nifi no^
ininatim dotis datio feu numeratio- in pado de
Iucranda dotq, yel ftatuto, inveniatur prsere^
quifita. Confer Manticam deitacitis & ambig.
convent. libr. 12.. tit, $. Ahdr. GayUibr. 2iob~
ferv. 79. Tyraquelltim de retultuconvent.inftr-
ne num. $z, 33- }4- Ca.qnov'mm defin. for.part.i
p conftit. 2j. defin. 3. Neq gliud ftatuendum,
ft dotis prorhif& folutio ex die mbrtis, promjf-
ibris fufpenfa fit,. dum pater aut extraneus do-
tcm promittit fpft mortem fuam ,, . feti, cum mo~
rietur, iftiejue, dotis promiflloni padiim de lu-
cranda dote dotifve parte adjeclum fucrit , ac
mulicr vivq dotis promiflbre moriatur. Licet
cnim ab Ulpiano traditum fitj,:docis promiiflie
folutioncra conferri non poffe in tempus j quo
matrimonium amplius futurum hon cft, nc ab,
oncribus matrimonii fcparetur firuc~tus dotis, &,
quod indigniffimujh eft, id inducatur, ut do^-
tem non habuifte maritus cxiftimetur. /. cum,
pater 11, jf. b. t. fallittamen ea affertio, quo-
tie;s pa&um de Jucranda dote vel partc ejusap-
pofita eftjcum ifta pa&io adjecta efEciat, ut;
Ulpiani ratip Jocum invenire ncqueat, nec di-
ci poflit, maritum exiftimari dotem non habuif-
fe,, ubiex pa<5to de lucranda dote poteftfoluto
matrimonio dotem. exigcre ,, in .perpetuum pe-
nes fe remanfuram. Imo, ii Ulpiani fupcrius
addu&um fequamur ratiocinium , ftatuendum
neccffarfo fuerit, hoc cafu , quo mulicr in ma-
trimonio moritur vivente eo, quidotem, cum
ipfc moreretur, dare promiflt, adhuc lucripa-
&o dotali exprefli perfecutionem marito viduo
poft mortem promittentis permittendam effe,.
nc cx diversa, fententia inducatur . ( quod indi-
gniilimum UJpiano vifum fuit) ut non habuif*
ie ulio modo dotem tnaritus ■intefligatur, cui
tunc neque viva neque moitua- uxore ullum ex
dpte promifla commodum. effct obvcnturum.
Ncc eft, quod in contrarium obmoveas , mu-
licre moriente 'ante eum,;qiu ;in fuse,mortis
tempus concepit .dotis folutionem,-, negotium
-dotis ad eum dcveniffe cafum, a quo initium
haberc nequitj adeoque infirm:iri. arg, l. de]o'u
tor decem Sz. jf. de Ugaiu j. l,quia. in eum 16.
& .*&kg. Aquil. §. pen. lnftit.de nox,aL aclion.
Cum ^conveifoaliajurisreguladidet, novum
W$. cfc y u£ >; quae femel utilitcr conftituta funt,
liurent, Jicet ille cafus cxtiterit, aquoinitium
capere non potuerunt. /. j» ambiguis 85, ff, de
ng.jtir. §. ex coHtrarioiq.infth, de legattSi
jpnEfertim tunc , cum id , quod ita perdurat,
frfedumproduccreettamnumpoteftj yelutihic
liicrum marito fuperftiti ex paclo adferre ne
videatur iine dote fuiffe. Dotem quidem fme
matrimonio non effe, ac dotis conftitutionx in-
cflc conditionern, fi nupi» fequanmr , nuptiif-
. r..i l ^. "■
|
|||||||||||||||
|
/
|
||||||||||
|
L i b. XXIII. T i f. IV.
|
||||||||||
|
9$
|
||||||||||
|
mb.fociet. traft. %. cap. i.num. 58. & feqq.Sc
aliegato per cum Petro Heigio part. 1. qusft. $3. num. 27, & feqq- Harttnanno Piftoris part. 3, qu&ft. 8. id tum demum locum haberc, cum in conditionali conventionc non tam certaper- fona quam rcs familiaris fpectata cft; cseterum hk ceitam fponfsE dotanda; perfonam fpectari, & propterea hoc in cafu non id.quod in con- tvaefibus, $&& niagis quod in legatis , benefi- cium certs ■perfonae conferentibus , difpofitum cft, obfervandum cffe, qux fecundum certa ju- ris principia defidunt ac inutilia redduntur , quoties legatarium pendentc conditione mori contingit, nec ullo modo ad heredes tranfmit- tnntur. I. fi cum heresq. I. 5. $. fed fi fub z. jff. quando dies lcgat. ced. Ifta namque fi admi- feris, neceffe fuerit ± admitti fimul confufionem acluum inter vivos ac fupremarum vohmtatum in iis partibus, in quibus acnis iilos jura volue- runt diftincliffimos effe, fecundum paulo antc probata; pariterque concludendiim rorct , do- uationcm inter yivos fubconditionefa&ameva-; nituram effe, ubi donatarium ante conditionis cventum mori contigcrit; cum & donatio illa certae pcrfonse refpiciat ac pratfupponat afre&io- ncm■■;. quod tamcri nequc ulla lege difpofitumy neque ratione fitbnixum eft. Pratcr qiwe hic. inluper confiderandum eft t| extraneum dotem promittentemj donatorem quidem efferefpc<5tu mulieris dotandsc, fed intuitu mariti dotem ac- ccpturi non donatorem, fed potius ex causa o- nerosa debitorem effe, utiid ex illis conftat, quae tit. de jure dot. num. 8. fcripta funt. Ne dkam» cxtraneum dotempromittentemcumpa- ctp appofito de dote lucranda ( vel etiam pofi- to ftatuto, quod fuperftcs dotis paftcrri lucri- faccre debeat) non folum puelke dotanda;, fcd & ipfius mariti, dotem dotifve partem lucratu- lij, perfonam refpexiffc , eique voluiffe com- mpdum adjicere per fa&am dotis conftitutionem tali lucrandae dotis pa&o ftatutove inforroatam; cui confequens eft, ut, liect vivo promiffore nioriens mulicr liberaJitatis illius effeftum fen- tire nequeat % maritus tamen cadere non dcbeat ©a, lucri acquirendi fpe» quod ipfi ex volunta- tc.-cxprcfsa vel tacita extranei dotem dantis de- ftinatum crat, •.,. e| tAiaH \\ ,.,;■ ;■ hHijk , 24. Quod autcm operatur mors naturalis cir-
ca acquifitioriein lncri expafto de lucrandado- te; interpofito, idem quoque operari cammor- tei« civilem, quae fecundum Canoniftas & no- Miffimum jus civilc per ingreffum in monaftc- rium contingit, a Juftiniana fancitum cft. i: f^mimm neminem 53,0. ad \m fmtimus y. I Dtanobis $6. pr. C. deepifc. & cler< PctrusBar- bo& ad l. z.f). folutv matrimon. partt 1. num. 152. & feqq* Ghaffaneus ad confuttud.Bmgund.ru* hyw. 4. §. 6; mverbopoftmortem num. z. & feqq. %$. Qiria vero & circapaditium & circa fta- ttttarium dotis veL propter nuptias donatioriis iucrum non eadcm omnibns ftatutovnm condi- |
||||||||||
|
toribus fententia fedet, dicendum videtur,■"'jfi
tali ftatutOrum varietate fpeftandum cffe ftatii- tum locij in quo*maritus domicilium habet; 6V ad quem nova nupta, mariti domicilium fe- qucns, rerum fuarum ac fortunarum fedemeft tranflatura. arg. /, extgere 65. ff. de judiais, Zoefius ad Pattd. b. t. tium, 14, Parcns p. m. Paulus Voet de ftaiutis fett. o. cap. z. num.6. 7. co modo, quo id de ftatutaria communio- ne fufius in tit, de rita nuptiarum mm. 85. ad^ ftrudum eft. ■ . 26". Frequentia infuper hodie apud nos ali-
ofque pacta funt, quibus vel inducitur untvef- falis bonorum omnium inter corijiiges commu- nio, cum ftatuto inducta non eftet, vcl con- tra excluditur in totum aut pro parte commit-i nio illa, quae ob pactorum defectum ex ftatri-' to defcendit. Pactitia quidetri univcrforum com- munio ubique locorum inter conjugcs indiici poteft, quoties non cxtant liberi pribris thori, aut, iis extantibus, difpofitio legk hac edtttaU 6. C. de fecmidis nuptiis impedimento non cft; ut diftum tit. dt ritu nupt. num. izz.&feqq, fub eaque extra dubium cbntinentur omnia u~ bicunque fita, ubi non nominatim communio- nis univerfalis padto in certis cafibus , vcluti propter libcros priofis thori , reprobata eft, fe- cundum ca, qua* in d. tit. de ritu mpt. uum. 85. tradita funt. Et quamvis dc feudalibusbo- nis hsefitationem effe monuerimus iu d. tit. di ritu nupt. num. 71. 72. an in ftatutariam ve- niant commiinioriem , in pacT:itiam tamen ea~ venire dubitandum non eft,qiiOties vcl talia fcu- dafunt, quae fine domini diredi confenfu per actum inter vivos alienare vafallus fuo arbitra- tu poteft ; vel alioquin eam adhibuit doriimi directi autoritatcm, aliaque rcquifita , qua? cx curiae cujufquc feudalis confuetudine obfervan- da funt. Vid. Lambertus Goris adverftr. traft. 1. CAp. 3. ptr m. pr&cipue mm. 4, 5. & feqq. Fredcr. a Saude de fettdis Gelru tu9, z. ttt. 2. cap, 3. Ant. Mattharu^ parocm, fe^ cundA num, 14^ & parotth. 8. num. 10. in med. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2. conftk 258. Abr. a Wefel de conmb. fociet. traQ. i. num. (joi m & tratl. z. cap. 1. mm. 97; $r8. 99. "Waffenaar pratt, judic. cap. u.mmt 68. 65?. 70. : Et generaliter ftatuendtim vide- tur, nihil in pactitia communione nniveifali debere comprehenfum cenferi, quod in ftatuta-* ria inclufum non cft; nifi infuper quidfpecia- liter de rebus quibufdam, in gencralem ftatu- tariam non venientibus, cautum fit: prafertint cum ipfa ftatutaria communio quantum adim- mobilia extra territoriurn ftatuentis alio in lo* co, aiiis juribus utente, fita, in pactitiam a- beat, dum fecundum cxpofita in tit, de rittt mpt, num.% j.conjuges tacita pacVione intelligun- tur fc obligaffe ad eommunicanda alibi fita,quotics domicilii lexcommunionem ex rtuptiis intercon* juges, nihil in eontrariiim pacifcentes inducit. a7.Po»t
|
||||||||||
|
D O T A L 1 B U S.
|
|||||||||||||
|
D
|
A C T I S
|
||||||||||||
|
99
|
|||||||||||||
|
wen cenfur. jor. part. 1. libr. 1. cap. ti. mm^
10. Wefel de connub. fociet. tratt. 2, cap z. num, 225. Uti cx adverfo per conventionem expreflam, ut damnttm & lucrum inter conjugei commune fit, tacite exclufa videtur ulterior bo- norum inter conjuges communio., cx. ftatuto defccndens, licet nulla nominatim ejusexclufio fada fit. Confcr D. Someren de jure novercdr. cap. 3, num. 8. Neque quicquam vcut;, quo minus ex certo tempore vel ad certum tempus, vel fiib conditione hxc quoque lucri ac damni communio m convcntionem dcducatur ; velu- ti, ut demum initium habeat, cx quo libcri prioris thori alteaitrius conjugis majorennes fi- di fuerint. Quo pofito lucra & damna duran* te liberorum minorennitate obvenicntia neque ab initio communia erunt, neque fupervenieri- te liberorum majo.rennitate communicandaj (ed ca fola , qua: poft majorem liberorum primi thori setatem qusfita aut illata funt: eo quod paclio hujufcemodi inter viduum conjugemque fccundam ob id potiffimum, videtur int^rppfi- ta, ne illa qucri poffit, nimium fuo cum de- trimento in educationem libcrorum prioris ma- trimonii per maritum erogari; qualis querelse caufa per talem conventioncm impedita eft. Ref* ponfa Jurifc Holl. fart. $, vol. 1. confil. 178. in fne. Vide & part. 3. vol. z. confil, 46, 47, 48. 49, 50. infmc* 1 ; 29. Pofita inter conjuges pacl:itia vel etiam
ftatutaria communione acquasftuum, primo qui^. dem obfervandum, nihil interefle, quo in Jo-, co fita: fint res ftante matrimonio acquifita?; a- deo.ut & illajj resimmobiles, quse fecundum. ftatutum lo.ci, in quo jacent, fpli marito; cc-- dere deberent, epnjugibuscommun.es fiantjeo quod ftatuto tali per expreffam aut tacitam in- ter conjuges dc acquseftuum comraunione con- ventionem derogatum intelligitur, fecundum ea, quse de ftatutaria vcl paclitia bonorum omnium communione latius difputata m tit. de nupt. num, 85. quam etiam foventfenteqtiam plures allegati ab Abrah. a\ Wefei de cpnnttb. fociet. tracl. 2, cap. z.num. 219. ..-:i3.o. Sed & fecundo notandum , ipfo jure
commtinia fien & quantum ad dominium & quantum ad poflcffioncm ea , qu« ftante «la- trimonio acquiruntur, licet maritus contradum feu caufam acquifitionis non communi fuo & uxoris, fed fuo tantum nomine celebraffct.Lamb. Goris adverfi tracl. 1. cap, 5. num. x, & feqq. & num. 9, 10. Sande decif. libr.z. tit, <^.de- fm. 6. W.ckladnoveU.conjlit.. ultraject. art. 10. num. 56. 5.^7. ;( ; - 31. Sciendum denique illud omne, de quo
non apparet, ex cujus conjugis latere in fubfi- dium matrimonii collatum eft , adeoque quod in catalogo bonprum utrimque collatorum haud invenitur, neque alia ratipne legitima probatur, per fuperftitem cpnjugem» quod ejus fuerit, aut per heredes defuniti, quod defunfti pro- js 2, prium
|
|||||||||||||
|
"27. Poteft autem pacto dotali etiam id agi,
\k communio univcrialis inter conjugcs regatur atque aeftimetur non ex legibus domicilii ma- riti, ad quoduxorper matrimonium tranfitu- ra cft , fed vel cx legibus domicilii uxoris, vel ex jure loci alterius cujufcunque, qucm contra- hentibus eligerc vifum fiterit. Lambertus Goris adverfar. tratt. i. cap. 6. num. y. Wefel de comub, fociet. tratt. t. cap, i. nwn. 104. Adde quas fuperius dicta num. 19. Poteft &id convcniri, ut certis tantum in rebus five loco five genere circumfcriptis communio fit , ve- hiti in folis mobilibus, infolisHollandicis,non Ultrajcctinis" &c. vel ut dimidia tertiave bono- rum portio communioni cedat,. reliqua pars conjugis ctljufquc, cujus antea fuit , propria rcmaneat, communioni exemta. Ant. Matthaeus paramia Belg. Jurifc. fecunda num. 6y. in fi- tie. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. j. con- fil. Zl. SimiH modo fuftinetur conventio, ut fub certa tantum conditione, vel ccrto tantum in cafu communio fit, puta , fi liberi ex co matrimonio nafcantur , vel e converfo, finon mfcantur,aut, fi vir mulieri fuperftes fit. Jaco- bus Corcn obferv. 30. Ant. Mattlmis d, pa- rcem. 2. num. 67. in med. "Wefel de connub. fociet. d. tratt. 2. cap. j. num. 87. 92. Ref- ponfa Jurifc. Holl. part. 4.conftl. ^.infme. Huic &, fi pacto antenuptiali id aclum fit^ ut conjugum altero fine liberis moriente bona re- deant ad latus, unde provencrunt , communio univerfalis cenferi debct a contrario indu&a cx pacto tacito, ubi ljbcris relidis alter conju- gum fato fungitur. arg. /, imer focerum z6. §, cum inter 2, ff. b, t. Jacobus Coren. tonftl. "25. Leeuwen cenf. for. part. 1. Itbr. 1. cap. 12. num. 10. inmed. ■'Wefci de connub. fo- itct. tratt. 2. cap, 5. num. 11. 12. Nonta- rrien exclufa vidctur pac"to dotali ftatutaria com- munio, ft id aclum fuerit, ut bonaconjugum poft diflblutum matrimonium devolvantur jure fucceffionis Acfdomico , aut contra jure fuc- ceffionis Scabinico, adcoque fimpliciter certum jiis fuccedcndi eleclum fit; nifi infuper adje&a effet claufula, ut bona conjugura rcvertantur ad jatus illud, unde profc<5ta , aut aliud fimile. Refponfa Jurifconf. Holland. part. 1. confil, 124. quOd altcrius Jurifconfulti fubfcriptione rcpcti- tum part, 4. tonfd. 362. «m'm m 28. Cajterum uti circa communionis univer-
falis introduclionem aut exclufionem, ita quo- quc circa acqua:ftuum communionem cxcluden- dam induccndamve conventioncs antenuptiales «atse funt. Imo , fi dotali pado id a&um fit, ii'e ftatutaria bonorum communio per nuptias sritroducatur, nulla acquxftuum mentione ha- bita, magis obtinuit, hoc ipioacquaeftuumin- ter corijuges communionem tacita videri padio- ne rcfervatam. Hugo Grotius manudutt. ad jutifprud. Holl. Itbr. 2. cap. 12. num. 8. o. 10. Ncoftadius Ae paclh antenupt. obftrv. 4, Leeu- |
|||||||||||||
|
XXIII. T i ty IV.
|
|||||||||||||
|
4m>
|
|||||||||||||
|
U B«
|
|||||||||||||
|
ne quxfita fint, quamdiu conjugibus turpia hu-
jufeemodi lucra non cxtorquentur. ^efel d. tracl. z. cap. 1. num. 165. 166, 167. Ad- de tit. pro fosio num. 7. & tit. de nuptiis num. 6y. Pcculia infuper profecliitia, quss per libc- ros ex re parentum, vel corum occaflone qua:- fica, parentibus adhuc hodie acquiri folent, recenfita in tit. de pecul. num, 4. Wefcl d. tracl. 2. cap,.-..%. ttMi. tu, & feqq. Ad- hxc fruclus naturalcs, induftriales, civiles, ve- lut penfiones & ufura rcrum ac pecuniarum u- trimque ab initio illatarum, aut • poftea qua;fi- tarum ex illis caufts, ex quibusipfse res princi- pales ftante matrimonio obvenientes communi- oni non cedunt; fivc ilte flmpliciter uni con- jugum obvenerint, five cum onere fideicom- mifli; five albdiales five feudales ftnt. Qvtoc\; pertinct fylva ca:dua, ccnfus aut canon anmius, muldarum pcenarumque compcndia aliaque fi- milia jurifdidionis patrimonialis occafione ob- venientia, reditus vitalitti non pro parte, fed exafle, mctallorum, lapidum, ccfpitum cx con- jugis unius fundo cduclorum utilitas , aliaque his fimilia , qua: fub gcnerali fruduum appel- latione comprehenfa ufufrutSuario acquiri, la- tius dixi tit. de ufufruffu num. ix. & feqq, quibus adde qua? habet Wefel de. connub, fo~ ciet. d. trM, 2. cap. z. num. 138. & feqq. ad num. 157. Quin imo, fi jus ufusfructus alte- ri conjugum vel ante nuptias vel ftante matri- monio acquifitum fit, fru&iis omnes durantc matrimonio percepd ex iilo ufusfruclus jure communioni cederc vcrkis eft, adeo ut foluto matrimonio nihil ex fructibus inwrim percep- tis jure prjecipul conjugi fructuario fuperftiti re- tinendum aut reftituendum fit, fed is teneatur folo utendi ftuendi jure, quamdiu a matrimo- nio foluto fupervixerit, contentus cfle. arg. /. fi ufmfruclus 66. i. cum in fundo 78. ff. de jure dot.. Garfias de expenf &meliorat.cap. x^.num, 5 jj - • Et quamvis inficias cundum haud fit, in ca- fujquo alter conjugum initio matrimonii nu- dam rerum quatundam proprictitem habuit, confolidatum ftante matrimonio ufumfruclium communioni non cedere , fed foli accrelcere domino proprietatts, uti poftaliosdocet Zqe- fras ad Pand* tit. pro focto nunt, iz, Ant. Matthjeus paramia 3. num. 16. in fine. non tamen eo minus fru6tus, qui ftante matritnp;- nio propter iftam confolidationem percipiun- tur, exemplo fru&uum reliquoiiim ex re uni- us conjugis- provenientium, communibus con- jugis utriufque uflbus applicandi funt; cumha- (ftenus nihil interefle vidcatur, utrum conjtjx alteruter ftante matrimonio ufumfruftum forma- lem in rebus alienis acquirat, an rerum fuarum caufalem ex jurc confolidationis ufumfrudurrt nancifcatur. Cum enim folutomatrimoniojus ipfum utcndi fruendi feu percipicndi fruftusex |
|||||||||||||
|
prram fucrit, quodve ftante matrimonio cx u-
iiius latere obvenerk, cum cjus eflet rtaturae ,
ut in acquseftum non veniat, veluti ex heredi-
tate. parcntis profeclum , in dubio acqujeftum
pportere cenferi, ac conjugibuscommunc cffe;
fim id ab initio acluin fit, ut icpertorium u-
trirnque conferendorum fiat, & illudpofteafa-
$um «ori fit, vei in co confecto qusedam prx-
tennifla doceantur* five nihil de tali bonorum
invcntario conficiendo pa&is dotalibus exprcf-
fum fit; co q,uod omni in cafu ratum tamcn
ftatpaclitm, quoidacmm, utioiaacquseftuum,
non univerfalis, inter conjugcs communio fit,
ac ob id effeftum fortiri non debet in omnibus
illis robus, qua> foluto matrimonio quacunquc
racionc probabuntur in alterutrius folius domi-
nio vere extttifle. Nam il ea omnia, qua ca-
tblogo bonorum non inferta , comraunia effe
velis» licet apertain habeant probationcm unde
profccta imt, porta malitiis aperietur, & gra-
tificationis inter conjuges multis in iocis inter-
ds&aj orictur occafio, dum ftante matrimonio
facile clandeftina ac domeftica conjugis utrius-
que fraude fubmutari poffet repertorium j aliud-
que fubftitni, paiictora longc comprchendens,
quam in priore fuppreflo ex veritate perfcripta
crant, prout animus tulerit conjugis, conjugi cotitra ftatutum cupientis gratificari. Confer varie fentientcs D. Joh. a Someren de fure «e- mmar. cap. liiWUm.i; Ant.MatthiEum param. p mtm. ult. Wefel de connub, feciet. tracl. z. cap; i. mm, 220. & feqq. tbique DD. cit. Ref- ponfa Jurifc. HoiL part. i.confil. 58. & part. 2, confti. i$8; 8c i%6. fere m pr. & part.^l vol. 1.amfil. 81.164. & part. 4, confxl. 75, 277. '■' %%. Quae vero res in fpccie pertineant aut
non pertineant ad aequ«ftum, quse damna vi- ctffim communioni tali imputanda fint vel non imputanda, cum'ab aliis jam maxirna ex parte occypatum fk, pra:cipuc a Johanne a Sande^- clftibr. 2. titi f. depn. j. 8. & fajfim. Ar- gentreo ad c*rifuet> Britann. art. 418. Ant. Mat- thiieo pawemid jr Belgarum Jurifctmfult. Abra- hamo a Wefcl de connub. fociet. tratl 2. cap.i. paticis quafi per indicem recenfuifle fuffecerit, pleniore fingiiloram inveftigatione ex autoribus aMegatis lec^ort commendata. Veniunt crgo in hanc commuriionem qufficunque induftria at- quc iabote conjugum ex negotiatione, opificio, atrificio, profcflione, militiaarmataveltogata, murieribus atque digriitatibus publjcis qusfita fvtut. arg. L coiri 7. & II. feqq, //, pro focio. Ant. Matthsus parccm. 3 ♦ tium. 10. & 24. qujKcunque, cum nullius eflerit, a conjugeal-1 tcrutro occuparitur, velutiferafcaptar, gemmse, lapiHi in Httore inventi, nec nori thefauri^ qnatenus cos inventoripro praemio invcntbnis jris aut mores aflignant. "Wefei de connubfo- ciet. traB. 2. cap. 2. num. 115.^ feqq.adnum. |
|||||||||||||
|
125. Matthseus 4. param. 3. tiam. 9. Scd &■,- rc propria magis falvum fit, quam quidem jus
fi fceiere, velut furto vcl rapina vel concufllb- nfusfrudus a proprietate fcparati j quippe.quo4 ipj.i j non |
|||||||||||||
|
D O T A t I B U S. g&g
itidem Wcfcl d. traH. z, tap, z. mtm, 45. &
feqq. Refponfa Jurifc, Holl, part, j. v»L Z. confil. f^.ntim. zi, Similiter miliria feu mwnus vcna- le ftante matrimonio cmtum acqusftui cedit,ia quantum foluto matrimonio uxori aut hcredi- bus cjus praftandum dimidium «ftimationis, quo illud emtum eft , vel quo vcndi foluto matrimonio poteft, fi forte credatur decrevifte valor cjus. "Wefel d, tracl. z.cap. a. nmn. iy. 35. Quod fi res emta fit ex pecunia ,. qus
ab akerutro in fubfidium matrimonii collata eft, hanc quoque communioni cederc , ac foluto matrimonio pecuni» collats rcpctitionem habef re locum, remque ipfam tanquam communern squaliter diyidi oportere yerius eft > licct hoc admmeffetpacloantQnuptJali, ut nummi dota* les impenderentur inpr$diorum emtionem.arg, /, ex pecunia 12. C. de jure dot. Nifi nomina- tim maritus exprefferic, k ex pecunia uxoris fuse, fundum uxori comparaffe nt ncgotium c- jus gereret, & pecuniam wxoris in rem com-» mutaret, ac res fubintraret ui vicem nummo-» rum- arg. /. ita canfimH 16. tl ZJ.jf- de jure dot. Adde tit. de ni vindieat, mm. z 1. Wo4 kl d.traft.i. cap. z. nttm. 34. z5. Gtoenc- wegen ad l. 54. ff, de jure dot. Idemqueeft, fi maritus fuum aut uxoris fundumfiveallodiaiem fjiye feudalcm vendiderit, ac expretjo ejusfun-» dum alium allodialem comparaverit, arg. t.fed & ft lege 351 $, i.ff, de petit. bered. Tyra- quellus de retrafi. gentilit, §. }i,gloff, umc.num, 15. & feqq. Sande decif Hbr. z. tit. 5. defm. 3. yerf, quid fi maritus. Zoefius ad Fand. tit. pro focio num, u, Rodenburch de pm conju- gum tit, z.cap, 4. num. tj, "Wefcl d. tratt, 2, cap, 2. num, 48. & feqq, (Licetalii contra fentiant. Lamb, Goris adverfar, tratt, 1, cap. 5. num, p Ant. Matthaeus paramia 3. nunh 1 j. & feqq ) Et quamvis Abrahamo a We- fel multifque aliis ab eo allegatis diverfum pla* cuerit in permutatione fundi , unius conjugis proprii, cum alio fundo ;■ quafi omnino novus fundus ex permutationc quaefitus communis noii fieret, fcd ejus folius, cujus fuerat prior fun^> dus vice permutati datus, utcunque lioc nomi^- natim aclum non cflet, aut in teftationem dc- dudum, ut acquifitus in permutati locum ha- beretur furrogatus. d. tract. 2, cap,2.num,^$t & feqq.yixta.mQti eft, ut non idem per om-f nia in quaftione, an communioni cedat fun- dus cx permutatione qu^fitus, ftatui dcbeat , quod de fundo vendito, alioquc rurfus cxpre- tio venditi comparato , obtinere dicHum eft ; cum fcilicet communem fore, fi nihil in con- trarium aperte dcclaratum fit, neque ftatutis u- liud invcniatur difpofitum, «eque peculiaris ac propria rci ex pcrmutatione qusefita; n3turare£- puat communionem! eo quod proxjmaemtu»* ni moribus prjefertim hodicmis, permut#io eft. arg. l.i,§.de contrah. emt. §, 2. Ufitta N x eod,
|
|||||
|
D e /PjA t%.'| ff s
non aliter incolume manet, quam fi ipfe fm-
ftuarius foluto matrimonio fuperftcs fit, nec uilatcnus ejus hercdi prodcft ; confequens eft, ut, £t fmclus medii tcmporis ex ufufru&u for- mali percepti fecundumantcprobatacomrnunio- ni conjugali cedcre debcant , longe magis. id de fm&ibus jure ufusfru&us caufalisftante ma- trimonio quxfitis afferendum fit, Matthams d. L , rnmv . ../ fmm
22. Non ctiam dubium, quin in hanc ac-
qua:ftuum communioncm yeniant res omnesfi- yc mobiles five immobiles, quse ftante matri- monio communiconjugis utriufque nomine em- tx funt, Scd & fl maritus fibi foli resimmo- biles comparaverit, fibique foli euraverit fblen- niter mancipari, credendum tamen eft, illum id jure maritalis poteftatis fecifTe, adeoque yo- luiffe rem illam non fibi foli fed & uxoriqus- fiiam -t quemadmodum ex adverib fe ipfum obli- ^ans hoc ipfo uxorcm quoque ex eodem pofe- ftatis maritalis jure obligatam rcddit, Groene- wcgen ad l. y. & 6, C. fiqttk alteri vei fibi fub alternis nomine, poft Lamb. Goris adverfar. tratt. i. cap, f, tium, i. & feqq. Nec intereft, u- tmm rcvocabile an irrevocabile dominium ma- ritus ftanre matrimonio acquifiverit, Quamvis enim Antonio Matthso vifum fuerit, rem ftan- te matrimonio per maritum emtam non fieri inter conjuges communem, ubr vcnditor redem-/ tionis licentiam fibi pa£t>us cft, quia venditore pretium reftituente res ftatim ci reftitui debet, parocmia 6. ntim. ult.pag. zis.inmed. magis ta- mcn cft,ut rei ea lege emtse dominium revocabilc interim axori acquiri dicamus, donec vendito- ri re ipsa legem redcmtionis excrcere placuerit, remque avocarej prafertjrn, cum inccrtum fit, an non in perpetuum rcs in dominio cmtoris remanfura fit, dum muitis ex caufis venditor poteft nolle uri jure redemtionis ex pacto com- petcnte. Quin imo1,. fi maritus filio prioris thori immobilia ex nuromis fibi &uxori fecun- da; communibus emerit ac coram iege loci tra- di jufferit, vel reditum vitaHtium nomini ejuf- dcm feu capiti impofitum comparaverit , hxc quoque ad acqua:ftuum communionem pertine- rc, nifi ftatuta peculiariter filio primi thori li- centiam offerendse pecunia? expcnfe tribuerint, poft alios plures tradit Wefel de cotmub, fociet. traft, z. cap. z. num, lo. ji. i2» ij, 34. Veftes quoque, qu« ftante matrimonio
tum mariti tutn uxoris causa emtaparatjefunt, fub acquKftuum comuiunione in dubio com- prehendi, nec viriles marito fcemineas mxori aut eorum .beredibus adjudicandas cffe , argu- mcnto eft, quod frequens fit, padlis dotalibus nominatim id agi , ut linea,lanea,ferica &c. prout corpori cujufque conjugis accommorkta fuerint, foluto matiimonio cuique referventur; quodque ftatutts quibufdam pecuiiariter fuper- ftes fua yeftimenta unacum aiiis nonnullis mo- tilib^ p/aicipua jubcatur lmbere. De quibas |
|||||
|
:■ /
[,^TIf; ;l'V. :i ':;
nis contra&iis cum quoquam interccfrcrit, &a
difparatis male illatio fiat. Dedcrat ncmpc fpon- fus per errorcm annulum alienum fponfe tan- quam fuum; comperto poft nuptias contractas errore, fuum prb ifto alicno dat; non vidcri ita cclebratam inter conjuges illicitam donatio- nem Paulus ait, quia fic faclam tempore licito donationem maritus confirmare videtur , non novam facere. Permutatio certe datio eft rer propria;, ut viciflim alter rem propriam det; quorum nihil hic contigit, dum dubio carct, rcm alienam dantem nullam contrahcre permu- tationem, ut idetn Paulus docet/. i,§iideoque $i ff, de rerum permuti 3 6". Harc ita, fi rcs allodialis ex emtione vcl
permutatione ftante matrimonio quaftta ftt: non idem dicendtim, fi feudalem ex hifce emtionis aut permutationis caufts maritus adcptus fit : tunc enim magis ea fervanda videntur, qu«de feiidis ftante raatrimonio emtis aut permutatio- ne comparatis irt communione conjugum uni- verfali obtinere tradidi in tit. de nuptiis mim.Ji. 37. De estero non intereft , utrum rcs ftan-
te matrimonio per erhtionem aut permutatio- nem qujefita fingularis fit, an vero univerfitas rerura hifce ex caufis obvenerit; veluti, fima- ritus heredkatem alicujus jam dcfunclt a vcro herede fibi venditam adeptus fit. Qtiod adco verumeft, ut, fi illis in cafibus , quibus he- reditates ih commvlnionem acquseftuum non ve- nire poft dicetur,' maritus cx teftamento velab inteftato proparteheresj coherednhi reliquo- rum partes emcrit, certa pecunia; quahtitateo- blata eofdcm dimittendo, ac uhiverfum fibire- tinendo hereditatis jus, partcs rcliquorum co- hercdum non jure fucceffionis fed particulari emtionis titulo qua^fitai , acqttxftibus adfcribi debeant, atque ita utrique conjugi communcs fieri. Refponfi Jurifc. Holl. part, t.eonjil.^26. circa fm. pag. 657./» pr. Cni nonabfimile, Tt filia ex femiffe vel alia partc parcntis fui heres,' hereditatcm multis implicitam litibus atque mo- leftiis,. litium exccratione metuque fratri reli- querit, paternis rcnuncians iucceffioni, & hic poft varios labores exantlatos. lucrum aliquod' ex illa pcrceperit hcrcditate : cum id totum , quatenus propriam fratris exCedit portionem ,' vigilantia; ejus accepto fcrendum fit, adeoque tanquam cx induftria ejus ac opefaObveniens ,' in qiueftu computari, ac uxori commune efle debeat. Secus, fi foror liberis forte carens , ideo fuam hcreditatis lucrofat partem repudiave- rit, ut ea fratri tanquam fperato heredi futuro acquirattu-. • Wefel de conmb, fociet. traft. 2*-- cap, 2. num. 102. 103. 104. . 38; An, / & quo ufquc communioni acqua;-' ftuum cedat fttndus , quem a cognato mariti veluxoris venditum ftante matrimonio maritus retraxit, qucmve a fuo vel uxoris fuse cognato nuptiis conftantibus emit, cum jus retradus in illo. fundo potuiffet i marito tanquam cognato, yei
|
||||||
|
4»t ?< < L. _. XXII
i®d~<tit..kpermumionem 2. C. dererumpermut.
ncc ha<S iu parte ratio ulla fufficiens diverfttatis rcddi poteft , utrum res unius conjugis in pe- ■>.', cuniam, an res in rem aliam permutctur ; ac
denique expeditum eft, seqiie novam ac ftante matrimonio fupervenientem acquifitionis caufam cffe, ubi res ex permutatione pio re alia ac- quiritur, quam ubi ex pecunia ad unum per- tincnte, vei ex pre-tio rei vetldit02-adunurnper- tinentis, res alia comparatur. Pingizerus<7»<e/?. Saxon, 27. «Hfa. 37. & feqq. & num. j|i & feqq. Ant. Matthaeusparcem. 3. »«»*. 17. Ad- deiit, deritunupt. num. 79. Quod enim a- furit^ :permutatum corporis ab initio illati vi- cemigerere, gratis affumitur, nulla juris auto- ritate fatis ■ firmatum. Neque in contrarium fmti quod a Wefelio addudutni eft, abfum- tura non videri quod in corpore patrimonii re- tinetiuy & id, .quod pro re fid"ek6mtniflb ob- noxiacx permutatiortc quseiitum cfb, vice per- rnutati domirtii reftituendum efle, /. fed quod inde 71. I. 72. ff. de Ugntis 2i Si enim con- nexionem iftius /.71. cum /. 70. §. ult. con- fidc-rcs, anirrfadvertes, illic quaeftionern non ef- fe, de re fideicommiffaria cum rebus aliis per- mutata, fed dc eO, qni rogatus reftituere poft fuammortcm quicquid exhercditate fupererit; ds pmio rerum bereditariarum venditarum alias cemparayit; fecundum< verba ipfa d. legis 70» trt fne$ quo cafu rememtamcommunioniaequaj- ituurri cedere ipfe> ^efelius d. trt _;cap, 2.' num. 48. & feqq. adftruxit, pretium fucccdere quidem in locum - rci in• petitione hereditatis^ at.non in dote, ibidem. contendcns. . Pmer- quamuquod ^vcrum non cft , .rem furrogatam jnre iddminii pertinere ad eum, cujus rcs • prior propria eratj quia |d quod furrogatur, incor- pore patrimonii* rctinetur: cum potius id tan- tnm inde inferrf poifit, quod non cenfeaturea ratione dimirtuta hereditntls uhiv.rfitas ad id, uttnrinus heres reftituerct, quafi alienata pro cbnfumtis habenda effent: nam&, finummos hercditarios aut pretium ex rebus hercditariis diftradis redaetum flduciarius in fuos proprios crogaverit creditores , eofque inde dimiferit, nummi illr non confumti, fed ia corpore pa- trimonii fuperftites intelliguntur , licet re ipsa nihil.in locum eorum furrogatum ftt. d. I. 7;. ff.de legat. 2, >Quo modo & in noftro cafu d. /,74. ff. de legat. 2.;diminutum non intelligi- tur unius conjugis patrimonium ex eo, quod res.qua;dam, ftngulans cum alia re pcrmutata . flt, licct id ,: qupd vice permutati acceptum
_^t;,vnon pertineat ad>cum cujus.res prior fue-* rafc; dum arftimatio rei permutata" foluto ma- ttimonio prius pcr, eura,: cujus fuerat res cx per- mutatione alicnata, cum.: rebus, cseteris non a- lienatis dcdnccnda ac■.praacipienda fit. Longe minus urget argumentum ex /. fi donatdi $6, §.. 1. ff. de donat. intet vir. & uxor. cum diverfa jplarieifpecics fiidi ilt, neque nllus pcnxiutatio- | |
||||||
|
D E P A C T ! S D 0 T A L I B U S. 10)
vcl itxori tanquam cognata»., compctcrc , five ut pretium ftantc matrimbnio folutum i*b&
allodium fit quod retrahendum , five feudum, > alio dcbcat jure cenferi , quarri aliud quodvis intelliei poteft ex iis, qua? dicTa in tit.de kge [ conjugis alterutrius ses aiiemim rhatrimonio anti- |
|||||||||||
|
cmmjerU nnm. 18. Plane fi feudum velcm
phyteutkarium prsedium, cujus dominium di- rccfcum marito vel uxori conipetcbat, a vafal- lo vel emphvteuta alienatiim maritus ftanteirta- trimonio ex dominii dire&i jureretraxerit,, qttffi- iitum ex retra&u utile doitiinium conjugibus haud commune erit, fcd ei foli .ccdct, quidi- redo antea gaudebat dominii < jure; rtbn ali* ter, quam fi empbyteufis aut feudum cxaliqua jufta caducitatis Causa domino diredo apertum<, atque ita cum dominio direeTo confoiidamm citet: eo quod illa dominii utihs adjedtio ac- cdfio qusedam dominii dire&i eft, ac excou-»- nice caufam habct, ncque;tam nova aequifitio cft, quam potius etTechisdominii direcliexle- ge feudi vel emphyteufios conftinitioni adjc- ti£, ortum habens. Uttameri alterconjux fb- luto matrimonio praecipiat ex bonis■commutti'- bus, quarttum retrahens emtori, qufcm depu- lit, refundere obftricTus fuiti i MatthajuS pam- tnik $. hum. 11. & 26* Abr. a Wefel 4* *m>- mtb. fociet. traft. 2. cap. £< mm> *0f>'jj$ri& I i^j. & feqq. adnntn. i$y* ' 'v;Vi ' ;; j 30. Qua occafione generalitetdefihiehdutri,'.
ca, qu« ftante quidem matrirrtbnio.fe./ipsli acquifita funt , fed quoriim cattfa acquircfldi matrimonio antiqitior eft , fub quseftu non contincri, nec conjugum commuuia fkfi, ttt- cunqtte qusedam ob talem acquifitionerti ero- jgatio poft nuptias contracTas facTa fit j qttip- pc cujus crogationis irttuitu fola prseceptib fo- luto matrimonio cortjugi altcfi permiftenda foret. Qua fatione dubium rtOrt eft , qttin fundus ante nuptias ab akertttro conjrtgCem- tus, fed ftante matrimoiiio traditus , folius e^- mentis proprius fit, licet pretium ex pecunia conjugum communi foluturfl proponas J e6 quod traditio tantum fequela eft CbntracTtts cmtionis, & emtori protinus a prirfio emtio- nis perfedje momento adio perfonalis ad rem tradendam qu&fita fuit» cujus efTecl:um pcilfcs cum folum eiTe oportere, eujus folius acTio ab initio fuerat, rationis eft. Argentteus 4d eonfuet. Britattn. art. 418» gloff. 3. «W«r ii. j< 4* f. Refponfa Jurifc. Holl. part, J. f$L i. ctnftl 58, Chaflaneus dd iOhfuet. BMgund. tubtit. 4. §. 9. Vetb. omnium debitorum huni. 1* in addition. aliiquc plurcs , relati ab W- brah» a Wefel de connub. fociet. traft. 4, £af. i< num. 18. & ftqq. five pretium ft^- ,*tm, adeoquc antenuptias contradas, folVefi- dnm fuerit, fivc folutio in dkra «akm defti^- mta fit, qui incidit in tcmptts mattimonii ccwftantis^ cum utique dilatio folutiortis haitd impediat, quo minus contracTus Cdfif^rtfttpif- -fedtfs cenfeatur, atque etiam ftatifrt cedw dies oblfgationis irt diertf cortcepr*. %. ehmh l. lnjlit.de verhr, obligat. eui Confcquerts eft, |
|||||||||||
|
uius, fed poft nuptias contractas de commn-
ibusconjugum numirtisdepenjurtt. Adde Chss^ aneum^ii tonfuet, Burgund ruhjc. ^§. 9. verb. mnium debitorum num. 3. maddkion. Quin imo-, nonexdic, fed fub conditione rcmantertup- ias abalterutro conjuge cmtam , conditioneirt ero nuptiis demum iecutis implctamcbrtcipias? dhuc rccte emcnti foli talis rciaftcrUerisdomi- rtium, ac cxcmCris acqu£eftuum commUhidrti S cum &. fiaes obligationis nata ftatifn fit, fic irt etiam ad heredes tranfmittatur. §. fub conditione 4. lnfiit.dvverbor. tbligxt.>&^ ex contficta ton- ditionali pcndente conditibnc tohtraherttRS fibi invicem debitores ac crcditorcs irttelligantuf. I. i$ cuifdb qi. ff. de oblig.&acl. ac dcrtiqitCi, ubi femel cbnditio cxtitit i, perinde omnia habe'- jantttr, ac ii tonventib mecrpofita fine cortdi- tione facta eflet. I potior efi 1 r, §.videamm i.ff. qui pot. in. pign. Si modo conditioiialis cort- ventio talis fit >, ut per exiftcntiarfi ejus ob- ligatio ctihm invifo dfcbitbfe mfci poiiit. afg. I. qui balncitm 9. t. potiot■ eft 11. pr.ffi qui jSw. inpigmret, Sande decif. tibr. z.tit. 5.4tfn. 3. pojt mtd. Quidj qitodnec acquaeftuurti cbifimuriio* .rticcdeiedcbcatffcs pcr unuiu exconjugibUsaittc nujptias emta ab cb, qui dorrtinus nbrt efat, fi ftante rnatrinibnib ufitcapib implcta fit, rtbn iftii quidem fatione, qUa pbft tilios UtitUr Abrahi k Wefel de connub.fockt. ttallii.tap.i.mwi.yj.fti. quod nempe initium tifucapiortis infpiciehditfh fit. Lfequitm 4. §. fi autcquam 18/, jufio etrori 44. §, eifxinjpj jf, de ufmp. & ufucap. I. z5 ff.prb tmtore. ctim rtbrt alio fefpectu id illis irt lcgibits aiTcratur, quairt quaferitis bblia fidcs iriitib ufuca^- pibnis adeiTe debet: fed pbtius cft <?b, qubd& hujus aequifitibrtis caufa i cmtib nehipe , ma1- trinibnibvctuftibffit,& pofleilio, per quatrt db- miniuifl meidlarttd Ufticapibne adjicititf, Ufii quaefita cOiljjuglj pbft fe ttahat ipfaifi dbminii acquifittbtlclii ' Facitque pro hac fcntcritia ar^- guirtenturtii cx l.fialmam \ ).ff-. de moitiscausi donat. SltuteiiintfftbftiS caUSa dbriaris femalic- rtam, quam dbnatafius deiride iifucceefaf j po^ teft vindkafe illafrt tem Ubi cbriValuit, dbiiatio^- nc fflbftls causa' pCr pcficuli ee^iTatibriCffi ih ifri- turh dcdttcla. d.L ita qubqtie Ci altct ebrijUgurii remaliertarti tifulb dbtis Vbl f)rbptef riuptiasdo- natioftis cbritiilefit, jufftihi eft, illam fohito ma^ ttimonio ad ehrh fbluhi fedire, per cufntfitc Vin^- dkati, <t% cUjus latefe, duttl adltite dlieria Cfat, ad bhUs thatfinionii ejc frUcTibiis Iuftcntaridurri data fuit^ '- : '■■■•'. '■■' ( y:/'' ■ 40. N^c alidd ftatttenaum, fi rds alietta ftan^
tc rrtatrifhotiib ci adjUdicata fit, qdi atttC nUfj- tias dfi ca tatt^Uanl fua litigare cdepefii. Sed 8c, fi ftarttc dcfnUfft niatfirriohib ttiivitas de re ceftS, tariqtiarrifUaVduitoris fuscpfoprii^ liteifl frtb' Vcrtsyic^or dVafefity C;US fhimi Rifj cttjnsnb* |
|||||||||||
|
minc
|
|||||||||||
|
iiAm* xxiii. TiT.Aftv.i o
|
||||||||||
|
w
|
||||||||||
|
|04
|
||||||||||
|
dit. id* impetraverit' fta*iitc matrimPnio', ut X
vcnditione abeatur, redditoque pretib^ad ven- ditorem.rcs redeat; ^ef fi ob pretiumUuotem- poref non fblutum ex lcge commiiforia venditic- iii> ante nuptias cpntradts adjccla ad vcndkorem revertatur;; cum & hifceincaiibus refolutocon- tracte-res inemtainteliigatur, adepque in pri- ftinara i relabatur J dominii caufam matrimon io anciquiorem. arg. d. h sli ■C. de refcind. vetidit, /*!!.■ z. ,&>tot. iit: ff, 'de' hge CQwmifforii. \(7c- &%d'."titacl.>i..: cap:l2. num, 34.'^ ; -■'■>",■■■■ r, 11,42. Ex cb qrioquev quod aliquanto plenirs firmiufve ftante matrimonio dominium acqui- raturun rc , quam;,;ante nuptias-competicrat * mt e;!Converfo 'ditninuatur atque cxtenuetu!; dominii' jus, quod antc nuptiaspinguius fubrat atquc fluculentiiTSJj crcdendum noh Cft i rem ilr lafn in -acqhseftum convcrti ac communem ficri. Qua ratione ttift-rnaritus ftantematrimoniofuum vef uxoris fundum jure licito, -icu pei-mittcntc lijcore.aut jurc muuicipali ^ in< feudum coiKicfr ferit:, yel dcderit in;emphyteufin -, dircdum;a- -gri eraphyteuticarii: 1 dominium , tanquam pais iiipcrftes.dpminii anterioris pleni, pertinebit ad ^mrl^cujus antea plcno jure pfoptiusfuerata- ger iftc. Ant, Matthxas parosmid 3. num, ip. 'W^&ld.:>trafi:"z<j ncap. 2. nnm, 75. 74. 7^. imb,'.quod ampliusteft, fi maritusfundum ira !<enflim.dederitv vef in dotem ecclefia? concef- feritjMnenatumiquidem inde jus annui cenfus ant patronatus iccclcilaftici commune, forc, vc*- iut acquaftum, iedejiis tantum^ cujus &fun- dus-fuerat, frequentius placuit, docente cor dem Ant. Matthso ,d. pawm, j. num. 20. & Abrahamo a jWcfel d, loco, quafi & : hoc jus cenfus, aut patrooatus videatur alien^ti domi- nii. pars :quxdan>;^.refidua cfte,, :ac'©h id co- 4em> q«p fundus ipfc ,■ jure ccnfendum fir. yice versa, ll maritus ante nuptias: rcm eom- .parayerit, fed: ftante. matrimonio ob cnormern Ixfionem convehtus : ex l z.: C, de refcind-, Venditione, fuppleverit id quod jufto reiprc- •tio deeft, resneqite in totumneque propar- tte communis crit, tanquam acqua?ftus , fcd ,tantnm pfetii fupplementum fbluto matrimo- ^iio uxpr ex" acqnsftibus ante divifionem de- ducere ppterit;'^ qtiia prior venditio non re*- fpkita, fed, ne Jrcfolvcretur, neve dominium ab n cmtore. avocatctur , fupplcmentum pietii fa^um eft; -adeoqtie inulla recens aequifitio, fed foh prioris acquifitionis confirmatio ap- paret.. ;Jta fentiuiit,- quos > citat & fequitur Wcfef d., trAtl.-?2t,fyp, %, tmm,j$ii ja. 3^ Simili j modo, fi, maritus ante nuptias fundum; .cmerit, icd additp paclo de retrovendendo% ;dejnceps vero itantc matrimbnio idegeritcum ;vcnditpre, ut is aliquo acccpto remittat hanc .retrpvendendi neceffitatem , irrevocabile do- minium ejufdem. erit ,: cui antea revocabile fiicrat ex emto qu«fitum, quippe qua paclio- nis ^emiilionc prior - vcnditiojiis . contradus non
|
||||||||||
|
mii?e .damimum.-aflerhTm ac vindicatum fuit;
Noh enim ex fententia judicis recens talis rei acquifitio cft, fedtantum eam retrb conjugis akerutcius propriam fuiffe , judex; fuo dcclarat judicio. i ficut autemS. §. & fiquidem 4. ff. fi firvkus vind. yConfer tit. de nuvtits num. 84. jQilid juris fit* il lis fuper rc akerutrius conju- 4>is «on pcr fcntentiam&adjudicariohem deci- fa'•,, fed tranfacfione interveniente fic fopita fitr, M advcrfarius aliquo accepto remditigiofam con- jugibns relinquat; rium & ea acquaeftui acceh- fciada^fit v prolixc djfcuffum videapud Wcfel de comifb. fociet. tra&. 2. up z. nkm.-.&>$,&feqq, «adnMm.yi. t .v:'.."-tioftm u i-j&mA \mtm'm •ipbjfyM Quod- fijfuiidus atice matriirionirim vel eo, conftarite ab hoftibus captus% itterflnrque poft- liRiinii jurc durantibus, etiamnum nuptiis rever- fus fit',-•cjus .etiarh folius cehferi |.deb'et»j cujiis aiite fuit; cum Jus poftUmmhV fiihil iibvi indu- ciit,,. fed itantum-ia:priftinum .ftatium reponat amjtTa. •ldeTTjl€1ye:de.mobilibus''pCr;hoftes:aht .piratislcaptisiterumque recuperaris ^judicium .efto,; quotie&mobiUa talia :vcl :dx liigcvel ex more poftlimintum admittunt.,arg?'4;:fi< mater X*i jfy eanieitti^ffdeekcept.^eipdic.jmcl. % keiii. labeo &»&i$&K\i.,\«4* .ff> famiien- 4fk,1 i navibMS 2*. • pr. .&■,, §. v«tt. U fij.captivus m ,§. 1. ff.decfipWV & pofiUmm. reverfis. jCoptra, ifires, mobilesmarmwlux®risperho^ ftcs capta: iterutnquc fedemtaj fint' * i 1 cum enim ' jhpt cafu dominhtm jure belli; ierrief amiiTum iion- reeuperctur cx eausa aliqua, iquse;matrimb- j^ip .antiquibr eft, fed.tantumr-Gx: npva redem- iHQm» qux niilio.anteriore jure?qu«fitp fuftul- «tascft,non alib .jurc res.vjlla, fe^errka cenfeti de^eti quam fi res plane aliena peivhpftescap- t.a ft-ante. matrimonio redemta eflet; quamicom- •munipjii ccdcre extra; dubittm-eft. Nam&yfi | jrtaritiis ante nuptias rem fuamfivc mobilcmfi- .y^ j inimobilem iimpliciter fme ulla rcdimendi ■cpnditione diftraxiifet, vel etiam. ftante; matri- monio fqam aut uxoris rem.jure jlicito alienafr t§f,ti ca deinccps; ftante adhuc matiimonio rcr demta non in priftinam redibk dpminii caufam, j icd conjugi utrique» tanquam acqusftus, comr nmnis ,fietk Diveifum foret ». fi: maritus fuum jaut uxpris fiindum,; ante nuptiascutn pa<5lo,,de retrpvcndcndo difti^cfum, ftante.,matrimpnip jidcinerit: tunc eium , quia,'paftum ,. redcm- .tipnis .liccntiam continens,, niatrimonio vetu- '' ftius eft,s redemtum ejus folkls proprium cenr fai debet, cujus &ante ,fuit; eo quod inpi> jftinam caufain rcs redit, refoluta priore vendi- tionc.j arg. L yolumate iot §. 1. wfoieff. quitf. mod. ftgn. vel hjpoth. folvitur. 'Wefel de eonttub. focietate d. tra^z,; cap;, ii. num. ,x6, & feqq. & num. 59,)■& feqqt poft mul- tos aljos ibidcra adduclos, .Idpmque dicendunl, fi bb lsefioncm cnormem circa rem ante nuptias a conjugc alterutrp diftraftani emtpr ant vpdi- $pr Ijefus cx rcmedip legU 1« Ct4pjeftinA,ven- |
||||||||||
|
1.
D O T A L I B U S, IOJ
tercft, cujus fit conditionis extraneus , a quo
libcralit;is in conjugcm dcfccndit: nam & llPiin- ceps donationcm in maritum contulerit, .velis in lcgatione occupatus donativum ab co impc- travcrit, ad qucm lcgationis causa miifus cft, commune crit, quod jta acquiritur; cum ma- riti induftria caufam dedcrit advcntitiitalislucri acccflioni. Ant. Matthsus paramia 5. num. S. Wcfcl de connub. fociet. d. traft. 2. cap. 2. num. 105. & feqq. Idcmquc diccndum , fi coloni pro rcdimcnda locationc fundi in plurcs annos ultro quid cx more obtulerint; prafertim quia id quaii merccdls pars cflevidctur, camqucau- gct, fingulis locationis annis pro rata impu- tandum, ufquc adco, ut, matrimonio antc fi- nem locationis difloluto, donatum tile tantum pro rata tcmporis , quo ftetit matrimonium , communioni ccdat, iicut ipfi mcrccsprtcdiilo- cati ad unum■ conjugempcrtinentis. Sande decif. libr.2.tit.f.defin.$.circa fm.Ant. Matthceus d.parce- mia $. num. S.infine. Sin cx adverfo hercditatcs, lcgata , donatioucs a parcntibus aliifvc propin- quis conjugi altcrutri iive ex teftamento fivcab inteftato obveniant , probandum omnino cft, nihil horum acqusftibus accenfendumcffe, ncc inter conJLigcs communicari. Cum enim ratio naturalis erga liberos charitatis, velut lcx qux- dam tacita, fimulque votum parcntum, liberis parentum hereditates addicat. /, cum ratio 7, ff. de bonis damnat. I. & quia lo.ff. pro focio, /. nam etfi 15. ff.de inoff, teft. 8c turbato morta- litatis ordine non minus parentibus pcr libcros, quam libcris per parentcs, pie hercditas relin- qui debcat. d. I. 15. ac deniquefanguinisproxi- mitas & inde dcfcendens erga propinquos a Ia- tcre vcnientes afleclio prxcipua tum fucceffio- nis intcftatx tum inftitutionis teftamentaria: & lcgati atque donationis caufa fit ; hoc vero ip- fum fanguinis & afFcclionis indc orta; vinculum natune ipfius ac nativitatis bcncficium habeatur; confeqtiens cft, ut, quce indeuniconjugiqiiie- ficafunt, ejusfolius propria mancant, tanquam obvenientia ex causa tali, qtue acquircnti con- nata, & proinde matrimonio longe antiquior eft. Confer omnino Abr. aWcfcI d. traci. 2. CAp, 2. num, 81. & feqq. ad num. J02, Sim. van Leeuvvcn cenf. for. part. 1. libr. 4, cap,2$. num. 2 j, Non tamcn ad id , ut hcrcditates , legata , donationes , communioni acqua?ftuum exemta? cenfeantur, hocpra.jcifeexigendumpu-> to, ut iftis modis honorati ita honoranti con- juncli fint, ut nullusiisproximior fit, adeoquc fucccflionis inteftata; jus ipfis compctat tanquam proximis. Nam & fi cognatus piuteritis proxi- mioribus.remotiorcs inftituat, vcl ex pluribus eodem in gradu pofitis unum paucofvc folosad fuam vocct hereditatcm , lcgatifve bcet, dum reliquos propinquiorcs vela;quc propinquos fuo favore fimulquc fucccffione indignosarbitratur, dubium efle non potcft , quin ad rcmotiorcs honorandos cx fanguinis vinculo inftigatus fuc-. O rit,
|
||||||
|
D E P A C T I S
non innovatur , fcd magis firmatur, fublato
mctu refolutionis, qux cx pado fequi poflct; aeque quicquam de novo acquiritur, fcd id tan- tum cfficitur, nc rurfus abeat atquc reccdat a noftro dominio, quod femel noftrum cfle cce- pit. Wcfel d. trali. 2, cap. 2. tium. 27. 28, 29. 50. Nam & fi nuptiarum initarum tempo- re conjugumaker. res plures poflcdcrit fideicom- miffo obnoxias,qiiarumdominiumfperatur ab eo reccffurum, ac poftmodumdurante matrimonio deficiat conditio fideicommifli, vcl fidcicom- miflarius ante fiduciarium , poft fuam mortcm reftitucre rojjatum, fato fungatur» ncmo cum ratione dixerit, res illas jam pleno & irrevoca~ biii jure acquifitas communcs fore tanquamac- quarftus ob id, quod nunc in eum cafum rcs dcvenerit, ut dominii in pofterum amittendi metus ceflet, 43. An & hereditates, legata , donationes
fhnte matrimonio altcrutri conjugi dclataj .in communionem acquxftuum veniant, ambiguum eft. Plerifque vifum fuit , ha'C fub acquaeftu non comprehendi. arg. /. coiri 7. & feqq. ff. pro focio. Sande decif. libr. z. tit. 5. defin. f. rerf. porro. Fontanella de paftis antenupt. clau- ful. 1 1, glojf, tinic, num. 7. Mevius ad jus Lu- bcc. part. z. tit. t. art. 12, num. j-y. Jacobus Coren confl. 18. num. 23. quorum etiam fen- tcntiam ipfe quondam amplexus fum intra£t. de familia ercifcunda cap. 4. num. 12. Sed cum ibidem tunc temporis fimul addiderim , a com- munione excludendas non vtderi illas res, qu& ma~ rito vel uxori propter operas prajlitas ab extraneo fimt donata, eo quod ha potius per conjugU indu- flriam acquifita dici debent; & poft illud tem- pus prodierit Abrahami a Wefelcommentarius de connubiali bonornm focietate &paclisdotalibtts, in quo pleniffime & exactiflime hanc difcuflit controverfiam, traclat. 2. cap. 2. num. 82. & feqq. placet nunc admodum diftincfio cjus, cu- jus ha?c fumma eft; videndum efle , utrum ti- tulo hcreditatis aut lcgati aut dpnatipnis quid ifante matrimonio obvencrit conjugi altcrutri ab extraneis, an vero aparentibus, liberis, fra- tribus, aut cognatis , quibus & ab inteftato conjux fucccdere poffet fanguinis jure. Si ab cxtraneis, hoc totum acqusftui. accenfendum cfle, tanquam quod non aliunde, quam cx o- pcra, induftriaac labore conjugis, inftitutione vel legato aut liberalitate alia honorati , vidcri potcft profc&umefle, atqueetiamcommunibus conjugis utriufque impendiis atque difpendiis non raro obtcntum ; dum plerumque ofncio- rum acbeneficioriimpraftatipnibus, obfequiis, blanditiis, donis, muneribus, amicitis acfami- Haritatis cultu, conviviorum apparatu, aliifquc iimilibus demulcendi & inefcandi artibus, non fine fumtu ik quadam patrimonii proprii vel ncgligentia vel jactiira adhibendis, provocare atque dcmcrcri ftudcnt homines extraneorum ad donandura aut legandum liberalitar.es. Ncc in- |
||||||
|
a
|
|||||||||||
|
L i b. XXIII. T i t. IV.
|
|||||||||||
|
lo6
|
|||||||||||
|
Non enim fatis cum iis coh^rent, qu# fitpra
a fne cx ipfo adducla funt, puta, ab cxtraneis donata fub acqua:ftu contincri,; Nam etfifeu- di ipfius individui poiTeiiioncm nequeat uxor i\- bi nancifci , aeftiinationis tamcn pra-cipientta; capax eft. Nc dicam poiTe maritum impctrafc a domiho dirccTo, ut inter fe & «xorcm cjus fcudum dividatur, fi id ftbi ihagisexpedirccrc- dat, quam pretii dcdudtionem pati ; ut patet ex iis, qus fcripfi in tit. de nuptiis mtm. -jt. 4^. Sed & fccundo non aliter obtihet d\>-
ftinciio fuperior, quam cumteftahtiumautdo- nahtium mens ccrta non cft, utntui uni an u- triqtie conjugi vclint acquiri, qua; donata vci tcftamcnto relifta funt. Nam ii extrancus do- nans aut Iegans nominatim cxprcucrit , fe nol- le, ut donata vel tcftamcnto. data cedaht ac~ qLisftuiun commLtnioni, vo5unt.iti ifti ftandum foret; cum ih poteftate donahtis fit, quamvc- lit legcm donando rci ftise adjicerc. /. Ugem <), C de donatim. I. ea lege 5. C de cotidicl. $b caufam dator, L. qUoties 3. C. de donat, qut fui/ modo. & fecundum Gajum, in traditionibtii ms- mm quodcunqile paftum eji, id vdere mamfeflif fimttm fit. I. in traditionibus 48. Jf. de pailii. LccuWeh ceaf for. patt. 1. libr. 4. cap, 25. mim. ifi m fine, Wefcl de tomub. ftiicu d. tralU t>. tap. z. tmnt. io^v ibiqite DD. m. Etvkever- sa, fi prdpinqui donahtcs vei lcgantes commu- «ker utriquc conjugi donatum voluerintautlc- gatum, rtdh dubitim cft , quih ka qu^fitum communioni cedat, per eafdcm rationes. I- demque dkchdum, fi ex pfobabilibus circhni- ftantiis colligi poffit, eam ptopinqui donantis mehtchi fuifle, ut Cdnjugi iitfiquc Cornmuni*- tCf acqLLireretur; ditm modics tantum donatio- hes, morehi regionis & confuetudincm aliorum iftius dignitatisac patrimonii propinquorum noii excedentcs > in coiijugcm coIIatoE funt; quo pcr- tiiicnt munera nuptalkia, vclnataikia, aliaqttc niLuicra folcnnia parcntibits liberis eognatifve. mittenda. arg. /. inunus 11$. ff.de vefb. fgnif. juikt /. cum plures i^t. jf. cum tutor 3. I. tu- tor ij. §. iti fohendis 1. ff. de admin. & peric. tut. Carpzovius defin. for, part, 3. conflk. is, defn. 1. 2. 6. Tuldcnus ad lit, C, de donat, ante nupt, mim, 6. Groeiiewcgeh ad l. 19,0. de donat, imer vir. & uxor. Attt. Matthauis pa* imriia 3. nutu. 8. fere in fimt 46. Denique fi pafto dotali id adum fit",
ut bona tn fubfidium ttiatrimonii collata redeata foluto matrimonib adlatus iltudmdf profetlafum^ nec bonorum poftea cx hereditate obventuro> rurrt mentio ulla fit, hereditates , lcgata , do- nationes ^ matrimonio conftante uni dclata: » conjugibus apud nos, ubi ftatutariaprobatabo- horum omniura communio, communes erunt; eo quod cxclufio unius continct akeffus inclu- fioncm, ncc fignificatio coUatorum in mattimo~ rimm comprehcndk in futnrum quacrenda j -qiia proindc difpofitkmi juris ftatutarii , hae^enu* nc-
|
|||||||||||
|
r%, pcrinde ac fi proximiores alii vcl arque pro-
pinqui , quos indignos crcdidit, jam rcbus hu- fifafiis fuiifent cxemti ; quemadmodum libcros pcr cxhercdationem a parenturn hercditate ex- ciufos pro mortuis habcri, Ulpianus autor clt. L i. §. fed & f 5. ff. de coripingeniis cum e- mancip. liberis ejus. Scd & , fi fahguinc jun- clos tcftamento inftkutos vci legati aut donatio- nis tkulo honoratos ponas, verum talcs, qui vel Ck jurc Commimi vel ex ftatuto ad fticccffioncrn at» Inteftato vocati non funt, magis tamen cft, i# hxc acquajftuum albo adfcribcnda non (int; cum crcdibilc fit, teftantcm aut donantem fan- guinis potius & afFccTionis ratione , quam fin- gularibus tatium propinquorum bcnemcritis, ad ihftitutionem aut douationem in eos confcren- dam permoturh efle. Liberos haturales patri iion fuccedere ab inteftato, fi maxime dcficiant lifoeri legitimi, nifi in fextantem cum matrc concubina divideiidum, jas civile diciat. novell. $<?i <ap, ti/§. 4. Filio poft obitum patris xnoricnte fihe liberis, neque matrem fuperfti- tera, heque uilum ex matris fupcrftitis late- re fcu Imeji juncTum , ab intcftato fuccedcre iaii filio, per jus Hollandije Scabiiikum indvt- cMm «ft. Si tamen pater filium naturalem cx afieTVc! cxparte ihftkuerk, vcl fiiius immobi- lia habens irt I0I0 Hollandico jufis Scabinki, iriatrem iuam aut ex niatre etiamnufn fuperfti- te natos fratfcs ttterihos hercxlcs fcripferk, Yel Ihciilchtas dohatidncs aut legata iis dedcr k, non facile quifquam illa acquaeftui accenfucrk, fi cogitet, won tam Cx aliqua induftria vel opera vcl fmguhribus benemerkis talitim propinquo- rtirrt teftantcm autdonahtem ad liberalitatem in cos hifcc modis exercendam permotum fuilTc, quam potras ex vihculo naturali fanguinis, at- qnc inde mtx dcbitx pietatis ac affcctionis, (li- tct fucccffiotiis inteftata; efte&um jus ipfum in- dc noh induxCrk) dum & illis propinquis, qui nullo oflScio aut bencficio favorem mcrucrunt, vei etiam amicitia; jura remiffius coluerunt at- que frigidius, per inftkutiones aut lcgata con- frtiere homines xqui ac boni folent, proximi- tatis potirts ac fanguinis, quam merkorum, ha- beiitcs rationem. •" 44. Habet autem locum hacTenus cxpofita
diftindio, quoties fei donatce natura non ref- ptiii communiohem. Si enim marito ftante rrtatfimohio k cognato vel extraneo virile munus feu militia, fed venalis, donata fit, vel ctianl fcuduhi, ac ipfe folus inveftituram-tlc eo ac- ccperit, ftbi foli munus illud aut feudum habi- turus cftt ut tamen aftimatio ejus exaliiscon-' dijifitls praecipi poffit folutomatrirhohioperux- «srchi aut heredes ejus, fi nott a cognato fcd Cxttanco gratis ha:c datafmt. Nequc rationefn ifflaitt animadverto, cur contra fenferit Abrah. a Wefd de confiub, fociet. traft. 1. nnm. 6%.& feqq. ttxorem fcilicet hoc cafu hec in Fcudi ip- fiiis «ec hi sftiraationis partefn pofle venire. |
|||||||||||
|
D E P A
|
||||||||||||||||||||||||||
|
D
|
||||||||||||||||||||||||||
|
C T I S
|
||||||||||||||||||||||||||
|
O T A L I B U S.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
107
|
||||||||||||||||||||||||||
|
nequc exprcfle neque *£ derogati cenferi ceflbriarei communionem M 4*ft* non rcf
debent reida efle. Refponfa Jurric. Holl. puentis, qualis cft allodialis fundus ffMl
j. vo/. i.confil.St.vers.ten vierden.Vhne, lius fln;» ^mm • • 1J> iunaus, qnam U-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
^
fi
|
||||||||||||||||||||||||||
|
•• • J ■ , „. '
|
||||||||||||||||||||||||||
|
ftante matrimonio obvcnicns conjugibus com-
mune fit, (dat winfi en verltes ftaande houive- Igk.gemeenfal.fyn) ncc nominatim ifti quas ftuum communioni hcrcditates pa_to fubdii-te fint, tacitc tamen id a&um creditur , ne com- munioni cedant; eo quod ex fua natura qua.- ftus continere non folet hercditatcs a cognatis profed:as. arg. /, 8. 9. 10. //. pro focto. Hugo Grotius manuduU. ai jurifprud. Rolland. libr. 2. eap. iz. num, 10. D. Someren de jure |
fui qualitatem cxcmta cft.
48. Qtiae autemcommunionis lucri, cadcrn
& damniratio eft; adco ut}fi tabulis antenuptiali- bus a_tum fuerit, lucrum conquifitum conju- gibus commune forc , ntilia damni mentiohe habita, damnum etiam commilne futumm fit. arg. §. 5. lnftit. de focietate. I, feamdnm 1*0. ff. de rtg. juris. Atque hinc , utt conju^cs xqualiter de lucris ftantc mntrimonio qucefitis participant, licct altcr phis alter minus contu- |
|||||||||||||||||||||||||
|
novercar. cap. $. num. 8. Wefel de connub. fo
eiet. tratl. z. cap. z, ntm. 81. ■ Leeuwen «»- fur. for. part. 1. libr. 1. cap. 12. num. 19. at- que adeo tunc circa hereditates, legata, donatio- nes diftindio fuperius probata ufum inveniet, perinde ac fi convcniffet aperte , hercditatcs in qusftu haud numerandas efle. 47. Illud expeditumeft, acquseftibus accen-
feri non oportere , adcoque nec communioni cederc,fed ad dotis augmentum pertinere ufu- ras, penfiones rerum utrimque illatarum , qua- jrum dies ceflerat ante nuptias contractas , aut demum foluto matrimonio ccfliirus cft j ficut nec frudus qui naturaliter ex rcbus illatis ante nuptias percepti funt, vel foluto matrimonio percipiendi erunt, in quantum fru-tusannipo- ftremi pro rato temporis, quo ftetit matrimo- nium,dividendi funt. /. fi ante 6. I, frutlus j.§. Tapinianus 1, /. fi alienam n. I, fi marito 31. §. ult. ff. foluto matrimon. circa quod poftremum tamen mores hodiernos variare, dicetur lati- us in tit. foluto matrimonio. Longe mi- nus ipfa veniunt rerum cujufqUe conjngis pro- priarum augmenta, five illa externa fint, veltiti, alluviones, infuls. ante fundum natse , aliaquc fimilia, quippe quaz fundi ipfius naturam do~ miniumque fequuntur. arg. §. 20. & feqq. In- ftit, de rer. divif, l, ttlt. C. de aUuvionibus. I. i- tem fifundi 9. §. huic vicinus 4. ff.de ufufruBu. five interna, qualia pretiorum incrementa. Ant. Matthaeus parcem. 3. num. 27. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 1, & part. 4. confil. 354. Wefel de connub. fociet. d. traft.z, cap. 2.nttm. 125, 12.6. 130. Jure tamen fingulari inHoI- landia receptum cft, alluviones feudorum, li- cet ne in univerfalem quidem bonoram om~ nium communionem venientium, non modo univerfafi fed & acquxftuum folorum commu- nioni cedere, quoties ftante matrimonio aug- mentum illud communi conjugum impensaag- geri inclufum cft, quafi non acceflio feudi fed -frudus eflfet, induftria fumtuque communi qusfitus. ' Hugo Grotius manuduSk. ad jurif- prud. HoU. libr, z. cap. 42. num. ult. qupd ip- fum longe magis in alluvione allodialium unius |
lerit, majorque mariti qttam uxoris ad divitias
parandas indtiftiia fit, aut vice vcrsa, ita quo- qtie, fi nihil lucrati fint, fed cenfiim diminuc- rint, xqualiter utriufqtie patrimonio deccdct; unde fi ad miflium viginti quantitatcm ex con- jugum fubftantia durantematrimoniodiifipaturii fit, cum vir dccem millia, uxor millia vigihti contuliflct, foluto matrimonio liudtis dimittc- tur maritus aut hcredes cjtis, deccm millibus ,. qux tantum fuperfunt, uxori foli heredive cjus adjudicandis. In qua lucri damniquc propof- tione diftert acquseftus conjugalis, cjufquc in- ter conjuges communio a focictate fimplici ih- ter alios inita, quippc in qua unicuique focio- rum lucra & damna cedcre pro rata partc, qu_ quifque intulit in focietatem, quotics aliud aclum non apparet, in tit. pro focio num. 8. cxpofi- tum eft. Wefel de connub. fociet. trail. z.cap. 3. ntm. ri2. Rcfponf Jurifc. Holl. pari; r. confil. 58. Sicut & in eo , quod ftimtus, in curationem mofbi conjugis uniusdurantefocie- tatc conjugali fifti, imputcntur damni com- munioni; eum alioquin fri focictate fimplici', quje non eft univerforum bonoram, focius qui£ que curationis fuse impcnfam ferat, nifi in fte- gotiis focietatis expcdicndis occupatns,eorundem oecafione vulnenitus fit. /. cttm duobus 52, $. quidam 4. /. fmum 60. §. i: l. 6\, Jf. pro focio. Sande decif. libr, 2. tit. y. defin, %.'m pr. Qux una ctim aliis indicio funt, non it„ temere a focictate fimpliciter fecundum jus civile inita ad hanc inter conjugcs lucri dam~ nique communionem in omnibus argumcri- tum duci poffe ; prout id etiauValiis adftruit Wcfcl de conntib, fociet.traft. z. cap. .2. num. i6z. 163. 164, 49. Similitef uti ncque allurio ncque infti-
Iaante fundtim unius cdn|ugis proprium natsr, ncque increfrienta pretii , in acqutcftuurri communiorie contineri, patilo ante monitUrtl eft , ita qiioque interitus , diminutio, cor- ruptio, depretiatio rcrum talium fivc immobi- lium , five mobilium,five a-tiorium, damntrrri communcnoiicft; ctim fcsfiio pefeat domino ac corrumpatuf. /. qua foftuitis6.1. ftgnus 9. C. de pignorat, ail. Sande decifi libr. 2. tit.^ defin. |
|||||||||||||||||||||||||
|
O z wea
|
||||||||||||||||||||||||||
|
. T 1 t. IV.
tor npn fuerat, in quantum privignisadimine-
quit dos quas data eit, fed tantum perfonalis aftio pro. focio contra maritum aut hercdcs e- jus uxori competit, fi non doceatur, in frau- dem uxoris majorem privignae dotem , quam par erat, con$itutam cfle. Wefei de connub. fociet, tratl. z. cap, z. mm. 191,. 198. 199. uti &, in quantum bona conjugis unius pro debitis alterius conjugis raatrimonio antiquiori- bus excuti conftante matrimonio poflunt, fi tan- tum fimpliciter id aclum ilt , ut bona redeant ad latus unde prpceflerunt , & damni lucrique folius communio vigeat,nec ukcrius fx&o alio potentiore huic fuerit excuflloni obviam itum. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 4. \confii, 205. 206. Etcnim ad avcftendum talis excuffionis periculum, vel generalker cancipiendum foret pa&um antcnuptiale, ne nmrko-jus ullum flt alienandi ftante raatrirnonio xcs ab .uxarx; illa- ffis, aut aliter uxoris proprias factas; quo cafu vindicationem alienatorum rontra pa^um mu- lieri compctcre, fupra b, t, «mi.zi. diclum .efi:: yel iakcm id agendum fpeciaiitcr, ne bo- «a uxoris pro debkis mariti ante aiauimoniuna -cOintraclis pignori capi ac excuti .queant; aut m uxor de debitis marki matrimonio antiquio- jibus (Conveniacur. Refponfa Juriii. Hoil. part. 5. iConftl. 115. in p. Meoftadius de paftis an- Senupf. sbfcrv. 19. Qxiajium couyentionum in- fu3,uationem apud a£ta iicet requkat plackura -Qrdinum Hollandix 30. Julii 1624. art- 4» VOl. I. plafiif. fM£, 377,ad id, ut <:redkoribus pbftare poilintj, ^amenhac ttfujfcrvaaunnoneft, •Sed Ukrajecii per Bovellam dectfionem 1,4. A~ frilh mui 1659, m. 6. difpofitiun, non ali- ter pactum tale credkaribus-obfutur.um', quara fi v.el integrs tabulae datales , vcl sfaltem illa fpecialis xonventio obs alicnum conceraens, ta- bellionis publici iitbfcriptianeraunitafitiNequc -exiftimandum.cfti aliqua pac^ioiies iriafce labo- rarc iniqukate; ,non enim ex |earum inumero Xunt, per quas crcditorum pet\tk> vel jus jatn ,qU33fitum a .debkaribus tollkur aut ksditur aut immutatur, quod fieri vqtitura. /. Iwp&atores 3. ff. dc tr^nfatlipttib. 'I. dcbitorunt tt^i €. depa- Biii. fed potius conventionibus talibus i^ unum agkur, ne credkoribus, qui cum-uno tantum contraxerunt, eumque folum obligatum habent, actio nafcatur adverfus akqrum conjugem, cura quo contraetum non ,eft. ^Wefel Ad noveU.con~ fiit. UltrajecJ. art. 6. num. i^.^&feqq. ubl& ■num. 20. ■& feqq, docet, apud nos inventario bonorum a conjugibus illatorum opusnoneflc ad id, ut ha^c pa<Staadverfuscrcditores«rFecl:um ifortiantur, ifed furficere,,quod conjux diftra- c^ioni rerum intercedens doceat, resillas-fuiyx- ris atquc dominiifuifte ;iicct apud'Gallos, Bur- gundos,, Gelros ibonorum catalogus videatur neceflarius, autote ^amberto Goris sdverfar. traft. i. cap. 4. num. 18. aliifquc ibidem Hc a Wefclio d, hco allegatis. $1. An
|
|||||||
|
l08 u Lib, XXIII
wen cenf.fot. fart. I, libr. r. cap. 12. num.2%,
Wjsm de connttb. fociet.tr a&, 2. ^p. 3. pwra. 15, &feqq. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. eonfil, 1. in mcd.&fart. 2. confti. 106. qus.fi, 2. & confii, $%%.& $26, in mad. Diffcnt. Grotius manudufl. a.4 jurifprud. BoU.libr.2. cap.11, »«»1,14. Sed & {lcqnjugum altcr navim exerceat, redkumve habear vkalkium, Hcet qmeftus omnisexnayi- gii exercitio, & annua vitaljtji reditus utilkas intoRum cedat communioni acqu?eftuum tan- quam fhnflus , argumento corum quse de ufu- fruftufcripta in tit. de ufttfruclu num. 25. inte- rkus tamen navis autjuris ipfius reditus illius vi- j talkii foiumeum, quiin matrimonium ifta con- tulcrit , gravaturus eft. arg. /. arboribtts 12. § ttayts ,1. ff. 4e ufufr0u. I. fi navis 6z. ff,derei \ ymdicat, Fruftra diflcntiente autore Reiponfi | Inter confil-Bofland. part. %,.conftl ^70, qui, ^dura deteriorationem dcpretiationcinque navis ip cpmr^unipnera damni acquaeftibus oppoiki I haud vehke ,eonfitctur , ratianem non habet, cur intcritaim velit utrique cpnjugi commu-' ncm efle. Neque intercft, utrum rcs rnobiles aut imrnabiles aitimata: an insftimatse in matrir mpnium cpllata: iint, prafertim fccundumfmo- res noftros, fccundum quos ^ftimatio nan fa.- c\t'p\ duhio vgoditipnem, ;nec periculum dotis ^ftimats in maritum transfert aut ppnjugib.us coramunicat, fed potius,ubi res in dotemjefti- raatas ibluto matrimpnio reddi placuit, fumma ^ecfaratur, non yeadkio contrahitur , conve- I riienter legi cum pofi divortium 69, §.cum resj. \ ff.dejuredpti &arg.;/. qaoties ^C,dej.uredot.L quodfifundus 1 i.ff.defundo dotali. nifi aperte pro- betur, eas vendendi opinione cqllatas fuiife cefti- matas. (I, l. f.L c,um dotem 10. c.^ure4ot. W; %\decomuh.fo,ciet.tracl.i.cap,i.mm.io. &feqq. 50. LicetavitemEes alienurnjftantematrimo- : tnip contraclum , utrumque gravet cpnjugem,! admifsa fola aequaeftuum feu lucri &,damni cqm- munipne, fcdal,iter inHollandia, aliter XJltrar jeQi, ut Jatius didum intit, de puptiistmm. 52, ,53,. damno tamen cpmmuni accenfendum nan .cft debitum ; alterutrius conjugis , quod m?,r tdmonio yctuftius.eft. Quo & r^eductumaRo~ denhurgio , .quoddotis titulo per binubum in .^iberos primi.thori erogatur^, quippe jam ante nuptias fecupdas contraetas debiturri fubiCpndi-j tione, fi matrimonium a liberis.ineatur. dejuw cptijngum tit. %.,ctp 1. ntim, 14. AddeD.joh ' aSomeren^e jure ntwercar.cap. 2. num. i.x. j. ,Qux hactenus vera apud nos, quatenus conjux aitcr foluta matrimonio tantum prKcipit | quantuminornine aeris alieni akerius rconjugis Jtante matrimonio creditaribusfplutum aut li- ; beris 7prior|s matrimpnii in dotem datum efti ; ii qujdem inbonis conjugis, idebitoris aut in acqu*eftibns iinveniatur »feu fuperfit , unde deduclio -illa rflat. Alioquin enim ex ac- tjdenti evcnict;, ut hujus quoque seris alicni & <k>iis5d,at£ intuitti in "damnp haereat qui dcbi- |
|||||||
|
>
|
|||||||
|
D E P A C T I S DoTAnBUS,
|
||||||||||||
|
199
|
||||||||||||
|
Kt: An fub xre alieno durantibus nuptiis obfint creditoribus juxta /. debitorttm 2$. C. de
|
||||||||||||
|
paclii. fed tantum inter maritum 8c uxorem ac
heredes utriufque viresfuas exferant) damnum- que uxorisnt, fi forte exfplvendis hifcepatri- monium mariti impar fuerit. Nul propalam pra;- vio judicis confenfu promulgatse fucrint tabulje antenuptiales, §c per programrnata publice om- nibus iignificatKi vel, cum publicatio fadanon eflet, probetur, creditorem ep tempore , quo contrahebat., pacl;ionis ilfius ignarum haud fuif- fe. Sande decif, libr, i. tit. 5, defn, 8. fere itlf fine. Rodenburch de jure copjugum ira£i. pr&- lityin. de flattftor. diyerfit. tit.^.partealteracap. 1, num. 5. Adde D. Johannem a Someren de jure novtrcar. cap. 8, nttm. 5, 6. %efcl de. connyb. focietat. traft. z. cap. 3. num. ji?- & fefjq. ad num. iiy. 5 3. Prpximum hifce pacl:um eft , quo mu-
. lieri electio referyatur, utrum lucri 6V damn| ftante matrimpnip eyenieutis particeps effe, au vero iifdem renuncians dptis reftitutionem folu- fp n?atrimonio defiderare velit:; prarjationcm tnnc pro dpte epdern modo ut in fuper^ori ca- fu habitura. :Qu,a|e padum uti in HollandiS pr.obatum eft, jta & juftitiamejusadftrnitNeo- ftadius de pafijs antempt. pbfery. 9. ibique in ffptis. Hugp Grptius fnter Refponfa Jurifc. }loU. part. 3, yol. 2. capfii. m j. (potitts 203.) t,4£' 54'1* ?cd quemadmpdum^cpntrarioUl- .t^ajeclinis difph^uic haciienus filtein , ne credi- tpribus adimat fac.ultatemconveniendiuxpremj ita ncc fflirum, ,cjupd illud miquitatis arguere cpnetur Abrah. a "NVcfel ad noVfU. cpnjlit, ,£//- trajeZi. frt. 6. nujm. 38. & feqq. ' Quicquid ejus fit, illud .utique flatuendum yidqtur, pac- .tum tale npn t;c,ei:e in ipsa H.oll«mdia intcrppni ,ex parte ma,i;iti, fic ;nt ep creditpres impediti eflent fpluto niatrimonio inaritum prp debitis .-ftfiiite matr^onio coatra<Sis interpcllare, five ;ip{e,.five uxor ejus, puhlica forte mercatrix , .contraxerit; c,um & per uxprem talem velut 4nftiti;k:em maritus cpntraxifle intelligatur, 8t abfurdum ,fit, ipfum illurri, qui contraxit, a- cltpnqm ii^de natain velle deqlinare yi pafti , npn cvim creditpre illo, qppqum contrakit, fed jq^m.alio ,(;fppnsp.jfcilicet,) celqbrati. Leeuwen ffflfc fffA Un' h Ifyt. I. cap, 12. MM. 11. jerf. fed mulimbus. Plan.c» quin paciiio talis qpnjugum ipfprum intuim rata manere debeat, maritufqvte dp debitis ftante matrimpnio" con- .tjrac3;is conventus & creditoribus poft diflblutum matomqnium ac eondemnatus , regrcflvim vi «hvijus cpnyentipnis advqrfjis uxorem aut here- (\q$ ejvis Jiabitnrus fit, dubjtare non oportet; cum talis cpnyentio hactenus ei ,non abfirailis ,fit, qua id agitur, ut mviliqr omnia matrimo- nii oncra.folatfufli.peat; quod.fieri pofie, raa- intfqftum.eft.^rg. I.,uhi adhuc 29. fere in fmte C, d.e JMe dot. 54. An autqm pa^tioiharc refevvats elec^io-
|
||||||||||||
|
contra&p, & vi pacti de communione lucri &
darnni a*qualiter ferendo, contineatur ettam o- bligatio ex tutelse adminiftratione, negotiorum. alienorum procuratione , fidejuiTione, fimili- pufque, eolligendum ex iis quse de ^maritali cir- ca uxores obligandas poteftate in tit. de nuptiis tradita num. fj. Et quo modo in cafu, quo bonorum aut acqusftuum inter conjuges com- rnunio eft, uxor marito morienteperfolenncm terapore eo, quo maritus effertur, factam bo- norum abdicationem liberari poflit ab onere ae- ris alieni, cui forte fupra patrimpnii fui vires obnoxia per maritum eft reddita , explicabitur in tit. de ceffipne bonorum. ; r; 5 z. Quia vero experientia. compqrtum eft,
maritos aliquando luxu atque prpfufipne, nprj- nunquam negotiatione tcmeraria yel infelici, in immenfum obligafle uxores fuas , infrequens non eft, per pada dotalia mattu-je uxori pro- Jfpici, netantopere de bonis illatis perieiitetur, dum id agitur, ut mulierdotem falvam habeat, eaque contenta fit, nec ex mariti cpntraftibus ftante matrimpni,o ineundis teneatur, n,ec dam- ni ulfius lucrive flante matrimonip eyenientis participium habeat. Cujus paclionis apud Hol- landos quidem ea vis eft, ut Romana dptium jura reduda intelligantur, hacienu,s faltqm, jyyt ;uxor foluto matrimonio creditores mariti npn metuat, 8f pro dote reeviperanda in bpnis ma- iiti prselatiqijem habeatante alips cre^itpres,;fi- ve hypothecarios iive 4iirogranharios > qmbns- eura ftante matrimpnio cqntra&um cft ; npn i- tem ante eos, .qui in bonis mariti hypothecam (Conventionalem vel legalem matrimonio anti- quiorem adepti funt, 'Heofka.dius depact. antepupt. obf y. Groenewegqn ad l. fgj C. de jure 4qt- Refponfa Jurifc.HolLp*»*. z.fonfit.jy. &$art, 4. eonfU. 2.66. qu. 1. Lecmyen eeyf.for.pait. 1. Itbr. 1. cap. iz. num. 3, ^efel de co#nub. fociet. traft. 2, cap, 1. num. 93. Qupd & convenicns eft edifto Carpli V. 4. Qftobt, J $40. mM, 4. Si qui tamcn ftante, matrimpnjp in fa- jniliae .fiiftentatipnernquidcr,edid.erint, eps.mu- Jjicri npn eflc poftponendps ,yer,ius .fifti cum.in Hollandia judicatum fiaerit, yxoremifplutpma- .trimpnio, npn obftante t^lipaffpjdptali , ,p?p }fqmi0c de ali creditp cpnyqnirj ippfle , ^egfef- •fum adverfus mariti hercdes habitqrarn. ,Qrpe- nesvegen ad iit, C -ne uxor ,pro #ta.rj{0 .num. 4. jffendix decifwnum pag. jp. \n fHfid. poft refpm- \fa$wifc. HpU.part. ,3, val. 1.. Apnd ;lj[itraje- .etinos yero atque.Frifios conye,ntipn(;stalesan- rtqpiiptialcs non impediunt, ,quo mjnus uxor ipjutp matrimpnio pcr creditpres ip .foji^um ,cpnYcniatur,de eo aere alieno, quodjftante.ma- ttr.impnio contra^tum fuit, regtcffurp dpinceps llmbitura ad andcmnitatem adyerfus maritum ,aut heredcs ejus, a quibus etiam fuidefenfiprjem.rc- ,cte defi^cravcrit, ubi per creditores marititcee- pijc.con.ycniri. Ut proindc pac^ignes t.aies.»pji |
||||||||||||
|
.njs, ex parte .mwUcris interppfita , ei fpli, an
O 3 ver©
|
||||||||||||
|
XXIII. T i t/ I]V.
|
|||||||||||
|
I w
|
|||||||||||
|
ito
|
|||||||||||
|
dum, quia tale beheficium perfonale eft, Bc
cum perfona extinguitur. /. maritum I z. /. 1 f. ff. foluio matrimonio. tamen & Pomponio & La~ bconi jam ante placucrat, etiam filios mulieris, qui patri heredcs extitcrant , de dote reddenda interpellatos, in id quod facere poffcnt cOn- dcmnandos effc. /. itiam jilios 18. ff. eod.tit.fo- Ittto matrim. Atqiie itaetiam, cum cx jureSa- xonico in arbitrio vidua? effet , an portionem ftatutariam conftitutione Eledorali fibi affigna- tam eligcre,' ah vero bona illata rcpetere ma- lit , electionem illam defcendentibus quidem mulicris jam dcfuncTias hercdibus, atnonafcen- dentibus, multoque minus extraneis\, dcfen- dcndam cenfuit poft Mollerum femeftrium libr. 1. cap. 14. Carpzovius deftn, foreuf. part. 3.
conftit. 20. Htfi.nl 41. & 42. ' Ncc obfcure pro libcris in hac quseftione militat Hugo Gro- tius inter Refponfa Jurifc. Holl. part. ^. vol. 2. ionfil. 303. ( revera 203. ) num. nlt. pag.
543. Haec ita, ubi intercredhores, quiftan- te matrimonio crediderunt , & heredcs uxoris de prarlatione quaeftio eft. Sed fi inter mari- tum aut heredes ejus & uxoris defiindse hcre- des de pacti hujus vigore controverfta interce- dat, etiam extraneis mulieris heredibus pactio- nem iliam proficcre debere exiftimem , ad id, ut hi a marito aut heredibus ejus jure deftde- rent, fefe in dimidiam admitti partem lucri, fi quodtempore foluti matrimonii, penfato omni damno, jiiperfitj aut fuo arbitrio folam exi-- gant dotis reftitutionem, fi ftante matrimonio diminutam tnagis quam auftam credant famiEa- rem conjugiim rem. Etenim , ut alias , ita quoque tabulis dotalibus , non nobis tanturft fed & hcredibus noftris pacifeimur , Hcet he- redum mcntio fada non fit. /. fi paclum 9. ff. dt' probation. Lamb. Goris adverf. trael. 3. cap. 4. num. z. & feqq. Ncque padum hoc, qua- tenus intcr hafce perfonas defuneium defun- damque rcprsefchtantes hunc habet exitum, a jure communi exorbitans eft , aut ulli tertio, quocum paclum non fuit, ullum adfert prarjtr- dicium, fed foli marito aut iis, qui in univer- fum ejus fuccedunt jus 5 qui etiam maritus im- putare fibi debeti quod ea lege volueritinma- trimonium cum uxore convenire, quse leont- nam non facit focietatem, omne lucrum uni, damnum omne alteri focio irrogantem, juxta /. fi non fujerint i$.$. Arifto 2. f; pro fotio. fcd quam, uti naturalis ratib hon teprobavit, ita probavk omhino civile ■ jus ;' fecundum quod,dum fuftinef ur inter focios conventio, utu- nus eorum lucri partem ferat,de damno non teneaJ tur, fi fcilicet penfato omni lucro cum damno,pluS' adhuc in damno fit. §. de illa 2. m fine Jnftit. de focietate.l. fi non.fuerint 29. §. ita 1, ff. pro> focio, (adde tit. pro focio nttm. 8.) non poteft non ratum efle hoc noftrum padum ; quippe quo nihil aliud a£tum intelligitur , quam uC uxor de damno non teneatur, fed dotcm falvam |
|||||||||||
|
vero'& Viercdibus ejus, prbfutura fit, ac tri-
butura cligcndi jus, non seque expeditum eft. ' Diflbna enfm atque contraria Jurifconfultorum fori Batavici refponfa non femel videre licuit; aliis quidem ea ratione caufe heredum patroci- nium prsebentibus, quod in dubio unufquifque hon fibi tantum, fed & hercdibus fuis pacifci atque cavere intelligatur, licet heredum mentio £icta non fit. I. ft pactum 9. ff. de probation. a- liis e converfo contendcntibus , jus illud elc- cTionis, tanquam folius mulieris providcntia foduclum , aliis prodcfle non debere. arg. §. ftterat antea 29, in fme lnflit. de atiion. Me quocl attinet , tentandum exiftimcm, an non diftindione res terminari , diffidiumque com~ poni poffit. Aut enim quceftio ha?c de eledione intcr hercdes mulieris & crcditotes mariti de praelationc inter fe contendentcs agitatur ; aut cx adverfo inter maritum aut heredes ejus ac heredes uxoris ea de re contentio eft. Sienim intcr mulieris heredes ac mariti creditorcs de prselatione ex vi talis ele&ionis quseftio fit;dum nercdes ob aes alienum gravius ftante matrimo- hio contra&um dotcm mulieris Tibi falvam cu- piunt, in eaque recuperanda c«teris defiderant creditoribus anteponi, fecundumufum Hollan- dicum , quo privilcgium praelationis tali pacfo tributum eft, fi qiiidem heredes non defcendcn- tes mulieris fed vel afcendentcs vel collaterales aut prorfus extranei fint, non videtur ipfis af- ferendum hoc prselationis jus, quippe quod rau- liebris fexus favore adeoque folius mulieris pro- . vidcnria indu£lnm , cxtenfionem ad heredes ex- trancos haud admittit. arg. d. §. 29. infwelnji. de aftion. prsefertim, cum exorbitans admodum a jure communi hodierno fit ifta prselatio, dum creditores, jure communi hodierno nitentes , marito, & ita quoque mulieri jure maritalis po- i tcftatis per maritum obligandce, in creditum abicmnt, ignari pacti illius dotalis, fepe clam conccpti, ac ftudiofe cclati , vel diflimulati. Sin mulier ita pa&a liberos fuos primi vel ul- terioris gradus fibi fucceffores habeat, magis cft, ut liberis hifce pro confcrvanda matris fu<e dote ha?c electionis ac preelationis cohserentis prserogativa perinde afleratur , ac fi mater ipfa etiamnum in yivis eflet. Nam & fccundum jus civile cum*Imperator, de dotis agens refti- tutione, fcripfiffet, praferri autem aliis credito*- ribus in hypothecis tunc cenfuimus, cum mulier ipfa de dote fu£ experiatur*, cujtts folius providen- iid hoc induximus. d. §. »9. in fne Jnft, de a- Hion, novell. 6t, cap, 1. §. ult, non tamen eo ininus Hberis eandem , quam matri tribuerat, prserogativam fcfz fervare ad dotem recupe- randam profeffus eft. /• ult. §.a circa ftn.C, qui pot. in pign. mvell. pi. i» prafat. Et xjuamvis fecundum Ulpianum atque Paulum exploratum effet, maritum de dote reftituenda conventum , in id quod facere poteft con- dcmnari , fed hoc heredi non effe praeftan- |
|||||||||||
|
%&■
|
|||||||||||
|
D E P A C T I /S DoTALlBUS. W1!
|
|||||||
|
jttilionem. vUcito Ordin. Hollandh 16. Martii
1679. vol. ^. plactt. Holt pag. 799. 57. Ncc pmermittendum, cum paclis pro-
xime expofitis confundi non opoiterc convcn- tionem illam antcnuptialcm , qua id agitur, ut mulicr omni cafu dotcm falvam habcat,infupeir* que dimidiam capiat Jucri ftantc matrimonio qti£e- fiti partcm: co quod padio hujufccmodi ne ift Hollandia quidem, longeqtie minits Ultrajccti, ullum mulicri jus pra;lationis tribuit ante alios mariti creditores in bonis mariti , fcd tanturrt poft dimiflbs crcditores ci aut hcrcdibtts ejttsa- ctioncm parit in maritum hcrcdcfvc cjus, itt placitorum fides implcatur. Ncoftadius dcpa' clii antenupt. obferv. 21. in notu. Grocncwc- gen in notis ad Grotii manuducl. jurifprud. Holl. itbr. 2. cap. 12. num. 6. Leeuwcn ccnf. for. part. 1. libr. 1. cap. n. num, ix.verfuutnequis. Wefti de connub. fociet. traUat. 2. cap. 1. nUmi. 96. Adde tamen Refponf. Jttrifc. Holl. part. 4. confil. z66. Quod & dicendtim, fi id acturri fit, ut dbs mttlieri falva fit, & fundits dotalis impensa mariti reparetur, inftauretur, mclio- ( retttr, nullaqtte co nominc per maritum aut heredes ejus foluto matrimonio deductio peti- tiove fiac; quale paftum , quantum ad ipfos cOnjuges attinet, effectu haud efle deftitucn- diim, poft alios tradit "Wefel de contiub. fociet. trdcl, z, capt 1, num. iZj. 5 7. Agmen pactorum dotalium hactcnus cjc-
pofitorum claudant illa, quse de futura agtint fuc-
ccflione , qu£que jure quidcm civili improbata,
moribus tamen in tabulis antcnitptialibus probati
funt,utdiftumm. depaclisnum. 16. adeOutperea
ftatutisde fucceffibne agentibus dcrogari poftit,
fecundumea, qujEper turbam teftium depofita
(unt.Notabele potnten van kenen inadditamentispoft
Petrum Bort de fcudis HollandiA pag. 14. Ad-
de Sande decifi libr. z. tit. z. dejin. 7. Fredc-
ric. Sande de feud. GelriatraB. i, tit. 2 cap,\,
Groenevvegen ad l. f. C. b. t. Quale paciio-
num genus cur tam frequcnter nuptiis, pr^fcr-
tim in Hollandia, pra:mitti folcat, rationcs ac-
curate defcripfit Comclius Neoftadius de paftis
mtenupt, obferv. 2. in notis, tetftt, ratioautem.
Ncc dubiuitt, quin multifariam ni converttio-
nes intcrponi queant. Etcnim vel conc^rnunt
conjtigum ipforttm fiicceffioncm interfe, velti-
ti, ut ultimtts fuperftes omnia conjugts praede-
fun6ti bona fibi fervct, aut pattem eorumjquod
coincidit Cum pafto de lttcranda dote, partcvc
ejus, fuperius expofito. Vel rcfpiciuntfttccef-
fionem tertii in boiia conjugum; puta ut rrta-
trimonio foluto bona rcdeant ad latus illud ,
ttnde profeda fuiit. Ut conjugis prxdefuitcli
hercdcs per fuperftkem ceftse qrtantitatis aut re-
rum prajftatione dimitti poffint. Jacobus Coren
Confil, 9. Ut poft moltcm ultimi fiiperftitis se-
qualiter in univcrfum patrimoniurrt propinqui
conjugis utriufque admittalttut. Ut foli prioris
f matrimonii libcri fuccedant , ac ex pofteriord
pro. -
|
|||||||
|
rubeat, lucri vero partem ferat dimidiam, fi
quid conjtiges ftantc matrimonio poftpcnfatum .omne damnum lucrati fint. Rcfponfi Jurifc. Holl. d, part. 3. vol. z. confil. ?»}*> (reVtra 203) /><*£• M-fe* Eoque facit, quod fupramo- nitum, pacttim dotale, ut uxor dotcm falvam habcat, in illis locis , ubi hactenus improba- tum cff ne creditoribus mariti obeffe poffit quo- tics publicatum non cft , obeflc tamen marito .& hcrcdibus ejtis ut intcgram hercdibus uxoris poft dimiffos crcditores dotcmrcddant. Confer Claudittm Guerinum ad juscivile Parifiorum at- tic. 257. Joh. Papon. itbr. 154 tit. 4» arr. 5^. Qttod ii conjugcs Hollandici tabulisan-
tentiptialibus pactum talcele&ioniscomprehen-
dcrint» deinde interjecto fpatio Ultrajedtum mi-
gravcrint, aliumve in locum, iii quopactata-
lianihil in prcejudictum eoram,' qui ftante rna-
trimonio crcdiderunt, operantur , tandcmque
rurfus in Hollandiam rcdicrint fuamque iilic de
novo conftitucrint fcdem fomtnarum , pacti
quidem talis vimtcctc uxor foluto matrimonio
iis opponet creditoribus, quibtifctim tempbrc
domicilii in Hollandia ab initio habiti autpoft
repctiti contractum fuit, non vero iis , qui
conjugibus co tempore abierunt in creditum ,
quo domiciiium Ultrajectinam in diceccfin ha-
buerunt tranflatum, feu pactum oporabitur qui-
«icrn quantum ad creditum Holiandicum, non
itcm quantum ad Ultraje&inum. Initiumete-
nim contractus cujufque, non vero id , quod
poftea fupervenerit, infpiciendum eft. arg. /.
fi procuratorem 8, ff. mandati, L 1. §. certe
2. ff. ad Senatufc. Maced. U preiii caufa 9. C.
dc reftind. vendit. I. 1. in fm ff. cowwodati.
& uti privatis debitorumconventionibuspetitio
creditoris femel ei nata neque tolli neque mutari
potuit. I. debitorum 2 f. C. de paBis. ita migra-
tione idcntidcm contingente, de qtta tempore
eontradus a crcditoiibus neque cogitatum fuit
neque cogitari dcbuit, jus agendi velminuivel
augeri vel immutari, aeqiutm nort eft. Roden-
buvch de jure conjug. tn trafl. prtlimin. dt (ia-
tutor. dtverfit, tit. 4. patle alterd , cap. \. num.
% 6. 7.
56. Sciendum tamcn , uxores in Hollandia
eo in cafu, qito dotem fibi falvam aut clectio- ncm fecundum antc dicta pads funt, indeque ante alios creditores pra:lationem habent, non impediri, q^uo minus promaritisfuisfidejuben- do intercedant, atqtte ita huic vel illi oncrije- ris alicni ftante matrimonio corttradi fcfpOnte fttbjiciant. Qui ratione exprefte cautum, ne quis ad pttblicam vedigalium Hollandicorum conduclionem admittatur', aut in focietatem i- ftius condu£tionis affumatur, aut tanquam fi- dejuffor intervcniat, cujus uxor aut dofem fibi falvam atit cleclioncm fuprafcriptam ftipulata |uit, nifi ipfa pa&ishifce in ufum fifci rentin- ciec, ac pro fuo marito folcnncm fubcat fide- |
|||||||
|
I. Ti t. I V.
gi poffit per cos, quorum intcrcft , ut domi-
ni direcli confenfum intcrponicurct. Matthxus d. parwmia 8. num. 10. m fine. imo fecundum nonnullorum fcntcntiam etiam i«naro vafallo pacifccntc alius ratihabitioncm domini impetra- re non prohibeatur, ut monctFredcricusaSande de feudis Gelris. d. tratt. 1. tit. 2. cap. p-mm. 7. & feqq. Non tamen aliter hsec de adhibcn- do domini diredti confcnfu dicta tocum habcnt, quam fi padis- de futura fucceffionc jus ipfum fucccffionis fcudalis, cx patfto & providcntia primi concedentis inductum, altercturt nam ii fimplex fucccffio cx lcge fcudi per paclurn do- tale comprobctur, fruftra fuerit, aflcnfum im- ploraife a dorhinb, cujus jus ntilla parte perpa- £ki\ dotalia diminutum aut mutatum eft. Sande de feudis Gtlria tratt, i.tit. 1. cap, i„ mun. Zi j. in verbis a damini provifione divnft. 59. Effe&us pactorum dotalium cft, qtiod
& jure Romano & moribushodiernisaitioncm pariunt, ad implcnda ea, <]ux iis eauta funr. ! /. 1. /. pater 7. C. h. t. de pailis convenw, & I fiant circa feuda aliaque fimilia, qu£ ad con- flrmationem paftorum dotalium facienda aut impetranda funt, utfupra monitum nttm. pr&ceden^ te, "fi modo nuptiafccutxfucrint, in Hollandia quidem confenfu perfectse, alibi concubitu con- lummataej ut dicium tit. de nuptiis num, 93. & pai5ta dotalia non fuerint immutata illis in ca- fibus, quibus id pcrmiflum eft. >Quando vero id jure liceat, vel non, praefcrtim refpccliipa- dorum de fucceffionc futuratracTantium, apc~ xx prctium fuerit per diftindiones plenius cx- cutcre. Scicndum itaque, adu intcr vivos nul- lam conventionum antenuptialium pofle fieri mutationcm, five privatim conjuges ftiam cir-. ca mutanda voluntatcm declaravcrint , five fo- lcnnitcr apud a<fta, vcl adhibito cum tcftibns tabellione. Omnis ctenim illa mutatio vel in- cludet donationcm inter conjugesintervivosfa- ftarn, dum ftatutana communio pactis antcnup- tialibus cxclufa rcduceretur, aut vice vci-sa ; quod moribus hodiernis sqlie ac jurc civili im- probatum cft, ut patebit ex tit, de donat. intcr vir. & uxor. Vel contincbit evcrfionem coiiim, qua; circa fucceffionem futuram ac fucccdendi ordinem paclis dotalibusdefinitafuerant, atque ita novam inducet fuccedendi rationcm a prio- re divcrfam; quod itidem moribus noftrk ad- miffum non eft. Etfi cnim nuptiarum favorc convenientcr juri canonico nunc de futura fuc- ccffione per pada dotafia efficacitcr traclari pof- fit. cap. qaamvis z. de pattis in <$. tamenpadis aliis fimplicibus, non antc nuptias & nuptiarum intuitu interpofitis, fucccffiones nonmagisho» dic, quam jure Romano deferri, diclnm fuit tn tit. de pattis num. 16. Et fane, five pact» dotalia de futura fucceffione tractantia fuftinean- tur in vim tcftamenti, five valcant ad inftaC fucceffionis legitim», certum utique cft , ne* ■ que teftamcnto ncque Jcgc ordinatas fucceffio- , nes |
|||||
|
112 L I B. XXII
progeniti ccrtis tantum rebus cx hcreditate pa-
tcrna pcrcipicndis contcnti fint ; dummodo in iis fuam legitimam fecundum mores noftros fal- vam habeant. D. Somercn de jure novercar, eap, $, fett. i. num. 3. DD. vulgo ad libr, z. feudorum tit, 29, de filiis natis ex matrimonioad morganaticam contratto. Aut e convcrfo, ut li- bcri pofterioris matrimonii majorem capiant por- tionem hcreditariam ex patrimonio parentis bi- nubi, quam qui cx nuptiis anterioribus nati funt; cjuod futtineri, fi non fraus manifcfta do- ceatur, dictum eft in tit, de nuptiis num. 119. Vcl tcrtio pertinent ad fucccffioncm inbonali- berorum ab ipfis conjugibus profeda, fi forte Hbcri tales fine defcendcntibus ultcrioribus in fata, concedant; five tabulis dotalibus certee per- fona* nominatim fucccflbres liberorum defigna- ts fint; five per ekclioncm Aefdomici vel Sca- binici vel altcrius cujufcunque juris fuccedendi, atque ita per relationem ad hoc aut illud fuccef- fiqnis. legitimx municipale aut proyinciale fta-> tuturn, ordo nicceffionis prcefinitus fuerit. Hu- go Grotius mamd. ad jurifprud. Holl, libr, 2. cap. 29. Neoftadius de pattis antenupt. obferv. 2. in notts. Rodenburch de jure conjugum in tratt, pralimin. de Jtatutor. diverfit. tit. 3. cap. 2. num. 1, five dcnique quarundam rerum in- tuitu jus unius loci, aliarum refpectu alterius loci jus eledum fit. Refponfa Jurifc. Holl. part. $. vol. I. confil. 539. (revera 2J9.) pag. 699. 90 quod in omnibus hifce cafibus perin- <Jc res habctur, ac u.hi ipfi, quos jusele£tum dcfignavit, nominatim tabulis dotahbus fuiflent enarrati. Vel denique quarto tractant de fucceffio- ne in bona tertii, in talia pacta confcnticntis; dum forte fponfi fponfseve parentes,aut cognati»aut eti- amextraneiad promovcnda fponfalia promiffio- nem pafto dotali infcrunt, qua fponfum aut fpon- fam,eorumve liberos cx co matrimonio nafcituros fibi ex affe vcl cx parte fucccffuros cavent. Haec cxempU caufa icccnfuifle fuffccerit : plcniorem cnim Ci quis paciorum de futura fucceffionc ex- planationcm defideret, prxfertim quatenus illa non tam noftris quam aliarum gentium mori- bus convcniunt, adeundi funt autores illi, quos adnotavi in tit. de pattis num. 16, infme. 58. De eo dubitari poffet, utrum pactisdo-
talibus dc futura fcudalium fucccffione cfiicaci- tcr difponi qucat, ubi domini dire&i confenfus adhibitus non eft, aut faltem ratihabkio cjus ftantc matrimonio non intcrvenit ? In Gclria domini Hirccii affcnfum defidcrari , autor cft Fredericus a Sande de feudis Gelria tratt. t, t'tt. 3. cap, 3. hum, f. & multis feqq. In Hol- landia quoque ac UltrajecYi opus effe confirma- tione domini direcli, notat AntoniusMatthasus parwmiat- num. 34, & autor libelli, cuititu- lus, notabele pointen van lcev.cn poft Vetrum Jioyt de feudis Holl. ubi formulam confirmatio- «is cxhibet pag, mibi zi. Sic ut is, quiquid (k. fcudi fui fijcceffipne pafto dotali cavit, co- |
|||||
|
D
|
|||||||||||||
|
OTALIBU8.
|
|||||||||||||
|
11
|
|||||||||||||
|
A C T I S
|
|||||||||||||
|
t. de patlis conventis, Grocnevvegen ad l, 5. C.
b. t. de paclis cotmntis nmn, ult. Ant. Mat- thxus parwmia 2. num. ao. Lecuwcn cenf, fyr, part. 1, libr. 1. cap. iz. num. 17. Pcckius de teftam. conjug. libr. i.cap. 6. num. 1, poftplu- rcs alios ab iis citatos. Atquc ex hoc funda- mcnto traditum i Rodenbnrgio de jufe conju- gum, traU.prdimim.de ftatmor. divcrfit. ttt. j.. part. prior. cap. 4. num. 11. conjugcm nonpof-; fe conjugi legare ufumfruclum rerum illarum , qus a conjugisparentibus erant in dotcm data;> ca lcge antenuptiali addjra, ne conju°i conjux fupremo elogio ufumfruclum daret, licct alio- quin ufufructu tcnus gratificari fibi invicem ul- tima voluntate , conjugibus Ultrajedinis con- ceifum fit. Similique modo relponfum, in Hollandia non potuilTe uxorem marito rclin- quer,e bona iila, quse mater in dotem dederat ea Iege, ut filia? tantum de ftante matrimonio conquifitis, non vcro de dotalibus, difponen- di facultas elTet. llefponfa Jurifc. Holl. part. \ f, conftl. ijt. Plane, fi parentesaliive, dotem vel propter^nuptias donationem iponfo fponfe-. ve dantcs, pacto dotaH non aliud circa data a fe caverint, quam, ut foluto matrimonio bona redeant ad latus unde provcnerunt, nonviden-' tur hoc ipfo voluifle ipiis conjugibus ademtam de rebus talibus judicio fupremo diiponendifa- cultatem, fed tantum exclufifle communioncm illam univerfalem, quas ex Hollandica, Ultra-- jeftina, & locorum aliorum lege per nnptias inducitur, ubi padtis dotalibus nihil in contra- rium a6tum cft, ac defignaiTc quendam fucceden-1 di ordinem in cafum, quo aliud fuprema vo-- luntate conjugum dotatorum difpofitum non eft^ eo modo , quo & ipfi conjuges , dc fuis bonis propriis difponentes per pacta dotalia, quo ordinc fuis liberis fine ultcriore prole dcf- cendcntibus fuccedi vclint, hoc ipfo ncutiquam liberis ademtam volunt de bonis iftis aparcnte. fic pacifcente profedis teftandi facultatem, ut mox latius cxplicandum crit. Refponfa Jurifc. Holl. part. 5. confil, 214. in tned, Pcckius de teftam. conjug. libr. 1. cap. 6. nmn.Z. Cuieon- fequens eft, ut Hollandicomm bonorum ita da- torum proprictatem, Ultrajeclinorum ufumfru- <5tum, jure conjugi conjux Icget, vcl cxtranco proprictatcm utrorumque; quippe dilponcns ita de fuis rebus, fibi pleno jure ex parentum li-' beralitatc per dotis aut propter nuptias donatio- nis titulum quaefitis , nec ullo fidcicommiflb, gravatis per parcntes in dotem dantcs. 6"2. Quod fi ipii illi, quinuptiascontraau--
ri funt, res fuas propriasin matrimoniumcon-; ferant, videndum, utrum padis dotalibus de; mutua fucceffione tracl:avcrint, anvcrotcrtiura; aliquem certum inccrtumve ad fuam vocave- rint fuccellioncrn, an denique difpofucrint de. fucceffione in bona libcrorum ex eo matrimo- nio procreandorum, fi hi dcceflerint finc pro- le ulteriore. Si enim id aclumfueritj utcon-, P jix%
|
|||||||||||||
|
BCS paftls, (Ti dotalia excipias) fed tantum te-
jtamcntis in contrarium conceptis immutari. Ncc leve pro hac opinione de pactis dotalibus per pac~ti alia durantc matrimonio concepta non immutandis argumentum in eo eft , quod fu- pra monitum num. i. neceiTeeile fecundumjus hodiernum, ut de communione admittendavel' excludenda conventiones ante nuptias interpo- nantur. Atqueita ufu fervari, etiamfi in muta- tionem conicnferint conjugis utriufq*ie propin- qui , docet Louet en fes arrefts lit. M. num. 4. Chriftineus ad Mecblin. tit. 9. art. n.num. 12. in addit. Annseus Robertus rer. judicat. libr. 4. cap. 1, Lambertus Goris adverfar. tratl. i.cap. 8. Appendix decifionum poft Refponf. Jurifc. llott, part. 3. rol. t.pag,X).intned. Neoftadius de pailis dot. obferv. 4. Groenewegen ad l. 5, C. de paclis conrentis num, 4, Rodenburch de jure conjug, tralt, prdimin. de ftatut. diverfit, tit. z. parte altera cap. 4. num. 4, Ant. Matthams parcemia 2. num, fj. "Wefel de connubial, fo~ tiet. traft. 2. cap. 1. num. 114. 115,116. 117, & feqq, Reiponfa Jurifc. Holl. part. 4, tonfil, <Jo. Ultima voluntate quo ufque liceat face-
re commutationcm eorum, quse pactis dotali- bus cauta fuerant, variis videtur diftin<ftionibu$ terminandum; dummodo primo meminerimus, non fufficere firhplicem aliarum diipofitionum rcvocationem teftamento infertatrij fed fpecifi- ca pactorum dotaliura revocatione, fupremo e- logio exprefsa, opus eife. Neoftadius de paftis mtenupt. obfervat. 5. in fne & in notis, Sim. van Leeuwen cenf. for, part. 1. libr. 3. cap, 11, mtm, 12. Reiponfa Jurifc. Holl. part, 1. con- fil. 94. in fne pag, 149. in tned. nifi in tefta- mento expreifc & dirccto contraria illis , -qua: pactis dotalibus placuerant , cauta fint ; tunc cnim alia exprefsa revocatione opus haud efle, refponfum ab Hiigone Grotio inter reiponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confil. 185. num. l. z. Sim. van Leeuwen d, part. 1. libr. 3. (ap. 11. nnm, 12. 61. Ipfam mutationls teftamento faciendx
licentiam quod attinet, fi quidem fponii fpon- feve parentes, aut propinqui, vel ctiam plane cxtranei dotem dederint aut ante nuptias dona- tionem, ac pafto dotali id egerint , ut foluto matrimonio dos data ad dantes ipfos reverta- tur, vel certse alicuircftituaturperfonaeperdan- tes defignatz, vix eft , utintalispaaionispra:- judicium conjugi fic dotatse concedatur tefta- rnento alios ad dotis xllius vocare fucceffionem, depuliis iis , qui fibi aut aliis per antenuptia- lem conventionem paraverant dotis recuperan- dx jus ac poteftatem ; maxime , prefuppoflto Jiiodicrno jure> quo unufquifque non fibi tan- tum, fed & alteri, pacifci ac aftionem qua:re- rc potcft. arg. /. ob res 20. §. 1.1. cum mari- tus 29. jf, h. t. I, in traditionibus 48. ff. de pa- &is.h 1. l.pater 7. /. ex merte ^. wfineCh. |
|||||||||||||
|
. r 11. iv. "
libr. 1. cap. $z. Ncque ad id, ut conjux unus
fine altero pcr pofterius teftamentum reducat effe&um pactorum dotalium, per mutuum con- jugum confenfum anteriore teftamcnto infirma- torum, cxprefsa atque fpccifica voluntatis iftius prioris rcvocatione opus eft, fed vel generalis anteriorum difpofitionum infirmatio atque re- vocatio fufficere poteft. Cum enim generalis revocatio eflicax fit ad teftamcntorum anterio- rum infirmationcm, ratio non cft , cur poft cam rata mancret pactorum dotalium inftrmatio, qus in omnem cventum teftamentt antcrioris ne principalis quidcm fed tantum accefloria pars eft. Relponfa Jurifc. Holl. part. 5, conftl. 134. 63. Hecita, fimutatio^tabularum dotalium
refpiciat ea commoda, quae conjugibus ipfis inde qucciita aut feeranda crant. Qiiod fi conju- ges in bona fua propria pacto antenuptiali non fe mutuo, fed alios fibi fucccffores defi- gnaverint, fi quidem generaliter , veluti dum placuit, ut foluto matrimonio bona redeant ad latus illud unde profeda funt , non im- pediuntur hoc ipfo conjuges tum in Hollan- dia tum Ultrajefti de bonis fuis teftamento aliter difponere, aliofque fibi lieredes inftitu- ere , vel ilios, qui pado dotali videbantur comprehenfi, in majores aut minores vocare hereditatis fuae partes, modo id unum Ultra- jeclii caveant , ne mutatio teftamento facla quandam contineat gratificationem in conju- gem , quse lege Ultrajedina rcprobata eft. Cum enim padum, ut bona eo redeant, ttnde profecla , apud Hollandos aique ac apud Ul- trajcclinos tantum habeat vim fucceffionis le- gitimse, non vero alicujus fideicommiffi , fe- quitur, mutabilem teftamento effe oportere iUum fuccedendi ordincm paclo induclum, dum conftat ex jiiris principiis, lcgitimis he- rcdibus locum non efle, quamdiu teftamenta- rii vcnire poflunt. Sed & fi certa: perfonx tabulis dotalibus dcfignatae fint , ad quas fua bona foluto matrimonio pervenire fcu rcdire jubent, ctiam tunc in Hollandia & Ultrajc- di libera conjugibus- facultas eft aiios tefta^ mento vocandi, quam quibus ex antenuptia- ii conventione quxfita fueratfucceffionis fpes, dummodo nec hic impingatur in prohibkam ex lege Ultrajeftina conjugumgratificarionem. Sive enim hanc certarum pcrfonarum defigna- tioncm tabulis dotalibus comprchenfam jurc fucceffionis inteftatac fuftineri dicas cum non- nullis, five jure fucccffionis teftatae cum aliis ( quod & verius, quia tales fspe nominantur pado dotali in fpcm fucceffionis, quiautnul-' lo modo, aut non ita, aut non foli, feduna' cum aliis , a lege vel ftatuto ad conjugum pacifcentium fucccffioncm vocantur ) evidens eft utique , tum legitimse tum teftamentariae: fucceffionis ordinem fupremo ppffe judicid' eommutari, ac adimi fucceffionemiis, quibus" vel
|
||||||
|
U4 L i b. XXII
jux fuperftcs prsemoficnti fuccedat ex affe vcl
pro parte, aut certam ex bonis praemorientis quantitatcm fibi fcrvct, non poteft alter invito akero vei ignorante in prsejudicium cjus ultirna diiponcre voluntatc; cum ccrti juris fit , jus illud , quod ex pactione duorum femcl uni qttasfitum eft , non poffe ei per ■pcenitcntiam ac rcvocationem unius auferri. Scd ncc utriufque corijugis voluntate ac confenfu circa pacta do- talia, five de fucceffione imttua conjugum dif- ponentia, five communionis ftatutarise referva- tionem inter conjuges exclufionemve continen- tia, mutatio ulla teftarnento permilfa cft Ultra- je&i aliifque inlocis, gratificationemintercon- juges ctiam ultimo clogio faciendam improban- tibus ; cum omnis illa mutatio juris fui ex pacto qusefiti rcnunciationem comprehendat , atque ita incidat in prohibitam ftatuto intcr conjugcs donationem. Rodenburch de jure conjugum traft. prdimin.de ftattitor. diverft. tit. 3. part. priore cap. 2, num. 3. Et quamvis in Hollan- dia conjuges pcr ultimam voluntatem communi confenfu mutare non prohibeantur,« qux paftis dotalibus conventa fuerarit, adcoque vel indu- cere communionem pa&o exclufam, vel exclu- dere eam pado dotali refervatam aut ob defi- ciens padum dotale ex nuptiis inductam , vel augere aut minuere definitam pacT:o mutua? fuc- ceffionis quantitatem; tamen fi conjugum alter plus commodi ex pactis dotalibus fic teftamen- to mutatis fperandum fibi putet, quam ex ipfius fupremx voluntatis mutuo confenfu facts ac mutationem continentis difpofitione, liberum ei eft etiamnum pactis dotalibus ac lucris inde debitis inhaerere, atque ita vel fua fola volun- tate pofteriore tcftamento declarata, etiamvivo ac ignaro conjuge altero , priftinam padtorum dotalium mutuo confenfu prius abrogatorum re- ducere potcftatcm, vel poft conjugis prjemorien- tis obitum probare eorundem vim ac autoritatem, perinde ac fi ntilla medio tempore mutatio in- tcrceffiflet, dumteftamcnta hominum ufque ad fupremum vitse halitum ambulatoria funt. Ap- pendix deciftonum poft Refponfa Jurifc. HoU. part. 5. vol. i.pag. 29. in fine & pag. 30. Groe- newcgen ad l, 5. C. 6. t. depatlii conventis num. 5. Lecuwen cenf for. part.i.libr. 1. eap. 12. num, 16°. in tned. Refponfa Jurifc. Holl. part. z.con- fd. 92. & part. 4. conftl. jt. & part. 5. con- ftl, 26. Si modo conjux ultimo fuperftes,pa- &!\s dotalibus inhjerere defiderans , necdtim lu- crttm ullum ex conjugis prsedefunfti judicio , pa&orum antenuptialium rcvocationem conti- nentc, admiferit: alioquin enim neceffe foret, ut in univerfum ftaret voluntati conjugis defun- <£H, quam per relicH acceptationem duxit com- probandam eife. Refponfa Jurifc. Holl. part. i. confil. 271. in fme. & part. j. vol. z. confxl. 332. (revera) 2J2, num. j*. in nted.pag. 667. Scpart. 4. conftt. 32. & d. part. 5. confil. z6. mftne. Adde Peckium de teftammth conjugum |
||||||
|
D e P A c x i s D o T 4%u iU.rs,
|
||||||||||
|
il|
|
||||||||||
|
vellcge vef ameriorc tcftaincnto adfcripta crat
Tacob Corcn canfd. 9. num. 44.^ 49. Groe- newcgen ad d. I. $v C. /;. f. de paiiis convenus mm. 2. 3. Rodenbuvch dejareconjugum trait. prelimin. de fiatm. diverfit. tit. 3. {Wfe pnore cap. 4. num. lo. & iz. "Wefel 4^ wsw^ <w//?/'f. Ultrajccl. art, 7. »«w*. .12. .1.5, Hinc, cum pacto dotali id a&um proponcrctur , iit liberi pofterioris matrimonii parenti binubo in majorem fuccederent portionem , quam liberi prioris thori, aut vicc versa , pacti hujus mu-r tabilitatem adftruxit D. Johann. a Someren de jure novercar, cap. 3. feii. 1. num. 4. Carpzo- vius defin. for. part. 1. confiit. ,43, dcfin. 16, Sandc decif, Vrific, libr, 2. tit.i. defin. 7. Similique modo , fi antenuptiali convcntipne placuiffct coijjugibus, ut poft mortem conjugis ultimo fupcrftitis bona sequali quantitate ccde- rent tum pritni morientis tum ultimi fuperftitis cognationi, non modo communi confenfu con- )u.x. uterque vivus teftamento poteft illum alte-r rare ordincm fucceflionis, fcd & ultimus fupe.r- ftes poft obitum conjugis prasdcfundti de fuo patrimonio adhuc liberrimam habet teftandi fa- cultatem, adeoque alios furrogandi in locum cognationis fax, tabulis dotalibus ad fucceffio» nem vocata?, falva raancnte conjugis prsedefun- cti ordinatione quantum ad fuum patrimonium fuamque cognationem faftain pa&is dotalibus, nullo tcftamento revocatis , atque ita morte tandem firmatis. Caftillo Sotomajor quotid. qu&- fiionum libr. 2. cap. j 8. num. 3 2,. & feqq. Ja- cob. Coren obfervat^ 11. & 12. Refponfa Ju- rifc. Hoil. part. 2. conf. 102. & part. 4.confil. 17 9. Peckiusdetefiainentis conjugum libr. 1. cap. 43» num. 1.2. Abr.a"WefeI ad novellas conflit. Ultrajeit, art. 7. num. 16. 17* 18. Et quamvis aliud hac in parte traditum videatur ab Hugone Grotio in manuduii'. ad jurifprud.Moll. libr. 2. cap. 15., in fine. ■ & Autore confilii in,_ Refponfis Jurifc. Hoil. part. 2. cpnfil. 156. tamcn aut accipiendi de.eo cafu, quo;fecundum ante didaconjuges pariter tcftantes id egerunt,.ut akerde alterius bonis teftarctur., 8c uterque alteri id agendi conccffit^fiicuhatem; aut ajioquin non fatfirma ratione ha:c ,ab iis fcripta fliiffe., merito con- tcnditur. Licet enim tali conventione antc- nuptiali (vcl difpofitione teftamentaria, cujus cadem cenferi debet effc ratio , quatenus non Impingit in quorundam locorum lcges gratifi- cqtionem mutuam inter conjuges etiam tefta- jncnto vetantcs ) conjuges dicantur de toto paf trimonio velut una mafsa, comrnuniter difpo-* fuifle, non tamen indcrecle^Harguitur impedi- ta mutandi. liccntia in conjuge nltimo fupcrfti- te, ratione fuar partis fua:que cognationis pcr. pach. dotalia. aut tcftamentpm. mutuum cum conjuge adhuc fuperftite conditiim ad fucceffio- pem fuam vocata;; cum vcrum; non flt, hic ttnum effe de.una duorum hereditate teftamen- tum, aut hac ratione conjugcm unum de con- mnk
|
||||||||||
|
jugis-akerius fubftantia cx aflenfu eius tcitatuni <.
cfle ( quo cafu fuperilitem ,nec pro fua paite mutare pofle, quia de ea non ipfe fuperftcs ,: fed praxlcfunetus intelligitur diipofuifle ac mor-" te fua jam' tum illam firmafle difpolitionem ■■» docct Peckius Ae tefiamcmis eonjugnm libr. ii cap. 43. num.q; 0- feqq. Lecuwen cenfiir.fon part. 1. Itbr. $,eap, 11. num. 7, iRefponfa ]u- rifc. Holl. part. 1. confil. zji.infme.ik part. 5. confil. 38 J fed potius duo de duabus tcfta* torum duornm hcrcditatibus tcftamcntafunt, dif- poncntia de duabus partibus dimidiatls bonorum ilIorum,qua? conjugcs fivc cxpadisdotalibus, five cx viftatutariarcommunionis, five cx tcftamento ubi id licet, communitcr velut unam unius patri* monii maflam in unum coilata habcre volucrunt ac coadunata. Sicut enim duo focii extmneo fimul vcndcntcs uno actu piEEdium interfe commune atque indivifum, fmguli tamen non ultra fuam partem vendidifle , nullatcnus verd dc focii fui parte per contractum difpofuiffe intelliguntur, & ob id fmguli quoque non ulr tra fuam partem de cvictione, ubi ilh fuper- vcnerit, pbftricti funt, ut dictum x«r. dc evi~ ition. num. 18. in medt ita quoque fi de com-f muni mafsa patrimonii duplicis confolidati dif- ponant fimul per pactum dotale vel teftamentum duo conjuges , finguli tamen non de tota pa^ trimonii.commu.nis mafsa , fed tantum de fua parte, quam pro indivifo habebant ex ea maf- sa fibi competentcm, cenferi debent difpofuif- fe. Cui dcinde confentancumeft, utquifque fibi falvam rctinuerit Ucentiam de rebus fuis a- liter difponendi, quam pacto antenuptiali,non nifi legitimse aut ad fummnm tcftats fucceffio- nis vim habente, aut tcftamento communitcr cum prasdefuncto conjuge condito, cautmn e-l rat. ■ : : . C4. A:i autem ha^c pactorum anteriuptialium
mutatio ,cirea fucceffioncm in res fuas proprias etiam tunc conjugibus permiffa fit, cum ipfi illi, quibus per pacta fucceffio deftinata fuit,* ex confenfu ac-yoluutate conjugis dcftinantis fi" mul in iifdem tabulis dotalibus fibi foluto ma- trimonio bona reftitui ftipulati funt , meritct dubitcs ? Immutabilia utique pcr talem ftiptt-:- ; lationcm hac paite fieri padtaihujufmodi .dota- ' iia, ex eo ftatucndumvidetur, quodnegotium jam non amplius in nudo fucceffionis.inteftata; vel tcftatje ordine defignato fubftiterit, fed iit plenum perfeelumquc abicrit contra6tum., a: quo fine cpnfenfu ejus , cujus intereft , fo!a conjugis unius vpluntate recedi juranon fmunt.; /. cttm maritus 29. §. ult.ff. b. 1. I. ficutmitio 5. C. de obligat. & acl. S^efel ,ad novell. con- fiit, Ultrajecl, art. 7. num. 12, :Diverfum forety fi non certa* perfons pado dotali ad fucceffio- nem defignatar, _fed tantum id actum effet , «ri bona ad latus illud, unde profeilay reverterentitr, | & pactionem talem fponfi fponfieve nominede 1 bonis fponfi fponfa;vc propiiis conceperit forte P 2 pa~
|
||||||||||
|
j
|
||||||||||
|
XXIII. T i t. IV.
|
||||||||||||||||
|
6
|
IB,
|
|||||||||||||||
|
II
|
||||||||||||||||
|
dccedentium induccndi fucccffionis ordincm,
quam qui paais dotalibus pra;finitits fuerat; fed & iiberorum ipforUm intuitu nullum ex taii placito antenuptiali fideicommiflum nafci; ideoque ii- bcrrimam liberis ipfis fupcreiTe facultatcm de bonfetalibus a parente profeais tum Wm. intcr vivos per alienationem , tutn elogio fupremo^ ubi pcr Eetatcm licet , difporiendi 3 ntc alitcf paais dotalibus locum fieri, quam fi per liberos ipfos ncque alieriatio rerum fa^a, neque con- traria pa^is parentnm dotalibus vo.untas tefta- mento declarata fit. P3ane,fiexpre_Iispaaorum I dotalium verbis fideicommiffaria hereditatis re- ftitutio fuccedfcntibus injuncta inveniatur , vel pr_eter fucceffionis ordinem in bona iiberorum pactis dotalibus infuper alienatioriis prohibkio inferta fuerit , quo ipfo fideicommiflura indu- aum creditur j tunc liberis non de aiia patem_e maternxve heredkatis parte dilponere teftamento licet, quam qu3e vel jurc icgitima- velTrebci- lianicse liberis fine ulioonere acquiri debet.Hugo Grotius mmudnft. ad jttrifprud, Heliand. libr. z. cty. 29. ntm. 3. ibique Grocnevvcgen inmtis. Neoftadius de fattis antenupt.obf. t. & 1. in tmis„ & fiiftrewa Cmia detif. 122. Lceuwen cenf ftrl part. 1. libr. 1. cap, u. num. ii. fere in meS. Necrationem animadverto, curnonidemUkra-^ jecti obtinere debeat, fi modo, ut fa.pius roo- riitum, non ka conjuges immutettttpnceptum tabulis dotalibus fuccedendi ordirieiri^ ut inde commodum aiiquod adaiterum conjttgem redtm- datre poffet , quod incider-et hi proliibitam m [&ci iriter conjuges grarificationern. Roden- burchW* jttre tvnjug. natt. fr&limbj.dcftatttt.di- verfit.tit.T.part.priorecjip. z.nntn. 1. i. 5. <Sy. Poftremadifcuffio circa pactorum dotali-
urri mutationettiin co verfatur, qtiid jurisiit, fi tertius quispactis dbtaKbus de fua dirpofuerit fiac- ceffione in gratiam fponfifponfa.vfe , qtiofacilius in nuptias £t parte adversa confcntiatur; velnti, fi parentes, aut fratres, aut patrui, aut remotiores cognati, aut prorfus extranei, promittant, fpon- fnm fibi 3.qualiter■cum caeterisliberis aut cognatis fucccfliirum, aitt venturum ad certas rgs ccrtam- vepecuni-E quantitatem?, Et Frifiis quidcmpk- tuit, mutabilem -omnino per teftatnentum effe talem conventionem antenuptialem , adeoquc Stparentcs ■& extraneos poffe nihilominusinifl- a_quales vocare partes, aut a fucCcffione in nni- verfum depellere fponfum illirm, cui illamta- bulis antenuptialibus fecerant fucccffionis fpem, dummodo falva iiberis lcgkimafe. Sznfe decif, libr. z. tit. i.d¥fiti;,7. Ultrajectifli pdrentibus folis licentiam concefferunt a taK promiffionc fucceffionis anteiiuptiali per teftamentum rece- dendi, alia.que liberis hercdkatis fax partes affigttaridi, quain quae paao esjsreffsE fuerant. reliquos omnes extia piarentes Voluerunt invio- labiH_erpaaistiKbtts antenuptialibus ftareopor- |
||||||||||||||||
|
paienslapcrftcs aut tutores tales quibus exlege
vcl ftatuto compctebat ab inteftato fuccedendi ius: eo quod tiinc non fibi, fed fponfo fpon- feve talem videntur feciffc paaionem , & eos reprdentaffe , fuumque iis mimftmum hono- riscieo ex more accommodaflc: quo cafu non impeditam effe conjugibus padi dotahs miitati- oncm, colligi poteft cxl.muikr M.fMh ff.dejure dotium.i. St)* 11. ff de hteprdegata. I cmquisdecedms ft. §, nuptura + ff. de legaus > Coftalius.4rfi i, 19. $■ ««« f 5 *• R°dcn" burch de jure wijugum traft. prdwm. <*e /**'«' #m&j Wfc J* P*rt- ?rme> iat- 4* *"w' *lf".
6?, Illud occafione pnecedentium non in-
commodehic tradari poffe videtur , utrum per padadotalia, quibusconjugesfuturam inboms fuis definiverunt fucceffionem, revocata cenleri debeant teftamenta pa&is dotalibus antenora , quibus iidem conjugcs finguli feorfim ahos in- 5ituerant,.quam qui padis dotahbus dcfignati funt? Nonintelligirevoeataveriuseft, quottes fimplicitcrid a&um, ut bona conjugum foluto matrimonioredeantad latus illud, unde profe- aafunt: eoquod fupra didumfiut, formulam tiiem paftis dotaiibus infcrtam fuftinen m vim focceffionisintcftatt, cuiab inteftato fucceffiont locusnoneft, quOties aliquis ex teftamento he- res effe poteft* ac proinde neceffe, utgeneralis ordofocccdendi ab inteftato pa^is comprchen- fus ccdat difpofitioni teftameritai'** , licet anti- quiori, necpfsfumendum, teftatorett.apr.ore illavoluntatcvoluifle recedere, ubi rion aper tius hoc ugnificatunveft. *rg. ^l^M^S l ri.ff.de teftm. miiitis. Refponfa juriic.Holl. »«rr. 2. confii. 3 18. Sed fi certaJ p&fotts. padis dotalibus cxpreffe defignat* fint, pwreipue ta- ks, quibus aut omnino non, aut non co modo per lescs fucccffio potuiffet ab inteftato bbve- nirc, maeis cft, ut teftamentum antertus tunc revocatum habcatur ; cum & fopra rnon.tum fit eo cafu pafta dotalia magis in vim teftamen- ti ,'quam delata. fucceffionis inteftata_, valere; «oftcriorem verodifpofitionem teftamentanam, acproptcrca & eam, qua. vice tcftamenti fun- gkur, derogare teftamento anteriori , notius eft quam ut confirmatione opUs fit. ^ 66 Qitod -fi non de fua fcd liberorum fuo-
rum focceffione conjuges pa^o dotali cavennt, adeoque defignaverint , quaies hberis fuis ime ukcriori prole morientibus in bona a iead libe- ros dcvoluta fuccefforcs cffe velint, veluti, ut prsmorientibus reliqui fratres fuccedanc, ulti- moque ftne Hberis dcfunao , bona redeant ac devolvantur ad latus illud uhdeprofeaa, ve ad ccrtas pcrfonas nominatim defignatas , vel ad qos , quos ps Aefdomicum aut Scabintcum , pro cicaibne pacifcentiutri, fucceffores definit; FiiHoiiaridia quidem Ulud extra dubium vidctur |
||||||||||||||||
|
pofitum, nori modo ipfos conjuges ita pacifcen-
|
||||||||||||||||
|
;. t$2b$k ,e i i u s. ., jlli
U Mtera de flaimk num. | f..'in, Rodenbiwcli
4e jure conjug. trait. prdittwnaride ftatutor. di- verfit. tit. fvfan,prwt caf. %i num. $. ReP- ponfa Jurifc. HoIJ. pm. t» iotiftl. ij^. qttift.t, 70. Si qufe vero paftis dotalibus definita non fint, feguladter pio omiffisbabentur, nec extendenda de-cafu in cafurn; adeoque, ficet conventa fnnplicitcr in cafu-m fwkt matrimmm locum inveuiant, five morte, fivedivortionup- tia; diremtse fint, vel etiam ne fecut^ quidein. I. fi extrmem6.'f. de condiit. cmsadatd,umtn, fi qusE in cafum divortii eoncepta nominatirn fuerint, effeclmn baud fortiuntur, ubi matri^- tnonium morte- finitum "eft'■ \ '& viee Versa. /. fi cum dsum tik. pr. f. filuto matrtmon, i. pa^- tia conventa p ff, h. t: Quibus coirfequens j t>2. TOifla in pacMs dotalibus intc-lligi .teLi6i;a jhrJs communis ftatutarii difpofitioni. Nequeenifh ad jus civile; Rorhanum recurren^im in iis\ qtffi paciis eircumfcfjpta ttoh ftnt , cum adlfe^- ges Qiiiritium nuuc demum pateat refugiurh» ubi propria populi cujafque aat civitatis jtira ueficiunt, ut diemm in tit. 4e juftiiia & j-tttie mm. 43 Neoftadius de paftis amenupt. obferv. 4, m notis. Jacob Coren obferv. 30. nutn. 66). W feqq- ufqtte adfnem. Parens f. mem. PaU- las Voet de ftatutis fetl. 7. zap. t, te«w. f. Wefel 4e eonnub. bon. Jbcitt. iratl; 2. cap.!ik num. 224» Refpoafa Jufifc. Holl. part. |. wl. 1. confU. 111. Plane , fi ex tabulis dotalibufc apertum fit, conjuges exclufo jnfe patrio ftatu- tario juris civilis difpofitionem eirca jura do*- tium aliaque fimiiia amplexos efle, magis eflet nt tunc cafus omifliis ex legibus Romanis de- eitiendus eflet* D. Someren dt fufe mvercar. tap. f, num. t; Refponfa Jurifcl Holl. pattt i. confl. 41. r- 71. Niki! tamen obftat, ctir noii cx conje-
cT:uris & indieiis verifimilibus' ac prsfumtioni* bus mcns 8c intentio pacifcentiUfn in non exi- preffis eruatur; cum id apertc fatis comprobet Ulpianiis in l. fi extrantus 6. Jf. de condiil. iau- saiata. Nicbl; EveAardus \confiHo 25. anu med. Jacob. Coren obfetvat. 30. num. &. J.-& ftqq. Nec dtibium, quin etiam atgumento | contrario fenfu ex pa6tis dotalibus expreftis p^?-i tito id fiat, atg. 1. inter fvcerum ±6. |. ctm in^ m 2,. ff. h. t. Neoftadius Curia HoUand. di- cif. 5. verfn itit ttpeedtn. Jacobns Coren O&^ ferv. 30. Uhde ehm pacl;um elTet, fore mtet ednjuges commuhionem acqusfttium , .meritd concliifum inde fuitj pacifcentes ttlteriorem de c^etero voluiffe exdudere ftatiitariam boribruhi omnium communionem. D Sotnteen dejuretio- vertatttm cap.'^. nut». 8. Wefel de connub, fociei, tratt. 2; iay. 2, num. 2.26. '#fc£ Rcf- ponfa Jurifc. Hofl. patt. ;. vvl. 1. Confil. I90. p*g. 4/5.4 5 6.6t exclusa communione in cafu de- | fici^ntium liberorum , atit rhariti prsmorierii tis, a contrario communioncm fututam , ubi liberis vcl maritofupefftitibusmatrimoniumdi- P 3 rcm-
|
|||||
|
D e P A c fr i s J0
anni \£ty. arlic. 7. Hollandi:vero conventrOm
tali antenuptiali indifcriminatim tribuendam cen- | fuerupt obffltriSu? vim, adeoque nec parentibus ! nec ullis extxaneis ita proniittentibus permife- runt ea tcftamento difponere, quibus aliquaex parte fubvciteretur fucceffio illa, qu£ iabulis dotalibus promifla fiierat; ne alioquin illudatur alterutri fponforuin aut parentibus ejus, qui a- lias contracluri aut in nuptias confenfuri non fuiflent, idqueconvenicnternoyellsELconis 19. Groenewegen ad & 15. €.dsfaftis num. 4.^ late Refp. Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1. confit. zj. & part. 1. confil. 85. part. 2. confil. fy, Quod & Gelris pierifque placuiiTe, docet Fre- dericus a Sande de feudis Gelru traft. 1. tit.2J cap. 3. num. 15. & feqq, nec non aiiis popu- lis, fecundum autorcs a Groenewegio citatos d. Iocq. Non obftante eo , quod occurrit in Refponfis Jurifc. Holl. pattiq..• conftl, 25. 16J 27. cum illic incpta conventt&i,' in nepotum pra?judicium interpofita, aliasque fittgulares C$f- cumftantia? effecefint, ita refpondendum efle. ' 6"8. Quibus autem in eafibus pacla ^otalia de futura fucceffione traclantia mutari neque- unt, in iis nec fideicoitimiflb gra^siiii^poteftper fubfecutum teftamehtuin id , iquod Coiiventio-. ne fme ulla oneris impofiti adjectione promif- fam fuerat , quoties aut fueceflSonis jus firh- pliciter, & nott cum relatione concurfus cum aliis, addidutn fuit , aut cetta res aut ccfta quantitas» in quam fuccedatur ,' exprefTa eft : nam fi id tanturh aclumfit, utfponfusautfpori- fe jequaliter cum csteris promifforis liberis aut eognatis fuccedat , nihil impedit , quo mintts ©nere fideicoramiffi gravetur portio ejus , cui ex pacto jus fiiccedendi natutn eft; fi modo & ceterorum pariter fttccedentium portiones fimi- li fideicommfffo obnoxi^ redditce fint, atque 1- ta Kqualitas fitcccffionis a promiffore in fubfe- cuto teftamcnto obfervata fucrit. •ConferWe^ fel ad noveU. conftit. Uhrajeft. ui%i 7. tium. 31. & feqq. aliofque ibidem addiiclos. Qui etiam monet, alios quidem extraneos una cum Hbe- ris aut cognatis pariter ad fucceffionem vocari poflc, ubi tantum aequalis fucceffionis jus pa- <So indudlum eft, fed fi aclu inter vivos dona- tiones majoris momenti in alios fimul fucceflu- ros coIlatK fint, Vel alias paclo ifti dotali frau- dem per immoderatas donationes 'faclam pro- bari poffit, donationem illam fevocandam eflc proea parte, qua nocet ei , cui jus fucceffio^ nis cx pafto paratuih fuit. »«ift. 55. & feqq. ufque ad finm. •^o. In quceftione, cujus^oci ftatutum circa
paclorum dotalium tnutabilitatem aut immuta- bilitatem fpedandum fit, in rebus quidemmo- bilibus infpicienda viuetur lex loci, in quo con- juges domicilitim habent; in immobilibus v^ro ©bfervandum jds loci illius, ih quo immobilw qu^que fita funt, convenienter iis, qucrfufius de ftawtis fuere traditain tit. it cwftit.Printip, par- |
|||||
|
"
|
||||||||||||||
|
L I b. XXIII. T i?rp IV.
|
||||||||||||||
|
i
|
||||||||||||||
|
i*8
|
||||||||||||||
|
terntum tuerit ■> -fupra dielum eft. Vide mtm. $;
J^ num, 2,7, 2,8.,; : Argumehtum quoque a mi- nori ad.majus a pacliorum dotalium interpreta- tione non videtur femovendum. arg. /. Bebius Marcellus 30. in med. jf. h. t. Unde , fi quis exclufam voluerit ftatutariam' communioncm in fayorcm cognatorum fuorum aut heredum ex- trancorum, longe magis id euniin liberorum fuorum favorenv vpluiflc facere > prasfumendum cftv Refponfa; Jwifc. Holl- part. 2; confil. 25. nmn. 6, Nec fpernendum illnd in paCtisdota- libus, qupd pppofitorum cadem ratio ihdubio cenfcri dcbeat, adeoque id, qupd de uno op- pofitorum cautum cft, in altero quoque fimvli modo pro cauto habeatur. Si ergo de lucri communionc vel exclufione quid-pac1:um fue- rit , de daniuo fimiliter * id; fubahdiendum cft : &tf$ exclufa fit damni communio in certo ca^ fuj. lucri qitpquq communio eodelTi in cafu cx- clufa cenferi debct: deniquefipaclum> utma- rito cedat, omne. lucrum ftante matrimonio ob- yenturum,; xrjsetiam.alieni.ftante niatrimonio \CPhtra<5ti onus ipfi viciffim foli incumbere, ra^ tionis eft, arg. §. Ulud 3. lnftit. de focietate.k fectitidum haturam jo.ff, de reg.s juris.: Chri- itineus vol, z. decif. 51. »«w< i.i "Wefel de tonnub, fociet. tu&. i. cap.i> nutm. ,.\ 1. u. 155 *^ecuwen cetif.\for. pm. 1.M>r>-1, cap, 1 i.nam. jH, Refponfa Jurifc. Holl. part,, 1. confil.sjn fwe. : f ;.;,.,- .- , jhsl<{; ,j 11 ,;■,. >. ..: ,71. Npn etiam ineptum jLterit, dotalium padorum ,pbfcurorum interpretationefn petere ex tabulisantenuptialibus, quxcirca dotes,aliis liberis matrimonium contrahentibus datas s con- cpptJE funtj.prsefertim ubi liberiscseterisaqua- Ijf dos; conftituta, eft, nec fpecialis apparct 4% tio,' cur alia lcgedos uni ex liberis data effct: pari crea liberos affcdione non ftiodo fraudis fcd & difparitatis prxfumtioncm:pellentc. arg. /* non fohtm 67. §. de uno 1. ff.de ritu nupt, &ibi Gptpfiedus in notis. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3», vol. 2. confil. ,184. num. z. 3. quod rcpetitum p&rt. j*. conftl.\\tf. Id,quo- que, quod qirca dotes principales cautum in^ venitLU* cpnvcntione antenuptiali;, ;in dubio etiaih in dptis augmcnto atque, acceffipnibus fubau- diri, fuadet regula , fccundum quam acceffo^ rium fequitur ftuim principalc, qhoties non np- •minatim alia de augmentp pafta cpnccpta funt. /, inter focerum ,16. §. cum.inter t.m fme ff. m t. I. etiamfis, c. de' )ure doh.,& ad utramque Gotpfredus in notis. arg. /. fi cevftante 19! C,, de donat. ante mpt. Ant. MatthsLis de niatri- fyoniqdifpftt, $.th. f, . 7 3., Pmercav ficut infideicornmiffis quan-^
Hoquc cx tpietatis xonje£tura .tacita fubintelligi- tur conditip,. h finc liberis mpriatur qui gra- yatus eft. i. {ftm avus loi. ff. decondit. & de~ tnonftrat, .tta: quoquc, fi parcntcs dotem dantcs pafti fueriiitH ut mortua in matrimonio filia. |
dctur conditio illa, fi fihe libcris filia rnoria-
tur ; quippe quibus exiftentibus magis effet, ut dos pencs eos remaneret; co modo, quo & fecundum jus Romanum dos filia; emanci-» patjse penes libcros ex ea natos remanere de-» bebat, ncc ad patrem adhuc fupcrftitem rc- vertebatur, i ut dicetur in tit, foltite matrim. pra> fertim cum filiae nupta? noftris moribus proe-- mancipatis habeantur , dum per nuptias pa- triam poteftatem tolli placuit, fecundum ca^ qua? in ttt.de adoption. num. 13, fcripta funt. Vide Refponfa Jurifc. Holl. part. 5, cenfil. 74. Talem deniquc patta dotalia videntur
recipere oportere interpretationem , ut quam minime a jure communi ftatutario pcr ca re- ceflum intelligatur , ac comprchenfa iis libc- lalitas reftringatur. Unde fi id pacto aclum fit , ut mobilia ^omnia pcnes fuperftitcm re- maneant, mobiUum appellatione a&iones nott continebuntur, quippe quse proprie & cx fua natura mpbiles non funt , fed potius ad in^ corporalium claffem-pertinent. Refponfa fu- rifc. Holl. part. 1. cenfil. 88. qugfi. %, &h bi cenfirmatio. Adde Peckium de te(iamemi$ conjugum libr. $. cap. ult. num. 5. & quar fcripfi in tit. de rerum divifione num. 29* Sed&, fi paftum fit, ut bona conjugumip- fprum , vel bona liberoram-ex «eo matrimo- nio procreandprum ac fine defcehdentibus mo- ricntium redcant ad latus ilkd; «unde profe- $3* aut devolvantur cx prsfcripto juris Aef- domici vel Scabinici, uno fuceeffionis autdc- vplutionis feu reverfionis adtu tali conventip- ni fatisfiiclum ui dubio videtur, fi non apep- tp, ultcrior -fucceffionis ordo pisefinitus fit. Refponfa Jurifc. Holl. part. i.confd. 17. & confii. 64. dnte med.! & confil. 12 4. fete m pte. & part. 3. jvol, z. confil. in. & $mu 4, conftl. 81. Adhxc, fi pater liberis in do-^ tem dan§ bona corum materna,-, pactum adji- ciat, ut bona rcdeant ad> latus illud und& profeda ,, non id voluiffc je^iftimihdus eft; ,• Ut linese maternse, co^nati in, illas .fili«..res nxa~ tcrnas fucccdant, exclufopatre,;, ^prjefuppofito quod patri ex ftatuto in ,bona , materna ,libe% rorum fucceffio defertur ; nfed tautum legiti^ mam int^lligitur rcfervaife fLWCcffioncm , .fta-. tuto pra:finitam. Qiiod eo minus ih dubiura- vocandum videtur illis in locis,:;in quibusfe- cimdum fuperius cxpofita pacliones dotales m generc ca,ventesl9 ut bona redeant ad latus ., uhde profcfta, tantum fucceffipnis inteftata* vim habent. Wefel de connub. fociet. trati. i. cap. 5,^ num, z.. & feqq, In Hollandiata- men in hac fpecie, contra fuifle judkatum,rc- fert Autor appendicis dccifionum, poft refponf. Jurifc. Ho{l. part. 3. vol. 1. pag. 34. in med. Ex codem fundamcnto , quod nempe pactto fuperior tantum obtineat vim inteftatae fuc-i |
|||||||||||||
|
xkos ad fc reve.rtatur, fubaudienda in dubioyi-' ccflionis, fiyc dc fuis five de liberorum fuoi
rurjj
|
||||||||||||||
|
D
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
F v
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
D
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
O T A L I,
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
N D O
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
119
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
E
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
maternam fed fuam hereditatem ad fuos trans-
mittunt ab intcftato {ucceflbrcs. Quse defini- tio ufum habet ob jus reprsefcntatipnis , quq poffet accidere, ut-cognatorum aliquiipijsquk dem parentibus eo proximitatis gradu.juncftef- fent, ad quem CeCc jus repradentationis ex Jege vel ftatuto extendit, at liberorum intyitu uno gradu remotiores, ab illa per repnxfcntationcrn fucceffione depellerentur. Reiponfa Jurifc.HolL part; 4. conftl. 84. in fine. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
rurri fme Kberis decedentium facceffione con-
juges futurf pacti fint, fequi videtur , liberis fine uiteriore prole morientibus , ab inteftato ad hereditatem admittendos eife , qui ipfis li- beris, non qui parentibus ita caventibus pro- ximiores funt j cum ita liberi ipfi intelligantur jntcflati deceffiffe; quippe qui, fi perfecte a> tatis effent, teftamento evertere potuiiTent or- dincm fucceffionis legitimse paclo dotali paren- tum concentJEj ac id non agentes , aut forte per setatem necdum valerites, non paternam aut |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
V
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
ar 11 v l v s v.
De Fundo Dotali.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
SlTMM A R I A.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
. Si alienatio de faBo contigerit, ipf0 jurenulU
eft. Quidjuris, fi ufucapio fundi dotalis an- te nupttas capta, fed ftante matrimonio imple- ta fit? . Recenfentm cafus alii , quibus fubfiftit aut
convalefcit alicnatio; ubi de alienatione excon- fenfu uxoris poft biennium repetito, & ea qu& uxori utilis eft-y item de cafu quo uxor mariti atienantis beres eft; aut maritus fundum ven* ditum lucratur ex paBo de dote lucranda ? Quid moribus HollandU, & quarundam vici- narum gentium , maritus poffit circa res dota- ies, & in genere circa fua propria aut uxoris fua bona, plenius traditur. , An & quando prafcriptio bodie obfit mulieri
fundum fuum non jure a marito altenatum vin- dtcanti ? |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
j. Quid lex Julia, quid Juftinianus circapr&dii
dotalis alienationem & obltgationem definiverit}
Quid veniat appellatione pradii dotalis ? An & tnariti fuccefforibus alienatio interdicla fit ? 2. Qmd veniat nomine alienationis ? Ubideoppi-
gnoratione, fervitutis impofttione aut remtjfio- m , datione in empbyteufw* fuperfuiei concef- fione, provocatione ad divifionem, patientik u- fucapionis- tum refpettu corporum , tum refpe- Uu ufttfrutlus, An & alienatio necejfaria aut per univerfitatem faclat'., k $. An ad fundum aftimatum probibitio alienatio-
jiis pertineat? Quid juris, fi multer td , quod l fibi maritus debet, in dotem dederit, ts vero debeat fundum aut decem, vel fundum Cor- nelianum aut Titianum ? 4. An ad res mobiles dotales pretiofas probibhio
extendenda fit? An ad parapbernalia ? ' Uamvis maritus dotis dominus
fit, non tamen alienandi facul- tatemhabet, lege Julia de fun- do dotali prohibentc, ne mari- tus dotale prsedkim foli Italici alienaret, invitauxore, neve pro fuis debitis illud obligaiet, utcunque in obligationem mu- lier confcniiiTet. Sed cum ita nccdum effctmu- lieribus profpe&um fatis pro dotis fua: confer- vatione, dum fatpe mctu , minis , blanditiis maritalibus compellebantur fuum alienationi confenfum accommodare , additamcnto duplici melius per Juftinianiconftitutionemiifdemcon- fultum fuit, quippe qua lcgis Julix prohibitio etiam ad prsedia piovincialia producta fuit, in- fuperquc cautum, ut non magisalienatioquam obligatio dotalis prscdii muliere confentiente proccdat, ne fcxus muliebris fragilitas inperni- ciem fubftantise earum converteretur. pr, Inftit. quib. alien.Ucetyel non. I. unic. §%ëex 15, |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
8
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
C. de rei uxor. atl. Licet autem in Pande<5Hs
ac Codice infcriptio hujus tituli fundi mentio- ncm habeat, tamen ad omne pradium dotale five rufticum five urbanum pertinere legem Ju- liam, verius eft; tum quia & Papinianus, & Ulpianus, & ipfe Juftinianus identidem pradit dotalis meminerunt. /, etiamft 12. l.dotalepra- dium is,pr.&$. 1. 2. ff. b. t. princ. inftiu quib. alien. Ucet vel non, tum quia prcdiorum etiam urbanorum area ac fundus intelligitur, imo pars infulae area eft, & quidem maxima, cui ctiam fuperncies cedit. /. qui res fttas 98. §, ult. in med. ff. de folution. tum denique , quia & de urbano pradio dotali in jure fermo eft. /. fed nec 6. ff. h. t. Interim prardii dotalis ap- pellatione non modo illud continetur, cjuod a muliere, vel alio ejus nomine , re ipsa datum feu traditum eft. /. fi nuptura 14. §. r. ff. bt %, fed &, fi, cum maritus uxori fundum dcbe- rct, illaid, quod maritus debet, volueritdo- talc
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
tioK } L i ".% *XXU
talc eflc. I fi mdrho 9, pr. & $$. feqq. ff. b.
f. aut fervo dotali prjedium aliquod legatum fit. /. fkndus 5. ff. b. t. I. hinc qumtur 19. §: poteft i. ff. de peculio, Marki vero nomi- nc fponfum quoque contincri placuit, fi for- te fpc futuri matrimonii fponfa fundum in d6tem dederit. /; lex<Jutia 4. ff. b. f, Quin & omiiem eum , qui vel ex voluntate viri , vel fine vir; quidprn voluntate, fed tamen ex capite cjus, fundum tenet, comprehendi ob- tinuit: fi enim nuptura Titio, voluntatc ejus fundum dotis nominc Mevio tradat, cjuscon- dkionis fundum illum fore , cujus cffct, fi ipli Titio fuiflet tradkus , Paulus docet /. ft tiuptura 14. pr. ff. b. t. Idemquc cft•., fi pater filiifatnilias , uxorcm ducentis , nomine ejus dotcm fufccperit; dum & foceri vohintas in diftrahendo prxdio dotali nulla eft*. % etiamfi 11. §. I. ff. h. t. ( licet Cujacius alium d. legi 1:. fenfum tribuat, libr. 11. obferv. 2.8. in fme.) Sed & fi maritus in fervitutem pri- vati redactus, aut pcena» fervus efte&us publi- cationcm bonorum paffds fit, vel mbftuusdo- tale prxdium cum rebus cceteris ad hsredem fuum • tranfmifcrit •, domino privato Vel fifco vel heredi non. magis, quam ipfi marko ,!a- lienanai prsdii dotalis poteftas eft. I. 1. §. 1. I; i.-pr. & §. 1.'ff: h. t. co qiiod etiamdi- remtb' matrimonio dotale prsediurh intelligitur, ^uantum ad legis Juliae prohibitibheml /. etiam fi izi//.'&. t. ** ; ' ;if'-Vi v zl " Alienationis vocabulb diirh' Irriperatores
iftT. i. c. b. t: omnem atltm per qttem dbmu nittrit irantfatur defighari ajunt ,';- latiore fenfu dorhihium accipitur, quatenus'■'& fervitutis* in jure noftro dominium eft, ut diclmti tit. dcrci vindicat. num. T. nam & oppignorationem ve- titanv efie , ex ipsa lcge Julia conftat," & fer- vitutem fundo dotali imponi non poflc, necvi- ciilim cam, qua: fundo qusfita fuerat, remit- ti, patct ex /. 5. <5. 7.// b.t. fupcrficiei quo- que iii fundo dotaii venditionem vel emphy- teufios impofitionem lege Julia comprehenfam fuiffe,s arguit lcx fi ex lapicidinis $1. ff.de jure dot. juncl:. I. ult. C, de reb. alien. mn alienandis, Sed & fada per maritum provocatioaddivifio- nem prsdii communis, cujus pars indivifa in dotcm data fuerat , alienationis interdicls fpe- eieseft. /. ult. C. h. i. I. ex cajlrenfi 18. §. ita- que z. ff. de caflrenfi fecul. nec non patientia ufucapionis, fi haec ftante matrimonio ccepta fit: ciim vix fit, ut noh videatur ahenare, quipa- timr ufueapi. t. alienathnis 2,8. ff. de verb, Ji- gritf. junct. I. fifunium 16. ff.h. t. Qyod, quo modo etiam in ufufruftu in dotem dato ac per pra;fcriptionem extinclo locurri habeat , Try- phoiiinus tracliat in /. cum i» fmdo 78. §. quod jl niulier. 1. ff. de jnre dot. Sola tamen volun- taria alienatio eft» quam vetat lexjuiiadefun- do dotaii: nam fi ob id, quod maritus damni ifjfccti nou cavebat, miflus fk YJcinus in pof- |
;L; Ti t. Vi O
fcflioncm dotalis pracdii , deinde jufllis fit pof-
fidere, dominus efticitur , quia hac alicnatio voluntaria non cft. /. 1. pr. ff.b. f.Tdemquc ju- ris eft, fi markus ad divifionemdotalispr£dii, cum akero communis , non ipfe provocct fcd pjrovocatus fueritj cum ifta quoque divifio tunc ex parte mariti non voluntaria , fed neccffuia fit. /, cum in funda 78. §. pcn. ff. dt jure dot. I. ttlt. C. b. t. junft. /. ult. C. cam- murit divid. I. pen. C. de pr<cd. & aliis reb. miti. fxne decreto non alien. Per .univerfita- tem quoque tranfire poffe dotale prasdium Pau- lus monct, puta ad hercdem mariti dcfuncti ., fed cum fuo jure, ut alienari non poffit. d. I. r..Jf. \.ff.h. t, l. qu&dam qus. 62.ff.de acquir. rer. domin. 3. Non tamen lcx Juha in fundo dotali x-
ftimato locuhi habet, quotics a:ftimat:o vendi- tionem fecit, adeoquc irrcvocabile fundi do- minium in maritum .transfert, vcl fakcm id a- dum fuit, ut arbitrio mariti eflct, utrumfun- dum an seftimationcm foluto matrimonio rcd- derevelit, & utroque in cafu maritus tcmporc reddendse dotis folvendo eft, /• quod fifundus 11. fft h. t. /. uritc. §. cumqtte 9. C de reiuxor.aB. juncT /. in rebus 36. C. de jure dot. cum hifce in cafibus maritus non prsedii fed fummar vclut pretii debitor efficiatur. /, quotiens 5. C. de jttre dot. Diverfum. foret, fi aftimatio non conti- neret venditionem , vel arbitrio mulieris rcli- ftum eflet, utrum fuiidum reciperc malit., an ^ftimationem. d. /. n. ff. h. t.l. 1. C. h. t. Adde /, ult. ff. de paclis dotal. I, aftimatis jo. ff.folutomatrim. & quae difta tit. dcjuredetium, num. 19. Quod fi mulicr m dotem dederit id , quod fibi maritus debet, is vero fundtim Cor- neitanum aut decem aureos vel fundum Comclia- num aut Semproritanum akcrnatim dcbeat, alic- natio fundi ■permifla marito eft , quamdiu res utraquc akernative debita etiamnum in rerum natura eft, & ob id elcctio adhuc marito falva, utrum fundum Sempronianum aut decem aureos* an magis Cornelianum, debere velit, &dota« lem 'efficere. Quin imo, li fundum Cornclia- num jam alienaverit, fed poftea rurfus eundern, redcmcrit, adhuc in poteftatc ejus eft , an te- demtum cupiat dotalem efficere, akerumque z- lienare. Sed fi ex duabus rebus akcrnative de- bitis una tantum fuperfit , fundus unus , cer- tum eft , elc<5tione per interkum alterius rei peremta, hunc folum fundum , qui fupcreft , deberi, atque ita dotalem faclum fubjacere le- gis Juliaz difpofitioni. l.fi martto 9. §. j.a.j. /. la.ff.h. t. 4. Non etiam ad res mobiles dotiles legis Ju-
lix prohibkio porrigenda eft , five tales fint, quae pondere, numero vel mcnfura conftant. /„ res in dotem 4 2. ff.de jure dot. five non fungibi- les, nt fervi. /. etfi dotis$. C.dejure dot. five alterius generis corpora utcunque pretiofa:cum ieque ulla id lege cautum fit,neque eadcm mobi- |
|||||||
|
1 Um
|
||||||||
|
D O T .A L I. 121
tum, nec ne; fi modo ftanre dcmum matrimo-
nio ufucapio ccepta& impleta fit: nam Ci jam ante nuptias ac dotem conftitutam fuiifet incho - ata, non intcrpcllat eam lex Julia , quo mi- nus dcinceps matrimonio conftante impleatur : quo tamen cafu rem fui pcriculi maritus facit, ii, cum poflet, eandem peterc neglexerit. Pla- ne, fi pauciflimi tantum dies ad perficiendam longi temporis pofTeflionem fuperfuerint, cum primitus prsedium in dotem daretur , nihil cft quod marito imputabitur, adeoque mulieri ipft hoc amifli dominii damnum nocebit. /. ftftm- dum 16. ff. h. f.- = 6. Sunt 8c alii cafus, quibus ex bono & x-
quo fuftinetur fadta fundi dotalis alienatio, pu^- ta, il mulierfemel iterumque poft biennium in a- lienationem cohfenferit, & maritus fblvendo fit. novell.6l. cap. 1. §. I. 2. Vel pecunia cx fundi dotalis alienatione rcdada in fundi utilioris 1 emtionem converfa , aut fundus dotalis cum ! alioutiliore permutatus flt: cum his in cafibus nullum mulier ex fexus fragilitate damnum fentiat. /. ita conftante 2.6. I. zj. ff de jttre iot. Ideraque eft, fi uxor marito fuo alienanti heres extiterit five ex teftamento five ab inteftato, in, quantum tunc pro eaparte, qua heres eft, fa- cT;um defundi praeftare tenetur, fi modo ex a- liis mariti bonis queat indcmnis effe. arg.l.do~ tale 13. §. ult. ff. h. t. junft. /. cum amatre 14. C. de rei vindicat. Deniquc cx tradu tempo- ris.convalcfcit alicnatio, fi uxor inmatrimonio deceflerit, & fundus dotalis alicnatus ex pafto cedat lucro mariti,ftve padum illud antenuptia- le fit, five foluto matrimonio inter maritum & uxoris heredesintervenerit. l.cum vir 4z.ff.de ufurpat. & ufucap. I. pen, ff. h, t, Nihil in contrarium faciente eo, quod fcrvo alicno da- ta libertas non convalefcit , licet manumittens poftea dominus fadus fit; vel manumittcnti dominus fervi manumifli hcres extiterit. 1,/tfer- vo 20. jf, qui & a quibus manumiffi liberi nonfi- ant. Diveriitatis enim ratio in eo cft , quod manumiflio vindida facta adus legitimus fue- rit, & ob id neque cx die neque cx conditio- nc potuerit fufpenfa cfle , fed aut ftatim ab i- nitio valcre dcbuerit, aut nunquam traclutem- poris firmitatem nancifci. arg. /. aclus legitimi 77. ff. de regul juris. ,cum ex adverfo pradii dotalis venditio adibus legitimis nufpiam an- numeretur, ac proinde etiam firmitas ejus ac efFcclus in fufpenfo effe potuerit, donec acqui-r fito per maritum pleno dominio jus emtoris confirmatum fuit. i -.7. Morcs hodiernos quod attinct, in Frifia fundi dotalis alienationem vel a mulierc ex con- fcnfu mariti, vel a marito cx mulieris confen* fu fieri obtinuit, tefte Johanne a Sande decif. Frifu. libr. 2. tit. 4. defm. lt In Gelria quo- que ac multis aliis in locis non poffe maritum fine uxoris confenfu alicnare bonaimmobiliau- triquc conjugi proptcr conjugalem focictatcm Q_ com-
|
||||||
|
D E F U N D O
lium pretiofarum, qnx immobilium ratio inve-
niatur: dum inanis fypecircamobilialegispjro- hibitio effct, ubi jlla femel a marito intcrverfa ac alicnata, ab emtoribus cclantur, aut ita abdu- cuntur, utdifHcilis ac prope impofllbilis corum perfccutiofir; quodde immobilibus , interver- iioni tali haud fubjcctis, ac fponte fatis ad vindi- cationem facicndam apparentibus, metuendum non cft. Nec rectc argumentum in contrarium atutoribus, rcs etiam mobiles pupiliorum pre- tiofas alicnare non valentibus , ad maritoscirca res mobiles dotales cum fundamento tranftulcris ex /. lex qu& 1i. C. deadmtn. tutor. cum diverfi- tatis ratio manifefta in eo fit, quod in marito, tariquam domino rerum dotalium , regula vigeat, fectmdurri quam qui dominus eft alienandss rei poteftatem habet, niii lcx impediat; cum ergo in folis pradils dotalibus legis Julia; prohibitio concepta fit, confequens eft, in mobilibus re- gttlse communi ftandum efle; at in tutoribus , nitlliim dominii jus in re pupillari habentibus, regula contraria admittenda fuit, eos ncmpe , quiadomininon funt, nullam alienandi habere facukatem , nift id ipfis nominatim a lege da- tumappareat; quod cum tantum circa res mobi- Ies, qiue fervando fervari nequeunt, ipfistribu- <tum i in cseteris vcro omnibus aperte denegatum fitper*/. /. 2i. evidenseft,perperam; eos agere, qui maritorum , tanquam dominorum , circa xcs mobilesdotales poteftatem ex tutorum, non dominorum,circa res pupillares poteltate.metiri volunt. Ne dicam, efle, quod fibi mulicrim- putct, quod mobilia in dotem dcderit, qua*, etiamfi eo ufque fe extenderet legis prohibitio, interverti facile fecundum ante dicta poflent: ubi cx adverfo pupillis imputari non poteft, quod tu- tores adminiftrationis gratia res mobiles tra&ent, ut proinde sequum. fuerit, magis pupilhs cxtra omnem culpam pofitis, quam quidem uxoribus, alienatorum mobilium permitti vindicationem. Longe minus prohibitio legis luliae ad parapher- nalia pertinet; qux proinde ex mulieris volun- tue rmritus alienare poteft. arg. /. hac lege 8. C. de paciis convcntis. ve.l ipfa mulicr tanquam domi- na fecundum principia juris civilis. Confer Wefcmbccium paratnl. ff. h. t. num. ult. ibique Hahnium in notis* '. %'~\ %% ,\v .: 1 5. ■Quod fi maritus , vel alius , qui fecun-
dum ante tradita ex mariti voluntate vel pro Tnarito dotem fufcepit, contra iegis prohibitio- nem fundum dotalem alienaverit aut obligave- rit,quicquid gcftum, ipfo jure nullumeft , nec tranfit dominium, aut hypothecx jtis nafcitur, arg, /. non dubium 5. in med. C. de legibus. ac poteft mulicr, vel etiam heres ejus , pradium aiienatum a quocunque vindicare poifcflbre. /. in rcbus \0. C. de jure dot. I. dotate 13. §. he- leii 3. ff. h, t. five totum , five fola pars cjus alienata fit. d. /. dotale 1$. §. prtdti 1. ff h. t. $3oo.rcfert,utrum poft alienationem jam.elap- fum iit tcmpus ufucapioni implendse prarfini- |
||||||
|
L 1 b. XXIII. T 1 t. V.
|
||||||||||
|
|2|
|
||||||||||
|
ri vindicatio immobilium, fi quas de faclo alie-
nata eifent; uti id probatum a me in tit. depa- clis dotal. num. 21. Atque adeo (ut in pauca rem conferam) fi communio interconjugesfit» vel id adtum , ut bona redeant ad latus illud unde profecta, in Hollandia maritus invita u- xore fic prsdia cjus alicnare poteft, ut uxorob id ne cum csteris quidem creditoribus concur- rere poffit ad pretii repetitionem , fed demum iis omnibus dimiffis venire debeat ipfa heredef- ve ejus, dotem pro padtorum dotalium tenoie repetitura, Si nominatim dotem faJvam pacta fit, aut electioncm an lucri & damni ftante ma- trimonio qua-fiti particeps cfle vclit, alienatio quidem rerum dotalium per maritum facta rata manet, fed pro pretio eorum rccupcrando ex bonis mariti ita uxor creditrix eft , ut & aliis mariti creditoribus anteponenda fit. Sed fi vel pacto antenuptiali vel decreto magiftratus pu- blico bonorum alienatio marito interdicta iit , fecuta contra padum aut interdidum alienatio nullius momenti eft, nec deneganda uxori vin- dicatio eorum , qux nullo jure alienata funt. Confer Neoftadium de patlis antenupt. obferv, 10. & 41. Groenewegen ad d. princ. Infiit,
quib. alten. licet vel non. & ad l. 30. C, de ju- re dot. Leeuwen cenf. for. part, 1. Itbr. 1. cap, 11. num. 5. 6.
8. Quibus autem m cafibus five in Hollan-
dia five Ultrajedi five aliis in locis alienatio prxdii dotalis per maritum perperam fa<5ta ipfo jure nulla eft, ac ob id vindicatio alienatorum mulieri indulta, non poteft illa bodie repelli es eo , • quod a. tempore alienationis interpofita: Iongiitimum jam efBuxerit temporis fpatium, quod prsfcriptioni adimplendx ex ufu prafini- tum eft j tum quia nunc mulieres per nuptias ia tutelam maritdrum redada?, pupillorum feu mi- norum ( quorum eadem apud nos ratio ) ordi- ni incipiunt adfcriptaz efle, quibus prsfcriptio- nem non currere jus civile definivit in /. 3. C. de prafcript. triginta vel quadrag, annor. & latius adftruetur in tit. de ufurp. & ufucap. tum, quia agere non valenti non eurrit prarfcriptio ; age- re vero uxor non poteft , quamdiu in maritali poteftate eft, ita poft Zypamm notit, jur. Belg. libr. 5. tit. de jure dotium tirca firt. aliofque "Wefel de connub. feciet. tracl, 2. cap, 1. num. 72. Qiiod fi a tempore {oluti matrimonii, a- deoque ceifantis impedimenti, integro prafcrip* tionis tempore pra:finito fundum non jure alic- natum vindicare neglcxiflet uxorheredefve ejus, nondubium» quin deinceps prjefcriptionis ex- ceptione vindicatio fummoveatur. Zypsus d, loco. |
||||||||||
|
communia, docct Lambertus Goris adverfar.
traclut. i. cap. f. tiunt, 6. 7, 8. U]traje£fci miritus non aliter fua aut uxoris fuse immobi- fia iu folo Ultrajectino fita ■annuofvc reditus fi- ne uxoris confer.fu alicnare poteft , iive vcn- dcndo five in dotem liberis dando , aut fervi- tutcm iis imponcre, vel pignori ea obligare , quam fi communem cx uxorc prolem habeat. Statutum urbis Ultrajetl. rubric. zi.art. 2,junct, arg. /. 5. 6. j,ff h, t. I. ult. C. de reb. alien. nort alienand, pr. Irtjiit. quib. alien. itcet vel non. Rodenburch de jure conjugum tit. 2. cap. 3, num. 9, 10. & pajfim in illo capite, & cap. 5, Parens p. mem. Paulus Voet ad pr. lnftit. quib. alien. ttcet vel non num. .7. & tracl. de naiura mobil. & hnmobil. cap. 17. num. 23. In Hol- Jandia maritus etiam invita uxore tum fua tum uxoris bona mobilia & immobilia Hollandica /ure maritalis poteftatis alienare potcft , five communcm babeat prolem five non, fivc majo- rennis fit, five necdum impleverit vigefimum quintum setatis annum. Rodenburch de jure cenjttg. traft. pralimin. de fiatut. diverf tit. 4. part. alterk cap.q.num. z.&feqq. (addetif. de tninoribus 25, annis num. 6,& feqq )Ncc refert,u- trum univerfalis bonorum omnium inter con- jugcs Hollandos communiomanferit, anexpa- &.o antenuptiali, aut vi legis hac edittali 6. C. 4e fecund. nuptiis* vel in pcenam nuptiarum fi- ne eonfenfu parentum cum minore contracta- rum, (de quibus tit. de ntu nuptiarum Jatius aclum) exclufa fit. Hugo Grotius manud, ad jurifprud. Boli. libr. 1. cap, p. num. 33. 34, Groenewegen ad princ. ln[lit. quib. alien. licct vel non num. f. 6. Quin imo, fi paeto do- tali id actum fit, vit mulier dotem falvam ha- beat, ncc nomine arris alieni ftante matrimonio contrafti teneatur , aut ut eledtionem habeat, utrum dotcm rccipere malit, an lucri & darn- ni ftante matrimonio evenientis particeps efle, ne tunc quidem alienandi poteftas marito in HoIIandia videtur ademta , ncc alienatorum vindicatio mulieri permittcnda; fed tantum uxor dotis filvce electionem faciens , de prctio alie- natorum ex reliquis mariti bonis recuperando actioriem & ante alios mariti creditores prada- tionem habet, quatenus mariti facultates adhuc confervatse id patiuntur j ut dictum tit. de paclis dot, num. 52. 53. Diverfum foret , fi ante nuptias paftis dotalibus marito rei uxorise alie- nands licentia nominatim ademta eiTet; vel ftante matrimonio proptcr malos mariti mores uxor bonorum feparationem, & interdictionem alienationis marito publice faclam, a magiftra- tu impetraiTet: tunc enim fecuta per maritum alienatio nullius momenti foret, & falva uxo- |
||||||||||
|
LI,
|
||||||||||
|
De Donationibus inter virum et uxorem.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
113
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
LIBER VIGESIMUS QUARTUS.
T I T V L V S P R I M V 5.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
De Donationibus inter virum & uxorem.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Su mma ria,
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
ro. Subftfiit tamen donatio remuneratoria. An&
ea , qua fenex uxori juvencuU, plebeia uxot Vtro nobili donat in compenfationem nobilitatis &c.} An donatio mortts ~vel divortii vel exilii causd ?
t r
11. Non amare, nec ut inter infeftos , jus pro-
hibit£ donationis trattandum , quod exemplis docetur, qtitbus donatio ftatim rata eft. Quo modo uxor probet, res quafdam fibi a martto donatas effe ? iz, Valet ftatim donatio, ftvel dondns non fat
pauperior vel donatarius ditior, Recenfentur multi cafusy quibus valct donatio, quia dona- tarius non fit ditior , tum jure civili , tum moribus. *' Ij. Recenfentur multi cafus, quibus donatiofub-
fiftit, quta donans non ft pauperior; ubi & de repudiatione legati aut hereditatis f rogatione ut donaturus aut legaturus ftbi donet uxori, & fimilia. Et quid moribus circa hac obti- neat. 14. Valet donatio inter Principem & Auguftam%
item ad reparationem xdium exuftarum. Potuit & uxor ante nuptias ptxnam pactfci in certum cafum , eamqtte ftante matrimonio exige* re. 15. An valeat donatio inter fponfum & fpenfam?
Quamdiu intelligatur fponfit non uxor ? An in- ter conjugesputativos} An concubina donaripof- fit> & quid moribus} 16. Si non appareat, unde axor remhabeat^ m
pr&fumatur habere ex mariri donatione ? & quid hodie ? 17. Quale jus nunc apud ptures populos obtineat
circa hanc iriter conjuges donationem tum inter vhos tum teftamento fa&am? An non fubftftat tefiamento faila donatio prohibita , fi proximi cognati confentiant vivo tefiatori f 18. Recenfentur per indicem plurim& qu&ftiones *s
qua pr<cfupponurit fiatutum, ne conjux conjugl' quid ultra ufumfruclum donet aut leget; & de ' neceffitate ufusfruclus Tecipfocerelinquendi. Qtit.
de his fcripfermt}
19 Cujus lociftatuta circa prohibitam inter con- juges doitationem fpettanda fint ?
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Ouidmunus a dono differat, ratio cur jure
civtlt donatio vetita fiterit, redditur ac defen- ditur} Cur liceat mortis causd donare vel le- gartjt |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
2.
|
Si donatio ftmplex inter conjuges fatta fit ,
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
qttalis pojfejjio tranfeat % qttalis non ? An in-
de competat interdiclum unde vi} An ufuca- pio} Dominium non tranfit in donatarium ? Quando
& qm ufque donator vindicare aut condicere donata poffit ? Qtjid , fi donatarius rem iterum altenaverit ? Quando videatur faclus locupletior ex re donata, quando non} An & quales fru- ilus aut ufura cum ipjis rebus donatis repeti Confirmatur h&c donatio morte donantisj mo-
do aclis infinuata vel teftamentofirmata ftt, fi excedat 500. aureos, An & morte civtli, & quali} Quid, fi uterque conjux fimul naturali- ter aut civiliter moriatur ? , Probatur, morte confirmari etiam donationem, qu& non traditione fed ftipulatiom vel patto le- gitimo facla eft. Recenfentur cafus, quibus morte donantis non
firmatur donatio, inter quos, fi donantem pce- nhuerit;eocafuultimapanitentia fpeclanda. An heresptxniterepojfit} In dubio pcenitcntia nonpra- fttmitur; exquibufdamtamencircumftantiis pce- nitentia colligitur , ubi de divortio • ft donata- rtus donantem occiderit ; fi donans alienaverit aut obligaverit. . Non conpmatur morte aut fervitute donatarii.
Quid, fi is donanti ampla legatadederit}Qtiid, fi donans eam ratam tunc babeat ? Inter conjuges jure civili & hodierno contra- Bus onerofi confiftere poffunt, non item ft fimti- hntur in fraudem prohibit& donationis. Quando ftmulati tales contraclus in totum , quando pro parte tantum nulli ftnt inter conjuges, quodex- emplis docetur. Quid ]uris,fi marito debeat nxoi' & Yitius, & marttus Titio aut uxori acctpto tuleftt} • , Qtio modo per interpofttat perfonas fraus fiat
prohibitioni donationis, ubi de danatis focero,ge- vao,focru'ufratris uxori, & aliis fimilibus. An & Mc morte firmetttr ? |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
.5
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
6.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
s
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
2
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
I. Quara-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Q,2
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
xxiv. t i t. r.
|
|||||||||||
|
PJf.
|
|||||||||||
|
I B.
|
|||||||||||
|
Hcredibus lcgitimis familiarquc vel magis vcl
minus profpici, juris pofitivi eft, & a legifla- toris arbitno dcpcndet, pro populorum genio , moribus, inftitutis , bonorum qualitate varic dcfiniendnm; nec iniqui mox dicendi, qui in hifce aliifque per omnia non probant , quod gcnti vicina? vel' rcmotiori probatum vident. 2. Qiiod fi dc facl:o donatio fimplex inter
conjuges intervenerit, naturalis quidem poffef- fio, quK fatfti cft, in donatarium transfertur. /. 1. §. f\ vir 4. ff. de acquir. vel amitt. pojf. /. j. §. ult. ff. pro donato. fic ut & interdidtum tm- de vi accommodctur mulieri de poffeffionefun- di donati dejeclar. /. 1. §. dijiciiur o. & 10. ff. de vi & vi armata. fed civilis non tranfit. /. fi ettm 2<5 ff. b. t, unde nec ufucapio rci i- ta donatae donatario permittitur. d.l. 1. §.titt. ff. pro donato. junct. /. inter vimm 4^, ff k t. ac donatarius pro pojfeffore dicitur poffidere,quafi prardo in maJa iide pofitus, tituloquc omni ca- rens. /. pro berede u. §. i. I. iz. I. ij. pr.& §. I, //. de petit. beredit. I. quod uxer i6t jf. de acquir. vel amitt. pojfif licet ftu~i_um in- duftrialium intuitu probonse fidei poflefforeha- beatur, cofque lucretur. i. fruftus 45./. dtu- furis, 5. Longe minus dominiura rerum donatarum
donatario acquiritur , quo etiam rcipceTu ab UJpiano fcriptum eft, nec traditionem quicquam valere. L l)£cratio$. %.fckndum 10. ff. b. t. junci. l.nunquamp.ff. deaeqjtir.rer.domin. poteftque ob id donans eas extantes vindicare , fi modo impenfam incasfadam, & frudus pereeptos ex- cedentem, donatario tanquam bona: fidei poffes- ; fpri refundere paratus fit, fecundum jnseommu- ' ne vindjcationum. l.finautem zy. §. ult.ff. de rei vind. I. fed fi vjr 31, §. fi vir 2, ff k 1.1. cum vir 10. ff. de doli wali &mtt. except.l, i.§.ult.ff. depignor. & bjpotb. nifi donatarius malitrei arfti- mationem rcdderc, praeftita fibi cautione firapli de evidione. l.Jtdonata 36. ff. b.t. Nequehanc condi-lionemimpcdit, quod conjux donatai"ius rem fibi donatam rurfus altcri cx ycnditione, do.- natione, aliove titnlo tradiderit; cura res donata nihilominus donantis remanferit, fS: faela pcr donatarium alienatio in pendenti fit , donec ! morte donantis donatio confiimata , adeoque [ retro acta fuerit, per donantera haud revocata. '• fi ffonftts >' 1« ^*c res 9 l-fidititerimii.f.fi ttxor j. ff. b. t. Qiiod fi confumtx fuerint res do- nat«, condi_tio earumdonantidatur, quatenus inde accipiens locupJetior factus eft tempore Jitis conteftata:. l.fifponfus^, §. ttlt, 1.6.1,?-pr* &§.}Xquidergoi6,t.f\.id28. pr.&$.}.l.jimu- lier z jj, ftflipulata § 3, §. 1.1. vir uxori 5 y.l.ficum mulier 50. §. i„ /. uxor marito yj. l.fifudia 5 8. §. ult.ff. b, t. l.fifruclus 8. C. _\ t. aut doJo fecit,quo minus habeat. /. ft mulier 3 7. ff, h. t. Locupletior autem factus intclligitur etiam tunc,cum a. credito liberatus eft. /, qnod atttem 7, §, Ji uxor 7. l.ftcum mulier
|
|||||||||||
|
Uamvis pcrmifTum conjugibus
fucritj inter fe munera mitte- , .. ,. v ,, , re atque admittere in infini- (^Sv^^y^l tum » ^ c^' abfqtie reftrictio- ^^23?__-~l» ne ad quantitatem aureos cen- tum baud excedentem, ultra quam ab extraneis Romani magiftratus xenia accipere inannopro- hibiti erant. /• I. §. i. juncl. /. _. §. 2. /. 7. §. 1. jf. ad leg. Jul. repetundarum. I. fed fi vir 31. $. fi vir uxori 8. //. b. t. tamen, cum a mu- tieribus hifce _OH<idiftincT:aeffe Jurifconfultus ob- fervavcrit in /, munus £14. ff. de verb. fignif. mioim videri ndn dcbet , quod jus civile rnu- ncra inter c.onjugcs non reprobans, donationes tamen fimplices inter eos nolucrit ratas effe.E- tenim & cx antiquis majorum moribus apud Romanos receptura, & oratione Severi acAn- tonini confirmatum fuit, ne inter virum & ux- erem denationes vaUrent ; ca potiflimum ratio- ne, neamore mutuato invicem fpoliarentur , profusa erga fefaciHtatedonationibushaud tem~ perantes; ncve pretio concordia conciliari vide- retur , & matrimonia venalicia effent, dumfa?- pq eveniret, uc ea difcuterentur, fi non dona- ret is, qui poffet; atque ita melior in pauper- tatem incideret, deterior ditiorfieret, acaraor honejius non foUs aniniis fed largkione sfti- maretur. /. j, 2, \. ff. h. t. Qiiam Romani ju- ris rationem perperampoftArgentreumRoden- Burgiqs de■ jure corjitgum tit. 1. cap. 4. num. 7. carpit ex eo, quod inter vivos quidem donatio co jure prohibita, mortis vero causa interve- niens permiffa fuerit; quafi & hercdibus con- jiigum confuli dcbuerit j quibus tamen haud confukum, ubi permortis causa donationesin conjugem a conjuge collatas decidere poffunt fucccflionis fpe. Etenim, ciir tantopere lcgi- tirois hercdibus profpiciendum iit,,, ratio non cft, nifi penes eos folos, quibus in univerfum diipjicuit teftandijus: nam fi per teftamcntum MtMare liceat hercdcs legitimos , vocatis ad fucccflionem plane extraneis , dum teftator le- gitirnos fucceffione fua haud dignos arbitratur, qiia?, quarfo, iniquitas eft, fi iis exclufis con- jugem fuperftitem, vclut opdrae meritum, me- ritamve conjux inftituat, aut alia fuprema ho- noret voluntate, in nullam hoc ipfo proJapfu- rus cgeftatcm, dum & teftamentarij. difpofitio- lies & mortis causa donationes ufquc ad cxtre- mnra donantis atit lcgantis halitum pcenitcnti- am admittunt, ac in fufpenfo funt, eftcclum quippc tum demum habiturat, cum leganti vel donanti percnnta eft per mortem rctinendi fpes. Rcfpexcrunt fcilicet Romani in prohibenda do- natione perfonas non hcredum , non familia;, fcd ipforum conjugumj, ne mutuo fpoliarentur amore, & mcliorincidcret in paupertatem,qtia? quidem cx irrevocabili inter vivos donatione mctuenda erat, at non cx ea, quae mortis cau- _4 inKrvcnicbat, aut teftainejito confercbatur. |
|||||||||||
|
ii>
|
|||||||||||||||||||||||||
|
De DONATlONIBUS INTER VIRUM ET UXOREM.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
mutier^off-b.t. nVe id acceptihtbnc interve- rctro firma habetur donatio cx eo tempore, quo
|
|||||||||||||||||||||||||
|
nientecontigerit. Uwratio j. §. fciendum ic/f.
/;. t. fi ve exceptionis non sequat admiffione & fub- fccutaad eam abfblutione. l.fifponfus y. §.ftuxor vd 7. //. b- f. Scd & (1 pcr non ufum aut aliter res cjus ferviens a fervitute Hberata fit. d. /.5. §.fi donattoms 6, ff. b. t. aut fervus donatus aliquid donatario acquifiverit. /. de fruttibus 17. §. t. ff. b. t. vel cx rebus donatis fructus naturalcs perce- pciit donatarius, quippe qui ejufdem juris ha- bentur cum rcbus ipfis donatis, unde pcrcepti funt. /• frucltis 45./. de ufitris. Diverfum in in- duftrialibus obtinet , vcluti in fatis, nec non in ufiuisexpecunia donata pcrccptis; quippequas non obftante donantis pcenitentia ac rcvocatio- ne donatarius lucratur, utcunque locupletior in- defactus fuerit; adeo, ut, fi excentum, qusc vir uxori donayit , quinquaginta apud debito- rem perierint , & alia quinquaginta duplicatis vifuris uxor habeat» non pius quam quinquagin- taejusdonationisnomine maritus ab capoffitex pcenitcntiaavocare. d.l. fruclus 45. ff. deufuris. L ex atmtio 15. §. I. /. 16. ff.b.t. Et ad frutSus hofce |
|||||||||||||||||||||||||
|
fin teftamento folummodo
tempore demum confir- |
|||||||||||||||||||||||||
|
primitus fa&a cft
firmata fuerit , ex |
|||||||||||||||||||||||||
|
mationis vim habet. /. donationes ij. C. b. f.
novell. \6z.cap. j.§. 2. Necintereft, utrummors naturalis, an violenta fit, dum donans uitimo ftip- plicio ex fcelere affc&us cft , fi modo donatio crimineantiquiorfit; quod quidem itaprimoin militibus donantibus obtinuit , quia his etiam damnatis teftari permittebatur. /. cum bic fiatm $z.$.fi miles 8. ff.b. r.fedpofteaexhumanitate ad omnes donatores extenfum fuit , ne conjux donatarius alieni criminis infortunio adftringa- tur. l.res uxoris 24. C.b.t. Non etiamrcfert, utrum civiiis mors an naturalis intervenerit, dum conjux donans ab hoftibus captus, ibidem mori- tur; ufqne adeo, ut ficonjux uterque codem tem- pore captus fuerit, captivitate confirmetur dona- tio , five ex uno tantum latere fiveutrimque facta, utcunque captis conjugibus non eodcm fed diver- fis temporibus mors naturalis in captivitate dein- ceps fuperyenerit. Contra, quam obtinerct, fi al- tcruter ex captivitate reverteretur : utpote qui tunc viderctur akeri apud hoftes mortuo fupervix- iiTe. l.cum hic (iatus 32. §. fi ambo 14 //. h. t.I. ult. C, h. t. Qiiod autem de captivitate donantis di&um, ctiam in fervitute pcehae jure anteriori locum habuit, ut fcilicet per eam tanquam mor- tem civilem donatio firmaretur. /. res uxoris 24, C. />. t. Sed cum jure novo iervitus pcena? fubla- ta fit, nec matrimonium ex damnatione in me- tallum dirimatur, magis cft, utnec donatio firma- ta, fed magis in pendenti reiida intelligatur. arg. mvell, it. cap. 8. autb. fedhodieCth.tt Quod & indcportationejamolimplacuit; quippema- trimonium baud dirimente, fi modo cafus de- portationis, in quem maritus incidit, non muta- verit uxoris affeftionem; adeo ut publicatis con* jugis donantis ac deportati bonis, feparanda Fue- |
|||||||||||||||||||||||||
|
induftriales reftringendum , quod gcneralius
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Juliano & Ulpiano fcriptum eft, fru6i:us pra?dio-
mm donatorum, ut ufuras, licitam habere dona- tionem. /. de fructtbus 17. ff. h. t. Necobftat, quod in l.fi fruclus 2. C. h.t. & l. pro oneribus 20. C. de jure dot. generalitcr conftitutum eft, fruftus revocari pofte , quatenus inde donatarius locu- pletior faclus eft. Non cnim illic de rcrum do- natarumfrudibus, fed defrudibus principaiiter donatis, qusftioeft. Simili modo locupletior non videtur donatarius, fi ex pecunia donata rem cmerit, & illa nunc pluris valeat , quam qua- tenus nummorum donatorum quantitas afcen- dit: eoquod retinere rem emtam, &nudape- cunix donatse rcftitutione dcfungi poteft; quam- visdonatordeca:tero rebusipfis coemtis teneatur |
|||||||||||||||||||||||||
|
contentus elle, fi minoris nunc valeant, quam
quanti cmts quantumque donatum eft. /. quod autem j.§. idemqm j. & feqq. I. fi idquod 28. §■ fi ex decem 3. & feqq. ff. h. t. quas& utilirei vindi- catione perfequi potcft, maxime, fi donatarius iblvendonon fit./. uxormarito^. infmeff.b. t. 4. Confimaturtamenfada interconjugesdo- natio per mortem donantis, fi ei donatariusfuper-
vixerit. /. donationes z5. C. h.t. Fachincuscontrov.
libr. 3. cap. 73, aut fimul cumdonante fieuno
cafu, veluti naufragio aut ruina, extinguatur, ut
probari ncqueat , uter alteri fuperftes fuerit :
quo cafu etiam mutuas conjugis utriufqucdona-
tiones ratas manere , ac beredes inde locuple-
tari, refponfum eft. /. cum bicflatut 31, §. fiambo
14. ff. h 1.1. fi inter 8. /, 9. §.fimaritus $.ff. de
reb. dubiis. Si modo donatio quingentos cxce-
Ams aureos actis infinuata, vcl tcftamento con-
firmatafit^ cjuippe quo deficientetantumufque
ad quingentos eflct aureos valitura. Ut tamen
interfit , utrum aciis infinuata an tcftamento
|
rint ea, quse conjugi ante crimen donata erant j
itatamen, ut non adimatur donanti licentiare- vocandi donationcm , atcjue ita mors donantis expedianda fit, ut pleniffimam donatio nancifca- tur firmitatem. 1. fed fi mtrs 15. §.i.ff. h.t.l. res uxoris 24. C. h. t. jund. /. 1. C. de repudiis. Eo- que pertinet, quod traditum, etiam exilii & de- portationis caufa donationem inter conjuges fac- tam fubfifterepofTe. d. I. fedfimors 1;. §. 1. f. in- tervirumqi.ff.b.t. 5. Non denique diftinguendum fecundum
1 juspofterius, utrum donario inter conjugestra- ditione perfeda fuerit, an vero in folisfubfti- terit promiffionis terminis ftipulatioi^ aut Iegi- timo donationis pa<5lo comprehenfis. Etfi enim ex Severi oratione obtinuerit, bea-edem mariri non poffe conveniri ad folvendum id, quocl uxori ftipulanti donationis causa marituslpopon- diffct, utcunque durante voluntate deceiTerit, 8c convenienter lfti orationi a Papiniano, qui fub Severofloruit, id quoque recle fuerit compro* |
||||||||||||||||||||||||
|
{mfirmaUi ilt: {1 enim a&is infinuata fuerit,' batum, tefte Uipiano in i. P*pinianusz}. ff. h. t.
...; Q. 3 tamea
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Xi6
|
|||||||||||
|
XXIV. T i t. I.
|
|||||||||||
|
I B.
|
|||||||||||
|
tamen, cum jura incrcfcere foleant » aliud cx
pratione Antonini, qui fuit Sevcri filius, indu- <!tum fuit; quippe qua oratione necnonSena- tusconfulto adeam fubfecuto rf<? confumandis in- t rconjuges donationibus, confirmatio extenfaeft ad omnes donationes inter virum & uxorem fattas, ut & ipfo JHre res funt ejas cui donata funt, & obligatio fit civilist autore eodem Ulpianoin /. camhkfiatus 32. pr,&§. i.ff.h.t. adeoque per rnortcm donantis iplo jure dominium traniivit in conjugem donatarium, fi donatio traditione perfe&a fuiflet f civilis vero acquirebatur obli- gatio, atque ita efficax pariter aftio ad pctcndas ex ftipulatu res, non traditas, fed ftipulatione interveniente promifllis. Eoque pcttinet, quod idem Ulpianus in l.fifiipulata 33.//. h. t. tradit, mulicrem, il annuum ftipulata fuerit, id ex ftipu- latti petere conftante matrimonio non pofle ; fed fi manente matrimonio deceflifle maritus pro- ponatur, poffe dici.fiipulationem confmnariex Se- natufconfulto, puta illo, quod ad orationcm An- toninifubfccutum fuerat, juxta d. I.3 i.pr. & #,1, ff. b. t. Ncc quicquam in <b t, j|. proponitiir, ex quo colligi poflet, annuum , ibidem in ftipula- tionem deductum, aliquoties a vivo marito ex promiflionefolutumcfle, ut quidam excipiunt, adcoque ftipulationis iftius implemcntum vivo ctiamnum marito ceepiffe. Et, fi maxime hoc fupponatur, confiderandum tamen, quaeftionem mi d, L 3 3. non effe de eonfirmatione eorum , qua? jam annuatim per donatorcm foluta conci- piuntur, fed de annuis conjugi ftipulanti a. con- juge promiflis, ac necdum folutis, atque eti- amnum per a&ionem ex ftipulatu petendis, qua Jurifconfukus dicit ex ftipulatu confiante matri- rttonio peti non poffey fed fiipulationem ex Sena- tufconfulto lonfirmari, f% manente matrimonio ma- ritus deceffijfe proponatur. Ne dicam, fatis etiam evinci ex novell. \6l. cap. 1. pr. & §. i.Quod jam olim ante Juftiniani tcmpora rei perftipu- Jationem donationls causa fadtam promifla: ex- a<5ti6 poft donantis obitum donatario conjugi pcrmifla fuerit; dum ibi in cafu, quo donans conjux non ftipulatione , fcd pacto donationis causa interpofito , promiferat traditionem rei, a Juftiniano conftituitur, donatarium poft mor~ tcm donatoris, donationem fuam filentio fir- mantis,habere rerum donatarum perfecutionem per condiftionem ex lege; cum alii cenfuiffent, ex nudo donationis pa<5to inter conjuges inter- pofito retentioncm quidem donati , at non ex- aftioncm cffc. Confcr "Wiffenbach ad Pand. vol. 1. difput. 47. ad hunc tit. tium. 11. aliof- quc ibidem citatos , pracipuc diffentientem Arnoldum Vinnium felett. quafi. libr, 2. cap. 6. Non tamcn confirmatur intcr conjugcs
donatio, fi donator fervus privati efteftus fit, licct alias morti fcrvitus comparctur. /. cum hic ftatus 32. £. fi donator 6. ff. h, t. juncl. I. in- unidit 59. §. ttlt. ff, de cotidit. & demonftrat. |
|||||||||||
|
ncc, fi donans fibi mortem confcivcrit ob Ccc~
lcris confcientiam, aut memoria ejus poft mor- tem damnata fit. d. /. 32. §. fi marttus 7. ff. h. t. nifi forte hoc mutatum fit pcr d l. 24. C. h, t. qua conftitutum a. Conftantino , ne per damnationem quidem donatoris ob fcclus irritam effici faclum conjugi donationem. Sed ncc ex morte donantis firmitatem accipk , fi hereditas ejus folvendo non fit; cum fiuius fit, a?s alienum dcfunCti exfolvi , quam conjugem donatarium cx donationc, per morrem demum confirmanda, fieri locupletiorcm cum jadtura crcditorum. /. fi non veram 15. C. h. t. juncl:. /. quod autem 6. §. jimtli n, ff. qu<& in fraud. cred, alien. funt ut refcind. Pisecipue vero ef- feciu dcftituitur, fi conjux donans pcenitentia duclus eandem revocavetit. d. I. cum hic ftatus 32. §. ait oratio 2. //. h, t. Ut tamcn ipfius donantis pcenitcntia requiratur, nec hercdi li- berum fit donata avocare , nifi dcfunctum jam poenituiffc evidenter probet. d. I. 32. §. ait 0- ratio z. & §, fed ubi 4. ff h. t. atque infuper iri propofiti mutatione pcenitentia fuprema fpc- cl:anda fit, ac locum habeat illud, ambulatoriam effe hominis voluntatcm ufque ad fupremum vi- tse exitum. Unde fi quis uxori fua? donaverit, deinde cum pcenituerit, mox dcfierit pcenitere, dicendum eft, donationem valere, ut fupremum ejus judicium fpeftemus. d. I. 51. §. paniten- tiam 3. ff. h. r, Licet autem evidcntem muta- tx voluntatis probationem Ulpianus exigat, fic ut in obfcuro proclivior judcx cflc debeat ad comprobandam donationem. d. L 32. §. fed ubi 4. ff. h. t. nihilominus variis ex caufis pceni- tentise prsefumtio inducl;a atque admifla fuit,pu- ta, fi matrimonium divortio non bona gratia diffolutum fu,nec reconciliatio intcrvenerit d. I, 32, §. fi divortium 10. 11. ii. 13. 19. io. ff, h. t. I. fi ut proponis 5. /. a marito 1 8. C. h. t, Ufque adeo, ut fi nurus foccro donaverit, & focer nurui repudium miferit, donatio infirmc- tur; utcunque matrimonium ipfum concordan- tibus viro & uxore non dirimatur per repu- dium a focero miffum; cum nihilominus,quan- tum ad foccrum donatarium repudium mittcn- tem attinet, pro finito habcatur. d. I. 32. §. fi focer 19. 20. ff. h. t. junc5t. /. <j. C.de divortiit, Qttamvis enim donationem intcr conjugcs in cafum divortii fieri lcges civiles permiferint. /, fed fi mors 13. §. \. ff, h. t. tamen, fi non nominatim divortii causa donatio conccpta fit, cx divortio mala gratia iacto donationis confir- matio haud fequitur. /. fed interim 11. §, ult, L 12. /. 13, /. yitrktts 60 §. 1. /. 61.62.154. jf- b. t. Sed 6c , fi donatarius donantem occi- derit, magis eft» ut irritam dicamus conftitui donationem. arg, /. fi ab hofiibus 10. § i.jf. foluto matrimon. I. fi quis ita j. §. ult. ff. de a- dim, vel transfer, legat, l. indignum 3. /. fi ini^ mkitU 9. ff, de his quih. ut indignu. Aliena- rio quoque voUmtaria rei donatx , fiye ex do- |
|||||||||||
|
De DONATIONIBUS INTER VIRUM ET UXOREM.
|
|||||||||
|
127
|
|||||||||
|
nationis five ex venditionis titulo, revocatse do-
nationis prafumtionem parit. /. fi maritus 12. C. h. t. arg. /. rem legatam 18, ff. de adim, veltrawfa. legatis. $. fi rem fuam 1 z. lnflit. de legatU. Plane, fi donans rem donatam pignori dcdcrit alteri, olim quidem ex eo quoque fa- &.o pcenitentia donantis ac revocatio colligeba- tur. d. I. ctim hic ftatus 32. $. fi maritus 5. ff. h. t. I. fi maritus iz. C. b. t. fed cum pigno- ris obligatio neceflariis potius quam voluntariis alienationibus adfcribenda llt , & ob id etiam legatum non interciderit , fi forte rem legatam teftator pignori dediffet. d. §. 1 2. Inftit. de le- gatts. merito a. Juftiniano conftitutum fuit^-£- tiam pignoris datione haud perimi fachm inter conjuges donationem. novell. 162. cap, 1. §. 1. 7. Qiiod fi ante donantcm mortuus fit do-
natarius vel in fervitutem redadtus, certocer- tius in irritum donatio deducitur. /. fi inter 8. ff. de reb. dub. I, cum bic ftatus 32. §. fi donator 6. & $. fi divortium 10. & §.fiam- ho 14. ff. h. t. licet donatarius prasmoriens ampla legata donatori reliquiflet. /. qtu jam nupti 48. ff. b. t. nifi donans poft mortem donatarii nihilominus volucrit, donationem ra- tam efle. d. /. 32, §. 10. ff, h. t. 8. Csterum non. tantum diredta inter cbn-
juges donatio vctita eft, fed & ca, qua; per indire&um ac in fraudem prohibitionis fit , dum color vel titulus donationi qusfitus eft. I. Sulpicius 49. in tned. ff. b, t. five alterius generis negotium donationis causa interve- niat, five per interpofitas perfonas liberalitas jnterdicla exerceatur. Licet enim jure civili contractus omnes onerofi inter conjuges fub- ftiterint, fi bona fide gererentur. /. quod autem 7. §. fi uxor 6 ff. b. t. veluti emtio, venditio. d. I. 7. §. 6. ff. b. t. I fi vix uxori it.ff, de pr&fmptis verbis. mandatum. /. fi ego 9. §. ult. ff. de jure dot. I, unic. §. taceat 5, C. de rei u- xor. acl. focictas. /. alimenta 16. §. ult, ff. de aliment. & cib. Ugatis mutuum. d. I. 7. §. 6 ff b. tt l. Aurelius 18, §. pen, ff. b. t, commoda- tum. d. I. 7. §. fi maritus 5. in fne ff. h.t. depofitum. d. /.9. §. ult. ff. de jure dot. pignus. d. I. 7. §. 6. ff. b, t. negotiorum geftio. /. unic. §. taceat 5. G. de rei uxor. acl. I. etfi de tua 9. C. b. t. & fimilia; ne- que maritalis poteftas ex jure hodierno apud Hollandos ac Ultrajedinos contra&ibus inter conjuges celebrandis impedimento fit, ut dt- <Etum tit. de ritu nupt. num. 63. tamen ca- vendum fuit, ne in fraudem prohibitse dona^ tionis fimulentur, dum re ipsa continent veti- -tam inter conjuges liberalitatem, d. I. 7. §. 6. /. cum hic ftatus 32. §. fi inter 24. ff. b. t. l.fi quis donationis 3 8. ff. de contrah. emt. Fraude ete- nim probata, gefta inter conjuges negotia fupe- rius enarrata in totum aut pro parte nulla forent. In totum quidem, fi in totum in prohibitam inci- ^ant donationem,nec fcparationem recipiant: qua |
|||||||||
|
ratione, fi tota venditio ab initio donationis
causa facla fit, dum venditor non vendendi fed donandi habebat propofitum, ita in univerfum erit inutilis, ut nec cx uno laterc res, nec cx altcro pretium peti poflit. I. fi fponfus 5. §. cir- ca f.ff. h. t. I. fi res aftimata 12. ff. de jure dot, arg. l,fi quis donationis 38. ff. de contra- hend, emtione, Idemque dicendum de tranfa- ftione, quoties de re minns dubia donandi a- nimo inter conjugcs intervenifle probatur. Ro- denburch de jure conjugum iit. 2. cap. 4. num. 19. Pro parte vero tantum , fic ut utile ab in- utili feparetur , quoties conjuges habuerunt quidem animum vere inter fe contrahendi, fed ea occafione donatio intcrvenit vel acceflit. Proinde fi conjux conjugi rem vero vendat pre- tio, fed pacifcatur, nc pretiumpetat, venclitio rata eft, ac ad implementum ejus agi pbtcft, fed paftio pretii remiffionem continens inutilis habctur, perinde ac'fi poft contracTlum novo donandi confilio conjuges padi eflcnt. l.fifpon- fus 5. §. circa 5, /. fed fi vir 31. §. ft vir 4. ff. h. t. Similique modo, fi fervi venditioni ju- fto pretio fadise padum fit appofitum, ne fngi- tivum aut erronem venditor praftet, fubfiftit ven- ditio , ac fola paclio emtioni addita, tanquam donationem continens, vires perdit, fic utfal- vse nihilominus fint emtori aedilitia: adiones , ubi fervus venditus erro atit fugitivus eft. d. l.fedfi vir 31. §. idem %.ff. h, t. Sed &, fi fervus marito cum alio communis uxori ejus rem donaverit, invalida habita donatio pro ea partc, qua fervus mariti cft , pro altera effc- dum habet , ac dominiifm, uxori pr#ftat , fi modo dominus alter fervi id fciverit , aut ra- tum habuerit a fervo geftum. /. fervus commu^ nis 38. #. h. t. Quin imo , fi una aut p!u- res res limul uno pretio , fcd viliore , per cohjugem conjugi vendits fint, fubfiftit ven- ditio, fed emtae rei dominium non in totum , verum pro rata parte dati pretii, conjugi emen- ti acquiritur, atque ita inter conju^es commu- nis fit. I. fed fi vir 31. §. fiduo ].ff.h.t. Quod enim ab Ulpiano fcriptum cft , in /. 38. ff. de contrab. emt. in fine , inter virum & uxorent donationis causd vendttionem fMam preuovil\ore% nuUius momenti ejfe , non alio pcrtinct, quam ut fignificctur, venditionem illam , quatenus donationem continet, feu donationem facit ,, intcr conjuges nec ut vcnditionem pofle fubfi- ftere, quia haftenus vcnditor non vcnditum fed donatum voluit, nec ut donationem, quia ea inter conjuges interdi&a eft.: ldque ad op~ pofitionem aliorum, qui fi confulto ac fcientes donationis causa rem vilioris vendiderint, to- tius rei venditse dominium nihilominus tradi- tione transferunt; dum folam partem pro rata pretii transferebat conjux vilioris vcndcns do- nationis causa, atque ita incipiebat eam cum donatario communem haberc , fecundum d. I. 51. §. yff. h. t. Quo autem modo accipien- dum
|
|||||||||
|
L ii5. XXIV. Tit. I.
|
|||||||||
|
ratic j. £. ab uxotu 6, in fne & §. 7. ff. h. t.
Sicut autcm dircftam interconjugcsdonationcm mortc donantis fumari, fupra notatum cft , i- ta quoque hxc , qua: pcr interpofitas perfonas facia cit Cnjus autcm mors tunc ipc&anda fit, peti poteft cx d. I. $:. §. oratio 16. & fiqq. f b. t. 1 o. Quandoque tamcn fubfiftit ab initio intcr
Conjugcs donatio;puta,fi rcmuneratoria fit, dum vir & uxor invicem fibi quina donaverunt3licct vir fiia quina fcrvaverit, uxor confumfcrit. /. quod au~ tem 7. §. fi vir 2. ff. h. t, Sande de probibit. aiienat. part. 1.cap, z.num. z 1. & feqq coqucanonnullis etiam relatum eft, fi conjux conjugi donet ob id, quod illa Kgrotanti jugiter(adfuerit fidclitcrque iervierit; uti & , fideformisformofa:, ignobilis nobili, fencx juvcnculs uxori , aut vctula ju- veni marito, donet , ad compcnfandum defe- dumforma:, vigoris, & nobilitatis.. Pcrczius ad tit. Cod. de donation. num 6. Refponfa ju- rifc Holl. part. 3. vol. z, conjii. 54. num, 18. Berlichius concluf, pracl. part. 2. eoncluf. 15. num. 18. poft multos ibidcm adducl;os. Se4 vix eft, ut id admiferis ; cum nufpiam magis, quam iftis in cafibus, amor venalisfit, & pic- tio concordia concilictur; contra/. I. 2, 3. ff. h. t. Sande de probib. alienat. part, 1. cap. 2. mm. »4. 2j-. Fachineus controvcrf. libr. $.cap, 80. & nihil magis humanum fit , individus- que xitx confuetudini convcniens , quam for- tuitorum cafuum , morbi, furoris, fimiliumque conjugi fupervenientium participem cflc conju- gem , fine ulla remunerationis fpc. arg. /, ft cumdotem 2z. §. fi maritus 7. //. folutomatrim, Kodcnbnrch de jure conjug, tit. 2. cap. 4. nutn. 17. Sed & mortis vei divortii vel exilii cansa donationcs fieri pofle , fupra monitum , quia in hoc tcmpus excurrit donationis evcntus,quo vir ck uxor cfle dcfinunt. /. fi eum y. §. ult. I. 10. /. fed fi mors 13. §. 1. /. inter virum 43. ff. b. t. Ncc advcrfatur /. martis fus. ^ 3 ff. b. tt Non enim ibi rccle focer nurui donat mortis fuae causa, quia ( ut ipfc tcxtus habet) morte fpceri nuptia: non folvuntur intcr filium & nu- rum. De cancro focerum nurui rectc donare ia. cafum mortis fiiii fui, expcditum cft cx /. mor- tk caufa ix.ff.de mortis caufa donatien. 11. Quid, quod & fimplcx inter vivos do-
natio multis in cafibus intcr conjuges protinus ab initio rata eft, ncc confirmationc pcr mor- tem donantis opus habct. Primo ctenim gc- neralitcr obfervandum eft, non aware, tiec tan~ quam inter infeftos, jus prohibm donationis tra~ liandum effe, fsd ut inter conjuntios maximo af- feclu & folam inopiam ex nimia donatione timett- M» l.fi id quod a8. §. f\ quas 2. //. h. t. Unde, fi vir uxoris, aut uxor viri fervis autveftimcn- tis ufus vcl ufa fuerit, vel in a?dibus cjus gra- tis habitaverit, vel maritus vectigal aut ve&u- ram, qua: in itinere prasftari folet, pro uxorc Jplverit» aut in puerorum ex ancillis dotalibus nato^
|
|||||||||
|
dum fit, quod Ulpianus gcneraliter tenendum
•moftuit, in d. I. fi fponfus 5. §. generaliter ». #". />. f. fi donationi intcr conjuges aliarum ex- uinfecm rerum perfonarumve caufa commixiafit, fi feparari non po/J/r, w« donationem impediri • f\ feparari poffit, c&tera valere,. *</, <J«od */o»<*- t«w /Jf, bo» VdfVre, pro parte a glolsa ad d. I. 5. §. 2. expofitum ac exemplis iUuftratum eft, atque etiam ex fupradi&isintelligipoteft. Quod fi maritus duos dcbcndi rcos liabcns , Titium & uxorem fuam , mulieri accepto tulerit, ab eodem Ulpiano traditum , nec Titium libera- ri, quia tpta acceptilatio inutilis eft : fin Ti- tio accepto tulcrit , eum quidcm liberari, fed uxorem manere obligatam. d. /. fi fponfus f. §. fi mariius 1. ff. b,t. Quod poftcrius qua ratione cum aliis juris nbftri principiis conve- niat, non animadverto, fccundum qujeperac- ceptilationcm uni cx duobus debendi reis fa- cTtam ipfo jure tota extinguitur obligatio, eo- dem etiam Ulpiano autore , ac altcr quoque debendi reus perinde liberatur, ac fiperunum, acceptilationc libcratum , naturalis fa£ta fuiflct prseftatio ems quod dcbetur. /. iiberationem 3. Jfr nunc de 3. ff. de iiberat. legata. Nifi forte dicas, acceptilationem Titio factam, quia ux- ori prodefle non dcbcbat, non fubftitifle tan- quam acccptilationem, fed Titio profuifletan- quam pa&um utile de non pctendp; fa quan- tum acccptilatio inutilis pactum tamcn utilefc- cundurn euudem Ulpianum babct. /. an inutilis 8. ff. de acceptiUttone. jun<5t. d, I. j. §. .3. ff, de novation. n r ; 9. Vidimus quo modo probibitioni donatip-
nis inter conjuges fraus fiat per alios contraftus donationis causa interpofitos : per intcrpofitas perfonas fraus orationi prohibenti fic, fi focer gcnero vel nurui donct, vcl gcncr aut nurus ibcero , vel confoccr confoccro , cum liberi inatrimonio juncti in parentum potcftate cifent, & ob id pro una cum parente perfona habcren- tur, fic ut tunc in perkrna parcntum donantium aut acccptantium liberi, in poteftate pofui, vi- deantnr ipli fuis donaffe conjugibus, aut abiis acccpiflc. /. h&c ratio 3. §. prohibetur 5. &6. I fi fponfus f. $, generaliter 2» Lcumhicfia- tus 52. §. oratio 16. 18. 19. 20. zi. jf. h. t. I. donalio 3, l., 4. C. h. t, Idemquecftin fratrc vcl forore mariti aut uxoris , qui fimul £um iis in cjufdem parentis poteftatc cit, fifra- tris uxori, vcl fororis marito, donationcm fa- ciat. /. iuc ratio j, §. qui in ejufdcm z. ff. b. t. Uti & , fi mater filio , nOn ad caftra tcndenti, vel filix, vel privigno aut privigna* in maiiti fui potcftate conftitutis, conferat libc- ralitatem. d. I. 3. $. fecundum 4. ff. b. t. Plane,,fi potcftas patria in bifce fimilibufque a- liis perfonis non intcrcedat, nibil vet^t, quo tninus gener foccro, & vice versa, valide donet; quemadmodum & focrui a nuru rccte donatur, quia hic jus poteftatis non Yertitur, 4. /. hac |
|||||||||
|
:-,W.;.r,- ;,_.;^.. ■.„,...
|
|||||||||
|
120
|
||||||||
|
De DONATIONIBUS INTE& VIRUM ET UXOREM.
|
||||||||
|
aut in infulam relegato parenti fuo prseftct ali-
monia, aut egentcm fratrcm fororemve fufti- neat. /. mutus 73. §. 1, //. de jure dot. Dcni- que &, fi uxor in maritum quid confcrat, un- dc ille dignitatem fibi aut honorem adipiica- tur, aut ludorum gratia. /. qaod adipifcendd 40. /.41. 42. ff. h. t. /. fi propriis 21. C. h. t. cum nec inde locupletior maritus intclligatur. rf. /. 2 1. Quod & moribus Hollandise convcnire ccnfct Groenevvegen, quotics pado dotali cxdufa cft: intcr conjuges bonorum & acquscftuum commn- nio,atque ita jus civilc rcdu£tum.4rf /. 40. & feqq. ff.h. f.licct dc moribus UlttajccTinis contrarium ai- kra.tRodcnbinchdejureconjagum tit, 2. cap. 4. «ww.ifi.Waflcnaarprrftf.ywrfic, cap. ti. num. 78. 13. Ex advcrfo donans pauperior non fit , adeoque donatio rata eft, fi conjux conjtigi de- cem dederit, ac inde donatarius rcm compa- raverit quindecim valcntem: in quantum foia decem revocanda funt, dum non ultra donans pauperior cft redditus. /. /i /rf quod 28. §- fi ex decem 3, ff. h, t, Ut & fi folum rcmiferitpi- gnoris vinculum, principali mancnte dcbito. /. etiam confiante 11. I. jubemtts 21. C. ad Sena- tufc. Veflcjun, l. & fi pignus 18. ff.quainfraud: credit, alien. ftmt ut refcind. arg. /. i. §. 1. //. quib. mod. pign. vel hyp. folvitur. Confcr om- nino Brunemannum ad d. 1.11. C. ad SCinf. Veliejan. Pctrum Barbofam ad l. 1, ff. foluta matrtm. part. 5. num. 67. & feqq. vel debi- tum aut fideicommiflum ex die prseftandum maturius folverit. /. fed ft vtr \x, §. quodvir 6. ff. h. t. arg. /. patrem 19. //. qu<t in fraud. credit. alien. funt ut refcind. excepta prxmatu- ra dotis reftitutione, quippe quse fi conftan- tc fierct matrimonio fine causa , ftare non poiTet. /. unic. C. fi dos conflante matrim, fa- luta fit. Adhaec fi conjux conjugi rem alienain donet, quippe cujus dominium vel ftatim do- natarius nancifcitur, ubi vcri domini confcn- fus adeft, vel ufucapiendi facultatem , fi dc- ficiat voluntas cjus. /. fed & ft 2 f. I. fervus communis 38. pr. & §. 1. ff. h. t. Scd &, fi rogatus pracepta certa quantilate, vcl etiam fimpliciter, uxori fuee hereditatem rcftituere , aut rem certam vel quantitatem ex causa lc- gati prseftare , finc ulla prseccptione aut Fal- cidise vel Trebellianicse detracTione fecerit re- ftitutionem, magis plcniore officio fidci pra> ftandae fundus videtur, quam donaflc, ncc de fuo, fcd magis de alieno profecTum reftituifle, fidum dcfundi precibus ac voluntati obfequi- um praebens. rf. /. fi fponfus 5. §. ft quis ro- gatus if. ff. h. t. jund. /. qui tam 45. ff. ad Senatufc. Trebellian, l. 1. C. ad leg. FaU cid. I. debitorem 20. ff. qtu in fraud. cred.a- lien. funt ut refcind. Similiter, fi maritusle- gatum aut fidcicommiflum aut hereditatem fi- bi jam rclidam atque delatam repudiaverit , cum fubftitutionls aut intcftata; fucceffionis aut caducitatis jure legatum illud eave hcrecUtas R M
|
||||||||
|
natorum docTrinam vel alimcnta quid impen-
derk,aut annuum vel menftruum uxori dona- vcrit, & non immodicum fcd modicum tan- tum 'cx co pencs uxorerri fuperfit ( divcrfum in uxore annuummarito donantc. /. f fitpuUta 5 3. &. 1. 2 ff. h. t.) magisplacuit , nullamhaben- dam corum rationcm. /. ex annuis 15. l.fivir axoris 18. /. fi qais f ro 11. pr. & §• 1. *• fi '<* qaodiS.§.i.z.l.fedftvir 51. §. fi uxor 1. & §. /i vtruxori 8. /. «W* /"«<« 5 i- §• '• #■,J-f> '• l»«f«i 73- § '■# ^ iwr" rfof* Eoque etiam a Groencwcgio rfrf rf. /• 3 t- §• I. # 8. //•»■r- & WaiTcnario praclic. judic. cap. II. ««»*. 108. i»/i«. rclata veftimenta,jocalia,& alia ornamcnta, a viro uxori donata, quo illa honcftius fefc cultiuf- quc exhibcrctjquatcnus immoderata nonfunt, & mariti conditionem nonexcedunt. Quocafu, fi fortc mariti hcrcdes talia donata negcnt,judicatum in Hollandia fuit , mulicri per unum tcftem nrobanti fuppletorium jusjurandum defcrcndum efle. Neoftadius Curia fupr. decif. 19. in med. fola namquc alTertio donatarise probationcm haud faccret, licct jurejurando firmata. Ref- nonfa Jurifc. Holl. part, 1. confil. 6i. Adde ChaiTaneum ad confuetud. Burgund. rubric. 4. §. •7.ad vcrba, proximorum parentum num. 16. & feqq. 11. Sed & fecundo toties inter conjugcs fub- fiftit, quotics inde vcl donans non fit paupe- rior, vel donatarius ditior. I. fi fponfus f.§.con- teffa 8. & §. cttiu igitur 16. ff. h. t. Ditior non fit donatarius, & ob id donatio firmaeft, fi folius accipientis conjugis minifterio conjux donansufus fitj vcluti» fi marito fuouxordo- nct bona fide, ut donatum poft mortcm ma- riti ad filium communcm perveniat, vel filix com- muni in dotem dctur. l.fiveuxor 34./. Sulpicius 49. //. h. t. vel conjuxconjugi fervum donet ut manumittatur, dummodo manumiiTio re ipsa fe- cuta fucrit co modo ac tempore, quod prsfcrip- tum eft. /. quod autem 7. §. pen. & ult, l. 8. /.9. ff.b. t. vel fi quis uxori fua: det eum in finem, ut datum in fportulas pro cognato cjus erogctur,aut ut Deo offeratur,a:dcfve facra inde exftrucTa confecretur, aut opus publicum inde fiat,vel fi locus ad fcpultu- ram detur; fi modo dedkatio & fimilia fecuta, aut mortuus illatus fit: non enimvideturiocu- pletior fieri in ca re , quam religioni dicavit, vcl non in fuum fed tertii expendit ufum. Kec movere quemquam dcbct , quod donata- rius emeret aut dc fuo erogaret, nifi a conjuge accepiflet: nam etfi pauperior fierct, fi non a conjugc accepiflet, ac mutuam forte pecuniam fuiltct fumturus, ut fuperiorcs in ufus eroga- rcf non tamen ideo fit locuplctior, quodnon expendit. I. fi fponfa 5. §. conceffa 8.9. 10. ji. 12. pen. ff. b. t. Nec perperam huc quoque retulcris, fi in ungucnta aut opfonia , aut ci- baria familis vel jumentorum, quse in ufu com- muni crant, vir uxori dederit. /. quod autem 7. 5. fi maritus 1. /. fed fx vir 31. §. ft vir uxori%. 9. 10. //. h. f- vel in id, ut uxor in exilium |
||||||||
|
I5o L i b. XXIV. T t t. I.
ad uxorcm cffct pcrventura, in prohibitamea inter Principem & Auguftam protinus firmara
res haud incidit donationcm; eo quod itare- eflc; quafiimperialcs contraftuslegis; viccmob-
pudians ndh dat quicquam , fcd tantum non tineant, minimeque quadam extrinfccus cgeant
acquirit ; pauperior vero non fit , qui non opitulationc. / pen. C,b 1. Favor quoque pubii-
acquirit ,' fcd qui de patrimonio fuodiminuit . ci afpectus cffecit, utrcfie conjuxconjugidona-
atquc deponit. I. ft fponfus 5. §. fi maritus rc potuerit in rcfcctionem ardiunv cxuftarum
1$. & 14. f. h. t. arg. /. profeiluix j. '$. jt (nonitemdc novo cxftrucndarum ) licct itado-
fipaterrepudiaverit f. ff. dejure dot.l. quod atitem j nans paupcrior & donatarius locupktior fiat. /.
6. pr. & $$.feqq- ff. <?«<e infraud. credit. alien. ! (edfimors ij.§.ult.l, 14. l.de eoquod^s.ff.b.t.
funt ut refcind. Confcr Groenewcgen ad. /. ! Neque etiam vetitum uxori fuit, co tcmporc,
|
|||||||||||
|
6.ff. qu& infraud. credit. Sande decif Frif. Itbr. 3.
tit. 13, def. 3. Jac. Coren confil. z6. verf non vbftat, Rodcnburch de jare corjugum tit. 2. cap. 4. num. 30. Ncc obftat /. nuptura 14. g. uit.ff. defundo dotali. Cum illic mulier non dicatur donationis caufd repudiaffe, uti quidem in d. I. 5. §. if.ff.b. t. fedmagis vidcri poffit repudiaffc ad id, ut maritus dotis jure atque titulo relifta habe- ret. Ex eadem ratione longe magisdefcendit, quod marito liccat rogare legaturum fibi, aut he- reditatis nomine reli&urum, ut uxori fua? leget. /. fed fixir 31. §. quod legaturus j. ff. b. t, Licct nequeat legatum aut hereditatem iibi jam agnitio- ne vel aditione quarfitam uxori cedcre; ncc ro~ gare donaturum fibi, utuxori donet, fif e inter vivos, five mortis causa; eo quod perinde id ha- bendum, ac fi maritus remacceptam, &fuam cffedam, uxori dediffet, atque ita per &prop- tcr donationem fuis defiiffet in bonis habe- rt.t bac ratio j. §. ttlt. I. 4. /. fi qui>dmihi<$6. ff. k t. juncl:. /, donationes 3 1. §, fpecies i,ff. de do- natim. Ut proinde fida traditio, qua rei dona- t« dominium marito jam quarfitum videbatur , dumdonatio traditione perficienda erat, incau- safit,quod pauperior conjux alter, alter ditior ef- feclus intelligitur: unde & reconvalefcente mortis causa donatore,eondic~tio ad repetenda donata non contra uxorem , fed contra maritum tanquam donatarium danda fuit. d. I. 4. /, )6.ff.h. t. arg. l.ut mihi 21. §. i.ff. de donationibm. Ultrajeclita- men, ubi rigidius gratificationi inter conjugcs interoictum eft» non fubfiftcre repudiationem he- rcditatis autlcgati jam delati,defcnditRodcnburch dejureconjugum. tit. 1. cap. 4. nunt. 30. Ac ex eo- dem fundamento imitile illic habendum eife, fi conjux ftante matrimonio renuncict communioni acquxftuum, tradit D.Som&en dcjuretwvercar. cap. 9. num. 2. Rodenburch d.cap. 4. mtm. 20. In Hollandia forte ifta renunciatio medietatis ac- qu#ftuum haftenus fuftineri poffet, ut morte fir- metur, non m irrevocabilis fit; cum fecundum tra- ditai»tit.depattisdotalibusnum.bi. poflitconjux unus, etiam altero ignorante, redireadea, quse pa6:is dotaiibtis cauta funt; & iri omnem eventum renunciationis iftius pcenitentia ex propria natura donationis inter virum & uxorem permiffa fit. Htoft.iMusd* paftis antMUptial. obferv. 4. in notis vetftti & licet. licet variehicab aliis refponfuni fuerit in Refponf. Jurifc.H0ll.f4rr. 1. conftl. |
quo in matnmonium conveniebat , ftipuian i
viro certam pcenam, fi iile concubinae confuctu- dinem matnmonii tcmporc repetiiflct ; atque etiam exiftentc conditionc pcenam cxigerc. /. tx eiparte fzi.§. multer i. ff. de verbor. obltg. Ncc prsetereundum, ex iis caufis, cx quibus inter vi- rum & uxorem conccffo funt donationes, ex iis- dem & inter foccrum ac gcnerum nurumvc per- miflas cfle. l.fi eum i6.§.i.ff h. t. 15. Decastero hsc donationis prohibitioad
fponfos fponfafque nequaquam extcndcnda cft. l.fifponfus 5. //. b. t. licet minor annis duode- cim, cum fponfalia prjeceffiffcnt, cceperit in do- mo mariti nuptae loco cflc ante «tatem; cum co cafu fponfaliadurcnt. /. cttm bicffatus $i.%.pen. ff. b. t. junct l.Q.ff. de fponfalibus. Quod Sc mo- ribus obtinet , fi modo nihil in fraudem dota- lium pac%rum publicorum ca rationc cxcogi- tetur. Rodenburch dejure conjugum tit. z.cap. 4. num. i o. Adde tit. depaftis dotal. num. 6. & feqq. Qiiod fi in ambiguum veniat, vitrum a fponib an a. marito donatum fit, jure quidem civili placuit, ita diftingucndum cflc, ut, fi in fponfa? domo donum acceptum eflet, ante nuptias viderctur fa- cla efle donatio; fin in fponfi aedibus, jam uxo- ri fada crederetur. /. cum in te 6. C. de donat. an- tenupt, Addetit.deritunupt. nttm.z. Atmori- bus Hollandis inter fponfum fponfamquc dona- tio cenfcnda eft, qua; ante contraftum in facic ecclcfis aut coram magiftratu matrimonium intcrceffit; inter virum vero & uxorcm, fi poft, iicet concubitus necdum intcrccflcrit. Groenc- wegen ad- d. 1.6. C. de donatien. antenupt. Quod & Ultrajeciino jure obtinere tradit Rodenburch de jttre conjugum tit. 2. atp. 4.««»;. io. licet aiio- quinibiad producendos nuptiarumeffcctuscon- cubituopusfit, utdidum tit. de ritu nupt.nuith 9 }. Qtiod fi donatio ante nuptias quidem in- terpofita, fcd vis & effechis ejus in tempus■ma- trimonii coHatus fit, magis eft, ut liberalkati prohibita? debeat accenferi. /. fi fponfus f. /. cum l bicftatus }i.§.fifponfus fponfe 21. ff. h.t.l.quoi fponfe 4. C. de donat. ante nuptias. Non etiam irri- ta donatio , quje poft verum atque legitimura divortium a quondam conjuge in conjugem cx- ercita eft, fi modo nec hic fraus facta & dona- tioni color qua:fitus fit. /. fi mnfccmdum 35. L fi vir mulieri 6q. ff. b. t. Unde 8c, fi fola thori & menfa; feparatio interceflerit , ac de csetcro |
||||||||||
|
t jj 1
|
vinculum matrimoniictiamnumduret, inutilem
14. PoiTojurefingulariplacuit, donationem ^ efle velut inter conjuges donationem , docct Rodcur
|
||||||||||
|
De DoNATIONIBUS INTER VIRUM ET UXOREM.
|
|||||||||
|
*3l
|
|||||||||
|
qui in ejus poteftate cft , id omne profecTum
cifc, dc quo non dcmonftratur unde uxor nkf beat: & hoc ita evitandi turpis quarftus gratia circa uxorem a Mucio probatum cftc, Pompo- nius refert. /. Quintus Mucius 5 r. //. /;. t.l.cti- atnfi 6. C. h. t. refpiciens procul dubio illud Plauti/« Caftna atlu 2. fcena 2. poft med,- Nam peculi probam ntbil habere -addecet Clamvirum, 0- qua babet partum, eibaud, >commodiy
Quin viro aut fubtrabat, aut ftupro invene- rit. Sed hodie ccffant illse turpis quaeftus prctfura- tiones, dum in dubio bonus quifquc crcditilr; donec contrarium probatum fucrit. arg. /. meri~ to 51. ff, pro focio. & ob id non amplius nc-« celfe eft, ut prarfumatur a viri libcralitate pro- ceffiffe in uxorem, quod illa tenet, fcd potius donatio probanda eft. Lambert. Goris adverfar* tracl. 1. cap. 1. num. ult. pra-fcrtim , fi uxor publica mcrcatrix fit. Ant. Faber Cod. SabautL libr. 4. fzf. 14. defn. 41. Groenewegen ad dl l. 51. r. 17. Et ut generalius circa hanc donatio-
num inter conjuges materiam exfequar mores
hodiernos, totaEuropa donationem inter con-
jiiges improbatam effe, cx Scipione Gcntili tra*
dit Lamb. Goris adverfar. traft. 1. cap. 8.
num. 6. 7. Nontamen eodem ubique mo-
do : in nonnullis etenim regionibus ita jus
eft , ut donatio quidem inter vivos inutilis
fit, fed morte donantis antc donatarium con-
firmetur, fi revocata non fit» ex juris Romani
prKfcripto ; vel faltem per fubfecutum fupre-
mum donantis elogium confirmari poffit , five
traditionc perfeda fit, five nuda conventione ,
dum ftatutum loci tcftamentariam pcrmittit in-
ter conjuges gratificationcm. Et hocjureHol-
landos uti, docct Hugo Grotius manudutt. ad
jurifprud. Holl. libr. 3. cap. z.num. 13. Neo-
ftadius de paclis antenupt. obfervat. 4.' in trotis
verf. & itcet. Groenewegen ad t.ri. C. b.ti
Sim. van Leeuwen cenf. forenf, part. 1. libr. 1.
cap. j2. num. 1. & part. 1. Itbr. 4. cap. 12.'
num. 4. Rcfponfa Jurifc. Holl.p4rr.-1. confiU
121. & part, t.conftl. 11 8. HincetiaminHol"
landia donationes faftas inter focerum &:
nerum fimilefque pcrfonas ftatim valere acir-
revocabilcs elfe; &, fi mulier, quje liberum
fervavit rerum arbitrium, donet filio mariti fui^
qui cft in patris fui poteftate,eam mortuo tali filio
non poffc donata revocarc, licet pater filio he^
rcs fit, tradit Groenewegen ad l. 4. & 5. C.
b. t. 6t ad l. 58. §. ult.ff. h. t. ContraU>
trajedi ne per mortem quidcm donantis ullam
firmitatem accipit, ideoque nec ab initio mor-
tis causa donatio inter conjuges ullatenus fub-
fiftit ; co quod ex ftatuto Ultrajc<5tino nec
per ultimam voluntatem conjuges fibi mvi-
cem rerum fuarum proprictatem rclinquere
poffunt, nc bona nimis facilc cxcant cx fami-
R 2 ha,
|
|||||||||
|
Rodenburch dejure conjugum tit. z. cap. 4. tium,
12, Qum & fecundum ftriclam argumcntandi
rationem inter conjngesputativos, ideft, tales,
intcrcjuos ob aliquod intcrveniensimpedimen- .
tum ex moribus legibufquc matrimonium non
conftat, donatio videri poffct fubfiftere,quia nup-
tiae non funt; veluti,cnmScnatoris filia liberto
nupfit, vel Prsefes aliufvc fimilis provincialem,
vcl tutor pupillam duxit, vel puella minor an-
nis duodecim fine pramis fponfalibus loco nup-
tx cffe ccepit, in quam fententiam etiam a La-
bcone refponfum cft in /. quad vir ei 65. ff. h.
t. (nifi Labeoncm ad iilum reftringas cafum,
crao fponfalia prcecefferant, & etiamnum dura-
bant, convenienter /. cum bic ftattis 32. §.pen.
jff. /;. t. & l. 9. ff. de fponfal. pra-fcrtim ciimin
ipsa /. J2. §. pen.ff, b. t. Labeonis fcntentia
plcnius cnarrctur ac probetur. ) Sed fas non
eft, autore Ulpiano, eas donationes ratas effe,
ne melior flt conditio eorum quideliquerunt./.
bae ratio 3. §. videamus r. /. cum hic ftatus $2,
§. pen.ff. b. t. Imo fiSenator libertinam dcf-
ponfavcrit, vel tutor pupillam , vel quis alius
ex his, qui matrimonium copulare prohiben-
tur, ac duxerit, placuit, id quod talibus do-
natum cft, quafi indignis ablatum, fifco vin-
dicari. d. /. cum bic ftatm 32. §. ult. ff. b, t. /.
Claudius 1 3, ff. de his quib, ut indignis. fi mo-
do pupilla ducTa ac donans , impcdimcnti con-
fcia fuerit: nam fi delicTo careat, a tutore cir-
cumventa; utiles ipfa acTiones habet ad donata
rcvocanda. /. fx ex voluntate 7. C. h. t. ficut vi-
ce verfa id, quod ipfi donatum eft a tutorc ,
cjui eam duxerat contra Senatufconfultum, ex
cadcm ratione non videtur ei auferendum. arg.
I. ult. ff. de legatis. 1. Denique ad concubi-
binas non pertinere donationis prohibitionem ,
colligi poteft ex d. I. \uc ratio 3, §. videamus 1.
in fine ff. h. t. I. donationes 31. ff. de dotiation,
Eo cxcepto, quod militibus iftius liberalitatis
in concubinas cxcrcitinm ab Imperatoribus in-
terdicTum fuit; quippe quos noluerunt ficTis fo-
cariarum adulationibus fpoliari. /. fi anciilam 2.
C b. t. arg. /. mulierem 14. ff. de bis quib. ut
indignis. Licet & jure novo in ipfis paganis li-
ccntia conferendi liberalitatem in concubinas
coarcTata fucrit ; dum cxftantibus aliis libcris
lcgitimis,nil prseter femiunciam concubinse, aut,
fi illa libcros naturalcs habeat , nil prseter iuw
ciam ipfi liberifque fimul donari potuit. neveU.
89. cap. 12. §. 2. Moribus quoque hodiernis
id, quod concubinx donatum. ab eo, quieam
aluit, eidcm tanquam indignas adimi poffe,tra-
dit poft alios Groenewrgen ad /, 2. C. de li-
heris naturalibus. quod tamen abaliisindubium
vocatur, & latius cxcutiendum erit in tit. de
his quib. ut indignis.
16. Qiiod fi uxor res quafdara habeat , &
in controverfiam veniat, unde ad mulieremil- ]x pervencrint, Quintus Mucius cenfuit, & ve- rius "& honeftius cfle, fi cxiftirnctur a yiro, aut |
|||||||||
|
L 1 b. XXIV. T 1 t. I,
|
|||||||||
|
alter in bmnem vitam^, ufumfru&um confti-
tuat ? An reciprocus ufus_ru<5_us legatus pof- fit conjugis unius voluntate, altero inlcioaut invito rcvoeari ? An qui ex confenfu conju- gis ufumfrui-tiim kgatum revocavit, in-bonis conjugis confenticntis & dein pramorientis u- fumfrucftum rede pctat ? An ob legatum u- fumfiuclum reciprocum maritus res fuas alie- narc prohibeatur, aut proximioribus donare ? Item, quid juris fit, ft non inter ipfos con- juges liberalitas intcrcefferit, ied foccrgcne- ro, gener foeero , noverca privigno", privi- gnus. noverea., maritus uxoris forori , fratri , patruo, confobrino, ftmilibufque perfonis do- net, qua. in fraudcm proliibitaj gratificationis videri poftent interpofii!._e ?' A_r_ & foluto ma- trimonio fuperftes conjux focero, focmi, & ar liis enarratis donare , vel ab iiis donata acci- perc poflit ? Qmk omnia , aliaque his affinia videri poflunt ex profeffo- tradata a diceccfios Ultraje_f_in3_' feriptoribus Chriftiano Rodenbur- gio de jure con\ugum tit.. 2. cap 4. Abrah. a "Wefel ad twellas conftit. ultrajeelin. art. 2. 3. 4. & ex parte a "Waflenario pra$ic. judic. eap. 11. num. 86. & feqq. Simone van Leeuwen cenf. for. pari. 1, libr. 4. cap. 1.2. num. 4. &j. c?£ in Refponfis Jurifc. Holl. part.q.covfil. 202. & pam. f. cwftl, 125. 19. &tatutuii_t hoc donationis inter conjuges
pEohibitorium realibus ftatutis accenfcndum e_~ fe» ab Ordinibu&Ultrajediiniis aperte definitum. mvelii decif. Ullrajetl. anni i6f$rart. 1. Quof §_ fanl nititu» ratione, dum eo nibit de habi- litate auc qualitate perfona. definitum , fedf de rebus. principaliter difpofitum cft, ne illac con- jugi■■.'donentur a conjuge , eujufi-unque condi- tionis, s_tatis,autj qualitatis coitjux fit, Adde tit. de confttmtim. frimip. pnftc, akera de ftatuti? num. 3. Cui confequens eft, ut eonjugcs Ul- trajedini nulla. fibi inviccm mobilia legarepof- fint, nec immobilia in folo Ukrajecl:ino fita, nifi ttfu_lud;u tenus; at omnino pleno dominii jure praedia Hollandica: & contra conjuges Hol- landici fibi invicem plcnam mobilium omnium, ut & immobiliumHollandicQrutn-proprietatem, Ukrajedinorum vero- pra.diorum ufumfiru&tm folum, eloglo fupremo recle largiantur ; dum mobilia ey legc domicilii dominici, immobilia exlcge fittis rcgi, vulgo notum- eft. Parens p. mem. Paulu* Voet d& ftatutis feft. 4. caf. ».' nwm. 5. mfne & cap. $, num* z. Wefel ad- mvtellas, cwftit. Ultrajecl, ai d. m. 1. num, 10. & feqq. & num. t>% |
|||||||||
|
Jia", fed tantum ttfumfm&um , eumque reci-
procura, non item ex uno tantumlaterecon- iuutum- Statutum Ultrafedt. tubr. zt. art. 7. Quod $c maxima ex parte Gelris aliifquc pla- cm. RodenUurch de jure conjugum tit. 2. (■0; 4, mw, 3> 4- 5- 7« Leeuwcn cenf. for. f>art. 1. iik. 4. taf. iz. num. 4. Parens Paulus Voet ad pr. Jnftit. de donation. num. |k Wefcl <«rf nwellM eonfiit. UltrajeH. art. 1. Et hxc ufque adeo vera ,. ut . fi quid ultra wfurafru&um teliclum ftt, ne fubfiftat quidem, _i vivo legante proximiores ejus, adquosfpes fucceilionijs pertinct, fuum tali liberalitati in- $erdi&« affenfum. aecommodaverint; cum eon- lenfus ille roetu exheredationis vel alia fimi- l\ ratjone ex.ortus vidgatur, & non a libero arbitrio profe^us. Diverfam foret , fi poft fsartem eonjugis legantis bercs ejus fponte Sgnoverit defundli judicium , & conjugi fc jperftiri lcgatit pr_eftiterit: ec* quod iunc non conjux defun&us, fed heres ipfe , talemin- telligitusr iiberaiitaj&em. cxercuiffe , folvendo. fciens , quod ex causa legad indebitum eft. Confer Rodenburch de jffla twfugtm tit. 1. Mf> 4. mm>.-»4» 1 *&, Hujus vero ftatutt Ultrajf^ini aHoramr.
<cm$ «i Boa pla«e abfimilium; iotuitu varia e«cufi fotenl, prgstef ea , qu» in fupeeiori*. hm occauont jttris Romani adnotau funt ? *g%% 311, ufes6_«6b-is legari poflit, & pafto.do*-. ta|i id a&m, ut fcona _olutamatrimoniore-. deant ad< lattts uade profe<^ftj xel , neliceau ufumfrii&U-» legare? An da*o_ reciproco ufu-* ftu&u, untis: aWum lsgatoi aut annua pr_e** ftatione gravaw poflit B An fatis Eecipcocus fit;, £ binubus fecundx conjugi leget ufum^ irtidum fuQrumj bonarum ad liberos fceun- di. thori perventuroram, aut aliter perliberos priuiL tbori impugnetur legatum ufusfru6tus omnium bonomra novercce reliftus., proptor! diipofitionem k k** editlaU 6. G. Ae. fe&und. quph dlim ujsoc fecunda vicifEm omnium u« fumftudum binubo. de^it I An fatis recipro- (Cus , fi uxor Hollandicoirum pr_sdiorum) ple- uam prsoprietatem;, maritus UJtrajedinor.um* folum, ufumfm$Atm leget ?• ■V.el altef conju^ gum animam, quod; ajunt, debens,. nihil ha»i beat, in quo( conjugi ufusfrudus ■ cum: eflfe<_tt» acquiratuc? An tantum una takila , an 80 iJiverfis legatus ufusfriic^us reciprocus ratusfit? Aii tanttim, i«i! amnibus. bonaa , an vero 8t in certi generis rfibu^,, ^elvtortiiquartavcautaT Ma bonorum parte, conftitui queat ?.• An coiv jugum alter rsfte tifque- ac|; f^tndas nuptias, |
|||||||||
|
t U
|
|||||||||
|
\il
|
|||||||||
|
De Divorths et Repudiis.
t I T V L V $ II.
De Divortiis & Repudiis.
SUMMARIA.
|
|||||||||
|
V33
|
|||||||||
|
1. Quid fit divortium , quid repudium ? Ow&»j
ftat modis, jfft^ /orai ac folennitate ? Qjftd,f\ pojl mijfttm abfenti libellum repudii mittentem poettheat * & tamen libellus tradatur ? Qnidfi tion ftterit abfenti traditus, fed addomumejns delatus ? 2, Nimia divortiorum itcenth ex conjugumcon-
fenfa Romanis tolerata mdgis fuit, tanqttam malttm mcejfarium, quamprobata; reftnclaper 'fuftinianum ad eam , qug, ftt caftitatts in- tuitti;per Juftinum fecundttm rurfus promifcue to- lerata. 2, Qua jure civili medio ae novijftmo fuerintju-
fta cattfe, propter. quas hmto vel invtta conju- gi repudium mitti potuerit ? Qu&fuerint pm<t divertentium Jine fufta causd ? a. Jure civili Itberi in poteftate non nift ex con-
fenfu patris poterant matrimonium dirimere , ntc pareits nuptias flii attt fihfamiitas , ipfts invitis. Qitid, f\ itberi aut parentes defaclo id tgerint } Potuit pater dirimert fponfalh futf- liafamiliaf. Hodie nec nitptias nec fponfaliali- berorum paier dirimtt, nift ptftijftma dt causa. An pater cogere ftiam , ut drvtrvat a mariio' aduhero} 5. Moribus noftris tatttum ob aduliertum &maii^-
tiofam defertionem matrimoninm ipfum diffolvi- tttr. Quid,fi nxor vim paffa fu> Qttid,ft infons nocenti crimen remifcrit, quid fi fcuns crtmen debitum coviugale prafttterit > An &' quahdo maritus uxorem aiulteram retinens tenocimi rens fu> 6, Si & vir & uxor aduherium commifeiint, att
alteruter feparationem petere pojjit, & quo uf que par crimen mutua penfationt tnllaPur ? An is, ctti a conjugc crimenadulterii remijfumeft, vicifftm cogi pojftt ut remijftonem criminis fa- tiat, ubi remittem ipfe poftea in erhnen adtti- terii ituideW ? j. An uxor exeufetur, ft fdtviiia maritt, vel ex
inopiay vei ob denegatum a marko contumari- . ter debitttm conjugale, fe in adulterium<proiap-
fam dicatl An uxor ok denegatum cotttumaci- tet debitum conjugale petert pojftt matrimonii diffolutiouem ? 8, Auwitate judich,Knon prirata , nttptia oba-
didterium dirimenda futm. Quo modo id pe- tatur? An infonti permittendum f\t alias nttp. iia* contrahere> An & quando ipft noctnifi An fi necens panitentia dvcatur , infons cogi pojflt up mcentem recipiat> g, be malitwa defertione, & nuptiis ob eam au-
tvritate publka diffolVendis. An infonti ac no- |
centi alid nuptia ptrmittends fini ? Ouibus />«-
nts damni ajfuiatur ex moribm tnahttofe defe- rens} 10, Si defertus aut deferta ftnepravh defeftionk
judicio alias mptias contrabat, illarum dijfolu- tionem deferens reite petit, £ktid, ft fpome ce* derevetit? Si deferttts poft fmtttm defertionis judicium aUas nupfias contraxerU, an deferens pojftt petere ex peenitenttd earum diffoltttio* nem ? if. 5* 80» intervenerit deferiionis judieittm, m
defertus deferentem ac pcemtentem poft hngttm tempm rectptre tentatttr ? 12. An mttlkri ob dimurnammat'itiexpe£tt'wnemt
& imertitudinem an vivat, alixtittptiapermit* ttnda ftntY Qtti4t ft marttm', qui credehatm mertuus, redeat^ & uxortm invtniat altcri nuptam ? if, Art malitwfa fit iefertio , fi maritus ob cri~
men profugm fvt, aut reiegatus, attt ob mctum perfecuttonis aiiv migret> Anft mor taltm ma- rimm fequi noiit, ipft aiverftts eam defertioms tudicium movere pojftt l 14. S't mptte oh adtilterium attt dtferiiontm folu-*
taftnt, non priratm, fed foiemtittr rtdintt- grari poffunt, alhquin nec nuptU funt, neclt-- 1 gitimi liberi inde nati. Kedintegratione faM,
revivifcunt in dubh patla dotaiut, poma cef- fam. rJFi Nuptite tetro nulia dectarantur, invito etiam
■vtro ac muliere, f\ inceftk fihtjtel ftne parentum confenfu iniU; eum ir ejfet ntcejfieatis-abfoluta. An & ob impotentiam nupths anttcedentem}&' quamdm illa dtbcat ejfe continuata} Quibm .probetur modis, &quo modv agi debeat} An & , fiquts vitratam attt ab aiitr gravidam ■ pro virgim attt vidua boneftx rgnoranr duxe*
rit? : i<6. An ob ftipervenientem impotmtiam, fitnrem;
morbum contagiofum , fevithm mmiam ttnius conjugis nuptmrum diffolmiopetipojfti} Ait nvn faltem thori & metifte feparatiq ob furorem,aut, fevitiam impetrari} 17. Qtth ftf epBus ftparationis thori & menfie>
Anper eam pertmatiir communio fonorum au? acqu&ftnttm, qutt ante fttit ? An mnlicr runc adhue ex contratlu viri obligetttr} Ethnaejus txcuti protalb debito pojftnt} An fe aut virum . ftnt viri autorifafe mttliertttncpoffttobligare?1 iSF. Si mulier ftnt publicfl aumitate a vinr rece-
dens feorfim lhbiter, an fat Iucrorum a viro quttfitorum paruicepr, & atr a viro extfa do- rmtmejaf alenda-fit ?' Att rmtritus aitr* tenea- R 3 tur
|
||||||||
|
134 'L:iB, XXIV. ^T !^il|.r
tur uxcrem, fi publica autoritate feparatio tbo- communi confenfu, fei prhata autoriiate, fe-
rifatlafit} * I orfim babitent. Et quidtfi aliud pacii fmt> 19. Nob cejfant iffMus nuptiarum , fi conjuges 20. Df judicio de morlbus fublato.
|
||||||||
|
repudiaii potuerit/ /. Julianus 4. ff. b. t. Bru-
nemannus ad d. I. 6. C. b, t. -Zr Etii vero ingcns apud Romanos pofte-
riores divortiorum licentia fuerit , tamen hanc toleratam magis velut malum neceflarium,quam probatam fuifle, tum cx eo evincitur , quod Romuli lcge. mulieri maritum relinqucndi po- teftas ademta fuit, viro autem ejiccre uxorem ex paucis tantum cauiis conceflum, fi fcilket veneficio circa prolcm ufa fuiffet, aut alienam pro fua fubdidiflct , aut adultcrium. commifif- fet. Plutarchus in Romulo. Carolus Sigonius de antiquo jure chium Romanor. libr. 1. cap <j. fere circa finem. tum & inde apparet, quodno- minatim cautum fuerit, matrimoniumflaminis Dialis non nifi mortc difiblvcndum efle, quaU ab co, tanquam fummi Jovis facerdote, cxadior vit£ ratio ac fanciitas obfervandafucrit,adcocme minus in eo tolerari debuerit,, quicquid arecti tramite videbatur deflecl:ere , quam quidem in aliis, quibus ea viitutisacintcgritatisglorianou ita peculiaritcr commendata erat. Gellius Ne^. Attic. libr. 10. cap. 15. Atque hinc etiam in- ter probrofas conditiones numerata fuit illa , qua mater filiam inftituerat, fi a. viro divertif- fet, ex infigni refcripto imperatorio in /• 5. C. de infiitut. & fubjiitut.Reprebendenda, inquiunt, tu magis es, quam mater tua; HLt enim fibere- dem tefibi effe vellet , id quod efi inutile , ma- trimonium te dirimere cum viro non juberet :, tu porro vduntatem ejus dhortio comprobafti. O- portebat autem, etfi conditio bujufmodi admitte- retur, pr&ferre lucro< concordiam maritalem ; E- nimvero, cum boni mores luc obfervari vetent^ fine ullo damno conjunftionem retinere potuifti. Redi igitur ad maritum , fciens , bereditatem matris, etiamfi redieris, retenturam^ quippe qumn retineresy licet prorfus ab eo non recefjiffes. Et e converfo , illam , quse maritt conjugium , quod fuerat fomta , diftrahere nolucrat , cum id pater defideraret , pietatis religionem non vioiafle , ac, fi propterea pater oftenfus atque iratus ad exheredationis notam prolapfus eflet, inofl&ciofi teftamenti qucrelam ei non oporte- re auferri refcriptum eft. /. cum te 18, C de incff, teftam. Interim vicit corruptela ratio- nem, & dividuam prope eftecit vita; confuetu- dinem, qux fecundutn nuptiamm defcriptio- nem individuo debebat omnis vitas confbrtio confiftere; donec tandcm Juftinianus invctera-. tum hocce malum pellere annitens conftituit, non nifi caftitatis intuitu pofle ex communi conjugum confenfu nuptias dirimi, dum ahcr conjux vitatn monafticam eligit ; quo cafu dos aut propter nuptias donatio ejus , qui monafterium ingreditur , liberis fi qui fint - cederc dcbuit; iis' veto dcficicntibus, conjux |
||||||||
|
Ivortium efb feparatio conju-
gum , animo non rcdintcgran- di conjugii, feu animo confti- tucndipcrpetuam diflenfionem: ita di&mm > a diverfitate men- tium, vel quia in diverfas partes abeunt, qui diftrahunt matrimonium. Si enim inconfulto calorc atquc pracipitantia , cujus plerumquc pcenitentia cornes cft , repudium miflltm fit, ac brevi uxor revertatur , .divertifle non vide- turj eo quod, quicquid calore iracundia? vel fit vel dicitur, non prius ratum eft , quam fi pcr- fcverantia apparuit judicium animi fuiffe. / di- vortium 2. /. j. ffi. b. t. I. quicquid 48. ff.de reg. juris. Unde & tunc jurgium magis ac fri- bufculumvcl fngufculum , quam divortiumap- pellabatur. /. quodfi non 31, ff. de jure dot. I. cum hic■ fiatm^iz.§. quod fx dhortium 12. ff. de donat. inter vir. & uxor. /. fi liberis 17. ff. de paMis dotal. Repudium autem latius pa- tet quam divortium, cum & ad fponfas exten- datur, qua: tamen divertifle dicinequeunt./.i«- ter dhoruum iji.ff-de veib.fignif. nifiinfchcr mate matrimonii conftiterint, dum ante asta- tcm du&a: funt. /. quod Seryius $.ff. deconditt, caufi data., Et olim quidem, uti variis modis, prxcipue farre feii confarreatione, eoemtione, & 'ufu, nupria? contrahebantur, fecundum ea, qus: in tit. de ritu nupt. num. 1. notata funt, ita quoque tribus potiifunum modis eas diflblu- tas fuiffe, puta, diffarreatione, remancipatione, & ufurpationc , pluribus exfequitur Rxvardus ad leg. ii.tabul.cap.zi. m fme. Sedpoftea- vel iuterabfentes fiebat divortium , per libel- lum, vel inter pra:fentes ; adhibitis utrobiquc ad minimum feptcm tcftibus pubcribus civibus Romanis, prsetcr libcrtum cjus qui divortium facit, acjntervcnientc hac aut fimili formula, res tttas tihi agito, les tuas tibi habeto : uti in rcpudio intercedebat illa , conditione tua non.«- tor. I. z. $. i, & fcqq. /. fi pcenituit 7. /. nul~ lum 9. ff. b. t, Quod fi cum, qui libellum re- pudii dederat abfenti defercndum, pcenituiflet, & tamen libcllus per ignorantiam mutata? vo- luntatis fuiflet delatus , durabat matrimonium; nifi pcenitentia cognita, is, quiacccperat, ip- fe voluerit matrimonium diflplvere ; quo eafu non per eum qui dederat , fed qui acccperat, matrimonium credebatur diflolutum efle. d, l, fi pwniuut 7. ff, b. t. Ex adverfo diflolutum cen- febatur matrimonium per id , quod libellus repudii miffus erat, licet re ipsa conjugi altcri neque traditus neque vifus fuiflet , dum furfi- ciebat ad domum ejus eum delatum efle. /. licet 6. C. h. t....junci. arg. /. 1. jJ. i. //, de agnofc. &: alend. liberis. I. dies 4. £. putor 5. //, de damm infetto. qux & ratio eft , quod furjofa |
||||||||
|
D E DlVORTllS
in feculo manens non modo dotem, quam dede-
rat, aut propter nuptias donationem recipie- bat, fed & prxtcrea cam lucrabatur dotis aut do- nationis a conjuge collatx partem , qux pafto dotali exprcfla erat; gravibus de cxtero pcenis in cos decretis j qui aut ajias nuptias appetere, aut luxuriofe vivere contra vitx monafticx vo- tum fuftinuiffent. /. fi conjiante 9. & autb. quod bodie C. h. t, novell, 117. cap. 10. jundt/. Deo tiobis <;6. C de epifcop. &clericis.novell. 22. cap. 5. Verum docuit tandem cxpcrientia , non fa- cile antiquos mutari mores > ac pclli difHculter qux diu placucrunt , utcunque ratione dcftitu- ta, Etenim fupplicantium muhitudine prope obrutus Juftinus fccundus,Juftinianicx filiane- pos & ab ipfo adhuc vivo in imperii collcgam afliimtus , collaudato Juftiniani in caftitatem fludio, quali nolente animo reduxit iterum li- bcrtatem mutuo confenfu matrimonia promif- cue dirimendi, repudii libello in id adhibito. Qux Juftini conftitutio inter Juftiniani no- vellas relata eft, facitque novellam 140. 3. Invito quoque altcro conjugum , cx u-
nius voluntate nuptix olim plurimas ob caufas
impune diffolvi potuerunt, recenfitas apcrte in
l. vitricus 60. §. 1. & l. 61. 62, ff. dedonation.
inter vir. & uxor. prxcipue in /. confenfu 8. C.
b. t. novett. Zt. cap. 15. & magna ex partc, o-
miffis tamen quibufdam levioribus, a Juftinia-
no comprobatas in novell. 117. cap. 8. & 9.
quales in uxore funt, fi perducllionis confcia
cam non detexerit; fi adulterium commifcrit;
fl vkx viri infidiata fit , aut non detexerit iri-
fidias viro ab aliis ftructas ; fi cum viris extra-
ncis nolente marito convivata fucrit, aut lave-
rit in balneis ; fi nolente viro foris domum
manferit, nifi forte apud parentes , aut nifi per
ipfum virum domo pulfa ex neceffitate debuerit
foris pernoctare; fi circcnfibus aut theatris aut
amphitheatris interfucrit ad fpectaculum, igno-
rante aut prohibente viro. cap. 8. In viro , fi
perducllis, aut confcius perduellionis eandem
non manifeftaverit ; fi vitx uxoris infidiatus ,
aut ftru&as ei ab aliis inftdias rion indicaverk
ac ultus fit; fi uxorem aliis adulterandam tra-
dere tentavcrit; fi uxorem adulterii accufaverit
& non probavcrk; fi contemnens uxoremcum
aliis mulieribus in propria vel aliena domofre-
quenter permaneat , nec ab iis abftineat femel
iterumque culpatus ab uxore , vel parentibus
ejus, vel extraneis fide dignis. d. cap. 9, Con-
fcr Rittershufium ad novellas part. 4. cap. 8.
num. 5- <5- 7. 8. 9. Quibus in cafibus , quia
jufta caufa divortii | fuberat , etiam divortium
bona gratia fieri dicebatur, utcunque altero in-
vito, in quantum fiebat fine metu pcenx ac ex
legis permifTionc. novell. 21. tap. 4, in fine,
Nam fi vel vir vel uxor fine jufta causa diver-
tiflct, varix pcenx nocenti imponebantur, pro-
pofitx in /, 8. §. 4. /, 11, §. 1. C. b. t.novell.
117. cap. *|g mvell, 127. cap. 4. ngvell, 134,;
|
||||||
|
ET RePODI l S. ijjjf
cap. 11. Rittcrshufins ad novellas part. 4. tap,
8. num. i». & fcqq. prxcipue num. 14. 4. Ut autem divortia rccte fierent ex jure
Romano, fi quidem conjux divortium cupicns in patria cffet potcftate politus vel pofita , vo- luntas utriufque debcbat concurrerc, adcoque folus filiusfam. aut filiafam. non potuit fine pa- tris affenfu nuncium mittcre, fi nullajuftafu- beflTct caula; &, fiidfeciflet, fibi quidem prx- judicabat, pcenas quippc nuncii finc causamiffi fubiturus aut fubitura: fed patri, ad qncmdo- natio propter nuptias aut dos reverti dcbebat , nullum indc gcnerabatur prxjudicium, ncc dos illa ln pcenam cedcbat ci , cui nuncium fine causa miffum crat, fcd ad patrcm rcvcrtebatur; eo quod fubinde liberi fimnlabnntfingcbantque divortia, ut jure rcpetendx dotis profccTkix fuos ingrata mente privarent parcntcs. novell. 22. cap. 19. Quod & ad liberos cmancipatos ra- tionc dotis profcctkix extenfum fuit. d.nov. zi. cap. 19. Vice versa quoque non poterat pater folus invito filiof. vel filiaf. rcpudium mittcrc genero vcl nurui; cum Ulpianus autor fit, cer- to jure Romanos ufos cfle , ne bene concor- dantia matrimonia jure patrix poteftatis tur- bentur aut dirimantur. /. 1. §. ult. ff. de liberis cxhibend, l. cum bic flatus 52. §. fi focer 19. ff. de donat. inter vir. & uxor. novell. 22. cap. 19, ac ab Irnperatoribus rcfcriptum fuerit, diffcn- tientis patris, qui initio confenfit matrimonio, cum marito concordante uxore filiafamilias, ra- tam non haberi voluntatem, nifi magna & ju- fta interveniente causa hoc pater fecerit. /. dif- fentientis J. C. /;. t. Si tamen re ipsa invito filio nuncium mififfet, etiam tunc nullo modo conjugibus officiebat, fcd fibi foli; jri quan- tum pcrinde fubibat cffcclus juris, ac fi rc ipsa nuptias fua diremiffct vohmtatej d. I. 31. §. 19. & xo, ff. de donat. inter vir. & uxor. Pla- ne fponfo filix fux pater invita quoque filia rc- pudium mittere potnit ex patrix potcftatis rigo- re. /. in poteftate 10.ff.defponfaltbus. atqucctiam nomine fux filixfiunihas alteri jam nuptx , fcd furiofx & ita diflentire non valentis, nuncium mittcre marito ejus. /. Julianus 4. ff, b. t. I. [t cum tz. §. item pater y.jf. foluto matrim, Sed cum ex ipfo jure Romano filix divortium m poteftatc matris non fuerit , nec filix emanci- patx divortium in fuo pater habuerit arbitrio. /. filU 4. /. diffentientis f. in fme C, h. t. a<j rigidiores patrix poteftatis effcccus ab ufu re- cefferint, liberique per nuptias definant in po- teftate efle , confequens eft , moribus hodier- nis neque fponfalia per fihamfamilias rite con- tracla patris folius voluntate diftolvi, nifi juftif- fimx caufx antca ignoratx innotuerint, neqtie in libcrorum divortiis ullas voluntatis arbitrii- que paterni partes efjTc. Grocnewegcn ad l. 1% §• \. ff. de fponfalibus. Parens p. merri. Paulus Voet ad pr. Infiit. de nuptiis num. 4. Brouwer de jure connuYtor.libr. 2. cap. i^.num. |
||||||
|
r. Tit. 11.
magis cft, ut par crimcn mutua intcr conjugcs
pcniationc tollatur; dum p-jiiniquum vidctur, virum ab uxorc pudicitiam exigcrc» quamipfe non exhibcat; & cequum cx advcrfo, ca lcge, quam ambo contcmfcrtmt , neutrum ab altcro vindicari. cap. imelleximus 6. in fne extra de a- dultcr. & ftupris. arg. /. viro atque 3 g, //. folnto matrimoH. d, l. i). § <. in pr, ff. ad leg .Jul, de adultcr, Brouwcr de jure connub. libr. 1. eap. ult. num 13. Mclchior Kling de caufu matri- mpnial, de adulterio pag. mihi 91. 92. Nifipoft unius conjugis adulterium rcconciliatio intervc- nerit, ac pofteaadulteriofefepolluat, qui quac- vc prius conjugi rcmiferat adultcrii offenfam : etfi enim fuaderc vidcaturhumanitatisratio, ut parem indulgentiam vcniamque dclicli pr^ftct conjugi, qualem ipfc prius cxpeituscft; tamen fi exorari fe non patiatur, non jure ei ad fcpr.- rationem' tendenti objiccretur compcnfatio a- dulterii antea commiffi , fed & rcmiiti: co quod remiffione femcl abolitum crimcn rcfufcitan- dum non eft. arg. d. I. 13. §. peti. & ult.ff, ad leg, Jul. de adulter. $. ult. lnftir, de injuriis. I. non folum 11. $, injuriarum j. ff. de injuriis. Chriftineus ad Mecblinienfes tit. 1. art, i$,num, \i. 12. Berlichius conduf. pratt. part, 4. con* cluf 27, num. 6 j. 7. Illud matrimonii diffolutionem ex causa
adulterii non impedit, quod mulicr obtendit , fe fsvitia mariti, vita; infidiis, e domo mariti expulfam, omnium egenampaupertatistoleran- dx gratia adulterium perpetraffe , aut ex con- tumace atque maligna mariti abftinentia foris qusrere coadtam , quod domi non invenicbat. Quamvis cnim ex hifce probatis malis domcfti- cis infclix merito ccnfenda fit, non tamcn pro- pterca in flagitium ruere dcbuit, ac ad mcaen- dum malo trifti rcmedium atqucfolatiumintur- pi malo quxrere , atque ita miferiam in fcclus convcrtere; fed potius judicis auxilium adver- fus fxvitiam aliofque malos maritimorcsperlc- gitimos tramitcs implorare. arg. /. palam 43. §, non eft 5. ff. de ritu nupt. cap, fignificafti 4. & 5. extra de divortiis, Brouwer de jure connub. libr. 1. cap. ult. num. 11. atque etiam ipfius vinculi matrimonialis pctcre diffolutionem, fi maritus in voluntaria ac pertinace abftincntia, feu dcbiti conjugalis dcncgatione pcrdurct: eo quod ha?c malitiofse defcrtionis fpecies eft; dum parum intereft, utrum abfcns an prafens mari- tus uxorem redigat ad viduitatem, detrcdando contumaciter ca pr*ftare , ad quse e£ conjugii natura ac conditionc devinftus eft. Avus mcus GisbertusVoetius politka ecclefiaft. part. 1. libr, 3. tratt, 1. fecl. 3. cap, 4. qu*(t. 8- 8. Pofito autcm adulterio , infonti conjugi
permiffum non eft matrimonii vinculum priva- ta dirimere autoritate, fed a&ionc civili ad nu» ptiarum diffolutionem contendendum eft, ut, probatis probandis, judex ipfe fua fententiEdc- cernat ncxus conjugalis feparationcm. De cujus |
||||||
|
itf L i b. XXV
6, ufquc adeo, ut ne adultcro quidcm marito
nunc filia cx patris voluntatc rcpudium mittcrc compcllatur. Brouwcr d. traft. libr, i, cap. ult. tium. 14. 5. Cseterum moribus hodiernis dux tantum
jufta: divortii caufae ad ditimendum ipfum ma- trimonii vinculumfufficientesfunt, convenien- tcr juri divino, puta adukcrium altcrutrius. Mat- thu cap. 5. verf. 31. & cap. 19. verf 9. Luc<e cap. 16. verf. 18. & defertio malitiofa epift. Pau- U prima ad Corimb. cap, 7. Primam quod at~ tinct, illa minus dubii habet inter cos, qui re- formatam profitcntur religionem , variifque in- vcnitur ftatutis confirmata. Edicl. politic. Hollan- di& amii 1580. art. iS. ediclum matrimoniale Ultrajeclinum auni 1584. art. 18. Groenewe- gcn ai l, B. C, h. t. Nifi uxor fme fua volun- tate violata, feu vim paffa fit. I. fcedijfimam zo. C. ad leg. Jul. de adulteriis. I, fi uxor 15. $, fi quis fUne 7.I. vim pajfam jo. Jf. eod. tit. Vel poft adultcrium pcrpctratum rcconciliatio intcr- ccfferit, five illa confenfu aperto conjugis in- fontis, five rebus ipfis 8c fa&is per concubitum ad adulterii fcientiam fubfccutum declaretur ; cum cuiquc liceat juri fuo renunciare, ac inju- riam ei remittere, a quo eam paffus eft. /. ft uxor 13, $. pen. & ult. f ad leg. Jul.de adul- ter. auth. fid hodie Cod. eod. iit. ad leg. Jul. de adult. Carpzovius praftic. crimin, part, 2. quaft. 5 j. num. 40. & feqq. Sande decif. Frific. libr. z. tit. 6. deftn. z. Wcfcl de connub. focietate tracl. Z. cap. 4. num. 47. & feqq, Grocnewe- gen d. loco & ad l. z. & /. 1 r. C, ad leg. Jul. de adulter, Leeuwen cenf. for. part. i. Ubr. 1. cap. 15, num. 7,- Quod vcroalibidi- cuntur mariti crimen lenocinii contrahere, qui deprchenfam in adulterio uxorem in matrimo- nio retinuerunt. /, crimen 2. C. ad leg. Jul. de adulter. id vel corrcQum vidctur per jus no- viflimum, feu per d. auth. fed hidie. uti poft alios vult Brunemannus ad d. I. z. C. velpo- tius de illis accipiendum maritis , qui fcicntes prudentcfquc uxores fuas adulteras, non pceni- tentes, fcd in eo criminc perfeverantes , quse- ftns gratia in matrimonio rctincnt, ac formam uxorum venalem habent, juxta l, mercalem 5. C, de condicl. ob turp. caufam, L ex lege z. §. lenocinii 2. & ?.#". ad leg. Jul. de adulter. quos & propterea non poffe petere matrimonii diffolutionem, verius eft; cur enim accufet vel improbet maritus mores , quos ipfe aut ante corrupit, aut poftea probavit. /. cum mulier 47. jf. foluto matritn. Brouwer de jure cotmub. libr. 2, cap. tdt. num, 13. j» pr. 6. Quod fi & vir & uxor adultcrium perpe-
travennt, in criminali quidem pcens perfecu- tione mutui criminis compenfatio non eft, fed utriquc fupplicium ex lege imponendum. I. fi uxor 13. $. judex 5 //. ad leg. Jul. de adulter. quantum tamen ad civilem adionem attinet , quo etiam refercnda h*c matrimonii feparatio, |
||||||
|
De Divortiis
praxi vidcrj poteft Waflfenaar pratt. jttdic. cap.
i. «»;«. 4<J. §. 21. pag. Ji. & num. 95. §. 5. Impetratse porro feparationis effectus cft apud nos aliofquc, qui juris canonici & pontificiar religionis didata hac in parte 11011 fequuntur, quod infonti conjugi quidcni omnimodo li- ccntia conceditur ad alia vota tranfcundi; no- ccnti vero 11011 alitcr , quam d omnis prse- cliult fit reconciliationis ac matrimonii redin- tegrandi ipcs, dum conjux infons in fatajam conceffit, aut alias nuptias amplexus cft. De quibus, uti vulgo notis plura dicerc fuperva- euurn eft. Vide Avmn p. mem. Gisbertum Voctium politiae ecclefiaftic& paft. I. libr. 3. tratl. 1. fefi, 3. cap. 3. qu&ft. 1. & multu fcqq. Brouwer de jure connubior. libr. 2. cap. 18. num, 8. 9. Refponfa Jurifc.Holland./wf. r. conftl, 30/. Leeuwen cenf for. part. 1. hbr. 1. cap. 15. num. 7. 8. Grocncwegcn ad l. 9. C. /;. f. & plures alios ab iis oita- tos. Plane , fi nocens conjux poft fcparatio- ncm publicc factam fcfe pcenitcntem ac refi- pifccntem pra?ftet, fuadcri quidem infontipo- tcft, ut nocentem recipiat, ac gratiam faciat delicli cornmiffi ; fcd ad id juris autoritate co- gcndus non. cft; tiun quia nemo cx pceniten- tia nocens effe definit, nec refipifcentia rcatum cxciudit aut crimen abolet. /. palam:'43. jf. »0» folum 4. ff. de ritu nupt. I. qui ea niente 65, ff. de furtis. I. non prodejl 5. ff. de vi bon, rapt. tum quia jus infonti qua?fitum per fo- lam nocentis pcenitcntiam auferri ncquit. Qui- bus vero pcenis aliis tum pccuniariis tum cor- poralibus adulteria puniantur, ex tit. ad leg. Juliam de adulteriis difcendum erit. 5». Altera matrimonii diffolvendi caufa eft
malitiofa dcfertio ; de ea enim fi conftiterit , adhibito folcnni dcfcrtionis judicio , citato fe- pius dcfcrente, ac per contumaciam ad conju- sem & cohabitationem rcdire detrcclantc, codem modo, quo & ob adultcnum, matrimomi vincu- lunvita publica dirimitur autoritate , ut inforr- ti ad alias nuptias tranfcundi potcftas fiat, no- ccnti difHcilius, ac in omncm evcntum non, nifi ubi fpes omnis conciliationis fublata eft, & hoc convenicnter do6trinse D. Pauli 1. epift.ad Corintb. cap. 7. Echtreglement van de Staten Ge- tieraal 18. Martii 1656. art. 91..W/. 2. placit. Jloll. pag. 2446. Qua? pluribus exfequiturFre- dericus Spanhemius dubiorum euangelicorum part. $, dubio 148. Avus p. mem. Gisb. Voetius Tolttiu ecclef. part. 1. libr. \, tracl. 1. fetl. 3. cap. 4. Leeuwen cenf. for, part. l. Itbr. 3. cap. 1 f. ««'»• 12, 12. 14-15. Brouwcr de jure connub. libr. 2. cap. 18. num. 12. & cap. ult. mm. 16. & feqq. Refponfa Jurifc. Holl. part. 4. confil. i$t. & part. <;. confil. 46. & feqq. a pag. 156. ad pag. 183. Ubi autcm fentcntia judicis conjux alteruter defer- tor malitiofus pronunciatur , pcena dcfcrentis cft, quod omni lucro carcat,.. quod cx vi pa- |
ET RePUDUS. I37
6ti dotalis aut ftatuti ex bonis conjugis defertt
lucrari poflet, atque infupcr omnia dona in fe ante nuptias vel ipfo nuptiarum tempore per infontem collata teneatur rcftituerc, uti & cx^- penfarum nuptinlium medictatem; ufque adeo, ut & horum omnium pctitionem conjux infons ad heredes tranfmittat, ii mortalitatis cafu ipfe hsc exigerc prapeditus fit. arg. /. fi adrogator zi. ff. de adoptton. Leeuwen cenf. fur. part. 1. libr. 1. cap, ij. mm. 1;. 10. Qiiod fi fine pra:vio folenni defertio^
nis judicio & publica vinculi matrimoniaiis diilolutione defertus aut dcferta per matrimo- nium alteri fefc junxerit, deferens jurefecun- darum nuptiarum diffolutionem pctit, accon- jugis nullo jure alteri junc5ti jim&xvc rcftitu- tionem. Lceuwen cenf d. part. 1, tibr, 1. cap„ 15. num, 13. in fine. Qui tamcn fi cederema- rito fecundo velit, quid juris fit, diclum lih de ritu nuptiarum nam.yy. Divcrfumeftct, il demum poft finitum defertionis judicium fa- 6tamque feparationem ad aJia infons vota tranfierit, ac dein deferens pcenitentia dudus quodam quafi poftliminio reftitui defideret : nain curn hoc cafu matrimonii prioris vincu- lum rite dircmtum , & nuptije per dcfertum defertamve cura alio contra6te divino huma- noque fubfiftant jurc , abfurdum cftet , fine juftii causa diflolvi illud omnis vkx confor- timn, quod fecundum praxcpta legum prop* ter culpam deferentis re6te contracitum eft. Gisb. Voetius polittCA ecclefiafl. d. part. 1, libr. 3, traci. 1. fett. 3. cap. 4. qtuft. z. 11. Plane, fi defcrtionis judiciutn haud in-
tervenerit, & uxor, quse rnalagratia a viro re- ceflerat, ac annis pluribus abfens fuerat, dcin- ccps reverfi recipi a viro defideret, ctiam tunc cam haud cife audicndam , rcfponfum invenio v, Rcfponf Jurifc. Holl. part. 4. confil, 22$.Scd vix eft, ut id probiveris. Cum enim etiam poft defertionis & feparationis judicium tcn- tanda adhuc, quantum fieri poteft, concordia fit , & redintcgratio matrimonii jam publicc
diffoluti, a:quum cft , non folvi illud , quod harjtenus fubftitit, & pcenitentem ac meliora fecuturam , aut faltem ipondcntcm, in gratiam » recipi ab eo, qui utique fibi imputare debet, quod 11011 maturius urferit uxoris Cux rcditum , eoque contumaciter dencgato, nuptiarum di- remtionem. Licct enim folummodo tunc jur- gium,'& non verum divortium videatur cfle , cum uxor calorc iracundia: rcccdcns brevi re- vcrfa eft. /. divoHium 3. ff, b, t, tamenidtum demum verum eft , cum feccilioni in tempus brevius factse libellus repudii adjunclus eft, ut patet ex d. I. 3. non item, fi fimplex feccffio abf~ quc adhibitorepudiilibello facta &diutiuscon- tinuata fit, ac vir ifti ita acquieverit feceflioni, ut ncc reditus obtinendi tcntamen ab eo fucrit adhi- bitum, nec ullaminidfeceritdefercntis citatio- ncm. . • , |
|||||
|
L 1 n. XXIV. *T 1 t. IIi
|
|||||||
|
ig8
» 12. Qui<l}urisfit, & an muheri alikfmt nup-
tfflpcrmittetKte:, fi vel iongo tempore maritus cxpedkionis causa abiit, vei ignoretur, utrum vivat an rnortatur; & quid, fi is, qui mortuus cre- ckbatur, redeat poft aliud matrimonium ab uxore jarn contracTum? dixi tit. de ritu nupt. num, 99. 11, Tantum autcm abeft y xxt pro mali-
tiosa dcfertione haberi debeat , fi maritus ob crimcn profugus aut rekgatus aloco domkilii abeiTe cogatur, vclpropter metum perfecutio- nis e loco periculofo conccdat in cam regionem, in qua mctu tall folutus cffe poteft ; ut potius uxoris ipfius officium fit ■, fequi novum mariti fui domkilium, ex neceffitate alio tranflatum,fc- cundutn ea quae a me tradka in tit. de juditiis num. 101, ufque adeo, tit illis in cafibus, quibus fine fuo criminc maritus abcffe cogitur, ipfe adver- fiiseam fepius inftanterque rogatam , ac fcqui fcnucntem , judkium defertionis intcntare pos- fit, ac proptcr faepius citata: contumaciam impe- trarc vinculi conjugalis difTokitionem, prour a variis tumThcologis tum Jurifconfukisrefpon- fum , ac tandem etiam ab HollandixCuriajudi- catumdft. Rcfp0nfaJurifc.H0lland.p4rf. y.fow- fil.q6.& feqq. a pag. 156. ai pag. 183. ubi& ipfa formula fententia; exhibka. Avus p. mcm. Gisbertus Voetius polttica, eccle(iaftic& part, 1. iibr. 3. tratl. 1. fe£t. 3. cap. 4. quaft. 7. & 9. Henricus Brouvvcr de jure connubior. libr. 2. cap. ult. ttam. 17. .ffaijfi Quia vero poft divortium proptcr adul-
teriitm aut defcrtionem maiitiofam publkaauto<- rkate fa&um conjuges quandoquc, intcrveni- cntibus parariis atquc amkis , in gratiamrede- unt, & ad matrimonium redintegrandum indu- cuntur, fciendum cft , rcdintegrationem talem notv poffc privata fkri autoritatc , fed nuptias perinde de novo contrahcndas cffc cum folenni- itra dcnunciationum adhibitionc , ac ii niin- quamantea matrimonium intertalcs conftitilTct. Cum enim infonti per judicium fcparationis con- ceila fuerit lkentia tranfeundi ad aliavota, fieri poffet, ut is jam akeridc nuptiis aliis fidetn ju~ ie dediffet , fponfalia contraxiffet , forfan & prsmaturo firmaffet concubitu ; ncc juftum eft, hoc jus ad nuptias, jam akeri vi publicse conces- fionis quajfitum, eidem adimifubobtcntumatri-i moniicum conjuge priore redintegrandi. Quod {jprivaximfmc his folennibus cokrint, nelibe- riquideminde nati legitimi cenfendi forent, ut latius dicTumtir. debisqui fuivel alien.juris fimt tium. 11. Rcdintcgratione fane intervenientc re- vivifcunt pacTa dotalia & alia inter conjuges, pc- rinde ac fi diffolutio facTa non efiet, ad^eoque ccs- fantpcens privatse adukerioalioquininkftgra- : tiam inducTse & tefo applicandse; ut dklum tit. depacl.dotal.nutn.$. I^. Vidimus de caufisduabus, proptcrquas
&juredivino& mortbus noftris (iitTolvi poffint matrimdnia, quce ab initio fccundum prxcepta fcgmn contracTa fnbftiteruat.' Sunt & caiife. |
|||||||
|
qux matrimonium antcccdcntes, ab initio illud
efliciunt inutilc, iic ut id proptcrca vcl petcnce akerutro conjuge, vel ctiam utroque tnvko , per fententiam judkis pronuncietur rctro nullura fuifie. Utroque quidcm invito ac relucTantc » fi intra gradus prohibitos per fckntes aut igno-r- rantes contracTum fit. §. pen. Infiit, de nnptns.t, qui* consra 4, /. feti. & tiU. Q, de Mfjlif nuptiis. Uti & ii libcii fine parcntura con- fcnfu, per legcs i aut mores ncccffirio , nup- tias contraxcrint, & parcns mordicus illud in- firmum cffc vclit, ncc movcri fe patiatur., nc acerbe fijum exerccat potcfiatis jus; ut dicTum tit. de rittt nuptiar. num. 11. Ad unius vcro defide- rium invito altero, fi impotcntia gcnerandi ab ini- tk adfucrit ,, ac toto tricnnio fit continuata , five ex viri five ex fcemina; vitio impedimcntura fubfit. /. in canjis 10. & autb. fed hodie, C. fi.f, ■novell. z.z. cap. 6. mvell. 117. cap. iz. arg. l.fi ferva fervo 39, $. t. ff, de juredot. can. i.& z. caufa 1 j. qiufi. 1. cap, 3, 5 6. extra. dcfiigid, & maleficiatis. Groenevvcgen ad l. 10. C. b. t. Lecuvven cenf. for, part, i. libr. 1. cap. 15. num. 5, Refponfa Jurifc. Holl. part, 3. vol. 2. confil.uk. Appendix decifionum poft refpenft Jurifc. HolL part. 3, vol. 1. pag. %<. inpie, Quodfinoncx vitio latcnte, fcd ad infpecTioncm patcnte, ac non curabili, impotentia defccndat, trknnium haud cxpecTandum eflc, fcd in continenti con- juricTioncm illam dirimendam, poft alios con- tendit Mafcardus de probation, conduf |?i|, m verbo coitushnp.otentia. Quibus autem modispro- betur impotentia, & qua rationc ad feparatio- nem contendatur, vide Anngeum Robertum rerum jttdicat. libr. 4, caf. 10» Ghriftineum vol. p dectf. 338. & voL f. decif. 192. Menochiura, de prafumtion, libr, 6. pr&fumt. 90. Melchiorem Kling de caufis matrimonial. de impntentia cocunii pag. rnibt \x. & feqq. adpag. 43. Papcgaay van \V.van Alphen part, 1. pag. mibi fj.&feqq, Sed & fecundo ad unius defiderium nuptikpubli- ca autoritate rcnuncianda; funt ipfo jure nulla:, quotics quis vkiatam & ab alio imprxgnatara ig- noransduxit, ac poft compertum ftuprum non de novo prasftitit debitum conjugale,aiiove modo offenfam remifit. Quod etfi in jurc canonico aperte ncgaturainveniatur. cap. 1. cauf 2^.-qiijtfi^ 1. ratione tamen ex ipsa Juris canonici definitione firmari poteft, Cum enim eo jure matrimonium t inter libetn.im hominem & ancillam, vcl intcr fervum & ingenuam contrahi poffet, fi matri- monium contrabentes fervilis condidonis ignarr haud fuiffent, & tamen ci qui per crrorem ancil- lam alienam duxerat , qmm liberam putabat, qnamque redimere a domino nbn poterat &Hr bertatc donare, licentia eandem dimittendiali- amque uxorem accipiendi conceffa fuerit. cap, 2.4. 5. caufa 49. qutft. 2. confequcns eft, iifc & vkiatam per errorem ducTam jure. dimittat, tanquam in cujus nuptias haud confenferk. Sci-^ licet, uti quifquc fponte fua ac cx certa fcientia du^
|
|||||||
|
De Divortii
ducens ancillam, juftum jure illo matrimonium
contrahit, ita & qui fcicns vitiatam in uxorem alfumiit. At ficuti ancillam per errorcm ducens, errorc comperto, confortium ejus derelinqucre poteft, quali nullum ab initio matrimonium in- tcrvenifTct, itaquoque is, quipererroremcam fibi juuxit, qux ab alio vitiata cft. Neque enim errorgravior eft,& matrimonio magis contrari- us, n quis liberam putiverit quae ancilla crat, ( poftto,quod matrimonium cum ancilla contrahi poffit ex certa fcientia) quam li quis autvirgi- nem, autabalio faltcm intaclam putet eflc vi- duam , qux poft primi mariti obitum alienis fcfe Hbidinibus fua fubftravit voluntate ; dum fola civilis ratio inter ancillam liberamque diftin- guit, naturalis vcro ratio inter vitiatam cx fuo confenfu& intcgram fcclerifqucpuram; acma- gis animorum divortium avitiata, inpriftinam Kicile luxuriam & amorcs vctitos relapfura, quam ab honefta, utcunque vilis & ancillaris condi- tionis, metuendum-eft. Sed& fecundojus idem canonicum ab emtione venditionc nulla ob defe- ctum confenfus ad matrimonii nullitatcm de- monftrandam argumentatur in" cap. i. cir- ta med. caufa 29. qudft. 1. dnm ibi fcriptum cft. fiquispromitteret^fe venditurum mibiaurum, <jr pro auro offerret mihi auricbalcum, & ita me de- dperettnumquid dicerer confenfiffe in auricbalcum ? Hunquam volui emere auricbalcum, nec ergo ali- quando in illud confenft, quia confenfus non eft nifi voluntatis. Sicut ergo bic error materis, excludit confenfum , fic & in conjugio error perfom &c. At vero ex legibus civilibus apertiflimum eft , recte defiderari, utabemtioneaifcedatur, quo- tics venditor fciens dolo malo emtori, putanti fe virginem emere , mulierem vendidit. Si quis Tirginem fe emere putaffet, cum mulier veniffet, & fciens errare eum venditor pajfusfit, redhibitio- nemquidemexbaccausanoneffe, verum tamenex emto competere allionem ad refolvendam emtionem , utpretio reftituto mulier reddatur, Ulpianus au- tor eft /. ex emto. 11. §. fi quis virginem 5. ff.de aliion. emti. neque quifquam magis dici potcft pati errarc fponfum, quam proprii vitii fui la- tcntis confcia fponfa, qua? fe ut virginem aut ab alio non pollutam venditat, cum vere jam mu- lier, aut per almmftupratacffet; fpe illafreta, ibrc, ut maneat occultum, quod poffet offen- dere; autfecundum Ariftenetum libr. l,epift.6. in fxne pcr vctulam edocla, qui,jam mulier ante nuptiasfatta, fe tamen adbuc virginem fponfo pro- bet. Juvant prasterea fententiam hanc argumcnta iila, quibus evi&um fuit, a fponfalibus recedi poffe, fi probctur, fponfam ante vel poft fpon- falia ab alio vitiatam effe, tit. de fponfalib. num. 13. praxipue vcro, quod dolus vitiatx videtur caufim dediffc huic contra&ui matrimonii, in quo, ft ufpiam alibi, bona fides exuberare de- bct, illis potiffimum in circumftantiis, in quibus £epe ne exactiffima quidem diligentia fraudem «ktcgere potcft aut prscavcrc. Licct cnim vc- |
||||||
|
s et R e pudi 1 s. mgt
rum fit, eum, qui pcr crrorem paupertinam du~
xit, quam crcdebat opulentam , non poffe ex eo capite pctere nuptiarum diflblutioncm , ut- cunquc probabile , imo ccrtum fit , eum, fl fciviflct , indotatam du&urum haud fuific; ta- men eft tunc » quod crrans fibi impucare de- bet, quod non magis anxie in facukates ejus inquifiverit, quam libi popofcit in uxorcrn; eo modo, quo & illi, qUi temcrc damnofamadi- vcrunt hcreditatcm , quam putabant lucrofam cfle, dc fc qucri, fusque facilitati damnum tale acccptum fcrrc dcbent: dum cx advcrfo ame- res & amantcs furtivi latebras qua-runt , non homincs modo, licct Argo oculatiores, fcd & ipfum Numen omnifcium quantum in fe cft , fallere omni ratione ftudentcs;ut proindc nihil fit, quod vitiatam duccnti poflct imputui, cui clam geftorurn indagatio aut per honeftatcm , aut per naturam ipfam poffibilis non eft ; virginitatem cnim obftctricum auxilio, aut alio modo ante nuptias explorari, uti inverecundum,ita ejufdcm turpiter amiffa: difricilis invcftipatio faepe eft : & m vidua lterato nuptura rrultra quam hone- ftatis aut virginitatis notas , intcr omncs con- ftat. His accedk aperta dcfinitio juris divini , Deutcronomii cap. 22. verf. 20. & cgregium Leonis imperatoris ratiocinium , novella Leonis yj. Confer Henricum Brouwer de jure connu- biorum lihr. 1. cap. 18 uum. 19. & feqq. Carp- zovium defm. forenf. part. 4. conftit. 20. de- fin. 12. 1 j, Avum meumGisb. Voctiumpfl- litite eccleftaftica part 1. libr. ;. tratt. i.fetj; 3. cap. z. qu&ft. 11, Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 1. cap. 15. num. 10. 16. Castcrum proptcr fupcrvenicntcm impo-
tentiam nuptise infirmandas non funt; ncc pro- pter morbum contagiofum ; aut furorcm vel amentiam; cum nihil tam humanumfit, quam fortuitorum cafuum mulieris virum , & vice versa, participem efle. /. ft cum dotcm 22. $. fi maritm 7. iti med. ff. foluto matrimon. juncL l. patre furiofo B. ff. de his qui fui vel alien. ja- ris funt l. oratione j 6. %. ult. ff. de ritu nupt. Et quamvis Romanis placuerit, tunc matrimonii dircmtionem pcti poffe , cum furor ita fcrox & pcrniciofus crat, ut nulla fanitatis fpcs fu- pcreffet, & furiofus aut furiofacirca conjtigem, & miniftros ob fsevitiam furoris apparcrct ter- ribilis, ac conjux mentis compos liberis carcns fobolis procreanda: cupidinc duceretur , d. L zi. §. 1. Quamvis etiam Leo imperator in fuis novcllis prolixe admodum pro eo difputct, ob fupervcnientem furorem toto triennio in ux- ore, aut toto quinquennio in marito continua- tum matrimonia diffolvi poffe. novella Leotiis III. 112. Quia tamen jus divinum nufpiam hanc caufam juftam pronunciat, etiammoribus noftris receptum cft, non obftante furore accr- rimo, illibatum manere conjugii vinculum. Groe- newegen ad d. I. 22. §. 7. ff. foluto matri- mon. Lecuwcn cenf, for. part. i. libr. 1. cap. S z i5<
|
||||||
|
L i b. XXIV. T i t. II.
|
||||||||||
|
140
|
||||||||||
|
15. num, 5. in med. Plane, qucmadmodum de connub. fociet.tratt. z.cap. 4. num, 35, 6~ feqqt
|
||||||||||
|
ob nimiam faevkiam atque duritiem conjugis f
in conjugcm, aut rixas diffcnfionefque perpetuas, aut immincns akeri ab altero vits periculum , cohabitatio conjugum ad unius petkionem au- toritate publica dirimi, adcoque feparatio tho- ri & menfx fieri potcft, manente interim ills- fb ipfo matrimonii vinculo, ac interdicfis utri- quc aliis nuptiis. Ecbt-reglement van de Staten Generaal 18. Martii 1656. art. 92. vol. 2. pla- cit. Holl. pag, 2446. Hugo Grotius manudutt. ai jurifprud, HoU. libr. 1. cap. 5. »«»;, jo. San- de decif Xrific, libr. z. tit. 6. defin. 1. Lecuvven Cenf. for. part. 1. libr, 1. cap. 15. nttm. 4, 17. |8. ita quoque propter furoris continuati vio- lentiam, doncc rcrniferit , thori ac menfae fe- paratio , & furiofi furiofeve prxdufio , haud difliculter impetrabitur, manentibus tamen om- nibus matrimonii effecYibus , ne aftli&o magis ac commiferatione digno , quam fcclerato aut nocenti, afflictio addatur. 17. Cum autem injcda jam fuerit mentlo
feparationis thori & menfas, operae pretium fue- rit de effectu cjus nonnulla fubjccere ; ac pri- mo quidcm obfervandum eft, ea perpublicam magiftratus autoritatem intcrpoiita, & divifio- nc bonorum inter conjuges ex ejufdem inagi- ftratus decreto facl:a, durare nihilominus ftatu- tariam aut pa6litiam bonorum omnium aut ac- quatftuum communionem, nec conjuges fingu- los feorfim fuum damnum aclucrum ferre, nifi iufuper publice marito interdidum fit bonis om- nibus, vel faltem ea parte , quje uxori ex in- terpofita ceffit divifione. Quibus confequens eft , ut non obftante tali diviiione, cuinoneft additum interdi6lum adminiftrationis bonorum, mulier adhuc teneatur ex contractu rnariti, du- rante thori feparatione celebrati, ac in propriis fuis bonis poft obkum viri perinde executio- nem patt debeat, ac fi nulla talis feparatio in- tcrceitiifet; imo marito vivente in bona mvilie- ris propria (pofita exclufione communionis u- niverfaiis & rcfervata fola communione acquas- ftuum) in totum exeeutio talis debiti dirigi pof- fit; cum expeditum fit, illud tunc fieri poife, cum concors intcr conjuges matrimonium eft, & maritalis poteftas quantum ad bona mulieris tali feparationc neque tollatur neque minuatur. Confer Neoftadium de pattU antenupt, obferv. 7. & in notis. & obfervat, 8. Htigo Grotmm inter Refponfa Jurifc, Hott. part. 3. vol. 2. con- fil. $42, ( revera 242. ) in fine pag, mihi 708. & manudutt. ad jurifprud, Holland, libr. 1. cap. 5. num. 40. & feqq. <& Ubr. j. cap. |fs num. ult, ibique Groenewegen in notis. Unde & defendi poteft, mulierem poft talem fcparationem non magis, quam antea , fe vi- rumque fuum poffe fine viri autoritate per con- traclum obligarc; lket hic contra fentiat Roden- burch^jarf conjugum tit.$,cap. i.num.tq.Wdcl |
18. Quod fi mulier nullam thori ac mcnfse-
feparationem impetravcrit , fcd privatim fine
causa diverterit , ac fcorfim ad mortcm nfquc
habkaverk , a Senatu Frifias judicatum fuit ,
muliercm talem carituram quidem commnnione
rcrum, quas pcr tempus abfentias maritus fua
vigilantia fuoque laborc conquifivit, co quod ad
earnm acquifitionem una cum viro cooperata non
fuit; fed tamcn fructuum atque rcdituum, qui
ex communibus conjugnm bonis obvenerunt,
participem cffe oportere, quia ad cos acquircn-
dos cooperatione uxoris haud vidcbatur opus cf-
fc. Sande decif. Frtfic. Itbr. 1, tit. 5, defin. 7.
Grocnewegen ad novell. 117. cap, 13. & 14.
Intcrim durante abfcntia injufta , rnarkum ad
alimenta uxori cxtra domum fuam pracftanda
obftri&um non efle, monet Grocnewegen ad
d. nov. wj.cap. 13. Leeuwcn cenf. for.part.
i.libr. 1. cap. 15. tum. 19, Rodenburch de
jure conjugum tratt. praliminari de ftatutorum di.
verfit. tit. z. parte altera, cap. 1. num. q. pag.
mtbi 106. Diverfum effet, fi autoritate pu-
blica feparatio thori ac menfa? impetrata eflet,
& ita mulier extra viri domum haereat : tunc
enim congrua uxori alimenta a viro fubmini-
ftranda effent, fi vki ipiius mali mores ifti fe-
parationi thori & menfas caufam dediffcnt; aut,
il utriufque, vel fblius uxoris culpa appareat,
reddenda faltem ei forent ea , quce intulit, ut
inde fe exhibeat feorfim degens, ii forte tenuior
eorum proventus fit , quam forent alimcnta ,
quas fecundum dignitatem viri conjtigi infonti
fuiflent fuppcditanda. Qua in re multum arbi-
trio judicis pro circumftantiarum varietate vi~
detur tribuendum. Carpzovius defw. forenf.parr.
3. conftit. 26. deftn. 15, & 18. Wefel de con-
nubiali focietate tratt. 2. cap. 4. mim. 41. & feqq.
Lecuwen cenf for. d. part. 1. libr, 1. cap. 15,
num. 19.
19. Si communi confenfu, abfquc ullo pti-
blic® autoritatis aut decrcti intcrventu, conju- ges feorfim habkareconftkuerint, honoremta- men matrimonii fibi invicem habentcs; dubium effe nonpoteft, quin nupttae durerit, quasnon cokus,fedmarkalisaffccrasfacit. I. cum bic ftatus 32. §. fi mulier 13, jf. de donat. inter vir. &a- xor, cui confequens eft, nt & omnes eftecws ma- trimonii pcrinde locum habeant, ac finullatalis habitatio fcparata ex confenfu interveniffet; nifi aliudinterconjugespaclo actum eflet, quod ta- men tunc inter ipfos quidem, atnon rcfpedu cre- ditorum, cffeclum inveniret, fecundum funda- menta juris generalia in tit. de pattis dotalibtu tra*- data. 20. Judicium vcro de moribus^nod olim apud
Romanos obtinuerat, & de quo Ulpianus agit in ragmentis tit. 6*. §. 12. a Juftiniano fublatum eft, ecundum jpfam infcriptionem tituli & l, pen. in ne c. b. t, Ae repudiis &jud'tcip de moribus fublato- |
|||||||||
|
Tir.
|
||||||||||
|
SOLUTO MaTRIMONIO DOS QJJEMADMODUM PETATUR. i4t
T 1 T V L V S III.
Soluto Matrimonio dos quemadmodum petatur*
Su MM A R I A.
|
||||||||
|
13. An una cum dote reddenda alimentaaut nm*
nera modica, quaparens mtdieris ftante tnatri- monio dedit, cum ante ntiptiaf non promififfet ? 14. Si marittts jure luito res dotales flatne ttia-
trimonio vendiderit, qttale pretium redderede- beai > Quid, fi fraudands, ttxoris causa vilio' ris vendtderit dolo? Quid, fi vendideritpretio annuo bima trima die folvendo, cjr necdum ve- nerit mmium penfionutn dies? 15. ^«0 modo nfusfrutttts a mnliere vel alto itt
dotem datus, aut dotis causd conftitutus, fo- luto matrimonio reddi debeat ? 16. Reddenda & pars lucri ftante matrimonio
quafiti. Quid agendum, fi res tales qu&[\t& ih- dxvidua ftnt ? Qui non inttilit bona qua promi- ferat, vel diffimulatit <ts alienum, & idftan- te matrimonio folutum fuit, ejus detracltonem una cum ufttris percipiendis foluto matrimomo pati debet. 1 f. Contra quos detur aclia ad dotem teftittten-
dm> 18. Quo in locs dos repetenda > Cujus loci fpe-
Banda aftimatio circa nummos in dotem datos ac reftituendos? 19. Recenfentur cafus, quibus ceffat dotis repetU
tio: tibi de divortio culpd uxoris fafto. Quibus tn cafibus ne quidem ob adulterium uxons dcs marito cedat, fed vcl uxori , yel liberis, vet parentibus aut extraneis reddi debcat} Et qui de dote conventi gaudeant beneficio competentia, etiam moribus. lo. Quid juris circa reftitutionem, fi dos imfti-
mata perierit > qualem culpam maritus praftet-, & qua ftnt adfcrtbenda culpa tnariti ? Quidju- ris, fi perierit in totum aut pro parte dos afti- mata, per diftinctiones explicatur. ti. An & quando, & qtto ufque moribus noftris
maritas culpam in rebus dotalibus praftare de- beat, fi fuerit omnium bonorumvel acquaftuum communio, velmutier dotemftbifalvam paclafit> zi. Marito dotem reddenti viciffm de indemni-
tate cautio pr&ftanda, ubi fe dotis intuitu obli- gavit. ij. De petitione doerii poft folutum matrimonium
vi patli vel ftatuti. An divoriio fatlo infons doerium petere poffit, & anftatim, an demum mortuo nocente? 24. Si pacio dotali certa ret, veluti doftitts Cof-
neliana, defignata fit , tanquam in doerium ceffura fuperftiti, & ftante matrimomo collapfa vel exufta, iterumque reftituta ftt , an foluto matriimnio nova domus velut doszmmpetipof- fit ftne impenfarum tefuftone} S 3 a;. ^»
|
||||||||
|
i, Quo modo repetatur dos, qus. ante nuptias da-
ta eft, fi nuptia non fequantur. 2, Regulanter durante matrimonio dosaduxorem
redire tiequit. Recenfentur caufie jufta , ob quas id fieri potftt. An & ob inopiam mariti ? Qmd iunc mutter circa dotem pojfit facere}Qmd, fi maritus idoneam pro dote cautionem offerat} quid, fi mulier fciens inopi nupferit ? An dos tnarho iterunt reddenda , fi ad meliorem for- tunam revertatur? fi De rei uxoria attione & atTtone ex ftipulatu,
& quid inter bas atliones interfuerit. Dead- ventitidt, dotis repetitione. Quis eam repetat , diftinclionibus explicatur. v 4. Dos profetlitia fecundum paftiones dotis dotio-
ni appofitas illis reddenda, qui id patli funt,. prdcipue patri. 5. Si defit pattio , cui tunc dos profetlitia reddi
debeat, ubi filia dotata foluto matrimonio fu- perftes eft , ftve fui juris, five patria fubjecla poteftati ? Qud occafione varia adnotantur, 6. Si filia in matrimonio moriatur, & mortis tem-
pore in patris fuerit poteftate , dos profeclitia fatri reddenda; fttt emancipata fuerit, dosnon ad patrem fed fitu emancipats. heredes reverti debet: refpondetur objeclionibus. 7. Probatur dotem profeclitiam ad patrem rever-
ti, fi filia moriatur in matrimonio, in patrid exiftens poteftate, Ucet tunc liberi fuperjint ex illa filid. 8. Quts repetat, ft avus nepti dotem dederit ? An
& pater intcrmedius, avo mortuo} 9. Cui moribus hodiernis dos reddenda fit ? An
vidua pro dote & aliis ex paclo dotali debitis hcumbere poffit rebus marlti defunfti ? An tan- quam fpoliatareftitui debeat, ft fraude beredum mariti pojfejfwnem reliquerit , nec ei folutio fiatr - xo. Dos reddenda , fi modo vere numerata fit.
Quid fi maritus dotem promijfam a patre mulie- lis vei extraneo promiffore , vel debitore dele- gato petere negiexerit > attt obligationem retni- ferit ? 11, Ouo tempore dos foluto matrimonio reddide-
buent jure veteri & novo ? Ex quibfts caufis dos fine dilatione ftatim a foluto matrimonio red- di debtterit ? An pro tnobilium reftitutione in tempus dilatd uxor fdejujforem exigcre pojfit} Quando monbus dos reddenda ? 12. Reftituenda cutn dote omnes accejfwnes ejus,
quarum plures recenfentur fpecies. Ottid juris arca fruclus, pracipue anni poftremi, tumna- tnrales tum civiles ; & quid moribus in bif- ee> |
||||||||
|
rt T 1 t. III.
communionem, pro parte eam repudidre>
li, Ati, & qm refpcctu verum fit , conjugem
fuperftitem nec ahcnare nec obligare poffe bo~ na in prsjudicium itberorum qmbufcmn focie- tatis conttnuauo eft , exceptts paucis cafi- bus ? ji. An, ft fuperftcs ad fecunda vota trattfeat,
etiam vttrtcus aut noverca veniant ad conti- nuatam focietatem} & an itberis prioris tbo~ ri poft obitum parentis binubi comipuatioftt focietatis cum vitrico atit noverca} $3. lmpeditur continuatio aut fmitur , confecls fer fuperfiitem rcpertorio. Si fupcrflcs pdtts fit liberorum tutor , ctti tur.c repertorium of- ferre debeat ? hura qtiantum tetnpus a folu- to matrimomo iltud conficiendum f\t ?. & , fi poft conficiatur, an retro a die folutt matn- monh continuatto fui(fe cenfeatur ? Recenfen- tur per indtcem plurim& qusftiones & attto- ritates circa banc repertorit confetlionem a£ effeclum dtrimenddi focietatis , ut & circA modos aitos , quibus contiuuatio intcrrumpi- tur. >, 34. Cujus loci ftatuta circa focietatis continuatio™
nem ejufdemque diffolutionem fpecianda (int ? Et an migratto ad aitum locum fttperveniem poft incboatam fodetatis continuationem poffit continuationi adferre mutationem} 3^. In quibus locis ignoratur continuatio commu-
nionis, repertorium tamen a fuperftite edcn- dum heredibus conjugis defuncli, antequam fe- 1 paratio bonorum fiat, & jurejurando ftrman-
dumy quod babetur pro praftito ubi morspra- ftatiottem pr&venit. 36. De jure maffariae» & viduis ac viduabus
maffariis , boedclhoudcrs en bocdclhoufters, vulgo diclis rcmilf. tinet , eamque conditionalem , fi nuptiae fc-
quantur, ex qua vcnditioneconditionali domi- nium conditione pcndcnte tranflatum non eft. /. i.ff.pro dote l. in nbtts 17. §. 1. ff de jnre dotium. jund. /. 2. £. ft fub 2. jf. pro emto- re. 2. Durantc matrimonio licct cctTct regula-
riter dotis datx rcpctitio, cum data fit ad fu- ftincnda onera matrimonii , & rcftitutio cjus pmnatura cadat in vctitam inter conjuges do- nationem; ufque adco , ut maritus rcftituens poffit fruclus , a temporc dotis rcfufse ufque ad diflolutioncm matrimonii perceptos , rcpetcrc ab iis, qui uxori fuccciTores funt. I, unic, C, f\ dos conftante matrimonio foluta fuerit. nov.ell. 22. cap. 39. tamcn cx juftis nonnullis caufis per leges probatis etiam mancnte matdmonio dos uxori non pcrditura rcddi potcft, puta, utilla fc fuofque alat, ut fundum idoneum cmat, ut in cxilium aut in infulam rckgato parentiprse- ftct alimonia , ut egenum fratrem fororemve fuftineat, ut cxfolvat aes alicnum patris , cui heres cxtitit, ut fundum magis utilcm magif- |
||||||
|
ze. An fuperftes pro doerio expaBis dotaitbus aut
ftatntis dcbito babeat legalemhjpotbecaminbo- nis defttncli} 2 6. An evanefcat obitgatio ad doerium. five cert&
rei femelpr£ftand&,ftve annu&pr&ftationis, f\ con- jux pr^moriens fuperftiti legaverit bonorum om- ninni, aut quarundam rerum ufumfructum ? 2,7. Cuius loci ftatuta circadocrimmpaclitiumaut
ftatutarium fpeclanda fint ? de folutione &ris alieni poft folutum matrimonium • & qu& per liberos parcnti-, aut vitrico vel novcrc& conferen- da fint ? rcmiff. 28. De continuatione focietatis inter parentem
fuperftitem & itberos pofi folutum matrimo- , titum. in quibus locis illa obtineat ? Sine
fpeciali ftatuto aut confaetudine mn eft in dubio admittenda; nec tn dubio ultra liberos ,5 ad heredes extraneos defuncti coi.jugis porri-
genda. Ous. ftatuta etiam extraneos inclu- dant beredcs} Pcrtinet tamen in dubio etiam , ad itberos majorennes,
2j. In continuatam focietatem pterifqtte in locis
non veniunt bereditates , fed frutlus heredi- tatum obvenientium. In Hollandia plerifque locis etiam hereditates. An & tunc cum in- ter ipfos eonjuges non fuit univerfatis , fed tantum acqu&ftuum communio} An , fi tem- pore foluti matrimonii nutla aut pauca fue- rint bona communia ? An in focietatis conti- nuationem veniant fumtus in ftudia in hono- rem in alimenta liberorum , atiaque ftmi- tia} 30. Non eft continuatio focietatts, fi ea itberis
damnofa fit. Ouomodo id fciri poffit , ttt itberi etigant, utrnm continuationem ample- tli, an bona parentis defttncTi petere velint} An pofftnt pro parte aliqtu temporis amplecti j I. Jjj^SSSi^ Um dos ctiam ante nuptias fpe
W^m^^m futuri matrimonii quandoque « f||p§l|| numcretur , l. t. $. 2. ff. pro W^^tWwi d°ie> nuptiis deindcnon fecu- w^aysQ^ tis, nulla quidem ex jurc ve- teri acYio rei uxoria:, yel ex jure novo aclio ex ftipulatu, pro dote recuperanda inftitui potuit, dum deficit conditio, quae in vera aut fidtafti- pulatione de dote foluto matrimonio rcftituen- da fubaudita fuit, puta, fi nuptia fecutg, effent, fine quibus nulla dos eft. arg. /. dotis 5, /. ftipu- lationem n, l. promittendo 41. §. 1. /. dotis promiffio (,%. ff. de jure dot. d. I. 1. §. 2. ff. pro dote. fed potius rei vindicationi vel condi&ioni locus cft,condiftioni quidem fmc causa vel condi- flioni causa data causa non fccuta, fi domini- um ftatim a. dationc in fponfum tranficrit. /. I pen.&.ult. ff. de conditt. ftne causd. I. quod Ser- yias 8. ff. de condici. causd data, vindicationi vcro, fi ita dos data fit, ut dcmum contraclo matrimonio dominum dotis in rnaritum tranfi- 1 ret. d.l. 1. §. Z.ff. pro dote. vel fi data tuerit xftimata; co quod arftimatio venditionem con- I |
||||||
|
.1
|
|||||||
|
SOLUTO NJATRIMONIO DOS
qae idoneum pro dotali acquirat, ac in aliosii-
miles fines. /. mutus 75. §. 1. /. ult.-ff. dejure dot. I. quamvis 10. I, zi.ff. b, t. Marito quo- quc dcportato, utcunquc matrimonium adhuc duret, ad uxorcm dos reverticur. /. t, C.dere- pitdiis. I. fi marito 51. pr. ff. b. t. .Prxcipue vc- ro ob inopiam mariti fupervenientcm conftante matrimonio dotis rcpetitio mulieri permina cft; ii ita patrimonium ejus diminutum , ut dotis cxaclioni fufficiens haud futurutn vidcatur , ac periculum fubfit, fore , ut mulieri poft nup- tias dcmum folutas agenti inanis de dotc aclio clfet. /. (i conftante 24. ff. b. t. I. ubi 29. /. in rcbus 30, in fitie C. de jure dot. novell. 97. cap. 6. Andr. Gayl libr, 1. obferv. 8j. Petrus Bar- bofa & DD. paflim ad d. I. fi coriflante 24. ff. h. t. Ut tamen per hanc dotis reftitutioncm mulier libcram haud adipifcatur cjus alicnandse iacultatem, fed tantum fecuritatis crgo dctentio- nem ejus & adminiftrationem , ac ad fuftinen- da matrimonii oncra fru<5t'4um perceptionem. d. I. 29. C. de jure dot. novell. 97. cap.6. Ne- que hanc reftitutionem ftante matrimonio fa- ciendam impedit oblata pcr maritum idonea cautio; cum illa neque malevolum mutet ma- riti propofitum, fi a prodigalitate luxuquepro- cedat inopia. arg. §. ult. Inftit. de fufpeft. tutor. neque novercantis fortunse gradum impetumque fiftat, fi infortunio ac cafibus adverfis diminu- tio facultatum videatur imputanda, ac fatius fit, intafh mulferi jura confervari, quam poft cau- fam vulncratam remedium qu3eri.,, /. ttlt, C. in quib. caufis in integr. reflitntio neceff. non eft. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 4. confil. 2J6". Tuldenus ad Cod. b, t, nttm. %. in med. Quod fi mulier fciens inopi nupferit , aut facultates fuas dolo vel culpa atque imprudentia diflipare folito, vix eft , ut ei ftante matrimonio dotis repctitio permkti dcbeat; quippc qtiae fcro ac- cufat morcs, quos nubendo probavit. arg. /. fi ttxor jj. §. ult, ff, ad leg. Jul. de adiihirlis. I. inter caufas 16. §.-abeffe 2. ff. mandati. /. file- gibus t6. C. de epifcop. audientia, I. mulier 5. poft. med. C. de fponfal. nec fraudari videtur aut injuriam pati, qua; fciens confcntir. /. ne- «10 videtttr iqf. ff. dereg, juris. /. 1. §. ufquea- deo 5. ff, de injurtis, Confcr Andr. Gayl libr. 2. ebferv. 84. Petrum Barbofam ad /, fi con- flante 24. ff, b, t. num. 2.6. 27. An autem , marito rurfus ad melioremrevertcntefortunam, dos etiam in priftinam caufam redire, ac ma- rito reftitui debeat, dubitatum eft. Quatftio- nis decifio ab co penderc videtur, an per opu- Ientiam fupervcnicntem ceffet dotis amittendx mctus,ac tuto fatis rcs dotales marito committi qucant: quod quidem facile admittendum, ubneque pcr malos mores fuos, neque per nota- bilem imprudentiam atque temcritatem, fedfa- exo tertii aut cafu, maritus ad paupertatem re- da&us fuerat, vcluti per incurfum hoftiumvim prxdonum aut piratamtn , incendiurn |
OUEMADMODUM- FETATUR. 14^
naufragium. arg. /. 1. ff. de curat. fariofo & a-
liis extra min. dandis. I. 6. C. de curat. ftiriofi. I. tura exflruendi 4. §. t. ff. demuner, & honor. Sed fi maniiefta luxiiria cjus atque irnprobitas vel imprudentia atque temcritas infignis a, judi- cii deie&u profccta prius abforbferit mariti pa- trimonium , ac necdum morcs in melius muta- ti appareant, ncquc ha&cnus didicerit cautiu? mercari, aut abftincre ab iis, in quibus vidit, impcritiam atque imprudcntiam fuam iibidam-' nofam iuiife, msgiseft, ut tunc pcr opes de novo allatas non ccffet periculum amittendac do- tis; cum opulentia illa non m;igis, quam cau- tio oblata, mutet indolem «eniumqne mariti ad perdendum quafi nati, jtcrumque qusfita propediem diffipaturi. arg. d. §. ult. lnftit. de fufpeli. tutor, Confcr Tuldenum ad tit. Cod. fo- luto tnatrimon. num. 3. Andr. Gayl libr, 2. ob- ferv. 8 y. Rittershufium ad novellas part, 5. cap. 5. num. ttlt. Petrum Barboiam addA.fi con- flante 24. //. h. t. num, jy. (7 feqq. 2. Soluto matrimonio dos ex jure communi
repetitur fecundum jus novum per actionem ex ftipulatu, bonse fidei, privilegiatam, qujefuc- ccilit in locum veteris rei uxorice adionis. §. fuerat 29. Inflit. deaftion.l. unic. C. de rei ux- oria acl. Intcr quas dtias actiones quid olim in- terfuerit; quid ex rei uxori^ adione in adio- nem ex ftipulatu ajuftinianotranflatum fitjqua: dc novo per etim actioni ex ftipulatii adjeda ; quae denique fingularia prxter jus commune in. eadem recepta fint, videapud Cujacium in pa~ ratitl. Cod. de rei uxor. att. Vinnium ac Paren- tem meum Paulum Voet ad §, 29. lnflit. dea- tlion. & vulgo DD. ad textum utrumque. Et advcntitiam quidem dotem non modo moltua in matrimonio mulicre , fcd & ea adhuc vi- vcnte, ( dum divortio vel morte mariti dircm- ta: funt nuptise) rcpctit cxtrancus , qui dotem dedit & in continenti fibi eam foluto matrimo- nio reftitui pactus cft, five confentiente mu.lic- rc, fivc invita ea'; uti & fi ex intcrvailo fibi reftitutionem dotis datse ftipnlatusfucritex con- fcnfu mulieris dotats , juri fuo fic rcnuncian- tis , non item eadem diffcntiente. Idemque cft, fi extraneus dotem dans fibi quidcm nihil padus fit, fed alteri permifcrit , nt is fibi ipfi in cafum matrimonii diifoluti ftipularetur ad- ventitiae dotis reftitutionem. /. quotiens 29. §. 1, l. qua dotis 35. /. in infttlam 41. §. ult. ff. h. t. /, licet foleat 43. §. i.ff, de jnre dot. I. 1. /. ex more 9. C. de paclis convent. I. ob res 20. §, r, ff. de pact. dotal. t. unic. §. accedit 1 j. C. de rei uxer. acl,m{ Addc tit. de patlis detal. num. II.) Qtiod fi per extrancum dotantcm nulla de reftitutione conventio fecundum jam dicta inveniatur interpofita, vel mulicr ipfa de fuo dotem dederit, ck poft matrimonium folutntn fupcrftes fui furis cxiftat , ipfa fuo arbitrio rc- petit. /, liberta 35. //. h. t. I, Ucet foleat 45. §. 1. ff. de jure det. fin in patris potcftatc fit, pa- ter
|
||||||
|
Li b. XXIV. T i t. III.
|
|||||||||||||||
|
*44
|
|||||||||||||||
|
ter jure patrise poteftatls non fuo fed fuias fuse teftatis effe cceperit. Si enim fui jtiris fucrk
|
|||||||||||||||
|
cum matrimonium dirimcretur, ipfaiola profc-
ctitix dotis rcpctitiontmhabet^ non patcr, ncc mortuo patte hcrcdes ejus ; licct filia talis apa- tre exheredata eifet. /. uvic, §. vidcamits 1 ). & 14. C. de rt'i uxcr. acl. I. 2. §. 1. /. fi cum do~ tem ii. §, eo autem 5, /. Titia divortium 34. //. h. t, l. Tnia cum ^4. §. qui invita 5.//. de lcgatis2. ztP.noveU. 97. cap. 5. in pr. & cap. 6. in pr. ufque adco , ilt & contra proprium pa- trem ac hcredes cjus filia emancipata ad dotis rcftitutionem cxperiri potucrit, fi maritus mo- riens fpccrum ftmm fcu palrem uxoris hcredem inukuiffet. /. fi foccr 44, pr. ff. /?, i. Quin i- mo, Ci pars dotis prbfccVitix jam patri foluta fuiffet, eo moriente, partem reliquam filise jam fui juris cftefta; cxfolvi oportcre poftTrebatinm atquc Labeonem Javolcno placuit. /. pen. § |i- liafamilias 2, //. b. t, & fi poft judicium de'do- te rcftituenda, quod commnni patris ac tilise yoluntate cceptum fuerat, ad fintm perduclum ac fcntcntiam obtentam patcr dcccfferit , judi- cati actionem filiat potius, quam heredibuspa- tris, dari oporterc Julianus autor cft. /. /i ma* ritfi$i. §. fi volimtate z. ff. b.t. Necdubium videtur, quin mulicr hoc jus rcpctcnda.' docis, femcl fibi cceptum competcre ob diflblutum pa- tria; potcftatis ucxum , ctiam ad fuos heredes quoicunque tranfmittat, dum hercs cjufdcm cum defuncl;o juris atque poteftatis cft. arg. /. patcr filiam iq.ffi ad.leg. Falcid. Sin in facris pa- ternis etiamnum conftituta fit, cum matrimo- nium diflolvittir y quia tunc iimul patris & fi- \\x dos eft , dum pater & filtafamilias civilitcr una pcrfona cenfetur, patcr qnidem dotem pro- fectitiam , fed non aliter quam cx voluntate fi- lia? exprcfsa vel tacita rcpetcrc potcft. /, 1. $. qtiod fx 1. 2. I. non foium j. I. fi cum dotein zz. §. fi pofi 1. /. Titia 34. /. doiem 57. //. h. t. novell. 97. cap, 6. §. 1. /. z. I, 7. /. 10. C. b.t, cxceptis quibufdam cafibus , quibus ob abfen- tiam vcl ob mores patris acaHo patri dcncganda videtur, vcl tontia ob filise motes patri omni- no conccdenda, licct patri agcnti blia nollct confcntire, de quibus Ulpianus in /2,2. §. j. 4. 6. 10. 11. /. in infulam 42. //. /;. t. 6. Haftenus de filia, qua: foluto matrimo-
nio fuperftes cft; fi vcro in matrimonio mor- tua fit, frcquentius quidcm interpretibus pla-, cttiffe vidctur, ad patrem adhuc viventem re- verti dcbere dotem profecrtitiam, five filiamo- riens emancipata fuerit, fiveadfincmvitseman- fcrit in patris fui potcftate, quos &Vinniusfe- quitur ad §. 29. Infiit. de attion. num. 1. fere in pr. & Gotofredus in notis ad l. 4. C. b. t. Sed magis cft, ut inter fiHam ftiam & eman- cipatam,in matrimonio morientem patre fuper- ftite, diftinftio fiat, Si crgo fiiiam durantc patria poteftate in matrimonio defunclam con- it, j cipias, patri fuperftiti procul dubio aftio dc do- |
|||||||||||||||
|
nominc movet in judicio dc adventitia dotecupcranda acTionem. Ujt tamcn abfente pafilia ipfa utiliter expcriatur. Ulpianus in frtuentis tit. 6. §. 6. /. unic. §. accedtt i j. C.tei uxor. ali. I. fi tum dotem 1i. ff. b. t. aL fi longius 18. §. i. //. de judiciis, l, filiusinilias p. /. in fatlum ij. //. de obligat.& actPJanc, 11 ipfa in matrimonio mortua fuiflet,adventitia olim femper penes maritum rcmabat, quoties fecundum ante dicta extraneusbi reftitutionem ftipulatus non erat. Ulpianinfragment. tit. 6. §. 5. arg. /. mulier 20.de condit. inftit. I. (id.fi alia 5. //. debonis danat. I. Celfus zi.& feqq. ff. de religiofis. Cjacius libr. 9. obferv. 4. fcd jtire novo per hredes mulicris rcpeti potuit, co quod muintclligitur tacite ftipulata , fibi foluto mamonio dotcm reddi; cui confequens cft, utctioncm ex ftipulatu ad heredes tranfmittat.I. unic. $, illo procul dubio 6. & §. acceditC. de rei uxor. aft.
4, Profectitiam dotcm quod attinct, fi qdem pater in continenti cam fibi foluto matmonio rcddi apcrte ftipulatus fit , five confetiente five invita filia dotata, dubium non equin co diiToluto dotcm jure rcpetat ctiam nadjuncla aut confentiente filia* ubieafiiperfteit, five ctiamnum in potcftate fit , five jcmancipationc fui juris facta; ufque adco ,& jus lllud agendi ex ftipulatu pater ad fubcrcdcs tranfmittat. d. I. unic. §. & boc j 4.de rei uxor. att. novell. 07. cap, e.inpr. Idemquc eft, fi non in omnes cafus foluti matrimnii, fcd tahtum in unum , vcluti jn cafum motis, aut in cafum divortii dotem fibi reddi ptcr ftipulatus fit., & cafus exiftat ftipulatiocomprchcnfus. arg. /. fi cutn dotetn 11, pr./;. t, Quin imo, fi pater non fibi, fed aliisberis aut nepotibus dotcm reftitui in contineti padus iit, vel ex patris voluntate extrancftipulationem dc dotc fibi reddenda interpofnrit, fervari debent & effe&um fortiri convctioncs omncs illx dotis profc&itije conftitutioaddit£, fccundum ca, qu£ in lit, de paclis dtal. num. 10. & 11. dii5h funt. Planc/ipatcr noquidem temporc dotis conftitutat, fed cxintcvallo, ante nuptias tamcn contractas , dotefibi teftkui ftipulatus fit, adhuc ei vitaliscovcntionis dotis cxacVio nata cft, utcunque fiifti patris pacTioni anenfum nonprsebuiflet. Scus, fi poft nuptias contractas , adeoquc pocuam res vere cceperant dotales cfle, pater fifiliae voltmtate rcftkutionem fibi pacius eflet.quotiens pater 29. //. h. t.
5. Quod fi nulla circa dotisprofeclitkerefttutionem convcntio fpccifica interceflerit, vdcndum, an ^^a diflbluto matrimonio fupeftes fit, an »on. Si vivat, diftinguendum utcrius, utrum adhuc patris fui potcftati fubfi»11 vcro emancipationc vcl morte patris fuae p
|
|||||||||||||||
|
o- ' te profcditia accommodanda cft. /. dos a
|
patre
4- |
||||||||||||||
|
Soluto Matrimonio dos
4. C. h. t. ex ratione, ne & filixamiffss&pc-
cuniiE damnum fentiret. /. jure fuccurfum 6. jf. 4e jure dot. Nam cura pater viva. fijia ac in po- tcftatc conftituta habiturus fuiffct repctitionem dotis profcclitix j tanquam fibi cum filia com- munis. /. 1. §. r. ff. b. t. vcriffimum erat, ip- .fum & filise amiflse & pecunise damnum fenfu- rum, il non in co patri fuccurfum fuiffet, ut folus poft mortcm filise dotem repeteret a fe profcctam, juxta d. I. 6. Scd fi emancipata in matrimonio dccedat, cum nihil nominatim pa- tcr de dotc fibi rcddcnda. pacius cilct, non pa- tri fupcrftiti fed heredibus filise five libcris live cxtraneis dos, utcunque a patre profccia , re- ftituenda eft. Quod primo fuadet argumentum cx d. I. 4. C /;. t. in qua dum Impcrator re- fcripfit, dotem a patre profcciam ad patrcm rc- dire dcbere, fi tn matrimonio deccffent multer fi- liafamiliat, fatis fignificat , divcrfum ftatuen- dum efic, fi in matrimonio deceffcrk quse e- mancipata erat. Suadct quoque argumentnmex /. illam 19. C. de collation. in quadumnepotcs ex filia jubcntur patruis amitifque fuisconferre dotcm, matri fua* ab avo datam, neccfle fuit, dotem illam mortua. filia non ad avum rever- fam fuiffe, fed ad nepotes tanquam heredcs fuae matris fuiffe devolutarn. Cumque id intelligi nullo modo poffit de filiafamilias in matrimo- nio mortua ,• quippe cujus dos profeclitia ad patrcm redibat , fecundum d. I. 4. C. b. t. confcquens cft, tantum in filia. cmancipata in matrimonio mortua verum fuifle , quod dos confercnda ad liberos filise , feu avi dantis nc- potes, tranflata fuerit, neutiquam ad avum poft filise emancipatss mortem reverfa. Sed & hoc ipfum cx eo evincitur, quod ratio d. lcgis <S, //. de jare dotium. nullo modo locum invenirc poilit in filia cmancipata : cum enim ca fola -, cum patris fui cxclulione, dotis profediitias re- petenda: facultatcm habitura fuiffet, fi poftdif- folutum matrimonium fupervixiffct, nonpotuit dici, patrem & filise & pecuniss damnum fcn- tire, ubi, mortua in matrimonio filia emanci- pata, patri dotisprofeciitia;rcpetitiodencgatur; adeoque, uti fuperftite filia nullum dotis repe- tendx jus habcbat, ita nec ratio eft, cur eadem in matrimonio defuncia defideraret dotis pro- feciitLe reftitutionem ; fed potius generalibus juris fundamentis convenicns eft, filiam eman- cipatam jus illud repctendse dotis profcciitia* , tjuod excrcuiffct ipia fi vixiifet , cum cseteris omnibus juribus fuis ad fuos videri transmififfe fucccifores. Dcnique pro hac facit fententia , quod a. Paulo Jurisconfulto fcriptum eft , co cafu, quo filia emancipata eft, uno cafu adpa- trem rcgredi poffe dotem. I. pater ftlu 71. ff.de evtclion. qui unus caius eft, ii pater dotcm dans filise cmmcipatx tcmpore dationis eam fibi red- di ftipulatus iit, ut patct ex novell. 97, cap. 5. in pr. & fupra jam di&um eft. Ncque ab hac fcutcntia alicnus vidctur Fachineus comrovcrfiav. |
||||||
|
QJJEMADMODUM PETATUR, \<\$
libr. y, cap.71. inmed. dumccnfet, dotempro-
fectitiam jure patrise potcftatis ad patrem rcvcr- ti ioluto matrimonio per mortcm filise inpote- ftate pofitse, licct liberi filixdefuncia'fuperfint; non itcm ii filia cmancipata liberis reliciis in matrimonio moriatur. His vero contrarium non cft rcfponfum UJpiani in /. / fiiia 5. ff, de divortiis. & Juliani in /. flia me& 59. ff. b. t. cum utrobiquc tantum definiatur, illo in cafu, quo dos profe&itia mortua in matrimonio filia cmancipata ad patrem reverti debebat, eandem quoque patri rcddendam cffc, ubi illa divcrte- rit aut rcpudiata fuerit cum improbo atquc cal- lido patris fraudandi propofuo. Quando autcm reverti dcbeat ad patrem , ubi filia emancipata in matrimonio mortiia cft , non dciinitur ab Ulpiano aut Juiiano, fed aliunde pctendum eft, & quidcm praxipue id explicat Imperator Ju~ ftjnianus in d. nov. 97. cap, 5. in pr. puta, fi pater id padus fit, feu, ut d. novella habet , rcverfionem in femet ipfum fecerit. Atque hinc etiam idcm Juftinianus iti novell, 12. cap. l 9. agens de libcris, qui, ut patrcs fraudarent do- tc profeciitia, fimulabant ac fingebant divor- tia, ftatim in initio dicit , fe eorum, qui fub potefiate funt, calliditates circa parentes babitdf prohibere. Quod autem mox fubjungitur etiam mentio emamipatorum , id non alio referri po- teft, quam ad cafum , quo pater fibi dotem profcciitiam filix emancipatas datam rcddi fti- pulatus eft; co quod ibidem Imperatornonmo- do patrum , fed & matrum dotes dantium , & per talia callida divortia fraudatarum meminit; quas tamcn matrcs non aliter fraudari cxpcdi- tum eft, quam fi in continenti dotem fibi red- di pacise fuerint ; cum alioquin dotes adventi- tia:, quales & a matrc datse, olim pencsmari- tum remanferint, jure novo mulieri aut ejus heredibus reddendx fint, ut fupra probatum cft. Non etiam advcrfatur /. fi ab hoflibus \o.ff. b.t. Neque cnim ibi de emancipata, fed de ca , quar per captdvitatcm deficrat in patris potcftate cf- fe, fermo eft, acaifcritur, dotem piofcciitiam ei datam perinde ad patrem redire dcbere, ac ii non poft captivitatcm apudhoftes ,fed durantc patria poteftate,mortua fuiffet; lcge fcilicet Cor- nclia fingente, eam primo captivitatis momen- to adhuc in civitate & poteftate patria confti- tutam obiiffe; adcoquc magis eft, ut hsec /. i o. noftrse faveat opinioni, tanquam continens ca- fum fingularem, in quo, licet filia ob captivi- tatem vere non fucrit in poteftate, patri tamen dotis repetitio permiffa fuit , perinde ac ii filia in poteftatc exiftens dicm fupremum obiiffet, & ita patri cx jure communi - feu jure patriar poteftatis natum fuiffct dotis -profecftitia: repc- tendse jus. 7. Qtiod autem in prsecedcnte numero di-,
cium fuit, ad patrem redirc dotem profc.ciiti- am, fi filia cjus in potcftate conftituta in ma- trimonio dcccfferit, ctiam tunc verum eft, T quan-
|
||||||
|
\
|
|||||||||||||
|
*4tf L i b. XXIV. T i t. III.
quando\cx co matrimoniolibcrifuperftitcsfunt; ftipulatus fucrat, fibi in unum tafum dotcm
cnm & liberis exiftcntibus ratio militct, ne & reititui, fi ncmpc iilia fine libcris moreretur; |
|||||||||||||
|
quo ipfo tacitc convcniflc videbatur , ut altcro
|
|||||||||||||
|
filise & pecuhiai damnum pater fcntiat, ficare
|
|||||||||||||
|
re dcheret dotis profeftitiae rcpetitioiie , contra
d. I. 6. ff,. de jure dot. Eoque facit , quod o-
lim marito in fingulos liberos tantum quintam
dotis profectitis partem rctinere licuit , teftc
XJlyhno in fragm. tit, 6. §. 4; quodquc illarc-
tentio propter liberos jurc novo filere jufla cft,
cum ipfe naturalis ftimulus parentes ad libero-
imm fuorum educationem hortctur. /. unic. §
taceat 5 C. de rei uxttr all. Nihilincontrarium
faciente Scxvola in l. alt, §, pen. ff. ut legat.
nomine caveatur, cum non dc profcclitia fcd ad-
vcntitia dote agat, uti vel ex eo colligi potcft,
quod dicitur apud maritum remancre *, quod
dc advcntitia dotc tcmpore Scaevols: ihnplicitcr
vcrum erat \ de profcclitia, non itcm , quippe
cx qua maritus tantum quintam in fingulos li~
bcros partem retincbat, teftc Uipiano in frag-
mentis ttt. 6. §, 4. 5. Quod fi omnino legem
i-Il.im de dotc proieetitia quis accipiendam pu-
tct, ■refponderi poteft , agi ibi non dc fua fed
cmancipata i'n taatrimonio moricnte; cum pro-
ponatiu teftatrix fuiflc, factio vcro tcftamenti
iiiwcfarnUias denegata fuerit. Minus urgct, quod
dos profectitia proprium filixfamilias patrimo-
nitim eft. i. dmtque 3. §» ergo 5. jff. de minof.
25. annis. Nam id vcmm quidemj quamdiu
confiftit matrirnonium; fcd non impedit, quo
minus ibluto matrimonio dos , quae fiiise fuc-
rat, ({ed etiam fimhl patris. /. 2. §, 1. jf. b.t.j
ad patrem revcrtatur: cum & adventitia adcx-
traneum revcrti poffit cx conventione , ncc ta-
men eo rninus conftante matrimonio proprium
mnlicris patrimonium fit. Eruftra quoque mo-
vetur, ibi dotcm cffe oportere ubi onera ma-
trimonii funt. /. fi ii qui f 6. §. ibi 1. & t. //.
de jure dot. Non enim aliud ibi vult Juriscon-
fiiltus, quam, pcnes patrem quidem mariti fi-
liifamilias dotcm cffe oportere, quiapaterone-
ra matrimonli fui filiifamiliasfiiftinet; ■fcdqiiia
pcr cmancipationcm aut per mortcm patris o-
ncra mox ,ad filium tranfeunt, jam fui juris fa~
<Sum , ideo quoque ad filium debere dotem
transferri: eodcm modo, quo & in /. ft maii-
tus 46. ff. famil, ercifc. agitur de patre morien-
te, dum adhuc conftat filiif. matrimoninm , ac
dc dote poft mortcm patris per filium praeci-
picnda, quia ipfum oncra matrimonii fcque-
bantur. Non etiam rcfte objicitur , convcn-
tione fpeciali opus effc, ut dos ad patrem poft
jnortem fdiae in matrimohio dcccdentisreverta-
tur. /. pater 25. I. inter focerum 16. §. cum m-
ur 2. ff. de pattis dotal. Etcnim narratur qui-
ckm paftioncm intcrvcnifle; cam vero neccfla-
riam fuiife , haud affcritur ; nec infrequcns fuit
abundantioris cautck gratia pa&is comprelien-
di, quat, licet conventa non effcnt, tamcn ex
jpsa obtinerent lcgum difpoiltione. Praeterquam
cjuod in d. I. 16. $. 1. paterfpccialitcrtantum
|
|||||||||||||
|
in cafli, fi fcilicct libcri fupcreflent, dos fibi
non rcddcrctur ; fic ut tunc dos pcnes li- bcros filia* non rcmanferit ex juris difpofitionc, fed padi taciti autoritate. Non denique quic- quam facit /. poft dotem 40, ff. b. i. quippe quat obftaret qnidcm, fi vulgata cjus lcctio fcr- vari poffet, fed cum illic vocula j?»c addi de- bcat, ac lcgi , ftiptilatus cft pater finc filie vo- luntate, autore Cujacio libr. 4. obferv, 21. ju- bentibus iis, qua^ occurrunt in l. quotiens 29. //. h. t. ac mutationem iilam firmantibus Bafi- licis, libr. 28. tit. 8. /. 38. vol. 4, pag. 3^6. ubi d. /. 40. habet, patrcm finc filia: voluntatc paclum cfle. Pofita vero tali leftionc , pate^ non rcfte fine-filis voluntatc ftipulatus fucrat, juxta d. I. 29. ff. b, f. ncc jns filia: ac liberis ejiis quatfitum perperam ftipularido potcrat adi- mere: iis vero non extantibus convalcfcebat ftipulatio, quia & fine ftipulatione dospatri, ut heredi filix fus ab intcitato, rcftitueiida fo- rct. 8. Quod fi avus nepti dotcm dcderit, pcr-
inde repctitionem habet, ac fi puellse dotat£ non avus fcd pater fuiffet. Sed fi avo prxmo- riente pater intermedius fuperftes fit, toticspa- tri iifdem in cafibus, quibus & avus dotans re- petitionem habuiflct fi vixiflet, pro dote rcpc- tcnda adio datur, quotics avus patris intcrmc- dii contemplatione dotcm dcdit; cum & quan- tum ad patrem attinet, dos tunc profeditia fit, utcunqne pater .ab avo cxhercdatus eftct. /. do- tem 6. ff. dc coUation. jnncl:. /. profeclitia <;. §., quod fi z. ff. de jure dot, non item , fi ncptis intuitu ca ab avo data fit; quippe qua: rcfpechi patris intermedii non profcclitia fcd adventitia eft. l.avus neptis 79. ff. de jtire dot. o. Moribus hodicrnis, cum pcr nuptias mulicr
m patria definat cflc poteftate , & adventitiana & profeditiam dotcm foluto matrimonio ipfa rcpetit, aut heredes ejus, aut illi, ad quos ex paclo dotali, quod tcftamento mutatum non eft, dos in matrimonium collata rcditura crat, imo irt quibufdam locis ex ftatuto dos tota vet pars cjus apud maritum fupcrftitcm rcmanct , ficut donatio propter nuptias apud vtxorcm. Confer Wefembecium paratitl. Pand. b. t. num. 4. & 6. Sande duif. Frijic. libr. l.tit. 2. </<$», 5. Ant. Theflaurum deCif. 190. Pater vero non alitcr repctit, quam fi aut filise hcres exiftat » aut iibi ipecifice dotcm rcddi ftipulatus iit. Grocncvvcgen ad l, ult. C. de dotis promiff. num. 11. & ad l. unic. §. ir. & ij. C. de rei uxor, acl. Lceuwcn cenf. for. part, 1. libr. 1, cap. 1 <;. num. 20. Ncc tantum per actioncm, fed 6c mcdiante rctcntione , vidua rcrum fuarum re- ftitutionem perfcqui nunc potcft, uti&earum, quse ex pafto dotali fuperftiti ccderc debcnt ; cumque in finem non modo in domo mariti mor-
|
|||||||||||||
|
SOLUTO MaTRIMONIO DOS OJJEMADMODUM J>ETATUR.
|
||||||||||
|
147
|
||||||||||
|
& mores mariti graviores olim id efBciebant ■■&
ut ftatim , Icviores ut intra fex menfes tcnere-,. tur rcftitucre. Ulpianus in fragm. tit, 6. §. 1 }. Noftris denique moribus illico a foluto matri- monio, aut faltem poft elapfumfex feptimana-. rum fpatium,vel quamprimumrepertoriuni bo-. nornm confe&um fucrit , ubi ad dotcm. reeu- perandam & derlniendam dotis reddenda1 quan- titatem inventario opus cft , reftitutionem do- tis in univcrfum fieri, rcccptum eft. Groene-t wegcn ad l. utric. §, 7. C. de rei uxor. aft. Pe- rezius tit. C. de rei ttxor. ait. num. ult. Parcns p. mcm. Paulus Voet ad §. 29. lnjiit. de atii^ on. num. 2. ,« . * 12. Reftituenda vero dos cum fuis acceffio-.
nibus, qualis eft alluvio fundorum, partus.an- cillarum dotalium. /. plcruinqtie io. §- 1, Mi$* de jure dot. hcreditas aut legatum fcrvo dotali non contemplatione mariti reliclum. /. unic. §, cumque 9. C de rei uxor. att. I. hinc quaritur 19. §. x.ff. depeculio. I. fi marito 3 r. §. ult4 ff. h. t. ca quoque , quas per maritum ex rc- bus dotalibus pcrcepta aut occupata funt, cum in frudu non eflcnt, veluti arbores non ca> duce, & alia limilia. /. fruftus 7. §. fi fundutn u. & i}. ff. h. t. quin & fruclus ante ma- trimonium inde percepti, quafi dotis faeti. l.fi ante 6. I. 7. §. apparet 4. ff. h.t, uti & illi , qui poft matrimonium folutum percepti funt t ita ut anni poftremi fru&us dividantur pro ra- ta temporis quo conftitit matrimonium. d. I. 7, §. 1. & feqq. junct. /. de divifwne 5. l.fi ma~ rito 31, §. ult. ff. h. t. I. unic. §. cum autem 7. in fine C. de rei uxor. ailione. Vide Petrum Bar- bofam ad d. I. 7. §, 1. ( qua» ipfi eft l. 8. ) ff. lh t. & vulgo DD. ad d. I. Cujacium libr. 14. ob~ ferv. zz. Idemque eft , firion annis fingulis_, fed fcx menfibus iingulis , aut iingulis quin- quenniis (ut in fylva csdua) fructus rcnafcari-. tur: uti 8c in eo, quod ex more prseter an- nuam mercedem lingulis quiriquenniis pendi folet. d, l. 7. §, 6. 7. %. ff. h. t. Qiiae , tan- quam rationi 8c asquitati . convenientia ctiam moribus Hollandiae & Ultrajeitinis comprohata omnino funt in fru&ibus ciyiiibus ., puta pen- fionibus, ufuris, annuis reditibus. Grocncwe- gen ad l. 5 4. ff. de donation. intet vir, & uxor. Wefel de connubiali fociet, tratt. 2. cap. z. mim. \6i, In naturalibus vero atque induftrialibus magis placuit, id, obfervari, quod in frucliu- ario jus civile comprobavit , fundos fcilicct dotales in - eo ftatu cife uxori aut hercdibus ejus reftitucndos, in quo funt ipfo illo mo- mento, quo matrimonium diflolvitur, plenos fcilicet fruftibus, fi illi tunc pependerintj ya- cuos, fi illi tunc a folo feparati fuerint, ira tamen , ut eo cafu, quo fundi dotales plcni fru- ctibus reftituendi funt, fumtus qiioque frucluum pendentium qusrendorum gratia prorogati red- di debeant ; in totum quidem , fl eos mari- |
||||||||||
|
mortuaria remanere » fcd & pra'diorum mariti
tum allodialium tum feudalium pofteftioni in- cumbere, donec hxc omnia ipfi reftituta fint. Carpzovius deptt. for. part. z. conftt. i<$. defm. 2. 9. 10. & tnultis feqq. Berlichius concluf. praBic. part. i. concluf. 32, Mynfingerus cent. 6. obftrv. 4f. num. ult. Wefcmbccins paratitl. ff. h. t. num. 6. in med. D. Someren de jure novercar. cap. 7. nttm. 6. 7. Parens p. m. Pau- lus Voct ad §. 5. Inftit. de donation. nttm. 6,8c ad §. 29. Infiit. de atiton. num. 2. Leeuwen cenf. for,part. 1. libr. 4. cap. 57. num. $. uf- que adco, ut, fi vidua callidis heredum mariti perfuaiionibus inducl:a fuerit, ut de poffeilione dccederct, quafi mox ei illa » qiuE debentur, rcftitucnda aut prsftanda effent , neque tamen folutio fequatur, defiderare poflit, fibi tanquam fpoliatse rcftitui ante omnia poffeflionem , uti poft alios tradit Leeuwen d. libr. 4. cap. 37. num. 4. 10. Non aliter tamen foluto matrimonio
dos repetitur, quam fi vere numcrata fit; ne
alioquin non numcrata; dotis exceptione acior
repeilatur, de qui tit. de jure dot.tium. 17. Nih*
per notabilem mariti culpam aut facl:um ftete-
rit, quo minus numeratio fecuta fit; veluti, fi
dos a patre vel extraneo promifla ad mulierem
fuperftitcm revcrti debeat, cV maritus cum do-
tis promiflbre paftum iniverit de dote nonpe-
tenda , aut acceptilatione eundem liberaverit.
I, fi focer 44. $. 1. /. pen. §. pen. ff. h. t. vel,
cum debitor mulieris aut alterius promiflbris
dotis causa delegatus eflet marito, is neglexerit
convcnire debitorem. /. fi extraneus 33, ff. de
jure dot. Qyod fi vcl pater mulieris , vel ex-
traneus cx liberalitate liberaque voluntate dotis
fecerit promiffioncm, viri periculo cfle non de-
bct, quod non rigidius promiflbres adcgerit ad
dotis cxfolutionem, ex ratione ab Ulpiano tra-
dita in d. I. 33. jf. de jure dot. ,
ii. Et olim quidem mobilium datorumre-
ftitutio annua bima trima die faeienda crat^fed jurc novo intra annum; immobilium vero tum yetcri tum novo jure protinus a foluto matri- .monio rcpctitio permifla fuit. /. unic. §. cum autem 7. C. de rei uxor. aft. Pro qua mobilium reftitutione ctiam mulier foluto matrimonio. re- dc fidejuflionem a viro defiderat,. in tantum, ;ut, eo illam non prarftante , judex habita.ra- tione compenfationis, feu penfata utilitatc me- dii icmporis, ipfum ad pra?fentem debeat refti- tutioncm condemnare ; quo c.afu mulier etiam invita rcftitutionem admittere tenetur, nec fc- renda cft, fi dicat magis fc velledilationempa- ;ti, quam in reprafentatione dedudionem. /. fi confiante 24. $. quotiens z. ff. h. t. Plane , ii qua: mobilia ad funus muHcris in matrimonio .mortux cflent neceflaria, continuo focer agcn- ,do confequi poterat, ut impenfam funerispra^- fentem rccipcrct, csetera dotis ftatuto tempore |
||||||||||
|
ibiycrentur. I. fi filiafamUias 60. ff, ti: t. Sed.1 tus de fuo expenderit, ^pro femifle ycrpj,S
T z dc
|
||||||||||
|
T 1 T. 11 I.
trimonii onera conccffcrit , five. extraneus pvo
muiiere dotcm conftituturus marito rerum qua- rundam ufumfrudum dedcrit, fivcdeniqucmu- lier ipia nubens ufumfructum fibicompctentem in rebus mariti propriis eidem ceflerit dotiscau- sa, explicat /. ufufrulta 57. ff. b.t.l.fiufus- ftuBas 66. I. cum in fundo 78 #*. de jure dot. 16. Praster dotem, & aha jam recenfita, lu- cri quoque ftante matrimonio qualfiti partem dimidiam foluto matrimonio rcddi oportere , certum eft ex iis, qua: in tit. de pacludot. Mim? l2. & feqq. fcripta funt : in quo lucro fi res quxdam individux fint , licitatio & adjudicatio plus licitanti facienda eft , perinde uti id ■ \iu tcr cohcredes in familix crcifcundiE judicio fi- eri adfolct ; aut ad publicam proeedcndum venditionem. D. Somercn de jare novercar. cap. 7. fetl. 1. num. u. Ut tarnen ex lucro tan- to minus conjux aut heredes ejus percipere dc- beat, quanto minus re ipsa in matrimonii fub- fidium contulit , quam tabulis dotalibus pro- mifliim fuerat, computatis fimul ufuris autfra- dibus , qui percipi potuiflcnt, fi promifla. fuif- fent fuo tempore collata; five naturaliter pro- mifla non pra;ftiterit; five res quidem promif- fas dederit, fed pignori devindas aut onere alio gravatas, & onusoccultavcrit, autalioquin jes alienum, quo laborabat, diflimulaverit, illud- que ftante matrimonio ex communi pecunia tolutum fit : eo quod quifque Ift dubio bona creditur abfque ullo aeris alieni onere iri dotent dediffe, fi nihil de eo expreflum fit. arg. /. fub- fignatum 39. £. I. ff de verbort fignif. Neofta- dius CuriA fupr. decif, uo. & de patlii dotal. obferv. 11. Hugo Grotius manuducl. ad jk% rifptud. lloll. libt. 2. cap. xx. num.13. Leeu- vven cenf for. part. 1. libr. 1. cap. 15 num, tilt, iri jine. Groencwegen ad authent. fed quk C. de pattis conventis. Wcfel de connub. fn- ciet. tratl. 2. cap. 1. num. 41, & feqq. (? num. 5-3. & feqq, Rcfponfa jurifc Holl. part. 2. cotifiL 100. Adde tit. de ritu nupt. num. 80, 17. Conveniri poteft ad dotis reftitutionem
maritus, vel mariti pater feu fbcer, fi is do- tem acceperit ob idj quod maritum filiumta- milias in fua habebat poteftate. /. frutlus 7. §. interdum 15.;« fme. I. rei judicata 15. §. ult. /. fi cum dotem 22. §. tranfgreiiamur 2. /. fi pofi divortium 27. ff. h, t. I fi focero io. C. eod, tit. fidcjuflbres quoquc, qui apud extra- neum quocunque tempore , vel apud mulie- rem non ftante fed foluto matrimonio pro do- tis reftitutione intercefferunt. /. exceptiones j. ff, de exception. I, fi conftante 24. §. quotiem 2. ff. h. t. & horum omnium heredes. l.ma- ritum 11. I. rei judicata is. §. I. /. fi maru to 31, §, pen. I. fi focer 44. §. 1. /. quida- tem 4^, ff. h. t. fic ut & matri actio detur de fua (^ote contra fuos liberos, aut filis con- tra fmim patrem, fi marito defundo heredes fmt.
|
||||||
|
l4gi L i B. XXIV
de communi; lket de refufione impenfarum
contrafcribatde confuetudine Hollandue Groe- ncwcscn U i k ?• ff * '■ Leeuwen cenf fot. mrtX libr. U cap. *5« »*'». 2°- m/« "*""?- trt(4. Qnid alibi obtincat, latius enarratum vi- de apud Wcfcl & connub. fociet. tract. z. capi z.num. 157. & fell- J ,', , ,.
- 13. Non tamen cum dote reddcnda ahmcn-
tt,■■■qua foitepatcr aut mater mulicris dotatae fobminiftravit conjugibus conftante matrimo- nio, cum fcfe ad illa non obligaflet , etiamli uniformis alimcntorum praftatio , feu ccrti a- fkujusannui ad juimcnta datio, probari poflet. Sande dccif. Ftffxc. likr. :• ;*«• tf*f* f Groencwegen ad l. zo. ff 4* * rem vafo. I- demquc eft , fi-qu* niodic* donattones aut munera per uxoris «parcntem uxori data hnt 5 quippc quae fub acquseftu continen, dictumtuit in tit. de patlis dotal. num. 45. 14 Si res in dotcm data* per rnantumftan-
te mlirimoniovcndi^ fint, przfuppofita cx le- ge aut more vcndcndi iicentia , co foluto rcd- dendum videtur uxori vel cjns heredibus prc- tium illud , quo venditio bona fide fada eft, maxime ubi ita jus cft, ut mantus de beneaut rriale adminiftratis rationem redderc obftndus noh fit Sane B quid uxons fraudand* causa fa£tutn doccri potuerit, ei aut hcredibus ejus non debet fraudi efle. arg. k fi circumfcrtpta 6. C. h t & per ea, qux in tit. de rttu nttpt. num. <4. dida funt. Waflcnaar fraS. judic. cap. Ii. mtm. 101. Nam ctfi vcrum fit-j maritum apud nos nec culpac riec doli ftante matnmomo per- petrati rationem reddere oportcre, quottes fuo dolo fibi pariter uxorique nocct , veluti luxu patrimonium diffiparido 5 tamen ferendus non vtdetur, ubi id unum callide agit, utfuamde- fraudct uxoremi & dolosa viliilimi pretti ven- ditionc rcrum dotalium inancm ci aut hercdi- •bus cmciat, aut faltem extenuet, dotis rcpe- titionem. QuodTi maritus fuas aut uxonsrcs ftante matrimonio diftraxerit pretjo annua bi- nu trima die folvendo fine additamcnto ufu- rarum , -& ante elapfum omnium penhonum tempus matrimonium diflolvatur, ei quidem, cujus res fuit, cedere debet pretium ejus, u- bi venerit dics penfionis cujufque adhuc ioi- vend^, quoties communio umverfalis; inter tonmges exclufa eft, fed interufuriimcdntcm- poris rationem haberi, feu, ufuras peniionum tardius foWendarum de communi prsftan ei, cui prctium ccdet, aequum non eft; cum cm- tor ob indultas iolutionis inducias probabihter majus obtulcrit pretium, quam fuiflct oblatu- rus, fi in continenti univerfum debuiflet pre- tium reprafentare, ;■ *-}' .r w QiiH vero ratione ufusfruftus m dotem
datus foluto matrimonio ad mulierem reverta- tur five illa rerum fuarum ufumfruftum ma- Tito'dotis titulo conftituerit, fivedatum fibiab ^xtraneo ufumfmaum marito ad fuftinenda ma- |
||||||
|
Soluto Matrimonio dos
fint. /. etiam filios 18. /. fi focer 44. ff. b.t. dc-
nique publicatis bonis ejus, qui ad dotis rcfti- tutionem convcniri poterat, adverfus fifcum a- gi poffe placuit. I. fi marito 51, pr. ff. b. t.l.fe- cundum z. C. b. t. 18. Forum competens quod attinet, facicn-
da dotis repctiiio illo in loco, in quo maritus domicilium habuit , licet alibi inftrumentum dotalc confcriptum & nuptia? contracte fint; eo quod ipfa mulicr per conditionem matrimonii protinus in mariti domicilium tranflata fuit. /. exigere 65. ff. de judiciis, Lamb. Goris advcr- far. tratl. 1. cap.6,num. 3. Nummorum tamen in dotem datorum sftimationcrn non ex domi- cilio mariti, fed ex loco nuptiarum contracta™ ram dotifque tunc numerata: fpectandam effe, roonet Perezius ad tit. C. de rei ttxor. acl, num. iy. *%■■;•>, ;. 19. Gseterum variis ex caufis ceffat dotis re-
petitio; puta, fi jam ftante matrimonio reddi- ta fit ex juftis caufis fupra reccnfiris num, 2, Si ftatutum dotem dotifve partem conjugi fu- perftiti tribuar, aut pa&um de lucranda dote fuerk interpofitum, & cafus cxiftat , quo po- tuit illud locum habere; de quo in tit, de pa- ilis dotal. num. 18. Si uivortiummulieris cul- pa fachim fit. novelV 117. cap. 8. §. «. Adde Ghriftineum ad Mecblin, tit. 2. artic,i$.num. II. 15. Groenevvegen ad novell, 117. cap. 8. Ant. Matthseum de criminib, libr. 48. tit. 5. cap, 7. num. 14. nifi maritus uxorem in adul- terio deprehenfam occiderit. arg. /. fi ab bofti- bus 10. §. 1, ff. b. t. I. indignum 3. I. fi i- mmicriu 9. ff, de bis quib. ut hidignis. juncl;. I. fi adulterium 38. §. imperator 8, ff, ad leg. Jul, de adulter. I. 1. §. ult. ff. ad leg. Cor- nel. de ficariis. I. Graccbus 4, in fine C. ad leg. Jul. de adulter. vel ipfe quoque adulter flt, lenociniumve uxoris fux ■cxcrcuerit. l.vi- 10 J9. /. cum mulier 47. ff. h. t. vel mulicr libcros habeat, quibus ca refervanda eft. d. nov. Ifj. cap. 8. §. 2. vel advcntitiam dotem ex- trancus in continenti fibi reddi ftipulatus fit. /. ft dotem 24. c. de jure dot. I, dubium $. C. de repudiis. vel, cum profc&itia cflet, ad patrem foluto matrimonio reverti debuerit, fiveex ju- re patria: poteftatis, five ex pacto in continen- ti adje&o, fecundum ea , qux fuperius expo- fita. novell, 22. cap. 19. Ceffat quoque dotis integra; reftitutio ob beneficium competen- tia:, quoties folvendo effe defierunt nonnulfiex his, qui ad dotem reddcndam conveniri pof- funtj qualis cft maritus &liberi ejus exeodem matrimonio procreati, focer qui pro fuo filio- familias dotem fufcepit ; non item heredes aut ddtis reftituenda; fidejuflbres; ac ne ipfe quidcm maritus, liberi, foccr, quoties dolum commi- ferunt, dolovefecerunt, quo minus facere pof- fint. /. maritum \z. I. 13, /. 14. pr. & §. 1. /, jp pr. & jf. feqq, l, i<S. /. 18. pr. & §. 1. ff, b, t. /. exceptknes 7. ff, de exception. Nec in- |
||||||
|
QJIEMADMODUM PETATUR. 149
tereft rcfpeclu perfonarum hoc bencflcio gau-
| dentium, utrum uxor ipfa dotem repetat, ari pater, an hcrcdes uxoris, aut fifcus %i\ cafu , quo bona mulieris publicata funt, an fecundus maritus cui prior poft divortium ad dotem ' rcftitucndam delcgatus fuit. k fi pofl divonium 27. /. /t prior 32. I. fi martttts 36. ff, h. t. Et quamvis non ubique hoc beneficitim marito per mores affertum fit, in Holiandia tamen id ci etiamnum defendi, autor eft Grocne\vc?>en ad §. 37. Itifitt. de aclion. Adde Zy^xxiwino- tit. juris- Belgici tit. de jure dot. in fuie. 20. Ceflat denique dotis reftitutio , quatc-
nus iila fine mariti dolo lata ac levi culpa, nec non negligentia tali , quam in fuis rcbus adhi- bere non folet , periit. /. femel mora 16. /. pen. pr. I. ult. ff. b. t. I. plerumque 10, $. 1. /. in rebus 17. ff. dejuredot, Uttamenquan- doque folus dolus a marito pra*ftandus fit : li- cet cnim pafto dotali id agi nequeat ut folus dolus in dote praeftetur. /. Pomponius 6. ff. de pacl, dotal. tamen cx quo maritus foluto ma- trimonio dotis obtulit reffitutionem, & mulicr in mora fuit ejus recipiendse, de folo doloob- ftriclus eft ; nifi poftea rurfus ipfe incipiat in mora cffe; cum vulgo poftcrior mora priorem purget. /. fi mora 9. I. femel mora 26. ff. h, t. Culpse vero per maritum regularitcr prseftandx accenfenda nimia in jumenta dotalia aut fervos faevitia. /. fi conflante 24. $, fi maritus 5. ff. b, t. uti &, fl non utcndo maritus amifcrit fervi- tutem prcedio dotali debitam, autufumfru&um fibi in dotem datum , cum proprietas non ad mulierem fed alium pertineret. /. cum in ftin- do 78. §. quod fi muiter 2. //. de juredot. fi de- bitorem fibi dclegatum in dotis conftitutione liberavcrit, aut dcbitum ab eo maturc non exe- gcrit ifque interim defiprit folvcndo cffe. /. fiex- traneus $}. I. vir ab eo 49. //. de jure dot. fl propter omiffam impenfe ncceffarice crogatio- nem res dotalis detcrior fada fit; nifialiocafu fortuito, & hon ncglcci:^ rcft(5fionis occafio- nei, periiffet; veluri, fi, cum maritus domum non fulfiffet, ca non ruina fed inccndio con- fumta fit. /. & in totum 4. ff. de impenf in rem dot. faclis. Et hatc ita , fi dos inseftimata finc dolo aut levi culpa mariti pcricrit; vel seftima- ta quidcm, fcd cnm xftimatio tantum fa&a ef- fet ut fumma declararctur , non venditio con- traherctur. arg. /. cum poft 69. §. cum res 7» ff. de jure dot. Sed fi atftimatio vcnditionem feccrit, videndum , utrum ante nuptias , m vero matrimonio jam contracto dos jeftimata perierlt: fi ante nuptias, totius quidem rci do- talis interitus omnimodo ad uxoris damnum fpedat, ut & partis interitus, quotics nuptia? deinceps fecuts non funt, iis vero dcinceps contradis partialis interitus ac detcrioratio ma- ritum gravat : eo quod aftimatio rei dotalis ante nuptias datse conditionalcm facit vendi- tionem > ft nuptia fequantur ; ctijus hic ordina- T 3 rius
|
||||||
|
L 1 b. XXIV. T 1 t. II!.
|
|||||||||
|
150
|
|||||||||
|
lo & negligentia 8c luxu maritt diflipata in u~
nivcrfalem vcniunt communioncm , ut tradi- tum in tit. de ritu nuptiar, num. jz. &>$i, Pla- ne, fi fola acc|uajftuum communio intcr con- juges viguerit, hatknus foluto matrimonio vi- dctur doli & culpa? prxftatio , convenienter ju- ri Romano, circa rcs ab uxore vel maritoin iubfidium matrimonii collatas admittcnda cflc , quatcnus rnuliert fuae rcs integrs reddendx funt , & viciflim marito ills, quas ipfe con- tulit , non tantum , fi integra* exiftant , fcd & fi dolo aut levi culpa mariti cxtinclise vel corruptx vcl pcr maritum alienat^ fint; co quod maritus ftante matrimonio talcm rerum fuarum aut uxoriarum deteriorationem cor- ruptionemquc per fuum dolum aut culpam communi fuo atque uxoris periculo flicit", dum damnum ex dolo aut culpa mariti ftun- te matrimonio fuperveniens communioni lu- cri ac damni imputandum ac communitcr fe- rendum cft, adeoque vel cx acquaftu feu f u- perlucratis utrique conjugi prxftandum, vcl , fi lucrum nullum appareat, cx conjugis utriui- que bonis reliquis Kqualiter rcparandum. Cum ex adverfo damnum, rebus altcrutrius conju-* gis ftante matrimonio fuperveniens, commu- niter ferendum non eflet vi pacti aut ftatutt folam acquarftuum communionem inducentis, fi fine culpa conjugum res eorum collatKpC" rierint aut deteriores fac"te fmt, fed magisrcs unaquxque fecundum generales. juris' rcgulas fuo deberet domino perire, ut dicliim tit.de patlis dotal. num. 49. Confer Argcntrcum ad confaetud. Britann. *rf, 419. ^/ojf, 2. ' r. ■ 22. Sicut autem maritus dotcm uxori rc-
ftituit aut heredibus ejus , ita & marito ca- vendum vicifllm fuit variis cx caufis , ne in damno hsreat ; vcluti nc uxor xum prxjudi- cio mariti rccedat a pra;dii dotalis locationc per maritum bona fide flicla ultra tcmpus 5 quo matrimonium dircmtum efiv /. fi filiofa- milias 2 f. §• ult. ff. h. t. Adde tit. locati num. 17. uti & de indemnitate, quoties ma^ ritus ftante matrimonio rationc xdium ddta- lium vitiofarum cavere vicino de damno in-r fcfto compulfus fuit. /. cum mulier 15. ff. b, t. arg. /. ipfi quoque 19. jf. de rei vindicat. - 2 3. Prxter dotem , feu in gencre res a con-
jugibus collatas , fupcrftcs infupcr petit lucra illa, qus vcl ex pacto vel ex ftatuto ci dcben- tur. Quod expcditum, fi morte matrimonium diflblutum fit : fin divortio ,'nocens quidcm nullam lucri talis, quod ddirii appcllationede^ notatur, perfecutionem habet; infonti vcro ii- lud denegandum haud videtur , ne ex alicno fcelere ipfc lsfus ac injuria affcftus pccunisin- fupcr damnum fcntiat. Ut tamen non proti- nus a tcmporc divorrii, fed magis a mortede- mum conjugis nocentis doarii iilius exadioni locus fit, tum quia nccdum exiftit dies ille, irt qucm conceptum cft ftatuto vel pafto doerii de* bi-<
|
|||||||||
|
rius cffcdus eft, ut defieiente conditione & to-
tale & partiale rei damnum ad venditoremper- tineat, ca vero exiftentc totale damnum quod interim fupervenit , venditori noccat , emtori partiale, fi non aliud a&um fit. /. plerumque io. §. fi ante 4. & f* /. in rcbus 17. §. i. ff. de jure dot. jun£t. /. neceffario 8. ff.de pe- ric. & commodo rei vend. Sin demum poft nuptias rcs xftimata perierit , vel detcrior fit rcddita, mariti damno boc totum erit, eo quod pleniifimo & irrevocabili jure dominus efFcdus eft, ac res ftio folet domino perirc. d. I. plc- tamque 10. pr; ff. de jure dot.i. afiimata res 51. ff. b. t. jurict t. pignus 9. C. de pignorat. acl. nifi placuiffet» ut eflbt in arbitrio mariri, u- trum rem an prctium reftituere vcllet ; tunc enim totalis quidem intcritus rei cfficeret , ut ,ad seftirmtionem maritus tencretur, dum rem reftituere nequit ; at diminutio ejus atque de- tcrioratio citra culpam mariti contingens uxo- rem gravarct, quatenus maritus libcrari poteft dcterioratam reftitucndo. d. /. plerumque 10. §. ult. I. n.ff, dejure dott 21, An autem moribus noftris maritus cul-
pam in rebus dotalibus praftare debeat, non adeo expeditum eft. lllud quidem conftat, fi nihil ex bonis mariti poft deductum xs alienum fupcrfit, nihil quoque uxori reftituendum efle; quippe quas omnibus marki creditoribus, qui ilante matrimonio crcdiderunt , poftponenda eft , adeoque nibil recipere poteft ubi nihil fupcrclt, five dolo five culpa five cafu res do- talis perierit aut diminuta fit , aut etiam jure maritalis potcftatis in alium tranflata; five fta- tutaria bonorum omnium, fivefolaacquasftiium communio, intet conjuges viguerit. Quod fi mulicr fpeciatim dotem fibi falvam pafta fit, & jus Romanum hac ratione rcduxerit, fccundum ea quae tit, de patlis dotal. num. 52. dicla funt, juftum erit, cam quoque circa rcs dotales cul- pam a marito prseftari, quam jus civile , fic pacto reductum , prseftari jubet. Scd &, fi paclum antenuptiale, ut dos tnulieri falva iit, lecundum locorum aliorum mores nihil in prae- judicium creditorum operarl poflk , nec uxori pro dote pradationem tribuat , tamen cx eo , quod dimiflis creditoribus in bonis mariti fu- pereft, rcctc uxor heredefvc cjus defideraverint, dotem reddi, quam falvam fore uxor pa£h e- rat;, adeoque sftimationem prseftari eorum , qua: dolo lata vcl levi culpa mariti cxtin&aaut deteriora facla funt; cum ca ratione faltem , quantum ad ipfos conjuges attinet , Romana , dorium jura vi pafti dotafis reducla intcliigan- tur. Diverfum eflet, fi bonorum omnium communio inter conjuges obtinuerit , & di- rniiTis omnibus crcditoribus adhuc aliquid cx rebus con/ugum communibus fuperfit; cum id pmne aequaliter inter fuperftitem & defun&i heredcs dividi debeat j ncc ulla de doli aut cul- pje prxftatione quseftio cjflfc poflit; dum & do- |
|||||||||
|
Soluto Matrimonio dos
|
||||||||
|
OUEMADMODUM PETATUR. 1..J.I
gat. i. ac proindc a Jcgatis ad contractus non
ubique fatis tutoargumcntabimur, dumincon^ tradibus non unius fed utriufque controhents voluntas fpcdatur. arg. /. fi nnbi & Titio 110. §. i.ff. de verb. oblig. jund. /. inter veftem$$. ff de auro argento vefte &c. Ifgat. Non obftat denique , quod alibi traditum cft , dcftructa domo Oppignorata , itcruraque per dcbitorcm ipfum rcitituta, creditorcm idcrri jus pignoris habere in nova domo , abfque ncccfntate re- hmdendi impcnfas in novu* domus inftauratio- nem fadas, pcr l. ult. ff. de pign. & hypoih: in tit. de pignor. & hjpoth. num. 4. Nam'nec pi- gnoris cadem, qua? principalis dcbiti , ( quale hic doiirium) ratio cft ; cum, colhpsa domo , ex pafto dotali five cx alio contractu dcbita 4 evanefcat ipfo jure obligatio ad domum; quam cum debitoris prxjudicio fine nova convcntio- ne revivifcere iniquum cft. At fi domus op- pignorata poft exuftionem itcrum ex fuis rude- ribus refufcitetur, & ob id vinculum pignoris in nova domo nafcatur , nullum inde debiti principalis augmentum fit , ficut intcritu nulla dcbiti principalis diminutio fada fuit > fcd manct dcbiium tale quale fuit ante pignus conftitutum , ac quale poft domus interitum fuperfuit, dum pignus tantum crcditori fecuri-^ tatem praftat, &quodammodo debitoris ipfms voluntate tacita pignus in riova domo rcnafci- tur; quippe cujus illa intelligitur tnens fuiffe, ut quam maximc creditori debitum in turo fiti arg. /. ult, C, qusres pign.oblig. poff. quodtunc maxime eft, cum & nova domus oppignorata habetur; ft modo fine tertu k'iione ac fraude fiat; unde &, fi non ipfe debitor, verum tcr^ tius bona; fidei pofleflbr, collapfarn inftauraftet domum pignoratam, non iine impenfarum de^ dudione fibi creditor jus pignoris in novapof- fet domo vindicare. /. Paulus refpoiuitt 29. §. pen. ff. de pignor. & hypoth. 25. Non tamen fuperftcs conjux prodocrio,
fibi padis dotalibus promiftb, in bonis conjugis defttndi legalcm haixt hypothccam , non ma- gis, quam pro jocalibus fcu dono matutino nuptiarum tempore prsftando; quippe qua^non alitcr, qtiam dimiftis dcfundi creditoribus fu- pcrftcs praecipit; ctiamft maritus res quafdam fpecialiter pro doerii praftatione pignori obli- gaftet. Diverfum obtinet cx locorum quo^ rundam ufibus, ubi, rion convcntionale fcdfta- tutarium docrium fuperftiti addidum elt ; cu- jus intuitu non concurfumtantumcumaliiscre- ditoribus , fcd & pradationem iniignem tri- buunt; qua:omnia latius cxfequitur Ant, Mat- thxus de auclion. libr, 1. cap. 11, num. j<?. 4Q. 41. 41. & cap. ly.num. 31, AddcHug.Gio- tium manuduci. ad jurifprud. Holl. iibr, z. cap. 12. num. ult. z§. Si, doerio pcr padum dotalc conftituto,
conjuges poftca fibi inviccm bonorumomnium
1 ufuntfrudum lcgcnt, peremta inde cenferinon
da-
|
||||||||
|
bitura,puta, mortis tcmpus ; tum quia eciam
poft divortium tentaiKla adhuc intcr conjugcs conciliatio , nec deticit in univcrfum matrimo- uii rcdintcgrandi ipes; tum denique, quia di- vortio fado etiamnum incertum eft, an conjux infons nocenti fupervidurus fit, ac nullumin- fonti, nifi fupervivat , quaefitum videri poflit doerii jus. Wefel de connub. fociet. tralt, 2, cap. 4. num. 39. & feqq. Et hasc ita , fi caufa diffolutionis non imponat nocenti dotis aut pro- pter nuptias donationis amillioncm; cum alio- cjuin fruftra difputetur, an & quando doerium infonti quarramr, cui ftatim atemporc diffolu- ti matrimonii dos intcgra in lucrum cedit, in pccnam nocentis. 24. Qttod fi certa qusdam res, vcluti mo-
Icndinum aut domus» dcfignata fit padis dota- libus, ut doerii titulo apud fuperftitem rcma- ncat, ac illa ftante matrimonio pcricrit , rur- fufque domus alia in locum dcftructa; ftierit a> dificata; magis eft , ut exiftente docrii cafu , fundtis tantum atque rudera domus collapfa: pe- ti poflint, non vero nova domus , nifi pctens impenfas in eam fadas refundcre paratus fit; co quod ambiguum non eft,quin hoc cafu doerii de- bitum fit fpeciei debitum ; dcbitor vero fpeciei liberatur interitu rei flne fuo dolo ac culpa evc- niente, nec ultra videri potcft obligatus manfif- fe, quam quatenus aliquid cx re debita fuper- cft; nihil autem fupereft prater aream & ru- dcra, cum nova domus divcrfa planc fitabea, * qua? in obligationcm doerii deduda fuit. l.fi ex legati 23. ff de verbor. obligat. arg. /, fi grege 22. in fne jf, de legatis 1. PrsEfertim, ficonfi- deres, ipfum illum conjugem , cujus fuit do- mus, foluto matrimonio recipientem fundum fuum cum nova domo in locum.collapfE rcpo- fita, obftricltim cffc, ut impenfas in eam fa- das in totum aut pro parte refundat, in totum quidcm fi omnis acquseftuum communio cxclu- ia fuerit, pro' parte vero , fi ea inter conjugcs probata fit; de quo latius in tit. de impenf. in nem dot. fattis. Nec rede cum autoribus con- filii, t]uod occurrit in Rcfpk Jurifc. Holl. part, 4. confil. 74. objeceris /, quid iamen 10. §. non tantum 1, & §. pcn. ff quib. mod.ttfusfr. amitt. cum illic de ufufrudu finiendo quseftio fit, ac ne in lcgatis quidem ab ufufrudu legato per- cuntc ad inducendum interitum lcgati propric- tatis argumentum proccdat , longeque facilius ufusfrudus quam proprictatis lcgatum cxtin- guatur, fecundum ca quze in rif. quib. mod. ufusfr. amitt. iium. 8. 9. 10. dida funt. Similitcr non adverfatur Llana legatd 88. §. nave t. ff. de legatis 3. cum illa de legatis agat, in qui- bus ut plurimum non juris fed voluntatis quse- ftio vettitur, ac infpicitur teftatoris folius vo- luntas, qualis illa fuerit , & an duraverit, an vero miltata vidcatnr , ficut id circa factorum fpecics in d. I, 88. propofitas apertum cft, fi confcras /. fcrvum filii 44. §• 2. 3. 4. ff. de le- |
||||||||
|
. T 1 t. III. ', ,-.;• , ->.
acccperit, five fupcrftes perftitcrit in viduitate,
five ad alia vota tranfitum fcccrit : prout hoc Hollandis, Gelris, UkrajetSinis , Traniifulanis, MedioburgenfibusjGallorum plurimis, Burgun- dis, Hifpanis , Gallaxis , Luiitanis , Antwcr- picnfibus,. Mechlinicniibus, Lubeccnfibus pla- cuiife, fcd divcrfimode, tradit D, Joh. a So- mercn de jure novercar. cap. 6. feit, 2. num. ult. & cx parte Lamb. Goris adverfar. tratt. 1. cap. 9. num. 5. 6. 7. Scd fine ftatuto aut confuetudine fatis manifcfta communionis hujus prorogatio , tanquam a jure communi focietatis recedcns, admittcnda non cft. San- de decif. Friftc. libr. z, tit. y. defin. 9. Ref- ponft Jurifc. Holl. part. 2. confil. zyi. 273. Wcfel de connub. focietat, tratt 2. cap. 4. num, 67. & feqq, ibique alii cit. Skut ncc ultra. ltberos porrigenda ad hcredes • oonjugis dcfundi collaterales aut afccndcntcs vel extra- ncos , nifi & extraneis hercdibus legcs aut mores alicujus loci apcrte confukum voluc- rint; quod rarius effe, monet D. Somercn 4. cap. 6. feii. z. num. 11. licct in Gekia id obtinere doceat Lambert. Coxk adverjar, tracl. I. cap. 9. num. 3, ac Antwerpiae lcx rauni- cipalis id aperte probet tit. 41. art, 91. -C^* feqq. uti & Daventriae part. 3. tit. z. art.i§. Wcfel d. tracl. 2. cap. 4. num. 70. & feqq, Plane, fi ftatutum hanc continuationcm com- munionis cum liberis fimpliciter comprobave- rit, nec inter liberos majorcnnes ac minoren- nes diftindionem adhibnerit , ctiam noftrum non erit intcr cos diftinguerc. D. Somerca de jure novercar. cap. 6. fett. i.num.t. 'We- fel de cotmub. fociet. d. traft. a. cap. q.num. 59. & fcqq. 29. Scd & in quseftione , quo ufque , fcu
ad quas res k(c extcndat harc focietatis conti- nuatio, non idem tibique invaluit,. Ultrajccti cnim in folis acqusftibus , non item hcrcdita-r tibus & lcgatis, licet pcr cxtraneos rclicla cf- fcnt , continuationcm obtincrc , cauram cft ftatuto Urbis Ukrajcctinae rubric. z$, art, 4. & rubric. 28. art. 5. & heredltates ltbcris obvcnientcs non contineri in Gelria s fcri- bit Lamb. Goris adverfar. tratt. 1. cap.y. num. 12. Mechliniae quoque ad hcrcditatcs continua- tionem non extendi, docct Chriftineus ad Mecht- linienf. tit. 16. art. 34. num. 4. & feqq. imo plcriique populis in folis acquaeftibus commu- nionis placuifle continuationcm , autor cft D. Someren de jure novercar. cap. 6. fecl. 1. num, 9. Adde "Wcfel de connub. fociet. tratt. 2. cap, 4. num. 98. & ftqq. Ut tamcn & hercditatum & legatorum frudus percepti fub continuata- acquaeftuum communione cenferi debeant com- prehenfi cffe. D. Someren de jure novercarum cap, 6. feft. 1. num. io, Adde tit. de patt, do ■ tal. mm. 32.-Hollandon.1rn plerifque in civi- tatibus univerfalis focietatis continuatio poftdif- folutum matrimonium probata cft, fecundum HugQ-
|
||||||
|
i5^ L i b. XXI\
dcbct sd doerium obligatio , fi in ccrtae quan-
titatis aut ecrtse rei praeftatione fcmel implcnda confittat, fcd & doarium jurc dominii acquirc- tur fuperftki, & caeteris in rebus ufustru&us cidcm intclligctur conftitutus; cum duplex lioc dcbitum ex caufis duabus toto gcncre dtveriis defcendat , ex contraclu akerum , akerum cx fuprema morientis voluntatc. Sin annuum quid in tempus vitae doiirii titulo promiffum ftt, ma- gis eft,' ut per lcgatum omnium bonorum u- fumfructum obligatio doeriiannui, vclutcom- penfttione quadam ac confufionc , abforbcri vidcatur; dum conftat, cum, cui omnium bo- nor.um ufusfrufitus compctit, ctiam annuis ali- mentis, reditibus, aliifque funilibus praftatio- ntbus identidcm recurrentibus obnoxium cfle, & cx frmfribus debere exfoivere. arg. /. ufufru- tia legato 7, §, quoniam i, ff de ufufruttu. Ncoftadius curu Holl. decif 11. in med. adde tit. de ufafwttu num. 37. in fne. Non idem diccndum , ll pra:moriens omnium bonorum u- fumimclum non legaverit, fcd tantum majo- rcm quantitatem annuam , quam pacto dotali exprefia fuerat: tunc enim & annuum titnlo doarii ex pacio dcbitum , & infuper intcgra quantitas major annua lcgato comprehenfa, pcr fupcrftitem recte cxigitur, fi legans non cxpref- fcrit , fe compenfandi animo annuam legaffe quantitatcm. arg. I. mic. §. primum 3. C. de rei uxotwaft, Wefel de eonnub. fociet. tratl,Zi cap. 5. num. ij. 26. 27. 27. Cujus vcro loci ftatutum fpectandum fit
circa docrium, five pactitium, fivc ftatutarium, vide apud Rodenburch de jure conjugum tratl. pr&limin. de fiatutor, diverfu, tit. 2, parte alte- TAt cap. 4. num. f. & tit. 3. part. 1. cap. 4. tium. 1. 2. 9. De xris alieni tum ftante ma- trimonio, tum ante nuptias ab akerutro con- jugc contracii, oncrc atquc foiutione poft di- rcmtas nuptias, aclum fuit in tit. de mu nupt. mtm. 5*. 80. & feqq. & tit. depaclisdotal.num. 50. & feqq. Et quae per liberos parcnti vcl novcrcse aut vitrico fuperftiti confcrenda fint, ut intcr cos & fuperftitem divifio feu feparatio bonorum inftituatur, dicendum erit ex profteflb in tit. de collationibus. 28. Licet autem foluto matrimonio dirima-
tur & ea, quae inter conjuges obtinuit , fivc bonorum omnium five acquseftuum communio; co modo,quo & focietas morte unius focii fe- cundum vulgata juris principia diffolvi folet. §. feivitur 5. Infiit. de focietate. l.foctetatem 4. §, 1. I. adeo mone 59. /. attione 6y. §, morte <}. ff. pyo focio. Ilefponf. Jurifc. Holl. part. 1. con~
Jil. 10f. 135. qutfi. 1. 161. quafi. I. tamen ex multar.iim regionum ftatutisautconfuetudinibus invetcratis communionis continuatio intcr pa- rcntem fuperftitern & dcfun&i liberos tum primi tum ukerioris gradus,idque in libcrorum ipforum gratiam, recepta fuit, donec per interpofttam atiarn fufficientem animi declarationem flnem |
||||||
|
SOLUTO MaTRIMONIO DOS QJJEMADMODUM PETATUR. 1 £ 3
|
|||||||||
|
Hugonem Grotium manuduH. ad jurifprud. H$ll.
Itbr. 2. cap. ij. num. 3. & 4, ibique Groe- newegen in notts. Quod an tunc demum obti- ncat, cum & intcr ipfos conjuges ea intercef- fit, an vcrb ctiam, cum paclo dotali univerfa- lis communio exclufa fuk,ac fola refcrvata com- munio acqusefluum, merko dubites. Etenim, fi tantum fbcietatis conrinuatio fit , non ukra acquseftuni fe poteft cxtcndere, quotics non ul- tra communid ipfis conjngibus probata fuit. Et- ii enim verumik, non per bmnia iifdem niti rcgulis juris communionem poft difiblutas nup- tias pcrdurantem, quibus inter ipfos conjuges fubftkk; adeo ut nonpcrperarndixeris, novam potius quam continuatam focietatem cffe,uti ex iequentibus manifcftum fiet; tamen vel conti^ nuatam,vel furrogatam fefe extendere ad res-il^ las, ad quas fefe non porrigebat ca, quss ftante matrimoriio intcr ipfos conjugcs viguerat, 'fine fpecialt ftatuto,aut corifuetudine longa atquc in- vetcrata, non temere afferendum eft. Piane il- Iud continuationi focietatis haud obcft , quod tcmpore foluti matrimonii pauca, aut nulla bo- na communia reperta fuerunt; nam &interip- fos conjuges ftatutaria comnlunioeft, licetom- fiiurii egerilj iri nuptias coierint; fufrlcitquc ha- bilkas,& fpes 'acquifttionis ad id , ut focietas ineatur, & inita continuetur. "Wefel de connub. fociet. tratt, z. cap, 4. num. 65. Diffcntit au- tor refponft in confil. JCtor. Holland. patt. 3. vol. 1. confil. 16. num. j. 4. 5. An vcro in hanc focietatis continuationem vcniant etiam fumtus in alimenta, in ftudia , in peregrina- tionem, iri hbnbrem liberorum, aut opificii ma- gifterium, & fimiles ufus erogati, ex iis defi- niendum eft',' quos ad tit. de collatwmbm dicen- da efunt. Vide interim D. Sbmeren de jure novefcar* cap. 6, fecl. 1. num. ult< Wefel de cvntmb. fociet. tratt. z. cap. 4. num. 145. & |
quod arbitrio judicis,aut viri boni, pro alimcn-
tis liberorumpenes patrcm matremve fuperfti-
rem remanere dcbetj illis fakem.in locis, qui~
bus parcnti fuperftki ufusfructus adventitiorunr
ipfo jure non comperit, uriid in Hollandia, &
vicinis regionibus obtincrc in tit. de peiulh
nmn. 6. diclum fuit. Confer D. Somercn dt
j-ure novercar. tap. 6. num, 2, & cap. 6,fect, 1,
num. 6. Wefel de connub. fwiex. iraci. i.cap.
4. tium. 91. .92. Rcfponfa jurifc. Holl. part.
z. corifil,.z-iq. tn.fme. aliofquc apud D. Somc-
rcn citatos. Plane, fi intcr mortem conjugis
& tempus illud, quo liberi vel hercdes patrii
monii ad defun&urn p.eitinentis cxactioncm ia-
ciunt, patrimonkim lubinde amplius apparne-
rit, fubinde ntrfus ita diminutum , ut infra
quantitatem, quse tcmpore mortis erat, fubfti-
tcrit, licentia libcris aut aiiis heredibus haiad
ridetur concedcnda, ut pro partc temporis com
tinuationcm; focietatis prbbent, pro partc xx\h*
ciant, fedvel.in univerfum cam amplec^i de^
bent, confiderato patrimonio , quale eft tem»
pore petitar feparationis, vel in totum ei re-
nunciare, & cxigere hercditatem conjugis dc*«
fundi fecundum irepertorium bonorum , quse
diflbluti matrimonii tcmpore fuemnt. Unde
& in d. ftatuto Antwerpienfi tit. 41. art. 93.
non nifi duplicis temporis inventarium confi-
ciendum fuit, alterum de quantitate patrimo-"
nii, quse mortis temporefuit, alterum de men-
fura bonorum ejus temporis quo agitur, ut &
duplicis illius tcrnporis quantitate pcrfpccla ele-
gant liberi & hercdcs, cujus tcmporis patrimo^
nium in exigenda defundi conjugis hereditate
fpedatum velint ; nulla habita ratione mcdii
temporis, quo forte patrimonium a fuperftke
conjugc pofleflum aut pinguius aut tenuius ef-
fe potuit, quam tempore mortis, aut petitse bo-
norum divifionis. Cui acoedit , quod focicta-
tis continuatio videtur quid individuum efie ,
ad inftar hcrcdkatis in totum dclatse, pcrpartcs
haud admkccnda, uti ex /. 1. & z. ff.deacqttir.
vel omitt, hertd. argumentatur D. Somercn
de jttre novercar. cap. 6. feft. 1. num. 7.
31. Quod autem a nonnullis fcriptum eft,
fuperftkem conjugem ncquc alicnare, neque pi- gnori obligarc poffc res in pra?judkium libcro^ rum, quibufcum focictatis continiiatioeft, nU fi ad exfolutioncm seris alicni, aut fimiles alios necefTarios, vcl faltem utiles ufits , quafi noa tantum ea, qitse tcmpore morris apparcnt, {kd & poft folutum matrimonium qu32fka,tamfir- mo jure ftatim liberis pro parce cedcrent, uc nec venditiorie, ncc quovisalioaHenatiorris mo- do iis auferri pbflint; indeque Anwerpieji£ ftatuto rif. 41. art. 70. difertc cautum fuifie » ne ■ fuperftes alicnet bona uitfa medietatcm , quamdiu divifio facla noneft: ( Videatur Hugo Grotius manud. ad jurifprud. HoU.Jilr. 2. cap, 13. in fme. D. Somercn de jare novertar* cap, 6. fttt. 1. «8», 14. 1 j-. *s. Wckl de tnnnub, V focie~
|
||||||||
|
30. Nori tamen continuatur cumliberishsec
focietas, fi ipfis damnofa fit, cum potillimum favore libcrorum videatur recepta , nec in dif- pendium torqueri debeant, duriore interpreta- ribne, quse "falubriter pro utilkate alicujus in- verka funt. /. rittlla juris z f. ff. de legibus l. quod favore 6. C. eod. iit. AtquC hinc eriam ftatu- m Antwerpienfibus tit. 41. artic. 93. diferte <feitumj viduum,aut viduam fuperftitcm, dftP tius abfque inventario ac divifione rebus incum- bentem, per liberos aut heredcs alios compelli poffe ad duplicis inventarii confcc1:ionern,quorum alterum eft bonorum, quse tempore difToluti ma- trimonii extitcrunt, alternm eorum, qusetempo- fe confcdi repertorii apparent; ut ita, collatio- nefccl^ utriufque quantitatis, ac deliberationc Habita, eTigarit, num continuationem focieta- fis■ ampledi,; ah magis tnfpedo patrimonio , £|uod ipfo nnptiarum diffolutarum momentofu- pcrcrat,' conjugis prxdefun6H bona fibi reftitui velirit, uria cum fiuctibus, deducl:o tantum eo y |
|||||||||
|
XXI
|
■■5»
|
||||||||||||||
|
t B.
|
|||||||||||||||
|
«54
|
|||||||||||||||
|
V. t 1 T. III.
j interceflit, ctiam vitricus aut noverca vel bonat
corum veniant ad iftam focietatis continuatio- nem, ac pro qua parte; & an poft foluus fe- cundas nuptias liberis prioris thori cum vitrico aut noverca focietas ipfo jure adhuc continue- tur, donec pcr a<5tus ex confuetudinc,velftatu- to rcquifuos dirimitur, uti ancipitis difquiiitio- nis eft, ita poft rationcs omni ex partc pro di- vcrlis opinionibusfubdudas, arbitrio judicis pro circumitantiarum varictate cx aequitatedcfinicn- dum rclinquit poft Lamb. Goris adverfar. traft. I. cap. y. num. 14. is. Abrahamus a Wcfcl
de connub, focietate traci. 2. cap. q, num.j}.& ftqq, ad num. 86. quem omnino vide, &adde D. Joh. a Sometcn de jure uovercar. cap. 6. num. z. 3. & cap. 6t feS. 1. num. 5. Chriftincum ad II. Mecblinienf. tit. ib.artk. 30. Rcfponfa Junfc.
Holl. part. 1. conftl. ioj. \6i, & part. 2.. con- fii 8. & part. 3. vol. 1. confU 131. & part. 3. vol. 1, conftl, 16, quift. 3. 33. Siftkur vero feu finitur focictatis con-
tinuatio, fi conjux fuperftcs repcrtorium fecc- rit, & libcrorum minorennium tutoribus, vel ipfis liberis, aut bercdibus majorennibus illud obtulcrit. Quod.fi folus liberorum fuorumtu- tor fit, necefle eft, ut, quia fibi ipfi exhibere & contradidor atque ccnior invcntarii exifterc non potcft, vel curatorcm petat libcris impu- bcribus conftitueudum ad id , ut..nornine libc- rorum rccipiat repertorium, ac contradicat, fi quam putet caufam fubeffe ; vcl fxltcm proxi- miores cognati conjugis pra^dcfunclx per pa-r trcm tutorem aflitmendi funt, ut liberos ipfos in inventario exhibito excutiendo rcpra:fcntcnt? ac redarguant qu;e pcrperam fcripta funt. arr. §. ult. lnftit.de autorit. tut. HugoGrotius ma- nuducl. ad Jurifprud. Holland. libr. I. cap. j. num. 19, 10. D. Joh. a Someren de jure no~ vercar. cap. 6. fecl. 2. num. z. Wefcl decon- nub. fociet. traft, 2. cap. 4. nttm, 147. & feqq. Conficiendum vero rcpcrtorium intra tempora ftatutis comprehcnfa, aut ufuinducli, ficquen- tius intra annum & diem a diflbluto matrimo- nio, ad id ut continuatio focictatis non intel- ligatur ullo modo intcrccffifle ; nam fi poft il-.- lud tempus dcmum rcpertorium fupcrftes confi- ciat, rctro ab ipfo nuptiarum diremtariim mo- mcnto continuata cenfctur focictas ufquc ad in-; ventarii confcdioncm , & in gencre lifque ad intcrpofitionem eorum, qua: loci cujufqucjura defidcrant ad focictatis dircmtionem. Non e-; nim circa pleraque, hoc rcpertorium & impc-. cliends vel dirimendae contintiationis modos fpe- clantia, ex generalibus juris principiis difputa- ri poteft, fed locorum fingulonim moresconfide- randi funt j & ob id, cjua: hac occafione ventilari queant5per indiccm retulifle fuffecerit; veluti, An dirimatur focietas per divifioncm fine inventa-, rio, an pcr inventarium finedivifion^e? dequo vide Neoftadium curii fupr, decif. 91. in pr, Lamb. Goris adverftr, traft. 1, cap. 9, num.% D. Sq^
|
|||||||||||||||
|
fofietat. tratt, l, cap, 4. »«w. 87. & aliiab iis
ckiti ) id mea quidcm opinionenon aliovide- tur fcrtfu accipiendum , quam quatenus fuper- ftes conjux per alienationem rerum, aut obliga- ticmem prasjudicare nequit liberis, aut heredibus defuncti vel dcfunc"fee conjugis, fi illi refpucn- dam ccnfuerint focietatis 'contiiiuationem , & rcbus, quae tempore mortis apparuerunt, con- tenti efle vclint; fic vtt tunc femiffcm eorum, qux foluto matrimonio alicnata pcr fupcrftitcm aut obligata funt, cvincere poffmt , & a qui- bufvis pofieflbribus avocarc. Nam fi depre- hendentes, defunclum aliquid foluto matrimo- nio fuperlucratumfuiffe, continuationcm focic- tatis ampledtendam putent , non animadverto, cur non raas habere tcnerentur tum alienatio- nes , tum obligationes rerum a fuperftitc parentc fa&as; cum ille alienatorum vicem ita novis acquifitionibus rependerit, atque fupplevcrit, ut ipfis propter lucrum illud advcntitinm continua- tio focietatis vifa fucrit expcdirc. Juftum uti- que ac aequum eft, ut, qui focietaris continu- ationem probat, eam non modo commodi fed & mcommodi intuitu admittat, nec jurc quis defiderat, fibi acquifita communicari, nifi fi- mul focictatis continuatae onera & damna ag- nofcat. Si quse parens fuperftes alienaverit in alios ea mcute, ut conjugis pradefun<5ti vcl prse- dcfunclse libcros ea fraudaret ratione , utili. a- flioni Paulians ad revocanda in fraudem alie- nata locus effe poterit» ficut illa daretur, quo- tics maritus, vivente etiamnum uxore,in fraudem ejus fuis propriis donaffct propinquis, fecundum tradita in tit, de ritu nupt. num. 54, fin culpa vel luxuria inutiliter plura fupcrftes abfumferit, ita tamcn, ut plus ex lucro reliquumfit, quam cft in damno per hrxuriam dato» & obidlibc- ri, aliique, quibus hoc jus competit, continua- tionem focietatis fibi profuturam autument, cft quod iibi gratulentur, fe cx afiena induftria ac laborc lucrum capere, licet id proptcr luxuriam cxercitam minus appareat, quam efle potuiflet inftituta frugali vivendi ratione ; dum intcrim non periclitantur ex confumtione, ubi jllaam- plius quam lucrum medio tempore qtiacfitum abforbuit ; cum fuo poffint arbitrio non uti continuatione, & ita, quicquid temporc folu- ti matrimonii extitit, una cumfru&ibusfecun- dum antc dicla cxigendo , extra damnum clTe : in quo hsec continuatio ( ut hoc obiter addam) ab ipsa focietate, quas conftante matrimonio in- tcr conjuges intercedit, diverfa eft j cum uxo- ri ipft iiberum non fit eligere , utrum lucri & damni particeps effe, an bona illata recipere ma- lit, fccf bvita damno, quod durante matrimo- iiioTmaximam forte abfumfit patrimonii illati partem, obnoxia efle debeat, fi non aliud pa- &is dotalibus cautum fit. ^'32, An, fi parens fuperftes ad fecunda vel ukeriora vota tranfierit, habensliberos prio- risthori, cum quibus et focictaris continuatio |
|||||||||||||||
|
Soluto Matrimonio dOs <luemadmodum petatur.
|
||||||||
|
155
|
||||||||
|
2, eap, 4. tmtih 137. & i4y. ■ Quid,(1 a&urrt
aliquem focietatis continuationicontrariumgefr ferit, vcl apdd acia dcdaravcrit fe nollc comr munionem eontiuuare, vcl privatim in fupra-. tionum libro intcr fc ac libcrosfuosdivifionem ' fecerit, cum nec ipfos , ncc tu tores corum aut; cognatos proxinliorcs adhibuiilet ? Wcfd d^ tratt. z.cap.y.num. izy, j 18,13 j. Ancon- jux fuperftcs focictatis contlouationctn, pcr in- vcntarium confeftum interruptam , rurfus.xeTf ducerc poffit.j ^ an intciligatur c,am rcduxiiXe^ fi poft confeclum rcpcrtoriuip diutius bonispm- nibus tanquam adhuc communibus ufus fit ?. Chriftineus ad II. Mecblinienf, tit..,\6. art. tu in ■■ J •■> ■ * ■ ■_■■'■■'■*.,.' .i
additam. in ,pr.'Charondas.M?', 4n refpotifo 103»
^efel 4ii. Wpv 4- num. 1 3.1.;;i.jfa ,■, Quid juris^ circa continuationem , fi liberi qiiidam ca du- rante moriantur , & patrem fupci ftitcm fratref- que hcredes habeant ? D. Somcren dt cap. 6. fecl. 1. num. 11. . 34. Cstcrum in hac morum,atque ftatuto- rurri varictate circa focictatis;tpntiiuiationern,aut rcfolutionem, ac refolvendi mbdos? inventa- fiique confectionem, obfervanda vidctur tan- tum lex loci illius, in quo cpnjugcs tempore foluti matrimonii domiciliufn fovebant, licct fone tempore nuptiarutn alio iri *ioco, juredi- vcrfo utente» maritus domicilium habuiffet, ac deinceps matrifnOnio adhuc conftante migraf- fet ; cum primum.difToluti matrimonii momen- tum vere initium continuationis fi.f, initium vc- ro negotii cujufque infpici debeat , non id , quod poftea fupervcnit. Neutiquam vero at» tendenda videtur lex loci, in quo immobilia fi- ta funt, quse foluto matrimonio acquiruntur, vel quorum ante quaifitorum fru6tus in conti- ,nuatam vcniunt focictatcm ; idque argumcnto eorum, qus de ftatutaria bonorum inter con- jugcs communionc late funt propofita in tit.de ritu nuptiar. num. 85. Confer Lambcrtum Goris adverfar. tracl. 1. cap. 9. num, 13. Chri- ftineum ad 11. Mechlinienf. tit. i6.art. 34. iti ad- dit. verf. fed qttid fi. D. Somcren de jure nover- car. cap, 6. fetl. 1. nttm. 13. Ncqueetiamul- lam continuationi focietatis mutationem adferrc poteft, quod fuperftes poft inchoatam fbcieta- tis continuationem alio migravcrit, ubi vcl nul- la, vel non co modo continuatio ex lege vel more probata eft; per ea, qijje dicra in. tit. de ritti nupt. num. 87. nifi forte in co, quod fu- pcrftcs ex novi domicilii lege poflit focietatJ dirimends eum modum adhiberc, qui in prio- ris domkilii loco aut non receptus erat,autmi- nus fufticicns cfle credebatur; eo, quod uti in contrahcndi, ita quoque indiftrahcndi modisat- que folcnnibus fcrvanda videtur lex loci , m quo contradus aut diftradus fit, fecundum tra- dita in tit, de conftitut. Frincipum» parte altera de ftatutit. num. 13. 35. Quibus autem in locis continuatio fo-
cictatis ignota- efty utilttatem tamcn ufumquc V 2 in^
|
||||||||
|
D^ Someren dejure novercar.cap. 6. fecl.z,
mm. 1. 2. Wefcl de connub, fociet. traci. 2, cap. 4. num. 111. GT ftqq, Rcfponfa Jurifc. HolL part, 3. vol. 1. conjfl. ijS, 8cpart. 3. vol. l. corifil. 16. num. 5. •& qua: fcripfi tit.famUuer-. iifc. mim. 3. Quid juris fit , pofita repertorii neceffitate, fi illud non fecerit fuperftcs, dum - ignorabat, conjugem peregrinantem mortuum cffe. D. 'Someren de jure mvercaf. cap,6,fecl. 2. num. 1. intiied. Wefcl de connub. focie.t. t.racl. 2.. capi 4. num. 66. ; Quid,fimetu,pe^ ftis, incurfu hoftili, morbo.f aut aliterTcper-? torium fcribere.impeditus fifc i* sDi; Somereii!^ jure novercar.up., 6<fetl. 2, mtm. 4. Qujd;,s fi repcrtoriuuv non fecerit ;i-dumaiconjuge prsevi defundto ipfi omniurn bonarum ufusfr,urjtus,^ liberis proprietas rclicla cffet ? Lamb. Goris ad- Verfar. trait. 1. cap. 9. num, 5, 6, D. Some- ren de jure novcrcar, cap. 6. fecl. 2. num. 3. "Wcfel de connub. fociet. tract. %. cap. 4. num. 3 34- & f'M' - ..Rcfponfa Jurifc, Holl. part. 3..I vol. 1. conjil. 170. 17 r. Quid^ firepertorium fadum. quidem fit , fed rion debito modo ? Chriftifteusad 11. Mecblinienf tit, \6. ari. 32. mm. z. B. Somercn d.' cap, 6. feil. 2. num. t. Quid, fi qujedam in repcrtbrio fmt pmermifTa vcl confulto fuppreiTa? D. Someren d. cap. 6, fetl. i. num. 7. & cap. 15, nurn. 4. 'WefeW/ coiwtib. fociet. trali, t.cap.q.num, 110. &feqq* An re.pertorium contincrc debeat- bonorunr s- ftimationem? D. Somcren d, cap. 6. fetl, 2. tium. 2. An in illud referenda & ea , quse conjux fuperftes fibi per dcfunctum donata con- tendit? Chaffaneus ad confuetud, Burgundjabr. 4. §. 7. in verbis proximorum parentum. num. 16. & feqq. Refp. Jurifc. Holl. part. 1. con- Jil. 61. An jurcjurando firmari debeat perfo- lum conjugem fuperftitcm , an vero etiam per libcros, qui in domo morantes fimul cum pa- rcntibus negotia traclarunt ? Refponfa Jurifc. Holl. part. 2. cenfil. 106. qu<z(t, 5. Si non pi a?cife defideretur repcrtorium, fcd divifio, vcl affignatio bonorum, vcltranfa&io fufficiat ad im- pcdiendam focietatis continuationcm,quid juris, fi affignatio non recte facla fit, fic ut liberi cam impugnare poffint ? D. Somercn d. cap. 6. fect. 1. t)um, 6, ^X^efel d. tracl. 2. cap, 4. ntttti. 150. 151. Rcfp. Jnrifc. Holl. part. 2. conftl, 72. pm. 3. vol. t. confil, 178. & part. 3. vol. 2. confil. 4*5. 47. 48. 49. yo. 51. Quid , fi parcns fuperftcs liberis jam cceperit affignarc bo- na parcntis pradefun&i, fed non perfeccrit ? Rcfponfa Jurifc. Holl. part. i.conftl. 161. quaft. I. Quid, fi iis jam dotem dederit , & illi fic dimifli res fnas fibi agant ? Lamb. Goris ad- verfar. tracl, 1. cap. 9. mm. 11, D. Someren •rfe jure novercar. d. cap. 6. fecl. 1. num. 2. 3. & 4. "Wefel d. tracl. 2. cap. 4. num 139. & feqq Quid, fi non omnibus, fed quibufdam tantum libcris dotemdcdcrit,aut bona ad mer- caturam cxcrcgndam afllgnaverit? Wefcl d. tracl. |
||||||||
|
L i b. XXIV. T i t. IIT.
|
||||||||||
|
i$6
|
||||||||||
|
nienf. tit. 16. art. 42. num.^. Refponfajurifc. .
Holl. part, }, vol. 1. confil. 99. Addctit.de jurejurando. num. 24. 36. De jure majfaru, quod foluto matrimo-
nio ex locorum quorundam ftatutis, velexpa- clo dotali, vcl ex teftamento defuncli conju- gis fuperftiti datum eft, ( qui vulgo boedelhou- der, en boedelhoufier dicitur) ac de quseft ionibus ea occafiane fuborientibus tractationem vidc ac-; curatam apud Ampliilimum D. Johannem a Somcrcn de jure novercar. cap. 6. fect. 1. num, 16. 17. & cap, 7. & ejufdem capitis fect, i,\ Adde Neoftadium de pactis antertupt. obfert. z j.' Hugon. Grotium manuduct. ad jurifprud, Holl. libr. 2. cap. 15. Johanncm del Caitillo Soto- major. de ufufructu cap. 4J. |
||||||||||
|
invenit poft folutum matrimonium repertorii
confccctio; in quantum fuperftes hcrcdibus qui- bufcunquc defuncTd conjugts edcre tcnctur bo- norum invcntarium , fivc univcrfalis bonorum omnium, five fola acquasftuum communio vi- gueritj ut ita ad fcparationcm bonorum inter corijugem fuperftitem, & defuncti fucccffores procedatur. Ac necefle eft, ut fuperftes jure- jurando firmet hunc rerum catalogum , quoties id per hcredes exactum fuerit: &, Ci forte fu- pcrftcs moriatur , antcquam illud cxactum aut prarftitum ftt, ita mortis interventufirmaturrc- pertoriitm, ac fi jurejurando roboratum eflet; cum jusjurandum omnc, quod quis obtulit, aut fufccpit, fed rriorte prasventus non prsftitit , Habeatur proprxftito. ChriiMneus 11. ad M.ecbli* |
||||||||||
|
L U
|
||||||||||
|
D
|
|||||||||||||||||||
|
E IMPENSIS 1N REM DOTALEM FACTlS.
|
|||||||||||||||||||
|
m
|
|||||||||||||||||||
|
LIBER VIGESIMUS QUINTUS-
. ' ..' T 1 T V L V S P R I M V S.
De impenfis in rem dotalem fa&is. |
|||||||||||||||||||
|
u m m a r i a.
|
|||||||||||||||||||
|
I. Ottld fint impenfe neceffaru ? quibtts modis
fatta intelligantur} Quo fcnfu verum fit, im- penfis neceffariis ipfo jure dotem minui ? Qttid interfit bic inter impenfas in pr&fentem, GT in perpetuam rei dotalts uttlitatem faclas ? Quid interft inter neceffarias impenfas failas, & fa- (iendas,fed omijfas, fi cafus incendii autfimilk tei dotali fupervenerit ? %. An, & quando moribus hodierriis impenfa ne-:\
ceffaris. dotem minuant,aut deducenda fmt? & quo modo afiimands, ,[i maritus fuum aut uxo- ris fundum muniyerit adverfus flumiuis edaci- tatem ? 3. Quid fuit impenfa utiles , & qttibus remediis
Ueraadmodum foluto matrimo-
nio dos uxori reddenda, ita- cjuoque marito viciffim prof- picicndum fuit , ne per kn- 'f^.r'^^^ penfas in rem dotalem faftas in damno hscreat. Et olim quidem propter im-' penfas marito rctinendje dotis Hcentia tributa , fed jure novo denegatafuit, aliifque modis ma- rito conlultum, pro varia impenfarum natura ac qualitate, adeoque aliter in neceffariis, ali- ter in utilibus, aliter denique in voluptuariis. /. unic. §. taceat 5. in med. C. de rei uxor. act. NecefTarise impenfa: dicuntur, quse habentinfe necefiitatem impendendi, quibufquc non faclis res redderetur dcterior, feu minuerctur, vcluti, aggeres faccre, moles in mare vcl flumen pro- jiccre, flumina avertere, aedificia vetera fulcire, itemque reficere, arbores in locum mortuarurn reponcre, olivetum rcjc&um rcftaurare , vitcs propagare, fcminaria pro utilitate agri facerc, in valetudinem fervorumimpendere, piftrinum vcl horreum prsedio neccffarium exftruere, ex ftipulatione damni infe&i pra?fhrc , ne com- niittatur. /. 1. §. 1. 3. l.z.l. $, /, 4,/, impenfs. 14. ff. b. t. I. utiles 39. j(| de petit. bered. I. im- fenfa 79. pr. ff.de verb. fign. Ulpianminfragm. tit. 6. $. 15. in litemprorcrum defenfionc,aut perfccutione crogare. Ant Faber Cod. Itbr. 5. fit. fc. defm, 27. folvere ob adjudicationcm rei dotalis in comrnuni dividundo judicio. I. ium in fundo 7%. §. fi fundus 4. ff, de ;«- ?e dot. Et hx per maritum facta: in rcm dotalem ipfo jure dotcm mimmnt , fi nio- do dos in pccunia numcrata confiftat, dum yel |
repetendaf fi in dotem facld fnt ? An & me~
diante compenfatione ? An,& quando moribm noflris utiks impenfa repeti pofflnt-)& quo modo efiimands} Si maritus moltbus jaclis fui aut uxorti fundi alluviouem auxerit , qm mo- do tunc afiimanda , & m tunc alluvto perti- neat ad acquaftus ? j Quid fmt yoluptuari& impenf&> An, & quouf-
qite recuperari poffint in dotem fails., jure ch: vili & moribus > quando babeantur pro utili- bus> Si maritus in fundo dotali lapicidinas apertse~
rit, an impenfam repetat , & cm cedant U- pides educlj} & quid moribus?. ;i: |
||||||||||||||||||
|
5
|
|||||||||||||||||||
|
nil prseter pecuniam in dotem collatum, ,fcd
inde pro parte fundi ea mente coemti, ut do- tales eflent; vel partim corpora, partim nummi in dotem dati funt,- vel corpora tantum, fed qusdam ex ,his ita arftimata , ut aftimatio fe-. cerit venditionemj aut etiam omnia inx-ftima- ta , fed per culpam mariti deteriorata, fic Ut: inde cceperit ad depretiationis ceftimationem de- vinctus eflc. Etenim, quod dicitur , neceffa- rias impenfas dotem minuere, fecundum Ulpi- anum non ad fingula corpora, fed ad univer- fitatem eft referendum /. 1. §. impenfa 4. j(f. de dote prdegata adcoque ficaccipiendum, ut non ipfse rcs corporaliter diminuantur, fed do- tis fiat diminutio , quando in dote pecunia cft, cum abfurdum fit, diminutionem corporis fie- ri proptcr pccuniam. /. quod dicitur $.ff.b,i:. Qviod ipfum apertius adhuc exponit Paulus JCtus in l. fi is qui 56. jf. ult.ff, de jure dot. cum ait , quod duitur necejfarias impenfas ipfo jure dotem minuere , non eo pertinet, ut, ji fundtis in dote fit , definat Mtqua ex parte dotalis effijfed, tiifi impenfareddatur, autpars fundi attt totus reiineatur. Sed f\ tantum in fnndnm dotalem impenfum fit pcr partes, quan- ti fundus efi , definere eum dotalem tffe Sc&- vola mfier dicebat , nifi mulier fponte marito intra annum impenfas obtulmt. Si pecunia & fundm in dote fim , & neciffari& impenfs, in fundum facta , N<?rvrf ait , dotem pectmiariam minui, &c. Adde Cujacium iibr, 2}.obferv. 12. Qupd.fi maritus dotcm intcgrarn , non deduftis impeiifis hifcc rcftitucrit, condici ex a;quitate potcft per indcbici condidionem idj, V 3 quod
|
|||||||||||||||||||
|
^H
|
|||||||||||||||||||
|
■\
|
|||||||||||||||
|
L i b. XXV. Tit:I.
cjuod pro impenfis neceflariis compenfari folct. ut sedes uxoris dotaks.a comminato pcr hoftcs
/. quoi dkitttr %„ §, fi do$ z. ff. h. t, MuUum-j incendio liberaret, deducerc foluto matrimonio interim iritereffc monuit Ulpianus , utrum ad ) ex aequsftu communi hoc totum poteft, vcl |
|||||||||||||||
|
cx rcbus rcliquis dotahbus pro rata , fi acqux-
ftds hon appareat, Hcet aedes illsepoftea inccn- dio vel tcrrx motu coniumrx fint. anr. d. I. 4. ff, h, t. /. fed anultro, 10. §. l.ff. de negot.ge- fiis. Msevius ai jm lubecenfe part. 2. tit. z. art. u. nttm. 186. Weicl de coimub. fociet. tract. 2. cap. 3. vum. 17. 18. 19. Idemque cft, fi rcs alterutrius, in quas impenfse tales |
|||||||||||||||
|
perpetuam utilitatem agri , vel ad eam , qvtse
ribn ad prsefentis temporis pertsncat, an vero ad prsefentis anni frucfum: fi in prsefentis ", cum frucfibus hoc compenfandum; ifi ycro non fuit ad prsefens tantum apta crogatio, neccffariis im- penfis computandum. /. vel fi vites 4. §. r. /. neqae Jlipendtum 13./. pen. & ult. ff. h t. l.fru ctus 7. §. ult. ff. foluto matrimon, arg. /. ufafrtt |
|||||||||||||||
|
ctu 7. $, i. 3. jf, de ufufructu. tttfi fase impenfe \ neqcflarjss fictx , poftcn non pericrint , fed
noii ad praefcns tempus faftae ,'modicx tantum ftantc matrimonio alienatx fint. ; Simili modo,:
fcu lcves fuerint, qttippe quas nondebet arbi- ! ,'ii maritns fuum aut uxoris fiindum munivcric
ter curare /. omnino 12,, ff. h. t. I. fi id qttod 28. j advcifus iluminis cdacitateril, 'rie decrefceret^ a-
$,]i quid x.ff. de donat. inter vir. & uxor. afg. lias decrcturus,; non erit folutb matrimonio'se-
|
|||||||||||||||
|
j ftimandum} quanti valeant operss manu facfie,
nunc forte vettiftate corruptse ,l fcd potius m- fpiciendum, quid in munitionem impenfum iit, : vel faltem , quanto deterior fuifllit probabiliter 'faclus fundus > [fi adverftTS vim fluminis noit fuiflct munitus, ut ejus seftimatiofccUndum an- te dicla refundatUr. Aut. MatthiEus parcemia 3. num. ij* in med. , ti; v i? 3. Utilcs impenHr funt, quibus rcs melior
redditur, cum; omiilio earum rerii non diini- nuiflct, veluti, fi novelletum in fundo factnm iit, aut in domo piftrinum, adftaberna non neceifaria , vel fervi artibus inftru6ii, /. quod dititm. f. §. ult. i> 6. /. imperrfa 14. £. r. j^ h, t. I. impenfa 79, §. 1, ff.de verb. fi- gnif. Ulpianus in fragm. tit. 6. §. 16. Pro quibus recuperandis licct rctentio dotis exju- re riovo interdi&a iit, compenfttio tamenip-i fo jurc dcbitum minucns deneganda non vi- dctur , quotics dos vel ab initio, vcl cx poft facto in pccuniil numerata pro parte confiftit, fccundum ante di6ta; co quod a vctita retcn- tione , dcbitum haud perimente , compcnft- tionis prohibitio non rccte inducitur; cum is, qui compenfat, folvcrc videatur , & omnem dirimat obligationcm ulteriorcm, & aftionem. /. ft conffat. 4. C. de compenfat, l. fi debitor 4. ff. qni pot. tn pign. at, qui rcterttione iibi vult confulere, non tam fublatam vclit obligatio- ncm, quam potius pcr retentioncm tanto fir- mius eam Confervare annitatur. arg, /. Julia* nus 13. §. ojferri 8. ff. de act. emti. /. fi in area y$. in fine, l. ex quibus ji. ff, de con- dict. indeb. Zoefius ad Pavd. t). t. nunt. uk. Perezius ad tit. C. dje rei uxor. act. num,i6. Sed fi compenfationis tcrmini habiles defici- •ant, aclio mandati, vel negotiorum geftorum marito ad 'recuperandas impenfas hafce accom- modatur, prout, vel ex voluntate mulieris vel abfqne mandato cjus factae fucrint. d. L unic. §. taceat 5. circa fin. C. de rei nxor actione. abrogato eo , quod antea placuerat , tttilium non effe rcpetitionem, nifi cx voluntate mu- lieris faftse eflent l. utitium 8. ff. h. t. Uti- ies tamcn ex moribus hodiernis, poft ditnif- fos
|
|||||||||||||||
|
dri, 7. $.'i. 3. ff.de ufufr. Ant. Faber Cod.
libr. y. tit. 8. 'diftn. ty. Quse vcro impenfse in prsefcns, quse in utilitatem pcrpetuam &&x videantur , arbitrio judicis definiendum cft. /. pcn. in ftne ff. h, t. quamvis Antonius Faber d, defm. 27. poft alios velit, in perpetuam utili- tatem cenfcri fa&as, fi tales fint, quse perde- cennium durarc poifunt, & antedecennii iftius lapftim nuptise diilblvantur. Quid juris fitcir- caimpenfas in arationem ■&yfationeni anrii po- ilremi fachs, ii maritus fccundum morcs no~ ftros ftindum dotalcm foluto matriniofliio refti- tnat fru(5Ubus pkntim , dixi &} foluto mMrim. mim, ia, Sed 8c inter neceflarias impenfas fa- das, ac facicndas fed omiffas, ea differentia eft, quod factarum ratio habetur, etfi rcs male ge- ita cft: non flidarum, ita , fi ob id res male gefta eft, Itaque fi fulfcrit maritus infulam ru- cntem, eaquc cxufta fit , impcnfas confequi- tur; fi nonfccerit, deufta ea nihil prseftabit, cum fuiffct ob ncgligentiam impendiorum prse- ftiturus id quod intereft, ft cafusincendii, ali- ufvc fimilis rem ob omiffas impenfas corruptam non abfumfiffct, /. & in totum 4. ff. h. t. 2. Habent autem ha?c omnia de impcnfis
neccffariis ctiam locumfccundummorcshodicr- nos , quoties convcntione dotali excluiii fuit omnis inter conjuges communio, ac uxor iibi dotem falvam pa&a cft. Groenevvcgen ad vu- brk. ff, h, t. Quod ii univerfalis bonorum fo- cictas inter conjugcs conftiterit, de impenfisin rcm alterutrius faclis quseftio fuperefle nequit; cum mox a primo nuptiarum contraclarum mo- iriento defierint bona conjugis cujuique propria tffe, ac fiant communia; cui confequens eft , iit & omnis impenfa in res communes facta commuriis fit. Si vero conjugibus ex paclo antcmiptiali, vel ftatuto fola placuerit commu- riio acquseftuum, magis cft, ut & tunc impen- fe ncceifariae graviorcs , non in prarfentem, fed 'perpetuam agri utiiitatem erogatse , foluto ma- ■trimonio gravent eum folum , cujus res fuit, five utiiitas cjus , quoditaneceflarioimpenfum, etiamnum duret, five non. Qiia ratione , fi maritus belli temporc tributum grave folvcrit , |
|||||||||||||||
|
■ .. ■■... ■ -■■
|
|||||||||||||||
|
De impensis in rem
fos crcditores, qui:ftante matrimonio credi-
dcrunt, eatenus rcpetuntur, aut deducuntur, pofita fola communioneacquceftuum, quatenus temporc foluti matrimonii res indemeliorap-"' paiet, five impenfa major fit, quam nunc cft melioratio , quod frequentius accidit in ina?- dificatis, five cx adverfo mclioratio plurisva- leat, quam in eam erogatum cft , quod in implantatis plerumque contingit, quia fi ma- jo.r fit melioratio, quam eft impcnfa, ad ac- qtl&ftus jnduftria curaque & fumtu commu- ni obvenientes pertinet, & ob id conjugi u- trique hoc lucrum commune effe dcbet; ne , fi alitcr ftatuas , maritum in fuo vel uxorio fundo -plantantem vel sdificantem invites ad impcnfarum magnitudinem difllmukmdam, dum vel fibi in fuo impendenti Iucrum captat , vcl uxori per gratificationem, multis in k>cis inter conjuges impcditam, fumtus in rem ejns fixctos haud imputat; neve in fraudem uxoris ex omnibus fuis arvis propriis pomaria, feris demum nepotibus fruclum uberem datura , cfEciat) atquc ita pluribus annis predia talia ftante matrimonio infrudtuofa rcddat. Anton. Mattha:us parxmia 2. num. 32. & feqq. D. Someren de jure tiovercar. cap.%%.num. 5. Wefel de connub. fociet. tract. 2. cap.z.num, 175. & feqq. Atque ita fimpliciter meliora- tionem , quse tempore foluti matrimonii in- vcnitur, attcndendam effe, fcripfit Simonvan I.eeuwen cenf. for. part. t. libr, 1. cap. 1$. ttum. ult. verf. adventitia , in f\ne. Refponfa jfurifc. Holl. part. 1. conftl.iS^. Quibuscon- fequens eft , nihil imputari, aut deduci poffe ei , in cujus rem impenfum eft , fi tempore fbluti matrimonii res inde melior amplius non fit. Ant. Matthams parcemia ^.num. 28. Quod & cum generali fundamento maritalis pote- ftatis apud nos rcccptse convenk , fecundum quod maritus five bene, five male in fuam, aut uxoris, aut communem utriquc rem im- pendens, vel fua, attt uxoris, aut communia bona diffipans, eo nomine non tenetur , fed communioni Iucri & damni id adfcribcndum cft. Grocnewcgen ad bunc tit. Pandect. Ne- que aliud dicendum, fl mulier omnis lucri, damnique ftante matrimonio evenientis expers cffe voluerit , ac proptcrea dotem fibi fal- vam antc nuptlas pa&a fit. Cum enim tunc omne commodum, ftantc matrimonio eveniens, marito ccdere debcat, fas eft, ut & Iucrum, qubd ex arborum , impensa mariti in fundo dotali plantatarum, incremento prove- nit, ei adjudicctur, ubi arborum talium jam granditim scftimatio fuperat impenfam plantati- onis. Eodem fundamento nititur, quod , fi maritus moles in fiumcn perduxerit ante fuum vcl uxoris fundum , ut is alluvione augere- tur, foluto matrimonio seftimandum non fit, quanti valerit opers manu facts, nunc forte vctuftatc corruptic , aut ob prardii incremcn- |
OTALEM FACTIS., t^f
um prope inutilcs , fed potitis infpkiendumt:
uanto res durante matrimonio iifquc ad diflb- utionem ejus melior facla fuit ex aUuvione,per rtificium procurata. WeJel d. tracl. 2. tap, 2. um, 178. Quamvis in Hollandia incrementa • cr alluvionem non natura, fed artc,fumtuquc procuratam contingentia non cedant ei, cujus groha?rent, {cd velut acquaiftus inter conjuges communicentur, ut monui tit, de pactis dotal. num. 47. Adde Petrum Bort de feudis Boliand. art. 5. tit. 2. cap. 9. qtuji. ?. pag. tnibi in no- vijf. edtt. 191. & fqq. Qucmadmodum etiarn dc agris in Flandriii luperiori feculo inundatis cautum legimus conftitutione Caroli V. 21. Maji anni 1531. art. 1. vol. 2, pUcit.Holl.pag. 2023. fi ftante matrimonio agri aggere cincti & exficcati fiiiflent ad conjugem altcrutrum pcr- tincntes, conjugem, cujus fuerat fundus aquis teclus, vel heredes ejus , conjugi alteri ejufve hcredibus praftare debere dimidiam impenfarum partem, aut femiffem agrorum ficcatorum, ar- bitrio cjus, cujus fundus fuir. 4. Voluptuarise impcnfge appcllantur , quae
fpeciem ornant, non fruclum augcnt, ut viri- daria, incruftationes, Ioricationes, fontes, pi- cluraE, aliaque quam plurima. /. voluptuaria 7. /. impenfs, 1:4. $. ttlt. ff. b. t. I. ufufructu legato 7. §. ult. I. fi cujus rei 13. §. fructuarius 4. ff. de ufufructu. I. tx damni 40. pr. ff de damno infecto. L miles 39. §. 1. ff de petit. hered. I. impenfs. 79. §. ult. ff de verb. ftgn. UJpianus in fragtn. d. Ut. 6. §. 17. Quarum impenfarum nulla dcduftio vel rcpetitio eft , litet muUeris voluntate hctx eflent , fed tantum tollcndi li- centia marito data, fi modorecipiantfepatatio- ncm, & ita futura fint utilia ei , quitollitjut tamen, mulier impcdire poflit , ne tollantur , qux fcparari poffunt , fi parata fit rcddere ea, qua: impenfa funt. /. pro voluptuariis 9. /. in vo- luptuarits 11. ff. b, t. atquc etiam ad voluptu:- riorum fumtuum rcftitutioncm compelli pollit, fi maritus eos erogaverit in res uxoris promercales, feu venalcs; quippe quo cafu voluptuaria impenfa in utilem dcgenerat. /. quod fi ha 10. ff. b. r. Et hinc moribus noftris ea, qux in rcm maii- ti vcl uxoris voluptatis causa cxpenfa funt, ha^ <5tcnus foluto matrimonio per conjugem domi- num aut heredcs cjus altcri conjugi refundi de- bent, quatenus ob talcs impenfas rcs piuris ar- ftimatur, ac vendi poteft. Vide Wefel d. tract. 1. cap, 2. »«»;. 180. & feqq. 5. Quod fi maritus in aperturam lapicidi-
narum impenfas fecerk, & renafcantur lapidcs, non modo lapidum edu&orum, quafi fruciuum dominus fTt ex jure civlli, fed & impenfas in aperturam (non item in lapidum edudioncm , non magis, qttam in aliorum frucliuurn praedit dotalis perceptionem ) faclas rccnperat ; cum fundus apertura taii mclior rcddatur. /. *h. fft de fundo dotali. I. fructus eos 7. §. / vir itifun- do 13. infmeff. foluto mammon. Sed fmonre- |
||||||
|
XXV. T il II.
|
||||||||||||||||||||||||
|
L I B.
|
||||||||||||||||||||||||
|
i'6o.
|
||||||||||||||||||||||||
|
ipfe textus circumftantia* abunde arguunt, dum
ibi Iapidibus cx fundo dotali cacfis ac vendkis junguntur venditx arbores, quse in fruftu non erant, & diftra<5ta fuperficies iEcHftcii dotalis ; conftat autem, non 1 meliorem, fed deteriorem effici fundum, fi grandiorcs arbores cxfcindan7 tur, vel utile fuperficiei dominium alieneturr Adde Cujacium libr. 15. obferv. 21. Qu^equo ufque poilint ad noftros transferri mores, pe^ tendum exiis,qua: fcripu tit. deufufrttctu.num. 24; & tit. de ufufractu ear. rerum, qtia ufucott* fum. num. 3. |
||||||||||||||||||||||||
|
nafcantur, diftincTtone opus cft: aut enim per
aperturam fru&uofior redditus eft fundus; co- uue cafu lapides ad maritum pertinent, ita ta- men, ut is tunc non modo impcnfas in lapi- dum educiionem, veram & in ipftm apcrmram faclas ferre dcbeat. d. I. 7. $. 13. ff. foluto ma- trimon. aut non eft fatStus fru£tuofior, atque tune iapidcs educla ad uxorem pertinent, fed impenfam omncm maritus repetit. ' Et de hac poftrema facli fpecie accipienda, ac ad eam re- ftringenda funt, quse Pomponius habet in /. /i ex lapidtcinis ^i, ff. de jure dotium. quod & |
||||||||||||||||||||||||
|
T l ? V L V S IL
Dc aftiane rerum amotarum. |
||||||||||||||||||||||||
|
SUMMARI A.
|
||||||||||||||||||||||||
|
quatur amavens ,'itbi fraftiiit aftimationew
1 rei. kt
5; AHi fx negeturamotio- jusjttrandttmdefem&
referri pojfh ? 6". Quando ceffet htc actio ? ubi inier alia, qui£
jttris, Ji conjuges fibi invicepi amoverint }ji poft divortium redintegfatio cotijttgii facta fit , ac novum divortitim ? fi ttxor xem ittariti , quam is alteri colnmodavkrat , commodatario fubdu- cat> •:. -7' & 7. An ceffet-aut differatur eb crimen adulterii t
quo mulier poftulata ? probaiur , eam mortbus bodternis adhuc itfum babcre. . ' antequarri uxor effe ccepit : licct cx jcquitatc
proptcr reverentiarn pcifonarum in cafibus duo-'" bus poftcrioribus tahtum furtivam condi<S'id- nem, non ctiam furti acliohem coinpetere , Paulus autor tli. I. & ideo 3. pr. & §. fed & 2. ff. b, t. Idque, fi foluto demum matrimonio' cxpericndum judicio lit: fi enfrrS marituseo ad- huc conftante agere voluerit propter rcs ante matrimonium contradum amotas , ne furtiva quidem condiiftto, fed ttntum de damno in fa- clum a£tio competit. arg. /. divortii i. C. b. i. I. ttlt. §. ult. inpr. C. de furtis. Adde Ant. Fa- brum de error. pragmatic. decad. yy.err. 1. Crii confequcns cft , ut nec pendcnte lite fuperma- trimonio a£iio furti,vel furtiva condidiodetur, fcd tantum ha:c in ficlum actio; cum litepen- dente folutum dici nequcatmatrimonium,quip- pe per judicis fehtentiam foi taffc continuandum. Annxus Robertus rerum judicat. libr. 2. cap. 11. Perczius in Cod. b.t. num, 2. 2. Si ftaritc matfimonio mulicr amoverit ma-
riti res, fi quidcm eas maritus recuperare velic antcquam matrimonium eft diftblutum, tantum vindicare potcrit^vcl iii factum adione condi- ccre,
|
||||||||||||||||||||||||
|
r. Cur ob furtttm inter viritm & ttxorem non
fwtiy fed rertim amotarum actio competat> An ■^detur ob furtum , quod ante nuptmt vel poft ^"eas-jam dijfotutas faftum tjw \' '£{ 2.' Tum demum actioni rerum dmotarum locuseft, ciim foluto mdirimonio agitur ob res ftante ma- "Hfimonio divirtit' cdusa amotds. f,Quidfu bxc actio, f quibus modis dmotiofut} An fer interpofitas perfonas ? quibus detur , & ; comra quos> . 4. Ad quid tenddt> cujus temporis aftimatio fpe-
cidnda ftt- fi rei amota perierit> Anjusjuran- diim in liiem tunc locum babeat > Quid confe- rdpter rcs per tixorem divortii
caust amotas seque , ac prop- ter impenfas, in ddtem factas, |
||||||||||||||||||||||||
|
1
|
olim marito retentio conccffa
fuit; fed & ha?c jure novo fub- |
|||||||||||||||||||||||
|
latii' l. ttnic. §. taceai 5. C, de rei nxor. act.zt
ctnn 'ceffareMcberet fahiofum furtijudiciumpro- p"ter horiorem matrinionii, ( licet vere furtum fiefet, & db is fes amota tanquam furtiva pto- hiberetur ufucapi, ac furti tenerentur , qui o- pe; cohfdiove cdnjugem amoventem juviffent. Lfi q*uh tixori. f&. pr. & §. i.f. de furtts Lpen.ff. b}yt.) fufficere vifarerum amotafum''adio. /. i, 2.,f. h. t. I. ult. m pr. C. defurtis quae ta- meivrion propter omnemcOmpetit amotionem. Aut cnim amotx funt res ftante matrimonio , atit antc matrimonium, aut denique eo jam difidluto. Qtrod fi vcl nuptus demum diffolu- tts^amotio contigcrit , vcl mulier ante nuptias fiirtum inarito fecerit, eive, cui maritus heres llutV ndn a&ioni rerum amotarum, fed potius aAioni furti ftricld jure locus eft, eo qiiod non id^ni honor habendus cft mulieri, fuftum fuo viro facienti poftquam ejusuxor effcdefiit, aut |
||||||||||||||||||||||||
|
6t
|
|||||||||||||||||
|
De ACTIONE RERUM AMOTARUM.
|
|||||||||||||||||
|
ult. C. de fuTtis, ficut nec intcrcft, utrum mu-
lier ipfa res amoverit, an Vero alios arrioventcs fubornavcrit, ope confilio juvcrit, furcs adrcs amovendas in mariti domuminduxcrit, ctiamfi ad ipfam muliercm res amota? non pervenerint. /. fed & fv ih.% h. t. I. fi quis uxori 52. §. ipft 2. jf. de furtis. Quin & fi proprio fervo uxor jufferit, ut is marito furtum faccret , huic actioni locus eflet, cum ita furtum ipfa fecifle intelligatur. /. fi mulier 21. §. fi fervus 1. ff.h, t. Diverfum foret, fi fervus mulicris fine vo- luntate ejus rcs mariti amoviffet • tunc enim noxalis furti actio, quat nori infamat, marito in uxorem danda foret. /. & ideo 2. §. itetn fi 1. ff, h, t. d. I. 52. §. fervi 3. //, de furtis. ■ Datur veromarito vel uxori, cujus rcs amotse, &c eorum heredibus. /, contra 6. §. 2. & 3. /. ft mulier 21. §, h&c aclio j.ff. h. t. focero iri- fuper ac profoccro, fi pcrnurumaut pronurum filio aut ncpoti in poteftate conftituto ( non i- tem emancipato) nuptam , furtumipfisfaclurri fit. /. tontra 6. pr, l, nihil 15. $. i.ff. h. t. fifco denique, fi ad fifcumdevolutafuerintbo- na mariti, cui hsec aftio nata crat. /, adfifcnm 16. ff. h. t. Contra maritum aut uxorem',/
qui aut quat amovit, & patrefn amovcntis, fi is filiam habens in poteftate, adjuncta filise per- fona dc dote agat, aut ex rebus amotis fit fa- ctus locupletior, aut dolo rrialo fecerit, quo minus illse* ad ipfum pervenireht. /. & ideo 3,. §. ult. I. 4. /. 5. //. h. t. I. licet tamen 3. §.cx furtiva tz.ff. de pcculio. Sed & adverfus ar moventis heredem in folidum , licet nihil ex rebus amotis ad eum pervenerit , & il plures heredes fint, contra fingulos pro ca parte qua heredcs funtj eodem modo, quo ha?c in con- diclione furtiya Romanis placuerunt. arg, l.con- tra 6. §.item heres 4. ff. h. f. de quo adum tit. de condict. furtiva num. 4. diffent. AritlFa- bcr de error. pragmat. decad. 80. err. j. mu 4. Agitur hac aclione ad id , ut rcs amota
reftituatur, ac prseftetur id quod intereft ; cum non mbdo damni dati , fed & commodi , fi quod amotis rcbus amiferit vir , ratio habenda fit. I. ft mulier zi. §. commodi 4, //. h. t. Ne- que hic locus eft bencficio cornpctentise, cum favore legum indigni fint, ,crai exncgotiocori- veniuntur, quod ex furto pendet d, /. ii,! §. tdt. ff, h. t, Quod fi res amota perierit, ant aniovcns eam defierit pofTidere, nihilominusin rcrum amotarum judicium venit. /. f\ concubitu 17. §. non folum 1, ff. h. t. & jeftimatio ejus
ad tempus, quo amota eft , referri debet, fe- cundum Tryphoninum iri /. pen. ff. h.t. non, quafi prsecife temporis illius iftimatio adjudi- carida foret, fed tempus illud ibidem proponi- tur, tanquam terminus 'a quo'," ut loquuntur; ac proinde fioc judicio conventustantidamnan- dus eft, quanti res amota uriquam plurimi Va- luit a tcmpore amotionis ufqtie ad litem cori |
|||||||||||||||||
|
cerc,
|
non furti aSionqmaut conduftioncmfur-
|
||||||||||||||||
|
tivam aut hanc rerum amotarum actioncm in-
teiitare /. ob res amotas .zq. I. 25. ff. h.t, l,di- yorui z. C,h. t, Cui npn advcrfatur, quod a "juftiniano fcriptum cft, in tali fpecie rmritum propter matrimonii pudorem non furti fcd re- rum amotarum a&ionem habere. /. ult. §. ult. in mcd. C, 4e furtis & fervo corrupto. Nonenim illic nct rqrum amotarum aclionem dcfignatur in fpccie hsec, de qua conceptus eft peculiaris ti- tulus in Pand. & Cod. fed tantum in gcnere talis adio, qux ftante matrimonio fecundum jus antiquum poterat competere , puta, vindk catio vel condictio propofita in d. I. z^.& 25. ff. h. t. cupcuie in d. I. ult. non aliamobcau- iam appellatur rerum amotarum, aclio , quam , ut faclum mulieris defignetur , res fcilicet effc amotas, propter quas marito poteftas agendida- tur. Si vero foluto demum matrimonio repe- titio facienda iit rerum ftante matrimonio amo^- tarum, videndum , an ;divortii faciendi caufa atque confilio amotio fa&a fit, an non. Si enim citra divcrtendi propofitum , dum forte marito vitse finis videbatur immmere, morte fubfccuta heredes ejus hereditatis petitiorie vel actionc ad exhibendum vel condictione ob in- juftam caufam confequi poffint id quod amotura cft. /. contra mirum 6. §. fed fi 5.I. fi propter 22. §ult. ffh. t. marito,ipfi convalefcenti poft divortium fubfecutum utilis rerum ampta- rum aaiodatur. /. fimulier zi.pr.ff. h, t. Ut pioinde non aliter diredce rerum amotarum a- ctioni locus fit, quam fi ftante matrimonjo fub- traaio.remm facia fit divortii.causa , & rna- trimonio demum dilfoluto agatur. 3. Eft autem hax rerum amotarum aclio prse-
toria. /. divortii 2. C ,h. t. perfonaliscxdchclo, rei perfecutoria eodcm modo quo condi&io fur- tiva. I. fi mulier 21. §. pen. ff. h. t. l.firerum 52. ff. de re judicatd. ftriftijuris , cum .nuf- piam bonse fidei aut arbitrariis judiciis inveniatur annurnerata; non infamansquidem» fedtamen fugillans opinioncm amoventis pcnes virosgra- vcs & hpneftos (de qUibus confer Anton. Fa- brum de error.. pragmatic. decafo 79. err. 7.^ feqq. & decade 80. err. r. , Wifrcnhach ad fand.vol. ,1. difput. 49. nttm. 6,7.) quarcomr petit propterj-es frequentius quidemmarito.pe.r uxorem,, quandoque tamcn & uxori per mari- tum divortii causa fubdu<5tas. /. contra 6. §.item cum 2. /• mulier 7. /. Marcellus 11. ff. h. t, Ccnfentur vero res amotae ad.eumcrFeclium,. ut liac adio dctur, quajcunque celatje, abfcondi- ta?, dortata;, venditx, comeitationibus aut cofn- nptationibus confumt* , aliovc quovis modo jnterveifx funt. /. & ideo 3. §. item verum 3./, fccmfhwft Wr §■ res an'otas 1. ff. h. t. Nec refeit ,-fmtne illae rcs mariti proprix, .an .afie- nx, n\anto fortc pignori dataE aut commpdatar, aut ab eo bona fide poffeffse. d. I. fi concubina 17, $. ult. I. f% rem 20. //. h. t, arg. /. ult. §. |
|||||||||||||||||
|
tcftatam, eodem modo.
|
|||||||||||||||||
|
quo idincondidione
X fur-. |
|||||||||||||||||
|
b. XXV. Ti t. II.
commodatarius a marrtd convcntus nullum iri-
venit , contra quem experiatur ad indemnita- tcra; ut proinde protiniis ad adionem frirti, mulicri movendam, admitti debucrit. 7. Non tamtn; cdffat;, ac ne '"dificrtur qui-
dcm harc a&io 8B adqlVefii crimeri',"> quo mu- licf poftulata eft. /.' renim amotarum ij.ff.h.t. Ncquc etiam mofibus noftris fublata eft: lieet enim aclio in fadtum marito conftante matri- monio contra fuam uxorem ob res arriotas haud danda fit, notante Groenewegio adi;i.C.h.t. ac inficias eundum non videatur, fariorem ho- die adionis rerum amotarum ufuni' cffe , pro- pter rarioradivortia&perpaucasChriftianispro- batas divortii caufas.' Wiffenbach. dd Pand. vol. ! 1. difptit. 4^. num, i). utiliter tafrieri iriftitui flibinde poterit, non tantum P quaridP per pa- cla dotalia dos mulieri falva cffe debet:, rcvP- cata juris civilis circa dotes difpbfitione. Zoe- fius ad Pand. b. t. num. ult. Groeriewesen de legib. abrog. ad rubric. Cod. h. t. veriifri ctiam, [ cum eft inter conjuges bonorum omnium aut acquaeftuum communio. Quod enim Groc- newegen d. loco exiftimat, eam ex parte mu- lieris contra maritum non poffe dari , & vi- cflEm marito contra mulierem effe fiiperva- cuam ; rion fatis firma videtur nki ratione. Quod enim fpedat mulierem, pbfito , liber- rimam effe marito in conjugcm '.'&• ejus bona poteftatem, fic ut"ea poffit pfd-libku aliena- refine mulicris voluntate (licet id non ubi- visprobari, alibi didtum fit) riori tarheri in- dcTeqititur,marito cbmpetere facultatcmfesuxo- ris laut commurics prb libitu amovendi divortii causa.:ac proinde,fl quas amoverit divortiicaufa,di- vortiumque fccutumfit', maritalis quondam po- teftas non vidctur impeditura, quo mirius mulier hacrerumamotarumaciioneresfuas, aut rerum communium paftetri,- rccuperet. Qhodverodi- cituf, eam marito contra mnlierem haud effe ne- ceffariam, eo quod mulier hodie eft fub poteftatc mariti fui, fine cujus autoritate nihilalieriarc pot- eft, quodque marito contra quofvis refum amo- farum poheffores rei vindicatio competit; indc nulla Kpmani juris abrogatio inferfi poteft. Nam, ut omittam, potuiffe etiam jure civili cumrerum amotarum aftionc coricuffere rei ambtaj vindica- tionem. arg. l.fi propter 22. ff. h. t. falfum etiam cft pfjEfuppofitiim/tbties ceffare rerurriairiotarum aclionem, quotics"fnulicr non liabuit poteftatem aiienandi res, quasamovit. Quiri potius ideo potiffimum nafcitur hajc aclio , quia iriiqua & injufta cft amotio, injuftaalienatibdivortiicau- sa facta. Mulierem utique nori potuiffe ftante matrimonio alienare rem, quam riiafito iri dotem dederat, multoque minus res mariti proprias?| cciti juris eft. Si tamen eas divbrtii causa aV moviffet, natam iridc' fulffe rcrum ariiotarum adionem, dubio caret. /. ob ret 24 ff. h. U |
||||||||
|
idi L i
furtiva obt*net;"cum re ipsa furtumnec minus uxor amovens , quamalius, fcmper in mbra cffc inteUig& fitis ipfe Jurifconfultus innuitff. h. t. juncl. /. in refurtivl 2. §.ditt.furtivL Plane, fi fatis commri a juclice non poflit rcs amota, dparet, jurejurando in litem non averitatis arftimatio ejus facierida eft&. jr,;.*i» /. O.jy! h. t. Adde tit.drando num. }.&<$. infxne. Eationc prseftita, am.ovens quidem ecft,dominiumquc nanciicitur, litio. foluta, dominus fucrit, ilc utadverfus tertios poffeffbrcs habcat inem.% fi prepter, iz.ff. h. t. fcd imatjpnem accepit non tenetur devere. /. ideoque ip. ff.b. t.
■ p Qiiid juris fitcircajurisjuranaut relationcm, fiis, qiii amovilTmofionem negct, cxpofitum dxjrejurando num. 14. 6.. Cxtcrum ceffat hsec rcrum a&ip quibufdam in cafibus, praeterbus iupra num. 1, & 2. jam aftufi maritus & uxor fibi invicem dres abftulerint, quatenus corapenfri amota poteft, iifque adcoricurrque quantitatem. /. mulier y. ff. h.divortii quidem causa facta fit amoyortium iubfeeumm nbn fit. arg. "7dem zj.ff. fft i. vei Fubfecutumfedintegrattim rjirfus fit matrimonihscp actio jamefTct in judicio inftithft. Si tamen poftea iterato divornerit, ob res amotas,prioris divortfupereft./.. redintegrato 23. //. h, t.locum habet, fi concubina res arnlii cum quibus rnatrimpnium nontftum, vel contraSum quidcm , fges, &obidipfojiireriullumeft: culus turic niatrimoniipudor,honortia impedimentp fit, neque divortqueat, furti afitio ob amotionemdcubim 17. ff h, t. Sed &, ii uxoquam is alteri cpmmodaverat, cofurripucrit, nihil bbftat, quo mfurti adverfus cam cpmmodatarius eipfe aclionc commpclati a. maritp confi uxor rem z%.jf. h. t .Qnod non eft cl. ult. §. ult. in fine C. de fttrtis, cumfaclii npn fit, qua maritus^remfuammodato dederat, fed,'ip'fe a tcrtio accriipdato ; quo cafu fi mulier remmodatam amoverit, commodanti atlati in, d, l. ,ult. §, ul(. dicitur dmaritum coiTtrnodatarium, ac in fumaritus folvendo non fit, a<5tio
|
||||||||
|
ij^ijliercm; dum ex oppofito in cafu d.l. 28.
|
||||||||
|
tu
|
||||||||
|
De agnoscendis et alendis liberis &c.
|
|||||||||||
|
163
|
|||||||||||
|
r 1 r v l v s 111.
De agnofcendis Sc alendis liberis vel parentibus vel patronis
vel libertis. »u
S U• M M A R I A*
|
|||||||||||
|
dis infantibus expofitis, quo in loco tales atendi
fmtdejinitumplactto Ordiniwt HolIandU adiites inter civitates amputandas. 13. Quibus tnodis co?npellaturadalendum , qin ex
officio pietatis obligatus eft?An b&c pcrfecutio popu-* larisfit>An in alimentorum modo definiendo judcx etiam debeat babere rationem bonorum extra fuum terrhorium ubicunquefttorum ? An alimen- ta interim decernenda, fiquis fe patrem negety aut ingenere taletn, quaiis ad alendum tenetur? Et an illa temporarta alimentorum adjudicatio ve- ritati pujudicet ? 14. Cejfat obligatio ad alimenta , fi alendus taUeat
artificium undefe exbibeat. llinc quod lucratut ex illo opificio, patricedit, ubiabeonutriturfli- cet is in affignandis bonis maternis onus alendi in fe fufcepijfet. 15. Ceffat, fi alendus bona alhtnde babeaU ex qui*
busalipoteft. Quid^fi extraneus iiberis bouareli- querit ea lege, ut fruclus &'ufur& cedant in aug- mentum fortis} Quid^fi extranetts patri legaverit bonarum ufumfruclum , ut indeliberos alat, Vel pater in afiignandis bonis maternis onusalcndi fuf- ceperit, & poftea liberi aliunde bona acquirant, acpater doceat, ufumfructum legatum,autrcdii tus bonorunt matemorum nonfufficere oneri alen-* di} 16. An ipfam forteffibdnorum paternorum aut ma-
ternorum, vel adventitiorum , parens fuperftes abfumere pofftt in liberorum educationem ? Si parensfuperft.es ex jure Scabinico libcris pr<tma- rientibus non fuccedat > ex hereditate eorum de- ducere poieft , quanto pltts in altmenta tibero- rum erpgavit , quam erat proventus ex eorum patrimonio redatlus. Alimehta per patrem </*• ta liberis priorts tbori non iffiputanda commtt- nioni cum fecimda conjuge , nifi poflquam ipf& fors patrimonii, ad priffii tbori iiberos periimn- l tis, abfumta eft.
17. Si paterin afignatione hnorum viaternorwiit
receperit onus alendi liberos ex fruOlibus , & quidem liberi ab avo matemo nittrhi fint, fru- huum pars pro rata non patri fied liheris ccdit, tanquam patrimonium maternum. 18. Cejfat alendi neceffhas , fi ad atendum ofc/?-
gati inopes fint; ut &, fi alendi higrati fue- rint in eum, a quo alendi, An beres tjus , qui ad alendum ex pietate obligatus fuit, in illud tnus fuccedat > An novercapoft dijfoluiuh? matrimonium altre teneatur privigtws , cum |
|||||||||||
|
I. Divortio fatto, tnulier fe gravidam putans, id
tnarito denunciare debet. Qtiidcirca hanc denun- tiationem exparte marhi& uxoris agendumfit > Si qu£ ab bis pr&termijfafint, id partui non no- cet. t. Departufuppofito, rcmiiT.
3. De partu agnofcendo ,qut ftante mairtmonio edi-
tuseft. Quando maritusnon teneatur agnofcere? Quodnam fit teghimum partus legitimi edendi tempus ? 4. lntereft inter alimenta ex contratlu vel teftamen-
todebha, & e/t qu& ex folo pietatisofftcioim- .. pnuntur a judice. Quid veniat nomine alimen-
torum? An medicamenta, fumtus in ftudia ? Ab arbitrio piitris pr&cipue pendet alendi modus. Quidjuris, fi pater nimis fordide atqueavare li- heros alat, infra natatiam conditionem ? 4« ad alendum obligatus fatisfaciat, fialendopr&ben- dam aut locttm in gerontocomto procuret ? 5. Qualestiberospater alere teneatur} An& nA-
turales, inceftuofos, adulterinos ? Et anfumtu communi uxoris & mariti, fi inter eosftatutaria tonmmuofit} Anpater etiam liberos ilios alere teneatur, quibus partembonorumautdotemjam dedh , fi illa confumta fit ? 6. Quando matcr ad alhnenta liberis pr&ftanda te-
matur ? Quid moribus ? Cujusfumtu liberi alen- di, ft divortio matrimonium folutumfit. 7. Quandoavus & avia debeantnepotesalere} An
& nepoles naturales exfitio leghimo i Aut leghi- mosexfilionaturali} 8.. Liberi tenentur alere parentes. An&matremin-
famem corpore qu&ftum facientem, aut patrem inceftuofum ? Ati frater afratre alendus ? An& : ttterinns, attttantumnaturalis} Anpatronusli-
bertum, &viceversa} Anuxotinapsamarho, & maritus ab uxore} An & uxor qu&adulterio aut tnalitiosa defertione catifam divortio pr&buit, & vice versd ? p. Remotiores cognatittltra fratrem cognatos alere
tton coguntur, nec donatarius omnium bonorum donantem; licet pie faciant, fialant. X6. Anaffimtatisvinculumadalcndumobligetineo-
dem quafigradu, in quo vinculum cognationis ? Angener focerum,privignus novercam, & vice . versa, alete teneatur} , .,
Iii 1« concurfu plurium ad alendum obiigatomm
i cuimusjtleudi imponendum fit, varie difputatur;
. fedmuttumarbhriojudicisrelinquendum.
ll 2. Dej)isA <qui ex ekemofjnis alendi, &de alen-
|
|||||||||||
|
L i b. XXV. T it. III.
|
||||||||||
|
i64
|
||||||||||
|
pater in affignandis bonis maternis onus alendi
liberos fufcepiffet, diftinclione cxplicatur ? An pofita tali patris ebligatione ad alendttm, liberi minorennes petere poffint, fe communi fratrum majoremitum fumtu ali ? Si extraneus ex mera hberalitate promiferit alimeiita ad certum tem- Uptiarum finis prxcipuus eft
procreatio liberorum, commu- nium amoris mutui pigiiorum; qui & ubi nati fucrint, natu- rali ratione di&ante educandi atqtie alendi funt. pr. Inftit, de jure naiur. gent. & civiit. Sed quia ad libcros alicnos alendos re- gulariter nemo invkuscompellidcbet, hincne- ceffe cft, ut, quoties de liberis alcndis quxri- tur,. prius iili agnofcantur tanquam liberi. A- gnofcendi autcm liberi, tam nati ftante matri- monio, quam qui ,poft divortium aut mortem patris nafcituri lunt; eumque infinemduofuc- runt condita Scnatufconfulta, Plancianum nem- pe, & akcrum temporibus Hadriani conceptum. Pianciani quklem duo membra funt ; quorum primo cautum, mulierem parentemve in cujus potcftate cft, debcrc fa<5to divortto intra tri- gnita. dies proximos, quandoquc & causa co- gnka poft dies triginta , marito parentive, in cu jus is potcftate eit , aut ad • domura ejus fi nullius eorum copiam habeat , denunciare, fe cx ,eo prargnantem efle; maritum vero tuncvel mitterc debere ventri cuftodcs, ve.l rcnunciare, eam ex fe gravidam non efle. /. i. pr. & §. i. t. 3. 4. 7. cj. ff, h, t. Adde Rjevardumlibr. 1. varior. cap. 18. Quod fi eam ex fc prse- gnantcm cffe in continenti maritus negct, de e.o deinde judicio difccptandum cft. /. 1. §. ult. ff. h. t, fin cuftodes mittat, prajiumtio quidcm cpntra mittentcm militat, quod patcr fit; non taracn ita , quin adhuc contrarium doccre vo- lens audiendus fit ; etfi tunc confultum videa- tur, ut maritus cuftodcs mittens protcftctur, fe fine prasjudicio vcntrcm cuftodirc. d. I. 1. §, quemadmodum 11, ff. h. t. Si poft denunciatio- nem maritus neque rcnunciaverit quicquam , neque cuftodes miferit, pcena cft, quodcoga- tur partum agnofcere , ni malit extra ordincm coerceri. d. /. 1, §. posna 4. ff. h. t. ut tamen & tunc adhuc audiri dcbeat , partum non efle fuum probare defiderans; licet interim, donec probavcrk, ad alimenta obftri&us maneat. d, L,i.§, idcm Julianus 14. ff. h. t, Quamvis autem denunciatio amarito incipere non debeat, fcd ab uxore , tamcn ea id non facicnte , ma- ritus ukro cuftodes offerre potcft, quosfiukor arbitrio judicis haud admiferit, liberum eft ma- rito parentive ejus partum non agnofcere; d.l. 1. §. illud 5. & 6. ff. h. t. Plane, fi quid vel expartc mulieris 'in omittenda denunciatione vel non admktendis cuftodibus oblatis peccatum J fit, vel e convcrfo cx parte marki, nihil hoc partuicdendo nocct. /. 1, §. quin «wp'8, 13.' |
||||||||||
|
pusy an heres tcneatur , fi promiffor intra id
j teitipus moriatur? 10. Morte alendi ceffat obligatio ad atimenta. An tunc is, qui aluit, veftimenta a fe data repe-
tere pojfit, fi necdum attrita}-.:-
2so., Ubi divortio faclo liberi educandi fmt >
*
& pen. ff. h. t. nti nec, fx intra trigefimum a
divortio fa&o dicm fineulla dcnunciationis ad- hibitione partum edat. d. I. 1. §. eleganter 10. z. Akero Planciani Senatufconfuki membro
actum de partu fuppofito. /. 1. pr. ff. h. t. quod quia in falfi crirrien incidit, de eo agendume- rit "iti tit. ad leg. Cornel. de falfis. 3. Si conftante matrimonio,partus fitcditus,
Senatufconfulto tcmporibus Hacjriani condko locus cft, ut nempe de eo partu agnofcendo agatur. I. five contra f. §. quia 1. ff. h.t. quem tamcn agnofccre maritus non 'cos»itur , fi ra- tionibus cvidentiflimisdocucrit, cumexfecon- ceptum non efle. Quid enim, fi, cum perdc- ccnnium abfens fuiflct , domum revcrfus anhi- culum invenerit? Quid,fi domi quidcm fcmper fiierit, ea tamcn infirmitate , ut gcncrare noa potuerit ? iniquus fanc fuerit , qui tali vellet natos ex uxore tanquam libcros bbtrudcrc. /. fliuin 6,ff, de hu qui fui vel alien. juris funt. i. i. §,idem Julianus 14. ff. h. t. Qytodnam vc- ro legkimum partus lcgkimi edcndi tcmpusfit, & quando quis praefumi debeat cx marito con- ccptus cife, vcl non?quid juris fit, fi uxornc- gct, partum ex fuo marito conccptum efle,ac pluta his affinia, ex ptofcflb cxpofita funt in tit. de his qui fui vel alien. juris funt num. 4. & muhis feqq. 4. Qiiia vero de alendis libcris aliifque fi-
milibus hic agitur , iri antcccflum obfervan- dum eft, mukum intcrcfle , utrum aiimcnta cx contraclu vcl legato, an vero ex folapie- tate & concurrente lcgis prarccpto debita nnc. Si cnim cx contractu debeantur , infpicien- dilm potiflimum , quid inter contrahentes a- dtum fit; fi cx fcgato, pra?cipue voluntas tc- ftatoris fpedtanda cft , ut dicetur tit. de ali~ ment. & cibar. legatis. Sin ex pietate , circa niodum alcndi multum arbkrio judicis videtur tribuendum cfle. Venit autcm hic nomine a- limentorum, ex pictatc &: juris neceiTitateprze- ftandorum , non modo vidus & amidtus pro qttalitate ac conditione perfonarum alendarum & earum qux alimcnta prxbcnt, fed & habi- tatio.; cum fine his corpus ali nequeat. arg. /. legatis 6. I. ttlt. ff. de aliment. & tibar. le- gatis. I. verbo viclus 43. /. quos noshoftesi^^, §. ult. ff. de verb. fignif. medicamenta quo- que valetudinis curaridae causa adnibita. arg. /. cdtera 44. ff.de verb. fignif. I. quod in uxo- rem 13. C. de negotiis geftis. Rebuffusde ftn- tentiis provifionalibus art. 1. glojf. 4. Gotofre- dus ad d. /. 44. ff. de verb.fignif. Tuldcnus |
||||||||||
|
\
|
||||||||||
|
—mmammmmmmm—m
|
|||||||||||||||||
|
De AGNOSCENDIS ET ALENDIS LIBERIS &C.
|
|||||||||||||||||
|
i6$
|
|||||||||||||||||
|
ftionis illius, an ad alendum obiigatus cx ofK.-
cio pietatis , fatisfaciat, fi piarbcndam , in c-, gentium ufus relictam , aJendo . acquirat , fl ci in gcrontocomio autorphanotrophiolocumob- tincat: in humilioris cnim conditionis homini- bus ifta facile fufteccrinr; honoratioribus non fine natalium larfione ac dcdecore procurantuc . Gratianus difccpt. forenf, part, 1. cap. 112. nutn. 1 *• . . $. Inter eos , qui ad alimcnta pra?ftanda cx
officio pietatis devincli funt, fic ut ad id cogi pofTint, & ca negantes nccarc videamur ex /. 4. jf. b. t. primo Joco occurrit patcr ; quippe; qui libcros alcre tenetur five ftios fivc cmanei-i patos. I. fi qitis k liberis <j. $. fed utrum 1. ff, b. t. five legitimc natos five naturalcs: licete-; nim ab Ulpiano fcriptum fit , patrcm dcbcrc filiam fuam cxhibcre, ft conpteritapud judicium jufte eatn procreatam. d.l. 5. .§. idemrefcripfit 6, ff. b. t. id vcl accipiendum cft dc libcris non tantum ex legitimo matrimonio procrcatis, fed & cx concubinatu conccptis, in quantumcon- cubinatus pcr lcges nomcn aftumfit, & cxtra lcgis pcenam cfty autore Marciano in /. 3. iti |
|||||||||||||||||
|
dd tit. Cod, de alend. liberis ac parcnt. Pcc
kius de tefiamentis conjugum libr. 5. cap, 25. tmm. 1. Mynfingcrus cctit. 3. obferv. 1:, Refponfa Jurifc. Holl, part. 4. conjil. 47. u- ti & inflitutio in arte legcndi fcribendique ac primis religionis Chriftiana? fundamcntis. Tuidenus d, loco. Leeuwcn cenf. for, part. 1. libr. 1. cap. 10. »«*». 5. An & fumtus in ftudia, in artes liberalcs aut mcchanicas, mc- rito dubites ? cum ncque propria fignificatio vocabuli alimcntorum id fuadeat. arg. 1.-6. 7. jf. de alhnentis & cibar, legatis. ncque liberi omncs ad ftudia apti fint , ncquc natalium conditio aut facultatcs id fcmper patiantur ; ut proinde id magis arbitrio parentis atque pietaci foli pcrmitcendum vidcatur, an libcros in ftudiis liberalibus educandos putct. Tu- tores quidem & fimiles alios pupiJlis ca cx patrimonio pupillari fuppeditarc debcrc , quse ad difciplinas liberales addifccndas rcquirun- tur, pro conditione natalium ac facultatibus» colligi poteft ex /. cum jlures 12, §. nimium 2. & 3. ff. de admin. cr peric. tutor. I. de bonis 6. §. non folum j, ff. de Carbon. ediclo |
|||||||||||||||||
|
l. qui filium 4. ff, ubi pupillus educ. vel mora- fme ff, de concubinis, fic ut & licitam cam con
ri debeat. nec dubium, quin patri fuadendum j fuctudinem proptcrea dixcnt Juftinianus /. pen. |
|||||||||||||||||
|
fit, ut filio ftudiis admodum dedito impcndia
fubminiftret ad ea pcrficicnda; fed fl parenti i- fta difpliceant, ft mercaturam, ft militiam ar- matam, ft aliud fefe exbibendi medium ana- talibus haud alienum filio imperet, obfequii gloria filio cenferi debet rclida effe. Etquam- vis parentes alii in libcros indulgentiorcsfint, alii magis ad rem attenti parcius in cducatio- nem eftundendum putent, amplioris hcredita- tis relinquendaj fpem liberaliori prseferentcs morum cultui, nec ob id liberis tcnuius ha- bitis querela advcrfus parcntis parcimoniam conccdcnda fit; tamen fi omnino contra na- talium fplendorem, ac longe infra confuetum morem, vilifftmis oncribus atque opificiis ab- jeftiflimis libcros pater addictos cupiat, judi- dis partcs crunt , ut fuam interponat autoii- tatcm, & parcnti modicum imperct ad hone- ftiorcm liberorum educationem. Si cnim fe- cundum Ulpianum ufufrucluarius miniftcriis fervi fi-ucfuarii uti debeat, cumque fufficientcr alere & veftire fecundum conditioftem, ordinem & dignitatem ejus, fic ut abuti videatur propri- etatc, fi librarium rus mittat, &qualum&cal- ccm portare cogat ; fi hiftripncm , balncatorem laciat, vel de fymphonia atrienfem; vel de pa- kftra ftercorandis latrinis prsponat. /. fed fi qttid 15. §. mamipiorum 1. & %. ff. de ufu- fruttti, longc magis ingenuorum 8c natalibus confpicuorum ratio habenda cft, fi pater fordi- de nimis atque avarc libcrorum honeftorum conditionem dcprimat, cofcjue prope ad delin- quendum fua compellat tcnacitate. Vide om- nino Gotofrcdum in notts ad /. 5. §. 7, ff b. t. Atquc hinc ctiam dcpendct dccifioqua:- |
|||||||||||||||||
|
in fme C. ad Senatufc, orpbitian. vel fecundo ,
fi per jufie procreatam filiam non aliam quam legitimam velis defignari, dicendum eft, idju- re pofteriori correftum effe per novell. 18« cap. 5. & novell. 85». cap. 12. § ^.inquadum etlam poPc obitum patris naturalis hcrcdcs ejus o->. bligantur ad alimenta liberis cjus naturalibus fubminiftranda , prsfupponitur , ipfum patrcm adhuc vivcntcm longe magis ad cos alcndos fuiflc dcvincTtum. Inceftuofos a parcntibus fuis inceftuoiis ali, juris civilisrigorprohibuit. atttb. ex complexuC. de incefi. & inutil, nupt. fcd jus canonicum cx acquitatc prxccpit. cap. cum ba- beret ^. extra de eo qui duxit inmatrimon.quant poiluit per adultcr. ac morcs idprobant , co quod puniendi non videntur , qui nihil deli- qucrunt. arg. /. fpurii 6. ff. de decurton. ut poft aiios tradit parens p. mem. Paulus Voct ad §. 1. Jnftit. de nuptiis. num. 5. Groenewcgcn ad d. autbent. ex complexu C. de incefi. nupt. Quo, modo adulterini quandoquc ctiam communibus mariti nocentis & uxoris infontis fumtibus ho- die ob ftatutariam inter conjugcs communio- nem alendi fint, dicmm tit. de ritu nupiiar, num. 82. Nec.patrem liberabit ab alcndineccf- fitate, quod jam bonorum partcm liberis , ut inde fe cxhiberent» affignaverit, & ea pcr pro- digalitatem aut infortunium diffipata fit ; cum fua? debeat imputare lcvitati , quod prpdi- gis libcris, aut novercantcm fortunam experi- untibus, fubminiftraverit peritura; &nonmo^- do infelices fed & prodigiatquccriminibuspol-^ luti , liberi tamen mancant , ac ob id alcndi fint.arg. novell. 12. cap. 2. Idcmquecft, fidos iis, aut propter nuptias donatio aftignata fit.j, X 1 iit-
|
|||||||||||||||||
|
T 1 t. IIT.
dum prolem extraiegitimam generavit conjun-
dionem; at hoc calu ipfe avus in culpaharrcat, quod fobolem contra legum praxepta genuerit, nec filius naturalis intermediits peccaverit cx jufto matrimonio nepotcs fufcipicndo. Etfane, cum refcriptum fit, twn tantum alimenta , ve- rum etiam c&tera onera liberomm patrem ab ja- dice cogi prs.bere. I. fi qttis 5. #. nontantum 12. ff. b. t. ac filius vel naturalis vcl legitimus a patrc alendus fit, fecundum antediclia, fequitur, il- lum etiam ncpotes naturalcs cx hlio lcgitimo, & nepotes legitimos ex filio naturali alere opor- tere , quia tales nepotcs ad filii intermedii iive legitimi iive naturalis onera pcrtinent. Quin imo, fi circa dotis dandae ncceilitatem cfjkium avi circa neptem ex offcio patris erga filium pendeat^ &, quia pater filu, ideo avus propter ftlittm nepti dotem dare debeat, fecundum Celfi argumentationem in l. dotem quam 6. ff. de colittipn. ratio non eft, cur non etiam alimentorum intuitu ex oflRcio patris erga filium pendeat avi officium circa ne- potcs, dum non minus , imo iriagis favorabi-- lia funt alimenta egcnis prsftanda, quam dos, ac dos ipfa in omnem eventum quodammodo alimentorum loco fit , ut didum tit, de jure dot. num. 11, ' p 8. Vice versa parentcs etiam inopcs alcndi
a liberis. /. 5. §. jr; 2. 13. 16. f. b. t. L 1. §. prteterea 4. ff. de tttteU & raiton. Jiftrah. I. ttttor fecundum 11. ff, de admin, & peric. tut. I, ult. §. ipfum j. C. de bonis qua, liberis. nontm- tum fi integra; hmx atque exiftinlationis fmt, fed & fi mater corpore quasftum fccerit atque ita infamiat macula afperfa fit; adeo ut & ipfc filius ex vago matris concubitu conccptus ad a- limenta ei prsbenda cogi poflit. d. L 5. §.ergo & 4, ff. b, t. & liberi legitimi patrcm inceftu- ofum pafcere, eique alia neceflaria fubminiftra- re debeant; quippc quales, licct legum contemp- tores & impii iint, parentes tamen funt. noveU. 12. cap. 2, fratrcs quoque ac forores inopes a fratre aut forore ali placuit , five germani , five confanguinei, fivc utcrini fint. Etfi enim utcrinas forori dotcra jure Romano ex neceffita- te dandam non fuifle, notatum fuerit intit. de jure dot. num. 14. in ftne , in alimentis tamcn contra ftatuendum eft; tum, quiaalimentama- jorem habcrit prarftationis neccflitatem, quam dos;tumj quia leges de forore, qusealiundenon habet, alcnda agentes, generaliter fme diftin- clione conceptse funt, /. ttttor fecttndum 13."§;. ttlt. ff. de admin. & peric, tut. I, 1, §. fed & fi non i. in med. ff. de tuteU &ratian.diftrabend. I, qui plium 4, //. ubi pupillus educ. vel merari deb, Sande decif. Frific. libr. 2. tit. 8. defm. n Groenewcgen ad d. L 4. ff. ubi pupill. educ. Qiiid, quod & naturales fratres pCr legitimos ali Juftinianus conftituit. nov. 80. cap. 12. jf. 6. Sed & libertos a patronis , ac viciffim pa- tronos eorumque liberos, fi alitcr fe tueri ne- queant, a libertis fuftentandos cfle obtinuk. 1 |
||||||
|
06 L i b. XXV.
utcunque fimul tunc ukeriori renunciaiTent pa-
tcrnae fucceffioni. Wcfcl de connub. fociet. tracl. 2, eap. 6. num, 6j\., 6. Quod ii pater inops fit aut mortuus &li-
bcri egcni, mater vero opulenta , onus alendi matri incumbit. noveli. 117. cap, 7. arg. I. fi qtris 5. $, fi mater 14. /. pen. ff. b. t.l.alimenta 11. C, de neg&t. geftts. I. neque mater 14, C.de jare dot. quod & obtinet, fi pater incertus fit, durn Hbcri vulgo conccpti. d. /. 5. §. ergo & 4 jf. h. t. Sed & mater legitimam fobolem ad triennium ufque alere tenetur,donec infans ab- laelatus fuerit. I. pen, C. de patria potejtate. i- bique Gotofredus in notis. Quin imo , fi in raores noftros incjuiras , onus alendi patri & matri commune eft, nifi alteruter inops fit, fi- ve liberi cx legitimo fint matrimonio progeni- tf, flvc fine nuptiarum vinculo prolcs edatur , fi modo pater certus fit ea ccrdtudine , qua & in nuptiis certus effe poteft. Tuldenus ad tit. C. de alend. liberis ac parent, num. 6. Groene- wegen &d l. 5. §. 14. ff. h. t. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 4. confil. 136". Leeuwen cenf. for, part. 1. Itbr. 1. cap. 10. num. 1. &%■. Qiweuf- que adeo vcrafunt, ut, fi matrimonium divor- tio diflbluturn fit, non folius nocentis , fed u- triufque impenfis liberi ex eo matrimonio nati afi debeant $ aut faltem pro rata facultatum , <qnx conjugi cuique fuppctunt» quod judexar-' bitrabkur; licet jure civili nocehs folus videa- tur hac alcndi neccflitate fuifle gravatus. auth. fi pater Cod. divortto faclo ubi liberi morari vel educari debeam. novell. 117. cap. 7. Groene- ivegen ad d. auth. fi pater. 7. Deficicnte aut inopc patre atque matre,
onus alendi ncpotes aliofque defcendentes ulte- riores avo paterno atque materno cseterifque afcendentibus a jure civili impoiitum fuit ; ut tamcn multum arbitrio judicis reli&um fuerit. d. I. p §. utntm 1. & §. item Vivtts 5. /, pen, ff. h.%t, d. nov. 117. cap. 7. infme.l. Nefennius $4<ff de negot. geftis. & his confequcns cft, moribus hodiernis, uti commune patris matrif- quc, ita & commune avi avi^que onus cenfe- ri, nepotibus cgcntibus alimenta darc. Quge quidem minus dubia, fi ex liberis legitimis ne- potes legitime prognati fint ; fed an & avus nepotem naturalem cx filio legitimo , vel ne- potem legitimum ex filio naturali, aleretenea- tur, ambiguum eft. Et quia alimentorum pra> ftatio naturalis admodum atque favorabilis ha- bctur, non peccavcrit forte , qui pro alimen- tis tali ncpoti praftandis refponderit. Avum ccrte nepoti naturali fui filii legitimi ad alimen- ta damnandum efle cenfet Anton. Faber Cod, libr. 4. tit, 9. defin. 3. Carpzovius defin, forenf. part. 2. conftit. 10. defm. 20. Tuldenus adtit. Cod. tte pius pro patre num, 5. Quo admiiTo, longc magis eft, ut avus nepotem legitimum cx fiio filio naturali alere debeat: cumprioriin cafa avus ipfe nihil deliquerk, fed folus filius, |
||||||
|
Dfi AGNOSCENDIS ET AZENDrS LIBERIS &C.
|
||||||||||
|
io>
|
||||||||||
|
g|radu ad alendum obliget, ad quod viricuiurn
cognationis obftringit, variedifputatur. Genc- rum certe & nurum inopem a foccro ali opor- tere, quia tales per affinkatem liberorum loco funt , non improbabiliter aflerucris , uti vicc versa focerum aut focrum a genero ali debere \ prolixe difcutk & judicatum refcrt Brodeau in notis ad Louet lit. F. num. 29, m med. ufque ai finem. Vkricum tamen aut novercam ad aleri1- dos privignos paiipertinos non effc compellen- dos, ufque adeo, ut fi aluerint , credantur ani- mo repetendi alimcnta fubminiftraffe, nifl pri- vigni operas cum alimentis prsftitis tompenfan- das exhibuerint, vel aliter contrarium docue- rint, colligi poteft ex / fi paterno 15. jtmcl:, /, alimenta 11. C. de negot. gefiis. /. in rebus 18. §. pojfunt 2. in fine ff. commodati. Carpzovius defin. for. part. 2. Conftit. 10. defin. 25. 26. 2*7. Refponf. Jurifc. Holl. p*rt, 4. confil. 93. prx- fertim, cum nemo-in dubio ercdatur donare vellej aut fuum jaclare, l.cum de indtbito 25» ff.de probation,- Adde tamen D. Joh. a Some- rcn de jure novercarum cap, 2. num. 2. Wefel de mnnub, fociet, traft. 2. cap. -2, num. 205». 2 mi % n. 212^ & qua? fcripfi in tit. '■ de rittt nupt. num. ifaiSziJk in feqq. h. t, num. 16. 18. Vice verfa ncc privigno ifnponendumj ut novercam vitricumve egentem fiiftineat, nifi forte parentis fui opulenti heres fit, & ad no- vercam paupcrtinam quarta aut filialis portio non pervenk; qtiod pluribus exfequkur D.So- meten d, tratl. de jure novercar: cap. 10. nttml m rion ; ' ' ' 11. Qtii vero' in concurfu plurium ad aleri-
dum obligatorum ad alimenta prasftanda com- pelli>dcbeant; An nepotcs ad avum alendum , fi pater intermedius alere pofHt, vcl alius filius opulentus adhuc exiftat ? An exifterite matrc opiilenta & fratre patris opulcnti herede, ma1» ter rnagis an frater ? An uni ex pluribus libe- ris aut fratribus foli totum alendi onns irijungi poffit ? & quse funt hujus gencris alia plura , riOri"tam certis regults dcfiniri poffe videntur , quam potius pro mtikiplici circumftantiarurn varietate conftkuenda , atquc ita circumfpecti & xqiii judicis arbitrio committerida furit; ac confcrendi, qui de alimentis ex profeffb fcrtp- ferunt, Surdus, Pontanus, Carpzovius defirt. for. part. 2. conftit. 10. defin. 19. 21. Refpon- fa Jiirifc. Holl. part. 2. confiL 279. 12. Quod fi nullus ex iis, qui ad alendum
compelli poffunt, exiftat aut idoncus fit , pu- blice ex eleemofynis alendi funt -,-■ & infantes etiarri cxpofiti, orphanotrophiis offerendi; de quibus ad amputandas lkes inter Hollandi* ci-1- vitates ediftum ab Ordinibus Hollandias condi- tum eft 8. Aug. 1682. vol. 3. placii.Holl.pag, 1420. Adde Leeuwen cenf for. part. 1, hbr. 1. cap, ro. num. 7. Mollerum Ubr. 4, femeftr, f<«/).4j.Sande decif libr. 2, tit. H.defin. 4. * i3fModum compelkndi ad aiimenta quod
atti-
|
||||||||||
|
fli§. i3. & feqq. I. 6. I. ult, ff. b.t. Uxorem
denique inopem a marito , maritum pauperti- num ab uxore ali , confortium omnis vita? ju- bet, neque quicquam tam humanum eft, quam ut fortukorum cafuum mariti uxor , & vice vcrsa, particeps fit; quibus cafibusfortuitisin- ppia quoque annumeranda. arg. /. ubi adhnc 29, C. de jure dot. junft. /. fi cum dotem 22. $. fi maritus 7, in med. ff. foluto matrimon. Pia- iicj: fi divortium faclum fit 'propter conjugis inopia laborantis adulterium aut malitiofam de- fertionem, magis eft, ut infons opulentus non adigatur invitus ad pafcendum nocentem , qui fuo fcclere individuam vkx corifuetudinem tam turpiter abrupk atquc divulfk. Quod cnim a Julio Claro recept. fent, libr. 5. $. adulterium num. 17. aliifque nonnullis traditur, alimen- ta nihilominus prarftanda effe, illo nititur fun- damento, quod matrimonii vinculum.fecundum jus Canoriicum ex hlfce caufis haud dirimkur: cujus eontrarium cum apud nos obtineat, eon- traria quoque fenteritia de alimentis tali nocen- ti haud prsftandis probanda eft.m Pmerquam quod & plures fcriptores Pontificii hane ipfam foveant fententiam , relati a. Berlichio conctuf, fraclic. part.^, concluf 3.1. num. 31. Addefif. d% divortiis twm. 18. V. ^, Cognatis porro remotioribus , qui funt
wltra fratrcs & forores, alendi onus a jure im~ pofitum non eft; licethoc agendo pietatis at- que benignitatis ac mifericordia* officia pra:ftent, adeo.que, flpatruusfratris filio alimenta fup- peditet, liberdkatis illud magis atque arbitrii quam neceffitatis eft. arg. /. fi inftituta 17. §: fen.ff. de inoff. teftam. L ex duobus 27. $. ult. ff. de negot. geftis. Sande decif Frific. libr. 2. tit. 8. defih, 2. in fine. Ant. Matthaeus de ma- mmonio difp-, 11. uum. 16". & alii citati a Fa- chineo comrov. libn 12. cap. 611 Sed nec M* natarius omnium bonorum ulla lcge ad donato- rem egentemialendum devinftus lcgitur > etfi & hk honefte facmrus fit, fi laboranti opem ferat, quippe ad antidora obligatus1, fed eo obii- gationis genere., I quod folo nkiturpudorisviri- tulo, nullamverd exaclionetri habet. arg. Lfed \ dK f% 25. §. confuluit xx. de petit. hered. ncc ■ intcr juftas donationisob ingratitudinem revd- j canda; caufas numeratur hsec, fi donanti ege- m donatarius alimenta non det.arg./. ult. C. de nnc.donation.Lfenatus 35. §. fed mortis 2. ff. de tnortis causi donat. Nec adverfatur /. de- curionibus 8. ff. de decurion. cum illic iis non decernantur alimenta ob munificentiam, fed quia decuriones erant; licet alimentorum decretum k promtius aliquanto interponeretur, fifuainpa- triam munificentia patrimonium abfumfiflent. Donellus comment. jur. civil. libni^ cap. 27. -verf fed an non pluribus. 'Wiffenbach ad Pand. Wl z. difp.: i6,num. 12. diffent. Zoefius ad &u ff. de dondtion. num. 91. in fine. .ii:..jto* An autcm affinitatis viriculum ineodem |
||||||||||
|
*
|
||||||||||
|
Cl
|
|||||||||||||||
|
xxvv t 1 t. nr.
|
|||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||
|
*68
|
|||||||||||||||
|
T B.
|
|||||||||||||||
|
ttir, parenti ipfi acqttiruntur,, licet is in ailt-
gnandis bonis parcntis prardcfundi alendi pro- vinciam in fc fufcepiilet; cum probabilitertunc temporis etiam de opificio fecundum conditio* nem cxercendo lucroque inde fperando , cogi- tatttm fit. D. Somercn de jure noverc. cap. 5. fecl. 1. num. S. Adde omnino tit. de peculto num. 4,..,- '-.;w ■ 'i •-•" 15. Longe magis quiefcet alimentorum o-
bligatio, fi ex bonorum paternorum aut mater- norttm aliorumvc adventitiorum reditu (efc pof- fint exhibere, qttippe qui tunc parcntibusfaltcm ufque ad juftttm alimentorum modum cedere debent, arg. /. Nefentiius 34. ff de negot.geflU. d. I. 5. §. 7. ff. h. t. I. ult.ff. de petit. hered. Sande deeifi. Frtfic, itbr. 2. tit. 8. defn. 3. We- fel de connub. fociet. tracl. 2. cap. 1. num. 2.02. & feqq. Groenewegen ad §. 2. hifitt. per qtw perfon. cuique acquir. RefponfaJurifc.HolI.p4Jt. 4. confil. 287. ««»1. 3. Ufqtie adco , utj li- cet extraneus quis bona liberis rcliquiiTet ea le- ge, ut fructus & tifttra? indepercipiendse in for^ tis attgmentum cederent- , rccle nihilomintts parens defideret, haud difficuiter ctiam impe- traturus, eam proventuum partemfibi pennit- ti, quK congruo alimentbrum libcris praeftan- dorum modo refpondeat. RefpotifaJurifc.Holl. partt i p confA. 146; & part. 4. confil. 275. qmfi. 2, Sed -&., fi extraneus liberos Titiiheredesin1 proprietate fcripferit., ipfi Tjtib ufumfrudum dederit ea lege, ut indeliberosalat, liberisau- tem talibus alia deinceps bona acquirantur, vcl ex hereditate parentis unius prajtrtorientis ,vel alittnde, patcr etiam rcliquorum bonorum fru- (2us ftios facere potcrit, quamdiu Hberos alit; fi modo doceat,. legatumfibiitfurufrucTumhaud fufrlcere ad;!aliraenta congrua \ libcris pro fua conditione ac dignitatc prseftanda. Rcfponf.Ju- rifc Holl. part, 3. vol. 2, conjll. -315. (revera .215.) png. 5^3. Uti vicc verfa, il in afli« gnandis bonis paternis autmaternisfupcrftesin- fuper alcndi onus in fe {ufceperk, & aliuhdc liberis bona^obveniant, ex jufta causa impctra- re potcrit, .etiam bonorum illorum frucTum ft- bi in totum aut pro parte ad plcniorcm libcro- rum alimoniara permitti, fi conftct , provcn- tttm bonorura parentis przdefuneti , merccdi- bus cx opificio liberorum rcdigcndis junftum» fercndo alimentorum oncri parcm non efle; uti id jtidicatum, ac.ftattttis nonnuliis cautum do- cet D. Someren de jure novercar, cap. 5. fetl, 1. num. 8. \^efcl de contiub. fotiet. traci, 2. cap. 2, num:; 214V ■ tir&mBs T0&K 16. Sortem tamen ipfani patrimonii paterni
vel materni attt- bonorum adventitiorum abftit- nii in libcrorum educationcm, ubi reditus ipfi non fufficiunt , .parenti fupcrftitihaud indtit gendttrn, fed magis ille ex^ fuo patrimonio. hrr crifquc quotidianis fupplcre dcbet, qttod redt- tuum quantitati ad.alimenta deeft. Tuldenusi» Cod. tit. de alend. libtr. ac paretft. num. 6. d. pm.
|
|||||||||||||||
|
attinct, non acHorvjs; remedio locus cft in hif-
ce ex officio pietatis dcbitis, uti quidem a&io datur, ubi ex eontracTu vcl teftamento obliga- tio ad alenditm defcendk, fed magis cxtraordi- naria atque Tummatim peragenda ( vide tit. de judiciis num. 4. in fine. ) pcrfecutione defide- randum cft, ut magiftratus cognitionem inter- ponat, ac pro modo facultatttrn & qualitate a- lendorum eorttmqtte qui alere debent, alimen- ta. conftittiat, ae, ni pra?ftcntur , captis atque diftradis pignoribus pta>beat illis , qui {ecun- dum pictatem alendi funt. I. fi quis a liberis 5. §. ft quis ex his 10. ff. h.t. I, tdt. C. h. t.de alendis liberis ac parent, I. qui filium 4./, ubi pu- pillus educ. vel morari deb. Nec tantumis, qui alendus eft, fed & pro eo.,, fi .forte impubes ilt, cognatos atque propinquos audiri, a?quum vifum fuit, d. I. 4. ff. ubi pup. educ. imo po- pularem clTe banc pro alimentis perfccutioriem, tradit Pontanus de alimentis cap. z, nttm. 22. JLn definienda autem olimentorum quantitate ju- dex omnium bonorum ejus , qui ad alendum damnandps eft, rationem habere debet, adco- que &; eortim, qua? extra ipfius terrkorium fi- ta funt, ut.eorum. contcmplatione majorcm modum ftatuat. arg, k magispmo §g #. illud.qux* ri iz.ff.de nb. eor. qui fubitut. velcur. funt &c. §. datus'"17, lnftit. de excuf, tut. I. propter litem 21. §, licet 2. ff. de excuf. tt(t.< Ani Jvlatthams de matrimonio dijput. ii. tbef.-y.zoi Quod fi quis ad afimenta prsftanda interpella- tus fefe patrem neget, aut in genere taiem-j cui ex lege incumbit alcndi neceiTitas, non vi- dentur alimenta interim decernenda, nifi poft- quam fummatim fuper earre eognitum fuerk', ac probabiie fiat, illum, qui, {e patrem filium- ve negat, talem tamen cffc, l. fi quis 5, §._/? vei parens 8 ff h. t."/.:.!>< §. fi ea 14. ff.de -Ventre in fffjf. mitt. vel is , qtti filius ;dici» ttir, fit in qmfi poflciTione filiationis ( ut ita loquar) dttm is » qtti pater dicitur , eum ut filium femper habuit, & filittm prsefentem apud acta nominavit. arg. /, ttlt. C. de ordine cognit. Rebuflus de fentcnt. provtftonah art. 1. gloff 2. mtm. %x. Perezius tit. Cod.de alendis liberis& parenf. num. 2. 3. Quo t^raen cafu tempora- ria alimentorurn adjudicatio veritati nullum in- feret prajudicium, nec eo ipfo judicatum cen- iebitur, quod filius aut pater ftt , eo qttod in interponendo hoc decrcto plena de jure fami- Itx fcu ftatus qusftione cognitio habitaqoneft. d,.-./. 5. §. meminiffe ^. //. I). t. 14. GefTat tamen hoc alimentorum praftan-
dorum onus,, & ad illud fubciindurn coactio;, fi liberi validi vigentefque opificium calleant, ex quo vidtum & amiijtum fibi parare quctint., cum id iatis. honefte falvis natalibus ac condir tionc farnil;» excrccre valent* /. fi quts 5. §.fe4 fi filhtf 7. ff\ b. t. ibique Gotofiedus in notis. Qua de ca.nsa ctiam ca , qua; liberi ex ppificio Wc\ artificio luerifaciunt, dwn a parente alun- |
|||||||||||||||
|
D
|
|||||||||||
|
E AGNOSCENDIS ET ALENDIS LIEERIS &C.
|
|||||||||||
|
\6<)
|
|||||||||||
|
fxrt. i. confd. r zg. & d. part. 4. conftl. 2 7 J. qu&ft.
2. Wcfcl de connub. fociet. d. tract. 2. cap. 2. »«>». 207. ibique plures cit. Nili parcntis fu- pcrftitis conditio atque iucrandi occafio tam tc- nuis fit, ut ex opificio & rcditu bonorum tum ad fe tum ad libcros pertincntium fe cum fua progenic exhibere nequeat: tunc cnim poft cau- ix cognitioncm magiftratus , aut fakem Curia: fupcriores, ipfius fortis diminutioncm ad ali- menta non immcrito conccffcrint. Hugo Gro- tius manudutl. ad jurifprud. Holl libr, 1. cap. p, num. 8.9. 10. 11. Refponfajurifc. VioW.part. z. confii. 69. 70. 280. & part. 4, confil. zj<S,. in fine. Wefel d. tracl. z. cap. z: num. 208. ubi & ftatuta id caventia reccnfct. Quin imo, non fine ratione tentavcris, an non co cafu , quo unus parens fuperftes libcris ftiis praemo- ricntibus non poteft fuccedere, ( prout id ob- tinet in Hollandia ex Juris Scabinici difpofitio- ne) heredibus hereditatem fuorum liberorum a tempore fokiti matrimonii nutritorum ac dcinde morientium vindicantibus deducere poilit , viri boni arbitratu, id, quod fupra bonorum ad iftos Iibcros pertinentium rcditus annuos probabiliter crogavit in honeftam corum educationem : eo quod durum nimis videtur , parcntem fupcrfti- tem, nihil cx bonis eorum lucrantem , non modo liberorum fed & impenfse in alimenta fa- <5tae jacturam facere , cum lucro eorum, qui fubinde luctum parcntis acerbiffimum fibi ob adventitium hereditatis commodum in gaudia vertunt. De fuo fane liberos potius alendos efle, quamdiu quid fupeueft , ratio di&at ; nec id , quod parens liberis fuperftitibus cx pietatc non fuiflct imputaturus, etiam extra- neis, lucluofam libcrorum turbato mortflitatis ordine prsemortuorum hcreditatcm ablaturis , rcmiffum cupit. Confer Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 4 confil. 276". fere inpne. Sed&, fipa- rcns fuperftes ad alia vota tranfierit , & prio- ris thori liberis alimenta, reditum patrimonii ad illos pertinentis excedentia, praebuerit, ac ipfi cum conjuge fecundo aut fectinda bono- mm omnium vel acqusftuum interceflerit com- munio, nonnullis vifum fuit, non aliter ali- menta talia communioni, adeoque vitrico vel novercat pro femifle imputanda effe, quarn fi fors omnis liberorum primi thori in alimo- niam eorum abfumta fit; co quod fecundum ante di&a vitricus aut noverca privignis ali- menta dare obftricTi non funt. D. Someren de jure novercar. cap. z. num. z. in med, Planc id, quod amplius in liberos primi tho- ri alcndos poft fortem eorum abfumtam im- pcnditur , communioni deccdet» ncc vitrico aut noverca? quicquam eo nomine prxciperc perrnittendum cft ; cum fcire potuerit in fe- cundas cum viduo viduave nuptias conveniens, his onus incumbere alendi liberos aliunde non habentcs. "Wefel de connub. fociei. tratt. 2, cap. 2, nttm. 2iz. ,-fa .- , ' ""%,<i "T^'
|
|||||||||||
|
17. Quodfi, cum patcr in afljgnatione bo-
norum matcrnorum in fe fufcepiffct firnul onus ' alcndi libcros ex fructibtis corum, xkinceps qui- dam automnes liberi ab avo materno fine ullo pa- tris onere nutriti fint, fru&us bonorum materno- rum non patri, fcdipfis liberis ccdere debent , quafi fine causa futuri apud patrcm , alimenta haud prasftantem ; fic ut tunc pro frudibus , a> que ac pro ipfis bonis. maternis, etiarn hypotheca, kgalisinpatris patrimonio liberis vkkatur affe- rendaeffe. D. Somcrcn de jure novercar. cap. <, feft, 1. num. 10. 18. Sunt & cafus, quibus pbligatio ad afi-
mcnta ccflat, licct illi, qui akndi funt , nec ex opificionecexhonispropriis fe fatis exhibeant , puta/i illiipfi, quibusonusakndi lexfoktimpo- nere, adco tenuis fortunse fint, ut femet ipfos a-grefuftineant. Sande decif. libr. z. tit. S.defiii^ 2. pofi med. Uti&, fiakndus adverfus eurn, £ quo ali dcfiderat, eam commiferit caufam ingra- titudinis, ob quam & jufte exheredari poffet.arg. d. I. fi quis 5. §. idemjudex 11. ff.b.t. jund. »0- vell. 115. cap. 7, & 4. Gomczius variar. re- folut. tom. 1.cap. 1 i.num. 1 j. infme. Tukknus ad tit. Cod. de alend. liberis autparent. num. 5. Re- bufFus defrnt.provifion.art. i.gkjf.z. nnm. 24, 25. Ncqiic etiam obligatio hax alendi ad here- des, qua taks tranfit, adeoque licet filius patrem, aut frater fratrem fponte akndum fufceperit , vel ofiicio judicis ad id compulfus fit, fiilio tamen vel fratre mortuo , heres ejus ncutiquam in onus akndifucccdit. d. l.fiquis $.$titemrefcriptum 17, ff. /7, t. ubi tamcn limitatio hxc fubjnngitur , nifi ad fttmmam egeftatem pater deduclm fit : id eft, ut Gotofredus in notis interpretatur , nifi nullus alius exiftat filius aut matcr aut frater , qui filii dcfuntfti patri ad alimenta tenctur; eo quod is vere ad fummam dcmum videtur reda- dus cgeftatem, qui neque patrimonium habet unde fe alat, neque propinquos quos ad ali- menta fibi prseftanda compellat. Ac in eohax cx folo pietatis officio nata ad akndum obliga- tid differt ab ea, quje cx contradu ycl tcfta- mcnto dcfcendit; quippe qua: & hercdcs tencc ejus, qni ita ad alendum obftridus cft. /. ali- menta 16. pr. ff. de aliment. & cibar. legaths. arg. /. fi paclum 9. ff. de probation. Atquehinc, licet vitricus aut noverca poft diflolutum ma- trimonii vinculum noriteneaturakreprivignum inopem, quem tamen pater adhuc vivens tene- batur akre, ac propter patrcm ctiam novcrca , cui cum' patre interceflcrat bonorum omnium aut acqusftuum communio, in quantum fccun- dum ante dicta in iftam communionem veniunt hzc alimenta liberis prioris thori nihil habenti- bus fubminiftrata; tamcn fi paterpertranfa&io- nem, qua libcris fuis parentis praedcfuncti bo- na aflignavit, etiam nominatim in fe onus re- ceperit akndi illos liberos , donec finguli ad certam ufque aetatem pervenerint, & manife- ftum fit , propter fufccptum illiui alcndi onus Y Ionge
|
|||||||||||
|
i (.!
|
||||||||||||||||||||
|
L r b. XXV. T i t. IV.
|
||||||||||||||||||||
|
170
|
||||||||||||||||||||
|
Refponfa Jurifc. Hoil. part. i.confil. 172. Quiii
imo,fi quis eorum, qui cx vinculo fanguinis ad alimenta prxftanda compclli non pbtuiflerit, non per conventionem quandam onerofim , aut in confcqucntiam alterhis negotii vef contra- ctus, fcd fponte acexmera liberalitate alimcn- ta ad certum tcmpus aut finc tcmporis adjcSio- ne pollicitus fit, & moriatur vivcnte eo, cui aut in cujus gratiam pollicitatio talis fa<5ta eft , rie tum quidem irt dubio hercdcs ejus ad ali- menta in poflerum danda cogendi videntur, fi non ex circumftantiis apparcat, hunc fuiffc pro- mittentis animum , ut & heredes voluerit obli- gatos efTc. Vide Refponfi Jurifc. Holl. patt. i. conjil. 269. & part. 5. coHJil, 04. 15». Illud conftat, morte ejus, qui alendus
cft, evancfcere obligationcm hanc ad alimenta cx pietate & ratione naturali prxftanda natam; cum & illa, qtia: ex contra&u vcl legato dcf- ccndit, ita extinguatur , dum ad mortuos ali- mcnta nullam habent relationem. /. Mela ait 14. pr, ff. de aliment. & cibar. legatis. ufque adco, ut li ad alcndum obftnctus veftimcnta alendo fubminiftraverit , haec ipfa necdum attrita poft. mortcm alendi ad eum, qui aluit, rcverti dc- beant; cum parsalimentorumftnt, &, utivi- clu, ita & ami6i:u nullus indigeat poft fatafua, Refp. Jurifc. Holl. part. 4. conjil. 45. 20. Ubi autcm divortio faclo libericducan-
di fint, definitur cx parte iri/. unic. & autb. fi pater C. divortio fafto, apud qhem tiberi mo- rari vel educari debeant. Qua tamcn in rcmul- tum arbitrio judicis tribuendum eft. Sandc de- cif. Frific. libr, 2. th. 8. defin, 1. |
||||||||||||||||||||
|
longe minorem patrimoniiquantitatemiis, ve-
lut patrimonium parentis prxdefiin6ti , fuifle tributam, quam alias tribui oportuiffet, ubi ta!e alcndi onus non fuiflet fufccptum ; magis eft, ut noverca poft talis patris cx convcntione o- biigati obitum ad alimenta privignorum ufque id Gonftitutum tempus pro rata cohtribuat, u- bi cx jure ftatutaria: bonorum omniumcommu- ftionis partem dimidiam corum% .,'qua: ob affi- gnatam liberis a marito minorem quantitatem apud maritum remanferunt , acquitivit in locis iilis, ubi lcx hac cdicxali impcdimcnto noneft; niii fecundum quofdam id, quod infra juftam quantitatem Hberis prioris thori affignatum fue- rat, iifderri ad legitimum mbdum ufque fup- picre parata/it. Vide tit. de rittt nupt. nam. 82. in med. Diverfiim eifct , (i parcns fupcrftes , fa<5ta minoris quantitatis aflignatione , onus a- lendi liberos fingulos ad certam ufque a:tatem nomiriatim in fe fufceperit, acvelad alia vota non tranfierit, vel faltcm nihil ex patrimonio cjus ad fecimdam conjugem jure hereditarioaut vi ftatutarke communionis dclatum fit, adco- que liberos folos fibi heredcs habeat; nequee- nim, tunc illf, qui cura atque fumtu parcntis jani adoleverunt , poft patris obitum alere te- nentur eos, qui necdum ad cetatem fufceptoa- lendi oneri appofitam perdu&i funt'. eo quod, licct minus ob fufceptum tale dnus aflignatum fuerit, id tamen omne cum reliquo patrimo- hio parentis ultimo fuperftitis ad omnes libcros sequaliter delatum eft , adeoque finguli plena •nunc habent bona, non minus materna quam paterna, ex quibus, quifque cxhibendus cft. |
||||||||||||||||||||
|
T I T V L V S IV.
|
||||||||||||||||||||
|
De infpiciendo ventre, cuftodicndoque partu.1
S U M M A R 1 A.
|
||||||||||||||||||||
|
1. ib quihus hic titulus differat a titulopr&ceden-
te de iiberis agnofcendis ? 2. Quo tnodo maritus mfpeclionem dcfiderett tibi
mulier imerrogata fe pr&gnantem ncgat ? ^«0 modo cogatur infpetlionempati} Sirenuncient ob- fietrices jurato, eam pragnantem non cjfe, an maritus teneatur attione inJHriarum> '2, Siviiua fe poft viri obitum pragnantem dicat?
Irca ventrem tria a Jurifconful-
H tis excritiuntur , puta, vcntris
^^| infpcclio, ventris cuftodia,, &
»llPi! ventl^s n°tnine miffio in pof-
^^•g^jy feffioncni. De prioribus duo«-
bus hoc titulo figitur, qui a fuperiore titulo ,
$enatufconfulta de partu agnofccndo continen-
16, in eo diffeit, quod ibi triginta dics nun-
. tiatipni fuiit pr^fcripti ? hic non item 3 licct
|
quibus id denunciare dcbeat ? Qu& tmc antt
partum, in partu, & poft partum obfervanda ftnt, ne partus fuppofitio fiat ? ln genere me$ regionis m bifce fervandus eft. 4. An bonomm poffeffio partui deneganda fit , fi quid eorum, qu&obferyandaerant, .pmetmif- ftim fu> ,,.,. |
|||||||||||||||||||
|
praitor etiam hic non nlfi causa cognita poft dies
triginta maritum audiat infpectionem delidcran- tem. /. 1. §. tneminiffe p. ff. b. t. quodque Se- natufconfulto de liberis agnofcendis etiamlocus eft poft partum jam editum , at ventris infpe- clio poft partum editum haud admittitur; fed maritus tuncpoteft jure fuo fuium perinterdiclum pctere , feu defiderare , cum fibi cxhiberi, aut duccre pcrmitti. I. 1, §. i. ff- b. t. |
||||||||||||||||||||
|
De inspiciendo ventre,
2. Eft autem vcntris infpcctio , qiui marito
fuccurritur., qui fuclo divortio uxorcm ex fe prargnantem aiicrit fobolis defiderio , dum illa fc pragnantcro diflimulat, & irata vira cundcm prole bcare non vuft; ac ob id marito dcfideran- te ad praetorem evocatur, & intcrrogatur an fe praegiiantcm putct; Si venirc detrcctet, vcla- pud praetorem quidcm fefe ftitcrit, nolit tamcn ad intcrrogata rcfponderc , cam ad id pra:tor pignora capicndo & diftrahcndo, vcl mul&am indicendo,cogerc poteft ac coeYcerc. /. i. §. fe- tun&um i. & 3.// b, t. Et quamvis ia:pe fi- kntium interfogati a compctente judicc habea- turpro confcfTIone, vcl faltcm pariat pra?fum- tioncm proi co , quod maxime obeft interroga- to, in pcenam contumacia?. /. de &tate 11. §. qtti tactut 4. O" .$. whil j.jf. de interrogat. in jure fac, hic tamen filentium nec pro affirma- tiouc ncc pro ncgatione accipitur,. fedomnino ad rcfpondendum per rcmedia prstoria coadio fit. 4, i.' 1. §. i. ff.b. t. Sed fi pfagnantem fe non eiie rcfpondcat, prsetor ad indagandam vc- ritatem marito ita fuecurrit, ut trcs mittatob- ftetiiccs probatx artis & fidei , non mariti aut itxoris fcd fuo proprio arbitrio eligendas , qua: in dcfignanda per pratorem honefta: matrona? domo mulierem infpiciant > autoritate prsetoris cogcndam itidcm, fi id pati nolit. d. I. 1. §. qutd ergo 4. & fcqq. ff. h, t. Quod, ut ut no- vum vidcri poffit, & a turpitudinis nota non alicnum, cum &antiqui impudicam cenfuerint in puclla corporis infpcctionem , ad dijudican- tlum, ilianc pubes cffct , ncc nc. pr. lnftit, qutb. mod. tutela finitur. cogitandum tamen , nova atque infolita rcmedia nonnunquam adhi- bcnda cffe, f 1 non aliter rei vcritas haberi pof- fit, & neceflrtatem legis impatientem exclude- rc omnem turpicudinisfufpidoncm. Novamrem, (inquiunt Imperatorcs in /. 1. pr. ff. h. t.) de- fderare Rutilius Severus videtur', ut uxori , qiu ab eo diverterat , & fe non effe pugnantem pro- f.tcatur, cufoiem apponat , & ideo non mirabi- tur, fi nos quoqne novum conftiium & remediwn fuggcramus, &c. Quicquid autem rcnunciavc- rint obftctriccs tres , vcl dus cx tribus , huic fides adhibctur; cura artifici in artc fiui crcden- dum fit. d. I. 1. pr.ff I). t„ wg.l.feptimomen- fe 12. ff. defiatu hominum. fi modo jurcjuran-. tlo fuam firmcnt opinioncm ; cum non nifi jurato attifici, de negotio artis fus refpondcn- ti, credi dcbcat. arg. /. comparationes 20. C. de ftde infrument. novell. 7. cap, 3. §. fcire 1. in mei, mxcll. 6.\. cap. 1. fcre in fme. i. hac edi- tlali 6. §. 1, C de fecund. tiupt. I. nemini n. §. tien aliter 1. in tned. c. de advoc. diverf. ju- dicior. Coftalius ad l. i. ff.h. t. in fine. Me- vius ad jus lubec. iibr, 3, iit. 4. art, 2. num. 31. & feqq. Ant. Matthatus de matrimonio difp, II. tb. 5. Qiiod fi poft fedulam inquilltionem fccundnm artis fua^ pracepta mulierem pra^- gnantcm non eflc dcclareiu , mulicri adverfus |
|||||
|
CUSTODIENDOQJJE PARTU» I7I
mariturn prodita cft injuriarum actio; eo quod
poft divortiiim injuria: f.iciend^catisaventrisin- ipcclioncm , vcrceundiam mulieris la'dentcm , defideravit : fi rnodo de injuriandi animo con- ftet, qui abfuiffe piufumitur, fi maritus juftas luas credulitatis caufas habcat, dum fortc mulier ipfa ftante matrimonio fe prargnantem dixit aut finxit, atquc ita maritum ut id crederctillexitj ilc ut & tunc ignofci marito asquifllmuin iit. 7. 1. pr. & §. fi omnes 8. ff. h. t. Sinpoft infpe- dionem renuncicnt, mulierem prargnantem cC~ fe, perfuadcndum mulieri, ut cuftodcmadmit- tat, pcrinde ac fi hos ipfa defideraffct. d. I, r. pr. ff. h,t. 3. Habct & locumventrisinfpcctio, fimu-
lier, marito dcfuncto , cx co fe pra?gnantcm
dicat : ut tamen non cadem omnia hic obti-
neant, qu# in infpectionc poft divortium ad
ipfius mariti viventis poftulationcm fada. Ete-
nim poftquam hic mulicr vidua fe gravidam ex
marito defuncl;o cffc denunciavit iis , quorura
intereft propter fpem fucceftionis, fi partus poft-
humus haud cderetur , libcrum ipfis eft mittc-
re quinquc fceminas honeftas , quse vcntrcm
infpiciant. d. L. 1. §. 10. ff. b. t. facienda au-
tem denunciatio his fblis, quorum proxime6V,
ut ita dicarrij immediate intercft:, puta a de-
fundo marito inftitutis, vel partui fperato fub-
ftitutis, vel heredibus ab intcftato proximigra-
dus, aut fideicommiffariis quibus hereditas re-
ftituenda ubi mulier finc libcrisdeccfTerit; non
item remotioribus, puta fubftitutis aut heredi-
bus ab inteftatoubi aliiteftamento inftituti funt,
ncc gradu remotioribus ab inteftato dennim
fucceiuiris, ubi dcfccerint qui propiorc gradu
funt. /, 1. §,. 10. in pr. & §. 12. 13. 14. /.
pen. & utt.ff, b. t. Et quia non privatim fed
& publice intcrcft, parturn non fupponi, quo
falva flt ordinum familiarumquc dignitas , &
heredcs ve.ri fucceflionc non defrauderitur. d. I.
1. §. fed & fi tjfjf. h. t. hinc pfartor pruden-
tcr admodum.ac circumfpcfte cdicfto fuo om- * ,
nia complexus eft, qua; anrc partum,in partu,&
poft partum diligenter obfervanda funt, utom-
nis fubjiciendi partus occafio avertcrctur ; uti
hoc intclfigi optime potcft cx ipfius edicti ver-
bis |n d. I, 1. §. 10. ff. h. t. propofitis, & in-
tcr alia ita habentibus ; Mulier ante dies trigin-
ta, quam patituram fe puiat , dmunciet his ,
ad quos ea res pertinet, procuratoribufve eorum»
m mhtantt fi velint, qui ventrem cuflodiant. In
quo conclavi mulier paritura erit\ ibi neptures a-
ditas fint, qttamunus; ftcrunt , ex utraquepat-.
te tabutis grafigantur. Ante oftium ejus cantla*
vis liberi ttes, & tres tibera cum binis comitibttt -
cufiodiant. Quotiefcunque ea muliet in id cm-
clave, aliudve quod, fivt in balneum ibit, cuflo-
des, fi volenti id ante profpiciant • & hos , qui
introierint, excutiant. Cuflodes , qui atite con-
clave pofiti erunt, ft volunt, omties, qui concla-
vc aut tlomum intrsiermt , excutiant. Mulier,
Y z cum
|
|||||
|
XXV. T 1 t. V.
|
||||||||||||||||||||||
|
I 6.
|
||||||||||||||||||||||
|
172
|
||||||||||||||||||||||
|
At, Altetnis menfibus; ab amiiculo quoadfaripof-
fn , femel m fex mcnjlbus ubi volet , ojlcndat. Planc mos regionis cujufque in hifce inipicien- dus eft, ac fecundum cum & ventrcm &: par- tum & infimtern obfervari opbrtet. /. 1. §. alt. in ftne ff. h. t. , ■ . 4. Quod fi.quacdam omifia fufcrint , pmoi*
fe bonorum poikffioncm partui denegaturume- dicit, non femper aut promiicue , ied causa cognira, fi nempc folennitatcs ordmarias matef per malitiam omikrit: nam ii per imperitiam » fimplicitatem, rufticitatcm normulla pcrmulic- rem ncgleda fuerint, vcl fi quid eorum , qua: kviter obfervanda prartor cdixit, facTum non fit, partui non praqudicatur, quo minus adi- pifcatur bonorum poifeffioncm. /. 1. §• ult. L 2. §. 1. ff. h. t. Phra fi cjuis de hifce & ftmi- libus, aliis defideret, confulat Clariffimi Pagen - ftecheri vifiwes de ventre. , |
||||||||||||||||||||||
|
cum partarire incifut , his ad quos ex res pcrn-
„et procuraioribufve eorum dcmwctet, ttt mit- unt, quibus prafentibus parut. Mntantur mu- Ucres liber& duntaxat qutnqm; tu ttt puier oti- (tetriccs duas in eo comlavi ne plures multeres li- bm ftnt qvtm decem l anctlU quam fcx. H_, 4«« tntus ftitm etunt , ixtmia»tur omnes m eo concUvi, ne qua ppi fa ^u lumina ne mims, ibifmt; fcilieet, qma tenevr* ad fubjta- Wdum aptiores funt. Ouod natum ertt , hts ad auos ea res mrtinet , procuratmbufve eorum , fi Ifnicerevolent, oflendatur. Apud eum educatur, Jud quem parens juffent. St autem «M parem iLrit, aut is, apud quem voluertt cducm,cu- Yam non recipiat, apud quem cdttceWt,cauuco- £a confihuam. is, apud quem educabnur quod latumeiit, quoad trium menfxum fit, btsmmen- fg. ex eo tempore, quoad fex menfium ertt, je- ml in menfe>, l fm menfibus quoai anmculus fi- |
||||||||||||||||||||||
|
X l 1 V L V S V.
Si muliere ventris nomine in poffeiTionem mifsi, eadem poffeffio
dolo malo ad alium tranHata effe dicatur. |
||||||||||||||||||||||
|
do nafci videtur, licct rci perfecutoria fit. /. 1.
f, 1. 4. 5. /. 2. pr. & §• t.% h. t. co mo- do,quo & infaaum adioob alienationcm judicii mutandi causa dolo malo Facftam cx cadcm ra- tionc datur. /. ittm fi 4. $■ tdt;& llfeqq.ff.h. |
||||||||||||||||||||||
|
Oftquarn ex infpcftione con-^
ftat, pr^gnantem efte mulie- rem , praetor cam ventris lib- mine mittit in poffeiTionem bonorum mariti defundi , ut |
||||||||||||||||||||||
|
inde alatur, doncc enixa fiierit; de quo eft to-
tus tit. ff. de ventre in poffejftonem mittendo. Uti autcm prator facilis eile folet circa bono- rum poifeftionem dandam mulieri ventris nomi- nc, ita quoquc dolum omncm ac calumniam mulicris coercere debuit, atque profpicere,ne, dum in favorcm partus poiTciTionem pollicctur, aSiis prsedx occafioncm prxbeat. I. 1. pr. ff. h. t. I- t. §. I. tit. feqq. Ac proinde, fi mulier in poffeffionem ventris nomine miffa , aut pater, 111 cujus poteftate cft, eandem in alium dolo malo tranftulcrit, prodita cft aitio praetoria in facTum, rei perfecutoria, perpetua , ftrifti ju- ris, non infamans, qux datur iis, quorumin- tereft , alium in pofleffionem admiiTum non fuifTe, corumque hcredibus, adverfus mulierem a«t patrem ejus in dolo pofitum in folidum ad id quod intereft; adverfus heredes vero ejus, quse dolo pofTeffionem tranftulit, &, fi filia- tamilias fit, adverfus patremejus, extradolum conftitutum , non ultra quam quatenus ex Fa- dco deftinfise mulicris aut filisfamilias ad eos |
t. excepto eo, quod aitio ob alienationcm ju-
dicii mutandi causa. faclam non pcVpctua fcd. annalis cft; quia ad rcftitutionem in integrum pertinet, quam jure vcteri intra annum utlkm, 1 jure novo intra quadriennium continuum pcti I placuit. Quanquam inficias eundum haud vi- detur, hanc quoque in fadum a£iioriem pro- pter tranflatam dolo malo poffeffioncm quo- dammodo fubfidiariam eife, quatenus advcrlus tcrtium in pofTeffionem dolo admifium prius experiundum, ut de poffeffionc , quam naaus cft, decedat. /. 1. $. neceffario 1. f. h. t. aquo fi quid ob inopiamcjus, aut quia fruftus bom fide c^nfumiit, confequi nequcat is, cujusin- tereft, tum demutn adverfus mulierem cst^roi- que recenfitos hsc acTio in id , quod deeft, competit. /. 1. §• intetcft 3. /. > §• t f 1 />. t. in qua /. 2. §. 1. pro verbis Tlorenti- n-c editionis ab eo qtii in poteftate cfi, kgen- 1 dum cflej ah eo qui in pojfefwne tff , fccun- dum alios codices, monct Cujacius libr. z^. obferv. :$ar quam kaionem etiam Haloa^ider habet. ' |
|||||||||||||||||||||
|
jpcr*/criitj eo quod hax aftio ex quodam deli
|
||||||||||||||||||||||
|
Sl MULIER. VENTRIS NOMINE IN POSSESSlONE &C
|
|||||||||||||||||||||||
|
'73
|
|||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S VI.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Si mulier venrris nomine in pofleffione calumniae causs eflie dicetur..
|
|||||||||||||||||||||||
|
j^Ss^ Alumiiia? causa mulier in poffcf-
f^^lw^l ^lonc c^e ^icitur > *lus pmdens |
|||||||||||||||||||||||
|
ad cos pervenit: quamvis enim ca a<5tor tantutn
petat id quod intereft, adeoque rcm , non pce- nam perfcqui videatur , tarnen quafi pcenalis eft, tum quia non tam favore adtoris , quam odio rei, ut calumnia ejuspuniretur, jntrodu- £ta eft. /, unic, $. banc atttem 3. junct. §. 1. ff. b. t, tum quia infamiam damnato fccundum jam dicta imponit. Cum autem vidcri ncqueat calumnia? causa poffeflionem petiiffe mulicr il- la, qiisc falsa cxiftimatione decepta fe prargnaiv» tem dixit, vel ctiam deferente heiede fc pra?- gnantem juravit , hac atftione famofa conve- nicnda non eft, nec ab ea repeti pofTunt, quae in vcntrem erogata funt , licet fub prattcxtu ventris mulier non prsgnahs alimenta fine can- sa pcrceperit: veniam namque mereturbonafi- dcs ejus, qux fe prxgnantem credidit, aut ta- lem effe juravit ad adverfarii delationem. /, x. prn & §, iuterejfe 7, ff, b. t. I. ea qua 18. ff de bis qui not, infam, l. 1. §, quare etft 3. l.fum- ttts 3. ff.de ventre i» pojfejf. mitt. |
|||||||||||||||||||||||
|
■^y'i'W fcienfquc fe prargnantem non c(-
r^?0^ fe, vcl effccxalio, nihilominus t&S&l: dolo malo vcntris nomine vcnit in noffeiTionem bonorum mariti fui defundi. /. tmic. §. per calumniam z, ff. b. t. I. twtatur if, & U- ft(\1> $ ^c ^ W1 notm ,nfam- Cujusfacii calumniofi cocrcendi gratia prxtoris edicto pro- diti eft actio ad id quod intereft , pcrfonalis , {trifti juris, annalis, 8c infamans , qux datur iis quorum intereft miflionem non deccrni, e- tiam quandoque legatariis, & eorumheredibus, adverfus mulierem, quse poftobitummaritiper calumniam miffa cft; ut & adverfuspatrem, fi is filiam in poteftate habens, eandera per ca- lumniam mitti defideraverit. /. ttnic. §. 3. 4. 5. C. o. 10. ult. ff. b. t. d. I. 1.5. & feqq. ff de Ui qtti uot. infim. /. 1. §..ult. fft de ventre in puffijf mitt. Plane contra mulieris heredes non competit, nifi forte quatcnus ex dolo dcfuniftae |
|||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S VII.
De Concubinis. |
|||||||||||||||||||||||
|
'SUMMARIA.
|
|||||||||||||||||||||||
|
8. An per fubfequens matrimonittm legitmari
pojftnt fpurii, nati ex foluto & ligata vcl li- gato & foluta} Et quid,fi folutus & ligata putaverint, maritttm mortuum jam effe? 5>, An & inceftuoft ? Quid fi folo jure civili
inceftus fuerit, & difpenfatio ad nuptias poft- modum obtenta jit? An natl ex ilb vel HUt qui qtuve nuptias cum tmpotente coatraxerat, C?* potenti fe junxerat, antequam matrimons- ttm nullum promtnciaretur, ftpoftea mptit fc- qttantur ? 10. An nattts ex ckrico in minoribus ordimbns
conftituto? Et quid juris apttd nos? 11. 4» Itgitimatio per fubfequens matrimonium
in agone mortis fieri pojjlt ? & quid, ft pofl ntfptias concubitus fecutus non fit? An impe- diatur legitimatio per id , quod inter concti- binatum & tiuptias cum concubina matrtmo- nium aliud interceffit ? An tunc. jure primth genitura gaudeat, qui ex concubini primoge- nitus eft, cum ex tntermedio matrimonio exi- ftit filius legitime natus f 12. An neceffe, M liberi per fubfequens w*tri-
|
|||||||||||||||||||||||
|
1. Quid fit concubinatus ? proxime ad uxorem
concubina accedit. Quo modo concubinatus a fttipro diftet} %. liecenfentur convenientu inter nupttas & con-
cubinatum, 3. J» quibus concttbinatus differat a juftis ttuptiis,
& Hberi natttrales a legiiime tiatis. Concu- hinatus jure civili non probatus fed toleratus fuit. Moribus improbatus eft , & varie pu- nitur; tiec concubina differt a meretrice. 4- 3lit(i flt lcghimatio ? Quot modis fieri potue-
nt> An & per adrogatwnem , aut filii no- minationem ? £.. Quo modo fatta legitimatio per oblationem
curite, & qui fuerint effeclus ejus ? Defilia- bns iileghimis decurioni nubentibus ? An boc modo fpurii & inceflmfi potuerint legitimari? 6, Qumdo & per qtios tnducla fuerit tegittmatio
ptr fubfequns mairimontum} Quiftnteffettus ejm} f. Au nepos legittme natus ex fiHo naturali fiat
*vo legitimuS) fi is vivo vel mortuo filiona' Wali coAcubimm ducat m uxarem ? |
|||||||||||||||||||||||
|
y
|
|||||||||||||||||||||||
|
ni9~
|
|||||||||||||||||||||||
|
XXV. T i t. VII.
|
|||||||||||||
|
L i
|
|||||||||||||
|
B.
|
|||||||||||||
|
174
|
|||||||||||||
|
cedant patri , fi is pofl legitimationem fufd~
p at libetps ligittme natos? ■ 15. An ad hanc leguiniiitionem vivo vel mortuo
patre faclam wqttiratur confenfus agnatorum} * ktquid moribus ?
16. Legttimatto h&c k quo Vrincipe petendafit>
An kgitimatus in uno temtorio ubique bx* beatur pro legititm ? 17. legitimauo per refcriptum pertinet ad maje-
ftatica. ' ri fui patris feu novercs fns fefe mifcucrit, ita
& fi concubina: ejus. novtti. 11^. cap. 3. §. fi novercA 6. Deniquc uti juitas nuptias furor fuperveniens non folet interrumpcre , ita nec concubinatum. /. fi patronus 2 //. h. t. 3. Non tamen differcntis defuntmam & an-
cilte in concubinatu efle potuerunt, cum qui- bus tamen matrimonium non cft. I, deuique 8. ff. de pign. & hjpoth. I. pen, ff. de reb. auter. jud. poffid. novetl, 18. cap. il. Et quamvis nullus ejus provincise, quam adniiniftrat, pu- ellam poilit uxorem ducere, concubinam tamcn affumere haud vetatur. /. ult. ff.h. t. juncl:./. fi quis ojficium 38. ff.de rhu nupt: Sed'& hd- ' nore feu dignitate concubina a lcgkima uxdre diftat , dum neque matrisfamilias honcftatcm habet, nifi in patroni fui concubinatu fit. /. fi uxor 13. pr. ff. ad leg. jf«/, de adutteriis neque jurium atqire dignitatum eius , cujus concubi- naeft, particeps fit; cumhic tantum nuptia- rum cffedusfits arg. /. i.ff. de ritu nuptH.do- nationes 31.//. de donation. I. uh. C. deincolis, Przeterea qui damnatam adulterii fciens uxorcm duxit, lege Julia de adulteriis tcnetur; cui tamcn lcgi obnoxius non eft, qui talcm fibi in con- cubinam habet. /. 1, §, qtii autem 2. //. h.t. jun£t. /. caftitati 9, C. ad leg. Jtil. de adutter. Intcr concubinam qnoque & cum, cujus cou- cubina eft, donationcm confifterc., adioncm furti poffe locum habcre, alibi dittumeftjcum nihil horum inter conjugcs admiflhm fit. Et e converfo in uxore fspe de dotc & divortii^ quasftiones oriuntur; quarum nullus in concu-• binatu ufus eift. Dcnique cx uxore liberi naf- cuntur lcgitimi ac in poteftate ; ex concubiru naturales tantum, qui neque dignitatis patcrnae participes funt» nec eodem, quo ille, gaudent natalium fplendore. Confer Ant. FabrUm Codm libr, 9. tit. 29. defin. 20. Tyraquellum de tio- bilh. cap, 15. Etfi enim concubinatum licham confuetudinem Impcrator dicat in /. f\ qua i//«- ftris 5. C. ad Senatufc. brfitianum. non tamcn ideo lcgitima , feu per legcs approbata, fed tantum tolerata conjuncl:io fuit ; neque omne, quod licitum , mox ctiam legitimlim, imo ne honcftum quidem eft. L non onme 144.//. de reg. juris. Adde tit. de jufttt. & jtire num, 10. & moribus hodiernis,convenienter«ovc//1«Ieo?2»f 91. concubinatus in illicitarum atque prohibi- tarura coujun&ionum daffem r^latus cft •§ ncc con*
|
|||||||||||||
|
; tnonittm legitimandi adftetit tempore nuptia
rttm > An , ut inftrumenta dotaiu intervt-
rdant ?
m, Quid fit legittmatio per refcriptum Vrinci- p"tl'i Qttdtis' ttberi ita ieghimari pojftni}
!4i sin legitimatio h&c furi pojjh extantibus < aliis tegitimc natis ? An & poft mortem pa- trii naturairs ?• EI' <j«i</ friii» (afibus opere-
i--htur rtfpetla fnccejfionis > An italeghimati fuc- |
|||||||||||||
|
i Oncubinatus eft, cum vir c«lcbs mu-
lieri IibcrEe affedtu non cortjugali co- habitat, fic ut ilia uxor quidem non fit, fed tamcn uxoris loco fine nu- •ptiis in viri clomo morctur. /. libromemoriaiium "14,1 ff. de verb, fignif. & proxime ad legitimas uxores fccundum jns civile accedat , indcque '-ina.*quaie atm ea conjugium effe dicatur. /. fi qtti$ natttralem 3. verf. quod fi alterutram C. de ■naturalihtts libetiftd.c fccundum Ulpianum ab u- -xore legitima non nifi honeftate > id eft, ho- -rtore feu dignitate concubina; diffcrat. l.probrttm 4.t.§.t.ff,derhn nupt. junft. /. item legatb 49. §• parvi 4'ff-'de legatis.%. dcnique ex fola -pefldeat animi deftinatione>\Mw coricubina an uxor fib. /. pen.ff.h. f.J,- mHibera -24. ff.de ritu mtpt. prsfertlm cum placuerit, ncc dotisin- ftfumenta, nec ppmpam, .aliamve cclebritatem ad matrimonii fubftantiam vcl firmitatem defi- derari, juxta /. donationes 31. fj.de donation. I. fi donationum 22. C. de nuptiiti Ubtamen non omnis ca, cvax uxor non eft , protinus con- cubina dici debeat, fed dcmum, fi concubin» affectu habita fit. arg. /. \uc ratio 3,5. 1.' infi, tie ff. de donat. inter vir. & tixor. Quod ipium etiam teftationc manifcftum faciendum fiiit,vfi quis ingcnuam &c honeftx vita; muliercm in concubihatum haberc makerit, quam in matri- nionium, nc alioquin ftuprum intelligatur cum ici committere, atque ita lcgis Julia:pavnisob- noxium fe redd.it. /v/« concubinatu 3. ff. b. t. i; ; 2. Plurimas autem inter matrimonium & concubinatum convenientias jus civile nobis fuggerit: uti cnim viro uxorem habenti prohi- tbitum eft aliam uxorem fuperinduccre, itanec fme fcelere prxter uxorem legitimam infupcr concubinam alit. l.unic. C. b. t. ut plures eo- dcm tempore uxores habere non licet ,; ita ncc .cffusa qmdam concupifcentia plurcs concubinas, ad cftcdum concubinatus & kberorumindena- .torum. tiovell. 1% cap. 5. nov. 89. cap. i2.§ 5. utnuptise non funt cum minore annis duodc- cim, ka nec concubinatus. /. 1, §.: ult. ff.b.t. ut.matrimonium legitimum, ita & concubina- tus per lcgesnomcnaflumfit, eV extra lcgis pce- «am cft. /• inci>ncubinatu^.§.uit,ff f>. t, ut ,in nuptiis ita: &: 5n concubinatu a nefariis in- xeftjfque conjuri^tionibus abftineri debet. /. e- tiamfi 5tt. //, de ritu nupt. I. 1. $. fiqua 2. //. h, tt ut filius jrifte 3 patre exhcrcdatur, fiuxo- |
|||||||||||||
|
D: e C o W:-i
|
|||||||
|
di, refponttet, vel in ca civirate, \ qua; .princi-»
patum totiusprovincia: tenet , ut ibi onerum & muncrum curialium una cum ca;teris fiunc participcs. Q110 fafto lcgitimi quidcm efti- ciebantur patris intuitu , fcd agnationis jura non confequebantur, ncquc patris fui cognatis fucccdcbaht , ut nec illi talibus, lcgitimatis. Et quamvis mulieres , ab omnibus civilibus remotse officiis , curia: oneribus fubjici haud potuerint, tamen fi nupfuTent decnrioni , uti fplendebant dignitate maritorum , ita quoquc per cjus participium pcrveniebant ad lcgitimo- rum jus. /. fi qttis naturalem 3. /. 4. /. com- muniumcj.iC.de natural. liberis. novell. 89. cap. 2. & feqqt Rittcrshufius ad novcllas part. 4. cap, 12, num, 10. Vidcnturque hocmo- do etiam fpurii & inceftuofi legitimati fuif- fe. arg. /. fpurii 6. ff. de decurion. Hunc vero modum moribus hodiernis ignotum cf- fe, notius eft , quam ut. confirmatione opus cffet. 6, Legitimationem per fubfcquens matrimo-
nium primitus introduxit Conftantinus Impe- rator, fed tantum intuitu liberorum, quitune nati crant; naturales namque poftea nafcitu- ros hoc modo lcgitimari prohibuit, matrimo- nia potius jufta in pofterum contrahi debere conftitucns , quam conCubinatum mmne & divinis praxeptis adverfum. Et hanc Conftan- tini conftitutionem Zeno Imperator rcnovavit. /. Divi 5. C. de natural. liberis, novell. 89. in pr<tfat. Pofteriores Imperatores paulatim in mitiorcm tranfiverunt fententiam , dum Ana- ftafius ctiam in liberis in poflerum cx concu- bina nafcituris hanc per fubfequens matrimo- nium lcgitimationem valere juffit. /. jubemus 6. C. eod. tit. ac denique Juftinianus, uti plenius indulfit concubinatui , ita & modis omnibus confirmandum cenfuit cum concubina matrimo- nium, & natorum cx ca liberorum jus; fic ut hi pleniffimum inde adipifcerentur legitimatio- nis cftecTxim, & per omnia confcquerentur jus familis, agnationis , nobiiitatis , fucccllionis, patrisque fubjicercntur poteftati , 8c ut verbo dicam, habcrent inuniverfumjuralcgitimorum liberorum, perinde ac fi tales non fadii fed na- ti fuiffent. /. tum quis 10. /. n, C. de natural, liberis. novelL 12. cap. 4. noveli. 18. cap. 4, §. 1. & cap. 11. novell. 19. wvell. 74. in pr<z~ fat. & cap, 1. novtU. 85). cap.S. §./«/ atttem 2. infiit. de hered, qu<s ab inteftato. §. ult. ln(t. de nupt, 7. Legitimato autem filio naturafi per fub-
fequens matrimonium, fiunt quoque avo legiti- mi nepotcs, qui ex filio naturali legitime nati funt, dum avus vel vivo vcl mortuo filio na- turaliconcubinam fuam uxorem ducit; tum , quia generaliter per nuptias liberi dicuntur Ic- gitimari in §. ult. Inftit. de nuptiis. tit. C. de /i- beris naturalibus, Hberorum autem appellatione nepotcs continentur. /. liberorum 220. ff. de yerb.
|
|||||||
|
concubinae ab aliis fcortis & meretricibus for-
nicantibus diftinda? funt, aut ulla pra» illis prap- rogativa gaudent, teftc Grotio iti mantidttcl. ad jnnfprud. Hvll, libr. i. cap. 12, num. 5. Unde nec ullos hodie liberos naturales, fcd omnes fpu- tios cfre monct Cujaciuslibr. ;f.obferv. 6,iri§,~ ne. coforte excepto, quod ex concubina nati per fubfcqucns matrimbnium legitimari poflint- contra, quam infpuriisex vagoconcubituqux- fitis cft. Qiiicquid fit, illud conftat, cum , qui concubinam monitus non dimifit, nunc pcenis pecuniariis atque etiam aliter cx contu- maci perfeverantia cocrceri poffe. Politike or- donnantie van Holland 1580. art. 3. in fine. van Uytrccht 6. Ottob. 1584. art. 12. Echtrcgle- ment van de Staten Generaal 18. Martii icT^cT. art. 71.V0I. 2. placit. Holl. pag. 2443. Groe- ncwcgen ad /. 2. & auth, nunc foli C. de libe- ris pTtzterhis. Quibus porro nominibus idio- mate Bclgico dcnotentur varise liberorum ille- gitimorum fpecics , tradit Grotius d, libr.i. cap. 12. Ant. Matthseus parcemia 1. ntim. ii; 12. 4. Quia vero illcgitime nati nihil turpe ad-
miferunt, adeo utob eam rationem ncc digni- tacem# cis irnpedicndam effe , Papinianus fcrip- fcrit in /. fpurii 6. pr, ff. de decurton. hinc nec a ratione alicnum fuit , adinveniri modum , quo macula nativitatis aboleatur; qualis eft le- gitimatio, aclus nempe , quo liberi illegitimi iumt Iegitimi; feu, quo in liberos non legiti- me natos confcruntur jura liberorum legitime natorum. Cujus tres praxipui modi fuerunt temporc Juftiniani, puta per oblationem curia?, pcr fubfcqucns matrimonium , & per refcrip- tum Principis. Quod enim fpectat legitima- tionem pcr adrogationem , dum pater fuum fi- lium naturalcm adrogabat, & ita ex naturali fa- cicbat Icgitimum cx Conftitutione Anaftafii, ca jam antc tempora Juftiniani in defuetudincm abicrat, quippe pcr Imperatorem Juftinum ab- rogata. /. jubemus 6. & l. 7. C, de Uberisna- turaL Etquod attinet nominationem fUi, qua quidam jcgitimationcm fictam autumant, fi id in inftrumento yel apud a&a fierct. novell. nj. cap. 2. ca magis ad nuptiaruin pertinuit pro- bationcm, adeoquc potius filios monftravitle- gitime natos effe , quam diftindam conftituit fpcciem legitimationis.Uti cnim neque pro- feffio neque afieveratio nuncupantium filios,qui rion funt, vcritati prasjudicat\ aut filios facit.' /. ncque profejfo 5. c. de teflamemis. ita necle- gitimos facit illos, quos conftat nunquam le- gitimatos fuiffe. 5. Per oblationem curia; legitimatio fiebat
apud Romanos, cum vcl ipfi liberi illegitime nati fcmet ipfos curice offerunt , liberis aliis legitimis cx patre non exiftentibus, vel patrcs ipfi fuos liberos illegitimos , licet legitimos alios habeant , offerunt in municipiis undc driundi funt, vel cjuibus vicus, unde- oriun- |
|||||||
|
\
|
|||||||
|
T 1 t. VII.
crunt, qui inde natifunt, nullum c-xparentum
ignorantia fubfidium habituri. cap. inhibuto 2» verf fx quis vero. extra. de clandeftitia defponfatw- ne. §. pen. Inflit. de nuptiis. Fachineus contro- verf libr. 3. cap. 55, Francifc. Sarraientus fe- lecl. interpret. Itbr. i.cap, 6. Ne dicam vix cf- fe, ut inter aduherum & adulteram nuptia; per- mitti debcant, ut monitumin tit. de ritu nupt. num. 27. 9. Longc magis excludcndi ab hac lcgitima-
tionis fpccie inceftuofi, illis certe in caiibus , quibus inceftus jure divino darnnatus cft, ut ncc per diipenfationem Principis nnpt'^ pcr- mittcndx fint. Nam cum fubfcquens matri- monium nullum eo cafu poflit inteliigi , etiarn legitimatio ex eo , quod non cft, fruftra dc- rivatur. Diverfum effet, fi cx conjunctionibus fola lege civili inceftuofis prolcs vel citra vin- culum matrimonii de fa&o intcrpofitum, vel etiam eo fine difpenfatione prsccdcnte contra- cto, nata effet, deinceps vcro nuptiss per in- terpofitam a Principc difpenfationem celcbratse fuiffent vel confirmatae: eo c|uod fubfccuta lc- gis civilis prohibcntis laxatio licitam effecit vti faltem vitio purgavit rctro conjunctioncm il- lam, qua: fccundum jus naturar atque divinum intcrdicta non cft , ut hoc pluribus exfcquitur Hugo Grotius in Rcfponfis Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. conftl. 314 (revera 214.) pag. mitii 559. & feqq. Scd & fi, cum matrimoniumip- fo jure nullum ab initio cffct ob coiiundi im- potentiam , fivc ex viri five ex mulieris dcfc- du, alteri fefe junxerit is, qui quaeve fcxufuo valet, fobolefque inde nata fit, ac poftmodum, matrimonio ob impotentiam ipfo jure nullo pronunciato, nuptia.' cum eo cave fecutss fint, magis cft, ut & proics illa antc nata pcr fub- fcquens matrimonium legitimata intclligi debcat. Cunl enim rc ipsa nuptia? non fucrint, uti rei judicatae eventus dcclaravit, atque ita cx foluto ac foluta, intcr quos jus connubii cft , partus fit editus, nulla juris ratio occurrit , cur non ex nuptiis fubfccutis legitimorum jura proles ta- lis nanciicatur. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. z. confil. ult. 10. An natus ex cletieo in minoribus ordi-
nibus conftituto ex principiis juris Canonici pcr fubfequens matrimonium legitimari poffit, tracl:at Fachincus controverf libr. 3. cap. 52. De quo intcr Rcformatos qvtsftio cffe nequit; apud quos nulli clerico ctiam in majoribus or- dinibus conftituto matrimonium interdiclum eft; fic ut liberi pronunciandi fint per fuhfequens matrimonium legitimati , quos monachus aut facerdos alius Pontificius ex monialigcnuit, u- bi in has regioncs fcfe contulerint, & matrimo- nio jungi defiderent, fine obftaculo impetratu- ri, ex notiffima praxi. Adde Refp. Jurifc. Holl. part. 1. confil. 135. inmed, Burgundum ad con- fuet. Flandr. tracl. 13. nutn. 6. Radelantium CttrU Vltrajecl. decif. 5 8, n.NU
|
||||||
|
\76 L i b. XXV.
verb. figntf. §. alt. Infl, qui teftam. tut. dari poff.
tum etiam , quia nuptiae per jus finguntur rc- tro cum concubina contractae co temporc, quo illa primitus in concubinamaffumtafuic, atquc ita filius quoquc rctro legitimus fingitur : ut proinde ncpoti obeffe nequcat , quod a diffcn- tientibus obtcnditur , fiiium intermedium ante nuptias fui patriscumconcubinamorientemnul- lo tempore lcgitimum fuilfe ; cum potius ma- trimonio quandocunque fccuto filius rctro le~ gitime natus, & itatempotcnativitatisac mor- tis legitimus fuiffe intclligatur. Rrmatque hanc fcntentiam, quod & ex filio jarn mortuo vel cx filio inccrto, qui nufpiam apparet , aliquis in ncpotem adoptari poffit , non alia ratione, quam quia fingitur eife filius intcrmedius , qui vel nunquam fuit, vci fuit quidcm fcd antc a~ doptionem nepotis effe dcfiit. I. adoptare 3 7. /, adcptiones 43.jf.rfe adoption. §, licet atttem 5. Inft. de adoption. Atque hinc ctiam , fi filio meo jam mortuo Titium adoptavcro, videri eum defun&i mci filii fratrem fuiffe, quafijara tum vivente adhuc filio meo fuiffet adoptatus, Paulus autor cft. / fi pium 5.ff. degradtbus & affin. Fachincus controv. libr. 3. cap. 56. Zoc- fius ad Pand. I). t. num. 8. Perczius ad tit. Cod. de naturaitbus liberis ntim. 14. diff. Gayl Itbr, 2, obfav. 141. num. ult. 8. Ad hanc vero legltimationis fpecicm rc-
quiritur, ut vir caelebs fuerk eo temporc, quo concubinam aluit , eamque talcm J cum qua crat vel faltem effe poterat connubii jus. /. 5, 7. io. ii. C, de natural.liberis. novell.Ky.cap.
8. Cui confcqucns eft , ut hac ratione foli le-
gitimari poffint liberi naturales ; non fpurii, ncc adulterini. Adcoque non illi, qui nati funt cx foluto & ligata , vel ligato & foluta. , ubi poftmodum dciuncto marito vel uxore nuptiat inter cos jam vinculo matrimonii prloris non amplius impeditos contractse fuerint, ctiamfi alterutcr vcl ctiam uterque ignoraffct, vincu- lum matrimonii adhuc durare, dum fortcmu- licr maritum habens in Indiam profe&um , e- umque falfo rumore mortuum credens, alteri fefe in nuptiasautconcubinatumdedit, acpoft- modum mortuo vero primo marito, vel poft rcditum nolente ad uxorem ita poliutam rcver- ti, matrimonium cum viro altero publica fir- matur autoritate, aut de novo cum ea. contra- hitur, cum qua. prius fub obtentu concubinatus confuetudo vivente priore marito interceffcrat, (Je quo cafu a<3um in tit. de tittt nupt.num. 99. Licet enim error juftus errantes a graviore pce- na adulterii, quod vere interceffit, excufet. arg. I. h£C verbtt 12, in verbo* dolo malo. I. pen. ff. ad leg. Jul, de adulter. jun&. I. qui contra 4, C. de incefl. nupt, l. ult. in $ne ff. de ritunupt. non tamen conjuncllonem ipfam immutat, aut li- beros inde natos numero adukerinorumeximit: nam&, fi inceftuofum inter ignorantes matri- monium interceffcrit, non co minus inccftuofi. |
||||||
|
Dl '$ G o tf c $f |C r.' n . i; s.
|
||||||||
|
ijf*
|
||||||||
|
ipfe cum pluribus aliis fentcntjam diverfam am-
plexus lit in d; qutfi. 3 -f. nuin. 4. & muliis: feqq. tamcn qu^amque ab eo in contrarium adducuntur , falfo laborant pra?fuppofito ,• jns nempe primogenitura; quafitum ei, qui ex Ic-' gitimo matrimonio prior eft natus, ilc tolliei-; dem pcr fubfcqucntcm naturalium lcgitimatio~r ncm, quod iniquum , ac proinde lcgitimatio- nem non retrotrahi ad tcmpiis nativitatis aut conccptionis in pra^judicium aliorum , quibus jus jatn quEiitumeft. Etcnimjuspriraogcnituraj dcmum per mortem parcntis incipit vires cxfere-f re,adcoque jus primpgcnui in fufpenfo cft, donec mors parentis infecuta fucrit, moricntc veroj parcnte , apparct , Jegitimatum non modo na-» turaliter fed & civiliter primogenitum clfe exi) fiftione juris, retro operantis , & legitimatum ita natalibus fuis rcftituentis, ac ii nuila mcdio: tempore nativitatis macula laboraifet, ut fupra probatumcx l. ulti in fvte ff. de natalibus rcfii-. tuend. juncTt. «ei>. 74* cap. 1.2. ubi legitima-> tio exa,quatut', per omnia natalium rcftitutioni. Spem autem acquirenda? fucceflionis perlegiti- mationem alteri.tolli vel minui poflc , nullus arabigere poteft,- qui modo coniideraverit, le~ gitjtnatos per fubfequcnsmatrimonium unacum aliis ante kgitimationem lcgitime natis fucce*; dere ab inteftato , &: hoc ipfo legitime natis diminui fucceiTipnis fpem , uti blim illi , qtii extantibus libcris legitime natis cx jufta causl; adrogabantur.., /. nec ei 17. §, praterea 3. jf. de adoption. Nec mpvere dcbet., quod jus pri- mogenitura? ita prirhogcnito ,quarfitum fit , ut ne per patrem quidem aufcjui ei poilit. Nam & lcgitiina? portionis jns ita libcris debitum eft., ut parcntibus ejus adimendas liccntia haud com«' petat; ncque-tamen id impcdit, quo minusil-< lud filio forte unigenito ex juftis nuptiis dimi? nuat admodum atque exteiiuet t ubi concubi*, nam. in uxorem ducit , atque ita ad jus lcgitin morum liberorum traducit iiuniciofani fortaile prolem ex ea natam. Nc dieam. ,, jiis primo« genitura: tblli;quidem primogenitp.'..non pofTe per paternam difpofitionem-, fcd cjtiis ille Jkij qui jurc primogcjiiturar ga,udcj"c.< ,debct, cx eb tempore,quo fuccefTo defertur,dJiudicandum cffei ,12... Ca:terurn neceffe nbh cft,-,,-ut f.beripsjj fubfcqucns matrimonium lcgitiinandi, ipiio mtp- tiarum tempprc adfiftant parentibusfolennia nup- tiarum.perageniibus-, nifi ijs>in.Ipcis-.,, in quir bus id Jpecialiter ftatuta autcotifuetudines dcfe- derant. Lccuweiiv^»/ fof. part. 1. iibr.i. cap. 3. num. ii. Qiiemadmodum necinftrtj^ menta dotalia.ncceiTario adhibcndafunt, nbide nuptiis contracTis aliter conftat. Quodutimpr ribus noftris cxpcditum cft per ea ,. ,qua? habet iQriOenewcgcn de Jegib, abrog. ad §. ult. Infiit, de 'nuptiis num. 6. 7. ita $. cx juris Roinani principiis verius yidetur, fecundum qua:, au- tore Gajo, fcriptura? fiunt , ut ,.-; quod actum , cft, facilius pcr eas probari.pofTitj & ..fine hp Z au~
|
||||||||
|
\i. Nihil autem interc%;ad;eftecTum lcgiti-
mationis, quc*ternpore .-nuptiae fubfequantur ;
adeo ut vel in agone mortis interpofitse fobo- \
leffl antea editam eifician.t legitimam , dum i
quifque matrimonium inire vajet, .quamdiu vi-
vit. arg. noveU. jq.cap, 4. §, 3. /. hoc genus
106. ]f. de condit. ;& demonfirat. Mantica de
(onjctt. ultim. volunt libr. 11, tit. 13. Wcfcl
de cottnub. fociet. tratt, 1. num,,3.2. aliique <*<*,
e0 citati. (1 modo noftris moribus fplennia nuptia-
rum adhibeantur7aut fuper his difpenfatio obtenta
fuerit. Vinnius ad §. uh. Infi. de nuptiismm. 5. utr
cunque poft nuptias contracTas propter fuperve-*
nientem mox ahcrutrius mortem nullus concubi-
tus fubfecutus fucrit; etiam illisin locis, in quibus
alioquin ex fpeciali ftatuto ingreffus in thorum ad
produccndos nuptiarum effecTus defideratur > fe-
cundum ca, qnas in tit. de ritu nupt.tmm. 9 3. dicta'
funtjeo quod illeingreffus in thorum .tantum vide-
turrequiri ad producTionem illorum efiecluum ,
qui non nifl exftatuto ingreffuindefiderante, aut
pacTionibus dotalibus conccptis defccndunt ,
qualis eft bonorum communio & alia fimilia,-
non item in iis, qui ex legibus civilibus obti-
nent, intcr quos legitimatio eft. Ant. Mat-
thams parcemia z. num, 14, "Wefel d. traft. i.,
num, 32. Quid, quod nec impedita ccnferi
debet Jegitimatio ex eo , quod inter concubi-
natum & nuptias cum concubina legitimum a-
liud matrimonium intervenit, veluti, fiTitius
Cajam concubinam aluerit, & curn liberos ex
ea. iufcepifict, derelicTa ejus confuetudine Me-
viani uxorcm duxerit , Meviaque dcinde mor-
tua ac liberis cx eo quoquematrimoniofuper-
ftitibus, ad priftinos ejufdem concubinse rever-
fus amores , eaiidem fibi matrimonio junxerit.
fjovell. 74, cap. z. in fine. Tyraqucllus de jure,
primogenitur& qu&fi. 34. num. 3. ac plurimi ab
co adducTi. Ufque adeo, ut & mcrito conten-
datur, primogenitum ex Caja cpncubina na-
tum, ac poft liberps alios ex Mevia lcgitima
uxorc cditos lcgitimatum per fubfcquentcscum
Caja nuptias, jureprimogeniturxoportercgaur
dcre in fcudis aliifque fimilibus, rj quse ex mo-
ribus per primogenitos prsecipicnda, neC carte-
ris fratribus comraunicanda funt. Cum enim
lcgitimatio per fubfcquens matrimonium omnc
purgct vitium nativitatis, Sc. ita legitimati pcr
omnia legitirne natis exjequati fint , ac rctro
nuptis a primo. concubinattts momento fingan-
tur cum concubina intcrccffiiTe, & pb id libe-
ri etiam medio, tempore nullat» .nafivitatis ma-
culam fuftinuiiTe. arg. /. uit. in fme ff. de na-
ul, rcjtit. jund. novell. 74. cap. 1.2,. ficlioque
tantundem operari fpleat in caftt ficlo ,, quan-
tijm vcritas in cafu vero, quoties lege nihil in
contrarium apcrte cautum eft , nihil occurrit,,
proptcr quod talilegitimatoprimogeniturspra;-
rogativa videretur dcncganda. Atque ita fea-
tiunt plures citati a Tyraquello de jure primo-
genitm* d, pftfi. 34. mm. 24. Et quamvis
|
||||||||
|
f$r#
|
|||||||||
|
L I B. XXV. T I T; VII,
|
|||||||||
|
9. faltem ad curri juris cffcdurrii ut ita icg^iti-
mati patri fuo una cum aliis libens iegitime nA-s -
tis ab intcftato heredes effent ; eo quodPrin-
cipcs non folcnt in alterius injuriim bencficia
tribuere. /. nec avus 4. C. de eniancip. iiberar^
arg./, 2. §. metito 10. & §. /i quis aPrincipe i€.
ff. ne qitid m locopublico. Nam quo minusPriri-
ceps eos » exftantibus aliis legitirrie natis,.iii
legitimorum .ordinem ex induigcntia tranffcrP,
batf ad id, tit macula nativitatis aboleatur, Sc
ipii dignitatis nobilitatifvc paterna; participcsfi-
ant, nihil vetati Cum jus illud onine iis finc
ullius la:fione acquiratur. Adde Pctrum Gil-
kcnium ad l. Gattus §, <^ qtttd Jitantum ff.4e
tiberis & pofthum. m\m, 198; & thultis fcqq.
poft comment. ad tit, C. de pofthum. hered. W*
ftit. Qua ratione etiam illi , qtti demum poft
fui patris naturalis obitum impetrafunt bcncfi-
cium legitimationis, neutiqttam ad parentisde-
funfti veniunt hereditatem, jam tum ipib mor^
tis paterns momento proximioribus cjus cogna-
tisdelatam, nec fine manifcfta injuria iildcrri
tollendam. Quod & nominatirii nunc diplo-
mati legitimationis , prout iila in Hollandia
conceditur, inferi folet , illam fcilicet non -op'
peraturamad illas fucceffiones , qux ante leg.P
timationem tributam jam aliis crant quafita? %
ut conftat cx formula legitimationis cmendatjt
14. Febr. 1669. vot. 3, ptacit. HolL pag. 490V
Qt.iibus confequens eft , ut quiliberislegitimls
non cxtantibus ex refcripto lcgitihnati , & itl
fpem fucccffionis in bona parentis legitimantis
nadi funt,-fpe illa cxcidcre non debeantobid,
quod pater poftmodum alios cx uxore legitima
liberostulit; cum novum non fit, ut ea, qux
feniel ucilitcr conftituta funt, durent, licet ilie
cafus cxtiterit, a quo initiiim capere non po-
tuerunt. /. in atiibigttis 85. f.i.ff.defeg. ju-
ris. Andr. Gayl libr. 2. obfery. 142. num. 5,
Tyraquellus ad l, fi ttnquam C. de revoc. donat.
in verbo danatione'iargitus' num. 275. & feqq,
"pi 1 J. Neque ad hanc Iegitimatioiicm jure ci-
vili aut hodicrno neceffe eft , ut proximiorum
confenfus adhibeatur, five pater etiamnum vi-
vat, five demumpoft ejus exceffum Iegitirnatk»
petatuf. arg, /1 cttin «tdoptio fit 7. ff. de adop-
tion, undc nec talescitaridi, utlegitimationicx
aliqua causa contradicant, aut eam affenfttftio
ratam habeant \ nifi lcgitimandus etiam agnatis
per patrem juncius fuccedere geftiat; Refponk
Jurifc. Holl. part. 4. confil. 346". nttm. 2. Pc-
trus Bort van de Holtandfche leenen part, e. tit.
3. cap^ z. fevende maxhne rium. 241 & feqq.
pag, mihi 138. in fine & 139, EteriiminHol-
iandia, ita jus eft, ut legitimati ex rcfcripto non
aliis ex latere paterno agnatis fucccdant, quam
qui luum in legitimationem facicndam aut jam
fadam confciifum prseftiterunt; ficut e conver-
fo non aiii, quam qui confcnfcrunt, ad intc-
ftatam lcgitimatorum veniunt fucceffionem. d.
fortnulA emendatA legitimmoms t yol. 3. placit
Uoll.
|
|||||||||
|
autem valct quod aSum eft , fi habcat proba-
tioncm; ficut & nuptise funt, iicet teftatio fi- nc fcriptis habita fit. /. in re 4. ffi de fiie in--\ flrum. I. contrahitur 4. //. de pignor. & hjpoth. j Quo modo etiam tabulas non facere matrimo-•" mum, a Papiniano refponfum eft in quaitio~'j ne, an concubinatus an nuptiae jinterccffiifent. I. donationes 3 1. //, de donation. Firmatque hanc fcntcntiam, quod jure fingulari inftrumentum nuptiale ad effe&um etiam legitimationis tum demum intcrvcnire debet, cum patronus liber- tam fuam fimulque concubinam in uxoremdu- cit. nov. 78. cap, 3. nifi forfitan & illic do- cumcntum nuptiale non ad folcnnitatem tiis matrimonii & legitirriationis , fed tantum ad demonftrationem feu probationem pertinere di- cas, proptcr ultima verba in d. cap. 5. propo- fita. Neque alia de causa in plcrifque legibus noftri corporis juris dc hac legitimatione tra- dantibus inftrumentorum dotalium mentioeft, qnam quia hifce potiffimum nuptiae ac tranfi- tus e concubinatu in matrimonium probari po- terant; & in quantum ex folis conjecluris ac levioribus quibufdam circitmftantiis praefumtio' nuptiarum, ac fequentis inde legitimationis , induccnda non erat aut admittenda. diff. Vin- nius ad §. ult. Inftit. de nupt. num. 4, 13. Ultimus legitimandi modus eft ex fe-
fcripto Principis, cjuando fcilicet Princeps ad p*etitioncm patris ;f vel ipforum iegitimando- rura, jura liberorum legitime natorum illegiti- me natis tribuit. - Qtialis legitimatio licet fub Juftiniano invaluerit. novell. 74, cap, z. novell. 89. cap. 9. extra ordincm tamcn gravioribus ex^caufis antea ab Imperatoribus invenitur iri'- tcrpofita. I. qut in provincia 57. §. 1, //. deritu nitpt, Et quamvis rcgularitcr foli< naturales ex concubina concepti hoc. quoqtic modo legiti- mari foleant'■,' ut tanto magis quifque a dam- natis c^teris atque | nefariis abfterreretur con- junciionihus, dum fpem obtinendilegitimatio- nem pfo liberis inde natis prope pfaecifam'iio- vlt. arg. d, tiovell,74,' cap.<m & '85). cap; 9. iarrien ex damnato quoque complcxti natis Prin- cipem ex cefta" fcieritia & plenitudine potefta- tis ftix urgcntibus ex caufts atque circumftantiis jura iiberofum" legitimorum tribucrc p6ffe, ma- nifeftum cft ex d. i,qui in provtmia 57. $.u ff. de ritu mtpt,' Ediftum Caroli y. ly.Maji ^$44, art, i$^vot. 1. placit. Boll. pag. yi6, Seniemien van den Hogert e)i Vtovincialen Rade> decifk 24. Arit. hlmhseus paramia 1, num. 16. 17,' Cujacius confultat. 51. pachirieus contro- nrf libr. 3. c*j>. 57, 60. 6i. Inceftuofospla- rie non legitimati, generaliter ab Ordinibus Ge- rieralibus fmcitum. Echtreglement van de Staten Generaat 18." Mariii 16$6. M. 67. vol: i.pla- cit. Uotl. pag. 2442. ; ." 14. Non aliter autem hxc legitimatio con-
teditur aPrincipc, quam fi alii defint patri H- feeri legidmi; 4. mf. 74. cap. j. mvell. 8p, eap. |
|||||||||
|
De CONCUBINIS. 170
lcgitimationem ipfc fine fuo facto illa fraudctur
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lioll. pag. 490. Hugo G
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
jurifprud. Holl. libr. 1. cap9 12. »«»/. 11. Ref-
ponfa Jurifc. Holl. part. <$. confil. 12, circa fi- tiem. Groenewcgen ad autb. pr&terca C. dc li- ieris natnral. aluque ibidem cit. Eo cxecpto | qttod fuis fratfibus, poflea ex lcgitimo patris Jegitimationcm petentis matrimonio nafcituris, fuccedere poffc videantur, licct hi necdum na- ti confentire non potucrint , ac poftca noluc- rint; cum pater ipfe legitimationem petens li- beros fuos poftea nafcituros intclligatur repra;- fentafle, ac fufficientcr eorum nomine confen- fiffc. d. part. 5. confil. 12. fere circa fin. »v.l6\ Petcnda vero haxlcgitimatioab eo Prin- cipe, cujtts jurifdiftioni legitimandtts fubje&us eft, non item ab alio. Atque ita Hollandus illcgitime natus in Hollandia degens nihil ege- rit, fi vel ab Imperatore Romano Germanico vel ab aliquo regnomm vicinorum Rege me- ruerit diploma lcgitimationis ; nifi & in terri- toriis Impcratori aut Rcgi vicino fubjcftis. im- mobilia poflidcat. Sciendum etenim, legiti- mationis conccffionem ipfo jure nonoperari nifi quantttm ad bona in tcrritorio lcgitimantisfita. arg. /. ttlt. ff. de jurifdicl. adeoque tot locis cam impetrandam efle , quot Principibus fupremis fttbfunt immobilia legitimandi bona : eo quod Principis cujufque proptcr commoda cx fticcef- fionibus illegitime natorum fifco ipfitts fperata intereft, ne proptcr tributam ab alio Principe |
fucccffionis fpe, pro cujus extindione feu re-
dcmtione lcgitimatos etiam fifco legitimantis ccrtam pendere pccunia: quantitatem propatri- monii modo, patct cx d. formttla reformata icgitimationis Ordinum Hollandia; , quse oc- currit vol. 3. placit. Holl, pag, 4510. & ex in- ftructione camera rationum Hollandia? art. 97, vol. 3, placit. Holl. pag. 732. 733. Fachineus cmmverf. libr. 3. cap. 58. Henricus Kinfchot de refcriptis gratU tratt. 6. cap, 7. num. 4. & feqq. Parens p. mcm. Paulus Voct dc ftatutis fett. 4. cap. 3. num. 15. Petrus Bort de feudit Holl. part, J. tit. 3. cap. 2. reguU 7. num. 30. pag. mibi 139. nifi aliud cx comitate in qui- bufdarn territoriis reccptum fuerit. Addctit.de conftitution. Principum parte altera de fiatutis nwn, 7. .17. Quia vero legitimatio majcftaticis an-
numcratur, nullus cam facere potcft, nifi qui fiipcriorem in fuo territorio haud agnofcit , cuive is id fpccialiter conceffit, quales in Gcr- mania funt Comites Palatini. Confer Rofen- thal de fcudis cap. j. concluf. 2. num. 4. Vul- tejum de feudis libr. 1. cap. 5. num. 7, Sixti- num de regatibus libr, i.eap.^.num, S.& 107. Rittershufium ad novellaf part. ^.cap. iz.num. 9. Befoldum delibatis juris ad Pand. Ubr. 1. verbo legitimatio pag. mihi 6 j. & feqqt Ant- Matthsumde matrimomo difput, 12. num, 7. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'0^Z
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
SB2^
|
WM
|
1/'"
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
a
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m* ?v
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
m
|
mWL
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
if(..
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
L f«
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*■> %
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
L i b. XXVI. Ti t. I.
|
||||||||||||
|
8o
|
||||||||||||
|
LIBER VIGESIMUS SEXTUS-
T I T V L V S I. ■ ■ ■
De Tutclis,
|
||||||||||||
|
SUMMARIA.
|
||||||||||||
|
5. An qui per veniam atatis aut per nuptias prt
majorenne babetur, invitus cogi vel volens ad- tnitti pojftt ad tutelam gerendam ? cT, Juddi an Juddorum, an etiam Cbriftianorttm
pojftnt tutores effe ? An pontificii puptllts refor- mata religionist An veitigaiium conduttores? 7. Datur tutor perfonis, non rebtts. An ctrta
rei vel caufe tutor dari pojftt jure civili & mo- libus} Datnrtantum impuberibtts fui juris. An fervis> An pupillis invitis} An illegitime natis} An pupillis furiofis} 8. De vartis tuteiarum & tutorum fpeciebus. De
tutela fexus exjure veteri & vioribus varia- •rum gentium. De maritali curain uxorem* x& ■ ■ raiff. ■ rdbtani.i
tutoris, vel etiam ab ipfb tutore ex pratoris
pe^miffione, fipiipillus abfeqs aut infans fit. $. ttlt. Inftit. de curator. I. folet etiam 13. §. 1. ff. b. t. nam fi praifens fit ac fari poffit, pro- curatorem ipfe autore tutore conftituere potcft; quod facere ncquit, fi infans fit, cum nihil ta- lis autore tutorc agere queat ; uti nec , fi ab- fens fit, quia pupillo abfenti tutor abfens ne- quit autor fieri. §. tutor autem 2. Inftit, de att- torr tut. nec denique tutor ipfc procuratorciti rebus pupilkribus recle prseficit ante litemcon- tcftatam; eo quod talis ex mandato domini con- ftituitur, qualis non tutor fed pupillus eft. /. neque tutoresn. c. de procurat. juncT:. /. r. Jf. eod. tit. de procurat* Adde tit. de procurat. »«»/. 2. z. Eft autem tutela munusplerumque virile,
fexus fceminci excedens infirmitatem. /. 1. C. quando muliertut. off. fung. I. tutela 16. I. ult. ff b. t. Ut tamen & fpadones refte creentur. /. i.C.de excufat, ttit. I. fpadonem i^.ff.eod. tit. Eft & publicum autoritate, quatenus in- vitis imponi poteft, fi nullam juftam excufatio- nis caufam habeant. pr. Inftit. de excufat. tut, IJtilitate namque privatum magis eft, privatis quippe pupillorum commodis potifllmum in^. ferviens, non publicam rcfpiciens civitatis ad^ miniftrationem: unde & tutelanegatureflemu- nus reipublicse. l.fi duas 6. §. tutela 15. ff. dt excuf. tut. ac tanquam fpecics a munetibus & bonoribus reipublicse diftin&a, proponitur a Pau- lo in /. legato qui n. §. 1. ff. de vacat. &ex- mfat. niutt. Scd & perfonale munus eft, fo- larn,
|
||||||||||||
|
I. Qmi fit tutcla, quidcura, quid attorvelad-
jutor tuteU, & cur ac quatido bic conftitui.de-
buerit ?
z, Eft munus virile. An & Jpado admittatur ? Quo fenfu fit pablicum ? An pcrfonale & gra-
tuitum. ,
3. Qui pojfint ejfe tutores ? An filiusfamilias jure
avili & moribus ? 4. Reccnfentur,qui nonpojfunt:uli de debitore & cre-
ditore pupilhrum, de fervis , militibus, illis quos parentes fuo teftumento vetuerunt tutores effe, iransfugis, epiftopis,monachis & Cateris clericis, de infamibits, de thinoribus ik. annis. Quid,fi fe majores fimulaverint & tutelam fufceperint, an juvandi per reftitutioncnt ? ' *r ■J Atris arbitrio libcros regi, cjuo-
ties is illos in fuahabet pote- ftate, explorati juris eft •, fed fi quacunque ex causa patria potcftas deficiat, illi quidem, qui impuberes funt , in tutela conftituuntur , puberes vero in cura. funt ,* fi adhuc minorcn- ncs fint, vcl, cum majorcnncs effent , animi corparifve vitio praepcditi rebus fuis fupereffe ncqneant. Eft autem tutela vis ac potcftas in capitc libcroi ad tuenium eum , qui proptcr jctatcm fe defcndere nequit. I. i, ff. b. t. §, 1. Itifl. de tutelis. cujus formam fi fpecles, quam a jure civili accepit, merito jure civili eamdS- tarti ac permif&m dixeris. d. I. 1. d- §. 1. im originem inquiras, ex jure gentium &a?quka- te naturali dcfcendit. Cum enira tenella setas:. illadolis,fallaciis,infidiis aliorum , ex fua ne- quitia lucrum captantium , ohnoxia fit, atque ctiam frcqucnter ob fragile judicium rerum fron- tc decipiatur, & lucrofa crcdat ex prsefenti fa- cie, qwae prudentior damnofa obfervat, impu- beres tutorum auxilio adjuvari atque regi, «a- turali juri conveniens vifum fuit. §. pen. Infiit. de Attiliano iutore. Tntehe fimilis inmultiseft ,cura, visnempe ac poteftas in capke libcro ad tuenda bona ejus, qui ea propter setatem aut ariirrii corporifve vitium tuerinequit. pr. Inftit. de curatoribus. jund. §. 3. & 4. eod. tit. Sed 8c ad tutorem in plurimis proxime accedit aclor, qui & adjutor tuteU appellatur , ac tutore ne- gotitt pupillaria gerere impedko, conftituitur a pratore vei pradfide , ex voluntate & periculo |
||||||||||||
|
D e T u t
|
|||||||||||||||||||||
|
1.81
|
|||||||||||||||||||||
|
E L I 8.
|
|||||||||||||||||||||
|
definiat, utrum creditor vel dcbitdr repellendus
fit, ncc ne. Confer Groenewcgen ad /. 8. C. qut daretutores. Simoncm van Leeuwen cenfl for.part. 1. Itbr. 1. cap. 16", num. 17. 18. 10. 20. & cap 17. num. 14. Jlefponfa Jurifc. Holl. part. 1. conftl. m, Rcpulli infuper a tit- tela fervi durante fcrvitute. §. 1. Inflit. qui te~ Jlam. tut. dari poff. I, fi bereditas 10. jf. ult. ff. de teflam. tut, milites. /. mUitia 4. ff. qui dare ttttores. §. idem & 14. Inflit. de excufl tut. illi, quos in teftamento fuo pater aut mater tutores cffe vetuit. /. unic* C. fi contra matris volunt. tut. datus fit. I. fcire 21. §. fed & 2. ff, de tut. ■ & curat. dat. abhis. Grotius/itr. i.cap.y.num, 3. transfugac, qui fcilicctmalo confilio cV pro- ditoris animo patriam reliquerunt, & ob id ho- fiium numero habcndi funt. arg./. poflliminiim I5>. £. transfuga 4. //. de captiv. & poftlimin. I. amiffione •$. §. qui deficiunt 1. //. de capite mi- nutis. I. aut damnum 8. §. boftes z. ff, de pauis. nam fi non hoftili animO;, fed explorandi gra» tia ad hoftes tranfierint , a tutela exclufi nou funt: ac de his accipicnda /. fi quis tutor i<)-ff. b, i. cum tranfuga , de quo ibi fermo cft , jungatur Lcgato. diff. ex parte Cujacius libr. 4." obferv. 9. Monachi quoque & epifcopi nullam rc(5le tutelam gerunt j reliqui vero clerici , li- cct nec teftamcnto nec a magiftratu ad tutclam vocandi fuerint , lcgitimi tamen tutorcs cffe potuerunt, fi fe libere tutclam fufcipere apud competentem judiccm fignificafient. nov. 123. cap, 5. autti. presbyteros C. de epifc. & cltricis. , abrogata in npnnullis lege 52, C. eod. tit. ac moribus hodiernis omnis ordinis perfonas eccle- fiaftica: fufcipere poffunt tutelam quorumvis pu- pillorum, etiam comm, quibus nullo fangui- nis vinculo jundi funt j quamvis cxcufitionem, fi velint, habeant. Chriftineus vol. 2. decif, ij. Mtm. 8. Sande decif Frific. libr. 2. tit. o. de~ ■fin. 7. Brunemannus & Grocnewc&en ad d. I. |
|||||||||||||||||||||
|
lam pcrfons induftriam, nullam vcropatrimo-
nii impcnfam ddiderans. d. I. 6. §. ij. ff- de excuf. tut. I. i. |) ult. ff. de mimer, & honor, denique etiam gratuitum , nifi tutor pauperti- nus iit , cui ialarium vcl folatium ab eo, qui dat, conftituitur. ha tutoribus 33. §, ult.ff.de admintflr, & penc, tut. 3. Tutores cffe pofliint omnes , cum qun
bus teftamenti faclio cft, ut habct /. teflamento
lutores n,ff. de teftamcnt, tut, feu , cjui non
prohibentur , five patresfamiljas iive filiifami-
lias, cum bjt in pubHcis caufis , inter quas §c
tutcla eft , pro patribusfamilias habeantur. /.
filiusfamilias 9. ff. de l)is qui fui vel alien. juru,
fr. lnft, qui te(tam. tut. dari poff. Licet cnim
is, qui in potcftate cft , alium in poteftate e-
jufdcmgcncris habercncqucat, /. ficeveniet 21,
ff. ad leg. Jid. de adulter. nihil tamen vetat,
quo minus in tutpria. hsbeat poteftate, qui ip-
fe patrise fubje&us poteftati fua' poteftatis non
eft. d. //. Nec male confultum pupillo videtur-j
quali filiofamilias parum aut nihil i.n bonis fit,
nnde indcmnitatcm pupilius confequatur, ubi
fraude v.el negligentiatutorislxfuseft: eo quod
ex tutcla per filiumfamilias gefta pater ejus in
folidam tenctur,. fi agnoverit tutelam , de pe-
ctilioautem, adeoque de eo quod filiusfamilias
ipfi quasfivit, fi ttnela per cum agnita non fit.
I, fi filiusfamilias 7. ff. b. t. I. Lucitts Titius 21.
ff de admin. & peric. tut- l. fi filiuffamUias |i>
ff. de tutela & rat. diflrab. Et quamvis olim le-
gitima tutelafiliofamiliasdeferri haud potuerit,
quja nunquam potuit prdximus pupilli agnatus
cf3[c, ac ob id, et.iam per minimam capitis di~
minutionem tutoris lcgkinia tutela fincm accc-
perit. $. fed & capitis 4. Inflit.qtiib. mod. tut.
fiuitur. I. tutelai'7. ff. de capite piinutis. jureta-
lncn novo, Jquo inter agnatosac cognatos quan-
tum ad fucceffiones atque tutelaS: difterentia fub-
Xat^ fuit , aliter obtinet. nqyell. 118. cap. 4
|
|||||||||||||||||||||
|
& f.Csetcrum ha^cqvuTftio, anfilitisfamilias tu-- generaliter <$z,C..de epifc. &cler. Infamcsquod
|
|||||||||||||||||||||
|
attinet, non videntur creandi cfle tutorcs, ubi
jarn infamia^ i macula notati funt. /. teflamento 17. §. 1..//. de teflam. tut. Scd fi durantc tu- tela* adminiftratione infamcs fiant , non defi- nunt ipfo jure tutores eife aut curatores, ufque adeo,ut & edicto prffitoris permiffum hifce fue- rit pro pupillis fuis poftulare. /. 1. §. removet 6. in fine. I. cm eorum 3. ff.de poflulando.)\.md;., I. quod ait 2. %i ult. ff. de his qtti not. infam. Quin tamen ut quafi fufpefti"rcmovcri poflint, fi moribus talcs fmt, ut & pupillo ■morum cor~ ruptio ac patrimonii jadura ab iis metuenda fit, dubium non eftvarg. d. /. 17. %.i.ff. de teflam. lut. §.fufpe£tus <$,Inftit.de fufpecl. fwf.Deniqueadtutc- ls'munus admittendi non funt, quotquot alic- na ruitione ipfi indigcnt. /. 1. §\ pen. & ttlt. I. pen. ff. h. t. I. unic. C. qui morbo fe excufant. interquos & illi, qui viginti quinque annis minores funt; cum fit inciviJe, eos, qui alie- admifcrit, ut is pro circiunftantiarum varictatc no auxilio in rcbus fuis adminiftrandis egere nof- |
|||||||||||||||||||||
|
tpd4pglf3t*A
vtVdcf
|
|||||||||||||||||||||
|
Z 3
|
|||||||||||||||||||||
|
cuii-
|
|||||||||||||||||||||
|
iiit:.
|
|||||||||||||||||||||
|
L i b. XXVI. T i t. I.
|
|||||||||||
|
i8:
|
|||||||||||
|
cuniur, & ab aliis rcguntur , aliorum tutclam j nos habct. /, ult. C. de his qui ven. tttatis. Pcr
|
|||||||||||
|
vcl curam fubire. §. ttem major 13. in fitie ln
ftit. de excuf. tut. §. furiofus z.lnftit.quitcfiam. tut. dari poff, novell. 118. cap. 5. /. ult. C. de legit. tutor, Si tamcn minor raajorem fefc fi- mulaverit, & tutor datus fufcepcrit dolofe mu- nus illud, magis eft, ut ex illius tuteke admi- niftrationc perindc obligatushabcatur, acfive- re major efTet, ncc vana fcfe debcat ladtare fpe, quafi aetatis bencficio pcr rcftitutionem in in- tcgrum advcrfus fufccptam tutcla: adminiftratio- nem juvandus cfiet , cum non dccipicntibus , fcd deceptis, aut fine dolo malo lapfis, jnra fo- leant fubvenire. l.fi U qui z: C. fi minorfema- jorem dixerit. arg. /. 1. C ad Senatufc.Maced. Bomuin. Cavalcanus de tutore & curatore libr. !. ffii. 1. num. 6.. \ „> ,5^ Quod fi is , qui vere minor cft viginti
quinque annis , vcniam aetatis impetraverit, vel fecundumjus hodiernum per nuptias cceperit pro majorcnnc habcri, ne tum qtiidera cumad tutclam curamvc gercndam compeliendum, vel, fi fponte acccdcre voluerit, admittcndum effc, vcrius cft. Primo etenim minoribus invitis m jfife civili ndn dabantur curatorcs, adeoque {e ac fua proprio fuo regebant arbitrio. §,*itcm inviti z. Jnft.de curater, (adde tit.de curat.fa- tiofi) & tamcn generaliter ., ac fine diftinftio- ncutrum curatorem accepiffent nec nc , a tu- tek curaeque adminiftratione depulft fuerunt. d, §, 13. in ftne lnji. de excuf. ttit. d-, nov. rt8.; tap.. %. d. I. ult. C. de legit. tut. §. z. lnft. qtti teft. titt, .dari. Sivc autem ex jure communi curatorem admittere non cogantur, five poftea pcr vcniam aetatis ex beneficioPrincipisautpcr nuptias ex ftatuto a poteftate cutatorum libe- rentur, idem setatis lubiicum eft, neccum fei xore dufta. acdote major marito fapicntia adji- citur. Qiise.ratio. tanto magis ftringit, Gi cx jurc hodierno minoribus invitis curatorcs den- fur, atque adeo minus pro minorum habilitate ad fua vcl alicna gcrenda ntmc pracfumatur , quam quidem cx jure civili prariumtum fuit. Ne dkam,, anno decimo quarto-completo nu- ptias poffe contrahi , atque ita futurum, ut a- dolefcens annorum quindeeim curam gcrerete- jus, qui forte viginti trium aut quatuor an* norum , fed cadebs-, eft ;. cum tamen contra naturam videatur , ut natu minor natu majo- rem scque fanas mentis ac morum fanorum hoA rninem in'fua curatoria haberct potcftatc. arg. §. minorem 4. inft, deadoption, Prsterquam quod ftatutorumi, leges civiles in ea rcgione recep- tas corrigentiuminaliquotertioautmutantium^ ftrifla dcbet effc interpretatio j ficut omnis al^ terius juris novi; uti &dHpenfationumcircaM ges a Principe faclarum, qualis&conceffiove- VAX statis eft. arg. /. quod vero contra iq.ffde Ugibtis. Dcnique lex gcneraliter rcpellit eos;, qui legitimse setatis non funt; arnitis vero legi- yinise non |$§ qul nondum viginti quinque an- |
|||||||||||
|
nupttas aut lmpetvatam sctatis veniam lcgituna!:
cjuidcm finguntnra^tatiscffc; fcdid, utinfuam tutclam vcniant & curatorum fubducantur po- teftati; non , ut aliorum tutelam <rerant, dc quo torte Pnnccps ne cogitavit quidem, dum vcniam artatis pctcntes rogant ac impctrant, fi- bi rcrurri (uarum pcrmitti adminiftrationem,tan- quam rcs fuas bene gcfturis. arg. /. 1. §. ult. junct. /. 1. ff. de minor. z^, annts. non item reritm alicnarum: ut proindc ad rerum aliena- rum adminiftrationem , de quibus nihil pett- tum, rcfcriptum Principis atit ftatutum cxten- dcndum non fit ; f:d ficlio in cafu fiSo idetn operctur, quod veritis in cafu vcro, eatenus,!, quatenus lcx aut Princcps fingi voluit, quod nori cft; at finxit ad id, ut minorcs fua curarcnt, non itcm ut prxeffent aliis aur rcbus alienis. Confer Rodenburch de jure cenjngum traft. pr£- limin. de ftatut. diverftt. tit. 4 partealtera 5 cap, 4. num. 4. & feqq. pag. mihi \6j, & fcqq. Ant. MatthiEum detutelis difp. 1. th. 7. 8. Pa- rentem p. mem. Paulum Voet de ftattttis fecl. 4. cap. 3. num, 7. 6, Judseos licct jus civile quod in Pandeclts'
cft, tutorcs crcari pcrmittat, adeo ut he excu'-f fationem quidem habcant. /. fpadomm 15. §, jam autem 6. ff. de excuf. tut. nec'dtibitandum videatur, quin Cux religionis pupillis etiamju-1 re novo recle tutorcs dcntur, tamen cum pro- pter feduclionis periculumtempore Imperatoruni! Chriftianorum nc mancipium quidcm Chriftia- num in poteftate dominica habere potuerint aut polfidere, juxta tit, Cod: ne Chri{iian.man- ctpium h&ret. aut Judaus habeat &c: longe mp niis ipfts tutoria iri pupillos Ghriftianos potc-f ftas dctmmdarida eft, Zvpa:us notit. juris Belgki tit. de tutoribus pag.mihi 178. Itrio fi paren-.r tum alteruter refonnatcE religionis fucrit, tute«; lam pontificio non dcbere dernandari, ediclo- Ordinum Generalium cautum eft 30. Augufii 1641, vol. 1. ptacit. Holl. pag. '107. circa ritedi uti & placito Ordinum Zelandia: 16. Otl. KJ42. d. vol, i.placit. Uoll.pag. 234. ih fme & 235.' Groenevvegen ad d. l. 15. §. ffl Vcdigalium conduclorcs poife ttttorcs creari ctiam moribus hodiernis obtinct , Groenewegen ad tit. C.ne ttttor vel curator veirigalia condutat, 8c quid ju- re civili obtinucrit, patet ex diftisiw tit.inquib. cauf. pign. tac. eontfak num. io, in med, •rfi Darittir tuEores pcrfonis, nori rcbus, ni- fi pcr confcquentiam, fic ut ctiam in dubio ad univerfum patrimonium tutordatusintelligatur, fi fe non excufavcrit ratione rerum ultra centc- finuim lapidem alia in provincia fitarum, qui- bus tunc tutor peculiaris dandus fofet. /. ccrta- rum 12,. e> feqq. ff.de teftam, tut. §. pen. I«- ftit. (jtti tefiam. tut, dari poff, §. datus 17. Irift: de excuf. tut. I. propter litetn z 1. §. itcet i. ff. eod. tit. Sed quemadmodum jure civili tutorem dari ad adcundam hcreditatem, cxcausapermif- frn}
|
|||||||||||
|
___
|
|||||||||||
|
'
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
De Testamentaria Tutela.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
it\
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
riofo , fed tutor tanquam . pupillo dandus fuit.
/. qui hahet, \. pr. & §. r. ff.h, .*. m- * 8. Tirtelam triplicem efie, teftamentariamj,
legitimam, & idativam, vulgo notum. Tuto^' res quoque alii honorarii fuerunt , alii notitu cama dati, alii adminiftratores. I. quodftforieiq. §. i/ff, de folution. Sed & pratertutclam #ta- tis Romanis olim frequentata fuit?tutela fexus, in qua perpetuo: erant mulieres , donec dcfen- forem per nuptias nancifccrentur, de qua VI- pianus in fragm. tit. n. Gujacius libr.-22* ob- ferv. 20. R^vardus libr.i. varior. capx 10, 8t |
||||||||||||||||||||||||||||
|
iiitn.ruit. L impuberi/p. ff. de tut.& curat.dat.
ab his. atque etiam certa? rei vel caufje curato- rem creari placuit; ita & moribus hodicrnis , quibus eonfufa fere tutorum ac curatorum ju.~ ra, pbrinuitr...'cert£E rei tutoremdari , ut poft alios obfervat Groenewegen ad §; 4. lnft. qtti teft. tut. ddri. Conftituuntur vero perfonis im- puberibus fui juris; non filiisfamilias, necpu- beribus, f® ltiftit. -fc.t. pr.lnftit. quib. mod. tut, fnitur. adco ut puberi datus tutof ncque excu- fue fefe teneatur, neque ex eo ., quod? non gefht, obligetiir. /. Sejt 16. ff. de tut. & al |
||||||||||||||||||||||||||||
|
rat. dat. ab his. Liberis hominibus , fecundum j libr. 2. varior. cap. 10. Qualis fexus tutela e*
tutek defmitionem > noh'fervis , excepto cafu ^tiamnum pluribus gentibus in ufu efl j fed in lln"ulari prdpofito tnl.fi impuberi 13. /. ei qui Hollandia vixobtinet. Rodenburch dejurecon- 17. //. de tut. & curat. dat. abMs. Nec lm < jtigum in pralimin. pag. mihi 175». & feqq. Quo |
||||||||||||||||||||||||||||
|
modo autem mulieres per nuptiasperpctujema^
ritorum fuoruni cursex moribus hodiernisfiib- jiciantur,licet ex jure civili nec maritus uxoris, nec focer nurus, nec fponfus fponfse k\x cura- tor cfle potaefit. /. virum J4. ff. de curat. fur, & aliis extra tnin. dand. t. maritus z. C, qui da- re tutores. L amplijfimi 4. /. licet r 7. C. de ex- cuf tut. L 1. §t ult. ff. de excuf. Utt. & quo ufque fcfe lisec maritalis viri in uxorem potcftas extendat, ex profelTo tra<5tatum in tit. de rittt nupt. num. 41.^* feqq. * - . '■ I \ .^:,.;.;.;!m "ihl fte . -;•..'■•
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
tereft, utrum pupillus in tutdrisdationemcon*
fentiat, an non; cum & ignoranti & invit6 pupillo tutor detur../. illud femper, yl. 6. ff.de tut. & curat. dat. ab his. ..Sicuti ctiam parum refert, an legitimus an illegitime natus fit, cui tutor datur; ciim & naturales. & fpurii aliiqtie his fimiles sque tuitione aliena ratione perfonar & bonorum indigeant , ac ilH , qui juftis 'ex nuptiis procreati funt. I. naturales 7. ff. de cottr- fum. tttt, l. ult. C. eod. tit. I. fin. C. quando mu- lier tut. off. fungi poff. Sed &,fi pupillus furioT fusaut amens iit, ei non curator tanquam fu- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
11 -rp% v s; ji,
De teftamentaria tuteJa.
S u m m a r 1 aL |
||||||||||||||||||||||||||||
|
°i
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
t. Quid' fit tutela teftamentaria , & qttis tefta-
mento tutoremdarepoffit} An & patermino-
rennis?
2. Quibus tutor teftamento detur ? Si filiis tuto-
rem dederit, an & pofthumis videaturdediffe?
*"'An. & i\s\ quos fe habere ignorabat ? An &
pepotibus} & quid , ft liberis ^«rpofteris^- derit ? Quidyfi teftatox dicat, Titio aut Me- vio filio meo Cajus tutor efto , utri vokie- rit xel Titius aut Mevhis filio meo tutor efto? 5, An ptter exheredato impuberi tutorem dare
' . .ffi* ;; . y
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
4. tutor ttftamento datur pure vel fub condiuo
m\ fi hodie cmijuges liberos inftituerint, & fi- bi tnvicem bonorum omnitim uftimfruclum reti- querint i an durante uftifrutlu tatores fe pof- fint immifcere adminiftratieni tutela , & quo ufqtte? An ttitor recle detur v fi volucrit. $\" Moribus etiam avus & avia materna & plane
extranet rebus, quas pupiilis relinquunt, tutorts ddre poffunt, licet "pater alios futores jam de- derit & teftamtntarii omnes a magiftratuquo- dammodo cpnfirmantur, unde multi juris cm- lis apices ceffant.* |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Um*patris confilium optimum
libens habitum fuerit, & vo- tum ejus effe foleat ac debeat, utuna cum bonis tum ab ip- fo tum aliunde profeclis. falvi Hnt, jus civile ei permifit, ut ex jure patria;
|)Qtcftatis per tutorcs teftamento datos illisprof-
jpiceret, tjuos ob lubricum"atatis & jadiclide-
BSSt % |
feclum fe & iiia perditum ituros.metuciidutrre-
rat. Eft autem tutela tcftamentaria , qua pa^. ter aut avus paterhus, ( non mater avuive ma- ternus, nec patruus aut impuberis liberti patro- nus. Lft patronus 4. /. j.ff.de confirm. tut. L qtti tutelam 28. §. ult. jf. de teftam. tut.) libe- ris proxime in poteftate conftitutis, nec in al- terius poteftatem recafuris, tutorem 4at tefta- men-i
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
\
|
||||||
|
I. T 1 T. II.
ncpoti pcr legitimura attt "dativum tutorcm
confuli poilit , Ci ei teftamento profpcftum non fit. Quod fi teftator dixcrit, Titius tu- tor efto filii mei Caji vel lmiiyutri voluerit, inutilis olim habebatur datio illa ; uti &, fi dixifiet, Titius aut Mevius filio tutor efto ; vel faltem de co intcr juris autorcs ditputabatur. /. tttter ita 23. //• b. t. fed jure novo utrique cenfetur tutor dattis, 8c nterquc tutor erit, iic ut disjunda luc pro conjundis accipiantttr ^ ac particula aut pro &. L cttm quidam 4. C, de verb. & rcr, fignif. jund. /. f&pe ita tom-* paratum 53. //. de verb. fgnif. 3. Utram autem: liberi, quibus tutor a pa-
trc datur, inftituti an exheredati fint, paruni refert. /. pater 4. /. f\ ■ pater .$i. ff b. t. L avia 77. §. ult, ff. de condit, & demmftrat. Quod enim dicitur , neminem tutorcm pofle dare nifi his, quos in fuis heredibus, cum mo- ritur, habuit, habiturufve eflet, fi vixiflet. /. quo tutela 73. $. hemai.ff, de reg. jur. exhere- datumautempatrifuo non efle fuum heredem./, , i,%.confanguineos lo.ff.defuis&legit.bered.m- hil mutat:cum lex 7 3. id tantum defideret,ut pater cum,cui tutorem dat, in fuisheredibus, cum mori- f«r,habeat; & eo temporc exheredatus xque ac in- ftitutus in fuis heredibus numerandus fuerit;quip- pe cujus exheredatio tum demum tcnct,cum here- ditasex teftamento, quo comprehenditur exhcrc- datio, adita cft, ac hereditate non adita nullius mo- menti eft. /. ftlium quem zo. ff. de bonor. poff. contra tab. Et quod a Paulo in l. fepe ita 53» -ffs de verh ftgnif. fcriptum eft, tutorem fepara- tim ftne pectmu dari non poffe , non alio fenfti accipicndum ,, quam quod non aliter patcr tu-~ torem darc poffit, quam fi fimul de fua dif- ponat hereditatc per hcvcdis inftitutionem;dum tutor nonnifi tcitamcnto vcl codicillis tcftamcn- to confirmatis dari potcft, neutiquam codicillis ab inteftato dcfuncio reli<6tis: ex quo nonrecte infertur, eundem, cui tutor datur, oportere fimui inftitutum effe. Sed & in verbis Mucii Sccevola?, definientis,, qm ttttela redit, eo & bereditatemperrenire. d, L 73. pr- ff.de reg.ju- ris. nil prater lufnm eft; cumnoIit? heredita- tem ad cum devolvi cui tutor datur ? fed ad eum cui ex lege tutela; onus impofitum eft j quia plerumque, ubi ftcceffionis cft emolumen- tum, ibi 8c tutelje onus cffe debet , nifi fce- mina intercedat, cpippe qux tunc ad hcredita^ tcm yocatur, dum alius tutor cft. yt. lnftit. de legit. patron.tui. 4. Conftituuntur teftamento tutorcs vei pu-
re, velexdie> veljndiem, vel fub conditionc, $. ad certum 3. Inftit. qui tefi. tat. dari, l, tur tprdatus 8. %,tutarem 2. ff. b.t. Qtialis etiarr^ dies vel conditio tacite fubauditur, fecundum jus hodiernum, fi conjugcs liberos inftituerint, ac fibi invicem bonorum omnium Jcgaverint u- fumftu6ium; in quantum tutqres durante illo ufiiftmSrt nonpoifuht fc immifcere adminiftra- tioni
|
||||||
|
184 ,a. Lib. xxv
rocnto v:I codicillis: teftamento confirmatis,
$. pvrtnifftun 3. i)\fttt. de tutelis. L nec mili-
tcm 1. I. $. ff. h. t. I. cum flimfamilias 28.
I. milts itd 41. §. «« tutorem i.ffde te-
.ftxm. milit. fi modo. fupremum defun&i judi-
cium pcrfe<5tura, tSa6 neque • irritum ncque rup-
tum ncque falfum fit. /.: neque per z. I, 3.
C </<? confirm. tut^ /. idem 27. I. fi fnter^x;
ff. b. t. ac denique aditione hcreditatis per
ioftitutum fac~ia roboretur , five omncs adcant
qui tcftamento vocati funt, five unhs tantutn.'
/. fi nemo 9. //, b. t, Nec intcreft , utrum
patcr major annis viginti quinque an Tero
adhuc minor fit ; nam ctfi ipfc lcgitimus li-
berorum iuorum tutor efle nequcat, quamdiu
nondum legitimx statis eftj.quia tamcn plc-
niiTim;un patriam in fuos liberos poteftatem
hjibct -ac paterfamilias eft , cuigeneralitcrlex
11. tabularum permifit , ut de re fua tutelaV
ve leget , ifludquc pro jure fervari voluit. /.
yerhts legis\\ii&. ff. .4- yerb. ftgnif. junct. /.
f&pe ita 1 $$.iffv ead- tit. ratio non cft , cur
©i>fihc iege tutotis dandi facultas. denegetur.
•Vrancifc. Balduinus ad §. 3. Jnpt.de tutetis
in verb. pdrentibus.]': ■■•:-; ■ 9)
\n\v2: Daturritutor; liberisrimpuberibus in po-
teftate rctentis , non crnancipatis; aut natura-
libus tantum ex concubina fulceptis. /. natu-
rali 7. ff. de tonpm, tut. L ttlt. C. eod. §,
tdt. lnft. de tutelis. five maiculi fint five fce-
Tntnaf; adeo nt, fi fliis tutorem dederit, eti-
arn filiabus dcdifle intelligatur. /. fi quis ita
16". pr. ff. /;. t. I. Servius att azinfft de
verb. fignif. /. ft ita fit 45, ff.' te legat. 2.
§. ult. injlit. qui ttftam, int. dap poff. jund.
/. 1. //. de verb. fignif, licct =e icoriverfo tu-
torem dans fliabus , filiis non credatur pro-
(pexjflc; cum cxcmplo peffimum fit ,1 feemi-
nino vocabulo etiam mafculos contincri. d. I.
fi ita fit.145, ff. de legpt. .2, five; nati five
pofthumi: nam &, fi ftmpliciter filiis aut v-
Jiabm tutorem dederit ,. etiam pofthumis dc-
dtflc vidctur. 4 §, ult. lnft. qui tefi. tttt, da~
ri. non tamen iis, quos ignornbat fe habere,
dum cos mortuos putabat, eo quod de fllis
fenfifle nou videtur. , utcunquc filiorum no-
men illc^s cmoqup poffit admittere l.fiquif i-
ta i<7. ^...'..3.^'.4^'ff.h. t. *Plane, fi ftlio dede-
rit ac plurcs habeat lib^ros,..,, nec id ignoret,
omnibus intclligitur tutorem dcdiifc. d. I. fi
qnis ita 16. §. 1. ff. b. t, .Secl ,&, ftvei, H-
lens vcl pefleris tutorem det, ad hcpotes quo-
que datio ifta fcfe porrigit; non item, fi fi-i
iiprttm tantum mentio facla .fit» «vuippe fu.b;
quibus nepotes haud continenturV d. §. nlt.
qui teft. tut, dari. I. quid /i nepotff $, ff bf j
i. nifi jufta feu utgens rqua»dam ratto appa-,
r^eat producendi ad ;ncpotcs |i|Jor«wi appellatio-
fiem. /. filii appHhtione 84. //,^ verb.fi-
gnif. fiino.' I. jftftl interprctatione 201.ff.eod. I
itt. qualis tamcn, jufta wtio hicjaon cftjcutri
|
||||||
|
De Confirmando Tutore.
|
|||||||||||||||||||||
|
lii^
|
|||||||||||||||||||||
|
cognati alii ac prorfus extranei, quantum ad res
illas, quas fuo teftamcnto impubciibus relicbs aipiunt; quafi in rem potius quam in perfonam, tutoremdare videantur» fecundum / pater 4 ff, h t. & arg. novctl. 117. cap. 1. $* 1, Hugo. Grotius manuduct. adjurifprud, Iloll. libr. 1. cap, 7. num. 10. & feqq. Montznus de tutelis cap. 8r num. 37. & feqq. Groenewcgen ad §. ult. In± fiit. de tutelis. & ad /. 4. ff. de tefiam. ttnt, Leeu- wen cenf. jor. part. 1. libr. 1. cap. i<5. »«».4. 5 6".7. 8, praefcrtim, cum tutores teftamen-* tarii nunc plerumque , pramiffa levi caufoco- gnitione, a magiftratu confirmari foleant , fi- ve expreffe, five tacite, dum non rcprobantur ajudiceautcamerapLipiilari, cui mtclarum cura mandata eft. Rebuffus de fent4 provifion. art. 5. gloff. 2. num. 3.4. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. ult. Inftit. qui teft.tut. darinum. 2. Qiiid quod & ipfis tutoribus teftamentodatispcrmitti folet, ut in locum deficientium teftamentario- rum alios fibi in tutela collegas affumant, cx no- tiflimo ufuj ficut & patri matriquc in cafum, quo ad fecunda vota tranfituri vel tranfitura: funt, Confcr Refponf. Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1, confil. &$i ikpart. 3. vol. 2. confil. 77. Necdu- bium, quin & codicillis teftamento non confir- matis xqae ac tcftamento tutores dentur. Leeu- wcn cenf.for. part. 1. libr. 1. eap, 16. v:nn,.\ Cui confequens eft, ut nec neceffe hodie fit, aditam effe ex teftamcnto hereditatem, ad id, ut teftamento datus tutor fiat. Groenewegcn adl.$.ff.h.t. |
|||||||||||||||||||||
|
tiom reruro, fcd eam foli fru&uario permktere
dcbent, licet mventarium petere, & alia fi- milia ad fortis confervauoncmpcrtincntiafacere dcbeant. Refponfa Jurifc. Holl. part, 3. vol. i. cortfil. 57. Prsecipue vero tacita dationi conditio incft, cum minor autfuriofus tcftamento tutor, datur, puta, fi ille major, & hic fanse mentis fadus fucrit. §. furiofus z. lnfiit. qiti tefi. tttt. darc. In qiioteftamentariatutclaadativadiffert, utpote quae actibus legitimis annumerata vitia- tur per tcmporis vel conditionis adjectionem. I. actus legitimi 77, ff. de reg, jur. ejufque di- verfitatis ratio in eo cft, quod magiftratus pu- pillis tutorcm dare poteft , pendente teftamen- taria; tutelxconditionevel die tutelam gcfturum. §. 1. Inftit, de Attiliano tut. at.fi magiftratus ex <iie vcl conditione fufpenderet fuam tutelas da- tionem, nullusaliuseft, qiii interim pupillo da- ret tutorem, atque ita fieret, ut ille indefenfus effet. Pretcrea , uti recte legatur legatario fub conditione,/ voluerit.l.fi ita legatum 6 5. §. 1 .ff. de legat. 1. /. f\ ita expreffum o"q. ff. decondit. & demonflrat, ita quoque re&e tutor datur, Ji ve- lit, vel cum poterit, tutor efto. 1. tutor daius 8. $. ult. I. tutor ita 23.$. i.ff.b.t. 5. Ha?c cx juris civilis principiis fummatim
cnarrafle fuffecerit , cum neque difficilia fint, neque per omnia fic ufu ferveiitur; dum non mo- do pater liberis cmancipatis seque ac fuis, ut & avus paternus, qui ncpotes nunc in fuanon habet poteftate , fed & mater avufque mater- nus liberis redte tutorem dat, licet iispatertu- torem jam fuo conftituerit teftamento; imo&; |
|||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S III.
Dc confirmando tutore. S' u m m a r 1 a. |
|||||||||||||||||||||
|
t. Quando- tutorh fuprema voluntate dati confir- raverit patris voluntas ?
|
|||||||||||||||||||||
|
tnaiione opus fit > Quis conftrmet ? An confir-
matus dativis an tefiamentariis tutoribus annu-
itierandus fit ? h ■ ;
2. Quales tmores confirmentm fine inquifitione&
|
3, Quales tutoresconpmentttrexinquipionet &
in qua, tunc inquirendum fit ? 4. Quando cum inquifitione &fatifdationeconfir-
matio fiatl |
||||||||||||||||||||
|
fattfdatione> tunc tamen inquirendum, an du>
|
|||||||||||||||||||||
|
»1 tutor tcftamento refte datus fit,
nulla magiftratus confirmatione ';opus eft; fed fi qua partc labo- Iretdatio tutoris fupremavolun- ' tate fada; dum vel non eo mo- dodatus fuitquo dari dcbuit, velnonabeocui conccfla per leges dandi facultas, aut non iis «juibus dandus erat, confirmarifoletamagiftra- tu tali, qui & ipfe tutoris dandi jus habec. arg, |
|||||||||||||||||||||
|
I, tutores <$.ffi.h. t. juncl /. fcirei^,% quinon
II. ff, deexcuf. tut. 1.1. $. i.ff.h.t. idque de-
creto pro tribunali intcrpofito. /. naturali 7. §, 1. ff. h. t. arg. /. bona autem 3. §. pen. ff de bonor. pof fefiton. Quo cafu etiam dativispotiusquamte- ftamentariis tutoribus adnumerandus eft, eo quod is propric tutor cft , qui vimac potefta- tem in cap ite libero habet. §. 2. Inft. de tatelts. po- tcftatcm autem omnem tutori,confirmato noa A a vc;c
|
|||||||||||||||||||||
|
186 L 1 s. XXVI. T 1 t. Ill,
|
||||||||||||||
|
Cx teftamento fed ex dccreto magiftratus acqui- (
ri, Papinianus docet. /. jure noftro z6.§.ult. ff.
deteft.tut. cum, agensdemota momciofique-
rela adverfus teftamentum , in quo tutor filio
a patre jure patriar potcftatis datus erat, ait ,
eventum xet jttdicasx declarare, utrum ttttor
tx teftamento patris anexdecretopr&torisautorita-
|
l. qtii a patre 3,, ff.b.t. non
tamcn co minus dativi funt; cum & cx inquifitio- nc dati fatifdationc non onercntur. pr. lnftit. de fatifd. xut. judicium autcm patris , cjuod tutor confirmatus habcre dicitur , inquilitionis loco eft. 2. Confirmantur autcm tutorcs vcl fine in-
|
|||||||||||||
|
quiiitionc, vei cum inquifitionefine fatifclatio-
ne, vel cum inquifitione & fatifdatione. Sinc inquiiitione, quotics pater filio emancipato, aut naturali cuialiquidrcliquit, autfilio inporcfta- te verbis prccariis,- vcl codiciliistcftamcnto noii confirmatis, vcl tcftamento .quod per qucrelam ex jure vcccri aut alio aliquo modo infirmatum, ruptum, irritumve facium eft, tutorem dcdit. i. 1. §• 1. 2. l.qui a patre ^.l.fifilio6.l. natttmU y. pr. ff b. 1.1. neque z. I. ult. C. /;. (. /, pater \me- de 4, l.fipater 3 i.ff, de tcftum. tttt. §. tdt. hift. de tuteits. ut tamcn prartor in conhrmando tutorc pcr patrem dato inquircre dcbcat, an dcuavci k patris voluntas; quod in facili eft, fi pioximo mortis tempore tutorcs non jurc fcripfcrit patcr: nam fi ante annos, ut fpatio medio potuerit fa- cultatum tutoris non jurc dati ficridiminutioj vel morum ante cclata vel ignoratacmcrferitim- probitas, aut inimicitiae cum patrc pupilli cx- arferint, aut damnofum tutor mifcuerit cum fi- fco contra<5tum , utilitatem pupillorum magis fc- qui prartor debct, quam fcripturam tcftamcnti vel codicillorum; cum & ipfc patcr ob harca priore fingatur voluntate reccfliffc, neccreda- tur talcs unquam voluiffc tutores dare', fi gna- ,rus eorum fuiflet, qua; ipfe prastor de hifce com- perta habet. /. in confirmando 8. /. 9./. 10.|f u. 1.1. pater bexede 4. h fme ff, de teftam. tut, 3. Cum inquifitionc fine futifdatione confir-
matio facienda eft, quotics patcr tutorcm de- dit filio naturali, cui nihil rcliquit. d. I, nata- rali 7. ff. h.t. vel materautaviafilio vcl ncpoti inftltuto. /. mulier 2. /. ult.pr, &§..i.ff.h.t.L I, Cib.t.l.peto6s).§.mater z. ff. de legat. z,l. pater berede q.ff. de tvftam. tut. /. mater 4. C, eod. tit. (in qua /.4. fupcrfluam effe acdclendamvo- culam «ofl , etiam in omnibus codicibus haud occurrcntem, monet poft ahos Gotofiedus \n not. ad d. i 4.) vel patronus impubcri libertos autquilibetcxtraneuscuicunquc pupillo, fimo-- do pupillus ab iis heres inftitutus iic; qfficit cnint aftectio pcr inftitutionem declarata , ut prariu- matur utilts & idoneus pupillo futurus tutor, ab eo datus, qui tam impenfc pupillum dilexit,,ut & hcredem cum fcripferit. / fipatranus 4. ff. h. t. /. qtti tutelam z 8. §. ult. //. de teftam. tut. i. N<?- fennius 3 2. in med. ff. de excuf. tut. Ex inquifi- tione vero confirmatio tunc fieri dicitur , cum esploratur, an bonis moribus ^utor inftruclus fit; an fufficiente patrimonio; an fatis idoneus feuhabilis; &deniqueannonfe ingefferit./. 1, $. pen. ff h. t. ifcire 21. §. pen. & ult.ff. de tut. & curat. dat. ab bis.l, uxori 18. §. i.ff. adhg. |
||||||||||||||
|
tem acceperit \ cxtcftamcnto quidem, fi prote-
ftamcnto judicatum fic; ex decreto vero, fi tc-
ftamcntum pcr querclam jufte motam pcrlibe-
rosinjufteexhcredatoseverfumfueric. Et quam-
vis jure novo nulla tutoris inofficiofo teftamen-
to diti confirmatione opusfit, dum pcrqucrc-
lam fola infirmatur inftitutio, reliquis teftamen-
ti capitibus in fuo vigorc perdurantibus. novell.
ii 5. cap. 1, infitie. manet tamen argumcnti vis
cx d. I. z6. § ult. quatenus inde conftat, pofita
|
||||||||||||||
|
magiftratus confirmatione tutorem omnem fuam
autoritatem non cx tcftamcnto, fed decreto,
adcoque a magiftratu confirmante nacltam f uifle.
Atque hiirc etiam eft, quod tutori per teftamen-
,tum nonjure dato noncurrunttemporaexcufa-
tioni proponenda: prsefinita, nifi exquo confir-
matio intcrvenit, /. i. /. 2. C.b. t. l.fcite 13. §,
qtii non iz.ff.de excuf. tut, ficutnec ante ceffatio
ab adminiftratione rerum pupillarium pcriculo
ejus cft. /. impuberi 40. I. qui negotiationem 58.
§.te(iamento z. ff. de adnim, & peric. tutor. I. 1.
X. de teftam. tut. & , fi arite confirmationem
adminiftrationi fefe ingefferit , non tutcla?> fed
negotiorum geftorum aut protutelae a&ione ad
rationcs reddendas conveniri dcbet. 2. 1. /. mater
4, C. de teftam. tut, Nec eft, quod in contra-
rium urgeas, tutorem confirmatum haberc pro fe
tcftatoris judicium, qtiod &pratorfcquitur, ac
proinde teftamcntarium magis quam dativum vi-
dcri. /. fx ttt proponii 3. C. b. 1.1. Nefennius;ij.
feie in med. ff. de excufat. tutor. Licet cnim pra*-
tor confirmans patris fequatur judicium, tamcn
manet illud, confirmatum autoritatcm fuam o-
lnncm nona patris voUmtate, fcd a praetoris de-
creto habere. d. I, 26. §. ttlt. ff." de teft.tut. eo
modo, quo & ad tutelam norninati pcr magi-
firatus municipales ex alio municipio cives ac
pracfidi oblati , dum in fuo municipio idoneos
liaud inveniunt, judicium quidem magiftratuum
nominantium pro fc habent, nec tamen idco ab
illis, fed a prafidedatifuerunt, omnemque ab eo
folo acquirunt poteftatem. /, Divi Marcus 24. ff.
de tut. & curat. dat. ab bis. I,1. §.fiquando 1 o. ff.
de magiftrat. conven. I. quod dicis 6, C. qui dare tut,
Levc vero eft , quod ajunt, confirmatos prae-
fcrri legitimis tutoribus , dativbs poftponi, &
obidconfirmatosnondativos fcd teftamentarios
cffe. arg. pr. Inftit. de Attil. tutore. Etenim mul-
-ti cafus funt,in quibus dativo tutorilocuseft,
titcunque non defmt, quibus potuiffet legitima
ex jure fanguinis tutela deferri, utpatecexjf. 1.
Inftit. de Attil. tutore. I. fi quis fub. 11.ff.dete-
flam. tut.l. 1. §,fi apud i.l.tmela legitima 3. §.
|
||||||||||||||
|
qumi 8, ff. ielegitjat. Et quarayis confirmati, Cornel.deficariis..
|
||||||||||||||
|
4. Dc*>
|
||||||||||||||
|
D £/ L e o i t r mj s T«u wb r i i u s, 12j
eft, cum alioquin vel inquifitio vel iatiidatio fo-
la tutorem eificiat idoneum , '&■ prkfumtionem inducat, illum ex fide tutclam gefturum eflc. pr. ltiflit, de fatifdat. tutor. |
||||||||||||||||||||
|
4. Denique cum iconfirmatur tutor , qaut cxtrancus extraneomunicipalis magiftrat
|
||||||||||||||||||||
|
mationem facit. l.tutores f.ff. b.t. quodfingulare
|
||||||||||||||||||||
|
T 1 T V ,,£ V S IV.
|
||||||||||||||||||||
|
De legitimis tutoribus.
T?
'„>',, SUMMAR IA.
|
||||||||||||||||||||
|
ter teftamento caverit, ut nihihminus tutrix ma->
ncat? JLn recuperet tutelam » fi itetum vtdtta ftatt l m, jQuid juris ftt circa tutelam legitimam noflris
moribus, & quo ufqm vigcat velnon vigeatjus Romanum circa tutelam legitimam matris ata avii, ? Annoverca fuperinducla poffit permari- ti fui teftamentum tutrix crurt liberis prioris thori} De iegitimkpatronorum tutela.
|
||||||||||||||||||||
|
j. Quando legitimxtuteUiocusfit? Quidfitlegi-
tima tutela, & quibus deferatur agnatis aut co- gnatis ? An &fratribtts, quia tma cum patrcfm- cedtint fuo fratri impubcri ? .,..: 2. Quandoy &quibnspr&ftitis,mater&aviaad-
mntantur ad legitimam libcrorum impuberum tutelam ? Anpatcr teftamentpimpedire poffit. ne mater tutrix fit ? An invita cogantur tutrices ef fe ? Quid 3 fi mater& aviaftt, fed mater mim- rennis ? 3. An oh fponfaliacontraBamateratuteUexpella-
tur ? Anpropter fecundas nuptias} Quid,ftpa- Eficiente in univerfum tefta-
mcntaria tutela , legitima: locus ! eft. l.fiquis 1 x.ff,de teftam. tut. I. fitutor$.§. x.ff. de tutei&& rat. diftrah. adeoque tunc, cum vel nullus teftamento datus apparet, veltefta- mento quidem datus, fcd vivo aut mortuo tefta- tore deccllit, nec alius exiftit teftamento con? ftitutus. /. fi quis fub 11. §. pett. & ult. ff. de te- ftdwcnt. tut, l. inteftato 6. ff. b. t. §. pen. Inft, de legit.agn. tut. vel tutor legitimus nulloshabens contutores durante impubere pupilli xtate extin- Qus eft.arg. /. tutela plcrumque 16 §, i.ff, de tu,- telis.l. tutela 3. §.fedfi 5. 6,pen,&ult. I. 4- ff h, t. non item, fi remotus aut excufatus fit. d- l, ■3. §. qturi 8.//. h. t. l.fiquisfub 11J. 1. i.ff. dete- ftam, tttt, £ft autem in gcnere tutela lcgitima, qux citra factum hominis ex fpla Jegts difpofi- tionedefertur, ac quadruplcxfuit, puta, agnar torum, patronorum, parentum> & flduciaria. Legitima tutela agnatorum dicitur, quseexlege duodecim tabulaium defertur proximis pupilli agnatis. pr.Jnft. de legk. agnat.tut, l. i.ff.b t jurc novo etiam cognatis, fecundum gradusfui prxrogativam,, poftquam ratione fucceltionis ab inteftato difterentia inter agnatos & cognjitos fub- lata fuit. twveU. 11H. cap, 4. & 5, juncl. §, ult. Inftit. de capite minutis, l. fi plures ptff. h, t. Qaod enim olim agnati, jure novo etiam cognati ad Icgitimam vocantur tutelam, cjus illa ratio cft, c^uodjuftutuvifum fuit, pcneseg^ eiTeonustpr |
||||||||||||||||||||
|
)
|
||||||||||||||||||||
|
6, De legitima parentum tutela» &fiduciaria.
|
||||||||||||||||||||
|
..'■-,-.!
|
||||||||||||||||||||
|
telse, qilibus fuccefiionis emolumentum qusrf
poteft; utita, qui fperant hereditatem, iidem etiam boiia tuercntur, nedilapidentur. /. 1, ff. h.t, pr^lnftit.delegit.patron..tut.-l.quotutelay^i ff. de reg.jur. nifi illi, quibusfpesfucceflioms competit,minorcs autfuriofi aliove modoad tu- telam gercndam inhabiles fint. d.norell 118. cap, •$. junct $■ 1,Inftit, quiteftam.tut. dari. vcl fcm rainsg intcrcedantv tunc cnimtales adheredita-» tem vocantur, cumSliustutorfic. d. tit.lnft.de legit. patr, tut. d. I. 73. ff. de reg.jurfs. Qirj aci cafionedubitatum, cumjure, novellarum fratres gcrmani utia cum patre fratri germano prxdc+ fundo fuccedant. noveli 118, cap. 1, &cap ]. in pr. an & eodem mpdo Cum patre debeant legi- timam fui fratris impuberis tutelam nancifci? Ncgat hoc quidem Ant. Matthatus de tutelis di- fput. i.nttm.ip. quafi non fatis apertc confta-* ret dc priftini juris mutatione , ac propterca antiquisjlegibus fiatrem cum patre ad tutclatn non voeantibus, ftandum foret. . Scd cum in d. novell, 118. CAp, j.difertis verbis a Juftiniano conftitutum fucrit,, ut. unufquifquc. fccundum gradum &ordincm, quo ad hercditatem voca* /tur, aut folus aut cum aliis etiam fun£tionenj tutelx fufcipiat, probabilius videtur, jure nov.o fratrem non minus ad \ tutelam, quam ad fuc- ceflionem fui fratris impubcris ,1 cum parente lyperftite concurrcre oportere :,fi rnodo legjti> mx statis fit.. Donellus Br, 3. comment. juris cjyil. cap, 6.yerfi& \m delegitimih, . vrkok Aaz ' ?. Quod |
||||||||||||||||||||
|
L i b. XXVI. T 1 T. IV.
|
|||||||||
|
iS8
|
|||||||||
|
limin: de fiatut. diverftt. tit, 4. parte altera up,
4. num. 11. & ftqq- prcccipuc tium. 14. 15. fffi, mihi 178. Parcnsp.mem.PaulusVoet ad§.ulr, ltift. de lcgit. agnat.iiit.vum.ult.mmed, Lceu- wen cenf. for. p*rt. 1. lib. 1, cap. 16. num ff, Refp. Jurifc. bloll.part. ^.confil. 215. 3. Si mater aut avia , poftquam liberorum
tutelam pracftitis pratftandis infefufccpit,fpon-
falia alia contraxerit, cx cofolo a tutela rcmo-
venda non eft , ut poft Boerium decif. 226".
num. 5. aliofque tradit Wefel ad novell. con-
ftit, Ultrajeft. art, 11. tmm. 14. fed fi ncgle-
Cla promiffi fide ad aliud matrimonium fe(e con-
fcrat, ipfo jure a tutcla expcllitur. attihcnt. fi-
cramentum C. quand. mulicr tut. off.fungi pofitt.
five ex fola legis difpofitionc ad tutelam accef-
ferit, ftvc ei infuper mariti defuncli fupremo ju-
dicio liberorum impubcrum tutela concredita
fit, ac nominatim cautum, ut etiam contra£tis
fecundis nuptiis nihilominus in tutela? perfevc-
raret adminiftrationc. Nonenimillaenixapa-
tris defundi voluntate toHitur indufta legibus
fimftra contra matres vitricura fuperinducentes
prsefumtio, fccundum quam non modo res fi-
liorum, fed & vitam plerumque novis credun-
turmaritisaddiclurae. /. lex qut, 22. fereinftne.
verf. fed etiatn contra C. de admin, tut, ac pro-
inde nec fideliter tutelam gefturx: fic ut hic u-
fum inveniat juris regula , ncminem efficerc
pofle in teftamento fuo , nc leges locum ha-
beant. /. nemo poteft 55. //. de lcgatis t. Go-
mezius ad lcgcmtauti i^,num, i i.infine, Boe-
rius decif. 124, num. 12. & decif. x66. Zoe-
fius ad tit. Pand. de teftament. tut.num. 12. qui
tamen cenfet, exprefsa mariti voluntate eam
purgari poffe; adeoque matrem etiampoftvota
fecunda manfuram tutricem , fi id paterno te-
ftamento cautum fit: quod & placet D. Johan-
ni aSomercn de jure novercar. cap. j.num. ult.
Sed nec matri vel aviar femel a tutela proptcr
fecundas nuptias depulfa: rcgreffus ad eamdan-
dus , ubi per obitum mariti fecundi rurfus ad
Viduitatcm redafta eft; cum id nulla Iege cau-
tum fit, nec per repctitam viduitatem tollatur
in univerfum finiftra juris fufpicio in eam cx
nuptiis fecundis enata, prsefertim, ubi &thori
fecundi proles fuperftes eft. Ant. Faber Codm
libr, 5, tit. n.def.i. Bomusdecif. 266. Myn-
fingerus cent. 3. obferv. 83. Ant. Matthsus de
tutetis difp, 1. th. 17. Parens p. mem- Pau-
lus Voet ad §. z, Infiit. de legii. agn. tut*
num. 2. ■
4. Cseterum noftris moribus non tam exa-
de hsec obfervari conftat, qiiat de iegitimis tu- toribus , atcme ipsa etiam matre & avia , jus civile diftat, fed multum a magiftratuum arbi- ttio dependet, aii tutela legitima permitti de- beat. Etenim non ipfo jure nunc, fed demum praevio magiftratus dccreto, fa:pe ad petitionem proximiorumy illi quifanguinejuncliifunt, jju- re fanguinis ad tutelam accedunt f ncc qui pa- «s
|
|||||||||
|
.z. Quod autem di&um, foeminas a legitima
tutela exclufas cffc, excepcioncm patitur in matre
& avia; quippcquse, licet jure Pandc&arum ne
teftamcnto quidem patris aut avi potuerintdari
tutrices libcris communibus. /. jure noftro 26*.
ff, de teftam. tut.l. itaautem 5.$. Papinianus%,
ff. deadmin. efperic. tttt. & ob id filiorumtu-
tclam debuerint a Principc fpecialiter pwftula-
re. /. ult. ff. de tutclis. tamen ex pofterioribus
Imperatorum conftiturionibus ad liberorumim-
puberum tutelam admiffae funt» ac omnibus
vcnientibus a iatere agnatis prseferuntur, fi mo-
dorenuncient Scnatuiconfuko Vellejano & fe-
cundis nuptiis, antca quidem jurejurando in-
tcrpofito, fed jurc noviflimo fine eo. /. 2. &
3. & autb. fubjtmclis Cod. quando mulier tut.
off, fungi poffit. Nec hafce pater exprefsa pro-
hibitione tcftamento fasSa a tiitcla repellerc po-
teft, fedtantum per indiredum, tutorem fcili-
cet aiium libcris dando in teftamento fuo; qua-
•li teftamentario matcr & avia, urpote legitima,
ccdere <Jebet; arg. auth.matri C. quando mitlier
twt. off.. fmgi poftit. I. 11. ff. 4eieftam, tut.
Peckias de ttftam. cnnjug. libr. z. mp, 16. Mon-
tmxxs de tuulis Up. 15. nttm, 45. Licetcnim
tutores dari a magiftratu nonpoffint, quospa-
tcr aut mater fuo teftamento tutores eflc vetuit.
/. fcke z 1. %, fed & t. ff. de tut. & curat. dat.
ab his, I. unic. C. /i contra mdtris volunt. tut. datus
fit, tameri ubi lex ipfa tutelam defert , adem-
fcio tutelas permittenda non eft , ,nifi legitifnus
fufpcclus fit. Quod fi mater aut avia tutelam
adminiftrare noluerint, invitar compellenda* non
funt. 1. 2. & 3. C. qmndo mulier tut, off.fung.
cum enim in fmgularem matris & avixfavorem
pofteriori jure introdu&um fit , ut ad munus
aiioquin virile admittantms iniqitum foret, ad
laefionem earum & pra;judicium intcrpretatione
duriore hoc detorqucri. arg, /, nulla juris 25.
ff de tegibtts.l. quodfavore6. C. eed. tit. Arit.
Faber Cod. itb. j.tit. 21. deftn. 1. Papon./jfcr.
if. tit. j. arr. 3, pofi. mtd, In concurfu vero
marris & avia? potior matris caufa intutelaeft;
ep quod 8c in fuccefione ab inteftato prafer-
tur. arg. d, novell,. 118. cap. 5. nifi mater ad-
huc minorennis fit; tunc enkn ad aviamtutela
devolvi poffet , licet mater habcat fuccefHonis
fpem ; tum quia generaliter minoribus tutela:
adminiftratio denegata eft; tum quia ne mafcu-
H quidem, qui per veniam actatis (ivit nuptias
ex jure hodierno } pro majorennibus cceperunt
haberi , ad tutelas -munus adaiovendi funt, ut
di6lum tit. de tuteiis num. 5. ut proinde longe
«linus fcemints viduabus minorennibus, xtatis
pariter & fexus fragilitate laborantibus, tutela
liberorumpermittenda fit. Licet nonnullis me-
diaquafi viahicplaceat, dum contendunt, tu- j
lelam quidem iisnori obftanteviduitatepermit-
ti poffe ; fed, ut fC&e procedat adminiftratio,
cimnum aut plures tutores pro re nata adjungen-
ebs effe. Rodenburch^;«re conjttgumtraft. pre-
|
|||||||||
|
S TuTOR l RUS. 18p
prior maritusapencfuo conftituerit teftamento,
jam fupra obfcrvatum eft. Necdubium, quin
frequcnterin tutelaadrniniftranda perdurent ma-
tres; dum nullusfefe earundemopponitadminir
ftrationi. Sicuti etiam cxpedkum t'ft, illum , qui
a patre pupillorum tutor tcftamcntq datus eft, in
tutela perfcverarc, licct matrcm pupillorum in
uxoremducat. /. »0» tiunquam 32. $. 1. ff.de a-
dopt. I. ult. C. de contrario judicio tuteU. Quin
imo , fi jam vitricus efle cceperit, cum vel tefta-
mento vel a magiftratu tutorem privignis fuis
dari, nufpiam vetitum eft; fi modo non apertc
id ex quibufdam circumftantiis utilitati pupillo-
rum adverfctur 3- ufque adeo, ut nec infolitum fit,
eo cafu, quo mater a tutela ob repetitas nuptias
cxclufa eft , vitricum ipfum matris loco furro-
gari magiftratusautoritate, uti pluribusconfir-
mat D. Someren de jttre tiovercar. d. cap. 5, hunt.
r. Ant. Fabcr C»A. libr, 5. iik 30. defn, r. pa-
rens p. mcm. Paulus Voet ad §, ult. Infiit, qui
teft. tut, dari pojf.num. z.pofimed. Planenover-
cam liberis prioris thori per fupremum mariti
fui judicium tutricem dari nonpofle vcriuseft;
ex ea potifTimum ratione , quod tutela virife
munus fit, quod fua natura in foeminam, qua:
neque mater nequeaviaeft, cadere non poteft,
juxta /. 1. C. quand. mul. tut. off.fung.l. 16.1. ult,
ff. de tutelis, D. Someren'</. cap, j. itkm, <$,
5. Legitima patronorum erat ex jure civilt,
qua? deferebatur ex mcnte & interpretatione legis duodecim tabularum patrono, qui fervum im- puberem manumiferat. Cum cnim libertus talis neque teftamentarium neque Icgitimum ttttorcm agnatum habere poflet , fervili cognatione jus agnationis haud producente, ac manumiflor pa- tronus impuberis manumifli fperarct heredita- tem, fas fuit, ut & tutelje oncri fubjiceretur. tit. lnftit, de legit. patron. tut. five fponte five com- pulfus ex fidcicommiflb vel pa&icjne emtioni fer- vi adjedamanumiferit. /. tutela %,§. i.&feqq. ff. b. t, Plures Ci manumififlent, omnes tutores erant. d.I. 3.§. ^.ff.bt, Et hax legitima pa- tronorumtutelaperDD. etiamad diredos feudi dominos extenfa fuit, quoties vafalliis ncque te- flamentarios neque legitimos tutoreshabet; dc quo pluraSchraderusrfe/?«<//* part. 10. feft. 19. num. 6"8. &feqq, Rofenthal fjnopft feudali cap. 12. concluf. 10.num. ^6,&feqq. 6. Quse olim legitima fuerit parentumtute-
la, qua: fiduciaria patris, fratris, patrui , & quo modo r\x ex eo induci debuerint, quod cogna-t tioni ad fucceflionem & tutelam exlegeduode- cim tabularum jusnoneflet, videri potcft aputf DD. ad tit, Inftit. de legtt, parent, tut. & ad tit. de fiduciaria tut. quorum exiguus aut nullus ufus eft, poftquam fecundum ante dida inter agnatos ac cognatos refpedu fucceflionis & tutela: differen- tia omnis fublata fuit. |
|||||||
|
De Legitimj
rcs gradu funt, pratclfe omncs admittuntur, fed
ex pluribus unus altcrque maxime idoneuseligi
poteft, aut etiam gradu rcmotior idoncus proxi-
miori prasferri, (eomodoquoolimexconftitu-
tione Ciaudiipupillistutores a Confulibus cum
jnquifitione,■ teftc Suetonio in vitaejus, cxtra
ordinem dabaflttir, id eft , non obfervato prsecifc
gradus & fanguinis ordine feuproximitate, ut
intcrpretatur Rsvardus libr. i. varior. cap. 10.)
ac, qui electi non funt, ctiam pcriculo tutela; ob-
noxii non efficiuntur. Neoftadius curia fupr,
decif. ^p. Grotiusmanuducl.ad Jurifprud. Boll.
libr. i. cap.j. num 15. & feqq. RebufFus defen-
tent,provifton.art. y.glojf. i.num 6, Imbertus en-
chirid. juris Gallia verb. tutela moribus pag. mi-
hi 3<5r. 3<?z, Groenevvegen ^ tit.lnflit.dele-
git. agn. tut. & ad. $. ult. lnftit. de capite minutis.
Lecttwcn cenf. for. part, 1. libr. 1. cap. 16", nttm,
1.3. Paulus Voet add.%. 2, Inflit. delegit, agnat,
tut.num. 3, Refp0nfaJurifc.H0ll.p4rf. 4. con-
fil. 330. qudfl. 2. Quin imo, ne pater quidem aut
mater nunc apud nos ipfo jure tutores funt, fi
non conjugis defuncti aut alterius extranei tefta-
mento dati appareant; adeoque, fi legitimam
velint liberorum tutelam gerere, confultum fue-
rit, ut a magiftratu fe confirmari petant. Gro-
tius manttducl. d.libr. i.tap.j.num. 8.9. Refp.
Jurifc. Holl. part. 5,confil. 213. i»pr. Adde ta-
men Joh. Papon libr. 1 j. tit, <$.arr. 3. fere in
tned. Sive autem mater teftamento tutrix data
fit, five ei legitima tutela ex magiftratusdecre-
to confirmetur, nec fecundis nuptiis nec Vclle-
janoSenatufconfulto renunciare tenetur. Papon.
d.libr. j$, tit. j arr.3. Boerius decif. 124.»«/».
13. Groenewegen adautb. matri. C.quandomu-
liet utt. off. fungi, Matrem quoque avo paterno
intutclaprsferriinGallia monetPapon. d.loco.
Quamvis apud nos potius mater una cum avo
paterno videatur admittenda effe ; cum neque
foli patri, neque foli matri fuperftiti tutelas ad-
miniftratio permitti debeat , fed vel propinqui
ex latcre parentis praedefunfti, vel etiamextra-
nci his ex decreto magiftratus adjungendi fint.
Hugo Grotius manuducl. ad jurifprud. Holl.
kbr. 1. cap. j.num. 19. 20. Et, filiberisimpu-
Deribus, patrem matremve legirimum tutorem
jam habentibus, alia deindeobvcniathereditas,
ei etiam invito vel invitaralii tutores a magiftra-
tu adjungi poflunt, quoties id expedire arbitran-
tur. Groenewegen ad tit. Inftit. detegit.parent.
tut. Pratcrea , uti pater propter nuptias alias
contradas & novercam fuperinduaam a tutela
non depelliturcxipfisjuriscivilis principiis. arg.
I. generaliter <$.infine principii C.defecund.nu-
ftiis. Grotiusmanud. adjurifpr. Holl. libr. 1. cap,
7. num. 17. 18. D. Someren de jure novercar,
sap. 5. num. 4. ita hodie matrem quoque tutri-
cem mancre, poftquam fecundo nupfit , fi id
|
|||||||
|
Aa 3 TU
|
|||||||
|
XXVI. T i t. V.
|
|||||||||||||
|
19$
|
|||||||||||||
|
I B.
|
|||||||||||||
|
r i r v l v s v.
De tutoribus & curatoribus datis ab his , qui jus <3andi habent,
& qui, &; in quibus caufis.ipecialiter dari poiTunt. S u m . m !A R i a.j ,;.f',., wmifA
|
|||||||||||||
|
etiamnonmunicipem tutorem dari poiTe ? An
tutor abfens daripojfit ? 4, An magiftratus fe ipfam tutorem dare pof-
ftt> An coliega collegam ? An <j? cogae invi- tum ? 5, Hodie camera pupillaris dat tutores; fiillaeie^
clufa , magiftratas ordinani , qui teftamente excludi nequeunt> An Cttria' Provinctalis? .4« fenatus juridicus Vniverfiiatis Lcjdenfts? An tutor datus in ,/oto domicilu inteliigatur da- tus univerfo pupilli patrimonio ettam alibi ft- fo? conveniendis. tamen, fi magiftratus abeflTcnt, ordo
dccreto fuo tutores dabat aut curatores. /. ubi abfunt 19.//. h.t.l. decreto ^.ff. qui pet.tut. 2. Dantur autem tutores illis pupiilis, qui
dantisjurifdicTioni fubjcdi funt, fivc fubjcfti fint
ratione originis,five rationc domicilii,fivc ratione
rerum ad (e pertinentium. /. 1 .§.«/(. l.jus dandi 01
divi z^.ipupillo 27.ff. h. t.Unlocum ^.C.quipet.
tut. I. nequeaprafide 5. C. qui dare tutores. I. miic.
C. ubipet. tut, adeoque praefes tantum fuse rion b^
liena: provincisepupillo. d.l. i.§.ult.ff. h. t.d.l,
neque a pr&ftde ^.Cquitut. dare. <k ,fipatrimo>-
nium pupilli ita difperfum fit , ut tutor cxcu-
fatione utcns rerum ultra ccntefimum lapidcm
in alia provincia fitarum adminiftrationem de*
precctur, rcrum quse funt Romar, prsetor, pro-
vincialium pra?fcs tutorem dare dcbet. d. Lpu-
pillo 27. ff h. t l propterlitem 21. §, Licet. z.ff.
de excuf.tut. Mogiftratus quoque municipalcs
non akeri, quam ci, qui cjufdem municipii,
vel agri ifti municipio rejpondentis, cft. l.etiam
non munkeps ro.ff-dctuteljs. juncl l.quiexvko
3 o.ff.ad munkipalem. Quod fi concurfus fit magi-
ftratuum loci in quo pupillus domicilium habct,
& patrise fcu loci unde oriundus cft, potior in
conftituendo tutorc vidctur caufa magiftratus illi-
us,e cujus terrkorio originem impubes duxit. arg.
/. Ubenus 1 y.§. fcd eodem qff.ad munkipalem^Eo-
que forfitan reducendum, quod ab Ulpiano in
/. 1 o. ff. de tutelis fcriptum eft» etiam rjon mu-
nicipem tutorem pofledari, dummodo munkipi
detur-, in quantumfcilicetdatio tutoris fada ei«
qui incola tantum eft, eftedu caret, ubi in lo-
co originis alius ab illius Idci magiftratu tutof
conftitutus eft. Unde &,- ii nullas pupillus in lo?
co, in qub moratur, facukates poilideret, &
ob id ci a loci illius magiftratu tutor dari non
poffet, quia fola habkatio aut commoratio do-
mici-
|
|||||||||||||
|
i. Quando locus fit tutorl dattvo ? Cujus jurif-
diciionis fit datio tutoris} Qtti olim, qui poft- ed, qui jure noviftimo potuerint tutores dare> An & ordo decurionum} ,, ;<; , .< 2. An ntagiftratus pofftt tutores dare pupillis fm ju-
rifdklioni non fubjeclis ? Cujus magiftratus da~ tto pravaleat, fipupillusunirationeorigims, al- teri rationedomkiliifubjeclusfit} An folababi- tatio fmedomkilio fufficiat ad id, ut tutorretle deturi 3. An dari poffit tutor non fubjeclus jurifdiclioni
dantis ? .Quofenfu dkatur in l. loff.detutelis Utcla dativa eft , quam magi-
ftratus cx poteftate iibi fpecia-
literlege, fenatufconfuko aut
Principis conftitutione concef-
sa defert; unde & hsec tuto-
risdationon ordinariae fed ex-
traordinarix fcu legitimx jurifdi&ionis eft./. mu-
to 6. §. tutores 2, jf/. dt tutelis. ac ob idalteri
mandari nequk. /. nectnandanteS. ff.h.t. Ad-
de fif. de jurifdicl;. num. 6.8. eique locus eft,
quoties vel plane deficit teftamentaria &legki-
ma, vel teftamentaria in fufpenfo efcacetiam-
num fperatur. pr. & §. 1. 2. lnftit. de Attil.
ttit. I. ft quisfubii.ff.de tcftam.tut. Et olim
quidem Romae tutorem dabat Prxtor cum tna-
jorc parte Tribunorum plebis, ex lege Attilia;
in provinciis vero Praelidcs provinciarum ex le-
ge Julia&Tkia; deinde Confulcsexinquiiitio-
nc, fecundum Claudii conftitutionem ; pofcca
Pmor.es foli fine Tribunis plebis, adco utprp-
ptcrca etiam Praetor tutelaris a Marco Antoni-
no Philofopho creatus fuerit, pr, &. §. fed ex
3. Jnftit. de Aitil.ttit. de quo Alexander ab Ale-
xandro genial. diet. lib. 2.cdp. 15. cirea tned.
Raevardus varior. lib. 1. cap. 16. Jure dcnique
noviffimo juftinianeo Praefcctus urbi, Pranqr,
Praefes, Proconful, Praefcctus iEgypti, & lc*
gatus proconfuiis. §. fed boc 4. Inftit. de Attil.
tut.l. fen. ff. de offu. pmonf. & legati. l.i. pr. &
%. 1. /.5.1. 8. /. 17, &pafftm b. t. Magiitratus
vero municipaies & Juridicits Aiexandrina: civi-
tatis non alitcr, quam fi facukatgs pupilli non
excedcrcnt quingentos aureos. $. nos autem 5.
Inftit. de Attil. ttlt, Et quamvis regularker ma-
giftratus ipfr municipales, non ordo dccurio-
num, tutores dederint , fic ut nec ordo fubfi-
diaria, tenerctur aclione, nifi periculum in fe re-
cepuTet. /. I. 0 & §§• feqq. ff. de magiftrat.
|
|||||||||||||
|
D e tutor. etcurat. dat, ae his, etc. ipi
|
|||||||||
|
tut. licet invitum eum ac rcle&antem ad fufci-
piendum tutelse munus compcllere nequeat; tum quia etiam rmgiftratus municipalcs excufatio- nem a tutela habent, /. fi duas 6. §. remiuuntur 16. ff. de excuf tut. de quo plenius ad d tiu tumquiapar in parem imperium nullum ac po~ teftatcm habct. / ille aquo 13. $ pen. ff. ad Se- natufc. TrebeU. L apud eum 14. ff. de manumif- fxontbus. j. Moribus hodiernis tutorem dant Came«
rse pupdlares cujufque loci , quibus injun- &um, ut provideant, ne quid detrimenti c.ipiant pupiili, vcl, ftcamerse pupillarcs ibinon fiilt, magiftratus ipfij ut tamcn tumcamersepupilla- res tiim magiftratus audire debcant ineligendis- tutoribus proximiores pupilli, ac cx ipsa ctiara pupilli cognatione tutores crcare , qu,it.Mnus id cnm pupilli comrno io fiefi potcft. Hugo Gro- tius manuduil. ad jtinfprud. Holl. hbr 1 cap 7, num. ij. & fcqq Groencwcgen ad §.4 lnjiit. de Atttl. Tut. Parens p. rricm Paulus Voet ad d. §. 4 num. 4. Quod fi eamerse pupillaris po- teftas paterno vcl matcrno teftamemo exclufa lit, tutores dare ncquit pupillis, utcunque tefta- mentario tutoredeftitutis, fed tunc a magiftratu, tanquim fupremo pupillorum omnium tutore atque defenfore, cui illa fiTprcma poteftas tuto- ria tcftamento adimi non pottft, tutor admini- ftrator conftituendus eft. Hugo Grotius d libr. i# cap 9 num. 3. Refponfa Jurifc.HolI.fwr. j, vol 2 confil 7j.num. 1, Plane Curia provincialis Hollandise rcgulariter pupillis aut minoribus nor» dat tutores, licet furiofis, prodigis & amentibus rede conftituat curatores. Grocnewegen add §. 4 lrtftti. de Attil.tutore. Et quamvisUniver- fitatis Lugduno-B.itayse ftudiofis fori pcculiaris privilegium indultum fit,tamen & ipfisftudiofis minorennibus, & ftudioforum liberis tutorem dat Camcra pupillaris Civitatis Leydenfis, quo- tics extra omnem ftudiorum confiderationcm ca- mera illa Leydenfis iis dcbuiffct tutorem dare. Ampliatie van't 35»; artikel van de Statuten 24. Martll 1662. vol, ■>. placit.Holl. pag. 545. 547. Non autem in loco originis vel fitus rerum pu- pillarium, fed tantum in loco domicilii pupilla- ris tutoies a loci illius camera pupillari atuma- giftratu crcari, moris eft; qui hocipfo d itt in- telliguntur univeffo pupilli pitrimonioubicun- ique cxiftenti. Groenewegen ad l. unic. C. ubi pet. tut.vel curator. Quod tamen ex comitate magis, quam juris rigorc fuftinctur; cum in ca- fu, quo pupillus immobilia habet fiti ineo Joco, |
|||||||||
|
micilium non facit adeoque nec incolam , nifi
cutn habitatione concurrat fimul, quod quis eo loci rerurh fuarum ac f@rtunarum fummam con- ftituerit. arg. /■ cives quidem 7, C, de wcolis. junct. /. lex Corneiia 5. § fitamen 5. ff.de tnjurus.con- ftitutum fuit, talem non ad locum domicilii, {c&z&patriamfuam remittendum fuiffe, ut ibi legitimos dcfcnfores fortiretur. d. I. unic. C. ubt pet. tut. 7. Non etiam refte magiftratus alios tutores
dat, quam quos fua* jurifdi&ioni fubje<5tos ha- bet. arg. /, ult.ff de junfdicl. adeoque ncc prse- fes hominem aliena? provincise , nec magiftra- tus municipales eum , qui non civitatis , cui prafunt, cives aut incola eft./. neque 5, C. qui dare tutores. L in locum 2. C. qui pet. tut. I. jus dandi 2. fj h. t. Quem fi in fuo municipio idoncum haud inveniant,, orficium eorum cft , inquirere in vicinis civitatibus honeftiilimum qucmque, & nomina prsefidi provincise in om nia iftius provincisemunicipia imperium habcn- ti mittere; non vero arbitrium dandi fibi ipfis fumerc. L divi 24, f,.b. t.l. 1. $.fiprtfes 2. &$. fi qumdo 10 ff.de magiftrat. conventend. Nec hifce cantrarium eft illud Ulpiani m d. /• 10. ff de tutelis, aiferentis , etiam non mumcipem tutorem dart poffe. Etenim per non munictpem denotatur is, qui civis quidem noneft, incola tamcn cft , dum ex loco fuse originis domici- lium tranftulit in aliud municipium, atque ita incolaiftius municipiieffe ccepit. Unde & in/. rteque 5. C. qut dare tutores, rcfcriptum fuit, a magiftratibus municipalibus tutorcm ortum ex alia civitate, tiec domictlmm ubi nominatnr haben tem , dari non poffe. Et quamvis incola a civc feu municipc diftin&us fit, in eo tamenparu- triufque ratio atque conditib eft', quod incola jeque magiftratibus his parere debcat , apud quos incola eft, ac illis apud quos civis eft; nec tantum municipali jurifdiftioni in utroquc rau- nicipio fubjectas fit, verumctiamomnibus pu- blicis muneribus fungi debeat, autore Gajoin 1. incoU 29. ff. admunicipalem. Utproinde, quo- ties incola tutordatur, & munus fubire com- pellitur, veriilimum fit, etiamnon municipem tu- mem dari. Utrum autem prsefens fit tutor tem- pore dationis, an abfens, parumrefert; fimo- do abfenti feuperegre degenti intradiestriginta fignificctur , ipfum in tutorem ele&um effe. l.illud ^l.ult.ff.b.t. 4. Cseterum nemo femet ipfum tutorem da-
re poteft; cum videretur fe tutelse ingeffiffe ean- |
|||||||||
|
demque afrc&afle» atque ita fufpetftus cfficcre- qui non fubeft eidcm magiftratui fupremo, cui
,tur. /. pretor 4. ff h t. I pr&tor tuque \ if. de j pupillus fubcft ratione domicilii , magiftratus •Jjitf. prmoris juncl /. fare it. §. ult ff h t. loci, in quofitaimmobil ia, rebus in fuo territo^ Planc collcga collegam tc&a tutorem dat. /. ub'% rio exiftcntibus peculiarem. poflet tutorem dare. rtfum ip. §. i.ff k t.L decnto 3, ff qutpet. ■ Paulus Voct de{Utuus feci.9. cap. %,num. 17. |
|||||||||
|
TI-
|
|||||||||
|
L i b. XXVI. T i t. VI.
|
||||||||||||||||||
|
$0
|
||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S VI.
Qui petant tutores vel curatores, & ubi petantur, * S u m m a r i a.
|
||||||||||||||||||
|
i. Qui pupHlit tutorem ex libcra voluntate petant,
ftne metu ponmidomutentes} Qui metudamni imminemts > ubi de creditoribus cum pupillo aitti- ris, ac tutoribus rattonem tuteU reddere voien- ttbus. ■2.. Metu pm& tutorem pupiltis peth.mater eorum,
licet Itberi ftntillegitimi; idque confeftim , & cum effecltt, quod illuftratur. Tenetur & avia, & generaliter omnes qui fpem babent fuccedendi puptllis ab inteftato; denique & libeni. i. Qtu fxnt potns, matris, avi<e, propinquorum,
& Ubertorum tutorem non petemium ? An legi- tima tunc ipjis falva ? An bic excufet a ptsna juris |
igmrantia > An minoremitas ? Quid , fi ptt~
pillt prorfus egeni fuerim ? Quid,p j uftum fub - fuerit impedtmentum , quo itunus tiuor petitus fit ? Quid, fi pupdlus, cui nar.fnit petnus tutor , dtnmmpoftpubertatem monunsft/erit ? Quid,fi pupillo rilielutn fuerit legutum ta Uge, ne mater ei tutthrempetat? An & lm pceiht obtineant, ft tnater tutores liberorum fuojumnon pofhlavatl fufpeclos ? , Quid moribus? An &aHusprom'moribuswvi-
tispojfittutorempeferc? Anadlmc bodie obimeat ptxna amiffionis fucceffionis > |
|||||||||||||||||
|
■
|
||||||||||||||||||
|
Uandoquidem non omnium
pupillorum tutore carcntium notitia protinus ad magiftra- tum pervenire poteft, nififint, qui deferant ipforum nomina; nec magiftratus regulariter confuevit fuum im- pcrtiri officium, (_ad quod etiam pertinet pu- pillis non habentibus tutores conftituere. /, it ff. de jurifdift.) niCi monitus atque rogatus, aut ialtem certtis, fuoofficio locum eife. arg. / ttt- tor quoque 3, §. praterea 4. ff. de fufteft. tut. I. dies 4. §. boc autem 8. ff. dedamnoinfefto. Ne- que tamcn pupilli pcr aeutem fibi ipfis poflunt tutorem peterc, in quo a minore diftant. /. 2. §,pcn.ff. b,t. hinc non modo conccfla aliisfuit tutons pro pupillis petendilifcntia, fed & qui- bufdam ejtts agendi impofita neccflkas, flc ut, finon petierint, in pcenam incidant lcgefanci- tam, aut faltem aliquo in damno hcereant. Spontecjuidcm ac ilne ullo pcenx damnivemc- tti tutorem pupillo petunt cognati & agnati, qui proximum in fucceflionis fpc gradum non obtinent , affines , familiares ac amici paren-* tum , educatorcs ipforum puerorum, d.l.z.pr, ff. b. 1.t. amita 5. l.nepotibus lo.C.b.t. Mon- tanus de tutelis cap, 17. Mctu darnni aut aj-. tc.rius incommodi tutorem pupillo petunt, quf, cum pupillo tutorem non habfnte a<fturi funt$ autaliquamadverfus eum perfecutionem habent^ ip quantum primo quklemeos, qui petere pos-- fyint, rogant ut petant, fed , his id negligcn- tibus, ipil tandem a. magiftratu petunt , ut UIc i,n tutore conftituendo fuo fungatur officio; m modo quo & tutor finita tutela redderede^. iiderans rationes* adminiftrationis, primo qui- dero fuarjn quondam pupillam admonet, utfibi citratorcm petat j ac, Ij ea id neglexerit, ipfe 4ikj,m? cujus ea 4e f£ ^otia *ft, adire &cura* |
||||||||||||||||||
|
torem petere non vetatun t, z. §. f% quidem 3.
ff.b. t.l. 1. l.ft filiis 4. /. aimone 7. C.h.t. Lttlt. §. perfonis 2. in med. C. de admmilir. tut. At- que ita praxi hodierna comprobatum, fi quis pupillo tutorem non habenti litcm moverc vclit, aut ei evidlionis aliove nomine denunciationcm faccre. Waifenaarpratl. judic. cap. 8. nam. 15. &feqq. ,..,z. Metu pcens per leges propolitae ad tuto-
,res impuberibus petcndos prae casteris compelli-
tur mater pupillorum, quoties ipfa non vuk autpropter tranfitum ad votafecundanonpoteft tutrix efle. /. z, §» 1. 2. ff. b.t.l.omnem 6.C, adSenmtfc. Tertutl. arg,l.z.&^.C,quand. mu- lier tlttek <ff fungi poff. novell. 04. cap. 2. m- vtll. xi8. cap. 5. Nccintereft, utrum impu- bcres legitimi an illcgitime nati fmt. i. Ht. C, b t.qui pet.tut. Pctendus dutem a matrecjtor ' CGnfeftim, ubi primum potuit, id eft, Pmo*- toris huic rei fcdcntis copiam habuit. /. z, §,• confeftim 43. ff. ad Senatufc. Ttrtull. I. 1. §. 2. ff. h. t. £k cum cftcdtu : fi enim talem petierit, qui j vel excufitur , vcl removctur, vel fulpsdus eft,.
maternse non fatisfacit pietati , ncque pcenam cvitat, nifi poft rejcftum , dimiifum , aut r©4 mottim priorem petitum, ruifus de dandisahig , magiftratum interpellaverit, atque ita erfeceric,
ut ,re ipsa pupillo de tutore idoneo profpicia- tur. /. 2. §. t. in med. /. ult. §. fed fi z. ff.b.t. I. z. %.fi mater zi. & §. non fvlum 22. 0* $}„ ff. ad Senatufc. Tertullian. Atque hinc etiam eft, quod procurare dcbct, ut non rite datusa patre vel avo paterno tutor decreto prxtoris confirmetur. /, utt. pr. ff. b. 1. Quse de matre di£ta, etiam ad aviam pertinent, quoties ma- ter intermedia deficit. /. z. §. filttsz%.ff.ad Se- natufc. Tertall. Qiiin imo, jure noviflimotu- * torem pupillo petcre coguntur omnes illi» qtu |
||||||||||||||||||
|
ei
|
||||||||||||||||||
|
De ADMINISTRAT. ET PERIC. TUT. £T CURAT. ETC. 19}
|
|||||||||||||||||
|
fettum jure legati- percipiendi caderct pupil-
lus ; fi modo damnum minus fit cumulo lc- gati. d. L 2. $, trattari 44. ff, ad Senatnfc. TertulL Plane cum neceffitatc petendi tuto- rem comparanda non eft neccflicas tutoris fu- fpedi poftulandi j unde nec indigna habetur fucceflione mater, qticB tutores Iiberorum fuo- rum fufpedos iliaud poftulavit ; quafi ad fce- mineum non fpecliet officium tam anxic in- quirere in morcs virorum , magifque virilis id animi fit. /. ult. §.ult,ff, h. t. I. 2. §. ido- neos 37. & §. fed quod 41, ff, ad Senatufc. Tertull. ,4. Quia vero jure civili puberes, fed 'ad-
huc minores , fibi ipfis curatorem petere po- terant. /. admone 7. C. h, t. I. 2. J. h&c qui- dem 4. ff, h. t. & noftris moribus tutcla uf- que ad majorennitatem producitur , fublata inter tutelam & curam differcntia, hinc nihil vetat, quo minus hunc ipfi minores jam pu- beres fibi tutorem petant. Refp. Jurifc. Holf, part. 1. confil, 122. in fme. Sed & licet ju- re Romano non alius pro minoribus, fcd ip- fi minores debuerint fibi curatores peterc, eo quod invitis curator non dabatur. /. 1. §= 4. 5. ff. h, t jund. §. item inviti z. lnji. de curator. tamen ex eodem tutelae curarque con- fufje fundamento etiam ipfis puberibus mino- rennibus mater avia & reliqui prbximiores a- gnati intra modicum temporis fpatium noi»' modo poffunt, fed & debent a magiftratu vel camera pupillari tutores petere , five tutor te- ftamentarius mortuus fuerit, five foro cedit, aut definat folvendo efle , aut ad*tutelam ge~ rendam inidoncus fiat. Hugo Grotius manu- ducl. ad jurifprud. Holl. libr. 1. cap 7. nunn 21. 22. 23.-& in Refponfis Junfe. HoII. part< 3. vol. 2. confiL 301..■•( revera 201.) PaS* 537- Lecuwen cenf. fof. fafi. 1. libr: z. cap. 10". num. 10. Ut. tamen neque mater neque ullus alius ob non petitum curatoretn nunc fucceflionis ipe exeidant,:diim pcenajle- gales aliquem privantes ;ure fuo iti defuetudi- nem abierunt ,• fed tantum levior pcena pecu- niaria veniat irroganda, tefte' Grdenewegio ai L 6. & 8. C. ht t. & ad /■ 16. c, dele- git. hered. i- .:..■■:■', ":-:'?^;-: |
|||||||||||||||||
|
eiab inteftato funt fuccefluri. /. fiunt 10. C.
4e legit. hered, Ncc minus liberto eaderhfuit impolita neceflitas impuberibus patroni liberis tucorcm pctendi. /. i. §. i. ff fe t. L patroni 2. C.h.t. 3, Pcena non petiti tutoris in liberto cft,
t]uod tanquam obfequii & officii deferti reus coerccatur. d. L z. §. i.ff.h. t. d. L 1. c h.t. Matcrvero & avia canerique ex lege aut fubfti- ■tutione fucccflionis fpem habentes rcpellantur ab impubcriim hcrcditate. d. I. 2. §, i.ff. h. t. l.z. §. fimater 23. & §. flus 28 ff. ad Senatufc. TertulL L onmem 6 c. cod. ttt. d. /. fciant 10. C. de legit. hered. ufqueadeo, ut ne lcgitimam quidem ex pupilli bonis falvam mater habitu- ra fit. Montanus de tutelis cap. 18. num. 10, Fuitquc jure fingulari rcceptum , ut hereditas bifce tanquam indignis adcmta fifco non ce- derct, fcd aliis gradu proximis agnatis vel jure novo cognatis , quibus poft exclufam perfonam, qu* tutorem petcrc ncglcxit , competebat ab inteftato fucccdcndi jus. /. 2. §. ult.ff.ad SeW~ tufc. Tertull, Nec pcenishifcelibertum,matrem, aviam cceterofque fubduxit juris ignorantia. I. fn.C. h.t. Licet excufationemmcreantur, filu- brico a:tatis hoc pmermiferint, cum adhuc mi- nores cflent. /. ult. C. ft adverfus delittum. Vel jam majorennes pupillo planc egeno tutorem non petierint. l.z.§.quodft z6.ff.ad Senatufc. Tertull. Vel cx magna causa & jufto impedi- mento non potuerint confeftim tutorem pete- re, dummodo intra annale fpatium dc dando tutore magiftratum compellaverint. /. 2. §. fed fiforts 27. & §, confeftim 43.$ ad Senatufc. Tertulliatt. I fciant 10. C. dt legit. hered. Ut &, fi impuberi quidem tutorem petere negle- xerint, ille autem mortuus demum fueiitpoft- quam jam pubes fa<5tus eflet ; eo quod ipfe teftamento condito fuam potuiflet Injuriam ul- cifci, repellendo a fucceflione fuaillos, aqui- bus fe, ob non petitum tutorem, kefumpu- tat, quod dum non fecit, injuriam remififle intclligitur. /. matres 2. C, ad Senatufc. Ter- tull, L fciant. 10. C. de legit. hered. Derii- que,;fi pupillo relidurn fucrit legatum eaje- ge , ne mater ci tutorem petat ,, eaquc pro- pterea non petierit, ne propter conditionis de- |
|||||||||||||||||
|
T I T V L V S VII.
|
|||||||||||||||||
|
,t
|
|||||||||||||||||
|
De adminiflxatione & periculo tutorum & curatorum , quigeflerunt
vtlnon, 8c de agentibus vel conveniendis uno velpluribus. |
|||||||||||||||||
|
Su
|
|||||||||||||||||
|
M M A a I A.
|
|||||||||||||||||
|
I. Nonmtrn tutoret adminiflrant; tionbonora-l tnwiftrationem demandavetit, vet um fatifdd-
riij mc reliquit ft tefiator aut ptater uni afc* timm offeremt reliqui tntores permifetint dA- b&lsr: ' .; , ■:;•/-', ~. ■_ s. - 1 B j, • m\nU
|
|||||||||||||||||
|
tO
|
|||||||||||||
|
L i b. XXVI. T i t, VII.
|
|||||||||||||
|
194
|
|||||||||||||
|
miniftraiionem, Non tamen periculo fubducun-
tur qui rton adminiftrartt; d" irffc nec wviti te~ " nemur pati, ut imus folus admitiiftrst.
2. Admimftrationem antecedere dthacatttio. Qn:d
repromittttnt, quid jurato caveant omnes tuto- rts> Cautivnem, rempupillifalvam fnre, non imerponunt teftamentarti & ex inquifittont dati. Qiiando tutor dabatur fine inqttifuione ? Quid, ft ex inquifttione datimoribus quidem atnonfa- cultdtibus adeo idonei fintt A»& patronus tu- tor legttimtis cavere debeat^ Quid moribus ob- tineat circa tuterum cautiones ? ii Anteconfeclionem repertorii nibil gerendum a
tutore, nift periculum in mora ftt. Qu&fim re~ ferenda inrepertorium? Quibus qualttatibus & circtimftantiis res finguU fmt def\gnand& ? 4,. Vublke tepertorium feri debef ; intra tempus
arbitrio judicis def.niendum. Quo modo tutor in Rollandia faciat repertorium ubi parens alte- ruter vel vitricusaut novcrsa pupiUorum fuper- eft ? An teftator futori remhtere pojfit confeclio- nem invenUtii, & quo ufque} 5. Qua fit• pmiatMortsreperioriiiw non conftden-
tis l' tel, ft dolo qiudam pr&termiferit ? Quid, fi qu&dam bonk fide otritffa fmtl Si tutor plus retulerit k reperforium > quMe%at in patrimo* nio pupilii, fuccmrendum ei eft , fiid aperjejm* bet, Anjaclantuimoris dekonofum pupiilitrium quautitate ewn obltget pttptilft 6. An lutor pupiUam dttcere ye[ a&ppure poffitt
Honeftis artibus imbui pupillmt, curare debet, &congrua praceptoribus bonofariadare. Ando-r nare de rebus pupilli ? An patti pupilbrumvb^ firatopartem debiti remitteie ? Anpecunkm p :t - pillarempatripupilli pattpertino mutuam dare? . An debitoti puptiiari terminum folutionis pro^
rogare ? An & quibus munera miitere, dotem
, dare nomine pupilli? \ < >< ?;w
7. T.enetm tyw res pupilli repcere& in fuoftjtu
conferyare ; folyere ompis generis debita , tte pupiUusQbjjtoram in damno btewts etiamfibi Jpfi y exceptispaucis cafibus i conditiones &mo-
kos implere^ ftib quibys pyp-itto quii donatum yel rdiclum, eft: 6§"... ; a- ■. ' %. Dehet exigeiepupiUo debiujth.diis y&i a fe ipfoi
acpigmraven^ete.etianifitiediereto , f% non folvant. Qumdo debitores pupillares deereto in- terpofuo folvere debemt ? An tutoris an vero pu- filli periculo ftt, ft debiwres definam folvendo Uam primum tyipies/rcfciV!e-
runt, {e jurc datos aut confir- jniatos cflc. ncq ex. al.icjua cau- sa Jcgitima fcfe cxcufare pof- tont, protinuspttpillaria teneA- tur adminiflrare negotia , & ipforum pupillo- rtmi curare morcs ac educationem: adequt, ff in Hifce ccffaverint, non modo fuo ceffent pe- riculo , & 4etrimentu{n pmne taii negligentia 4amm refarcire dcbeant , fccj dc ejitra ordir^em ad f,4miniftrationem cogentii fmt,' captis pi- |
' ejfe, varieexponitur? \ ^'■"•'
9. Res & camioms ac iiiftrumentd pupiHariaquo
modo fimajfervanda? l'ecunia'pupi{/are's fcenori aut in prddiorumemiionemcoUocand^. Quando tutor duorum , quandofcx menfittm inducias iu' beat ad id agendum> Ad quas uftnas teneatur fi id non egerit, vel pecuniam in fuos ufus con- verteiit ? Quid, fi eos fibi ipfi mntuos fcripferit ? Quid,fweget, potuiffe tuiocollecaririummospu- piili, & tamenproprioscol/ocaverit ? 10. Jttre mvtllavum ttttor regul«riter fatisfacit
nummos pttpillares affervando ;■ fed^bodte redu^ ilum in pkrifquejus Pand. &~ VJd. Ad qnas t>fu- ras tutor teneatur otiofam rctinem pectmtam pu- pitli ? An prtcife fervetttr fpxtiuth duorttm nien- fium> Qtttd agendum■', fx'deftt occafo pecuniit coliocand&> Tutor nttnc rcclc&raxiocreditmiin- mos pupitlii m& privatis pignori dantihusjU- pendia militum (ordonnantien van foldye) Ati & nomine pttpilli' reditus vhalitios comparare pOJfit} '.._' « :
i^ii An tutores pojftnt contitiuare wetcaturam apa-
tre pupillorum exercitam ? ln dnfw cujus nomi- ne &pcrtculo credantur comimtaffe ? An&quo ufque debeant ex neceffitate ntercaturam pro pu- pillo continuare ? Quid, fi pater teftaminto pr£- ceperit contimutionem ? AntmorpupiUorum no- minepoffa continuarefocietatemconjugalem cum juperftite pupiUorum parente ? 1 z. Tutor tenetur pro pupilb agere in judicio, eum-
que ctmventum defendere ,atqueetiam appellare, fi fuccubuerit & jttfta pupilli caufafit. Si int-- qua ftt caufa pnpilli , tutor fuo periculo liti- gat. Hodie in.cattsJt dttbii .pupilli , decre- tum adlitigandum impetrari, confultiim eflt 13.: An Uceat tutoribus tranfigere fuperfpe fidei-
commtffi , vel fittper ufufrttclu , & i'ta_ certatnr recipere vel dare fummam pro ufufruclu velfi* deicommijfi remijftone concedenda vel. obtinen- da, pleniore refponfo facultatis JttridiCdt, difcuf^ fum ? 1^,. Generalid qiudani proponuntm circa tutorum
officium: Ah a coniutore admlniftrante pojfmt- dmante tuteld rationes exigere} ' < 15* Tinita ttitelk dti & quatenus tutor aut hert?
- des ejus adbuc teneantur admhiftrare■?
1$. Quo ordine tutores & eorUmfd£JuJfohialii'i
que conveniendi fmt per pupillos ? remifli |
||||||||||||
|
.gnaribus, autkiulela indicia. /, 1, pr. &§ I.
//. ''. r- §• 3- 'tn0{ de Attil.tttt. §. 3. lnftit.de fatifdat, M, junc^/,/. 1. §. qui^ergo 3. jfjf, de m^. fpic. yentre. Nbn tamen omnes tutores admini- ftrare tenentur; pon honoraril; dtim Vel ipfe pater fuo teftamento plures tutores dans uni cx Hffce foji demandavit tutclse adminiftrationem; vel ab ipfis'tutoribus aut prstore unus eligitur, qiij foius adminiftrcc; vel denique unus cxtevt ftamentariis aut <;x inquif^ione datis, oblatafa- tifdatione de indemnitate pupilii vcl adolefcen- tis.
|
|||||||||||||
|
De ADMtNlST. ET PERIC. TllT. ET CURAT. ETC
|
||||||||||||||
|
ftgi
|
||||||||||||||
|
tis, contiitod aut concuratori fuq prarfcrtur in , effet, & modlcam fubftantiam poiTidcfet, /, /<?-.
adminiftratione. /. fi plures 3. §. 1. z.ff. b. t. §. gttimes 5.§.,r. ff. dc legtt. tmor. Addc DD. ad |
||||||||||||||
|
i.lnft. de fatifdat. tui. l.quodfxfones.^,%, futtt
x. ff.defolaiion, Qiiibus in cafibus rcliqui o- ncri quidcm ipfms geftionis tutels, atnonperi- culo , fubducti funt. d, I. f\ plures 3. §. c&teri 2, ff. h. t. d. I. 14. §. 1. ff.de foluthn.l.fpadonem 1 K.^.ficivitaiis 9. ff.de excuf.tut. & ob id ctiam audiri dcbent , fi finguli voluerint tutclam ad^- miniftrare , vel non uni fcd duobus geftionem demandare, dumvel fidem non habent eleclo, vcl alter de alterius induftria atque integritate minus recte fentit atque prafumit, ncc patitur fucccdaneus cfle alieni periculi: tunc cnim pra> toris eft omnibus permittcre, ut gerant , vcl intcr.cos, fiita velint, tutelaminpartcsautre- giones dividcre adminiftrandam. l.fiplures .3, §; pen. & ult, L 4. /. dccreto 24. §. i.ff. h. t. • f; 2. Admiuiftrationem tutela: varia anrcce-
-dunt, prscipuc cautio & invcntarii confcclio. Cautionem quod attinet, omncs quidcm tutp- res ac curatorcs repromittere tenentiir, fe pu,- pillum in j udicio defenfuroseffe. /. ult. §. otnuem 4. C. h. r, deadmin. tut. I. orpbanotrophos 3 2. C. de epifc. & clerhis. quam defenfionem ii rao- niti facere recufaverint, npn modo in omne damnum damnandi, fed & tanquam fufpedia tutela cum exiftimationis amiilione removcndi funt. /. uit. pr. & §. perfonis 2. C, b,t.deadmin. tut. Jurato quoque cavent omnes ta&is euarH- geliis, fe rjihil commodi omiffuros, fed cx. u- tilitate pupiili cuncta gcfturos efle. Quod, quara- vis ante tantum obtinucrit in eo curatore, qui furiofo datus erat. /. cum furhfus 7. §.,& fi quidem 5. C. de curatore furiofx, l. de creathni- bus 27. C. de epifcop. audient. jure tamen no- vcllarum ad omncs omnino minprura tutprcs & curatores tranflatum fuit. auth, quod nunc C. de curat. furiofi. novell. 72. cap, 8- At fatifdatio datis fidcjuflbribus , rcm pupilli falvam fpre, npn omnibus ex jure civili impofita cft ; non teftamcntariis, utpotc quorum fidesjjudicio te- ftatoris firmata cft j non etiam cx inquifitione datis a magiftratu, quia idonei eledli funt; fcd tantum legitimis , & iis qui fine inquifitione dati, qualeserant, qui pupillis, non majorem quam quingentorum folidorum fubftantiam pof- fidentibus, dabantur a magiftratu municipal i,non expeclata prsfidis jiiflione. arg. I. famimus 3 o. C. de epifc. aitd. jun£t, pr. &§,p lnfiit.de Attil. tu- tore. vcl ab ipfo prsfide , cum magiftratus in fuo municipio non inveniebant idoneos tuto- rcs, & ob id cx yicinis municipiis honeftorum nomina prsfidi mittebant. /, 1, §. fi curatores 5, ff. de tnagifirat. cmveniend. Plane, fi exin- quifitione clati poft inquifitionem moribusqui- acm idonei dcprehcnfi effcnt, at non itafkul- tatibus, adhuc fatifdare tenebantur. /. decreath- nihus zj. in fitie C, de epifc. and. uti vice verfa patrono tutori Iegitimo fifl liberti remiffa fuit |
r. Infl, de fatifdat.tut. tkMontmmride tutelu,
ap. 32. teg.j. Verum mpribus hodiernis vi- etur maxima cx paite a)^ arbitrio judicis pen-, cre , utrum per tutorem cautio prxftanda fitf,, ncc ne, ,& an rcpromiiTIo, an juratoria^cautipj- an datis pigndribus, an vcro fidcjiifloribus. Ila^ riuscertc tutores nunc fatifdare; conftat, inpri- mis, fiteftamento datij cum fufhcicnspupiliis videatur qusfita fecuritas in hypothcca legali, quam in bonis tutoris habent; & omncs turores cx inquifitionc quadam apud nos dcntur , aut faltem a teftatore vel .lesc dati confirmentur. Hugo Grotius manudutl. adjurifprud, lloll.iibr. 1. cap. p. in pr„ Parens p. mem. Paulus Voet ad §. 1. lnfiit. dejatifdat.tut.mim.ult.h^cn\\xa cenf. for. part, 1. libr. 1. cap, xj.wm, 3. San-; de decif. Frif. libr, 2. tit. 9. defm.10. Struvius, ad Vand, exercit, 47. num. 103. &excrcit. 3,1. num, 35. 3. Confeclio rcpertorii fcu defcriptionis rc-.
rum pupillarium ufquc adeo a tutoribus ac cu-. ratoribus pratraittenda eft , utnec geri nec at-, tingi quicquam ex rebus pupillaribus per eo.s oporteat, priufquam illud confcriptum fuerit: nifi forfan tale quid fit , quod nec modicam di^ lationcm cxpectarc poilit. /. tutor repertorium 7. pr. jf. h. tl, tutores 24. C. eod. tit, l, de creathnibus; 27. in ftne C.deepifc.audient.noveU. 94. in epUogo. I. ult. §. 1. C. arbitrium tuteU. Rcferenda vero in inventarium omnis pupillt fubftantia una cum oncribus , adeoque mobi-; lia, immobilia, incorporalia, dcbita ac credi- ta, inftrumenta denique omnia in pupilli patrimp - nio rcpcrta. dj. tutores 24.^* b.t. Scd & ita reruni fingukrumfacicndadefcriptiocft, ut non poiTit alia rcs vilior poftinventariiconfeclionemrcbus fubftituipupillaribus; acproindc adjicicndus re-; rum immobilium fitus, vicina praedia, quantitas» qualitas; rerumfungibiliumnatura,bonitas, pon- dus, numems aut mcnfura ; caterarum denique rcrum forms, figna, atque alia' varia: circum- ftantia;, quibusills a rebus aliisdiftmda:funt, atque ita fubmutatio impedita. arg. /. fi qujs intra 7. C. de bonis profcript. Montanus de tu~ teliscap. 3 2. reg. 5. num. 75. & feqq. Argcn- treus ad confuet. Britann. art. $14. gloff. 3, num. z. Mynfingcrus ctnf. 6, obferv. ^p.wum, 4. Connciendum repertorium, non quPmo-
docunque, tutpri id vifum fucrit ,1tfcd folcnni- tcr, ac fub praffentia publicarum pcrfonarum, prout loci cujufque confuetudo id cxigit. /. tu~ tores 24. C.j). t. /. «//,§, 1. C. arbitr. tuteU. novell. 5)4, m epil. junct. arg. /. tefiamenti z. C. quemadm. tcfi. aper. infptc. & defcrib, non etiam quovis tempore , fed quam primum id fieri poterit; cum debeat adminiftrationem an- tccedere, ncccadiuturnam patiatur dilationem, |
|||||||||||||
|
arbitrio prsetoris fatisdatio , fi perfona ivonefta ,nc ncgligentiapcreant impuberuin facultates. d.
Bb '*"' /.24
|
||||||||||||||
|
/
|
||||||||||||||
|
.... ...._■.. ■. ■ .. .. .. x^
|
||||||||
|
i96 L i b. XXVI.
I. 24 C b.t. juncl;, l, tutor qni 7, §• fi tuior 1,
ff. h.t, Curhque nulla lege certum temporis fpatium inveniatur tutori prafiniturh •, intra quod vel inchoet repertorium vel ad finem perducat, confequens eft, ut arhitrio judicis id permitta- tur, patrimonii pupillaris confiderata quantita- te, qualitate, fitu diffufo , aliisque, pro quo- rum varietate illud ocius fcriusve abfolvi poteft. Quod enim fancftum eft, heredes cum inven- tario hcrcdltatcm adeuntes repertorium bonorum intra dics nonaginta debere confcribere , ex quo fe cognoverint heredcs efle. I, fin. C. de jurede- lib, ad tutores minime transferendum. Meno- chius de arbitrar. judic. libr, 2, cafu 174. In Hol- lahdia fane tutores, ut re&e cohficiant reperto- rium,a patre autmatre aut vitricp vel noverea pnpilli adhuc fuperftite peteredebehtdefcnptio- nem bonofum ad defuntfum peftinentium, ju- rejurando firmandam , pra:fentibus aut faltem vocatis proximioribus cognatis: fi vcro nec pa- rens fuperftes nec yitricus aut noverca fit, ipfi inventarium prafentibus pupilli proximioribus conficiunt; idque intra fex vcl o&o feptima- nas» nifi defunflus ex morbo contagiofo peri- cfit, aut in locis remotioribus cognari moren- tur, ut autor eft Grotius manud. ad jurijprud. BoU, libr. 1. cap. 9. num. 4. & feqq. & num. jt Et quamvis teftator, qui tutorem fuo deditte- ftamento , eidem quoque folennem publicam- qtie remittere poflit inventarii confeclionem, dum fepe pupillo non expedit, patrimonii ar- eana pandi, ne vel detecla paupertate honefta contemtus ei ihde oriatur , vel opulentia ma- nifeftata invidix incipiat expofitus efle. /. ult. §. i, C, arbitrium tttteU. juncl. I. ult. C. deali- metnis puptllo pt&ftand. I. %, "m mid. principii c qttando & qtiib. quarta pars deb, ex bon. decur. omnem tamen omnino privatam, pariterque ac~ curatam bonorum pupillarium deferiptionem tutori remitti, nec rationi naturali nec juris no- ftri civilis fundamentis conveniens eft. Quis enim non videt, ceflante inventarii neceflitate, portam malitiis, interveriioni, & fuppreflioni , rerum pupillarmm apertam fore, pronamque na~ tam inbonagraflandioccafionem? Tutoriquo- que rationum redditionem non pofle remitti, nec juberi , ut ancclogiftus fit, eumque nihilomi- nus , fi bonam fidem in adminiftratione non praeftiterit» damnahdum efle , Ulpianus autor eft. l.itaautem <$. §, Julianus 7, ff h.t.&cevin- citur arg. '. f\ fervus 119.//. dt legat. t. At yero nequc ratio conftare, neque bona fides ap- parere poteft, ubi deficiente bbhorum adnop- tione fciri nequit j quid in pupilftpatrimonio fepcrtum fuerit: utproinde, non obftanteta-; li teiftatoris remiflione,, judex pfivatum tutori fubftantias pupillaris catalogtim injufigere debeat, fecandum quem & rationum redditio & reli-; quorumreftitutio impleatur, utilitatem pupillo- tum magis fequens» quamfcripturamteftamen- -i aut codkilloruin. arg. I. uuUtatem 10, ffde |
||||||||
|
T 1 t. VII.
confrm. tut. HugoGrotius manud. adjuvjprud,
Holl. libr. 1. cap. 9. num. 6. Montanus de tti- telis cap. 3 %. reg. 5. num. \ 08. & ftqq. Carpzo- viusdefnt. for.part. z. conftit, 1 i.defm. 4. Brune- mannus ad l. 7. ff. h. t. nnm. 4. & ad l. «/f.§, ult.C.arbitr, tutela. Vinnius ftleii. qtt&ft. libr. 2. cap, 16. Bachovius & Hahnius W notis ad Wefembecii paratitl. Parid. h. t. tmm. 4. in pr. "Wiffenbach ad Pand. vol. 1. dijput. 5 i.moni, in fne. Groenewegen ad l. ult.§,tilt. c arbitr. tuteU, Lecuwen cenf. for. part. 1. libr. 1. cap. 17. num. 1. z. 5. Pcena non confcripti pcr tutorem rcper-
torii cft, quodin id qiiod intcrcft, per jusju- randum in litcm seftimanduin, damnandus, at- que etiam ut fufpedus a tutcla^ munere repcl- lendus fit , & pcrpctua notandns infamiK ma- cula, tanquam qui bonis impubcris ihfidiatrs fuit, Sc non ek fide tutelam geflit, aut in po- fterum gcfturus eft. /. tutor 7. pr. jf. b, t. t. ult. §. uit. C. arbitr, tuteU. Quod 8c obtinebit, fi repertorium quidem confeftum fucrit , fcd noh ex fide, dum vel nonnulia apparcnt dolo malo omifla corpora aut credita ? vcl quxdam inferta tanquam a. pupillo debita, quxvercde- bita non mnt: nifi quis cum Mynfmgcro cent* 6. obferv. ^p.num 5. aliisquc, malit, tutorem in duplum eorum , qus fraudulenter omifla, damnandum efle. arg. /. ult. § licentia 10. C de jure deliber. aut cum Grotio d. libr. 1. cap. 9. num. 6. 7. cenfeat eum amittcre debere partcra, quam habet in illa re, atque infuper pro mo- do fraudis extra ordinem coercendum. Diver- fum eflct, fi fine dolo malo per errorem nonnulla ad pupillum pertinentia non fuiflent a tutore iri repcrtoriumrelata; cum bona fides tutoremex- cufet , dummodo errorc comperto id , quod omifliun eft, repertorio adfcribatur. Grotius d.libr. 1. cap. 9. num.6.j. Quodfitutorplus in inventarium retulerit, quam re ipsa in patri- monio pupilli repertum fuit, hactenus quidem fibi prxjudicat, tuin dubiofecundumid, quod fcriptum eft, patriffionium pupillare & ratio- nes cjus exigantur; dum pro fcriptuta tali mi- litat ex generalibus juris fundamentis prarfumtlo veritatis. §. item verborum 12. Inftit. de inutil. ftipttl. l.optimam 14. C. de contrah. &committ, ftipulut. & ncmo credatur futurus tam fimplcx ac ftultus1, ut in inventario publico fcribi ali- quid contra fc patiatur. d. I. ftn. prl C, arbitr. tu~ teU. Si tamen evidentibus tutor argumentis demonftraverit, rem alic|uam inventariifcriptu- ra comprehenfam ad pupillum non pertinerc, & fe jufta ratione dudum ante fuifle , ut eam crederet pupilli cfle , audiendus omnino Jrbret adveffus hanc juris praefumtionem pro reperto- rii fcriptura natam, fcd probatione in contra- rium jam pulfam , ne ofncium ci fine fua cul- pa damnofum fit. arg. d. §. 12. Inft. de inuttl. ftipul. d. I. 14. C. de comrah. & committ. ftipu- Ut.■/."« ciMtattibm 14. & tot, tit, c. de nou numtrtt.
|
||||||||
|
De administrat. et per
numerat. pecun. & fecundum inorcs noftros re-
ftitutione in integrum adjuvatur. Grocncvve- ocn ad k tdt. C. arbitt. tuteU. Ncc huic fen- tentia: repugnat d. I. ult. pr. c- arbitr. tutek. cum tota iftius principii fcntentia fit, irf cjuse- ftionc, an pupillus tutorcm ex conf cffione emif- sa de patrimoriii pupillaris quantitate convenire poflit, ad eam finita tutela pupillo reftituen- dam', diftinguendum effe, utrumpupillarisfub- ftantia? quantitatem tutor fermonibus jactaverit, an vero irivCntario publice folenniterque confe- cfo infcripfcrit ; ac definitur , ft qutdem tutor vel curator pro fubftantia pupilli vel adulti aliquid ubicunque dixerit, ad majorem quantitatem eam rtducens, five pro utilitate pupilii veladulti* five pcr fuam fimplicitatem , five per aliam quamcun- qtte caufam<> nihil id veritati prtjudicare, fedhoc obtinere, quod ipfius rei inducit natura, & men- fura pupillaris vel adulti oftendit fubftantia ; ad- coque pro tali jaftantia patrimonii pupillaris nullam militare veritatis prjefumtionem, neque ex ea tillam pupiilo contra tutorem aclionem comparatam effe , ad patrimonii iftius declarar tam confeflione ja&abunda menfuram pnpillo reftituendam; fed id tantum per pupillum peti poffe , quod aliis modis conftiterit vere in pu- pilli bonis fuiffe; fic ut tutorinon fit imponen- da neceflitas probandi, jadantiam atque confef- fionem illam verbalem tutoris depupillarisfub- ftantis quantitate non ex vero ruiile fa£tam. Nempe, ficut invcnditionibus mulca dicuntur commendandi gratia, utja&entur, nonutprx- cifcprseftentur. I. fciendum 10. pr. & $.eaau- tem 3. ff. deadilit. cdicio. ita quoque depupil- lari patrimonio multa jaclari tutoribus haud in- folitum, qux tamen prarftanda non funt. Si ve- ro non in verbis fubftiterit tutoris confcflio , fed inventario publice facto res pupillares veladulti mor infcripferit, & ipfe per hujufmodi fcripturam (onfefus fuerit, ampliorem quanittatem fuhftantU; tunc nonejfe aliud infpiciendum, nifihocquod in- fcripferity & fecundum vires ejufdem fcripturapa- trimomum pupilli vel adulti exigi; -atque ita pro confcffione pcr fcripturam folennker conditam emifsa militare prarfumtionem verkatis, ncque aliam infuper a pupillo pro patrimonio cxigcn- do adduci debere probationem , fed folam il- lam fcripturam publicam , prsfumtione juris tttunkam, fufficere pupillo vel adulto ad quan- titatis eadem contenta: exactionem ; cum uema tamfimplex, imoftuttus, inveniatur, id eft, pra>- lumatur futurus, ut in publico inventario aliquid fcribi contra fe patiatur. Neque tamen quicquam obftat, q«o minus illa juris przfumtio pcrma- nifeftas in contrarium probaticnes pcllatur fe- cundum ca, qua: fupra adftruda funt. Quo mo- do & Paulus Jurifc. in L ft heres 5. ff ad leg. lakid. agens de vcnditione hereditatis, qujefol- Vcndo non erat, fcripfit, vix quidem perfuade- ti poffe, folvendo non fuijfe eam heredttatem, qua, imtmm invmeritj neque tarnenncgat, id ficri |
||||||||||
|
IC. TUT. ET CtTRAT. ETC. t$?
potuifle ut damnofe hereditatiscmtorcxifteret,
fed ait, tunc vcnditorcm hercdem inftitutum. pretium iliuddamnolEE hereditatis ntagis exftuU tttia emtoris hahereyideri, quam ex bonis dcfun- clt. 6. Prcemiffis hifce rcftat excutiendum, quid
in adminiftratione tutcla: circa pupillum & bo^ na ejus tutor poflit vel non. Tutorcm quidem pupillam fuam fibi fuifve defpondcre non po- tuilfeex jure civili, licet idmoribus non itari- gide obfervetur , traditum in tit. de ritu t/upt. num. 2J. nec permiffum fuiife tutori fuum pu- pillum aut pupillam adrogare, nc fefe hoc modp, a rationum reddendarum ncceffitate liberarct , UJpianus docct. I. nec ei 17. pr.ff. de adoption. nifi tutor fimul pupilli fui vitricus effet. /. non nhnquam 32. §. 1. ff. de adopt. I ult. c, de contrarto judic.tuteU. Inprimis vcro circa pu- pilli perfonam neceffe eft , ut eongrua ci ali- menta prseftet , de quo latius ad tit. ubi pu- pillus educ. vel moran deb. atque infuper cuin non rebus duntaxat, fcd etiam moribuspupil- li prarponatur , honeftis cundem curet imbui ac inftitui artibus &difciplinisautopificiis, fe- cundum natalium conditioncm, ingeniique in- dolem ac cappcitatem. /. qui filiitm 4. ff. ubi pup. educ. vel. mor. deb. l.debonis 6. §. »0» /0- lum $. ff.de Carbon. ediclo, cumque in finem honoraria ac mercedes prarceptoribus conftituat, non quasminimaspoterit, fed pro facultate pa- trimonii proque natalium dignitate. /. cumpltt- res 12. §, cum tutor 3. ff. h. t. l.jus alimento- rum 3. §. pen.l.qjf.uhipup.educ. velmor.deb.d, k&§. j.ff.de carbon. edifto. Ut tamen nihil donct aut expcndat pupilli nominc, acrefpccly exiftimationis ejus, quod cx fuis nonhoneftif- fnneeffet crogaturus. d. l.cumplures 12. §. ni- mium z. ff. h, t. cum donatio non tam admi- niftratio tutori demandata, quam potius pcrdi- tio fit. I. non omni 16. C h.t. I. lucius Titius 46. §. ult. f. h. t. junct. /. filiusfamilias 7. ff. de donation. /. contra juris 28. §. ult, ff. de pa- Bis. Qux 8c ratio eft, quod tutor patripupil- lorum obxrato non poflit partem debiti remit- tere, cum hic pupillorum debkor effet; nifi& reliqui patris crcditores partem debiti eidcm ex commiferatione remiferint, ut fefe honeftius expedire & quafi luitandoemergeretandernpof- fit. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 2. confel. 278, Videm. depaUisnum.z^. & feqq. Quemadmo- dum nec gratificari poteft patri pupillorum, mu- tuas ei dando pecunias pupillares, quoticsnon eadem apatrc , quse ab extraneis fccuritas iu pignore dato aut fidcjuflbre conftituitur. Re« fponfa Jurifc. Holl. part. z.confil.yz}, Sednec debitori pupillari prorogarc fatis tuto potcft ter- minum folutionis. Fachineus controv. libr. 12. cap. $6. Montanus de tutelis cap, yi.-reg. 9. num. 130. Nec forori aut matri eorum rccle munus nuptiale mittit; nec, fimiferit, pupil- lo impuute poteftj cum non perquam nece£&- |
||||||||||
|
Bb
|
||||||||||
|
t'A
|
||||||||||
|
\
|
||||||||||
|
/
|
||||||||||||
|
XXVI. T i t. VII.
|
||||||||||||
|
L i b.
|
||||||||||||
|
19*
|
||||||||||||
|
convcnienter Itgi ult. C. de reroc, donat. & /. ea
lege 7. C. de condict. ob caufam dator. amif& vcl non obtentsereidonatspericulum obncgkdam donationis conditioncm tutor praftare compei- litur. I. piipillorum 21. .C,b. t. arg./. qukqmi 7. C.arbur, tutel&. 1 . kj Uci ■;■ r;:;, , , 8. Ex adverfo quoque officinm tutoris cft
id omne exigere, quod pupillo debetur, flc ut c% a femet ipfo cxigere ac folvcre pupillo tc^- ncamr , fi debitor ejus fit. L quotiens 9. §.■ 1.! & feqq. lt Lucitts' Titius 46', §. tdt.ff. h.t. l.:tuto~ res debua 13. C. h. t. ~Hcc dubium, quin, li debitores a tutore interpellati folvcre deticfteut pupiliare dcbitum , tutor ad venditionem pigno^ rum proccdere pofht , fi qu& foikn. in debitt fecuritatcm data fucrint , oblcrvatis tantum 111 eorurn diftrasStione. communibus juris reguiisac confuetis foknnitatibus , ac ncdccrcto quidcni prxtoris adhibito, quafi non ■pupilli feddebito+ ris adeoque aliena res efiet. I.. di-bitoribus 18. C. h. t. L magis ynto 5. §.fifundus %.ff. dereb■ toj.4 qui fub tut. velcurk/awr..arg. /. fi pater 4. §. vltM ff. de mamimiff. vind. Ut tamcn: non. aliter debi- tores pupiliares fatis tuto folvantpupillo auttu- tori ejus , quam fidecretum Interpofitum fue- rit, nifi non fortes, fed folse ufiirx vel reditus vcl penfiones , biennaks metas &: Centum folido- rum quantitatem haud excedentcs , folvendse fint. §. fm. Inftit. quibus alien* iicet vel non.l* fancimus 25. /. conftitmionem 27. G<b;t. Mon- tanus de ttttelis cap. 3 2. reg. 9. num, 128. Quod fi per negligentiam tutoris in debitoribus pupil- laribus conveniendis illi minus idonci cftecli fint, ipfe eo nominc indebitampecuniamcon-; veniri potcft. /. (t tutor 15. ff. b. t. nifi pene$ talem fucrit pupillaris pccunia, quiomniumor pinione idoneus habebatur; dum forte cekbcr- rimus crat argentarius , & inopinato cafu fav clus cft non iolvendo. L fires pupillaris 50. J> b, t. Hartmannus Piftoris Itbr, i,. qutft.A^. Lceu- wen cenf. for. pm. i.libr, i% cap. i8.««»h. i\, Addc Refponfa Jurifc Holl, part. 1, cenfil.i ly.efl 260. Sande decifFrif. libr. 2, tit. ^.difm, 13. vci demum poft obitum pupilli, aut pubcrtatera c- jus , vcl finitam» alio modo tutelam , dcfierk nomen debitoris idoneum effe. l.tutoresqui 39, pr. I. cum poji mortcm 43.pr,l. Titium 47. §. Lth iius yff. b.t. vel pupilius major: factus noracii debitons a tutore contradnm approbaverit, ufu- ras ci debitore exigendo aliifve modis. Leeu- wcn cenf. for. part, 1. libr.x, cap. 18. num,iz? vel tutor nomina minus idonea a priore tutqre vel curatore fufceperitfimpliciter, nohivero a- gnoverit. /. imor five 35. ff. h. t. nam fi agnpr- verit feti comprobaverit, incipit nomen aprio- re tutoix contraftura pofterioris tutoris pericu- Io effe. /. qui mminibus 44. jf.h.t.l.fiprobatum ty.ff. de tuteU & ratton. diftrab. Gotofredus ^i notis ad d, l. 44. vel denique negligcntior fuer dt tutor in nominibus paternis, id eft, a patre pupilli contraclis , quse initio tutelac iufcepta: , idonca
|
||||||||||||
|
ria Ifta muneratio fit. I i. §. fed ft muntts fiffi
de tuteh &rat. diftrah, L tutorfecnndum i^.g. ult ff b, f. iicet hifce•, aliunde femet exhibere non vakntibus, alimenta congrua fubminiftra- rc queat. d,l.i}j. ult.ff b.tJ. i. §• fed &fi i. & §. puterea 4. ff. de titt. & rat.diftuh. Re- fponfa Jurifc. Holl; fW. 2. confil. 278. in fme & 2 7p. Adde tit. de agnofc, & aknd. liberis titim.il. atqiie etiam forori germahse vel con- fanguinese pupilli dotem dare. Vide tit. de jure dot. tium.i^. 7. Pra?cipue autem circa res pupilli tutoris
eftca procurare, quibusextra damm periculum pnpillus eonftimatur, & fuo in ftaturesfingu- lae coriferventur; adeoque providere, he ullum genus seciificii, quod integruin dabat hercditas, aliufve juftus titiiiusadpupillurn detukrat, col- lapfum depereat , aut rcrum pretia pcr negli- gentiam dimintiahtur; Sed & li parcns vel alius quicuhque, eujus heres eft pupillus, deforma- tirm rcHquerit asdificium , id tutor reficiet. I lex qtu tutous ■%%. verf, tttc vero domum W h. t. Refponfa Jurifc. Holl.p««.i.««/»/. 297; Suo quoque tempore folvct ca, qua? a pupillo deberitur, ne vel in pcenam incidat pupillus ex inora , vel res ipfius diftra&ioni exponantur. Quid enim , fi emphytcufin impubes habeat, Cujus nomine 'cafion prarftandus annuus fub pce- na commiffi ? Quid , fi quid defunftus, cui fuc- ceflit pupillus, vel ipfe autore tutore fub pcena promiferit ? Quid, ii prsedium poffideat , unde quotannis cenfus aut tributum pendendum cft? Sanc quicquid damni ex negkrSta canonis vel promiffi vel cenfus vel tributi folutione intra conftitutum tempus facknda contigerit, iiiud omne de propria. tutoris fubftantia pupillo re- parahdum eftv l. fr tutoris 23. C.lht, l qui fo- lidim 78. §. ttiam 2, ff.de legatis 2. "Ncc in- tcreft, utrum extraneo pupiilus debeat» anipfi tutori; cum tutor fibi quoque folvere non modo poffit, fcd & debeat, cx pccunia pitpillari, iic ut id non agens futuri temporis uluras haud per- cipiat. /. quotiens 9. §.fuut 5, & $.nont<tMum j.ff.h.ul. qMderg0 2.$,fitamen j.ff.decomrar. tut. & utili act, nifi nummi pupillares depoiiti flicrint ad emtioncm prsediorum, necaprxtore decretum impetrare potuerit, ut fibi liccatinde folvete. d.lquid ergo 2. §. fitamenj.ff.de con- trar,tut.& utilia&. vel pupilhis rogatusfithe* reditatem fuo tntdri rcftituere, quo cafu magis alterius tutoris aut cttratoris autoritate ad idopus eft. i. 1. § fuit qu&fitum 13.1. reftituta 3 7, §. 1. ffl. dd Senatufc. TrebeU, Conditiones infupcr ad- impleretutor tenetur , quoties ex implemento carurri lucrum pupiilo obventurum eft, vel ob omitTam earum impktionem<lamnum pupillus fubiturtis. Quaratione, fidonatio in pupillum collata fit fub conditione fufpcnderite potefta- tiva, vel ei pure fada^moduseertus feu lex certa adjc<fta inveniatur, cuifinonparitum fit, do- «atio velut ob ingratitudincm revocari poflet, |
||||||||||||
|
De ADMINlST. ET J>ER
idonea efatttv exigendis, fi rnodo fraude carcat &
culpa lata, quae efiectu infpe&o dpjus eft. / notnina 2. C. arbitrtum tuteh. Appendix dccifionum poft Refp.Jurifc. HoJl. part. 3. w/. i-pag. 33. 9. Pra;terea in id incumbendum tutori , ut
utiliter collocet pupilli patrimonium; adeoquc
aurum, argentum , inftrumenta, documenta,
cautiones dcbitorum, & quicquid vctuftate tem-
poris non mutatur , in pupillari fubftantia re-
pcrtum,«in tutiilima reponat euftodia. /. tuto*
ves 24. C. /;.*. moribus noftris cautiones apud
Cameram pupillarem, fi ea exclufa non fit. Hti-
go Grotius mannd. ad jurifprud. Holl. libr. 1. cap.
9.»«»M. 7, 8i3 pupillarcmpecuniam, qax in ne-
ceffarios haud eroganda pupilli ufus, in pradio-
rum idoncorum emtionem impendat, aut, fiea
inveniri nonpotuerint, ufurarum quserataccef-
fioncrn, nummosicenerando. d. L 24. C./;.*.£
fi plures 3, §. uteri 2, / ita autem |. ff, h. t. Quod
i\ & praxiia comparare & fcenori dare nummos
tutor fuperfederit per integros fex menfes cx
eo tempore, quo primims tutela^fufcepitadmi-
niftrationem, in otiofx pecunia* ufuras ipfe at
heredes ejus damnandi funt., Ltutor qui reperto-
rium 7. §, fi pofl depofttionem %.& §.pecuni&qu<e
13.L fttmor 15. ff.h. t, ac libertus infuper ea
facere negligens extra ordinemeoercetur, iieut
& is, qui per contumaciam ea agere noluit, & ad
damnum inde fupervcniens refarciendum idoneus
non eft. /. ob fcentis 49. ff. h.t.hnift eamq. C, /;.
t. Planey fi tutqripecuniam pupillarefn credc-
re nori potuit,, quod non erat, cui crederet, nec
idonea pradia potuerunt inveniri venalia, non
tutori fed pupillo vacaredebet. /. cumplures 12.
§. ult.ff, h.t.l.fipectiniam 3. c. de ufurispupillar.
nifi tutor talia allcgans, nummos interimpro-
prios bene collocavcrit: tunc enim tanquam fa-
c~to proprio manifefte convictus., ab ufurarum
praftatione immunis non eft. L tutor fecundum-
13. %.non eft x.ff.h.t. arg.Lftmcerto <$.§.quod
rero ^..infimff.commodati. Quod autemdictum
dc fex mcnfium fpatio tutori indulto ad nomi-
rsa vel prxdia idonca pupillis qnirenda, verum
cft in ipfo ingrefiu atque initio tutelse: nam poft-
quam aliquamdiu pupillaria tractavit negotia,
atque ita pleriiorem ac accuratioremadeptuscft
corum notitiam,: intra menfes duos pupillarem
pecuniam collocarc obftriclus eft., feu duorum
menfium inducias habct inannosiinguJos; alio-r
quin in ufuras pupillo pendendas futurus obli^
gatus. l.tutor quircpertorium7.§>ufur&ii.ff.h.
t.novcll. 72.cap:6>infine. Gotofredusinnottsad
I. x 5. ff. h. r. Gujaciuskbr. if.dferv. 12. Qtiin
" imo, fi tutornon otiofos fecumhabueritpupil-
li nummos | fed ;in fuos ufusconvertcrit, in inr
tcgrx fortis ufuras protinus tenetur , nec tcm-
■ poris iJIius duorum aut fex menfium laxamentum
habet. /. tutorqui repertorium jt §, ufuu 11, l, qui
Mgotiatiotiem 5 8. §. IX duobus 1. ff. h. t. ufque
adco, ut non m more rcgionis, fed graviilimas,
kn legitimas, ideft, feraiifesufuras conomine
|
||||||
|
IC. TUT. ET CURAT. ETC ' t&$
pratftare dcbeat. d.L 7. §. pccmm^i & §. qu*
autem 10. ff.h.t. l.ficurator 3, c. arbitr. tut. L u C. dei1furispupilkrJ.quif1ne3S.ff. de ntgot. ge~ ftis. jund. /. eosqui %6. in med, verf.caterosC.de ufuris. Adde tit. de ttfuris num. 2. Sicut & tm» qui negat, habcre fe ad alendos pupiJJospenes fc aliquid , graviiiimas pcndere cogitur uiuras ejus, quod conftiterit penes eum efie. d, l. 7. §. idem folent S.ff.b.t. Nontamcnufutismaximis fubjiciendum eum Tryphoninus cenfuit, qui a contutoribus fuis mutuam pupilli pecuniam aece- pit, &cavit, ccrtafqueuiuraspromifit, quas& ali.i debitores pupillo dcpeitdunt; qtfia hic non fibi confumfit, nec clam, ncc quafi fua pecu- nia licenter abiititur; & nifi his ufuris a contuto- re mutuumei daretur, aliunde acccpifict: mul- tum dcnique referre , palam apertcque dcbito- rem fe ut cxtraneum quemlibetfaceret pupilJo^ *an fub adminiftratione tutcis pupillique utilitate latenter fua commoda pupilli pecunia juvaret, 7. non exiftimo 54. ff b.t.Lquifwe fi.ff.de neg. geftis. Idemqueeft, fi pupilli pccuniam fibi cre^ ditam fcripierit, cum forte contutoremnonlia*-. beret; nam & fe ifta ratione recle potcft mu- tuapecuniaobligare. /. quotiem:■■$. §. noniantum 7-ffb.t.' 10. Qiiamvis autem jure.noviffimo Juftink^
ni tutori non fuerit impofitaneceilitascollocan- 6i foenori aut in praediorum etotioncm pccu^ nias pupillares, fed muneri fuo abunde fatisfa^ ciat, fi eas caute reponat ac confervet pupil-f lo, • nifi univerfum pupilli patrimoniura in niim- mis confiftat, nec aliunde reditus pupillo fuppe-; tant, ut inde honefte ac fecunduranataJiumdi- gnitatem liberaliter exhibeatun novelL 72. capi 6. 7. noftris tamen & plerarumqite gcntium |g liarum moribus jus anteiiu* Pandcdarum & Cq^ dicis hadenus reduclum fuit, ut tutorcspupil- Jarem pecuniam aut in pra;diorum cmtionemf aut foenori collocare fub idonci&pignoribus aut iidejuflbribus obligati fint, nifimajintipfiinj.i- furasdamnari. Hugo Grotius niaiiud. ad jurif* prud.Eoll. libr. i, cap. o. num, 12. 13. Neo- 'ftadius Curkfupr.decif. 51. Gudelinus de jure novijf. lib. 1, cap. 18. verf.potro, Mcvius ad juf Lubecenfe lib. i.tit. 7. art„ 13. num. 27, & fcqq, - Sande decif. Frific, lib, 2, tit, 9. dcfin. 13. po(l med, Refponfa jurifc HolLf^. i.confiL 260, & part. z.conft 323. Leeuwcn cenf.for.part, 1* lib. x.cap.iy. num9. &quidcmineas, qu*es more rcgionis frequentantui: quod enim apucj Neoftadium fcriptum eft , cos femiffes ufuras pendere compulibs d.decif.fupr.Curu 51. idatj illius temporis rationemexadum, vulgarestan-r tumaifuras denAtabar;unde&ibidem dickurCuri* am condemnafie in ufuras femi(fes,qua ubique tem* mtmesfunt. LketdecsEteroverumfit, nonprxi cife illud duorum aut iex mcnfiumfpatiumjure civili definitum nunc obfcrvari, fed ftatutisqui- bufdam trium menfium ipatium iaveniripr^icrir ptum, & maxima ex partc procyrcumftaritiarum varic™ *
|
||||||
|
L i b. XXVI. T i t. VII.
|
|||||||||
|
200
|
|||||||||
|
turo collocare. arg. I nam & Serftus 2.1. jJ fi
vtvo z. ff denegot. gfftis. non tamen admitten- dum videtur, ut, fjfortc pupillusanniculushtc- rit, tutor aut conipellcndus cflet ufque ad mas- jorennttatem pupilli omnem negotiationis fubire molcftiam , utcunquc per inftitores id fierct; autfpontc & libetiex voluntate poflet pnpilli-pa- trimonium adeo ancipiti ncgotiationis periculo dubioque eventui committere; fi non pater id fuo teftamento fieri jufferit, juxta d..l. 58. ff. b.t. Atque hinc, cum unus ex duobus fratn- btts, fociis bonornm & negotiationis, dcfun- cius fuifletfilio impubcrc rcliclo herede, ckal- ter frater, pnpilli patruus fimulque tutor, vendi- tis omnibus communis ncgotiationis mercibus, & fibi redemtis, negotium fuo nomine exer^ ciiiffct, fadiim illud a Scxvola rcprchenfum haud fuit, quafi in tutoris officium impingens ; fcd contra, in qusftione inde orta, utrurn compcn- dium negotii an ufuras pecunia?...tutor pupiik) prsftarc deberet, rciponfum fuit, pupilloufu- ram, non compcndium, praeftandam cflc.. L Ti- tium 47. §. aittro6.ff. b. t. Diyctfum cft, fi non de ncgotiationJs fed focietatis continuationepoii mortem unius parentis inter fuperftitem & libc- ros ejus quxftio effct: tunc enim tuto fatis tutor res eam pati poffunt , quamdiu non manifefla inde laefio metuenda eft, prsefertim fi fupcrftes ofHcinam aut mcrcaturam exerccat, circaquam divifio fspe damnofa cft. Non enim tam facilc damnum pupillis ex conjugalis focictatis conti^ nuationc, atque quidcm ex mercatura, imminc- re potcft; cum continuationem focietatis rcfpue- re poflint liberi, & exactione bonorum paren- tis pra'dcfun<5i;i, qualia illafuerunt morttstemi pore , contenti efie, quoties parentem fuperfti- tem nihil a morte conjugis fuperlucratum fuiflc apparet, fecundum ea quar dicla tit. foluto matti - mm.num. 3o.RcfponfaJurifc.Holl.part.4,con- fil. 394.i«ji»f. 12. Adhxc non minima officii tutorii pars
eft, propupiiloinjudicioftare, fivc pro co*4- huc infante yel abfcnte aut cum eo jaminfan- tiam egreflb & prsefente» adionem inftituat, (n vc ejufdem ab alio convcnti fufcipiat dcfenfic* nem. i, 1.§.fuffich %,l.tutoris 3o.ff. b, 1.1. fancis mus iS. C. b. t. fi modo pupillo jufta litigandi ratio fit; adeo ut, fi in bonacausafuccubuerit. etiam abiniqua fentcntiaappellare,tcneatur, ni malit tutete judicio indemnitatcm pupillo prae-r ftare. I. fi bonatH 11. C. b. t. Nam fi mala pupil- laris caufaappareat, tantumabeft, uteonormv neaclioveldefenfiotutoriinjunclafit5 utpotiu£ fponte fua bonam fidcm aghofcere debeat, & * vel fine judicc folvcre, quod pupillus vere debct, vel ab aclione calumniosa in univerfum abftinc- re; nc alioquin, fi temerc ac per calumniarn in* " ftitucrit vcl exceperit judicium y omnes improbac litisexpenfasdefuofolvere compcllatur. I. qu§- dens 9. §. nec «tique6. ff< h. 1.1, non efl ignotum 6. Ci b. t.l 3«i folidum 78.§. etiam %, ff.delegatit :%l " . ' Scd |
|||||||||
|
varictatc aibitrarium cfle , ubi nihil apcrte ftatutts
cautum cft. Neoftadius d.decif. 51. Groencwegcn ad L7,§. 1 i\ff.b.t. ficut nec omnisomnino pecunia pupillaris collocandacft, fed modica pars ejus oti~ ofa in cafus improvifos morbi aut akcrius neceff:- tatis inopinate, qus puptllo obvcnire poteft, pro modulo facukatum impune rcfervatur. Nco- ftadius Curu fttpr. decif; 51. vttf. fed fenatus. Quod auterri a Grocnewegio cxigitur, ut tuto- res pecuntam ukra duos menfesottofam habentcs, candcm apud a<5ia deponant, ddl. ii,§.ult,ff. b. t. id ncque ufu pailim fervatur, nequc a Neo- ftadio ibidern allegato abfolutc ftatuitur : fed magis eft, ut -vel camcra? pupillari, vel (fi ea ex- clula) magiftratui fignificcnt, fe nummorum pii- piHariumcolloeandorum idoneamnon invenire occafionem, fecundum Hugonem GrOtium ?»<*- sittducl. ad jurifprud. Holl. libr. 1. cap. 9. num. 13. Cujus tameri querimonias nunc rarior caufa eft, ex quo placuit Hoflandia;, Zelandia? & Ultraje- ctina: ditionisOrdinibus, tutotespupillarempc- cuniam tuto poffe collocare in emtioncm redi- tuum ab serario publico conftitutorum, aut ipfi icrario fcenori dare, eo quod srarium prcefumi- tur debitis exfolvendis fufliciens effe. Confer Placit. Ordin.Holl. ^.Oclobr. 1671. vol.^.pU- (it. Holl, fag. 492. Edi<5t Ordinum Zclandise ■^i.Maji KJ79. d.vol. %-pag- 598. 599. Redte quoque privatis in exfolutionem ftipendiorum militarium, fub pignore inftrumentorum, qui- bus folutio iftornm ftipendiorum qu^ftoribus aefariiinjungifolet, (vulgo ordonnantien vanfol- dje) Placit. Ordih. Holl. i^.Maji 1578. d.vol. 3.^1.492. Ocdin.Ukraje&in.i ^Julii 1680.de- nique etiam iri emtionem redituum vitalitiorum ab aerario pubUeo pendendorum; fi modo ad id tutores impetrcnt d cretum curise aut magiftra- tus aut camera: pupillaris ,fecundum diftinctio- nes propofitas in placko Ordinum Holland. 3. 0&. 1671. d.ml. 3-f4g. 491. <li. Quodfipater pupiuorum vivus mercatu-
ram exercuerit, illud quidem expeditum eft, tutores eam nomine ac periculo pupilli coriti- nuare poffe, fic ut omne lucrum & damnum pu* pillo cedat, quoties id pater nominatim prace- pit. i, qui negotidtionem ^S.ff.b. t. Tutorcsquo- quc mercaturam a patre pupillorum exercitam continuantes, eandem non fuo fed pupilli no- imnc continuaffc praefumi , tradit Carpzovius 4e$n, ferenf fart. "■%. confiit. 1 i.defin. ^S.infine. JLeeuwen cenffor.part. 1. lihr. 1, cap. 17. mm. Xz. jn fnt. Deniquc eosnonmodo poife, fcd & debere candem continuare pupilli nominej veram ita, titisdefunftus negotiatus fuerat, poft Marcpiardurn de mercatura lihr. 1. cap. 9. num. %& fa\<[. cenfetBmnemannus dd d.l. 58.^. ti. t. Quod poftremum, Hcethac1:enus proban- dumfit, ut tiitori incumbat explicare ac ad fi- ncm perduccre negotia mercatura: per defundum inchoata , eaque rationc res pupillares incertse ijcgotiationii ak# quantocius fubducerc, acia |
|||||||||
|
De ADMINrsTRAT. ET PERIC. TUT. ET CURAT. ETC. 201
|
||||||
|
lucrum pupilli aut darnnum drpendet, fedtan-
tum a natura & eventu conditionis aut dici, ex quo fuipenfa eft duratio atque interitus rei, determinationem debet cxpcc5tare; ubi denique juspupillinulla fui parte controverfum, fcdpla-- num, clarum, ccrtumque apparct. Qua: omnia? in prarfenti facti fpecie concurrere manifeftum eft: quippeinqua, uticertum erat, minorijus proprietatis in re emta competere j ita e contra- rio evidens quoqueerat, nullum jus ufusfrutSus cum proprietate confolidandi cidcm acquiren- dum fuifle, nifiextintftoperufufruduaria: mor-. tem ufufrudu: & uti nulla probabili ratione pcr judicis fentcntiam fruduariac ante obitum potuif- fct auferrijus ufusfru6his ac puptllo addici, ita nec viceversa fpem ufusfrucius ad proprietatcm reverfuri potuiffe diminui pupillo aut interverti; fed omnino ex incerta? mortalitatis evenru, quan- doque extituro , ufusfrudus conftituti finem pendere. Nec eft, quodrcgeratur, curatorum hoc unum fuifle propofitum, ut fuo quam ma- xime confulerent pupillo , paucorum annorum (quinque fcilket & paulo amplius ) praftatione prjEjlcnte jus ufusfrudus adjiciendo proprictati | a qua illud potuifiet forte annis intcgris quadra- ginta autdiutius manfiffe fcparatum; cum fru- crtuaria tranfadtonis tempore annum agens quin- quagefimum fextum, potuifiet naturaliter ad an- num centefimum, utfincm vita?longsevihomi- nis, a^tatem perducere. /. an ufusfrucius 5 6. ff, de ufufruclu. Etenim primo quidem illud confi- derandum, permiffum haud eflt curatoribus cer- ta fuorum pupillorum commoda incertis expo- nere amiffionis periculis, aut res eorum dimi* nuere lucri majoris incertiobtinendifpe, &ita patrimonii diminuendi causa tranfigere. /. Lu* cius Titius 40*. §. ult. ff. de admin, & peric. tnt. cui confcqucns cft, neccuratoribushiccompe- tiiffe facultatem facicndi ex fubftantia pupillari tredecim millium marcarum praefentem jacfuram aut erogationem, ut ex ufufrudu fic rcdcmto lucrum fentirct pupillus poftannorum quinque decurfum, ubi & fIne ulla numerationc potuif- fct annp primo ufusfruclus finiri; utiidetiam in hac fadi fpecie contigiffe afferitur. Qiiamvis enim haud fit cundum inficias, quin quandoque boni ac providi patresfamilias, modico pra?fen- te foluto , proprietati fux adjiciant ufumfru- dum , qui prastermifsa redemtione diutius po- tuiflet a proprietate manere fegregattts; non ta- men, quicquid diligens patcrfamilias , liberri- mus rerumfuarum moderator&arbiter, fpeltl- cri majoris tentat, quicquid periculo amiflionis non imprudenterexpendit cum emolumenti ca- ptandi voto, id ftatim curatoribus aliifque fimi- libus rerum alienarum adminiftratoribus, non li- berum arbitrium fed adminiftrandi tantum pote- ftatem habentibus , videri poteft conceffum ef- fe. Non omni tttulores pupiUi poteftatem alienan- di tutorts babent , fed admmiftratiows tantum (4to* diftubentes qu<t m venuudare Itcet , ju~ Cc fim
|
||||||
|
Sed quoniam experientia docuit, non raro tu-
torcs fub pra;textu litium pupilli notnine rno- vendarum aut exciplendarum privatas fuas exer- cere fimultates, & pupillorum impendio atque difpendioodiafovere ac perfequi ultiones, hinc hodic tutor pupilli caufam dubiam injudicium dcdu&urus, magiftratus decretum ad id impe- trarc tenetur; alioquin ipfe , ubi fuccubuerit, litis impenfas fubiturus. Zypajus notit, juris Bel- gici tit.de tutoribus pag. miln 178. in fine & 170. Grotius manud.ad junfprud. Holl, lihr. 1. cap 8. tium, 6. 7. 8. Groenewegen ad /, 6. C, b. f. Ad- de Jacob. Corcn obferv. 3; num z 2,. 13. Carterum haud incongruumfuerit, huic
adminiftrationis & poteftatis tutorix tractationi inferere partcm refponfi, ante aliquot annos a Facultatc noftra Juridica dati, ad propofitam fa- fli ipeciem, quodquidam pupilii nobilis Scoti- cani tutores in Scotia tranfegiffent fuper ufu- frudu, qui in re pupillari competebat matrona? quinquagefimum fextum xtatis annum agenti , ac cancro laboranti, nec poft tranfactionem diu fuperftiti , fic ut tranfadionis nomine longe majorem adeptaeffet pecunise numerata? quanti- tatem, quam ex friKftibiis potuiffet ad finem vi- xx jurc ufusfru&us lucrari. Cum enim rogare- mur utrum tranfadio illa rata & pupillo damno- fa effe deberet , me fcriptum concipiente ita cenfuimus. Etfi jura non in univerfum omnem curatoribus tranfadionem interdicunt, fed eam tantum, qua jus liquidum pupilli fimiliumque remittitur. /. / pignore 54. §. ult, l. interdum 5<S.§. qui tutelam 4.//. defurtis. L pr&fes 12. C.de tranfact.l.Lucius 46"J.ult.jf- h. t. juncl. /. nonomni 16. Cod eod. tit. de admin. tut.* Tyraquellus ad l fi unquam 8. C.de revoc. donat.in verbis dona- tione largitus. num. 196. Paulus Montanus de tuteliscap. 33. num. 230. & feqq. &num. z8o,ta- men de hifce demum cafibus fententia hxc ad- mittendaeft, inquibus litis pratfentis velimmi- nentis dubius expe&andus eft eventus; atque ad- co, in quibus, fi tranfactione negotium non componeretur, judiciali tandcm fententia foret inrer partes contendentes decidendum; tunc cte- nim, cum omnino fa<5b hominis decifio fequi debeat, & inccrta ac ambigua caufarum fata fint, incertique triumphi, fatiusfaspeeft, vexseredi- mendx gratia norinihil de jure pupilli remitte- re, quam experiundo dejurefummo, &extre- ma tentando , pnpillum amittendi totius peri- culoejiponere. Unde & hanc in tutonbus tranfi- gcndi licentiam prarcipue eo niti fundamento, quod honefta cenferi debeat ac verecunda mi- nimeque vituperanda tutorum cogitatio lites cxecrantium, videri poteft apud Montanum de tutelis cap, 3 3. num. z 5 4. &feqq. Aliter ftatucn- dum, ubi nulla Hs eft vel metuitur ; ubi non pef judicis fententiam incertitudo, fiquxnego- tiis fubfit pupillaribus , definienda eft , & ab Incerta judicis periti imperitive , circumfpech aut imprudentis, opinione captuque vaciUante |
||||||
|
T 1 t. VII.
rem pccuniam in redituum talium acquifttioncm
pupilli periculo voiuerit erogatam; adeo ut nunc apudHollandos,(ubi rcdituumtalium vitalitiorum frcquentiffimus ufus cft,) anno 16"yt, 3. Otlobr. urgcntibus utilitatibus fiici tuncundiquac]uepe- cuniam conqukentis , pcr Hollandix Ordines cautum fttcrit, tutores & curatores extra cavil-' lationis aut reprehenfionis mctum poffe pupillo- rum pecuniis & periculo ac commodo*tales ab jerario rcditus comparare; fed tamen non aliter, quam prscedcnte CurisProvincialis aut magi- ftratus dccrcto. Et quairivis Hollandorum ju- ribus cxtcros non ligati expcditum fit, rationa^- bilcm tamcn & limitatam ex a^quo tutormn po- tcftatem etiam cx aliaium gcntium moratiorum ufibus confirmari abfonum non eft. At quid» obfecro, intereft , rcditum vitalitium quis pu- pillo comparet, & forterrt pcrdat, anpra-fentc tredccim millium marcarum pretio incertam re- dimat ufuffruclxis, itidem a mortalitatc perfona* dependentis , durationem ? 14. Denique tutoribus incumbit gencraliteri,
id, quod adveifus alium przftarc debent pupillo, adverfus fc quoque prseftare: forfitan & plus ; eo cjuod adverfus alios experki fine aclionc non potuerunt,adverfus fe potuerunt; l.qmtiens $.§. & generaliter 3. ff. b. t, pratterea actus contutorum aut concuratorum fuorum diligenter obfervare, /. fi plures 3. §. c&teii 2. ff. h. t. l.quod fifortt 14. §. funt 1. ff. de fohttion. licet enim nc- queant ab illis rationes cxigere durante admini- ftratione > tamcn fufpectos poftulare poffunt, fi actus fui rationcs contutori detreclent com- municare. I. atlus fui 19. ff, b.t. Et ut pau- cis omnia comple£tar, ita verfari debcnt circa bona pupilli corumquc adminiftrationem , ut in iis laborcnt tanquam in fuis , arque interka fimuliis abftincant tanquam alicnis, fecundura Scnccam, confol. ad Helviam caf, 14. quopra:- ftito, fraudi aut damno illis non crit, fi,curn bene & diligcnter ncgotia geffiflent, evcntum adverfum habucrit, quod geftum eft. l.quidtt- go 3. §. fuffieit 7. ff. de contrar. tut. & uttii^i 15. Qtiamvis autem finita tutela fimulfini-
tum protinus videatur tutoris ofncium , tamwi negotia illa , quae ab eo durante adhuc secate impubcre inchoata funt, etiam poft pubertatera pereum adfinem perduci debent; five extraju- dicialia fint five judicialia ; fic ut in iis ceflans fuo ccflet periculo, perinde acfi tutcla nccdum hoc aut illo modo fuiffet finita, nifi rationes jam reddits fint. /. ita autem f.spoft completum 6. l.tumem qui 37. §. t.in fine ff h. tl.fi tutor 13. ff. de tuteU & ration. dtftrah. I. unic. §. ult. ff. fx pend. appell. tnors intervenerit, arg. /. nam & Servius 21. §. f% v'm-1. ff. de negm gcftis. Montanus de tuteits cap. 39. num. 183, 184. Idemque obtinct in tutoris hcredibus , fi is ante pupilli pubertatem in fata conceflerit; fl modo legitimse aetatis & mafculi & idonci fint. d. I. mic. S- nlt, ff. ft pend. apftlh &c. I. pen, |
||||||
|
2oi L i b. XXVI.
ftam caufam poffidendi comparantibus pr&ftant,
pro regula traditum ab Impp. in i von omni 16.
C. de admin, tut. Et certe , ifta fi tutoribus
ac curatoribus permittenda fuerint, occafio fa-
cilis erit ac viadeclivis, qua minorcs ad pauper-
tatem feftincnt. Mercaturam exerccre, & ea
ratione ad opnlentiam graflari, dominis permis-
fum eft; -ncc tamen ideo rc&c aut ex officii prx-
fcripto tucor fecerit, fi benc collocatos fcenori
nummos pupillares, aut ctiam otiofos, maturius
ditefcendi caufa ncgotiationi inftituenda: impen-
dcret, unius forte nauiragii dalamitate in totum
perituros. Hinc in l. qui negotiationem 58.//. de
admin. & peric. tut. cum patcrpupilliperduos
libertos fuos mcrcaturam excrcuiflet, nominatim
tcftamento fuo cavendum cenfuit, & libcrtis hifce
impuberi filio tutoribus datis -injungendum, ut
negotium eodem modo exerceretnr, qito, fe vivo,
exercebatur: cumque alter tutor redactum ex ne-
gotiatione ifta lucrum fibi cuperet rcfervatum, &
pecunix pupillaris ufuras inferendo dcfungi vellet,
refponfum £uit,eum debere rationes redderefecun-
dum volmtatem defunfti, adeoquc lucrum omne
negotiationis ac damnum pupillo imputare. Ctii
confequens erat, ipfum iiberandum fuifle fola
ufurarum praftatione, & fuo periculo ftiifle ne-
gotiaturum, fi non nominatim pater pupilli fuo
teftamento negotiationis pracepiflct continuatio-
nem. Unde Sc interpretes merito collegerunt >
tutorem non poffe.mcrcaturam, adefunfto pu-
pilli patre non exercitam, pupilli nomine & peri-
culo excrcere ; & , ii pater exercuerit, non alio
rnodo, quam quo defun&us egerat, continuare;
uti poft Alexandrum vol. 5. confil. 132, ntim.
14, &Marquardum de mercatura libr.i.cap.y.
wttr». 5. &feqq. notatBrunemannusdrfd.i. 58.
ff. de admin. & per.tut.num. 3. Merciumquo-
que tranfvehcndarum periculum, lege ac con-
fuetudine probante, in fe recipiunt non pauci
patresfamilias induftrii , accepto prsefente peri-
culi pretio: ncc tamen jure quifpiam hanc cu-
ratoribus afferuerit potcftatem , ut pupillorum
fuorum nomine ac periculo trajectkiarum re-
rum promitterent fecuritatem, feu (utloquun-
tur ) faocrcnt aflecurationem. Nec ignotum ,
licitas effe de hereditatibus ex fideicommiflb poft
mortera fiduciarii reftituendis tranfaftiones, ut
vel fiduciarhis ftatim ipfe vivus reftituat retenta,
heredkatis parte, vel fideicommiflarius modko
prsefente acccptp, ulteriori rcnunciet fpei. /„ 1.
i. cum preponas 16. C. de pactts, ltde fideicom-
miffo 11. C de ttanfaction. iniquum tamen fore,
fi hxc tranfigendi fpeeies arbitrio nudo curato-
rum , nullo magiftratus decrcto intervenientc ,
relinqueretur» in apertoeft. Reditus deniquc
yitalitios emi, haud infojitum ilHs, qui rerum
itjarum fatagunt: ex quo emtionis gcnere licet
pupillis ad SEtatem proveftiorem perventuris non
Jeve lucrum poflit accedere; quia tamen fors ipfa
pupiiio brevi poft moriente perire poflet, po-
teftatis fuse terminos curator excefTerit, fi pupUia^
|
||||||
|
De au tor. et consensu tut. etc.
|
||||||||||||||||||
|
16. Qao porro ordine tutorcs &" curatores,
tumadminiftrantes tum honofarii, quiquc pro hifce intervcnerunt, oonveniendi 'fint, reiftius m lihr. feq. tit, 8. explicabitur. |
||||||||||||||||||
|
#» it appellat. I, i. pr. ff. de fdejujf. &nomi-
ttat. & bered.tut.arg.l.heresfocii 40. /. atlione 6i. §. morte 9. ff.pro focio. Sande decif.libr. 2. tit. g.defin. 18. Montanusde tutelis cap. 37. mm, 132. 133. |
||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S VIII.
De autoritate & confenfu tutorum & curatorum, |
||||||||||||||||||
|
U M M A R I A»
|
||||||||||||||||||
|
fupillus major fatfus illum faftim habuerit,
■j. Recenfentur cafus, quibus pr&ter autoritatcm tutsris infnper dccreto opus efl.
-6. Enarratur, qudndo inutilis plane ftt tulorisau^ toritas; & in fpecie, quo fcnfu terum ftt, ttt±
torem non.poffe in remfuam amoremfeti.
7. Regularitcr fufficit atitoritas tutoris unitis, //"-
cctplures dati ]?»/, excepth faucis caftbusy qul recenfentur. An & tutor honorafius autot fiefi poffit ? vl» qui jam fufpeUUscft poftulatus ? An fi tutcla inter plures tutotes inpattes velregia- nes divifa fit, unus rcBt antorfut in iis, qua. aiteritutoti demandata fuM} 8. An tutor invitus cogipoffit^ at autoritatemdi-
tommodet} & quid moribust p. Si pupilius infans fit, regulariter ipfe nibil agit
autore tutore, fed tutoromnia propupilio, ex* ceptis paucis cafibus , etiam btreditatis admo* nem. 10. De atttoritate mariii in contraUibus uxoris ,
remift vitus detincatur in Ioco, inquo puplllus con*
trac1:um celebrat ? aut fomno morbove comi» tiali occupatus taceat? /. i,§. ult.ff.b. t, aut quid, fi ignoravcrit, quale eifct negotium quod contrahcbatur ? Cum utique non multum in- tercffe fcripfcrit Juliauus, utrum abfucrittutor, an prafens ignoraverit quce geruntur. /. non mul- tttm 14. ff, b. t. Dcnique in ipfo ncgotiopra?-1 fente, ideft, dumilludgcritur; fic utintervc- niens poft tempus ncgotii a pupillo gcfti auto- ritas nihil operetur. d. §. 2. lnfiit.b.t. d.l.p, %.<y. ff. b.t. I, nunquam 31. jf.deufurpat,&ufu« cap. Ut tarnen neceffe non fit» tutorcm ncgo- tio, quodapupillocontrahitur, ab initioadfi- nem ufque prsefentem efle ; fed fufEciat, vei in fine, currt jam jam pcrficicndus eft contra- (ftus, vel immediate poft conclufum ncgotium, antequam alius intervencrit aclus extrancus, ac- cederc ac comprobarequodacliumeft; cumhjec coha?rcre, $c unico contextu fieri videantur./. fi quis mihi ij. §. juffum 4. ff. de acquir. v-tl omitt. btrei. imo moribus hodiernisratihabitio tutoris autoritati comparata eft, ac ncgotia apu- pilio gefta retro firroat. Groenewegcn ai § 2. Cc : lnfiit.
|
||||||||||||||||||
|
2. Quid fit autoritas ? interponenda pare; atutorc
qui pnpillo ftto prafens ejt ; exprejfe; in nego- t'10 pr&fente. An ah initio ad finemdebeat tu- tor negotiopr&fens cffe ? Moribus fufficit tutoris ratihabitio. Quid juris, ft autoritas nonrite fit interpofita ? 2. Non tndiget pupillus autoritate fi conditionem
faciat meliorem. Quibus ex cattfis ipfe fme tu- toris autoritate poffit ohligari aliis? 3. Neceffaria autoritas in contraftibus tttritnque
ebiigatoriis. Quo fenfu contrattus utrimque obii- gatorius ob defettum autoritatis dicatur claudi- tare ? An pupillus altni promittere autjurifuo rcnunciarcpoffitfinetutore} An hertditatem adi- re, fdeicommtffireflituttonem admittere, iega- tum agnofcere, pignus accipere ? 4. Si contraxerit pupiilus fine tutoris autoritatt,
naturaliter tamen obligatur; qua naturalis obli- gatio etiam effettum fortitur refpettu aliorum, fro pupillo obiiganiorum, non vero intuitu ipfius fupilli. Firmatur contrattusfine tutore initus, ft |
||||||||||||||||||
|
&1S
|
||||||||||||||||||
|
utoritas eft confenfus dc prse-
|
||||||||||||||||||
|
^ fcnti & probatio ejus quodagi-
Ilf^ '• etiawfi].ff.h.t.{kqm-
^i&i^M ^em Pure inteip0^lt:us > i'cet ac~
cederepoftit negotio, quod a-
liquam adjun&am habct conditionem , fk ut tunc pure probetur negotium fub conditionc gcftum, ncc aliter quam exiftcnte conditione crTedum fortituriun. /. etfi 8. //. /;. t. Monta- nus de tutelis tap. 30. nmt, 37. & feqq. Scd& a tutore, qui pupillo prafens eft; undcperepi- itolarn aut nuncium interpofita autoritas nihil agit. §. tuton, inflit, h. t. I. obligari $>, §. pen. I, nmmulttm ia.,ff.b.t. lket verumfit, fuffi- ccre , quod tutor prafcns pupillo cum abfcnte per epiftolam contrahenti autorfiat. d. /. 9. §. mlt.ff. h. t. Tcrtio cxpreffus, id eft, vel verbk, vel rebus ipfis & factts , veluti fubfcriptione, declaratus. arg. /. 1. §. fed&ftfervi 4. //. quod jitffu. Et quamvis parum referat, utrumpupil- lus ipfc fuum verbis exponatconfenfumincon- trahcndo, an tacendo confentiat. /. impuberes 13. ff. h. t. non tamcn fola tutoris prafentia atque tacitarnitas autoritatcrn facit: quidcnim, fiin- |
||||||||||||||||||
|
XXVI. Tit. VIII.
|
||||||||||||||
|
,2,0,4 .31H IwTl $<
Ih/?it, b. f. »«?». 2,, Lceuvvcn cenftfor. part. i.
iibr. i.cap. \j.num. lo.infme. Parcns p. vn; Paulus. Vpct ad §, z. lnfi. h.t.num.uU. Cx- tcrum ritrum non intervcniat autoritas tutoris, an pcrpcram adhibeatur, nulla difrerentia eft. /. ttulU i, ff. h. t. 2. Ut autcm. accutatius excutiatur autoritav
tis matcria , fciendum , in nonnullis caiibus ncccfladam non cflctutorisauromtatern, inple- rifque ncceffariam eflc ac fufficere , In quibuf- dam rcquiri infuper aliud quid $d ncgotiivali- ditatcm , denic|uer-mutilcrrv-fubihde ac nullius momenti efle autoritatcm. Neccflarianon efto- mnibus illis in caufts, tjuibuspupil^usmeliorem fuam facit conditionem , ncc altcri fe viciflim oblig.atyvqliiii,,.fii};ipulctur:,ab.alip, autpoflef- flpncm adipifcatur. ptirtc. Ufiit. h. t. I. obttgaii p.pr.ff. h. r. §, phpijlits 9. lnjtit.de inutit.ftipuUi. Li.-S.fufiofuxj,, ff de acquir,vetamitt. pejfiff.J, pupillus ii. //. deacqttir. rer. dotmn., Quzmvis Sc fihe tutons autontatc nonnunquam lptc ob- ligari poffit," puta.ex deliclis,: qupties puberta- ti prox imus adcoquc doli capax eft ■ i pupiltttm qui iii. ff.de }eg. jitris. §. pen, Inftit. de obli- gat. qtu cx deliclo, nafc. I. excipitmtur 14. ff. ad Scnatufc. Silan. , uti & ex plcrifque quafi con- trarflibus, Iri quibus ex re fc.u fa&o adio venit. I. furiofus ^6:ffdepbitgat. & acliot). ac gencra- litcr pmnibi|s cx caulis eatenus, quatenus cum alterius detrimento, locuplctipr fadtus cft; ficut eatequs cfficax ,in t?um adio dettuv,/. pflpiltus j. §, pupiiliu 1 .W.h. t.l.aitpntor7,, %.pupiilus4. ff. de ncgot..g'cftts. I, fed mibi. %..ff,,lcommodati, juncl;. I, naturatiter 13. in pttk l. 14 ff. decon- dicl. indeb. , . _ (•' ■ ».......,, s.t(,i„ufi 3, NccefTaria eft tutoris autoritas &: fuflicit
ut plurimum omnibus iis in caufis, quibus dc puptllo .obligando agitur , quibufque damnum ei facilcexipsa aclus,naturainfcrripofrct; t]tiod ffl cohtrafiibusultro 'citroque obligatoriis locum babet. /.«« ncgQtiis 5. ff. de reg.juris.pr, Infiit. h. t. l.ncque 2. C.h.t. ufqueadeo, ut deficiente au- toritatc contradus claudicaturus fit, & indc is quidcm , qui cum pnpillo ita contraxit, obli- gatus cfliciatur ad id ut ftct conttadui , quotics id pupillo vidctur cxpedire ; at vicc versa pupil- liini hon habcat ftlfl obligatum, fcd is impune poitet a cohtracftu refilirc. /. Julianus 13. §.,fi quts a pupiilo z$ }f- de att. cmti.prim, Inftit. h. t. Plane, fi pupillus afe adverfario, qupcum fine tu- tdris autoritate contraxit, contradus illius im- plementum petat, ipfum quoque ex fuo latcre prxftarc ca, dc quibus convenit , rationis eft; |
||||||||||||||
|
ciationibus atquc ■rcmiiTionibus non ipfi pnpil-
lo, led s\ puptllo facicndis. 4. pr. lnfiu.h.x.d* %.puptllus y. Injltt. de inutil. ftipulat, t. pupilluf 50. jf. de obUg. & ac'l. I. 1. j)', de pupilto 2.' //. de cohftit. pecun. Quin imo illis. ctiam in caii^ bus, quibus lucrum pupillo acquiri potcft , tu- toris autoritas adhibenda cft , xibi lucro- vicif- hm quoc]ue onus adhsret. Qua ratione fine tu- tpre neque hcredkatcm , utcunque lucrofam , pupiilus adirc potcit , neque bonorum poflcf- iioucm pcterc) feu.agnofcere, ncque fideicom- mifliim univcrfale iibi reftitucncfum fufcipere; eo quod ita funul hxreditariis oncribus , vircs pacrimpnii, quandoque fupcrantibus , cflicitur obnoxius. §. 1. lnjtit. b. t l. obligari 9. §. beredi- (atetn Q. &:,tfeqpl;ftadpupilhan 1 t;ff b t. arg. l...fi J)ereditaum % 1. //. mandati. §. 9. lnfiiode fdetcommtff. hcredttat. Idcmque cft in. agnitione legati aut rideicommiili flngularis pupillo re!i- cti,. quoties teftator pupillum rui (us iideicom - triiifo gravavit , iic ut proptcrca deliberandum y,cniat, utrum a pupillo legatum1 aut, hdeiconj^ mi.ffum cum talj gravamiric admittendum , an magis tanquam damnolumrepndiandcimiit. arg, /., generaliter zq.$.fequis altenum 1 z. //. defidei- commtffar. Itbert. juncTt. I. fimiles^ 1. //. detefta- mento mititis. I. qu&dam funt 15. ff. de rebiis dtibiis. Pignus quoque accipere ilne tutoris autoritate permiifum non eft, propter metum pignorati- tis aftipnis. /. pupillo ^S.-ff. depignorat.dcl. "4. Eth vcro in hifce contractibus , aEifijue
fimiiibus, ad quprum perfcftioncm tutoris^u^
roritas defidcratur, pupillus fine ca nonoblige-
tur civiliter, naturalem tamcn cx contractu ycl
facto pupilH obligationem produci, verius cft.
/, 1. §. 1 - tn fne ff. de novation. /. f\ pupillus 2.1.//.
ad leg. Falctd, t. cum iltud 25. §. i.ff. qtuindo
dies tegat. cedat.l.in numerationibus 44.//. defo-f,
tution. ii modo pupillus iine tutore contrahcns
feptennio major fucrit, adeoquc potuerit ali-
quem, ut ut inrirmum , adhibere confenium,
qui omnibus in contractibus neceffirius cft. arg.
/. in fponfaltbus i^.ff. de fponfitibus, Atque hind
cft, cjuod pro pupillo {ine tutoris autoritate o-*
bligato validc tidejuflor intcrvcnit. /. Sticbum
95. §. naturatts 4. ff de fotutkn. I. ft pupiiitis
35. //. de receptis qui arbitr. recep. t.fi pupillu?
izy.ff. de verbor. oblig, & per promiilioncm
pupilli fiue tutoris autoritate f.ic°tam novatio
prioris obligationis ficri poteft. /. 1. §. 1. »»
fine //. de nevation. §. praterea 3. vlnftit,- quibj
mod.obiig toll. Intcrimnond.ibitandum, quin
ipfius pupilli intuitu hxc naturalis obligatio jm
|
||||||||||||||
|
pnffertim» cum nullusadveriarittmfuum urgere ris civiliseffcclibus deftituta fit, quos alioquin
poilit ad obiigationem implendam , quamdiu in aliis fortiri folct; ttnde ft pupillus id, quod |
||||||||||||||
|
»011 tpfc prius cx fuo Utere fatisfecit; u$ dicfum
tit Ae diVton, emtt num. ult. Sed & in ftipula- tiohibus aliifque negotiis ex imotantum latere pbligatoriis, aut aliter damnofls,tutoris autori- tas adhiberi debet, quoties inde pupillu^ akeri |
iinctutorisautoritatepromiferat, folvcrit, con-
diccrc potcft condidtione indebiti, perinde ac il ncc natura deberct. /. quod pupillus 41. ff. de condtcl. indeb. eoqtie fcnfu accipiendum, cjuod 1 a Rufino traditum , puptllum mutuam pecuniatn |
|||||||||||||
|
'ebliganduseilj ilcut& inorrjjiibusjurisventuir Mcipiendo, mquidemjnrenaturali obttgari.l.ptt*
pilltis
|
||||||||||||||
|
De autor. ETf consensu tut:. etc.
|
||||||||||||
|
^f,
|
||||||||||||
|
pillus <9« ff- &e ohlig. & ati. nec non ab UI- ter poffit in rem altcrius autor efle. l.qtteddici
|
||||||||||||
|
piano, pitpillum fine tutoris amoritate conftituen-
do rton obitgari, l. i. §. de pupillo z. ff.de confti-
tutd pecun. atque etiam ab ipfo Juftiniano, ob-
ligationem ptipilli , fme tutons atitoritate protpit-
tentis, nullam effe. d. §. 3. Inftit. quib. mod oblig.
tollitur. ■ Si tamcn major fadus contradum fine
tutoris autoritate celebratum comprobaverit,
civiliter incipict obligatus efle. arg. /. pitpillus
5. §. item 2. in fin. ff. h. t. tot. tit. C. ft major
facltts alienat. fine decreto fattam rat, hab. <. Sunt & rcrtio cafus , quibus tutoris au- toritas necefiaria quidcm cft , fed non fufficit,
verum infupcr decrctiim rcquiritur; quod obti- nct in immobilibus pupilli bonis alienandis, de quo eft titulus de reb. cor. qui fttb tut, vel cura funt &c. uti & in folutione pupillis facienda. §. ttlt. lnftit. qutb. alien, licet vel non. nifi fol- vendsc fint ufura annuive reditus, biennii me- tas & aurcorum ccntum quantitatem haud ex- cedentcs. I. fancimus 25./. conftitutionem 27.C. de admin. tutor. Sic nec fervum fuum pupil-, lus autore tutore manumittcre potuit, nili in- fuperfecundum lcgem iEiiam Sentiam jufta ma- numifTionis caufa apud confilium fuiflet proba- ta. /. obligari 9. §. ex boc 1. ff. h.t. arg, l.ult. ff. de curat. furiofo & aliis extra minores dan- dis. 6. Dcnique certis in caufis inutilis & fruftra-
nca eft tutoris autoritas , nullofque poteft per alterius requifiti acccffioncm effedus fortiri , aut confirmari. Non enim autdre tutore pu- pillus fervo fuo potuit peculium conftituere.7. licet tamen 3. §. Pedius 3, /. qu/tm Tuberonisj. §. & adjicit i.ff. de peculio, Nec rata eftau- toritas, quotiestutor dircdo & principaliter in rem fuam pupilio autor fit. /. 1. /. quod dici- tnus 7. ff. h. t. vcluti, fi pupillo lis cum tutore intcrccdat , vcl a pupillo fuo tutor ftiptiletur, aliumve cum co contradum ineat. /. pupillus 5. ff h. t. §. tilt. Inftit. h. t. I. 1. &tot. tit. C.dein Ittem dando tutore. ufqueadeo, ut ne illis qui- dcm autore tutore pnpiilus obligetur, ln quos tutor dominicam aut patriam potcftatem habet, & ob id pcr eos fibi acquirit. /. 1. pr. verfu & cum quidam ff. h. t. fcd &, fi pupillushercs fucrit inftitutus, & rogatus hcreditatem tutori reftitucre, non rite perfidet autoritate ejus ta- lem rcftitutioncm. /. 1. §. fuh qutfitum 13.//. adSenatufc. Treb. mukoque minus fubfiftet pu- pillo per tntorem, vcl tntori pcr pupillum fada dclcgatio. /. poteft pupillus 18. //. h. t. Non tamen dubium, quin autore contutore tutorfi- ti pupillum fuum rede obligct /. pupillus e. §•. item i.ff h.t. atque etiam cum pupillo Hti- ger. I f plures 24. //. de teftam. tut. Hugo Gro- tius manudncJ. ai jurifprud HoU. libr. 1. cap.B. r.um 8. nifipater& filius in ejus poteftatecon- ilitutus fimul tutelam adminiftrent; quippequo |
mus 7. §, ult.ff h. t. Quemadmodum etiam
per confequentiam in rcm fuam autor fieri pro» hibitus non cft , dum taie probat negotium, quod pupilium primario concernit. Quo fun- damcnto autoritatem pupiilo accommodare po- tcft de adeunda hereditate, cumipfiadefunfio legatum rclsdum cifct, vel crcditor cffet hcre^ ditarius, utcunque ifti ratione pupillum fibi in-r cipiat ad xs alienum hercditarium aut lcgata foi- venda devindum haberc. /* 1. /. quod dicimus 7-ffh.t. 7. Quod fi plures cjufdem pupilli tutores
fuerint, nonomnium prxcife rcquiriturautori- tas , fcd vcl unius fufhccrc potcft. /. & fiplu~ nbus 4. /. pupillus 5. §. item 2. /. qttod duimus 7. §. ji duo i.ff. h. t. I fm. C. /;. t. l.conplio 7. §, ult. ff. decurat, furiof. I. 1. C. ft cxplmtb. tut. vel curat. omnes vel tmus agere &c. Mon-J tanus de tutelis cap. ^y.num, 94, & feqq. Ant. Faber Cod, lihr.j. ttt. jy.defin, 16. Bcrliehius concluf pratf. part. 1. comluf 16. num, 17. & feqq. nifi agatur dc pupillo adrogando. d. I. fin. €.: h, t. vel teitator duos tutores teftamento con- ftitucns nominatim caverit,: nc altcrfine altero, quicquam gereret. /. Titium & Mavium 47. pr. ff de aimin & peric. ttit. vel tutores rcliqui ve- tent id fieri, c.ui tutorunus autoritatemaccom^ modat. /. confilio 7. §. ult. ff. de curator. furtof Nec rcfert utrum autor fiat tutoradminiitrator, an vero honoraritis qiii non adminiftrat ; cum Sc hujus folius autoritas fufficiat. /. qttod fiforte " 14. '§. i. ff. de folution. /. pupiltum 49, ff de acquir. vel oniitt. hered. Diycrfum forct , Ct tutbri alicui adminiftratio intcrdida fuerit, pen- .dente forte fufpcdi tutoris poftulationc , vcl Ci tutorem jam fufpedum poftulatum cflc non ig- noraverit , qui tali tutorc autorc cum pupillo contraxit , licct tunc adminiftratio nccdum a, prsctore interim intcrdidacflct: cjuippe quoruni autoritas nullius momcnti forct. d. I. 14. §. r. ff. de folution. perindc, acfiis, qui atutelajam tanquam fufpedus per fentcntiam judicis remotus fuit, autor fadus eflet. /. etfi 4. in fine ff. h, t. Et de eo, cui adminiftratio interdida fuit, ac- cipienda videntur verba priora d. legis 4. ff h. t. Nifi quis ea intclligi velit de cafu , quo inter plures tutela ex decrcto prxtoris vcl ia partes vel in regioncs divifa fuit, atque ita^- miniftratio tuteUei conceffa non eft , ut habent verba d. /. 4. ff h. f.pofna ctcnimtalidivifione, quifque tantum refpcdu fus partis , nullus ih parte alteri commifsa autor fit. /, ult. C. h. t. I. fi duo 5 i.ff.de admm. & peric. tut. I. 1. §. verbis 2. ff quod falfo ttitore autore. arg. l.mto- res 6. ff h. t, /.3. §. ult. L 4. ff. de admin. & peric. tut. Si tamen ita per partcs atit r^r gioncs fuerit tutela divifa, ut. duobus atit tribus rerum in una provincia fitarum adminiftratio |
|||||||||||
|
cafu ncc pater autore filiofamilias , ncc filiusf. ' pro indivifo commiffa fit, ac rtirfus duobusaliis
autorc patreu pupilJo ftipulari potcft; cumncu- aut plurjbus provindat afterius rcs dcmandat^, C c 3 Ycluti
|
||||||||||||
|
T 1 t, IX.
9. Cseterum, qftffl de tutovum autoritate di-
<5ta hactenus, tunc locum habcnt, cum pupil- lus infante major cft , adeoque aiiquo, utcun- quedcbili, pollctjudicio, quoddeindepercon- currentem tutoris autorkatem fupplctur. Si enim infans feu fcptennio minorfit, licutnul- lum omnino queat confenfum adhibcre, arg. /. 14. in fine ff. de fponfal. non tam ipfc autorc tutore ncgotia contrahit, quam potius tutor fo- lus pro co expedit, qusecunque ad ejus commo- dum fpectarc credit, exccptis quibufdam cafibus. /. quotiens 9. pr. ff. de admin. tut.l. fervomvito 65. §. fi pupillo 3. in f\ne ff. ad Senatufc. Tre- bell arg. /. 1. §, furtofum iz. & feqq. ff. de oblig & acI. I. quatnvis 31. §, ult. jf. de ac- qutr. vel amitt. poffeff, l. in negotiis 5. ff de reg. juris. I. pupillus 9. ff. de acqmr. vei omitt. bcred, ufqueadeo, ut& m favorem infantis inducturo. fuerk, hercditatis adkionem pro eo per folum poflc tutorem fieri. /. fx infantt 18. §. parente a. C. de jure deitber. Montanus de tutelis tap.^a, nunt. 7, & feqq. cum alioquin aditio hcredkatis adibus accenfcatur legitimis, per tutorcm, cura- torem aliamve perfonam interpofitam haud cx» pediendis. /. aftus legitimi 77. ff. de reg. juris. jun£i /. nemo alieno 123. ff. eod. tit. I. per cu- ratorem 90. ff. de acquir, vel emitt. htred. 10. Dcautoritatemariti in contra&ibus uxo-
ris actum fuit in tit. de ritu nupt. mm 41. &feqq. |
||||||||||||||||||||||
|
L i b. XXVI.
|
||||||||||||||||||||||
|
2o6
|
||||||||||||||||||||||
|
vcluti Titio & Mxvio rcs Afiaticce , Lucio &
Cajo res= Africanse , furficere potcrit autoritas tutoris unius ex pluribus, quibus iftius regio- nis adminiftratio obvcnit; nift forte lis pupillo movenda fit; quo cafuomnibus illiusprovinciae tutoribus denunclatio quidem ex vctcri judicio- furtt ordinc ficri debuiifc videtur, ex. /. ult. C.fi ex plurib. tut. autcurat. omnesvelmusage- re &c. fcd tamcn & tunc ab uno cx pluribus caufam minorum defcndi potuifle, ficaiteride- fendere nollent , conftitutum apparct in /. i. C. eod. tit. Berlichius concluf. practic. part, i. concluf. \6. num. 17. & feqq. 8. Licct autcm officii ratio tutorem obliget
ad autorkatem interponendam, quoties ncgotium gercndum utilc pupillo cft; tamen ad id invi- tus cogi nequit; cum per judicium tutelse fatis pupillo profpectum Romani credidcrint, ubiis ex autorkate denegata lxfus eflet. l.fitutor 17. ff. h. t. Sed, cum iifdem Romanis juftum vi- fum fuerit> fufpe&um poftulari tutorem illum, qui inconfiderate vcldolo abftinuitpupillumab hcrcdkate , adcoque noluit ci de illa admk- tcnda autor fieri. /. tutor 3. §. pen. ff. defufpeii. tut. hinc moribushodicrnismagis obtiftuit, tu- rorem ad autoritatcm interponendam cogi poflc, quotics evidens pupilli in negotio contrahendo utilitas apparct. Groenewegcn *d d. /. 17. ff. b. t. |
||||||||||||||||||||||
|
r 1 r v l v s ix.
Quando ex fa&o tutoris vel curatoris minores agere vel
conveniri poffint.
S U M M A K l A,
|
||||||||||||||||||||||
|
pro pupillo obligajfe ? Quid,fi dolunt commiferU,
& fic ex fuo dolo capertt obligari , vel nomine pupilli comraxerit , cum fciret > emn folvoido non effe ? 4. An pupillus ex dolo tutoris comeniri pojfit} &
quid moribus ? 5. An & quo nfque dolus Abbatis aut Frdati ««<
ceat monafterto vel ecclefia ? remilf. 6. An tutor in dubio credendus fit magis fuo p#-
ptio, nn pupilli nomine comraxijfe ? ijia 38. pr. I. inter ftipuUntem 83. ff.de mb.
oblig. §,fi quis alium 3. /. verfavice zi. Inftit^ de tnuttl. ftipulat. tamenfitutorvel curatorinrc pupilli vel minoris , aut ejus nominc contra- xcrit, utilis quoque pupillo ex tali contraiSu certis in cafibus aftio competit, /. ult. C. b.t. Sic etenim fi tutor prsedia ex pupillart pecunia comparaverit, eamvc tcrtio dederit mutuam, utilis ipfi pupillo accommodatur praediorum via- dkatio » vel utiljs cx mutuo certi condySio» fivc
|
||||||||||||||||||||||
|
l. Recenfentur eafusplurest quibus ex fafta tu-
toris minor agere pojfit. i. Enarratur, quibus m caftbus pupillus conveni-
ri pojfit ex fafto tutoris. An & aclione judi- cati > fi tutor in pupillo defendendo fuccubuerit ? Et quid ifitmor pro litepupillife obligaverit ? %. An ipfe tutor durante adminiftratione tnteU con-
veniri pojfit ex falU fuo, nominepupiUi interpo- fito ? An& depofito ofiicioc Qmd* fi fe pro pu- pllo obligavem, & m in dubio prafumatur fe uamvis vulgo Romanis placue-
rit, ex alterius contra&u alteri nec obligationem nec inde pto- 1 venientem adionem quaeri. L quo tuteia 73. §. ult.ff.dereg* |
||||||||||||||||||||||
|
jurts.
|
l. ftipulam1JI4 38. §. alteri 17.//. de
|
|||||||||||||||||||||
|
verk oblig. §. fi quis dti 4. §, alteri 19. Infiit.
de inuttl. fttpulat. & vice versa neminem alios, fcd tantuai femet ipfum , contrahendo obliga- wte. Lfm$ tm ^5. ff- de fidejnjfer. I, ftipuutio |
||||||||||||||||||||||
|
QUANDO EX FACTO TUT.
five fuo five pupilli nomine tutor itl egerit. /.
fi ttitor 2.ff. h. t. I. etfi z. C. b. t. I. ex f&cto 52. in ttied. ff. de peculio. I. quotiens 9. ff. deadmin, & petk. tut. Adde tit. de rei vindicat. num. 2 1. & tit. de reb. cred. num. 7. Sed & utili de conftkuta pecunia judiciq pupillus experiri poteft, li de- bitor tutori pupilli conftituerit , pupillo folvi. /, etim qtri 5. §.fiattori y.ff. deconftitut.pecun. atque etiam judicati a&ione, ii tutor vel a&or ipfius nomine adverfus alium egerit & viftor e- vaferit. /. tutor interpofito 6. ff b. t. locati quo- que, ubi tutor utiiiter locavit prasdia minorum. / pen, C.h.t. 2. Quia vero rationi confentaneum cft, eum»
qui ex faclo alterius cmolumentum percipit,
etiam incommodum fcntire. arg. /. fecundum
naturam 10. l.exqua perfuna 149. ff. dereg.ju-
ris. merito placuit, iifdem ex caulis utilem ex
fa&o tutoris a&ionem in pupillum dari iis,
qui in re pupilli cum tutore contraxcrunt.
Proinde fi tutor in rem pupilli mutuam pe-
cuniam acceptam converterit in ufum ejus ,
creditori nummorurn in ipfum pupillum aclio
tributa fuit. /. ft in rem 3. C. h. t. I. oratto-
nis 2. C. dt curat, furiofi. I. fi tutoris 2. ff.
quod juffu. L pater pro filia 20. §. 1. ff.de
in rem verfo. ficnt & conduetori a&io condu-
cti, fi rem pupilli tutor locaverk; cum pupil-
lus etiam poft pubcrtatem ftarc debeat locatio-
ni per tutorem bonafide fa&a?, fecundum ea
quas di&a in tit. locattnum. 16.1. pen. 6. C.h.t.
Quin &, fi tutor, qui etiam pupilli coheres e-
rat, cum conveniretur fideicommifu" nomine,
in. folidum ipfe cavcrit, in adukum utilem pro
parte aclioncm dandam effe , refponfum fuit.
/. ult.jf, h. t, Executio quoque fententia?, con-
tra tutorem pro pupillo in judicio confiftentem
latae , in bona pupilli dirigenda eft , intentata
adverfus pupillum utih a&ione judicati. /, pen.
ff. h. t. l.i.G. eod.l.fi tutor 2. ff. de admin. &
peric. tut. I. fi fe non 4. §. tutor \. ff.de re judic.
Jacobus Coren obfervat. i.&inmtis. Leeuwcn
cenf. for. part. 1. libr. 1. cap. 17. num. 13. inmed.
nifi infuper fe fuo nomine tutor obligaffet & li-
t:i obtuliiTet. arg. d.l. 2.ff de admin. tut. l.pto-
eurator qui 67. ff. de procmat. I. fi non fubfiripfi-
fii 1 f. C. de admin. tut. quod tamen in dubio
non prjefumitur. arg. /. poft mortem 5. §. i.ff.
b. t. Leeuwen d. num. 13. i» pr.\ poft alios ibi-
dem citatos : vel nifi juftam a&orem propria
voluerit autoritate per cvidenter injuftam cxce-
ptionem repellere, quo cafuillud quidem debi-
tum a tutore non exigkur, ad quod condemna-
tio fa&a eft , cum pupillus vere debuerit ; fed
tantum impenfarum improba: ac temere fufce-
ptaj litis perfecutio fit. /, non eft ignotum 6. C.
tde admin. tut. /. quotiens 9. $. nec utique 6. ff.
eoi.tit. i
3. CsEterum cx caufis hadenus enumeratis
durante etiamnum tutela fic pupillus ex faclo tutoris cpnvenitur, ut tamen adverfus ipfum tu- |
||||||
|
VEL CURAT. MINOR. ETC. 2 07
torem in adminiftratione tUteliE adhuc pcrfcve-
rantem , diredispoflintadionibusexpcriri, qui cum eo contraxerunt. Poftquam autcm finita cft tutela , tranfeunt in pupillum ipfo jure aclio-: nes, qute in tutorem competicrant; fic ut non amplius pro pupillo poft depofitum adminiftra- tionis oflicium conveniri qucat ; nifi tutor"&, hic in fe tranftuliffct obligationem , aut fidem fuam adftrinxiflet. /. poft mortenij.ff. b. t. /. 1. C. /;. t. l.finon fubfcripfifti 1 5./. cum qu&dam 26. C. deadmin. tut. arg. /. curatotes 3. $. ineum 2. ff. de admin. rer. ai civit,pertin. Monwnus de tutehs cap. 3 1. effett. 5. num. 2. & feqq, Wefem- becius paratitl. ff. h. t. num. 5. Adde tit. de inftit. act. Sed & , fi tutor durante tute- la ex fuo cceperit dolo obligari , eodem modo poft finitam tutelam perdurabit ex dolo nata o- bligatio, & eo nomine in ipfum tutorem actio danda erit; cum dolus fuo potiffimum debeat atitori nocere, nec transferatur in pupillum poft pubertatem hoc , quod dolo tutorum fitcium eft. /. Julianus 13. .$. fed cttm in faclo 7. ff. de acl. emti. I, 1, J, hoc edicle 6. ff. ne vis fi.u e'h qui in poffeff. mijfus trit. arg. /. fi quis iniquum 3. §. fi ptocmam 2. ff.quod quifque juris inal- terum. I. unic, §. 2. ff.fi quis jus dicenti non obtemp. Denique, fi ttitor nomine pupilli con- traxerit eo tempore, quo jam certuserat, pu- pillum folvendp non eile | rationis eft, ut ipfe propter fuum dolum in fubfidium teneatur ei, quocum contraxit , quatenus a pupillo fervari nequtt. Berlichius decif. 73, 4. In quaftione , an ex doio tutoris ctiam
ipfe pupillus conveniri poflit, videndum, utrum
extrinfecus dolum tutor admiferit, an in.ipsa
pupilli re. Nam fi extrinfecus dolus factus fit,
dum tutor in re propria verfabatur ac rcmfuam
fuo nominc agebat, pnpillo nihil nocere opor-
tet. /. at fi extrinfecus 4. ff. h. t. fi vcro in re-
bus atque negotiis pupillaribus, inqtiirendum
ukerius, num ex fraude tutoris locupletiorpu-
pillus fit reddkus, quo cafu, nc ex alieno dc-
li&o vel dolo cum alterius jadura lucretur, eatc-
nus adverfus ipfumex dolo tutoris acliodanda,
quatenus inde ad eum pervenit. /. fumma cutn
2T,§:fidolo 1. ff. de peculio. l.fed& ex dolo 15.
ff de dolo. I. apud Celfum 4. §. illa etiam 2 3.
ff. de doli tnali & met. exctpt. Qtia rationc
tributoria adione conveniendus erit, fi per ini-
quam mercis peculiaris diftributionemtutorpu-
pilli rationibus dolo favit. /, dolus 3. //. h. t.
I. fedfi fervus 3. §. ■ 1. ff. de tribut, acl, Idem-
que in depofiti actione dicendum , & in here-
ditatis petitione , fi modo , quod tutoris dolo
defik, pupilli rationibus illatum probetur. d.
I. 3. in fine ff h,t. Qiiod fi exdolo tutorisad
pupillum nihil penitus pervenerit , fi quidem
folvendo non fit tutor , pupillus ex dolo ipfius
conveniri neqnit ; fi vero folvendo fit, fic ut
rem a tutore pnpillus fervare poffit, cfficaxcx
dolo tutoris contta pupillum adio eft. /. r. §".
|
||||||
|
20S
|
XXVI. T i t. X.
|
||||||||||||||||||||||||
|
I B.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
hoc ediclo 6. ff. ne vis fiat ei qui in poffeff mif-
fits eft. I. i. //. b, t. Ut tamen fcmpcr con- ventus pupillus a judicioliberaripoffit» fi ac*to- ri actiones cedat fibl advcrfus tutorem ad in- demmtatem competentes. L ult. in med. ff. dc admin. & peric. tut. I. fed fi fcrvus 3. §, 1. in fine ff. de tribttt, aii. atque ita cfleftu infpcclo vera mancbit Javoleni fcntentia, ncqtie in tnter - diilis, neque in c&teris caufis^ pupillo nocere opor- tere dolum tutoris, five folvendo eft > fivenoneft, l tieque in interditto 198.//, de reg. juris. Adde Cujacium libr, 25. obferv. 30. Duarenum i» comment. adb.t. cap. 8. "Wiffenbach ad d. I. 198. ff. de reg, juris, Ethax ita moribus ctiam hodiernis obfervari, patet exHug. Grotio ma- hudutt. ad jurifprud. Holl. libr. 1. cap.%.infine. & libr.,$. Cap. 1, num. yz.& feqq. qui & ibi- dem num. 34, monet , donationem ex rebus pupillaribus aut liquidi juris pupillaris rcmiffio- nem a tutore faelam pupillo haud nocere, tan- quam quas iine fraudcnon fit. • 5. An & quo ufque dolus & dcli&um Abba- tis, Praelati & fimilium noceat monafterio vel |
ecclefiae, vide apud Molincnm ad confuet. Va-
rif. tit. desfefs §. 43. glojf, 1, *» vcrbo , qui denie le ficf. num. 5 8. &_ feqq. Rofcnthal de feu- dis cap. lo.cond. 3. Rcfponfa Jurifc. Hollpart. 4. confil. lyz. 6. In dubio autcm tutor non fuo fed pupi!-
li nomine praefumitur contraxiffe , quoties cir- ca rem pupilii contraxit , licet id in contradu exprciTum non fit , maxime , ubi is , quocum contrahit, non ignorat qualitatem ejus. Diver- fum effet, fi in rcbus, quae sequc ad tutorem ac ad pupillum fpcftare poflent , contraxerit, veluti, fi mutuos dcderit nummos, autpnedia comparavcrit, cum & propriam & pupillarem habcrct pecuniam , ncc ullam exprefleric tuto- riam qualitatem ; tunc enirn fibi potius quam pupillo rem geffiife credendus cflct. Confer Montanum de tutelis cap. 3 t . effettu 4. num. 9. Mafcardum deprobat. concluf 3 8, attus quod pra- fumitur nomine proprio geftus. Carpzovium defm. for.part.z.conftit. ii.defm. 38. Lccuwcn cenf. forenf part. i.iibr. 1. cap. xj.num. 12. |
||||||||||||||||||||||||
|
t l T V L V S X.
De fufpe&is tutoribus & curatoribus.
S u m m a r 1. a. |
|||||||||||||||||||||||||
|
movere ?
5. VoftuUtio h&c durante, tton fmita tuteU, fte-
ri debct. Quid ,fitutela nonfinita,fedadmmi- flrationis intervalla babeat} 6. Qui poffint removere fufpeclos tutores ? An u-
motio ftt ordinaria an legitims, jurifdiclionis ? Et quid moribus} 7. Sufpettis poftulatis intcrim adimiw adminiftra-
tio. An & jure hodierno ? convitti removeniur, ctm infamik) fiob dalum aut latamculpamre- movendi ftnt. An ob levem culpam removeri pe- tuerint ? Quibus modis &pmis altisfufpetti toer- cendi fwt ? 8. Adbttc hodie fufpetti poftulatio ttfum babet, fed
mitius agitur ctm removendts, necfacile infa- mik aut corporali peend a§ciuntm. |
|||||||||||||||||||||||||
|
1.
|
Quo fenfti fufpeBi crimen dicatur defcendere
|
||||||||||||||||||||||||
|
ex l, tz. tab. ? Quid fit tutor fufpettus ? Quid
quafi fufpettus & quibus ex caufis quafi fujpe- tlus babeatur ? 1. Recenfentnr caufa ex quihus quis vere fufpe- ttus eft & removetur. Sola paupertas tutoris eum fufpeclum non facit»nec ob id rcmovendus, fedei alius adjuitgendus ,fi caverenequeat. Qui dives eft, & cautionem offert, »0« ideo minus fufpefius eft, 3. Qjtales tuteres fufpetti poftulari pojftnt? An &
legitimi ? An parentes & patroni ? Quo modo . fams, legitimorum fufpetterum confttUttir per pratorem} 4. Qui pojfwt fufpeclos tutores poftttlare ? An &
mulieres, fervi, pupilli, mtnores* contutoresl An nemtne accufants prator poffit fttfpeUum rt~ |
|||||||||||||||||||||||||
|
k ufn confultiusvideretur, illis,
qui alieno auxilio in rebus fuis adminiftrandis egere nofcuntur, & ab aliis reguntur, intacla jura confervari, quam poft cau- fam vulneratam remcdia quaeri. L ult, in fine C. inquib.cauf. in mtegr.tejtit.nueff.noneft. hinc & a tutela ac cura removendi fuerunt, qui vel fufpe&i vel quafi fufpe&i crant,quod jamolim c» lcge duodecim tabularum induftura fuit j fic |
|||||||||||||||||||||||||
|
u,t ob id fufpe&i crtmen dicatur cx legc duodc-
cim tabularum defcendere. pr. lnftit. b. t. quo cri- minis vocabulo accufatio criminis dcnotata fuit > qucmadmodum aliis pluribus in legibus cofen- fu crtmen pro criminis accufatione invenitur, vide l.ficuicrimenj. §. i.ff.deaccufat.l.nullum crimen 109. //. dereg. juris. l.propterveneni 2,1. ff. ad Senatufc. Silan. I. qutcttm wajor 14, § ult. //. debonis libettor, Sufpeftus dicitur, qui non ex fide tutclam gcrit. Quafifufpedus, quinon ez
|
|||||||||||||||||||||||||
|
De suspectis tutoribus et curaToribus.
|
|||||||
|
confirm. tut. Si tutor fua pcr prodigalitatemin-l
cipiat dilapidare , & quafi furiofum rerumfua- rum exitum facere, fic ut ipfe alieno vidcatur auxilio rcgcndus. arg. /. ult. §,fic autem 6. infi- ne ff. de bon. eor. qutante fent. mortem fibi con* fciv. juncft. l.his qui 12. §. ult. in fineff.de tut. & curat. dat. ab his qui jtis dandi. Si inconfi- derate vel dolo fecerit pupillum abftinere ab he- reditate. /. lutor quoque 3. §. pen. ff. h. f. Si data pecunia improbe tutclam rcdemerit, aut a- lia ratione eandem affecftavcrit, eique fcmct in- gefTcrit. %. fed fi quis prifais 10. lnftit. b. t.d, l. 3. §. fedfi non 1 5 infineff, b. t.l.i. §. folent 7. ff. de offc. pr&f. urbi.l. fcne 21. §.«/f. ffdetut. & curat dat. ab bis. Si non confcceritrcpcito- riurn. /. ult. §. 1. C arbitr. tuteU. I. tutor qui repertorium 7. ff. de admin, & peric. tut. Si in tutela graffatus fit, aut fordide egerit, autpcr- niciofe pupillo, vel aliquid interccpcrit cx rc- bus pupillaribus, cum jam ttitor cflct. d. /, 3, §, num videamus 5. ff, h.t. Sifraudulenterrespu- pillarcs fine decreto diftraxerit.' d. I. y,§,Seve- rus 13. ff. h.t. Si latitans fui copiam non fe- ccrit, quominus alimenta pupillodccernantur. §. /j quis tutor p. Inftit. b. t. d. L tutor 3. §. tutor 14. /. mpuberibus 7. §praterea i-ff. b. t. Si no- lucrit cum fuo contutorc adminiftrationem com- municare. /. aclus fui 10. ff. de admin. &peric. tut, Si, cumeffet tutordatus» noncompareat, ac cdiftis publice citatus ne fic quidem fui co~ piam faciat. /. impuberibus 7. §. ult. ff. b. t. I. curatores 2. /. 3. C. h t, Denique fufpedum tutorem Ulpianus merito putavit omnem eum , qui moribus taliscft , ut fufpcctus fit. Enim</e- ro tutor, quamvis pauper fit, fidelis tamen 8c diligcns , rcmovendus non eft quafi fufpedus. /. fufpetlum 8. ff. b. t. §. ult. Inft, b. t. in fine. cum per fatifdationem datis fidcjtiflbribus fa&am in omnem evcntum indcmnitati pupillorum fatis confulatur adverfus pcriculum, quod a tutore fideli ac diligentc non magnopere pupillis me- tuendum eft. Quin imo, ctiamfi fidejuflbrcs idoneos invenirc nonpotuerittutorpaupcrtinus, nonnunquam tamen causa cognita pcrfevcrabit in tutela, adjuncio ei idonco facultatibus cura- tore. /. pietatis 6. C. b. t. I. teftamento datus 17. §. 1. ff. de teftam. tut, Groenewegen ad §, ult. Inftit. h. t. Ut proinde non iifdem modis tutor fufpectus, quibus fufpcdus hcrcs, asftime- tur; fi quidem tutorem non facukates, fcd frau- dulenta in rebuspupillaribus, fed callida conver- fatio fufpedum commendet, heredcm vcro fo- la: facultatcs, autore Ulpiano in /. f\ creditores 31. §. ftd fufpeclus i.ff. de rebus autorit, jud, poffid. Cujacius lib. 18. obferv. 35). Montanus de tutelis cap. 35. regula 2. Quemadmodum ex adverfo tutor fraudulcnter adminiftrans noa ideo minus fufpedus habetur , quod opulentus fit, atque etiam idoneam oftcratfatifdationem; quia nequc fatifdatio neque divitia? malcvoluin mutant tutorispropofirum, fcd diutius graflandt Dd ia |
|||||||
|
cx fide tutclam gefturus prafumitur. §. fufpec-
tus K. Ififtit- h. t. feu, qui , antequam incipittu- telamgerere, moribus talis eft, ut eitutelanon videaturcommittenda effe. d. $. 5. adeoque, quod abUlpianofcriptum cft, eos, qui nihitgefferunt, non pojfe fufpettos poftuiari. L ha ertim 4. §.ult. ff, b. r. non excludit remotionem eorundem , ut quafi fufpcdorum, Quamvis inficias haud vidcatur eundum , quin, uti farpe in jure noftro ufusfrudus & pofTeflio fimpliciter proponitur, cum tamen re ipsa tantum quafi ufufrrudtus & quafi poffefliofit, ita qUoque in hacmateriadi- catur removeri fimpliciter ut fufpedtus, qui nec- dum quicquam geffit,adcoque magis quafi fufpec- tus eft. Qua ratione refcriptum ab Alexandro Imp. in /. pr&fes 3. C. h. t. tutores ftri&ioribus rcmediis adhibitis omnimodo adminiftrationis officium compellendos agnofcere : quod fii in eadem contumaci» pcrfcveraverint , fufpcctos poftulari poffe, ut alii in locum eorum petan- tur. Et in hanc fentcntiam ab ipfo quoque Ulpiano tradhum, mva. , qui tutor datus non comparet, folcrc edictisevocari, noviflimequc, fi copiam fui non fecerit, ut fufpeclum remo- vcri. /. impuberibus 7. § ult.ff h.t. ficutexad- vcrfo ut quafi fufpeclum removendum fcripfit Ulpianus eum, qui jam gefferat quidem tutelam, verum non fraudem , fed tantum latam negli- gentiam admiferat. d. I. 7. §. ft fraus 1. ff. b. t. Praecipue vero ut quafi fufpcftus videtur removendus, qui, cum duas aut tres codem tem- pore delatas fibi tutelas habcrct, ac unam earum non gereret ex fide , & ob id ab ea ut vere fufpcctus remotus effet , a fecunda quoque & tertiadepcIJitur, licctnecdum in hifce fraudem fcccrit, five necdum adminiftrationi fecunda? terriaeque fcfe immifcuerit, five eas jam gerere inceperit : in quantum prxfumtum cft , eum, qui in prima male verfatus fuit, in cacteris quo- quc male vcrfaturum cffe. /. tutor quoque 3. §. Ji autem 8, ff. h, t. ac in univerfum fcmcl ma- lum probatum in eodcm mali gcnere femper in poftcrum malum futurum. arg. /. fi cui cri- men 7. §. f% tamen 3. ff. de accufation. I. tion vmnes 5. §. J barbaris <£.ff. de re militari.noveU. 71, in prafat. in fm. eap. femel malus 8. de reg. jur. in 6. 2. Quss vero fint jufbecaufie , propter quas
tutor ut vere fufpecftus rcmovcri poflit, ma- ximc ex providi atque circumfpecti judicis ar- bitriodependet: etenim generalitcr, fiquseju- fta caufa^ pmorem moverit, cur nondebeatin ca tutcla tutor vcrfari , rejicere eum dcbebit. t. tutor quoque 3. § fi tutor inimicus 12. //. h.t. Eas ad fexdecim capitareduxit Montanus detu- t/lis cap. 3 6. regula. 1. puta , fi tutor fuerit aut fiat initnicus patris pupilli. /. tutor quoque 5. §. f\ tutor n.ff. h. t arg, /. in confirmando 8. in fine ff de confirm. tut. Si quse poft tcfta- toris obitum cmergat in tutore ante celata vel ignorata morum improbitas. arg. d. I. 8. ff.de |
|||||||
|
;
|
|||||||
|
L 1 b. XXVI. Tit. X.
|
|||||||
|
tela finiatur. l.i. C. h. t. §. 8. Inftit.b. 1.1. pen.
ff. h. t. Et gcneraliter quoties ita tutela finita eft, ut vel dire<5ta vel faltem utilis acl:io tutela* ad- verfus tutorcm dari poffit, ceflare hahc fufpccli tutoris poftulationera, Ulpianus variis propofi- tis factorum fpeciebus latius executus cft; vclu- ti, fitutorintutcla peccaverit, & cura eicon- firmata fit; vel fi ad certum tcmpus autceitam conditionem datus exiftente die vel conditione defierit tutor efle , ac moxeiejufdempupilUtu- tela ulterior demandetur. I. ttttor 3. §.6. 7.10. //. h. t. Quod fi tutela non finita iit , fcd tan- tum adminiftrationis intervalla habeat , adhue poftulatiohi fufpedi locus cft. d. I. 3. §. quoift quis 9, //. h, t. * 6. Cseterum uti datio tutoris, ita & remo-
tio ejus non ordinarise fed legitimae jurifdiclio- nis cft, adeoque non abaliisfit, quamquibus idlegedatum; qualcs funt pmorcs , praeiides, proconfules ac legatiproconfulum , poftquam iis a proconfule jurifdictio mandata fuit. §. 1. Inft, h. 1.1. 1. §. 3.4. ff. h. t. Si@t enimdedatione tu- toris Ulpianus dixerat, jtis dandi tutoris omnibus datum tffe magiftratibits municipalibus &c. I. 3. ff. de tm. & curat. dat. ab his qui jus dandi. ita quoque de rcmotione traditum ab Imperatore ipfoque Ulpiano, datum effe jus remevendi tuto- tores fufpeclos Rome prntori &c. §. i.lnftit. h. t.l, ■i.§. damus 3. ff.b.t. Unde &'ml.i.§.fufpecli 11.ff.ad Senatufc. Turpill fcriptum fuit, vullim alium quam pr&ftdem de fufpetli tutoris quaftiong pronunciare poffe ; idque ad exclufionem magi- ftratuum rnunicipalium , quibus tutoris quidem dandi, atnonremovendi poteftas alegcconcef- fa fuit: licet propter utilitatem pupillorum fu- ipeclii tutoris cognitio jure fingulari potuerk alteri demandari. /. cognitio 4. ff. de offic. ejus cui mand. furifdicl. I. 1. §. an atttem 4. ff. b.t. cum alioquin ne cognitio quidem eorum, qua: ad legitimam pertinent jurifdiclionem, deman- dari potuerit, ubi id non fpeciatim lege vel con- ftitutione expreflum apparet. arg. /. folent 6. ff. de offic, proconf & legati. Sed hodierno jure o- mnibus, quibus jus creandi tutores compctit, etiam eorundcm removendorum poteftas eft, fic ut nunc etiam remotio jurifdidioni ordina- riae adfcribenda videatur. Groenewegen4«/§. i^ Inftit. h. t. Parens p. m. Paulus Voet ad d. §. 1. num. 3, Lceuvven cenf, for. part, 1. libr. 1. cap. xj.num. if, 7. Effeclus accufationis fufpeffi tutoris eft,
quod pcndente ca tutori interim adminiftratio adimitur. §. fi quis autem 7. htftit, h. t. I, eum quem y, C. b, 1.1. quodfiforte 14. §. funt qitidam 1. ff. h folutkn. Quod tamen nunc non alker ficri folitum, quam fi protinus ex variis circum- ftantiis graves adverfus bonam fidcm tutorurn pra*fumtioncs militent. Groenewcgen ad §. 7. Inftit. h.t. Sed fi probentur ea , quse tutorerri de jure fufpedum rcddunt, in univerfum a tu- tela. removendus cft , fineinfamiaquidem,fiob leyem
|
|||||||
|
"m rc famtliari facultatcm praeftant, & cxpedit
pupilio rcra falvam potius habere, quam tabu- las cautionis rem falvam pnpillo fore. /. fufpe- Hus fieri 5. I. 6.ff. b. t. I. teftamento datus 17. §. 1. //. de teftam. tut. d. %.ult. Inftit. h. t. 3. Non mukum autem intereft quantum ad
fufpecti poftulationem aut remotionem , qua- les tutorcs lint. Sivcenima teftatore , fiveale- ge, iive a magiftratu dati fmt, fufpc&i poftu- lari poflunt, ac ne parcnsquidem aut patronus cxcipitur, quando libcrorum aut Hbertorum fuo- rum tutores funt , modo famx eorum parca- tur, dum vel non exprimitur caufa remotionis, vel prxtor fua non removct fcntcntia, fedtan- tumgerereprohibet. § t. Inft h.t.l. i.§,often~ dimits 5, //. b. t. junct. l. b& emm 4. %'%. & 3; ff. h. t, Uc tamcn etiam in legitimis tutoribus, afiiique, quibus afiquod intercedit cum pupil- lo vinculum cocmationis aut affinitatis, rcftius facfcufus fit praetor, fi honori eorum confulat adjundo idoneo curatore, quam fi eofdem cum notau fide & exiiHmationc repellat. /. fi tutor altquo 9.//h. t. qui enim fraudulcnterquidem ih tutcla vcrfatur, fcd ob fraudem non remove- tur, vcrum adjun&um fibicuratoremhabet, fa- tnofus non eft, quianon eftabiretutelajuffus. /. tuior quoque 3. £, ult.//. b. t. 4. Sufpe&umquilibetpoftularepofTunt, cum
quafi publica hsec accufatio fit, atque ipfa* etiam fceminse, iion modo, fi neceffitudinis aut afFc- cYionis vinculo peculiari pupillo jundae fint, veluti mater, avta, foror, & nutrix, fied & alias ex~ tranea?, quas prsetor propensa pietate intellexe- rit, fexus fui verecundiam non egredientes , fed pietatc produ<5hs, injuriam pupillorum non fuftinere. '§, confequens 3. Inftit. b. 1.1. 1. §,6*. j.ff. h. t. Libertus tamen patronum tutorcm ncquit fufpe&um poftulare. /. tutor. quoqne 3. §. i./jf. b. t. nec pupillus ipfe admittitur, ac ne contutore quidem autore; fcd minor omnino cx confilio neceflariorum, §< 4. Inftit. h. t. l.im- puberibus 7 ff, h, 1. Nec adverfaturi.fr/wgwm 7. C. h. t. cum ibi vel delcnda fit vox tuatum ■quse non in omnibus exemplaribus occurrit; vel lex de tutela fecus intelligi debeat. Plane contutor contutorem iufpeclum mature poftu- lare dcbct, fi riblit ipfe in fubfidiufn teneri. /,i. C de peric. tut, U attus fui 19. /. tutores 39. §, tutor i6.ff. de aimin. &peric.tutor. I. fufpeclus fteri 5. //; h. t. /. ult.ff rem pnpilli falvam fore. Nemine vero accufante, fervus pupillaris, frau- dem tutoris detegens, a praetore audiendus eft. l.ult,ff. h. i. Dentqueetiam favore pupillorum obtinuit, accufatore deficiehte, praetorem pof- fc tutorem repellere, fi ipfi Hqueat ex apertiffi- mts rerum argumentis, fufpedumeum eife. I. tu- m 3. §. praterea 4. ff. h. t. 5. Intentanda poftulatb fufpe&i ttitorisdu-
rante tiitela, nonitem ea finita; cum ha:c ipfa accufatio non ad aliud tendat primario, quam ut a tutela temoveattir tutor, &. ejtis intuitu tu- |
|||||||
|
De SUSPECTIS TUTORlBUS ET CURATORIBUS.
|
||||||||||||||||||
|
211
|
||||||||||||||||||
|
ftne ff. de excuf. tut. arg. /. Mevia nepotem 13 ,ff.
de anmtis legatis. Ex quo autem remotus fuit, periculum futuri tcmporis haud fuftinet ; cum iniquum videatur, a tutcla quidem vel cura re- moveri, in futurum autem non effe fecurum. /. decreto 1 o, ff. b, t. 8. Tamctfi vero Bachovjus ad \Cefembe-
cium h.t. infinecenkt, abolitarn moribus effe fufpcdi accufationcm, quia fingulis annis duran- tc adhuc tutcla magiftratus potcft a tutoribus exi- gere rationum redditionem, verius tamen, cam non in univerfum fublatam cfte, ut re&ius tradi- tum a Struvio ad Vand exerctt. 3 j.num, j t.iit pne. ac conftat ex variis, qux fupra dc moribus hodiernisdic~ta funt. Et certe, cum tutela: a&io tantum tendat ad rationum redditioncm, ac fl- milia , neutiquam vero ad remotionem a tutela , atque interim proptcr finiftros tutorum morcs fraudefque farpe expediat pupillis, ipfos remove- ri > aliofque iis fubftitui ; confequens eft , ut etiamnum hac a&ionc petendam dicamus fufpe- 6ti tutoris remotionem: utcunque inficias eun- dum non fit, mitius hodic cum iis agi, qui tan- quam fufpedi removendi funt; inquantumre- motos ob dolum latamve culpam infamia non co- mitatur , nifi removeantur ob tale delic"him, quod & ex moribus infamans eft. Vinnius, Groe- ncwegen, PauIusVoet ad §. 6. lnftit.h.t.num, ttlt. ac difficilius pcenac corporalis coercitio lo- cumhabet, licet infignitior fraus abillis facfa fit. |
||||||||||||||||||
|
levem culpam a tutela dcpellatur; cum infamia
vero, fi ob dolum vel latam culpam, & caufa remotionis iri fententia expreffa fuerit. /. b& e- uim 4 §. quid ergo z.ff, b.t. idque fccundum ea, quse in tit, de bis qui not. infam. num. z, di- fputata funt. Etquod a nonnullisafferitur, tu- torcs ob levem culpam haud fuiffe rcmotos, fed tantum ob dolum vel latam culpam, adeo- quc per culpam propofitam in §. 6. Inftit. b. t. non niii latam potuiffc videri defignatam; gratis fub- fumitur, fcdnulla lcgccvincitur. Et certetuto- rcs ob negligentiam , fcgnitiem, rufticitatem, inertiam, fimplicitatem, ineptiam removeri po- tuiffe, patet ex /. ult. C.b.t.L 3. §.«/*./.4.//. h. t. rufticitatenVvero & fegnitiem, ineptiam ac fimplicitatem prxcife htx velle adfcribere culpse, ineptum cft; cum & in leviimoetiamleviuima culpa feguities, negligentia atque inertia depre- hendatur; eoque refpicit Jurjfconfultus quando ait, magnam negligentiam culpam effe, mag- nam culpam dolum cfle. /. magna zz6. ff. Ae yerb. figmf. Porrohukexiftimationis privationi quandoque variis ex caufis corporalis coercitio a praefe&o urbi adjungcbatur , ubi infignitior fraus atque malitia tutoris apparebat; cujus fpe- cies plurcs feu exempla occurrunt in §. 9. 10 |
||||||||||||||||||
|
11
|
Inftit.b.t. L 1. f.folent 7. ff.de ojfic. frsfeit
|
|||||||||||||||||
|
urbi. L tHtor qtwque 2.§ fedfitionij. & §. 16.
ff b. t. Quemadmodum etiam ei auferendum fuit id omne, quod ci contemplatione tutelse ad- miniftranda- legatum eft* /. <fuid autemfi 3 5. in |
||||||||||||||||||
|
t&
|
||||||||||||||||||
|
Dd a
|
||||||||||||||||||
|
L i b. "XXVII. Tit, I.
|
||||||||||||||||||
|
21Z
|
||||||||||||||||||
|
LIBER VIGESIMUS SEPTIMUS*
|
||||||||||||||||||
|
T I T V L V S I.
|
||||||||||||||||||
|
De excufationibus.
|
||||||||||||||||||
|
S u m m A r i a;
|
||||||||||||||||||
|
patritiatm dignitate, muncrejilehtiariorum m au~
la Principis, mutatiene ordwis plebeji in fena- toriuni, abfentia reiptiblic& causa aut proptef relegationem. imerefi tamen iti quibufdam in- ter tutelam fufcipiendam & fufceptam rejpeilu abfentium. f; ,-y?y 8. Inarrantur cdufa tantum a fufcipienda, ncn
item a fufcepta excufantes; ubi de imperituli- terarum, athletu, veteranu, res ffcivelPrm- cipis procurantibtu, tributorumexatlBribus, a»- non&auivigilibmprapofitisy menforibmfrumen- tariis , vetligaliUm conduftoribUs j magiftrati- bus, & an magipratus municipales excufctt*- tur> item de oncre trium tufelarum, de arti- bus liberalibus grammatica, rheioria., & medi» cina, de Philofopbis, 'coneionaioribus, nttmero liberorum, inimicitiis capitalibus & hon eafnts* libus. n:V 9. Excufatio a parte tttteU iribuitw obmmisiif'
fufum pupilli patrimonium. 10. Ob dtfparitatem conditionis perfonarum ali-
quando excufatio data fuit; ubi de fenatoribm & plebejis , ingenuis & libertinis , inquilims caftrorum, llienfibus, naviculariis, & fimiii- busi refpeilu pupiUerum, qui non ejufdem ca- ftriy non llienfes, aut mn naviculariorum fitii funt. j ii. Qui habens juftam caufam, fe non excufavh
ab ttna tutela, tatnen ab alia fe poteft excufa- le, uti & a fufcepta propter caufampofieana- \ tdm- ■ '■i-
12; Recenfentur caufa plures dubia, fedperleges
prtnunciata non fufficientes; ttbi inter alia da varik artibus liberaltbus, de jurifconfultis, de pluribus caufis concurrentibus impcrfettis. Qu$ modo cogantur tutores ad adminiftrationem, ji fe excufare nequeant ? Hodie caufs. excufatia- nis fere arbitraria funt. An de caufis excafa- tionts cognofcat camera pupiUaris, fiteftamen- to exclnfa fit ? |
||||||||||||||||||
|
:. Tafo»" nec affetlare dcbet tutelam, necdeclina-
repoteft fponte delatam , nift juftam excufatio-
fi.j caufam babeat. An boc ipfo, qttoacateris
munetibus publicis vacationem habet , etiam a
' tuteld vacet ?
i, Tutote fe excufare volente , citandi funt pro~
pinqui pupilli, vel curator ei dandtts, ut con- tradtcant. An excufatio per libellum fieripos- fif? Tempus quinquaginta dierumadproponen- d<te caufai excttfattonis habet quidem locum, fx "' Quis a tutela fufcipienda fe vettt excufate j <rt noii, fi a jam fufcepta liberati veitt. " '•
2? Tempmhoc quinquaginta dicrum continuum eft; ' rion currit ighotanti. Recenfehtur plures cafm, ~ qaibut nec fticnti currit , dum aliquid dattoni " dteft. Quid juris, ft datmmoretur ttltra cente- fwitim lapidem ? Sufficit qttalis qualis fcientia. "Ah in dubiotutor datitsprafumaiurfcivilfeyah ignorajfe ? 4. Allegata, excufationu caufi. per tutorem intra menfes quatuor ptobandg, , €T , fi rejetta, tum demum appcUandum, nonante. <. Pendente lite fuper excufatione an tutor interim debeat admimftrare ? Sifuccubuerit fe volens ex- cufare, mediitemporif perhulum ad eum per- tinei. Quid , fi ex falfis aUegationibm, aut vetis fed non fujficienttbus excufatus fit} 6. Improprie fe dicumur excufare, qUinequidem
poffunt tuiores effe. An liberttts vel alius qui fatri pupiUotum promifit, fe tutelam gefturum, excufire fe poffit ? An & quando tutor fe ex- cufans perdat legatum , fibi a patre pupiUi da- tum ? An legitimi tutores, fjjem fucceffionu ha- bentes, fe poffint excufare ? 7. Recenfintur caufa excufationis, quA& afufci-
pienda & a fufceptatutela liberam-, ubidemtt- taitone domicilii fatla ex refcripto Principis, lite quam tutor pro pupilio contra conjuntlam fi bi perfonam movere deberet, lite inter tuto- tem & puptUum , paupertate , adversd vale- tudine & vitio corporis, atate 70. mmrwn , |
||||||||||||||||||
|
utelim munenbus publicis accen-
feri, & intei* onera magis cmam honores numerari, fuperiori li- bro diftum fnit , quam uti ne- mo affe&are eive fe ingcrere de- bet. kcundum ea, quse tradun» Montano de tutelis cap, 16. num. 53. & |
feqq. ne finiftra adverfus eum nafcatur prjefum^-
tio, fore, ut occafionem graffandi inbonispu- pillorum captaturus fit , cum nemo credatur onus appetere , nifi lucrum inde fperet; ita quocjue , fi ca legitime delata fuerit, nemo ejusadminiftrationem rede recufaverit, nifiju- ilas habuerit excufationis caufas, declinando tutela.
|
|||||||||||||||||
|
tur a
|
||||||||||||||||||
|
D>E EXC \jUh
tutcla? oneri fufficlcntes. pr. Inft. b. t. Neque
cnim cxiftimandum eft , eum , cui fimpliciter i civilium & publicorum munerum immttnitasin- dtika cft , etiam protinus a tutcla vcl cura va- cationcm haberc; fed requiritur, utdoceat,fibi nominatim a tutela excufationcm datam effe. /. IhadoHem 15. §. qui accepit iz.l.nontautttm 17. §, mn omnia 3. ff. b, t. Unde & aliquandoin Iegibus expreffe fit mentio vacationis a ttttela, licet a muneribus vacatio jam effct pramiffa. /. in bonoribus 8. §. non alios 1. /. legato 12, §. 1. ff. ie vacat. & excufat. mtmrum. Montanus de tutelis cap. 35. num. 2. 3. 4. Wiffenbach ad l>and. vol. 1, diffut. 52. num. 3. in med. z. Eft autcm excufatio juftse caufae allegatio,
qua quis tutelx vel curas onus dcprecatur , five intotum, five pro parte. L propter 21. $. luet 2, ff. h. t. L fi curatores z, l. teftamemo it.C. b. t. proponenda apud eum, ad quem tutelares controvcrfiae fpeclant; quse ipfa juftarum caufa- rum propofitio etiam profejfio & conteftatio dici- tur. l.fcire i^J.aportet to.M. quinquaginta 38. ff. b. t. /. qumquaginta 6. C.:b. t. Eumquein finem citandi pupillorum propinquiautipfimi- nores, ad audiendam, &, fi poffint, impugnan- dam atque refellendam tutoris excufationem. arg. /. 1. C. fi tuttr vel curatorfalfu allegat. ex- cufatus fit. I. verum vel 11. §. ex futto z. ff.de tninor. 2 5. annis. vel faltem curator pupillis dan- dus, adcaufae hujusdifceptationem. arg, §. ult. lnftit. de autor. tutor. § pen. Inftit. decuratorib. Ut tamen per libellum non re&e fiat excufatio; cum conftet, ea, quse caufae cognitionem defi-derant, per libellum expediri non pofle. /. tx- eufare 25./. b. t. junEt. I. omnia 71. ff. de reg. jwis. I. nec quicqttam 9. §. ttbi 1. ff.de offic pro~ conf. & legati. Qttod autem a Modeftino in /. fcirei7...§. opertet to. ffb.t. fcriptum efl> ex-- cufantem etiam poffe Ubellos dare , id vel acci- picndum de libcllo excufationis tantum conte- ftand-E gratia propofito, ut videlicet prafcriptio quinquaginta dierum fummoveatur ; non $ ut fiat de excufatione difccptatio; cum in d. §. tfd. tantum de cxcufationis eonteftatione non pfo- bationc agatur. Vcl fccundo libelli dari pos- funt, non ad proponendam a tutela excufatio- nem , fed ad allegandam juftarh' abfentise cau- ■fam, cur intra quinquaginta dies tutor non ve- •hiat, ut fe excufet fecundum ea, qus occurrunt in eadem i. 13. §. ,fi enim 7. ff. b.4. Adde Cujacium ad.d. /. 13, $, io. ff. b. t. Dortcl- lum libr, 3, comment. cap. 5». verf. locus indu- ienda. Etenim definita per leges tcmporafunt, s^xx (i quis in proponcndis juftis excufationum caufis haud obfervavcrit, iifdem clapfis rcguM- -riter audiendus non eft: ne alioquin, fi pafHm,line tcmporis pr^finitione, prout cuique libue- lit, permiffum foret fe excufare , facile defi- ciant qui muncra neccfTaria obeant. I. 1. ff de iVacat. & excuft munerum. Ncqtie tamen illud ^>atium quinquaginta dierum ..excufationibu |
TIONIBUS. 215
contcftandis prxfcriptum juxta d. I. quinquagin-
ta 38. //. /;. t. §. qtti auiem \6. Inftit. h. t. ih omnibus excufationum caufls promifcue locum habet. Aut cnim ex tales funt, qtia: demurh poft tutelam jam fufccptam fitpervclierunt , afc per quas proinde tutor a tutela jam fufccpta li- beraridefidcratj coquc cafu nullo tcmporislap- fu prxcludenda videtur jufts exciifitionis canffc allcganda: licentia; eo quod ob dilatam in tcm^- pus longius propofitionem cxcufitionis piipillus non indcfenfus aut tutore deftitutus cft ; cuih tam diu ad adminiftrandum obliqntiis &pcricu- lo tutcls obnoxius mancat, qui fe fic cxcnfare poteft , at de omiffis tcneatiiry doncc apuH pr£ctorem aliumve, cui ejus rci hotio cft, fcfc excufavcrit, & cum effcdu impctravcrit atutc- la libcrationcm. Aut e converfd dc tutore cx juftis caufis a tutela fufcipicnda exctifando quS^- ftio eft; atque tunc omnino^ tcmpttsilludquin- quaginta dierum obfervandum cft, ne alioquin pupillus nimis diu tutore carcns de morttm cor- ruptione ac patrimonii ja<fhtra pcriclitetur. Qtiod ufque adco verumynt, fi is, qui infufcipien- datutela fcfe a refum provincialiumadminiftrai- tionc cxcufarc potuerat, intra quinquagefimum diem id pofttilare neglexcrit, excufatio tempo- ris prsefcriptione fubmota fit. /. ieftamento W, C. h. t. 8c , fi quafi re adhuc intcgra excttfa- tionem impetravefit, non ideb magis pcricu- lttmceffationils ihadminiftratione evitaturus fit. /. tutores ZiC.fi; tutor veltmat. falfts alkg.eti- cufi Q110 tamen cafu pra;fcs proyinc.ise a;ftima- re debcbit , an non ci, querh adminiftrationi infufficientem deprchcndcrit, curatores aliquds adiunoi oporteat. d. /. 11. C\ ftVf'f^S! 3. CsEtcrum tempus hoc Cjutnquagmta dre-
rum , uni vel pluribtts caufis fimul autfucccf- five proponendis conftitutum, continuum cft. W* §. 16. Inft. b,t.cz eo numerandum, cx qud quis fcivit , fe ttttdrem a lcge vel thagiftratus dccreto datum aut confimrattim cflc, atit hcrc- ditatcm ex tcftamento, qtto fc datum non igno- rabat, fuiffe aditam , ac conditionem extitiffc» ex qua datio ttttelse fufpenfa erat. /. qtimquaginta & C, b. t. d. §. 16. Inftit. b. t. l.fcire 13.$. qnin- quagintap, l.propterzi:§. quife i.i.pen. §: fedfi t.ff. h.t. Qitibus confeqtlcns cft , tutori ut- cunqtte fcienti non eurreredicrumquinquagin- ta fpatium, frnecdum adita fit hereditas, vcl ncc- dttm dies autconditio extiterit, cum tcftameu- to datus effet; vel non rite teftamento datus ae necdum magiftratus decrcto confirmatus fuerit; vcl datus a Magiftratu tali, cujus jurifdiiftioni fub^- jetffcus non eft,& gcneraliter fi vcl datus fit a quibus ndn oportet, vel quibusnon oportet,aut quo mo- dd non oportet,aut qucm dari ndn oportct, ac ne- que confirmatus fuerit neqtieadminiftravcrit. /. fcire 13. §.(onfequens 4. & §. quinonjufte 12. I. Gajus 16.1.pen.§. i.ff.b. t.Montaiutsdetutelk cap. ij.rtg. ^.num. 16.&feqq.dcmqiie, fiquts -propter •Kgritudinem vel afiamneceffitatem, puta D d 3 maiis,
|
|||||
|
XXVII. T i t. I.
|
|||||||||||
|
214
|
|||||||||||
|
Nec rcpugnat /. tutores qui 3^ §. tuter datus
6. ff. de admitt. & feric. tutor. cum illic narre- tur quidem, a nominationefeucrcationcappel- latum fuiffe; fcd id non probetur, imo aperte rcprobetur, dum appellans, vel hercs ejus, poftea victusfuit, &pmcriti temporispericulumprx- ftarc juffus; non aliamob caufaih , quam quia non levis culpa videbatur contra juris autoritatem (ideft, contraformam & ordinem a D.Marco prxfcriptum ) mandatum tuteU officium detrectare. d. I. 3 9. §. 6. Minus obftat, quod aliquoties in lcgibus afferitur, etiam Jint appellatione tuto* rem fe poffe excufare & interponere appellatio- nem ntccffe mu habere \ undc a contrario videba- tur infcrendum, tutorem ergo»fi voluerit, etiam ante propofitas excufationis caufis rede appellare. /. Gajus 16, ff h. t. I. tutores mminatos \%. C, b. t, Non cnim a contrario argumentum contra expreffas leges rccle ducitur. arg. l.petu C. qui teftam. fac.poffunt. junc~t. /. ult, §. 5./» med, C. de bsnis qu& liberis. prcEfertim , cum Imperatores in d. I, 18. mcntioncm faciant & utantur autoritate conftitutionis D. Marci, fecun- dum quam ante fruftra appellatur. d. I. 1. §. 1. //. qitando appelland. fit. 5. Quamvis autem litefuper propofitis cxcu-
fationis caufis pendcnte tutbr tutelam admini- ftrare non teneatur, fed interim curator pupillo dandus fit. /. cum in una 17.5. 1. ff.de appel- lation. fi tamen caufse excufationis rcjeSa fue- rint, tanquam non fatis juftse aut verse, medii temporis periculum & fumtus in conftituendo interim curatorc prorogatus adtutorempertine- bit. /. 2,. //. fi tutor vel curator magiftratus crea? tus appellaverit, l. unic. §. ult.ff.fi pendenteap- peil. mors interyenerit. arg. /. tutor licet 19. C. de adtnin, tut. Hugo Grotius manuduii. adju- rifprud, Holl. libr. 1. cap. y.nim.i^. InGal- lia plane tutorem fe excufanten pcndente litc adminiftrare debere, poft Reburfum tradit Mon- tanus de tutelis cap, 35;. reg. 2, num.j. 8. 9. Sed & fi falsa ex causa quis excufationem mc- ruerit, periculum tutelse nihilominus ad ipfum fpedat , jure fingulari, favore pupillorum. §. ult. Inftit. b.t.l. 1. C. fi tutor vel curat. falfis allegat, excuf, Idemqueeft, fi, cum veram& fUfam caufam allegaflet, judex eum ob falfam excufaverit. /. qui teftdmento 37. //. h. t. Di- vcrfum foret, fi veras allegavcrit, fed non fuf- ficientes, easquejudexut juftas adntiferit, cum hic excufans fe nullo' mendacio judicantis relir gionem circumvencrit , fed magis ipfe jude^ per imperitiam male judicando pupillumlseferk. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. nlt. Inftit. b. t. in med, 6. Circa pcrfonas fefc a munerc tutelss ex*
cufantes obfervandum, eos propric fc excufare» qui , fi non allcgaverint & probaverint juftas excufationis caufas, inviti ad tutelam admini- ftrandam conftringi poffent ; abufivc vero irt jure nonnunc|uam illos dici excufandos, qui n« volcn-
|
|||||||||||
|
maris, vel hyemis, vel incurfus latronum , aut
aliam quam fimilem, conftituto tempore non po- tuerit venire. / fctre 13. $. fi enim 7. ff. b.t. Qtio etiam pertinct, fi tutor datus morctur ultra centefumuri , vel potius ultra quadringcntefi- mum lapidem ab eo loco in quo datus eft: qua- tcnus hjaic in iingula viginti milliaria finguli dies dandi fupra quinquaginta , juxta interpretatio- nem & computationem Modeftini in d. I. fcire 13. §. aliud i.ff.h.t. junct. .</.■§. 16. Inftit. b. t. Per lapides fmgulos fingula milliaria intelligi, & lapides dici, quia Tiberius Gracchus lapi- dcas columnas pofuit , liabentcs fpatiorum fi- gna infcripta <, docet Briffonius antiquit. libr. 4. cap. 8. Sufficit autem qualifcunque fcientia, li- cet tutor teftato conventus non fucrit, utdela- tam fibi tutelam gerat. /. ita autem ^.^.ult.ff. de admin, & petic, tut. Nam etfi tutoribus a magiftratu creatis, fi peregre agant, intra dies triginta notum fieri dcbuerit pereundemmagi- ftratum, fe tutores datos effe. /. ult, ff. de tut. & curat. dat.ab his, tamen in teftamentariis aut legitimis id receptum non fuit; cum & ipfe ma- giftratus probabiliter ignoret fxpe , qui tefta- mento vcl lege adtutelam vocatifint. Porroan tutor fciverit fe cleclum eiTe, an vero ignorave- rjt, id ipfum fa&i cft, adeoquc probandum. Ut tamen & prafumtionibus locus fit, q.uatenus nonnunquam fcientia prsefumitur, quo fit, ut tutori tunc incumbat ignorantise probatio, for- te, fi praefens fuerit. arg. /. pen. C. de perkti- lo tut. nonnunquam ignorantia , adeo ut ipfi pupillo fcientia: probatio imponenda fit , dum forte tutor abfens datus fuit. arg. /. hoc dutem 6, ff.de admin. & peric. tut. junct. /. ult. ff. de tut. & curttt. datis ab his &c, 4. Quia vero nonfufEcit, excufationis cau-
fas propofuilfe, nifi de veritate earum conftct, liinc ad eafdcm probandas a die nominationis continui mcnfcs quatuor nominato indulti fue- runt. /■ quinquaginfa. 3 8. ff. h. t. qui tamcn , fi pcr moras contradictoris impeditusfit, quorrii- nus intra illud tempus probet, ut decreto li- bcretur , etiam poftea probare defiderans au- diendus cft. l.ficum ipfe 39. ff. b.t. arg. l.tilt. C. de jure fifci. Quod fi per judiccm, coram quo excufationum caufas propofitse, esedem re-! jeclse fuerint , provocationis remedium tutori falvum eft. /. quinquaginta 6, C. b, t, Quod in tutcla hactenus fingulare ; nam cum ad csetera -muneravocati, non aliter poflintallegarecaufas immunitatisfuEe, quam fi appellationem interpo- fuerint, ex adverfo tutor vel teftamento vel a Jege vel a magiftratu datus intra tempora pra:- Jftituta excufationem allegare debet, &, fifue- rit pulfa , tunc demum appellare; cjcterum ante fruftra appellatur. /. i.#.i, %. ff.quando appell. frt■ & intraquA temp. Quod& hodie obfcrva- tur. Ant. Faber Cod. libr- 7, tit. 16. deftn.S. nifi minor annis viginti quinque tutjor datus fit. Faber Ced. d, libr* 7« rjf. z^>. defa j,. |
|||||||||||
|
De excusat ionibits.;
|
|||||||||
|
Uf
|
|||||||||
|
tron. tutela. I quo tutela 73, ff,"tte reg. fuiisi
Plane fi tutela lcgitima ci dclata fuerk, ad quem impuberis prsmorientis hereditas proxime per- vcntura non cft, exiftentc forfitan proximiore; mulierevel minore vel aliter ad tutelam inha- bili, fine periculo fe recte excufabit 1 cum m eo ratio ceflet, dum alius ad hercditatem voca-» tur, alius tutor eft. tit. lnftit, de legit, patron, tut. infine. atque ita verum eft , tutores, cu-i jufcunque generis fint , ipfbfque etiam legiti- mos , fc excufare poffe. §. qtii autem 16. Inftit. b. t. I. excufantur 2. §. bte aittem 5. ff. h. t\ ac de tali cafu accipienda; lcges, quibus & pa- trui, & fratres , & generaliter agnati cognati- que fe dicuntur excufare. /; 1. C. de legit.tut. I, fi fororis 9. C. qui dare tutores. novell. 118. capi j. /. jurijperitos 30. $. pen. jf h. i. Et quod alibi legitur j patroni filium cxcufitum fuiffe a tutela liberti. /. tutela legitima 3. §. qu&riS.ff. de legh. tutor. uti & fratrememancipatumatu- tela fratris, cui proximus fucceflor erat. /. fra- ter 4. C. de legit. tut. id de illis cxcufationunt caufis non perperam intellexeris , quibus quis inhabilis fir ad tutelam recte adminiftrandam, velati ex xtate, valetudine adversa , aut (i ca?- cus aut mutus aut furdus fit ille, cui fpes fimul fucceflioiiis & tutela defertur. arg. /. fiater tuus 9. C. /;. t. jurnft. /. pofi fufceptam 40. ff. h t. 7. Jufta» excufationis caiife plures recenfen^'
tur in jure noftro; quarum quaedam inuniver-
fum a tutela liberant , quasdam tantum a partc
tutela;, qusedam tantum a tutela certarum pcr-*
fonarum. Rurfus caufie, qus a tota tutela ex^
cufant, vel a fufccpta xque ac fufcipienda va^-
cationem prxbent , vel a fufcepd tantum. A
fufcepta & fufcipienda tutela excufat mutatio
domicilii facl:a ex refcripto Principis, fcientis
quidcm eum efle tutorem, tranfmigrare autcm
exprefse conccdentis , & horum alterutrum li-
teris fignificantis. /. idem Ulpianus 12. §. 1. ff;
h. t. Lis quam tutor pupilli nomine adverfus corc-
junclam fibi perfonam movere dcberet. /. 23I
C. h. t. Lis intcr tutorem & ipfum pupillum, il
modo non fit de re fingulari , aut rcrum di-
vifionc, fed de omnibus bonis, aut maxima par-
te , vcl hereditate , fic ut dcpcllcndtts fit , ft
fponte fe non excufet. §. item propter 4. Inftit.
h. t. I. quod res 21. €. h. t. I. fi pupillum 20.
/. 21. ff- b. t. Paupertas, in quam durantetu-
telatutor incidit, ii'ea tanta fit, ut oncritute-
\x par amplius efle nequeat j quod judex arbi-
trabitur. § fed & 6. ff. h. t. I. paupertas j.\
poft fufceptam 40. §. 1, ff. h. t. arg. /. 6. ff. dx
muner. & honor. Confcr Parent. p, mem. Paa-
lum Voet ad §. 6*. Inftit. h. t. Lctuwen cenf.
for.part. 1. libr. 1. eap. i6.nnm, 23. Adver-
fa valetudo, aut corporis vitia, propter qua? n'c
fuis quidem negotiis intereffe poteft; uttameij
podagra fola fufficiens non fit. §. item propter
7. lnftit. h. t. I. poft fufceptam 40 ff b. t, arg.
I. a muneribus 13. C. de decurion. Cumquefe-
ncctus
|
|||||||||
|
voicntes quidem admittuntur ad tutckadmini-
ftrationem , obftante legis prohibitione ; qua- les funt mariti, furdi, muti, furiofi, milites^ aliique his fimiles. tot. tit. C, qui morbo fe excte fant. I. licet 17. C. b. t. §. pen. Inft.h.t. juncl l. i. §, ult. ff. h. t. I. ampltjfimi 4. C. /;. t. I. maritus 2. C. qui dare tutores. Sciendum quo- que, varias concurrentes circumftantias efficc- rc , ut illi , qui vulgo excufationcm habcnt, fcfe vel nullo modo vcl faltem non impune cx- cufent. Sic enim fruftra tttteiam deprecatur, qui expreffepromifit parenti pupillorum, fe tu- tclam eorum gefturum efTe, quod & feciffe ccn- fetur, qui fe tcftamento tutorem fcripfitpupil- lo teftatoris. § item ft propter o. Inftit. h. t. I. Jpadonem 15. §. qui patri 1, ff. h. t. jun<ft. /. ex fententia 29. in fine, ff. de teftament. tutelL l. uxori 18. in fine ff. ad leg. Cornel. de falfis. Fruftra quoque id tcntaverit libertus a patrono liberis ejus tutor datus; co quod omnia patro- no debet. /. libertot 5. C. h, t. Qiiod fi tutori teftamentario quid fit reli&um, fi quidem in- tuitu tutela:, ( quod & in dubio prasfumitur.' arg. /. Nefennius 32. in fine. I .33. ff. b. t.) excufare fe non poterit > quin fimul pcrdat te- ftamento ita datum. /. tuior petitus 28. § i.l. Nefennius 32, in med. /. amicijfimos 36 ff.h. 1.I. 1. §. ult, ff. ubi pupill. educ. vel morari deb. I. pen. C. de legatis. I poft legatum J. §. amittere z. ff. de his qutbus m indignis. l.quituteUm 28. ff. de teftam. tut. Sin citra tutela? confideratio- nem, adeoque abfolute quidrelictamfit, quod teftator probabiliter daturus fuiflet , utcunque iegatarius non gererct tutelam , eo ncutiquam privandus videtur, fi fc juftis ex caufis oneri tu- tete fubduxcrit. /. 1. §. ult. ff. ubi pupill. educ. vel morari deb. veluti, fi teftamento quidem le- gatum Titio. fit, is autem non teftamento fed a prxtore tutor creatus fuerit. /. ex his apparet 3 4. ff. h. t. Sed & fi pater filium fuum tefta- «nento tutorem dederit fratri impuberi ac co- heredem , non perdct filius jus hereditatis ob iid, quod excufari defiderat ; cum patris judi- cium ut filius, non ut tutor , meruerit. /. tu- tor petitus 28. §. 1. //. b. U Simili modo, fi tutor tcftamentarius legato honoratus , atque infupcr pupillo fubftitutus., a tutela femet ex- cufayerit, a legato quidem, at non a fubftitu- tionis jure fummovendus eft; eo quod propter tutelam fubftitutus non videtur , quippe quse hoc ipfo, quo fubftitutionis pupillaris cafus ex- iftit, finitur. /. amkijfmos 36. ff. h. t. Supe- rius autcm diclis de iis, quse contemplatione tu- tc\x relifta, confcquens videtur , lcgitimos tu- torcs non poife fe faltcm in- perpetuum excu- fare» nifi fucceffionis inteftat^ fpe cadere velint; quia quoties perfona per legem fucceflioni de- ftinataad tutclam gcrendam habilis eft, fucces fionis fpcs propter tutclam, & tutela propter fuc- ccflionis fpem defertur, /. l- pr. I. tutela 3. §. poittde 7. ff. delcgtt. tut. tit. lnflit.detegit.pa- |
|||||||||
|
I. T 1 T. 4;
ultra tempus pubcrratis duraturam, contingens..
/. tutor petitus 18. §. ult l. 29. jf. h. t. I. pen. C.in qmb. caufis tttt. habenti tutor d.iri pojfit. Ccnfcntur autcm abelfe reipublicse caula etiam illi, qui propcdicm abfuturi funt , jam ad itcr fefe accingentes. arg. /. legato 5. ff. de legati- onibus, l. adminifttatores 41. §. 1. ff. b. t. uti & eorum comites ac miniftri, dummodo fta» tutum numcrum haud cxcedanr. /. adminiftra- tores 41. §. eorum 2. f. b. t. Illud tamen in- ter tutclam fufccptam & fufcipiendam hic in- tercft, quod abfentes rcipublicsEcausa a fufccp- ta tutela non libercntur , nifi quatenus abfunt» ac quamprimum reverfi fucrint , onus tutcla: ante abfentiam adminiftrats recipiant ; ab ca vero, qux de novo defertur, anni iufuper lu- beant vacationem ex co tempore, ex quo dcfic- runt reipublicx causa abeffc,vcl reverti debuerunt. §. item qui 2. Jnftit. b. t. L non folum 10. pr. & §. 2. ff. h. t. I. 2. C. /t tutor vel curat. rei- publ. causa aberit. jund. /. tempus 4. ff. de va~ cat. & excuf. muner. /. item hi 4. ff. ex quib. cauf. majotes, quodquc atutela fufceptaacfufciT picnda excufct fola tranfmarina abfentia rcipu- blicsecausa; cum ea, quas tranfmarinanoncfl, a. fola fufcipienda, non vcro jam fufccpta, prae- ftct excufationcm. I. verum 11. §. ex facio 2. in med. ff, de minor. 25. anriu, Durante au- tcm abfentia alius in locum ejus , qui fc a tu- tela fufcepta excufat, tutor vel curator daturj tutor quidem, fi abfcntia ultra pubertatis tcm- pus duratura fit, curator vero , fi ante puber- tatem tutor defiturus fit rejpublics causa abcflc. Qtu diftindtione adhibita, varix leges concilian- da: , puta /. quaftum 11. /. fi quis tutor 1 j. jf. de tutelis, & alioc fimilcs , cum /. inomnem rem 15. /, 16. ff. de tut. & turat. dat. abhit &c. I. quod ftforte 14. $. quid ergo i.ff. defe* lution. 8. Excufationcm a fufcipienda tantum nort
item jam fufcepta tutcla prjebentcs caufsc ftidcm plurcs funt. Sic ctcnim immunkatem habent literarum impcriti, quotics cum impcritia lkc* rarum conjuncla cft imperitia negotiorum. /, |i duas 6. %. ult. ff. b. t. §. ftmiliter 8. lnftit. b. t, Confer Lecuwen cenf for. part. 1. libr. 1. capiG.num. 24. Athleta;, quiinfacrisceita- minibus coronati funt. /. fi duat 6. §. Vlpianm 13. //. b. i. Vetcranicmeritisftipcndiis hone- fte milTi, eo excepto, quod his poft annum a miflione poflit una liberorum alterius veterani vel militis tutela imponi. /. fed & militesS.pr. ff. b. t. I. 1. i. C. de excuf. veteran. I. uit. C, de his, qui nonimpletisftipendiis facramento foluti funt, Cui fimile etiam primipilaribus tributum fuit. d, l. 8. /. ult, ff. b. t. Quod fi veterani miffionem caufariam ante legitimum tcmpus confecuti fint, & nc quinqucnnio quidemmi- litaverint, nullo modo excufantur; fi ultra quin- quennium ufque ad oclcnnium, biennii; fi duo- decim implevcrint ftipendia , triennii; fi fedc- cim,
|
|||||
|
t\6 L i b. XXVI
nc&usperfcmorbus fit, & propter dcficicntcm
tam animi quam corporis vigorem fcnes rcbus gerendis minus idonei lint , hinc ftatuendum videtur, etiam feptuaginta annorum impleto- rum a-tatcm tam afufceptaquamfufcipiendatu- tela vacationem prsebere , fi modo poftremum anni fcptuagefimi diem fenex attigerit tempore- dclatK tutete; quod & fuadent juris textus ge~ neraliter fine diftin&ione inter tutelas fufceptas & fufcipiendas excufationem ei tiibuentes, qui feptuaginta annis major eft. §. item major 13. lnftit. b. t. I. majores 3. ff. de jure immurittat. /, excufantur 2. ff. h. t. Et licet leges nonnul- be a tutela deferenda excufationem ex xtate con- cedant. I. uritc. C. qui atate fe excuf. I. ult. C. qui £taie vel profejfione. non tamen cum reftri- $ione loquuntur, aut tutelas delatas excludunt. Sed ncc adverfatur, quod in d. I. z, ff, b. t. di- citur, excufandum .oportcre annum feptuagefi- mum cxcefTuTc eo tempore, quo tutor creatus ejl* aut quo hereditatem adiit quist aut quo conditio> qu& teftamento infcripta, completa eft ; tion intra tempora excufationis; id non alio pcrtinet, quam, nc quis crcdat, fe, ante feptuagefimum annum implctum tutorem crcatum , moras ne£t<mdo per injuftarum caufarum allegationes, & ita ces- fando ab adminiftratione, donec setatem com- pleverit, a medii temporis periculo immunem fore: feu, ( quod eodcm redit) vult Jurifcon- fultus, cum , qui fine alia jufta causa declinat tutelam ante complctum annum feptnagefi- mum , teneri pupillo dc omni damno per ne- g\e£lam vel omiffam adminiftrationem dato us- que ad annum feptuagefimum adimpletum. Dis- fent. Sande decif. libr. 2. tit. 9, defin. 5, Ex- cufat infuper a fufcepta & fufcipicnda tutela di- gnitas fumma patriciatus , dum quis in confi- lium Principisaffumtuseft. l.jurifperitos 30. ff. h. t. I. verum 11. §. ex fafto 2. ff. de minor, 25. annis, Militia filentiariorum in aula Principis, qui itidem circa latus Principis militantes ita minifteriis ejus diftri&i funt, ut nec fuis curam diligcnter adhibere poffint. /. ult. C. b. 1.I. ult. C. df filentiariis. Mutatio ordinis; cum enim triplex apud Romanos ordo fuerit, fenatorius, cqueftris t & plebejus , ut di&um tit. de ftatu bomin. num. 4. & obtinuerit, ne in ordineSc- natorio conftitutus invitus gcreret tutelam pu- pUlorum ordinis inferioris; contra vero illi , qui ordinis inferioris erant, adpupilli fenatorii tutclam compelli potucrint. /, fpadonem 15. §. fimiliter 4. ff.b.t. hinc fi plebcjus plebeji tute- iam gcrens in ordinem fenatoriumcooptatuses- fet, a tutelae iftius follicitudine protinus libera- batur; non liberandus, fi non plebeji fcd fe» natorii pupilli tutelam adminiftraret, d. I, fpa- donem 15. §. fcire 2. & 3. k h. t. Addc tit. deSenawibus num. 2. Adhsec abfcntia, five illa fit rcipublicx causa. $, item qui reipublica i.Jnftit. b.t. I, verum 11, §. exfaBo z.ff. de minor. fiye alias necef&xia, yeluti, per relegationem, 1 |
|||||
|
D E EXCU3
ciiti, quadrieiinii; fivicena, in perpetuum ex-
cufationcm habent. d.l. 8. §.2. & 3. ff. b. t.
I. 1. C. de -excufat. veteranor. Ignominia
miffi, cumfe veteranorum privUegiis indignos
reddidcrint, a ttttela non vacant, nifi forte fue-
rit urbica tutela : cum enim ita miffi in urbe
habkare nequiverint, propter abfentiam neces-
far-iam excufabantur. d.l. 8. §. 1, & §. itaatt-
tem 5. &§. ftribit 9 ff. h. t. Adhsec a. tutc-
lafufcipienda excufantur omnes illi, qui ita jam
ccrtorum negotiorum adminiftratione vel cura
onerati funt, ut adminiftrandae tutekde novo
defercnda: pares futuri non credantur , quales
funt illi,qui res fifci procurant. §. 1. Inftit. b. t. aut
alia adminiftrant bona Principis patrimonialia.
I. geometra, 22. l. adminiftrantes 41.pr. ff. b. t.
vel tributorum exa&pres conftituti funt. /. ex~
acfores 1 o. C. b. t. vel annonse aut vigilibus prse-
poiitl. d. I. 41. §. i.jff. b. t. vel fa&i mcn-
forcs frumentarii in urbe, non item inpovin-
ciis. /. metifores 16. ff. /;. r.junct. l.ab Insone-
vibtis 10. § corpus 1. ff, de vacat. & excufmnn.
vei vecxigalium conducftorcs , fi modo populi
Romani, non munitipiorum, ve&igalia conducta
habeant, & ipfi fuo nomine, non per inftito-
res, vedigalia exigant. /. in bonoribus 8. §. non
alios 1, ff. de vacat. er excuf. muner. I. femper
5. §. conduclores 10. ff. de jure immunitatis. /.
fpadonem 1 5. §, qui vecligalia 10. ff b. t. Ma- giftratibus prseterea propter poteftatem a tutclis fufcipiendis immunitas data fuit. /, »0» tantmn i-7. §. fane 5. //. b. t. §. & qui poteftatem 3. Inft. b> t. Sande decif. libr. 2. tit. 9. deftn, 6. Montantis detuteliscap. 3 $.»#»/. 112. & feqq. Adde Groencwcgen ad §. ^.Injiit. b, t. Leeu- **cn cenf. for. part. 1. libr. i, cap. \6.num. 22. Cujus ratio non in hoc eft pofita, ne a publi- cis ncgotiis tra£tandis per tutcla? adminiftratio- nem avocentur; fic enim & a fufcepta excu- fandi forent; fcd magis in eo, nc invitus detur ille, qui alios invitos ipfe dat; dum abfurdum vi- dctur, cogi aliqucm ad munusidem, ad quod alios ipfe cogit. Nec intereft , utrum magi- ftratus majorcs fint, an minores feu municipa- les ; cum & his vacatio indulta fit. /. fi duas 6. §. remntuntur 16. ff. b. t. Nihil in con-
trarium faciente Ulpiani refponfo in /. propter* ttiagiftratum 23. //. b. t. cum agat de co, qui nccdum magiftratus eft, fed magtjlratum in mu- mcipio admimflraturus; quique, fitutorcreetur, dcinccps rcfte etiam magiftratus creatur , dum fnunus habcnti honor imponi poteft, nec rnu- jltis fcmcl jure impofitum propterea deponitur. d. §. 3. Inftit- b. t. Sed nec repugnat Mode- ftinus in /. fpadonetn 15. §.ficivttatis y.ff.b.t. Nonenim Ulic fermo eftdc magiftratu munici- pali , qui tutor creatus fuit , fed de eo', qui ipfe tutorem creavit, ac ob id obnoxius fuit fa&us pcriculo tutclx propter aclionem fubfidia- riam in magiftratus municipales competentem, ac afleritur, eum iftam tutelam, cujus pericu- |
|||||||
|
ATIONIBUS* %\f
lum fuftinet, annumerare non debere cateti;
tutclis ad fefc cxcufandum a quarta tutela, quas ipfi poft dcpofitum magiftratumdefertur, quia non pcriculum, fcd adminiftratio trium tuteJa- rum, a. quarta immunitatem prxbet, ut infc- quentibus explicabitur. Minus obeft , quocl a Calliftrato fcriptum eft, tum qui&dilitateftm* gitur, pojfe ttttorem dari, quia adilitas inter eos magiftratus habetur ■> quia privatis muneribus ex- cufati funt. /. non tantum 17, §. is qui 4. ff. b. t. Etenim non aliud ilhc afleritur , quanl sdilcm poffc tutorcm dari; eo modo, quo & alii magiftratus tum majores tum municipa- les tutorcs creari poffunt , dummodo femet-< ipfos non dent, fcd a collegis aliifque dentur. arg. /. ult. ff. de offic. putoris. I. putor 4. /. ubl abfunt 15». §. i.ff. de tut.& curat. dat. abhis. /. decreto 3« ff. qui pet. tutores. fcd non nega- tur, cum datumfe pofle excufare; quinpotius aperte afleritur , adilitatem inter eos magifiratus baberi, qui a privatis muneribus excufati funt , adeoque volentcs admittuntur , fcd inviti non coguntur. Numerus quoquc trium tutelarum fimul codem tempore adrainiftratarum cxcufat a, quarta, five quis ipfe eas gerat, five partin» ipfe, part:im alii, veluti filii quos habet in po-< teftate , vel pater in cujus eft poteftate , vel fratres quibufcum eft in ejufdem patris pote- ftate; eum fufficiat , trcs tutelas in una domo efle. /. 1. §. ult. I. 3. /. 4./ yl.fi is qui tres 31. ff. h. t. §. item tria 5. Inftit. h. t. I unic. C. qui numero tutelarum. Ut tamen non nume- rus pupillorum, fed patrimoniorum feparatio, plures tutelas faciat, adeoque datus tribus fra- tribus , qui indivifum habcbant patrimonium fl unam tantum tutclam crcdatur fufcepifle; uti ex adverfo , divifo inter fratrcs patrimonio , pro- pter multiplicatas adminifirationis rationes plu- res tutelse cenfcntur. /. tria onera 3. /. ft isqul tres 31,1« fine ff. h. t. Scd nec folum tutela? pcriculum, verum adminiftratio, cxcufationcm pra?bet: undc nec fidcjuflbres trium tutelarum, nec qui trcs honorarias tutelas habcnt , nee: qui durante magiftraju fuo municipali tres tutc- las tutoribus detulcrunt, cxcufantur, licet tri- um tutelarum periculoobnoxiifint. l.fpadonetfi 15. §../> civitatis 9. //. h. t. l.fiquis tutor 60. §. I. 2. ff, deritu nupt. Quid quod & quarta tribus, quae jam adminiftrantur , addi poteft s fi vel una ex tribus, aut ipfa quarta deferenda, brevi fit expiratura. /. »0» tantum 17. ff. b. t. vel tres tutelse fint admodum leves, aut afleda- tsc. /. fpadonem 15. §. eft autem 1$. //. h. t. Quemadmodum e contrario una tutela excufare; poteft a fecunda, fi tam diffufa & ncgotiofa fit, ut pro pluribus cedat. d. I. fi is qui 31. §. ult. ff. b.t. inqua /. 3 i.pr. &ff,feqq. varise qua?fti- ones aliac occafione numeritrium tutelarnm pro- pofitse funt. Infuper adcaufas tantum a fufci- pienda tutela excufantcs pertinent artcs libcra- lesjGramfnaticacjRhetoricae & Medicina:3fi modo E e Mt
|
|||||||
|
»
|
|||||||
|
2i8 L i b. XXVIL T i t. T.
|
||||||||
|
rcft , ne tales habeant tutores fibi prtfpoutGSu
qui forte non tranfmitterent occafionem vindi- candi in pupilhs inimicitias ctim ipfis corumve parentibus exercitas. Sed & ipforum intcrcft tutorum; cum verendum fit, ne, licet optima fide gererent omnia , immemores injuriamm ac inimicitiarum, tamen quicquid aut ipfis pupil- lis aut rebus pupillaribus fupervenerit minus profperum , quicquid fortuitum , dolo tuto- rum ab iniquis rerum sftimatoribus adfcribatur. Montanus de tutelis cap. 3 5. tmm. 161. & feqq. 5>. A parte tutelae fe tutor cxcu/are po.teft , ' quoties tam amplum pupilli patrimonium eftj, vel ita variisin provinciis diffufum atque difperfum, ut tutoris unius follicitudo non fufliciat : nam etfi in dubio tutor ad omnc patrimonium da- tus intelligatur, atque ctiam iilud in univerfum adminiftrare debcat, fi fimplicitertutelamiufce- perit, tamcn audiendus eft, fi ab initio excu- fationem proponat ratione rcrum iilarum, qux ultra centefimum lapidem in alia provincia fita? funt. /. non felum 10. §. & qui 4. /. propteriU tem £i. §. licet 2. I. plane ultra 42, ff, h. t, l. fi euratores 2.1. teftamento fi. C, b. t. 10. Denique quibufdam a, perfonarum cer-
tarum tutela ipfa conditio pcrfonarum & ftatus difparitas immunitatem praftat. Qua ratione fcnator recte deprccatur tutelam , qu« ipfi in pupillum plebejum defertur. arg. /. fpadonem 15, §. fi qttis 3, ff. h. t. Qiiod enim alibifcrip- tum eft, fenatores etiam liberis non fenatorum pofle tutores dari. /. & qui 22. ff. d$ tut. & curat. dat. ab his. inde non aliud educi poteft, quam tales pofle plebejorum tutores efle, fi fe noluerint excufare. Tyraquellus de mbiittate cap. 27. num. \6. Sic & inquilini caftroruni immunes funt a. tutelis eorum , qui non funt caftri ejufdem inquilini 8c ejufdem conditionis. /. non tantttm 17. §,ult.ff.h. t. Scd &Ilienfi- btis propter inclytam nobilitatem civitatis, & propter conjunctionem originis Romanre plenis- fima tributa vacatio a tutela corum, qui Ilien- fes non funt. /. »0» tantum 17. §. itignfibus 1. ff. h. t. Navicularii quoque jtire dctredant tu- telam extraneorum , qui nop funt de corpore ^naviculariorum, /. pen. C. h, t. Piftores urbici etiam tutelam liberorum collegarum fuorum,, l. ult. §. i.ff. h. t. Quse tamen a tutelis im- munitates ad aliorum collegiorum membra fine fpccifica privilcgii conceffione porrigenda noa funt, d. I, non tantum 17. §.2. y.ff.h.t. Ad^ hxc jure Pandec%rum ingenui a libertorutn impuberum tutelis excufare fe poterant, nifi H- bertinorum idoneorum penuria eflet. /. 1. §. libertinis 4. /. cum ex oratione 44. pr. & §jf. feqq. ff. h. t; l. excufationis 3, C. h. t. fed id jure novo correflum eo ipfo, quo omnes liber- tini ingenui fadli funt. arg. wveU. 78.juncl. d* /.44. §, i.z.ff.b.t. "•: II. Quod fi quis legitimashabenscaufasex-
cufationis cafdem non propofuerit, <um eflei ad
|
||||||||
|
hi, qui illas profitentur , diligentcs fint. arg.
I. generaliter $2. §. i.ff. de epifcop. & cleritis. 8c Rom£ vel in patria fua. has artss exerccant, ac intra ftatutum numerum fint; licet fubinde etiam fupernumerarii , vel cxtra patriam fuam hsec profitentcs excufentur, fi in arte fua fupra alios excellant. §.itemRom& 15. Inftit, h.t.l.fi dttas 6. §, i.& fcqq. & §. 9. 10. ff. h.t.l.eos qui p.ff. de vacat. & excuf, munerum. Vide Groe- nevvegen ad l, 6. ff. h. t, Rcfp. Jurifc Holi. part. 1. confd.261. Philofophos autem excufari fine ulla numeri determinatione conftitutum fuit, quia rari funt, qui fecundum Stoicorum opinio- nem vere pYiilofophantur. Confer l, fi duas 6. §. & Vhilofopbos 5. 6. 7. & §. Kom<t n.ff. h. t. I in honoribus 8. §. Pbibfophis 4. ff. de Va- cat. & excuf.munerum. L 1. §. an & Philofophi 4. ff. de extraori, cognit, l. profejfto 6. C. de mune- ribus patrimoniorum. Etquamvis regulariter rei Dtvinse operam navantes neadmittendiquidcm iuerint ad tutelam , ex jure civili, tamcn, cum hodie exclufi non fint, cxcufationcm ex eo ca- pite habere pofllint, fecundum tradita in tit. de tutelis num, 4. Porro ad excufationem atute- la fufcipicnda prodeft etiam numerus liberorum, Roma? trium, in Italia. quatuor, in provinciis quinque ; ut tamen liberorum nomine neque pofthumi hic veniant. /. 2. §. qtti autem 6. ffi h. t. nequc liberi naturales tantum , neque legitimi tantum , fed foli naturales & legitimi fimul, five in poteftate rctenti fint, five eman- cipati» five alteri in adoptionem dati; fimodo fint in rerum natura ; mortui enim non aliter profunt parentibus ad excufationem , quam fi in acie cecidcrint, vel, cum mafculi cflent, li* beros rcliqucrint, qui jure repraefcntationis avo duos alios liberos fuperftites habenti proficiunt. princ. Inftit. h. t /. 2. $, remittit 2. & feqq, l. bello amiffl 18. ff. h. t. I. I. 2. C. qui numero liberorum fe excuf l. fextnm 2. §. numerus x.& feqq ff. de vacat. & excttf. muner, Qusc quo ufquc hodie obtincant, vide Groenewcgen ad princ. Inft. h. t. Dcnique inimicitis non capi- talcs, quoties apparct, tuttorem a patrc pupilli inimicitiarum causa fcriptum efle, feu tutelam inimici vexandi causa fuifle impofitam ; cum adinventa non fit tutela, ut alii moleftiis fati- gentur, fcd ut pupillis profpidatur. §. item ft propter 9. injiit. h. 1.I. fi duas 6. §, dat remis- fwnem ij.ff. h. P juncT:. I. feveriter 14. C. h.tt Quod fi capitales inimicitise inter patrem pupil- li atquc tutorem exarferint, non a fufcipienda tantum, fed & a fufcepta tutela excufatio tribuen- da videtur. arg. d, l, 6. §. 17. ff. h. t. §,ini- micitia 11. Inftit. h. t, junft. /. vel exiiw 21.//. de procurat. I. fane fi 22. & feqq, ff, mandati. qUO & pertinet, fi patePpupiUorum ftatus contro- verfiam tutori moverit, vel ipfe tutor pupillo, atque ita in capitis civilis perkulum eum de- duxerit. §. item is iz. Inftit. h, t. d. I, 6. §. twplw 18 ff. K t, Et certe pupillorum intcr |
||||||||
|
•
|
||||||||
|
Ubi pupillus educari &c.
|
|||||||||||||||
|
$tg
|
|||||||||||||||
|
rios j. I. geometra 21. ff. h. t. I. venatoribus 6,
C. de excufat. munerum. I. poeta 3. /. 4. c. dt profefor. & medkts. fe pr#dia ad fifcum pcrti- nentia habere conduch. /. coloni 8. C. /;. t. fe Jurifconfultum cfle, nifuluobus in cafibus* arg. /. fi duas 6. §. legum vero 12. /. jurrfperitos 30. ff. h. t. juncT;. /. advocatos 14. C. de advoc.di- verf. judicior. Dcniquc , fi plures ailcgct caufas, qua: finguk fcoriim fpecTatae imperfctfx funt* /. fpadonem 15. §. qui jura n.jp h. t. I. i.§, ult. ff. de vacat. & excuf muner. Ubi autem rejedas fuerunt caufae cxcufationis propofita* 4 tanquam minus fuflicicntcs , ad tutelam ipfam gerendam tutor compellitur ftri&ioribus reme- diis. /. frafes 3. C. de fufpetlis tut. puta, cap- tis pignoribus , indi&a mulda , ( de quibus ali- bi) ac moribus noftris pcr civile-m cuftodiam» quas gijfelinge appellatur. Hugo Grotius manuL ad junfprud. Holl. libr. 1. cap. 7. num. 24. In- terim caufas cxcufationis hodie arbitrarias efle ac parcius admitti quam jure Romano, moneC Grocnewcgen ai tit. Inftit. de excuf. tut. Pau- lus Voet ad pr. Inflit. eod. tit. num. 3. Leeu- wcn cenf for. part. 1. libr. 1. cap. i6.num. 20. Et quamvis camerapupillaristeftamentoexclufa
| fit, tamcn , fi tutor fe excufare velit j eam de caufis excufationis cognofcere poffe, verius eft» Refponfa Jurift. Holl. fart. z. conftl, $q. |
|||||||||||||||
|
id tutelam nut curam nominatus , in ca qui-
dem, ad quam nominatus cft , filentio fuo fibi prajudicat , & juri fuo videtur rcnuncialTc. /. tutores z. C. fi tut. vel curat. falf. allcg. ex- cuf. fit. I. i. C. de his qtti fponte public. muttera fubeunt. Lceuwen cenf for, part. i. Itbr. i.cap. 16. num. 16. fcd li aliaj de novo deferantur tutcla; , cxcufationum caufas proponerc non piohibctur. /. voluntaris 12. C. /;. t. Sicut & caufas poftea demum cmergcntcs proponerc po- tcft, ut ab ipsa illa, quam ab initio fufccpit, tutela libcrctur. 12. Prseter juftas excufationis caufas hacte-
nus recenfitas funt aliaj, quas fortaflis jufta? vi- deri poffcnt, nifi fuiflcnt pcr lcges rcprobatx; veluti , fi quis alleget , fe ignotum fuiffe pu- pillorum parenti, vel parcntem fibi. §. mn effe IO, lnftit. h. t. pupillum inopia laborarc , vel patrem pupilli omnium bonorum ufumfruCtum {ux quondam uxort reliquiffe. I. tutores 18. C. b. t. fe matrcm futuri pupilli obligatam habcre , & contrario tutcLe judicio cam poffe convenire. /. inufitatam 15). C. h. t. fe oculum unum amififfe./. frater tuus 9. c. h. t. fe fpa- donem. /. fpadonem 15. ff. h. t. I. 1. C. h. t. fe librarium , calculatorcm feu rationarium , notarium, poctam , muficum, geomctram, ve- natorem efle. d. I, fpadonem 15. §, neque libra- |
|||||||||||||||
|
T 1 T V L V S II;
Ubi pupillus educari vel morari debeat, & de alimentis el
praeftandis.
Summaria.
|
|||||||||||||||
|
, Circa pupiWt educationetn plerumque fequi
eportet jttdicium patris, nontamenfemper. Vr&- tor definit, apud quem pupillus educari debeat. Ah apud matremvitricumfuperinducentem,aut hxuriofam, aut h&reticam f & quid moribus: An & hodie apud vitricum aut novercam ? An apud tutorim Pontificium , fi parens alteruter Reformat/e religionis fit ? in dubio apudproxi- piiores. Quid ,fi remotior cognatus gratis offerat cducationem, cum mater vellet exreditibuspu- pilli alere ? . Alimenta pupillo decernenda fecundum wodum
a parente prafcriptum Quid ,fi is modum exces- fent, vel arbitrio tertii modum excedentis akn~ i difceptctur ubi pupillus educari
vel morari debcat , causa cognita | id prjetoremexperfona, ex condi- tione, cx tcmpore ftatuere oportet; 1 ut fine ulla maligna fufpicione in- fidiarum, vita: vel pudicitisE cducatio fiat, plerum- <|ue quidem apud eum, qucm pater dcfignayit, |
|||||||||||||||
|
di rationem permiferit > An tutot fine pratov-e
pofftt alimentorum modum defmire ? An omnet reditus in alimenta abfamere? An pratorpojfit definire alimenta fupra vircs redituum ? Autln vel diminuto patrimonio pupiUi augendus vel </i- minuendus modus alimentoium. 3. Qttidjuris, fi tutor abfit, aut latitet, ttepu.
pillo alimcnta decernantur ? Quid> fi neget pet mendacium, alimenta pupillo ob paupertatem decerni poffe ? Quid, ft vere egenusfit pupiUus ? Cognitio de egeftate ejus nunc fummatim jaci- enda. 4. Qu&nam alia prater alimenta pupiUo educatt*
do fer tutorem praftandafint ? Remiff nifi is aliqua ex causa prstori fufpe<5tus fit, quip-*
pe quo cafu magis cft ut prstor,vocatispupilIi propinquis, ac cognitis juftis fufpkionis caufis, utilitatcm pupillorum fequatur , quam fcriptu- ram teftamenti vel codicillorum. /. 1. §. 1. /. 5. ff. h.t. I. x. C. h. t, arg. /. in confrmando
8. /. 5>. /. 10. ff de confirm. tut, Si idoncus Ee 1 quidem
|
|||||||||||||||
|
L i b. XXVII. T i t. II.
|
|||||||||
|
220
|
|||||||||
|
quidcm fit is, cui teftamento patcrno cducatio
injuncta fiait , fed candem fufciperc rccufct , quandoque judex causa cognita coget cum , fi forte libertus fit,' aut mater , autamnis cogna- tufvej quandoque denegabit ei aclioncs, qui- bus perfequatur eodcm teftamento relifta , fi appareat, teftatorem ea ipfi propter fufcipicn- dum cducationis onus dediffe. L i. §. 2. y.ff. b. t. I. i. C.b. t. Montanus de tutelis cap. 32. tium. 230. &tfeqql Quod fi circa educationem nihil tcftamento fuo pater cavcrit , praetor id auditis pupilli pi'<)ximioribus definit. I. 1. §. 1. ff. I). t. itaut plcrumque matri cavideaturper- mittenda , fi illa fuperfit, alioquin aliis afcen- dentibus, vel fratribus autfororibusaliifvccog- natis , vel etiam cxtraneis. Confer Montanum de tutetis cap. 32. num. 230. & mnlt. feqq, fed non facile apud fubftitutos aliofvc fucceflio- ncm impuberis fperantes, ob metum infidiarum. /. I. $. 1. //. b. t.l. 2. C.b t. acncapudma- trem quidem cx jure civiii, fi ca vitricum fu- pcrinduxcrit. /. 1. C. b. t. junt5t /. lex qua 22. fere in fme C. de adminiftr.tut. mvell. 22. cap. 38. vcl impudice vivcns , etiam proli fua» luxuriofe vivendi occafioncm videatur przftitura. Cravctta confiLiyo. Mcnochim arbitrar.Judic. libr. i.cafu i6%.num. 4, 5. Montanus detutelis *ap 32. num. 239. & feqq. Acfco ut nec ille- gltlmx fobolis educatio matrivideatur tribuen- da, nifl illa vita? prioris impudica: fortem dere- liqucrit. Annseus Robertus rer. judicat. libr. 1. cap. 9. Wiffenbach ad Pandt vol. 1. difput 52. num. 17. inmed, Sed ncc apud matrcm lisercticam, ob periculum feductionis, ut vult Pcrezius ad tit. Cod. divortto facto, apud quem liberi mor. & educ. deb. num. 3. Verum cum moribus hodicrnis non tam facile admittantur prsfumtioncs voti captanda: mortis , nec con- tra matrcm vitricum fupcrinduccntcm tam ma- ligna nunc militct fufpicio, atque infuperipfis Romanis vifum fuerit durum & inhumanum , ac non ferendum, ut liberi a parentibus, a fra- tribus forores fegregarentur. /, poffeffionum 11. C. commun. utriufque judicii. non nifi urgenti- bus ex caufis fpecialibus patri novcrcam aut matri vitricum fuperinducenti adimenda liberorum edu- catio. D. Ioh. a Someren de jure mvercar. cap. 5. nttm. 3. &4. Groenewegen ad l. i.C.b.t. Adde Montanum de tutelis d. cap. ^t.nnm. '239. & mult.feqq. Mcnochiumdearbitrar. ju- dic. libr. 2. cafu 168. num. 8. & feqq. imo pa- tre vcl matre binubo vel binuba ita volen- te , privignum vel privignam apud vitricum novercamve nunc cducari, nihil vetat; nifi fpe- cialis aiiqua ratio in contrarium fit. D. Some- <ren de jure novercar. d. cap. 5. num. 6, Carp- zovius deftn. for. part. 2. conftit. 10. deftn. 25. .& feqq. Quod & Cujacio vifnm fuit juricivili fonveniens cfle, libr. 6. olferv. 29. Si parens fuperftes Reformatau-eligionis fit, tutorautem -Pontificius, non effc tutori permiwcndam pupil^ |
|||||||||
|
lorum educationem , cautum fuit ediclo Ordin*.
General. 30. Augufli 1CT41. vol. 1. placit.Holl. pag. 207. circa med. & edictoOrdin. Zelandix. 16. Ocl. T642. d. vo!. i.pag. 234.235. De ca?tero, fi nihil aliud obftet , proximo cuique fccundum ordincm dile<5tionis videtur commit- tenda , adeoque mater prxfcrenda amita?, vcl cognato remotiorij nifi matcr in ufum educa- tionis percipcrc velit reditus pupillarcs , cum amita aliiquc gratuitam offerrent educationem ; avus quoquc vel avia patcrna materfta*; is qui minore fumtu honcftam offert educationcm, aliis plus cxigentibus; magifquc ille , qui in urbe, quam qui ruri commoratur; dc quibus» aliis- quc fimilibus vide Iac. Coren confil. j,& 17. 2. Commoda autcm pupillo educando ali-
menta fubminiftranda, idquc fecundum modum , qucm pater fuo prsefinivittcftamento, nifi fortc is in modo eorum definiendo rationcm exccfTerit; tunc enim tutoris eft prxtorem inftruere, ut is a- liud quid convenientius patrimonii pupillaris quantitati ac natalium dignitati circa alimcnto- rumpratftationemdeccrriat./. 2. §. nlt.l. ^.pr.ff. b. y.Hinc &,fi patcr pupillorum nihil quidcm ccrti pra:fcripferit,fed generallter arbitrio tcrtiialimen- ta pupillis per tutorem jufferit fuppcditari, non prxcife tutor tenetur tertii iftius aibitrio con- tentus efle, fed magis fumtum viriboniaut fal- tcm prattoris arbitrio faccrc debet. /. Titium & Mdvtum 47, §. quantum i.ff. de admin.& pe- ric, tut. Quamvis cnim co cafu» quo nihil a patrc pupilli de modo alimcntorum invcnitur propolitum, plcrumque confultum videatur, prae- toris dccrcto id dcfiniri pro quantitate patri- monii & setate , natalibus, atquc dignitatc pu- pilli, non tamen pcrperam egerit prudens tutor, (1 ex bono & a:quo arbitratu fuo finc prartoru cognitionc atque dccrcto alimentacongruapu- pillo prjeftet, ne patrimonii pupillaris arcana pandantur: cum minorcs nullo jure poffint re- probare imputationem fumtuum talium utilitcr- & bona fide erogatorum, quos nontam mapi- ftratus autontas confirmat, quam potius ipfi probat juftitia ac ratio naturalis; fic ut non fe- rendum ejfe juvenem dicat Imperator , qui cum pr&fens effct, ftudiifque emditus ac alitus, fum- tus recufat, quafi vento vixerit, & nullo bomi- nis liberi ftudio imbui meruerit, fi ea per aiium fe confecuturum non probet, l. z.in fme Ct de alimentis pupillo pr&ftandis. I. fumtus ^.C.de ad- miniftr* tutt Et fanc, five prator alimenta dc-. cernat, five fine prstorc tutor ca pupillo fup- peditet, providcndum generaliter cft , ut przr ftcntur fecundum confuetudinem ac moremre- gionis, nec cxcedant papilH patrimonium, feu^ ne quid ultra annuos facultatum reditus impen* datur; ac ne hi quidem omnes abfumantur, nifi urgente neceflitatc, fed magis ita fiatmo- deramcn fumtuum, ut quotannis aliquid ex rc- ditibus fuperfit. /. jus alimentorum 3. pr. & §. I, 2. fftb. t. imo in amplis patdmoniis pu- pillorunj
|
|||||||||
|
Detutel^ et rationibus &c.
|
||||||||||||||
|
tolllofum noti curaulus patrimonii , fed quod
exhibitiom frugalitcr fufficit, modum alimen- tis dare.debet. d. /. 3. §. in amplis 3. ff. b. t. Menochius de arbitr. judic. libr. 2, caftt 169. tutm, 3, & feqq. Brunemannus ad l. 1. C, de <alim. pttp. praftand, Hinc, li poft conftitutum ccrtum alimentorum modum, habita patrimo- niiratione, illud poftea. diminutum fuerit,di- minucnda quoque alimenta eflent , uti vcrsa vicc augeri poflent, codem accrcfcente d. I. 3, §. ult, ff, b. t, Quod fi pra;tor , cum ignora- rct quantitatcm patrimonii pupillaris > ultra vi- res cjus alimenta decreverit , tutor hujufmodi «lecrcto prsetoris ftarc non debet, aut h fteteiit m contrario tutclse judicio non eft ratio habcn- <la alimentorum modum excedentium ; quia fi fuggcffiflet, aut minuerentur jam decrcta, aut non tanta deccrnerentur, lt offuio z. §, 1, z, ff, b. t. Ut tamen inficias eundum non fit, quin praetor ex certa fcicntia poft difcuffas fub- ftantia; pupillaris vires, decernerepoflit alimcn- ta bonornm reditum excedentia, vel etiam tu- tov fine prsetore ex bona fide, fic ut in ea im- pcndatur aliqua fortis ipfiuspars , fimanifeftam inde pupillo utilitatem animadvertat acceffuram. /. quid ergo 3, pr. ff.de contraria tut. & utili act. Montanus de tutelis cap. 40 num. 52. 3. Quod fi tutor latitet, ncalimenta pupillo
decernantur, pupillusin pofleffioncm bonorum tutoris mittitur, & fi in contumacia pcrfeveret,ut fufpecTxis removetur. §.fiquisc>, lnftit.de fufpeft. tut. I. tutor 3. §. tutor qui ad 14. /. impuberibus 7. §.pen. ff. de fufp. tutor. Idemqueeft, fiperni- |
||||||||||||||
|
raiam negligentiam abfit , 8c ob id alimcn-
ta pupillo deficiant, ao» pupillarium ncgo-
tiorum cura rclinquatur, licet non fraudan-
di pupilli causa abfcns fit. l.ult.pr. ff.b.t. Sin
prsfens per mendacium negct , alimcnta pn-
pillo ob paupcrtatem decerni poffe , non tan-
tum ut fufpe&us repellitur, fed & ad prsefeclum
urbi puniendus rcmittitur. §. 10. lnft. de fu-
fpecl. tut. atque infuper ufuras pendet graviffi-
mas corum omnium, qua: cx rcbus pupillipe-
nes cum cffe conftiterit. /. tutor qui 7. §. idem
folent 8. //. de admin. & peric.tut. Planc,fitu-
tor ncccffario abfit, & tamen alimenta pupillo
praftanda fint, alius ei adjungendus eft a ovx-
tore , qui interim de alimcnris puplllo profpi-
ciat. d, l. ttlt. in fine ff. b. t. Sicut & impune
fert, fi vcre egeni pupilli fint, 8c ob id ali-
menta iis haud praeftet j cum de fuo eos alerc
non compellatur. d, l. 3. §. ult, ff. b, t. Aa
autemcgeftate laborent, fummarim hodie, non
ordinario modo, judex cognofcit. GroeneWe-
gen ad §. 9. lnftit. de fufpell. tut, coque ap-
parentc , pupilli remittendi ad proximos, qui-
bus onus alcndi a jure impofitum eft, iifque
deficientibus, ad publicos paupcrum curatorcs,
fecundum ea, quse in tit. deagnefc. & alcnd. /i-
beris dida funt.
4. Praeter alimenta ctiam fumtus ad difcipH»
nas aut artcs pro conditione pupillorum, a!ia-< que fimilia, per tutores effe fubminiftrandos , didum tit.de admin. &peric.tm.num,6. &huc plura ex tit, de agnofctndis & alendis liberis trans- ferri poffunt....., * |
||||||||||||||
|
T 1 1 V L V S IIL
De tutelae & rationibus diftrahendis, & utili curatioms
causa aftione.
|
||||||||||||||
|
U M M A K t A*
|
||||||||||||||
|
1. Quibm tnodis tutcta fmtatur} ei fmita, tu-
, tores etiam ob dolum vemoti a futura admini- jlratimis periculo liberantur ; fed ad praterit*
.': rationts tenentur. 2. Aciio tuteU direcla & contraria jtire civili datur
demumfinitatntela faltem exparte tuteriSi licet fupiUus adhuc in altertus tutelafit, quod exemplis docetur. An durante tuteli pupttlus tutorem con- fenire pofftt aliis atlionibus tutela vetufttonbtts} An atliofurti & alia fimtlts nata ex deltiio tuto- ■ tis durante tutela comnvffo extinguatur morte
iutorisintrapubtrtatemcontingente > '§', Voteft tutor promittere , fe quotannis rationes
fedditurum, Moribus quotannis reddendt) nifi aliud teftami aut magtftratui vifum fit. Quo tnodo & quibus ntiones nutic dktme tutela mldettd£ fwt? |
||||||||||||||
|
4. Cui detur aUto diretta. tuttU > ubi & dt foP
redibus ac creditoribus pupilli ob/trati, &ma* ritoptttlla minorennis* 5. Contra quosdetur bae ablio> an &contrahe-
redes, & fifcum fi bona tuteris pubtkata fint ? An & tontra tutoris defuniliattt remotifucces- fortm in officio de rationibus prioris tutoris de- funtti aut rtmoti ? An & contra patrem , ft filiusfamilias tutttamgtfferit > An moribus ttktm contra viduam tutoris > aut contra vitricum 4 matrt tutrict fuperinduftum ? 6. St tutor matri aut avo pupillorum permiferit
adminiftrationem, an ipfe, an mater admini* ftrans* & qua attione, conveniatur ? 7. Petitur bac afttone-, ut reddatur ratio adminiflra-
■ tionis. An tutortfides habenda * afferenti, fe qu&~ iam propupilto txpendtffe ? Qutdjftpaterpupillt
e c 3 yji%
|
||||||||||||||
|
L i »; XXVII. T i t.
|
|||||||||||||||||||
|
III.
|
|||||||||||||||||||
|
111
|
|||||||||||||||||||
|
14. V.ecenfentur vari& fpccies doli aut cttlpd per
tutorem prtftanda; ubi & de debitoribus pa- pilii inidoneis faftis. An tutor excufetur, fiqua tnale gejferh , fed ex confiljo matris aut pro~ pinquorum pupilli ? & quid , fi pater ipfe id pr&eeperit; vel nomwatimprobibuerit, cafieti.s qtta pupillo utilia funt ? 15. An tutor teneatur, Jt pecunia pupilti jareas-
fervata , feu otiofa, reprobetur tanquam arcfiz feit mintts proba ? aut fi lucrofam adierit pro pupillo hereditatem fine inventario , & cafibus fortuitis ilta defterit folyendo effe} Aneutpaaut dolus prafumi debeat , fi tutor in inhio tuteU ineps eadem finita dives appareat ? & qttid in publicisadminiftratoribus tunc obtineat ? 16. Triginta annis durat actio tutela, An & quando
poft rationes redditas & probatas adhucactione tuteU agi poffit} & an peti pojftt repetitara- tionum reddttio ob calcuii errorem , aliafqtte caufas ? 17. Quo in loco tutores convtniri pojftnt ad ratio-
nes reddendas tum jure civiti, tum hodiertw ? Et an privilegium fori ex parte pupilli vel tu- toris hic pojfit iocum habere ? 18. Quo ordtne tutores, & an fmguli in folidum
conveniendt fint ? remiff. 19. De aftione de rationibns diftrahendis, cul%
contra quos, & ad quid detur ? quaies aftiones alia cum ea poffint conturrere ? & an una alte- ram perimat ? 20. De utili curationis causa adionc. An HU
durante adhuc cura dari poffit , an magis ek demnmfinita, per dtftinftionem cxplicaturt |
|||||||||||||||||||
|
in his nuda tutoris affe-
|
|||||||||||||||||||
|
ieftdmetito pr&eepertt
|
|||||||||||||||||||
|
xerationi ftari} *
8. Petuntur & reliqua, una cum ufuris, etiam ex comutoris fafto, quando & quo ufque ufura de- beantur , ac quibus ex caujis , tum jure civiii tum moribus} An&pr&ftandt. ufuraufurarum, tnultoties in fortem converfs, ? Qnid veniat ap- petlatione reliquorum ? o. An in reliquis reddendis pracife feqai oporteat inventarium, fi probetur , plus mt minus in illud relatum effe, quam eft in patrimonio ? Et quid, /i ipfe teftater tutorem dans, modam pa- trimonii teftamento deciaraverit ? io. An tmor cogi pojfit reliqua reddcre antcpro- batas rationes} Anreliqua petipoftrationespro- batas parata executione} An fiduciariareliquo- rumfoltttio peti pojfit} ii. An & qttando tutor liberetur a reliquorum reftitutione , /i pater pupilli , vel pupillus ipfe pubes faftus liberationem a rationum redditione legaverit} Qua formuM utidcbeat pupillusy fi & reliquorum reftuutitnem tutori remittere velit.
i £. Tutor prtftat dolum, latam & levem cutpamy
non levtjfimam aut cafum. Recertfentar cafus} quibtts de cutpa levtffima tenetur \ uti & ca- fus ,qutbus tantutn exdolo & lata culpa obtiga- tur; ubi inter alta, quod dolum & latam cul- pam prtftanty quibus liberatio a rationumred- ditione per patrem pupilli vel pupillum lega- ta eft. 'i 13. Pater pupili non poteft tutori direfto autper
confequentiam remittere dolum futurum j pu- pillus poteft dolum prtteritum. utelam variis finiri modis , puta
morte & maxima ac media capi- tis diminutione tutoris , mortc & omni capitis diminutionc pu- pilli, exiftentia dici aut conditio- nis, ad quam usque tutor cxpres- fe vel tacitc datus fuit, cxcufatione infuper ac mnotione tutoris, ac dcnique pupilli puberta- tc, non ex habitu corporis fed cxannodecimo quarto complcto in mafculis, cx anno duodeci- rho in fccminis , aeftimanda , patet fatis cx tit. lnftit. quib. mod. tutela finitur. cum vcro nunc paffim ferc tutelat ac curse jura confufa Writ, & ideomajorennitatemagis, aliifquequi- bufdam modis, quam pubertate tutela finiatur, de bifcc magis in tit. de curat. fur. & aliis ex- tra tnin. dandis. agendum videtur. Quando au- tem poftfinitam pubertatc pupillivel mortetu- toris tutelam adhuc tutores aut heredes eorum ln negotiorum pupillarium adminiftratione per- feverare teneantur, aut faitem negotia coepta ad finem perducere , diftum in tit. de admin. & peric. tut. num. 15. Sed quamvis alioquin vulgo obtineat, tutores protinus a finita tute- Ja etiam ab adminiftratione in futurum , nec |
|||||||||||||||||||
|
tos cffe , adco ut, fi vel maxime ob dolum.
aut culparii fuiifent a tutela depulfi, ne fic qui- dem futuri tcmporis periculum timcant. /. dc- creto 10. ff. de fufpeH.tut. non tamcn ideo fta- timab ipsatutclsEobligationeliberatifunt: cum & bona eorum pro praeteriti temporis admini- ftratione pypillis jurc lcgalis hypotheca: devin- <5ta maneant (de quo in tit. in quib. cauf.pign. vel hyp. tactte contrah. num. 11. & feqq.) &r ipfi in obligatione extutclajamfinitaperdurent, donec geftkmis rationes reddiderint, & pupif» lis aut corum hcredibus fatisfa&um llt. 2. Ad hanc vero obtinendam rationumred-
ditionem, aliaque, qu3ehisconnexafunt,acliq. tutelas direfia comparatafuit, fkutadio tutcLc contraria tutori ad indemnitatcm. Quales aflio- ncs non durante, fed demum finita tutcla,fe- cundum jus civile movcri potuerunt, l. nififi*- nita 4. /. fi eum adhuc 16. ff. b. t. §. ult. lnft. de Attil.tut. adeo ut, fi tutori fufpcdo poftu- lato curator adjunclus fuiffet, aftionem tutejje ne fjc quidem pupillus movcre potuerit, qui» tutor in tutela permanfit. l.fitutor reipublic+p. §. fi tutori 5. jf. /;. r, Cujus rei ratio fuit, quo<j abfurdum cenfuerunt Romani , a tutore ratio- |
|||||||||||||||||||
|
non ab adminiftrationis futurje periculo libcra- f nem adrainiftrationis negotiorum pupilli repo-
fci,
|
|||||||||||||||||||
|
De tutelj: et rationi&us &c*
|
|||||||||
|
*n
|
|||||||||
|
fci j ifl qua adhuc perfeveraret. i. /i /«for 9, §.
ey generaiiter 4. j(f. b. t. quodqiie tutelse actio gcncralis eft, ac proinde non nifi femel, om- nibus abfohttis , ad rationes reddendas danda j etii negandum haud videtur, quin propter no- vas fpecies, dcquibusjudicio priore tutelattra- «fbtumnon fuerat, quia forte latebant, rurfus utiliter actione tutelse quis experiri poffet. / li- eet 2. C. de judiciis. arg. /. fi exteftamento 20. f. de except. rei judicat. Sufficit autem, ex parte tutoris finitam effe tutelam , licet adhuc ejus «tatis fuperftes pupillus (it , ut alterius tutoris auxilio indigeat. Unde fi in Iocum tutoris mor- tui, aut deportati, aut remoti, aut excufiti> alius furrogatus fit, novus hic tutor, feu po- tius ipfe pupillus autoritate novi tutoris , ante pubertatem tutela* judicio recTeexperitur adver- ius eum, qui quondam tutor fuit, aut fucces- fores ejus. /. fi ttttor 9. pr. & §. 1. z. 3 ff. b t. .Quod & dicendum, etiamfi idem ille, qui tu- ror eifc defierat per impuberis adrogationern, aut per fuam captivitatem , ejuidem pupilli , morte adrogatoris aut aliterfuijuriseffecTi, tu- telam kerum fufceperit, vel ipfi jure poftlimi- nii reverfo tutela reftituta fit: ex pnftina enim adminiftratione fic debkorcftpupillo, quomo- do, fi crcditam pecuniam a patre ejus accepis- &t; adcoque per pupillum convenietur durante tutela fccunda autore contutore, vel , fi con- tutor nullus fit, fpcciali accepto ad eam cau- fam curatore. /. fi puptllus 7. §. 1. I. 8 /• 9. pr. & §, & gmerditer 4. in med.ff. b. t. Idem- «jue obtinet, fi pupillus heres cxtiterit ei, cu- ius tutclam fuus tutor gelTerat: ex hereditarid enim causa cum tutore Tuo habebk tutelae a<5ti- onem. /. fi ptipillns 7 ff h. t. Sed & adhuc per- durans tutelse adminiftratio non impedit , quo minus pupillus autore alio tutore , vel fpeciffli in id dato curatore, adverfus tutorem aliis ex- periatur acTionibus, quotics \\\x ipsa tutelave- tuftiores funt. arg. §. itetn propter 4 Inji. de excuf. tut, §. ult. inft, de autor,tut.l, propter It- tem. 11. ff.de excuf. tut. Montanus de tutelis tap. 39. »«»».235. Quod fi durantequidem tu- tela nata fit acTio contra tutorem , fed non cx adminiftratione, verum ex delicTo, qualis eft furti, damni ex lege Aquilia, injuriarum &c. ipfa quidernacTio per impuberem durantetutcla moveri nequit, fed tamen ica nata intelligitur, ut, licet ante eam coeptam feu intentatam tutormo- riatur, pupillus nihilominus adverfus heredes cjus poffit acTiones pcenales inftituere; quod ita contra communes placuit juris regtilas, fecundum tjuas alioquin acTio pcenalis in heredes non com- petk, nifi cum dcfuncTo lis fucrit conteftata j ldque, quia hic tutor pupillo dcbitorconftitu- tus ex delicTo , vivus ipfe fibi qua tutori pce- nam folvere debuerat , folutamque in rationes pupilli rcferre. /. fi tutor 9. §. ult. I to.ffb.t. 3. Nihilintcrim vetat, quominustutortem- porc tuteljc fufceptas prornktat efficaciter, fe |
non finita demum tutela, fed quotannis ratfo-
nes adminiftrationis redditurum cffe 3 cum ka non aliud agat, quam quod juri pro fe intro- ducTo rcnunciat, ac prseftat maturiiis, quod de- mum poft diempraeftandumcrat. arg. / pen. C* de pailis. I quod certo die 70. ff- de folution. /A contitmus 137. §. cum ita^z. circa fin.ff.de vetb. oblig. Montanus de tutelis cap^ 39. ttMH. 236"* Qualis etiam annua rationum redditio , tanquant pupillis utilior, tlunc in plerifque locis per fta- tuta tutoribus impofita eft j nifi aliud Magi- ftratui pupillari aut teftatori tutorem danti vi- fum fucrit. Montanus de tutelis d.cap. ipitiutts,. 23CT. Groenewegen ad l. 14. C. de admittt, tut. "Wiffenbach de different. tbeor.& prax.nunt/. 18. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. 2a Inft, de oblig ex quaji contrattu nutn 4, Lceu*« wen cenffor. part. t. Ubr. u ™p i^.numti^ in fing & cap. 18. num. 1. Et fiftjuotannis, vel fakem durante tutela reddendac rationes fint, pri-» mjc quidem ex ipfo inventirio, fcqucntes vera feu ulteriores infpcctis rationibus proximc red-« ditis reddi debent. Leemven cenffor. part r, libf^ 1. cap. 18. num, 2. redduntur vero tunc vel ipfi magiftratui pupillari, vel reliquis contuto-« ribus honorariis,, qui ad id fere adjungi folent, Leeuwen d. cap. 18. num, t. vel etiam cog- natis ex linea avita tum paterna tum maternS ( aen de vter vierendeelen) Hugo Grotius tnanu* duft. ad jurifprud. Holl.ltbr. 1. cap 9. nutn. 18* 4. Datur harc act-io tutelaJ direcTa pupillo 8£
heredi ejus. /. 1. §. fed & heredi 17 ff. h. r4 cui heredi etiam hypothccam legalem falvam cffe in bonis tutorum, di&um fuit tit. inquib.eattf, pign. vel hyp. tac. contrab. nttm. 18, 19 Com* petit & ex moribushodiernismarito, quipuel- lam, etiamnum fub tutorum fcu ciiratorum po- teftate conftitutam» uxorem duxit ; eo quod nunc per nuptias tutela feu cura jetitis evane- fcit, & mulier marito tanquam novo perpetuo- que curatori per nuptias fubjiciturj ut proindei juftum fit, huic per alterum attatis curatorem ra-« tiones reddi, &reliquapraeftari. Groenewcgen ad l. 9. C. de admimftrat. tut. Sed ncc dubium, quin creditoribus pupilli hscc acTio dctur, fi vel bonis ceilerit , vel , cum creditorum fraudan- dorum causa aliterve latit^ret, creditores in pos- feffionem bonorum miffi fint, arg. /, 18. J^ bt t. I. in venditbnem 8. §. I. & feqq. I. ctcdtwt 14. /. 15. ff. derebi-aut. jud. pojfid, & vend. 5. Inftituenda vero eft adverfus tutorem, St
tjus heredes. /. 1. §. hanc aclionem 16. ff. h,tt tot. tit. C. de hered. tut. aliofque fucccflbrcs , atque adeo etiam contra fifcum, quiperbono- rum publicationem in locum tutoris (uccclTit, ejufque jure utitur. /. fi tutor 9. §. fed etfi 6. ff.b. t. l.Motts 2. C. ad leg. Jul. de vi pttbU vel privata. arg. /. i» pari caufa 128. §. 1. ffL dereg. jur. Qifin &. contra tutoris defuncTiauc remoti fuccclTorem in officio tutcla?; quarenus furrogati tutoris officium eratapradcceffore vel hercdc
|
||||||||
|
L i b. XXVIt t i t. IIL
|
|||||||||
|
224
|
|||||||||
|
didit & reliqua reftituit , qusve £>er quandani
connivcntiam, neminc contradkente, poftnup- tias fecundas perfcveravit in tutelse adminiftra- tione; tum quia maritus hodie paflim pro uxorc fua in judicio agit ac convenitur, ut in tit.de jndiciis num. 14, 15. didum; tum quia mariti talis bona pupillis proadminiftrationetutelxpef uxorem geftse pignoris nexu devinda funt. l.fi mater 6. C. in quib. cauf pign. vel hjp, tacite contrab. Rodenburch de jute conjugum tit. 2« cap. 1. num. 4. pag. tnibi 319. in fme & 120. Adde tit. in quib. cauf. pignus vel byp. tacite cqh-? trah. num. 11. 6". Ca:terum ita tutores conveniendi funt $
ut, fl vel maxime tutelam ipfi non adminiftra- vcrint, fed matri vel avo pupillorum aut alteri fimili conjuncftx perfons rerum pupillarium per-^ miferint adminiftrationem ea lege, ut per ma- trem aut avum indemnes fervarenmr , nihilo- minus in ipfos a&io tutelx danda fit: ?um illa indemnitatis promiffio efficiat quidem, ut con- tra promittentcm tutori convcnto ac condemnato regreffus detur, /. qmdam 2. C. fi mnter m- demnit. promiftt. Sc ipfa mater aut ayus ex fu4 geftione per pupillum, fiita videatur, adione negotiorum geftorum jure conveniatur. arg. l.fi mater 24, C. de ufuris. juncl:. d. I. 2. C.Jimd* ter indenm. promiftt. fed non eum producat ef- fe<5tum, ut tutor a&ione tutcls liberaretur. /. tu- torem 9. C. arbitrium tut. Et quamvis in hac l. o. ncgetur, matrem per pupillos adione ex ftipu- latu convcniri poffe, quia fcilicct inter matrem pupillofque nulla ftipulatio interceftit, non ta- men ideo negotiorum geftorum a&io in eam fecundum legcs alias deneganda eft. 7. Finis hujus adlionis tutela: in genereeft,
ut pupillo prsftetur quod cx rebus pupilli apud ttftorcm exiftit, & quod intereft , feudamnum quod evenit, & lucrum quod ccffavit, ex co> quod quid a tutore cx officio geftum non eft, ut geri debucrat. /. 1. pr. ff. h. t. I. eum qui 4. /. quic* quid 7. C. arbitr, tuteU. Sed; cum de eo con- ftarc fatis nequcat, nifi collatis accepti & cxpenfi rationibus una cum inventario, ante inchoatam adminiftrationem de rebus pupillaribus confcrip- to, ante omnia tutor-hac afr^one conftringitur, ut reddat rationes adminiftrationis fuse. /. 1. §. offici» t-ff.h. t. l,i. C. ubi dt ratiociniis. examinandas deinde feu excutiendas, an juftse ac proba? fint im- putationes iis comprehenfx,an accepta refte in eas relata,aliaque fimilia. arg./. cumfervus 82./. quifub conditione 111.ff.de condit. & demonftrat. t.Jiftatti libera 6. §. ult. ff. de ftatu liberis. Menochius de arbitrar.jud. libr. 1. cafu. 2051. Non enim in iis, qua: tutor nomine pupilli expenfa refert, nudse ipfius affertioni ftandum eft, nifi in quibufdam Ievioribus; fed erogatio probari debet, etiamd forte pater pupilli diferte fuo jufluTet teftamento, in expenfis nudse tutorisaffeverationi fidem habe- ri: nam cum dolum futiirum nemo, adeoque nee teftatortutoriremittercpoflit, utinfraw«w. 13. «aditur.,
|
|||||||||
|
hcrede ejtls ratioiics exigere: in qyio fi ceffave-
rit, in culpa eft, ideoque pupillo obftridus fit ad id quod intereft, rationcstutelasper tutorenl puiorem adminiftratse exadtas non cffe. arg. /, tu- tores 29. §. adolefcens 15. ff. deadmin. tut.l. 1. C. eod.tit. Ant. Fabcr Cod. libr. 5. tit. 31.de- fn, 4. & 6. Patrem#nfuperexadminiftra«taper fdium tutela quandoque conveniri, adhibitadi- ftinctione, jus civile permifit: nam fi ipfe tu- tor durante toto admintftrationis tempdre fuis- fet paterfamilias, ipfe folus aftione tutclse con- veniendus fuit , non item pater ejus , quippe cujus non fubfuit poteftati. Sin toto tempore in patria fuiffet poteftate pofitus, intererat, an teftamento » an a magiftratu datus effet: nam fi teftamento conftitutu? fuiffet, patre interce- dente, & tutcla: periculum in fe recipientc, con- tia patrem in folidum actio competcbat; con- tra quem tantlm de peculio aut dcinremverfo <labatur judicium, fi vel ignoraffet, vel fcivif- fet & fimpliciter tantum in delatam filio tute- lam confcnfiffet. /. Lucius Tittus 21. ff. de ad- tnin. tut. Si vero magiftratus eum elegiffet, & in elc<5tioncm iftam pater confenfiffct, in folidum aftione tutek convcniri poterat : qui tantum de peculio ac de in rem verfo obftringebatur, fi noluiflet confentirc. /. / filtusfimilias 7, ff. de tuielis. I. 1. C. quod cum eo qui in alten.po- tefi. eft neg. geft. Adde Gotofredum in notis ad d. I, 2 r. // de admin. tut. Quod fi tutor aliquo adminiftrationis tempore paterfamilias fuifTet, aliquo vero filiusfamilias ; ejus quidem tcm- poiis intuitu , quo in facris paternis conftitu- tus tutelam gefferat , pater fccundum diftincti- ones fuperiorcs obligatus crat ; at nullo modo ratione temporis , quo filius fui jurjs exiftens adminiftrationi tutclae intentus fuerat. Ipfe autem filiusfamilias ex tutcla pereuminpoteftatcpoft- tum gefta non in folidum, fcd tantum quate- nus facere poterat, condemnandus erat. l-fifi- liusfamilias 11. ff b. t. I. tutonm 2,7. §. inde defcendit i. ff. de admin. & penc, tut. Sedcum moribushodiernis nullus filiusfamilias tutoreffe poflit, dum patria poteftas evanefcit majoren- nitate, adeoque ea aetate , qua demum ad tutc- lam alterius gerendam quis creditur idoneus, ut dictum tit. de adopt. num. ttlt. hje circa filium- familias tutorem diftindiones in foro ufum non adco magnum inveniunt. Illud magis fcitu ne- ceffariumcft, apud nos aliaf||uegentes,quibus vifum fuit maritalem co ufque extendere pote- ftatem , ut ex mariti contraclibus & quafi con* traftibus uxor etiam ignara & invita obligetur, aftionem tutelse ad ipfam rationum redditionem jion minus adverfus viduam, quam contra heredes tutoris defuncti poffc moveri. Sande decif. frific. libr. 1. tit. 5. def. 8. verf. dubitatum. Sed & aclione tutel^ ad rationes & reliqua placuit con- veniri poffe maritum fccundum iftius mulieris, qux liberorum primi thori tutelam geflit in vi- 4»itate, necante »uptia$ fecundasrationesred- |
|||||||||
|
#
|
|||||||||
|
De tuTel/s e t
traditur, tutor vero pkirima non erogata dolo
malo poflct fnb adminiftrationis. colore expenfa poncre, magis eft, ut tali in cafu judkis arbi- trio dcfiniatur, in quibustanquam probabiliter erogatis tutori credi debeat, in quibusexadver- fo, vclut minus probabilcmerogationiscaufam liabentibus, ulterior probatio exigcnda fit, Con- fer Montanum de tmclis cap. 3 2. reguU 8, tium. 3. & feqq. Munnoz dc Efcobar de ratiociniis cap. jo.num. 7. & multisfeqq. 8. Scd & pcr hanc aitionem petitur, uttu-
tor res juxta inventarium reftituat, ac rcliqua folvat. arg. d. U. I. fi quis rationes <j. I. Aure- lio 20. §. 1. /. Aurelius 2.8. §. M&via 4, l.ult. §. inter 1, jf, de liberat. leg. I. qui Hbatatis 69. f. fervtts 4. ff. de evi&ion. Montanus de tutelis cap. 38. mtm. 13. & feqq. Mcnochius de arbi- trar. judic. libr. 2. cafttt 209. num. zi.& feqq. unacum ufuris, fi moram fccerit inrationibus rcddcndis aut reliquis reftituendis; five ex fuo, five ex contutoris fafto damnetur. /. ejus qttod 2. C. de ufuris pttpillar. I. tutor qui repertorium 7. §, pen. & uh. I. tutor pro pupillo 28, §. 1. ff. de admin. tutor. aut pecuniam pupillarem in fuos ufus converterit. d. / tutor qui repertorium 7. §. quA 1 o. /. Titium & Mavium 47. §. pen. & ult. ff. de admin. tut. I. 1. C. de ufttrts pu- fill. Adde tit. de ufuris nttm. 2. iz. infine, Li- eet enim jure noviffimo Juftiniani tutores du- rante tutels adminiftratione ad ufuras pupilla- rium pecuniarum, quas otiofas pcnes fe aifcrva- bant, necfccnori collocaretenebantur, folveti- das obftridi non fuerint , de quo latius ctiam fe- cundum mores hodiernos aclum in tit. de admin. tut, num. o. 10. tamen ex quo finitum fuit tutelse officium, eos ob moram ad ufuras damnari, ne jure quidem civili novillimo mutatum inveni- tur, ac hodiernis moribus comprobatum eft, dum & nomine nummorum durante adminiftra- tione otioforum tutores ad ufuras, convenien- tcr juri Pandcctarum & Codicis obligati pupil- lis funt. Groenewcgen ad auib. noviffime C. de ddmin. tut. Sicut ncc illud a Juftiniano corre- clum puto, quod in Pande<5tis ac Codice tradi- tum» tutores ratione ejus, quod ipforum nc- gligcntia leu culpa tali, quam prsftare tenen- tur, ex patrimonio pupillari periit aut corrup- tum fuit, adufuras ordinariasoporteredamnari cx eo tcmpore, quo in ofticium fuum impin- gendo damnumpupilli rebus intulerunt, ufque ad dicm condemnationis feu redditx tutetej ntcunqtie non cx fuo fcd contutoris fadio con- venirentur, quia neglexerant eum fufpeftum poftulare. /. tutor qui 7. §. pen, & ult. ff. dc ttdmin. & peric. tut. /. ejus quod 2. C. deufuris fupiU. Plane ex quo per tutorem non ftetit , cjuo minus conventus reftitueret tutelam, feu reliqua tutelas, dum ea lcgitime obtulit, ac, cmoad ejus fieri poteft , confignata depofuit, ad ufurarum pracftationcm compellendus non eft. /. tutor pro 28. jf. 1, ff. de admm. tut.J. ult. |
||||||
|
RATIONI BUS 8tC. llf
C. de ufuris pupill. Et quamvis ttttorem ad ufu-
ras, ufttrarum, quas a debitoribus pupiliaribus exegit, nec rurfus collocavit, aut a femet ip- fo dtirante tutelae adminiftratione dcbucrat exi- gere, pupillis tencri dicTum fuerit in tit. de ufu- ris num. 20. tamcn fi poft finitam tutelam rc- Hqtiator fuerk , ad rcliquorum quidem ufurass at non itcrum in ufurarum ufuras multiplicatis vicibus damnandus eft » ne ex anatocifino irt immenfum excrefcat debitum. Ncoftadius C«- rufupr. decif^x. RcfponfaJurifc. HoII. part. 3. vol. 1. confil. 87. 88. Rcliquorum aurem reftituendorum appellatioge etiam ipfa vcniimt rationum volumina. /. fi ita fuerit 13. §. bac qtuftio 2. in fin. ff. de manumiff. vindiila. liccc fubinde occurrant in jurelatiusacceptatanquani a reliquis diverfa. /. ult. $. inter 1. ff.de libe* rat. teg. Montanus de tutelts cap» ^z.regt8. num. iQ.&feqq ficut & inftrumcnta admini- ftrationem concernentia,' vel cjus occafione con- fcfe, veluti, apochsc, aut chirographa debitorum, fctipturx dc.cmtionibus, locationibus rcrum pu- piliarium,aliisquenegotiisfimilibus conccptx. /. is, qui 1.1 pen. C. de m litem jurando. I. ult. §; ult. ff. de fidejujf. & nominat. & hered tut. I. fi cui libertas 50. /. cum fervus 82. infineff. decon-* dtt. & demonftrat. Menochius de arbitrar. judic% libr. 2. cafu 209. num.19. o. Quod vero dictum fuit, tutorem reliqtt*
juxta inventarium dcbcre reftituere, hactenus ve- rum eft, fi neque plus neque minus in inventario fcriptum iit, quam vcre erat in patrimonio pupil- lari: non cnim veritati & juftis probationibus officit erronca inventarii fcriptura, ut latius de- monftratum in tit. de admin. tut. num. ^. us- que adco, ut, fi vcl maxime is, qui tutorem fuo dcdit teftamento, modum patrimonii vcr- bis tcftamcnti fui ampliaffet vel minuiffet, tti- tor nihilominus fccundum id quod vere reper- tum fuit in facultatibus, reliqua reftituere co- gendus fit. /. 1. C, arbitr. tuteU. arg. /. fcrip- tura teftamenti 10, C.communia utriufque judicii. nifi jure noviffimo teftator fubftantix fuaunen- furam tcftamento declaratam jurejurando con- firmaffet. nov. 48. 10. Non tamem tutor ad reliqua rcddenda
compelli ante poteft, quam fi prius rationcs red- ditx, difpun&E, fubdu6tse,acprobata;fuerjnt, atque ita conftiterk, quid verc in reliquis fit. Sandc decif Ithr. z.tit. o.dcfin. 12. Fachineus controv. libr. 8. cap. 58. Ioh. Papon. libr. if, tit. 8. arreft. 1. nifi forte prsefens prcmenfque egeftas pupilli faciat, arbitrio judicis aliquid in- terim ei, cui rationes reddenda: & reliqua ob- ventura funt, in ufum alimcntorum litifquc /umtus fubminiftrari : cujus praxin vide apud Waffenaar praft, judic. cap. 10. num, gr. & feqq. ufque ad finem. Sed nec parata exe* cutio pro reliquis rationum jam fubdu<5tarum atque probatarum confequendis compctit, fed magis ad eoriwi. reftitutionera iblcnni fcrvato F f judicicH
|
||||||
|
ti6 L i b. XXVII
judiciomm ordine condemnatlo peti debet, ut
autor eft Ioh, Papon. libr. 15. tit.S.arreft.i. Ut tamcn illis in locis, in quibus fiduciark folutionis petitio, pendcnte principali litc, ad- mifla eft, etiam fiduciaria reliquorum folutio a tutore refraflario ex rationibus ita redditis peti poffit, quatenus faltem error calculi manifeftus in continenti non docetur. Papon. d. libr. 15. tit. S.arreft. 3. ir. Ex adverfo a. reliquorumreftitutione tu-
tor non liberatur ex eo , quod ei a patre pu- pilli, vcl abipfo pupillo , aliove, cuiratiored- denda, Iiberatio a. ratuanum redditione legata fuit. /. fi quis rationes $. /. Aurelio zo, §. 1. I.au- relius 28. §. Mavia^.ff. de liberat. legat. l.cum tale 72. §, quid ergo 3. ff. de condit.& demon- flrat. eomodo, quo & procurator, aquoheres xationes exieere vetitus eft, acliones tamen na- tas ex contractibus, quos ut procurator fecit, cedcre hcredi , ac res cxaclas reftitnere cogen- dus eft. /. procurator 2 3. ff. de liberat. leg Me- nochius de pr&fumt. libr. 4. prs,fumt. 164. num. ii. Gomezius variar. refolut. tom. 1. c. 12. tium. 83. Covarruvias variar. refolut. I. i.cap. 14. num. 4. Nec obftat /. ult. §. Titia i.ff de Hberat. legata. Etenim legendum illic, mhtlpro- poni, cur pecunia qm pupiUa effet, & apud tutorem remaneret, legata videretur deleta particula non. Nequeenim probabile eft,Scatvolam Juriscon- fultum in eadem, aut certe fimili, fa&i fpecie contrarias per incogitantiam feciffe decifioncs , praefcrtim» cumipforumverborummemor, ea- dcm plane phrafiologiainutroque refponfo ufus fuer.it. lam vero in /. Aurelius 28. §. Mavia 4. ff de liberat. legata, Scsvola idem dc eadem qus- ftione tra&ans fcripfit, nihil proponi, cur pecu- rita t qtu pupilU efi, & apud tutorem pofita ma~ turet, legata videretur. Cujus legis le&ionem fervari oportere , non modo plures alia: leges fupcrius adductse , idem dcfinientes, evincunt abunde, fcd & fingularis cxceptio ab hac defi- nitione, per ipfum Scjevolam in eadem /.28. $. 3. immediate preccdente propofita in patris fimulque tutoris perfona, cui cum filius libera- tionem legaffet ab abXtone tuteU, & quaereretur, an pater pecunias * quas vel ex venditionibus rerum fa&is, vel ex nominibus exaftis in fuos ufus con- • verterat, aut nomine fuo foeneraverat, heredibus tcftatoris, nepotibus fuis, reddere teneretur ? Re- Ipondit Scsvola, eum, cujus notio eft, id dftimatu- ?um;pr<i[umtioncm enimpropter naturalem affe&um facere, omriu patri videri conceffa, ritfi aliud fenftffe teftatorem ab heredibus ejus approbaretur. Cum ita- «jue ne 111 perfona quidem patris remiffam cenfe- ret reliquorum reftkutionem, nifi admodum hsc- Jltanter, idque propter naturalem teftatoris in pa- trem afFectum, necaliter, quam fi heredes con- trariam non approbaflent teftatoris voluntatem; mox in $. 4 proponcns cafum de rationum redditione remifsa extraneis tutoribus, in qui- bus illanon militabat ratio naturalis affc&us, |
, TlT, III.
mcrito fcripfit, riihtl proponi cur pecurita, qtid
pupilla eft i & apudtutorempofitamaneretjegata videretur. Sane, fi quis tutoribus etiam reliquo- rum reftitutionem legato liberationis remittcre voluerit, Ulpianus alia id formula agendum do- cet, puta, damnas efto heres meus, quicquid ab illo exegerit UU vel illa aclione, id ei reftituere, vel atlionem ei remittere. l.ji quis rationes p.ff, de liberat. legata. 12. Qiiia vero hac actione etiam ad damna
negligentia tutoris data reparanda agitur, fci- endum, tutorcs rcgulariter dc dolo, lata ac lcvi culpa in adminiftratione commifsateneri, licet nullum eorum in adminiftrationc hac commo- dum vertatur; quod ita pupillifavorereceptum eft. /. 1. pr.ff. h. t. I, tontratlus quidam 23. //. de reg. jaris. I. qukquid 7. C. arbitritm tut. Adde Leeuwen cenf. fm. part. 1. libr. 1. cap. 18. num.io, Neceft, quodobjiciatur, alicna negotia curantes ad culpse leviiEmse prxftatio- nem vulgo devindos effe, uti id ex negotio- rum geftoribus & mandatariis aliifque fimilibus apertum eft. /. a procuratore 13/. in re man- data 2i. C mandati. /. contraclus quidam 23. //. de reg. jur. $. 1. infinelnft. deoblig. exquafi contraclu. Etenim inter mandatarios, negotio- rum geftores, fimilefque alios & tutores eadi- verfitatis ratio eft, quod illi quidem fponte fua ad negotia aliena traclanda accedant; tutores vero inviti ad munus tutek fubeundum com- pellantur, ac propterea non ita ad exa&iilimz diligentia; prseftationem vifi fuerint obligandi. Sunt tamen in jure cafus, quibus & ad levifli- ms culpar prxftationem tutores obftrifti funt; puta, fi in fuis rebuspropriisdiligcntiilimi eflc foleant; cum fraude non careat, qui minorem curam rebus alienis fibi commiffis , quam fuis adhibet. /. 1. pr. ff. h. t. juncT:. /. qttod Nerva 3 2. //. depofiti. uti & , fi fponte fe obtulerint adminiftrationi , oblata coeteris contutoribus fimul teftamento vel a magiftratu datis fatifda- tione. /. qui injuria 53. §. qui alierits 3. //. de furtis. jund. /. 1. f. f&pe everitt 3 5. ff. depofiti. vcl fi poft pubertatem pupilli fui ca gerant, qua: durante impubere setate non erant inchoata» nec tutelx geftioni connexa funt ; eo quod de his magis negotiorum geftorum quam tutcla: judicioconvenicndi forent. /. fi tutor 13. /. 14, //. /;. t. Paulus recept. fent. libr. 1. tit. 4.^. t, Sed & ex adverfo de fob dolo ac lata culpa, non item de levi , tutores quandoque tcneri, obtinuit: nam Ci prxdia pupillis comparaverint minusquidem idonea, verum neque fordide nc- que gratiofc conditionem non bonam elege- rint, adeoquc nec in fraude nec in lata negli- gentia harreant, judicio tutelse hac in parte con- veniri nequeunt. /. tutor qui repertormm 7. §. competet 1. ff. de admin. tut. Idemque eft, ft in exigendis nominibuspaternis, id eft apatre pupillorum contracl:is, qua: initio fufceptaitutelae idonea erant, nequc dolo nequc manifcftane- |
|||||
|
De tutel>e eT
gtigentia ceffavcrint , ac debitores facultatibus
lapfi fint. \, mmina 2. C arbitrium tutela. De- nique, il vel pater pupillorum tutori teftamen- to remiferit rationum redditkmem, velipfepu- pillus aiiufve, cui rationes tutelsereddi debent, eafdem a. tutore exigi teftamento vetuerit; de iolo dolo ac lata culpa, quse dolus eft, cum tcneri, Icgibus cautum eft. /. ita autem 5, §1 Julianus 7, ff. de admin. & peric. tut. I. Aure- Iiq 20. §. 1, ff. de liberat.legata.l. cumtalcji, §. quid ergo 3. ff. de condit. & demonftrat. l.fi fervtts vetitus 119. ff. de legat. 1. I. qui plures 41, ff. de admin. tut. Quamvis enim tcftator pater pupilli fuo teftamento cfficere*nequeat> nt tutor nullas omnino rationes reddat, atquc ita aneclogiftus fit, quia talis remiffio fationum refpcclu adminiftrationis futurse reddendarum invitaret ad delinquendum. d. I. j, §, j.ff. de admtn. tut. ( addc tit. de admin. tut. num. 4. in fine) & ipfe pupillus aliufve, cuiratiored- dcnda, remittendo per fuum teftamcntum ratio- nes tutelx jam geftse , non intelligatur remi- fiffe reliquorum rcftitutionem, fecundum ea, quse fupra b. t. num. praced. di&a funt, eorumque re- liquorum quantitas non alitcr quam ex rationum redditione conftare poilit; tamen rationum re- miiTio tam a patrc refpe&u tutelse gerenda? , «|uam a pupiilo aliifve refpcclu tutclse jam gefise facta, idoperatur, nefcrupulofafiatincjuifitio, & negligentise ratio non habeatur, fed tantum fraudis. d. I. 119.//. de legat. 1. d. I. j.§. 7. ff. de admin. tut. d. I. 20, §. i.ff. de hberat. leg. d. I. 72. §. 3. ff. de condit. & demonftrat. Berlicbius concluf. pract. part. 2. concluf. 12. tium. 21. 22. Gomezius variar. refolut.tom,*i. eap. n.num. 83. 12. Illud interim inter tutelae adhuc geren-
dse & jam geftae rationes rcmifias intercft, quod pater pupilli tcftamento remittens rationes tu- telss etiamnum gerendse, ne expreffc quidem cavere poffit, ne tutor de dolo futuro in ad- miniftratione committendo teneatur, necquic- quam tutori per fideicommiffum aut legatum relinquere eo nomine, ut confequatur, quod ob damnum dolo in rebus pupillaribus datum pupiliis prseftare coacius fucrit; quia nemo jus fublicutn mutare peteftbujufmodi cautionibus, & mutare formam anliquitus conftitutam, nec dolus in futurum remittendus eft. d. i. ita autem 5. §, Jultanus 7. in fine ff. de admin. tut. l.Ji unus 7,7. §. HM 3. & 4. ff. depailis. I. incommoda- fo 17. pr. ff. commodati. I illttd convenire 5. ff. de pacl. dotal cum ex adverfo is, cuitutelsejam gefta? rationcs apupillojam pubere facto remit- tuntur, etiam a reparatione damni dolo vel lata culpa dati liberari poffit exprefsa voluntate, vel reliquorum rcddendorum remiflione. l.fi quis ra- tiones 9. //. de tiberat. legata. eo quod dolus aut deli£H prseteriti pcenseque inde debitse remis- fio legibus improbata non eft, cum non invi- tet ad dclinquendum. arg. l.fiunmzj.%.facln |
||||||
|
RATIONIBUS SCC. %1?
4. infineff. depaclis. Confer Covarruviam va-
riar. refolut. libr. 2. cap. 14, num, 4, 14. Dolo autem vcl culpse per tutorempra?-
ftandse varia adnumeranda, qtije magna cxpar- tc fponte nota autfaltemcolligendaexiis, quje in tit. de admin.tut, di&afunt; intcr alia quo- que, fi repertorium aut rationalia non fccerit, vcl facla fupprefTerit; ob qua: etiam adverfus eum in litem juraripoteft. /, 1. §. officio ^,ff. b. t. I. tutor qui repertorium 7. pr. ff.de admtn. tut. Adde tit. de admin. tut. num. 8. fi non diftraxerit ex rebus pupillaribus illas, quse tem- pore crantperiturse,aut dcteriores futurse. l.ftn. C. de tut. & ctirat. qui fatis non deder. fi pubc- rem fadum pupillum non admonuerit, ut fibi curatorempetat, &ita commoda ejus ncgle&a fint. /. ita autem 5. §, fi tutor 5. ff. de admin. & peric. tttt. fi pecunias pupillares focnori col- locaverit, & mutuatarii poftea dcfierint folvcn- do effe, vcl in genere crcdfta pupillaria non exe- gerit, & ita facultatibus lapfi fint dcbitorcs, fecundum diftindiones propofitas in tit. de ad~ min. & peric. tut. num. 8. Neque tutorcm in hifce aliifque quamplurimis culpae per eum prse- ftandae fpcciebus excufabit, qgod patris aut ma- tris aut propinquorumpupillrconfiliumfccutus fit, uti perperam tradit Chaffaneus ad confuet. Burgund. rubric. 6. §. 6. in verbis de reddendl ratione num. 12, Leeuwen cenf. for. part. i.libr. 1. cap. 18. num. 10. in fmet Nam ctfi maxi- me concedatur, prafumi oportere, quoddolus abfit, ubi prxfentibus pupilli neceffariis ac ex eorum autoritatc tutor quid geflit, fccundum ea qus fcripta a Mcnochio de pr&fumt.libr. 3. prafumt. 128, num. 2. & feqq. velubi cogentc matre pupilli, aut inftantibus aliis pupilli pro- pinquis, actioncm alteri moveritaut accufitio- ncm, fic ut ob id ctiam a calumnise vitio ab- folvendus fit. /, tutorem 22, ff. de bis quib. ut indignis. non tamcn idco culpx prsefumtio ccs- fare videtur, &, fi vel hoc detur, tamen id non impedit, quo minus pupillus adindemni- tatem contendat tutelse judicio, ubi dolum aut culpam tutoris in iis, quss ex propinquorum geftit confilio, probare potucrit. Etufqueadeo hxc vera funt, ut ne quidem '.fecurus fit tutor, fi Ipfe pater tutelam filiorum confilio matris regi juflerit, vel tutor ex voluntate patris pupillo- rum, per quem teftamento datus fuerat, cages- ferit, fcccrit, aut omiferit, quse aliter ficri, pupillis expedivifftt. Sicut enim dc praetore alibz rcfponfum fuit, eum magis utilitatcm pupillo- rum fequi deberc, quam fcripturam teftamentt patemi aut codicillorum. /. in conftrmando 8./. o. /. io. ff, de eenfirmando tutore. ita quoquc tutoribus idem ex officio incumbere , poft Pa- pinianum Ulpianus aperte docct in l.itaautem j. §, Papinianus 8. & 9. ff. de admin. tutor, cum ait; fater tutelam filiorum conftlio matris regi mandavit, & eo nomine tutores liberavit; non idcirco minus officium tutorum integrum erit v, 'Ff* $
|
||||||
|
228
|
||||||||||||
|
L i t. XXVII. T i t. III.
|
||||||||||||
|
fed viris botth couvemet;, falubre matris conftlium Sedfi femel lcgitime feu folennker rcddita: &
|
||||||||||||
|
admitterc) tametfi neque liberatio tutorhi neque
voluntas patris, aut interceffio matris tutoris offi- cium infringat. Ufque adeo autem licet tutoribus patris puceptum negligere, att fipater caverit, ne quid rei fua difttaberetur, vel, ne mancipia diftrabantur, vel, ne veflis , ve/, ne domus, vel, ne alu respericulofitbjecla, liceat eis contemnere banc patris voluntatem. His adde /. 47. $. 1 .ff eod. tit. I. 2. §. ult. ff. ubi pup. educ. &quae occurrunt in refponfis Jurifc. Holl. part. 4. confil. iS^.verf dan alfoo 'tfaveur. 15. Non tamen culpa» per tutorem praeftan-
dse adnumerari debet, quod, cum pccuniam pupillarem in emtioncs prsediorum haberet rc- pofitam, aut in id, ut idoneiscollocaretnomi- nibus, illa, tanquant jerofa, feu minus proba, juffu Principis fublata fiiit aut vetita expendi, & fic pupillo ex parte periit. /. creditor obla- tam 102,. jff. de folution. Urinec, quod, cum nomine pupilli adiviffethereditatem certocerti- us lucrofam, non confe&o inventario, dein- ceps debitoreshereditariifubitofacultatibus lapfi foro cefiferint, pretia rerum hereditariarum de- creverint, autbaftium incurfu vel incendiope- rierint; fed magis ha?c ipfi pupillo nocent, ut damna fatalia, qua: nullus alteri, adeoque nec tutor pnpillo prazftat. /.contraclus quidam i^.in ftne ff. de reg. juris. I. tutoribus 4. C. de peric. tttt. Refponf. Jurifc. Holl. part. 5. confil. 6j. qiuft. 2. ufque adeo, ut ne quidem refUtutio- ne in integrum minor adverfus aditionem re- gularher ob hsec juvandus fitj cum & cuilibet majori, quamvis diligentiffimo, abfque ullo setatis lubrico ha»c poffint contingere. /. verum eft 11. §, item non 4. & 5. ff. de minor. 25. annis. Denique ncc culpa tutoris aut dolus ex eo folo praefumi debet, quod tutor finita tutela dives fit, qui inchoatse adminiftrationis tempore inops erat • fcd debitum aliis indiciis comprobari opor- tet,• neque enim pauperibus induftria , vel aug- mentum patriraonii, quod laboribus & multis cafibus qujeritur, interdicendum eft, ut refcrip- tum ab Impp. in ". fi defunclus 10. C. arbitri- Wn (ntcld. Secus, quam obtinet in pecunia? pu- blicae adminiftratoribus, qui, fi ante fuerint inopes, fuper modo facultatum ac rerum fuarum interrogari poffunt, &, fi non docuerint, unde di- tati fint, ex bonis publicis ad divitias pervenis- fe prsfumuntur. /. defenfionis 7, C. de jurejifci. JPcrezius. ad tit, Cod. arbitrium tutela num. 12. & ad tit. Cod. de jure fifci num. 21. Confer Menochium de prafumt. libr. 6. prafumt. 28. pnm. z. & feqq. Mafcardum de prsbation. con- (luf. 13 99. num. 9. & feqq. 16. Ad rationes tutclat? reddendas totis tri-
ginta annis a finitatutelacomputandis agi pofle, tlubium non eft, fecundum propriam naturam a&ionum jnperfonam. ConferRefponfalurifc. Holl. part 3. vol. 1. confil. 87. 88. Hcd. Fe- jUccm de focietate t*f'. -tf. num. 55. & feqq. |
approbata: fuerint, non poteft tutor cogi, ut
itcrato adminiftrationis ejufdem rationes reddat. arg. /. femel fecuritatem 2. C. de apocbis publi- cis. juncl;. /. incontraclibus 14. §. 1. 2. C. denon numerat.pecun. Chaffaneus adconfuet. Burgund. rubric. 6. § cT. ad verba de reddenda ratione *num. 5. He£tarFelix de focietate cap. 38, num. 61. 61. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2. confil. 44. nifi de calculierrorequaeftiofit; cumenim error talis veritati non prxjudicet, rationes etiam fa?pe computatas denuo tra<5fori poffe, placnit, fi fuper iis tranfaclum aut judicatum non fit. /, unic. d de errore calculi. I. calcult 8. ff. dc admin. rer. ad civhat. pertinent. ibique DD. He- dor Felix de focietate d, cap. 38. num, cTj. & multis feqq. aut nifi qujedam in rationibus pro- bata fint per intervenientem dolum tutoris: eo quod tunc ex capite doli reftitutionem in inte- grum obtineri poffe adverfusrationumcompro- bationem, ex generalibus jurisprincipiisin tit. de dolo traditis manifeftum cft. Sed 8c, fi qux- dam vcl dolo tutoris, vel etiam citra dolum ejus per negligentiam omiffa doceri poflint, de iis reftituendis jure egerit, cui rationes redditx & a quo probatas funt. arg. l.licet judice 2. C.de judictis. I, fi ex tefiamento zo.ff. de except. reijtidi* cat<e. §.Jiminus 34, Inftit. de aclion. L in omnibus 13. §. 1.ff. de diverfs temp. pufcript. He&or Fe- lixdefociet.d. cap. 38.MHW. 81. 82. &feqq, 17. Ca?tcrum reddendae rationes fccundum
jus civilc eo in loco, in quo tutela gefta fuit. /. 1. C. ubide ratiocimis. I. neque fcemina 54. j)'. 1. ff. de procur. ufque adco, ut, licet ibi domicilium tiltor non habeat, tamen ibi debeat fe defendere , aut alioquin pati miffionem in poffeffionem fc- rum, quas illic habet. I. heres abjens 19. $,fiquis tutelam x.ff.dejudiciis. Merula praxi civiliItbr. 4. tit. 40. cap. 3. num. 18.19. Leeuwen cenf, for. part. 2. libr. 1. cap. 14. num. 10. Et fi quidem piures ejufdem tutelje tutores fint, aut piurcs ejufdem tutoris heredes, omnesad cun- dem judiccm ire debcrc, conftitutum fuit. /. emnes j. C. arbitrium tut. I, 2. ff. de quib. reb, ad cmdem judicem eatur. Chztikneus ad confuet. Burgund. rubric. 6. §. 6. verfu de reddenda ra~ tionc mm. 3. Montanus de tutcliscap. 38.««/». 88, Refponfa Jurifc. Holl. part 4. conftl. 332» in fine. Quod tamen jus, de pluribus tutoribus ad eundem judicem vocandis, turaderaummo* ribus noftris obfcrvatur, cum omnes unicom* muni minori, autfalcem.fupcrioriiudici, fimul fubfunt: alioquin unufquifque corum, quinoit fubfunt cum caneris uni judici communi, *$ udicem fuum proprium rationis reddenda: caust vocandi funt; per ea, quz tradita in tit. tx quib. auf ad eund. judicem eatur. Sed & cx ufu ho- ierno tutores dativi regulariter rationcs reddunj pud magiftratum, a quo creati funt, licctali- i tutela, gefta fit, ut poftalios autoreftGroc- ewegen aA 1.1. C- itbtde Wiaamis, Sitamea |
|||||||||||
|
acloi
|
||||||||||||
|
«
|
||||||||||||
|
De tutel^et
a<Sor cos in IoCo domicilii convenire vclk, vel
in loco in quo adminiftrarunt» audiendus vi- «Jetur; dummodo fumtibus acloris inftrumenta & rationum volumiaa transfcrantur ex loco ad- miniftrationisad locum domicilii, fi ibi convc- niatur. arg. /. [i res mobilis 10. & u.ff.derei vindic. I. pr&tor ait 4. §. ult. I. f.ff. de edendo. Groenevvcgen ad d, l. 1. Pcrezius adtit.Cod. ttbi de ratiociniis num. z. Parens p. mem. Pau- Jus Voet de ftatutis feci. $. cap. 2. num. 19. Confer Munnoz de Efcobar de ratiociniis cap. 7. Nec ulla ratio eft, cur non & teftamentarius arque in loco domicilii, quam in locp tutela: adminiftratse, adigeretur ad rationum redditio- nem. Licet autem pupilli aliarque mifcrabiles perfonas vulgo tali gaudeant privilegio, quod fuos polTint adverfarios prima inftantia ad fupc- rius tribunal, prsetermiffo judicc inferiore, evo- care, ut diclum tit. de judidis ntmi. 115. non tamen hoc in cafu iis datum eft, ut tutorem eompellant ad rationes apud Hollandix curiam reddendas; fed ad fummum videntur poife fuos tutores ad Curiam Hollandise evocareadid, ut ibi ad rationes in loco fecundum lcges morcs- ve commodo reddendas condemnentur. Groe- ncwegcn ad d. /. 1. C. ubi de ratiociniis.infme> Sicut e contrario nec tutoripermittendumvide- tur, ut quadam fori prxfcnptione fcfetueatur, ii poft finitam tutelam cceperitalio foro privi- legiato gaudere. arg. /. 2. C. ubide ratiociniis, l. officiales 4. C.deepifc.& clericis. VideBrune- mannum ad d.l.fy Munnoz de Efcobar dera- tiociniis cap. 4 num. i.&feqq. 18. An & quando tutores finguli in fblidum
conveniri poffint; 8c generalitcr, quo quifque ordine a pupillo propter adminiftratam tutelam cxcutiendus fit, dicetur in tit.de magtfirat,con- veniend. 19. Prseter directam tutelae actionem etiam
finita tutela ( non vero ea durante, in quo aftioni tutclx fimilis eft. /. 1. §. ult. ff. h. t. ) etiampu- pillo & ejus heredi fimilibufque perfonis com- petit aftio de rationibus diftrahcndis ,* pcenalis mixta, perpctua, adverfus tutorem, non item heredes ejus, quia pcenalis eft. /. 1. §. pen.ff. h. t, quoties tutor durante tutela ex bonis pupilli dolo malo quid intervertit, & ita rationes ejus tur- * bavit, five furandi animumhabuerit, fivenon,
tendens ad duplum pcenalc mixtum ejus, quod
interverfum eft. /. trestutores 5 5.§. fedftipfti. ff. de admin. & penc. tut, l 1. §. rationibus 19. &fe<jq.ff-b-t' Et quamvis illudquoque, quod intereft, in hanc poffit venire adionem , non tamen ipfum interefle duplicatur,fed tantum sefti- jnatio rei per tutorem interverfk /. i,§, ratio- tiibus 19. & 20. /. z. pr. & §. x»z. ff. h. t. Potcft tamen cum hac aclione etiam concurrere actio ex lege Aquilia, &furti, fi furandi ani- mus adfuerit, alixque fimiles : & una inten- tata alteram non confumit, quatenus plus eft in caa quanondum a<3um. /. 1. §.lmnctamen zz. |
ATIONIBUS $CCm llp
l. 2. §. i.ff.h.t. Concurrit&tutefejudicium,
nec non condi&io furtiva; & fi hifce prius aclutn fuerit, a&io quidem de rationibus diftrahendis etatenus fublata eft, quatenus rei pcrfccutionem continet./. i.§. intutela 21. /. z. §. quodfi x.ffb. t. non vero, quatenus pcenalis eft; cum a&io rei pcrfecutoria prius mota pcenalem mixtam folum- modo quantum ad rem, non quantum ad pcenam confumat. arg. l.fiprofurej,§. 1. ff. decandift. furt. I unde quaritur 7. §. i.ff. commodati, Dis- fent. Cujaeius libr.S.obfervat.zq.circamed. 20. Quia vero jure civili tutelaa. curatione
diverfa erat, hinc &*in tituli hujus infcriptio- ne proponitur utilis curationis causa aclio, eti- am utiUs negotiorum geflorum attio appellata. I. quicquid 7. C.arbmiumtmeU. & ad cadcm tcn- dens, ad quse tutela: a£t.Io comparata eft. d. I. 7. C. arbitr.tut. arg. l.alterius zo,§. i.ff.b.t. In quarftione autem, an hatc curationis causa . adio etiam durante curee adminiftratione, an magis ea demum finita, moveri poffit, diftin- guendum videtur, utrum curae adminiftratio ccr- ti temporis finem habeat, ncc ne: fi enim certo> temporis fpatio finis curationi a lege definitus fit, idem inhac, quod in tutelse aftione obti- net, ftatuendum putoj eam fcilicet non nifi poft finitam cmx adminiftrationem intcntari poflej prout id in cura minorum, anno artatis vigefi* mo quinto exfpirante, contingit, acdehaccu- ra aitatis minoris agit /. adverfus z. I. rationes 14. C. de admin. tut, S»n adminiftrationi cura- toris nqllus certi ac definiti tcmporis finis a jure impofitus fit; magis cft, ut &curaetiam- num durante utilis curationis causf actio contra curatorem rccle moveatur, nec idem in ea ferve- tur, quod in tutete a6tione: qua ratione, quia in* ccrtum cft, quando furiofus ad fanam mentem , autprodigusadfanos mores reverfurus iit, a&io- nem hanc ad rationes reddcndas durante cura dari» Paulusdocct. /. nififnita 4. §. ult. ff. h. t, Sed & Ci pupillo vel minori curator ad litem aliumve ccr- tum adum datus fit, durante adhuc adminiftratio- ne cum eo recle agitur, quia incertum, ad quan- tum ufque temporis fpatium Iis trahenda aliufvc a<5lus producendus fit: ac de talicuratore agiin /. fi cum adbuc i6\§. x.ff b.t. probabilcex eo eft, quod pupilli & minoris curator ibi con- jungitur, adeoque cum pupillo regnlariter non curator fcd tutor detur, verifimileeft, Ju- rifconfultum de tali tradare curatore, qui extra ordinem tum pupillo tum minori ad certum aclum datus erat Quomodoetiam in /. cum. curatore 26. ff. de admin & peric. tut. I. t. §, fmito 3. ff. de csntraria tut. & utili acl. Paulum & Ulpianum de eo agere curatore, qui furiofo aut prodigo, vel alioquin ad certum acl;um da-<, tus cft, cujufque officium certi temporis finc circumfcriptum non erat, colligi ex eo poteft, quod eum conjungunt illi, qui protutorene- gotia gerit; quem etfem manente adminiftra- I tioneconveniridicuntin d. I. z6, &i. U 1. §. 3. F Jf 3 noa
|
||||||
|
L i b. XXVII, T i t. IV.
|
|||||||||||||||||||
|
1^0
|
|||||||||||||||||||
|
fa cft, ut magis cum aftione tutefe componen*.
da fit, ejufque intcnt'10 ac finis magis illis ju- ris rcgulis , quibus a&io tutelse , quam qui- bus ncgotiorum gcftorum judicium , nitatur. arg. /. quicquid 7. C. arbitr. tut. I. adverfus 2. /. rationes 14. C. de admin. tut. Prafer- tim fi confidcrcs, non tantum minori puberi, fed & impubcri pofle curatorcm dari , cuju3 adminiftratio univerfalis cft, & ad pubertatem atque, actutela, producitur, atque per puber- tatem a?que, ac tutela, finitur^ dum tutori fu* fpefto, aut paupcrtino, aut aliter minus idoneo curator#ex caufa additur, juxta /. fi tutor 9. f, de fufpelt. tut. I. pietatis 6. C. eod. tit. §. pen. lnfi. de curator. Ne dicam ipfam quoquetutelz a&ionem non itagcneralem cfle, quin & dc ccrtis fpecicbus, dequibus ante aclumnonfuc- rat, agi poflit. /. licet 2. C. de judiciis, acpro» inde natura cjus nonimpedit, quominusxque, ac fpecialis adio negotiorum gcftorum, de ccrta fpecie daretur, nifi obftarct illud, quodabfur- dumRomani putarunt, a tutorerationcsadmi- niftrationis repofci, in quaadcerti tcmporisfi- nem adhuc perfcveraturus eft. d, L 9. §. 4. ffh.t. |
|||||||||||||||||||
|
non alia,tttOpinor, decausa, quam quia ctiam
pro tutore ncgoria pupilli gcrens ccrti tempo- I ris fini, refpe&u geftionis pro tutore , inclu- fus non eft, fed ante pubertatcm pupilli ab ad- miniftratione ulteriore defiftere poteft, fimodo necciTarios pupilli prxmonueritj ut ei tutorem petant. /. i. §• ult.ff. de eo quiprotutore negot. gerit. Alitcr Cujacius Hbr. 17. obferv. 7. di- ftinguens intcr gcncralem & fpecialem negoti- orum geftorum actionem, ac negans, gcneralem durante cura poite competere , fpecialem pofle, quamprimum commoda ejus, qui in cura cft, ncgleda funt. Scd non animadverto, quare, fi in gcnerali cura minorum, ccrti temporis finem habentc, fpecialis negotiorum geftorum aftio dari poflet eadem cura durantc , non seque fpe- cialis illa aclio durante pupilli tutela daretur: cum utique non magisminor durante cura con- tra curatorem, quam pupiflus durantc tutcla con- tra tutorem litigare qucat, nifi autore alio con- tutore aut concuratore , vel fpeciali ad litem curatore dato. Et quamvis utilis curationis cau- fa aftio in jure noftro utilisnegotiorumgeftorum dtlio appelletur , tamen ab ordinaria negotio- rum geftorum a&ione in fuis effc&ibus ita diver- ' |
|||||||||||||||||||
|
T I X V L V S IV.
Dc contraria tuteta & utili aflione.
|
|||||||||||||||||||
|
U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||||
|
qus. paffus eft cafa, naufragio] vilatronum^
dum iter pro puptUo infiituebat ? 8. Tutor etiam jure compenfationis mpenfas alU
quando recuperare poteft. An rejefta compenfa-* tione adhuc ad contrarium judicium tutor tran* ftre pojftt ? 9. Petit quoque hfo aftione tutor, fibi cedi affie-*
ttes a pupillo contra reliquos contutores, fed cum diftinclone: habet tamen & utiles ftne cejfiene j & cur tutor magis, quamfidejujfor ? \ o. Si tutor res fuas pro puptUi debito obligaveriti
vel ipfe fe pro pupilto devmxerit, mandando., fidejubendo, confiituendo, expromittendo; recte petit, fe aut res fuas per pupillum ttberari; quitC ex mandato, fidejujfione & conftituto , aque aa ex expromtjfione poft depofitum tuteU ofiiciunt obligatus manet, & convtniri poteft. Rcfpon* detur objeciionibus Cujacii. 1 r. Etiam hac aftione tutor togit quondam pm
pittam, utis tuteU gefis, rationet recipiat. ll. De fafario tutori conftttuendo, & quoremi*
dio tutor conftitutum confequatur ? Quid mo+ ribus circa falarium obtineat, quantum tribud* tur, quales tutores falarium petere nequeant ? j 3. De ctntwta ittili curatioms causa attiwe.
Cung
|
|||||||||||||||||||
|
f. Ttttores ad tndemmtatem a pupillis obtinendam
non habent jas legalis hypoiheca in bonispupil- lorum , fed contrariam tuteU aHionem. 4. Cui & contraquosdctur} m etiam, cum di-
reclo judicio pupillus non egit ? 3, Ad quid tendat, an& adufurasimpenfarum?
An & ad ea, qtia ante captam tutela admini- ftrationem , vel pofi eam finitam a tutore ero- gata fttnt} Et quid , ftquidpatripupitlia tu tore debitumfuerit, aut debitum tutoris durante tutelaextinttumfit? * *. An tutor impenfasrepeterepoffit, fiiUaexitum
felicem non habucrint ? & quid de impenfis in litem, in qua pupiUus fuccubuit ? Quid, fi id foherit, ad quod non ipfe fed alterms regianis tutor conveniri potuit ? |. An repetat, fi fupravires patrimonii pupillaris
impenderit ? Quid t fi graviores impenfas fecerit-, quam par erat ,aut in fuacausafuijfet fafturus, ftve in lite , five in aliis ? jf. 5/ tutor nomine pupHU indcbitum, per errorem
folvent, an& hoc contrario poffit judkiore- petere ? |r, An contraria atTime tu^or repetere pofilt damna,
fuis rebus $er pupillum iliata} An & damna} |
|||||||||||||||||||
|
■mh
|
■
|
||||||||||||||||||
|
De contraria tutel-s &c.
|
|||||||||||||
|
J"
|
|||||||||||||
|
um officium, quod quis non fui vcltalibus, qua? in regione frcqucntantur, qui-
fed alieni commodi causa fufccpe- / bufvc nummos ipfe mutuos acccpit, fi id fa- rat, damnofnm ei efle non debe- cere ncccffe habuerit; idque etiam poftfinitam quoties illud rite ac fecundum j tutelam, donec pecunia eircftitutafucrit, nift prxcepta lcgum implevit. /. fifer- otiofos habuerit pupilli nummos, ex quibusfi- vus 61. §. quod vero 5. in med, ff.defurtis. L bi maturius folvere potuit. /. quidergo 3 §. 1. |
|||||||||||||
|
z. 3.4. 5. 6. ff. h. t. /. & in contrario 37. fft
de ufuris. Nec intereft, utrum tutcla adhuc du- rante, an vero poft finitum tutelx officium, vel etiam ante iilud inchoatum a tutore im- penfum fit, fi modo contigerit erogatio ante vel poft in talia ncgotia, qux tutelae admini- ftrationi fufceptx aut fufcipicndx conncxa crant, vel etiam ab eo tanquam pro tutore ante dela- | tam vere tutelam. /. quid ergo 3. § jttdtcio%.jf. b. t. I. fi tutor 13. jjf. detuteU &tation. dtftrab. I. tutorem 37. §. fecundum 1. ff. de admin. & peric. tut. Montanus de tutelis cap. 40. num. 28. 29, nam fi poft fmitam demum tutelam gcfta ncgotiis tutdx connexa non fint, magis contraria negotiorum gcftorum adio danda foret. d.l. 12.&L 14. //'. de tut. & ration. dtftrab. uti vice vcrsa, fi quid tutori a pupillo parenteve cjus debitum fuerit ante dclatam tutelam, antiqu& id eum adtione pcrfcqui oporteret, vcluticerti condicliione, fi muttium dederit; nifi talequid dcbitum fucrit, ad quod actio competens tem- pore adminiftrationis adhuc durantis extincta fuit, dum creditor, quia tutorerat, nonfece- rat debiti cxactionem j tunc enim in fubfidimn contrariotutcfejudicio experiri poflet, coquod tale dcbitum propter tutelx adminiftrationem ei abeft. /. 1. § an m boc j.6.j.ff.b.t. 4. Neque obftabk ttitori hoc judicio con-
trario agenti, quod forte nullum cx hujufmodi fumtibus emolumentum pupillus fenferit: fuffi- cit cnim, quod commodum indc fperabatur ad- venturum ex communi hominum xftimatione, ncc tutori ( qui cafus fortuitos haud prxftat) imputandum, fi adverfum intentioni exitum ha- buerit id, quod bona fide &diligenter geftum fuit; quod judex arbitrabitur. /. quid ergo 3. pr, & §. fufficit 7. ff. h. 1.1. planeinc&teris 38. m fine ff. de petit. heredit, arg. /, fed an ultro 10. §. is autem 1. ff, de negot, geftis. I. quimtt- tuam 56. §. ult. ff. mandatt. I. fervus in rem 17. pr, ff. mandati. Unde & tutor jure civili non deftituebatur facultate repetcndi fumtus» quos in litem probabilem, bona fide motam, fe- cerat, etiamfi forte fuccubuiflct. arg. l.quoties 9. §. nec utique 6. ff, de admin. tut. quodta- mcn moribus noftris vix admittitur, nifi tutor ad litem dubiam movendam aut exeipicndam magiftratus decreto munitus fit, ut didum tit, de admin. tut. num. 12. Sednec tutoriimpen- fas repetenti obftabit, quod ipfe non potuit fentcntia judicis invitus compelliadfolvendum illud pupillare debitum, quod ab ipfo folutum eft; cum fatis fit, quod pupillus ipfe natura- |
|||||||||||||
|
fedfi quis 7, ff. teftam. quemadm. aper. infpic.
& defcrib. I. videlicet 29. ff. ex quib. cauf ma- jores» ac tutores non femper poft depofitam ad- rniniftrationcm in fua habeant poteftate pupil- lorum bona, vcl, fnnaxime haberent, non ta- men eorundem retentione fibipoflentconfulcre pro confcquendis iis, quae propter adminiftra- tioncm iptis abfunt, neque legalis hypotheca iis competat in rebus pupillaribus , fed acl:ionc: di- re&a conventi protinus omne refiduum, reli- quaomnia, reftituere compellantur, fi termini habiles compenfationis non fint. arg. /. 1. §. fr&terea 4. ff, b. t, Ant. Fabcr Cod. libr. 5. tit. i^.defm.1. meritocontrariamtutclxactio- nem prxtor propofuit, induxitquc in ufum, ut facilius tutores ad adminiftrationem accede- rent, fcientes, pupiUumquoquefibiobligatum fore cxadminiftrationc./. i.pr.ff.b.t. Quamvis enim ex vcris contra&ibus pupilii fine tutoris au- toritatenonobligcntur, ncc in rem fuamtutor obligare pupillum poflit, attamcn receptum cft, Ut tutori fuo pupillus fine tutoris auroritate civi- litcr obligetur, ex adminiftrationc fcilicet, id cft, non ex confenfu aut conventione, fed ex re feu fa&o aliquo quafi contractum conftituente, qua- tenus generaliter in illis cafibus, in quibus ex re aclio venit, pupilli & furiofi obligantur ctiam fine tutore vel curatoris autoritate. d. /. 1, ff. b t. jund. /. furwfus & 46. ff. de oblig. & aft. $. tutores 2. lnftit. de oblig.exquaficontraclu. z. Eftitaque adio^ tutclx contraria prxtorla.
/, 1. ff. b. t. qux datur tutori ejufque hercdi. I, qttid ergo 3. §. ult. L pen. ff, b. t. finitatutela. /. 1. §. fi- uiio 3. ff. h.t. advcrfus pupillum & cjus hcredes cx- terofque fucccflbrcs. d, /. 3. §. ult. ff. b t. etiamfi forte pupillus ipfe prior direfto tutelx judicio non egerit, dum nihil ipfi debitum erat. /. ult, C. h. t. I. 1, $, ult. ff. b. t. vel tutor in quibus- dam pupilli ncgotiis male verfatus, eaque de causa vel remotus fuerit ut fufpcclus, vcl a&io- 3ie dc rationibus diftrahcndis, autfurti, aliave iimili conventus j cum nihil prohibcat, tutorem fufpectum cfle, & tamen complura in rem pu- pilli impcndifle , qux eum amittere 11011 opor- tct. /. longe z.l.a tuteld 4. ff. b. t. 3. Tendit vero generaliter ad id, ut tutor
Indcmnis fcrvetur, adeoque ante omnia confe- cmatur fumtus, quos de fuis bonis in pupillum ejufque patrimonium ex officio impendit > aut in dcbiti pupillaris erogavit exfolutionem, aut in litem vel viatica, cum aliquo excurrere ex officio neccfle habuiflet. / 1. §. item fumtus $. ff. de tut. & rat. diftrab. L 1. pr, & §. ^ |
|||||||||||||
|
5. ff. b. t. L ult. in pne C. h. t. /. fumtus 2.C. liter & civiliter ad folutionem obhgatus fuit,
4e aimm. tut, una cum ufuris, vel trientibus, * 8c cum effecliu conveniri potuit, Conftat uti- quc?
|
|||||||||||||
|
L I B. XXVII, T 1 T. IV.
|
|||||||||
|
222
|
|||||||||
|
que, tutorem refum Italicarum ad debitum pro-
vinciale folvcndum non poffe conftringi, quan- do alius rebus provincialibus tutor datus eft, fed perinde haberi talis debiti intuitu, acfitu- telx adminiftratio ei commiffa non eflet. /. /l duo ji.ff de admin. & peric. tut. /, ult, C.de autorit. praflanda. arg, /. vel in partes 4. /. Ti- iium & Mivtum 47. §. tutores 2. ff. de admin. & peric. tut. /. de curatsre z. §. ji plures z. ff, de curat. bonis dando. fi tamen de fado per cre- ditorcm provincialem conventus , eidem folve- rit, nihil impediet, quo minusid contrario m- tela; judtcio a pupillo rcpofcat, d. I, Titium 47. §. ult. ff. de admin. & peric. tut. ficuti rede imputaretur in tutela; rationes, Cjuod a tutore provinciali debitum, tutori Italico agenti com- penfatum fuit, juxta /. inter tatores 36. //. de admin, & peric. tut. 5. Quodfi tutor amplius impenderit, quam
patiebantur vires patrimonii pupillaris, ita de- mum hoc repetit, fi id ficri pupillo expedierit, vel pratoris rede admoniti atque inftrudide- creto impenfse fadae fint. / qutd ergo 3. in pr, ff. b. t. I. ojfcio 2, §. I. z.ff.ubi pttpillus educ. vel morari deb. Adde tit. ubtpup educ. deb. num. 2. Planc, fi fuperfluas in expcdicndis pupillaribus nc- gotiis impenfis feccrit, quas propriis in rebus non fuiffet fadurus, fi in causa pupillari eques cum comitatu iter eo inftitucrit, quo in causa propria folus & pedcs ire folcbat, fi immodi- cos in lite profcquenda, in funerando pupilli patre, aliifque, fumtusinfumferit, hoccontra- rio judkio non confequitur; cum non in hoc adminiftrentur tutela? , ut pupilli atre alicno mer- gantur, fed ut ipfi cum fuo patrimonio falvi fmt. arg. d. l.quid ergo 3. pr, & §. judicioS.ff b. t. I. quotiens o. §. nec utique 6, ff. de admin. & pertc. tttt. I. non efl ignotum 6. C. de admin. tut. d. I. o'jftcio z. pr. ff. ubipupill. educ. vel me- rari deb. I. 1. § pr&terea 4. & 5. //. de tutel. & ration. difirab. Montanus de tutelts cap. 40. tium, 43. & feqq. Wefembecius ad Pand.h.t. ttttnt. 4. in med. 6. Sed &, fi quid indebite pupilli nomine
folutum fuerit, id uti in rationes relatum pati pupillus non tcnetur, aut ratum habcre, ita quo- que contrario judicio tutor repctere non poteft. I. tutor fecundum 13. §. ult, l, Jine herede 3 z. §. Lucius 6. ff de admin, & peric, tut. Licet cnim tn cafu, quo quid indebke per tutorem pro pnpillo fblutum eft, non tutori fed pupil- Jo danda dicatur condidio indcbiti. /. fi procu- rator 6. §. ult. I. cum indebitum 5 7. ff. de con- 4icl indeb. ac ob id etiam pupillus adionem il~ Jam habens, vidcretur velle locupletior fieri cum tutoris jadura, fi foluti talis indcbiti imputa- tioncm aut reftitutionem tutori denegaret; ta- men (i confidercs, ita demum pupillo compe- tere jndcbiti condidionem, fi indebitum tale folutum in pupilli rationes jam relatum, & ab po pcr crrorem, tanquamveredebitum, com,- |
|||||||||
|
probatum fuerit; non vero, quando in ratio»
nes pupilli non relatum, aut ratum habitum non eft, quippe quo cafu magis ipfi tutori con- didio indcbiti danda foret. /. ult. §. 1. ff.de condift. indebiti (Adde tit. de condicl. indeb num. 8.) intelligi facile poteft, pnpillum invitum com- pelli non oporterc, ut indebite folutum in ra- tionibus ferat, aut tutori rcftituat, fi pative- lit, ut ipfe tutor indcbiti condidione foluta rcpofcat. 7. Erogatis per tutoremtutel^nomine accc-
dunt proxime damna, qua? tutor fuis in rebus oc- cafionetutela:gcft£Eapupi]lo paffusfuit: nam fi pupillus ex quafi contradu tcneatur adione com- muni dividundo, quando in re fibi cum alio com- muni damna dcdit. /. furiofus 46, ff. de oblig. & atl. nulla ratio eft, cur non ctiam in hoc tutela: ad- miniftrarse quafi contradu ad damni a fe in rebus tutoriis dati rcparationem tutori contrario judi- cio damnandus effet. Qiiod fi non a, pupillo, fcd ab alio, vcl etiam cafu, oflficii tamen oc- cafione, kefus fit, veluti, fi in itinere propu* pillo fufcepto in latrones incidcrit, ac non fpo- liatus tantum fed & vulneratus, in medicos & chirurgos quxdam impenderit, aut naufragium paffus res fuas amiferit, & in genere damna ta- fia fuftinuerit, qua: non fubiiffet in rebus fuis, fi munere tutelx fundus non fuiffet, magis eft, ut hxc quoque omnia ei contrario tutelse judi- cio per pupillum reparanda fint. Si enim foci- us ad merces comparandas profcdus, & ex com- mcmoratis fupra caufis damnum paflus , indem- nitatem a focio jure petat, fcu focietati hoc damnum jure imputet. /. cum dttobus 52. §. quu dam fagariam 4. //. pro focio. Si mandatariiis & depofuarius furtum pafTus a fervo apud fe depofito, vel cx voluntate mandantis emto, plenifTimam indemnitatem confequi debeat, fic ut mandans aut dcponcns libcrarinequeatnoxs danclo, ne offlcium, utcunque fponte fufcep- tum, damnofum fit, qma juftiflime mandata- rius ac depofitarius allegaturus eft, non fuiflc fe illud damnum paffurum, fl mandatum atit cuftodiam rei non fufcepiflet. /. fi fenus c>i. §. quod vero 5. //. de furtis. Longe magism- tori fubveniendum, qui non fponte, fed /uris neceflitate coadus, ad tutelar munus acceflit, & ita in itinere fufcepto damnum pafliis cft: fi modo nulla notabilis culpa ejus, aut temcritas manifefta argui poflit; nam fi fervente tempe* ftate ex portu folvens naufragium paflus fit, vel viis inviis, non regiis, pra?tcr viatorum con- fuetudincm ufusfuerit, vel prsmonitus, viatrt htronibus infeftam effe, eandem nihilominus fine jufto armatorum comitatu ingreffus atque ita fpoliatus fit, eft quod fua? culpse damnum tale acceptum ferat, fruftra eo nomine de in* demnitate per contrarium judiciurn experturus. arg. /. quod quis ex culpa 203. ff. de reg. jur, l. idem qturitur 13. §. 1. 2. //. locati. Confer Refponf. Jurifc. H&llpart. 4,confU, 385. Nec hifcc
|
|||||||||
|
De contrar
hifce adverfatur, quod Paulus Ictus fcripfit, man-
datarium non omnia , quse impcnfurus non fuis- fet , mandatori imputaturum, veluti, quod fpoliatus fit alatronibus, aut naufragio res ami- ferit, aut languore fuo fuommque apprehen- lus qujedam erogaverit, quia hax magis cafibus quam mandato imputarl oportct. /. inter caufas 26. §. nen omnia 6. ff. mandati. Etenimprimo quidem inter tutorem & mandatarium ea divcr- fitatis ratio eft, quod magis tutori neceffarium officium gerenti, quam mandatario fponte fcfe ad negotia aliena tra&anda obliganti, confulcn- dum fuerit. Sed & fecundo rigorem illius le- gis z6, §. 6*. moribus hodiernisabrogatum effe, plurium autoritate adftruxi in tit. mandati num. 13. in fine. 8. Qnod autcm contrario tutelse judicio re-
cuperarc tutor potcft, etiam compcnfationisju- re fibi fcrvare prohibitus non eft, fimodoter- mini habilescompenfationisinveniantur, debi- tce fcilicct utrimque quantitatis ejufdem gcne- ris: iis etenim deficientibus, ctiam compenfa- tionis objc<5ta* ratio a judke habenda' non eft : ■fed tamcnpoft reje<5Um compcnfationcm tutori tunc contrarium tutelae judicium adhuc falvum cft ad recuperanda ea , quae penfationis jurefer- vari non poterant; nifi judex ideo compenfati- onemjudicaverit rcjiciendam effe, quodimpro- bas adeoque reprobandas cenfebat reputationes, jure penfationis a tutore petitas; quippe quas tunc ncc contrario deberet judicio judcx refar- cire, ubi tutor compenfationi ob eam caufam , reje&az acquievit. /. 1. §. pr&terea 4. ff. h. t. arg. i. qmd in diem 7, §. 1. ff. de compenfat. I. f% autem 8, §. fi quocunque 2. ff. de negot, geft. Adde tit. de compenfation, nttm. 19. 9. Prseter expcnfas tutor infuper hac actione
petit s a&iones fibi cedi adverfus contutores, cruoties ex culpa communi damnatus eft, non quoties ex fua, multoque minus, fi ex proprio vel communi dolo; cum juftum fit, eum cul- pse propris propriique vel communis doli poe- nam fubire, nec ulla maleficiorum focietas aut communicatio damni ex maleficio jufta exifti- metur. /. 1. §. & fx forte 13. & 14. ff. de tuteU & ration. diftrah. I. fi non ex propria 2. C. h. t. I. cum interdicla 64 in fn. C. arbitr. tuteU. Montanus de tutelis cap. 39. num. 142. Brunemannus ad /.2. C. de divid. tut. Quam- vis & fine ccflione utiles a&iones intentarc tu- tor poflit adverfus contutores ex D. Pii confti- tutione. /. 1 §■ & fi forte 1 ^kff. de tut.&rat. Aiftrah. l.fi non 2. C. h. t. quod.tamen fide- jufforibus datum non eft, qui proinde ceflione ,a&ionis indigent adverfus confidejuffores j ma- gis namque fuccurrcndum videbatur tutoribus, <jui inviti neceffario funguntur officio, quam fidcjufforibus fponte fuafcfe aliena: immifccnti- busobligationi. 10. Scd & fi pro pupillo tutor vel rem fuam
pignori obligaverit creditoribus pupillaribus , |
||||||
|
IA TUT ZJL& &C. 2^5
vel femet ipfum iis pro pupillo reddidcrit ob-
noxium, five proprio nominc conftituendo, five fidejubendo, five mandando, five cxpro- mittendo , contrario hoc judkio re&e defide- ratur, ut pupillus rem tutoris a ncxu pigno- ris liberet, ipfumque tutorem a fufcepta in ufus pupilli obligatione. §. tutores 2. in fme Inftit, de ebltg, quttquafiexcontraftimafc.l.ftquisabfen- tis 5. §. tuteU 1. ff de oblig.& *c~b. nonenim neceffe eft, utpoltfinitumtutekofficiumpnus tutor pro pupillo folvat, ac poftca dcmum folu- ta recuperct, fed & ante folutionem re&e con- tendit, ut indemnis prceftetur; cum id ei abeffd videatur, in quo obligatus eft. /. ult. ff h. T. arg. /. fi quis mandatu 2%.ff. de mgot. geftis. I. fi mandata 4J. in pr. ff. mandati. Ut proinde cavendum hac in parte fit a Cujacio, qui libr. 26. obfervat. 20. ftatuit, tutorem tantumante folutioncm agcre poffc utliberetur, finovatio- ne facia expromiferk pro pupillo, &infetran- ftulerit obligationem; quafi co folo in cafu poflet finita tutela conveniri: ca:terum fi fim- pliciter citra novationem pro pupillo fidejuffe- rit, vel mandaverit, vel fe foluturum confti- tuerit, eum inde finita tutela a pupilli credito- ribus conveniri cum efFeclu non poffe, adeo- que etiam fruftra contrario contendere tutefe judicio, ut ab obligationibus hifce liberetur. Ee ut id evincat , adducit /. poft mortem 5. §, 1. ff. quando exfa&o tutoris minor agere &c,l. tu~ tor pro pupillo 28. fft de admin. tut. I. cttm qui* dam 26. C. eod. tit. I. ult. §. ult. ff m legat. nomine caveatur, quibus tamcn Icgibus nihil tale continetur. Etcnim in /. cum qu&dam 26". C. de admin. tut, nulla vcl minima interceflionis tutorum pro pupillis mcntio cft, fed tantum con- ftituitur j generaltter poft ojjicium depofitum omnes atliones, quas tutor vel curator ex neceffitate offcii fubieriti inquondam pupillum vel adultumtrans- ferri, adeoque tutorcm cx iis, quibus a pupillo gcftis fuam accommodavk autoritatcm, quaeve ipfe nomine pupillivel adulti contraxit, autfe cit urgente officii neccflitatc, non poffe poft finitam tutelam vcl curam conveniri: nullave- ro officii neccflitate tutor dici poteft compul- fus ad id, ut pro debitis pupillaribus vel res fuas, vel femetipfum tanquam fidejuflbrem, aut conftitutorem, aut mandatorcm devinciat ,• quip- pe rrulli futurus obnoxius dircdo tutelae judt- cio, fi fe aut fua detrectaveritpropupilloobli- gare. Simili modo in /. 28. ff. de admin.tut. non aliud afleritur, quam tutorem, fi pro pu- pillo in jus vocatus folenniter caverit de fiftcrf- do , & inter moras pucr ad pubertatem perve- nerit, non efle cogcndum accipere judicium 1 & merito: cum non nifi ex officii neceflitate judicium ab adverfario pupilli motum pro eo ex- cepiffet; at ncquaquam pro pupillo fidejufliflet, fed potius pro fe ipfo fidejuflbrem de fiftendb dediffet, tanquam tutor, qui pupilliin/udicio. conventi defcnfionem fufciperc obilridus crat. G g Minus
|
||||||
|
fe. XXVII. T 1 t. I
|
||||||||
|
234*" k i
Minus urgtet, qubd iri I. 5. §. 1. ff. qudiido ex
fatlo ititoris Papinianus fcripilt, tutorem, qui fecutsidm fe folnturum cavit, quam pater pupilli tendemnatus fuerat, attienem poft fnitdm tute- lain recle recufare. Nam nec eo in cafu tutor pro pupillo fidcjufferat aut cbriftituerat, autfuo nomine fefe obligaverat, fedtanquamtutbrpu- pilH, pupillumque rcprseferifans, prbmiferat, fe judkato fatisfa&uriim; ad quod cumex of- ficii neccffitateobftricluserlet, riepupillusalio- qnin cx judicati cxecutione damnum patere- tur, non amplius officio finito cx tali pro- mifFione , nomirie bfficii fa&a , cbnvcniendus erat, juxta. d. I. 16. C. de adrisrn. tut. & l. ult. ff. de inftitoria att. Et quod non fuo, fcdpupilli nomine tutor in d. I. 5. % I. pro- miflionem feccrit vel indc manifeftum tft, quod in verbis fcqucntibus d. /.5. §. t. juris- corifultus demum incipit cafum proponerc, quo tutor fuo nomine squid contraxcrat, puta rilritrr- ampecuniam acccpcrat, & judkato cx illisnum- mis pro pupillofatisfeccrat, in coque nori idem, quod in fuperiofefadtifpccie, fed diverfitm pla- cuiffe notat, tutorem riempc tunc, quia fno nomine contraxcrat, non poffc poft finitam tu- telam rccufarc certi ex mutuo condi&ionem. TSIbn etiam quicquam facit /. tflt. §. ttlt. ff. tit }legdt, tiomine caveatur. utpote iri qna tutor puplfli, fimulque coheres ejtis, abfeftte pupillo infbfi- dum quidem legatariis caviflc dicitur, "feo ah id in folidum fuo tantumnominefeccrit, anvefo partim fuo nomine tanquam heres, partim tu- torio nomine pro pupillo coheredc fuo, itlic verbis apertis definitum non fuk; ficutneciihid, quod tutor poft omdum depbfitum infoiidrim, adcoquectiam pro parte pupllli quondam, co- liercdis fui, conveniri poflet ex ifta promiffio- ne. "Magifque cft, ut d. tegem ult. §, ult. ac- cipiamus dctutore, qui partim fub, partimpu- pilli abfcntis nomine legatariis promifcrat, at- quc ita facto fuo fe tantum pro parte, pupillum vcro pro altera parte voluit bbligare; cumin iM lcge dicatur, utilcm ex tali promifTione acftioncm dandam effc in pupillum jam adultum, tanqttam cx facto tutoris obligatum: qualis interprctatio ctiamhaud leviter ex eo juvatur, quod Scsevbla, ( qui & d. I. ult. §. ult. smtor eft ) in /. Ult. ff. quan- do ex faclo tut. minor agere, tbtidcmpropever- bis repetitis quaftionem candcm proponit at- que decidit, tanquam pcrtineritcm ad illamdi- fputationem, an & quando minor ex fa&ora- tofis agere vel conveniri poffit, TSIon obftat denique, quod in l curatores 3. §. in eutnz, ff. de admin. rer. ad civitat. pertintnt. ftatuitttr, in eum, qui adminiftrationis tempore creditb- ribus reipublicjE novatlone facla pecuniam cavit, poft dcpbfitum bfficium aftionem dcnegari noh oporterc:diverfam autem caufamejus cffe,quifolvi conftituit. Differentiaetenimintcniovantem Sc |
||||||||
|
cbnftituentcm reipublks adiriiniftfatbferii iliic
mcrito conftituitur, qnia nori fuo fed rcipubli-* c« homiric, tanquam admiriiftrator, debitum cori« ftituerat, adeoque non fe, fed Mtiptiblicam tall conftituto voluit obligatam, eodemmodoj quo non fe fed rempublicam bbligtft, cum publke vendit aut locat res ad civitateln feu refnpubli- cam peYtinefttes; uride & <in d. t. 5. #, z. ad- miniftratbr coriftituens locariti ;puMice mt vtn- denti cofnparatttr. Ex 'quibus intelligi pot-eft, non tam hiale, uti quidem Cujacius bjihabatur, hac in partc ■ttftbfetn, qui prb ipupillo fide/Us- fit, a 1'Cliquis'fidcjufTbribas^t-parari. if. QuodfipupiilusipribesfaSus in Tatibni^
bris tntels a tutofc feCipkndis tribram faciat k etiam contrario hoc judicio cum ad fiitibnes fe- cipiendas compelli pbffe ^ubium vix cft. arg, /. 1. §. Ult. ff. h, i. ufque aHeb, ut & dcpbfito bfficio tutor fuo quondam ;pu|pillo curatorcm petere a magiftratu poffit, rit djtis autoi-itate fa- tiones reddantur. /. ttdmone 7. C. qui fet. t$t. Munnoz de Efcobar de ratiomm cup. 4. wmt. zj^, iz. Etfi vcro tutela: munus fere gratuiwm fit, tutorefque admonettdi, ift igratis adminis- ftrent; causa tamen cognita vel propter attb- ris inbpkm, vel prbptcr magnas adi^ kiftratib- nis moleftias, tutbfi aon 'modb per tcftatbfem, qui ;cum t^flamento dedit, fed &»per!magiftra»« tum poffe fallarium aliquod prb 'mbdbfacultatffns pupilkrium cbhftitui, dtibium nbh eft. /. attt- toribus^.§. ult.ff. deatimitt.&fmctut. qtiol tamen noh tam contrafio tutek judicio, qnafft potius extfaotdiriaria perfecutibrie pestendrim vi^- detur. arg. /. fdlmium y.l.-quimuttmm 56. §, pen. ff.manMi. i. k.fr» &%. feqq. JF. fy w- traord. cognit, fi feilket per compcnfatronem non potucrit tutori falvum effe. Moribusfane nbftfisfalariifm-tatbribusrfflignafi, frequon'sefr;, adeb ut, fi hobilium famMiarttm tutofes fiht nbbiles , admbiftrstorcm rerum pttprllaTium coriftituere ftio loco pbffiht, qui quidem ilp"- forum tutoram perkulo adifrimiftKtt, fedtameh ex rebus pttpilli falaritim percipit, modo M quadragefimam accepti & ejs!penfi partem haud egrediatttr. Hugb Qrotius mmnd.ad jurifprud. Boll. libr. 1. cdp. 0. ntttn. 17. Leeiivv«n ^oenf, for. pnrt. i.iibr. 1. oap. *%. nUm. 20, & libr. 4. cap. x6. num. ttlt. Quift imo omriibustutb'- ribus five teftamehtariis five legitimis five dati- Vis falarium afbitrio magiftrattts affignari f>bffe, qubtiesllludpetunt, fipatrem, -•matrcrn, srvum, aviam excipias, atttbr eft Hugo Grotius d. trbr, t, cap. 9. mm» 15.16.17. Rdfporifa Jurifc. HoIL ptrt. 3, w/, 1. eoriftl, 25, 13. Prxtct adionem ttitel* conwariafft cfl
etiam contrariaactio ritilis curatibnis caufa, cu»- tatofibus competens, & contrario tutcls judi- cio fimilis. i. 1. '§. fed & z. ff. b,t. |
||||||||
|
TITU*
|
||||||||
|
DE EO QJJI PRO TUTORE &C»
|
||||||||||||||||
|
m
|
||||||||||||||||
|
T I T V L V $ V.
Dc eoqui pro tutore,proveeuratorc negotia gcffit,
S u m m a r i a.
|
||||||||||||||||
|
1. Quot modis quis pojftt pro tutorefegerere? &qua-
les videmtur quidem protutores ejfe, fed nonfint ? 2, Quid ftt direfta aftio protutcke , & ad quid
tendat ? An protutor teneatur etiam de non geftis ? quid agere debeat, fi nolit amplius pro tufere negotia gerere ? aitores & curatofes vel veri funt
jvel falfi, qui fcilicet, cum vere jtutores non cflent, pupillaria ta- , mennegotia tanquam tutorcsad- miniftrant, unde & dicunturpro tutore gerere ; dum vel in bona fidc conftituti putarunt, fe tutores revera fuifle creatos, vel noverunt quidem, fc talcs non cfle, &tamencffe fingunt. /. i. §. pro tutore i, ff.b. t. five fponte fe ingerant adminiftrationi, five a prastore negotia pupillaria tanquam tutpres, cum non effcnt, traclare compulii fint. /. i. §, Jicuratorj. ff. h. t. Scd& fi tales tutelam gcs- fcrint , quibus id per leges non licebat , qui- busve tutela non jurc dclata erat, quales fervi pro liberis fe gcrentes, milites, mulieres, vel teftamcnto matris aut aliter ita dati, ut confir- matione indigeant, qua? tamen interpofita non cft, pro tutore negotia gcrcre intclliguntur. /. i. C. b. t. I. i. §. proinde z. //. b.t.l. i. l.mater^. C. de teftam. tut. ficut & illi, qui, cum tuto- res vcri fuiffent fcd dcfiiftcnt effc, impuberis ne- gotia gerunt. /. i. § quare 4. ff. h. t. quive, cum rc<5te teftamento tutores dati cffcnt, tutelam geflerunt, ignari fe tcftamento datos efle : eo quod ad id, ut quis tanquam verus tutor aitio- ne tutela; teneatur , neccfle cft , ut fciat quo- que, fe tutorem efle. /. qturo 3. //. b. t. Non tamen ut protutores tenentur, qui tanquamtu- torcs geflerunt ncgotia eorum, qui in tutela effe ncqueunt, veluti puberum > aut fervorum, aut corum qui adliuc funt in utcro, fcd potius ter- minihabiles tutelae requiruntur. /. i.$.fiquis6. ff.h.t. utinec, quimandatoveritutorispupil- li ncgotia adminiftrarunt ; idcoque iftis in cafi- bus ncgotiorum geftorum actio pupillo & in pupillum datur. /. qui pupiUa 4. C. denegot.geft. 4.1. i.§.6.ff.b.t. 2. Ex hac gcftione pro tutorc actio protu-
tekenafcitur, direda & contraria. Dirc&acft ac~Ho pcrfonalis bonse fidei, competens pupillo |
||||||||||||||||
|
g. De contrarU aclione protuteU ; ad qaid ten-
dat ? Alienatio k protutore fatta nulla efi: & protutor durante adminiftratione poteft conve- niri aclione protttteU ; ac3 f\ pro pupiUo agat, repelli poteji. |
||||||||||||||||
|
& ejus hercdibus, adverfus protutorc gerentem
& ejus heredem , ad id, ut pupillo reddat ra- tionem adminiftrationis fuse, & prseftet id quod intereft, eamquein rcbus pup^illaribus fidem at-* que diligentiam , ad quam & veri tutores ob- ftridi funt. /. 1. pr. I. pen. ff. b. t. unde non modo dcgeftis tcnctur, fed & de non gcftis, fimo- do attigerit ca quae non gcflit, aut, cum non attigiflet, alius ca gefturus fuiflet , qui nunc» quodalium gerere vidcrct, deftitit. /. 1. §. ult, ff. b. t. arg. /. ft pupilli 6. §. ult. L fed & cum 16. ff. dc negot. geftis. Quod fi primo qufdem fc tutorem crcdiderit, deinceps vcro crrorc com* perto vclit dcfifterc, neceflarios pupilli tenetuc certiores reddere , ut illi tutorcm pupillo pe-« tant. d. /. i.§.ult.ff.b.t. 3. Contraria protutelse aclio protutori da*
tur contra pupillum, ad id, ut exemplo verl tutoris indemnis fcrvetur. /. ult. ff. b. t. Et ge- neralitcr in protutoribus ac protutclse adioni" bus cadcm fere , quae in veris tutoribus & tu- tels judicio, recepta funt, ctiamquantum ad ufu- ras ex mora. /. 1. pr. & §. 5. %.l.pen.& ult. ff. b. t. l.ftfalfoio.ff. quodfalfo tutore autere geftum effe dicetur. co cxccpto, quod rerum pu- pillarium alienatio a protutore facl;a non fit ya- lida, uti quidcm eft ea, quse fit a tutorc. l.fi is qui z.ff. h. t. I. qui neque 8. ff. de reb. eor. qui fub tut. vel cura. I. Titiutn 47, §. a niatrc 3. //. de admin. tut. quodque protutcla: a&io adhuc durante adminiftrationc locum habcat. / 1. §. cum eo 3. //. h. t, l. cumcuratore %6. ffu deadmin. & peric. tut. /. 1. §. fmito 3. //. dc contrar. tut. & utili acl. cx ratione qu* in tit. de tut. & rat. diftrah. num. ult. expofita cft. ac; dcnique protutor agcns pro pupillo perfbnali cxccptione tutoris illegitimi a liminc judicii re- pelli poflit; cujuscontrarium in tutore fcrvarr, cxpcditumeft. /.2. C. b. t. ibique Bruncman-T- nus & vulgo DD. Lccuwcn <cnf.f9r.fart. j. libr» i.cap. ly.mm. ult. , |
||||||||||||||||
|
Tirir-
|
||||||||||||||||
|
6g2
|
||||||||||||||||
|
»3S t i ••" XXVII; T 1 t. VI.
T I I V L V S VI.
Quod falfo tutore autore geftum efle dicetur,
Summaria. |
|||||||
|
mn effe tutorem , ritbil intereft quantumadre*
ftitutionem. Sed qui fcivit , fe tutorem non effe, & tamen dolo autor fit, ttnetur attionein fdlttm iHis, qui ita cum pupiUo contraxerunti ttt & ipfts pupiUis. Qud, fit natura harum actio- ttum ? Quid juris, fi quis dolo malo perfuafe- rit alteri, ut is credat, fe tutorem effc, & autor fiat? rctur ab illa obligationc ex rigore juris Ita clau-
dicante. Et hinc , cum pmor decreviffet, fe id, cjuod £dfo tutore autore gerebatur, ratum habiturum , reftitutio denegata fuit in d. I. 1. §. 5. ff. h. t. cum enim tunc pupillum effica- citer haberct obligatum is , qui autore falfo tu- torc cum eo contraxerat , ( non ipfo quidem jure fed pratoris tmtione, uthabet d. §. 5.)nor* apparebat amplius ulla sequitatis ratio, cur is, qui fic cum pupillo contraxerat, pupillo non maneret obligatus, quem ipfe fibi tuitione praetoria vicis- fim jam habebat devinctum. Quod fi contrahens fciverit, eum, qui autoritatcm interponcbat, tu- torem non effe, aut faltem autoritatem interpo- nere non potuiffe , quia furiofus erat , aut ad aliam regionem datus , aut talis , cui fuipedo poftulato adminiftratio interim interdicTia fuit, (juxta /. 1. §, verbis i, ff. h. t. I. etft fluribus 4, ff. de autor. tut.) non reftituitur, cum non tam ab alio dcceptus fuerit, quam fc ipfe decc- perit. 1.1. §. ult. ff. b.t, nifi vcl pupillus fuerit qui fciens contraxit, vel minor, vel, cumma- jor cffet, cogente prartore cum falfo tutore fciens contraxerit, vel denique di£tum quidem eifit, falfum tutorem effe, fed bona fide id non credi- derit. /. 2. 3. 4. 5. tf. ff. b. t. Plane, fi quis duorum autoritatc cum pupillo ncgotium gefle- rit, quorum alter verus, alter falfus tutor erat, reftitutioni locus non cft. /. 1. §, fed Pomporims 3. ff. h. t. quia unius tutoris autoritate, licec plures fint, pupillus obligari poteft. /. etft plu- ribus 4. ff. de antorit. tut. I. ult. c, eod. tit. atque itaceffathic quoque ratio, cur contrahens cum pupillo non maneret obligatus pupillo, quem fibi ipfe habebat obligatum. 2. Utrum autem is, qui autoritatem accom-
modaVit, fciverit fe tutorem non eflei, an ex adverfo bona fide fe tutorem crediderit, quan- tumquidcm ad hanc attinet reftitutionem, pa- rum refert: fed tamen in co intercft, quod bo- nafide pro tutore fe gcrens , & autoritatcm in- terponens, pupillis tantum ordinario protutela: judicio teneatur, nulla vero adtione illis, qui eo autore
|
|||||||
|
1. Qui atttore falfo tutore contraxit cumpupiUo,
ignorans eum falfum effe, reftttui poteft contra talem contrailttm. Qua fit vera ratio, & quis finis hujus reftitutionis ? An detur, fiprator de~ crcverit) fe ratum babiturum contraclum pupil- li , autore falfo tutore celebratum ? An reftitui pjfit, qui fcivit, tutorem falfum ejfe ? 4«, qui contraxit autore vero &falfo tutore ? 2. /i« /*//«* tutor fciverit , 4» ignoraverit , /i?
9j3nPig^K»raeter diffcrentias intcr verum tuto-
m l^wWrem ^ eum ^1" Pro tutore neg°*
|| j^^^® tiageritj fuperiori titulo enarratas,
ll 011^11 a'*a in^uPer noc "^ ProPonitur >
tutore cum pupillo contraxit, firmiter femper
obligatus maneat, nec adverfus contradum fuum
ordinario ullo aut extraordinario remedio juva-
ri poflitj cum tamen aliqttando ei, quiautore
falfo tutore contraxit, fuccurratur: fi enim con-
trahens eum, cujus autoritate cum pupillo con-
trahebat, vcrum putavcrit tutorem effe, praetor
ei in integrum reftkutionem cx capite jufti er-
roris indulget, ne falfi tutoris autontate decep-
tus in damno hsereat. /. i.pr. & §. ult. ff. h. t.
jun&. I. ftve per ftatum z. ff. ie in integrum re~
ftit. nifi praetor decreverit , fe id, quod auto-
re falfo tutore gcritur , ratum habiturum effe,
quatenus tunc valebit per praetoris tuitioncm,
nonipfojure. I. i. §, idem 5.//. h. t. Scilicet,
ut hujus rcftitutionis caufa&finis, quimeaqui-
dem opinione perperam vulgo concipitur, ma-
gis eluccfcat , ex juris principiis in aperto eft,
pupillum fine tutoris autoritate contrahentcm
alios quidcm fibi obligatos effieere , at ipfum
iifdem viciitim non obligari. pr. Inft. de auto-
rit.tut. cumqueparia in jure fint, aliquidnon
fieri & non rite fieri , neccfle erat, ut con-
traclus autore falfo tutore per pupillum cum
alio celebratus perinde haberetur, ac fi fine tu-
toris autoritate initus effet; ac proinde is, qui
cum pupUlo ita cbntraxcrat , ipfe quidem pu-
pillo efticaciter tenebatur , fed pupillum fibi
non habebat obligatum, quippe ex cujus late-
te contra&us fine tutore celcbratus ipfo jure
nulus erat. Sed quia jufta ignorantia excufa-
tiohem merebatur, etiam ob id inter juftas re-
ftitutionis caufas recenfita, prxtor tali, cum pu-
piilo ex falfi tutoris autoritate contrahenti, ac
in bona fide pofito, fuccurrendum cenfuit, dan-
do ei reftitutionem, ad id, ut non magis ipfe
pupillo obligatus maneat cx tali contradu ,
c]uamipfe pupillus ci tenebatnr, adeoquelibe-
|
|||||||
|
De fidejuss. et nominat. e t hered. &c. i%?
|
||||||||||||||
|
jus p. ff, h, t. Harum vero trium in fa&um
a£tionum ea natura eft , quod cx parte aftoris rei perfccutoricE fint, ex parte rei pcenales, & obid heredibusquidem, cancrisque fucceffori- bus, fed non in heredes, ncquc ukra annum dentur. /, hujus 9. §. 1, ff. h. t. quodque in ca- fu, quo plures dolo malo autorcs fadti funt, cum tutores non eflent, actionesha: contra fingulos in folidum dentur , fcd uno folidum folvcntc reliqui liberentur; autfi primus conventusnon totum praftiterit, rcliqui in id tantum , quodl deeft , conveniendi fint. /. novijjimc 7. §. ult. I. 8. Jf. h. t. Si fervus pro tutorc ita k gcflc- rit, noxale in dominum judicium eft. /. bujut aclionis9. §.i.ff.h.t. |
||||||||||||||
|
autorecumpupillo fcientcs aut ignorantcs con-
vcntionem inivcrunt j curn e contrario is, qui fcivit fc tutorcm non efle, & nihilominus pupil- lo pcr doium ac decipicndi animo, ( non item compulfusaprsetore, vel cx metu, necompel- leretur) autor facT:us eft, quafi tutor eflet, a&io- ne in factum teneatur ei, qui ignorans cum pu- pillo contraxit, ad id quod intereft. /. novijft- tne 7. pr, & §. 1. 2. 3, ff. h. t. ficut & ipfi pu- pillofimiliin faclum adtione utili, fiisindela> fus fit. /. ult. ff. /;, t. Quod fi quis ipfe autor fa<5tus non fucrit, fed dolo malo alium induxe- rit, ut ille fe tutorem crcderet, & ita fuam ac- commodarct autoritatem , in eum quoque in factum a&io, fuperiorum exemplo, datur. /, htl- |
||||||||||||||
|
T I T V L V S VII.
De fidejiuToribus & nominatoribus Sc heredibus tutorurn
& curatorum.
|
||||||||||||||
|
S u m m a r 1 a»
|
||||||||||||||
|
funfti, filiscum defuntlo nonfucrit conteftaUi
necaliquid ex dolo defunfti adheredespervene* rit ? An in jttre fer culpam dolo proximam de- fignetur culpa lata, an levis ? 6, Probatur, olim acliones bona fidei ex tontrafti* bmobdolum defuntlt in folidum in heredes com- petiiffe; contra vero aftienes, qua non erant bo- n& fidei, ftve in rem ftve in perfonam, five ex contraBu, ftve ex delitlo, «0« aliter ex dolo de- funcli in heredemfuiffe datas, quamft lis cttm de* funtlo conteftata futffet, vel aliquid ex dolo de- funtli ad heredem pervenijfety vel nominatim dc dolo ftipulatio fuiffet interpoftta. Sed ui jurepo- fteriorecivilifuiffe mutatum> nec acTtones bon&fi- dei ex contracJn ob dolum defuntti in heredem in folidum dari: & quafuerit ratio bujus mutatio- nis ? Jure tamen Canonico & moribus hodiernis ex dolo defundi contrabentts aut delinquentis he- redem in folidum Ufo teneri ai indemnitatem ,' licet nibil ex dolo defuncli ad betedempervenerit. nati funt, aut condemnari debuerunt, fic ut
etiam ad ufuras pupillares ex mora tutoris folvendas adigi poflint, quomodocunque in- tcrvenerint pro tutore, idque pupillorum favo-* re. /. etiam 3. ff. h. t. U cum pupillus 9. /. 10. /. 11. ff. rem pupiUi falvam fore. arg. /. 1» §. ult. ff. de ttfuris. uti ex adverfo cafdem ha-« bent rcputationcs, quastttor, ut minoris con- demnentur. Ificum 5.//. h.t. arg. l.nonquafi 4. §. generaliter 6, ff. rem fup. falvam fore. Quod fi tutores poftfinitam tutelam aliqua ges- ferint fui qtiondam pupilli negotia, nulla co- gente officii neceflitate, diun ipfi tutelae admi- Gg j niftra-» |
||||||||||||||
|
£. lidejuffores tutorum qua attione, & ad quid
teneantur ? An& de iis, qu& tutores poft fini- tam tutelam gefferunt ? An hivbendi profidejuffo- ribits, fiprafentes paffi fint fuanominatanquam fidejufforum in atla referri ? An & quousque gaudeant divifionis beneficio ex fua aut tutoris ferfona ? 3. Si fidejuffor tmusfolidum folverit pupiUe, an &
quando petere pojftt fibi cedi acliones contra con- tutores iUius, pro quo fidejujftt, ut & contra fuos confidejttffores ? 3. Tenentur etiam nominatores tutorumt fivepri'
jratifmt, five exofficii neceffitate nominaverint. Quid moribrn ? 4. Quando beres tutoris ex proprio fatto teneatur,
~ac qualem culpam propriam praftet ? An & quo asque negotia judicialia & extrajudicialia per
defuntlum ccepta teneatur perficere ? j. Prolixe difputatur, anberedes tutorum &here~ des magiftratuum teneantur ex dolo tutoris de- utores fa?pe compelli ad fatis-
idationem rem pupillifalvam fo- re, jam ante adnotatum in tit, de admin. tut. num. 2. ut ita pupilli id, quod ob inopiam | tutorum ab iis confequi ne- queunt, a fidejuflbribus eorum fibi fervcnt. Conveniendi autem fidejuflbres & corum heredes a, pupillis ac eorum heredibus aftionecx ftipulatuftridijuris, propterea,quse durante tutela tutorcs male geffcrunt aut neglexe- runt, ad eadcm prsftanda, ad quae per adio- nem tutek direftarn convcnti tntores condem- |
||||||||||||||
|
a3$ L i b. XXVII
niftrationi non crant connexa, cornm nomine
pupillis fidejuflbres vi cautionis, rempupilii fal- vamfore,neutiquam obftriiti funt. /. Lucias Jitius 46. §. Paulus 4, ff. de admin. & peric. tut. Etfi vero fidejuflbrcs non intelliguntur vulgo , nifi qui ftipulationc vcrbis expreflls concepta fidem fuam pro aliis interponunt, tamen jure fingu- lari in utilitatem pupillorum obtinuit, ctiam pro fidejufforibus tutorum refte conftitutis haberi cos, qui, cum prxfentes cflent, nominati funt a tutoribus tanquam fidcjuflbres, nec contra- dixcrunt, fed fcicntes nominafua, tanquamfi- dejuflbrum, in afta publica referri paffi funt. I, cum oftendimus 4. §,fidejuffore$ 3 .ff, b. t, Quam- vis etiam vulgo fidcjuflbres divifionis beneficio ex epiftola D. Hadriani muniti fint , tamen, fi pro eodem tutore plures intervenerint, placuit, in fofidum fingulos damnandos efle, nulla divi- fionis excepttonc opponenda; quippe qux hoc in cafu, ubi pupillus non ipfe contraxit fed om- nium ignarus in tutores incidit, injuriam ha- bcre vifa fuit, ne cx una tutela? causapluresac vari» quasftiones apud diverfos judices conftitue- rentur. I. ult.ff. rem pup. falvamfore. Necob- itat l. fi fidejuffores 7, ff. b. t. Non cnim ibi beneficium divifionis datur fidcjuflbribus con- vcntis ex promifllone rem pupilli falvam fore, fed ex promiflione, qua quondam pupillojam puberi fa&o fcu adolefcenti ftipulanti fpopon- derant, fe reddittiros quod a tutore (ad ipforum pctitionem prius convento & excuflb) fervari tion potuiffet, adcoque minor ibi novando cum fidejuflbribus, fuum amiferat piipillare privile- gium refpectu fidejuflbrum, fibique prsejudkave- rat. Plane, fi plures fint tutores, inter quos locum habcrc poteft divifionisbencficium, (ut dicetur tit. feq.) ac pro fingulis fidcjuflbres diverfi fe obligaverint, ex perfona tutorum , pro qui- bus quifque intercefllt, beneficium divifionis eft habiturus, ne alioquin in caufam duriorem ac- ceptus videatur, quam debitor principalis cum efrcc"tu obligatus eft. Itaque fi duos concipias tutores, primum & fccundum, primi fidejus- foremtertium &quartum, fecundi fidejuflbrem cmintum & fextum, damnum aureorum ccntum pupillo illatum ex culpa communi fecundi primi- que, tertius fidcjuflbr primi in folida centum a pupillo conventus, divifionis quidcm excep- tlone tueri fefe poterit, nc ultra quinquaginta damnctur aut executionem patiatur, quia & pri- mus tutor, cujus fidejuflbr cft tertius, infoli- da centum conventus, pcr oppofitum divifio- nis bencficium impetrare potuiflet, ut tantum in quinquaginta cxcuteretur, reliqua quinqua- ginta pupilltfs a fccundo peteret primi contu- tore ac folvendo exiftentc: fed non ultra jam tertius ille jure defideraverit, ut inter fe & quar- tum, confidcjuflbrcm fuum, rurfus dcbiti au- reorum quinquaginta fiat fubdivifio, adeoquc ipfe tantum in viginti quinquc, quartus in alia viginti quinque executioni obnoxjusfierct, fcd |
. T 1 t. VII.
omnino in quinquaginta, in qua» tutor primu«
| cum efrc&u damnationcm fubirc dcbcbat, ipfc quoque exccutionem pati dcbct. /. pupillus 6.ff. b. t. Ncc quifquam abfurdum dixerit, plures tutorcs gnudere bcncficio divifionis, plures uni- us tutoris fidejuflbrcs eodem carcre. Etcnim, diverfitatis ratio in eo eft , quod a£tio ex ftipu- latu, qua conveniuntur tutorum fidejuflbrcs, ftri- cli juris fit, & ob id ftri&am recipiat interpre- tationem, ac adokf:entc agcntc non facilcad- mittat divifionis acquitatcm; at tutela? aclio , qua tutores tcncntur, fit bona? fidei; ut pro- indc xquitas arbitrii, fcu bona fides defidcrct, hujnfmodi fieri diviiioncm. /. ult. in med. ff, rem pup. faty. fore. prxfertim, cum divifionc inter plurcs tutores pupillus pluribus judiciis non diftringatur, dum omnes ad unum judicem mit-* tendi funt. /. omnes 5. C. arbitrium tutela. 2. Qiiod fi fidejuflor unus in folidum con-
ventus folidum folverit, actionc fibi cefsa non tantum contra confidejuflbres, fed & contra con- tutorcs ejus, pro quo fidcjuffit, rcgrcflnm ha- bet; ficutipfe tutor fuiflct habiturus, adcoquc ita dcmum, fi exculpa communi tutorum con- ventus fucrit, non item fi ex dolo communi, aut proprio dolo propriave culpa tutoris ilHus pro quo fidejuffit, arg. /. fi cum fidejufforibus •). ff. b. t, Divcrfum eflct, fi contra confide-* [ juflbres peteret adionum ceflionem; quippe quam
jure defiderat, non modo cum ex culpa tutoris pro quo intervenerat, convenitur a pupillo, fcd & cum ex dolo vel lata culpa ipfius aut rc- fiquorum contutorum; eo quod nullum hic ip- forum fidejuflbrum deli&um, culpa nulla vcr- titur. 3. Prxtcr fidcjuflbres etiam nominatores, po-
ftulatores & affirmatorcs tutorum, qui fcilicet idoneos dixerunt tutores, aut ccrtos in fpccic tutores petierunt, pupillis obftridi funt; fivc privati fint, qui pupillo tutorem non habeifci certum tutorem, veluti Titium, tanquam ido- neum petierunt. /. poftulare 2. /. cum oftendi- mus 4. §. ult. ff, b. t. I. 2,'$.pen. ff. quipet.tut. Confer Paulum recept. fent. libr. 2. tit. 28.25. five magiftratus municipalcs, qui in fuo mu- nicipio non invenientes tutorem idoneum, in-» quirunt ex vicinis civitatibus honeftiflimum qucmquc, & nomina eorum pra:fidi mittunt, ut is ex iis tutorem det. /. Divi Marcus 24. jf, de tut. & curat. dat. ab bis. I. 1. §. f\ prafes 3.ff. de magiftrat, conveniendis. I. adverfus 4. & 5. C. de magtftrat. conveniend. arg. /. 2. C.depe- riculo nominatorum. Moribus tamen noftris hu- jufmodi nominatores pupillis non tencri, fibo- na fide tanquam idoneos nominaverint, qui non erant, autor eft Grocnevvegen ad l, 4^ §. ult. ff. b. t. 4. Circa heredcs tutorum aliud fervatur, fi
ex proprio facto, aliud, fi ex fafto defunfti convenicndi fint. Etcnim, quamvis herestu- toris tutor non-fit, tamcn ea, quae perdefun- |
||||||
|
i^MMMHH
|
|||||||
|
De pidkjuss. et noMinat, af ktkiz. kc. £fj
heredibns ttttorum. in cpi Alexander impera-
|
||||||||||||
|
dttm inchd^tatis'&: tti
|
||||||||||||
|
t>cnt, in iifque dbliim & iatam ailpam, qua;
dohts cft, prsettare tenetur, fie ut & in litcm jwari eo nomine adverfus cum poflit. /. i. /. am opendimus 4. pr. ff.h. i. l.i.t. 2. /.4. c. $e fn litem jurando. I. cttratoris 17. C. de negot, 'geftis. ex levi vero culpa propria pupiilo obli- gatus nattd effieitur. /. cum cftendimus 4, 5!'. ne- ^tigentia 1. //. /;, t. 4» non ftmiliter^. ff, de ma- ■pftrat.corivemtndis. Adde tit. profociomim. 23. tfrca fn. Et ha:c ita, fi extrajudicialia pupilli negotia per tutorem defenftittti ccepta fuerint; jtidicialia enifn inchoata hercs tutoris non ultra tenetur in judicio profequi, qttam quatenus ncc- dum rationes Sc inftrumenta ad caufam perti- ncntia reddita funt: eo quod poft redditas ra- tiones neque ipfe tutor neque curator , ac pro- inde nec heres ejus, litis aut appellationisme- ritaprobare, litemve confilio fuo cceptamperfi- tere cogitur. /. tutor fi zjt ff. de appetlat. arg. /. ita auteth j. §, peft completum 6. ff. de ad- min. &peric. tut. $. Quod autem attinet liercdes tutoritm ex
fadto defundi, diccndum videtur, olim qui- dem eos non modo ex levi fed 8c ex lata culpa ac ddlo defuncti in folidum obligatos fttifle, cdnvenienter refponfo 8c argumentationi Pauli jfarifo in /, ult. §. 1. in pr ff h. t. ubi, licet jfuprafcriptio legis Paulum autorcm habeat, ta- men de eo, tanquam de tertio dicitur; Paulus reffondit^ tale judicium in heredem tuteris trans- ferri oportere, qudle defunftus fufcepit. Hoc eo pertinet, ut non excufetur heres, fi dicat, fe m- firumenta tutelaria non inveniffe 5 nam cum ex smtiibus bond fide judiciis propter dolum defunUi beres teneatur, idem puto obfervandum & in tu- tek atlione. Sed id poftea per Principum con- ftitutionesvivente ac florente eodem Paulo mu- tamm fuit, ac introduclum , ut heredes tuto- rum ex kvi quidem culpa defunfti omnimodo convenircntur , ex dolo autem vel lata culpa, quKdoIuseft, non aliter, quam fi lis cumdc- ftindx) ftierit conteftata, vel aliquid ex dolo de- funfti tutoris ad heredes pervcniaet. Ita nam- ejue defrnimni a Severo & Antonino in /. 1. C. de hered. tutorwm. nbi pro »0» lata culpn. legen- gum cffc lat£ cutfa, deleta particula non, fua- ScntHbriBafilici, &autorcft Cujacius Ubr. 13. r&fervat. 39. ac cum eo Gdtofredus in notis itd^.f. i.C h.t. fuadet & duplex in lege addi- ta Hmitatio, cui iocus cffe ndn pdffet, nifi de !aifa ctilpa, quiE dolus eft, Iex concepta Fuiffet. ftrg. /. mic. C. ex delift defunB. m quantumhe- tit. tm. ajunt enim Imperatores in d.l.i. C. fe. t. fecundum kdioncfh emendatam, heredes ■mtorum ob mgligentiam , qu& lau culpa compa- t-m pofjfh, ■cvndvmnati tion oportere , fi rion con- tn tutorem lis inchoata eft* neque ex damno pu- filli tucrum capiatam, mt gratik praflitumfit. £t *t/\rrf* tvm/* ,/-»*wv-*.-*.— ^-
|
torprimo quidein definivit, heredestutorum} /1
qttid ad eos ex repupifU, vel adttlti perveiierit, re~ ftituere cogendos, fine diftinc"tione, an cx dolc» an fine dolo tutdris qitid ad eds perveneritj fcd rhox de negligentia feu omifltone eorum, qttaj tutdr admittifrrare debuerat, fubjungens vclut ;us certum ac quotidianum , ait, in eo eiiam» quod tutor vel curator adminiftrare debuiti necad- miniftravit, rationem reddere eos debere, non eft ambigendum. Ad has vero fimilcsque alias con- ftitutiones, quae ad nos haud pervenerunt, Bft» fpexifle arbitror compilatores Pandeclaniitt t quando in /. ult. §. i. ff, h. t. pdftcommemo- ratum fuperius Pauli rcfponfum adjiciunt illiccj non Pauli, fed fua verba, quibus id, quod Pau- lus refpdnderat, mutatum fuiffe moncnt, di-* centes, fed conftitutionibus fubventum cftignotdn- tia heredum: hoc tattten tunc obfervandum esl» cumpoft mortetn tutetis heres conveniatur j iionfi lite conteftata tutor deceffetit; nam litis contefta~ ttone &pcenales aclwnes tranfmittuntur ab utraqui parte, & temporales perpetuantur. Verba fane) ifta non Pauli fed Triboniani feu compilatorurrt efle, non ex eo folo arguitiu*, quod in lege s qua;Paulum tanquam autorem Icgis fuprafcrip- tum habet , de Paulo quafi de tertia perfonl mentiofit, fcd & quod alibi de ipsa tutela; Sc depofitt aclidnc in heredes cx dolo tutoris aC depofitarii in folidum danda fcntentia Pauli aper-* tiflimc proponitur. Etcnim in /. tx contracli- bits 4<?. ff. de oblig. & aft. quxeftexPauli/itffl 18. ad Plautium, ita fcriptum cft: ex contratTtbu$ venientes acliones in heredes daniur» licet deliftuttt quoque verfetur; vetuti cum tutor in tuteUgeren- dk dolum fecerit, aut is aptid quein depofttum eft* Eodem modo, quo & de dcpofito Ulpianus re^ fponditml fihominemf. §. daturj.ff. depoftti. Qitod fi in verbis d. L utt. §. 1, fft h. t. nuh lum Triboniani emblcma agnofcendum putcs^ non inepte dici etiam potcft , Paulum , qui etiam fub Severo & Antonino vixit, acfloruit, 8c una cum Ulpiano Papiniani afTefibr fuit ( ut colligi potcft ex /. leUa 40. ff. de reb, creditis* /. clodtus Clodianus 97. ff. de acquir. velomitt. hered. & cx Lampridio in vita Atexandri Seveti ap. 16.) in prioribus fcriptis fuis propofuiffc us antiquum, quippe nondum eo tcmpore per: onftitutiones fuparius commemoratas immuta-» um; fed in pofteriorlbusfcriptis (quibusprar- ipue adnumerandi Refponforum libri, quip- e attt plane ultimis Antonini Caracallaj tcm-* oribus, aut poft ejus exceffum demum com- ofiti, ut colligi potcft cx infcriptione /. titt.ff, e pcenis. janciis iis, quae circa legis illius fen- entiam a me tradita m tit. tte. efficto pufeUi ur- iy num. 2. /» fine) adeoque in d.l.ult, qtia? x tibro $t refponfotum eft , poft repctitam ju- is priftini commemorationem fubjeciffe muta- onem cjus, quippe jam facT:3m per Severi 52 |
|||||||||||
|
i 4 c paTuKt 1. sto t, m. m, te | Antomm conftitutionem propofitani in d. lu
c.dt
|
||||||||||||
|
X Tit. VII.
lig. I. & ita 3. $, hoc edifto 1. m med. ff. nau^
ta caup. ftabul. ut recept. reftit. junct. /. quoi Nerva 3 z. ff. depofitt. I. qmfttum eft 8. §. & generaliter 6. ff. de precario. nihil vetat, cul- pam dolo proximam in d. I. 4. explicari per cul- pam levem; ficut co fenfu pro culpa levi acci- picnda etiam verba Ulpiani in /. mulier 22, §. fed enim 3. ff. ad Senatufc. trebell. ut fuo lo- co in tit, delegatis demonftrabitur: licctnega- ri nequeat, quin aliquando culpa dolo proxima eidem Ulpiano denotet culpam latam, quando culpx levis mcntio mox fubjun&a eft, pro ttf id accidit in /. cum res legata 47. §. pen. ff. ds legatis 1. vel quando exprcfle additur, culparrl dolo proximam dolum repraefentare, ut fit irs /. i. §, non alias z. ff. fi is, qui teftamento /;- ber effe juffus erit &c. Sed cum talia non oc- currant in d. I. 4. ff. de magiftrat. conveniend, re<Se verba Ulpiani interprctabimur de levi cul- pa, ad oppofitionem ipfius magiftratus, qui nonmododejevi fed & dolo aut lata culpa tunl fua tum tutorum tenebatur; adeoqttc, utverba Ulpiani fervem, in omnc pertculum fuccedebat^ at heres ipfius tantum dolo froxima culpa (id cft levis tum tutorum tum magiftratuum ) fucceda* neas erat: idque convenienter juri recenter in- trodudo in heredibus tutorum; quippe cum ita quoque in heredibus magiftratuum inveniatuE conftitutum ab Alexandro Imp. in /. z. C. de ma- giftrat. converitendiSt fi illic cum Cujacio d. libr, i^.obferv, 30. lcgamus, inheredesmagiftratus, tujus lata culpa idonee cautum pupillo non eft, non folet aftio dari; licet vulgo cujus non lata culpS in codicibus occurrat. 6. Qitaoccafione monendumexiftlmo, non
in folis tutorum hcredibus, fed & in omnibus aliis , qui a<5tione ex contra&u fivc bonx fidei five ftricti juris propter dolum defunfti aut la- tam culpam conveniebantur , id obtinuiffe ex jure pofteriore, quod ex dolo defun&i non ali- ter heredes damnandi fuerint, quam fi lis cum ipfo defundto fuiffet conteftata , vel aliquid cx dolo defuncli ad eos perveniffet; prout idaper- tiffimeaiTeritur in §. 1. in fine lnft. de ptrpet. & temp. aft, ubi poft pramiflam certiffimam juris regulam , quod ex maleficiis pcenales adtiones in heredem rei non competerent; veluti furti, vi bonorum raptorum, injuriarum, damni in- juriai, fubjungitur, idem etiamobtinere, non inunafingulari contradhts fpecie, fcdgenerali* ter quoties ex aliquo contracTiu defundi ob dolum, ejus heredes conveniuntur: ait enim Imperator; atiquando tamen ettam ex contraftu aftio contr* beredem mn competit. \ quando autem id vcrura fit, verbis gcneralibus declarat, mox fubjun- ftis, veluti cum teftator dolofe verfatus fit, & ad heredem ejus nihil ex eo dolo pervenit. Scili- cet, olim ante Pauli & Ulpiani tempora, at- que etiam fub primis Pauli & Ulpiani tempo- ribus s inter aftioncs ex maleficiis, & cas quae cx contraclu ysI quafi contraftu bons fidci na- fceban-*
|
|||||
|
24$ L i b. XXV
C. de hered.tutorum, Nequc improbabile eft,
idem, quod Paulo, etiam Ulpiano aecidifle,. 1 qui coKtaneusPaulo fuit: nametfi illenonuno inlocomfuisadedi&um libris fcripfiflet conve- hienter juri veteri, heredes in a&ionibus ex contra&u vcnientibus ob dolum defuncti in fo- Kdum teneri. /. 7. $. t. f depofiti. L 152,. §. ult. I. 157. JS". ult. ff. de reg. juris. quae leges omnes ex Ulpiani libris ad edictum petitae funt; tamen in libro 3. difputationum* unde deprom- ta eft /. «0» fimiliter 4. //. de magiftrat. conve- fiiendis. fcripfit de magiftratuum heredibus, eos non in omne periculum fuccedere, fed de- lo proxim* culpa fuccedaneos ejfe, adeoque non de dolo vel lata culpa, qu# dolus eft, fed de levi culpa dcfun<fti magiftratus teneri. Quod Ut apertius intelligatur, confiderandum, in d. I. 4. ff. de magiftr. conven. propofitum Ulpiano fuifle, ut monftrarct, non idem in magiftratus hercde, quod in ipfo magiftratu, juseflecirca indemnitatem pupillo praftandam, licet alioquin Itercs in univcrfum jus defun&i fuccedat, & ejus- dem foleat debeatque juris ac poteftatis efle, cujus defun&us fuit /. heredem 59. //. de reg. juris. & ut id*doceat, fubfumit exemplum tu- toris & heredis ejus, non eo fine, utheredem tutoris & magiftratus exaequet; neque enim id potcrat, cum termini habiles non fint s ut he- res niagiftratus ex fuo facto pupillis teneatur; nti quidem heredes tutoris teneri poflunt» jux- ta /. 1, //. de fidejujf. & nomtnat. & hered. tut. fed tantum, ut oftendat, infolitum rion effe, ttt in herede aliud» quam indefun&o, jusob- tineat; cum ait, nam nec herestutoris negligen- tU nomine tenetur, fcificet propria?, utipfeahbi fcripfit in /. 4. §. 1. //. de fidejuff. & nom. & hered. tut. cum ex adverfo ipie defundtus tu- tor de levi culpa fuiffet obftri<5tus, & ex ipft- us capke ctiam hercs» ut fupra adffrucStum. Uti autem non idem jus obfervabatur in tutore & hercde ejus, ita quoque in magiftratu & ejus fucceflbrc diverfum obtinere monet: magiftra- tum enim actione fubfidiaria teneri, five dolo five lata vcl levi culpa non idoneos tutores de- derit, aut non idoneos admiferit fidejuffores, quod & afferitur in l, magiftratus 7. //. de ma- giftrat. conveniend. uti&, five tutoris dolo five lata five levi culpa damnum pupillo datum fit, quod pupillus a tutore fervare non poteft: at heredes ejus non aliter teneri, quam fi magi- ftratus defunctus vel tutores lsefioni pupillis il- latas caufam prdbucrint per culpam dolo proxi- tnam, id cft, per culpam lcvem: etenim, fi culpa lata quantum ad effe&us juris dolus fit. I. quod Nerva 3 z. //. depofiti. I. magna negligen- tia zz6. ff. de verb. figritf. &inomnijurispar- te, exceptis criminibus, culpa lata praeftanda fit, utcunque fcriptum fuerit dolum malum dm- taxat, & dolum tantum venire. I. i,§. 1. ff.fi menfor falfummod. I contraftusquidam z2.ff.de icg. JHtis. f, ftn. infiit. yuib. mod. recomrah.ob- |
|||||
|
De fideju s s*et nom
|
|||||||||||||
|
INAT, ETHERED. &C. £4*
|
|||||||||||||
|
fcebantur, hsec differentia in ufu fuit, quodex
malcficiis & quaft malcficiis actiones in heredes non competercnt, nifi quatenus ex delictode- functi ad heredes perveniflet; e'x contractibus vcro & quaii contractibus bonat fidei venientes actiones in folidum in heredes darcntur prop- tcr dolum fcu deli&um defuncti in contradu commiflum, Hcet nihil ex eo dolo ad heredes perventflet, tcfte Ulpiano in l. fi hominem 7. %.datur i.ff. depofiti. l.hocjure utimttr 152, §. ult„ l. ad ea qua 157. §. ult. ff, de reg. juris. Paulo in /. ult. § 1. ff. h. t, l. ex contrafti- bus 49. ff. de oblig. & aft. Pomponio in /. ex depofiti 12. ff. de oblig. & aft. Papiniano in /, ex ea parte 121, § ult. ff. de verb. obligat. ficut & in contractibus ftricti juris, quoties in iis nominatim a defuncto promilfio perftipuktio- nem erat interpofita de dolo m.do, feu, dolum malum abeffe & abfuturum effe, & ex illa fti- pulatione propter dolum defuncti advcrfus he- rcdem ejus actio ex ftipulatu intentabatur, au- tore eodcm Papiniano in d. I. 121, § ult. ff. de verb. obligat. Quod fi in ftricti juris nego- tiis, atque etiam in ipfis arbitrariis, nulladoli ftipulatio intervcnifTct> ex dolo defuncti actio inheredem non dabatur, nifi quatenus ad eum ex dolo defuncti perveniflet; five propter do- lum a defuncto commiffum ageretur ipsa fub- fidiaria ac arbitraria doliactione. /. ft plures \j. §, ult. I. in heredem 26. & 11 feqq. ff. de do- lo, I. pr&tor ait 9. §. ult, l. 10. I. 1 i.ff de reb, 4ttt. jud. poffid. & vend. five actionibusaliis tum arbitrariis, tum ftricti juris, non modo perfo- nalibus, fed &realibus. Rei vindicationem eer- te, & actionem ad exhibendum, uti & quod metus causa, arbitrariam efle conftat ex §. pra- terea 31. Inftit. de aftion, At fidefunctus pos- feflbr dolo malo quid eirca rem pofleflam com- mififlet,aut eam dolo malo defiiflet poflidere, non ultra heredes ejus damnari debuifle, quam qua- tenus Iocupktiores ex ea re facti fuiflent, juli- anus tradit. /. cum autem 52. ff. dereivindicat. Jdemque in actione ad exhibendum fuiflc ob- fervatum , Paulus docet. /. de eoexhibendo 12. §, ult. in fine ff. ad exhibend. Etactionem quod metus causa non ultra id, quod ad heredem ejus, qui metum fecerat, ex eo metu dolum in fe habente pervenerat, dandam fuiflfe con- ftat cx /. quod diximus 16. §. ult. ff.quodmetus eausa. Sed & in innumeris prope aliis actioni- bus, quse bonse fidei non erant, heredes cx do- lo defuncti non in folidum, fed tmtum in id quod ad eospervenit, conveniri potuifle, quia propter dolum ex dclicto quodam nafci videban- tur, iicet rei perfecutionem continerent, & pleraeque ob dolum occafione contractus fadum darentur, ex Pandectis noftris manifeftum eft; veluti in actione in factum, qua; ob id com- petcbat, quod dolomalo alienatio judiciimutan- di causa factaeffet. /. item fi res 4. §. ult, l. j. U. 7. ff. de alien, jud. mut. cmsL yel contra rnen- |
|||||||||||||
|
forem , falfum modum dolo malo renuncianteni
inter emtorem & venditorem ahofque fimiles» /. fi duobus 3, §. pen, jund. /. 4, ff. fi menfot falfum mod. dtxeiit. aut falfos tutores, qui do- lo malo autores pupillo facti fuerant, autafte- ri dolo perfuaferant, ut is quafi tutor autor fie?* ret. /. hujus aftionis 9. §. 1. ff. quod falfo tuto- reautore geft, effe dic. Adhxcin tributoria adn one, quoties pater vel dominus dolo malo ini- quam fecerant mcrcis peculiaris diftributionem. /. illud quoque 7. §, ult. ff.de tribut.aft. inacli- one in fadum , feu interdido de precario. /* quafitum 8. §, ult. ff de prtcario. & de operis novi nunciatione, fi contra nunciationem in opere ccepto perrexiffet is, cui nunciatum fue* rat. /. prs.tor ait 20. §. plane 8. / pen.ff.deope^- ris novt nunciatione. aliifque fimilibus. Atque hinc etiam, cum in folis bona? fidei judiciis, qux non adeo multa funt > heredes ex dolo de- functi in folidum tenerentur, non vcro in fe* liquis, five ex contractu five cx malcficio aut etiam ex jure in re competentibus fecundum jam tradita , Ulpianus generalem formans ju- ris regulam , fcripfit , toties in heredem damui de eo, quod ad eum pervenit, quoties ex dolo de^ funfti convenitur, «0« quoties ex fuo. /. totient 44. ff. de reg. juris. ficut & alibi eandcm re- gulam ponit, & admittit , fcd in contractibus exceptionem addit d. I. 7. §. 1. ff.depofxti. Sedl cum ha:c, jure veteri fic probata, non fatis fuf> ficiente nitercntur diverfitatis ratione, cur m folis bona; fidei judiciis, non item in ca:teris» heres ex dolo defuncli in folidum teneretur* adeoque non tantum pateretur, lucrum turpe defuncti fibi extorqueri, ubi inde locupletioc fadus erat, fed & ex dolo cjus ipfe pcenam in- curreret, per folidi prxftationem, contra juris regulas, jubentes, delicta fuos debere tenere autores, unumquemque ex fuo admiflb forti feu pcenaz fubjici, nec qucmquamalienicrimi- nis conftitui fuccefforcm. /. crimenvelpanaiG, ff. de pcenis. I, pen. ff de operis novi nunciat. h fxcuti pana 3 8. ff. de reg.jttris. atque infuper ccrti juris effet, delicta, (i non omnia, atccrte.ple- raque, non aliam ob caufam pro deliftis haberi9 quam quia dolus eacomitatur, inquantumaf- fcctus diftinguit maleficia, & fine animo atque propofito delinquendi deli&um non committi- tur. §. placuit 7. & §. pen. Inft, de obligat. qtm ex delifto. I, qui injuria <;$, pr. ff. de furtis. I, fm,pe ita 53. §. ult. in fine ff. de verb. fignif» hinc pofterioribus placuit Imperatoribus, obli- gationem ex negotio bona; ndei cseteris omni- bus five ex deliclo five ex negotio ftricii juris defcendcntibus aftionibus in eo cxsequare, quodl heres exdolodefuncT:inonuItrateneatur, quam quatenus ex dolo defuncli adeum pervenit, id- que prlmitus in tutorum heredibus fic confti- tutum fuifle, fupra num. 5. adftrudtum eft: & quamvis non reperiantur in Codice repctitje |
|||||||||||||
|
prajledionis lcges iila:, quibus id gencraliter ad
H h omnes
|
|||||||||||||
|
L i b. XXVIT. T i t. VII.
|
||||||||||
|
14?
|
||||||||||
|
damnum in navi pcr eos datum fit, quoriirn
opera utitur excrcitor ; mox ctiam obtinuit, adioncs ex legc Aquilia & quafi delictis natas in heredes non dari» licet ob levcm autleviffi- mam culpam & imprudcntiam, imperitiam ^ in- firmitatem , absquc ullo dolo ejus qui convc- nitur, actid ex legc Aquilia & quafi dclictis competere potuerit ex notiffimis principiis juris civilis. §. his autem o. Inft. de lege Aquil. I fi vero plures 5. §. h&c auiem 5. & ult, ff de his qui effud. vel dejecerint. §. ult. lnft. de oblig. qtta quafiexdeliclo. I. ult. .<f. ult. ff. naitta caup.ftab. ut recept. reftit. etiamfi concurrens cum actionc legis Aquilise actio commodati, locati aliaque, fi- milisob idem damnum culpa datum in hcredes daretur in folidum; non alia dc causa, quam quia tunc non ex delicto, fed cx contrattu bo- nx fidei actio erat. Gsetcrum, jurc Canonico juscivilc hactcnus immutatum videtur, ut he- rescojureex delictis defuncti tcncatur addamni reparationem , quatenus id patiuntur vireshere- ditatis.M^. in literis 5. extra.de raptorib. incen- diar. &c. imo etiam fimpliciter, fine diftinctio- ne, an hereditas tali damni reparationi fufficiat, necne. cap. expufentium 3. extra. depignor.& aliiscaut. cap. ult. extra.de fepultnris, Etlicct moribushodiernis adhuc comprobata maneat rc- gula juris civilis, quod delicta tcneaflt autores fuos» inquantum nullus alius, acnehercsqui- dem, ex alieno delicto corporalcm aut infamiie pcenam fuftinere debct, neque etiam ulla afhci pcena pecuniaria, quae actori ultra id, quod ci abeft, lucrum effet allatura; lamen cum hcrcs in omnia fuccedat defuncti bona, juftum vifum fuitprudentioribus pragmaticis, ei, qui cxdo- lo defuncti five contrahentis five fine contractiE delinquentislsfus eft,, adverfus heredem laxlen- tis in folidum ad indemnitatcm aclioncm dari, licetnihilex co dolo ad heredem pervenerk, vel etiam hcreditas defundi folvendo non fit, quo- ties fine inventario adita cft: eo quod arquum eft, procuratum ex dolo defuncti damnum ma- gis eum oncrarc, qui lucrum ex dcfun<5ti perfo- na fenfit, vel faltem fperavit, hcrcditatem a'd- eundo tanquam locupletem, atque etiam cum effectu potuiffet fentirc, fi vires ejus xris alieni ac damni dolo dati quantitatem exceffiffent, quam illum, qui damnum paffus nullum vicis- fim fperavit lucrum aut percepit, quod talicum damno poflct videri penfandum. Groenewe- gcnadtit, C. ex delitlis defuncl. mquantumbe- redes conveniantur. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1, confil. iGj.infine. Leeuwen«»/./or. part. 1. libr. 3. cap. 1. num. 2. Parcnsp.mem. PaulusVoct ad §. fin. Inft. de ohligat. ex (U- Itilo num. i.& ad §. 1. Inftit. de perpet. & tempor. atlion. num. ttlt. aliique ab iis citati. |
||||||||||
|
omnes ex contra&u defcendentes obligationes
extenfum fuit, cxtenfum tamen vere fuiffe, juftiniahus aperte fignificat' in verbis illis, quse in prscedentibus adducta funt ex §. i* Inftit. de perpet.&tempor.dit. Interim, utiindelittis, ita quoquc in contra<5tibus & quafi contra&i- bus dicta, de keredibus non in folidum ex do- lo defunc5ti convenicftdis, limitationem reccpe- tunt, nifl lis cum defunclo jam contcftata fue- rit; quippe cujus contcftationis, aut etiam ju- dicialis conventionis, ille effectus fempcr fuit, quod adiones non tantum ex parte rei fed & ex parte ac5toris pcenales in heredes tranfmittan- tur. I, utt. §. i. in fme ff. h. t. §. i. in fme Inft. de perpet. & tempor. acL l. conftitutionibus 3 3. ff. de oblig. & aclion. I. nemo enim 87. //. de reg. juris. I. unic. C. ex deliflis defuntl. in quantum hered. conveniantur. Si rationem quae- ras , cur non ob dolum aut latam , & tamen ob levem vel levifTimam deftincfti contrahentis culpam hercdes ejus in folidum damnahdi fue- rint, cum utique, quo gravius admiffum eft, co quoque gravior admiffi coercitio effe debeat, gravius vero fit, dolo vel lata culga, quam le- vi vel leviffima, Isefionem inferrc. Refponden- dum vidctur , Principes Romanos pro funda- mento affumfiffe, a&iones ex deli&is defcen- dentes contra beredem non dari, ne pcena e- grcdiatur autorem delicti. d. I. pen, ff. de operis novi numiat. d. I. fuut pcena 38. ff. de reg. ju- ris. d. I. 26. ff. de poenis. dolum autcm , licet in contradtibus intervenicntem, delictum con- ftituerc. /. ex contraclibus 49. jf. de oblig. & att. I. item fi res 4. $. ult. I. 5. 6.7. ff.de alien.ju- dicii mut. causa. Et licet veteris juris autores in contraftu bonae fidei, in quem dolus inci- derat, non tam dolum incidentem confideras- fcnt, quam potius ipfum principalem bonae fi- dci contra<5tum, natura fua in hcredes tranfito- rium, & ob id adionem ex contractu bonae fi- dei vcnientem ob dolum defun<5ti dedlffent in folidum adverfus heredem; tamen, cum re ipsa magis cx dolo,, adeoque delicio, quamexcon- tractu agerctur, quatenus omnibus bonae fidei a<5tionibus vi & efficacia fua doli a<5tio inclufa eft. I. & eleganter 7. §. non folum 3. ff.de dolomalo. idco pofteriorcs Imperatores non tam contrac- tutn, quam potius dolum incidentem feu ipfum deli&um voluerunt fpcctari, ac proinde regu- lam, in deli&is receptam, etiam ad dolum de- fun<5ti, utcunque contrahentis , porrigcndam effe. Hinc&, cum jure civili femcl definitum cffet, damhum cx lege Aquilia coercendum ad dclidorum claffem pcrtinere , & quafi deli<5ta cffe, fi quis per imprudentiam male judicave- rit, vel ex alicujus ccenaculo quid dcje&um aut effufum ycI pofitum aut fufpenfum fuerit, vcl |
||||||||||
|
t
|
||||||||||
|
rnu-s
|
||||||||||
|
De MAGISTRATlBUS CON V EN l:Et*D t S.
r i r v l v s viil
De masiftratibus conveniendis.
S U M M A R I A.
|
|||||||||
|
M3
|
|||||||||
|
4» Ad qttid tendat httc aitio ? An & kgalem hy-
potbecam pupilli habeant in bonis magiftratuum ? 5. An moribus \uc ailio in ufuftt f
6. Quq ordine conveniendi fim tutores & fidcjus-'
fores & magiftratus municipales , ft vel unm fuerit tutor , vel flttres quorum unus tantum gejfit, vel fi omnes gejferint pro divifo, velprt indivifo ? Qua occaftone , quando beneficto or- dtms nec non heneficit divifionis in hifce locus fity quando non? Am& magtftratus municipa- les aittone fubfidiarid convemi gaudeant beneft* cio divtftonts ? 7. Recenfentur cafus nonnuUi, quibus tutor e%
faiio contuteris , *ut pr&decefforts in cujus lo- cum fuccefiit, ne in fubfidwm quidem tene^ tur. ff. qui pet. tut. non totus ordohaca&ionecon*
veniendus eft, fcd illi folwjui tcmpore datio- nis praefentes fuerunt. /. 1. pr. ff. h. t. cujus contrarium obtinet, fi unus ex pluribus magi- ftratibus tutorcs dederit minus idoneos , aut minus idoneos cxcgerit fidejufforcsj tunccnfm & collega? cjus tenentur, exeuflopriusco, qui dedit. /, 1. §. fi inter 9. ff. h. t. Cumvcroadio hax fubfidiaria rei perfecutionem contineat, imo utilis videatur acl;io tutel» effe, etiam hercdes corum omnium, contra quos eam dari didum, ex fado dcfundi eadem teneri dubium non cft, eo- dem modo, quo & heredcs tutorum ex facto tuto- rum obligari, in titulo prarccdcnte cxpofitum fuit, /. nonfimiliter 4. /. quod ad heredem 6.ff.h.t. §. z.lnftit. de fatisdat. tut. Plane contramagiftra- tuum fidejuffores acldo nulla rjftpillo competit, uti nec contra magiftratuum nominatores, eo quod tales non rem pupilli fed rem publicam fal- vam fore promiferunt. /. ■ 1. pr, ff. h. t. d. I. <j. §. pen. ff. admunictpal. Patrem magiftratuum & fimilium quod attinet, fi quidem filiusinfacris paternis etiamnum pofitus , decurio vcl fcriba radusfit, actiopupillisinpatremnon nifmsque ad vircs peculii datur, five ignorante vel invito pa- tre five ex voluntate patris in magiftratum electus fit; eo quod pater folummodo rem publicam^ non map«|'i//JfaIvamforeobftrictus eft. /. 1. §'. ult. ff, h. 1.1. Hcet tamen ^.%.ult.ff. depeculio. Cui non contradicit /. i.C. quodcumeoqui inaltend poteftate. ubi pater, quivoluntatemintcrpofue- rat, in folidum teneri dicitur. Etenim ibi fi- liusfamilias non modo ex voluntatc patris decu- rio, fed & tutor a magiftratibus crcatus propo- nitur, adeoque pater nomine fui filhfarnilias non tanquam dccurionis, fed tanquam tutoris, Hh * in |
|||||||||
|
. De attione fubjidiaria & denomhatione ejus.
Cui detur } An & contutoriy qui ob altetms contutorts inopiam folidttm folvere debutt? . Contra quos deiur ? An comra magtftratus ma-
jores? An&contra decurtones abfentes, ubi ordo tutorem dedtt} An & contra collegam tnagtjiratus, qui tutorem elegit ? An & contra beredes ma- gtftratuum , & fidejuffores magiftratuum , & patrem in cujus poteftate magiftratus eft ? . An aftiont fubfidtari* locuifit, fttutores&fi-
dejujfores ab inttto tdonei fuerint, fedpofteafa-
gultatibits lapfi ftnt ? Quid , ft idonea qmdem
tautio non fit exatla, (ed tutor felvendofuerit
eo tempore, quo potuit tuteU agi, acpoftin-
ter moras defterit folvendo ejfe ? Cm tn lufce
incumbat mus probandi ?
I
) um modis omnibus operam dandam
; exiftimaverint juris noftri condito- | res, ut pupilli, qui necdum pcr asta- ! tern fe aut fua regere poffunt, quo- 1 ad ejus fieri poteft, extra damnum tonftituantur, tandcm oecafione tutelse admini- ftratse a&ionem introduxerunt in fa£tum fubfi- diariam, vclutultimum refugium , quse & uti- lis actio tutela: dici potcft. arg. /. ult. ff.b. t. & utilis ex fcnatufconfuito quod autore Traja- tio conditum fuit. l.fcn. C. h. t. ac competit pu- pillo & ejus hercdibus. /. i. $. non tantum 4. ff. b. t. non item contutori, qui propter alte- rius contutoris inopiam folidum folvere coa&us fuit, nifi extra omnem culpam conftitutus fit, nec ei poffit imputari, quod contutorcm fu- fpectum non poftulaverit, aut fatis ab eo non cxegerit. /. i.l. 2,// h. t. 2. Tenentur hac a&ione magiftratus, non
majores, quibus libera tutoris dandi poteftas fme patrimonii diftin&ione competit, fed tan- tum municipalcs, qui non nifi certo in cafu, quando fcilicet pupilli facultates non excedunt quingentos aureos, tutoris dandi jus habent, ■uti &a£marii, fcribse, aliiquefimiles, quivel prsetorem de nominibus & fac ukatibus tutorum debebant inftruere, vcl tutorum fidejuffores pro- bare, vel ad mandatum pmoris idoncam atu- toribuscxigerefAtifdationem. §.2. & ult.Inftit. defatisdat. tutor. I. 1 §. i. z. 3, & §. Divus Ha- Hrianus 8. ff. b. 1.1 ult. C. h. t. arg. l.fipnpillus 2. /. %.ff, rem ptip. fitlvam fore. I quottens z. §.pen. ff ad munictpal. Quod fi aliquo in cafu non magiftratus municipalis, fed ordo Decurionum decreto fuo tutores dedcrit, juxta /. ubi abfunt 10. ff, de tm. & curat. dat. abhis. I. decreto^. |
|||||||||
|
Tit. VIII.
riculo tutores dare, autor eft Groenewcgen ai
l. 1. C. de difcUffor. & ad d. §. 2, & ad /, 28. /f. de tut. & curat. dat. ab bis. Paulus Voct d, loco> & plures ab eo allegati, Wiffcnbach de different.tbeor. & prax> num. 20. poft difput. ad Inftit. 6". Carterum quod fpcftat ordincm, quo pro-
pter tutelaz adminiftrationem, & cjus occafio- ne, perfonas hoc & fuperioribds titnlis enume- ratse, convenicndae ac excuticnda? fint» diftin- ctione non una opus cft. Aut enim unustan- tum, aut plures fimul tutores conftituti funt. Si unus tantum, is primo loco convcniendus erit; coque cxcuffo, fidejuflbrcs, fi quos de- derit; ( quippc qui, fi ante tutorem conveni- rentur, oppofita fecundum jus noviflimum or- dinis exceptione tueri fefe poflent. nov. 4. cap. 1. dum hac in parte nullum pupiJlis refpectu fidc- jufforum prius excuticndorum privilcgium invc- nitur indultum) ac tandem magiftratus, cate- rique, qui fubfidiaria actione tcnentur. Si vero plures tutores dati fint, videndum, an unus fo- lus tutelam geffcrit, an omnes. Si imus, is folus ante reliquos tutorcs non adminiftrantes excutiendus eft, uti & heredcs cjus ac fide- juffores, fi quos dcdcrit, ordinis fcu excuflio- nis beneficio perreliquosnon adminiftrantes, fi prius convenircntur, objiciendo, five privata conventione, five teftatoris voluntate aut judi- cis autoritatc, adminiftratio per unum cx pluri- bus facta fit. /. ult. C. de divid. tutela. I. cum interditta 6. C. arbitr, tut. arg. /. Imperator 1 r. /. quidergo i^.ff.admunicipalem. Leeuwencenf, ,for. part. t. Ubr. 1. caf. iS.num. 15. &feqq. Appendix decifionum poft Refp, Jurifc. Hall, part, 3. vol. 1. pag. 46. Bcrlichius concluf, praft. part. i. toncluf. 12. num. 35). Idcmqueeft, fi unus cx pluribus fponte fua foltts gcflerit, reli- quis gererc negligentibus, cum fcirent fe tuto- res datos cffe; idque quantum ad ca, qua: fpon- te gcflit; & quse geftis connexa funt: nam quocl attinet omiffa ycI neglecta per cum, qui fpon- te quardam geflit, pcriculum eorum, gcftishaui- cohasrentium, communiter ad omncs pertinct; nec unus 3 quia quardam gcffit, omiflbrum in- tuitu prius cxcutiendus cft. /. 2. C. fi tut. vel curat. tton gejferit. I. etfi fcijfes 8. C. de ad- min. tut. I. pater refter z. C. de bered. tutor.l. 1. C. fi tut. vet curator reipubl. causa abfuerit.t l. tutores qui 39. §. in eum 11. /. tres tutores- 55. §. item in eo 3. ff. de admin. tttt. Vt ta- men gcflifle tutelam intelligatur, qui eamalte-. ri tutori expreffe gcri mandavit. d. I. tres tuta^ res 5 5. princ.&%, non folum t.ff.de admin. tut, uti &, qui a contutore fuo fatifdationcm offe- rente fatis acccpit, rem falvam pupillo fore, ei- quc permifit adminiftrationem totius tutelar. d. /.. 55. §. nen folum 2. ff. dt admin. & peric. tut, feu qui ceflit adminiftrationem contutori fuoA ut loquitur Ulpianus in /. ftipulatio ijia 3 8. §, fiftipuUr 20. //. de mb. oblig. & JivHinjanui? |
||||||
|
344 L i b. XXVII.
in folidum fatisfaccrepupillopropterconfenuim
debet; idque convenienter Ugi fi filwfaiirilias 7. ff. detutelis. Confer Cujacium libr. i^.ob- fervat. 34. & qua: dixi iri tit. de tut.&ratiott. diftrab.num. 5, 3. Non aliter tamen in magiftratus minores
aliofque fupra enumcratos fubfidiaria actio da- tur, quam fi pupillus damnum fenferit ex eo , quod ipforilm dolo,lata Vel levi culpa minus idoneus tutor datus, aut minus idoncus fidejus- for admiflus, vel etiam nullus omnino cxactus fuit. Nam fi fatisdationem ab initio idoneam exegerint, quamvis poftea facultatibus lapfi fue- rint tutores vel fidcjuffores, nihil eft, quod tu- torem dantibus aut fidejufforem admittentibus iniputari poflit; eum nondebeant fottuitosca- fus & fottunam pupillo prseftare. /. 1. §. fima- gtftratus ti. I. in magiftratibus -j.ff.b.t. Quin imo, fi idonea cautio exacta quidem non fit, idoneus tamen tutor eo tcmpore fuerit, quo tuteloe agi poteft, nulla ob non exactam fatis- dationem actio cft, cum pupilluspotuerit acti- one tutelae ab idonco tutore indemnitatem ha- bere. d. /. 1. §. fed & fi 11. ff. b. 1.1. Mmi- lins Dexter 53. ff. de admin. tut. nec vitium ceffationis in conveniendo tutore ad periculum aut difpendium mjgiftratuum & fcribarum de- beat pertinere. arg. /. 1. C. de dividend.tutela. Ut tamen horum probatio non pupillo incum- bat, fedipfimagiftratui, utdoccat, eosfolven- do fuiffe. d. I. i.§. probatio 1 $.ff b. t. 4, Tendit ha?c a&to regulariter ad ea om-
nia, ad qua? direda tutelae adio; nonmodofor- tis fed & ufuraium intuitu; cum hac recupe- rarepupillus debeat a magiftratibus, quodatu- totibus & eorum fidejufforibus ob inopiam eo- rum fervare non potuit. /. ult. ff. b. t. Eo cx- ccpto, quod hac a&ione agens pupillus non ha- beat privilegium aut hypothecam in bonis ma- giftratuum, uti quidcm habet qui a<5tione tu- telse contendit, in bonis tutorum. /. 1. §. fri- vilegium 14. ffPb. t. nifi forte pupillus fuerit illuftris aut clariilimus, cujus intuitu vel tutores minus idonci nominati, vel fidejuflbrcs non ido- neiacurialibusexa&i autadmiffifunt. /. i.infi- M C.de tut. vel curat. illuftr. yel clariff perfonarttm. 5. Nequc dubium, quin & moribus hodier-
nis huic a&ioni locus fit, quotiens manifefto magiftratuum dolo atque fordibus, aut fupina ncgligentia, tutores minus idonei elecli funt, aut non idoneae cautiones admiffe. Hugo Gro- tius in Refp. Jurifc. Holl. part. 3. vol. x.con- fil. 301. (reveraioi.) Groenewegen ad§, z. lnft. de fatifd. tut. Lceuwcn cenf. for. fart. 1. Jibr. i.c*f- 17. »8i«.4. 'WifTenbach ad Pand. rol. i.diffut. 53, num. 8. Parensp, mem. Pau- lus Voet ad §. a/f. lnft. ie fatifd. tut. num. ult. eoquc fenfu accipiendum, quod Struviusait, adionem hanc etiamnum in ufu effe, ad Pand. exercit. 31.00*0. 81. infine-. exlevitamencul- pa eos hodie non teneri, adeoqne nec fuo pe: |
||||||
|
0B MATH-STRAT IB0$ CON V E N*I g ND 1 *•
|
|||||||||
|
2<
|
|||||||||
|
I» jf. /f«/ ^/ quis 20. 1«/?. <fc »'««!//. ftipul. Si
omncs tutores tutelam gefferint, explorandum, an pro divifo an pro indivifo adminiftravcrint: nam (i pro indivifo, finguli in folidum arbitrio pupilli convenirifummo jure poflimt, gavifuri xamen divifionis bencficio, fi rcliqui eo tem- pore, quo propter finitum adminiftrationis of- Jicium tutelje agi potuit, folvendo fint. /. i,§. & fi quidem 11. & feqq. ff. de tut. & ratien. diftrab, l. fi divifw z.C.de divid. tuteU. licetpo- ftca quidam ex his inter moras minoris non agen- tis folvendo efle dcficrint; cum vitium aliena: cef- fationis non debeat altcri damnofum cflc. /, i. C. de dividend. tutela. I. ex perfona 3. C. deprbba- tion. I. ult. C. in quib. cauf, tut. lubenti tttt. da~ ri pojfu, t. Mmilius Dextev 53. ff. de admin. tut> arg. /. 1. § fed & fi iz. ff.b.t.l. Imperator j 1. /. quid ergo 13. ff. ad municipalem. l.i.C. de peric. nominatorum. Si vero divifim tutelam geflerint per partes, aut regiones , juxta /. 4. ff. de admin. tut. vidcndum rurfus, utrum pri- vata autoritatc fa&a fit adminiftrationisdivifio, anvcro judicis aut teftatoris difpofitione. Priore ctenim in cafu, quando nempe tutela autorita- te privau inter tutores divifa cft, liberum fo- rct pupillo cum quovis eorum ita agcre, ac fi omnes promifcuc & pro indivifo adminiftraffent, 1. ft divifo z. in fine. jun6t. pr. C. de divid. tu- teU. Nec eft quod objicias , ordinis benefi- cium locum baberc etiam, cum unus ex pluri- bus folus tutelam adminiftravit, utcunque id privata tutorum conventione ita faclum fit, uti praecedente numero diclum. Etcnim diverfita- tis ca ratio eft, quod, ubi id agitur intcr tutores, ut unus folus tutelam gerat, nihil videtur fieri quod pupillo damriofum, aut juri publico adver- fum cft; cum expediat pupillo, per unum potius quam per plures tutelam adminiftrari,ufque adco, utUlpianusautorfit, przetori cura: fuiffe ,ne tu- tela per plures adminiftretur; quippe, etfi pater non dcftinaverit, quis gerere debeat, attamcn id agere pratorem, utper unum adminiftretur, quia facilius unus tutor adiones exercet & cx- cipit, n.e per multos tutela fpargatur. /. f\ plu- res curatores 3. §. apparet 6. ff. de admin. tut. At ex adverfo tutelae divifio, per quam tutela pcr multos fpargitur, pupillo minus utilis cre- «jitur. arg. d. /. 3. §. 6, ff. de admin.&perk. fat. ac ob id etiam divifio tutelse »0» jtttts fed jurifdiftionis eft, fecundum Papinianum in /. in- ler tutores ^C.ff. de admin. tut. ideft, nonpri- •vati fed pubitci juris e/r, uti de teftamenti fa&io- tie loquitur idem Papinianus. /. teftamenti 3 .ff. «j«; teftann fac. poff. adeoque nec privata tuto- rum conventione ficri potcft, fed jurifdiftione, feu publica autoritate prsetoris eam fieri necefle «ft, ut quid operari poffit; alioquin non mi~ pus individuum plurium tutorum, quam ma- ciftratuum plurium, unius hominis vicem fu- «inentium, oflicium eft. arg. I. Imperator n. lkmagip(ttus z$.ff. ai mmkipalcm. Quod fi |
divifio tutelae judicis aUt teftatoris arbitrio facla
fit, finguli pro ea tantum parte, quam admini- ftrant 4 tenentur, neutiquam pro parte, quas alteri commiflli cft. /. fi plures 3. §. ult. I. 4. /. fi duo plurefve 51. ff'. de admin. tttt. I. ad eos t. C. de peric. tut. nifi negligentes fuerint in contutore fufpefto poftulando; dum.vel remo- veri eum dolo aut culpa omnino non curaye-* runt , vcl tardius fufpicionis rationem movc* runt, vel fufpicionis caufam agendo fua fponte pupilli jura prodiderunt : tunc cnim , excufla prius eo, qui partem illam adminiftravit, con-* tutores rcliqui excutiendifunt, antcquamactio- ne fubfidiaria contra magiftratum agatur. d. I. fi divifio 2. in med. C. de divtd. tut. Idcmque cft» fi contutor neglexcrit alterius rcgiorlis aut par- tis contutorem in iis inftruere, quce fcicbatad ipfum pertinere, cum illc ca ignoraret, /. Titium & Mavium 47. $. tutores 2. //. de admin. tuta ceflantc vero hac contutorumncgligentia,intejL4 quos adminiftratio a teftatore vel praetorc divift fuerat, ipfi magiftratus municipalcs aliiquc fimi- les excutiendi forent ante contutorcs. /. 2. / 3, ff. de magiftrat. conveniend, l. Lucius Titius 46. §. pen.ff.deadmin.tut. /. i.§. ufque adeo 1.5./f« de tut. & ration. diftrab. in cujus Icgis fine de- lcndam efle vocemwo», monetexCujacioGo- tofredus in notis ad d. I. Confer omnino Hart-*. mannumPiftoris libr. i.qtttft.6. Bachovium/«i Treutlerum vol. i. difpui. 9. th. ^.lit. B. Gvc-< gorium Thohfmum j/ntagm.juris civil, libr. r.3. cap.io. Montanum^e tuteitscap. ^.num.y^. & multisfeqq. Brunemannum, Perczium & DD. ad tit. C. de divid, tut. Meycrum in collegia Argentorat. ad tit. detut, &rat. diftrab. num. 12. & 25. Csterum illisincafibus, quibuspupil- lo in magiftratum & alios fubfidiaria adio com- pctit, in folidum arbitrio & eledionc pupilli adverfus fingulos intentari poteft, fi dolo fece- rint, ut minus pupillo cavcretur; finculpadun- taxat, sequius vifum , pro portionc virili in quemque eorum adionem dari, dum pupillo fal- va res fit. /. in magiftratus j.ff, b. t, Quin imo, potuerunt magiftratus ipfi a tutoribus cautipnem exigere , fe nomine tutoris dati vel ndcjuflb* ris admifli indemncs futuros, &, fl quidprscr ftitcrint, recuperaturos. /. 1. C. h.t. 7. Sunt tamen in jure cafus, quibus eontu-»
tor cx fa&o contutoris ne in fubfidium quidera tcnetur; pnta , fi contutor idoneus fubito facul- tatibus lapfus fit, ut nihil imputari collegae po- tuerit. /. etiam contutoris 14. ff. de admin. & peric. tut. fi contutor, qui prius convcnicndusj erat, idoneus fucrit eo tempore, quo ccepit convcniri poffe aftione tutelae, & inter mora$ folvendo efle defierit, ut fupra dictum num. 3. & mm. 6. fere in med. fi unus poft finitam tu- telam gefferit negotia pupillaria, tutelae non con- nexa. arg. /. Divi Severus ^i.ff de admin. & peric. tut. jun<ft. /. fi tutor 13. /. 14. ff. detut. & rat. diftrab, fi prior tutor jam tum eotem- Hh 1 pore,
|
||||||||
|
L 1 t XXVIT. T 1 t. IX.
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
246
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
pore, quoremovebatUf & alius ci fubftitueba- 1 //. deadmin. ffff.fedusfi cum ■uno ex pluribus til-"
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
tur, Vuerit non folvcndo, & ob id fuccefibr ni- | t
|
dbus tranfaclum tantum fuerit,quippe quo cafu
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
hii aut non folidum ab eoexigere potuerit. arg.
I. tutorii^. %.adolefcem 1$. l.JEmiitus Dexter 5 3.//. deadmin &peric. tut. l.i.C.de admin. tut. I,-1. c.fitutervelcurat.reipubl.cauf.aber'tt. fiu- nus ex pluribus tutoribus per pupillum acceptila- tione aut novatione liberatus fitjcum improbe vi- dcatur agere pupillus, fi ejus nomine tutores caete- rosetiamnumvellet interpellarc. /. f\ pufilluutf. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
pupillusreliquoSjCumojibustranfactLim non eft,
convenire ex facto proprio aut communi poteft; co quod rcs inter alios acta aliis nec prodeft ncc nocet./. 1. C. detranfaft.l.fiexduobus i~i. ff. de tut. &,rat. diftr. Doncllus ad 1.1. C. de tranfaft. Mantica de tacit. & ambig. itbr. 16. tit. 4, num. 8. Montanus de tutelis caf. 39. num. 71. & feqq. Wiffenbach adPand. difp. <yz.num. 20. |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
I
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
r 1 1 v l v s ix. • ■
De rebus eorom, qui fub tutela vel ctira funt, fine decreto non
alienandis vcl fupponendis.
SUMMARIA,
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
Non promifcue eb as atienum pupilli decretuM-
alienationis interponi debet. Qualta potijfimutti 4 pratore fint inquirenda& obfervandat ante- quam aitenationem decreto permittat ? |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
1. QualestespupWares tx mtione Severi nonfo-
tuerintjine decreto alienari? Adquasresperpo- fteriores conftitutiones necefiitas decreti extenfa fuerit ? An requiratur, ut res pupiUares aite- nemur per tutores auilione publick , tum jure civili, tum meribus ? 2. Andecretofit opus ad alienationem juriumpu-
pilli> Ubi de jureempbjteufios, fuperficiei, fa- linarum , fodinarum, pofjeffionis, ufusfruBus, realium fervitutum , cenfuum, annuorum re- dituum; uti & de atlionibus pupiUe competenti- bus; deque moleridino natatiii. 3. Quid hic vepiat appeUatione aitenationis ? Ubi
de venditione, permutatiene , patientia ufuca- pionis, datione in folutum, dedicatione, amor- tifatione, addmjionem provocatiene, fervitutis impgfitione , transaitione , compromijfo , folu- tione legati ipftus rei pupiUaris, donatione, ft>on falitialargitate, dote, tumjurcRomano, tum moribus: item de repudiatione legati vel beredi- tatis , remiffione fervitutis aut annui reditus, refolutione dotsatioms minori fafta , fervitutis impofitione. jl. Quidveniat bicnomine obligationis> Ubideft-
gnere & bypotbeck. An tutor pro pupiUo fra- dtum emens, id efficaciter pafto agere pojfit, ut fradium venditori pro pretio ebligatum ftt, fine decreto ? An pignus legale in benis pupiUifxne de- £reto mfcatur? Si pupilius alteti pupiUo, fun- dum autore tutore ementi, pecuniam dederit ea lege, ut fmdus emtus pigmrifit, an fignus tale valeatftne decreto ? 5. Cttjus loci magijtratus decretnm debeat inter-
ponere, fi alib'% pupiUus degat, alibi bona alie- nanda fita ftnt ? Et quid , fi pupiUo Italico, pr&dia provinciaUa babenti, tutor apraftdeda- tus ftt ad res provinciales ? 6, Ut decretum intetponatur, requiritur caufe cog-
ttiiio, & ut jufta fubfit caufa alienandi, An fufciat libello tutoris caufam ftgniftcari > |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
8
|
Non tantum ob &s aitenum, fed etiam ob in~
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
ftgnitiorem pupilli utiittatem decretum alienatio-
nis interponi poteft 5 quod exemplis demonftra* tur. Non tamen ob quamvis vulgarem utilita- tem; objeclionibus refpondetur. 0. Si aiienatio ftne decreto requifito fit faila, eft nuUa. Quid, ft decretum fit impetratum , fed per fub & obreptionem} Quid, fi decretum, bo- na effe obliganda, & illaftnt alienata, aut vice verfa} Quid , fiprator decreverit, alternatim bona alienari vel obligari? Quid, fidecreverit aitenationem , cmi fdret nuliam fubeffe /«- ftam caufam} 10. Si alienatio per tutorem finedecreto faBafity
quo modo tutor ob id teneatur & coerceatur ? Si debitum pupillare remiffum, debitor manet obligatus. Si res alienata & poffefiio tranftata, reivindicatio pupille contra quofvispojfeffores da* tur. Quid juris tunc circa fruflus} Emtorpre* tium recuperare peteft, fteires auferatur,qua- tenus idpupilU profuit. An tantumopeexceptio- nis, an vero etiam aitione? Probare debet em* ter, quo ufquepretiumpupilloprofuerit. 11. Si dubium, an decretumftt interpefitum, em~,
ieri probatio incumbit, decretum ante alienatio- nem, bodie etiam poft,t fuiffe interpofitum. Si emtorprobet decreti interpofitionem, prafumen- dum, omnia requiftta intervemffe, fic ut vitu um decreti allegans, aut pratoti obreptum affe* rens, boc probare debeat. Yeteft reftitui nri* nor centra venditionem decreto faftam |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
it alienatio terum pupillarium, ftfa$4
fttexneceffitate; dum minor provocatur addi- viftonem ; aut creditor ejus vendit pigntu obli* gatum ab eo , cui mtnor heres esl; aut ftfcm ft&dimi pro tributis j attf magiftratus ptgnm |
|||||||||||||||||||||||||||||
|
iz
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
De resus eorum clui su.b tutela &c«
|
|||||||
|
judicialevet pr&torium conftituat in rebus pupil-
li;ft ftmdus pupillaris injuria non reftituatur aut pupillo evincatur; fipupiUus beres prafiet legata & fideicommiffa ex ipfis rebus defuntti legantis; Mt tradat rem, quam defunftus ex contraftu debuerat -7 aut pr&dinm emerit, cum pafto re- trovenditionis, aut addiftione in diem, aut ex ftatuto obnoxium retraftui; aut is, cui fuc- cefflt, certiprtidii alienationem teftamento pra- ccperit. Opus tamen eft decreto, fi dcfunftus rem tantum venalem habuerit\ vet generaliter jufferit pr&dia vendi ad <zris alieni folutionem. 15, Recenfentur cafus, qutbus voluntaria aliena- tiones & obligationes fine decreto fubfifiunt. Vbi de obligatione rerum pupiUarium per tutorem, fwptUum defendentem , pro judicato folvendo; de re pro debito femel reBe obiigata alteri obli- ganda pro pecunta ad priorem creditorem dimit- tendum accepti; de re pupillari reftepignorat* per creditorem vendenda; vel re pupillo obliga- ta difirahenda; vel re pupilii ex decreto vendi- ta ac pcr tutorem retenta ob pretium a vendito- remnittatum; dereper tutorem Regisaut Prin- cipis donata vel vendtta per eum , qui fe dolo majorem fimulavit aut dixit. ^i?^§^ uamvis autoritas tutorum magna
fit, & in multis , imo plerisque «cafibus, infirmum fuppleat pupil- l\£^WJS*^}l°rum judicmm m negotuspercos S^^^bo©contrahcndis. /. in negotiis <$.ff. de reg. juris. quandoquc tamcn fufficiens noneft; jdque potiffimum in rebus pupillorum alienan- dis ufu venit. Nam ctfi ante orationcm Seve- ri, cV ad cam fecutum Scnatufconfultum , fola tntoris autoritate proccflerit rerum pupillarium alienatio, atque divifio , ut colligi poteft ex l. inter pupillos 20. ff. de autorit, tut. I. tutorur- gentibus 47. §. 1. ff. de minor. 25. 4«»«. quce utraque lex Scsevola: eft , qui fcripfit & floruit ante cmiflam Scveri orationcm : poftea tamen alitcr fieri ut plurimum non potuit, quam fi in- terpofitum fuerit magiftratus decretum. /. 1. & tot. hoc tit. ff. & C. Et ipfius quidem Oratio- nis Severi, atque fubfecuti Senatufconfulti, pro- hibitio rcs tantum concerncbat immobiles, nec cas quidem omnes , fcd tantum praedia ruftica & fuburbana, & quae iis accedentia pro irnmo- fcilibus habebantur, veluti mancipia adfcripti- tia, quse quafi pradiorum partes erant; urbana vero pradia, ncc non aurum, argentum, gem- mae, veftes, aliaque mobilia pretiofiora, non iriodo poterant , fed & debebant a tutoribus diftrahi. i. lex qus,.%%. C. de adminiftrat. tut. -quia aurum, argentum aliaque his fimilia fterilia «rant, & ades faepe magis oncri videbantur, quam ufui, ob magnos fumtus in reparationem faciendos , ac fortuitos frequentes incendii & -ruinx cafus. arg. I* verum 11. §. fi hcupleti 5. i» jjfif ff. de minor, 25. 4««». Unde&paffim in legibus Cod, b.t, rafticorum tantum& fub- |
|||||||
|
14. Confirmatur aliemtio fine decrcto fafta, fi
minor major faftus eam ratam babedt, Tacite ratum habet, qui pretium a tutore exegit, am ab tpfo emtore; itetn lapfu certi temporis pofi majorenniutem. An ratthabitio impediat re- medium 1. 2. C. de refdnd. vend. An con- firmetur alienatio, /1 pupillus tutori, velalteri fxne decreto alienanti hercs extiterit ? 15. In quibusdam locis pr&ter decretum requirU
tur confenfus cognatorum & alia. Quid, Jt decretum interptuatur iis non auditis, ^«1? mo- do fe venditioni tunc poffm opponere> Quid, f% vocati venire aut confenure notint ? 16. An decreto opus, fi u vendere velit , qui itl
loco domicilii per nuptias aut veniam Matis auC pauciores annos majorenmtati per ftatutum pr&- finitos, prt majore habetur, & res fit fita in loco, ex cujusjure adbuc minor eft ? Qnid, fi vi ftatuti habeatnr pro majore, fed addatur, ne im- tnobilia ftne confenfu cognatorum alienet, an & tttnc adhuc decreto opus ftt > 17. Quafolennitate res ecclejt£ & piis ufibus de-
ftinattn alicnari debeant ? ^«0 modo res ftfci % reipublica, civitatis, yici, pagi > Att alttcr s qttam auftione pubiica ? urbandrum prsdiorum meiitio fit , ubi decre-
tum proponitur interpofitum. /. 5. 8. 9. 11« 1 z. 15.16. C. h. t. Sed poftmodum cx legc Con-< ftantini quantum ad alienationem urbana pu-^ pillorum praedia rufticis & fuburbanis fucrunt exsquata ; prjeiertim, quia in sedificia, a ma« joribus fspe profecla , major quam in ruftica pradia cadit affcdio, dum lugubte fatis pupillis, cum adoleverint , futurum credidit Imperator, in domo, ubi pater dtfecit , ubi ipfx creverunt, ex) causa venditionU imagines majorttm aut mn vide* reftxas, aut revuifas videre. d. I. 22. C, dead- min. tnt. Et generalitcr rerum omnium immo- bilium , utcunque fterilium , alienatio inter- di&afuit. d.l. 22. jun<5t. /. pen. ff. h. t. uti & mobilium eorum, quse fervando fervari poflimt^ nec tempore pereunt, veluti, aurum, argen- tum, veftcs, gcmmx, aliaque mobilia pretio- fiora; fbiarelida tutoribus Hcentia alicnandifi- ne decreto res tales, quae fervando fervari non poflunt, qualcs funt frutSus, animaliafuperflua» veftcs attritx, & alia his affinia, qua: etiam ex officio tutor alicnare tenetur , fic ut , fi non tempeftive id cgerit , fuo periculo fit ceflatu-i rus. d. I, 22,. /. ult §. ult. C. de admin. tut l. ult. C. quando decreto opus non fit. I. tutor qui 7. $, fttutor. 1. ff.de admin. &peric. tut. Et quam- vis tutius forte fuerit, au&ione publica fieri ho- rum mobilium alienationem , absque decreto permiflam, imo fubhaftionem omni modo re* quirat Pincllus adL z.de tefcind. vend. part. i', cap. z.num. 26". tamenquia nufpiamejus facien- dineceffitas tutori per leges invenitur impofita, magiseft, ut furTecerit, fi bona fide diftradHc* privatim a tutore fa&a fit. Argcntr«us ad con- ■ fuet.
|
|||||||
|
a# L i 8. XXVII. T i t. IX,
|
||||||
|
de admin. tut. TulJenus
i.C.de bonis ma- terms part. 3. num. 28. Perezius ad tit. C. quande decreto opus non eft, tium. 1. 3. Latiore vero fenfu hic accipitur alicnatio,
ut non modo omnem aftum tutoris voluntarium compleclatur, perquem dominium transfertur, juxta definitionem Imperatoris in /. 1. C. de fundo dot. fed & actus alios, quibus jus in re pupillo diminuitur, vel juris qusefiti repudiatio fit. Qiiibus confequens eft, ut rerum fupra enu- meratarum non modo venditio atque permuta- tio interdicla cenferi debeat, ut paflim in Pand, & Ced. h. t. verum etiam patientia ufucapionis, quse propterea non currit impuberi. /. ficut 3. in med. C. deprafcript. 30. veiqo.annor.l.alie- nationts 28. ff. de verbor, fignif. Sandet/f prohi* btta alienat, part. 1. cap, 1. $. 3. num. 34. de quo latius ad tit. de ufucapion. ad hsec datioin folutum, quce venditionis aut permutationis vi- cem obtinet. /. fi mimr i^. C. h. t. junct. /. ult. ff. quib. ex cauf in poffeff. eatur. in facrurn dedicatio. /, ab agnato lz.ff decurat.furiof.& aliis extra min. dandis, amortifatio. Molineus ad confuet. Parif. tit. %• §. 51.5/0/. 2. num. 79. ad divifionem provocatio, dc qua in tit. famil. ercifc. num. 15, ufusfru&us aut altcriusfervitu- tis impofitio; de quo in num. puced. tranfa- 6lio, fecundum tradita in tit. de tranfattienJ num. 2. compromiflum, ut dictum tit. de re- cept. qui arbitr, recep. num. 5. perfolutio legati in cafu, quo teftator, qui pupillum inftituerat vel legato honoraverat, eundem pupillum gra- vaverat legato rei non a teftatore profedse, fetl ipfius pupilli proprise. /. magis puto 5. $.fifun- dus q.ff. h.t. donatio, utpotequse, tanquam perditio qusedam, rcgulariter tutori ne ex de- creto quidcm permittenda videtur, fccundum ca, quse fcripta in tit. de admin. tut. ntm. 6. unde ncc fponfalitia largitas, per quam irrevocabile tranfit dominium, fine decreto procedit. l.pr&- dia 8. C. h, t. nec dotis datio , quotics vel nomine pupilli res pro forore inope atque ia- dotata in dotem dandse funt, vel pupillx ipfius nubentis maritus rebus ipfis contentus eflenoii vult, ac ob id a tutore vel curatore ex rerum pupillarium venditionc pecunia conficienda cft» quse in dotcm detur. /. five generalis 61. §. 1. ff. de jttre dot. Sc ad talescafusreftringendaver- ba gencraliora /. lex qu& 2 2. C. de admin. tutm nam fi ipfis rebus in dotem datis contentus efle velit futurus maritus, decreto opus non eft, quia naturale dotis dominium tunc uxoris proprium manet. /. five generalis 61. §. ifie atitem i.ff. de jure dot. jun£t. /. in rebus 30. C. eod. tit, quse, quo ufque noftris moribus circa dotem , fponfalitiam largitatem, aliaque fimilia etiam- num obtincant, colligi poteft ex iis, quar di<5fci in tit. deminor. 25. annis num. 18. 10 Ad- dc Argentrseum ad confuetud. Britann. artic. 220. gloff, 2.Joh. a Sande deprohtb. rer.dm.part.i. tap%
|
||||||
|
fuet. Britann. art, "481. gloff. 3. num. 7. &feqq. e
nifi aut ftatutum aut conftans certi loci praxis | i
auftionem publicam omnino dcfideret,uti eam in
Hollandia, Frifia» Tranfifulania, aliifque lo-
cls pluribus requiri, notat Ant. Matthseus de
auttion. libr, 1. cap. 3. num. 4. fic ut in Hol-
landia publice mobilia ex dccreto camerse pupil-
laris, immobilia ex Curiae confcnfu alienanda
fint. Hugo Grotius manud. ad jurifprud, HoU.
libr. x.cap. 8. num. i^.&feqq.
t. Sub rebus autem pupillaribus alienaripro-
hibitisetiamhic continentur res illse incorpora- lcs, quse immobilibus quantum ad plurimos ju- ris efrecTus acccnfcri folent. Borgnin. Cavalca- nus de tutore feft. 4. num. 4. Ac proinde non fme decreto procedit alienatio emphyteufios aut fuperficiei. I. fedfipecunia 3. §. fi jus 4. ff. h. 1.I. etiam 13. C.h.t, nec pofleffionis per miffionem damni infe<5ti nomine ex fecundo decreto obten- tx. I. magisputo 5.§. ftfundtupupillo %.ff.h.t. nec falinarum aut fodinarum metalli,cretse,arcnse& fimilium. d. I. fed ft pecunia 3. §. ult. 1.4. /. 5. pr. & §. 1. ff. h. t. Sed nec abfque decreto licita ufusfru&us aut aliarum fervitutum tam perfona- lium cmam realium remiflio. d. 1.3. $.necufw- fruclm 5. ff. h. t. Idemque circa reditus annuos aut cenfus remittendos, vel in alium transfercn- dos, ftatucndum videtur. arg. / «0» folum 4. C. /;. t. I. lex qua 2 2. circa med. in verbis, ita enim annui rcditus. C. de admin. tut. Montanus de tu- telis cap. 33. num. 123. Tyraqucllus de retracl. gentil.§. 1. gloff.6. num.6. Auguft. Barbofa in coUetlan. ad l. 4. C. h.t.num, 10. & feqq, uti& circa a6tioncs pupillo competentes ad res tales, quarum aficnatio fine decreto rata non eft. Mon- tanus de tutelis cap. 33.«««. 150. & feqq. Aug. Barbofa ad /. 7. C. b. t, num, 6. Quin imo ge- neraliter nullam obligationem pupillo competen- tem diflblvi pofle fine decreto fola tutoris au- toritate , ac debitorem finc decreto folventem nortita fccurum efle, quin minori adverfus fo- lutioncm reftitutio in integrum concedi poffit, nifi foluti fint reditus aut ufurse, biennii metam & centum folidorum quantkatem non exceden- tes, apertum eft ex §. ult. Infi. quib. alien. /i- cet velnon. juncl. I, famimus creationem 25. /. conffitutionem 27. C. de admin. tut. De quo latiu&Wdl tit. de minor. i<$.annis num. 22. Et quamvis molendinum natatile non modo res mo- bilisfit, fed & fortukis pluribus obnoxia cafibus atque periculis ex violentia fluminis, multisque infuper ac gravioribus impenfis confervanda , fic ut a nonnullis in numerum rerum, quse fer- yando fervari nequeunt, & ob id fine decreto «liftrahi poflunt, referatur. Tyraquellus de rt- fraclu gentilit. §. 1, glojf. 7, num. 92. Monta- hus de tutelis cap. 33. num. 176. vcriustamen, fine decreto molendinum tale alicnari non pofle; cumutiqueconftct, illud rem mobilem prctio- fam effe, seque aptam affervationi, atque funt Vcftcspretiofse, quarum alienatio pcrmifla non |
||||||
|
De rebus eorum clu
|
H9-
gatio ejus firma non fit. d. I. 1. §. ttlt.l, z.ff.
h. t. Diverfum eft, fide pignore non conven- tionali fcd legali quasftio fit: quippe quo etiam pupillaria bona gravari pofle obtinuit. Hinc fi pupillus autore tutore fundurn a fifco emcrit, dubium haud fuit, quin fifco fundus ille pro pretio devindus fit, quia fifcus legalcm inbo- nis corum, quibufcum contraxit, hypothecam habet. d.%. 2. ff. h. t. junct. /. certumefi i.C. in quib. cauf. pign. vel hypoth. tac. contrah. Ad- dc tit. in quib. cauf. pign. vel bjpoth. tac. con- trah. num. 4. Sed&uno in cafu conventionale pignus ratione fundi per pupillum companndi fola tutoris autoritate conftitui potcft, fi fcili- cct pupillus alteri pupillo fundum cmcnti pecu- niam dcderit ealege, ut fundus ei propecunia* illa pignori fit. /. fed fi pecunia 3. ff, h. t. de quo latius in tit. in quib, cauf. pign. vel bjpotb. tacite contrab. num. 15. 5. Ut autem rectc atquc ordine interpona-
tur decrctum in cafibus ncceflitatcm ejus exigen- tibus, primo quidem oportet, illud per cum interponi, cujus ea de re notio eft; & quidem pcr judicem feu magiftratum illius loci, in quo pupillus domicilium habet, & ubi tutela admi- niftratur, licet res illse, dequarum alienatione agitur, fitse fint inillislocis, qua? poteftati de- cernentis fubjeilse non funt. Qua ratione prsetor recle permittit, diftrahi poflcffionem pupillarem non Italicam tantum > fed & provincialcm, (i modo tutela Romse agatur, & hic tutor etiatn rcrum provincialium fubierit adminiftrationem. /. magis puto 5. §. illud qu&ri iz. ff h.t, Si enim prsetor RomsE dans tutorem pupillo Itali- co, etiam cidem tutori tacitc intelligatur rerum provincialium ad pupillum pertincntium de- mandafle adminiftrationem , & vice verfa tutor pupillo provinciali datus a praefide, curam fuam etiam ad rerum Italicarum geftioncm extendat, quia tutor pupillo datus etiam univerfo patri- monio cjus intelligitur datus efle. §. datusau- tem 17. lnft. de excuf. tut. I. propter litem % r.§* licet 2. ff.de excuf, tut. ratio non apparct, cur non idem ille, qui rerum commifit admi- niftrationem, carundem quoque alienationem ju- ftis cx caufis decrcto permittati Sande deprehib, rer. alien. part. 1. cap. 1. §. y.num. 70. Andr* Gayl libr. z. obferv. 123. num. ult. Groene- wegen ad /. icT. C. h. t. Qiiod fi tutor pupillo Italico Roma^datus, a rerum provincialium ad- miniftratione fefe excufaverit, & ob id prsefes rebus provincialibus tutorem dederit, magis eft ut prsefidis decrcto prsedii provincialis alienatio perficiatur; eo quod in cafu excufationis per tu- torcm Romse datum obtentse, rcbus provincia- libus non praetor fed prsefes tutorem dare debet. arg. d. I. 5. §. iz. ff. b. t. l.fi pr&dium 16. C. k t. I. pupifo 27. ff.de tnt. & curat. dat. ab hts. I. propter litem 21. §. licet z.ff.de ex- cuf. tut. licet alii veiint, hoc in cafu elcdio |
|||||||||||||
|
nuMi 22, 23. Montanum detu-
num. 338.339.418. Surdumde- |
||||||||||||||
|
tsp, 1. §. 3
telis cap. 33 |
||||||||||||||
|
df. 278. Fontancllam de pdtis antenupt, clauf.
5- £l°jf' 7- mm- 24- Ant. Matthamm in au- clario poft difput. de tutelis num. 5 5. Lambertum Goris adverfar. tracl. 4, §. 16. Pertinet infu- per ad alienationem finedecrctohaudfaciendam juris pupillaris quaefiti remiffio circa res talcs, quas fine decreto non alienari, ante diftum fuitj ut puta fervitutum perfonalium vel realiumpu- pillo aut pupillari prsedio competcntium, aut cenfuum , aut aunuorum rcdituum rcmiffio, ut ante dicl:ura in num. praced. donationis in minorem fa<5tse refolutio. % f% ad refolvendam 7. C. h. t. Montanus de tutel, cap. 33, num. 391. lcgati repudiatio. /. magis puto ^. §. fun- dum 8. ff.h. t. quia dominium rei legatse recta via a defuncTx) in legatarium videtur tranflatum. I. a Titio 64. in fme ff. de furtU, Sande de pro- hib. alienat.part. 1. cap, 1, §. 3. num. 33. Aug. Barbofa ad /. 4. C. h. t. num. 16. fecusinhe- reditate delata, quam repudiari fola tutorisau- toritate fine dccreto, verius eft; cumanteadi- tionem nihil vere aut ex juris fic~t,ione pupillo quaefitum fit. arg. /. cum heredes 2 3. //. de ac- quir, vel amitt. pojfeff, Menochius de arbhrar. jud, libr. 2. cafu 171. num. 52. 53. Denique Tiuc quoquc referenda fervitutum impofitio , quippe quam tutor fine decreto refpectu pra> diorum pupillarium seque fruftra facit, ac ma- ritus ratione fundi dotalis. /. fed fi pecunia 3.^. fen.ff. h. t. 4. Obligitionis nomine, quse circa res pu-
pillares non minus eft prohibita quam alienatio,
venit non tantumdatiopjgnoris, quareideten-
tio feu naturalis pofleffio tranfit in creditorem,
fcd & hypothecae obligatio, qua res pro debito
afficitur, poflcffione naturali ipfius rei penes pu-
pillum manente. /. 1. §. 2. /. fi pupillorum 7.
§. 1. /. pen. ff, h. t. Qus ufque adeovera, ut
ne pignus quidem tcneat, fi pupillus autore tu-
tore prsedium comparet ea lege, ut illud ven-
ditori pignoris jure obligatum maneat, donec
pretium folutum fuerit. /. 1. §. ult. I. z.ff.h. t.
Qiiamvis enim valere deberc, quodcunque in
traditionibus rerum pactum eft, Gajus fcripfe-
rit. /. in traditionibus 48. ff. de paftis. atque
ctiamdominus rem fuam alienans talem ei cau-
fam imponcre poffit, qualem volucrit; acpro-
indecum ipsa dominii tranflatione videatur vcn-
ditori tradenti jus pignoris qujefitum, quafi re
in pupillum tranflata cum onere pignoris ipfi
inhasrente; nontamenhajc omnia proficere pos-
iunt ad id, ut hoc in cafu pignoris vinculum
fme decreto ratum fit. Etenim, quamdiu nec-
dum a venditore tranflatum eft dominium rei,
tamdiu illa ipfiadhuc domino obligata cffenon
poteft. /. neque pignus 4^. ff.dereg.jur. quam-
primum autem dominium ejus in pupillum trans-
fertur, pupillaris efficitur, atque ita confeftim
|
||||||||||||||
|
cjusincipitconditionisefle, utfinedecreto obh% ncm videri datam tutori, an prefidis, an vero
I i prastoris
|
||||||||||||||
|
XXVIL Tit. IX.
|
|||||||||||
|
2£°
|
I B.
|
||||||||||
|
tenda fit , an magis eanindem dcccrrtenda fie
obligatio pro nummis ufque ad asris alicni mo~ dum mutiio accipiendis. Cavcndum vero ante omnia, nepropter cxiguum xs alienummagna poiTeilio pupillaris diftrahatur , & ut in uni- verfum rcrum talium dcccrnatur venditio , ex quarum alienatione minimum pupillo detiimen- tum accedat. Quem in finem etiam praetoris eft, non nimium credere tutoribus aut curatori- bus, qui nonnunquam lucri fui gratia adfeve- rare pratori folent, necefle efie, diftrahi pos- fcflioncs vel obligari; fcd mngis requirendi ab eo talcs, a quibus inftruatur de fortunis pupil- li, fivc illi pupilliffpfiiis parcntesfint, fivene- ceflarii, five liberti quidam fideles, five qua- lefcunque alii, qui notitiam rcrum pupillarium habent ; aut fi nemo invcniatur , vcl fufpcfti fint qui inveniuntur, jubcre debct practor, edi rationes, itemque fynopfin bonorum pupilla- rium, advocatumque pupillo darc, qui inftrue- rc poflit prsetoris religionem, an adfentire ven*- ditioni vel obligationi debeat; fecundum pruden- tiflima Ulpiani monita in d. I. magis puto y,- §. tdem prttor 1 o. & n.ff. h. t. Confer Mc- nochium de arbitrar. judicum libr. z. caftt 171. num. 4. & multis feqq. Chriftineum ad Mechlin. tit. jcf.art. ij.num. 2. & feqq. Rolanduma Valle vol. 1. confil. 33. Smdcdeprohib.altenat. part. 1. cap. 1. §,4. num.6^.66. Rcfponfaju- rifc. Holl. part. 5. confxl. 19^. 8, Praeter ss alicnum jufta quoque decreti ad
alicnationem interponendi caufa eft infignitior quaedam pupilli utilkas; veluti, fi pupillo vcl pupillse fponfalia contrahenti ac vix quicquam prseter praedia poflidenti, dos tamen aut dona- tio propter nuptias innumeratlpecuniaailigna- ri debeat, dum pars advcrfa non nifi pccuniis in dotem dandis matrimonii conditionem ad- mitterc cupit, nec aliter honefic nuberc pofle puella videtur. /. ftve generalis 61. §. x.ff.de jure dot. Idemquecft, fi pupillus ali non pos- fit, nifi diftractis rebus ejus mobilibuspretiofij, aut praediis voluptati magis quam frucluum pro- dudioni infervientibus, ( qualium mentio eft in /. f\ cttjas rei 13. §, frucluarius 4. ff de ufu- frulUt. I. urbana pradia 198. ff. deverb.ftgmf.) licetenim regulariter alimentapupillodeccrnen- da fint, modum facultatum feu redituum patri- moniihaud excedentia. /. officio z. §. 1. 2. 3. //. ubi pupitt. educ. vel morari debeat, fiepe ta- men accidit, tam exiguum rerum pupillarium proventum cffe, ut inde pupiHus exhiberi ne- queat, qui ex ufuris prctii ex rebus illisconfi- ciendi honeftepoffet educari. Etfanc, fidotis conftituenda: gratia jurc permitti potuerit alie- natio, quo honeftius puella nuberct, ut paulo antedidum, quid ni.etiam, ut honeftius ala- tur atque exhibeatur ; cum utique non minot alimentorum quam dotis favor fit. Sande de prohib. alien. part. 1. cap. 1. §. 4. num. 6*2. Quid , quod Sc in genere decreturn 4e rebas pupilli
|
|||||||||||
|
pra-toris decretum pctere velit. Sande de prohib.
alienat. d. part. i. cap. i. §. 5. num.yi. quod tamcn ex legibus fupra addu&is haud apparet, ac fortc re&ius illud admiferis, quod a non~ nullis monitum Interpretibus, tutius cfle , ut in cafu, quo pupillus alibi commoratur, alibi fitae funt res diftrahcndee, quarum adminiftra- tioni pcculiariter a magiftratu illius loci tutor datus cft, non raodo decretum impetrltur a. ma- giftratu loci, in quo res fitse, fed &abeo,in cujus territorio pupillus commoratur; cum ju- dicem unum facile poilit latere caufa, alteriju- dici nota, propter quam pupillo non expedit, decretum alienationis intcrponi. Montanus de tutelis cap. 3 3, num. 5 5. Perezius C. /;. t. num. 6. Ant. Mattharus de auclion.lib. i.cap. j.num. 10, Parens p. mem. Paulus Voet de ftatutis fecl. 9. cap. z. num. 17. & de tnobil. & immobil. cap. 12. tittttt. 5» Bcrlkhius part. 1, decif. 2p. 8«?», <y.
6. Sed & fecundo non alitcr decretum aju-
dice competente interponendum , quam fi jufta alicnandi caufa fubiit • quem in fincm caufa? co- gnitioomnino necefTaria cft. /, 1. §, 2. /. fipra- dia 11. ff, h. t. & hic fenfus eft verborum in /. ob tts 12. C, /;. t. cumdiciturobxsaliemmv tantum causk cognita , praefidiali decrcto prjedium minoris provinciale diftrahipcrmittendum. At- que hinc etiam ab Impp. refcriptum fuit, alie- nationem refte aliter confici non pofle , nifi apud a£ta caufis probatis, quse venditionis ne- ceilitatcm infcrant» decretum folenniter inter- ponatur; nec fufKcere, libello per procurato- rem ad prsetores vel praefides provincise delato vcnditiones manifeftari. /. minorum 6. C. h. t. quia, ubicunque decretum neceflarium eft, & ob id caufje cognitio defideratur, res per libel- lum expediri non poteft. /. nec quicquam 9. §. ubi decretum i.ff. de off. proconf & legati, l, omnia qiucunque 71.//. de reg juris. 6. Praxipua , & ex oratione Severi unica,
interponendi decreti caufa fuit neceflitas a:ris alicni pupillaris. /. 1. §. 2. ff. h. t. acnefem- per quidem aut paflim tutoribus fub obtentu x- ris alicni permittenda venditio; fed ofliciopra*- toris in primis hoc convenit excutere, an aliun- de poflit pccunia ad extenuandum a:s alienum expcdiri, vel ex venditionc fruclmim condito- rurnaut rerum aliarum , quse fervando fervari nequeunt, vel ex redituum atque obventionum fpe, vel cx nominibus quse conveniri &cxcuti poflitnt: quamdiu enim ex hifce folutio fieri poffe dcprehcnditur, decrctum intetponendum non eft: uti nec, fi creditores non urgeant seris alieni folutionem , fed dilationem vel expreffe vcl tacite minori indulgeant; nifi gravior ufu- rarummodus, aut pcenae ftipulatio, parendum seri alieno fuadeat. /. magis puto 5. §, nonpaffim 9, ff. h, t. Sandc de prohib. alien.part.i. cap. i. §.4. num. 58. 59. Sed & prattorem «ftimare •oportet, an alienatio rerum pupillarkirnadmk- |
|||||||||||
|
De
|
|||||||||||||
|
TUTELA &C.
|
|||||||||||||
|
R E B U S E O R U M QJUI S U B
|
|||||||||||||
|
•5*1
|
|||||||||||||
|
riorum defierat obfervari. Ut proinde reclius dis*
punclio Alciati ad conciliationem adhibeatur, Necmovet, quod a Sandio adducitur, difpun- c~tionem illam rcfelli per /. ult. C. /;. t. in qua refcriptum, debitis duntaxat fifcalibus urgcnti- bus, vcl ex privatis contractibus natis, decreti interpofitioncm fieri debere. Sciendum cnimv voculam duntaxat non habere relationem fuam ad debita fifcalia, vel ad debita privata, quibus minor vcl ex patris nomine vel ex fuo reperieba- turobnoxius (fic enim pro debitis extranei, cui minor heres extitiuet, bona minoris ex decreto alienari non pofTent, refragante hic lcge; quod abfurdurri) fed potius ad debita five fifcaliafive alia urgentia, adeoque fenfus eft , non proptcr, omne debitum five fifcale five privatum intcrpo- ni debcre decretum alienandi, fed tum demum , fcu tunc duntaxat, cum debita illa fifcalia vcl privatattrgentiafunt, ficut aut dilationemcon- cedere nolit fifcus reliquique crcditores, autgra- vior ufurarum modus urgeat, dcbitum folvi, ut ab ufurarum onere graviore minor liberetur, prout jam ante ab Ulpiano fimilem in modumt refponfum fueratin /. magis puto j.§.noupaffm p.infineff.b.t. p. Quod fi in rebus, non nifi ex decreto ali-
enandis, decreti folennitas non fuerit adhibka, ipfo jure nullum plerumque cft, quicquid ge- ftum fuit. /. 2. /. 10. /. 11. /. 15. /. 16*. & paffim C. b. t. Idemque cft, fi decretum qui- dem fuerit interpofitum, fed poftmodum con- ftiterit, praetoriin impetrandodecretoobrcptum fuiffe. /. 1. §. 2. /. magis puto j. §. pen. ff. b» t. I. etfi pr&fes 5. C. h, t. arg. /. 1. C. fi tut. vel curat.falfis aUeg. excuf.fit. Nec aliud dicen- dum, fi pmor decreverit, bona pupilli effe pig- nori obliganda, eaque pcr tutorcm alienata fint, aut vice versa; eo quod nihil cgifle videtur, qui aliud egit, quam a praetore dccretum crat. /. fi pupiUorum 7. $. fi prator 3. ff b. t. Plane, fi prxtor alternative bona vel alienari vel obli- gari decreverit, alterutrum agendo tutor decreto paruifle intelligitur: tametfi non bene prsctor fuo fic videtur funclus officio, cum magis ipfe fta- tucre debuiflet, utrumres obliganda an alienan- da fuerit, non vero tutori liberum alterutrius faciendi arbitrium permittere. d. I, 7. §. quid ergo 4. ff, h. t, Denique nec decretum a prse- tore interpofitum pupillo nocebit, fi is fcicns, caufam non efle juftam alienandi, nihilominus alienationcm pntaverit decernendam efle. /. ma- gisputo 5. §. fi as 14. ff. h, t. vcluti, fidecre- tum intervenerit de fadenda fimplici & abfolu- ta rcrum pupillarium donatione , de prasdio pu- pillari dedicando, de mittendis matri pupilli m\x+ neribus nuptialibus, de dote forori pupilli ute- rina; danda, de Icgatis & fideicommiflis indebi- tisexfolvcndis, aliifque fimilibus. /. ult.inmed. c. ft major faftus alien, rat. bab. I. abagnato 12. ff, de curator. fur. &alii$ extra min. dandis. arg. /. j. §. 1. & §. feifimmm y. f. 4* tutela & l i * • wfiw. |
|||||||||||||
|
pupilli alienandis toties recte interponituf, fua-
dente naturali aequitate, quotics urget neeeffi- tas quardam aut difficultas notabilis, qux non nifiprxdiorum diftraclione evitari poteft: cum fatius longe pupillo fit , quibufdam carere re- bus, itautinlocum earum fuccedat vemmpre- tium, quam incxpHcabilibus prope difficultati- bus rerum earumdem intuitu implicari. Et qiumvis non quaevis utilitas decreto alienandi impetrando fufnciens fit, tutoribus forte alle- gantibus, expedire pupillis prsedia qusedamdi- vendere, ac vel alia comparare, vel ccrte his ca- rere. /. magis puto 5. §. fi as 14. ff. h, t, quia, fi fundus faxofus fit, aut fterilis, aut peftiiens, utique pro fruc"luum modo tantum eft pretium inventurus. /. pen. ff, h. t. tamen fi tanta tam- cmc manifefta appareat utilitas, ut bonus quis- cuc patcrfamilias abfque ulla hsefitatione rei alie- nandse confilium pro fe capturus effet, iniquum foret, decretum in damnum pupilli dcnegari, atque ita jus illud > quod falubriter in utilitatem pupillorum conftitutum eft, tali in cafu in detri- mentum eorum detorqueri, & produci ad feve- ritatem, contra /. quod favore 6. C. de legibus, l. nulla jurisz^. ff. de legibw, veluti, fi profundo fterili ac longe diflito prxdium impuberi vicinum magis magifque fru&uofum acquiri poffic; prat- fertim, cumidem in rebus quoque placuerit ec- clefiafticis, quse quantum ad juris effe&usple- rumque bonis minorum comparari folent. noveU. 7. cap. 2. §. 1. mvell. 54. eap. 2. Argentmis ad confuet. Britann. art. ^Si.gloff. 3. num, 3. Groenewegen adl. i%.ff' h. t. & alii ab co ci- tati. Quibus non adverfatur, quod in /. ob as 12. C.b.t. videatur refcriptum ab Imperatoribus Dioclctiano & Maximiano, proptcr &s alienum tantum prardii pupillaris diftra&ionem permitti. Etenim vocula tantum in d, l propofita, non ad ses alienum, fed ad caufe cognitionem perti- net, dum non nifi causa cognita diftraclionis decretum interponitur, ut fupra probatumcft, adeoque vult, obsesalienum, tantum causa co- gnita, vendendi licentiam dccreto concedendam effe. Alciatus libr. 4. difpuncl. cap. 5. Quod enim cenfuit Johannes a Sande deprohib. rer.a- lien. part. 1. cap, i. §. 4. num. 6"i. nodum hunc folvendum efTe, dicendo, caufam quidem seris alieni effe expreffam inorationeSeveri, fed ex fententia ejus orationis & interpretatione amplio- re alienationem etiam permitti ob alias caufas; admitti potuiffet, fi lex HU 12. ipfius Severi efTet. Sed cum Diocletianus & Maximianus il- lius conftitutionis autores fint, ac hi imperitave- rint poft tempus, quo floruerunt Jurifconfulti, tjuomm refponfa in Pande&is occurrunt, in ipfis rero Jurifconfultorum refponfis jam interpreta- tionis illius & extenfionis exempla fuerint propo- tfita, ut fupra demonftratum , male admodum jbi pofteriores Imperatorcs fuo refcripto regulam fropofuifTent, quse jam dudum ufu & interpre- tauone Jurifconfultorum aclmperatoruin ante-* |
|||||||||||||
|
11; T 1 t. IX.
pretium poftuUre, fi illud rationibus pupilli nom
profuerit. I. ftne herede 32. §. interpefito 4.//. de admin. & peric. tut, quodque alibi de repu- tationibus in reftitutione in integrum admiffis di<5tum in tit. de in integrum reftit. num. 22. & tit. dtminor. 25. annis num. 36. Licet enim verum fit, poffeflbres bonse fidei impenfas ifl rem pofleffam faftas non alia ratione quam per ex- ceptionem & retentionem fervare poffe. I. f\ in area %%.in fme ff. de condicl. indeb. (adde tit. de petit. hered. num. 23.) tamen id ad ipfa pre- tia rerum per pofleflbrem foluta porrigendum non eft j cum non modo bon?e fed & mala? fi- dei pofleflbres poft rem eviflam pretii foluti re- petitionem habeant adverfus illos, quibus illud folutum fuerat , ut in tit. de evielienihus num. 32. id latius adftruclum. Atque hinc etiameft» quod, licet venditio contra Senatufconfultum fine .decreto fada nullius momentifit, emtortamen pignora, quse curator ex rebus propriis ob evi- dionispericulumeiobiigavit, perfequi non pro- hibetur. /. etfi is y.ff.b.t. Probatio autem nora pupillo, fed emtori incumbit, ut doceat» an f & quo ufque in utilitates pupilli pretium folu- tum converfum fit. /. prediorum 10. i.Ji prddium i6.infineC. b,t, 11. Casterum fi hoc ipfum in controverfiars
deducatur, utrumne decretum intcrpofitum fit, necne, inficias quidem haud eundiim, quin plerumque prsefumendum in dubio fit, omnis rite atque folenniter gefta effe» fic ut probandi neceffitas incumbat ei, qui negotium reftege- ftum negat, & allegat defedum ejus. §.fifcrip- tum 17. lnftit. de inutil. ftipulat. §. ult. infine. lnft. de fidejuffbr. in favorem tamen minorum obti- nuit, ut in dubio rerum pupiHarium alienatio inutilitcr fa<5ta prsefumatur, & emtorcm ipfum probare oportcat, nullas prjetermiflas efle requi- fitas in hujufinodi rerum emtione folennitatesj in quo fi defecerit, non aliud fupereft, quarr» ut pupillo rem vindkanti eandem reftituat. /. qutcunqut 13. §. ult. ff, de publie. m rem acl. arg. /, cum de indebito 25. §. fm autem 1. ff.de probat. I. 1. §. probatio 13.ff.de magiftrat. cenm ven. prsefertim ctiam, quia decretl folennitas talis eft, qux non in ipfo alienationis attu ad- hibetur, fed ab eo diftincla prorfus eff, ficue venditio potucrit legitima folennitate perfed^ efle, Bc tamen alienandi decretum haud inter- ceffiffe; quippe quod ex juris clvilis principii^ alienationem antecedere debuit. arg. l.magispu* to 5. §. non paffm o. ff. b. t. in verbis, tum permittet diftrahi. & ex moribus hodiernis vel antecedere vel fcqui poteft, cum nunc nihil aliu<f quam emtionis faclse approbatio fit. Plane, H fatis aperte per eum, in quem faffca alienatio , decreti interpofitio probata fuerit, magis eft, ut prsefiimi debeat, omnia folennitcr acla efle» adeoque & legitimam prseceffifle caufe cogni- tionem, & urgentem fuifle decernendi caulam, rnaximej fi hsc omnia inconfcriptopcr adua- |
||||||
|
2f2 L I B. XXV
ration. diftrah. t. cum plures 12. §. pen. I. tutor
fecundum 13. §. i» folvendis 2. ff. deadmin. tut. Sande de prohib, alienat, part. 1. cap. 1. §. 3. num. %i. & feqq. Montanus de tutelis cap. 33. tium. 3 26". & feqq. Perezius C. h. t. num. 3. 10. Hinc varise pupillo actiones comparata:
funt, tum contra tutorem non jure alienantem vel obligantem, tum advcrfus eos, m quos tu- tor rerum pupillarium dominiunftranftatum vo- luit aut obligatum, quibufve debita aliaque ju- ra pupillo competentia remifit.. Etenim adver- fus ipfum quidem tutorem tutelae actio pupillo datur, ad id quod intereft, alienationem abs- cjue decreto facfom effe. /. magis puto <$.$.pen. ff. h, f, /. cum interdicla 6. I. 7. C. arbitr. tut. praterquam quod & extra ordinem tutor coer- cendus eft, fi callido ipfius commento, adeo- quc dolo manifcfto, obreptum prsetori fuerit, ut decretum interponat. /. quamvis 9. fft h. t. Dcbitorvero pupillaris, non obftante debitiin totum aut pro parte fa&a remiffione, perinde priftina a&ione adfolutionem compelli poteft, ac fi remiffio non interveniflet. /. Lucius Tttius 46. §. ult, ff. de admin. & peric. tut, Et 11 rei pupillaris alicnatSE pofleffio a pupillo abierit, contra quemcunque rei iftius pofleflbrem pu- pillo heredique ejusdatur rei vindicatio, adre- cuperandam rei poflbffionem. /. magis puto 5. §. pen,ff. h. t. I. non folum 4. I pradia 8.C.&. *. /. 2. /. 3. C. /i quis igmrans remminoris effe, Jine decr. compar, ctiam cum fru&ibus omnibus, fi pofleflbr in mala fide fit d. I. 2. C. ft quis tgnorans rem minoris effe &e. fin in bona fide, tantum cum extantibus tempore litis contcftatse, fecundum ea, quje de fructibus explicabuntur in tit. de acquir. rer. domin. Ut tamen oppofita doli rriali exceptione & retentione fibi confule- re poffit poffeflbr, donec ei a. pupillo remvin- dicante pretium, quod accepit, in totumvelpro parte rcftitutum iiierit, pro ut vel totum pre- tium vel pars cjus in rem pupilli verfa apparet. Quid enim, fi tutor ex pecunia per alienatio- nem vel obligatlonem rei pupillaris qusefita fa- tisfecerit pupilli creditoribus, aut prsedia alia u- tiliainde comparaverit, eamveidoneis colloca- verit nominibus ? Iniquum fane fuerit, pnpil- lum aliena cum jaftura vellc lucrum captare. l.fx fupillorum 7. §. pen. I. pen. in fine ff h. t.l.ute- re 14. i.fi pr<£dium 16. C. b,t.§.ult.Inft. quib. Mlien. licetvelmn, arg. /. dolus q.ff.quandoex fa&o tut. min. agere. /. patri pro*filio 2.7. §.fipe- euniam 1. //. de minor. 25. 4»«», Sed & , fi lion oppofita dofi excepjtione reftitutionem rei perperam alienatae pofleffor fecerit, etiam con- diclione fine causa re&e repetet, quod ex pre- tio irt utilitatem pupilU verfum eft. Quo fa- cit, quod generaliter emtori permittitur conve- nire pupillum pro ea pecuniaE quantitate, quse in rem ejus erogata eft. l.prtdierum 10. C. h.t, 8c pupilio reftitutit injungitur. /. pradium 4. U fn. C, b.t. 8it contr|rio? erntorem fruftrn |
||||||
|
De REBUS EORUM 0.
rios decrcto commemorentur intervenifle: cum
credendum in dubio fit, judicem ac magiftra- tum in dccernendo re&e atque ordine cuncla gefturum cfle, ac muncris fibi demandati par- tes fidcliter impleturum, uti quivis alius in du- bio bonus atque diligensprsfumitur, donec con- trarium probatum fuerit. arg. /. 2. C. de offic. jud. civil. Alciatus de pr&fumtion. reg. 3. pr&* fitmt. 9. Et hoc eft, quod in ipfa Severi ora- tione & ab Ulpiano requifitum fuit, probari oportere, quodpraetoriobreptumfuerit, utiua decretum deftituatur autoritate. /, i.§. %.l. ma- gis puto 5. §. pen. ff. b. t. Menochius de pr&- famtion. libr.z,puf.7<}, Sande deprohibita alie- nat. part. 1. cap. 1. §. 4. num, 64. Fruftradis- fcntiente Argentreo ad confuet. Britann. art. 481. gloff. 3. num. 4. quafi hac admifsa praefumtio- ne, frcquentiflime contingeret, fortunis pupil- los cverti, & decretis inferi, quse nec interve- niflent, nec ipfe Juridicusmunicipalisnofletfa- cienda efle. Etenim non fatis juftam tahs ti- jnoris caufam fubefle, facile intelliges, fi primo confideres, probationem decreti non rede in- terpofiti pupillo permitti, eaque impleta, nul- lum ex tali decreto fubftantise ejus periculum in- ferri j ac deinde memineris, etiam rite atque le- gitime interpofitum decretum impedimento non cfle, quo minus aetatis beneficio minor in in- tegrum reftituatur, ubidocuerit, damnofamfi- t>i efle faftam ex decreto diftraclionem. l.ft qtti- iem 11. C h.t. quocj latius traditum tit.de mi- mr. i^.annis num. 1 j. 12. Sunt tamen cafus varii, quibus etiam
fitic decreto fubfiftit immobilium pupilli aliena-
tio; puta, fi nonex voluntateatquearbitriotu-
toris fed ex neceflitate fiat, pro ut accidit, fi pu-
pillus praedium habens cum alio commune, a
focio majorenne ad divifionem provocetur. /. pen.
C. b. t. L 1. $. 2. infme ff. b.t. fi apatrepu-
pilli aut alio, cui pupillushercsextitit, prsdi-
um pignori fuerit obligatum, & jus fuum cx-
fequi credkor volueritpignorisdiftra&ione. d.l.
1. §. z. infine.ff. h. t. I. non eflvobis 2.C.h.t.
fl ob ceflationem in folutione tributorum prae-
dium ab exactoribus diftrahatur, tanquam pro
penfitationibus fifco pendendis hypothecce nexu
Sevinctum. /. ttlt. c. fe propter penfit.publ, vend.
fuerit celebrata. Iqtucunque J. C.de fide &ju~
re hafta fifcalis. fi magiftratus vcl judex praedia
pupillaria juflerit pjgnori capijudicati exfequen-
di gratia; vel rei fcrvanda; aut legatorum vel
damni infefti nomine creditores pupillaresmi-
fcrit in poflefllonem bonorum pupilli, atque
itapraetorii pignorisjuraiifdemconceflerit. l.fed
fi pecunia 3. §. ptgnori 1, ff. h. t.J. apud Julia-
mm 3. §. ult. /. 4. /. 5. /. Tulcinius 7. §.plane
fi non 10» ff. quibus ex cauf. inpoffeff. eatur. I.
jftfinita 15. §. f\ pupitlus. 29. ff. de damno in-
feclo. arg. /. 1. ff. de fundo dotali. fifunduspu-
©illaris a tutore petitus non reftituatur, & ob
ii litis «ftimationeju tutor acceptct. d, l. 3, §.
|
||||||
|
II SUB TUTELA &C. 2JJ
item qu&ri 2. ff. b. t. fi fundus per aliumapu-
pillo petitus fit, qui vere pupilli erat, &, cum contra pupillum eflet judicatum, tntores eum vidori reftituerint ob rei judicatae autoritatem. d. I, 3. §, idemque 3. ff. h. U Nec minus ad alienationem neceiTariam abfque decreto perfi- ciendam rede reduxeris, fi pupillus heres infti- tutus, aut legato honoratus, a teftatore heredi- tatem aut partem ejus aut rcm fingularem hc- reditariam, fibi ex judicio teftatoris quatfitam, alteri reftituere rogatus fit^, ac impleat volunta- tem ejus, fideicommiffi praftatione. /. magis puto 5. §. ft fundus 4. //. /;. t, ficut &, fi pa- ter, aliufve, cui pupillus fucceffit, certum prat- dium fuum Titio ftipulanti fpoponderit, aut ven- diderit, ac pupillus traditione adimpleat hanc contradam a defundo obligationem. d, l. ma- gis puto 5. §. fed ft pater 6. & 7~ff.b.t. Mon- tanus de tutelis cap. 33. num. 447. 448. Simi« li modo propter neceflitatem decreto opus iion eft, fi pupillus autoritate tutoris prsedium emc* rit a tertio cum pado addidionis in diem, vel re- trovenditionis, aut fundum talem, iri quo jus re- tracl;us ex ftatuto viget, veletiam tali heres exi- ftat, qui prjedium fuprafcriptis corilttionibus fibi comparaverat: cum his in cafibus non abfolute, fedcum reftridione dominium videatur pupillo qusefitum, videlicet, nifi redimatur, vel retrahatur, vel meliorem aliusofferat conditionem: ac proin- dc , fi hzc fubfequantur , perinde omnia ha- benda funr, ac fi fundus pupillo venditus haud fuiflet, adeoque non tam alienatus, quam potius ei nunquam acquifitus eflet. /. 1. C.quandodt- cretoopus non eji. Tyraquellus de retrait. convent, adfinemtituli num. 10. & feqq. Sande deprohib, rer. alienat. part. u cap. 1. §, j. num. 19. Pi- nellusad/. 1. C de bonis maternis part. ^.mm. ffa Ant.Mattha;us detutelis difput. 3. num. 13. in fine. Quin &, fi teftator five pater five alius, cuipupillus heres extitit, fundum certum a fe profedum alienari mandaverit teftamento vcl co- dicillis, fupervacua decreti impetratio eft; curn voluntas teftatoris circa res fuas pro lege fervan- da fit, ac ob id tutori ncceflltas alienationis in- cumbat. /, pen. C. quando decreto opus non eft* l. 1. §. 2. ff. h. t. idque ea forma, quae tcfta- mentoprarfcripta eft. /. tutelamy. C. deadmin^ tut\ ctiamfi teftamentum poftea irritum fac^um fit. l.ult.ff.h.t. Plane, fi defunclus alicnatio- nemhaudprsecepcrit, fed res folummodo, dum vivebat, venales habuerit, non fine decreto fubfifteret alienatlo :. non enim utique , qui ipfevoluitvendere, ideo etiarn poftea putatdi- ftrahenda efle. /. 1. §. pen. ff. b. t. uti nec, fi te- ftator, cuipupillus heres eft, oba^ratus exiftcns teftamentofuojcs omne alienum exfolvi, eum- que in finem rerum fuarum diftracliionem fierj juflerit, nulla fada rerum certarum defignatio- nc; eo quod tunc adhibita caufse cognitione ac difcuflione decernendum apra;tore eft, quaeres potiffimum alienaodifc, qua» contta aflervand» Ii 3 fint.
|
||||||
|
. T 1 t. IX.
0. defin. 15. Tuldenus in Cod. b. t. num. 7. ia
med. Pinellus ad l. 1. C, de bon. maternh part. 3. ntm. 32. Ant. Faber Cod. libr. 4. tit, 3 3. defn. 3. five exprefle, five tacite, dum adver- fus tutorem aut curatorem jam major faftus aftionem tutelas , vel utilem curationis causa, inftituk ad sftimationem feu pretium cjus, quod illicite diftradum eft. /. illicite 1 o. ff. /;. t. aut etiam ab ipfo prsdii alienati emtore pretium rtec- dum folutum cxegit. arg. d. /. 10. Adde tit. deminor.z^. annis num. ^.circa med. autfine ulla querela quinqucnnium in alienatis ex onc- rofo , decennium inter prasfcntes , vicennium inter abfentes exlucrativo titulo clabi paiTuscft,, ex quo defiit minor effe, caqud rationc acquie- vit. /. ult. C. fi majorfa8ttsalien.rat.bab. Ncc huic repugnat /. ult. C. de temp. in integr. fe~ fiit. Nam etfi reftitutio adverfus ncgotia, fum- mojure valida, intra quadrienniiim a majoren- nitate computandum peti debcat, tamen id ad ea, quse ipfo jure nulla funt, porrigendum non eft; cum lcges parcius laefo fuccurrant, ubi id, quod valet, infirmandum venit, quam quanda agitur de co, quod ipfo jure nullum eft, tra&u temporis confirmando. Quotics autem minor major fadus ratam habendam cenfet alienatio- nem fine decreto faclam, in totum ea compro- banda eft; nec concedcndum ei, ut in prseju- dicium ilHus , in quem fa&a* s eandem pro parte confirmet, pro parte infirmari petat. arg. /. tutor urgcntibus 47. §. 1. ff. de minor. 2,5;. annis. I. Julianus 13. %.fiquis colludente zj.ff. de aft, emti. Montanus de tuleliscap. %^.num. ^61. Neque tamen fubfecuta ratihabitio five ex- preffe five tacite fa&a impedit, quo minus alie- nationis infirmatio pctatur, fi is, qui raturri habuit, poftea lasfionem enormem ultra dimi- dium docere poffit, & ob id experiatur remedio» 1. 2. C. de refcind. venditione. /. r. C. fi majtr
faftas alien, rat. bab. Perezius add.tit. c.fima- jorfaftus. num. 5. Brunemannus ad Cod. in d. 1.1. Quid, quod & rata fit alienatio quseab initio nulla erat, fi tutor alienans pupillo hcres extiterit, faltem pro ea parte qua heres cft; currt xquitas non patiatur, ut jam non in alienum , fcd in proprium comrnodmn, contra proprium fadum veniat. arg. /. pen. ff. de fundo dot. I. poft mortem z^.ff.de adopt. Sandedecifilibr.z. tit. o. defin, 17. Sed &, fi tutor, vcl pater pu- pilli, vel extraneus , rem pupilli fine decreto diftraxerit, & pupillus deinde alienanti heres fiat, alienationem proeafaltemparte, quafuc- ceffit, confirmariveriuseft; perca» quxlatius tradata in tit. de rei vindicat. mm. 16. Adde Refponf. Jurifc. Holl. fart, 5. confil. 184, quaft. 1. 15. Praeter decretum aliafque ex jure civili
in alienandis minorum bonis requifitas folenni-- tates, infuper multis in locis dcfideratur confen- fus proximiorum pupilli cognatorum. Statutum Ultrajeclin. rubrit. 28. art. 6". Montanus de ttt~ |
||||||
|
^54 L * *« XXVI
firtt. Tuldenus ad tlt. C. quando decreto optti
tion eft num. 6*. Ad neceffariam denique aliena- tioncm pertinet, fi deliclum minor perpetrave- rit, cui bonorum publicatio a lege impofita eft. Montanus</<?tuteUscap. 2 2.num. 507. 12. Voluntarias quoque alienationes rerum
pupillarittm aut obligationes fola tutoris autori- tate fine decreto quibufdam in cafibus jure per- fiei, receptum fuit; puta, fi veftes attrita: aut animalia fuperflua, aut fruftus & res aliae, quse fervando fervari nequeunt, diftrahendai fint. /. tilt. C. quandodecreto optts non eft. I. Ux qu&zz. in fine C. de adtnin, tut. Si tutor dcfcnfionem impuberis judicio conventi fufcipiens , res pu- pilli pro cautcla litis obliget, hoc eft, pro cau- tionedejudicato folvendo. /. ttlt. §. defenftonem 3. C. deadmin. tutor. Si rem pupillo jure pigno- risobligatam vendat. /. magisputo <$,§.fifandus 3. ff. b, t. Si, cum ante resperpatrcm aliumve, cui pupillus hcres extitit, pignori pro debito obliga- tx eflcnt, aut etiam ex autoritate tutoris & de- creto prastoris per ipfum pupillum, poftmodum tutor mutua accepta pecunia fub iifdem aut le- vioribus ufuris, res eafdem mutuanti obligavc- jrit, & prio#m inde dimiferit creditorem , cui res ill* quondam rite fuerant obligata» ; quafi jusprioriscreditoris in fequentem tranfiatum fit. I. fi pupillorum 7. §. pen. & ult. ff. b. t. arg. I. fi quis-cum 15. & l. 16. ff. qua infraud.credit. alien. funt ut refcind. Molineus'*/* ufuris qus.fi. 37. num. ijj. fi, cum res pupillaris priusexde- cretopignori obligata effet, creditor deinde jus fuum diftrahendi velit exfequi; licct tutius fe- cerit, fi rurfus praetorem adierit. /. fi pupiUorum j.§. fipupillus 1. ff. b.t, fi rem pupillarem, al- teri folenniter diftra&am ,tutor ob non illatum abemptore prctium fibi fervet, pretio in ratio- nespupillirelato. arg. /. tutor reram $6. f. de admin.tut. Quibushifcenonnulliaddunt, dc- cretoopusnon eife, fitutorRegisaut Principis rcs quafdam donct, quas pater Principis pro tu- cnda. ac confervanda dignitate fua atque fplen- dore confueverat donare. Tyraquellus de nobi- litatecap. 3 j.num.43. Roland. a Valle tom. 2. confil. 18. num. 59. ef feqq. Illud utique expe- ditum videtur, ratam manere debere venditio- nem rei immobilis, quam minor fmedecreto& curatore celebravit, cum fe tanquam majorem gererct, & ita emtorem , ignorantem errore jnon affe&ato, decepit» per ea quae dixi in tit. de minor. 25. annis num. 43. Sande decif. libr. ,%. tit. o. def. 16. Montanus de tutelis cap. 33. twm. 478,479. . 14. Scd nec filentio prajtermittendum, alle-
ttationcsillas, qu«initio mfpefto ipfo jure nul- laserant, tanquam contra Senatufconfultum fo- iftaj, fubindeexpoftfa&oconfirmaripoflc; pra> fertim, fi minor jam major faftusalienationem ratam habuerit, etiam invito adverfario. /. iJ.z. C- fi major faftus alienat. rat. bab. I. cum inter- dUkC.C, arbitr, tufeU, Sande decifilibr. z.tit, |
||||||
|
De CtlRATORlBUS F
telis cap. 33. num. 37. & feqq. Confer Hug.
Grotium manuduci. ad Jurijprud. Holl. libr. 1.
cap. B.num. 15. 16. Tyraquellum poftlegescon-
nubides glojf, 8. num. 40. & feqq. qui fi vc-
nire nolint , aut longc abfint , aut detrcctcnt
confentire , quid agcndum tunc fit, tradat Bor-
gnin. Cavalcanus de tutor.&curat.fecl.q.num.
10. n. & feqq. Sane, fi decrctum proximio-
ribus non auditis fuerit interpofitum, poffunt
illi fefc in HollandJa opponerc diftracSioni &
decreto , mcdiante appellatione, & Curise Hol-
landica* mandato pcenali. Rcfp. Jurifc. Holl. pdft.
I.confil. 153, Et in gcnere notandum cft, fi
qua? ftatuto fingulari ulterius in alienatione re-
nim pupillarium adhibenda fint, eorum omis-
fionem xquc nullam facere dominii translatio-
nem, ac fi decrctum ipfum & alia fimiliafuis-
fent pmermiffa. Vide Montanum d. cap. 3 3.
mm. 3 7. &feqq.
16. Anautemdecretoopusfit, fi is, quiin
loco domicilii pro majorenne habebatur ex im- pctrata aetatis venia, vel nuptiis contractis, vcl rcquifito ad majorcnnitatem minore annorum numero, vcndere velit praedium m ea fitumre- gione, cujus legc majorennitas eo modo lion inducitur, feu ubi tales adhuc pro minorenni- bus habcntur , & vice versa , difcuffum antea fahintit. de minor. 25. annis num. 5. 8. & feqq. Quod fi vi ftatuti quis habeatur pro majore , fed caveatur ftatuto codem , ne intra certam fonftitutus astatem alicnct immobiiia fine con- fcnfu propinquorum, non cft exiftimandum, rc- miffameffeeo incafudecretifolennitatem, qua- lifolus cognatorum corifcnfusfufficeret,fedma- gis folennitas nova adhibcndi confcnfus cogna- torum folennitati adhibendi decreti videtur fu- peraddita: nam & cum jure civili hi, qui vc- niam setatis impetrabant, pro majorennibus ha- berentur, tamen in rerum immobilium aliena- tionibus refpectu decrcti ab aliis minoribus haud erant diftin&i , quibus cetatis venia data non j erat, /. pen, C. de his qui ven, atat. eoquc fa~ |
|||||||||
|
URIOSO ET ALIIS &C. i.ff
cir, quod in Statuto Ultrajectino fupcrius rc-
cenftto rubr. 28. art. 6. proponitur requifitus confcnfus tutorum , quantum ad puellas anno vigefimodcmum a tutela liberandas, &confen- fus cognatorum quantum ad mafculos, qui an- no setatis dccimo oc~tavo a curatoria poteftate liberati, anteannum vicefimum res fuasimmo- biles in alios transferre vellent, ac proindc, uti folus tutorum confenfus ad alicnationem haud fufficiebat abfquc dccreto, ita nec cognatorum, partibus tutoris ob finitam maturius tutclam fungentium. Vide Montanum de tutelis d. cap. 3 3. num. 3 7. (ffeqq. Parent. p. m. Paulum Voct de ftatutis fecl. 7. cap. 2, num, 1 f. 17. Dicta haclcnus de rebuspupillorumfine
decrcto non alienandis, etiam ad res ecclefia?, orphanotrophii , gerontocomii, fimiliumquc, porrigenda videntur, cum ha:c in reftitutioni- busaliifque plurimis utantur minorumjurc, & rerum talium adminiftrationem habentes dican- tur quafi tutorcs ac curatores. /. Orpbanotrophos 32. C. de epifc. & cleric. quod & ipfum cvinci plenius poteft ex iis, quar dicla in tit. de mi- nor. 25. annis num. ^. imo, licct jus civilein vendendis minorum rebus audioncm publicani non excgerit, tamen in rerum ecclcfiafticarum diftradione eam fuiffe ncceffariam , vel indc colligi poteft, quod in nov. 120. cap. 6. §. 2, requiritur, ut fundi ecclefiaftici profcriptio pcn- deat per viginti dies, deinde addicaturei, qui plus obtulerit. Ant. Matthsus de auclion. libr. x, cap. 3, num. 5, Adde omnino dc rcrumecclc- fia: alienatione Menochium de arbitrar. judicum libr, 2. cafu 172. Parcntcm p. mcm. Paulum Voet de mobil. & immobil. cap. ij. num. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16, Groenewegen ad f, 14. C. de facrof. ecclef, Etquomodo, qui- bus obfervatis, rcs fifci, civitatum , pagorum , vicorum, audione publica fecundum mores ho- diernos alienandse fint, videAnt. Mattliacumrfe auclion. libr. i.cap. 3. num, 6.j, S.y. |
|||||||||
|
L V S X.
Iiis extra minores dandis. A R I A.
trarium obtlnet, & contracltts minorumftne cu-
ratore nulli funt. Quomodo hodie minores iti fudicio confijlant civili & criminali? Curatot ad lites dari poteft a judice, apud quem litir gandum\ nec talis cavett rem pupilli falvam fore. > > 3. Datur curator majori dementi, autfitrhfi; ta*
les nec fenfum nec intelleclum habent, ac ab^ femium loco fant, 4» %$* ft decreto pworis aut
|
|||||||||
|
1 1 1 V
Dc curatoribus furiofo Sc S u m m
f|. "R.ecenfenturn}urima communia tutoribus & cu-
ratonbus. Moribus nofiris tutela & cura omni- fto confufa eft, ftc ut tutcla ad majorennitatem xontinuetur. % Enumerantur ex jure civili plures differentia, m-
ter ttttelam & curam minorum; ubi &, an turator teftamento dari poffit ? Invitis minori- bus curator non datur, exceptis paucis caftbus •, reflondetm■ objcitiombwt Moribus tamen con- |
|||||||||
|
L i b. XXVII. T i t. X.
|
|||||||
|
runt, novando meliorem conditionem faciunt',-
omnia autore curatore agunt , ex deitclis obli-* gari pojfunt. 10. Apud nos furiofis aut prodigis curator datur
non a camerd pupillari, fed d Curid provinciali? vel ab urbium magiftratibus. Si paier fdio tan- quam furiofo aut prodigo curatonm tejiamento dederit, an & quando is d magiflratu confirnuri debeat ? Vater liberis & liberi parenti furiofo velprodigo poffunt curatores dari. An & uxor marito ? An uxor & liberi fubflnt curatori fui patris aut mariti furiofi > ii. Aninloco domicilit prodigusdecUratus, ubi-
que pro tali habendus fit, etiam quoad immobilia in alio territoriofua > Quidjuris, fl quis degens extralocum, inquo decreti publicatiofacla, & decreti ignarus, cumprodigo comraxent, & f\- dem ejus fecutusft > 1 i. An & curator dandus ftt, tmpiter viveniibus,
tneretricibus, ftdecatero fuum patrimoniumnon profundant ? 13. An&quo ufque mtttis, furdis, perpctud vaU"
tudineadversdlaborantibus, cmator detur > Et quo ufque illi fe & fua obligare ac alienare poffmt jine curatore ? 14. De antiqud cura corporum ecclefiafticsrum $
velutiy monafteriorum. 15. Quomodo fmiaturcura\ ubi de majorennita-
te, nuptiis, &tatis venid, deque concurfu va- riamium ftatutorum, & migratione ad locum alio jure utentem circa curam finiendam, aliis% que, remiif- 16. Vnde alia de curatoribus eorumque offtciispe-
tenda ftnt >t viri boni arbitratu adminiftrant, dcbita cxigunt,
crcdita folvunt, pecunias in cmtionem prsedio- rum impendunt , aut fcenori collocant, iis cx facl:o fuo obligationcm acquirunt, ac viciffim eosaliis obligatos cfficiunt; res eorum immobi- les non nifi ex decreto alienant, &, fi plures unius tutelam curamve geranfc, vel omnes ad- miniftrare poiTunt, pro partibus divifis autin- divifis, veluni tota adminiftratiopermitti. Sed & utrique ad rationcs reddendas, reliqua infe- renda, culparque cjufdem prseftationem obftricli funt, ac bona eorum hypotheca legali pro eo devinda; quin & eodem ordine utrique ex ad- miniftratione fua & collcgarum conveniendi, ac utrobique fubfidiarise aftioni locus eft in eos % qui aut minus idoneos dederunt tutorcs, aut nullos vel non idoneos admifcrunt fidejuflores ; dcnique judiciis contrariis ind^mnitati curato» rumsque ac tutorum confultumeft. Quafum- mo digito tetigiife fuffeccrit, cum fmgulorurrt exaftior explicatio jam in anterioribusfafta fitf fed & ita obiter enarrare utile vifum, quia mo* ribus hodicrnis non illae tantum convenientias admiffa: funt, fed ampHus in univerfum omnis intertutelam & curam dirferentia fublata, con- fufistutela: cursque juribus, ac ttttela fivc cura a<3
|
|||||||
|
aut publkatkne ] ut quis pro furiofo habeatur >
An valeant gejia per furiofum in furore , fed antequam ei curator datus effet » qu&ve gejfit poft curatorem acceptum jam fan& mentis fa- clus > 4. Quando furiofus dilucida habet intervalla, qu& tunc ftnt partes curatoris tum tempore furorts tum tempore intcrvalli dilucidi ? An in dubio qaid in fitrore , an magis tempore intervallt, geflttm prdfumatttr > 5. Qu.&fintefjkia curatoris furiofodati? Quamo-
do,& adquos effeclus, curatorprofuriofoadeat & acquirat hereditatem furhfo delatam ? ltem legata & fideicommijfa > 6. De ettratoreprodigis dando, quales illifint, qud
fotmula iis fuerit intcrdittum bonis ? & de ve~ tetumftugalitate, legibufque fumtuariis, 7. Poftquam prodigo bonis interditlum eft , necfe
mcfua obligare vel alienare potefi, necfdejus- for pro eo fine curatore promittente obligatur. Non ftt quis ipfo jure prodigus, & gefta ante dettetum, quo bonis interdicitur , firma funt, nec reftitutione convelluntur, licet a vere pro- digogefta. Nec ipfo jure, fed demumcontra- rio decreto , defmit prodigus effe ; nec valent gefta ante impetratum decretum contrarium, li- cet re ipsajam adfanos mores redierit, vel nttn- qitam vere prodigus fuerit , fed per fubreptio- nem decretum adverfus eum tanquam prodigum interpofttum fit; fatisftt objecliontbus. 8. Moribus neceffarium eft, ut ftat publicatio fo-
lennis decreti, quo alicui bonis interdicitur. <}. ln multis prodigi magis pupilHs quam furiojls
eomparamur; quatenus fxne curatore ftbi acqui- uae de pupillis eorumquc tutori-
bus, ac pro tutore gerentibus , in hoc& fuperiore libro difta. ha£te- 1 nus, ctiam ad curatorcs minorum 'annis viginti quinque fecundum jusRomanum maxlma ex parte extendi debcnt. Unde innumerse propc inter tutelam & curam, tutores ac curatorcs, convenientiae nafcuntur: utrique cnim munus gerunt publicum autorita- te, & ob id inviti captis pignoribus, indicta mulifhi, ad illud fubeundum compelli poiTimt, iifdemque de caufis fefe excufarc, & ab officio tanquam fufpecli rcmoveri. lidem qui tutorcs, etiam curatores dantur, & ab iifdem magiftra- tibus, aquibus &tutorcs. $. i.Inft, decurat. ac quoties tcftamento non jure dati funt, confir- mantur vel cum vel fine inquifitione pro diver- sa dantium conditionc. d. §. 1. nec ante fefe immifcent adminiftrationi, quam fi prius rcpcr- torium confccerint, atque fecundumdiftinftio- ncs antc traditas caverint rem pnpilli vel adole- fcentis falvam fore. /. t.&tot.tit.C. detut.vel turat. qui fatis non dedit. I. de creationibus 27. C, de epifc. andientia. I. dativus 7. i 8. ff, rem pttpilli falvam fore. Adhxc utrique cos, quibus dati, injudiciodefendunt> eorurn patrimonium |
|||||||
|
De curatoribus furioso et Atns &c. 257
|
|||||||
|
ad majorennitatem ufquecontinuanda, fineulla
jnterruptione aut perfonaram mutatione ; uti id teftatiir Lambertus Goris adverfar. tracl. 4. §. 14. Ant. Matth&us de ttuclion. libr. 1. cap. 5. num. 5. infme. "Wcfcl ad mvellas conftit. Ul- trAuB. art. 13. ntsm. 1. 2. 3. "Wiffenbach de dijj rent. tbeor. & jrfax. tmm. 21. poft Infti- tut. difput, 57. 2. Jure tamen civili nonnullas intcrtutelam
& curam minorum difFerentias interceftifTc in apertoeft: prxterquam enim, quod tutor per- ionx , curator rei datur , neque certs rei vel caiifae regulariter tutor dari poteft. /. tertarum 12. & feqq. ff- de teftam. tut. §. pen. Inft. qui ttftament. tut. dari. ibique DD. quodque tuto- rem habenti curator quidem, at non tutor recfe datur, ficut & curatorem habenti curator addi po- teft.§. interdum jjnftit. decurator. ibique DD. /. fi ttitor 9. //. de fufp. tttt. I. ventri 20. in fne ff. de tut. & curat, d"J. ab his. I. 2. /.3. l.ult. C. in quib. cafib. tut. habenti tut. vel curator da- ri pot. & pupillus tutorem fufpe&um poftulare nequit, minor vero curatorem omninoexcon- filio neceffariorum. §. impuberes 4. Inft, de fu- fpeft. tut. illud infuper interfuit, quod pupilli nullomodo fine tutoris autoritate potuerintob- ligari. pr. lnft. de aut. tut. at omnino fine fui curatoris confenfu minorcs, quoties tantum de perfona obligaiida quxftio erat, nec alienatio bo- riorumfequidebebat. /, puberes loi.ff. deverb. vbllg. Adde tit. de minor. 25. annis num. 52. Sed & matri ac avise, aliifque fucceflionem ab Inteftato fperantibus, neceflitas impofita peten- ili tutorem liberis fuis impuberibus tutore de- ftitutis , fi nolint ab corum intra pubertatem morientium fucceflione depelli. /. 2. §. 1. //, quipet. tut. I. 2.§. fi mater 21. ff. <*dSenatufc. Tert, l. fciant 10. C. de legit. hered. I. omncm 6. C. ad Senatufc. Tert. neutiquam vero cura- torem liberis pubcribus minorennibus , utpote qui fibi ipfis petere poffunt. /. matris 6. C. qui pet. tut. I. 1. //. qui pet. tut, Tutores quoque teftamento jure dari potuiffe , manifeftum eft tX tot. tit. ff. de teftam, tut. §. 3. &feqq.Tnftit. dctutelis. tot.tit,Inft.quitefl.tut. daripoff, curator ex adverfo non recle tcftamento datur , ideo- que confirmandus fuit. §. 1. Inft. de curator. quod tamcn jure noviitimo mutatum videtur, quatenus unicuique Juftinianus permifit, tefta- tncnto curatorem dare rebus, quas ex ipfms libe- ralitate ad minorem delatse funt. noveU. 117. cap. 1. §. I. idque etiam moribus hodiernis "conveniens eft. Groenewegen ad §. 1. Inftit, de cttrator. Parens p. mem. Paulus Voet ad d. §. I. mm. 2. Denique etiam invitis pupillis datf tutores ; ncc ulla ratione ante pubertatem huk tutoris potuerunt poteftati fubduci impu- fceres vigentes viventefque , quin rarfus alteri fubjicerentur, cujusregerenturautoritate, dum forte tutorum omnium confenfu fefe alteri ad- rogandos dabant. Contra minores inviti non |
|||||||
|
recipiebant curatorem prseterquam ad litem. §,
item inviti 2. Inftit. de curator. aut ad rationes adminiftratie tutelce fibi a tutore reddendas. /. admone 7. C. qui pet. tut, aut ad debita fibi a debitore exfolvcnda. /. ait prator 7. $, fed& ft 2. ff. de minor. 25. annis, Extra hos cafusfibi fuo arbitrio petebant curatorem, quoties id res fuas exigere exiftimabant. /. mairis pietas 6. C. qui pet.tut. nec aliter iis foliti ciiratores dari, quam Ct iddelideraverint. l.fiimpuberi 13. §. ult.ff. de tut. & curat. dat. ab his. Unde & tutori poft finitam tutelam per conftitutioncs injunclum fuit, admo- ncrc pupillum jam puberem faclum, ut fibi cu- ratorem petat. /. ita atttem 5.^-/1 tutor 5. ff. de admin. tut. riec ipfe poterat rriihori curatorem petere , etiamfi ei jam pubcri facfto vcllet ratlo- nes reddere adminiftratiouis fux; ficuti nec ex- traneus, qui minori litem illaturus erat, verum uterque etiam tunc fola admonitione debebat uti j non alitcr ad curatorem minori, fuo quon- dampupillo, vclfuturo*in Hte adverfario, pe- tendum admittendus , quam fi is ob rationum redditionem litemve cxcipiendam admonitus, id facere neglexiffet. /. 1. /. admone 7, C.quipet, tut. Qiiibus refpondet omnino, quod ex UI- piano tradidit Modcftinus , non licere , alium minori curatorcm petere, fed ipfum flbi; cu- ratoremque ignorante ac non mandante pupil- lononrecT:e ei a tutore petltum videri. /. t.§. an autem 5. ff. qui pet. tut. uti &, quod Pau- lusfcripflt, eum, qui curatorem alicuipra*fl-n- ti petitrnpn aliter audiri, riifi adulto confcn- tiente ; fi abfenti , caverc debere, ratam rem eum habiturum. /. ttttttus & furdtts 43. §. is qtii 3. ff. de procurat. Et quia regulari- ter nec alius mlnori curatorem peterc poterat, nec minor fibi cum peterc tenebatur, hincplu- ribus in locis minorcs proponuntur curatore ca- rentcs. /. ait putor 7. §.fcd & fi 2. f. de mi* nor.z^, annis. I. fi curatorem 3. C. de in integr. reftit. minor. d. /. 1. /. 7. C. qui pet.tut. Va- numquc effugium eft , illos de faclo quidem finecuratore fuiflc, prout id etiam pupillisfre- quentcr eveniebat, quibus idco tutores peten- di erant; fed de jurt illos non potuiffe finecu- ratoreeffe, verum omnino compcllcndos fuiffc, ut fibi ipfis curatorcm peterent. /. matris 6. C. qui pet. tut. d. I. 7. §. 2. ff. de minor. 25. an* nis. Etenim fi dc jure non potuiflent curatore deftituti effe, perperam Imperatores in d. 1.2. C. de in integr. reftit. minot. alios juris.efTcdus conftituiffent in iis, qui curatorem habcntes, quam in iis, qui curatore carentes, damnofos fine curatore contraftus inivifTentj dum fanci- verunt, contraclus minorum curatorem haben- tium fimilcs ccnfendos iis, qui per eos, qui- bus bonis interdidum, fine curatore celebrati (unt, adeoque ipfo jure nulloseffe,- validosve- ro ipfo jurc, & per reftitutionem intra tempo- ra lcgitima petendam infirmandos» fi fine cura- tore conftituti contradum fcciffcnt , fcd fibl K k damno-» |
|||||||
|
^S L i b. XXV
damnofumjcumtameri alius effeetus in pupillo
hon ftt, ubi ille de facto exiftens fine tutore, cdntraxit: quippe cujus conventiones fme tuto- re inita: ipfo jure nullse funt, five de facto ca- rens tutore folus contraxerit , five tutorem ha- bens ejufdem non adhibuerit autoritatem. pr. Inft. de autorit. tut. Prseterquam quod gratis aflcritur, minores ad curatorcm fibi petcndum Compcllendos fuifle: cum potius ex d. I. J. §. 2. ff. de minorib. if.annis, apertumfit, tumde- mum illos ad id adigendos efle, cum dcbitor iis folvere, &feab obligatione liberare vult: qua- lis exceptio confirmat regulam de minoribus ad curatorem petendum haud compellendis. Quod vero attinet d. I. 6. C. qui pet. tutor. nullape- tendi curatoris neccffitas per eam rninoriimpo- riitur, fcd id unum conftituitur, matrem non dcbere filio minori curatorem peterc, ficut nec tutor nec ullus alius fccundum ante probata; fcd ipfumminorem id agere debere» nonexneces- fitate, nec omni in cafu, fed tunc, cum res ejus id exigere vidcbitur. d. I, 6. in fine. Et fane, quod is, qui minori rationcs adminiftratae tute- lsereddere, Vel cum eo litigare, autdebitumei folverevult, in fubfidium ob ncgligcntiam mi~ noris curatorem non petentis, ci tandcm invito curatorcm jure petat, id indeeft, quiajammi- nor non fuo tantumfed &alteriuscum damno ceflat in curatore petendo, ut proinde illis, quo- rum intererat, ut in lite obtinerent, vel a de- bito aut rationibus liberarentur, permittcndum fuerit , damni fui depellcndi causa curatorem minori invito peterc. At c^teris in "negotiis non ita alterius, fed in omncm eventum folms minoris intereft, ut curatorem petat j nec alius, fed ipfe folus cx illa non petiti curatoris ncgli- gentia damnum fuftinet; cum nemoinvitus.ali- quid cum minore agere, gerere, contrahere con- ftringatur, ncque damnum mctuat, fiabomni abftincat contra&u cum minore ineundo, adeo- que fponte cum tali contrahens fibi imputare dcbeat, quod fidem minoris folius fecutus fit, nec contrahcre cum eo recufaverit, donec fibi curatorem peteret, vel fidejuflbrem a minore non cxegerit in cafum imgetranda? deinceps re- ftitutionis. Nec hifce adverfatur Capitolinus invitaMarci Antonini Philofopbi, cap.io.infine, fcribens» de curatoribm vero , cum ante nou nifi ex lege Latoria vel propter lafciviam vel propter dementiam darentur, ita ftatuit, ut omnes adulti curatores acciperent, non redditis caufis. Cum jama Vinnio re&e obfervatum fuerit, olhn ex lege duodecim tabularum minoribus nullomo- do adverfus larfiones & circumfcriptiones pro- Jpeclum fuiffe per curatorem; lege deinde La> toria permiflum fuiffe, curatores etiam mino- dbus peti, at non promifcue omnibus, verum lafcivientibus , aut diflblutius viventibus, aut jncptis, fiebetibus atque dementibus, allegatis apud magiftratum atque probatis talibus curato- irispetiti caufis: fed cum id odipfum eflet, ac |
||||||
|
. 1« k I T, jfv*
pudorem eorum, quibus curator dabatur , fu>
gillaret, tandem ab Antonino Philofopho eon~ ftitutum fuit, ut omnes adulti curatorem accips- rent non redditis caufis, hoc eft, indifcrimina- timCuratorcs acciperc poffent, remifsa neccffi- tate allegandi & probandi caufas iftas odiofas lafcivid vel dcwentia quod lex Lcetoria exigefut. Vinnius ad §, z. lnftit. de curator. Contra, quam jure etiam noviffimo in dando majoribus curatore placuit, utpote quibus non nifi redditis prodigalitatis , furoris , aut demcntia; fimili- bufque caufis , & prjetori approbatis , curatoi? conftituendus erat. Obfervare pratorem operte- hit, inquit Ulpianus, ne cui temere, citra cait~ fe cognitionem flemffimam, euratorem det, que- niAm plerique vel furorem vel dementiam fmgunt, quo magis curatore accepto onera civilia detreclent. /. d. ff. h. t. Qux 8c ratio cft, quod idcm Ul- pianuscenfuit, fi minor viginti quinque annis furiofus fit, curatorem ei non ut furiofo, fccf ut adolefcenti dari , queSi aetatis eflet impedi- mentum; & generahter ei, quema'tascura;vel tutelasfubjicit, noneflenecefle curatorem qua:- riquafi dementi, magifque «tati quamdemen- tisc tantisper confulendum efle, dum nihil odio* fi allegandum, ubi minori curatorpetkur, fu* ror vero vel amerttia ailcganda & probanda, antequam alicujus quafi furiofi cura demaiidan- daeft. /. qui babet 3. §. quia autem 1. ff.de tu- telis. Sed nec fuperius adftruftas fentcntia? ob-* eft illud Calliftrati, offcium tuterum curatoribus conftitutis finem accipere. I. a tutoribus 33. §. officium 1. jf, de admin, &peric. tut. Namet- fi verum fit, finiri tutelam fuccedente cura, non tamen inde fcquitur, minores ex juris ne- ceffitate & invitos curse fuiffe fubje&os, antalio modo tutores oneri atque pericuiotutela:, quam poft furrogatum fibi curatorem , fubducendos non fuiffe: magifque eft, ut ipfo jure per pu* bertatem tutela finita dicatur, fi modo tutor pu- pillum jam puberem fadum admonuerit, utfibi curatorem petat, licet ille necdum petierit. I, fi impuieri 13. §. ult.ff. de tut. &curat.dat.ab hts. Junct. /. ita autem *).$,$ tutor 5. /. tutot pro pHpillo 28. ff. de admin. & peric. tut.l.fi tutor poft 13. /. 14. ff. de tut. & rat. diftrah. Denique dictis non repngnat, quod Ulpianus fcripfit, bodie in banc ufque Atatem (fc. 2 5-an- norum) adolefcentes curatorum auxilio regi, nec anterei fua adminiftrationem iis committi debere, quamvis bene rem fuam gerentibus. I. 1. §. ult. ff. de minor. 25. annis. Cum illic agatur demi- nore, qui fpontc fua curatorem petiit atque ad* mifit, cumid res ejus exigcre videretur; acu-- jus poteftate femel admifsa deinceps ante irnple-* tum vicefimum quintum aetatis annum lib«rar{ non poterat; eo modo, quo ab initio quidem a libera cuique potcftas eft habcndi vel non ha- bendi contradus; at renunciare femel conftitu- tar per contraclum voluntarium obligationi per- miffumnon eft. l.fiw initio |. C. deablig. &acl. |
||||||
|
RIOSO ET ALIIS &C. 1%$
ff, de jure codkill. ac ob id fibi autrebusfuisre-*
gundis haud fufficiant, necefle fuit, ipfis poft pleniflimum cxamen, an vere furiou & majo- rennesfint, curatorem dari. §. 3. Inftit.de cu- rator. I. obfervare 6. ff. b. t, juncl:. /. qui babet 3«§. quia autem x.ff. de tutelts. Non tamen ad id , ut quis pro furiofo habeatur , decrcto opus eft; uti nec ad id, ut dellnat furiofus eflcj ufque adeo, ut nec declaratoria requiratur fcn- tentia, ac ipfo jurc nulla fint ctiam omnia illa, quseafuriofo ante curatorem acceptum ada, ge- fta aut tranfada funt, tanquam confcnfu deftitu- ta; atque ex adverfo valeant, quse ceflantena-i turaliter furore per eum jam rationc utentcm ex- pediuntur. arg. /. cum aliis 6. C. de curatore furiofi. unde ncc folennis publicatio furoris, utl quidem prodigalitatis, facienda cft : etfi negari nequit, quin decreto opus fit ad id, ut curatoc conftituatur. arg. /. obfevvare 6. ff. b. t. & uc curator furiofo datus tuto poflit ac fine pericu- lo intermittere rerum furiofi adminiftrationcm*. Chriftinsus^ Mecblin. tit. 19. art.29.num. z„ Argentrsusrfrf confuet. Britann. art. 490. num. 1, & feqq. 4. Quod fi non perpctuum furods infortu-
nium fit, fed dilucida furens intervalla habeat, curator ei datur, pro modo quidem 8c diutur-« nitate furoris adminiftratutus, ceflante vero fu-« rore ab omni abftenturus rerum curatione, eam-« que domino jam mentis compoti perinde relic-» turus» ac fi is nunquam furore laboraflet , id- que donec furoris impetus redintegratur, utpote quo in cafu curse quoque adminiftrationem re- dintegrari neceffe eft. Quofit, utunusidem- quc nomen quidem curatoris in omne tempus habeat, effcftum autem quoties intermiflus fu- ror recrudefcit. /. cum aliis 6, C. de curat. fu- riof arg. /. cumfuriofus 39. ff. de judiciis, §. pr&terea 1. Inft. quib. non eft pernuff. fac, teft. /. furiofum 9. C. qui teftam, fac.poff. I. emtionem 2. C. de contrab. emt. An autem geftaabco, qui nonnunquam furoris habet laxamenta, in du- bio prsefumi debeant tempore dilucidi interval- li, an magis in ipfo furorc, gcfta efle , pru- dcntis judicis jeftimationi cx antecedentibus, confequentibus ac concomltantibus negotn ce- lebrati circumftantiis relinquendum. Msvius ad jus Lubecenfe libr. 1. tit, 7. art. 6. num. 25. 20". Si enim actus geftus nullam fapiat infaniam , fi omnia inveniantur prudenter 8c recl:e atque or- dine tracliata, non dubitandum , quin a men- tis compote profe<5ia fint, ut proinde probandi onus mentis ahenationem arguenti imponen- dum ftt. /. ne codicillos 5 ,\ C. de codiciUti?*Con- tra, fi qua? furoris indicia vel veftigia apparue- rint, fi non ipfe gefferit omnia, fed interrogan- tibus aliis fuum confenfum fimplici relponfb affirmante geftis adhibuerit, potiuseft, uttem- pore furoris hsec acla crcdantur. Quibus vcro modis furor aut dementia probetur, unde prx- fumatur, vide Menochium de prafumt. libr. 6. |
||||||
|
De curatoribus fu
Et hinC etiam ambitbfa dicuntur Confulum &
Pi^fidum decreta, quibus illi minoribus rerum fuarutn permittebant adminiftrationem; cum foliuslmperatoris fuerit, a-tatis veniam mino- ribus indulgere. /. denique 3. ff. de minor. z<j. annis. Ca?terum confufis apud nos tutelx ac curs-juribus, dubium efle nequit, quin inviti minores a?que fuis fubjiciantur curatoribus, ac pupilli inviti tutores admittere compelluntur. Groenevvegen & Parens p. mem. Paulus Voet ad §. 2. Inft. de curat. num. 2. Necminusmi- norum, quam impuberumcontraclxxs, linecu- ratore initi , ipfo jure nulli funt. Leeuwen ^enf.for.part, 1. libr. i.cap. 17. mm. 10. Quo autem modo minorcs Ikigent, ac in judicio con- fiftant ex more hodierno, & an de crimine a fe commiflb interrogati autore curatore, an aliter, rcfpondeant, di&um in tit. de judiciis num. 11. &feqq. Nequc pratermittendum hic, curatosi rem minori ad litem non prxcife per judicem domicilii dandum effe , fed & per cum pofle conftitui, apudquemlis agitandaeft, maxime, ubi minori cum fuo curatore controverfia in- tercedit. Mynfmgerus cent. i. obferv. 87. nec hunc ad litem datum compelli oportere ad cau- tionem interponendam, rem pupilli falvamfo- re. Ant.Faber Cod. libr. 5. W.40. deftn. <S. 3. Dantur infuper propter animi vitium cu-
ratores majoribus dementibus, qui fcilicet qui- cti, & fme impetu, rationis ufu carent; nec non furiofis, qui cum impctu infaniunt*, non modo fatua multa & dcridenda loquentes, fed & brachia atque caput jactando, faxis, ae cla- moribus alios in publicis privatifve locis infe- ftando. arg. /. Judais 3. C. de Judais & Cdi- eolis. '. 1. §. apud Vivianum 9. & 10. ff. de adil. edifto, aliifque manifeftis furoris indiciis fefe.prodentes , qualia fecundum Senecam libr. 1. de ira cap. 1. certa funt , attdax & minax vultus, trtftis frons, torvafacies, citatusgradusy inquiet& manm, color rerfus, crebra&vehemen- titts atta fujpiria. Cum enim nullus horum con- fenfus fit. /. emtionem 2. C. decontrabend. emt. nulla voluntas. l.furiofi 40. ff.de reg.juris, nul- lusaffeaus. /. 1. §. furiofus 2. ff. de acquir, vel amitt. poffeff. I. 1. §, boe ediclo 6. ff.ne visfxat iiqui inpojfejf. miff. nullus fenfus autcertavox. I. fancimus 7. pr. C. ad fenatufc. Trebell. ani- mus nullus. /. Ji is qui animo 27. ff.de acquir. fsffeff. fic ut n^delinquere quidem poflint, aut cx fa&o, in aliis deli&um conftituente, obliga- rl /. fed etfi 5. §. & ideo 2. ff. ad leg. Aquil. l.tnfans iz.ff.ad leg. Cornel. de ftcariis. I. pen. §. ult. ff. ad leg. Vomp. de parricid. I, Divus Mar- €us 14. ff. de o§c prajidis. I, illud relatum 3. §. fane funt I. ff. de injuriis. ac denique pro ab- fentibus, mortuis , quicfcentibus, dormienti- bus habeantur. '. ult. ff. de verb. ftgnif. I. 1. §. furiofus 3. ff. de acquir. vel amitt. poff. l.ubinon voce 124.§. l.ff. de reg. juris. I. fed fi unius 17. S.fMofamilias ii. ff, de injuriii. I. ft ei z.§.pen. |
||||||
|
*--
|
|||||||||||||
|
XXVIL T i t. X.
|
|||||||||||||
|
s6o
|
|||||||||||||
|
I B.
|
|||||||||||||
|
luxus invalefcerct, ut raerito metucietur, fu-
turum, ut luxuria opulentiae filia matrem cftet devoratilra , & plerique in patrimoniis amplis helluantcs, familiam pecuniamque prandiorum gurgitibus proluturi cflent , fapientiffime huic malo lcgiflatores Romani cenfuere obviam eun- dum, ac certis firiibus cffervefcentem luxuria; atftum coercendum, latis pluribus legibus fum- tuariis , quas ordine recenfitas vide apud Gel- lium no£t. Attic. libr. 2. cap, 24. & Rofinum antiquit. Roman. libr. 8. fart. 2. cap. 13. adde Argentraum ad confuet, Brit. art. 45)1. gloff. 1. Et licet hx fitu ac fenio oblitcrat# identidcm , feculis delicatioribus quieverint ornnino atqit# dormiverint, quia tamen perpetuo manfit com- probata regula illa, expedire reipublica , ne quis re fuS, male utatur. §. ult. in med. lnft. de his qui fui vet alien. juris. illud quoque irt ufu reman- fSt , perfonis fingularibus , quse nullum luxiti modum ponerent, ad petitionem parentum aut aliorum propinquorum, decreto magiftratusbo- nis interdici, ac curatorem dari; illis, inquam, qui fecundum Uloianum neque tempus ncque finem expenfarunl habent, fed bona fua dila- cerando & diflipando profltndunt. /, i.ff. h. t. quibufque imminet illud PoetsB, Comefum, expotum, exunilum, elotum in halneisl Pifcator, piftor abftulit, lanii, coqui, Olitores, mjtopola, aucupes: cenfit cito, Quamji tu objicias formicis papaverem. Unde & hac fere formula1 praetdr iiiterdicens utebatur, qtiando iu bona patrta avitaque nequu tia tua difperdis, liberofque tuos ad egeftatemper- ducis , ab eam rem tibi ea re commercioque m- terdicoy tefte Paulo recept.fent. libr. 3, tit. 4. $, 7. » 7. Poft hanc vero interdiclionem fine cura-« tore ncque bona alienare prodigi pofTunt, nc- que fe obligare; adco ut nc fidejuflbr quidem pro talibus intervenicns devindus efficiatur, non magis, quam fi pro furiofo intcrccfTiffet. /. is cui bonis 6. ff. de verb. oblig. I. Julianus 10. ff. b. t. Ut t3tnen inter prodigum & furiofumil- Iud interfit, quod contradus furiofi ipfo jure nullus fit, utcunque celebratus, antequam ei qua tali curator datus eft , ut fupra monitum: at gefta a prodigo, patrimonium jam inutiliter1 confumente , antequam decretum prstoris eft interpofitum, adeoque interdiclione vetuftiora, rata ac firma maneant, nulla fub obtentupro- digalitatis reftitutione concecfnda. arg. /. it cui lege 18. ff. qui teflam. fac. poff. Sande de pra* hib. alienat. part, 2. cap. 1. num. 15. Argcn- trsus ad confutt. Britann. art. 40 5. gloff. 1. Tul- denusrfd tit. C. de curatore furiofinum. 5. Vas» quius controverf. libr. i.cap. 17. num. 2. Gayl Itbr. 2, obferv. 5 i.num. 2. Chriftinauisdi/Mwfe- lin. tit. 10. art. 29. num. 2. Ant. Matthams de tutelis difp. 5. num. 5. Perezius ad tit. C. de curat. furiofi num. 2. Quemadmodum etiam nonfufficit, exadvcrfo, eum, qui decrctopro^* digus cft declaratus, ad fanos iteram mores rediuTe»
|
|||||||||||||
|
prafumt, 4y. Mafcardum de probationibus con-
cluf. 82.5, ibique additamenta & concluf. %i6. 827. 828. j. Eft autcm curatoris hujus ofKcium, du-
rante furore, confilio & opera defcndere furio- fum & facultatcs ejus, eique de neceffariis pro- fpiccre , eodem modo , quo id intuitu pupilli tutoribus incumbit. Ut tamen in hercditatibus furiofo delatis non idem per omnia obfervetur, quod in iis, quse pupillo delatae filnt. Etenim paterna quidem hereditate ad filium furiofum devoluta, non dubium, quin ad eamtanquam fuus heres veniat, eamque pleno acquirat jure. /. ult. %. Jin vero 2. C. de curat. furiofi. fi vero cognati vel cxtranei hereditas ei obvenerit, fi- ve jure civili, five praetorio , curator jure lln- gulari pro eo non modo bonorum poffeflionem agnofcere, fcd & hereditatem adire poteft. d. I. uit. §. tali 7. C. de curat, furiofi. cum alioquin a&us legitimi , quibus & accenfita hereditatis adido, per interpofitam pcrfonam expediri ne- queant. /. per curatorem 90. ff. de acquir. vel omitt. bered. I. potuit 5. C. de juredeliber. jun&. /. aclus legitimi jj. I. nemo alieno 123. ff. de reg. juris. Verum tamen non ita furiofum hasc obllgabit aditio, quin adhuc, ubi priftinse men- tis integritati reftitutus eft, & hereditatem de- prehendit damnofam effe , repudiare eandem poffit, tanquam non agnitam, nullum inde lu- crum percepturus, nec damnum paffurus. d. I. ult. %.fin autem ipfe o. C. de curat. furiofi. Scd & fi poft aditionem a curatore faclam in furore dccefTcrit, non ita reliquo dcfuncli patrimonio aggregata cenfebuntur bona illa, quse aditione quarftta funt, ut utraque fimul ad furiofi here- dcm devolverentur, fed potius ad fubftitutos, vcl alios ab inteftato hercdes ejus, cui furiofusfuc- ccfferat, pcrvenient, perinde atque fi furiofus ipfe antc delatam fibi hereditatem fato funclus cifet. Secus, quam eft in legatis ac fideicom- miffis, qua: titulo mere lucrativo obvenicntia furiofo , fic protinus patrimonio ejus adjiciun- tur, ut poft mortem furiofi heredibus ejus una cum reliquis bonis cedant. d. I. ult. %. f\n autem %.C.de curat. furioji. Quae quo ufque nunc obti- neant, circa yhereditatem extraneorum, furiofis dclatam, vide Groenewegen ad d. I. ult. C. b. t. Sande decif libr. 4. tit. S.defm. 9. 6. Furiofis comparati in multis prodigi, qmp-
pe qui furiofum faciunt rerum fuarum exitum. /. his qui 12. $. ult. ff. de tut. & curat.dat. ab his. (Adde tit. in quib. cauf, pign. vel hypotb. tac. contrah. num, 13.) Quamvis enim fuae quisque rei moderator atque arbiter, pleraque circa eas cx proprio animo faciat, non tamen omnia. /, in re mandatd 21. C. mandati. Hinc, cum paulatim apud Romanos crefceret opulentia, fi- mulque pro aufta opum menfura. diminueretur laudabilc frugalitatis ftudium, majoribus fcculo feveriore tantopere comprobatum, & ab avita parcimonia pofteris difcedentibus, ufquc adco |
|||||||||||||
|
\
|
|||||||||||||
|
1RIOSO ET ALIIS &C. t6\
vero ad fanos videatur mores revcrfus, non k
lege definiri potuit, fed debuit poft caufa: co- gnkionem ex decreto pmoris manifeftum fieri.' Et quamvis verum fit, virtutes & vitia non de- pendere a cognitione judicis, fed propriam ha- bere naturam; tamen quia in fa&is eorundem exercitium confiftit, judicis eft definire> num abfint aut adfint fa&a talia, ex quibus quis prodigus cenfendus eft. Minus obftat l.fiquis cum 8. ff. pro emtore. ex qua plerique colligunt, inutilem efle emtionem , fi quis rcm emcric fciens ab eo , cui quidcm bonis haud interdi- <Sum, fed qui tamen jam indubitate patrimo- nii fui everfor eft. Etenim primo non appa- ret, illic agi de manifefte prodigo , fic ut ei bonis interdicendum fuerit; cum poffit&pre- tium acceptum in certi generis vitium, puta, aleam 8c ebrietatcm, abfumi, Yel fcorto dari, & tamen idem ille , qui in hxc turpia impen-. dit, diligens de caetero ac ad rem familiarem maxime attentusefle, imo avaritia nimia com- parcere in aliis , quod in meretrices abfumat. Vide num. 12. b. t. Sed& fecundo emtioilla, qua quis emit ab co, qiu protinus fcorto pre- tium daturus eft, neutiquam in d. 1,8. impro- bata fuit, fcd potius fecundum priorem legis partem valida pronunciata, utpluribusprobavi in tit. de aleatoribus num. 4. in med. 8. Quod fi mores hodiernos /pcctemus nc
quidem fufKciens eft decretum a magiftratu in- terpofitum, per quod bonis interdicitur prodi- go, ad id, ut gefta per eum nulla eflent, ve- rum infuper folcnni iftius decreti publicationc opus eft, ut unicuique innotefcat, & quisque fic publice monitus tali non credat aut cum co contrahat. Eoque fack l, fed fi pupillus 11. §, dequo palam z. & feqq.ff. de inftit.aB. Chri- ftinams ad Mecblin, tit. 19. art, 29, nuni. 2. Hugo Grotius manuduft. ad jurifprud. Holl. libr. 1. cap. 11. num. 3. & feqq. Rodenburch de jure conjugum tit. 3. cap. 1. num. 17. Leeu- wen cenf. for. fart. 1, libr. 1. cap. i6.num. tilt„ Parens p. m. Paulus Voet ad $, 3. Inftit. de cu- rat. num. 4. o. Sed nec ignorandum, alias infuper inter
furiofosacprodigos differcntias effe: quinimo, in quamplurimis pupillo potius quam furiofo prodigos comparari. Ut enim pupillus fine tu- toris autorkate mcliorem poteft facere condi- tionem fuam, tum ftipulando fibi , tum aliis modis. pr. lnft. de auton tut. §, fed quod dixi- mus 10. Inftit. de inutil. ftipulat. ita & finecu- ratore prodigus ftipulando fibi acquirk. l.isctti bonis6.ff. de verb. obligat. I, ex caftrenft 18. §. fervos 2. ff. de caftrenfi peculio. I. certi conditti» 5>. §. fed & fi 7. ff, de reb. credimt & ut ille quandoque etiam fine tutore rec^e novat, adid, ut prior obligatio potcntior arctiorque, qua; in eum competierat ,*diflblvatur. /. 1. in fmeff. novation. ita & prodigus, curatore nonadhibi- * to. /. tui bonis 3. ff. de novat. pupillum quo?J Kk 3 que, |
||||||
|
De CURATORIgaS F
rediifle, ad id , ut ex fuis contractibus efficaci-
ter fine curatore obligaretur; fed requirkur, ut praetorem adeat, ac impetret ab eo, perdecre- tum priori contrarium reftkui fibi, tanquam res fuas bene gerenti , liberam bonorum admini- ftrationem; co quod, uti incertum eft, quo- nam momento quis a liberalitatis virtute ad prodigalitatis ac profufionis immoderatz vitium, liberalkati perquam affine , tranfeat, ita longe incertius j quando vere defmat prodigus eflej fimulata qujppe ad tempus frugalitate morum- «ue integritate ipfos etiam cautiffimos ac pru- dentiffimos facile delufurus, ut fefe fuo arbitrio molefbe fuis moribus vere perditis curjefubdu- cat. Chriftinajus nd Mecblin. tit. 19. art. 29. mm. 2. in fine. Sande de probib. alien. part. 2. tap. i.num. ult. Argentrxus <*i confuetud. Bri- tann. art. 497. Bachovius ad Teutler. vol, 1. iifp.6. tb. 5. lit. D. Perezius ad tit. C.decu- 7at. furioft num, ult. Ant. Matthaeus de tutelis dijput, 5, tb. 4. Groenewegen ad l.1. ff. b.t. Cujus etiam rei evidentiffimum argumcntum cft, quod, fi quis injufte per praetorcm men- daciis circumventum prodigus declaratus fuerit, non eo minus pro prodigo habenduslit, quod fua reSe gerat , ut hominem frugi decet, & vere fanis moribus prsedkus fit, fed fa<9;se per cum alienationes ac contractaj obligationes ipfb jure invalidse cenferi debeant, donec pratorem aliter inftruxerk, & decreto contrario impe- traverk prioris abolkionem; cum utiqueresju- dicataprovcritate habeatur, ejufquc firmacon- fiftat autoritas, donec probata falfitatum allega- gatione refcifla fuerit. arg. I. pen. §. ult. ff. b. t. I. ingenuum 25. //. de ftatu bomin. Lresjudi- gata 207. //. de veg. jur. tot. tit. c. fi ex fal- fis inftrum. judicatum fit. Fachineus libr. 2. con- trov. cap. 65, 66. Zoefius ad Pand. b. U num, nlt, Perezius ad tit. C, de curat. furiofi num. 2. Carpzovius defin. for. part. 3. conftit. 6. defin. 10. Sande de prohib. alienat. part. 2. cap, 1. tium. 12. Parens p. mem. Paulus Voet <*<*§. 3. Inftit. de curat. num. 3. in fme. Nec hifce, qux de neceffitate decreti ad id , ut quis pro- digus habeatur, aut efle defmat, dida ha&e- nus, contrarium eft, quod in l. i.ff.b.t. di- citur, lege duodecim tabularum prodigo interdici ionorumfuorum adminiftrationem: cum non alius horum verborum fenfus fit, quam , lege duo- decim tabularum id indu&um, id cautum fuifle, <ut iis, qui prodigi apparebant (quod faftierat & ob id probatione ac caufse cognitione indi- gebat ) bonis interdkeretur. Et qued in ea- <lem /. 1. additum invenkur, prodigum, ftfa- ms mores receperit, ipfo jure defmere in potefta- te curatorum effey non aliud inde inferri poteft, quam , ipfo jure curam evanefcere , quam- j>rimum prodigus ad fanos morcs redik; fic ut ex eo tempore curator impune defiftere ab ad- miniftratione poffit, & is, qui in cura fuit, fesfuas fibi fuo arbkrioagerefijiecuratore. An |
||||||
|
. T 1 r. X.
rem certe aut liberos illius, qui furiofus aut pro-*
digus eft, non fubeffe poteftati curatoris furio-< fo aut prodigo patri vel marito dati, in eodcm num. 48.adnotatumeft. 11. An auteni in uno terrltorio prodigus de«
claratus, ubique locorum pro tali habendusfit, varie difputari folet. Ex rigore quidcm juris interdidionem ultra territoriutn decernentis non extendi, fatis evincitur ex iis, qua; difcuffa in tit. de conftit. Principum parte altera de ftatuus num. 7. 8. fed ex comitate, uti cp*ator bonis datus in loco domicilii debhoris obserati, curat ac vendit bona debitoris ubicunque fita, & ut ■ tutor rcgit omnia ad pupillum .pertinentia quo- cunque in loco etiam extra fines magiftratus tutorem creantii reperta , quoties alterius locl magiftratus non fpccialem alium pupillo tuto-» rem aut bonis curatorem dedit quantum ad re3 in fuo territorio exiftentes. Vide tit. de tut. & curat,dat, ab bis num. ult. in fme. & tit.quipot* inpignorenum. 12. ita nec abfurdum fuerit, de- crctum, fuper prodigalitate a magiftratu domn cilii interpofitum, comiter obfervari ab aliisra-* tione rerumfuse jurifdi6tionifubjecT:arum. Parens p. mem. Paulus Voet de ftatutis fecl.q.cap. 3. num, 17, & de natura. mobil. & immobil. cap. 11. num. 2. Plane, fi quis omnino ignarus decreti, & in alia rcgione degens, ubi decretum publicatum non eft , contraxerit cum prodigo, callide inter- di&ionem bonorum fibi folenniter factam difli- mulante, juftum fuerit, huic ita per prodigum circumvento fuccurri ex capite jufti erroris, ut: perinde efficacem habeat a&ionem, ac fi cum aliocontraxiffet, cui bonis interdiclum non eft, praefuppofito, quod probabilis admodumigno- rantia fit, ac , fi exigatur , ipfe bonam fidero fuam jurisjurandi religione firmet. Eoquc fa- cit argumentum ex /. fi fciens 26. ff, decontrab, emt. ubi dum Jurifconfultus ait, mz, fi fcient emamah e$i cui bonis interdiclum fit, dominum non fieri, a contrario concludendum eft, me ii ignorans emerim dominum effici, vel ipfo jure, vcl faltem pra;toria tuitione j* dummodo memi^. nerimusj fecundum leges pro fciente haberi eum4 qui ignorantia fupina 8c affedata nefcit illud, quodomnes inea regione fciunt. /. necfupinaC, l. regula tft 9. §. fed faBi 2. ff. de juris &facli ignor. quale procul dubio cenferi debet, quod a ut omnibus ac fingulis innotcfcat, publice ac fo^ lenniter promuigatum eft. Vide Joh. a Sande dt prohibit^aitenat. part. 2. cap. 1. nam. 5.10. Ant. Fabrum Cod. libr. 5. tit. 38. defin. 1. Chrifti- naeum vol. 3. decif. 179, num, ult. 12. Licet autem prodigis annumerandse fint
mulieres luxuriofe viventes, fic ut & ipfis cu-« ratordetur. /. & mulieri i<$.ff.h.t. nontamen inde re<5te deduxeris, etiam libidinofe ac turpiter viventibus, adeoque meretricibus, curatores dandos effe. Ut ut enim libidinis faepc comes fic bonorum profufio atque luxuria , ac fine Ce- rere&Libero credatur frigere Venus, non ta- meQ
|
|||||||||
|
L i b. XXVII
|
|||||||||
|
idm
|
|||||||||
|
que, ad.oppofitionem furiofi , omnia negotia
autore tutore contrahere poffe, fi modo infan- tiam excefferit, Paulus docet. /. in negotiis j.jff. de regtd. jur. Idemque in prodigo , naturali- ter intelligente quid agat, juris cft. arg. /. fi curatorem 3. C.de in imegr. reftit. minor. Unde & , uti non folus tutor , nec folus pubertati proximus pnpillus, fed conjunclim uterque, pu- pillus fcilicet autore tutore, hereditatem fibi de- latamadit. §. neque tamen i.lnftit.deautor.tut. Ipotuit 5. /. fi infanti 18. §. ult. C. dejurede- liber. ita quoque curatoris autoritate prodigus jpfe adeundo hereditatem fibi acquirin /. mu- tutn 5. §. i.jf. de acquir. vel omitt. hered. juncT:. d.l. i.ff.denovation. & d. I. 6,ff. deverb.obli- gat. Denique ficut pupillus pubertati proximus doli capax eft, adeoque ex deli&is ac crimini- bus obligari ac puniri poteft. /. pupillum 111. //. de reg. jur. §. pen. lnfiit. de oblig. ex deliclo. i. excipiuntur 14. ff. de Senatufc. silan. ita & prodigalitas dclinquentem prodigum pcenx non fubducit; ne unius delicli perpetratio, qualis cft ipfa bonorum turpis profufio, promereatur alteuius deli<5H impunitatem. Montanus de tu- telis cap. 18. num. 47. 48. Fachineus controv. llbr. 2. cap. 68. in fme. Carpzovius pracl. cri- min. part. y.qu&ft. 118.num. 27. 28. Ant. Mat- thseus de criminibus in prdegom.cap. x.num, ii. Jul. Clarus fent. libr. 5. §. ulu qu&ft. 60, num. 10, Qux omnia aliter obtinere in furiofo, ex ante didis apertum eft. Confer Cujacium, Do- nellum, & DD. ad l. 6. ff. de verb. oblig, xo. Illud furiofis ac prodigis apud noscom-
mune eft, quod neque curatorem accipiunt, nc- quc ipfis interdickur bonis per eos, qui rebus pu- pillaribus peculiarkcr prKpofiti funt, fedvelper Curiam Hollandiae provincialem , vel pcr ci- vitatis cujusque magiftratus ordinarios, prout vel magiftratus ordinarius vel Curia a pro- pinquis furiofi vel prodigi adita fucrit. Neo- ftadius CurU Holl. decif. 60. Groenewegen ad l. i.ff.b.t. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 1. c&p. \6.num. ult. Et, fi pater fuis liberisma- jorennibus tanquam furiofis aut prodigis tefta- mento curatorem dederit, datio illa rata non eft, nec confirmari debet» nifi liberi tales jam vivo patre ob haec animi vitia in cura fuerint, vel, cumnonfuiffent, poft patris obitum re ipsa in- venianturejus genii atque ingenii effe, utom- nimodo alieno arbitrio regendi fint; licet for- te prsetor iis non fuiffet curatorem daturus , fi id pater teftamento non feciffet. /. pen, pr. & %%-feffl- ff' b-{» Ab his vero magiftratibus non modopatresfuisliberis, fed & liberi parentibus curatoresdaripoffwit. I. fed & aliis 1. l.furiofe ^.ff.h.t. Etquamvis Grotio placuerit, uxo- rcm non poffe mariti fui furiofi vel prodigi cu- ratricem conftitui, libr. 1. mmud. cap. 11. num. 4- 7.8. nihil tamen obftare, quo minus id fiat, «■juoties illa idonea eft, probatum a me in tit, de ittumpt. num, 48. Qiiicquid ejus rei fit; uxo- |
|||||||||
|
De CURATOIUBUS FUR.IOSO ET ALIIS &C. l6$
|
||||||||
|
me.nid perpetuum eft, potiflimum in fceminis
meretricibus, quas a merendo fic appellata? quae- ftum corjtore faciunt: &, fi aliquando vitium Utrumque concurrat, non tamen propter me- mricios mores > fed tantum propter luxuriam jis conjun&am , curator conftituendus foret. Tuldcnus && tit. C. de curat. fariaft ntmt. tf. Pkellus ad l. 4. C. de bouis maternis num. zo. .& feqq. Sande de pr§fnb. alienat, part. 2. tdp. 2. Ant. Matthanis de tutelis difp. 5. num. 2. 13. Prseter ha&enus enumeratos curatorem
recipientes etiam sequum vifum, illis eum dari, qui propter corporis vitium rebus fuis fuperefle nequeunt, & ob id alieno auxilio in rebus fuis egere nofcuntur, quales furdi, & muti, & qui perpetuo morbo laborant. §. fed & mente 4. Inftit. de curator. I, fed & aliis z.ff. h.t. Qui- bus tamen non ultra curator fuo confilio vcl au- toritate atque auxilio in rebus gerendis opem fe- ret, quam quatenusillifua agere,atque admi- niftrare arbitratu fu6, pcr illud corporis vitium impediti funt ; eo fere modo , quo curatorcs furiofis dati dilucida intervalla habentibus no- mine tenus tantum curatores cenfentur, quam- diu per intervalla manifefta furiofus ipfe fua tra&are poteft. /. cum aliis 6? C. de curatorefu- vioft. Atque hinc eft , quod & ille, qui mu- tus ac furdus eft, pro herede gererepoiTIt, & fervo jubere ut is delatam hereditatem adeat, vel ut alteri ftipulanti promittat, & ita ex ge- ftione pro herede vel quod juflii obligari tum creditoribus hereditariis, tum iis quibus ex jirff» |
||||||||
|
domini promifliim eft. §. ult. in fine Jnft. de be~
red. qttalit. & different. I. mutum $. /. paterquo' tiens 93. #. 1. 2. ff. de acquir. velomitubered, 4. 1. pr, ff. de verb. oblig. 14. Deniquc fub cura fuerunt antiquitus
etiam corpora ecclefiaftica , veluti monafteria; quod tamen nunc apud nos ccflare, monetHu- go Grotius manudutt. ad jurifprud. HeU.libr.t. cap. n.poft ttum. 8. verfu, van outs. 1J. Finitur cura variis modis ; in furiofis
quidem 8c prodigis nec non corporis Yitio ad fua gerenda minus idoneis, quam primum confti- terit, cos ad fanam mentem moresve fanos re- diifle f aut priftina: valetudini & intcgritati fuis- fe rcftitutos, adeoque ceflare id , propter quod ipfi fuis invigilare rcbus impcditi fuerant, fe- cundum ante di<Sa : in minoribus vero majo- rennitate , quse ex jure civiii eft viginti quin- que annorum in mafculis & fceminis ; uti 6c nuptiis fecundum noftros & aliorum moresj adhsc venia setatis impetrata; non fola dignita- te doctorali; de quibus, uti & de controver- fiis, ea occafione natis, etiam refpcccuvarian- tium ftatutorum , & migeationis de loco in lo-« cum, aliifque plurimis, adum cft cx profcflb in tit. de minor, 25. annis num. z. 3. 4. 5. <?. 7. 8. o. 10. ii. ff. de minor. 25. annis & tit. dc adoption. num. 13. 14. 1 j. 1(5. Reliqua de curatoribus eotumque orK-
ciis petenda ex iis, quas de tutoribus in hoc & pucedme libro fcripta fmit. |
||||||||
|
LIBER
|
||||||||
|
j64; £ * t. XXVIII. T i t. I.
LIBER VIGESIMUS OCTAVUS.
1 1 T V L V S <P R 1 M V S.
m
Qui teftamenta facere pofTunt & quemadmodum teflameuta fianfu
S U M M A R I A*
|
||||||||
|
teftibus fine tabeUiotn poffct teftamentum conde*
re ex prafcripio jutis civiiis ? 14. Qud^fQiettnitate legati ad alias gentes mifft
mumque minipi poffim teftari ? & quid m detegatis ad Colltgia Ordinum &c. ? ij. Deteftamento patris inmliberos; an&mu-
lier in eo poffit teftis ejfe t An uitrajecli tune licentia teftandi neteffaria fit ? nn & mater •& alii afcendentes ita teftari poffim ? An & ntin- cupativum inter liberos fmi poffit ? Att libtrit intquales partes tali tefiamento dari ? Ati ta- lis voluffltis proptie fuftineatur tanquam tefta* inentum ? TtS. Quid juris, ft extran^t perfona ttna cmnli-
heris taU uftamento inftitttta , vel legato \mio*> vaiafit} An tu*tn vateat inter liberosnatma* ks nfpettu pdtris aut mmis ? An & Uberi (ri- vllegiatum condMt intet pdWntes > 17. Qitid jutis , ft tefcumemmn tate careat dk
&cenfute? Quid,fi tanttiminveniaturquadam adnotatio patris d$ divifione tnter liberos^ ftne capite, fine calce, aut fubfcriptione. Quid,(i plura dicere vel fcribere volens impedttus ftt* & ficvohmtashaud fit perfetta? Quid,fiunum ex Uberis praterierit ? An tali teftamento libe- ri pojfint exhetedari ? 18. Qui Utius traclent de teftamento patris intet
liberos ? 19. An teftamentum ad pias caufas fitprivilegU-
tumjurecivili> canoritco, &hodierno} &quid veniat nomine pi«e caufa ? 20. Adhuc in Bollandid ac Ultrajetli coram fep*
tem teftibus- fme tabellione teftamenta condi pos- funt. In Frifta feptem funt omnino neceffarii. Quo modo nunc paffim fere teftamenta condan- tttr coram tabellione & duobtts teftibus, vcifte- cretarto & duobus fcabinis. Adnotatur jusfin- gulare Ultrajeclinum circa teftamentacoramfe-. cretari» & fcabinis tum in urbe tum ruricon- dendo-, & effeclum eorum reftritlum : uti & de neceffttate impetrandi licentiam teftandi ab Ordiritbus Uitrajetlinis, exceptis paucis cafibus. 21. An cotam Curid UoUandicd vel Ultrajecli-
nd poffint teftamenta condi ? Ubi recle conda- tur teftamentum coram parocho & dsobus tefti* hus? Pojfunt condi teslamenta per Belgas aptd fecretatium confulum Gentis Belgica conslituto- rum in locis maris meditetranei, adhibitis duo- bus teslibus. zz. Cujus
|
||||||||
|
i, Qttidfit hereditas? eji ves mcorporalis, De-
fenurteftamentovellege. Anpatto? potisreft, quit teftamento defertur. Nemoptopatteteftan tus & inteflatus decedere poteft. Quid tnoti- hus? 2. An teftamentorum uftis Uadabilis ftt, an magis
fola fucceffio ex lege probari debeat ? Quo uf- que muhis in locis teftamenta vctita vet permif- fa fmrint. Quo modo in Variis Geltis, pattibus pauiatim recepta fmt. ln locis, ubi teftamenta vetita, tamen donationes permiffas effe. 3. Quid & qiiotttplex %ftamtntutn fit. Qmbus
otirn modis teftantenta in calatis ctmitiis , m procincttt, ptr &s &tibram, conditaftierint? a, De requifitis teftamenti fctipti, & m fpetie,
an aclus extranetu in teftamenlo intetfenite pos- fit? j. Be fubfcriptione teftatoris , & ixpreffione m-
minis heredis per manum teftatoris autieftis. 6. De adhibitione feptem teftium, rogatorum, /;'-
here, & ftmut ad ftnem usque pufentium, te~ ftatorem videntium, fubfcribentium ,ftgnantium, de die vel de noSe. j, Quo tempore teftes debeant effe idonei ? Qui
cenfeantur idonei ? Recenfentur qui velnaturd vet lege prohibentur in teftamento tcftes effe; ubi & de infamibus, g, Andomefticipoffintteftes effe? quinam illi fint,
ubidepatre, filio, fratre teftatotis. 5>, Anheres, aui pater ejus, autftdter, autft-
lius emancipatus ? An legatarim ? 10 Deteftamento nuncupativo; qm ejus fint fo-
lenrita, quautilitas? An teftamentum fcriptum valeat tanquam mmcupativum, fi in eo defint qugdam folennia fcripti, adfmt vero folennia mmcupativi teftamenti ? 11. Non potesi condi nuncupativum teftamentum
per relationem ad aliam fcripturam : fectts in fcripto teftamento. An valeat teftamentum, fi antea a teftatore non ditlatttm , teftatori pra- legatur, & ille rogatus, num hac voluntas ejtts fu , fimplicker ajjirmet fine aliis circumftan- tiis ? ii. De teftamentis privilegiatis, & in fpecie de
teftamento Principi oUato, & teftamento tem- pore peftis condito , tum jure civili, tum mori- bm$ & qtta in eo folennia fufficiant, qu<t non ? 13. De teftamento ruri condito ex jure civili &
woribus. An non ruri de^ens coram quin^us |
||||||||
|
r.ACERfi POSStiNt &C# %if
ris fcripturam ed in faucis tantum cttnfir*
tnart. 30. TeiJamentumrecle conditum imperiali tefcri-
pto non infirmandum. 31. lmpuberes teslari nequeunty ne quidehi au-
tore tutore. Quid, fi moriantur jam puberes facli, & declarent, fe in eademvoluntateper- fiftere ? An ultimus dies impuberis atatis forpr # tus habeatur pro completo ?
32. An teftari poffint, qui puberes quideht funt *
fed ftupidi & hcbetes? Docetur, lcgesnonfofib de civium fmgulorum babilitate judicare > & ideo muhii aclibut certam xtatem prafcriptant ejfe, cujus implementumfacit, ut homines pra- fumtione juris & de jure credantur acluum Mo~ rum capaces ejfe. 33. Ultrajecli&aliU in locis non fufficit fubettas*
fed proveUior &tas ad teslandum requiritut. Prafumitur in dubio teftator fuijfe leghtma ata- tis. 34. Farioft , prodigi, mente capti teftari ne-
queunt. Valent tamen teftamenta ante furo-\ rem , aut interdiclionem , aut tempore diluci* di intervaUi condita. An prodigi teftamentuni fuftineri debeat, fi prudenter fanguini & co- gnationi confuluerit ? confultum, ut prodigus veniam teftandi fetat. 35. An valet teftamentum ebrii? cui incumbal
onus frobandi, fi teftator dicatur ob amentiam * furorem, ebrietAtem, non babuijfe teftammti fatlionem ? 36. An & quando ac quo modo teftm foffit mu*
tus & furdus conjunclis vel difcretis vhiis ? sl non fttrdus, fed mutus ex morbi violentia aut paraljtft fcribere nequeat, an ad interrogatio- mm alterius pojfit tefiamentum mtu condere ? An non faltem ad id refcriftum Frincifis impe* trare ? Seneclus aut morbus non impedit tejta* menti faclionem. 3 7« Qu* forma ascus jure chili teftari debuerit ?
An bodie prater tabellionem tertius uftis in ck~ ci teftamentjo adhiberi debeat ? ln Germa-* nia adhuc fervanda <£ cceco folennitas jaris cU vilis, 3 8. An mulier poffit teftamemum facere ftne mt*
riti confenfu? Eunuchus, manibus pedibttfvc truncatus, &fimiles teftari fojfunt. 39. Quinam legis difpofitioneprohibeanturteftari?
ubi de \ureticis, apoftatis, peregrinis, mona- chis, in orpbanotrophio, gerontocomi 0, nofoconM mtritis, infamibus, obfidibus, deftatu dubitan- tibus, deportatis, ab hoftecaptis, adultimum fupplicium damnatis. 40. Quid moribus bodiernis obtineat w bis, qtd
numero pracedente recenftti funt. 41. An jure civili & moribm teftari foffint fpu*
rii & incefluofi } 42. Filiusfamilias de quibus feculiisteftarifotut*
rit ? An&de plena adventitio ? 43. Moribus bodiernis patria foteftas non im*
vedit teftmemi Mimem futerquam in Iri- hl f*t
|
||||||
|
QjJI tEStAJWENtA
'ftj. C»//« <ef<tf» /Wte debeant ejfe teftes in Hol-
landia & alibi ? Quo ufqne adbuc vigeat jus civile circa requifita teftium in teftamentis ad~ hibendorum? Anmulier, legatarius, infamis, beres, attt proximi heredis, nunc poffint in eo ttfles effe ? An pater poffit tanquam tabellio ad- hibtri in teflamento in quo ftlius eju$ emanci' patus inftituitur ? ' Zi. An noftratia teftamenfa in UoUandia & Ul-
trajetli alibique requirant teflium fubfcriptio- fiem ? explicatur dubius fenfus articuli 17. no- vellse conftit. Ultrajed. anni 16551. Vltra- jeftina teflamenta niagis funt fcripta , Hollan- dica magis nuncupativa, vel potius mixta. An Valeant, fi non fuerint teftatori & teflibus pra- lecla & a teftatore aperteapprobata, poftquam a tabellione fcripta funt ? An in iis heres inftitui pojfaper relationem ad aliam fcripturam? S4. Necejfe eft hodie veltabellionem, Velutrum-
que teftem tabellioni notum & boneflum ac fide dignum, noviffe teftatorem; quod & ex- primendum in teftamento. An nullum fit, ft tabellio id non exprefferit ? Rigidius examinan- di de habitu & qualitatibus teflatoris, qui tan- tum aliena fide noverunt teftatorem. An teftes audiendi, f\ dtcant, plus a teftatore diftatum, mi- nus a tabcllione fcriptum ejfe ? '%<. An locus & dies in teftamentis noftratibus
gxprimi debeat, & an' flnt nulla propter diei omiffionem ? z6t De teflamentis noftris claufis & indorfatis
yulgodiclis, eorumque requifttis. An bncfcrip- tafint an nuncupativa? Anlegatarius inhifce pffit teftis effe ? An prafuppofiU fententia, quod iegatarius non foffit in teftamento teftis effe, totum teftamenium inutile fit , in quo legata- nius eft adbibitus, anpotius folum iUudlegatum corruat ? 27. In concurfa variantkm ftatutorum circa fo-
lennia, cujus loci folennitates in teftamento ad- hibendts. fint ? An & quando BoUandw ant Ul- trajeclinus, babens fimul pr<cdia HoUandica & Vhrajeclina, licentiam teftandi ab Ordinibus Ultrajeclinis impetrare debeat, diftincliombus explicatur, 2(8. Nullum eft teftamentum, fi quA in eo defit
folennitas. Quid, fi quis teftetur coram fecre. tario qui non eft tabellio & duobus teftibus non fcabinis? Aut coram quondam fecretario & duo- bus fcabinis? Aut coram quatuor teftikusftne ta- bcllione ? Aut coram duobus tabellionibus fimul adhibitis fine alio tefte ? Quid, fi tabellio ipfe fibi fuam fcripferit voluntatem adhibitis duo- bus teftibus ? Quid, fi tabellio fcripferit tefta- ptentum in quo filius ejus inftituitur > Quidi fi teftis alteruter impubes fit} Quid> ft tabellio putativus fit adhibitus ? Quii, fi tabellio te- ftamentum non retulerit in memorialem fcrip- turam ? ap. De claufula refervatoria ; illam in paucis
Wes habcre, & futmani privatam teftato- |
||||||
|
L i b. XXVIII. T i t. I.
|
|||||||||||
|
$66
|
|||||||||||
|
Quid , "fi Hollandus aut Gelrus habeat m*
mobilia partim in Gelria locis , qua teftamen- ta refpuunt , partim in Hollandia ? Quid, fi HoUandus vel Ultrajeftinus annorum fexdecim poffideat immobilia & in HoUandia ubi anno 14, impleto teftari licet, & Ultrajecli, ubi id de- ntum anno 18. permiffum eftl |
|||||||||||
|
fia , uti nec curatoria jure civili aut hodierno
impedit, ft atas adfit. Nuptia contra nonfa- ciunt habilem ai teftandum, qui nondum habet dtatem ftatuto requifitam. 44. Quid juris circa teftamentorum validitatem, fi pUmfamiliaf HoUandus aut Frifo habeatim- mobilia partim in Frifia , ubi filiusfam. teftari nequit , partim in HoUandia ubi ii ei licet ? i
ercditas eft fucceflio in univerfum jus, quod defunclus tempore mor- tis habuit. /. nihil esl aliui 24, ff. de verb, fignif. I. hereditas 62, ff. de reg. juris, quz licet in fe com- prehendat , vel fakem comprehendere poflit, res omnis generis mobiles» immobiles, incor- porales , ipfa tamen in fc confiderata incorpo- raiiseft. §. incorporalesz. mft. de reb. corpor.& incorpor. atque ctiam fme ullo corpore , juris intelle&um habet. /. hereditas 50. pr. ff. depe- th. hered. ac juris magis quam corporis pofles- fio eft. /. bsna autem 3. §. hereditatis 1. ff. de bonor, pojfeff. iindc & juris nomen dicitur. /. he- reditatis 119. /. pecmia verbum 178. §, heredi- tm 1. ff. de verb. ftgnif. univerfitatem" quandam ac jus fucccfllonis , non res fingulares demon- ftrans. /. bonorum appeUatio 208. ff. de verb. ft- gnif. Defertur autem vel ex teftamento vel ab inteftato. I. 1. ff. de petit. hered. I. legeobyeni- re 130. ff. de verb. fignif, l. perfamilia 2. ff.fa- mil. ercifc. non pa&is, nifi paucis in cafibus, tum jure civiii, tum moribtts, ut di<5hirti tit, de f&ttis num. i<5. potiorque habetur ea, qu£ ex teftamento eft, quia quamdiu locus eft difpo- fitioni hominis, ceffat legts difpofitio. I. quam- diu poffit 89. jf. de reg. juris. I. nec is qui 17. §. 1. /. quamdiu 39. /. in pluriumyo. ff.de ac~ quir. vel omitt, hered. /. antequam 8. C. ctmmu- tiia de fucceffion. arg. l.fi quis fub 11. ff. dete- ftament. tut. non obftante /. fi quis itafti.ff, de hered. inJHt. quippe in qua teftamento inftitu- tus non admittitur, quia deficitconditio, fub qua heres fcriptus eft , ut ex lege patet. Et quamvis Romanis placuerit, neminem paga- num pro parte teftatum pro parte inteftatum de- ccdere pofle, earamque rerum naturalem pug- nam effe. /. jus noftrum 7. ff. de reg. juris. ta- rnen cum id in militibus haud improbaverint. §. bereiitas 5. Inftit. de hered.inftit. nec abfur- dum iis vifum fucrit, ipfos quoque paganos ex poft fafto pro parte teftatos pro parte intefta- tos cfle l.nam etfi 1$, §. ult. in ftne, l.circain- offtciofi 24. ff. de inoff. teftammo. hincapudnos & paffim nunc invaluit , unumquemque, qui tcftandi jus habet, etiam pro parte teftatum & pro parte inteftatum mori poffe. Lamb. Goris adverfar. tratt. 4. §.12. Groenewegenad§. 5. Iftftit. de hered. inftit. ibique alii cit. 2. An autem teftamentarias difpofitioncs in
Republica tokrandas fint, an potius folavidea- t«r admktcuda fucceffio lcgitima , non modo |
|||||||||||
|
inter Jurls interpretes COntroVertitur, fed 8z
ipfis jurium hodiernorum condkoribus non una mens eft: nam, ut fileam , Germanis antiquis non aliam quam legitimam fucccflioncm pla- cuifle, fecundum Tacitum de moribns Germa- norum\ funt, quorum legibus omnis teftamen- ti faclio tum irt mobilibus tum in immobilibus five conquifitis five hereditariis improbatur, Sunt, qui cam in mobilibus , non Immobili- bus admiferunt. Aliis difpofltioncm de immo-^ bilibus acquifitis, non vero hereditariispermit- tere vifum fuit. Nec defunt, qui juftum pu- tartint, Omrtium conquifitorum, & partis cer- tas hereditariorunl immobiiitfm liberalitatem te- ftamcnto fieri. Quidam dertiquc de certa par- t'e immobilium five conquifitorum fivc heredi- tariorum fuprema condi elogia conceflefunt; ut patet cx iis, qux habet Pereziius ad tit. C, de tegatis num. 28. Lamb. Goris adverf. tracl. 4. §. 9. Sande decifi libr'. 4. tit. 4. defn. 4. Ant. MatthjBus parccmia 5. num. 17. Parensp. mcm. Paulus Voet ad tit. inftit. de lege Fttf. CattirrJ num. ttlt. & ad pr. lnil. de teftam. ordinand. tmm. 5. Pro teftamentis tamen ratio ftare vi-< detnr; ut ita quis remiinerationem benemeritis facere de frto poflit, ttbi fpes fibi bona retinen- di pcr immiftentem mortalitatis cafum fublata cft, nec tcneatur pr^cife fuam iis relinquerc hc- reditatem, a quibus, utcunqueproximis, nul- lo beneficio, fed injuriis atque contumcliis 8c damnis potuit affe(5tus efle. Quis cnim nor* trifte atqfte lugubre fateatur, eum fui patrimo- nii jurifque univerfi e-xpe&are fucceflbrem, qui legum, heredkates defcrcntium, fiducia fretus & audax , protcrve contemnit ac negligit fan- guine proximum; necpofle judiciofupremohis bona relinquere, qui vcl cognatione jun<5ti, fed rcmotiores , vel plane extranei, beneficiis cu- mularunt, aut jugi obfequio multifquc amici- tix tefferis fibi paraverunt fucceflionis fpera. Nequc dubium , quin ad tuendum augen- dumque patrimonium alacriores longe fint fu- turimortales, ft ea poilint illis relinquere, quos maxime diligunt; contra vero in otium, liixu- riam, diflipationem , profufionem rerum pro- ni admodum , nihil fjepe magis in votis habi- turi, quam ut cum vitae fine bonorum quoque finis fit, fi illa fuis propinquis a lege ad fuc- ceflloncm vocandis invideant omnimodo , nec ulla cx partc cupiant qusfita, neque tamen te- ftamentoeos a fua poflint hereditate, velutaves incommodasacanabeto, depellere. Atquehinc etiam
|
|||||||||||
|
ACER6 POSSITNT &C. l6f
publka eliminari » abfurdurrt', foret. Et quam-»
vis nonnullis vifum fuerit, e% dominio quidern fluere facultatcm alienandi inter vivos, fed cum quis moritur, amplius ad illum non fpecT:are res illas, quas vivis folis infervire queunt, ad~ eoque perperam de iis difpoitf in cafum, quo dominium amiflum eft ; tamen, cum inter o- mncsconftet, unumquemquc, qui liberam ha- bet rerum fuarum adminiftrationem » poffe irj alienationibus, per venditionem , donationeni aliumvc fimilem titulum facicndis, talem rebus alicnandis caufam imponere , quse etiam poft mortem domini alienantis exitum eft habitura, veluti ne res per emtorem vendatur alteri, vel ut heredi venditoris retrovendatur , ratio nori apparet,curnon etiam teftamento fuo quifquc adhuc vivens & fentiens certum prasfcribat or- dinem, fecundum quem bona fua aliis poft fuatri mortem obvenire vultj prxfcrtim fi confideres, naturali ratione ei, cui quod plus eft licet , non debere non licerc, quod minus cft • huic enim confequens eft, ut, fi quifque poffit adu inter vivos ftatim plenum & abfolutum rerumi fuarum dominium in alios transferendo id cffi-i cerc, neadagnatos proximos illa? unquamper-» veniant, utcunquc deinceps id fummopere op-< taret alienans, longe magis ci permittendum vi* deatur, ita tcftamentaria difpofitione alienare, ut adhuc pcenitentiae locus fit, 6c agnatis pro- ximis per mutatam teftatoris voluntatem adhuc confuli poflit. Confer Hug. Grotium intet RefponfaJurifc.UoU. patt. 3. vol r. confil. 341, ( revera 241. ) pag. 70f. & feqq. 6c diffen- tientem PurTendorp de jure natura & gcmium itbr. ^.cap. 10. §.4. 5. 3. Tcftamentum, quafi teftatib mCntis, cft
voluntatis noftrse jufta fcntentia de eo', quod quis poft mortem fuam fieri velit. Et vel fo- Ienneeft, velminus folenne feu privilegiatumu Utrumque vel fcriptum , vel «uncupatiyum. Scriptum folcnne dicitur, quod perteftatorem aut alium ejus juffu folcnniter in fcrjpturam ab initio redatSum eft. Olim quidem teftamcnta apud Romanos prope finc ulla folcnnitatc con- dita fuiffe vel in calatis comitiis, & quidem cu-« riatis, prsefentc totopopulo; vcl in procin<au, praefentibus commilitonibus; ac dein induclum fuifle paulo magis folcnne teftamentum per a?a & libram condendum, adhibito libripcnde, quin- quc teftibus, & familia: eratore, five isfibi &* ve alteri emeret hcreditatem imaginaria emtio-* ne, patet ex §. 1. Insl, de teftam. ordin. UI- piano in fragm, tit. 20. Briffonlo defomulh libr. 7.tnpr, & Vinnio, Parente p. memiPau- lo Voet aliifque Interpretibus recentioribus ad d. $. 1. ac triplicium comitiorum curiatorum, centuriatorum, tributorumorigo, natura, dif- ferentije peti poffunt ex Gellio mclm Att. libr. 15. cap. 27. Vinnio d. loco. Gruchlo decomU tiis, Carolo Sigonio de amiquo jttre eivium R§- mm. libr. u $«P. 17. Rofiio Mtiqtut, Romani L 1 > tibr, |
||||||
|
QjJl TEST AMENT A 1
efciaffl cft, quod nonnulii, quibus olim fupre-
ma difplicuerant morientium de bonis elogia,
lcges aatiquas in melius reformaturi, tcftamcn-
ta fuis in territoriis permiferunt , vel de tota
fubftantia, vel de parte hercditatis. Sic enim
in Comitatu Zutphanicnfi de parte dimidia bo-
norum teftari conceffum anno 1604. Gerefor-
tneert Zutphens Landrecht tit. 13. art. 1. Neo-
magienfes quoque a vetcri jureGelrico, tefta-
mcnta non admittente , haclenus reccffiflc., ut
de immobilibus coram feptem Scabinis, de mo-
bilibus coram duobus difponi ultima voluntate
poffit, autor eft Lamb. Goris adverfar. tracl.
4. §. 11. & plenior perfectiorque de rebusim-
mobilibusac mobilibus teftandi forma prxfcri-
pta fuit, anno 1686. Gercformeert landrxcht
van't Rij\van Npnegen tit. 22. Sed & qui-
bus in locis perdurat etiamnum jus Yetus fo-
Hus fucceflionis inteftatse, donatio tamen inter
vlvos, etiam bonorum omnium , arbitrio do-
mini permifla fuit, ita ut donans vel ufumfruc-
tum fibi excipere atque fervare poflit, quam-
«liu vivit, prout id Flandris probatum; velre-
rtim fuarum conduclionem facere uno nummo,
adeoque imaginaria conduclione, quod in Gel-
ria receptum. Lamb. Goris adverf, tracT:. 3.
eap. 14. num. 1. 2. & tracl. 4. §. 10. Parens
p. mem. Paulus Voet ad tit. lnjlit. de lege Fw-
fu canin. num. ult. & ad pr. Inftit. de teftam,
ordin. num. 5. qua? quantopere ad eludendaju-
ravetera, teftamentorum prohibitoria, compa-
rata fint, & quam prope ad teftamenta acce-
dant, nifi quod voluntatis femel declaratae mu-
tatio admiffa non flt, facile intelligi poteft. Nec
eft , quod quempiam turbet, admiffo tcfta-
mentorum jurc amplam litium materiam efle,
ttbcremque caufidicis inde meffem cum mag-
na patriruonii litigiofi imminutione, multas ca
occafione multos heredipetas iniquos commi-
nifci fraudcs & falfitates, fi&as quin & fcelera-
tas fsepc adhibere adulationes, quibus capti at-
que circumventi homincs fimpliciores, aut in
luxum proni, candidis atque finceris acfaluta-
ria monentibus, aut amore vero , non fucato
infimulatove , diligentibus proximis fanguine
junctisanteponunt luxuria: focios fautores atque
patronos, aut ementita comitatls & officio-
rum fpecie fallentes > denique non raro no-
vercalibus odiis inftigatos corruptofque paren-
tes malignc circa fanguinem fuum infcrre judi-
cium. Etenim primo quidem hi teftamento-
rum utiliter indu&orum abufus funt, quostol-
li convenit, ufu manente. Prseterquam quod
•& adverfus hsec remedia a jure propofita funt,
pcena^ fcilicet in falfarios , inofficiofi querek
•contra teftamenta iniquam continentia exhere-
dationem. Sed & contractibus, jurejurando ,
inftrumentis, teftibus , aliifque quamplurimis
in jure comprobatis, Isedi quem pofle per ma-
litiam hominum iifdem abutentium in aperto
$ft; qu« tamen oh abufas taks ex foro &re-
|
||||||
|
f*r l i b. xxvr
libr. 8. Sed jure noviffimo plurimae folennita-
tes partim exjure civili, partim ex edi&is Vrx- torum ,partim exPrincipumconftitutionibusin- trodu&ae, in teftamcnto fcripto adhibendse funt. 4. In primis rcquirititr, ut ttriico contextu fiat teftamentitm* nullb aftu extraneb , nullo contractu interveniente. <>. fed cum paalatim 3. lnjtit.de teftam. ordin. I. heredes 21, §. ult. ff. h. t. I. Verba contraxeruut 20. ff. de verb. ftgnif. aim enim teftamentum folius teftatoris volun- tate conftct, & ambulatorium ac mutabile fit; contraclius vero duorum confenfum feu conven- tionem contineat, eamque unius arbitrio non infirmandam. I. ftcut initio <$. C.deoblig.&atl. Juftdt /. 1. §. convenmnis 3. ff. dt pattis. con- tradictorium foret , irrevocabile negotium re- -rocabili teftamento celebrarL Nec huic repu- gnat, quod pignus teftamentd conftitui poflit. I. non eft tnirum 26". ff.depignorat.aft. autmor- tis causa capio per id imponatur. /. inter mortit 38. jf. de tnortis caustt donat. quodque liberti aflignatio nec non depofiti confeflio re&e tefta- mento fiat. I 1. §. affignate 3. ff. de affignand. libert. I. cum quis decedens 37. §. codicillis 5. ff. de legat. 3. uti & divifio hereditatis, quaeefn- tionis vicem obtinet. /. 1. C. commun. uttius- que judic. junct. /. /i cogitatione zi. C. famil. ercifc. Sciendum enim, neque pignus, quod teftator fuo creditori conftituit in crediti fecu- iitatem, contractum effe; cum ex folius tefta- toris voluntate etiam ignoranti creditori nafca- tur: neque aflignationem liberti, aut depofiti confeffionem, aut mortis causacapionem, efle aftus a teftamento alienos, fed itidem fdlo fieri teftatoris arbitrio , quod ad vitse flnem rimta- bile eft: denique divifionem quidcm , quae eX fociorum conventione vel a judice fit , emtio- nis loco haberi ; eam vero , quam tcftamento teftator facit, legatis magis quam contra&ibus comparari, imo prarlegatum effe. I. cum pater jj.§.eviftis 8. ff. de legat. z. Plane, fi quid cx neceflitate fupervenerit, quo revera vidcba- tur interruptus teftandi aiftus, unico nihilomi- mts contextu factum cenfebitur teftamentum, neceflitate legem non ferente; ac proinde non vitiabitur, ( ut Imperator ait) fi quid ipfum cor- pus teftatoris refpiciens contigerk, idcft, vel viclxis neceflarii, vel potionis oblatio, velme- dicaminis datio, vel impofitio, quibus relictis, ipfa fanitas teftatoris periditetur; vclfiquinc- ceifMus naturae ufus ad depofitionera fuperflui ponderis immineat. I, (Uttt antiquitas 2,8. C. de iefliimentis. 5. Sed & teftatorem teftamento fuofubfcrl-
t>ere necefle eft , Ci fcribere poffit ; fin literas nefciat, vel ea fit valetudinc , ut ad fcriben- dum vires deficiant, pmer folennem nume- rum teftium alius adhibendus eft, qui ejus loco iubfcribat. /. hac cmfultiffm* n. c. de tefta- fitentis. Quod fi ipfe manu propria" fuum per- lcrijpfedt teftamcnturn , fuperflua videtur iub- |
||||||
|
I T 1 t T
i ■ M. 1 J- • «.»
fcriptio ejus. /. cum antiquitas 28. C. de teft&*
mentis. quod vero fpetftat cxprcflioncm nomi-» nis heredis per manum teftatoris aut tcftium 9 illa jure inftitutibnum omnimodo rcquifita, jux- ta §. fed his 4. lnft. de ieftam. ordin. I. jubetnus 29. C. de teftamentis. jurc novellarum libero teftatoris arbitrio rclida fuit , fic ut propter omiflionem ejus tcftamentum vitiofum non fit, auth. & rion obfervato C, de teftamentis. nov. 1 iy. cap. tj. 6". Adhibendi infuper teftes idonei feptenl;
d. §. 3. Inft. de teftam. ordin. fpccialiter ad hoc rogati, aut faltem ante teftimonium certiorati, ad tefhmentum fe adhibcri, ciim forte ad alialm rerri antc rogati effent. /. heredes palam z 1. $. in tefta- mentisz.ff.b.t. non inviti detenti, fcdexlibem voluntate prafentes. /. qui teftamento 20. §. ult. jf„ b. t. fimul perdurantes ab initio ad finem, doncc fuprerria conteftatio peragatur. d. /. 20. §. & ve~ teres 8. ff, b. t. I. hac confultiffitha 21. C. dete- ftamentis.%. fed cum paulatim 3. Inft. de teftam, ordin, teftatorem videntes, fcu in confpeftu te- ftatoris cbnftitud. /. ft non fpeciali 9. C. de te~ ftamentis. fcientes ac Vel fenfu percipientes, cui rei adhibeantur^ cum de cjEterofermonisintel- ligentia in iis haud requiratur. d. I. 20. §. pcn* ff. h. t. fubfcribeiites teftamento , ilhtdquc vel fuovcl alieno, Vel ctiam ipfius teftatoris annu- lb fignarttes, aut alio inftrumento charadercm habente. §. poffutlt ^. Inftit, de teftam. ordin. I. ad teslium 22. §. f\ ab ipfo z. ff.b.t. itautpro-^ prio chirographo' finguli adnotent, qui&cujus teftarrientum fignaverint. /. pen. ff. h. t. Nec refert, de die an de nofte fignatio facla fit^ d4 l.zz.%.ult,ff.h.t. 7. Conditioriem vero teftiurfi", a"rt Iddnei
fiht, necrte, tunc irifpicefe debcmus, cumfi-» gnant teftanientum , non mbrtis tempore ; ad proinde, fi tunc, cum flgnarent, tales fuerint, ut adhiberi potuerint, nihil nocet, fi quid po- ftea eis contigcrit. /. ad teBium 22. §. conditi- onem i.ff. b. t. arg. /. i.C. deteslamentis. cu* jus ratio cgregia eft in libris feudorum, quibus ad inveftituram tcftes adhibendi curise pares; quid enim (inquit Fcudifta libr. 2. tit. 19.) pec* cavit, qui inveslituram accepit, fi illi , quos e» tempore, utpote idoneos, adhibuit, poHea pares cffe defterunt. Idonei autem cenfentur bmries, cum quibus eft teftamenti faclio pafliva, £ nort inveniantur aperte prohibiti. §. tesles autem 6, Inslit. de teslam. ordin. vel natura vel lege. Na- tura prohibcntur teftes in teftamento effe im- pubcres, furiofi, nifi dilucida intcrvalla habeant, & his fimilcs prodigi quibus bonis interdiclum eft, mente capti, muti, furdi, czci; eo quod talcs propter mentis aut corporis vitium intel- ligere non creduntur, quid vere geratur, ac ple- rique eorum pro abfcntibus habentur. d. §. 6. lnft. de teftam, ordiit. I. qui teftamentt 2o,§.«e furiofus 4. //. h. u jund. /. ult. //. de verbor. ftgnift & cscus ncc videre tcftatorem, nec figna |
||||||
|
ACERE POSSUMf fe; S#£
poft mifTioriem, aiit extra caftra, atquc ita ju«
re communi, de caftrenfi vel quaficaitrenfipe- culio teftatur. d. §. 9. Infi. de teftam. ordin. L qui teftamento 20. pr. f, 1. & \.ff. h. t. Cu- jus ca ratio eft, quod juris; civilisfiftidnepater & filiusfamilias, nec non fratef iri ejufdcm pa- tris poteftate , una perfonafunt, ac proinde* dum pater filiiim, filius patrem, frater frati4cm ha- beret teftcm, fibiipfiiri fuo proprio tcftamen- to vidcretur teftis effe , quod jura non ferunt. Atque hinc eft , qiiod non' modo pater & fi-i liusfamilias pluresve fratres ejufdem patris pote- ftati fubjecli in teftanierito extranei fimu! adhi- beri poffunt, dum extranei intuitu patria pote- ftas non confideratur. §. patet 8. Infi. de te- fiam. ordinandis. I. patet 17. ff. de tefiibus. Ul- pianus in fragm. tit. 20. §. 6. fcd & fihus e- mancipatus patri, Bc pater filio emanclpatd, 8c frater fratri, cum quo non eft in ejufdem patris potcftate, rede teftis in teftamento eft, quip- pe non habitus pro una pcrfona cum teftatdre, aquo adhibetur,nec proptcr afteclioriem fufpi- cione laborans , diim Jpfi teftatdri, cui tcftis eft, nullum ex proprio teftamento lucrumfpe^ ratur, fed magis hcredi, cxterifque , qtios ad fuam Vocat fucceffionem. Quiri inio, fifilius-i familias de pcculio caftrenfi non jufe commu- ni , fed militari , teftamentum condat, nihil impedit, qud minus patrem , aut fratrcm fub ejufdcrri patris poteftate pollturn , iri fuo tefta- mento teftem fortiatur; cum in teftarhento mi^ litari, quod a, milite conditiir quomodocunque voluerit 8c potuerit» ceflent ea , quae ad juris civilis fblennia fpectant, inter quse numeranda quoque illa juris fictio , qua plures perfbna?, naturahtcr diveriae , pro una habcntur : & dc eo cafu accipicnda /. qui teftamento 20. §. pet contrarium t.ff. h. t. ut concilietur cumd. §.9. Secus, quam in judidis tefpeclu parentum & li- beforum & fratrum obtinet ; utpotc quos, fi- ve in poteftate retentos, five eniancipatos, ad tcftimonium in causa perfona: adeo propinquai haud admltti oportere, patet ex /. idoneus 9. ffm h. t. ac latius demonftratum in tit. de tiftibtts num. i.&q. p. Heres quoque fivc dircftits, five fldeicom-*
miffarius, five inftittitus, fivc fubftitutus» iri eo teftamento teftis admitteftdits non eft; eo quod in propria causa dire<5to teftis effet, cum to- tum hoc negotium, qudd agitur teftamenti or~ dinandigrati^, iriter teftatorem & hcredemagf crcdatur. §. fed nequc io. Inft. de teftdm, or~ din. /. qui teftamemo 20. ff> h. t. jund. /. nuU lus 10. ff. de teftib. Idemque dft ra patre velfi-* lio vel fratre heredis, noh mddd tunc, cuni patrise pdteftatrs vinculo Jieredi cdnjunguntur t juxta d. §. 1 o. fed & fi maxime emancipatione vel alio modo jus poteftatis patriat folutum fit^ co quod heredi inftituto principaliter univerfuni defundi jus acquirendum cft, circa quam ac- quifitidnem non pdteft ridnfufpcdus effe, qrii tl 3 > pater
|
||||||
|
Qui TESTAMENTA I
boftmodum agnofccre poteft,quod tamen utrum-
quc ncccflarium eft. I. Jl non jpeciali 9, C. de ttftamentis. I. cum ab imtio 4. /. 5. 6. 7, ff.te- ftam. quemadm. aper. infpic. & defcnb. Legc repelluntur a tcftimonio in teftamerttisdicendo inuliercs, idque ex veftigio juris antiqui, quo tcftamenta , calatis comitiis aut in procin&u condifolita, mitliebre tcftimonium haberenon potcrant, fceminis neque comitiorum aut cdn- filiorum publicorum neque aciei comtnunioncm liabcntibus. d. §. 6. lnfi. de tefi. ordin. I. qui tcfiamento 20, §. mulier 6. ff. h.1. Adharcfcr- Vi, improbi & inteftabiles , veluti ob carmcn famofum damnati. d. §. 6. I. is cui 18. §. 1./. cum lege z6. ff. h. t. I. ob carmen 21. ff. dete- ftibus. hseretici, apoftatse. authent. credentes C. de luret. & Manich. I. hi qui fitnftam 3. C. de apofiatis. damnati lege Julia dc adulteriis, & rc- petundarum. /. fcio qtudem 14. /. 15. //. de tc- ftibus l. qui tefiamento 20. §. eum qui y.ff. b.t. (inquo §. 5. addenda particula non> utexfub- juncla rationc & cx d. L IJ- colligi potcft)& in genere omnes illi, qui vel ipfo jure vel ju- dicis fententia , vel jufta rirorum gravium & honeftorum opinione, infamia notatifunt. Li- cct enim fola facti infafnia afperfi in judiciis tcftes adhiberi poffmt, & aliquam judici. fidem fheere. l.teftium 3. pr. ff. de tefiibus. aliudta- men in teftamento ftatuendum videtur, cum hic teftes feptem requirantur, teftes autem fep- tcm non fint , nifi plenam finguli fidem mc- reantur: cum ex advcrfo in judiciis neceffc non jfit, teftes fingulos omni exccptione majores <elfe, dum ibi non liberum modo judici, fed & ©fficium ejus eft, a>ftimare, quantum fidei his infamia fa£ti maculatis habendum fit, ac vel ju- risjurandi delatione vcl aliter fupplere defcftum probationis, vcl tandem reum abfolvere ab a<3o- ris intcntionc , fi nihil occurrat, unde dubia teftium minus idoneorum fides firmetur. d.l. 3. p. & §. 1. z.ff.de tefiibm. 8. Prxter hos & alii funt, qui, licetneque
natura neque lege prohibeantur gcneraliter in liipremis elo£*iis teftes effe , in quarundam ta- meii perfbnarum teftamentis teftimonium non reete perhibent. Quo modo domefticum omne teftimonium reprobatum dicitur. §. in tefiibus 9. Inft. de tefi. ordin. An autem domefticum fit teftimonium, ncc nc , id non ex cohabitatio- ne, aut aftectione, aut fanguinis vinculo intcr teftatorem & teftem intercedente , fed ex fola poteftate in hac teftamentaria materia dijudi- candum eft; adeoque teftis domefticus hic cen- fetur etiam ille , qucm tcftator ab hofte rede- mit, quia talis vinculo quodam pignoris tcne- tur, donecpretiumfolvat. /. qui teftamento 10. $, poteftas 1. ff. h. t. prascipue vero filiusfami- lias in teftamento fui patris, paterinteftarrien- to fui filiifamilias , ut & frater in teftamento fui fratris, quocum in ejufdcm patris poteftate eft, idque illis in cafibus, quibus filiusfamilias |
||||||
|
ti ft. XXVIII. Tit, I.
|
|||||||||
|
27°
|
|||||||||
|
tur, quod celerius confici poffit, ubirepentina
vis morbi fpatium non rclinquit conficiendi fcrip- turam, longiore demum temporis traclu abfol- vendam. arg. /. Lucius Titius 40. //. de teftam. tniitt. Nec neccffe eft, ut teftator teftes no- minatim moneat, fe nuncupativum velle tefta- mentum condere, fed fuffick quod fe teftamen- to ordinando fciant adhibitos. /. in teHamentis z6. C, de teslamentis. Unde & eoncludendtim videtur» teftamcntum illius, qui quidem om- nes adhibere voluerat vokmtatis fcriptz folenni- tates, fed circa fcripturam aliquid omiferat, viva tamen voce nuncupaVerat judicium, fuftineri tan* quam nuncupativumj fi modo non aperte profes- fus fuerit, fe in fcriptis velle teftari t cum nemo in dubio credatur illud clegiffe teftandigcnus, quo judicium fuum impugnaretur, fed magis ex e* ventu atque geftis colligi debeat, qua teftandt forma uti voluerit. arg. /. fi milts -^.ff, dt teft. milit. I. non codkiUum 'iq.C.de teftament. Quod fi fe fcriptum velle condere, coram teftibus ex- prefferit, haud fubfifteret, fi quid fcripturse de- cffet, dum non potuit quod voluit, nec voluit quodpotuft. arg. /. 1. ff.de jure codiciU. Gras-» fus de fucceffton.$. teftamentum qumft. 10« Pe^ ressius ad tit. Cod.de teftamentis num. 16. 11. Quamvis autem nuncupata voluntas in
fcripturam redigi, & teftium fubfcriptione mu« niri ex poft fado poffit, atqtte illud etiamfieri expediat, ne alioquin teftis unius obitu ante publkationem teftamenti interveniente corruat. arg. I. publicatiz.C. deteftamentis. ibiqueDD* Maevius ad jus lubec, part. 1. tit. 1. art. n. Parens p. m. Paulus Voet ad §. ult. Inft. de teftam, ordin. num. i. fola tamen remiffione ad fcedu- lam feu fcripturam aliquam non poffe ab initio nuncupativum condi teftamentum, verius eft * eo quod hsec vere nuncupatio heredis noneft, fedillademum, qujepalam, exaudicnte folenni numcro teftium, viva voce vel memoriter vel ex fcripto pronunciatur aut recitatur; fic ut hsec duo, heredem nuncupare, Scfcribere, inter fe oppo- nantur. /. heredes palam 21. ff. b. 1.1. hac con- fultiffima %i.§, pet nuncupationem 2. /. in tefta- mentis 26". C. de teftamentis. & ineo interte-» ftamenta fcripta ac nuncupativa diverfitas fit, quod in fcriptis teftator fefe adcodicillos refpc- cl:uheredis nominandi aut partium hereditaria* rum affignandarum rcferre poffit. /. fi qttis ita 36, /. affe toto 77. ff de hered. inftit. Zoefius ad Pand. h. t. num, 55. Viglius ad §. 3.!»/*. d$ teftam. ordin. mm. 10. d>* feqq. Longemi- nus fuftinenda vidcntur ca teftamenta , quse antea tabellioni non diftata, ad akerius inter- rogationem aut etiam voluntatis per alium jam prjeconceptae prsele&ionem, fola & nuda tefta- toris affirmatione per vcrbum ita , velfolonu- tu, quafi fub obtentu morbi atquedebilitatis, conduntur; eoquod fic multis fraudibus atque malitiis prxberetur occafio , & veris heredibus fucceffioncs intcrverterenturj ut pluribus accu- yate
|
|||||||||
|
pater aut filius autfrater eft ejus, cui fucceffio
teftamento defertur; perinde, uti idin judiciis obtinere, fupra dic~tum. Diverfura in legata- riis, ac fideicommiffariis, necnontutoribustc- ftamCnto datis, conftitutum eft; quippe qui teftes adhiberi ufque adeo poffunt, ut& tefta» mentum ratum fit, in quo teftibus fingulis le- gatum relinquitur; quia inter eos & teftatorem negotium non videtur geri principalker, nec talcs juris univerfi, fed tantum rei fucCeffores funt, fi legatarii aut fideicommiffarii fint, aut tantum onere gravantur, fi tutores. §. legata- riis ii. Inft. deteftam. ordin. d. l qui teftamen- to io. pr. ff. b. t. I. ft quis Udi^, jf.de reb. du- biis. Ncc movere debet in contrarium , quod nemo fibi poffit in teftamento quid adfcribere. tot. tit. C. de hisquifibi aifcrib. in teftam. I. Di- vus Claudius 15. ff. ad leg. Cornel. defalfis.am m ea causa teftis effe, ex qua fpcrat emolumen- tum. I. nuUus 10. ff.de teftibus, jund. /. 1. §.*» ptopria 11, ff. quando apfell. f» & tntra qua temp. Etenim major in adfcriptione, quamin mtdo teftimonio, falfitatis mctus atque pra*- fumtio cft. Et licet quis prohibeatur effeteftis in causa primario ad fuam utilitatem fpeftante, non tamen, fi per confequentiam tantum inde emolumentum fperetur ad ipfum perventurum. arg. I, 1. I. quod dicimus 7. //. de autotit. tut. Prxterquam quod & dici poffit, legatarium in teftamento adhibitum nullo modo incausapro- pria, & ad lucrum proprium, teftem effe; cum enimad validitatem legati, qitod jure novo eti- am codidllis rclinqui potcft, quinque teftes fufficiant, quippc in coaicillis fufticientes, I, ult. §. ult. C. de codicillis ac fola heredis inftitutio fcptem teftiumrequtrat folennitatem, confequens cftdegatarium, in teftamento feptem teftibus mu- nito adhibitum, foli heredi teftimonium prae- ftarc, fuum vero lcgatum fex teftium reliqito- mm fide abunde docere. Unde etiam *Weicm- becius in paratitl. ff. h. t. mm. 11. ftatuit, legatarium in codicillis teftem effe non poffe. Nedicam, abfurdumfore, ut talis teftis fimul- que legatarii fide inftkutiofubfifteret, legatum corrueret, ac tanquam caducum maneret penes Ueredem, ficque legatarius officii in teftimonio perhibendo praftiti gratiam referret tam ingra- tam» datorum amirfionem. 10. Nuncupativum teftamentum eft, cum
teftator palam viva vbce coram feptem teftibus idoneis, fyecialiter rogatis, fimul praefentibus, ac teftatorem vldentibus, unico contextu, fuam vo- luntaterndeclaiat. §.«/*. Inft, de tiftam, ordin.l. beredespalam zi. pr.ff.h.t.ficut in hocontnes, quse in fcripto, folenitkates requirantur, exceptis. lis, qux ad fcripturam i^Iationem habent, qualia funt fubfcriptio atque fignwulajquorum loco vo- ceviva nuncupatio palam fit. d. I. zi,ff.h.t.l. bac confttltiffima 21. .§... pet nuncufationem 1. /, t» tettamentis z€. C.de teftamentis. Hujusve- ta nuncuuativi tcftamcnti utilitas in co verti- |
|||||||||
|
POSSUNT &C. 27I
Grotius manuduS'
num. 34» |
|||||||||||
|
QjJI TESTAMENTA FACERE
|
|||||||||||
|
rate contendit Tuldenus ad tit. C. de teftamen-
tit num. 7. Jul. Clarus §. teftamentum. qiuft, 37, mm. 7. Sande decif libr. 4. tit. 1. deftn. 5. in fine. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3, vol. x.conjii.B^* 12. Minus folenne teftamentum dicitur, in
,quo quaedam ex requifitis vulgo folennitatibus per juris difpofitionemremiffefunt, qualequod Principi oblatum eft. /. omnium. i^. C. dete- l fiamentis. uti &, quod tempore peftis feu con- tagiSnis conditur; in quo licet teftes feptem adhiberi debeant, eos tamen fimul jungi atque fociari remiffum fuit. /. cafus majoris 8. C. de teftamentis. In Hollandia tamen valere teftamen- tum tempore fxvx peftis conditum coram duo- bus teftibus, dum tabellioniscopia haberi non t poterat, refponfum atque judicatum eft. Groe- newegen ad d. L 8. C. de teftamentis, fiVe p*ia? caufie, iive privatis quid ultima tali voluntate datum fit. Confer omnino latius hsec excuti- entem Groenewegen ad d. I. 8.C, deteftamen- tis. Parent. p.mem. Paulum Voet ad§, 3.IB- fiit. de teftam. ordin. num. 4. in fine Leeuwen ctnf for.'part. 1. libr. 3. cap. i.num. 23. Re- iponfa Jurifc. Holl. part. 1. conftl. 77. &part. 2. conjil. 3 6. & part. 4. conftl. 90. & part. 5. conftl. 28. 20. 30. Sande decif lihr, 4. tit. 1. dejin. 4. Carpzovium defm forenf. part. ~jt.con- fiit. 4. depn. 1. & multis feqq. Noviflimo ta- men jure Neomagienfi cautum, de folis mobi- libus, excepta adhuc pccunia fcenebri, feu no- jninibus nummorum fcenori collocatorum, va- lere teftamentlim tempore peftis conditum co- ram concionatore & duobus teftibus, dummo- do intra ocliduum aftis publicis infinuatum fuc- rit. Gereformecrt Land recbt van Nymegen tit. 2,2. art. 11. Nec pofle fubfiftere teftamentum, quod tempore peftis conditum coram teftibus duobus ac tabellione, teftatorem quidem mor- bocontagiofo laborantem audientibus» fed ex- tra sdes confiftentibus » eumque non videnti- bus, merito refponfum fuit; cum nulla para- tior atque pronior falfitatis machinatio effe pos- fit, quam fi teftes in confpeclu teftatoris con- itituti non fint. arg. /. f% non fpeciali 9. C, de teftamentis. Refponfa Jurifc. Holl. part. i.con- fil. 30«?. Carpzovius defin. forenf. part. 3. con- fiit.^.defn. 10. 13. Ruri quoqne conditum teftamentum in
co privilegiatum eft, quod teftium quinque nu- mero contentum fit, fi plurium copia haberi ne- iqueat; & quod unus pro altcro prsefente fub- fcribere poffit, fi non omnes litcrarum periti flnt 1 ut tamen tunc ipfi teftes cognofcere debe- ant teftatoris voluntatcm, & maxime, quem aut quos fibi voluerit heredes effe. /. ult. C. de teftamentis. Et quamvis vulgo tradatur, hodie nihil ex folennitatibus in tcftamentoruricondi- to laxatum effe, quatenus tabellio cum teftibus duobus, aut Secretarius cum duobus Scabinis arque ruri ac in urbe fupreraismorientiumelo-» |
|||||||||||
|
giis adhibendad jurifprud.
|
|||||||||||
|
35;. Leeuwen cenffor, part 1. libr. 3. cap. 2.
num. 22. infine. Paulus Voet ad §.4. lnftit.de teftam. ydin. num. 4. tamen fi quis ruri con-> ftitutus, ac morbi preffus violcntia, proptcr de- fcdum tabellionis coram quinque teftibus ul- timam velit condere voluntatem, ex prafcrip- to d. Ugis ult. rationem non animadverto, cur non id rjjjri dcgentibus, aut ibidem cafu rcper- tis , xque permittendum foret, quam om- nibus licet in urbefecundum juris civilisobfer- vationem coram feptem teftibus abfque tabellio- ne fupremi judkii fui fententiam efticaciter de- clarare, ut in fequentibus hujus tituli adftru&urrr eft. num, 20. 14. Militare infuper teftamentum juriscivf-»
lis folennibus haudquaquam adftringi, dicctur in tit. de teftament. militari. qua tamen occa- fione adnotandum, exemplo militum in expe- ditione occupatorum etiam lcgatos ad exteras gentes miffos, eorumque comitesacminiftros, non inittiliter teftari, durante abfentia &in Io- cis peregrinis commoratione, fecundum fim-* plicem juris gentium folennitatem, negledis fo-- lennibus tum Ioci, in quomorantur, tumdo- micilii, unde abfunt legationis causa: inquam fententiam etiam refponfum ab Hugone Giotio inRefp. Jurifc. Holl. part. 3. vol 2, conftl, 341. (revera 241.) pag. 70). & feqq. Quod tamen ad delegatos nomine urbium aut intcgrarum re- gionum ad collegia aut comitia generaliora Foe- derati Bplgii porrigendum non eft; coque perti- nent, quxfcripfi adtit.delegibusnum. 12, 15. Prsecipue vero privilegiatis accenfendum
teftamentum parentis inter liberos; hoc enim fi parens manu propria non notis fed plenis li- tcris perfcripferit, expreffo die & liberorum no- minibus, • nullos omnino teftes defiderat 1 firi alius ejus juffu fcripferit, duos tantum. nov. 107. cap. 1. LbacconfuttiJfima2t.§. 1, & auth. quod fme C. de teftamentis. Hugo Grotius manud. ad Jurifpmd. Holl. libr. 2, cap. 17, num. 26. 27.' Leeuwen cenffor. part. 1. libr. y.cap. 2,numm 19. aliique ibi cit. eofque vel mafculos vej foeminas, cum pcr fceminas seque ac per mas- culos geftorumprobatio exjure natura? ac gen- tium heri poffit. Graffus §. teftamentum quaft. n.num. j. Groenewegen ad §,6. lnft.detefti ordin, Et licet Ultrajedi nullus regulariterte- ftari poffit, nifi ad id venia ipfi ab illius dice- cefios Ordinibus conccfla fuerit, tamen ibi tale inter liberos teftamentum non indigere venise im- petratione, notat Rodenburch de jure conjugum. tract. pralim. de ftatut. diverfit. tit, 2. cap. 4. ,. num. 11. ex Radelantio Curte Vltrajeft. decif 44.
Nec intereft, anpater» anmater, anavusalii- que afcendentes ita inter fuos liberos difponant: cum enim hoc & matribus& afcendentibusre- motioribus utriufque naturae conceflerit Theo- 1 dofii conftitutio. 4t l. haccmfultifliman. §. 1.
|
|||||||||||
|
I.
|
||||||||||||
|
L i b. XXVIIL Tit.
|
||||||||||||
|
_7*
|
||||||||||||
|
de in jus voc. tum deniquc, quia fecundum riich
res noftros reprobato inuniverfum atque purii- to concubinatu, nulli arhplius libcri naturales* fed fpurii omncs habentur, qui extra matri- monium nati funt, ut diftum tit. de concubink num. 3. GrafTus§. teftamentumqu&ft. 15. num. 1. Zoefius ad Pand.h. t. num.6$, FachineusfOK- troverf. libr. q.cap. 3. Jul. Clarus $. teftamen- tum. qu&ft. 12. nutn. 1. Licet pro naturalibus aliquando judicatum fuiffe, ex Carpzovio d/fin. * for. part. 3. confiit. 4. defrn. 24. & Cbriftineo vol. 1. decif. 117. refcrat Simbn van Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 3. cap. 2. nttm. 21. quod in matribus haud difficulter admiferis, quarum intuitu quantum ad fucceflioncm inter Iegitime natos & naturales vel fpurios non intereft. Gras- fu| d. qu&fi. 15. num, 2. Jul. Clarus d. qu&fi. iz. num. -2. Zoefius d. num. 6*p. Longe mi- nus liberis ipfis hoc privilegium aflcrendum, quod inter parentes fine folennibus dc fua pos- fent difponere hereditate: non cnhn id ulla lc- gc cautum, aut ratione fufFultum eft, flve enim caufam teftamenti privilegiati parentum inter liberos indudi conftituas favoreni liberorumj quibus tacita quadam lege dcbita parentumfuc- ceflio; five magis eam Vclis petendam a reveren- tia, quam liberi fuis debent parcntibus, & prop- ter quam videbantur etiam minus folenni acquie- fcere debere parcntum difpofitioni de fe concep- tas, fecundum ea qus occurrunt apud Clarum d. §. teftamentum qu&ft. 11. num. 1. neutrafa- ne in parentibus locum invenit; utpote qui- bus non ex tacita quadam lege naturce, fed c% commiferatione ac pietate fucccfHo in bona li- berorum delata eft. I. nam etfi 15. ff, de inoff. tejiam. nec reverenti» liberis prsftandse neces- fitas a natura vel lege indifta fuit. Graffus §. te* ftamentum. qu&ft. 15. num.6, Refponfa Jurifc* Holl. part. i.confil, 116. 17. Poteft tamen ipfa parentum inter libe-
ros voluntas adeo imperfefta effe, ut ne ex pri- vilegio quidem efTedum fortiri dcbcat; veluti, fi careat die & confule, ac fcripta, non vero nuncupativa fit. auth. quod ftne C. de tefiamen- tts. nov. ioj.cap,i. Sande deciflibr.q..tit, 1. depti. 9. Jul. Clarus §. teslamentum qu&ft. 14, nutn. z. Refponfa Jurifc Holl. part, 3. vol. 2. confil. 39. ««».'3. & part. 5. confil. 57. aut fl quaedam adnotatio manu patris fcripta invenia- tur circa portiones aut res Hberis affignandas, fcd flne capite, fine calce, fine fubfcriptione; eo quod hssc magis futurce difpofitionis prsepa- ratio qusdam, quam vera voluntatis fuprem_: declaratio eft. arg. /. ex ea fcriptura 29. ff, h, t. I. fideicommiffa 11. §. quotiens i.ff.de lega-> tis 3. Refponf. Jurifc. Holl. part.^.vol.t.con* fil. 39. Idemque eft, fi in genere difpofitb inter. liberos reperiatur imperfe&a ratione vo- luntatis, dumparens, quibufdam jam diclis aut fcriptis, plura fcribere aut diccre parans, mor-* te vel alitcr intcrruptusfucrit, nec cc|ptafinie- ntj
|
||||||||||||
|
C. de teftamenth. d. novell. 107. itt pr&fatione.
ncquc id a Juftiniano in d. nev. 107. aut us- piam alibi mutatum appareat, cur ftare prohi- bebitur? Sandc decif. libr, 4. tit. 1. defm, 6, Refponf. Jurifc. Holl. part. 3. vol. i.mnfil. 89. Leeuwen cenffor.part.i.libr. 3. cap. i.num. 20. Non ctiam refert, utrum hx perfonse fcriptum an nuncupativum inter fuos liberos teftamen- tum condant, fi modo nuncupatio probationem habeat cx jure gentium fumcientem ,#puta per duos teftes, ficuti nuncupatse ac privilegiatse probantur militum voluntates juxta l. Divus Trajanus 24. juncT:. /. Lucius Titius 40. ff, de teftam. milit. quod vel maxime ex eo firmatur, quod Imperatorcs Diocletianus & Maximianus voluemnt, quibufcunque verbis dedaratam pa- tris inter liberos voluntatem fervandam effe. /, pii patris 16. C. famil. ercifc. Jul. Clarus §. teftamentum qu&ft. 11. Vinnius feiett. qu&ft. libr. 2. cap. 18. Denique non intereft, ut- rum sequaliter an in partibus insequalibus li- beri inftituti* fint: nam fi sequalitas omnimodo m liberis boc privilegiato teftamento nnftitu- endis obfcrvanda effet, privilegium parentibus inutile efficeretur, dum ipsa lege liberi jequa- liter ad fucceflionem vocantur, nec expedit elo- gio fuprcmo caveri ea, quae & fme ulia homi- nis voluntate ex ipfo jure futura funt. Tulde- nus ai tit. Cod. de teftamentis num 3, in pr. Zoefius ad Vand. h. t. num. 64.. Hancautem patris inter liberos voluntatem, magis jure tcftamcnti, quam fucceffionis inteftatse, fuftineri, prolixe difcutit ac adftruit Vinnius d. libr. 2. felett. qtt&ft, caps 17. 16. Oeterum non Inter alios quam liberos
haec privilegiata difpofitio fubfiftit, adeoque fi
extranese qusedam perfons liberis pcrmixtse ac
fimul cum iis inftitutae fint, earum intuituvo-
luntas inutilis babetur, folorum liberorum con-
templatione firma manens. /. ult. C. famil.er-
cifc. l,hk confultijfima 21. §, 1. C. de tefta-
tttwtis. ut tamen legata uxori vel extranco per
talem relifta voluntatem prgsftanda fint, fipro-
pria manu teftatoris fcripta ac coram teftibus duo-
bus le&a vel nuncupata fuerint, d. nov. 107. capt
1, poft med. non obftante l. ult. in fme C. fa-
tnil. ercifc, quippe qux hactenus per d. nov.
107. cap. 1. abrogata eft. Qiiid, quod ne
inter omnes quidem liberos, fed folos lcgiti-
mos5 hsec difpofitio minus folennis admifla eft,
ad natviralcs tantum baud extendenda, tum,
quia privilegia ftricliam recipiunt interprctatio-
nem, ut qmtn minimum derogetur juri com-
muni, nec a& confequentia6 produci debent.
I. quod vero contra:^, ff. de legibus. tum, quia in
legibus f.rnpliciter 1«5.„ liberorum mentione, foli
legitimi cenfentur defigaati. I. excufantur 2. §.
legitimos $.ff.4t excttf.iut. acfiUusproprieeft,
qui ex viro & uxore ejus nafckvu, /. filium 6,
ff. ie his qui fui vel alien. juris. iitt pater is,
,«|iiem nuptiie demonftrant. /. qw* fempex <f. ff.
|
||||||||||||
|
*
|
||||||||||||
|
QUI TESTAMENTA FACERE POSSONT BcC.
|
||||||||
|
$73
|
||||||||
|
nt; dummodo id in aperto fit, illum voluilTe
piura difponere. /. fi is qui 25./. /;. t. arg. d. I. 29. ff- b.t. d.l.it. §. 1. ff.de legat. 3. § pen.
Insl. quib. mod. tesl. infirm. Jul, Clarus §. te~ Uamentum quasl. o, Graflus defucceJfionib.§.te- fiamentum qua(t. 12. Ant. Fabcr C. libr. 6.tit. 5. defin. 27. Vinnius feleft. qu&ft.libr. 2. cap. 17. /cre in pr. Refponf. Jurifc. Hofl. p<*rf. 3. re/. 2. confil. 39. »«w. 8. Neque admitten- dum vidctur, quod poft Coftalium ad l. 20. §. 3, ff, famiL ercifc. Tuldenus ad Tit. Cod. de teftamentis mm. 3. in fine fcripfit, irritamnon fore patris inter liberos difpofitionem, fi ultro citroque liberis fa&abonorumdiftributione> de aliis adhuc rebus ftatuere volentem morbi vis inhibuerit: cum utique fieri potuiflet, ut poft omnium diftributionem adhuc legatis aut fidei- cotnmiiTis tum univerfalibus tum particularibus unum autquofdamexliberisin gratiam reliquo- rum gravaturus fuiffet, aut alia fubjunclurus, cjuibus ailignata: priusportiones notabilem eflent pafliira diminutionem: ut proinde non poifit dici perfecfo voluntatis declaratio, quando con- ftat, plura difpofiturum, qui plura difponere cafu impeditus eft. Simili modo imperfecla cenferi dcbet ratione voluntatis, parentum in- ter liberos difpofitio, quoties parens quofdam ex liberis fuis filentio prxteriit. arg. tot. tit.ff. de liberis & poftbum. & tit. Inftit. de exbered. liberor. Graflus de fucceff. §, teftamentum quaft. II. num. 9. Jul. Clarus §. teftamentttm qtuft.
8. nutn. 6. 7. Quod fi pater unura exlibetis fuis tali voluntate minus folenni exheredem fe- ccrit, addita vera & jufta exheredandi causa, magis eft , ut exheredatio inutilis habeatur; cum nequc ufpiam illa cxheredandi licentia pcr legcs de privilcgiato teftamento agentes conces- fa fit, neque cxheredationes ulla fint adjuvan- dx interprctatione. /. cum quidam 19. ff. de li- heris & poftbumis. atque infuper in nov. 107. cap. 1. exprefle defideretur, liberorum mmina & uncias, inquibus eospater fcribit beredes, manu fropria declarari, quale requiittum haud imple- tur, ubi nulla omnino portione reli&a filius a paterna excluditur hereditate. Zoefius ad Pand. b. t. num. 63. Carpzovius defin.for.part.y.con- ftit.q.defin. 21. 18. Plura de teftamento patris inter liberos
videri poflunt apud Michaelem Graflum defuc- eejfwn. §. teftamentum. quasl. 11. & feqq. ad qu&sl. 17. Jul. Clarum §. teslamentum quasl. 8. & feqq. ad qudsl. 15. Carpzovium defin. ferenf. part. 3. conslit. 4. defin. 15. & feqq. ad defin. 21, Zoefium ad Vand. h. t. num. 58. &feqq.ufque ad finem. & DD. ad /. §n. C. famil. ercifc, & ad l. bac confultijfima 21. C.de teslamentit. 19. Quod fpectat tcftamentum ad piascau-
fas, illud communi opinione inter privilegiata relatum eft, tum ex perperam intellecta Con- ftantini conftitutione in /. 1. C. de facrof, ec- elef, tutn potiffimum cx fubfccuta difpofitione |
juris Canonict, definientis, cdram diiobus te*
ftibus fide dignis rc&e piis caufis relinqui fu~
prema voluntate; cap.relatum n.extra. de te-
slamentis.Vide Jul. Clarum. §. teftamentumquaft,
6k & 7. Graflum de fuccejfion. §. teftatnentum
qu&ft. 17. 18. 10. Parent. p. mem. Paulum
Voet ad §. 3. lnft. deteftament. erdin.num-^
fereinfine. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2.
confil. 12 5. & part. 4, confil. 112. Quod 8c
in Frifia, alioquin jus civile in#teftamcntorum
folennibusobfervante, probatum teftatur Sande
decif libr. 4.tif. 1. dcfin. 13. Ac pia caufa
etiam cenfctur, quando famulo vel ancillaf, aut
alterifimjji» qui cegre vitam tolcrat, aliquidfc-
linquitur cum allcgatione quadam commifera-*
tionis aut paupcrtatis. Mantica de conjeft. ultt
volunt. libr. 12. tit. 17. num. 30. Rodenburch
de jure conjug. traft. pralim. de ftatut. diverftt.
tit. z, cap. 4, num, 11. Iacob Coren obfervat.
31. num. 18. &'feqq. & mm. 6j.<56. Refponfi
Jurifc. Holl. part. 4. conftl. z6St in fine* Sed
cum jure civili in hifce ad pias caufas teftamen-*
tis plena folennitas vere dcfiderata fit. /. gene-
rali lege 13. C. de facrof. ecclef. nequecontra-
rium induftum fuerit per l. 1. C. eod. tit. de
facrof. ecclefiis. quippe qu^ per liberum ftylum
non denotatur facultas teftamenticondendifine
legum folennibus. arg. /. f\ quando 3 £. pr. C,,1
de inojf. teftam. fed magis ibi id unum Con-«
ftantinus effccit, ut ecclcfiis 8c fynodis Chriftia-<
norum, tanquam collegiis licitis & privilcgiatfs,
bona per ulttmam voluntatem reltnqui pofllnt,
cum anteafublmperatoribus Gentilibus Colle-
gia Chriftianorum, seque ac fynagoga; Judao-
rum, improbata eflent, nec paiTivam habcrent
teftamenti faftionem. arg. /. collegium 8. C.
debered.inftit.l.i.C.deJudais. hinccft, quodl
dubitanter de hoc pias caufa; privilcgio fcCundurrt
mores noftros difleruit Iacobus Coren obferv.
31. infine. Hugo Grotius manud. adjurifprud.
Holl. libr. 2. cap, 17. num. 36. & feqq. imo
teftamenta ad pias caufas a reliquis folennibus
apud nos elogiis haud cfle difcerncnda,idem Gro-
tius refpondit inter Refponfa Jurifc. Holl. part.
3. vol. z.confil. i6^. uti & Rodenburchde;a-
re conjugum traft. prdimin. de ftatutor. diverfit.
tit. 2. cap. 4. num. 11. Leeuwente»/ for.part*
1. libr. 3. cap. 2. num. 23. in fine. Utproin-
dc multum arbitrio judicis hicvideaturtribuen-«
dum, habita ratione quantitatis lcgatae, & patri-«
monii atque conditionis ipfius legantis.
20. Denique privilegiatis teftamentis noftra-«
tia quoque, in hac & vicinis regionibus con- di folita,, merito accenferi debent. Quamvis enim in Frifia adhuc feptem teftium folennitas requiratur, tefte Sandio decif. Irif. libr. 4. tit. 1. defin. 14. atque etiam inHollandia ac Ul- trajedi liberum unicuique fit, fecundum for-* mam a jure civili praefcriptam fuprcmum fuum judicium ordinare, prsecipue, fi pcriculum irt mora yideatur, nec tabellionis copia tunc fiti1 |
|||||||
|
II. T 1 t. L
cur Hollandics: Curise jus tale haud aflererettif ]
ratio ha&cnus non occurrit; prarfertim, cum fpeciali Ordinum dccreto, & ipfius Curia? pro- vincialis intcrpretationc , nominatim cautum in- veniam , certo in calu , cum nempe pontificias rcligionL addiclus de feudis fuis teftari vult» non nift coram Prsrfide ejufdem curk & Senatori- bus id fie* poflc. Decretum Curi&Eoll. 23. la- nuar. i66<$. vol. 3. placit. EoU.pag. 405.406. Illud ex-juris Canonici diclamine certum eft, atquc etiam iniisprobatumrcgionibus, inqui- bus Pontificia? religionis dogmata publica autc-* ritate ftabilita fnnt ( non itcm in cxteris ) co- ram parocho & duobus teftibus teftamcnta rcfte condi, non modo in pix caufe, fed & in pri- vatorum utilitatem. cap. cum ejfes 10. cxtra ds teftamentis. Rcfponfajurifc. Holl. part. z, con- fil. 13. 14. Zypjeus notit. juris Belgici libr. 6, tit. de teftamentis verfu generatiin. Quemad- modum etiam ab Ordinibus Fcedcrati Belgii cau- tum, adhibito fecretario confulum nationis Bcl- gica: & duobus teftibus refte teftamenta condi in illis locis maris mediterranei, (in de Lerant) in quibus talcs confules autoritate publica Or- dinum conftituti funt. Dccret. Ordtn. General. 8. Decembr. i6iz. vol. z.placit. HoU.pag. 1333. 22. Etfi vero necefle nunc non eft, teftes fpecialiter rogari, fi modo fciant, eui rei ad- hibeantur; quia videntur fatis rogati cfle, dum fe adhiberi pafli funt. Refponf. Jurifc. Holl. part. 2. conftt. 12. 13. & feqq. atqucctiam variisin locis, vduti Ultrajecti, necnoninGelrispar- tibus teftamenta admktentibus, ( non tamen in Hollandia) major in teftibus aetas requiritur, quam quidem ex jure civili, dum 3c in ipfis tcftatoribus annorum plurium quam qitatuor- decim dcfidcratur implementum. novella de- cif. ultrajett. anni 16 50. art, 17. Gerefor* meert Landrecbt van Tsymegen tit, 22. art, 11. nec fignacula teftium adhibcri folent. Paulus Voet ad§. 3. lnft.de teft, ord.n, 4. in med. nec denique legatarius in noftratibus teftamentis, qua: palam coram tabcllione ac teftibus nuncu- pata in fcripturam rediguntur , vel in fcrrp- turam redafta teftibus ac tcftatori prselcgenda funt, rc&e tcftis adhibetur, ut pluribus adftruit Grocncvvegen ad §. 11, Inftit. b* t. & confir- mat ex parte Ant. Faber de error. pragmat. de- cad. 66. errore r. tamen in multis adhuc ge- neralia juris Romani fundamenta fuperfunt, ve- luti, quod fufriciat, teftes itempore fafti tefta- mcnti idoncos fuifle. Refponfa Jurifc. Holl. part. z, conftl. 93. verfu tenvjrfden. nec mulier pos-« fit in teftamento teftis eflc. Hugo Grotius ma~ nuducl. ad jurifpr. Holl. libr. z. cap. ij.num, 19. 20. Groenewegen ad§. 6. lnft. de teftam, ordin. "Wefel ad novellas conftit. Ultrajecl. art. 17. num, 11. nec infamis. Grotius d.libr. z. cap. 17. num. 20. nec hcres palam a teftatore nuncupatus. Groencvvegen ad d. §, 11. lnfiit. de ttftam. wdin. ncc tales 3 qui heredem in- ftitu-
|
|||||
|
274 k * B* XXV
Hugo Grotius mmud. adjurifprud. UoU. libr.z.
cap, 17. num. 14. 15. Parcns p. mcm. Paulus Voet ad §. 3. J«/?if. de teftament. ordin. num. 4. m me.d, verfu poterit quis. & de fiatutis fecl. 7, cap. 2, num. 14. Rodenburch de jure eon- jug. tratl. prdim.de ftatut. tit. 1. caf. 2\num. 3. Weklad noveU. conflit, ultrajett. art. \j.num, 7. Refponfa Jurifc. HqH part. 1. conftl. i6z. & 231. tamen & hic & multis aliis in locis etiam recle conduntui*t,eftamenta coram tabell>ione& clupbus teftibus,, aut coram Graphiario & duo- bus Scabinis. Grotius d. libr. 2. cap. 17. num. 15. 16. 17. Groenewegen ad §. 3. dr 5.1»//. de *<?/?,»«. orditf.Refponfa Jurifc. Ho\\%part. 5. cqw/jJ. 181. p<Jg, 547. 548. Ut tamen Ultra- jecH qua?dam hac in parte fingularia recepta fint: n.am ctfi & in pagis & in urbibus iftius Dicecefios duo fcabini cum pmore fufKciant, fivc apud a&a, fi ve in pagis domi fua: voluntatis fupremae faciant tcftationem, tamenflquisin urbe ita domifua; difponere velit, quatuor Scabinos cum praeto- re adhiberi neccfle eft. Stattttum urbis Vltraject. rubric. 28. art. 1. Et quamvis teftamenta in urbe Ultrajedina condita apud a<5ta, vires fuas exferant etiam quantum ad bona extra civitatis territorium fita; tamen ea, qua: ruri apud acla funt confecta, operantur quidem quantum ad bona in ejufdem judicis tcrritorio conftituta, uti & quantum ad ca, qus extra dicecefin Ul- trajeclinam in Hollandia alibique fita funt; fed non extenduntur ad bona Ultraje&ina fub alio fita judice, quam coram quo voluntatis de- ckratio fada eft, etiamfi tcftator ab Ordinibus folennitcr veniam teftandi ex more ibi rccepto impetraflet; five de proprietate five de folo ufu- fru&u legato qua:ftio fit; ut pluribus exfequi- tur Rodenburch de jure conjugum tracl. pralim. d,e ftatut. diverfit. tit. 2. cap. 4. num. 1,2. 3. 4. 5. 6. 7. Scd ncc hac occafione prsetcrmit- tendum ,UltrajecT:i veniam teftandi ab Ordinibus illius rcgionis pctendam efle, five quis coram tabellione & tcftibus, five obfervata juriscivi- lis folcnnitate, adhibito feptcnario teftium nu- mevo teftari velit. Parens p. mem. Paulus Voet de ftatutk fcft, 7. cap. z. num. 14. nonitem, fi quis coram praetore & Scabinis urbis Ultra- je&inaz voluntatem declaret. Ant. Matthauis pa* mmia 8. num. 3. poft med. Rodenburch 4. tit. z. cap. 2. num. 4. uti nec, fi quis privilegia- tum inter liberos teftamentum condat, ut fu- pramonitum num. 15. Sufncit tamcn, licen- tiam femel fuifle impetratam; ufque adeo} ut ab hofte victore obtenta operetur etiam poft difceflum ejus, dominiumque fuperioritatis rau- tatum. Refponfa Jurifconf. Holl. part. 2. confil. 46. infine. 21. Anautcm, ficut apud afta judkum, ita
etiam apud curias provinciales, condi teftamen- ta poflint, ambiguum videtur. Ultrajectinaj quidem Curije hanc negat poteftatem sRoden- tnuxh d. ttt. z. eap. 4. num. 1. in fme. Sed |
|||||
|
QjJI TESTAMENTA FACERE POSStlNT &C, hff
|
|||||||
|
ftitutum nimis propinquo fanguinis aut affinita-
tis vinculo contingunt, ut inde fufpedtum eo- rum teftimonium habendum foret; ita fuaden- te non tam juris civilis fubtilitate, quam po- tius re£ta ac naturali ratione, Licet non defint, qui putant, patrem poffe vel teftem vel etiam tabcllionem efle in teftamcnto, in quo filius ip- fius cmancipatusinftkuitur. per/. f\ pater n.ff. ad leg. Cornel. defalfis. quos & in refpondendo fecutus eft autor confilii iz6.parte 3. fbl. 2. Refpanforum Holland. num. 3. fed non recle: neque enim in d. I, 11. pater adhibkus erat ad fidem voluntati defun&i faciendam, fed tantum ad teftamentum confcribendum, quod vel ab ip- fo teftatore, vel a fervo iplius proprio aut alieno, vel a mulierc, vel denique ab omni alio etiam ad teftimonium in teftamentis perhibendum inido- nco, fi modo literarum peritus fit, fieri pote- rat; ac deinccps neceffe crat, talifcripturseple- nam fcptcm teftium fide dignorum ac idoneorum adhibcri folennitatem: ut proinde pater in cafu d, 1. 11. nullum filio teftimbnium perhibuerit, fed tantum dubitatum fuerit, an non inutilia cffentilla, quas pater teftatori minifterium prse- bens, & quafi araanuenfis, fuo filio adfcripfe- rat: cum coiitra in noftratibus teftamentis ta- belliones non amanuenfium operam praftent, fed potius praecipuam, eamque publicam, tcfta- mentis caeterifque inftrumentis a fe confcriptis tribuant fidem. Adde tit, de fide inftrum. num. j.infine. 23. Tcftatoris & teftium fubfcrfptioncm
quod attinet, illa plerifque in locis Belgii, quas Hifpaniarum Rcgi fubfunt, neceffaria videtur, nna cum Tabcllionis aut Parochi fubfcriptione, ii modo teftes literas noverint. Zoefius ad Pand. h. t. num. 48. Zypaeus notit. juris Belgici. libr. 6. tit. de teflamentis veii.generatim. uti & Ultrajecli, ex novella decif. Ultrajett. anni 16 j 9. art. 17. ufque adeo, ut uterque teftis propterea debeat omnino Ultrajccti litcrarum peritus efle, ut bi- narius teftium numerus fufficiat, & fi unus tan- tum fciibere poffit, una. cum eo fubfcribente alii duo teftes literarumnon periti, atqueadeo 5n univerfum teftes tres prseter tabellionem ad- hibendi fint, unus quidem literasfciens&fub- fcribens, reliqui duoliterasnefcientes & figno fibi ufitato fubnotantes, fic ut duo litcrarum im- periti fuftineant unius literati viccm. Quo fen- fu accepta verba d. articuli 17, omni cavillatio- ni excmta erunt, qua nonnulli iftum folent ar- ticulum vellicare, quafi mentem fanam haud ha- bentem» Atquc hinc etiam talia fuprema mo- rientium elogia non nuncupativa, fed fcripta effe, contendit^Wefel ad mvellas conftit. Ultra- jettin. ad d. art. 17. num. 4, In aliistamenlo- cis vel notarius vel teftis literatus pro illiterato adhibito fubfcribere poteft, tefte Antonio Mat- thseo, poft difput. de fucceffionibus in auclario de divortio legum & ufus, num. 2 3. imo in ipsa Hol- Jandia in teftamentis, coramnotario ac teftibus |
|||||||
|
conditis, & a tabellione in fcripturam relatisj
teftatoris & teftium fubfcriptionem ncceffariam non effe, licet adhiberi foleat, teftatur Groe- newegcn ad §. 3. inftit. de teftam. ordin. Refponf Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confd.^j. (reve« ra 237.) num. 16. & judicatum refert Iaco- bus Coren obfervat. 10. & ob id vifum fuit, talia teftamenta HoIIandica non fcriptis fed po- tius nuncupativis accenfere. Coren d. obferv. 10. verf. ten tweeden pag. 32. in med,licet aliis magis placeat, ca mixti gcneris effej nec im- mcrito- cum nunc teftatores fuam voluntaterri non viva voce palam apud teftes fignificare fb- leant, fcd plerumque tabellioni privatim, re- motis arbitris, judicii fupremi mentcm declarent, qusedein verbis plenioribus a tabellioneinfcrip- turam relata, per eundem teftibus prsefentibus pratlegitur teftatori, ac ipfc rogatur, an non hac fcriptura pralecta fuam voluntatcm contincri declaret, eoquc hoc ipfum affirmante, tum de- raum teftamentum perfectum intelligitur» utau- tor eft Simon van Leeuwcn cenf. for. part. i, libr. 3. cap, 2. num.S. infine. ufque adeo, ut a tabellione fcripta, fedteftatoriprsefentibuste- ftibus haud prsslecla, atque ita ab eo aperte at- que diftincle haud comprobita, pro imperfeclis haberi debeant, non tam ratione folennitatis , quam potius ratione voluntaris, necdum fatfs aperte ac fpecifice manifeftata?. Sande decif. Fri~> (ic. libr. 4. tit, 1. deftn, y. Rcfponfa Jurifc. Holland. part, 3. vol. r. confxl. 85. ib|quecon- firmationes. Adde Jul. Clarum §. teftamtntum quaft. 37, Ut proinde hadenus non nuncu- pativi fcd magis fcripti teftamcnti forma adhi- beatur, in quantum ctiam fcripta juris Romanl teftamenta poterant vel prxfentibus teftibus di- ftata fcribi,vel iifdem abfentibus alio tempore pec teftatorem aut alium fcripto comprehcndi, alio tcmpore fcripta teftibus exhiberi, ab iifdem li- mul prsfentibus teftimoniofirmanda. l.baccori* fultijfima 21. C. de teftamentis. Quateims vcro nunc fubfcriptio teftium non abfolutc in Hol- landia neceftaria cft fecundum jam dicla, & tamen jure civili fubfcriptio atque fignacula teftium te- ftamenti fcripti finem feu complcmentum facic- bant,fic ut non fubfcriptum aut non fignatum pro infe&o haberetur. d. I. 21, in fine principii, C. de teftamentis. eatenus HoIIandica teftamenta ad genus nuncupativse voluntatis accedere, palam eft. Cumque in teftamento fcripto teftator he- redem inftituere poflit per relationem ad aliam fcripturam, ut fupra di.clum »«;». 11. nonim* probabile eft, etiam id in hifce teftamcntis fie- ri poffe; ita fuadente favore teftamentorum, pro quibus in dubio refpondendum eft. Refponfa Jurifc.Holl./>4rM.«»/i/. 125. 24. Sicut autem ex jure civili nufpiam ap-
paret, teftes adhiberi in teftamento potuifle, qui non noviffent teftatorem; utpote quem vi- dere debebant, ne quis fe fingeret, verbi gratia, Titium , cum non effet, & tanguam Titius U m £ fuaqg
|
|||||||
|
Lib. XXVIII. Tit.i,
|
|||||||||
|
zy6
|
|||||||||
|
ctumfif. de fide inftrum. num. 3. itaquoqucin no-
ftratibns a tabellione confcnbendis teftamentis locus & annus ac dies adfcribendus eft. arg./, tabu^ larum 2.§. dies 6 jf. teftam.quemad. aper. infpic. & defcrib. ncc ratio apparet, cttr in privilegiato pa- tris inter liberos teftamento diei cxpreflio neces- faria cflet, jttxta nov. 107. cap 1. inaliisfo- lennibus hatid requirereutr. Qtiibtis confcqucns eft, ut dici adjeftio prjetermiffa, tcftamentum vitiofum ac inutile efliciat, neque tabellionis in poteftate fit, diem poft notabile tcmporis inter- vallum fua? memoriali fcripturae ( protocollo ) adjicere, praefertim poftqUam jamexemplainde fine die & confulc tranflcripta & edita fucrunt il- lis quorum intereft. Rcfponfi Jnrifc. HoU.part. 3. vol. 2. confti, 328. (reTa4 2 2 8,)'nififortc
non nifi unicum teftatoris teftamentum fit, ut hxfitatio efle nequeat, utrum tanquam poftrc- mum pra^valere debeat, nec probabiliter ex ontis- fione diei falfitatis fufpicio oriripoflit; qualcm facti fpeciem habet Joh. a Sande decif Frif libr. 4. tit. 1. defm. 9.
26". Prseter vulgaria hxc teftamenta a tabel-
lione fcribenda, & teftatori ac tcftibus ptaelegen - da, etiam uftt frcquentatafunt tcftamenta clatt- fa, quse a teftatore, vcl ejus juffu pcr alium s confcripta, ac ab eo fubfcripta, cxhibentur ta- bellioni atque tcftibusduobus idoneis, cumde-* claratione teftatoris, hifce tabulis ita claufis, nec tabellioni aut teftibus ex neceflitate prxle- gendis, fupremum fuum elogium contenturrj eire: in cujus fidem tabellio tabul^ reclc atque ordine obfignatse infcribit a parte cxteriore, fcu opiftographo, ipfam illam teftatoris profcffio- nem, eamqtte una cum tcftatore ac tcftibus ad- hibitis, & mbfcribentibus, fuacommunitfub- fcriptione. Leeuwcn cenf for. part. 1. libr. 3. cap. z. num. y. Grocnewcgcn ad §. 4. lnft. ds teftam. ordin. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. 3. Inftit. deteftam. ordin. num.z. Qualete- ftamenti gcntis licct Hugoni Grotio etiam vi- fum fuerit nuncupativum cfle, in Refponfis Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. tonfil. 192, num. 1. 2. 3, tamencum ea opinio falfo nitatttr fun- damento , quod nempe nuncupativa teftamcnta per relationem ad fcedulam feu fcripturam fie- ri poflint, & hoc a me fupra h. t. num. 11. con- futattim fit, rcftius illud fcriptis morientium, voluntatibus ineadem facti fpecie alii plures cen- fuerunt accenfendum. Refponfa Jurifc. FIoll. d. part. 3. vol. 3. conftl. 322. (revera zzz.)nuni 1. 2. 3. in eoque ctiam lcgatarium poffe te- ftcm effe probabiliter defendi potcft, (\ modo non ex aliis circumftantiis evidcns fratidis fu- fpicio fit; cum veniam mereantur, qui ignari, fe legato honoratos efle, in teftamento fefe tan- qttam teftes adhiberipafli funt: dumcxadverfo in iis , quse teftibus pnelegi folcnt, culpa aut certc imprudentia non careant, quod lcgati fi- bi relicli fcientiam habentes, nihilominus vo- lucrint teftimonii dicendi mttnere fungi, quocl potuis^
|
|||||||||
|
fuamordinaretvohmtatem. /. 9. C. deteftamen-
tis. ( cujus fa£ti turpis exempla exhibet Leeu- wtaccnffor.part. i.libr. i.cap.z.num. 11. 12.) ita quoque Caroli V. edicHo 4. Oclobr. 1540. mt. 14. vol. 1. placit HoU. pag. 319. pruden- tcr cautum » ne tabelliones confcribant teifa- menta eorum , quos ipfi non noverunt , nifi iiovcrint tcftes in eo teftamento adhibendos, tanquam viros honeftos ac fide dignos , & hi tabellionem certiorem faciant , teftato- rem talem efle , qualem fe profitetur , ac id ipfum in tcftamento exprimatur. Sic ut neceffe fit, vel tabellionem, veifimulutrumqueteftem, probe novifle teftatorem; &obid etiamnullum fuerk pronunciatum teftamentum cjus, qui nec tabellioni nec utrique fimul tcfti notus fucrat. Sentent. van den Hoogen en Provincialen Radc, de- cif.jz. addeRefponfaJurifc. Holl. pdrt.l.conf. 93. verf. ten vierden & part. 3. vol. 1. confl. 179, & 188, quotft. 1. Imo in Hollandia tefta- mentum fore nullum, in qtto tantttm ttnuste- ftis noverat teftatorem, ab Ordinibus Holkn- diseconftkutum. 18. Mdrtii i6ji*V4t. 3, placit. U9II. pag. 487. Non tamen pronullo videtttr hafeendum, fi teftes quidem noverint teftatorem, & tabeJIioni noti fucrint, ac ettmde qualitate tcftatoris certiorem fccerint, ipfe atitem id omi- ferit teftamento inferere; licct Mc ratione co- erceri tabellio poflit,, tanquam qut non re£te officio funftus efc. IacobCoren obferv. lo.verf. 3.' dat dt notaris. pag. 3 3. Refponf. Jttrifc. Holl. part. 4. confil. ijj.qaaft.i. Qttodipfumetiam non obfcure fignificatur ab Ordinibtts Holkn- dix, dum deereto fuo paulo ante eommemorato, 18. Martii 1671.definiunt,infuturumnttlkfo- re teftamenta illa, quibus infcrtum non fuerit no- minatim, utrumqtte tcftem novific teftatorem; te- ftamentis vero jam conditis, & talem expreflto- ncm non habentibus, confcientia: judicis rem to- tam permittunt. Plane quotiesvel teftes vclta- bellio dicuntur non novifle teftatorem, rigidius ad pctitionem eorum, quorttm intereft, exami- nandi funt de qualitate , forma, voce teftato- ris, aliifque circumftantiis, ex qttibus detegi poffet , fubornatum fuiffe teftatorem. Scho- tantts in libello, cui titulus, procejfus judiciarius pag. 68. 69. Rcfponf. Jurifc;Holl. parf. 7,vol, 1, confd. 8 5 • Adde Neoftadium, Curit Holl. decif z6. S^ed &, fi dicatur minusatabellio- ne fcriptum, plus a teftatore diftttm fuifle> non | itiyprobabile fuerit, fuper eo teftes adhibitos au- diri, quoties ipfis ab initioadfinemttfqueprx- fentibus teftator voluntatem fuam viva voce nun- cupavit tabellioni, eandem fcriptis excipienti. arg. I. cnm avus 102. in pne ff. decondit.&de- wonftrat. I cum proponebatur 64. ff. de legat. 1. Carpzovius deftn. for. part. 3, conftit. 13. depn. 3 3, Adde tit.defide inftrum. num. 14, 2<>. Prasterca, uti jure civili locus & tem-
pus inftrumentis publicis inferi debuit ad aver- tertdam falfitatem, aut eam detegendam > utdi- |
|||||||||
|
3
|
|||||||||
|
ACERE 1>,0SS17NT BcC. %J?
torio fitis conditum fit: Adeoquc fi Hollandus
in Hollandia de pra:diisUItrajecT:inisteftamenta difponat, effeclum fortiri debet voluntas ejus, quia obfervavit folennia loci, in quo actuste- ftandi celebratus fuit. Ncc inflrmabitur ex eo , quod forte poft conditum ita in Hollandia fu- prernum clogium Ultrajecfum migret; cum enim pcregrini cujufvis in Hollandia reperti, ibique more Hollandico tcftantis, voluntas etiam poft reditum in patriam rata maneat, fi nihil aliud impediat, iniquum foret, migratione fo- la ad locum, alia folennia defiderantem, in- terrumpi a6tum in prioris domicilii loco folen- niter ante celebratum. Sed &, fi Ultrajedinus cafu, non data opcra ad eltidendam patriam fo- lennitatem, in Hollandia fubfiftcns, ac morbo correptus , teftamenmmque ob id Hollandica conficiens folennitate, ibidem decedat, teftamen- tum illud etiam quantum ad mobilia & immo- bilia in folo Ultrajecfino reperta effecfum ha- bere debet, utcunque defucrit licentia? impetra- tio, ex eadem ratione. Contra, fi Hollandus Ultrajecli ex morbo detentus teftamentum ibi- dem condere vellt, neceffarium ei omnino fue- rit, ut licentiam teftandi petat, velut folenni- tatem eo loci ad teftamenta requifitam; fic ut4 neglecta licentia? impetratione, difpofitio ejus omni effectu fit deftituenda quantum ad immo- bilia in territorio Ultrajecfino fita. Si quseras, num ergo volantzs talis fuprema, Ultrajedi con-* dita fine ficentis impetratione, exitttm habere debeat quantum ad rcs immobiles, quas tefta- tor five Hollandus five UJtrajec1:inus poflidebac in Hollandia aliifve locis, in quibus illa liccn- tia conceffio ignota eft ? dicendum videtur, ni- hil obftare, quo minus judex HoIIandus auc altcrius regionis, ubi bona teftatoris fita funt, ratam habeat voluntatem Ultrajetfti fine liccn- tia conditam, quantum ad bona infuo territo- no fita; tum, quia ipfum diploma liccntia?, quod Ultrajedi impetratur, bonorum tantum Ultrajeftinorum mentionem habet, ac proinde ad alia alibi fita porngendum non cft j tum prs- cipue, quia magiftratus HoIIandicus in tefta- mento Ultrajefti fine licentia condito invenit ea fblcnnia, qua; in fuo proprio territorio in tefta- mcntis juflit obfervari; convenienter iis, qua? ame fcripta in tit.de CQnflit.priticifum.parteaW tera de ftatMk num. 15. Confcr Rcfponfa Ju- rifc. HolL part. 5. confih 148. Parent. p. mem. Paulum Voet de ftatutis fett. 4. cap. ^.num. r, & in nonnullis diflentientem Rodenburch dejnrc conjugum, in traU. pralimin. de ftatutorum di~ verftt. tit. 2. cap. 3. num. 4. & cap. 4. num, 4, 5.8. & tit. z.part. z. cap, 3. num. 1. 28. Quod fi vel minima defit in fcripto vel
nuncupativo teftamento folennitas, quse vel ie- ge vel more defideratur, inutile eft, quicquid eo comprehenfum fuerit: prout id jure civilt obtinebat, fi in fcripto vel fubfcriptio vel fig- nacula omnium aut unius teftis dcfuiffcnt, vel Mini, nof| |
|||||||
|
Q.UI TEST AMENTA I
potaiffent dcclinare. Eoque faciunt argumeri-
ti pleraque ab Antonio Fabro adducta pro co, quod legatarius in fcripto quidcm, at non in rmncupativo tcftamento poflit teftis cffe, deer- ror. pragmat. decad. 66. errore i. Atque ita forte accipiendum etiam, quod a Groenevvegio fcriptum, Icgatarios quidem hodie non debe- re teftcs cfie, fcd tamen aliquid hic judicanti^ um arbitrio tribui poffe, ad §. n, Inft. de te- Jiam. vrdin. num. utt. Confer Carpzovium de- fn. for. part. 3. conftit. 3. defm.6. Quodau- tem ii nonnullis tradttum in Refponfis Jurifc. Holl. part. 1* confil. 103. fere in med. & part. ' 5. confii. 158. qu&ft. z. pag. 480". hanc qtix- itionem, an legatarius poffit teftis effe, & de- finitionem, quodcffe ncqueat, eotantumper- tinere, ut ipfi legatario fimulque teftilegatum pcr heredem praeftandum non fit, rcliqua tamen aliis legatititulo data, atque ipfam etiamhcrc- dis inftitutionem, valida ac firma effc; id crro- neum omnino cft; cumjuriscertiapcrtique fit, eum, qui exaliquo negotio lucrum fperatdam- munve metuit, non modo fui ipfius intuitu, feu ratione lucri illius fpcrati autdamni immi- nentis, inidoneum teftcm cffe, fed & aliis om- nibus, qui negotium idem, ad fe quoque per- tincns, tali teftimonio adftmctum cupiunt, dum ifi corum gratiam teftimonium perhibendo, non poteft non videri fibi quoque teftis effe, ad le- gati fui validitatem; hercde non valente fidem derogare legatario tefti quantum ad legatum ipfi relictum, qui ejufdem fidem. inftitutionis intuitu contendit admittendam efle. Neque contrarium evinci poteft ex /. fi quis legatam 6. ff. ad leg. Corn. defalfis. I. quod adbibitus 5. C de his qui ftbi adfcribtmt. & aliis fimilibus jurisloris, dc- finicntibus, id folum, quod quis fibi in tefta- mcnto adfcripfit, pro non fcripto haberi , reli- qua omnia tcftamenti capita firma manere. Nam, ut & fupra monitum, is, qui fibi aliquid in tcftamento adfcribit, nullam teftamcnto fidem tribuit, fed in eofolo peccat, quod fibi adfcri- bit, ck ob id eo frui prohibetur; intcrim rcli- qua eo teftamento difpofita rata funt, quia ple- nam habent folennitatcm, nec inter teftes fidem facientes numeratus fuit, qui fibi in co teftamen- to adfcripfit. 27. In concurfu autcm variantium in diver-
fis locis ftatutorum eirca folcnnia ultimamm vo- luntatum, cujns loci leges quantum ad folcn- fiitates obfervandse frat, cx profeflb trattaviin tit. deconflit. Prmipmn. parte altera, dejlatu- Hs num. 13. 14. tj» Cumque impetratioli- CenticE teftandi, qus neceflaria eft in dicecefi Ultrajecfina, neque rem afficiat neque perfo- fjam, fed tantum fit folennitas qusedam ad te- ftamentumrequifita, eaque talis, quaenihilfa- citadfraudesevitandas; diccndum videtur, non aliterob non impetratamhancteftandilicentiam tcftamentum inutile fore, quam fi in ipfo ter- ritoria Ultrajectino dc rebus in eodcm tcrri- |
|||||||
|
/
|
|||||||
|
\
|
||||||||||
|
L i b. XXVIII. T i t. I.
|
||||||||||
|
17%
|
||||||||||
|
non omnes teftes fimul fuiflent prsfentes. I. fi
unus 12. /, hac confultiffma zi.infine principU.
C. de teftamentis & ex moribus hodiernis ( pras-
fuppofita teftandi ratione coram tabellione &
duobus teftibus, vel graphiario & duobus fca-
binis ) eveniret , fi quis , exempli gratia*,
coram fecretario, qui non eft fimul tabellio,
& duobus teftibus non fcabinis voluntatem de-
claret. Refponf. Jurifc. Holl. p<*rf. i. confd. i\6.
fart. 2. confil, 185?. pag. 378. aut coram duo-
bus fcabinis & eo, qui judicii illius antea fuit
iccretarius, fed tempore conditi teftamenti non
ampiius eft, nec tabellionis munus gerit. Refpoiv
fajurifc. Holl. part- 1. confil. 231. aut coram
quatuor teftibus fine tabeftione; cum duo pri^-
vati non foleanthaberilocoejus, cujus fides pu-
blice approbata publicam aliis fidcm facit. Jac*
Coren obfetv. 31. num. 5. 6. & in fme, pa-
rum faciente in contrarium co, quod a Julio
Claro in $. teftamentum quaft. ^y.num. 3.&in
Refponfis Jurifc. Holl. part.^.confil, 3.09.^10-
vetur * duobus teftibus magis cfle credendum,
quam uni quantacunque dignitatis fit. arg. /.5».
C. de teftibus. Quippe quod urgere poflet, fi
tabellio in teftamentis tanquam tcrtius teftis ad-
hibcretur: fed cum magis interveniat tanquam
perfona publica fidcm faciens, quam tanquam
teftis, non poteft per duos privatos reprsefen-
tari. Sicut vice versa nec duos ipfe privatos re-
prajfentat, ac proinde nec validum efle poteft
tcftamentum, quod coram duobus tabellionibus
funul adhibitis fine ullo tefte alio confc&um eft,
Similker ftatuendum videtur , nec tabellionerft
fibi fuam poffe voluntatem fcribere, adhibitis
tantum duobus teftibus, fedvelalium tabellio-
nem, vel alioquin fcptem teftes fecundum for-
mam juris Romani intervenirc necefle cft. Re-
fponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. z. confil. ^j.
(revera 237.) pag. 687, &feqq. Scd nec patrem
idoncum efle tabellionem in teftamento, in quo
filius ejus aut pater (aliufve admodum propin-
quus inftituitur, fupra dictum nutn. 2 %. Dcnique
ncc firmum habendum teftamentum, tanquam
folennitate deftitutum, in quo teftis alteruter
adhibitus adhuc impubes eft. §. 6. Jnftit. de te~
ftam. ordin. & argumento eorum, qusdetefti-
bus impuberibus dicHa in tit. de teftibus num. 2.
Parens. p. mem. PaulusVoet ad $. 7. lnftit.de
teftam. ordin. atque ita fepius judicatum fuifle
tcftatur Simon van Leeuwen cenf for. part. 1.
iibr. ^.cap. 2. num. 13. Quod cnim exbeni-
gnitatc Impcratoria fuftentatum fuerit teftamen-
■tum, in quo fervus teftis fuerat adhibitus, om-
nium opinione prq Hbero habitus. d. §. 7.1«-
ftit. de teftam.ordin. I. 1. C. teftamentis. idtan-
quam jus planc fingulare ad confequentias tra-
hcndum non cft, aut ad fimilia porrigendum,
longcquc minus ad impuberes pro puberibus ha-
bitos, utpote quos. naturalis ratio ob judicii
defcctum ateftimonio repellk; cum exadverfo
|n fervis folurn civilc, nullum naturalc impe-
|
||||||||||
|
dimentnm fubfit, proptcr quod inidoiiei a legt-
bus habiti funt. An vero inutile fitccnfendum teftamentum, Ctti tabelHo putativus fuit adhi- bitus, per diftineliones expofitum intit. deof- ficio pratoris num. 6. 7. & an effccT.u carere de- beat ex eo, quod tabellio ilhid in memorialeni fcripturam, feu protocollum haud retulerit, tra- ctatum in tit. defide inftrum. num. 3. 29. Cacterum folent quidem teftatores ali-
quando fuis teftamentis, recle atque ordine con- ditis , fubjicere clatifulam, quam appellant rc- fervatoriam, qua fibi refervantcs facukatem ad- dcndi & detrahendi iis, quje hacknus difpofka, jubent rata ac firma efle ea omnia, quse poft- modum manu fua propria ordinaturi funt, pe- rinde ac fi ipfi teftamento folenni inferta eflent. Scd fallax & lubrica admodum, mca quidcm opi- nione,difpofitio illa cenferi debet, qua* prater teftatorisipfius fcripturam, facile perfraudes alio- rum cum manus imitatione fingendam atquc fub- ftituendam, nullam aliam fidem habct. Neque ullorum magis intereft, quam ipforum teftato- rum, hujufmodi exemplum non admitti; ne alio- quin poftmortemteftatorisexiftant, quiprodu- da fi&a* teftatoris fcriptura hereditatem aut lc- gata aliis dcferrent, & it-a vera morientium ju- dicia fubverterentur. arg. §. 1. in frne Inft. dete- ftam. milit. adeoque, fi arbitrio judicis tenuia qusedam legata in pios ufus aut ex comraifera- tione eo modo data excipias, vix ullus efficasc claufulae refervatoria^ ufus erit j tum ratione in- ftkutionis de novo facienda?, tum ratione lega- torum de novo legatariis afllgnandorum; fed id unum efKciet, ut, fi teftator fibi refervaverit in teftamento exprcflionem nominis hercdis in teftamento jam inftituti, aut legatarii jam cer- to legato in teftamento honorati, aut rei vel quantitatis vel partis aflignationem ei faciendam , qui jam in teftamento nominatus fuerat, tan- quam inftitutione vel legato incertae rei vel par- tis adhuc dcfignanda? honoratus, fubfecuta de- inceps pcr privatam fcripturam defignatio talis atque cxpreffio nominum, rcrumve, aut par- tium, efTc6lum fortiatur. arg. /. f\ quis ita 36. /. ajfe toto 77. ff. de hered. inftit.l. inftituthta* lis 10. ff. de condit. inftitut. l.fi ita fcripfero 38. ff. de condit, & demonftrat. Herbajus rerum qtto- tid. cap. 8. Rodenburch de jure conjug, tracl, prdimin. de ftatut. diverfit, tit. 3, cap. -}.infiue pag. 137. 138. Wefel ad novellas conftit. Ul~ trajefl. art. i6.num, 16. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 125. Et quamvis in Hollandia aliquoties refponfum inveniam, fcripturam pri- vatam, habentem fubfcriptionem teftatoris, fuf- ficientem quidem non efle ex vi claufulse refer- vatorix ad novos heredes inftituendos, authe- reditatem inftkutis adimendam, ad legata tamca aut fideicommiffa de novo danda , vel ad adi- menda ea, quK teftamento folenni antea data fuerant, efncaccm haberi oportere. Refponfa • Jurifc. Holl. fart. i.conftl. jj^. quaft. 3.4- 5.; |
||||||||||
|
QjJ I TESTAMENTA 1
part. 3. vol. 1. confil. 7.6. & /wf. 3. ve/. 2.«»-
fil. 23. in eamque fententiam inclinct Simon van Lccuwen ccnf for. part. 1. libr. 3. cap. 11. tjttm. 10. tamcn ibidem fubne&it, tutius cer- tiufque facxuros teftatores, fi hujufmodi additio- nes atque mutationes tabellionis &teftiumduo- mmfide firmatum eant, 30. Ex adverfo, fi teftamentum fecundum
praxepta legum conditum (it, tantam firmita- tem habct , ut ne refcripti quidem Principalis autoritatc refcindi aut convelH debeat. /. tefia- mentum 10. C. de tejlamentis. arg. /. refcripta 7. C. deprecibus Imperat. offerend. 31. Altcra tituli partc de iis agitur, quhe-
ftamenta facere poffint: poffunt autem omnes, qui non inveniuntur prohibiti: & in genere, ut quis poffit dici habilis ad teftamentum con- dcndum , neccffe eft» ut & ftatus 8c mentis & fenfuum ad animi fenfa explicanda neces- fariorum integritatem habeat; undc ctiam prop- tcr integritatis talis defedum plures a teftamento condendo exclufi funt, idque vel naturavelle- gc: qui fi fucrint enumerati, manifcftum fatis erit, quibus tcftamenti factio permiffa fit. Na- tura quidemipfaaliispropteranimivitium, aliis propter corporis defe&um teftari non patitur. Propter animi vitium feu judicii defe&um, te- ftamcnta condere nequeunt impuberes, liceto- lim potuerint, fi tribunatum numerorum mere- rentur. /. tdt. C. de teflam. milit.§. i.Inft.quib. non eft permiff. facere teftam. Ififrater 4, VC. qui teftam. fac. poff. nec tutoris autoritas defectum fupplct; eo quod teftamenti fa&io ab alieno non dcbet arbitrio pcndere. /. illa inftittttio 32. ff, de bered. inftit, quod tamcn hic evcniret, tum q#ia fuo arbitrio tutor autor fit, ncc, ut au- toritatem intcrponat, cogi poteft. l.fitutor 17. ff. de autor. tttt. tum quia tutoris magis quam pupilH voluntas foret; ac proinde, licct pupil- lus in ncgotiis contrahcndis omnia tutore au- torc agcre poflit. /. m negotits j. ff. de reg. juris. non tamen in clogio fupremo condendo. Nec convalefcit illud» quod in impubere asta- te conditum eft, ii poftea pubes fadus ad mortem «fquc in eo perfeveret; propter rcgulam Catonia- nam , qua id, quod ab initio non valet, tra&u tcmporis non poteft convalefcere. /. 1 ,ff. de reg. Caton, l. quod initio 20. /. pen. ff. de reg. juris. fic ut ne bonorum quidem pofleflio ex tali te- ftamento peti queat. l.fifiliusfamilias ip.ff.h.t. utcumque adimplcti aetate requilita declaret, fe Sn eadem perfiftere voluntate , nifi tam folen- nis cffet illa declaratio, ut major folennitas in teftamento haud requiratur. "Wefel ad novell, conftit. vltrdjett. art. icT. mm, 12.13.14.15, ibique DD. citati. Plane, quia favorabilis eft teftamcnti fac"tio, ultimus imputeris atatisjies cceptus pro completo habetur, adeoque ipfo die ultimo anni decimi quarti conditum ab eo te- ftamentumeffe&umhabet./.aqudatate j.ff.b.t. Addc tit, de minor. 2 5. annis num. 1. |
ACERE POSSUNT &C. %?2
32. Neque quicquam oberit, quod jampu-
bes fadus, etiamnum ftupidior atque hebctior fit, ac nccdum in eo vigoris animi cmcrfcrint veftigia, fi modo non amens aut fatuus appa- reat. /. fi frater 4. C, qtti teft. fac. foff. Gome- fius variar. refolut. tom. 1. cap.6. nttm. 2. Cum cnim de civium fingulontm qualitate ac habili- tatc leges judicare non poffcnt, ideoque litcs infinitaE effent metuendse, unoquoquc aliis fuf« ficiens judicii acumen ad ac~tus rectcj gerendos afferturo aut dencgaturo , prout fibi habilitatem tcrtii profuturam crcderet aut nockuram, recti- us vifum fuit, in omnes perfonas certa a:tatis tempora definiri, qua: fi quisimplevcrit, pro habili, fi necdum, pro inhabilii habeatur 5 pra> fumtione juris & de jurc, utloquuntur, acne probatione quidem in contrariumadmifsa. At- que ita, licet fubinde quidam feptennio minores felicius confentiant, quam alii, qui feptem an-» norum fpatia aliquandiu jam emenfi funt, ac necdum pubertati proximus non raro magis dolt capax appareat, quam alii plurcs pubertaterrt jam egrcm, nec minus ante annum decimumi quartum nonnulli ad generandum magis habi- les inventi fuerint, quam alii plures qui ean-* dem «tatemjam fuperarunt, multi deniqucpu- bertati proximi ea f«pe cdant fagacitatis fpe-- cimina, ut aftutius alios perjurio fallere, aut de rebus fuis majore cum circumfpeclione vo- luntatem ordinare poffent, quam alii tricnnio fortc aut quadriennio provccliores, prudcntia ante annos veniente, aut malitia «tatcm fup- plente; tamen ne incerto ac vago varioqucju- re populus Romanus utcretur, definitumfuit, neque fcptennio minorcsproconfentientibusha- beri. /. in fponfalibits 14. ff. de fponfalibm. ne- que infantis proximum pro dolicapaccaut de- linquente. /. pupillttm m.ff. de reg. juris, $< pen. Inft. de oblig, qn$ ex delUi. nafc. neque im- puberem pro perjuro. /, quijuraffe z<5. ff. dcju- rejur. aut ad nuptias aut teftamenta condenda fa- tis idoneum. pr. Inft. de nuptiis. L <}■ jf. b. t, contra vero, iuperatis impuberis «tatJs anhis, eos ad ha?c habiles effe j lcx conftituit; nifi ma- nifcfta impotentia ad nuptias» aut amentia aper-* ta ad tcftamenta condenda inhabilem monftret, ftupiditate fola haud fufficiente. d. I. 4. C. /;. t. lacob. Coren obferv. 10. fereinpr.pag, 31.3^. Refponfa Jurifc. HoM. part. 1, confil. 93. Et hoc jus in Hollandia fervari, quod fcilicet pu- beres teftari poffint, non item impuberes, ac ne in favorem quidem pia? caufie, quia illade- fectum judicii fupplere nequit , autor eft Hu- go Grotius manud. ad* jurifprud. Hott. libr. z, cap. 15, in pr. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr, 3. cap. 3. num. 1. Refponfa Jurifc. Holl part. ZtConfiX. 175. 33. Sciendum tamen, ftatutis pluribus pIc-«
niusatqueobfirmatius judicium, adeoque etiarri majorem annorum numerum inteftatorerequi- ri; veluti Ultrajctai anni oc5l:odecini coroplcti «l
|
|||||||
|
/
/
|
||||||||
|
L i b. XXVIIL T i t, L
|
|||||||||
|
*8b
|
|||||||||
|
nem decefferit, peti bonorum poffeffionem tion poffe,
Adde tit. de curat. furiof. & aliis extra minor, dandis titm. 7. Sed &, fi dilucida furiofus in- tervalla habeat, teftari eo tempore prohibitus non eft. /. furiofum 9, C, qui teftam. fac. poff. I. cum aliis 6. C. de curatore furioft. HugoGro- tius manuduft. ad jurifprud. HoU. libr. 2. cap. 15. num. 2. Ac ex novella Lconis 3 9. prodigidis- pofitio fuftinetur, fi prodigus aut necelfariis fuis hereditatem rclinquat, aut pauperibus eam di- ftribuat » aut aliis piis ufibus deftinet, fic ut nihil erroncum, autquod eum prodigum mon- ftret, in ipfius judicio inveniatur. Qua ratio- ne etiam in Hollandia judicatum, ratam debe- re effe prodigi voluntatem, qua is, liberis ca-« rcns, uxori {ux reliquerat ufumfrudlum rerums fuarum. Appendix decif. poft refponfajurifc. Holl, part. 3. vol. 1, pag. 48. in pr. adeoque illa Leo- nis novclla moribus hodiernis comprobata vide- tur. Sande decif. libr. 4. tit.i. defin. 3. Groe- newegen ad §, 2. Inftit. quib noneftpermiff.fac. teftam, Leeuwen cenf. for, part. 1. libr. q.capi 3. num. 4. Ut tamen tutius fit, impetrari a, prodigo teftandi veniam, ut notat Grocnewe- gen & Parens p. mem. Paulus Voet add. §. 2. quem in finem confultum omnino eft, ipfum teftamentum, quod prodigus fibi condere de- ftinavit, offerri Curia: provinciali, vel alterl magiftratui, cujus ea de re notio eft, utpoftple-* nius caufs cxamen confirmetur. 3 ^. Furiofis porro &: mente captis non mul-»
tum abfimiles, qui ita vino inebriati funt, uc brutorum inftar omni rationis fana: fenfu defti-» tuti videantur; quod quando cvenerit, judex providus atque circumfpectus ex circumftantiis & probationibus, per cos quorum intereft ai- duclis, ceftimare debet. Confer Refponfa Jih rifc. Holl. part. 3. vol. 1. confil. Sj. & 127. Probatio autem, tempore fafti tcftamenti tcfta«< torem furore, vcl amentia, vel ebrietate tnen- tis ufum adimente laboraffe, incumbit ei, qui id afferit, cum hoc ipfum facTi fit, maxime fl voluntas ipfa nihil abfurdi aut a ratione aHeni complcdatur, & in ipsa teftamenti formula ta- bellio cum teftibus declarent, ipfum tuncmen- tis compotem fuiffe. Ant. Faber Cod. libr. 4. tit. 14. defn. 26. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2. confil. 47. verf. ten tweeden. Adde tit.de fi- de inftrum. num. 5. & tit. decurat.furiof, &al. extra min. dand. num.q. 3 6*. Propter corporis defectum tcftari nequit
furdus fimul & mutus conjuncTis vitiis, fi fcribe- re nequeat /. difcretis 1 o. C. qui teslam. fac. poff. fin fcribere poflit, olim quidem non ali- ter ei teftari permiffum fuit, quam fi in id fpe- ciale Principis refcriptum impetraflet. /. fi ma-i tUStf.ff. h, t. fed jure novo refcripto opus non eft. d. /. 10. Idemque dicendum, fi tantum mutus, fed non furdus fit. d, 1.1 o. inflne. Sur- dum autem fed non mutum viva voce fuum pofls judicium proierre > &itacxjurecomrauni, ad- hibita
|
|||||||||
|
in mafculis, acfcdccimin fceminis. noveUa de-
tif. ultrajeilina anni 1659. art. 16. Neomagi in mafculis anni viginti, infceminis oflodecim. Gereformeert Landrecht van Nymegen tit. 22. art. 2. ac de aliorum plurium populorum jure circa atatem ad teftamenta requifitarn,vide Abrah. a Wefcl ad novellas conftit. Ultrajecl. ad d. art. 16. num. 10. Qiialifcunque autem stas exi- gatur, (ive ex lege , five ex ftatuti difpofitio- nc, prsefumendum in dubio eft, teftatoremeo tempore, cjuo teftamentum condidit , eandem impleviife; fic ut ncganti, illum habuilTe a?ta- tem legitimam & facultatemteftandi, probatio incumbaf, eo quod generaliter illi, qui certae perfona? neganthabilitatemadaclum gerendum, qui ex jure communi permiffus eft, negatio- nem fuam probare debent. I. ab ek parte 5. ff. de probat. ibique Brunemannus ad pr. & §. 1. & alii, quos citavi in tit. de miner. 2 5. annis Sium. n. infne. ufque adeo, ut&illi, quiex capite minorennitatis reftitui defiderant, docere debeant, fenondumperfedte fuiffe cetatis,cum damnofum inirent contra<5tum, & ob id non fatis idoneos ad recTe contrahcndum. /. cum te mino- rem 9. C. de probation. L fi minorem 4, C. dein integr. reflit. minor. 'Wefel adnovell.cenftit.Ul- trajeft. ad d, artic. 16. num. iy. poft Meno- chium,Mafcardum , Chriftineum aliofque plures ibidem adduftos. 34. Furiofiquoque&prodigi, cuibonisin-
terdictum, uti nulla voluntas. /. furiofi 40. ff. de reg. jur, ita nullum teftamentum eft. §. 1. 2. mflit. quib. non eft permiff. facereteftam.Ha- go Grotius manud. libr. 2. cap. ij.num. 2.3. Idcmque de mente capto diccndum. arg. /. hu- manitatis 9, C. deimpub. & aliis fubftit. §. 1. In- ftit. depupill.fubftit. Siqus tamenfuriofiautpro- di^i teftamenta appareant» furorc vel interdi- cYione vctnftiora, effeclum fortiri debent ; cum ncquc furor, neque interdictio bonorum prop- ter prodigalitatem fuperveniens, teftamentum aut acfrim ullum alium re<5te geftum interrum- pat, nec novum fit, ut ea, quse femel utiliter conftitnta funt, durent, Hcet ille cafns extiterit, a quo initiumhabere nonpoffunt. d.§. i.Inftit. quib. non eft permiff. fac. teftam. I. is cui lege 18, ff. h. t. jun<5i. /. in ambiguis 85. §. 1. ff.de reg. juris. Nec his adverfatur /. 1. $. exigit 8. ff. de bonor, poffeff. fecund. fab. ubi Ulpianus ait, txigere pr&torem, ut is, cujus bonorum poffeffto datur, utroque temporejus teftamentifaciendiha- buerit, & cum facit teftamentum, & cum mo- ritur. Si enim verba fequentia hifce jungas, apparet non aliam Ulpiani fententiam fuiffe, quam, quod non fufficiat, teftatorem mortis tempore tcftamenti faftionem habuilfe , fed & tum, cum illud conderet, eum debuiffe ad te- ftandum habilem effe; dum ex prsemiflis illis con- cludit, proinde, fi impubes vel furiofus vel quis alius ex his qui teftamentum facerenon poffuntte- ftamentumfecerit, deinde hnbens teftamenti faftio-, |
|||||||||
|
FACERE POSSUNT &C. 2fc8t
de teftam. milit. confultum cenfet ipfe Groene-
j wegius, tertium fecuritatis & abundantis faltem cautelae gratia teftem intervenire. d, loco prsefcr- tim, cum inficias iri nequeat, quin facilior fal- fitatis occafio in caxi teftamento fit, adeoque non minor hodie ratio pro tertii teftis prarfen- tia militet, quamjure civili pro octavi adhibi- tione; dum. minor in hodiernis quam Roma- nis teftamentis folennitatum obfcrvatio cft. Quin imo in Germania in cseci teftamento adhuc om- nia juris civilis requifita , in d /. 8. propofita, intervenire debere, nifi inter liberos ant in pite caufse favoremdifpofitio fiat, tradit Carpzovius defin forenf.part. 3. conftit. 6. defin. 5. 38. Decaetero, fexus muliebrisfnigilitasirn-
pedimento non eft, quo minus & fccmina:fu- um fupremum condant clogium. /, mn codicil- lum 14. C. de teslamentis. I, bumanitatis y, C, de impub, & aliis fubslit. §. ult. lnftit. de exhc- red. liberor. I. fi mater 3 3. ff. de vulg. & pup. fubftit. adeo ut, licet moribus non fatis recie fine maritorum autoritate contrahant» fi nuptai fint, tamen abfque ea apud nos & plures alios re<5te teftamento de fua difponantheredkatejco quod difpofitio talis demum fortkurefTedusfuos poftquam maritalis in uxorem poteftas jam morte finita eft. Sande detif. Frtf, Ubr. z. tit. 4. de- fin. 4, in med. Chriftineus ad Mechlin ttt. 9. art. 1. num. 16. Rodenburch dejureconjugum. tit. 2, cap. 4. num. 1. z. 3. Parens p. m. Pau- lus Voet <td §. 7. inftit. quib. excauf, manumitt. non licet num. 2. Wcfel de connub. focietat. tracl. 2. cap. 3. num. 73. & feqq. ubi & aliorum mores enarrat. Sed nec ab acliva teftamenti fa-. dtione repellunt talia corporis vkia, qua? non inducunt falfitatis metum aut fufpicioncm. Qua ratione refte tcftantur eunuchi. /. eunucbis j. C. qui teftam. fac. poff. uti &, qui manibus pc- dibufque truncati funt. /. quimanus 10. ff. b, t. 30. Legis difpofitione teftamenta faccre pro-
hibiri fueruntde jure civilihasretici, eorumque fautores & receptatores. /. Manicluos 4. §. erga & fuprema 5. /. Maniclui 15. autb.credentes.& autb. Ga&aros C, deharet. & Manicb. apoftatae. /. z. 3. 4. C. de apoftatis. pcregrini , licct id iis permittat autb. omnes peregrini C, commun. de fuccejfion. quaj eft ex collat. 1 o. adeoque non Juftiniani. monachi poft ingreffum in monafte- rium. novell. 5. cap. 5. Fachineus controv, Ubr. C.cap. 14. 15. Refponfa Jurifc. Holl. part. j. confii. 113. quibus comparari nonnulhs in lo-. cis, qui gerontocomii, orphanotrophii, nofo- comii alicujus alumni funt fadt. Leruwenff»/! for. part. 1. libr. 3. cap. ^.num. 8. Pratereate- ftati vetiti infignker infames, dum improbi& inteftabiles dedaratt funt. /. « cui lege 18. §. ult. I. cum lege 16. ff. b. t. ( non enim omni- bus infamibus tcftamenti faftionem ademtam fu- iffe, colligi poteft ex /. 1. C.de fecund. ntipt.) obfides, nifi licentiam tefrandivel justoga' Ro- man.se impetraffent /. obftdes ii.ff.b. t. t.dtvm |
|||||||
|
QUI TESTAMENTA
hibita folennitate vulgata, fcriptum aut nuncu-
pativum condcrc teftamcntum, in aperto eft. d. I, 10. Hugo Gwtiusmanud.adjurifprud Holl. libr. 2, cap. i5. num, 4 5. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 25. & part. 4. confil. 3 56. Quod ftmutus, fed non furdus, fcribere nequeat, quia vel literarum imperkuseft, velmorbivfo- lentia nimium debilitatus , vel ex paralyfi lin- guse & manus minifterio ad loquendum aut fcri- bendum deftitutus, permiffum ci non eft, ad interrogationem akerius folo nutu voluntatem fignificare. arg. d. I. 10. C.quiteftam.fac, Li- cct enim non fani tantum , fed & in agone mortis pofiti, fcminecc ac balbutiente lingua voluntatem promentes, refte teftamenta condant, fi modo mente adhuc valeant. I. quoniam indtg- num 15. C. de teftamentis. I. in eo i.ff.b.t.nc- que fcnium setatis aut segrkudo corporis licen- tiam teftandi adimat. /. fenium 3.C. qui teftam. fac.poff. arg. /. feneclus 16. C. de donation. ta- men, fi in univerfum fermo omnis teftatorem defecerit, nec ultra quicquam eloqui valeat, folus nutus ejus ad declarandam tanti momenti rem, defignationem ncmpe fuccefforum in uni- verfum jus, fufficiens non cft: prcefertim fi con- fidercs, teftatori per lcges impofitum effe, ut vel nuncupet vel fcribat hercdes fuos. /. here- des palam 21. ff. b. t. I, jubemus 29. C.de te- ftamentis. Eoquepcrtincnt, quae deteftamen- tis fine prsecedente nuncupatione ad alterius in- terrogationem fimplici refponfione affirmativa haud condendis, antea di<5ta funt ntim. 11. XJt proinde in cafibus hifce non aliud tali muto fcri- bere non valcnti remcdium fupcrfit, quam ut libello fupplice veniam nutu teftandi petat a Prin- cipe, causa cognita forfan impctraturus. arg. I. fi mutus 7, ff, b. t. eo fere modo, quo teftan- di licentiam causa cognita fubinde prodigis fpc- ciatim indulgeri, fupra monitum eft. Hugo Gro- tius d.libr z. cap. 15. num. 5. 37. Cjecum quod fpe&at, jus civile rccen-
tius ei tcftari permifit, fi modo viva voce fuam nuncupet voluntatem, eaque fic nuncupata in fcripturam plenafolennitateredigatur, adhibito tabellione, quod vulgo in teftamentis neceffa- rium non eft, aut o&avo tcfte, fi tabellionis copia non fit. /. bac confultiffima 8. C. qui te- ftam. fac. poff. An autem in hodiernis cseco- rum teftamentis duo teftes cum tabellione fuf- ficiant, an vero tertius propter teftatoris cseci- tatem adhibendus fit, non fatis certum eft. In •Hollandia duos cum tabellione fufficere, & cseci teftamentum ab aliis eorum, qui luminibus or- bati non funt, haud diftare, contendit, atque ita etiam in fuprema Hollandia?curiajudicatum refert Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 3, cap. z. num. 14. Groenewegen ad d. I. 8. C. qui teft. fac. poff. Sed cum confultum haud videa- tur, illud tcftandi genus fibi eligere, de quo dubkatio eft, an non fubverti poffet. arg. princi- fttt m ftm lnftit, dc cgduillis. l.fi vriles 3. ff. |
|||||||
|
>
|
|||||||
|
Lib. XXVIII. T i t. L
|
|||||||||
|
%%i
|
|||||||||
|
Commodas 31. J. yi.ff.de jure ffci. aut ipfi a
populo Romano aliis obfides dati fuiffent. arg. L qui k latronibus 13. §. 1. ff. h. t. ad ha?c de ftatu fuo dubitantes, aut crrantes. /. qui inte- ftamefito 14J. 15. ff. b. t. deportati, aut in metal- lum dati. /. tjus qui 8. §. 1. 2. 4. ff. b. t. ab hoftibus capti. d, L ejus qui 8. pr.ff. b. t.$.ult. lnft. quib. non eft permiff. fac. teftam. ( diverfum cft in captis a latronibus. l.qui alatronibus 13. pr. ff. h. t.) damnati ad ultimum fupplicium, nifi appellaverint, & pendente appellationc mor- tui fint. I. qui a Utronibus 13. §. ult. ff. b. t. L fi qttis fXio 6. §. bi autem 8. & 9. ff. de mjuflo rupt. irrit. vel fententia , quadamnati, direfto contra leges lata, & ob id ipfo jure nulla fit. arg. d. I. 6, §. quid fi quis 10. ff. de injufi.rupt. irrit. jaaB. L 1. §. z. ff. qua fent.fme appeU.refcind. vel denique condemnati fint milites ex delielo militari, fidem ruptam non continente, & de bonis caftrenfibusteftarivclint. l.exmilitari 11. ff. de tefiam. milit. Neque id, quod di&um de damnatis teftari prohibitis, mutatum eft per nov, 22. cap. 8. aut nov. 134. cap. ult. licet cnim pcena? fervitus per d. nov. 22, cap, 8. fu- blata fit, non tamen ideo iis teftari permiffum eft; cumpdensB partem conftituat, quod dam- natorutn voluntates fuprcmas ratse non fint.Per novellam autem 134. cap. ult. tantum jusfifci, vulgo bona damnatorum capientis, in gratiam proximiorum quorundam ab inteftato fucceden- tium imminutum ac remhTum eft, neutiquam vero teftandi licentia damnatis indulta. 40. Pfee tamen non omnino moribushodi-
ernis comprobata funt. Etenim externa; illa; hx- refios aut apoftaficepcenKufunonfervanturapud nos , qui mcntcs hominum ad religionem ra- tione duci debcre putamus, non armis aut fup- pliciorum tcrrore cogi; unde & id unum cautum fuit, ne per odium ex religionis diverfitate na- tum dcpcUantur a fucceflione liberi qui ortho- doxi funt, ut latius dixi tit. de inoff. teftamen- to. neve faveatur monafteriis in pratjudicium alio- rum,aut fanguine conjunclorum, aut obfequiis & officiis benevolentiam alterius iupremam mcren- tium; ut dicetur ad tit.de bered. inftit. Scd ncc capti ab hoftibushodie teftariprohibentur, quia plerumque fervi capientium non fiunt, &, fi maxitne fiant, dum forte a Turcis aut Bar~ baris aliis capiuntur, affli&is affli&io illa non videtur fuperaddenda, ut per ademtam corpo- ris libertatem etiam liberum de bonis perderent voluntatis arbitrium, liberamque mentis tefta- tionem. Grocnewegen <td §. ult. Inft. quib. non eft permiff. fac. teftam. Leeuwen cenf.for. fart. <i. libr. 3. cap. 3. num. 6. Uliquoque, quiob carmen famofum damnati, vel propter crimen capitale ukimo fupplicio per fcntentiam addicli funt, toties de fua fubftantia rede difponunt, quoties bona eorum omnia fifco in pcenam non cedunt ex publicatione. Groenewegen<ftR 18. %. i.ff. h. t, 0" ad §. 4. Inftit. quib. mod. tt« |
ftam. infirm, Leeuwen d. part. j, lilr. y.cap. 3.'
num. 4. in fme & ntim. 7. Paulus Voet adpf. Infttt. qui teftam. fac. poff. nttm 8. qualempatri- monii publicationem cum adhttc hodie patian- tur tranffugge ac fcntentia judicis declarati per- duelles patrixque hoftes, confequens eft, uc fuptema taliumelogia non debeant rata cffe. San- dc decif. libr. 4. tit. i.deftn.z. Groenewegen ad d. $. ult. Inftit. quib. non eft permijf. facere- teftam. Lceuwen d. part. 1. libr. 3. cap. 3. num. 6. Percgrinis infuper a:que , ac indigcnis, jus te- ftandi apud nos competit. Hugo Grotius ma- nuducl. ad jurifprud. Holi. libr. 1. cap. 13. verf. maar na Unttyeyt. Wcfcl ad novellas conftit. Ultraject. art, 16. nnm. z. Leeuwen d.part.i, libr.y.cap, 3. nutn. 5». aliique ibi citati j contra, quaminGalliaobtinet, ubi peregrinis Rex fuc- cedit ex privilegio quod appellatur, le droicl d'aubaine. Vide Refponfa Jurifc. Holl. parti 3. vsl. 2. confil. 138. num. 1. & fcqq. quate- nus pac*iis publicis ifti juri derogatum noneft; uti multis abolitum conventionibus ratione fub- ditorum Belgii Fcederati in Gallia morientium; de quo in materia fucceflionis ab inteftato. De- nique nec dcportati hodicrni adiva carent te- ftamenti fadione, dumignoratur apud nosdc-* portatio talis, perquam jiiris civilis communio adimitur. Wefel adnoveU.conftit.Ultrajett.aru 16. nttm, 3. 41. Spurii aut inceftuofi, uti nulla lege cl-*
vili inveniuntur prohibiti, quo minus de fuis bonis difponant, ita ncc moribus noftris facul- tas talis iis deneganda eft; ficut enim non im-« pedienda eft dignitas fpurii alicujus aut inceftuo- fi, quia nihil ipfe admifit fcupeccavit. l.fpum 6. ff, de decurion. (Adde tit. de inoff. tejiam. num. 1 o.) ita nec liberum ipfi de rebus fuis arbi- trium adimendum, quando idcommuniteraliis civibus indultum eft. Licct enim diplomati le- gitimationis inferi foleat, fpuriis lcgitimatis etiam liberam concedi de rebusfuisteftandifa- cultatem, non tamen inde fatis recte infertur, eos ante illa fuifle poteftate deftitutos; fedpo' tius illa quoque de teftamento faciendo claufu- Ia additur omnis difputationis tolkndee causa, dumfapc fifci patroni, nimiumutilitatiejusftu- dentes, litem movent teftamentis fpuriorum, & facultatem teftandi in dubium vocant, quolie- reditatem eorum fifco acquirant. Vide Hug. Grotium manttduil. libr. 2. cap. i^.num. 6". Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 135. in fne & 150. & 173. qmft.z. Appendic. deci- fionum foft Refponf. Jurifc. HoU. part. 3. vol. 1* pag. 36". Sententien van den Hoogen en Pro* vinc. Rade/bf. 3. & 40". Lceuwen cenf. for. part. 1. libr. i»cap. y.mm. 5.Parcnt.p. mem. Pauluni Voet adpr. lnftit. quibus non ]eft permijf. fac, teft. num. %.fere in fine, In Brabantia tamen & Mech- liniaealiifque BelgiiHifpanicilscis iis teftamenti' faclionem negari autor cft Chriftineus, nifi ad id ^geotian»fpeciatica aPrincipe impQtraYerint,4<£ |
||||||||
|
Oui
Htffrltn. tU. 18'. art. i.num. o.dr feqq. quod
&" apparct cx ihftructiorie Curia? Brabant. art. 213. & z6i. vol. 2. placit.HoU. pag, 87^. & 883. 42. FiliifamiHas olim tcftari non potuerunt,
tum , quia nibil fuum babebant de quo teftari poflcnt, ut aitUlpianus infragm.tit. 20. §. 10. • tum prcEcipue, quia Iege i2.tabularumfolipa- trifamilias hoc jus datum fuitj fed poftea per varias Principum conftitutioncs auiftojurefilio- fumfamilias, ut patet ex princ. lnft. quib. non eji permijf, fac. teft. rcs eo tandem deducta fuit, ut, ii nihil aliud obftet, filiifamilias five mi- lites five non militantes teftari potuerintdepc- culio caftrcnfi vel quafi caftrenfij fcd fi prseter cos, qui caftrcnfc vcl quafi caftrenfe pcculium habebant, filtusfamilias alius teftamentum fe- ciflet, illud inutilc eilet, licct fua poteftatis de- ccffifict, tefte Imperatore in d. pr. Inft. in fme. Et quamvis dc peculiis aliis filiusfamilias ex con- fcnfu patris donare potuerit intcrvivos Velmor- tis causa. /. filiusfamilias 7, §. item videamus 2. ff. de donat. atque ctiam inde aliquid vovere. / fi quis rem 2. §. voto 1, ff. de poliicitat. non tamcn teftamentum facere. d. pr. lnft. quib non eft permijf. fac. teftam. I. qui inpoteftate 6. ff.h.t, qtiia teftamenti facYio non privati fed publici juriseft, adeoque non a privati hpminis» fed Icgis permiffione pendet, /. teftamenti faclio 3, ff. h. t. arg. /. Paulus refpondit 47. §. patroui 2. ff de bonis libert. Cumque nihil amplius a Juftiniano circa jus teftandi filiisfiimilias indul- tum appareat, confequens eft, eum de plcnis advcntitiis jure civili facere non potuiffe volun- tatis fupremaz teftationem. arg. d.pr.infmelnft. quib. non eft permijf. fac. teftam. Nec repugnat argurrientum a. contrario fcnfu petitum ex l. ult. $, ipfum autem 5. verf. ftliis autem C. de bonis qu£ liberis. Cum enim Imperator illic paulo im- prudentius locutus eifet, definiendo, filiosfa- milias inbis duntaxatcafibus, in quibus penespa- rentes ufusfruftus cft, teftari non poifc, refpi- ciens fcilicct non ad paucas quafdam exceptio- ncs, in quibus ufusfrudus adventitiorum filiof. pcnnittcbatur, fedadjus eommune, fecundum quod patcr tunc temporis habebat ufumfrudum adventitii & plenum dominium profeditii pe- culii fui filiifamiliasi illa autem vcrbalmpera- toris nonnulli iq argumentum traherent, quafi tacitc hoc ipfofiliisfamilias conccffa videretur li- ccntia difponcndi ultimoelogio de plenis advcn- titiis, iplc id aperte prohibuit pcr l.pen.C.qui tcftam, fac. poff. iftiqde prohibitioni in inftitu- tionibus, poftca dcmumconditis, (nam l.pen. data fnit 3. non.Dcc. poft confulatum Lampadii & Orcftis, anno 531. lnftitutiones vero %%t Cal. Dec. juftiniano tertium Confulc, anno $33. juxta prooem, in finc) firmitcrinha?fitin d.pr. in fine quib. tjon eft permiff. fac. teft. Sed nec jure novellarum aliud obtinuit. Quod enim in tiSVtiij, cap.i.s.i. tradkur, filiosfaijjiiiasde |
AC£R£ POSSUJSTT &C. 2*8 J
rebns fibi itarelidisveldonatis, ne pater ufum-
irufium in iis habeat, poffe quo volunt modo dis- ponere; id ad difpofitiones tantum inter vivos j neutiquam ad teftamentarias, referendum eft; tum, quia de ea tractatur diipofitione} quam alius facere poterat, curator voluntate legantis vel donantis conftitutus, fi filiuffamilias adbttc &tate minor effet, fecundum verba novella? ,• quod ad tcftamenta non pertinere, elarum eft l.illd inftitutio^z.ff.debered.inftit. tumetiam, quia perfefta atas rcquiritur in textu ad difpofitioncnt illam, quas ibi filiisfarailiaspcrmittitur j qualis atas perfetta iimpliciter poiita non aha cft, quam viginti quinque annorum , maxime poit. /. ult. C. de bis qui yen. atatis. talis vcro majorennitas ad difpofitiones quidem inter vivos rcquiritur, fed non ad eas, quae teftamento fiunt. /. i. §. «/f4 ff. deminor, 25. annis.fr.lnft.de curator. juncc. /. a qua atate 5. ffb. t. Duo ergo in d.nov^ 117. cap. 1. Juftinianus hova. induxit , & cx- traneis filiofamiliasaliquidrelinquere volentibus permifit, 1. ut patri poifent adimere ufumfru- &um, 2. ut patri ctiam poflent adimere admi- niftrationem, aliumque conftituere, perqucni rcs ita filiofamilias relida? aut donatsreganturj^ cum alioquin utrumquepatrieflet alege datumJ l.cum oportet 6", §;»o» autem 2. C. de bomsque liberis. Fruftra vero urgetur, loege magis uK timam voluntatem filiofamilias perrriittendam eife, fi.ci difpofitio intervivosindultafit, quia; fatis inhumanum eit, morientibus adimere dis-< ponendi licentiam, quae vivis datur. titt Inft* de lege Vuftit Canin.toU. Proccdunt enim ifta, quoties adfunt de cjetero lequifita difpofitionis iupremje voluntatisjputajhabilitas perfonx;qua? in> filiofamilias teftamenti intuitu non eft. Nec mo- vet, quod in pleno advcntitio filiusfamilias jam olim militi comparatus fuerit, atque ita pro pa- trefamilias habitus /. imperator Hadrianus jo. itt fine ff, ad fenatufc. Trebell. Cum id non univcr- faliter ibidem afferatur, fed tantum rcfpcctu quo-. rundam aftuum inter vivos, ft nempe resapos- fefforibus peti, vel etiam cum debitoribus agi opor~ teret, ut textus habet. Leve denique eft, quod filiusfamilias in publicis caufis habeatur pro pa- trefamilias. /. inpublicis^. ff. de bis qui fui vel alien. juris. talis autem cfle videatur teftament* factio. /. teftamenti 3. ff. b. t. Etenim tefta-. menti fa£tio juris quidem publici cft, hoc efts non a privati hominis fed legis poteftate pendec conceffio ejus, ut fupra diclum j fed non eft caufa publica, quale eft tutorisaut magiftratus ofticiura, &iimilia, de quibus in d.l p, tra-* datur. 43. Moribus tamen hodierrils paffim ferefi*
liisfamilias teftandi licentia competit etiam fine patris confenfu, nec patria poteftas impedimento eft, fi Friiiam excipias, ubi adhuc Romanum. jus hac in parte fcrvatut1. Sande decif. libr, 4*., tit. i.defin.i. Groenewegen&Parensp. mem, Paulus Voet *d pr, inflit. quib, mn eft permiff,, |
|||||||||
|
N n a J>,
|
||||||||||
|
L i b. XXVIII. T i t. I.
|
||||||||||||||||
|
denique filiisfamilias omhem negant adivaiit te-=>
ftamenti fadionem? Dicendum videtur, inhis omnibus quantum ad mobilia fpeftandam uni- ce effe domicilii legem ; quippe qua fola rcgt mobilia ubkunque fita, adftruxi in tit. de conftit. Frincipttm, parte altera deftatutis num. 11. aJeo- qtte Hollandum annos quatuordecim egreffunt| & in facris paternis adhuc conftitutum, reclic teftan de mobilibus, utcunque non in Hollan- dia ,fcd veJUltrajefti, vel in Frifia, vel inlo- co alio teftamenta 11011 admittente, litis. Con- tra, non poffe Ultrajedinum ante impletum aa- num a^tatis decimum oclavum elogio fupremo difponere de mobilibus, licet in Holkndia aus alio quocunque in locorepertis. Similiternec filiumfamilias Frifonem id poilc de mobilibus in Hollandico autUltrajeclino territorio quacun- que de causa exiftentibus: quia fcilicet ilngdlifS in cafibus lex domicilii habilem inhabilemve ad teftandum cffecit civem fuum ratione niobilitun ad teum pertinentium, ac non alia qtiam domi- cilii dominici legc regundorum. Divcrfum eft in immobilibus; quippe in qtiibus fpedanda? fo- lummodo leges loci illius, iri quo fingula fita funt; fic uteo ipfo facile fieri poffit, ut quis in totum teftatus decedere cupiens, invitus ta- men atque relucTans pro parte inteftatus moria- tur. Qua" ratione, fi Hollandus annorum quin^ decim, & adhucpatriffifubjecluspoteftati,pra»- dia habeat Hollandica, & Ultrajeftina, & Fri- fica, atque etiam Gelrica regionis illkis, quK teftamento non utitur , ac quoathque in Io.- co faciat ttltimae voluntatis fus teftationem , |
||||||||||||||||
|
fac. Ufim. titim. 8, Leeuwen cenf. for. part. i,
tibt. 3. caf. 3. min. 3. "Wcfel aAnovellas con- 'flit. Ultrajetl. att. 16. num. 6. & plttres alii ab hiscitati. Eodem fcilicet modo, quo & pote- ftas curatoria, (in qua nunc inviti omnes mi- riores funt) jttre civili ac hodierno inhabiletfi ad teftandum non cffieit eum , qui statem im- plevit ftatuto vel lege in teftamentis requifitam. Hu"o Grotius manudatl, ad jttrifpr. Holl. libr. i. cdp. 8. in pr. Sicut e converfo per nuptias fui juris fa£ti» adeoque a patria aut curatoria li- bcrati potcftate fecundum mores hodiernos alibi cxpofitas, neutiquam ad teftamenta condenda adrritttendi furtt, fi de cartero necdum fint illius «tatis prove£tioris, veluti oftodecim aut viginti aut viginti quinque annorum, quse ftatutis qui- bufdam, quibus regi debent, definita eft, fe- cundum ea quse fupra di&a furtt; nifi id apcrte ftatrtto caututtv effet; eo quod a:tas ad tcftandum prsefcfipta nihil cuttt patria aut curatoria potc- ftate commime habet, atit inde dependet, nec fictio juris, pcrquamis, qtti necdum eft legi- tirrix Ktatis, pro tall tamen haberetur, fmefta- tuto vel lege induci poteft; quippe magis ho- miiiis quam legis Bdtio tunc futura. Peckius de tefidmentis eonjug. hbr. 4. cap. 14. Nec huic con- trarium eft, quod a Iohanne a Sande decif.libr. 2. tit, 7. defm. j.fete infne&t Wiffembachio ad infiit. difp< 57. de differ. theor. & prdx.th. 47. aliifque fcfipturri eft, liberos, quampri- rnum matrimonium corttraxerint, teftamenta fa- cere poffe, Agunt enim autOfes illi de his, qui fecundum juris Romarii principia nequennt teftamentum faccre, quia in poteftate patria conftituti funt, uti id in Frifia adhuc obtinere, di&um eft; rioii vero detalibus, quibusprop- ter atatis defeclttm tcftamenti fac~tio denegata eft. Cumquc Frifottibus leque atc omnibus aliis popnlis placuerit, per nuptias tblli patriampo- teftatem, tlt iidem juris Frifici autores teftan- tuf, non rriirUm, quod &apudeos lcgitur, il- l<5s, qui propter patriam poteftatem teftarinon pdterant, protinus a nuptiis cofttraclts ad elo- gia ftiprema condenda admitti, fublato jam pcr liuptiasnonaetatis, fed patria: poteftatis, impe- dttttcfito. 44. SI qums, quid obtineat in concurfu
Variarttium ftatutofurn ckcacOnceffamautderie- gatam teftandi facultatem, dum Gelri quidam, & alii nonnulli teftlniertti faclionem in totum aut pro parte etlamnum reprobant, cOntfa Hol- lArtdi, Ultraje&ini, Ffifii, aliique muki pfobant ofhriirto; riec taraen iifdcm omrtes pefmitturtt perfonis; quatenus Hollandi quidem mafculos & fceminas protinus ab ipfo pubertatis initio ad elogia fupfema conderida habiles jttdicant, iive fiii jttris five patrise poteftati fubjecti ilttt; UI- tfajeclini vero mafctilis, five fui five alieni ju- ris, defnuiti poft impktum annum odavumcV: «Jecittitifri, foelTiinis poft annum decimum fex- iafa, concedtmt teftamenti iaciendi jusj Frifii |
||||||||||||||||
|
VI
|
teftamenti talis foli fundi Hollandici illis
|
|||||||||||||||
|
cedent , qtiibus inftitutionis aut legati titulo
dati funt; Frifici vero, atque Ultrajeftini, nec now Gelrici, neutiquamhcredifcripto.ut^ cunque cx affe inftituto, fed folis ab intertata venientibus debentur; quia teftatori tali leges Gelricae, UltrajectiitEe, Frificjeque denegarunt tc^ ftandi jus. Vice versa, fi Ultrajeclinus pubes an- te annum decimum oftavum, ■vel etiam Gelrtis illius partis, qtije teftamenta reprobat, prsedia habens Ultrajcclii & in GelriaatqueHollandia, teftamentum cortdiderit, & aliquem fcripferk ex affe hcredem, fola imrttobilia Hollandica ad in- ftitutum perventura funt, dum teftator ejtis xtar* tis fttit, qua; legiflatori Hollando fufficiens ad tcftandum vifa eft; Gelrica vero ac Ultrajecl:!-. m capient foli ab inteftato cx lege vocati, ex- clufo herede teftamentario, quippe per talem in-* ftituto, cui lex UltrajcSina & Gelrica non in-f dulfit tcftamenti fadionem. Deniqtte, fi fili- umfamilias Frifonem, majorem annis oclode- cim, iitFrifia, Hollandia & Ultrajedina regio* rie prsdia poflidentem, teftamentum condidific proponas»five in ipsa Frifia, five alio in loco, ir- rita quiderti erit illadifpofitioquantumadagros irt Frifia fitos, quia lex Frifica filiofamilias fu- prertijE voluntatis arbitrium denegavit; fed tamea effe&um omnino fortjetur in prasdiis Hollandi- cis
|
||||||||||||||||
|
DE LIBERI8 ET J.OSTHtlMIS &C.
|
||||||||||||||
|
th & Ukrajeclinis, co quod jus Hollandicum
Uc Ultraje&inum filiisfamilias poft impletum de- cirtium octavum statis annum certo certiuste- ftari permittit, patria poteftate nihil impedien- te. Qux fingula fic definita fi argumentis ulte- |
rius adftruere hoc loco intenderem l a&um age-*
rem; cum omnimodo firmata fint ac ulterius fpon- te fluant ex iis, quae late traftata atque diiputa- tafuntin ttt.de conftitttt. Principumj parte altera, de ftatutis num. j.&^. , |
|||||||||||||
|
-■,..,^1'*. ■i.i. i ■ iiii^mj
|
||||||||||||||
|
T 1 T V L V S II.
De liberis & pofthumis heredibus inftituendis vel exheredandis, Su M M A R I A*
|
||||||||||||||
|
ftt inftitui ? An cenfeantur putefiti,ft tanftm e%
re certd, vel ab una tantum perfona% vel ab uno tantum gradufwt exberedatit velfubcon- ditione} Et quid, f\ fub conditioneinftituti, in contrariXm conditionem exheredati finfi Quid* fi apud nos tantum coram tabeUione & teftibm fint exberedati & non coram Scabinis ? 9. Jure civili illi qui tantumfunt inconditione
pofiti, mn cenfentur ex teftamento vacati. 10. Quis fit ufus fuperioris qu&ftiorits? Recenfen*
tur\ circumftanti& ex quibus pufumendum, in conditione pofitos ex teftamento vocatos effe. Quid juris ftt in Uollandia & alibi circa pofitos . in conditione ?
ii. Moribus hodiemis pr&teritioeftlocotacit&ex*
beredatiorits, dc liberis a patre pr&teritis que- rela datur. An natis ttut poftbttmis per ignoran- tiam pr&teritis > teftamentum vi claufula codicil- laris fuftineatur, f\c ut lcgatariis inde legata & ftdeicommiffa pr&ftandaftnu deduclis tantum pei pr&teritos duobus quartis ? & ubi plura de bit traftentur> remiff. 1 z. Hodie omnes liberi fub condiiione eafttali pos-
funt inftitui, ft modo legitimapure relinquatur, An inftituendi etiam legitimati refcripta Vrinci- pis ? An& nepos naturalis ex filio iegitimo ,fi ad avi vel avi& petitionem legitimatus fit> An & naturales a matre fua ? 13. Pater babens liberos tegitimenatos* &nM*~
rales, non potefl jure ctvili & bodierno uatit- ralibus plus relinquere quam unam unciam: fed f\ nuUos babeat legitimos, tunc naturales potefi ex affe heredes Jcribere, uti &nepotesnatma- les ex filio legitimo} vellegitimos nepQtesexfi- lio naturali. 14. Liberis adulteririts & incefluofis anperparen-
tes alimenta relinqui poffint jure civili acmori- bus? An quid amplius prater alimenta? Itquid juris in avo rejpeftu nepotis inceftuofi ex filio vel filia legitimd ? An liberi clericorum pontifi- ciorum in clematu geritti pro inceftmfis haben* difint} |
||||||||||||||
|
1. Quid fit fuus beres, & cur itaditlus> Quid
& qttotuplices fmt veri ac quafi pofihumi ? z. Quo modo poftbumi & quafi poftbumi inftitu-
endifuerint, exformuU Galli Aquilii, lcge Vel- le)a , fententid Juliani ? & de poftbumis Cor- neliBiis, deque inftitutionepofthumorum & quaft poftbumorum expliis emancipatis. 2, De inftitutione poftlmmorum & quafi poftbumo-
rum ex uxore, quam quis nondum duxit, ftve certafive incertd; aut ex uxore iUegitimd, fed qu&fublato impedimento legitima fieri poteft. 4. Pr&terito berede fuo jam natoy teftamentum
eftnullum: emaneipatopr&terito datur bonerum fvjfejfio contra tabulas: poftbumi & quafi posl- bumi pr&teriti rumpunt teftamentum. Quaft poft- bumopr&terito, ac vivo teftatore moriente, conva- lefcit teftamentum ruptum, at non moriente vero poftbumo. 5. Si fuus beres jam natttsapatrepr&terhusfit,
& moriatur vivo patre, anteftamentumconva- lefcatjure civili velpr&torio} Adftruitur, mo- ribus bodiernis teftamentatali incafudeberera- ta cenferi; uti jure pr&torio fuftinebantur, fi kmspr&teritus noluifjet patri heres ejfe. 6. Pofthumi inftituti, fi tcftatore vivo nafcantur,
an & cenfeantur inftituti incafum^ g«onafce~ rentur mortuo teftatore ? Quidjuris, fi poft- luimum inftituerit, &plures fimul autfucces- ftve nafcantur ex eadem vel fecundd tertidve ttxore} Quid, fi poftbumum inftituerit ex certd uxore nafcittaum, & nafcatur ex alia uxore ? Jguid, fipater exberedaverit unum filium na- fciturum, & nafcatur plia, velpluresftlii? *j. Qu& olim inter liberos mafculos & faminas,
ac inter liberes primi & ulterioris gradus diffe- rentiafuerit ? quo modojure novofublata ? Man- ftt adbuc jurenovijfimo Juftinianidifferentiain- terfuos & emancipatos & poftbumos circain- pmationem teftamemi ob prateritionem. $. An & qttando filii babeantur propr&teritis, ft
fub conditione inftituti fmt l Et an jure novo ^ufiifiiani beres fms fub (QndiUQiie cafualipos- |
||||||||||||||
|
L i b. XXVIIf, T t t. II.
|
|||||||||
|
b%6
|
|||||||||
|
uamvis teftamentrim patris inter li-
beros privilegiatum fit > ac fine juris civilis folennitatibus fubfiftat, alio tamen refpe&u illud plusquamfo- lenne merito dixeris, quatenus non fufficit, adhibita in eo efle folennia omnia in titulo praeeedente tractata, nifi liberi jam nati, aut in futurum fperandi, heredcs inftituantur autexheredcntur. Ut tamen pmeritio non eun- dem in fuis jam natis, &pofthumis, &emari- cipatis effcfium produxerit, Qtiod ut magis ap- parcat , oper^ pretium fuerit, exponere, quis faus beres $ quis pofthumta & quafi poftkumus ac quotuplex fit. Suum heredem Romani dixe- runt, qui proximum a teftatore gradum in po- tcftate tempore mortis obtinet. /. fcripto herede j. ff. fi tabuU teftam. nulU extab. I. lege Cor- tteli/t li, in fine ff. qui teftam. fac. poff, adeo- que non omnes, qui patris fubfuht poteftati, hoc ipfo fui heredes furit, fed illi foli , quos nullUs aritecedit, veluti filii filkque familias, hec non hepotes ex filio intermedio jam mor- tuo vel emancipato in potcftate retenti ; nam fi filius etiamnum fuperftes ac in pdteftate fit, nepotes ex co geniti avo fui heredes nOnfuntj utcunqiic in avita pofiti poteftate , quia ipfi proximum in poteftate gradum non obtinent, ied pater eos antecedcns avo proximns gradu eft. Didus aiitem fuit fuus betes , quafi fui ipfius heres, cumfibi ipfi quodammodo fuccedat, & velut ad propria bona veftiat, dtim ad pater- nam venit hereditatem; eo quod juris civilis fi- clione una cum patre perfona eft, atqtieitavi- vo adhuc patre etiam quodammodo dominus re- f um paternarum: quo fit, ut mortuo patre do- rhmium non tam acquiri aut inchoari in eo»quam potius continuari intelligatur, nec ulla videatur ' patris hereditas poft mortem cjus fuifle, fed fnagis filius liberam bonorum adminiftrationem confccutus cfle. I. in fuis n. ff, b. t. I. r. §. larghts 12. ff. de fuccejjbr. editto. §, fttiautemi. Jnftit. de her. qual. & differ. Pofthumos quod fpe- dat, illi primoqiiidem velfuifunt, quifcilicet hati proximum a tcftatore gradum in poteftate obtinuiflent; velalieni, qui nati non proximum obtinuiffent gradum hv poteftate > qualesinhac rnatCria non modo funt avo fuo nepotes cx fi- lio emaricipato jam mortuo conccpti & adhuc nafekuri, fed & concepti atque fperati ex filio In potcftate retento, quamdiu filius ipfe adhuc fub patris fui poteftate eonftitutus vivit. §.poft- humorum 2. Inftit. h. t. Sed & fecundo velveri pofthumi funt, vel quafi pofthumi. Veri poft- humi appellantur, qui poft mortem patris aut avi paterni nati funt, vel etiam ex uteromatris ■cxfc&i. I. quod dicitur 12. /. GaUus 29, ff.h,t. I. pofthumi 3. §. pofthumos 1. ff. de injuft. rupt. irrit. fatt. teftam. arg. /, pofthumus 6. in ftnepr, ff. deinoff.teftam. Quafipofthumidicunturge- neraliter, qui aut poft conditum teftamentum jjroximein poteftate nati funtj aut ant,ecppdi- |
|||||||||
|
tum teftamentum nati quiderh , poft conditurri
tamen teftamentum agnafccndo demum ccepe-r» rrint fui herqdes efle ; aut poft teftamentum cOn- dittim nati, fcd non prbximi in potcftate, inci- piunt poftca per mortem patris intermedii avo ftii heredes efle, aliifve modis patris aut avi potc- ftati proxime ftibjlciuntur j autdeniquenatipoft patris captivitatem. 2. Csetcrum non modo liberi jarn nati & fui
heredes ex jtire civili inftitucndi ftierunt vel ex- heredandi, uti & emancipati jam nati ex jure pratorio. pr. & §. 3. Inftit.h.t.de exbered.liber. verum etiam pofthumi & quafi pofthumi fwc filit five nepotes aut prori6p6tes ex filio. De veris qtii- dempofthumis, five filiisfive ncpotibusfperatis ex filio jammortuo, antequam avtis teftamentum condebat, inftitucndis aut exhercdandis vix ulla dubitatio eft : at quafi pofthtimi, qui facT;i te- ftamenti tempore riec revera, ncc etiam in proxi- riia ( quod ajunt) potentia crant proxinii in po- teftate teftatoris, aut faltem non ita gradu pro* pinqui > cjuin alius intermedius, gradu propio» illos antecederet, ac impediret, ne hisfucccs- fio ab inteftato tempore conditi teftamehti dc- beretur 5 ( quales avo atit proavo ncpotes vcl pronepotes , viventibus ddhuc perfonis inter- mediis,) ante formulam GalliAquilii& lcgcm Vellejam non ita commode inftitui potuerunt, quin rumperent avi teftamentum , perfoni in- termedia ante mortem avi moricrite. Neque enim inftitui potefant tanquam fui , quia talcs rion erant terripore faeli teftamenti; Sc fi taiv quam extranei fuiffent inftituti , fucccdentcs deinde in locum patris intermedii prsemorientis, rumpebarit avi teftamentum, tanquam non eo , quo oportebat, modo ad hereditatem avitam teftamento vocati. Et Galli qaidcm Aquiiii formula cffeclum, ut fubfiftat avi teftamentum* quo inftituit nepotem poft mortem fuam ex fi^ lio nafciturum in cafum, quo contigerit, filiuni intermedium mori antc avum teftatorem : illud-j que etiam ad pronepotem cxtenfum, /. Gallus 2$>.pr. & §. 1. 2, 3. 4. fs h. t. Ex capite pri* mo legis Vellejs inftituendi erant filii vel nepo- tcs vel pronepotes, qui vivo patre vel avo vel proavo teftatore poft conditum teftamentum proximi in potcftate nafcituri erant. Ex lcgis VcllcjjE capite fecundo ad hereditatem ex tefta- mento vocabantur , qui conditi quidem tefta- menti tempore jam nati erant, fcd poftea demum incipiebant teftatori fui heredcs cfle. d. I. GaU lus 25». $. eunc de 11. & feqq. ff. h. t. Exfen- tentiavcrojuliani, caput primum & fecundum lcgis Vcllejse quodammodo conjungentis, infti- , tuebantur, qui poft conditum quidem teftamen-
tum nafcituri erant , fed protinus a nativitate proximum a teftatore gradum non erant obten- turi, verum poftea demum morte vel eman- cipatione patris intermedii, aut alio modo, jus fui heredis adepturi. d. I. Gallus 29. §. pen.ff. b, t. £cienium enim, quafi pofthumps non tantum
agnafci,
|
|||||||||
|
De liberis et
«sgmafci, & ita fuos heredcs effici, pcr fucces-
floncm in locum proximioris, qui ha&enusfui heredis locum tenuit, fed & fi quis poft con- ditum teftamenturn per legitimationem, aiit adro- gationem , aut adoptionem ab afcendente fa- £tam > patriaj poteftati incipiat fubje&us efie .proximumquc in poteftate gradum obtinerc. De- nique cx lege Cornelia, qui ante patris capti- vitatem conccpti quidem erant, fed demum pa- tre jam ab hoftibus capto ab uxore ejus, in ur- be relicta, in lucem erant prodituri; appellati inde pofthumi Corneliani. L qtti uxorem i j ,ff. de injuft. rupt. irrit. tejt. Uti autem hi omnes veri & quafi pofthumi hadenus recenfiti inftitui dcbue- runt cx jure civili, ne nafcendo aut agnafcendo te- ftamentum infirmarent; ita quoque ex jure pra:to- rio inftituendi vel exheredandi fuerunt pofthumi aut quafi pofthumi emancipati, ne ex edido prse- toris evacuetur teftamentum ob eorundem prse- teritionem; veluti fi ex filio emancipato prse- mortuo nepos avo fperetur; vel nepos ex filio cmancipato adhuc vivente natus ante aut poft conditum avi teftamentum, per mortem interme- dii filii emancipati incipiat avo adhuc fuperftiti proximus gradu eife, & ita nanciici pmoria? fuc- ceflionis jus. Confer de pofthumis & quafi poft- numis Meyerum coUeg. Argentorat. ad hunc tit. num, 13. & feqq.adnum. 10. Cujacium, Dua- renum & DD. ad l. 29. ff. b, t. 3. Neque hac occafione filentio prietermit-
tendum, non modo pofthumos aut quaii poft-
iiumos ex uxore, quam quis ;am habet, infti-
tui poffe, fed & ex ea quae tcftatori nondum matri-
rnonio junda eft, idque vel gcneraliter, dum poft-
liumum ex qualibet vidua poftea ducenda nafci-
turum. /. pofthumam ex 2 7. ff. h. t. vel fpecialiter,
<ium ex Caja, adhuc in matrimonium accipienda,
nafciturum pofthumum ad fuamvocathercdita-
tem; fi modo teftatori cum talimuliere juscon-
nubii fit. I, fi quis pofthumis p. §. pen, & ult.
ff. h, f, unde fi quis pofthumum ftbi ex uxo-
re alteri nupta heredem fcriberet, inftitutio,
tanquam turpis ipfo jure nulla foret. d. I, 9. §.
1. ff. h. t. Piane, fi quis fcripferit fibi here-
dcm pofthumum ex ca» quae propter civile im-
pedimentum, quod tolli poteft, uxor eflenon
poterat, valebitinftitutio, fi impedimento fub-
lato illa inceperit teftatori legitima uxor efle,
prout id variis exemplis docet Tryphoninus in
/. filiusapatre 28. %.fiquiseo^.ff. b, t.
4, Quod fi liberi fui jam nati m teftamen-
<to paterno fint filentio prateriti, teftamentum ipfo jurc nullum eft, licet hi fui ante patrem mortui fuerint. l.fi jilius 7. ff. h.t.l fiquiseum 5 6. §. i.in fine ff de vulg. & pup. fubftit. pr. Infiit. h. t, de exhered. liber. I. 1. ff. de injuft. fttpt. irrit. teftam. Non obfFante autb. ex causa C, de liberis prateritis. eo quod illa defumta eft ex novell, 115. in qua ex profeflo de exhereda- tione » ac caufis exheredationis, & teftamento pcc inofficioft querelani refcindendo tractatur, |
||||||
|
POSTHUMIS &C. 287
ideoque exheredatio ad patrem rcferenda, pr#-
teritio ad matrcm, tanquam matris intuitu ta- citam conftituens exheredationem. §. ult. Inft. h. t. de exhered. liber. Vinnius feUtt. qtusl. libr, 2. cap, 20. Emancipati pmeriti, five nati fivepoft- humi aut quafi pofthumi, ex edicto prastoris ac- quirunt bonorum pofleilioncm contra tabulas. §. emancipatos 3. lnslit. h. t. de exbered. liber. tit. ff. de bonor. pojfejf cotitra tab. tit. ff. de ie- gat. prdlandis centra tab. bon. foffeff, petita. fui vcro pofthumi, tam veri quam quaii, pater- num aut avitumrumpuntteftamentumfuihere- dis agnatione. $. z.lnsl, deexbered, liberor, Ut tamen inter veros & plerofque quafi pofthumos qusdam difFerentia fit: quatcnus veri pofthumi agnatione teftamentum femel ruptum nequc ci- vili neque prattorio jure rcftituitur, licet poft- humus natus illico decefferit; quia hoc jri cafu concipi nequit prxfumta qucedam nova patris jam defuncli voluntas, per quam teftamentum fu- ftineretur. /. uxoris abortu 2. C. deposlhum. hered. inslit, Idemque in pofthumo Corneliano fervatur. /. qui uxorem 15. ff. deinjusl. rupt.irrit.fafto te-r siam. Sed alitcr receptum in eo quafi pofthumo, qui poft conditum teftan^entum natus iterum de- ceffit, vivo etiamnum teftatorc, quippe quo cafu velut ex nova patris voluntate teftamentnm, fum- mo jure civili ruptum» exsquitatepraetoriade- fenditur, data fecundum tabulas bonorum pofles- fione. I. poslbumus prateritus 12.//. de injtiH; rupt. irrit. teft. 8c ad eum quoquc cafum quafi pofthumi nati iterumque vivo adhuc teftatore morientis reftringendum, quod gencralius a Pau- lo traditum, fi pofthumus natus ruperit tefta- mcntum, &decefferit, codicillosvalere. l.con* fciuntur 8. §. fi po8 3. in fme ff, dejure codi- cill. cum utique conftet codicillos ex teftamen- to dependentes fequi ipfius teftamenti jus. /. ab intejtato 16. infmeff, eod. iit. 5. Quod fi (ut hoc addam fuperiori proxi-
mum ) filius jam natus ante conditum teftamen- tum, & a patre prseteritus, vivo patre moria- tur, jure civili teftamentum convalefcere nufpi- am cautum efc: fed ncc praetor ufpiam inveni- tur taletcftamentum fuo fuftinuiffeedido, data fecundum tabulas bonorum poffeflione. Unde & plures in ea funt opinione, moribus hodiernis tale teftamentum ruptum manfurumj nec aji- ter aut ulterius fuftineri vi claufulce codicilla^ ris, cjuam quatcnus fuftinentur teftamenta, int quibus liberi iive nati five pofthumi, patrifuo fuperftites, praeteriti funt. lacob. Coren obferv, 10. nttm. z. & feqq. pag. mibi 34. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1. confil. fSp Sed cum circa hanc natorum & pofthumorum aut quafi pofthumoaim prjeteritionem Romani ni- mia ufifintnimifque fcrupulosa fubtilitate, ip- fis quoque Romanis Imperatoribus ac pmori- - bus & Jurifconfultis notata atque improbara, ut patet ex /. poftbumus prateritus 12. I. filio pra* terito 17. ff de injuft, irrit. teftm» *« ftk »p'. |
||||||
|
L i b. XXVIII. T i t. I I.
|
|||||||||
|
*iW
|
|||||||||
|
tate fuftineri quoque potuerunt illa, qua? ab inl-
tio cx prseteritlone nulla erant, ut ante di£tum ex d. I. 17. ff. deinjuft. rupt. irrit. facl. teftam. tum dcniquc, quia moribus hodiernis paffim fe- re rcceptis inter teftamenta ob prjeteritionem nul- la & rupta nihil intcreft , dum utraquc vi clau- fulss codicillaris, codem plane modo fuftinentur, & eofdem pcr omnia effedus habent, ut infra adnotabitur. 6. Si quis pofthumos in unum cafum infti-
tuerit, vcluti, fi fe vivo mfcantur, alter vero cafus exiftat, dum nafcunturteftatorejam mor- tuo, cafus omifiiis jure Pande&arum , aut certe fccundum plurium Jurifconfultorum opinioneni, non cenfebatur fubauditus, magifque pofthtx- mi videbantur prseteriti. /. commodijfime 10. ff. h. t, fed jure novo id mutatum, fic ut alteru- tro cafu exprefib, inftitutio in cafum utrum- que facta intclligatur. /. ult. C. de pofthum. he- red. inftit. Sed &, fi pofthumum teftatorin- ftituerit, & duo plurefve veri aut quafi pofthti- mi ex una aut diverfis uxoribus polygamia fuc- ceffiva fuperindu&is nafcantur, omnes quotquot nati fuerint hoc ipfo vidcntur ad fucceflionem teftamento vocati. arg. I. quifiHabusij.§.fiquis ita i.ff. de legat. i.l.fi ita fcriptum 13.//. h. t. I. cum inter 14. c. de fdeicomm. libert. achis- ce confentaneum eft, quod Ulpianus tradit, cum maritus pofthumum heredem fcribit, non utiquc eum folum pofthumum fcriptum vidcri,qui ex ea, quam habet uxorem, ei natus cft; veleum» qui tunc in utero eft; verum eum quoque, qui ex uxore quacunque nafcetur. /. placet 4. jff. b. t. Diveriitm effet, fi qtiis non fimplici- ter pofthumum, fed ex certa uxore nafciturum inftituiffet: tunc enim natiexaliaconjugepoft- humi pro prssteritis habcntur. /. filius a patre 28. §. fi quis ex 2. ff. h. t. Qucmadmodum ctiam, cum pater cavit, fi mibi filius unus m~ fcetur, exberes cfto, prateritione pofthumi la-* borarc credcrctur teftamentum, fi vel fola filk vel plures filii aut filise fimul nafcantur. /, 1. §. quare 3. ff. de ventrein poffeff. mitt. Ututenkn alias fubmafculino genere fcemininum quoque comprehendi foleat. /. 1. //. de verb. fignif. /. fi quis ita 16. pr. ff. de teftam. tut. tamen cxhe- redatio non^videbatur^interpretatione benignio-* re juvanda. arg. /. cum quidam 19. in fneff. h. t. 7. Licet autem circa hanc inftituendi vel ex-
heredandi neceffitatem inter mafculos & fcemi- nas, nec non inter primi & ulterioris gradus defccndentes, olim illud interfuerit, quod mas- culi primi gradus nominatim exheredari dcbue- rint, fceminae vero nec non reliqui ulterioris gradus defcendentes ex filiis intcr ca?teros potue- rint ab hereditate excludi, fi modo pofthumabus inter cseteros exhere*datis aliquid effetrelidum, ne viderenturperoblivionemprseteritse. pr. & $.-i. 3. Jnft. de exhered. liberor. jure tamen novohsec in fexu ac gradu diverfitas fublata fuit, diffe^ rcntia inter fuos & emancipatos, ut &inter Iiatos
|
|||||||||
|
d de libem prdteritls. rationem non animad-
verto, cur non seque fecundum morum ho- diemorum fimplicitatem fuftineatur teftamen- tum, in quo filius jam natus pra-teritus eft & vivo teftatore deceffit, quam in quo quafi pofthumusinveniturprateritus, qui vivo tefta- tore mortuus eft, juxta d. I. poftbumus n. ff. de injuft. rupt. irrit. teft, cumaequeincafujam nati, quam in cafu quafi pofthtimi, ante patrem praetereuntem moricntis, nova concipi poffit pa- tris fuperftitis voluntas, aut faltem perfeveran- tia voluntatis priftinse, ob impedimentum fu- .blatttm non amplius iniquse. Cui accedit, quod , filio exheredato ante patrem morien- te, teftamentum paternum ex certiffimis ju- ris civiiis & hodierni principiis firmnmmanfe- nt, nulla querela evertendum, quippe defi- ciente jam eo, qui injttria exhcredationis affe- <5ius fuerat: ac proinde, cuin praeteritiones a pa~ tre fada. apud nos & plerofque alios tacitse ex- heredationcs fint, exemplo maternsepmeritio- nis, confequens eft, non minus poft mortem prxteriti quam exheredati filii, vivo patre eve- nientem, paternum oportere teftamentum fu- ftineri. Et fane, fi ex ipfo jure civili teftamentum, in quo fiiius fuus jam natus preeteritus erat, & patri fupervixerat, verum a patcrna abftinuerat hereditate, adeoque heres cffe nolucrat, ex seqtto & bono tuitionem habuerit, licet fubtilitas juris refragari videretur, ut ait Papinianus in /. filio pr&terito 17, ff. de injuft. rupt, irrit teft. nihil vctat, cur non eodem modo fuftincatur, ubi filius jam natus a patre prseteritus, fed ante pa- trcm decedens, ad paternam nou venit heredi- tatem, quia hcres effe non potuit, mortalitate impeditus. Prsefertim, cum & alias parum inter- fit, an quis noluerit, an non pottterit heres effe; fic ut & fubftitutio facta in cafum, quo quts noluerit hcres effe, producatur ad cafum, quo iile heres effe «0» potuerit, ex veriore fen- tentia in tit. de vulg. & pup. fubftit. plenius ad- ftruenda. Nequc quicquam in contrarium facit ratio diverfitatis inter jam natos & quafi poft- humos prseteritos, adducla a Jacobo Coren d, /0- co, quod nempe in cafu, quo filius jam natus invenitur prsctcritus, teftamentum ftatim nul- lum fit, adeoque convalefcere nequeat fecun- dum regulam Catonianam; illudvero, inquo quafi pofthumus eft prseteritus, ab initio fub- fiftat, & ob id defendi facilius ac fuftineri de- beat, tanquam cujus initium yitiofum non eft: non, inquam, urget fatis -, tum, quia teftamen- tum agnatione quafl pofthumi femel ruptum , eo incipit loco effc, ac fi ab initio nullum fuis- fet, jam nato eo, qui per incertum nativitatis fua. efrecit, ut teftamenti vis & valor ufquead nativitatcm in fufpenfo fuerit; tum quia ipfa te- ftamenta ab initio valida, fed agnatione quafi pofthumi rupta, propter mortem quafi pofthu- mivivopatre contingentem, non nificxsequi- (tate prgetoria fujlmebantitr? & cx eadem sequi- |
|||||||||
|
..,._,,, .„.,^111,. Ij,ll_lll
|
||||||||||||||||
|
i. . .Li iiii -M»M*»*a
|
||||||||||||||||
|
•""- " '•
|
||||||||||||||||
|
De liberis et ^osTfiijMis &&
|
||||||||||||||||
|
*§£
|
||||||||||||||||
|
natos ac pbfthumos, etiam fecundum noviffima
Juftiniani jura manente: adeo ut mafculis aut fceminis fuis tum primi tum ukerioris gradus jam natis praeteritis , aut inter cseteros tantum cxheredatis , teftamentum adhuc nullum fit; poft- humis aut quafi pofthumis mafculis aut fceminis primi aut ulterioris gradus praeterkis, vel inter cxtcros tantum ab hereditate exclufis , teftamen- tum rumpatur; emancipatistumnatistumpoft- humis mafcults autfceminis fivc primi five remo- tioris gradus pmerkis» aut tantum inter cxtc- ros exheredatis, pmor fuccurrat per bonorum contra tabulas poffeffionem; prout id fuadent om- nia argumenta Imperatoris in §. fed h*c quidem 5. Jnft. h.t.Sci.ult. C. deliberis puteritis. Nec movere debet, cjuod in d. §. 5. dicitur confti- tutum, ut omnesfive fuifive emanapatifint, eun- dem habeant effeitum, qttem filitfui vel em&ncipati babent, five jam nati fmt, five adhuc in utero con- fiituti poftea nati fint: cum Imperator per omnes (ive fuos fxve emancipatos dcnotet omnes illos, qui filii non erant, fed vel filise, vel nepotei ex filiis; quibusomnibus hoc tributum voluit, ut eundem habereilt effe&um circa teftamenta parentum fuorum infirmanda, quem in fpecie filii fui vel emancipati babent, a filiabus cV remo- tioribus mafculini fexus defcendentibus, quan- tum ad effectus in infirmandis parentum tefta- Bientis olim omnino diftincfi, Confer Vinnium, Paulum Voet & Interpretes recentiores ad d. §, j. Et quamvis verum fit, Novellarum jure interfuos & emancipatos fublatam fuiffe djfferentiatn quan- tum ad delatam ab intcftato fucceffionem. noveU. ii 8. cap, 1. & 4. nulla tamen ufpiam muta- tio hujufmodi aut exxquatio circa praetcrkio- nis teftamentarige effe&us apparet. 8. Cxterum pro praetcritis habendi non mo-
do, quorum nulla in inftitutione vel exhereda-
tione mentio eft, fed &, qui inftituti quidem
aut exheredati, verum non ita uti oportet; vel-
uti, fi fub condkione moribus feu jure impoffi-
bili a parente inftituti fint. /. filius qui 15. ff.
de condit. inftitut. vel fub poffibili quidem, fed
jion potcftativa verum cafuali. /. fuus quoque 4.
ft.u& §. t.ff. de hered. inftit, l. ult. ff.de con-
dit. inftitut. /. jam dubitari 8<J. ff. de hered. in-
ftit. nifi condkio cafualis non in futurum» fed
jn prseterkum aut prasfens concepta fuerit, ve-
luti, fi Titius vivat j fi ante annum conful fue-
tit\ cum proprienullafitcondkio, quasinpras-
teritum aut prsefens confertur. /. inftitutio talts
10, §. i. //• de condit.inftitut. vel nififiliuska
inftitutus, verecunde agens cum judicio pater-
no, bonorum poffeffionem fecundum tabulas
petere vellet, quam ei prsetor etiam conditione
deficiente tuetur. /. z. §. i.ffdebenor.poff fec.
tab. vel pofthumusfub condkione cafuali infti-
tutus effet, & illaextiterkantenativkatemejus.
i. cum poflbumus 2 z. ff. h. t. aut denique filjus
fub conditione cafuali inftitutus, fub conditio-
ne contraria, feuincafumcontrarium, exhere-
|
datus fit. /. fi pater filium 4. C, d"e hftitttt-. &
fubftitut. I. (1 quis teftamento n. ff.decondit.in* ftit. I. filius a patre 28. /, h. t, /. jam dubitatl $6. ff. de hered. inftit. Nifi quis velit, hxc om- nia de cafuali conditione mutata effe noviffimo jure Juftinianeo, quo conftkutum j legkima; quidem intuitu omnem conditioneni t rao- ram omnem & dilationem, adjeclam prd nori fcripta haberi , pro reliqua vero hercdkatis parte condkionem re<5te appofitam intelligi, & eventum ejus expe&andum effe. /. quoniam tn^Zi l. pen. §. cum autem i.C. deinoff. teftam. quod tamen minus probabile eft, ut docet Fachineus controv- libr. 5. cap. 71. Sic quoque cx advcrfo pro prseterkis habiti ob vitium exheredationis» qui tantum ex re certa exheredati. /. cum qui^ dam 19.//. h. t. vel ab una tantum pcrfona, vel ab uno tantum gradu j cum ab omni per- fona omnique gradu tum inftitutionis tumfub- ftkutionis cxheredatio facienda fit. t> & fi pe* percerit 3, § filius z. & feqq. ff. h 1.1 nonpu- tavtt 8. §. fi ab uno 1, ff.de bonor. poffefft contra tab. Quod fi a primo graduJplius jam natus prasterkus fit, a fecundo exheredatus, gradus ille primus,a quo filius eft pr£eteritus,nullius niomen- ti ac pro non fcripto habetur j & teftamentum a gradu fecundo initium accipk. d.l. etfipeperce* rit 3. §. ult. ff. h. t. i ex fa£to 43. §. Lucius 2.' ff. de vulg.&pupill.fubftit.kcus, quaminpoft- humo placuk; quippe qui, fi a primo gradu prseteritus, a /ecundo exheredatus fit, fecundus gradus rumpetur una cum primo, fi tempore nativkatis vivat aliquis eorum, qui in primo gradu inftituti funt, adeoque totum teftamen- tum infirmabitur. /. nam & fi fub <^.ff, de in- juft. rupt. irrit, fatt. teflam. Similker, quiafilii pure exheredandi fmit. d. /, 3. %,pure i.ff.h. t. prseteritus seftimabkur, qui a patre fub condi- tione exheredatus eft. /. fi quis Sempronium 6$t in fine ff de hered. inftit. I. fed fub conditione 18. //. de bon. poffeff. contra tab. nifi fub contraria con-* ditione inveniatur inftitutus. d, l. fi pater 4. C* de inftit. & fubftit. d. I. fi quis teftamemo 1 x.ffc de condit. inftit. I. filiusk patre 28.//. h,t. l.jam dubitari 85. //. de hered. inftit. Cujusca ratio eft, quod, fi filius tantum fub condkione infti-» tutus, vel tantum fub conditione exheredatus fit, extra illam condkibnem non poffitnonvi* deri praetcritus; cum ex adverfo in unum cafunt inftkutus, & in contrarium cafum feu conditio* nem exheredatus j nullo in cafu prasteritiis ap- pareat, ac proinde nec teftamentum hac partcs laboret. Denique fecundum mores noftros ha- bendi pro przteritis, qui tantum adhibito ta-« bellione & teftibus exheredati funt; curh pla- cuerit, exheredationes non hifi coram Scabi-» nis fieri. Groenewegen ad §. 3. Inftit* de te* ftam. ordin. 9. An autern 8i illi.pro prafceritis habendi
fint, quitantumfunt in conditione pofiti, va*» rix Interpreturn fententix funt, quoruni acierrf O o titrimnt
|
|||||||||||||||
|
*.,.,
|
||||||||||||||||
|
L i b. XXVIII. T i t\ II.
|
|||||||||
|
$9°
|
|||||||||
|
liberos, fed non dicitureosinftituilTe. Fratreifi
fcilicet ex aiTe inftitutum prsetulit procul dubio per inftitutioncm; at fratris liberos non velut inftitutos, fed velut exclufuros fubftitutum per defeclum conditionis, ex qua fubftitutio fufpen- fa erat, & ad patris fui hereditatem vcnicndo etiam percepturos patrui hcreditatem, patri ex aditione femcl cum fubftitutorum exclufionc qusefitam. Qua ratione non dubium eft, quin & prudensanimadvcrti poffit teftatoris confiliurrt de legitimis heredibus extraneo inftituto prafe- rcndis, quando cxtraneum fub illa inftituit con- ditione, fi legitimi heredes hereditatem vindicars noluerint , fecundum /. fi quit ita 82. ff. debe- red. inftit. nec tamen ambiguum, quin lcgiti- mi heredes hereditatem vindicantes, noncxte- ftamento, fed tantum ab inteftato fuccedant 3 quippe fic vindicando efficientcs, ut conditio te- (iamenti deficiat, adeoque teftamentum evacuc- tur. d. I. 82. Non et^m repugnat, quodplu-* ribus in Iegibus inveniuntur formulae propbfit^ quibus liberi tantum in conditione funtpofiti, nec ulterius inftituti, & tamen deformulishtf- ce tanquam jure probatis difceptationes infti-* tuuntur, quod fieri non oporteret, filiberi ir» conditione pofiti lioc ipfo non inftituti fed pra> teriti exiftimarentur: veluti in l. Gallus zy, pr* & §§. feqq, ff. h. t. I. cum inteftamento ^j.ff. de hered. infttt. In his cnim & fimilibus aliis juris locis non plena inftifutionis & fubftitutio- nis formula continetur, fed tantum pars qua> dam t circa cujus explicationem Jurifconfulti oc- cupati erant; quod colligi ex eo poteft, quod aliis in legibus formulx pleniores occurruntg apertam eorum, qui etiamin conditione pone-* bantur, adjuncTam habentes inftitutionem. /. me-i ribus 2. § 5. 6. ff. de vulg. & pup. fubftit. py. Inftii. de pupili. fubftit. 1 o. Hujus vero quseftionis inter alia & hid
ufus cft, quod fi in conditionc pofiti non in* tclligantur teftamento vocati, is , qui fub con* ditione tali gravatus eft, res a gravante acqui-» fitas in praejudicium liberorum aut aliorum ita in conditione pofitorumalienareintervivosgos» fit, atque etiam teftamentode iisdifponere, fi modo ex illis aut aliis bonis fuis lcgitimam li^ beris fuis falvam relinquat: at nihil horum ipf« permiffum fit, fi liberi aliive in conditione po- fiti, hoc ipfo viderentur a teftatore vocati ad il-« las res, quarum intuitu in conditione pofiti funt, fed perinde eas iis fervare debeat, atque fi eo* rum quoque intuitu fideicommiflb gravatus es- fet. Qtiod obfervatu neceffarium omninoeft; cum cafusnon defint, quibusinconditionepo- fiti propter varias circumftantias cenferi debene ex teftamento vocati. Sande decif. Frific, Itbr. 4. tit. 6. defin. j.infine. HugoGrotius manuduci, ad juri/prud. HoU libr. 2. tap. 20, num. 5. Neo- ftadius curu Holland. decif. zi.fere infineverfu nu fo word poft alios ibicitatos: puta, fitefta- tor hos ipfos, quos in conditione pofuit, ul* tcrius
|
|||||||||
|
utrimque exhibetSande decif.Friftc. libr. q.tit.
6. defin. ?. Scd fi naturalem rarionem & juris civilis diftata fequi oporteat, magis eft, ut ta- Ies cenferi debeant omnino prateriti. Non enim conditio quicquam ponit aut definit circa ea, qu« conditione continentur, adeoque nec jus ullum attribuit perfonis, qus in conditione po- fitae funt, fed tantum fufpendit adum illum, cui apponitilr. Cui ratiocinio convenienter etiam juris noftri autores refponderunt, teftamentum, in quo pater alium heredem inftituit fi fe vivo fititts moriatur, non valerc, quia fidusineoprs,- tetitus efl. L ft quis eum 16. §. ult, in fine jf, de Vulg. & pup. fubftit, & , fi quis heres inftitu- tus fub conditione , fi decem Cajo dederit, omifsa causa teftamenti ab inteftato adiverit hereditatcm , non elTe Cajo fubveniendum, in cujus pcrfona conditio collata erat, quia is legatarius non eft. I. fi quis fub 8. ff. ft quis omiffa caitsA teftam. penum quoque non effe le- gatam, cum fic legatum cflet, fi penum non de~ dcrit, decem dato, Julianus ac Paulus fcripferunt. I. cum fme i*?.^. quod fi i. /. ftpenum 24, §. 1, ff. qttando dies legat cedat. Sed & fruftra in l. mortbus 2. §. 4. 5. 6. ff. de vulg. &pup.fub- ftit. difputaiTet Ulpianus, an pater converfo or- dine fcripturse poflet fibi & filio fuo impuberi teftamentum facere hac aut fimili formnla, fi filitts meus intra decimum quartum annum deceffe- rit, Sejus beres efto; filius meus heres efto ; fi fi- lius in priore formulse parre in conditione pofi- tus, videretur hoc ipfo jam inftitutus effe, ac fuperflua tunc forent verba finalia filius meus heres cfto. Facitque infuper pro hac fententia, quod traditur in l. filittsfamilias mtles 114. §. cum erit rogatus j 3. ff. de lcgat. 1. Ncc hifce con- trarium eft rcfponfum Papiniani in /. cum avus 102. ff. decondit. & demonftrat, cumnihilaliud illic afferatur, quam liberos ex nepote nafcitu- ros, quorum nulla mentio in teftamento oc- currebat, tacite cenferi in conditionc polltos, adeoque ncpotem, fideicommiflb gravatum ab avo, non aliter ad fideicommiffi reftitutionem obligatum fore, quam fi fine liberis mortuus fuerit. At diftant omnino quazftiones h#, an fcilicet liberi tacite intelligantur in conditione pofiti; & an illi, qui vel exprefle vel tacite in conditione pofiti funt, hoc ipfo cenfeantur quo- tjue ex teftamento vocati j quod pofterius in d. I. 102. non afferitur: uti nec in /. lucius Titius 8 5. ff. de hered, inftit. ubi cum frater fratrem ex afle hercdem inftituiffet, & fi fine liberis moreretur, alios ei fubftituiffet, ille vero adiiffet hereditatem, atque ita Hberis relidis deceffiffet, Jurifconfultus ait, fubftitutos haud effe admktendos; eoquod teftator eos ampiius noluit heredes efle, fi fra- ter libcris reliclis moreretur; nam prudens confi- litim teftatoris animadverti, qui non fratrem fo- lum heredem fr&tulit Jubftitutis, fed & liberos ejus licet tantum pofitos in conditione. Ete- aim ibi frater prsetulit quidem fratrem & fratris |
|||||||||
|
, De LIBER I S ET
|
|||||||
|
POSTHUMIS &d. %$t
rlmis adinofficiofa tcftamcnta pef tmentibus tra-«
ctatum eft. 12. Quia vero jure noftro nulli amplius fui
heredes funt, proptcr ceflantes peculiarcs illos* qui Ro.manis placuerant, effecTus patrise pote- ftatis. Groenewegen ad §. 2. lnftit, de hered. qualit. & differ. ideo quoque penes nos liberi omnes fub conditione cafuali poftunt inititui, ft modo legitima ipfls pure & fine onere data fit. Groenewegen ad l. 4. ff. de hered. inftit. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. ult. inftit. de ex- heredat. liberor. num. 3. Leeuwen cenf. for. part. 1. Itbr. 2. cap. 5. num. 26, Nec inter legitimos & refcripto Principi^ ante vel poft- conditum patris teftamentum legitimatos di£* ferentia eft ; adco ut & avus vcl avia nepo- tem naturalem ex filio legitimo , qucm legiti- mari petierarit , ad fuam debeant vocare herc- ditatem, ni malint, teftamenta fua ot» prxte- ritionem pcrinde fubverti, ^ac fi legitime natos prasteriiflent. Hugo Grotius manuduct, adjuris- prud. Hott. libr. 2, cap. 18. num. 7. Refponf. Jurifc. Holl. part. 1. conjil. i^o. in med. & part. 4. confil. 76. Sed & matris lineasque ma- ternse intuitu inter naturales & Iegitimos hac iri parte nihil interefle, monet Grotius d, libra 2. cap. 18. nttm. 8. & p. Adde tit. de inoff. teftam. num. 5. 13. Licet autem jure civili parentes, fl le-
gitimam liberis Jegitime natis relinquerent, om- nem reliquam fubftantiam extraneis potuerinc teftamento conferre, tamen fi quis & Icgitime na- tos & naturales habens liberos, legitime natis. fblam dcderit legitimam, naturalibusomniabo- na fua; tantum abeft, ut Roniani hoc paren- tis probarent judicium, ut magis conftituerintj in cafu exiftentiiim liberorum legitime natoruni naturalibus liberis perpatrcmnonampliusquam unam hereditatis unciam teftamento conccdi; & quod amplius datum fuerit, id liberis folis Icgitimis acquiri, l. matre 2. & auth. nuncfoli, & auth. licet. C. de liberis naiural. novett. 85». cdp. 12. §. 2. idque, quia experientia docuit, non modo novercalibus delinimentis inftigatio- nibufque corruptos parentes aiiquando maiig- nttm de fanguine fuo judicium fcrre, juxta /. noti eft ehim 4. ff. dt inoff, teftam. fed & longe ma- gis ficlis focariarum feu concubinarum adulatio- nibus fpoliari. l.fiancillam i. C. de donat.intef vir. & uxor. adeoque haud difficulter ad id in- duci, utplus naturalibus ex cbncubina natis, quam ex legitimo matrimonio procreatis ex fua deferant hercditate. Quod moribus hodiernis tanto magis o*bfervaridum eft, quo rriagiscon^ cltbinatus conjunctio aperte improbata eft, quae jrife civili tolerata erat. Saride decif.frific.libr. 4. iit. 4. dep. 3. Ant. MattTijeus parsemia 1. nitm. 5. Leeuweri cenf. for. part. 1 libr. 2.c4p. 4. num. 40. Atque ita etiam ab Hollandise Curia provinciali &fuprcrriajudicatum fuiffecir- ca annum 1584. aut KJ85. a fidfc dignis dc- :'V- . O o I &fij |
|||||||
|
terius aliquo legati aut fidcicommifti onere gra-
Vaverit; cum gravare nequcat, nifi prius ho- noratos , & proinde volens id quod confequens eft, intelligi debeat etiam voluifTe antecedens, fine quo confequens eflenequit. lacob. Coren tonfil. 25. tium. 36. & feqq. Neoftadius curia Holl. decif. 22. poft. med. verfu. de derde con- jefture. Hugo Grotius d. libr. 2. cap.20.num. '4. 5. aliique , quos citat Sande decifi Frif. libr. 4. tit. 6. (tef. 5. conjeilura tertia. Idemque di- ccnduuij fi in praefatione teftamenti aut alia ejus parte teftator declaravcrit, fe teftamento fuo vo- luifle confulere certis, quas nominavit, perfo- nis, & illse in nulla alia teftamenti partc hono- rata: inveniantur, fed tantum pofme in condi- tione; quafi prafatio illa fatis mcntem teftato- ris declaret de vocartdis teftamento, quos in con- ditione ponit. Neoftadius d. decifi 22.poftmed, verf. om dat den teftateur. Sed &, fi extra te- ftamentum coram teftibus teftator fignificaverit, hanc fuam ciTe mentem, ut in tcftamcnto in conditione pofiti pro fubftitutis habeantur, ma- gis eft, ut in teftamento intelligantur vocati. Ncoftadius d. decifi 22. verf. devierdeconjefture. Dcnique in collaterahbus quidem, veluti fratrum aut cognatorum liberis aliifque fimilibns in con- ditione pofitis fuperiorem juris Romani fenten- tiam adftruclam in dubio probandam eile; fed jpfos teftatoris defcendentes ab eo in conditione pofitos, etiam extra omnem probabilis conje- c~iura: jam recenfita? concurfum moribus noftris videri teftamento vocatos, autor eft Neoftadius d. decif 22. verf. dan overmrds. Hugo Grotius irtanuducl. adjurifprud Holl. libr.z.cap. 20.num. 4. 11. Lecuwen cenffor. part. l.libr. i.eap.y.
fium. 18. diflcnt. Sande d. libr.q.tit. 6. depn. 5. ante med. irrio in BcIgioHifpanicoin con-
ditione pro vocatis habendos cfle aperte fancitum cft , tefte Petro Stockmans Curis, Brabant. de- 11. GEtefum quia moribus hbdiernis prsetc-
iitio paterna affimilata eft prsteritioni a matre fadse, adcoque tacitam continet exheredationem, non amplius illa fubtilis diftinctio inter tefta- rtlenta riulla, & rupta, aut per bonorum pos- feflionem contra tabulas cnervanda, ufu ferva- tur, fed promifcue prseteritis qrierela competit, tjui etiam propter claufulam codicillarem infti- tittis hereditatem reftititerc tenentur, & lega- tariis rcli&a praftarc, deductis duabus quartis, legitima & Trebellianica; uti id latius expofi- tum in tit. de inoff. teftam.num.j. &num. 14. Acfeqq, ubi & innum. 17. plenius difputatum, sin & quandb 6b praetefitioriem pofthumdrum aut jam natorum, quam teftator fecit, ignordns fe liberos habcre, aut pofthurriutri fibi fperari, totum teftamentum fit ipfb jure nullum, riec vi claufuta codicillaris quicquam inftitutis refti- tilendum aut legata prseftanda fint. Sicut in univerfum in illo titulo de juftis exheredationis «aufis i de legitirna relicfi, aequealiisquamplu- |
|||||||
|
XXVIII. T i t. III,
|
||||||||||||||||
|
1^1
|
||||||||||||||||
|
I Bt
|
||||||||||||||||
|
cepi, per fupremam curiam addita. elciTtione,
ari talis filius uncia contentus eiTc, an magis alimenta fibi praeftari vellet. Quod fi nulli extcnt legitime nati, naturalibus liberis pater omncm fuam fubftantiam relinquere jure novo potcft, nifi parentes teftatoris fupcrfint, cjuibus lcgiti- ma tunc debet falva cfie. autb, Iket patri C. de Uheris natural. novell. 80. eap. 12. §. 3. Idcm- queobtinet» hac in parte, in nepotibus natu- ralibus cx filio lcgitimo, vel nepotibus lcgiti- mis cx fiiio naturali, vcl naturalibus ncpotibus . cx filio naturali. /. ult. C. de liberis natural. Pe-
tcgrimisde jure fifc.libr. $.cap. iS.num. 27. 14. Inceftuofos & adulterinos liberos ex darri-
«ato complexu natos nulla cx parte a fuis poffe parentibus inftitui, aut alio quocunquc titulo qualemqualem ab lis liberalitatem percipere, Juftinianoplacuit, ficut ne alimenta quidem iis ex parcntis voluntatepraeftandafuerint. autb.ex comptexu C. deinceftmuptiis. novell. 74. cap. 6. no- Vell. 89. cap. 15. Verumnoftrismoribus ex sequi- tate ipfis alimcnta a parentibus recte refinquunturj fed extra alimcnta nihil omnino, quin & ipfa alimenta non ultra, quam fi ipfi adhuc aliunde alimentis indigeantj non item fi fe exhibere pos- fint; cum ifto in cafu non itanaturalis alimen- -torum pra:ftatio fit , quippe ad quam ne libe- ro.rum quidem legitime natorum intuitu patcr invitus compelli poflet. /. fi quis a liberis 5. §. fedfi filius 7. ff. deagnofc. & alend. liberis. Jacob.
Coren confil. ai. qu&(i. 5. num. 47. & feqq. Ant. Matthams parcemia 1. num. 18. Refponfa Jurifc.HolI. part.t.confil.2.8c 123, &part. 3. Vol. 2, confil, 01. & paru 4. conftl. 55, Qui- bus conicquens eft, ut liberi inceftuofi ea, qus a parcnte inceftuofo alimentorum nominc ac- ccperunt, ad hcredes extrancos non tranfmit- tant; quafi mortalitas filii inceftuofi interveni- cns monftravcrk, quantum fupra alimentorum modum, adcoquc inutiliter, filio inceftuofo a patre rcli&um fir. Divcrfum foret, fi filius in-
ceftuofus non cxtraneosfeddefcendcntesfuosfi-
|
||||||||||||||||
|
bi haberet fucccflbres; tuncenimmagiscft, \\t
ad eos tranfeant, qua; ipfi filio a fuo patrc in-
ccftuofo data funt, quatenus ncpotcs ex tali fi-
lio hujufmodi alimentis opus habent. Scien-
dum etenim , ca quas de filiis inccftuofis non
ultra alimenta ex tcftamento patcrno honoran-
dis difta funt, etiam ad nepotes cx infe&a ra-
dice natos porfigenda cfle, five legituni nepotcs
fint cx filio inceftuofo. Andr. Gayl libr. 2*
obferv. 115. num- 9. fivc inccftuofi ex filiole-
gitimo. Cum enim nepotes naturales filiis na-
turalibus in eo cxa^quati fuerint, quod extan-
tibus libcris lcgitime natis non plus ex tcftamento
avi capere pollint, quam filii tales cxpatrisli-
beralitatc. d, l. ult. C. de liberis natural. longd
magis nepotes inceftuofi filiis inccftuofis exa>
quandi videntur, eo quod ex complexu magis
nefalio atque damnato originem habent. Re-
fponfa Jurifc. Holl.part.q.confil. (j.pag. 22. 23.
Sicut vice verfa nec parentes inccftuoli a libc-
ris inceftuofis re&e inftituuntur; cum in om-
nem eventum magis faveatUr fucccilioni defcen-
dentium, quamafcendentium, adcoque,fidc-
fcendehtes tales non jure vocentur a parentibus,
adhuc minore jure vocari videantur tales parcn-
tes a liberis; nifi & hic iis egcnis alimenta relin-
quantur. Confer Schneidivvinum ad tit. Inftit,
de heredit. qm ab inteftato defer. capite, de fe*
cundo ordine fucced. afcendentium num. 49. & feqq.
An vcro inceftuofis etiam exa*quandi fint liberi
clericomm pontificiorum in ckricatu procreatf,
variae fententise funt. Ultrajeclina confuetudinc
tales pro naturalibus haberi, & proinde ex tc-
ftamento paterno poffe totam capere heredita-
tem , fi nulli alii liberi legitimi cxtent ante cle*
ricatum natij in H.ollandia vero pro inceftuo-
fis, patet cx iis, qu$ habct Neofladius Curia
fupr. decif 2. ac confuetudinem Ultrajeclinam
defendit,&a corruptelse labe purgat Antonius
Matthams d. parcemia 1. num. 20. Adde Rc-
iponfa Jurifc. Holl. part. i.confil. 123.
|
||||||||||||||||
|
IIIVLVS III.
De injufto rupto irrito fa^o teftamento. Summaria, |
||||||||||||||||
|
l. Quid ftttejlanientuwnmlam, i«juftum,rup-
tum ? De revocatione teftamenti apud afta vel (oram tribus teftibtts & concurrente lapfu de- cennii. Alterutrum folum non fuffirit ad infir- mationem. Poteft teftator folenniter coram feptem teftibns revocare fuum teftamentum & itain- teftatus mori; & jure noftro coram tabelliene & duobus teftihus. Quid, ft coram tabellione & dHebwttflibwinfmbatfxmnfecMteftamentQ) ' |
||||||||||||||||
|
claufo & indorfato, fe illud revocare > Quid,fi
eumfibi in teftamento refervajfet expreftionem nominisberedis, iUudexprejferit, &poftpriva.^ ttm deleverit ac aliud fuprafcripferit ? 2. De incifione, deletione tabularum, remifE
3. Rumpitur prius ipfofure per pofteriusreftecon*
ditum. Quid >fi prius folennefit, aut fcriptum% pofterius privilegiatum, aut mmcupativum, an% mimre folennitate munitum fccundum legem loci iB
|
||||||||||||||||
|
pto UniTo &c.
|
||||||||||
|
Deinjustto kv
in quo conditam> An teftamentum patris inter
Itberos poffit infmnan pofteriore voluntate pri- vilegiata^ & an expreffa revocatiorequiratur} Cur pacla dotalia exprejfe dcbeant revocari cx jurebodierno', nonita teftamenta, 4. Ut prias rumpatm per pofterius, neceffe efi,
ut ex pofteriore potuerit adiri hereditas. Recen- fentur plures cafus, quibus prius pmum manet, quia pofterim tale, ut inde nullus potuerit ab ini- tio beres ejfe, An prius rumpatur per pofterius, in quo emancipatm filius eft prateritus ? <, Non tamen necejfe, ut re ipsa fit adita here-
ditas ex pofteriorc, quod exemplis docetur. Si prius teftamentum femelruptum fitper pofterim, non convalefcit iterum j ubi pofterius, quod ab initio valuerat, jure civili aut pr&torio infirma- tur. Convalefcit tamen prius, fi teftatorfolen- niter revocet aut incidat teftamentum pofterius, cum declaratione, quod id facit, ut prius ra- tum fiat. 6. Recenfintur cafus excepti, quibus prius rum-
pitur teftamentum perpofterius imperfeclum. 7. Recenfintur cafus, quibus teftamentum prius
# ruptum per pofterius mlnlominus effeilus habet; dum id teslator in teslamento posleriore jujfif,
vel poslerius condidit, putansheredempriore in- siitutum jam mortuum effe, qui adhuc vivit & teHatori fuperlies es~t, %. Moribus quifque paganus, aqueac milespluri-
bus teslamentis decedere poteB, ut omnia va- teant, quatenus fibi contraria non funt, & i» contrariis poHeriora pravaleant ^ nec ipfo jure , fed exprefsa revocatione demttm priora in Mum infitmantur per posleriora. 9. Si duo teslamenta eodem temporeconditapro-
" fceftamchta alia ab initio infir-
fma funt, alia ex poftfaclo infir- > mantur. Ab initio non fubfiftunt, . vel propter fui heredis prxteritio-" nem , & ipfi jure nulla dicuntur; vel propter defedum folennium a jure requifitorum, quo cafu injufta, vel non jure fafta, vel imperfefta, appellantur, /. i.ff. h. t. I. hdc confultiffima 21. in fine principii & §. 1. C. de teftamentis. Ex poftfa&o vires per- dunt, dum rumpuntur aut irrita fiunt Rvfmpi- tur teftamentum, proprie loquendo, cum in codem ftatu manente teftatore, ipfius teftamenti jus vitiatur. §. 1. Inftit. quib. mod. teftam. infirm. Quod non tantum accidit agnatione pofthumi vcl quafi pofthumi, fecundum ea, qua: in ti- tulo prxcedente cxpofita funt, fcd &aliisqui- buldam modis, puta, fi teftator apud a&a vel coram tribus teftibus declaraverk voluntatis fus revocationem, & cum ea concurrat lapfus de- cennii a tempore conditi teftamenti, kautfuf- ficiat, vel ipfo anno decimo revocationem fa- 6tam efle, nec a tempore revocationis dccen- nium efHuxiffe opus fit: licct*alias neque fola re- Vocatio talis fmc decennii tranfcurfu, neque folus |
||||||||||
|
m
|
||||||||||
|
ducantur, nec appareat, quodnam poftremum
fit, an & quanio altcrutrum vel utrumque va- leat jure civtli &hodierno, per diftinftiones ex- plicatur. 10. Revocatio teftamenti impediri nequit per pd~
clum aut jusjurandum de non revocando. An pet claufulam derogatoriam pofterioris teftamenti» priori infirtam ? Quid juris, fi teftdtor cave- rit, ne ulla pofterior voluntas rata fit, nifi cui ipfe certam fententiam fettverborum formuiam, in priore exprejfam, infiruerit > 11. Si plures una tabula teftairicntum condide:
rint, five conjuges, five alii, an & quando & quo usque unus fine altero poffit mutare tefta- ntentum? & qui de eo tractaverint? 12. Quid fit irritum teftamentttm> An bodie ir-
ritumfiatper capitis diminutiomm > Anpermi~ grationem ad locum , in quo u , qui alibi ti» ftatus fuerat jure, necdum per tttatem aut ali- ter teftamenti faftionem babet , teftamentunt fiat irritum quoad mobitia ? An &•, fi teftMien- to HoUandus uxorem wftttuerit, & poftea ttti- gret UltrajeBnm, ubi td haud licttum ? 13. An convalefcat teftamentum Hoilandi annc
15./» Hollandia conditum , fid per migratio- nem in regionem Ultrajeclinam irritum faftunii fiteftdtor Ultrajecli impleat iB.atatisannum? An non , f\ mutato domicilio rurftts in Hollan- diam revertatur> 14. Irritum fit etiant teftamentum > »0» aditi
bereditate, An tunc adhuc legata debeantur jure civili ac moribm > An irritttm fiat, fi teftator capitis ddmnetur, aut fibi mortem confcifcat ? Et qutd, fi contra damnationcm reftituatur > |
||||||||||
|
decennii lapfns fine revocatidne, teftamentum in«
firmum reddat. I. fancimus fi quid 27. C. dete- ftamemis. Neoftadms Cur. Holland. decif. 1. Rc- fponfa Jurifc. Holl. part. i.confil. 80. icpart.z. confil, 318. Bmnemannusad1.11, §. 3.&I.Z7. C. de teftamentis. Donellus add.l. 27. Michael Graffus §. teftamenttm quaft. 84. uum. 3. 4, Ioh. Papon. libr. 20. tit.i.arreft. 3. Etquam- vis cx eo folo non poffit infirmari tcftamenturr^ quod poftca teftator id noluerit valere, adeoque non fimplici voluntatis contrarise teftificatione; $. pen, Inftit. quib, tnod. teftdm. infirm. nihil ta- men vetat, quo minus tcftator corarri feptem teftibus idoneis fpccialiter rogatis, aut fecundum jus noftrum cdram tabellione & duobus teftibus, folenniteif declaret, fe fuum revocare teftamen- tum & inteftatum mori velle, atque ita tcftamen* tum protinus hoc ipfo ruptum cfficiatjcumsquum fimul ac naturali rationi conveniens Cii, eodcm ge- nere unumquodque diffolvi quo colligatum eR* atque ctiam tcftator hac ratione videatur quafl nuncupaffe fibi heredes illos, quibus ab intcftata ex legis difpofitione fucceffio debetur. arg. /. I* $. pen. ff. fi tab. teftdm. nalU extab. undelibeth /uncl:, /. nihil tam naturale 35. /. de reg. juris. Oo 3 Et |
||||||||||
|
Libi XXVIII. T i T..IIL
|
|||||||||
|
^94
|
|||||||||
|
Et fane, fl confcifHonc aliove faclo fimili te-
ftator efficere poffit, ut inteftatus dccedat. /. ult. ff. de bis qua in ttft. delentur. nihil utique in causa videtur, cur non idem folenni voluntatis teftificatione effectum det. Mantica de covjett. ttlt. volunt. libr. z. tit. 15. num. 18. & feqq. Jul. Ciarus §• ttftamentut» quaft. 92. Michael GrafTus §. teftamentum qmft. 84. num. 5.H11- go Grotius manuducl. ad jurifprud. Holl. libr. 2. eap. 24. num. 15. & interRefponfa Jurifc. Hoil. part. 3. vol. 2. confil. i$z.num. 4. cf feqq. Neoftadius Curia. Holl. dtcif. 1. Groenewegen *& Parens p. m. Paulus Voet ad §. 7. Inftit. quib. imd. teft. infirm. num, 3. Leeuwen cenf, for. part. 1. libr. y.cap. 11. num. 8. Quin imo,fi quis clau- fum & indorfatutihut ajunt, a tabellione ac teftibus tcftamentum condiderit, ac deincepseidemex- trinfecus infcribi curaverit, fe nolle, ut illud effedtum habeat, idque tabellionis & teftium duorum fubfcriptione firmaverit , magis eft, ut %cundum rationes jam datas infirmatum cen- fendumfit. HugoGrotius inter Refponfaju- rifc. Holl. part. ^.vol.z.eonfil.ipz. lacobCo- ren confil. 10. Refponfum Facultatis Juridica* Lovanienfis in refp. Jurifc. Holl. part. 5. conjil. 16. Ncquein contrarium funt ulla juris k>ca, teluti, §, ptn. Jnft. quib.mod.teft.infirm.l.fan- cimus 27. C. de teftamentis. /, militis 36. §. ve- teranm 3. ff. de teftam. milit. quibus plures moti fentcntiam diverfam amplexi funt, inter quos Gudelinus de jure novijf. libr. 2. eap. 6. in pr. lohan Papon libr. 20. tit 1. arr. 3. Fachieeus controverf. itbr. 4. cap. 8. & quatuor fupremse Fri- fiorum Curiae Senatores in Refponfis Jurife. Holl. vart. 5. confxl. 16. pag. 83. & /egq.quod &>oc- cunitmpart. 3. vol. z.confil.^zz. {revera) 222. pag. 585.^ feqq. eo quod hsec & alia fimilia agunt de voluntate contraria minus folenniter de- clarata,quam non fufficere,fupra diclum eft.Unde & ex eo fundamento re&ius defendi poffet, tefta- torem , qui in teftamento fuo coram tabellione & teftibus condito heredem inftitucrat, quem in fine tcftamenti fua manu propria effet expreffurus, & jam exprefferat, non poffe poftea rurfus here- dis a fe fcripti nomen inducere, & alterius tan- quam inftituti nomen privata fua fcriptura re- ponere; nam cum teftamentum femel fa&o te- itatoris, fcripto fcilicet heredis nomine, comple- mentum atque perfeclionem omnem acceperit,& fubfecuta deletio atque nominis alterius fupra- fcriptio heredkatis femel datse ademtionem fimul- que novam heredis alterius inftitutionem com- plectatur, neceflefuk, tabellionem &duoste- ites jfti mutationi, tanquam novum teftamen- tum continenti, intervenire. Refponf. Jurifc. Holl.part. i.confil. 125. 2. Nuda* quoque voluntati non cfle com-
parandam corruptionem, confciflkmem, deletio- nem teftamenti, in tit. 4. dicendum erit. 3. Praxipue vero rumpitur teftamentum jure
civili per aliud teftamentum pofterius rite con-. |
ditum, adeoque vel ex jurc communi vel ex prf-
vilegio perfcdum, quia ad extremum vitaeha- litum ambulatoria hominis voluntas cft, nec pagano datum fuit pluribus reliftis teftamentis decedere; fic ut nec revocatione ulla exprefsa opus fuerit, fed ipfo jurc prius fponte corrue- rit, quam primum pofterius conditum effet. f. pofteriore z.lnftit.quib. mod. teft. infirm. l.i.l. 2. /. cuminfecundo 16.ff.b.t.jun<5t./.quarebatur i<?, ff. de teftam. milit, Nec intereft, utrum teftamen- tum pofterius ejufdem an diverfi gcneris fit, cujus" prius fuit. Qua ratione nuncupativum prius pQ- fteriore fcripto , & feriptum prius pofteriore nuncupativo rumpitur. arg. §. ult. lnftit. dete- s~tam, ordin. I. bac confultijfima 21. §. per nm- cupationem z.C.de teslamentis. novell. 107. cap. z. fed 6c militareper pofteriusfolenne, &folenne prius per milkare pofterius vel aliud privilegia- tum infirmatur, quia privilegiatum a?que ex jurc fingulari, ac folenne ex jure communi, perfc- Sura eft. /. tum autem z.ff. b. t. I. militis^$, §. ult. ff. de teftament. milit. Idemque dicen- dum i fi teftamentum pofterius alio in loco coiv ditum plures aut pauciorcs ex illius loci lege fd*- lennitates habeat, quam quibus prius, ex alte- rius loci lege conditum,- munitum erat. Parcns p. mem. Paulus Voet ad §. 3. Inftit. quib. mod. teftam. infirm, num. 2. in pr, & ibi plures cit. Et quamvis plerifque placuerk antiquioribus ja» ris interpretibus, tcftamentum privilcgiatum pa- tris jnter liberos non infirmari, nifi per teka- mentum folenne pofterius five fcriptum five nun- eupativum adhibkis feptem teftibus paterdecla- raverit, fe nolle, ut prius inter libcros tefta- mentum ratum fit; quafi hoc inter libcros ta- ftamentum tacita quadam claufula derogator/a munitum effct, maxime, fi poftcrius interex- traneos conditum apparcat. arg. antb. hoc inter C. de teftamentis. Menochms deprafumtion. libr* 4. prafumt. 166. num. 61,6z. Andr.Gayl libr. 2. obferv. 112. num. 13. in fine. Mantica de conjecl. ult. volunt. libr.6.tit. z.num, 27. Hugo Grotius tnanud. ad jurifpr. Holl. libr. 2. cap. 24, num. 17. & in hanc fententiam aliquoties ab Hol- landise Jurifconfultis refponfum fit. Kefponf. Ja- rifc. Holl. part, 1. confil, 16. 5.0. 127. quaft. 3. & part. 3. vol. 1. conftl. 152. magis tameneft* ut hoc privilcgiatum patris inter liberos tefta- mcntum hac in parte privilegiatum non fit, fed exemplo reliquorum teftamcntorum, infirmetur teftamento pofteriore , utcunque non continen- te expreffam prioris revocationem. Nec repu- gnat d. autb. boc inter C. de teftamentis & nov. 107. cap. 2. cum ipfa novella 107. unde de- fiuuta eft d. auth. primo quidem requirat per-* feclam voluntatem five fcriptam five nuncupa- tam adhibito feptem teftium numero,quando nont interliberos tantum fed & inter extraneos teftari vult, adeoque difplicet ipfi inter folos liberos dis- pofuiffe; fed non vttatur pater alia fcriptura priva- ta feu holographo fine ullis teftibus aliam, ac a |
||||||||
|
to iRiitb &e. $9^
paterni teftamenti bonorum poffeffio Contrata-
bulas jam obtenta, & ita illud jure prsetorio cner- vatum fit. l.exduobus 34. §. ult. I. %<$. ff.dc vttlg. & pupill. fubftit. Sed nec prius rurripitur - per pofterius, fi hoc careat heredis inftitutio- ne; vel inftitutionem quidem contineati fed perplexam, qux exitum invenire nequit. I. fi. Tittus 16. ff. de condk. mflit. aut talentj quse concepta fuit fub conditione in prxteritum aut prafens tcmpus collata, & eadefccerit, veluti, ft Mavias conful ante annum faerit, vel nunc confut fity & is nec conful fucrit, nec nunc fit. /, cum in fecundo 16. ff.b.t. jun£t. I. inftitutio talis io. §. 1. ff. de condit. inftit. Dcnique prius in fuo durabit vigore, ubi pofterius velratione folcn- nitatum deficientium, vel ratione voluntatis in-< choatK fed non ad finem perdudoe, imperfcifturri eft, fic ut neque ex jure cOmmuni nequcex privi-* Icgio fuftineatur, quippe ex quo nc Imperator: quidem quicquam capcre vult. §. ex eo autem 7. & 8. lnft. quib. mod. teft. infirm. l.fijure 18.$ de legat, 3. 5. Licet autem requiratur, ut ex poftefiord
hereditas adiri poffit, quo prius rumpatur, noit tamen & illud exigitur, ut re ipsa adeatur: ac proinde ruptum erit teftamentum prius, etiamfi heres in fecundo fcriptus hereditatem repudia^ verit tanquam fufpedam, vel etiam adire ean- dem non potuerit , quia aut ante tcftatorem mortuus eft, aut defecit conditio inftitutioni in futurum appofita. §. pofteriore 2. Itiftit.quib. mod. teft. infirm. I. cum infecundo 16. ff. b. t. Cui confequens eft, ut & ruptum maneat teftamen- tum prius, femel a poftenore infirmatum, ut- cunque poftcrins iterumpofteainceperitjureci-* vili aut pra;torio infirmatum effe. Atque ita priusfolenne ruptum perpofteriusmilitare,nort convalefcet ex eo, quod militaredefiitpoftan- num valcre. /. militis 3 6. §. ult. ff. de teftam. milit. arg. d l. 16". ff. h. t. Multoque magis id vcrum crit, ubi lta teftamentum pofterius ex poftfadto infirmatur, ut hoc ipfo fimul he- reditas certse addicatur perfona: * in cujus gra- tiam infirmatio fit; dum pofterius agnationei pofthumi vel quafl pofthumi ruptum apparet j aut adverfus illud bonorum poffeffio contra ta-* bulas impetratur. arg. I. fi duobns 12. §. 1,-ff, de bonor. poffeff. contra tab. Si tamcn teftatoc pofterius teftamentum folenniter revocaveritj addita declaratione , quod velk prius valere $ aut etiam pofterius a fe eum in finem fncifurrt proteftetur, ut prius fubfiftat, priorcm volun- tatem, utcunque ipfo jurcruptam, novaquafl voluntate convalefcere, & judicio recente redire^ contendunt. arg. I. pen. §. ult. ff de bonor. pos- feff fecund. tab. Fachineus controv. libr. f.cafi 93. Mantica de conjebl. ult. volunt.libr. \%.tih 1. »«»».28. infne. Barry de fuccejfion. libr. iOi tit, i.num. i^.inmed. 6. Sciendum interirri, dicta ha&eniis riorinul-"
Jas pati exccptiones^ dum in ;ure cafus funt^ ^uibiiS
|
|||||||
|
Dfe iNjustd ktii>
piiore diverfam, facere inter folos liberosfub-
ftantije fuse diftributionem aut unctarum affigna-
tionem. Expreffa autem illa fignifcatio coram fep-
tem teftibus, cujns in novcllamentioeft, non
ad fpecificam & expreffam prioris tcftamenti pri-
vilegiatirevocationempertinet, fedadid, quod
apud teftes cxprcffe fignificare dcbeat, fe velle
novum condere tcftamcntum, ut inde teftes in-
telligant, cui rei adhibeantur, & ut videantur
fpecialiter rogati, quod utrumque in folennibus
teftamentis, refpcclu extrancorum condendis,
neccffarium eft. juxta l. qui teftamento 2,0. §.
fen. I. beredes palam ix. §. pen. ff. qui teftam.
fac. poff. Jacob. Coren obfervat. 30. verf. de
gedeputeerden Gudelinus de jure noviff. libr. 2.
caf. 6. in med. Ant. Mattlmis defucceffton. di-
fpnt. 8. nam. 14. Struvius adPand.exeuit. 32.
num. ^.infne. Leeuwen cenf. for.f&rt. i.libr.
3. caf. ir. num. 13. Parens p. mem. Paulus
Voet ad §. 3. lnft. quib. mod. teft. infiim. num.
2. verfu, cenfent. Nec obftat, quod alibi a
metraditum, opuseffe, ut qui pacta dotalia tc-
ftamento revocare vult in cafibus, quibus id li-
cet ( quod ex profeffo difcuffum tit. de faBis
dotalibus) exprefle atque fpecifice ea revocet,
nec fufficere generalem omnium difpofitionum
anteriorum revocationem. Nam a pa&is infir-
mandis ad infirmationem aut revocationem te-
ftamentbrum argumentum non fatis recle peti-
tur. Cum enim nihil tam naturale fit, quam
unumquodque eo genere diffolvi, quo Iigatum
cft, naturale quoque fuit, tcftamentum prius
infirmari per pofterius, aut faltem hodie pcr ge-
neralem difpofitionum anteriorum cjufdem ge-
neris revocationem j fed cum pa&a dotalia a te-
ftamentis diverfa fint, adeoque teftamento re-
vocata non diffolvantur eo modo, quo initafunt,
merito fpecifica & expreffa eorundem in tefta-
inentis revocatio defiderata fuit, ut vires per-
dant.
4. Non aliter tamen teftamerttum prius rum-
pitur per pofterius, quam fi pofterius tale fue- rit, ut ex eopotuerit heres exiftere. /. i.ff. b.t. §. pofteriore z. lnft. quib. mod. teft.infirm. Un- de fi tabuls pofteriores externa quidem folen- nitate plena. munitas fint, fed aperts nihilom- nino fcriptum contineant, priores adhuc rata; crunt. X. f\ bina 11. ff h. t. Idemque cft, fi 5n pofteriore fuus heres prsteritus fit. I. fi quis gum 16. §, r. jf. de vulg. & pupill. fubftit. non itcm, fi emancipatus: namcum, nonobftante emancipati prseteritione, teftamentum fummo jure civili nihilominus firmurn fuerit, ex folo jure prxtorib per bonofum poffeffionem contra tabulas infirmandum, fatis etiam efficax effe de- feuitad tcftamentum prius enervandum. l.ftduo* lus 12. §. 1. ff. de bonor. poffff. contra tab. eo- dcm modo, qito tabute pupillares, qua: pars & fequela funt paterni teftamenti» ac fine eo effe nequeunt, fuftinentur adhuc ex paterno tefta- mento,velut jurc civili valido9 licet rcfpe&u |
|||||||
|
,■
|
|||||||
|
IL T 1 t. IIL
luntate difpofita exkum habere debeant, nhl
quatenus contraria continent j quippe quorum intuitu fuprema voluntas teftatorispotior foret, eo modo, quo id jure Romano in pluribus co- dicillis ab eodem teftatore condkis obfervatum fuit. §.«0» tantumi. lnslit. de codicillis. l.Divi Severus6. §.1.2. /. conficiuntur 8. §. ult. ff, eodt tit. l.-itC. eod. tit. maxime,cum apudnos non ma- gnainter teftamenta & codicillos differentia fit» fecundum ea, quse in tit, de codicillis dicenda erunt. Ut proinde priorum teftamentorum aper- tam fieri in poftcriore revocationem neceffe fit, fi teftator nolit, ex alio, quam poftremo tc- ftamento, quicquam deberi aut ratum effe. Groc-* newegen ad$.-$.mftit.quib. mod.teBam.infirnt. Leeuwencenffor.part. i.libr. 3. cap. 11. num.p. Parens p. mem. Paulus Voet ad d. §. 3. Inftit. quib, mod. teftam. infirm. num. 2. & ad §,ult,Inftit. de codicill. mm. ult. Refponfa Jurifc. Holl. part, laonftl. 24.&p4rf. 5.ce»|i/. 42. 9. Quod fi duo teftamenta eodem tempore
condita producantur, nec appareat, utrum priug aut pofterius fit, ob incertitudinem neutrum va- iet ex jure Romano ; eo quod utrttmque fn mul valere , & ita duo unius teftatoris tefta- menta effe , jus illud uon patitur , ac in utro* que honoratis ndn jus fed magis probatio de* ficit. arg. /. duo funt 30. ff.de teftam. tut. Ncc aliud ex jure hodierno refpondendum videtur, quoties duo talia tcftamenta eodem tempore con- dita non eofdem, fed alios atque alios heredes inftitutos habent; licet enim nunc duobus plu- ribufve relicEtis teftamentis decedere quifque pos- fit, non tamenita, ut fimul effedum haberent, quas in iifdem contraria inveniuntur. Ac pro-« inde» fi in una tabula Msevium, in altera Ti- tium inftitutum proponas, neutram valere ne- ceffe eft, fi nonappareat, qustempore poftc- rior fit; cum jun&a tabulsB utriufque inftkutio perplexa forct , nec ullum poffet exitum in- venire, dum Msvius heres effe nequk, fiTi- tiusheres fit, necvice versaTitlus, fiMsevius heres fit. arg. L fi Titius 16". ff. de condit. in- ftitut. I. fcriptuu diverfa 14. C. de fidewftrum. I. ubipugnantia 188.//. de reg. jurts. Diver- fum effet, fi in utraque tabula unus idemque heres fcriptus, aliis atque aliis legatis, diverfis quidem, fedinterfenonpugnantibus» oneratus inveniretur : nam cum ea ratione & heredi here* ditatem adire liceat. arg. /. eum qui duobus 51. ff. de acquir. bered, & utraque difpofitio exitum habere per naturam poffit, etiam utramque im- pleri ratio dictat, quamdiii non probatur, noluiflc teftatorem, utex utraque fcriptura relidum prae- ftetur. Etfane, fiincafu, quod quinquaginta per teftamentum Titio legata erant, & eiderr» Tkio fimilia quinquaginta in codicillis, ac quse- rebatur num teftatorduplicarelegatumvoluiffct, Celfus definiverit, petitore duas fcripturas often- dente, ipfum heredem conventum approbare judici debuiffe, alterutram fcdpturam inanem |
|||||||||
|
a93 L i b. XXV
quibus etiam per teftamentum pofterius imper-
fe&um prioris perfe&i vires pereunt j puta, fi in pofteriore, quinque tantum teftibus munito, fcripti fint heredes ab inteftato fucceffuri, cum in priore extranei vocati effent. I. bac confultis- fima 21. §. fi quis %• C, de teftamentis. aut fi teftator fcriptura pofteriore minus folenni de- ctaraverit, heredem in teftamento priore fcrip- tum indignum cffe, & non mereri fuam volun- tatem j quatenus indigni illius portio fifco addi- citur. L heredkas 4. C. de bis quib. ut indignis. Simili modo, fi in pofteriore incapaces fcripti fint, adeoque inftitutio non fubfiftat, prius liaftenusinfirraatur, uthereditasiis,quiin prio- re inftituti funt, velut indignis, & voluntatem teftatoris non habentibus, auferatur ac fifco ce- dat. /. cum qutdam i^. ff. de his quib. ut in- dignis. 7. Sed & ex converfo, non defunt quatdam
faclorum fpecies, in quibus teftatnentum prius, licet ruptum per pofterius rite conditum, no- tabiles nihilominus effedus fortitur, idque vel ex exprefsa vel ex praefumta teftatoris voluntate. Voluntate quidem exprefsa, fi in pofterioribus tabulis heredem inftitutum teftator roget, utpnores tabulse valeant; tunc enim prius tefta- mcntum in vim codicillorum converfum videtur, & omnia eo fcripta, five legata, five fideicom- miffa, five libertates, iive heredum inftitutio- nes, in causa fideicommiffi erunt, ac rogatus intelligitur in pofteriore vocatus, ut retenta quar- ta reliquam hereditatem ilHs reftkuat, qui te- ftamento priore inftituti funt. §. fed & fi quis 31 Inftit. quib. mod. teft. infirm.L pofthumus i2.§. I. ff. h. t. l: qu&rebatur 19. m fine principii ff. ie teftam. milit. Ex praefumta. vero voluntate, fi teftator errore ductus pofterius condiderit te- fomentum , in eoque alios hcredes inftituerit, cum prioribus fcriptos tabulis extin&os crede- ret, & hoc ipfum in pofterioribus exprefferit. Errore etenim poft teftatoris obitum detecto, Impcrator heredi prioris teftamenti fubvenien- dum cenfuit, eique heredkatem ex primo te- ftamento adire permifit, fed legata aliaque fi- milia pofteriore teftamento relicta perinde pra> ftari juffit» ac fi in pofterioribus tabulis ipfe Fuiffet heres fcriptus, L ult. ff. de hered. inftit. Barry de fuccejfionib. libr. xo. tit. 1. tmtt. 13. Extrahas autem fpecies nihil eorum, quas tefta- mentorupto cauta fuerunt, valere aut petipo- teft, magifque paterfamilias inteftatus creditur mortuus effe. d.f.ex pofterkre 2. lnft. quib. mod. teftam. infrm. 8. Casterum uti jure civili mllitibus permis-
fum fuit, pluribus reliftis teftamentis decedere, fic ut & priora & pofteriora effectum fortiren- tur, quatenus nulla eorum pugna erat. /. qua- vebatur 19. ff. de teftam.mitit. itaquoquemo- ribus hodiernis pluribus teftamentis reli&is unumquemque mori poffe non ambigkur, fic vt in dubio orooia in priore & pofceriore. ycn |
|||||||||
|
DE INJUSTO R17PTO IRRITO &C
|
||||||||||||
|
20^
|
||||||||||||
|
ftamcntts. arg. /. nec dammfa 3. C. de precibtts
Imperat. offer. nec jurisjurandi religio, fi forte teftator vel in ipfo teftamento vel extra tefta- mentum jurato promiferit, fe teftamentum il- lud non effe revocaturum; idque non tanturn ex jure civili, quo jusjurandum fequitur natu- ram a£tus, cui apponitur. /. non dubittm j. C* de legibtts. I, juris gentium 7. §. & generalitet 16, ff. de paclis. fed & canonico, uti Iatius ad* ftru&um in tit. de jurejurando nttm. 6. nec clau-» fula, ut ajunt» derogatoria pofterioris tcftamen«* ti cujufcunque condendi, priori teftamento in- ferta; eo quod nemo eam fibi poteft legem df* ccre, ut a priore ei recedere non liceat. /. fi quis in principio 22. ff de legat. 3. ac proinde, fii quis in principio teftamenti adfcripferit, cul bis legavero, femel deberi volo, & poftca eodeni teftamento vel codicillis feiens fspe eidem Iej gaverit, fuprema voluntas potior habetur:fi mo- do fpecialiter dixerity prioris voluntatis fibt poenU tttijfe, & voluiffe 1 ut hgatarius plura legata ac- cipiat, ut notat Hermogcnianus in d.l.zz.ff de legat. 3. Et hoc ipfum quoque fubaudien* dum in iis, qua? a Scxvola proponuntur in /. ult* in pr. ff. de legatis z, uti & a Marciand in /. Divi Severus 6. §. Iket z. ff. de jure co- dicill. cum monet, non obftante eo t quod pa-« terfamilias iri confirmatione codicillorum adje-1 cerk, quodnon aliasvalerevelit, quam fua mantt fignatos & fubfcriptos, valerenihilominus faftoa ab eocodicilios, ficet neque abeofignatz, ne- que.manu ejus fcripti fuerintj quia ea, qusc poftea geruntur, prioribus derogant. Dero^ gant nempe , fi modo appareat, teftatorem a priore voluiffe voluntate recedere. Alioquin , fi id expreffum non fit, aut faltcm ex indiciis manifeftis colligi nequeat, eveniet, ut non po- fterior fed prsecedcns fcriptura valeat: nam , ut Pomponius ait, fi ita fcripfero, quodTitioinfra legaveroyid neque do neque /e£o,quod infra legatum erit, nonvalebit. I. fi mtbi &tibiiz.§. ult.ff. de legatis 1. non alia de causa, qnam quia ibi non adjeclum erat, neque conftabat, teftato- rem prioris voluntatis pcenituifle; quod & ab ipfo Pomponio md. §.ult,infine indigitari puto, dum hujus decifionis fuas rationem a teftatoris voluntate deducit, fubjungens, voluntatem ( fci-* licet priorem adhuc perfcverantem & non mu- tatam) ergo facere , quod in teftamento fcriptura ( fcilicet prior ) valeat. Atque ita etiam de co cafu, quo teftator nondeclaraverat» feapriorc velle voluntate recedere, accipiendus UJpianus in /. fi itafit adfcriptum 14. // de tegatis 1* Es hifce vero ita pramiffis facilior eft definitio quaj- ftionis vulgatas forenfis, an per pofterius tefta- mentumderogeturpriori, fiteftator, (metucns, ne quotidianis flagitationibus, precibus, adu- lationibus eorum, quibus hereditatem fuam re« lidam non vult, ad id adigatur, ut in eorum utilitatem fuprema difponat voluntate ) . in an-* teceflum confcribat teftamentumin gratiameo- |
||||||||||||
|
e/fe. I. quitiquaginta n.ff.deprobation. rationon
apparct, cur non etiam utraque tabula honorati legatarii, non iidem, feddiverfi, cxigerentab herede in utraque inftituto, qua; cuique rcli<5ta Jurit, cjuamdiu hcres, unam ex his inutilem effe, docere nequit. Longeque magis ha?c admitten- da, fi duce quidem ejufdem temporis fcriptura producantur, fed quarum una inftitutionem he- xcdis & legata continet, altcra vero Icgata tan~ tmn. Cum cnim ita non duo teftamenta, fed tantum tcftamentum unum cum codicillo fit, ctiam cx ipfms juris civilis fundamentis utraque fcriptura impleri debct, valentibus fcilicet, Sc fimul cum tcftamento fubfiftentibus codicillis, iive ante fivc poft tcftamentum a teftatorecon- ditis, quatenus nullam continent contradictio- nem. d. §. i. Inft. decodicillis. d. I. 6. §. i.i. /. 8. §. ult. ff. eod. tit. Hugo Grotius in re~ fponfis Jnrifc. Holl. part. 3. vol. 2. confil, 1^2. mim. z. 3. 4. pag. 434. 435. & confil. 157, fium. 1. Michael Graffus de fucceffion. §. codi- (illm.num. 32. Plancin iis, quae contradidio- nem habent, neutri fcripturx ftari debet, dum fecundum antemonita non tamjus, quamqui- dem probatio honoratis deeft; nifi ex iis ipfis, epx duobus tcftamentis contraria continentibus & eodcm die conditis comprehenfa funt, erui poffet» quodnam tempore prius aut pofterius iit. Qua ratione merito placuit, illam fcrip- turam in dubio pofteriorem videri, in qua oc- currit aliquid , quod fapit revocationem quan- dam aliciljus articuli in altera icriptura ex- prefli j quodve aliquam habet rclationem ad id, quod altera fcriptura difpofitum eft. Mantica de eonjecl. ult. volunt. libr. 6. tit.q. nttm, 11. Mi- chael GraiTus de fuccejfion. §.codicillus. num. 31. Cui a nonnullis altera quoque additur excep- tio, 11 fcilicet unam fcripturara magis commen- det perfonse vel caufa; favor, dum pef eamvel pia caufa, vel liberi aliique ab inteftato fucces- fionem fperantes honorati funt, cum alterius fcripturae difpolltio contraria extraneis profutura cftet. arg. /. bac confultiffima 21. §, pen. C. de teftamemis. I. cum avus 102. ff.decondit. &de- inonftr. Zocfius ad Pand.b.t. num. 31. Parens p. mcm. Paulus Voet ad §. 2. Inft. qub. mod. teft. infirm.num. 2. 1 o. Quia vero fecundum leges ambulatoria
cft hominis voluntas ad extremum vita; halitum. I. quod fi iterum 4. ff, de adim.veltranffer. lega- tis. & nemo in fuo teftamento cavere poteft, .»e leges in fuoteftamentolocumhabeant, l.ne- tho poteft 55.// de legat. 1. ideorevocationem teftamcnti a jure conceffam impedire nequit pactum de non revocanda vel mutatida volunta- te inteipofitum. /. patlum quod dotali 15. C. de pdttis ( nifi ex quorundam locorum confuetudine pa&is dotalibus tale quid convenerit, de quo ad tit. de pacl. dotal) nec Principis praefentia vel aiitoritas accedens promiffioni de non revocando tcftamento jam condito. l.omnium 19. C.dett- |
||||||||||||
|
r*
|
||||||||||||
|
fum,
|
||||||||||||
|
L i b. XXVIII. T 1 *. III,
|
|||||||||
|
s§#
|
|||||||||
|
quib, mod. uft. infirm. num. 2. fere m pr. rt«*-
fponfa Jurifc. Holl. part. z. confil. 211. & part. 3.^0/. i.confd.^i.&pan. j.confil. 42. 55. 11. Dcniquc nec mutationem teftamentiper
aliud poftcrius impedit, quod quis tcftamentunl prius non folus, fed una cum alio ineadem ta- bula eondidit, five quifque feparatim de fua fubftantia difpofuerit, five uterque fimul de mafsa communi patrimbnii commusiicati difpo?- nat Secus, fi itaduofimul teftenmr, ittquis-- que non de fuis, fed alter dc alterius bonis vice quafi mutua, aut uterque de fuis fimul & con- jugis bonis, ex mutuo confcnuV, fuprcma: fa- eiat voluntatis teftationcm, fccundum expofita i» tk. de paMis dotal. num. 63. Q110 & rcdu- cendum, fi conjuges, una tabula tcftantcs, fi- mul legata nonnulla certis relinquant pcrfonis ex comiriunimafsapatrimoniifolvenda, fincdi- ftinciione ,< an ex viri, an cx uxoris, aut e$ neutrius cognationefint, acdeincepsilngulifc- paratim de fua parte, quam quifque in niafsa communi habet, difponant; cttm in iftis ita com- muniter legatis, ad oppofitionem fcparatim re- lidorum, non poffit non videri alter dc alteri- us quoque bonis teftatus fuiffc ex confenfu ejus: ut proinde hasc ipfa lcgata per conjugis unius obitum ita firmata videantur, ne fupcrftitls vo-» luntate iri totum aut pro parte rcvocari queant^ Refponfa Jurifc. Holl. part. z.confil. 275. Pla- ne, fuperftitem defuncli conjugis teftamentun» eadem tabula conditum revocare nOn po0e, cx-* tradubiumeft, Jacob. Coren obfervat. iz. Rcfp. jurifc. Holl. part. 2. confil. ji. Ultrajccti quo- que fi conjuges fibi invicem rcciprocum bono^ rum fuorum ufumfru&um reliqucrint, afterunf altcro invito id mutare non poffc, tradit Roden-' burch de }we conjugum. tit. 2, cap. 4. nttm. 2. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. 13. Inftiti de teftam, ordin. num. f. Sed cum plurimse te- ftamentis irifertse verborum rerumque circum- ftanti» notabilem fkpe decifionis diverfitatcm, producere poffint in hac qua:ftione, an teftamen- tum per duos una tabula conditum, poft mor- tcm unius ab altero, & quo ufque, revocart, poflitj cutn iis, quae & hic & in tit. de pacl* dot. num. 6 3>. a mc fcripta fririt, conferendi ora* nino Jac. Coren obferv. i\. num. 39. & 40-. erv. 12. Deckherus libr. 1. differt, i.nunf» 4. & feqq. Nicol. Everhardus confil. 60. Chri- ftineus vot. 6. decif. 58. num. 6* D.Joh. aSq- meren de jure noverc. cap. 9. num. ult, Leeu«* wen cenf for. part 1. libr. 3. cap. z. nutmi^ 16, & cap 11. num. 7. Carpzovius defin. for.' part. i.conftit. z. defin. 11. 12. ^.WefeUrf noveUas conftk.Ultrajett. art. j.num. itf. 17. t%4 Parensp. mem. Paulus Voct ad§. 3. Inftit.quib. mod. teft. infirm. num 1. in fine, & ad $. 1 u de teftam. ordin, num. 5. Refponfa Jurifc. Holl, part. 1. conftl. 251. & part. z. confii yi.pag., 129. & confil. 311. qu&ft. 1. & part. 4. confit, itfo. 161. 584.18^, 186,187. ipa. 193.194. li. Ir-<
|
|||||||||
|
rum, quos fibi ferio fucceffores pptat, addat-
que, fe nojle , ut uila pofterior difpofitio rata fit, aut prsfenti deroget elogio, nifi in qua in- venietnr infcrta ccrta qujepiam vcrborym formu- |a, veluti, arma vhumque cans, aut alia qusecun- que arbitrip tcftatoris concipienda, deinceps au- tem pofterius teftamentum ab eo conditum nul- lam iftius formulse mcritionem contineat? Etc- him, etfi varie videantur fentire juris Interpre- tes, tamen plerorumque opinio eo vergit, fir- mum habendum effe prius teftamcntum, quo- ties in fecundo teftator nullam omnino prioris teftamenti cert| quadarin fdrmula muniti men- tionem fecerit, nec gerieralem ae vagam prio- rum teftamentorum revocationem fufhcere ad id, ut hpjs, fpeciali claufula dcrogatoria cum for- tnixlx adje&ipne munitum* vires perderet auf crederctur revocatum. Sed fi ex adverfo tefta- tor in pofteriore teftamentp nominatim profes- fus ftt, fe antea teftamentum cum claufula: de- rogatorise & fqrmulas certss expreffione condi- diffe, nunc autem nolle amplius, ut id ratum fitjpofteriorcm voluntatem oportere efFcclum for- tiri, priore cversa, etiamfi forte memoria lap- fus tcftator per errorem aliam in pofteriore te- ftamento formulam repeticrit, quam quse priori inferta fuit, aut etiam formulam illam fibi ex- cidiffc profeffus fit; praefcrtim fi prius teftamen- tum derosatoriam contincns claufulam, claufum & alterius cuftodiae commiflum fuerit, aut for- mula prolixaverborum ferie contexta fit, alia?~ que fimiles coneurrant circvunftantia:, adeo ut, fi ufpiam alibi, hic certe arbitrio judicis pro- vidi atque circumfpe<fti seftimari debeat, qua* vi- deantur fufficicntia mutata; ferio voluntatis indi- cia ac argumenta effe, femperque cogvtandum fit, claufulam derogatoriam tantum continere fignificationem voluntatis in futurum, neuti- entam vero diminutionem poteftatis circa volun- tatis mutationem. Nec intereft, utrum clau- flila derogatoria in teftamento, an codicillis fcrip- fca fucrit: riec, utruin teftamenti poftcrioris an codicilli clerogationem complectatur, ut ex le- gibus fufira addu&is Colligi poteft. Conferde hac claufula Ant. Merendam controverf libr. 4. cap. 49. Menochium libr. 4. pufumt. 166. San- de decif. tibi. 4. tit. 1. defin. io. Fachineum controverf. libr. 4. cap. 92. Cujacium obfervat. libr. 14. cap. 7. Gudelinum dejure mvijf. libr. z, cap. 6. fere, in fine verf. interdum. jul. Cia- rota. §. tefiamentum quaft. 99. Michael. Gras- fum de fucceJfion,§.teftamentum qmft. 80. Ant. Fabmm de errorib.pragmat. decad. 37. error.f. ejf feqq. 8cin Cod, libr. 6. tit. 5. defin. g. 10, IV 14. ij. Hmtica.m.de confeif. ult. volunt. libr,. 6. tit. 4. num. 9, & Ubr, iz.tit, 8. Fran- cifc. de Barry de fucceffion. libr. 10. tit. i.num. 7<j. & feqq- adnum. 27. Hug. Grotium ma- mduct. libr. z. cap. zq. num. 5.6.7. Leeuweri cenfi for. part. 1. libr. 3. cap. n,num.6.& n. yarentem p, menj. Pauluni Voet ad §. 3. Inft. |
|||||||||
|
De liberis et postaumis 8cd.
|
|||||||
|
lennitates dcfiderantem adhuc rato, argumen-
tum ducitur: cum quxftio de habilitate teftan- di, aut ex teftamcnto capieridt, ad folennia haud quaquam pertineat, & iic a diiparatis illatio nul- la fit: nifi fimul contendere velis, Ultrajedrti-* num annorum quindecim, cafu fortuito in Hol-' landia repertum , de fuis mobilibus ibidem te- ftari pofleex legc Hollandica, quia Ultrajedi- nus ad teftandumpcra?tatemhabilis j &inHoI-« landia cxtftcns, iolennkate Hollandica fuam po- teft ordinare fupremam voluntatcni , etiam poft reditum in patriam fubftituramj quod quamfic a juris hodi.erni ufu alienum, in aperto eit cx iis, cpx dicta in tit. qui teftam. fac. poff. num. ult. Denique nec ratio ftringit, ab eo pctita , quod per furorem aut amentiam aut prodigali- tatem fupervenientem non infirmantur tcftamen* ta furore vel prodigalitate vetuitiora. §; t. ln* ftit. quib, non eft permiff. fac. teft. I. is cni Uge 18. ff. qui teftam. fac poff cum amentia & furor ac comparata furori prodigalitas fupcrveniens te- ftamentum ante conditum non interrumpat, ne afflicto, qui non fua voluntate fed infortunio incepit inhabilis effe ad tcftandttm , addatur af- flidio,: at unufquifque per domicilii tranflatio-* nem inhabilis effcCtus, inhabilitttem illam fibi Iibeio fuoconciliavit arbitrio, uti paterfamilias i {c{e adrogandura dans. Ne dicam abfurdumifo- re, ut magiftratus Ultrajedinus mobilium in- tuitu ratum haberet teftamentum ejus, qui per domicilii tranflationem recensadvena eft, dum inutilia jubet effe teitamenta eorum, quos in fua reglone natos perpetuo fua? habuit jurifdi- dioni fubjcdos. Confer tit.de minor.zj.anms,, num. 1 o- 15*. Quod (1 is, cujus tcftamentum migra-
tione ex HoIIandia ad rcgionem Ultra;ecT:inam irritum faetum fucrat, ibidem Ktatem cxpleve- rit in teftatore requifitam, dc novo quidem re- petere folenniter poteftprioremvoluntatem,at- que ita de novo teftarij fed fi id non fecerit, teftamentum antea anno setatis decimo quinto in Hollandia conditum ipfb jure quantum ad mo-* bilia vel immobilia Ultrajedina nequaquam con- valcfcit; non magis, quam jure civili aut prae- torio teftamentum ab impubere conditum, fi is pubes fadtus in fata concedat. §. i. Inftit. quib. non eft permiff. fac. teftam. /. r. §. exigit S. jf* de bonor. pojf. fecund. tab. Diverfum effet, i\ tcftator talis iterum pofcea mutata mente in Hol- landia rcrum ac fortunarum fuarum fedem re- ponat; tunc enim voluntas illa, quje migratio* ne in irritum dedudla fuerat, quafi recuperata\ priftina ad teftandum habilttatc redintegratur et cequitate; eo modo} quo fuftinetur jure pra* torio teftamentum a patrcfamilias conditum, quod per arrogationem irritum facllum fuerat» Ct is iterum poftea fui jurisfac^us in eademper- ftiterit voluntate. §.nontamen<5. Jn(f. quib.mod* teftam. inftrm. I. pen. §. ult. ff. de bonot. peff.fe- tund* tabtdas, Sicut & rata iterum effe incipiet i '■ P p i ia |
|||||||
|
ii. irritunl propric dicitur teftamentum ,
Cum tcftator maximam, rncdiam,vel minimam pa- titur capitis diminutionem, atque ita aetivam tcftamenti faclionem habere definit ex ftatus mu- tatione* §. alio autem 4, lnftit. quib mod teftam. hfirm, l. fiquis 6 §. irritum 5. ff.b. t, Et quam- vis hodie apud nos & pleroique alios nullaca- pitis diminutio tcftamenti femel re&e conditi vires perimat, tamen fi quis habitans inloco, in quo minor annoriimnumerusinteftatorerequi- ntur, veluti in Hollandia, ibidem anno deci- mo quinto teftamentum fecerit, deinde vero do- micilium alio tranftulerit, ubinecdumpera*ta- terri teftari licet, veluti Ultrajcctum, ubi ple- m pubertas inmafculo teftatore exigitur, tefta- mcntum ejus quantumad mobilia per talem rni- grationem irritum efficitur. Idemque eveniet, C\ Hollandus uxorem heredem inftituerit, (quod ibi licitum) dcindevcro ad aliam migret regionem, ibiqite domicilium figat, ubi gratificatio inter conjuges ne fupremo quidem elogio permiffa eft; nam & hoc in cafu mobilium intuitu in irritum dcducitur voluntas ejus ; cumjmobilia infucces- fione teftata vel inteftata regantur ex lege do- micilii defuncti^ adcoque rcs deveneritiiihifce ad cum cafum, a quo propter qualitatem te- itatoris, vel honorati, initium habere nequit. Neque enim fufficit in honorard, qudd tempore; £i<5ti teftamenti capax fit, ied 5c tcmpore mor- tis teftatoris eum capacem efle, necefle eft §. tn ixtraneis 4. inftit. debered. qttalit. &' dtfferentia. Et quod attinet astatem in teftatore requifitam, iHa utique teftatoris qualitatem concernic, quam it" jurc habet, adeoque illa teftandihabilitasaut inhabilitas, quse ex setate eft» proxime accedit ad illam, qux ex eo eft, quod quis vel pater- famflias velfiliusfamiliasfit; acproinde, utite- ftator patcrfamilias fibi imputare debet, quod fefe altcri adrogandum dcderit, & fic fefe extte- rit teftandi facultate; ita quoque, qui ex Hol- landia domicilium transfert ad eum Iocum, in quo per jetatem necdum teftari poteft. Confer Carpzovium defm. for. part. z. conftit. 14. de- fm. 3, Fruftra diffenticnte Peckio de tefiamentis tonjug. Hbr. 4. cap, 3 7. Qiiod enim ait, non cffe novum, ut. ea, qua? femel utiliter confti- tnta funt, durent, licct ille cafus extiterit, a «ruo initium habere nequcunt. /• in ambiguis 85. §. i. f de reg. juris. § ex contrario 14.1«- jtit. de legatis. id in cafibus quidem injureex- preifis verum, adeoque novum non eft, talia valere, fed regula nori eft formanda, quodea, qux initium bonum habuerunt, deberent rata rnanerc etiam, cum ad eum cafum res ek de- duda, ut inde inchoari non pofiet; & in ipe- cie id admittendum non eife, cum honoratus amittit vivo teftatore teftamenti factionem, aut fcftator patitur capitis diminutionem, jam fu- pra probatum eft. Perperam quoque a tefta- inento fecundum prioris doraicilii folennia coh- dito, & poft migrationem ad locum plures fo- |
|||||||
|
j B. XXVIII. T ir.IV.
|
||||||||||||||||||||
|
L
|
||||||||||||||||||||
|
jo«S
|
||||||||||||||||||||
|
quls filio 6. %pen. ff. h.t. de quo pluribus ac%irr\
ex jure tivili & moribus in tit, qui teftam. fac. poff. num. 39. & 40. Et quod attinct cos, qui fibi ipfis mortem confcivcrunt, fi quidem id egerint ex tsdio vitac, aut doloris impaticn- tia, aut cx jaclantia , ut quidam Philofophi , tcftamcnta eorum firma mancnt, cum eo cafii ab infania id proficifcatur, ac furor autamen- tia fuperveniens neque teftamentum neque ul- lum aliud negotium reclc geftum perimat: fin fceleris confcientia, infirmantur. /. fi quis filio 6. §. ejus qui 7 in med, ff. h. t.l.fiis qui 2. C.
qui teftam. fac. pojf. juncl. §. i.infne Inftit. qtiib. non eft permijf. facere teftam. Menochius dear~ bitrar. jttd. libr. 2. cafu 284. num. 16. Carp- zovius defin, forenf.part. y.ctnftit. C.defin. 13, Leeuwen cenf for. part. 1. Itbr. r$.cap. 3. ««»;. 7. in fme. Sed de his, qui id agunt confcicn-
tia fccleris, plura ad tit. de bonis eor. qui apte fent.mort.fibi confciver. |
||||||||||||||||||||
|
in mobilibus difpofitio, quantura adconjugem
aconjuge inftitutum, ut dicetur tit. de hered. hftit.
14. Surit & alli modi, quibus teftamenta ir-
rita fiimt, puta, fi bereditas ex iis haud adca- ttir, dum inftitutus aut non vult aut non poteft hcreseffc. l.x.ff. h. t. QuO tamen cafu ex jure novifTimo legata videntur legatariis falva efle, fi ob defe&um inftitutiheredis ad lcgitimos he- reditas dcvolvatur. noVeU. i.cap. 1. 2, Quod& rnoribus noftris conveniens eft, propter clau- fulam codicillarem , teftamentis addi folitam. Sande decif, libr. 4. tit. 4. defm. 10. in fine. Lecuwen cenf. for. part. 1. libr. 3. cap. 2. num. 3. & d. libr. 3. cap. 10. num. ult. verf. he- reditate. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. 1. Jnftit. quib. mod teflam. infirm. num. 3. Ad- hxc imtum ex jure Romano fiebat teftansen- tum, cum teftatorad ultimumdamnabaturfup- plicium; fed revivifcebat, fi iterum per indui- gentiam Principis pleniflimc reftitucretur. /. fi |
||||||||||||||||||||
|
-»&>
|
||||||||||||||||||||
|
TIT V L V S IV.
Dehisqu^inteftamentodelentur, inducuntur, vel infcribuntur.
SuMMARIA*
|
||||||||||||||||||||
|
3. Quid juris, fipars teftamenti deleta fitl tttm
circa deleta, tum circa non deleta, per diftin- ttiones explicatur. Si fola fxnt indubla heredum nomina, an adhucdebeantutlegata} Cuicedat hereditas, deletis heredamnominibm} Anfub- ftituto t fi inftituti nomen deletum ftt ? Quid,fi unius tantum hetedis nomen deletum fit, vel omnium quidem, fedaddito, qwdteftatorunum- tantum heredem offenfum habebat > 4 Quando & ex quibus circumftantiis teftamen-
tum pufumatur confultt vel inconfulPQ delctum am incifum effe ? |
||||||||||||||||||||
|
% Quidftntdeteta,hdufta,&fuperfcripta?Quid
jmis, fi tabuk teftamenti confulto ddets, , inci- /<e, eonuptg fxm > Quid, f\ id contigerit in no- ftratibus tejlamentis clauftst Quid> fi ex plu- ' ribus exemplatibm unum confulto deletum fitt
: putd, fi tantum exemplum deletum aut incifum
Jz7? Quid, fi exemplum teftamenti ex proto- eoUo notarii defctiptttm confulto incidatur, com- buratur? 2. Quidjutis,fi teftamentum inconfultoperfurorem
aut aliter a teftatore, vel a tertio, deletum aut in- " ctfurn fit ? Quid, p mures tabulas aut linum 10-
' ferint, &c.}
n teftamentis deleta dicttntur pro-
prie, qux lituris corruptafunt: in- dttiiii, quas cancellis: mfcripta, qitas aliis literis: fuperfcripta, quas in locum deletorum fubftituta autorc Cuj;icio i» paratitl. ff. h, t. Deletioni vero fimilis eft incifio , corruptio, combuftio , confra- &\o tabularum teftamenti. Delentur autem aut jhciduntur tabulse vel confulto vel inconfulto. Si confciflio aut corruptio aut fignorum turba- tio aut delctio confulto fafta fit, five a tcfta- tore, five ab alio ejus nomine, teftamentum pro rupto babetur, nec qukquam inde peti po- tcft. / x.%.fed confulto ^.l.pen.in pr. ff. h.t.l. I. §. pen. I pen §. ult ff. debonor.pojfejf fecund. Ubulas. I, M teftkm i%, $'fif%n<t 3. J*. qu\U> |
||||||||||||||||||||
|
jlam. fac. poff I. 1, |, pm. f. j» tabuU teftam,
nulU extabunt. I. fi unus 12. /. pen. C.de tcftA- mentis. quod & ad noftratia teftamenta daufa merito tranftuleris, quippe qua: fcriptis Roma- norum teftamentis fimiliafunt, nec nuncupati- vis fed fcriptis voluntatibus accenferi debent» utdiclum tit. qui teftam.fac. pojf.num. 26. Hu- go Grotius manuduft ad jurifprud. HoU, libr. 2. cap. 24. num. i4.Neoftadius Cutia HoU. de* cif. 1, in fine. Leeuwen cenf. for part. i.itbr. 3.,, cap. 11, »«1». ult. Si tamen plures ejufdem argu- menti tabula: fint, fingulas plena munitasfolenni* tate, ac unam ex hifce teftator deleverit aut in- ciderit, teftamentum non conftituitur irritum, j praefertim, cum excsteris tabulis non incifis reSj gefta dcckretur; jiifi heredes, qui abr inteftato venko
|
||||||||||||||||||||
|
De Hli CLU^ IK TEStAW. DELENtUR &C %Q%
|
|||||||
|
vcnire dcfidcrant, approbaverint, eamentcta-
bulam tinam a. tcftatorc incifamefle, ut inte- ftatus morcrctur. /. uk. ff. h. t. vcl heredes priore teftamento per poftcrius jam rupto inftituti do- cerc poffint, tcftatorcm ideo unam voluntatis poftpemae tabulam incidiflc, ut prius teftamen- tum fupremum relinqueret. /. pen. §. ult. ff. de bonor. poffeff, fecund. tab. fcd &, fi teftator non teftamentum, fcd tantum cxemplum ejus, fo- Icnnitatc non munitum, confwlto deleat aut cor- rumpat, adiri adhuc hercditas, ailt fecundum ta- bulas bonorum poflcffio pcti poteft. arg. /. I. §. fedfi umm 7. ff. de bonor. poffejf/ fecmd. ta-£ hulas. Qiia ratione, fi teftamcntum coram ta- bellione & teftibus folcnniter condkumfit, & teftator exemplum ejus more folito a. tabellione cx memoriali fcriptura, fcu protocoUo, dcfcrip- tum inciderit, deleverit, aut cancellaverit, iltefo mancnte exemplari apud tabellionem aflervat.0, nihil omnino validititati teftamenti extalitefta- toris fa&o deceffifle videtur. Ant. Fabcr Cod. libr. 6. tit. 5. defn. 30. Zoefius ad tit. ff. de injuil. rupt. irrit.tesl.num. 14. Neoftadius Cwr ru Holl. decif 1. infme. Groencwegen adGro- tti manuducl. libr. z. cap. 24- num. 14. Lecu- <vven cenf.for. part. 1, libr. 2, cap. 11. num.ult. Jlcfponfa Jurifc. Holl. part.z.vol z.conftl.ijC. &part. ^.conftl. 20 inpr. z. Quod fi confciflio aut corruptio teftamen-
ti a tertlo fine teftatoris voluntate, velab ipfo teftatore, fed mente capto yel in furorem a£to, vel aliter incaute fa&a fit, non ideo minus ex «o adirl pofle hercditatcm refponfumeft. /, i.§. j. 2. 3. ff, I). t. I. ult. ff. de injusl. rupt. irrito fatto, /. 1. §. pen. ff. de bonor. pof fecund. tab. Idemque eft, fi rofe fint a muribus tabuk, vel Jinum aliter ruptum, vcl vetuftatc putrefa&um, vcl fitu, vel cafu; maxime, fi proponas, vcl unum linum tenere, II ter forte vel quaterli- ■num cflet circumdu&um. d. I. 1. §. ult. ff. de bonor. pojfeff. fecund. tabulas. fi modo, non ob- itante incifione aut corruptione inconfulto facla, dcteftatorisvoluntate conftare poffit. . 3. Hxc ita, fi tottim teftamentum deletum fit, Quod fi pars tantum teftamcnti deletaap- pareat, valet, quod remanfit; ipfa deleta, 11 quidem confulto, non valent fecundum ante <lic~ta; fin inconfulto, legi tamen adhuc poffint, cffcclum habent; fi vero legi nequeant, non alitcr debcntur, quam fi poft conditum te.fta- xnentum delcta fuerint, & aliunde probationem ■liabcant: nam fi ante confummationem tcfta- jmenti dcleta fint, cft, quod fibi teftator im- putct, quod non alia repofnerit inlocumdele- ^orum. /. 1. §. i- 2. 3. ff> h Et in eodiffert teftamentum a codicillis, quod in codicillis de- Jetahauddebeantur, etiamfilegi poffint. /. i.§. alt. ff. h, t. tiifi forte paragraphus illc de de- lctione confulto facta. vidcatur accipicndus. Quod ii fola heredum nomina ateftatore indudtafue- jjnt, ad legata U libeitates adhuc q%. sequkate ll ... i |
& interprctatione benigniore a&io fupcreft. l,z*.
in fne, i.pen, ff. b. t. maxime., fi claufula codk cillaris addita fit* Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 2. confil, 2. idquc vcl adverfus fifcum, fitcfta- tor induxerit hercdum nomina indighitatis causa, eo quod tunc fifcus in locum ejus, qui a. tc- ftatore indignus fuit dcclaratus, fuccedit. d. I. pen. ff. h. t. junct. /. bereditas 4. c. de his qttib* ut indignis. I. cum quidam 12. ff. eod, tit. vcl adverfus hercdes ab btcftato, fi tcftator heredum. nomina deleverit, non ex indignatione, fedex alia qua causa: quippe quo cafu non fifco,. fcd ab inteftato venientibus locusfit, (ficutnoftris moribus etiam tunc cum hercditas fcriptis au- fertur tanquam indignis, ut dicctur tit. de bis. quib.utindignis.) quitamen, fi probarc potuc- rint, teftatorem. ideo induxifle hercdum no- mina , ut in univcrfum inteftatus morerctur, a. Ie-. gatorum prasftatione immunes forent. arg. d. I. pen. ff.h.t. Plane, advcrfus fubftitutum nulla le-\ gatariis pro legatis confequcndis acltio competita ubi omnia inftitutorum nomina delctafunt; ecr quod is nunquam in inftituti deleti locum fuc- cedit, fed etiam pro deleto habetur, licetejus nomen integrum appareat. Quod Ulpianus vo^ luit, cum in /. cancellaverat 2. in med. ff. h. tm ait; fedftinftituti tiomen induxit, & fubftitutire* liqu.it, fubftitutus emolumentum hereditatts nott habebit, fic enim lcgendum, non inftitutus»utf vulgo legitur, repugnante fenfu legis, ut poft Cujacium monet Gotofredus innot. ad d.L z< & Zoefius ad Pand. h. t, num. 3. coque faeit /. ft fequem 15. pr, ff. ad Senatufc. Silan. Sed &, fi, cum plures eflent inftkuti, unius tan- tum heredis nomen indudum fit, cstqrisfcrip- tis falvum eft ex eo teftamento fucccdcndi jus. /. canceUaverat. 2. ff. b. t. Quin imo, fi te- ftator hercdum omnium nomina deleverk , fe4 adfcripferit, fe id ideo cgifle, quia unum here- dem offenfum habebat, catteris inftkutis aut lc~ gatariis deletio nockura in dubio non eft j fk ut afferenti, teftatorem taliaadfcribentemca:te- ris quoque voluifle ademtam fucceffionis ficle- gati fpcm, probatio ejus imponenda flt. 4.1.2. in peff.b.t. 4. An autern confulto an inconfulto ac prae-
ter tcftatoris voluntatem delet'10, incifio, fimilia- que contigerint, non jurisfedfaftiquseftioeftj in qua deficientibus aliis probationibus adindi- cia recurrendum, quas fere taha funt, ut fi de fafto ipfius teftatoris conftet, confulto tabula- rumincifio vel indudioautcancellatiofadacre- datur, donec contrarium probatum fuerit, qua* & ratio cft, quod pluribus in legibus fimplici- ter afleritur, a teftatorc deleta haud valere, lino per teftatorem incifo, fignis turbatis, teftamen- tum non videri fignatum. /, ad teftium 22. §i^ ftgna 3. ff. qui teft*m. fac. ptff, /. pen* in mei. C. de teftamentis. L 1, § pen. ff debonor, pojfjf. fecund. tabulas. I. ult. in ftne ff, hk t. fm de fafto teftatorjs haud quidem liqueat ? feid |:eftamen|um " " P p 3 \ tamea |
||||||
|
,.........,a,.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
XXVIII. T i t. V.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
^joi1 L i b.
tamenfmptmndomiteftatoris, & in arca con-
dufura, reperiatur deletum aut incifum, etiam tunc ex voluntate teftatoris id faftum prsfuma- tur; fi vcro penes tertium, inconfulto. Skhar- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
dus & Brunemannus ad d, /. pen. C. de iefta-
mentis. Mafcardusde probat, conclufz$6. Stm- vius ad Vand.exercit. 3 2. num. 51. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
r 1 r v l v s v.
De heredibus inftituendis
S u m m a r 1 A, |
||||||||||||||||||||||||||||
|
lifta valeant ? An minor pojftt inftitueie fuuffl
patrem fimulque tutorem , qui ex jure Scabi- nico non poterat f.lio ab inteftatofuccedere? Att Vltrajetti parentes aut fratres fimulque tutores plus caperc poffint ex teftamento minorum, qnam iis ab inteftato debetur ? <j> An minores mobilia bis perfoms relmquere pot-
finit lo. An curatores honorarii poffmt inftitui? An
praceptoresi padagogi, ephori, magiftri tjro- cinii > durante inftitutione aut tpocnio ? An curator ad unum acium ininori datus ? An qni fponte res quafdam minorum gerunt} An pr&- fctius militaris aftto milite minore ? xi. An non recle tutotibus, pr&ceptoribm&e.re-
Imquatur, fmita cura, inftitutiene, auttyro- cinto? An minor inftituere poffit tutorem futim a tutela jam excufatum , aut tutorisjammor- tui uxorem vel libetos} & quid, fi minor per nuptias aut veniam atatis cwperit jam pro ma- jore haberi ? An fufficiat fnitam ejfe curam, licet rationes necdum redditafint ? 12. Pofthumi fui & extranei inftimipoffunt. infli-
tutis liberis nafciturisfratrum aut cegnatorum ad- buc cdibutnyan & vocati cenfeamur,quipoft mor- tem teftatoris qtmunque tempore concipientur} Et quas partes vtdeantur babere jam tuti, quam- diu adhttc alii nafci pojfunt} An non beredes ab inteftato, qui per pofthumos inftitutos exclu- dendi funt, petere poffmt, fibi bereditatem cem- tnitti, denecpoftbumi natifturint ? 13. iSi quis babens fratres quofdam, & fratrttm
itberos, generaliter fratrum liberos injtituerit, an tunc etiam cenfeatur inftituijfe illosfratrum liberos* qui demumpoft mortem teftatoris con,- cipientur & nafcentur ? 14. Qui generaliter teftamenio uxorem inftituit^
an tantum primam cenfeatur inftituiffe, an & fecmdam aut tertiam, ft & fecunda fupervixe» rif. 15. An teftator pojfit in teftamento fcripto bere*
des inftituere per relationem ad aliam fcrip* turam adbuc fcribendam ? Et quid, fi talii fcriptura poftea non fit confefta} Att & p°fft- beredes inftituere per relattonem adctrtumfta- tutum, veluti tnftttuendo eos} cpi ex jure Sca- binico fuceedere debcns ? - U. S)
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Paucifftmis verbis Inftittttio fteri potefi. Qal
pojjlm beredes inftitui ? ubi & de fervis^ pro- priis, alienis, communibtts, fruttuariis a fru- ttuario vel proprietario inftitutis, & effeclu ta- lis inftittttionis. An inftitui pofint beredes ignoti teftatori ? An
jttre veteri & novo civit&tes ? An tunc viritim capiant cives} An coUegia, ecdeft&^ pauperes, monafteria, Deus,&cJ Si facerdos templi in- ftkuatur, m facerdoti, an templo hereditas ce- dat? |
||||||||||||||||||||||||||||
|
?•-
|
An moribus bodiernis ecclefta, monafteria f An
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
tnonachi, moniales} & quidjt ab inteftato proxi-
tnis perfona tales fuccedere debeant} An col- legia fettariorum,veluti anabapiiftarum & ft- milium ? An apud nos oryhanotrofhia, gerontocomia , pau-
peres, licet ad id UcentU a Principe impetrata non jii? Si Cbrifio vel ecclefia bereditas relinqua- tur, paupetibus apud ms cedit. Pauperibiu re- UBa quibus & cujus loci paupertbus acquiran* tur>
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
5'
|
, An jure civili & moribus inslitui poffmt bare-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
tici, aposlata, feclarii, peregrini, banniti,
tramfuga, mulieres intra annum luttus nubentes,
improbi & inteUabiles}
6. Recenfentury qtti ex quorundam teslamentis
aut nibil aut non omnia caperepoffant. XJbiin- ter alia, an & quantum capiant ex teslamen- to parentum liberi ex damnato complexu naii ? Aut fecunda uxor ex bonis binubi mariti baben- tis tiberosprioris thori} Anviduainftituerc pos- ftt eum, cui intraannum lufttts nupfit ? An adul- ter aduiteram, imesluofus eam quam incesltt poUuit, & vice versa} An concubinam is,qui eamalit, tumjurecivili, tummoribus} 7. Anis, qui cum minore miptias contraxit ftne
confenfu farentum minoris, inUitui a minore pojfit ? An Ultrajecli & vicinis in locis conjux eenjugem re&e inftituat f & quid bac in par- te Ultrdjefti recmtijfime anno 1700. mutatum fit? ' 8. An mmores immobiliarelinquerepoffinttuto-
ribus fats, aut curatoribus, aut adminiftrato- ribttt) aut eorstm uxoribm, aut liberis, aut con- ctibims fuisC Si tutores fimul ftnt proximi he~ redes ab intefuto, m & qua ttfpe tum re- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
^"
|
""■ "".""■'
|
-----
|
||||||||||||||||||||||
|
_————
|
||||||||||||||||||||||||
|
Dfe HEREDIBUS INStlTUENDIS &
|
||||||||||||||||||||||||
|
C.
|
||||||||||||||||||||||||
|
i$. Si tefiatot infiituerit vel fubfiituerit hercdes
lcgitimos, feu, heredcs fibi ab inteftato fuc- cedentcs, an vocati cenfeantur, quos lex do- micilii teftatoris vocat ab iuteftato ; an vero ad immobilia varie venire debeant propinqtti fecun- dtim leges locorum fwgulorum, in qtttbus immo- Vdia fita funt f 17. Qui &pro quapafte vtdeantttt inftituti, quan-
do tefiator fratrum & fororum filios ac ne- potes, heredes legitimos, ex sequis partibus inflitu.it} Et quidy ft omiferit in fitpertore for- jfwa/rf hcredes lcgitimos? Quid, fiinfiituti vel fttbftitutifint liberi k-gitimi, & exftatmo tan- tum fuccedant liberipttmi tbori } Quid, fi infti- tuti fint fratres & tantum fuccedant ex ftatstto germani exclufis confang%neis ? 18. Si teftator inftituertt tUos, qui ipfi debent
fuccedere, cum paclo dotali parentum teftatO' ris certtts ordo fuccedendi definitus effet in ca~ fmn, quo liberi nafcituri morerentur inteftati, m tunc inftituti cenfeantur, qui ex paclo do- taliy an qui ex ftatuto domiciiii deberent fucce- dere? 39. Si teftatot inftituerit vel fubftituerit proxi-
mos ( fijne naafte vrienden ) abfque adjettio*
ne illd, fibi ab inteftato fuccedentes, qui tunc
intelligantur vocati ? remiff
to. Si quts infittuat fratres & eorum liberos, atit totam cognationem fuam »0» fimul, fed
«rdine fuccejfivo veniunt, fecundum gradum di'
letlionis & fuccejfionis wteftau.
jil. Quot & qmbus temporibtu inftitttti debeant habere paffivam teftamehti faBionem} Ancum
mimr curatorem aut fmiles mftituit, convale-
, fcat inflitutio,fi majer faclus,aut aliter a poteftate mftituti tiberatus moriatur f Quid, fi maritus Vl-
trajectinus uxori mebilia contrd ftatutum reli-
querit, & poftea cum uxore domicilium trans-
ferat in Hollandiam, ubi id licet, & fic nto-
riatur ? Quid ,fi inftitutus f\t ille, qui tempore
infikutionts apud hofies ftta volmtate commora-
|
zz. Mediotewpore, interfatT;um'tesJamentttm&
mortem teslatoris velexistehtiamconditionis, in-. Mitutum caruiffe teslamentifattione $ fionnocet^ Quid, fi Hollandus uxori relinquat mobilia, dein Vltrajeclum migret^ ubi id mn liceti mtan* dem ante mortem reducat domicilium in Hollan- diam ? Quidjurk ,fi incapax inslituatur fnb CQtt-i ditione , cum capere poterit ? » 23. Qtu partes inffitutis ex bereditdte ieddni,'
fi vel unictts ex re certa fcriptus fxt; nl unus ex re certa, alter ftne re; vel omv.cs ex rei cert£ difpari qttamitate; vel tttms itrum Itali- carum alter provincialium; mus patcrnbrum^ alter maternorum ? Et qtiid veniat appellatione terum Italicarum, maxime in ncgotiatore lta~ lico, qui merces aut pscunias in provinciis ba* bet} zq, Quid jutis, ji omnes fine tei aut pattis bi~
rednari* ajfignatitne inftitutifmt, untformi vel dtfformi orationeunk autpluribus, mminepro- prio, aut nomine collefttvo, Vekti fratres & fratris liberi, uxor & cognati, cognati ma- riti & uxoris &c. 25. Quid jurisy ft omnibus inftHutis partes datd
fint, vel quibufdam partes dat& & alii ftne parte fcrtpti} ubi &, quando ad dupendium aut tri-* pondium tecurri debeat, & qtm ea occafione du- biafunt. 26. In quibtts legitttis formuU vattdt dmbigua in*
ftitutionum explicentur ? Quid moribus bodier- nis obtineat citca cafus plures in ttibus nume- ris fuperioribuspropofuos; dttm nunc quifque pti patte teftatus & inteftatus mori ptfeft ? 27. imtitis eft inftitutio perplcxa, mtfatlacum
taii hercdis defignatione, qUM confuwelia causi addi folet. valet tamen inftitutio cum elogio & objurgatitme. 28. Inatitesftmt inftitmionis captatorise. Quatd-
les ftnt, qud non ? 25J. An heredis inftitutio vdeay qus, exprejfe
Vel tacite in atbittiutn tettii collata eft ? |
|||||||||||||||||||||||
|
hatur, &poslea vivo teslatore inpatriam rediit ?
|
||||||||||||||||||||||||
|
fiirdi, furiofi, prodigi, mente capti, irnpubercs *
fifiifamiiias, fervi five proprii five communes fivei alieni aut etiam hereditarii;. adeo ut alieni quident hereditatem acquirant domind capaci^ fiinejus manferint poteftate; novo domino, fi alienati; 1 fibi ipfis, fimanumiffi fint; hereditarii hcredi ftituro; proprii vero fibi, fi vel & vivd domi- no manumim fint, vel ad mortem domini man- ferint in poteftate ejus. pt, & §. 1. z. pititWi h. t. §. extrmei 4. in fine Inft. de heted. qualih & differ. I. 1. §. tnutus 2. /. fetvus alienus 3. l,fi fervas 7. & paffim ff. b. t. Adde I>D. ai vtv.Cod. deneceffat.feivishered.mftit. ielfubftiti MeyemmcoUegio Argentor.adPand.h. t. mm. iBi Qjiod fi fervus communis ab uno dominorurri heres inftituaturj fi quiderri cUm libertate, li- ber fimul & heres fit, fibique aequirit Heredi- |
||||||||||||||||||||||||
|
irsecipuitm caput & fundamentum
! teftamenti, quo iilud a codiciilis diftat, aut, fimalis, prsecipuafo-
lennitas interna, eft heredis infti-
tutio. /• quod per mantts 10. l.illtid
33. §- ttattari 1. ff. de jure cedhitt. feu defig- natio fucccflbris in univerfum jusdefun&i. /. ni- jbil aliud 24. ff. de verb. [tgnif. /. bereditas 61. ff, de regi juris. qusa etiam verbis pauciilimis fie- jipotcft, veluti Titius beres efto, vel Titius eftt w-d Titius beres. I. 1. §» y. f. # feqq. ff. h. t. I. errpre 7, C. de teftamentis. nee dubitatum, itAre&e heredem nuncupari poife, hic mthibr- tW>«&g»i cumeftcoram, qui oftenditur. l.ne- WQ dubitat 58.^. /). t. Poflunt autem inftitui ©mnes, qui paflivam habent teftamenti faftio- nem,feuextcftamento capere poflunt>licetipfi |
||||||||||||||||||||||||
|
aeqtieantteftamenta facere, quales funtmutiS2 tatcm, reftituto reliquis dominisproratafurip
4.... fi«S |
||||||||||||||||||||||||
|
L i b. XXVIII. T i t* V»
|
|||||||||
|
m
|
|||||||||
|
fmspretio; fin fine libertate, reliquis dominis adi-
tionem jubentibus hereditatem acquirit, ipfe fer- vus manet. /. i. C. decommunifervomanumiffo. jund. /. verum eft 62. §. fi fervo g. ff. pro fo- cio. §. ult. Inftit. de donation. Et quid juris fit in fervo fru£tuario, qui per fruftuarium aut pro- prietarium heres fcriptus eft, dcfinitumin/. 1. C. communia de manumiffion. 2.. Nec intereft, utrum illi} qui inftituun-
tur, noti fuerint teftatori an ignoti, fi modo ex fanguinis aut afflnitatis vinculoaliifque qualita- tibus, quibusab alio diftinguuntur, atcftatore defignati fint. §, ult. Inftit. h. t. l.extraneum 11. C. b. t. arg. §. non e(fe 10. Inftit. deexcuf.tut. Uti ncc, utrum privati fint, aut fingulares ho- mines, an vero hominum univerfitates: qua ratione re&e inftituuntur aut legato honoran- tur civitates, fecundum jus f ecentius: nam cum olim neque legato neque inftitutione honorari pofient, poftea indudum fuit, ut a libertis fuis re&e inftituerentur, atque etiam ad fideicom- miffarias admitterentur hereditates, uti & ad le- gata; tandemque obtinuit, ut & dirc&as ex in- ltitutione capere poflent hereditates. Ulpianus in fragm. tit, 22. §. 4, 5, /. omnibus 26. ff. ad Senatufc. Trebell, l. cum fenattts 20. ff. de reb. du- biis, l. 1. §. ad mumcipium 5, ff.ad leg. Falcid, 1, bereditatis 12. C. h. t. Ut tamen non fin-
guli cives viritim hereditatis delatae, aut legati partem capiant, fed ea in communes 'civitatis ufus ccdat. arg. I. ficut municipum 7. §. 1. ff. quod cujufque univerfit. nomine, junct. /. civibus 2. //. de rebus dubiis. Nec adverfatur 4. I. om-
nibus 26, in fme ff. ad Senatufc. Trebell. quod cnim illic fHcitur, municipes admitti ad actiones hcreditarias, non alio pertinet, quam ut fig- nificetur, municipii nomine municipes exerce- re aftiones hereditarias, idque per fuos fyndi- cos feu aftores, fecundum ea, cpx traduntur in tit. quod cujufaue univerfit.nomine, Qiixautem dc civitate di6fa j etiam ad collegia licita & pri- vilcgiata pertinent. arg. I collegium 8. C. /;. t. I. civitatibus legari 122. ff de legatis 1. ac nominatim ad concilia aliofque facros Chriftia- norum conventus, ex Conftantini conftitutio- ne. /. 1. C.de facrof. ecclef. EtquamvisDeo relinqui quid potuiffe Paulus autor fit. /. 1. §, dd municipum 5. //. ad leg. Valcid, non tamen promifcue omnes Romanorum gentilium Deos Deafve, fed potius eos folos, qui Senatufcon- fulto aut Principum conftitutionibus expreffi crant, inftitui potuiffe, ex Ulpiano eofdemre- cenfente apparet in fragmentistit, 22. §. 6. Ve- rum fub Chriftianis Imperatoribus ecclefise vel martyrio, vel clero, vel monachio, vel pauperi- bus, vel ChriftOjVel Angcio, vel Prophetse,vel xe- nodochio,vel nofocomio, velbrephotrophio, aliifque fimilibus piis caufis hereditas autlegatum jurerelinquipotuk. l.generali 13. /. 15.l.ult. C. defacrof ecclefiis. I. id quod pauperibus 24. /. nulli iiwe 28. l.ft qtth *d 49. pr, &$.!. & feqq. |
|||||||||
|
C. de epifc. & cleric. novell. 131. cap. o. to. 11.
Quod fi facerdoti vel hierophylaco alicujus tem- pli hereditas relitta fit, non perfonx fed tem- plo relicta creditur. /. annua 20. §. 1. ff. dean-* nuis legatis. nifi circumftantia? prsefumtionern in- ducant, hanc fuiffe mentem teftatoris, ut fa- cerdos fibi ipfi jure proprio hcreditatem acquirat; quod tum ex aliis tum prarcipue inde colligitur, fi inftitutio facerdotis a cognato ejus aut gen- tile facla fit. Menochius de prafumtion. libr. 4. prafumt. 112. Alciatus ad l. i.C. defacrof.ec- clef. num. 8. & deprafumtion. regula i.pr&fumt. 28. num. 1. Tyraquellus ad l. fi unquam C. de revoc. donat, verbo. donatione largitus num. 74« in fwe. "Wiffenbach ad Pand. vol. 1. difp. 56. num. <$, Brunemannus ad d. I 20. in fme ff. deannuis legat. diffent. Mantica de conjeil. ult. vol. libr. 8. tit. 6. num. 22. 23. 3. Plane hodiernis moribus immobilia cccle-
fiis aut monaftcriis relinqui ncqueunt, nifi a Principe impetrata fit amortifatio, ( de qua li- bellus eft peculiaris Petri Peckii) fic ut alioquin nec seitimatio debeatur: & ne pcr occafionem hereditatum, monachis aut monialibus dclata- rum, bona ad monafteria devolverentur, poft frequentcs Belgii Principum querelas de capta- tionibus hereditatum per ecclefiafticos inftitutis, ( de quibus videri poteft conftitutio Philippi Buf- gundiaeDucis Hollandije Comitis 8. Oftobr. armi 1446, vol. 1. placit Holl. pag. 1470. &Caro- li V. 19. oftobr. 1520. vol. 3. pag, 1209. & feqq.) tandem edi£to ejufdem Caroli V. 20. Martn 152,4. vol. 1. placit. Roll.pag. 1588. & feqq. nec non edicloanni 1531. 16. OH. vol. 2. placit. Holl. pag. 2073. cautum, neullomod* cx tcftamentis,donationibus,contra(5tibus, mona- fteria aliaque corpora ecclefiaftica acquirant im- mobilia autreditus aliaque fimilia, qua? immo- bilibus acccnfentur % & ut, fi monacho defe- ratur proximorum hercditas, monafterium qui- dem eam poffidcat vivcnte monacho, eo vero moriente reddat proximis fccularibus monachi defuncli, fecundum catalogum tcmpore dclata: hereditatis a monafterio exhibendum. Et his Caroli V. veftigiis inhaercntes Ordines Hol- landia?, nec non Ordines Gcnerales Fcederati Belgii caverunt, ne vel palam, vel per inter- pofitas perfonas, quicquam fivemobilefiveim-: mobile relinquatur monafteriis, ecclefiisponti- ficiis, monachis, monialibus, devotis virgint* bus, ollis facris Romanenfibus, aliifque fimi- libus; & ut talibus reli&a cedant iis, quibu& jure fucccffionis inteftata* debentur j prsetcrea uc bona parcntum delata liberis pontificiis, regu- la; alicui facra: adftriclis, poft eorundem obitura redeant ad proximos alege ad fuccefHonem vo- catos; denique ut illi, qui huic conftitutionj quocunque modo fraudem fecerint, infamia no- tentur, in quadruplum rerum, in quibus fraus fadta, condemncntur, & ad ufuras earum ejc mora ctiam extrajudiciali teneantur. Mdift, Ords- m®
|
|||||||||
|
De heredibus iNSTituendI^.
|
||||||||||
|
$9$
|
||||||||||
|
catus eft, ac confanguineos plerofque habet,fi
nullo ccrto in loco domicilium ejus fixum ap- pareat. Rciponfa Jurifc. Holl. part. z. conftL 30". in med. 5. Etfi vero liseretici & apoftatse jure civili
non potuerint heredes inftitui. /. hiquifanttam 3. C. de apoftatis. l.ult. C. de haret. & Mani- cluis. tamen apud nos cujufcunque fe&ce aut, rcligionis homines inftitui poffunt, quoties in propriam ipforum utilitatem, non in commu- nes cultus divini improbati ufus, fccundum an- tedicta, hereditas ceffura eft. arg. Lcumfena* tus 20. ff. dereb. dubtis. Grocnewcgcn ad tit* C. de haret, & tnamchais, Lceuwen cenf. for. part. 1. libr. 3. iap. ^.num. 38. SimiH mo- do peregrini quidemjureRomanoriliTivamnon habuerunt teftamcnti fiiclionem, uti nec de- portati. /. fed fi conditioni 6, §, folemus 2. ff. h, t. I. 1. C. /;. t. fed moribus noftris pere-, grinos & bannitos inftitui nihilvetat, niiifint exulcs tales, quos woejlballingen appellant, qui feiHcet ob crimen atrox abfcntcs ac profugi pro- fcribuntur fub pcena mortis, bonis publicatisj utpote quibus reli&a pro non fcriptis habentur. Hugo Grotius manud. ad jurifprud. Holl. libu 2. cap, tS. num. 1. Groenewegen adl.i.C. h. t. & ad l. 17. ff. deptsnis. ficut& rclicliil- lis qui ad hoftes transfugerunt. Leeuwen cenfl for. part. 1. libr. 3. cap. 4. tmm. 26. Muliererrt quoque intra annum luctusnubentemomnisli-. beralitatis teftamentarix incapacem effejullitjus civile. /. 1. C. de fecund.nupt. AdActit.de ritti nupt. num. 98. uti & pcrducllium filios. /. quis^ quis 5. §. filii 1, C. ad leg. Jtd. majeftatis. Im- probos dcnique & inteftabiles declaratos nonpo- tuiffc heredes inftitui cum effeftu, verius cft; cum enim hi tales fint, ut alii ipfis haud dicants teftimonium. /. cum lege 26. ff. qui teftam,facm poff. tcftamenti autcm validitas a teftium fide per- hibenda dependeat, confequens eft, iis reh&a pro nondatis habcndacffc, tanquam probatione- deftituta. Vinnius dd§. 6. lnftit.de teftam.ordin. num. 5., 6, Prartcr haclcflus recenfitos alii infuper funt,
qui, Hcet paffiva teftamenti faclione in totum haud careant» ex quorundam tamen teftamen- tis aut nullo modo, autnontotum quod teftator reliquit, capere poffunt. Sicenim exdamnatof complexu natos nil prseter alimenta,& liberos na- turales extantibus legitimis nil prseter unciarri unam ex teftamento paterno capere poffe, difiuni tit.de liberh&pofthumis num. 13.14. Et, fivi-» duus aut vidua, ad fecunda vota tranfiens, prio- ris thori liberos habeat, fecundo vel fecunda^ conjugi non amplius teftamento relinquere pcn ' teft, quam uni ex prioris matrimonii Hberis, cui minimum relidlum eft, ut pleniustraditum i» tit. de rttu nupt. num. 11 o. &feqq. Et eum* qui viduam intra annum ludus duxit, nonul- tra tertiam partcm cx ejus hereditate acquirere ex teftamcnto potuiffe, jure civili conftitutum ■> * Q9 «ftv |
||||||||||
|
tmm Holl 4. Maji 1655. vol. 1, placit. HolL
pag. 155M. & feqq- Edttt, Ordinum General. 14. Oclobr. KJ55. rol. 2. placit. Holl. pag. 2419. Confer, omnino Lambertum Goris adverfar. tratt.M. cap. 8. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. yol. 2. cortfil. 81. 82. 83. 84. Groenevvegen ad auth. caffa Cod. de facrofantt. ecclef. Hug. Grotium manud. jttrifprud, Holl. libr.z.cap. 16. num. 4. & tap. 22. tium. 54. 55. Sed & alia fcdariorum collegia apiul nos hereditatis autle- gati capacia non funt, cum nullo fpeciali pri- vilegio munita, fed tantum tolerata fint. arg. d. L 8. C. b. t. I. 1. C.dejudais. adeo utim- probata fuerit in Hollandia inftitutio paupcrum icctx anabaptifticse. Jacob. Coxcnobferv.y.Va.- rcns p. mcm. Pauius Voet ad §. 4. Inftit. h. t. num. 2. Lceuwen cenf. for. paru 1. libr. 3, cap. 4. num. 37. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confil. 155. & part. 5. confil. 100.pag. 539. eoque facit, ^quod d. edi&o Ordinum Hol- landix, 4. Maji 1^55. & d. edicto Ordinum Generalium 14. Oclobr. 1655, utrobique in priEfatione prohibitum fuit, ne ulla bonaquo- cunque titulo aut colore perveniant ad manum mortuam, nifi publica regantur & adminiftren- tur autoritate. 4. Orphanotrophiis tamen ac gerontocomiis,
& paupcribus apud nos & alios Proteftantes tum mobilia tum immobilia relinqui, non videtur mhibitum, licetad id licentia fpecialis impetra- ta non fit; tum quia res immobilcs hoc iplb apud nos non fubducuntur oneribus & tributis tlfco pendendis, tum quia rerum, ad orphano- trophia aliafque fimiles caufas pias ac ad ipfos pauperes pertinentium, cura fuprema ad ipfos magiftratus fpeclat , licet aliis adminiftratio per cos demandctur. Quod & haud ob- fcure fignificant Ordines HoJlandiaj & Ge- neralcs tcederati Belgii, dum fecundum ante difta vctant , ne ulla bona quocunque titulo autcolore, deveniantad manum mortuam, ni- fi publica rcgantur & adminiftrentur autorita- te. ditto editt. Ord.Hell.q.Maji i6<$<$,inprafat. & d. editto Ordin. General. 14. Ottobr. 165 5, in pr&fat. Lceuwen cenf. for.part. i.libr. t.cap. 4. ««;«. 44. & cap. 8.»«;». t. Carpzoviusi^». for. part. 3. conftit. 13, dtfm. 27. in fwe. Pau- lus Voct de mobil. & immobilibus cap. 17. num. 5, Et, fi apud nos Chrifto vel ecclefia: vel archangelo aut martyri, cui ecclefia olim dicata fuit, relinqua- .tur, relifhnon cedent ceconomis ecclefia', fcd magis diaconis in pauperum ufus. Groenewegen <td l. ult.C. defacrofantt. ecckfiis. ficut & teftamen- Xo data pauperibus, non acquiruntur gerontoco- mio, orphanotrophio& fimiiibus, fed in fpe- cje pauperibus, quorum curam diaconi aliique Jiis fimilcs publica apud nos gerunt autoritate. JLeeuwen cenf.for.part. l.Ubf, 3. cap. S.num. 3. Et fi generaliter pauperes inftitutl fint, vocati videntur illius loci paupercs» in quo teftator «JomjciHum habet, aut, in quo natus & cdu- |
||||||||||
|
:;
|
||||||||||
|
L i b. XXVIII* T i t, V,
|
|||||||||
|
jo6
|
|||||||||
|
eft. 1. i, C, de fecundis nupt. Scd ncc adultcr in locis conjux conjugi nil prstcrufumfructum
|
|||||||||
|
rerum fuarum teftamento dare poflit, & quse ea
occafione controverfiat fint, explicui in tit. de donat. inter vir. & uxorem. num. 17. i£. 19. Circa quse tamen nunc, dumharc fcribcn no* tabilis mutatio fa&a eftperOrdinumUltrajecU* norum interpretationem novellarum decifionum anni 1659. promulgatam 18. Januarii hujus anni 1700. quippe qua multarum rerum intuitu permiferunt inter conjuges gratificationem te- ftamento faciendam, ante improbatam, fancien- tes, dat in het toekomende man ende vrouw in defe provincie woonenie, malhanderen fullen ma- gen by uyterfte wille in eygendom maken, aUe ha~ ren huyfraad ende imboel (juweelen, cleynodien, gemunt goud en filver daar onder niet begrepen) gelijk, defelve malkander ook^ fullen mogen maken aUe fodanige goederen, als bevonden fullen wer~ den ftaande houwelykj>econquefteert te fijn, ende daar en boven noch alle vafte goederen, hypothe- catien, rentebrieven, obligatieny gelegenoftege* conftitueert in ende op deprovincie, fteden, ende ftabilia corpora in Holland, alsmede opde Gene* raliteyt, Admtraliteyten, ende in en ep alle an- dere provimien ende fteden, alwaar de gratifica- tie tuffchen echte lieden niet verboden is; midfga- ders aclien ende obligatien op de Ooft ende Weft- Indifche compagnien, ende de beleeningen op enige der voorfcht. effetlengedaan. 8. Denique etiam edido Caroli V. confti-
tutum, ipfo jure nullas effe liberalitates, quo- ties minores teftamento vel donatione inter vi- vos aut mortis causa res immobiles, aut reditus annuos perpetuos vel vitalitios immobilibus im- pofitos contulerint in fuos tutores, curatores, ad- miniftratores, aut liberos eorum, aut in concubi* nas fuas, aut in fufceptores de fontc baptifmatis. Editt. Car. V. 4. Ottobr. 1540.art. 1 z, vol. i.pla* cit. Holl. pag. 218. Quod etiamnum in viridi efle obfervantia colligi poteft ex novella decif. Ultra* jeft, anni i<5^9. art. 15. Hugone Grotio ma- nud. adjurifprud, Holl. libr. y.cap. z. num. <$6t Chriftineo vol. 4. decif. 4. num. 9. Smdcdecif. Frific. libr. 2. tit. 9. defin. 19. 20. Refponfis Jurifc. Holl. part. 1. confil. 114. & part. p confil. zo6. Et licet in edicto Caroli V. nulk mentio fiat uxoris tutorum aut curatorum, zt ob id etlam Erifia* Senatus firmum pronunciave- rit legatum uxori tutoris a minore reli(5tum, quafi edidum illud recedens a jure communi non de- beret extenfionem pati. Sande decif.libr.z.tit, 9. defin. 19. in med. Qiiod & Hugoni Grotio arrifit in Refponf. Jurifc. Holl. part. g. vol. 2. confil. 188. num. 2. tamen plerifque placuit, id quod edic~to deerat, jurifdidione jus dicen- tis fupplendum efle, adeoque & ipfam curato* ris uxorem edicto tacite videri contentam. arg; /. non poffunt 12. /. 13. ff. de legibm. Chrifti- neus d. vol, 4. decif. 4. num. 9. prout cV po- ftca per edictum anni io"ii.id fuppletumfuis- fe, idem Chriftineus ibidem monet j atque etiafa |
|||||||||
|
adulteram, aut haec illum, re&e heredcm fcri-
bit, aut legatohonorat. l.ClaudiusSeleucus 13. ff. de his quib. ut indignis. Joh. Papon. libr. 22. tit. 9. arreft. 11, Henricus Kinfchot re- fponfo iz.in fine. Chriftineusvol. i.decif.zoo. ttuttt. z6.& feqq. necinceftuofus eam, quam in- ceftu polluit. /. 6. Cod. de inceft. nuptiis. E,t quam- vis jure civili in concubinam regulariter libera- litas aeque tcftamento ac inter vivos exerceri po- tuerit ab eo> cujus concubina erat, fic ut & concnbina una cum liberis naturalibus ei, legiti- ma prole carenti, in fextantem fuccefferit ab in- teftato. I. bu tatto 7. §, videamus 1. tn fine.l. fi pfddia 5 8. in pr.ff. de donat. inter vir. & uxor» 1. affeclionis 5. /. donationes 51, ff. de donationi-
bw. I.cumtabuits i6.§.i,ff. his qitib.ut indignis. junc¥. tit. Inftit. de lege Fufia Canina.novell.%^. cap. 12. §, 4. quia tamen Romanis talesdifpli- cuerunt munificentia? in militibus, quos fi<5iis focariarum & aliarum mulierum turpmm aduk- tionibus fpoliari noluerunt. /. fi anciUam z. C. de donat.inter vir. & uxor. I. muUerem 14.jf.rfc his quib. ut mdigrns. I. miles ita ^i.%.mulier 1. //. de teftam. milit. Refponfa Jurifc.H0ll.p4rr, 2. conftl. iro. & 252. & apud nos ac paflim
tales conjun<5tiones in ftupri crimen incurrunt, ncc inter concubinas & meretrices amplius dif- ferentia eft, hinc nec concubinis nunc re<5te le- gari, contendit Argentreus ad confuet. Britann. art. z66. cap. 5. de donationibw ftmpliciter nuUis mm. 2.4. Chriftineusvo/. 1. decif. 200. num. 15. Sande de prohibita alienat. part. 1, cap. 2. num. 6. 7. Groenewegen ad l. z. Cod. de liberisna- turaltb. Rodenburch dejureconjugumtk.z.cap, 4. num. 1 r. Parens p. m. Paulus Voet adpr. Itiftit. dedonat. num. 5. poftmed. Licetalilscon- tra vifum fuerit, non aliterapud nos inutiliter concubinse relinqui, quam fi concubinatus cum adulterio aut inceftu conjunftus fit. Jac. Coren confil. 21. quaft, 1, Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 3. cap. 4. num. 41. pro qua opinioncfa- cere videtur, quod edi&o Caroli V. 4. Ottobr. 1540. art. 12. vetitum, ne minores annis vi- ginti quinque quicquam doncnt aut teftamento legentconcubinis; qualis prohibitio fupervacua foret, fi nec majorennes prohibiti cenferenmr concubinis adu inter vivos aut ultitna volunta- te gratifkari, fiveedi&um illudaccipiasdecon- Cubinis minorum, utprobabileeft, fivedecon- cubinis ipforum curatorum, quo fenfu a Frifiis acceptum videtur, apud Sande decif, libr. 2, ut, 9. 4efin. 19. 7. Moribusquoquenoftris &vicinarumgen-
tium fi quis minorem duxerit, aut fi qua: mi- nori nupferit fine confenfu parentum minoris, nulla ex parte a conjjuge minorcnne inftitui poffe sn proprietate vel ufufru<5ht, nec alio quocun- que titulo liberalitatem ex ejus bonis capere, latius dietum, in tit. de ritunupt. num. 11.16. ^ feqq. Sicut & Ulud, quod Uitrajecli &aliis |
|||||||||
|
De HEftEDIBlJS |
foecificam uxoris mentioncm fecerunt Ordines
Ukrajedimiinmvellddecifioneanni i6^.m. 15.
Plane cx ufu limitationem accepit d. Caroli V.
■ediclxim, ut nempe fuftineantur relicla vel do-
iiata curatoribus aliifquc fimilibus, ii hi fimul
jure fuccedendi in bona minoram muniti fint,
uti poft multos alios addu&os notat Groenewe-
gen ad l. 17. C. de admm, tut. Wefel ad no-
yell. conflit. Ultrajecl. art. 1$. num. 32. Quo
tamen cafu non ultra, quam pro qua parte etiam
ab inteftato heredes efle potuiflent, cx mino-
ris liberalitate lucrifacere debent. Chriftineus
d. vol. 4. decif. 4. num. 1 o, Barry de fuccejfto-
mb.libr. 1. tit. 8. num. yi.pofl.med. Wcfdad
novellas conflit. Ultrajett. art. 15. nunt. ult. Re-
fponfa Jtirifc. Holl. part. 5, confil 206. eoex-
ccpto, quod in Hollandia Auftrali parentesfi-
mulque tutores aut tutrices fuorum libcrorum
ab iifdcm liberis adhuc minorennibus re&e in-
ftituuntur, licet poft diflblutum mortc unius con-
jugis matrimonium fuperftes fuis liberis ex jure
Scabinico ntilla cx parte ab intcftato heres fit,
uti judicatum #ftanrarJurifconfulti inRefpon-
fis Jurifc. Holl. part. 1, confil. 114. Ncqueer-
raturum putem, qui verba novcllse decifionis
Ultrajeetina?, anni 1659. art. ij. quibus pa-
tres, matres, avi, avia, fratres & forores (tu-
tori fcilicet nuptse) excipiuntur a prohibitione,
ita acceperit, ut perfonis hifceexceptisper mi-
nores amplior relinqui poflit hereditatis portio,
cjuam qujc iis ab inteftato fuiflct obventura. Cum
cnim fccundum ante dicta id univerfali confue-
tudine obtinuetit jUt reli&a curatoribus, pro ca
parte valcant, qua etiam ab inteftato fuccedere
potuiflent, ne alioquin oflicium ipforum, quod
vel cx pietate vclcxjurisnecefiitatefufceperunt,
ipfis damnofum fit, fruftra peifonse \\x proxi-
mx proponercntur exceptse, fi non ultra id ,
quod iis ab inteftato debctur, capere poflent ex
teftamento ejus, cujuscuram gerunt: licetdis-
fentire vidcatur "Wefel ai d. artic. 15. num.
ult.
9. Cunl autem conftitutio Caroli V. loqua-
tur de folis immobilibus, ac reditibus rei im- mobili impofitis, altumquede mobilibus filen- tium fit, confequens eft, curatoribus mobilia jure relinqui illis in locis, inquibusconftitutioriiifti nihil additum apparet, adeoque etiam in noftra Hollandia, & Frifia, uti & plerifque aliis in locis. Refponfa Jurifc. Holl. part. j» vol, i* nonfil. 147. ia $ne & part. 5, confil. 206". Sed Ultrajeclini, confidcrantes, ccnfum multorum •fatis magnum in folis prope mobilibus, puta mercibus, pecoribus, ac pofitis in fcenore num- jmis confiftere, prohibitioncm hanc etiam ad mo- fcilia, adcoque in univerfum ad omnia minorum fcona, cenfuerunt producendam. d. novella decif. Vltrajetlart. 15. 1 o. Nec intereft, utrum curatores minorum
re ipsa adminiftratores, an tantum honorarii fint: ^eque enim adminiftratio caufam ediclo dedit, |
||||||
|
Nstir i/endisY gof
verum metus & reverentia, qua minores ad H-
beralitatem in tutorcs cxcrcendam impulfos le- giflator prsefumit j pra:fertim, cum non minor honorariorum quam adminiftratoram inadibus minorurh regundis poteftas atque autoritas ap- pareat, ac adminiftratio ipfa, qua talis + mer- cenarium quid ac minifteriale fit, quod tutorcs dignitate confpicui ordinis inferioris hominibus demandare poflunt atque ctiam folent; Wefel ad noveUas conflit. Ultrajecl. art. 1 5. num. 4. 5. 6". Curatoribfts vero & adminiftratoribus non ma- le aecenfueris praccptores, pardagogos, epho- ros minorum, magiftros eorum, quityrocinio artis occupati funt, quamdiu inftitutio aut pras-i pofitio aut tyrocinium continuatur,- uti id au- toritatibus & rcbus jtidicatis firmatBarry defuc^ ceffiomhm libr. 1. tit. 8. num. 32. "Wcfel add. art. 15. num. $ Nontamencuratoresadunurrr adtim datos; ncc cosj qui ultro & cx Hbcra voluntate minorum res tradant, dc caueroau- toritatem aut poteft.itcm nullam habent. Barry d. loco, Wefel ad d. art. 1 5 num. 7. 8. poffc alios cit. Nec prsefcdi militares, quibus mili- tant minores. Wcfcl d. artt 15. num, 15. quas quafi per indicein adnotafle fuffeccrit. 11. Qtiia vero ceflante causa prohibitionis ipfi
quoque ceflat prohibitio, confequens cft, uc & finita adminiftrationc, vel cura, vcl tyroci- nio, ac poteftate iis cohaerente, liberalitas recte exerceatur. Quo fundamento Charonda; in me- morabilibus in verbo donation, ante med. &Joh. a Sande decif. libr, 2. tit.$. defln. 19. placuit, ratam habendam efle munificentiam in pra:cep- torem aut padagogumcollatamaminorc ,poft- quam jam dcfierat fub ejus difciplina efle ; tan- quam qux fa£ta fuerit in beneficii ex inftitutio- ne accepti remunerationem. arg. I. Aquilius Re- gulus 27» ff. de donation. Ncque quicquamob- ftat, quo minusminor, permortem curatoris, aut excufationem ex jufta causa obtentam, ab ejufdem Hberatus poteftate, ipfum, viduam e;'us> aut liberos fuperftites , heredesinftituat, utcun-* que alterius curatoris arbitrio ctiamnum fub- jcclus j vel etiam pcr veniam setatis aut matrimo-* nium fuse potcftatis faftus, ipfum non ita prx- dem curatorem fuprerao fuo elogio honoret. Ro- denburch de jure conjugum tracl. prdimin, de flatut. diverfxt. tit. 2. parte altera. cap. 4, num* z. pag. 118. Qiiod & apcrtum eft cx verbis novella: dccifionisUltrajeelina;, prohibitionem reftringentis ad tempus durantis tutelsevelcura;. Et Hcct non totidem verbis id edido Caroli* no expreflum fit, tamen eo ipfo, quo mino- res fuis curatoribus eorumque liberis gratificarl prohibentur, ncccflarioidprajfupponitur; cum tutor aut curator dici non poffit, nifi qui ad- huc re ipsa vim ac poteftatem in minorcm Sc bona ejus habet, ncutiquam vero, qui morte aut alio modo jam defiit tutor efle, ut argu- mentaturRodenburch d. /ofO.Nequeneccflarium videtur, ut curator ac fimiles adminiftrationis, |
||||||
|
L i b, XXVIII. T i t, V,
|
|||||||||
|
3
|
|||||||||
|
cnt, qui moricnte tcftatore nccdum nati aut
conccpti funt; & quia incertum eft, an , & quor, & quo tempore nafcituri fint, hinc illis, qui nas- cuntur, incertx interim hereditatispartcs viden- tur quarfita:, tunt dcmum certs futura, cum conftiterit, non alios pofle ex pcrfonis tcfta- mento exprcffis pofthmnos nafci. arg. /. 1. §. ult. ff. fi pars hered. petatur. Et fi quidem alii, quam pofthumi tales inftituti, teftatori ab inte- ftato fucceflbrcs fint, antc nativitatem pofthu- morum non rec~te exigunt, fibi interim committt hercditatem fub cautione dc reftituendo, fi poftea editi fuerint pofthumi; fed potius bona hercdi- taria per executores aut tutores teftamcnto da« tos, vcl a magiftratu dandos, adminiftranda funt, donec certum fuerit, pofthumos nullos nafci- turO:;„cffe: eo quod, quamdiu fpcratur fucces- fio teltamentaria 1 legitima? fucceffioni non po- teft locus efle. /. quamdiu 80. ff. de reg. juris. I. nec is qui 17. §. 1. I. quamdiu 39. /. in plu- rium 70. ^! de acquir. vel omitt. bercd. I. ante* quam 8. C.communia de fucceffion. coque facit, quod heredes fub conditione inltituti, penden- te cOnditione hereditatem jure poffident, fi modo fubftitutis aut ab inteftato fuccefliiris cautioncm j prxftent de hereditate reddcnda, fi conditio de- fecerit. /. inter omnes 12. /. 13. ff. qui fatifd. cog. /. Vaulus notat 8. ff. de prator.ftipulat. Pau- lus recept. fent. libr. 5. tit.y.inpr. Conferonv* ninoRcfponfa Jurifc. Holl. part. i,cenfil.$S. 13. Sed &, fi quis fratrcs habens & quos-
dam fratrum liberos, gencraliter fratrum libc- ros heredes 'icripferit aut fubftitucrit, nonillos tantum vocafle videtur, qui tempore conditi te- ftamenti jam nati aut concepti erant, fed 8c om-« nes reliquos, quiquocunquctempore, fivevi- vo five mortuo teftatore, cx fratribus concipi- endi ac nafcituri funt, fic ut &hereditatis par- tcm ferre debeant, quimultispoftteftatorisex- ccfllim annis demum in lucem prodierunt: id- que non tantum, fi fratrum liberi, qui tefta- menti conditi tempore jam nati erant, adhuC tam tenerse statis fint, ut necdum ipfi fuis be- nemcritisbenevolcntiam teftatoris provocare po- tuerint; vel tempore teftamenti fiictiunus tan- tum filius aut filia fratrum cxiftat, vcl plu« res filii filia:que ex uno tantum fratre, & libcri fratrum in plurali numero inftituti fnerint, auc alix fimiles circumftantice concurrant; fed & , fi talia omnino defint; quia generafi nominc appellativo vocans ad fucceffionem fratrum li- beros fine propriorum nominum aut numeri ex- preffione, non aliam videri poteft habuiffe in- ftituendi caufam, quam vinculum fanguinis ac cognationis; ac proinde, cum pofthumi, qno-i cunque tempore nafcituri asque ac jam nati, in pari gradu contingant defundum, & sequaliter fratrum liberi fint, quibus ille patris loco, qui-* que ipfi liberorum loco funt. arg. §.amitam<$. lnft. de mptiis. I. nuptids, confifiere 53. ff derittt nupt.ia iifque omnibus promifcue reperiatur caufa moveos
|
|||||||||
|
fuae rationes reddiderint, antequam ad libera-
litatem capiendam ipfi velliberieorumaut uxo- res admittantur, nifi fpecialis confuetudo in contrarium fit, cum poteftas tutoria & curato- ria non per rationum redditionem, fcd per im- pletum prsefcriptum a lege vel ftatuto annornm numerum, ex certiffimis juris principiis finem accipiat; & fspe non per curatores , fed pcr ipfos illos, qui jam majores facti, fiat, nt non nifi poft longiora temporum intervalla rationes reddantur; ac denique Caroli Quin%conftitu- tio nominatiminfirmetliberalitates 7ninorumvi- ginti qidnque annis, ut proinde in iis, cjui il- lam astatem egreffi funt, jus commune, libe- ram cuique permittens de rebus fuis difpofitio- nem, fervandum fit. Fruftra dilfentiente poft alios Abrahamo a Wefel ad d. art. i5. nttm. 26. idque arg. I. 1. %.qtia oneranda 5. &feqq.
ff. quarum rerum aftio non datur. Non enim ab eo, quod fervus brevipoft manumiffionem patrono promifit oneranda: libertatis gratia, ar- gumentum recle ducitur ad hanc majorennium li- beralitatem in non ita pridem curatoresexerci- tam ; tum, quia promiffio liberti etiam poft in- tcrvalluni facta, infirma fepe eft, ubi apparet, oneranda? libertatis causa eam intervenifle. d. I. 1. §, in fumma 6. quod de majorenne poftin- tervallum fuo pridem curatori donante vel le- gante dici ncquit: tum etiam quia tutoria po- tcftas longe diverfa eft a rigido duroque fervi- tutis jugo, ex quo fervi jure civili pro nullis habebantur. /. yz. ff. de reg.juris. &aquoper dominum manumittcntem liberati, insftima- bilis bcneficii accepti debitores manebant; dum interim minorcs per annorum implementumfine ulla curatorum indulgentia aut beneficio, in fuam tutelam veniunt ex ipsa legis difpofidone; idcoquc nec tanto tamque humili & abje&o metu fervili durantc minorennitate conftricti, ncc tan- to bcneficii remunerandi defiderio poft diflblu- tam poteftatem curatoriam commoti fuerunt, atque quidemfervi durantc fervitute, &obtcn- ta libertate. Confer de hac in curatoresprohi- bita liberalitateRebuftum tom. 2. conftit.regiar. trallattt de donationib. & aliis difpofn, tutoribus & atiis adminiftrat. faclis, reprobatis. Francifc. de Barry de fucceffion. libr. 1. cap. 8. mm. 32. 33. 34. Charondam, en fes memorabl. obferva- tion. verbo, donation, atitc mei. Wefel ad no- Vellas conftit. Vltraj. art. 15. 12. Casterum accidit aliquando, ut teftato-
res non certas fed incertas perfbnas inftituant, fic ut & dubium inde non raro fit, qui vide- antur teftamento vocati. Et primo quidcm non fuos tantum , fed & extraneos pofthumos aut quafi pofthumos hercdes fcribi poffe jure civili ac moribus comprobatum eft. §, poflbtwo 16. 27. 28. Inftit. delegatis, arg. I. pen.ff.de lega>
tis 1, Si quis ergo fratrum aut fororum aut cognatorum adhuc cselibumliberospofteanafci- turos ihftituat, ad hereditatem ejus etiam veni- |
|||||||||
|
*
|
|||||||||
|
D
|
||||||||||||||
|
E HEREDIBUS IN
|
1509
14. Simiii fcre modo, fi quis tefttmento fuara
uxorem heredem fcribat, non expreflb nomine uxoris proprio, aut alio indubkabili figno quo uxoris ccrts perfona circumfcribitur > dubkatum, an folam primam, an magis etiam fccundam, aut tertiam intelligatur inftituiifc,fi priori fupervivens ad fccundas aut tcrtias nuptias tranfitum fece- rit. Sane,fi teftator adhuc cslcbs generaletn uxoris futura fecerit inftitutioncm, nulla haefitandi ra- tio cft, cur non ad fecundam tertiamve poftea ductam, ac fibi teftatori fuperftitem, hereditas ex tali voluntatis declaratione dcvolvatur. Idem- que dicendum, fi quid uxorigeneraliter relicuim, ut inde fe alat, & uxor pofterior non minus quam prioralimentis indigeat; cum probabile fit,tcfta- torem non magis voluifle, ut poftcrior, quam ut prior, in paupertate viveret & anxictate. Mantica deconjed. ult. volunt. libr. 8. ttt* 15. num. 2. j. Peckius de teftamemis conjugum Itbr. 1. caf. 3. mm9 3. Bcrlichius dectf. 298. num. 2. & 41. Bru- nemannus ad l. 19.ff.de rebiu dubns. Sedextnt hos cafus vix eft, utuxor fcciindafibivindicetj quod maritus adhuc priroa; fociatus conjugi, uxori fux lcgati vel infututionis titulo largitus eft. Non enim prarfumendum cft, de fecun-« da uxore maritum tunc cogitafle, de quafalvo amorc conjugali falvaque individuavita?confue-< tudine, imo falva honeftate cogitare non liceC ad eum efteclum, ut liberalitas in eam, qua ta- lem, exerceretur. Neque novumeft, utprio? morum fuavitate , caftitate , & jugi obfcquio promerita fit arFc<£lionem mariti, ac fccutam in* de inftitutionem; qua fefe fecunda per aufteri-. tatem ac imperitandi infultandique libidinerri aliquando ororfus indignam tfficit; undefieret, ut alieni benemeriti prjcmiiim caperet, quje nihil ipfa promerita eft. Eoquefack, quod Ujpia- nus fcripfit, ea, qua>prioris uxoris causapara- ta funt, ita demum pofteriori deberi, fi ei as- fignata fint, quia non cft ita de poftcriore uxorc cogitatum, eum compararentur. /. ft quid ea.-* rum^j. §. 1. ff, de legatis 3. Quodquea Pom- ponio traditum, illo fermone, donec nttpta erit* primas nuptias fignificari. /. boves 89. §. i.ff. de verb, fignif. cum ratio differlntise non appareat, cur de nuptiis dida magis ad primas tantum per- tinerent, quam de uxore difpofita ad prnnam aue faltem pra^fentem reftnngerentur uxorem. Nec movere debet in coiitrarium, quod pofthumo fimpliciter a patre inftituto, non is tantum vd- catus intelligitur qui tcmpore fadi teftamenti in utero eft ejus , quse nunc uxor cft, fed & quicunque alius pofthumus, ex uxore quacun- que deinccps nafciturus. /. placet 4. ff. de libe- ris & poflhum. hered. inftit. quodque fideicom- miffum agnatis relidum etiam nondnm exiften- tes, ac tempore mortis futuros, compleditur* /. omnia qua 3 2. §. ult. ff. de legatis 1. ac de- nique legatum cognatis datum etiam ad cos per- tinet, qui demum poft tcftamentum conditufn per. arrogationem cognati efiedi funt. /. fteog- Qjl 3 VAtU |
|||||||||||||
|
rnovens tcftatorem ad inftituendnm, ctiam a.qua-
litcr omnes intelligi dcbentyocati eiTe; pr_ci- puc, fi confideres, illud haberi pro difpofito, de quofi tcftator rogatus fuiffet, kafuifletrefpon- furus. Menochius libr. 4, prafumt. z6. num. 8. (& difpoiltionem omnem teftatoris rccipere inter- pretationem fecundum id, quod probabiie eft, tcftatorem cogitaffe, imo vokmtatcm probabi- lem teftatoris in teftamento utramque, quod ajunt, paginam facere fecundum inftnita prope juris loca. Mantica de eonjeft. ult. volunt. hbr. i.til. ly.num. 3. Nequedubiumvideripos- flt , quin teftator, in inltttuendo folam con- fiderans fanguinis neccflitudinem, refponfurus cffet, a.que pofthumos acjam natos, tanquam omnes liberorum loco fibi habitos, & a;qua- liter fibi junctos, a fe inftitutos efle; quamdiu illi, qui fa&i teftamenti tempore jam nati erant, doccre nequeunt, teftatorem non cognationis intuitu» fed propter fingularia qusedam jam na- torum obfequia, officia, atque bcncficia ad eo- rum inftitutionem indu&um fuiflc. Atque ita in Brabantia? Senatu judicatum refert Stockmans Cttris, Brabantina decif. z6. in eamque fentcn- tiam a me cum aliis refponfum memini. Con- fcr Fachineum controverf. Itbr. 4, cap. 88. Man- ticam de conjeci. ult. volunt libr 8. cap. 12. wim. 22. Refponfa Jurifc Holl. part. i.confil. 5)8. qu&ft. 1, Obftat camen huic opinioni non unus juris noftri textus. Etenim in /. Titius 6- ff. de fuis & legit. hered. Julianus ait, qui poft tnortem avi fui concipitur, is neque legitimam he- reditatem ejus tanquam fuus heres, neque bono- 7ttm poffeffionem tanquam cognatus accipere poteft; quia lex 12, tabularum eum vocat ad heredttatem, qui moriente eo, de cujus bonis quaritur, in re- rum natura fuerit. Et his fimiliatradkidemju- lianus in /. ttem pr&tor 8 jf defuis&legit. \nred. uti & Imperator in %. & licet 8 Infiit. de here- dit. qua ab inteft. ac deniquc etiam Ulpianus fcrip- fit, eum, qui demum concipkur poft mortem cjus, de cujus agitur hcreditate, ncque alii ob- ftiturum, neque ipfum admittendum, quianon fttit proximus cognatus ei, quo vivo nondum ani- max fuit. I. 1, §. ftquis proximiorS ff.undecog- nati. Verum ad hxc, & fi quse alia fint talia ju- ris loca, rcfponderi poteft, eam Juliani&alio- rum decifionem non cflfe porrigendam ad cafus alios ,fed tantum ad hereditatem legitimam, item bonorum pofleflionem avi petendam pertinere: de catero jura patronatus ab avo in nepotem , ctiam poft mortem avi conceptum, tranfire, prout id aperte monet Paulus Jurifconfultus in L Paulus refpotidit 47. §. Paulus refpondit 3. ff.de honis tibert. ac proinde lcges fuperiores nec ad noftrum poiTc cafum trahi, in quo fratrum filii, poft pat-ruifui obitumdemum concipiendi, non veniunt ad patrui fui hereditatera tanquam cog- nati a lege vocati, fed tanquam probabili te- |
||||||||||||||
|
ftatoris «oluntate fuprema defi
|
*>
|
nati fucceffo-
|
||||||||||||
|
*cs.
|
||||||||||||||
|
!
|
||||||||||
|
Lib. XXVIII, T i t. V.
|
||||||||||
|
Jld
|
||||||||||
|
atque alios habiturum eflfe fucceflbres cx tali ctis^
pofitione, fccundum variantia ftatuta locorunt, in quibus itrimobiiia reperiuntur, jttdicatumih fnprcmb revifioilis judicio diceccfios UltrajcfHna*, tcfte Joli. a Sande dccif. libr. 4. tit. 8. defm. 7. infme. Rodenburch de jureconjugum traft.pra- lim. de ftatutor. diverfit. tit. 2. parte prima. cap. 4. ttum. 4. pag. 140. Sed aliis plcrifque ma- gis placuit, cx lege domicilii tcftatoris id efle dijudicandum, qui pro heredibus ab intcftato fuccedentibus habchdi fint, ad cofque univcr- fum defun__i patrimonium five mobilium fi- ve immobilium ubicunque fitorum pcrtinc- re dcbete. Licct enim in fucceflionibus eb- riim, qui bmnino inteftati mbriuntur, verum fit, immobilia pervarias regibnes diverfo jurc titcntcs difperfa ad alios atqucalibspervcnirehe- redes , prout diftat lex locorum fingulorttm, iri quibus immobilia fitum habcnt, fic ut tot divcr- farum pcrfonarum fcparatat ihtelligantur heredi- tates efle j qnot lbcis diftincfrtis, diverfo jure rc- guhdis, unitis inteftati morientis immobilia fita funt; tamen id ad eos, qui teftamento coridito fuos vocant heredes ab inteftato $ pbtrigi non dc- bet. Cum enim talcs inftituti rion ex ri lcgis, fcd ex teftatbris voluntate fucccdant, ac proin- de nbn juris fed taritum voluntatis qua.ftio fit, quos teftator fub appellatione heredum ab inteftato voluerit comprehenfos eflqlonge autem probabi- liusfit, teftatorem magis adnotafibi, quamad ignota voluifle facere relationem in inftituendo^ & quisque aut fdre pr_efumatur aut certe fcire fa- cile poflit Ieges fucceflionis intcftat_e in domicilii loco vigentcs, non item locorum oranium, per qu_e teftatoris opulentioris immobilia f_epe late difperfa funt; confequens eft, illum non ad alias quam ad domicilii fui leges fibi notas rclpicere voluifle, pcrindcquc talcm oportcre cenferi in- ftitutionera, ac fi teftator nominatim addomi- cilii fui leges, fucceflionem ab inteftato circum- fcribcntes, fcfe in jnftitucndo rctuliflct: nealias vagum nimis incertumque concipiamus judicium ejus, ipfumque fateamur magna cx parte igna- rum prorfus, quid, aut quorum in favorem vo^ luerit teftari. Inficias quidem iri non poteft, legcs domicilii teftatoris non pofle vircs fuas cxfcrere ad immobilia aliis in locis fita: fed nec jure quifquam negaverit, vpluntatem teftatoris, quam ille velaperte, velperrelationemadaliud fuo complexus eft teftamento , ad omnia ejus bona pertinere, quocunque alioquin alio fuc- ceflionis inteftatje jure regcnda, fi modo ftatu- tum fitus rerum pcrmittat tcftamenti fa&ioncm. Sande decif. libr. 4. tit. 8. defin, 7. Graflus §. te* ftamemum qu&ft. j6,num. io.ii.ii. ig.Me- nochius de pr&fumt. libr.4. prafumt. 202. mm. 12. 17. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. iSy.pag. 37^. ijS.&confd. 321. &huccon- ferunt plurima argumcnta a me addu_la in tit. de ritu nupt. tium. 8f. & in tit. de conftit. ftin-. cipum parte alte*ra deftatutis mm. 19. * #7. Fro.ii
|
||||||||||
|
tiatis ip. ff. Ae tebus dubiis. Etenim de cogna-
tis etiam futuris fine probro & amoris violatione cogkare, atque in eorum favorem difponere licet ei , qui jam quofdam cognatos habet; & de pofthumis quibufcunque follicitudincm ac curam teftamento fignificare, non pium modo j fed & neceflarlum cft, ne alioquin ob pofthumi vel quafi pofthumi cujufcunque pmeritioncrri fu- premum parentis elogium infirmctur; cum ex advcrfo fecundum ante di<_ta non fatis hbnefta atque vcrecunda, imb ominbfa nimis, cogita- tio fit de uxore fecunda ex afre_-ionc in tefta- mento honoranda, dum prior vita. fbcia cum confortii individui voto adhuc fnpcrftcs eft. arg. I. cum tale legatum 7Z.)pr,ff. de condit. & de- tnonftr. Qux plenius exequkitr ac defendit D. loh. a Someren de jute noverc. cap. <j. num.6. Peckius de teftam, conjugum d. libr. r. cap. 3. Mantica d.libr. 8. tit. 15. fium. 1. Bruneman- nus ad d. L 19. ff. de teb. dubiis. diflent, Me- nochius libr. 4. pr&fumt. 122. Fachineus con- trop. libr. 5. cap. 41. Sc in utramque partem prolixe difputans Berlichius decif. 298. 15. Non ctiam novum cft , ut quis he-
redes in teftamentd fcripto inftituat nonaper- ■te nominatos , fed per relationem ad aliam fcripturam, veluti, quos in codicillis ndmina- turiis cft, vel quos fua manu propria in tefta- mento fuo, de ca_tero perfe_to, cft expreflu- rus. srg. l.fi quis ita 36. /. ajfe toto 77. ff.b. t. l.fi ita fcripfero 38. ff. de condit. & demon- ftrat. Jacob. Coren confil, 10. nnm. 14. & feqq. Adde tit. qui teftam. fac.poff. tium. 11. & 23. in fne & tit. de injuftorupt. irrit. teft. num. 1. inpne. Quo cafu,fi nomen a tcftatorc deinceps cxpreffum tion inveniatur, neceffe cft, ut non apparente tifpiam fucceflbre teftamentario, ad hcrcdes ab in* teftato hereditas devolvatur. arg. auth.fi quis in aliqtto C.de edendo. Rcfp0nfaJurifc.H0ll.p4rf. 3. vol. 1. confil. 159. qu&ft. 1. Brunemannus ad d. L 77. ff. h. t, Sed ncc dubium, quin te- ftator re_te tcftamcnto hcredes inftituat per re- lationem ad .ertum ftatutum, vcluti, inftituen- do eos > quos )us Scabinicum vel quos jus Aes- domicunh aut loci fiterius lex dcfinit ab intefta- to fucceflbres, ut id colligi poteft ex iis, qua. habet Hugo Grotius manuducl. adjurifprud. Hol- land. libr. z.eap.i$. 16. Quod fl teftator tnftituat vcl fubftituat
heredes legitimos, feu, heredes fibi ab inteftatofuc- cedentes; cum ftatuta circa defignationem per- fbnarum ab inteftato fuccedentium inter fe ad- modum varient, difputatum fuit, an teftator illos omnes & folosvocaflecenfeatur, quoslex loci, in quo domicilium fovet, declarat ab in- teftato hercdes, an magis quantnm ad fola mobi- lia ex lege domicilii defignati fucceflbresvenire dcbcant, ad immobiliavero illi, quos lexfitus rerum fingularum immobilium jubct ab inte- ftato heredes effe ? Pofteriorem fententiam, pro yario fcilicet rertim fim talctn teftatofem alios |
||||||||||
|
De heredibus i t
ff> Proxima fuperiori controverfis illa eft,
qui, & pfo qu& parte, cenfeantur vocati, quando tefcator fratrum & fororum filios ac nepotes here- ies legitimos ex aquis partibus heredes fcribit ? Etenim fi legitimorum heredum mentio inftitu- tioni non fuiffet appofita, dubitari vix poffet, quin pro numero perfonarum viriles fingulis fra- trum filHs & nepotibus partes obvenire debcant, licct plures ex uno quam ex altero fratre nati iint; cum voluntas teftatoris ex adje<5tione illa ex ttquis partibtu fatis aperte declarata videatur. arg. /. interdum 13. ff. h. t. Sed fi cum titulo & qualitate heredum legitimorum vocentur, te- ftator arquas iis affignando partes refpexiffe vi- deturad partes illas, qua? legibus hereditatem ab inteftato deferentibus sequx vifie funt. Ac pro» inde cum in Hollandia unius fratris filii & alte- rius fratris nepotes fimul ab inteftato ad patrui <defun<5ti hereditatem non in capita fed in ftir- pes veniant, etiam voluntas h«c teftatoris eam rccepit interpretationem, ut in ftirpes potius quam in capita hereditas fratrum libcris ac ne- potibus delata intelligatur. Neoftadius Ctimfu- prems.decif^. Eoquefacit, quod apud Stock- mannum a Curia Brabantina decifum legitur, in cafu, quo pater filium inftitutum rogaverat, M filius iUe fmeret teliftafibi fuccedere & perve- nire ad libcw fuos legitimos, hercditatem avi- tam non ad alios devolvi filii liberos , quam <qui ex lege Brabantina poterant ei ab inteftato hcredes effe; quales erant foli liberi primi tho- i\, non item ex matrimonio fecundo nati. Stock- mans curia Brab. decif, 27. Uti &, quod ex communi opinione tradit Chriftineus, fratribus fimpliciter inftitutis , vocatos videri folos ger- manos non item confanguineos & uterinos, fi foli germani cx ftatuto domicilii fuccedant ab inteftato cum confanguineorum & uterinorum cxclufione. Chriftineusad Mechlinienf tit. 16, *rt,j.num.j.6. i 18. Si tamen teftator heredes inftituerit, non
ab inteftato fibi fuccedentes, fed eos, qui fibi ptre debent fuccedere (die hem met recht beboo- ren te fuccederen) & inveniaturpa&is dotalibus parentum talis teftatoris defignatus certus fuc- cedendi ordo in cafum, quo filius, ( qui mo- do fuprafcripto teftatus fuit) inteftatus morere- tur, magis in dubio per talem inftitutionem vo- cati videntur, qui ex pa<5io dotali, quam qui ex ftatuto hercditatem defcrente, debuiffent he- redeseffe: cumutiqueexpeditumfit, teftamen- to per filium talem haud condito, hereditatem .lion iis deferendam fuifle, qui ftatuto, fed qui tabulis antenuptialibus fucc*i fores defignati funt; idque, quia paftis dotalibus jam derogatimi fue- rat ftatutarise difpofitioni hereditatem deferenti; taliumque conventionum vis rata manere debet, <donec teftamento apparuerit immutata; quodin (fjubioprafiimendum non eft. Rodenburch dejure (onjugum tratt.pralim.de ftamudivtrfitate ti/, 3. fartt frion caf>. z, mm, ult. pag. 13 j. 13 6* ,. |
|||||||
|
StltUENDIg, gif
ro. An autem, fi teftator fimpliclter proxi-
mos ( fyne naafle vrienden) inftituerit, abfejue adjc&ione illa, ab inteftatoftbi fttcccdentes, de- ficientibus liberis, in dubio intelligantur vo- cati, quibus ex ftatuto domicilii jus fiiccedcn- di ab inteftato competit, an potius illi, qui ve- re atque naturaliter defundo teftatori proximo fanguinis vinculo jundi funt, licet ex ftatuto nulla potuiffent ex parte teftatori ab inteftato he- redeseffe; adeoque fi teftator, in territorio juris Scabinici domicilium fovens, ita difpofuerit, ac matre jam defun<5ta patrem relinquat fuperftitem, an is tanquam proximus ad luftuofam fui filii hereditatem admittendus foret, exclufis lineai maternar cognatis, quialioquin in inteftati fiic- ceffione patrem teftatoris exclufiffent, petendum ex iis, quas hac de re ad tit, de Senatufc. Tre- beUiano explicanda erunt 20. Si quis heredes inftituat fratres fuos &
eorundem fratrum adhuc fuperftitum liberos, vel etiam totam cognationem fuam; in dubio non intelligitur ad fuam vocaffe fucceffionem fratrum liberos una cum fuis parentibus» auS omnes fimul ac promifcue, qui funt de cogna- tione, fine diftin&ione graduum aut proximi- tatis, fed potius fucceffive, fecundum ordinem dile&ionis & fucceftionis ab inteftato. Neofta- dius Curia fupr. decif. 3 j. in med. Jul. Clarus §.teftamentumquaft. y6.num, 13. 21. Castcrum, quod fupra di&unl fiiit, eost'
qui inftituuntur, paffivam habere dcbere tefta- menti fa&ionem, ita intelligendumcft, uteatn tribus habeant' ^nporibus, puta, tempore fadi teftamenti, mortis teftatoris, & aditae hereditatis j quin 8c exiftentis conditionis,fi fub conditione in- ftitutifint, §.inextraneis 4. Inftit, de hered. qualit. &difercnt. Barrydefuccejf.libr. i.cap.S. ««w.40. 41. Hinc fi minor inftitueritcuratorem, pr^ccp- torem, magiftrum fubquotyrociniumfacit, 8c moriatur poftquam jam major faclus vel aliter: curatorise poteftati fubduclus eft, aut tyrocinii tempus adimplevit, inutilis inftitutio eft, quia fa<5ti teftamenti tempore inftitutus capcrc nihil potuit cx teftamentominorisfccundum antecx- pofita, ncc tradu tcmporis convalefcere debuit» quod ab initio vitiofum erat. Rodenburch de jure conjugum tratt. pratimin. de ftatut; diverfit. tit. 2. parte attera cap.^.num%.pag. 118, We« fel ad noveUas conftit. Ultrajett. art. 15. num. 1 ^, Idemque dicendum, fi maritus Ultrajec"Hnus uxo- ri mobilia teftamento contra ftatutum relique- rit, ac deinceps tranfkto in Hollandiam domi- cilio moriatur; cum & hic verum fit, uxorem teftamenti conditi tempore bonorum mariti mo- biliumcxlege UJtrajeciina capacem non fuiffe, nifi quatenus illa recenfentur in Ordinum UI- trajeclinorum interpretatione novella? decifionfs anni icTjq. publicata 18. Januarii 1700. Ncc aliud ftatuendum , fi inftitutus fit talis, qni fa<5ti teftamenti tempore apudhoftes erat, dutn * vel co transfugerat, vclantebelli initiurfl aptid
f<M
|
|||||||
|
•
|
|||||||
|
L i b. XXVIIL T i t, V.
|
|||||||||
|
ity
|
|||||||||
|
ftituti riil prater rem illam habituri fiint, tart^
quam lcgatarii, rcliqui totam hercdkatem. /. qtiO~ tiens 13, C. h. t. nifi fine parte fcriptus nolue- rit j vel non potucrit heres cfte; quippe quo cafu ex re ccrta fcriptus folus ex affc hcres eilbt, detracla rei mcntionc. arg. /. pater tuus 2. C, b. t. Fachiheus controverf. libr.^.cap. i^, Sed. fi omnes ex re certa vocati fint, tota heredi- tas pro pOrtionibus squalibus ad eos pertincbit, perinde ac fi omncs detrachi rei mentione here- des fcripti eifent; etiamfi teftator inasqualcs fin- gulispartcs dediflct inre, in qua inftituti funt, nifi alia appareat voluntas tcftatoris: nam cum teftator ait, Titius ex fundi Corneliani btjfe, M<e- vius ex fundi Corneliani trietite heres efto» bcs & triens non ad hereditatem, fcd taiitum ad fundum Cornclianum fuam rclationcm habet j ac proinde * cum detrahatur ifti inftitutioni men- tio fundi, neceffe eft, ut & beffis ac trieiitis4 ad fundum refpicientis, mentio non ficla intclli- gatur. /. quotiens 9. §. ft duo 13. ff. h. t. Nec aliud dicendum, fi finguli ex alia atque alia re inftitnti fuerint, licet res una longe pluris valeat, quam altera. /* Attius n. /. ex fatlo propsnebatur^. pr.ff.h.t.l. fi certarum 17. ff. de teftam, milit. Ut tamen officio judicis unicuique eorum res, qu« relielaeft, adjudicetUrVel attribuatur,tan- quam per prceceptionem legata. d. /.55. infme principii & §. 1. ff. h. t. Quin imo, etiamfi te- ftator alium rerum Italicarum aliumprovincialtum, vel alium bonorum paternorum, alium materno- rum heredem fcripferk, adhuc quafi detracta rerum mentione finguliexfemiffeheredeserunt^ fed ita, ut & hic ofricio judicis uni rcs Italicar4 alteri provmciales, velut ex causa prslegati prar-* ftentnr. d. I. 35. pr. & §. cum bac ita z.l.qui non 78. ff. b. t. Cumque hoc in cafu dubium effcr, quse rcs ltaliem, quseprovinciales cenferi debercnt, maximc fi tcftator negotiator fit, qui & mer- ccs & pccunias ex Italia in provinciam, ac vi- ciflim ex provincia in Italiam mittcre aut de- ferre confueverat; placuit, in dubio rerum Ita- licarum appellatione eas continerr, quasperpe- tuo quis ibi habuerk, atquc ita difpofuit, ut perpetuo haberet: cxteroquin, fi quam rcm tran- ftulerit in alium locum, non ut ibi haberet % fed ut demum ad priftinum locum revocaret, neque augebit patrimonium loci, quo tranftu- lit, neque minuet, unde tranftulit; five fervog quofdam ex Italia miferk in'Galliam, ad exi- gendum debitum aut merces comparandas, re- curfuros, fi comparaffent; five pecuniam mi- ferit in provinciam ad merces comparandas, & illse vel vivo vel mortuo teftatore eomparatae fint, fed necdum in Italiam dcveda;, vel necdum quic- quam inde comparatum fit; quia fufficit, quod teftator res ex ea pecunia mifsa comparandasin Italia effe voluit. Nam & fi dediflet in pro- vincia de pecuniis, quas in Italia exercebat, ituras & redkuras» diccndum eflet, hanc quo- cjue JtaUci patrimonii efTe rationerri. Ita elegai^- '•• ■ , fiec |
|||||||||
|
eos, qui jam hoftcs funt, domicilium fixerat,
led poftea vivo teftatore in patriam reverfus eft; fic ut nova poft talem reditum sinftkutione opus effet, quia prior inftitutio vitiofum habensini- tium tradu temporis non poteft convalefcere. I. i. & tot. tit.ff. de regula Caton. Necincon- trarium movent addu<5ta a Gratiano difieptatio- mtm forenf. cap. 209. cum pleraque argumen- tapctita fint ab a&ibus inter vivos, inquibus iion ita, uti quidem in ultimis voluntatibus, regulse Catoniana? locus eft ; atque infupcr va- ria pra:fupponantur, qnae mcrito in dubium re- vocari poffunt. 22. Medio autem tempore inter facTurri te-
ftamentum & mortem teftatoris, velcondkio- nem inftkutionis exiftentem, mutatio juris & inde nata incapackas non nocethcredi. d. §.4. I. fed fi conditioni 6. §. folemus 2« l. fi ulitnant 49. §. 1. /. 50.1. liber homo <$<?. §. fi beres 4. ff h. t. I. Arifto Neratio 46. ff. demanumiff.te- ftamento. Vinnius, PanlusVoet &vuIgo DD. ,ad d. §. 4. Inftit. Quibus confequens eft, ut, fi maritus Hollandus uxori fux mobilia rcliquerit, dein Uitrajeclum migret ( ubi adhuc poft jus no- viiTimum fupra addu&um teftamentaria inter con- juges gratificatio variorum mobilium intuitu in- tcrdifta manet) iterumque poftin Hollandiam xcdudq domicilio, ibidem decedat 4 valida fit liberalitas mobilium omnium teftamento in uxo- rem ei fuperftitem collata: eo quod verum eft, illam & facti teftamenti & mortis tcmporeca- paccm fuiffe, licet medio tempore UJtrajedi degens defiiflet capax effe. Rodenburch dejure conjug. traft.pralim. defiatut. diverftt.tit. z.parte alterd cap. 4. num. 1. Refponfa Jurifc. Holl. part. z. confil. 173. qua(i. 1. Plane, fi incapax non pure inftkuatur, fed fub exprefsa conditio- ne, fi capere pojfit vel cum capere poterit, in- ftitutio fiiftinctur, quia regula Catoniana ad conditionales inftitutiones non pertinet. /. in tem- pus 6z. ff. h. t. juncl:. /. pen.ff.de regul.Caton. Barry de fucceffion. libr. 1. cap. S. nttm. 42. quamvis probabile fit, Jurifconfukos in d. I, 61, tantum refpexiffe ad coelibes & orbos ac alios fimiles , qui olim aut omnino non, aut non totum capere poterant» de quibus Ui- pianus in fragment. tit. 13. 1$. 16. 17. qua? tamen jure novo fublata. tiu C. de infirm. pcen. ccelib. 23. Inftkukur heres vel unus vel plures. Si
iinus, in folidum heres eft, licet ex re certa tantum vel ex femiife aut alia hereditatis parte vocatus cffet: cum enim Romanis placue- jrit, paganum pro parte teftatum pro parte in- «eftatum decedere non poife, #non aliud reftabat, quam ut rei aut femiffis mentio detraheretur, aut in re fingulari vel femiife contineretur totus as. §. hereditas 5. in mei. mftit. h. t. l.i, §,fi ex fundo 4 ff. h. i. junft. /. 7. ff. dereg.juris. Sin plures, fi quidem ex his quidam ex re cer- $, quida.ni iin? re fcriptj iint, e« re certi jn^, |
|||||||||
|
/
|
||||||||||||||||||
|
De HEREDIBUS INSTITUEND18,
|
||||||||||||||||||
|
3'3
|
||||||||||||||||||
|
ter Ulpianus in d. /. ex faclo 3 j. pr. &. §. 3.4. 5.
24. Quod fi fine re certa^nftituantur, intcr-
cft itcrum, an omncs fine partium ailignatio-
ne vocati fint, an omnes cum partibus, an
dcnique ita, ut quibufdam partesdata:fint,alii
fine parte fcripti inveniantur. Si enim omnes
iine partibus inftituti fint, fi quidem una ora-
tione, veluti, Titius, Mavius, & Sempronius be~
redes funto, vcl etiam finguli feparatis, fed ta-
men uniformibus feu ejufdcm tenoris orationi-
bus, puta, Titius heres efto, M&vius beresefto,
Sewpronius heres efto, in atquales portiones cen-
fentur omnes vocati, ita ut in propofitis hifce
inftitutionis formulis quifque trientem caperc de-
beat. /. quotiens 9. §, heredes 12. ff. h. t. §. fi
plures 6. lnftit.b.t. Idemquedefinitum, fiquis
heredes ita inftituerit, Tititis ex parte prima,
Sejus ex parte fecundd, Mavius ex partetertia,
Sulpicius ex parte quartd , heredesfunto-3 quiate-
ftator appellatione numeri, fcripturse magisor-
dinem, quam modum partibus impofuifle vi-
detur. /. ft quisheredes 14. ff. h. t. At fi plu-
ribus orationibus, fed diftbrmibus, plures fine
parte fcripti fint, dum quibufdam orationibus
finguli, quibufdam bini vel.pluresfimu!vocan-
tur, verbigratia, primus & fecundus beredestnihi
funto, ttrtius heres efto, quartusheres efto, quin-
tus & fextus heredes mihi funto, hoc in cafu
quotquot una oratione conjuncti funt, refpeclu
caeterorum feparatim inftitutorum conjun&im
tantum pro unaperfonahabcntur, &fimultan-
tum unam percipiunt partemj adeoque in fu-
perioris formulx fpecie primus & fecundus fi-
raul quadrantem» tcrtius quadrantem, quartus
quadrantem, quintus dcnique & fextus fimul
nltimum quadrantem capere debcnt. /. Attius
II. /. interdmn 13. §. fed fiduos 5. /. itemquod
17. §. fedfi expleto 4. infme. I. LuciusTitius 53.
I. liber bomo 59. §. Titius heres 2. ff. h. t. Scd
&, fi quis filium & nepotes , vcl fratrem &
fratris filios, vei Mamum extrancum & Titii fi-
lios heredes fcripferk, dimidium filius, velfra-
ter, vel Masvius, alterum dimidium nepotes vel
fratris filii, vel filii Titii, colleftivo nomine
vocati, habent. /. interdum 13. ff. h. t. Et fi
maritus uxorem fuam & cognatos fuos inftitue-
rit, uxorifemis, c,ognatisjusfucceflionisabin-
teftato habentibus alter femis cederc debet.
|
||||||||||||||||||
|
bus id deduci potcft, quales occurrunt in /. £«-
cius Titius 88. §. Lucius Titius6. ff.de legatisz, l. quidam 5. §. ult. 1.6.I. 7.ff. dereb, dtibiis. Zy Si omnibus inftitutis partes affignatse fint,
veluti triens, quadrans, fingulis cedct quod da- tum eft, & fi partes omncs fimul junftsc affem feu duodecim uncias haud abfumant, fingulis pro rata quod fupcreft accrefcit: fin aflem ex- cedant, decrefcit fingulis. $, videamus 7. & 8. Inftit, h. t. I. interdum 13. §, 2. &feqq.ff.h.t. Sed fi quibufdam partes hercditatis data?, alii fine parte heredes fcriptifint, quotquot fine parte inftitutifunt, omnes pro una habendt per- fona, iifque applicandum quicquid teftator ex affe vacuum reliquit» inter ipfos perinde divi- dendum, ac fi illa pars vacans aflem totum fa- ceret, ac ipfi foli fine parte hercdes ad illum affem vocati effent: adeoque, fi ad partem va- cantem vocatum ponas Titium & Mamum, fin- gulis partis vacantis femis cedit; & fi Titium ' & Masvii filios in parte necdum aflignata infti- tutos concipias, femiffem portionis, qux re- ftat, Titius, femiffem filii Msvii quotquot fue- rint, capere debent. §. fi plures 6. Inftit. h. t. juncl;. /. interdum 13. in pr. ff. h. t. Si nulla pars affis fuperfit, ad dupondium recurritur, ita ut cum partibus inftituti femiffcm hcreditatis, fine partibus fcripti femiflcm alterum ex tefta- mento accipiant; aut fi teftator aflignatione par- tium affem excefferit, flne partibus fcripti illud habeant, quod ex dupondio feu viginti quatuor unciis reliquum eft. d. §. 6. Inftit. h. t. /. Sd- binus 18. /. ex unciis 87. ff, h, t. dupondiove- ro confumto per partium aflignationem, ad tri- pondium deveniendum cft ; quo tamen cafu dupondium non ita duplicatur, ut in tripondio effcnt uncls quadraginta oclo , fcdtantum alius as feu duodecim unciae dupondio adjiciuntur, fic ut tripondium contineat uncias triginta fex, & confumto dupondio fcripti fine parte here- des non dimidiam, fed tertiam hercditatis par- tem inter fefmtdivifuri. Eademque quadripon- dii conftituendi ratio eft. /. item quod 17. §. ult. ff, b. t. Et h»c ita obtinent, fi fimplicitcr unus aut, quidam ex pluribus fine parte fcrbti fint: ham fi confumto, non tamen fuperato afie vel dupondio, teftator caverit, ut Titius ex reliquaparte heresfit, nulla ex parte Titius heres erit, quia nihil fu- pereft, nec ad dupondium aut tripondium recur- |
||||||||||||||||||
|
Idemque cft, fi maritus, ultimo forte fuper- fusfit. d.l. itetn quod 17. §. fed ft affe 3. /. qui
|
||||||||||||||||||
|
ftes, fuos & uxoris fux cognatos vocet; ficut
omnes cognati mariti pro una videantur perfo- «ahabendi, & ita quoquefimulomnescognati uxoris. arg. d. I. it.ff.h.t. Carpzovius deftn. forenf part. 3. conjlit. 9. deftn. 15. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2. confil. 229. Nifi in om- nibus hifce cafibus voluntas teftatorisfitperfpi- cua, quod omnesinvirilespartesadmittcre vo- luerit, dum vel vocabulum aquc adjecit. /, R 9t!£qualibus 12. /. ig. pr. I. fiita quis66.ff.b.t. |
»0» tnilitabat 78. §. ult. /. 79.1. Zo.ff.b. t.
26. Varias porro Inftitutionum formulas
alias, earumque vim & interpretationem, colli- gerelicetex /. 9. §. 14.15./, 13. §. 5. 6. 7. L 14. /. 15./, 21. /. 24. 25.16 /. 28. /.36. /. 37. /. 47-pr. &§. 1. z.l. 53./. 59. §. 1. 2. 5. 6. 7. I. 66. 1.7$. §. 1.2. 3. I.79.I. 80. 81. pr. & §. 1. /. 87. ff, b, t. I. 13. ff.de liberis & poft- hum. I, ult. C, de intpub. & altis fubftitut. Scd cuni moribus hodiernis paflim invaluerit, unum- |
|||||||||||||||||
|
jrel alia? qusdam adfunt eonje&urae, ex qui-. * quemquepoffepro parteteftatumproparteinte-
Rr ftatura
|
||||||||||||||||||
|
LiB. XXVIII. T i t. V.
|
||||||||||||
|
?'4
|
||||||||||||
|
ftatum mori, hinc cx r£ certa, vel femifTe, vel tiivc voluntatem concipiuntur : ac proindc rattmi
|
||||||||||||
|
tdente inftitutus, nullo dato coherede, nil pra:-
ter rcm aut partem fibi aflignatam ex teftamen- to capk, reliqua heredibus ab inteftato ccdunt, fi non alia fatis evidens voluntas teftatoris in contrarium appareat. Groenewcgen ad§. <$.& feqq, inftit. h. t. Parcns p. mem. Paulus Voet ad §. 8. Inft. Ih t. mm, ult. & ahi plures ab his ci- tati; ac proinde etiam jus accrefcendi inter co- heredes tcftamentarios non ultra hodie locum ha~ bct, quam quatcnus probabilis voluntas tefta- toris hoc inducit, de quo latius ad tit. de ac~ quir. vel omiit. hered. 2 7. Obfervandum tamen, inftitutiones quas-
dam in jure reprobatas cfle; puta, fi perplcxa? fint» ut exitum invenire nequeant, dum tefta- tor cavet, fi Titius heres eritMxvius heres efto, fi M&vius hercs erit Titius heres efto, l. fi Titius 16. ff. de vulg. &pupitt.fubftit. Secus, quam ob- tinerct fi fcriptum eflet, fi Titius hereserit, Se- )us heres efto, Titius heres efto: tunc enim adeun- te Titio, Scjus quoque heres erit. /. fervus alie- iitts 3«§ / quis ita 2, ff.h. t, Similiter inftitu- tio pro non facla habetur,- fi heredes inftituan- tur tali dcfignatione aut demonftratione, qua» contumelue causa addi fblet. /. quotiens 9. §.fi quis nemen 8. ff. h. t. quse tamen contumeliofa defignatio diftat ab inftitutione cum clogio feu malcdiclo; quippe quam fubfiftere Marcianus docet; veluti, cum teftator ait, filius meus ini- quijfimus, male de me metitusy hetes efto; id- que, quia teftator hac exprobatione videturin- ftttutum ad meliorem mentem & pcenitentiam commiflbrum reducere velle, pariterque fignifi- care, comagisillum beneficiiacceptireumefle, quod nullis benemeritis , nulloque obfequio , tcftatoris munificentiam in fe provocavit. /. his verbis 48. §. itta 1. //. h. t. 2,8. Captatoriae quoque inftitutioncs inutiles
funt, ita dxdx, quod tcftator iis non tam fuam videatur voluifle hereditatem inftituto relinque- re, quam potius ipfius inftituti fucceflionem fibi acquirere, & ita Iucrum captare; hac fere , formula adhibita ex qua parte Titius me heredem j fcribet, ex eagarte mihi heres eftoi nnde&ta- les inftitutioncs collatse dicuntur in fecretum alic- nse voluntatis. /. captatorias 70. ff h. t, l. cap- tatoria 64. ff de legatis 1. /. captatotias 11. C. de teftam. milit. Neque intereft, utrum collata; fint in fecretum voluntatis ipfius inftituti, an rero tertii: qua ratione captatoriis ctiam, adeo- que reprobatis ex Senatufconfulto inftitutioni- busaccenfitum, fi teftator difponat, exquhpar- U Tititts me heredem inftituet, ex eadem Sem- proiiius mihi heres efla; vel ex qua parie titius Sempronium heredem inftituet, ex ea, ipfe mihi he- tes efto. /. illa autem 71. §. 1, ff. h. t. Dum- rnodo meminerimus, has demum haberi pro cap- tatoriis, quseinaliena; voluntatisfuturae, adeo- quc adhuc declarandar, fecretum collatx funt, iion item eas, quse in pmerkam inftitutj ter- |
fore, fi teftator dixerit, ex qua parte Titiusme
heredem fcripfit in fuo teftamento jam condito , ex ea parte heres efto j vei exquaparte me Tititujam ante fcripft heredem, ex ea Mavius hetes cfto ; quo tamen cafu nihil ad inftitutum pcrvcnict, fi non appareat, tcftatorcm aliqua ex parte ab illo inftitnto, vel tcrtio, jam ante fuifle tcfta- mento vocatum, quafi deficicnte in praeteritum conccpta inftitutionis conditionc. /. circaeos 2. /. UU autem 71. ff.h. t. Unde fi teftator plu- res inftituerit, collata inftitutione in fecretum voluntatis pratcrita: fingulorum inftitutorum, veluti, Titius & Sejtis, quwtaquifqueeofltm ex parte heredem me habuerit fcriptum, heres mihi efto) isquidem, qui tcftatorem fuum heredem jam fcripferat, in tantam partem ei heres erit; qui autem eum non fcripferat, ncc ad heredi- tatem cjus admittetur. /. hoc articulo ty.ff.h.t, Ad tales autem inftitutioncs in prsEteritam al- terius voluntatem collatasreferendaquoque fafti fpecies in /. Clemens patronus 81. §. 1. ff.h.t. dum teftator caverat, quanti ex parte me a Ti- tio heredem inftitutum recitajfem (fi fcilicet Ti- tius nunc mortuus cffet) ex eaparte Sempronius mihi heres efto, Longe minus Scnatus illas infti- tutiones improbavit tanquam captatorias, qua: mutuis aflcdionibus judicia provocarunt. d.l. cap- tatorias jo. ff. h. t. veluti, fi duo plurcfve uno co- demque tcmpore iifdem in partibus feinvicem heredcs fcripferint: adeo ut inter milites non mo- do talesclifpofitiones teftamcntaria', fcd 8c paclio- nesadmifla;fuerint. /. licet inter ip. C. de paCtis. quod& hodie frequens intcr conjugcs, fimul ita teftantes,aut tabulis antenuptialibus pacifcentes , utfupcrftes prsmorienti ex parte vel exaflchcrcs fit.Confer dc captatoria inftitutione Ant. Fabrum Cod. libr. 6. tit. 6. de hered. inftit. defm. 11. Cuja- cium libr. 16. obferv. 11.& 39. Fachineum centre- verflibr. n.cap. 20.21.22,23.24.25.26'. Pere- grinum depdeicommijfis art. 3 ~,num. 60,& feqq. Francifcum de Barry defttccesfionjibr, 2. tit. 5. 20. Denique rata: r ,1 habcnds inftitutiones
1 illae, qiiKdirccio inarb/triumtcrtiicollatcefuntj veluti fi Titius voluerit, Mavius mihi heres efto. vel quos Tititts volucri*, heredes mihiftmto; cum fatis conftanter vetere^dccreverint, teftamento- rum, atquc adeo etiam inftkutionum jura ipfa per fe firma effe oportere, non ex alicno arbi- trio'pendere. I. itta inftitutto 32. l.ftquis Sempro- nium C8. ff. h. t. I nonnunquam ^t.ff. decondit. & demonftr. Quia tamen novum in jurc noftro noneft, ut expreffa noceant, non exprcfla non noceant, hinc etiam obtinuit, ut oblique in ar- bitrium tertii, tanquam m conditionem, col- lata voluntas fuftineatur, veluti, fi Titius m Ca~ pitolium afcenderit, Mavius heresefto; cumutH que in poteftate fit Titii, utrum afcendendo in Capitolium velit Maeviumheredemerllcere, an hoc omittendo eundem excludere. d.l. cT8« f b. t, d.Lp .ff. de condit. & demtmftr. |
|||||||||||
|
TiTtr*
|
||||||||||||
|
De VULGARI ET PUPILLARI S UBS TlTUTlONE. Sl^
TITV L V S VL
De iulgari & pupillari fubftitutione. $ V MMARIA.
|
||||||||
|
I. Qu& fit ratio introdutta fubftitutionis, & quid
iUafh, & quot fubfthutionumgradusfieri poffint ? t. An fubftittittts fubfthutietiamfitfubfthutuspri-
mi infthuti ? 3. Subfthmio iti dttbio prafumenda tnagis diretla
quam fideicommiffaria. Direttavelpuravelcon- dhionalis eft. Quando cenfeatur condhionalis effe ? Quando infthuto locus fiat tum in puva tum in cenditionali ? 4. An fubfthuto potieres fmt beredes ejus, qui
ante adhionem mortuus, adeundifacultatem ex a- liquojure ad beredes tranfmifit ? 5;. Art jUiofamiiias infthuto & mlente adire, pa-
ttr ejus adire volens fubfthuto potiorfit ? 6, An coheres ex jure accrefcendi pr&feraturfub-
ftituto} 7. Subfthutus potior eft inftituto, fi inftitutus ftt
fervtis a domino obarato ut beres neceffarm. Con- eurrit cum infthuto, cum teftatorfervum inftituit, qttem putabat liberum ejfe. $, An fubftituto lecusfiat, fi infthutus abipfote-
ftatore vel a lege indignus declaratus ftt ? & quid moribus f $, Subfthutio quadruplex eft, vulgaris, pupiUa- ris, quafi pupillarh, &milharis. Reciproca & compendtofa non differt a fuperioribus, nifxfor- mutt verborum. 1 o. Quidfit fubftitutio vttlgarhWnus pluribus, plu- fes um,finguli fingulis fubftifui poffunt. Si infthuti fibi invicem fubfthuantur quales in fubfthutione partes babere debeant ? An tunc conditiones in- fiitutioni addha cenfeantur repetha in fubWt- tutione ? An ex vulgari fubttitutiotie fuus heres ex vecejfarto voluntariusfiat ? ii. An fubtthutio vulgafis tacita cor.tineatur fub exprefsdpttpiUari >
%2. A11 fubslhutio vttlgaris facia in cafttmft in- slhutus hercs efle noluerit tache contineat ca- fum alterum, ft heresefle non potuerit, & vice versa ? 13. An fubllhutus in cafum, quo liberi teftato- ris nafcituri vivo tcfiatoremorientur, etiam eapiat bereditatem, fi nuUi unquam liberi te- Matori nati fuerint ? ■j^i Evanefch vulgaris, fubslhuto ante teslaterem mouente: iiem adhione per inHhutum fatla. Quid, ft inslhutus non ex teslamento fed ab inteslato adiverh ? Quid juris in fubUituto, fi ioslitutus minorennis, quirepudiaverai, poftea in integrum refthuatur ? An, fi inftitutus adi- Verit herediutem, & poftea contra aditionem tefthuatar, fubfthutus admittidebeat, anma- |« beredes legitimi i |
15. Vulgaris fubftitutio adbuc omnino iw ufu tJL
An ts cui verbis direblis vulgariter fubftttutum tft, fiadmrit, cenferi debeat gravatusfideU commijfo de beredhate poft fuam mortem fubftU tuto vulgart refthuenda? si itagravatusintel- Itgatur, fubftituti eletlionem babent, an ex jure dirett* fubftitutionis, an ex fideicommip beredes ejfe velint, fi infthutus repttdiet; & qtiis in eo ufusfit ? icT. Quidfit pupillarisfubftitutio} Quts eam fa~
cerepoffit ? An & mater ? Quibus liberisfm ? A\i & quo ttfque adrogatis per adrogatorem ? An liberis exheredatis> An & liberis apatrepra-* teritis} Qttid juris, fipater pupiUariter fubfti- tuerit liberis natis autpoftbumisingraduprima prateritis, infecundo exberedatis ? 17. An &quanda fubftitutio pupillaris tacita coti-
tmeatur fub exprefsk vulgari, quandonon? Quando reciproca liberortim fubftitmio vulgatem tantum, quando etiam pupiUarem eemplettaturt An vulgaris expreffa impuberi facla contineat etiam pupillarem tacitam, fi impubes moriatur matre fuperfthe> 18. cum noviflimo morienti fubftituitur, afi
tunc infthuti etiam fibiinvicem fubftitutiintel- liganturt An & fubfthuto tunc locusfit, cum omnes infthuti fimul uno cafu pereunt, necap- paret, uter alterifuperftes fueritt Etquidju* ris, fi pater voluerh, ejusfilii, quinoviflimttt morietur, partem beredhatis propinquoreftitui? 19. Xonvalet fubfthutiopupillaris, nifipaterfibi
quoque teftamentumfaciat, vclaliotcmporean- teriore, vel eodem tempore, licet tunc ordo fcrip- tura converfus' ftt; non item pofteriore. An fibi fcriptum, filio nuncupativum poffxt teftamentum faceret An & in privilegiato teftamento pupil- laris fubfthtttio fieri pojftt > lo. Ques pater poffit impuberi fubftittterepupilla-
rher> An extraneos, praterita matre & fra->
trepupiUi> Si pater eofdemfilio, quosfibi,bt~
tedes fcripferit, quales ex fubftitutiene partes
habhurifint> An ad fubftitutionem Mmittendh
fi patris hereditatem repudiaverim > An& beret
vel pater vel dominus ejtts, qui inftitutus fue~
rat, ac fubftitutus, & patris hereditatem adi°>
verat> Quales partesex fubftitutione capere de-
beant, fi pater eofdem, quosfibi, & Sempto,-
niumfiliofubftituat?
ai. Quando fola fui beredis exiftentia confrmet
tabulas pupiUares, licet fuus fe non mtfcuerh, fed abftinuerit > Quando ex adverfo adhione bere- ditatis paterna opusfit ad pttpillaris fubftitmionii (enfirmationem> |
|||||||
|
L i b. XXVIII. T i t. VI.
|
||||||||||||
|
id
|
||||||||||||
|
?
|
||||||||||||
|
22. Subfiittttttt qualia bona acquirat ex fubflitutio-
ne pupillari ? An pofftt feparare hereditatem pa- trts ab herediate impuberis, & paternk repUr diatd adire eam, qu& impuberis eft ? £•», Evanefcit pupillaris, fi impubes vivo patre
mortatur , aut aliter definat in ejus poteftate ejfe. Quid jttris, fi pater fubflituens, aut ,m- pubes, aut uterque, ab boftibus capiatur, & tbi decedat velpoftliminio revertatur. za> Quando tabuU pupillares corruant propter in-
firmatum paternum teftamentum, per diftinclto- nes traditur. 2j. Perit etiamfubftitutiob&cpubertate, veltem-
pore breviore fpeciatim appofito, An ultra pu- bertatem falia fuftineatur jure fideicommiffi ex jttre ctvili ? 2 6". hiorihm hodiernis pupillaris fubftitutio ultra
pubertatem facla fuftinetur jure fideicommijft»
five.a patre five k matre five abextraneofacla fit; nec fe extendit ultrabona fubftituentis, li- ' cet impubes moriatur intra pubertatem, & fuh- ftitutio apatrefaclafit. 27. Quid fit quafi pupillaris fubftimio ? An &
inutis ac furdis liberis feripofftt ? An & produ gis? 28. An furiofis impaberibtu patef aut mater ex-
emplariter fubftituere poffit} Anliberiparenti- busfuriofis ? 25). An hberis ulterioris gradus} An adrogatis?
Annaturaltbusapatrevel matref 3 o. Exemplariter fubftttuens debet etiam fibi te-
iferum ac quodammodo ignomi-
niofum eile Romani cenfuerunt, patremfamilias civcm Romanum line herede decedere; &velipfius reipublicas vifum interefle,ut fupre- raa moricntium elogia efFcctum fortianturj ac proinde, ne inftituto deficiente corrueret in to- tum volunras teftatoris, neve teftator aut nul- Jos haberetfibifuccelTores, autfepetales» quos tninime voluerat, excogitata jfuit fubftitutio, per quam plures fiunt heredtim gradus, idque arbitrio teftatoris in infinitum, quatenus nun- quam tot invcniuntur facti gradus fubftitutio- «um, quin plures teftator potuiflet fuperadde- re, fi voluiifet; fubftituto etiam in fubfidium fervo proprio herede necelTario, ubi nullus alius Iponte venire voluit ad fufpefiam defuncli he- reditatcm. pr. Inftit. de vulgari fubftit. I, poteft quis 36. ff. h, t. Sic ut fubftitutio in genere, quatenus inftitutioni in fpecieficdidse opponi- tur, fit fecundi vel ulterioris heredis inftitutio Sn locum prioris deficientis. d. pr. Inft. I. 1. /. pteft 36*.1. ex fatto 43, §. Lucius 2. ff. h. t.l. nquiffimum z. §. ft primtts 3. ff.de bonor.poff.fec. tabul. rcquirens omnino pracedentem heredis primi inftitutionem, in cujus deficicntis locum fubftitutus fuccedat; excepto cafu , quo pater filio impuberi cxheredato fubftituitpupillariter: noa enira tali filio cft delata paterna hereditas, |
ftamentum facere; & liberos, quibtts fubftituit»
faltem in Ugitima inftitucre: libcri etiam ta^ les effe debent, ut fibi potttiffent poft mortetn fubftiutentis teftamentum condere, fifurornon impediret; deniffuefttbfiituendilibert, autfra- tres ejus, qui furiofus eft; ac his demttm defi- cientibmextranei. 31. Vrobatttr, nonfufficere, quod quidam explu~
ribus liberis aut frambus furiofo fubftiiuantur^ fed omnes qttotquot funt, fubftttuendos cffe libe* ros , & hisdeficientibus fratres; licetfortequi* dam infuriofum ingratifucrint. 32. Cur non ftterit exaclum, utpater vel mater
furiofi filii excmplariter ei fubftitueretm ? Et anhoccum humanitatisrationeconveniat? 3 3. Qualia bona capiat exemplariter fttbftitutus,
five folus pater , five fola mater, five parens uterque ita furiofo fubftituerit? Omd mottbus hodiernis opereturhmc fubftitutio ? 3 4. Quibus modis evanefcat h&cfubftitutio ? Sifa-
I riofus poft dilucidum intervallttm iterum inftt-
rorem relabatur, an fubftitntio revivifcat ? ah
mn faltem parentes tunc de novo poffint exem-
plariter fubftituere f
35. An tnfirmetur h&c fubfiituth, fipofteanafcan^
tur liberi aut fratresy qui furiofo fubftitutinom. funt ? 36". Quidfit tnilitarisfubflitutio?
3 7. XJbi ptura traclentur, quatenus fubftitutionei
direcl&fuftinentur bodie jurefideicommijfi ? |
|||||||||||
|
adeoque fubftitutio talis non fecundt, fed prirtii
heredis inftkutio eft , non in ,cafum dcficien- tis heredis, fed impuberisintrapubertatemmo- nentis concepta. 2. Qiiod fi tcftator plurcs fubftitutionum gra-
dus fccerit, fubftitutus fubftituti etiameftfub- ftitutus primi inftituti •> adco ut, fi primum & fecundum inftituerit, ac dein fecundum primo fubftituerit, fecundo denique tertium; tertius non modo ad fecundi, fcd &adprimideficien^ tis partem admittendus fit. l.fi Titius 27, l co~ beredi 41. ff. b, t. §. 3. Inft. de vulg. fubftit. Ant.Faber Cod. libr. 6. tit. 8. defin. 13. 14, Joh. Papon. libr. to.tit.^.arreft.i. Ncchuic contrarium cft Scsevola? refponfum in /. qui ha- bet 47. ff. h. t. Non enim ibi unafubftitutio eft per plurcs gradus fiicla, ncc filix,. tanquam filio fubftituta; mater & foror altero fubftitutio- nis gradu fubftituta fuit; fed dua: feparatje pu- pillares contirientur fubftitutiones, altera filio impuberi inftituto, altera filise impuberi exh&- redata? facla , fic ut filice exhercdat^c mater & forof primo fubftitutionis gr?du furrogata, filio vcro inftitutoipfafilia exheredata primo loco fubfti- tuta fuetit, & tantum ex accidenti fit, quod filio inftituto filia talis fubftituta fucrit, quse itidem a patrefuo jure patria? poteflatis, per exheredario- nem haud extincl^e, fubftitutum acceperat, non qiuafubftituta, fcd qua proxima in potcftate pa- |
||||||||||||
|
Dfi VUL6ARI ET PUPII
trls fiii exheredantis, Cui confequens erat, ma~
trem & fororem non admitti ad hereditatem filii morientis demum poft mortem filice, quippe cui filio ncc immediate, nec mediate fuerant fubfti- tuta\ 3. Subftitutio alia dire&a cft, alia obliqua fcu
fideicommiffaria, de qua ad tit. de Senatufc. Tre- hell. videturque in dubio illa facienda fubfti- tutionis intcrprctatio, ut magis dire&a quam fideicommiffjria intelligatur; cum heres in ob- fcuris quam minimegravandusfit, &minuspcr dire&am faciliusevanefcentem, quamperfidci- commiifariam gravetur. Mantica de conjecl. ult. rolunt. libr. 5. tit. 1. num. 3. & feqq. Leeu- wen cenf for. part. 1. libr. 3, cap. 6. mtm. 2. & plures ab eo cit. Adde num. 15. h. t. Eft autem hic potiffimum agendum de directa, quatn licet re&e dixeris vel puram vel conditionalem cffe, ad exemplum inftitutionis in fpecie fic didtx, ipft tamen fubftitutioni in fe confidera- ts femper, & ex natura fua, cafus feu condi- tio ineft, puta , fl inftitutus (aut faltem is cui fubftituitur ) defecerit. Ut proinde tum demum conditionalis fit futura, cum pra:tcr illum ca- fum, fubftitutioni fubftantialem, extrinfecus alia cjua;piam ei condkio adjec~h fuerit; veluti, fi Titius heres non erit, Mavius heres efto , fi na- nis ex Afia yenerit. i qui liberis 8. /. ult. §. 1. ff. h. t. Atque hinc eft, quod tam in pura quam conditionali fubftitutione non ante fubftitutus admittitur, quam fi intrinfecafubftitutionis con- ditio extiterit, id eft, inftitutus defecerit. /. quam- ditt^.l. quamdiu6*>, ff de acquir. hered. I. cum in teftamento 3 7. ff. de hered. inftit. I. denique 4. jf. de injuft. rupt.mit.fatt.teftam. 4. Quin imo, fi inftitutus hereditatem quidem
haud adicrit, fed tamen teftatori fupervixerit, adeoque hereditas ei ita delata fit, ut eam adire, & adeundi facultatem etiam ex jure delibcrandi ad heredem tranfmittere potuerit, ac mortalita- te ante aditionemfupervenientetranfmifcritnon aditam, magiseft, ut hercdes ejusaditionisjus in fe tranflatum exerccre poffint cum fubftituti prajudicio & exclufione, ex prafcripto /. cum in antiquioribm 19. C, dejure deliber. cumcnim tali in cafu heredes ejus, qui inftitutus ac te- ftatori fuperftes fuerat, nonexfuo fcd inftituti defuncli capite hereditatem adeundo acquirant, non potcft videri inftitutus defecifle, qui per fuos heredes reprsefentatus addelatam fibiacces-. fitTucceffionem; prsefertim , cum Juftinianus aperte fatis fubftitutum poftponat in /. unic. §, (upt autem 13. C. de caducis tollend, Namcum in ejufdem legis unicse §. 5. dixiffet, heredita- tem, nifi fuerit adita, tranfmitti necveterescon- (edebant nec nos patimur \ exceptis videlicet libe- yorum perfonis, de quibus Tbeodofiana lex fuper bujufmodi cafxbus introducla loquitur: his nihilo- minus, qtu fuper his, quideliberantesabbacluce tnigrant, anobis conftituta funt, infuoroboreman* (urii'r fubjungk cfcincepsin dt §. 13» mm au- |
||||||
|
LARI SUBSTITUT IONE. J|%
tem in fuperiore parte legis nonaditam bercditatem
minime ntfi quibufdam perfonis, ad heredes defunili tranfmitti difpofuimus, neceffe eft, fiquis beredi- tatem folidam non adierit, banc, fi quidem habeat fubftitutum, dd ettm pervenire: adeoque tumdc- mum voluit fubftituto locum cffe, cum infti- tutus neque adivifTet, neque hereditatcm non aditatn in cafibus exceptisad heredes tranfmifis- fet, atque ita alium fua tranfmiffione non cffccis- fet ejufdem fecum juris ac poteftatis. Gomezius variar. refolut. tom. 1. cap. 3, nttm. 25. in fine Donellus Comment. jur. civilis libr. 6. cap. 24. f> fere in fme verf. ut inteUigitur. Fachineus con- troverfJ,ibr.^.. cap.62. Ncc rcde cum Vinnio ad §. ult. inftit. de vttlg. fubftit. num. 2. poft med. verba dicti §.13. rcftrinxerisadtranfiniflionero, quse jure fuitatisfit, aut qiui libcri ex conftitu- tione Theodofii hereditatcm patcrnam ad fuos tranfmittunt dcfcendcntcs. Nam cumin§. 13. Imperator fcfe referat ad ca, qua? de hereditatis tranfmilfione dixeratin fuperioribus, &in§. j. non minus confirmaverit tranfmiflionem exju- re delibcrandi, fua conftitutionc introducliam» quam cam , qua cxjurc fuitatis, autexTheo-. dofii conftitutioneproflucbat, abfurdum fuerit, aliud in una quam altera' tranfmiffionis fjiccie quantum ad fubftituti exclufionem ftatucrefine ulla probabili ratione vel lcge. 5. Scd &, fi filiusfamilias heres inftitutus
fit, ac hereditatem adire recufet, patercandem adire poteft, fibiquc pleno jure habere, ex pra> fcripto /. ult. C. de honis qu& liberis. cxclufo fubftituto. Cum cnim jure vetcri filiusfamilias hercs inftitutus , hercditatcm in totum fuo pa- tri acquirerct ex jurc patriat poteftatis , & hoc jusnon aliter fublatum,aut patri adcmtum apT parcat, quam fi filhisfamilias ex novo Impcra- toris Juftiniani beneficio voluiftct fibi proprie- tatem acquirerc, neutiquam veropatrisjuradi- minuta fuerint, fi indc commodum filio non qusrcretur, confequens cft, ut in cafu, quo filius non vult hercs cffe ejus, a quo inftitutus eft, res ex jure antiquo dccidatur; quod tale fuit, ut tum demum fubftituto locus cffct, fi in- ftitutus, qui vel tempore inftitutionis vel po- ftea alieno juri fubjecius fuit, nequc ipfe he- res lit, ncque alium, in cujus potcftatc eft, ex vi illius potcftatis heredem fecerit. §• ult. Inftit, de vulgari fubftitut. Tantoque magis hsec ad- mittenda , fi cogites , legem ultimam Cod. de bonii qtu liberu. biennio integro & quod ex- currit, latam effe ante conditas Inftitutioncs? quippe quse fuam accepit interpretationem ejg lege pen. C. qui teftamenta facere poff. quara ipfam legem penultimam amplius quam biennio ante inftitutiones editam fuifle, patet ex colla- tione fubfcriptionis d. legis fenult, & proamii Inftitutionum : unde vix ulla dubitatio .eflc po- teft, quin Imperator in Inftitutionibus adnqr tans, illa verbaj* beres nonerit, in eo, quem alieno juri fubjeftum efte teftator fcit, fic ac* Rr 3 cipij
|
||||||
|
L i b. XXVIII. T i t. VI.
|
|||||||||
|
3.8
|
|||||||||
|
tutus conjundo tcr invenitur prsepofitus ad im-J
pediendarn caducitatem, ficut etiam ordine pra> mittitur in /. ex comraBu 44. ff. de re judicat*. Quin & aperte Impcrator in novell. 1. cap. 1. §. 3. in pr, ait, certum effc, quod in cafu, quo inftitutio etiam fubftitutionem habet, prius ad fubftitutum volentem veniantomnesresj acillo nolente, tunc ad coheredcs. Eoque facit, quod, licct fervo communi hereditas relicta vel lcga- tum datum, uni domino in folidum acquiratur, cum alter hercditatis aditionemautlegatiacccp- tationcm jubere non vult, aut capax non eft. /. fervus communis 67. ff. de acquir, Imed. I. 1. §• 1. ff. de ufufrtdiu accrtfc. tamen fi fervo com- muni per cxtraneum inftituto fubftitutus datus fit, & alter dominus aditionem juflerit, alter non juflerit, portio non jubcntis ad fubftitutum potius, quam ad dominum altcrum, ex aditione fuo juflu facta heredem cfledum, pertineat. /. tdt, pr.ff. b. t. Plane, fi vel affedionis & fiinguinis ra- tio, vel ipfa fubftitutionis formula, vel utrumque fimul, inducat aliquam probabilem teftatoris voluntatem, quod coheredem fubftituto prala- tum voluerit, etiam coheres potior erit. Unde fi pater, duos habens filios impuberes, utrum- que inftituerit, 5c utrique conjunclim fubfti- tuerit pupillariter, fi uterque impubes decejferit * non aliter fubftitutionem admittendam effe pla- cuit, quam fi inftitutus uterque in primaxta- te defundus fit. l.pen. C. de impub. & aliis fubr- ftitut. Sed & fi teftator dixcrit, Tifiw* & Ma* vius heredes mihifunto; (ineque Titiusneque M<e- vius heredes mihifuerint, Sempronius hsres tfio% aut Titius Mavius & Lucius heredes funto, quodfi illi heredes non erunt, Setnpronius heres efto, aut alio fimili modo heredes inftitutos in expri- mcndo fubftitutionis cafu conjunxerit, prarfum- tum fuit, teftatorem cohcredes voluiffe fubfti- tuto praferre. arg. ,/. quidam teftamento ^o.ff. h. t. d. I. pen. C. de impub. & attis fubftit, PIu- ribus denique hcredibus inftitutis, & iifdem fibi invicem fubftitutis, portiones deficientium ma- gis ex jure accrefcendi cohcredibus catteris, quam fubftitutis ex jure fubftitutioniscedere, patetex: /. teftamento 6. C. de impub. & aliis fubftit, Cic ut illi, qui fuam partem repudiarunt, ad reliquo- rum itidem repudiantium partcs jure fubftitu- tionis venire nequeant, quamdiu aliquis ex in- ftitutione hcres eft. /. qtti plttres 23, ff. h. t, Vidc Menochium de prafumtion, lib. 4. prafumt. 87. Gomezium pariar. refotut. tom. 1. cap* 3, num. 26". Perezium ad tit. Cod. de impub. & aliis fubftit. num. 4. Appendicem decif. poft refponfa Jurifc. Holl.part. 3. vol. i.pag. ^.infine&^, 7. Sunt tamen in jure cafus, quibus fubfti-
tutus ne ab ipfo quidem inftituto excluditur, fed vel una cum inftituto concurrit, vcl infti- tuto potior eft. Si enim fervus proprius afuo domino, qui folvendo noneft, neceflarius he- res fcriptus fit, eique liber homo fubftitutus fue- jris, aate incipiendum cffe a fubftituto Paulu| jnonetj
|
|||||||||
|
cipi, /» neque ipfe heres erit, neque alium here-
dem fecerit, etiam ad fuam rccentem refpexerit conftitutionem, m d. I. ult. comprehenfam, de hereditate patri in totum acquirenda, fi filius eam crediderit refpuendam efle; cum eo tantum in cafu filiusfamilias patretn heredem efficiat; alioquin adeundo irife heres natj &filio repu- diante pater ita pleno jure dicatur capere hcre- ditatem, quaji ipfe ab initio fuijfet heres inftitutus, ut habet d. I. ttlt. §. ftmilique z. C.de bonis qtu liberit. Nec eft, quod objicias, ita futurum, •ut filiusfamilias patrem fua repudiatione efficiat heredem. Non enim filius repudiaffe intelligitur, ubi pater , qui eadem cum filio fuo perf©na cft, adire voluit, ac re ipsa adivit, & quidem jure eodem, quo & filius ipfe fine patris volnntate adivifiet, fi pater noluiflet in aditionem confen- tire. d. I, tdt. inpr, C. de bonis qua liberis, Minus raovet, quod ajunt, fubftitutum exprefsa vo- catum cffe teftatoris voluntate, patrem vero ex fola legis difpofitione, dum lcxtalem formute fubftitutionis fenfum dedit. Aliter enim judi- cabit, qui confideraverit, teftatorem, non ig- narum, quid denotentin filiofamilias inftituto verba llhfi heres non erit, hoc ipfo, quo filium- familias inftituit, voluiffe etiam, ut patri jure poteftatis hcreditas acquiratur; ac , fiidnoluis- fet, aliter potuifle teftamento cavere, collata in conditionem emancipationis inftitutione, ac fub- juncta fubftitutione. Michael Graflus de fttcces- jion. §. fubftitutio qmft. 9. num.q,Zoefmsadtit, Yand. deacquir. heredit, num. 50. diffent. Fachi- neus controverf. libr. 4. cap. 63. Ant. Faber. deerror,pragmat. decade i^.err. 7. 6. An autcm cohercs quoque ex jure accre-
fcendi fubftituto praeferri debeat, ex oircumftan- tiarum varictate fxpe dijudkandumeft. Sienim fingulis heredibus leparatosfubjunxeritfubftitu- tos, veluti Primus & Secundus heredes tnihifun- to, fi Primus heres non erit, Tertius heres efto, fi Secundus heres non erit, Quartus heres efto, dubium non eft, quin Primo deficiente Tertius, & SecundodeficienteQuartus, ex fubftitutione hercs fiat, nec alitercoheresadmittatur, quam fi fubftitutus nolit aut non poflit heres effe. /. aquijfimum 1. §. fi duo fint 8. ff. de bonor.poffeff. fecund. tabul. Idemque ftatuendum videtur, etiamfi non ita apertis formulis fuam teftator mcntem expreflerit, fi modo non in contrarium indicia fint, teftatorem voluiflccoheredemfub- ftituto prsefcrre. Cum enim fubftitutus ex ma~ pifefta teftatoris voluntate veniat, eoheres vero ctiam contra voluntatem ejus ex legis difpofitio- jne & neceflitate rcguk, non permittentis, ut paganus pro parte teftatus pro parte inteftatus cflet, ac provifio hominisin materia ultimarum voluntatum provifionem legis impediat. arg. I.fi quis fub ir. pr.ff. de teftam. tutela. I. quamdiu pjfit 89- ff. de reg. juris. confequens eft, ut fubftitutus conjuncT:o potior fit. Unde & in ^ mic, §. 3. 4. 7. c. tte caduristoUmd. ftbfti- |
|||||||||
|
De VULGARl ET PUPJLLARl S UB S TlT UTIONE. gi?
C. de caducis tollend. rationi conveniehs eft, uc
|
|||||||||
|
nionet,
|
|||||||||
|
in fraudemcreditommheresinnitutuseft, con-
fervat libertatem, fi nemo alius ex eo teftamen- to heres effe poffit. I. fiis quifolvendo 55. /. 57. jf. de bered. ittftit. Et fi teftatorfervumaliemun inftituerit, quem putabat liberum efle, eique, fi fibi heresnpneflet, Msevium fubftituerit, ac is fervus juflu domini adiverit hereditatem, conftitutum fuit, fubftitutum ita in partem ad- mitti, ut as (nonalterfemis, utvulgolegitur, obfcrvante poft Cujacium Gotofredo in notis) inter cum, qui dominus inftituti heredis fuerit, &fubftitutum, xquis poitionibusdividatur./.j? paterfamilias 40. & 41. ff. de bered. inftit. §. ult. lnftit. de vulgari fubftitut. Quod ita obti- nuit, quia incertum erat, utrum teftator, fi fervum cfle fciviflet, nihilominus fuiflet infti- tuturus, an magis eum primo loco fcripturus, quem nunc propter errorem voluit fubftitutum cffe. Unde &, fi inftitutum fciviflet fervum cffe, eum fubftituto prsferri oportere, exjure communi, expeditum eft. d. §. ult. d. I. 40, Sicut ex oppofito dominus inftituti nc concur- reret quidem cum fubftituto, fed in univerfum excluderetur, fi pateret, teftatorem noluifle, ut per inftitutum hereditas ad alium quemquam pertinerct; qux ipfa tunc non juris fed volun- tatis quasftio eft. /. cum proponas 3. C. dehcred. inftit. . 8. Eft & e converfo cafus, ubi deficiente
Inftituto fubftitutus tamcn non admittitur, ut- cunque teftamenti fa&ione haud careat, neque cmicquam admiferit, propter quod hereditate privandus eflct; puta, cum inftitutus vel ex ipfo pofteriore teftatoris judicio, vel ex legis ipfius difpofitione, indignus declaratus eft ; tunc enim hereditas inftituto capaci quidem,fed indigno, ablata fifco cedit ex jure communi. tot. tit. ff. & de bis quib. ut indign. Nam cum inftitutus fubftitutum exdufurus fuiflet, fi non aliquo fadio improbo fefe indignum reddidiffet, non eft , quod doleat fubftitutus , fibi non l#fb in praemium haud cedere pcenam inftituti de- *linquentis. /. /t fequens 1.5. ff. adSenatufc. Silan. Cumque hoc fecundum illam legem etiam tunc obtineat, quando fabftitutus ultus fuk necem defun&i, ob quam non ultam fefe inftitutus indignum rcddiderat, adeoque emcndavit vitium inftituti; longe magis id probandum erk, ubi tales termini funt, in quibus faclum indignum inftituti fubftitutus nullo modo corrigere potuit autfupplere. Nedicam, inftitutum indignum non videri dcficere, quia non obftante indig- nitate heres adeundo efficitur, nec dcfinit he- res efle, licetresreli&ajeiauferantur. l.exfacio 43« §• Julius tonginus 3. ff. h. t. Sed cummo- ribus hodiernis indignis ablata fifco non cedant, fed pro non fcriptis habeantur, perinde ac fi non indigni fcd incapaces effent qui honorati funt, & inftituto propter incapacitatem deficiente in-, cipit fubftituto locus efle. /. mis. §. 3* 4. 7. |
|||||||||
|
fubftitutus nunc in inftituti indigni, quafi de-
ficientis, jus fubintret, exclufis dcfundi here- dibus lcgitimis; quippequiexfola legisdifpofi- tione venientcs ccdere debcnt fiibftituto, ad fuc- ceffioncm ex cxprefsa teftatoris voluntate vocato. 9. Deftcit autcminftitutus, utfubftitutolo-
cus fiat , vel antequam hercs eft, vel poft- quam hcres factus eft , fed efle dcfiit : un- de duo fubftitutionis cafus funt, vulgaris, qui & primus cafus dicitur, vcl «0» vulgaris , qui & fecundus cafus appellatur. l.precibusB. C. de impub. & aliis fubftit. ac tres fub fe cafus comple&itur, pupillarem, exemplarem fcu quafi pupillarem, & militafem; fic utin univerfum quadruplex fubftitutio fit, cnjus fpccics ratione cafus feu conditionis ipfius 8c perfonarum, qux fubftituunt, quibufque fubftituitur, & efle- ftuum» afe invicem multifariam diftin&se funt. Reciprocam enim & compendiofam fubftitutio- nem quod attinct, illa diverfam a vulgari, pu- pillari, exemplari, ac militari fpeciem haud con- ftituit 3 fed potius in iis omnibus Iocum habc- re poteft, fic ut aliquando vulgarem folam, ali- quando vulgarem fimul & pupillarem, aliquan-" do excmplarcm aut militarem efficiat ac com- plcc"htur, nec cfleftu, fed fola verborum con-« ceptione a vulgatis quatuor fubftituendi formu-» lis diftet. /. /4?« hoc jure 4. §. r. %.l. quiplu* res 2%. I. 24. /. 25*. /. LuciusTitius ^.ff.h.t, Et quod Modeftinus mentionem facit tertiige-* neris fubftitutionis, in /. jam hoc jttre 4, §. 1. ff, h. t. id ad eam pertinet fubftitutionis divifio-« nem, qua in cxprcffam & tacitam difpefcitur, juxta principium d. I. 4. inter quam exprcffam & tacitam media quodammodo eft reciprocafub- ftitutio, atque ita tanquam mixta tertium genus facit. 10. Vulgaris fubftitutio eft» quae fitaquo-»
vis teftatore, cuivis inftituto, in cafum vulga*t rem feii primum, fi inftitutus heres non erit. pr. Inft. de vulg. fubftit. ncc dtibium, quin vel unus in Iocum plurium, vel plures in locurrt unius, velplurestn Iocum plurium, velfinguli inlocumfingulorum, vel ctiam ipfi inftituti fibi invicem reciproce fubftitui poffint. §. 1. Inft. de vulgari fubftit. Et fi coheredes, exdi/paribus fcripti partibus, fibi invicem fubftituti fint, nec teftator ullam in fubftitutione mcntionem par- tium habuerit, eas videtur in fubftitutione par- tes dediffe, quas exprcffit in inftitutione. /, ia C. de impub. & aliis fubftit. §. 2. Inft. de vulg. fubftit, nifi alia mens fuerittcftatoris; quodvix credendum ait Jurifconfultus, nifi evidenter fuerit expreflum. /. ft pluies 24. mftneff. h. U Ut tamen evidentcr fatis expreffum intelligaturj fi a teftatore inftituti fibi invicem fubftituantur cum adjedione novse perfonx, quae inftituta non erat. arg, /. ult. C. d$ impub. & aliisfubftit. vel nomina propria heredum fingulorum in^quali- ter inftitutorum rurfus in fubfdtutiohc repetita fmt:
|
|||||||||
|
L i b. XXVIII. T i t. VI.
|
|||||||||
|
|20
|
|||||||||
|
gis eft, patrcm voluifle, ut fua filtcm heredi-
tas adfubftitutumpcrtinerct, fi ante patrem im- pubcs morerctur. Mantica de conjecl. ttlt. volunt. libr. 5. tit. 3. Donellus comment. juris civil. Itbr. 6. cap. 24. fere in pr. verfu, alia fubftitntione. Bachovius ad Treutlerum vcl. 2. difput. 11, thef. 8. lit. F. Zoefius ad Pand. h. t. num. 17. Vinnius feleft, qu&ft, libr. z. cap. 24. 12. Praster hanc tacitam vulgarem eft Sc mixta
qtisdam, quse partim exprefla partim tacita eft. Cum enim vulgaris fubftitutionis formula, ft he- res n$n erit, duos in fe contincat cafus, puta; cafum voluntatis, ft heres effe noluerit, 8c ca- fum impotcntise, fi heres effe non potuerit, ve- riuseft, exprcflbfolo voluntatis cafu, etiamca- fum impotentise tacite comprehenfum efle, iic ut fubftitutus in cafum, quo inftitutus heres effe noluerit, etiam ad hercditatem vi fubftitutioni* admittatur, fi inftitutus morte vcl aliter impc- ditus non potuerit heres efle; & vice versa, quafi minus fcriptum fit, qtiam di<5tum aut co- gitatum; dummodo non manifeftiflime refra- getur voluntas teftatoris. Si enim fubftitutio in cafum mortis concepta, etiam porrigatur ad cafum, quo inftitutus non mortuus, fcd aquae & ignis interdidione ad fuccedendum inhabiiis efficitur. /. Gallus Aquilius 29. $. & qttid ft y. //. de liberis & pofthum. fi vulgaris exprefla pu^ pillarem tacitam, & e converfo complccTiatur , fecundum tradita iri num. praced. fi cafus circa pofthumum conceptus fi me mortuo nafcatur, etiam compleftatur cafum alterum fi me vivo na- fcatur, ex nova Juftiniani dccifione. I. ult. C. de pofthumis hered. inftit. fi denique infcrta te- ftamento conditio emandpationis, a patre facien- da?, etiam fub fe eomprehendat cafum dcportatio- nis paterns,, quia utroque modo fiiius inftitutus fi- bi hereditatem acquirit, fublata patria poteftate. /. fi mater pC.de inftii. & fubftit. negandum non vidctur, quin & fimili, imo majori, ra- tione cafus expreflus fi heres effe noluerit, com- pledatur cafum altertim haud exprefliim, fi non potuerit heres efle. Conftat utique magnam quantum ad effefius juris diverfitatem efle in- ® ter vulgarem & pupillarem fubftitutionem; uti & inter cafum quo pofthumus mortm & quo pofthumus vivo teftatore nafcitur, quatcnus prar^ tcritioejus, qui vivo teftatore nafcitur, non ita paternum rumpit teftamenttim, quin iilud iterum ex jure pratorio convalefcere poffit, fi, quafi pofthumus vivo teftatore rurfus deccdat. /. pofthumus pmeritus 12. ff. de injuft. rupt, ir~ rit. teft, fcmel aiitem ruptum nativitate pofthumi poft patris obitum nullo modo reftituitur. /. uxo- ris z.C.depoffhumis hered.inftit. fic ut & eamob caufam inter veteres Jurifconfultos id controver- fum fuerit, utrum inftitutus^ mortuo tefiatore na~ fceretur, etiam videretur inftitutus, an potius pra> teritus, fi vivo teftatore natus eflet j & id etiam a Poraponio negatum inveniatur in /. tommo- diffime 10. ff. de liberts &poftbuni. (qustamen fublam
|
|||||||||
|
fint: perfbnarum enim enumeratio generaliter
hunc efFeCtum habet, ut tum in commodis tum in oneribus exaequati videantur, ac viriles partes capiant aut debeant, qui, fi nominati non eflcnt, hereditarias partes habituri aut dcbituri eflent. Lfiheredes nominatim 124. ff. de legatis 1. /. qimiens 23. /. 24. ff. ad Senatufc. Trebell. Sed Si exemplo partium, etiam conditiones in in- ftittitione appofitas, videri indubio repetitasin fubftitutione, fi nonaliud fuadeant circumftan- tia*, monet Chriftineus vol.4. decif. i^.num.7. Quod fi pater filio vel nepoti, fuo heredi, vul- gariter fubftitucrit, id operatur fubftitutio , ut filiusfamilias exneceflario heredc voluntarius ef- ficiatur, nec beneficio ab/tinendi ex edifto prae- toris opus habeat, fed jure proprio fibi a patre conceflo eligat, an patri heres efle & oneribus ejus hereditariis illigari velit, an a patcrna he- reditate abftinere, &ita efficcre, ut ad fubfti- tutos aut legitimos heredes transferatur adeundi jus; patre fcilicet per hanc vulgarem fubftitu- tionem renuneiante favori pro fe per legem in- trodufto, quod fifium fuum fibi neceflarium haberet fttcccflbrem, arg. I. fuus heres q.l.jam dubitari $6. ff. de hered. inftit. I. verba hac 12. ff. de condit. inftitut. Vmniusfeleft. quaft. libr. 2. cap. 25. n. Eit autem vulgaris hsc vel expreffa, quae
vulgata formula concipitur, fi primus heres non erit fecundus heres efto, vef tacita, qusfubex- prclsa pupillari continetur. Nam uti apud om- ncs in confeflb eft, in dubio fub vulgari ex- prefsa tacitam pupillarem comprehenfam cfle, ita ratio nulla fufficiens apparet, cur non ex- preflk pupillari vulgaris tacita viciffim quoque inclufa fit; praefertlm cum in D. Marci & Veri conftitutione inter primum & fecundum caftim nulla difterentia hac in parte adnotetur, fed gene- raliter definitum fit, ut, cum pater impuberi filio iti unum cafum ( adcoque vel vulgarem vel pupil- larem) fabftituiffet, in utrumque cafumfuhftituiffe inteUigatur. I. jam hoc jure 4. /. h. t. Cui ge- nerali definitioni etiam refpondetillud, quodin d.l. 4. §. 2. in med. ff.h.i. Jurifconfultus ait, in cafu, quo filius alter pubes alter impubcs eft, patrem filio impuberi debere pupillariter fubfti- tuere, ne alioquin, fi puberem & impuberem fi- lium fibi invicem fubftituat, in cafum tantum vulgarcm vidcretur fubftituiffe, dum pupillaris filio puberi fieri nonpotuit: quando autem pa- tcr filio impubcri tunc pupillariter fttbftituit hac formula, fi impubes heres extiterit & intra p«- berutem decefferit, filius pttbes heres efto, pube- rcm filium in cafum utrumque, feu utrumque evcntum, videri fubftitutum, ibidcm afferitur, adeoque fub exprefsa pupillari vulgarem tacite contineri apertiffime fignificatur. Et certe, fi patcr ita favcrit pupillariter fubftituto, utpoft mortem impuberis ad eum non modo bona a feprofe&a, fed & alia quajcunque pupillo qax- fita, 4evolvivoluerit, prsfumendumlongema-. |
|||||||||
|
De VULGARl ET PUPILLARI S U BS T IT U T IO NE. %2\
cft, is qui jurifdiclioni praeft ad fimilia procedat,
|
||||||||||||
|
fublata
|
||||||||||||
|
Cum ex adverfo intcr cafum, quo infitutus be-
res effe noluerit & quo effe non potuerit, nulia quantum ad efte&us juris diverfitas fit, fcd ca~ fus utcrque eafdem in fubftitutione vires habcat, five inftitutus noluerit) five non potucrit hercs effe. Adde Manticam de conjetl. ult. volunt. libr. 5. tit. 3. num. 13. Gomezium variar. refolut. tom. 1. cap. 3. num. 10. Mcnochium de pr&- fumtion. libr. 4. pr&fuwt. 65. Pcrezium ad tit. Cod. de impub. & atiis fubjiit. ntm. 3. Barry<k fucceffion. libr. 3. tit. z. num. 5. Struvium ad Sani. exercit. y$. num. 13. Quibusconfequens eft,fruftra quoque adiflentientibus in contrarium adduci d. I, commodiffime 10.ff.de liberis & poft- humis. quippe quam contraria lcge novafubla- tam eflc, jam fupra monitum. Pmcrquam quod hoc ipfo, quo illi pro contraria fcntcn- tia adducunt d. legem 10. agnofcunt omnino , argumentum a cafu illius legis ad cafum noftrse quseftionis rc&e transfcrri, adcoque optima ra- tione a nobis fupra petitum fuiffe argumentum cx d. I, ult. C. depoftbum.bered.inftit.^ei: c^nam aflirmatum, quod in d. I. 10. negatum fuit. Qucmadmodum nec ftringit in contrarium /./ ita quis z 1. ff. h, t. ubi fubftitutio impuberi facla pupillariter, fi intra decimum statis an- num raoreretur, non extenditur ad cafum il~ lum quo poft annum dccimum intra dccimum quartum morcretur. Quifquis enim ad ccrtum tempus aliquid vcl teftamento vel contra&u dis- ponit, lege non refragante, cjus manifefta vo- luntas eft, quod noluerit, difpofita ultra tcm- poris adjefti fincm locum habere, uti id in fi- «leicommiffis, tutcl* dationibus, fervitutibus, aliifqucplurimis, ex die ccrto vel ad diem ccr- tum relictis, factis, aut conccffis conftat. §. in primis z, in fine Inft, de fideicommiff. heredit. §, fcn, Inftit, quib. mod. tut. fmitur. l.fervitutes ipfo 4. ff. de fervitutib, §. at fi ita 3. Inftit. de ver- bor. oblig. adeoque fi ultra tempus adjectum fub- ftitutio producerctur, id fieret contra aperte de- claratam in contrarium teftatoris voluntatem,cum tamen in.manifefta teftatoris fententia conje&u- ris locus non fit. At cum ambigitur, an ca- fus unus expreffus fi noluerit, alterum non ex- preflum fi non potuerit, tacite comple&atur, de inccrta dubiaque teftatoris voluntate quseftio eft; qus a, legiflatore non expreffe dcfinita, • ex aliis cafibus fimilibus, per legcs fecundum probabilem teftatoris mentem decifis, fuam de- bct accipere detcrminationem. Unde & inane Vinnii cffugium cft, ad pr. inftit. de vulg.fub- ftit. num. 3. in fine, ex fpecialibus Principum con- ititutionibus hoc effe, quod vulgaris fubftitu- tionis cafus fub pupillari, quodque cafus fi me Vivo fub cafu, f\ me mortuo nafcatur , compre- henfus fit. Nam cum non omnes articuli fin- fulatim aut legibus aut Senatufconfultis compre-
endi potucrint, ncceffe fuit, ut, quoties unum Tel altcrum manifefta lcgis fententia indu&um |
atque ita cartcra, quse ad eandem tendunt uti-
litatem, vcl interpretatione vel jurifdictione fua fupplcndo jus dicat. /. mn poffunt iz.l. 13. ff. de legibus, 13. Ex eodem fundamcnto, fiteftator libe-
ros nafcituros inftituerit, & in cafum , quo om- nes fevivomorientur, alium fubftitucrit, fub- ftituto etiam tunc locus erit, cum nulli unquam liberiteftatorinati funtj nifi aperte voluntas tc- ftatoris in contrarium conccptafit, dum in fuo. teftamentoufuseft verbis taxativis, fubftitutio- nem ad folum cafum liberorum nafcitiirorum iterumque moricntium rcftringentibus: ut ta- men ex co folo, quod tcftator dixit, fe tali cafii fubftituere, non videatur fatis pofle coliigi, quod teftator extenfioncm ad cafum alium ficri no- luiflct, fed alia addi necefle fit, ut reftringens atque taxans locutio dici poflit, qua: extenfio- nem haud pateretur. Confcr Jacob. Corcn confil. 4. ibique ingentcm catalogum Inteipretum in partem utramque fcnticntium. 14. Evanefcit autcm hsc vulgaris fubftitu-«
tio, fi fubftitutus ante teftatorem moriatur, quip- pe fpem fuam ad heredcs non tranfmittens. l.fi ex pluribus 9, ff. de fuis & legit. hered. I. Lucius 45. §. i.ff.b, t. Gomczius variar.refolut.tom, 1. cap. 3. num. zo. "Wiflenbach ad 1'and.voU 1. difput. 58. num. 17. in fwe. Sicut & ex- tinguitur, fiinftitutus adeat heredkatem, quafii deficiente tunc conditione fi heres non erit. I. poft aditam 5. C. de impub. & alik fubftit, ar^. /. fi Ugata 6, C. de legatis. Qiiod non ambiguum, fi modo inftitutus aditionem fcccrit tanquam ex teftamento: nam fi omifsa causa teftamenti ab inteftato hereditatcm adire maluerit, non igno- rans , fe teftamento vocatum efle , fubftitutus admitttitur; quia verum eft, fecundum volun- tatem teftatoris non cxtitifle hcredcm qui infti- tutus erat, fcd delatam ex teftamento heredita- tem repudiatam eflc, /, heres 3. C. de impub. & aliis fubftit. arg. /. quamdiu 89. ffdereg.jurit. Qviod fi inftitutus hereditatem repudiet, fubfti- tuto locus fit , isque hercditatem adire potcft, etiam cum inftitutus repudians minorcnnis ap- paret: quo tamen adverfus repudiationem refti- tuto, fubftitutus quidem nomine tenus hercs manet, ex regula, qua fcmel hcres exiftens non poteft defincre heres efle. /. ei qui folvend» 88. ff. de hered. inftit. fed emolumentum omne he- reditatis ad minorem revertitur, fic ut utilcseo nomine habeat hereditarias acliones. /. ait prator 7. §. fed quod 1 o. in fwe ff. de minor. vigintl quinque mnvs. Adde d. tit. num. zq. Quin 8c e converfo, fi minor inftitutus hereditatem ad- eundo fubftitutum excluferit, deinceps vero ad- verfus aditionem immixtionemve reftituatur, adhuc fubftitutus vulgaris ad hercditatem admit- titur , exclufis iis , qui ab intcftato vocanrur: tum quia id apertiffime in jure cautum; dum Scx~ volaait, ex contractu paterno atlum eft cum ptt- s f m
|
|||||||||||
|
•
|
||||||||||||
|
L i b. XXVIII. T i t. VI.
|
||||||||||
|
;3l
|
||||||||||
|
pllia tutore atttore, & condemnata esl; poftea tu-
tores abftinuerunt eam bonis paternu, & ita bona
defuncliad fubftitutum vel ad coheredem pervene-
rttnt, quaritur , an bi ex causa jttdicati tenean-
tur? refcripfit, dandamin eos attionem, nificul-
pa ttttomm pupilla condemnata esl, l. 44 ff, de re
judicata, Tum, quia reftitutio reponit omnia in
eum ftatum , ac fi nihil in contrarium fuifTct
aftum, geftum, aut contractum. /. quod fi mi-
nor 24. §. pen. ff. de minor, 25. annis. adeo-
que fatisfa&um non videtur pertalemaditionem
voluntati teftatoris , qu« fine dubio talis fuit,
ut fubftitutus non excluderetur, nifi cum infti-
tutus re ipsa heres eft. Sed & tertio, quia in no-
Vell. 1. cap. 1. §. 2. hereditas, quae inftituto,
& per aditionem heredi facto, ademta erat ob
id, quod intra annum non implebat defuncti
roluntatem , fubftituto cedcrc dicitur ; neque
ratio apparet, curminus in heredis adrafiisad-
itionem reftituti, quam ob talem caufam depul-
fi, locum fubftitutus intraret. Demque etiam,
quia , herede proximiore adverfus aditionem
factam reftituto, ad fucceflionem veniunt here-
des illi ab inteftato, qui per adeuntem cxclufi
funt, quique ab initio fuiffent heredes, fi pro-
ximior ab initio heredkatem repudiaffet. /. 1.
§, fi quis adtta 10. & 11. /, 2. §.ftbonorum 10.
ff.ad Senatufc. Tertullian. idque non tantum,
h adierint, quibus a lege fucceffio delata fue-
rat, fed&fi in teftamento inftituti adierintaut
immifcuerint fefe , &poftea per reftkutionem
rurfus abftenti fint. I. & ft ex modica 6. §. ftfi-
litu z. & 2. ff. de bonis libertor. Si enimexclu-
fi non maneant, quibus ex lege debita fucces-
fio , quia ex teftamento vel ab inteftato priore
loco vocatus adierat, fed reftitutione Impctrata
defierat efrcctu heres cfle , licet adhuc nudum
heredis nomen retineat 5 longe minus exclufus
manerc dcbet fubftitutus, cui non ex lege fed
manifcfto teftatoris judicio delata erat hereditas,
deficiente eo, quem evcntus rcftitutionis mon-
ftravit nolle heredem efle,- cum utique favora-
biliores fint partes eorum, qui teftamento,
quam qui ex lege fperant hereditatem, & certurn
fit, fubftitutos in fucceflione legitimis pra?fci-
ri. Perperam interim a Zoefio , contrariam fen-
tentiam fecuto ad Pand, b, t, ntm. x^.inmed,
excipitur, in d. I, 44. ff. de re judicatd, non
patere , pupiJIam fe immifcuiffe hereditad pa-
ternx. Quis enim eam fe hcreditati paterna:
mifcuifleneget, qux ex debito paternoinjudi-
cio non conventa tantum , fed & condemnata
fuit, fic ut etiam in fubftitutum aut cohere-
dem ex illa condemnationc judicati ac*tio danda
fuerit, fi ea fine culpa tutoris fecuta fit; pr#-
fertim fi confideres, rem inter alios actam aliis
non nocere, nifi fint tales, qui in locum illius,
cumquolisfuit, fubintrarunt. Atque ita ctiam
in /. pen. ff. de autorit. tut, curator ad evitan-
dam executionem condemnationis inpupillum»
autore tutore conventum de debito paterno,
|
dixifTeproponitur, fc abftinere pupilhm, idcft,
fe petere rcftitutionem ex capite minorennita- tis, ut liceat ab hercditate abftinere, ac tali fen- fu alibi quoque tutorcs pupillum, qui jam ad- iverataut fefe immifcuerat, dicuntur ab(iinuiffey id cft , petiiffe & obtinuiffe pcr reftitutionis auxilium abftincndi facultatcm. /. tutores 61. jf. de condicl. indeb. I, ait prator 7. §. fed quod 1 o. ff. de minor, 2 j. annis. Neque quicquam ad ex- cludendum fubftitutum poft reftitutionem ami- noreobtentam facit argumentum ex /. 2. ff. dt fuccefforie editlo. ubi, minore rcftituto , qui tanquam proximus cognatus bonorum poffeflio- ncm unde cognati agnoverat , fequens gradus cognationis non admittitur, fed patrimonium defuncti tanquam vacans fifco dcferuir. Etenim ibi de bonorum pofleflione agitur, qua; praeter jus civile cognatis a praetore data eft; nec no- vum, ut pmor auxilium hrgitus ad fupplen- dam omiffionem & defeclum juris civilis, non eo usque illud urgeat & extendat , quo usque remedia civilia produci ac urgeri folcnt, uti id in conftituta pecunia evidens eft, fi is, cui con- ftitutum, acceptare noluerit oblatam folutio- nem, nullam habens recufandi caufam, utdixi tit. de conftitut. pecunia num. 12. atque ita etiam in fucceffionibus ex jure civili delatis admitti remotiores, ubi proximiores adverfus aditionem reftituti funt, tribus legibus inprincipio hujus numeri adftru&um eft. Unde&, cum cogna- tijurc noviffimo non indigeant pmoria bono- rum pofleffione, fed sque ac agnati ex lege vo- centur ad fucceflionem, abrogatam effe dicSam /. 2. Gotofredus in notis monet. Nbn etiarrj obftat /. ait prator 7. §. fed quod Papinianus 10. ff. b. t. Qiiod enim ibi proponitur ex fenten- tia Papiniani , fi prius minor adiit bereditatem » & mox abftenttu eft , fubftitutttm pupilb fervunt cum libertate, «0» pojfe beredem exiftere, ncque liberum effe, nift bereditas folvendo nou fit, id in fubftituto fcrvo herede neceffario fingulare eft , nec ad alios trahendum fubftitutos. Neceffa-* rius namque hcres ille eft, qui omnino & pro- tinusamorte teftatoris heres fit. $. 1. lnfttt.de hered. qualit. & diff. ac proinde, cum inftitu- tusfemel adicrit, & ita femper nomine faltem hcrcsmaneat, fubftitutus iile fcrvus non potuit neceffarius heres fieri ex jure civili, nec etiam prsetor ei, quafi emolumentum hereditatis fen- furo , utiles ex fuo cdiclo adiones dccernerc voluit, quia fervi perfona pra^tori prorfus inco- gnitaerat ratione fucceffionis, ficut etiamipfo jure civili erat incognita extra cafum illum, quo dominus eum neccflarium fcribebat here- dem; adeoque ne m illo quidem cafu, quo bo-* na teftatoris folvendo non funt, prator tali fer- vo neceffario fubftituto utiles accommodaffee adiones, poft reftitutionem inftituto indultam, nifi id refcripto Principum ita fuiffet fpecialitec inducT:um , ne fervo ad hereditatem non ad- 1 mifjb, memoria domini dcfimcH ex bonorurn |
|||||||||
|
•
|
||||||||||
|
De VIUGARI ET PUPIL
profcriptione ignominia afficeretur, utpatctex
d.l.7.%- 10. ff.de minorib. Ant. Faber conjeftur. libr. -$.cap. 4. 1 <. Cseterum moribus liodiernis vulgaris fub-
ftitutio adhuc omnimodo in ufu eft, ac per om- nia fic fieri poteft, uti jurc civili, eofdcmque fortitur ctiamnum cffcclus. Hugo Grotius ma- mtdiicb. ad jurifprttd. Holi. libr. z.cap.19. Cui confcquens eft, ut in hac vulgari fubftitutione verba tcftatoris direda ficcti non dcbeant in fi- deicommiffaria , fed omnis fpes fubftituti col- labatur per aditioncm ab inftituto fadam, nec is intclligatur rogatus cffe, ut, quam adeundo acquifivk hcreditatem, fubftituto rcftituat poft niortem fuam; niil vcrba fubftitutionis vulga- ris talia fint, ut tra&um temporis ©ontineant, dum quis Titio inftituto Scmpronium & Sem- pronii hcredes fubftituit: tunc enim magiseft, ut & Scmpronius Sc heredes ejus fubfticuti vi- deantur in cafum utrumque, tum dircclse tum fideicommiffaria: fubftitutionis; fic ut Sempro- nius aut heredcs ejus non modo hereditatcm adire poflmt, fi Titius inftitutus heres non fit, fcd &,Titio adcuntc ac deinceps moriente,defidcrare, fibi ex fideicommiflb reftitui fubftituentis heredi- tatem. Ant. Fabcr Cod. libr. 6. tit. 2 z.defm. 48. Hcnr. Kinfchot Refponfo 91. nttm. 24. & feqq. Menochius libr. 4. praftunt. 71. num. 10. & feqq. Percgrinus dc fideicommijf. art. iS. num. 16. 17. Refponfa Jurifc. Holl. part. l.vol.z. confil. 194. num. 3. 4, j. Quinimo, eleclio lioc in cafu fubftitutis videtur competcre, an repudiante inftituto velint cx dirc<5ta vulgaiifub- ftitutione adhercditatem venire, an potiustan- quam fideicommiffarii cogere heredcm inftitu- tum, ut adeat & reftituat; fi forte minus gra- vati fint legatis tanquam fideicommiflarii, quam tanquam direfto fubftituti. /. recufare 6. §. Ti~ tius 5. ff. ad Senatufc. Trebell. Gomezius variar. tcfolut. tom. i.cap. 3. num. 54. io\ Pupillaris fubftitutio cft, qua patcr vcl
avus psternus liberis impubcribus in potcftate conftitutis tempore fa&i teftamenti & mortis, aut faltem tempore mortis, fi pofthumi aut quafi pofthumi fint; non emancipatis, nec in alteri- us potcftatem recafuris, fubftituit in cafum, cmo heredcs crunt, & intra pubcrtatem vel aliud tempus brcvius, ( non longius ) arbitrio tefta- toris dcfinicndum, morientur. /. moribus z.pr. I. verbis 7. /. in pupillari 14. /. fi ita quis 21. Lcoberedi 41. §, cumfilia z.ff.b.t. Et quam- vis mater dicatur tabuiis pupillaribus feciflefub- ftitutionem. l.fi mater 33.//. b.t. nontamen ca pupillaris, fed vulgaris fuit, quippe non con- ccpta in cafum fecundum, fi impubes beres eritt €?* intra pubertatem decefferit, fed in cafum pri- mum feu vulgarem, ft fibi beres non erit: nec alia dc causa tabulx pupillares in ea lege appel- lantur, quamquia iis fubftitutio pupiilo per ma- trcm fac~h cft. Nccintercft, utrum liberi impu- beresinpotefratepofitinatural.es & legitimifint, |
||||||
|
LARI SUBSTlTUTlONE. 323
an Icgitimi tantum ; qua ratione pater idrogator
fiiioimpuberiadrogato re&e fubftituit,non modo in quarta D. Pii, qua: impubcri ex patrimonio ad- rogatoris debita eft, fcd & intuitu aliarum rerum * quas fupra quartam patcr £lio adrogato rcliquit, quarque occafione patris adrogatoris adrogato quafita.' funt, fic ut eas non habuiffet, fiadro- gatus non fuiffet. I. fed fi pluret io. §. inadro- gato 6. ff. b. t. Et quod dicitur alibi , non ad- mitti fubftitutionem patris adrogatoris, nifi for- te ad quartam folam, quam ex bonis ejus confe- quitur. I. fi adrogator iz. §. t. ff. de adopt. k\ non eopcrtinet, ut excludantur alia fupra quar- tam a patre adrogatore relicta , vel patris occa- fione aliunde qusefita, fedmagisadcxclufionem eorum, quaumpubcs aliundc aut habuit aut ctiam poft patris adrogatoris mortem acquifiturus eft. Etenim caeterorum refpectu,qua: aliunde adrogato obvcnerunt, fubftitntio adrogatori pcrmittcnda non fuit, tum, cjuia patcr naturalis potuit ifti pnpillo fubftitutum dediffe , fi is morte patris fui juris effe&us adrogatus fit. /. caufit cognita. 40. ff. h. t. tdm, quiapateradrogatortempore adrogationis factae caverc debuit pcrfbnac publica', fi intra pubcrtatem pupillus dccefferit, fe rcftitu- turum bona illis, qui, fi adoptio facla non effet, ad fucceflionem ejus venturi effent. §. cam au-> tem 3. lnfiit.de adoptionibus. cujus cautionisvis eluderetur, fi in illis bonis pupillarcm adrogator poffetfacerefubftitutioncm. Non etiam refert, utrum libcri, quibus pupillaritcr fubftituitur , inftituti an exheredati fint; cum patria poteftas non extinguatur cxheredationc, quippe vires demum accipiente, ex quo hereditas pcr infti- tutos intcftamento patcrno aditur. §. «0« foltttn 4. Inft. de pupill. fnbflit. I. 1. §. pen, ff. b. t. junct. /. fiiitm quem zo.ff. debonor. poffejf.con- tra tab. (Adde tit. de teftamcnt. tut. nttm. 3. ) Ncc cft, quod dicas, per exhcrcdationem ab- fciffum effc jus fuitatis. /. fi quis poftbttmos 9. §. fi filium z. ff. de iiberis & poftbum, Nam cum non nifi pcr aditionemcxheredatiotencat acfir- ma fit, fecundum jam dicla, etiam jus fuitatis ultra mortem patris produdum fuit, adeoque filius tempore mortis adhuc in patris fuit pote- ftate pofitus, quod ad fubftkuendi facultatem fufficiens eft. d. I. z. pr. I. 41. §. z.ff. h. t. Si inftcs, exhcrcdatum mortuo fimilem haberi, nullara vero jam mortuis fieri fubftitutionem. /. 1. §. fed & fi 5. ff.de conjungend. cttm eman- cipato iiberis ejus. advertendum, in quibufdam, non in omnibus illam inter cxheredatos mortuos- que comparationcm effe. Noncnim juspatro- natus mortuo compctcrc, nulla liberti aifigna- tio fieri, nullum lcgatum relinqui potcft. arg. /. pen. ff. de his qua pro non fcripus. at exhere- dato legatum a patre dari poffe, & libertum ac jura patronatus affignari, patet ex /. fi patronus 12. §. 1. ff. de bonis libertor. l.cumquidam 24. C. de legatis. ficut & jus fepulchri famiiiarisei competit, ut ipfe inferatur. /. vel JW» 6. ff. ${1 dl
|
||||||
|
Lib. XXVIII. T i t. VI.
|
|||||||||
|
£*4
|
|||||||||
|
de religtofts, Non tamen impuberi a patre prse-
terko recTe fubftkuitut : cum enkn paternum teftamentum ex pratcritione illa nullum fit, nec fubftkutio pupillaris valere poteft. §. liberis 5. Jnftit. de puptll. fubftit. Quod fi filius jam na- tus a primo gradu fit prseterkus, a fecundo ex- hercdatus, veluti, Cajus heres esto; fi Cajus heres non erit, Lucius beresefto\ filius meusex- heres eslo; buic Semprsnius heresefto, fubftitu- tio rata eft , peremto gradu primo , quo fi- lius eft prseteritus, & teftamento vires accipi- ente a. gradu fecundo, a quo cxheredatus eft. /. ex fatto 43. §. Lucius z, ff. h. t, junft. /. & (tpepercerit 2,4. ult.ff. deliber. &pofihum. Diver- fum fuit in pofthumo, qui in primo gradu pra> tcritus, in fecundo exheredatus eft: neque enim aliter fubftkutio fubftitit, quam fi primus gra- dus, a quo pmerkus erat, ante nativitatem ejus aliquo cafu dcfeciflet, eo quod nec aliter valuiffct exheredatio a gradu fecundo facTa; cum utique fuperftitibus quibufdam iri gradu primo inftkutis, pofthumus nafcendo totum rupiflet teftamentum, adeoque nec exeojam ruptode- pendcre potuiiTent tabulae pupillares. /. nam etfx 5. infmeff. deinjuft. rupt. irrit. teftam. 17. Uti autem vulgaris, ita quoque pupil-
laris fubftitutio vel exprefla eft, vel tacita, qua? fub exprefsa pupillari continetur, dumpaterin unum cafum fubftituendo fuo filio impuberi, m cafum utrumque fubftkuifle intelligitur. /. mo- fibus 2. §. pen, l. jam bocjure q.ff b.t, l.quam- vis 4. C, de impub. & aliis fubftit. nifi miles fi- lio impuberi in potcftate conftituto vulgariter fubftituerit. /. precibus 8. C. de impub. & aliis fubftit. vel pagani teftatoris fubftituentis volun- tas contraria appareat. d. I. 4. C. de impttb. & al. fubftit. dum alium in cafum vulgarcm, ac rurfus alium in cafum pupillarem fubftitutum fccit. §. fxn autem 3. lnji. de pupill, fubftit. vel ctiam liberos fuos inftitutos fibi invicemfubfti- tueritj nam etfi reciproca talis liberorum fub- ftitutio & vulgarem&pupillaremcomplcdatur, quoties omnes fibiinvicem fubftitutitalesfunt, ut & pupillaris fubftitutio in iis locum habere poffit; tamenfi inter eos nonnulli reperiantur, quibus fieri nequit fubftkutio pupillaris, fbla vulgaris facTa cenfetur, etiam eorum irttuitu, quibusalioquinpater pupillariter fubftituere non prohibetur; ne una fubftitutionis formula diver- fos effecTus producat in iis, quibus fimul uni- formis fubftitutio facTa eft; veluti, fi filittm pu- berem & impuberem, vel impuberem fuum & cmancipatum aut naturalem tantum, vel filium jmpuberem & cxtraneum inftituat, & lios fibi invicem deinceps fubftituat; cum expeditum fit, neque puberi, neque cmancipato vel naturali filio, neque heredi extrarteo, pupillarem poffe fieri fubftkutionem. /. jam boc jure 4. §. 2. /. Lucius Titius 45.//.h. 1.1.bereditatem z. I quam- vis 4. C. de impub. & alHs fubftit. /. in tefta- mmto 6, C. dt teftam, milit. Sed &exhuma- |
niore fententia fubftitutio vulgaris exprefla pu-
pillo a patre facTa pupillarem tacitam non con- tinebit, fi pupillo poft patrcm fubftitucntcm morienti mater fuperftes fit. Quod non modo tunc admittcndum, cum mater fimul cum pu- pillo a marito fuo inftituta eft, quia credendum eft, eum, qui fuas fubftantix partem uxori rc» liquit, multo magis voluiffe, ut lucTuofa filii hereditas ad matrcm perveniat, /. ult. C. de in- ftit. & fubfiit. verum etiam, cum mater hulJa cx parte ad mariti fIicceiTionem vocata fuit: ne- que enim intcrprctatione ita juvanda videtur fub- ftitutio tacita pupillaris, ut in odium mcefta: matris extendatur ad id, tit illa a filii fui impu- beris fucccflione, fibi propter turbatum mor- talitatis ordinem ex commiferatione & pietate debita, depelieretur. arg. d, l, fin. C. de inftit. & fubftit. juncft, /. nam etfi 15. ff.de inoff.te- ftam. Et licct cum aliis Azoniplaciieritinpfw- ma Cod. de impub. & aliis fubftit. num. ult. in fine, exiftentc matre impuberis, fubftitutioni vulgari non effe inclufim tacitam pupillarem, quando cxtraneus fubftitutus cft, at non fi fra- ter, quafi verifimile non fit, tcftatorem voluifle uxorem fuam prccfcrre filio fuo, qucm alteri fiiio impuberi fubftituit; tamen, quia lex ipfa ma- tri in fucceflione impuberis filii praedefunc^ti fratrem ejus haud praefert, fed potius aqua- lem conftituit utriufque caufam ab inteftato. «0- veU. 118. cap. 2. nulla ratio eft, cur prsefu- meretur, patrem teftatorem in cafu fubftitutio- nis non expreffo voluiffe filium prxferre matri in hereditate non fua, fed filii impuberis, cui jam paterna hereditas fuerat immixtione qua:fi- ta, & cui matcr £que ac frater ab inteftato fuccedit. Fachineus controv. libr. ^.cap. 40. 41. Cujacius libr. 12. obferv. 27. in fine. Ant. Fa- ber Cod. libr. 6. tit. 8- defin, 1, Menochius de pwfumt, libr, q.prafumt. 25?, Graflus^/w- ceffwnibus §. fubftitutio, qu&ft. 30. num. 4. 5. Bru- nemannus 8c Grocncwcgen ad d. I. ult. C de inftit. &fubftit. Bcrlichiusconcluf. prdt. part. j.conduf. 1 o. num, 2 3. ibique longafcrie recenfiti DD. 18. Quod fi pater plures habens libcros im-
pubcres in potcftatc conftitutos, novifllmo mo- rienti fubftitucrit, non videntur fibi inviccm fubftituti, fcd magis patcr voluiflc intelligitur, jus legitimarum fuccefllonum integrum inter eos cuftodiri. §. vel fmgulis 6. Jnfttt. de pupiU, fubftttm. Cui non contradkit Paulus I&us in /. Jitia Sejo 87. §. Seja 2. ff.de legatisz. Quod cnim illic tcftatrix libertis duobus fuis Vero & Sapido fundum Icgans, 8c noviflimo morienti liberto fubftituens, cenfctur ctiam hos duos li- bertos fibi invicem fubftituifle, id ex quadam neccffari^ proflttxit interpretatione, quia inter eos non poteratfucceflioiegitimalocumhabere, & fine fubftitutione reciprocafubaudita voluntas ulterior teftatricis exitum fdrtiti non potuiffet; ac proindecreditum, teftatriccm, qus volebat cori- fequens, etiajit voluiffe antecedentem illam re- cipro«
|
||||||||
|
De vulgari et pupii
tiprocam fubftitutioncm, fine qttafequensdis-
pofttio fuum non potcrat implementutn accipe- re. Adde Fachineum controverf. libr. 4. cap. 81. Cscterum fa&a fubftitutione novulimo morien- ti, ctiam tunc fubftituto locus erit, cum om- nes libcri fimul uno naufragio vel ruina aliove cafu fimili ita pereunt, ut doceti nequeat, utcr alteri fuperftes fuerit; quia fupremus non is de- mum, qui poft aliquem, fed ctiam poft quem nemo ftt, intelligitur, adeoque plures primos, plures ultimos, plures proximos ene, nihil vetat. /, ex duobtts 3 4. ff. h. t. Contra , quam placuit, fi patcr voluerit, ejus filii, qui ntvifimus exfi- j liis morietur, partem hereditatis propinquo rejiitui, fi enimfimul diem fuum fratres obierint, pro- pinquus illc ad partem hereditatis admittendus non cft , fi non oftenderit, quis corum novis- fimus mortuus fit- idque, quia non ad totam defunfti fubftitucntis hereditatem, fed tantum ad partem noviilimi morientis fubftitutus fue- r-at; utritm ergo ad Primi, an ad Secundipar- tem vcnire dcberet, cum exclufione herednm illius Primi aut Sccundi, definiri non poterat, nifi probaretur, quis eorumultimus fato fun- ftus effet. /. fx ejus qui 34. //. ad Senatufc. trebell, iq. Non tamen afiter valet pupillaris fubfti-
tutio, quam fi patcr vel fimul fibi & filio fuo,
vel prius fibi, dein alio tempore filio impuberi
tcftamentum fecerit: cum fubftitutio pupillaris
fit pars & fequela patcrni teftamenti, ac inde
quoque tabulae pupillares fecunda appellentur.
/. pen. ff. teft. quemadm. aperjnfpic. & defcrib.
I. fi filius 11. ff. h. t. (cujus rationem exponit
Wifibmus antiquit. felett. libr. ^.cap. n.)Adeo-
que fi prius filio, dein alio tempore fibi here-
dem patcr fcripferit, nullius momcnti fubftitu-
tio pupillaris eft; licet vcrum fit, exfolocon-
vcrfo icripturs ordine eam haud vitiari, fi unico
a&u continuo difpofitio utraque perficiatur, dum
forte fcriptum eft, fi filius meus impubes decejfe-
rit Titius ei heres cfto; filius meus mihiheres efto.
I. 1. §. ult. I. moribus 2. §. 1. 4 5. C.ff. h.t.
$. liberis 5. Inftit. de pupill. fubftit. arg. /. ft ita
quis 28. ff. de hered, inftit. In milite tamenjus
fingulare eft, quod impuberi filiore&e fubfti-
tuit pupillariter, licet fibi teftamentum nohfa-
ciat. i. I. i. $.i. //. h. 1.1. mites ita 41. §.
ult. ff. de teftam. milit. Uti autcm diverfis tcm-
poribus fibt & filio teftamentum pater facere po-
feft; ita quoque diverfis modis : qua ratione
valiturttm, fi pater fibi per fcripturam > filio per
nuncnpationem, vcl contra, fecerit teftamentum,
Ulpianus docet. I. patris & filii 20. §. i.//.
h. t. l.f\ itafcriptum 8. §. ult.ff.de benor.pojf.
fec. tab. Scd ncc neceffe, ut teftamento folenni
fiati nam & militari tcftamcnto ficri poffe,
colligi poteft ex d. /. 2. §. i. ff. h.t.d.l.qi,
§. uli. ff. de teftam. milit. Neque dubitandum
videtttr, qttin & rede privilegiato patris inter
iiberos tcftamcnfo pupillariter fubftituaturj fi
|
||||||
|
LARI SUESTlTUTIONE. %lf
modo ipfi liberi fubftituantur, non item ex-
tranei, quippe quorum intnitu uti inftitutio, ita quoque fubftitutio, tali teftamenti genere fa&a nttllius momcnti cenfenda cft. /. hac confultiffi- ma 2i. §. imperfeilo 1. c.de teftamentis. I. fin. Cod. famit. ercifc. novell. loj.cap. 1. 2. Zoe- fius ad Pand. h. t. num. 31. Perezius<«/ tit. C, de impub.&aliis fubftit.num. 16. infine. 20. Longeminusrcquiritur, utpaterfubfti-
tuens eofdem fibi & fiHofitohcredcsfcribat,aut certas qttafdam pcrfonas impuberi proximas fub- ftituat, uti qttidem in cxcmplari hoc poftremum exigitur, fed & alios ad fuam alios ad impuberis filii hereditatem vocare potcft, atque etiam extra- neos quofcunque pupiilariter fubfritucre, pra> teritis tum fratribus tum matrepupilli,ficutne inofficiofi quidem teftamemi querelam adver- fus fttbftitutum mater pmerita movcre poffit. /. Papinianus 8. §. fed nec 5. ff. de inoff. teftam. Adde tit.de inoff. teft. num. 21. Plane, fi eofdem, quos fibi hercdcs inftituerat, filio quo- que impuberi hercdes effc velit, veluti, quis- quis mihi heres erit, idem filio meo hcres efto % verbis hifce vocati cenfentur ex fubftitutione, mortuo impttbere, illi, qui & fcripti fttnt he- redes, & extitcrunt, & pro qua partc heredcs fa&i funt. §. fubftituitur 7. lnftit. de pupiU.fuk* ftit. I. qui liberis 8. in fine. I. 9. in fine ff. h. t. ac proinde tanquam fubftitutus ad impuberis he- reditatem non veniet hoc in cafu qui patris rc- pudiavit hereditatcm , five folus five una cum impubere heres a patre fcriptus fit. I. fed fxplu* res 10. §, idemque 2. ff. h. t. arg. /. qut pluret 23. in fine ff. h, t. ncc hctes illius , qui patri heresfuit, licet heredum appellatione alioqttin etiam heredum heredes comprehenfi fint. /. qui liberis%,§. 1. ff.h.t. junct. /. antiqv.itas 14. C. de ufufruttu. ncc dominus fervi atit pater filiifa- milias inftituti & pupillariter fubftituti, fedfcr- vus ipfe aut filiusfamilias, quotics co tcmpore, quo impubes moricbatui*, fui jttris fuerint; li- cet antca non fibi, fcd patri vcl domino cx do- minicse vel patria; potcftatis jure acquifiviflent patris fubftituentis hercditatcm, idquc, qula ipfi ex apcrto teftatoris judicio vocati funt, ideoguq dum ipfi jam fibi acquirere poflunt, etiam pra;» ferendi ilHs, pcr quos ex legis interpretatione fuiffent reprxfcntandi, quoties relifta non po» tcrantfibi haberc. Unde &, fi co etiamtcm* pore, quo impubens hereditas adeunda eft, ad-* huc patris dominive poteftati fubjcdi fint, norl dubium , qttin eodem jure eidem impuberis quoque acquirant fuccefTionem. /. cum filio -j. /. qui liberis 8. §. ttlt. ff. h. t, Snrficit autem,quod aliquo tempore fubftitutus cx hac formula ipfi teftatorifubftituentiheres extiterit, etiamfimo- riente pupillo defierit patri hercs effe, fi modo de csEtero incapax non fit. Atque ita, fi in- ftitutus, pofteaquam patris hereditatem adivis- fet, per inofflciofi teftamenti querclam apatris fubftituentis hereditatc remotustf t, ad impu- S f 3 beris
|
||||||
|
L i b. XXVIII. Tit, VI.
|
|||||||||
|
Ii6
|
|||||||||
|
bcris tamen fucceffionem tanquam fubftitutus
admittkur. /. in fubftitutione 31. ff. h. t. Idem- que cft» fi ei hereditas patris, aut pars cjustanquam indigno fit oblata poft aditioncm, vefi in fcrvitutem redigatur & ante pupilli obitum reftitutus fit: verum enim eft, hisomnibusin cafibus ipfum teftatorihercdemfuiffe. I. exfaclo 43, Jf. Jalim ^.ffi. h, t. Quod fi pater, qufibi Titium& Mamum hercdes fcripfcrat, eos- dem una cum Scmpronio fubftituat impuberi, puta, quifquis mihi heres erit & Sempronittsfilio tneo impuberi heredes funto, quidam voluerunt, Sempronium bonorum filii dimidium, cseteros patris heredcs communiter alterum dimidium pro iis partibus habituros, quibtis patcrnam ba- buerunt hereditatem, /. fi pater filio 9. ff. h. t. fed Juftiniano magis placuit, virilcs fingulis par- tes ex fubftitutione videri datas, adeoque in hoc cafu fubftitutum unumquemque in trientem vo- catum. /. ult. C. de impub. & aliis fubftit. 21. Denique ad fubftitutionis pupillaris ef-
ficaciam opus non eft, ut impubcs inftitutus, cui fubftitutum eft, fefe paterna: immifceat he- reditati , fed fola fui heredis exiftentia incipit vires habcre, licct impubes a paterna abftineat hereditatc. Qiiod ut apertius intelligatur, ad- vcrtendum, patrem non modo fuo impuberi m- ftituto, fed & cxhcredato poffe fubftituere fe- cundum ante tradita. Si fuo heredi inftituto fubftituat, fola fui heredis exiftentia fufficit fi- ne immixtione ad tabularum pupillarium con- firmationem. /. Julianm 42. ff. de acquir. vel omitt. hered. I. paterfamilias 28.//. de reb. ati- torit. jtid. poffid. vel vend. quo fundamcnto tra- ditum, filium, qui patri ac poftea fratri ex fe- cundis tabulis hercs extkit, hcreditatem patris jurc rccufare pofTc, fraternam retinere. /. fi fi~ lius 12. ff. h. *t, in qua dumpatri dicitur heres extitiffe, non deimmixtione, fcddefolafuihc- redis exiftentiaidaccipiendumeft, cumpaterna? Iicrcditatis rccufatio ficrincqucat, poftquamfc- mcl immixtio facla eft. Sed cV, fi omifsa causa teftamenti ab intcftato poflideatur hcreditas, fub- ftitutum pupillo fervari, Ulpianus autor cft. /. moyfius 2. §. quifquis 1. in fineff.h.t, quoipfo rurfus clucefcit fatisj abfquc ulla immixtione, per folam fui heredis exiftentiam fubftitutioni pupillari firmitatem accederc. Qiiibus confe- cpens eft, fubftitutionem vulgarcm expreffam, hercdi fuo impuberi faclam, vel etiam fub ex- prefsa pupillari tacite comprehcnfam, non ali- ter aliquid operari poffe, quam fi pupillusante patrcm moriatur. Sienim velmomcntofupcr- vixerit patri filius impubes, ftatimipfo jurepa- tri fuus heres cft, & ita non vulgaris fed pupil- laris fubftitutus admittitur, fi forte pateralium in cafum vulgarem, alium in pupillarem, filio impuberi inftituto fubftitutum dederit, excon- filio prsefcripto in §. 3. inft, de pupill. fubftit. quod & obfervat Theophilus, in princ. Inftit. deppill. fubftim fruftra diilenticiite Vinnio ad 4, |
princ.num. 8. quippe qui, dum innum.g.fe*
quente tuetur, fbla fui hcredis exiftcntia con- firmari tabulas pupillares, fibi contradicit, con- tcndens, vulgarcm fubftitutioncm criam poflc locum habcre, fi pupillus poft patrcm moria- tur. Nec moverc debct, quod formula/i heret non erit, contineat in fe & cafum impotentu & cafum noluntatis, ut ita dicam, cafus vcro no~ luntatis contineri ncqucat, fi poft patris obitum piipillus fubftitutum haberctpupillarcm, ante- quam fc paterna; mifcuiffet hcreditati. Etenim formula illa, fi heres non erit, operatur quan- tum poteft, pro diverfitatc perfonarum quibus fubftituitur; adcoque, cum aliud denotet in patrefamilias, aliud in filiofamilias aut fcrvo fubftituto, juxta §. ult. Inftit. de vutg.fubftir.m- hil quoque abfurdi eft, eam , in perfona pupilli in poteftate pofiti a patre conceptam, folum impo- tentise, non item voluntatis cafum complcfti. Quod fi ex adverfo patcr impubcri cxheredato pu- pillariter fubftitucrit,extranco hcrcde inftituto,pa- ternam hcrcditatem ab inftituto adiri ncccfle cft, ut pupillaris fubftitutio confirmctur, ne alioquin hereditate per cxtrancum non adita paternum tc- ftamentum irritum fiat, &ita quoque corruant tabula? pupillarcs. /. fed fi plures 1 o. §. fi ex ajfe 4. ff. h.t. junct. §. liberis 5. lnft.de pupill.fub- ftit. Ac de tali cafu, quo extraneus inftitutus eft, & filio exheredato pupillaritcr fubftitutum» accipicndus ctiam Ulpianus in /. z- $. i.ff.fo t. cum ait, adeo autem, nifi fibi quoque fecerit, non valet, tit, nifi adita quoque patris bereditas fit, pupillareteftamentumevanefcafj nequcenim fuus filius, fi inftitutus fuiflet, patcrnam adi- viffet hcreditatem, fed fcfe immifcuiffct; cum ad cxtraneos proprie aditio fpcdet, non item ad fuos. Idcmque dicendum , fi pupillus a patre una cum aliis cxtrancis inftitutus fit, cique patcrvcl reliquosinftitutoscxtrancos , vcl alios pupillaritcr fubftitucrit, atque ulterius ip- fos fubftitutos univcrfali voiuerit fideicommiflb gravatos cfle: tuncenim filioimpubercfcfcnon immifcente fcd mortuo, per aliquem faltcm.ex coheredibus filii impubcris cxtraneis patcrnam hcreditatcm adiri ncccffe cft, ut fnbftitutis hc- reditas impuberis cxfubftitutionc defcrri pofllt, adeo ut & proptcr fideicommiffum univcrfale t quo tanquam fubftituti impuberis gravatifunt, ex Senatufconfulto Pcgafiano cogi potuerint, ad adeundam primo patris fubftituentis hercdi- tatem, ut ita aditione confirmato paterno tefta- mento etiam tabuls pupillares confirmarcntur, ac dcindc adigcrentur quoque fubftituti pupilla- rcs ad adeundam ac ex fidcicommiffo rcftitucn- dam impuberis fucceflionem. /. apud Julianma 11. §, idem Julianus 1. ff. ad Senatufc, Trebell. I. moribus z, §. interdum 2. ff. h. t. Vifum fciliect fuit, folam fuiheredis exiftentiam non poffeir* folidum eonfirmare teftamentum, in quo non foli fui, fed & fimul extranei vocatifunt, qui. adire poifunt, quafi jus fuitatis per adjunftum coherei
|
||||||||
|
De v ulga r i &t pupi
coheredem excraneum vulncratum fuerit & di-
minutum, ideoque etiam aliquid dcfuaefrlca- cia confirmandi tabulas pupillarcs hoc ipfoper- diderit. Vinnius ad pr. lnftit. de pupill. fubftitk mm. o. infne. 2 2. Effeclus fubftkutionis pupltlaris cft, quod
fubftitutus omnia acquirit impuberis defundi boria, five a patre, five aliunde profeda, & vel vivo patre fubftkuente vel eo jam mortuo ad pupillum delata, perinde ac fi non a patre fubftkutus , fcd ab ipfo inftitutus effet. pr. lnft. depupill, fubftit. I. fed fi plnres 10. §. ad fubfti- tims 5. /. centurio ij.ff. b. t„ nifi adrogator impuberi adrogato fubftkuerk, quippe quo cafu fubftitutionem ad fola bona a patre adrogatorc profecta, vel ejus occafione qujefita, nou iteni ad alia, pertinere, fupra monitum num, 16. vel nifi miles fit, qui hac mente filio impuberi fubftituit, ut ea fbla velit ad fubftitutum per- tinere, qua? a fe ad inftitutum pervenerunt. /. fedfiplures 10. $. adfubftitutos 5, infineff.b. t. fi cnim de tali militis mente non fatis pateat, in dubio etiam is, qui a patre milite fubftkutus im- pubcri fuit, omnia impuberis bona ex jure com- muni capit. /. ceniurio if.ff. b. t. Nec po- tcft fubftitutus pupillaris feparare hereditatem impuberis a patris hereditate, fi forte patris he- reditas damnofafit, filiilucrofa, fed utramquc ilmul adire debet, aut fimul utramquerepudiare, cmia jun&a 8c una ccepit hereditas efle. /. fed Jiplures 10. §. ftlio z.& 3.. ff. b. t.l. quipatri 59. ff. de acquir. vel omitt. bered. I. paterfami- Has 28. in med. ff. de reb. autor.jud. pofftd.nxfx jufta de causa, favore pupillorum, prsetor iftam feparationem admittat, dum pupillus fuus qui- dem patri heres extitit, fed necdum fefe paterna? mifcuit hereditati, ac fubftitutus ob onera he- rcditatis patcrnx timidius aut nullo modo im- puberis hcredkatcm ex fubftitutione aditurus es- fet. /. Julianus 42. ff. de acqttir. vel omitt. be- red. I. ftfilius 12. ff. b. t. I, paterfamilias 28. ff. de rebus autor. jud. pofftd. in qua lege 28. pro fervandum non eft, legendum fervandum eft, ut fubjuncta ratio, & alia in ipfo textu, nec non leges alis fuadent. 2 3. Evanefcit pupillaris fubftituto variis mo-
dis, puta, fi impubes tempore mortis patris fubftituentis defierit in poteftate ejus cffe, five morte, five maxima vel media vel minima ca- pitisdiminutione, aliove modo, exieritdepote- ftate; cum ad validitatem hujus fubftitutionis fecundum ante dida opus fuerit, ut utroque temporc, tum fa&i tcftamentitum mortis,juri ac potcftati fubftitucntis fubjedus fit. /. moribus 2. pr. I. coheredi 41,§. cumfilia z.ff.b. t. Qiiid vero juris fit circa fubftitutionem Iianc, fi vel pater, vel impubes, vel utcrque ab hoftibus capiatur, & vel jure poftliminii alteruter aut uterque revertatur, vel contra apud hoftes dece- dat, explicatur in /. lex Cornelia 28. /. 29. ff, i; 1.1. pater itiftitutQ 10./. 11. ff.de captivis& |
||||||
|
LLAISUBSTITUTIONE. %%f
poftlim, reverfis. §c prollxe difcutit Bachovius ai
TreutUrum vol. 2. difput. 11. thef. 9. lit. G.St Cujacius libr. 15. obferv. ij. qui in d. I. 28» pro non commode legendiim cenfct non incommo- de & infinepro quare etiam ft pubes ftlius, fub- ftituit ft impubes filiuty obfervante Gotofredo in notis. 2.4. InfirmatO quoque paterno tcftaniento
tabulse pupillares non quidem omni cafu, fed
tamen fa?pe, infirmantur. Etenim fi pro parte
tantum paternum tcftamentum evacuctur, fub-
ftitutio pupillaris rata manct, tanquam ex ca"
dependens parte, qua: enervata non eft: quod
olim cvcniebat, fi inofficiofi querela voluntas
patris pro parte refcinderetur, pars alia herc-
ditatis in teftamento manerct. /. in fubftittttione
3 r. ff. h. t. I. Papinianus 8. §. fed nec 5. jun<S*
/. nam etft 15. §. ult. ff, de inoff. teftam. uti &
jurc novo inomni cafu; quia per querelam fola
evertitur inftitutio , caetera omnia firma per-
manent. uovcll. 115. Mp, 3. infme. abrogata
hadenus lege 8. §. 5. ff. de inoff. teftam. Sia
in totum, videndum, an ex jure civili, ancx
praetorio, tcftamcntum patris vitiatum fuerit. Si
enim ex folo pmoris cdido, dumcontratabu-
Ias bonorum poffcffio obtcnta fuit, adhuc fub-«
ftituto pupillari locus efle poteft. /. ex duobus
34. §. ult. I. 35. ff. h. f. Neque videntur eo
cafu tabulse pupillares fine principali eflej cum
potius ex paternoteftamentodependeant, qua-»
tenus illud folo jure prsetorio cverfum, adhuc
ex juris civilis difpofitione ratum eft, fic ut Sc
inde legata conjundis perfonis relidla debeantujf
ac peti poffint juxta tot. tit. ff. de legatis prt-
ftandis, contra tab. bon. poff, petitk. Sed fi ex
adverfo patris voluntas ipfo jurc civili in totum
evcrfa fit, five capitisdiminutioncpatrisfubfti-
tuentis, five agnatione pofthumi vel quafi poft-
humi, five condito pofteriore teftamento, five
ob non aditam ex patcrno teftamcnto heredita-
tem (fccundum ante tradita»«w. 21.) tabulse
quoque pupillares nullius incipiunt momenti
effe. /. moribus 2. §. quifquis 1. /. fed fi pluret
io. §.ftex affe 4. /. fiquis eum 16*. §. 1. /. fipa^
ter filium z6, l.coberediqi. §.quodft $,ff.fe.f.g,
libetis 5. Inft. de pupill. fubftit.
25. Praecipue vcro pubertate hsecfubftitutid
collabitur; eo quod tunc is, cui fubftitutk» fada fuerat, ipfe fibiheredem fuo arbitrio fcri-» berc poteft, adeoque fubftitutbnis introdudaj ratio fublata eft. pr. & §, mafculo 8. Inftit. de pupill. fubftit. Et quamvis nihil vetet, in bre* vius tempus pupillariter fubftitui, veluti, fiin* tra decimum £tatis annummoriatur, ficuteocafu intra quartum decimum poft dccimum annum de» cedens impubes, non fubftitutum , fed legitimos fit heredes habiturus. /. fi ita quis zi.l. quiplu- res 38. §. 1. 2. /, ex facto 43. §. item quaro u ff. h. t. tamen fi longius tempus, quod puber- tatem excedit, fubftitutione expreffum ftt, ipfp jure nulla eft, & finiturniliilominiispubertate, |
||||||
|
•
|
||||||
|
Li b. XXVIII. Tit, VI.
|
|||||||||
|
»a8
|
|||||||||
|
Ant. Matthseiis de auclion. libr. 1. cap, 11. ttttm.
32. infine. Parcns p. mcm. Paulus Voet ad §. ult. lnftit. de pupill. fubftit. num. 5. Refponfa Jurifc. Holl. part. z. confil, 236. 237. & part. 4. confil. 7. Licct hac in partc quidam alitcr judicent, ut patet ex iis , quse habet Struvius ad Parid, exercit. 3 3. num. 3 7, in fine. Sebaft. Kraiffer lnftit. juris Rom. Bavarici tit. de pupill. fubftit. in fine. & quse occurrunt in Refponfis Jurifc. Holl. part. 2. conftl. 238. Scpart.^.con- Jil. 207. qu&ft. %, 27. Exemplaris fubftkutio (qua?&quafipu*
pillaris dicitur , ac itidem , ut fupcriorcs ,«Jn expreffam & tacitam dividi poteft., Menochius depr&fumt. libr. 4. pr&fttmt. 44. & feqq. ) ex hu- manitate introdu&a , Juftinianum autorem ha- bet, & eft , qua pater vel matcr libcris pube- ribus furiofis aut mente captis fubftkuit in ca- fum, quo hcredcs crunt, & intra furorem aut amentiam morientur. /. humanitatis 9. C. de impub.&aliisfubftit. §. 1. lnft. de pupill fubftit. Et quamvis nulla muti & furdi in d. II. mentio fit, tamen vix dubitandum, quin & huic rccte fubftituatur, quoties fibi ipfi per fcripturam ne- quit tcftamentum faccrc: prsefcrthn, cum jure veteri, quo adhuc fpeciali rcfcripto ad hanc fub- ftkutionem faciendam opus erat, xque muto & furdo ac furiofo fubftituendi facukas parcntibus % Principe indulta fuerit. /. ex fallo 43. ff. h. t. & ea occafione ipfa exemplaris fubftitutio a. Ju- ftinianoin d. I. 9. inducla videatur; neque ca- fus , jure antiquo proptcr rationis parilitateni conjundi, jure novo fcparandi fint ex eo folo , quod in novis lcgibus expreffa omnium mentio fada non eft. Gomezius variar. refolut, tom. i. cap. 6, num. 3. Bachovius ad Treutlerum vel. 2. difput. 11. tb. 10. lit. C. Cumque prodigorum eadem, quxfurioforum ratiofit, quatenusvo- luntatem habcre non intelliguntur , & furio- fum rerum fuarum exitum faciunt. /. furiofx 40. jf. de reg. jur. I. his qui 12. §. ult. ff. de tut, & curat. dat. ab his. atque ctiam fub ediftodefu- riofis loquente comprehendantur , licct in eo nullaprodigimentio facta fit. /. &>imulieri ij. in fine ff. de curat. furiof. I. dabimusque 19. $t ult. I. 20. /. 11. ff, de teb. autorit. jud. pofftd. ctiam his redte exemplarcm fieri fubftkutionem, probabile eft. Donellus ad l. 9. C. de impub. & aliisfubftit.num. 5. Graffus de fuccefion. $. fub- ftitutio qu&ft, 44. num. 4. Gomczius d. tom. j, cap. 6. num, 4. 28. Quod fi liberi furiofi vel dementes ad-
huc impuberes fint, non exemplaritcr iis fecj
pupillaritcr a folo patre, non kemamatre,
fubftituitur, ut ita jetati magis quam dementiae
tantifper confulatur. arg. /. qui habet^. § quis
1. ff. de tutelis. dummodo termini fint habiles
fubititutionis pupillaris: nam fi neque mater
ullo modo, neque pater cmancipato impuberi
fanse mentis cxiftenti recle fubftituatin cafum,
quo here? erit &poftca deficict. arg. kjamhfic
|
|||||||||
|
ne alias patrifamilias puberi % habili ad teftan-
dum teftamenti fa&io fa&o paterno adimcretur. i. verbis civilibwj, l. inpupillari iq.ff.b.t. adeo ut ne in vim quidem fideicommifli fuftineri pos- fit, tum quia dickur fruftra fieri ultra puberta- tem, dcfiniri pubertate, non obftante temporis longioris adje&ione d. II. quod ita noneffet, fi adhuc jure fideicommiffi poffet valere : tum etiam , quia id militibus ex fpeciali privileg*io datum fuit, ut fubftkutio verbis dire&is atque civilibusin cafum fecundum per eos facta libe- ris ultra pubemtis annos , in fideicommiffum fiectatur, idquetantum ratione bonorum, qus: a patre milite profecfa funt. /. precibus 8. C. de impub.&aliisfubftit. lcentmio 15.//. h.t. Nec fatisrecfcin contrarium adducitur /. Sc&volare- Jpondit 76. ff. ad Senatufc. Trebell. cum diverfa plane facli fpecies ibi fit ; agit cnim Jurifcon- fultus de patre, qui filiofamilias impuberi tan- tum ufque ad pubertatem codicillis dirc&o fub- itkuit; qno cafu, licetfummojure inutilisfub- ftitutio fit, quia verbis dire&is hereditas in co- diciUis nec dari nec adimi poteft. §. pen. Inftit. decodicillis. ex benignitate tamen fuftinetur ju- 1'e fideicommifTi , quia hoc ipfo nulli adimitur teftamcnti fii&io, dum impubes non potuiffet fibi per atatem teftamentum facere, licet nul- lus ei codicillis fuiffet dire&o fubftitutus; cujus contrariumcft in eo, cui ultra pubcrtatem fub- ftitutus datus eft in id tempus, quo fibi ipfi te- ftari potcft. z6. Planenoftris moribus fi pater filioukra
pubertatem verbis dire&is fubftituerit, ca in fi- deicommiffaria fle&i placuit, ac vidcri filium rogatum , ut patris fubftitucntis hereditatem fubftkuto reftkuat, dedu&a. legkima atque Frc- bcllianica, fecundumca, quz tradita in tit. de imff. teftam. Qua occafione generaliter obfer- vandum, pupillarem fubftitutionem, quatenus pro fundamento habet patriam poteftatem, & ad omnia impuberis bona five a patre fivealiun- dcacquifita fefe extendk, ufufublatam effe,- de ca:tero non modo patrem , fed & matrem , & propinquos, & extraneos quofcunque heredibus inftitutis, tum liberis tum extraneis, tum impu- bcribus tum puberibus cujufcunquejetatis, fub- ftituerc poffe verbis dire&is in cafum quo here- des erunt , & vel intra pubertatcm, vcl intra Tnajorcnnkatem, vel intra aliud tempus quod- cunque, arbitrio teftatoris pradfmiendum, mo- rientur , ka ut fubftitutio illa non producatur nkra bona ab ipfo fubftituente profe&a, & ver- bis fubftitutionis dire&is in obliqua flexis, in- ftkutus intclligatur gravatus univerfali fideicom- nuffo de reftkuenda defun&i fubftkuentis hcre- ditatc ei , qui fubftitutus eft ; de reliqua vero fubftantia, qua? aliunde beredi inftituto qua»fi- ta fuit, pro fuo arbitrio teftamento difponat, vel legitimos in ea habeat fucceflbres, fi noluerit vel perleges non potuerk ipfe teftari. Groenewe- geo a4 p. & ad §. ult, Jnflit, de pupili, fubftit. |
|||||||||
|
De VULGARI ET PUPILLARI SDB9TITUTIONE. 31<*j
|
||||||
|
jure 4. §. ». /. Lucius Titius 45.//. &. f. etiam
in impubere furiofo id admittendum non eft; nc alioquin melioris conditionis fit ftolidus quam fapiens» dum hic herede careret, ille haberct cx teftamento. Mich. Graflus %fubftitutio. qttaft. 41. Gomezius var.refolut. tom, 1, cap. 6,num. 8. Sed & parentibus furiofis aut mente captis per liberos cxemplariter fubftitui, neque ulla lege c.utumeft, ncque juris ratio fuadet; cumuti- que exemplaris ad fimilitudinem pupillaris in- ducla fit, & inter omnes conftet, contradicto- rium eife, ut liberi parcntibus pupillarem fub- fcitutum dent; ficut neccuratoremiis teftamen- to dare pofTcnt, licet ipfi quandoque parenti- busfuis furiofis curatores fint. l.furiofttmatrisq, ff. de curat. fariof. 29. Nihil autem rcfert qnantum ad hanc fub-
ftitutionis ipeciem, utrum liberi in potcftate conftituti an emancipati fint, uti nec, an pri- mi an ulterioris gradus; eo quod in pupillari quoquc id ita receptum eft. Nec denique, utrum naturales & legitimi fimul fint, an tan- tumlegitimi, quales adrogati: fi enim impu- beribus adrogator rcfte pupillyiter fubftituat, ratione patrimonii a fe profc&i, ut fupra di&um cx /, 10. $. 6. ff b. t. I. zz. §. i.ff.deadop tion. multo minus excmplaris dencganda, cum minus fit exemplarem quam pupillaretn fubfti- tutum facere. Et quod fpe&at naturales tantum, licet juri convenicntius llt, patrem iis hoc mo- do fubftituere non pofle, quia nec patri ab in- teftato regulariter hercdcs funt; quin tamen a matre facTa talibus fubftkutio in cafum exem- plarem rata fit, non videtur dubitandum; cura conftet, matris intuitu in fuccedcndi jurc, in- officiofi qucrela, & aliis plcriique, parem li- beris naturalibus tantum cum legitime natis cau- fam effe. arg. /. pen. C. ad Senatufc. Orphit. I. ft fufpecla io; §. t. /jf. de inoff.teftam, GraiTus de fucceffion.^.fubftttutio. qu&ft, 40. Gomezius d. tom. 1. cap. 6. num. 6. in med. 30. Ut vero fubfiftat h$c exemplaris fubfti-
tutio, pdmo quidcm opus eft, ut fubftituens
fibi quoque teftamentum faciat, 8c illud viri-
bus haud deftituatur, eodem modo, quo id ante
de pupillari traditum eft; ne alioquin corruente
principali accefforium quoque vires perdat. are.
§. liberis 5. lnftu. depuptll.fubftit. Secundo&
ilkid requiritur, ut ei, cui ita fubftituitur, ad
minimum legitima relinquatur, cum in d, l.
9. C. de impub & aliis fubflit. Imperator ab-
Jativis abfolutis ponat , legitima porthne re-
Utla. Ctii confequens eft, haud recTe exhe-
jcdatis eam fieri. Licet enim verum fit, ab-
lativos abfolutos non femper neceffitatem , &
velut conditionem, fed fipe etiam confilium
tantum continere, neceflitatem tamcn inferunt»
ubi jufta ratio ad id ducit, quse hic eft, quod
hax exemplaris non ex aliquo rigido patrije po-
teftatis jure defcendit, fed magis originem ha-
bet ex fola humanitate &,in liberos aftecTionc.
|
||||||
|
A. I. 9. in pr. a qua longe diftat exheredatioj
quippc cpx ab odio aut ingratitudinis puniendas defiderio proficifcitur, adeoque nec favbrabilis nec interpretatione juvandaeft, aut adcafusdi- versa nitcntes rationeporrigenda. l.cumquidam 19 inftne jf, de liberis & pofihum. hered. inftit. Donellus ad d.l, 9. C. de tmpub. & aliis fttbftit, num, 7 & comment, jurts civtlis itbr. 6.cap.iya in med. verf. dtftant ha fubftituttones. Graffus §. fubftitutio. quaft. 40, num. ult. TreutlerusytU 2. dtfput. 11. ib. 10. Itt. C. ibique Bachovius iti fme. Parens p. m. Paulus Voct ad §. 1, Inftit. de piiptll fubfttt. num. 2. in med, Sed & tertio illutn» cui fubftituitur, talcm cffc oportet, ut, nifi illo animi aut corporis vitio laborarct, fibi ipfi potuiffet mortis temporetcftamentumfacc- re : unde inutilis procul dubio foret hsec fiib- ftitutio a. matre facTa filio, qui ad mortemus- quc in patris aut avi pttcrni potcftate perman- fit, atque ita ex eo caruit tcitamenti facTione, quod alieno juri ad extremum vitac halitum fub- jecTus fuit; ita obfervante Donello ad d. I 9. C. de impub. & altts fubftit. num. 6. Dcnique neceflarium, ut his in legitima faltem inftitu«3 fubftituantur primo libcri ipforum, fi qui fint; iifque dcficientibus fratrcs; fi vero nec illi exi- ftent, tum demum extraneum quemvis pro Iu- bitu fubftituendi licditia eft. d l. 9. C. de im- pub. & alits fubftit. 31. Cum autem Imperator in d. I. 9. cirat
liberos furiofi &: fratres furiofi fubftitucndos eo-
dem loquendigenereac phrafiutatur, jubendo,
ut teftator vel ftimm vel certos vel omnes libe-
ros aut fratres fubftituat, inter cos nullam, quan-
tum ad hanc fubftitutionem attinct, differen-
tiamputoadinittendamciTc; necfufficcre, quod
ex pluribus libcris aut fratribus unus aut qui-
dam fubftituti fint & alii prseteriti, fcd ad hu-
jus fubftitutionis valorcm requiri» ut nullusli-
berorum aut fratrum furiofi pratteritus fit, fed
faltem unufquifque eorum ex fubttitutionc le-
gitimam falvam habeat, ita fuadentc ea, quani
Juftinianus allegat, humanitatis confideratione.
Sicut enim ipfe filius furiofus, fi fanae mentis
fuiflet, fibique fuum condidiflet teftamentum ,
omnes fuos liberos ipfc dcbuiflet inftituere, ac
ob unius pratcritionem totum teftamentum cx
jure civili nullum fuiflet, autagnationepofthu-
mi rumperetur, vel jure prxtoriopcrbonorum
pofleflionem contratabulas fuiflet infirmandum;
ita quoque a parentibus, filii furiofi vicem in
teftando reprafentantibus, eandem in fubftitu-
endis ,furiofi liberis pietatem squitatemque
naturalcm obfervari, juftum eft; ne alioquin
hsec fubftitutio non tam in gratiam furiofi, quam
potius in detrimentum & necem liberorum ejus»
contra omnem humanitatis rationem excogitata
videretur. Cui & illudaccedit, quodantiquo
jure, cum adhuc ad fubftitutionem hanc ipe-
ciali refcripto opus erat, per agnationem quall
pofthumi ex filio furiofo, cuifubflitutuscxtra-
T t neijs
|
||||||
|
L i b. XXVIII. T 1 t. VL
|
||||||||||||
|
13°
|
||||||||||||
|
us datus erat, fubftitutio rumperetur, quafi be- ipfum furiofum non potuiffe liberos ingratos fr.
|
||||||||||||
|
ne
|
||||||||||||
|
lentio prarterire, fi tcftari potuiffct, fcd debu-
iffc cum jufta caufa: dcfignatioue exhcredes fa- cere. 32,. Mirandum interim, inter perfonas hic
ex neceffitate fubftitucndas neque patrem reccn- feri, ubi mater, neque matrem ubipatcr hanc exemplarem facit; cum tamen jam tum ante d. I. 9. non modo pater fuis liberisabinteftato fuccefferit, fed & matri cum fratribus fucceffio in bona filii fine defcendeiuibus moricntis de- lata fuerit. toto tit. lnftit. de Senatufc. Tertull. niil fortc Imperatorem illud moverit, quod in pupillari fubftitutione pater extraneum fubfti- tuere potuerit, prxterita impubcris ipfius ma- tre, fic ut rnater impuberis filii tcftamentura inofficiofum dicere non potuerit, quia non ip- fe hoc condidit, fed patereiid fccit, quifiuun non tenebatur uxorem inftituere. /, Papiniamts 8. §. fed nec <$,ff. de inoff.teftam. adcxempltim vero pupillaris hax introducta fit; quod & cx ipsa /. 9. colligi poteft , dum ibi dicitur, lice- re parentibus, quos voluerint, furiofis fubfti- tuere, ut occafyne hujufmodi fubftitutionis, aci exemplum puptllaris, querela nulla comra tefta- mentum eorum oriatur; utcunquc inficias iri non poffit, quin talis praeteritio parentum, quibus non minus pie quam liberis hereditas relinqui debet, in humanitatcmfummopere impingat,ac re ipsa inofficiofum faciat teftamentum furiofi, per alterutrum parentem fubftituentem reprasfcn- tati. arg. I nam etfii^ff. de inoff. teftam. 33. Subftitutionis hujus effcclus eft, quod
fubftitutus omnia capit furiofi fimiliumque bo- na , five a fubftituente five aliunde profeda ftic- rint, adeoque etiam matema, fi pater fubfti- tuerit, aut e converfo etiam paterna, fimatcr. Et hxc quidem minus ambigua, ubi vei pater folus, vel fola mater, ad hanc proccffit fubfti- tutionem; fed fi & pater & mater cxcmplariter fubftituerint, ac non eofdem fed diverfos filio furiofo dederiht heredes, major dubitatio eft. Non enim defunt, qui in concurfu talipotio- rem putant effe debere fubftitutum a patre da- tum, exclufoeo, quem mater fubftituit; eo quod in patrc naturalia fimul & civilia jura vi^- dentur concurrere, praefcrtim fi furiofum filium adhuc in poteftate habcat; cum inmatre folus erga liberos affeclus, adeoque fola naturalis ra*» tio fit; & fi mater & alii adfcendentes remotio- rcs finguli diverfos dederint fubftitutos ptipilk- res, praferendam effe fubftitutionem illiusfub- ftituentis, qui gradu propiore contigerit furio-* fum, quafi plus quam unum furiofi teftamen- tum efle non poffit. Donellus ad d. 1,9. C. de impub. & aiiis fttbftit. nitm. 3. Scd cum ante di£cum fuerit, in hac fubftitutione patriamnon fpedari poteftatem, fed folam humanitatem & affedionem, caque aequalis fit in patre ac ma- rxe, potiuseft, ut & utraque tam rnatris quani patris fubftitmiofuftineatur, ita utamatrefub- ftitutug
|
||||||||||||
|
neficium principale jam inciperet iniquum effe. /.
6x faclo' 43. /• b. t. ncque id jurc novomuta- tum appareat, aut falva humanitatis ratione, qua Juftinianus adhanc fubftitutionem introdu- cendam motus fuit, mutari potuerit. Etquam- vis inficiasiri nequeat, furiofum, fifanxmen- tis fuiifet, impunc fratres potuifle fuprema ftia voluntate prxterire, ac inde videri poffet, nec parenti hic imponendam fuilfe omnes fratres fub- ftitoendi ncceffitatem; praefertim, cum & in pupillari fubftitutione pater impune cxtraneos fubftituat, nec fratri impuberis prxterito ulla eo nomine querela indulgcatur. /. PapinianusS. §. fed nec $. ff. de inoff. teftam. tamen, quia in hac fubfritutione non rigor juris, fed lola humanitas Imperatori ob oculos verfatafuit, ac prxfumtio eft,furiofum, fi mentis compos fuiffet, pio affe&ione naturali fratres potius quam extra- neos ad fuam vocaturum fuiffe fucceffionem, non mirum, quod legiflator fecundum illam praefum- tionem jequiffimam rcgi voluerit fuam ex huma- nitate indu&am exemplarem fubftitutionemtpra?- fertim, cum conftet, attento folo juris rigore pa- fentem filii furiofi ne ad id quidcm obligandnm fuiffe, ut vel unum cx pluribus furiofi fratribus cidem fubftitucret, dum nec ipfe frater ad id ob- ftri&us eft; cujus tamen c*ontrarium fecundum omnes in d. I. 9. conftitutum eft. Utproinde verba illa vel unttm vel certos vel omnes fubftituat, tum de liberis tum de fratribus ind. I. 9. pro- pofita, non dc ipsa fubftitutione & perfonis fub- ftituendis, fed de folaTubftitt$ndiformula,ac- cipienda fint, & Imperator juffifle intelligatur, fubftituentem debere vel unum fratrem authlium furiofi fubftituere, pofitis fcilicet terminis ha- bilibus, fiunus tantumfit; vel certosyid eft,fm- gulos certo & fpecialitcr defignatos, fi iorte vellet, ut alius in majorem alius in minorem portionem fubftitutus fit; vel denique omnes* id c^, una oratione omnes fratres vel liberos furiofi, ficos expartibtisa?qualibusfuriofofub~ ftitutos vclit, vel etiam adhuc plures ex mente capti, prodigi, furiofi, uxore vel matre.fpe- rentur nafcituri. Et quamvis verumfit, inter liberos furiofi aut fratres nonnunquam & illos inveniri, qui de ipfo furiofo peffime meriti ju- ftas praebuerunt exheredandi caufas, & ob id per ipfum furiofum, fi fanje mentis fuiffet, jure potuiffent a fucceffione depelli, tamen quia po- fiti ingratitudine non protinus parentes vibrant fulmen exheredationis in ipfosingratos, utex- perientia conftat, &apparetex l. bisverbis q%. §, illa 1. f. de hered. inftit. hinc talemexhere- dationem alieno arbitrio fine fpeciali lege per- fnittendam non effe, judicabit facile, qui co- gitaverit, aliam inftttutionis adeoque etiam fub- ftitutionis» aliam exheredationis caufameffe: jllam bcnigne accipi oportere; hanc vero non effe juvandam interpretationc. I. cumquidam 19. in ftne ff. de liberis & poftbttmis. atque infupct |
||||||||||||
|
De VULGARI ET PU.MtlAKl SUBSTITUTIONE. J^l
que co temporc, quo vitium mentis aut cor-
poris ceffat , poflit ita fatis per teftamentum tum inftitutionibus tum fubftitutionibus five pu- ris five conditionalibus fuam de fua fubftantia ordinare voluntatem, & in futurum fic fibi pro- fpicere, ut pofteriore alia difpofltione nova opus non fit; neque etiam in omnem eventum ita fubftituto indigeat , atque quidem curatore, dum fubftitutum non habenti legitimi plerum- que non defunt fucceflbres Quin imo , eum non condendo teftamentum tempore dilucidi irt- tervalli, in cafum furoris fortafle reverfuri, cen-» featur legitimos heredes fibi tacita voluntate deftinafle fucceflbres fecundum jam dic"ta, ma- gis eft, ut ne de novo quidem parentes exem- plarem aliam facere poflint fubftitutionem; ne filius contra praefumtam fuam mentem & inten-t tionemalios ex aJienavoluntatefuccefToresnarM cifcatur. 3 5. Denique etiam agnatione illarttm per-«
fonarum, quse ex neceflitate fubftkuendse funt, |
||||||||||||||
|
ftitutuna habter divfuriofulicet etrc &tutio nrefpedpartimmeziuG^ffu7. Zotit. CoBaclio10. lifive patutionfubftitita ut rmiffotuto re
|
||||||||||||||
|
hanc infirmari fubftitutioncm, ubi tales in ca-
fum nativitatis fubftituti non funt, patet ex </, /. ex fafto 43. ff, h. t. idque quia res jam deve- nit ad eum cafum , a quo initium habere non poteft, ac beneficiurn Principis talem fubftitu-* tioncm five fpeciali refcripto five generali con-« ftitutione permittentis, tunc incipit iniquun» efle, liberis prasfertim ex ipfo furiofo prodigo-< ve aut mente capto natis; quippe quo cafu fe* cundum Paulum, autorcm d. legis 43. nihilin» terett, alium beredem inftitueret ipfe ftlimpofteai anjurc habere capit fuum heredem: necenimaut patrem, aut Principem de hoc cafu cogitaffc vera- fimile esl, ut eum, qui poftea nafceretur» exhc~ redaret. 3 6. Militaris fubftitutio dickur, qua miles ex
privilegio non liberis tantum , fed & extraneis heredibus inftitutis fubftituit in cafum , quo he- redes erunt , & quandocunque vcl intra certa tempora per teftatorem prsefinita morientur. Cujus hic effedus eft , quod fubftitutus fola capiat bona a milite fubftituente profcda, non item alia, idque quafi jure fideicommiffi, verbis diredis in fideicommiffaria flcxis. /. centurio 1 f. ff. h. t. I. in teflamento 6. in fine C. de teftament. milit. I. miles ita 41. §. exberedate 4, ff.de te- ftam. milit. junct /. precibm 8. C. de impuk & aliis fubftitut. L coheredi 41. §. quod fi 3. ff. h.t. 37. Plura de fubftitutionibus, quatenusju-
re fideicommiffi fuftineri folent, Yidenda in fif« ad Senatufc. Trebcll. |
||||||||||||||
|
hcredcm quemlibet,five furiofum, five fana? men-
tis hominem inftitutum rogare poteft, ut here- ditatem fuam alteri reftituat poft mortem fuam. Neque ultra fubftitutio exemplaris videtur in ufu manfiffe ; eo fere modo , quo id de pu- pillari fubftitutione fupra obfervatum eft. 34. Evanefcit quafi pupillaris fubftitutio om-
nibus fere modis illis, quibus & pupillaris, an- tc enumeratis; praxipue vero, fi ei, cui fa£ta fubftitutio, mentis aut corporis fanitas reftituta fuerit, adeoque furiofus, prodfgus, mentc cap- tus, furdus & mutus efle defierit. /. 5». C de tmpub. & aliis fubftit. §. 1. lnft. depupill.fubftit. I. ex fatlo^. ff. h. t. Necfemeleomodoex- tinfta revivifcit, ficontingat,eumpoftearurfus in priftinum animi aut corporis vitium recidere; cum fibi medio tcmpore potuiffet tefta.mentum conderc, & id non agens, eos intelligatur vo- luiffe fibi heredes effe, quibus ex lege fucceffio ab inteftato debita eft ; utpote quibus fponte fua legitimamvideturdediffe hereditatem, dum teftamento , cum poffet, non ademit. arg. /. tonficiuntur 8. $. fed ideo 1. ff. de jure codicill. Nihil in contrarium faciente eo, quodredeunte furore poteftas curatoria iterum redintegretur, quse tempore dilucidi intervalli interrupta fue- rat. /. cum aliis 6. C. ie curat. furiofi. Quod cnim id ita placuerit in cura furiofi, ejus illa ratio eft, quia furiofus dilucidi intervalli tem- porc non ita de rebus fuis poteft difponere, ut illse tempore redeuntis furoris ulteriore non in- digerent adminiftrationc; cum ex adverfo quis- |
||||||||||||||
|
,'i
|
||||||||||||||
|
Tt a
|
||||||||||||||
|
TIT.
|
||||||||||||||
|
L i b. XXVIII. T i t. VII.
tllVLVS VII.
De conditionibus inftitutionum.
S u m m a r. i a.
|
||||||||
|
u D« conditione, fi non nupferit; f! certa: per-
fona? , aut certo in loco , aut intra certum tempus, non nupferit: &, de reliclis mulie- ri cum vidua erit. Et quid-,fi conditio fit ad- fcripta , qu£ non direclo , fed per obliquum, nuptias contrahi vetat ? Quid , fi Titt<e lege- tur, fi Caja non nupferit ? Qtud , fi td, quod Titia relicium fub condttione, fi ipfa non nu- bat, rogetur alteri reHituere fimpliciter , vtl etiamfub conditione, fi nubat. 13. Qua lege videatur improbata conditio matri-
monii non contrahendi , & qitm fuerit fen- tentia legis Julia MifcelU ? qua fententia Ju- sliniani circa conditioncm viduitatis ? An & mortbus noslris condttio viduitatis recle adfcri- batur, ac fervanda fit ? An mulier relicla fibi fub conditione viduitatis, & per nuptias repe- titas amijfa, recuperet, fi iterum vidua fiat > 14. An virgini imponi efficaciter pojjlt conditio, fi
nuptias non contraxcrit ? Qut fcripferint de conditione nubendi & non nubendi. Quid obtineat in conditione , u patrui aut extranei arbitratu, aut confilio nubat ? Quid in con- ditione irigrediendi monafterium ? Ubi plures notabiliores poteHativarum conditionum fpecies tratlentur} rerniff 15. Conditiones fi exislant, faciunt, utpnrevU
deatur reliclum, nec firma manent tunc* qu& in pr&judicium reitclorum facla funt. Si deft- ciant," nihil debetur. Recenfentur conditiones% quarum implementum non requiritur , ubi de impojjlbtlibus, & differentia inter impoflibilcs natura vel moribus , & eas, qua funt im- poffibiles verborum aut rerum perplcxitate: uti & de conditione jurandi &retnifsaperpr<c*i torem ejus implenda necejfttale. 1<S. Cur in uitimis voluntatibus conditwnes nata-
tttrd vel moribus impvjfibiles pro non fcriptis ha- beantur; contraclus autem vitient} An ,& ho- dic conditiones natura vel moribus impoffibilei pro nonfcriptis habeantm in teslamentis} 17. Conditiones in prateritum aut prafens con-
ceptx, & quttacite infunt ex vaturd rei, ex^ iftere quidem debcnt , nec tamen fufpendunt teftatoris difpofttionem. 18. Condniones cafuales omnino exiftere debent,
ut & mixta quatenus cafuales funt. Votefta- tiva cenfetur defecijfe , fi per teftatorem ipfum, aut per ipfum hotwratum ftet, quo minus im- pleatw Si honoratus femel profeffus fit , fe nolle implere, an pcenitentia locus fit ? Qiud, fi honoratus ipfe in causd fit, rte tertius admiitrt implementum poteftativ*. |
||||||||
|
i, Quibus negotiis conditiones adjici poffint, &
quaproprie, qtt& improprieconditionesfint} 2. Quidjuris, fi teftator fcribat, feheredcmin-
ftituere fecundum conditioncs infra fcriptas, & nullat fubjiciat > Quid juris, fi teftator be- redem primo pure, deinfub conditione inftituat, aitt vice versk} 3. Conditiones tacite fubaudit& ex ipsd rei natu-
rdnon faciunt difpofitionem conditionalem, nec impedmm transmijftonem ad heredcs. sitales conditiones, qua infunt ex naturd rei, per te- ftatorem expreffa fuerint , an nontunc faciant dtfpofuiouem conditionaletn ? 4. Condhiones tacite fubaudita ex probabili men-
te teftatoris dtfpofitionem faciunt conditionalem, perinde ac fi exprejfe effent; quod exemplis doce- titr. Quanclo conditio infthuiioni addita, repetita cenfeatur in fubftitutione; & quando gcnetaliter 1 in priore teftamenti difpofuione pofita conduiones
tacite repetit£ intelligantur in poftea dijpofuis } £. Qu& conduiones dividtu fint, utproparie retle
ithpleri poffmt, qu<t individua , five unus five plures conduione gravati ftnt ; fwe in und five in pluribus perfohts conditto implenda ftt ^ five in dandotfive in factendo, ftve nonfaciendo confiftat } 6. Si conditio in non faciendo confiftens ultimis
Voluntatibm adjetta fit, cautioni Mutianx/o cus esl, & relitla ftatim percipi pofiunt-, fectis m aclibttsinter vivos. An teftator hanccautio- nem remittere pofit ? Quando Mutiana cautio in ultimis voluntattbus mn admittatur, fed con- ditionis non faciendi eventus expeclandus fit} SJotatur, jurisnoftri autores hic imprudentius in exemplis Mutiana cautionis ponendis lapfos effe, 7. Quibtts praftanda fit cautio Mutiana , an &
heredibus ab inteftato ? 8. Quis fi effettus Mutian& cautionis, & qu<tre-
ftituenda fint ? , lXt 9. Qtta fmt conditionesnaturd impojfibiles, ubi
exempla quadam dubia excutiuntur. An im- pojfibilis conditio faciendi monurnentum ad exemplum ejus , quod altefl certo in loco i ftru&um cft , fiid non appareat ? Qu& fint
impojftbtlesjurc feu moribus} ubi & de inepiis ac deriforiis. Quid, fx tantum ad tempus a ju- te prohibita fint ? Qu& impoffibiles verborum aut rerum perplexitate ? 10. De conditione pojfibtli poteftativa, cafuali, &
mixti , & in fpecie de conditione poteftativa nominis alieni afTumcndi. ,%i. De conditionemvibehdi vel uxorcmduccndi,
quandoiila implendafit, quandonon} &quid, ft honoratus mptias contraxerit, fed contra Ugtt? |
||||||||
|
De CONDITIONIBUS
ip. Poteftativa fmgitur impleta, fipereum, cu-
jus intererat eam non impieri , vel per eum, in cujus perfina impleridebebat, fteterit, quo minus impieatur; five dtretlo, five per confe- quentiam. An pwniteutia impedientis poftea poljit honorato imponere necejfitatem implendi ? 2,0 Si poteftativa deficiat faclo tertii, cujys nibil
intererat, pro impieta habetur, fi factum illud vivo & fciente teftatore intervenerit,, pro de- fetla vero, fi demum teftatore mortuo. 21. Si poteftativa deficiat cafu, qui vivo &fcien-
te teftatore contigit, pro impletd habetur, ettam in annuis legatis, & licet conditio talis fit, qu& tratlum & permanentiam temporis bahet. si cafu deficiat demum poft mortem tefiatoris, pro defecla habetur , nec reliBa debentur; etiamfi is, qui implere debebat, nullam in implendo moram fecerit. Etquid, fi duobus darejuffus, ttni dare non potuerh, qttia ille mortuus eft ? 22. An poft mortem teftatoris fuperveniens mor-
talitas ejusy in cujus perfina condhio implen- da erat, qiu traclum temporis babet , veluti fi cum Titio moretur , perimat in futurum legata annua fub tali conditione relicla ? 23. Diftincliones fuperiores non ita locutn habent
in libertate relittd fub conditione poteftativd, fedea favore libertatu faciitm impleta finghur. 24. Per quos condhio implendafit? An perhere-
dem honorati, an per fubfthutum in condhioni- lus dandi aut faciendi ? An abbas , tutor pro monafterio vel pupillo honorato ? An filtusfami- ttas, fervusy impubes, condhionem fub qudih- fiituti , implere poffint fine jujfu patris aut do- mini vel tutoris autoritatel , . 25. An & implenda conditio, fi inde nulla alteri
accedat utilhas ? An & implenda fpecifice ? Quando per aquivalens impleri pojftt? 25. An vivo an mortuo tefiatore condhiones tum
^^^^S) onditiones vel a&ibus inter vivos
§^||S|§I adjici poffunt, vel ultimis volunta- S flfef^l tiDUS, n£c tamen utrobique femper ||vP||||m! ejufdem effcctus funt, ut fuis lo- %,^S2ra«^ cjs obfervabitur. In ipfis vero ulti^ mis voluntatibus eas vel inftitutioni, vel fub- ftitutioni directa* aut fideicommiffaria; feu refti- tutioni, vel deniquc legatis & fideicommiflis accedere , expeditum eft. Et quamvis in hoc tit. de condhionibus inftitutionum potiffimum tra- ftetur, quia tamen circa conditiones non adeo multum intereft, utrum inftitutioni an legatis aut fideicommiilis appofitse fuerint, tautologia; cvitandse gratia plenius hoc locode iis, quate* nusetiamad legata relationem habent, acturus fum. Conditio proprie & ftri&e dida eft ca* fus adjcftus, aiSum fufpendens, propter incer- tumfuturum eventum. Qiiamvisenimdepra;- teritis quoque ac prsefentibus conditiones con- cipi poilint, atque etiam impofliibiles aut ncces- faria» addi, quia tamen adum non fufpendunt, aut rnorantur obligationem, non nifi improprie, |
1 NSTITUT IONUM. 535
cafuales tum potefiativ* impleri debeant aut ex-
ifiere , dtjlinftionibus explicatur ; & ea occa* fione quid fit condttio promifcua & non pro-. mifcua? 2 7. An condhiones poteftativ* per honoratum quan- tocius pofi mortem tefiatoris impknda fint. An tnagis hoc dependeat ab arbitrio ejus, quotent- pore implere velit ? Et an non pr&tor, urgentU bus illis quorum interefi, certum tempus prafi- nire pofiit, intra qttod impleantur. Sitefiator certum tempus implemento faciendo prnfinierit, ex quo die illud currere incipiat ? 28. St conditio tefiamento inferta jam extherit
ante condhum tefiamentum, an iterum pofiea exiftere debeat, per diftintliones explicatur. 29. Quid juris circa exiftentia neceffitatem,fi plures
condhiones conjunclim vel disjunclim adfcript& fmt ? Quando conjuncta pro dtsjunclis & dis- junfta pro conjunclis babeantur ? Qualis condir tio exiftere vel impleri debeat, fi plures condi- tiones diverfis teftamenti partibus adfcripta fint inftitutioni, vet legatts, vtl libertattbus ? 30. AmbiguA conditionis interpretatio faciendafe-*
cundum probabilem teftatoris voluntatem. $t marhus uxori leget, fi illa quandoque libcros habuerit, hoc intelligendum de liberis ex ipfit teftatore , »0« ex alio conceptis. Conditio, fl Titio nupferit , non impletur , ft prius Cajot poftea Titio nubat. 31. Ubiplura de conditionibus tratJentur} remifT.
32. Quando dies incertus inftitutioui aut legata
^appofitns condhioMm faciat, quando non ? Dies certus legatis & libertatibus adjici poteft ; at infthutitni appofitus pro non fcripto babetur. Mortbus noftris ex certo tempore vel ad ctrtum , tempus beres infthui potcft, & ad tempus infti-
tutus fideicommiffo univerfali vefthuendipoft tem- pus cenfetur gravatus, ac fola verborum conceptione, conditioncs funt.
/« infthutio talis 10. §. 1. ff. b, t. §. fiimpoffibi- iis 11. inftit. de ihutil. fiipulat. I. etiamft 3. $ fi tamen 13. ff. de bonis libert. I. impojfibtlis 7. ff. de verbor. oblig. §. pen, lnfiit. de verb. oblig, ut- cunquc vcrarum conditionum occafione etiam de histra<5tatio quaxlam evitari nequeat. 2. Quod G teftator fcripferit, fe Titium he-
redem inftituere fecundum cenditiones infra fcrip- tas j & nuliam deinde conditionem fubjiciat, valet tamen inftitutio, tanquam pure fada, & conditionum poliicitatio fupervacua vidctur. I. pen, C. de infth. & fubftit* arg. l.fiquisita 35. ff. de hered. inftit. I. cum pater <jj. §. ult, ff.de legatis 2. Diverfum eft, fiquis conditionem deftinaverit inferere, nec tamcn addidcrit, tunc enim quia mutata non fuit tcftatoris voluntas, fed magis imperfecta eft, inftitutum pro non inftitutohabendum Marcellus cenfuit. I. quotiens 9. §. tantundem 5. ff. de hered. inftit, Uti $ contrario pure intelligiturfafta inftitutio, fi con- ditio adfcripta inveniatur, quam teftator adfcrip- Tt 3 tarn
|
|||||
|
L t b. XXVIII. T it, VII.
|
|||||||||
|
»4
|
|||||||||
|
condk. & demonftrat. Similc quid in emtione no^
tatum vide in tit. de refcind. vendit. num. 2. in fine, 3. Couditioncs in jurc occurrunt multipli-
ces. Primo etcnim alise exprefla» funr, alias tacitae. Expreffe, quse verbis apertis apponun- tur. T#citar, qua-licet difpofitioni inferta non inveniantur, fubaudita? tamen funt. Et hse rur- fus vcl ex.ipsa rci natura ac neceflitate infunt, vcl ex probabili fubaudiuntur mente teftatoris. Ex ipsa rei natura fubintelle&se difpofitionem teftatoris nonfaciuntconditionalem, magifque moram prarftationi relictorum injiciunt, quam ipfam defuncti fufpendunt voluntatem ; ac ob id etiam haud impcdiunt reli&orum tranfmiffio- nem ad heredes, fi honoratus poft mortem te- ftatoris ante earum exiftentiam moriatur; licet faepe non aliter difpofitio efTectura fortiatur, quam fi conditio vel vivo vel mortuo honorato cxti- terit; quodaccidit in partu vel frudibus nafci- turis per legatum datis. /. 1. §, ult. l.conditio- nes extrinfecus 99. ff. de condit, & demonftrat. /. cum illud 15. §. 1. ff. quando dies legat. ceddt* juncl. §. ea quoque res 7. Inftit. de legatis. U cum certus 5. ff. de tritico vino vel oleo legato» uti &in tacita conditione, fi inftitutus adiverit9 qua: omnibus legatis ex jure veteri faltem ac medio ineft. arg. I. ft Titio iz. $. qu&iam j.: ff. quando dies legat. ced.l. aliquando loy.ff.d* condit. & demonftrat. fic ut nihil debeatur, fi nihil nafcatur aut heres non adcat; herede vero adcuntc, aut fru&ibus natis, debeatur quod lc- gatum eft, five ante five poft aditionem here- dis, aut fruduum nativitatem, legatarius, qui teftatorifupervixit, moriatur. d. U. Nequeetiam hifce in cafibus expreffio talium conditionum,, fi heres adierit, fi fruSus nafcantm, ullam mu- tationem adfert, fed magis illse pro fupervacuis habentur. d. I. 2,2. §. t.ff. h. t. d. t. 107. ff. de condit. & demonftrat. Sed hxc quodam- modo aliter fe habent, ubi tacita ineft condi- tio,quae honorati ipfius voluntatcm conccrnit: licet enim heredis infcitutioni illa tacite infit, fi voluerit htres effe; atque ctiam pcr teftatorem exprcfle adje&a hcredi extraneo nihii amplius efficiat, quam fi tantum fubaudita fuiffet; ta- men fuo heredi nominatimadfcripu, nonfolam figuram, fed & vim conditionis continet. /. Cor- nelius 69. I. jam dubitari 86. ff. debered.inftit. Bruflelius de condmon. libr. 4. th. 1. num, 41, Uti &, fi heredi extraneo fit adfcripta ea men- te, ut mftitutio conditionalis fieret. /. in cou- ditionibus 19. §. hac fcriptura t.ff. de condit.& demonftrat. Et quamtis in legati dationc tacite fubintclligatur, f\ legatarias voluerit, ncc eo minus legatum purum fit, fic ut isteftatorifu- pervivens legatum necdum agnitum ad hcres tranfmittat, tamen fi teftator id expreflerit re- luti, Titio, fi voluerit, Ao* lego decem, condi- tionale legatum cfficitur, & non aliter ad he- redera tranfit, quam fi lcgatarius voluerk, id cft,
|
|||||||||
|
tam nollct. d.l. 9.$. 5- Plane, fi teftator prius
Titium fub conditionc heredem inftituat, ac deinpurc, veluti, Titius, fiin Capitoliumafcen- derit, beres efto, Titius heres efto, fecunda fcrip- tura potior habetur, tum quia plenior eft, quam prior, tum quia voluntatem teftatoris pofterio- rcm complectitur. /. fi ita fcriptum 6y. ff. de hered. inftit. arg. /. quod traditum eft 87. /. 89. ff. de condit. & demonftr. Vice versa, fi prius pure Titium heredemfcribat, mox eundem inftituat fub conditione, magis eft, ut pura inftitutio conditionalis effe&a videatur, fi modo conftet, teftatorem animo mutandae voluntatis conditio- nem mox adjecifle. arg. /. cunt centum 9. ff. de adim. vel transfer. legat. /, quibus diebus 40. §. quidam 1. d. I. 87. & 89. ff. de condit. & de- monftrat. Nec repugnat, quod a Pomponio tra- ditum, fi te beredem inftituero, & deinde eun- dem te fub conditione inftituam, nibil valere fe- quentem inftttutionem, quia fatis plenaprior fuis- fet. I. fi te folum 27. §. i.ff. de bered. insltt. Non enim ibi dicitur, inutilem efle conditionis adjc&ionem, nccnegatur, inftitutionemexpu- ra conditionalem fieri, fed tantum afleritur, mbil valere fequentem inslitutionem, cx ratione, quia jam ante in teftamcnto fa&a erat, &fuf- ficiebat, feu, fatis plena prior erat, utopusnon eflet eandem repetere: fed id non impediebat, quo minus inftitutioni fatis plena conditio ap- poneretur, per quam ex pura conditionalis fie- ret. Nam &, fi teftator, afle toto non diftri- buto, fcripferit teftamento, quem beredem co- diciUis fecerot beres eBo, ac deincepsTitium codi- cttlis heredem inftituerit; inftitutio, quatenus in codicilHscontinetur, inutiliseft, cum codicillis hereditas dari non poffit; & tamen valet eo cafu, quatenus non in codicillis fed in teftamento he- reditas data intelligitur. /. affe toto yy.ff.de he~ ted. inttit. Uti ergo ibi fatis plcna quidem crat prior inftitutio in teftamento facta, nec tamen ideo inutilis erat fa£ta in codicillis expreffio no- minis heredis in teftamcnto inftituti, ita quO- que noftro in cafu fecundum ante difta non erat inutilis adje&io conditionis, inslitutioni prio- ri fatis plen* accedens, licet inftitutio repetita inutilis eflet, tanquam jam fatis prbre teftamenti parte contenta. Diverfumeffet, (i teftator pri- mo legaret pure, &in continenti heredemfub conditione rogaret vel damnaret eandem rem dare; tunc enim perindc eft, ac fi jun&afub- jeda fcriptura idem legatum eflet; ideoque re- li&um eo modo vel ut prsefens feu pure lega- tum vindicari poteft, fi hoc voluerit legatarius, vel, cum conditio extiterit, ab herede peti: nifi commemoratione fuperioris legati pofterius Jcriptum fuerit, veluti, Sticbum, quetn illi lega- Vt,heresmeus ei, fi iUudfatlumerit^ datOjtaac enim revocandi animo praefens feu purum lega- tum conditionale fecifle teftator videtur, & fi le- gatarius ante conditionem legatumvindicet ,doli «xccptione rcpelii poteft, J. tiou aA $a 89. ff, de |
|||||||||
|
De CONDlTIONIBU
cft, fuam de acceptando legato voluntatcm de-
claraverit; adeoque aliud juris hic cft, fi quid tacite contineatur, aliud, fi verbis exprimatur. |, fi ita legatum 65. §. illi u ff. de legatis i.l. fi ita cKpreffttm 69. ff. de condit. & demonftrat. Diverfum effet, fi teftator alicui rem per fidei- commiflum rcftitui juflerit, cum ille petierk; his enim verbis conditionem fideicommiflo ad- fcriptam non videri, Scaevola refpondit. /. Ti- ita heredis Sj.ff de condit. & demonftrat. ex ratione, quaeeft in l.fidecem 48. ff. de verhr. obligat. 4. Quod autem attinet ad tacitas conditio-
nes illas, quae ex probabili mente teftatoris fub- intelle&ae funt, ceque conditionalem re ipsa faciunt difpofitionem, ac fi aperte teftamento fu- iflcnt infertse. Atque ita, fi avus nepotem in* ftitutum rogaverit, ut is poft fuam mortem he- reditatem avi patruo reftituat, ex conjectura pie- tatis fubaudita fuit conditio, fi fine liberis ne- pos moriatuY, nec ad reftituendum nepos obliga- tus erit, fi liberis reliftis deceflerit, quafi de- fiiciente fideicommiffi conditione, ut docet Pa- pinianus in /. cum avus 102. ff. de condit. & demonslrat. I. cum acutiffimi 30. C, defideicom- taijfts. I. generaliter 6. C. de inftit, & fubslitut. Mantica de conjecl. ult. volunt. libr. 10. Ut. 7. & 8. Conditiones quoque inftitutioni appofi- tas, fiepe in fubftitutione videri repetitas, mo- nui ad tit. de vulg. & pup. fubslit. num. 10. in wed. ac latius difcutitur in Refponfis Jurifc. Holl. part. <;. confil. 96. & colligi poteft ex arg. /. unic, §. pro fecundo 4-& §. ne autem 9. C. de caduc. tollendis. I. cum pater yy. §. ab inslituto 1«;. ff. de legatis z. /. licet Imperator 74. ff. de le- gatvs 1. nifi aliud fuadeant circumftantiae, cum vel conditio non fatis quadrat in fubftitutum, vel apparet, fubftitutionem ob id faclam efle, ut conditione inftitutionis deficiente, fubftitu- to locus eflet. Et ad hos fimilesque cafusalios 0 pertinere videtur /. fub condittone 7 3. ff, de he- red. inftit. Confer Manticam de conjeft. ult. vo- lunt. libr. 10. tit. 6. num. 2. 3. GomeziumM- riar. refolut. tom. 1. cap. 12. num. 37. Barry de fuccejfton. libr. 17. tit. 4. num, 1. & alios ab eo citatos. Sed &, fi Iegatum pure Titio datum, eidem fub conditioneadimatur, autin alium transferatur, fub conditione contraria ta- cite videtur Titio legatum efle, fic ut & trans- rniflio impediatur, fi Titius ante conditionis eventum extin&us fit. /. aliquando 107. in fne ff. de condit. & demonft. l.ftlegatum io.ff.de Adim. vel transfer. legatis. I. quod pure datum 6. ff. quando dies legat. cedat. Denique fiteftator in teftamento Titium fub conditione heredem ^ripferit, vel legata qusdam Titio fub condi- fcione reliquerit , dcinceps autem in pofteriore ejufdem tcftamenti parte, veletiam in codicil- lis feparatim conditis , eidem Titio alia quae- dam leget, cum particula conneftente hoc am- fliW) aut alia fimiii, ia pofteriore legato ea~ |
|||||||
|
S IKSTITUT IONUM. 335
demconditio tacite repetita videtuf: avia, ja-
quit Papinianus, qiu nepotem fub conditione e~ mancipationis pro partc heredem inftituerat, ita poftea cedicillis fcripfit, hoc amplius nepoti meo» quam quod eum heredern inftitui, lcgoprsedia illa, conditionem emancipationis repetitam videri placet, quamvis avia nullam in Ugatis, ut in he- reditate, fubftitutionem feciffet. I. avia qu& jj. ff. de condit. & demonftrat. I, cum fervus 18. §. 1. ff, h. t. Eoque facit, quod a Juliano fcriptum cft, in repetendis legatis h&c verba , qua adjici folenty item dare damnas efto, &adcon~ ditionesy & ad dies legatorum eafdemrepetendas referri. I. m repetundis 6^. ff, de legatis 3. Aug. Barbofa in tracl. de diclionibus ufu frequent, 13^. ad verbum hocamplius. Mmochias 4eprafumr- tion. libr. 4. prtfumt. 180. num, 48. 45». d* feqq. Mantica de conjeft. nlt. volunt. libr. 10. tit. 6. num. 5, De hac tacita conditionum re- petitione multis egit Menochius d. libr. 4. pr«- fumt. 174. 176". 177. 178. 170. 180. i8i, Mantica d, libr. 10. tit. 6. Bariy de fuccejfion» Itbr. 17. tit. 4. 5. Sunt & conditiones aliee dividuss, alijein-
dividnse. Individuse dicuntur , quae in totum impleri debent: qua ratione fi uni, cui fun- dus Icgatur, impofita fit conditio dandi decem, quinque praeftando non recle dimidiam petk fundi partem. / qui putat. 74. pr. & §. 1. ff. de acquir. heredit. I. cum fundus <$6. ff, de ccn- dit. & demonftrat. nifi dimidia fundi pars jam ab alio ufucapta , vel a vivo teftatore alienata fit, & ob id defierit ex causa legati debita effe \ tunc enim etiam conditio minuitur. /. qui here* di 44. §. ft pars 9. //. de condit. & demonftrat. ibique Gotofredus. ficut & , fi Iegatarius totura capere nequeat, quod fub conditione dandire* Iiftum erat, aut pars reiicli ei a tertio pcr bo- norum pofleffionem ablata fit. /. Plautius 43, pr. & §. 2. ff. decondit. & demonftrat, l.eiqut 20. //. de mortis cattfa donat. licct divcrfumfit, fi Falcidia intervcniat & minuat lcgatum: quip* pe quo cafu nihilominus £i folidum conditioni parendum eft. d, l. 43. §. diverfum 1. ff. de condit. & demwftr. Nec intereft, utmmhono- ratus unus uni decem dare juflus fit per modum conditionis, an pluribnsj nam & tunc uni par- tcm dando relida non confequitur pro partc, fed demum , fi dcderit omnibus, quibus dare juflus eft. /. fki heredi 44. §. ult. ff, decondii. & demonftrat. arg. l.fi dmbus 32. jun<5t. /. fi ftatu libera 6. §, ftatu liber 3. //. de ftata liberis. Dividus funt, qu# per partes impleri poffunt, veluti} fi Titio & Maevio, vel communi fcrvo eorum, legatus fit ftmdus, / Semprvnto decettt dederint ; poteft enim Titius quipque dando fundi legati partem acqairere. /. 44, $. 8. d. I.. 5 6. de ctmd, & dem. Quaoccafione generalius ob- fervandum, incafu, quo conditionis unius im- plementum pluribus honoratis imponrtur, inter dasdi & faciendi 6c nm fadendi eonditiones ali- |
|||||||
|
>
|
|||||||
|
I. T 1 t. VII.
jurejurando cum hypotheca bonorum interpofi-
to, dc reftitucndis ex fupremo judicio perccptis, fi non paruerit conditioni de non faciendo concep- tx. L Mutiatm 7. /• iscuifub i8.Lcumfubbac6y. l.cumtale 72. /. hcres meusjp. §. quamvis j.ff. de condtt. & dewonfrat.tiovcli. 22. cap. 43.44. Nifi tcftator hanc honorato rcmiiiflct cavendi ncceflitatcm, quod jeque poteft, ac heredi re- mittere cautionem illam, qtise vulgo legatorum? nomine exigi folet. d. novett. 22. cap. 44. in fwe, arg. /. ipfis rerum 2. /. pen. C. ut in pos- feff, legat. Sciendum tamcn, lutic cautionilo- cum non efle, f\ peraliaminfuperconditionetn appofitam a6tio lcgati dinvrri-poflit. /. aviaqus, 77. §. Muciana 1. ff de conitt. & demonftrat. Ncc , fi non in ipfam honorati perfonam, fcd in tcrtium conditio de non faciendo concepta fit, veluti, fi C.ajanonnupferh, beresmeusTtttocen- tum dato. d. L 77. §. Titio z. ff. de condit. & demonftrat. in qua lege verba remoto fideicom- mijfo denotant, omiflo feu non adfcripto fidei- commiflb Nec, fi in perfonam onerati condi- tio talis collata fit; veluti, heres, fiin Capito- lium non afcenderit, Titio decern dato j cunv ita legatum pcens causa,aut quod ci faltem proxi- me accedit, inducatur; in quo qutfque grava- tus ad evitandam legati talis impoiiti neceflita- tem tenetur ex probabili teftatoris voluntate., quam primum poteft, conditionem implerc. arg. /. ita ftipulatus 115. item ft 2. ff. de ver- bor. obligat. I. fi penum 24. ff quando dies le- gat. cedat. I. 1. //, de penu legata, l. 1. §. itcm ft ita 8. ff. ad leg. Falcid. Necdenique, ficon- ditio in non faciendo confiftens talis fit, ut vi- vo honorato exifterc &certa efle poffit: undc in legato ita Cajae reliclo, fi Titio non nupferh, Cajam Mutiana fattfdatione intcrpofita legatum accipcre non pofle, Julianus autor cft, quii hoc genus legati perinde habcri dcbet, ac fi poft mortcm Titii relidum fuiflct ; Titius vc- ro viva Caja deccdere potuit, atque ita certum fieri, eam Titio non efle nupturam. /, hoc ge- nus ioct. ff. de condit, & demonftrat. Eodem-' que ex fundamento, cum legatum eflet refi- dum Titix, f\ a liberis non difcejferit, ncgave- runt, eam recle cavere, teftePapiniano, quia vcl mortuis liberis legati conditio viva legataria poffet cxiftere; nec difplicuit Papiniano jus il- lud commune; fed tantum in illo cafu fingu-^ lari dura nimis vifa applicatio ejus, quia, ut ipfe loquitur, voto matris opponi tam ominofd non mterponend& cautionis interpretatio non dehuitj l. cum tale 72,/f. de condit.& demonftrat. ideft, cum fecundum votum parentum & naturalenv erga liberos caritatem, quin & ordinem mor- talitatis, liberi foleant parcntibus fuperftitesS^ fucceflbres efle, /. nam & (1 15. ff. de inoff. teftam, mater tali legato honorata a cautione Mutiana arceri non debuit ominosa illa allega- tione, quod ipfa turbato mortalitatis ordine acerba libcrorum fuorum funcra videre ae lu*4 gcrc
|
||||||
|
536 L i b. XXVII
quam diverfitatem efle. Si enim non faciendi
conditio pluribus adfcripta fit, unusquisque co- rum Mutianam praeftando cautionem (de qua plenius in ntim. fequente) relicta accipiet, ncc ei oberit, quod alii eandem interponere rccu- fcnt. arg. /■ falfa detoenftratio 3 5. §. ult. ff.de condh. & demonftr, Si vero pluribus ftciendi conditionem teftator impofuerit, ii quidemea dividua fit , puta,/i in Capholium afienderht ■, unusquisque afcendendo ad relida admittitur, non exfpefhto cseterorum facto. arg. d, /.33- §. uk. fin individua, veluti, fi monumentum mibi exftrttxerint, fi infulam adifuaverint, unus co- rum folus axlificando partem infulae vel monu- menti nihil agit , nec ullam pro rata perfequi potcft lcgati partem. /. pen. pr. ff. de condh. & demonftrat. arg. L fideicommiffa n. §. fi inope- te 25. & 24. //. de legatis 3. fed tamen jurc novo cxteris ceiTantibus fa&um indivuum in to- tum ab uno impleri poteft, ad id, ttt ipfe folus exclufis casteris implere nolentibus totum perci- piat, qui, fi omnes implercnt, non ultrapar- tetn fibi datam habiturus eflct. /, pen. C. de con- dit. inftrtis. fublata veterum dubitatione, qui hic multa ad voluntatis quceftioncm reducebant, ut patet ex /. fi ita fuerit 13. pr. & §. 1. 2. ff. de mauumijfis teftamento, l. pen. pr. ff. de condit. & demonftrat. Quod fi plures fub dandi condi- tione honorati fint, in individua quidcm, vcr- bi gratia, fx equum dederint, idem, quodinin- dividua faciendi conditione, fervandum eft. d. I. pen. C. de condit. infertis. in dividua vero, qualis eft, fi decem dederinty quisque pro rata pattemdando etiam pro rata reli&um confequi- tur, fi modo hoc ipfum , quod reli&um fuit, dividuumfit: nam fi individuum, unusquidem parendo conditioni pro fua parte, etiam pro ra- ta indivifam acquiret reli&i partem, fed csete- rorum implere ceflantium partes huic quoque accrcfccnt , cum onere tamen parendi ulterius appofits conditioni. /. fi quis legata 54. §. 1./. cui fundus $<?. /. pen. ff. de condit. & demon- ftrat. Confer Bruflelium de condition. libr. 3. tit. z.num. 19. 20. 6. Ad hxc conditiones allxin faciendo con-
fiftunt, alise in «9« faciendo feu omittendo. Si in non faciendo confiftant, multum intereft, utrum contractibus an ultimis voluntatibus ad- fcriptx fint: nam fi decem quis ftipulatus fit fub conditione, ftin Capitolium non afcenderit, fi Romam non iverit &c, eventus conditionis ex- pe&andus eft, ut promiffa jure petantur, adeo- ■que perinde eft, ac fi ftipulatus eflet, cum mo- reretur, fibi dari. $, fub conditione 4. lnslit, de verbor. obligat, L itaslipulatus 115. §. fed&fi t. ff. eod. tit, Cum ex adverfo voluntatum ul- timarum favore placuerit, inftitutum , vel le- <gato proprietatis aut folius ufusfruftus hono- ratum, fub taliconditione in non faciendo conii- ftente, confcftim pofle reli&a percipere, prse- ilita cautione Mutiana, datis fidejufloribus aut |
||||||
|
r
|
||||||||||
|
De CONDITIONIBI
^cre poflfet, atque ita ea vivente exiftere certi-
tudo conditionis, quod a fuis liberis haud cffet receffura. Eodemquc modo in alia quoque facli fpecie Papinianus cautionem Mutianam admifit, licet certitudo conditionis vivo legatario exifte- rc poffet ; puta , cum patronus libcrto certam pecuniam legaffct, fi a tiberis ejus non difcefis- fet; idque, quia pcriculofum ac trifte videba- uir, libertum, conjun&um patroni liberis, co- rundem morcem expe&are. d. I. cum tale 72. §. & cutn 1. ff.de condit. & demonftrat. de ca:- tero Papinianusipfe eautiturargumentatione ad non admittendam cautionem Mutianam, quo- niam fcilicet vivo eo, cui reli&um eft, impleri conditio potuit. d. I. 72. §. Titius 2. & l.pa- ter Severianam 101. §. focrus ^.ff. de condit. & demonslrat.. Adde Cujacium Ubr. 14. obferv, 37. Interim vixeft, ut nonfateamur, minus accuratos fuifle noftri juris autores in enarran- dis exemplis, in quibus hujus Mutianse cautio- nis ufus cft; dum & talia propofuerunt, quo- rum conditiones in non faciendo confiftentes vi- vente honorato poterant certitudinem & imple- mentum habere. Etcnim in legato fundi fub -hac conditione relidi, fi legatarius fervum non manumiferit, lcgatarium fatifdatione interpofita legatum ab herede accipere poffe, Javolenus fcii- bit. /. cumfub bac 67. ff. de condit. & demonfirat. cum tamen fervus vivo legatario mori potuerit, atque ita certo conftare, ipfumhaud effe ma- numittendum. Ethoc ipfumUlpiano quoque placuit, quihsec duo, fi inCapitoliumnonafcen- derity &, ftSticbum non mamtmiferit, conjun- xit, tanquam talia, in quibus Mutianre cautio- nis utilitas eft. L Mutiana cautionisj.ff. decon- dit. & demonftrat. Denique etiam cumjuliano fibi contrario idem Ulpianus fcripfit, eum, qui ita inftitutuseft, fi fervum bereditarium non alie- naverit, caventem coheredi implere conditio- nem. l.fi qui itaq, §. 1 ff. b. t. utcunqueve- rum fit» moriente fervo hereditario, dum vi- vit inftitutus, certum fore, quod alienaturus non fit. 7. Quibus autem in cafibus Mutiana? cau-
tionis interpofitio admittitur, iis prjeftanda eft, ad quos dcriciente conditione reli<Sa pcrvenire aut rcdirc debent, velutiheredibus autcoherc- dibus, aut collegatariis, aut fubftitutis, pro varia voluntatis fupremse conceptione. /. Mutia- m 7. pr, & §. 1. /. is cui fub 18.1. cum fub hk 67. f de condit. & demonftrat. quin & he- redibus ab inteftato, tum quia generaliter a <5ajo dcfinitum fuit, ei ad quem jurecivilide- ficknte conditione boc legatum, eave bereditas per- tinerepoteft» cavendum cffe.. /. is cui fub iS.ff. de condit. & detnonftrat. tum quia id aperte con- ftkutum in novelU 22. cap. 44. §. ult. Necre- pugnat d. I. Mutiam 7. §. 1. ff. de condit & demonfir. I. inulier 20. ff h. t. Quod enim ibi maritus ab uxore ex affe inftitutus fub con- disione, ftdmmwm exegerit * hereditatemadit, }■ ..■■,., ■'.; ■■£
|
||||||||||
|
5 1 NSTlf UT lONUM. 337
6 nulli cavet, ejus illa ratio eft, quiaipfb/ure
videtur jam impleta conditio, eo quod non efty quem poflit de dote convenjre ipfe adeundo he- reditatem totam, & ita obiigationem dotis in totum perimendoconfufione;adeoque, utinul- lus eft, ad quem hereditatis illius fpes pertinere poteft, conditione jam implcta, ita quoque nullus exiftit, cui caveatur. Atque hinc etiam, fi non folus heres fit, coheredi cautionem adhuc prseftare compellitur, czd. I. 7.%, 1. Et, quod , attinet l. fi quiita 4. §. 1. //. b. t. ponendi vi- dentur ifti legi termini habilcs, quando fcili- cet nullus exiftit, qui heredi ex affe inftituto fubftitutus eft, aut cui hereditas ab inteftato deferri poffet, eo quod tunc demum impoilibi- lis dici poteft conditio, fi fervum bereditarium non alienaverit, quippe quam, in non facicndo con- fiftentem, ipfe pcr cautionis Mutianre pra:fta- tionem implere debuiffet, implere autcm non potuif, dum nullum offendit, cui caveret. Quod enim "Wiffenbachius poft alios ad Pand. vol. 2. difput. 8. mm. 5. exiftimat, jure veteri here- dibus ab inteftato cavendum non fuiffe, fed per novell. 22. cap. 44. §. ult. induclam fuiffe juris illius mutationem, vel placuifle Juftiniano, in cafu fingulari viduitatis impofitse cautionem heredibus ab inteftato oportere prseftari, admit^ tendum non eft; tum, quia nulla: circumftan- tije in d> cap. 44. occurrunt, cx quibus erui poffet, Iuftinianum vel mutationcm velexcep- tionem in cafu viduitatis impofitse inducere hac in parte voluiffe 5 tum, quia nulla ratio fufK- ciens dari poteft, cur minus hcredibus ab in- teftato, quam fubftitutis cavendum effet; nam quod ait, incertum cfle, qui ab inteftato fuc- ceffuri fint, diffcrentiam non ponit; cum tempore cautionis interponendre jecpe apparcat, quinarn cxlege, atque apparet, quinam ex fubftitutio- ne, fucceffionem fperare poflint, & fubftitu- tus seque ac legitimus ante inftitutum moriens omni excidat fucceftlonis fpe; ncc difficile fit, heredcs legitimos quofcunque per perfonaru pn- blicam eorum nominc ftipulantcm rcprrefenta^ ri, ficut ipfe quoque fubftitutus per perfonain publicam reprzefentandus cffet, fi fibi ipfi ftipu- lari nequeat, dum forte fervus eft. arg. §, cum autem 3. Inft. de adopt. I. non aliter 18. /. 19. ff. eod. tit. I. fi pupillus 2. ff, rem fitp, faham fore, 8. Quod fi fecundum intcrpofitam cautionem
Mutianam conditioni, in non facicndo confl- ftenti, paritum non fit, non modo ipfa illa, qus ex judicio teftatoris accepta, reftitui debent iis , ad quos ob defeclum condkionis deiata funt, fed & medio tempore percepti fruclus 5 prout id ctiam in exordio cavendum eft. /. be- res meus 79. §, qui poft z, ff, de condit. & de- monftrat. novell. 22. cap. 44. §. fivero tranftre 2. uti & ufurse ex pecuniis redaclse, aut trientes, fi honoratus eas fcenorihaud collocaverit, fed in fu.Qsconverterit ufus. mvell, zz,cap. 44 §.^ V y, vero
|
||||||||||
|
tmm
|
||||||||||
|
t i b. XXVIII. T i t. VII.
|
||||||||||||||||||
|
K*
|
||||||||||||||||||
|
27. //. b, t, l. fervo alieno 113. §. ult.ff. dete-*
gatis 1. arg. /. ult. in fine ff de auro& argent. lcgato. I. & fi q»is 14. §. non autem 5. ff. de religiofis, Etfuftic4t, quod vel ad tempus prop- ter legis prohibitionem non rec~te fiat, quod fe- cundum conditionem faciendum erat, ut jwc impoflibilis conditio exiftimetur. arg. /. fi fti- pulor 35. §. item 1. ff.de verbor. ebligat. Ver- borum perplexitate impoflibiles conditiones funt, quae cxitum invenire nequcunt, veluti, fi Ti~ tius heres erit, Sejus beres efto, fi Sejns heres erit, Titius heres efto: fi enim Titius heres fit, Se- jus heres effe nequit , & fimiliter e converfo. l.fi Titius 16. ff. b, t. arg. /, qui quadringenta 88. ff. ad leg. Falcid. Et his haud abfimilcs funr, qua: rerum laborant perplexitate, quje fcilicet vel in tam longum tempus conferuntur, utis, qui honoratus eft, tam diu probabilker viclu- rus nonfit; vel tamdifficilefactumimponuitt, ut videatur impoflibile; fic ut tunc ne animus quldem legandi aut inftituendi in teftatore vi- deatur adefle. /. cum beres 4. §. »0»eft x.ff. de ftatuliberis. 10. Poflibiles conditioncs itidem triplici
fpecie conftant, dum alise poteftativae funt, ca- fuales alise, alia: mixta?. Poteftativa eft; cu- jus implementum ab arbitrio ac poteftate ho- noratipendet ,veluti, fi in Capitolium afcende- rit, &c. /. fuus quoque 4. ff. de bered. inftit. /, fi quis ita 4. /. mulier 20. ff, h. t. Cafualis, quse non ab arbitrio honorati , fed ab incerto eventu pendet, veluti, fi Matvius Conful fiat. Mixta, quse partim ab arbitrio honorati, par- tim ab incerto eventu pendet, puta , fi Mx-* vio Confule , in Capkolium afcenderit. Pote- ftativis autem conditionibus etiam ea accenfen- da , fi bonoratus nomen teftatoris affumat feu fe- rat, adeo ut relicla fub tali conditione non ali- terdebeantur, autcapi poflint, quam fireipsa nomen teftatoris affumtum fit. Sande decif. libr. 4. tit. 6. defin. 2. Neceft, quod exiftimes, prsetores talem improbaflc condkionem, & ideo honorato eam remififfe, dum fecundum Gajum rede quidem fa6iurus videtur, fi nominis feren* di condkionem expleverit, quia nihilmaliefl;, honefti hominis nomcn affumere, fed tamen re<- mittenda esl ei conditio» fi recufct nomen ferre. /. fatta 67, §.fi vero nominis 10.ff.ad Senatufc. TrebeU. Etenim coharet paragraphus ille cum pluribus pracedentibus, in quibus traclabatur de herede iaftituto fub conditione, iterumquehc- reditatem altcri reftituere rogato; cumque is eam fufpe&am crederet, ac ob id detre6taret imple^ re conditionem ac hercdkatemadire, qusereha- tur, an non ad utrumque ex Pegafiano Sena* tufconfulto compelli poflet ? & cum de variis condkionibus varie in pra:cedentibus §§. Juris- confultus difleruiffet, tandem etiam in $. 10. agens de conditione nominis ferendi, ait etiam, il- lum, quifub tali conditione inftkutuseft, ad aditionem compeflendwrn effe, ac non malc quidcm
|
||||||||||||||||||
|
vero pecttnia 4. atque infuper idomne, quanti
res unaquaeque per culpam caventis depretiata fuit. d. noveU. zz,9eap. 44. §. fi vero tnobi- Ut 5. p. Prsecipua vero conditionum divifio eft,
quod afia: poffibiles fint, alise impoflibiles. Im- pollibiles dicuntur, qu« cxiftere non poffunt: 8c vcl natura impoflibilcs funt, vel jure feu moribus, vel verborum aut rerum perplexitate. Natura, quoties ipfa rerum natura impediraento cft, quo minus fiat, quod conditione compre- henfum eft, veluti, fi digito ccelum tetigeris. §. fi impofiibilis 11. Jnftit. de inutil. ftipulat. Eo- que etiam referendse conditiones dandt rem, qttae non amplius eft in rerum natura. /. ab om- nibus 104. §. in teftamento 1. ff. de legatis 1. vel folvendi debitum, quod nufpiam apparet, aut jam ante conditum teftamentum , non item poftea demum, per folutionem extinSum fuit. /. cum tale 72. §. pen. ff. de condit. & demon- ftrat. vel quando quid eft collatum in cafum exiftentis rei aut perfonse, quaj nunquam fuit, vcluti, fi filta mea vivat, cum filiam nunquam habuiflet teftator. /. fi Mdvia^^.ff.bered. inftit. vel denique ctiam, cum per anguftiam tempo- ris id, quod in conditione eft, ficri nequit, vcluti, fi bodie mihi monumentum exftraat, aut, infttUm adificet, aut, fi bodie Carthagini det, cum Romse eflet. /. fi quis ita 6. ff. b. t, arg. /. ar- bitraria 2. §. qui ita 6. ff. de eo quod certoloco. f, loca 5. lnfiit, de verb. obligat. I. ttlt. §. fiin- ter eos 4, ff. eod. tit. Quod fi teftator conditio- nem appomerit demonumento faciendo ad exem- plum ejus quod in v'd Salaria effet Publii Septimii Demetrii, & nullumtale Septimii monumentum inveniatur, non tamen creditum fuit impoffi- bilem hanc effe conditionem, magifque placuit, vel monumentum effe facicndum ad exemplum cjus, ad quod probabiliter teftator refpexit, ut- cunque in nomine perfonse erraverk, dum eo in loco non Septimii fed alterius monumentum apparebat | vel fi voluntas ejus ignoraretur, mo- numentum tamen omninofecundumfubftantiam & dignitatem defundi exftrui oportere. /. in teftamento 27. ff. de condit. & demonftrat. Jure feu moribus impofllbiles dicuntur conditiones, quas exiftere morum honeftas aut leges haud patiuntur, adeoque qnas lex vel Senatus vel Prin- ccps vel confuctudo recepta improbat ac dam- nat: nam quse factalaeduntpietatem, exiftima- tionem, verecundiam, &, utgeneraliter dixe- rim, contra bonos mores fiunt, ea nec facere nos pofle credendumeft. /. conditiones 14./. 15:. ff, b. t. I. non dubitamus 20. //. de condit, & demonftrat. I. Sejus & Jtgerius 27. ff. ad legem Falcid. Quo in numcro etiam funt inepts & <kriforia*, veluti, fi heres reliquias teftatoris in mare abjecerit, i\ cum cadavere veftes pretiofas, tbefaurot, ornamenta fepulchro intulerit; autalia fuperfiua in funus erogaverit, & quje funt alia liis fimilia. d. t. conditiones 14. /. quidam infm ' |
||||||||||||||||||
|
i ■
|
||||||||||||||||||
|
,
|
||||||||||||||||||
|
■'■■ ■
|
||||||||||||||||||
|
Oi
|
||||||||||||||||||
|
De condi t ionibu
|
S INSTITUT IONUM. 339
tias benedi&ione facerdotaJi contradhs efle, Ii-
cet copula non intcrceflerit. Ncoftadius ds paclis antenupt. ebferv. 16. in fine. etiamilttsin Iocis , in quibus ad introdticendam bonorum communionem, & ad pa&orum dotalium confir- mationem, aliosque quosdam nuptiarum ^fre&us, concubitu opus eft; cum utiquc ante copulam ex folo confenfu pradfenti legitime declarato nuptijefint, conditio vero nil prjeter nuptiasre- quirat. Quo faciunt, quas fcripfi adtit. decon^ cubinisnum. 11. 12. Ex oppofito quoque conditio poteftati-
va licita eft, fi Tttio non nupferit vcl/i neque Lu- tdo neqne M&vto neque Sempromo nupfmt 5 adco ut, fi cuihbet eorum nupfcrit, Icgatum amis- fura fit ; eo quod tali conditione injuncla vi- duitas non videtur > cum alii cuilibet fatis com- mode poffit nubcrc. /. cum ita legatum 53. /. boc modo 64. ff. de condit. & demonftrat. Idem- que dicendum de conditione , fi certo in loco nupttas non contraxertt: nifi talis petfona fit, quse alibi nuptias non facilc poffit invenirc j quia tunc fraus legi fii&a vidctur, & re ipsa nuptia-t rum prohibitio in univerfum conditione com- prehenfa j quod ipfum incurrebat in legem ( for- te Juliam & Papiam) fobolis procreandse gratia in utilitatem reipublicK conditam. d. I. hoc ma- do 54. §. 1. ff. de condit. & demonftrat. Licet enim conditio talis inftitutioni vcl lcgato appo- nipotucrit, quaad certum tempus matrimonii interdidio continebatur , veluti ft k libtris im- puberibus non nupferit, fi toto triennio incmlibatu aut viduitate perftitent, quia non tam viduitas injungi, quam potius cura liberorum, autaliud quid a tcftatore intendi vidctur. /. fedfi hoc 61. §. ult. ff. de condit. & demonflrat. Iket infupcr rede relinquatur mulieri, fividuaerit, vc\cum vtduaerit, quianon impeditur capere , cumvi- dua eft , & poftea rurfus altcri nubcre. /. ult. C. de inditta viduitate. tamen utilitatis publicae favor non admifit conditionesillas, qiiseinper- petuam a nuptiis abftinentiam in perfona hono- rati conceptse erant, veluti, fi Caja non nubat, fi Titius uxorem non ducat, heres ei centum dato, ficut illa centum deberentur, utcunque nuptioe fecuts eiTcnt. L fed fi hoc 61. §. ult. I. 6$. pr. & §. 1. /. 64. §. 1. / cum tale 72, §. Mavia 5. /. mulieri & Titio 74. ff. de condit. & de- monflrat. Undc cum Titia*, finonnupferit, du- centa; fi nupferit, centum legata cflent; &ilia nupfilTet, ducenta recTie peti refponfum eft: fcd cumpmerducenta amplius illo in cafu centum mulier petere vellet, quafi irnpleta per nuptias conditione legati aureorum centum, ridiculum Papinianus cenfuit, eandem & ut viduarn & nt nuptamad Iegatum admitti. /. Titi& finon 100. ff. de condit. & demonflr. Quo modo etiam , cum mulieri & Titio ufusfrudtus, ft nonnupfu- fet mulier, relicT:us eflet, mulier nubcns, non integrum ufumfrudum fibi foli vindicarepotuit, fed tantum dimidiam cjus partem,.licet Titius V y 2. «ondi-
|
|||||||
|
quidem acturum, fi etiam illam nominis fcren-
di conditionem adimplcat, fed fi rccufet, pra- torem ei pofle eandcm remittere , quia fcilicet ex Pcgafiano coactus fine ullo lucro & damno adit, ideoque nec invitus videbatur compellcn- tlus, ut proprio nomine dcpofito aiTumeret il- Jlud quod teftatoris eft. ii. Sed & circa nuptias contrahendas con-
ditio potcftativa recle inftitutioni aut legato ap-
ponitur, idque vel gcneralitcr, Veluti, fi ho-
noratus uxorem dtixerit , vel honorata nupfe-
rit. /. ft quis beredem 7. C. de infiit. & fubfti-
tut. I. fi ita legAtum 45. §. ult. ff. de legath 2.
vel magis fpecifice, veluti, ft homini nohili, fi
civi & non peregrmo , aut homini fiu religionis
nupferit j vel denique cum defignatione certas
pcrfonse, puta fi Titio nupferit, ji Cajam duxe-
tit. I. uter ex fratribus 23. /. 24. ff h. t. L Tk
tio centum 71. §. Titto cemum 1. ff. decondit. &
demonfir. L1.1. C. de tnftitut. & fubftttut. ad-
eout, fi conditioni non paruerit, excludatur a
legato, dummodo nubere Titio honcftc potue-
rit; nam fi indignus fit nuptiis ejus ifteTitius,
dicendum eft, pofle eam beneficio legis cuili-
bet nubere : quse enim Titio nubere jubetur,
cxteris omnibus nubere prohibetur. Itaque fi
Titius indignus fit, taleeft, quale, figenera-
liter fcriptum eflet, fi non nupfent, imo , fi ve-
rum amamus , durior ha?c conditio eft, quam
iilla , fi non nupferit; nam & cseteris nubere
prohibetur , & Titio , ctii inhonefte nuptura
fit, nubcre jubetur. Lcttm ita legatum 63.§. 1,
ff. de condit. & demonftrat. Mynfingerus cent. 6.
ebferv.^i- HenricusKinfchotr<?$o«/a28. Nec
cft , quod quis objiciat , Hbera oportere efle
conjugia, nec vinculo pcense matrimonia con-
ftringcnda efle. /. Tttia qu<£ 134. jf. de verbor.
vbligat. Nam fecundum Papinianum aliud esl
cogendt matrimonii pcena metu libertatem auferri,
aliud ad matrimontum certa lege invitari. L Titio
centtmi 71. §. Titio centum 1. ff.de condit.&de-
inonftr. Quod fi teftamento cautumfit, uterex
fratribns confobrinam noftram duxerit uxorem, ex
dodrante ; qui non duxertt , ex quadrante heres
efto ; & neuter duxerit, quia confobrina vel vi-
vo teftatore mortua eft, vel nubere noluit, am-
bo ad hereditatem venientes femiiTes habebunt,
quia verum eft, eos heredes inftitutos, fed emo-
lumentoportionumeventu nuptiarum difcretos
1. uter cx fratribus 23. /. 24. ff.b.t. Impletur
autem hsc nubendi vel ducendi conditio tantum
Icgitimo ac fecundum leges contra6to matrimo-
riio: unde fi quis necdum viripotentem ducat,
aut eam, cum qua ei ob fanguinis vel affini-
latis vinculum connubii jus non eft, implevifie
conditionem haud videtur; ut tamen tali fa&o
ncc pro defecTa habeatur, fed aliam fecundum
leges ducendo ad relicta admittendus fit. /. h&c
condttw 10. //. de condit. & demonflrat. Tyra-
quellus ad l. boves §. boc fermone ff. de verbor.
[tgnif. llmltAU i.tmm. z. Sufficietque, nup-
|
||||||||
|
L i b. XXVIII. T 1 t.-VII.
|
|||||||||
|
14°
|
|||||||||
|
13. An autcm hoc , quod conditioncs ma-?
trimonium itnpedientesreprobata:fiierunt, ori- ginem fuam debcat legi Julice & Papise 3 feu Julite Miicella-, difcutit Briflbnius antiquit. fe- lecl. libr. 3. cap. 3. Legis fanc illius fententia fatis apertc cnarrata inyenitur in /. 2. C. dein- dilia viduit. toli novell. 22. cap. 43. & apud Cujacium in paratitl. Cod. ad d. tit. ncc dubium, quin conditio viduitatis ex illa lege fcrvanda fue- rit, fic ut & rehcla fub tahconditionenonali- ter caperentur, quam fi Mutiana cautio de ma- trimonio non contrahendo intcrpofita fuiflet; nifi mulier intra annum juraflet, quodfiliorum quatrendorum causa ad nuptias tranfiret. Cum- que id primum Juftiniano difplicuiflet, ac mu- lieribus nova conftitutione permitteretur, fprc- ta mariti defundi interminatione, nuptias alias fequi, & nihilominus caperc , qua^ iub vidui- tatis conditione data crant , absquc ulla cau- tionis Mutiana; prsftatione. d. I. z. d. nov. 22. cap. 43. tamen jurc novellarum fancitum fuit, ea. lege rclida non aliter exigi poife , quam II cautio Mutiana interponatur de reddcndis re- lictis, ubi contra conditioncm ad alia vota tranfi- tus fit. d. novell. 22. cap. 44. five maritusux- ori, five uxor marito, five extraneus extraneo vel extranea? fub tali confervandse viduitatis con- ditione fupremo fuo conccflerit clogio res quas- dam fingulares, aut hereditatcm partemvc ejus. d. novtU. 22. cap. 44. pr. & §. 8, Etquam- vis Grocnewcgio ad l. 1. C. de inditt. vidtiit. toll. ac Simoni van Lecuwen cenf. for. part, 1. libr. 3. cap. 5. num. 20. vifum fuerit, condi- tionem viduitatis remittcndam effe, eaquefprc-> ta, nihilominus relicia deberi ac retineri; ta- mcn rationcs eorum tanti non funt, utproptc- rea a jure Romano recedcndum videatur: prx- fertim, cum ipfi fateantur, recle nunc conju- gi fuperftiti quid rclinqui usque ad tempus fe- cundarum nuptiarum , ita ut poft nuptias alias contractas illud absque emolumento feu frudi- bus medii temporis ad heredes defuticTii remeare dcbeat. Hoc enim conceflb, non cft, curnon & id teftamento caveatur, ut nuptiis repctitis, res cum omni mcdii temporis emolumento ad teftatoris heredes revertatur : nam ficut pccna non eft, cum ob nuptias denuo contraclas res ipfx redduntur, ita nec, cum & fru&us rerum talium reftituendi funt; fed utrobique tantum depulfio eft ab illo lucro , ad quod pcr vidui- tatis conditionem invitatio facla erat. Cui ac- cedit, quod perperam hsc conditio inter eas rc-i fertur, quffi publicse utilitati 6c honeftati bo-. nisque moribus adverfantur , uti Groenevve- gium confutando ex fundamentis fuperius adr du6tis prolixius docet D. Someren de jure «0« vercar. cap. 1. num* 4. addudtis etiam in hanc fententiam rebus judicatis cx Annseo Roberto9 Gomefio, Francifco de Barry & Freder. Solis- Plane, fiqiKe mulierca, qua: fub conditione vi- duitatisrelicla crant, haberccceperitYiduafad:aj fe4
|
|||||||||
|
conditione defcdus effet ; eo quod tantum ex
beneficio legis ex legato conceflum effe muhc-
ri intelligitur, quantum haberet , k conditio-
ni paruiflct. I mulieri & litio 74. ff de con-
dit. & demonftrat. Nec intereft, utrum con-
ditio dire&o nuptiis impedimentum in univer-
fura adferat , an vero per obliquum in frau-
dem legis, eonditiones de nuptiis non contra-
hendis reprobantis. d. I. cum ita legatum 63.
§. ult. L 64. §. ult. ff de condit. & demonfirat.
Qua ratione fi quis Titio centum lcgaflet , fi
filia , quam babebat in poteftate , «0» nupfent;
vel filidfamilius, fi pnter ejm uxorem nonduxe-
rity in fraudem legis ad nuptias impedicndas
conditionem utramquc fcriptam videri, &ideo
nullara ejus vim efle, ab eodem Papiniano de-
finitum fuit. I. heres meus cum 79. §. ult. ff.
de condit. & dcmonftrat. idque quia priori in
cafu pater, qui diflenfu nuptias filizfamilias im-
pcdircpoteft, non eflet in eas confenfurus, ut
legatum perciperet; & in eafu poftenore lega-
tutn filiofamilias datum, patri ipfi rehftumvi-
detur, dum id filiusfamilias patri acqmrebatex
jurc Pandeclarum: cum alioquin conditio non
nubendi in perfonam tertii re<5te concepta fue-
rit , vcluti, fi uxor Titii iterato non nupferit,
vcl' fi uxor mea iterum non nupferit , Cajo de~
cem lego, fic ut nuptiis contractis peti perCa-
jum nequeat, quod eifub hac conditione, nunc
deficiente , rehdum eft ; eo quod tali modo
nulli ncceflitas abftinendi a nuptiis imponi vi-
detur. /. 1. C. de indicla viduit. toll Sed &
candem ob caufam inutilis fuit habita conditio
illa, quapatervel extraneus mulieri quid relin-
quebat , fi arbitratu Titii nuberet & ob id illa
capiebat relifta, etiamfi vivo aut mortuo Titio,
non Titii fed proprio. arbitratu nupta fuiflet;
cum illa videretur legis fententia efle, nequod
omnino nuptiis impedimcntum inferretur. l.fi-
Itifiu'28. /. cum tale legatum 72. §. fi arbi-
tratu 4. ff. de condit. & demonftrat. Qiiod fi
mulicr, cui quid fub conditione fi non nuberet
rcliclum erat, rogata cflet id jpfum rurfus alte-
ri reftituere, uti id perinde ipfa capiebat, acfi
purc fine talis conditionis adje&ione honorata
eflet, licetnuptias contrahcret, ita quoquefi-
vc nupta five innupta manens ad reftituendum
ex fideicommiflb obligabatur, nc alias melioris
cflet conditionis cum nonparuiflet, quamcum
paruiflet teftatoris voluntati. /. non dubium 14.
ff. de legatis 3. arg. /. mulieri & Titio 74. //•
de condtt. & demonftrat. Diverfum eflet, fi
honorata fub conditione fi non nuberet, rogaretur
alteri reftituere, fi nuberet: tunc cnimadfidci-
commifli prsftationem devin&a non cft, utcun-
cue nuptias amplexa fuerit: cum metupcens &
amiflionis corum, quae femel jure qusefita, non
debuerit libertati matrimonii impedimentum
ereari. /. quotiens fub conditione 22. ff de con-
dit. & demonflrat. junct. /. TittQ centnm 71. §.
TitiQieutnm i.ff. eod.W.
|
|||||||||
|
D E CONDIT IONIBU S 1 N S T I T UT f O N U M.
|
|||||||||
|
$4*
|
|||||||||
|
fcd dein ad alia tranfcunclo vota v,i cautionis
Mutianse reftitucre compuira fuerit', iterato ad viduitatis ftatum redacta nequaquam recupera- tura cft; prafertim, fi a priore marito fub vi- duitatis conditione quid datum fit; tum, quia, uti non poteft poft diffolutum fecundum matri- monium ad prioris mariti dignitatem revcrti, ita ncc ad ea, quibus fcfc indignam cffecit, no- vos alterius amplcctcndo amores, & priftini viri memoriam cxuendo; argumento corum qua? didia ad tit. dc Senatoribus nitm. 8. tum ctiam, quia conditio viduitatis ftricte & arcliffimo in fenfu videtur accipicnda cflc : tum denique , quia, uti in legato uxori per maritum relido, ft illa quandocunque liberos babuerit, impleta non cen- fetur conditio, fi illa cx alio quam marito le- gante liberos fufceperit, etiamfi dein ad prio- rem maritum , a quo diverterat & alii nupfc- rat, revcrfaiit. /. cum vir uxori 25. ff. decondit, & demonftrat. ita quoque in legato fub condi- tione viduitatis dato, viduitas nonalterius, fed ipfius mariti legantis intuitu fecuta , in dubio fpectata credi dcbct. Adde Sim. van Lceuwen cenf. for. part. 1. libr. 3. cap. 5. num. 29, 14, Quia vero nuptiarum fccundarum mi-
3ior favor quam primarum eft, & paffim in d. swvett. 22. cap. 43,^44. viduitatismentio fit, xcde illos cenfuiffe exiftimo, qui conftituta per Juftinianum de conditione viduitatis extendi no- Juerunt ad conditionem ccelibatus, feu, fi vir- go nuptias haud contraxerit , five illa nunquam dcfponfata fuerit, five fponfa quidem fcd non nuilier fada fit; adeoque virginem convenien- tcr antiquo juri perinde caperc rclifta & in ma- trimoniumcoire, acfinullanoH nubendi condi- tio adfcripta effet. Michacl Graflus de fucceffio- ntbus §. legatum qiuH. 50. num. 4. j. 6. Go- mczius variar. refolut. tom, 1. cap. 12. num. 78. Perezius ad tit. C. de indicla viduit. toll. num, 8. Porro de hifcc nubcndi aut non nubcndi con- ditionibus confcr DD. ad tit. Cod. de indtcla yiduit. toll. & Peckium de teilam. conjugum libr. i.cap. 24. Grafliim de fuccejftonibus. d.f.lega- tum qiiAsl, 50. Manticam deconjell.ult.volunt. Itbr. 11. tit. 18. & 19. Barry de fuccejf. libr. 17. tit. 14. 15. Et quid juris fit in condi- tione , / ex patrui aut extranei alicujus certi confilio matrimonium contrahat, circa eam implen- dam aut remittendam, vide apud Manticam de tonjecl. ult. volunt. libr. n. tit. 18. num. 2.& feqq. Zocfmm ad tit, ff, de condit. & demon- firat. mtm. 11. 12. 13. Mich. Graflum de fuc- <effionibus §. legatum qu&sl. 50. num. $,& feqq, Leeuwen cenf, for. part. 1. libr. y.cap. 5. num. 31. Uti &, quid obtineat circa conditionem de ingrediendo monaHerium vcl non ingrediendo, «juam nuptiarum conditioni fere comparant tradit idem Graflus $. legatum qu&H. 50, num. 12. Zoefius ad d. tit. de condit. & demonHrat. tium. 18. 19. 20. Covarruvias variar. refolut. Ubr, 1, cap. 1$, num. 9. Barry de fucceffion. |
■libr. 17. tit. 16. Multas denique fingulares
conditionum poflibilium fpecies alias explicatas exhibet Juftus Meycrus in collegio Argemorat. ad tit. de condit. & demonftrat. num.26. &feqq.ad num. 39. 15. Carterum omnis fere conditionum effe-
ftus cx implemento vel defectu pendet; adeo- que fi conditio adfcripta extiterit, illud omnc, quod antca propter dubium ejus eventum ifi pendenti erat, certum crit, & in poftcrum pe- rindc habcbitur, ac fi pure ab initio inftitutio fa<5ta aut legatum datum cflet; fic ut, quicquid in ejus' pra?judicium pendentc conditione fa&um cft, pro non facto reputetur. l.fi fundum 105. ff. de condit. & demonfirat. I, fervo legato 59. §. fi fervum 1. ff. de legatis 1. /. ult. §, fm autem 3, C. communia de legatis. arg. /. hac venditia 7. ff. de contrah. emt. Et ex advcrfo, fidcfe- cerit, non aho locoomniahabcbuntur, quani fi nuUa inftitutio aut legati datio ab initio in- terveniffet. Lfi quis ita 8z. ff. de hered. inftit. Confer Bruflelium de conditionibuslibr, 2. tit. 4, Modo talis fit conditio, cujuseventusexpeclan- dus eft. Multse cnimpro nonfcriptishabentur, quales funt natura aut moribus impoflibiles, qu« proinde magis puram quam conditionalcm fa- ciunt defuncti difpofitionem. §. impojftbilis 10. Inftit.debered.infiit.L conditiones 14. /.quidamin fuozy. ff. h. t, L fervo alieno n^.§.ult. ff. delega- tis i.l.reprehendenda j. C. de inflit, & fubfiit.h obtinuit 3. /, «0» dubitamus 20. ff. de condit. & demonftrat. nifi filiusfamilias a patrc fub turpl conditione inftitutus fitj quippc qui tunc pro prxterito habetur. /. filius qui ij.ff. h. t. que- madmodum etiam impoflibilis verborum per- plexitate facit, ut difpofitio nulla fit. /. fi Ti- tius heres 15. ff. h. t. Sicut impoffibilis per- plexitate rcrum , feu prope impoffibilis, ob praE- ftationis difficultatcm fcre deriforiam reddit te- ftatoris voluntatem. /. cum heres 4. §. non efi 1, ff. defiatu liberis. Ad conditiones autem mo- ribus impoffibiles feu turpes etiam relata fuit conditio jurandi, veluti, Titiusheres efto, fi juraverit fe aliquid faclurum ejfe; quam; & ideo prartor remittit generaliter & in perpetuum, ut per fingulos remiffionem peti neceflc non fit, ac relifta ita capiconcedit, uticapiunthi,qui~. bus nulla talis jurisjurandi conditio inferitur. Cum enim faciles fint nonnulli homines ad ju- randum contcmtu religionis, alii perquam ti- midi metu divini Numinis ufque ad fuperftitio- nem, (ut loquiturUIpianus) ne velhi velilli aut confequerentur aut perderent quod relidum eft, confultiffime prsetor intervcnit: maxime , quia potuit is, qui voluit faclum, quod religio- nis conditione adftringit, fub conditione faci- endi relinquere. Atque hinc etiam eft, quod licet prsetor remittat neceffitatem jurisjurandi ,; non tamen etiam facicndi id, quod honorattis fe fadurum jurare juffus eft, quotie§ id nuIJumn probrum in fe habct. /. qua fttb conditione 8. pr^ V v 3 &%% |
||||||||
|
L T 1 T. VII.
extiturs, ncc poflunt deficerc. /. fervum meum
50. §. i.ff. de hered. inftit. I. beres meus jy. ff. de condit. & demonftrat. I. impoffibilis 7. //, de verb. oblig. %~fi impojftbiiis 11, in fme lnft. de inutil. ftipulat. arg. L fi pupillus <j. §. 1. ff. de novation. Uti & iri prsteritum aut prafens conceptse, veluti, fiUavius conful fit, vel fue- rit. /. inftitutio talis 10; §. i.ff h. t. §. pen. Inftit. de verbor. obligat. I. conditio 100, l.fiita ftipulatus 120. //. de verb. oblig. I. cum in fe- cundo 16. ff. de injufto rttpt. irrtt.teft, Ucumad prafens 37. //. de rcb. creditis. denique, qux tacite infunt ex natura rci. /. conditiones <p<). //. de condit. & dtmonftrat. Adde num. 3. /;. t. 18. Sciendum tarnen , ratione implcmcn-
ti conditionis multum inter poteftativas, cafua- les, & mixtas interefle: licet enim cafualis om- nino exiftere feu impleta efledebeat, utdifpo- iitio efreclxim fortiatur, tametfi fortc nullius interfit eam extitifle , dum in fe fpcclata lcvis atque inutilis eft; eo quod infpicienda potiffi- mum eft voiuntas teftatoris, quse conditiones regit. arg. /. in conditionibus 19. /. Mavitis 55. ff. de condit. & demonftrat. licet etiam mixtai praxife debeat evenifle, quatenus cafuale quid continet; ita ut * ea cafu deficiente, difpoii- tio quoque corruat. arg. /. in teftamento 31.//. de condit.& demonftrat. I. legatum 4. C.decon- dit. infertis. Sande decifi libr.^. tit. 6. defn.2. poft Menochium » Vafquium, Sarmientum, Graflum, Donellum, aliofque ibi addudos; tamen poteftativa faepe pro impleta habetur, li- cet vere impleta non fit. Quod ut apertius in- telligatur, obfervandum, deficere pofle pote- ftativam conditionem vel fadoipiius teftatoris, vel fafto ipfius honorati, vcl fa<5to tertii cujus intereft eam non impleri, vel facto tertii in cu- jus perfona implenda erat, vel faclo tertii cui nec feritur nec metitur, vel denique caiu. Si fado ipfius teftatoris implementum non fequatur, de- feeifle conditio intelligitur, nec relidapetipos-* funt, veluti fi teftator leget Titio fub condi- tione ft is folvat Mavio quod teftator legansM&» vio debet, & teftator poftea vivus ipfe illud dc- bitum exfolvat. /. cum tale 72. §. pen. ff, de condit.&demonHrat. facit/. qui concubinam 20. §. ult. ff. de legatis 3. /. falfa demonslratio 33; , §. ult. ff. de condit. & demonslrat. Sed &, il ipfius honorati fafto hoii impleatur conditio, dum implere valcns implere tamen non vult, etiam tunc pro defedahabetur, ncc debetur quod relidum eft. /. fi ea conditione 3. C, de condit, infertis. I. in teftamento 31. in med. ff. de con- dit. & demonftrat. /.1.2. C. de inftit. & fub* ftitut. Adeo ut, fi fcmel ferio profeflus fue- rit, fe poteftativam conditionem implere nol- le » ex pcenitentia deinde implementum offe- rens audiendus non fit, aut ad reli&a ad- mittendus; cum jam femel jus aliis, puta he- redibus , coheredibus , fubftitutis, collegata- |
||||||
|
34a L i b. XXVII
& §. qttotkns 6. & §. ult. ff, b. t. t. non dubi* '
tamus io. I. h&c fcriptura %6. ff. de condit. & demonftrat. Et hsec adeo vera, ut cum alternativa conditione vel decem millia dandi, vel aliqttid iurandii honoratus quis eflet, & ob id prima fpecie videretur conditio jurandi haud remit- tenda, quia poteft alteri conditioni parendo ic- cums elle; prsevaluerit tamen, etiam hoc cafu jurisjurandi condkionem remitti oportere, ne akerius conditionis evitanda: gratia ad jurandum irrgeatur. d. I. 8. §. fed fi fub 5.//. h, t. Si tamen fponte fua jurare velit, & ita fe obli- gare ad ea, quae tcftator jurari voluit, nulla in eoturpitudoharet: & ita forte accipicnda l. An- tiftius 6%. ff. de acquir. hered. I municipibus 97. //. de cendit. & demonftr. Hcct aliter fentiat Cu- jaciuslibr. j.obferv. 1. 16. Si quaeras, cur impoffibilis conditio vi-
tiet contractus , juxta /. mn folum 31, ff. de
oHtg. & att* vitietur vero & pro non fcripta
habeatur in teftamento; ratio videtur efle, quod,
dum duo fimul communi confenfu talem con-
tractui apponunt conditionem, manifeftum vi~
deatur, eos impoffibilitatem fcientes eo animo
fuifle, ut nec ie aliis, nec alios iibi, voiue-
rint obligare, fed magis ludere ; feu, qtiia ut
Maxianus ait in d. /.51. inea re<> qua exduo-
rtmt pluriumve confenfu agitur, omnium voluntas
fpeclatur; qttorum procul dubio in hujufmodi aclu
talis cogitatio eft> ut nihil agi exiftiment, appo-
fita ea conditione, quam fciunt effe impojfibilem.
Teftator autem fupremam condendo voluntatem,
atque ita de extremis follicitus, non prafumi-
tur voluifle jocari in re tam feria, fed ferio age-
re; atque ita magis incogitanter ei aliquid cx-
cidifle, quod heredi inftituto imputari non po-
teft, uti quidem contrahenti utrique, & ob id
heredi quoque non debebat fraudi efle, arg.
I. 1. ff. h. t. & quas ibi Gotofredus in notis
habet. Qualis ratio cum nec moribus noftris
ceiTet» dicendum videtur, 11011 modo turpes
atque probrofas conditiones pro 11011 fcriptis ho-
dic haberi, de quo fere confeniiis pragmatico-
rum eft. Hugo Grotius manuducl. adjurifprud.
Holl. Ubr. 1. cap. 23. num. 10. & plures citati
a parente p. mem. Paulo Voet ad§. 11. Inftit.
de hered. inftit. num. 2. in pr. fed& eas, quse
natura impoflibiles funt, licct diflentiat Gro-
tius d. manuduft. libr, 2. cap. 18. mm, 32.33.
& Groenewegen ad §, 10. lnftit.de hered. inftit.
Si enim moribus turpes aut legibus interdictse
tonditiones ideo pro non fcriptis habeantur,
quia juris interpretatione creduntur impoftibiles,
Utcunque naturaliter impleri poffint. l.filiusqui
15. ff h. t. longe magispro non fcriptis ha-
bendae, quarum implementum non fidione qua-
dam civili, fcd naturali ratione, impoilibile
eft. Adde Parentem. d. num. 2. in med.
17. Sed & multce conditiones funt, qua? li-
cet exiftere.debeant, nontamen fufpenduntte- Ihtoris diipoiitionem, quales qu# certo funt |
||||||
|
Oe CONDITIONIBUS INSTlTUTlONUM.
|
|||||||||
|
343
|
|||||||||
|
obtulerit, ut relictum capiat: atqueitais, cui
impofita conditio ducendi Titiam, fi eam nou perfundorie, fed ferio atque inftanter ambiens, viri boni arbitratu & cx move regionis, repul- fam tandem paflus iit, poftca eam ducere non tenetur, licet mutata mcnte paratam eum in maritum accipere, & nihilominus relicla retine- bit. arg. I. ftatu liberos 3. §. Sttchus 13. ff.de ftatu liberts. I. ult. poft med. C. de cotidit, infcr- tis. Zoefius ad tit. ff. de cottdit. & demonftrat. num. 31. ( Adde tit. de fponfaltbus mm. 7.) Nifi fortc annuum legatum fub tali dandi' aut ducendi conditione rehdum fit; tunc enim, quia non unum fedplura legata iunt, videturadhuc implenda conditio poft poenitentiam ejus, in cujus perfona dcbcbat implementum fieri; non ad id, ut annua hac~tenus percepta reddantur, fi non impleat, fed ad id, ut in futurum de- beantur. /. pater Severianam 101. §. ult, //. de condit. & demanftrat. 20. Qiiod fi fafto tcrtii, cujusnon intere-
rat, utrum conditio exiftat, nec ne, impedi- tum fuerit implementum cjus, veluti, cum Ti- tio lcgatur, ft is Stichum fervum fuum manumi- ferit, & Stichus a, tertio occidatur, conditio pro defe&a* habetur, nec quicquam ad honoratum devolvi poteft, fi mortuo demum teftatorc cae- des fada fit: & hoc eft, quod a Juliano fup- ponitur, in /. inde Neratius 23. §. idem Julta- nus i.ff. ad leg. -quil. cum ait, fi inftitutusfue~ rofub condttione fi Stichum manumifcro, & Sti- chus fit occtfus poft mortem teftatoris, in tnsltma- tionem etiam hereditatis prettumme confecuturum, propter ocafxonem enim defecit conditio. Quod fi vivo teftatore occifus fxt, hereditatts ^ftimattonetn ctjfare, quia retrorfum quantiplmimt fuit infpici- tur, Sed fi vivo teftatore fervus manufhitten- dus occifus fit, conditio magis proimpleraha- bctur, fi modo tcftator adhuc fuperftes fcive- rit, fafto tertii rem ad cum cafum dedu&am eflc, ut exiftere amplius non poflit; tum quia manumiffio demum poft mortem tcftatoris, &: animo conditionis implcnds, fieri debct. arg. /. conditionum z. I. fi fam falla 1 r. §. x. ff.de condit,& demonftrat. tum, quia teftator fcicns, cam ab honorato per talem cafum fnpcrvenien- tem implcri non pbffe, facile fuam potuiflet mutare voluntatem, fi noluiflct rclida praeftari, ac id non agens, credendus eft in cadem libcrali- tatis voluntate perftitiffc. Et hoc ipfum diftat quoque addudus paulo ante Juliani locus ex dm l. 23. §. 2, //. ad leg. /iquil. dum illic afferit, hereditatis xftimationem ceffare, fi fervus ma- numittendus vivo teftatore occifus fit. Bruffelius de condition. libr. 3. tit. 4. ««1«. j,ferein ftnea Diffent. Donellus comment. juris civilis libr, 8. cap. 3 4. verfu, quid dtcemus. Nec movet, quod Julianus ejus rei rationem non inde peticrit, quod conditio pro impleta habeatur, fedexeo, quia retrorfum quantt piurtmt fuit infphitur inle- K gis Aquilise actione. Eteniro verba illa ficac- cipien-
|
|||||||||
|
r}js aut ab inteftato fuccedentibus qivxfitum
•fit, & nemo confilium fuumin akerius praju- dicium mutare poffit. arg. /. ult. in med. C. de tondit. infettis. /. /i ita fuerit 13. f de manu- mtffisteftamento, I. ftatu liberos 3. §. Sticbus 13. f. de ftatu Uberis. junfi:, /. nemo poteft mutare j<. ff. de regul. juris. Stare autem per hono- ratum videtur, non modo fi aperte implemen- tum neget, fed &, fi ea committat, propter qus confultumhaud eft,implementum atertio admit- ti, Qua ratione, cum MaeviaTitio legaflctfub conditione, fi is admtntftrationem rerum nepotis ad follicitudinem fuam revocaverit, Titius autem propter fraudem aliamve quam juftam caufam improbandx operas causa rcmotus eflet ab admi- niftratione,- quse fecundum defun&a? volunta- tem facienda erat; eum relicta haud percepm- rum, colligi poteft ex /. M&via nepotem 13. ff. de annuis legatis. Eodemque ex fundamento novercam reli&a fibi a marito fub conditione, (t cum privignis in eadem dotno moratafuerit, haud percepturam, fi rixis fuis &odiisnovercalibusin causd fuerit, quo minus cohabitatio continue- tur, adftruit latius Ampliff. D. Joh. a Some- ren dejure novercar. cap. o. num. 5. 19. Contra vero, fi implementum ejus
impediverit tertius , cujus intererat eam
haud impleri, cum honoratus implere vcl-
let, perinde habetur, ac fi impleta eflet, &
ielicl:a prseftanda funt. /. in jure civili 161.
jf. de reg. juris. I. fi filtus 33. §. 1. ff. de fdei-
comm. libert. /. fi poft dtem 5. §. item fi 5.//.
quando dies legat, tedat. I. Jultus Paulus 81. §.
j.ffde condtt. & demonftrat. I. jure ctvtli 24.
ff. etd. tit. ubi addendam efle voculam non,
adeoque legendum efle, non tmpleri > contextus
jubet, & monet Gotofredus in notis, & Vin-
nius ad Vecktum de re nauticd ad l. 10. ff. ad
leg. Rhod. de jaclu lit. b, Confcr Brufleliumtte
eonditionibus libr. 3. tit. 4. num, 3. Idemque
eft, fi impeditum fit implementum fa&o tertii,
in cujus perfona conditio implenda erat, veluti,
ft decem Caja det, f\ Cajam in uxorem ducat,
& illa decem acceptarc nolit , vel in nuptias
confentire. /. fi quu ex teftamento 11. ff.h. t. /.
1, C. de inftit. & fubftit. I, fxpoftdiem 5. $.item
ft 5.//. quando dies legat, cedat.L Tititts fi fta-
tuas 14. /. in teftamento 31. /. Julianus ait 45.
ff. de condit. & demmftrat. I. Mavia 13 pr. &
§.1.//. de annuis legatis. vel turpe& luxurio-
fum ac impudicum vivendi genus eligendo fefe
nuptiis honefti viri indignam eftecerit. arg. /. cum
ita legatum 63. §. t. ff. de condit. & demon-
ftrat. I. Mdvia 13. //. de annuis legatis. I. non
tantum 3. §./1 emancipatus 5. //. de bonor. pojf. ton-
tra tah. Leeuwencenf for.part. i.lihr. l-cap, 5.
fium. 31. in fme. Neque etiam his in cafibus
pcenitentiaillius, quifemel impcdivit conditio-
nis implementum, poteft poftea honorato im-
ponere implendi neceflitatem, fed fufficit, quod
lefe femelferio, &utioportet, ad implendum
|
|||||||||
|
II. T 1 t. VII.
teftator, fi noluiffet, dcficiente conditioncho-
noratum rclifta capere, hic quoque id f;icile po- tuiffet pofteriore immutare voluntate, fciens, fe vivo rem jam ad eum devenifle cafum , ut per rerum naturam implementum conditionis fequi non poflit. Unde etiam tum demum conditionem hoc in cafu pro impleta habendam puto , cum teftator ipfe non ignarus fuit, con- ditionem illam, fub qua quid reliquerat, im- pleri amphus per honoratum haud potuiffe. Nam fi id ignoraverit, magis eft, ut relicta non debeantur , dum incertum eft , an tefta- tor, fi fciviffet, conditionem per cafumfuper- venientem impleri non poffe, voluntatcm fuam non fuiffet mutaturus, quod nunc morte prse- ventus facere nequit. Neque evertitur hsec fcntentia per /. Sticbum Attio 39. §. fi Sticbus. 4. ff. de ftataliberis. ubi, cumteftatorlibertatem Sticho legaffet, fi is Attia mille nummos dederit, & Attia vivo tcftatore deceffiffet, Labeo & Ofilius refponderunt, non poffe Stichum libe- rum effe, afferitque Iavolenus, autor legis, La- beonis & ofilii fententiam rationem quidem ba- bere, fed boc jure nos uti, ut is fervus ex tefta- mento liber fit. Unde dicendum vidcbatur, ex jure quidem communi, fecundum Labeonisac Ofilii fententiam defecifle conditionem legato appofitam per mortem Attia:, vivo teftatore con- tingentem, fcd jure fingulari & favore liberta- tis fervum tamen liberum forc; co modo, quo id etiam fit in cafu /. fi peculium 20. $. is cui 3. ff, de ftatw liberis. Sed non ita cft. Nam ctfi Labeonis & Ofilii fententia fua non fuerit de- ftituta ratione, quod fcilicet deficicntc condi- tione relicla non dcbeantur, tamen jam hoc jus invaluerat, conditionem poteftativam deficicn- tem vivo adhuc teftatore pcr mortem tertii, in cujus perfona implemcntum fieri debebat, pro impleti habcri; ac proinde afferitur, fervum nonexlege, fcuexfpecialislegisbeneficio, fed ex jure communi, feu ex teftamento liberumfore9 ut ipfa lex habet. Atque ita lex illa 2 9. §. 4. magis hanc, quamtueor, confirmatopinionem, imo firmiffimum in ea argumentum eft, quo prsecipue me adductum profiteor, ut hanc fe- qucrer opinionem, rejeftiea, quseDonellieft, cenfentis, promifcuc conditionem pro defeda haberi, fivc vivo fivc mortuo teftatorc dcces- ferit ille tcrtius, in cujus perfona conditio im- plendafuerat, Comment.jur.civil.libr. 8. cap. 34. Et quod attinct ad d. L 20. jf. 2. //. de ftatu- liberis, ubi, cum Sabinus ccnfuiffet, mormo eo, cui fervus decem darc juffus erat ut liber fie- ret, eum libcrum fore, fi decem parata habuis- fet, quafi non ftaret peripfum, quominusda- ret; Julianus ex adverfo definivit, favorelibef- tatis conftituto jure (id eft ex fingulari privile- gio. arg. I. 1. infineff. dea&.rer, amot.)bunc ad libertatem perventurum; & adeo ex conftituto potius jure, quam ex teftamento, eum ad liber- tatem pervenire, ut fi eidsm & legauttnfit»mor~ |
||||||
|
544 Lib. XXVI
cipienda, acfi dixiflctjhereditatissftimationem in
legis Aquiliae actionem haud venire, quia, fi retro annum refpieias, inftitutus, qui manumittere de- bebat quo heres fieret, per csedem fervi vivo tefta- tore contingentem nullum hereditatis amiflae da- mnum fenfit; non fenfit autem noii alia ex causa, quam quia conditio hoc cafu pro impleta habetur, & hcredkas-adiri poteft, ubi teftator eamhaud ademit per novam mutatae voluntatis teftatio- nem. Aliter enim fi verba illa interpreteris, ratio Juliani & falfa & inepta crit. Nam etfi verum fit, retro ultra annum nullam seftimatio- nem legis Aquilia? actione peti, falfum tamen eft, nullam in ea damni futuri haberi rationem; dum & fervi mutilati operse quas in futurum prseftitiffet, & utifitas quse ex artificio fervi in futurum fperatur, aliaque plura futura seftiman- da ac praeftanda funt; atque ipfa etiam heredi- tatis non qusefitse fed per conditionis implemen- tum & aditionem quserendae aeftimatio fieri de- bet, in cafu, quo poft mortem demum tefta- toris fervus, qui manumitti dcbucrat, a tertio occifus cft. d. I. 23. §. 2. Nec hifce contra- rium eft, quod a Mbdeftino rcfponfum fuit, libcrtum, cui a patrono fidcicommiflum reli- .6tum erat fub conditione, ne a filiis ejus rece- deret, emolumentum fideicommiffi perceptu- rum, fi per tutores filiorum faclum fit» quo minus conditioni pareret. I. Titia cum teftamento 34. §, /1 ea 4. //. de legatis a, unde videri pos- fct, etiam implemento poft mortem teftatoris impedito per faftum tcrtii, cujus non intercft, conditionem pro impleta habendam effe. Ete- nim factum tutorum ibi pro fafto ipfornm pu- pillorum teputatur, eum tutores etiam circa ipfa conditionum implementa, & implementorum impedimenta, pupillos rcprsefentent. l.cumpu- piUm 78. //. de condit. & demonftrat, adeoque per ipfos gravatos ftetiffe videtur, quo minus conditio impleta fit, quo cafu eam pro im- picta haberi fupra di&um, & in d. I. 78.defi- nitum eft. 21. Si cafu fortuito fuperveniente non fequa-
tur id, quod conditione poteftativa comprehen- fum eft, veluti mortalitate pcrfonse, circa quam implementum conditionis faciendum erat, dttm quis inftitutus vel legato honoratus eft, fi Sti- chum fervum fuum manumiferit, eodem modo, uti in cafu fuperiore, videndum, utrum vivo an mortuo teftatore cafus talis extiterit. Nam fi vivo teftatore mortuus fit Stichus manumit- tendus, conditioproimpletahabetur, autcertc non pro defcdti, & ob id relieta debcntur quafi per honoratum non fteterit, quo minus im- pleatur. /. qui fub conditione 8, §. pen. I. quiex patribus 24 //• b. t. I. turpia legata 54. §. 1, 2. //. de legatis 1, /. filia 28. //. de condit. & demonftrat. eo, quod honoratus poteftativam conditionem regulariter non vivo fed mortuo demiim teftatore implere debet. /. 2. //. decon- 4'tt. & demonftrat. (de quoinfcqq.) quodque |
||||||
|
De CONDlTlONIBU!
tuo eo, cui dare jujfm eft, ad itbertatem quidem
perventurum , non autem & legatum habtturum
ejfe', ex ea fane id primo efficitur, ut dubitari
nequeat , quin ex teftamento , & non ex jure
conftituto Hberum $eri, idem fit in d.l. 39 §. 4.
ac fi diceretur, ex jure communi & non ex pri-
vitegio Itberum effe, debebat autem in fpecie fa<5ti
illius /, 20. §. 3. fervus nonex teftamento, fed
exjureconftituto, feufingulari, liberfieri, quia
mors ejus, cui fervus dare juffus erat, mortuo
demum teftatore fupervenerat j uti id inde pa-
tet, quoddicitur eum liberum fore fi decem pa-
tata habuiffet, parata autem habere debuerit poft
mortcm teftatoris; cum & ipfam da/idi condi-
tionem demum ex certa fcientia poft obitum te-
ftatoris implere debuiflet, ac fruftra foret, fi vi-
vo teftatore vel conditionem impleret, vel num-
mos implementi faciendi gratia haberetparatos,
ut infra r dnotatur num. 26". & conftat ex /. 2.
ff. de condit, & demonftrat. Neque interefthac
in parte, utrum conditio & reli&i prcftatio tno-
mentaneafit, antra<5tum& permanentiam tem-
porishabeat. Qua ratione» fi quis annua qui-
bufdam legaverit, ft morarentur cum matreejus,
mortua matre conditionem appofitam non defe-
ciffe , ac annua deberi, Scsevola refpondit. /.
anntta his 20. pr.ff. de annuis legatis. Neccon-
tradicit Papinianus in /. Sejo amico 10. jff. de
annuis legatis, ubi cum Titia caviiTct, Sejo, fi
voluerit, ficut meit negotiis interveniebat, eodem
modo filiorum meorum intervenire , annuos fenos
aureos & habitationem ei praftari volo, & viva
Titia duo ex tribus filiis deceffiflent , refpon-
dit, annua Sejo non in totum, fed tantum pro
parte hereditaria adbuc viventis flia deberi, quia
tam labor quam pecunia divifionem receperat. Quod
enim id eo in cafu ita placucrit, inde eft, quia
non perduravit fed mutata fuit voluntas teftatri-
cis; quippe quse mortuis duobus filiis teftamen-
tum aliud condiderat, & loco filiorum defun-
dorum aliis heredibus inftitutis , neque onus
adminiftrationis ratione heredum furrogatorum
neque condfcionem repetierat, adeoque labo-
rem dividendo, feu Sejum exonerando a labo-
re, etiam pecunia: prseftationem diminuifle vi-
uebatur; imo per pofteriorem teftatricis volun-
tatem & fac~tum, videbatur ftare , quo minus
Scjus omnia curaret liberorum negotia, adjun-
ctis filiae heredibus aliis; quo modo impeditum
conditionis implementum efficit , ut ca fecun-
dum ante tradita defecifle intelligatur. Brufle-
lius de condition. libr. 3. tit. 4. num. 5. inmed.
vel> fi legem illam non de heredibus per Titiam
in locum filiorum pramortuorum inftitutis, fed
de ipforum filiorum prsmortuorum heredibus
per cos inftitutis , accipere malueris , refpon-
deri potcft , in ca agi de tali cafu, quo tefta-
trix propter utilitatem filiorum annua Sejo rcli-
qucrat, quas tunc non ultra filiorum vitam
prsftari, patetex /. iUis libertis 84. infineff.de
condit. & demonftr. & mox latius adnotabitur.
|
||||||
|
I N S T I T U T I O-N 0 M. £45*
Quod fi ex adverfo poft mortem demum tefta-
toris cafus fortuitus mortalitatis extiterit, quo impeditum fuit poteftativ» conditionis imple- mentum , ipfa quoque conditio defecta cen- fctur. /. in teftamento 31. /. Julius 81. /. pa- ter Severianam xoi.ff. de condit. & demonftrat. Sc ad talem cafum reftringenda , qu« gencra- lius traduntur in /. cum ita datur 94. ff. de cou- dit, & demonftrat, l, legatum 4. C. de condit. in- fertis. Cujacius libr. 17. obferv. 22. Bruffclius de conditionibus libr. 3. tit. 4. num. <. pos~t med. Hujus vero aflertionis illa ratio cft, quodincer- tum fit, an, fi teftator fciviffet , conditionern ex illo fupervcniente cafu impleri non poffe, adhuc in cadcm fuiflet voluntate perftiturus. Nec rcfert, an , dcficiente conditione potcfta- tiva poft mortem teftatoris per cafum fortui- tum, isqui eam implere debuerat, moramali- quam in ea implenda fecerit , an ante ullam moram cafus poft teftatoris obitum fupervene- rit, quo implementum impeditum fuit. Qua ratione, cum fundusTitiolegatuseflet, Jt cen- tum Sumphoro &Januariopraftiterit, &, Sym-. phoro ante centum data mortuo , quxreretur, an periiflct legatum ob conditionis defe&um , benigna interpretatione refponfum a Pomponio fuit, legatarium partem dimidiam Januario dan- tem, partem dimidiam fundi confecuturum efle, fi non poft moram Titii Sumphorus decefferit. I. pen. §. item 1. ff. de condit. & demonftrat. ad-* eoque definitum quidem benigne fuit, hanc conditionem fi ccntum Symphoro & Januari» dederit, tali in cafu dividuam effc, & pro par- teimplctametiam inducere obligationem ad par- tem legati, fi nulla legatarii mora fuerit , fed tamen fimul inde apparet , pro parte dimidia legatum corrucre, quia Sumphoro jammortuo dimidia pars centum dandorum dari non potuita & ob id pro parte conditio defeck , licet nul- lam refpedu Sumphori moram legatarius com- mififlet. Idemque etiam colligi poteft ex /. fi peculium 20. §. is cui 3. ff. de ftatu liberis, ubi, cum poft obitum teftatoris moreretur is , cui fervus decem dare juflus erat ut libcr fieret, & Sabinus cenfuiflet, fervum ex teftamento H- berum fore , fi decem habuiflet parata , quafl per cum non ftetiflet , quo minus daret; Ju- lianus contra exiftimavit hunc favore libertatis ex conftituto potius jure, feu fingulari privile- gio, quam ex teftamento ad libertatem pervc-< nire. Quod fi duobus dare juffus , uni tan- tum dare poflit, morte alterius poft teftatoris obitum fuperveniente , aliove cafu fimili pra> peditus conditionem in eo implere, favoreul- timarum voluntatum benigne placuit, conditto- ncmdandi in eo, qui fupereft, impleri pro ra- ta parte pofle, atque ita nafciturum quoque pro ea parte jus ad relifta percipienda; fi modo fe- cundum paulo ante diifia honoratus nullam per- fonae mortuae intuitu moram fecerit. d. I. pen, §. item i.ff. de condit. & demonftrat, X x i2. Plii
|
||||||
|
1
|
||||||
|
r 1 t. vii.
conditionis implemcntum fpcs inftitutionis aut
legati conditionalis ad heredes non tranfmitti- tur: inquo difpofitioncs teftamentarice ab a&i- bus inter vivos conditionalibus diverfa: funt, quod poftcrius explicabitur in tit. de oblig. & -att. L ab omnibus 104. §. in teftamento 1. ff. de lega- tis 1. I. a teftatore 109. ff.de condit.& demon- ftrat. junct. /. is cui fub 42. ff. de obligat. & attion. §. fub conditione 4. Inft. de verb. obligt Sed nec per fubftitutum recle impletur faftum conditione comprehenfum , quoties ifti faclo artificium cohseret, cujus intnitu fingularis per- fonse induftria a tcftatore fpeftata fuit. /. fdei- commiffa it. §. ult. ff. de legatis 3. /. inter ar~ tifices 31.$ de folution. l.ult.ff. h.t. I. Stichuni Attio 35». §. ult. ff. de ftatuliberis. I. unic. §. m atttem 9. C. de cad. toll. Et quid jurisfit, fi plures fub una conditione honorati fint, ac unus folus fadum impleverit, jam fupra adnotatum nttm. 5. Quod fi non faciendi, fed dandi con- ditio fit, eam ex juffu ejus, qui dare debebat, per alium impleri poffe dubium non cft, d. I. §,<). §. ult. ff. de ftatulib. I. Arefcufa iptnfine ff. deftatu homin. d. I. ult. ff. h. t. Sane, fi mo- nafterio vel ecclefiae vel pupillo aut fimilibus quid fub conditione relidum fit, Abbatem aut Pra?pofitum aut tutorem vel curatorem condi- tionis implemcntum facere poffe ac debere, li non id , quod perfona; pupilli cohceret, condi- tione comprehenfum fit, dubium non eft. /, p«- pillorum 21. C. de admin. tut, arg. /. fi fun- dus 13. /. cum pupillus 78. //. de condit. & de- monftrat. I. fervus decem 68. /. 95. §. 7. //. de folutionibus. Refponfa Jurifc. Holl. part. 4. confil, 172. in med. Sicut &: fifcus, ubi fucceffit in locum ejus, qui conditionem implere debuerat. /. in fatto 60. §. i.ff. de condit. & demonftrat. Si fervus aut filiusfamilias autimpubes fimiles- que fub conditione heredesfcriptivel legatoho- norati fint, etiam fine patris dominive juffu aut tutoris autoritate conditionem implere prohibitt non funt; eo quod neque fibi neque patri do- minove, in cujus poteftatc funt, ita prsejudi- cant; fed per implementum id tantum efficiunt, ut a tcftatore difpofita ex conditionalibus pura fiant; nec intereft, utrum cafualis fponte exi- ftat, an potcftativa impleatur. I. fi pupillus 26. ff, h. t.l. conditionibus <.pr.&§,i. ff. de condit. & demonftrat, Quod autem a Modeftino fcrip- tum, fervum fttb conditione heredem inftitutum fine jujfu domini conditioni parere non poffe. I. fub conditione 25, ff. h. t. id vel ita accipiendum cft,utimplere ncqueat adeumeffeclum, utin- de domino prsjudicium fieret,forte aliquid dando ex rc peculiari aut dominica: vel delenda vo- cula »08 cum Cujacio libr. 2. obferv. 16. prae- fertim, cum probabilisnon fittaminfignisofci- tantia eorum, qui Pandeftas digefierunt, ut ma-. nifeftam in duabus legibusineodemtitulocon- nexis, (qualis eft d. I. 2 J. & L z6. //• h.t) antinomiam proferrept. 25. Sed
|
||||||
|
j46 L i b. XXVIII.
21. Planc in lcgatis illis conditionalibus, qua?
& in conditione appofita&in ipiius lcgatiprae- ftatione tra&um atque pcrmanentiam temporis defiderant, veluti, ft mater filio herede infti- tuto, Sempronio decem armua legaverit, fi u cum filio ejus moretur , fupervcniens poft mortem tcfta- toris mortalitas illius perfona?, circa quam imple- mentum talis conditionis fieri debet,neque condi- tionis defeclum pariet, neque interrumpet praefta- tionis continuationem , fed & ultra mortem iftius filii, cum quo legatarius morari debebat, annui obligatio ad mortem legatarii perdurabit. /. Sti- cbus nutrici 20. $, ult. ff. de alim. & cibariis legatis, /. illis libertis 84. //. de condit. & demon* flrat. fi modo honoratus ufque ad ilHus filii mor- tem paruerit conditioni; adeo ut, fi filius ad tem- pus implementum impediverit, dcin mutata vo- luntate implementum conditionis fieri patiatur, honoratus adhuc conditioni parcre debcat, quia annualegataplurafunt. l.pater Severianam 101. §. ult. ff. de condit. & demonllrat. d. I. 20. §, fdt. ff de alim. & cib. legatis. Et hxc ita ob- tinent, etiamfi teftator formula tali ufus efiet, quoad cum Claitdio jufto morati eritis, alimenta tobis do, lego; ita probabilem defunc~ti cogitatio- nem interpretante Imperatore in /. 1. C. de le- gatis. I. Gajo Sejo 13. $.lmperator i.ff.deali- ment. & cibar. legatis, l. qui quatuor 3o.§. uxori 5, //. de legat. 3. Bruffelius </<? condit.libr. 3. M.4. mim. f.antemed. Eoquefacitargumentumex/. ambigttitatem 12.pr. &%.i.C.de ufufruttu. Nifi tamen appareat, teftatorem propter utilitatem fi- lii aut alterius perfonse, cum qua morari juflit, alimenta prseftari voluiffe his,qui cum eo moratu- ri efient; tunc enim contra voluntatem defuncYi petcntcs rehfta ultra mortem ejus, quocum mo- rari dcbuerant, audiendi non funt. d; l. illis li- bertis 84. in fine ff. decondit.&demonftrat. 23. Obfervandum autem, diftinctiones ha-
clenus propofitas circa implementum poteftativa: conditionis non ita in libertatibus fub tali condi- tione Iegatis probatas fuiiTe, fed libertatis favore, jure fingulari, pro impletis fuiffe habitas, quo- tics per ipfum fervum libertatis legato honora- tum haud ftetiffet, quo minus implerentur, qua? per modum conditionis ipfe implere julTus erat. /. ult. C. de condit. infertis. I. ftatuliberos 3. pr. #• §. 3, 4. 8. 9. 10. 11. l.jipeculium 20. §. iscui 3. /. «0» omne 38. /. Stichum 30. §. Dama 3. f deftatn liberis, l, libertate <t_.ff.demanu- ttrijf. teftam. I. p, filius 33; §• erit i.l. Tbais 41. §. spendophorus 16. ff. de fdeicommiff. libert. /. <u §. i.ff- de cond. & dem. adeoque nonfa- tis re&e ex legibus hifcedelibertateficdatatra- ftantibus argumentum ad alios poffc cafuscau- fafque promifcue transferri. Confer Bruffelium dtcondition.libr.^.tit. 4. «wm. 2. , 24. Cseterum implendae conditibnes per eos, ■
quos teftator defignavit, adeo ut, fi honora- to implementum a teftatore impofitum fit, he- jes ejus implendo eam nihil agat, quia ante |
||||||
|
Oe CONDITIONIBUS
|
|||||||
|
INSTITUTIONUM. ^ty
alia?» quse non nifi mortuo teftatore; alijede-
nique, quas vel vivo vel mortuo teftatore exti- tiffe fuftecerit.Vivo tantum teftatore impleri pos- funt ill#, qus; in propria ipfius peifbna imple- mentum capere debent, veluti, fi Titiatnihitiu- bat, ft Cajus mihi decem det, fi fueritn conful fatius & fimilia; quod & ipfa rei natura docct. /. conditionum 91. ff.de condit. & demonftrat. Contra, non nifi poft mortem teftacorisimplc- mentum fieri debet conditionis illius, fi funus mihi fecerit, fi ad exfequias funeris mei vene- rit. d. I. 91. uti & conditioncs illte, qua? pro~ tniftua appellantur, veluti, ft capitolium afcen- dertt t ft decem dederit , & quae funt alia hu- jus generis' plura ; adeo ut & fcire debcat, hanc conditionem teftamento infertam cffc; nec paruifle vidcatur , aut obtemperaffe vo- luntati defuncli, fi talia fato fecerit, fine con- ditionis implendas intentione. /. condltionum 2. / fi jam fatta 11. §. i. ff, de condit &demon- ftrat, Denique vel vivo vel mortuo tcftatore implementum admittunt, & ita relicta deberi faciunt, conditiones illar, qua? non promifcuA dicuntur, ut puta, / navis ex Afia venerit, fi M&vius confulftat. d. /, 1. & l. 11. §, i./.p«- bltus Mavius 3 6. ff. de cottdit. & demonftrat. I. f\ quis heredem 7. C, de infttt. & fubftnut. Per promtfcuas autem conditiones plerique denotatas putant impletu faciles, per non promifcuas im- pletu difliciles: Sedmagiseft, utpromtfciitc con- ditiones pro poteftativis& nonpromifcua proca- fualibus accipiantur, prout & exempla in d. U. fubjunfla demonftrant. Et poteftativse quidem promtfcuA nominantur, quia poflunt fcmper ex potcftativis cafuales fieri, ac cafu deficcre. At e converfo cafuales non poffunt fieri poteftati- vx, & ob id dicuntur »5« promifcu<z , quafi ta- Ics, qua? non pofliint promifcuc cafualcs vel poteftativae efle. arg. /, fuus quoque 4. §. puto 1. ff. de hered. infttt. Gotofredus in notisadd. I. 11. § 1 ff.de condit. &demonftrat. Cujacius libr. 14. obfervat. z. Et ad hafce conditiones non promifcuas relata quoque fuit ea, fi fiita meanubat\ pratfertim, quia ha?c talis cft, utfe- mel impleri debeat, & ex hoc fundamento om- nes illa?, qua: reiterabiles, ut loquuntur, non funt. /. hac conditio 10. I. fi ita legatum t>8. ff. de condit. & demonftrat. I. fi quis heredem 7. .C. de inftit.&mfubftitut. Brunemannus add.l, 7. Barry de fucceffion, libr, 17. tit. <S. num. 6. Nametfl fecunda; & ulteriores nu^tia: vetita: non fint, tamen ex voto nubentium primae perpetuae fpe- rantur futura^, unde & dotis caufa perpetua cflc dicitur, accumvotoejus, quidat,itacontrahi, ut femper apud maritum fit. /. 1. ff. de jure dot. atque ipfum quoque matrimonium confbr- tium omnis vitse, individuamque vitse confue- tudinem habere. §. 1. Inftit. de patria poteft. I. 1. ff, de ritu nupt. Rationcm fi quseras, cur cafuales vel vivo vel mortuo teftatore extitifle fuificiat, poteftativ* non nifi poft mortem ejus |
|||||||
|
25. Sed Sc amplius conditiones plerumque
fpecifice ac ex praefcripto tcftatoris «implendce funt, utcunquc implementum alteri utile non fit. Hinc, cum tefcator Msevio fundum lcgas- fetfub conditione , fi is decem dederit Calltmachth cum quo nonerat tefcamenti fa&io, conditio- ni Ma?vius parere debet, & decem dare, ut ad eum fundus legatus pertineat, licetnummos non faciat accipientis. /. MaVtus cui 55. ff. de tondii. & demotiftrat. Sed nec per sequivalens conditioni parere jura regulariter permittunt. Qua ratione, fi teftator opus publicum in mu- nicipio per heredem fieri juflerit, eumque fub hac conditione inftituerit, is autem paratus fic pecuniam darc Reipublicje, ut ipfa faciat, au- diendus non eft. /. fideicommiffa 11. $. ult. ff. de legatis 3. & qui honoratus eft fub condi- tione, fi heredi, vel alteri decent dederit cum isfervus eflet, ipfifervo, non domino ejus dare debet, & vice versa domino dare juflus, fi fcr- vo ejus dederit, conditionem dandi impleviffe haud videtur. /, qui heredi 44. pr, & §. 1. & 3. ff.de condit.& dcmonftrat.l. Sttchutnaut ?am- philum 95. §■ namfi fur10fi 7, jj' de folution. Adde Gomezium vartar. refolut. tom. i.cap. iz.num. 77. Manticam de conjeft ult. volunt. Itbr. 11. tit. 17. Quin imo, fi heres, cui lcgatarius con- ditionis implendse causa decem dare juflus crat, decem illa legatario accepco tulifftt, non videri cum conditioni paruiffe, quafi dederit, Julia- nus ait; fedtamen, quafi per heredcm ftet, «juo minus pareat, poffe petere legatum. /. Ju- lianus ait 45. ff. de condtt. & demonfirat. Eo- tlemque ex fundamento nec per compenfatio- nem impleri pofle dandi conditionem, di&um in tit. de compenfat. num. 16. poft med. Si ta- mcn conditio teftamento inferta fefe habeat tan- quam medium & via ad finem ulteriorem, etiam modo alio, quam qui per tcftatorem expreflus crat, implementum accipere potcft, & relicla deberi. Unde fi cui fideicommiflum ita fue- rit reli&um, fi morte patris fui juris ftterit effe- Qusi & is emancipatione fui juris faftus fit, aut patris fui deportatione, non videri defecifle con- flitioncm, & refponfum & refcriptum cft: eo quod teftator tali conditione non aliud intende- bat, quam ut ipfi filio, non autem patri jure patrix poteftatis, relicta quserantur. l.fideicom- miffa 11. §, f\ cui ita ii.ff.de legatis 2. /. fi tnater 3. C. de inftit. & fubfiit. In libertate cpoque legata , fub conditione dandi certam iem, etiam rem aliam aut atftimationem ejus dari poffe , jure fingulari, favore libertatis, a Juftiniano conftitutum eft. /. ult. in fine C. de (ondit. infertis. 26. Tempus quod attinet, quo conditiones
qxiftere debent, utreli£h capiantur, fiquidem teftator id definierit, voluntati ejus ftandum eft. 1. fi peculium 20. §. ult. infineff de ftatutibe- fis. Quononfa&o, concftiones alis funt, «juse non nifi viyo teftatore impleri pofliintj |
|||||||
|
L i b. XXVIII. T i t. VII.
|
|||||||||
|
348
|
|||||||||
|
gatario haud competkuram > fi non intra cer-
tum tempus praefiniturn elegiflct, idque, ne alioquin venditio rerum hereditariarum ab he- rede facta intcrpcllaretur, legatario poftea quan- efocunque eligente , fecundum facultatema jure tributam. /. Maiutpiorum 6. ff. de optione vel elecl. leg. Facitque infuper pro hac fententia /. Sticbo libertas 40. §. Sticbus j.ff. de ftatuli- beris. Adde Hug. Grotium manuducl. ad Juri- fprud. Holl. iibr. z. cap. 23. num. 10. 11. 12. Nec hifce contrarium eft, quodjulianusfcrip- fit, \hc conditio, ft in Capitoiium afcenderit, fic recipienda eft, cumpotuerit Capitolium afcende- re. I. bu conditio 29. ff. de condit. & demonftrat. Etenim, utomittam, Cujacio ad l. 23.ff.de hered. inftit. fufpectam cfle legis illius ledio- ncm, dum contendit legendum efle fi in Capi- tolium non afcenderit, per /. libertas qua 17. §. 1, ff. de manumiffis teftamento. confiderandum quoque, legem illam non in fpccie de legatariis fub tali conditione honoratis conceptam effe, fed generalem continere definitionem, adeoque ad heredes seque ac ad legatarios pertinere: atque infuper verba legis ita poffe accipi, ut deno- tent, eum, qui inftitutionc vel lcgato honora- tus eft fub conditione, fi in Capitolmm afctnde- rit , non protinus ad relicta perventurum , C% q forte impediatur in Capitolium afcendere fafto tertii, cujus intererat conditionem non impleri, ( quo fit ut illa fecundum ante dida pro im- pletahabeatur) fed demum, ubi efHuxerit tan- tum temporis fpatium, quo ille, qui in loco rc- motiore conftitutus eft, aut alio quo cafu prsepe- ditus protinus implere nequit, afcendere potuis- fet. Nam cum id ita in ipsa libertate, fub tali con- ditione data, placucrit, juxta l. fipeculium 20. §. quadam j.injine. l.fervm fi beredi 34. §. i.ff de ftatuliberis. longe magis in aliis difpofitionibus, non tanto favore munitis , admittendum eft. Denique ctiam ad d. I. 20. refponderi poteft, illichaud afferi, quod ex ipsa, juris difpofitione ac neceflitate conditioni tali, cum primum fic- ri potuerit, parendum fit; ideoque commode verba Juliani accipi pofle de temporc imple- menti per praetorem praefiniendo, tali fcilket, quo commode ex viri boni arbitratu conditio impleri poteft: quod 8c ipfius textus verba fua- dent, dum dicitur, hanc conditionem fic reci- piendam effe » id eft talem debere accipere in- terpretationem, & quidemaprsetore, cujuseft tempora implementi cx bono & squo definire, quoties illa neque a teftatore neque a lege de- finita funt. Idemque judicium efto eorum, quae a Paulo in /. fi peculium 20. §. tdt. ff. de fiatu liberis fcripta funt; cum circa cafum quo tefta- tor difpofuerat, Stkhus, fi heres eumnonmanu- miferit, UbereHo^ ait, non tam continmm tem- pus exigendnm tffe , ut prMtpitari cogatur beres 5 fit ex peregrinatione celerius reverti ad manumit- tendum , vel adminiftrationem rerum neceffariam inteimnwti nec rurfustamlmgum, ut} quam- |
|||||||||
|
implendse fmt; haec effe vidctur , quod , quia
cafuales non pendent ab arbitrio honorati, tefta- tor tantum fimplicker confideravit effc&um & implcmentum earum, feu knpleri folummodo conditiones voluit, de implementi tempore, tan- quam a nullius arbitrio fed a cafu pendente, fol- iicitus non fuit. d. k 10. pr. ff de condit. & demonftrat. poteftativae vero, a poteftate hono- rati pendentes, per eum impleri dcbent fecun- dum voluntatem defun&i, quae cum demum per & poft mortem ejus firma efleincipiat, etiam non debebat poteftativa conditio tanquam pars voluntatis defuncti, antc mortem cjus ad efic- chim perduci ; quin imo , cum ncmo debeat effe follicitus de hercditate vivcntis, etiam non debebat id agere, ut fa&o fuo puram efficeret voluntatem teftatoris adhuc fuperftitis, & pro arbitrb fuum valentisteftamentum mutare. Barry de fucceffion. Ubr. i7. tit. 6. tium. 6. Gome- zins variar.refolut.tom. 1. cap. 12. num. 61. 2,7. Plane poft mortcm teftatoris condkio-
nespotcftativas, a legatariis quantocius implen- das effe, & ob notabilem moram illos reli&is cadere; heredem vero fuo arbitrio eas quovis tempore, etiam poft longas moras, implere pos- fe, vulgo placuit, uti ex Mantica, Graflb, Molineo, & aliis notat, fed fimul improbat Barry de fuccejfion. libr. 17. tit, S.num.j. 8. &me- rito; cum nulla fufficiens diverfitatis ratiointer heredes & legatarios, tali conditione gravatos, appareat; ac proinde, ficut heredi fecundum omniumfcntentiam jus deliberandi totis triginta anniscompetit, & ob id totisquoque triginta annis conditionis poteftativa: implendae facultas eft; nifi a. credkoribus aut legatariis aut fub- ftitutis, ( quorum intereft, ut conftet an heres ciTe velit nec ne) pctatur, certum tempus ei a pratore prasfiniri, intra quod pareat conditioni, atque ita adeat. I. ft quis inftituatur 2,3. §. fedfi bonorum 1. ff. de bered. inftit. I. fi fervus 4. ff. de rebus autorit. jud. pojfid. & vend. I. 1. ff de curat. bonis dando. I. quamdiu 69. ff. de acquir. heredit. ka quoque legatario jus deliberandi com- pctere, an legatumacceptare velit, necne,pa- tet ex U fi miles Titio 31. ff. de teftam. milit.l. qtudam funt 15. ff. de rebus dubiis. nec magis legatario, quamheredi, certum tempus ad de- 1'iberandum a jure praefinitum eft, fimnjus ur- geat; cui confequens eft, ut & diutius pote- ftativae conditionis imglementum traherc poflit; nifi Uli, quorum intereft eam impleri, defide- tent, certumei tcmpus arbitrio prastoris adim- plendum dari. Optionis utique legatumufque ad tempora Juftiniani conditionale fuifFe, fifci- Tuet tegatarius optaffet, manifeftumcftex §. op- tionit 2,3. Inftitut. de legatis. ncque implemen- tuttt conditionis illius grave aut damnofum le- gawno effe, res ipfa loquitur; & tamen optan- 4i facultas flne ulla temporis reftri&ibne lega- tarb competebat, nifiheresimpetraflet, utprar- tordecemeret, a&idnem legatoram nominek- |
|||||||||
|
DE CONDlTlONlBUS INSTlTUTlONUM.
|
|||||||||
|
349
|
|||||||||
|
dhtvivat, protrahatur mammiffio\ fedmodhum,
quo primum poffit fine magno incommodo fuo hercs tnanumittere: nam nec hic illud diciturcxjuris ncceflitate efle, adeoque magis de arbitrio pra> toris feu judicis, maxime urgentc libertatis fa- vore, hoc ip£im acceperis; idque convenienter iis, qua? de hac ipsa manumittendi conditione Pomponius jam ante tradiderat in /. fi quii in- ftituattir 23. §. 1. ff. de bered. inftit. Sitamen iicrcs a teftatore gravatus fit legato pcenas causa, fi non hoc aut illud fecerit, eum ad cvitandam pixftationis neceflitatem quantocius id facere de- bere, fupra monitum ntm. 6. fere in med. Sed &, fi teftator certum tempus prxfinivcrit , intra quod conditionis implementum fieri dcbeat, vo- luntati cjus parendum cft, itauthercdiquidem a morte teftatoris tempora currant. arg. /. Ji quis in 3. §. pen. ff. ad Senatufc. Silan. legatariisve- ro ab adita hereditate. /. fi in diem 46. ff. de condit. & demonjlrat. nifi& initium tcmporisa tcftatore expreflum fit. d. I. 46. Plane, fi cx jufta ignorantia? causa conditio intra id tempus impleta non fit, heredi aut legatario cx capite jufti erroris fuccurri debet. d. /. 3. #. pen. ff. ad Senatufc. Silan. arg. /. 2. ff de in integr. teftit, 28. Qiiod fi infcrts teftamento conditiones,
in futurum conceptae , jam tum tempore fadi tcftamenti impletae fuerint , veluti, fi tiam ex Afia venerit, ft Tttia nupferit ,fi Lucius pubes fiat, & navis jam appulerit, aut Titia jam matrimo- mo jun&a fit, vel Lucius pubes fa&us, fi qui- dem teftator id ignoraverk , debentur relifta, quafi pure data. /. h&c conditio 10. §. 1. /. 11. ff. de condit. & demonfirat. I. fi ita fit fcriptum 45. §. ult.ff. de legatis t. fin fciverit, de aliis nuptiis aliove navis adventu fcnfiffe intclligitur, ideoquc expe&andus eft adhuc conditionis'even- tus. d.l. 45. #. ult. d l.ii, l.ftitalegatumeB. ff. de condit. & demonftrat. mfi conditio talis iit, qua: per rerum naturam amplius quam fe- melcxiftere non poteft, qualis eft, fipubes, fi tnajor fat; tunc enim relicla omnino dcbcutur. d. I. 11. tanquam data fub conditione natura impoflibili, quam in ultimis voluntatibus pro non fcripta haberi, fupra didum eft. Sande de- cifi libr. 4. tit. 6. deftn, 3. 29. Potcft autem vel una difpofitioni con-
ditio adfcribi, vcl plures ; & hx vel conjun- ftim , vel disjunftim : fi conjunftim , omnes implendae funt ; fin disjunctim , unam tum in inftitutionibustum in legatts exiftere velimple- ri fufHcit. §. pen. Infiit. de hered. inftit, arg. /. fi quis itafttpulatus 125. ff. de verbor. obltgat. Ut tamcn aliquando conjunfta pro disjunc~lis & disjunda pro conjundis accipiantur. /. ft is qui 13. §. 2. & feqq. ff. derebus duhis. t. fiepe ita eompaiatmn 53. ff. de verbor. fignif. /, pen, C. de verb. ftgnif fi fcilicet vel probabilis appareat voluntas teftatoris, conjundta pro disjunciisha- terecupientis; vel conjun&a fimul exifterene- |
|||||||||
|
queant, vel aliquid abfurdi fequeretur, fi non
conjunfta pro disjundis , aut vke versa , ac« ciperentur. Quo fundamento, cum Titio le^ gatum effet fub conditione, ii Seropronius fine liberis moreretur & ad virilem a?tatem non per- vcniret; a Frifix Scnatu decifum fuit, legatum dcberi, fi Sempronius fme liberis deceiliflet, licet jam ad virilem statem perveniffet; perin- dc,ac ii ita teftatorfcripfiflet; fiSemproniusfi- ne libcris, aut nondum ad virilem perduftus x- tatem , mortuus fit ; quia fecundum naturam is , qui nondum pubes cft , liberis reli&is de- cedere non potuit. libr. 4, tit. 6. defin. 4. Si- milique |nodo de cafu , quo teftator cavcrat, bona ad alios devolvi, fi inftitutus antc majo- rennitatem & nuptias decefliffet , plura Viro- rum Confultiflimorum refponfa fcripta extant, quibus definitum, vel majorennitatem vel nu- ptias fufficere ad id , ut devolutioni aut fidei- commiifo locus nonfit. Plane, fi nullafpecia- lis ratio obftet, quo minus conjun&a pro con- jundis , disjunda pvo disjunftis habeantur , s propria particute conjungentis aut disjungentis fignificatione recedendum non eft. arg. d. II. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 3. cap. <^.mm. 22. 23. DD. ad d. I. 53. ffmde verb.ftgnif.be ad d. I. 4. C. eod. tit. Quod fi plures condn tiones diverfis teftamenti partibus adfcript» fint, fi quidem heredis inftitutioni, qusecunque prius extiterit, efficiet, ut teneat defunfti voluntas, quam exitum fortui favorabile,, & publice uti- le eft. /. fi plures 17. //. /;. t. jun&. /. vel ne- gare 5. //. teftam. quemadm. aper. infpie. & de- fcrib. fin legato, noviflima fpeftatur & imple- ri debet ; ac in libertatibus ita datis ca , quas leviflima & ipfi fervo commodior apparet. I. quod traditum 87, / 88. //. de condit. & de» monftrat. nifi per fideicommiffum libertas varie data fit; tunc enim non leviflimam fcd novis- fimam fpe&andam efle Gajus autor cft. /. per fideicommiffum 5*0. ff. de condit. & demonftrat, 30. In ambiguo autem conditionum appo-
fitarum fermone eam fieri oportet interpreta- tionem, ut primum locum obtincat probabilis teftatoris voluntas, etiam neglcda propria ver- botum fignificatione. /. in canditionibus 19. //« de condit. & demonftrat, /. fupelleclili 3. §. ult. ff. de fupeUett. leg. arg. /. cum de Unionis 18. §, caccabos 3. i» fine ff. de inftrufto vel inftrum. legato. I. pediculis 32. §. argento 2. I. inter ve~ ftem 3 3. ff. de auro & argento legato. Unde, fi maritus uxori leget, fi iUa quandocunque liberos habuerit, non cenfetur extitiflc conditio » cum ex alio quam marito Iegante prolem fufcepit3 nifi aliud expieffum fit; eo quod altcri nupta, mariti prioris animam contriftare dicitur , fe- que magna ex patte reddit indignam iis, qua? * a marito priore relida funt. /. cum vir uxori 25. /. fi vir uxori 61. L 62. ff. de condit. & dmonflrat. june"^ fwwi/. iz. caf. 4$-/mPe* atqueita ad pofthumum ex eodem onarito c.or>- Xx 3 ccptura
|
|||||||||
|
L i b. XXVIIL T i t. VIII.
|
|||||||||||||||||||
|
3?°
ceptum rcftringcnda fa6ti fpccies, propofita in tum, ad eum lcgatum perventurum. t. berts
|
|||||||||||||||||||
|
meus cum 79. §. heres 1. jf. de condit. & demon-
ftrat. I. fi cum beres 4. ff. quatido dies legati ce- dat. Sande d. loco. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 69. Contraverofi fcriptum fit, beres meus , cum morietttr Tititts, centum ei dato, purum legatum eft, quia non conditione fed mora fufpenditur; non poteft enim conditio non exiftcre vivente lcgatario , ac certum eft, lcgatum ad heredes tranfmitti. d. I, yp, pr. ff de condit, & demotiftr. d, i 4. §. 1. //. quando dies lcgat. cedat. eo quod dies cum nw- riar, cum merieris, ad vitse tempus pertinet./. libertas 17. I. qui duos 18, §. 1. //. de manu- miffis teftamento. Cujacius libr. 18. obferv. 1. Dics certus, licct legatis & libertatibus refle apponatur, non tamen heredis inftitutioni; & fi adje&us fuerit, pro non fcripto habetur, he- refque pure inftitutus intclligitur, five cx cer- to die, five ad certum diem fcriptus fit. §. he- res 9. lnftit. de bered. inftit. I. hereditas ex die 34. //. de bered. inftit. adeo ut, fiduo inftitu- ti fint, alter ufque ad Calendas Martias , al- ter ex Calendis Martiis, uterque fimul pure in partes squales hereditatis ab initio admittendus fit, detracta tcmporis mentione. arg. /. quotiens 9. §. fi duo 13. I. ex faclo 35. ff.de bered. in- ftit, Sed uti militibus hoc jure Romano datum fuit, ut ex certo tempore vel ad certum tem- pus heredem inftituere poffent. I. miles itaqx, ff. de teftam. milit. ita quoque moribus hodier- nis id promifcue omnibus licet» fic ut lapfo tempore inftitutus vel accipiat vel reftituat he- reditatem. arg. d. I. 41. HugoGrotius manu- dutl. ad jurifprud. Holl. libr. 2. tap. 18. num. 34. & feqq. Leeuwen cenf for, part. 1. librm 3. cap. 5. num. 14. Parens p. m. PaulusVoet ad §.Q9. Jnfiit. de hered. inftit. deduclurus etiam quartam Trebellianicam, cum reftituit, perin- de ac fi fideicommiffo univerfali poft tempus gravatus effet; & viciflim inventarium & cau- tionem praeftiturus in gratiam corum, ad quos lapfo tempore hereditas vel ex voluntate tefta- torisvelex legis difpofitioneperventuraeft. Re- fponfa Jurifc. Holl. part, 4. confil. 141, |
|||||||||||||||||||
|
l. pen. ff. de ufuris, ex d. I. 61. Peckius dete-
ftamentis conjugum libr. x. cap. 24. tium. 12.
Sed &, fi quae inftituta fuerit fub conditione,
fi Titio nupferit, non cenfetur impleviffe eatn,
quando prius Cajo nubit , eoque mortuo Ti-
tium accipit m maritum fecundum: cumtefta-
tor non fccundum fed primum nubcndi actum
intellexiffe credatur , & hoc ipfo , quo voluit
eam Titio fociari, tacite prohibuiffe, ne alteri
nubat, fi relida capere velit. arg. L matrimo-
nii 21. //. qtti & a quib. manumiffi liberi non
fiunt. I. boves 89. §. boc fermone 1. ff. de ver-
bor. fignif. juncT:. I. cum ita 63. §, vidjeamus 1.
ff. de condit. & demonftrat.
31. Plura de conditionibus pctenda ex Phi-
libertoBruffcHo de conditionibm. Mantica de con- jecl. ult. volunt. libr, 10. & 11. Barry de fuc- ceffion. libr. 17. Donello comment. juris civilis libr. 8. cap. 30. 31. 32.33. 34. Gomefiow- riar. refolut. tom. 1. cap. iz. num. 59. &feqq. Peregrino de ftdeicommiffts art. iC.num. 123. & |
|||||||||||||||||||
|
3 2. Conditioni fimilis cft dies incertus. I. dies
incertus 75. ff.de condit. & demonftrat. nifitan- tum folutionis, «on obligationis, morands gra- tia adje&us fit. U Fijmio Ueliodoro 26*. §. 1. 2. //. quando dies legat. cedat. Sande decif. libr. 4. tit. 4. defin. 7. qmft. 3. Ant.Faber Coi.Ubr. 6*. tit. 25. deftn. 9. Gomezius variar. refolut. tom. i.cap. %.num. 26*. Carpzovius defn.for. part. 3. conftit. 13. defin. 25. Necintereft, utrum incertum fit, an dies unquam extiturus fit, an vero tantum dubium, quando fit exti- turus, utcunque certum fit, illum aliquando extiturum effe; fi modo id incertum fit, an vi- vo, an vero mortuo honorato exitum fit habi- turus: namfi incertum quidem fit, quandoex- titurus fit, ccrtum tamen, vivo honorato eum eventurum, puram magis, quam conditionalem efficit teftatorisdifpofitioncm. Unde, fi tefta- tor eaverit, heres mem ctim ipfe morietur, cen~ tum Titio dato , legatum fub conditione reli- <5tum dicitur: quamvis enim heredem moritu- rum certum fit, tamen incertum eft, an lega- tario vivo dieslegati non cedat, &non efteer- |
|||||||||||||||||||
|
TllVLVS VIII.
De jure deliberandi; S U M M A R 1 A,
|
|||||||||||||||||||
|
Quantum temporis fpatiumalits ttrgentibm tm-
cedatur beredi ad deliberandum a pratore vel
principe jure medio ac novijfimo Juftinianee t
quantummoribushodiernis}
, An deliberante inftitutot tempm deliberattdi
(ku
|
|||||||||||||||||||
|
<j. guidfit jus deliberafidi} quam din duret ne-
tntne aditionem urgente} Qjto modo&olimpo- tuerit & jure novo poffit teftator dies cmionis teftamento prafigere, intr^ quos bewadeat, feu (txmt beredmttm ? |
|||||||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||||||
|
De J U R E DE
earrant fubflituto vel beredi ab wteftato} si
deliberans intra tempus ftbi prdfiitutum non de- daraverit mentem fuam, an adivifft pr&fuma- tur ex flentio, an vero repttdiaffe, per dtfiin- ftiones explicatur : uti &, in quorum gratiam jus deliberandi indttftumftt ? .4; Ouid juris circa jus deliberandi, fifiduciarius
hereditatem reftituere rogatus, eam fufpcftam dicat, &aditionem urgeat ftdeicommiffarius } *<. Ouibus beredibus prafmiatur tempusdeliberan-
di} An & beredibus fub poteftativa conditione fcriptis, pendente conditionc? An & fuis he- redibus? Et quid, f\ fe jam abftinuerim} An & heredibtts neceffariis ? An & pr&toriis here- dibus ? An & fideicommijfariis ? An & quando legatariis ? 6, Heres deliberanspetere poteft ,fibi copiam feri
rationum, tabularum, literarum defttnfti, ab iis, qui iUas tenent, etiam coberedibus quijam adiverunt, ac a creditoribusbereditariis inpos- feffwnem mijfis: bodie etiam, a conjuge fuperflite fibi edi inventarium bonorum defunfti. 7. Dum deliberat, pati debet, creditores mitti in
bona defunfti, nec res bereditarias alienarepo- tesl -, nifx venia a pr&tore impetrata exjusiis cau- fis; & qua jusld cauf&fxnt ? S. Denegatur jus deliberandi, fx probetur, bere-
demjamadivijfe. 9. Qua fuerit ratio inducendi beneftcium inven-
tarii} Ante tempora Jusliniani inventariumin aliis multis cafibus locum babuit ad alios ef- fetlus; uti & hodie, fx Eelga in lndiam navi- gantes, aut in peregrinis locis degentes morian- tur.
10. Qu<t fint obfervanda in inventario, ratione
temporis, tabellionis adhibendi, teslium, ci- tandorum eorttm qttorum interesl, defcriptionis ipfarum rerum, & fruftuum etiam posl mor> tem teHatoris perceptorum, fubfcriptionis per be- redem facienda ? An continuata ferie, vel una cbarta fieri debeat } 11. Quomodo, qua formk ,quibus citatis, hodie
repertorit beneficium fpecialiter a Principe impe- trandum & a jttdice confirmandumftt, & que in eo obfervaridebeant} Quid,fxcreditores alii- qtte citaii fe non fislant ? Cujus loci folennia in inventario impetrando & conficiendo adbibenda fmt? 12. Quamdiu moribus nollris dnret poteslas pe-
tendi a Principe benefciuminventarii} ubipe- tendum boc beneficium, fi mortui fxnt delegati adcomitia Otdinum Generalium, confilii slatus, coUegia maritima &c ? 13. Quales beredes petere nunc poffint hoc bem-
fcium inventarii ? An & iUi, qui prius petie- rant tempus deliberandi ? 14. An conficiensinventariumjurecivili, bocipfo
jam beresfaclusfuerit} Anhodie inventariibe- neficium petere poffit, qtti jam pro berede fe gefiit ? An, qui expilavit bereditatem ? An, ft alii confangttinei remotiores defmcTi bereditatem |
||||||
|
LIBERAND t«| jgjf
fineinventario adire velint? Mt^ntuncis,qttt
jam impetraverat inventarii beneficium,ei renun- ciare &ftmpliciter adire pojfit} An ■& tunc, cum nuttp aliusfimplicem offert aditionem} An & ma« ritus fimplicem aditionem ojferre poffit, cumbe- redes uxoris cum inventario adire volunt} An b&c aditiofine inventario per agnatos offerri pojfit, cttm bencficium inventarii jam wifirmatum feu interinatttm esl} 15. Anteftator in pujudicium creditorum fojfit
heredi remittere confetlionem inventarii ? An jurata ajfertio teftatoris defuipatrimonii qttan~ titate in teftamento fatta pre hventario fit? An teftator pojfitprobibere, ne beres adeat cum inventario, & quis iUitts probibitionis effeclus fit} 16. Quid juris, ft res quddam in inventario boni
fide vel dolopratermiff* fint ? 17. An durante inventarii confetlione beres a cre-
ditoribus bereditariis conveniri pojfit} An aclio- ne judicati ab iUis, quibus defunctus jam con- demnatus fuerat} An a dominis rerum a defuntlo detentarum ? An ex causi fpolii a defuntto com- tniffi} An interim conveniri pojfint fdejujfores defunfti} An heres interim refte conveniat de^ bitores hereditarios} 18. Abfoluto legitime inventario, heres nontent-*
tur creditoribus beredttariis ultra vires heredita-^ tis. An venditioni opponere fepofftt, ficumbo- nis deftmfti etiam proprk rpfxus res profcripts fmt} An poffit venirecontrarerumfuarumven- ditionem a defunfto faftam, aut contra tran- fafttonem, quam defunftus fecit cum ftducia- rio fuper fideicommijfo, quod poft mortem defunfti ad hunc cum inventario beredem devolvi de« bet} 19. Siheres cum inventario vendideritbonabere-
ditaria, emtor a nuUo creditore bjtpothecarhde» funfti conveniripoteft, 20. Talis heres folvere poteft creditoribus primo
venientibus, licet debiltus jusbabeam, utt & legatariis, quos convemre dein debent credito- res potiorA jura habentes, An debiti liquidifa- lutio fufpendi debeat ob debita alia iUiquida ? Att ob id, quod quidam creditores fe opponunt confirmationi inventariit & longior oppofmonit mora eft ? 2,1. Poteft & aliquando nsbereditariascreditort-
bus in folutum dare, Non tamen morihus ha», diernis. 22. Deducit quoque Valcidiam ex legatis, Vtcet
militis fit hsreditas cum inventario adita. An he-< redi pereant res bereditam, an magis cteditto- ribus & legatariis} 23, Deducit etiam ante omne ereditum impenfat
infunuty ininventarium, inteftamentiinfima* tionem, & alias nece.Jfarias. Quales & quan- tas funeris impenfas} An & impenfas litis pro rerum bcreditariarttm perfecutione aut iefenftO" I rte} Att & fumtus faftos ob id, qmd ^miam
fe inventaru tonfirmationi oppofuerant ? 24. Uon
|
||||||
|
L i b. XXVIII. T i t. VIII.
|
||||||||||||
|
!*»
|
||||||||||||
|
& amittat Trebellianicam ?
28. si levtoraqti&damcircainvcntariamheresne*>
glexcrit i an beneficium perdat ? An militesfine tnventario adeuntes in folidutn obligentur ? An fifcus capiens bona damnatorum, aut vacantiai An illi, qui fuccedunt in bona damnatorum , dum ffcus jtts fuum remiftt ? Etquidt ftfifcus a privato heres fcrtptus adeat ftne inventario > An hodie Diaconi aliique curatores pauperum adeuntes hereditatem pattperibus delatam, vel ipforum pauperum , fine impetrato inventit- rii beneficio teneantur ultra vites heredita- tis ? 20. Qui plurafcripferint de inventario ?
|
||||||||||||
|
2,4, No« jJt debiti & crediti confufto, ft quid de-
funitus beredi, vel beres defuntlo debuerit. An filia tunc dotem fibiapatrepromiffampeterepos- fttl An& pcena conventionales aut legitim<*> ttme heredifalvafint} 25. An beres cum inventario po(l diftributam om-
nem pecuniam & reddttas rationes adbuc tenea- tur fufcipere arramenta litis contra defunclum ctspu ? 26. An inventarium a fiduciario confettum profit
fideicommiffario ? 27. Heres adiens fme inventario omne &s alienum
& legata in folidum folvere tenctur, nec Fal- cidiam deducit, nec legittmamfalvam habet. An |
||||||||||||
|
durare, autor cft Ant. Fabcr Cod. libr. 6. tit. ir.
defin. 46. Sande decif. Itbr. 4. tit. 6. defin. 1. Parens p. m. Paulus Voct ad §. j.lnftn.dehe- red, qualit. & differ. num. 3. Ac olim c^iidcm frequens crat, ccrtos prsfcribi in tcftamento dies cretionis, intra quos heres cernere, decer- nere, ac conftituere debebat, utrum hercscffe vellet, nec ne: quale jus cretionis antiquum, uti & formam, fpecies ac efFedus ejus latius ex- ponit Ulpianus in fragm. d. tit. 22. §. 27. & multis feqq. Cujacius in paratitl. C. b. t. de jure deliber. Et quamvis poftea fcrupulofam cretionum folennitatem Imperatorespenitus de- creverint ainputandam effc. I. cretionum 17■. c. b. t. non tamen idco teftatoribus interdiflui-ni fuit, certum tcftamento tempus exprimere, in- tra quod inftitutus adeat, quoque pmcrlapfo fine aditione, hereditas ad fubftitutos aut ab in- teftato fuccedentes devolvatur, convcnienter iis quse ab Ulpiano in ftagm. in d. tit, 22. §. 27, & feqq. tradita funt, quippe quorumnihil9 praster fcrupulofam folcnnitatem , abrogatum cft, manente decsetero illibatateftatorifacultatedic- rum pratfiniendorum, intra quos hcres cernat ,■ feu declaret adeundi voluntatem. /. jiquis heres 7i.ff. deacquir. bered. Sande decif, libr. 4, tit. 6, defin. i.inmed. 2. Quod fi de aditionis tempore nihil a tc-
ftatore cautum fit, 8c voluntatis declarationem urgeant illi, quorum intereft, puta fubftitutis & lcgatarii, ac prarcipuc creditores, olimqui- dem heredi id tunc petenti prseftituebatur a prae- tore tempus deliberandi modicum arbitrarium , non minus tamcn quam centum dierum ; ne- que novum fuit, ex magna causa iterum ad de- liberandum tempus dari, ubi pmori perfuafmn erat, dies, quos primitus pra?ftituerat, haud fuf- fcciffc. /. 1. §. 1. 2. /. 2. /, 3. /. 4. ff. h.t.l.fi curatoris 9, C. h. t. Sed poftea omnibus etiam non petentibus datum a legeannifpatium, intra quod non modo hercs unusquisque deliberare & adire potcft, fed & jus delibei andi ratione tempo-» ris, quod fibi ex eo anno reliquum eft, ad quos^ cunque transmittit heredes , quoties heredita- tem fibi, antequam moreretur, delatam fcivk. /. cutn in antiquioribus 19. C.b.t. dequatrans- miffione
|
||||||||||||
|
|ereditas, five ex teftamento five ab
|inteftatodelata,ti-iplicipoteftacqui- | |ri via, puta vel aditione aut immix- I fjtione incundtanter faeta, dum heres camcerto certius lucrofam credit,- vel f ecundo prsemifsa deliberatione; vcl dcniquc inventario confcfto. Prima periculofiffima eft, dum praecipitati confilii fpretatque deliberationis comes plerumque eft pcenitentia : altera tutior cjuidem, fed non peromma fecura fatis : tertia tutiflima, fed vix aliter quam in fufpe<5tis hcre- ditatibus frequentata. Eft autcmjusdeliberan- di facultas heredi ajure conccffa, utconfultare atque perquirere poflit, utrum ei expediathe- reditatem adire, Hec ne. Ulpianus infragm. tit. 22. §. cretio 27. Quale deliberandi ache- rcditatis exploranda: jus non ex edi&o pmoris introdu&um eft, fed cum hereditate delata ipfo jure competit, & uti facultas adeundi totis tri- ginta durat annis, ita quoque deliberandi jus, jpfi coh&rens hereditatis delationi. arg. l.i.C. de fuis & legit. hered. I. fi curatoris 9, C. b. t. junft. /. ftcut^. C. de prafcript. ^o.velqo ann. nifi vel a teftatore, vel a pmore aut Principe certum tempus deliberationi pra:finimm fuerit. & ita fpatii brevioris finibus coar&atum adeun- di jus. Quo & puto refpicere Ulpianum in /. quamdiu 69. ff. de acquir. vel omitt, bered. cum de pluribus inftitutionis gradibus agens , ait, quamdiu inftitutus admitti poteft, fubftituto locus twn efi, nec ame fuccedere potefi, quam exclufo berede inftttuto. Eveniet igitur, ut neceffarium ftt temedium pr&toris, & circa denegandas primo atliones, & circa praftituendum tempus fubftituto: & mox; ergo expettamus in fingulis, ut priusip- ftsdeferatur hereditas, tum deincepspojlquamde- lata eft, expettamus diempuflitutum, intraquem niji aut adeat aut pro beredegerat, denegamusei bereditarias atliones: fi enim adcundi & delibe- randi facultas ipfo jure non perpetuo competi- iflet, fed ab ipsa lcge fuiffet certo tempori alli- gata, fruftra diceretur, remedium prauorisne- celfarium fuiffe ad denegandas inftituto a£Uo- nes, & tempus ipfi quoque fubftituto praefti- tuendum. Atque ita quoque hodic jus deli- berandi, nemine urgente, totis triginta anuis |
||||||||||||
|
LIBERANDT. 553
4. Quod fihereshereditatemalteri reftituere
rogatusfit, eamque fufpe&am dicat, fideicom- milfariusvero aditionemurgeat& reflitutionem, fiduciarius quantocius a praetore ad adeundum compellcndus eft, nec aditio talis ex aliquo de- Iiberandi tempore fufpendi debct: aditionevero jamfada, non ftatim reftituere compelfitur, fed completo tempore, quod deliberationi pra- ftitutum eft, fi expedire fibi compererit here- ditatcm, commodum fentict teftamenti, eo jure, quo, fi fponte adiviffet; fin contra onerofam crediderit, reftituta ea exonerabitur adionibus hereditariis. l.fi legatus 30. /. omnes qui 71. £ ad Senatufc. Trebeli. Nec hifce contrarius eft Ulpianus, dum proponit, fiduciarium tempus ad deliberationcm petiifle &impetrafle, deinde poft tempus deliberationis adiviffe hereditatcm & reftituifle. /. fed & ft alio 9. $. plane 1. $ ad Senatufc. Trebell. Agk enim de tali cafu, quo fideicommiflarius non urfit aditionem, nec fiduciarium a pmore ad adeundum compelli defi- deravit. 5. Pctunt h«c deliberandi tempora heredes,
plerumque quidem illi tantum, quibus heredi- tas delata jam eft. arg. /. quamdiu 69. in ftm ff. de acquir. velomitt. hered. d. l.fi plures 10. ff. b. t. quandoque tamen & hi, quibuseanec- dum delata; quoties fcilicet fub poteftativa in-< ftituti conditione, cui facile parere poflunt, ( veluti, fi fervum quem in foteftate habent ma- mmittant) trahunt implementum ejus. LJtquis inftitutus zy, §. fed fi bonorum 1. ff. de hered. inftit. arg. /. fi cui pure 31. §. ult. I. facla 63. §. fi fub conditione 7. & feqq. ff. ad Senatufc. Tre- bell. Adde tit, de condit. inftitution. num. 27, Nec intercft, extranei heredes, an fui fint, poftquam ipfis abftinendi bcneficiuma, prsetore datum fuit; adco ut &, pofteaquam fefc abfti- nuerint, ex causa tempus ad delibcrandum im- petrare poffint, cum nondum bona venierunt. /. fi quis fuus 8. ff. h. t, jund. §. 5. Inftit. de hered. qualit. & differ. Diverfum eft in fervis heredibus neceffariis a domino inftitutis; quip- pe quibus nullum abftinendi beneficium prsetor indulfit: quod enim jus tale liberis conccflerit, id inde eft, quia famse libcrorum confulere ac parcere voluit, quae nullacft infervis, jureci- vili pro nullis habitis ac mortuo fimilibus. arg. /. quod attinet 32,. I. fervitutem 209. ff. de reg. juris. jun&. §. 1. lnftit. quib. ex caufis manumitt. non licet. Non etiam refert utrura civiles fint heredes an praetorii; cum pmoriis aequc acci- vilibus ex agnita bonorum poffeffione incumba» onus aeris alieni, indeque damni periculum im- mineat. /. aquifftmum x. §. pro qua 2. ff. debo- nor. poff. fecund. tab. t. i.pr.ff.defucceffar.ediclo Cumque ex Senatufconfulto Trebelliano herc- ditate reftituta, oneraquoque pro rataadfidci- commiffarium transferantur, ipfi quoque tem- pora deliberandi praeftitui aequum fuit, ut fe- cum conftituat, utrum reftitutionem admittere y y velit,
|
||||||
|
De jure de
miffione ex profeffo ad f if. </<? acquir. vel omitt.
hertd. Tandem noviffimo Juftiniani jure fi quisjusdeliberandi eligere velit, a. pratore tan- tum novem menfes, a Principe annum impe- trare poteft, adeo ut, fi longius tempusabim- periali largitate indultum fuerit, id pro nihilo habeatur , neque faepius fcd femcl tantum tale tempus peti dcbeat. /. ult. §. & b&c quidem i3. in fuie C* b. t. In Hollandia jus dcliberandi ad annum competere , monet Grotius mattud. ad jtirijprud. Holl, libr. 2. cap. 21. num. 8. apud alios arbitrarium tempus | judicc concedi vcl longius vel brevius pro circumftantiarum varie- I tate, audito prius herede, teftatur Ant. FabcrJ Codylibr.6.tit. 11, defin. 46% WaflenaarpraS. judic. cap. 15. num. 6. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. 5. J»/r. de bered. qualit. & differ. num. 3. fic ut & ex juftis caufis a judicecoar- clari poflit tempus illud, quod alias vulgo ex juris civilis prsefcripto largiendum erat, ut do- cet Menochius de arbitrar. jud. iibr. 2. cent. 1. cafa 1. num. 8. & feqq. 3. Si plures facli fint inftltutionum feu fub-
ftitutionum gradus, inftituto deliberante, tem- pus ei ad deliberandum prasftitutum noncurrit fubftituto, uti nec heredi ab inteftato, fi nul- lus fubftitutus fit; per fingulos enim obferva- turum fe praetor ait id, quod de prsefiniendo tem- -pore deliberationis edicit, videlicet, ut a primo quoque ad fequentem tranfkta hcreditate deli- berandi tempus praefcribatur, donec inveniatur qui eam adire velit. l.fplures 1 o. ff. b. 1.I. qttam- diu 69. jf. de acquir, vel omitt. bered. Ipfevero dcliberans, fi tempore praeterlapfo mentem non declaraverit, fed tacuerit, repudiafle cenfebitur, quoties fubftitutis vel etiam heredibus legitimis urgentibus deliberaverit, ac fubftituto vel legi- timo heredi locus fiet. d. I. 69, ff. de acquir. vel omitt. hered. fin urgentibus creditoribusaut legatariis, magis ex filentio prsefumctur adivifle. I. ult. §. fin autem 14. in med. C. b. t. quia fi- lentium adverfus eum, qui mentem explicare debuerat, interpretamur, ut probatum in tit. de interrogat. in jure faciend. num. f. prodeft vero fubftitutis deliberationem urgentibus, ut repudiatio fcquatur, quo ipfi de hereditatis ex rcpudiatione delatas aditione penes fe conftitu- ant; uti legatariis , ac prarcipue creditonbus aditio prodeft, ut habeant, a quo legatum cre- ditumve petant. Sciendum enim, tempora de- liberandi a praetore non tantum in gratiam fub- flitutorum fuifle praeftituta, juxta d. I. «So.fed & in creditorum utilitatem, ne bonaheredita- liafine domino diutius jacerent, & creditoribus longiormora fieret, fedfcirent maturius,utrum habeant cum quo congrediantur, quique iis re- Ipondeat, an vero bona vacantia fifco fint de- lata, an potius ad pofleffionem bonorum pro- cedere debeant, quafi fine fucceflore defun&o. I. 1. pr. ff. de fuccefforio cdiclg, l, f\ plures 10, f. h. r. • " |
||||||
|
*
|
||||||
|
S5-4 L i b. XXVII
velit, nec ne. $• fi qws una 9. Irtftit. de fidei-
comfn, bered. Et quamvis ea legati conditiofit, tit acquifitum legatario nunquam damno effe ttoffit, quia fciiicet ei ex fua natura nvillum onus connexum eft, dum ex adveifo hereditas inter- dumdamnofaevadk, autore Juliano in l.fihere- ditatem 3 2. //. mandati. quia tamen ex volun- tate teftatoris etiam legato conditio aut modus aliquid dandi vel facicndi imponi poteft , & qui- dcm tam gravis, ut merito quis haefitet, an non magis expediat carere reli&is, quam con- dkionis aut modi adfcripti implementum facere. arg. /. generalker 24. §. fi quis alienum 12.//. de fideicommiff. libert. I. fed ft non 3 6. ff. ad leg- Talcid. I. plane fi filium 94. §. ficui z.ff, dele- gatis 1. hinc & legatariis deliberatio in legibus tributafuit. l.fi miles Titio 31. ff.de teftam. milit. I, qutdam funt 15.//.de reb. dubiis. 6. Effc&us deliberationis alii commodi funt
heredi, alii incommodi. Ad effeftus heredi uti- les pertinet, quod deliberans adito pmore im- petrare poffk, fibi facultatem fieri infpiciendi fationes, tabulas, literas defun&i ab eo, apud quem ilke dcpofitae funt, uti & a. coherede, qui una inftitutushereditatemjamadiit. l.Arifto 28. /. 25). ff. de acquir. vel omitt. hered. quin & ab ipfis creditoribus hereditariis. Quo perti- nere puto^verba Ulpiani in /. Arifto 5. ff. h. t, quibus contendit, non folum creditoribus fub- veniendum effe, ut fcilicet prsftituto certo tem- pore jus deliberandi circumfcribatur , ne lon- gior mora lis fiat , fccundum ante dicla ; fed & viciflim heredibus , hifque copiam inftru- mentorum infpiciendorum faciendam, nem- pe ab ipfis crcdkoribus: quippe qui, herede deliberante, interim in poffcffionem mittuntur, ac curatorem conftkuunt cuftodis causa, do- nec appareat, an is, qui deliberat, agnofcat heredkatem, an non. I. unusex ^J.x.ff quib, ex cauf. in poffeff. eatur. I. idem privilegium 22. §. i.ff. de reb. aut. jud. pofftd. l.dum deliberant ^.ff.de curat. furiofo & aliis extra min. dand. Papon. itbr. 21. tit. 9. arr. x. atque itaprocul dubio ipfas quoque rationes, tabulas, literas- que defun&i tenent, ex quibus deliberans de viribus heredkatis inftruipotcft. Deniqueetiam noftris moribus obtinet, ut, defuncto marito vcl uxore, conjux fupcrftes compellatur here- dibus dcfun&i cxhibere repertorium bonorum dcfun&i, ut ita deliberent,' num fibi expediat hcredkas, nec ne; prjecipue, fi bonorum aut acquxftuum communio ex ftatuto vel pa&o an- tenuptiali inter conjuges indu&a fuerk. Refponfa Jurifc. Holl. part.. 1, confil. xz6. in fine Adde D. Joh. a Someren de jure wverear. cap. 7. mm. 1.2. 7. Ad effectus heredi incommodos referri
dcbet, quod, ut jam di&um» durante delibe- ratione hanc pati tenetur miffionem in hcre- dkaiia defundii bona ; quodque interim dimi- nuete nequic defuncli bona , atque adeo uec |
I, T 1 t. VIIL
alienare, ncc actiones hercditarias excrccre; nifi
adito prsetore alicnandi licentiam juftis ex cau- fis impetraverit, puta, fi res fint in hereditate, quje tractu temporis deteriores fierent, aut as- fervatu nimis fumtuofe funt, vel xs alienum ur- geat, quod fub poena vcl pretiofis fub pigno- ribus debetur; adhsec funeris causa , aut vcs- cendi gratia, aut agcndorum corum causa, qux fine piaculo prxtcriri nequeunt, vel utsedificia fulciantur, neve agri inculti fint, &obaliasfi- miles juftas rationes: ita ut primo quidem loco impcndia fiant ex diftracto olco, vino, frumen- to, aut ex numcrata pecunia, fi quae talia in theredkate fmt; fin minus» a debkoribushere- ditariis pecunia exigatur; Sc, fi nulli fint de- bkores, fupcrfluse res veneant. /. 5.§. 1. /. 6. I. 7- F- & §§• f*W- l 9. ff. b. t. arg. I. pro berede 20. §. & ideo 1. ff. de acquir.bered.l.fi fciens 16. ff. de contrab. emt. Ifi fliafamilias 60, ff. foluto matrimon. 8. Denegatur tamen ulterior deliberandi fa-
Cultas , fi probari poflit, heredcm jam adivifle, aut proherede fe gefllffe; cumnon poflitdeii-i nere heres effe, qui femel heres fadus eft. Papon. libr.zi.tit.^.arreft.x, 5>. Quia vero poft fedulam deliberationem,
& exacllam prudentiflimorum inquifitionem > fe- cutamque exinde aditionem , emergebat fape jbs aleinum, ad quod in univerfum exfolven- dum fefc adeundo heres obftringebat, utcun* que non eo ufque afcenderent vires hereditatk, hinc jure novo introdu&um ajuftinianobcne- ficium inventarii, feu defcriptionis folennis ora- nium bonorum defunfti. /. ult. C. h. t. §. 5» & 6. Inft. de hered. qualit, & differ. Licet cnitn dubium haud fit, quin & dudum ante Juftiniani tempora rcpertorii confectio pluribus in ncgo- tiis recepta fuerit, vcluti in tutoribus & cura- toribus circa fubftantiam pupilli vel adulti alio- rumque fimilium in cura pofitorum, de quo acium tit, de admin. &peric.tut. nuni. 3.4, ^ in creditoribus in poffeffipnem miffis, & cu- ratore bonis dato. /. cum plures 15. ff. de reb. dutor. jud. pofftd, & vend. in fifci procuratore circa bona publicata. /. fi quis intra 7. C. de bonis profcript. non tamen nota fuit ad illos juris ef- fedus producendos, quos ex Juftiniani lege in adeunda fufpefta fortitur hereditate. Atque ita quoque moribus hodiernis inventarium faepe fieri jubetur, non ad id, ut credkores impedirentur fupra vires hereditatis debita perfequi, fed ut heredibus res defundorum falvse fint; veluti, cumin itinere ad Indiam Orientalem aut reditu quis navigans maritur, aut in peregrinis degens regionibus, ubi nationis Belgicje confules admifli funt.Vide>!m^c/ briefvan deOoft lndifche com- pagnieann. 16*58, art. 71. & feqq. vol z.placit, Holl. pag. x 297. & decrttum Ordinum Generaliutn B.Decembr. x6iz.d.vol. z.pag. 13 31. 10. Ut repertorium hoc, quodjuftinianum utorem habetf recle atque ordine ab heredc |
||||||||
|
fiat,
|
|||||||||
|
«
|
|||||||||
|
IIBERANDi;' %$f
mandum , & claufula ialutari de addendo vel
minucndo, quod omiflum aut perperam rcla- tum fuerit, muniendum; infuper per peritos ac juratos rcrum a:ftimatores mobilia sftimari ad- dita rerum fingularum dcfcriptioni aeftimatione, ejusque aeftimationis nomine per heredem cave- ri, ii poifeffionem eorum fibi fcrvare hercs velit. Sed & impctratum inventarii bcneficium con- firmandum cft, fcu interinandum, vel a curia provinciali, velajudice domus mortuaria? ii illa in urbe fit ; qucm in finem citandi crcditores aliique , quorum intereft , noti nominatim, reliqui edi&o, ut inventarium cxaminent, &, fijuftas videantur habere contradicendi caufas, fefe confirmationi bencficii opponant ; qualis contradidtio fi moras ac litcs longiores poft fc trahat, interim curator bonis datur. Quod fi ci- tati prima vice non fiftant fe , ut confirmatio- ni fcfc opponant , hoc ipfo in eam confenfiffe intelliguntur, fibique pra:judicant, licetaliifiu copiam facientes contradicendum purent. Con- fer editlum Caroli V. 19. Maji 1544. an. 30, 40. vol, 1, placit. Holl. pag. 328. inftruft. cu- riic fupr. art. ^244. 248. Neoftadium Curia fupr. decif. 7. Hug. Grotium manud» ad Jurifprud. Holl. libr, 2. cap. 21. num. 23. & feqq. Gu-< delinum de jure noviff. Itbr. 2. cap. 18. mfine, Zypamm mtit juris Belg. libr. 6. in fne tit. de jure delib. "Waffenaar praft. judicieel cap. 1 y,' num. 7, feqq. Groenewegen ad Grotium d. lo- co & ad §. 6. lnft. de hered. qualit. & differ* Parent. p. m. Paulum Voet ad §. lnfiit. eod. tit* num. 5. Van Alphcns papcgaey tit. 18. pag.mi- bi 204. & feqq. Plura enim de requifita inven- tarii forma ac folennitatibus dicere confultum non eft; cum pro locorum varictate varise fint; & obfervafle fuifccerit , in inventario confi- ciendo folennia adhibenda effe Ioci illius , in quo beneficium inventarii impetrandum, con- nrmandumque, & defcriptio bonorum facien- da eft. Rittershufius ad novellas part. 6. cap. 8.' num. 10. Adde tit. de conftitut. Principum ,partc altera de ftatutis nttm. 13. 12. Et quod attinet hujus beneficii petendi
tempus, fi non fpecialis ea de re confuetudo appa- reat, magiseft, ut, quamdiu creditores aliique fimiles, quorum intereft, non urgent aditio- nem, aeque beneficii petcndi ac hereditatis adcun-» dae facultas totis triginta annisdurct; cumnon liceat ex jureRomano, fecundum quod fpeciali refcripto principali opus haud erat, ternpora in- ventario inchoando & perficicndo praeftituta a4 hodicrnum inventarii bencficium, ex indulgen- tia Principis conccdendum, transferre. Sande decif.libr.4. tit. iz.defin. 2. in med. Groene- wegen ad l ult. §. 12. C. h. t. Waifcnaarpjvitf. judic. cap. 15. num. 5. Leeuwen cenf.fsr.part. 1. libr* 3. cap. 10. num. 13, Sed & de loco praetermittendum non eft, mortuis delegatis ad Comitia majora Ordinum Generalium, confilii ftatus aut ad collegia maritimis rebus prsepofii? Yy 2 ta
|
||||||
|
De jure de
fiat, plura requifita funt, puta, ut inchoctur
intra triginta, & abfolvatur intra fexaginta dies proximos, vcl faltcm inchoetur & abfolvatur in univerfum intra dies nonaginta , ex quo quis fcivit fe heredem efle : nifi patrimonium de- fundi admodum difpcrfum fit, quo cafu ufque ad annum inventarii abfolvendi tempus exten- di potcft. /. ult. §. 2. 3. & 11. C. de jure de- liberatidi. adhibeatur & tabellio , ac vocentur omnes illi , quorum intereft , tum creditores tum legatarii, aut iis ex parte fui copiam haud facientibus", interveniant teftes fide digni trcs; atque ita pleniffima & accurata fiat omnium de- fcriptio, etiam fruclmim poft mortem teftatoris «sque ad inventarii confectionem perceptorum, quia augent ipfo jure hereditatem. arg. /. non ett ambiguum 9. C, familU erctfc. Corafius de inventario num. 23. Sebaft. Monticulus de m- ventario cap. 6. num. 10. n. illis expreffis rei cujusque quantitatibus, qualitatibus, aliisque cir- cumftantiis, ut fraus & fubmutatio omnis evi- taripoffit. arg. I. fi quis mtra 7. C.debonupro- fcriptorum, AddeM. de admin. tut.num. 3. eo- cfue peracto fubfcribat heres , & ita profitea- ttir, eam patrimonii menfuram repertam eife, vel, fi fcribere nequeat , alius feparatus adhi- fceatur tabellio, qui pro eo fubnotante ac ro- gante faciat fubfcriptionem. d. i ult. §. 1. & 10. C, de jure deliber, novella 1. cap. 2. §. 1. Non tamen ufpiam requiritur , ut continuata conficiatur ferie fine ulla intermiffione, nec ut tma fiat cbarta vel tabula, prsecipuc fi variis in locis difperfaz fint defun&i res: quo etiam cafu neceffe haud eft, ut heres ipfe loca longe diffi- ta adeat defcriptionis faciendae gratia , fed & per inftru&os procuratores in loca, ubi res po- fits funt, mittendos eam fieri pcrmiifura fuit. d, I, ult, §, 3. infme C. h. t. . 11. Mores hodiernos quod fpectat , totius
fere Germanix confuetudine neceilitatem in-
ventarii conficiendi heredibus quibufcunque in-
cumbere, iion tam propter creditores & lega-
tarios, quam potius propter utilitatem publi-
cam cenius publici , teftatur poft Giphanium
Rittershufius ad novellas part. 6. cap. 8. num.
20. Sed apud nos & vicinos populos id magis
arbitrii eft, & convenienter juri Romano tan-
tum hereditatum fufpcdarura intuitu reperto-
riumfiericonfuevit, nec promifcue beneficium
lioc omnibus ex ipsa lege patet, fed ad id rcfcri-
ptum impctrandum eft , fic ut fimpliciter inven-
tarium conficiens non Hberetur a neceffitate aeris
alieni in folidum folv^ndi. Refponfa Jurifc. Holl.
fart. 1. confil, 27. Petitur autem, oblatolibel-
lo fupplice, a Principe» vel iis , quibus hanc
poteftatis fuae partem demmdavit, qualis in Hol-
landia fuprema Curia. tnfirutT!. Curia fupr. art.
23. eoque impetrato , neceife eft , intra dies
quadraginta per apparitorem aliamve perfonam
publicam, prxlentibus duobusteftibus, omnia
tedigi in mventarium jurejurando hercdis fir-
|
||||||
|
Lib. XXVIII. T i t. VIII.
|
|||||||||||
|
35*
|
|||||||||||
|
quod fruftra creditoribus interdiceretur, fi nec-
dum pro herede fuiffent habiti. d. I. ult. §, do- nec 11. C.b.t. moribus tamen noftris inventa- rii beneficium haud quaquam impetrabunt, fi. rerum hercditariarum contredatione, aliove mo- do , kk jam pro hercde geflerint , vel etiam hereditatem jacentem expilaverint, (utcunque expilatio ab cxtraneis fa&a ad geftionem pro hcrede ab Ulpiano relata non fucrit, quia ad- miflum contrariam voluntatcm dcclarat. l.ftqim extranem xi.ff. de acqilir. bered.) fed tanquam hercdes fimpliccs ad univerfi xns alicni heredi- tarii folutionem conftringi poflunt. EdiEt. Ca- roli V. 19. Maji 1 544. art. 39. vol. 1. placit. lloll. pag.^zS. Smdedecif. libr.q, tit. xz.defin. 5.1» ftne. Groenewegenadl.ult,§.xz. C. /;. t.mfine. Rhtcrsliufms adttoveUas part. 6.cap. %.num. 35. Sed &, fi alii confanguinei remotiorcs defuncii fine inventario hercditatem adire parati lint, in- ftituto vel heredi proximo ab intcftato hoc be- neficium haud conceditur, fcd vel iis heredita- tem relinquere debet, vel ipfe quoque fimpli- citer adire, & beneficio forfan jam impetrato renunciare, quod facere potcft, ut eos a dela- ta fibi depellat hereditatc. Gudelinus de jure noviff. libr. 2. cap. 1$. in fine. Zypseus mtit. juris Belg.libr.6. tit. de juredelib.infine. Sande decif, libr.4. tit. 12. defin. 3. Neoftadius Curi* fupr. decif. 7. fere in pr. Leeuwen cenf for. part. i.libr.^.cap. 10.num.xz. Groenewegen ad§. 6. Infiit. de bered. qualit. & differ. Ant. Mat- th$us de fuccefftonibus in auftario divortii legum & ufus num.yz. Nam, ut hoc addam, etiam nullo fimpHcem aditionem orferente , is, qui primitus inventarii refcriptum impetravit, rno- leftiarum in eo conficiendo pertatfus, benefi- cium impetratum repudiarc , & fimpliciter he- reditatcm admittere poteft, uti poft Kinfcho- tum refp. 2 1. tradit Zypseus d. Itbr. 6. flane itt fme. Nec refert in Hoilandia ac Zelandia, qua- les hercdes fint, fic ut & ipfi liberi parentum hereditatem adireeum inventario cupientes, per cognatos fimplicem fine inventario aditionem offerentesexcludipoffent, fi non & ipfi fimpli- citer adire parati fint. Refponfa Jurifc. HolL. part. i. confil. 117. quaft. 2. Licet aliis quibus- dam in locis ex transvcrsa iinca cognati non pos- fint tale quid offerre in prsejudicium eorum, qui inlinea reclta conftituti, hereditatem non nifi cum inventario adire confultum cenfent, ut da- cetparensp. mem. Paulus Voet ad §. 5. Inftit. de bered qualit. & dtffer. num. 5. in med. Pla- nc maritum in Holkndia id offercntem haud efle audiendum judicatum eft, fi non fanguine jundusfit; quafi foli illi, qui defundum fan- guinis vinculo contingunt, ad hanc oblationem admittendifmt. Neoftadius curia fuprems, decif. 7 Groenewegen ad §. 6. Inftit. de bered. qua- lit. & differ num. ult. & ad Grotii manuducT. libr. z. cap 21. ntm. 22. Sed &, fi qui pcr |
|||||||||||
|
ta aliaque his fimilia, fi eorum hercditas cum
invcntario adeunda fit, bencficium peti opor- tere ab Ordinibus illius Provincia?, unde miffi funt, non illius, in qua muneris demandati ra- tione morantur, atque etiam confirmandum efTc a judicibus loci illius a quo abfunt reipublica: causa, tanquam in quo, non obf tante abfen- tia, domicilium retinuifle intclliguntur. Refponf. Jurifc Holl. part. i. confl. 294. quod & ple- nins adftruxi in. de judiciis num. 99. 12. Petunt ac impetrant hoc invcntarii be-
ncficium heredes, five teftamento inftituti, fi- ve ex lege ad fucceffionem vocati. Nec in- tcreft, utrum jam ante tempus deliberandi pe- tierint, nec ne : non enim jus deliberandi & beneficium inventarii ita inter fe pugnant, quin priore jam tentato ad alterum tranfitus fieri pos- fit; imo deliberatio ipfa in id comparata vide- tur, ut quis cognitis hereditatis viribus fecum conftituat, num expcdiat hereditatem adire fim- pliciter , an magis refcriptum principale bene- ficii invcntarii fecuritatis gratia impetrari con- fultumfit. Sane, uti nemo ex his, qui negant fe dcbere, prohibetur etiam alia defeniione uti, nifi lex impediat. /. nemo ex his 43.ff._de reg. j-uris. & uti debitori obarrato poft. impetratum refcriptum moratorium, elapfumque fpatium di- lationis codem conceffe , dcnegatum non eft, adhuc ad flebile ac miferabile recurfere reme- dium ceffionis, ut dicetur tit. de ceffione bono- rum, ita longc magis fucceffiva plurium reme- diorum adhibitio ei permittenda, qui necdum debitor effe ccepit, fed demum ex adkione de- bitor futurus eft, fi fibi modis pluribus profpi- cere velit, ne ultra patrimonii acquirendi men- furam ex capite defun&i obnoxius fiat. Non obftante / fm. §, ftn autem 14. C. b. t. utpo- te in qua illis quidem, qui ex jure deliberandi adiverunt , rcgreffus ad beneficium inventarii denegatur ; fed non prohibentur non uti illo deliberandi jure , eoque tentato quidem , fcd non adhibito, ad novae lcgis Juftinianea? auxi- liumtranfire, & fic hercditatem necdum aditam fecurius adire. Ne dicam, hodiernum inven- tarii beneficium , utcunque effeftu conveniat cum eo, quod juris Romani eft, formse tamcn & impctrationis intuitu longe diverfum efle, fic ut non fatis tuto ratione impetrationis argu- mentum ex jure civili petatur, uti fupra num. 11. monitum eft : prEefertim, fi & illud con- fidercs, illum, qui jam impetravk a Principe beneficium inventarii , poffe eo non uti, & fimpHciter fefe pro hcrede gerere, de quo in- fra. Parens p. m. Paulus Voet ad §. ^.Jnftit. debered.qualit. & differ. num. ^.infme. diffent. autoresinRefp. Jurifc. Holl. part.z.confil. 117, , 14. Quamvis autem jure civili jam tum j cum inchoabant inventarii confe&ionem, hoc ipfo intelligerentur aditionc heredes effe&i, fic ut ob id cavcndum fuerit, eos durante ejufdem con |
|||||||||||
|
fe^ione a creditoribus inquietandos non efle, fimplicis aditionis oblationem depellere velin«
eum.
|
|||||||||||
|
D E J U R E D
cufri, qui, cum aut inftitutus aut proximiorlc-
gitimus eflet, beneficium inventarii petierat, necefleeft, ut id agant antequam beneficium causacognita confirmatum fueritj ficutobeam quoque caufam expediat, citari cognatos defun- c~ti remotiores, ut confcntiant in beneficii impe- trati confirmationem feu interinationem; utf ju- dicatum ab utraque HollandkeCurki, tefteVan AlphcnP apegaej part. i. tit. 18. pag. mihizi6. & fieqq,
15. Quia vero pa&ionibus aut voluntatibus
fupremis debitorum jura crcditorum ncc tolli nec mutari poflimt. / debitorum 25. C. de pa His.l fdtusfamilias 114. §, divi Serverus 14,1» pneff. de legatis 1. etiam non recte teftator in eorundem prxjudkium remittit heredi hanc m- ventarii confe&ionem; utcunque eam tutoribus remitti quadantenus pofle, alibidi&um fit.Mi- chael Graflus de fuccejfion. libr. 2. artic, inven- tarium bereditatts qiuft. z. nuni.3. Julius Cla- rus §. teftamentum quaft. 66, num, 2. Perezius in Cod. b. t. num 18. Et his confequens eft, credkorum intuitupro inventario efleauthaberi non dcbere juratam teftatoris declarationem, tcftamento de fuae fubftantiae menfura fa&am, licet legatariis & fideicommiflariis obefle pofllt. autb. quodobtinet C deprobation.novell. 48. cap 1. ibique Cujacius in fine. Rktershufius ad noveUas part. 6. cap. 7. num. 6. Si quaeras, an non teftator difcrte pofllt prohibere cum efFe&u, ne heres cum inventarii beneficio hereditatem adeat ? dicendum exiftimo, ratam hadenus haberi opor- tcre voluntatem illam, ut, inftituto aliter quam cum invcntario adire nolente, fubftituto locus effe incipiat , etiamfi ille non fit de cognatio- ne tcftatoris, vel etiam heredibus ab inteftato iilis in locis, in quibus remotior cognatus de- fun&i fimplicem offerendohereditatisaditionem dcpcllcrenon poteft inftitutum, autproximio- rem legitimum, non nifi cum inventario adi- re cupientem; cum eatenus ifta prohibitio cre- ditoribus non damnofa fed lucrofamagis fit,& heredem in folidum xri alieno obnoxium red- ddt; atque infuper fecundum mores noftros ip- fius defuncti famse confulatur, ne injuria acig- nominia quali quali memoria ejus afficiatur. Ant. Faber Cod. hbr.6 tit.li. defin. 43. Rittershu- fius ad novellas part 6 cap 8. num. 3 6. 16. Qiiod fi res quaedam in inventario prae-
termiflx fint, & hoc a creditoribus aut legata- riis probatum fuerit, etiamde domo teftatoris addu&is probationibus , fi quidem bona fide , quod in dubio prsefttmendum, tantum csteris ad- jungendce, & cumulus patrimonii iisaugendus eft. Appendix decifionum poftrefponfaJnrifc.Holl. ■part. 3. vol. 1. p*g, i°- Phanuc. de Phanuciis de invemario, part. \.num. 48.49. fin dolo malo cciatse, furreptae, amots fuerint ab herede, aut vo- luutateejus, in duplum reftituere vel heredita- tis quantitati computare compellitur. L ult. §. iicemia 10. C. h. t. ac in ipfis fubtra&is caret |
||||||
|
LIBERAN DI,, 9$7
Falcidke detra&ione. I. Falcidk legis 24. ffiai
legem falcid. I. reficriptum eft 6, ff de bis qutb. ut indignis. Cumque nufpiam amiffionis be- neficii ex ea causa comminatio apparcat, adeo- que jus civile voluerit hifce pcenis contcntum cfle, magis cft, ut eo jurc falvum de csetero fit heredi inventarii jus & effc&us: quod & tuencur Ioh. a Sande decif. libr. 4. tit. tz.de- fn, 5. Rittershufuis ad novellas part. 6. cap. 8. num. zx. Zocfius ad Pand. b. t, num. zz. Pc- rezius ad Cod. b.t. num,i6. &plurimiaddu&i a Fachinco fine rationc diffcntiente controverf. itbr, 4. cap. 37. fere in pr. Quamvis enimhe- res invcntarium conficicns fubfcrtptionem ponere debeat, figntficantem & quantitatem rerum , & quod nulLl malignuate circa eas ab eo falla vel fatiendd apud eum remaneant. I, ult. §. 2. C.b, t. 8c, fi prdtfatam obfervationem foMaverit, be- reditatem ftne periculo habere. $. 4. ac deinde, eo ipfo, quod tnventarium fecnndum formam pr<t~ fentis conftitutionis non fecerit „ & beredem om- nino effui, & debitis berednariis in fottdum te- neri, nec legis benepto perfrui , quam contem- ncndam cenfuertt. $. 12. tamen hsec aliaque fimilia ad id tantum pertinent, fi inventariura non fecerit, fed vetus deliberandi jus ampk-xus fit; non vero ad id, fi inventarii quidem ob- fervaverit folennitatem, fed quaedam dolo occul- tata aut interverfa pmermiferit: quippe quo cafu doli atque malignitatis pcena eft tum du- pfi illatio, tum Falcidise in fubtraclis dcnegatioj quo ipfo fatis damnificatur. Et, quod ajunt, bcneficio indignum cffe, & ob id eo carere de- bere, qui dolo malo abufus eft, tunclocumha- bet, cum lex aliam pcenam abutenti non im- pofuit, uti id hic faclum eft. Plane noftrismo- ribus contrarium placuifle, jamfupra num. 14. obfervatum eft. 17. Inventarii inchoati effcdus eft , quod he-
res interim, donec illud abfolutum fuerit, a" nullo five hypothecario five chirographaiiocrc- ditore hereditario convcniri poffit, ne, dum li- tigiis cum creditoribus cxercendis diftringitur, impediretur intra tempus a jure prafcriptum ei fincm imponere, atquc ita bencficium ei inu- tile fierct; ut tamen creditoribus heredkariis ex hoc intervallo nullum viciffim circa tempora- lem praefcriptionem praejudicium generetur. d. L ult. §. donec 11. C. h. t. Cui confcquens eft, ut & fententia contra defun<5tum lata medio tempore oontra heredem nequeatexecutionida- ri; cum etiam is, qui in lite viftor evafit, cx causa judicati creditor fit. Boerius decifi 5 3. »«»1.3. Ro- landus a Valle de confecl, inventarii parte quarttt utilitateq.%. fciendumpag.mihi i%z.versacol. 1. Sed haec non impcdiunt, quominus resahena; in hereditate reperta!, ac per defundum deten- tae, quantocius arbitrio veri domini vindicentur; quia d. §. 11. tantum loquitur de legatariis 8c creditoribus chirographariis ac hypothecariis, quorum appellatione veri rerum domini non Yy 3 con^ |
||||||
|
B5& L i b, XXVIII
continentur; ncque propter potentius dominii
quam crediti jus re<5te a creditoribus interim age-
re prohibitis ad dominos argumentum fit. Ant.
Faber Cod. libr. 6. tit. 1i. defm. 3 8 .in notis, Ne-
que verum eft, quod pro fundamento diffentiendi
affumitFachineus Controverf. libr. 6. cap. 27, he-
redem fcilicet rei vindicatione interim interpellari
non pofTe, quia necdum adivit hereditatem, feu
nondum heres eft; eo quod contrarium jam ante
probatum fuit num. 14. Etquodait, fecundum
Imperatorem boc fpatiam ipfo jure pro delibera-
tione beredibus conceffum ejfe. d. §. n. parum
ftringit in contrarium» quippe fuam habens re-
lationem ad legatarios & creditores, qui pro-
hibebantur heredem interim inquietare aut in
judicium vocare: ac proinde ad ahos, quorum
ibi nulla mentio, porrigendum non eft. Scd
&, cum fpoliatus ante omnia reftituendus fit, &
favorabiliora fint redintegranda: poffeffionis per
vim amiffa: remedia, quam ipfa vindicatio, dum
8c contra ipfos dominosdantur, & compenfatio-
nem haud recipiunt, ut alibi dictum, etiam con-
fe<5tio inventarii adhuc perdurans nonefficiet,
quo minus fpolii caufa inter heredemacfpolia-
tum interim agitetur, ac finiatur. Ant. Faber Cod,
libr. <S. d. tit. 11. defin. 3 8. in notis. Ad ha?c heres
inventarium conficiens recte citatur,ut Htem cum
defun&o cceptam continuet, feu reafTumat arma
vel arramentalitis, ut loquuntur» fecundumea
quajfcripfiin tit. dejudiciisnum.yi. Nonetiatn
creditores interim fidejufforem defundi impe-
diuntur compellere ad folvendum id, quod de-
fun<5tus debet, & in quod fuam fponfor fidem de-
dit; cum nulla lege inducise tales heredi con-
ceflac ad fidejuffores produ<5te fint, ac eadem
hic ratio militet, quxeft proeo, quodrefcrip-
ti moratorii dilatio fidejuffori nequaquam pro-
fit, ut dicetur tit. de ceffione bonorum. Deni-
que nec ipfe heres propter inventarii confcrip-
tionem impeditur, quo minus debitoresheredi-
tarios, facultatibus forte labentes, aut de fuga
fufpeftos, judicio interpellet, aut jam fugien-
tes perfequatur; ne alioquin in commodum he-
redum adinventa torqueantur in difpendium ,
debitore jam per fugam fubdu<5to, aut ex ino-
pia inanem faciente heredis a<5tionem. Boerius
decif. 5 3. num. 4. Perezius in Cod. b. t. num.
ii.effe&u 5.
18. Perfe<5ti inventarii vis in multis & ad
multa notabilis eft. Etenim primo quidem nul- lis creditoribus heredkariis quantumcunque pri- vilegiatis, tenetur ultra vires hereditarias. <j. pen. Inji. de hered. qualit. & differ. l,ult.§, &[tpra- fatam 4. C. b. t. nec de fuo quicquam us te- netur exfolvere. Unde fi cum bonis defuncli res quoque heredis profcripta fit, re<5te heres hoc in cafu fefe profcriptioni & venditioni ulteriori opponit,perinde ac fi heres non effet. arg. /. ult, §. incomputationey. in fineC.b.t, Ant. Matthams de auftion, libr. 1. cap. 11. num. 27. Diver- \ fura effet, fi jam ab ipfo defunfto res heredis |
T 1 t. VIII.
alienata effet; tunc enim faclum dcfuncti ab eo
pra:ftandum cffe, non obftantc inventario, nec ultra pcrmkti ip(i dcbere rei alienata: vindicatio- nem, quam quatenus aeftimationem ejus ex re- liquis defundi bonis falvam fibi habere nequit, latius traclatum in tit. de rei vindicat. num. 16. pofl med. Idemque dicendurn, fi defundus cum tertio tranfegerit fuper fideicommiflb, quod 8c ad heredem tranfigentis debuiffet dcvolvi, fi tranfadio facta non fuiffet: nam & tunc non ultra ab illo tertio fideicommiffi perfecutioncm facere poteft, quam quatenus ex bonis defunfti rerum fideicommiffo obnoxiarnm sefbimationem non poteft falvam habere. Et cum hac diftin- ctione accipivelim, qux amcfuccin&iusfcrip- ta in tit. de tranfattion. num. ^.infme. Quod fi non hercs tantum cum inventario, fed & fi- mul fidejuflor defun<5ti fit, omnino qua fidejus- for51 creditoredefundiinfolidum conveniripo- teft, licet caeteris creditoribus non folidum fol- vatur, regreffum tantum eatenus habiturus ad- verfus heredkaria defuncti bona, quatenus & alla fibi a defun<5to debita poteft fibi, fecun- dum poft dicenda, falva habere. arg. L debitor 3. ff. de feparationibus. I Stichumaut Pampbilum 95. §. quod vulgo 3. ff. de folution. & ad eara, Cujacius libr. n. obferv. 34. Carpzovius defm. for. part. i. confttt. 18. defm. 13. 19. Alter effedus eft, quodreshereditarias
vendere, & tradendo dominium carum in em- tores transferre poffit, fi modo defun<5tus do- minus fuerit: fic ut eo cafu cmtores a nullo de-« fun<5ti creditore hypothecario converiiri poffint, aut rem vcnditam hypothccaria a<5tione conven- ti reddcre compellantur. Licet enim vulgo pla- cuerit, pignus alienatum a debitore vel a tertio tranfire cum fuo onerc in quemvis poffefibrcm, atque etiam creditores potiora jura habentcs pig- nus ab emtore avocare poffe per hypothecariam adionem, etiam, cum pofterior creditor hy- pothecarius diftracttonem fecit. l.diverfis tempo- ribus 8. C. qui pot. in pign. tamen hic contra conftitutum fuit, emtorem ab herede cumin- ventario comparantcm fecurum fore, ne alio- quin evi<5tis rebus venditis emtori contra he-. redcm vendentem actio de evi<5tione detur, atque ita heres contra mentem Imperatoris, in- ventarii beneficiumconcedentis, in damnohse- reat. d. I. ult. §. fitt vero creditores 5. & §. fei nec adverfus 8. Ct h, t, quod longe magis mo- ribusnoftris, velutjuscommune, comproban- dum eft, quotiesheresbonadefun<5tifoIenniter auctione publica diftrahi curavit; per ea quae fcripfi in tit. qui pot. in pign. num. 3 5. zo. Proximushifceefteffe<5tus tertius, quod
nempe heres dc ordine atque privilegiis credi- torum non teneatur follicitus effe, fed cuilibet primo venienti tuto folvere poffit, tum ex pe- cunia in hereditate reperta, tum ex pretiis re-« rum hereditariarum ab herede diftradarum, om-* nibufque erogatis non ultra teneatur creditori^» |
||||||||||
|
■
|
|||||||||||
|
m^b^h
|
|||||||||||
|
Dejure de
bus fupervenientibus, utcunque privikgio pra;-
Utionis aut hypotheca munitis. d. I. ult. §. & fi pufatam 4. & 5. & 7- c; *• *« Et ex co
dcfcendit fundamento, quoda Carolo V. con-
ftitutum fuit, hcreditate cum inventarii bene- ficio adita, debki liquidi & puri folutionem ob alia illiquida ejufdem dcfun&i debita haud dif- fcrendam effe, fi modo crcditores hi folutionem impetrantes caveant de reftituendo, ubijuraeo- rum dcbiliora, quam cxterorum, apparent. Edift. Caroli V. 19. Afaji anni 1544. ^.40, roL 1. pUeit. HoU. pag. 328.Hugo Grotius*»**- md. ad Jurifprud. Holl. Ubr. z. cap. zi. num. 24. Refponfa Jurifc. Holl. part. z. confil. iq. qunft. 2. Quin imo, fi confirmationi benefi- cii inventarii fefe nonnulli creditores fivebona fide five per calumniam opponant, pofliintho- die creditores alii, quorum debita liquida funt, aut arbitrio judicis brevi liquida fieri poflunt, petcre, fibi etiam ante inventarii conhrmatio- nem fatisfieri, interpofita de reftituendo fatis- datione. Waflenaar pracl. judic. cap, 15. num. 41. 42. 43. Cujus cautionis interventu effi- citur, ut creditoribus potiora jura habentibus fua non pereat prslatio ex hypotheca velprivi- legio competens; dum adverfus creditores de~ biliori jure munitos, vel legatarios, qui fuum debitum aut legata jam confecuti funt, foluto- rum reftitutionem urgere polfunt, vel aftione hypothecaria, quatenus pretium fucceflit in lo- cum pignoris, vel a&ioncexftipulatuexvicau- tionis, vel condi&ione ex lege, vel condidio- ne indebiti refpeftu legatariorum, quibuslega- ta indebite folvuntur , quamdiu creditoribusfa- tisfa&um non eft. d. I. ult. $.fin vero creditores 5. & 6. C. h. t. 21. Quarto ad cffcftus inventarii meritore-
tuleris, quod heres creditoribus defun&i res ip- fas hereditarias poffit pro dcbito in folutum da- re, quoties numerata pecunia in hereditate non invenitur, nec rerum venalium exiftunt cmto- res. d. I. ult. $. fm vero beredesC. C.M.juncT:. atttb. boc nifi C. defolution. Fachineus controverf. libr. 4. cap. 39. in fne. Noftris plane rnori- bus res omnes hereditarix aucTione publica fo- lcnniter vendenda? funt, pretio tali, quale per licitationis fervorem aut remiffionem invenire poffunt, utinde creditores, quoad ejus fieri po- terit, fuum confequantur, neque quicquam ex rcbus ipfis hereditariis addici creditoribus defun- fti, confuetudo fert. Groenewegen ad authent. hocnifi C. defolution. Adde tit. de diftraft. pignor. mm.ult.infine. 22. Infignis infuper quinta inventarii praro-
gativa eft, quod, fi dimiffis creditoribus orn- nibus hereditariis aliquid ex hereditate fuperfit, ejus dodrans cedat legatariis, pars quarta apud heredem remaneat ex lege Falcidia. I. ult. $. & fi prafatam 4. C. h. t. quod & ufu fervari, ju- dicatum refert Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 3. ftff. iQ.num. 10, Et licct ohm Faicidiaijj |
||||||
|
LIBERAND t# %fp
in tcftamcnto militari locum non habuilTe, in
aperto fit. /. in teflamento 7. C. ad legtm Fal- cid. jure tamen novo, cx quo inventarii bene- ficium inductum fuit, etiam in militum here- ditate cum inventario adita eandem admitti, fua- det generalitas d. legisultima, nullam inter pa- ganorum militumque fucceffiones ponentis di- verfitatem. Rolandus a Valle de confetl. inven- tarii parte quarta, titilitaie 3. fere inpr. pag. tnihi 180. versS, col. 2. Sed &, fi quse res heredi- tarias poft mortemteftatorisinterierint, utcun- que vulgo heredi, non legatariis, pereant. §. 2» Infiit. de lege lalcidia. confe&o tamcn inven- tario, eas legatariis & crcditoribus magis, quam heredi perire, ftatuendum eft; cumlmperator hoc heredi inventarium conficienti praunium propofuerit, ut hereditatem fine periculo adeat. /. ult. §. & fi prafatam 4. C. h. t. quod vcrum non effet, fi ad ipfum fpedtaret intejitusatque corruptio rerum. Fachineus controverf. libr, cT. CAp. 30. Zocfius4</ Pand. h. t, num. 11. infine. 13. Sexta inventarii confe£ti utilitas eft, quod
heres in computatione patrimonii hercditarii re- tinere, feu ante ses omne alienum defuncti de- ducere poffit, qnicquid in funus impendit,vel in teftamenti infinuationem , vel in inventarii confectionem, vel in alias neceffarias caufas he« reditatis approbaverit fe perfolvifie. /. ult. §. m computatione 9. C. h. t. dummodo funeris irrwj penfe modum non excefferint, utcunque quse^ dam in pompam fepulturae pro defundi quali- tate & more regionis erogata fuerint, fine qui- bus honefte duci funus haud potuiflet. Ant. Mat- thxus de auttion. libr. 1. cap 19. num, 9. Re« fponfa Jurifc. Holl. part. 5. confil. 175. Adde tit. de religiof. & fumt, fun. num. 13. 14. Ad impenfas autem neceflarias & illud pertinet, quod pro rerum hcrcditariarum perfecutione ab iniquis pofleflbribus, aut defenfione adverfus adores pec calumniam res hereditarias petentes exfolutum, quin &, quod in litis dubise agitationem bona fide expenfum eft, licet tandem heres viftus fir. Ant. Faber Cod. libr. j.tit.iy. defin. 23. Ant. Matthanis de Mtthn. libr. 1. cap. 19. mm, 4, in fme. Adde tit. de ufufruftu mm. 3 5, inmed, & tit. de admin. & peric. tut. mm. 12, Si- militer ad fumtus in inventarii confectionem fadtos merito retuleris, quod Jerogare heres de- buit ob id , quod fefe nonnulli confirmationl beneficii inventarii non ^urc oppofuerint, fi tandem repulfam paffi, nec tamen in expenfas damnatifint: cum utique fine fumtu talihercs non potuiflet beneficii impetrati eflc&u gaudere, 24. Denique feptimo ex inventarii beneficio.
defeendit, quod aditione non contingit debiti creditique confufio, ll defun&us heredi, aut viciflim defundo heres debitor fuerit j fic ut heres deducere quidem feu prsecipere non poflit ex patrimonio defuntti, quodfibi debitum eft, fed cum aliis pro rata concurrat creditoribus, fimilem per omnia cusa iliis forwaam habitu- |
||||||
|
T 1 t. VIII.
niam cx rerum hcreditariarum diftractione re-
dactam, acredditasornniumrationes, arramen- ta feu reliquias litis, contradefun&utn inchoa- tae , fufcipere compcllendum ; cum inventarii beneficium id unumhcreditribuat, neultravi- res hereditatis de fuo quid folvat , atque ita extra damnum fit. Neoftadius de pattis antenupt. obferv. 5. %6. Aditaautemperfiduciariumheredem he-
reditate cum inventarii beneiicio, non tantum fiduciarius, fcd & fideicommiflarius, poft fa- dam fibi reftitutionem, commodorum ex in- ventarii confe<5tione profluentium particeps fu- turus cft, tum quia talcs fcripturae publicam fi- dem faciunt. arg. /. ult. C, arbitrium tutek. L cbirographis 57. ff. de admin, & peric. tut. tum quia reftitutionis ex Senatufconfulto Trebellia- no hic effeclus eft, quod onera hereditaria pro rata reftkutionis parte tranfeunt in fideicommis.- farium; ac proinde, uti fidudarius jam tum ex inventarii beneficio non ultra vires hereditatis ccepit creditoribus & legatariis ex aditione de» vinctus effe, ita nec ultra in fideicommiffarium onera per reftitutionem tranfmitti poffunt aut tranfire. arg. §. 7. & 9. Inftit. de pdeicommijf, hered. Nec adverfatur, quod fideicommifla- rius gaudere nequit juribus illis aut atftionibus, quas hereditatis intuitufiduciariusfibiparaverat, nifi fpeciatim ceffa; fucrint. /. fi beres pecuniam 73. ff. ad Senatufc. Trebell. Confiderandum enim, primoquidem, inealege de privatisagi ftipulationibus, quse jure civili non profunt ali is fine ceflione, dum quifque fibi, non alteri fti- pulando acquirit. §. fi quis alii 4. & §. alteri 19, Infttt, de inutil. ftiput. Sed & fecundo cx illa ipsa lege manifeftum eft, fideicommiffario faltem adverfus fiduciarium aclionem competerc ad id , ut cedantur ipfi commoda illa , qua: circahereditatemafiduciarioqusefitafunt, adeo- que & jus illud , quod cx adhibito inventarii beneficio natum fuit: quo ipfo fatis fideicom- miflarioac fecuritati ejus proipedum eft. Adde Francifc. Porccllinum de confeclione inventarii cap. 1, num. % 1. Fachineum controverf. libr. 6. cap.y 1: 27. Quod ii fine inventarii adhibitione he-
reditas adita fit, adomnia infolidum etiamfu- pra vires hereditarias exfolvenda heres tenetur, nec Falcidiam ex legatis deducit, nec falvam habet legitimam, quia creditur hereditas ad om- nia fuflficiens. /. ult. §. fm veropoftquam iz,& §. fin autem 14. C. b. t. Licet enim ante Ju« ftiniani tempora ita jus fuerit, ut creditoribus quidem in folidum heres adeundo obftringere- tur, fed legatariis non ultra quicquam praefta- ret, quam poft dimiffos defun&i creditores Sc deduftas funeris impenfas ac pretia fervorum manumiflbrum in hereditate mortis tempore re- pertum fuiffet, hujufque ipfius refidui pars quarta apud heredem remaneret ex legis Falcidia; dis- ; pofitione. §. ult. Inftit. de lcge FalcidU. ae iri iis cafibns > in quibus ceffabat Falcidi* detraclios |
||||||
|
$6o L t *. XXVIII.
f us; falvo tamen tum heredi» tum unicuique
creditori fuo hypothecse vel privilegii adeoque prselationis jure. d. I. ult. §. in computatione 9. infmeC.b. t. arg. /. procuratoris j.§.quidtameu 8. & f.fedfi dedi 18. ff. de trtbut. att. Cui confequens eft, ut, fi filix dos a vivo patre bona fide promiffa, fed non prasftita fit, eaque deinceps cum inventarii beneficio fefe paterna: immifceat hereditati, etiam perinde, ac fi ab- ftinuiflet, exa&ionem dotis falvam habeat. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. %. confil. 117. quaft. 1. Sed & poenas conventionales heredi a de- fun&o debitas eidem ex inventarii beneficio in- tegras remanere, contendit Ant. Matthaeus, quia pcenae tales proxime ad ufuras & id quod in- tereft accedunt, imo propter incertitudinem ejus quod intereft , difficilemque probationem, pce- nales ftipulationes concipi folent; ac proinde, uti obligaiio ufurarum, & ejus quod intereft, heredi cum inventario adeunti non perit, ita nec effecmm ftipulationis pcenalis, fuccedentis in locum ejus quod intereft, eidem denegari sequum videtur; ne alias ex aditione in damno ha»reat, juris fcilicet feu obligationis jam qua> fit® amiilione. de auclionibus libr, 1. cap. zi. ttum. 15;. in med. Nifi forte hic idem magis placcat, quod in Falcidiac computatione, in qua pcenae conventionalis deductto vel imputatio per aditionemamittitur, acfoliusrei, feuejusquod intcreft, imputatiofit: cum etntot (inquit Pau- lus) venditori vel cmtra heres extitit» utrumdu- flum in £s alienum deducere vel comptttare de- beat, an fwiplum? duplum enim effet, ft alius beres extitiffet. Et benignius eft, eoiem berede exi- ftente, fimplum ei imputari. I. cum emtor 48. ff. ad leg. Falcid. Si enimidita placuerit, ubide augenda vel minuenda legatariorum portione quarftio eft, rationem non animadverto, cur non creditorum etiam intuitu probari debeat. Et quod dicitur, heredem cum invcntario adcun- tem damnum nullum fentire debere, non fatis forte ftringet, fiperpendas, pcenarumperfecu- tioncs, quatenus egrediuntur id quod intereft, in lucro computari, ideoque heredem iis ex adi- tionc carentcra damno non affici, fed tantum a lucro depelli, quod hereditate non adita po- tuiffctobtinere. Zoefius ad Pand.b. t.num. 11. Cumque hoc ita in conventionali pcena fatis probabiliter defendi ooflit, longe magis inle- gali admittendum eu, fi forte pcenalem ex de- lido afttonem heres defunfto adhuc viventi moviffet, isque lite demum conteftata deceffis- fet. Quas vero dicta hactenus de herede credi- tore » eodem modo definienda , fi heres de- fun&o debitor fuerit, circa quatftionem, an& quousqucdebitum, five rei five pcenae, confu- fione perimatur. /« I. §. pen. d. l.sfi.ff.adleg. Falcid. z<j. Iilud interim obfervatudignumeft, he-
redem cum inventarii beneficio adeuntcm, etiam jjoft diftributam mter creditores omncm pccu- |
||||||
|
D E J U R E D 1
nihil ukravires patrimonii Iegatariis prarftandum
eifct. /. in teftamento 12. C. de teftam. militis. tamen poft indu&um inventarii remedium, in pcenam fpreti hujus beneficii faluberrimi a Ju- ftiniano adinventi, conftitutum fuit, eos, qui adhibito vetere deliberandi jure ad hereditatcm venirent, non folurn crcditoribus in folidum teneri, fed & legis Falcidia; beneficio minime uti. d. I. ult. §. 14. C. /;. t. adeoquead inte- gra legata fupra vires patrimonii obftrictos fo- rc ; cum utique legis Falcidice beneficium olim in duobus conftiterit, puta, quod primo de- trahendum fuerit, quod extra bonorum quan- titatem legatum erat, deindc quarta ex eo, quod in bonis defundi repertum eflet. § ult, infme Inftit, delege Falcidia. Quod &in novell. 1. cap. 2, §. 2. fatis aperte Imperator expreflit, cum inquit; fi vero non fecerit invetitartum ftcundum hancfgaram , ficut pr&diximus, nonretinebit Val- cidtam , fed complebit legatarios & fideicommijft- tios, itcet pm& fubftantu morientis tranfcendat menfuram legatorum datio. Ncoftadius Cttrkfupr. dectf 19 Leeuwen cenf for.part. t.libr. y.cap. 9. num. 6. Et quamvis legitima onerari nequeat a teftatore. /. omnimodo 30 C. de inoff. teftam. tamen a lege in pcenam poteft adimi, uti adem- ta eft, dum conftitutum» ut & creditoribus in- tegrum folvatur debitum, & legatariis reli&a compleantur itl totum, utcunque fubftantia? mo- rientis tranfcendant menfuram. d. I. idqne five fui five cxtranei heredes fint, cum Juftiniani lex nova asque fuis fe immifcentibus atque ex- traneis prsfcripta fit, ut patet ex d. I. ult. §. 1. 2. C. h. t. Nec movet, quod in cafu, quo liberi aut patroni a parentibus aut libertis fuis iilftituti, voluntatem teftatorum intra annum implere diftulerint admoniti , hereditatc qui- dem fibi relifta priventur, fed legitimam nihl- lominus illibatam fibi fervent. novell. 1. cap. 1. §. 1. & cap. 4. §. 1, cum a diverfis male fiat illatio, nec adeo peccet, qui tantum dif- fert implere defundi judicium, uti quidem, qui, inventario omiflb, fibi diripiendi, celan- di, amovendique occafionem ac viam incredi- torum hereditariorum necem parat. Debile quo- que eft, quod ajunt, legitimam a;s alienum dici: cum proprie ses alienum non fit fed quafi ass alie- num, &, (\ maxime «s alicnum efle concedc- retur, tamcn confufione per aditionem fine in- ventario fa&am contingente peremtum effet, Vinnius felell. qu*ft- Itbr. 2. cap. 28. fefl med. Adde Sebaft. Monticulum de inventario cap. 8. niim. 4*54, Ex eodem defcendit fundamento, quod cenfent, mulierem a marito fuo heredem inftitutam doarium fuum perdere, fi heredita- tem ejus fimpliciterfine inventario adierit. Ant. Matthams de fucceffion. difput. 16. thefi 12. An autem Trebellianicx detra&io ob non confe&um repertorium heredi fiduciario denegari debeatj di- cctur iit. ad Senatufc. Trebell. 18. Plane, fi heres cum inventarii quidem
|
||||||
|
t I B E R A N D 1. . 561
beneficio cenfuerit hereditatem adeundam effe,
fed tamen leyiora qusedam, qux obfervanda erant, fine fraude prsetermiferit, etfi de rigore juris pro eo habendus videatur, quafi fine in- ventario hcres cifet, tamen autpurgstio negli- gentia?, aut fakem in integrum rcftitutio pe- tenti nonita facile denegatur. ConfcrSanderftf- cif. libr. 4. tit. 12. defin, 4. Van AlphensPa-' pcgaey part. 1. tit. 18. num. 1 3. pag. mihi 215. "Waflenaar pracl.judic, cap. 15. num. 24. Scd & militibus jure civili id datumfuit, utetiam invcntario non compofito tantum ufque ad hc- reditatis vires ex aditione obligcntur. /. fin. in fme C. h. t. Fifcum quoque in bona damnato- rum ex publicatione, vel fine herede defun- dorum vacantia, fuccedentem non ultra, quam quatcnus repertum fuerit, creditoribus hercdi- tariis obftrinm, verius eft; cum ita nonhere- ditatis, fcd tantum bonorum fucceflor fit; bo- na autem non intelligantur, quoties atrealicno dedufto nihil reliquum eft. arg. I 1. §. anbo- na 1. / »0» peffunt 11, ff. de jure pfci. jun<5t. /. fubfignatum 30. §. i.ff. de verb.fignifpachi- neus controverf. Itbr. 6. cap. 21. Burgundus tti confuetud. tlandr. traclat 13. num, 10. & feqq, Ant. Matthseus de auclion. libr. i.cap. 6. num. 12. Chriftineus ad Mechlinienf. tit, 18. art t. num. 12. 13. quod & obtinet, ubi fifcus jus fuum publicationis remifit, & quibufdam dam- nati proximis fucceflionem indulfit; cum hi non ex lcge tanquam legitimi fucccflbres , fed ex li- berahtate Impcratoris in locum fifci furrogati, capiunt damnati bona, juxta novell, 134. cap. ult. Neoftadius Curu Holl. decif 21. Sccus quam ftatuendum effet, fi fifcus a privato he- res inftitutus fine inventario fefe delatse irnmi- fceret hereditati: quippe quo cafu aprivatis aliis hereditatem fimpliciter admittentibusfcparandus non eft, cum ei nufpiam privilegium hac in parte conceflum apparcat. Fachineus controverf. libr. 6. cap. 21. Rolandus a Valle de confeU, inventarii part. 2. qmft. 11. Denique ctiam noftris moribus Diacbni aliique fimiles curato- res pauperum, poflunt pauperum a fe nutrko- rum hereditates, uti & afias fibi ex tcftamento delatas adire, fibique vindicare, ita , ut ultra vires hereditatis haud obligentur, fi modo co- ram loci Scabinis inventarium fecerint, licet non folenniter inventarir beneficium per eos a Principe impetratum fit. Placitum Ordinum Hol- land. 7. Martii itfSo. vol. 3. placit. Holl. pag, 1421. Adde Fachineum controverf libr. 6. cap. 20. Roland. a Valle de confeU. myentarii paru z.qmft. 12. 20. Alia de inventarii beneficio petenda ex
autoribus , qui ex profeflb hanc tradarunt ma- teriam; quales funt, Francifcus Porcellinus, Joh. Corafius, Roland. .a Valle, Sebaftianus Monticulus, Phanucius de Phanucils, Guido Papa, Fachineus controverf, libr. 6. taf. io.& {eqa.ticaf.-iK, Zz LIBER
|
||||||
|
362 Li b. XXIX. T i t. I.
LIBER VIGESIMUS NONUS-
T 11 V \L V S T R 1 M V S.
De teftamento militis.
Summaria.
|
|||||||||||||
|
ft ignorent, fe liberos babere, vel fibi pofthii*
mutn fperari} Ltberis & extranetsultrapuber- tatem fubflituunt in cafum fecundum\ & fuis impuberibus, licet ftbi non condant teftamen- tum. 8. Codicillis dant hereditatem •, relicla ab iis non
minuuntur Fakidia aut TrebeUianka; condunt teftamenta damnati ad ttltimum fupplicium de caftrenft peculto; convalefcunt eorum ttftamenta mwmfolennia ante militiam condita, quaf ex nova voluntate. p. Non alienant teftamento fundam dotalem , nec
dant libertates infraudem creditorum, nec cap- tatoriam faciunt inftitutknem ; neiconditiomm jurandi aut probrefam relitlii apponunt tfficaci- ter. 10. Etiam non mtlites, fl in hoftico ftnt, milita^
re condunt teftamentum, borum teftamenta nott valent ufque ad annum a miffione , uti qui- dem mititum. An teftamenta ptaifeclorum va- leant ufque ad annum, ex quo fuccefforem ac- ceperunt} 11. An bodierni milites adhucpojfntjuremilitarl
teftamentum condere} Et quo modo condunt tefta- tnenta navigantes m Indias, aut inde reyertentefi tiuntur, milites cxafte folennitatum civilium ob-«:
fervationi intentos effc,magifque inter arma legcs, non illas honeftatis & a?quitatis, fed nimise nimis- que difigentis ac fcrupulofse fubindeceremoniae adhibendse praseeptrices,filere jubent.Unde & illis temporibus, per quse citra expeditionum neceffi- tatem aliis in locis vel in fuis sedibus degunt, mi- nime ad vindicandum talc privilegium admittun- tur, quia, licet tunc quoque juris imperiti fint, tamen neque difciplina armorum occupati ne- que periculorum funftioni obnoxii funt, acfa-« cile peritiores confulere poffunt. pr. lnftit. h. t. z. Et ne fingula, quse circa folennium rc-*
miffionem in teftamento militari recepta funt, enarrando occuper, fcire fuffecerit, militibus id datum effe, ut teftamenta eorum, quanturn ad formam, juris vinculis haud fubjicianturs fed quoquo modo voluerint atque potuerint, e» faciant, adeoque velin acie jam faucii rutilan* tibus proprio fanguine litcris fuam clypeo vel gladio vel vaginse vel arense infcribant volunta^» tem. /. 1. ff. h. t. I. quanquam %.lfta fratre 14. /, 15. C.h. t. modo id ita faftum effcle* gitimis, id eft, ex jure naturje ac gentium aue yule;c^
|
|||||||||||||
|
i. Enumtrantar varia militum privilegia. Quid
fit tejiamentummilitare} quotem^orecondipos- fit & qtidt, ratio ejtts introducendi } 2. Qu<£ in eo requirantur ad probationem ? Anfpe-
cialis teftium convocatio } 5. An, finnlesdeftinaverit jure communi teftari,
& quadam deftnt folennia, illud valeatjuremi- litari ? Quid, ft miles fuum cancdlaverit, inci- derk, induxerit tefiamentum, acmoxiterum il- lud voluerit valere, vel tterum fignavertt ? 4. An tniles folo nutu, vet refponfione verbi ita
ad ahtrius interrogationem tefiari pojjit ? Et qu<t nutu peragi queant ? 5. Milites tefiari pojfunt, licet de ftatu fuo du-
bitcnt; ex tempore velaitempus beredemfcri- bere, pro parte bonorum teftati & inteftati de- tedere, ac jus accrefendi probibere pojfunt. Por teft tamen hoc jus accrefcendi qutbufdam in ca- ftbus m teftamento militari locum babere. 6. Pojfunt & pluribus reliclis tefiamentis validis
dccedere. Quid, fi illa inter fe pugnent} Pos- funt incapaces inftttuere, exceptis fervis ptxna, multeribus tmpibus, & hareticts. Quid, ft tales tempore mortis capacesfint ? 7. Liberosfuos impune teftamentopratereunt.Quidx
' uemadmodum multa fingularia mi-
litibus favore milkije conceffa funt, (veluti quod res ipforum pecunia per t alium emtas utiliter vindicare pos- |
|||||||||||||
|
WV9
|
'fint; impune jus ignorent; ukra
|
||||||||||||
|
vircs hereditatis non obligentur etiamfi fine in-
ventario adiverint; competcntis beneficiomu- niti fint; de futura hereditate inter fe pacifci queant; agentes indcbiti condidtionc probandi onus rejiciant in adverfarios; res eorum non pro~ feffx ve&igalis non foluti causa non cadant in commiffum; aliaque plara , quae fparfim in hifce commentariis occafione juris communis adno- tantur, & magna ex parte a me tra&ata fuerunt in libello dejure milit. cap. 6. itaprsecipuemul- ta iis circa teftamenta inveniuntur indulta, quse paganis denegata funt, qusequeprsefuppofitaju- ris communis jam ante difcuffi fcientia paucis recenfuiffe fuffecerit. Teftamentum itaquemi- litarc cft, quod militise, non domi factum ab eo, qui in numerum relatus ftipendia meret; occafio- nc quidem imperitise juris induftum, fed tamen prsecipue propter honorem militise, &perieula sempore cxpeditionisiramjneutia; qu#n,on oa-. |
|||||||||||||
|
De TESTAMENTO MILITIS.
|
||||||||
|
363
fucceffionis jus; vix eft, ut in milkibus aliud
defendatur, dum & milkum intereft, hoc pro
teftamento non obfervari, & hujufmodi exem~ plum non admitti; ne per hoc vera eorum ju- dicia fubvcrtantur. arg. §. 1. itt ftne Inftit. h.t. Licet verum fit, libertorum aflignationes nutu fieri potuiffe. /. i. §. affignare l-ff.de affignand. Itbert. & fideicommiffa dari, vcl refponiione ad prascedentem interrogationem, vcl etiam folo nutupcr talem interpofito, qui &loquipoteft, nifi luperveniens morbus ei impeditnento fit. /. nutu etiam 21. /. Pamphilo liberto 39. § pro- pofitam 1. ff- de legatis 3. /, $* tn eptftutt zz. C. defidetcommiffis. Ulpianus infragment.tit, 2 5. §. 3. Cujacius cotifaltatt 3 6. 5. Adhxc aiia multa militibus circa tefta-
mentum petmiffa funt, quse paganis interdicla. Nam teftari poffunt, licct de ftatu fuo dubitcnt an filiifamilias an fui juris fint. /. ex milttari 11. §. 1. ff. b> t. &, fi voluerint, pro tem- pore, vel pro parte bonorum teftati &propar- te inteftati decedcre poffunt. /. f\ mtles unum 6. I. in fraudem 15. §. miles 4. /. qu&rebatur 19. §. ult. I. fi duobus 37, ff, h. t. $. hereditas 5./» fine Inftit. de hered. infttt, Nec repugnat / quan- quam 3. C, h. t. cum enim ibi teftator confue- ta non exprefliffet juris vocabula fextantis & tmci&, fed filiam cx duabus unciis, uxorem ex utu mcii fcripfiffet heredem, nec de refiduis portionibus quicquam fignificaffct, Imperator credidit, eum in tres partes totam voluifle divi- dere hercditatem, adeoquc non jurisfedvolun- tatis quseftionem definivit. Ceffat & ex eo fun- damento in eorum teftamentis jus accrefcendi intcr coheredes; adeo ut, fi alium caftrcnfium alium non caftrenfium bonorum heredem fece- rint, & alter deficiat, in dubio deficientis por~ tio non ad coheredem , fed ad fucccffores' ab inteftato pervenire debeat, nifi cohercs aliam milkis mentem fttiffe probet. d. I. fi duobus 3 7. ff. h. t. Atque ita de liberto milite accipienda, qua? tradit Papinianus in /. ftlius qui patri 42. §. Vapinianus i.ff. de bonis libert. Cui contra- rium non eft refcriptum Antonini in /. 1. C. h. t. Qitod enim illic heredibus legkimis im- pofita fuerk neccflitas probandi, militem, qui fratrem fuum in bonis paganicis heredem fece- rat, noluifle , ut ad fratrem caftrenfia pertine- rent, id indc eft, quia heredes legitimi a fra- tre militis conventi exceperant, bona caftrenfia | militis ex voluntate ejus ad fratrem non perti- nere, & ideo excipiendo a&orcs fadi, debe- bant exceptionis probandx onus fubire. Si ta- men jus accrefcendiadipfiusmilkisrefpiciatuti- litatem, non dubium, quin & in milkari tefta- mento admktendum fit, nealioquin incjusfa- vorem adinventa in difpendium detorqueantur, contra /. quod favore 6. C. de legibus. I. nulla juris 25.//. eod. tit. Qua ratione, cum mi- les alium caftrenfium, alium csEterarum rerum ' fcripfiflct heredem, & alterutra pars bonorurn Z 2 z *« |
||||||||
|
vulgo pcr leges rcqulfitis ac iufltcicntibus pro-
bationibusofteridatur. /. Lttcius Tttias ^off.b.t. adeoque , fi viva voce miles nuncupet, vel notis fcribendum tcftamentum di&et, duo faltemte- iles adhibiti fint. d. /, 40. jf. b. t. jf. 1. Infttt. b. t. an>. /. ubinameras 12. ff. de teftibas. fiye illi tcftes mafcuii fint, five fceminx, cum fo- iius juris civilis folennitas iit, folos in teftamentis mafculos tcftes efle: five fpccialiter rogati five fortuito prxientes fuerint, cum & fpeciaiisilla rogatio merum juris civilis commentum (it: non obiiante §. 1. mft. h. t. /. Divus Trajanus 24, ff. b. t. tumquia lex utraque continet facli fpe- cicm , non juris necciTitatem ; tum etiam, quia ablativi abfoiuti non femper conditio- ncm, fed fazpe confiitum continent, nequera- tio eft aperta fatis, cur omnibus cseteris quie- fcentibus folennibus hasc teftium convocandorum neceflitas militibusimponeretur, quxneinpa- ganorum quidem voluntatibus maxima & dili- gentiffima obfervatione condendis requilita fuit; quippequaefpecialem quidem teftium regationem defiderant, at convecationem eorum intervenirc dcbcre, nufpiam cautum eft. 3. Exeo autem, quod mileshabetikentiam
teftandi quo modo volet & poterit, etiam iilud defcendit, quod , ft miles > qui deftinaverat ju- re communi teftari, ante defecerit, quamper- ficerct feu folennia adhiberet, ejus voluntasta- men rata fit, *quia non hoc ipfo, quo voluit jure communi teftari, ftatim beneficio militari renunciavit, nec credendus eft genus teftandi ciegiffe ad impugnandum judicium fuum, fed magis utroque voluiffe genere uti, quaft fub- audita tacite claufttla codicillari. /. fi miles qui 3. ff, h. t. & hoc ipfum eft, quod & Paulus voluit, cum fcripfit, milesfiteftamentutnimper- fetlum relinqaat, fcriptura, qu<t profertar, per- fefti teftamenti potefiatem obtinet, nam militis te~ ftamentum foU perficitur voluntate. I. miles fi te- ftamentum 55* ff. b, t, Sed & ex eadem ratio- ne eft, quod, ftmilesfuum teftamentum can- cellaverit vel inciderit, & tamen mox iterum valcre voluerit, illud valiturum iit ex fuprema voluntate cjus. Et ideo, cttm miles fuum in- duxiffet tcftamcntum , mox annulo fuo fignaffet, confiderandum erit, quo propoftto id egcrit: nam fi mtttatx vohtntatis eum pcenkuiffe pro- batum fuerit, renovatum teftamentum intelligi- tur; quod fi ideo, ne ea, qus kripta fuerint, iegi poflint, caufa irriti fa&i judicii patior exi- ftimatur. /. in fraudem 15. §. ficut 1 ,ff. h. t. 4. An vero nutu folo faucius ac moribun-
dtts miles ad akerius intcrrogationem refte te- ftetur, vei etiam nuda rcfponfione affirmativa «<t, ambiguttmeft, quia, ut jam dictum, mi- litis teftamcntum fola perfickur voluntate. d. /, 35. ff. b. t. 'Sed cum tn tit. qui teftam.fac.poff. num. 11, & -^. obfervatum fuerit, talemte- ftandi formam periculi plenam effe, pronarnque cx ea occalionem vcris heredibus intervertendi |
||||||||
|
XXIX. T i t. I.
|
||||||||||
|
L i b.
|
||||||||||
|
3^4
|
||||||||||
|
7. Ad hsec impune & fine metti refciffio^fs
liberos fuos prsctcreunt five in potcfutc pofitos, five emancipatos, natos aut pofthumos, quos fe habcre vcl in utcro effe ac fperari fciunt: fi enim id ignorent, non oberit liberis illa pra> tcritio, qua; pro tacita exheredationc eft. /. mi- litis codictllis 36. §, miles in z.ff. b. t. L fuut certi y. /. 1 o. C.b. t. jf.peri. lnfiit, de exhered. Uher, nifi ignorantes uxorem prjegnantem cile, vcl cum uxor tcmpore fadi tcftamcnti necdum prat- gnans cffct, probcntur ejus omnino fuiffe ani- mi, ut quifquis fibi aliquando nafccretur vel agna- fceretuf ac futis hercs fieret adrogatione, vcl fuc- ceffione in locum gradus propinquioris defici- entis, aliove modo, cxheres effet; tunc enira teftamentum eorum noceret hifce, ncc rumpe- retur agnatione. /. qui jure militari 7. /. 8. /.9. //. b. t, aut bonorum poflefiione contratabulas. arg. /. nam iti bona 30. ff- h. t. nec inoflicioil querela fubverti poffet. /. de inoffuiofo 9. /. te- fiamentum 24. /. ult, in pr. C. de inoffc. tefiam, Sed & liberis fuis ultra pubcrtatem, uti & extra- neis, fubftituere poiTunt in cafum fccundum,fi he- redeserunt ac poftea deficient. /. centurio 15.//* de vulg, & pup. fubfiit. I. in tefiamento 6. in §m C. b. t. atqueipfam etiam facere liberis impu- beribus fubftitutionem pupillarem, licet fibi te- ftamentumhaud faciant. Linfraudem i<$.§.petit L miles jf 4 41. §. ult. ff. h. t. 8. Praterea in codicillis hereditatem verbis
diredis dare poffunt. /. militis codicillis 3 6. pr. ff. h. t. nec FalcidiE aut TrcbclUanica; detractio-t ni fubjacent, quse per militcs legato aut fidei- commiffo felicTa funt. /. in tefiamento 7. C. a£ leg. Falcid. I. fi pofi 17. /. ult. ff. eod. tit. L in tefiamento militis 12. C.b.t. ncc tcftamenta eo- rum aut codicilli de caftrcnfi pcculio conditi in- firmantur ex eo, quod ad ultimum fupplicium damnati fint, adeo ut & poft condemnationcm recte teftentur, nifi id contigcrit ex crimine communi, vel cx dclicTo militari fidem ruptam continente. /. ex militari 11. ff. b. t. L& mi- litibus 13. C. /;. f. /. f\ quis 6. §. fed & fi 6.ff, de injufi. rupt. irrit.teftam. Et, fi imperfe&um ante militiam condiderint teftamentum, ac po- ftea militare cceperint, illud tanquam ex nova militis voluntate convalefcit, fi modo vel cx ver- bis vel ex faftis poft militiam fufceptam inter- pofitis manifefta fiat voluntas militis, hoc va- lere cupientis. §. fed & fi 4. Infiit. h. t. L idenu que $. §. 1. /. in fraudem 15. §.teftamentum 2, L tribunus 26. §. 1. /. Titiusprius 1 j./f./;. t. 9. Cavendum tamen militibusfuit, necon-
tra legem Juliam fundum uxoris dotalcm tefta- mento alienent. /. dotalem 16. ff. h. t. aut li- bertates dent in fraudem creditorum. /. in fraudem 15. l.fia miliie 29. §• miles i.ff. h. t. aut captatoriam faciant heredis ihftitutionem. /. captAtorias 11. C. h. t. &, fi miles conditio- nem jurandi, aut etiam turpem, inftitutioni vel legatis adjeccrit, sequc rcmitritur aut pro non fcripta
|
||||||||||
|
seri alieno, quod ex ea causa pendebat, (dum
in xs alienum in caftris contra&um is folus te- rietur, qui caftrenfium heres eft, extra caftra contracto is folus obligatur, qui csterarum rerum fucccffionem habet) non fufficeret, acpropter hoc is, qui ex eapartcinftitutuserat, nonadi- rct, definitum fuit, alterum, qui adinfet, com- pellendum effe aut defenderc totam hereditatem, aut totam creditoribusfolvere; ne alioquin par- te jeris alieni non foluta, dum confufa omnia militis bona poterant seri alieno exfolvendo fuf- fkcre, mcmoria ejus ignominia afHceretur. /./i tertmim 17. §. Julianus 1. ff. h. t. juncl. §, 1. in fine Infiit. quib. ex caufis manumitt. non luet. Sed &, fi milcs de caftrenfi peculio, quod fo- lum fe habere credebat, teftatus fit, cum jam pater ejus fuiffct mortuus, atque ita jam patri fuus heres ignorans extitiffet, ad inftitutum non fola caftrenfia, fed quaecunquc bona pertinere verius eft; cum jam non appareat, militem, qui de eo omni, quod penes fe effe crediderat, te- fhtus cft, voluiffe pro parte inteftatum mprij perinde, uti bona univerfa capit inftitutus a teftatore paupertino, cui ignoranti multa per fervos abfentcs acquifita crant. arg. /. pen. §. filiusfamilias 2. ff.de cafirenfi peculio.jun&.l.ex tnilitari ii.§.t.ffh.t. 6; Licitum infuper militibus fuit pluribus
relicfis teftamentis decedere, fic ut omniavale- ant, nifi in fingulis de tota difpofuerint here- ditate; tunc enim pofterius dcrogaret priori, ut- cunque in pofteriore rogaffent, ut prius vale- ret; quippe quo cafu fcriptus in pofteriore de- vindus videtur, ut hereditatem acquifitam re- ftituat ei, qui in priore inftitutus eft, atquc ita prius codicilli magis quam teftamenti jure fubfiftet, prout id in pagams quoque compro- batum cft. /. qu&rebatur 19. *. militis codiciUis 36. §. miles caftrenfium 1. ff. b. t. jund. §.fed & fi quis 3. lnfiit.quib. mod. tefiam. infirm.Vos- funt & deportatos inftitucre, ac fere omnes alios, qui teftamenti factionem non habent, nifi Iex fpecialiter eos prohibuerit. /. ex tefiamento j. C. h. 1.L idem eft 15. §. & deportati 2. //. h. t, l.fi deportati 7. §. fi miles 1. //. de legatis 3. inter prohibitos numerantur fervi pcena?. d. L 13. §. 2.ha?retici. /. ult. C. de Iweticis. foca- t\x feu concubinaemilitumali*quemulicres,in quas turpisfufpicio caderepoteft. /. miles if 4 41. §. mulier 1. ff. h. t. L fi ancillam 2. C. de do- fiat. inter vir. & uxor. Ut tamen rata haben- da fit harum perfonarum inftitutio militari te- ftamento fada, fi mortis tempore impedimen- tum ccffet,veluti,fi moriente milite defierit fervus pcens effe, qui inftitutionis tempore talis erat, quafinunc, cummoritur, data hereditate: prae- fcrtim, cum id generalitcrexprivilegio militari induflum fuerit in omnibus, quos miles fcri- bit heredes, ut inftitutio incipiat vires habere, fi mortis tempore tales inveniantur, ut a miltte in- Jftituipotucrint. d. 1,13. §. i./jf. bt t. |
||||||||||
|
D E A C CtU I R E N D A V E L O M I T T E ND A &C.
|
|||||||||||||||
|
65
|
|||||||||||||||
|
tur deneganda, quatenus aut aperte abrogata nori
funt, aut hodierna patrimoniorum & difpofi- tionum teftamentariarum conditio non refraga- tur; prxcipue quantum ad id, quod in tefta- mentis in expeditione conditis non adeo rigi-_ de vulgarium folennium adhibitio exigendafit, fi modo voluntas militis fufficicntcm ex jure gen- tium probationem habeat; uti poft Grotium, Chriftineum, Gudclinum, aliofque plures tra- dit Groenewegen ad tit, lnfttt. de ieftam. milit. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. ult. Inftit. eod. tit. num. 3, Leeuwen cettf.for.part. 1. libr, 3. cap. 2. nttm. 22. Meyerus colleg. Argentorat.
ad hunc tit. num, ^.circa med. Quod ik firma- tur ex iis , qua. de militibus in acie teftanti- bus conftituta ab Ordinibus Generalibus indcn arttkel brief vande Weft Indifcbe compagnie 14. Novembris, anni 1647. art. 94. vol. l.placit. HoU. pag.64.1). Durationem quoque teftamenti militaris ufque ad annum, nec non confirma- tionem tcftamenti minus folennis ante militiam conditi faciendam per id, quod quid a milite additum ei aut detractum fuit, aut alio modo de continuata ejus voluntate patet, adhuc hodie haud, reprobari docct Grotius manud. ad Jurifprud. Holl. libr. z. cap. 17. num. 32. 33. An autem tcftamenta corum, qui in Indias navigant,aut inde redeunt, in navi condi re<5te poffint coram duobus teftibus, jurato de voluntate defuncti deponentibus, inter Hollandia; pragmaticos dis- putatum antea fuit, aliis quidem id affirman- tibus, ac talem difpofitionem pro militari ha- bentibus. Refponfa Jurifc. Holl. pait. 3. vol. 1. conftl. 89. & part. 4. conftl. 209. & cc»/i/. 312, aliis id negantibus. Refp. Jurifc. Holl. d. partm. 4, confil. 268. quod repetitum confil. 313, fcd
poftea ex placitis Ordinum Generalium omnis ambignitas hac in parte fublata fuit, dum con- ftitutum, teftamentanavigantiuminlndias, aut redeuntium, debere in fcripturam redigi in fi- bro ei rei defiinato» & fubfcriptione ejus qui illud fcripfit, nec non duorum teftium , con- firmari. Artikel brief van de Ooft lndifche com- pagnie 3. Sept. i6jz. art. yo.vol. 3. placit. HoU. pag. 1319. item Artikel brief. van deWeftlndi- fche compagnie 12. Aptil. 1675, art* ^.d.vol. 3.^^.1351. |
|||||||||||||||
|
fcripta habetur, ac fi id a pagano tcftatore fachim
eifet. d.ifia milite 29. §, edithtm z.ff h. t. 10. Condunt autem militare teftamentum
prater ipfos milites etiam alii, qui, licetmili- tcs non fint, in caftris tamen & hoftico verf in- tur, periculi participes. §. 1. Inftit. h. t. I, fin. ff. h. t. Scd fi in caftris quidem, at non inbo- ftico feu hoftilifolo morentur, (dumnonfem- per inhoftilifolocaftrafunt) nonnifijnrecom- muni tcftamenta vel codicilli ab his condipos- funt; ac dc eo cafu agit /. tnbunus 20. //. h.t. iu eoque a non militantibus diftant milites, quorum tcftamenta jure mihtari re&e fiunt, fi modo in caftris & cxpeditione occupati fint, licet in hoftili folo non inveniantur: ficut & in eo, quod non aliter jure militari valeant horum non militantium fuprema judicia fi- ne folennibus in hoftico facta, quam fi ibidem quoque decelTerint. d. I. ult. ff. h. t. cum ex adverfo militum teftamenta firmitatemretineant ufque ad annum a miflione honefta vcl caufa- ria, non ignominiosa; adeo ut fufficiat, mi- litem intra annum mortuum effe, licet conditio inftitutioni appofita demum poft annum extite- rit. §.fed haiienus 3. lnftit, b, t. I. teftamenta eorum 26. I. quod dicitur 38. ff. h, t. Quodfi Duces militares fuccefforem acceperint, ex ver- bis quidem conftitutioms hoc privilegium. ha- bere non videntur, quod teftamenta corum us- que ad anhum a fucceflore accepto rata mane- rent, quia tales, qui fuccefforem accipiunt, proprie mijft non funt, & conftitutio vult, ut fubfiftant ufque ad annum a mifftone computan- dum. /. quod confthutum 21. ff. h. t. Sed fi mentem conftituentis fpectes, par ratio prafe- clorumeft, quippe qui arque, imo magis profi- cientes Reipublicse,ac periculapro patriafubeun- tes, deterioris, quam gregarii, non debent cenfcri conditionis; prsfcrtim, cum nec miffio omnis in iis deficiat, ac hoc ipfo , quo fuccefforem accipiunt, non modo mitti miiitia videantur, fed & miffi identidem dicantur. /. i.pr.ff. dehis qui not. infamia. Cujacius ad Africanum tracl. 4. ad d.l.ti.ffh.t. 11. Mores hodiernos quodfpedat, cumra-
tlo privilegiorum militibus circa teftamenta con- dcnda indultorum adhuc perduret, etiam ipfa jura fingularia fuperius recenfita iis haud viden- |
|||||||||||||||
|
T I T V L V S II.
De acquirenda vcl omittendS hereditate, S U MMA RIA.
|
|||||||||||||||
|
ipfts hereditas damnofa fit ? Quid fui heredes,
& an hi neceffarii ? Et qutd moribm ? Qui & qualesfmt extranei ? Z23 3. XJf
|
|||||||||||||||
|
1, llereditasjacens mUius eft; repufentat tamen
perfonam defuncli vel heredis.
*. guifint necejfarii heredes, & quid tft dcUtt |
|||||||||||||||
|
$66
|
L i b. XXIX. T i t, II.
|
||||||||
|
p- De quatuor modh acquircnda heredhatis, cre-
ttoue, adttione , immixtione , &proheredege- jlioni'. An intelligatur heres faclus, quidixit, fevetie adirehertditatem} 4, Qtttd fit pro herede geftio , & an folo animo
fme contreclatione quis pro herede getere pos- jit} K. Vro berede gerere cenfetur, quiagitea, qu&
citra jus & nomen heredis agi nequeunt. Quid, ft acceptaverh ea, quacondhionistmplendtgra- tU beredi dari teftator jufferat, ftve ex partefive ex affe heres fit} Quid, fi judicio familia erci- fcunda, experiatur contra coheredes} Quid, ft cum legatariis in partem paclus fu ? Quid, f\ in- flhtittts tranfcgctit cum herede legitimo contro- verfiam movente de inftitutione } Quid,f\ dela- tam fibi bereditatem donet, leget, vendat alteri ? aut fententia judicis tanquam beres damnatus ac- quieverit} aut acliones intentaverh Contra beredi- tarios de bhores ? aut pethionem heteditatis infti- tuerit ? Quid, ftfervos heredhariosmanumiferit vindicla ? Quid,fiinjure rogatus an beresfit, re- fponderit feberedem effe ? 6. Non cenfetur pro herede gefftffe, qui abfque
terum hereditariarum contreclatione fecit ea, qtu & tanquam heres, & tanquam extranetis agere poterat. Quid,fi a liberto parentis operas effuiales exegerit} mortuum in fepulcbrum he- reditarium intulerit ? ob cadem parentis ab ho- micidapecuniam exegerit, aut reconciliationis gratiaacceperit} Quid ,ft annum gratis, vidua inftituta aut liberi exegerint} Qutd,fiis, cui delata hereditas, defunclo funusfecerit ? Con- fttltum eft, in hifce proteftari. 7. Si quis circa ipfas res hetedhartas ea gefferitf
qua & fuo & heredttario jure facere poterat, in dubio prafumitttr pro berede geffijfe. Quid,fi rebus hereditariis ufusfu ? Quid, fi diu reman- ferit in domo mortuaria ? Quid, f\ res heredita- rias locet, vendat , fruftus perctpiat , debita extra judicium a debitoribus heredhariis exigat, aut creditoribus petentibus folvat, aut compen- fationem iis objiciat, aliaque fimilia ? Credito- rum eft probare, quod heres attus hereditarios gefferit: eo probato beres excipiens, fe non ani- mo beredis, fed alia ex causa gefpjfe, id tp~ fttm probare debet. Qutbus modts id probetur, ubi inter alia, quibus in cafibus maritus, aut
ttxor, autfiltus inftitutus, manens in domo mor- tuaria non intelligatur pro berede fegeffiffe, 8. An cenfeatur pro herede gefpffe , qui detreclat
folutionem ejus, quod defunclo debuerat} attt a fttbftituto vel herede legitimo pretium acce- pit omittenda, hereditatis causa ? An , fi fuus vel extraneus furripuerit rem ex hereditate? Quid, ft fuus emerit rem patris a creditortbus paternts} Qittd, ftfuus velextranek*impleverit conditionem poteftativam > fub qua inftitutus erat? $. Qui pofftht adire aut pro berede gerere ? ubi de
mutis &{urdist pnpillisf mmQribWi prodigis* |
|||||||||
|
An tutor pro pupillo, curator pro prod'igo,pro-
curator pro herede mandante ? An procurator dfarispro Ctffare} Quidmoribtu hodierniscir- ca h&c obtineat ? An hodie maritus pro uxore adeat, etiam%nvita ri, ft ex ftatuto probibi- tusfit res uxoris alieniarefwe voluntate ejus } lo. Servus & fitiusfamilias adeunt juffupatris vel
domini. Quid patri & fliof. acquiraturjure no~ vo ex adtttone ? Quid, ft pater jubere nolit, aut fliusfarniliasnottt adire} Quid,f\ pater ob furoremjttbere nen poffit? Qtiid mortbus circa bac obtineat ? Quis adeat, & cut qu&ratur bereditas obveniens iis, qtii ingerontocomio, orpbanotropbio &c. nittrittntur} ii, An hetes heredis adire pofiftt hereditatem de~
ftmllo delatam fed ab eo non adttam } Ex qttot caufis & quibus in caftbus heredttas necdum adi- ta tranfmtttatur ad heredes,cum defuncltts fcivtt, aut ignoravit, bereditatctnfibt detatam effe, tum jurecivili, tum moribus} 12. Hereditas pure adeunda. An priufquam dela-
ta fit, adeoque pendente conduione inftitmio- nis, adiri pofftt} & quid, fi quis partim pttre partim fub conditione inftitutus fit, alio dato co- herede aut fubftituto ? 13. Qui adit, fcire debet, hereditatem ftbi dc->
latam effe; nec adire poteft, quamdiu de eo in- certas eft; quod multis fattorum fpeciebus iilu- ftratur. 14. An beres adiens fcire debeat, extltijfe condi*
tionem, fub qtta inftitutus eft ? 15. An quis pojfit bereditatemfibi delatam pro par-
te adire & pro parte repudiare } An admittere legitimamrepudiatkreitqttahereditate ? 16. An fubftitutus pupillaris ftmutque impuberi co-
beres pofftt hereditatempatris repudiare vel pro fud parte, vel pro parte impuberis, & tamett & impuberis hereditatem adire ex fttbftitutione, An repudiare ex fubfthuttone, poftquam adivit herednatem patris fubftituentis pro fua parte} 17. Coherede reslituto contra adttionem, vel prt-
vato fua parte ob moram in impiendo defuntli judicto, pars ejus alteri coberedi volenti non in- vito accedit. An ftius aut agnatus feudalia ad- mittere, allodialia repudiare pofftt jure feudaii & hodiemo} Si bona defuncliper plures regio- nes diverfo fucceffionis jure utentes difperfafmt, potesl adiri hereditas ratione rerum tmitts ioci- & repudiari refpeclu rerum ioci alterius; fitpe etiam heres quorundam tantutn bonorttm imttitu adire potesl, licet ex ajje inftitutus, vel ex le- ge domictlti ftmpliciter ab inteslato vocatus. 18. Heres aditione confequitur omnia jura defuncli.
quandocunque adietit, non poffeffionem. Quii mortbus ? 19. Etiam aditionefubjicitur oneribushereditariis.
An unius heredis inopia cateros gravet ? An fi fwgtilis heredibus ftngula nomina in folidum ad~ judtcata fint, id\ mceat autprofit crediroribus? An creditor, qui unum ex pluribus beredibus in folidum convemt vi adjudtcatwnis, adhuccontra reltquos
|
|||||||||
|
V»
|
||||||
|
el omittenda &c. 367
nis defun£to fuccedant, prepter slatuta fucces-
fxonem ab inteHato diverftmode in fingttlis locis definientia? 27. Si inter legitimum & teHamentariutn here-
dem transaclio de hereditate fafta fit, proqtd parte quifque as alienum agnofcat ? Quo ufque ad &s alienum teneatur , qui in fold legitimd inftituttts eft ? An liberi, quibus pater atfgna- Vtt bona materna, & in fe recepit onus omne aris alieni, adbuc a creditoribus conveniri pos- fint ? Pro qtta parte beredes finguli ad legata tmeantur} Remifl. ' . 28. Dedebitis individuis beredes fwguli infolidunt
conveniri pojfunt , & folidum pr&ftare debent • ubideobligatione ad opus, ad patientiam fervi- tutumpr&dialium itineris aclus &c,adfacium - ad abftinentiam a fafto; & an, ac quoufque, in btfce cafibus finguli ad id quod intereft tc- nearitur, fi obligatio impleta nonfit} 19. Recenfentur cafus, quibus finguli beredes pro
parte qttidem conveniuntur, fed folvi nifi totum non poteft; ubi de obligatione defunlii ad rem in genere, vel ad duas res, ahernative debitas ; de debitis defuncli bjpotbecariis. Et quid , /i defunclus promiferit , fe rem certam creditorl pignori obligaturum effe } ltem de pretto ad- hucdebito pro re per defunftum emta, fednec- dum eitraditL 30. Quibus in cafibus beredes finguli in fotidum
conveniripotfint,. fedliberentur partis folutione* ubi de pr/ftatione eviUhnis rerum a defun£t9 venditarum. 31. Si alimenta deheantur a pluribus beredibus-,
uni eorum pr&ftatio imponenda eft a judice» Ex qnorundam locorum legibus finguli heredes de debitis etiam dividuis in folidum conveniri poffunt. Cujus loci ftatutum obfervandum fit» in qu&ftione, an heredes ftnguli infolidum, m pro parte teneantur } 32. An & quando & quo ufque heres teneatur
pr&ftare fatlum defuncli •, cum defunihs quii jure, aut tnintts recle, aut omnino contra leges fecit ? 3 3. Quibus modis omittatur heredttas, tum re tum
verbts } An ftti abftinere potfint , vel extranei repudiare , (i quid ex hereditate furripuerint« aut conditionempoteftativam, fub qua inftitutt* impleverint } An repudiare potfnt, qui femel adivermt} Simuliervidua profetfa fit, fefta* re velle teftamento mariti fui, & poft obtinere tx teftamento nequeat , que jperaverat, ari adbuc ad pacta dotalia reverti pojjit ? 34. Quomodo & cujtts autoritate, jure civiliaa
moribtts repudiatio fiat , fi impuberi, tiiinori-, prodigo, furiofo dtlata fit hereditas} Si delata mulieri nupta , maritus repudiat etiam invitit ea apud nos, • An & tunc, cum ex ftatuto bo- na aiienare nequitfine confenfu uxoris fua ? 35. An & ad quem effeclumperipotftt repudiati?
herditatis nondum deiatt, , prasipue pendente inftitutimis conditione ? |
||||||
|
De ACCIUIRENDA M
reliquos agere potfit in id, quod a prioreferva-
re Kon potuit ? Quid jurts, /i teftator voluerit, vel inter heredes convenerit, utfwgtdt certa de- bita in foltdum folverent j aut defunclus unum ex plunbus beredibtts contraclu fuo in folidum obltgaverit ? Quid c&teri coheredes agere de- beant , /i pro fttd parte conveniantur refpeclu debiti, cttjus folutio uni erattmpofita} remifT. 20. Vro qtta parte qttuque ferat &s alienum , fi
tcftator portiones heredttarias exprejferit, & quibufdam pr&iegata dederit, vel dtvtfionem re~ rum non rejpondentem partibus expretfsfecerit; veljine pr&cedente partium expretfione fmgulos ex rebus certis divcrfi valoris aut ex rei unius parttbtu in&qualibus beredes fcripferit fine cobe- rede, vel res omnes inter eos m&qualiter divi- ferit , vel alium rerum Italkarum, altum pro- vincialium , alium pr&diorum urbanorum, altum rufttcorum , alium c&terarum rerum beredenf inftituerit? Si res uni ex inftitutione obvenien- tes non fufficiant oneri aris alteni pro parte ejus, nec u aliunde quid habeat, an id c&teri exfuu partibus folvere debeant ? Quid, fi tefiator di- ftrtbutionem rerum fecerit , fed vetuerit , ne quispr&legata capiat, nifi foluto pritu omni are aiieno ? 2i. An ex jure primogenitura amplius capiens
quam reliqui coheredes, etiam majorem ob id tris alieni partem ferat ? Quid, ft feudum pri- tnogenito cedens pro debito oppignoratum ftt ? Qjiid , fi onus certi aris alient propter ipfum feudum contratli f\t feudo impofttum ? Si pater feudum emertt, fed pretium necdum folverit, vel muxuum ad folvendum pretium accipiens, pro eo feudum obltgaverit, an prtmogemtus foltts id qpnus agnofcere debeat ? Si collateralts in feudum tale novum fuccedat, an & ipfeonuspretiinec-- dum fottttiferre teneatur } 12. Anferat onus <eris alteni, qui exrecertain-
ftitutus esl alio dato coherede ftne re ? Et quid, /i inftttutusfit ex certA parte acqu&ftuum ? 2 3. Quidjuris circa onus arts alteni, fi aiiusca-
ftrenfium, alius paganicarum rerum beres fcriptus ftt} Etquid, fi res caftrenfes non fuffciantde- bttis caftrenfibus ? 24. Quid obtineat circa as adienum, f\ velexte-
ftamento vel ab inteftato, vel partim ex tefta- tnento partim ab inteftato alter mobtlium alter immobilium beres fit ? Notatur, in quibufdam locis folum beredem mobilium, aut certe praci- ptte, onus aris alieni ferre. 25. Pro qua parte feratur asalienum, ftteslator
alium paternorum alium maternorum bonorum beredem fcripferit; vel ex ftatuto patema pater- m, materna materna linea cedant ? idque tum ratione credttorum, tum ratione coberedumin- ter fe ? z6. Proqua parte quisque ferat debitat ft juxta
mores hodiernos alius ex teslamento alius ab in- tesiato heres fit, vel quidam in omnium leco- \ rttm rebus, alii tantum m cerwum Iwrum bo«
|
||||||
|
L i b. XXIX. T i t. II.
|
||||||||||||
|
368
|
||||||||||||
|
ftitutos ftbi invicem per fideicomtniffum fubftu
tuerit in csfum quo fitie liberis morerentur ? An ftlia , que accepta dote rcnunciavh beredi- tati paternd , vemre pojjit ad fideicomtmffum, fipater inftituto liberos per fideicommiffum fub- fttttierit ? 39. Dejttre accrefcendi inter coheredes, fi quidam
defuiant, & cur jnre ctvilt obtinuerh , & qui in jure accrefcendt concurrant, aut coheredtbus caterispr<sfcTantur} hem an adeunti fuampar* tcm invito accrefcat portto coheredis depciett- tis ? 40. Qtto ufque adhttc fodic jus accrefcetidi inter
coberedes lucum habvat ? |
||||||||||||
|
76. Repttdians evhat regularher ontts omne &ris
aliem heuditarii. An liberi abftinentes folvete debeanteadebhay qm pater ad alimoniam li- bcrorum aut ftudia aut peregrinationem con- traxh ? 37. An qui repudiavit, iterum mutata mente ad-
irc pofflt ? Qui repudiavit ex teftamento , an adhuc adire pajfit ab inteftato, fi ei etiam ab inteftato defcratur ? An repudians ab inteftato poffit adhuc adire ex teftamento ? An repudians ex teftamento pofieriore imperfttlo poffit adbuc adire ex priore perfeclo ? 38. Anper repudiaitonem fiHusperdat etiam, qu&
ei debentur jure primogenhur& ? An heres pra- legata, aut fideicommijfa fi teftator heredes in- |
||||||||||||
|
Uf&$W%l&creditas jacens nullius in boniseft,
s|Sp?S || ncque etiam poftidetur, & ldeo
,» pl^fli irei hereditaria:furtUm nonfit,nifi
\ Wmm i a^us m ea Jus quoddam habcat,
hswzm&ft £um £-orte eam pignori defundus dederat, aut commodaverat, aut ufusfructus al-
teri in ea competebat. /. beredharis. rei <?8. /. 69. I, 70. ff. de furtis. I. i. §. ScaVoU ijff.ft qtiis in teftam. liber effe juffus &c. I. ft fervus 40. ff. de noxal. acl. I. 2. /. ult, ff. expUata heredha- tis. arg. /. eum qui emit 14. §, fi ris 14. ff.de furtis, reprsfentat tamen interim , donec adca- tur, perfonam defun&i in -iis quae juris funt. $, fervtis etiam 2. Infl. de hered. injtit. princip. Inftit, de ftipulat. fervomtn. in iis vero quse fa- chim aliquod defiderant, & acquifitionem rea- lem concernunt, magis perfonam heredis. d. pr. lnfth, de ftipulat. fervor. /. novatio 14. ff. de no- vat. I. fi ex re 28. §. ult. ff, de ftipulat. fer- vor. 2. Multiplex autem cx jure civili heredum
difierentia eft. Alii enim neceflarii funt, alii fui & ncccflarii, alii cxtranei. Neceflarii dicun- tur proprii fervi a fuis dominis inftituti, ac ex codem tcftamento ( olim etiam ex eodem infti- tutionis gradu) libertatem habentes & heredi- tatcm; qui il hercditatem fui domini ita admit- tere noluerint, cxtra ordinem a judice coerceri potuerunt. /. Ctttn quidam 4. /. ult, C. de neceff, prvis hered. infth. §. fervus autem 1. Inftit. de hercd. inftit. §. 1. Inilit, de hered.qualh. & dif- fer. Ncc refert, utrum teftatorplenumdomi- nii jus in eoshabuerit, annudamproprietatcm. pr. mft. de hered. inslh. vel etiam ex parte tan- tum dominus fit, fic ut & duobus aut pluribus dominis fimul neceflarius heres effici poffit. /. yJ fervus communis 66. ff, h. t, prsecipue, fi ab utro- que liber & heres efle teftamento juflusfit, & hi ruina fimul opprcfll perierint. /. duo focii 8. ff. de hered. itislit. vel uterque fub eadem con- ditione libcrtatem ei ac hercdilatem reliquerit, & conditio extiterit. d. I. 8. §. 1, ff. de hered. inslit. Neque neceflariis hifce abftinendi pote- ftas a jure prastorio concefla fuit, etiamfimaxi- mc hereditas domini damnQfa fit. /. tieceffariis |
||||||||||||
|
•)7>§,ttlt,l ftfervus commums 66. ff. h.t. Quam-*
vis'a fervorum horum, heredum ncccflariorum , arbitiio dcpcndeat, utcfliciant, ne, qua? he- reditas in ie damnofii eft, ipfis ullatcnus dam- num adfcrat; dum vel ex jurc novo adirc potuc- runt confcfto inventario, vcl jure vcteri petcre ac impetrare bonorum feparationem; quo ipib cre- ditores tenentur iis contenti efle j qua: in do- mini defundi hereditate rcperta funt. /. 1. §, ult. f. de hered. inftit. Sui & Ncceflarii funt, qui proximum a teftatore gradum in potefta- te obtinent; quorum dcnominationem, cur nem- pe fui heredes appellcntur, expofui ih. de libe- ris ■& poftlmm. num. i. Ncccflarii autem vocan- ttir, quia fervoram exemplo inviti paternam tenebantur admittere hereditatem , etiamfi dam- nofa eflet. Sed prxtor iis dcdit beneficiumab- ftinendi, fi animadvertant hereditatem fui pa- tris fibi non cxpedire. §. fiti autem 2. lhftit.de hered. qualh. & differ. I. mceffariis 57. ff. b9t. Ulpianus in fragment. th. 22. §. 24. atqueita quoque moribus noftris nulli fui feu ipfo jure heredcs funtj Itcet in Gailia &nonnullisJBelgii locis fuitatis jura nota fint, ubi feilicet parce- mia vigct le mort faifit le vift tcfte Grocnewc- gio ad t. 14, ff. de fuis& legh.bered. Lceuwcn cenffor.part. ijibr.$,cap, 10,num. 1. 2.3. Rc- fponf. Jurifc. Holl. pdrt. 3. vol. t.tonftl. ipo. pag. 433. 434, Extranei deniquc vocantur om- nes illi, qui, nec fui nec neceflarii funt, m quorum arbitrio eft ex Jpfo jure dvili, utruni hereditatem itbi delatam adire vclint, ncc ne; qualcs etiam cenfendi filii emancipati, ut & nc- potes quoties uoa cum patre intcrmedio in ari potcftate funt. §, cateri 3. Infiit.de btred. qua- lit. & differ. 3. Acquiritur per hcredem delata hereditas
quatuor modis, puta primo cretione, cum te- ftator certos prafixit dies, intra quos heres fuam de hereditate admittenda voluntatcm declaret: fecundo aditione in fpecie, quae proprie in ex- traneis heredibus locum habet: tertio immixtio- ne, quam proprie faciunt fui hercdes: quarto pro herede geftione. Ut tamen inficias eun- dum non fit, quin adhionis vocabulum in fcniu latiorc
|
||||||||||||
|
t>E ACCLUIRENDA VEi OMITTENDA &C.
|
||||||||||||
|
369
|
||||||||||||
|
latiore omnes hofce fpeciales hereditatis acqui-
rcnds modos comple&atur, atquc adco ipfam quoque pro herede gcftionem. Qua ratione m §, ttlt. Inftit. de hered, qttalit. & differ. pro herede gerens dicitur declarare fuam voluntatem de adeunda hereditate. Qualem aditionis volun- tatcm an declarafle intelligatur, qui dixit ,fe vclle bereditatem adtre> inter Interpretes controver- fum eft, aliisidaffirmantibus, aliis negantibus: & magis eft, ut iimpliciter hsec quxftio defi- niri nequeat, fed potius ex circumftantiis, qu;e talem anteceflerunt aut fecuts funt verborum pronunciationem, id dijudicandum fit. Vide Fachineum controverf. libr. 6. cap. 50. Man- ticam de conjett. ult. volunt. libr. 12. cap. n. Menochium de arbitrar. judic. Itbr. 2. cafuq.96. tntm. 21. & per tot. Mafcardum de probat.con- cluf.41. 4. Eft autem pro herede geftio, cum quis
animo hereditatis adeunda* contredat re« here- ditarias , vcl etiam alias , quas putat heredita- rias efle. d. §. ult. Inft. de hered. qualit. & dtffer. I. pro herede gerere 20. ff. h. t. lic ut ad eam primo quidem requiratur , ut hereditas ei jara delatafit. I. fi quis extraneus 21. §. fed itai.ff. h. t. ac fecundo animum hereditatis acquiren- dx, & rerum contre&ationcm, concurrerc ne- cefle fit, nec pro herede geftio intelligi poflit, fi animusille defit, uti nec, fi defit contrectatio leu fa&um aliquod. d. I. zo.ff. h, t. Licet enim a Paulo fcriptum iit pro herede gerere eum, qui mimo agnofcit fucceffionem, Itcet uihil attingat /)e- teiitarium. I. pro herede 88. ff. h. t. & abUl- piano, interdum animum folum heredem obftrin- gere hereditati. I. fi quis extraneus 21. §. in- terdum 1, ff. h. t. tamen non alio ifta fenfu pro- lata funt, quam quod non praacife opus fit, re- rum vere hereditariarum contre&ationem fieri, verum fuflicere, quod heres contre&averit res non hereditarias, fed in hereditate repertas, quas putabat hereditarias effe, uti id manifeftum cft ex legis utriufque verbis fequentibus , excmplo declarantibus , quis animo folo pro hercde ge- rat, puta, qui re non hereditaria quafi heres ufus esi. d.l. 2i. §. i. quiquedowa»» defuncto pigno- ri datam ficut hereditariam retinuit, cujus poffes- fio qualis qualisfuit in hereditate; aut alienam rem ut hereditariam poffedit. d. I. 88. 5. Cseterum an quis pro herede geflifle vi-
dcatur, non tam facti , quam animi cft , li- cet ex fadorum qualitatibus & circumftantiis ille animus dijudicari debeat. d. I. 20. ff, h. t. quod ut magis intelligatur, fciendum eft, facta in duplici differentia effc: alia, qua*. citra no- men & jus heredis fieri non poflunt; alia exad- verfo, quse vel jure & titulo heredis, vel etiam line jure & titulo heredisagi poffunt, fic ut is, cui delata eft hereditas, ea vel nomine proprft, vel quafi heres agat. Si per heredem talia fa&a fuerint, qua? citra jus &nomenheredis fieriab eo non poterant, cum hoc ipfo pro herede fe |
||||||||||||
|
geflifle, omnino ftatuendum eft ; veluti, fi ab
eo, cui quid legatum erat fub conditione, ft he- redt decem dederit, ilk decem conditionis im- plendse gratia oblata acceptct. /, pro herede 20 §. Papimanus 4. ff. h. t. Nec intereft, utrum fo- lus heres fit, cum ifta acccptat, an alios plurcs coheredes habeat,qui jam adivcrunt,aut etiamnum deliberant de adeundo; cum utiquc eo quoque in cafu, quo plures ad eandera hcreditatcm vo- cati funt, verum fit, unum acccptantem ea, quse conditionis implenda? causa heredi danda erant, egiffe id, quod citra jus & nomen heredis age- re non poterat. Neque advcrfantur, qiue in. d. I. zo. §. 4, ff. h. t, fcriptaaPapiniano, tam aperte atque diferte diftingucnte, an acceptans oblata folus heres fit, an coheredem habeat. Sci- endumenim, Papinianumibiagerederilio, qui inftitutus a fuo patrc , jam abftinuerat ab hcre- ditate paterna ex teftamento delata, ac aflerere , talem filium poftea adhuc acccptantem ea, quse conditionis implenda: gratiahcredidanda erant, ita demum pro herede fe geflifle, acaerialieno paterno obnoxium fadura efle, fi folus ex te- ftamento vocatus fit: cujus rei ha*c manifefta ra- tio eft, quod filius, qui jara abftinuerat ab he- reditatepaternafibi teftamento delata, poflitad- huc candem admittere eique fe immifcere ab inteftato. /, nec is 17. §, 1. ff.h. t. adeoque, ubi poft declaratum abftinendi animum, atqire ita evacuatum abftinentia teftamentum, acccp- tat ea,' qua* conditionis implcnda* gratia heredi danda erant, cenfctur fe pio hercde ab inteftato gefliffe. Sed cum non cx afle heres inftitutus erat, verum coheredem ex teftamcnto habe- bat, qui fuam jam partem adiverat, non potuit fefe poft abftinentiam gcrere pro herede ab inteftato, quia hoc in cafu ei cx teftamento ab- ftinenti hcreditas paterna ab inteftato delata non eft, exiftcnte quippe jam ex teftamento herede altero illo, qui cum filio fuo inftitutuserat, & ex jure accrefcendi portionem fui abftinentis ad- eptusfuerat: adcoquefiliustalis acccptandotunc ea , qua; hercdi conditionis implcndas gratia dan- da crant, nec hercs effici, nec hereditarias aclio- ncs excipere compelli potuit, utpote neque ex teftamento heres, quiacxbeneficiopraetorisab- ftinuit, nec ab inteftato, quia ei, coheredcm ex teftamento adeuntem habenti, hereditas ab inteftato dclata non fuit. Simili ratione gerit fe pro herede, qui coheredi movet judicium fa- mili« ercifcundse, vcl provocatus co judicio ad divifionem proceditj quia nullus familiae erci- fenndx acliionem intentare poteft, nifi qui he- res eft, aut faltem heredi comparatus, veluti impubcs ratione quartx D. Pii, quique a com- munione recedere vult, qualis communio rerura hereditariarum aditionem prsefuppohit, adcoque hoc judicium tale cft, ut citra jus & nomen heredis agitari nonpoflrt. /. i.pr.&§. i.juncl:. /. cum putarem ^C.ff.famil. ercifc. Sed&, fl cum legatariis in partem pactus fit, dura here- |
||||||||||||
|
A a a
|
||||||||||||
|
XXIX. T i t. II.
|
|||||||||||
|
l B.
|
|||||||||||
|
170
|
|||||||||||
|
ditas integris legatis folvendis fufftciens non eft,
jiixta §. pen. in fine Inilit, de lege Falcid. vcl fi ctim effet teftamento inftitutus , & ab herede lcgitimo controverfia fuper inftitutione mota effet , tranfacTio intcr eos facTa fit , ut certam quifquehereditatis partem caperet, convcnicn- ter. iis , quae a Juliano tradita in l. controverjia 14 ff. de tranfatt, pro herede eum gefliffe, di- ccndum eft , cum nec quicquam horum citra jus & nomen heredis fieri queat. Nec aliud dicendum, fi quis delatam fibi hereditatem donet aut leget aut vendat alteri. /. fi avia 6, C. deju- re deliber. vel fcntentia judicis condcmnatus tan- quamheres, ab ea non appellaverit, fed eiac- quieverit. Ant. Faber Cod. libr. 7. tit. jy.de- fin. iq. vel acTiones in judicio adverfus heredi- tarios dcbitores moverit ; cum extra judicium quidem quis alienos dcbitores intcrpellare ad folvendum poflit, non autem lite pulfare, nifi conjuncTa pcrfona fit. arg. /. fi pupilli 6. §. ult. I. f\ autem 8. ff. de negot. geji. vel etiam peti- tionem hereditatis adverfus eos, qui pro here- de vel pro poffclTore poflident , intentaverit, cum nullus nifi qui jus hereditatis jam nacTus eft, hat poflit contendere in rem acTione. arg. tot. tit. ff. & C. de petit, bgred. Fachineus con- troverf libr. 6. cap. 58. Mantica de conjeft. ult, votiint. libr. 12. tit, 15, num. 12. Denique, fi inftitutus, aut ex lege ad fucceflionem voca- fiis, fervos hereditarios manumiferit, nqn po- teft non pro herede videri gefliffe ; cum nulltis prseter dominum fervos vindicTa. manumittere poflit. /. 3. 4.5. & tot. tit. C. de hisquianon domino manumittuntur. heres autem non nifi cx aditione dominus fiat. I. Julianus 42. §. fxfer- vum 2. I. Pannonius avitus 85. §. ult. ff. b. t. Nec huic contrarium eft Antonini refcriptum in /. i. C. de jure deliber. cum ineoagaturdc emandpata filia, cui cx jure civili non erat de- lata ab inteftato patcrna fucceflio, nec exedicTo prstoris ex petitione vel agnitione bonorum poffcflionis; fic ut illa manumktcndo fervum hereditarium, cum nondum petiiffet bonorum poffeflionem , magis nihil egiffc intelligatur, quam pro herede fe gefliffe. Sed &, fi quis pro- prios fervos mannmittere rogatus, eofdem ma- nttmiferit, non ideo paternx creditur fefe he- reditati immifcuiffe. /, Julianus 42. §. ult. ff. b. t. Quod fi in jure interrogatus, an beres f\t, re- jfponderitfe heredem effc, rogantis quidem in- ttiituproherede fegcfliffe vidctur, ciquehere- ditariis tenetur acTionibus ; non vcro refpectu aliorum, a, quibus in jure intcrrogatus non fuit. l.filius 12, juncT. /. ult. ff. de mterrog. in jure fac. 6. Quod fi is, cui delata eft hereditas, ca
geflerit, quse & tanquam hcres , 8c tanquam extraneus citra jus ac nomen heredis agere pote- rat, videndum an circa res ipfas hereditarias, aut quas putat tales effe, verfatusfuerit, anve- ro abfque rerum herediwiarum contrccTatione |
|||||||||||
|
vcl geftione vel acquifitione quid fecerit. Narn
fieafecerjt, quac non continent hereditariarum. rerum contrcctationem aut gcftioncm, non in- tclligiturca ratione pro hercde fc gefliffe, vcl- uti, fi a liberto parcntis operas officialcs pctie- rit. /. pro berede 20. §. fi quid 2. ff. b. t. junct. /. filii o. ff. de jurepaironat. vel mortuum in fe- pukhrum hereditarium intulerit; cum & exhe- rcdato & ab hereditate abftinenti filio id liccat. d. I. 20. §. fed & 3.jff. b. f. junft. l.velquod 6. ff. de religiofis. vcl adionem de fepulchro de- fun(5ti parentis aut akerius, cuihcrcscifepotc- rat , violato intentaverit , quia nihil ex bonis patris eo modo capit, fed pcenam magis & vin- dicTam perfcquitur, cujus perfecutio cuilibctcx populo permifTa cft. d. I. 2.0. §. ult. ff. b. t. I. quaffttttn eft 10. ff. de fepukbro violato. jnnct /. }-pr, & l. 6. ff. eod. tit. vcl ob casdemdefun- cTipatris egerit adverfus homicidam ad pcenam pecuniariam , aut id quod intereft , vcl ctiam re- conciliationis gratia pccuniam a tali acceperit; quippequse neque hereditaria intclligitur, ne- que , fi exada fuerit, hercdibus defuncTi aut creditoribus reddenda eft; cum magis obinju- riae accipientt illatse remiflionem, vcl velut in- jurire pcena, quam ut debitum hereditarium ac- cipiatur. arg. /. f\ veroplures 5. $, b<zc autem aBio 5. ff. de his qui cffud. vel dejcc. d. I. 20, §. tilt. ff. b. t. d, l. 10. //. de fepulchro viol. Hugo Grotius manuduSt. ad jnnjprHd. Holl. libr. 3. cap. 33. num. 5. 6. ibiqueGroenewegcni»«o- tis. & in Refponf Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confii. 16$. in fine. Sande decif iibr. 5. tit. 9. defin. j.infne. Chriftinsns dd Mecblin. tit. z. art. 34. num. %. 9. & art. 36. Mcnochius de pr&fumt. Itbr. 4. pr&f. 101. num. 84. & feqq, "Wcfcl ad novelias conftit. Ultrajecl. art, 11 num, 24. Parensp.m. Paulus Voet ad princ. Inftit. de lege Aquil. num. ult. Adtle tit. familia ercifc. num. 7. Sed & , fi liberi aut vidua , quibus cx teftamento vel ab inteftato hereditas dclata fuit, annum gratia;, qui variorum muneruma defuncTo adminiftratorum intuitu prxftari folet, acceperint , hoc ipfb non cenfendi pro herede fe gefliffe; cum annus gratije, aliaque fimilia, non jure hereditario, fed ex fpeciali privilegio, certis perfonis indulto, percipiantur. arg. /. fi quis in facris 11. in med. C. de proximis furor. fcrinior. Carpzovius defm. for. part. z.conftit, 5. defin. 9. Idemque diccndum, fi quis eorum, qui adeundo heredes effici poterant , dcfuncTo funus fecerit; cum quilibet ctiam extrancus ul- timum hoc pictatis &humanitatisofficiumpra> ftare poflit, quin & ad id privilegio deducTio- nis eorum , quce impendit , ante omne aliud defuncTi creditum invitctur. /. & fi quis 14. §. pj^rique 8. ff. de religiof. & fiimt. fun. Licet&: in hoc poftremo & infupcrioribuscafibusenar- ratis prudentius ac confultius feccrit ille, qui he- res efle non vult, ut proteftetur, fe vel pieta- tis intuitu defuncTum funerare, vel fineanimo here-ii
|
|||||||||||
|
D E A C CLU IRENDA V
hercditatis adeundse exigere ante commemora-
ta; nealias litemacreditoribuspatiantur, quafi vel immifcuiflent fe , vel pro herede fe geiTiflent. d.l. 14. §. 8. ff. de religtofis. I. pro herede 20. §. & ikeo 1. ff. h. t. Refp. Jurifc. Holl. part. i.voi z. confil. i(58, in fme. Waflenaarpratl. judic. cap. 1 5. num. 3 5. Parens p. m. Paulus Voet ad§.ult. lnft. de hered. qualit. & differ. num. 2. 7. Diverfum effet, i\ quis circa ^pfas res he- rcditarias ea geflerit, qus etiamfinenomineac jure heredis gerere poterat: tunc cnim ex illis fa&is in dubio prafumetur pro hcrede fe gefEite, quia unusquisque ea, quje pro fe vel pro alio agere poteft , magis fuo quam alieno nomine feeifle credcndus eft. /. & magjs 4. //. de folu- tion. veluti, fl rebus heredkariis, vel quaspu- tabat tales efle, tanquatn heres ufus fit aut pos- federit. /. fi quis extraneus 21. $. interdum 1. /. gerit pro herede 88. //. b. t. §. ult. Infiit. de bered. qualit. & differ. Ant. Faber Cod. iibr. 6. ttt. 12. defm. I. fi diu remanferit atque fubfti- terit in domo mortuaria, five filius fit aut uxor a parente vel marko inftkuta , five extraneus. arg. /. 1. C. de repud. hered. Fachineus controv. libr. 6. cap. 53. Andr.Gayl/*&i\ z.obferv. 128. mm. i%. 13. Mantica de conject. ult. volunt. libr. 12. tit. 10. num. 16. Refponfa jurifc. Holl. part. 4. confil, 184. verf. maar hier op, fi res hereditarias locet , aut vendat. §. ult. Inft. de bered, qualit. & dtffer. fi conventus a credito- ribus hereditariis folvat defun&i debitum, aut iis compcnfationem objiciat. Mafcardus depro- lation. concluf. 44. num. 29. & feqq. fi cxtra- judiciali interpellatione exigat a dcbkoribushe- reditariis, quae defuncto debent; fi fru&us re- rum heredkariarum perceperk. d. §. ult. I«- ftit. de hered. qualit. & differ. aliaque fimilia fecerk , recenfita a Michaele Graflb fent. Ubr- 2. qu&ft. 10. Menochio libr. 4. pr&fumt. 10 r. Mafcardo de probat. concl. 43. & feqq. ad concluf. 5 3. Mantica de conjetl. ult. vol. libr, 12. tit, 9. 10. 11. 12. 13. Fachineo contro- verf, libr. 6. cap, 50. & feqq. Efficiuntautem heredem adtus hi hereditarii, nifi ille contra- rium probare poflit. Scilicet, primo credito- ribus ipfis incumbit onusprobandi, illum, cui dclata hcrcdkas eft , actus hereditarios gcflifle: id enim cum facYi fit, non pradumendum, fed probandum eft , fic ut, non probatis a&ibus heredkariis, ne filius quidem paterna? credatur fe hereditati immifcuifle, Andr. Gayl libr. z. vbferv. 128. Carpzovius defin. for. part, 3. con- ftit. 14. defin. 20. Ant. Faber Cod. libr.6. tit. 12. defn. 3. Leeuwen cenf. for. part. i.libr, 3. cap. 10. num. 3, 4. & num. 15. verf.moribus, Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1. conftl. 190. fag. 433. 434. Parens p. m. Paulus Voet ad §. 4. Inftit, de hered. qualit. & differ. num. 2. aliique ibid. ck. Sed ubi per credkores fa&o- rum talium probatio pera&acft, heredi incumbk, utdoccat, a&us hofce a fe non adeundi animo, |
||||||
|
EL OMITTENDA &C. %?l
fed alia mente cclebratos fuifle; docet autem
hoc, dum probat, fe ante a&us illos geftos pro- tcftatum fuifle in contrarium, quod aut pieta- tis aut cuftodia: causa, aut fubftituto vel heredi ab inteftato profpecturus, aut in univerfum alio quam heredis jure , ad negotia hereditaria tra- ftanda acccflerk: aut res tempore perituras di- ftraxerit, vel diftrahi jufferit. /. pro herede 20. pr. & §. 1. //. /j. t. uti &, dum fidem facit, fe per errorem negotia ut fua geflifle, aut ge- ftionis tempore nullam hereditatis delatse con- fcientiam habuifle. /. fi fervum 71. §. pen, l. eum bonis %j.ff. h. t. autrerumheredkariarum ven- dendarum veniam apraetore petiifle. arg. /. Ariffo 5. §. i.& 11. feqq.ff. dejuredelib. HugoGro-
tius manudutt. ad Jurifpr. Holl. libr. z.cap. n. num, 9. & feqq. aut mctu gravi ad ea, quae ckca rcs hereditarias fecit,coadum fuifle. /. qui in aliena 6. $, ult. ff h. t, aut aliam juftam rerum de-
fundi retinendarum caufam habuifle, quam qua; ex titulo heredis pendct. Q^ia ratione placuit, maritum ab uxore heredeminftitutum, nonin- telligi pro herede geflifle hoc ipfo, quod in do- mo mortuaria diutius permanferit, & uxoris defunds res poflederit, fed requiri, ut men- tem de adeunda uxoris hereditate declarct, quo incipiat ex jure heredkario res uxoris tenere, quas hactenus jure mariti, non fuo, fed uxo- ris nomine, tanquam curator c/us poflederat: & ideo, fi legkimi uxoris heredes ante talem ma- riti declarationem nacli fuerint hcredkariarum rerum pofleffionem, judicatum fuit, non pos- fe maritum recuperanda: poffcflionis interdiclo experki , cum nunquam ut heres poffeftionern habuerit. Neoftadius curU fupr. decif 8cT. fic ut eo cafu marito neccfle foret contra legiti- mos inftituere petkionem hercdkads, vel im- miflioncm petere ex teftamento, nullo vifibili vitio laborante. Sed & vice verfa, fi uxor a marito heres fcripta, poft obitum ejusindomo mortuaria pergatuti rebus, utvivomarkocon- fueverat, non idco mariti hereditatem adivifle prjefumetur, fed potius quafi jure pignoris re- tinuifle rcs ejus, ut illata recupcret. Refp. jurifc. HoII. part. 3-ve/, i.confil. ipo.pag.45o.Qiiod & in filio, qui patris adhuc viventis bona jure pignorispro dote materna ccepcratpoflidere ,ac poft patris obkum retinebat, judicatum refert Ant. Fabcr Cod. Ubr. 6, tit. 12. dejm. 9. 8. Non tamen cenferi debet pro hcrede ges-
fiffe, qui detredat folutionem ejus, quod de- funclo dcbuerat, nifi id egerit, qua pofleflbr juris hercditarii, ac fub illo colore, quod con- fufione debitum extki&um fit. arg. /. nec ullam 13, §. ult. l.fi debitor 42. ff. de petit. heredit. uti nec, qui a fubftkuto vel herede legkimo jjrctium accepit, omittendse hereditatis causa, quippe hoc ipfo quo accipit, ne heresfit, de- clarans fatis, fe nolle heredem effe, utcunque maleagat, fiid infraudem legatariorum fiat. /. fuit quaftionis 24. ff- h. t. /. licet pro herede 2. Aaa z ff.fi |
||||||
|
X. T 1 t. II.
tionern; fic ut ipforum aclus & voluntas neces-
faria fit. d. I. 5. C. de jure deltber. Si tamen
heres vel furiolus vcl infans fit, uti neutcrju-
dicinm aut intelkctum habet,adeoquc nec autore
tutore vel curatore qukquam gererc potcft. /. m
negotiis 5. ff. de reg. juris. arg. /. m fponfali-
bus 14. in fme //. de fponfaltbus. ita nec de-
latam iibi acquirere fucceflioncm, fed pro in-
fante tutor^, pro furiofo curator adit, dum res
aliter expediri non poteft. /, ftinfami i8.iT.pd-
rente 2. C. de jure deltber. I. ult. §, 3. & 7.
C. de curatore furiofi, arg. /. fervo invno 65. §.
fi pupillo 3. //• ad Senatufc. Trebell. Addctit.dg
curat. furiofo & altis extra minor. dand. num.
5. Plane Principem , qui lcgibus civilibus fo-
lutus eft, poffe per procuratorern adire, Ulpia-
nus adnotat, velutprascipuumquid, fcufingu-
lare. /. 1. §. ult. ff. de cffic, procurat. Cafam
Sicuti & bonorum pofleflionem agnofci a pri-
vato quocunque per procuratorem, nihil vctat,
dum pra^tor in bonorum poffeflionibus multi-
fariam juris gentiumfimplicitatcm,neglcclisni-
mis fcrupulofis lcgum fubtilitatibus, fequitur.
/. bona autem 3. §. acquirerej. ff.de bowr.pos-
feffion, Atque ita noftris quoquc moribus tu-
tores pro pupillis, curatores pro minoribus he-
reditatem adeunt & dorninium acquirunt, nec
opus eft pupilli vel minoris fado aut volunta-
te. Hugo Grotius manudutt. ad jurifprud. Hotf.
libr. z. cap. 21. num. 2. Groenewegen ad h
5. C. de jure deliber. ac minori pcr aditioncra
ita faftam in tantum noccnt, ut, fi idoneara
feu lucrofam adierint, fed quae fubito & im-
provifo cafu ccepit inidonea effe, minor nere-
ftitutione quidcm ex bcneficio xtatis adjuvan-
dus fit, jarout obfervatum in tit. de ttit. & ra-
tion. diftrab. num. i^. Quin &, fi uxori he-
reditas delata fit, non poteft apud nos ipfa adi-
re, fed pro ea marituso tanquam curator ejus*,
non modo finc ipfius voluntate, fcd & invita
ca. Groenewegcn ad /. 58. ff. foluto matrimon.
Rodenburch de jure conjugum tit.i.cap. z.num.
1. ufque adco , ut, licet Ultrajecli marittis im-
prolis resuxoris, eanon confentiente, aliena-
re nequeat, hereditatem tamen eidelatamrecle
adeat; cnm ifta. ratione nonalicnet, fedacqui-
rat magis, & in omnem eventum obligationc
tantum perfonali fuam aditicne obftringatuxo-
rem, quod jure potcft ex maritali poteftate. Ro-
denburch d, tit. z.cap. 2. num. 3.
10. Si fervus alienus heres inftitutus fit,
adit jubcnte domino. §. item vobis 3. lnftit.pe? quas perfon. cuiqtte acqttir. fi filiusfamilias, ju- bente patre, fic ut ratihabitio non fufficiat. l.fi quis mihi 25. §. juffum 4. ff. h. t. Eoqueca- fu fecundum jus novym patri ufusfrudus, filio ipfi proprietas ex aditione quauitur: ut tamen patre jubere nolente, folus filius adeat, fibiquc plenum acquirat hereditatis jus; & vice versa Q filius ex juffu patris adirc nolit, ipfi patri ade- undi ac fibi foli hercditatcm acquirendi facultas |
||||||
|
5T-2 L I B, XX
ff fi quis omiffa cauf teftam. I. mn vult beres 6.
jf. de reg. jur. Sed &, fi quis rcm hereditariam quafi furripiens vel expilans teneat, eum pro hc- rede non gerere Ulpianus autor cft, quia ad- miffum contrariam Yoluntatem declarat. /.fi quis extraneus 21. //. b. t. nifi fuus heres fit: huic enim aliquid ex hereditate dolo malo amoventi bencficium abftinendi dcnegatum fuit. /. f% fer- Vum 71. §. fi quis fuus 4. & feqq. //. h. t, Ant, Fabcr Cod. libr. 6. tit. 12. defm. 8. &, fiper intcrpofitam emtoris perfonam bona patris mer- catus fuerit, perinde eum a creditoribus con- veniri oportere Paulus refpondit, atque fi bo- nis paternis fe immifcuiflet. I. fi is qui yx.ff. b. t. nifi hoc totum fecerit fine fraude ac bona fide, dum creditores patemos diftrahebant fun- dos. /. fi paterna 2. C. de repud. vel abftin. he- ted. Facilius fcilicct fuus fe mifcuifle intelligi- tur, quia ipsa juris poteftate heres eft, quam quidcm extraneus, in quo illa ratio non mili- tat: unde & fuum heredem fe mifcuifle vidcri, fi poteftativam implcat conditioncm, nec am- plius abftinere in pofterum poffe, Marcianus docet. l.jamdubitari 86. $.t. //. de bered. inftit. extraneum vero poft impletam a fe conditionem poteftativam pofle adhuc repudiationem facere, patet ex /. 1. §. 1. //. de condicl. cauf. data. /. ei qui ita 13 ,ff. de condit, tnftit. 9. Adire hereditatem five verbisfive prohe-
rede gcftione poffunt omnes, qui & confentire poffunt, etiam muti vel furdi, five nati, five fa&i, fi raodo intelligant quod agunt. §. ult. in fwe Inftit. de bered. qualit. & differ. I. mutum j.ff. h. t. l.fervoinvito6j. §.fi pupillo 3. ff. adSenatufc. Trebell. I. pater quotiens y 3. §. i.z.ff.b. t. pupilli ac minores curatorem habcntes , uti & prodigi, non fine tutoris aut curatoris autoritate. §. 1. Inftit. de autorit. tut, l. potuit 5. C. de jurede- liber, arg. /. is cui bonis 6. ff, de verb, obligat. l.fi curatorem 3. C.de in integr. reftit, minor. Nec obftat /. mutum 5. §. 1. ff. b. t. Quod enim illic dicitur, ettm, cui lege bonis interdi- tlum, mftitutum pojfe adire hereditatem, nonid vult, prodigum fine curatore adire poffe, fed prodigum ipfum & poffe & dcberc adire dcla- tam fibi hereditatem, nec per curatorem nomi- ne prodigi eam adeundum effe, uti quidem id in furiofo placuit, cui aHoquininmultisjurispar- tibus compafatur cui bonis interdiclium eft. Quod ut apertius intelligatur, fciendum, adi- tioncm hereditatis efle ac~wm legitimum, qui extra cafum ncceflitatis per interpofitam perfo- ; nam expediri nequit. /. per curatoremyo. ff.h. *. /. aclus legitimi jj. ff. de reg. juris. junct. I. nemo alieno 123. //. eod.tit. adeoque nectu- torem pro pupillo, qui infante majoreft, nec curatorcm pro prodigo, naturaliter intelk&um habente, & in acquirendo pupillis magis quam furiofis comparato, hereditatem adire poffe, fed per ipfum pupillum autore tutore, perque prodi- gum autore curatore fieri oporterehcreditatis adi- |
||||||
|
D E A C QJ3 I R E N D A V E 1
fit. /. ult. C. de bonis qus. liberis. ipfcque fubfti-
tuto vulgari praeferri debeat, fecundum eaqua? tradita in tit. de vulg. & pup. fubftit. num. 5. Sanc fi vel pater vel filiusfamilias furiofus fit, ka furiofo jus in hereditate acquiritur, ac fi ipfe fana? mentis exiftens in aditionem confenfiflet. /. cum heres 52. /. furiofus 6-^.ff.h.t. ne languorani- mi damnum etiam in bonis adferat , contra /. jufto errore 44. §. eum qui 6. ff. de ufurpat & ufucap. Scd noftris moribus filius ipfc fine'pa- tris confenfu adit, fibique proprictatem & ufum- fructum perinde acquirit, ac fi parcns in rerum natura non eflet. Si enim eum rmjorennem con- cipias» fuo arbitratu adit, qnia patria potcftas majorcnnitatc nunc tollitur, ut dictum tit. de adoption. num. ult. Sin contra adhuc minoren- nem, autore quidem patrc vel alio pcr tcftato- rem dato tutore aditioncm facit, fed nullum pa- tri in adventitiis filiifamilias jusufusfruclxisapucl nos quaeritur, fecundum ea , quje fcripfi ad tit de peculio num. 6. Nec , fi filiusfamilias hc- reditatcm fibi delatam cenfuerit repudiandam effe, piter ad eam jure patrise poteftatis, admodum nunc imminutae, admittendus eft, fed magis fubftitutis aut hercdibus ab intcftato locus fit. Groenewegen ad l. 13. $. ult. ff, h. t, & ad l. ult. §. 2. C, de bonisqu&liberis. Quodfihis, qui in gerontocomio, aut orphanotrophio, alio- ve fimili loco nutriuntur , hereditas delata fit, ipfos fuo poffe arbitrio eam adire, ac de ea dis- ponere, nec quicquam juris gerontocomio aut procuratoribus vel curatoribus ejus in heredita- te tali competere, judicatum refcrt Iohan. Papon. libr. j.tit.i.arreft.?. 11. Non tamcn aditionem facere potcfthe-
rcs hcredis ante teftatorem mortui, cum trans- mittcrc defun&us in heredem fuum non poffit, quod ipfidelatum nondum cft. §. pofteriore 2. Inftit. quib. mod. teftam. infrm, Sed & fi poft obitum teftatoris heres diem* fuum obierit an- tcquam adiviffct, hereditatem non aditam nec veteri nec novo jure ad heredes transmit- ti placuit , nifl certis ex caufis per leges ex- prcflis. /. unic. §, in novijfimo 5. C de caducts toll. Tranfmittitur autem hereditas non adita quatuor ex caufis. Etenim primo quidem ex jure fuitatis fui heredes eam, cui fe nondum immifcuerunt, quamque forte nefciverunt fibi delatam cffe, ad heredes tum fuos tum extra- neos tranfmittunt, five ex teftamento , five ab inteftato. /. Lttcius Titius 9. ff de jure fifci. I. fi fratris 3. C. de jure deliber.l.fi quis filiumfa- milias 7. §. 1. //. h. t. cum herede noncareat, cui fuus heres eft. /. cttm quafi abfente 30. §. fed & fi fuus 1 o. //. de fdeicommijf, libert. Se- cundo, jure fanguinis, ex conftitutione Theo- dofii & Valentiniani, liberi omnes cujufcunque fexus vel gradus, fivefui, five emancipati, de- latam fibi hereditatem parentis utriufque fexus tranfmittunt in liberos fuos fibi heredes exiften- %qs3 cujufcunque fexus vcl gradusi fivenayc-» |
OMITTENDA&C 37}
rint, fe fcriptos hcredes, five ignoraverint. /. umc.
C. de /;», qui ante aucrtas tabulas hereditatem tranfmittunt. /. unic. §*» novifflmo 5. C. deca- duc. tollend. Tertio ex favore fingulari quarun- dam perfonarum aut caufarum. Qiia ratione fi infanti in patria poteftatc pofito hcreditas ma- tris aut cognatorum aut extrancorum delatafit, & is teftatori fupervivens in infantia moriatur, antcquam pro eo pater adiviflct, ad paren- tem fuperftitem jure patrise poteftatis perin- de tranfmittitur , acfi re ipsa per aditionem infanti jam qusefita fuiffct. /. infanti 18. pr. & §. 1. C. de jure deliber. Sed &, fi quis adirc hereditatem non potucritcjus, qui violcnta mor- tc pcremtus erat, quia cx Senatufconfuki Sila- niani prafcripto necdum de familia quarftio- ncs erant habitse, ac fumtum de nocentibus fup- plicium, adeoque Scnatufconfulti autoritateac poena terrebatur, utiles eum actiones hcredita- rias ad heredes tranfmittere, Papinianus ac Ul-* pianusdocent.l.ftquis in gravi 3. §. eleganter 30. /. qui pofthumos 4. ff. de Senatufc. Silan. & Clau- diano. Bcneficium quoque bonorum poffeflio- nis contra tabulas aut fecundum tabulas, non- dum agnitse aut petitae, ex ffquitate tranfmitti ad hercdes prztor voluit in cafibus comprehen- fis in /. Ulud notandum 4. §. ult. I. <y. ff.de bonor. poffeff. contra tab. I. fcriptus heres 11, ff. deCar* boniano editto. Quarto denique tranfmiflio fit ex jure deliberandi ad heredes quofcunque, ii is, cui delata erat hercditas, intra delibcrandi tcmpus moriatur, non ignarus, fibi eam delatam efle. /. cum in antiquiortbus 19. C. de jure deliber. Uti & ad hcrcdum hcredes; tum quia etiam he- rcdum appellatione contincntur. /. antiquitas 14. C, de ufufruftu. I. heredis appellatio 6<. I. here- dis appellatione 170. ff. deverb. fignif. Lheredtm 2. §. 1. f. de liberat. legata. tum quia jus il-
lud dcliberandi, uti eft in bonis primi hercdis, ita quoque in bonis fccundi, ubi primus illud moriendo tranfmifit. Gomezius variar. refol. tom\, 1. cap. 9. num. 54. quin ctiam ad monaftcria ordinum non mcndicantium, fi monacho dc- lata fic, & is ante aditioncm moriatur, idquc illis in locis, in quibus tales ordines rcligiofi & ccenobia comprobata , nec Principum confti- tutionibus hereditates acquirere prohibita funt. Lamb. Goris adverfar. tracl. 3. cap. 8.num. 5. & feqq. Ethocjus tranfmiflionis ex jure delibe- randi etiam hodiernis moribus obtinere , tradit Grotius manudutl. adjurifprud. EoU. libr. 2. cap, zi. num. 8. Leeuwen cenf for. part. 1. libr. 3. cap. 10. num* 5. Plane, fi quis moriens nullatn hereditatis fibi delatK fcientiam habuerit, jus ad- eundi non tranfmittit, fivedcjurecivili five dc hodierno qujeratur. d. I. 19. C. dejuredeliber. Gomezius variar. tefolut. tom. 1, cap. 9. num, 53. Sande decif. libr. 4. tit. 9. deftn, r. Re- fponfa Jurifc. ttoll. part. 4. conftl. 116. &part. 3. vol. a. conftl. 151. num. 1, 2. nifi defcen-
dentes fint, quos etiam ignorantes tranfmiffio-u Aaa 3 ncnl
|
|||||
|
<■
|
|||||||
|
t 1 t. 1 r.
heres inffitutus 32. ff h. t. eumque non caruis-
fe tcftamenti factione, quotics ex tcftamerito hcrcs effe vult. Quibus confcquens eft , ut im- pcditam & iniuilem dicamus aditionem ab eo faclam, qtii de conditionc tcftatoris inccrtus eft, utrum illc patcrfamilias an filiusf. utrum liber an fervus tcmpore conditi teftamenti aut mor- tis fucrit; licet cjus conditionis vere extiterit, ut teftari potuerit. l.fiis ad quem 22. /. heres ufiitutus 32. §. ult, l. fed & fi 34. pr, ff. h. t. uti &, fi dubitct, an pnre, an vero fub con- ditione hercs fcriptus fit, licct pure inftitutus cfiet. d. I, 32. $. 1, ff. I). t. aut (i inccrtus fit, an ei ut voluntario an ut ncceflario herc- di hereditas delata fit. I. & e conttario icT. ff. h. t. vel putct, teftamentum, quo inftitutus cft, falfum, aliovemodo invalidum effc. l.nec is qui 17. ff. h. t, Diverfum foret, fi tcfta- menr.um quidem falfum diceretur, fed quod he- res fcicbat falfum non elTe: tunc enim adire prohibitus non eft. d. I. ij. ff, h. t. Qiiod obtinet, fi non tertius fed ipfe heres falii ar- guatur, quippe qui tunc certus efls poteft, te- ftamentum falfi vitio non laborare. I. cum fal- fnm 46. ff. h. t. Quemadmodum etiam adi- tio non impeditur ex eo, quod heres ambigir, utrum teftator inurbe civis Romanus, anapud hoftes decefferit; quoniam utroque cafu eftjus adeundi, & in re eft, ut velut ex teftamento valido adire poffit. /. quod fi dubitet 33. //. h. t. Sed nec per id, quod fe fub conditione infti- tutum putet, eamque extitiffe, cum pure vo-* catus cffet. /. fed &.fi 34, §. t. //. h, t. Quod- ve de fuo ftatu dubitet, an paterfamilias an fi- liusfamilias fit, fi modo vere fui juris fit. Cur autem, fifuamignoretconditionem, adirepos- fit, fi teftatoris, non poflit ? Illa ratio cft, quod, qui teftatoris conditionem ignorat, an valeat teftamentum dubitat; qui defua, deteftamen- to, atque adeo etiam de hereditatis delatione, certus eft. /. fed & fi de 34. ff.h. t. I. multum intereft 21. in fine ff. de condit. & demonflrat. Denique nec inutilis aditio cenferi debct ob id, quod heres adiens ignoret, ex qua parte heres fit, fi modo tunc non ex certa fed incerta par- te adeat, & castera, quae oportet eum fcire, non ignoret. /. illud fciendum j.infineff.ftpars hered.pet. junct l.exfcmiffej^.Lpaterquotiem 9l.ff.hr. 14. An vero ad aditionis valorem opus quo-
que fit, ut hercs fciat, extitiffe conditionem t fub quainftitutusfuit, Julianus diftindione in- ter conditiones juris & fa£ti adhibita definit. Si enim fa<3i fint, veluti» fi navis ex Afiavenerit, fi M&vius Conful fiat, fi quid datum, aut fi quii fatlum fuerit, impediunt heredem circa adeun- dam hereditatem , quamdiuignorat, easimple- tas effe. /. multam intereft 21. ff de condit,& demonftrat. junft. /. in fatlo 60. ff. eod, tit. 8c ad hafce fafti conditiones referendus Ulpianus hxii hem inftmtut 32. §. 1. ff. h. t. Sin ex |
|||||||
|
lyA L I B. XXIX
nem facere jure fanguinisconvenienterjuriRo-
mano , paulo ante expofip , verius eft. d. part. 4. confil. 116. & 275. cfu&sl, z. vel nifi heres ejuS, cui ignoranti delata fuerat heredkas , ex capitc defuncti rcftitutionem in integrum im- pctraverit , ex causa jufti erroris & ignorantise, dumvel reipublica: causa abfuerat, vel ahtcrfi- ne fua culpa ignarus fuerat, hereditatcm ad fe pertinere. arg. /. 2. ff. deinintcgr.reftitut.l. 1. pr.& §, 1. ff. ex quib. cauf. majcres, Gonrjzhis variar. refolut. d. tom. 1, cap. 9. mm. 53. infi- M. Sande d libr. 4. tit. 9, defm. 1. infine. 12. Ut autem illi. cjuibuslcgcsadire permit-
tunt, rede adeant, necefle eft, utpure, non
fub conditione , veluti fi hurofa fit bcreditas,
fiat aditio, quippe qua; aclibus lcgitimis , per
temporis vel conditiouis adjcctionem in totum
vitiandis , accenfita eft. I aS-ut Ugitimi 77, ff.
de reg.juris. I. eum qui duobm 51. §. ult. ff, h. t.
Hugo Grotius manud. ad Juriffrud. Holl. libr.
%. cap. 21. tium. 12. Etquidem tumdemum,
cum jam delata cft, non antc. /. delata heredi-
tas 151. ff. de vcrbor. fignif. adeoque nonvivo
eo, de cujus hereditate quceftio eft, cumnulla
viventis hereditas fit. /. 1. ff. de hered. velatt,
vend. ncc pendente conditione inftitutioni ap-
pofita , fi illa talis fit, ut a jure vel prsetore
non remittatur. /. is qui heres 13. //. h. 1.1. U-
her homo 59. Jf. fi ita 6. ff. de hered. infiit. Un-
de ii hercditas alicui partim pure pattim fub con-
ditione reli&a fit, & in parte conditionali alius
fubftitutus, pcndente conditione inftitutus non
nifi eam partem , ad quam pure vocatus eft,
adire poteft. /. fi te folum 27. //. de hered. in-
fiit. Secus fi in parte conditionali nullum fub-
ftitutum habeat; tunc enim non expeftato con-
ditionis eventu ftatim totam hcreditatem adit:
quo enim bonum foret expe&are conditionem,
cum in ea causa fit heres talis, ut omnino ex
affe hereditatcm habiturus fit, aut propter even-
tum conditionis , aut ex jure accrefcendi , fi
maximc illa defecerit. /. ft quis ita 13. ff. h. t.
jund. arg. /. aliquando 13. $. ult. in fme ff. ad
Senatufc Vellejan. Quod fi primus & fecun-
dus finguli in triente inftituti fmt, & primus
ulterius in alterum trientem fi navis ex Afia ve-
nerit, primus ftatim ex femifle re&eadit, quia
omni in cafu femis ad cum pervenire dcbet, fi-
ve nave veniente, five non venicnte ; ac fex-
tantis folius acquifitio in fufpenfo eft , quippe
qui fextans, nave veniente, primo cedet ex even-
tu conditionis, fecundo vero ex jure accrefcen-
di, fi navis nonvenerit. /. libcr homo I9.§.fi
ita 6.ff. de hered. inftit.
13. Quid, quod non fufficit, hereditatem
vere delatam efle, fcd & requiritur, ut heres delata; hereditatis fcientiam habeat. arg. /. in repudianda 23. /. pater quotiem 93. ff. h. t. at- que adeo prae caeteris noverit, defunffcum efle eum, de cujus hereditate agitur. arg. /. » qui ftsrtt 13. §-fi $u't* h l* fti IweditaHm 19. /, |
|||||||
|
De accluirenda vel omittenda &c.
|
||||||||
|
37f
|
||||||||
|
ei ex teftamento paterno aut ab inteftato delata
fuit. arg, di. U. Quod enim ajunt, credkorem
inftitutum repudiare poffe hercditatem, & tamen
jus credki fui falvum habere, minus ftringit;
cum illi, quibuslegkimadebetur, nonproprie
credkores frnt, nec legitima xs alienum confti-
tuat, quippe ei oppofita , nec ante percipienda*
quam fi aes omne alienum defuncti folutum fit.
/. Papinianus 8. §. quanta q. //. de inoff. teftam.
ac de caetero neque ex contradu vel quafi, ne-
que ex maleficio vel quafi, neque exaliafimili
caufarum figura libcris aut parcntibus fratribufve
praeftanda. Nec movet, quod icgkima nullo
onerc gravari poilit. /. quomam in 32. C. de
inoff. teftam. onus autem non leve fit > fi quis
propter legitimam deberet totam admittcre he-
rcdkatem. arg. /, bona autem 3, ff.de bonor.pos~
fejf. Non enim hoc onus tale eft, quale de-
notatur in d. I. 32. nec a. teftatoris voluntate,
fed a Jcgis ipfius difpofitione proficifcitur. Sed
nec verum eft, quod objiciunt, patronum re-
tenta legkima reliquam rcpudiare libertl here-
ditatem. noveU. 1. cap. 4. §. 1. cum potiusillic
ab initio tota liberti hercditas a patrono adita
fuerit, fcdcumille nimiasin implenda defun&i
voluntate moras nccteret, hereditas ei in poenam
ita ademta fuit, ut tamen honori e/us datum
fuerit, ne per modum pcena? lcgitimam perdat.
Fachineus controverf. libr. 4. cap.6<$, & iibr.6.
cap. 56. Tyraquellus de jure primogeuituu qu&ft.
15. num. 1 o. & qu&ft. 75. num. 5.
16". Quod fi pater filium impubcrem & Ti-
tium inftkuerk, eundcmque Titium impubcri filio pupillarker fubftkuerk, illud quidem fub- ftituto propter utihtatem pupilli a, praetorc in- dultum fuit, ut cxiftente cafu pupillaris fubfti- tutionis hcreditatem impuberis adire poffit, fed. apatemahcreditate, cuife nccdumpupillusmis- cuerat,©abftinere, dum filii quidem hercditas lucrofa, at patris damnofa eft, fic ut proptcr obseratam patris fubftitutus etiam opulcntam filii eflet repudiaturus. I. fi ftlius 11. ff. de vulg. & pupill. fubftit. (Adde ttt. de vulg. & pup. fubft. num. 22.) verum fi Titiuscoheres, idemque fub- ftitutus, paternam fubftituentis hercdkatem adi- verit pro fua parte, ei deinceps hcrcditatem c% fubftitutione delatam repudiare permifTum non eft. /. quidam elogio 20. C. de jure deliber.Li- cet verum fit, huncTitium, poftquam ex fuo capite fuaque pro parte patris fubftkuentis repu- diavit hereditatem, adhuc ad eam , quseimpu- beris eft, pofle venire. /. quafitum eft 40. ff, h. t. 17. Si quis tamen una cum minore viginti
quinque annis ad hereditatem ex teftamento vel lege vocatus, hereditatem una cum minore adie- rit, reftkuto deinceps minore adverfus aditio- nem, poteft alter fua portione contentus efle, repudiata reftituti parte, ficut ejuspofleffiocre- dkoribus detur. /. fi minor 61. ff.h.t. Refpoiv- h Jurifc. Holl. part. ^.conftl.i. infme, Idem- |
||||||||
|
iure veniant , feu tacite infint , nihil amplius
cxigitur, quam ut impletae fint. d. I. multum in- tereft z i. ff. de condtt. & demonftrat. quia con- ditiones extrinfecus, non ex tcftarnento veni- entcs, id cft, quse tacite ineife videntur, con- ditionalem proprie non faciunt diipofitionem. /. conditiones extrinfeeus 95). //. de condit. & de- monftrat. Nec iis, quse de fatti conditionibus dida, rcpugnat, quod Ulpianusputaverit,he- redcm polTehereditatemadire, fiignoret, con- dkionem extitiffe. I. fi qais extraneus 2l.§. ult. ff. b. t. Accipicndus enim ac reftringendus fer- 1110 ejus ad cafum, quo quis partim pure par- tim fub conditione heres inftkutus eft, ncc in parte conditionali fubftkutum accepit, qualis non modo adire poteft partcm fub conditione rclrctam, fi conditionem extkifle ignoraverit, fed & , fi rcvcra conditio non extiterit, ut fu- pra traditum ex l.fi quis »<* 33. ff. deherei.in- ftit. Minus obftat, ctiam pendcnte conditio- ne, bonorum poffeffionem fecundum tabulas pcti pofie, fi modo utiliter heres teftamento in~ ftkutus fit. /. bi demtim 6.ff. de bonor.pojfeff.fec. tab. cum nihil aliud ibiUlpianus velit, quam, pendente inftitutionis conditione heredem infti- tutum pofle a prsetore peterc & obtinere pofleffio- nem feu cuftodiam rcrum hereditariarum , atque ita impedire, ne credkores defuncti mittantur in- terim in poffeffionem, aut curator bonis defuncti detur, donec conditio extkerk; fi modo ido- neam illis praftkcrit cautionem, ad quos cx fub- ftitutione vel ab inteftatohercditasobdefccTum conditionis eft pcrvcntura. /. inter omnes iz.l. 13. ff. qui fatifd. cog. Eoque fenfu bonorumpos- feffm creditoribus dari dickur in /. fi minor annis d.ff.h.t. 15. Adeunda porrohereditas ita, uti delata
eft , pro parte quidem, fi pro parte delata fitj dum alius coheres eft, qui vel ulterius dclibe- rat, an fuam veiit partem admktere, vel ob conditionem inftitutioni appofitam,& adhuc pcn- dcntem, adire necdum poteft. /. fi ex pluribus 2. ff.fi pars hered. petat. I. hac fcriptura 26. §. 1. ff. de condit. & demonftrat. l.fi te folum 27,
ff. de hered. inftit. arg. /. ex parte heres 25. ff. de folution. Confer Gomcfium variar, refolut. tom. 1. cap. 1. num. 15. in totum vero, fiin totum deferatur ; adeo ut ex pluribus partibus in ejufdem hcreditate inftitutus non poffit quas- dam partes repudiare, quafdam agnofccre./. 1. 2, ff. h. t, Hugo Grotius manud. libr. 2. cap.
21. num. 13. fed potius una partepereumag- nita, altera quoque agnka inteiligatur. /. qui- dam elogio 20. C. de juredeliber.l.fiexaffe 10. ff. h. t. Cui confentaneum cft, ut in majorem porttonem quam lcgitimam vocatus, legitimam rctinere non pofllt, ac reliquam repudiare he- reditatcm , fed magis hoc ipfo, quo profitctur, fe bona qusedam patris defuncti poffidere pro legitima, intelligatur fe mifcuifle paternse here- flitati,' hcrefque effe&us *ex. toti illa parte, quas |
||||||||
|
L i b. XXVIII. T i t. II.
|
|||||||
|
fit lcgitimorum fucceffionem. Sed & fi /us
repraefcntationis in una regione latius fcfe ex- tendat, quam in altera, facile contingit, eos, qui gradus remotioris funt concurrere cum pro- ximioribus ad immobilia unius loci, vel ctiam ad mobilia ex lcge domicilii, a quibus ratione rerum alibi fitarum, ubi anguftiori graduum numero rcpraefentatio adftri&a eft, in univer- fum exclufi funt; uti hjec latius in materia fuc- ceffionis ab inteftato tractanda erunt. 18. Eftectus aditionis eft, quod adiensom-
nia confequatur jura defuncli > quse per mortem non fuerunt extin&a, adeoque & dominia rerum hereditariarum, &aclioneshereditarias, aliaque iri genere, ex quibus defun&us videri potuic mortis tempore commodum aliquod habere au* fperare. /. cum beredes 23.//- de acquir. vel amitt. pojfeff. I. bona autem 3. §. bonorum 2. ff. de bo- n&r. pojfejf, l. nihil eft aliud 24. ff. de verb. fg- nif. I. hereditas 62. ff. de reg. jur. non tamea poffeffionem; quippe qux non juris fed factt eft. I. 1. $. furiofus 3. ff. de acqttir. vel amitt. poff. & ob id per heredem apprehendl dcbet. I. cum beredes 23.^. de acquir. vel admitt. pojfeff. Tranfit fcilicet aditione id omne quod eft here- ditatis, poffeffionem autem, quae fa£H & ani- mi eft, hereditas non habet, nec pofleffio he- reditatis eft, ut argumentatur cum Sca*vola Ul- pianus in /. 1. §. Sc&vola 15. ff. ft quis in te- ftam. liber effe jujfus &c. Licet ufucapio jure fingulari continuetur, & hactenus quoque pos- fefiio videatur abfque apprehenfione hcredi quse- fita. /. cceptam 40. ff. de ufurpat. & ufucap. Nec refert , quo tempore heres adierit , cum aditio quandocunque facta retrotrahatur ad tempus mortis , & ipfe jam tum a morte defunde fucceffifTe, omniaque ejus jura quae- fiiffe intelligatur. /. beres quandoque 54. ff. b.t. l.$mniaferejura i^i.ff.dereg.juris. Etquam- vis multis in locis nunc obtineat, aditione non dominia folum fed & poffeffiones heredi acquiri ipfo jure , ubi fcilicet parcemia , quod mortuus faiftt autfaifinat vivum, receptaeft, tamenHol- landis & Gelris plerisque, nec non Frifiis, hac in parte jus civile etiamnum placere, & poffeffio- nis apprehenfione opus cffe , tradit ex Grotio manuducl. ad jurifprud.Holl.libr. 2. cap. 2.num. 14. aliifque Anton. Mmhxusde fuccejjion.difp. ultj de divortio legum & ufus num, 70. Petrus JHortdefeudis Hollandia part. 5. cap. j.o.qu&ft. e. Quibus vero modis hercs poffeffionem adipifci poffit, explicandum erit in tit. quorum bow*~, rum. 19. Viciffim quoqueex aditione hereditariis
oneribus, ac prsecipue serialieno defun<Siiheres obnoxius efficitur. An vero, fi plures heredes fint, unius inopia caeteros gravet, &, fijudex judicio familiae ercifcunda; fingulis heredibus fin- gula nomina exfolvenda adjudicaverk, an id no-* ceat aut profit creditoribus ? autficreditorunura ex pluribus heredibus*Yi adjudicationis in foli- i 4mn
|
|||||||
|
c]ue dicendum eft, u" unus ex pluribus heredi-
bus, ppftquam adivit, implere judicium de~ fun£ti detre&et, & ob id ei in pcenam fua adi- matur hereditatis pars ; utpote quae heredibus csteris volentibus, non invitis accedit. novell. i. cap. i, Sed &ex jurefeudali agnatus proxi- mus vafalli, cui & allodialium & feudalium fuc- ccffio fimul delata cft, allodiis rcpudiatis, feu- da antiqua fibi retinere potefl ; Hcet in filio coiv tra placuerit, eum autallodialiumfimul&feu- dalium fucceffionem admittere debere, adhibi- to faltem inventarii beneficio, aut ab utrifque abftinere, nec poffe a feudis allodia feparare. libr. 2. feud. tit.45. Matthauisparamia 8.num. 50. Sande decif. libr. 4. tit. q. defw. 2. Petrus Bort de feudis Holl.part, 5. tit. %.cap. 10. quaft, 6. num. 1. & feqq. pag. mibi 107. PaulusVoet ad §. 1. lnflit, de teftam. milit. num. ult. "We- fel de connub. fociet. tracl. 2. cap 6. num. 113. i'14. 115. Refponf. Jurifc. Holl. part. 3. vol. a. confil. 3 3 o. ( rcvera % 3 o.) Confer Berlichium part. 2. concluf. pracl. 56. fiye feudum novum, five paternuna fit. Neoftadius de feudis cap. 6. tium. 5. Si tamen in Hollandia agnatus feu- dum hereditarium apprehenderit, intelligitur he- res fa&us, & ad aes alienum defunc~ti obligatur, quia noftratia feuda hereditaria in plerifque ad inftar allodialium funt, & in fubfidium credi- toribus tenentur. Hugo Grotius manud. ad Juri- fprud. Holl. libr. 2. cap. 42. num. 14. i^. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 2. confil. 117. qiuft. ult. nifi alius fponte allodialium heres exiftat. Neoftadius de feudis Holl. cap. 4. num. 12. & feqq. Adde Petrum Bort d. cap. 10, qumft. 6. num. 36. 37. Sicut ex oppofito feuda re£taper filium retineri pofle, fi cum inventario adeat, teftaturNcoftadiusde/e«d«c<ip. 3. infne.Gonkt Groenewegium ad libr. 2. feud. tit. 45. Deni- que, quia moribus hodiernis tot feparata* intel- ligUntur hereditates, quot locis feparatis, di- verfo jure circa fucceffionem ab inteftato uten- tibus, immobilia defun&i fita funt, quoties non ex tcftamento fed ab inteftato defertur fuc- ceilio , nihil vetat fecundum Burgundum ad con- fuet. Flandria tracl. 2.num. 17. unius loci in- tuitu adire, & ratione alterius loci repudiare he- reditatem > dum forte in uno loco magis in al- tcro minus ad exfolvendum defundi xs alienum heres ex aditione obligatus efficitur; atque adeo, fi defunctus in Flandria domicilium, inHanno- nia fundos habuerit, integrum heredi fore Han- nonicorum fundorum fucceflionem admittere, & hereditati mobilium in Flandria renunciare, eaque via aeris alieni onus fubterfugere, cui in Hannonianemo obftringkur, qui mobilianon attigerit. Quemadmodum ex adverfo novum hodie non eft, ut quis ex neceflitate tantum «ro parte hereditatem adeat, licetex affe ade- funeto heres fcriptus fit, diim lex fitusplurium immobilium ad defunftum pertinentium tefta- pjenti facTaonero leprobavit, folamcme adroi-. |
|||||||
|
De acqjjirenda vel omittenda &c.
|
|||||||||
|
VI
|
|||||||||
|
nique, quia, cum alium teftator heredem fcfip-
fiflet prardtorum urbanorum, alium rufticorum,
alium cxterarum rerum, atque adeo fic quoque
rerum omnium feciffet divifionem feu affigna-
tionem, perinde id habendum efle Gajus cen-
fuk, atque il fine partibuseosheredesinftituis-
fet, refque omnes fuas per prxceptionem cut-
que lcgando diftribuiflet. /. fi certarum 17. f>r.
ff, de teftamento militis. Si tamen res uni he-
redi ex divifione vel inftitutione obvenientes
portioni hereditaria* aeris alieni haud fufficiant,
& is heres folvendo non fit, dum nihi! proprium
extra eas res habet, hercdibus cceteris fingulis
tantum decedcre ex rebus fibi per divifionema
teftatore pradcgatis jequum eft, quanto minus
invenitur in rebusuni hcredi ex divifione tefta-
toris aut inftitutione obvenientibus, quam qui->
dem cft in cumulo seris alieni pro parte illa, quam
heres ille paupertinus ferre debet: eo quod, uti
legata, ita quoque praelegata, non aliter deben-
tur legatariis aut heredibus prjelegato honoratis,
quam fi totum sesalienum defundi folutumfit.
% ult. lnft. de lege Talcid. d. I. 35. §. 1. 1. ff.
de hered. inftit. arg. /, fi certarum 17. §. 1. in
fine ff. de teftam. Brunemannus ad l, i.C.fi
certum petatur. Atque hinc non longe abk,
quod, fi teftatordiftributionem quidem rerum
inter heredes fecerit, verumvetuerit, nequis-
quam prselegata capiat, nifi perfoluto toto a?re
alieno, tunc primo quidem ex rerum omnium
frudtibus folutio asris alieni fiat» fed, fi hinon
fufficiant, finguli arbitrio judicis pro rata emo-
lumenti ex pradegatis fpcrati conferant cx quo
asri alieno defundi parcatur, uti latius difcutit
Ant.Faber Cod, libr. 3. tit. z^. defin. 6,
ai. Quod fi quas cxftatitto jureprsecipui ca-«
piat primogenitus, fi quidemillud jus prsecipui in majore hereditatis portionc confiftat, dum pri- mogenitus in beffem hereditatis, fccundo geni- tus in trientem ex ftatuto vocatur, ctiam ma- jorem pro rata sris alieni partem fubit. Ant. Mattlixus difput, felett, 5. ad l. 1. C. ft certum pet. num. 14. fin in rebus fingularibus, veluti, cum filius primo genitus aut agnatus folus, vel majore faltcm ex parte, ad feudalium vcnit fuc- ceifionem, tunc ob majus illud feudorum fi- miliumque emolumentum non plus oneris in a:re alieno fert, fed tantum pro ea parte, qua de cstero heres eft, quia feuda aliaque jure pri- mogenitunc obvenieiitia non ut quota heredita- tis, fed ut res fingulares, vice praelegati ab ipsa hercditate ex beneficio confuetudinis patriaefe- parantur ac prascipiuntur; &nihilvetat, ssque ex lege feu confuetudine praeceptioncs fieri, quam ex teftatoris voluntate. Joh. Papon. libr. 2i. tit. 5. arreft. 3. Lambertus Gorisadverfar. tratt. 2. cap. 2. num. 1. 2. 3. 4. poft Annseum Robertum rer. judic. libr.q. cap. 13. Frederic. a Sande de feudis Gelria tratt. 2. tit. 2. cap, 5. §. 2.num. 5. Gharundam Refp. libr. 2. cap. 15», Burgundum ad confuetud. Flandm tratt, 13. B b b num.
|
|||||||||
|
dum conveilerit, an adhuc contra reliquos age-
re poffit, fi prior folvcndo non fit ? infuper quid juris ftt, fi teftator voluerit, vel inter heredes convenerit, ut finguli certa debita in folidum fol- vcrent, vel defun&us contraclu fuo unum ex plunbus heredibus in folidum obligaverit ? de- nique quid agere poffint cohercdes reliqui, fi pro fua parte hercditaria convcniantur acredito- rc refpectu debiti, cujus folutto uni erat impofita; explicui adtit, famil. ercifc. num. 16.17. 20. Ferenda autem onera asris alieni prora-
ta parte, qua quifque hercs eft , non vero pro rata emolumenti, quod cuique cx hereditariis rebus praelcgatis obvenit. /. 1. C. fi certumpe- tatur. I, ex fatto f^.ff. ttnde fcio 1. ff debered. inflit. Sande decif. libr. 4. tit. o. defm, 3. five tcftator primo hercdes fmgulos ex sequalibus aut iriaequalibus portionibus inftituerit, & dein cui- que aut quibufdam pradegata xlederit, aut re- tum hereditariarum diviftonem, portionibus he- rcditariis haud refpondentem, fccerit, fivceos fingulos ex rebus certis diverfi valoris heredes fcripferit, vel etiam ex rei unius insequalibus portionibus nullo dato coherede fine re; cum & tunc finguli aequalitcr inftituti intelligantur dctrafta rei mentione. /. ex fatto 35. ff.de he- red. inftit. jun®. /. quotiens p. §. ft duo ii.ff. tod. tit. Eoque nititut fundamento, quod, fi unus Italicarum, alter provincialium rerum he- resfcriptus fit, uterque ams alieni onus squali ex parte fubire debet, licet longe plus in Ita- licis quam Provincialibus, aut vice versa fit. d. I. ex fatto 35« §. cum b&cita z.ff. de bered.in- ftit. Et quamvis Lambertus Goris adverfar. tratt. t. cap. 2. num. 5. diftinguendum putet, utrum teftator qusedam tantum, an vero om- iria bona inter beredes diviferit, ac illo quidem in cafu aqualiter ab omnibus asris alieni onus ferri oportcre, in hoc vero unumqucmque pro rata emolumenti, feu valoris rerum exdiviiio- nc obvcnientium , obftri&um fore exiftimet; magis tamen cft, ut & in cafu , quo res om- nes divifit inxquali quantitate, cequalem unus- quifque Krisalicni partcmfuftineat, tum, quia rion minus tunc, cum omnia, quam cum quae- dam tantum bona teftator intcr cohcredcs divi- fit, res tales divifas vcl affignatce unicuique ob- veniunt ex jure legati, Jurifconfulto non di- ftinguentc, utrum omnia, an quaedam tantum, a teftatore divifa fint. /. cum pater 77, §.evittis p&diis 8 ff. de legatis z, legatarius autem onc- • ribus a?ris alicni obnoxius non fit. /, ult. C. de beredit. att. Tum etiam, quiaincafu, quo teftator alium Italicarum, alium provincialium rerum heredem effe voluit , omnium omnino rerum divifionem inter coheredes fecit, dum nullas res habere potcrat, quam Italicas & Pro- vinciales, & tamen tunc aequale hcrcdi Italica- fum & hercdi Provincialium rcrum incumbere 3?ris alieni folvcndi onus, jam antc obfcrvatum cx d, L 35. §. z.- ff. de bered.. inftit. Tumde- |
|||||||||
|
378 Lib. XX
mtm. 36. in fine, 37, 38. Louet. in arreft. lit.
D. §. 16. aliofque ibidem citatos. Quaeadco vera, ut fi dcfunclus pro pecunia mutua acccp- ta praedium fuum fcudale vel folum vcl una cum aliis prxdiisallodialibus pignoriobligavcrit,pri- mogenitus quidcm tanquam fcudi oppignorati poffcflbr in folidum a crcditore talis dcbiti in- tuitu convcniri poffit, ac folvere tencatur , fi nolit fcudi jure obligati profcriptionem pati; fed tamen contra reliquos coheredes regrcffum pro rata parte hereditaria habiturus fit , atque ita cum cffcclu non ultra partcm illam , exqua ipfe hcres cft, aeris hujus alieni onusfubiturus; cum titique xs illud alienum cx parte debitoris univerfum ejus patrimonium , non certas rcs aut certi loci facultatcs imminuat. /. fi fideicom- ntijfum 50. $. trattatum 1. ff.de judiciis. &pig- noris certi obligatio pro debito non efficiat, quo minus illud univerfi patrimonii debitum maneat, licet creditor in oppignoratis gaudeat jure pradationis. Molinaeus ad Parif. tit. 1. §, iS.gtoffi. verb. arpent. num. 10. Martadigeft. jur. novijf. tom. 4. verbo primogenitus,cap, 11. Petrus Bort de feudis Holland. part. 5. tit. 3. cap. 10. num. 42. pag. tttihi 204. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 102. Diverfum eflet, fi onus aliquod feudo effct impofitum, propter ipfurn fcudum & feudi contemplatio- ne, tunc enim illud folum gravaret fucceflorcm fcudalem, non item allodialium heredes. Bort d. loco num. 40. 4T. Refponfa Jurifc. Holl. fart. 3. vol, 2. conjil. 170. maxime, finonul- timus pofleflbr jam dcfunctus feudo onus impo- fuerit , fed praedeceflbres cjus , fic ut fcudum illud ad ultimum poffefforcm, jam defun&um, cum illo onere impofito devolutum fit. Sed&, fipatcr feudum emerit, pretium autem necdum folvcrit , vel pretii folvcndi causa mutuum a- Hunde acceperit, proque co rcm fcudalcm pig- nori obligaverit, magis eft, ut folus fucccflor fcudi ad pretium illud folvcndum mutuumve reddendum obligatus fit; co quod apud nos ac multos alios in ca causa cft , ut emti a patre fcudi pretium rcliquis fratribus conferre debeat; ac proindc perperam dcclinct folutionem ejus, quod, fi venditori aut mutuum danti non fol- vat , ex collationis neccffitate deberet inferre. Nec aliud diccndum, fi collateralis in feudum novum a defuncto coemtum ita fuccedat , ut uxori defuncli vafalli ad pretii collationem de- vinclusfit, fecundum ea, quae de collationibus dicenda erunt. Hugo Grotius manud. ad juris- ptud. Holl. libr. 2. cap. 41, num. 19. 20. 21. Carpzovius defin. for. part. 2. conftit. 46, defin. 27. Petrus Heygius part. z. quaft. 20. num. 3 5. &feqq. Bcrlichius concluf. praft. part. 2. concluf. fjf.num. 59. & feqq. Neoftadius defettdis Hott. cap. 5. num. 32. Licet plures generaliter vel- le videantur, collateralem feudi a dcfun&o em- ii fucccflorem ad pretium feudi, necdum folu- gtim, folum obligatum fore. Vide tamen Mo- |
X. T 1 t. II.
linaeum ad Parif. tit. 1. art. 18. gt. 1.;'« verbo
arpent. num. 11. 22. Ex eo atitcm, quod fupradiclnm , he-
redcs rationc emolumenti, quod cx pralegatis unus pra: altcro fentit, non majorem aerisalie- ni quantitatem fubirc, fpontc fluit, illos, qui cx rc ccrta tantum inttituti funt, alio dato co- hcrcde fine re, nullam &'iis alieni partcm fcrre; eo quod tales lcgatariorum loco cenfendi funt. /. quoiiens certi 13. C. de hered. i«/?if. Refponfa Jurifc. Holl. part. 5. cotifil. 250. quaft. 1. Cui confequens eft, ut & inftitutus ex certa parte acqusftuum, vcluti, dimidia aut quarta, dircclo asris alieni hcreditarii oneribus nulla cx parte ob- noxius fiat; Hcet vcrum fit, acquaftum non intelligi, nifi quod fupereft dcduclo omni arre alieno, quod ftante matrimonio contracTum cft, vel, fi, cadebis in acquxftu parteve ejus hcrcdem fcripfcrit, quod ipfe contraxit, non itcm, quod majores ejus. Lamb. Goris adverfar. trait. 2. cap. 6. num. 1. &feqq. 23. Si quis alium caftrenfium, alium pnga-
nicarum rerum heredem fcripfcrit, Juliano pla- cuit, quafi duorum hominum duas hereditates intelligi, & eum, qui in caftrenfibus inftitu- tus eft, folum in folidum obftri&um fore ad perfolvendum omne illud £es alienum , quod in caftris contractum eft; cjcterarum vero rcrum heredem folum univerfa pra-ftiturum efle dcbita, quse extra caftra per defunclum conflata funt. /. ft certarum 17. §. 1. ff. detefiam. milit.l.cum militi 16. ff. de compenfat. Ut tamen, fi altc- rutra pars bonorum aui alieno, quod cx ea causa pendet, non fufficiat, & proptcr hoc is, qui ex ca parte hercs eft, non adicrit, alter, qul adivit, compcllcndus fit, aut defendcre totam hereditatem , aut totam crcditoribus folvcre. d, /. 17. $. i.ff.deteftamentomilitis. Pcriniquum enim forct, creditoribus per hujufmodi fupre- mam defuncli voluntatem inferri prajudicium, quo minus in omnem eventum ex bonis qui- bufcunquc tcftatoris confequcrentur ea, qus ip- fis debcntur, quamdiu hcrcditas folvcndo cft, praefcrtim cum aes alienum defuncli ex fua na- tura univcrfum defuncli patdmonium, nonccrti loci autgenerisfacultatcsminuat. arg. l.fifidei- commiffum 50. §.traftatum i.ff.dejudiciis.jimd:. /. filiusfamilias miles 114.^. divi Severus 14. i^ fineff.delegatisx. 24. Quod fi vel ex teftamento, vel ab in-
teftato, vel partim ex* teftamento partim ab in- teftato, alter mobilium alter immobilium hercs fit, funt quibus vifiim fuit, ad exemplum co- rum, qux numero praecedente dicrta, heredcm mobilium folum infblidum ad a?s alienummo- bile, immobilium vero fuccefforem ad immo- bilia defundi debita creditoribus praftanda, obli^- gatum forc, atque ita etiam in Gallia aliquo- ties judicatum fuifle teftatur Imbertus enchirid. uris Gattia, verbo, bonorum differentia circa med. ag. mibi 34. Argentreus ad confueu Sritanp. |
||||||||
|
«rt.
|
|||||||||
|
OMITTENDA &C. ^7^
ci non poteft bona paterna aut materna a linesc
paternse vel rnaternse cognatis jure quodamprse-
lcgati capi, ac de csetero eos pro numero linea-
runi sequis ex partibus heredes efle. Licet id
haud improbabiliter dici poffit, quando dcfundto
non ab inteftato fucceditur , fcd is teftamento
fuo alios patcrnorum alios maternorum bono-
rum hcredes fcripfit: unde & eos tuncsequali-
terheredcs fore, falvis cuique fuis prselcgatis,
dixi in tit. de bered. inftit. num. 2 3. cui confe-
quens eft, ut tunc etiam sequaliter ssris alieni o-
nus ferant. Et fane , fi lineam utramque irt
paterna & materna feparatim ab inteftato fccun-
dum ftatutum fucccdentem sequaliter oncri seris
alienifubjicias, evcnire poffet, ut a patrcpro-
feclia bona tam effent tenuia, ut linese paternss
magis oneri quam ufui eflet patcrna hereditas,
ac propterea illi, quibus ex eo latcre defertur,
eandem effent repudiaturi. Si tamen rcbus im-
mobilibus ab uno latere profcclis reditus mere
reales impofiti fint; ejus folius oneri erunt, qui
talium immobilium fucceffor cft; eo quod fo-
lum illud prsedium, non vero perfona defun&a,
tali oneri obnoxium fuit. Chriftinseus ad M«ft-
lin.tit. 16. art, 35. in addit, adnum. 1. Lamb.
Goris adverfar. traft. z. cap. 4. Argentreus ad
confuetud. Britann. art, 219. gloff, S.num. S.&
feqq. Burgundus ad confuet. Flandr. traft. 13.
ttum. 34. & feqq. Ant. Matthgeus feletl. difputa
f.adl.i. C. fi certum pet. nttm. 15. Etquam-
vis vifum fuerit Lamberto Goris , aliisque,
quos ille citat & fequitur, d. traSt. 2, cap. 4.
num. ult. di<5h de asris alieni divifionc pro rata
emolumenti inter paternse maternseque lincse
fucccffores , tantum locum habere quantum ad
ipfos hcredes; fed creditoribus non obftare, quin,
fi perfonalem habeant adionem contra defun-
6tum , fingulos pro portionc hereditaria , fin»
realem, hypothecse pofrcfforem in folidum con-
venire queant; non tamen id per omnia fatis tu-
to amplexus fueris. Nam etfi haud fit eundum
inficias, hypothecarios creditores folum hypo-
thecse poflefforem hypothecaria poffe in rent
aclione in folidum convenire , nec compellen-
dos, utacT;ionem interheredesvelprorataemo-
lumcnti vel pro portione hcreditaria dividant,
quiapignoris caufa individuaeft, &eatenusve-
rum fit, obligationis conditionem cx perfona
heredum mutari non poffe , id eft, ex indivi*
dua dividuam non effici, ut didum tit. qui pot.
inpign.num.4. 5. tamen ferendum noneft, ut
in obligationibus dividuis hcredem unumquem-
que pro rata emolumenti ad debita folvenda ob-
ligatum ponas, & nihilominus creditorum in-
tuitu hereditarias partes sequales concipias, Ubi
enim paternse lineae paterna maternse materna
cedunt, neceffe eft , ut duarum linearum fuc-
ceffores vel sequis ex partibus, vel pro emolu-
menti portione heredes dicas: fi sequalibus ex
partibusi injuftum fuerit ex sequis partibus he-
redes non sequas fed emolumento obvenienti
B b b 2 refpon^
|
||||||
|
De accluirenda vel
art. 219. glof 8. num. 5. Sed vix eft, ut id
probaveris, cum non ita ses alienum plerifqne in locis pro varia fua conditione fpeciatim mo- bilibus aut fpeciatim immobilibus connexum at~ que alllgatum fit, uti quidem debitum & cre- ditum caftrenfe peculio caftrenfi, & pagani- cum peculio paganico; fic ut & illorum pecu- liorum feparatio per creditores peti poffit jux- ta /. 1. §. fi filiifamilias 9. //. de feparation. fed redius hunc cafum ei aflimilaveris , quo alter rcrum Italicarum alter Provincialium, alter prsediorum urbanorum alter ruftico- rum alter cazterarum rerum heres eft, adcoque eos, quafi fine parte inftitutos, ex femiffefin- gulos seris alieni oneribus fubjeceris, prxfertim tunc, cum ex judicio teftatoris alterad mobilia alteradimmobilia vocatus eft. arg. d.l.exfatlo 1 j. §, 1. 2. ff. de hered. inftit. l.ftcertarum 17. //. de teftam. milit. Coftalius ad l. 3. //. famil. ercifc. Nifi malis, generaiiter hic mobilium & immobilium seftimationem iniri oportere, utpro modo emolumenti, quod uni ex mobilibus al- teri ex immobilibus qusefitum eft, unufquifquc eorum asris alieni onus agnofcat. Tyraquellus de jure primogeniturtt., qiujl. 35. num. 29. & feqq. Ioh. Baptifta Cofta, de quota & rata quaft. I 24. num. 4. Molkms femeftriumitbr. z.cap.^q,
Lamb. Goris adverfar. traft. 2. cap. j.num. 2. 2. Ant. Matthsus de fucceffton. difput. 16. num. 25. & feleH. difput. 5. adl. 1. C.fi cert.petat,
num. 16. Parens p. mem. Paulus Voet de na- tttra mobil. & immobil. cap. 2,0. num. n. 8cad $. 1. Inftit. de teftam. milit* num. ult. Simo- do debita non fint mere realia, veluti reditus ita fundo impofiti, ut cum fundo pereant, nec perfona dc csetero obligata fit; quippe quse tunc eum folum oncrant, ad quem prsediutn devo- lutum eft. Lamb. Goris adverfar. tratt. z.cap. 5. num. 5. 6. Modo etiam non aliud peculia- ribus quibufdam locorum ftatutis cautum appa- reat; uti in Hannonia neminem seri alienode- fun6ti obftringi, qui mobilia ejus non attige- rit, adeoque onus seris aheni folum mobilium fuccefforem gravare, fcripfit Burgundus ad con- fuetud. Flatidri& traEt. z.num. 17. & ex mo~ bilibus ante omnia folvenda effe defuncti debi- ta, hifque non fufficientibus, adimmobiliade- veniendum effe, ftatuta Mechlinicnfia aperte de- finiunt. tit. \6.artic. 3 ^. z<$. Ubi autem ita jus eft, ut paterna pa-
ternae materna matcrnse linese ab inteftato ce- dant, ( non, uti ex reformato jure Scabinico in duas partes sequales fiat divifio, quarum al- tera paternse altera maternse linese quseratur, fed ut infpiciatur, an ex paterno an vero ex materno latere res unaquseque vere defun£to obvenerit) frequentius placuit, ses alienum non utrimque pro femifTe, fed magis pro rata emolumenti, quod cuiquc acquiritur, fecundum fa&am re- rum fingularium cuique cedentium seftimatio- nem, heredes gravare; eo quodhocincafudi- |
||||||
|
380 L 1 b. XXIX
rcfpondentes aeris alieni partes ferre : fin pro lu-
cri cuique cedentis ratione fingulos malis here- des effe, uti in id inclinat Goris d. loco , nul- la juris ratio eft, quse aut jubeat, autfuadeat, sequumve efle didct, minore ex parteheredem tantundemcreditoribus prseftare compellendum, quantum qui propter longe majus emolumen- tum longe majori ex parte heredes cenfentur. Neque quicquam huc confert axioma illud, quod ab eo in opinionis fuse ftabilimentum adductum eft, obligationis conditionem ex per- fona heredum mutari non folere aut altcrari. /. fiipulationum qu&dam 2. §. ex bis 2. ff. de ver- bor. obligat, Cum, uti jam adnotatum, non aliud illa regula velit, quam obligationes natura fua indi viduas, qualis & pignoris caufa eft, cx pcr- fona hercdum non recipcre divifionemj prout id manifcfto apparet confideranti , in d. /. 2. §, 1. de dividuis & individuis tradari obliga- tionibus, eique mox in §. 2. illam de perfona hercdum affertionem proponi j adeoque ex eo fundamento contcndendum eflet, uti defundus invito creditori debitum per partes folvere non potuit, ita & heredes fingulos in folidum ad de- biti hereditarii folutionem compcllendos effe ,• quod in notiffima incurrit juris principia, fe- cundum quae obligationes, fi modo natura di- viduse fint, ipfo jure inter heredes divife funt, fic ut nullus ultra agere aut conveniri poffit ex capite defun&i, quam pro qua parte hercs eft, & in folis implementum per partes haud reci- pientibus obligationibus verumfit, heredesfin- gulos in folidum conveniri, uti hoc infequenti- bus latius explicabitur. /. pro bereditariis 2. C. de beredit. att, l. z. §. ult. I. 3. L 4. ff. de be- redit. acl. I. p&toi 2. §. ineertum z.ff.de p&- W.ftipulat. z6, Quia vero nunc paffiminvaluit, unum- I
quemque pro parte teftatum &C pro parte inte- | ftatum deccdere poffe, quia vel ita vult, vel : ita debet, dum immobilia habet fita partim m locis, in quibus teftamentarise difpofitiones do- mino de rebus fuis permiffefunt, partiminre- gionibus , quae folam admittunt ab inteftato fucceffionem j atque infuper accidere poteft, ut quis inteftatus moriens heredes habeat non aequaliter aut promifcue inomnia bonafua, fed tantum in certi loci res, fi concipias, deceffis- fe iine teftamento eum, qui immobilia reliquit Ultraje&i, Leydae, & Roterodami fita, proxi- mos autem habet fratrem primum adhuc fuper- ftitem, fecundi prsedefundi filium, tertii itidem prsemortui nepotem, & quarti denique jamex- tin<Si pronepotem, ( quo cafu in Ultraje&ina folum fratrem primum cum fecundi filio, in Ley- denfia eundem fratrem & fratris fecundi filium fratrifque tertii nepotem» in Roterodamenfia cum prioribus etiam fratris quarti pronepotcm fuccedere, quia Ultrajecti jus reprafentationis :in iinea collaterali non ultra gradum tertiura re- feptum, Leyd# vero ad quartum, & Rotero* |
||||||
|
T 1 T. I I.
dami ad fextum ufque gradum extenfum efi, la-
tius in materia, fuccefiionis ab inteftato confir- mabitur) hinc ambiguum admodum cft, pro qua parte quifque in his fimilibufque aliis faclo- rum fpeciebus a:risalicni onus agnofcere debeat? Vifum fuit Nicolao Vallse dc rebus dubiis, unumqucmque pro rata parte, qua patrimonii cujufquc heres cft, ferre dcbere ac folvere debita in cadcm rcgione per dcfunctum contrafta, adeo- que in cafu fuperiore fratrcm fratrifque fecun- di filium folum obligari ad ses alienum Ultra- jc&i conflatum, ad Lcydenfe eofdem cum tertii fratris nepote, nominibus autcm Roterodami contractis obnoxium fore fratrcm & fratris fe- cundi filium, tertiique ncpotem ac quarti prse- defuncti pronepotemj quia quafi non uniusfed trium hominum diveife hcrcditates funt, adeo- que in iis idem ftatuendum vidctur, quod Ro- manis cx cadcm ratione placuit, ubi miles aliurn caftrenfium alium paganicarum rerum fcripfit he- rcdem,autore Gajo in l.ft certarum 17. § Juliauus 1. ff.de teftam, milit. Scd difplicuit illa fententia Lamberto Goris adverfar. tracl. 2. cap. 6, num, 5. 6". 7. & merito, tum quia, ut aliquoties jam monitum, non certi Ioci fed univerfarum facultatum eft jes alienum defun&i, quo pro- inde non certi loci res, fed univerfum debitori» patrimonium imminuitur. l.fifideicommtffum 50. §. traclatum i.ff. dejudiciis. tumquia frequens, ut quis non alibi, quam in domicilii loco, ars alienum contrahat, & tamen alibi omnia ipfius immobilia fita fint , aut certe maxima eorum pars, atque ita inde oriretur iniquitas, dum ex lege domicilii heres exiguumexhereditateemo- lumcntum capiens omni seri alieno obnoxius ef> ficeretur, reliquis res omnes alibi fitas fecure ac fine ullo aeris alieni onere aut diminutione poffeffuris. Ne dicam, ea ratione etiam facile creditorcs fraudari pofle, fuppofito eo, quodi fupra num, 17, ex Burgundo ad confuetudines Flandrise fuggeftum fuit, poffe heredes unius re- gionis hereditatem admittere, alterius repudiare, dumtot feparatse intelligunturhereditates, quoc locis diverfo fucceffionis inteftatse jure utenti-. bus immobifia defundibona difperfafunt, nec jus accrefcendi inter divcrfarum hereditatum , heredes locum haberej contra, quam Roma-
ni conftituerant in cafu , quo alter caftren- fium alter non caftrenfium heres erat: Iicet enim tunc quafi duorum hominum duas intelligerent hereditates cffe, tamen cum alterutra pars bo- norum seri alieno, quod ex ea causa pendebat, non fufficeret, &propter hocis, quiexeapar- te inftitutus erat, nonadiret, voluerunt, alte- rum, qui adiviflet, compellendum efle autde- fendere totam hereditatem, aut totam credito- ribus folvere. d. I, 17. §, 1. ff. de teftam. tni' lit, Et quamvis Burgundus repudiationem re- rum Flandricarum Flandri in Flandria do-« micilium habentis ac morientis, & aditionem ratione immpbilium Hannonieorum permit- tat
|
||||||
|
De ACQ.UIRENDA V
tat heredi atque defendat etiam ad id , ut he-
res fe omni fubducat oncri sris alieni, quod non fcrunt ex lege Hannonica, qui mobilia non attigerunt defun£ti bona; tamen id tunc minus iniquum eft, ubi aperta lcge immobilia oneri xris alieni exemta funt, uti feudalia multis in locis, cum fuccedit collateralis ulakni poffctToris, acfeudalibus folis contentus eiTe vult, rcpudia- ta allodialium fucceffione : maxime vero ini- quum, ubi nulla lcge publica vel immobilia, vel generaliter certorum locorum res ab onere seris alieni Hberatx apparent. Canerum Lam- bertus Goris ipfe in hac controverfia xquius meliufque cenfet, . insequalitatis evkanda^gra- tia, pro modo emolumenti debita hereditaria cuique heredi affignari ; ut tamen onera me- re realia immobili cuique rei impofita eum fo- lum gravent, qui eam folus ex fucccffione ca- pit. d. traft, z. cap. 6. num. ult. Et hanc ip- fam fentcntiam placuiffe quoque video Amplis- fimo Ultrajedinx Curias Pradidi D. Johanni a Someren in libro de repr&fentatione cap. 8. num. 13, 14. In Hollandia judicatum fuit, here- des Hollando fuccedentes ex lege Hollandica a:s alienum defuncti agnofcere debere pro ea par- te, qua quifque eorum ex lege Hoilandica he- res eft, etiamfi non omnes, fed tantum qui- dam ex his, jurc hereditario acquifiverint de- fun&i bona immobilia alibi extra Hollandiam fita, veluti UltrajecTi aut in Brabantia, dum kx fitus non eofdem, quosIexHollandica, ad immobilium vocat fucceflionem. Quod an ob concurrentes multas fingulares in ventilata facTi fpecie circumftantias, a Jacobo Coren obferv. 21. prolixe enarratas , ita a Senatu fupremo Hol- landise definkum fuerit, cum Curia? provinciali atque ipfis etiam Hollandix Ordinibus diverfa fententia aequior vifa fuiffet, an vero magis il- la decifio etiam extra illas facti qualitates gene- raliter coinprobanda fit, in mcdio relinquo. 27. Qua porro ex parte quifque onerafcrat
hereditaria, fi inter lcgitimum & teftamentarium heredem orta de valore teftamcnti controvcrfia, lis tandcm tranfactionefopitafit, difci poteft ex iis, qux fcripfi ad tit. de tranfaftion. num. 22, Et an ea, ac quo ufque, fubeat filius aliufve fimilis, qui in fola legitima a teftatore inftitu- tus, eandcm admifit feu percepit, petendumex difputatis ad tit. de de inoff. teftamento num. 44. 45. & D. Joh. a Someren de jure repr&fentat. cap. 8. num. 4. Sicut & demonftratum in tit. in qutb. caujis pign. vel byp. tacite contrah. num. 24. in ftne. libcros, quibus paterbona mater- na, aut certas res, pecunijeve numeratse quan- titatem eorum loco affignavk, & de csetero onus omne seris alieni communis in fefufcepit, non ideo minus per creditores conveniri pofle, adverfus parentem fupcrftitem rcgreffum habi- turos. Adde Appendicem decifionum poft refponf. Jurifc. HoU.part. 2. vol. i.pag. zo.inmcd. Deni- «jueproqua quifque parte ex aditione adlegata |
|||||
|
EL OMITTENDA &C. 38 I
folvenda obligctur, in tit; de legatis excutiendum
erit. 28. Silcntio tamen haud prsetermittendum,
nonnullis in cafibus hcrcdcs fingulos in folidunt
ab hcreditariis poffe crcditoribus conveniri:
quotics fcilicet hereditaria debita vel natura di-
vifioncm ac per partcs preftatlonem non recipi-
unt, vel partis quidcm dationemnaturafuaad-
mittunt, fcd, nifi tota dentur, obligationi fatis
non fit; quippe quibus in cafibus rcgula pro-
bata fuit, heredes pro parte folvcndo liberari
non poffe^quia ex perfona heredum conditio
obligationis non immutatur, aut ex individua
effickur dividua. /. 2. §. 1. i.ff d« verb. obli-
gat. Hugo Grotius manud, ad jurifprud. Holl,
libr. 2. cap. 21. mm. 17. 18. D. joh. a. So-
meren de reprafentatione cap. 8. num. 5. Quod
ut apertius intelligatur, Jurifconfukus Paulus
quadrimembrem diftin&ioncm facit; ait enim,
in executione obligationis interdum effe aliquid",
quod a fingulis heredibus divifum confequi pds-
fumus; aliud, quod totum peti neceffe eft,nec
divifum preftari poteft; aliud, quod per par-
tes petitur, fed folvi nifi totum non poteft; aliud,
quod folidum petendum eft, licet in folutkme
admittat fe<5h'onem. /. in executione 8j. ff. dc
verbor, obligat. Prima fpecics pertinct ad pro-
miflioncm pecunix certa:, fimiliumque rerum
aliarum; quippe quarum & petitio & folutio
ad hereditarias portiones fpcdat, fecundum ea,
qux jam fupra expofita funt. d. /. 85. $. 1. ff.
de verbor. obligat.Secundx fpecici exemplum cft in
opere, quod teftator fieri juffit; veluti ftatua; nam
& folidum opus peti ab co cui debetur, poteft ,
& finguli heredes in folidum tencntur, quia ope-
ris eftccTus in partcs fcindi ncquit. d. /. 85. §.
2. ff. de verbor. obligat. junct. LreiappeUatio j.
§. 1. //. de verb. fignif. I. f% is qui quadringcnta
80. §. 1. //. ad leg. Falcid. Gomezius refolut.
tom. 2. cap. 10. num. 25. verf. quarto tnodo.
Idemque eft, fi fervitus itineris, acTus, via?, alia-
que fimilis a defuncto debita fjt. /. via 17. ffm
de fervitut. I. ftipulationum qmdam z.%.& ba-
rum 1. /. ftipulationes non 72. //. de verb. obli-
gat. I. pdeicommijfa 11. §. pen. ff. de legatis 2.
adeo ut, fi unus ex pluribus hereclibus ferykutem
impedierit, etiam in totum id, quod acToris inte*
reft, damnari debeat, eo quod acToris in folidum
intereft, fe non prohibcri ab illa fervitute, five
ab uno , five ab omnibus prohibeatur. arg. /. /0-
cicorpus 4. §. fed &fi 4. //. fi fervitus vind.l.
heredes ejus 25. §. contra 10. ff.famil. ercifc.
Donellus comment, jur. civil. libr. 15. cap. 0.
verf hoc intelletto in med. Adde tit. Ji fervit.
vind. num. 2. in fme. Obligationem quoquead
aliquid faciendum, plerumque individuam efle,
res ipfa loquitur, exemplo opcris, & ob id cre-
ditorem tunc etiam in folidum adverfus fingu-
los heredes ad facTi implementum, agere pofle
dicendum eft, necunum eorum liberari faciendQ
facienda pro parte fua,vcluti,fi fbfla fodienda,fi in-
B b b 3 fula
|
|||||
|
XXIX. T i t\ II.
|
||||||||||||||
|
J*
|
||||||||||||||
|
I B.
|
||||||||||||||
|
res alternative, Stichumaut Pamphilum: fl enim
unius certi corporis pars cx gcncrc vcl alterna- tive promiffis per unum ex pluribus hercdibns foluta fit, nondnm inulla parte ftipulationis li- beratio nata eft. /. ftipulationum quadam 4,^. & harum 1. /. in executione 85. $. pro parte 4. ff, de verbor. obitgat. I. fttpulatus fum 9, §. 1 jf.de folution. nc afioquin , uno hercdc pro heredita- ria parte folvente partem certi hominis, vcluti Stichi, altero partem Pamphili, ca ratione fie- ret, ut non unafpccicsfcCundumnaturamobli- gationum gcneris aut alternativorum, fcd plu- rium fpccierum diftinctarum partes creditori in- vito obtrudercntur. Donellus d, libr. ij. cap. 6. verfu ftnt ergo, Nec perperam huc retuleris debita defunfti hypothecaria, quatenus creditor hypothecarius a fingulis quidem debitoris hcre- dibus non majorem debiti partem exigere po- teft, quam pro qua partc quifque eorum defun&o heres eft; fed tamen hypothecam non aliterulli reftituere compellitur, quam fi debitum inte- grum exfolutum fit» fic ut partis folutio, per unum facla heredem, nulla ex parte piguus li- beret. Plane, fi hypothecaria creditor ipfe ex- periri velit, non contra fingulos heredes in fo-« lidum, fed tantum contra eum , cui ex divi- fione pignus ceffit, hanc in rem aftionem ha- bet. /. pro hereditariis 2, C. de heredit. acl. /„' 2. C. ft mus ex pluribus hered. credit.l. remhe- reditariam 6"y. ff. de evittion. Papon. libr. 10. tit. 4. arreft, 27. D. Joh. a Somercn derepra- fentatione cap. 8. num. 6. Ant. Matthaeus/e/e#. difput. f.adl.i. C.fi cert. pet. num. 4. Adde tit de, pignorat. aB. num. 6. Quemadmodum etiam, fi defunftus promiferit, fc rem certam pignori ob- ligaturum effe, heres ille, cui res illa obvenit, fo- lus conveniri poteft, ut pro folido dcbito rerrt pignori fupponat, regreffum habiturus contr* cohercdes; ut dictum tit. de pign, & hypoth, num. 1. in fine. Addefir. de fervitut. num.ult. Simili ratione ad hanc fpeciem tertiam perti- net, fi emtor , re nondum tradita nec pretio foluto, pIuribusrelidisheredibusdecefTeritj li- cet enim venditor de pretio fingulos non nifi in partem illam , ex qua heredes funt, con-. venire poffit , tamen ab uno eorum , pretii partem offerente, ad tradendam rei venditse par- tem conftringi nequit, fcd quifquis eorum ur- gere voluerit traditionem rei, integrum pra?- ftareprctiumneceffehabet; cum venditor quo- dam pignoris jurc poffit rem venditam pro pre-» tio retincre. /. fiftulas emteri 78. §. quifundum 2.ff. de contrah. emt. jun6t. /. Julianus 12, §, offerri 8. ff.de acl. emti. 30. Quartam quod attinet fpeciem, ubiad-»
verfus hefedes fingulos in folidum agi poteft , fed partis folutio liberationem adfert, ea in evi- ftionis materia apparet, quatenus autoris qui- dem heredes in folidum denunciandi funt, & omnes debent fubfiftere, ac quolibet defugien-» |
||||||||||||||
|
fula sedificanda, fi fundus tradendus, fi iterfa-
ciendum fit. /. eadem dicemus 4. §. Cato 1. /. ftipulationcs non 72. //. de verbor. obligat. Quia tamen ad fa&um prazcife nemo cogi poteft, fcd in locum facti fuccedit prsftatio cjus quod in- tereft. I. fi quis ab aito 13. $. ult. ff. de reju- dicata. ac hoc in numeratae pecunice quantitatc, qus fua natura dividua eft, confiftit, dum ju- dexjuftam fafti debitixftimationemfacit, hinc magis eft, ut heredes finguli non in folidum ad id quod intereft damnandi fint, aut exccutio- nem pati debeant, fi faclutn non fit, fcd tan- tum quatenus heredes funt, perindeacfi ab ini- tio non fa<5tum fed pecunia obligatione contenta fuiffet. d. I. ftipulationes nonjz. ff.de verb. ohlig. Donellus comment. jur. civil.d. libr. 15. cap.6. Verfu. id etfi. Quod fi in non faciendo confi- ftat obligatio, illud quidem omnibus non fa- ciendi, feu a fa&o abftinendi obligationibus commune eft, quod unufquifque heredum in univerfum a. fa&o abftinere debeat; fed ficon- tra, fecerit, multum intereft, utrum fa&o con- trario unius heredis in totnm ita noceatur cre- ditori, ac fi omnes^ feciffent, an vero pro parte tantum. Si enim obligatio contrafta fit, per te heredemve tuum non fteri, quo minus eam agam, quia uno ex pluribus heredibus prohibente ne eam aut agatn , perinde tador, ac fi omnes pro- hiberent, adeoque pro parte pcccari non pote- rat, in folidum mihi in id quod intercft, feu fadi folidi seftimationem aftio competitnon mo- do contra prohibentem, fed & contra cohere- des ejus, etfi ipfi non prohibuerint, quafi com- mifsa jam conditione ftipulationis. /. beredes ejus 25. §. in iUA 12. I. inter coheredes 44, $. quod ex fatto 5. //. famtlin ercifc. verum non info- lidum contra fingulos, fed tantum pro portio- ne hcreditaria, quia asftimatio abftinentise a tali fa&o dividua cft. /. eadem dicemus 4. §. Cato 1. ff. de verbor. obligat. Contra, fi in obli- gationem deduftum fit illud, amplius non agi, vel dominum rem ratam habiturum, quo ipfo ta- cite involvitur, eum amplius non aclurum, & plu- res ejus, qui amplius agere non dcbebat, he- redes fint, uno agente, ftipulatio tantum pro parte agentis, ac tantum contra agentem, non item contra coheredes ejus ipfo jure committi- tur, quia unus agens, aut ratum non habens, nec peccavit in folidum contra promiffionem , nec, fi voluiffet maxime, peccare potuiffet; quip- pc non valens hereditariam exercerc aftionem ultra eam partem, qua heres eft. d. I. inter co~ heredes 44. §. fi quis ftipulatus C.ff.famil. ercifc l. fiprocurator 18. ff. ratam rem haberi. Quid vero juris, fi pcenali ftipulatione munitse fint hx faciendi vel non faciendi obligationes in perfo- na heredum, dicetur tit. de verbor. obligat. 20. Tertia fpecies ( ubi nempe per partcs
quidem quid petitur fed folvi nifi totum rion po- teft ) apparet in eo, fi hominem aut fundum |
||||||||||||||
|
aliudve quid in genere ftipulatus fim, autduas te omnes tenentur: fed unicuiquepoftfecutam
cvi<Sia8
|
||||||||||||||
|
De ACCtUIRENDA VEL O M I T T E N D A &C,
|
||||||||||
|
«3
|
||||||||||
|
cvicltonerti pro portione hcreditaria^raeftatio in- beat, veluti fi binubus uxori fecundae plus re-
|
||||||||||
|
liquerit, quam ei ex liberisprimithori, cuimi-
niraum datum eft, & liberi fe paternae mifcucrint hcreditati, de quo ziixxmintit.deritumpt.mm. i 12. aut fi aliter in gcnere defunclus heredem contra legis prohibitioncm privarc voluerit be- neficiis, hercdi a jure datis. Ant. Faber Cod. libr. 4, tit. 11. defin. 4. Peckius de tefiament. conjug. libr, 1. cap. 32. ttum. 3. Refponfa Ju- rifc. Holl. part. 2. confil. 71. pag. 153. 154. voluti, fi prohibeat, ne heres exigat cautioncm fru<5tuariam, ne petat fupplemcntum Icgitima*, ne retractum faciat a ttatuto conceffum, alia- que fimilia, quaeper univerfum jus difperfahic congerere confultum non eft. Confcr dc prae- ftando defuncti facto Pincllum ad l. 1, c. de bonis matemis part. 3. num. 75». 80. 81.82. 83. Ant. Matthamm difput. feleft, 3. ad l. 14, c. de rei vindicat. Wiflembachium in Cod. ad d. I. 14, 33. Altera tituli parseft de omittenda here-
ditate: omittitur vero per fuos heredcs dum ab- ftincnt, adeoque vel nihil attingunt heredita- rium, vel in judicio aut extra illud declarant, fe nolle hereditatem paternam retinere. /. ei qui feiz.Ufi fervum quis 71, $. fi quis faus 4.$ h. t. extranei rcpudiant: poteftquc haec repu- diatio ad exemplum aditionis non verbis tantum fieri, fed etiam re, & alio quovis indicio vo- luntatis. l.rtcufari^.ff.h.t. AddeFachineum controverf. libr. 6. cap. 49. Suostamen abfti- nere non poffe^ fi quid exhereditate furripue- rint , aut poteftativam implevcrint conditio- nem; cxtraneos pofle, fupramonitum. Etge- neraliter repudiare nequeunt, quicunque fcmel hereditatem adeundo aut immifcendo adepti funt, /. fxcut major 4. C. de repud. hered. quippe fcm- per manentes hercdes. /. ei qui folvendo 88. /F. de hered. inflit. Planc, fi mulicr vidua, qu« profefla fuerat, fe ftare velle teftamento mariti fui defuncli, poftea obtinere ncqueat ea, quae fperaverat ex teftamento, impedicnda non vi- detur moribus hodiernis, quo minus ad pada dotalia revertatur, & petat lucra fibi inde de- bita, iifque contenta fit; cum utique ea mulie- ris intelligi debcat voluntas fuifle, ut a jure fuo ex tabulis dotalibus quaefito non alitcr recede- ret, quam fi relida ex teftamento mariti con- fequi poffet, neque juftum fit, aclusagentium operari ultra eorum intentionem. Pcckius de tejiam. canjugum libr. 1. caf. 32. num, 3. & feqq. _ . 3 4. Caeterum uti in aditione, ita quoque in
repudiatione in pupillis, minoribus, fimilibufque aliis autoritas tutoris aut curatoris neccflaria eft. /. 1. $. tutor 4. ff. defucceff. editlo. l.pupilbrum 5. C. de repud. hered. Quin & decreto prae- toris opus videtur, quoties in hereditate talia. continentur, quae ad pupillum pertinentia non poflunt abfquedecretoalienari. arg. l.magispu- to 5. %.fundum autem 8. //. dereb. eor. qu'% fub tut.
|
||||||||||
|
Ugltur. d, l. in executione 85. §. in foltdum j.
ff de verbor. obligat. Qiiod latius demonfira- tam in tit. de evtttion. num. 18. Ncc dubium, quin ad hanc quartam fpeciem pertincant etiam, quae fupra in fpeciebus prioribus dc folutione cjvrs quod intereft ob non impletam facti obligatio- nem dicta funt. 31. Nonnunquam infuper caufe favor ef-
ficit, ut in ipfis debitis dividuis unus heredum infolidumconveniatur; fi cnim alimentadcbita fint, folent judices unum cligcre,pcr quem ea rJmtentur , ne a fingulis hercdibus minuta- tiin petita moleftiorem habeant exactionem. /. folent judices 3. ff. de alim. & cib. lcg. Quin imo locorum quorundam ftatutis hodie indudtum fuit, hcrcdcs fingulos in folidum dedebitisde- funfti perfonaljbus conveniri poffe, rcgrcffu contra coheredes dato; ita Mechlinienfes tit. 16. art, 37. Qua occafione Chriftineus ad d. art, ^y.num. 12. monct, in cafu, quoplurcshc- rcdes adiverunt hereditatem ejus, qui habebat bona quaedam fita in loco, ubi cx jure commu- ni heredes finguli tantumproportioneheredita- ria conveniri poflunt, alia vero illic ubi ex fta- tuto contra fingulos in folidum aftio eft, do- mus mortuaria: legem infpiciendam & obfer- vandam effe in quaeftione,an in folidum fingulian pro parte obftri&i intelligantur. 32. Notabilis infuper aditionis effe&us cft>
quod heres factum defun&i praeftare debeat pro ea parte, qua hcres cft, & ex capitc defundi lucrum fentit. /. cttm a matre 14. C. de reivin- dicat. I. ex qua perfona 149. ff. de reg, jur. I. J>en. C. de beredit. att. I. vendttrici 3, C.dereb. alien, non alienand, l. 1. §. 1. ff. de except. rei vend, & tradita. Uti enim fuum quifque fa- dutn ratum habere dcbct, ita & defun£ti, quem repraefentat j & cum quo una civiliter perfona eft. Et hoc non tantum, fi defun&us ea fccerit, quae jure facere potcrat, fed&, fi talia, a qui- bus rcclius abftinuiffet, fi modo ejus fint gene- ris, ut ex poftfaclo confirmationcm de jure re- ciperc pofllnt. Qita ratione vindicare prohibe- tur pro fua parte hereditaria rem fuam, aut fibi ex causa fidcicommifli dcbitam , a dcfunfto diftraclun, ut latius expofitum tit. de rei vin- dicat, num. 16. aut pignori obiigatam, fecun- dum ea, quae di&a in tit. ff. qtu respign. dats, oblig. non pof num. 5.. Nec intereft, utrum fimpliciter, an-cum inventario heres fit, fimo- do ex rebus defuncti rerum alienatarum aefti- mationem poflit fibi falvam habere, ut obfer- vatum in tit. de rei vindicat. num. 16. in fme 6ctit, de jure dcliber. num. 18, Quatenusta- men alios coheredes habct, pro partibus eorum vindicarc non prohibetur, cum hactenus defun- clum non repraefentet, nec ex ejus capite Iucri fiat particeps. d. U, Sed &, fi leges aut ftatuta in totum declaratit irritum defuncti fa&um, ma- gis eft, ut nec heres illud prsftare necefleha- |
||||||||||
|
L i II XXIX. T * t. II.
|
||||||||||
|
384
|
||||||||||
|
num contraxcrit, in alimenta liberoruni, aut
fumtus in ftudia, peregrinationcm, & fimilia, iiberi a patemaabftincntcs hereditatcncutiquam ad dcbiti illius exfolutionem compcllendi fint 5 maxime, cum ncc filia dotem, quam accepit a vivo patre, fine fraude crcditorumdante, re- ftitucre aut conferre tcneatur. arg. /. tilt. ff. de doiis collatione. Fontanella de paciis antenupt. clau- ful ^.gloff.y.part. <y.num. 171. &feqq. 37. Infuper rcpudiatio id operatur, ut,qui
femcl repudiavit hereditatem, eandem amplhis adire non poftit. /. ftcttt major 4. C. de repudi- and. hered. nifi cx jufta causa adverfus rcpndra- tionem rcftituatur,dc quo alibiactum; velhe- rcditas ei cx divcrfis caufis, velutiex tcftamento & ab inteftato, delata fuerit, quippe quo cafu ti ex tcftamento repudiaverit, adhuc ab inteftato adircpoteft. /. nec isqiti 17. §. i.l.inpltirhtm 70. ffi h. t. tot. tit. ff.fi quis omifsa causa tefiamenti ab intefl. poffid. hered. Qiiod fi hercs inftitu- tus idemque legitimus eam repudiet, velut ab inteftato fibi delatam, fi quidem fcit, fe he- redem inftitutum, credendus cft utrumque rc- pudiaffe; fin ignorat, ad neutrum ei repudia- tio nocebit; neque ad teftamentariam, quo- niam hanc non repudiavit; ncque ad lcgiti- mam, quoniam nondum ei delata fuerat. /. nec is qui 17. §. 1. l.illud dubitarijj. ff.h, t. jundt. /. quamdiuyi.ff. de reg. jur. Si quis priorete- ftamento perfecl:o & pofteriore imperfccto he- res fcriptus, ex pofteriore imperfefto heredita- tem repudiaverit, cum putaret pofterius valere, ex priore perfelio eum adire non poite, adeo* que eam legitimis delatam cffe Papinianus judi- cavit. /. Clodius Clodianus 97. jf. b. t. impro- bante Paulo Jurifconfuko in d. I. repugnante quoquejuris ratione: cum utiquc repudiare non pofiit intelligi ex primo teftamento, qui ig- norat co , utpote per pofterius opinione fu$ rupto, hercditatem fibi dcla'.am elfe, nec fibi nocuerit repudiando expoftcriore, cx quotan- quam imperfedo delata non eft. arg. dt l. 17. §. i.ff.h. t. nifi pro Papiniani judicato prse- fupponamus, agi in d. l.yj. de herede, non per facti fcd juris errorem exiftimante, pofte- rius valere, atque ita errantem in jure pro fci- ente habeamus. 38. Licet autem per repudiationem filius.
etiam ea amittat, qua: ipfi jure primogeniturae cedere debcnt. Molineus ad cotifuetud. Parif* tit. 1. §. i^.glojf. 3.DBW. 14. atqueipfaetiam fcuda, juxta ea, qux fupra tradita num. 17. non tamen heres, five filius, i\vc extraneus, ex heredi- tatis repudiatione prslegata perdit, autunacum hereditaterepudiaffeintelligitur; nifi oftendatur contraria mens teftatoris, volentis, ut, qui ununi repudiat, alterum non capiat. l.quifilia* bus 17, §. ttlt. l.piopater 87. & feqq. ff.de le- gatis 1, l, cumrefponfo 12. C. detegatis, Nec fibi ipfi adverfatur Papinianus piquando in /. fi fatroni filius 55. §. quid ergo 3. ff. aASwatufc, Trek(lt
|
||||||||||
|
tttt. vel cura fitnt fne decret. non alien. Si fervo
hcrcditas delata fit, dominus eam repudiare po- teft. arg. /: legatumfervo j.ff.delcgatis i.Vide Cujacium Ubr. 3. obfervat, 11. Et quid jnris fit, fi furiofo fuerit delata, dictum in tit. de curat. fur. & aliis extra min, dandis num. 5. Moribus vero noftris tutor pro pupillo, cura- tor pro prodigo, furiofo, & fimihbus, rcpu- tliationetn facit; ut tamen tutius fecerit, fiju- dicis aut magiftratus pupillaris decretum adhibe- ■at] tutiffime, fi confecto inventario adeat. Groe- newegen ad l. 1. §. 4. $. ff. de fuecejfor. edicto. Mulieri nupta? fi apud nos & vicinos deferatur hereditas, non ipfa repudiat, ubi damnofam crcdit, fed maritus pro ipsa, non modo con- fenticnte, fed & invita ac reluctante, ctiam il- lis in locis, in quibus immobilia fineconfenfu ejus alienare nequit, ( veluti Ultrajedi quando communi prole caret) quia non tam alienat, quam potius conditione acqmrendi non utitur. Rodenburch de jure conjugum tit. 2. cap. 3. tium. 15. Nec, fi lucrofam maritus repudiave- rit, uxori ob id adverfus eum regreffus datur, per ea qua.' dicla in tit. de ritu nupt. num. 63. in mcd. nifi dolo malo in fraudcm uxoris idfa- <Sum probetur; quippe quo cafu actioni ad ex- emplum Paulianae locus foret, fecundum Ro- denburgium d. tratt. de jure conjugum tit. z. cap. 1. num. 10, & qu£ fcripfi ad tit. de ritu ttupt.num. 54. 35. Prsterea, uti aditio, ita etiamrepudia-
tio ficri nequit, nifi poftquam hereditas jam delata eft; adeoque pendente conditione facta nihiloperatur» nec hereditatem facit amitti. /. is qui heres 13. pr. & §. 1. z.ff.h.t. Necad- verfatur /. in plurium 70, §. 1. ff. h. t.l. 1. ff. de curat. bonis dando. Rcpudiatio enim illic pcn- dcnte conditione eatenus admiffa eft, ut heres, patrimonium dcfuncti nimio #ris alieni onere eravatum dcprchendens, nec cupiens fubire mo- leftiam cuftodia? circareshereditarias, dcclaret, fe omnino repudiaturum, fi ex conditionis exi- ftentiadeferatur, quo deinceps creditores in bo- na defuncti mittantur, & curatore conftituto bo- nacurent ac confervent; cumaiioquinpenden- te conditione heres ipfe poffidcre poflit, pra?- ftita cautione ei, qui vel ex fubftitutionc vel ab inteftato in cafu deficientis conditionis fpe- rat fucceffionem. /. inter omnes 11.1.13.ff.qui fatifd. cogantur. Paeto tamen repudiatio pen- dente conditione efficaciter fit, quia major vis tribucnda videtur conventioni duorum volunta- tc initar s quam fimplici repudiationi, quae nuda unius voluntate fit. /. 1. C. de patlis. 3 6. Effectus repudiationis eft, quod ea onus
omne seris alieni hereditarii cvitetur; eo excepto, quod jure civili filius, licetpatri heresnonfit3 inihilominus debitum primipilare paternum agnofcere, ac fifco folvere obftri&us fuerit. /. ult, C.de pvimipilo. Cui confequens eft , ut, ii patsr mutuura fumferit, aut aliter ss alie- |
||||||||||
|
\
|
||||||||||
|
DE ACO.UIRENDA V EL O M I T T ENDA &C.
|
|||||||||
|
385
|
|||||||||
|
Trebell. definit, enm, qui coa&us adiit here-
reditatem atque rcftituit, ncc pradegata nec fi- deicommifla falva haberc. Cum enim coadus fine ullo lucro aut damno adeat, adeoquc per- inde habeatur, ac fi non adiviflet, non dcbe- bat ei aut prselegatum aut fideicommifllim fal- vum efle; quippe quod ex aditione incipit de- beri, nec, hereditate non adita , pra*ftandum fuiflet, dum ea non adita, nihil eorum quae te- ftamento cauta, ratum efle poteft. Longe mi- nus contradicit Ulpianus in /. fi non folus i o. $• *•"jf'fi 1a" omifsa causa teftam. denegansle- gati petitionem ei, qui omifsa causa teftamenti ab inteftato voluit heres cfle .Id cnim ita ibi pla- cuit in pcenam heredis , qui ad eludendam frau- dandamque teftatoris legata dantis voluntatem, ex tcftamento fecerat repudiationem, adeoquein- dignum fefe reddiderat liberalitate defuncli, quam aliorum intuitu circumvenire tentaverat & enervare; quemadmodum Ulpianus ipfe hxc duo apertiflime diftinguit, & in uno cafu in- dignum legato heredem, in altero vero non indignum pronunciat in /. apud Celfum 4, §. fi quis ex uncik II. ff, de doli mali & met. ex- eept. Denique nec Paulus hifce obloquitur in Lult. §. ult. ff. de doli mali&met. except. cum ibi illa videatur fuifle voluntas matris, ne fine Iiereditate legatum filia caperet, quafi fub ea- dem conditione non exigendarum tutela? ratio- num lcgaverit, fub qua etiam inftitutionem fi- lise fecit. Sande decif. libr, 4. tit. 4. defin. 7, Ant. Matthseus de fucceffion. difput. p. num, 2 2, Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 3. cap. 8. num, 11. Sed &, fi quis heredes plures inftituens > eos- dem fibi invicem per fideicommiflum fubftitue- rit, in cafum, quo inftituti fine liberis more- rentur, ac inftkutorum unus partem heredita- tis ex inftitutione fibi datam repudiaverit, po- ftea nihilominus, exiftente fideicommifli con- ditione, una cum csteris fuam fideicommifll partem capere poteft. arg. /. qu&fitum eft 40. in fine. I. 41. ff. b. t. & arg. d. /. 17. §1 ult. I. 87. & feqq. ff. delegatis i.l, 12. C.delegatis. Refponfa Jurifc. Holl. part. i.confil. 56. Qiiod fi filia non mortuo fed vivo patre accepta dote, renunciaverit hereditati paternse in locis, in qui- bus illa firma eft, eaque ratione illam repudia- verit, inftitutus autem a patre filius fideicom- miflb gravatus fit de hereditate partcve ejus fra- tribus acfororibus reftituenda, rcpudiatio quo- que talis vivo patre fa&a non impediet, quo minus & illa, qus renunciavcrat, fideicom- mifll partem ferat; quia futura fucceflionis re- nunciatio non cxcludit renunciantem a pctitio- ne ejus, quod teftamento relinquitur. Ita poft Ant. Fabrum Cod. libr. 2. tit. 3. defin. 25. Francifcum de Barry de fucceffion. libr. 11. tit, ^$.num. 18. AbrahamusaWefel de connub. fo- detate tract. 2. cap. 6. num. 123, 39. Hercdum vero tum repudiantium tum
aUa ratlone deficientiumportionesaccrefcuntre- |
liquis adeuntibus aut kCe immifcentibus aut bo-
norum pofleflionem agnofcentibus; nam & in heredibus pmoriis jus accrefcendi probatum fuit. /. bona autem 3, §. ult. I. 4. /. 5. ffdebonorum pojftffionibus. excepto cafu fingulari in l. 6. ff. eod. tit. Et gencraliter quidcm omncs hercdcs jure accrefcendi gauderepoflunt, fivere&ver- bis fimul, five re tantum, five verbis tantum, five nec rc nec verbis conjuncti fint; ne alias contingat, paganum pro parte teftatum pro par- te inteftatum mori, contra regulam in /. jus noftnim 7. ff. de reg. juris. Contra, quam itv lcgatis obtinere, fuo loco monendum crit. Quid, quod & inter cohercdes ab inteftato vocatos huic juri accrefcendi locus eft, fi qui cjufdcm gra- dus, aut faltem pari fucceflionis jure muniti, no- luerint aut non potuerint hereditatem adire. l.Jl ex pluribus o. ff. de fuis & legit. bered Licet enim tunc metus fubefle nequeat, futurum, ut defun&us pro parte teftatus pro parte inteftatus fit, tamen Romanis & tunc jus accrcfcendi ideo placuifle videtur, quia heres adeundo fit una cumdefundoperfona, imoadit, utdcfunftum reprsfentet: cumque perfona defun<fii individua fit, abfurdum foret, eam ab herede noninto- tum fed pro parte tantum reprsefentari; quodl tamen fierct, fi portio deficientis cohcredi haudl accrefceret. Individua fcilicet hereditas eft, utr perfbna defuncli, quam ipfa reprarfentat. arg. /. Tomponius 8. in fineff, de rei vindk. jund. /. legatum eft 116. §. fervo 1. ff, de legatis i.t. bereditas enim 24. ff. de acquir. rer. domin.ncc rationabile, utindividuas hereditatis vicem pro parte hcres gereret, dum beres Sc hereditas, ta- metfi duas appellationes recipiunt, unius per- fonx tamen vice fungkur. /. heres & bereditas iz.ff. de ufurpat, & ufucap, Interim in con- curfu plurium alios aliis in jure accrefendi fxpe potiores efle, dubium non eft. Etenim, fi om- nes & fmguli eodem modo eademque forma in- ftituti fint, omncs pro rata adportionem defi- cientem concurrere expeditum eft. Sed fi di- verfimode, dum quidam conjundi alii disjundi funt, conjuncio quidem uno deficiente ad par- tem ejus folivocantur conjundli eodem conjun- «Sionis genere , exdufis disjundis atque con- juncl;is diverfo conjunftionis modo; at disjuncl» dcficiente, omnes ad ejus portionem concur- runt, tam disjuncti, quam plures inter fe con- jundi; ut tamen plurcs inter fe conjundti eo ca- fu unius tantum perfonae vicem obtineant, cutn disjundis concurrentes. Proinde, fi teftator ita caverit, primus & fecundus heredes mibi funto % tertius heres efto, quartus heres efto, quintus & fextus heredes mihi funto. Primo quidem defi*! ciente folus fecundus ex jure accrcfcendi ad por- tionem primi venit, tanquam conjunctus eodem conjundionis genere, exclufo tertio & quarto tanquam disjunctis, exclufo quoque quinto & fexto, tanquam conjunctis diverfo conjundio- nis genere , utpote qui fibi quidem invicem C c c conji |
||||||||
|
5M ii b. xxix
conjun&i funt, fed primi &fecundiintuituo-
mninodisjundi: deficiente vero tertio, portio
ejus accrefck omnibus, ita, ut in tres divida-
turpartes, quarumuna primo & fecundo fimul,
altera quarto, tertiaquinto & fexto fimulcedit.
Rurfus, fi teftator dixerit, primus & filii Mx-
vii & nepotes Sempronii heredes mihi funto,
primo defieiente, pars ejus pro femifle accrefcit
filiis Msevii, & pro altero femifle nepotibus
Sempronii , quotquot fuerint: fed deficiente
uno ex filiis Msvii, reliquis tantum Msevii filiis
accrefcit ea pars , non prkno, nec Sempronii
nepbtibus, quia illi refpedu filiorum Mami non
conjun&ifed disjuiifti funt. /. unic. §. hisita 10.
C. de caducis tollend. Idemque eft, fi ab inte-
ftato in capita alii, alii plurcs fimul juncti in ftir-
pes fuccedant jure repra*fentationis. Vinnius/*-
UB. qu&ft. libr. z. cap. 22. verf. ex Mc porro.
Sed & fi vivus & mortuus pro parte dimidia con-
jun&im heredes inftituti fint , ex altcra alius,
sequaspartes eos habkurosmonctpoftaliosPau-
lus JCtus, tum quia mortui parspro nonfcri-
ptahabetuf, tum quia vivus mortuo conjunctus
fuerat. l.quoloco 20. §. ult. ff. debered, inftit.
Similiter, fi jam mortuo dodrans, altcri qua-
ckans datus fit, & tertius fine parte fcriptus, eum
qui fine parte fcriptus eft > alterum aflem, adeo-
que re ipsa heredkatis femiflem habiturum pla-
cuit. d. I. 20. §.t.ff. deberedAnftit. In quseftione
autem, an invito heredi portio coheredis defi-
cientisexjure civili accreverit; diftinguendum,
utrumcoheres ille deficiens jam adiverk, &ita
heres effecius fit, nec ne. Priore cafu tantum
volentibus, non invitis heredibus , accrefcere
portionem deficientis , dum is adverfus aditio-
nem in integrum reftkutus, aut ob nonimple-
tum fatis mature defun&i judickim parte fua in
poenam fpoliatus fuit, fupra probatum ex /. fi
minorCi. ff b. t. noveU. 1. cap. 1. & ita judica-
tum refert Ann. Robertus rer. judicat. libr. 4,
cap. 5. Pofteriore vero, cum deficiens necdum
adiit, videndum, utrum hcres, qui admittit he-
reditatem, adeat eo tempore, quo coheres aker
adhucdeliberat, an vero poftquam isjamrepu-
diandi aut abftinendi mentem teftatusfuerat. Si
cnim poft repudiationem a coherede fa&am al-
ter adeat, non dubium, quin ex affe heres fiat,
& oneribus heredkariis folus in folidum obftrin-
gatur, nec poffit partem coheredis repudiantis aut
abftinentis recufare; quiafciens, aut fckeva-
lens, alteroabftinente fe oneribus foreimplici-
tum, ea videtur conditione adire. /. f% duo fint
$%.ff b-1. Sin aliodeliberante alter fuam inte-
rim partem adiverit» deinceps deliberans fuam
repudiet, itaei, quiadivit, conditio feu portio
coheredis defertur, ut aut totam hereditatem
agnofcere teneatur, aut a. tota heredkate recedat,
abftinendo ea ratione propter alium ab heredi-
tjatejamacquifita, aquaexfuaperfpna non po-
|
||||||
|
t 1 t. ir.
tuiflct abftinerc. Si tamcn crcdkores heredka>
rii dicant, fe contentos eife ejus portione, is fuam partem repudiare aut exonerare fefe non poteft, quia conditio aut totam agnofcendi aut totam repudiandi delata non eft, & ob id pro fua portione,ex quaabinkio adiverat, refpon- dere debet creditoribus, & de fuo partem he- redkariam seris alieni folvere, fi forte hereditas folvendo non fit. Sed ne tcftator pro parte tcfta- tus & pro parte inteftatus videretur dcceffifle, ht qui adivitmihilominns ex afle heres eft, & heredi- tarias acliones in folidum excrcet, fic ut crcdi- tores etiam a parte coheredis repudiantis abfti- nere debeant, nec miflioncm in poflcflioncm illiuspartis, quafinonaditae, impetrare poffint, (quod alias iis licet ubi hereditas non aditur. /. in plurium 70. §. 1. ff. b. t. I. fi duo 8. ff. quib. ex cauf. in pofftff. eatur.) fcd adeuntem con- venire debeant pro parte repudiantis eatenus , quatenus partis illlus vires afccndunt, non in folidum, titi quidem ratione partis propria: ve~ re aditat: & hoc puto velle Marcianum in /. cum bereditate ff.ff.kt. 40. Mores noftros quod attinet, uti unus-
quifque pro parte teftatus & inteftatus decede-» re poteft, ita quoque jus accrefcendi, quate- nus Romani juris fubtilitatibus nititur, inter co^- heredes locumnon habetj nequetamen inuni- verfum cenferi debet inter eos abolitum, fed magis adhuc admktendum totiens, quotiens vel evidens vel faltem probabilis voluntas teftato- ris eft. Lambert. Govls adverfar.tratl. ^.,§. 12. Groenewegen ad §. 7. Inftit. de bered. inflit, num. 4. uti &, quoties ab inteftato delata hc- reditate quidam ex his, qui fimul vocantur, fuas noluerint partes agnofcere; Hinc, fi quis hodie ex re certa fcriptus fit, nullo dato cohe- rede, ad legkimos heredes reliqua hereditas de- volvkur. Parens p. m. Paulus Voet ad §. ft Inftit. dc bered. inftit. nifi forte filius ex re cer- ta vel ex fblo ufufruftu inftitutus eflet; quippc cui cohcredem non habenti tota heredkas in Hol- landia adjudicata fuk, tum quia ei tacita quadam Iege naturse debetur. /. 7. ff. de bonis damnat. tum quia & ex lege civili & ex ftatuto parenti al> inteftato heres eft. Neoftadius Curia Holl. de« ctf. %i cap. 2. Quamvis Hugoni Grotio vifurr» fuerit etiam in aliis paulo religiofius adhsererc juri accrefcendi, quatenus illud Romanis pro- batum fuit. manudutt, ad jurifprud. Holl libr. 2. cap. 24. num. 18. 19. adeo ut & refpon-» fum ab eo fuerk, in cafu, quo minor tutorerr» & extraneum heredem fcripferat, remoto tuto- re ob conftitutionem Caroli V. (vetantis im- mobilia tutoribus a pupillo relinqui) extraneum ex jure accrefcendi totam oportere percipere he- reditatem, eumque legitimis antcponendum effe Refponf. Jurifc.Holl. part, i.vol.z.CQnfU. 188. num. 3. &feqq. X1TV4
|
||||||
|
Testamenta clUemadm. ape r. &c.
|
|||||||||||
|
3*?
|
|||||||||||
|
T I T V L V S IIL
Teftamenta quemadmodum aperiantur3 infpiciantur, & defcribantur, Summaria,-
|
|||||||||||
|
j. Cttr tahuU tefiamenti aperiends, fint > Et quid,
f\ fponte aperta fmt > Quo modo folenniter ape- riendt fmt, ac quihus citatis > Quid, ft teftes qttidam vel omnes non agnofcantfignafua $ Qm- bus cafihus & quo modo fiat apertura minusfo- lennis > Cujus loci leges in apmendo obfervan- dis fint > Quo tempore aperturafieri deheat > An a decrcto apertura; appellari pojfit > 2. Qui petantinfpiciendidefcribendiqttelicentiam?
& de publkatione teftamentorum. uamvis ante apertas tabulas here-
ditas jure novo adiri poflit, quod olim tantumlicebat, fiquisexas- fe, non fiex parte heres effet. I. unic. §. i. & 5. C. de caduc. tol- lend. tamen ad id, ut pleniffime cognofcatur, ac omni ex parte impleatur voluntas teftatoris, apertura opus eft; prarfertim, cum neque fine judice tranfigi, neque apud judicem exquiri ve- ritas dehis controverfiis, quae ex teftamento pro- fkifcuntur, aliter poffit, quam infpe&is co- gnitifque verbis teftamenti. /. 1. §. 1. ff. b. t. I. de bis 6. ff. de tranfatt. Adde tit. de tran- ftcl. num. 12. Ut autem apcriri poflint, ex- hibenda? prius, & ad eam exhibitionem obti- nendam interdictum de tabulis exhibendis com- paratum cft, quod explicabitur in tit. detabu- lis exhibendis. ExhibitcE vero aperienda: > nifijam fponte apcrtae fint. l.fiinduobus 10. §. I. fif. b.t. Apertura hasc vel folennis vcl minus folennis cft. Solenniter tabuke teftamenti aperiuntur coram magiftratu, citatis iis quorum intereft , cita- tis & teftibusadhucviventibus, utfigna&fub- fcriptionera agnofcant; quippc ex quibus maxi- me dependet teftamenti vis ac finceritas. /. cttm ab 4. /. 5. //. b. t. Si omncs fe fignaflc ne- . gent, teftamentum nullum vidctur; fin unus aut pauci, non ideo quidem minus aperiuntur tabuls, fed tamen fufpccta; fiunt, donec fufpi- cio purgata fuerit, & fides earum confirmata, dura forte reliqui fex tcftel^declarant, hunc quoque feptimum inter fignatorcs fuiffe. /. 1. in fine ff. b. t. Nam nec mortui tcftesfua pos- funt figilla agnofcere, quive in furorem a&i, autimprobi ac intcftabiles effe&i, & tamcntc- ftamentanonideo minus firmafunt; cuminfpi- cienda fit conditio teftium, utrum idonei fue- rint, cum fignarcnt teftamentum, nec quic- quam noceat, fi quidpofteaeis contigerit, /. ad teftium 21. §. condUionem 1. ff. qui teftam. fac. pff. "Wiffembach ad Pand. vol 1. difput. 58. mm. lo, "m fine. Sed & ad aperturam fuffcce- |
|||||||||||
|
3. Quid juris circa aperturam> fi plura ftnt tefta-
nienta ? vel unum pluribus exemplanbus fcrtptum, vet teftamemnm & exemplum, aut tabuU fe- cmuU vel codicilli > 4. QuandotabuU nonfint aperienda; uhi deprobi-
bitione teftatoris, & an talis prohibitio coram tabellione & teftibus fieri debeat > An etiam diei & confulis deftriptio & editio facienda fit > 5. Qjto modo apttd nos aperiantur teftamtnta
claufa > rlt, majorem fignatorum numerum prarfentem
efle. /. fedfi major 6. ff. h. t. Plane, fi teftcs alibi habitent, venire non coguntur ad locum, ubi refignatio teftamenti facienda eft, verum mittendcead eostabula?, ut figna agnofcant,nc officium ipfis damnofum fit, dum fuo cum dis- pendio & magna fa^pe captione a rebus fuis quis avocatur: & fi caufa aliqua prafentem tabularum aperturam urgeat, curare debet magiftratus, ut intervenientibus opinionis optimaj viris interim aperiantur, & poft defcriptum ac recognitum fa6ium ab iifdem, quibus adhibitis apertae fue- rant, obfignentur; tum deinde eo mittantur» ubi ipfi fignatoresfunt, ad infpicienda figilla fua. /. fed fi qms 7. ff, b. t. I. teftamenti 2, C. b. t. Et generaliter facienda apertura ex more & con- fuetudine regionis ilhus, in qua teftamentum aperiendum eft, d. I. z. C. b. t. arg. /. fi fun- dus 6. ff. de eviclien. Et quidem jure civiii coh- feftim, vel intra tertium quartumve diem a mor- te teftatoris, fi praefentes fint, qui aperturam dc- fiderant; fin abfentes, quam primum fuperve- nerint, quia non oportet hcredibus, aut lega- tariis, aut libertatibus, aut neceffario vedligali moram fieri. Paulus recept. fcnt. libr. 4. tit. 6. §. ult. Unde & afententia, qua: aperturam tabu- larum dccrevit, appcllare non licct ad aperturam impediendam, tanquam negotium, quod dila- tionem non recipit. /. ult.ff, dc eppellat. rccip. vel non. 2. Apertis porro tabulis, earundem infpici-
endarum & recitandarumacdcfcribendarumco- pia facienda cft iis, quorum intcreft, ubi de eo jusjuranduin-calumniae prxftiterint, /. i. ff. b. t. I. pen. C. h. t. arg. /, qtudam funt 9. §. pen.ff. de edendo. quales potiflimum funt in- ftituti, fubftituti, fideicommiffarii univerfales, imo & legatarii; cum jure novo poffint etiam ab inteftato lega»^ capere. novell. 1. cap. 1. Quin imo, ne tabulse teftamenti fupprimeren- tur, atque ita perirent defuncl:orum volunta- tes, ouas exitum habere puyicecxpedit. l.vet C c c z ntgm. |
|||||||||||
|
ps
|
||||||||||||||||||
|
L i b. XXIX. T i t. IV.
|
||||||||||||||||||
|
tabellionc& tcftibus adfcribi curavcrit, fivefine
teftibus ipfe manu fua hanc tabularum haud apericndarum volunratcm cxpreflerit; cum ifta prohibitio nequc teitamentum ncque codicil- lus fit, adcoque nec publica fcriptura ad eam requifita vidcatur. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 1, cenftl. 154. qua.fi. 2. Quin imo, fipupil-
larcs tabulas feorfim fignatas teftator reliqucrit, etiamfi non fuerit fuprafcriptum , ne aperircn- tur, prsetor tamen aperirieas, nifi causa co- gnita, non patietur, ob metum infidiarum. /. pttpillares 8./. o. ff, b. t, junct. d. §.3. lnfl.de pup. fubftit, Partis quoque illius, quae ad ig-i nominiam alicujus pertinere dicitur, infpicien- dx defcribendseque facultatem judcx faccre non debet. d, l, pen. C. b. t. prsfertim, cum & ta- lia pro non fcriptis habcantur. /. turpia legata 54. ff. de legatis 1. Dicmdenique & Confu- lem tabularum infpici vcl defcribi non oporte- re jure civili conftitutum fuit, quia talcm ia- fpecliionem crediderunt materiam falfo fabrican- do inftruere poffe. /. pen. C. h. t. I. tabularum 2. §. diem 6. ff. h. t. Cujus tamen contrari-
um nunc obtinere , di&um in tit. de edendo, num. 24. circa fin. 5. Quod fi apud nos claufum teftamentum
fit conditum, ad illud aperiendum tabellio & teftes, quando adhuc vivunt, vocari folcnt» ut agnofcant fubfcriptionem aut figillum: alio- quin adhibito tabellione ac duobus teftibus aliis apertura fit, ac infcribitur, aperturam iis pra> fentibus fadtam effe. Hugo Grotius manud. ad Ju- rifprud, Holl.lik. 2. cap, 17. mm. 2 5. |
||||||||||||||||||
|
fiegare <.ff. h. t. mos fuit, teftamcnta publi-
cari apud officium cenfuale, id cft, aclis publi- cis infinuari & fide publica defcribi, ut ad de- fcriptnm recurri poflit, fi vel dolo vel culpa Vel cafu interciderit ipfa materia fcu tabula, in quaprimitus a teftatore voluntas perfcripta fuit. I. publicati z. I teflamenta 18. C. de teflamen- tis. juncl:. /• data jam pridem 27. I. in donationi- bus 31. c. de donation. Paulus w<?pr. fent. libr. 4, tit. 6. in pr, 3. Si plura fmt teftamenta, omnia exhiben-
da, apcrienda & infpicienda funt. I. tabularum 2. §.fiplura T.ff.b.t. Si in duobus cxemplaribns fcriptum fit teftamentum , alterutrum patefieri fufficit. I. fi induobus 10. ff.b.t. Si fit teftamen- tum & exemplum ejus , authcnticum apericn- dum, exemplo autem aperto tcftamentum nec- dum apertum eft. /. tdt. ff. b. t. Scd fi tefta- mentum fit , & codicilli, vel tabula? pupilla- res a teftamento dependentes, ctiam codicillos aut tabulas fecundas apcriri convenit. /. tabula- rum 2. §. ad caufam z. I. pen. ff. b. r. adeo ut & csedemin codicilHs, quae in tcftamentis ape- tiendis atquc publicandis folennitatcs adhibendse fint. /. ult. C. h. t. 4. Non tamen aperienda; tabula*, fi conftet,
cum vivere, de cujus hereditate agitur. /. tabu- larum 2. §. fi dttbitetur 4. //. h. t. Nec, fi te- ftator aperturam carum ad tempus inhibuerit. /. pen, C. b. t. aut tabulas fecundas vel codicillos aperiri vetuerit. /. ult. $. ulU ff. 'de legatis 2. §.finautem 3. Inftit. de pupill. fubflit. five ta- lcm apertura? prohibitionem folenniter adhibito |
||||||||||||||||||
|
T l T V L V S IV.
Si quis omifsa causa teftamenti ab inteftato vel alio modo poffideat he*
reditatem.
|
||||||||||||||||||
|
S u
|
||||||||||||||||||
|
M M A R I A.
|
||||||||||||||||||
|
*, Qj» dolo mah repudiavit hereditatem extefta-
mento, aut conditiorit* fubqua inftitutns, non paruit, qttalifcunque fxt, tenetur ad legata, per- inde acfi adiviffet.Quid,ftdolofe cefferit legitimo velfubftituto igratis, aut acceptk pecunia ? %■■, An ad legata teneatur, fi bond fide repudiet,
attt ut fraudem ftbi a tefiatore faclam eludat} >i quis dolo malo nolit ex teftamen-
to adire hereditatem, vel filiofami- ^lias aut fervo jubere ut adeat,vel tempus adeundipatiaturpraterlabij & itaab inteftato ex jure civili he- { reditatem adeat, vel agnofcat ex editfio prxto- risbonorum poffeiTionem, vel etiam quafi prjedo jpoffideat hereditatera, fingens fibi aiiquem ti- |
Quid, ft inflituim fimul & fubftkmus, adeat
ex fubftitutione, vel ab inteftatoi cum teftd- tor ei etiam ab inteftato adeundifacultatem te- ftamento dediffet ? Quid, fi alio, quam heredis titulo, res ber&itarias pojfideat ? 3, Quis fit ufus hujus iituli ex moribus hodiet- ««? tulum ab inteftato bonorum poffcffionis, utka
cvitet neceffitatem prseftandi lcgata, quse jurc veteri & medio non debentur ex teftamento, ex quo hereditas adita non eft, nihilominus le- gata aliaque teftamento relicta pratftare cogitur, prsetore in eum adionem dante utilem cx tefta- mento, perinde acfi ex teftamento adiviffet» ne calliditas in fraudem fupremse yoluntatisde- functi
|
|||||||||||||||||
|
S i ou i s o i
ftin&i ac utilitatis publicae cxcogitata. lucrum
ciadferat. /. i.pt. & §. non qu&rimus 9. /, mater 27. §. ult.&pajfimff.b.t, Necintercft, utrum major, an pupillus vcl minor fit. /. fi dolotuto- ris 24. pr. & $. i.ff b. t. Nec, utrum to- tarafuam partent exteftamento delatam, anmi- nus, autetiam rcm minimam ab intcftato pos- fideat. I. & fi non totatn 13. & feqq. ff. b. t. Tenetur &, qui dolo non paruit conditioni, cum poffet parere, dum conditio in ejus po- tcftate eft , & ita adivit ab inteftato. /. 1. §. qui fub conditione S.ff.h.t. nifi conditio po- teftativa faftum inceftimabile contineat , vclu- tt emancipationcm filii. /. mater 27. §. in fen- tentiam 1. ff. b. t. Sed & adlcgata tcftamen- to data obftringitur, qui dolofe accepta pecu- nia ceffit legitimo; nam (1 idgratis egerit,do- lo tamcn malo, ab ipfo hereditatis poffeflore legata petenda funt. /, 1. §, ult. /. 2. /. 3, L 4, ff b. U, Ncc aliud dicendum, fi ita dolo malo ceffcrit fubftituto, quoties fubftitutus non ad cadem legata, ad qus inftitutus, eidem perfo- nae prseftanda devin&us eft, ut tamen tunc fub- ftitutus ad legata, quibus ipfe gravatus erat, haud tencatur. I. ft eadem 20. ff. h. t. jundt./. quotiens 12. C.de fideicommijfis, I, licet lmperator 74. Jf. de legatis 1. Quod n filius emancipatus prae- teritus, qui bonorum poffeffionem contra ta- bulas petcns ad legata certis perfonis praeflanda teneretur, eam omiferit, & ab inteftato bonorum agnoverit poueffionem, non nifi certis illis pcr- fonis, neutiquam_ omnibus legatariis legata prae- ftat. /. qttia autem 6. §. pen. ff. b. t, non ob- ftante /. fi fitius 23. //. b. t. cum ibi emanci- patus praeteritus non abftinuerit a bonorum pos- feffione contra tabulas, fcd. fuus inftitutus here- ditatcm fibi teftamento paterno delatam omife- rit, eidemquc deinceps fe mifcuerit ab inteftato, quem ad omnia legata devinclum effe aequum fuit, quia praftitiffet omnia, fi ex paterno ju- dicio hereditatem admififfct. Sciendum interim, non obftante tali fraude ac mala fide perfonas ha&enus enumeratas falvam nihilominus habuis- fe ex legatis ita proeftandisquartxPalcidixdedu- ftionem, ut per omnia eo haberentur loco, ac fi ex teftamento heredes effent. /. quia autem <S. pr. I ft duo heredes 18. §, 1. /. cui fervus zjjfb.t. 2. Non tamen praftanda ex teftamento lc-
gata, fi quis bona fide hereditatem repudiet, dum illam fibi haud expedire credit, aut aliam probabilem caufam repudiandi fine fraudis ad- mixtionc habet; cum liberum cuique effe de- beat, etiam lucrofam hereditatem omittere,li- cet eo modo legata libertatefque intercidant. /. quia autem 6. §. fi patronus 8. in fine, l. fi quis omiffaij.ff.h.t. Nec minusalegatorumobliga- j tione immunis eft,qui non tam fraudem ipfe facit, | quamfraudemfibifaclamfraudeexcludit; unde, | cum Titio fratri fuo Masvius hereditatcm Seji, j a qiio heres inftimtus crat, poft morterri fuam l |
||||||
|
rcftituere rogatus, eodem Titio liercde fcrjpto
pctiiffet, ut moriens Titius tam fuatn quam Seji hereditatem rcftituerct Scmpronio, atque ita;- MiEvius fratrem Titium voluiffetfraudarefidei-. commiffaria Seji hercditate , prudentius facftu- rum Titium Papinianus refpondit, fi ex tefta- mento fratris hereditatem rcpudiavcrit, & in- teftati poffcffionem acceperit; nec videri dolo feciffe, cum fraudem excluferit. /. cum pater 77. §. Titio fratri 31. //. de legatis 2. Sed & ex codcm fundamento, fi patronus, cum aliter a hberto inftitutus effet, quam eum inftitui opor- tet, vcl cx debita quidem portione, fed le«u- tis exhaufta, effet vocatus , inftitutionem pra> termiferit, ac deinde poffideatabintcftato legi- timam hereditatem totam liberti, non effe eiirn cogendum legata prseftare, Marccllus & Ulpia- nus autores funt, tanquam qui fine fraude id fecit, & improbam artcm liberti artc elufit. /. excufa- tus jt /, quia autem 6. §. fi patronus 8 ff. b, t. Adhaec fi idem inftitutus ac fubftitutus fit, & ex inftitutione omiffam adeat ex fubftitutione , legata ab inftitutione data folvere non compclli- tur, quafi teftator hanc ci dederit facultatem, qui eum fubftituit. /. 1. $. fi proponatur 5. /. Julianus fcrtbit 26, $. 1. jf. b. t. Cui fimile cft, fi teftator inftituto etiam ab intcftato fuc- cedendi facultatem concefferit, & aliis atque aliis legatis in cafum utrumque gravavcrit: licetilla facultas inftituto non intelligatur ex hoc folo conceffa, quod inftitutum quibufdam fideicom- miffis oneraverit in cafum, quo ab inteftato veniret. /. quia autem 6,pr. & §$.feqq.ff. b.t. Non etiam rede legatarius legatum cx tcftamen- to petit, fi ipfe fimul cum alio inftitutus fit, & uterque omifsa causa teftamenti ab inteftato adierit; vcl fi ipfe inftituto fubftitutus hcredita- tem ex fubftitutione delatam repudiaverit, ac. deinceps poffideat ab inteftato; cum fit, quod fibi imputet; quippe cui liberum fuit adeunti hereditatem non legatum aut fideicommiffunr petere, fed univerfa bona obtinere. /. quidam Titittm 7. /. fi non folus 10, §, cum fubfiitutis 1. ff. b, t. Denique ceffat hujus edicti difpofitio, li alio quam heredis titulo hereditatem poffideat, qua? tcftamento delata fed ab eo rcpudiata eft,. veluti proemtore, prodonato, pro dote. /. ult. ff. b, t. vel tanquam legatorumautfidcicommis- iorum nomine, aut rei fervands causa in pos- fcffionem miffus. /. 1. §. non quarimus 9. ff, b. t. 3. Cxterum, cum jure noviffimo legatate-
ftamento data generaliter debeantur legatariis, licet hereditas ex teftamento adita non fit, fcd ad heredes ab inteftato delata, iifdernetiam ac-; quifita fuerit. novell. 1. cap. 1. $. 1. & feqq. & id hodiernis quoque moribus obtineat, fal- tem propter claufulam codicillarem, teftamen- tis adjungi folitam, fupervacua in pleriique vi- detur nunc illa diftin&io , utrum quis dolo malo, ap bona fide, omifsa caufa teftameifti ab intefta-, Ccc 1 $d |
||||||
|
LiB. XXIX. T i t. V.
|
||||||||||||||
|
39°
|
||||||||||||||
|
to poffideat hereditatem, nifi conftet, teftatorem
noluifle, ut ab alio praftarentur legata» qtiam ab co, quem inftituerat. Perefius in Cod. h. t. mun. ult. Sane, fi quisexconfanguineis proxi- mis ex afle inftitutus fub onere fideicommiffi perpetui, inftitutionem repudiavcrit, & una cum |
||||||||||||||
|
reliquis ab inteftato fuccedens fua maluerit par-
te contentus efle, fidcicommifli onusnihilomi- nus perdurare, five claufuk codicillaris adjccla five prjetermiffa lit, cenfet Simon van Lecu- wcn cenf. for. patt. u libr. 3, cap. lo.num. 4. infme. |
||||||||||||||
|
T 1 T V L V S V.
De Senatufconfulto Silaniano & Claudiano. Quorum teftamenta ne
aperiantur.
Summaria.
|
||||||||||||||
|
. Senatufconfulto Siltniano, & aliis tum Sena-
tufconfttltis tum Ptinctpum refcriptis cauttsm, ne heteditas ejus, qai vi occifus eft, adeatur, atit teftamentum aperiatur, nifi quaftione defami- iik babita , & fumto de nocentibus fupplicis, qui cdntta fecit , indigtms eft bereditdte. An fufficiat vel adiiffe, vel tabulas apetuiffe, ttt pcena locus fit> Si ceffante inftituto fubftitutUs nltUs fit necem defuntli, an capiat btteditatem eicclufo ffco ? i Quibui in cafibtts hac poina adiiionis autaper-
ttku ceffet ? chatufconfulto Silaniano, tempo-
ribusAugufti condito, Dolabel- 1 la & Silano Confulibus, nec non altero, anno fequente condito, Tauro&LepIdo Confulibus (ut patet ex l. \n ngatione 13. ff. h. t.) uti & Claudiano condito Neronis tempori- bus, Nerone fecundum & Calpurnio Pifone Confulibus, ( undc & Pifonianum videturappel- latum in /, fenatufconfulto 8. ff h. t. & Nero- nianum apud Paulufn recept. fent. libr. 3. tit- y. §*. 5.) adhax refcripto Hadriani (quod eftifl/. 1. §. juxta hoc 2%.ff. h. t.) quin &DiviMar- ci oratione (cujus mentio in /. pen. C, de bis quib. m indign. ) atque etiam refcripto Marci Commodi, ad Pifbnem dato ( quod,proponitur in l. z, ff. h.t.) varieprofpedum fuitdomino- ntmfecuritati & ineolumitati, dum exiftimabant, aliter nullam domum tutam effepofle, nifipe- riculo capitis fui cuftodiam doministam abdo- mefticis, quam ab extraneis praftare fcrvi co- gantur, innoxiis tamen etiam illxfis dimitten- dis. ConferTacitum annal.iibt. 14. w/>. 43,44. periculum autem minus imminere noeentibus credebant, fi heredibus protinus a catde defun&i hereditatem ejus adire coneeflum effet; quippe forfan propter compcndium fuum familia: faci- rtus occukaturis. Atque hinc cautum,ne tabute te- ftamenti ape^mtur, neve adeatur hereditas ejus, qul violenta morte peremtus fuerat,nifi de familia |
||||||||||||||
|
3. Dilatio aditionis aut apertura propter Senatus-
confultum, non nocet heredi, quin tranfmittat be- reditatem ad heredes, aut conditionem appofitam impleat poft tempus expreffum; necfailum utiius heredis nocet c&teris j nec legatariis aut fidei- commiffariis tmiverfalibus aut particulatibtts, quia hereditas pfco cedit cumfuis onctibus. Qtudy fi ipji beredi legatum teliclum fit. 4. Qtti contineantut bic nomine famitia > gui
pto nocentibus aut infontibus habendifint ? J. Etiam ediclopratoris herespunitusfuit.
6. Motibus h& p<xn& non obtinent. fervorum quaftio fuerit habita, & fumtum de no-
centibus fupplicium. I. 1. & pajftm h. t. Si contra factum fit, heredi ut indigno aufertur hereditas , & fifco applicatur. /. neceffarios ^. $. pen. ff. b. t. una cum fru<5tibus omnibus & ufuris femiffibus pecunise ex vcnditione rcrum aut fructuum redaclse, a tempore litis mota% /. 1, C. de bis quib. ut indignis. I. betedem 17. ff. eod. tit. fic ut nec actiones, quae heredi in defundum competierant, & aditione acconfu- iione fuerant cxtincla?, redintegrcntur. d. 1.17. //. de bis qttib. ut indignis. nec publicatio evite- tur per id, quod fequens gradus ukus fuerit necem teftatoris necati; cum pcena illius non debeat hujus premium effe. /. fi fequens if.ff. h. t. Sufficit autem ad hanc pietatis in defun- clum negleds pcenam irrogandam, quod vel apertura fucrit fada, vel aditio ; nec necefle, ut ha:c duo fimul concurrant. /. Matcellus au- ttm 3. §. ttlt. ff. de Senatufc. Trebell. atque ita in fola apertura delidum conftituitur in /. itt cognitione 13. /. ttlt. ff. h. t. sdeo ut, fi alius aperuerk, alius recitaverit, alius defcrrpferit, omnes teneantttr. /. fi qttis in 3. §. f% alius 28. ff. h. t. ac fufficiat, vel partem teftamenti vel codicillos apertosfuiffe, licetteftamentumaper- tum non fit. /. fi quis in 3. §. fi autem 24. & 25. ff.h.t. atque etiam dubitatum fuerit, an non in ediclum mcurreret, qui tabulasquidem naturaliter liaud aperuit, linum tanaen tabula- . *nan
|
||||||||||||||
|
SILAN. &C. 391
/. 3. §. eleganter 30. & §. ult. I. 4. ff h.t. Se<£
& fi heres conditioni intra diem ex die mortis prxftitutum parerc juffus, ignorantia non pa- ruerit, quia metu Senatufconfulti aperiri tabular non potuerunt, fuccurrendum ei fuit ad implen- dam conditioncm, d. /. 3. §, pen. ff. h. t. Le- gatis quin etiam ac fidcicommiflis & libertari- bus nullum ex tali mora generari prxjudicium ratione emolumenti temporis intcrmcdii, con- ftitutum in /. f>en. C.dehisquib.utindignis.Ncc pratermittendum, illicitum unius heredis prse- mature aperientis aut adeuntis fadum non obes- fe reliquis, quibus invitis aut ignorantibus id cbatigit, quo minus fuas capiant portiones, cum culpa careant. /. ult. ff. h. t. ficut nec le- gatariis aut fideicommiffariis, five particularibus five univerfalibus, eo qubd herediaperientivel adeunti contra Senatufconfulta adcmta hereditas fifco ceditcum fuis oneribus, qualiaproculdu- bio ctiam legata & fideicommifla funt. /. cum ffco 9. //. h% t l. Marcellus autem 3, §, ult.ff. ad Senatufc. Trebell. nifi ipfi hercdi, qui fe adeun- do vel aperiendo|indignumerftcit, legatumre- lidum fit; cum refcriptum fuerit, non minus le- gatum ei, quam hereditariam portionem aufe- rendam efle. /. /J fequens 15. §. cum ex 1. ff.h.t.- n 4. Sub Familia, de qua quseftiones haberi
Senatus voluit, non modo continentur fervi ip- fius occifi, fed & patrisejus, aut uxoris, auc mariti, aut filii, licet emancipati ; non vero matris, aut foceri. /. i.§. 11. ia. 13.14. i^. 16. ff. h. t. Nocentesvero cenfcntur, qui vel ipfi occiderunt, vel fuam falutem anteponentes faluti domini, ei opem non tulerunt. Vide /. 1. §. 34. &feq. ff h. t. five mafculi, five fceminat, five puberes, fiveimpuberes, fi modo dolica- paces fint; cum impuberes & fceminaE, fi non corpore fuo, at certe voce plorantes, ut hi qui in domo funt autvicini audiant, attxilium ferre poflint. /. 1. §. juxta hoc 28. & 29. ff. h. t. adeo ut Trebius Germanus legatus etiam de impubere fupplicium fumi juflerit, & fa&um cjus probatum fuerit; eo quod is puer nec mul- tum a pubere aetate aberat, 8c ad pedes do- mini cubuerat cum occideretur, nec poftea cx- dem ejus prodiderat. /. excipiuntur 14.//. h. f. Non tamen nocentes habentur, quos dqminus ipfe excufavit. /. 1. $. ult.-ff. h. t. nec quosfuo gravavit teftimonio, fi non alia convincantur ratione. /. fi quis in 3. §. 1, ff. h. t. nec, qui dominam non juverunt, cum a marito in adul- teriodeprehenfaoccideretur. d.l.^. $.fitamen 3. ff. h. t, nec denique, qui aut defenfione alia diftridi, aut inclufi, aut fenio vel corporis vi- tio aliove modo impediti, auxilium non tulerunt, d.l.i$.§.4.&feqq.ff.h,t. 5. Praeter hereditatis ademtionem infiiper
contra heredem aperientem aut adeuntem ante ultam defun&i necem prodita ex edi&o pra?to- ris atSio popularis ad paeriam centum aureorutn aciorj
|
||||||
|
D E SENATUSC.
rum incidit. d. I 3. §. /1 </«w **&«/<« 23.//.
fe. f. Vice versa in aditionc aut petita bono- rum poffeflione , quoties ab inteftato delata eft hereditas, adeoque nec tabula: nec tabularum apertura eft, deli&um hoc verti conftat ex d. /. 3. §,nontantum 29 ff.b.t. 2. Licct autem morte rei crimen hoc non
aboleatur, quia principalis quxftio vertitur non jure acquifitaj pecuniae feu hereditatis, quam peccantis lucro haud cedere sequum eft. /. Ga- ius Sejus 22, //. h. t. tamenexcufabitura pcena heres, fi ignoraverit, defun&um vioccifumes- fe. /. f\ qttis in 3. §. fi quis ignorans zi.ff. h.t. vel per ignorantiam aut rufticitatem, ignarus edifti prsetorii aut Senatufconfulti, aperuerit adi- veritve. d. I.3. §. & fi fciens 22. //. h. t. vel pupillus fit. /. ft ea quaftio 3. C. de his quib, ut indignis. aut minor. /. minoribus 6. C. eod. tk. aut major quidem, fed qui non poteft occlfores invenire. /. fi ideo 7. C. eod. tit. vel cum ipfe teftamento inftitutus effet, prseventus fuerit in accufatione nocentium a proximis defun&i, cum jpfe non effet in culpa vel mora agendi. /. fo- rorem 10. C. eod. tit. Sed&, fi defun&us non per vim fed veneno vel alio modo clam occi- fos fit, vel fibi ipfi manus violentas intulerit, heres adire aut tabulas aperire ante quseftiones de familia habitas,&ultamdefuncT;inecempro- hibitus non eft, imo nec quaeftionem fuppli- ciumque de iis, qui fub eodem te&o fuerunt, fumi oportet; cum illi adverfus vim quidem do- mino opem ferre poflint, at non eos avertere qui veneno aliove modo clam infidiantur: nec tamcn ideo facinus tale impunitum dimitti de- bct, fed incumbit heredi utautoresac confcios csedis fupplicio afKci curet , fi fucceflione pri- vari nolit. /. 1. §.quodfi quis 18.19. 20.2,1. 22, ff.h. t. I. cum fratrem 9. C.de his qttib. ut indignis. Denique accufatio hsc ad avocandam hereditatem quinquennio extinguitur, quotics extraneus inftitutus eft: nam fi conjun&a fit perfona, veluti hlius, frater, foror, fimilefque, qui ex lege Pompeja parricidii accufari poffunt , nunciatio hereditatis, quafi fifco ob neglectam •ultionem delatse, totis viginti anriisdurat. l.in eognhione 13./. Gajus Sejus 2 2, //. /;. t. 3. Caeterum quia hsec mora heredis intabu-
lis aperiendis aut hereditate adeunda, ( quae diu- turnior eftc poteft y prjefertim fi damnati tan- quam nocentes appellandum cenfuerint. /. mi- fioribtts6. C. de his quib. ut indignis) nonabip- futs ncgligentia, fed a. legis neceflitate acprohi- bitione proficifcitur, aquum non fuit» eam vel heredi vei aliis damnofam.effe. Atquehinc eleganter a Scarvola obfervatum dicitur, here- dem adheredes fuos utiles a&iones tranfmiffu- rum, fi forte ante aditionem deceflerit, & ex- ploratum fit, idcirco eum non adiviffe, quod Senatufconfulto edi&oque terreretur; nam fi & aliud aditionis jmpedimentum fubeflet, nihif Senatufconfulti impedimentum prodefle plaeuit. |
||||||
|
\
|
||||||||||||||||
|
L 1 b. XXIX. T 1 t. VI.
|
||||||||||||||||
|
392
|
||||||||||||||||
|
a&ori partlm, partim fifco applicandam. /. lege
Coritelid 2 5. §• ult.ff. b. t. 6. Moribus noftris mitiora placuerunt, nec
indignus creditur hereditate occifi, qui mor- |
||||||||||||||||
|
tem ejus ultus non eft, fcd cum homicida dc
cxde privatim tranfegit. Groenewegen ad /, 1, C. de bis quib. ttt indignis. Ant. Matthaus pa* r«mia6. num. 12. |
||||||||||||||||
|
T 1 T V L V $ VI.
Si quis aliquem teftari prohibuerit, vel coegerit.
Su mmari a.
|
||||||||||||||||
|
, Qtt£ pana fit cogentium atit prohibentium tefla-
ri ? Et quando unius prohibitio vel coaclio aliis obftt, quando non > , Tenetur infuper cogens aut probibens illis quo-
rum intereft, id fatlum non tffe. Quid,fi ma- giftratus prohibuerint ? Quid, fi prohibens foU ,um liber morientium debeat efle
[ftylus. /. 1. C. defacrof.ecclef.cm~ ! tum fuit, enm, qui alium teftari prohibuit, impediendo, ne tefta- mentarius, id eft fcriptor teftamen- ti» autteftesaccedant, aliifve modis, cumfor- {an ipfe ab inteftato fperaret hereditatem, aut teftamento priore heres fcriptus effet, punien- dum efle ademtione lucri illius, quod ex illa fperaverat prohibitione, & id ipfum fifco ccdere cum onere cohserente, puta legati, vel fidei- commifli, vel seris alieni. /. 1. pr. I. z. pr.ff. h. t. I. z. C. b. t. fic utob talem teftandipro- hibitionem etiam filius legitima videatur fpolian- dus efie. Ant, Matthseus de fucceffion. difput. 19. ttum. 20. Et quamvis in legibus hujus titnli nulla eomm, qui teftatorem ad teftandum coege- runt, mentio fiat, tamen, quia & infcriptio tituli cogentium meminit, & cogcntes a?quc, ac prohi- bentes, liberam impediunt ac evertunt teftandi facultatem, adeoque par eorum ratioeft, hinc quse de prohibente dicuntur, etiam ad cogen- tcs porrigenda funt. Cujacius Paratitt, ff. b. t. Si plures heredes inftituti fint, & omnesfece- rint, quo minus teftamentum mutaretur, vel omnes teftari coegerint, a&iones omnibusde- negantur, quia omnes dolo fecerunt. /. 1. §. ttlt. ff. h. t. Sed &» fi unus ex pluribus in- ftitutis, vel ab inteftato fucceffionem fperanti- bus, mutari teftamentum prohibuerit, vel etiam unus ex pluribus inftitutis ad tcftandum coege- rit, videndum an folius prohibentis an magis omnium inftitutorum intuitu teftatorfuum fuis- fet teftamentum mutaturus; uti &,numfolum cogentem, an vero & cxteros inftitutos, qui non coegerunt, deficiente coactione inftitutu- rus fuiffet: fi enim non cogentes ex libera vo- caverit voluntate, vel non prohibentium intuitu lion fuiflet teftamentum. mutaturus ? factum I |
||||||||||||||||
|
vendo nonfit}
2. Benemeritisy & blanditiis non dolofis licetprt* Vocare judicium defuntli.
4, Quid moribus circa h&c obtineat ? j. Ex quibus tndiciis metus, coallio, probibitia blanditia dolofe, colligi poffrnt ? remiff.
unius cogentis aut prohibentis non bbeft reli-
quis, quo minus adrelidtaveniant; neexalie- no fcelere alius puniatur. /. z.§.fratri i.ff.h.t. unde, fifideiejus, qui dolum admifit, com- miflum fit, ut hereditatem tertio reftituat, ea hereditas ita caduca fit ac fifco cedit, ut legis Fal-« cidix commodum fifcus fentiat, dodrantis au- tem fideicommiflarius. /. 2. §. ult. ff, b. t. arg. /. cum fifco o. ff. de Senatufc. silan. Sed &, fi prius teftamentum contineat claufulam dcro- gatoriam, quia pofterius fic metu extortum cre- ditur, quamdiu claufulse iftius derogatorise re- vocatio non apparet, heres priore fcriptus tc- ftamento, quod hoc in cafu per pofterius ruptum non eft, ad hereditatem admitti debet, fifco exclufo. Ant. Faber Cod. h. t. defin. 1. Ant. Matthxus de fucceffion. difp. ip. num. zi. Siri & csteros non cogcntes aut non prohibentes teftator invitus fcripferit, aut ex priore tefta- mento vel ab inteftato heredes invitus habeat, relicta non capient, ne ex alieno dolo lucrum fentiant five confcii coa&ionis, five omninoiV- nari fuerint; cum &in ignorantibus juftumfit, illos ex alieno fa£k> violento non magislucrari debere , quam lsedi. arg. /. 1. §. i.ff, b. t. l.i.C. b. 1.1. cumquidam xz.ff.dehisquib.utindU gnis. Confer. Ant. Fabrum C. h. t. defin. z. z. Tenctur infuper cogens vel prohibensil-
lis, quorumintereft, coadionem aut prohibi- tionem fadam non efle; qualesfunt, qui alio- quin defundo ex tcftamentovelabinteftatofuc* cefliflent, aut legato vel fideicommiflb aliove fimili modo fuiflent honorati: & ha?c eft civilit illa difceptatio, cujus Imperator meminitini/. /. 1. C. h. t. cuiquecrimenadjungidicit, acpro- babile eft, aflionem doli kfo exeacaus^com* petiifle. arg. l.pen. §. Sempronia 4. ff. de lcga- tis z. Licet enim adio doli non civilis fcdl prstoria fit, tamen civilem adld c;uod intereft, aftoji
|
||||||||||||||||
|
:
|
||||||||||||||
|
De jure codicieeorum.
|
||||||||||||||
|
adori applicandum , difceptationem habet, ad
oppofitionem judicii criminalis, ex quo fifcus lucrari folet. Carpzovius dejm.for.part. 3. con- ftit. 5. defin. 10. Quod fi magiftratus autju- dices libertati teftandi impedimenta fecerint, pro- hibendo, ne teftamenta fiant, aut impediendo ne infinuentur ea, qua? jam facta funt, in du- plumeoslsfisdamnari, acin exilium pelli, Ju- ftinianus conftituit. noveU. 134. cap. 3» Pla- ne, fi hi, qui keferunt, folvendo non fint, aquum eft, fifcum, cui cefferuht ablata cogen- tibus teftari aut impedientibus, indemnem pra> flare laefos, ne alioquin citra culpam eorum cum jacTxira eorum locupletior efficiatur, contra /. nam hoc natura 14. ff. de condicl. indeb. 3. Coaftioni autem aut prohibitioni non ad-
numerandum, fi bene meritis & officiis hone- ftis provocctur benevolentia teftatoris, ut hunc aut illum heredem inftituat, aut legato hono- ret» velut ad antidora beneficiis invitatus. arg. /. nec adjecit 9. in fine jf. pro focio. junct /. fed etfi z<$.§. confuiuit 11. infine ff. depetit. hered. Uti nec in crimen incidit, aut reliclis privan- dus eft maritus, qui non per vim, nec dolum, quo minus uxor contra eum, mutata volunta- te, codicillos faceret, intercefferat, fed , ut fieri adfolet, offenfam se^rse mulieris maritali fermo- ne placavcrat; quivc judicium uxoris poftre- mum in fe eadem provocaverat ratione. /. ult. ff.h.t.l.ult.C.h.t. |
||||||||||||||
|
4. Moribus hodiernfs, fi quls aliquem te~
ftari prohibuerit vel coegerit, tantum lxfis ex eacoaftione tenetur ad idquodintereft, neca- liam pcenam praftat, nifivis atrocior, autquid fimile concurrat, quod arbitrio judicis coercen- dum foret, uti vult Groenewegen ad /. 2. C. h.t. quxadmitti poffunt, fi is, quieximpedi- mento teftandi aut coacfione hereditatem habet, etiamab intcftato debuerit defun&o heres cffe: alioquin magis eft, ut hcreditas cogenti ablata heredibus ab inteftato vel priore fcriptis tefta- mentocederedebeat, ceffante eo jure, quoin- dignisablatafifco cedunt. Carpzovius defin* for. part. 3. conftit. 5. defin. 16. Adde Perezium Cod. h. t. num. ult. <$. Exquibus autem faclis & indiciis colligl
poffit, aut coacfionem , aut metum , aut im- moderatas dolofasque blanditias , ad teftamen* tum extorquendum vel impediendum intervc- niffe, pctendum exiis, qua? habet Menochius de prafumt. libr. %.pr&fumt. 116.127. 128. Sclibr. 4, prafumt. 11. e> 12,. Peckius de tcftani.conju-
gum hbr. 1. cap. 9. Sande Decif. libr. 4. tit. 1. defin. 11. Carpzovius defin.for. part. 2. confiit. 5. defin. 7. & feqq. ad defin. 17. Mafcardus djt
probat. concluf. 103. BerJichius concluf pracl. part. 3. concluf 7. Meyerus colleg. Argentor. ad Pand. h. t. & vulgo DD, ad b. t. Vand. &, Cod. |
||||||||||||||
|
T 1 TV LV S VII.
De jure codicillorum.
S u m m a r 1 a. |
||||||||||||||
|
z. Quid fmt codicilli? Relmquuntur vel ex tefta*
inento vel ab inteftato; fcripto, aut ftne fcrip* tura. Qua folennitate condantur} An & mu- lier in iis poffu tcftis ejfe ? 2. Qui condere poffmt codicillos} Anpaterprofuo
filiofamilias impubere} An illi, qui non ha- bent jus teftamenti faciendi ? Vbi de fervis, filiisfamilias, deportatis. An ftatuto prohibitus teftari, pojftt nihilominus codicillosfacere ? 3. Pluribus codicillis relitlis quis decedere poteft.
Quid ,fi illi inter fepugnent ? Nonfacile admiu tenda pugna inter codicillos, fi aliter interpre- tathne explicari poftintf Quid codicillis fieri poffit ? An directa inflitutio vel fubHitutio ? An hereditas adimi ? Conditio inslitutioni apponi ? Nomina heredum vel portiones hereditaria ex- primi, conditio impleri? An dubia teftamenti verba explicari ? An beres teslamento inilitu- tvs declaran.indignus> An posnapiiyaumisn- |
||||||||||||||
|
liclorum apponi in codidllis ?
4. Quando in codicillis fcripta perinde habeantuft acfiin teHamento, unde dependent, fcripta
ejfent; quando non, exemplis variis UluHrs**
tur.
j. Moribus noUris confufa teftamentorum &cod'h- cillorum jura, ratione folennium, & eorum ,
qua in codicillis olim fieri non poterant; cujut
juris multi effetlusfunt.
6. An teftamenta imperfetla fuftimantur jure co~
dicilli ? Quid, fi claufula codicillaris Jit appo~ fita ? Quibus illa yerbis concipi poffit ? Conci- pi poteft vel ut ad omnia, vel ut ad quadam tantumdifpoftta relationem habeat, 7. An claufula codicillaris non addita tacite fub-
audiatur ? Et quid, fi fit militare, vel tefta* mentum patris inter liberos? Si exprefa fitt prafumitur m voluntate teftatoris exprejpt Ddd S. Clmu
|
||||||||||||||
|
T 1 t. V I f.
heredes ab inteftato reftituant quaft exfideieom-
mijfo hereditatem ei, qui verbis direclts in te- ftamento fubftitutus fueiat ? o. An quipnus egit tanquam ex teftamente > po- ftea pojfit agere cx vi claufuU codicillatis tan- quam ex codicillo ? & quid meribus ? hered. ita nec valeant codicilH per eos conditi.
/. Atifto negavil 9. ff. h.t, Et utipater profuo filiofamilias impubere teftamentum facere po- teft , pupillarcm facicndo fubftitutionem ; ita quoque codicillos. arg. I. Ji fundtim per 91. §. ult. /.93. ff-de legatis 1. Nec eft, quod quem moveat, introdudum cffe codicillorum ufum , ut, qui tcftamenta faccre non poflunt, tamca codicillos poffcnt. pr. Inftit. de codiciUis. agit enim illc textus dc illis, qui jure quidcm tcftari pos- funt, fed ob dcfeiium folennis numeri feptena- rii teftium teftamenta de facto conderc impc- diuntur, proutid accurate a Paulo Jurifconlul- to obfervatum , qui, cum pramififlct , totics codicillos valere, quoties quis tcftamentum quo- que facere poffit, fnbjungit mox, non tamen hoc ita intelligendum effe , ut exigamus, po- tuiffe illum eo tempore, quo fcribit eos codi- cillos, teftamentum facere, (quid enim, fi fuf- ficientcm teftium facultatem non habuit?) fed fi jure teftamenti fa&ionem habuit. /. conficim- tur$. §.codiciUi 2. ff. h. t, Minus adverfatur, quod filiusfamiHas & fervus & deportatus fidei- commiflum recte relinquere dicuntur, idcoquc etiam re<5te codicillos condcre videntur, fi mo- do mortis tcmpore adivam habuerint teftamen- ti faftionem, quod tamen in tcftamentis proba- tum hon eft. /. 1. §. fed Jt 1. & §.Jiquispla- ne 5. ff. de legatis 2. Sunt enim ponendi tcr- mini habilcs, quibus codjcilli per tales conditi dependent a teftamento , illis temporibus per eos condito , quibus habebant teftamenti fa- ciendi jus : quippe quo cafu verum eft, fuffi- cere, quodis, qui coscondidit, adivammor- tis tempore habuerit teftamenti faclionem, li- cet ea tunc caruerit, cum codicillos facerct. Qua ratione (i quis ante captivitatem in urbe teftamentum condidcrit, deinde captus ab hofti- busin captivitatc codicillos fcripferit, iterum- que tandem ad fuos reverfus defunclus fit, hu- manitati congruum vifum fuit, eos codiciilos ita fuum effectum habere, quafi in mcdio nul- la captivitas interceffiflet, quia merum princi- pium codicillorum in civitate conftituto captt- vo factum eft, id eft, in tcftamento in urbc condito confirmatio codicillorum ab eo depen- dentium, & teftamentum illud jure poftliminii ccepit convalefcere. /. in bello 12. §. codiciUi <$. ff. de captivis & posllim. Sed &, fipaterfami- lias teftamentum fecerit, deinde fefe dederit ad- rogandum, ac durantc adrogationis vinculo co- dicillos fecerit, tandcmque fui juris effeclus in eadem perfiftat voluntate, codicillos valere Paulo
|
||||||
|
394 k * B- XXIX.
8. Claufula codicillaris confirmat teftamenta im~
perfetta ratione folennitatis; non item imper- fecla ratione voluntatts, aut alias continentia eat qua contra leges funt, vel condita abhts, qui non habent teftandi jus. An jure civilifir- met teftamenta ob prateritionem certarumper- fonarum tmlla aut infirmanda ? An effuiat, ut $fi%Zns!&^ odicilli funt ultima voluntas tefta-
WMf^^m ti vel inteftati minus folennis, ad- n plillll coclue vc* partem & fequelam te- I^^^^^S ftamenti faciunt, vel imitationem w^&»-2^a» teftamcnti habent • inteftato enim patrefamilias mortuo, nihil codicilli defiderant, fed vicem tcftamenti exhibent; teftamento au- tcm fa&o jus fequuntur ejus. /. ab inteftato 16. m fine ff. h. t, imo aliquando codicilli funt in ipfo teftamento, quando illud claufula codicil- lari munitum eft. /. fi jure n. C. de tcftam. manumiff. Michael Graffus %.codiciUus nurn, 19. Conficiuntur autem vel in fcripto vel fine fcri- ptura, fic ut exemplo tcftamentorum alii fcripti alii nuncupativi fint. /. ult. §. ult. C. /;. t. /. fi quis patronorum 2. inpr. C. de bonis libert. un- de & in veterum Jurifconfultorum refponfis fi- deicommifforum fine fcriptura relictorum feti pronunciatorum mentio fit. /. ait pr&tor f. ff. de re judicata, ficut & in refcriptis Diocletiani & Maximiani. /. & in epiftoU 22. C. defidei- commijfts. I & fine fcriptura 5, C. ad Senatufc. TrebeU, Et licet non tantam defiderent folen- nitatem ordinationis, atque quidem teftamen- t*a7 quo fenfu accipienda comparate verba §. ult. J»|f. h. t. tamen fimultaneam requirunt feptem te- ftium five fpecialitcr rogatorum five fortuito prazfentium adhibitionem, ac, fi in fcriptis fiant, corundem fubfcriptionem. I, ult. in fine C, h. t. De caetcro neqne teftatoris fubfcriptione, ne- que teftium fignaculis opus eft. /. divi Severus 6. §. 1. ff. h. t. (quid juris fit, fi teftator dixerit, fe nolle ut valeant , nifi fubfcripferit, expo- fitum in tit. de injufto rupt. irrit. teft. num. 10,) neque quicqitam intereft, utrummafculi an fcemins teftes fint; cum fceminarum tefti- monium hac in parte nufpiam fit prohibitum, nec ratio eadem, quse a. teftamentis cas repulit, quia fcilicet teftamenta olim vel in calatis comi- tiis vcl in procindu condebantur, in codicillis appareat; eo excepto, quod in codicillis caci ' propter metum falfitatis eaedem, quae in tefta- rnentis, requirantur folennitates, adeoquemas- culorum ^prafentia atque teftimonio videatur opus effe. /. hac confultijfma 8. verf. qua in em- dem modum c. qui teftam. fac. pojf. - 2. Codicillos condere poffunt ilH demum» qui & teftamenti condendi jus habent. I. divi Severus 6. §, pen. ff, h. t. adeo ut, quemad- modum de ftatu fuo dubitantes vel errantes te- ftamentum faeere non poffunt. I. de ftatu 15. ff. qui teftam. fac.pojf arg, /. hires inftitutus 2 2. /, ult, l. fed & ft de 3 4. ff. de acquir, vtl omitt. |
||||||
|
1 ,.,
|
|||||||
|
De jureco
Paulo placuit, quia a teftamento ante adroga-
tionem condito dependentes codicilli, atque ac teftamentum , ex edidSo praetoris fuftinentur, quotics adrogatus poftea dccedit fui jurisfaftus. I. confciuntur 8. §. fi poft 3. ff. b. t, junft. §. non tamen 6. Inftit. qutb. mod. teftam. infirm. Denique, fi quis ante deportarionem teftamen- tum condiderit , deinde codicillos in deporta- tione, atque ita ex indulgentia Principis refti- tus,iifdem codicillis durantibus deceflerit, Ul- pianuscenfuit, defendi pofle, fideicommiflum valere, non alia, ut opinor, de causa, quam quia & tales codicilli in teftamento ante depor- tionem condito fuum habebant initium ac con- firmationem, ac proinde, uti ipfum teftamen- tum deportatione in irritum deduftum, prifti- nas per reftitutionem a Principe fadam vires recipiebat , perinde ac fi poftliminio reverfus fuilTet deportatus, ita quoque codicillos ex eo dependentes haberi ratos, humanum erat. d. I. 1. §. ji quu plane 5. ff. de legatis 3. juncf. l.fi qttis fitio 6. §. quatentu 12. ff. de injutf. rupt, irrit. faft. teftam. Quibus confequens eft, er- rare illps, qui exteriore verborum quorundam cortice decepti, cenfuerunt, eos, qui de jure non potuerint teftamenta facere , ad codicillos tamen condendos admitti oportere , ac mino- rem ftatuto teftari prohibitum , non propterea a codicillando ( ut loquuntur ) arceri , qualcs ckat & fequitur Brunemannus ad /. 1. ff.de le- gatU 3. contra vere longe redius exiftimafTe eos, qui voluerunt, eo ipfo, quo quis a ftatuto ha- bet jus teftandi, eundcm etiam codicilli con- dendi poteftatem na&um videri; & vice versa cum, cui ftatuto vetitum in tempus longius te- ftamenta condere, nec non mulierem ob fragi- litatem fexus aliave de causa teftari prohibitam, etiam a codicillorum fa&ione excludendos cfle; rnoribus praferrim noftris, quibus confufa fere codicillorum & teftamentorum jura, flc ut in- utile eflet ac eluderetur ftatutum , quod tefta- menti factionem quibufdam interdicit, fi non ad codicillos quoque porrigeretur. TPcckiusde teftamentis conjugum libr. 4, cap. 40. 3. Diftant autem jure civili in multis codi-
cilli a teftamentis; pmerquam enim, quod & ab inteftato relinqui poflunt, nec tantam defide- rant folerfhkatem ordinationis , fecundum an- te di&a, etiam pluribus codicillis decedere quis- que poteftj fic ut omnes valeant, & compre- henfa iis voluntas omnino implenda fit, nifi quorundam intuitu pugna appareat; quippe quo cafu in iis, qus contraria funt , pofterior vo- Iuntas fpe&anda & obfervanda foret. Lcumpro- fonatis 3, C. b. t. I. clari & aperti x^.C.dafi- deicommiffis. Ut tamen contraria voluntas non videatur, fi quis priore codicillo fundum Cor- nelianum Titio , pofteriore fundum Cornelia- num Mxvio legaverie, fed magts cenferi de- beant in fundo illo re conjun&i efle; eo quod, ubi ali? conje&ura capi poteft, ceffat prjefumtio |
|||||||
|
DICILLORUM, 39^
ademtionis. Mantica de conjeB. ult. votunt.libr.
12. tit. 2. num. 2. 3. Hereditatem quoque di- recio in codicillis ncc dari nec adimi pofle pla- cuit, aut conditionem heredi fcripto apponi, ne confundantur jura teftamentorum & codicil- lorum. § pcn. Inftit. b. t. I, quod per mantts 10: ff. b. t. nifi miles idfecerit. /. tnilttis codiciUis ^6. jf. de teftam. milit, vel pater pupillarem filio im- puberi in poteftate pofito fubftitutum codicillis dederit, quo cafu jure fideicommiffi fubftitutio fuftinetur. /. Sc&vola refpondit 76. ff. ad Sena- tttfc. Trebell. Sed nec conditio inftitutioni ad- dita, in codicillis demi poteft ; cum hoc ipfo hereditas daretur in cafu, qno conditio adfcri- pta defeciflet. arg. I. 9. & 10. ff. de adim. vet transfer. legatis. Henr. Kinfchot refponfo 1. num. 41. Ad hsec inutilker teftamento data codicillis- confirmari nequeunt,licet tunc cx fideicommiflb prseftanda fint. /. fiei qui 2. $, ult.ff. h. t. Nihil tamen vetat, quo minus heredum nomina, aut portiones eorum heredkarias in codicillis cxpri- mantur, aut impleatur condirio, fub qua inftitu- * tio fa&a eft. Qua ratione, fi quis prius teftamen- tofcripferit, is beres efto quem codiciUU defigna- vero; vel ex qui parte Titium codicillis beredem fsripfero ex ea parte heres efto j vel Sejtu heres efto > fi eum codicillU beredem fecero, ac deinde in codicillis fcribat, Titius bcres efto; vel Titita ex femiffe heres efto, valet inftitutio , tanquam qux non codicillis fed teftamento fada intelli- gitur. l.fi quU ita jtf, /. affe toto 77. ff. dchc- red. inftituend. I. inftitutiotalu 10. ff. decondit. in- ftit. arg. /. fi ita fcripfero 3 8. ff. de condit. & demonftrat. Condkionem quoque obfcuram, aut in genere ambigua in teftamento fcripta te- ftatoremin codicillis interpretari pofle, dubium non eft ; cum ita nihil dct , fed antea datum fignificet. arg. /. beredes palam 21. §. fi quid poft i.ff. qui teftam. fac. poff. Mantica de con- jeB, ult. volunt. libr. 6. tit. 4. mmt 4. Dcni- que heredem teftamento inftitutum in codicil- lis pofle declarari indignum hereditatc fibi re- licta j ad eum efleclum, ut hereditas ci ablata fifco cedat, Alcxander conftituit. /. hereditas 4. C. de bu quib. ut indignis. Mantica d. libr. 6. tit. 4. num. 7. Cui confequens eft, ut&pce- nam privationis hereditatis in codicillis appone- re teftator poflit; cum ita non aliud fignificet, quam, heredem fuam non mereri voluntatem. arg. d. I. 4. 4. De csetero in codicillis fcripta perinde ha-
bcntur & firma funt, ac fi in teftamento fcrip- ta effent. /. ft ei qui z. §. codicillorum z. ff.h. t. idque in iis, quse juris, non vero in iis quae fadi funt: nam fi teftator in codicillis leget de~ cem» fi Titius vivat, aut, veftem fuam, viden- dum, an codkilli conditi $ non teftamenti facli, tempore Titius vivat; & quam teftator tunc veftem habuerit. l.qtudam ntn 7. §, i.ff.b. t. Hinc & ei, qui poft teftamentum fadum ac an- tc codiciUos conditos natuseft, recte codiciUis Ddd 2 qiud |
|||||||
|
T 1 t. V II.
redeam, imperfefta tcftamenta non fuftinentur
jure codicilli, etiamfi in iis folennia codicillo- rum inveniantur adhibita. /. 1. ff. b. t. nifite- ftator poft ruptum agnationc pofthumi teftamen- tum litcras cmiferit, quibusprsecedens judicium confirmavit; quippe quocafu prjetor nihil con- tra jus fecerit, fi relida tali teftamento fidei- commifTa, velut ex codicillis praeftari jubeat. /. 1. C, /;. t, vel nifi claufula codicillaris tefta- mento imperfe&o addita fit; veluti» ut etiam vim codicillorum fcriptura habeat. I. ult. §, 1. C. h. t. Lfimiles qui 3. infineff. de teftam. milit. I. fi jure 11. C. de teflament. manumijf. vel quod velit hoc teftamentum effe ratum, quacunque ra- tione poterit. I. ex ea fcriptma 20. §, 1. ff. qui tefiam. fac. poff. Nec dubitandum , quinclau- fula? codicillaris vim fbrtiatur, fi quis cx for- mula per Scaivolam propofita prsfattis fuerit, hoc meum teftamentum fcripfi fwe ullo Jttrifperi- to, rationem animi mei potius fecutus, quam ni- miam & miferam diligentiam, &, fi minus ali- quid legitime minufve perite fecero, pro jure le- gitimo haberi debet hominis fani voltmtas. I pen. §. utt. ff. de legatis 2. uti &, fi quispofterius condens teftamentum roget, ut priores tabulas valeant. /. pofibumus pr&teritus 12. §. \, ff. de injuft. rupt. trrit. teftam. §. fed & fi quis 3. in- ftit. quib. mod. teftam. infirm. autheredem cum jurisjurandi religione fideicommiffa, tabulis te- ftamenti data, prasftare jubcat, cum teftamen- tum nullo jure factum effct. /. cum pater 77. §. filius matrem 23. ff. de legatis 2. Sed & li- berum eft teftatori claufulam codicillarem ita concipere, ut vel ad omnia teftamento difpofi- ta relationem habeat, vel ad qua?dam tantum. /. ex ea fcripturk 29. §. i.ff. qui teftam. fac. poff. junct. /. Titiafiliam 13. §, i.ff. deinoff. teftam, 7. Ncccffc interim, ut claufula codidllaris
exprimatur: tacite namque eam haud fubaudiri,' Papinianus docet. /. coberedi 41. £. quod fi he- redem 2. ff. de vulg. & pupill. fubftit. Claude Henry tom. 2. libr. 5. cap. 24. fere in pr. nifi in teftamentomilitari. l.fimiles y.ff. deteftam. milit. arg. /. precibus 8. in fine C de impub. & aliis fubftit. uti & in cafu fingulari, qui eft in /. in teftamento 3 8. ff, defideic. libertat. £.c quam- vis fecundum juris civilis principia verius fit, in teftamento patris inter liberos eam non ha- beri tacite fubauditam. arg. d. I. coheredi 41, §. quodft heredem 3, //. de vulg. & pupill. fub- ftit. frequentius tamen contrarium Pragmaticis placuiffe videtur; prafertim, quia fere in morem abiit, ut adjiciatur, & probabile eft, teftato- rem omnino voluiffe, fuam voluntatem qua- cunque ratione firmam effe. arg. d, l, 3. ff. de teftam. milit. Refponfa Jurifc. HoII. fart. 2. confil. z. Adde Wiffenbach ad Pand. h. t. mm. ip. Manticam de conjecl, ult. volunt.libr. 1. tit. 9. num. 5: Plane, quoties teftamento hjec claufuk adfcripta eft, non fpontc a notario, fcd
|
||||||
|
i96 L i b. XXIX.
quid relinqul; &e converfoei, qui teftamcn-
ti tempore vivebat, ante codicillos vero con- ditos defierat in rebus humanis effc, inutiliter lcgatiim codicillis dari; fervo quoque, qui tempo- re fafti teftamenti proprius teftatoris crat, fed co- dicillorum tempore alienus, dire<5hm libcrtatem non pe<5te codicillis dari, Julianus & Scjevola do- cent. /. i.pr. & §. i. 2. I. quidam referunt 14. ff. h. t. Qiiandoque tamen cV in iis, quxju- ris funt, fcriptain codkillisnonperindehaben- tur, ac fi in teftamento, unde dcpendent, fcrip- ta elTent. Nam fi miles teftamcnto militari lega- ta dederit, in iis Falcidia locum non habet, fcd fi codicillis poft miflionem conditis, utcunqne a militari teftamento dependentibus, Falcidise dc- tractio impedita non eft: & vkcversa. l.ftpoft mijfionem 17. /. ult.ff. adlegem Falcid. 5. Noftros mores quod attinet, jura codi-
cillorum cum juribus teftarrientorum confufa fe- rc funt , adeoque non eardem tantum folenni- , tates, quse in teftamentis requiruntur, in co- dicillis quoque adhibcri debent. Jacob. Coren ebfervat. 31. num. 37. & feqq. & num. 60. Hugo Grotius manudutt. ad jurifprud. HoU. libr. 2, cap. 25. fjum. 2, Groenewegen ad §. ult. infiit. de codicillis & ad l, 2I, §, 3, C. de te~ ftamentis. Wefel ad novellas conftit. Vltrajecl. art. 17. num. 8. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 16'£. fed & eadem in codicillis, qnse in teftamentis fieri poflunt, puta dire&a here- dis inftitutio vel exheredatio. Groenewegen & Parens p. m. Paulus Voet ad §. ult. lnftit. de codicillis. Leeuwen cettf. for. part. 1. libr, 3. cap. 2,, num. t. Quibus confequens eft, mulierem hodie non magisin codicillisquaminteftamen- tis poffe teftem efle. Wefel ad novellas confiit. TJltrajetl. art. 17. num. 9. & feqq. (licet non- nulli admittant fceminam, quoties in codicillis dircfia heredis inftitutio facta non eft. Refponf. Jurifc. HoII. part. 1. confil. 67. 82. 118. in fine) legatarium quoque non aliis in cafibus, quam quibus id in teftamento lkere, di&um fuit tit. qui teftam. fac, poff. num. 22. nec cor- ruere codicillos corruente tcftamcnto. Fruftra quoque apud nos de multis difputari, vcluti, an in codicillis prohiberi poffit detracftio Tre- bellianica;; an efficaciter inferi claufula deroga- toria; an tutor dari codicillis teftamento non confirmatis; an fi dcfunitus voluerit> difpofi- tionem fuam valere jure codicilli, cum tamen inftitutio & folennia teftamenti adhibuiflet, illa magis jure codicilli an teftamentiaeftimandafit; de quo vide Jac. Coren Confil. 2.7. Claitde Hcnry. tom. 2. libr. 5. quaft. 24. verfu, or ce que nous venons de dire, Et ne fingulis recen- fendis prolixus nimium fim, non dubium, quin plersque de codicilhs controverfia? apud nos ex iifdem fint fundamentis dcciclendse, ex quibus & emergentes fuper teftamentis ac eorum valore jureque quxftiones. 6. Porro, ut ad juris Romaui tracladQiieni
|
||||||
|
De jure codicillorum.
|
||||||||
|
fed juflu tcftatoris adjcfta praefumitur; maxime,
i\ tcftamcntum teftatori & teftibus prselcdum, vcl manu ipfius tcftatoris fcriptum fit. Mantica de cotijett. ult. volunt. libr. i.jit. 10. Zocfius «dPand.b.t.num. 8. 8. Confirmat autcm clanfula codicillaris te-
ftamcnta, qua? imperfe&a funt ratione folenni- tatis ;■■ non item ca, qua? imperfecla ratione vo- luntatis, five voluntatis declaratio inchoata qui- dem fcd non ad finem perducta fit. /. fideicom- tnijfa quocunque n. §. quoiiens I. ff. de legatis 3. junct /. /i is qui i^-ff- qui tefiam, fac. pojf. Claude Henry tom, 2. libr. j.cap. 24.verf.au refie Wiflenbach ad Pand. h. t. mm. 20. 21. five contra legum pracepta incapacibus quid re- liclum fuerit. arg. /. in fraudem 10. §. 1. ff de bis quib. ut indignis. five teftamentum ab il- lis fit conditum, qui non habent activam tc- ftamenti factionem. arg. /. divi 6. §. 3. /. con- ficiuntur 8. §. codicilli 2. //. /;. t. I. fciendum 2. ff de legaiis 1. adeo ut a filiofamilias confe- Ctum cum hac claufula, vel ab eo, qui poft con- ditum tefcamentum ita amifit jus teftandi, ut ob id irritum fit faftum ejus teftamentum, ne quidem velut donatio mortis causa implementum accipcrc dcbeat, nifi appareat de acceptatione ad donationcm requifita, & de cstero termini fint habiles, ut fieri potuent donatio mortis causa. Ant.Mntthxus de fuccejfion. difp. j.num. 2.<). 11. poft Viglium & Fabrum ibi citatos. Sed &, fi ratione folennitatis adeo imperfe&a voluntas fit, ut nec codicilli folcnnia in ea inveniantur adhibita, ne codicilli quidem jure per claufu- lam hanc fuftineri poteft. arg. /, 1. junct. l.con- |
||||||||
|
ficiuntur 8. §. codicilli 2. ff. h. t, Ant. Faber
Cod. libr. 6. tit. 5. defin. 5. Qnemadmodum nec firmitatem cx ea adjecta teftamentum acci- pit, fi conditum non fitfecundum folennialo- ci, in quo factum eft. Rcfponfa Jtfrifc. Holl. part. 2, confii 66. 6j. Necdenique, fi poft- humus a patre in teftamento, claufulam codi- cillarem continente, per ignorantiam prateritus fuerit, fecundum ea, qua? per diftinciiones pro- pofita in tit. de inoff. teftam. num. 17. licct alfo- quin nunc paffim teftamenta ob pmeritionem nulla , vel infirmanda , per claufulam codicil- larem fuftineantur, utiid alibilatius adnotatum eft; ficut generaliter hereditate ex teftamcnto non adita nihilominus per heredes ab inteftato pra> ftanda veniunt legata , aliaque, fimilia, quse jure licito per codicillos ab inteftato relinqui poflunr. An autem ha?c claufula id efficiat, ut, cum te- ftamentum non poflet valere jure teftamenti, fed codicilli, heredes ab inteftato reftituere de- beant hereditatem ei, qui verbis directis in te- ftamento fubftitutus fuerat, difcutit Mantica deconject. ult. volunt. libr. 5. tit. 2. num. 12. 5>. Si quis tcftamento , quod claufula codn
cillari munitum eft, honoratus, primo egerit tanquam ex teftamento, & nihil obtinuerit, deinceps tanquamexcodicilloamplius agerenon poteft, nifi fintparentes, vel liberi, vclagna- ti intra quartum, cognati intra tertium gradum. /. ult. pr, & §. 2. C. h. t. Quje tamen apud nos, quibus fere confufa teftamentorum & eo- dicillorum jura, non ita videntur ufum h$- bere. |
||||||||
|
UBER
|
||||||||
|
LIBER TRIGESIMUS,
TRIGESIMUS PRIMUS TRIGESIMUS SECUNDUS.
T 1 T V L V S V N 1 e V S.
Dc legatis & fidcicommiffia. SlJMMARlA,
|
||||||||
|
legatum conditionale fit} An imapaci legari pojfit
fub conditione, fi aliquando capere pottierit, &■ quando tunc debeat capax ejfe ? 11. Quipofint legato gravari? An & beredesai
inteftato} An heredes legitimi impuberis filiifa- milias per patrem ejus? An &fubftituti} An fubftitutus fliif. impuberis exheredati } Quan- dofubftitutus iifdem intelligatur gravatus legatis & fideicommiJfis,quibus inftitutus, & quando non? 12. An, fiquisnonexexprefsa veltacitkdefuncli
voluntate , fed cafu heres fiat , fideicommiffa gravari poffit, veluti, filiusapatre pmeritus, fieifiat fuus beres; velfiis, quiprimo locoab inteftato fuccedere debebat, gravatm fit, & h non fuccedat, fedgradus fequens ? & quid *»•- tibus ? 13. Poteft teftator vel unum ex pluribus beredi-
bus in folidum gravare, vel omnes pro virilibus attt bereditariis portionibus. An indubiotefta- tor credendus fit unum in folidum gravajfe, fi juftrit, utiscorpus aliquod hereditariumlega- tario praftet} An, ftunus fit gravatus, lega- tarius eum poffit infolidum convenire ? 14. Att & legato gravari pojfint legatarii, fidei~
commiffarii , mertis causa donatarii , tnortis causa capionem percipientes} Att maritusabux- ore , qaa ei donaverat ? An & debitores de- funfti, & quis tunc effeftus fit} An&donattr tiiinter vivos, remifTl ij. Heredes legato gravati deducunt Talcidiam %
non legatarii aliique fimiles, & heredes jure novo ultra vires hereditatis gravari legatis pos* fmt; nonlegatarii, recenftntur tamenquidattf cafus excepti. 16. Recenfentur cafus, quibus alii videntur a de~<
funtlo honorati, alii legatis gravati; nbidemu- nicipio, velpupillo bonorato, & eo qui munici- piopraesl vel tutore gravato; & degravatote- gatarii vel beredis herede. Qui non esl hono- ratus, gravarinequit. An, &quando, pofi- ta ftatutaria communione, ex communi mafsS, folvendumfit, qued unus conjnx vel uferquefi- mul legavit} 17. Quales res legari poffint ? An& ilk qua apu&
hoftesfuni ? An & res ingenere. Si teftator \fget |
||||||||
|
r. Varie legatum definitut, '& qus, ratio ejut}
Defenditur definitio Juftiniani. siteftatot do- net legatatio rem legatam aat partem ejus, in dubio an magis pr&fumenda fit donatio mortis causd, an inter vivos } z. Sublataeft jure novo differentia inter legata &
fideicommiffa : ficut & inttr legata damnatio- nis, vindicationis, &c. 3. Qui pojfint legare? Quibus reftelegetur, qui-
btis mn ? An jam mortuis ? An iis, qui ab bo- ftibus capti ? An fervo domini deportati f Att domino fervi inftituti, vel fervo domini infiitu- ti? remifli Si teftator extraneo inftituto leget cognatis proximis, qui videantur defignati, & pro quibm partibm ? remirl 4. Hetesk fe ipfo capere nequit, tatione civili &
naturali, inutile eft legatum beredi exajfeda- tum. Quid juris, fx betedi ex affe inftituto & Titio legatario legata fit res ? Quam partem capiat ex legato beres, cui ex femiffe inftituto, & duobus aliis extraneis fundus legatus esl. <i. Quam partem quisqne ex legato capiat, fite-
ftator omnibus beredibus, in partibus inaquaii- bus inftitutis , rem unam fimplici legato reli- querit, variis faflorum fpeciebus explicatat. 6. Quam partem quisque ex legato capiat, / ex
pluribus beredibus uni aut quibusdam tantum res legata fit ? Et an ba juris civilis detetmi- nationes adbuc moribus fervanda fint ? , 7. Quid juris, fi non fimplex legatum, fedpra-
legatum , uni aut quibufdam, aut omnibus he- redibus reliftum fit, quales tunc finguli partes, &quojure, capiant? & an in pralegato beres afe ipfo caperepofftt ? %. An regula, quod nemo a fe ipfo capere pofit,
etiam in mortis causJt capionibus locum ba- beat ? ^, An teftator poffit rem legare incapaci, ut is
reftituat eam capaci} An pofita ftatutaria gra- tificationis inter conjuges probibitione , conjux conjugi legare pojjlt pecuniam inter pauperes di- fttibuendam ? $0. An legatarius debeat legati capax ejfetempore
faftiteftamenti, mortisteftatoris, & agnitionis '; kgati? fin & tempore exiftentis conditionis, fi
|
||||||||
|
De tEGATlS ET
genus rerum , veluti , fupelleftilem fuam &c.
& fubjunxerit vel pr&miferit quafdam generis iliius fpecies, an tunc ad tllas fpecies rejiriftum fit legatum, an magis id omne debeatur, quoi teftator ex eogenere reliquit ? 18. Si teftatergeneratiter mobilia fualegaverit fine ttrti loci adjeftione, qutd tunc legatum cenfea- tur ? An & merces venales, ant pecunia nu- merata ? Et qtitd, fi tlla fuerit repofita, ut fcenori daretur, vel tnde pr&dia emerentur ? An & aftiones ? Qu& contineantur, fi legave- tit mobitiacerti loci? Anpecunia? An nomina, quorum inftrttmenta in eo loco funt ? An pecu- nia pr&fidii causa tn illo loco repofita, & quid itlafit ? Qnalis regula generalts tn his obfervan- dafit ? jp. Legari poffunt twiverfitates rerum, bereditas defunlto reltfta; pars quota bereditatisvelpars quota bonorum ipjius defunfti. Quistunc effe- Bus ? Quid interfit, an pars quoia hereditatis aiicui reltnquatur titulo inftitutionis an titulo le- gati ? Quid referat, utrum pars heredttatis, #i» pars bonorum legata fit ? Si taberna, cho- tus, familia, grex, armentum, &fimtiia legeii- tur, anmultiplex legatumfit? '20 Legari poteft nomen feu aftio, illa legatario cedenda, etiam ad ufuras fortis adkuc dzbitas^ tedenda & aftiones accejforta ratione fidtjujfo- 7um ac pignorum, f\ teflator bac non itberave- rit. Att beres teneatur pr&ftare debitorem locu- pletem ? An non faltem , ft teftator legavertt ex- prefferem aut quantitatemfibi debitam ? Et quid, fi legaverit afttoneminjudicium jam deduftam? Utiles fwe ceffione aftiones etiam legatario com- fetunt ? An & fine ceffione aftiones utiles ac~ cefforia, quas defunftus non habuit, fed heres de- mum paravit ? ai. Quid, fi tejlatorteget Titio, quod ftbi M&- ■pius debet, cum is nthil debeat ? Et quid, fi exprimat certam quantitatem tanquam fibi de- bitam? Quid, fiieget, quodftbt fub condittone debetur ex contraftu, vel ex legato ? *12. ■Quid juris, fi nomen legatum extinftum ftt confufione , acceptilatione , legato Uberationis ? Quid, fi teftator ipfe vtvus cum effeftu exege- tit ? Ex qmbus indiciis colligi poffit, teftatorem t)on obftante exaftione voluiffe, ut legatum no^ tninis ratum maneat ? Quid , fi debitum nova- terit ? Quid, fi fponte obtatum a debitore ac- ceptaverit ? Quid petat legatarius, cum nomen legatttm fuperiortbus quidem modis extinftum eft, fed tegatum non peremtum ? »3. An evanefcat tegatum nominisy Ji teftator il- lud exigere cosperit, fic utdebitorem jamjudt- cio convenerit, fed ante foiutionem mortuus ftt? '%$. Quid, fi teftator, cumfibidebereturStlchus aut deccm arbitrio debitoritt leget alteri Sti- thum ftbi debitum ? Quid ,fi in eodem cafu de- biti alternativi leget uni Stichum alteri decem ? Quid, fi cum babem duos debtndirm ejufdem |
|||||
|
FIDEICOMMISSIS. . r ^p^
rehveldebitorem & ftdejufforetn Gajum&LiH
cium, leget Titie quodfibi Gajtis debet, & Ma-
vio quod fibt Lucius debet ? Qutd, ft poftca alte-
ruter five Gajus five Luctm atceptilatione , vcl
pafto, vel ttberattone legatd, obltgaitonifubdu-
Husfit ?
25. Quid debeatur, fx teftator nominum univer- fttatem, feu totum catendarium leget. An etiam
pecunidi exaftte , an in catendartt rationem de
nova tranflata ? An calendarii ratiombm exem-
ta ? Si legaverit certum numerum nominum ex
caiendarto , arbtuio legatarii eligendum , an
eligat ex iis, qu& in calendario erant tcmpore
fafti teftamenti, an tempore mortis ?
%6. Legari potesl etiam res htredis & planeatie- na, qualipretiores aliena redimi debeat? Res
heredis omnino pr&ftanda , licet teftator puta-
verit, eam fttam effe ; idque quatenus heredis
eft. Si aliena , pr&ftanda demum res atit &(li-
matio, fi teftator fciverit aiienam effe-, & idpro--
bet legatarius; nonfi ignoraverit, exceptis pau-
cis taftbus, qui recenfentur. An beres itbere-
tur a redimendi neceffitate, ft res aliena admo-
dum difficilis comparatu ftt ?
27. St teftator rem fuam , fed alteri obligatam
ieget, an heres an legatarius pignus luat ? Quid, /1 alius m re teftatoris^ & per eumlegata, u- fumfruftum habeat ? Quid, ft rei legau, ad teftatorem pertinenti, impofitum fuerit onus ta- le , ex quo metuenda eil dominii amijfio , m beres eam ab illo onere Itberare debeat f Ank fervttute pradiali, vet reditu irredimibili, qui pr&dto legato impofitus eft ? Qutd, fi teftator conduftor fruftum conduftionis alteri teget $ qtits penfionem folvat ? 28. Si quis leget rem fibi cum alio commtwem,
an tota debcatur , an pars fola, tjua ejus eft ? Quid , fi leget fundum fuum veftigalem , att tantum utite, an & dirtftum dominium videa- tur legaffe? Quid, fi res fitteftatori& heredi communis? Quid, fi teftator poftea partem al- teram redemertt ? Quid , fi conjux leget rem fibi cttm conjuge ex ftatuto communem ? 29. Res legatant proprta pure ipfi legari nequit;
fub condittone poteft. Quid, fi teftator in re lega- tariiy quam ei legat, habuerit jus fuperficiei, vel empbjteufios, vel ufusfruftus, velpignoris? Quid, fi tertius hac jura habeat in re propria legatarii ? Quid, ft tertius in re legatarii ba- beat jus fervitutis pradialis ? si teftator leget rem a tertio venditam legatario & ei traditam, fed pretio non folutof an beres pretium folvat ? Refte legatario tegatur res ipfius propria, quo~ ties dominium illius rei ipfi auferri potefi ex cau- sA, jam nata , quod exemplis docetur. Refte quoque legatur aftimatio rei ad legatarium peu tinentis. 3 o. Res extra commercium pofita legari nequeunt
Vel pure vel fub conditione; ac neque res neque aftimatio debetur. Quid, fi ftnt in commercio beredisnon legatarii, auttomra? Refpondetut i objefttQ- l
|
|||||
|
XXXIL T 1 t. UN.
tus, vel cum ex pluribtts gravatis quidam javi
folverunt > 42. An b&c bypthecaria detur tantum contra
heredem, an & iontra tertios Terum defuntii pojfeffores > 43. An & pro ttfuris acfruclibm legatorum com-
petat jus hypothecA legalis > An & pro fumti- bus ad confequendum legatum faclis, in quos be- res legatario damnattis eft > 44. Quatia legata judicio familia ercifcunda peti
pojfint ? 45. An legatarius rem fibi legatam privata auto-
ritate poffit occupare invito poffefferej Quid, fi teftator legatario boc jus dederit ? An pefftt via executiva confequi > & qmd moribus > 46. Quifque heres tantum pro ea parte fert ontis
legatt, qua heres eft; & fi in foiidum con- ventus ac condemnatusfit qutbufdamiA cafibus, regreffum pro rata contra cateros habet: nifx unum in folidum tefiator gravet, vel fwgutos pro vi- rili, non pro beredharia portiom. Oitando id cenfeatur voluiffe? An unius heredis mopia ca- teros gravet ratione legati> An portio defuien- tis accrefcat reliquis beredibus tum onere les gati > 47. Si heres unius, tanqttamex affe beres, gra-
vetur legato, & poft ei alius addatur, vel te- ftator unum gravet, fciens duos fibiab intefta- to fucceffuros, an gravattts folus totum pr&ftet ? Quid, ft gravetur ex affe inftitutus, qui exfta- tuto fola mobilia capere pote{i> Qttid, fi te- ftator, putans unum tantumfucceffurum, eum gravet legato, & praterillum alius quoque fuc~ cedat, anprior totumpraftet ? 48. Tetuntur cttm rebus legatis etiam ttecejftones
earum. Qua rei cujufque aueffiones fint > re- mifT. Vruclus & ufura legatorum ex quo tent- pore debeantur > 49. Anpro rebus legatis pecunia, attt pro pecmia.
res invito legatario obtrudi poffit > Et quidt fi beres peculiari ducatur affeclione in rem il- lam, quam praftare debet> Si eleclio heredi data ftt, an rem an aftimationem pr&ftare ve- lit, an tuncpojfitpartimrem partim aftimatio- nemdare} THecenfenturplures cafus, qiiibushe- res vel poteft vel cogitur prsfiare rerum legata- rum aftimationem. 5 o. Qualis culpa per gravatum in rebus legatis aut
ex pdeicommiffo refthuendis praftandafit, fi vel beres legato aut fideicommiffo particulari grava- tus ftt, vel legatarius aut fideicommiffarius par- ticularis? qualis, fiberes univerfali fideicom^ tniffofit oneratus > 51. An & cttlpa beredis annumerandum, fi tig*
num legatum adibus junxerit, aut rem legatam in funus impenderit > Quid, fi fuum fervum% a teftatore legatum, manumiferit vivo vel mou tuo teftatore > Quid agere heres debeat, ft du- bitetttr, anreslegatafuperfit, necne> 5 2. Si pars rei legata extincla ftt, an qaod fu-
pereft debeatur > An rudera vel area, exuftA domo >
|
||||||
|
400 L i b. XXX. XXXI.
objetlionibus. Si legatarius fideicommiffo grava-
tus fit , intapacitas legatarii non obeft , fi fi- deicommiffarius capaxfit. 51. Quidjuris, fi teftator fuum fervum alterile- get, & ipft ifti fervo leget libertatem pure vel fub conditione, vel ex die > 32. Tignum ddibus junclum an & quando lcgari
poffu pure vel fub conditione > tum jure civttt , tum moribus > 33. An, fi rts prohibeantur omnino ftatuto lega-
ri , vel legari certis perfonis, veluti, immgbi- lia tutori, conjugi &c. an &ftimatio debeatur ? Et quid, fi expreffe aftimatio rerum talium le- gata fit> An tacite videantur probibit<e ftatuto legari res illa, qua jure pr&cipui cedere debent primogenito aut conjugi ? 34. Si idem corpus vel eadem quantitas ftpitts
eidem ab eodem legetur vel eadem vel dtverfis fcripturis, an femel, an fiepius legatum debea- tur> 3 j. Legari pojfunt facla, utheres ad ea damne-
tur. Si damnetttr a teftatore rem certam duo- bus vendere, & unus eorum emere nolit, an beres cogipojfit alteripartem vendere > 36. An Ugatipmftatio conferri poffit in arbitrium
beredis > An ejus arbitrio committi, cui dare vetit, aut quibus penfionibttsfolvere? An lega- tum conferri in arbitriumlegatarii> &antunc purum an condhionale legatum fit > An in ar- bitrium tertii exprejfe vel tacite > 3 7. Nemo legatum petere poteft, nift prius illud
agnoverit. Agnofcere non poteftfine onere addi- to. An legatarius legatum pro parte admittere > po parte repudiare poffit, fi una vel plures res ei legata fint ? Quid, fi plures ftnt unius lega- tarii heredes ? An unus dominorum admittere alter repudiare legatum fervoreliclum? Anhe- res repudiare beredhatem & legatum agnofce- re> 38. Qttot aftiones pro legato competant > Quidfit
aclioexteftamento? In quibuslegatislocumha- beat, & contra quos detur > Stricli juris eft • fed in variis fequitar naturam actionum bona fidei. 39. Rei vindhatio pro legato contra quos detur,
& ex quo fundamento ? Quo fenfu verum fit, dominium rei legata refta vtd tranfire a defun- Bo in heredem, & quo tempore ? Qua legata per vindicationem peti nequeant ? 40. De aclione bypothecaria. An itta dividuafit,
fi teftator expreffe pignus pro legato dederit te- ftamento ? An legatario jus hypotbeca legalis adimere teftator pojfit ? An hocjus competat ctiam heredi ex re certainftituto? An & legatario pro annuis legatts > \ 41. An & \us hypothec& legalis competat, fi non
hcres, fed legatarius legato vel fideicommijfo gravatus fit, & tn quibus tunc bonis ? Qualia defunfti bona, & quonfque, bypotbeca legali afjecla fint, cum plures beredes legato onerati funt; vel (tim umt ex fturibus felus eft grava- |
||||||
|
De LEGATI5 ET F I D E I C O M M I S S I S.
|
|||||||||||||
|
58. Ubi legatapeti debeant, ft afiione in rem vel
inperfonam legatarius agere velh ? 59. Si pluribus legatariis res una legata ftt, jus
accrefcendi inter eos locum babet, Non tamen olim tn legatis damnatioms* fed vindicationis, Jus accrefcendi fape magis eft jusnon decrefcen- di. Quidfape in jure per conjunclos & disjun-< dos denotetur ? Anfit jus accrrefcendi, fite~ ftator uni rem, alteri aftimationem leget ? An, cum fwgulis fwgttla res una oratione legate funt ? 60. Docetur, inter reconjunclos,&conjunclosre
ac verbis fimul, jus accrefcendi locum habere, Refpondetur objeftionibus. 61. Monftratur, inter verbis tantum conjunclos
jus accrefcendi locum non habere \ ac folvmtm objecla dubia. 61, In jure accrefcendi alii aliis potiores funt. Re
• conjunilis invitis pars accrefcitfme onere; re & verbis fimul conjunclis volentibus , fed cum
onere.
6*3. An fus accrefcendi etiam locmihabeat inte- gato quantitatum, feu rerum fungibilium ?
64. Quid hodie circa jus accrefcendi imer colle- gatariosobtineati
|
|||||||||||||
|
Aomo ? an corium & cortiua, peremto bove ?
Antreseqai fuperftites, fiex quaAriga unus pe~ rierit ? 53. Quaudo heres ob culpam in relegata, commis-
fam , aclione exteftamento, quando aclione ex lege Aquilia conventri pojftt ? 5 4. si res iegata perierit aut corrupta fitfaclo ter-
tii, quod heres non praftat, quo modo tunc legata- rio confultumfit, ne in damno hareat rei legata ? jj. Qutd juris, fi fola rei legata forma mutata
fit ? ex lana veftts, ex materii navis, ex auro poculum , vel ex poculo majfa fatla, vel area legata domus impofita fit f Quid, fi domus lega- u deftructa fit, & alia repofita ? Quid ,fi paula- tim in totum refecla ? 5 6. Aliquando agunt ad legatum illi, qui in U>
gando aut nullo modo aut non principaliter no- ntinati funt; & quidem velfoli, vel etiam uter- que tum qui nominatus tum qui non nominattts eS; quod exetnplis illuftratur. Quo modo he- redi cavendum ab eo, qtti primus agit de lega- to , fi & alter agere poffit ? 5 7. An umts lega.ta.rius rem mam ftbi legatam
pofftt partim atlione ex teftamento, partim rei
vindicatione petere ? Et quid, fi plures heredes unius legatarii ? cgatum eft delibatio hereditatis,
qua tcftator ex eo, quod univer- furn hcredis foret, alicui quid col- latum velit. /. legatum eft 116. ff. |
|||||||||||||
|
quo id etiam obtinet, fi non ipfi legatarlo fcd
extraneo pars rei legatae donata fit. /. legatum fub 24. $. 1. ff. deadim. vel transferendis lega- tis. XJt iamen in dubio maeis iure donationis mortis causa, quam inter vivos, teuator pra> fumendus fit donafle legatario, quod prius lcga- verat; quia vel non mutata vel faltem quam mi- nime mutata crcditur voluntas teftatoris, fic ut mutationem affcrens probare teneatur. Tyraquel- lus de conftituto poffefforio p. z. ampliat, 24, »am. z. nifi magis placeat Gomefii diftin<5Ho, qui donationem fimplicem inter vivos videri fadam autumat, cum fimpliciter tcftator rem legatam donavit, nulla facia legati prsecedentis mentio- ne; donationem vero mortiscausatumdemum» cum ex causa pra?cedentis legati fe donare pro- fcflus eft. variar. refolut. Um. 1. cap. 12. num. 4. Longe minus definitionem legati evertit, quod & legatarius & heredis heres legatis jure novo gravari poffit. /. fi fuerit 5. §. j, /. 6. ff. dele- gatis 3. jun<5t. §. 3. 1»/?. b. t. I. 2. C, commtu nia de legatis. Etenim heredis heres etiamhe- redis appellatione continetur. /. antiquitas 14, C. de ufufrutlu. Etcumlegatarius legatumprse- ftat, prima nihilominus legati prsftatio ab .he- rede proficifcitiir, dum legatarius ad legati pr*fta- tionem obftridus non eflet, fi non ei prius ex de- fun&i judicio legatum per heredem fuiflet exfolur tum. Quamvis & dici poflit, a folo herede, non item a legatario, legatum ante Juftiniani tem- pora prjeftandum fuifle, in eoque legata a fi- deicommiflis fuifle diftincta, quod legatarius fi- deicommiflb quidem, non autem legato, po- tuerit gravari. pr. Infiit. de fingulis reh.pet ftdei- E e e comm. |
|||||||||||||
|
•"3*t,*©B'
|
|||||||||||||
|
delegatis 1. adeoque id, quodma-
vuk, fe habere, quam eum cui legat, magis- que eum cui lcgat, quam heredem fuum. arg. §. 1. in fme Jnftit.de donation. velfccundumlm- peratorem cft donatio quxdam a defun&o reliita, ab hercde prxftanda. §, 1. Inftit. h. t. Cum cnim olim lcgata tantum teftamento dari poflent, 6 ob id Modeftinus fcripferit, legatum effe do-
nationem teftamento reliftam. /. legatumeft 36. f. de Ugatis 2. tamen quia jure novo etiam cxemplo fideicommiflbrum abinteftato relinqui pofliint, mcrito vifum fuit Juftiniano, legatum definiri donationem a defuntlo rcli&am, fiveis tcftatus fivc inteftatus dcceflerit. Et quamvis <!ominiumreilcgatccre&itvia tranfeat adefunclo in legatarium. /. a Titio CI4. in fme ff. de furtis. nbn tamcn poficffio. arg. /, cum heredes zy.ff. de acquir. vel amitt. poffeff. quse proinde per he- rcdem prxftanda ac a legatario apprehendenda eft. Ncc quemquam movere debet, quod & ipfe defunctus legatum quandoque prsftet. /. I«- cius Tttius 22. ff. de legatis 1. cum itanonle- gatum maneat, fcd potiusin donationem dege- neret, five intcr vivosfivemortis causafa&am. Nam &, fi id, quod Titio teftator legaverat, Mxvio dcinde donatum voluerit, legatum eva- ncfcere, patet ex /. tm legatam 18. ff. de adim. tel transfer. legatis. Atque hinc, fiipfi lega- tario partcm rci legatge donaverit, pars altera adhuc dcbetur. d. I. 22,.// delegatis 2. co modo, |
|||||||||||||
|
XXXII. Tit. !UN.
pit, fi ad vkie finem pcrduret deportatio; aut
ipfc deportatus , fi ex indulgentifi Principis rc-
ftituatur; aut novus dominus, fi alicnatus fit;
aut ipfe, fi a domino manumiffus. /. fi deporta^
ti 7. ff. de lcgatis 3. junft. /. fi fervus ejus
82. ff. de acquir. vel omitt. bereditate. An
domino fcrvi inftituti rc6te legetur pure, an
fervo domini initituti ? an patri filiifamilias here-
dis fcripti ? petendum ex §. anferyo 3 2. & 3 3. ln-
ftit. b. t. 8c ex /. qu<£fitum eft 01. ff. de legatis. 1.
ibique DD. Et quid juris fit, fi teftator extrancos
inftituens, legaverit quid cognatis proximis no-
mine appellativo, & quibus ac pro qua parte tunc
legatum eedere debeat, coSiigendum ex iis qu*e
dicT:a/« tit. de hered. inftit.mm. 17.18. i^. 20,
4. Utrnm autem hcredi lcgatum relinquatur,
non una dcfinitione terminari poteft, cum pri-
mo quidcm videndum fit, an cohcredem ha-
beat, an vero folus ex affc heresfit. Etenim,
fi folus heres fit, inutiliter ei a fcmet ipfo le-
gatur; tum quia ex aditione jam dominus re-
rum omnium hereditariarum cffcdus eft. /. cttm
heredes 2 3. ff. de acquir. vel amitt. poffeff. & quod
proprium eft ipfius, amplius ejus fieri non po-
teft. §. fedft rem 10. Inft. de legatis. tumquia
regula juris eft, qua? & in naturali ratione fun-
damentum habet, neminem a ie ipfo capere pos-
fe. /. & quidem 18. /. plane ubi 34. §. fi duo~
bus 11. /. legatum eft 116. §. heredi 1. ff. de
legatis 1. neminem fibi ipfi debitorem & cre-
ditorem , ncmincm contra fe ipfum aclorern?
& reum poffe intelligi ; cum tamcn in Icga-
to hercs debitor & in judicio rcus, legatarius
vero creditor & ador fit. Hinc, cum hcrcdi
ex afie & Titio lcgatum effet , ad Titium to-
tum legatum ex jureaccrefccndipertincre, quia
hercdi inutiliter reliclum erat, refponfum eft
in d. I. 34. §. 11. ff. de legatis 1. Ncquerc-
pugnat l.ult.§.Sejo 2. ff. de legatis 2. Noh c-
nim in illa lege qusftio eft de portione MarcelJa»,
quat uxor erat & collegataria heredis ex affe fcrip-
ti; utpote circa quam nulla vel minima dubi-
tandi ratio erat, an ei debita effet, an non;
fcd magis de portione Seji heredis, qux ei lc-
gata erat fub conditione, fi tcftatori heres nort
effet, qui cum jam heres exiftcns, partem le-
gati capere non poffet, nonmodo, quianemo
a fe ipfo capere poteft, fed & quia dcficicbat*
conditio, fub qua legatum ei datum fuerat»
inquiritur, an non ea pars dimidia Scjijamva-
cans Marcella^ collcgatarise dcbcretur, & hoc
ipfum affirmatur, adeoque totum Jegatum Maiv
ccllje ea rationc qusfitum fuit. Ncc minus ei-
dem fundamento jam tradito innititur, quod
Florentinus definivit, fi fundus lcgatus fit ci,
qui ex parte diraidia hercs inftitutus cft, & duoU
bus extraneis, ad hercdem, cui legatus eft,
fextam tantum fundi partem pertinere: quia fci-
licet a fe vindicare non poteft, a coherede ver
ro femiflario, duobusextraneisconcurrentibus,
pon amplius tcrtia parte: cxtraneos autem cV ab
|
||||||
|
4oa Lib. XXX. XXXI.
tomm. reliBis. de quibus fideicommiffis etiam iri
d.I. 5. §. 1. &/• 6>ff- deiegat. 3. agitur. 2. Cseterum jure novo legata fidcicommis-
fis, (quas verbis precariis relinquuntur ) a Ju- ftiniano exsequata funt. §.3. Inftit. b. t. ficut & legata legatis, quorum alioquin antea qua- tuor fpecies diftin&a? notse erant, dum vcl per vindicationem relinqucbantur, vel pcr damna- tionem, vel finendi modo, vel per prseceptio- nem. tf. 2, Inftit. b. t. I. 1, C, commun. delc- gatis. Neque dubium milii, quin fit adjcctio Triboniani, accommodantis juri novo refpon- fum Ulpiani, quando in l. 1. ff. de legatis 1. illud ita proponitur, per omnia ex&quata funt le- gata fideicommtjfis; eo modo, quo etiam circa exxquationem donationum mortis causa & lc- gatorum id accidiffe, dicetur in tit. de mortis tausa donation. Quse vero differentiae olimfuc- rint intcr lcgata damnationis & vindicationis, docet Gajus in fuis Inftitnt. b. t. de legaiis libr. 2. tit. 5. Ulpianus infragm. M. 24. Theophi- lus§. 1. Inft. b. t. & DD. ad §, z. Inftit. b.t. Qux itidem inter legata & fideicommiffa, re- cenfuit Meyerus coilegio Argentorat. ad hunc tit. mim. 8. & DD. ad §. 3. Inftit. b. t. quorum & fparfim pro inftituti ratione fuis in locis men- tio iiet. 3. Legare poffunt omnes illi> qui & tefta-
jnenta facere. I. fciendum eft 2. ff, de legatis 1. qui quales fint> expofitum intit. qui teftam.fa- cere poffunt. ac relinquitur legatum omnibus il- lis, qui & hcredcs re£te fcribuntur, fcu, cutn quibus teftamenti factio eft. §. tegariautem 24. Jnjiit. b. t. (de quo a&um in tit, de hcred.in- ftit. lk tit. de liberis & poflhumis) non autem il- iis, qui eo tempore, quo legabatur, in rebus hmnanis non erant, jam fato functi. /. pen. ff. de bis qua pro non fcriptis. I. fi duobus 167 ff. de legAtis 1. uti nec iis, qui tempore legati relidli ab hoftibus capti, ibidem cxtin<5ii funt. d. I. pen. §. 1. ff. de iris qtta pro non fcriptis. nam (i jure poftliminii revertantur, legatum ratum cft. /, ft fervo meo 101. §, 1. ff. de legatis 1, non obftante eo, quod vulgo traditum, jus poftli- minii non pcrtincre ad ea , quse apud hoftes fiunt. /. inbello 12,. §. codicilli 5. ff. decaptivis& foftlimw. junct, /. 1. C. eod. tit. cumnihilhoc in cafu apud hoftcs faetum, fedlegatum in urbe relictum fit abeo» quiteftamentifac~tionemha- fcct. Et quamvis regula juris civilis fit, quae cfficit, «t, quibus ipfis legarc pojfumus, eorum quoque fervis legare pojftmus, l ft mibi&tibi 12. §. regula z. ff. de legatis 1. tamen evenit ali- quando , ut, quod domino inutiliter relinqui- tur, fervo nihilominus recte legetur. Depor- tato ctenim nihil dari jure legati prseter alimen- ta, nifi a milite 'ex jure fingulari, conftat ex /. idem eft 13. §. & deportati %. ff, de teftamento militis. junct. I. fi in metallum 3. ff. de bisqtu pro non fcriptis. Nec tamen eo minus fervo de- yortati reli&um vajct, quatcnus aut fifc^s idca- |
||||||
|
De LEGATIS ET
jpfo herede, cui legatum cft, femiffem, & ab
alio herede trientem vindicaturos. /. legatum efi delihatio i16. §. beredi i. ff.delegatis i. 5. Quod fi heres legato hondratus cohere-
dem habeat unum plurefve, fimplex legatum a prjelcgato feparandum cft; & in firflplici legato rurfus intereft, utrum id omnibus, an uni aut quibufdam cx pluribus inftitutis teftator relique- rit. Si omnibus, unufquifque fibi ex legato paitem a coherede capit; fed quantam, per va- rias fa&omm fpecies definiendum eft. Si enim duo tantum heredes fcripti fint ex partibus in- sequalibus, veluti unus ex uncia, alter ex un- decim unciis, fecundum rationes ante addudas Ulpiano placuit, heredem unciarium undecim uncias in fundo legato habiturum, coheredem undecim unciarum non nifi unam unciam; cum utique undccim unciarum heres etiam ufque ad uncias undccim legati debitor fit, & hoc, quod debet non a fe ipfo capere debcat, fed altcri, unclx fcilicet unius coheredi, praftare, quo ipfo ctiam fit, ut non nifi unam unciam ab unius uncix coherede acquirat. /. planeubi 34. §.«»- de dicitur u. ff. de legatis 1. Sed fi tres aut plures heredes inftitutos, & omnibus fundum jfine partium mentione legatum concipias, sequa- les finguli in fundolegatoparteshaberedebent, Jicet ex partibusinsequalibusheredes fcriptifint; veluti unus ex femuTe & duo reliqui ex qua- drante; cum utique partibus lcgati* haud expres- fis viriles fingulis legatariis conjun&is partes ex concurfu cedant, quoties alia ratio fingularis impedimento non cft, uti in hoc cafu nihil sequalitati partium adverfatur; dum quifque trien- tcm legati poteft a, fuo capere cohcrede. arg. I. fejvus uni 67. §. 1. //. delegatis 1. l.cumpa- ter z, ff. de inftruft. vel inftrum. legat, Et hoc eft, quod a Juliano fcriptum, conftitijfe, cum ita legatum effet, quifquis mihi heres erit, dam- nas efto heredi meo decem dare, ex&quari om- tiium beredum partes; eo quod unufquifque & fibi & coberedi fuo dari damnatus videtur. I, ab omni- ius 104, §. denique 5. //. de legatis 1. non, cjuod damnatus quifque eflet, fibidaret & ita 3. fe ipfo capere; fed fibi dari & coheredi fuo, fic ut quifque non fibi, fed alteri det. Diver- fum foret, fi, cum omnibus inftitutis legatum cffet, unus eorum in tam magnam fit partem vocatus, ut virilem a caeteris nequeat partem capere, velutiexundecimunciis, cumduoplu- refve alii in una uncia fcripti effent: cum eo in cafu magis locum haberet, quod de Iegato relifto heredibus duobus, alteri ex uncia alteri cx undecim unciis inftituto, fupra definitum fuit ex d. I. 3 4. §. 11. ff de legatis t. 6. Si non omnibus inftitutis, legatumate-
ftatore datum fit, infpiciendum, an uni tan- tum, an vero paucioribus quibufdam ex pluri- bus. Nam fi uni tantum, veluti, fi teftator dixe- rit, quifquis mibi beres erit, damnas efio Attio he- tedi decem dare; dcducw fua partc Attius de- |
||||||
|
FIDEICOMMISSIS. 4O5
cem petet, adeoque vcl quinque, fi ex femis*
fe heres fit, vel o<3o, fi ex quintaparte; cum tales legati partes his in cafibus a coheredibus fuis capere poffit, inutiliter vero capiat a femec ipfb pro ea parte, qua ipfe heres eft. /. ab om- nibus 104. §. fi Attio 3. ff. de legatis 1. Sin quidam ex pluribus inftitutis Icgato honorati fint, squales in legato partes habituri funt, licet ex difparibus partibus inftituti fint. /. fervus uni 67, jf. 1. //. de legatis 1. fi modo termini habiles fint, ut virilem quifque legati partem a cohere- dibus fuis, five collegatariis, five aliis legato non honoratis, capere queat; fi enim ex quinque infti- tutis duos fundi legatum meruiffe ponas,cum alter horum ex beffe heres effet, non nifi trientem fun- di a coheredibus fuis capere poteft, bes vero co- heredi collegatario cedere debet. arg. d. /. 34, §. 12. //. de legatis 1, Et quamvis Groenewegius ad l. 11 cT. ff. de legatis 1. exiftimet, didaha- c%nus de herede, a. femet ipfo lcgatum non ca- piente, nimia niti Romani juris fubtilitate, adeo- que non amplius obfervanda effe; tamen, curn fupra demonftratum jam fit, regulam illam," quod nemo a fe capere poffit, non fola ratione civili, fed & naturali fufrultam effe; dum nemo fibi ipfi naturaliter debitor & creditor effe po- teft, magis eft, ut a juris civilis definitionibus jarn propofitis recedendum non fit. 7.* Praslegata quodattinet, in iis locumnoii
habet regula fuperior, quod nemo afeipfbca* pere poffit. /. Titia cum tefiamento 34. §.Lucita 1. ff. de legatis %. ex ratione , quia praelegata heres partim jure hcreditario, partimjurelcga- ti capit ; jure quidem legati pro illis partibus, quibus alii defuncto heredes funt , jure vero hereditario pro ca parte, qua, ipfe heres eft: uti id ex eo colligi poteft» quod hereditatem refti- tuere rogatus etiam pralcgata reddere tenetur pro ea parte, qua heres eft, nifi aliud teftator voluerit , ut patet ex /. Lucius Titius intefiato 78. §.pluribus i^.ff. ad Senatufc. TrebeU. jun<fr. $. Ji quis una g. inft. de fideicommijf. bered, Sc in tit, de Senatufc. TrebeU. latius explicabitur; quodque eiiam in quartam Falcidiam pro ea par- te, qua pra^legato honoratus heres eft , impu- tantur. /. Titia teftamento 26. in fine ff. ad leg* Falcid, cum tamen ibi fola illa imputentur, qua? jure heredttario , non quae jure legati vel fideicommiffi heres capit. /. in quartam beiedi- tatisyi.pr. ff. ad leg.Falcid. ac denique, quod in praelegato pluribus relido finguli partes qui- dem viriles habeant, quatenus a coheredibus jure legati capiunt , fed retineant fibi partem hereditariam , quatenus a, fe ipfis prselegatum habent ; fic ut & expreffe pars illa bereditarm appelletur. /. cum pater z. ff. de inftruft. vel in- ftrum. legato, Quibus confequens eft , fi uni ex pluribus heredibus fundus per prseceptfonera legatus feu pra?legatus fit, vel etiam fingulis he- redibus finguli fundi feparati, totum iUum fun- dum » qui cuique legatus eft , fine ulJa dimi- E c c » nutioH |
||||||
|
XXXII. T 1 t. UN.
cem cxteris dederit heredibus, nullo jure fibl,
utpotc necdum heredi cffecTx) , partem dcdu- cens ex eo, quod heredibus dandum erat. Hinc &, cum fervus teftamento liber & ex parte he- res fcriptus eflet fub conditione, fi heredibus de- cem dediflct, conftitit, nonalitereumliberum heredemque futurum, quam fi tota dccem co- heredibus dediffet. /. qui heredi 44, %.ult.ff. de condit. & demonflrat. Contra fefe res habet, fi unacum aliis inftituto teftator fundumlegaflet, ft heredibm deiem det ; tunc enim ex dccem dandis fuam deducere poteft partem heredita» riam, & reliquam fummam heredibus pro por- tione eorum dando , fundum totum fibi habc- re: eo quod hoc in cafucotcmpore, quoim- plet dandi conditionem, jam cum aliis hcrcs eft. d. I. 44. §, ttlt. ff. de condit. & demonftrat. I. ab omnibus 104. §. item fi 4. ff. de legatis 1, 9. Licct autem incapacibus lcgari ncqueat
ad id , ut ipfi legati emolumentum fentirent, nihil tamen vetat, quo minus incapacium mi- nifterio teftator utatur , adid, ut ad capaccsle- gatum perveniat. Qua ratione fi ei, qui par- tem capere nequit, totumlegetur, utalterire- ftituat, totum capitpropter alium , qui capax eft. /. cum ei qui partem 42. ff. de legatis 2. /. ft ftdei 2-S.ff» de legatu 3. usque adeo, nt ta- les incapaces etiam cogi poffint adirc & refti- tucre , fi non legato ied inftitutione honomt fint. /. cogi poterit 16. §. hi qui folidum ij. //. ad Senatufc. Trebell. Firmanturque hxc ipfi ctiam ex eo, quod a Proculo fcriptum eft , fi quis heredem fuum cum fundum, cujus com- mercium is heres non habet, dare juflerit ei, qui ejus commercium habct, heredem obliga- tum efle vel in ipfam rem, fi hxc in boi^js te- ftatoris fuerit, vel in xftimationem ejus. /. mor- tuo beve 49. §. pen. ff. de legatis 2. uti &, quoi ab Ulpiano traditum , fi rcs, cujus commer- cium lcgatarius non habet, ei, cui jus poifi- dendinon eft, per fideicommiflum relinquatur., seftimationem deberi. /. fed ft res 40. ff. de le~ gatis 1. Ac horum omnium ratio manifefta eft, quod nemocapere videatur, qui itcrum tenetiu? reftituere. /. aliud esl capere 71. ff. de verbor. ftgnif. Ex quibus etiam fcquitur , pofita gra* tificationis teftamentarise prohibitione intercon-» juges ex quorundam locorum ftatutis, maritum nihilominus uxori, & uxorem marito recle lo gare pecuniam inter pauperes diftribuendam; de quo confer Peckium de teftam. conjug. libr. 4. cap. 8, Rodcnburch dc jure conjugum tit, 2. cap. 4. num. 40. 10. Capaces interim oportet efle legatarios
tempore facii teftamenti» & mortis teftatoris, co modo, quo id de heredibus mOnitum in tit» de hcred. inftk. mm. 21. 22. ac deniqucetiam temporc eo, quo agnofcunt lcgatum; cum & in hercdc capacitasrequiraturtemporcaditionis, ac uti heres adeundo rc ipsa acquirit univerfum, jus dcfunfti. i. wmbettiit i$.f. dfatquir.vet 4mmt
|
||||||
|
404 k*B- XXX. XXXI.
nutione aut detra&ione ad eum pertinere cui
pradegatus eft; adco ut nec pro ca parte , qua ipfe heres eft, fundi pradegati pretium heredi- bus caucris folvere obftri&us fit. d. /. 34. §. 1. ff. de legatis 2. I. qui fxliabus 17. §. ult. I. 18. ff. de legatis 1. in qua /. 17. & 18. deprale- gato agi, patet ex eo , quod heredi hoc lega- tum ex officio judicis familiae ercifcundae debe- ri dicitur, quod folis prselegatis convenit. At- que ita quoque , cum alius Italicarum» alius pro- vincialium rerum heres inftitutus eflet, nullo dato coherede, ex jequis quidcm partibus herc- des cfle intelligebantur, fed tamen officiojudi- cis uni Italicse alteri provinciales res, tanquam prsecepdones , in judicio familia? ercifcunda; fer- vandce erant. I. ex fatto 35, pr. & $§. feqq. ff. de bered. inftit. Sed &, fi quibufdam ex pluri- bus heredibus pradegata teftator dederit, cum hi praelegato honorati ex partibus insequalibus inftituti cflent , finguli quidem ex prselegato fuam pracipient portionem hereditariam pro ra- ta, qua heredes funt; fed pro partibus reli- quis coheredum viriles finguli partes habent, nt paulo ante cjictum ex /. cum pater 2. ff. de wftrutto vel inftrum. legato. Plane, fi teftator omnibus coheredibus, quotquot inftituit, com- muniter unam rem aut certam quantitatem jure pradegati dederit, nulla in pradegato partium mentione fkcta, magis eft, ut pralegatum tale nullius momenti fit: cum quisque ex pralega- to percipiendo prius eam partem, ex quaheres eft, & quam jure hereditario per eum capi fu- pra di&um, efficiat hoc ipfo, ut nulla amplius pars reliqua fit, quae inter coheredes veniret dividenda. Diverfum eflet , fi teftator in re omnibus heredibus prselegata certas fingulis por- tiones adfcripfifTet; quippe quse tunc fingulis fe- cundum apertam teftatoris voluntatem cedere debent. Qua ratione, fi teftator primum ex fun- di Corneliani befle , fecundum ex fundi Cor- neliani triente, heredem inftituerit, nullo alio dato coheredc, finguli quidem ex femifle herc- des fiunt; fed tamen unkuique fua pars in fun- do, tanquam prselegato, offlciojudicisfalvaeft, adeoquc triens uni, alteri bes. /. quotiensy. §. fiduo 13, juncT:. /. ex faSo 3$, pr. & §§-feqq. ff. de hered. inftit. 8. Denique, uthoc paucls moneam, ctiam
in mortis causa capionibus, ( quae fcilicet con- ditionis implendx gratia percipiuntur ab eo, qui fub conditione dandi honoratus eft,) regula il- la, quod nemo a fe ipfo capere pofllt, locum habet. Ut tamen multum interfit, utrum he- res fub conditione dandi decem heredibus infti- tutus, an vero legato honoratus fit. Si enim fub tali conditione inftitutum ponas , integra decem ab eo cseteris, quorum coheres futurus fift, dandafunt, nec partem illam, exquapoft dationem heres efficietur , fibi deducit j cum ipfe ante dationcm fcu conditionis implemcn- $im hcrcs non fit, adeoque non2 nifitQtade^ |
||||||
|
Oe leg a t is et
atnitt. pofftff. ita lcgatarius agnitione legatum
vere confequatur: fic ut in legatario eadem agni- tionis, qua: in herede aditionis, ratio fit. Plane in conditionalibus legatis eos etiam exiftentis conditionis tempore capaces cfle, neceflarium videtur. arg. /. eum qut poft i04. ff. de csndit. & dcmonflrat. ficut id tempus etiam ratione ca- pacitatisinfpicitur, cumquisfub conditione he- res inftitutus eft. §. in extraneis 4. Inftit. de he~ red. qualit. & different. nifi vivo teftatore con- ditio extiterit; quippe quo cafu tantum fa&i te- ftamenti, mortis, & agnitionis tempus fpe&an- dum foret, perindc acfi non fub conditione, fed pure, legatum ab initio relidum effet. arg. I. fipupillus 26.ff.decondition. inftitutionum. Sed nec dubitandum videtur, quin incapaci fub illa conditione, ft aliquando capere potuerit - re&e legetur. /. in tempus capienda 62, ff. de hered. inftit. quo cafu neque fa&i teftamenti neque mortisteftatoris tempore legatarium capacem effe jura defiderant, fed potius capiet ex causa le- gati, quam primum per leges licet. /. fi ita quis $i.ff.delegatis2. 11. Legatis gravari poflunt omnes, ad quos
aliquid ex voluntate defun&i pervenit, quales prarcipue funt heredes, five ex teftamento five ab inteftato fuccedant: licet enim heredibus le- gitimis hereditas cx legis difpofitione obvenire videatur, non dubium tamen, quin etiam fi- mul ex beneficio defun&i & tacita ejus volun- tate acquiratur: quoniam creditur paterfamilias inteftatus decedens fponte fua his legitimamre- linquere hereditatem, & hoc ipfo, quo non ade- mit, cum poffet, tacite dedifle. /. conpciuntur 8. §. fed ideo x.ff. de jure codicill.l. i.§.fcien- dum 6. ff. de legatis 3. Quo fundamento pla- cuit, patrem pofle legatum relinquere a fui fi- iiifamilias impuberis heredibus legitimis, quia fcilicet per fubftitutionem pupillarem, jure pa- trise poteftatis faciendam, potuiffet iis eandem intcrvertere, & ad alios transferrc: quamvis hoc in cafu gravamen lcgati fe non extcndat ultra impuberis pubertatem, dum nec ultra vires ex- fereret fubftitutio pupillaris, neque etiam fufti- neatur, fi impuberem patcr exheredaverit. /, (i fundum 92. §. ult. I. 03. /. 04. ff. de legatis 1, jund. /. 24, C. /;. t. de legatis. Nec in- tereft, utrum inftituti fint, an fubftkuti, five «lire&i, five fideicommiflarii, excepto eo, quod fubftituto pupillari filii impuberis exheredati nul- lumpotuitimponi gravamen legati, etiamfipa- ter impubeiis mileseffet, & eandem illam rem, tmam impuberi exheredato legaverat, a fubfti- tuto ejus legare vellct aut fideicommittere. /. cum quidam 24. C.h. t. de legatis l. miles ita 41. f.fi miles 3. //. di teftam. milit. ad cujus §. 3. finem pertinere ac connectendum effe prirmim verbum paragraphi quarti, monet poft alios Gotofredus in notis. Ufque adeo autem fub- ftitutos legatis onerari obtinuit, ut & indubio Jubftituti iifdem tacite intelligantur obnoxii le* |
||||||
|
FIDEICOMMISSI S.^ ^O^
gatis, quibus inftituti deficientes gravati erant.
/. licet lmperator 74. //. de legatis 1. l.fi Titia 61. §. 1. /. cum pater jj, §. ab inftituto 1$. //. de legatis 2. I fi plures gradus 08.//. dele- gatis 3. /. «0» juftamq. C. ad Senatufc. Ttebcll. Hinc fi teftator filium inftituens, prohibuerit, ne res alienetur extra familiam, & fifiliusan- te moriatur, vel aliter heres efle noluerit, ne- potes eidcm fubftituat, nulla fa&a alienationis prohibits repetitione, tamen nec nepotes alie- nare poterunt, tanquam eodem gravati fideicom- miflb tacite repetito. Neoftadius Cmu fupr. de- cif. 12. Et hax ita, fi modo non fucrit evi- dens diverfa voluntas teftatoris> quae ex variis colligi poteft, pnta, fi aliam rem reliquerit a fubftituto quam ab inftituto, vel fi certa caufa fuerit, cur ab inftituto relinqueret qus infub- ftituto ceflat, vel fi fubftitucrit ex parte fidei- commiffarium , cui ab inftituto reliqucrat fidei- commiffum. d. I. licet Imperator 74. ff. de lega* tis 1. vel nominatim unus tantum heredum gra- dus dare damnatus fit. /. Ji plures gradus $S.ff. de legatis 3. /. pater meus 20. §. i.ff. delega- tis 2. Sanefi teftator primum fecundum & ter- tium heredem inftituens, fic legata dederit, /1 mihi primus heres non erit, fecundus Titio decem dato; fi fecundus mihi heres non erits primus Seje fundum Tufculanum dato, primo& fecundohe- reditatem omittente, ab utroque fubftituto le- gata deberi Paulus refpondit. /. debiterdccem 82, §.fiprimo 1. ff.de legatis 2. 12. Quod fi hereditas non ex cxprefsa vel
tacita defundi voluntate, fed cafu, ad aliquem pervenerit, gravari lcgato vel fideicommiflb non poteft. Et hoc eft, quod a Paulo monitum , fic fideicommiffum dari non poffc, fi Stichus , Seji faftus jujfu ejus hereditatem adiverit, rogo det, quoniam qui fortuito, non judicio tefta- toris confequitur hefeditatcm vel legatum, one- randus non eft; nec recipiendum effe, ut, cui nihil dederis, eum rogando obliges. l.fed & fi 6. §. i.ff. de legatis 3, Unde licet filius pras- teritus patri fuus heres fiat, non tamen ab eo pater Iegatum aut fideicommiflum relinqucre po- teft. /. ex filio 2. //. de legatis 3. Sed &, fi quis inteftatus decedens, abeo, quiprimogra- du fuccedere ei potuit, fideicommifliirn relt- querit, & illo repudiante, ad fequentem gra- dum devoluta fit fucceffio, eum fideicommis- fum non debere refcriptum eft. /. 1. §. pen. 0* ult.ff. de legatis 3, Idemqueeft, fiteftamen* to inftitutus & legato gravatus, repudiet here- ditatem ex teftamento, atque ita praeter men* tem ejus heres alius ab inteftato fuccedat. Ut tamen haec jure novo & moribus noftris muta- ta videantur, quatenus etiam heredes ab inte- ftato compelli poffunt ad prseftanda legata tefta- mento data. Vide tit. de injuft, rupt. irrit.faiit teft. num, ult. 13. Ca:teruma Iibero teftatoris dependctar-
bitrio t utruin unum ex pluribus heredibus in JE c e 3 fott»
|
||||||
|
*. ■■■:.:■■>■ ■■.■■,, ■■...■ -
:,"y. ■ •■'.:■ , -\ ■ - . ' - .' ,y ■■ .. .jg
|
||||||||
|
4o6 Lib. XXX. XXXI.
folidum legato gravare velit , an omnes. §. i.
Jnftit. de lege Falcid. /. in fwgulti jy. I. 78. jf. eod. tit. /. fi plures gradus 98.//. de legatis 3. idque vel pro virili fingulos, vel pro heredita- ria portione. /. fi beredes 124. ff. de legatis 1. Quodautem dixi, unum in folidum gravari pos- fe, tunc verum eft, cum teftator aut rem non hereditariam , aut certam rerum fungibilium quantitatern ab uno praftari jubet: namiicor- poris alicujus hcreditarii prseftatione unum ex fluribus heredibus oneraverit, is non ad folidi corpons prseftationem ex causa legati devinclus cenfctur , fed tantum pro ea parte , qua hercs eft ; quia in dubio videtur teftator in herede gravando fe tantum retuliffe ad eam partem, quam in tali re habet heres , feu ex aditione habiturus eft. /. fi fundum fub conditione 8r. §. ft libertus 4. ff. de legatti 1. junct. /. fervi ele- ilione 5. $. ult. ff. de legatis 1. Gomezius va- riar. refolut. tom. 2. cap. 11. num. ij. in fine. Quando autem efrlcaciter unus folus legato gra- vatus eft, nullum legatarii prater unum illum gravatum convcnirc queunt j fic ut hac in parte inter legata & xs alienum defuncti differentia fit, quatenus teftator uni quidem ex pluribus hcredibus fblidi aeris alieni folutionem impone- re teftamento poteft; fed id nonimpedit, quo minus finguli pro rata parte, qua heredes funt, conveniantur, nec is> quem teftator folidi ams alieni oncre gravavit, in folidum a creditoribus conveniri ex rigore juris poteft, fed tantum a coheredibus caneris , qui finguli pro rata aeris alieni partem folvere compulfi funt. /. fervo legato 69. §. fx tefiator 2. ff. de legatk 1, licet moribus noftris magis placuerit , eum , quem teftator ad integri scris alieni folutionem fuo dam- navit teftamento, in folidum a creditoribus ad folvendum compelli poffe, ut diftum tit.fami- IU ercifc. num. 27. 14. Prxter hercdes tum inftitutos tum fub-
ftitutos, etiam aliis , qui cx morientis volun>- tate ac morte commodum fenferunt', onus ie- gati imponi poteft, quales funt legatarii, poft- quam inter legata 8c fideicommilTa fingularia differentix fublatse fuerunt, (licet olim a lega- tario fideicommitti quidem potuerit, fed non legari) pr. Infiit. de fingulisreb.petfideic.reliftis, juncl:. §, 3, Infiit, b. t. delegatis. quibusfimi- les mortis causa donatarii. /. ab eo 9. C. defi- deicommijfis. I. cum pater 77. §. eorum 1. ff.de iegatis z. uti & vir aut uxor , cui a conjuge quid ita donatum, ut morte demum donantis confirmetur donatio , atque ita fideicommiffi partibus fungatur. /. /i mulier dotem yff.de legatti 3. arg. /. cum bic ftatus 32. §. 1. & §. toenitentiam 3. ff. de donation. inter vir. &uxor, l indonationibmxz, C. adleg. Falcid.infuperilli, cjui conditionis implendae, adeoque mortis cau- «a, capiunt, dum defunftus aliquem aut here- dem inftitucrat, aut lcgato honoraverat fub con- tfitione, fi deccm dederit. /. quidm tefiamemo ■,*
|
||||||||
|
XXXII. Tit. UN.
96". §. ult. ff. de legatis 1. denique etiam om-
nis ille , qui aliqua ex causa deruncti debitor eft, quatenus hoc ipfo teftatorintelligiturlibe- rationem fuo legaffe debitori , atque ita eum velutlegatarium lcgato gravafle. l.fipecuniayj. I. fi fervus legatus 108, §. qui margarita i^-ff. de legatis 1. An autemdonatarii, inquosper fimplicem inter vivos donationem liberalitas collata fuit, fideicommifTo gravari poilint, cx« cutietur in tit. ad Senatufc. Trebell. 15. Inter heredes tamen & legatarios caete-
rosque , qui heredes non funt , legatis aut fi~ deicommiffis gravatos illud intereft , quod he- redes quidem, at non legatarii, ex legatis, qui- bus onerati funt, quartx Falcidise deduclionem habeant. /, lex Falcidia 47. jT. 1. ff. adleg. Fal- cid. jun<5t. pr. & §. i. infiit. evd. tit. I. ult. §. & fi prttfatam 4. C. de jure deliber. quodque heredes jure novo lcgatis ultra gravari poflint, quam honorati funt, quotics absque inventarii beneficio aditionem faciunt , utpote carente» Falcidiae legis dedudione. d. I. ult. §. fin autem 14. circa fin. C. de jure deliber. (Adde tit. dt jure delib. num. 27.) legatarii vero & fimiles alii non ultra, quam quatcnus a defuncto acce- perunt, fic ut, quod amplius eft, inutiliter re- lidum cenfeatur. $. 1. Infiit. deftngulis reb.pet fideic. relitlu. I. Imperator Antoninus 70. §. J* centum 1. ff. delegatu 2. RefponfaJurifc.Holl. part. 2. confil. 134. licet negandum non fiV, quin cafus nonnulii in jure dentur, quibus in- itio infpedo in plus etiam ipfi legatarii gravati vidcntur, quam a defunfto iis datumeft. Ita namque , fecundum Julianum , fi cui Stichus aut Dama legatus eflet, electione legatario da-« tS, & fidei cjus commiifum eflet, utStichum alteri praftaret; ii Damam vindicare maluerit, Stichum omninodarecompellitur, licetStichus pluris, Dama minoris pretii fit; cum per curn fteterit, quo minus ex teftamento habeat, quod fideicommiffum fuit. /. plane fi filium 94. §. jS cui Sticbus 2. ff. de legatis 1. Sed &, fi cen- tum legatis, ducenta reftituere rogatus fit poft tantum temporis fpatium, ut ex ufurarum addi* tamento centum confici poffint, ad ducenta te-* nebitur", aut alioquin tantum in additamentum ufurarum, fi brevius tempus fit: nec in plus et eo obligatur , quod forte legato percepto ma- gnum emolumcntum , quod ufurarum modurrt longe excedit, ex aliquo negotio confecutut eft, aut pcenam ftipulationis imminentem eva- fit. /, Imperator 70. §. fi centum 1. ff. de leg*~ tis z. Denique , fi accepta pecunia aut certi re, rempropriam, quse majoris eft pretii, re«« ftituere rogatus fit, non eft audiendus legata- rius, legato percepto, fi velitcomputare. d.L 70, §. 1. infineff. de legatti 2. hoc enimjure utimur, utmultum interfit, fuam quisquerent an alienam reftituere rogatus fit; namflfuam, cogetur reftttuere, licet modicum tantum acce- perit j fin alienam , non alias crit cogendus, quam
|
||||||||
|
D E t E G A T I S E T
quam fi tanti poffit rediraere, quantum ex ju-
dicio tcftatoris confecutus eft ; idque quia quis- quc probabiliter ignorare poteft prctia rerum alicnarumj fuarum vero rcrum pretia uti fcire debet. /. quifquis major 15. C. de refcind. ven- dit. Ita & fcire prdTumitur, adeoque non plu- ris, quam quantum cx lcgato accepit, eafdem videtur xftimaffe. /. generaiiter dicemus 24, $■ fi quis aiienum 12. //. de fideicommijf. libert. I, fed fi non ferrus 36. pr. & §. 1. //. ad leg. Falcid. Qax ipfa etiatn ratio cft, quod lcgatariis jus dclibcrandi in jure tribuitur; quamvis alioquin Jcgati titulus fua natura non oncrofus fed lu- crativus fit. /. quadam ftmt 1 j. //. dereb. dubiis, l.fimiles^i.ff.deieftam.miiit,' 16. Qbfervandum infuper, aliquando alios
teftamento honorari, alios lcgatis aut fideicom- miffis vidcrj gravatos, fcd exitu confiderato re ipsa non alios quam ipfos honoratos, oneratos intelligi. Qvta ratione, fi municipio lcgatum rcli&um fit, fidcicommiflumab his, quiRem- publicam gerunt, daripoteft, quippe qui gra- vati cenfcntur, quatenusmunicipium, cuipra- funt, reprafentant. /. ftfuerit 5. ff.de legatis 3. Pupillis quoque inftitutione vel legato honora» tis, fideicommifla a tutoribus eorum relida, velut ab ipfis relida pupillls, pra-ftaridebere, Im- pcratores refcripferunt. i.eium 20. C. de fidei- tommtffis. eo quod tutores pupillum reprsfcntant, & quantum ad providentiam pupillarcm domint loco habcri dcbent. /. tutor qui tutelam 27. ff. de admin. & peric. tut. ac facta tutorum pro fadis pupillorum habcntur. /. Tiita cum 34. §. fi ea conditione 4. //. de legatis 2. Sed &, fi quis non ab herede vel legatario , fed ab he- redis vel lcgatarii hcrede legatum aut fideicom- miflum reliquerit, ho'c valere bcnignum Ulpia- nus cenfuit, quia heres natura diverfus civili ta- men juris fictione una cum dcfun&o perfona eft. I. fi fuerit 5. §, 1. ff. de legaits $. Atquehinc ctiam, ft fic ftdeicommiffum dedero ab hcrcde meo, te rogo, Luci Titi, ut ab berede tuo pe~ tas dari M&vio decetn aureos, utile forc fideicom- niiflum , Pauluscum Julianorefpondit, adid, ut, mortuo Titio, ab hcrcde ejus peti poflit. I, fed etfi 6. ff. de legatis 3. Extra hos cafus gravari nequeunt, quihonorati nonfunt. Un- tle pofitaftatutaria bonorum omnium inter con- juges communione, fi maritus quid lcgaverit, id non cx communione folvendum , fed folos gravat mariti heredcs, quamvisin nonnullislo- cistale Icgatum cx communi prseftandum fit, fi conjux in Icgati dationcm temporc teftamenti conditi confcnferit; quod tamen a moribus no- ftris abhorrere, monet Abrah. a, Wefel de con- ftubiai. focietate tratl. 2 cap. 3. num. 76. &feqq. Magis noftris moribus convcniens eft, ex com- muni mafsa folvenda efle legata, quae conjuges communiterunatabulateftantes, & fe invicem inftitucntes, poft mortem primi morientis a fu- nerfttte praftari jubent, ac ukerius definiunt, |
||||||
|
FIDEICOMMISSI S. ^07
quibus poft obitum ultimi fuperftitis bona ut-
riusque cedere dcbcant. Refponfit Jurifc. Holl. part. q.confil. 179. 17. Legari poffunt res omnes, quffifuntin
commercio, etiamfi apud hoftes ftnt, quotie? jurc poftliminii fperantur reditura:; non item, fi in iis reprobatum Tit poftliminiijus. l.idquod apud 9. /, fervus ab boftibus 98. /. ab omnibus 104. £. ttiam 2. ff. de legatis 1. &detalifun- do hoftium , qui nunquam civium Romano^, rum fuit, ideoque nec poftliminio reverti pot- cft, accipienda /. liber bomo 103. ff de verb. oblig. Nec tantum fpecies rerum,fed &gencra legari poffc in aperto eft , five teftator ita in genere rem legct , ut unam tantum aut quas-. dam gcneris illius fpecies prsftari velit, dcquo, dicendum ad tit. de optione vel elecJ. legata. fivc omnes fpecies eo fub gcnere contentas, fuoque in patrimonio rcpertas, legatario acquiri cupiat. Qttod fi teftator gcncris nomen prsemifcrit, & generi quasdam fpecics co fub genere compre- henfas fubjecerit j fi quidem id fecerit , igno-. rafls, aut dubius, an tales ipecies tali fub gc- nere comprehenfse fint, omne, quod teftator ex eo genere habuit, una cum fpeciebus enume- ratis deberi, nec minutum , fed magis fpecies ex abundanti adjedas videri , Ulpianus notat. /. qu&f\tum esl 12, §. pen. ff. de infiruii. velhi- ftrum. leg. I. legata fupelleftili 9. ff. de fupeU.le- gata. fin fciverit, fpecies generi fubjuncl:as fub gencre comprchenfas efle , nec de fubjunctis ipecicbus ulla juris ambiguitas fit, quin ad gc- nus tale pertineant, creditur magis lcgatum gc- neris ad fpccies cxpreffas voluiffc reftringere, ut. proinde praetcr eas nihil amplius ex gcncre le- gato praftandum fit. /, Sej* ex parte zo.pr.ff. de inftrutt, vel inftrum, leg, juncl. d.l. 5». ff.de fupell. legata. Scd fi prius ipecics quasdam gc- neri prjemifcrit, mox genus fubjunxcrit, om- niafub co genere comprchenfa legafle ccnfetur. ./. ult. §. ult, ff. de triticof vhio vel oleo legato.
nifi ex circumftantiis alia colligi poffit menstc- ftatoris, uti id potuit in cafn /. 1, ff. de auro & ^rg. Ugato. Confer Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 3, vol, 2. confil. 110. num, 6. &feqq. Ant. Fabrum Cod. libr. 6mtit, 18. defin. 2, Bacho- yium atl Treutler. voi. 2. dijput. 13. th. 4, //'/. D, 18. Scd &, fi tcftator generaliter fua lcga-
verit mobilia, multum intereft, utrum id ege- rit cum mcntione & relatione ad certumlocum, an fine ea. Si enim nullam loci certi fecerit adjectionem , omnia ubicunque repcrta , quas mobilium veniunt appellatione, legato cedunt, ctiam merces vcnales, nec non pecunia nume- rata, licct repofita , ut fcenori daretur, vel ut inde prsdia compararcntur, cum certum natu~, ra fit, pecuniam rem mobilem effe; utcunque aliquo refpedu, favore minorum, nummi ipfb- nim, emtioni prjediorum deftinati, proimmo-. bilibus habeantur. l.quidergo 3. §, qutd ergo <S. ff, de contrar. tm. & uiili acl. Parens p. m.Paulus Voct"
|
||||||
|
XXXII. Tit. UN.
de fideic. hered, pars quota, vcluti dimidia, hc-
rcditatis ipfius defun&i. /. cum ex fiito 39. pr.ff. de vulg. &pupill. fubfiit, l.Jiquisfervum 8.§. ult. jf. de legatis 2. /. mulier qtu 22. §. ult.jf.ad Senatufc. Trebell. ac intercft, utrum quis a dcfundo in parte bcrcditatis inftitntus,an vcro pars hcreditatis ei le- gata fit,quotics fideicommiffo gravatur; quatenus illo quidem in cafu quartam deducit, hoc non item. /, d. mulierqtu 2 2.§. ult.fi. adSenatufc.Tre* bell. juncl /. lex Falcidia^. §.i.ff. ad leg. Valcid. quemadmodum ctiam refert, utrum pars beredi~ tatis legata fit, an pars bonorttm: ubi enim pars bonorum Iegato relinquitur, deduci primo dcbet «s alienum, pretia fervorum manumifforum , aliaque bis fimilia: non kem, fi pars hercdita- tis. /. fi quis fervum 8. §. ult. I 9. ff. de legatis 2. licet aliquando hcreditas & bona confun- dantur ac promifcue accipiantur apud Ulpianum infragm. tit. 24. §. fuut fingula 25;. fiveautem pars bonorum, five pars hereditatis Iegetur, ea infpicienda patrimonii quantkas , qua; mortis tempore invenitur. arg. /. grege legato 21. d)" U. feqq. ff. de legatis 1. /. peculium 6<$,ff.dele- gatis 2.1,pen. ff.deinftruclo velinfirum. leg. Ant. Matthxus feletl. dijput. 8. ad l. ult. C. qu& res pi~ gnori num. 11, poft Peregrinum, Manticam, Me- nochiumibid. ck, Amplius ad lcgatum univer- fitatis rerum reducitur taberna, chorus, fami- lia, biga, triga, quadriga, grex, armentum, alia- queplura: de quo gregis autarmentifimiliurn- que legato dubium, an unum, an multiplex lc- gatum fit. Et fi quidem jus & obligationem fpe<5tes, unum tantum lcgatum eft. l.gregeau- tem 6. ff. de legatis 2. arg. /. fcire debemus 29 ff, deverb. obligat, fin capkum divifionem, plur.i videntur cffe. l.fxchorusj^. ff.de legatis 3. Cu- jzdusad d. I. 29. ff. deverbor. obtig, 20. Intcr rcs autem quse legari poffunt, ncc
peculiaribus explicantur titulis, etiam nomen fcu actio numeratur : quo cafu hcrcs lcgatario aclionem cedit. §. tam autem 21. Infiit. de le» gatis. i.ft damnatus 10. J. de liberat. legati. I, fervum filii 44. §. fed & fi 6. ff. de legatis 1. non modo ad perfequendam fortcm nominibus comprehenfam , fed & ad ufuras. debitas; eo quod univerfa nominis obligatio Icgata credkur. /. nomen debitoris 34, ff. de legatis 3. Refponfa Jurifc. Holl. part. 4. confil. 211. nec tantum. contra ipfum dcbitorem, fed & contra fidejus- fores & pignorum poffcffores, fi prjediis, aut prsdibus, aututrisque fimul, creditori cautunt ik. arg. /. emtori nominis 6. ff. de bered, velatl, vendit. nifi teftator remiferit teftamcntoobliga* tionem accefforiam, legando libcrationem fide- juflbri, aut pignus ci, qui illud dcdcrat. /. fi damnatus 10. ff. de liberat. legata. jun&. /. 1. §, 1. ff eod, tit. Satisfack autem heres grava<- tus hac nominum ceffione; neque cnim debi- torem locupletem prscftare tenetur, aut rcm qua: in obligationem deducla eft. /. Lucius Titius 8B. §. civibus meis 8. ff de legatis 2. arg. l.ft nmen
|
||||||
|
4o8 Lib. XXX. XXXI.
Voet de mobil. & immobil, cap, 7. num, 7. Non
tamen actiones lcgaffe intelligitur, legatis mo- bilibus, quia actioncs propric loquendo incor- porales funt, adeoque ad mobilia, quaecorpo- ralium fpeciem conftkuunt, nequaquam perti- ncnt: unde nec a&iones dcberentur, fi mobi- lia & immobilia legata effent ex eadem rationc. Peckius de tefiam. eonjugum libr, 5. cap.ult. num. 5. Sandc decif, libr, 4, r/f, 4. defw.6. Berlicbius concluf. pratl. part. 3. concluf. 3. num. 11. Me- nocbius libr. 4. prafumt. 142, num. 20. & pra,- futnt, 129. num. 29. & feqq. Wefel ad novellat confiit. Ultrajefi. art. 12. M«w.2.Parensp. m. Pau- lus Voet de mobil, & immobil, cap.16, num, 5. Sin cxadverfo mobilia ccrti loci lcgatafint, veluti, qua: funt in domo, vel in fundo, pecunia nume- rata non continctur, neque nomina, quorum inftrumenta in eo loco funt. /. uxorem & flium 41. §.legaverat 6.l.fifunduslegatus 44. /. qtufi- ttimeHjS. $. Mm i.l.ft mibiMavia 92. ffi de legaits 3. nifi manifefte de his quoque legandis voluntas teftatoris approbaretur. d. I. 78. §, 1. ff. de legatis 2. vel pccunia fit, quse ibi prsefi- dii causa eft repofka; id eft, vel in fundo, vel in parietc aut aliter clam ita occukata, ut di- rcptis aJifs, ad eam domino refugium cflet; quod potiilimum bellis civilibus fa&um Jurifconful- tuscommcmorat, fubjiriens, audivifle fc rufti- cos fenes ita dicentes, pectmiam ftne peculio rem fragilem ejfe , pcculium appellantes, quod prse- fidii causa deponeretur. /. f% cbortis j$. §. his verbis i.ff. de legatis 3. quali depofitioniorigi- nem potiffimum dcbent thefauri, indedi&ive- tercspecunise depofitiones. /. nunquam nttda 3 r. §. i.ff. de acquir. rer. domin, junft. l.peregre profettarus 44. //. de acqutr. vel amitt. poffeff, l. atutore^j. ff, de reivindk. Confer Rsevardum Ubr. j. varior. cap. 17. Cumque difficile fit, omnia recenferc, quse fub mobilibus certi loci legatis comprehendantur, vel non, probanda omnino Labconis & Proculi rcgula atque diftin- ctio, fcribentium, nec qtiod cafu abeffet, minus ejfe legatum, nec qttod cafa ibifit, magis legatum ejfe. /. /i ita legatum S6.ff. de legatis 3. eoque facit /. fi fundus legatus ^. ff. delegatis 3./. ex fatto 3 y- §. rerum 3. ff, de bered. infiit. Adde Carpzovium defn. forenf part, 3. confiit. iy.de- fn. 28. Leeuwcn conf. forenfi part, 1. libr. 3. cap. j.num. 12, Peckium detejlam.conjug.Ubr. 5. cap.iy, Neoftadium Cttria fupr.decif 19. 19. Porro uti res in gencre legari poffunt,
ita quoque univerfitates rcrum, veluti hercdkas defunfto leganti delata, quo cafu legatario herc- ditatis illius onera incumbunt. arg. /. ex faclo 17, §. Jutianusi.ff. ad Senatufc. Trebell. i, fi quis fervum 8. §. ult. 1,9. //. de legatis 2. I. /j- cet placeat x^,ff. dedote pulegatd. pars quota bonorum, undc legatarius partiarius nuncupa- tur. /. Ji quis bonorum 23. /. nonamplius 26. §. cum bonorum 2. ff. de legatis 1. /, cum autem 9, ^jf. delegatis 2. §. feti quia heredes 5. & 6. Injiit. |
||||||
|
De leca t is et
r.emen 4, ff. de bered. vel att. vend. five nomen
ipfum tcftator legaverit, five rem aut quantita- tem eo nomine contentam; ii modo rem» ut fibi debitam , lcgato dcderit , quippe cum lc- gansremfibi debitam, nilprxteraclioncm» qua res exigenda eft, legaffc intelligatur. arg. l.cum fervtis legatus 39. §. idem Juliantts 3. /, legatum tta erat 10 J. ff. de legatis 1. d.l. 88. §. 8. ff. de legiitis 2. §. tam atttem 21. Injfit. de legatis. I. fidamnattis 10, ff. de liberat. legata. fed &, fi acSio legata jam a defundo injudiciumdeducta fic, nil pmer incertum litis eventum videtur lcgatum, iic ut heres legatarii periculo ac com- modo vincatur aut vincat in ca lite, & ob id legatarius, avertenda? colluiionis ergo, poflit li- ti aflifterc autb^nunc fi C. de litigiofis. Scien- dum tamen, etiamfine ceflione legatarium no- minis utilibus poffc actionibus & debitum per- fequi a debitoribus defuncti, & utiliter acces- forias ratione pignorum aut fidejuflbrum actio- nes cxerccre. /. ex legato 18. C. h. t. de lega- tis. fi rnodo obligation.es acceflbria; ab ipfo de- functo qucefitae fint: fi cnim heres demum pig- noribus aut fidejufforibus Icgati nominis fecu- ritatem paraverit, vcrius eft, legatario non nifi cx ceflione pignoris perfequendi aut convenien- di fidejufloris facultatem quxri. arg. /. fi beres pecuniam y^.ff.adSenatufc. TrebeU. 21. Ut vero valeat legatum nominis, requi-
ritur omnino, utnomenfit, feu appareat. l.fi fic legatum 7J, §. quod fi z. ff. de legatis 1. Non eft autem, vel quiatempore illo, quo.re- linqucbatur, nihil erat debitum ; vclquiatunc debitum, poftea defiit debitum efle. Nihiltenv pore lcgati relicti debitum intelligitur, fitefta- tor lcgct, quod fibi Titius debet, & is nihil dcbeat; five fimpIiciternomenTitiileget, five certam exprimat quantitatem, veluti centum qu& tnibi Titius debet; eo quod utroque in cafu nus- piam dcbitnm apparet. I. fi fic legatum 7j.§. 1. 2. ff. de hgatis 1, Adde tit, de cendit. & de- monftrat. fufficit tamcn vel conditionale fubefle debitum ad nominis legati validitatem; cum etiam pendente obligationis ex contractu dcfcen- dcntis condfcione, ftipulator aliufve fimilis fpera obligationis ita habeat, ut & adheredcs trans- mittat, atque interim quoque creditor fit. §,/«& conditione 4. Inftit. de verbor, obligat. I. iscuifub 42, //. de oblig. & atl. Diverfum eflct, fiex causa legati conditionalis teftator fperaret debi- tum: cum cnim exea causa pendente conditio- nc creditor non fit, nec fpem legati ad here- des transfcrrc poflit, fi pendente legati condi- tione decedat. d. /. 42. ff» de obligat. & acl. I. in fraudem 27. //. qui & a quibus manum.li- hcri non funt. juncl:. /. fi poft 5. §. fed fi fub 2. ff. quando dies legat. ced. I. ab omnibus 104. jf. in teftamento 1. ff.de legatis 1. confequens cft, cum non recle Icgare, quod ea ex causa fibi fperat debitum iri, ficut nec poteft delegare. /. legatafub conditkne 41.ff.de condit. & demonftm. |
||||||
|
F IDE ICOMMI S S 13- 409
22. Inutile ex poftfacfto efncitui* legatum
nominis, quod ab initio fubftiterat, fiteftator debitori, cujus nomen Icgaverat, heres extite- rit, & ita illud confglione cxtinctum fit. /. fi- idquod 21. §. tinde 1, ff. de liberat. legata. vel dcbitorem acccptilatione liberaverit. /. non quo- cunque 82. §. qui Gajum 5. ff. de legatis 1. ei- ve legaverit liberationem, nec aliud huic priori nomen furrogaverit, ex quo legatum legatarius confcquatur. /. Lltcim Titius 88, §. civibusS.ff. fo legiti* 2,. vel vivus ipfe nomen legatum ex- cgerit. §. um autem 21. Inftit. b. t. de legatis. I. fific legatum 75. Jf. qttod fi z. ff.de legatis 1. arg. /. non folum 7. §. liberatio 4. ff. de liberat. legata. tum, quia ex tali exa&ionc pradiunitur animus mutata? voluntatis , eo modo, quo id contingit in alienationc voluntaria rei legatae per teftatorem fada. /. fideicommiffa quocunque 11, §. ergo & fi 13. junct. §, 12. ff. de legatis 3. tum etiam , quia poft exa<5tionem re ipsa fecu- tam, ipfa fubftantia debiti, feu nomen ipfun» Icgatum, tollitur, d. I. 11. §. 15. Sed quem- admodum poft alienationem voluntariam rei le- gatx, legatarius audiendus eft, probarc defide- rans» mutatam non fuifle ex tali alienatione te- flatoris voluntatem. arg. d. I. n. §, iz.ff, de legatii 3. ita quoque hoc in cafu, quonomen a vivo teftatore exatftum eft. /. fen. §. ult. ff. de adim. vel transfer. legatis. Indicium autem non mutatse voluntatis eft, fi doccatur, teftatorem nomen legatum exegifle, ut pro depofito pecu- niam haberet, etiamfi forte poftmodum ex ed- dem pecunia exa6ta, partevc ejus, rem aliam comparaflet. d.l. 11. §. ergo&fi 13. in fine.ff. de legatis 3. uti &, fi pecunia cxacta quidem, at rurfus aliis nominibus collocata effet, quafi illa nominum permutatio neque perimeret legajum , nequeminuerct./. qui filium 6*4. ff. delegatu 3, & generaliter, fipecuniaeadebkoribus exacla, vel quacunque de causa reda<5bc, eidem tamcn nomi- num contrahendorum rationi deftinata: manfe- rint. arg. d. /, 6*4. infine. & /. Lucius Titius 88. pr. ffl de legatis 2. Mantica de conjecl. ult. volmt. libr. 12. tit. 2. tittm. ip. Atque hinc etiam eft, quod fola debiti novatione legatum nominj; hauJ quaquam extinguitur , eo quod debitum quafl permutatum in fui fubftantia vidctur permane- re. arg. /. cum filius divifis j6. §. heres meus 3. ff.de legatis 2. jund. /. Imperator Antonintts 70. §. ult. /.71. /. -j2.ff.eod. tit. Sed&, fi tefta- tor nomen quidem non cxegerit, verum obla- tum fpontc a debitore debitum acceptaverit, quod otferente ipfo non potuit non accipere , magis eft , ut in dubio prafumatur teftator m eadem perftitiffe voluntate. d. I. 11. §. ergo& * fi ti.ff.de legatis 3, Non obftante l.fiidquoA ti.ff. de liberat, legata, cum ibi non dicatur, debitum a debitore fponte oblatum & folutum fuifle; utproindeaccipi poflit de debito ad cre- ditoris exaclionem folutoj prsefertim, ficenfi- deres in §. z. ejufdem legisagi de cxaclione per F f £ here^
|
||||||
|
XXXII. Tit. UN.
perducta debki exa(5tione legatum nominishaud
interire. Etenim & alienatio voluntaria rei le- gatse, & debitipetitio vcl exadio, mutata:qui- dem vokmtatis argumenta funt; fed fola vendi- tione, quat per traditionerh confummata non eft, nulla rci contingit alienatio, dum res in domi- nio venditoris ex voluntatc ejus rcmanet, do- nec traditio fubfecuta fuerit. Quse & ratio eft, quod fnpra monitum , traditionem, utcunque fadama teftatore ex titulo, qui ipfo jure nul- lus cft, hunc tamen cffc&um producere, uttc- ftatoris voluntas circa legatum mutata intelliga- tur, quiafcihcct, quantum in feerat, cupien- do rcm legatam in alium alicnare , animum a legatario alienum lcgandiquc pcenitentiam tefta- tus fuit. d. I. 24. §. i.ff. diMim.veltransfer. legatis, Vinnius ad d. §.21. Inftit. b. t. de le- gatis num. 4. 24. Sunt 8c alia , qua: circa nominis lega-
tum dubitationem habent. Quid cnim , fi, cum teftatori dcbcretur Stichus aut deccm arbi- trio debitoris, Stichum debitum teftator leget ? Ab arbitrio debitoris hoc in cafu pendere le- gati validitatem, adeoque decem folutis extin- gui Icgatum, Marcellus fcripfit. /. ut heredibm 50. §. fi Titius 1. ff.de legatis 2. Eftque in hac lcgati fpecie id fingulare, quod, cum no- minis legatarius vulgo ab hercde defiderare pos- fit, cedi fibi a&ionem lcgatam, atque etiam li~ ne ceffione utiles adverfus debitorem actiones habeat, etiam in cafu, quo debitum alternati- vum fimpliciter legatum eft. l.fificlegatumjj. §. fi quis ita %. ff. de legatis 1. neutrum tamen hic locum inveniat , fed incerti aclione adver- fusheredemagere debeat, per quam compellat heredem experiri, ut, fi Stichum confecutus fuerit, pixftet eij fidecem, nihil. l.ftficle- gatum 75. §. ult. ff. de legatis 1. Idemqueob- tinet, fi, eodem pofito alternativodebito, te- ftator alteri Stichum fibi dcbitum, alteri decem fibi dcbita, legato det; fic ut & hic ex eventu folutionis legatum valeat , nec utrique legata- rio, fed tantum uni debeatur, autore eodem Mar- cello, in d.l. 50. §. 1. ff. delegatis^. Quam- vis contrarium Juliano placuiffe videatur, dum ait, /1 quis, Stichum autPamphilumftipulatus, Sempronio Stichum legaffet, M&vio Fampbilum, oneratus heres intelligitur, ut neceffe babeat, aU teri attionem fuam, alteri aftimattonem Stichi aut Famphilidare. l.quodfi quis 76. ff. delegatiti, Nifi d. legem 76. accipiamus de debito alter- nativo, cnjus elecTio competebat creditori • co- hseret enim cum /. 75. incujuslegis §. 3. age- batur de debito alternativo legato, in quo ele- (5tionem fibi nominatim ftipulator padus fue-« rat. Ratio autem, cur in cafu /. 76. inutro- que legatario legatum fubfiftat, & akeri aclio, alteri seftimatio Stichi aut Pamphili prseftanda fit, haeceffe videtur, quodteftator, fciens, unum tantum eligi poffe , ac per iegatarium, cui unum ej£ alternative debitis legaverat, illum ipfum defigna-
|
||||||
|
4io Lib. XXX. XXXI.
heredcm fa<5li, qua lcgatum haud pcrimi affe-
ritur j fic ut hax videatur ibi tra&ari fpecie- rum oppofitarum decifio, extingui quidcm le- gatum, fi folutio debiti ttjpfius teftatoris ex- a&ionem fadta fit; non vero, fi ad cxaftioncm heredis j utpote quze inducere non potuit pra;- fumtionem ullam mutat» in tcftatore jam de- fun&o voluntatis. Plane quibus in cafibusex- a£tione aut folutione debiti extin&um non in- telUgitur nominis legatum, legatarius nullam ab herede petere poteft ceffionem aclionum |* quip- pe folutione jam fublatarum, fcd magis id, quod tali ex nomine folutum apparet , quafi ex vo- luntate defun(fli in locum nominis legati fur- rogatura. arg. /. qui ftium 64, ff. de legatis 3. Vinnius ad\. 21. lnftit. h. t. delegatisnum. 3. 23. Quod 11 teftator vivus quidem exigere cceperit, fed necdum effe<5t,um habuerit exadio, dum intcr moras debitoris, jam judicio adfol- vendum conventi, vel jam condemnati, tefta- tor fato fun&us fuit, legatum nominis perinde extinftum cenfcri dcbct, ac fi re ipsa folutio ad exa&ionem fecuta effet. Cum enim ex nomi- nis cxaftione mutatum in dubio prsefumatur in teftatore legandi propofitum. arg. d. l.fideicom- tnijft 11.§. ergo & fi 13. ff. de legatis^. fa<5tum feu mora debitoris , folutionem protrahentis contra mcntem teftatoris, efficere non potuit autdcbuit, quo minus perduret prsfumtio mu- tatse voluntatis, ncc legatario contra prafumtam teftatoris mcntem prodeffe. Si enim etiam ex a&u tcftatoris, qui ipfo jure nullus erat, vel- uti ex donatione in conjugem contra leges col- lata » mutata? voluntatis indicium peti poflit, & legatum minutum aut ademtum intelligatur. I, legatum fub conditione 24. §. i.ff.deadim.vel transferendis legatis. longe magis id admitten- dum fucrit, ubi teftator tale quid egk, quod ex legum prsfcripto agere impeditus non eft, fed cujus effedum alius improba mora, nul- loquc jure , eludere tcntavit. Sed & , fl fub Jegato comprehenfum intelligatur id, ad quqd vivo tcftatore debitor condemnatus eft, perin- de ac fi jam folviffet, cum tamen vivo teftatore nccdun#judicato fatisfeciffct. /. nepoti legaverat 6. ff. de infirull. vel inftrum. legato. non anim- advcrto, cur non eodem modo ad legati intcr- itum fufficiat petitio cjus quod debetur , per- inde ac fi ad eam mox quoque folutio fecuta fuilTct, quse per moras debitoris vivo teftatore fccuta non cft. Nec in contrarium facit, quod fundo legato, cum omnibus, qu& in eo fitnt, vi- na quoque alteri vendita , fed necdum emtori tradita» legatario debeantur. /. pr&dia mariti- ma 27. §. Hberto ^.ff.de inftruilo vel inftrum. legato. cum tamen alienatione voluntaria lcga- tum perimatur, fi illa per traditionem ad flnem perdu&a fit, ut in tit. de adim. legatis latius dicctur: unde videri poflet, utt inchoata, non pcrfccla alienatione, legatum in dubio non con- fumitur , ita & tentata fed necdum ad finem |
||||||
|
De legatis et fideicommissis.
|
||||||||||
|
411
|
||||||||||
|
cfcfignatum, puta Pamphilum, & non altemm,
puta Stichum, petendum efle, ac nihilominus alteri Pamphilum lcgans, videatur fciens pru- dens kgafle rem alienam, quo cafu rei alience jeftimatio prarftanda eft, ex £.4. Inftit. h.t.de legatis. Quae ratio & explicatio etiam non pa- rumexeo juvatur, quod ab eodem Juliano tra- ditum; teftatorcm , quiGajum&Luciumejus- dem pecunia.'reos habebat, ita legantem, quod mihi Gajus debet, id heres mem Sempronio dam- ttas efto dnre, quod mihi lucius debet, id keres tneus M&vio damnas efto dare, eam conditionem heredis fui conftituifle, ut is neccfle habeatal- teri a&iones fuas, alterilitis a?ftimationem prse- ftare, nifi vivus teftator Gajo acccptum feciflet; tunc enim & rvfevii & Scmpronii legatum in- utileeffe. /. non quocunqueSz. §,quiGajumpen, ff de legatis 1. Etenim hoc quoque in cafu teftatori competebat cledio, utrum ex duobus debendi reis convenire vcllet; nec ignorarepo- terat, uno folvente alterum quoque Hberatum efle; cum ergo nihilominus duobus diverfis fe- paratim legaret, quod duo debebant, quafi fin- guli feparati debiti debitores eflent , legatum ctiam duplicare voluifle vifus fuit. Quod au- tem uni fa£la per teftatorem acceptilatione, u- trumque legatum extinguitur, id inde eft, quia uni facla acccptilatio altcri quoque prodeft, & totum debitum hoc ipfo extinguitur refpecTu utriusquc rei debcndi. /. ft rem aliquam 31, ff, de novation. Nec aliud dicendum, fi quis ejus- dem debiti nomine & reum principalem & fi- dejuflbrcm obligatum habens, alteri id, quod reus principalis, altcri id , quod fidejuflbr de- bet, lcgito rclinquat , quatenus etiam uni le- gatario actio cedenda, alteri litis «ftimatio pra?- ftandaeft; cum haftenus fidejuflbr & principa- lis debitor xque, ac duo rei debendi, ejusdem debiti debitores fint ; adcoque eadem in his quoqtic ratio militet: & «que per acceptilatio- ncm reo vel fidcjuflbri factam obligatio adver- fus utrumque ipfo jure pcrimatur, ac fi unicx pluribus principalibus debendi reis accepto latiim elfct. /. & per jusjurandum 13. §. fi fidejttffori y.ff. de acceptilat. jund. /. liberationem 3. §, nunc de 3. /. fi quis rettm «f. pr. & §, 1. ff. de liberat. legata. Quod fi vel alter ex pluribus principalibus*dcbendi reis, vel fidejuflbr, 4vel principalis dcbitor, non acceptilatione, fed tan- tum. paclo denonpetendo, eoque perfonali, li- beratus fit, vel, cum nomen duorum correo- rum dcbcndi vel debitoris & fidejuflbris fecun- dum ante di<5ta duobns feparatim legatum eflet, alterutri liberationem hac mente creditor, idem- quc teftator, lcgaverit, ut unum tantum vo- luerit obligationi fubdu&um effe; magis eft, «t legatum utrumque extinctum haud intelliga- tur, fed debitum maneat illi legatario, cui no- menillud Iegatumapparet, fivc correidebendi, five debitoris principalis aut fidejuflbris, quod neque pa&o de non petendo, neque liberatio- |
||||||||||
|
nis lcgato, evcrfum fuit. arg. d.l. 3. §.5. /.
5. pr. a- §. t. ff.de iiberat. legata. Plane, fi damnatus heres fucrit a fidejujforequidem nonpe- tere, quod autem Titius debet, M&vio dare, pa- cifci debet heres, ne a fidejuflbre debitum pe- tatur, & adverfus reum aftiones fuas prxftarc legatario. Quemadmodum damnatus hercs, ne a reo petat, ac dare quod fidejuflor debet, & reo acceptum facere cV legatario litis ceftima- tionem fufferre compellitur. l.fidamnatus 10. ff. dejiberat. legata. 2 5. Cseteium non fingularia tantum nomina ,
fed & nominum univerfitates lcgari poflunt, pu- ta, cum calcndarium Icgatur; quale legati genus in dubio pcr exa&ionem nominis neque exftin- guiturnequeextenuatur, fed nominaalia furro- gatadebentur, quafi permutatione nominnm fa- ctar, uti & ipfa pecunia exacta, fi calendario maneat ' deftinata; quin & illa, qua: poftea calendario de novo adfcripta. l.quifiliumtiq, ff. de legatis 3. /. Lucius Titius 88. ff. de legatis 2. non vero, quje ex calendario in alias rationes tranflcripta atquc tranflata eft, /. Lucius Tititts 88. ff, de legatis 2, /. nepoti legaverat 6. ff. de hftruBo vel infirum. legato. arg. /. Seja ab herede 6. pr. & §. t.ff. de auro & argento legato. Quod fl teftator nori totum calendarium, fed numerum certum no- minum ex calendario, arbitrio legatarii eligen- dum, legaverit, in dubio magis ex illis, quse mortis tempore, quam qus tempore fafti teftamenti ca- Iendario continebantur , eleftio legatario per- mittenda eft; tum, quia generaliterin optionis legato placuit, ex omnibus iis, quaz mortis tem- pore teftatoris erant, optionem fieri poffe, ideo- que omnes omnino illius generis res , qua: in patrimonio tcftatoris fuerint repertx, legatario ad optionem faciendam oportere exhiberi. /. Scy- phi elettioneq, L 5. /. ult.ff.de optione vetelecl. leg. tum, quia fecundum ante dicl:a fub genera- li legato calendarii etiam ea nomina continen- tur, qus poftea calendario adfcripta funt; cui . confequens eft, ut Sc ex poftea adfcriptis, ve- lutcalendariipartem conftituentibus, electiole- gatario afferenda fit. Et harc ita» fi non aliud fuadeat fraus legatarii: eoque pertinet fingularis illa facli fpccies, quam Scsvola exhibet: Pater fcilicet ex calendario fuo legaverat filio fuo viginii nomina, qtu filius fibi eligeret; eidemque filio vivus omnium rerum fuarum adminiftrationem permiferat: qui poft teftamentum fadum ante mortem patris annos decem, quibus procura- bat patri, contra veterem confuetudinem patris, qua calendarium exercebatur, novos debitores amplarum pecuniarum fecerat, & in priores, quos pater exiguarum fortunarum habuerat, ma- jus creditum contulerat, ad hoc, ut inviginti nominibus omnis prope fubftantia calendarii es- fet. Cumque quaereretur, an huic fiho eorum nominum, quse ipfe fecerat, prjeceptio permit- tenda eflet, refponfum fuit, ex his filium ele- ftionem habere, quae tcftamenti tempore tefta- F f f a to» |
||||||||||
|
o
|
||||||||||
|
XXXII. T i t. UN.
tes funt; quod in fpecie, qua res heredis lega-
tur, non evcnit, cum dominium rei fit apud hercdem. /. unum ex familia 67. §. fi rem tuam 8. ff. de legatis 2. Obfervandum vero , illisin cafibus, quibus rcs aliena jure legatur, a rcdi- mendi necefiitatc non libcrari heredcm , quod illa admodum difficilis comparatu fit. l.cumfer- vus 351. §. conftatj. ff.de legatis r, arg. /. conti- nuus aclus 137. §. illud injptciendum ^.ff. de verh obligat. 27. Qtiod fi teftator rem fuam , fed alteri
obligatam, legaverit, hcrcdis crit pignus luere, quoties teftator fcivcrit, rem obligatam cffc; le- gatarii vero, fiid teftatori ignotumfuerit; vel fi teftator id quidem haud ignoraverit, verum non rem certam, fed rerum univerfitatem, vel- uti dotcm, lcgavcrit, & fub ea res fingularis , jure pignoris devincta, comprchenfa fit. §, fed & fi rem 5. Inftit. h. t. I. licet placeat i$,ff.de dote prdeg, l. fi res obtigata 57. ff. delegatis 1. /. pr&dia 6. C. de ftdeicommiff. vcl nominatin» teftator expreffcrit, fe pradia, qiu obligatafunta legare , aut quid fimile; quippe quo cafu vidc- tur prxdia cum oncre cohsreiite lcgaffc, & ob id legatario, non heredi, luitio incumbit, fe- cundum Groenewegium ad d. I. 6. C. defdei- comm. Nec aliud, quam in pignore, Romanis placuitcircaremtcftatoris quidempropriam, fcd in qua alius ufumfrudlum habet; fic ut heredis: fuerit aut rem liberare a fervitute ufusfru&us, autffiftimationcm ejus legatario prasftare. l.Ma- Vimfundum 66. $, fundo 6.ff. de legatis 2. quod tamen a moribus noftris alienum cenfet Groc- newegen ad d. I. 66. §. 6. & generaliter, fi onus tale rei legataz appareat impofitutn > ut in- de non fit metuenda dominii amiffio, non de- bet heres eam liberare , fcd legatarius rem qua- Iemqualem tenetur accipcre, veluti fervitute gra- vatam. /. fi fervus Titii 70. §. nam & fii.ff.de legatis 1. Hugo Grotius tnanud. ad juriftrud. Hott. libr. 2. cap. 22. num. 11. 1*. "Wefel ad novellas conftit. Vltrajett, art. 20. num. 42. vel reditu irredimibiliautmerereali. Wefel d.locg. Neoftadius curis, Holl. decif. 11. Refponfa Ju- rifc. Holl. part. 3. vol. 2. confil. 1^0. num. 1» & feqq. Quod fi condudtor fruclum condudio^ nis alteri legaverit, frudum omnem rei condu- ds legatarius pcrcipit, heres veeo ad penfio- nem conducTionis folvendam obligatur. /. qui quatmr ^o.^.qui hortos 1. ff. delegatis 3. Ant. Matthseus de auttion. libr. z. cap. 6. nurn. ult. 28. In re, quam teftatorcum alio commu-»
nemhabet, alterilegatamagis in dubio fola pars illa, qua teftatoris propria eft , non item pars altera, legatario prsftari debet, five fciverit te« ftator, five ignoraverit, rem illam , quam Ie-< gat, fibi cum alio communem effe. /. fervi ele- cMone 5. §. 1.2.ff. delegatis 1. I, quiquatuor 30. §. quifundum 4. ff. de legatis 3. Sed &, fi fun- dum veftigalem habens, eundem alteri legave- rit, non plena videtur proprietas legata , fedl tau*
|
|||||||
|
4ifc Lib. XXX. XXXI.
tor.in calendario habuit. I. nomen debitoris 34.
\§.fUio 1.ff.de legaiis 3. eoque facit /. 32,. §.3. ff, de legat. 2. /• iS.J^. 12. inftne ff. de infir. vel ith ftrum. leg. l.pen. infneff. de aaro arg. leg. 26. Non folum autem teftatoris vel heredis
res, fed etiam aliena legari potcft, ita ut heres •cogatur redimere eam jufto pretio & prxftare, vel, fi redimere non poflit, ceftimationem ejus dare, nec ad redemtionem inmcnfo vel iniquo pretio faciendam compclli debeat. §. non folum 4. lnftit. b. t. I. non dubium eft 14. §. ujf. ff. de legatis 3. unde & arbitrium judicis interpo- ncndum, fi de pretii quantkate difceptatio in- tercedat- /. alieno fervo 31. §. ttlt. jf. de ftdei- commiff. libertat. Et rcs quidem teftatoris pro- pria omni modo pcr heredem praeftanda lcgata- rio; uti & res ipltus heredis; five teftator fci- yerit rem fuam vel heredis fui elTe, five id ig- noraverit, ac vel rem fuam putaverit alicnam efle, dum plus valet, quod in veritate, quam quod in opinione eft. §. fi quis rem fuam 11. Itiftit. h, t. vel rem heredis ut fuam legaverit. /. unum ex familia 67. §. fi rem tuam 8. ff. de legatis 2. Idque pro ca parte, qvia rcs legata ipfius heredis eft: nam quatenus heres ipfe rci lcgatas dominus non eft, idcm in ea, quodin aliena, locum habet. arg. I cutn a matre 14. C.de rei vindicat. Sande decif. Itbr. ^.ttt.g.de- fin. 4, Aliena vero non aliter redimenda, vel asfti- matio ejus per heredem folvenda, quam fi te- flator fciverit, eam alicnam eiTe; & hoc ipfum per legatarium, tanquam actorem & afflrman- tem, probetur. d. §. 4. Inftit. b. 1.1. cum alie- mm 10. C.h. t. jund. /.4.C. de edendo. I. aclor quod 23, C. deprobation. nifi teftator rem alie- nam legaverit .conjun&a? perfona?. d. I. 10. C. de legatis. vcl jufferit> ut heres praecepto certo fundb , qui alienuserat, heredkatem reliquam reftkuat. /. heres pracepto 72.//. ad Senatufconf. IreUU. 'vcl res fuas inter heredes fuos dividen- do, uni rem non fuam affignavcrit. 2- cumpa- ter 77. §. eviclis 8, ff. de legatis 2. velpiseaut alterius favorabilis caufs ratio legati validitatem ex sequitate fuftineat. arg. I. Paulus rejpondit 39. ff de fdeicommiff, libert. Zoefius ad Pand. h. t. num. 12. aliique ibid cit. Cum in omnibus hifce cafibus exceptis prsefumendum videatur, teftatorem favorabilium caufarum, aut conjun- <5tarumperfonarum, eorumve quos itadilexitut & herecles inftitucrit, confideratione motum , nihilominus legaturum fuifle , etiam fi fcivis- fet, rem ahenam eiTe. Quod autem extra ca- fus hos heres rcm alienam pratftare non coga- tur, nifi teftator eam fciverit alienam effe, rem vero fuam omni modo folvcre teneatur, licet eam teftator ut fuam legaverit, ejus illa ratio eft, fccundum Papinianum, quod fuccurfum fit he- redibus, ne cogerent,ur redimere, quod tefta- tor fuum exiftimans , reliquit; dum magis in Jegandis fuis rebus, quam in alienis comparan- 41*, & onerandis heredibus, faciles Yolunta- |
|||||||
|
l
|
|||||||
|
D
|
|||||||||||
|
E LEGATIS ET F I DE I C O M M I S S I S*
|
|||||||||||
|
413
|
|||||||||||
|
tantumjus illud, quod m vecligali fundotefta-
tor habet. I. fi domiis alicui 71. §. ult.ff. dele- gatis 1. Nec eft, quod dicas, rem totam de- beri , fi Iegetur , qua? in totura aliena eft, ac proinde longe magis totam videri dcbitam, ii non in totum aliena, verum etiam pro parte tcftatoris propria fit. Etenim res in totum alie- na etiam in totum prseftanda cft > ne in univcr- fum corruat defun&i judicium, quod eam ple- rumque recipit interpretationem, ut magis va- leat quam pereat. arg. /. quotiens in 12. /. ubi eslverborum 21, ff. de reb. dub.l.cogipoterit x6. in fine principii ff. ad Senatufc. Trebell. At ubi res teftatori cum alio commifnis legato rclinqui- tur , exitum habere poteft defuncti judicium, etiamfi fola praeftetur pars illa, quse adteftato- rem pertinet ; adeoque nulla neceffitas eft ad fuftinendam defunfti voluntatem, prjeftari ex re communi partem illam , quse aliena eft. Eoque facit, quod, cum teftator fundum , qui locatus erat , legalfct cum inftrumento, zc quau-eretur , num folum continerctur eo legato inftrumentum , quod teftatoris erat , an magis illud quoque, quod ad colonum pertinebat , definkum fuit, folum deberi in- ftrumentum quod tcftatoris cft, fi in eo fun- do & teftatoris & coloni inftrumcnta reper- ta fint ; fm fola coloni, nulla teftatoris , ibi- dcm fint, inftrumentum coloni videri legatum; ne alias inutile ficret inftrumcnti intuitu judi- cium defuncli. /. fundus qui locatus 24. ff.de i»« ftruclo vel inftrum. leg. Plane, fi res legata de- functo & heredi communisfit, totamdeberive- rius eft, quia tunc nulla redimendi neceffitate heres oneratur. arg. d. I. unum ex familia 6-j. §. fi rent tuam 8. ff. de legatis 2. /. cum filius divifis j6. §. dominus 2. ff. de legatis 2. uti&, fi tcftator ipfe vivus alteram partem redemcrit, eamque non tanquam prsedium feparatum, fed tanquam unum, poffederit. arg. l.fiextotoS. I. quod in rerum 24. §. fi quis poB 2. ff. de le- gatis 1. /. cum fundus 10, //. delegatis 2. atque ctiam fecundum aliquos , fi conjux leget rem fibi cum conjuge communcm ex jure ftatutarise communionis. Rcfp.Jurifc. Holl. part. 2.V0I. 1, conf xjo.in fme& part, 5. confil. x%o.qu<tft. 2. ConferBronchorft. cent, 3. affert. 55, Zoefium ad Vand. h.t. num. 31. Deckherum libr. x.dis- fert. x. num. 12. Manticam de conjett. ult. vo- lunt.libr.p. tit. x. num. 12.13, Vmnmmfeleft. qu&ft. libr. 2. cap. 26". Leeuwen cenf.for.part. 1. iibr. 3. cap. 8. num. 25. Refp. Jurifc. Holl. part. z. conftl. 202. in fine. & part, 3. vol. 1. tonfii 170, infine, 29. Non tamen re&e legatur res Iegatarii
propria , adeo ut » fi pure legata fit, ne con- valefcat quidem, ubi legatarius eam vivo tefta- tore alienaverit, ut vel res vel seftimatio debe- retur; propter regulam Catonianam. $, fed fi rem xo. Inftit. h. t. Non obftante /. x.§.tdt.ff. de reg. Caion, Non caim ibi de legato purp, |
|||||||||||
|
fed conditionali, fermo eft , & verba, fi eum
vivo teftatore alienaveris , non ad decifionem quaeftionls, fed ad propofitam fa<5ti fpeciem per- tinent, fecundum quam teftator tibi fundum legaverat, qui fcribendi teftamenti tempore tuus erat, fub illa conditione , fi illum vivo tefta- tore alienaveris j unde & diftinciio duorum pun- clorum, qu£e vulgojtinvenitur, poft verba tuut esi, tranfponcnda poft verbum alienaveris; ad- coque non de puro, fed conditionalilegato il- lic fermo eft; fub conditione autcm rem lcga- tarii propriam legari poffe nulla dubitatio eft ; cum ad legata conditionalia Catonis rcgula non extendatur. /. pen. ff, de reg. Caton. I. utera igi- tur^x. §. traliari 2. //. de legatis \. Quodfi res legatarii quidem propria ei pure legata iit, fed ipfi teftatori jus aliquod ea in re com- petat , teftator legando rem talem intelligitur hoc ipfo remififfe legatario fuumjus, vclutifu- perficiei, cum fupcrficiem habens fundum fu- perficiarium domino foli Iegat, /. ft tibi homo 80". §. ult. ff. de legatis 1. vel emphyteufios , dum emphyteuta pradium vccliigale lcgat muni- cipibus, a quibus utile dominium naclus fue- rat. I. ft domtu alicui jx. §. pen. ff. de legatisx. vel ufusfrudus. /. Mavius fundum 66. §. fundo legato 6. ff, de legatis z. (in cujus §. fine pro propter legendum efle pr&Xer monet ex Cujacio Gotofredus in notis ) vel pignoris. d, l. 66. §. 6. I. 1. §. 1. ff. de liberat. legata. qua ratione
etiam aliquem fibi ipfi legari poffe, UJpianus notat, puta fi ab hoftibus redemtus fit, & nec- dum lutrum redcmtori rcddiderit, pro quo ve- lut jure quodam pignoris ei tenebatur. /. fena- tus enim 43. §. ult. ff. delegatis 1, jun&. l.qui teftamento 20. %.poteftatis i.ff. qni ieftam.fac. poff. Sed &, fi non ipfe teftator, verumter- tius jus aliquod habeat in re legatarii propria ipfique legata , tenetur heres rcm ab iilo libe- rare gravamine ; veluti a jure fupcrficiei vcl emphyteufios. arg. 4.1. 71. §. y. /. 80". jf. ult: ff. de legatis x. uti & a vinculo pignoris attt fervitute ufusfruftus. d. I. 66. §. 6. ff.de lega- tis z. I. ft tibi homo 86- pr. ff. de legatis 1. li- cet diverfum placuerit, fi alius in re legatarii ei legata nil prseter prsdialcm habcrct fervitu- tem; quippe a qua liberationem heres lcgata- rio praeftare non compellitur. d, l. 66. §.6.ff. de legatisz. idquequia fervitutcs pradialesnon ita, uti quidem ufusfrudus, diminuere viden- tur proprietarii dominium. Quin imo, fi pre- tium rei per legatarium emtse , eique jam tra- ditse, necdum folutum fit, & teftator illamle- gatario legaverit, magiseft, utheredemadpre- tium pro legatario pendendum dicamus obftri- dum. arg. /. plane ttbi transferre^q. §. quod fi rem 7. /. hujusmodi legatum 84. §. qui fervum j.ff.
de legatis 1. & arg. /. / tibi homo 80*. pt.ff.de legatis 1. juncl. /. Julianus 13. jf. offem 8. ff. de acl. emti. Non etfem ignorandum , toties rem legatarii rede ei legari, quotiesdominiup |
|||||||||||
|
414 t»i*- XXX. XXXI. XXXII. Tit. UN.
|
|||||||
|
I. fideicommmijfa 11. §. fi fervo 16. ff. de lega*
tis 3. Etenim in /. 114. §. 5. de legatis i.non agitur de re, quae extra legatarii commercium eft, fed de ca , qttam ipfe propter corporis fttivi- tium, autpropter qttalitatcm relicli baberenonpo- tuit, alius tamen babere potuif, propter corporis qttidem vitiunty dum muto forte militia feu mii- nus cantoris, caeco munus ledoris legatur &c. propter relitti qttalitatem, dum fervus extra ur- bcm exportari prohibitus lcgatur moranti in pro- vincia, vel res talislegato datur, quamvellex vel teftator perfonarum quarundam favore ve- tuit alienari. Atque hinc ctiam in d. §. £. ex- primitur■■ talta alicM licite relitta fuiffe, quod de rebus extra commercium pofitis dici nequit-. Nec longe diilimile fuperioribus eft, quod Mar- cianustradidit, fi quis wqiiilino$finepradiis,quU bus adharent, legaverit» inutile effe legatttm; fed an aftimatio debeatur, ex voltmtate defttncli fta- tuendum ejfe. I. fi quis inquilwos nz.ff. de le- gatis 1. ncque enim adfcriptitiiferyiextra com- mercium funt, licet ab alio, quam qui praedium illud habet, cui funt adfcripti, haberi neque- ant aut poffideri. Et quod attinet ad /. 11. §, 16. ff. de legatis 3. tradat illa de militia fervo alicno legata, ac deciditur, xftimationem mi- Ymx domino deberi, fi teftatorfciveriteumfer- vum elTe, denegari vero perfecutionem ejus, fi id teftator ignoraverit; non alia, ut opinor , ratione, quam quia teftator, fciens legatarium fervum efte, non tam fervum ipfum, quam po- tius dominum, in cujus is poteftate erat, in le- gando refpexiffe videtur, adeoque militiam le- gaffe ei, quicommerciumquidemejus habcbar9 fedper corpus fervi fui eam habere, tenere, pos- fidere, aut exercere non poterat, ut proinde xfti- matio tunc jure debita fuerit, quafi legato tall licite dato. arg. d. I. 114. $, 5. ff.de legatis 1. Contra, fi ignoraverit fervum efTe, nihil debc- tur, quia fervus legatariusperteftatorem igno- rantem confiderari non potuit ex perfona domi- nij ex fua vero perfona confideratus neque mi- litise neque rei alterius cujufcunque commercio gaudebat, cui confequens erat, fecundum fu- perlus adftrucla, nec militiam ipfam nec sftima- tionem ejus hoc cafu prxftandam c-itc. Nec in-> commode ex hifce interpretationem reclpit, quod in d.l, 40.//, de legatis 1. ab Ulpiano fcrip- tum fuit, fi resaliena cujus commercium legata- rius non habet, ei, cuijus poffidendi non eft, per fideicommiffum relinquatur, puto aftimationem de* beri. Legat fcilicet teftator militiam fervo, quem putat liberum effe, qualis militia* illius commer- cio caret ex fuo capite confideratus; & hune rogat legatarium, ut militiam illam reftituat ei, qui commercium quidem ejus habet, fed prop- ter corporis vitium eam habere vel poffiderc nort poterat, vel ut reftituat fervo Titii, fciens il- lum effc talem, adeoque eum non ex proprio fed^domini capite cenfens, quem militiae qui- dem commercium habere, kd per corpus fervi eam
|
|||||||
|
a legatarib ex causa jam nata rccedcre ab co
poteft. *Quo modo emtor venditori noninutili- ter legato dat rem fibi venditam, fed nondum traditam, cujus dominium non emtoris fcd vcn- ditoris effe, in aperto eft; quo ipfo efEcitur, ut venditor a tradendi obligatione liberetur, vel fi poftea tradiderit, rei tradita? vindicationem habeat, & nihilominus ptetium retineat, vel necdum folutum emti venditi actione perfequa- tur. /. cum fervus 39. §. fi Titius 2. ff. de lega- tis 1, junc"t. §. quum autem 3. Inftit, de emt. vendit, Sic quoque fi rem ejus, qui reipublicae causa abfens vel minor eft, ufuceperim, recle illa mihi abcolcgatur, quiaperin integrumre- ftitutionem mihi auferri poteft. /. non quocunque 82. §. fi ex bonis 1. ff. de legatis 1. Denique aeftimationem rei ad legatariutn pcrtinentis ei- dcm jure per legatum relinqui dubium non vi- detur. arg. /. nemo tem fuam 82. ff. de verbor. cbligat. 30. Res commerciishominumexemtasquod
fpeftat, illae fi legatae fint, nec res nec aeftima- tio debetur, quales funt liberi homines, item res facrae, fanfte, religiofse, (licet jus inferendi mortuum in monumentum non inutiliter lege- tur. /. monumenta 14. C. b. t.) aut res tales piv- blicae vel Principis, quae non folent alienari, qualcs olim horti Saluftiani Augufti, fundus Albanus Principalibus ufibus deferviens, campits Martius, forum Romanum > pradia Cafaris infor- mam patrimonii redaclafub procuratore: talia enim legata tcitamento adfcribere velle, furiofi ma- gis quam mente valentis eft. /. cum fervus lega~ tus 39. §. fi vero 8. 9. 10. ff. delegatis 1. Hu- go Grotius manud, ad Jurifprud. Boll. libr. 2. cap. 2.2. num. jq.&feqq. Parens p.m. Paulus Voet, de ftatutis fecl. 7. cap. 3. num. 7. Nec inte- reft, utrum res tales pure lcgatse fint, an fub conditione: licet enim Catonis regula ad con- ditionaha legata non pertineat, & pendente con- ditione poffint incipere res tales in commercio effe, tamen inutile creditum tale legatum, quia fas non eft hujufmodi cafus fperare aut expe<5tare, nec alio loco tales habentur praeftandi conditiones, quam fi natura impoffibiles eifent. arg. /. con- tinms atlus 137. §. cum quis fub 6. ff. de verb. vbligat, $. idem juriseft 2. Inftit.de inutil. ftipu- lat. l.fi in emtione 34. §. liberum 2. ff. de con- trah, emt. Quod fi res in heredis quidem, at non in legatarii commercio fit, nec tunc debe- bkur ex causa legati velipfa vel aeftimatio ejus: fin legatarius rei legataecommercio gaudeat,le- gatum valet, utcunque heredis in commercio non fit. /. mortuo bove 49. §. labeo 2. & 3, ff. de legatis 2. arg. /. multum intereft 34. ff.de Verb.oblig. Grotius d.cap. 22. num. 54. &feqq, Nec obftant hifce leges illae, quibus evinci vi- detur, rebus legatis, quae extra commercium funt, «ftimationem faltem legatario praeftandam effej quales funt /. fe.dft res alienaqo. LfiUus- fawlw miks 114. %,fi quid yff.de legatis 1. |
|||||||
|
De legatis et
eatn poffidere & exercere non poffe fupra mo-
nitum: juftum crgo erat^huic fideicommiffa- rio, commercium quidem habenti, fed carenti jure pofTidcndi feu exercendi eara, asftimatio- nera prxftari; co quod legatarius commercio carens in hac fadi fpecie confideratus fuit tan- quam gravatus, & fideicommiffarius tanquam honoratus; acfufficit, honoratum habere com- mercium rei, licet gravatus eo careat, d. /.49. §. 2. 3,//. de legatis 2. d, l. 34. ff. de verb. obligat. imo gencraliter in omni fideicommiflb id obtinet, ut incapacitas gravati non impediat validitatem fideicommiffi, cujus ipfc fideicom- miffarius capaxeft, adeoquecapaxperperfonam incapacem reftituentem acquirat. /. cum ei qui 42, //. de legatis z. I. fi fidei me& 28. ff. dele- gatis 3. junct. /. altud eft capere ji.ff.deverb. 31. Cum autem fupra diclum fit, libcrum
hominem legari non poffe, ncc tamen ambiga- tur, quin fervus re<5te legato relinquatur, & ipfl fervo libertas, hinc quadam ex jure civili dubia, qux, etfl nunc in fe fpectata non adeo ufum habeant, paucis tamen excutienda funt. Si ergo idem fervus & legatus &liber eflejus- fus fit, favor libertatis prsevalet; nifi & in pd- fteriore fcriptura legatus fit, & evidens ademtio libertatis oftendatur; quodfi in obfcuro fit, fa- vorabilius refponfum, eum liberum efle, nec sefti- mationem ejus legatario per heredem oportere praftari. /. fi peculium 10. §. I. /. Julianus ait 40. ff. de manumiff. teftam. I. ft idem fervus 14. ff. de legatis 2. Sed &, fi fervus ipfepurele- getur, eique libertas fub conditione, non ali- ter heres eum tradere compellitur legatario, quam fi hiccaverit, exiftente conditionelibertatieum reftitutum iri; fi modo appareat, adimendile- gati causa libcrtatem fervo fub conditione datam eflc: nam fi onerari heredem a teftatore legata- rius oftenderit , cxiftente libertatis conditione icftimatio Iegatario prseftanda foret. d. I. 40. §. 1. ff.de manumiff. teftam. junct. /. ft pft mor- tem 68. %. fi pure 1. ff. de legatis 1.. Quod fi fervus aiteri pure legatus, ex certo die, id cft, tali, qui certo extiturus eft, jubeatur liber effe, inutile fervi legatum eft, quia diem libertatis kgataj venturum cffe eertumeft. d.l.fipoftmor- iem 68. §. ult. ff. de legatis 1. nifi appareat,J eam fuiffe mentem teftatoris, ut pcndente li~ bertatisdienonheres, fed legatarius, operisfta- tuliberi uteretur; quo de cafu forte accipienda l. peculium legatum ctj. §. Titio 2. ff. de lega- tis z. 32. Tignum sedibus jun<5tum inutiliter legari
Romanis placuit, fic ut nec tignum ipfum, ut- cunque defieritjun <5tum effe , nec seftimatio ejus prseftari debcat; idque non tam, quia de jure, quam potius, quia de facto in commercionon eft, quippe pro extin<5to habitum, quamdiu jun- ctum manet. /. c&tera igitur 41. §. tratldri 2. ff. de Itgatis 1, junct. 1. 1. infne & l. z.ff. de |
||||||
|
FIDEICOMMISSIS. 415
ttgno junclo. Sub conditione tamen fi legatum
fit, praftandurn eft, ubi exiftentis conditionis tempore defiit juncTwnefie. d. /.41.$. 1. ff.de legat. 1. Sed&, fiillicite quid extruclum, 8c ita tignum ei jun<5tum fit, tigni jundi legatum valct, quiaillicite exftruftum deftruendum eft, & ob id tignum non intelligitur junctum eile. /. fdeicommiffa 11. §. fi quis illkite 14,$ de legatis 3. jun£t. /. 2. §. fi quis nemine 17, ff. ne quid in loco publ. fiat. I. adificia 14, C. de operib. publ. Cumque ex Senatufconfulto & con- ftitutionibus liceat nobis ab sedibus noftris in alias Eedes noftras tignum transferre. d. I. 41. §. item quari 3. ff. de legatis 1. hinc fi parave- rit qusedam teftator, velut tranflaturus in aliam domum, & harc leget una cum altcra illa domo , valet legatum. d. /. 41. §. fed& fi paravit 14. ff. de legatis 1. fecus, fi necdum quicquam ad tranflationem paraffet. d. /. 41. §. 3. ff. h. t. De- nique, fi ea jundta fint sedibus, quae fine de- formatione ac fine domus injuria ieparari pos- funt, debentur, fi legatafint, qualia rccenfcn- turin d. I. 41. §. 9. 10. n. 12. 13. /. 43. §. 1. ff. de legatis 1, /. nutu etiam 21. §. ult.ff. de legatis ^. Ethxc moribus noftris mutata non effe, obfcryat Groenevvegen add.l.^.ff. delegatis 1. 33. Sunt & res plures, quae ftatuto vel in
univerfum, vel certis faltem perfonis legaripro- hibitse funt, veluti immobilia ecelefia;, tutori- bus & fimilibus aliis per pupillos ac minores, res qualefcunque conjugi a conjuge &c. de qui- bus alibi ex profeflb. Si crgo res tales pcrfo- nis talibus contra ftatutum legata* fint, magis eft, ut nec rerum fic contra prohibitionem fta- tuti legatarum aeftimatio prseftari debeat; cum non poffit non videri circumventa ftatuti pro-^ hibitorii fententia per seftimationis adjudicatio- nem. Sande decif. libr. 4. tit. 4, defin. 4. Zoe- fius ad Pand b. t. num. 27. 28. Perezius Tit. C. de incertts perfonis num. 4. Rodenburch de jure conjugum tratl. pulimin. de ftatutor. diverfit, tit. 2. cap. 5. num. 6. Parens p. mem. Paulus Voet de ftatutis feft. 7. cap. 3. num. 7. diffent. Peckius de teftamentis conjugum libr. 4.^.32. Si tamen immobilium legari prohibitorum xM- mationem teftator leget, ca debebitur, quoties legatarius mobilium, atque adeo seftimationis capax eft. Zoefius ad Pand. b. t. num. 29. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 5. confil. 54. fere in med. Tacite autem ex ftatuto videntur prohi- bitse legari res illae, quas ftatutum marito vel uxori vel primogenito addicit jure prsecipui; eo quodhas res legandi libertasevertcretftatutibe- neficium, privilegiatis talibus perfonis datum. Schurpff. cent, 1. conftl. 8cT. Schneydwinus ad §. 4. Inftit. h. t. num. 1 z. Inter qua; etiam funt feuda talia, quaE hereditaria non funt, feu, de quibus apud nos teftandi licentia per domi- num dirc&um concedi nonfolet. Anvero feu- do legatofinedominidirec-ti confenfu, ffftima- |
||||||
|
XXXII. Tit. UN.
comraiffaria libertas, qua? in multis.prrccipuum
favorem meruit, it^dari poflit, heres, fi volue- ris, fidei tudt, committo, tit Stichum manumktas. d. t. 46". Plane in voluntatem ejus conferri omnino potcfc, cui dare velit, veluti Tittaaut M&vio, utri heres volet, do lego, fic ut ad ex- emplum ftipulationis duo rei credendi Iegato conftituantur. /. fi Titio aut 16. ff. de kgatisi. uti &, quibus vclit penfionibus legatum prle- ftare. /. fi legatum 3. §. fedfi adjeHum 2. ff de an- nuis tegatis. Quemadmodum etiam in arbitrium ejus, tanquam viri boni, conferri legatum, ni- hilimpedit, puta,fiitaadfcriptumfuerit, fifue- ris arbkratus, fi putaveris, fi afiimaveris, fi uti- le tibi fuerit vifum; cum ita non plenum arbi- trium voluntas heredi dederit, fed eundem vo- luerit obligatum effe ad legati prsftationem , fi alius vir bonus id ^quum arbitrabitur, adeo- que neceflitas obligationis hoc cafu flibfit. l.fi- deicommiffa 11. §. quanquam 7. ff. de legatis 3. Ipfius autem legatani arbitrio non tantum taci- te, fed & expreffe, legati prxftatio committi poteft, fi nempe legatarius voluerk: quo cafij non purum fed conditionale lcgatum eft; adco ut moriente legatario , antequam fuam de lega- to acceptandodeclaraffetvoluntatem, inutilele- gatum fit futurum, nec ad legatarii heredes tranfmittatur. /. ft ita legatum 65. §. iUi fivolet 1. ff. de legatis 1. /. fi ka expreffum 69. ff. de condk. & demonft. In tertii arbitrium non re- de legatum confertur expreffe, fcd omnino ta- cite; qua ratione licet inutiliter Titio lcgetur, fi Mavius voluerk , tamen jurc legatum Titio datur, fi M&vius in Capkolium afcenderk • utcun- que in Msevii arbitrio fit, an Capitolium afcen- dere vclit, atque ita efficere, ut Titio iegatum debeatur ; unde diclum, expreffa nocere , non expreffa non nocere. /. nonnunquam ^2. ff. de condk. & demonftrat. I. fenatus enim ^,§,pen. ff.de legatis 1. arg. /. fi quis Sempronium 6%. ff. dehered.inftit. Nec contradicitUlpianusin/. 1. ff.de legatis z. cum ait , m arbitrium alterius conferri tegatum veluti condkio potesl; quid enim interesl, fi Titius in Capitolium afccnderit mihi legetur, an fi voluerit ? Non enim contendit ibi, in arbitrium tertii expreffe poffe legatum con~ ferri, fed tacite, velut in condkionem, fi fcilc- cet tertius in Capkolium afcenderk; utautemdo- ceat, in tali conditione arbitrium tertii appa- rere, ait, nihil intereffe, vi fcilicet verborum atque fententia naturali, utrum tcftator dixerit, fi Titius in Capkolium afcenderk, an, fivotueriU Quod & a Marciano atque Pomponio adnota- tum fuerat in d. I. 52. ff, de condk. & demon* ftrat. & d. /. 6%. ff. de hered. inftk, nec tamen eo minus ab iifdem fuerat additum, quaedam \n teftamentis , fi exprimantur , efrcclum nullum habere , qua; fi verbis tegantur, aliquod mo- mentum habent. Captatorije tamen voluntates uti in inftkutionibus, ita quoque in Jegatis 'reprobata: funt. /. captatom fcriptura 6*4. ff* |
||||||
|
|flrf Lib. XXX. XXXI.
tio ejus debeatur legatario, in materia feudali
. excutiendum erit. 34. Si res, quae legari poteft, fepiuseidem
legatafit, fiquidcm corpus fit, femcltantumin dubio debetur, eo quod unum corpus non nifi fcmel prsftari poteft. t.ptane ubi 34. §./i eadem 1. juncl. §. fed fi non 3. & arg. I. fifervusle- gatus 108. §. Sticbum 4. jf. </e /fgrffu 1. fivcid eadem fcriptura contigerit, five diverfis: tefta- torem enim, qui & teftamento & codicillis rem eandem legavit,adeoque pluribusfupremse volun- tatis fpeciebus ufus cft, non faepius eandem rem eidem legare, fed magis faspius loqui, vifum fuit. /. Mavius fundum 66. $. eum qui 5, ff, de legatis 2, nifi legatarius doceat, teftatoremvo- luiffe, ut & res & aeftimatio prasftetur. arg. /. mttu etiam 21. §. i.ff.de legatis 3. /. fi alii tiftts 42. $. 1. in fineff. de ufufrucl. Sin eadem quantitas faspiusei legetur, fepius quoque prae- ftanda venit, fi modo diverfis fcripturis relicta fit: nam fi una tantum , nonnifi femel in du- bio debetur. Qiiifquis enim ex uno prius egit infttumento, fi poftea ex altero aftionem in- ftituat, exceptione rei judicatse repelli nonpo- teft, nifi heres probet, fcripturis diverfis ean- dem, & non diverfas comprehendi teftatoris vo- luntates. d. I. plane ubi 34. §• fed fi non 3. ff. de legatis 1. jund. /. quingenta n.ff. depro- hation. Confer Cujacium libr, 14. obfervat. ip. Menochium libr. 4. pr&fumt, 128. Gomezium variar. refolut. tom. 1. cap. 12. num. 3 8. 3 y. Prater res etiam fa&alegari, nihil vctat,
veluti, fi heres teftamento damnetur domum alte- rius reficere, vel illum sere alieno liberare. §. tam autem 21. in fine Inftk.h,t. opus aliquod in ci- vitate, velin akerius privati gratiam, facere. /. fidekommiffa 11. §. /i i« opere 23. & §. ult. ff. de legatis 3. rem emere aut vendere, quo cafu juftum pretium intelligitur a teftatore fub- auditum , nifi is aperte aliam definierit pretii quantitatem jufta minorem aut majorem. /. fi cui legetur 49. §. pen. & ult. I. etfiaquo66.ff. de legatis 1. /. qtti quatuor 30. §. fi fundum 3. //. de legatis 3. neque novum eft, ut in emtio- ne yel venditione, etiam jufto pretio facienda, infignis fubinde utilitas deprehendatur. d. 1.66. ff. de legatis 1. Quod fi teftator heredemdam- naverit, ut rem certam duobus vendat, uno eo- rum emere nolente, alter poteft hcredem con- ftringere ad faciendam partisvenditionem. l.uxo- rem & filium 41. §. agrt p.ff de legatis 3. 36. Relinqui poffunt legata vel pure, vel
fubconditione, vel ex certo die ; dcquorumef- feclu vario dicetur in ttt. quando dtes legat.ce- dat. Ut tamen praeftatio eorum in liberum he- redis arbitrium conferri nequeat: eo quodnul- la tunc fubeffet praeftandi neceflitas, nulla ef- ficax ad legatum obligatio. /. fenatus enim 43, $, pen. ff. de legatts 1. /. fideicommijfa libertas 46. ff. defideic.libert. junct. Ifubhac condktone i.ff. dc obligat. & 48, eo excepto, quodfidei- |
||||||
|
De legaTis et
it iegdtls I. Adde tit. de hcred. inftit. num.
28.
37. Ut autem lcgatumpetipoflit, interalia
prsecipue necefle eft , ut per legatarium agno-
lcatur, quemin finem etiam a?que legatario jus deliberandi ad agnofcendum, ac heredi ad adi- tionem faciendam , conccflum eft, maxime, fi fidcicommiflb gravatus fit, ut diclum in tit.de jure deliberandu Neque cnim quisquam admit- tere legatum poteft , nifi fimul oneribus , per tcftatorem legato appofitis, fcmet fubjiciat. arg. jf. 1. Inftit. de fingulis rebm perfidekommiff. re- litlis. Hugo Grotius manud. ad jurijprud. Holl. libr. 2. cap. 22. num. ult. Refp. Jurifc. Holl. part, 2. confil. 210. qu&ft. 2. An vero legatum pro parte agnofci pro parte repudiari poflit, di- ftindionibus terminandum eft. Etenirn fiplu- ra eidem legata reli<5tafint, unum repudiare al- terumque ampledi prohibitus non eft: nifi u- num ex legatis onus habeat; quippe quo cafu onerofum repudiare volens, alterumquc admit- tere, audiendus non eft. /. fed duobus 5. pr. & §. i. ff. de legatis 2. Refponfa Jurifc. Holl. fart. 2. confil. 210. qttaft. <}, Sin unum tan- tum legatum relidum fit, neminem ejufdem rei lcgataj fibi partem pofle velle, partem nol- le, verius eft. /. neminem 4. ff de legatkz. I. legatarius pro parte ^S.ff de legatis 1, adeout unius rci legata? parte admifsa, tota acquiratur. l.ficuireslegata 58. ff de legatis 2. fiveunum legatum rem unam fingularem contineat, five rerum univerfitatem, veluti gregem, peculium, aurum, argentum, veftem, & fimilia. /, gre- ge autem 6. ff. de legatis z, Si tamqj unius legatarii , qui necdum agnoverat legatum fibi jam delatum , plures heredes fint, heredum u- nus partem fuam hereditariam legati repudiare, alter acceptare poteft , quia nomina & adiones pro legatis competentes ipfo jure inter cohere- 3es divifse funt d. I. legatarius pro parte 3 8, ff. de legatis 1. Scd & fi fervo communi res una le- gata fuiflet, poterat alter dominus agnofcere le- gatum , alter repellere ; cum in hanc caufam fervus communis quafi duo fervi fint. I. fi fun- dum fub 81. §. fi fervo 1. //. de legatis 1. De- nique fi quis & heres inftitutus & legato ho- noratus fit , non impeditur hereditatem rcpu- diare, & legatum acceptare, fi non evidensfit m contrarium voluntas teftatoris , ut didum tit. de acquir. vel omitt. hered. num. 3 8. . 38. Agnito legato , tres lcgatario ad illud pctendum adiones comparatae funt, puta, rei vlndicatio, adio ex teftamento, &hypotheca- ria. §. 2. Inft. b. t. quarum generaliffima & rnaxime lare patcns , ac ad omnia omnino re- rum omnium legata pertinens, eft adio ex tefta- rnento; aut fecundum jus novum etiam adio ex codicillo, ( dum & codicillis ab inteftato reli- dislegata dari pofle placuit) qua locum habet etiam in illis lcgatis , ad quae perfequenda rei vindicatio aut hypothecaria ufum non invenit; |
||||||
|
IDEICOMMISSIS. 41^
ac fecundum principia ex quafi contra&u de-
fcendit. §. heres quoque j.lnfi. deoblig, quaquafi
ex contratlu. ideoque compctitadverfus eos folos,
quos dcfundus Icgato vel fideicommiflb grava-
tos voliiit, tanquam ex quafi contradu obliga-»
tos; non vero contra tertios rerum legatarum
pofleflbres, utpote cum quibus nihil quafi con-
tradum fuit. arg. d. §. j. Inft. de oblig. qua
qua.fi ex contratt. jund. §. 1. Inftit. de aclion.
Nec dubium, quin haec adio ftridi juris fit,
quia non nifi ex uno latere obligatio eft ; li-
cet enim inficias iri nequeat, quin ultimarum
voluntatum favore qusedam ad hanc adionem.
ex natura adionum bona; fidei translata fintj
veluti, quod ufurse citra vinculum ftipulationis
ex fola mora dcbeantur. I. ufurn, vicem 3 4. ff df
ufuris. jun<5t. /. mora fieri 32. §. inbona z.ff.,
eod. tit. & pendente legati die vel conditione
cautio legatorum nomine per heredem pra:ftan-
da fit. tot. tit. ff. ut legat. nomine caveatur. jun<5t.
/. in omnibus 41. //. dejudkiis. I. pen, §. ult.ff.
quib. ex caufis in poffeff, eatur. In caeteris tamert
fervata fuit natura & effe<5ius adtionum ftricli
juris; veluti, injurejurando inlitem. l.inattio*
nibus f.pr, & §§. feqq. I. 6. ff. de in litetn ju-
rando. in a(5tione de eo quod certo Ioco. l.fi be+
tes 5. ff. de eo quod certo loco. & aliis fimili-»
bus.
30. Reivindicatio, etiam ad legatorum per-
fecutionem comparata, pro fundamento habec jus dominii, quod recia via a defun<5to ad le- gatarium tranfire, Neratius autor eft in /. a Ti- tioherede 64. in fine ff. de furtis. & ideofccun- dum ordinariam rei vindicationis naturam non modo contra hcredem gravatum aliosque fimi- les, fed & contra quosvis rei lcgatae pofleflores datur, ex vulgatis principiis : & fi quidem cx pluribus heredibus unus folus rem totam pofli- deat, adverfuseum folum in folidum. arg. l.fi poffejfor fundi 55.//. de rei vindkat. Nec eft, quod fcrupulum hic injiciat adftrucla fuperius neceflitas legati agnofcendi* per qualem agni- tionem demum legatario dominium videtur qua> fitum. Etenim 5 ficut aditione hereditatis de- mum omnia heredi acquiruntur jura defundi, fic ut hercditate delata quidem, fed non adita, nullum unquam defunfti jus penes heredem fuis- fe intelligatur , & tamen aditione fa<5ta proti- nus a morte teftatoris translatio jurium defun- <5ti in heredem contigifle creditur. /. cum heredes z^.jf. de acquir. vel amitt. poffeff. jun<5t. /. be- res quandoque 54. ff. de acquir. vel omitt. here- dit. ita quoque, fi legatarius noluerit, ad fe le- gatum pertinere, pro eo erit, quafi nec lega- tum quidem fit, ac retro videtur res repudiata fuifle heredis, nunquam legatarii: fiveroagno- verit legatum , retro res ipfius fuifle exiftima- tur, ex quo hereditas adka cft; adeoque quam- vis Iegatum retro noftrum fit, nifi repudietur, tamen cum repudiatur, retro noftrum non fuis- fe, pabm eft, ut notant Jurifconfultiin/. i.§.' Ggg mum
|
||||||
|
»
XXXII. Tit. UN.
omnibusdefunftibonis, veruminiis folis,quse
exjudicio defunfti tcftatoris per heredem lega- tario ex bonis defunfti praeftita funt. Nam &, fi plures heredes legato onerati fint, res, qua; fingulis ex hereditate obvenerunt, tantum eate- nus pro legatis devinftae funt, quatenus finguli ex voluntate defumfH onus legati agnofcere ac ferre tencntur ac necdum folverunt. Denique fi unus ex pluribus heredibus folus integri lega- ti pra^ftatione oneratus fit, non aliae res intelli- gi debent hac hypotheca legali affeclje , quam qua^ad heredem gravatum a defundo pervene- runtj nonitem alise, qus caeteris gravaticohe- redibus quaefit» funt. Quorum omnium eara- tio eft, quod a&ione perfonali ad prsftandum lceatum vel ficleicommifTum conveniri non po- teit , nifi qui a teftatore gravatus eft , & pro qua parte eft gravatus, ac quatenus necdumpa- ruit voluntati teftatoris: nec pro his, qui fol- vendo non funt, coheredes caeteros onerari o- portet. /. legatorum petitio 33. ff. de legaiu 2. adio vero hypothecaria, quse pro legatis ex le- ge competit, non ultra datur contra heredem,. quam quatenus acl:ione perfonali compelli pos- fet ad legatorum praftationem j cum Imperatoi? de hac legali hypotheca pro legatis competente definicrit, in omnibus hifce cafibus (quibus fci- licet adtio hypothecaria pro legatis datur ) in tantum & hypotheearia unumquemque convenirit in quantum perfonaUs aftio adverfus eum compeitt, l. 1. in fne C, communia de legatis, Sicut cr« go perfonalis aftio non potuit eompetere in ca-« fibus fuperioribus adverfus heredes , qui noa funt gr%vati, aut quatenus non funt gravati, aut ^ voluntatem teftatoris pro fua" parte jam imple- verunt; quippe aut nunquam nata, aut per fo* lutionem jam fublata; ita nec hypothecaria aftio, pari paffu ambulans cum perfonali, legatario ad- verfus tales permittenda fuit. 42. Pofitoautem, quodadhuc duretobliga^
tio perfonalis ad legatum petendum, a<5tio hxc hypothecaria non tantum adverfus heredem da- tur, qui ad legati prjeftationem devindtus eft t fed & contra quosvis tertios pofleflbres rerurn illarum, qujeexbonis defuncliadheredem, lc- gati debitorem, pervenerunt: tum, quia res ik las non nifi cum fuo onere in tertium tranfire potuerunt, ex ordinaria pignoris natura , quas hac in parte a Juftiniano mutata non apparct: tum, quia antea ex miffione in pofleffionem le- gatorum nomine legatarius ita confequebatur jus pignoris prastorii in rebus defuncrti, utillse in alios quofcunque non nifi illo cum onerc transferrentur. /. fi poftquam 3. C. ut in poffeff. legat. at pignus noftrum legale ideo \ fe indu- «ftum Juftinianus mohet, ut legatarii fine fcru- pulofis miffionum in rem ambagibus poffent fe- curieffe. d, l. i, pr,C. commun.de legatis. San- de decif.libr.^.tit. 12. defm, 23. Rcfponfaju- rifc. Holl. pdrt, 1. confil. 38. Merenda controv. [ libr, 3. cap, 45».num. 31.3». 43. Ne^
|
|||||||
|
4\l Lib. XXX. XXXI.
utrum 6. ff. f\ quid in fraud. patroni. l, legatarius
pro 38. §. 1. l.fervum filii 44. §, fi quis rem 1. ifitibi bomo 86. §. cum fervus z. ff.deiegatis 1. Qiiod autem in d. I, 6^. ff. de furtis dicitur, td, qua leganturreclaviaab eos quilegavit, ad eum cui legata funt tranfire , non pugnat cum eo, quod in d. U. dicitur, retro rem videri fuis- felegatarii, exquobereditas aditaeil, cumtem- pus aditionis ex retro tra&ione idem fit cum tempore mortis teftatoris, juxta d, l. 54. ff. de acquir. vel omittend. heredit, Plura interim le- gata funt, quae a<5tione quidem ex teftamen- to , non hac rei vindicatione legatarii perfe- quuntur: nam nequc nomina legata, nequefa- <-ta, nequc liberationes, neque quantitates, ne- que res in genere ita legatje ut electio heredis fit, materiae habiles rei vindicationis efle poffunt: &, fi fervitutcs legatazfuerint, confefforia ma- gis acVio, quam rei vindicatio, circa folas res corporales occupata , legatario aecommodanda eft. 40. Tertia a&io pro perfcquendis lcgatis eft
hypothecaria, caufam habens ex hypotheca le- gali per Juftinianum data legatariis in bonis de- fundi legantis, cujus hypotheca? natura magna ex parte tradata fuit in tit. in quib, cauf. pign vel hjpoth. tacite contrab. nutrii § i. a-l. Et hxc, quoties teftator illud jus hypothecse legatariis nonademit: nam utolimfuo potuit teftamento jus pignoris conftituere Iegatariis $ fic ut & eo in eafu individuum effet pignoris expreffi jus, fe- cundum communem pignorum naturam. /. 1. C. commun. de legatis. I. Lucius Titius 12. ff. de alm. & cib. legatis. arg. /. »0» tft tnirum z6, ff. de pignorat. acl. Ant. Faber Cod. libr.6.tit. 13. defm. 1. itaquoque nihil abfurdi eft, te- ftatorem nolle efficaciter , ut res fua*, heredi ceffuraj, legatariis jure pignoris devin<5te fintj cum & cautionem Icgatorum nomine heredibus remittere omnino poffit, & ha<5tenus legatariis nocere. /. ipfis rerum 2. /. pen. C. ut in pojfejf. legat. Hugo Grotius manud. ad jurifprud. Hoi/. libr. 85 cap. %i. num. 19. 30. Michael GrafTus §. legatum quafi. 76*. num. 4. &, qui vult vide- xl diffentire, Merenda controverf. libr. -^.cap,49. num. 28. & feqq. Nec dubitandum, quin & heredi ex re certa inftituto, qui coheredcm ha- bet fine rei mentione, pro rci illius prseftatio- ne eadem hsc legalis hypotheca afleri debeat; cum legatarii loco fit. /. quoties 13, C.dehered. inftituend. Refponf. Jurifc. Holl. part. 3.V0I. z. €onfil. 5 7. Neque intereft, utrum quantitas aut corpus femel prseftandum legato datum fit, an annuum aut menftruum, cujus prasftatio fa*pe recurrit, vel etiam ufusfru<5tus j cumin d. l.i. non diftinguatur. Merenda comroverf. Ubr, 3. eap.^y. num. 1. & feqq. • 41. Qiiod fi non heres, fed legatarius lcgato iterum aut fideicommifTo gravatus fit, fideicom- miffario quidem & tunc legalis hypotheca com- ^etit. 4,1. u C, iommm. ds legatit. fed noa in |
|||||||
|
\
|
|||||||
|
D E L E G A T I S E T
43. Nec tantum pro forte, fed & pro ufuris ac
frudibus hsec hypotheca legalis legatariis in bo- nis 'defuncli data eft, ita ut aclione hac hypothe- caria experientes, arque ufurarum 8c truCtuum, ac fortis ipfius feu rei Icgats intuitu, pradatio- ncm habeant: curh enim aftione pcrfonali non fortem modo, fed & ufuras & fructus perfequi legatarius poflit, ut poftdoccbitur, adeaquo- quc hypothecariam competere confentaneum eftj quippe qua in tantum conveniri unufquifque poteft, in quantum perfonalis aclio adverfus ettm competit. d. I. i. in fine C. commun. de legatis. Merenda controverf libr. 3. cap. 40. num. 12. & feqq. Refponfa Jurifc. Holl. d.part. 1. con- fxl. 38. Fruftra diflentiente Antonio Fabro Cod. libr. 6. tit. 2 3. defin. 11. Licet enim in aliis aliafortisaliaufurarum ratiofit, nontamenideo hac in parte, propter argumentum ex d. I. 1. ad- dudum. Illud facilius cum Fabro in d. defm. 11. admiferis, pro fumtibus ad confequendum le- gatum factis, in quos heres legatario damnatus eft, hypothecam legalem nonproficcre legata- rio ad pradationem in bonis defun&i vindican- dam j non ea quidem ratione, quam Faber ha- bct, quod iniquum fit, propter moram & cul- pam hercdis, qui pro folvendo legato litem fe- cum conteftari paftus eft, hereditatem teftato- ris onerari, quodque in damno morari legata- riosproptcr fumtus litissequius fit, quam cxea causa detenorem fieri conditionem crcditorum defuncti anteriorum. Falfo namque fupponitur, ex eo, quod pro litis impenfis legatarius legalem haberet hypothecam, dcteriorem fieri caufam cre- ditorum dcfun&i anteriorum; cum nullum le- gatarii pro forte ipsa vel ufuris, longeque mi- nus pro litis impenfis, arrogare fibi poflint in bonis defuncT;i hypothecae legalis aut pralationis jus, quamdiu creditoribus def uncti non modo hypothecariis, fed & fimplicibus chirographariis, pleniflime fatisfaclum non eft, ac omnibus om- nino defuncti creditoribuspoftponendi fint, ut demonftratum in tit. in quib. cauf. pign. vel by~ potb. tacite contrah. num. 21. fed potius, quia damnatio incxpenfas litismcram temerc litigan- tium pccnam continet. pr. &§. i.lnftit. depcena temere litigant. pro pcenarum autem perfccutio- nenc fifco quidem, ac longe minusprivatis,ul- lum jus hypothccse legalis datum eft. l.qttodpla- cuit 3 7. //. de jure fifci. quod latius expofitum tit. in quib. cauf. pign. vel bypoth. tacite contrab. mtm. o. Et quamvis ufurs ex mora etiam mo- ratorjs poenam quodammodo contineant,pro qui- bushypothecam legalcm competere, fupra moni- tum; non tamen in fui adjudicatione tanquam pce- na confiderantur, fed magis tanquam debits ex obligatione quadam ex contra<5tu,<J«?» conftitutum eft, injudiciis bomfidei (quibus& legata ufurarum intuitu comparata funt. /. ufura vicem^ q.ff. de ufu- ris) quantum ad ufuras attinet,, tantmdem pojfe of- ficium arbitri, quantum ftipulatio, tcftante Papinia- 116 in/. Lucius Titius 24. pojl med. ff. depofiti. |
||||||
|
FIDEICOMMISSIS. 4*£
44. Prseter trcs hafce acttones cft & quarta
ad Icgatum perfequendum, fcilicet familia? ercis- cundar, quodens Iegatutn praceptionis heredi datumeft: nifi reclius dicamus, nontamjudi- cio hoc ad legatum agi, quam potius ad here- ditatis divifionem, fcd tunc officio judicis rem uni hercdi pradcgatam extra divifionem fervari, fecundum Jurifconfultumin l.ft ita legatum 42. ff. familim ercifc. I, qtti filiabus 17. §. ult. ff. de legatisi. 45. Caiterum privata autoritate nemo rem
fibi Icgatam, & ab alio poffeffam, invito poffes- fore five herede five extraneo, occupare poteft. arg. tot. tit. ff. quod legatorum. I. non efi fingu- Us 176, ff, de reg. jur. I. exftatenim i^.ff.quod met. caufa. Carpzovius defin. for, part. 3. con- ftit. 13. defin- 30. fi tamen teftaror hoc jusle- gatario dcderit, 8c Iegatarius ipfe in rei legatx poiTeflione fit, vel res iegata, quam defunclus poffederat, aneminepoflideatur, legatarius pri^ vatim pofteffionem apprehendere potcft, vel re- tcntione fibi confulere. arg. /. Titia cum 34. §. ult. ff. de legatis 1. Adde Grotium manud, ad jurifprud. Holl. libr. z. cap. 23. num. 16.17. Joh. Papon libr, 20. tit. 5. arreft. 1. Sednec via executiva, utloquuntur, Icgatum confequi legatarius poteft ,• hoc eft, ita > ut judex omis- fis folennitatibus & more judicandi, ilico ad exe- cutionem procedat: quoties enim plures ejus- dem rei nomine concurrunt adiones» una ex his experiri creditor debet. /. nemo ex bis 43, §. 1. ff. de rtg. jur. I, cum filius 76. §. variis B.ff. de legatis z. concurrunt autem folasordi- narise fuperius recenfits; neque ufpiam in jurc noftro prarogativa talis invenitur legatis data. Etenim in novell. 1, cap. 4. non aliudcautum eft, quam hercdem intra annum, a judiciali in- terpellatione computandum, implere debere vo-> luntatem defuncl:i, fi nolit cadere jure fuo. Fa- chincus controverf. libr. <}.cap. 31. Ant. Thes- faurus decif. Pedemont. z6. num. 10. Planeno- ftris & aliorum moribus, uti in plerifque aliis, ita quoque in Icgatis, folutio fiduciaria interim cx fcriptura liquida decerni folet. Confer Re- buffum de fentent. provifion.inpr&fat.num. tzz; 123. Carpzovium defin, forenf, part. 3. conftit* i^.defm. 35. 46". Licet autem in eo interrei vindicatio*
nem & adionem ex teftamento difFerentia fit, quod fecundum ante monita legatarius etiam unum ex pluribus heredibus in folidum rei vin- dicationeconvenire poffit, fi is folus poffideat, aclione vero ex teftamento fingulos tantum pro rata parte , qua per teftatorem gravati funt, nifi res legata individua fit , ad quam etiam aftione ex teftamento quifque in folidum con- veniri ac damnari poteft. /. fideicommiffa 11» $» fi in opere 23, ff. de legatis 3. /, f\\s qui qua* dringenta 80. §. 1. ff. ad leg. Falcid, Groene- wegen ad Grotium manuducl, libr. t. (4p. z$, J »«»»,4. 5. tamen quantum ad effedtum pneris Ggg a lega^ |
||||||
|
XXXII. Ti t. UN.
aflc heredem fcripfcrit & legatis oneravcrit, tu-
tor adicns intcgra lcgata folus folvit, licet im- mobilia per hcredcs ab inteftato ei fucrint avo- cata; quodprolixo juris rcfponfo adftructum yi- de apud Parent. p. mem. Paulum Voet de mo- bilibus & imniobtl. cap. 18, v.um. 7. & feqq, Divcrfum cflet, fi quiscredcns, unum tantnm fibi fucccflurum efle, eundem oneraverit: nam fi adhuc alius ex jure prsetorio aliove modo una cum onerato fucccdat, pro rata tantum parte y ex qua oncratus cum effcctu hercs eft, prarftat lcgata dividua; fic ut reliquas lcgati partcs cor- ruant, nec ab Onerato folvendae, nec ab alio, qucm tcftator, ignorans fibi fucceffurum, videri non potuit ulla lcgati parte voiuiffc gravare : in- dividua vero nullo modo, cum ncque partes re- cipiant, ncque credibile fit, teftatorera voluis- fe, ut individua in totum ab uno praftentur, fi excipias libertates legatas, ex fingulari favore. /. cum filius divifts 76. I. cum paier 77. §. cum exifttmaret 29. ff. de legatis 2. I. pen. ff, dejure codicill. Adde tit. de inoff, teftam. num. 17. cir- ca ftn, 48. Petuntur actionibus fupra enumeratis
non modo res ipfae legata?, fed & acceffiones ea.- rum, qua?, quales cujufque rci fint, colligi po~ teft ex iis, quae tradita in tit. de acl. emti num, 4. & multis feqq. Inter alia frndus temporc mortis pendentes in re legata, quique cx eo tem- pore perceptifuerunt, eo quod lcgatarius ex eo tempore dominus intelligitur rei legatse; uti & ufur«, pofitis ufurarum terminls habilibus, a tem- pore morx. /. ufura vicem 3 4. ff. de ufuris. jund. /. morafieri 32.§. in bona 2.ff. deufuris. l.ftquisbo~ norum i^-ff. delegatis 1. Refponfa Jurifc.Holl. part. 2. confil. 111. in pne. Licet cnim non- nullis in lcgibus fimpliciter afleratur, manife- ftumeffe, & ufuras &fruduslegatorum a tem- pore litis conteftata? exigi pofle. /. 1. /. 2. C. de ufuris & fruclib. legat. aut exquofciverithe-. res, rem lcgatam effe. /. qtufitum eft 40. ff. de acquir. rer. domin. non tamen cum exclufione temporis anterioris, adeoque quod Icgibus hifce deeft, aliunde fupplcndum ex d. 1,34, & 32,§. 2.ff. de ttfuris, Atquehinc etiam praeflandi ve- niunt fruftus percipiendi, quos vel heres vel lega- tarius honefte potuiflet percipere. /. cttm fervtis 3^. §. fruclus 1. ff.de legatis 1. Et quod in /. ult. C. de ufuris & frucl. legat. refcriptum fuit, in legatis & ftdeicommiffis fruttas poft litis conte- ftationeniy non ex die mortis confequuntur; delb- gato rei aliena? jam olim ab Interpretibus accep^ tum fuit, notante Gotofredo ad d. I. ult. In- terim de legatorum fruciibus & ufuris variiva- rie fentiunt. Confer DD. ad tit. de ufuris & frutlib. legat. Aut. Fabrum Cod.libr.6.tit.26. deftn, 1, &mult,feqq. Peregrinum de fideicom- mijfis art. 49. Carpzovium deftn. for. part. 2. conftit. 30. defin. 20, 21. 22. Fachineum ton* troverf. libr. 12. cap. 6B. Gomezium yariar. refolut, tom. 1, cap. 12, num. 5. & 22. Go- tofrc«J
|
|||||||
|
420 Lib. XXX. XXXI.
legatorum attinct, unufquifque pro ea tantum
parte gravatus intelligitur, pro qua etiam he- res cft. /• fi heredes 124. ff, de legatis 1. adco ut, fi vel rei vindicatione, vel dere individua aclione cx teftamento fecundum jam di<5ta unus in folidum conventus, implerc judicium defuncti folus in folidum compulfus fuerit, regreffum ad- verfus cseteros ad indemnitatem pro rata fingu- lorum parte habiturus fit. d. I. n.§. 23. ff.de legatis 3, Nifi vel unum aut quofdam folos ex pluribus legati praftatione teftator oneraverit, ut didfcum fupra» num. 13. vel nifi fingulos, in partibus inaequalibusinftitutos, provirili ta- men , non hereditaria poitionc, voluerit gra- vatos effe; quod & voluifle intelligitur, quan- do in legando fingula hercdum nomina expres- -fit; quia perfonarum cnumeratio hunc effcftum habct, ut cxsequcntur in legato prsftando, qui fi nominati non eflent, hereditarias partcs de- bituri eflent. /. fi heredes nominatim 124. ff.de legatts r. /. non nunquam 24 ff.adSenatufc. Tre- beli. Nec repugnat /. turpia legata 54. §. ult. ff, de legatis 1. /, five a certis \j.ff. de duob. reis confiit. verba enim illa fi omnes nominati, vel fi omnes dare damnati ftnt, non id volunt, quod propria fingulorum nomina expreffa fue- rint, fed quod omnes onerati, & generali he~ redum appellatione nominati fint ad legatum prae- ftandum: nominare enim non femper eft nomi- neproprio nominare; cum id vel nomine proprio vel appellativo fieri poffit,& utraque nominatio fit. I. pofthumi 3. §. nominatm 5. ff. de injuft. ruptt ■ trrit. teftam. Quibus autem in cafibus plures onerati funt legatis pro hereditariS vel virili por- tione, unius inopia csteros nongravat. l.lega- torum petitio 33.$. de legatis 2. nifires indivi- dua legata1 fit, ad quam fmgulos heredes in foli- dum pofle conveniri, regrcfliimhabituros, fu- pra monitum ex /. ftdeicommiffa 11. $.ftinopere 23, ff, de legatis 2. Si tamenunus ex heredi- bus deficiat, portio ejus accrefcit caeteris cum onere legati, five conjuncti five jdisjuncti fint, fecundum jus novum. /. mic. §. his ita definitis 10. C. de caducis toU, licetexjurcveteri videa- tur hac in parte fuiffe diffenfus: dum Gajus in l, quod ft alterutro 78. ff. ad leg. Falcid. &UI- pianus in /. ft Titio & Mavio 61. §. 1. ff. de Itgatis 2. generaliter portionem cohcredi cum onere legatorum accrefcere ftatuunt: contra ve- rO id Celfus negat in /, pater ■meusi^. §. 1.2. ff. de legatis i. 47. Quod fi heres unus, velut ex afle he-
res, ab initio oneratus fit, & in pofteriore te- ftamenti parte ei alius cohercs detur, primus tamen integra legata foluspraftat. Idemqueeft, fi quis, fciens, duos fibi ab inteftato vel ex jure praetorio fuccefluros, unum ex his tantum fidei- commiflo gravaverit. /. poft emanctpationem 40. ff, de legatis 3. Sed & ftatuto pofito, quod minorennis nulla immobilia, fed fola mobilia jpoflit tutori relinquere a fi quidem tutorera e? |
|||||||
|
.............■■........■........iii 11111...............■................111..........111
|
|||||||
|
De legatis et fideicommis.su»;
|
|||||||||||
|
tofredum in tiotis ad d. I. alt. C. de ufuris &
frtici. legat. 49. Porro, uti vulgoplacuk, aliudproalio
invito creditori folvi nonpoffe, itaquoquepro rebus legatis pecunia legatario reluclanti offe- renda non eft. /. fideicommiffa 11. §. ex bisap- patet 17. ff de legatts 3, nec viciffim pro pe- cunia legati res alise; licet nulla in hereditatc pecunia reperiatur; cum heres vel de fuo dare compcllatur, vel ex venditione rerum heredita- riarum, vel unde voluerit. /. f\ pecunia legata 12. ff.delegatis 2. adeout, licetherespeculiari affeciione ducatur in rem, quam fe ex causa le- gati debcrc confitetur, velutipoculum aut pra*- dium a majoribus profectum, audicndus tamen non fit, pro re seftimationem dare defiderans. /. fi domus 71. §. cum alicui 4. ff. de kgatis 1. Di- verfumforet, fi res, quse legatur, fimuletiam perfona fit, veluti, fi hcres fcrvum hereditarium legatum neget fe dcbere prseftare, forte patrem fuum, aut matrem,-aut fratres naturales: aiquis- iimum eft enim, concedici, ex hac causaoefti- mationem officio judicis prseftare; quia aliavi- ia fuit conditio hominum, alia caeterarum rerum, ideoque id in hominibustantumbenigna ratio- ne receptum dicitur. d. I. 71. §. qui confitetur 3. & §. 4. in fine ff. de legatis 1. Quemad- modum etiam cx aperta teftatoris voluntate cfle poteft in arbitrio heredis, vcl in arbitrio lega- tarii, utrum rem an seftimationem habere velit, aut prssftare. Ut tamen eo cafu is, cujus arbi- trium eft , invito adverfario partim rem partim rei jeftimationem eligere nequeat, etiamfi res plures fimul legats effent, vel plures heredcs «no legato gravati. /. fi ex toto 8, §. ult. ff. de legatis t. /. fi quis duobus ij. ff. ie legatis 2. Sed &, fi pars certa bonorum, veluti quarta, aut fexta, legata fit, ele&io heredis cft, utrum rerum fingulammhereditariarumpart.es praftare malit, an seftimationem, imo ad rerum indivi- duarum , aut fine damno divifionem haud rc- cipicntium , quje in hcreditatc funt , sftima- tionem ex neceflitate tcnetur pro rata parte. /. non amplius 26. §. ult. Jf. de legatis 1. Sicut ncc dubium » quin ex neceflitate seftimatio le- gati danda fit, fi rcs aliena legata fuerit, quam dominus vendere nonvult, cujufve immenfum cxigit pretium. l.fi domtis 71. §. qut confitetur *f ff. de legatis i„ Adde fupra, num. 16. vcl fi legatum fit id, cujus commercium quidem habct legatarius, fed quod propter corporis vi- tium, aut qualitatem relidi, aliamve fimilem caufam habere, tenere,pofIidere non poteft,ut an- te diclum num. 30. vcl fi res legata vivo tcfta- £ore legatario acquifita fuerit ex titulo onerofo, fic ut inde legatum inutile haud fit redditum. §„ fi res aliena 6. Inftit. h. t. vel denique fi pc- rierit tali culpa gravati, qualem ille prseftare fc- Cundum leges obftriclus eft. 50. Qualis vero culpa per gravatumin lega-
|ij & fidekommiflis prjeftanda fit, ancipitisfa- |
|||||||||||
|
ne difquifitioniseft; quar ut felicius expediatur^
tres cafus confiderandi funt; aut enimhercsle-
gato vel fidcicommiflb particulari ^ravatus eft;
aut ita gravatus eft legatarius vel fideicommis-
faritis particularis; aut dcnique heres univerfaft
fideicommiflb oneratus apparet. Si heres lega-
to vel fideicommiflbparticuIarigravatusfit,eum
ad omnem culpam , adeoque etiam leviflimam,
fcu diligentiam, devinctum effc, Ulpianusau-
tor eft. /. cum tes legata 47, §. pen. ff. de lega-
tis 1. non ea quidem ratione, quod hcres con-
fiderari debeat ut mandatarius, qui adeundo
fufcipit mandatum fibi datum de prxftandis le-
gatis.ac fidcicommiffis; mandatarius autem ad
leviflimam culpam ex juris principiis obligatus
fit. /. 13. /. zi. C. mandatt. cum itactiamlc-
gatarius fidcicommiflb/ pat ticulari, vel hcres ft-
deicommiflb univerfali gravatus, tanquam man-
datarius & cxecutor voluntatis defun&i ex lc-
viflima culpa conveniri poflet, cujus tamcn con-
trarium mox apparebit. Sed potius, quia hoc
totum negotium, quod agitur teftamenti ordi-
nandi gratia, inter teftatorem & hcredem agi
crcditur. §. fed neque 10. lnftit. ie teftam.ordi-
nandis. adeoque in difpofitione teftatoris princi-
paliter vertitur heredis utilitas ,• qui ob id circa
res hereditarias, quales & legatse funt, fecun-
dum gencralem juris regulam de culpa lcviflima
obftridus eft. arg. l.fi ut certo 5, §. nunc viden-
dum 2. in fine ff. commodati. Quod fi non he-
res, fed legatarius vel fideicommiffarius parti-
cularis, legato aut fideicommiflb gravatus in-
veniatur, n quidem nihil pra*tcr id, quod prx-
ftare debet, ex teftamento accipiat, adeoque
nullum cx defuncK judicio fentiat commodum,
dolum malum duntaxat eum prxftare debere j
alioquin etiam culpam levem, poft alios Afri-
canus exiftimavit; rurfus , uti id in contradi-
bus bona? fidei fervatur, ut fi quidem utriufquc
contrahentis commodum vcrfetur, etiam culpa;
fin unius folius, dolusmalus tantummodo pra;-
ftetur. /. fi fervus legatus 108. §. cum quidtibi
iz.ff. de legatis 1. jun<5t. d. I. j, §. 2.ff.com-
modati. Sed fi heredem non particulari fed uni-
vcrfili fideicommiflb gravatum ponas, magis
cft, ut femper ad dolum latam ac levem culpam irt
rebus hereditariisprsftandam obligetur;& hoc eftj
quodUlpianusvoluit,cum fcripfit; fedenim,fi
quis rogetur reftituere bereditatem, & vel fervi de-
cejferint, vel alia resperierint, placet, noncogi eum
reddere, quod non babet; culpa plane reddere ratio-
nem, fedejus qu£ doloproximaeB. /. mulier qus, 22.
§. fed enim 3. ff. ad Senatufc. Trebell. ubiperfw/-
pam dolo proximam culpa levis denotatur. Licet e-
nim in duobus juris locis yzxculpam dolo proximani
defignata fuerit culpa lata, propter concurrentes
in iftis legibus peculiares verborum aliorum ad-
ditorum circumftantias; tamen ubi fimpliciter
ponitur culpa dolo proxima , non lata fed Jevis
intelligenda eft, quia culpa lata non dolo pro-
xima, fed dolus eft, ut plenius tradidi in iih
|
|||||||||||
|
XXXII. Tit. UN.
gatario nontenetur; cumnihilfit, quodeiirri-*
putctur, fi re fua utatur, & de ca fuo difponat arbitratu; nec de hereditate aut judicio fupremo illius, qui adhuc in vivis cft, deque cxecutio- ne aut implemento ejus, follicitus fit. Confer DD.ad§. 16. Inftit. h.t. Si dubitetur, utrum res legata jam finc dolo ac culpa heredis extinda fit, an adhuc in rerum natura, heres cautionem interponit, fe eam fuo fumtu perfecuturum, &, fi nadus fuerit , legatario reftituturum. I. cum fervus legatus 59. pr. I. cum res legataqj. §.ita- que 2. l.fervo legato 6"o. §. ult.ff de legatis 1. 52. Quod fi pars tantum legatre reiextinda
fit, in ca quidem , qua: peremta eft, eardem, qujeintota re extinfta, diftincliones jam expo- fitas, locumhabent; pars altcra, quse fupcrcft, adhuc pra^ftanda, fi modo non fit acceflbria: qua ratione fi fervus fuerit cum peculio legatus, mor- tuofervo, vel manumiflb, vel alienato, peculii legatum extinguitur. §. fi quis ancillas 17. Inft, h. t. Et peremto equo, qui legatus erat, nec frenum nec ephippium debetur. Hugo Grotius manudutt.ad Jurijpr. HoU. libr. 1. cap. 22. tmm, 10. Accefforia tamen pars non intclligitur area aut rudera, fi deftructa fit domus Iegata; nec ca- ro aut corium aut cornua bovis legati & extindi: unde& hxc omnia legatario prsftanda funt. Lfi grege legato 22. ff.de legatis 1. arg. I. foium partem 49. §. 1. ff. de rei vmdicat. licet olim inter legata damnationis & vindicatidnis videa- tur fuifle hac in parte differentia, ut expofitum in tit. de rei vind. num. 28. Adde Groenewe- gen ad l. 40. ff.de legatis 2. Et quamvisRo- manis placuerit, quadrigaz legatum uno equo ex-« tindo in totum evanefcere, nifl locus cjus ite- rum fuppletus fit. /.peculium legatum 6<^.$. qua- drig£ i. //. Ae legatis 2. I. quid tamen 10. §. ult. I. 11. ff. quib. mod. ufusfr. amitt. tamen quia legatis quatuor equis, ac uno peremto, tres reliqui adhuc legatario prseftandi funt. d. I. 1 o. §. ult. magis fimplicitati morum noftrorum, & voluntati teftatoris conveniens videtur,id, quod ex quadriga reftat, ex legato deberi. Groene- wegen ad d, l,6<$.§.i.ff. de legatis 2 5 3. Etfi vero ob interitum aut corruptionem
rei lcgatav fua culpa contingentem, hereslega- tario devindus fit , non tamen femper eodem modo. Si enim ante aditam hereditatem & le- gati agnitionem fado heredis interitus aut coi> ruptio procurata fit, adione ex teftamento ■'te- netur legatario , ceffante tunc legis Aquilia; adione , quia kfio illata fuit, priusquam res pleno jure legatarii per agnitionem fada eft. /. & eleganter 7. §. item fi fervum 5. //. de doloma- lo. Sin poft aditionem & agnitionem, legata- rio contra heredem legis Aquilix adio compa- rata eft, tanquam agnitione icgati jam domino efftdo. /. liber homo 12. §. ult. I. 14.// adleg. Aquil, eo modo, quo id in reftitutionc heredi- tatis ex Senatufconfulto Trebelhano probatutn eft; ubi fi ante reftitutionem, hereditatis heres retq
|
|||||||
|
422 L i b. XXX. XXXI.
de idejuff. & nominat. & bered. tut. mtm. 5. in
iine. Nec cft , quod dicas, ctiam in d. I,22. §. ?. culpatn dolo proximam denotare culpam la- tam , quia mox ab Ulpiano fubjungitur , fed &[i, cumdiftraberedeberet, tionfecit, latacul- p4, non levi, & rebus fuis confueta negligentia, hujusmodi vei rationem reddet. Etenimlicetvul- go legatur , fed & f\ ; magis tamen probanda Haloandri ledio, qui habet, fedfx^ atquc ita hx voculse non conncxionem cum fuperioribus, fed quandam magis oppofitionem feu a regula exceptionem continent ; ac fenfus erit; licet hercs fiduciarius regulariter fideicommiffario u- niverfali prarftet dolum ac levem culpam , feu culpam dolo proximam, tamenfi, cum rcsdi- ftrahere dcberet, id non fecerit, de folo dolo aclataculpa, nonlevi, tenebitur. Eodemmo- do, quo & tutores , qui vulgo levem pupillo culpam prseftant, de folo tamen dolo & lata culpa obftridi funt, fi prsedia minus utilia pu- pillo comparaverint. I. tutor qui 7. jf. competet 2. ff. de admin. & peric. tut. Ratioautem, cur de levi culpa fiduciarius fideicommiflario heredi obligatns fit , non aHa eft , quarn quas & in cOntradibus probata, puta, quia uterque tum fiduciarius tum fideicommiflarius univerfalis fuc- ceffor feu heres eft , & utriusque principaliter vertitur utilitas, fideicommiflarii quidem, qua- tenus ex reftitutione hereditatis commoda fen- tit; fiduciarii vero, quatenus quartae Trebellia- nicje dedudioncm habet. Atque hinc, fi fbr- te per teftatorem ex jure novo hsec quarta? de- dudio prohibita, & heres quantocius heredita- tcm reftituere rogatus fit, fic ut nullum exea commodum fentiat, non erraverit, qui hocin cafu dolum folum ac latam culpam, non vero levem, a fiduciario exigi oportere arbkratus fue- rit. arg. d. l.fi fervus legatus 108. %.cumquid tibi 12. ff. delegatis 1. jund. d.l. 5.5. i.ff. com- ntodati. f%, Culpae autem pcr hercdem praftanda;
( cujus infinita: prope fpecies funt) etiam accen- fetur, fitignum, quod teftator legayerat, he- res sedibus junxerit, atque ita effecerit, utpro extindo habeatur, five fciverit, five ignorave- rit, tignum lcgatum effc. /. utera igitur^x.^. ult. I. 42. /. 43. ff. de legatis ti vel rem lega- tam in funus defundi confumferit. l.fi heres rem 63. jff. de legatis 2. vcl fervum fuum proprium, a tettatore legatum , manumiferit. §. fi res le- gata i<j. Inftit. h. t. I. ft quis inquilinos 112. §, cum fervum x. ff. de legatis 1. l.quidamitazf. §. f\ quis 2. //. ad Senatufc. Trebell. fi modo eum manumiferit, poftquam adivit hereditatem; nam fi poft mortem teftatoris & apertas tcftamenti tabulas, fed ante aditionem mantimiferit, non aliter tenetur, quam fi voluntatem defundi non ignoraverk. arg, /. cum beres rogatur 24. ff. de iiberat. legata. Plane , fl vivo teftatore fuum fervum, a teftatore legatum, libertate donave- j rit, ad «ftimationem, aut id quodintereft, lc- |
|||||||
|
%
|
|||||||
|
De legat is et
rem reftituendam perimat, aut damnum in ea
det, a&ione ex teftamento convenicndns eft, actione vero ex.legc Aquilia , fi demum poft reftitutionem. I. fi beres inftitutus 70. §.fi be- res i.ff.ad Senatufc. Trebell. ^4. Fa&um, feu dolum aut culpam tertii ut
nullus regulariter prjeftare folet, ita nec heres in rekgati; neque tamen ideo fadum tertiilega- tado absqtie ullo remcdio damnofum eft. Si enim poft aditam hereditatem & agnitum lega- tum tale quid a tcrtio commiffum fit, dubitan- dum non videtur, quin legatario tanquam vero legati domino contra tcrtium ita laedentem adtio legis Aquilise competitura fit. /. liber bomo 13. §. ultm ff. ad leg. Aquil. Sin ante aditionem & legati agnitionem fadum tertii lsdentis inter- . cefferit, diftinguendum, utrum res legata per jllum tertium corrupta tantum fuerit, aninto- tum peremta. Nam fi tantum deteriorata fit, fic ut adhuc exiftat, & ob id tradi poflit lega- tario ac tradi debeat, fimul cum re corrupta ce- denda eft a&ib ex lege Aquilia, quae heredi ut domino quaefita fuerat, tanquam aclio acceflb- ria rei , quae ex causa legati prseftatur. I. buic fcriptura 15. jjf. ad leg. Aquil. Si verointotum ita peremta fit, ut nihil ex ea fuperfit, adeo- que nec praeftari poffit, actio legis Aquiliae non critperheredem legatario cedenda, licetkgata- rius agnolcere kgatumvelit; quiahoccafuaclio hsec tranfire nequit tanquam acceflbria rei prae- ftandae, quippe quae ob interitum praeftari non poteft; fed nec ut legata, quia non afiio, fed res feu corpus legatum fuit; ut proinde a&io legis A- quiliseapudheredem remaneat, perhereditatem quaefita. d. I. 1.5. ff. ad leg. Aquil. Ne tamen iniquitate jus Romanum hic laborare exiftime- mus, quafikgatario in totum periretutilitasle- gatiex fado tertii illicito, & heres indereile- gataelucrifaceret «ftimationem, itacenfco; he- redem, fi fibi a&ionem ex lege Aquilid propter rem in totum a tertio peremtam fervare velit, oportere veram rei legata? aeftimationem Iegata- rio praeftarc: aut, fi id recufet, accommodan- dam efle lcgatario doli adrionem contra tcrtium perimcntem: quo ipfo efficeretur, ut & heredi a£Uo ex lege Aquilia deinceps permittenda non cflet. Ita fane Paulus Jurifc. in l. arbitrio 18. $, ult. ff. de dolo malo , elegantcr & apcrte; ft fervum , quem tu mibi promiferas, alius occi- derit, de dolo malo ailionem in eum dandam plerique retle putant, quiattt 4 me liberatus fis | ideoque legis Aquilia attio tibi denegabitur. Et licet ibi agatur de promiflbre , cum no- bis de herede &legatario fermo fit; tamenpar heredis & promifloris ratio eft, dum uter- que rei legatae aut promiflae dominus ac debi^ jtprcft. „» 5 J. Sifola rei legata» forma mutata fit, fir-
mum nihilominus manet legatum: nifi aliunde conftet, autprobabile faltem fit, mutatameffe Ceftatorjis voluntatem.. Proinde, fi ex lana Ie- |
||||||
|
F I D E I C OM M I S S \ f. . 142 3
gata veftis facla fit, vel ex legata auri maisa pp-
culum, & veftis & poculum legatario prseftan- dum eft. I. lana legatA 88. §. ult. ff. de legaiis 3. /. fervum filii 44. §, fi pocuta z. & 3. ff. de legatis 1. Idemque definitum, fi econveribpo- culumlegatum fit, & poftea in rudem maflam redadum. d. I. 44, §. %. Scd & fi lancemle- gaverit teftator , & maffam fecerit inde, mox poculum, deberi poculum refponfum cft. d. I. 44-§• fed & fi 3. Areaquoque legata, fidb- mus ei imponatur, & ipfam dcberi vult Ulpia- nus in d, l. 44. §. /i ares, 4. ff. de legatu ia Quod autem Paulus fcripfit, lana Icgata , ve- ftem quae inde fada eft, non deberi; & mate- ria legata navem armariumve inde confcctum nonpoffe vindicari. d. I. land legatd 88. pr. & §. i.ff. de legatu 3. quodque arcam legatam» fimedio temporc inaedificata fit, pctialegatario non poffe Celfus definivit in /. fi cborus 70. §. pen. ff. de legatis 3. ac denique Gajus legaturn interire cenfuit, fi domum legatam teftatorde- ftruxerit, & aliam eodem loco a:dificaverit. L fi ita legatum 6 5. §. ult. ff. de legatis 1. id ac- cipiendum videtur de cafu, quoexcircumftan- tiis colligi poteft , mutatam efle teftatoris vo- luntatem; unde & in d. I. 44. §. 2. 5. 4. fff de legatis 1. in fingularum quaeftionum defini- tione de lana , de materil, de area , fubjun- xit Ulpianus limitationem hanc aut fimilem, ji modo duraverit, & tnutatd non fit voluntas tefta- toris, ficut & in 4. I. 6<j. §. ult.ff. de legatis u adeout haec voluntatis magis quam juris qua?- ftio efle videatur. Illud conftat, fi domtis le- gata paulatim ita rcfecla fit, ut nihil ex prifti- na materia fuperfit, non ideo minus legatum deberi. l.fi ita legatum 65. §. ult. ff. delegatis 1. arg. /. quid tamen 10. §. nontantum 1. ff. quik mod. ufusfrutt. amitt. 50". Reftat, ut circa has pro Icgato compe-
tentcs aftiones obfcrvetur, intcrdum alterius no- men fcribi in teftamento, alteri vcro fidekom- miffipetitionem vel legati competere. /. fiieicom- miffa 11. §.interdum 22. ff. dtlegatis 3. I.IU berationem 3. §, confequenter 4. ff. de liherat. legata. ita ut non tantum nominato, fed & alteri, tanquam legatario aclio pro legato com- pctat: ficenim, fi quod ego dcbco Titio, fit ei legatum mei gratia , ut ego libcrer , nem©) me quoque negabit legatarium; adeoque lega- tum utriusque erit tam meum, quam credito- rismei, etfi folvendo fucro; cum interfitcre- ditoris, plures reos habere. /. liberatknem ^.§. ult. ff. de liberat. UgatL Sed &, fi damnet te- ftator heredem,,ut rem alienam , certo pretio redemtam, Titio prxftet, non tantum Titius agere poteft , fed & dominus rei; cujus forte intereftpraeterverum pretium confequi id, quod plus ei heres prctii nomine dare juflus eft. l.fed fi alienare 32. §. invito 1. ff. de fideicomm. li- bertat, Nec minus, fi uni fbciorum iibcratio kgat^ fit, idtcruni quoque focium, cu/us nomen |
||||||
|
XXXII. TiT. tJN.
/. cumftlius j6. §. pen, ff, de legatis 2. fecus, quam
placuit, fi pluribus res eadcm lcgata eflet; tunc enim exiftente concurfu collegatariorum, alter fuam partem vindicare, alter a&Ione ex tefta- mento petere non prohibetur. I. fi plurtbus ^, l. duobus conjunttim 8 5. ff. de legatis 1. Et quam- vis mortuo lcgarario > antequam conftitucret, qu^aclione uti vellet, plures heredes cjus fimul lcgatum ei relictum petere cupientes, audiendi non fint, fi alter actione in rem, alter in per- fonam agere velit, fed vel fponte fua, veljudi- ce immincnte feu cogente , in unam debeanc adionem confentire. /. hujusmodi legatum 84. §. ult.ff. de Ugatis 1. tamen fi feparatim agere velint finguli de partibus legati, ( uti id pofllint, dum afliones dcfunfto competcntes ipfo jure inter heredes ejus divifje funt ) ratio nulla eft, ciir minus alter eorum in rem, alter in perfonam adione, fuam partem perfequatur, quam id plu- ribus ejufdem rei collegatariis permiflum eft; pr^fertim, cum ex pluribus ejufdem legatarit heredibus #quc, ac ex plurjbus collegatariis, al- ter partem fuam petere, alter non pcterefeure- pudiare poffit. /. legatanus pro 38. ff.de lega- tis 1. 5:8. Siquaeratnr, quo in loco legata & fidei-
commifla petenda fint; videndum, utrum lega- tarius rei vindicatione, an ex teftamento actio- ne experiri malit. Nam fi rei vindicationem elegerit, nondubium, quin eam illis in locis iritentare poffit, in quibus fecundum generalia juris fiindamenta rei vindicatio tum mobilium tum immobilium moveri poteft; quodlatedis- cuflum in tit. de judiciis num. 76. yj. Sin aftio- nem in perfonam ex teftamento; recte legata- rius cgcrit in eo loco, in quo heres domiciliurrt habet. l.fifideicommiffum 50. §. ult.ff. dejudiciis. veletiam ubi hereditas per eum adita eft, feu, ubi major hercditatis pars efl. d, l. 50. pr.ffde judiciis. Plarte, fi probetur, voluiffe teftato- ' rem , ut alio aliquo in Ioco fideicommiffum prxftetur, jure quoque ifto in loco peti poteft. d.l. ^o.pr. ff.de judiciis. arg. /. ft heres 5. ff.dc eo quod certo loco. Sed &, fi res ipfa legatain- veniatur in alio loco, quam ubi heres domici-* Humhabet aut hereditatem adivifleintclligitur, ibiqueper legatarium petatur, non debere prse- fcribiei, feu rcpelli eum non debere exeeptione fori declinatoria , quafi major hereditatis pars alibieffet, abUlpiano refponfum eft. l.fed& fi y 2. §.^eares y.ff. dejudiciis. 59. Sicut autem interplures coheredes jusac-
crefcendi locum fibl vindicat, uno ex his non valente aut non cupiente ad hereditatcmvenire, de quo aftum in tit. de acquir. velomitt. hered. num.pen.&ult. ita quoque inter collegatariosj non tamen femper; neque etiam eodem modo. Etenim primo quidem ex jure veteri in fblis Ic- gatis vindicationis jus accrcfcendi admiffum erat t usque ad tempora legis Papiz Poppea: , per quam inductum, ut non capientis pars caduc« ficret.
|
||||||
|
424 Lib. XXX. XXXI.
in teftamento fcriptum non eft, pro legatario
habendum effe, fi & ejus contemplatione libe- ratio reli&a fit, Ulpianus docet l. iiberationem 3, §,nunc de $.in fine & $. 4. ff. deliberat.leg. Quin &, fi focer genero fuo ita legaverit > Lu- cio Titio genero meo filia mes, nomine centnm he- res meus dato, tam filise quam genero a&ionem pro legato perfequendo competere , Jufianus & Papinianus notant in /. tali fatla 48. §. 1. ff.de juredot. /. Titio centum 71. §. Titiogenero $,ff, de condit. & demonfir. Quae ita obtinent, fi tnodo appareat, teftatoris eam mentem fuiffe, ut & contemplatione ejus, quem non nomina- vit, vel quem non principaliter nominavit, le- gatum voluerit reli&um efle; quod & in plerisque facYi fpeciebus ac legibus jamadduttisperjuris- confultos exprefium eft. Si enim ille teftatoris animus non fit, etiam foli ei, cui benevolentiam teftator praeftare voluerit, actio pro Jegatodan- da foret, utcunque etiam alius emolumentum indcfenfurusfit; vel etiam in teftamento apertc adfcriptus fuerit. Qua ratione fi fidejuffor le- get creditori, quod ei debet, debitori princjr- pali hujus legati perfecutio datur, non vero cre- ditori, cuinullum accedit beneficium, dumei non plus legatur, quam quod debitum eft. l.fi cui legetur 49. §. Julianus 6. ff. de legatis 1, Et fi teftator damnet unum heredem, ut totum debi- tum creditori folvat, non creditori fed coheredi- busaftio ex teftamerito datur, m ille folus fol- vat, quafi non creditorifed heredibus cseteris con- fultum voluerit. /. »0» fdlum 7, $, fed fi duobus 3.//. de liberat. legata. I. fervo legato 69. §. fi tefiator 2. ff. de legatis 1. Denique, fi fidei heredis committatur, ut ipfe publicum, id eft, ve&igal aut tributum publicano pro Titio pre- ftet, fideicommiflumhoc vel legatum ex defini- tioneUIpiani non publicanus petit, liceteiad- fcriptum fit, fed folus Titius petere poterit, pro quolegatum reli&um eft. /, fideicommiffa 11. §. interdum zi.ff. de legatisj. quafiprobabilenon fit, teftatoreminpublicanos, (genushominum invifum, poteris, audax, atque temerarium. /. jt.ff.de publicanu) voluifle quandam conferre liberalitatem, ut ratiocinatur poft ipfumjuris- confultumin d. 1.11. §. 22. Ant. Matthams de auftion, libr. 2, cap.6. num. 38, Quibusautem in cafibus plures fecundum probabilem teftato- ris fententiam de eodem legato experiri poffunt, & tamen una folutione heres defungi poteft, non alitcr primo agenti ad folvendum damnari debet, «quamfiiscaverit, beredem adverfus alterum de~ fenfum iri, utobfervat Pomponius in /. quid ergo efi 4. ff. de liberat, legatd. arg. /. 1. §. Celfus $, ff, 4edoteprdegata. 5 7. Sed & fecundo notandum de his pro legato
competentibus aftionibus, legatarium pro lega- to unius rei confequendo unam ex his eligere oportere, nec poffe partem rei legats a&ione ex teftamento petere, partem alteram vindicare; eo ^uodlegaturndaturn ia partes dividinorirjoteft. |
||||||
|
De lega tise?
fieret. Ulpianusin fragment, tit.zq.^. 12, non
iccm in legatis damnationis ; eo quod hcres con- junctim duobusdaredamnatus, fingulis divifim dare damnatus videbatur. /. fi Titio & ei 7, f de legatis 2. disjun&im vcro duobus candem rem dare damnatus rem totam utrique praftare tencretur, adeoque alteri rem, akeri a.'ftimatio- nem ejus. Gajusi» lnftit. Br. 2. tit. 5. §,.<?. Ulpianus in fragment. tit. 24. §.13. Cujus prifci juris vcftigia adhuc in Pandectis difpcrfa iiiperfunt. Verum fublata legatorum differen- tia, aliter haec jure novo obtinent, ut ex fe- quentibus innotefcet; dummodo meminerimus, jus accrefcendi quibufdam in cafibus non inep- te, & magis ex vero, appellari poffe jus non decrefcendi, prascipue in iis, qui re tantum con- juncti funt. I. unk §. ubi autem legatarii 11. in med. C. de caduc. toUend. utcunque leges ipfae ctiam talibus tribuant jus accrefcendi. /. Mavio fundi partem 41. jf. delegatis 2. Quemadmo- dum etiam per conjuncios aliquando illi foli de- iignantur, qui re & verbis fimul conjun&i; & per disjuntlos illi, qui re tantum conjun&i funt. $.fi eademres 8. Inftit. h. t. d. I. unic. §.ubiau- tem 11. C. de caducis toll. licet hi disjunfti, cjuantum ad jusaccrefcendi attinet, proconjuri- £tis habeantur. Unde & accurate Paulus JCtus fcripfit, conjunftim heredes inftitui, aut conjun- ilim legari, hoc eft, totam hereditatem & tota tegata fwgulis data effet partes autem concurfu fiert. I. conjunftim 80. ff. de legatis 3. Ex qui- bus intelligerc licet, difputationem fubeffenon poffe de jure accrefcendi, ubi teftator ita duos conjunxit, ut unirem alteri aeftimationem prx- ftari voluerit: non enim hi concurfu partes fa- ciunt, fcd prius agens ele&ionem habct, utrum rem an sftimationem confequi malit; quamvis 3n dubio non nifi femel resdebeatur, & con- curfu partes fiant, nec aliter uni res alteri aefti- matio folvi debeat, quam fi expreffim & aper- tiflime id tcftator difpofuerit. i.fipluribus eadem 33. ff. de legatis 1. d. /. unic. §. ubi autcm 11. C. de caducis tollend. Similique modo inde fluit, fruftra futurum, quifquis jus accrcfcendi affertum iverit in cafu, quo fingulisfingukeres una oratione legatje apparent, veluti Titio & Jlfavio fingulos fervos do lego, cum nec ita ullus duorum in eandem rem concurfusfit, adeoque partes concurfu non fiant. /. hujufmodi legatum 84, §. pen. ff. deiegatis 1. arg. i.pen.ff.deufu- fruftu accrefc. 60. Qax cum ita fint, non aliud fupereft,
quam ut de triplici conjun&orum fpecie difcu- tiamus, utrum inter eos jus accrefcendifdmit- tendum fit, an non. Re tantum conjun&os quod fpectat, quos & aliquando disjunctos di- ci, fupra monitum, quique defcribuntur, quod fint, quibus una eademque res diverfis oratio- nibus fine partium mentione legata eft * veluti Titiofundum Cornelianum do lego, eundemfundum Mtvhlego. $.f eadem res 8. Inftit, h. t. dubium |
||||||
|
FIDEICOMMISSIS*. , 4%$
vix cffe poteft, quin inter eos jus accrefcendij
f vel potius non decrefccndi, locum fibi vindi- cct; quia in hac conjun&ione fermo teftatoris omnibus & fingulis prima facie folidum aflig- nare videtur , fic ut uno tantum ad legatum veniente & totum capientc, legatum ei auctum non videatur, fed folidum apud eum ex volun- tate teftatoris remaneat, nullius concurfu dimi- nutum; aliis vero fupervenientibus, & partes 3. priore abftrahentibus, ex concurfu -illo lega- tum prioris diminuatur. d, l. unic. §, fin autem 11. C.de caducis toll. d. §. 8. Inft. h. t. Quod fi re & verbis fimul conjunfti fint legatarii, qua- ks funt, quibus unaeademque rcs una eadem- queoratione legata eft, puta Titio& Maviofun- dum Cornelianum do lego, nec tunc eft, quod hsefitetur, quin inter eosjusaccrefcendi proba- tum fit; cum & hic folidum ab initio fingulis datum intelligatur, nec minus fermo teftatoris unicus > quam duplex, eos ad eandem rem fine parte vocet; ficut propterea etiam concurfude- murn partes faciant, ac intereos legatum fcin-' datur. d. §. 8. Jnftit: h. t. d, l. unic. §, 11. cl de caduc. toll. Et fane, fi jus accrefcendi intec eos locum inveniat, qui verbis disjundi funt, feu, quibus res eadem orationibus duabus fine partium mentkme legata eft; longe magis in- ter eos admitti debet, quibus una oratione res eadem fine parte dataeft; dum conftat, re & verbis fimul conjunclos in jure accrcfcendi pra?- ferri casteris omnibus, atque ipfis etiam retan- tum conjundlis. /. re conjunfti 85). ff. de lega- tis 3. Nec repugnat hifce 1. ult, §. Sejo z. ff. de legatis 2. Non enim ibi quaeftio eftdepor- tione ipfms Marcella:, an illaeidebeatur, cum de eo nulla vel minima fubeffet dubitandi ratio; quin deberctur, feddeportioneSeji, qui,quia heres erat, capere non poterat partem rei fibi fub illa conditione lcgatanf} fi heres non effet; ac refpondetur, hancSeji nonconcurrentisportio- nem fecundum ea, qux proponerentur, Mar- cclla; deberi: atque ita magis ex hac lege pro- batur, inter re & verbis fimul conjun&os jus accrefcendi Iocumhaberc. Non etiameft, quod dicas, teftatorem collegatarios re & verbis fimul conjuncl:os, fingulos ab initio tantum in par- tes viriles vocafje. /. Lucius Titius 88. §. Luciut Titius 6. ff. de legatis z, Viriles cnim ibi par- tes tantum proponuntur quantum ad effe&um, fi fcilicet omnes ad legatum concurrant. Ne- que etiam illic quaeftio eft, an fingulis res tota , an magis partesrci ab initio videantur datazeffej fed qu« fingulis partes ex concurfu fecundum probabilem teftatoris voluntatem cedere debe- ant, feu, an Seja fola fecundum ea, quaeate- ftatore fcripta erant, dimidiam prsedii partem vindicare fibi poffet, & liberti omnes jun£H al- teram dimidiam; ac relpondetur, perfpicuam cfle voluntatem teftatoris , omnes ad aequales feu virilcs partes vocantis, adeoque Sejara folam ad femiifem ex concurfm non admiw /~ ^ * H h h tcak |
||||||
|
42$ Lib. XXX. XXXI.
tendam. Simili modo ad effcctum magis, &
concurfum, quam ad initium difpofitionis per- tinet, quod dicitur, ufumfruftum divifionem re- cipere, adeo ut, fi dttobus legatus fuerit, ipfo ju- re ad fiugutospartes pertineant. I. fed ufusfruftus 81. ff. ad legem Falcid. cum de csetero manifcftis- ilmum fit extototitulo de ufufructu accrefcendo, deficiente uno fructuario, etiamfi jam ad ufum- fructum concurriffet^ alteri accrefcere partem ejus. Quod autem in /. bujufmodi legatum 84. §. ft Titio & Mavio 8. ff. de legatis 1. traditum eft a Juliano, fi Titio & M&vio legatus fuerit Stkbus, qui Titii erat, debebitur pars Stichi U&- vioi nant Titius, quamvis adlegatum nonadmit- tatur, partem faciet\ ad legata damnationis per- tinet, in quibus jus accrefcendi locum nonha- buiffe, fupra obfcrvatum eft. De legato vero damnationis Julianum agere , tum ex connexio- ne cum paragrapho 7.9.10. colligipoteftjtum prsecipue ex eo, quod teftator non fuam fed alie- nam, Titii fcilicet, rem legaverat, quam per vindicationem lcgari non potuiffe, fed tantum per damnationem, Gajus docct Inftit. libr. z. tit. 5. §. 4. ac Ulpianus in fragmentis tit. 24. §. 7. & 8. Eodem mododelegato damnatio- nis accipienda, quse proponuntur in /. fi duo- bus 16. pr. ff. de legatis 1. nam& in§. 1. ejus- dem legis de legato damnationis apertus fermo eft. Sed &, quod occurrit in l.plane ubi 54. §. fi conjuncttm p.ff. de legatis 1. ad damnatio- nis legatum reftringi debet, maxime, quia in pluribus paragraphis praecedentibus etiam de re- rum alienarumlegatistra&atur, quibus formula legati vindicationis accommodari non poteft. Denique in l. mulieri & Titio 74. ff. de condit. & demonftm, cafusplane fingularis eft, &ra- tio peculiaris, curmulierTitiore& verbiscon- junfta, non veniat ex jiure accrefcendi ad defi- cientis Titii portionem ,* ut ex ipsa lege patet, & monet Gotofredus in notis; de quo etiam egi in tit. decondit.Infiit. num. \z.inmed. 61. De jure accrefcendi inter verbis tantum
conjun&os, quibus una res una oratiofte pro partibus eft legata, veluti, Titio & Mtviofun- dum Cornelianttm tquis partibus do lego, non una Interpretum fententia eft, dum quidam his'quo- que jus accrefcendi afferunt, alii jure meliore ac rationibus firmioribus negandum autumant. Tales namque verbis tantum conjun&i proprie conjun&i non funt, fi confideres, conjunclim demum intelligi legatum, cum totum legatum flngulis datum eft, partes autem concurfu fiunt. d.l. conjunftim 80. ff. de legatis 3. in fola au- tem verbali conjunftione teftatorem ab initio fingulis partes dediffe. /, re conjunfti 85». ff. de legatis 3. adcoque hos concurfu partes non fa- cere, quas ab initio jam habuerant; jusautem accrefcendi non aliter.inter legatarios admiffum cffe» quam fi, utroque ad legatum pervenien- tc, fcindatur intereoslegatum. d.§. 8.1«/?. b.t. $xg. d,l $Q,ff. de legatis 3. Facitque prohac |
XXXII. T 1 t. UN.
fentcntia, quod olim in legato damnationis dtxe>-
bus conjunciim relicto ceilaverit jus accrefcen- di, non alia de causa, quam quia heres duo- bus dare damnatus» fingulis partes dare abini- tio damnatus videbatur. I. fi Titio & ei 7. //. de legatis 2. Ulpianus inftagment. tit. 24. §. 13. Prsetcrea aperte atque dilucide verbis tantum con- jun&is jus accrefcendi denegat Papinianus in /. pen. ff. de ufufr. accrefc. fcribens; cumfwgu. lis ab beredibus fingulis ejufdem rei fruftus lega- tur, fruftuatii feparati videntur, non minus, quam ji aquis portionibus, duobus ejufdem reifruBus le- gatus effet; unde fit, ut inter eos jus accrefcendi non fit. Comparantur fcilicet in ea lege duas fadorum fpecies, quarum prioreft, cumfingu- lis ab beredibus fingulis ejufdem rei fruftus legatur, akera, cum duobus ejufdem rei fruftus Itgatur <t quis portionibus -y ac afferitur, ncutro in cafu ta- les conjunclos fed magis feparatos effe , & ob id inter eos non effe accrcfcendi jusj & merw to; quia fecundum Celfum , Ncratium, &U1- pianum , totiens jus accrefcendi esl, quotiens in duobus , qui in folidum babuerunt , ufusftuftus concurfu divifus es%. I. idem Neratius j, pr. ff, de ufuftutlu accrefe. Denique omnibus hifce ju- ris locis accedit & ratio a mente teftatoris pc- tita. Cum enim inter collegatarios jus accre- fcendi locum fibi non vindicet ex quadam juris neceffitate ( uti quidem inter coheredes juxtaali- bi expofita ) fed tantum ex probabili teftatoris voluntate Facile quidem intelligi poteft , eum legatarios plures re, aut re & verbis fimul con- jungentem, adeoque fingulis rem totam legan- tem, voluiffe, ut & totum finguli caperent, fi modo totum capere poffent : non poffunt au- tem per rerum naturam, quoties ambo ad lega- tumperveniunt, & ob id tunc concurfu partes faciunt ex qiiadam neceffitate naturse, non ad- mittentis, utduocjufdem rei finguli infblidurr» eodcm dominii genere domini fint. Si vero unus deficiat, quia jam alter nullo deficientis concur- fu totum capere impeditur, ctiam totum fibi ha- bebit fecundum id, quod voluntate teftatorisa totum ei legantis, comprehenfum eft. At ubi folaverbalis inter legatarios conjundio inveni- tur, in qua finguli ab initio, feu femper, par- tes a teftatore fibi aflignatas habent, fi quidem uno deficiente alter totum caperet, id inaper- tam incurreret teftatoris voluntatem; quippe qui partes ab initio fingulis dando, credendus non. eftvoluiffe, uttotumuni obveniret, utcunquc alter nihil caperet. Graviter tamen hifce tum legibus tum rationibus adverfatur /. re conjuncti 8^, ffi. de legatis 3. incujus fine afleri vidctur verbis tantum conjun&os in jure accrefcendi potiores effe illis, qui re tantum conjuncu' funt; quod fi verum fit, abfurdum fuerit, his dene* gari jus accrefcendi, qui in eo jure aliis jus ac- crefcendi habentibus prselati funt. Sed fcien* dum eft, verbis conjunftos in illa facli fpccie po- tiores cfTe, quia Iicct ab initio , Sc fecundum |
|||||
|
DE LEGATIS ET FIDEICOMMISSIS.
|
|||||||
|
jpfum teftatoris fermonem apertum, verbis tan-
tum conjundi eflent , re autem non ; ex poft-
fado tamen, feu ob fequentem tcftatoris dis-
poficionem, inceperuncex juris interpretatione
cciam re conjun&i effe ; adeoque tanquam du-
plici conjunctione , reali ac verbali , jun-
<5ti, praeferuntur illis, qui re tantum conjun&i
crant. Etenim in hac formula ( qua cafus le-
gis 89. in fine coptinetur ) primo & fecundo
fundum Cornelianumiequis partibusdo lego, eun-
dem fundum tertio do lego, primus & fecundus
verbis tantum a teftatore conjun<5ti , fiunt po-
flea re quoque conjun<5ti , idque ex eo , quia
tcrcius duobus prioribus jungiturre, quippead
folidum fundum vocatus alia oratione j ad quem
priores duo fimul una oracione vocati erant.
Ex tali vero adje&ione tertii re conjun&i prio-
rcs quoque duos, qui primo re conjuncti non
crant, re conjunftos fieri, colligi poteft ex /.
Mavio fundi 41, ff. de legatis 2. ubi Ma?vius&
Sejus ab initio nullo modo conjun&i erant;
non re, quia pro partc dimidia fundus fingu-
Jis legatus erat , non verbis > quia id duabus
fu&um orationibus, puta, Mavio fundi partem
dimidiam , Sejo partem dimidiam lego; quarum
prior oratio elliptica eft, ac vocem lego fubau-
ditam habet. arg. /. 1, §. fi autem 5, & <$. ff.
de hered, infiit. I, errore 7. C. de teftamentis.
Msevio autem & Scjo Titius poftea jungeba-
tur re, in verbis additis, eundem fundum Titio
lego; & quia is prioribus duobus re jungcbatur,
indefa&um eft, utetiam prioresduo, Masvius
& Sejus, inter fe ceperint re conjun&i efle; &
cx eo fundamento Mamus, qui nullomodo ab
initio Sejo conjunclus fuerat, ad portionem ta-
mtn Seji deficientis venit ex jure accrefcendi
una cum Titio re conjun&o , tanquam ejus-
dem cum eo juris ac poteftatis, adeoque tan-
«uiam & ipfe re conjunclus. Et hoc eft, quod
Jurifconfultus in d. I. 41. fupponit, dum ait,
necejfe effe, ut ea pars, qua ceffat, pro portione
Itgdti cuique eorum, quibus fundus feparatim le-
gatus eft accrefcat, fundum iis feparatim lega-
tum afferendo non aliud denotans, quam con-
junctionem realem, qua ftnguHs feparatim,feu
diverfls orationibus, totus fundus legatus erat;
prout re tantum conjunctos </iri««#<wappellari,
& disjunftim vel eciam feparatim iis legari, fu-
pra di&um eft ex d, l. un. §. 11. C. de €*-
duc, toll. Non etiam obftat /, fi duobus 16. §,
islt. ff. de legatis jr. Nam cum Titio & poftbu-
mo &quis partibus res legatur, partium expres-
fio conditionem tacitam in fe habet, fi poftbu-
mus nafcatur, maxime, fi confideres, plures
uno pofle partu edi, fic ut obid ab initionul-
la pars certa potuerit videri data efle: ut pro-
inde, non nato pofthumo, Titius totum de-
buerit Iegatum percipere, tanquam cuires non
pro parte, fed in folidum ab initio legata fue-
rat. arg. /. quidam relegatus 5. §. ult.1.6, J. 7.
jf, de rebus dubiis, Leyc Yero eft, quod ajunt ?
|
|||||||
|
inter conjun&os vigere jus accreicendi, verbis
autem conjundos etiam conjundos efle. /. tri- plici modo 142. ff. de verb. ftgnif. I. re conjunctt 89. ff. de legatis 3, Sunt enim tales verbis conjun&i non re, & ideo etiam non concur- runt in re, aut concurfu partes ficiunt; imo, fi quarratur de jure accrefcendi, pro conjun&is habendi non funt. arg. /. conjanftim 80. ff, d$ legatis 5, 6z. Etfi autem re conjundi & conjun&i re
ac verbis fimul in eo conveniant, quod utri- que gaudeant accrefcendi jure; diftant tamen in co, quod pro^varia tcftatoris conceptionc unus altero in jure accrefcendi potior efle pos- fit, eo modo, quo id de pluribus heredibus per diftindiones expofitum in tit. de acquir. vel omitt, bered. num. 39. Qtiemadmodum etiam inter illos illud intereft, quod re tantum con- jundis invitis accrefeit portio deficiens, re & verbis conjunfto non nifi volenti: quodque re tantum conjuncliis accrefcit fine onere feu gra- vamine, quod deficienti legatario erat impofi- tum; iis vero, qui rc& verbis fimul conjundi funt., oninino cum onere per rationes ab Im- peratore propofitas in d. t, ttnic. §, fin autem 11. C.decaducistoll. 63. Porro locum habet hoc jus accrefcendi
non tantum, fi pluribus fimui unum corpus legatum fit, fed &, fi quantitatcs feu res fun-< gibiles, cum leges de jure accrefcendi agentes hac in partc non diftinguant; five illse ut cor- pora, five ut quantitates, legatae fint; fimodo teftator non quantitatem fingulis concurrenti- bus folidam, adcoque fsepius, fed femel om- nibus unam praeftari voluerit, ficut id poteft velle. arg. /. pUne ubi 34. §. fed hoc ita 4. & §. proinde 6. ff, de legatis 1. Nec eft, quod quem moveat, ipfo jure quantitatem inter col- legatarios divifam efle, adeoque concurfu par- tes non fieri. /. cui fundus 50". ff. de condit. & demonftrat. Non enim in illa lege de quanti- tate pluribus legata1, aut jure accrefcendi qux- ftio eft, fed tantum de conditionis implemen- to diiputatur, ac monetur, conditiones veldi- viduas efle, feu per partes impleri pofle, vel individuas, qus ad jus accrefcendi nihil fa-. ciunt; fed magis ipfa quantitas pluribus fimul legata non aliter inter ipfos divifa intelligitur, quam fi ad Iegatum concurrant, &ita concur- fu partes faciant. Neque quicquam vetat, fin- gulis totam deberi quantitatem, licet heres una quantitatis legatae prseftatione defungi pos- fit; eo modo, quo idin duobus ftipulandi reis accidit, juxta pr. lnftit. de duobus reis ftipul, /« reos promittendi 11. $. 1. 2. ff. de dmb. rtis confiituend. 64. Quia autem fupra monitum, jus accre-
fcendi fecundum ipfa juris civilis principia non ex quadam juris neceflitate, fed magis ex pro- babili teftatoris voluntatc inter coliegatarios lo- cum habere, hinc etiam minushodicrjnismori- H h h 2 Jbvts
|
|||||||
|
4lt 11 B. XXX. XXXI. XXXII. T i t. UN.
|
|||||||||
|
bus a jure Romano Mc in parte receffum puto,
quam quidem abeojure accrefcendi, quodRo- manis fepius contra teftatoris voluntatem inter coheredes ex quadam juris civilis fubtilitate ni- miaque fcrupuloiitate probatum fuerat. Confer Hug. Grotium manuduft. ad jurifprud. Holl. |
|||||||||
|
libr, 2. csp. 23. num. 4. 5. Radclantium Ctf-
rU Ultrajett. decif 87. num, 2. Leeuwen cenf. fer. part. 1. libr. 3. cap. 5. num. 20. in fine 8c cap. 8. num. 37. Parentem p. mem. Paulum Voet ad §, 8, lnftit. b, t. num* 2. |
|||||||||
|
*
|
|||||||||
|
UBER
|
|||||||||
|
v
|
|||||||||
|
LIBER TRIGESIMUS TERTIUS.
, T 1 TV L V S T R 1 M" V S.
De annuis legatis & fideicommiffis. Summaria. |
|||||||||
|
dem puftiterit, fed non poftremis annis ? Quiit
fi cognatis omnibus annuum Uget, quod vivus praftabat, nec tamen omnibus vivuspraftiterit? Quid, fi focietatem umverfMem cum uxoreha- bens, ita legaverk, & centum Titio praftare fit folittts , an centum an magts quinquagint4 debeantur? Quid praftandum fi fimpliciter an- nuum leget, nec rem aut quautitatem ad+ dat f 7. Simenftruum aut dmmum relinquatur, idem
obtinet quod in annuo legato. 8. Quidjuris, & qua propinquorum teftatoris pg-
teftasfit ,fi annuum legetur per pauperum cura- tores arbitrio proximiorum teftatoris dtfiribuen- dum ? o, Differt ab annuo legatum annua,bima,trima dle
praftandum. Quando hujus legati dies eedat? An evanefcat, legatario intra triemium mo~ riente ? An interim ufura, penfionis non folut£ folvi debeant ? Quibus pen$onibus folvendum hoc legatum. Quid , fi jufferit folvi inaquali-> bus penfionibus arbitrio heredis, aut legatarii ? 10. An & pluribus quam tribus penfionibus fo-
lutio hujus legatipoffit a teftatore dtvidi f & quid, fiantefinem penfionum omnium legatarius tno- riatur ? 11. An & in corporibtts poffit locum habere le-
gatum annua, bima, trimd die praftandum ? 1 z. Quid juris, fi teftator jujferit, annua, bima,
trima die praftari Titio , cum erit annonm quatuordecim , & k eam atatem jam exces- ferit ? 13. Quidjuris, fiteftatorannuumleget, feddua*
bus penfionibus praftandum ? betur. d. I. 4. ff. h.t. d,l. 10.11.11. ff. quand.
dies legat. ced. Ut tamen fufEciat, initio cu- jufque anni legatarium vixifle, ad id, ut illius anni legatum ad heredes tranfinittat, cutn hu- jus legati dies cedat initio cujufque anni. d. U. Grotius manud. libr. 2* cap. 23. »«»/. 22, 23. licct non femper initio cujufque anni legatum peti poflit, maxime, fi ex frudibus certt fun- di annuum praeftari teftator voluerit. /. firmio, Heliodoro 26*. $. pater i. ff. quando dies legat. ced. quo cafu etiam , fi anno uno minus na- tumfuerit, ex aliorum annorum proventu/up- plendum , fi modo ex cxterorum annorunt u- bertate dari poflit. /, legatum ita 17. §. t.ff. b, U Ethocfundamento, quod initio cujusque anni - Hhh 3 $m |
|||||||||
|
[t. Annuum plura tegata contmet, & morte lega-
tarii ceffat. Quando primi & quando fequen- tiam annorum dies bic ccdat. An, fi legatarim initio atini vixerit, totius anni legatum debea- tur} An annuum initio cujusque annipeti pos- fit, fiexfruftibwcertifandipreftandumfit? Et quid, fifruclus haud fufficiant} Anfingulisan- tiis capacitas legatarii injpiciatur ? An & quo m- que annui pr^fcriptio ftert pojfit ? ja. Recenfentur cafus, quibus annttum legatum per-
petuo durat: ubi de annuo pro fe & heredibus, rel alicui ratione officii quo fungitur, velcollegio mteccleftd reliclo; vel ad ludos, quibus here- des prafiderent ? Cur hifce in cafibus aliud in ufufruHu , quam in annuo legato obttneat ? 0. Vivo legatario evaneftit hec legatum y fi ad
certum tempus datum fit. An cejfet, fi ob cer- tam caufam futuram , puta adminiftrationem reliclum fit, & illa ceffat ? Nc» evanefcit mor- ■ te gravati. An non, fi fructuarius annuum ex
fuo ufufructu prafiare gravatus fit, & moria- tur} 4, An hoc legatum pereat capitis diminuthne ? Si
legatarius ex fundo fibi legato annuum alteri praftare jujfus fit , & ratione fundi Talcidiam patiatur, an & ipfe pro rata ex annuo dedu- cat ? |j, Wecenfentur cafus, in quibtts dubium, an fit
annuum legatum, an femel tantum praftandum. f>. Quibusmodis annuum legetur} Anita, utuno
mno aliud praftetur quam altero} Quiddebea- tur, fi Uget qwaannuum, quod ipie dare fo- litus fuit. Quid, fi tunc varie annua praftite- tit? Quid, fialiaforma} Quid, fianteaqui- 'nnuum legatum dicitur, quod in
annos fingulos, feu annuatim re- linquitur, & anno quovis verten- tedebetur: fic ut, annuo relicio, non unum, fed plnra legata fint, tot fcilicet, quot redeunt a morte tcftatoris an- ni vertentes, & primi quidem anni legatum jmrum' fit, ac dies ejus ftatim a morte tefta- toris ccdat, non ab adita hereditate, ia quo ab ufufru&u legato diftat. I. fi in fingulos 4. ff b. t. I. cum in antws 10. I. 11. /. it. pr. &§. 1, 3. 4, ff. quando dies legat. cedat. (adde tit.
quando dies ufusfructus legaticedat.pum. 3.) fe- «juentium vero annorum conditionalia, fi vivat Ugatmuiy utpote quo cxtin&o, nmilultrade- |
|||||||||
|
Li*. XXXIII. Tit. I.
|
||||||||||
|
43
ciiesannui legati cedit, nititur, quod, cumte-
ftator difpofuiflet, filU me* quotiescunque vidua erit, in amios ftngulos centum beres meus dato, & filia minus annui temporis vidua fuiflet, re- fponfum fuerit, tota centum videri debita, tam- ctii totus annus nondum fuiffct. /. fli* tnea 22. ff. h. t. Addc /. a vobis f.ff.h. t. Sed & ex hoc ipfo illuddefcendit, quod non fufficiat, temporemor- tis teftatoris lcgatarium capacem efle , fed per fingula legata, jus capiendi infpiciendum fit. /. cuminannos 1 r. Jf. h. t. I. cum in annoszi, ff. quando dies legat. cedat. atque etiam annui lega- ti prsefcriptio non in totumfiat, fedtantumre- fpe&u anni cujus<|ue feparatim ; adeo ut anno- rum triginta petitio fuperfit, & tantum prsefcri- pti cenfeantur anni trigefimum excedentes; eo quod annua prseftatio hsec non eft acceffio quaz- dam alterius legati principalis, feu fortis, fed ipfum principale legatum conftituit. arg. /. cum miiffimi 7. § ittud 4. C. depr&fcript. 30. ve/40. annor. Adde tit. fequentem de ufufr. legato num. 4. 1. Quod autem dic"ium , annuum legatum
hanc haberc conditionem , fi vivat legatarius,
locum non habet, fi annuum alicui pro fe &
heredibus reli&um fit; quippe quo cafu perpe-
tuum eft , & heredibus ac heredum heredibus
in infinitum debetur. /. m annalibus 22, C. de
legatis. Quemadmodum etiam perpetuum eft,
fialicui ratione officii fui annuum relinquatur,
veluti hierophylaco aut facerdoti alicujus templi,
vel Principi qua tali; cum tunc bfficio, quod
perpetuum eft, intelligatur annuum datum ef-
fe. I. annua his 20. §. 1. ff. h, t. arg. /.
quod PrJMcipi 56. ff.de legatk 2. Idemque ob-
tinet , fi quis coUegio decurionum divijiones
mnuas, id eft annuas praeftationes inter eos di-
videndas, reliquerit; cum collegium illud etiam
omnibus membris ejus mutatis idem maneat. /.
cum quidam 25. ff.h.t. junct. /, proponebatur
76, ff. de judiciis, Adde de divifionibus legatis
Rsevardum libr, 2. varior. cap. 16, Nec aliud
dicendum, fiannuum ecclefiis aliisque piis lo-
cis, aut pauperibus, aut civitati legatum fit. /.
fancimus 45. §. fi vero o. /. ult. c. de epifcop. &
clericis, etiamfi rivkati reli&um proponatur ad
certos ludos edendos , quibus heredes defuncli
prxfiderent: cum enim etiam heredum heredes
in infinitum appellatione heredum continean-
tur, perpetuum quoque cenferi debuit hujus-
modi legatum. /. annuam pecmiam 6. ff. b.t.
junct. /. heredis appellatio 6<j. ff. de verb.fignif.
Atque adeo omnia hsec annua excepta, per lega-
tum data, non longe diftant ab annuis ex con-
tra&u debitis, quorum una tantum & pura &
perpetua bbligatio eft. §. at fiita i, Inflit. de
yerb.oblig. l.fi Stichmn aut 16. §. t.ff.eod.tit.
Nec dictis adverfatur, quod ufusfrudus colle-
gio reliclus tantum duretcentum annis; &ali-
cui datus pro fe & heredibus primos heredes non
|
||||||||||
|
l.antiquitaf 14. C. de ufufructu. cum alia ufus-
fru&us, alia annui legati hac in parte ratio fit 1 in ufufructu enim id ita placuit, ne, fi is pcr- petuo duraret, proprietas inutilis eflet proprie- tario, fcmperabccdcnteufufru<5tu. arg. §.ufus- frutlus 1. infine lnflit. deufufructn. quod non ita metuendum in annuo lcgato; cum regulariter co non foleat omnis rei fru&us abfumi: &, fi ab- fumeretur, non ineptum fuerit, idcm in an-. nuo legato ftatui, quod in ufufructu, ut dici=» tur tit. 2. num. j. 2. Sicut autem aliquando rriorte Iegatarii ai>
nuum legatum non cxtinguitur, fed ad heredes ejus tranfit; ita quoque vivo legatario propter apertam tcftatoris voluntatem evancfcere poteft obligatio cjus; veluti, fi teftator Attise decern Ieget, donec nupferit. I. kgatum ita 17. /, filia 22. ff. h. t. vel filiofamilias , quoad in poteflats patris fuerit.l. ult. ff. h. t. vel dccem annua ad alimenta in decennium. /. fi cum 20. ff. quan* do dies legat. cedat. vcl, fi teftator annuurr» quid legaverit ob certam caufam futuram, pu- ta adminiftrationis fufceptionem , & illa caufa cefletper culpam legatarii, aut ctiam aliquarido cafu. I. Sejo amico 10. /. Mavia 12. pr. & $. 1. ff. h. t. de quo latius egi in tit. de condkion. i®~ flitutiomm num. 22, Plane morte gravati an- nuum legatum non interire, manifeftum efts nifiis, cui ufusfrudus Iegatus erat, annuo le- gatovel fideicommiflb oncratus fit: tunc enin» ceflante ufufrucl:u, annuje quoque prseftationis ceffabit neceflitas; fi nonappareat, voluiflete- ftatorem» ut etiam poft extin&um ufumfrudum annui obligatioduret, &id, quod duranteufu- frudu a legatario perceptum eft, ulteriori an- nuse fuflficiat prxftationi. /. Titia herede ip.ff. h. 1.1. Stichusnutricis 20. §. Titia 2. ff. dealim, & cib. legatis. 4. Pmer illud, quod annuum Iegatum mor-
te legatarii regulariter extinguitur , alia infupcr hujuslegati fingularia funt, veluti, quodcapi- tis diminutione legatarii non evanefcit, maxi- me, ubi annuum alimentorum gratia relicl:um apparet. /. infingulos #. ff. h. t. I. pen. ff. de capite minutu. Quodque , cum legatarius fideicorii- miffo gravatus regulariter deducat tantum ex fi- deicommiflb, quantum fibi per legem Falcidiam dedudum eft. /. pcenales acliones 22. §. /i Titb ^.ff.adleg.Falcid. tamen fi fundus alicui lege- tur, & is ex reditu fundi annuaprgeftarejuffus, detradionem Falcidias paffus fit, integrum an« nuum fine ulla diminutione praftandum eft, ubi non alia apparet mens teftatoris. /. libertofuo 21. §. aliberto i.ff. b.t. 5. Quiavero dubium aliquando, utrum id,1
quod legatur, femel tantum, an annuatim pra:- ftandum fit, fingulares qusedam fadorum fpe* cies proponendse videntur. Annuum itaque le-> gatum in dubio datum intelligitur, fi teftator quid dari juflerit die natalis fui, licet nullam an< |
||||||||||
|
|gre4i«ur. /.an ufusftnctus 5<J. ff dt ufufructu, nuimentionerafecerit. /, cum auMm i\.ffb.t.
|
||||||||||
|
Vd
|
||||||||||
|
t
|
|||||||
|
De annuis
Vel fi quid legaverit pef quadriennium certaminis
aut ludi alicujus j tunc enim perpetuam penfita- tionem per quadriennium, non in primumtan- tum quadriennium, videri reli&am , ab Impe- ratoribus refcriptum eft. /. pen. ff. b. t. Sed &, fi teftator dixerit, centum do lego Attia, donec nupfetit, vel, donec vidua fuerit, nec addiderit, in annos fingulos , annua tamen centum legata cenfentur. /, legatum ita esl i j.ff. b. t. Qiiod fi tcftator caverit, uxori prater idy qued a me vi- vo anntti nomine accipiebat, aureos centum dari fohj annua quidem debebuntur prseftari folita, fcd femel tantum aurei centum. /. Sejo amico i o. §. uxori z.ff. b.t. 6*. Relinquitur annuum variis modis, adeo-
que vel ita, ut uniformis annuatim prseftatio fiat, veluti decemannua; velita, utalmduno, aliud altero anno prseftetur; qua ratione nihil referre Julianus fcripfit, finguli aurci in annos fingu- los legentur; an in annum primum mille aurei, in fecundum homo, in tertium frumentum; ac tunc non femel, fed per annos fingulos le- gatum cedere, ex Ulpiano fubjicitur. /. nec re- fert ii. /. 12,. pr. ff. quando dies legat. cedat. Vel tertio ita, ut nulla res certa aut quantitas, quse quotannis prasftanda foret, adjiciatur, fed teftator dicat, fe legare , annuum, quod ipfe vi~ yus dare folitus erat: quo cafu fola ea videntur relicta, quae certam formam erogationis annua?, non item, quse incertam liberalitatis volunta- tem, aut fumtum in ipfms teftatoris utilitatem fa<5tum, habuerunt. /. Sejo amico i o. §. medi- co i. & §. ult. ff. h, t. Et, fi varie annua prse- ftiterit, ea debebuntur, quse mortis tempore prae- ftare folitus fuit; five plus tempore conditi te- ftamcnti, quam co, quod morti proximum fuit, dederit, five minus. arg. /. Mela ait 14. §.fed fi z. ff. de alimentis legatis, Sed &, fialiaprse- ftiterit forma quam qua legavit, veluti» file- gaverit tria pondo auri annua, qua vivus prafta- bat &vivusnummos adnumeraverit, triapon- do annua ex causa legati debere prseftari, re- fponfum eft. /. Titia heredi 19. §. ult. ff. h. t. Quin imo, fi antea forte praeftiterit, fed po~ ftremis annis nihil, tatrien annuum, quod ante plurcs annos prseftare folitus fuerat, legafle vi- detur. arg. /. teftamento ita 19. ff. de aliment. legatis, excepto cafu /. lucius Titius 88. §. lu- €tus 11.//. de legatis z. Et fi libertis aut cog- natis omnibus annuum leget, quod vivus prae- ftabat, ac appareat, non omnibus, fed tantum paucioribus annuum a teftatore fuiffe prseftitum, omnibus tamen Hbertis aut cognatis annuum ab herede prsftandum eft. /. a filio 15. §. ult. ff. dealim. & cibar. legatis. Sane, fi focieta- tem cum conjuge univerfalem teftator habuerit, & annua centum Titio prxftare folitus, eidem legaverit, qus. vivus pr&jlabat, non centum fed fola quinquaginta annua, qux pro fua praefta- batjparte yjegata intelligi, Scsevola tradit. /. ali- tncnta & 16. §. ult. ff de aliment. & cib. lu |
LE6AT. &C. 431
gatis. Vel denique ira, ut non fa&a mentio-«
ne ejus, quod praeftare folebat, fimpliciter<«M-> nuum leget; quo legato ex inferpretatione be-« nigniore illud continebitiir, quod teftator ipfc vivus fecundum ante di&a praeftare folitus eratj de quo fi non conftet, videndum, quantum ca> teris ejufdem ordinis hominibus annuum dari voluerit; fi neutrum apparuerit, ex facultati- bus defundi & dignitatc perfonse, ac caritatc ejus, cui annuum relicmm, ftatui oportet, quantum annui nomine folvendum fit. /. cum unus 10. §. ult. l.fi cui annuum iq.ff.b. t. arg. /. cum alimenta zz.ff.de aliment. & cib. lega- tis. l.Jifervus plurium 50. §. ult.ff de legatis 1. ac plerumque credendum eft, annuis fimplici- ter legatis, teftatorem, qui vivus nihil praftare folitus erat, relinquere legatario voluifle alimen- torum annuorum prseftationem. arg. /. fervus poft 16. I. annua his 20. ff. b. t. /. Sticbus 20. §. Titia z. ff.de alimemis legatis. Cujacius para-\ titl.ff.b.t. 7. Accidit interim fubinde,ut annuum Icgatum
legatario, in luxum forte & profufionem prono , non fatis tutum fit, ac propterea teftator ei men- ftruumquid, aut hebdomadale» vel etiam diur-« num, id eft, fingulis menfibus, aut feptima- nis» aut diebus prseftandum relinquatj & tunc in his menftruis aut diurnis eadem, qu«e in an- nuis, obfervanda funt, ac locum habent. /. pe~ cunia fortem 8.ff, de alim. & cibjegatis.l.cum bi 8. §. eam 6. ff. de tranfaclion. I. exannm\ 5* ff. de donat. inter vir. & uxor. I. codicillis i8.§. 1. /.liberto fuozx.§. filium z.ff.b. t.
8. Fit & aliquando, ut annui legati, prae-
cipue pauperibus relicti, diftributio pauperum curatoribus, fed arbitrio proxiraiorum teftato- ris, permittatur, quo cafu an proximioribus plenum & abfolutum arbitrium, an magis ar- bitrium viri boni competat, haud denegandura per eos, quoties curatores pauperum ita diftri- buunt, ut vir bonus ex asquo arbitraturus eflct, utrimque difputatum vide in Re/ponfis Jurifc. Holl. part, %. confil. 230. 231, pag. ^z.& feqq, 9. Legato annuo fimile noneftillud, quod
annua bima trima die, id eft, tribus penfioni- bus, prasftandum eft; quippe quod non multi- plex, fed unum & purum legatum efie intel- ligitur, cujus folutionem teftator folummodo dividere voluit, heredis exonerandi gratia, nc protinus adfolidiprsftationemadigaturj acideo integri hujus legati dies ftatim cedit, fic ut, moriente legatario ante folutionem, legatum ad heredes ejus tranfmittatur: licet interim penden- te penfionis cujufque tempore ufuraj folvenciae non fint, cum nullara videri poflit moramhe- res facere, qui ex voluntate tcftatoris dilationem praeftationis habet; fed demum poft lapfum ter- mini cujufque, ratione partis illius, circa cu/us prseftationem mora fit; adeoque demum pofc lapfum anni primi ratione primse penfionisjcum exemplo diei totus ille annus arbitrio debitoris |
||||||
|
ib. XXXIII. Tit. I.
|
|||||||||||
|
43 *
|
|||||||||||
|
fit, & isvel ultimo anni momento folverepos-
fit.' arg, §. omnis z. lnftit. de verb. obligat.Hu- go Grotius manud. ad jurifprud. Holi. libr. 2. cap. 2,3. num. 2.0. nifi ftatim ab initio teftator totius quantitatis ufuras, legitimum ufurarum modum haud excedentes, praeftari juflerit. /. /1 legatum 3. §. tttt. ff. h. t. Solvenda autem in hoc legato fingulis annis pars tertia, feu xqua- lis penfio, five teftator plena formula dixerit, dnntia bima trimk die, five tantum trima die. d. I, 3. §. pen. ff. h. t. nifi ipfe insquales partes tlefignaverit. Quod fi fimpliciter penfionibus in- aqualibus dari voluerit, nec adjcceritj quibus, arbitrio viri boni ftatuendum , quantum annis fingulis prasftandum fit, ut pro facultatibus dc- funcYi, & patrimonii depofitione, fine heredis vexatione fiat. d. I, 3. pr. & §. 1.2. 3. ff. h. t. Si penfioncs inxquales arbitrio heredis vel ar- bitrio legatarii commiferit, nec legatarius totum fimul petere, nec heres totum fub finem de- mum anni tertii prasftare poteft: fieri enim pen- fiones debere teftator voluit, quantitates dun- taxat penfionum in arbitrium heredis aut lega- tarii contulit. d. I. 3. $.fedft ifa 4. ff. h. t. fic ut & heres & legatarius fuum arbitrium ad ^xemplum arbitrii viri boni ex squo interpo- nere debeant, nec ad vexationem advcrfarii ar- bitrium declarare. arg. d. I. 2. §. 2. 3. ff. b. t. 10. Etfi verb frequentiffimse fuerint \\\xan-
nua bima trima die faciendae praftationes, non tamen dubium, quin & in plures penfiones ar~ bitrio teftatoris fieripotuerit divifio folutionis, veluti annua bimd trima quadrima, quinto anno, ut habet l, aliud eft iQ.jf. de paUis dotal. At- que ita quoque, fi Xitio dena ufque ad annos de- cewi legentur, non alimcntomm nomine, Mar- cianus fcribit, teftatorem in plures penfiones di- vififfe legatum exonerandi heredis gratia ( adeo- que non, ut legatario confuleret, fed ut here- di profpiceret, ne urgeretur ad fblutionem, ut loquitur Ulpianus in /. nec femel 12. %. fed& ft 4. ff, quando dies legat, ced,) ac omnium an- norum unum effe legatum, & intra decennium <lecedentem legatarium etiam futurorum anno- rum legatum ad heredem fuum tranfmittere. l.fi cum prafinitione 20. //. quando dies legat, ced. Similique modo, cum pater annua certa filio ufque ad annum atatis vtgefimum quintum legas- fet, praeter exhibitionem a matre, qua: legato honorata erat, faciendam, feu prastcr alimenta ci a matre prasftanda, Papiniano placuit, non plura fed unum effc fideicommiffum certis pen- |
fionibus divifum, & ideo filio intra anatem fu-
prafcriptam diemfuncto, refidui temporisfidci- commifium ad heredem ejus tranfmitti; quod tranfmittendum non fuiffet, fi alimentisfilii pa- ter annuum iJlud dcftinaffet, quafi tunc perfona deficiente, caufa prarftandi videretur extinSa. /. $rmio Heliodoro 26. $, pater z.ff, quandodies legat. ced. 11. Caeterum uti annuum legatum nontan-
tum in pecunia aliifve quantitatibus, verum etiam in corporibus poteft locum habere, ita quoque non quantitates tantum , fed & corpora annua bima trima die legari, nihil impcdit, fi forte tres fervos aut equos annua die prsftandos te- ftator relinquat. arg. /. nec refert 11. ff quan- do dies legat. cedat. non obftante /. talis fcrip- tura 30. ff. de legatis 1. Nam cumibiUlpia- nus dcfinit, talem fcripturam, quas pecuniasle- gavi, quibus dies appojitus non eft, eas heres meus annud bimd trima die dato, ad corpora legata non pertinere, fedadea, qua? ponderc, numc- ro, menfura continentur, non de jure difputat, an non & corpora annua bima trimaprsftatio- ne legari poffint, fed de voluntate teftatoris ,aa fciHcet ille pecunia mentionem faciens, eam for- mulam etiam ad corpora voluerit extendij &idl negandum cenfet. n. Quod fi teftator jufferit, annua bima
trima die praeftari Titio triginta, cum erit an- norum quatuordecim, & is jam eam statem ex- cefferit, videndum, utrum teftator id fciverit an ignoraverit: fi enim ignoraverit s Iegatarius jam pubes ftatim plus minufve capiet ex relicl:is annua bima trima dic, prout vel quatuordecim tantum vel quindecim vel fedecim vel pluriurrt annorum fuerit tcmpore mortis teftatoris. /. fi cui legetur 40. §. tfgo 1. ff. de legatis i.juncl:. I. ft jam fafta n. ff. de condit, & demonftratm Sin fciverit, & tamcn ita legaverit, triennium ad legati preftationem ex die teftamenti fadi nu- merandum eft. d. 1.49. §. 1. infine* 13. Obfervandum quoque , aliquando ex
voluntate teftatoris quandam fieri mixturamle- gati annuit & annua birna trima die praftandi\ veluti, fi teftator alicui leget fexaginta annua, duabus penfionibus praftanda, triginta Calendis Januariis, triginta Juliis: quo cafu, fi legatarius anni poftremi primo die vixerit, integri anni lc-» gatumad heredestranfmittit, utcunque neutrius penfionis folvendac dies eo vivo extiterit; at-* que ita ex principiis fupra expofitis in Frifiaju^ dicatum fuiffc refert Sande decif. libr. 4. tit.qi defin, 8. |
||||||||||
|
arir v-
|
|||||||||||
|
* -
|
|||||||||||
|
De usu et usufructu &g. 433
T I T V L V S II.
Deufu& ufufruSu & reditu & habitatione & operis perlegatumve!
fideicommiflum datis.
S u m m a r 1 a.
|
||||||||||
|
1. Vhi de ufu & ufufruttu & hahitatione legata
ex pioftffo attttm fit ? 2, Qutd interfit inter ufumfru&um & reditum
legatum ? An rediium ex fundo debens pojfit ven- derefundum, fi reditum praftet ? 4. An reditus legatus morte legatarii extinguatur,
an magis perpetuus fit, per diftinttiones expli- tatur. '4. Annuus reditus ad ludos illicitos retittus dehe-
tur, fed licitis applicandus eft. Reditus tem- 3P~||^gg|j5'2j fumfructum, ufum, habitationem,
i^i^^^) °Peras fervorum, non tantum aftu W*m^ff(0& intcr vivos plurimifque modis aliis, ^^m^^fefcd & ultima voluntate per lega- ^^^sxs^py tum aut fideicommifliim poffe con- flitui, ex principiis juris& hujus tituli infcrip- tione manifeftum eft. Cum autem, quicquid ad harum fervitutum materiam pertinet, ad li- brum feptimum Pande&arum a me congeftum atque digeftum fit, & de prohibita inter con-! juges gratificatione, excepto ufufru&u recipro- ioj fecundum varia ftatuta egerim, ac contro- vcrfiarum, occafione ufusfru&us hujufce reci-r proci difcuti folitarum, catalogum exhibuerim ad tit. de donationibus inter virum & uxorem, non eft, quod ultra de hifce hoc in titulo agatur. Cum autem in hujus tituli infcriptione etiam reditus mentio fiat; quaedam de eo, quatenus le- gatur, fubjicicnda funt. z. Reditu legato, legata videtur annalis mx-
ftatio five pecuniae five rerum ajiarum fungibi- lium, qui ab ufufru&u non uno modo diftin- &us eft, licet ex voluntate teftatorjs per mortem legatarii evaniturus eflet: nam fi quisuxorivel alteri, quoad vivet, fundi certi reditum leget, jion impeditur heresfundum vendere, & lega- tario ofterre quantitatem annuam, quam vivus paterfamilias ex ioeatione redigere confueverat. i.fundi JEbutiani 38. ff. h. t, Uiiberto zt.ff.de ntmuis legatts. nec ad habitationem inillofundo prasftandam legatario obftriftus eft; quaeinufu- fi-uclu aliter recepta funt. /. fundi sEbutiani 3 8. ff. h, t, Licet de cstero reditus infit ufuifru- i&ui, ut pars ejus; adeo ut, qui ufumfrucl:um fundihabet, reditum hoc ipfo habeat; fednon vice verfa reditum ex fundo habens ufumfru- £tum habere videatur. d. I. 38. ff. b. t. arque I infuper tum teftatorestumjurifconfultialiquan- do promifcue reditum, & ufumfruttum velfru- ftum acceperint, in /« qui fruttusz^. l.geneuli |zt §. heredis 7. /. pen.ff. h. t. |
||||||||||
|
I poris illius, quo ludi non editi, non dehenturl
fed manent penes oneratum five heredem, fivc legataritm, fi legatarius iis reditibus oneratus fit, uti&s qui jureprafcriptionisdefiermit de- beri. An & quo ufque reditus annui prafcriptie fieripojfit, & quanto temporis fpatio ? ?. Si reditus certo fundo per legatum ftt impofitus, & fundus venditus poftea pereat, an emtor ad- huc ad reditum obftrittusfit ? |
||||||||||
|
3. An autem reditus alicui legatus perpetua
duret, an vero morte legatarii extinguatur, di- ftin&bnibus terminandum eft. Si cnimtotius patrimonii, vel totiusrei fingularis, veluti fun- di, reditus legatus fit, magis eft, ut mortele- gatarii evanefcat praftatio ejus, ne alioquin,fi perpetuo duraret, proprietas proprietario into- tum inutilis effet , omni reditu femper abce- dente, contra §. ufusfmilus 1. infine Inftit. de ufufruttu. atque ita de reditu fundi iEbutiani per teftatorem uxori legato id cautum in /./«»- di Mbutiani 38. ff. h. t. uti&in Lgemrali^z. §. heredis 7. ff. h. t. ac de rcditu totius patri- monii idem illud Ulpianus afferuit, rationem fubjiciens, quia tale legatum aut ufuifrudui 9 aut annuo legato fimileeft. l.patrimoniimei zz. ff. h. t. & his fimilia fere, quse Scjevola tradi- dit in /. liberto fm 21. §. ult. ff. de annuis le* gatis. Cumque teftatoruxori iuajfrudumprje- diorum relinquens, caviflet, fe velle, ut poffc mortem ejus pradiacum reditibus ad heredes fuos redirent) eum imperitia lapfum efle Papinianus cenfuit, dumrcditus futuros poft mortem uxo- ris ad heredes reverti juflit, quippe qui ipfo jure, exemplo ufusfruclus, debebant redire, licet ni- hil tale cautum eflet. I. qui fruttus 25. ff. h. t, Neque abfurdum fuerit, hifce in cafibus redi- tum , civitati vel collegio legatum, ad fpatium centum annorum; & , fi alicui pro fe 8c he- redibus datus flt , ad primos tanturn heredcs reftringi exemplo ufusfrucl:us. arg. /. an ufus* fruttus <)6. ff. de ufufrufty, l. amiquitas 14, C. eod. tit, jnndc. d. L zi. ff. h. t, d. §. 1. m fine Inftit. de ufufruttu. Quod fiexadverfore- ditus vel fimpliciter legetur fine adjeclione rei vel rerum, unde praeftaridebeat, vel, cumres certa effet exprefla ad reditum inde dandum, re- ditus illius praeftatione non omnis abfumatur fra- <3us rei, adeoque proprietas non in totuminu- tilis fit futura proprietario per continuatam re- ditus praeftationem, perpetuumin dubiocenferi I i i dcbet
|
||||||||||
|
fciB. XXXIII. T i t. IL
|
||||||||
|
temporis prsefcriptionem defierunt deberi. Quod
ut apertius intelligatur, fciendum eft, totum quidem annui reditus legatum praefcriptione tol- li non pofle; cum annua reditus praeftatio nul- lam proprie fortem feu remprincipalemhabeat, cujus velut acceflio effet, & cum qua ex jurc acccflionis, fuum principale fequentis, tolli pos- fet; uti id in ufurarumobligatione receptum eft, juxta /. eosquiz6. C.deufuris. fed potius pra:- ftationes hse redituum annus fint res princi- pales, in quarum prsfcriptione facienda tem- pus non ab exordip ipfius obligationis, adeo* que a morte teftatoris, fed ab initio cujufque anni computari, manifeftum ait Imperator in /. cum notijfimi 7.5. ult. C. de prafcript. 30. vd 40. annorum. Cui confequens eft, utillorura quidem redituum annuorum, qui excedunt an- num trigefimum, prsefcriptio admittatur, eorura vero, qui intra tricefimum coepcrant annum de- beri, exa&io fnperfit, longeque magis eorum, quorum diesnecdumvenit, petitiofno temporc legatario intcgra flt. d. l,y. §. illud 4.&§.ult. C.de prafcript, 30. rel 40. annor. Sande decif. libr. 5. tit. 6. deprt, 1. poft Thomingium, Gui>» donemPapae, Vafquium, Gaylium, Cujacium» aliofque plures ibidem citatos, ( ubi & diffen- tientes allegat) atque ita etiam ab Hollandia: Curia judkatum teftatur Groenewegen ad Gro- tium manud. ad jurifprud. HoU. libr. 3. cap. 46. num. 11. Adde Ant. MatthsBum prolixe in con-« trarium difputantem paramia 9. num. 7. Plane, fi immemoriali tempore reditus nullus annuus prasftitus fuerit, totam annui reditus obligatio- nem peremtam efle» faciliusquis admiferitj uti & illud, quod triginta annorum , aut trientis feculi decurfu tota reditus obligatio prafcribi poffit , fi quis ad reditum folvendum interpel- latus, recufaverk folutionem, & fe reditus de- bitorem efle negaverit, eoque ex tempore illud annorum fpatium prseterlapfum fit. Leeuwen c e nf. for.part.i.libr.z.cap. 10. num, 21. eoquefa-i ciunt, qua» de jure luendi pignorisfcripfiinfif, de pignorat. att. num. 7. 5. Quod fi reditus certo fundo per legaturr»
fitimpofitus; &pofteaalterivendatur, acdein* cepspereat, utrumtunc emtor obligatione pcr- fonali de reditu teneatur, difputatum vide apud Lambertum Goris adverfar. tracl. z. cap. 2. num. 2. &feqq. &num.p. Abrah. a Wefel ad noveU las conftit. Vltrajecl. art. 20. num. 2,1. & feqq, cVrqusuiixutf tit. de tertwt divifwie mnt, 24. |
||||||||
|
dcbet reditus legatum; aut fi teftator certum
prsefinierit annorum fpatium, ufque ad illud tem- pus cxpreflum duratio ejus extendenda eft, etiamfi legatarius maturius fato functus fucrit. /. codi- cillis 18. ff. de annuis legatis. I, Virmio Heliodoro 26. §. ult.ff. quando dies legat. cedat. & adta- lcs reditus» non omnem rei utilitatem abfumen- tcs, referri debet, quod de perpetua eorum prse- ftatione proponitur, cum civitati aut collegio aut alicui pro fe & heredibus relicli funt, in l. annuam pecuniam 6. I. annua bis 20. §. 1. /. fen. ff. de annuis legatis. I, fancimus 46. §./ vero 9. I. ult. C. de epifcop. & clericis. I. in annalibus 22. C.delegatis. Plane, fi appareat, teftato- rem reditum annuum deftinafle alimentis lega- tarii, vix dubium, quin morte legatarii ceffet obligatio prseftationis , five reditus in id relictus orhnem abfumat rei utilitatem, five non. d. I. Firmio Heliodoro z6.§.ult. infine ff. quandodies legat. cedat. Idemque eft, fi teftator reditum dederit, tanquam annuum quid. 2. Gajus Sejus ji.ff.de annuis legatis. 4. Si reditus civitati vel collegio reli&us fit,
ad ludos celebrandos ibidem illicitos, non ideo inutile redftus legatum eft; cum iniquum fit, hanc quantitatem, quam in fpe&aculum defun- dusdeftinaverat, lucro heredum cedere; fedpo- tius adhibitis heredibus ac primoribus civkatis defpkiendum foret, in quam rem converti de- beat legatum, ut memoria teftatoris alio & li- cito genere celebretur. /. legatumcivitati iS.ff. b. t. Confer Schurpfium cent.i.confil, 90. Ni- col. Everhardum confil. 94. Refponfa Jurifc. Holl. part. ^.confil. 367. "Wiflenbachad Pand. vol.z. diffut.^.num.6. Parentemp.mem.Pau- lum Voet de jurifprudenti* facrd cap. z. feft. 1. <2* z. Si tamen refpublica per tempus aliquot ludos licitos a,teftatoreprsfinitosnon edat, vel, cum illiciti effent przefcripti, alios eorum loco licitos fecundum ante dicta, temporis illius re- ditus reipublicae prarftandus non eft, fed penes eum, quem teftator gravaverat, remanere de- bet. /. quidam pradia 17. ff. h. t. unde &, fi collegium aut refpublica, cui reditus debeba- tur, diflbluta fit, cum forte non heres fed le- gatarius tali reditu gravatus cflet, & ob id ces- faret in futurum ad reditum obligatio, non he- redis fed legatarii gravati lucro liberatio ab illo reditus onere cedit. arg. /. pater pium 38. §. fideicommifit 6. ff. de legatis 2. Quemadmodum ctiam penes gravatum remanere debcnt illorum | annoruoi rcdkus ? qui propter intervenientem |
||||||||
|
JflTEf-
|
||||||||
|
De servitute &c. & De dote prIsleo» 43J
nr^iz/s iii,
De fervkute legata.
SuMMARIA.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
■'$. Quando cedat dies fervitutis ft&dialk lega-
ul |
|||||||||||||||||||||||||
|
%. Ubi plura de pudklibus femtutibm traftem
turi |
|||||||||||||||||||||||||
|
derct, fedquia ante aditam hereditatemis, cui
fervitus legata eft, eam petere non potcft, & ideo fervitutis prafcriptio demum ab adita he- reditate inchoari dicitur, cum agere non valen- tibus non currat praefcriptio. Minus facit l. ult. ff. commun. pradior. tam urban. quam ruft. eo quod cafum continet fingularem; ne alioquin ibi unus ex fociis pradio communi videretur fer- vkutem impofuiffe, contra/. unusex z.ff, de, fervitutibus, 2. Reliqua de fervitutibus prjedialibus in li-*
bro8. Pand. pro inftituti ratione traciata funt. |
|||||||||||||||||||||||||
|
• ervitus realis non omnibus legari
poteft, fed illis tantum, qui vici- jtia habent prsedia, ex natura pr$- idialium fervitutum. Ceditque hu- ■juslegati dies ftatim a mortetefta- |
|||||||||||||||||||||||||
|
toris;
|
cum nuspiam excipiatur a regula, qua:
|
||||||||||||||||||||||||
|
di&at, legati puri diem ftatim a morte teftato-
ris cedere; nec ratio fit eadem in reali, qu« in perfonali ufusfruftus fervitute. arg. l.unic^.li- bertatibus 6. C. de caducis toU. Neque in con- trarium moverc debet l. fi partem 19. §. 1. ff. quemadm. fervit. amitt. Fit enim ibi mentioad- itxhereditatis, non quafi tunc demumdiesce- |
|||||||||||||||||||||||||
|
■ ■■
|
|||||||||||||||||||||||||
|
T 1 t V L V S IV.
De dote pr^elegata*
SUMMARIA.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
pr. Cui dos legari poffit? Si dospueU&nupturale-
getur , conditionale in dubio legatum eft, nec tranfitad beredes, fi innupta moriatur, sipa- terfili&leget certam quantitatem dotis nomine, &poftea nubenti dotem minorem praftet, reli- quum ex caitsa legati peti poteft. 't. Quidfit prdegatum dotis, & qualia legata di-
cantur pradegari, accurj %* Vrdegaturdosexpreffe veltacite. Quid, fipra-
leget res alias, quamdotales, tanquam dotales} Quid, fi res ipfas dotales prdeget» fed iU& vi- "po marita reddita uxori Jint , aut fine culpa mariti perierint ? Quid » fi fimpliciter dotem fulfgetfine corporis aut quantitatis adje£lione, & nulla dos ab uxore data fit ? q, Simaritus, quimiUeindotemacceperat, miUe
leget, fine dotis mentione, an mulier & dotem & mille Ugata petere poffit ? Si matri mulieris W^^^^i os vel legatur, vel prselegatur. Le-
^ 0iN^^rW gatur a quovis , five parente Civc m W$r^ J^ cognato»^ve extraneo , puellse vel * Vgj§£^M muliericuicunquenupturse, atque 1. ~ ws^£ tunc confl;ituenda cft per eos,qui ta- li legato onerati funt: adeoque ex causa legati tunc nafcitur,feu effe incipit:ac in dubio legatum puel- ls nuptuKE pro dote rcli&um conditionale magis, |
|||||||||||||||||||||||||
|
ex patto ad dotis reftituthnem obligatus fit, #•
uxori dotem prdeget, an dos bis reddi debeat ? Anbisy fipater, qui dotempro filio k nuruac- ceperat, nurui aut filio fuo illam dotem le- get ? Quid , fi primo fpecialiter fundum dota- lem, & poftea totam dotis univerfttatem lega- verit} * j. Inquibus pinguius fit legatum, quam aclio de
dote? Ubi de prafenti foluttone, liberatione ab obitgatione dotis cauu & non numerata. Qu4« les impenfa, in dotem facla tunc reftituenddfmt3 qttales non} An uxor, cui prdegatus e& fun- dus dotalis a marito elocatus, colomm pojfit ante tempus expellere ? 6. An uxor, cui dos prdegata, & quo ufque, fi-J
deicommijfo reftituenda dotis gravari poffii ? 7, De doarioprimo paftis dotalibus dato, &pfle<t
legato. remifl! quam purum eft, fic ut puella morlente innupt^
non transmittatur hoc legatum ad heredesejus, nifi alia ex chcumftantiis colligi poffit voluntas teftatoris. arg. I. ftipulationem % 1. ff.de jure dotj. Titiocentum 71. jr. Tith genero z.ff, decondit. & demonftrat. Leeuwen cenf. for. part. 1. lil>r. 3. cap. 8. num. 10. Quod fi pater, qui filiae cenam quantitatem dotis nomine legaverat, |
|||||||||||||||||||||||||
|
"*.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
. Ti t. iv.
fit. d. I.6. §. 1. /. 8. ff. h. t. vel, quas data e-
rat. a vivo marito jam reftituta fuerit. /. cum quidam 2,1. //. de legatti 2. Plane , fi mari- tus res ipfas fibi in dotem datas praelegaverit, & illae vel a vivo marito , quibus in cafibus id licct, reftitutas fint, vel fine fafto ejus perierint, praelegatum dotis evanefcere, verius eft. L 1. §. adeo autem %.& 6.ff.h. t. Sicut & inutile eft, fi fine certi corporis aut quantitatis adjedionc maritus fimpliciter uxori fax dotem prseleget , cum nulla dos conftituta, aut promiffa quidem fed non numerata effet. d. I. i.^.-fed&fiy.ff. h.t. §. fed fi uxori 15. Inft. de legatts. 4. Qiiod fi raaritus mulieri dotem, in quan-
titate confiftentem, debens, quantitatem illarn ei leget, nulla dotis mentione addita, creden- dum eft, maritum & dotis & infuper quantka- tis legatse praftatione voluiffe heredem gravatum, efficere ; ceffante edicto pra?toris de alterutro. /. unic. §.primum itaque ^.C.de rei uxor. acl. Di- verfum eflet, fi, cum mater uxoris dotem dedisr. fet, eamque fibi foluto matrimonio reddi ftipu- lata eflet , maritus non matri fed uxori doten» praleget: tunc enim una dotis reftitutione he- redesejus defungi poflunt; nifi manifefte uxor doceat, eam teftatoris voluntatem fuifle , ut onerare heredes duplici prasftatione dotis vellet, Lpen. ff.b. t. Sed & fi, filiofamilias uxorem ducente, pater ejus dotem fufceperit, eamque fuje riurui moriens prselegaverit, heredes ejus ad duplicatam dotem , alteram nurui ex causa le- gati, alteram filio, tanquam quem onera ma- trimonii poft obitum patris adeoque&dosfequi debet, folvendam obligati non funt, acproin- defi mulierexteftamcnto prior agit, caverede- bet, defenfuiri heredem adverfus maritum; utie converfo maritus cavere deberet, defenfu iri be- redem adverfus mulierem fi prior dotem petat. /. 1. §. Celfus9. ff.b.t. Idemque dicendum,. fi pater non nurui , fed proprio fuo filio legct doteni uxoris fux, quam jure patriae poteftatis pro eo fufceperat. /. i.§. per.contrarium 10. Lpaterdo* temj.ffh.t. Denique fi primo fundum, qui indoteerat, maritus uxorileget, deindegene- raliter dotem feu dotis univerfitatem, non bis, fed femel tantum fundus exemplo rerum caetera- rumdotalium prseftandus eft. /. 1. §. Melafcripfit i^.ff.h.t. y. Dotcm vero uxori prselegari, licet & ch
tra prjelegatum reddenda foret, ideo indu&uro fuit, quia non uno modo plenius pinguiufque legatum, quamdedoteadio eft. $■ fed ft ttxori 15. Inftit. de legatis. Etenim non tantum im eo utilitas ejus cernitur, quod non numerata. ac forte ne cauta quidem, prasftanda tamen fic ex causa legati, fi modo certa res aut quanti- tas exprefla fitfecundumante dida; fed&com-- modum repraefentationis eft, ut dotalia mobi- lia ftatim ex causa legati peti poflint, quar, ll aftione de doteageretur, olim annua bima tri- ma die, jure novo fub fincm anni, a foiuto • matriy |
||||||
|
4jl C i b. XXXIII
candemipfc vivits ei nubenti praftet, filianon
amplius habetlegati exa&ionem. /. pia n. C. de legatis. Sane, fi, cum quadringenta legas- fet dotis nomine, ducenta ipfe vivus prasftitcrit, in reliqua ducenta adhuc durare lcgati perfecu- tionem, verius eft; nifi heres & ab hoc tefta- torem deceflifle, oftenderit: onus enim proban- di, mutatam effe defundti voluntatem, ad cum pertinet, qui fideicommiffum recufat, ut a Cei- fo aperte definitum in/. Lucitts Titius 22. ff. de legatis z. Eoque facit admodum, quod , cum teftator ne fimul quidem Stichum & Pamphilum, fed alternative Stichum aut Pamphilum legaflet, ac deinceps ipfe legatario Pamphilum dediffet, Stichus adhuc ex causa legati peti poflit. /. hu- jufmodi legatum 84. §.J* Titio 1 i.ff.delegatis 1, Fachineus controverf. libr, 5. cap. 5 5. 2. Praelegari ex adverfo dicitur dos, cumea,
jilia» jam ante conftituta fuit, per maritum, qui eam fufceperat , aut patrem ejus, fi per eum nomine fui filiifamilias fufccpta fit, relegatur: ac ex taK prxlegato ad effe&um perdudo non nafcitur, fed magis definit effe dos. Jure vero fingulari pr&Ugatur potius quam legatur , quia itafere in jure noftro comparatum eft, utpra- iegari dicantur ea, quse etiam extra omnem le- gati caufam funt legatarii , aut effe videntur. Sic prselegata heredi dantur, quia is jure here- ditario rerum praelegatarum dominium habet, pro eafaltemparte, quahereseft» utmoriitum in tit. de legatit. & debitori liberatio pralegatur, quia hoc ipfo legari ei videtur id quod debet, cujusque dominus eft; unde & legatum tale pe- nesfe habere dicitur. /. non folum 8. §. fi heres 6. ff.de liberat. legatk. jund. /. 1. ff. eod. tit.l. 1, §. fi debitori 2. ff, ut legat. nomine caveatur. peculium quoque fervo aut filiofamilias; quia hi quale quale jus in peculium , fibi a rationi- bus dominicis aut paternis feparatum, habent. l.fipeculium 10. /. ult. ff, de peculio legato. I,1. * §. pen. ff. de except. rei vend. & tradiu. jiin<ft. /. peculii eft 4. ff. de peculio. Pari ergo ratione etiam dos mulieri prselegatur , dum relegatur, quia proprium mulieris patrimonium eft, cujus dominium naturale nunquam ab ea reccflit. /. deuique 3, §. efgo 5. ff.de minor. 2 5. annis. I. in re- btts^o. C. dejuredot, adeoque dotem magis re- cipere quam accipere intelligitur. /, cum quis 2. "§• ult.ff. h. t. 3. Praelegatur dos vel cxprefie vel tacite: qui
cnimita uxori legat, Titia amplitts quam dotem aureos tot beres meus dato, manifeftum eft dotcm quoque relegafle, fecundum Julianum in /. qui ita^.ff. h. t. Sed & fecundo vel ipfa praelega- tur res in dotem data, vel aliud vice & locorei dotalis, quoipfoadhuc quafi dos praelegata ac- cipitur. l.cumquis 2. fere in pr. L cum fcriptum 6.$. 1. Lvir uxori 8. I. fi Sej* 10. ff. b. t. ac debetur id , quod pro dote praelegatum eft, ■ etiamfi res ipfe dotales vivo marito citra cul- ■|>amejusperierint, vel nulla dos a mulieredata |
||||||
|
De optione vel elecTione lEgata.
|
||||||||||||
|
matrlmonio computandi, reftituenda forent. i.
i. §. & verttm z.ff. b. t. junct. /. tmic.§.cum autem 7. in med. C. de rei uxer. aSt. Mulier quoque, quat dotem promiferat, fed non nu- meraverat, ex dotis prxlegato liberationem con- fequitur ab obligatione & a&ione, qua ad id, quod intereft, dotem fuo tempore folutam non effe, conveniri potuiffet. /. 1. §. fed & ftj.ff. b. t. CcfTant infuper hoc ipfo omnia, dotis reftitutionem alioquin in totum aut pro partc impedientia. /• 1. §. & ideo 1. ff. b. t. prseci- pue impenfarum tum utilium tum voluptuaria- rum dedu&iones: quod enim attinet ad neces- farias, illse non obftante dotis pradegato nihii- lominus mariti heredibus reftituenda?, vel per cos ex dote reddenda dedueendse funt; eo quod impenfis talibus ipfo jure dos intclligitur dimi- nuta effe. /. 1. §. impenfaq. I. dote relegata 5. //. b. t. I. quod dicitur 5. //. de impenfis in rem dot. faftis. ufque adeo, ut ne pa&um quidem dotale, ne ob impenfas necejftrias agatur -, ex ea ratione fervandum fit. /. illud convenire j.§. ult. ff. de paclis det. Si tamen, cum mulier pr#- dium & ducenta in dotem dediffet, maritus uxo- ri nominatim prazdium dotale & ducenta prje- legaverit,integraducentacum praedlo praeftanda funt, utcunque neccflariis in pra:dium impenfis fa<5tis dos alioquin ipfo jure imminuta videatur. I. cum quis 2, ff. b. t, Quod fi fundus dotalis ad certum tempus a marito elocatus fit, pra> legatum dotis non efficit, ut mulier impune conduftorem poflit ante tempusexpellere; adeo- que non alias uxor fundum ex rclegatione con~ fequi poterit, quam fi caverit, fe pajfuram co- lonum frui, dummodo ipfa penfiones percipiat; perinde ac fi non ex caufa prselegati, fed per aftionem de dote, fundus ad eam reverteretur. I.1. 5. ult. ff. b. t. junct. l.fifiliofamUiasz^.%. wlt.fffoluto matrimon. 6. Quatenus autem plus eft in praslegato
dotis, quam in a&ione de dote , eatenus rriu- |
||||||||||||
|
Iier fideicommiflb gravari poteft, five ex repra>;
fentatione, five ex remifsa impenfarum dedu*
clione, five alia quavis causa, commodum vi
pradegati fenfiffe proponatur. /. 1. §. idem qtta-
rit ii. & 13. /, z. pr. & §. 1. ff. h. t. I. lu-
cius Titius 78. §. maritus 14. ff. ad Senatufc*
Trebell. Nec repugnat, quod Papinianus fcrip-
fit, in cafu, quo maritus in teftamento cavit»
fidei tua committo uxor, ut reftituas filiamea, qyic-
quid ad te quoquo modo de bonis meis perveneriu
dotem tamen praelegatam per mulierem retineri.
/. cum pater 77. §. pdei tus, 12. ff. de legatis 2.
Licet enim verum fit, fub generali fideicom-
miffo non contineri dotis pratlegatae reftitutio-
ncm; quod tantum vult d. I, 77. §. 12. non
tamen id impedit, quo minus maritus, fi ita
videatur, etiam fpecialiter dotis prselegatse refti-
tutionem fidei uxoris Cax committat, maxime,
fi eam ex parte heredem fcribat, & ex aliis de-
funfti bonis dos mulieri poffit falva efle; eo
quod expediti juris eft, teftatorem non modo
fuam, fed & heredis fui rem poffe extraneo
Iegare. d. I. 78. §. 14, ff. adSenatufc. TrebeU.
jun<5i, /. dotale pradium 12. §. ult. ff. de fundo
dotali. I. unum ex familia 67. §. ji rem 8. /£
de legatis 2. Sed & fecundo dici poteft, di*
<5iam. /. 77. §. 12. non aliud velle, quam
quod mulier cum effe<5tu non poffit in plus
gravari fideicommiflb, quafti quatenus amplius
eft in legato quam in debito, adeoquc non
quantum ad ipfam dotem, quatenus illa vere
data fuit, & adhuc aclione de dotepeti poteft;
addita ratione, quia reddi potius videtur, quam
dari; idque convenienter iis, qux ab Ulpiano
tradita in fimili prorfus fa<5ti fpccie, ac ex ea-
dem ratione, quia fcilicet, mulier dotem vere
datam recepijfe magis, quam accepiffe videtur, l.
cum quis 2. §. mulier 1. in med. ff. h. t.
7. De doario pa<5tis dotalibus promiflb, ac
poftea legato, quid jurisfit, didum in tit.fo- lato matrimon. num, z6. |
||||||||||||
|
TITVLVS V.
De optione vel ele^ione legata. S u m m a r 1 a. |
||||||||||||
|
%i Mdifferat optio & ele&io legata} An&in-
corporalium & fungibilium rerum optio legari poffit ? Et qu£ fxt utilitas in optione legatafun. gibilium ? Optione rerum in plurali nttmero da- ta, tres optari pojfunt. Potesl & optari res op- lima. Et fi teftater ex genere, unde optionem legaverat, fpeciem unam vivus puftet legata- rio, optio adbuc falva eft. |fc Eligit legatarius regulariter ex rebus omnibus,
gua teftatoris funt mortis tempore, Quid ,fi res |
||||||||||||
|
teftatoris quddam apud tetttumfint ? jQuid, ft
non plures, fedpaucioresres fmt in hereditate9 quam optari ex legato deberent f Si uni eertus fervus, alterioptio fervi legatafitj an legatarius optionisoptarepofftt fervum alter'% legatum ? Att &eum, quem teftator jufferat fub conditionelu berumejfe. An & optaripofftt ex rebusperbe~ redem alienatis, aut fervis ab eo manumijfis? Anexfyntbeft veftium, autquadrig&optartfos^ fit, cui tunica aut equi eptio legata ? iiij $.op
|
||||||||||||
|
Lib. XXXIII. T i t. V.
|
|||||||||||
|
4J8
|
|||||||||||
|
3, Optandttmpoft aditam hereditatem, intra tem~
pus a teftatore pr&fcriptum. Si is non pr&fcri- fferit, putor pr&fcribit petente herede vel le- gatario, cuigenusrerum, unde optandttm, te- gatum e&. An tunc poil lapfum illius temporis legatario adhuc permittenda optio ? si non, cui tunc cedat quod optari alias potuiffct ? 4, An optio fieri poffit per procuratorem ? An per
fiiumf. legatarium fine patris confenfu} Quid, fi fervofit legata optio, & is poji diem legati cedentem manumijfus fit ? Si plures fmt lega- tarii optionis, vel plures heredes unius legata- rii, & in optando diffentiant, fors interponi- tur. Si unus legatarii heres impedtat optionem, c&teris tenetur alYtone familia ercifcund&. Om- ties fimul debent optare. Vno optante, ac mox moriente vel furente, ft & reliqui eandemrem optent, fuftinetur optio. 5, Si optio tertio injunfta ftt, & is nolit velnon
' poffit optare» optat ipfe Ugatarius medium, non optimum; &cur} Nifiteftatorin fubftdium ipft
legatario expreffe optionem permiferit. Cur non corruat legatum, tertio illo non optante f Quid juris, ft ipfi heredi permijfa fit optio, &ispro legatarionolitoptare} ptionis & ele&ionis legatum co-
incidece videtur, ac idem fignifi- care, l. fervi ekkione 5. ff.de le- gaiis 1. I. iii.fi. b.t. Et quam- vis hoc optionis legatum potiffi- mum in corporibus locum fibi vindicet, tamen & in incorporalibus, atque etiam in quantita- tibus feu rebus fungibilibus ufum invenire po- teft: quo modo filio nomina ex calendario, quae ipfe elegerit, legata proponuntur in l. nomen de~ bitoris 34, §. ftlio i.ff. de legatis 3. & in op- tione rerum fungibilium illautilitas eft, quod, cum regulariter legata certa vini oleive aut al- terius rei fimilis quantitate, fed non exprefsa qualitate, eledio heredicompetat, cu/usgene- ris pleum aut vinum dare velit. /. cum ccrtum 4. ff. de tritico, vino, vel oleo legato. ex adverfo certa; quantitatis vini optione per legatum data, legatarius ipfe circa qualitatem habeat ele&io- nem fecundum propriam optionis naturam. /. quo- tiens 2. §. ttlt, ff. b. 1.1. cum tlii i.§. 1. ff.de tritico, vino,vel olco legat.Ncc dubium,quin propter appa- rcntem enixam teftatoris voluntatem hsec legati fpeciespleniorematquebenigniorem interpreta- tionemna&afit. Namfiin generc fervorumaut aliarum rerumoptio in numero plurali data fit; cx 4ivi Pii refcripto tres eligi poffunt. /. 1. ff.h.t. cum alioquin pluralis elocutio duorum nume- m contenta fit. I. ttbi numerm 12. ff. de tefti- bm, Atque infuper optimum hic a legatario, cni optio a teftatore permiffa eft, optari poteft. Usrdct fii, optione milu lcgata, tu mihi per- fuaferis, utoptem certum fervum, quafi melior co in familia non fit, de dolo mihi dandam gife in te aftionem, ficallide hoc feceris, Ul- |
|||||||||||
|
6*. Re in genere Ugata, an heredi an legatario com-
petat ekclio , & qualis res eligi poffu \ & fi iftiiugeneris res in bcreditate non fint, an alnm- de redimenda fmt , an vero legatum corruat, diftinclionibus expltcatnr. Qttid, fi domum le- get, & nullam domttm habeat , fed pecuniam in domus emtionem repofttam ? Quid, fi leget fundum Cornelimum, cum plures haberet ejus- dem nominis ? 7. Duabus rebus alternative legatis, an legatario
an heredi eUclio competat ? Si dn& res alterna- tive Ugats, fint, fed una pure altera fub condi- tione, &pendeme conditiene legatarius moria- tur, an & quatenus Ugatum corruai} Qitid, ft ex alternative Ugatis una perierit, vel a vivo teftatore Ugatario ftt pr&ftita} 8. Eleclionefafta in legato optionis, autgeneris,
aut alternativorum, eligensvariare neqttit; ni- fx fubftnt jufta caufie , qua recenfcntur. An, ubi Stichus aut Pamphilus ex Ugato erat de- bitus, cum heres vel legatarius crederet, ftm- pliciter Stichum legatum effe, legatarius vel heres poft acceptum aut folutum Sticbum pojfit» enore comperto, variare ? |
|||||||||||
|
pianus alt. /. ft quis ddfirmavit 9. §. fi autem il
ff.de dolo, quodadmittinonpoffet, fi tantum medix nots fervus optandus fuiffet; cum non interfuturum effet legatarii, optimum non fuis- fe, quem optavit, adeoque nec a&ionem de dolo, ad id quod intereft comparatam, habere potuis- fet ob id, quod optimum non elegerit, opti- mi eligendi jure carens. Hugo Grotius manud. ad Jurifpr, Holl. libr. z.cap. iz.num. 31.De- nique ncc extindum cenferi debet optionisle- gatum pcr id, quod teftator legatario ipfe in- ter vivos certam donavit fpeciem ex illo rerum genere, ex quo legatum optionis relictum fue- rat. arg. /. hnjufmodi Ugatum 84. §. fi Titio 1 n ff.de legatis 1. 2. Eligit autem legatarius regulariter exom-
nibus rebus illis , quae mortis tempore teftato- ris fuerunt. /. ult. ff. h. t. excepto cafu fingu- lari in optione nominum legata filio, cui pa- ter rerum fuarum adminiftrationem permiferat, quique filius dolo malo id egerat, ut, cum fa&t teftamenti tempore nomina fingula calendarii paterni exiguarum facultatum effent, mortis tempore in nominum eligendorum numero om- nis fere calendarii fubftantia fuerit. /. ttomcnde-* bitoris 34. §.^//'0 1. ff. de legatis 3. (Addef/f. de Ugatis num. 25.) Nec intereft, utrum res, ex quibus optandum eft, tempore mortis pe- nes teftatorem fuerint, an apud tertium depo- fitse, aut aliter ab eo detentse vel pofleffse; cum legatariusvelaclionc adexhibendum adverfus ter- tium illum agere poffit, vel adione ex teftamento adverfus heredem, utiscontra tertiumagendo, facultatem eligcndi legatario praftet. /. fi tibi 8* §, ult. ff, h, t. Quod fi folus ille numerus in re- btis
|
|||||||||||
|
De optione vel i
bus hereditariis reperiatur, qui ex optionis le-
gato eligi poteft , vel etiam una tantum res, dum forte , legata fervorum optione , familia tota mortalitate vel aliter ad unum recidit, va- let nihilominus legatum, ac, quod fupereft, prseftandum eft. Lfitibi 2.§.fiex i. l.ftoptio i3. ff. b. t. De csetero ufque adeo ex rcbus omni- bus in hereditate repertis optio facienda eft, ut, fi uni certus fervus, alteri fervi optio legatafit, legatarius optionis etiam certum illum fervum, alteri legatum, optare impcditus haud fit. /. fi Bros 11.1. fervofxne 15. ff. h. t. Diverfum effet, fiteftatorfervumcertum jufliffet fub conditione liberum effe; tunc enim pendente libertatis con- ditione ftatuliber talis eligi non poflet, quafi in dando optionis legato teftator de Sticho ita li- bertatem fperante non cogitaffet. /. cum ita lega- tur 9, §. 1.2. ff. h.t, Neque oberit legatario., quod forte heres res quafdam hereditarias ante optionem fa<5tam alienaverit, aut fervos quos- dammanumiferit; cum & ipfse res ita alienatse, & fervi ita manumiffi, optari nihilominus pos- fint, atque ipfa alienatio vel manumiflio tamdiu 5n fufpenfo fit. Lficum optio 14. ff. h, t. l.fioptio g.ff. qui & a quib. manum. Si tamen optro cer- «ssveftis, veluti tunicse, legetur, &teftatortu- uicas diftindas habeat, atque infuper fynthefes veftium, in quibus & tunicse funt, nonpoteft cx fynthefi veftium tunicas eligere; uti nec unum cquum ex biga vel quadriga, fi alii in heredi- late equi exiftant, ex quibus optio fieri poteft, nec unum vafculum ex pari vafculorum. Secus, ii non nifi fynthefes veftium, aut non nili bigse aut quadrigse equorum, aut vafculorum paria, in bonis teftatons fint: tunc enim cx fynthefi- bus tunicam , ex quadriga equum optare le- gatarius impeditus non eft; ut tamen heres re- rum talium ex fynthefibus defumendarum sefti- mationem prseftare legatario invito poflit. /. eumaurum 19. §. fed fi argenti z. I. Titia tefta- mento ■$$.$. Sempronim 1. ff, de auro & argento legato. 3. Facienda vero optio adita hereditate; fic
«t nihil agatur, fi ante optetur. /. optione legata 16. ff. h.t, L Julianus nec 10. ff de legatis 1, & quidem intra tempus a teftatore prcefinitum: <jui fi nihil hac in parte ftatuerit, fummo qui- dem jure facultas optandi legatario videtur omni tempore falva efle ; fed ne nimium differendo ampediat, quo minus fuo arbitrio de rebushe- jeditariis heres difponat, dum & alienationes & manumiffiones per optionem fubfecutam fecun- dum ante dicta interpellari poffent, prsetor ad he- xedis petitionem ita ftatuere diemdebet, utnifi intratempusprsefinitum legatarius elegerit, aftio legatorum ei poftea haud competat. l.mancipio- 7ttm 6. ff. b. t. Hugo Grotius manud. ad juris- frud. HoU. Ubr. z. cap. z z. num. 3 3. Ut tamen audiendus adhuc videatur legatarius, fi poft tem- porisprseftitutilapfum eligcre ex illis rebus velit, ^uarumintuitu res etiamnumintegraeft, ideft, |
|||||||
|
;lect ione lega ta. 43$
fineque diftraclse fint, neque ex retentis heres
hadtenus familiam difpofuerit, adeoque nec damnum fubiturus fit, propter cujus averfio- nem prsetor ita decernere folet. d. I. mancipiorum 6". /. 7.//. h. t. Idemque, quod in herede, etiam in eo placuit legatario , cui reliqui fervi legati funt, cum Tito fervi optio fpecialiter da- taeflet, ut fcilicet legatario optionis certusop- tandi dies prsefiniatur, ne is, ad quem reliqui fervi devcnire debent, de fervorum dominio diu- tius incertus fit. /. ft tibi 8. pr. ff h, t, .. Et fi quidem propter prseterlapfum tempus prsefini- tum optionislegatum hoc cafucorruat, reliquo- rum fervorum appellatione etiam illi continen- tur, quos optionis legatarius potuiffet optando auferre. /. cum optio 17. ff. h. t. arg. /. ult. §. ult. ff. de aur% & arg. iegato. 4. Cssterum, quia optio aftibus legitimis
annumerata fuit, etiam per interpofitam pro- curatorisperfonam fieri non potuit. I. afttis k- gitimi 7j. ff. de reg.juris. jund. /. nemoalietta 123. //. de reg. juris. Si tamen filiofamilias
optio legata effet, non nifi juffu patris olim optabat./. Julianus nec 10. ff. d» legatis 1, quod jure novo correcl:um videtur per /. ult. C. de bo- nis qut liberis, Quid juris fit, fi fervo alieno teftator optionem legaverit, & is poftdiemle- gaticedentemafuodomino manumiffus fit, Ju-. lianusexponitin l.fi Pampbilo 10. ff. h. t, Quod fi legatarius poft mortem teftatoris ante fadtam optionem decedat, olim quidcm corruebat le- gatum, quia tacitam habebat in fe conditkn nem, f\ legatarius optaffei \ fed jurc novo adhe-. redes transmittitur , qui fi in eligendo diffen- tiant, forte dirimendum, cujus fententia in op- tione prsecellat; eo modo , quo id etiam rece- ptum eft in pluribus legatariis, quibus fimul u* nius rei optio data eft. §. optionis legatum 23. inftit. de legatis l. ult. C. communia de legatis. Si tamcn ex pluribus legatarii heredibus unus non confentiendo impediverit legatum, fami- lise ercifcundse judicio cseteris adid, quodinter- eft, damnandus eft. /. hetedes ejus 25. §. fi in- certo 17. ff. familia ercifc. cum non aliter eledio legatum firmet, quam fi omnes confcntiant, aut juris interpretatione pro confentientibus habean- tur. arg. /. itinere 28. //. de fervit. prad. ruftie, l.fervoiz. ff. h. t, Sane, fi duobus uniusrei optiolegatafit, & cum unus rem certamoptas- fet, furore ^orreptusfit, aut decefferit, ante- quam alter idem optaffet, deinccps vero altec quoque rem eandem eligat, ex humanitate pla- cuit, optionem prodefk , ac communem fierl remoptatam. LJitibiS,§.unius z.ff.b.t. 5. Illud utique manifeftum eft , teftatorenj
etiam ita pofle relinquerc optionislegatum, ut
nonipfclegatarius, fed vel tertius, velipfehe-
resoptet. Si tertio arbitrium optionispro le-
gatario injundum fit, & ille vel noluerit intra
annale tempus eligere , vel non potuerit, vel
quandocunque deceflerit, legatum non exfpiratii
»e<]U|}
|
|||||||
|
«
|
|||||||
|
iB. XXXIII. TiT. V.
|
|||||||||||
|
44»
|
|||||||||||
|
neque etiam heres illius tcrtii optare poteft pro Inftit. de legatis. atque ita de electtonc non per
|
|||||||||||
|
legatario, fed potius ipfi legatario tunc delata
videtur electio, ita, ut non optimum eligat,
fed id, quod medise seftimationis eft. /. ult. §.
fed & f% quis i. C, communia de legatis. Cum
enim prsefumeret lex, tertium illum, cui optio
commifla erat, «quurn futurum utrique tum
heredi tum legatario, credibile erat illum me-
diae notse rem ele&urum, ne fi optimam elige-
ret, nimis videretttr fayere legatario, finpelfi-
mam n heredi; ac proinde juftum erat, talem
legatario electionem a lcge permitti, qualem
probabiliter tertius ille fuiffet fadturus: eoque
refpicit Imperator, cum inrf. /. ult, §. i. fub-
jungit rationem; ne, dum legatarium fttis tffe
fovendum exiftimamus, heredis commoda defiau-
dentur. Ethsecita, nifi teftator «pfe incafum,
quo tertius non optaret, legatario optandi fa-
cultatem in fubfidium detulerit aperta volunta-
tis fuse declaratione: tunc enim is adhuc id, quod
vult, adeoque optimum fecundum jus commu-
ne legati optionis cligere poteft, tanquam cui
jam optionis legatum per exiftentiam conditio-
nis a teftatore apfjofitae delatum eft. /, pen. ff. h. t.
Quod autem, tertio non optante, legatum non
evanefcat, emtio vero aut locatio deficiat, in
qua pretii vei mercedis determinatio in arbi-
trium tertii collata eft , fi tertius ille vcl nolit
velnonpoffitarbitrari, juxta §.i.Inftit.deemt.
pend. I. ult. C. de contrah. mtione. L fi merces
zf.ff.locati. ejus illa ratio eft, quod vifum fiie-
rit magis fuccurrendum efle legatario, cui nihil
imputari poteft, quod arbitrium tertii adfcri-
|>tumfit, quamemtori aut venditori, perquos
.ipfosftetit, quod non ipfi pretium certummu-
tua conftituervnt convcntione; quodquc tefta-
tor jam mortuus non poffit nova voluntate fir-
mitatem addere legato optionis, ubi tertius eli-
gere non vult aut non poteft; cum ex adverfo
cmtor & venditor ipfi poffint inter fe juftum
conftituere rei pretium , ubi apparuerit, ter-
tium id noluifle aut non potuifle. Cui accedit
generalis ratio ab ampliore ultimarum volunta-
tum, quamcontra&uum, favore petita. Quod
ftnontertio, fed heredi optionis feu eledtionis
arbitrium at teftatore delatum fit, fi quidem &
certum temporis fpatium fit appofitum, intra
quod eligat, eo intra id tempus non eligente,
arbitrium electionis in legatarium tranfit. arg.
I. ftatu liberum 11. §. i.ff.de legatis 2, Certo
tempore per teftatorem haud prseftituto» quin
prsetor illud, defiderante legatario praefinire pos-
fit, 4ubitandum non videtur, arg. /. 6". 7, 8.
ff. h. t.
6. Optionis legato fimile in multis, non ta-
trtenin omnibus, eft legatum generis. Lega- tur autem vel corpus in genere, vel quantitas, n"e qua in tit. fequente. Si corpus, fi quidem cetfosa natura terminos habeat, veluti fervus, feos, cquus, eleetio fpeciei legatario competit, fiaon aiiui tcftator dixerit. §.jS gemraliter n. |
|||||||||||
|
heredem fed legatarium facienda accipi debcnt
ambigua Ulpiani verba,in /. fi quis a jilio 5 2. §. pen. ff. de legatis 1. cum ait, ft quisplures Stkhos habens Stichum legaverityfxnonapparet, dequo Stichofen- fit\ quem elegerit (fupple legatarius) debetpr<t- ftare. Licet olim hic in legato damnationis ele- ftio heredis fuerit, ut alibi obfervatum; atque etiam in a&ibus inter vivos eledio debitori ma- gis quam creditori competat. Cujus illa diver- fitatis ratio eft, quod in a&ibus inter vivos per- fona tantum eft obligata ad dandum, res ipfa neutiquam arTeda ; ut proinde promiflbris in arbitrio fit, quid dare velit, quo fundamento etiam olim in legato damnationis electio heredis erat, quippe qui fola perfonali adione conve- niri poterat. At in legatis fecundum jus novum res eft devincta legatario , fic ut & vindicare eam poffit; cui confequens eft, ut & rem cli- gat, dum in fua poteftatehabet,utrum realian perfbnaliactione experiri velit; quemadmodum olimeamob caufam in legato vindicationis ele- dio ipfi competebat. /. fxfervus legatus 108. §. cum homo z. ff. delegatis 1. Sive autem legata- rio, five propter expreflam teftatoris volunta- temheredi elecl:io ex genere competat, id uti- que obfervandum eft,ne optima aut peffima iftius generis res accipiatur y adeoque homine legato aclorem eligi non pofle, refcriptum fuit. /. le- gato generaliter 37. ff. de legatis 1. uti econtra- rio, heres eleclionem habens fervum furem darenequit, &fidederit, furtumque legatario fac"him fit, ad hoc tenetur, ut alium homincm pratftet, & hunc pro noxse deditione relinquat. l.fiheres generaliter i-v&iff. de legatis 1. Quod fi teftator nullam generis hujus legati fpecicm reliquerit, nullum verbi gratia fervum vel bo- vem, cum fervum vel bovemgeneraliterlegas- fet, heredis erit aliunde fpeciem certam adipi- fci, atque ita generis legatum implere. arg. /. ft cttivmm y.ff, detritico vino vel oleolegato, Et heec quidem ita in rebus, quse, utdictum, cer- tosanaturaterminos habent: fi vero corpusin gencre legatum fit, quod nullos eertos a natura terminosnabet, veluti, domus, fundus,lanx, &fimilia, (quorumforma, magnkudo, capa- citas a deftinatione patrisfamilias , & artificis operi omnino depcndet, dum nulla tam ampl* domus eft, nullus fundus tam fpatiofus , quin partium aliarum adjectione fpatiofior amplior- que ex voluntate domini poffit effici,) fi qui- demnullum tale corpus teftator reliquerit, de- riforium magis , quam utile legatum effe Ul- pianus cenfuit. Lfidomus alicui 71. ff. de lega- tis 1, &adeumcafum reftringcnda l.cumpoil dhortium 69. §. gener 4. ff. de jure dot. Qiiatn- vispleriquevelint, exeequitate moribus hodier-- nis prseftandam efle tunc domum fecundum vi- res patrimonii, & legatarii dignitatem, carita- tem, ac neceffitudinem , eo fere modo, quo id in. annuis & alimentis finc certa quantitate legatis
|
|||||||||||
|
-
|
|||||||||||
|
De opTione vel
lcgatis, uti & in bovc vcl cquo gcncralitcr lc-
gato, Romani probarunt. Hugo Grotius ma- nuduft. adjutijprud. Holl. libr. 2. cap. 22. num. H.&ftqq- Groenewegen ad d. I. 71. ff.de le- gatist. Ant. Matthseus de fuccejjlon. difput. ttlt. dedivortioleg, & tifus num. 49. "WifTenbach ad Tand.vol.2. dijput. 1. num. 22. in fine. Imo, fi teftator nullam quidcm domumreliquerit, fcd certam pecunise quantitatem habeat repofitam ad domus emtionem , ac antequam emerct mo- riatur, pecuniam illam vice domus gencraliter kgatat deberi, vult Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 3. cap. $. num. 13. Sin cx adverfoplura talis generis corpora in hereditate inveniantur, heredis ele&io eft, quam rem dare velit. Cum cnim teftator plures habens domos pluresve fun- dos, fundum aut domum legat, apparet qm- dem, eum de certo feniilTe fundo certave do- mo ex fundorum fuorum sediumvc numero, fed quia non conftat dc quo fundo cogitaverit, clc- ctto heredis efle clebuit fecundum Ulpianum, quem fundum dare velit. /. iegato generis 3 7. §. i.ff. de legatis 1. Idcmque obtinet, fi cum teftatorplures haberet fundos Cornelianos, /««- dum Cornelianum legaverit, nec appareat quem defignaverit. l.cum fervtts legatus 30. §. fcio 6. ff. de legatis 1. Nequc enim intcrcft, utrum teftator tres habens fundos,/««rf«w Ieget, an ve- ro tres habcns fundos Cornclianos , fundum Cornelianum Ieget ; cum utrobique & plures fundi fint, & ex pluribus illis unus prseftandus fit, nec tamen, de quo fundo teftator cogita- verit, fatis appareat. Cui confcqucns eft, ut in d. l.fi domus 71.//. de legatis 1. pro verbis, quam Vellet, magis cum Haloandro legatur, quam vo- lent, prout & Gotofredus in notis monet. , 7. Gencris legato proximum rurfus eft, fi
dua: res alternatim legcntur, veluti Stichus aut Tampbiltts, Stichusaut decem, aut, quodeodem redit, Tiito Sticbum do lego , fi Pampbilum non elegerit. l.cum itay.ff.b.t. Unde & tunc ele- cHo legatario competit, ut ex alternativis me- liorempeterepoflit. /, Lucio Titio 23. ff. de U~ gatis 2. I. plane ubi 34. §. pen. ff. de legatis 1. arg. /. plane fi filium 94, §. ft cui 2. ff. de lega- tis 1. /. (iatu Itberttm 11. §. 1. ff. de legatis 2. nifi aliud tcftator voluerit.; vel alternative de- eemattt quindecim Icgata fucrint, aut hercs poft annum attt biennium dare jufliis fit. /. fx itareli- Rum^.%. ult. ff, de legatis 2. arg. l.fi ita fti- pnlatus 109. ff. de verb. obligat, Sed&, fi cx alternative legatis una pure altera fub conditio- ne legata fit, non aliter elcctio lcgatario com- petit, quam fi conditio extiterit, adeo ut lega- tarius antc conditionem cxiftentem moriens, ne legatum quidem ad hercdem transmittat quan- |
|||||||
|
;lectione legata, 441
tumad eligendi poteftatem attinet; de quo in-
tclligenda /, cum illttd attt illud 2 5. ff- quando dies legat. cedat. nam quod lpedat illud cx alter- nativis, quodpure legatum cft, quia dies ejus '* jam ftatim a morte teftaroris ceflit, ad heredem ejuspctitio tranllata intclligitur; uti rcfponfum ineo, qui poft mortem tefhtoris ante aditam hereditatem mortuus erat , cum ci ufwfrucim autdecem, tttrum voluerit, lcgata ciTcnt, accx principiisjurisconftaret, quantum ad decem\c- gati diem a morte teftatoris ceffiffe, quantum vero ad ufumfruBum cedere demum ab aditahe- reditate. I. fi ufusfrttttus 14.fr. & §. i.ff.quan- do dies legat. cedat. Quod fi ex alternative le- gatis una pcrierit > altera adhuc prsftanda eft. l.cumreslegata^y. §. fed f\ Stichus ^, ff. de le- gatiti. I. fiatu liberum 11. $. 1. in fine ff. de legatis 2. arg. /. fi in emtione 34. §. pen.ff.de contrah, emtione. Scd & fi alterutrum alternati- vorum ex causa lucrativa ad lcgatarium perve- nerit , altcrum adhue ex teftamento debetur, five legatarius alterutrum ab extraneo , five ab ipfb teftatore ex donatione confecutus fit. /. non quocunque Sz. §. ult, l. httjusmodi legatum2q,§. fiTitio 1 i.ff. detegatis 1, 8. Illud optionis & gcncris & alternativo-
rumIegato commune eft, quod is, cui elcclio competit, ea femel facTa, variare deinceps am- plius haud poftit, quia jus omne lcgati prima eledionis teftatione confumtum fuit. /. apud Aufdium 20. ff* h. t. Hugo Grotius manud. ai jurijprud. Holl. libr. 2. cap. 22. num. 32. nifi jufta caufa fubfit, veluti, fi ftatu libcrum elc- gerit. l.cumita legatur 9. §. 1, ff.h.t. velfer- vum crimini obnoxium, ex quo poteftultimo aflfici fupplicio. arg. /. his confequenter 18. ff. familia ercifcunda. vel rem non teftatoris fed a- Iienam, vcl non omncs rcs fint exhibitx, cx quibus clcclio faclenda erat, five id fraudehe- redisfivecafu faclum fit; nifi legatanus cxfolis exhibitis cligere volucrit , cum fcirct & alias effe. /. 2. §. 2. 3. /,3. /. 4. /. i.ff.h.t. Pla- ne, fi cum Stichus aut Pamphilus alicui lcgatus eflct , is folum Stichum legatum cxiftimans, eundem vindicavcrit, amplius mutandx vindi- cationis jus non habet; ficut damnatus heresal- terutrum dare, fi Stichum dederit, ignorans fi- bi permifTum vel Pamphilum dare, repetere ni- hil poteft fecundum Cclfum in l.fi « cui 10. ff de legatis 2. quamvis Juliano contrarium pla- cuerit, in eo, qui ita ex ftipulatu obligatus erat, & errans ita folverat. /. cum is 3 2. §. ult. ff, de condiB. indebiti. &Juliani fententiam Juftinia- nusmagis probaverit, ut dicTum in tit, decon- ditt. indebiti num. 5. Adde Cujacium. libr. 8, obferv. 35. |
|||||||
|
Kkk TITU.
|
|||||||
|
Li b. XXXIII. T i t. VI.
T 1 T V L V S VI.
Detritico, vino, vel oleo legato. SUMMARIA.
|
|||||||||||||
|
44*
|
|||||||||||||
|
titatU & qualitatu adjeclione legetur ? Qttidt
fi adjefta qualitate, fed non quantitate ? Quidt fi tejtator tunc nullum vinutn reliquerit ? An vi~ no omni legato debeatur & id , quod teftator promercti causa babuit ? Si certa vini quantitas legetur fme expreffione qualitatu, an debeatur9 ft non inveniatur in hereditate ? Et an beredi an legatario competat eleftio ratione qualita- tis ? 4. Si certa vini aut tritici quamitas ex certofun* do legetur , & minus ibi nafcatur, an nihile- minus tota quantitas debeatur ? |
|||||||||||||
|
%. Quid contineatur appelUtione tritici f Quid ap-
pellattone vini ? M & acetum , & quo fenfu id dicatur vini loco habitum a patref. Quid contineatur fub vino vetere ? i. Vino legato debentur & vafa minora, quibus
illud continetur ; »0« tttres, culei , aut dolia majora, Vino cum vafis lcgato, an &Hlud debeatur, quod in doliis eH ? vino amphorario & dulcibui omntbus legatu, an dukia debean- tur, quA potionu non funt ? LegatU vinimen- furis certis, an foU menfura , an vinum ejus quantitatU legatum cenfeatur? 3. Quid debeatur, fi vtnurn fimpliciter fwequan-
riticum eft frumentum ex fpicis
lexcufliim, fub quo quadnfpecie
contineantur, an & farina aut pa-
nis jam coftus , vide apud Me-
nochium de prafumt. libr. 4. pra~
fumt. iyi. Vino legato quid
contineatur, quid non contineatur, difcereli-
cet ex iis qu« occurrunt in / fi quis vinum 9.
ff, b. t, & apud Menochium de prafumtionibus
libr. 4. pr&fumt, 15 2. quamvis in hifce potifli-
mum confuetudo patrisramilias fpc&anda, & ex
circumftantiis probabilibus mens ejus eruenda
fit, quid legatum voluerit. d.l.y. I. 10. ff.b.t.
Qua ratione, vino legato acetum non deberi,
iiifi teftator id vini loco Viabuerit, Ulpianus re-
fponditind. I, ft qais vinum 9. ff. b.t. ideft, ut
opinor, nifi teftator aceto etiam ad potandum
uti fit folitus; quo modo idem UJpianus fcripfit,
poculentapenuea, qua? vini loco paterfamilias
habuit, contineri. l.quipenum 3. § poculenta 4.
ff. de penu iegata. Ad potum autem aceto aqua
mjxto Romanos tenuiores ufos fuifle , & hanc
potus fpeciem pofcam fuifle appeJlatam , docet
Taubmannus, innotis ad Plautum in militeglo-
riofo acttt 3. fcena 2. verf 23. Legato vino ve-
tere, ex ufu teftatoris aeftimandum, quot an-
norum vino pro vetere ufus fit: fi id non ap-
pareat, vetus accipietur omne , quod non eft
novum , adeoque etiam anni prioris vinum. /.
Ji quis vinum <j, §. ult. I. 10. /. II. /. 12. ff.
b. r.
2. Vino autetn legato, legata etiam cenfen-
tur vafa minora , veluri amphorje & cadi, nec non cuppuli, quibus illud continetur, tanquam viniaeceiliones, ex probabili mente teftatoris: non itera utres, aut culei, uti nec cuppi ma- jores immobiles in agro, neque dolia quje de- prefla ac in terra defofta , aut faltem talia, ut ger magnitudinem difficile moveantur: quippe |
|||||||||||||
|
quse magis agri feu horrei inftrumenta atque ac-
cefliones funt. /. fi cui vinum 3. §. 1. /. vino legato, 14. /. 15, //. h. t. jun<5t. /. fedfiquid 15, §. proprietatis 6. ff. de ufufruclu. Si vinum cuoi vafislegatumfit, nonvidetur hoc ipfo legatum reftrictum ad illud vinum, quod in vafa jam transfufum eft, fed & id, quod in doliis eft , legatum intelligitur. /. cui vinum 6. I. pen. ffm h. t. Si vinum amphorarium & dulcia omnia lega- ta fint, nihil inter dulcia, nifi id quod potio- niseftlegatum efle Proculus cum Labeonecen- fuit; cum alioquin dulcibus omnibus legatis , etiam plura contineantur , qua? potlonis non funt. l.ult, §,i,z.ffb.t. Si non vinum, fed menfura, vini legata? fint, an vinum , an vero folse menfuix, quibus illud menfurari folet, le- gatje tunc ccnfeantur, ex teftatoris & legatarii qualitate dijudkandum effe, poft alios tradit Mc- nochiusdeprafumt. libr. 4. prafumt, 152. num. 30. 31. 32. 3. Si vinum & ca?tcraj res fungibiles finc
quantitate legentur , dcbetur id omne , quod teftatoris fuit. /. quidam beredem 7. ff. b. t. Sed & , fi qualitas rei fola fine quantitate expreffa fit, veluti, legato vinoHijpanico, omne,quod teftatorhabet, prseftandum eft. arg. d l. 7. ve- rum fi nullum teftator vinum, aut quid fimilc reliquerit, vel non talis qualitatis , inutile le- gatumeft, necquicquam aliunde redimendum. arg. d. I. 7. //.)?. t, l. fi domus -jt.ff. delega-> tis 1. Licetautem, vino generaliter Iegato, di- <5tum fuerit, omne deberi quod teftator habuir; tamenindubioidtantumde tali vino intelligen- dum videtur, quod teftator habebat ufus fui pro- prii causa, non vero de co quod promercii gratia penes eum erat; nam quae quis ita comparavit, ut ilico diftraheret, mercis magis quam rerum fuarum loco habuifle credendus eft, nifi evidens voluntas teftatoris in contrarium fit. arg. /. fuot auum
|
|||||||||||||
|
Q
|
|||||||||||||
|
De INSTRUCTO VEL INSTRU.M. ScC
|
|||||||||||||||||
|
44 j:
|
|||||||||||||||||
|
autern fervos 7 3. §. pen. ff. de legatis 2. I. gene-
rali capite 32.$. uxori 2. ff. de ufu & ufufr, leg. eomodo, c^xopenum legans, nonomnia, qua: promercii causa habebat, legare videbatur, fed ea fola, qua: in penum fibi feparaverat. I. nam qued^..§.item fiz. ff. de.penu legata. Peckius deteftamentis conjugum libr. 5. cap. 28, num. 1. Ant.Matthauisde fuccejfion. dijput. ii.num. 14. "WifTenbach <t</ Pand. vol.i. dijput. 5. num. 4, Quod fi quantitas certa rei fungibilis legato re- lidta fit, ea prasftanda eft -K nifi impoflibile con- tincat, dum forte teftator legat centum modios tritici , qui finguli pondo centum pendeant; tunc enim nih.il legatum efle refponfum fuit , quia ejufmodi ttiticumin rerum natura non eft. /. quidam beredem 7. §. 1. ff.b.t. Necintereft, utrum penes teftatorem mortis tempore quanti- tas illa rerum fungibilium legatarum reperta fue- rit, nec ne; cum heres eam quantitatem rcdi- meredebeat redemtamque praftare. /. fi cui vi- num 3. //. b. t. Sed five apud teftatorem in- ventse fuerint tales res, five aliunde comparan- dx fint; heredis ele&io eft, cujus qualitatis rem dare velit, ubi fola quantitas fine qualitate de- fignata cft; adeo ut neque morem regionis, ne- que confuetudinem teftatoris, hac in parte fequi teneatur. /. cum certum 4. //. /;. t, nifi legata- |
|||||||||||||||||
|
rionominatimeleftionemteftatordederlt; quip-
pe quo cafu legatarius etiam exhibitionem ad deguftandum atque probandum defiderare pos-< fet. /. cumalii z. §. i.ff h.t, 4. Quod fi teftator certam vini aut frumenti
quantitatem ex certo fundo leget, fi quidem fe- mel tantum eam prseftari voiuerit, contentus elfe tenetur Iegatarius ea quantitate, quas in fun- do nata fuerit, nec heres id, quod quantitati legatse deeft, aliunde cocmere aut fupplere co- gitur. l.cumcertus f.ff.b.t. nifi teftatorper- fonaeconjunftse legaverit. l.Virmio Beliodoro z6. pr.ff. quando dies legat. cedat. arg. /. cum alic- nam 10. C. de legatis. Sin fepius eam dari te- • ftatorvolucrit, tota prjeftanda eft, faltcm qua- tenus unius anni ubertas alterius anni fterilita- tem fupplcre potcft; fed aliunde id, quod deeft,. redimendumnoneft. /. exeo vino 13.//. b. t. L legatumitaiy.%. 1. ff.de annuis legatts. nifi fun- dus non taxationis , fed tantum demonftratio- nis & facilioris praeftationis gratia adjeftus fit: quippe quo cafu quantitas integra, qua? legata fuit, quocunque modo prsftanda eft, ncc per fubfecutam prsedii adjectionem, ut inde quan- titas legata percipiatur, auxiffe teftator legatum videtur, aut diminuiffe. I. Lucius Titim 12.//. dealiment. & cib. legatit. |
|||||||||||||||||
|
IITVLVSVU.
De inftru&o vcl inftrumento legato; Summaria. |
|||||||||||||||||
|
vel fundum & inftrumcntum -, vel fundum
cum inftrumento, & poftea fundum alienavit» adhuc debeatur legatum inftrumentorum , & qualium ? 4. Qualia fundum fequantur', ft fimpliciter fuo- dus legetur ? Quid^ , fi legetur , ut optimus maximusque eft ? Qua debeantur , fi fundus legetur cum omnibus quat ibi funt? Etquid, fi quadam tempore mortis eo transtata fint fine teftatoris voluntate ? |
|||||||||||||||||
|
1. Quidfit inftrumentum} An fub eo etiamcon-
tineatur inftrumentum inftramenti ? 1. Quidinterfn inter legatum fundiinftrufti, &
fundi cum inftrumento ? Qua fmt inftrumen- ta patrisfamilias , lanionis , piftoris, medici, pittoris, pifcatoris, balneatoris &c. Qua fint inftrumentafundi, domus, villa, tabern<e,cau~ pona vine<t. An vilU inftrumento fupellex con- tineatur ? An mola ad inftrumenta adium aut fundi pertineat? 3. An, cum teftator legavit fundum inftru&um
inftrumentum dicitur apparatus re-
rum diutius manfurarum, fine qui- ,bus pofleflio exerceri nequit. /.
iquafttum eft 12. pr. Jf. h.t. fub
•quo tamen etiam inftrumcntum in-
ftrumenti, & fic deinceps, continetur, ac in hifce prxcipue voluntas teftatoris fpeftanda, quid illeper inftrumenmm defignare voluerit; dein- ^e , in qua prxfumtione fint, qui in quaque regione commorantur. d. I. quafitum 1 z. §. fed an6j.cum de lanionis 18. §. item cacabos 3. //. ,b. t. |
|||||||||||||||||
|
z. Intereft autem intcr legatum ftmdi inftrutli
Scfundi cum inftrumento. Legato namque/««- do inftrutlo duo principalia videntur legata effe , & unum accefforium; primum principale fmdi ipfius, ejusque accefforium inftrumentorum /«»- di} alterum principale inftrumentorum patrisfa- milias, quae ille in prsedio habuit, ut eflet in- ftrudior, quaeque fundi accefliones non funtj veluti fupellex, aurum, argentum, vinum, fru- mentum , bibliotheca , mcdicamenta, aliaque plura, ad ufum comparata), non venalia , aut cuftodix causa ibidem repofita, quae recenfen- K k k z tu* |
|||||||||||||||||
|
l T 1 r> VII.
cius libr,z6. obferv. 14. "Wiffenbach ad Vahfc
vol. 2. difput. 5. thef y. qui & ibidem notat poft alios , molam ad inftrumenta quidem x- dium pcrtincre. /. doliaz6.§. i.ff.h.t. nonvero fundi. /. cum de Unioms i8.§, afmam 2, ff.h.tm 3. Quiavero, fecundum jam dicla, plcniu^ pinguiusque habitum fuit legatum fttndi inflru- ^Vquam fundi cutn inftrumento, hinceft, quod fundo pcrcunte vcl ahenato, fimul quidem cor- ruit legatum inftrumentorum ad fundum perti- ncntium , five fttndus inftruilus , five fundus cum inftruniento legatusfit, quiaextindoprin- cipali legato fundi ctiam accefforium inftrumen- torum fundi legatum confumi, nec amplius de- bcri , ncceffe erat ex regula , qua acccfforium, fcquitur fuum principale : eodem modo, quo , fifervus cum peculio fuo legatns, Sc pofteaa- lienatus aut manumiffus fuerit, peculii quoquc legatum cxtinguitur. §. fi quis ancillas 17, ln- ftit.delegatis. I. 1. §, t.ff. h.t. ncutiquamau- tem per alienationem vel interitum fundi peric legatum inftrumentorum fatrisfamittas, qu^ fub legato fundi inftrucli, at non fub lcgato /««- di cum inftrumento comprehenfa erant, qua:- que non efficiebant aliquod accefforium fun-f di legatum, fed principale, diftinclum a fundo cum acceflbriis inftrumcntis ejus; ac proinde,' uti duabus rebus principaliter legatis, & unl deinde extinfta, altera adhuc dcbita manell ( prout etiam evenit in ancilla cum natis legatl velfervo ordinario cum vicariis, dumhomoin hominis acceflione non eft, adeoque duo lega- ta feparata funt. /, at fimcilU 3. ff. de peculio legato. d.% 17, lnftit. de legatis) ita quoque in legato fundi inftru6ti, poft fundum alienatum» reftat petendum legatum inftrumentorum patris- familias, qux non pertinebant ad fundi alie- nati acceffiones. Et hoc puto fatis aperte a Paulo fignificatnm cffe , cum redarguens La- beonem, quod is fcripfiffet, fi cui fundum 8c inftrumentum ejus legare vis , nihil intereffe, quo modo leges, fundum cum inftrumento, an fundum& inftrumentum, an fundum inftmftum, fubjungit, imo contra, inter ea legata hocin- tereffe, quod , fi fundo alienato mortuus fue- rit, qui ita legaverat , fundum cum inftrumen* to, nihil erit legatum; ex cxteris poffe "mfiru- mcntum effe legatum. Nam cum legatus eft/««- dus & inftrumentum ejus, particula & id efficit, ut duo intelliguntur principalia legata, alterum fundi, alterum inftrumentorum ejus; adeoque inftrumenta«adhuc manent debita poft aliena- tum fundum, tanquam ceque principalitcr, ac fundus, Iegata, At ubi fundus cum inftrumen- to legatur, teftator per vocem cum fignificaffe videtur, fe inftrumenta fundi velut acceffionem ejus voluiffe confiderare ; unde alienato fundo principaliter legato, nihil amplius ex acceflbrio inftrumentorum legato prsEftandum erat. Rur- fus, cum legat/««rfaJ» inftruttum, alienatofun- do inftruraenturn adhuc debitum manct, ma* fuadi
|
||||||
|
444 & l '*• XXXII
turiri /.1. C, if* verb. ftgnif. /. viU<s 16. §. #/r.
l.pudia iy.%.i.& feqq. I.2-8. /f. /■>. f. praxi- pue /. qmfttum eft iz. §. fed ft fundus 27. & tnultis feqq. ff. h. t. in quo §. 27. in fine, cum Jnrifconfultus ait, hoc etgo legato fundi fci- licet inftrudi , «0» agri inftrumtntum, fed pro- ptitim ftium inftrumentum reliquiffe videri tefta- torem, id ita accipiendum eft , quafi dixiffet, non tantum agri inftrumentum , fed & proprium &c. fubfundoenim inftruclo etiamipfiusfun- di inftrumenta, qtufruBuum colligendorum fer- vandorumque gratia ibidem habentur, legata in- tclligi i juris autoritate definitum, & ab Impe- ratoribus refcriptum eft. /. fundo 2. C. de ver- bor.fignif. juncV/. in inftrumento 8. & feqq. jf. h. t. ac evincit quoque /. fi cui legatus 16. ff. de ufa & habitat. Qux vero teftatoris inftru- menta cenfeantur, pmer hactenus rccenfitaex vitse & inftituti genere dijudicandurh eft; dum alia funt inftrumenta lanionis. /. cum de Unionis 18. pr. ff. h. t. alia piftoris. d. I. 18. §. 1. //.
h. t. Pauius recept. fent. libr. 3. tit. 6. §. 64. aliamedici. d. I,18. §. ininftrumento io.f. h, t. Paulus* d. libr. 3. tit. 6. §. 6z. alia pi£bris /. item fittoris i7.pr.ff. h.t. Paulus d. tit. 6. §. ©"3. alia pifcatoris </. /. 17. §, 1. ff. h. t. Paulus d. tit.6.%. 66. alia Balneatoris, d.U 17. §. ttlt. ff. h. t. Paulus d. tit. 6. §. 6"?, Quol fi ex ad- verfo fttndtts cum inftttiWento legatus fit, unum tantum videtur effe legatum principale fundi, al- terum legatum accefforium infttumentorum fun- di, qua? frucTmim qimendorum, cogendorum, confervandorumque gratia parata. funt. /. inin- ftrumento 8. pr. & §. 1. & U. feqq. ff. h. t. Et uti varia perfonarum inftrumenta funt pro va- rietate conditionis perfonarum, fecundum jam dicla, ita quoque prsediorum, pro varia corum conditione, varia inftrumenta enarrantur; alia fcilicet fundi legati. /. in inftrumento 8. & feqq. I. fmdus qui 24. /. 25. ff. h. t. alia domus. /. qucefitum 12. §. ft domus 16. & feqq.ff. h. t. alia vilke. arg. /. vilU 16. pr. I. ft manctpta 19. §. 1. ff. h. t. alia tabernx vel caupona?. Lfiitatefia- tnento if. I. cum qturatur 23. ff. h. t. alia vi- neae. LvilU 16. §. vinea i.ff.h. t. aliadenique navis & aliarum rerum, quse prxdii appellatio- ne comprehenfa non funt. /. ult.ff. h. t. Sed an villse inftrumento fupellex contineatur, diftin- ftione terminandum videtur: nam fi urbana vil- la fuerit, magis eft , ut fupellex etiam legato cedat, & de tali villa acripienda l. fi mancipia 19, %.ult.ff. h. t. finruftica, eam noncontine-
ri, verius eft; & de hac intelligendum Alfeni refpbnfum in /. vilU 16. ff. h. t. prsefertim, cum & ab Ulpiano fcriptum fit, fupelleftilem in- ftrumento fundi non contineri. /. quafttum eft I2.§. fupellex 15. ff. h.t. Villas fme alias ur- banas alias rufticas efle, colligi poteft ex §. 1. Inftit. de fervitui. pr&diorum. I mbana pr&dia 198: # de verb.fignif. junift. l.fundi ufuftuclu 8.i.'9X iQ.ff.quib, mgd. ufmft, amitt. Cuja- |
||||||
|
De peculio legato.
|
|||||||||||||||||||
|
445
|
|||||||||||||||||||
|
fundi ipfius» quippe quod fecundum ante dicta
acccifonum fundi legatum crat, Cedpatrisfami- lias quod fub fmido inftrufto continebatur,nec fundi acceffio cenfcbatur, fed principale lega- tum conftituebat. Neque enim Paulus dixit, biftrumentum fundi adhuc deberi, fed fimpliciter inftrumentum effe legatum, quale vero illud in- ftrumentum fuerit, ex natura fundi inftrudifu- perius expofmt petcndum erat. Nec eft quod dicas Labeoncm in d.l. f.ff. h.t. formaflefta- tum controverfia; deeo, qui funium & inftru- mentum cjus legare volebat; ac propterea verba finalia ejus legis nonde patrisfamilias, fedfundi inftrumento accipi oportere. Refpondendum enim eft, novum aut infolitum haud effe, ut vel illi ipfi, qui quaeftionem formant, velqui opinionis alienje refutationem fufcipiunt, ea oc- cafione alia quoque mifceant, licet ad quaeftio- nem propofitam directo haud pertinentia. At,- que ita quoque hic id Paulo accidit, qui re- probaturus Labeonis opinionem, exiftimantis, nihil interefle, utrum fundumcum inftrumen- to, an fundum & inftrumentum, an fundum in- ftru&um teftator legaret, differentias inter has- ce tres legandi formulas fuppeditat; eriamfive- rum effet, in aliquo tertio legatum fundi in- jlrutti, & fundi cum inftrumento-, convenire, quod fcilicet fundo alienato inftrumenturn ip- fius fundi non ampiius ex causa legati peti pos- fet. Sed nec obftat hifce, quod idcm Paulus in /. r. pr. ff, h. t. fcripfit, fivecum inftrumen- U fundus legatus fit, five inftruclus, duo legata intelliguntur. In utraque enim fpecie duo le- gata efle, jam fupra a nobis adnotatum eft; fed an utrobique duo legata feparata, id eft, princi- palia fmt , uti de ancilla cum natis lcgata re- ipondet idem Pauius in l. at f\ ancilla 3. ff. de feculio legato. an vero unum principale alterum acceflbrium habeatur, id a Paulo in d. /. 1. ff. b. t. expreflum non eft; atque adeo hx dusele- gandi formuke in eo quidem conveniunt, quod utraque duo legata contineat, fed id non impe- dit, quo minus dicamus, in legato/iWi cttm mftrumento alterum principale efle fundi , alte- rum acceflbrium inftrumentorum fundi : in fun- do autem inftruclo duo principalia efle legata, al- |
terum fundiy alterum inftrumentorum patrisfami-
lias. 4. Quod fi fimplicitcr fundus legatus fit, fo-
ladcbentur aflixa & insedificata; non item do-<
tes prsediorum > ftramenta, boves aratores , a-
liaque fimilia. /. cum pater z,§, 1. /. cum fundus
zi.ff.b.t. nec inftrumcnta ejus. /. ult.ff. defu4
pellecl. legata. nifi fundus lcgatus fit, tit optimus
maximusque eft; tunc enim hax omnia legata-
rio una cum fundo praeftanda funt. /. cum de la~
nionis 18. §, item cum 9, l, fundo legato 22. ff.
h. t. quemadmodum & liber ab omni fervitutc
fundus daridebet, ubi cum illa optimi maximi-
que adjectione legatus eft; cum ex adveifo fuf-
ficiat , eum tradi , qualis eft, etiam fcrvituti
obnoxium , ubi fimpliciter fundus ultima vo-
luntate reliclus eft. /, fervo legato <5o. §, fi fun-
dus 3. ff, de legatis 1. arg. I, cum venderes 59.
ff. de contrah. emtione. Sed fi fundum leget te-
ftator cum omnibus qua ibi funt, mcrces etiam
venales legafle creditur, (licet in ufufrudui le-
gato, ftridiorem rccipiente interpretationem,
aliud placuerit. /. gentrali 32. §. uxori 2. ff. de
ufu & ufufr. legato.) uti & vina, quse in doliis
remanferunt, cumpretium eorum nondum eflet
exfolutum. /. pradia maritima 27. §, Uberto 3,
//. h. t. adeoque latius patet legatum fundi cum
omnibus quse ibi funt, quam legatum fundi in*
ftrucli, dum multa funt in fundo, quibus fun-
dus aut paterfamilias proprienoninftruitur, pu<*
ta venalia 5 & cuftodiae causa repofita. /. quefi-
tum eft 12. $. fed fi qua 20. & 30. //. b. t. Et
hazc ita, nifi ex circumftantiis appareat, ac he-
res docere poflit, contrariam fuiffe defuncl;i vo-
luntatem , cumque ad fundi acceflbria & in-
ftrumenta tantum refpexiffe. d.l. 27. §. %.ff.h,
t. Adde tit. de legatis num. 18. & "Wiflenbach
ad Pand. b, t, num. 9, Qiiicquidfit, illuduti-
que conftat, fub hujusmodi lcgato ea contine-
ri, quae mortis tempore in fundo funt; nifi fi-
neteftatoris voluntate, ampliandi legati causa,
eo aliunde tranflata fint. /. omnia qua 3 2. §. cum
ita 3. ff.de legatis z. I. cum de lanionis 18. §. Sa«
binus 12. in fine ff, b. t. I. pen. in fine ff. de au-
ro & argento legato. arg. /. nomen debiwis 34.
§. filio i.ff.deUgatis^.
|
||||||||||||||||||
|
T I TV L V S VIII.
De peculio lcgato. |
|||||||||||||||||||
|
Si
|
|||||||||||||||||||
|
M M A K 1 A,
|
|||||||||||||||||||
|
, Si fervus legetur cum peculio , an & quando
fecuUum debeatur, ftrvo alienato vel manu- miffo ? Et quid , fi vicarii fervi fuerint in pe- mlio ? Strvo ftmpliciter legato, an & quando ftculium ey.is cedat legatario t rcl iffi fer- |
|||||||||||||||||||
|
vo iu teftmcnto manumiffo ? Qt» tnodo Ao*
minus tacite fecutium ferra manumiffo k« get} ■ Qu£ debeantur legatariot cui ftculium ltg*+
tum eftt |
|||||||||||||||||||
|
^a
|
|||||||||||||||||||
|
L i b. XXXIII. T i t. VIII. & IX.
|
|||||||||||||||
|
AA6
|
|||||||||||||||
|
vivo vel mortuo teftatore usque ad aditam he*
reditatem ? firationes rcddidcrit & heredibus centum intu-
lerit. /. denique Pegafus 8. §. interdum 7. ff. h. t. 2. Peculio autcm lcgato , ■ legatum non in~
telligitur id, quod dominus fervodebet ,nifi id nominatim additum fit: licet compenfatio ad- mittatur, li dominus fervo, & fervus domino, viciflim debeat. l.fipeculium 6. §. funt autem 4. ff h, t. atque etiam recte lervus cxigat id, quod heres domini, peculium legantis, fcrvo deber. t peculio legato 5. ff h. t. Infuperque, fi cum domino de libertate pactus fuerit, retineat, quod co nomine promiferat quidem , fed necdum de- derat. l.demque 8. §. his confequenter 5. ff. h.t; Nec heres peculii legato gravatus deducit id, quod creditoribus peculiaribus debitum eft, fed magis cautio per legatarium prseftanda de de- fendendo herede contra crcditores peculiares. /. qtti peculium 17. /. iB. ff. h. t. quiamjpfura fervum manumiflum aftio ex contra&ibus in fcrvitute initis comparata non eft. /. creditoribus 2. C. an fervus pro fallo fuo poft manumi/f. tenea- tur. I. fervi w 14 #, de obligat. & att. licetj aliter Juliano placuifle videatur , ut Ulpianus commemoratin /. 1. §. per contrarium io,ff.de dote pralegatd. 3. Augmcntum pcculii quod attinet , aut
decrementum cjus , fi quidem illud vivo lega- tario contigerit, cedit legatario : fin poft mor- temteftatoris acciderit, lucro & damno heredis eft ; nifi augmentum acceflerit ex ipfis rcbus peculiaribus; vel ipfi fervo manumiflo peculium legatum fit ; tunc enim lucrum omne , quod intermortem teftatoris & aditionemfupervenit, ad fervum ipfum libcrtate donatum pertinet. Cum enim libertatis legata? dies non nili ab adi- ta cedat hereditate, adeoque tum demum fer- vus ex propria perfona videatur legati capax fie- ri; etiam legatum ei reli&um non ante videri poteft debitum efle, aut dies cjus maturius ceflis- fc. /. denique 8. §. ult. ff.h. t. I unic. §. liber- tatibus 6. C. de caducis toll, §. fi peculium 20. lnftit. de legatis. |
|||||||||||||||
|
3. Legato peculio, cui cedat augntentum peculiiy
quod pojl conditum teftamentum fupervemt» vel ifervus cum peculio Icgctur, fcr-
vo alienato vel mortuo vel manu- , miflb, peculii quoque lcgatum ex- tinguitur, licet in peculio exiftc- ' rent fervi vicarii : fecus, fi ordi- narius cum vicario lcgatus eflet , & ordinarius periiflet; tunc enim adhuc vicarii legatum du- rat; ficut nati ex ancilla manent ex legato de- biti, quando ahcilla cum fuis natis lcgata eft, &ipfadefiit in legantis efle poteftate. /. t. 2. 3. 4. ff. b. t. Planc , fi mortuo demum legante,
fcrvus pereat , qui cum pcculio legatus erat, peculium adhuc peti poteft. /. ttinc utile iz.ff. h. t. Quod fi fimplicitcr fervus alteri lcgatus fit, indubio non intelligiturpcculium fimulcum eolcgatum, fic ut id exprimendum iit. l.ftle- gatus 24, ff. h. t. arg. /. quotiens 19. ff. de con- trab. emt. usque adeo, ut fidominusfuumfer- vum juflerit tcftamento liberum eflc, atque ita cumfibi ipfi legavent, peculium haudfequatur manumifliim , fed apud heredem remaneat: tmamvis fi inter vivos manumkteretur, fufrtce- ret, quod non adimeretur. § fi peculium 20. Inft. h. t. I. unic. C. depeculio ejus qui libert. me tuit. ( eo modo, quo & emancipatus filius fuum rctinet peculium , quod ei tentpore emancipa- tionis a patre ademtum non eft. /. donationes 31. § pater 2 ff dedonation.) nifi pupillus inter vi- vos vindida manumitteret. /. pen. ff. de manumiff, vinditta. Sed & , fi fervus vicarius ordinario legatus (it, vicarii peculium ordinario cedit. /. fipecultum6.%. vicarioi.ff b.t. fundo quoque legato cum mancipiis & pecoribus & omni in- ltrumento ruftico & urbano, pecuHum a<5toris ante teftatorem defundi, fi ex eodem fundo fit, ad legatarium pertincre placuit. I. fundo legato 22. §i.ff de inftrucl. vel inftrum. leg. Nec du- bium, quin & tacite fervo, in teftamentoma- numiflb, peculium fuum legari poflit , puta, cum rationibus redditis libcr efle juflus eft, & exeo reliqua infcrre. §. fi peculium 20. in ftne Inftit. b. t. vel cum dominus ei libertatem dat, |
|||||||||||||||
|
T I t V L V S IX,
De penu Iegata, SlJMMAKlA.
|
|||||||||||||||
|
I. Qu<e contineantur fub penulegata, quanon?
%', Recenfentur plma^ qus. tanquam accejforiape- ntispr&ftandafunt t uti &, de quibus dubitatur.
^. Quid legatum videatur, fi legetur penus pra: ■ tervinum vel potulenta penus, velt quKeft in promptuario, rel urbana penus, vcl pe-
|
|||||||||||||||
|
nus qusc Romx eft, vel omnis penus pra^ter
vinum quod Roma* cft ? Legata penu intra certum tempuspraftanda, cuttt panaadjeftione in cafutn mora, quamdiu beres. Uberari poffit penumdando. Quidjuris, fx annun penrn iegatafit, & in cafum mordpecumai Suh
|
|||||||||||||||
|
De penu l
|
447
3. Ga?terum penus non modo fimpliciter, fed
& cum rcftridlone legari potcft; veluti,fi cui penus legata fit prater vinum. I. nam quod 4. §, tilc. ff. h. t. vel e converfo petulentapenusy fub qua continentur ea, qua: vini loco paterfami- liashabuit; non efculenta. d. l.qni penum^.§. potulenta 4. ff. b. t. vel fi legata fint ea, qua* funt in promptuario: nam nec tunc omnis pc- nus legata intelligitur. /. nam quod 4. §. fi cui 1. ff. b. t. uti nec, fi mbanam penurh legatarh proponas , quo tamen cafu & villicam deberi, fi modo ufui urbano deftinata fic, Paulus do- cet. d. I. nam quod 4, §. pen. ff. b. t. Quod il legato relicta fit penus omnis,*<j«<e R<?»;<e esl, etiamilla quidem legato cedet, qu?e excramu- ros in continentibus jedificiis eft, fcd tamen non omnis villica, quam ufui urbano tcftator defti- naverat. d. I. nam quod 4. §. fi ita 4. ff. h. t. juncft. /. ut Alphenus ait 87. ff. de verb. ftgritf. tacite autem fola penus, quas Romse eft, re- li&avidetur, fi teftator leget omnem penumpra» ter vinum, quod Roma eft. d. /. 4. §. ult.ff. h. t. 4. Si penus legata fit, & in cafum morse pe-
cunia; etiam poft moram heres liberari poteft penum dando, quamdiu Iis ad pecuniam obti- nendam conteftata non eft. Pofl litem plane conteftatam ad poenam pecuniariam tenetur, neG pcnus prseftatione defungi poteft. /. 1. ff, b, t, forte, quia penus facile corrumpitur, ut poft tempus non expediat legatario penum habere. Quod fi in annos fingulos penus lcgata fit, & in cafum morse pecunia , videndum, an & in, fingulos annos ob moram ccrta pecuniae quan- titas legata fit, an una fumma: fi enim in an- nos fingulos , ob moram anni primi pecunia prseftita, reliquorum tamen annorum penus prse- ftari poteft , ac matura folutione obligatio ad pecuniam cvitari: fin una fumma , tota ilico^ poftquamceffaveritheres darepenum, prseftan- da foret, quafi toto pcnoris legato in pecuniam transfufo; idque ad coercendam heredis inde- votionem, ut ait Ulpianus in d. I. i,ittfmfff. h. t. |
||||||||||||||||
|
ub penu legatacontinenturomnia,
quse cfui potuique familia?, fer- vorum, & jumentorum (quseufi- bus patrisfamilias 8c amicorum ejus , non agris deferviunt, aut e- locantur) comparata funt; adeoque quse tefta- tor ufus fui causa vel gratia amicorum, clien- tum, & univcrforum , quos circa fe habet, comparavit aut feparavit, ac rccondidit. /. qui fenum 3. §, fed quod 6. 7. /. nam quod 4. §. item fi z. ff. h, t. five in ccenaculo, five in hor- reis. /. ult. ff. h. t. five in breve, five in lon- giustempus. Gellius notl. Attic. libr. 4. cap. 1. Non tamen ea , quse paravit in ufum familia?, quam non circa fe aut fuos habebat, forte in viilisdeputata. d.l. -$.§. 6. ff.b.t. Nec, quse promercii causa habuit venalia. Quod fi pro- mifcue uti folitus fuerit, tum ut vendat, tura ut inde in fnos defnmat ufus, non autem fepa- raverit, ut fere evenit in perfonis mercatorum, ex penu omni in hereditate rcperta tantum le- gati nomine cedit legatario , quantum ad an- nuum ufum ei fufficit, familiacque ejus csetero- rumque, quicirca eum funt, d. I. nam quodq. $,itemft z.ff.b.t. z. Cum penu autem, qua: legata intelligi-
tur, prseftanda quoque vafa, fine quibushabe- ri nequit, ( nifi illa vivo teftatore evacuata fint. l.penucerta z. ff. h. t.) ficut & odores, thura, cerei , chartse epiftolares, piper,ligna, carbo- nes, liquamina, mella, olea, falfamenta, ace- tum, fi non ignis cxtinguendi causa paratum iit, aliaque , fine quibus parari penus nequit. d.I. 3.^. 5.9.10. 11./. }.§. l.ff.b.t. Nonta- rnen medicamenta, quia non alendi causa affu- muntur. d. 1.5. pr, ff. b, t. nec inftrumenta pi- ftrini, aut vafa cocitatoria. /. pen. ff. b. t, nec dolia, nec frumenti aut leguminum thecse, aut fi quse alia fint, quss horrei penuarii aut cellse penuariee inftruendse gratia habentur, vel fub fupellec"t,ile comprehenfa funt. d.l.quipenum^. §. ult.ff. h. t. licct in his omnibus mensteftato- ris pottffimum fpedanda fit. d.l. 3, §. plane 2. I injineff. h. t. |
|||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S X,
|
|||||||||||||||||
|
Dc fuppelle&ile legata.
S u m m a r 1 a. |
|||||||||||||||||
|
Qua injpecie ad fupelteclilem fertweant, h»
dubio ex confuetudine patrisfamilias dftiman- dum. An piftura> An latius noftratibus pattat imboel, quam huysraad? & de legato domus cum omnibus quK ibi funt, remiif. |
|||||||||||||||||
|
;i. Qwd ftt fupellex, &unde ditla} An fub fu~
pellettile etiam vafa aurea & argentea centi- neantur, diftincltone temporum. explicaturt 2.. Quidjuris, fi alteri fupcllex, alteri aurum&
argcntum legetur ? Quid , f\ alteri fupellex, tlteri argentum efcarium & fQtmum} |
|||||||||||||||||
|
SupeI-4
|
|||||||||||||||||
|
L i b. XXXIII. Tit, X.
|
|||||||||
|
448
|
|||||||||
|
& idem Ulpianus argentum faftam defihiens,
feparat ab co , quod hi fuppelledile cft, cuin ait argentum fatlum recte dici , quod nequc m mafsa, neque in lamina, neque in fignato,ne- que infupclle&ili, ncque in mundo, neque iu ornamentis, infit. I. Quintus Mucius 27, §,ult. & l. cum attrum 19. §. lettos 8. ff.de auro & arg. legato, Ut proinde diftin&ione temporum Ieges, quse alioquin hac in parte pugnare vi- denturjConciliandx fmt, dum mores & tcmpora Sc ufus rcrum mutant appellationem. Confer San- de dectf. Itbr. 2. tit. 5. defin. 5. Neoftadium C«- riit fupr.decif. 19. Quod fi alteri fupellcx, al- teri aurum & argentum lcgetur, lcgatario fupcl- ledtilis nihilominus aurea & argentca fupellex cedit , altcri reliqua fub auro atque argento contenta. arg. /. 1. //. de auro & argento lega- to. Lceuvvcn cenf. for. part, 1. libr. 3. cap.8. num. i£. Diverfum effet , fi alteri fupetlex, alteri argentum efcarum & potorum Icgatum fuis- fet ,• ( noftratibus tafel gocd) tunc enim fub fti» pcllectile non continerentur, orbes, patins, pocu- la argentea; quafi generi fupellcciilis per aliud fpeciale legatum teftator voluerit deropatum cffe. arg. d. I. i.ff. de auro & arg. legato. juncV/. intotojurefto. ff. de reg. juris. Adde Grotiurr* manud. ad lunjpud. HoU. libr. 2. cap. 22. num. z6u & feqq. 3. An autem fupellcftili quid annumeran-
dum fit, nec ne, ex patrisfamilias deftinatione multum pendet; dummodo meminerimus, in his demum, qu£E cujus genens fint dubium eft, confuetudinem patrisfamilias fpeclandam effe, non etiam in his, quae certum eft ejus generis noneffe. i pediculis 32. §. argento 2. ff. de au- ro & arg. legato. Et ex hac varia teftatoris de- ftinatione defcendit, quod culcitra fupelledill quandoque adfcripta? inveniuntur. /. fupeUetlili 3«pr. ff. b. t. non nunquam vefti. /. argumento funt 25. §. culcitra 7. ff. de auro & argento le- gato. Plane fupellecliilis proprie dida; appclla- tione picturas non contineri verius eft ; cum hx deliciarum magis quam ufus causa paratac fint; qualia in fupellecljli non computantur, fed magis ad ornamenta pertincnt. /, vafa &nea 11. ff. h. t, jund. /. qu&jitum eft 12. %. fi domus i<j. infweff de inftrutlo vel inftrum. legato. Cste- rum fpecies fupelle&ilis prxcipuse fparfim occur- runt in legibus hujus tituli, & defcribuntur a Mcnochio libr. 4. pufumt. 160. Et quid de- beatur, fi ahcui lcgata fit domus cum omnibus, qu^ tbi funt, cxpofitum in tit. de legatis num. 18. Latiusque noftratibus paterc vocabulurrt imboel, quam hujsraad ac fub voce imboel con- tineri mobilia omnia, qua: in domofunt, pb- fervat Grotius manud. adjimfftrud. iivlljibr. 2« cap. zz.oum. 17. |
|||||||||
|
,,v,,--...*i^®^ «pellex, ( ita di&a, quod olim
" (mW^mv nis> ^u* m ^cgationcm Pr°fici_
,..y^j^^^i fcerentur, locari folerent, qux mmM^ pellibus, icj eft, tentoriisex
&r^^JMc Pe*"DUS confectis, uiui eiient. I. &JJm*%m^ Labeo ait 7 pr. ff. h. t. Rsevardus libr. 4. varior. cap. 3.) cft domefticum patris- familias inftrumentum, quod nec auro nec ar- gento nec vefti nec animalibus adnumeratur. /. 1. 2. ff. h.t. cum quo fere coincidit illa Tu- beronis defcriptio , quod fit inftrumentum quod- dam patrisfamilias rcrum, ad quotidianum ufum paratarum , quod in aliam fpeciem non cadit, ut, verbi gratia , penum , argentum, vcftem, ornamenta, inftrumenta agri autdomus. l.la- beoait 7. §. Tubero 1. ff h.t. Si tamen teftator vas aliquod argentenm fupcllcctilis loco habue- rit, id quoque ei , cui fupellcx legatacft, de- .bebitur. l.fupeUeclili 3. §. ult. I. cum quidam 8. I- 9-§- 1. ff. h. t. Licet enim olim fecundumfc- culi feveritatem, nondum admittentis fupelledi- lcm argenteam, fed tantnm fi&ilem , aut lig- neam, autvitream, aut ameam, in fupellecli- Je non numeravcrint cratercm argenteum, aut ullum vas argenteum, fatente Paulo Jurifcon- fulto in d. I 3. §. ult. ff. h. t. utcunque tefta- .tor forte hic aut ille ifta fupellerjtili adfcribere foitus fuiffet , atque ita fupelle&ilem legaffet; quia non ex opinionibus fingulorum , fed ex communiufu, nomina exaudiridebent; coque .pertineat Servii ac Celfi ratiocinium, iti /. La- beo?.§. Servius 2. ff b,t. tamen, cumjamTu- bero incepifiet in alia ire, notans, moribusci- vitatis, & ufurerum, appellationem fupelle&i- lis jam mutatam effe , dum jam tum ex ebore ac tcftudine, & argento , ipfoque etiam auro atque gemmis fupellccVui utebantur; ac ob id exiftimaret, fpeciem potius rerum, quam ma- teriam , intueri oportere , utrum fupellectilis, an argenti an vcftis fit. d. I. 7, §. 1. in fine ff. b. t ac indics magis cum opulentia luxus in- crefcerct, adeo ut jam tum Seneca de fuifeculi moribus agens tcftatus fuerit, eo temporum lu- xuriam prolapfam ejfe» ut majus viaticum exulum ejfet, quam olim patrimonium Principis fttit > con~ folat. ad Helviam cap. 12. non mirum quod & ufu vulgato plebis ac imperitorum, fignificatio fupellectilis deinceps ad argentea quoque vafa tranfWa fuerit, uti de fuo tempore Paulus Ju- i'ifconfultus teftator in d. I. 3. §. ult. ff. h, t. Quomodo & Papinianus autorfuit, pofteriorem &tatem recepiffe, ut mcnfx cujuscunque matc- ris , etiam argentcse vel argcnto inclufas, & letfti argentei , & candelabra argcntea, fupcl- ledtil i cederent. /. legata fupelietlili 9. §. 1 /. /;. t. quin & vafa atque inftrumenta cocitatoria ex ar- gento fuifie Ulpianus commemorat. / cum aurum J,$. %.fi tui iz.ff. deauro velargento legato. Undc |
|||||||||
|
LIBER
|
|||||||||
|
44?
|
|||||||||
|
LIBER TRIGESIMUS QUARTUS,
TITVLVSI.
De alimentis veLcibariis legatis. S U M M A R. 1 A,
|
|||||||||
|
debeantur ? An aUmentomm tegatum iifdem
gaudeatprivilegiis, quibus pia caufa} 5. st pluribus alimenta legenttir, an judices fin-
gulis beredibus fmgulos alendos ajfignatepofiint? An %ni ajftgnare fortem, ut is tnde foius foivat alimenta. Quid interfit utrum teftator idege- rit an judex , circa fortis reftitutionem poft tnor- tem alendonm ? 67 siunicognato res certas leget, & deinomni-
bus cognatis alimenta, an & ei debeantur aii- menta , cui res certa legata ? Si cognatis alu menta teget, an& ei, qui cognatus non eft, fed quem pubiicecognatum appettavit, debeantur > 7, Debentm alimenta a tempore mortis teftatoris^
licetminijteriutity obqttodrelifta, necdumpra- ftari poftit , & durant ad mortem alendi, ft teftator non aliud difjtofuerit, Alimenta alicui relitta, fi cum matre moraretur, etiam pofl mortem matris debentur alendo. Non defmunt deberi per mortem ejus, qui oneratm eft. An non , fi ftuttuarim legato alimntorum grava-* tus fit> 8. Ubialiadealimcntistrattatafwt?
Sed & ipfi teftatores fubinde alimenta & veftia-
ria lcgaffeproponuntur in /. Gajo Sejo 13. §. im- perator t. /. alimenta 16. inpr. I libertis 18, in pr. ff h. t. quo cafu per alimenta nihil aliud quam cibaria videri defignata colligi poteft cx d. I. libertis 18. ubi cum teftamento menftrua dccem alimentorum nomine legata efient, deinde vero in codicillis menftrua feptem , & annua yeftiarii nomine, Jurifconfultus ait, ab his quse teftamento cibariorum nomine legata cflent, re- ceflum videri propter ea, quae codicillis relicla funtj cibariorum nomine relicla dicens, quscprius alimentortm nomine in teftamento relida dixe^ rat. Neque tamen dubitandum videtiu:, quin, fi teftator conjun&im aiimenta & veftiarium vel cibaria& veftiarium legavcrit, plenum alimen- torum legatum dedifle intelligatur , atque ita etiam habitationem, fub alimentis comprehen- fam. l.libertis 18. §. ult. I. Sticbus nutricis zq. §. ult. ff. b. t. licet aliquando etiam teftatores no* minatimillatria conjunxerint, cibaria^veftiaria & habitationem. I. alimenta 16. $, Baftiica z.ff. h.t. z. Solvenda vero alimcnta legata talimodo,
talique in fpecie ac quantitate, qualem fuo te-
ftator judicio definivit: fed fi teftamento harc
L11 exprefla
|
|||||||||
|
i; Quid fub alimentis, quid fub cibariis continea-
tur ? Aiiquando per alimenta denotantur fola cibaria. Legatis cibariis & veftiariis, plenaali- menta videntur legata. 2, Qualia alimentafmt praftanda, fi teftator quan-
titaiem autmodum mn exprefferit} fedgenera- liter altmenta reliquerit ? s, An quis invitus teneatur alimenta legare itbe-
ris fuis aut parentibus aut ftatribus inopibus , aut uxori ? 4. Recenfentur fmgularia. An die feriato de ali-
mentis cognofci ? Ah incapacibm relinqui ? An de iis tranftgi} An aitmentorum utiiitas atteri cedi? An per appeliattonem adjudicatorum ali- vtentorum exfecutio fujpendi ? An ea ftfti feu arreftari ? refcripto moratorto diffcrri ? An de- leantur Ji ex imperfetta voluntate toto triennio Jint pr&ftita ? An initio anni debeantur} Etatt tunc reddendum, quod alendus non confumftt, veluti veftes necdum attritas ? S<epius legatafe- mel tantum debentur. Nec jus accrefendi bic esl inter coliegatarios. Ad pubertatem relifta, vel puero relitta, veladmajorcnnitatem quamdiu ,(,,|g|inimenta in propria fua fignifica-
^V^ftione latius patent quam cibaria: ysff cum ahmenta non modo compre- fk^hendant fub fe ipfacibaria, fed& veftitumac habitationem, quiafi- ne his corpus ali non poteft: csetera, quse ad difciplinam pertinent, legatonon continenturj nifi aliud teftatorem fenhfle probetur. /, lega- tis aiimentu 6. I j.ff.b.t. ( Adde tit.de agnofc. & alend. liberts num. 4. ubi & de medicamentis agitur. ) Coincidunt proinde legata alimento- rum cum vittm legato; eo quod vittm a viven- do di<5tus eft, nec (ine veftitu & habitatione vi- yere fatis commode quisquam poteft. /. uit, jf. h.t. I. verbo vtttus 43. l.quos ms boftes 234. §. vlt. ff. de verb. fignif. Cibaria cx adverfo nil prae- ter cibum continent, adeoque nec habitatio- nem, nec veftiarium, nec calcearium; ac dia- itorum legato exsquata funt, l.diariis 21, ff. b. t. Licet ncgari nequeat, quin aliquando legis- latores aliam ftricliorem alimentis adfcripferint fignificationcm, quatenus transa&ione factafu- per alimentis ex teftamento debitis, placuit, fo- lam ad cibaria, non item ad habitationem aut veftiarium, obligationem fublatam efle. /. cum hiquibm 8. §. qui tranfigit iz. ff. de transattion. |
|||||||||
|
4$o Lib. XXXI
exprefla non fint, id dandum, quod teftator
dare folitus erat; fi nec de eo conftet» prole- gatatii conditione, aliifque circumftantiis; co- dem modo, quo id de annuis legatis plenius & pcr varias factorum fpecies propofitum in ttt. de annuislegatismm.6. 3. Licet autem officio judids parentes con-
ftringi poflint ad alendos liberos inopes, & vi- ciflim liberi refpe&u parentum, nec non fratrcs ad alimenta fratri cgeno prxftanda, denique etiam in viro & uxore idem obtineat, fecundum tra- dita in tit. de agnofc. & alend, Uberts. non ta- men ad id obligati funt, ut ultima voluntate perfonis hifce alimenta legent; cum id nufpiam in lcgibus cautum fit, & liberis atque parenti- bus alimentorum loco legitima cedat; ac uxo- ri inopi & indotatse profpectum fatis fit perdis- pofitionem novella 117. cap. <;. adeo ut lega- tum alimentorum, quod liberis, parcntibus, fratribus, uxori relinquitur, non neceflitatis, fed liberi arbitrii atque liberalitatis fit. 4, Cseterum fingularia in hoc legato multa
funt. Nam & die feriato de alimentis legatis cognofci poteft. arg. l.eadem z.ff. deferiis.Sc incapacibus aliarum rerum , veluti deportatis & pcenat fervis, ea refte relinquuntur. /. is cui annua 11. ff. h. 1.I. fi in metaUum 3. ff. debis qu& pro mn fcriptis. Nec fuper alimentis le- gatis permifla tranfactio, nifi decrcto prsetoris interpofito, ut tradatum in tit. de tranfattton. tium. 14. Nec legatarius jus fuum alimento- rum alteri vendere vel cedere poteft, nifi for- te in cafibus illis, quibus & de iis tranfa&io fubfiftit. Qiiod enim" a Goftalio ad l. 66. ff. de jure dotium, fcriptum eft, alimentorum seque ac ufusfructus, commoditatem alteri cedi pofle, licetipfum jus cedi nequeat, erroneum eft; cum utique finc decrcto praetorisalendusnon uebeat excidere alimentis quotidianis, & ita teftatoris, ea legantis, intentio fraudari; & tamen fupcr ufufru<5hi per ultimam voluntatem rejicto tran- fa<5tio atque ceflio commoditatis nufpiam inter- di<5ta, fed legibus pluribus permiffa iit. l.arbo- ribus 12. §. ufufruttuarius z. I. non utitur 38. & fcW* ff- & ufufruttu. utproinde alimentorum legatum hac in parte ufui magis quam ufuifru- ctui legato comparari debeat, quem ufum re- gulariter alteri vcndi autcedi non pofle, patet ex ttt inftit. de ufu & habitat. ac a me expofi- tum in tit. de ufu & habitat. num. 4. Sed & exfecutio condemnationisad alimenta perappel- lationcm non ita, uti quidem vulgo, fufpenditur, prout explicandum erit in tit. nihil innovari ap- pellat. interpofiti. Nec fifti poflimt, feu arre- ftari, alimenta obaerato debita, ut dixi tit. de in jus vocando num. 51. in med. Nec ei, qui bonis ceflit, auferripercreditorcs, quorumin- tuitu ceflionem fecit, fi poft ceffionem relic"ta fint. /. qtti bonis 6. ff. de cejfione bonor. Nec refcripti moratorii impetratio efficit, ut is, qui id alimenta ex legato yel contractu obftri&us, |
V. T 1 t. I.
eft, eorundem prseftationem differre poflit. Sur-
dus decif. 323. mm. 9. 10. Et fi quidemali- menta vpluntate non perfc&a fuerint relicta, ac heres ea toto prjeftiterit triennio aut ampliuss ad ea in pofterum ex agnito imperfc&o defun&i judicio folvere compellitur. l.i.C. defidekom- miffis. Pyrrhus Maurus de folutionibus cap. 3 <5. num. 11. 12. Adhaec, uti annuum autmen- ftruum legatum, ita quoque alimenta legata „ in initio annicujufque aut menfis prasftandavi- dentur. Ant.Eaber Cod. libr. S.tit. 30. defn. 1 z. Confer tit. deannuislegatisnum. 1. Ut tameh illud inter annuum & alimenta nominatim le- gata interfit, quod ubi annuum fcmel initio anni prxftitum eft, ad folventem haud rever- tatur prorata, fi in initio aut medio illiusanni legatarius moriatur. /. a vobisj. l.filu mc£iz, ff de annuis legatis. cum ex advcrfo id, quod alimentorum nomine prarftitum eft, repetipos^- fit, quatenus fupereft poft mortem ejus, cuiali- menta debita erant, uti idde veftibus ei datis, fed necdum attritis, a me adnotatum ad tit.de agnofc. &alend.liberisnum. io. nifi certaquan* titas annua ad alimentafuiffetlegata; tuncenim tota in initio anni prseftita penes heredem le- gatarii, in initio anni forte defundi, remanere de- beret, cum non tam alimentum, quam potius annuum legatum fit; licet teftator hunc legati finem intenderit, ut legatarius inde aleretur: eo fere modo , quo fundus alicui legatus» ut inde pafcatur, in perpetuurh apud legatarium ac heredes ejus remanet, quia paftus quafi caufa qusdam legandi, non vero ipfum legatum, eft. /. 4. /. pen. §. ult. ff, h. t, Adde tit. de ufu- fruttutnum.p. Prxterea, fi eidem ab eodem ali- menta bis aut fxpius legata fuerint,fine ulla diftin- £tione femel tantum debentur, quia naturali ratio- ne conftatjiinumquemque non nifi femel ali pofle; cum alioquin fubinde fsepius eidem legata etiam fa»pius praeftanda fint, ut didum tit. de legatis num, 34. Eoque fundamento etiam jusaccre- fccndi inter collegatarios locum non habet, quan- do pluribus fimul alimenta ex fru<5tu unius prse- diilegata funt, quia uno deficiente alterdupli- catis alimentis haud uti poteft, ut notatum in tit. de ufufruttu accrefcendo num, 3. Quin &, fi alimenta alicui ufque ad pubertatem relicla fuerint, mafculis ufque annum dccimum o<5ta- vum, fceminis ad annum quartum decimum, prseftanda funt. /. Mela ait 14. §. certe 1. //. h. t. licet non ad pubertatem, fed per omneni vitam praeftanda efle alimenta, quse fimpHciter puero vel puelU relicta funt, Ulpianus autorfit. d. I. Mela 14. pr. ff b. t. Quod fi ad majth rennitatem ufque alimenta legata fint, eaadvi- gefimum quintum setatis annum deberi, licet alendus per nuptias» vel impetratam setatis ve- niam, vel ex ftatuti fingularisdifpofitione,ma- turius pro majorenne haberetur, adftruxi in tit. de minor. viginti quinque annis num. 11. Cum- que moribus hpdiernis frequenter confundatur tempu?
|
|||||
|
VEL CIB. LgG. . 4il.
cognatis fuis, certam rern aut quantltatem k-
gaverit, utex fruftibus aut ufuris ejus aleretur, ac alia teftamenti parte generalitcr cognatisfuis alimenta reliquerit, Titio nil prater fpecialiter relida legatum intelligitur , nifi aliam proba- verit fuifte teftatoris voluntatem. l.alimenta 10V" §. Baftlic£ 2. ff, b. t. Diverfum eflet, fi te- ftator Titio rem aut quantitatem fimpliciter lc- gaflet, nec ut is inde aleretur adjeciflet. arg. rf. I. 16. §. 2. in fne, Sed &, fi cognatis fuis alimenta legaverit, qux vivus przftare folebat, ac Titium, qui vere cognatus non erat, in epi- ftolis & apud a&a, cognatum vocaverit, Ti- tionihil ex illa fcriptura debitumeft, nifietiam teftator ei vivo sequc ac cseteris veris cognatis prseftare folitus fit. d. L 16. §, libertis 1, ff. b. t. 7. Debentur alimenta legato relifta ftatim a
morte teftatoris. /. cum unus 10. §. verbis j. I. a filio 15. ff.h. t. nifi is aliud tempus adjecis- fet. Ut tamen initium prjeftationis fufpenfum non intelligatur ex eo, quodv cum fervos ad cuftodiam templi reliquifiet, & his alimenta le- gaflct, templum nondum exftrucltum fit. l.fet~ vos ad i7-ffcb. t, Ubi vero femel ccepcrunt deberi» obligatio eorum ex causa legati ad finem vit# legatarii, jperdurat, fi non aliud tempus a teftatore praennitum fit. I. Mela a\t 14. pr. ff, h. t. etiamfi legatarius implere amplius non poflit ea, quss alimentprum legato adjeiSa fuerant. Qua ratione, alirrientis Titid legatis, ft is cum ma- tre fuk motaretur, Titto etiam illius temporis. alimehta prseftanda erunt, quo mater jammor- tua cft, & ob id commbrari cum ea amplius non poteft, quamdiu ipfe Titius in vivis cft; uti id ex profeflo traftatum in tit. de condition. inftitutionum num. 2 z. Plane, %xemplo ufus-' fruclus & annui legati etiam alimentorum lcga- tum morce legatarii extinguitur, cum ncmo poft obitum fuum alendus fit. J. cum bi 8.§. modus 10. ff. de tranfaclion. I. Firmio Ueliodort 26 §. ult, inftne ff. quando dieslegat. cedat. licethe- redes illius, qui ad alendum ex voluntate te-* ftatoris obligatus eft, uti & heredum hcrcdes, atque etiam fifcus in bona obligatorum tanquam vacantia autjure publicationis fucccdens > obli-« gati maneant ad ea folvenda, quamdiu legata-* rius in vivis eft. /. 2. §. 1.1. folent judices 3./. cum unus 10. i. % jilio 15. /. alimenta 16, ff. b. t. Nifi is, cui teftator ufumfruCtum certi fundi legavit, gravatus fit legato alimcntorura annuorum, ex illius fundi reditu prxftandorum: tunc enim, mortuo fruduario, neque heresle- gantis ad ulla alimenta tenetur, quia eorum prsftatione oneratus non fuit, neque heres fra- (ftuarii, quia ufusfrudus morte ejus extindtus eft, ut proindc & onus ejus cenferi debeat eva- ftuiflc: nifi teftator manifefteprobetur voluifle, etiasnfinito ufufrudu alimenta per fruciuarii he- reder» prxftari, & id, quod ex ufufruclu rc- cepturn eft, ei rei prasftand* furBciat. /. Sti- |
||||||
|
De alimentis
tcmpus pubertatis & majorennitatis, dum tu-
relse curaque jura confufa funt, non iniquum fuit, pubertatis tempus, alimentorum legato ad- ditum, ex benignitate interpretari de majoren- tittate, fl non manifefta tcftatoris voluntas in Cbntrarium appareat. Groenewegcn ad d. I. 14. §• l* ff ';- *• Quamvis verum fit, ex ftatuto camerae pupillaris Amftelodamenfis» pa- rcntem, qui altignans Hberis bona parentis pra- defuncli, promifit,. fe illos exhibiturumdonec perfeclse statls"( mondicb ) fafti fuerint, non ultra annum decimum ottavum mafculis> nec ultra annum decimum fextum puellis, alimenta prsftare debere. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 163. Quod & generalius obfervari no- tat Grotius manttd. ad jurifprud. Holl. libr. 1, eap. £. num. 9. Qiiod autem nonnulli credi- derunt, legatum alimentorum iifdem gaudere privilegiis, quibus legatum ad pias caufas, id non aliter admittendum vidctur, quam fi pau- pcrtino alimenta legato data fint, Jacob. Coren obfervat. 31. Tyraquellus traB.de privilegiis pu (Aufs, in pr&fat. circa med. verfu item legattim dimentorum. <: Si pluribus alimenta teftamento lcgata fint,
rieredes finguli ipfo jure fingulis legatariis eapro rata parte, qua heredes funt, pratftare tenen? tur, fi non teftator fmgulos alendos fingulis aut certis heredibus aflignaverit. Sed quia ea.mi- nutatim a, fingulis peti atque prasftari, mukis inr commodis obnoxium eft, hinc folent judices ex causa alimentorum alendos dividere, quoties plures funt heredes; adco ut illam divifionem perinde tueri oporteat, atque fi paterfamilias ipfe alendos divifnTet, nec partes deficientium, jd eft, hcredum qui folvendo non funt, deinceps amplius pertineant ad onus cseterorum. /. folent judices 3. ff b. t. vel etiamunum folent elige- re , per quem alimenta praftentur, & penes quem per reliquos fors conftituatur, ex cujus ufuris alimenta folvantur , dummodo ille caveat cx- teris, qui fortem dant, redditurum fc, utquis- que ex alendis deceflerit, tantum ex forte, quan? tum effidet pro portione computatio. d. /. 3. I» med. ff. b. t.. Quemadmodum etiam ipfe teftator unum eligere poteft, quem alimento- rum legato gravatum cffe velit, five nihil ei proecipuum ob id relinquat, fiveetiam pecuni- am praecipere jubeat, dc cujus forte alimenta prxftentur. I. cum unus 1 o. //. b. t. qualis ta- rnen ex eo, quod a teftatore praecipere juffus eft, ut alimenta inde prseftet, reftituere reli- quis heredibus noncogitur, nec de reftituen- dis ceffantium alendorum partibus cayerecom- pellitur,*!cd fibi retinet, ubi morte vel aliter deficiunt illi, qui alendi funt; nifi appareat, tcftatorem tantum ipfius, tanquam miniftri ,ope- ra in alimcntis prxftandis uti voluifle. arg. t ft quis Titio 17. ff, de legatis i.l.pecunk 8.//. h.t, €. Quod fi teftator fpecialiter Titio, uni cx
|
||||||
|
4$* tiB, XXXIV. T t t. II.
cbtts nutrici io. §. titia i. ff. h. t. I. Titiahc- pcti debent ex tit. de agnofcehi. &aleni liberi$t
ledfi 19ff.de annuis legatis, uti &ex titulo de annuis legatis, qua: magnain 8. Aliaad legatum alimentorum pertinentia cum alimentorum legato affinitatem habent.
|
||||||||||
|
T 1 T V L V S II.
De auro, argento, mundo, ornamentis, unguentis, veftevel vefti-
mentis, & ftatuis legatis.
S u m m a r 1 Ai
|
||||||||||
|
An ornamento cedant gemma necdum jmlt£t
fed quas teftator jungere deftinaverat ? An fub ornamentis & illa, qua ex mandato quidem teftateris, fed demum poft mortem ejus emta ? An rudesgemma, nulli ornamento junfta aut deftina- tai Diftinftd funtgemma a lapillts & margaritis, 7. Si teftatrix leget torquem fuam margaritarum
(hare halfpaatlen) & poftea majorispretiitar- quem in ufum fuum acquirat, prioremque tor- quem alienet, aut in alios ufns convertat 3quii tunc ex legato debeatur ? 8. Que comineantur fub unguentis ?
p, Qua veniant veftis appellatione ? & quefppciei
ejusfintl 10. Vefte virili legata, m & illa tnnliebris de-
beatur, qua teftator tanquam virili ufus eft? Et quid, fi veftis virilis in ftipulatum dtdutla fit ? Quaddm aliquand» ad veftem, aliquands ad ornamentapertinent. 11. Qua contineantur legato veftis fuas? An le*
gata vefte vel lana purpurea, vel, iis, qua; tixoris causa parata, debeantur emta poft tnor- tem teftatoris} Quid interftt, filegemur, qtu uxoris causa parata funt, & parata erunt ? Qu£ contineantur fub iis, qua: uxoris causi parata ? Legata vefte lugubri aut nuptiali, qua.* lisdebeatur? ia. Statuis legatis, qua ftatua debeantur qttk
non ? Quid debeatur, ftatuis duabus marmo* reislegatis & prajterea omni marmore, fi ad- huc alu ftatua marmorea fwt ? Si teftator ius- ferit, ftatuas poni in loco publico, nec adjece» rit, ex qu* mdteria, quales tmc puenda fint? teftator in id, ad quod faelum eft, fine refe-
clione uti non potuit , dum confracTuiri aut collifum fuit , quodque infedi numero ipfc habuit. /. Quintus Mucius 27. $. cui^urum 3« & 4 ff. b. t. Contra , fub auro vel argen- to faclo continetur etiam id, quod cceptum cit fabricari; uti fub argento cdato id, quod cceptum cselari. d, l. ip, §. infefti n. ff b. t. Licet in veftibus contra placuerit, veftele- gata , neque ftamen neque fubtcmen contine- rit adeoque non illud quod adhuc in telaeft, con-
|
||||||||||
|
■1* Quid continiatur fuh< aUro vel argentolegato}
An & numerata pecunia ? Quid fub au.ro in- fefto? Qutdfub&abt Quid fub vebe fada? aut fub libris. De legato argento efcario, po- torio, viatorio, balneari, fignato. An fub argento efcario legato etiam ea Cohtineantur va- fa> qriibus edebat & potabatteftater} Quii debeatur, & pfdftdri pojftt, certb pbndcre au- ri vel argenti legato ? guid'iAft drgenti fafti certumpondus legetttr} *.', *v.- ,"y £, Citm quis legat aurum fuurri, an cantitieatur
quodeft incredito,aUt qttoddurijici datumt
'' W is inde vas] cohficerel ? Ah ? qudd demum
" fofl conditum teftameritumteftdtoriquajitum eft?
An, quod teftator non, ufus fm," fidftomercii cau- sahabuit} 3. An fub attro legato continearitur inaurata, ele-
ftrum, aurichalcum ? An vafa aUrea, qua funt fupeUefttlis, aut alterius generis 7fi fupeUexfpe- cialiteralterilegatanonfit} 4* Ah & qtunio auro vel argento legato cedant
emblemata alterius maten&, gemms, hiclufa aut margarits ? Quando aurum cedat gemmis, quando gemms. auro ? & unde dijttdicandum, utrum aurum acceffiofit, angemma ? tf, Qjt£ contineanturfitb mundo legato ?
6. Quid fit ornamentum ? Si mulier Caja orna-
menta fua leget generaliter, & maniet certas ejus fpecies tumulo inferri cum cadavere-, nec hac inferantur, an heredi an magis Caja ce- dant} An legato ornamento cedant gemma po- fted adjetla} An debeantur, qua poft legatum detfdfta, & ad alittd ornamentum tranfiata ? An adhuc tunc debeatur ornamentum diminutum} Bll^iliCuro ve^ argento l£gat0» continetur
1^™V®& factum& infe&um, at nonpe- W^fe^/^cunia numerata feu fignata, nifi evi- M:|^^^^denter teftatorem & de nummis fen-
Jg; scm» fifa, jjbCgr5 p0{{jt / (um aurum *i? Pr' l- Quintus Mucius 27. §, an cui 1. ff.
b, t. Hiigo Grotius manuiuB ad jurtfprud. Holl, # tibr. i. cap. ,ii. num, 26. Groenewegcn ad l. zj. §. 1. ff h. t. Leeuwen cenf. for. part 1, Vtbr. 3. cap. 8. riutn. 15. Sub auro aurem vel grgento infe&o comprehenfum& illud eft,<juo |
||||||||||
|
ARGENTO &C. 453
, tor hac demonftratione argenti fui prsefens, noa
futurum, tempus oftendat. /. fi ita tffet 7. ff. h. t. nifi poft quasfitum ante qusefiti acceflorium fit. arg. §. adibus 10, lnftit. de legatis. Interira omne, quod teftator tempore fadti teftamenti habebat, debetur, licet nota univerfalkatis om- ne legato auro fuo addita non fit# quod & in veftibus aliifque fimilibus legatis eadem rationc receptum eft. /. Plautius 8. jF. b. t. arg. /. qui- damheredem j.ff. de tritico*vino, vel oleo leg. Nec obftat, quod Ulpianusfcripfit; fiquisad- diderit yeftem fuam, deeaeum fenfifle, quam ipfe in ufus fuos habuit /. argumento funt 25» $.fi quis 6. ff. h. t. licet enim ibi dicatur le- gata veftis, quam teftator in fuos ufus habitit, ad exclufionem veftium venalium, attamen onv nem veftem in ufum teftatoris comparatam de- beri haud negatur; eo modo, quo fub penu legata omnis continetur penus, quam fibi teftatot ab ea feparaverat, quas promercii causa penes eum erat. /. nam quod 4. §. item fiz.ff.de pemle- gatA, ac de ipfo quoque auro omni legato rc- fponfum fuit, fub eo non comprehendi illud, quod negotiandi causa venale proponi foleret, fi teftator proprium aurum ad ufum fuumpara-. tum habeat, nifi de eo quoque fenfifle eum, is, qui petit, probet. I. fediculis 32. §, idem cum q.ff. h. t. 3. Illud conftat, fub auro legato non con*
tineri ea, qua? inaurata funt. /. pediculis %z. §,' atiri 1. in pneff. ht U nec eledrum aut auri- chalcum. /. fi quis in 4. ff. delegatis 1. Rsyar- dus libr. 1. varior. cap. 19. nifi appareatj tc- ftatorem eledrina quoque vafa in aureis aut ar- genteis habuifle. /. pediculis 32. §. Neratius. 5. ff. h. tt Licetautem in legibus traditum inve- niatur, non contineri fub auro vel argento fa- 6io vafa aut inftrumenta talia, quse ad aliam fpeciem, veluti ad fupelledilem fecundum fe- culi delkatioris ufum & teftatoris confuetudi- nem pertinent. /. cum aurum 19. §. lettum 8. & feqq. ff. h. t. fic ut aurum vel argentum fadum Ulpianus rede definitum cenfuerit,illud efle, quo4 neque in mafsat neque in lamina, neque iu fu- pelhtlilii neque in mundot neque in ornamentis fit. I. Quintus Mucius 27. §. ult. ff. h. t. tamen ha;c ita demum rec~te admiferis, fi teftator uni aurum & argentum fadum , alteri feparatim fii- pelledilem aut mundum leget, in quantum tunc auro argentoque detrahendum, quod fpecialitet in mundo vel fupellcctile ex ufu patrisfamilias numeratur. /• f%£ &• ^ Nam fi generaliter uni omne fuumaurum &argentum leget,nulli vero alteri fupellectilem aut aliud fimile genus (pecialius, ad quod argentea qusedam aut aurea referri folent, magis eft, ut omne aurum & argentum, etiam quod alias in fupellectili vel mundo computatur, legatum intelligatur, fi mo-«' do non alterius rei principalis non legatae ac- ceflio fit: eo quod in ultimis voluntatibus ^ propria yocis fignificationerecedendumnoneft, L 11 3 Suaia |
||||||
|
De auro eT
contcxtum "quidem, fed nondum detextum feu
pertextum: quia veftimentum ptoprie id eft, cjuod detextum eft, utcunque nondum defeclum fit. /. veftimentum 22. ff. h, t. I. librorum 52.5?. ttnde mn 5. ff. de legatis 3. Ut proinde com- paratio magis inftituenda videatur inter aurum, quod cceptum eft fabricari, & pannum incifum qui apud fartorem eft , quem fub vefte legata contineri, licet inde fartor veftem necdum ad- ornaverit, fcripfit Sim. van Leeuwen cenffor. fart, 1. libr. 3. cap: 5. num. 13. eo fere mo- do, quo & fub libris legatis illi quidem haud continentur, qui nondum perfcripti funt, com- prehenduntur tamen, qui nondum corre&i aut malleati funt»aut conglutinati, aut confuti; adeo ut fufficiat, perfcdptos efle. d.l. 52. §. 5. De cstero non dubium, quin teftator vel omne fuum aumm fa&um, vel certam ejus fpeciem plura corpora continentem, & ab ufu teftato- ris vel aliis qualitatibus diftindam, legarepos- fit,velutiefcarium. l.cumamum 15». §.(icui 12. I. inargents 21. §. ult. I. pediculis^z.^.argen- to z. &^.ff. h. t. potorium. d. /. 21. pr.& §. ult. d. I. 32. §. 2. jff. h. t. viatorium. I. ult. ff. h. t. balneare. d. I. ult. §, 1. ff. h. t. figna- tum. /. Quintus Mucius 27. §. cui legatum 4.1» fme ff. h. t. Et fi quidem, cum argentum efca- rium legaflet, iii argento fuo vafa habuerit, qui- bus & potabat& edebat, eaquoqueefcarioce- dere argento Scavola refpondit. /. pediculis 32. $. quidam 3. ff. h. t* Si certum pondus auri vel argenti legatum fit, non aurumfaftum fed magis auri vel argenti infec~ti quantitas legata videtur; ut tamen ponderis loco numerata pe- cunia folvi poffit, nifi ccrtum auri vel argenti genus legatum fit. /. 1. §.ult. I. cum certum^. I. cum attrum 19. §. proinde 1. I. Titu 35. pr, & §. 1. ff. h. t. Sed fi argenti fa&i pondus legatum fit, debebitur exargento fa&o; utta- men vafcula paria feparari nequeant % etfi lega- tario optio data effet. d. /. 19. §. fed fi argenti z.ff. h.t. 2. Si quis fuum aurum legaverit, non con-
tinctur, quod eft in credito, quia non videtur fuum efle, quod vindicari non poteft. /. Quin- tus Mucius 27. §. argento 2. ff. h. t. adeo ut dubitatum fuerit, an illud aurum, quodtefta- torartificidedit, ut is inde vafa teftatori faceret, legatario cedere debeat, & placuerit, nonali- tet id legatario acquirendum cfle, quam fi te- ftator dederit aurifici, ut is ex eodem auro cor- pufculum faceret; quia fi dederit, ut ex alio auro corpus fibi fiat, dominium auri per quandam permutationem in aurificem tranflatum, atque ita auri dati intuitu in creditum itum intelli- gitur- /. fcribit Quimus 34. ff. h. t. junft. l.in mveth 31. ff. locati. Sed nec illud fub aurofuo legato comprehenfum cenfetur, quod demum poft factum teftamentum teftatori qusefitum eft; cum nec illud eo tempore, quo tcftamentum condebatur,, vindicari potuerit, adeoquc tefta- |
||||||
|
V. T 1 t. II.
argumentofuntz<$, §. ernamema 10. & ttlt, l. pf*
diculis 2,2. §. Titia 7. /. pen. ff. h. t. 6. Ornamentum dicitur, quod ad nullam a-
liam rem , quam corporis ornandi causa adin- ventum feu paratum eft, licet qusedam ex eo poft- ea alium quoque ufum habere cceperint. /. quam- vis quadam z6. ff. b. t. qualia ex parteproponun- turin l.Seja abherede6.pr. & §. 1. l.argumtn- to 25. §. vitu 2. & §. ornamenta 10. n. /. quamvis quadam 16. I, pediculis 32. §. Labeo6. & feqq. I. ult. §. ult. ff. h. t. Adde Hug.Gro- tium manud. ad jurifyrud. Holt, libr. z. cap.zz. num. 19. 20. Quod fi mulier decedens, in te- ftamento fuo omamenta univerfa fua amka Seja dari voluerit» & amplius ita fcripferit, funera* rt me arbitrio viri mei volo, & inferri mibi> qua- cunque fepultur& mea cattsa feram ex ornamenw* lineas duas ex margaritu, & viriolas ex fmarag- dis; fed neque maritus neque heres, cum hu- mi corpus daret, ea ornamenta adjecerit, (quia nec dcbebat , dum inepta hadtenus uxoris vo- luntas erat. /. ferv9 alitm 113. §. ult. f. de le~ gatis 1. l.&fiquis iq.§.wnauttm <;.ff. dereli- giof. & fumt.fmerttm) eaqusetumuloillatanori funt, non penes heredem remanere, fed legato ornamentorum cedereplacuit. l.ult. ff.h.t. Sed &, fi certa ornamenti fpecies kgata fit, eique poftmodum a teftatore gemmse aliaj, alteri or-« namento detraclse aut de novo comparatse, ad-» jedse fuerint, has quoque poftea additas orna-< mentolegatocedere, veriuseft, eomodo,quo» & columnse & marmora poftea adjeda sedibus legatis cedunt. arg. /. Seja ab herede 6. $. item 1. ff. b, t.$.adibus 19. Jnftit.de legatis. Quem- admodum exadverfo deceduntlegatoornament» gemmse illse, quas teftator poft conditum tefta- mentum inde detraxit, ne iterum iifdem jun- gat, five illas in aliud ornamenti genus tran- ftulerit, ut illud pretiofius efhciat, five nulli akeri ornamento junxerit. /. Sefa ab herede 6m §* 1. /, pediculis zz, §.pen. & ult,ff. h.t. Di«< verfum eftet, fi eo animo exemtse fuerint, uc reponantur. arg. /. fundi nihil ij.§.pen.l. 18. §. 1. ff. de aft. emth Ut tamen in cafu, quc* exemta: ne reponantur, nihilominus ipfum or* namentum > unde gemmse detraclse funt, lega- tario ita diminutum prseftari debeat, fi modQ non defierit ornamentum efle. /» Seja ab htre* de 6. pr. & §. 1. /. pediculis 32. §. pen. &u\t, ff. h. t. Similiter nec ornamento ceduntgem- mse aut margaritse folutse, quse necdum orna# mento legato a vivo teftatore jun«5te fuerant, fed quas is jungere deftinaverat; nifl doceatur, hanc fuifle mentem teftatoris, ut hsec quoque, quse ad ornamentum paraverat, ornamentorum loco & appellatione comprehendi voluerit. U al« gumento 25. $.margarita 11. ff. h.t. arg, l.fun* di nihil 17. §. pen, & ult. I. 18. §. 1. ff. dt aclion. emti. Sed & fi teftatrix ornamenta quaj- dam, veluti uniones, in fuos ufus emi manda* yeut^ & ca demumpoft mortera ejus a procu-< ratore
|
|||||
|
j^fq. L i b. XXXI
quam ciim manifeftum eft, aliud fenfifle tefta- i
torcm. /. »o» aliter 69. ff. de legatis 3. impro- prie autem, & non ttifi ex errore aliquo, ati- rea ac argentca vafa ad fuppellectilcm relata funt, xitdidum in tit.de fupellett. legata. HugoGro- tius manud adjurifpr. Holl. libr. 2. cap. 22. tium. 27. Lfeuwen cenf. for. part, 1. Itbr. 3. tap.B.num, 15, ., 4. Obfervandutf tarricri, plura aurd vel ar-
gento legato cedere, quse aurea vel argentea non funt. Argento ncmpe fa<5to lcgato fine certi pondcris adjcctione, & plumbumdebetur,quo vafo.rum argenteorum applumbatura fcit con- junctio fa&a eft, & embkmata aurea, quse in argenteis funt apfidibus, id eft lancibus feu va~ fls, licet replumbari poffent. /. 19. §. plane fi 4. & 5. /. fi quando 29. I. pedicults 22. § au- to 1. ff. h. t. Cujacius libr.6. obfery. ^i.gem- mse quoque & margarita? argenteis aureifve phia- lis autlancibus aut annulisauro adnumeratis in- clufs, aurum argentumque Iegatum fequuntitr, quoties vafis hujufmodi ornandi gratia adje&se funt. d. I. cum aurum 19, §. perveniamus i%.& §.utt. junci. §■ 7. /• pediculis 3 2. §. auro i.ff. h. u nifi gemmse tales argento inclufse aut emblema- fa alia feparatim aiteri a teftatore legata eflentj tunceriim feparanda; ac Iegatario alteri prseftan- da forent. /. fi gefnma 17. ff. b, t. vel nifi ar- eento aurove gemmse inclufse fint, ut habiliter geripolTint; quippe quo cafu tantumabeft, ut argento aurove cederent , ut ne quiderri illud aumm vel argcntum, Cu! eiim in finem inclufse fuerant, fub auri argentive legato contirieatiir, fed magis ipfarum gemmarum acceflio fit. L cum aurum 19. §. \n margaritis 15. 16. I. f% uthabi- liter 20. ff. b. t, Et quia id ipfum aliquandd incertumeft, a. Paulo defmnum fuit, margari- tas, quae in ornamentis muliebribus ita contex- tse funt , ut in his afpedus auri poteritior fit, aurofidoadnumerari. I. pediculis 32. §.auroi. &§. Neratius 5. ff. h.t, cui cOnfecjuens eft, il- las ergo gemmas, quseita inclufse aurofunt, ut afpeclus gemmarum potentior quam auri appa- reat, auro non cedere, fed magis aurum ad fe trahere, tanquam auro inclufas, ut habiliter ge- ftari queant. Qiiamvis & diri poflit, in iis, de quibus dubium eft , cujus generis fint, feu cui generi accenferi debeant, confuetudinem pa- trisramilias fpe&andam effe. d. l.pediculis J2.§. trgento 2. & §. Neratius 5. ff. h, t. arg. I. cum de lanionU 18. §. item cacabos 3. ff. de inftrufto yel inftrum. legato. atque hinc etiam Florenti- nus Jurifconfultus vifum & ufum & confuetu- clinem patrisfamilias conjungit, cum ait, utra atttem utrttts materia fit acceffio , vifn atque ufu rtiy confuetudinis patrisfamilias ttfiimandum tffe, i;fiquandoz$>.%. i.ff.b.t. , 5. Uundo. legato, id omne legatum intelli-
citur, quomulierfit mundior: qu^qualiafint, cewinctiir in l.in «rgent* zi. §, tmgHentk 1, /, 'ttiUip ; . • .1
|
|||||
|
De auro et argento &jC.
|
|||||||||
|
455
|
|||||||||
|
veftis virilis deduda fit: quippe quo cafu non
alia debetur , quam quse vere virilis cft ; nec confiderandum, qua veftc promiflbr abufusfitj eo quod ex duorum voluntate contradus depen- det, acproinde, uticredendumnoneft, ftipu- latorem refpexifle ad pcculiarcm promiflbris abu- fum, fibi forte incognitum, fed magis ad id, quod in rei veritate eft, ita nec aliud videri po- teft per refponfionem promiflum eflc Lfimihi & Titio 110. §. 1. //. de verb.oblig. Quin imo, ex illo vario teftatoris aut teftatricis ufu pro- fluere exiftimo, quod aliquando fpecics ha*c vel illa ad veftem, aliquando ad ornatum referatnr, uti id in mitra, capitis tegumento, accidit, quam vefti muliebri accenfuit JJlpianus, ubi magis capitis tegendi, quam ornandi causa comparata erat. l.veftis an 23. §. veftimenta z. in med.ff. h. t. contra vero ornamentis idem Ulpianus in /. argumento 25. §. ornamenta 10. in med. ff. b. t. quando fcilket ornandi magis quam te- gendigratiaadhibetur. arg. d. I. 23. §. 2. 11. Cseterum fub legato veftis ftu non conti-
neri eara, quse eft in crcdito, aut nondum pertexta eft; nec eam, quam promercii causa teftator ha- buit;omninotameneam, qusejamincifaeft, li* cetnecdumconfuta, exiis, quse fupra de auro 8c argento legato funt tradita, manifeftum eft. Scd & fi generaliter veftem aut lanam purpuream, aut uxoris causa parata, legaverit, non contincri ea, quse demum poft mortem teftatoris emtaftint, ( exemplo ornamentorum de quibus ante) patet ex /. cum quidam 4. /. 5. ff. h. t. mCi teftator rem certam, veftem certam quse apparet, defi- gnaverit tanquam jam emtam, quse tamen emt3 non erat: tunc enim illa debebitur j eo quod falsa demonftratione legatum non vitiatur. /. Quintus Mucius 10. ff. h. t. Quin &intereft, utrum prsefentis an futuri temporis enunciationc teftator ufus fit: nam fi legaverit, quse uxoris causaparata^wf, dcbentur, quse tempore fcrir pturse parata apparent, licet poftea diminuta fue- rint; nifi ex libera tcftatoris voluntate & adi- mendianimo diminuta feu alienata fint. At (i fcripfit, quse uxoris causa parata erunt, mortis tcmpus infpiciendum eft, quid tunc uxoriscau- sa paratum appareat, nec prseftanda, quse alie- nata funt , quacunque ex causa alienatio fada fit. /. fcribit Quintus 34. §. 1. z.ff.h.t. Quae vero in fpecie contineantur fub iis, quse uxoris causaemta,parata funt, patetex /. Quintus Mu- cius 10. ff.b.t. I boc legatum 45. ff.de legatis 3. Refponf. Jurif^. Holl. part. 3. vol. 2. conftl. 105. Etfialicui generaliter veftis lugubris zntnuptiaU» legatafit, exlegantis & legatarii conditione x- ftimandum efle , cujus pretii pompseque vefti- mentumnarari oporteat, poft alios traditLeeu- wen cenf. for. part. 1; libr. $.cap. 8. num. 18. 12. Statuis legatis, debentur&ea, qusefta-
tuis poftmodum adjeda funt. Uft ftatuam 14. ff.
h.t. at non illse ftatuae, quse domibus affixse;
cumhajmagis jedium acccflioncsfint, &quafi
»~r """ . pars
|
|||||||||
|
ratorc emta fmt, fublcgato, quo difpofuerat,
ornamenta qua mea causd parata funt, eruntre, non contineri poft mortem demum emta, re- fponfum eftin l.apud^. f k t. eoquefacit l. cum quidam 4. ff. h. t. Rudes denique gem- mas, aut margaritas, neque ornamento jundas neque ornamento deftinatas, fub ornamentorum lcgato non comprehendi, manifcftum eft. d. I. 25. §• ■II« f- ^*» Margaritas vero a gem- mis,gemmafquerurfusalapillis, proprie diftin- das elfe, notat Jurifconfultus in /. cum aurttm ip,§.gemm&i<7,&feqqff.b.t. 7. Quid autem legatarise, prseftandum fit, fi
teftatrix legaverit torquem fuam margaritarum ( bare balspaarlen) & poftea torquem ex marga- jitis aliam longe pretiofiorem nada, ac ad or- natum cervicisgeftare folita fit, prioremque mi- nus pretiofam alienaverit, vel aliis ufibus ap- plicuerit; utrum nova Hnca poft teftamentum quatfita, an prior illa, quam teftamenti fadi tem~ pore geftare folita erat, aut seftimatio ejus ? di- fputat autor in Refponfis Jurifc. Holl. part. 5. tonfil. 171'. fag- 519. 5*°- Sancfl non alia teftatricis voluntaS doceri poflit, magis eft, ut poft qusefita torques debita haud fit; cum le- gando fuam torquem, ad przefens tempus videa- tur refpexifle. arg. *. f\ ita ejfet 7./. fcribit Q»m- tus 34. §. item 1. //. h. t. & ad certum cor- tms, Hneam nempe illam margaritarum, qua tunc ad ornatum colli folebat uti. An vero atftimatio torquis vilioris jam alienatse, aut in alios ufus tranflatae, debcatur, inde dijudican- dum eft, an teftatrix tali alienatione videatur adimendi legati animum habuifle, nec ne.arg. d. I. 3 4. §. 1 ■ //• b. *• jund. /. 6. ff. h. t. 8. Unguentorum lcgato ea omnia cedunt, quse
ad ungendum valetudinis aut voluptatis causa parata funt. /. inargento 21. §, unguentis 1. /. ar- gumento !<).§. ult.ff.b.t. p. Vefteshmt, quibuscorpustegitur, lincse,
lanex, fericse, bombicinse , prsecingendi, iri- duendi, amiciendi, incumbendi, injiciendi, in- fternendi causa paratae, & quse hifce omnibus acceflionisvicecedunt. l.cum aurum 15». §.fimi~ li <^.inftne. /. veftisan 23. §. veftimentorum 1. & §,«/r. /. 24. /. 25. pr. & §§. feqq. I 26. ff. h.t. Etvelviriles funt, vel muliebres, velcommu- nes, velpueriles, vel familiares. d. I. veftis an 23. §. *• & fcffl- iargumentoz^.§.muliebri^. ffb'f'
10. Qusevero virilis, quse muliebris fitve-
ftls, in materia lcgatorum magis ex ufu & vo-
luntate teftatoris, quam communi opinione u- fuque hominum vulgato seftimandum eft, ad- coque vefti virili legatse cedet etiam muliebris illa, qua teftator tanquam virili abufus fuit; cum cnim legatum ex folius teftatoris voluntate de- pendeat, nihil aequius , quam ut ufus ipfius, atque confuetudo definiat , quse pro virili ha- bendafit. /.interveftem 3 3. /f. b. f. Licetaliud obtdneat, fimftipulaturn, ah^imve contradum |
|||||||||
|
45 &
|
|||||||||||||||
|
Lib, XXXIV. TiT. III.
|
|||||||||||||||
|
pars earum. /. qu&fitum esl 12. §. Papihianus 23.
ff.de inftruftovelinftrum.legato. arg. l.cumfun- dus % 1. ff. eod. tit. Nam quod alibi fcriptum eft , ftatuas baftbus ftruftilibus affixas non effe a* dium. I. pen. ff. de verb. fignif id ita accipien- dum, quod non fint inftrumenta zedium , fe- cundum d. I. 12. §. 23. fed quod ad sedium ornatumfpc&ent, uthabet d. I. pen. Plane, fi ftatuxdusemarmorea? alicui legatje fint, &prx- tereamarmoromne, prseter duas illas alianulla ftatua marmorea legata intelligitur, nec fub mar- moregeneraliter addito contmentur ftatua? plu- resalia* ex marmore fafte, i i.ff. h. t. Sed nec ign©sandum , poffe teftatorem damnare hcre- |
dem, utfcatuas vel marmoreas vel ameasvelarw
genteas vel aurcas in certo ponat loco publico ad ornatum cjus. /. Seja ab herede 6*. §. ult. ff h. t. l.fideicommiffa 11.%/fiin opere 23. 24. 2 5,ff d'e legatis 3. I. fi legatum 5. //. de epertb. publicis. Cum autem expreffum non effet, exquamate- riaftatuse conficienda: fint, fed tcftator fimpli- citerjufliffet, fignum Dei ex libris cemum inilla facra «de & in patria ftatui; & in eo templo non nifi aut srea aut argentea tantum dona effent ac ob id dubitaretur , ex qua materia fignum conficioporteret; refponfum fuit, fecundumea qua? proponerentur., argenteum ponendumeffe. /. Titia teftamemo 3 8. §. ult.ff. h. h |
||||||||||||||
|
T 1 T V L V S III.
De liberatione legata,
S u m m a r 1 a.
|
|||||||||||||||
|
1. liberatio jure legatur , an tacite legata fit,
chirographo vel pignore legato ? Legatur & pro parte. Quid juris, fi prater nomen, cujus li- berationem legatteftator, nihil habeat, & ta- men aliis quoque leget} Quando ad tempus, quando in perpetuum videatur legata libera- tio ? 2. Legatur liberatio debitori teftaioris, vel here-
dis, vel tertii , vei etiam ipfi fidejuffori, qui fidejufferat pro teftatore ? An debitori inopi ? An debhori ex maleficio vel quafi ? An ei , qui tantumnaturaitterdebet ? Anei, quinecnatu- , raliter nec civiliter debet, & an tunc peti non
fojfit quantitas, qus. quafi debita remittebatur ? An ei, qui perpetuk exceptione tutus eft ? An adverfario Ittiganti, qui bonam aut malam cau- famfovet? Tentatur emendatio 1. 25. ff. h. t. rejefta Antomi Fabri conjeftura. 3. Quis fit effiBus legata liberationis, fidebitori
teftatoris vel heredis relifta fit ? Quando debitor > tunc pafto, quando acceptilatione liberandus fit ?
Quidjuris, fi locator conduftori legaverit Itbe- i rationemaconduftione? Quid, fi cum Stichus
aut Pamphilus deberetur, teftator vetet Sti-
■thtm peti ? Quid , fi fub conditione fit legata
liberatto debiti puri ? Liberatione ad tempus le-
gata% anmediitemporisufur&debeantm}
icet legatano res fua propria lega-
ri nequeat, tamen liberationis le- | gatum improbatum haud eft; eo quod teftator tunc in re^ veritate non tam illud legat, quod legata- riieft, quam potius fuum remittit petendijus. I. i,pr. ff. h. t. Legatur vero liberatio feu re- miffio dcbiti vel expreffe, veltacite, dumde- , jbitori legatur chirographum , quo fe devinxit. | |
4. Quk ratione fecundum ntores hodiernos legAta-
rius obtinere poffit effeftum legau liberationis ? Et an peti poffit id quod tntereft, fi heres legata- tiumliberarenolit? 5. Liberationis legatum an liberet a debitis posi
teftamentum demum conditum contraftis ? An ab ufuris, quarum dies ante & peft conditutn teftamemum ceffiti An liberet ab atlionibus in rem ? 6Y Anhoclegatum corruat, fi heres debitum exe-
gerit, vel legatarius errore fafti Jponte folverit? Ant fivivus teftator iUud exegerit t vellegata- riusideipnte folverit? Quid, fiinter debito- rem&teftatorem, qui liberationem legaverat, novatiointercejferit? 7. Quisfit effcftus, fi debitori non teftatoris aut
heredis, fed tertii, liberatio legatafit ? Quis effeftus, fi debitoripfe fuo fidejuffori pro fe obli- gatoy liberationemleget? 8. An & quando utile fit legatum, quo debitor id»
quod debet, fuo legat creditori t multts cafi- bus explicatur. Quid, fi legetur abeo, qui non debet} p, An debitor debens quantitatem &legans fuo cre-
ditori quantitatem , inteUigatur idfecijfe anhm compenfandi} An legandopignus, quoicreditori pro debito obligaverat ? /. liberationem 3. §. fed etfii. ff h. f. ( Adde tit.
depaftisnum.i^. ) non item, fi legetur pignus in crediti fecuritatem datum; quippe quo cafu fola pignoris, non debiti remiflio eft , fi non alia voluntasteftatorisfit. l.i.§.i.ff.h, t. quod ipfum, & alia fimilia, de prsefumto liberatio- nis legato, tradit Mantica de conjeft. ult. volunU libr. o. tit. 8. Sed & fecundo vel in totum, vel proparte, idque non modo dirc&o, fed&pe* accidcns,
|
||||||||||||||
|
DE LIBEfVAlVlONE LEGATA.,
|
||||||
|
bita non erant, legata fult, Iegatarium exiftir
mari, cumque centum illa, qux ipfe non de- bebat, ultropetercpofle, quafi fibi jamexcau- sa Icgati ccepta debcri. Sed & fi tcftator fic di- xerit, heres metts centum anrcos, quos mibi Ti- tiusdebet, damnas efto ei dare, & T,itius nihil debeat, ne tunc quidem Titium polfe centum ex causa legati pctere, Paulo placuit, nec vide- n legata ccntum cum falfi-e dcmonftrationis ad- jeftione; cnm in illa formula dandi veibum ad debitum refcrre fe teftator exiftimaverit. L legavi Titio 25./» med. ff. h. t. id eft, uti opinor, cum teftator voludrit, ut heres daret, quod heredi qua heredi dcbitum erat; ac proinde, cum ni* hil appareret heredi debitum, hercs id, quod nunquam accipere poterat a Titio , tanquam dc- bitum^, etiam nunquam fecundnm tcftatoris damnationem poterat dare. Quod fi teftator ita caverit, centum, qua mihi Titius debet, eidole- go; cenfet Ant. Faber , non modo tunc, cum Titius debitor eft , fed &, cum nihil dcbct, utile lcgatum efle; adeo ut, fi vere dcbcat, li- berationem illius debiti ex causalcgatinancifca.- tur 5 fin nihil debeat, centum ex causa legati petat, tanquam quantitatem certam cum falfse demonftrationis adje-fiionc datam , quam te- ftator eo cafu magis , quam jus liberationis, legafle videtur. d, l. legavi Titio 25. ff. h. t, jun<5t. /. ult. in fine principii ff. b. t. Nec obftare, quod in d. I. 2 f» circa vted. ff. ht t. hx duje Icgandi formula* ccntttm aureos, qtm mi- hi debet, & Stichum, quein de%ety heres mew damnas efto non petere, comparatse videantur: pofterioremenim formulam in d. I. 25. fuppo- fititiam efle , &c non Pauli, fed imperiti Inter- pretis exemplum, adrerrl non pertinens, con- tinere. Anton. Faberconjefturarum libr. f.cap, 2. Scd hifce non obftantibus, magis cft, ut dica- mus, inutile hoc cafu legatumcfle, tanquam continens rei nufpiam apparentis demonftratio- nem, ( co modo, quo inutilc cft lcgatum de- cemaureorum, qui funtin arc&, fi nulli inarca aureifint. /. fi fervus legatus 108. §. quiquinque 10. ff. de legatis 1.) quod & apcrte cautum in l.fijic legatum 7 y. §. quod fi 2. in pr. ff. de lega- tis 1. Nec in contrarium movere debet d L 2$. ff. b. t, in qua Paulus fcripfit, quodfi nihil debeat, (fcilicetlcgatarius, cui centum qua?debet, le- gata erant) poterit dici, quafi falsa demsnftratia- ne adjefta etiam peti , quod comprehenfum es~i, poffe, Etenim, cum implicata prorfus & male compofita fint Pauli vcrba, fi leclionem ferves, nec tale quid de Paulo aperte#atque dilucide mentem exprimere folito , prjefumendum fit, addenda vidctur particula «0» &legcndum, quoJL finibil debeat, non poterit dici, quaft falsd de- monftratione adjetld, etiam peti quod compreben- fum eft poffe', idque quia fecundum Ulpianum Raulocoa^tarieum, & de eadem fa-fli Ipeciere- fpondentem, inter falfam demonftrationem Scfal- fam conditionem ftve caufam multtim intereft. 4, M m m l. 7<. |
||||||
|
Bccidens, dum prsetcr illudnomcn, cujuslibe-
rationem lcgavit, nihil habet , & nihilominus aliisquoque legata rcliquit; quo cafu quidfin- gulis cedat, quid heredi ex lege Falcidia, ex- plicat/ quarebatur Sz.ffad leg. Falcid. Tertio «JeniquG vel ad tcmpus , velin perpetuum. Ltiort folum 7, pr. I. non folum noftrum 8. §. poteft 1. ff. h, t. $. ft quis 13. lnftit. de legatis. Quo modo in perpetuum legata videtur, fi heres pt*o- hibeatur a Titio petere. /. nonfolum 8.§. tale 3. l.fiqnisin 15. ff. h. t. ad tempus contra, fivi- vtTitio peterc prohibitus fit. /. Aurelio 20./. h, t. 2. Relinqui poteft legatum liberationis vel debitori teftatoris, vel dcbitori heredis, vel de- bitori cujusvis tcrtii, vel denique fidejuflbri tc- ftatoris, qui fe pro tcftatore debitore obligave- ratcreditori ejus. l.hber ationem 3. §. ult.l. 4. /. nonfolumnoftrumSJ.fi debitor n.jjf. h. t. Nec rcfert, utrum debitor, cui liberatio legatur, lo- euples & folvendo fit, nec ne; cnm capcre vi- dcatur eo ipfo, quo liberatur. /. Nefennius 2 2. ^pen.ff.adleg. Falcid, & ipfe fibi folvendoin- telligatur, acquod ad fe attinct, dives efle, /. qu&rebatur 82. fereinpr.ff eod.tit. Nonetiam intereft, utrum ex contractu vel quafi , an ex maleficio vel quafi debitor fit; cum omnibus de- bitoribusea, qua^debent, rccte legentur. L 1. fr.l.non folum 8. §. tdt. ff, h t. Quodfilibe- ratio legetur ei, qui naturaliter quidem debebat, fcd non civiliter , prodefle poterit legatum tale adid, ut ceffent crfectus obligationis naturalis, adcoque liberentur fidejuflbres & pjgnora, fi <px forte pro tafi obligatione datafint, necfiat talis debiti compenfatio, ac errore folutum con- •dici poflit tanquam indebitum. Sed fi liberatio relinquatur alicui, quafi dcberct, qui nec natu- rali nec civili jure obligatus fuit, inutilelega- tum cft , licet ccrta quantitas expreffa fit quafi debita, veluti, fi teftator damnct heredcm, a Ti- tio non petere viginti, qu<e ftbi debet, vel Titittm liberare a debito aureorumvigiuti, quosfibi debet; eo quod nihil apparet , cujus intuitu liberatio per acceptilationem aut pactum de non pcten- do ficri ab herede poflet. Eoque fundamcnto nititur , fquod , cum heres damnatus eflet Ti- tium, fola deccm debentem, liberare viginti, 'Ulpianus fcripferit, legatarium faltcm liberan- thtm efle in decem. /, non folttm 7. §. fed fi de- bitorem 2. ff. h. t. Et fane, fi inutile & nul- lius momenti legatum fit, cumcrcditordebito- ri, qui fe perpetua exceptione tueri poterat, le- ■gaflct, quod fibi debebat," juxta l.fi creditor 13. ff.h.t. fi, petitore vel poflcflbre damnante he- redem, ne centumvirale judicium exerceat, ita demum utile lcgatum vidcatur , fi malara cau- fam adverfarius tcftatoris habuit, adeoque ei ad dandumaut reftitucndum obftriclusfit; &con- tra nihil intclligatur cfle in legato, cum adver- farius teftatoris bonam caufamfovct, teftePau- lo in /. petitor 3 0. ff. h. t. nulla ratione defendi ^oteft, illum, cuilibcratioacGntum, qiuede- |
||||||
|
4ff L t b. XXXI\
l. jt. §. 1. ff. de legdtis i, Atque hac admis-
sa emendatione, jufto prorfus tramite dccurrct Pauli fermo in d. I. 25, ff. h. t. ac fenfus at- que connexio haec erit; quod fi Titius, cui te- ftator legaverat, centum qu& mibi Titius debet, nihil debeif, non poterit dici, etiam peti pos- fe quantitatem, quse tali lcgato comprehenfa cft, quafi falsadcmonftrationeadjcda: fedhoc, ( quod nempe dici poterat, peti non poflc quan- titatem expreffam ) dici poterat, feu verum qui- dem & certum tunc erit, cum ita legavit, centum aureos quos mihi debet, vel Sticbum, quem de- bet, heres meits damnas e(to non petere. Quod fic dixit, heres meus centum aurebs^ quos mihi Titius debct) damnas eflo eidare, tuncetiamil- lud tentari poterit, ut petere legatarius poflit, quafi falsa demonftratione adjecta, & quSfi plus fit in co , damnas efto heres daret Titio centum qunt, Titius mibi debet quam in eo, damnas eflo he- res mn petere &c. quod tamen ncquaquam placet, cum dandi verbum ad debitum referre fe teftator exiftimaverit, fccundum paulo ante expofita. 3. Liberationis legatx effectus pro varia le-
gandi ratione, ac perfonarum, quibus legatur, diverfitate varius cft. Nam fi liberatio debito- ri teftatoris vel dcbitori heredis legata fit, debi- tor non modo exceptione tueri Mt poteft, fi ab herede ad folvendum conveniatur; fed ultro adione ex teftamento adverfus eum experiri, ad id, ut vel acceptilatione vel pado libe- retur. Acceptilatione quidem , fi tota obli- gatio, liberationis legato comprehenfa, extin- guidebeat quantum ad omnes, qui obligatie- rant ; dum vel unicus tantum debitor eft, vel cum plures correi dcbendi eflent, aut aliter ean- dem rem deberent, teftator omnes voluit libe-. ratos efTe. Pafto vero , fi dx duobus correis debendi , vel cx duobus contutoribus judicio tutclae obftricris, uni tantum libcratio ita legata fit, ut alteri correo aut contutori prodeffe non debeat; ne alioquin, fi unus acceptilatione libe- farctur, alteri quoque reo vel contutori legatum ptodeflet, dum acceptilatio folutioni compa- ratur; quod in dubio non fit, nifi correi deben- diinfuper inter fe focii fint. /. liberationem 1$.$. mncde 3. Lnon folum 7. §. fi is 1.1. fxisqui 29. I, ult. §. item quaritur 3. ff. h. t. Idemque dicen- dum, fi fidejuflbri Hberatio legata fit, quippc qux in dubio non prodeft debitori principali; Itcet c converfo per liberationem debitori prin- cipalilegatam etiam fidejuflbr cjus liberandus fit, nifi isita interceflerit, ut regreflum contra de- bitorem principjilem habere nequeat. /. beredem z.l.ftquisreum 5. pr. & $. 1. ff. h. t. Quodfi locator condu&ori liberationem a condu&ione legaverit, non modo remifla cenfeturmercesin prateritum debita , verum etiam quae in futurum usque ad iliius locationis finem praeftanda fuiflet, teneturque heres gratuitum condudtori condu&se rei ufum praebere usque ad finem condu<5tionis, ^imque l conduftione hberare. /. ti cmfmdum |
||||||
|
. T I T. III.
16". /. 17.1.18. ff. h. t. Sed &, fi, cum Stichus
aut Pamphilus alternative deberctur, tcftator he- rcdcm damnavcrit , ne Stichum pctat, legata- riusita liberandus eft, utnecPamphilum ultra dcbeat. /. «0» folum autem 7. §. fi is 1. ff. h. t, juri<5t. l.fiunus 27. §. fed [t flipulatm 6,ff. depatlis. Adhax: debiti puri remiflione legata fubcondi- tione, hercs quidem interim petere debiturn haud vetatur, fed folutionem non obtinet, nifi cautione legatorum nomine interpofita. l.pure y. ff. de doli mali & met. except. I nonfolumj. §.ult.ff\ b. t. Denique legata ad tempus libet#- tione , nec ufurse medii temporis prseftandas funt, ncc p(3ena in cafum morae promifla. /. »0» folum noflrum 8. §. illud 1. ff. b. t. arg. /. lecta efl 40. ff. de rebtts creditU. 4. Cxterum moribus hodiernis, fi heres \i-
berationis legatum implere nolit, breviore via legatario confultum eft, dum fimpliciter implo- rat officium judicis, ut is, vocato herede & causacogrtita,pronunciet, nihildeberi, &per- petuum heredi filentium imponat. Parens p. m. Paulus Voet ad §.1^. Inflit. de legatis num. 3, Et licet heres ad liberationem faciendam a te- ftatore damnatus, videatur ad fa<5fum obligatus efle, tamen non eft, quod in cafu, quo hc- res fa<5tum illud implere detrectat, intercfle ar- bitrio judicis aeftimandum petatur, ficut vulgo in omnibus receptum eft facti obligationibus; eo quod interefle hic certum eft, in eo folo con- fiftens, ut is, cui liberatio legata eft, liberetur/ ab obligatione, definatque debere. 'Wcfcl de connub.fociet.tracl. z, cap. 6. num. 2 5. 5. Obfervandum tamen, liberationis legato
debitorcm tantum a debitis ante teftamcntum conditum contradis immuncm effici; non item ab iis, qna; poftea demum cceperunt deberi; adeo ut, licet teftator priores confcindens tabulas, in fecundo tcftamento confirmaflet legatum li- berationis, primo teftamento datum, & poft primas, fedante fecundastabulasincepiifeteun- dem debitorem ftbiex alia causa devindumha-» bere, ne hujus quidem debiti intuitu liberatio) contingat. I. Aurelius 2 8. §. teftamento 1. & z.ff. h. t. uti nec ratione ejus, in quo debitum poft tc- ftamentum conditum fuit ampliatum. I ult. §. ult ff. b. t. licetverumfit, futuri aqueacprje- ' teriti terriporis ufuras videri remiflas, ubi de-« biti liberatio legata eft. /. Aurelius 28. §. leg&- tum6.l.ult.%.pen.ff b.t. eomodo, quo&no- mine legato, ufurarum adhuc debitarum acces- fio fimul legata intelligitur, ut di<5tum tit, de legatis num. 20. Scd & fecundo fciendum, li- beratione legata, remiflas tantum videri aftio- nes in perfonam; non item in rem, quibus non ut debitor, fed ut pofleflbr forte conveniri poterat, fecundum ea, quae latius tra<5tata in tit, de tuteU & ration.diftrah. num. 1 i.nifiali* doceri pofllt mens teftatoris. arg. /. Titia eum 3 4* §. Gajus 3.ff.deUgatis t. 1 6. Quod fi debitor id, cujus intuitu Ubcta^ |
||||||
|
De ElBERAf
tioei legata fuerat, ignarus legati reli&i, fol-
verit dcbkum , indebiti condi&ione folutum repetere poteft. /. /i non fortem %6. §. adeo au~ tem 7.ff. de condici. indeb. fi modo poft mor- tem teftatoris hercdi cjus per errorem folutum fit. arg. /. cum beres 24. ff. b. t. Nam &, fi liberatio fub conditionc legata fuerit, & ea pen- dente heres praeoccupaverit, ac debitum cxege- rh, extin&umhauddebet cenferi lcgatum, ubi fonditio deinceps extiterit; quia in arbitrio he- redis effe non debet, ut quandoque conditione exiftente, ipfi legatario non deberetur legatum, fi tunc vivat, & capere poffit. /, non folum au- tem 7. §• ult. I. fi id quod 21. §. ult. ff. b. t. Neque his repugnat, quod Ulpianus ex mente Juliani fcripfiffe videtur, neque patrem aclione de peculio, neque maritum a&ione de dote obligatum, repetere poffe folutum, fi eis libe- ratio legata fit. /. f\ quis reum j. §. idem Julia- tiu$ 1. ff b.t. Etenim verba illa, utrumque fo- lutum repetere non pojfe, eo pertinent, ut pro- bet Julianus, patri, qui non habet in pecu- lio, & marito, qui non eft folvendo, Hberatio- jiem tamen rofte legari, quia debitores funt: quod ut evincat , ait eos, fi quidem folverint, folisium repetere non pojfe, fi fcilicetliberatiole- gata rton fit: utcunque id Ulpianus in mari- to admittat, in patre neget, in d. /, 5. §, %, mfme ff. b. t. & in i quod nomine 8. & o.jf. de cendict. indeb. Diverfum effet, fi debitum, eujus liberatio legata, vivo teftatori folutum fuiflet, perinde enim tunc cxtingueretur lega- tum, acfi alia quacunque ratione debitor acre- ditore liberatus effet. /. non folum autem 7. §, iiberatio 4. /. fi id quod 21. pr, & §. 1. ff.b.t. nifi appareat, teftatorem vivum non ea mente exegiffe, aut folutum acceptaffe , ut legatum perimeretur ; argumento eorum » quae dc no- mine legato, & poftea per ipfum teftatorem exa<5to, di&a funt in tit, dekgatis num. 22. & feqq. aut nifi teftator legaverit Titio, quod litius debuit , & ita non tam jus liberationis, quam certam quantitatem debitam, legare vo- lucrit. /. ult. ff. b. t. Plane, fi inter dcbito- rem, cui liberatio lcgata, & teftatorem credi- torem novatio interceflerit , verum quidem eft, priorem pcrindc tolli obligationem, ac fi folu- tiofactaeffct, fed quiain locum ptioris novata; fubintratalia, hactenus faltem liberatus in du- fcio intelligitur debitor, quatenus antenovatio- liemdebuit, fimodo manferit teftatorincadem voluntate, idcft, fi voluntas ejus mutata non ftt. /. ult. §. ult. ff. k t. arg. /. cumfilius 76. §. heres meus 3. ff. de legatis 2. 7. Vidimus de effcctibus , ubi liberatio de-
bitori teftatoris vel heredis legata fuit. Si de- Jbitoritcrtiiliberatio legata fit, dum teftatorhe- rcdi fuo injungit, utpro Titio ,debitore folvat creditori ejus, vel creditori Titii legat, quod Ti- tiuseidebet, effcdus ejus*eft, quod utriusque, twmdebitoris, tura creditoris lcgatum indubio |
|||||
|
IONE LZGATAt 45^
intelligatur j debitoris quidem, ut liberetur j cre*
ditoris vero , quatcnus ejus intereft, duos de~ bendi reos habcre , licet debitor folvendo fit. Et fi quidcm debitor hoc cafu ex causa legati experiatur, nihil amplius heres praftare dcbet, quam ut eum adverfus creditorcm defendat: fin creditor agat, non aliter heres ei condemnan- dus eft , quam fi caveatur ei, adnrfm debito- remdefenfuiri, I. liberationem 3. §. ult. I. 4. ff. b. t. I, fi cui legetur 49. §. quod fi idem 7. ff. de legatis 1. Scd &, fi debitor fidejuffori fuo li- berationem legaverit,eo ipfo hercs ejus obliga- tusintelligitur, ut vel folutione, vel aliofide- juffore aut pignore creditori volenti dato, auc alia quavis fatisfactione, vcl cautionc fidcjuflori legatario liberationem procuret. /. ftdebitor n. ff.b.t, 8. Sici%autern creditor debitori liberatio-
nem, ita viciffim debitor crcditoriid, quoddc-
bet, redelcgat, fimodo plusinlcgato, quam
in debito fit, adeoque interfit creditoris , ex
teftamento potius agerc, quam ex priftina obli-
gatione. §. ex contrario 14. lnftit. de legatis. /. •
fi debitor 11.//. /;. t, veluti, fi ducenta leget
centum debens, aut pure leget, quodfubcon-
ditione erat dcbitum , fic ut legatum fubliftat,
etiamfi vivo teftatore conditio extiterit. d. §.
14. nonobftante /. debitor decem 82. ff. delc-
gatisz. cum ibi vel per conditionis eventum in-
utile dicatur effici legatum quantum ad effectum,
dum non amplius ex legato, quam ex obliga-
tionc praecedente , Icgatarius cotifequitur: vel
fecundo occurratveftigiumdiflcnfusveterum Ju-
rifconfultorum , quem fua Juftinianus fuftulit
decifione , afferens, non fibi placuiffe fenten-
tiam exiftimantium , extinftum effe legatum,
quia in eam caufam pervenerit, a qua incipere
nonpoteft. d.$. 14. Injlit.de legatis. licetcnim
talis juris antiqui regula extet, propofita in l.fi
in metallum 3. §. ult.ff. de his qm pro non fcriptis,
tamen ea ribn fuit perpetua , aut. in omnibus
probata; cum e converfo alia juris rcgula diclet,
novumnon effe, utca, quae femel utiliter con-
ftituta funt, durcnt, licet ille cafus cxtiterit, &
quo initium capere non potuerunt. /. in ambi"
guis 85. §. non- eft 1. //. de reg. juris. Quin &,
quod pure debetur ex ftipulatu aliove ftri&iju-
ris ncgotio, recle legatur, quia quantum ad
ufurarum obligationem ex mora plus eft in le-
gato, undeillse debentur, quam in ftipulatio-
ne, in qua ufurse non incipiunt ex moracurre-
re. /. fi creditori 28. §. 1. //. de legatis 1. 14
quoque, quod honoraria debetur acTiionc utili-
terlegari, Ulpianus monet, quia pro honora-
riaadioneex edicto praetoriscompetente, &ut
plurimum annali, praefertim, fi poenalis ex de»-
liclo fit, civilis exlegato datur, quse pcrpetua
eft. d. l.fi creditori 28. pr. ff. delegatis 1. Ad-
haec , fi debitor exceptiqne fefe tueri adverfus
creditorem potuerit, lcgando debitum cenfetur
eam, qua tutus erat, exceptionem remififfe.
M m m 2. A, /,
|
|||||
|
Lib. XXXIV. Tit. IV.
|
|||||||||||||||||
|
%6<>
|
|||||||||||||||||
|
dotalem, de quo accipiendus videtur juiiarius
in l.lmjusmodi legatum 84. $. cum pater6.ff.de legatis i.velnifi^circumftantisealiud fuadeant, uti id accidit iri cafu l. Titia cum 34. §. qui invita t-ff.de legatis 2. /. ficum dotem 2 2. §. ftpater 3. ff, foluto matrimon. ubi, cum paterinfciaautin- vita filia de dote egiffet, eamquc exheredaffet, & a filio herede inilituto fideicommiflum dotis nomine el reliquiflet, ac qimerctur, quantum afratre mulier confequi deberet, refponftfm fuit, compenfationcm legati cum dote usque ad concurrentem quantitatem admitti debere, qua- fi non eflct verifimile , patrem dnplici prafta- tione dotis filium eundemque hcredcm one*rare voluifle; prafertim, cum pater putaret, fe ef- ficacitcr, licet non confentiente filia, inftituis- fe adverfus generum de dote actionem. Confcr Mcnochium de arbitrar. juiflibr. 2. cafu 213. Johanncm del Caftillo Sotomajor. de- ufufruBti cap. 46. Matth. de Affliclis dectf. 44, Carpzd- vium defin. for. part. 3. conftit. 13. dcfin. 29. Qiiodfi debitor creditod fuo pignus legaverit, quod in crediti fecurkatem ei obligaverat, Pau- lus refpondit, creditorem non idco prohiberi pecuniam creditam pctere, fi voluntas tcftatoris compenfare volentis evidenter non oftendercturi /. creditorem cui 8 5. ff. de legatis 2. |
|||||||||||||||||
|
d.l. 28. pr. ff. de legatU i. I. fi creditor debitori
it-ff. h. t. Denique, fi legetur quafi debitum, quoddebitum non cft, fulfa demonftratio non vitiat legatum, fi modo ccrta res aut quantitas cxpreflafit, exemplo eorum, qua? de dote pra- lcgata in titulo de dote pralegata dicla funt. /. legaviTitiozj. infme. I. Aurelim 28. tf. ult. ff, b. t. I. quiuxori 1 %.ff. de auro & argento legato. I, fi fic legatum 7•$.§.$ tnibi 1. ff. delegatis 1.1. Lu- citts Titius 88. §. quisquis 10. ff. delegatis 2. Carp- zovius defin.for. part. 3. conftit. 9. defn. 21, » 9. Siquis quantitatem debens, fimpliciter
quantitatemleget, nec adjiciat, fe eamdebere, in dubio compenfare voluifle non prsefumitur. Qua ratione , fi maritus, qui quantitatcm in dotem acceperat, uxori quantitatem legct, pla- cuit, eam & a marito refiela nancifci , & do- tem recipere; nifi fpccialiter pro dite ei mari- tus illa reliquerit ; quafi alioquin manifeftiffi- mum fit, teftatorem , qui non hoc addiderit, voluifleeam utrumque confequi, utaitlmpera- tor in l.unic. §. primttm itaque 3. C.dereiuxor, att. Et fi pater pro filia dotcm promiferif, dein- de exhcredats, vel etiam emancipatse ac pr«te- rits legatum dcderit , filiam & dotem prieci- puam, & Jegatum habituram, Pomponius fcri- pfit. /. fi pater 4. C. de dotis promijf, nifi pater nominatim eam quantitatem legaverit, tanquam |
|||||||||||||||||
|
T I TV L V S IV.
|
|||||||||||||||||
|
De adimendis vel transferendis legatis vel fideicomtniflls.
Summaria,
|
|||||||||||||||||
|
t. legatum non aiimit, nifi qui deiit; nec alte-
ri adimitur, quam ctti datum, nec aliud adi- mitur quam quod efi datum, autpars ejus, quod exemplis docetur. Si Quo modp ex voluntateteftatoris extenttetur le-
gatum ? Quando pro parte adimi poffit, quan- donon} Quii, fi bomine in genere legatoSti- ehmadimatur} Quid, fx columnas tefiatordo- mtti aut gemmas ornamento legato detraxerit} Quid , fi pure legatum legetur vcl adimatur fub conditione ? Si adimatur fub conditione, qmd pure itmtiliterlegatumeratt anconftrme- tur l |i Adimitur expreffe legatum tontrarik voluntate
reitideclaratk. Qaid jttris^ ft quis duobus Th tiis legaverit , deinde uni Titio ademerit, nec appareai, de quo Titio fenferit ? 4, An revocatione generali prioris voluntatis etiam
legata aifias catifas revocata cenfsantur } 5, Multis modis tacite legata adimuntur; ubi de
deletione itgati, declaratione legatarn ingrati, exaBione nominis legati, aut debiti cujus libe- tatfo legata erat j item de capitali mimicitia, |
& reconciliatione fecuta, tum jtire civili tttm
moribus; Et quid, fi legatarius uxorem tefia* torisaiulteriopoUuerit, aut teftatoremaccufan- do in periculum capitis deduxerit. 6. Quid, fi teftator ipfe vivus legatum, autpar-*
tem ejus, legatario dederit: aut unam rem ex duabus alternative legatis} Quid, fi alienaverit ex libera voluntate, vel ex neceffitate } Et quidf fi alienatio nulla fuerit} An non per redemtio- nem revivifcat legatum alienatione extintlum} Si teftator , qui rem certam Titio legaverat, poftea omnia fua bona Mavio donet, an adbuc Titio legatum debeatur } 7. jLacite legata etiam adimmttur tranjlatione, de
re in rem, de cafu in cafum , aut de perfona honorata in aliam. An legatum priori fub con- ditione vel cum onere datum , ex tranfiatione tranfeat cum iM conditione vel onere ? An one- re tranjlato in alium, etiam legatum fittrant' latum} An degatmn tranjlatum adhucpriori de* beatur, fi pofterior incapax ftt vel anteteftato* rem moriatur, vel conditio tranftationi appofita deftciat ? An legatum videatur tranfiatum hac ' ftri
|
||||||||||||||||
|
41
|
|||||||||||||||||
|
ERENDIS tEGATlS &C. ^fit
m pojfa repudiari legawm? Att htrts, fimul-
que legato hworatus, repndiando bereditatem repudiet tegatum ? Verit, fi teflator redimat fervum alienum, cui legaverat. An non fervus poftea liber faclus, legatum adbuc petere pos~ fitt 11. An extinguatur legatum, fi legatarius rem
fibi fab conditione legatam pendente conditione emat ab herede fciens aut ignorans ? Et quid, fi rem pure legatam fciens aut ignorans emai ab berede? 12. An evanefcat tegatum, ft teftatorroget lcga*
tarium, ut is alteri legattm reftituat, & de- inde adimat fideicommiffario ? Si adimat lega- tario, an per id etiam videatur ademijfe fidei- (ommiffario ? ex teftatoris voluntate, non modo , fi partcm rei
Iegatse aperte adimat, vel in alium transferatj dummodo res talis legata fuerit, quse pro parte dationem & ademtionem natura fua recipit. /. 2, §, ult. I. legata inutiliter 14.§. 1. ff.h.u l. cum quaftio 23. C.delegatis. fed&aliismultis modis. Etenim, homine in genere legato» fi teftator Stichum adimat, legatum ha&cnus extcnuare vi- detur, ut Stichum legatariuseligere non poflit. /. qui hominem 11. /. 12. ff. h. t. Ornamento quoque aut domo legata, fi teftator tigna, co- Iumnas, marmora detraxerit, & in alios ufus trans- tulerit, vel gemmas quafdam ornamento detra- d;as alteri ornamento adjecerit, non manet in causa legati, quod itadetradum eft. /. Sejaab 6. pr, &%. 1. ff. de auro, argento &c. leg. quod ibi plenius expofitum num. 6. Contingk in- fuper legati extenuatio , quoties teftator id, quod prius purg legaverat, poftea fub conditio- ne legat: quippe imminuens ita legati fpem, five aperte conditionem legato, prius pure dato, apponat; five legatum pure relidum adimat fub conditione; cum utique ea ratione intelligatur fub contraria demum conditione datum, intan- tum, ut dies Iegati non cedat an^ defec^uni conditionis, & legatarius, ea pendente dece- dens, legatum haud quaquam ad heredes trans- mittat. ltfi legatum 10. /. legata mutiliter 14, ff. b. t. Si tamen legatum pure intftiliter da- tum fit, ademtione conditionali fubfecuta haud confirmatur; quia ademtio, quo minus, non quo magis, legatum debeatur, intervenit. d, i, legata imttiliter i^.ff. h. t. 3. Adimitur legatum vel expreffe, vel taci-
te, Expreffe, veluti, quod Titio legavi, nondo non lego, pr. Inft. h. t. fi mod#contrariail!avo- luntasnon fimpliciter fed folenniter declaratafit, fecundum expofita in tit.de mjujt.rupt.irrit.te* ftam, num. I. Quod fi duobus quis Titiisle- gaverit, deinde uniglegatum adimat, nec ap- pareat, de qu# fenferit, fi quidem fejferatim duobus Titiis legaverit, neutri ademtum cre- ditur. l.fiquisita 3, §. fi duobus j.ff. h.t. fin' Mmm 3 con-*
|
||||||
|
De* adimendis vel tra
formala, amplius, quam Tirio legavi, he-
rcs meus Sejo deccm dato ? 8. An in travftatkne legati de perfona onerata in
altam contiheatur tacita ademtio ? St teftator primogeneraliter omnes beredes legato gravave- rit, deinde caveat, ne unus ex beredibas det, an reliqtii totum dare debeant ? £. Sine teftatoris voluntate legata multis tuodis
extinguuntur, ubi de defe&u conditionis; mor- te legatarii aatequam ceffit dies legati; acqui- fitione rei legata ex causd lucrativa. Quid* fi fervo donetur quod domino legatum erati Quid, fi non corptts , {ed quantitas legataftt, & illaatertiodoneturlegatariot Quid, ftduo- rum teftamentis res eadem eidem legatafit,& is exprimorem aut aftimationem acquirat ? 10. Evanefcit repadiatione. Anpendente conditio-
Jg^*S*^um tralatitium fit, ambulatorlam
WM$e!iEsm e^e hominis voluntatem ufque ad S 111111111 fuPremu,TI vitshalitum. /. quodfiite- *m^W0& 7um 4' ff* ^" '• confe^uens e^ > k~
iP^&w-^ gatum teftamento vel codicillis re- li<Sum, pofteriore voluntate contraria adimi pos-
fe, vel extenuari: dummodo meminerimus ,
non alium adimere polTe, quam eum, qui de-
dit. Sed nec alteri recle adimi, quawi cui. Ie-
gatum eft; adeo ut filio aut fervo alieno reli&um,
domino aut patri non recle adimatur, utcun-
que hi per filium fuum fervumvc acquirant. /.
legatum nutli. 21. ff. b. t. Quin &, fi fervus
Elteri legatns fit, & ipfi quoque fervo legato
legatum datum, deinde ipfe inter vivos manu-
mittatur, eique jam Hbero fa&o adimatur, quod
nt fervo legatum fuerat, nullius momenti adem-
tio eft, quia videtur ex manumiffione novus
homo effe; licet ademtio rata elTet, fi fervus talis
non manumhTus fed alienatus fuiffet, quia poft
alienationem in fervili perdurans conditione,
non intelligitur novushomofactus. I. fervusle-
gatus 27. pr. & §. 1. ff. b. r. arg. /. qui res
fuas 98. $. ttlt. fere in pr. ff. de folution. De-
nique non aliam rem utiliter adimi, quam qua?
prius legato datafuit, ratio di&at. Unde fifun-
ili ufumfnicTum leget teftator, & iter adimat,
non valet ademtio, nec vitiatur legatum; d~
cuti, qui proprietatem fundi legat, iter adi-
mendo legatum non minuk; eo quod iter ne-
que ufusfruclus neque proprietatis pars eft. l.fi
qnis ita 3. $.fi toci 6. ff. b. t. Diverfum elTet,
fi, fundo legato, ufusfruclus adimatur, vel etiam
proprietas: mnc enim priore in cafu fola pro-
prietas, in pofteriore folus ufusfruclus in lega-
to manet. /. z. pr. & §. 1. //. h. t. qiiiafun-
<lt legati dominium duabus conftat partibus in-
tegrantibus, proprietate, & ufufru&u; quare
& tunc, cum ufusfructus proprietati conjun-
■clus eft, dominii pars eiTe dicitur in Lufusfru-
ttas 4. ff de ufufruclu. de quo latius aftum ad
tit. de ufufrullu. num. 3,
2. Extenuatur autcm feu minuitur legatum
t' •-
|
||||||
|
•
|
||||||
|
•mm^mmm
|
|||||||||||
|
n
|
|||||||||||
|
Lifi. XXXIV. TiT. IV.
|
|||||||||||
|
462
|
|||||||||||
|
conjundim ,* tltrique cenfetur ademifle teftator:
& de hoc cafu, quo conjunctim duobus Titiis le- gatum fuit, accipienda, Lfifaerit 10. ff.de reb. dubiis. Licet enim non aperte mentionemha- beat legati duobus Titiis conjunftim dati, ta- men cum in d. I. 2. §. 7. ff, h- t. quas con- trariam definitionem habet, nominatim legati duobus feparatim relicti cafus proponatur, non incongruum fueritf, legem alteram 10» ff, de rebus dubiis, fimpficiterloquentcm, reftringere ad illam fa&i fpeciem, qua non feparatim fed con- junftim duobus Titiis legatum fuerat Scilicct, quos teftator in dando conjunxit, hos & in adi- mendo videtur conjunxiflc 5 quofque cx oppo- fito disjunxit in dando, hos eum & in adimen- do disjungere voluiffe, probabile cft: ac pro- inde uni ex conjunctis adimens, nec fatis de- fignans, cui, utrique creditur adimere voluis- fe j fed cx adverfb uni adimens ex disjundis, nec fatis perfonam denotans, cui adimit, neu- tri ademifle cenfetur, quia non conftat, cui ademtum voluerit, nec tamen probabile eft, eum uni adimendo utrique feparatim honorato voluifle adimere; quo fit, utnon jusdenegan- di legatum uni, fed magis probatio, heredi gra- vato deefle videatur, ac ob id utriqne Jegati pe- titiopermittendafit. arg. l.dno funtTitil $o.ff. deteftam.tut. 4. An autem revocata generaliter anteriore
difpofitione, etiam revocata cenfeantur legata piis caufis relicta; an potius revocatione fpecia- li opus fit, difquiri iolet- Specialem quidem requirunt autores Rcfponf Holl. part. z. con- fil. 20. Sed falfo fundamento; quafi tcftamen- tum ad pias caufas privilegiatum cffet, & pri- vilegiata voluntas non nifi exprefsa poitet infir- mari revocarione: cumtamen neque privilegium ullum teftamentiad pias caufas probari poffitex l. 1. C. defacrof ecclejiist uti idmonitum tit. qui teftam.fac. poff.num. 19. neque voluntatis pri- vilegiata: revocatio fpecialis ulla Jege defidere- tur, fecundum tradita in tk. de injuft. rupt. ir- tit. teftam.kmm.i. 5. Tacitse ademrionis plures modi funt; pu-
ta, deletio legati confnlto facta. /. nihil intereft 16. ff. h. t. arg. tot. tit. ff. de bis qus in teftam. de- lentur. Detlaratio, ingratum effe legatarium, five in ejufdcm fcripturae parte pofteriore, five in ialia fcriptura id exprcflum fit. /, Divi Severus ij» l. libertus 29. ff b. t. arg. /, hereditas 4. C. de his quib. ut indignis. Exaclio debiti, cu- jus intuitu liberatio legata crat; aut nominis alteri lcgati; ubi ipfe teftator vivus id fecit;de quo latius adtit.^e legatis num. zz. zi.8ctit. de liberat. legata num. 6, Capitalis quoque ini- micitia, licet inftitutionem haud perimat, ( for- te quia vel favorabilior eft inftitutio, vel non iemper lucrum, adeoque nec beneficium conti- net, d§m hereditas damnoia efl§ poteft) lega- tum tamen fack intercidere, fi inter Iegatarium .& teftatorem orw fit, nifUteriunin amicitjam |
redierint, & teftatorem pcenituerit prioris often*
fx. I. qued fi ita 3. §. ult. I. 4, /. ex parte 22. ff b. t. Et quamvis Groenewegius poft alids exiftimet, moribus noftris folas non fufficere inimicitias ad legati ademtionem, fed exprefsa revocatione opus efle, ad d.l. 3, §, 7. ff.h.t. debilius tamen ejus fundamentum cft , cur hac in parte a jure civili recedendum foret. Licet enim inter vivos donatio poft ingratitudinem a donatario commiflamaperterevocandafit,nec ipfo jure in irritum deducatur; non tamen re&e inde ad legatorum infirmationem argumentum petieris; cum utique donatio natura fua irre- vocabilis fit, atlegatum omnino legantis arbi- trio revocari poffit; ac proinde nec mirum vi- deri debeat, facilius legatum, quam inrer vi- vos donationem, exinimicitiis capitalibus poft fupervenientibus, ipfojure infirmari: quod& placet Hugoni Grotio manud. ad Jnrijprud. Holl. libr. 2. cap. 24. «««1.34. (^45. Adhasvero inimicitias capitales haud perperam retuleris, fi Iegatarius uxorem teftatoris adukerio pollueritj utpote ob quam caufam etiam feudum vafallo ademtum fuit. libr. z. feud. tit. 24. §. 2, ne- que probabile eft, teftatorem vellc beneficiuni. legati collatumei, a quotam gravem injuriam perpeflus ^ft. Simili modo huc reducendum, fi legatarius teftatorcmaccufando, inpericulum capitis eum deduxerit. /. pen. §. pen. ff. h. t9 aut ftatus controverfiam ei moverit; licet hoc cafu rclida fifco cedant. /. fiimmkitia 9, §.«&. //. de his, qua ut indignis. 6. Adhxc prseftatio feu datio rei Icgata?, pei*
ipfum teflatorem vivum fada , exaftionem le- gati impedit; idquc quatenus praftita cft; ii^ rcliquum enim, quod necdum legatario a. te« ftatore donatum fuerat, falva ei ex teftamentq adioeft. I. luciusTitius 22. ff. delegatisz. l.fi-, lia 11. C.delegatis. RefponfaJurifc.Holl.p<irf. ^.conftl 45. imo fi alternative legatus effetSti^ chus aut Pamphilus, deinde Stichum teftatoc. legatario donaverit , Pamphilum adhuc ex le-* gato peti poffe, refponfum eft. /. bujufmodi U+ gatum 84. §. ft Titio n.ff.de legatis 1. Sed & tacite legatum ademtum cenfetur, fi fada fit afie- natiovoluntaria rei legatse,veluridonatio, noa item neceffaria, ad quam etiam referenda pig- noris obligatb; eo quod ex voluntaria animus * adimendi prsefumitur, non ex ea, qua^ ex ne- ceflitate fit. /. fdekommijfa 11. §.y? rem fuam iz. ff.de legatis 3. /. rem legatam 18. //. b.t. §.firem fuam 12. Inftit. de legatis. I. qui pojt* z.C.de legatis. I. fcribit guintus 34. §. item 1. // deauro& arg. legat. Nec refert, utrunv alienatio voluntaria effedum habuerit, an ob legis prohibitionem nulla fit, dum forte mari* tus id, quod alteri legaverat, uxori donavit. /. legatum fub 24. §. i.ff. b. U ut tamen poft alienationem voluntariam legatarius, aut poft neceffariam heres audiendus fit, fi ille volunta- tem defundi perduraffe^ hjcvejroeammutatam |
||||||||||
|
■4 De ADJMENDlS VEL TRAN
efle, probare poflit. d. I. ix. §. 12. f de le-
gatis 3. Quod fi teftator rem lcgatam, &li- bctavoluntate alienatam, poftca redemerit, non redintcgratur legatum, ^iod alienatione extin- ctum fuerat, niil legatarius novam probet vo- luntatem teftatoris. /. cum fervus 15. ff, b. t. Neque hie recte argumcntum petitur a recon- ciliatione, qua revivifcere lcgatum inimicitia capkali extinclum, fupra diximus ex /. 15. ff. h. t. Etenim inimicitia interveniens cft«ipfa & fola caufa ademtionis j ac proinde, ea ccffante per reconciliationem, cffe&um quoque ejus feu ademtioncm cclTare neceffe erat. At alienatio riequaquam ademtionis caufa cft, fed potius mu- tata mens teftatoris; quaz mutatio inter alia etiam cx eo colligitur, fi tcftator rem legatam ex li- bcra alienavcrit voluntate, quafi non fuiffet fine neceflitate urgente alienaturus, fi non voluis- fct , legatum intercidere. Unde & in §.12. Infiit. de legatts Imperator fimpliciter definivk, •Ji non adimendi animo remfuam legatam vendide- rit, nihilominus deberi j fic ut non venditio, fed animus adimendi, lcgatum perimat. Qui- tus confequens eft, ut, ficut alienatio ipfa non cft caufa amittendi lcgati, ita quoque redern- tio non dcbcat effe caufa ejufdemredintegrandij prxfertim, cum & multis aliis rationibus tefta- tor ad redimendum moveri potuerit, durn re nunc ex nova causa iterum indigct» quam ante tanquam fibi fuperfluam atque inutilcm fponte diftraxerat. Non etiam adverfatur, quod, cum teftator fervum fuum inftituit, eundcmquede- inceps alienat ac rurfus redimit, inftitutio per redemtionem°rata efficitur. /. qttotiens 9, §.fer- vus 16. I. fervum meum 50. //. de beredib. in- fiit. Diverfus namquc hic cafus eftj cumalie- natum non fit, quod reli&um eft, fed aliena- tus fuerkis ipfequi honoratus feuinftitutuseft, pofteaque redemtus: circa quem dubitandi ra- tio erat, an non inutilis effet effe&a inftitu- tio per id , quod medio tempore fervus ille vel ex perfona novi domini incapax fadtus erat, cum novus dominus incapax effet, fecundum d. I. 50. vel cx perfona fua, fi maxime novus dominus capax fit, in quantum priftino domi- 110 non amplius ipfe heres neceffarius elte fibi- que hereditatem acquirere poterat, juxta d. I. <). §. 16. & refpondetur, redemtum adhuc ex te- ftamento heredem effe pofle, ncc medium tem- pus, quo ipfe vcl ex proprio vel ex novi do- mini incapacis eapite incapax fuit, vkiaffe in- ftitutionem, quia vcrum eft, utroque tempo- re, tam teftamenti faciendi, quam mortis, eum fcrvum teftatoris proprium fuiffe, & ex juris conftat principiis, mcdio tcmpore intcrfa&um teftamentum ac mortem teftatoris incapacita- tem, feu juris mutationem, heredi non noce- re. §. in extraneis 4. injtit, de bered. qualit. & diffcr. Simili modo, cum in /. fervus legatus zj. ff. b. t, dickur, legatum pojfe procedere,fi |
4<*3
gatum, fed legato honoratum pcrtinet. Non
obfl at denique, quod Celfo placuit, fervum le« gatum, fi interimmanumittatur, & pofteaite- rum fervus fiat, adhuc ex legato peti poffe./. fi chortts 79. §. ult. ff. de legatis 3. Notataeninv a Paulo fuit illa Celfi.fentcntk, tanquamjam ante improbata, dumfcribk, admijfum nan ejfe, quod Celfus ait, fi idem rurfus lege aliqua fervus effeitus fit, peti eum poffe: in perpetuum eritm fublatam obligathnem reftitui non poffe. I. qui res fuas 98. §. aream 8. fere in pr. ff. de folution. Dicta autem de alienatione voluntaria, & in fpe- cie de donatione rei legatx, locum habere non videntur, fi teftator, quirem fingularem lega- verat, poftea omnium bonorum donationcm in tertium contulerit; quia magis gencri per fpe- ciem, quam fpeciei per geiius derogatur. /. in toto jure 80. ff. de reg. juris. nifi ex circumr ftantiis alia appareat mens donantis. Refponf» Jurifc. Holl. part. 4. confil. 171. Eoque fa- cit, quod, fi uni res fingularis legata fit, dc- inde in pofteriore teftamenti parte alteri genus aliquod rerum, fub quo & fpecies priori lega- ta comprehendi poflet, priori tamen hoc ipib legatum fpeciei haud ademtum intelligkur. /. uxq- rem 41. §. Felicijfimo $.ff. de legatis 3. 7. Denique etiam tranflatio Iegatorum ta-
citam quandam involvit adcmtionem, five de re in rem tranflatio fiat, dum teftator pro centum aureis ante legatis fundum legat; five de cafiu itt cafum, dum puro legato conditioncm apponit, atque ita, nifi exiftcnte conditionc, pratftari non vult. /. tranfiatio 6. I. 7. ff. h. t. five de perfo- na bonorata tn perfonam honoratam, veluti quod Titio legavi, Sejo do lego. §. 1. tnfiit. h. t. vel Titio decem btres meus dato, fi Titto non dcde~ ritt eadem decem Sempronio dato. I. 3. §. i# 2. /. fi legatum 10. §. 1. //. h. t. Q110 cafu lega- tum, fub condkione datum, fub eadem con- ditionetranflatumvidetur, fi non conditio prio- ri perfonse cohxreat, feu pirfonalis fit. /. lega- tum fub 24. ff. b. t. uti & cum eodem onere. /. Gajo Sejo 13. ff. de aliment. & cibar. legat. ficut e contrario, tranflato in alium onere, le- gatum quoque tranflatumvidetur, tum faltem, cum onus fere legatum exhaurk. /. dumm 30. §. ab beredibus z.ff. h. t. Et, fi ineumtrans- feratur legatum, cum quoteftamenti fadionoa eft, priori nihilominus ademtum intelligitur. /. licet tranfiatum 20. ff. h.t.l.planeubi %^.ff. de legaiis 1. uti &, fi vivo teftatore moriatur is, in quem tranflatio fa£ta eft. /. & ideo 8. //. h.t. Diverfumforet, fi fSl condkione trah- flatum fit legatum, 8t ea denciatj tunc enim adhuc priori debetur, nifi alia appareat mens tcftatoris. I, qutd fi.aliij.ff, b.t, Nontamen tranflatio legati eft» fi teftator dixerk, ampliust quam Titio legavi, beres meus Sejo decem dato, fed potius Titio fuum legatum manet, & Scjd nihil amplius quam decem debentur. /. fi fervo |
||||||
|
ferptis alienatus redimatur, idnonadferVumle- * legato joB. §. fi ita f.ff. de legatis 1. Secus,
fi tefta*
|
|||||||
|
Lib. XXXIV. Tit, IV.
|
|||||||
|
fcriptus , juffus erat Mxvio fundum dare poft
biennium, & ut lcgato plenius fatisfaccret, quo jam gravatus crat, eundem fundum Ma:vio purc feu prafenti die legatj adeocjue emolumentum hujuslcgati per Titium relicli tantum confiftic in rcprasfcntatione, fcu maturiore prsftationc j & re ipsa Titius tantum pure Mxvio lcgaverar, quodci jam cx certo dic fecundum Sempronii voluntatem dcbcbat, convcnienter iis, qux tra- duntuf in § ex comrario 14. Infiit. de legatis. 10. Rcpudiatione quoque lcgati perlcgata-
rium fa<5ta legatum intercidere, nec ex pcenitentia poffe poftea pcti, manifcftumeftexiis, qusde repudiationehcreditatis dida in tit. deaeqttir. vel omitt.hered. num. 33, & feqq adnum.^y. Hccc pcndente die vel conditione faeta lcgati repudia- tio inutilis fit. /. fi ita fit 45. §. fi fub 1. ff. ds legatis 2, nifi pacto vel transaclione fiat. Vin- niusde paclts cap. i2.num. 5. necrepudiaflele- gatumintelligatur, qui, cum inftitutione & le- gato honoratus effct, hereditatem rcpudiavit, ut monitum d. tit. de acquir. hered, num. 3 8. De- nique, fi fervo alieno quid lcgatum fit, & is. pofteaabipfo teftatorc redimatur, lcgatum cx- tinguitur, quiain eam caufam pcrvenit, a qua incipere non poteit. /. fi in metallum 3. $. ttlt, ff. de his qu£ pro tion fcriptis. neque enim domino leganti acquirere poteft ex manifefta rationej nec fibi, quia libcr non eft, nec libertatem ei teftator teftamento dedit j adeo ut ne pofteaqui- dem libertatem aliqua ratione adeptus, lcgati perfecutionem habeat. /. fervis tefiamento 4. C. delegatis. licetjuftinianus ab he|edibuspiisex- pcdari voluerit, eos liberalitaterh tcftatoris, 8c ferviles laborcs debita rcmuneratione haud de- fraudaturos. /. pen. JF» tllo 2. C. de neceffar.fer- vishered. inftit. 11. Non tamen lcgatum extinguitur, file-
gatarius poft mortem tcftatoris rem teftatorisj, fibi fub conditione legatam, emat ab herede pcndcnte conditione j fed jeftimationem ejus confequi poterit. /. plane ubi 34. §, quod firem 7. ff. de iegatis 1. arg. §. fi res aliena6. Infiit. de legatis. five fciens five ignorans eam fibi le- gatam emeritj eo quod pendente conditione nullum jus ad rem legatario qu^fitum cftj ut proinde nec videri poflit fcicnter emendo repu* diaflc legatum, fibi fub conditione nondum ex- iftentedatum. l.fiitafxt^. §. fi fub i.ff, de legatis 2. Licct in eo intcr lcgatarium fcientcr & ignoranter emcntcm differcntia fit, quod igno- rantcr emcns etiam aftione cx emto poffit pre- tium repetere ab hercde venditore , iicut, ex- iftcnte conditione, ele<5tionem habeat, utrum actione cx teftamento , aft ex emto , a^ftima-» tionem exigere velit. /. cui ties fub 29 ff, dead. emti. cura ex adverfois, quifcicns emit,folam habeat ex teftamento legati petitiOnem j tanquam in emtione nec dolo heredis deceptus, nec er> roreuljp lapfus, Nec his adverfatur, quod in. l.hujmmodi legatttm 84. §. g«i fextmn 5. ff> w |
|||||||
|
fi teftator fta locutus eflet, heres meus illi fun-
dttm datot Scjo hoc amptius decem: tunc enim Sejum & fundi partcm & amplius decem ex tefta- mcnro percipere debere Msecianus ait. /. fiftc lo- Cuttts 13. ff. de legatis 3. 8. Quod fi de perfona onerata fcu gravata
m perfonam gravatam aliam tranflatio legati fiat, dum teftator id, quod prius g Titio dari voluc- fat, poftea a Msevio dari vult, vix eft, ut ta- cita ademtio ei inclufa dici poiTit. Licet cnim Paulus ftatuat, hoc ipfo tcftatorem videri dicere, tie Titius dety & ka Titius Hberatus efficiatur ab onere legati, /, tranflatio 6. §. 1. ff.h.t, ta- men, quia lcgatarius idem prorfus a Msvio ca- pit, quod prius a Titio fuiflct percepturus, ip- iius intuitu adcmtio non cft. Atque hinc etiam, cum tcftatorab omnibus hcrcdibus italegafkt, quifqttis mihi heres eritt damnas efto Titto dare ff»r«OT,deinde infra comprchenfum cflet, ne unus Cx heredibus cidaretj ac qusereretur, reliaui heredes utrum tota ccntum dare dcberent,ande- duda unius illius hercditaria portione ? refpon- fum fuit, vcriuscfle, reliquos hcrcdes tota cen- tum deberej cum & fignificatio vcrborum non rcpugnct huic fententise, & voluntas teftatoris congruat, quod nempe transferrctur magis le- gatum quam minueretur. I. ab omnibus io<\.ff. folcgatis 1. 9. Obfervandum porro, multis allis modis,
in quibus neque exprefliis neque tacitus adi- niendi animus apparet, legata intcrcidere, qua: initio infpedo rede data erantj puta, deficiente le- gati conditione, vcl lcgatario ante teftatorem aut conditionis appofitas exiftentiam moriente, de quibus ad tit, de hts qtt£ pro non fcriptis, & tit. qttando dies legnt. cedat. vel, fi legatarius vivo te- ftatore rem lcgatam non cx oncrosa fed lucra- tiva causa na&us fit j eo quod dux causs lu- crativ^ in eundcm hominem & eandem rcm con- currcre non poflunt. §. fi res aliena 6. mfiit, de legatis. nifi id , quod mihi legatum eft, alius meo fcrvo cionaverit, tunc enim mihi adhuc actio cx teftamcnto falva cft /. fi feryus legatus 108. $. fi id quod 1. ff. de legatis 1. velquan- titas a teftatore lcgata proponaturj co quod in quantitatibus legatis regula fuperior de caufis duabus lucrativis haud concurrentibus locum non habet. /. Titia SejoSj.ff. de legatit 2. Eo quod idem corpus non nifi femel, at eadem quantitas fepius prsftari poteft. arg. Uplaneubi 3 4. §. fed Ji non 3. ff, de legatis 1. Quod fi duo- rum teftamcntis Lduobus teftatoribus rcseadcm eidem legata fit, Witereft, utrum prius ex tcfta- rhentb unius rcm confecutus fit, an aeftimatio- nem: nam fi rem habeat, agere non potcft, ejuia habet ex causa lucrativa j fin xftimationem, agere potcft. d. §. 6. Nec huic contrarium eft jfuiiani refponfum in /. hujusmodi legatum 84. §. fisemponms 2. ff. de legatis 1. Non enimibi res eadem teftamentis duorum legata erat animo 4»is praftancji > fed Titius a Sempronio heres |
|||||||
|
D
|
|||||||||||||||||||
|
E R £ B U S D U BI I 9«
|
|||||||||||||||||||
|
465
tarii emolumento res legata ccdefet, dumrcfti-
tutionis onere eum gravavit. Etenim ex hoc
ipfo, quod legatarium fideicommiflario reftitue-
rcjuilit, illud quidem manifeftum cft , maluifle
teftatorem, ut fideicommiflarius, quam ut le-
gatarius, rem habcrct, adeoque, uti in mortis
causa donatione , prsetulifle quidem Icgatario
eum, cui reftitutionem fierijuffit, fed tamen
etiammagis legatariumheredi. arg. l.fxqukeum
^.inpe ff. de condit. & demonftrat. Etfane
per id, quod legatarium fideicommiflo gravat,
legatum ei in totum haud intelligi ademifle, vel
indeconftat, quod, fideicommiflariofideicom-
mifllim acceptare nolente * vel ante teftatorem
aut conditionis eventum mortuo , vel incapace
effe&o, legatum in perpetuum ex judicio tefta-
toris apud legatarium remanfurum fit. d. II. Quje
cum ita fint, probanda omnino videtur conje-
ftura AntoniiFabri, exiftimantis, in l.pen.§, 1.
ff. b. t. legendum efle , nibil proponii cur non
ad matrem pertinerent, addita negatione, quje
vulgo deeft, Conjeclur, libr, 3. cap. 18. num. 6»
7. Sed & e converfo, fi teftator, qui legata-»
rium fideicommiflo gravaverat, deinde legata-
rio legatum ademerit, fideicommifli pcrfecutio
nihilominus fideicommiflfario falva eft adverfus
heredem legato gravatum, fi non appareat, tc-
ftatorem revocando legatum fimul voluiffe fidei-<
comraiflum revocare. /. Modeftinus 19. ff. h, t.
l.Jiabeoy. ff, 4e ufu & ufuft. legato.
|
|||||||||||||||||||
|
legdtis i;i fpecifiee mentiofit legatarii ignoran-
ter ementis rem fibi legatam, indeque videri poflet, aliud ftatuendum efle in eo , qui fciens cmit. Non enim illic de legato conditionali agi~ tur, fed de eo, quod pure relidtum fucrat, quo cafu ignoranter ementi fuccurrendum qui- demfuit, atnonei, quifciens, fibipurerem deberi ex causa legati, nihilominus eam eme- re voluit ; quippe qui, cum sque facile ex cau- sa legati, quam ex emtionis titulo, rem lega- tamperfcqui potuerit,imojuredominii vindica- x-etanquamfuam, fciensemendo renunciafle vi- deturjurilegati. Eoque pertinet, quodaPom- ponio fcriptum eft, fuse rei emtionem non va- krc, fivefciens five ignorans emij fedfiigno- ransemi, quodfolvero repetere mepofle, quia nulla obligatio fuit. /. /»<e rei 16. f decontrab. emt-vendit. Fachineus controverf. Itbr. 10. cap. 5 z. Sande decif. libr. 4. tit. 4. defin. 12. "Wiflcn- bach ad Vand. vol. 2. difp. i.tbef. 7. 12. Similiter nec inutile effkitur Iegatum,
legatarii intuitu, fi teftator rem leget Titio, & cam jubeat reftitui Sempronio, moxqueiterum Sempronio adimat; cum utique Senatus ccnfue- »t, deficientefideicommiflario, potiorem lega- tarii fideicommiflb gravati, quam heredis caufam efle. /. Julianus ait 60. //. de legatis 2. /. cum quisdeccdens 37. $. qui teftamento 1. l.paterfi- lium 3 8. §, fidekommifit 6. //. de legatis 3. Nec eft, quod dicas, noluifle teftatorem, ut lega- |
|||||||||||||||||||
|
i 1 TV L V S V.
Dc rebus dubiis.
S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||||
|
3. Quid juris, ft filio nafcituro plus, filia nafei-
tura minus relinquatur , & uno partu nafca- tur filius & flia ? Si centum legentur filio vel fiViA nafcitur*, an fmgulis eentum debeantm t fi plures fimul edantur ? Gemellis natis, qtdt primus prafumatur edttus ? 1» commerientibut uno naufragio , an & quando alter alteri fit« pervixiffe prafumatur ? ~Et an prafumtio illapeh li poffit unius teftis depofitione ? 4. Si nec teftator nec lex dubia explicet 9 qualet
tunc regula 2 Jurifconfultis & Judicibus fmt ob~ fervanda in interpretandis dubiis voluntatibusZ It quando voluntas perplexa aut dubia eb de- fetlum interpretationis inutilisfit ? 5. Apud quos cafus dubii ultimarum voluntatum
qumndtfvml |
|||||||||||||||||||
|
't\ Vbi nulla eft ambiguitas in verbis , volantatis
quaftio non admittenda. Dubia interpretari po- teft ipfe teftator : An tunc nova opus folenni- tatef 2. Lex fape interpretatur dubias voluntates, nee
tunc ad ufum teftatoris aut morem regionis re- turrendum., An legatis pr&diis, qus. pojfide- hat, cenfeatur etiam legaffc pradia ftbi pignori data ? Quid juris, f\ diclum, Sejo cum du- centis , quse apud eum depofui trecenta do lego? Qtiid, fi fcriptumt fundumheres*meus Attio cum Dione Msevii fervo dato? Quidt ft habens Flaccum fullonem, & Stkhum pifto- fem s leget Flaccum piftorem ? Qbid, fi uni iervos textores , alteri vernas leget, & qui* dam fervi ejtts fsmnl rerm «c textores fmt ? |
|||||||||||||||||||
|
Volurjs
|
|||||||||||||||||||
|
Nna
|
|||||||||||||||||||
|
Lib. XXXIV. T i t. V.
|
|||||||
|
;oluntates teftatorum aliae clarseat-
ique perfpicuse funt, aliae dubias & . ambiguse. Quod fi nulla in ver- 'bis ambiguitas fit, ctiam volun- tatis quxftio admittcnda non cft. l.illeautiUe 2£..§. i. ff delegatis 3. Jacob. Co- ren obfervat. 11, num. 33. 34. 35. Sin ob- fcuritas & incertitudo, ea vel interpretationcm recipit ac explicationem ab ipfo teftatore, vel a lege, vel a Judicibus & Jurifconfukis. Inter- pretatio ab ipfo teftatore facta nova non requirit folennia, quoties nulla voluntatis mutatio invol- vitur, fedtantum obfcurius fcripta aut nuncu- pata explanantur, eo quod tunc nihil dat te- ftator, fed tantum antedatumfignificat; veluti, fi Stichum legaverit, cum plures Stichos habe- ret, vel Titio, cum plures Titii ei amici cs- fent, nec declaraverit, de quo fcntirct; autin nomine, pramomine, cognomine erraverit, cum in corpore non erraffet; adeo ut fine fubfcquente declaratione legatum inutilc futurum effet, quafi non jus legatario, fed probatio deficeret. /, be- tedes palam 21. §. fi qmd 1. //. qui teftament. fac.poff. juncl l, duo fmt Titii^o.ff.deteftam. mteUA.fi fuerit 10. ff.h.t, 2. Si teftatoripfe dubia haud explicuerit, ad
lcgk interpretationem & definitionem confu- giendum» quoties illa invenitur; adeout, lege dubium determinante, ne ad ufum quidem te-. ftatoris, neque ad morem regionis^, refpicicn- durn fit. /. cum certum 4. ff, detritico, vinovel oleo legato, l. fi alii fundttm 19. ff. de ufu & ufufr. legato. Interpretatur autem lex ambigui- tatem, tum eam quse inverbis teftatoris ha:ret, tum eam qux ex incertitudine eventus oritur. Et quamvis fparfim in explicanda ultimarum voluntatum materia cafus dubii plurcs propofi- ti ac ex legibus definiti fuerint, confultum ta- mcn videtur hic velut fpkilcgium quorundam exemplorum ambiguorum inftituere. Si ergo teftator omniay qiu pojfidebat, pradia legaverit, cum & propria poflideret, & aliena fibi pig- nori data; fola propria, non pignorata, legafle in- telligitur, nifi hsc iri proprium patrimonium, quod fere ceffante debitore fit, redadta fint. /. qui babebat 101. ff. de legatis 3. arg. l.fundus qai 24. ff.de inftrutlovel inftrum. Itgato. Nec cft qiiod dicas, etiam prxdia pignori data pos- fideriacreditore. l.cum & fortis 35, §. 1. /. f\ fignus 37. ff. de pignorat. acf. Cum enim ea noh jure dominii poflideat, fed tantum jure pignoris, non videtur de iis in legando cogi- taffc, nifi. aliud fuadcant circumftantiae: fi enim fundi Sejani ex parte dominiis,, cum alteram partern. fibi pignoris jure devindam habcret, pradium Sejamm omne legaverit, eam quoque fundi partem, qua: pignorata erat, velut adfe pertincntcm videtur reliquiffe. /. juniano <S8. ff. de legatis 3. Pacius enant. ceht. 6. m«w*. 24. Quod fi teftator ita fcripferit, Sejo cum ducen- jMr') qm apud eum depofui> irccenta legQ% non |
trecenta fed quingenta deberi plucuit, qu ia duai
ftimma: junguntur. /. Ji is qui 13. pr. ff, b. t. Sed & cum quis lcgafict fundum Sejanum, beret metts Attio imn Dione Afdviifervo dato , dubium- que effct, an Dioni qnoque fundus lcgatuses- fet, an magis ipfeDio cum fundo, rcfponfurrt fuit, non folum fiindum, fcd etiam fervum Dio- nem legatum effe j maxime, fi nullas teftator juftascaufashabucrit Dionilcgandi. d.l. n,§.ft quis i.ff.h.t. Amplius, fiteftatorhabensFlaccum, fullonem & Philonicum piftorem,Flaccum pifto- rcm lcgaverit, nec apparcat, de qno fenferit, fcri- ptum ajavoleno fuk, eum deberi, quinomi- natus effet, fi dominus nomina fervorum no- tahabuerit, tametfi in artificio erratum effet; fin ignota ei nomina fervorum fuerint, piftor- rem legatum videri, perinde ac fi nomen ei ad- jcdum non effet. /. pen. ff. h. t. Quod fi Ti- tio fervos textores omnes leget, Mamo vernas omnes, 8c quidamfervi ejusverns fimulactex^ tores fint, Labeo ait, cos, qui textores fimul & verns funt, Titio ac Maevio coramunesfc- re; quia neutrius legato excepti funt. /. Tkia textores16. ff. delegatis 1. -,: 3. Propter incertitudinem cvcntus varix quo-«
que factorum fpecies dubix decifionem a lege acceperunt. Si enim ita fcriptum fit, fi filius mihi natus fueritt ex beffe heresefto, ex reiiquS, parte ttxor mea beres efto; fi vero flia mibi nata fuerit, extriente heres efto, ex reliqua parta uxor heres efto, 8c filius ac filiafimul nafcantur, Celfo ac Juliano vifum fuit, affem in feptem partcs diftribuendum effe, ut ex his filius qua-* tuor, uxor duas, filia unam partem habeat; ita enim fecundufH* voluntatem teftatoris filium al- tero tanto ampliushabiturum, quam uxor; item uxorem altero tanto amplius, quam filia. /. (i itafcriptumfit 13. ff. de liberis &poftbumk. Ad- hasc, fi filio aut filise nafciturre quis centum lc- gct , pluribus natis, tantundem fingulis lega- tum videri, fi non evidens fit contraria teftato- ris fententia , UJpianus docet. l.quifiliabusiy. §.fiquis 1. ff. de legatis 1. Confer diffentien-? temexparte Gomezium variar. refolut. tom. 1. cap. 12. num, 10.. Sed &, fi libertas ancillas data fit fub conditione, fi primum marempepere- rit, & hax uno utero marem & fceminam pariat ,• acincertumfit, quid prius fitcditum, necpos- fit per fubtilitatcm judicialem manifeftari, \w- maniorfententia probatafuit, prajfumi priorem mafculum editum. I. fi fuerit 10. §. i.ff.h.t* In commorientibus quoque uno naufragio auc ruina-aut incendio, licet plemmque neuter al* teri fupervixiffe intelligatur, quoties id non pro- batur, fic ut in viro quoque ac uxore fimul mo- rientibus id locum habeat. /. ft inter 8. /. quodi depariter 16. & feqq. ff. h. t. I cum hic ftattu 3 2. §. ft ambo 14. ff. de donat. inter vir. & uxor. tamen aliquando ex lcgibus altcr alteri fuperftes fuiffe prafumitur. Itanamque, fi libertusuna cum filio ilve pubere five impubere naufragio merfiti
|
||||||
|
D £ R. E B t
■v
merfus fit, in dubio fifius ante patrem mortuus crcditur , revercntia patronatus i& fuggerente, uthereditas legitima liberti, tanquam finelibe- risdefuncY', patrono deferatur. /. quiduosp.§. fx cum 2. ff. b. t. Et fi quis hereditatem refti- tuerc rogatus fit, fi fine liberis moriatur, filius fimul cum patre cxtinctus patri fupervixiffe non intclligitur , ubi id probatum non eft , fidei- commiffi favore, ne ejus conditio videretur de- fcciffc. /. ex fatlo 17. §. pen. ff. ad Senatufc. Tre- bell Ordo quoque morralitatis, aut stas, ali- quando hac in parte prafumtioni locum.facit: qua ratione extra cafus jam expofitos pater aut mater cum filio impuberc commorientes, eidem in dubio fupervixifle cenfentur, quafi minusob- luftari impubes potuerit, & corporis viribus & judicioinferior, quam quidem parentes. Con- tra, fifiliuspubes fueritj quafi tuncfecundum ordinem mortalitatis mors cuique fupervcnerit. l.quiduos o. §• cutn bello 1, & §.ult. l.cumpu- lere 22, /. 23. ff. b. t. Carpzovius defm. forenf part. 3. conftit. 17. defin. 10. 11. Chriftineus ad Mecblin. tit. 16. art. 28. num. ult. Refponf. Jurifc.Holl. part. 3. vol. 1.confil. 29. verften derden. Licet his in cafibus pradiimtio tolli pos- fevideatur etiam depofitioneuniustantum teftis, jurantis , fe alterutrum vidiffe ultimo fuperfti- tem: talis enim tcftis ait ex certa fcientia, at nullus cx certa fcientia contradicit, ac ne ad- verfarius quidem; fic ut ipfius depofitio nullius inficiatione cum fundamento elidatur. Carpzo- vlus defm. for. part. 3. sonftit. 17. deftn. 15« in fne. 4, Quod fi neque teftator ipfe , nequc le-
ges, dubia definiant , a Jurifconfultis tandem atque judicibus ambigiwe defunctorum mentis in- terpretatio facienda eft \ in qud prseter regulas quasdam generales, de legum interpretatione itt tit. de legtbm ntim. 20. & feqq. propofitas, ul- terius obfervandum eft» eam primoquidcm ex ufu & confuetudine teftatoris petendam efle, uti idconftatin legata fupellec?tile, vefte virili, an- nuis, alimentis, nummis, inftrumentis, ex/. fupelleclili 3. §. ult. ff, de fupell. legata. L inter vefiem 33. ff. de auro & arg. legato. /. pen. ff. de alim. & cib. legatis. I. ftcuiannuum 14. ff. de atmuii legatis. L nummis 7^. ff. delegatis 3. l.fi fervo plurium 50. $. ult.ff. delegatis 1. dequi- bus fingulis a&um fuo loco. Quod fi de ufu teftatoris haud conftet, ex more regioniscolli- gendum, quidindubio teftator voluerit, adeo- que inquircndum, in qua prsfumtionefintho- mines , qui in quaque regione commorantur. I. cum de lanionis 18. §. item cacabos 3. in ftne ff. de inftruft. velinftrum. leg. d. L y^.ff dele- gatis 3. d. I. ?o. §. ult. ff. delegatis 1. Sed&ex naturi , ingcnio , setate, condkkme, faculta- tibus, qualitate , & affe&ionc , tum legatarii tum teftatoris aeftimari oportere, qu# teftatoris voluntas fuerit, patet ex d, l. 50. §. ult. ff. de le- gatit u di lt 14. ff. de annuis legatis. d. Lpen. |
||||||
|
S DUBI IS. 467
ff. de alim. # cib. tcgatif. Nec rhirras ex an~
tecedentibus aut fubicqucntibus teftamcnti vcr-
bis, &exeo, quid aliis ejusdem ordinis homi-
nibus rclictum fit. d. I, pen. ff. de alim. & cib.
legatis. d. L 50. §. ult.ff. Ue legaiisi. d.l.jj.
ff. de legatis 3. Et generalitcr a propria vocis
fignificatione haud aliter recedendum, quam fi
manifcftum fit, aliud fenfiffe teftatorem. /. non
aliter 60. //. de legatis 3. quem etiam aliud fen-
fiffe credendum eft, quotiesfervatapropriaver-
borum fignificationc inutilis effct difpofitio ejus;
cum utique ;n ambigua oratione commodifH-
mum fit, id accipi» quo res , de qua agitur,
magisvaleat quam pereat, nifi quid apertecon-
tra leges cautum inveniatur. /, quotiens in iz.l.
uhi eft verborum 21. ff b. t, arg. /. in ambigua
tp.ff. de legibus. Atque hinc, fi quid perpe-
ram iri teftamento fcriptum fit, benigne inter-
pretari debemus, & fecundum id, quod credi-
bilecft cogitatum, fententiam admittere. l.tutn
in teftamento 24. ff. b, t, L ambiguitates 24. G.
de tefiamentis. arg. /. 1. §. ji autem 5. & feqq.
ff. de bered. inftit. Et in univerfum illa in ex-«
plicandis fupremis defundorum judiciis fenten-
tia praferenda, qu» humanior eft, non modo fi
de libertate » fed & fi de aliis quasftio fit. /. fi
fuerii 10. §. ult. w ftne ff. b. t. I. cuminteriq.
inftneC. de ftdticommiff. libert. Ac, fiquaevi-
deatuf contrarietas aut pugna efle, diftindione
contrarictas , quoad ejus fieri poteft , in cor-
cordiam redigenda eft. afg. d. L 24. ff. b, t, d.
I. 24. C. de teftamentis, Refponfa Jurifc. HoJI.
part. 1. conftl. 169. & part. 3. vol. i.conftt. 130.
qu&$, 2. Plane, fi pugnantia inter fe in teftat-
mcnto jubeantur, neutrum valet. /. ubi pugnan~
tia 188. ff, de reg. juris. &finihiloccurrat, ex
quo dubia teftatoris locutio illuftrari qucat, vel
id, cujus alioquin incertus exitus fuit, dicen-
dum eft, effe&u deftitui teftatoris difpofitio-
nem, quafi non jure fed probatione dcflciente.
/. duo funt 30. ff* de teftam. tut, l.fiejusqui 34*
ff. ad Senatufc. TrebeU. L fi fuerit 10. ff. h t.
Quemadmodum etiam inutilis magis eft difpofi-
tio, cum teftator ita locutus eft, ut neque pro-
pria neque impropria vocis fignificatio menteni
ipfius compledatur, fed aliud eum dixiffe, aliud
fenfiffe, in aperto fit. /. ft quismfundiq, ff.de
legatis 1. nequc cnim videtur quisquam dixiffe,
cujus non fuo nomine ufus eft -3 & Hcet prior
atque potentior fit mens dicentis , quam vox 9
tamen nemo fine voce dixiffe exiftimatur. /. £4-
beo ait 7. §. Servius 2. m fine ff. de fupelletl. le-
gatL
5. Quisveromultorumverbofum, quisplu-
rium particularum, quis claufularum variarurin fenfus fit» & quo usque operentur, cum per univeffum jus difperfum fit, ad huncunumtt- tulum referri , aut fingulatim explicari » non fuadet inftituti ratio j fed haec ex iis petenda au- tofibus , qiii verborum fighificationes ex pro- fcffo tradamnt, vel claufulas atque di<5tiories N n n z ufu
|
||||||
|
Lib. XXXIV. TiT. VI.
|
|||||||||||||
|
4^8
|
|||||||||||||
|
ufu frequentiores interprctati fuqf, inter quos bus commentarios locupletcs in lucem edidc-
pratfipuus Auguftinus Barbofa; vel de conjecltu- runt. ris ultimarum voluntatum atque praefumtioni- |
|||||||||||||
|
T I T V L V S VI.
De his, quae poenae causa relinquuntur. SuMMARlA.
|
|||||||||||||
|
gravatus ea non pr<tftet. An & gravatus pojftt
a teftatore privari reliclis, fi veluntati ejus nsn pareat; & an non aliquando mora ejus excu- fetur, moio poftea adhuc pareat ? An, fitefta- tor homratis adimat relicla, qttando voluntatem ejusimpugnant,illi adhuc relttla capiant, fiju- ftam aut probabilem habuerint impugnandi cau- fam, licet tandem fuccumbant ? qui impune poterat iis non parere. /. filiusfami*
lias miles 114. §. Divi Severus 14. ff. de lega- tis i. /. pater filium 38. §. julius Agrippa 4. /. Luctus Tittus 03. /jf. de legatis 3. Sed jureno- vo Juftinianus legata hxc poena; causa voluit ra- ta cffe, ac fuftineri tanquam conditionalia: & merito, cum legatum pcens causa facile per ver- borum tranfpofitionem in conditionale converti pofltt, eodem fenfu manente. Quid enimin- tereft quantum ad effectum, utrum teftator dixe- rit, heres meus, fi Stichumnon alienaverit, de- cem Titio dato, an ita, Titio do lego decem ft Stichum non alienaverit. Atque hinc etiam a Marciano fcriptum, & ab Imperatoribus refcrip- tum; pmnatn a conditione voluntas teftatorisfepa- rat, & an pcena, an conditio, an tranflatio fit, ex voluntate defuniti apparet. L 2. ff. h. t, de- nique ex eo fundamento efle puto, quod Pau- lus fcripfit, utile legatum effe, fi ita legetur, heres meus dare damnas efto, fi in Capitolium non afcenderit. I. fiita legetur 3. ff.de legatis 2, confi- derans illud tanquam legatum conditionale. 2. Si tamen legatum pcenx causa reli<5tum
impoflibilia aut legibus interdida, aut alias pro- brofa, heredi gravato imponat, difpofitionem totam inutilem effe, nec quicquam legati no- mine debere praeftari, adeoque etiam negledo teftatoris prsecepto gravatum fine ullo fervari damno, Juftinianus conftituit. §. ult. m finc Inftit. de legatis, l. unic in fine C. h. t. ne alio- quin contingeret, heredem puniri, dumapro- bro abftinet. Qiiibus non adverfatur, quod conditiones impoffibiles & turpes in inftituticn nibus &legatisprononfcriptishabeantur. j^. im- pojftbilis 10. lnftit. de hered. inftit. Etenimin^» ter legata fimplicia, &ea, quae pcenae causa re- linquuntur, illud intereft, quodin legatisfim- plicibus legatarius Iegato honoratus turpe quid aut probrofum faccre jubctur, ut perveniat ad lega-
|
|||||||||||||
|
i. Quidfit legatum pcenae causa? Cur hoc olim
non valuerit ? Cur jure novo valeat, ut condi- tionale ? 2, Cur legatum pcetu causa reliclum inutile ftt,
ftprobrofum quid aut turpecontineat, cumaliat vulgo turpis conditio legato appoftta pro non fcri- fta habeatur? 3. Et olim & hodie legatis pcena addi potefi, fi
cense causa relinqui dicitur, quod
heredis coercendi gratia relinquitur,
ut faciat, qux ipfi inutilia aut in-
grata funt, qujeque alioquin fpon-
te fua fa&urus non fuiffet j vel ne
faciat, quae utilia ipfi aut grata, & a quibus alio-
quin fponte non abftinuiffet; & fi contra fece-
rit, legatum praeftet; veluti, heres meusfi fervum
Stichum alienaverit, vel exadverfo, finon alie-
naverit, decem Titio dato, &0 §. ult. lnftit. de
legatis, Ulpianus in fragmentis tit. 24. §. 17.
Differtque in materia legatorum poena a causa,
< quod caufa in prseteritum, pcena in futurum
confertur. I. fi tta legatum iz. ff. de condit. &
demonftrat. & a?que jure veteri ac novo legatum
valct, cui caufa appofita eft, adco ut ne falfa
quidem caufa adje&a legatum vitiet. §,longema-
gis 51. lnftit. de legatis. at pcenae causa reli&um
jurc veteri nulHus momenti fuit, fic ut necin
milttari teftamento valeret, nec Princeps iJlttd
agnofceret, nec libertates pcense nomine datat
fuftinerentur. d. §. ult. lnftit. de legatis. idque,
quia legata in id adinventa fuerunt, ut qttis ami-
cos, confanguineos, benemerentes, beneficio
afficiat : unde & legata dicuntur non finecausa
obvcnire, fcd ob meritum aliquod accedere. L
ttec adjecit 9. infine ff. profocio. cui confequens
crat, ut ex natura legati legans vclle deberet,
ad legatarium legatum devenire; cum ex adverfo
in legato pcense causa relicto legans malit, ut
legatariuslegatum liaud capiat. Ulpianus infrag-
ment. d. ttt. 24. §. 17. ubi autem pcenam,
quse naturx legati adverfa crat, detraxeris, nihil
ex tota teftatoris difpofitione, pcenx legatum
continente, rcftabat, quam nudum teftatoris
prxceptum, veluti in exemplo fupra dato , ut
vel ne heres Stichum alienaret; quo modo etiam
praeceptum appellatur in l. unic. C, h, t. nuda
yero prscepta nonobligabant heredem, utpote
|
|||||||||||||
|
*$$
|
||||||||||||||||||||
|
De regula Catoniana.
|
||||||||||||||||||||
|
puniri pofle ex apertateftatorisdifpofitioneeos,
qui gravati funt, fi voluntati ejus non paruerint, vix ambigitur, veluti, fi teftator jufferit, he- redes aut legatarios intra fex menfes proximos a morte fua centum numerare Titio, & fi idnon fecerint, partes ceffantium in Titium tranftu- Ierit. Sande decifi libr. 4. tit. 6. defnt. 1. Ut tamen juftse admitti poflint excufationis caufe , fi quas habeat is, qui ita oneratus eft > cur in* tra tempus teftamento prsefinitum non paruerit teftatoris voluntati, fi modo poftea parere para* tus fit. Sanded, loco. Leeuwen cenf. for. part. i. libr. 3. cap. f. num. 35. Sed &, fi tefia- tor eos, quos vel inftitutionS vel legato hono- ravit, jufferit hac fua difpofitionc contentoses- fe , eidemque acquiefcere , ac litigantes aut contradicentes pronunciaverit reli&is indignos effe, placuit moribus hodiernis, etiam refra- darios, ac defun&i judicium impugnantes, ni- hilominus ad reli&a fibi perventuros effe, non modo, quoties teftator perperam difpofuit, fic ut in lite, qua judicium ejus impugnarunt, vi- Sores evaferint, eo quod comminatio pcense fa- cere non poteft, ut ea, quse contra jus in te- ftamento cauta funt, fubfiftant, adeoque leges in tcftamento locum non habeant. arg. l.Jif- mo poteft 55;. ff, de legatis 1. verum etiam, ubi tantum probabilem habuerunt Htigandi caufam, ut de jure difputarent; utcunque tandem vicli recefferint, & judicio defun&i ftare damnati fint. arg. /. poft legatum 5. §, ille qui 1. /. pen. ff.de his quib* ut indignis. curn non videantur venire contra voluntatem defun&i, qui vel de volun- tate ipsa dubitant, vel de validitate ejus. Ap- pendix decifionumpoft Refponfajurifc. Holl.part. 3, vol. i.pag, 41. Refponfa Jurifc.Holl. part, z. confxl. 55. infme Scpart. 3. vol, z.confil. nC. num. ^Mpart. ^.confil. iz^. infine. |
||||||||||||||||||||
|
kgatum; in legato vero pcense causa dato is,
qui lcgati prxftatione oneratus eft, ut evitet prx- fhtionem ejus. Qiiemadmodum ergo in lcga- to fimplici legatarius commodo legati fraudan- dus non erat, quia abftinebata turpitudinefibi per teftatorern injimcta, & ob id folaconditio J^robrofa habebatur pro non adfcripti, lcgato fubfiftente tanquam pure dato; ita in legato pce- nx causa heres gravatus onere legati premen- dus non erat, quia non implebat turpitudinem fibi impofitam, fed perinde debebat evitare le- gati prasftationem, ac fi pracepto teftatoris turpi paruiffet. Adeoque, qux ratio effecit ut lega- tum firaplex, fub conditione probrosa datum, fuftineretur tanquam purum, eadem etiam in causa fuit, ut legatum pcen# causa, continens impoffibilia aut probrofa gravato impofita, gra- vatum omni fubduceret prseftationis neceffi- tati. 5. Potuit tamen olimj atque etiamjureno-
vo civili, nec non moribus hodiernis, poteft te- ftator heredem damnare ad aliquid dandumaut faciendum , & in cafum, quo non dederit aut fecerit, pcenam ei imponere, praeftandam illi, cui quid dari fierive voluerat, quo firmior effet voluntas ejus; cujus cxempla funt in penu Ie- gata intra certum tempus prseftanda, aut quan- titate pecuniaria, fiintraid tempusprseftitanon fit. /. i. ff. de pena legata. /. 1. §. itemfi ita 8. ff. 'M leg. Falcid. & in.fafti fpecie, propofita in /. in teftamento 27. ff. de condit. & demon- ftrat. Neque hsec incidebant in lcgatum pcenje causa, cum principaliter legatum continuerint, ad cujus implementum metu pcenje gravatus com- pellebatur: cum ex adverfo in legato pcense cau- sa teftator nihil principaliter difponens, heredi Jjcenam imponeret, fi nudum praceptum ejus
laud obfervaffet. Quin & relictorum ademtione |
||||||||||||||||||||
|
r 1 1 v l v s vii.
Dc. regula Catoniana.
Summaria. |
||||||||||||||||||||
|
2. negula huic locus eft* five dijjtofttio hutilk ftt
ratione dijponentis, fiveraiione rei rcliclai fivs ratione pcrfonx honorau. |
||||||||||||||||||||
|
x, Senfus teguh Catoniand. Non pertinet ad dis-
. fojitiones conditionales ; nec ad legata , quo- rumdies demum ab adita cedit hereditate; nec ai novas leges^ nec regulariter ad contraclus. egula Catoniana definit, Id, quod
, ab initio vitiofum eft, non pos- 1 fe tradu temporis convalefcere. /. quodabinitio 29. /. omnia 201. )ff. de reg. juris. I. catera igitur 41. §. tratlari 2. ff. delegatis 1. feu, quod inutile foret, fi teftamenti fadi tem- pore deceffiffet teftator, id, quandocunque de- |
||||||||||||||||||||
|
cefferit, non valere, /. 1. pr. ff, k t. Et \&
cumhabet in legatis ac hereditatibus puris,non conditionalibus. /. pen. ff. h. t. d. I. 41, §. a. //. de legatis 1. non obftante /. i.§.ult.ff,b*t.' cum ibi diftincYio duorum pun&orum demum ponenda fit poft illa verba, fi eum vivo teflato- re alienaveris: atque tunc hsec periodus non ad decifionem, fed ad propofitam quaeftionem per- |
||||||||||||||||||||
|
N n n 3
|
||||||||||||||||||||
|
«net.
|
||||||||||||||||||||
|
Lib, XXXIV. Tit. VIII.
|
||||||||||||||||||||
|
*7d
|
||||||||||||||||||||
|
tinet , in qua teftator fundum legatario pro- Iprium ei legaverat fub hac conditione , fi illum
|
31. Cujacius libi.
4. obfervat. 4. forfan & Senatufconfultum Ter- |
|||||||||||||||||||
|
vivo teftatore atienaverit, & fic non de puro fed
conditionali legato illic fermo eft, uti&adno- tavi in tit. delegatis num. 29. Non etiam in iis obtinet legatis , quorum dies demum poft aditanl aut ab adita cedit hereditate. /. Catonia- na 3, ff. h, t. adeoque nec in libertatibus, aut ufufru&u aut ufu aut habitatione aut operis fer- vorum vel jumcntorum legatis j ncque ctiam in eo lcgato, quod dominus fuo reliquit fervo in teftamento manumiflb. arg. /. tinic, $. liberta- tibrn 6. C. de caducis tollend. I. opert teftamento f.ff.detifu&ufujr. legato. Quibus confequens cft, utin /. Catoniana 3. ff. h. t. fccundumid, quodaCujacio & Gotofredo in notis obferva- tum eft , pro ad hereditates legatur ad liberta- tes : cum utique certi juris ilt , non modo in legatis, fed & hereditatibus pure relictis, Ca- tonis regulam probatam effe. /. pen. ff. de regut. furis, l.ftprimoB. ff, de liberis & pofthumis. Pra> terea ad novas leges, ( id eft , lege duodecim tabularum recentiores. arg. /. 1. 2. 3. ff. de petit. hered.) non pertinere hanc regulam, tra- dit Ulpianus in l. ult. ff, h. t, quales funt lex Julia & Papia , in quibus dies demum cedebat poft apertas teftameriti tabulas, tefte eodemUI- |
||||||||||||||||||||
|
tullianum, fecundum Azonem in fummdPand.
h. t. num. ult. Dcnique ad contra&us aliosque aclusintcr vivos ha?c regula univerfaliterexten- fa non eft: licet enim quibusdam cafibus accom- modata invcniatur aut fupponatur, veluci in tt fitutoris 2. §. ult. ff. quod jujfu. §.pen. lnftit, de noxal. a£l, tamen frequenter id, quod ab initio non fubftitit , tra&u temporis convalefcere ac confirmari, exmultisjuris articulis manifcftuni eft ,• uti id accidit in alienatione fundi dotalis contra legem Juliam, fi maritus poftea domi- nium ejus pleniffimum ex pa&o de Jucranda do- tealiove fimili modo, adeptus fit. l.pen,fftde fundo dotali. 2, Nihil autem refert quantum ad ufum &
erTe&um hujus regute, utrum ultimae volunta- t^ difpofitio ab initio fit inutilis ratione difpo- nentis. pr. & §. 1. inftit. quib. non eft permijf, facere teftam. an ratione rerum, de quibusdis- ponitur. §. fed fi rem 10. Inflit. de legatis. ex- cepto cafu l.generaliter 24. %. fi homini ■$. ff.de fdeicommiff, libertat. an denique refpedu ejus, qui difpofitione honoratur, dum incapax eft ut latius traditum in tit. dehered. inftit. & intit. de legatis. |
||||||||||||||||||||
|
\ t ITV LV $ VIII.
De his quie pro non fcriptis habentur. S U M M A K I A.
|
||||||||||||||||||||
|
qnid, ft maritus, miles, fervus fibi adfcripferlt ?
Quidy fi is, qui fibi adfcripftt, alii reftituere rogatus fit ? An moribus debeantur , qu<z quis fibi adjcripfit} Etquid,fimaritus fcribat fuum, & uxoris teflamentum una tabula, & flbi in* vicem gratiflcentur f 4. Qutbus in caftbus debeantur, qu& qui fibi vel fuis adfcripfit} Quid, fi teftator codiciltis con- pmet teftamentum, i» quo quis fibi adfcripfe- rat ? Quid, fi quis ex voluntate teftatoris pri- vatim fcripferit ejus teftamentum, & fibi ad- fcripferit, deinceps vero hoc a tabellione folen- niter defcriptum& ateftatore fubfcriptumfitt §. & cum 2, & feqq. C. de caducis toU. licet
generalius etiarn caduca, & quse in causa ca- duci funt, pro non fcriptis habeantur, quate- nus ei, cui rcli&a fuerant, haud debentur. arg. infcriptionis hujus tituli, Quamvis autem olim caduca, &qusein causacaducierant, fifco ces- ferint, jure tamen novo in his idem oblervari placuit, quodolimin iis, qu# pro non fcriptis habebantur, reccptura fuerat, puta , ut non am- plius
|
||||||||||||||||||||
|
l. Cui olim & jure novo cefferint pro non fcripiis
habita* autcaducat aut qtu funt in cattsa ca- duci ? a. Qumam latiore fenfu pro non fcriptis babean-
turf Vbi dereticlisdeportato, fervopcena, ex- ulibus noftratibus, ( "Woeftballingen diftis ) tramfugis aut apud hoftesfponte morantibus, aut e't qui tempore fatli teflamenti jam mortuus e- rat, vel ante diem legati cedentem obiit; item de iis, qu£ intelligi non poffunt, aut non legi, aut flolidam vcl captatoriam continent volunta- tvpt. 3. Nondebentur, qua quis flbi vel fuis adfcripftt,
egata relicla tribus potiflimum de-
ficiunt modis: etenim vcl pro non fcriptis habentur, quse [nempe ab initio tempore fadti teftamenti non vatuerunt: vel in caufam caduci ca- dunt, dum fiunt inutiliapoft fadum teftamen- tum ante rnortem teftatoris: vel denicjue caduca funt, dum fiunt inutilia poft mortem teftato- |ris*. uti ha:c latius tradit Imperator in /. mic. |
||||||||||||||||||||
|
/
|
||||||||
|
De his <xU/e *ro non scriptis habentur.
|
||||||||
|
blius fifco acquirantur, fed apud eum rcrriane-
ant, a quo derelicla funt, nifi evacuatis hifce vel fubftitutus fit fuppofitus, velconjunftusag- oregatus; quippe quibus tunc evacuata hsee vel iurc fubftitutionis, vel jnre accrefcendi, fecun- dum generalia juris principia cederc dcbent. d. I. unic. §. inprimo 3.4. 7. C.decaducis toll. z. Pro non fcriptis in latiore fenfu habentur
prxcipue, quae fervo pcena?, vel deportato, aliis- que teftamenti faftionem paffivam non haben- tibus, palam (non clam ) relicta funtextracau- fam alimentorum. I. fi in metallam 3. pr. & §. 1. ff.b. t. arg. I. k cui annua 11. ff.de aliment, & cib. legatis. juncT:. /. idem eft 13. §. & de- portati 1. ff.de teftam. milit. Quibus & ac~ cenfendi exules noftrates, qui woeft bdlingen ap- pellantur; uti & transfuga; quive alias fponte & l&era voluntate apud hoftes morantur. Li- cet enimhifce relicta fifco cedere contendat Gro- tius manud. ad jurifprud. Hott, libr. 1. cap. 24. rtum. 29. Reftius tamen cum Groenewegio ad Grotium d. num. 29, in novijfima editione , cen- fueris, hifcc relidta penes eos rernanere opor- tere, a quibus relicta funt; cum jure Roma- no, fatente Grotio, talia fifco haud cefferint, & non fufficiens ratio appareat, cur in fifci uti~ litatem ab hac juris civilis difpofitione receda- tur; maxime, fi conferas ea quse idem Grotius & Groenewegen habent in eod. caf. 24. num. 3 8, Atque ita etiamcontra fifcum refponderuntju- rifconfuki Belgz in Refponfis Jurifc Holl. part. 1. confil. 154. quaft. ult. & conftl. 176". &fwt. z. confil. 22. itt med. Adde tit.de hered. inftit. mm. 21. Sic quoque pro nonfcriptis haben- tur reli&a ei, qui in rerum natura non eft, for- te ante condkum teftamentum jam mortuus; quive teftamenti conditi tcmpore ab hoftibus captus erat, nec poftliminio rediit. /. pen. ff. b. t. I. quidam referttnt 14. ff. de jure codkill. aut tempore quidem teftamenti conditi fupe- rerat,! fed ante dicm legati cedcntem naturali- ter vel civiliter mortuus eft: cumfpem adfuos nontranfmktatfuccefforcs; utdicctur ttt. quan- do dies legat. cedat. Rcfponfa Jurifc.Holl./wf. 1. conftl. 80. & part. 3. vol. 1. conftl, 152. in fne. & generaliter omnibus fere illis in cafi- bus, in quibus ea, quae fcripta funt, ad cam caufam pervcnerunt, a qua incipere non pos- funt. ./. fi in metallum 3. $. ult. ff. h. t. Adhsec ea, qua? in tcftamento fcripta, non intelligun- tur, quid fignificent. /. qm in z.ff. h. t. aut Jegi nequeunt, & alitdeftituuntur probatione, fecundum tradita in- tit. de bis qua in teftam. de- lentur. aut cum legi & intelligi poflent, ftoli- dam circadefun&orumfepukuras, acalia, con- tinent voluntatcm. I. fervo alieno 113. §. ult. f. de legatis 1. /. ult. §. ult. ff. de auro & ar- gtnto legato. aut captatoriam difpofitionem./. 1, 3. Precipue vero pro non fcriptis, habita,
•cpi quis fibi vel fuis adfcripfit in alieno tefta- |
mento; licet maritus aut miles fit,velfervus juben*
tc domino fibi libertatem adfcripfcrk: nam & hxc adfcripta apud eum, qui ea prsftare jufiiis crat, rcmanent, aut fubftituto cedunt, fi quis fit; & quidem cum onere fideicommifU, fi is,qui fibi adfcripfit, alii reftitucrc rogatus fit; /. I. /. ult. ff. b. t. I. divtts Clauditts 15. pr. &■§§. feqq. ff. ad leg. Cornel. de falfts. Z. 4. 5. 6". & tot. ttt. C. de bis qtti fibi adfcrib. in teftam. Vt tamen miles a falfi pcena excufetur, uti & fer- vus, juffu domini libertatem fibi adfcribens, ob parendi neceffitatem. d. I. 5. & 6*. C. de bis qtti ftbi adfcrib. in teftam. Et hax noftris quoque moribus, fi falli pcenam excipias, ob- tincrc sequum eft, ob falfi metum ; adeo ut nec maritus cum uxore una difponens tabu- la, qua fibi invicem gratificantur conjugcs, tu-« to manu fua eandem confcribat, fcd akerifcri- bendamcommitteredebeat; five tcftamcnta no-« ftratia fcripta effe contendas, fivc nuncupativa, ex poftfado in fcripturam redac~ta, five deni- que mixta ( de quo in tit. qui tefiam. fac, pojf. num. 23.) licetenim Groenewegio adtit.Coii. de his qui fibi adfcrib. in tefiam. & Simoni van j Lecuwen cenf.for.pait. 1. libr. 3. cap. z. ttum. 5* poft allegatum ibidem Pcckium, Ant. Fabrum ,' Manticam, placuerit, in teftamento nuncupativo, quodpofteain fcripturam redaclum eft, locurrt nonhabere difpofitionem tituli de his quifibi ad- fcrib. m teft. quia non tam ex fcriptura, quan» teftium fide, voluntatis nuncupatae probatio fit: magis tamen eft, ut nec in his cuiquam permitti debeat, fibi adfcriberc; cnm utique poft rrior- tcm teftium, in nuncupativo teftamento adhi* bitorum , teftamenti nuncupativi non minus , quam fcripti, probatio per fcripturam teftium- que jam defunctorum fubfcriptionem fiat; adeo-f que, utiexemplo perniciofumeft, ei fcripturae credi, qua unufquifque fibiadnotationepropiij debitorem conftituit. /. exemplo 7. C. deproba- tion. ita non minus fufpicionis ac periculi ple- num eft, aliquem fibi in fcripturis, de nuncu- pata voluntate conceptis, fua manu legatum adfcribere aut hereditatem. Atque hinc etiam tabelliones in commodum fuum quid fcriberc poffc, quamvis dictante teftatore, negatSimor». van Lceuwem cenf. for. part. 1. libr. 3. cap. 4.' num. 43. Confer Refponf. Jurifc. Holl. part. 2^ conftl, 147. 4. Plane, fi filius, didantc patre, fe patrls
fui heredcm fcripferit, hereditatem capiet, pc-« rinde ac fi pater ipfe manu fua eum fcripfiflet; heredem, dulci fundus officio; quia etiam te-« ftamento non fcripto, juftus fui patris fucccffor fuiffet. /. 1. C. de his qui fxbi adfcrib. in teft. Sed & fervo, qui fibi libertatem jubente do- mirio adfcripferat, fideicommiffaria libertas de- fendi poteft, quoties dominus fua manu (ub-* fcripfit teftamento vel codicillis a fe dictatis. /. Divus claudius 15. §. item fenatus z. ff. adlegr Cvrncl. de falfts, Quin imoa fi teftator non gencrai
|
|||||||
|
.
|
||||||||||||||||
|
L f b. XXXIV. T i r. IX.
|
||||||||||||||||
|
472
|
||||||||||||||||
|
generalem fecerit tantum fubfcriptionem, fed
fpccialtter exprefferit, diclaffefe, nt qitis fibi vel fuis adfcriberet $ aut quid fimile, debentur re- li&a. d., I 15. $. plane 1. & §. 3. ff. ad kg. CorneU de falfis. ficut &, fi teftator teftamen- turri, in quo alius fibi adfcripferat, pofteafpccia- liter codkillis confirmet; quippe quo ipfo fal- tem videtur voluiffe rogatos heredes fuos five ab inteftato five ex teftamento vcnientes, ut praeftent ea,quaz in priore teftamento quis fibi ad- fcripferat. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2. con- ftl. 148.'Denique, fi quis privatim ex voluntate teftatoris qusedam fibi adfcripferit, velutimari- |
tus fuum pariter & uxoris fupreraum judicium
una tabula condendum, in quo fibi invicem gratificantur, deinde illud tabellioni dederit fo- lennitcr dcfcribendum, atque ita teftator fub- fcrjpfcrit fcripturae tabellionis , non poteft dici quod fibi adfcripferit; eo quod non privata fcrip- tura vel adnotatio, fed folennis apud tabellioncm & tcftes declaratio ac in fcripturam reda&io, te- ftamentum facit. arg. /. hic confultijfima 21,/, diclantibus 22. C. de teftamentis. Refponfa Ju- rifc. Holl. part. 5. confU. 188. Confer tit. qui teftam.fac.fejf.num.il. |
|||||||||||||||
|
T 1 T V L V S IX.
De his quae ut indignis auferuntur, Summaria. |
||||||||||||||||
|
6. Indignus qui teftatorem occidit, cujusvenegli-
gentia extinclus eB. An & perdat legata, mor- tis causa donationes, & mortis causa capiones > An non debeantur relicla,fi teftatordiutiuspoft vulnus lethale fuperftes, non revocet ea ? 7. An indignus qui injuriis provocatus teftatorem
occidit ? ubide eo , qui teftaterem adulterum uxoris faa vel uxorem adnlteram eccidit; & qtti aggreffionem a teftatore paffus, tn eo occiden- do moderamen inculpate tutela obfervavit, vel excejfit. S. An indignus, qut teftatorem tantum tentavit
eccidere; vel gravi ajfecit injurdy velfilium9 fratrem, patrem ejus occidit ? An occtdens ind't~ gnus maneat, fi tranfegerit cum proximioribui de cade ? 9. De reliftk concubina, cxuli, transfugs ~, apud
hoftes moranti. remilf 10. Pcena indignitatis non egreditur eam partem
aut rem, cujus intuitu caufa indignitatis cem- miffa eft; quod multis caftbus decetar. Atliones tamen & fervitutes aditione confuf* nonrevm^ fcunt posl ablationem bereditatU. 11. Indignum fe faciens fatto fuo non nocetaliis9
ut & ipfi indigm haberentur t quod multti exem- plii monftratur; ubi inter alia, an occifore an- te occifum moriente, filius ejtts occifo beresfiat ? An fratres germani fratri fuo per patrem occi- fo ? item de tutoribus , fuo vel pupiUi nomine quid facientibus, ex qm indignitas oritury if liisque. 12. Moribus ea , qua indignis ablatd , fifco nou
cedunt. Ubi remaneant tum teftamentodata$ tum donata? Et anfubftitutm praferatur initt heredi legititmZ im,
|
||||||||||||||||
|
%i- Indignis ablata fifco cedunt una cum fruftibus,
fedcumonerelegatorum. Anfubftitutus fifco pra-
f feratur} An indignus hereditateTitiipoffit fuc-
tedere M&vio, qui Titio beresfuit ? An ficartm
fuccedere beredi ejus quem occidit ?
2. Recenfentur cafus* quibus indignis ablata non
cedunt fifco; ubi de reliclis tutori, ut tutelam gerat9 de legatario teftamentum fupprimente, ut fraudet inftitutum; de matre liberis impa- * beribus tutorem n»n petente; berede intra an-
num defuncli voluntatem non implente; mulie- te intra annum luttus nubente, & aliis. '3. Enarrantur cafus, quibus ablata indignis fifce
cedunt; ubi inter alia de iis, qui teftatorem accufando vel deferendo inpericulum deduxe- ttinty de reliclis focariaper militem* inceftue- ft vsl adultera per adulterum-, item de iis, qui teftamentum dixerunt falfum, aut mojftcio- fam, aut non jure faclum, aut petierunt bo- riorum poffejfionem contra tabulas^ &quidmo- tibus? q, De iis , quorum nomina a teftatore deletay
quivematrempupiUii cui fubftituti 9 partusfub- pofiti poftularunt ream; item de iis, qui prius tetle inftitutit fi pofteriore teftamentoincapaees ;■• mjiituantttr, aut teftator eos codicillis indignos
■ decUret.
'*. De reli&is incapaciper tacitumfideicommiffum.
Quando palam, quando clam videatur fides de reftituendo incapaci accommodata ? Anfolaproxi- tnitas inducat prafumtionem tacita fidei, velu- ti inftitutisparentibus, atit liberis, aut fratribus . mcapacis ? Ad quid teneatur executor ttfta-
mentif fi prafumtio fit, ipfum rogatum inca- , fmpraftare ? An boc tafu incapax fe deferem
fAttem relitti capiat ? |
||||||||||||||||
|
De his oJjm ut iKi
3^^S^£nter ea, quse pro non fcriptisha-
JP§! flPtl' bentur, & qusz ut indignis aufe- ffiP*l (^^ runtur, ac olim ereptitia diccban- Tfiil ^^mr' *^uc* Ulterelt cx )ure civili,
W%rvxt&£!& quod pro non fcriptis habita apud cos remanferint, a quibus reli&a funt, ut di- <5tum tit. praced. indignis vero per legem abla- ta fifco vindicata fuerint, cum fuo onere lega- torum aut fideicornmifforum. I. cumquidamiz. I. cum tabulis 16. § ttlt, ff. b. t. / proxime 2. ff, de his qua in teftam, delentur. I. beneftcio te* gis 59. $. 1. ff. *d igg- F*lcid. I. unic. §, qu& autem 12. C. decaducistellendis. idqueunacum fru&ibus & acceffionibus ac ufuris. I. heredem 17. /. i8.jf. b. t.l.i. C. h. t, l. cum quidam 17. §. tn tacito z. ff. deufuris. Neque inftituto fefe in- dignum reddente, ad fubftitutum dire&um aut coheredem» hereditas aut legatum pertinet,eo quod pcena unius non debet alterius pramium' clfe. I fi fequens 15. ff. ad Senatufc. Silan. Ant. Matthseus de criminib. libr. 48. tit. 5. cap. 4. ttum. 4. & de fuccejfwn. difput ly.num. 8.Plane, fi quis indignus fuerit hereditatc Titii, non ideo indignus cenfetur hereditate Maevii» qui Titio heres extitit; atque ita a Paulo ac Mo- deftino refponfum fuit, eum, qui Titii tefta- rrientum falfumdixit, necobtinuit, herediejus heredem exiftere haud prohiberi, quia non prin- cipaliter in Titii hereditatem fuccedit. l.poftle- gatum 5. §. qui accufavit 7. & 8 /. qui Titii 7. ff. b. t. Eoque ex fundamento ficarium here- di ejus, quem occiderat, heredem effe poffe, cenfuit Ant. Matthasus decriminib. libr. 48. w. \,cap. 4.num, 6. 2. Quandoque tamen ablata indignis fifco
non ccdunt, fed ad alias perfonas deveniunt. d. I, ttnic, § qua autem 12. C. de caducis toll. Si enim Tutor a tutela fe excufans amiferit lega- tum , velut indignus, quod ei ob id , ut tute- lam gereret, relictum fuerat, non fifco illud, fed pupillo adjicitur, cujus utilitates deferta? funt. l.poftlegatum 5. §. amittere z.ff.h.t. I. pen. C. ie legatis. Adde tit. de excufat. tut. num. 6. Similiquc ratione, fi legatarius celaverit tefta- mentum, & illud poftea in lucem emeiferit, legatum, quo fe fraude fua indignum effecit, penes heredcm manct, quem fua voluerat de- fraudare hereditate. d. I peti. C, de legatis. Et fi mater liberis fuis impuberibus, tutore defti- tutis, tutorem non petierit, ipfa quidem ab im- puberum defunctorum hereditate, tanquam in- digna depellkur, fed ipsa amota, eos admitti, qui venirent, fi mater non fuiffet, refcriptum fuit. l.five ingenua z,%.ult.ff adSenatufc.Ter- tyUian. Sed &, fi quis monitus intra annum non impleverit defun&i juditium, quod fccun- dum lcges implendum erat, retictis quidem tan- «juamindignus careredebct, fednon adfifcum, vcrum ad fubftitutos aliofque fimiles ea devolvi Juftinianus conftituit. autb boc amplius C. de pdeicmmifis. nmli, It c*p. 4. kHugo Grotius' |
||||||
|
)IGNIS AUFERUNTUR, 473
manud. adjurifprud. Holl libr. z. cdp. i^.num.
38. 39. Inimicitiis quoque capitalibus inter tcftatorem & legatarium intervenientibus legata- riuslegato indignus cenfetur, maxime, fi ipfe caufam iis praebuerit. l.fi inimiciti& p.ff.b:t. fed non eo minus illud peries heredcm manet, quafi tacita ademtum teftatoris voiuntate. arg. l.ft qmt ita 2. §. ult.ff. deadim. vet transfer. legatis. Mu- lier dcnique intra annum lu<5his nubens alteri, omnibus hereditatibus legatifque fibi teftamento relidis indigna eft ; nec tamen hzc fifco, fed, hercdibus , aut cohercdibus, aut ab inteftato vc- nientibus cedunt. /. 1. C. defecundis nuptiis. , 2. Multis autem,modis indignus quis eflc
poteft ita ut fifco locus fiat, puta, fi teftatorem prohibuerit vel coegerit teftari j aut mortem ejus non fuerit ultus; de quibus alibi. Adhjec, fi ftatus controverliam ei moverit. /. ft inimicitia 9. §. ult. ff. b. t. Si libertus patronum tan- quam illicitse mercis negotiatorem detulerit. L i» ff. b. t. aut alius quivis honoratus |eftatorern ac- cufando in periculum deduxerit. /. pen. $. pen9 ff. deadim.vel transfer.legatis. Confer Jacobum Coren confil. 211 qua(l. 4. num. 40. & feqq. Si quis contra leges uxorem duxerk in ea pro* vincia, in qua officium gerit, aut tutor pupil* lam fuam, & ab ca quid ipfi rclidum fic. /. au» ftrtur, z. §. item 1. ff. b. t.l. ult. ff. de lega* tis i. Si miles focaria; aliquid teftamento de- derit. /. multerem 14. ff. b. t. jun<5r. l.fi ancil- lam z. C. de donat. inter vir. & uxor. aut in- ceftuofus ei, quam inceftu polluit. /. qtti con- tra 4. C. de inceft. & inutil. nttpt. aut adulter adulterae, five eam in matrimonium duxerit, five tantum adulterio polluerit. Licet cnim Pa- pinianus in /. Claudius 13. j^. h. t. loquatur de adultera matrimonio du6ta, idem tamen & in adultera non ducla dicendum eft; cum non majuscrimenfit, adulteram ducere, quamadul- terio polluere, ipfumquc matrimonium ob prae- cedens adulterium invalidum pronunctetur. Ad- hssc» fi quis teftamentum , quoquideirelidutn erat» falfum dixerit, aut inofficiofum, autbo- norum poffeffionem contra tabulas petieritj & in ifta accufatione ad fententiam ufque perdurans ni- hil obtinuerit. /. Papinianus 8. §. meminiffe 14* ff. de inoff teftam. I. alia caufa 8 C b.t.l.fei fab condiww 18. ff de bon. pojf, contra tab, /.' aufertur z. pr. I. poft legatum 5. pr. & §, 1. ff. b. t. five ipfe principaliter cgerit, five alteri agenti patrocinium aut advocationem preebue- rit, aliave ratione ci adfuerit, uti id latiusex- fequitur Jurifconfultus in d. /. %.§,bisvero 10. & feqq, ff. h, t. Et, fi quisteftamentum fal- fum dixerit, non rnodo liberalicate illo tefta- mento data, fed &, fi quid fecundistabulisaut codicillis cx eo teftamento dcpendentibus reli- <Sum fuerit, indignus intelligitur. d, /. 2. d. I. 5. §. qui principale 14. jf. h. t. Licet nonidem dicendum fit, fi quis fecundas tabulas aut co- dicillos falfi arguerit: quia improbato acceffo- Ooo riO| |
||||||
|
Lib. XXXIV. Tit. IX.
|
||||||||
|
474
|
||||||||
|
«flent, quale eft illud Ultrajecftinum, quod 3;
fuppofita gratificatione etiam in teftamento in- ter conjuges vetita, prohibuit, ne conjux con- jugis afcendentibus quicquam leget, quafiidex fide tacita contra legem ad conjugcm fuperftitem perventurum fit. NovelladecijioUltrajeclinaanm 1655», art.2 quod tamen in fratribus & foro- ribus nec non privignis rion ita fimpliciter ad~ miflum eft, fed ita demum, fialix praefumtio- nes & indicia concurrant. d. noveUd decifione art. 3. longe minus in aliis remotioribus aut prorfus extraneis; quorum ideo intuitu plena fidei in fraudem legis accommodatje probatio ex- acta fuit. d.novelladecif.art. 4. Confcr Abrah. a "Wefel in comment. ad d. novellas conftit. Ultra- jecl. art. 2. 3. 4. Plane in cafu , quo exe- cutori teftamenti in mandatiseft datum, utin- certae perfonseclamnominatse certam praeftet pe- cuniae quantitatem, acfufpicio eft, eam incapa- ci vel indigno cefliiram» imponenda videtur exe- cutori neceflitas jurejurando teftandi, de tali per- fona, aut in eos ufus, fe rogatum haud effe. D. Someren de jure mvercarum cap 9. feft. 1. num. ult. Et quamvis jure civili is, qui fe de- tulit fidei contra leges accommodatse, certatn fibi pro prcemio portionem retinuerit. /, unic. C. de his qui fe defermt. abrogata /. poft legatum 5. §. ult. jf. h. 1.1. ediclo 13. §. ult. ff. h. t, vix tamcn id moribus hodiernis admiferisfecun-« dum Groenewegen ad d. I. unic. adeoque jus antiquum videtur redudum. 6. Maxime vero indignus eft, qui teftato-»
rem occidit, aut id egit, ut per negligentiam moreretur. /. indignum effe 3. //. h. 1.1. luciut Titius $,ff. de jure ffci. I. cum ratio 7. §. pu- terea 4. ff. debonisdamnat. five hercs inftitutus, five legato vel etiam mortis causa donatione, legatis fere exsequata , aut mortis causa capio- ne, honoratus fit; cum sequalis in omnibus his- ce indignitatis ratio appareat. arg. /. 5. §, alia 18. ff h. t. /. fed fub conditione 18. §. uff. de bonor. poffeff. contra tab. Ant. Matthams de crimU nib, libr. 48. tit. 5. cap. 4. num. ult.Sc paret* mia 6. Belgarum Jurifc. num.q. 13. 14. ficut id etiam tunc obtinere merito contendat idem Ant. Matthseus d. num. 14. cum ftatuto tan- tum hsercditatis mentio facta eft : pra:fertim, fi confideres , facilius legata , quam inftitutioncs cvanefcereob inimicitias inter teftatorem & he- redem ac legatarium orientes. /. exparte zz.ff, de adim. vel transfer. legat. Neque hsec cor- reda aut reftrida ex jure noviffimo per novell. 134. cap. ult. cum in d. noveUa de bonisdam-* nati propriis agatur, non vero de iis quse fcelere qusefita funt. arg. d. 1.7. §. 4, //. de bonisdanu nat. ac vetetur quidem, bona publicari excausa criminis, non vero prohibeatur, in fifcumte"* digi, quaeutindignis relicla funt. Adde Hug. Grotium manud. ad jurifprud. Holl. libr. z.cap. 28, num. 41. Quod filethaliter teftatoremvul- neraverit, &is aliquamdiufupervivens, irelida. |
||||||||
|
rio, non ctiam prindpale improbatum cenfe-
tur: quemadmodum nec ille, qui unum codi- cilium falfum dixit, propterea perdit ea, quse altero codicillo ei reli&a funt. d.l. 5. §. 14 /. beredi ij.ff.h. t. Sed &, fiquis non falfum, verum non jure faclium dixerit teftamentum, nec obtinuerit, non repellitur ab eo quod me- ruit; eo quod ita non accufavit defundti judi- cium, uti quidem Hle, qui teftamentum inof- ficiofum dixit, fed dc jure difputavit. l.poftle- gatum 5. $. iUe 1. /. pen.ff.h.t. Quod autem Groenevvegio placet, ad /. 6. C. ad leg. Corn. de falfis. hodie reli<5tis non privari eum, qui te- ftamentum falfum dixit, aut inofficiofum, nec obtinuit, tum demum admittendum videtur, cum arbitrio judicis probabilem ita contenden- di caufam habuit: nam (I aperta calumnia falfi aut inofficiofi lis mota fit, nihil calumniatori prasftandum efle, dixi in tit. de inoff. teftam. num. ip.infine. 4. IndignJ, infuper habiti, relictis fifco vin-
dicandis, quorum nomina incifis tabulis tefta- tor delevit. /. cum tabulis 16. §. ult. ff. h. 1.I. froxime 3. ff. dehis qu&in teftam. delentur. quive matrem ejus, cui pupillariter fubftituti erant, partus fuppofiti ream poftularunt. /. cum tabu- lis 16. pr. ff. h. t. aut, fi, cum in priore te- ffomento recte condito inftituti effent, teftator alio teftamento pofteriore incapaces inftituerit: quamvis enim inftitutio pofterior non valeat, neque fuperius teftamentum ruptum fit, tamen Senatus inftitutis in eo hereditatem abftulit, quia non habent fupremam defun&i voluntatem. /. cum quidam 1 z.ff. h, t. eodem modo, quo por- tiones eorum, quos in teftamento inftitutos fuam non mereri voluntatem teftator poftea codicil- lis aut epiftola dedaraverat, fifco vindicandas efle conftitutum fuit; licet alioquin hereditas, in teftamento data, verbis directis per epifto- lam aut codicillos adiminon poflit. /. hereditas 4. C. h. t. f. Qiiod fi incapaci quidreliiftum fuerit, fi
quidem palam» velut teftamento, extra cafum paulo ante propofitum, pro non fcripto habe- tur & penes heredes remanet: fin clam alterius fidei eommiflum fit, ut incapaci reftitueretur, fifco cedit, tanquam indigno ablatum, nifi vi- vo teftatore incapax deceflcrit, vel capax faclus fit, quafi non confilium fed exitus fpe&aride- beat. I. infraudem 10. pr. & §§. feqq. I. n.l. fi qutlibet 23.; /. ult. §. u ff. h. t. I. in tacitis 103.//. legatis t. I. non inteUigitur 3. pr &ffl, feqq. ff. de jure fifci. ubi & latius difcutitur, quando palam quis rogatus, quando ex adverfo in fraudem legis tacite fidem accommodafle in- telligatur; ac adnotatur, eum, qui&palam& clam rogatus eft, non videri fraudem fecifle. 4. I. 3. §• 1. Sicut nec taciti fideicommifli fu- fpicionem inducit fola ratio paternse affecYionis, fi gener forte focerum heredem fcripferit; fed id aliun.de probandum eft, nifi aliud fwtutadi- |
||||||||
|
De his qjjjb ut ini
cum pofict, non rcvocaycrit, nihilominus re-
litfis indignus dicendus , qui fic vnlneravit; cum non voluntas tcftatoris, fed iex ipfa, relitfo- rum ademtionem faciat, & indignum pronun- ciet caedis autorcm. arg. /. pen. §. pen. ff. de ttdim. vel transfer. tegatts. l.fifeqtiens 15. jf, ad Senatufc. Silan, d. U 7. §. 4. ff de bonis damnat. neque definant fcelere quaefita efle, quia tefta- tor ea haud revocavit, arg. d, I. 9, f de jure fifci. Nec advcrfatur, quod inimicitiis capita- libus non contingit legatorumademtio, fi po- ftea rcconciliatio intervcnerit. /. fi quis ita 3. §. ult. ff de adim. vel transfer. legatis. Non enim ex folo filentio vulnerati praefumi poteft reconciliatio ejus; quat tamen in d. tl. poft ini- micitias intervcniife dicitur atque fupponitur. Longe minus movere debet argumentum ado- natione, propter ingratitudinem donatarii, per jmpias manus aut ftrutfas vkx infidias illatam, haud evanefcente ipfo jure, fed per donantem revocanda. /, 1.7. ttlt. C. de revoc. donat. cum utique firmior multo fit inter vivos donatio, tanquam vulgo irrevocabilis, & protinus, ut perfctfa eft , plcniffimum donatario tribuens dominii jtis; dum ex adverfo legatum aut in- ftitutio ambulatoria habetur, & infirmaripoteft ad extremum vit$ halitum, nec ullum vivo te- ftatore jus legatario vel heredi poteft dici qua?- fitum: ut proinde diverfa ratio fit. Minimeve- ro cum fundamento dixeris, occifum filentio fuo videri purgafle ficarium fuum. arg. /. divus Marcus i. ff. adSenatufc, Stlan. Neque enim purgatus intelligi poteft, de quo teftator om- nino filuit. Ant. Matthsus decriminib.libr. 48. tit. 5. cap 4 num. 5. & parocmia 6. Belgarum Juriftonf, num, 11. 7. Si tamen is, qui teftatorem occidit, ju-
ftara atque legibus comprobatam habuerit oc-
cidendi caufam, relitfis indignushaud debet cen-
ferij cumpcenanullaefledebeat, ubi nullacul-
paeft; pcenae vero fpecies fit relitforum adem-
tio. Diverfum effet, fi quis aliqua quidem ra-
tione provocatns, & impetu doloris jufti tratfus,
csedcm fcciflet: tunc enim, quiacxtra culpam
non eft , nec cxtra pcenam efle debet. Qua
ratione, fi quis, obfervato in omnibus mode-
ramine inculpatae tutelse, tcftatorem occiderit,
ad dcpellendum a fe aut fuis illatum mortisaur
ftupri periculum, ficut id jure licito fecit, juxta
§. 2. lnftit, ad leg. Aquit, l. 3 ff. de juftit. &
jnre. /. 1. § pen. ff. ad leg. Corn, de ficar. I 4.
/. 45. §. 4. ff. ad leg. Aquil. ita a fucceffione
occifi depellendus non eft. Sed & fi maritus
adultcrum vilem & abjetfum, veluti libertum
fuum, domi fus deprehenfum in adulterio oc-
cidat, heres ejus effe poterit, quia id lex ei per-
mittit. /. marito 24.//. ad leg. Jul. ds adutter.
Contra indignus seftimandus erit, fi teftatorem
adulterum nonvilem & abjetfum, autnondo-
mrfuae , fed alibi , in adulterio deprehenfum
«ouifddiat,; yel etiam uxorem fuam fic deprc-
|
||||||
|
IGNIS AUFERUNTUR, 475
henfam occidat; cum legerefragante cscdes illa
fiat, &, licet difficillimum fitjuftum dolorem temperarc, punicndus tamen dicatur extra or- dinem, folam ordinariam lcgis Comeliss defl- cariis pcenam evitaturus. /. /i adulterium 2 8. f. impetator 8. juntf. d. I. 24. //. ad leg. Jul. de adulteriis. I. fi ab boftibus 10. §. 1. ff foluto ma- trimon. /. r. §. ult. ff. adleg. Corn. deficar. Nec a- liud dicendum, fi quis vel injuria leviore provoca- tus a teftatore, eandem cum csede ipfius extra ne- ceflitatcm ultus fuerit • vel aliter aggreifionem ab co paffus, inculpatae tutela? moderamen exccflerit. Confer Ant. Mattharum paramia fexta, Belg. Ju- rifc. num.y. pag. 107. 198. 199. 200. 201. & de crtmimbus libr. 48. tit, 5. cap. 4. num. 8. 8. An autem indignus fit, qui teftatorem
nonoccidit, fed tentavit occidcre, difputatum videapud Ant. Matthssum d. Parcsmia 6. num, 10. An&, quiteftatorem verberavit, autalia gravi affecit injuria ? latius idem exfequitur » d. paroemta 6. num. 5. & feqq. ad num. 9. Ari etiam , qui non ipfum teftatorem , fed filium aut patrem aut fratrem teftatoris e medio fuftu- lit? ab eodem difcuffum. d.parcemiatS.num. 8. pag. 192. 193. & de criminibus libr. 48. tit. j. cap.q. num.j. ficut &, utrum adhuc indignus maneat, poftquam cum proximioribus teftato- ris occifi fuper csede tranfegerit? d. paramid $; num. xi.fereinfne.pag. %o\y 0| 9. Quid juris fit in iis, quge concubinis re-
licla, jam ante in tit. de hered. infiituend. num. 6. in med. a me expofitum. Et de relifiis ex- uli, aut transfugse , aut apud hoftes moranti, egi intit. pr&cedente num. 2, 10. Ulud commune eft univerfis, quiindi-
gni habcntur, quod primo quidem eafolapri- ventur portione, iisve relidiis, circa quse contra Ieges agendo peccarunt,quoties ad certam partem certamvc rcm relietam fadum eorum indignum relationem habet. Ita namque, fupra jam ad- notatum ntttn. 3. eum quidem, qui principale teftamentum falfum dixit, etiam indignum efle iis» quje vel codicillis vcl tabuli.s pupillaribus ab eo teftamento dependentibus data funt j at fi co* dicillum unum falfiarguerit, non prohiberi eum illa pcterc, qax vel teftamento vel codicillis a- liis relicta apparent. /. 5. §. 14. ff. b,t. Simi- Iiqi>e modo, fi unum heredem, quafi per fai- fum adfcriptum, accufaveritr, legatum ei non aufertur a coherede relicT:um, quem non inquie- tavit. I. Papinianusq.ffh.t. Et, licet obtefta- mentum falfum didum inftitutionibus aut Iega- tis aut ctiam mortis causa capionibus eo com- prehenfis tndignus fit, nontamen mortis causjt donationibus /. poft tegatum ^.§ qui mortiscau» sa ij,& 18, //. b. t. nifi forte donatio mortiJ caufa teftamento fada vel confirmata fuerit; de quo cafu accipienda /. fed fub conditione 18. §, 1. ff. de bon. pojf. contra tab. Amplius fi ex re- bus hereditariis quid heresfubtraxerit, quartam Fakidiam, quatenus fubtraxit, deducere non po- O o o z teftj
|
||||||
|
Lib. XXXIV. Tit. IX.
|
||||||||||
|
476
|
||||||||||
|
bulis 16, §. ult.ff. h, t. eo quod dclicia fuos
tenent autores, neque quifquam odio alieno praegravandus eft, aut alieni criminis fucceffor conftituendus. /. crimen vel 16. ff. de pocnis. Qua ratione, fi pater unum cx filiis occiderit, ipfe quidcm fua portione privandus eft, fed non eo minus fratres germani, qui fratri germano improli prsedefun&p una cum patre ex nov. 118. cap, z. fuccedere debent, partesfuas obtenturi funt. Ant. Matthasus de fuccejfignibus difput.iy, th. 7. & de criminib. libr. 48. tit. 5. cap. 4. num. 3. Et fi is, qui lethaliter vulneraverat eum, cui debebat ab intcftato heres effe, ante vulneratum mortuus fit, nihil impedit, quo minus filius cjus occifo hercs fiatj quippenon ex capite nocentispatris, cui hereditas necdum delata erat, fed ex fuo, tanquam proximus, ad delatam fibi veniens hereditatem. Ant. Mat- thaeus d. difput. 10. de fuccejfion. num. 12. Ad- haec fi filiusfamilias invito patrc accufaverit tefta- mentum falfi, pater nihilominus eo teftamento data petit. /. poft legatum 5. §. fi fliusf. j. ff, h. t. Sed & benigneplacuit, ubi tutor pupilii nomine falfi aut inofficiofi accufationem movit, minori ipfi id haud imputari, fed ei ignofci. d. I. poft legatum 5. §. atati 9. l.tutorem iz.in fine ff. h. t. Utivice versa,quicquid tutorpu- pilli nomine, aliique fimiles, ex quadam fecerunt officii neceffitate, alium reprasfentantes, hoc ipfo indigni non efficiuntur ex fuo capite. d. /, tutorem 22. ff. h. 1.1. 10. §, 1, /. 22. pr. & §§, feqq. ff. de inoff. tefiam, Quin imo, fi pa~ ter filii, quem in poteftate habebat, tacitam fidem interpofuerk, non debere id filio noce- re Gajus autor eft, quia parendi neceffitatera habuit. /. infraudem 1 o. §. ult. ff. h. t. 12. Notandum denique, fecundum mores
hodiernos ( (1 Frifiam & Sabaudiam excipias) in-
dignis ablata fifco haud cedere, fedpeneshere-
dcs, a quibus derelida, magis remanere, quafi
pro non fcriptis habita, aut ad fubftitutos de-
volvi, ac his deficientibus ad heredes ab intcftato:
& fi inter vivos donata fint, ad donantem ejus-
que heredes redire. Groenevvegen poft multos
alios addudos, ad rubric. C. h, t. Ant. Mat-
tha:us partxm, 6. num. 1, Leeuwcn cenfur.for.
part. 1. libr. 3. cap. 4. num. 42. Parens p.
mem. Paulus Voet. ad §. ult. Jnftit. de ademt.
legat. num. ult. Subftitutum faneheredibusle-
gitimis hic anteponi oportere, ratio di&at, eo
quod prior ac potior ex teftamento, quam ab
inteftato, fucceffio habetur; judicium verode^
fundi pro fe fubftitutus habet, quo legitimusde-
ftitutus eft. Matthaeus d. parcemiJt 6. num. ulu
pag. 215. Adde Grotium manud. adjurifprud.
Roll, libr. 2, cap. 24, mm. 37.38.
|
||||||||||
|
' teft , eaque fifco cedit, falvo ei iri casterisnon
fubtra&isFalcidia? jure. I. refcriptum 6. ff. h. u Adhaec indignus heredkate, non ideo lcgata aut praelegata perditjicet fubtilicas juris repugnare vi- deatur. I. cum quidam 1z. infne. I. eum qui 18. §. ult.ff. h. f,Denique,fi fidem clam quis accommo- daverit de re fmgulari vel parte certa hereditatis incapaci reftituenda, partes alias aut res, quarum intuitu fraudem legibus facere noluit, dum major cftinftitutionis, quamfraudismodus, perfequi prohibitus noncft. l.heresqui n.ff. b.t. Atque hinc,fi forte a teftatore inftitutus ac fimul lcgato honoratus, yel filio impuberi teftatoris pupilkri- ter fubftitutus effet, ac quantum ad partem, fibi ex inftitutione obventuram, fidem de reftituendo in fraudem legis clam interpofuiffet, ab inftitutio- Hequidemparteveea, circa quam peccavit, de- pelli debuit, fed ad legatum aut iategram impu- beris hereditatem nihilominus ex fubftitutione potuit afpirarc; quafi fatis punitus in eo, inquo iecit contra leges. /. ex faclo 43. §. Julitu lon- ginus 3. ff. de vulg, & pup. fubftit. arg. /, eum qui 18. §. ult. ff.h. t. Nec adverifatur, quod a Papiniano fcriptum fuit, donationem partis bonorum proximi cognati viventis , & dona- tionis ignari, efficere, ut donanti a&ioneshe- jreditaria? in totum denegentur , eique velut in- digno tota haereditas auferatur. /. donari videtur 2,9. §. ult. I. 30. ff. de donation. I. aufertur z. §. ult. ff. h, t. quia ibi indignitas non ex fa&o» tanquam ad res quafdam fingulares relationem habente, fedvelut fpeciem quandam improbats conventionis de futura fucceffione cognati con- tinente, oritur, & ob id, five partem heredi- tatis five totam donet, five abfque ulla donatione fimpliciter de futura pacifcatur hereditate, om- ni hereditate indignus pronunciatur, quafi reus voti captanda: mortis , apud Romanos haud in- frequentis. Idemque dicendum de cafu l.fxfequens 15. §. i.ff.ad Senatufc. Silan.ubi is, quinon ulta nece defun<5ti tabulas aperuerat, aut hereditatem adiverat, non modo hereditate, fed & legato fibi infuperreli<5to, privandusdicitur j quiafcilicet in univcrfum circa defun<5H vindiftam inofficiofe e- ' ' gk. I. portionesque 11. ff h. t. Plane in eo pcena
indignitatis gravat indignum, quod fervitutes & adiones aditione confufse haud redintegrentur per ablat.onem a fifco fa&am. /. indigno 8. /. he- redem ij,l. eumqui 18.•§. bonis i.ff. /;, t. n. SedcVfecundofciendum,unumquemque
fa&o fuo per leges improbatofemet ipfum tan- tum indignum efficerej fed aliis haud quaquam nocere, ad id, ut ipfis fua? quoque partes ve- lut indignis auferrentur. arg. /. ult, ff. de Sena- tufc. Silan. & Claud. I. ft quis 2. §, fiatrts i.ff, ft quit aliquem tefiari prohib, Vsl corg. /. tmtth |
||||||||||
|
LIBER
|
||||||||||
|
w%
|
|||||||||
|
LIBER TRIGESIMUS QUINTUS,
TITV L V S h
De conditionibus & demonftrationibus & caufis & modis eorums
quae in teftamento fcribuntur.
S U M M A R I A.
|
|||||||||
|
1, Uhi de conditionibtts, earttm divifmihus & ef-
fetlibus jam aftumfit ? 2, An vitietur dtjpofuio, f\ teftator innomine pro-
* prio vel appeUativo rei legata erraverit} autin jiomine proprio beredis vel legatarii} Qutd, (i
teftator erraverit in fuo proprio nomine ? 2. An & quando fola demonflratione fine nomine
proprio quis bonorari teftametito pofftt ? An & digito monftrari ? An falfa demonftratio, addi- ta nomini proprio honorati, vitiet difpofuionem ? An & quando falfa demonftratio circa cogna* tionem aut affinitatem faciat, non deberi re- lifta} 4, Falfa demonftratio rei legata an & quando le-
gaium inutile efficiat, quando non, diftinftio- nibtts & exempiis explicatur } y, An debeatur legatum , fi teftator rem aliam
demonftraverit , unde legatum praftetur , & illa non app.treat, vel effe defierit, velprafta- tioni nonfufficiat. 6. Quid juris, ft tefiator demonftret verbisfuturi
temporis rem in futurum acquirendam , ex qua legatum pmftari vult, aut quam ipfam legat, & ea non acquiratur ? & an non talit demonftra- tio conditionis effeftum habeat ? 7. Fatfa dtmonftratio eiiam non facit legatum;
dttm legatum dicitur, quod legatum non esl. 2. Quid juris , fi teftator nomen & qttalttatem
aut artificium perfona exptefferit, quod nomi- nato non convenitbat, & incertttm fit, utrum in nomine an in demonftratione erratum ftt} Quid, f\ Titio amico aut cognato relinquat, & plures babeat Titios amicos attt cognatos ? e conditionibus tum inftitutioni
tum legato appofitis, variifqueea- rum divifionibus ac effcclibus, cum fatis plene actum fuerit in tit. de conditionibus Inftitutionum, ad re- Jicjuas lmjus tituli partes , demonftrationes nempe & caufas & modos tranfeundum. 2. Demonftratio cft peculiaris rei velpcrfo-
jik defcriptio feu defignatio. Defcribitur enim tum perfona tum res vel nomine fuo, vel de- monftratione, Nomen quod attinet, illudvel proprium vel appellativum cft. In nomineap- pellativo rei legata? fi teftator erraverit, errore tali voluntas ejus vitiatur, quatenus erratum eft, yeluti, 11 fupcUe&ilis appellationeveftemdeno-» |
o, Au & qttando fatfa caufa de puterito , veldt
futuro, vel conditionaliter adjefta legatum vi- tiet } 10. An difta de falsa causa legato adjecla etiatn
locum babeant in falfis caufis inftttutioni aut fi-, deicommijfo additis ? 11. Balfa caufa adjefta non facit legatum.
iz. Quid fit modus} Diftat a conditione; pttram
facit dift>ofitionem ; impletur pott percepta re* lifta, fed cavendum de modo implendo, licet be- redis non interfit, eum impteri. Quid )uris% ft poftea modtts non impleatur} Etqutd, fimo- dus tantum in utilttatem ejw, qui tniplercde- bet, appofttus fit} An jure veteri aut novoter~ tius, cujus utilitatem refpicit modus, impleA mentum modi petere poftit } An pater accept» legato, quoddatum ttt filium emanciparet, ad emancipandum cogi potuerit ? 13. lmptementum modi fieri debet, autprom*
pleto habetur , attt ab implemento ejus abfti- nendttm esl, fecundum regulas de conditionum implemento receptas. An probrofus ftt modus% ut honoratus non alienet reli(5ta finecohfen- fu tertii? Ef quid, fi ille tertius talisftt, ctti relinquinonpoterat} 14. lndttbio magis modus prnfumitar ejfe, qttam
conditio. ij. Deiis, qua in teftamento fcripta, duntaxat
ad autoritatem teftatoris referuntur, & an ac
quo usque illa implenda fint}
16, De panis additis contra eos, qui voluntati te* ftatoris non paruerim, aut eam impugnaverinu
remiiTI
tare velit, aut veftis nomine argentumj eo
cjuod verba valent ufu populi, & appellativa rerum vocabula immutahilia funt. /. fi quis in 4. jf. de legatis 1. neque quifquam dixiffe vi* detur, cujus non fuo nomine ufus eft. /. I^- beo ait 7. §. ult. in fine ff. de fupell. legata. Adde tit. de fupelleft. legata num. x. Sin in nomi- ne proprio rei legatae erratum fuerit, dum fbr- te teftator fundum Comelianum pro Semproniano dixit, nec in corpore erravit, Sempronianut debebitur. d. I. 4. ff delegatis 1. Eodemque modo fubfiftit legatum atque inftitutio > fi 'm, heredis aut legatarii pronomine , nomine , cognomine , vel agnomine , teftator errave- rit, fl modo de perfona conftet; quia no-^ |
||||||||
|
' '
|
||||||||||
|
L f b. XXXV. T i t, I,
|
||||||||||
|
473
|
||||||||||
|
fatis adduda? fuperius leges , prscipue /. 4. ^*
7. C. de hered. inftit. at pofteriore cafu valcnt relicta, quia tcftator non crrore lapfus eft , fcd fratris aut cognati voce in fenfu improprio pcr modum familiaritatis, & amieitia: teftandse gra^ tia, ufus eft; quo modo & focietas jus quod- dam fraternitatis in fe haberc dicitur. /. verum eft 63. ff. pro focio: coque pertinet d. /. 3 3. £ h.t, & d. L 58. |. 1. ff> de hered. inftit. Con- fer Manticam de conjetl. ult. volunt. Itbr. 4. tit. 7, Jacob. Coren obfervat. 10. circa med, pag. 38. & feqq. & conftlio 2. 4. Nec tantum perfonis in teftamento ho-
noratis, fcd & rcbus apponi falfa demonftratio poteft. Et quamvis regula fit tradita , falfa/n demonftrationem lega|um haud vitiare , tamen non itapromifcue id admittendum. Quod, ut evidentius appareat, fciendumeft, demonftra- tioncm falfam vel ipfi rei legata; apponi , vel rei alteri, unde teftator rem lcgatam pra:ftari vult : atque ipfi rei legata: additam demonftra- tionem ulterius vel talem effe, qux fupervacua eft, &, qua non appofita, res nihilominusap- parct, quse legata eft ; veltalem, quae ad defi- gnationem rei ita neceflaria eft, ut fine ea, quid legatum fit, intelligi non poffit. Neceflariafi fuerit demonftrationis adjectio, magis cft , ut : falsa demonftratione appofita, legatum vitietur j eo quod tunc nufpiam apparet res illa, feu cor^ pus illud, quod falfo demonftratum eft. Qiia ratione, fi maritus fimpliciter uxori pradeget, quod illa in dotem dedit, ipfa vero indotata nup- ferit, vel alius legetTitio, quod Titiodebet, nec quicquam debeat, vel veftem ttxoris causa para- tamy & nulla exiftat uxoris causa parata , nihil legatum intelligi , patet ex §. fed fi uxori j j. Infiit. de legatis. I. 1. §, fed & 7. ff. de dote prdegata: /. f\ fic legatum 75. §. i.ff.de lega- tis 1. /. Quintus Mucius 10. ff. de auro & arg, legato.1 Sed &, fi quis centttm leget qua in arcS babet , neque quicquam in arca inveniatur, nihil quoque legatum cenfetur, quia non tam quantitas, quam potius certum corpus , quod in rerum natura non eft, teftator legavit. d. /. 1. §. 7. ff. dedote prdegatk. I. fi fervus legatus 108. §. qui quinque 10. //. de legatis 1. arg. /, talis fcriptura 30. §. pen. I, fed fi certos 51. ff. de legatis 1. Simili modo, fi quis Titio leget centum, quje fibi Msevius dcbet, nec Msevius debeat, peti nihil poteft, quia hoc ipfo, quo legatur Titio , quod Masvius debet , nomen Msevii legatum videtur , adeoque co non de- bente, non cft in rerum natura nomen legatum, /. fi fic legatum 75. §. quod fi z. ff. delegatis 1. Nec aliud dicendum, fi teftator Titio tanquam debitori leget liberationem , cum Titius nihil debcret, etiamfi quantitas expreffa fuerk, vel- uti , fi damnet heredem a Titio non petere vi- ginti, qttA fibi dehet\ vel Titium liberare ^debU to aureorum viginti, quos fibi debet, velfidicat, beres meus centum aureos, quosmihi Titius debet, damnas
|
||||||||||
|
mina homlnum fignificandorum gratia rcperta
funt, qui fi alio quolibet modo intelligantur, nihil intereft. §. fi quidem 29. lnftit. de legatis, Peckius de teftamentis conjug. libr. 1. cap. 16. tium. 1. & vulgo DD. ad 4. § 19- lnftit.de le- gatis. Plane, fi teftator in nomine fuo pro- prio erraverit, veluti, fi, cum Lucius appel- laretur, ita fcripferit, Titius Plotii beres cfto, inutilis difpofitio eft, quianon credendunijqucm- quam adeo fupinum, imo magis ftultum inve- niri, ut nomen fuum proprium ignorct: nifi vel tcftator ipfe Plotio heres fuerit, & ita vo- luiffc videatur, uthereditas Plotii, fibijamquae- flta, Titio acquiratur: vcl ipfe primo Plotium inftitnerit, atque fic in cafum, quo Plotius he- res non cflct, Titium Plotio fubftituifte intel- ligatur. /. ult, C. de hered. inftit. arg. /. exfa- &o 17.pr. & §. 1,//". deSenatufc, Trebel, 3. Quod fi teftator nomen quidem hercdis
rion dixerit, vcrum indubitabili figno eum de- monftraverit, quod pene nihil a^omine diftat, non tamen eo, quod contumelise causa folet addi, valet inftitutio, uti & legatum. I. quo- tiens 9. §. fiquisnomen 8. //. dehered. inftit. arg. /. pofthumi 3. §, pcn. ff. de injufi. rtipt. irrit. te- ftam. I. certum eft 6. ff. de reb, creditis. quin imo, neminem dubitare Paulus ait, refte ita heredem nuncupari pofle, hic mihi heres efto, cum fit coram , qui oftenditur : atque ita, (\ ufpiani alibi, hic icerte verum eft, pulchrum effe, digito monftrari, & dicier, hic eft.l.ne- mo dubttat 58. //. de hered. inftit, Sed &, fi perfonam honoratam fuo quidem nomine pro- prio defignaverit, demonftrationem autem ei talem adjccerit , quse falfa eft , non eo minus relicta debcntur, veluti, fi quis Titio fratris fui filio Confuli leget, cutn ille fratris quidem filius, at non Conful cffet. /. his verbu 48. §. ult.ff.de hered. inftit. I. demonftratio 17. §. igitur. 1. 1. nominatim 34. ff. h. t. Si tamcn circafangui- nis vinculum feu cognationem falfa demonitra- tioper errorem ad/ectafit, refcriptum fuit, ne- que profefTionem neque affeverationem nuncu- pantium filios, quinonfunt, veritati prsejudi- carej & ob id ea, quse ut filiis relinquuntur, cum.non eflent tales, non deberi. /. nequepro- feffto 5. C. de teftamentis. /, fi pater 4. /. nec apud 7. C. de hered. inftit, /, aufertur q6.pr.ff. 4e jure fifci. I quotiens o. pr. ff. de hered. inftit. Nec huic contrarium eft , quod occurrit in /. tion ideo $. C. de hered. inftit, /. falfa demonftra- tio^.ff.h.t. /. nemo dubitat 58. $. i.ff.dehe- fid. inftit. Etcnim multum intereft, utrumte- ftator errore lapfus, alicui utpatri aut filioaut fratfi quid reliquerit , cui nihil fuiflet refictu- rus, fi eum patrem aut filium aut fratrem non cfle feiviffet ; an ex adverfo certo fciens, fra- trem aiit cognatum non eflfe , fratrem aut co- gnatum appdlaverit, dum eum fraterna diligebat caritate , aut ttt cognatum amabat colebatque. IPriori cafu nihil debetur, acdeeoaguntaperte |
||||||||||
|
De CONDIT. ET :
damnas efto ei dare, cum Titius debitor non
eflet: nam & tunc non apparere id, quod le- gatur atque demonftratur, late difcuflitm in tit. de liberatione kg. num. z. Quod fi ea rei le- gatje demonftratio adjefta lit, fine qua adhuc iciri poteft, qua dere teftator fenferit, vcrifli- mura eft, falsa demonftratione legatum haud vi- tiari, veluti, fi Stichum vernam leget, cum cmtus effet, vel contra; aut velut a Mamo em- tum, cum ab alio emtusefletj vel veftcmcer- tam purpuream, qua uxoris causa emta parata tft y cum veftis illa extaret, fed in ufum uxo- j jis parata non eflet. /. demonfiratio 17. pr, & §. i.C.b. t.l. Quintus Mucius 10 ff.de auro& arg. legato. §. huic proxima 30. Inftit. de legatis. Grotius manud, libr, 2. cap. 22. num. 5. 6, Idemque eft, fi teftator uxori fundum Corne- lianum praeleget, velut in dotem datum, cum non eflet in dotem datus; vel Titio leget cen- tum, qua Titio debet, neque quicquam ei de- beat, vel fundum Satrianum m regione Niphand Jitum, cum alibi fitus eflet. d. §.fedfiuxori 15. Inftit. de leg4tis. I. fi fic legatum 75, §. fi mihi 1. ff. de legatis 1.1. pen § quifquis 10. ff. de legatis t. /. 1. § fi quis 8 ff. de dote pralegatd. l.quibusqo.§.pen.ff, h.t, l. patronus 35. § pen. ff. delegatis 3. /. 2. 3.4. <f. C. de falsd causaad- jeBd legato. cujus ea ratio videtur, quod quicqufd demonftrandi gratia additur rei jam fatis de- monftratas, fruftraeft, ac velut pro non fcripto habendum. /. 1. $. fi quis 8. ff. de dote frdeg, acfupervacuafcriptura legato non nocet. l.fifer- V026, § i.infineff.deadtmend iegat. 5. Quod fi falfa demonftratio non ipfi rei
legataz adfcripta fit,fed rei alteri, ex qua tefta- tor legatum prseftari jubet, legatum non vitiat, five demonftratio defignanda rei neceflaria fit, five res, unde legatum folvendum eft, abfque demonftratione illa nufpiam apparitura effet. Un- de fi teftator dixerit, ex centum, qus, Titw le- gavi, quinquaginta M&vio heres meus dato, ne- que quicquam Titio legaverit, adeoque in re- rum natura. efle non videatur id, quod teftator ita demonftravit, nihilominus recte Msevius ex eausa legati quinquaginta affequetur, perinde acfivere demonftatum eflet. / cum tale 72. §. ttlt. ff. 1), t. Idemque obtinet, fi res demon- ftrata, ut inde legatumfolvatur, abinitioqui- dem extiterit, fed vivo teftatore effe deficrit. Atque ita, fi teftator fcripferit, anreos quadrin- gentos PamphiU dari volo, ita ut infra fcriptum eft; ab Julio autore aureos tot: & in caftris quos habeo tot: & in numerato quos habeo tot : & poft multos demum annos deceflerit, cumjam omncs fummse in aliosufus tranflata? eflent, re- fponfum fuit, Pamphik quadringenta deben*; quia verofimilius eft, patremfamilias demon- ftrare potius heredibus voluiffe, unde aureos emadringentos fine incommodo rei familtaris contrahere poflent, quam conditionem fidei- commiflb injecifle, quod ab initio pure datum |
||||||
|
5EMONSTRAT. &C. 479
effet. /. quidam tefiamento 96.ff.de legatis i.l.
pater inter 23.//. de adim. vel transfer legatit. Sed&, fil cgato prxftando haud fufficiat res» unde legatum folvendum eft, dum forte teftatoc alicui annua cibaria & veftiaria certorum num- morum reliquit, & in pofteriore teftamenti par- te cavit, fe obligatos velle ob caufam fideicom* mijfi fundos , illum & iUum , ttt ex reditu eo- rum alimenta fuprafcripta percipiat, ac mino* res ex fundis hifce reditus proveniunt, integrum nihilominus legatum deberi Paulus rcfpondit, neque ex eo, quod poftea prsdia adjeda fuerint, ut ex reditu eorum legatum perciperetur, mi- nuifle teftatorem aut auxifTe, quse reliquerat, videri. /. Lucius Titius 12. ff. de aliment. & ci- bar. legatis. 6. Si tamen non rem prsfentem, fed futu-»
ram, aut fibi adhuc acquirendam demonftret, ut inde legatum perfolvatur, neque res illa un- quam teftatori acquifira fuerit, nec legatum de* bebitur, quafi deficiente legati conditione; eo quod futura: rei demonftratio conditionem ma- gis, quam proprie didtam demonftrationem fa- cit; dum, autore Florentino, interdemonftra- tionem & conditionem hoc intereft, quod de-* monftratio plerumquc fadam rem oftendit, con- ditio futuram. /. nominatim 34, §, 1. ff h. t* Atque hocetiam fundamento ab Hollandia? Ju* rifconfultis refponfum, inutile legatum efle, quod teftator reliquerat, praEftandum ex bonis, fibi ex hereditate materna obventuris, cumip* fe ante matrem mortuus eflet. Refp. Jurifc. Hol/, part. 3. vol.x.confil. 168. Simili modo, fite- ftator ita legaverit, veftem qua mea erit (in fu* turo ) cum mortar, conditio magis adje&a intel- ligitur, quam demonftratio; & ob id nonalia peti vcftis poteft, quam quse mortis tempore apparebit teftatoris efle. /. Sticimm qui 6,ff. de legatis 1. /. nuper conftitutum 85. in med. ff de legatis 3 Neque obftat. /. fcribit Qutntus 34, §. ult. ff. de auro & arg. leg. Ledio namque legis illius corrupta videtur, ideoque pro ver- bis demonflrationem legati & argumentum Cu« jacius reponendum exiftimat deminutionem lega» ti & augmentum. libr, 2. abferv. 30. infine. quod & fuadent verba fequentia ejufdem legis j neque vox argumentum ufum fatis commodum illic ia* venire poteft. 7. Illud obfervationedignumeft, falfamde-
monftrationem, uti legatum non vitiat, ita nec legatum faccre. Unde, cum in fadti fpecie paulo ante adduda tcftator, qui Titto nthil le- gaverat, caviflfet, ex centum, qtta Titto legavi, quinquaginta heres meus Mavio dato, exillafcrip- tura nihil Titium confequi poffe, Papinianus cum Sabino refpondit; idque ex probabili de- funfti voluntate, qui non animo legandi, fed diminuendi legatum, quod falfo datum exifti- mabat, itafcripfifle videbatur. d.l.cumtalejz, §.ult.ffh.t. 8. Sed nec pmcrmittendum, ubi nomini
pro*
|
||||||
|
4Sb Lib. XX)
proprio perfonsBve! rei demonfrratio adjefta eft,
incertum aliquando efle, utrum in nomine pro- prio, an in demonftratione addita teftator er- raverit, veluti, fl fervos Stichum fullonem & Philonicumpiftoremhabens, Stichum piftorem leget, nec fatis ex circumftantiis appareat, utrum piftorem an fullonem legato dederit. Quo ta- men cafu Jurifconfultus vult, infpiciendum effc, an nomina fervorum dominus nota habuiflet: quod fihabuiffct, eum deberi, quinominatus effet, tametfi in artificio erratum effet; fi au- tem ignota nomina fervorum effent, piftorem legatum videri, perinde acfi nomen adjedum non effct. l.pen. ff. de reb. dubiis. Quodfi& nomen proprium. honorati, & qualitas, feu de- monftratio nomini proprio addita, erroneaqui- dcm non fit, fed pluribus perfonis communis, dum fortc teftator Titio cognato vdamico lcga- tum aut hercditatem reliquit, & plures Titios cognatos vel amicos habet; nec in ipfo teftamen- to , aut poftea dcclaravit, quis Titius ab eo de- fignatus fit; videndum, utrum illi plures Ti- tii pari cognationis gradu, vel sequa caritate, . defuncto conjundi fuerint > nec ne: nam fi sequa- lis plurium conjunclio fanguinis atque dile&io appareat, neutri debetur, quafi non jure fed probatione deficiente. /. ft fuerit 10. ff. de reb. dubiis. I. in tempus 61. §. i.ff. de bered.inftit. I. beredes palam %;t, §. i.ff. quiteftam.fac poff, afg. /. duo funt Titii 30. ff. de teftam. tut. fin pluribusexTitiis cognatis aut amicisunus pro- piore fanguinis vinculo teftatorem contingat, aut ei caritate & amicitia ardiore conjundus fuerit, illum in dubio a teftatore honoratum, caterifque prxlatum videri praefumendum eft; tum, quia Jurifconfultus in d. I. 10. ff.de reb. dubiis legatum ita demum inutile pronunciat, cum duo Titii aqud fuerunt caritate conjuncli • unde a contrario re&e concluferis, utile ergo futurum quod datum cft , ubi difpar teftato- ris erga diverfos Titios affe&io probatttr: tum ctiam , quia in tit. de bered. inftit. num. 20. di&um fuit, teftatorcm, qtii inftituit fuos fra- tres & eorum adhuc fuperftitum liberos, aut totam cognationem fuam , in dubio non intel- ligi omnes fimul ad fuam vocaffe hereditatem, fed potius fucceflive , fccundum ordinem di- lcdionis & inteftata? fucceflionis, Gotofredus in notis ad /. 6i. §. 1. ff. dehered. inftit, Man- tica de conjeil. ult. volunt. libr. 4. tit, 8. 9. Caufa eft, quse teftatorem movet ad Ie-
gandum , & legatum antecedit : veluti Titio, quia abfente me negotia meabene geffit, centum tio lego : quae fi falfa fit , legatum non vitiat, Jicet teftator eam falfam effe ignoraverir. §. lott- ge magis 31. Inftit, de tegatis. I. demonftratio 17. §.quod autem z. I. cum tale legatum 72. §. fal- fam 6. ff. b. t. tum quia etiam a&u inter vi- tos d3tum ob caufam praeteritam , quse falfa eft, condici nequit velut indebitum. /. da- mm ja. ff. di (ondtH. indtb, tum etiara , quia |
V. T 1 t. I.
legatum & fine ulla rationis adje&ione fubfiftlt,
adeoque non eft connexio inter rationem Iegan- di & legatum: tum denique quia cauft legandi legato non coh&ret, fecundum Papinianum in d, l. 71. §. 6. ff. h. t. hoc eft, quia caufa vera, qua: teftatorem movet ad lcgandum, legato non ufque additur, fed frequenter alia exprimitur dicis causa, qua; vere non movit, qua? autem vere movet, in mente retinctur; dum teftato- res faepe nolunt, aliisillas, quibus ad legan- duminducuntur, rationes notas cffe. Sitamen heres docere poffit, tcftatorem non fuifle le- gaturum, fi fciviflet caufam falfam effe, adco- que falfam caufam legato cohxrere, legatariumi agentcm doli exceptione repellere poteft. d. I, 71. §. 6. ff. b. t. arg. /. fx cum filiusf 2. £. ult. I. 5. ff.de donation. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confil. 8. num. %. 3. Sed&, ficaufa non de prseterito, fed de futuro concepta fit, vel- uti, Titio t quia negotia meagefturus eft centum do lego, ad modum magis quam ad caufam acce- dere videtur , & ob id impleri debet tanquam modus , ( de quo mox ) quoties caufa fadum ipfius honorati complectitu: fi enim fadum ip- fius teftatoris, veluti fi dixerit, rogotefXia, u% fervum Sticbum manumittas , cum in miniftem tuo tot capita fervorum tibi his codicillis legavero, & fadum illud fecutum non fit , adeoqiie in propofita fadi fpecie nulli codicillis fervi relicli fuerint, fimpliciter fideicommifTum libertatis in- utile eft , ob caufam futuram non fecutam. /, Titia cum 34. ff. de legatis 2. Simili modo, fi conditionaliter enunciata fuerit caufa in pra> teritum concepta, verbi gratia, Titio fi negotia mea curaverit, centum do lego, ita demum utile legatum erit, fi ille negotia vere curaverit. /. demonftratio 17. §, pen.jf. b. t. d. §. longema* gis 31. in fine. Inftit. de legatU, Et hxc fere funt, quse ad axioma, quod ceffante causa finali appofitd, dijpsfitio teftatoris inutilis esl, aMeno- chio reduda funt, de prafumtionibus libr.^.pr^ fumt. 24. uti & a Mantica de conjecl. ult, volunt. libr.6.tit. 14. 10. Dida hadenus de falsa causa , non iti
legatis tantum ac fideicommiflis, fed & in in- ftitutionibus locum invenire , veriuseft; cum in aperto fit, regulas de falfis demonftrationi- bus &que in inftitutionibus, ac legatis, admis- fas effe. Vfalfa demonftratio 33. ffl #?/. & tam Jurifconfulti, quamlmperatorjuftinianus, ea, quse de falfis demonftrationibus adduxerant, ad falfas caufas adjedas tranftulerint, aflerentes, quod juris eft in falsa demonftratione, bocvelma- gis, vellonge magis, infalsdeausaefte, d.l.iy. §, z.ff.b. t. d. §.31. Infiit. de legatk. atque hinc, cum teftator, falfo rumore deceptus ac credens, mortuum efle heredem priore teftamen- to fcriptum, alium pofterioribus tabulis fcrip- fiffet heredem , exprimens , fe id ideo agere, quia priore teftamento inftitutum non poterat I ifibi heredem habere, placuit, hereditatem ad |
|||||
|
481
|
|||||||||
|
De CONDIT. ET DEMONSTRAT, &C.
|
|||||||||
|
Giotius libr.i.manud. cap.z^.num. rj. Man*
tica de conjecl. ult. vsltmt. libr, lo.tit. <$. num. 15. 16. atque etiam poft acceptum lcgatumyi caudonis hcrcdi pra*ftitse, vcl cxtra ordinem, ad implendum modum omnino compelli. /. /i- bertas qtu 17. §. pen. I. M&via 44. ff. de ma- nttmiff. teftam. aut aloquin ad ipfam Icgatl folutf rcftitutionem, maximc , cum ob modum non impletum teftator rem legatam ad hcrcdem re- verti prscepit. /. liberto fuo 21. ^. Lucius Ti- tim 2. ff. de annuis legatis. l.quidampradia 17. /. de ufu & nfuft. leg. Etlicet modus talislc- gatario a teftatore fit impofitus, quem impleri heredis non intercft, non eo minus tamcn cau- tionem hcrcdi per Iegatarium prscftari oporte- re, Nerva 2c Atilicinus refte putaverunt. /. fi tibi legatum iq. ff. de legatis 3. eo quodtefta- ftoris faltem atque reipublicas intereft, fuprema clogia effcdum fortiri. arg. pr. Inftit, ad legm Falcid. jund. U vel negare 5. ff teftam. quem- adm. aper. mjpic. & defcrib, ut proindc hercdt quoque pro viribus implementum modi incum- bat urgendum. Et ha;c ita, nifi modus adje^ cius unicc rcfpiciat commodum ac utilitatem e;'us , cui a teftatore impofitus cft , cuique is nihilominus, etiammodo non impleto, lega- turus effet, veluti, ut fibi Stichum emat, aut veftem fibi comparet, cum& ante legatum ve* ftem fibi aut Stichum emere deftinaffet j tunc enim neque de implemento cavere , neque re ipsa modum implere compelli debct. /. Titio centumyi.pr.ff. h. t. arg. /. ft cum filimfam. 2. §. ult. I. 3. ff. de donatton, l. fed fimors 12. §. ult. ff. de donat. inter vir. & ttxor. I. cutn alU menta zz. $.1, ff.de aitment. & cib. legat. Di- verfumefTet, fi teftator lcgaffet, ut fundus eme- retur, dum filio, fratri, aut alumno minus in- dufti io, profpcclium voluit; tunc cnim intcr- cffe heredis crcdcndum cft , ideoque tunc cau- tio intcrponenda, ut& funduscomparetur, & poftea non alienetur d. /. Titio centum 71. pr. ff. h, t, Qtiamvis autem ex ;ure veteri tertius, in cujus utilitatem modus adjcctus erat, (vel- uti ut is, cui fundus lcgatus cft, Titio centum det) nullo modo legatarium adigcre potucrit ad modum implendum, quia neque lcgatarius ne- que fidcicommiffarius eft, tamcn ex jure novo rede implementum modi, vclut ex causa fidei- commiffi petk. /. ult, C. de his qua fub tnudo. quia non dcbet circumveniri tcftantium volun- tas. Eoque fundamento jam antc Ulpiano pla- cuit, patrcm , cui Iegatum erat ita , ut filium emanciparet, acccpto legato extra ordincm e- mancipare cogendum : utcunque cnim ante fcripfifiet, denci filium a petitione fideicom- mifli, tum, quiaprxtor fideicommiflarius libe- ros non tuebatur ad liberationcm a patria po- teftate, uti quidcm fervos libertatis favore. l.ft cui legatum pz.ff.b.t. tum etiam, quiafccun- dum Marcianum patria poteftas inseftimabiJis eft, adeoque pro legato rci a?ftimabilis accepto haudl Ppp aufe-* |
|||||||||
|
cum, qui prioribus tabulis erat vocatus, per-
tinere; quafi fatis ex ipfis teftamenti pofterio- ris verbis conftiterit, teftatorem non fuiffe ad inftitutionem fecundam perventurum, iifcivis- fct, caufam additam, mortem nempe prioris inftituti, falfam effe. /. ult. ff. de bered, inftit. eo modo, quo id etiam univerfalis fideicorn- miffi intuitu placuit, in cafu, quo teftator epi- ftolam ad heredem fuum in \\xc verba fcripfc- rat; a te peto Corneli, quoniam ad te devoluta tft pars matris mea > ttem pars Sempronii ciirato- ris quondam mei, contraria.fortuna ufi ( feu de- portati) & per hoc totus as tneus apud teeffefpe- ratur 3 uti reddas GajoSejo uncias quatuor: cum enim Sempronius adverfus deportationem effct a Principe rcftitutus, ac hcreditatem adiviffct, & qusreretur, an is quoque rogatus videretur, nt ex ftia portionc reftituat hereditatem; refpon- fum ftiit, ipfum quidcm non proponi rogatum, Cornelium autem tantum pro rata portione»qua vere hcres fuit, rerum defuncti reftitutioncm Sejo dcbere. /. epiftolam 75. ff.adfenatufc.Tre- Ml. eoquod&hicexratiocinio, tcftatoris for- mula comprehenfo, fatis patebat, teftatorem non fuiffe Cornelium heredem unciarum qua- tuor integrarum reftitutione gravaturum, fi non credidiffet, illum fibi ex affc fticccffurum; pra> fcrtim, cum certi juris fit, etiam tali ratiocinio ac causa non exprefsa, illum, quem teftator cx affe fibi fucceffurum crediderat, poftea pra> ter opinionem teftatoris coheredem nactum » non nifi pro rata, qna heres eft, ad legati a fe relidi praftationem devin&um fore. /. cum pater jj. §. cum exiftimaret 19. jf. de legatisz. I. pen.ff. de jure codifiU. Adde tit. de legatis mm. 47. inftne. 11. Sicut autem fecundum fuperius tradita
tiUin. 7. falfa demonftratio non facit legatum, ita nec falfa canfa lcgato adjecta legatum indticit. arg. I, Titiacum $q.jf.delegatis z, l. cum tale 72. $.ult.ff.h.t. 12. Modus cft adjecrio, indicans, quidde-
funcius poft acceptum legatum aut hereclitatem fieri velit, vcluti, ut monitmentum exftruat &c. I. demonftratio 17. §. ult. ff.h.t. &Iegatumpu- jrum facit, nec impedit tranfmiflioncm ad he- rcdcs , lcgatario poft tcftatorem ante implc- tum modum moriente: in quo differt a con- ditione. /. ult. C. de his qu& fub modo. I. cum I» teftamento 48. /jf. de fideic. libertat. I. liber- tas qua 17. §. pen.ff. de manumijf. teftam.l. quibus diebus 40. §. ult. I. M&via 44. /. Impe- ratores jz.ff. de manum. teft.l. ateftatore 109. ff. b. t. Scd de implendo poft acceptum lega- tum modo prseftanda eft cautio heredi, datis fidejufforibus, pereum, cui fub modo reli&um eft; fic ut cavere detre&ans, doli exeeptione repelli poflit a lcgati petitione. d. I. cum in te- ftamento 48. //. de fideicommijf. libert. I. quibus Aiebus 40. §. ult. I. eas caufas So.ff. h. t. Bru- jiemannus ad 1.1. C. dehis qusfubmodQ. Hugo |
|||||||||
|
L i ». XXXV. T i t. I.
|
||||||||||
|
481
|
||||||||||
|
tatem, ne fine confcnfu au.t arbitrio tertii, aKe-
natio rata fit, etiamfi is, cujtis confenfus requi- ritur, talis eflet, cui teftator teftamento rclin- querc ftatuto prohibitus cftj cum nihil utilita- tis ei ex ifto arbitrio ac confenfu accedat. Qiiam- vis eo cafu judex jure partes interponere poffit fi is, cujus arbitrium a teftatore dcfideraturr» fuit, affenfum fine causa neget. Peckius dete- fiam. canjugum. libr. 4. cap. 7. Rodenburch de jure corjugum tit. 2. cap. 4. num. 30. 14. Quotiesvero ambiguum videtur, utrura
conditio, an modus, inftitutioni vcl legato ad- jc&us fit, magis pro modo, quam pro eondi- tione prjEfumendum cftj eo quod modns fe- cundum ante di&a puram facit difpofitionem, qu£ perfectior pleniorque eft, quam conditio- nalis. I. ftita fcriptum 67. ff. dehered. infiit.m dubio autem pro eo, quod perfe&ius cft con- je&ura voluntatis capi debet. Mantica de con- jecl. ult. volunt. libr. 10. tit. 5. num. 12. Pe- regrinus de fideicommiff art. 11. num. n^.Me- nochius libr. 4. prafumt. 175. num. i^. Brii- nemannus ad /. 1. C. de his qm fub modo. 15. Nonnunquam etiam teftator difpofitioni
fusE inferit ca, qux ad autoritatem duntaxat fcri- bentis referuntur, veluti, fi jufferit, libevimei ibi funto, ubi eos mater eorum effe volet: nullam enim obligationem illa fcriptura parit, fed ad autontatem defuncU confervandam pertinebit, ut, ubi jufferit, ibifint; ut tamen non femper voluntas ejus autjuffum fervandum fit, maxime fi praetor edoclus fit, non expedire, pupillum ibi morari, ubi pater jufferit, propter vitium, quod forte pater ignoravit effc in illis perfonis, apud quas morari juffit. /. Quintus Mucitts 7. ff. de annuts legat. Adde tit. de tuteU & ration. di- ftrab. num. 14, Quinimo, fciendum, inge- nere nuda prscepta teftatoris, nullius alterius utilkatem continentia, non effe neceffario ob- fervanda aut implenda. /. filiusfamilias 114. §. divi Severus 14. ff. de legatis 1. /. paterfilium 3 8. §. Julius 4. /. Lucitts Titius $yff, delegatts 3. fed nec in totum fpernenda. d. I. 7, ff. de an* nuis legatis. fic ut hic arbitrio judicis locus fiat. d. I. 7. 16. Denique & pcena apponi poteft, in ca-*
fum, quo voluntati tcftatoris haud fuerit pari-i tum, aut impugnata voluntas ejus j quo cafu quid jurisfit, di&irnimtit.dehisquapKM cwL num. ult. |
||||||||||
|
aufercnda videbatur. /. filiusfamilias 114, §. fed
J[liberos 8. ff. delegatis 1, tamen, quia&liber- tas inseftimabiiis res habebatur, /. libertas 106. ff. de regul. juris. §. ult. Inftit. quib. ex caufts ma- numitt. non licet. & libcrorum in poteftate po- fitorum. conditio proximc ad fervilem accede- bat, merito fententiam Ulpianus in meliusre- formavit , & exemplo fervorum filiisfamilias quoque libertatcm cxtra ordincm dcfcndi vo- luit. Jure ergo ordinario ad emancipationem pater cogi non potuit, accepto legato ; fcd ex- tra ordinem ad cam , exemplo manumiffionis fervorum> compellendus fuit: & hxc inter d. I. 114. §. S.delegatis i.ty /.92, ff.b.t. conci- Jiatio eft. 13. Magna de caetero inter conditionem &
modum convcnientia apparet, fic ut in legibus modus etiam conditionis appeliatione denotetur. /. libertis omnibus 108. ff. b. t. L Titio centumju §. Titio centum 1, ff, b. t. praxipue implementi in- tuitu; quatenus fcilicet modus generaliter ad- je&us ( ut puta, de monumento exftruendo ) a?que j ac conditio, fecundum dignitatem & fub- flantiam defun&i impleri debet. /. in teftamen- to 27. //. b. t. &, fi impleri nequeat ex prs- fcripto teftatoris, qui forte legavit, ut ex le- gati reditibus in civkate ad fui memoriam fpe- ctaculum ederetur, quod illic celebrari non li- cet, alio faltem licito ludi genere edito me- moria defun&i confervanda eft. /. legatum civi- tat'% 16. //. de ufu & ufufr, legato. Sed &, uti conditio potcftativa fepe impleta fingitur, ubi per honoratum non ftat, quo minus im- pleatur, fecundum tradita in tit. de eondit. in- ftitut. num. 19 & feqq. itaquoque idem in modi implemento fervatur. I, I. C. de bis qiu fub tnodo. Amplius, utl conditio impoffibilis aut probrofa inftitutionibus aut legatis adje&a pro non fcripta habetur, nec implenda eft, fic & de modo turpi aut impoffibili addito idcm di- cendum. /. fi quis eum 37. /. Titio Centum 71. §. Titiocentum 1. & z. ff. b. t. novell. 1. cap. 1. 2« pr. arg. /. reprebendenda <$. C. de inftit. & fubfiitut. Ut tamen probuoiis modis accenfen- tlurn non fit, fi teftator hereditatem aut Jega- tum ita relinquat, ut honoratus res fibi reli&as fine confenfu tertii certi haud alienet: cum enim tcftator in univerfum vetare poffit, ne resalie- nemr in praejudicium certae perfonse, aut ne alienetur extra familiam, longe magis ei per- rnktcndum, ut reftringathactenus alienandi liber- |
||||||||||
|
£1*1
|
||||||||||
|
AD tEGEM FALCfDIAMt
T XTV L V S IL
Ad legem Falcidiam. |
|||||||||||||
|
*H
|
|||||||||||||
|
S u
|
|||||||||||||
|
M M A & I A*
|
|||||||||||||
|
i. flares qttarta recenfentun
■%. Liberalitas variis legibus coarBatafuit, ratto-
m libertatis, donationis, legatorum. Quid lege furia, Voconia, Falcidia, catttumfuerit, & de variis caphibtts legis Falcidu. 3. Quo refpeftu Falctdia lata Jit infavorem te-
ftatorisy heredis, legatariorum, &pubiicauti- ' litatis}
4. Falcidia dedutlio locum babet in legatis & ftdei-
commiffis particularibus ex teftamento vel ab in- teftato pr&ftandis, & mortis causa donationi- lus. An & in donationibus inter virum & uxo- rem, vel donatiombus inter vivos, vel fidei- tommiffis ex contraclu paclove dotali induftis ? An fy in mortis causa capionibus ? y. An Falcidia locus in pecunid ad monumentum
exftruendum legatk ? An in Hbertatibus, quas teftator jure diretlo, velftdeicommiffi dedit fuis aut beredis fervis, aut alienis per beredem ma- ttumittendis? An & in pecunia alicui legata, m fuum aut alienum fervum manumittat ? & alia bis affinia. 4. An & quo modo Falcidia deducatur ex libera-
tione legatk, vel legatis fervhutibus pradiali- lus, vel operibus aut ftatuis aliifque indivi- \ duis > 7. Quibus modis ex ufufruBu, aut annuo legato,
aut alimentis legatts Faicidia computatio & de- traiiio ftat, jure civili & hodierno ? Et quid, /» annuum civhati vel coilegio relictum fuerit ? %. Quo modo ex legatis condhionalibus aut exdie
reltclis Falcidia detrabatur ? Quo tnodo condi- tionalia h&c aut ex die relifta efficiant, ut prop- ter htc cateris, quibus pure legatum, plusmi- mfve Fakidia nomine ftatim, aut exhu condi- tionis infpeclo decedat} An, fi res fub condi- tione legataperierit pendente condhione , patri- tnonio defuntli in ratione Falcidia annumeran- daftt> ' egi Eabet quoque locum Falcidia in legatis Vrin- cipi, aut Reipublki, aut tmi heredum retiilis. |o, Qtiibus in locis p.dcidia intotum cejfet f Ces-
fat jure civiii, fi uftator beredi fuo quartam inter vivos dederit, ut in vicem jpdcidia ce- dat. '£i. Cejfat, fi teftator eam expreffe probibuerit
jmenovo, teftamentovelcodicMs. Quoufque viim ttftator prohiberepotuertifi ubi adhuc bodie frobibhio fit vetha ? Quo modo jure veteri ac , Wto htres pitcidiam remittere legatariispotue- 7tt poft monem teftatoris ? Fxprtffa probibitio Waicidia eft, fi teftator vetuerit, remalicnari txtra familmm, yel jufferit, folvi integra le- |
|||||||||||||
|
gata fme dtminutione. An &, ftjujferitjuam
voluntatem impieri, cum pan* comminationc* An Falctdta probiberi poffit in liberis primi gra- dus, & an ht legatis gravati duas quartasde- ducant, Falcidtam & legitimam} An vivotc- ftatoreberes cum legatario pacifcipoffttdcFaU cidu non deducendai" 12. Cejfat,j heres adeat finemventario. Qttid
fi untmtegra legatafdens, aut juris erroufol- verit? An & tunc reliquis integra foivsre te- neatur ? Quid, fi mtegra folverit errorefacli? 13. Cejfat tn iegatts teftamento militari reliclis.
Qutdjtteftamentum amcodiciUi antemititiam aut poft mtffionem fmt conditi> An & jureno^ vo, ftmtlitis hereditas ctm inventaria adea- tur> ; 14. Caret heres mlcidilin pccnam, m rebusi
quas ex hereditate fabtraxit, aut de quibusin- capact reftnuendis clam fidem interpofuit, mt f&£» ut ftdekommiffum
* teftame rehtlum interddat. Cui tunc iUa quartacedat> Quid, fi npnfubtraxerit, fedhfr redttanam ejfe negaverit ac fuccubuerit ? *?• ?#M in legatts infirumemis feu documentit pradtt. An & quo ufque in dote pralegat* aut debtto legatot An & in rebus uxoris causJlem- tis paratis, eique legatis ? 16. An jure veteri, & mvo> ac' moribus, ces~
fet in legato ad pias caufas > 17. An cejfet Falcidia, fidos alii legetun Vel
res alia, ut dein per interpofitamlegatariiper- fonam dos uxorit vel res alia pU caufe, refti- tuaturt 18. An7 &quandoheresexfingulisrebusprorat&
Falcidiam deducere debeat^ quandopoffitinvito legatario ex re una totam etiam refpeclu alia^ rum rerumlegatarum, deduceret ip, Deducunt Faicidiam heredes. An & ftfcusl
ubi in bona vacantia, vel publicata fuccedit ? An & illi, quibus hereditas vendita, donata, legatafuit} An & quando heredes ftdeicommis- farii> An &quando legatarius legato autftdeU commijfo gravatus? Qutd, ft heres, ftmulque ® legatarius, legatum alterireftituererogatusftt?
Quid ,fi iegatarius partiarius partem hereditatis fibi legatam alteri refthuere jujfus fit > 20. infwgulis heredibus Falcidu ratio ponenda,
nec fufficit, uni plus quam quartam totiusbe- redhatisfalvamejfe. Quidjuris, f%,duobus\n- ftitutis, portio unius exbaufta, alterius intacla remanferit, & pars gravata accrefcat nongra* Vatdi velcontra} ai. Quidjuris circaFalcidiam, fidominus&feu
Ppp : vm |
|||||||||||||
|
m
|
|||||||||||||
|
LiB. XXXV. T i t. II.
|
|||||||||
|
484
|
|||||||||
|
vus, vel pater & filiusf.fimulinftituti, acpa-
tris aut domini portio legatis exbaufta fit, filitf. aut fervi intafta, vel vice versd, & dominus aut pater jure poteftatis dominiu autpatria ex ajfe heres fiat f 23. Qutd jaris, fi quis pupiUo coberes & fimul fubftitutus ftt, &pupilli portio legatisexbaufia, ac coheres jure fubftitutionis vulgaris autpupil- laris aipartem pupiili exhauftam veniat} Et quid, ft extraneus extraneo coberes datus Jimul- que vulgariter fuhfiitutus, deftciente coberede, partim ex inftitutione, partim ex fubftitutione heres fiat , cum pars alterutra exbaufta effet ? Qutd juris, fi mn pupitti, fed ipfius cohere- dis ac fubftituti portio exbaufta /ife, & Upoftea pupillo ex fubftitutione pupiUari heresfati' Qutd, ft portio utraque, tum impuberU, tum cohere- dis & fubftituti, ultra dodrantem gravataftt} 23. Quid juris circa Fatcidiam , fi quU pupitto
coheres & fubftitutus fuerit dattts, & ipfim portio exhaufta , pupiUi intafta fit , ipfe vero tanquam fubftitutus novU gravaim fit legatis, ac pupiUo heres fiat f Quid , fi pater duobus impuberibm infiitutis, nimiumque gravatU, fub- ftitutumeundem dederit utrique, velnoviffimo morienti, &U poftea utrique vel novijfimomo- rienti exfubftitmhne fuccedat ? 24. Si pater impuberem inftttuium legaiU qui-
dem , fed infra dodrantem grayaverit, eique duos dederit fubftitutos, & utrumque novU gra- vaverit legatU, alterum infra, alterum fupra dodrantem fua partU, an, & quo tisque bi fub- ftituti Falcidid utipojftnt} 25. Imputantur in Fakidiam , qua heres habet
jure bereditario, Rccenfetur, qu&nam iUa fint} Jn & quando pralegata, aut legata, aut he- tediinter vivos donata vel in dotem data} An & quando mortis cattsd capiones} An & ea, qug heredi indebite foluta funt, quafi defunfto debita} An & H, qttodberesquafivitoccafione bereditatis, qua folvendo non erat, dum eam quafi idoneam vehdidit • vel cum creditoribus de- funfti tn partempaftus eft > 26. Quo tempore quantitas patrimonii fit fpeftan-
[uartarum plurium in jure civili
jmentio eft, puta, legitimae, adro- I gatis impuberibus ex conftitutione ) divi Pii debitae, Falcidise, ex Se- ^natufconfulto Pegafiano feu Tre- belliano de fideicommifHs univerfalibus detra- hends, uxori inopi & indotatse ex bonis m§- riti dcfuncti pra2ftanda:,quarum tamen plures fpe- cies quartxFalcidixveniuntappellatione; velu- ti, legitima, /. Papinianus 8. $. quarta 9, &§, ttnde 11. ff. de inojf. teftam, l, qua nttper 5. C, eod. tit. I quifquis 5. §. adfilias ^.C.adleg. Jul. Wrf/V/r.Trebellianica,feu ex Pegafiano deducenda. I. 1. §, htde Neratius 19. I, cogi poterit 16. §. idem Mcecianus o./. mu(ter qtu zz.f.fi heresz. g, h. t, & inpnUisprope locis aliis. | |
|||||||||
|
da } qu& prius inde dedttcenda ? ubi de impen-
fis in funus & monumentum , mie alieno, dote & debitopralegato, prettis fervorum manumit- forum aut fupplicio affeSlorum, legatis ad pias caufiis. An, quod heres ex legato p'u cattf&& fimiltbus detrabere nequit, gravet reliquos le- gatarios, & iis tanto plus detrabatur} iy. Qu& computari debeant inpatrimonio defuntH
tit quarta Ealcidi& ratio iniripojfit} vbi de attio- nibus defunfto in extraneum aut ipfum heredem competentibus, tutn rei perfecutoriis, tumpce^ naltbus, perpetuis aut temporaitbus; five con* ventionalis five legitima panafit. An&obliga- tiones conditionales, aut" ob inopiam debitoris inanes aut tantum naturales ? An res poft tnor- tem teftatoris poftliminio reverfie ? An fruclus poft mortem teftatoris percepti ? An res a defunfta pignori dat&, in diem addifta, fub lege com- mijforia vendita} An & augmenta peculii inter tnortem & aditionem } 28. Legatarii petere poffunt infpeftionem eorumr
0 quibus doceripoteft quantitas patrimonii; item arbitrum qui resafiimet, & calculum Falcidia ponat. Ad eum omnes legatarii remittendi & creditores hereditarii. 19. mftimatio facienda ex communi opinione, tio»
peculiari affeftione: non pretio infolito & mo* mentaneo; non arbitrioteftatoris; aut heredis^ aut ex tertii ftulthid. Quid fit pretium pra> fens, quid formale ? 30, servi in Falcidia ratione a lege aftimati funt.
Quo modo aftimanda aftiones inanes ob impiant debitoris ? Quo modo obligationes conditionales, aut ex incerto» vel ex certo die contrafta } Qutt tnodo legata fub conditione vel ex die teliila ? Quo modo aftimentur debita naturalia, aut que ob exceptionem perpetuam pett nequeunt, fpon- te tamen foluta condici non poffunt ut indebita ? Quid, fi defunftus fit unusex pluribus reisdc- bendi vel credendi} 31. Quibus remediis heres Falcidiam fervare pos-
fit} ubi deretentione, & variis aftionibus ai repetendum id, quod fupra modum Falcidiape* nes legatarium eft. 2. Etfi vero liberalltas ingenuos deceat rnag-»
nofcjue viros, ac inter mortales amicitiam fo- veat, tamen propter varias caufas legibus civili- bus coar&ata olim fuit. Libcrtatum dationcs ex lege M\\% Sentia, nec non Furia CaniniS, varie impeditas conftat ex tit. Inftit. quib. ex caufis manum. non licet. & de lege Fufid caninU tollenda. Donationes lege Cincia repreiTas fuiffe, ne fupra certum modum, ducentos folidos, fic- rent, exceptis quibufdam cognatis, licet plus donatum non refcindcretur, Ulpianus autoreft in fragmentis tit. x. in pr. Adde Rofinum An- tiquit. Ubr. 8. cap, 22. infine. Gotofredum/n notis ad l, 1, ff, h, t. Prsecipue vero legandi libertas, quam lex duodecim tabularum indul-» ferat| non uno modo coanguftata fuit autori- tate
|
|||||||||
|
Ad legem 1
tate Icgum aut jura conftitucntium. l. verbis le-
gis 110. ff, de verbor. fignif lata fcilicet lege Furia, qua cavebatur, ne cui uitra mille aureos legare liceret, & ut quadruplum redderct , qui plus acccpiffet j quam deinceps excepit Voconia, cavens, ne legatarius plus haberet, quam heres. Sed cum utrique legi facik fraus fieret, tefte Jmperatore, & docente Theophilo in pr. Infttt, h, t. lata tajadem fuit lex Falcidia, quaj totum dcfuncti- patrimonium in duodecim dividens un- cias, vetuit, ne cui ultra dodrantem bonorum legare Iicerct,ut,five unus fit heres inftitutus, five plures , apud eum eofve pars quarta remaneat. d. pr. Inftit, h. t, quamvis negari nequeat, quin noviffimo Juftiniani jure magna ex parte vetus duodecim tabularum jtis & legandi licentia li- bcrior rcducta fit, dum non modo ceffatdetra- clio Falcidiae, & integra legata debentur, fi fine invcntario heres adierit, fed & fi dedudionem ejus teftator vetuerit, ut infra explicabitur. Cu- jacius in paratit, Pand. h. t. Plura vero hu- jus legis Falcidia? fuiffe capita, licet de numero non ita certo conftet, colligi poteft ex /. i.in pr. /, fed ufusfruclus 81. §.ult. ff. h. t. l.fucces- fores 16. C. /;. t. eamque temporibus Augufti fuiffe conditam, ex Dione Ubr. 48. &Ifidoro sriginum libr. 5. cap. 15. apparet, ac notant Cujacius paratit. C, h. t. Vinnius ad pr. Inft. h. t. num. 7, Parens p. m. Paulus Voet ad d, fr, num. 1. 5. Lata fuit hsec lex, ( vel potius plebifcitum)
primo quidem atque potiffimum in gratiam te- ftatoris, ne periret yoluntasejus, hereditate per inftitutum propter exiguum aut nullum lucrum, ex aditione fperatum, repudiata. pr. Inft. h. t. Ncque in contrarium facit, quod hac ratione teftatori liberior illa, quae ante ex lcge I2.tab. competebat, teftandi poteftas impediatur, adeo- cjue magis adimatur jus qusefitum. Etenim no- vum non eft, ut jus aliquod alicui lege publi- ca fubducatur alterius juris confervandi gratia, maxitae, ubi ille jure fibi per leges conceffb in propriam perniciem abutitur, & contrapro- pria laborat commoda; uti in noftro cafu lega- tis univerfam abfumenshereditatem, re ipsa iibi eligit tcftandi genus ad impugnandum aut certe evertendum judicium fuum ; atque adeo pcr Icgem Falcidiam non tam quatfiti juris adem- tio contingit, quam potius cavetur alegiflato- re, ne quis re fua aut poteftate per leges alias concefsa male utatur. § tUt. in med- Inftit. de his qui fui vel alien. juris funt. Perperam quo- que urgetur, non ceffaturam fuiffeFalcidiaede- tractionem in teftamento militari, ( uti id diiSat. I. 7. C. h. t.) fi teftatoris gratia lex haec lata effet,*dum nulli majorem, quammilites, me- ruerunc in teftando. favorem. Quando enim conftitutum fuit, in teftamento militari quie» fcere Falcidiam, militare privilegium in eo con- lpicuum^ft, quod miles & fuo & heredis juri senunciare potuerit, prohibendo tacite & adi- |
||||||
|
PALCIDIAM. ^85
mcndo Fakidiam heredi hoc ipfo, quo ultra
dodrantemaliislegat; quodolim paganis daturr* haud erat, licet jure novo permiffum fit, ut poft dicetur. Quod ut evidentius intelligatur, fciendum, non folius teftatoris, fed &heredis causa legem Falcidiam induclam effc. /. poteft heres 71. ff. t. Quin imo, re&e dici poteft , ante aditam quidcm hereditatcm in lege Faki- dia verti favorem teftatoris, ut lucri feu quartse fpe pelledus heres hereditatem adeat, & adeun- do confirmet defuncti judicium, fefeque ad il- lud implendum obftringat, idque convenienter refponfo Papiniani, afferentis, cum femel adita eft hereditas, omnem defunfti voluntatem ratam conftitui. I fi patroni ^. §. qui fideicommiffam z, in med. ff. ad Senatufc. Trebell. per aditionem verojam adimpleto favore teftatoris, acconfir- mato teftamento ejus, unice verti utilitatem he- redis, ne fine lucro juris univerfi fucccffbr fit; quem & ideo poffe tunc temporisid agere, ne Falcidiadetrahatur, ac beneficio legis, fuacau-* sa Jatse, renunciare, jufque fuum diminuere» Paulus autor eft, in d. I. 71. ff. h. t. Sednec praetermittendum, legatariorum quoque corrn modum legis Falcidise difpofitione contineri; quippe quibus fatius eft, hereditate adita per* ciperelegataquadantenusdiminuta, quam, de* ftituto per repudiationem teftamento, nihilom* nino ex irrito defun&i judicio nancifci. arg. §• pen. in fine inftit. h. t. I. in quamitate 75. iti fine principii ff. h. t. Denique nec reipublicae hic deeft utilitas, dum publice expedit, fupre- ma hominum judicia exitum habere, /. veine-* gare 5. ff, teftam quemadm. aper, infpic, & de* fcrib. 4. Habet autem Iocum Fakidiae detraclio ex
ipsa quidem lege Falcidia in legatis teftamento relidis; forfitan & ex interpretatione pruden- tum in fidcicommiffis teftamento datis; eo quod probabile non eft, Senatufconfulto demum Pe-« gafiano, annis circiter centum poft Falcidiam legem condito, extenfionem legis adfideicom- miffa particularia factam effe, adeoque integris ' centum annis potuiffe teftatores fideicommiffb- rum particularium datione Falcidise legiselude- re potcftatem, uti id latius adftruit Vinnius ad princip. lnftit. h. t. num. 8, Neque turbarc de- bet, quod in §. fed quia 5. InfUt. de fideicom- mijf. hered. dicitur, exfingulis quoque rebus, quas per fiieicommiffum relinquuntur, eadem retentio permiffa c[t. Licet enim Pegafiani Senatufcon- fulti mentemilliclmperatorexponat, eaqueoc* cafione moneat, ex fingulis quoque rebus fidei-» commiflo relictis quartam retineri, non tamcn id ex Pegafiano inductum ait. Ulud utique ex- peditum eft, ex edido praetoris Falcidiae legts poteftatem etiam indudam fuiffein Iegatis,pcr eos prasftandis, qui omifsa causatcftamenti,ali inteftato poffidebant hereditatem. /. i.JT. adeot 2. ff. b. t. atque amplius etiam produciam ex Diyi Pii conltitutione ad fideicornmiffa ab in-^ P p p 3 teftatq |
||||||
|
n Ti*. ift
redi injunxcrit an alteri, cui fervum legaverat;
fi enim heres ita gravatus fit , pretium fervi manumittendi rurfus velut xs alienum ex heredi- tatc deducendum cft. /. fed fi non |& %.finyer& z. /. eris alieni 59. ff. h. t. idemque placuit* fi fcrvum fuum proprium aut etiam plane alie-* num manumittere heres rogatus fit. /. ejmfervi 37. §. 1. ff. h. t. fi vcro legatario, cum prins ei fervum fuum Icgaffet; nec tunciFalcidise lo- cus erit, nifi lcgatario praeter fervum teftatoris manumittendum infuperaliud legatum fit, quip- pe quo cafu quarta tum fervi manumittendi tum ipfius legati rctineri ex legato poteft. l.fiftrvm 7,1.1, 34. /. fed fi non 36. §. (i folus 3. j^ /;, t. Quod fi pecuniamtcftatoralterilegaverit,eum- que rogaverit velfuum veltertiialicujusfervmrt manumittere, Falcidia heredi cx legato com- petit, etiamfi non plus in Iegato, quam in fervi manumittendi aeftimatione fit , & ob id lega- tariusFalcidiam metuens legatum effet repudia* turus, atque ita fideicommifllim quoqucliber-^ tatis collapfurum. /. in teftatnento 34. /, fed fi non 36. ff. h.U Ut tamen inter legatarium» quiproprium, &eum qui alienumfervumma» numittere rogatus eft, illud interfit, quod ac- cepto legato proprius fervus omnino manumie- tendus fit, etiam pluris valens » quia tanti ae* ftimaffevidetur fervum fuum; alienus vero nori aliter, quam fi ex eo, quod legato datum, re- dimi poffit, fecundum Paulum & Ulpianum m d. I. fed fi non 36. pr. & §. 1. ff. h. t. l.gene- ralitet 24. §. ft quu alienum 12. ff. de fideicom* miff. itbert, Neque contrarius eft fibi PauluS in /. decem legata 6*. ff. de fdcic. libert. cura multum interfit, utrum quis fimpHciter rogetuf legata fibi pecunia1, Stichum manumittere , ar> vero rogetur Stichum emere & manumitterez priore cafu pecunise legatum Falcidise fubeft, nec legatarius redimere fervum tenetur, nifiej; eo, quod jure legati accepit: at in cafupoftc- riore, quia etiam nominatim emere fervum ro> gatuserat, integrum legatum fine Falcidfae di- minutione prxftandum eft, quando minoris re> dimi fcrvus non potuit; quafi teftator eo cafs expreffc adjeciffet, ut pecunia legata integra prsg^ ftetur. d l. 6. 6. In liberatione quoquelegata Falcidisede*
tractio admifla eft, ita ut heres a debitore let gatario exigat ratam debiti portionem, quse \o» gis beneficio penes hercdem falva efle debet, & in reliquum eundem acceptilatione vel paclo, fccundum diftindionem in tit. de liberatione? legata propofitam , liberet. I. Nefennim 22. jT. debitori 3. /. quarebatur 82. ff. h. t. I. cum pA» ter 77. §. mater 2. ff, de legatis 2. Etquam-* vis fervitutes prasdialcs individuse fint, ac 61» id naturali ratione partis certas dedudionem haudP recipiant, tamen non eo minus Falcidiampatiun- tur, ita ut legatarius heredi partem quartam aefti- mationis legatse fervitutis, aliamve majprem aut nvinorem jure Falcidis deducendam, oflerre-te-* |
|||||
|
4S<5 L'i*. XXX1
teftato reliAa. /. jiliusfamilias 18. ff. h. t. nec
non ad donationes mortis causa, ex conftitu- . tione divi Severi. l.fi mortts 5. l.fen. infme C. h, t. L inteftata z. C. de mortis causa donat. I. cum pa- ter 77. §. tnater z.ff. de legatis z. Ant. Faber Cod. iibr. 8. tit, z^.defin.6. Bcrlichiusconcluf.praff. fart. 3. concluf, 1. num. 39. & feqq. uti & ad donationes inter virum & uxorem, quando fi- deicommiffi partibus funguntur; ideft, quan- do non ftatim perfeftas funt, fed demum mor- te conjugis donantis confirmantur. /. in dona- tiombus 12. C, h. t. I. quod bonis 15. §, ex do- nationibus 5, ff. h. t. I. cutn htc slatus^z.§.ora- iio 1 ff, de douat. inter vir. & uxor. Si enim itatim ab ihitio perfe&s firmaeque fint, ( cjuod jnultis cafibus contingere, dicTxun fuit in tit. de donat. inter vir. & uxor.) Falcidia; locus non eft; non magis, quam in aliis quibufcunque & inter quofcunquc faftis inter vivos donatio- nibus, protinus fuam habentibus firmitatem, Sed nec in fideicommiffis ex contra<5tu, veluti paclo dotali, induclis. Neoftadius de pattis an- tenupt. obfervat 2. in notis, Et quod attinet inortis causa capiones, fi quidem ilke tales fint, «t extraneus quid ab herede percipere debeat conditionis implendae gratia; veluti ex hac fcrip- tura, Titius heres efto, fi trecentos otloginta de- derit Sempronio, cum in tota hereditate effent tanmm quadringenti, Falcidia admiffa eft, eo quod ifta difpofitio perinde habetur, ac fi le- gato yel fideicommiflo heres gravatus effet. /. fen. C. h t. Si vero legatarius aut fideicommiffa- rius fit, a quomortiscausacapiendumeft,dum legatum ei reli&um fuit fub conditione, ficen tum Sempronio dederit, ceflat omnino Falcidise dedu&io, emmfi id, quod conditionis implen- da? causa dandum eft;, totum legatum abforbeat: quia etiam legatis aut fideicommiffis gravatus legatarius aut fideicommiffarius nunqiaam Fal- cidise legis bcneficio utitur. /. lex Falcidia 47. $.i.ffht. 5. Etfi vero de legatis plerifque fatfs expe-
ditum fit, Falcidiam ex iis detrahi poffe, ta- men cum de quibufdam dubitandi ratio fit» opera: pretium fuerit, de pracipuis difquifitio- ncm paucis inftituere. Si qua? ergopecuniain tnonumenti exftru<5tionem legata fit, Falcidiam pati tale legatum obtinuit, etfi fcpultura*, tan- quam religionis, magnus favor fit. /. 1. %.ult. I. z, ff. h. t. Et quod attinet libertatem lcga- tam» fi quidem teftator dire&am fuis propriis tfcrvis ukima voluntate reliquerit, detraclioni Falcidiac locus non eft, eo quod pretia fervo- rum manumifforum deduci debent, antequam Falcidix ratio ineatur. §. ult. lntTtt. h. t. nifi ipfi fervo manumiflb amplius quid legatum fit: tunc enim ex eo & quarta ipfius legati, & quar- ta aeftimationis fervi dire&o manumiffi dcduci poteft. /. planefi quid 35. ff. h. t. Sin fidei- commiffariam libertatem fuis fervis praeftarivo- Jjicrit, Yidendum, utrum manumiffionem he-, |
|||||
|
Ad legem Falcidiam.
|
|||||||||
|
487
|
|||||||||
|
neatur, nec ante fervitutcm conftituere , aut
patientiam ejus prseftare heres compelli poilit, doli mali exceptione iegatarium haud offercn- tem repulfurus. /. Uge Falcidia 7. /. fi is qui 80. §. ult. ff. h. t. arg. /. cum filius j6. pr. ffde legatis z. Idemque in operibus & ftatuis aliifque fimilibus individuis legatis fervandum eft. /. lineani z6.§.i.d.l.So.§. ult, ff. h. t. 7. Ummfru&um infuper^ 8c annuum, &
alimentorum Iegatum, dirainutionem ex lcge Fakidii pati, fic ut ob id tanto tcnuiora lega- tario alimenta cedant, conftat ex /. i.§.&om~ tie 7. /. divi Severus 89. ff. h.t. Sed cumin- certa horum legatorum duratio fit, variiFalci- dise ex hifce deducendse modi in jure noftro pro- diti funt. Vel enim seftimatum fuk, quanti an- nuum illud, quod alicui relictum erat, ob in- certum mortalitatis eventum vendi poiTet. /. cum Titio 5?-jff. h. t. Atqueitaetiamhodicjuftum annui iegati pretium ad Falcidise computationera ftatui, habita ratione setatis, valetudinis, & aliarum circumftantiarum, fi non aliud ftatutis cautum inveniatur, docet Groenewegen ad l. <S8. ff. h. t. Et hsec ita , fi modoFalcidisede- tradio vivo Iegatario fiat,* nam fi eo demum mortuo appareat, plus quam per legem Falci- diam licet, legatum fiiiffe, nihil aliud fpe&ari debet, quam quid hcres ufque ad mortem Titii ex ejus legati causa debuerit, l.cum Titio 5-,. ff. h. t. Velfecundo ratio Falcidise ita fuit inita, juxta recentiorem Romanorum morem, ut in legatariis, qui triginta annis minores erant, tri- ginta annorum computatio inftitueretur, quafi ab initio legati delati triginta effent annis victuri: 311 iis vero , qui trigefimum setatis annum jam fuperaverant, totannicomputarcntur, quot de- funt annis fexaginta, quafi ad fexagefimum an- num legatario vitam producturo: ne tamen un- quam minus computetur, quam quinquennium, cujufcunque setatis, & utcunque decrepitse fit legatarius, fic ut & centenario major adhuc quinquennio prsefumatur fuperftes futurus: pro quantitate autem, quse intra annos ita compu- tatos prseftanda forct, heres quartam deducit. /. computationi 6%, in med.ff. h. t. Et quam- vis ufusfru<5fcus Reipublicse vel corpori vel col- legio relictus centum annis durare poffit, quia is finis vitse longsevi hominis eft. /. an ufusfru- lius $6. ff. de ufufruclu. quia tamen & matu- rius extinguipotcft, dum diffolvitur collegium, aut aratrum civitas patitur, & ita quafi mori- tur. l.fi ufusfruttus zi. ff. quib. mod. ufusfrutl. amitt. arg. /. pater filium 38. §.fideicommifit6. ff. de legatis 3, hinc in ufiifructu quoque rei- publicse relido computationem fuperiorem ad- mitri placuit. d. I. 68. in fine principii jf.h. t. Sciendum interim, non ea mente hanc fadam fuiffe annorum computationem, ut ex annis fin- gulis quartx partis redituum fru&uumve dedtt- ctio fieret, fed magis hercdem ab initio obli- gatum fuiffe, ut integra annua aut aliraenta |
prseftarer, vcl legatarium abfque ulla detradione
pateretttr uti frui, ufque ad dodrantem illius tcmporis, quo Icgataritts fectmdum legemprse- fumebatur victmus, & fi is tunc adhuc fuper- ftes effet, annuam deinceps ceffafle pr.?ftationcm & fruendi facultatem, doncc implctus efTet quadrans reliqttus illorum annorum, qui com- putatione fupra difta comprehenfi erant - atque ita» fi annuum aut ufumftticfum ei relidum concipias, qui triginta duorum annorum eft, annuum ille fine ulladeduclione percipiet, aut fe fructuaria utctur frttctur, omnefque fruclus fuos faciet, ufque ad annum sstatis quinquage- fimum tertium, feptennio vero reliquo ufqnc ad annum fexagefimum nihil annui aut ufusfru-- <ftus nomine lucrabitur, fed annuum heres ve- lut ex Falcidia toto hoc tempore fibi retinebit, & rei frucliuarise fructus fuosfadct,* quodputo vellc Jurifconfultum in /. lex Fakidia 47. ff. h. t. cum ait; lex Falcidia, fi interveniat* in onmibus penfionibus locum habet- fed hoc ex pofi fatto apparebiti utpttta, in atmos fingulos lega- tum reiiclum eft; quamdiu Falcidia nondumlocum habet, integr*& penfiones anttua dabuntur .* fed enim, fi annus veneritt quo fit, ut contra legem Falci- diam ttltra dodrantem aliquid debeatnr, eveniet t ut retro omnia legata fingulorum annorum immi-* nuantur. Quod fi deinde ultra tcmpus compu- tationis fuperioris legatarius fuperftes fit, forte poft annum fexagefimum, qui computationjs finis erat, amplius annis quadraginta ufque ad centefimum vitam produccns , intcgrum an- nuum, aut fradus omncs, finc ulla diminu- tione ulteriore percipiet * eo quod jam fecunduirt computationem a, jurc prsefcriptam Falcidise legi paritum eft. Sed ft e converfo legatarius mo-t riatur, antequam perceperit illud, quod juxtst praediflam comptttationem ei, fi vixiflet, ce- dere debuiflet, (veluti anno setatis trigefimo quinto, cum ei anno trigcfimo fecundo nfus- fruftus aut annui reditus aut alimentorum lc^ gatum ex teftamento qusefitum eflet) id reliquis prodcrit legatariis» quibustanto minusFalcidise nomine deducendum eft, quanto amplius ex deficiente ufttsfrudus reditufve armui legato pe- nes heredem manetj co quod tunc heres jure hercdis hsec fibi fervat, & ex eventu patrimo- nium au<3um exiftimatur; in Falcidiam autem; ad fublevandos legatarios imputantur ea, qua: quis jurc heredis nabet & a quibus fummovere exceptione petitorem poteft, etiam cumexac- cidenti poftea in eum cafum pervenerunt, ut aftio deneganda fit. arg. /. non eft dubium jo, & 51. /. cum Titio 55. in fine, l, id autem j6. $. 1. /. in quanam pi, ff. h. t. Pkne in an- nuis civitati reliclis, quorum duratio non cen«* tumannis circumfcribitur, fcd perpctua eft, idj, quod prseftari debet, confideratur tanquam ufura triens, adeoque decem aureis annuis legatis, fors concipitur aureorum ducentorum 8c quin- quaginta, cujus portio quartaheredi tuncfalva efti
|
||||||||
|
488 Lib. XXX
eft, eamquededucit, atqueitanondecemaureos
fed feptem cum dimidio quotannis, Falcidiain- terveniente praftat, quafi non ducenti & quin- quaginta integri» fed quarta parte diminutiapud heredem ad annui legati onus ferendum reman- fiflent; eo quod legatis decem annuis, fecun- dum Marcellum legatum videtur tantum, quan- tum fufficiat forti ad ufuras trientes ejus fummae quas legata eft, colligendas. /. Ji beres injiitutus 3. §. tdt. ff. h, t. juncTt. /. folent judices $,circa tned. verf. qua de causa ff. de aliment. & cibar. legatis, Confer Donellum comment. juris civilis libr. 8. cap. 24. in med. verfu. fed utlegatum. ttfque ad finem capitis. Johannem del Caftillo de ufufruftu cap. 60. Wiffenbach ad Pand. vol. z.difput. 8. num. 17. Sed & in reliclis annua bima trima die non totaFalcidiaexultimapen- fione detrahenda eft, fed magis exfingulis pro rata fingulis annis detrahi poteft. /. pcenaies 32. §. annua 3. ff, h. t. ut tamen, fi a prioribus penfionum deductio fa&a non fit, a poftrcma adhuc plcna Falcidia retineri poffit. /. ft ex plu~ tibus 16". §. 1. ff. h. t. » 8, Non etiam dubium, quin in legatis con-
ditionalibus, aut ex die certo reli&is Falcidiae dctraclio probata fit, Ut tamen duplex dc Fal- cidia in hifce legatis infpedio fit, altera, quo modo ex ipfis deduftio fiat, altera, quo modo liaec conditionalia aut ex die reli&a efficiant, ut propter harc casteris, quibus pure legatum eft, plus minufve Falcidix nomine ftatim, aut exitu conditionis infpecto, decedat. Primum quod fpc&at, uti legata ftib conditione vel ex die data exiftcnte die vel conditione folvi de- bcnt ea quantitate, qua rcli&a funt, fine ullo interufurii aut fructuum, medio tempore per heredem ex re legata perceptorum > additamen- to, quoties nihil ultra dodrantem lcgatumeft; ita, Falcidia interveniente, heres ea fuo fol- venstempore, tantundem ex integra quantitate vel re Icgata deducit, quantum ex cxterispurc reliftis jam detra&um aut adhuc dctrahendum eft; cum hactcnus nihil fingulare in his Iegatis inveniatur difpofitum, nequc ratio appareat» cur alia in hifcc, quam m puris, dedudio fieret. Atin quaeftione, qucm effe&um habeant quan- tum ad Fakidiam ex csteris legatis puris au- gendam vel minuendam , intcr reli&a ex die certo & conditionalia difcrimcn eft. Etenim in iis quidcm, quaj ex certo die data funt, & ob id ccrto certius praftari debcnt, dcduccn- dum venit, quantum intcrea, donec dics ob- tingit, heres lucraturus cft ex fruftibus aut ufu- risj quafi tanto minus ab initio legatum cffet, atque ita per talcm fubducYionem diminuti le- gati quantitas aut aeftimatio caneris adjunctale- gatis, efficiet, ut, quia jam ob talcm dedu- ftionem minor eft lcgatorum cumulus, fcu tan- to rnirius fupra dodrantem legatum apparct, ctiam minus ca»teris legatariis Falcidise nominc | detrahatur. I, in lege Falcidi* 4j.fr. l.in^uan- |
||||||
|
irVT I T. II.
titate 73. §, in diem 4. ff. h, t. i. nifi"fidola f»
$. fi tta i. & 3. ff. fi cui pius quam per leg. Fai- cid. lic. kg. effe dicetur. In conditionalibus vero non arftimacur, fecundum Proculi opinionem, quanti condkionaie legatum venire poflit, uc id in legato eife inteiligatur, fed expe<ftandus eventus condkionis, interimque legatariis re- liquis ita prxftanda Iegata fua fine diminutione^ ac fi legatum conditionale nullum effet, dum- modo illi caveant, fe reftituturos, fi exiftente legati conditione appareat, amplius, quam per legem Falcidiam licuerit, acceptum effe. /. 1. §. interdum n. & §. fi in annuis 16. I. iniege Falctdia 45. §, j. /. in quantitate 73. §. fed & fi 2. ff, h. t. i. 1. §. fi legata 7. /. mft fi dolo -, §. quotiens 3. ff, fi cui plus quam per ieg. Falctd. Hc. leg. effe dicetur. exiftente autem conditione iterum tanto minus legatum vidcbitur, quan- tum eft in medii temporis emolumcnto, ex rc fub conditione legata per heredcm percepto, ut eo fubdufto reliquum folummodo con- fideretur, tanquam legatum, & eatenus tantum jure Falcidix minuat pura caeterorum Icgata; qua ratione fi decem alicui fuerint relicia ful> conditione, & illa dcmum poft decenniumcx- titerit, non decem, fcd minus quamdecemlc- gata videri Ulpianus notat, quia intervallum temporis ac interufurium hujus fpatii minorem facit quantitatem legati, quam decem. /. circa le-> gtm 66. ff. h. t. feu,quod eodem redit, fruftus rc« rum fub conditione legatarum per hcredem pen- dente conditione perccpti, cjuia jure hercdis percipiuntur , in Falcidiam imputantur , & efficiunt , ut tanto minus ex legatis Falci- dia? nomine deducendum fit. Quod 8c evin- citur ex fadi fpecie, quat eft in l.qui quadrin- genta 88. §. ult, ff. h. t, Quod fi res fubcon- ditione legata, eadem pendcnte fine facT:o hc- redis pericrit, ex eventu vel defccl:u conditio- nis dijudicandum erit, utrum rebus carterishc- rcditariis ad augendum dcfuncti patrimonium 8c minuendam Falcidiae detra<5tioucm annume- randa fit, nec ne: exiftente enim poft interi- tum conditione, hcredi non videtur periiffe » adeoque nec quarta: cjus imputari debet j ea vero deficiente, in contrarium ratio trahit; cum utique perpctuo dominii jure apud heredem, ut dominum , fuiffet remanfura , ac proinde ei, qua domino periiffe diccuda fit; maxime, it cogites , damna poft mortem teftatoris heredi- tati evenientia heredi nocere. /, in ratione 11. §. fi fervus 1. & ^.ff, h. t. juncl §. pen. Inft, h. t. 9. Denique nec perfonarum, quibus lega-»
tum, favor aut dignitas plcrumque impedimento cft, quo minus Falcidiasbeneficiohercsutatur: ficut ab Impcratoribus refcriptum fuerit, tan- quam certum & indubitatum, Falcidise ratio-* ncm adverfus omnes pro modo legatorum & fideicommilTorum locum habere. /. Falcidia z. C, bt r, nam & cx legatis Principi reliclis de^ trahimr.
|
||||||
|
Ad legem
traliirur. /. & tn legatis 4. C. b. t. & ex iis,
quae civitati vel reipublica; data funt. /. 1. §. *d mtmicipum 5. /. fi heres 3. §. ult. ff. h. 1.I. in imponendo 6. §. 1. C, h,t. utcunque hsecvel ad ornatum publicumveladhonorcmpublicum, vel ad publicam commiferationem fiepc perti- nuerint, ut patet ex /. civitatibus 12,2. ff.de legatis t. nec minus ex praelegatis heredi ad- fcriptis. /. a coheredibus 17. C. h.t. l.exfacto 3 5. §.undefcioi.ff.debeyed. inftit. 10. CeiTattamenFalcidisdctractio, exquo-
rundam jure hodicrno in univerfum, uti id de Norimbergenfibus adnotat Rittershufius ad no- vellas part. 6. cap. 5. num. 17. & a Neoma- gienfibusnoviffime conftitutum eft. Nieuiegere- formeert landrecht tit. 22. art. 7. & 14. Scd jure ctvili ceffat, fiteftator hercdcm inftituens, quartam fuorum bonorum ei inter vivos dedc- rit, atque ita vivus ipfe hercdifuturofatispro- viderit. /. cum quis de $ 6". §. ult, ff. h. t. Iicet cnim inter vivos heredi donata rcgulariter in Falcidiam haud imputentur, tcfte Paulo recept. fent. libr. 3. tit. 8. §. 3. tamen aliud obtinet, nbiea mente quid datum apparet, ut in vicem Falcidis cedat. d. I. 5 6.-§. ult. ff. h. t. juncT:. /. qttando 3 5. §. & generaliter z. C, de inoff. teftam. 11. Ceflat & fecundo, fi teftator eam expreiTe
yetuerit, idque ex jurc novo. noveU. 1. cap. 2. in fine. Hugo Grotius manud. ad jurifpr. Hott. libr. z. cap. 23. num. 3^, five in teftamento, five in codicillis. Fachineus controv. libr. 13. cap. 57. Refp. Jurifc. Holl. part. 1. conftl. 84. in fme, plim enim ufque adeo inutilis erat de- tra<5tionis hujus prohibitio, ut ne rata quidem fuerit aut fervanda conventio atque promillio, vivo teftatore, & ad defiderium cjus, per he- rcdem interpofita, de legatis integris abfque Falcidiae diminutione prseftandis, utcunque com- minatione exhcredationis autpcenali ftipulatione inunita effet. /. quid bonis 15. §. frater 1. l.Se- jus & 17. ff h. t. I. fi ut allegas 11. C. /;. t. Et hoc jus antiquum de non prohibenda Fal- cidis aut Trebellianicae detra&ione in Belgio Hifpanico redu&um effe, poft Zypseum & Chri- ftineum ftatuit Perezius ad tit, C. de Senatufc. Trebell. num ult. licet de Brabantia Hifpanica contrarium pateat ex Stockmanno Curia Era- hant. decif. 38. 39. 40. Quin tamen olimin fmgulari hoc vel illo legato per indirectum prohi- bere teftator potuerit, haud videtur dubitandum. Nam& damnare heredem potuit, ut Titio decem daret, & quanto minus per legem Falcidiam caperc poffet, tanto amplius ei daret: quocafu Titius totum capicbat, legatariis cjeteris tanto plus dcccdebat, .& heredi Falcidia tota exlegis prxfcripto falva crat. /. fi in tefiamento 0*4. ff li. t. Potuit & injnngcre, ut, quantum fu- pra dodrantem legatum effet,* id ex unius le- gatarii lcgato detraheretur; quo ipfo ifti lega- tajip lcgatum fub conditione, fiperlegemFal- |
||||||
|
H A L C ID I A M. ^gc?
cidiam haberi poflet, datum vidcbatuf. /. qtti
quadtingema 88. §. quare 2. ff. h. t. Denique poft mortem teftatoris non minus cx veteri» quam novo jure, beneficio Falcidiau-cnunciare hercdi pcrmiflum fuit, five ipfe poft mortem tcftatoris, cui fuccedit, caveat, fe integra legata , foluturum. l.qui quod 46". ff. h. t, fivcinven- denda teftatoris jam dcfuncti hereditate padum adjcccrit, ut & lege Falcidia interveniente fo- lida lcgata prseftentur. /. poteft beres 7i.ff b. t. five hercdis fui committat fidci, de Icgatis, qius ipfc fldcicommittens ex altcrius tcftatoris jam dcfun&i voluntate tanquam heres ejus dcbebat, in folidum fine ulla dctra&ionc folvcndis. /. pa- ter filiam 14. §. avia i.ff.b. t. Expreffeau- tem tcftator prohibuiffe intclligitur quartx hu- jus deductionem, non modo, fi planisapertis- que id verbis declaret, fcd &fi nominatimve- tuerit , ne res legata alienetur , fed permaneat apud fuccefforcs ejus, cui relicta eft. atttb. fed & ea C. b. t. novett. t x^.cap. 11. Neoftadius CurkHoll. decif. 5. inftne, Mantica deconjed. ult. volunt. libr. o. tit. iq.num. 16. Fachineus controverf. libr. 5. cap. 6. Hugo Grotius ma~ nuducl. libr.z.cap. z^.num. 37. Parensp. mem. Paulus Voet ad pr. Infiit. h. t. num. 6. Qiiin imo, fi teftator exprcflerit, fevelle, utomniav legata intcgra prasftentur fine diminntione, fa<* tis aperte atque expreiTeprohibuiiTevideturFal- cidise dedudionem, fi nolis, jura verbis magis quam rebus fcripta viderij tum quia id natu-* raliter fermo teftatoris abunde complcditur ; tum etiam, quia jure veteri, fccundum quod Falcidis detradio in hoc aut illo fpeciali legato vetari poterat a teftatore, Falcidix bencficiurri hoc iplb ceiTabat, quod teftator integrum lcga* tum juffiilct pOTftari. /. decem legata 6. in fae ff de fideicommijf. libert, juncT:. /. pen. §. pen. ff. de legatis 3. Jacob.Coren obfervat. ^y.num. 7. 8. Mantica de conjecl, ult. volunt. libr. 9 tit, i^num. 17. 18. Berlichius concluf. pracl. part, 3. conclnf. 1. num. 72. diilent. Fachineus controv. libr. 5. cap. 13. Carpzovius deftn. fo*> renf. part. 3. conftit, 1. defin. 13. Zocfius ai Fand. h. t. num. 31. Ulud facilius admiferis, hoc folo, quo teftator juffit fuam impleri vo-> luntatem, cum pcenje comminatione, non vi- deri fatis prohibitam Falcidiaro. Sande decif, libr. 4. lit. 7. defin, o. Liberis plane primi gra-* dus lcgato gravatis parentes non poffe prohibere Falcidiae detraclionem, fed ipfis duplicem quar-« tam, legitimam nempe & Falcidiam, exjure Canonico ac morlbus falvam effe oportere, verius eft: ne alioquin porta parentibus aperiatur elu- dendi jus illud reccptum, quo filius primigra- dus fideicommiflb gravatus duas quartas fibire- tinet, dum illos, quos ultra femiflcm apud nos gravare nequeunt univerfali fideicommiflb, k^ gatis & fideicommiffis particularibus ita onera- rent, ut nil prseter legitimam ipfis fuperellet, atque ita in fraudem juris alia via privarentur; <^q cj iilii |
||||||
|
Lib. XXXV. Tit. II.
|
|||||||||
|
490
|
|||||||||
|
filii portionc iMS, quam iis alia via adimi in-
tcrdi<5htm fuit; quod jura nonfinunt. arg. l.fi quis integris 7. §• t. ff qui & a qtiibus manu- miffi hberi non ftant. /. cum bi 8. §. fi cam lisio, ff. de tranfaftion. cdp. cum quid una 84. de reg. jmis in 6. & hanc fententiam fovet Hugo Gro~ tius manud. ad jurifprud. Hott. libr, 2. cap, 20. num. 16. 17. Peregrinus de pdeicommiff. art.y, mm. 55. Lecuwen cenf. for, part. 1. libr. 3, cap. 9. num. 3. majoremque pro Falcidia non prohibenda, quam pro Trebellianica, ratio- jiem militare docet Sande decif. libr. 4. tit. 7. defm. <f. An autem, ficut teftator poteft Fal- cidiam prohibere jure novo, ita quoque vivo tcftatore heres cum legatario pacifci poflit de Falcidia non deducenda, difcutit, &in negan- tem fententiam inclinat Vinnius traft. depaftis cap. tZ.num. 3.4. 12, Non etiam dediwftioni huic locus eft,fi
lieres fineinventariohereditatemadierit, fecun- dum tradita m tit. de jure deliber, num. ij.mt fciens, vcl per juris ignorantiam, integra legata folverit, five omnibus lcgatariis, five quibus- dam tantum, legati per Falcidiam haud dimi- nuti prasftatio £i(5ta fit; cumeoipfo, quoduni afut quibufdam folidum praftitit» Imperator eum ©iranibus etiam reliquis ad folida legata volue- rit devin6tum efle; ne alioquin heredis arbitrio inasqualitas inducatur inter eos , quos teftator, quatenus honorayit, arquali voluit jure cenferi, novett. 1. cap. 3. Licet enim vulgo is, quiuni jus fuum remifit, non ideo alteri quoque te- neatur remittere. /. quod bonis 15. §. nonidcirco 1, ff. b. t. I, in imponenda 6.§. ult. C. /;. t. ta- men in cafu pracfente aliud Juftiniano ex pra- di&a tatione placuit, atque adeo veteris juris mutatio haftcnus intercefiit. Diverfum eflet, fi fa&i errore lapfus intcgra legata folverit, ac deinde novum, qtiod antelatuerat, emergatars alienum; tunc enim Falcidiam velut indebite folutam condicere heres haud impeditur. /. er- ror fafti 9. C. h. t. novett. 1. cap. 2. infine. 13. Ex legatisquoque teftamento militis re-
li&is Falcidia haud detrahitur. /. in teftamento 7. C. h, t. I. 1. §. in quibufdam 12. ff. fi cui plus qtiam per leg. Vaicid. lic. leg, effe dic. Nec repugnat, quodin teftamento militari Senatus- conmltum Trebellianum locum habet. /. 1. §. m flii 6. ff. ad Senatufc. Trebett. Non enim inde fequitur, quartx dcdudionem exiis, qua» co r^licla , fieri poffe ; cum tempore Ulpiani, Senatufconfultum Trebellianum in d.l. 1. §. 6, interpretantis, non ex Trebelliano, fed Pcga- lianoSenatufconfuIto, quarta heredi fiduciario debiierit ex fidcicommiflis falva efle; nec aliud tiinc cx Trebelliano contigerlt, quam quod ©ftera hereditaria a fiduciario hereditatem refti- tuente tranfirent in fideicommiflarium, utpatet cx §• & Neronis 4, & 5. lnflit.de ftdeicommiff. lered. I. t. §. cujus 2. /./ patroni fy. §. ftdei* &mmijptm z. ff, ad Stmtufc, Trtbttt. hoc vero |
in fideicommiflls univcrfalibus a millte a?qtie ac
a pagano relictis obtinuifle, tantum vult Ulpia^ nus in d. I. 1. §. 6. Ethxc ita, fi temporc militiaj teftamentum fitconditum: fienim poft miflioncm ab eo, qui veteranus eft, Falcidias dcdudio nequaquam ceflat. /. ad veterani 40. ff. b. t. fic ut in ipfis etiam codicillis, a militari teftamento depcndentibus, non tcftamenti con* diti, fed codicillorum factorum tempus infpi- ciendum fit, an tunc miles fuerit; ac proinde fi quadringenta habens, tcftamento in militia condito quadringenta legavcrit, codicillis vero poft miilionem conditis centum, ex quinta par- te, id eft o&oginta, qua? ad Iegatarium cx co- dicillis pervenirent, fi Falcidiam non pateretur, quartam, id eft viginti, heres retinebit. I. [i poft miffionem 17. /. fi miles 92. ff. h. t.l.ftcer- tarum 17. §. ult. /. 18. pr. & §. 1. 2. ff. de teftam, milit. Uti vice verfa, fi miles, dum paganus erat, teftamentum fecerit, militice tem- pore codicillos , lex Falcidia in teftamento qui- dem, at non in codicillis locum habet. /. ult, ff. b. t. Ture tamen noviflimo etiam ex lega- tis teftamento militari reliclis deduci Falcidiani* quoties hereditas ejus cum inventario cft adita> dixi in tit. dejure deliberandinum. 22. 14. Sunt & fingulares varia; Icgatorum /pe-*
cies, in quibus vel in pcenam heredis, velob conditionem & qualitatem rerum. legatarum 9 vel ob favorem legatarii, nulla per legem Fal- cidiam diminutio nt, aut faltem id, quod de- trahitur, heredi non cedit. In paenam heredis in rebus dolo malo per cum ex hereditate fub- tractis, in quantum legatarius quidem detraftio- nem patitur, fed emolumentum detractionis , fcu ipfa quarta, hcredi velut indigno ablata , fifco applicatur. Licct enim heres ex eo folo, quod contendit, rcm legatam non hereditarfam fedfuamefle, & tandem fuccumbit, Falcidiam non amittat. /. comparationi 6"8. §. ult. ff. b. r. tamen perdit, cumfubtraxit, quia multum in- tereft, fubtraxerit, an hereditariam cfle nega-» verit. /. refcriptum eft 6. ff. de bis quib. ttt in- dignis. I FalcidU legis 24. ff. b. t. jun<5t. d. /, 6$. §. ult. ff. b. t, (imo jure novo amplius indu- plum ablatorum tenetur. /. ult. §. licentia 10. C. de jure delib.) Idemque obtinet in fideiconv? miflis, de quibus incapaci reftitttendis heres ta- cite fidem interpofuit; dum ha^c ita in totuti) fifco cedunt, ut nec quarta corum apud here-* dem remaneat, qu# remanfura fuiflet, fi ca< paci reftitutio fideicommifli fuiflet facienda j fic ut nec caeteris legatariis, in quorum legatis Fal-» cidia admittitur, proficiat, cx tacitis fideicom- miflis nihil deduci; quibus fane profeciflet, (% quarta cx iis nonfiico cefliflet> fedhercdemfew cuta eflet. /. benefuio legis 59» §. 1. ff.b.t.l. etiamfi 3, C. b. t. I. heres qui 11.ff.de bis quib, ut indignis. nifi Hliusfamilias aut lervus jubentc patre vel domino fie fidem tacite contra leges interpofijerint; quippe quibus Faleidia tuncad- huc
|
||||||||
|
Falcidiami 49 i
, qui potuerit. Ulpianus in fragm. tit. zx. §m
Deos 6. Contra vero Paulus Ulpiano costaneus in receptis fent. libr. 4, tit. 2. §.5. definivit, quartam Falcidiam, itemque Senatufconfukum Pegafianum dedudo sere alieno Deorumque donit locum habcre: atque ipfe etiam Ulpianus au« tor eft,recl:e per maritum uxori donari ad oblatio- nem Dei, ut donum Deo detur, vcl locus con- facretur. l.fifponfus 5. §.proinde 12. ff dedonat. inter vir. & uxor. Quibus motus Cujacius, exiftimavit, in d. I. 1, §. 5. ff.h.t. lcgendum cffe , «0« etiam ea qu& Deo relinquuntur. Sed quicquid ejus rei olim fuerit, jurcfaltemnovo, quod a. Juftiniano indudum, aut certe confir- matum fuit, in legatis ad pias caufas rclictis Falcidiam contkefcere verius eft, uti id aper- tiffime patct ex /. ft quis ad 40. ff, de eptfcopm & clericis. in cujus principio ptoponuntur cap* tivi ad declinandam Falcidiam heredes fcfipti & in §. t.pauperes: deinde in §. 2. per modum rationis generalioris fubneditur, ft enimpropter boc a fpeciali berede receffum eft (quod nempe liceat captivos aut pauperes, incertas perfonas, heredes inftituere) ut non Falcidia ratio itiduca* tur, quomodoferendumept hoc, quodihfactum venerit, per Falcidiam aut aliam occafionem mi- nui ? & poft repetitum aliquoties illud de Fal- cidia ceflante, fadamque determinationem, qui- bus, cujufve loci pauperibusin dubio cederen» generaliter pauperibus aut captivis relifta, tan- dem in §. 7.fubjicitur, hnc tamen omnia(qui« bus fcilieet relida cedant) locum habere fanei- mus > quando non certi xenonis vel certi procho* tropbi. velcertA ecclefia, nominatio a teftatore /«&* fecuta eft, fed incertus eft ejus fenfus: fm autem in perfonam certam, venerabilemve certam domum refpexerit, ei tantummodo bereditatem vel lega* tum competere fancimus. nulla Falcidia velinhac parte interveniente: adeoque, five pauperes aut captivi aut ecclefia ad declinandam Falcidiam heredes inftituantur, five lcgati titulo aliquid eis relinquatur, Falcidiam intercedcrc prohibi- tum fuit. Neque hoc, ita evidenter a Jufti- niano fancitum, ulla pofteriorc conftitutione fiiblatum apparet; non utique pernovellam 121. cap. 1 z, Non enim illa novella illius fentcn- tia eft, quam plures eitribuunt, quoddemum ob moram & tergiverfationem in folvendo le* gato ad pias caufas relicto heres Fakidiacaritu- rus eflet; fed potius, quod heres non poflit evitare integri legati ad pias caufas reli<5ti fblu- tionem, dicendo & excipiendo, relidam fibi fubftantiam non fufficere ad ifta, adeoque fibi ex jure communi faivam debcre Falcidiameflej fed omni Falcidia vacante, quicquid invenitur in tali fubftantia, id proficere ad caufas, qui» bus relidum eft ; adeoque omnem omnino he*' redem, ctiam non tergiverfantem, ex privile- gio piae cauf» nullam fub obtentu Falcidia: cx tali legato poffe facere diminutionem: quod & adnotatura ab Ulrico Hubero ad tit. lnfiit. d$ dqq i Ug9 |
|||||
|
Ad legem
hue falva foret, quia parendi neceffitas eos fn
kvioribus a pcena excufat. /. fi tacitum i3. §. h. t. I. i» fraudem 1 o. §. ult. ff. de bis qtiib. ut indignis. Sed &, fi e converfo hercs id egerit, m fideicommiffum a tcftatore reli<5tum interci- dat, Falcidiaebenefido, quantumadilludfidei- commiffum, indignus eft: ficut enim peccat, qui injuftis & ilkgitimis dcfun&i petitionibus, contra leges interpofitis, morcm gerit, obli- gando fe ad rem incapaci rcftituendam; ita non minus peccat, fi kgitimae voluntati teftatoris fraudem facere, camque evertere allaboret. /. be- veficio legis 50. /. b. t. Agere autem videtur, ut fideicommiffum intercidat, qui vel teftamen- ;tum vel codicillos, quibus illud relidum, ce- lat. Donellus comment. jur. civil. libr. 8. cap. 27. fere in fneverf &boc quidem. JBruneman- .imsadd.L^.ff.b.t. 15. Propter rerum Iegatarum qualitatemFal-
.cidia ceflat in inftrumentis alicujus prsdii, feu -documentis ad prsedii illius dominium & jura -probanda pertinentibus, domino ipfi prsedii le- gatisj cum inde nulla ad deducentem utilitas pervenire poffit. /. fi pradiorum 15. C. /;. {. uti & in dote pralegata, quatenus vere data, & fo- .Itito matrimonio etiam extra legati caufam re- ftituenda fuiffet; fimilique modo in debito le- gato, quatenus vere debitumerat, necplusin legato, quam in debitoeft; cum hadenus rem fuam legatarius recipere videatur; in quantum enim plus eft commodi in legato , quam in adione de dote vel in debito,, five re, five tem- pore & reprarfentationc, five loco, five causa, ■five ob ceffantem impenfarum in dotem fada- rum rcftitutionem, aliamve utilitatem quam- -cunque, in debiti aut dotis prskgato conten- tam, Falcidise detradione commodum illud di- rainutionem patitur. /. 1. §,ftquis creditori 10. /, verbis legati 5. /. fed ufufruclu 81. §. dos 1. ff b. t. I 1. § idem qu&rit iz. & 13. /. cum quis z. $. mulier t. in med. ff.de dote pralegata. I. fi deportati 7, §. ult. ff. de legatis 2. Sed& ampliusdehis rebus, quse mulicris causa emtse parata*, & uxori kgatse funt, ut ipfae quoque extra modum legis effent, nominatim Falcidia Ilege expreffum eft. /. fed ufusfruclus 81. § ult,
ff h. t. eo quod & talia non tam de novo per mortem mariti ex causa legati acquiri videmur, quam potius jam ante vivo marito ex deftina- tione ejus quafita retineri. arg. /. itemlegatoqy. §. ittm ].ff delegatis^. 16. Legata ad pias caufas relida quod fpedat,
■ dc jure quidem veteri Pandcdarum ambiguum eft, utrum Falcidia diminueritlegataDiisdata,
-4um Ulpianus in /. 1. §. ad municipum <$,ff. h.t. fcripfit, ad municipum quoque legata, vel etiam ea» qua» Deo relinquuntur, legem Fal- cidiam pertinere; forte quia apud gentiles parum Diis favebatur in legando, ufqueadeo, ut ne omnibus quidem Diis, fed tantum paucis per Se- «atufconfukum & conftitutiones exceptis relin- |
|||||
|
L i b. XXXV. T i t. II.
|
|||||||||
|
0%
|
|||||||||
|
dote pr&leg. Ulpianum proponcre , quid Julia-
nus qusefiverit, & quid ad qusefita refponderitj cum ait, idem, (nempe Julianus, ex §. n.) qtmit, fi dos alii legata effet, eamque rogatusfit mulieri reftituere, an lex Falcidia in legato locum baberet? & dicit, babere; fed quod minus eftin fidekommiffo , mulierem dotis exallione confecutu~ ram: vcrum tantum abefle, ut in hac Juliani ad quseftioncm propofuam refponfione acquies- cat, ut potius in d. §. 12. in fineeundem haud obfcure redarguat, tanquam qui non fatis rcfte quseftionem formaverit, adeoque nec rccle re- fponderit; dum ipfe aliter ftatum controverfia; concipit, ac ex fua mentc decifioncm facit, fub- neclcns mox poft rccitatam Juliani fententiam; ego quaro, an commoda repr&fentationis in hoc le~ gato ftc obferventur, atquefi dos ipfi mulieri fuiffet relegata > & puto habere: perinde, ac fi dice- ret, non fatis rccte quseri, an in ipfo dotisle- gato , ac perconfequensetiaminfideicommiflo dotis , Falcidise detra£tio locum habeat; fed ma- gis quserendum fuifle, an ex commodo reprse- fentationis, quod in dote prselegatacontinetur, Falcidise diminutio intervenire pofllt, adeoque, an commoda reprafentationis in hoc legato fic ob- ferventur, feu fic pro rata per Falcidiam minuan- tur, atque f% dos ipft mulieri fuijfet relegata ? Et rcfpondendo fibi ad quseftionem in melius re- formatam, ait, &putoy habere: ideft, puto, detradionem Falcidise in hoc dotis prselegato , quantum ad commoda reprfefentationis, locum habere. 18. Quibus autem 111 cafibusFakidialocum
habet, regularitcr a ftngulis legatisproratade-" duci debet, nec arbitrium heredi datum reti- nendi in univcrfum rem unam ex rebus heredi- tariis, quse quartam conftituit. /. Falcidia, ratio- nem 2. C. b. t. praferrim, cumperlegemFal- cidiam fic ipfojurelegataminuantur, ut&ipfse res lcgatse inter hercdes ac legatarios ipfo jure communicentur pro rata. /. Plautius 49. jund. /. in quantitate 73. §. ult. ff h. t. Nec huic contrarium eft Scsevolse refponfum in /. explu- ribus 10". ff. b. t. Quodenim ait, fiex pluribm rebus legatis beres quafdam folverit» ex reliquh Falcidiam plenamper doli exceptionemretinerepo* teft, etiam pro bis, qu£ jam data fmt\ id de eo cafu accipiendum eft, quo non pluribus, fed uni legatario res plures lcgatse, ac ex his qusedam fme diminutione folutse funt: uti idj etiam colligi poteft ex iis, quse mox in §. 1» fubjunguntur, fcilicet, etiam, fi una resftt «4 gata, cujus pars folttta fit, ex reliquis poffe ple-* nam Talcidiam retineri. Quo tamen cafu fi le-* gatarius ex fingulis rebus fibi jam folutis quar-* tam pro rata reddere malit, ex reliquis necdum prseftitis quartse totius deductionem pati invitus haud compcllitur: nifi tcftator alicui fundum ac viam ad illumfundumlcgaflct, &quarta vel minus quam quarta in seftimatione vise fit; tunc enim fundus folus prseftatur, vi» vero legatura intei
|
|||||||||
|
lege Falcidia num. 8. m med. & • ita moribus
fcrvari, docet Grotius manud. adjurifprud. HoU. libr. 2. cap. 23. num. 36. Leeuwen cenf for. part, 1. Itbr.^.cap.^.num.^. Carpzoviusdefm. for. part. 3. conftit. 1. defin. 16. Ant. Faber Cod. lib. 6. tit. 28. defin. 2, fruftra diflentiente "Wiflenbachio ad Vand. vol.i.difp.S.num. 20. aliifque ab eo citatis. 17, Cxterum non intcreft, utrum pise caufse
legatum direclo, an per perfonam mediam re- li&um fit, dum alteri teftator rem certam aut quantitatcm legavit, eamque piae caufse ex fidei- commiflb reftitui juffit. Nam &, fi dosuxori non direfto prselegetur, fed maritus eam alteri legct, ut uxori reftituatur, locum non habere Falcidiam dicendum eft; eo quod in plerifque, & in ipsa quoque Falcidise ratione, ita obfer- vatur, ut omifsa interpofiti legatarii, capien- tis fideicommiflarii perfona fpeftetur. /. cum do- tem 57. ff. h. t. arg. /. cumei qui 42. ff. dele- gatis2.l.(ifidei28,ff. delegatis 3. idque, quia capere non videtur, qui iterum alteri tenetur reftituere. I. aliud eft capere 71.ff.de verb.ftg- nif. Nec turbat, quod ab Ulpiano traditum, fi dos alii Iegata eflet, eamque rogatus fit mu- lieri reftituere, Falcidiam locum habere, fed quod minus eft in fideicommiflb, muliercm do- tis actione confecuturam. /. 1. §. idem quarit iz.ff. de dote prdlegata. Etenim cumin cafu, quo dos uxori per fideicommiflum legata erat» uxor duplici via poflet dotem petere, puta actio- ne de dote &ac"tione exteftamento, Ulpianus hic ex fententiajulianiproponiteam dotisfalvse habendse methodum, quse ambagibus involuta cft, fed exitu infpccTo idem operatur, quod cireuitu evitato comprehenditur a Marcello in d, l. 57. ff. b. t. Sive enim heres cx dote al- teri legata, & uxori reftituenda, Falcidiamdc- ducat, & mox ab uxore conventus acYione de dote, prseftct ei, quod propter Falcidiam de- dudam minus eft in fideicommiflb; five lega- tario ftatim ab initio integram dotem reddat, non deduda Fakidia, nifi ratione commodi, quod amplius eft in legato, quam in aclione de dote, atque ita per manus legatarii dos in- tegra ad uxorem revertatur, quid qua:fo refert ? cum utique via utraque, tum recla, quse cft in d.l. 57. tum circuitum habente, quse eft in d. I. 1. §. 12. nec minus uxor habeat, nec plus apud heredem remaneat. Quibus confe- quens cft, ut, fi fideicommiflarius, Falcidise intuitu privilegiatus, aliam, quam ex teftamen- to aclionem non habeat, atque ita alia via con- fcqui nequeat, quod legatario gravato perFal- cidiam deduceretur, ipfi legatario propter fidei- commiflarium, ad quem emolumcntum legati redundat tandem, nihil Falcidise nominc de- trahi debeat, prout id in fideicommuTo, pise Caufse per interpofitam legatarii perfonam dato, contingit. Sed & fecundo refponderi poteft, |u primis quidcm Yerbis d. I. 1. §. 12. ff. de. |
|||||||||
|
Ad legem i
intercidit l.ftfandm mibi 25. /. Plautius fervo
45>. §. 1. #• b- *• Sec* &» fi teftator teftamen- to fuo rem certam defignaverit, ex qua Icgati quarta deducatur, dum forte juflit, ex legato unius detrahi, quod ex legato alterius alioquin detrahendum effet, voluntas ejus fervanda eft. I. qai quadringenta 88. §. quare cum 2. ff. h.t, arg. /• fi ut allegas 11. C. b. t, ip. Detrahunt Falcidiam heredes, &eonim
fucceflbres, five univerfales fint, quales here- dum heredes. /. quanquam pater 1 o. C. h. t. & fifcus jure publicationis, aut jurc patrimonii va- cantis, in omnia bona heredis fucccdens. /. Mar- cellus autem 3. §, ult. ff. ad Senatufconfultum Tre- bell. I. etiamfi 3. C. h. 1.I. beneficio legis 59. §. i.ff.h.t. five particulares, veluti, quibushe- res hereditatem fibi qua*fitam vendidit. arg. /. po~ teft heres 71. ff. h. t. jund. /. venditor heredi- tatis 2. pr. ff. de hered. vel ac~t. vendit. aut do- navit, aut etiam legato reliquit $ cum enim tunc onera hereditaria talem gravent, effec"hi inipeclo, jequum viciflim, ut & Falcidia? commoda ad cum fpecient. arg. /. cumfilius 76. §. Lucio 1. ff.de legatis- z. l.hereditatem zS.ff. dedonation. Non tamen deduclionem hanc facere poteft heres fideicommiflarius, five novis & ipfum legatis aut fideicommiilis a defunfto gravatum ponas; five de legatis, quibus fiduciarius oneratus fue- rat, quseftio fit. /. lex Falcidia 47. §. i.ff.b. t. I. fatta in 62. §. ft cum n. ff. ad fenatufc. Trebell. nifi fiduciarius Falcidise beneficio in gra- tiam fideicommiflarii ufus nonfit. arg. /. i.§, hde Neratius 19. ff. adfenatufc. Trebell. autin- vitus., ac jurifdidione prsetoris compulfus, adi- verit ac reftituerit: cum enim tunc fine Iucro & damno adeat, atque ita fideicommiffarirpe- riculo & damno hereditas fit, juftum fuerit, ut heredis fiduciarii vice deducat, qua; & qua- tenus is, fi fponte adiviffet, fuiffet dedu&urus. d. I. fatla in 63. §. fi cum 11. ff. ad fenatufc, TrebeU, Si enim fiduciarius deducerenon po- tuerit, etiam fideicommiflario illa permittenda non eft. arg. /. cogi poterit 16. §. Macianus 8. ff. ad fenatufc. Trebell. Longe minus legata- riis Falcidia: deducendx beneficium competit. rf. /. lex Falcidia 47. #. 1. ff. h. t. Nec ad rem facit, quod legatarius fideicommiflb gravatus cautionem exigere poflit a. fidekommiflario de reftituendo, fiplus, quamperlegemFalcidiam licuerit, legatum cfle dicetur. /. i.§. fed&le- gatario i^.ff.ficui plus, quam per leg. Falcid. lic. Idenim eo pertinet, flt recuperet, fiquidipfi poftea deducatur; adeoque uti ipfe legatum to- Cum accipiens finediminutione, cautionemhe- f edi praftare debet de reftituendo, fi forte propter emergens, quod antea latuit, ars alienum Fal- cidise incipiat locus effe, ita juftum eft, ipfi quo- que, totum legatuni ex fideicommiflo reftituen- t;i, caveri per fideicommiffarium de reftituendo, quatenus ipfe vi cautionis ad reddendum com- fjelli poteft. Nam&, fiis, cui viginti lcgata |
||||||
|
'ALCIDIAM, ij.pa
funt, alteri quinquc reftituerefogatusfitjre&e
a fideicommiflario cautionem defideraverit ,• eum haud aliter integra quinque reftituere teneatur, quam fi & ipfe tota viginti finc deductione ab heredc confecutus fit, ac retinere poflit ,• &de- ducta per hcredcm quarta Falcidia, ipfe fideicom- miffario tantum pro rata deducat, quantum ipfi ex legato detradum eft; ac proinde, fi in pro- pofita facli fpecie non integra viginti cx causa legati confequatur , fed fola fedecim, fcu Iega- tum quinta parte per Falcidiam diminutum,jpfe quoque non integra quinquc, fcd fbla quatuor, detrada parte quinta, fideicommiflario prjefta» re cogendus eft, fi non evidens contraria tefta- toris voluntas fit: non enim idcirco, quod Cx fua perfbna legatarius inducere legem Falcidiam non poffit, prohibenduseftimputare fideicom- miflario pro portione, quantum fibi detra&um eft. /. pcenales aftiones 22. §. fi Titio 4. ff, h. t. I. fallain 63, §.fi Thius iz.ff.adfenatufc. Tre* bell. I. videamus 5. in pne ff. fi cui plusquamper leg. Falcid. lic. Atquehinc, utapparear, lega- tarium ex fuo capite nihilex fideicommiflb, quo gravatur, dcducere, placuit, eum a fideiconH miflario defiderare pofle, ut is non fibi legata- rio, fed reda via fublatoque circuitu, heredi caveat de reftituendo eo, quod fupra legem F^al- cidiam legatum apparuerit. d. I. videamus 5. it$ fine fi cui plus &c. Ufque adeo autem legata-* riis fideicommiflb gravatis Fakidia» lcgis auxi-* lium ex fuo capite denegatum fuit, ut, fi he^ rcs if>fc non qua heres, fed qua legatarius irn veniatur fideicommiffo oneratus, dum forteex, ex femifle inftituto, fundus infuper Cornclia-< nus legatus, eumque Sempronio reftituere ro-« gatus eft, nullam poftit cx fundo quartam dc« trahere, quia fundi intuitu lcgatarius eft. arg, /. facla in 62. §. fi cum 11. ff.adfenatufc. Tre- bell. Sed &, fi cui portio hereditatis legata fit, rogatufque fuerit hanc partem reftituere, quar-> tam ejus haud retinet, quia non quafi heres, fed tanquam legatarins partiarius, rogatus eft. /. mulier qus, z 2. §. ult.ff. adfenatufc. Trebell. 20. Qyia vero non teftatoris tantum, fcd&
heredis gratia Falcidiam latam fupra didum fuir. /. poteft heres 71. ff. h. t. etiajnin fingulishe- redibus ratio ejusponenda eft, necfurncit,uni ex pluribus quartam totius hereditatis falvam efle, dum duobus inftitutis, unius portio legatisex- haufta, alterius intafta manfit, fedneceffe eft, ut quifque fax partis, ex qua Reres eft, quar* tam fibi falvam habeat. Licet enim adeunte eo, cujus portio gravata non eft, defuncli judiciuirj confirmetur in totum, etiamfi altcr, cujus por- tio legatis exhaufta, eandem repudiet, atque ita favori teftatoris, cui confultum voluit lex Falci-* dijcj abunde fatisfadtum fit; non tamcn ideo heredis quoque; ut proinde fingulis ratione par- tis fuat detradtio ex legatis permittenda fuerit. §. 1. Inftit.b. t. Quodfihoccafucoheresunus dcficiat, ejufque portio accrefcat alteri, fic ut dq q 3 *S |
||||||
|
Xib. XXXV. T i t. II.
|
|||||||||
|
»494
|
|||||||||
|
abfumta fit, illc tamenex inftltutione filiif. aut
fervi tantum retineat, quantum ad Falcidiam fa- tis eft, nihil quartse nomine deducendum, /. ma- ritum fuum 2 ?. ff. h. t. Quod & Paulus vo- luit in d. I. fi pupillus 21. §. ult. ff.h.t. fimo-i do diftinftiones, in nonnulliseditionibus con- fufe, fic ponantur; fi ego & fervus meushere-, des infiitmi fimus ex diverfis partibus, necafervo erogattts dodrans: his, quibus d me legatum efi, contra Fatcidiam proderit, quod ex portione feryi ad me pervenit fupra Falcidiam ejus portionis. 22. Qyod fi quis pupillo coheres & fimufl
fubftitutns fit, intereft, utrum pupilli, an co- heredis fimulque fubftituti portio legatis fupra dodrantem onerata fuerit. Si pupilli ipfius pars exhaufta fit, refcrt iterum , an fubftitutus ex> vulgari an ex pupillari fubftitutione ad partem- pupilli veniat. Si enim pupillus patri heres fue- rit, & ita fubftitutus ex vi pupillaris fubftittH tionis hercs exiftat, cx legatis, a portione pu- pillari reliclis, pertndc FalcidiamMeducere po- teft, ac ipfe pupillus id potuiifet, fi vixiflet; cum utique is immifcendo fefe paternae heredi- tati , hoc quarta» deducendie jtts fibi qusfive- rit , qusfitumque deinceps ad fubftitutum, tranfmittat ; qui jam non fuo fed pupilli de- funcl:i nomine obligatus, etiam non ampliora legata, quam quibus pupillus obligatus erat, prseftare debet. /. in ratione 11. $. pen. I. qui fundum foium 87. §. qui filittm 4. in fineff.h.t. & quidem tanquam ses aHquod alienum pupillt defundi. /. in ratione 11. §. quod vulgo $,ff. h, t, Sed fi pupillus patri heres non extiterir, fortevivo etiamnum patre fato fundus, & tt» fttbftitutus non ex pupillari fed vulgari fubftim- tiorie portionem impuberi relicT:amaccipiat,in- tegra legata folvere tenetur, ita confufis duobus femiflibus, quafi ipfe folus ab initio ex affe in- ftitutus & fic legatis gravatus effet. d. /. 87. §. 4. ff. h. t. Nec in contrarium facit, qttodfu- pra diclum, quartam Falcidiam deduci pofle, quando portio coheredis gravata accrefcit noa gravatse. d. I. 78. ff. h. t. Quod enim in ca-« fu d, /. 78. non gravatus ex jure accrefcendi ad partem exhauftam veniens quartse deduclio- nem habet, cjus illa ratio eft, quod exjudicio teftatoris tantum pro femifle heres fit, altcrum-* que femifTem magis exlegisdifpofitione, etiam; invito & prohibente teftatore, capiat, Bcideo lex, jus accrefcendi dans, etiam voluerit, ei, cui jtts illud dabat, aliquod cum eo jtire dato* bencficium accedere. C\tm ex adverfo in caftf d. I. 87. $. 4. coheres fimulqtte fujjftitutust' ac ex vulgari fubftitutione fuccedens, ex ipfb te- ftatoris judicio ipfi teftatori fubftituenti ex aflc heresfiat; acproindejuftumvideatur, ut,quem teftator fibi voluit ex afle heredem efle, is quoqtte tanquamunicusheres confideretur, unaque quar* ta contentus fit. Quo modo id etiam in eo fer-« vattir, qui una cttm alio extraneo heres inftitu-* tus, & fimul coheredi vulgariter fubftitutus eft, fi parterri
|
|||||||||
|
isex affchcrcsfiat, videndum, utrum parsgra-
vata aecrcfcat non gravatas, an contra non gra- vata gravata?: fi enim gravata accrefcat non gra- Vata*, perinde inea Fakidise rationem poni pla~ cuit, acfiad eum ipfum pertineret, a quo de- iec"ta fieret; ne aHoquin, denegata Falcidise de- dtt&ione, inutile & infru&uofum heredi cffet accrefcendi jus. /. quod fi alterutro 78. ff. h, t. & hanc fententiam , quee ctiam Proculiac Jti- liani fuit, probabiliorem Paulus putavit, rcpro- bata contraria Caflii» qui partes coheredum con- fundendas ccnfucrat. I. 1. §. fi coheredis 14. ff. h. t. Nec movet, quod iri d. §. 14. in fine •fubjtingitttr, fed & divus Antoninus judicaffe di- ■citur j commifcendas effe utrafque partes in com- ftttatione legis Falridia. Etenim vel addenda par- ticulaKOH, & legendum, commifcendasnonejfe; cum id verba pratcedentia aperte fuadeant. Cu- jacius libr. 4. obferv, 35. veldici poteft, Pau- lttm nominafle ibidem diffentientem Caflium, & tandem fubjungere, ipfum quoque Antoni- num aliqttando in judicando fecutum fuiffe hanc Caffii fententiam, & hoc quidem dubitanter, judicaffe dicitur% neque tamen propterea diffi- mulare, Proculi fententiam probabiliorem effe, etiam a Juliano comprobatam: prsefcrtim, cum non novum Paulo aut infblitum fit, comme- morare aliorum , etiam Principum aut Prsefe- ctorum pmorio judicata, ratione minus fuf- ■fulta, eaque redarguere; ntiidpatetex l.J&mi- lius tarianus 38.//. de minor. 25. annis.l.Clo- dius Clodianus 97. ff. deacquir. velomitt.hered. Si vero portio non gravata accrefcat gravats, ex parte gravata quarta non deducitur 5 adeoque adjiivantur legataiii per portionem deficientem, quia ea non eft legatis onerata, &hancpartem non oneratam heres capit jureheredis; inquar- tam autem Falcidiam imputantur, qusequisjure hcredis habet aut retinet; eodem modo, quo & Iegata caduca apud hcredem remanentia effi- ciunt, ut csteris legatariis aut minus aut nihil dctrahatur. d. I. quodfi alterutro 78. ff. h, t. 21. Huic autem fadi fpeciei ha<5fcenus ex-
cuffe, & dcfinitioni juris, fimilis fcre cft ea, qua teftator dominum & fervum ejus, vel pa- trem & ejus filiumfamiHas heredes fcripfit, ac pa- tris aut domini, vel e converfo filiifamilias aut fcrvi portiones legatis exhaufit, fi deinccps por- tio hereditaria, filiof. aut fervo relida, jure do- minica? vel patria poteftatis patri fecundumjtts Pandcclarum dcfminove quceratur. Nam fi filii aut fervi pars, quas domino patrive quodam- modo ex legis intcrpretatione & autoritate (li- cet fimul etiam ex judicio teftatoris, concur- rente cum legis interpretatione, ut dictum tit. de vulg. & pup. fubfiit. num. 5. in fine.) adjici- tur, exhaufta fit, quartamFalcidiamexperfona fervi aut filii retincre dominus aut pater poteft, quamvis ex fua portione nihil exhauftum fit. /. fi fupillus 2,1. §. ult. in fine ff. h. t. Si vero pa- fcris aut domini portio legatis ultra dodrantem ' |
|||||||||
|
Ad LE6EM F A L CI D I A M.
|
|||||||||
|
495
|
|||||||||
|
hercs fa<5tu%cft; fcd quartam tantum portionis,
quam impubcs accepit, qui fubftitutum habuit, adeoquc non niii fefquiunciam hereditatis pa« tcrna;, Falcidisnomine, fubftitutus fibi fervat. d. I. 14. §. ult. ff b.t. l.qttiduosA.i. ff devulg. &pup.fubfth. 2.4. Quid autem juris fit, fi pater filium im-
puberem fibi heredem fcripferit, & ab eo Je- gata dodrantem haud fuperantia reliquerit,(ve- luti ducenta, cum haberet in bonis quadringen- ta) eique duos pupillariter fubftituerit, ac al- terutrum fubftitutorum ultradodrantem fuarpor- tionis legatis oneraverit, (verbigratia ducentis aureis, quse fola erant in femiffe bonorum fub- ftituentis) alterum ita lcgatis gravaverit, ut ei pars quata fuse portionis adhuc intafta remanfe- rit, (ut fi centum ab eo legaverit) & antunc fubftitutus plus jufto oneratus poffit cx fuo ca- pite Falcidiam deducere, perinde acfi non pu- pillo, fed patri fubftituenti, fubducla pupilli perfona, hercscflet? Amplius an non alter quo- que, qui ex fuo capite fupra modum gravatus non eft, filegataquibusipfeoneratuscft, con- junda cum parte dimidia legatorum, quibus pu- pillus gravatus fucrat,plus quam dodrantem dimi- diatse hereditatis paternse abfumat, explicat l.in ratione n. §. fifilio 6. L fi is qui 80. ff. b. U & per plures dubitandi atque decidcndi rationes Gloffa add.§. 6. Doncllus comment, jur. civi-* lis libr. 8. cap. i^.poft med. 2 j. Imputantur in quartam Falcidiam ea,
quse heres habet jure hcrcditario. /. quod autem dkitur 74. /. in quartam 91. ff. b. t. adeoque primo quidem retemiones omnis teoiporisy ideft, ea qu« vel ab initio inutiliteralicuirelicl:a,vel, cum ab initio utiliter data effcnt, poftea defi- cientia, apud heredem remanferunt, eo quod intereffe non videtur, utrumab initio legatum non fit, an, quodlegatum eft, abheredenon recefferit. /. in ratione 11. pr. L non eft dubium 50. /. 51. /. 52. $. 1. /. id autem 76. §. 1. /. quod fx 78. ff. b. t. junt5t. /. «»/'0 C. de ca- duc. tollend, quseve ipfi heredi a femct ipfo le- gata funt, cum inutiliteralicui a femetipfole- getur, undc & talia dicuntur »0» venireincon- tribmionem, cum lexFalcidiaintervenit, ideft, legatis czeteris non adnumerantur, ut inde le- gatorum cumulusmajoreflet, majorifque quan- titatis detradio ex legatis fieret. l.tn rationele- gis 30. §. pcn.ff. b. t. jand. I. legatumeft no". §. beredi uff.de legatis 1. Adhsec fruclus, qui tempore mortisteftatoris maturi, poft mortem cjus pcrcepti funt. /. in Falcidia 9, ff b. t. uti & fruclus ex legatis, fub conditione vel ex die certo reliclis, pendente die vel conditio- ne redafli, aut quipercipi potuerunt, necnon interufurium medii temporis, fi quantitas ita legata fit. t.inlege Talcidia^. I. circalegem66. I. in quantitate 73. §. in diem 4. //. b. t. Non fruclus alii aut ufurse; nec legata/quarneredi a coherede teftator reliquk. /. quod autm 74. /. in
|
|||||||||
|
partem unam hereditatisjure inftitutionis, alte-
rara fubftitutionis vulgaris titulo ob defedum coheredis, adeptus fuerit. I. qui fundum folum 87. §. ult. iii jme ff. b. t. eo quod & hic ex vo- Umtate tcftatoris ipft teftatorifubftituentiexaffe hcres cft, nec refert quantum ad Falcidiam, an femel ex affe an fsepius ex partibus fimul aifem facientibusheres fcriptus fit. /. in ratione 11. jf. un. in fvie ff. b. t- Quod fi/ ex adverfo non pupilli» fed ipfius fubftituti portio legatis ab- fumta vel ultra dodrantem gravata appareat, & is poftea impuberi ex fubftittttione pupillari heres fiat, ita Falcidise ratio ineunda eft, ut ex duabus partibus, propria nempe ac pupillari, cuartam unam falvam habcat: licet enim hoc in cafu pro femiffe non patri pupilU, lcgatarc- linquenti, fed ipfi pupillo heres fiat, tamen cir- ca legem Fakidiam perinde rationem haberi pla- cttit, ac ft non pupillo ex fubftitutione pupil- lari, fed patri ex fubftitutione vulgari hcres cs- fet. d. l. qut fundum folum 87. §. s/r. ff. h. t. Nec aliud dicendum» fi portio utraque tum im- puberis filii, tum coheredis ftmulque fubftituti ultra dodrantem gravata fit, & fubftitutus ex vul- aarifubftitutione ad totam veniat hereditatem: fubftituto enim ad partem utramque hereditatis a fubftitucnte relic~te vocato, ac fuccedente, ita lcgataomnia confunduntur, quafi unustantum inftitutus & oneratus eflet. arg. l.inratione 11. §. qtwd vulgo j. & §. pen. L in duplicibus 79, ff.b.t. 23. Sed & fi paterfiliumimpuberem &ex-
traneum heredem fcripferit, eundemque extra- neum legatis gravaverit, ac deinde filio impu- beri nullis legatis onerato fubftituerit, a fub- ftituto vero in tabulis fecundis ? fubftitutionem continentibus, alia rurfus legata dari jufferitjtam ca, quse in primis, quam ea ■> quse in fecun- distabulis reli&a funt, inunum contribuuntur, tanquam fi ea, quae a filii herede reliquit tefta- tor, a fuo hcrede fub alia conditione legaffet; feu, quia in hac parte jttris legata, quse tabu- lis fecundis relinquuntur, quafi primis fub con- ditione relicta intelliguntur. Eteo fenfu id, quod vulgo dicitur, intabulis patris & filii unatn Talcidiam fervari, veritatem invenit. /. 1. §. in- terdum 12.L in ratione 11. §. qued vulgo 5. & .§. pen.L is cui 31. /. induplicibus 79, /. 80. ff. b.i.L i. §. 1. ff fi cui plus quam per leg. Fal. Uenique fi pater duos filios impuberes inftituens, wtrique eorum Iegatis gravato eundem fubftitue- th, ac fubftitutus utnque intra pttbertatem mo- rienti heres extiterit, in alterius hereditate Fal- cidia non utitur, fi de bonis alterius impube- ris quartam partem hereditatis paternae, qusead filios pervenit, retineat. /. paterjiliam 14, §,y? dttobus i. ff. b. t. Seeus, fi non utrique, fed noviffimo morienti fubftitutus a patre datus fit: tunc enim portio primi intcftati morientisin-ra- tione Falcidis non confunditur cum portione uhirai fuperftitis, cuifubftitutus ex fubftitutione |
|||||||||
|
496 Lib. XXX^
l. in quartam 5>i. ff. h, t. nec pr^elegata, nifi
pro ea parte, qua is, cui prselegatum, heres eft; cum eatenusnon legati titulo fed jurehe- rcditario pralegata apud eum remaneant. /. Titia teftamentoS6.ff.h. t.l. fliumqaemzq. C.fami- ii& ercifc. Plane, fi coheredes legatis fibi invicem inarqnali quantitate prseftandis gravati fint , & ob id quidam ultra dodrantem onerati, Falridiam coheredibus detrahere voluerint, legata quoque, ^.coheredibusaccepta, Fakidia? ha&cnus irapu- tari placuit. /. Nefennius %z. I. fllio& filia 94. ff. h. t. Idemque djcendum, fi ideo legatum hercdi a. teftatore datum fit, ut integra legata heres praftet. /. fed f%ideo i^.ff h. t. Nam 6c donata heredi a vivo teftatore, aut in dotem data, haud imputantur in Falcidiam > nifi in id data fint, ut integra legata heres folyat. /. cum qtio de 56. §. ult, ff.h.t. arg. l.pater filiam 14, pr. ff. h. t. Qiipd fi qua; conditionis im- plendse causa heres capiat a coheredibus , vel Jegatariis, vel ftatuliberis, dum teftator, qui jamTitium inftituerat, Msvium Titio cohere- dem adjungit, fi Titie quinquaginta dederit, aut Msevio fundum vel (cum fervus eflet) liberta- temlegat, fub eadem conditione dandi quwqtia- ginta heredi\ quinquaginta illa, extra heredita- tcrn habentur, & in quartam Falcidiam haud imputantur. /. in ratione legis 30. §, tametfi 7. /. Falcidia intervenire 44. /. id autem 76", pr. I. in quartam yi.in pr. & in fne ff. h. t. nifiilla, qua: conditionis implendje causa heredi danda erant,. jam ante cx obligatione naturali defun&o fuerint debita. /. fi pupillus 21. ff. k- »• jun<ft. /. 1, §. id quod natura 17. ff. h. t. aut ftatuli- ber implendse conditionis causa folvat nummos defuncYi peculiares: quippe quos pro ea parte, qua is, cui folvitur, heres-eft, in quartam imputari pla- cuit, cum pro ea parte non mortis causa eos cape- re, fed hereditario jure habere intelligatur. /. Fal' cidia intervenire 44./, idautemjG. ffh. t. Neu- tiquam vero in quartam ei imputanda, quseper occafionem hereditatis, fed ex accidenti, heres confccutus eft, veluti, fi qua? ei foluta fint, tanquam defun&o debita, cum vere cflent in- debita. arg. I. venditor hereditatis z.§.foletqu<tri 7. ff. de hered. v.el aft. rend. Sed &, fi is, qui folvcndo non cft, legaverit, & heres currt creditoribus deciderit feu tranfegerit, nc foli- dum folveret, ac ob eam decifionem factum fit, «t aliquid retineret, nihil tamen legatariis pra> ftat, quia eam pecuniam non ex hereditate, fcd cx decifione habet. /. f\ heres 3, %,fed & i.ff. iht. Idemque dicendum, fi heres eam here- ditatem, quse folvcndo non erat, alteri vendide- rk, eo quod pretium tale magis ex ftultitia em~ toris, quam ex boais defun&i habcre videtur. d.L^.pr.ff.h.t. 26. Quantitas autem patrimonii, ad quam
ratio Falcidis redigitur, mortis tempore fpe&a- fcur; fic utaugmentum & decrementum poftea Iantingens lucro & damno heredisfit. §.^«4»- |
||||||
|
titas 2. lnflit. h. t. I. w quantitate 7%.ff. h. t,
nifi ex jure noviflimo heres cum inventario adcat hereditatem, fccundum ea, quse dixi intit.de jure deiiberandinum. 22. Ut tamen deduccn- dum prius fit ces alienum defundi, ( fub quo 8c dos prselegata & dcbitum legatum continetur, quatenus vcre dos data, ac vere a defunclo de- bitum fuit) ficut & funeris impenfa?. §. ult. lnft. h. t. quatenus illsefecundumperfona^con- ditionem ex neceflitate faclar funt, five in ip- fum funus, five in modicam monumenti necesr farii fpeciera erogatum fit: non vero id omne, quod fupra modum, ntcunque fecundura vo- luntatem teftatoris, in funus autornamcntamo»- numenti confumtum eft. /. 1. $. ult. I. 2, ff+ h. t. eoque pertinet, quod a Pomponio tradi- tum, monumentum fepulchri id efle, fecun- dum Hadriani refcriptum, quod causa munien- di cjus locifadum eft, ideoquefiamplumquidi adificari teftator juflerit, velut in circitm por- tkationes, eos fumtus funeris causa non. efle. /. funeris fumtus 37. §. 1. ff.de retigiof.&fumt, fun. Pretia quoque fervorum manumiflbrum, aut fupplicio affedorum, aut in pramiurn libera- torum, ac quicquid inventarii conficiendi, aut, teftamenti infinuandi, aut venditionum expli- candarum gratia impenditur, deduci oportere s in aperto cft ex d. §. ult. Inftit. h.t.l.inration& II, §. fi fervus 4. /. aris alieni 39. ff. h. t. L quantttas patrimonii yz.ff. h. t. I. ult, §. in conu. putatione 9. C. dejuredeliber. Adde tit.de jure deliberandi ttum. 22^ Nec aliud dicendum de legatis ad pias caufas , in quibus Falcidiam ces- fare, fupra demonftratum eft j non enim exifti- mandum, illud privilegium pia caufe ca'tcros legatarios ita gravaturum efle, ut tanto amplius eis detrahatur, adeoque patrimonii totius quar- tam nihilominus cx csetcris Iegatis heres fibi fal- vam faciat; fed magis id, quod pise caufs re- li&um, eo loco habendum eft, acfi nunquan? in bonis defun&i fuiflet, cxemplo fervorum te- ftamento manumiflbrum. Nam & fi teftator ex noviflimi jurisautoritatc rem prohibuerit alie- nari extra familiam, ac ob id ccflet in ea FaI-< cidia; detradio, vel fi quorundam t3ntum lega- torum intuitu Falcidiam quartam detrahi vetuc* rit, h«c omnia fic relida haud aliter confide- randa funt, quam fi nunquam defuntli patri- monio fuiflent conjuncla, adeoque tanto minus mortis tcmpore in bonis repertum eflct, cujus quarta heredi cedat. /. fi poft mijfionem 17. l.fi milesyz.l.ult. ff, h, t. I. f% certarum 17. §. ult. I. 18. /. ip. ff. de teft. milit. Quod & aperts evincit Pauli locus recept. fem. libr 4. tit. 3. $. 3. dum ibi definit, quartam Falcidiam dedutto are alienoy Deorumque donisy locum habere. Et certe, nifi ita ftatuatur, novi nihil induftum cfletineo, quod FakidiaJ detraftio per teftato- rem prohiberi poffit; cum &olim idcavcrete- ftatorpotuerit,utintegrum uni aut quibufHara legatym prsftetur» &j qnantoampUus» quam |
||||||
|
Falcidiam, 497
&us eft, ita non duplum fed fimplufn compu-
tari, iniquum magis, quam benigrium foret. arg. l.fi ei cui 41. §. ft is %,ff. de eviclionibus. Adde tit. de jure deliberandi num. 24, in fine. Denique non intereft, utrum a&iones defun&o competentes ob inopiam debitoris inanes fint, an efficacem exa&ionem habeant: nam & ipia naturalis obligatio defun&o competens) patri- monio ejus accenfcnda eft, & obligatio condi- tionalis, ubi conditione pcndente crcditor mor- tuus eft, & fpem obligationis ad hcrcdes trans- mifit. /. 1. $, id qttod 17, /. (i pupillus 21. /. Nefennius 22. §. pen. I. cum quo de 56. §. ali- quis 1. ff, h. t. licet ha;c non vcniant eodem modo, uti id in fequentibus circa faciendam re- rum sftimationem de hifce aliifque fimilibus ob- fervabitur, num. 30. Serviquoque, qui tem- pore mortis apud hoftes erant, poft mortem te- ftatoris reverfi, uti & res alice poftliminii jure recuperata*, quod ad Falcidiampcrtinet, locu- pletiorem faciunt hereditatem. /. fervi qui 45. ff. b. t. ficut & fructus, qui tempore mortis ia hereditario fundo pendentes, ab herede poftea percepti funt, aut percipi potuerunt, quiapars fundi fuerunt, fundumque feceruht pretiofiorem. /. in Falcidid 9. //. h. t. jun(5t. /. fruclus penden- tes 44. ff. de rei vindic. Adhsecres adefundo pignori data?, autin diem addictat, velfublege commiftbria vendita?, quoties addiclio in diem & lex commiflbria non puram, fed conditio- nalem fccit vcnditionem. l.ftatuliber % 8, §. ult. ff. h. t. junct, /. 1. & feqq. ff. de in diem ad~ diclione. Vide ttt. de lege commifforia mtm. x.itt fine. quin & augmentum pcculii intcrmortem & aditionem hereditatis contingens , quoties is, qui adione de peculio conveniri poterat, creditori heres extkit, /. fi creditor 83. ff. b, t. de quo licet dubkafle videatur Marcellus m /, cum quode 56". pr. ff, h. t, tandem tamcn in §. 1. ejuflemlegis concludk, etiam peculii in- crementum pleniorem faccre heredkatem. Plura - infuper alia, quse in- quartam Falcidiam hcrcdir ' bus imputari, fupra monitum num. z j, 28. Scd ne in conftituenda patrimonii quari*-
tkate riaus fiat, neve in poteftate heredis fit, proferre, quse velit, primo quidem licentiale- gatariis concedenda infpiciendi defcribendique ea, ex quibus quantitas bonorum colligi ac doceri poteft, quoties juftam judex caufam fub-, effe deprehenderit. /. pen, §. ult. ff, h. t. arg, /, ult. §. licentia 10. C. de juredeliber. Dein- ceps rerum fingularum, quas hereditarias efle conftiterit, sftimatio facienda, arbitro etiam in idadhibko, ac per prastorem fideicommiflarium conftkuendo, fi de juftorerum pretiointer he-^ redes& legatarios haud conveniat. /. adverfus z. C. de ufuris & fruftibus legat, fivcomnes, five quidam, five unus tantum, cui modicum* de- betur fidcicommifliim, arbkrum defiderent;& quia computatio ab arbitro, perunum autquos- dam petito, fa&a p#judicare non debet cxtcris, Rrr qui
|
|||||
|
Ad legem
per legem Falcidiam licet, Iegatum apparuerk,
id ex akcrius lcgatarii legatis deducatur. /. qui qua- dringenta 88. §. quare z. ff, b. r. Adde Percgri- num defideicommiffisart. 4. num,^ 1. 27, Dedu&is hifce deducendis, rcliqua? rcs
omnes heredkariae, quse inveniuntur, ad con- ftituendum bonorum cumulum, & dcfiniendam quarta.* quantitatem, confideranda: atque conjun- gends ■iunt. Cumque de quibufdam iddubium ilt, eas recenferi ac difcuti necefle eft. Ad au- gendum ergo defuncTi patrimonium non modo a&iones defuncto in extraneum> fed & in ip- fum heredem competentes proficiunt, ficut e contrario heredi in def un&um nata; patrimonium minuunt, nequc quantum ad legem Falcidiam attinet, aditione confunduntur aut extinguun- tur. I. 1. %. fi debitor 18. ff. h. t. Nec tan- tura rei perfecutorix, fed & pcenales heredita- r\x, fi modo tales fint, qua; ad heredes tran- feunt: fi enim morte acloris evanefcant, qua- Jis eft actio injuriarum & aliaj fimiles, aut po- pulares fint, qua? non competunt heredibus qua talibus, computari nequeunt in bonis defun&i; ficut nec bona defuncti minuerent, ubi ille pcenalibus aut popularibus a<5tionibus conveniri potuit, nifi quatenus heredes inde obligati ma- nent, dum vel lis cum defuncto conteftata fue- rat, vel ex dolo ejus aliquid ad heredes perve- nerat. /. pcenales ailwnes 32, ff. h. t. jun&. §. r. Jnftit. de perpct, & tempor. acl. l.fi vero j. §. h&c antem 5. ff. dehis qui effud. vel dejec. Nec refert, utrum hae a&iones tum rei periecutoria: tum pcenales fintperpetuse,an.temporales; cum fit, quod Cux negligentiae heres acceptum ferat, fi non ante finem tcmporis actionem in judi- cium deduxerit. d. I. p&nales 32. §. honoraru 1. ff. h. t. nec, utrum pcena, qua? peti poteft, legalis an conventionalis fit: qua Tatione, fi defunctus evictionis nomine a&ionem ex ftipu- Iatu in duplum habuerit, aut pati debuerit, dum rem alienam emerat aut vendiderat, non fim- plum, fed duplum, augmento aut diminutioni imputandum eft. /. cum emtor 48. ff. h. t. nifi hcres ipfe emtor autvenditor {-uji'k: tuncenim non duplum fed fimplum compuiari, benignius vifum fuitj idque pro ea parte, qua hereseft; cum quantum ad partes coheredum haud reprse- fentet defun&um, fed magis extranei loco ha- beatur. d. I. 48, ff. h. t, arg. /. venditor here- ditatis 2. $. fi Titius ij. in fneff.de hered. vel aft, yend, ubi emphatke dicitur, eviSto bomine iem (non duplum) a Titio fervari, Et hsec ita, fi non heres, qui a defun&o emerat, du- jpli ftipulatione interpofita, rem eandem rur- Ins alteri vendiderit, & evi&ionis nomine du- plum promiferit, aut vke versa defun&o rem vendiderit, cum ipfe prius eam ab alio cum du- pla:ftipulationecomparaflet: tuncenim, utivere duplum evi&ionis nomineab extraneo vendi- torc confequi poteft, aut e converfo emtori ex- traneo ad dupli prsftationem efficacker deYin- |
|||||
|
V. T 1 t. II.
. titudo eft vel ex inopia debitoris, vcl ex incerto
debiti creditive conditionalis hereditarii eventu, vei ex eventu, incerto folutionis, ad quam com- pclli debitor invitus haud ppterat. Si incerti- tudo fit ex inopia debitoris, primo quidem com- putandum, quod exigi ab eo potuk. /. pretia rerum 63, %. cumdebiw 1. ff.h. t. rcfiduivero venditio facienda eft, ut jd demum in heredi- tatc computemr, quanti nomcn diftrahi poteft, pro majore vel minore melioris fortunee fpe, debitori arFulgcnte. /. quartbatur 8z. ff.h. f.Et fi refiduum diftraclum non fuerit, proderit le- gatariis, ubi poftea ampliores coeperint cffe de- bitoris facultates. /. cttm quo de 56. §. aliqais 1. ff. h. t. Si tamen vel hercs ipfe dcfundo dcbuerit, vel debitori extraneo per teftatorem libcratio lcgata fit; utroque in cafu totumde- bitum computandum eft; cum & heres & lc- gatarius ipfefibi folvendo videatur, & quodad fe attinet, dives fit. /. Nefennhs it. §, pen. t. quarebatur Sz. ff. h, t. arg. I. 1. §. ftdebhor 18. /. pen. pr. ff. h. t. Quod fi inccrtitudo fit ob conditionem obligationis ex ftipulatu aliove contradu, ex quo alius defunclo, vel ipfe al- teri devinclus eft; placuit, vel tantum ftipula- toris bonis accedere, & promifloris decedere t quanti ea fpes obiigationis vendi poteft; vel cautionibus rcm exptkari, & duorum alterum fieri; ut aut ita ratb habeatur, tanquam pure debeatur, autita, tanquamnihildebeatur; de- inde heredes & legatarii inter fe caveant, ut exiftente conditione aut hercs reddat , quan- to minus folverjt , aut kgatarii reftituant, quanto plus confecuti funt. /. in quantitate 73. §. magna 1. //. h. t. Nec aliud ftatuen- dum in eo» quod fub incerto die debitum;eo quod dies incertus conditionis loco cft. /. dies incertus j^.ff. de condh. & demonflrat. I. fuf- ficit ad 55.//. de condicl. indebiti. (ubipro con- diilionem lcgendum condhionem) arg. /. ftipula- tio ifta 38. §. inter incertam 16. ff. de verbor. obtigat. I, taiis fcriptura 30. §. fed etft 4. ff. de legatis 1. Diverfa debiti in diem certum ratio eft: cum enim obligatio in diem certum con- cepta ftatim cedat, folaque folutio ufque ad tem- pus adjefitum dilata fit. §.omnh 2, Infth, deverk obligat, t, cedere diem 211. ff.de verb.jignif.d. I. 38. $.i6, ff. deverb.ohligat. foluromodo in- terufurii ac fru&uum medii temporis habita ra- tione, computandum tak debkum tanquam pu- rum, fic ut tanto minus ex bonis erogandum intelligi debeat, quantum interea, donec dies extkerk, debkor lucraturus eft ex frudibus 8c ufuris, arg. d. /. in quanthate 73. §. mdiem 4, ff. h. t. Quid vero juris fit quantum ad Fal- cidia; rationem circa computationem rerum aut quantkatum, fub conditione vel ex die kgata- rum, ubi necdum conditio kgati extitit, aut dies venit, jam arofe in num. 8. traditum eft. Ia incertkudine ob incertum eventum folutio- aiSf ad quam debitor invkus compelli nequit, ( quod
|
||||||
|
498 Li b. XXX'
qui ad atbkrum miffi nonfunt, ideo folet ab
hcrede reliquis denunciari fideicommiiTariis, ut vcniant ad eundem arbitrum» ibique caufam fuam agant; plerumque & crcditoribus, utde «rc alieno probent. /. i. $. cum dichur 6. ff. Jtcui plas quam per leg. Falcid. tic. leg. ejfe dic. 29. .fliftimandse vcro res fingulae ex com-
munihominumopinione, tanto pretio, quanti vulgo & ex rei verkate valent. /. in Valcidiaqz. ff. h. t. quod & pr&ftns pretium appellatur in /. in lege Faicidid 62. §, 1. ff. h, t. non addi- ftinftionem pretii praeteriti temporis, uti qui- dem eo fenfit pretium prafens accipitur in /. mn intellighur 3. §. divi fiatres 5. //. de jure fifci cum conftct» mortis tcmpus fpe&andum efle, & incrcmentum ac decrementiim lucro & damno hercdis cedere. §. z. Injt. h. 1.1. in quantitate 73. //. h. t. fed potius prafens appellatur , quia pretium, quanti res vulgo valet, ipfi rei cohae- rct, & quafi prasfens eft, fic ut dominus rem habens etiam pretium illud habere inteliigatur. arg. §. f\ res aliena 6. in fine Infth. deiegath. dum publica eatn poteft au&ione divendere, pretiumque nancifci; re tanti valcnte, quanti publice vendi poteft. His confequens eft , ne- que infolitum Sc quafi momentaneum pretium tSt, quse raro accidk, caritate fpe&andum effe, dum non tanti res vulgoeft. l.pretiarerum<5$, §. ult ff. h.t. neque ex arbkrio teftatoris fa&ani rerum heredkariarum seftimationem attendi de- bere, ut inde quarta Fakidia minueretur, aut aufcrretur. /. qitod bonh ij. §. ult.ff.h. t. l.fi fundum fub 81. §. fi libertus 4. //. de legatis 1. nequc id, quod ex vendkione rerum perhere- dem fada, redadtum eft, ubi is maleacpretio viliori, aut cx adverfo pretio immodico ex em- toris ftukitia, rem heredkartam divendidit; l.ft beres 3. jff. h. t, neque quanti res ex peculiari valct arfcctione, qua quis forte du&us, longe fupra verum pretium rem hereditariam emturus eflct, five res talis apud hcredcm manfura fit, fivc ad lcgatarium tranfitura. /. »« lege Falcidia 61. §. ult. I. 63, ff. h. t. arg. Ififervummeum 3 3. ff. ad leg. Aquil, qucmadmodurrysx adverfo, fi heres legatario rem legatam prseftare nolit, & ob id ex jurejurando in litem ultra verum rei pretium damnatus fit, ratio legis Fakidiae non ejusfummse, in quam kgatarkis juravit» haberi debet, fed ejus, quanti vere idfuit, quodpe- tkum eft, quia id, quod pcense causa accrevit, in icgem Fakidiam nonincidk. l.cumpaier60. §. 1. ff. h. t. Cur autem hoc pretium affe&to- nis formale appelletur, expofitum in. tit. de ufu- fiu&u num. ^.fereinpr. 3 o. Suht tamen nonnullss res, qnas quan-
tum ad Falckliam aeftimatione per perkos facien- da npn indigent, dum ab ipsa lege in fuo ge» nere aeftimata; funt, uti id in fervis Juftiniano placuk. /. ult. pr. C, eommtmia de legath. Snnt &, quaeex oppofito propter, ineertitudinem cec- tam non recipiantaeftimat^em: qualis incer- |
||||||
|
A£> tESEM Falcidum,
|
||||||||||||
|
49?
|
||||||||||||
|
(quodaccidit pottflimum in obligationibus na-
turalibus tantum, uti & iniis, quas civilesqui- <lcm funt, fed. exceptione perpetua in odium cjus, cui opponuntur, elidi poffunt, & ob id fponce ek iis folutiim coridici nequit tanquam indcbitum ; vcluti, quod exccptione Macedo- niani Senatufconfulti» aut exceptione juris novi datl aut impctrati, rctincri poteft, juxta /. qtii exceptionem 40. ff. de condiB.inieb. l.pen. §. ult. * ff. quod quifque juris in alterum ftatuerit.) om- rlis imputatio ejus, quod ita debetur, in pCn- deriti eft, neque ulla debiti illitis a*ftimatio fit, ffed folus eventus folutionis fecutse vel non fe- cutas demonftrabit, an & quatenus patrimonium iride auclum vei non atictum intelligatur, ac legatarii a Falcidia fublevandi fint, niedioque tempore lcgata fic prasftanda, ac fi nihil horum defuncto effet debitum. /. 1. §. id quod ij. fff h. t. Nec intereft quantum ad eventum folu- tionis, utrum vera & naturalis rei naturaliter de- bita? pra*ftatio faeta fit, an compenfatione, qua* & in naturali dcbito probata eft, heres illud con- fecutus fit. arg. '/. etiam qttod natura 6, ff. de tompcnfamn. aut etiam deduftione ejus per le- ges concefsa fibi confuluerit: qua ratione, fi lervus fuo domino defuncto dena, & alii dena debeat, 8c una decem habeat, hifce decem au- geri hereditatem Scsevola refpondit; decemfci- licet, qvias defunclo naturaliter debebantur,in hereditate maneritibus. /, cum qtto de 5 6. §. Sca~ rola 2. ff. h. t. Et licet id, quod pupillusna- turaliter debet ex promiffione fine tutoris auto- fitate facta , folutum repeti adhuc poffit tanquam indebitum, quafi nec natttra pupillus hoc de- berct. /. quod pttpillus 41. ff. de conditl. indebiti. tamen fi ei a creditore lcgatum fub illa condi- tione datum fit, fi id, quod ita naturaliter de- hebat, heredi pr&ftiterit, numeratione fua effi- ciet, ut hoc tanquam ex naturali obligatione folutum, herediinFalcidiamimputetur. L.fipu- pillus zi.ff. h. t. Sed & aliquandoaccidit, ut id,quod 8c pure & naturaliter ac civiliter, adeoque cfficaciter defun&o debetur, non nifi exeventu folutionis patrimonio defuncii in ratione Falci- dix augmentum addat. Si enim defunctus fuc- rit unus ex pluribus debendi vel credendi reis, qtiortmv quifque fecundum principia juris in lit. Inft. & ff. de duobus reis. folidum petere, & in folidum conveniri poteft, in pendenti effe |
ufque ad folutionemUipianusait, inUtriusbo-
nis computari debeat id, quoddebetur, aute* ctijus boriisdetnthi; nifi fociifuerinthidebendi vel crcdendi rei; tunc enimintercosobJigatio- nem dividi placuit, atque fi fingltli parEem pe- cunia; ftipulati effent aut promifilfent. /, m lege Fahidia6z.ff.h.t. 3 r. Licet autcm Falcidia ipfo jure legata mf-
niiat, fecundum ante di<5ta, tameti varii in jure modi inveniuntur, quibus heres Fakidiam fibi falvam facit. Etenim, fi res lcgatas adhuc pos- fideatj retentione ac doli exccptione oppofita fibi poteft confulere. /. quod bonis ij, §. fra- ter i. /. acceptis $y, ff. h, t. & retentione qui- dem partis individuis, totiusveroinindividuisi donec pars xftimationis individuse reiper lega- tarium oblata fuerit. /. legeFahidia 7. /. lineam 26. §. 1. /. fi is qui 80. §. 1. ff. h. t. Sin res jam penes legatarium fit, vidcndumj atiexvo- Iuntate heredis , an fine ea legatarius rem te- ncat. Si enim fine voluntate ejus, vel cx vo- luntate quidem, fed ante aditionem interpofita, interdi(5to quoi legatorum locus eft, de quo tot: tit, ff. quod legatorum. vcl ctiam rei vindicatio per heredem, tanquamquartje aitt altertuspar- tis, ex Falcidia dcducendse, dominiim pro in- divifo intentari poteft. /. lineam z6. ff. h. t» jundt /. Plautius 45?. /. in qumtitate 72.§,ultt ff. h. t. L pen. C. h. t. Si vero ex voluntate heredis, qui jam adiverat, dum forte integra " legata prjeftitit, nullam repetitionem habet , quoties vel fcicns, hereditatem haud fufficere, vcl juris errore lapfus, & deducxionem fibi com- petere ignorans, fine FalcidJK diminutione pa- ruerit pleniffime dcfuncii voluntati. At ii folo fadi errore lapfus, dum locupletem fatis crede- bat hereditatem; condicitioneindebitiid, quod fupra modum Falcidise eft prarftitum , repetere poteft. /. error faBi p, C. h. t. I. \.%.filegata- rius 11, ff. h. t. I. regula eft 9. §. ft quisjus <t ff. de juris & fatti ignorant. arg. /. fi quis jtts 10, C. de juris & facli ignor, quandoque fub- fidiaria doli actione, fi dolo legatarii inductus fuerit, ut crederet, fatis abundeque ad folida legata folvenda fuffieere liereditatcm. /. fi legata- rius z %. ff. de dolo mato. Denique etiam adione ex ftipulatu, fi ftipulatio de eo, qiiod fupra le-- gem Falcidiam legatum fueric, reftituendo in- tercefTerit; de quo in titulo fequente. |
|||||||||||
|
Rrt a
|
||||||||||||
|
TLTU-
|
||||||||||||
|
Lib. XXXV. Tit. III.
t i rv l v s iii. •
Si cui plus, quam per legem Falcidiam licuerit, legatum
effe dicetur.
■ p
S U M M A R I A.
|
|||||||||
|
%t Quibus tn caftbus, ac qmbus ex caufis caatio .
hacinterporit debeat $ Ubi & de eo, fimetus, fore ut kgitima legatis Udatur ? Quibus lega- tariis fatisdandi nepejfitai remijfa fit? 2. Non promtfcue, fed causa jufta urgentt, bac
tautio imponitur. An & poft folutionem kgati j|||^||g|||P> i dubium , an Fakidise locus fit,
^M^NIs dum ernergere poteft xs alienum, ^^^^^^quod hactenus latuit , aut evinci lllipJlllri res nnglUares m hereditate reper-
^yVJrffti^i t£E j. qUJE credebantur hereditaria? efle, aut conditio exiftere» fub qua kgata qui-
busdam reli&a funt, atque ita fubdu&is hifce
ittinusapud heredem futurum eflet, quamkgis
Fakidise ratio exigit, ne kgatarii interim per-
cipientes Jegata pure data, medio tempore fa-
cultatibus lapfi , inanem heredi facerent eorum,
quas fupra Falcidiam legata, repetitionem , pla-
cuit, eos heredi cavere, fe reftituturos, fi quid
ampltus , quam per legem Fakidiam licuerit,
ex eventu legatum appareat, & dolum malum
abfuturum. /. i. pr. & §. 7. 9. 10. & paffim
h. t. I, is cui 31. ff. ad leg. Falcid. Sed &,
li non vanus timor fit, fore, ut hereditas evin-
catur, cavere kgatarii tenentur de reftituendo,
evictihercditate. L.ritft fi 3. §. fi legatarius 6". 7.
8. /. pen. ff. b, t. Quin imo, illis etiam in ca-
fibus, quibus ceflat Fakidias detra&io , ad ca~
vendum de reftituendo kgatarii obftricli furijt,
fi forte integri patrimonit vircs, nulla Fakidia:
detra&ione minutar , folidorum non patiantur
kgatorum exfoltirionem. /. 1. §. in quibusdam 11,
ff. h. t. Idemque dicendum, fi metus fit, fo-
rc tit kgitima, five liberis five parentibus five
patronis debita, perfonis hifce non fatis falva fit,
maxime pofito hodierno jure, fecundum quod
liberis duplicis quartde, Fakidise & kgitima?,
dctraftio permifla eft. I. t. $. pen. ff h, t. ubi
vide Godofrcd. in notis, Cavendum autem
datts fidejufloribus ; cum prxtoria hsc cautio
fit; adeout ne viri quidem illuftres autimmo-
bilium poflefiores hic juratoria cautione dcfun-
gipolTint. l.i.pr. I. ritft fi 3. §.haccautio 1. &
§.item fciendum 5. ff. h. t. jun<5t. /. 1. §. fem-
per 1. ff. ut legat. nomine cav. Plane fifcum non
fatisdare, fed perinde conveniri, atque fi cavis-
fet, receptum fuit. Iritfifi^. §.item fciendum 5.
ff.b.t. rCautionem quoque iis, qui fidejuflb-
|
|||||||||
|
pofftt exigi? Quando vires perdat qu* \am in-
terpofua ift.} An teftator eam remittere pojfit ? ^. Que modo fidetcommiffarii caveant legatariis ? Quo modo cavendum, fi uni ufusfruQus alteri nuda proprietas alicujus rei Ugataftt ? RemuT. rcs idoneos invenire nequeunt, rcmitti placuir,
quotiens apparuerit, ideo cautionem ab iisex- igi, utakgati vel fidcicommiul petitione aver- tantur. /. cum mn 6. ff h. t. Sjmilique modo i cavendi neceflltate liberati fuerunt, quibus mi- nuta kgata, prsefertim in alimenta, reltdafunt. /. mftfi 3. §. quamvts q.ff h, t. quique annua le- gata percipere ad diftribucndumjtiiTi, quatenus cavere non tenentur, ceffantiumpartes reddi, ni- fiaperte aliud teftator prajceperit, /. divusy.ff, fe. t. de quo a&um latius in tit, de alimentis & cib. legatis. num. 5. infine. %. Quibusautem fatisdandi neceflitas remis»
fa non eft, ab his non paflim & promifcue cau- tiones hafce prjetor interponi jubet, fed demum, fi jufta & probabilis caufa dubitandi, arbitrio pmoris aeftimanda, fubfit. I. bac autem 4. ff. b.t.lk fi ab initio omifla fit cautionis cxadio, nihil impedit; quo minus & poftea, folutis jam kgatis , adhuc exigatur , ac velut condicatur. /. ritftfi^. §. item fciendum 5. &ult. ff. b.t. Per- ditquoquevim & efkcium fuum, qusejamin- terpofita eft , quoties fine dolo caventis res pc- rierit , etiamfi kgatarius non ipfam rem , fei quanti ea res etf, cautione comprehenderit. /. 1. §. ult, l. 2. /. 3. ff. h. t. Et quamvis cautionem kgatorum nomine remittere teftator poflit, ut patet ex l, ipfis z. /. pen, C. ut in poffeff. legata- rutn. verius tamen eft, hujus remiflionem non magis fieri per teftatorem pofle, quam cautto* nis fruduarise remiflio ei conceditur; cum utra- que non tam in favorem teftatoris, quam po- tius in utilitatem fecuritatemque heredis inter- veniat. arg. / 1. C. dt ufufruftu. d. I. pen, C. ut in pojfejf legator. 3. Qtio vero modo, & ad quid, fideicom-
miflarii hanc praeftent cautionem kgatariis, a quibus fideicommifla reliftafunt, expofitum in tit.adlegem Fakidiam. num. 19. & qua ratione cavendum fit , fi alteri ufusfru£lus alteri nuda proprtetas alicujus rei legata fuerit, definitur in l.uluff.h.t. |
|||||||||
|
LIBER
|
|||||||||
|
501
|
||||||||||||||||||||||||
|
LIBER TRIGESIMUS SEXTUS.
. T 1 T V L V S I.
Ad Senatufconfultum Trebellianum. Summaria. |
||||||||||||||||||||||||
|
I» dubia magisdirecla, g«<*i» fidekommiffaria
fubftitutio prafumitur, utraque tamen conjun- gi poteft. De origihe & incremento fideicom- ptijforum & Senatufconfultis circa ea conditk remiff.
Quibus formulis inducantar fideicommijft uni-
Verfalia} remiff Quid fit pdeicommijfum reale/e« reciprocum,
quid graduale'? Quibus formulis reale autgra- duate videatur induclum} remiff |
||||||||||||||||||||||||
|
qttam magis dilecla ? Qttid , fifidekommiffum
colligi pojfit per necejfariam confequentiam ver- borum exprejforum ? - v ii. Quid jurisj fi Titiumameinftitutumrogem,
ut is Sempronium inftituat? Vel ut heredita- tem Msvii, cui jam fucceflerat , alteri re- ftituat ? Vel ut fua; propria; hereditatis certam partemreftkuat? Quidt Jtdicat, pcto, cum morieris fili, licet alios quoque liberos fu- fceperis, Scrnpronio nepoti meo plus tribuas in honorem mei nominis ? Vel rogo, filia, utbonatua quandoque diftribuas libcris tuis» ut quisque de te meruerit? 12. An fideicommijfa jure civili aut moribus de«
beant aclis publkis infwuari, ut valeant} 13. Relinqwntur fidekommijfa etiam exdte, ad
diem, fub conditione. De conditiont, figra- vatus fine liberis moriatur. Att liberi natu- rales vet fpurii faciant banc deficere conditio- nemt fi vel mafctttus vel fcemina fub tati con- dittone gravepur,, tumjure civili, tummori- bus f 14. An liberi per nuptias legitimati faciant, de-
ficere conditionem fi fine liberis ? Et quidt fi conditio comepta fit de hberis exlegitimoma- trimonio natis ? An & liberi adoptivi ? An & legitimati refcripto Principis t jjtre Romano & hodierno? 15. Anconditio fi fine liberis deficiat, unotan-
tum filio aut filia fuperfiite? Quid, fifuperftnt liberi ulteriotis gradus ? Qjtid , fi morientegra- vato adbucfmt in utero ? Quid, fi gmvato be- redes non fuerint ? Quid , fi nati, fed ante grdvatum martni ? Et quid, ft conditio comepta, fi liberos fufceperit ? 16". Cui incumbat probatio^, fi dubhctm , au
gravatus liberis relitlis decejferit ? Quid, fi gravatus und cum liberis uno cafu, vetut nau- fragioi perierit} Angravatus fub conditione fi fine liberis, teneatur ad reftitutionem dum vi- vit, fi conjlet, per atatem attt babitum cerpo- tis liberos non poffe fperari ? 17. Tacite fubauditur conditio fi fine liberis, /t
afcendens defcendeniem fidekommiffo gravet, An& , fi pater filium natttratem d fe inftitu- tum tmeret ? An\ & > fi defcendentesgravan- tis, aitt pia caufa per fidekommijfum fubftitu- tafit} 18. An b&c conditio tacite fubaudiatur, fi tem»
pore fafti teftamenti grayaw jam libcros ba- buent, teflatore id non ignorante? ./ Rr r 3 i^. M
|
||||||||||||||||||||||||
|
3
|
||||||||||||||||||||||||
|
4
|
Quidfint fidekommiffa fimplicia feu abfoluta ?
|
|||||||||||||||||||||||
|
Quid conditionalia feuin cafum contrafa&io-
nis inducla? *. Quid in Hoiiandid ftt fideieommiffum fimplex & duplex ? & quid inter bac interftt f 6. Qui fidekommiffa relinquere, qui gravaripos-
ftnt ? remiff. Si pater liberos inftttutos fidei- commffo gravaverit , & liberis primt gradus ■. morientibus nepotes ex vulgari fubftitutione avo
fuccedant, vel prateriti veniant ab inteftato, m fidekommiffum praftare teneantur ? 7. Si teftator caverit, ne durante fecundo con-
' fanguineornm gradu bonorum fiat alienatio , & ad bona non aiienanda venerint fratres & al-
terius fratris pramortui liberi, an foli ftatres, an vero etiam ftatrum filii ex jure reprafenta tionis gravati maneant ? |
||||||||||||||||||||||||
|
8
|
An & codkillis, an etiam nutu fideicommiffa
|
|||||||||||||||||||||||
|
relinquantur ? Quot teftes adbibendi ftnt ? An
& fine teftibus, ft teftator beredem prafentem roget reftituere , tum jure civili > tum mori- bus ? An tunc puberi fed aihuc minari jusjuran- dumdfidekommtffj.no deferri pojftt ? An bacju- rtsjurandi delatio etiam tunc locum habeat, cum legatovel mortiscaufa donationi foknnitas qua- dam deeji ? An epifiota fidekommiffatia fine te- ftibus firmitatem habeat ? 5>. An & aclu inter vivos fidekammiffum induci
pojfn, & quo modo hoc diftet ab 10, quodut- timd votuntate inducitur} 10. Vtdekommiffmn quandoque tacite induBum
creditur. Quid , fi teftator dixerit , mando tibi, heres , ne teftamentum facias, donec liberos fufceperis ? Aut, cttm plures inftituis- fet, rogaverit) ut bona ab uno. inftitutorum devolvantur ad relicjuos ? Aut fcripferit, fe fcire, fe crederc, futurum effe, ut heredi- tas Sempronio reftituatur ? Aut , rogo ne quid fratribus tuis relinquas, habes filiosfo- rorum , quibus relinqua$ ? An tacite , ubi prfona minm dtlecta mthcris fient condmonih |
||||||||||||||||||||||||
|
V
|
||||||||||||||||||||||||
|
I. TlT. I.
>_8. Ex quibus formulis fideicommijfttm familia;
relictum una reftitutione evahefcat • vel ex ad- Verfo graduale fiat, & ficpius reftitutione per tnultas familia per.fonaf ambulet ? , 20. Non eft fideicommijfum, cum in gravati esl
arbitrio , an velit reftuuere, nec ne ? An fU duciarius de fideicommiffo familu relillo teftari pojfit, & remotiorem ex familia praferre proxi- miori, vel' aclu inter vivos in eum alitnare, per diftintliones traditur, & pluribus fattorum Jpeciebus facultas eligendi unum ex familia, £ fideicommittente concejfa, hberior vel minus li- bera ejr, an femet fatla eletlio mutari poffit ^ explicatur. An & quo usque fiduciarius unum eligenseum gravarepojfitfideicommiffo} Anfa- cultas eligendi faiiat, ttt hefes eligentis ex re- bus reftituendu Falcidiam deducere pojfit ? Qm admittantur , fi vel eletlio fiduciano permijfa non ftt, vel is facultate eltgendi ujtts non fit t vel in extraneum alienaverit ? 30. Qui tanquam proximiores fuccedere debeant
in ftdeicommijfo familiareliclo? An taliafidei- commijfaimitentur fuccejfionem ab intcftato, & an jui reprntfentationis in iis locum babeat} Quando ceffet reprafentatio , & an prohibita cen- featur , fi ftdeicommittens reliquerit familu, falva gradus prserogativa ? 51. An m ftdeicommiffo familia reticlo admitten-
di ac pr&ferendi fint, qui gravanti, an magis, qui gravato feu itltimo pojfejfori funt proximi ? Et an bac in parte interfit , utrum in cafum mortis , an in cafum altenationis extra fami~ liam, ftdeicommijfum relitlum fit ? 3a. Noneftnecejfe, ut illi, qui petunt ftdeicom-
miffum* vivo ftdeicommittente rtati aut conce- pti fuerint. Qui tempore exiftentis conditionis ftdeicommijp, nec nati nec concepti funt, non admittuntur ad fideicommijfum ; nifi aliud vo<- luerit ftdeicommittens, uti aliud velle poteft. 23. ln dubio fideicommijfa perpetua non durant
ultra quartum gradum> nifi aliud teftator vo- luerit. XJnde voluntas iuc colligi pojfit} Qnid ctrca banc durationem obtineat DaventrU, in Belgio Hifpanico , Uitra)etli% in HoUandia & Frifid ? Et quo modo gra$us computentur ? 34. Reftitutio ftdeicommijfi fit re, verbis, epifto-
la , nuncio , per procuratorem ? Quo tempore fieri debeat ? Quando ante tempus a teftatore prtfinitum ? An , fi quis dttobus inftitutis pei fideicommiffum fit fubftitutus in cafum mortis, mors utriusque inftttuti expetlanda fiit ? An, & ad quem effetlum, fiduciarius ante eventum con* (titionis reftituere pojfit ? 3 5. An & quo modo pupillus aut minor fideicom-
mijfo gravatus reftituat tum aliis, tum ipfi tu- tori vel curatori fideicommijfario, jure tmli ac moribus} 36. Reftituuntur res juxta repertorium. Anft-
duciario remitti pojjlt a teftatore confeclio ejus ? An fiduciarius reftttuens hereditatem , dedtt- cap, quodfibi a dcfuncio debitum l An resfua* proprim
|
||||||
|
eoi i L i b. XXX1
io. An tacite fubaudiatur, fi liberi parentesin-
ftituw \ fimpliciter ftdcicommiffo gravaverint ? Vel frater fratrem ? An fubaudiatur in liberis, qttando pater duos inftituens filiosl alterum cum exprefsa conditione , fi fine liberis, alterumfim- pliciter gravat} An , cum pater filfum & ex- tranenm inftituens , utrumque fimpliciter one- rat} 20. Qui piura fcripferint de conditione facita, fi
fine liberis? iii Quibus fideicommiffa relinquipojfmt} Anin-
capacibus f An capaci per intermedtam perfonam gravati incapacis } 21. Qui fubftituit per ftdeicommiffum fratris fui
vel cognati vel extranei Hberos (kinderen ) an & nepotes cenfeaiur complexus effe ? 23. Si pater fubftituat filio duasftlias, & exter-
■iiS, pr&defuntla nepotes, an & ex duabusprio- ribus nati nepotes ad fideicommijfum admitten-
di, ubi matres eorumpcndenteftdeicommijfi con- ditione morttu fiunt ? 24, Si Uberos aut fratres inftituens , velit, ut,
portio morientis ilne liberis cedat rclicjuis coheredibus & eorum fuccefforibus ab jnte*- ftato, an prmortuorum coberedum fuccejfores fimul cttm coheredibus fuperftitibus admittantur} Si ad fideicommiffum vocaverit fratres ac eorum adbuc viventium liberos, an tunc fratres fimul cum fuisliberis ex fegenittsconcurrant} Qaid, ji fabftituerit Titium & beredes ejus} Antmc
hefcdum nomine etiam extranei continean- tut• } 2,5. Si per fdeicommiffum fubfthuti fint proxi-
miores, vel fanguinc proximiores, an tunc fan- gitine proximi veniant, licel ftatutum ipfis non ■ dtferat legitimam fucceffionem ? Et, an veniant
remotiores cum proximtoribus jure repr&fenta- tionis } Quid , fi fubftituti fxnt proximiores ab inteftato, qui, & quo ofdine, & fecundum Ctt- jiii loci legem, tunc veniant ad pdeicommijfum ? 26*. Subftitutis per fideicommijfum proximiori-
bus, an admiitendi , qtti moriente fiduciario, fieu exiftente conditione funt proximi; an potius, ' qui teftatori morienti mortU tempore fuerunt
proximi, eorumve heredes} 27. Vamiiu fideicommijfum relinqui poteft. Qui
tunc comprebendantttr appellatione Familise? M prohibitio ne res alienentur extra famiHam, contineat fidehommifjum famili& ? An fola pro- bibitio alienatianu inducat fideicommiffum, fi perfan& non deftgnentur , quarum gratia fu ? Quid, fi probibitio facla ftt circa res tales, in quds cadebat fpecialis affeclio teftatoris probi- bemis? Quid, ft probibitio concepta fit, nein (ertas perfonas fiat alienatio, ex odio jufto in eas} Quid, fi probibens alienationem jubeat, alienata coheredibusctteris , vel ftfco cedere} An tunc prohibitus alienare inter vivos , pojftt adhuc alienare ultima voluntate } Et ad quas atienationes pertitteat geneuiii probibitio aliena- fionit? |
||||||
|
AD SeNATUSCONSULTUM T&EBELtlANUM, ^Oj
|
|||||||
|
proprias m bereditate repertas rtftitwredebeat?
jn jtii patronasut civile aat ecdefiafticum $ An an& fiductarius acquifivit indebita ex errore vel imprudentta judkit vel ftultkiastrtii? Anjura , fepttlcbrorum ? Jo feuda, de quibm impetra-
U teftandi venia ? An fiduciario per defunclum imer vivos donata' ? An per pdeicommiffarium ex hereditate furrepta ? An qua condkionis im- plenda caufa heres a coherede vel fiduciario vel legatario accepit ? An poptdares aftiones ? 47, An & quando & pro qua partepralegataper
. fiduciarjum cum hereditate reftkuendafint ? An
fub generali fideicommtffo contmeatar etiam dos pralegata ? An & id , quod liberi ita gravati lucrifecerunt ex eo, quod foror earum, accepta dote, tenunciavitheteditatipatttna? 38. aii fiduciarius ex femiffe inftituius, &teftl
tuete togatus, etiam reftkuere debeat partem alteram , qua ei ex jure accrefcfndi ob defe- clum coinredis obvenit, five fpome five coaclus adtverk? An & beredkas impubtris, quafidu- ciario inftkuto fimulqut pupillaritet filio imptt- beri teftatotis fubftituto qmfita etf ? 59. An & ttftkutnda , qua defunito naturalitet
tantum debka , fiduciario foluta funt ? An le- gata inutitia penes heredem remanentia ? An per fidmiarium ex hereditate diminuta, corru- pta; & qualem ille cutpam praftet in iis ? Co- dicillis rogatus teftituete, m & teftituat | qua teftamento teliclafunt? 40. Legatarii heredem cogere nequeunt ad ad-
etmdum; nec is, cui res certa regionis, veluti ltalka, ex fideicommiffo reftkuenda funt. Co- • git tamen fidetcommiffarius univetfalis fiducia- i tium ad adeundum & reftituendum fine lucro & damno. Si Titius a Mavio heres fcriptus3 & ante aditionem mortuus , heredem rogave- rit , ut is M&vianam heredkatem Lucio refti- tttat, an & quatenus Lucius fiduciarium togere poftlt ad adeundum? 41 s isfn & cogi pojfit adire fiduciarias, poftquam
repudiaverat heteditatem? An cogens pofteate- cufare pojfit hetedttatem fufcipere? Quid, ftco- gens moriatur , antequam fibi facla fuit refti- tutio ? Quid, fi fidttciarius moriatur antequam togeretur, vel poft decretum coaclionis contu- ntaciter adire mltt ? An fidmiarius preffus ad adeundum peterepojftt tempus deliberandi ? Co- acia aditio aque, ac fpontanea, firmat omma teftamento difpoftta. /\.i. Anfiduciarius ad adcundnm cogi pojfit, fifi-
1* dekommiffum valere neget , & de eo difpute-
tur? An, f\ urgeat fecundus aut utteridr ffdei- cotnmijfarius, intermediohaud nrgente? Anex affe inftitutus, & affem reftituere rogatus^ fi tantum partis capax fit ? An fi ex affe inftitu- ttu , tantum partem uni , vtl piuribm totum vel uni pure aiteri fub conditione partem tefti- tuete rogatus fit , ah mo ad adeundum cogi poffit, etiam pendente conditione ? Et an tunc txpaitibuf' ftliquQtum non cogentinm fidmtam |
|||||||
|
quarta fatva fit ? An toaBio locum habeat, fi
fiQtciario alius vulgark-er fiibftitmus ftt > cum fubftitutm eodtm rel alio fiiticommiffo grava~ tus effet? # 43. An cogi poffit acctptare <& reftituete , tu$
. pars htrtditatii legati ikulo reliUaeftcum.one- re reftkutionii ? Att qtti tamum ex parte infti-
tutus, parth iiiius reftkutiont gravatus eft? An tttttqm cogi, fi duo inftkuti aut fubftitmi & par- tium fuarum fideicommijfo oneratiftr.t? ♦ 44. An puH inftkutus, & fub condkhne vel ex
certo die reftkuere togatus, pendente die vtl condkhne cogi poffit ad adeundmi ? 45. An inftitutus fub condkiotie* & teftkttett to-
gatus, pendentt inftkutionii condttwne cogi pot- fit adite, aut implere condkionem poteftativam in dandovel faciendo confiftemm, &ficadire? Et quid jttris , ft ipfe implere mlit, & condi- tio per fideicammiffarium cogenttm impltri non pojfit? 45. Moribui hoditmis m cptts fit folenni coaQio-
nt ad adeundum ? M non tamen vigeant ad- * httc hodie effe&ut coa&ionh ? An quando fidei- commiffatitti pro fideicommiffo perfequendo ba- beat remedium poffefforium ? 47. Sponte adiem deducit TrtbtUianicam ? Qui-
btts repetat remtditt , quod fupra dodtantem ettote faftt ttftkuit ? An fafti trrortm probare debeat ? An pofflt fine dttraBiont totam bete- ditatem ttftkuete , f% ka ftaudtntut cttdito- tet teftkutntis, vel qttatta nondedttda cedat la- cto conjugis, pofita donationis inter conjttgespro- hibkione ? 48. An &quando hac*quarta non ex omnibus
rebttt , fed in una re deduci poffit ? Qua in quartam Trebellianicam imputanda fint ? An& ea, qua condkionii implenda caufa capit a co- berede, aut fideicommiffario, autlegatario? Cur pttira imputentur in Trebelliankam quam Fal- cidiam ? Qui plura fcripfertnt dt bac impttta- ttone? 49. An & quatet ftuclut in quartam Trebeil, un-
putentur ? An & quatei fru&tti quartam ex,ce- dentet teftkuendi fint ? Quibut formulis teftator inteUigatur etiam fruftuum reftkutionem fidu- ciario injunxiffe , vtlcsutra ? m frucltts tx judicio teftatoris ptrcepti & quartam txcedentts, cedant in fitpplementum eorum , qua ix hert- dttate ftne cutpa fiduciarii perierunt ? 50. Cui incumbat probatio pmeptionU ftuttuum»
fi in quattam imputandi, vtl ftdeicommiffatio teftituendi fint ? Quid circa teftkutionem obti- neat inftuclibut, penfionibus, ufurit, annipo- ftremi, quo reftkutio facienda ? Quid circa one- ra ptttfionam & ufurarum mmine htredkatit debkarum? J1. Ftliit fidticommiffo gtavatis fruUus in quar-
tamnan imputantur, lictt moribus duaiquartat dedueant. Qmd, fi id pattr jafferit ? Quidt fi filiut extfanev reftkutre debeat ? Nepotibus imputantur , fin foli > fm cum pattmt avo fucct-
|
|||||||
|
5o4 k*B- XXXV
fttccedant: ttti & parentibtis. Non tamen ne-
potibm aut parentibus aut extraneis impMantur fruclus, qui ex ipsa quarta legitima aut Tre- beUianka prcepti funt. «t, Anfilius fidekommiffo gravatus duas quartas
deducat, legitimam & TrebeUiankam , jure civili, & moribus ? Quo modo duplkis quart<e computatio inftituatur? An& nepotibus bacdu- plexquarta debeaturt An& paremibus autfra- tribus ? *i. Nepotes fidekommiffo gravatit fi tton debut-
rint avo ab intefiato heredeseffe-, nondeducunt duplicem quartam, Duplkis quarta deduclionem liberi ad heredes quofcunque iransmittunt, nec cenfentur ei renunciaffe, fi jubeant teftamento, tatam baberi voluntatem gravantis. 54. ROgattis reftituere » quicqutd poft fuam mor~
tem ex rogantis hereditate fupererk, usque ad dodrantem poteft confumere* de folaquartaca- vet, nificautio remiffa fit. Quidy ftpiusquam quarta aut piits quam dodrans faperjit ? An de eo teftari pojfit ? Quid» fi dodrantem donatio- lus fine causa faclis abfumferk ? Cui incnmbat onus probandi animum fraudandi fidekommis- fum ? *$. Quibus ex eaufts talis fiduciarim ultimam
quartamalienare pojfit} An&, utdotemeost- ftitudtf jure civili & bodierno} 56. Si conjuges fe invkem inftituanty cum die-
nandi poteftate ,fedealeget ut qua apud ultimo fuperftitem tempore mortis refidua erunt, in duas partes inter utrimque cognatos dividantur , an tunc quarta ultima abfumi pojfit, ancautioaut repertoriumremiffumixigi} Et quid, ftultimus fuperftes admodum auxerit patrimonktm ? 57. Ceffat TreheUiank* detraclio variisexcaufis;
ubi de probibitione teftatoris, tum in liberu, tum in extraneisgravatis; defidekommiffopia taufa relklo. De fiduciario adire compulfo: derogato teftituere per teftamentum militare: defidekom- miffario iterum reftituente , etiam , cum ipfe fiduciarium compuliffet adire : & de fidekom- mifjo per atlttm inter vivos indutlo. 58. An ceffet, ft reftitutio impofita puceptis cer-
tis rebus, qua tninus quam quartam continent ? An ceffet ex e0 , quod teftator prohibuit , he- reditatem alienari extra familiam} An ob id, quod fidueiarius omifit confeftionem repertorii} ^9. An ob non confeftum inventarium filius, du-
plicis quarta detratlionem habens, amittat le- gititnam » cum bereditatem reftituere rogatus esl} 60, Keftituta bereditate , fro qua parte fiducia-
rius & fidekommiffarius ferant onus aris alie- mf & legatorum ? Et an fiduciarius legatorum omis etiam fubeat ratione quarta , quam ex TrebeUiano retinet ? An ferat arM alieniaut legatarum partem, fi praceptis certis, rebushe- reditatem reftituere rogatus /»r? Qjtid, fitunc fdekommiffarius repudiet fidekommiffum ? Si admittat, fed.folyendo nonfit, an tum fidu- |
||||||
|
ciarius credkaribus ac legatarih teneatur, &
quo usque? 61. Quaies impenfas deducat fiduciarius, cum
reftttuit; ubide erogatn in confeclioneminven- tarii, de centeftma. aut ducentefima patrimonih vkefima beredkatis. Quales recuperet melto- rationes , & qtio modo ilU aflimanda- t An etiam aclionem habeat pro impenfis recuperan- d»? Anpati teneatur compenfationem frucluum cum meliorationibas & impenfis ? 6z, Bona fidekommiffo obnoxia alienari nequeunt,
nifi ad as alienum defuncli & iegata folvenda, attt nifi confentiant omnes, quorum intereft ra- tiomfidekommijfi. An ad dotem conftituendam ? Any ut quts fe aut fuos liberet a peena delicli > Quid operetur alienatio , fi pendente fidekom- mtffi conditione facta ftt ? 63. Pendente fidekommijfi conditione an debitore$
hereditari'i recte folvant ftdueiatio ? 4» fidu- ciarius alienare pojfit res, qus, fervart ne~ queunt ? An resfidekommiffartas pcrmutare cum aliis utilioribus) Anrebus ftdeicommiffariisfer- vkutes acquirere, aut easab onere cenfus, tributi^ canonis liberare , ex feudalibus allodiales face- re ? Att ades vetuftas fidekommiffarias ex de- creto vendere ? An res pignori obligare pro mu- tuo ad centeftmarum folutionem accepto ? An re& alienare, fi teftator nominatim banc concefferis poteftatem ? An rata maneat alienatio, (1 fidu- ciarius venditor & emtor ignoraverint ohus fi- dekommijfi $ idque faclo teftatoris} Antranu- aclio , compromiffHm , fententia inter ftducia- rium & tertium noceat fideicommiffario ? 54. Si (iduciarius res quasdam extra caftts fupe-
riores alknaverit, alienata imputantur in por- ttonem iUam, quam is deducere ex lege vel mo~ re poteft. Si ultra alienatum ftt, fola revocan- tur pofterius alienata, ac vindkari poffunt. Att ufucapio non impediat revocationem ? An & re- vocentur fruclus medii temporis ? An fidekom- miffarius revocare alunata pojfit , ft fiducjaria heresfit ? An pars iUa , quam ttnus revocare nequit quia alienanti heres eft, per cateros eius- dem juris fidekommiffarios avocetur ? 6$. Evanefcit fidekommiffum repudiatione, item
remijfione per omnes illos facla, qui aliquam » Iket remotiorem habent fidekommiffi ffiem\ vel fi remittentibus beredes fint. An remiffio noceat etiam necdum natis aut conceptis tempore re- mifftonk , ft poftea remittentibus fuccefferint > An cenfeantur fidekommiffum remiftjfe, quibo- na fidehommiffaria inter fe divifermt, addito» fe contra*diviftonem non vemuros > 66. Evanefcit quoque defkiente conditione; de-
fkientibus iUis, ad quos teftator voiuit fidet- commiffumpertimire\ pmnitentiagravantis. Cui incumbat probatio mutata voluntatis ? An pot- mtentia probetu* ex eo, quod pater ftlijum na- tttralem, quem inftitucrat cum onere fidekom- tnifftt curet refcripto legitimari, cum inftrtot libtre teflandi faeultate ? An $e* eonceffam m |
||||||
|
Ad Senatusconsult
alilt teftamenti partelicentiam alienandi} Quii
jurisfit, fiinftitutum impuberem fiietcomtmffo gravet, eique infuper interdicat, nt in mino- reunitate alienet, fed demum ubi major erit f 67. Evanefcit, fi fideicommiffarius moriatur pen-
dente fideicommijfi conditione ? Quando ex vo- luntate teftatoris vel ex conjeclura pietatis p- deicommiffarius moriens ante eventum conditio- nis tranfmittat fpem afiheredes ? Siteftator Ti- tium inftituens ei, fi fine liberis moriatur, Ma- rium fubftituat, & Titius vivo teftatore moria- tttr, liberi ejus fubftituto potiores funt. Antn fidcicommijfis patto introduliis fpes ad here- dts fideicommijfarii pendente conditione mortui tranfeat ? 68. An fideicommiffarius tranfmittat jus ad here-
des , ft poft exiftentiam conditionis, fed ante |
||||||||||
|
DM TrEBELLIANUM, ^O^
agnitum fideicommiffum mortuus ftt ? Vel ante
aditam a fiduciario hereditatem ? An fideicom- miffum necdum agnitum alteri cedi pojfit perfi» deicommtffarium ? 60. An evanefcat , fi fiduciariut ante fideicom- mittentem mortuus fit ? An & tunc ctim tefta- tor conjunxit fubftitutionem direclam eumfidei- commiffaria" ? An &, fi claufulam codicillarem adjecerit ? An& particukre fideicommiffum cor- ruat, Ji legatarius eo gravaius moriatur ante teftatorem , aut legatum repudiet ? • 70. Publicd autloritate ex juftis caufxs laxaripo*
teft vinculum fideicommiffi. Att alius prater Prtncipm pojfit hoc facere ? 71. An in fidetcommijfis locus fu juti accrefcendi f
72. Qualem fideicommiffa recipiant interpretatio-
mm ? |
||||||||||
|
ereditas vel directo defertur, vel
per fideicommillum : unde & fub- ftitutioncm aliam direchm, aliam fidcicommiffariam cffe, ac in du- bio directam potius quam fidei- commiflariam prsefumi , ditftum fuit in tit. de vulg, & pupill. fubftit, num, 2. in pr, quamvis verum fit-, etiam teftatores aliquando ita con- cipqre fuam difpofitionem, ut & dire&am & fi- deicommiffariam fubftitutionem compIe£tatur, feeundum tradita ineod. tit. de vulg, & pup fubft. num, 15. Quamdebilia autem olim fideicom- mifla fuerint , nulla prseftandi neccffitate, fed folo pudoris vinculo obligantia; & ob id etiam incapacibusrclinquipotuerint; quo modotem- poripus Augufti majorem inceperinthabereob- ligandi vim , quid deinde Trebelliano , quid Pegafiano Seriatufconfulto indu&um fuerit; quse iuter utrumque differentise interccflerint, qua tandem ratione , quicquid in Pegafiano utile erat, in Trebellianum fuerittranflatum, docct Imperator in §. 1. & feqq. Inftit. defideic. hered, & Senat, TrebeU. ibique Interpretcs; quas & ex jure ^ntiquo intellexifle expedit , qiio poffint com- raodius ea capi & expHcari, quas Prudcntum ^efponfis, differentiss illas inter utrumque Se- natufconfultum pro fundamento habentjbus, compreheofa funt. 2. FideicQmmifla vel particularia funt, (le-
gatis exarquata, & ita fimul in materia legato- rum difcuffa,) vel univerfalia, quse & heredita- tes fidcicommiftariaj appeUantur j,uxta> infcrjptio- nem tituli Inftit. de fideicommiffariis hereittati- hus. Qtiibus vero fonnulis hax univerfalia fi^ 4eicommifla intelligantur indu<5ta efle, exponit Peregrinus de fideicommiffis art, 5. 3. Sunt& fecundum DD. fideicpmmiffa vel
tealia feu reciproca vel gradualia. Realia dicun- tur, ad quae & defcendcntes in linea teela, & aliquo ex iis deficiente, collateralesquoquead- mittuntur , fi modo fint defcendentes eorum, fw primitns inftituti & fubftituti funt. Gra- duali* vtm, a4 qm foli defcendentes ordine |
||||||||||
|
fucceffivo vocantur , & uno et iis dcficiente,
res non redeunt ad collateraies, nec collatera- les fibi invicem jure fideicommiffi fubflituti funt. Et fi quidem Titio liberi cjus perfidei- commiffum fubftituti fint in infinitum , nul- lum inde reciprocum, fed tantum graduale in- duci fideicommiffum , fi non aliud a tcftatorc ulterius fit difpofitum , tradit Ant. Faber Coi. Libr. 6 tit. 22. defin, 22.25. -^c generaJiter, quando fideic^ommiffum reale feu reciprocum intelligi dcbeat a teftatore induclium , quando ex adverfo tantum graduale, per plures formu- larum atque difpofitionum fpecies pleniffimeex- fequitur Peregrinus de fideicommijfis art. 13, num.ji. & multis feqq. usque adfinem, 4, Dividuntur amplius fideicommiffa abln-
terpretibus, qnod alia fint fimplicia tk abfolu- ta, alia conditionalia , feu in cafum contta- fad:ionis indudta. Siroplex fcu abfolutum fi- deicommiffum dicunt, quod nullo modo pen- det ab arbitrio ac potcftate gravati, fic utgra- vasus non poffit fibi arrogare aliquam difpofi- tionem aut alienationem circa res tali fideicom- miflb obnoxias, diim illa^ ex pra?cepto tcftato- ris vel certse alicui ac fpecifice defignata; perfo- nae poft mortem gravati reftituendje funt, vel, eum famili# fideicommiffum reliSum effct, ad folos proximos exclufis remotioribus ordinefuc- ceffivo pervenirc dcbent, fic ut gravatus non poffit in iis gratificari uni ex familia , reiin- quendo eas remotiori, prseterito proximiore, aut uni ex pluribus ejufdem gradus » reliquis prajtcritis. Fideicommiflutn conditionale feu in eafum contrafaclionis appellant, circa quod etiam gravato aliquod arbitrium fupereft, durn ille poteft pro fua afFec^ione atque charitaterer motiorem proximiori ex familia prffiferre, vel unum ex piuribus cjufdem gradus , ac fatisfa- cerc videtur voluntati fideicommittentis, fi uni ex familia relinquat; fic ut reliqui, utcunque proximiores, ex jurefideicommiffirestalesavo- care nequeant ab eo, in quern a gravato tfanflata? funt,(quafihacl;enus niliil contra voluntatem fidei- S f f corn-
|
||||||||||
|
Li b. XXXVI. Tit. I.
|
|||||||||
|
io6
|
|||||||||
|
committcntis fa&umfit,) actumdcmum proxi-
miores ex familia avocandi poteftatem habcant, Cum gravatus aut nihil in favorern remotiorum cx familia difpofuit,aut negle&o teftatoris fideicom- mktentis judicio res fideicommiflb obnoxias aftu ihter vivos aut ultima voluntatc in extraneos tranftulit, quosjfidcicommittens fuanon fuerat complexus difpofitione. Unde apparet, hoc fenfu potentius effe & majt>ris efficacisc cfle fideicom- miflum fimplex feu abfolutum, quam eft illud, quod flicitur in cafum comrafa&ionis. Pere- gvimisde fideicommijfis art. 14. mm, o*. 7.8. $>. 10. Sande de prohibit. alienat. part. 3. cap. 5. tmm, ». & feqq. de quo & nos infra latius, ubi de fideicommiffb familia* relicto tracta- imis. 5. Alio fcnfti apud Hollandos , aut magis
jure fingulari apud Amftelodamcnfes, fideicom- miffum aliud ffmplex eft, aliud duplex, ( vul- go i enkel verband en dubbel verband.) Simplex fideicommiffum tunc appellatur, cumis, cujus fidei commiflum eft, non obftante eo, poteft de rebus tali fideicommiffo fimplici obnoxiis tum ukima difponere voluntate , tum a&u in- ter vivos fa<5ta alienacione5 adeo ut ntroque mo~ do illi , quibus fpes emolumenti ex tali fidei- commiffo per fideicornmittentem deftinata erat, ipc iila excidant; nec aliter ad res illas jure ta- lis fidekommifli venire poflint, quam fi gra- vatus neque a&u inter vivos eas alienaverk, nequc fupremo clogio de iis in gratiam tertii teftatus fit. Duplex ex adverfo eft , cum ka ex judicio teftatoris res fidekommifli vinculo afficiuntur, ut gravatus non poflit in prsejudi- cium eorum» quos fideicommittens gravato per fideicommiffum fubftkuk, ullam facere rerum illarum alienationem, aut teftamentariam difpo- fitionem. Cui confequens eft, hoc modo lon- ge debilius fimplex quam duplex fidekommis- lum cfle. Qualia autcm teftatorum verba Am- ftelodami jure fingulari fimplcx tantum indu- cant fideicommiffum, qualia dtiplcx , non us- que adeo apertum eft. Ex multis Jurifconful- -torum Amftelodamenfium refponfis me didi- cifle credidi, tunc fimplex fidekommiflum ju~ dicari , cum verba teftatoris in rem concepta funt» veluti fi cautum fit, bona debere rever- ti, redire,* devolvi, ad latus illud , unde pri- mkus profe&a funt, vel etiam ad certas perfo- nas teftamcnto defignatas. Contra vero duplex fidekommiflum cenferi, quando verba tcftato- ris funt concepta in perfonam, puta, fi difpofi- tum» utheres inftitutus poft fuam mortem bo- na a. teftatore profecta rcftkuat proximioribus teftatoris cognatis, vel etiam certis perfonis no- minatim enarratis. Licet alioquin paflim aliis in Iocis, & in ipsa quoque Hollandia (fi Am- ftelodamum excipias) nihilinterfit, utrumver- ba fideicommktentis in rem , an tn perfonam concepta fint: dum utroque modo gravatus ex forqiuUs fuperioribus, intclligkur prohibkus |
|||||||||
|
alienare vel obligare res, aut ultima vokmtate
de iis difponcre , in pra?judicium illorum, ad quos ex *judkio fideicommittentis devolvi de- bent. Ut tamen tunc legkimx atque Trebel- linnics detractioni locus fit, fecundum genera- lcm fidcicommiflbrum univerfalium naturam, & ea , qiige difta in tit. de inoff, teftam. num. 14, & feqq. Cum ex, adverfo in firoplici fi- deicommiffo nulla legkimse. aut TrebelliarHcas detradio fiat, quoties is, qni ita gravatuseft, neque alienavit, neque ultima voluntate aKter difpofnk , five noluerk , five per xtatem aut furorem aliudve fimile impedimentum nonpo- tnerit tcftari: eodem modo, quo in pactis an- tennptialibus id evcnirefolet, quibus fucceden- di modus poft conjugum mortem prsefcribkari ncc amplius prohibitio alienationis addita eft, ut traditum in tit. de paftis dot. num. 66. Con- fcr Neoftadium C«n<e fupr. decif. 78. Hug. Grotium manud. ad jurijprud. Hull, libr. z. cap. lo.num. 13. & feq. & libr. 2, cap,t$. num. i« 3,4. 5.6". ibiqueGroenewegen innotis. Abrahv aWefel de connub. fociet, tratl. 2. cap. j.num. 40. Rodenburch de jure conjug. traUatu pratU min. de ftatnt, diverjit. pag, mibi 13 2. 133. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 1, conjil. 107. Scpart. 3. vol. 1. confil. 4. 21.105.188. quajl< 2. & part. 4. confil. 18. 8cpart. 5. conftl 69. 6'. Fideicommifla relinqutre poflunt omnes
illi, qui & teftamenta facere j quod colligi po- tcft ex iis, quae tradita in tit. qui tefiam.fac. poff. num. 31. & feqq. gravari quoque fidei- commiflls nequeunt, nifiqui &legatis, adeo- que , qui a teftatore honorati funt , dum vef cos inftituit, vel kgitimam hereditatem iis, curr» poffet, non ademit, de quibus alnsque fimili- bus vide tit. de legatis & pdeicpmmijfis num.xt, & feqq. usque adeo, ut & fidei fifci, ad quem bona vacantia pervcnturafunt, committi poflit. I. filwsfamilias 1T4. §. qui" inteftato 2. ff. dele- gatis 1. Quod fi patcr liberos fuos fideicom- miflb gravaverk, & liberi primi gradus vivo patre moriantur, atque ita nepotes ex fubftitu- tione vulgari fubintrent in locum corum, ac avo heredes fiant, etiam hi fideicommiffo gra- vati intelliguntur j prsecipue quidem , quando talia occurrunt verba in tefta»iento, qua; quan- dam prohibitionem alienationis extra familiarn continent, fecundum ea, quar occurrunt apudl Jacob. Coren confil. 14. & Refponf. Jurifc. Holk part. 2. confil. 124. fed tamen etiam, cum cir- cumftantise tales prohibitae alienationis cxtra fa- miliam non apparcnt, eo quod in dubio fubftf- tuti iifdem intelliguntur gravati legatis ac fidei- commiflis, quibus inftituti. Ut didum tit. de legatis num. 11. quamvis alioquin liberorum dc filiorum appellationes in jure differant, ut /i- berorum quidem, at non filiorum denominatio- ne nepotes contineantur , praefertim illis in cafi- bus, in quibus non de commodo nepotum, fed de iaeommodo & gravamine- iis impofito quaeftk* eft.*
|
|||||||||
|
:um Trebellianum, 507
voce heredem prcefentem rogaverit, utvclrem
fingularem , vel hereditatem aut partcm ejus, akeri reftituat; in quantum tunc fideicommis- farius, pra;ftito prius jurejurando calumni£e, jus- jurandum fiduciario deferre poteft , ut juret, nihil tale fuae fidei commifliim effe, aut id re- cufans, ad fideicommifli folutionem adigatur. §. ult. Inftit. de fideicommiff. bered l. uli. C. de fdeicommijfis. Quod 8c moribus hodiernis haud videtur reprobandum, fi juris hujus ratiopeni- tius examinetur. Quorfum enim adventitias probationes requiramus , ubi is, cujus religio & fides eligitur , ipfe fibi judcx & teftis con- ftituitur ? Aut cur propria & indubitata fide re- lida , ad extraneam fidem decurratur ? Tunc fane, cum per teftium folennitatem res often- ditur t numerum teftium jurisque fubtilitatpm requiri sequum eft, ne quid falfltatis per mi- « norem teftium numerum incurratur: atcumex rogatione defundi coram facla heres omnind de voluntate ejus certus eft, perperam juftse tefta- toris difpofuioni, fibi apertiffime cognitse, obe- dire detredat, ad alienae fidei & fubtilitatis de- fectum confugiendo. d, §. ult. d. I ult. Hugo Grotius manud. ad Jurifprttd. HoU. itbr. z. eap. 20. num. 4. & in Refponf. Jurifc. Holl. part. 3. vot.i. confil, i<?8. CarpzoviusdfjiB./or.fwr, j.conftit. 8. dejin.^o. 41. Sande decif. libr. 4, tit. 5. de$n. 18. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 64. infne. Neque intereft, utrumhe- res ita viva voce rogatus jam majorennis Gt, an vero minorenriis, pubes tamen: cum enira puberes minores admktantur ad jurandum in aliis caufis civilibus. arg. /. 1. & autb.facramen- tapuberum C. fx adverf. vendit. nihilvetat, quo minus illud ipfis quoque fideicofcimifli intuitu < deferatur. Sande d. loco. Inti^rim hocjus, curn fingulare fit, ad confequentias haud trahendum, adeoque non ad legata aut mortis causa dona- tioncs minus folenniter relidas, ut deiishere- di jusjurandum deferri poflet. Cum enim eo cafu moriens heredis fidem haud elegerit, fed per teftium folennitatem voluntatis iux decla- rationem facere voluerit, lex , ne quid falfita- tis incurrat, majorem numerum teftiumpoftu- lat, ut per ampliores homines perfedsffimave- ritas reveletur. d. I. ult. in nied. C. de ftdeicom- miffis. Sande d. libr. 4, tit. 5. deftn. 18. Sed &, fi literis, feu epiftola fideicommiflariaad hcre- dem emifsa, eundem fidekbmmiflo gravandum cenfuerk, fola teftatoris fcriptura non fufficit, fed teftibus munienda eft^ Iicet enim in multis juris noftri locis fimplicker epiftola propona- tur, nec teftium mentio fiat , veluti in l. epi- ftolam ad 75. ff. b. t. I. miles ad fororem 75. /. cum pater 77. §. donaiionis 26. ff. de legatis z. I cum quis decedens 37. §, pater 5. ff. de lega- tis 3. ex aliis tamen legibus teftium adhibendo- rum neceflitas fatis evinckur : dum in /. & in epiftola 22, C. de fideicommiffts definitur, &in » cpiftoia , vel libello , vel fine fcri|»tBra , imo Sffz etiam
|
|||||||
|
Ad Senatusconsul
eft , ut conftat ex §. ult. lnft. qui teftam. tuU
dtripof Confer Jacobum Coren d. confil. 14. Manticam de conjett. ult. volunt. libr. 8. tit. 2. num. zo. Sande de probibit. alienat. part. ^.cap. 2. num. 5. &vulgo Interpretes ad d.§.ult. In- fiit. uti & *d 1" fifo appeUatione 84. & /. jufta imerpretatione 201. ff. de verb. fignif, Diver- fum eflet, fi foli liberi primi gradus inftituti, ac fideicommiflb gravati eflent, & hisvivopa- tre moricntibus , nepotes prseterki ab inteftato ad avitam venirent hereditatem: tunc enim ju- re civili quod in Pandectis eft , nepotes fidei- commiflb eodem non intdliguntur onerati eflc. * l 1. §. pen. & ult. I. 2. ff de ligatis 3. licet iurc novellarum & moribus hodiernis , quibus legata, etiam evacuato teftamento per defectum hercdis inftituti, prcftanda funt per fucceden- tesab inteftato, propter infertam claufulam co- dicillarem , aliud dicendum videatur , per ea quse fcripfi tit. de injufto rupt, irrit. teftam. num. tilt.
7. Quod fi teftator caverit, ne durante fe-
cundo confanguineorum gradu bonorum fiat a~ lienatio , & ad bona non alienanda venerint fratres ac alterius fratris prsedefuncti filius jure reprsfentationis, dubium, an foli fratres in fe- cundd gradu pofiti, fideicommiflb gravati ma- rjeant, an vero etiam akerius fratris filius in gradu tertio conftkutus ? Hunc quoque fratris filium prima fpecie gravatum quis cenfuerit, cjuia, uti in fucceflione per reprsefentationem non in tert'10 fed fecundo gradu pofitus intelli- gitur, feu gradum fecundum occupat , fucce- denscam aliis in fecundo gradu conftitutis > ita & in onere fideicommifll ratione rerum jure re- prazfentationis acquifitarum ; prjefertim , cum aequum fit , incommoda cujufque rei eum fe- qui, quem commoda fequuntur. I. fecundum vaturam 10 ff. de reg. juris. Sed contra a Cu- ria Ukraje&ina ac fupremo revifionis judicioju- , dieatum fuit» quia, ut eleganter ac nervose D.
joh. aSomeren de reprmfentatione cap. 6.num. 5. ad favorem, non ad gravamen reprsefentatio in- fervit. Ex fideicQmmiflb quidem fiflus here- ditatem confequitur, fed ineogradu, ubialie- nationis prohibitio accepit finem ; in fecundo gradu lex filium ponit; non teftator , ab elo- gio autem,. non a lege emanat alienatibnis pro- hibitio;*ftricti juris & odiofa quoad gravatum cenfetur fideicommifli condkio, rieque temere ejus capienda praefumtio eft. 8. Relinquuntur fideicommiffa vel teftamen-
to, vel codicilHs , vel etiam nutu ad alterius interrogationem, adhibitis ad minimum quinqne teftibus, fimodo ille, qui nutu relinquit, lo- qui poflit, licet tunc morbus fuperveniens im- pedimento ei fuerk , quo minus loquatur. /, nutu zi, ff. de legatis 3« 1.& in epiflola 22. C. de fideicommijfis. jund. I. ult. in fine C. de eodicillis. I. fervoinvito 6*5, §. fi pupiUo 3. inmed. ff. b. t. imo & fine teftibus, fi teftator viya |
|||||||
|
y
|
|||||||
|
Lib. XXXVI. T i t. I.
|
||||||||||
|
jo8
|
||||||||||
|
poffct fine periculo vivcre; cum, co condito,
vitx infidia; ab inftitutis metuendx eflcnt. arg. §.fm autem 3. lnfttt, de pupill. fubftttut. Sic qnoque fi tcftator caverit , pluribus hercdibus inftitutis, ut bona ab uno inftitutorum devol- vantur ad reliquos , reciproco fideicommiffo gra- vati videntur ; cum non nifi mediante teftitu- tione ab uno ad reliquos transferri poflint, nec concipi queat reftitutionis obligatio , nifi prius is, qui refthuturus eft , acquiiicrit quas refti- tuenda funt. Sande decif. libr. 4. tit. fadefin. 1. Sed & , fi uxore inftituta ita caverit ; rogo f« uxor, ne quid poft mortem tuam fratribus tuis re- linquas, habes filios fororum tuarum, quibus relm- quas, Scxvola cenfuit , defendi poffe , fororist filiis fideicommiffum ex hae fcriptura deberi. /. pen. $. pen, ff. de legatis 2. Adhax , fi te- ftator fcripferit teftamento, fe credere, fe exifti- mare, fe fcire , futurum^jfe , m heredttas vel res Sempronio reftituatUTi tacitum fideicommiffum eft , quoties verba ad heredem direda funt. 4 etiam hoc modo 115. /. & e9 modo 118. ff de legatis 1. /, unum ex familia 6j. %. ult. ff. d$ legatist. iPamphilo liberto 39. ff, delegatis^ Hugo Grotius manud. ad jurifprud, Holl. libra 2. cap. 23. num. 2. Idemque eft , fi cave- rit , rogo te , fili, ut pradia , qua ad te per~ venerint, pro tua diligentia diligas, & curam eo~ rum agas, ut poffint ad filios tuos pervenire. L fh deicommijfa 11. §. hac verba 9. ff. de legatis 3. Non item ? fi fermones tales ad aiium dirige» rentur, vel ad eum, cui reftitutum iri credebat teftator. /. Juniano refyondit 6%. §. ex his i.ff. de legatis 3. /. generali capite 32. ff. de ufu & ufttft, legato. uti nec , fi induda fideicommiffi conjedura efficeret, meliorem effe conditionem illius pcrfonx , quse minus dileda fuit. arg. /. Publius Mavius 35. §. Titia i.ffde condit. & demonftrat. Denique generalitcr dici poteft, toties fideicommiffa tacite induda videri ex pro- babili voluntate teftatoris, quoties veniunt m neceffariam confequentiam verborum expreflb- rum. arg- /. Titia cttm 34. §. ult. I. Titia Seja 87. §. Seja 2. ff. de legatis 2. Confer Manti- cam de conjett. ult. volunt. libr. 8. tit. 1. num. 25. Peregrinum ds fideicommiffts art. 1. num. qj.&art. 11. tmm. 25. Refponfa Jurifc. Holl. part. 4, conftl, 388. Leeuwen cenf for. part, 1+ libr. 3. cap. 7. num. 8. 9. » ir. Sed nec prxtermittendum , etiam ali^
quando id, quod a teftatore rogatum eft, cum jure rogari non poffet, hanc a lege recipere in- terpretationem, ut fidekommiflum inducat. Si enim heredem a me inftitutum rogem , ut i$ Titium heredem inftituat, rogatio illa in fe fpe-< data non poteft non inutilis efle, tanquamli- bertati teftandi contraria, & non de fua feda-, liena familia feu hereditate difpofitionem contt- nens: fed benigne placuit, tali rogatione fidei heredis inftituti commiflum videri , ut is poft fuam mortem. reftituat Titio teftatoris rogantis here-.
|
||||||||||
|
etiam nutu fideicommiffa rclinqui poffc, adhi-
bnis ieftibus; eoque refcrcndum videtur, quod in l. cum heredes 7. C. qui teftam.fac, poff. men- tio fit eptftoU jure fcripta : quodque alibi rcqui- ritur, ut conftet fides epiftob. I. ult. ff. de lega- tis 2. Atque hinc in epiftola fideicommiflaria aeque , ac in codicillis , quinque teftium fub- fcriptionem requirit Mantica de conjett. ult. vo~ lunt, libr. 1. tit. 11. nutn. i. 9. Nec tantum ultima voluntate, fed&adu
inter vivos , fideicommifla induci poffe , nulla dubitatio eft ; dum donationi rerum adjicitur ftipulatio de rebus donatis alteri perfonse refti- tuendis. /. cum quis decedens 37. §. pater 3. ff. de legatis 3. arg. /. /i rerum 2. C dedonat.qua fub modo. I. Vublia Mavia z6. ff, depojitt. I. ft pe- cunta 77. ff. de legatis 1. adeo utei, cuirefti- « tutio facienda eft, etiam utilis a<5tio perfonalis
ex. atquitate ad perfequendum tale fideicomrois- fum accommodata fit. /. quotiens 3. C. de do- ttat. qm fub modo. non item in rem aftio , in q.uo fideicommiffa a&u inter vivos conftituta differunt ex jure Romano a fideicommiflis ulti- ma voluntate induclis. Vinnius tracl. de paclis cap, 15. num. 11. & 12. Et hoc ipfum mo- ribus quoque hodiernis probatum effe, quod nempe aftu inter vivos , fidcicommifla induci polTint, praecipue padis dotalibus» fic ut & res eo raodo afficiantur,ubi a<5tis fideicommiffa infinuata fuerint, conftat ex novella decif Ultrajecl. anni x6^o.art. 22. & placito Ordinum. Boll. 30. jf«- lii 1614. art. 1. vol. 1. placit. Holl, pag. 375. Confer Refponf. Jurifc. Holl. part 2. conftl. 7 5. & part. 3. vol. 2. confil. 111. num. 4. 5. & confxl. 338. C revera 238. ) num. 26, & feqq. lcs arrefts de «Loiiet. lit. S, art. 9. des fubftnu- tions. Peregrinum de fideicommiffis art. 5 u Kin- fchot refponf. 75. Groenewegen ad l. 3.C de condict. ob caufam datorum. Leeuwen cenf for, part. 1. libr. 4. cap. 12. ««»».18. XocCmmad tit. Pand, de donation. ntim. 6*2. 63. Ncofta- dium Curm Holl. decif. 22. Ant. Matthseum <k fucceffion. difp. ult. de divortio legum & ufus num. 51. 10. Quid, quod & tacite nonnunquam mo-
riens creditur fideicommiffum reliquiffe, puta, fi ita teftamento caveat , mando itbi heres, ne teftamentumfacias, donec liberos fufceperis, l.qui filtum 74 ff. h. t. quippe quo cafu prohibuifle videtur, ne inftitutusde bonis fideicommitten- tis teftamento difponat, Secus, fi alia fcriptu- ra , & tantum per modum confilii id cavcrit. /, cum pater 77. §. tiando ftlid 24. ff. delegatis 2. Perezius ai tit. Ced. de fideicommiffis num. 1. nifi malis, in d. /. 77. §. 24. non efle fi- deicommiffum, quia pater npn de fua tantum videbatur rogare hereditate , ne de ea filia te^ ftaretur, fed magis omnem voluifle ei difluade- re, & ita impedire teftamenti fadiionem, fub illo obtentu , quod pro falute fua? filias effet follicitus, quafi illa, non CQndito teftamenjto, |
||||||||||
|
M^KM
|
||||||||||
|
U M T R E B E L £ I A N U M. $0^
io'!^. 30, Julii, neceffitas infmuationisfanci-
ta fuit, fed nunquam in ufum deducla, fic u? vulgo negligatur. Groenewegen ad L ult. €^de jure dotium. Qux cum aliis quibusdam, adlii- finuationem fiLieicommiflbrum pertinentibus» lvuius excutit Abrah. a Wcfel ad noveUas ctn* ftit, Ultrajecl. art. 2,2,. 13, Relinquitur fideicommiflaria hereditai
vel pure, vel ex die, vel ad diem, vel fub con- ditione. §. in primis zMnftit. de ftdeic. beredit. Inter conditiones autem , qux fideicommiflis apponi poflimt, pracipua atque frequentiflima eft illa , ft gravatus beres ftne liberis moriatur; quo cafu .fideicommiflum corruit, fuperftitibus poft mortem gravati libcris cjus lcgitimenatis; quippe qui foli proprie liberorum veniunt ap- pcllatione. arg. /. excufantur 2. §. legitimos 3. ff. de excuf. tut. dum ftlius dicitur, qui exviro & uxore ejus nafcitur. /. filium 6.J. de bis qui fui vet alien. piris funt, utipdirer, quem juftas' nuptise demonftrant. /. quia femper 5. ff. de in jus voc. unde & jufta fobolis mentio eft in /. ge~ neraliter C.infne C. .deinftit.&fubftttut. Qui- bus coniequens eft , relidis liberis naturalibus tantum, nonvideri in dubio defecifle conditio- nem fideicommifli ; nifi alia ex circumftantiis colligi poflit mens teftatoris; fic ut hsec quodam- modo voluntatis quaeftio fit, & cx dignitate, conditione , animo & affedione ejus , qui fi- deicommifit, colHgi debeat, de quibus intelli- gatur hberis fenfiffe. /. ex faito traftatum 17.$. ft quts rogatm 4. /. heredibus 77. §. 1. ff. h. tm Quod quidem juris Romani principiis conve-< niens eft, fecundum quse liberi naturales ple- rumque ex conjun<5tione legibus non reproba- ta nafcebantur, puta cx contuberniofervorum, qui forte poftea cumfuisliberismanumifli, he- redes inftitui, ac fideicommiflo conditionali, fi fxne liberii , gravari poterant. /. cum pater 77. §. volo pradia 13. ff. de legatis z. vel etiam ex concubinatu , qui non quidem pro Iegitima, fedtamen pro licita conjunclionehabebatur, ut plenius demonftratum in tti*de concubmis num. 3. Casterum cum ibidem quoque adnotatum- fuerit, moribus hodiernis concubinas non di- ftare ab aliis meretricibus , liberosque cx iis progenitQs ex ftupro conceptos haberi, acjure civili nufpiam occurrat lraefitatio , an liberi ex ftupro geniti faciant deficere conditionem/i^«e liberis; magis eft , ut nunc apud nos aliosque nec illi, quos Romani naturalium liberorum nuncupatiqne delignabant, exiftentiafuafaciant, fideicommiffi defecifle conditionem. Groene- wegen ai d. I. 17. $. 4. ff. h. t. poft plures alios ibi citatos. Et hoc quidem expeditum, ubi mafculus fideicommiflb fub tali conditione gravatus proponitur; fi vero fcemina, cui li- beros naturalcs ac fpurios acque moribus, ac jure Romano , fuccedere ab inteftato dubium non eft, ita gravata inveniatur, an nori tunc, faltemliberi naturales ex ea geniti atquefuper- S f f 3 " ftites
|
||||||
|
Ad Senatusconsult
hereditatem./. exfafto iy.fr. ff. b. t. Lfilius-
.fatmlias n4- §■ ut «** & # *'«*'" x- Ll~
cetalioquin inficias iti haud poflit, teftatorcm non de fuis tantum, ftd & de fmgularihus qui- busdam heredis rcbus pofle per legatum aut fidci- commiffum fingularc difponcrc tcftamcnto fuo. / beredum etiam 25. C. defideicommiffis. lunum exfmilia 67.%.fi rem 8. Jf. de legatis z. imo & heredcm rogare, ut is hereditatem Maevii, cui jam fuvjceflerat beres inftitutus,, reftituat Scmpronio. d, L exfaclo 17. §.Julixnus i.ff h.t. vcl etiam.,ut hcres fua: propria* hereditatis certam partcm alteri rcftituat,quatenus eapars nonfuperat hcrcditatem teftatoris rogantis. /. flimfawiliits 114. §. quid erg0 7.ff. de legatis x. dum hifce modis non adimi- tur inftituto facultas de reliquis bonis fuis pro ar- bitrio tcftandi. Eoque etiam fundamento ni- titur, quod, cum pater cx femifle inftituiflet, non inutiliter rogare potuerk, peto , cum mo riens, licetalios quoque ftlios fufieperis, Sempro- nio nepoti meo plus tribuas in bonorem tuei nomi- tiis: quippe quo cafu filia non de aliis , quam de profe&is a patre bonis rogata intelligebatur, ut nempc viriles quidem nepotibus fingulis fe- mifTis illius fibi a patre relid* partes reftitue- ret, fed tamen moderandae portionis, quam ma- jorem in unius nepotis perfonam conferri avus- voluerat, arbitrium haberet. /. cum ftlius 76. §. pater 5. ff. de legatis z. Nec ab hac fa&ifpe- cic longe recedit ea, quseftin l.cumpater^y: §. rogo 2f. ff.de legatis 2. ubi pater caverat, rogo, ftlia , bona tua quandoque diftribuas liberis tuis, ut quisque de te meruerit: dum iftacfor- mula videturomnibus liberis ab avo fideiconv miffum reii&um ex bonis rogantis; nonobftan-j tc eo,.quod occurrit in formula, bona tua^di- ftribuas; cum utique bona defun£U per aditio- nem fiarjt adeuntis propria, utcunque deinceps & ex fideicommiffo reftituenda fint. Sed tamen hic fideicommiflfum conditionale erat, finerjipej promeruiflent , fi matrem not} offendiffent, & ob id mater ele&ionem, quam ei pater permi- ferat, non feciflet; ait enim Jurifconfultus in d. I. videri omnibus liberis , & ft nen aqualiter promeruerint , fideicommiffum reliftum ; quibus, ntatris eleftione ceffante, fuffciet* fi non offende- rinti eos autem quos mater elegerit , fore potio- res , fi folt promeruiffent : quod f% neminem ele- gerit, eos folos non admitti, qui offenderunt. 12. Etfit vero jurc civili ad fideicommiflb-
rum validitatem, aut ad afliciendas jure reali res fideicommiflarias, nccefle non fuit, ut a&is in- finuarentur, moribus tamen hodiernis plurium regionum infinuatio apud ada feu coram lege loci defideratur : ita enim in Belgio Hifpanico absque infinuatione fideicommifla omni effedu deftitui, audor eft Zoefius ad Pand.b.t. num, 39, UItrajecT:i ob infinuationis omhTionem denegantur fideicommiflis effedus reales. Deci- fione Ordinum ultrajeft. anni 16j 9- **L ^Wi la HoUandia placito quidem Ordinum annp |
||||||
|
Lib, XXXVI. Tit. I.
|
|||||||||
|
$\Q
|
|||||||||
|
fecundum probata in tit. de concuHms. num. $m
in fine. nifi forte in conditione pofiti fint libers- * ex legitimo matrimonio natii tunc enimnefub- fequente quidem matrimonio legitimatos efEee- re , ut conditio deficiat , plures cenfent \ eo quod tunc vcrba conditionis ad tempus nativi- tatjs fuerunt relata. Anton. Faber Cod. libr. S. tit. 25. defn. 19, Mantica de conjeil. ult. vo- lunt.ltbr. 1 t.tit. n.num. tj.&feqq. Fachineu» eontroverf. libr. 4. eap^jq. Sin relcripto Ptm- cipis; jurecivili etiam pertales, vivo pitre na- turali & ad ejus petitioncm legitimatos, fpe fua fideicommifli cxcidcrefideicornmiffarios, verius eft: cum utique hi quoquc ex interpretatione &fidione juris, acPrincipisvoluntate, prolcgi- timis habeantur , & ut talcs non modo a pa- terna hereditate omnes parentis excludantagna- tos, utcunque proximos , vektti fratresaut pa- tres, quinon fubfecuta legitimatione fperabant: | fucceffionem , fed & ipfi omnibus promifcue parentisfuiagnatis ab inteftato fccundum linear ac gradus prarogativam , tanquam agnati fuc- cedant, ut docebitur in roateria fucceffionis ab | inteftato: ut proinde nec iniq.uum videri pos- jfit, eos in condhione fi fine kberis y etiam li- j berorum nuraero jureque eenferi. Nec rede I in contrarium urferis argurWentum a iiberis ad- joptivis defumtum, qtiorumintuitulegibuscau- tum eft , fideicommiffum a filiis reli<5tom , /f qm m bis fiwe libem diem fuum obterit, adop- tionis eommento non exchrdi. I. fideieomms~ fttm 76, ff.de conSt. & demohflrat. I. fi itaquu 5 1. §. r. ff. de tegatfa z. Eteniaw magna in- ter refcripto legitimatos & adoptatosdMerentia eft i cutn mcrum xn adoptione commcntum, veritas nulla'fit, omnique quafi momentogra- vatus poffet tali B6ti filii affumtione eludere omnem fideicommiffi fpem ,* in legitimatione vero natura concurrat, & ante eam jam filius fit, .quitantumex illegitimo lcgitimus cfficitur; nec quisque fuo poffit arbitrio per legitimatio- nis interpofitionem fperatum fideicommifTario lucrum intervertere; dum fobolis naturalisge- nerationem prseceffiffe neceffc eft, ut legicima- tio fequi poffit. Confer Zoefiurrfexpartedis- fentientCm , ad Pand b. t. num. 24. 25. Pe- regrinumde fidetcommiffis art. 22. Menochium libr. 4. prafumt. 79.81. 82. Manticam de con- jeB. ulu voluntatum libr. 11. tit. 10.11.12. 13, Fachineum libr. 4. controverf. cap. 55. Plane moribus noftris legitimatus refcripto non aliter' faciet defeciffc fideicommiffi conditionem, quarn fi is, qui talem fideicommiffo appofuit condi^ tionem» in legitimationem confenferit, atque ita fadum Principis comprobandb , riaturalem gravati filium agnoverit pro legitimo , & fuc- ceflionis ftiae capace, dum apud nos legitimatt refcripto, quantum ad jus fucceffionis in bona aghatorum, pro legitimis tantum habentureo- rum- intuitu » qui legitimationi affenfum pra> buerunt j uttraditum tit, deconctibhiis.tmm. i^ Leeu-
|
|||||||||
|
ftites Hberornm in conditione pofitorum appella-
tione contineantur, non aeque ccrtum. Sane, fi quis mulierem inftituiffet feptuagcnaria ma- jorem, nullos quidem liberos legttimos fed na- turales habentem, &, cum id haud ignoraret, eaildem fideicommiflb gravaffetfi fine liberis mo~ reretur, vix eft, ut tunc alia conjeftura capi poffit, craam quod naturales liberos voluerit in condi- tione pofitos cffe, dum per aetatem mulieris de legitirrits ex ea nafcituris non potuk ullatenus vi- cteri cogitaffe. Mantiea de conjett. ult. volunt. Mr.li. tit. 9. num 11. eoque facit, quod a. pluribus traditum , eum, qui clericum inftitu- turh ita gravat , fi fine liberis moriatur , videri illegitimos in comiitione pofuiffe, quiaclericns legitimosdurante ctericatu fufcipere non poteft, ita teftante Menochio de prafumtion. Itbr. 4. ftafumt, 78. num. 46. 47. pa/um faciente alle- gatione in cpntrarium, quod ex clerico nati in- fames fint , eum illa opinio fatis a nobis refu- tata fit in tit. de inoff. tefiam. num. 10. Sed tibi ha? fimilesve alise non mifitant ex cireum- ftantiis- petitse rationes , magis eft , ut nec in feeminis fideieommiflo gravatis conditio , fi fi- m liberis, per naturalium exiftentiam pro defe- «8a habeatur. Nec movere debet argumentum ab eo petitum, quod' Kberi naturales tura jure «ivtfi, tummoribus hodiernis plurimarum gen- thin* , atque ettam apud nos , seqne ac legiti- me nati fuccedant fuas matri, adeoque muhe- rtim intuitu nulla*inter naturales ac legitimos crirTerentia fit. Nam ctfi lex maxime tales vo- cet, non tamen «que teftatores, liberos infti- tutorum in conditione ponentes, dum ex ille- gitimaV turpique conjun£t,ione per propinquos improbata nati, probabiliter a teftatore haud ita diliguntur , atque quidem legitime nati, nul- lam probri in familiae dedecus admifli memo- riara induccntes. Menochius d libt. 4. pr&fumt. 7$. mtn- 57. 58. 59. unde & apud nos legi- timati ex refcripto pro legitimis; haud habentur ih fucceffione linese paternse, nifi ratione agna- torum , qui in legfrimationem confenferunt, ut di&um ttt. de cmcubinis nttm. 1 f. quafiini- tjuurh fuerit, dedec-orofae nativitatis cograatum ihvitis pro agnato obtrudi. Vide plura hacde re apud Manticam de conjeB. «#. volunt. libr. *i-. 'iiti 9. Mcnochium de pufumtion. libr. 4. pufumt. 78. Peregrinum de pdeicommiffis art. 22. num. 79. & feqq. Fachineum controverf liW. 4. eap. p. Andr. Gayl. libr, 1. obferv. »jo*. 14. Quod! fi naturales liberi legttimati fint,
ftquidemper fubfeqitens matrimonium, &gra- vato fuperfint, conditionem fideicommiffi , ft jttie liberis, defeciffe dicendum eft j etiamfi in arttculo mortis ita legitimati effent , cum hac legitimationis fpecie, tanquam maxime natura- lis, ita purgetur vitium nativitatis , ut in uni- verfum habeant jura legitimorum liberorum, pcrinde, acfi legitimi. non facli fed natieffent, |
|||||||||
|
Ad Sekatusconsultum Trebellianum, fu
d. locis. Scd & , fi gravatus una cum liberis
|
||||||||
|
ixeuvrcn cenfi fot,*pm. i- Hbr. $: cap. 7. num.
17. Idemque dicendum videtur, fi in lcgiti- mationem confeiiferit ipfc fidcicommiflarius, ad qucm ob defe&um liberorum fideicommiffum dcSeret dcvolvi. Cum enim is confentiendo legitimatum tafefti agnoverit idoncum, qui fibi fuecedat, ac ipfe quoque ad talis legitimati fuc- ceffionem ab inteftato venire poffit, & ita illurrj codem loco habeat, quo aliosagnatoslcgitime natos, videretur deinceps contra fuumvclle fa- dumvenire, fi, poftmortem gravatifuperftite tali legitimato , adhuc ad fideicommiffum, fub conditione ft ftne tiberis relictum , adfpirarct. 15. PorrohxcconditioJ?y<»c liberiinon mo-
do defeciffe cenfetur, fi gravatus plures liberos poft fe rcliquerit , fed fufflcit, vel unum tan- tum filium fuperfuiffe : nam , ut Gajus ait, non eft fine liberis , cui vel unus fiiius unave filia eft. I. non eft fine 148. /.^49. ff. deverb. ftgnif. I. jubemm 6. §. f\n autem 2. C.h.t. l.pa ter Severianam 101. $ ita 1. ff.de condit.& de- tnonftrat. Graffus de fuccejfion. §. fideicommiffum quaft. 34. nec intercft , utrum fuperftites fiht liberi primi gradus, an ulterioris, puta. nepo- tcs aut pronepotes. d. I. 6, §. 2. C. b. t. I. 1. C. de condit. infertis. arg. I, generaliter 6, poft tned. C de inftit. & fubftit. /. cum acutijfimi 30. C. de fidekommijfis. nec, utrum moriente gra- vato jam nati fint, an adhuc in utero exiftant, dummodo poftea vivi fuerint cditi. /. fi quis pragnantem 187. ff.de reg. juris. l.etiamea 143. ff. de verb. fignif. I. is cui ita 18. ff. quandodies iegat. cedat. junft. /. uxoris ab ortu 2. C. de pofibum. hered. inftit. I. qui mortui 129. //. de verb. (tgnif. nec, utrum gravato heredes extite- rint an non, fi modo ei fupervixerint vel brc- viffimo tempore. I. filiusfamilias 114, §. cum erit 13.//. de legatis 1. Gayl. libr. 2. obf. 36. num. 1. Sande libr. 4. tit. <$,defin. 9, Plane libe- ros gravato natos effe non fufficit, i\ poftea eo adhuc vivente in fata concedant; licet nativi- tas fok liberorum fufficere poffit ad implemen- tum conditionis illius, filiberosfufceperit. I. ex faSo 17. §. fi quis autetn 7, ff h. t. junft. /. he- redibtts inftitutis 77. //. h. t, l. cum uxori 4. C. quando dies legat. ced. I. pen. ff de ufttris. Abrah. a "Wefcl de connub. focietate tracl. z, cap. 5, num. 13. 14. 15. 16. 17. poft multos alios ibid. cit. 16. Quod fi dubitetur, utrum gravatusfine
liberis decefferit, probatio ejus rei fideicommis- fario incumbit, tanquam adori, ac defeclum liberorum pro intentionis fuse fundamento alle- ganti. arg. 1.4 C.deedendo. l.quidemg.c, de exception, l, fi ejus qui 34. //. h. t. Fachineus controverf libr. 6. cap. 44. Ant. Faber Cod. libr, 6. tit. 25. defin. 17. Diverfumeftj fiinpos- fefhone effet hereditatis fideicommiffarise, & alius eam vindicare veliet, allegando , grava- turo reliftis liberis fato funtSum effe; eo quod hoc cafu rci partes fuftinet. Fachineus & Faber |
uno cafu, veluti naufragio, pereat, fideicommis-
forum favor hanc introduxit juris prsfumtio- nem, quod liberi five puberes fivc impubercs ante patrem credantur cxtinCti, ut ita fidcicom- miflb locus fiat; quamdiu non probatur, filimn commoricntcm aliquo temporc parenti fuo fuis- fe fupciftitcm. /, ex fatto 17. #. fiqttisautem 7. ff. b. t. Addefir. dc reb. dubiis num. 3, inmed. Illud conftat, non idco, quia eravatusautgra- vata per naturam liberos ampiius fufciperc non poteit, forte propter gravcm setatcm in fexu foe- mii^no, vel caftrationem aliudve fimile gene- rationis impedimentum in mafculino, neceffi- tatem rcftituendi fideicommiffi fub conditione, fi fine liberis, relifti, cis imponcndam efle: eo quod non folus defcdus libcrorum , fcd & mors gravati in conditione eft, ac exiftcre debet; at- que infuper fideicommifliim , non obftante H- berorum dcfedtu , intercidere adhuc poflet, (i forte fideicommiffarius ante fiduciarium fato fungatur. arg. /.4. §. 1. ff. decond. & demonftr. Ant. Faber Cod, Itbr. 6. tit. 30. defin. 1. 17. Sicut autem conditionem hanc fifine li-
beris cxprimi , frequens eft , ita etiam tacite nonnunquam ex conjcftura pietatisfubauditur; fi forte pater aut avus filium aut nepotem, li- bcris carentem, inftitutum roget , ut is herc- ditatem tertio rcftituat : non alitcr enim is ad reftitutionem ex voluntate parentisobligatusvi- debitur , quam fi fine liberis moriatur ; quafi verifimile non fit, patrem, fi de nepotibus co- gitaffet, talem fafturum fuifle fubftitutionem , aut alienas fucceffioncs propriis antepofiturura: /. cum avtts 102.//. de condtt. & demonftrat, l. cum acuuffimi 30. C. de ftdeicommiffis. Qualis con- jccliura & tacita conditio, fi fine liberis, etiani tunc locum invcniet, cum pater naturalis fi- lium naturalcm hercdem fcripfit, & juffit, ut is poft mortem fuam extraneo reftituat hcrcdi- tatem; cum eoipfo, quo naturalcm filiumin- ftituit, etiam videatur fignificare, fe eum utfilium legitimum adamarc ? & ob id non minus proli ejus, quafi lcgitimi, voluiffcconfulere. Lgerierali* ter 6. in med. C. de inftit. & fubftit. Neque inter- eft, quis ad fideicommiflum vocatusfit, utrum extraneus, an vero cognatus vel etiam dcfcendens ipfius gravantis, fed gravato collateralis, dum avus ncpotem rogat, uthereditatemfuopatruo reftituat. d. I. cum avtts 102. ff. de condit. & demonftrat. Cui confequens cft, utcVpiacau- fa, tali fideicommiflaria fubftitudone vocata^ exclufa cenferi debeat per gravatiliberos, tan- quam ex pietatis conjc<5tura tacite in conditio- ne pofitos ; co quod pia quoque caufa cxtra- neis fucccflbribus annumeranda eft , nec prae- fumendum , patrem fidcicommittentem magis piam caufam, quam ex filio gravato nafcituros liberosdilexiffe. Mynfingerus eent. 6". obferv.96. 18. Non tamen admittcnda hxc conditionis
.tacita? conjeclura, fi pater aut ayus fiiium aut nepp-
|
|||||||
|
L i b. XXXVI. T i t, I,
|
|||||||||
|
^i*
|
|||||||||
|
nepotcm j liberos jam habentem , fimpliciter
finc liberorum in conditione pofitorum men- tione rogaverit, cum non ignoraret, illos ex^- ifterc , licet tunc illi liberi moriente filio aut ncpote inftkuto fuperfint. Quod primo qui- dem ex eo evincitur , quod in /. generaiiter 6. poft med, C. de'mfttt.& fubftit. Imperator aper- te commemorat, Papinianum in hujufmodi ca- fu, in quo pater filiis fuis fubftkuk, nuM /i- berorum ex his procreandorum ratione habita , op- timo intelIe&u*ifpofuifle, evanefccre fubftitu- tioncm, fi is , qui fubftitutionc gravatus eft, pater efficiatur & iiberos fuftulerit; qualia yerba liberorum ex his procreandorum , uti & , fi pa- ter tfficiatur & iiberos fuftulerit, inepta erunt at- que fuperflua, fi etiam in liberls jam procrea- tis , jam edkis , eadem conjcclura admittcnda cflet, Sed & fecuncio id ex hujus conjectura: ratiorie, ab Imp. in d. L 6. exprefsa, manife- ftum eft, p.uta, quod, mn fxt vmfimile, patrem, fi de nepottbtis coghaffet , talem fatlurum futffe fubftitmionem. jam aut;em probabile non eft, pa- trem filio inftkuto extraneos fubftkuentem, cum fciret, nepotes ex illo filio jam natosexi- ftere, de ncpotibus baud cogkafle ; uti id vel indc conftat, quod, fi pater filias jamnatasin- ter c^teros exheredare voluiflet , necefle non fuerk, aliquid c-is relinqui, ne viderentur pen ©blivionem pmeritae ; fed id tantum in poft- humabus placucrit , quafi de iis folis necdum natis pater haud cogitaverit, cum generalem liberorum faccret exheredationem. pr^ & §. i. Inftit. de exbered. iiberorum. Quibus accedit, quod in militibus filentium feu praeterkio li- foerorum jam natorum , quos fciebant fc habe- re, pro tacita cxhereditatione , feu exclujione ab hercdkate, habita fuk, nec aliter adparen- tis fui potuerint venire fueceflioncm , quam fi is liberorurn nullam fceerk mentionem , quia ignorabat, feliberoshabere. §. pen, lnft.de ex- hered. Uberor. U ficut certi o. /. i o. C. de te- ftam. milit. Neceft, quodmoveat, nequePa- pinianum in d. l. cum avm 102. ff. de condit, & demonftrat. neque Juftinianum in l. cum acu- tiffimi ^o. C. de fideicommijfis. ullam inter libe- ros tempore factae fubttitutionis jam natos&ad- huc nafcituros diftincYionem facere,- fed fimpli- ckef ftatuere, liberos videri tacke in conditior nc pofitos. Non emm npvum eft, legesfim- pliciter loquentes reftringi per leges alias diftin- cHonem contincntes , ac apertam fatis fugge- rentes diftinclionis rationem : prxfertim , ubi leges illae, ex quibus diftin&ioadftruitur, po- fteriores funt; pofteriorem vero effe d.legem6. C. de inftit, & fubftit. quam eft lex 30» C. de fidekommiffts, ex fubjunclo die & confule mani- feftum eft. Gomezius variar. refol. tom. 1. cap, 5. num. 36'. Tyraquellus adl.fi unquam8. C. de repoc. doiut. in pr&fatione num. 65. Pere- zius ad lit. Cod. de fideicommiffis num. 17. Zoefius ad Pand. h. t, nurn, zu diffent.Fachi^. |
|||||||||
|
neus contraverf. libr. 4. cap% 59. Menochiusii?
pr&fumtion. Ubr. 4, pr&fumt. 8p. mm. 77. & feqq. 10. Non etiam tacita ha?c fubaudienda con-
ditio, fi liberi parentes inftitutos firnpfliciterVo- gaverint hcreditatem akeri r#kuere; eo quod nulla id lege cautum apparet, & parcntum era- #vatorum libcri ipfi fideicommittenti non defcen- dentes }> fcd collateralcs funt , quprum intiiiru non tanta, quanta quidem refpefiu defcenden- tium, pietatis, indeque nata; corjje&urse, ra- tio eft. arg. /. fcripto Imede 7. §. uit. ff, fita* bula teftam. nulU extabunt. I. nam etfi i^. ff.de inoff. teftam. Grafliis de fucceff. §. fideicommis- fum. qu&ft. 23. Mantica de conjett. nlt. voltmt. libr. 10. tit. 8. num. 24. Menochius de pr^ fttmt. libr. 4. prafumt. 851. num, 54. Zoefius adVand. k.t.num. 18. Necaliuddicendum, fi frater fratrern> ita fideicomrniflo gravet, nuk la liberorum ex fratre nafciturorum mcntione habita ; cum nec hi gravarttcm in defcendente eognationis linea cantingant. arg. id U. Non obftante /. lucius Titius, 85, ff. m hered. inftit. quippe quae eam concinet fac^i ipeciem , qua frater libcros fui fratfis, exprefle in conditione pofuerat, ftatri inftituto fubftituens extrancos cum h$c adjeeSione, fifiiium u ex fe- natummn habertt , qup facHo Jurifconfukus in finc Icgis prudens laudat confilium teftatoris , non fra^- trem tantum , fed 6V. fratris liberos fubftituto prasfcrentis: fed non ideo inde conckdi poteft, etiam omifsa tali expreilione , fideicommifliim tacita cpnditione, fi fine liberis frater decefle-t rit, fufpenfum efte. Mantica de conjeB. ult. voi Uffit*. Hbr. 10, tft. 8. num. 25. Gome^ius «** rtar. refolut. tom. 1. cap. 5. num. 35, Michael Graflusrf^ fucceffton. §. fidehommtffum quaft.z^ Sande decif iibt. 4, tit. 6. deftn. 6. Menochius deprafumt. Ithr. 4. pufumi, 80. num. 55, Zoe- fius ad Pand, b, t. mmt 19, Quid, quod nec in ipfis libqris fideicommiflb gravatis tacita ha?c conditio fubeft, quando pater duos habcns fi^ Hos , alterum fimpliciter , alterum cum adje-» dione conditionis, fifme libem, oneravit, quia dici nequit de liberis haud cogitafle , qui ex^ prerfam unius filii intuitu eorundem mentio* nem fecit, ut probabilius fit, eum & inake- rofilioeandem fuiffe appofiturum conditionem j fi non eum alio voluiflet modo gravatum. Man^. tica d. libr. 10. tih $. num. 9. Graflus defuc- cejfion. §. fideicommifftm qu&ft. 25. Uti nec, quando pater filium fimul & qxtraneum infti- tuens, utrumque fimplicker fine liberorum men- tione reftituere jubet. Cum enim inextraneo, qui filio fidejcommktentis conjungitur, illata- citaj conditionis conjcctura locum haud inve- niat, intelligi non debet «nus conjundorum una cademque formula aliter, quam alter gra- vatus. arg. I. j*m bac jttre 4, §, fed fi aiter a. /. Lucim Tttrn.45. ff. de vuig, & pup. fub- ftih Nec in contrarium facit, quod aMantica d. Itbr.
|
|||||||||
|
AD SENATUSCONSULTUM TR'EBEtLlANUM. • £|<J
|
|||||||
|
& inftitui heredes poffutit, l.fi pofiuknte6y.^.
ult. ff. h. t. I. in fratidem 1 o. pr. & §; 1, ff dg his qu& ttt indignis, qui quales fint jpetendum ex tit. de hered. tnftit, Nec intercft» utrum gravatus capax fit, an non; cum & per inca* pacis miniilerium ad capacem pervenire fidei- commiffum poffit , imo plerumque ita obfer- vetur,, ut omifsa interpofiti, capientis perfona ipe(Setur, dum capere quis nonvidetur, quod reftituturus eft. /. cum ei qui 42. ff. de legatis 2. /. fi ftdei 28. ff.de legatis 3. / cumdotem 57. ff. ad leg. Falcid. juncT:. /. aliud efi capere 71» ff. de verb. figntf, Nec tantum certa; ac fpeci- fice nominatae perfonse per fideicommiffum fubftitui poffunt, fed & nomine appcllativo de^ fignata» , veluti liberi , agnati , famiiia ; de quibus fingulis videndum paulo plenius. 22. Si ergo teftator heredeminftitutumgra-
vaverit, ut hereditatem poft fuum obitum Ti- tii fratris fui liberis reftituat , vel jubeat ,• ut bona fua ad alterius cujusdam cognati remotio- ris aut extranei nominati liberos poft inftituti obitum devolvantur , dubium , an hic Hbero- rum { kinderen) appellatione etiam nepotes ve- niant, & fideicommiffo honorati intelligantuiV; Proprie quidem folos primi gradus liberos ifta denominatione Bclgica, kinderen, contineri in dubio, docet Sandius; nonnunquam tamen& nepotes, fi ex antecedentibus aut fubfequenti- bus fideicommittentis verbis , alfisve circum- ftantiis colligi poilit, etiam ad nepotes tcftato- rem refpexiffe; prout & jure civili cautum eft, filiorum appellatione etiam aliquando nepotes jufta interpretatione contineri, utcunque alias vulgo fitii a liberis diftincti fint , folosque dc- notent primi gradus defcendentes. § ttlt. Jnji. qui teft, tut, dari, jun£t. /. filii appellatione 84; l.jufia interpretatiotie 201. ff. deverb ftgnif. at- que ita, fi hos, quos in una teftamenti parte fubftituerat fub liberorum denominatione , in alia parte defcendentes appellet, probabilc eft, eum & nepotes fub Hbcris complexum eiTc. Sande decif. libr. 4. tit. 5. defin. n. quibus confequens eft , hanc de vocabuli Hberorum fi- gnificatione difputationem non tam jjuris, quarn potius voluntatis quaeftionem effe. ConferSan- de d. decif. 10. 11. Ant. Fabrum Cod.libr.fa tit. 22. defin. 12. Menochium libr. ^.prafumt, 94. Manticam de conjetl. ult. volunt. libr.%». tit. 8. Jacob. CoxQt^tonfil 14. Groenewegen & DD. ad l. 201. ff. de verbor. ftgnif. 23. Sane, fi quis filio fuo inftituto fubfti-
tucrit per fideicommiffum duas fuas filias & ex tertia praedefunda nepotes, in cafumquofilius fine liberis morietur; defunda dein una filia- rum fubftitutarum, fedliberis ex ferelidis, ac. poftea filio quoque fine liberis deced,ente, non tantum filia teftatoris fuperftes & nepotes filiif ante teftamentum defunctae, a teftatore expres- fe fubftituti, fed& alterius filiae poftmodumex- 1 tinds liberi ad fideicommiffum hoc admittendi, Ttt funt:
|
|||||||
|
d,Bu 10. tit. 8. num. ?■& 8. Menochio d
Itbr. 4. prtftimt. 89. num. fts Zoefio ad Pand. h t num. 16. qui oppofitam funt amplexi ien- tentiam, obtenditur«> adjundam filio pcrfonam extraneam non efficcre , ut ideo pietas m po- fteritatem paterna ceffet, fed magis patrem enam tunc praefumi eandem confideraffe pietatis cau- fal„ , perinde ac fi filium folum ita grayaffet. Etenim ita principium petitur, dumhocipfum in quxftione eft, an conjeaura, qua> incxtra- neo gravato ignotaeft, in filio nihilominus ad- mitti poffit: -eam vero admitti non debere, ex co evjncitur , quod reciproca fubftitutio fafta filio puberi & impuberi, vel fuo & cmancipa- to, vulgarem tantum compkaatur, non item pupillarem, quiafola vulgaris in alteroeorum, quibas fubftituttur, puta pubere velemancipa- to, locum invenire poteft; quamvis, fi utcr- que impubes & in poteftate iiibftituentis fuis- fet, reciprocse fubftitutionis formula arque pu- pillarem ac vulgarem continuiflet. Pari ergo ratione, licet, duobus filiis inftitutis ac fidei- commiffo fimpliciter gravatis, fubaudiatur taci- tc condkio ft fwe liberis, quia in utroque gra- vato eadem pietatis conjcaura locum habere poteft; tamen Ci & filio & extraneo ita fubfti- tutum fit, iniquum effet, admitti in filio, quod in extraneo , eadem formula gravato , locum invenire nequk. Et quod ajunt, non effe ab- furdum, ut diverfo jure cenfeantur , qui fim- pliciter conjundi funt; mulierem non carere beneficio Vellejani , & minorem non deftitui reftitutionis auxilio , ubi cum alio fidejufferint. I fi Titius 48. ff. de fidejuffor. id vero debilius cft; cum multum interfit, utrum teftator jure licito duos conjunxerit, acde iis una verborum conceptione quid difpofuerit, de cnjus difpofi- tionis vi & efficacia per conjeduras indagatio fit; an vero duo fimul aftum aliquem gerant ac fefe fimul obligent, cum alter ad talem obliga- tionem fufcipiendam habilis , alter rrtinus ido- neus effet, ibi quarritur, quid videatur in du- bio voluiffe teftator , ac conjeauris a verofi- mili petitis indulgctur; cum seque extraneo ac gravato potuiffet expreffam conditionem, fifine liberis apponere: hic , quid uterque voluerit, fe fcilicet obligare, in aperto eft, fed cum id majorenni lex permittat , non ita minori aut mulieri, quid mirum, fi minor fi mulier minus idonea alio jure, quam major , in fidejuffione fufcepta cenfeatur? 10. Plura de hac tacita conditione , ji fine
Hbcr'u, ventilata vide apud Menochium d. Itbr. 4, prafumt. 89. Manticam de conjeft. ult. m- lunt. d. libr. jo.tit. 7. 8. Graflum de fucces- fja». §. fdeicommiffum quaft, zi. & feqq. mque ad quaft. 31- _ '
21. Relinqui olim potuerunt fideicommiffa
etiam incapacibus , de quo Interpretes recen- tiores ad §. i. lnfiitut. de fdeicommiffar. hered, at jure novo foliseapacibus, adeoqueiilis, qui |
|||||||
|
Lm. XXXVI, Tit, h
|
||||||||||
|
5*4
|
||||||||||
|
funt; tum, qula in hifce par ratio ae 'in refi-
quis exprcfie fubftitutis , refpcdtu bonorufrt, perfonarum ,fartgumis, aftl-cMonismiiitat ,• tum quia teftiitor ex prsedeftfrtcM filia ncpotcs ufta eum filiabusfuperftitibus ad iideicommifTum vo- cando, declaravit abunde, voluiflVfe, titlibe- ri in locum parentum prarmorcuorum fubfntra- rcnt jure reprafentationis , & ita fiiceeifio ih fideicommifTum fieret fccundurn •ordinem fuc- ceifiohis ititeftatae, quaffl in dubio avus ratione defcendentium haud credendiis eftevertifle, fic lit ob id etiam liberi , ex filio vel nepote per patrem aut avum gravato nati, tacite in condi- tione pofiti intelligantur ad exclufioncm patrtii fubftituti, qui ipfius fubftitiicntis filitis erat. /. cum avus ioii jf. de condit. & dimvnftrat. D. Joh. a Someren de reprxfentatione cap, 6. titwi. 17. - 24. Quod fi liberos aut fratres inftituens ca-
verit, ut, ft qttis eorum fme liberis metiattii, pdt- tio ejm reliqms cedat coberedibus (& eotukt fuc- cejfonbus ab imtftato , & uno fme liberis tnO- riente fuperfint, quidam cohercdes, & aliortim coheredurn pramortuorum fucceifores; fflagiseft, ut & defunftorum fucceflbres una crtrn cohere- dibus reliquis fuperftitibus veniant |ure fidel- commiffi ad poraonem ejus, qui fihe libciis mortuus eft , idque ex quodam jtife fepraefen- tationis , non tam ex lege quam potius ex te- ftatoris voluntate indudfee, & ob id ex legibus aut ftatutis, iegitimum reprafentationis jus ad cer- tos gradus reftringentibus , haud regundse vel limitandse. Mcndchius de pr&fumt. lilr.A.. pm- fumt. 05. num. 32. 34, & feqq Pcrcgrinus^ pdehommiflis art.ti. num: %€.& feqq. Sande decif Itbr 4. ttt. 5.^.3. D.Joh. a Somefen de re- pr&femamnecap. 6. num.t6. Neque enim novufn eft, rcprafentationem ultfa eommurtes rcptarfen- tationis gradus extendi, tutrt irt direclis\ tuffl in fi- deicommiflariisfubftitutiotiibus, ubi velid tefta- tor exprcifit, vel cx diipofitionis circumftahtiis id eum voluiife, colligi potcft, prontab Hollandia? Curiactiam jifdicatum refert Leeuweil cenffor. patti 1. iibr. 3. cap. y, tiam. 20. in fint. Di- verfum efTet, fi fratres & eorum. adhuc viven- ttum liberos ad fideicommifTum teftator vocas- fet; tunc enim fratres & liberos ex iis genitos non fimul honorafTe cenferi debet, fed magis cos feetindum ordmem dileftionis & fucccilio- nis ad fidcicommiflurn ihfitaifc , juxta tradira in tit. de fmed. inftit. num. 20. qutbus addc Manticam de conjrB. ult. niuht. libr. 4. tit. 9 Iuerrique eft, fi fubftimetit Timm & hereiei tjus * quo cafu an per heredes denotentur filii titiiy anvero etiamheredes extraftei, latedis- catit Mantica ds canjeft, ult. nltmt. libt. §. tit. 14» num. 4. & feqq. * i^. interefc autem , utrum quis pet fidci-
commifTum fubftttuerit fimpliciter prdximiores fuos fatiguine junc^os, ftjn nakfte vrhnden, ef nmpMnd-niettdettf anvero vQUvwkproximes^ |
||||||||||
|
ftbi ab intefiato fucceffmos, Pfiori enimincafu,
quahdo fimplicitcr proxtmiores fanguine fubiti- tuit, non id inquirendum videtur , qui quan- tum ad fucceifionem- lcgitimam pro proximis habeantur, & ut tales a icge vocentur ; fcd ma- gis , qui proximo fanguinis gradu defunftum contingant; utcunque per kgcs ad legitimam hattd vocentur fueceilionem■*. adcoque fiquisin ea degens HollandiaE parte, quge jure Scabini- eo regitur in fucceifionibus ab inteftato , fra- trem fuum heredem fcripferit , eumque roga- verit , ut, fi fine liberis moriatur , heredita- tcm reftituat prdximioribus, fuperftes autem huic fideicommittGnti ftierit folus patef , matre jant ante teftatorem defunda , pater tanquam fati- guine proximus cenferi debet fideicommifTo ho- noratus, licet ex jure Scabinko pater folusfu- perftes nunquam fuis liberis ab imcftato fucce- dat, fed a iineae materna; cognatis, ctiam re- motioribusj in univerfum excludatur. Qiianj fententiam maxime commendat axioma iliud» quod non alitef a propria verborum fignifica- tione recedi oporteat, quam cum mnnifeftum eft, aliud feniiffe teftatorem. /. non aliter 69, ff, de legatts 3. proximos autem non lex ha:c aut illa fucceffionis inteftatx, fed magis ipfa natu- ra demonftret. Rcfponfa Juriic. HolJ. part. 2, tonfil. 253. eoque conferunt difputataapud Joh. a Sande decif. iibrt 4. tit. 5. defin. 7. Manti-* cam de conjtd;. ult, Volttnt, iibr. 8. tit. 9. nttm. iq. Covarruviam ptaft, qmft. 38. mm.^.verf. tmb ad intellettum. Michaelcm Graffum $,fi- deicomwiffutn quaft.i 1. num. p. 8c quotquot con- tendunt, infideicommiifisproximiori relic^islo- cum non habere jus rcpraefentationis, quos feeen- fet Caftillo queftion. quotidian ithr. 3. cap, 19, num. WitSi Et hsec ita, ubi ftatuta, fucceifio- nis inteftuje ofdinem pra?finientia, exorbitant admodum k jure communi Sc naturalis aftcdiio- nis conlidcfatione, ac vocant cefto ccrtius mi*- niis diledos, & vinculo finguinis fscpe admo* dum remotos, prjeteritis proximts, natttrali ra* tione longe magis dilcctis, uti id fit Scabinko Hollandofum jure 1 tunc enim vix eft, utpr^e- fumi aut crcdi poflit, teftatorem in dubio exue- re atque deponere voluifle omnem aftedionis 8t humanitatis fenfum erga proximiores, &fedu* ritiei ftatuti, ob rationes magis pubiicas quam privati amoris atque diledionisconfiderationem inducfa, conformare. Qiiod & ex -eo adjuva- tur, quod fupra obfervatum fuit nttm. 10, m* ca ftn. fideicommiffi tacite & ex prafumtiGni- bus inducendi conjecturam tunc non admitti j cum exea indttdi meliof effet coftditio, ac fieret pra»latio illius peribnx, qua? «liftus k fideicom"- mittente dilefta cft. arg. /. Mttpim 3 6. §. T«* tks i.ff. de condit. & demonftrat. Stcus, fi ia, fuccefllonis intefht» lege feu ftatuto notabilis exorbitantia ( ut vulgo loquuntur ) ndn appa- reat,hequcexciudantur a (uccefllohe abintefta* to illi, qui& proximi, Sc propter proKimitateia natu-
|
||||||||||
|
UM T^JBEJLIANUM. $IjT
deicQmmiflb familiae reli#Q traduntur »«w,
?Q. iS. Subftimtis vero per fideicQmrrjiflltmpro-
ximiQribm , non minus cQnttQverfum eft , an illi, qui moriente fiduciario, adeoque exiften- te fideicommtfli conditione, fuperfiiot proximi, ad fideicqmmiflum venjredebearit, anmagishi, qui teftatori fideicommktenti mortjs tempore fuerunt proximi» aut heredps eorum 1 quafi ad eos translata fit fideicommifli exped^tioatquefpes? Quain re diftinguendum non nulji cenfuerunt, utrurn fanguine junftus, an vero extraneus m»- ftitutus & deinceps fideicommiflb proximiorir bus teftatoris reftkuendo gravatus fit. Si ex- traneus, veluti uxor a marito fuo, proximita- tem rarione temporis, quo mortuus eft fidei- committens, non vero ratione temporis, quo moritur gravatus, feu, quo cafuscontingk,in quem reliclum eft fideicommifliim, fpecltandum efle arbitratur poft alios allegatos Struvius a4 P<tnd. exetcit. 36*. ad Hnc tit. nttm. 10. infine. &Atitorin Refponfis Jurifc. Holl, part.q. con» 0t 301. Quod etfi tunc facile admittipQflit, ubi verba teftamenti maritalis nil praster ufums- fruel;um uxori tribuunt in bonis mariti , quia moriente marito protinus proprietas proximk>* ribus mariti cognatjs acquifita inteJligkur , fic ut eam femel quasfitam deinceps ad fuos Here- des quofcunque tranfmittant, utcunque uxor fuperftes etiamnum rebus marki fruatur: tamcts fi aperte uxorem a marito cum* onere fideicom- mifli, proximioribus mariti cognatis poft fuam mortcm , vej etiam poft eontra&as fec undas nuptias reftituendi ,. inftkutam conftet, magis eft, non alios ad fideieommiflum tale admk- tendos efle , quam qui exiftente fideicommifll conditione, adcoque moriente vel nubente uxo- re, proximi apparent, necvideriiHos, quivi- vente uxore mortui funt , fpem fideicommifli ad fuos transmififlc fueceflbres 5 cum utique pen- dentc fidcicommifli condkione, diesnequeces- ferit neque ycnerit; ac nulla liberalitas, ultima voluntate reliel;a, adheredes honorati pertineat, qiioties is anjte djei ceflionem mprtuus cft; uti i4 variis Icgibus & autoritatibus a me probatum itttit.de ufiifmtlu num. 13. Quibus adde1.1am pattr jy. § bettditatem 4. ff, de Ugatis z. J^. Joh. a Someren de reprafentatitne cap. 6. num, 13 Refponfa Jurifc. Hoil. part. 1. eonjii 12, & confil. 16^. & patt. 4. tmfil. ijifi qutU, 1, & 336" Garpzovjum defin. fortnf. part. t.eon- ftit. 8 defin. 2,$. Qux 8c ratk> eft, quod, fi maxime fuper fideicommiflb tranfegcrint, aut illud remiferint, qui vivo etiamnum gravato 8£ conditione fideicommifli pendente habebant ejus acquircndi fpem , dVinde autem fupcrftkc adhuc gravato moriantur, nullum ex talitranfr- aelione praejudicium illis gcneratum intjelliga- tur, qui per proximiorum mortalitatem morieit- te fiduciario proximi exiftunt. arg. l.fihutfaf milias J14. 5. D. Sewtrm 11. ff. de tyatfc $, T t t % l. UXQm
|
||||||
|
Ad Senatusconsul'
naturali ratione magis dikai habentur; utcun-
que tunc cum pxoximJs fimul vocentur , qui
gradu remotiores funt. Qua ratione- , fi quis
conjugem inftkuens, juflerk heredkatem fuam
poft conjugis obitum ad praximiores reverti,
cum ex jure Aefdamico patrem ex femific, ac
fhtres ex altero femuTe debuiflet fihi fucceflb-
res habere, nan perperam exiftimaveris, refti-
tutionem feeundum legem fucceflionis inteftata?
ita fieri oportcre, ut femis unus rerum reftituen-
darum patri , alter fratrihus, quotquot funt,
acquiratur: quod & ufu apud nos fervari, te-
ftantur Jurifconfulti in Refponfis Jurifc. Holl.
part. 2. conftl. 115. in fine & in comprohatione.
Neque etiam negandum videtur, quin tunc fub
appellatione proximorum fanguive pmflorum fi~
deicommiflb honoratorum contineantur una cum
gradu proximis maximeque dile&is etiam non-
nulli gradu remottores , fed tales, qui ex jure
repraefentationis una cum proximioribus ad le-
gitimam vocantur fucceflipnem , tanquam qui
ex reprjefentatione in loeum proximioris prae-
defun&i fubintrantes, pro seque propinquis ha-
bentur. Sande decif. libt. 4. tit, 5. dtfin, 1. de
qua repratfentatione in fideicammiflis mox la>-
tius. Quod fi ex adverfo proximwrtbm ab iis
teftato hereditatem fuam reftitui teftator juflerk,
illud quidem primo obfervandum eft^ non vi-
deri cognatos proximiores diverfimodc vocatos
ad fideicommiflariam hereditatem pro varietate
legum loci cujusque, in quoimmobiliafingula
in hereditate fiJeicommiflaria reperta , fitum
habent ; fed potius fideicommktentcm cenferi
vocafle ad fijeicominiflum illos, quibuslexdo-
micilii fideicommittentis> defert ab inteftato
fucceflionem, ut latius probatum in tit de be-
red. ttittit. num. 16. Sed& fecundo fciendum,
tunc illud unum fpe&andum efle, quoslexdo-
micilii fidcicommittentis defignet ab inteftato
fucceflbres; fic ut p' oximi gradu maximeque di~
ledi neutiquam ad fiJeicommifliim admittendi
fint, fi ftatutum ipfis legitimam non attribuat
hereditatem; adeoque fi ponas , eum, qui fi-
deicommiflb fubftituit proximiores ab inteslato-t
in Hollandia* parte , jure Scabinico regenda,
folum patrem , matre jam defundta , reliquifle
fuperftitem, & lineae maternae cognatos infex-
xo vel etiam remotiore gradu pofitos, ad fidei-
commiflum foji tales cognati admittendi forcnt,
exelufo patre tanquam ad fideicommiflum non
* vocato. Gum enim hoc in cafu apertis verbis
declarata fit voluntas teftatoris, quod legitimos
feu ab inteHato venientes, fibi defidcravk ex fi
deicommiflb fucceflbres, & tales lex domicilii
tnanifeftVdefignet, ad conjcduras apietate, a
commiferatione , ab amore & dikelionis ordi-
ne, aiijsque fimilibus petkas haud confugten-
dum ; dum pro reguia" tradkum , admitti non
debere voiuntatis quajftionem , ubi nulla in
verbis ambigukas eft. l> itte aut ille tp §.
I. ff. de legtuh^. Adde , qtut infira <ie fi-
|
||||||
|
L i b. XXXVI. T i t. I.
|
|||||||||
|
5i
|
|||||||||
|
I. uxorem & 41. §. Sejum 12. ff. de legatis ^,
Ant. Faber Cod libr, 6. ttt. zi.defm. 13. Re- iponf. Jurifc. Holl. part. 1. tonfil, 16*4 tnftne. & part. 5, confxl. 14. Lcviora verofunt, qii£ ad firmandam opinionem contrariam , ( proxi- mitatem fcilicet tempore rnortistcftatoris, non ejus qui gravatus cft, fpc&andam efle) iiStru- vio adducuntur d. exerttt. ^6. num. \9.inftne. Qtiod enim ait, non facile aliain eolligi pofle mcntem teftatoris , quam quod illos eorumque dcfcendentes velit ad fideicommiflurn vocatos, qui ipfi tempore mortis ftatim fucccfliflcpt, fi non ad vitam extraneo cuidam relidum fuis- fet; id ipfum in quaeftione eft, an hsec proba- bilis fuerit teftatoris voluntas. Et fane pari ju- reac ratione tunc contendi poffet, teftatorem, qui heredi iriftituto, veluti uxori fua?, certam fubftituit perfonam , puta Titium cognatum fuum , qui & ab intefuto ci fuccefliiiet , ut poft uxoris obitum ei ex fideicommiflb fiatre- ftitutio, hujus quoque intentionis fuiffe , quod Titium Titiique fucccffores volucrit ad fidei- commiiTum vocatos , quia Titius cognatus ei ftatim fuccefliflet , fi non uxori ad vitam ejus hereditas rcli&a effet: quod tamen in jurisprin- ctpiaac communem Interpretum fententiam in- currit, dum inter omnes conftat, ea quascer- tse perfonse fub conditione reliclia funt, evane- fcere , nec ad heredes transmitti, fi honoratus pendente conditione fato fungatur , fecundum ea, quaj jam fitperius ex tit de ufufruttu ad- notata funt, & plenius excutienda ertint in tit. quando dies legat. cedat. Neque juvat effugium, quo utitur d. loto Struvius, aflerens, talis fi- deicommifli dicm ccderc ftatim a. morte tefta- toris, &ob id morientes ante gravatum trans- mittere ad heredes fuos fideicommifli expe&a- tionem. Nam & hoc ipfum eft , quod qua?- ritur, an dies ccflerit, cum nemo adco injure hofpes fit , ut in dubium vocare fuftineat, transmitti ea , quorum dies ceflit ante mor- tcm ejus, quitransmiflioncm facit. Diem ve- ro talis fideicommifli jam tum moriente tefta- tore ceffiffe , ncgandum atque pernegandum; eo quod non modo juris autoritas fed & ip fius Struvii affertio in contrarium eft , dum ipfe exercit. 35. num. too. ad Pand. ftatuit, convenienter legibus, diem incertum, quando (it extiturus, quafis eft, cum quis morietur, ad fcriptum ei, a quo relinquitur, feu, quigra- vatur, conditionem operari; adeoque honora- tum , morientem ante mortem gravati , nihil aut fibi aut heredibus fperare pofle. Dies in- tertmefiy inquit Pomponius, cum ita fcnbiturt beres nseus, cum morietur , decem dato; nam diem incertum mors babet tjus , & ideo fi legatarius etnte decefferit, ad hertdem ejus legatum non tran- fit, quia tton ceffit dies vivo eo, quamvis certum fuerit, moriturum beredem. I, r. §. pen. ff. de tnndit, & demonftrat. quibus fimilia prorfus tra- dk Papinsanus in L beres meus 70. §. beres |
|||||||||
|
meus 1. ff. eod. tit. de tendit. & dem certfus
autem nihil eft , quam in noftra facti fpecie mortem gravati adfcriptam cfle, dum uxor in- ftituta poft fuam mortcm proximioribus rogan- tis rcftituere rogata fuit. Nihil denique in con- trarium facit /. omnia qus. 32. §. ult, ff.de Uga- tu z. ubi dicitur, in fideicommiflofamilia»re- lidto, adpetitionem cjusadmittipofle, qui no- minati funt, aut poft omnes cos cxtinc"tos,ga» ex nomine defunttt fuerint eo tempore, quotefta- tor moreretur &c. Non cnim ibi de fidcicom- miflb conditionali poft mortem gravati demum reftitncndo, agiiur, fed magisdepuro, qnod heres inftitntus fimpliciter fine diei certi aut in- certi adjcclione famtlia rcftituere rogatus cfl: quocafu, curn inftitutus, utcunque ferius he- rcditatcm adiens , jam tum a morte teftatoris adiifle intelligatur. /. beres quandoque 54. ff. de acquir. vel omitt. bered. etiarn cenferi dcbet es eo tempore obligatus fuifle , ad rcftitutionem illis faciendam, quos tcftator nominavit, fieo moriente adhuc in vivis fucrint , aut , fi ante tcftatorem mortui fint, iilis, qui moricnte te- Ibtore in familia cjus proximi erant , quippe quorum intuitu dies fideicommifli ipfo momciv to mortis tcftatoris jam ccflerat, fic ut protra- cl:a forte ac dilata per heredem aditio illis noa magis, quam legatariis tcftatori fuperftitibus, obcfle potuerit, fi forte ante aditionem ac re« ftitutionem fati munus implcviflcnt, quodcol- ligi poteft ex /. cum quidam tq. ff. de legatis 2. Quod fi ex adverfb non extraneus , fed tefta- tori fanguine jun&us, forfan & fucceffionis in- teftatxjus habens, heres fcriptus, acpoftfuarn mortem proximioribns teftatoris reftituere ro>- gatus fit, reftitutionem illis fieri oportcre, qui moriente gravato proximiores fant, ex funda- mentis fupcrioribus evincitur, & ab ipfis illis, qui in cafu cxtranei inftituti fimulque fidcicom- miflb gravati diflentiunt, comprobatur, ut vi- deri poteft aptid Struvium d. exercit. ^S. ad Pand. h t num. tp. 27. Denique etiam fideicommiffum familm
relinqui poteft : quo cafu fub familix appella- tione non modo parcntes & liberos omncsque propinquos , fed & in fubfidium generum ac nurum contineri , fi matrimonium mortc filii vel filia? fuerit diffolutum , Juftinianus conftt- tuit in /. ult. C. de verbor. figmf. Sed & jure civililiberosadoptivos, alunmos, libertoscon- tineri fub nomine familise, cum dc fidcieom- • miflb familia? reliclo quzftio eft, docct latius Sande de probtbtt. alien. part, 3 cap. 6. num. 4 & feqq. ubi & inquirit, an fcemina* aut nati ex fceminis contineantur fub familia. num. 10. & feqq. ac num. £2. illos fuggerit, qui de fami- lia?, generis, ftirpis, lineae, parcnteke, domus, cippi, & fimilium appellatione plura tradide- runt. Relinquitur autcm familias etiam tunc,» cum teftator ptohtbet ne res alienentur extra fa- miliam. d. I. ult. vel ne abeant a fua linedfuoqqe fan-
|
|||||||||
|
Ad Senatusconsultum Trebelli anum. 517
|
|||||||||
|
38. §. fundum 3. & §. quindecim 5. ff. delegatis 3.
Sande d. traft. de probibit. alienat. part. 3. cap. 1» num. 10. Qiiibus autem in cafibus fimplex alienationis prohibitio aliquem, fecundum jam dicl:a, poteft effcdtum habcre, atque obfervan- da eft , ftriftam recipit intcrpretationem , ut non extendatur ad alios alienationis modos, quam qui a teftatore exprefli funt; ac proin- de, licet verum fit , fub generali alienationis prohibitione etiam eam comprehctidi, qua? ul- tima voluntatc fit. /. peto 69. §. fratre 3. ff de legatis 2. /. filiusfamilas 114. §. cum pater 15. ff. de legatis 1. arg. /. Jt ita quis 135. §, ea lege 3. ff.de verb. obligat. Rcfponf. Jurifc. Holl, part* 2. conjil. zo. pag. 42. tamen, Ci quiste- ftamento vetet, ne heres vendat aut gravet res fibi reli&as , fideicommifTum tali difpofitione haud inducitur, nec prohibitus cenfetur heres de rcbus illis fupremam arbitrio fuo ordinare voluntatem; prxfertim, fi confideres, favora-* biliores efle difpofitiones ukimarum volunta- tum, quam qua? inter vivos fiunt; ut proinde prohibitio alieqandi per adum inter vivos te- ftamento faiSa , ad difpofitiones teftamentarias porrigenda non fit. /. pater flium 3 8. §. /««- dum 3. ff. de legatis 3. arg. /. ex hoc edtfto 8. §. fed heredem 3. ff. de alienat. judicii mut, cau- sa. Refponfi Jurifc. Holl. part 3. vol.i, confiL 189. Sed & fi plures alienare prohibiti fint, quis- que tantum prohibitus in dubio intclligiturra- tione partis illius, quam ipfe habet a teftatore, non, quam habet acoherede vel conjunclo fimul prohibito. /. paterfilium 38. §. quindecim 5. ff. delegatis 3. nifi alia appareat voluntasteftatoris. Zoefius ad Pand. h. t. num. 67. 28. Fideicommifli familiae relifti non femper
eadem natura idemque effectus eft; velenimita relinquitur, ut unum tantum fit, &unoaclu, feu una reftitutione femili» fada, ulteriorob- ligatio fideicommifli haud duret, nec is, qui ex reftitutione familiae facienda rem aut here- ditatem nacms eft , rurfus poft fuum obitum eandem alteri ejufdem familia; reftituere com- pellatur, fed vel aclu inter vivos vel ultima vo- luntate eam poffit in extraneum transferre : vel ex adverfo ita, ut multiplex fideicommiflum fit, & per omnem familiam quafi ambulct, adco- que is, cui primum tanquam uni ex familia re- fHtutio fada eft, rurfus alteri ex familia refti- tuere cogatur, & hic rurfus tertio ac fic dein- ceps, quamdiu exftant qui ejufdem familiae funt, Prius, ut nempe unico reftitutionis adu fidei- commiffum impleatur , nec fidcicommiflarius ad ulteriorem reftitutionem repetitam obftri&us fit, tunc locum habere videtur , cum teftator fimpliciter verbis in perfonam heredis concepTi tis, heredi inftituto interdixit, ne rem aut he- reditatem alienet ex familia, nullo alio addito; vel juflit , ut heres praedium in familia relin- quat. Licet enim verum fit, non modo proxi- |
|||||||||
|
fanguine, Sola plarie alienationis prohibitio fi-
deicommiflum non inducit, .quoties defignatx
non inveniuntur perfonas, quarum intuitu ida
teflatore difpofitum eft, fed magisfcriptura nul-
lius momenti eft. I. filiusfamiitas 114. §. Divi
Severus 14. ff- de legatis 1. tanquam continens
nudum teftatoris praeceptum, quod nullamha-
bet parendi neceilitatem. /. pater filium 38. §.
Julim Agrippa 4. /. Lucius Titius 93. pr. ff- de
legatts 3. HugoGrotius manuduft. adjurifprud.
MoU. libr. 2. cap. 20. num. 20 Neoftadius de
paftis antenupt. obferv. 2. in notis verf. fed quid
ft. Sande de prohtb. rer. aiien. parte 3. cap, 1.
num. 3. 4. Leeuwen cenf' for. part. 1. libr. 3.
tap, 7. num. 10. Adde tit. de condit. & demon-
ftrat.num. 1 f. ctiamfi forte res, alienari pro-
hibita, talis fit, in quam teftator prohibens af-
fedione peculiari du&us fuit. Etenim in pro-
prium fepulchrum, quo reliquise teftatoris re-
condendae funt , peculiarem effe affe&ionem,
ob votum, ut ibi molliter ofla cubent, nec re-
liquia? turbentur , dubium non eft , & tamen
nudi pracepti loco fuit habitum, cum teftator
caviffet, ne uUo modo reliquias & pradium urba-
sium & domum majorem heres ejus pigneraret,
aut ullo modo alienaret. d. I. pater jilius 38. §.
Julius 4. ff. de legatis 3. Sande d. traft.de pro-
bib. alienat. part. 3. cap. 1. num. 11. Necin-
tereft, utrum fimpliciter prohibeat, rern alie- jiari, an in certas perfonas ex illarum perfona- lum odio, ex juftis caufis conccpto, alienatio- nem fierivetet; eo quod generaliter dcfinitum» efficacem non efle alienationis prohibitionem, fi non amplius inveniatur perfona , cujus re- jfbecm hoc a teftatore difp&fitum eft. d.l.filius- familias 114. §. divi Severus 14. j(f. delegaiis 1. Quaratione, curn in /. Lucius Titius88.§.pen. ff. de legatis 1. illa facti fpecies proponeretur, qua teftator matre & uxore heredibus inftitutis ita caverat > ate uxor carifflma peto, ne quid poft mortem tuam frattibus tuis relinquas ; habes jiltos fororum tuarum , quibtts relinquas , fcis unum fratrem tuum jilium noftrum occidiffe, dum ei ra- pinam facit ; fed & alius rnihi deteriora fecit ; merito a Johanne a Sande obfervatumfuit,pro- hibitionem iftius alienationis in fratres uxoris malc meritos nullius momenti habendam fuifle, fi non amplius teftator addidiflet, habes filios fororum tuarum, qnibus relinquas, adeoqueper- fonas exprefliffct, quas illis indignis praelatas voluit, quibusque ex illa fcriptura jus fideicom- mifli in d. lege Scarvola defendit. Sande de prohibit. alienat. part. 3. cap. 1. num, 7. Qtio- modo etiam non fimplex alienationis prohibitio cft, fed perfonJE qusedam expreffe videntur, qua- rum favorem teftator refpexit, quando res alic- nari vetat, ac in cafum, quo alienata? fuerint, eas alienanti in pcenam adimit, & vel ad reli- quos heredes voluntati teftatoris parentcs, vel ad certam aliam perfonam, vel etiam ad fifcum |
|||||||||
|
eas tranfire jubet priori ablatas. /. pater plium I mos, fed & his deficientibus remotiorcs ex fa-
T t t 3 milii,
|
|||||||||
|
-
|
|||||||||
|
f\. T I T, I.
tiquam ulterius obligatieflent, eamnepotibus,
Bc hi rurfus cognatis reftitucre, fed admiflisfe- mel liliis, ab omni nepotes cognatique deciderint fideicommiffi expe&atione. Anton. Faber Cod. libr, 6, W. 21. de fideicommijps defin. 35. &in notis, Sande de prolnbita altenat. part. 3, cap. 2, num. 7. & part, 3. cap. 5. num. 9. & feqq. & decif. Frific. Libr, 4. tit. 5. defin.q. Qtiodfiex adverfb non fimpMciter teftator inftituto inter- dixerit alienationem extra familiam , fed am- plius addiderit, fe ilfam faeere prohibitionem pro perpetua eonfervatione famllia, vel resexfa- milia alienari probibueriti vel caverit, neresex familtd exeant, aut ut in familia retineamur, vel remaneant , & fimilia, pepetuum magis fidei- commiffum indudum vidctur , adeo ut is , adj. quem fideicommifTum delatum eft, cavere te- neatur, fe illud in extraneos non collanuum, (ed in famiiia relicfurum, /. unum exfamilia 6j. §. fed etfi 5. & 6. I. peto 69. §. fratre 3. ff. de legatis 2. Mantica de eonfeil, ult, volunt. liir» 6. tit. 15. num, 13. & libr. <$. tit. 14. numm 24. pofi med. Ant. Faber d. libr. 6. tit. zi.de- fin. 35. in wnis num. 2. Sande de probtb. alie- nat. part, 3. cap. j. num. 15, &feqq. Refpon- fa Jurifc. Holl. part. 4. confil. 109. nifi for- mute illae, ne res exeant ex familiJt , vel ut in famiMremaneam, & fimiles, fub/iciantur cer- ris perfbnis nominatim fideicommiflb gravatis: tunc enim /ubftitutioni praecedenti inferviunt, & relationem ad eam habent, nec perfonas aut , gradus ea comprehenfbs egrediuntur. Sande de prohibit. alienat. d. part. 3. cap. j.num. 16. 17. Joh. Deckherus Ubr. 2. differt. 1. num, 25. 26. Refponf Jurifc. Holl. part. 5. confil. 1 j. pag, 80. & feqq. ip. Ubi autem familia? relt<5ium eft fidei-
commiffum , vel ttna reftitutione vel pluribus repetitis reftitutionttm adibus pro varii fidei- committentis dtfpoiitione fccundum ante dida implendum; illud excutiendum reftat, quibus tunc reftitutio facienda fit, & an prima vel ul- teriore gravatus reftituendi neceffitate, poftit de iis, qu* familiae reftitui vel in familia rcmane- re debent, ita difponere teftamento, ut pari- tum videatur fideicommittentisvoluntati, fiuni ex familia fed remotiori , vel uni ex pluribus ejufdem gradus relinquantur ? Quod ut apertius intelligatur, pracmonendum eft, fidcicornmis- fum quidem dici non pofle , quando in arbi- trio ejus, quemteftatorobligarc cogitat,relin- quitur, an velit dare feu reftkuere; verumta- men utile fideicommiffum effe, cum non poni- tur in arbitrio ejus, qui rogatuseft, anomni- no velit reftituere , fed poft impofitam refti- tuendi neceflitatem folius diftribuendi & eli- gendi, cui reftkuatur , arbitrium conceditur. /. utrum ita 7. §. cum qttidam 1, ff, de rebus dabtis, Casterum ex formularum varietate mens & intcntio fideicommittentis quantum ad prae- fentem quaeftionem clicicnda eft. Si enim cer- tas
|
||||||
|
fi$ Lib. XXX^
milia, quotquot funt, ordine fucceflrvo ad tale
fideicommiiTiim vocatos effe, non tamen aliter, quam in cafum vulgarem non agniti, aut non delati proximioribus fideicommiffi, remotiores fubftituti videntur : quia in dubio fubftkutio- nes magis dkeclse quam fideieommiffariae prx- fumuntur, dum heres in obfcuris quam minime gravandus eft, minus atttem per dircdtam fub- ftitiitionem, facilius evanefcentem, quam per fideicommifTariam oneratur, ut monitum ih ttt, de vulg. & pap. fubfiit. num. 3. neque etiam fa- cile credendum , teftatorem volutfle in perpe- tuum per plures fubftkutionum fideicommiffa- riartim gradus gravare eos, qui de familia funt, & ka contra dominii naturam iis adimere Hbe- rarn de rebus qusefitis difponendi facultatcm. Quibus accedit, quod in dubioobligatioadfa- ciendum, qualishic eft reftitutio familiae facien- da, primo feu unico ac%i fa&ove implemcn- tum habet. arg. /. boves 89. §. hoc fermom 1, ff. de verbor. obligat. I. fi is a quo 3. §. ult. in fine ff. ut legat. nom. caveatur. t. qui fatisdare 3. in fine ff. de fidejujfor. Eoque fenfu acci- pienda videtur /. otnnia que. 32. §. ult. ff. de legatis 2. uti & /. utt. C. de verb, fignif. Ete- nim, ciim in /. 32, §, ult, dickur in fideicom- miflb, quod./<*wi/i<e relinquitur , hos ad peti- tionem ejus admitti poffe, qui nominati funt, aut poft hos omnes extin&os, qui de nomine defuncti fuerint eo tempore quo teftatormore- retur &c. vcrba poft hos omnes extinclos intelligi debent de extinctis, antequam fideicommiffiim iis delatum ac ab iis agnitum erat. Similker, cum in d. I. ult, Imperator conftkuit, non fo- lum propinquos, fed & his deficientibus gene- rum auc nurum venire adfideicommiffumfami-f Yix reli&um, defcctus ille propinquorum deno- tat, quod ad fideicommiffum non venerint; eo modo , qtto in pluribus*Tubftitutionis vulgaris gradibus ultimo loco fubftitutus adheredkatcm venit, deficicntibus omnibus ante eum ordine voCatis, antequam fcilicet hereditatem adivis- fent; uno autem eorum, qtti priore loco fub- ftituti funt, aditionem faciente, omnium reli- quorum graduum fubftkutio unico illo aditio- nis ac"tu in perpetuum perimkur, & omnes fe- quentes ab omni exduduntur in pofterum fuc- ceffionis fpe. Nec perperam fimilkudinem efle dixeris inter fa&orum fpecies in d..duabus le- gibus, & eam , quss proponkur in /. beredes tnei 57. §. tilt. ff. b. t. ubi liberi primo Ioco ad fideicommiffum vocati, dein nepotes , ter- tio cognati; & tamen ex lcge fatis colligi po- teft, illam graduum enumerationem folamvul- garem comprehendifle, non vero fideicommis- lariam fubftitutionem, fic ut deficientibus viva matre fiduciaria liberis, & nepotibus , agnati quidem , vel unus eorum , ad fideicommiffum venire debuerit, fed fi liberis fttperftkibus ma- ter eflct mortua, ad liberos heredkas fideicom- thittentis ita deferebatur, at hi deinceps ncu- |
||||||
|
Ad Senatusconsultum Trebellianum, fip
|
|||||||
|
tas ille perfonas nomiriaverk, quibus reftitutio
vclfemel tantum vel fsepiusordine fuccefiivo ex fidcicommifii causa fiat, fidnciarius aliis res fi- deicommiiTo obnoxius in prxjudkium nomina- lorum fuo nequit teftamento relinqucre , fed omnino ordo lile, quem fideicomtnktens pra> fitiivk, obfervandus eft. arg. /. omma qu& 32. §. utt- ff. de legaiis 2. & fi tales deficiant, fi- dekommiflum viribus deftitutum eft. arg. d. I. 2 2. §. ult. I. qui foitdum 78, §, pen. ff. de lega- tis 2. /. pater filiam 38. $. filtum 2, ff. de lcga^ iu 3. Sande de ptobib. atien. pttTU 3. cap. 6, ttutn. 13. Sed &, fi teftator fideicommittens quofdam cognatos definierit, veluti, ut filia lt- beris fuis reftltuat, addka facultate eligendi unum ex liberis , ad liberos fideicommiflurn & facul- tas ckcTionis leftricTa eft. /. cum pater 77. %.a fiita 10. ff, de legatis 2, Etfi quendam graduum ordinem , veluti, filwutti, & nepotum, & n>- liqtu agnationis, concepcrit, ac inftkuto here- di quandam permiferit ekcTioncm, cui ex gra» du unoquoque reftituat; fiduciarius ille gra- duum quidem expreflbrum intuitu nullam lia- bet ekcTionem, "fic ut nepotibus agnatos reli- quos poflet anteponere ; fcd tantum ex pluri- bus ejufdem ordinis perfonis unum eligerc va- let, cui fideicommiifum cedat. Qua ratione, cum teftator caviflet, peto a te , ttxorcariffima, ut, cum monerts, bereditatem meam reftituas fMis meii, vtl um eorum, vel nepotibm mea vel tui voluerts , vel cognatU meis fi cui voiuetis ex Uta cognatione mea; refponfum fuit a Papinia- no , inter filios quidem fubftkutionem fidei- commiffi fecTam videri, ( adeoque omnes qui fuperfuturi eflent, ad fideicommiffum vocatos cfle, necuxorem potuiffe unum ex pluribusfi- liis eligere , quia ckca filios non erat additum illud, cui volueris) circa nepotes autem & cse- teros cognatos facukatem eligendi datam ; ex caneris autcm cognatis, fi nepotcs fupercffent, non recTe mulierem elecTuram, propter gradus fideicomrniffi prirfcriptos; deficiente vero gra- du nepotum, ex cognatis quam velk perfonam eiigi poffe. /. heredes mei 57. §. s/r. ff. h. t. Quin & aliquando limitatum a fkleicommkten- tc Fuit eligendi arbitrium ad rneritacligendo- rum, veluti, rogo filia, ut bona quandsqm di~ fhnbtw liberts tuis, ffi quisque de te meruerlt\ quo cafu , quatenus arbkrium ekcTionis libe- rum aut non liberum filise fucrit , definit Ju- rifconfuitus in /. cum pater 77. jf, rogtpiaz^ ff. dt legatis 2. videri fciiicet omnibus iiberis, &c fi non «qualitcr promcruerint, fideicommis- fum rcli&um; quibus, marris ekdioneeeflan- cb , fufficiet, fi non offenderint; eos autem, quos mater elegerit, potiores fore, fi foli pro- «neruerint: quod fi neminem elegerit, eos fo- los non admitti, qui offcnderunt, quod & col- ■ligi poteft ex l, crnn quidam 24. ff de kgMis 2. Walla tamen , ratione perfonarum noroinata- ium, clcctio fiduciaiio data videtur, fcdmagis |
|||||||
|
ordo fubftitutioni prafinkus, auclore Papinia-
no, fi teftatrix caverit , a. te peto , marite , fi quid liberorum iubueris , illis pr&dia relinqttas, vel fi non babueris , ttiis , ftve tneis propinquis, aut etiam libertis noftris. I, cttm pater 77.§,pent ff. de legatis 2. Quod fi nemJncm de familia fpeciatim defignaverit, fed fideicommiffum re- liquerit ei ex familia, quem inftkutus elegerit, non dubium, quin fiduciarius remotiori ex fa- miiia arbkrio fuo res fideicommiffo obnoxias re- linquere poffit , praeteritis aliis proximioribus, vel squc propinquis. /. unum ex fimiiia 67. §. itaque fi 2, ff. de legatis z. arg. I. pater fitittm ! 54. //. ad legem Falcid. vel ctiam iimjualcs pluribus ex familia xque propinquis partes tri- buere. arg. /. ftimfamilias 114. §, fed fiomnes 17. ff. de legatis 1. Licet qnadantenus inter- fit, utrum ele&to fimplicker fiduciario tributa iit, cui dare velit, anvero, £»i, cutii morietur, dare veltt. Priorc enim cafu non modo aclu intervivos eligerepoteft, fed&ekcTio , quan- tocius facienda, femel facla irrevocabilis eft, exemplo aliorum mter vivos a&uum , fic ut amplius ab uno intcr vivos ekcTo ad alterum jus fidcicommiiTi transferre nequeat. At pofte- riore cafu variare poteft quamdiu vivk, acrata demum erit eledio ultimo fiduciaru teftamen- to fada. /. unutn ex familia 67. pr, l. cum pa- ter 77, §. afld 10. ff.de tegatis z. juncT. /. cum quidam 24. //. de legatts z. Btunemannus ad d, /. 67. pr. ff de legatis 1. Barry de fuc- cefpon. libr. 8- tit, 8. mm. 4. Qiiiu &, fi non fimplicker & direcTo teftator rcm familia rcli- querit, fed hercs fiduciarius rem in familia' re- linquere rogatus fit , non addko exprefle ele- cTionis arbitrio, paruifle tamen videbitur tefta- toris judicio, fi vel uni ex familia, vel pluti- bus, fed partibus ina?qualibus , fideicommis- fiim reliquerit; cum verum fit, etiam in fami- lia eum reliquifle , qui nni relkpiit. /. filiusfa- milias 114. $. cum pater 15. 16. 17. ff. dele- gatis 1, l. pater filtum 54. //. ad legem Fatcid, adeoque ekcTio tunc fiduciario tacita teftatoris voluntate videtur permiifaj quodnon ita eftin fideicommiflb, quod diredto teftator familke re- lkjuit. arg. /. utt. C. de verbor. fignif. I. cmnia qa.fi 32. §.«/(. ff. de legatis z. Sanoe deproht- bit. alienat. part. 3. cap. 5. ««»». 7. & cap. 6. num. 28. 29. ubi & mm. 30. cxcutit, an fi- duciarius electionem habeat, cum tcftator fd- milu fidckommiflum relinquk, &fimuladdit, ne heres ex familia aitenet. Quibus autem in cafibus elecTio fiduciario data eft , necefle eft, ut ille fimplicker eleclionem faciat: non enim elecTo ullum onus fideicommiffi ratione rerura, in quas elecTus vi elecTionis fuccedit, impone- re poteft , niii ei prseter rcs , quas alicui a (e eligendo reftittiere rogatus erat , infuper tan- tundem a«t amplius de iuo reliquerk , quarn I eft in onere fideicommiiTi, q«od elecTo impo- ■■ nit; quippe ^uo cafu ekcTus aut res ipfas fidei- com-
|
|||||||
|
L iB. XXXVI. Tit. I.
|
|||||||||||
|
5*o
|
|||||||||||
|
cundum ante dida", ut fideicommiffum familia
reliclum fitgradualc ac pcrpctuum, itarestem- perari dcbet, ex fententia Papiniani, utproxi- mus quisque primo loco videatur invitatus, ita, utcavere tcneatur, fe familia?, feu fequcntibus in familia reftituturum cffe. /. pet0 69. §, fratre i.ff de legatis 2. jun<5fc. /. ur.um ex 67. §.fed & fi 5. ff. de legatis 2. 30. Si qua?ras, qui in tali fideicommiflo
graduali & perpetuo proximi in fatnilia habcn- di fint, rcfpondendum videtur , ordincm fuc- ccflionis ab intcftato , (& quidem cum , qui cft ex legcloci, in quo fkleicommittens domi- cilium habet, non, ubi immobilia quseque fi- deicommiflb obnoxia fita funt, ut fupramoni- tum nttm, 25. ) id debere definire : cum ple- risque placucrk , fideicommiffa familia? rclicfia imitari fucceffioncm ab intcftato , & ex ejus prxceptis principiisque rcgi , quoties teftator non dcfignavit certum ordinem in familia. arg. I. fi quis cum 3. /. conficiuntur %, §. fed ideo 1. ff. de jure codiciU. d. I cTo. §, 3. ff.de legatis 2. usque adeo , ut & jus reprsfcntationis in tali fucccflione fideicommiflliria admittatur in iifdcrn lineis ac gradibus, in quibus Icgitima fucccffio pro vario rcgionum variarum more ac confue- tudine eandem admittk. Licet enim in fidei- commiflis proximitas gradatim attcndatur. l.pe- to 69. $. fratre 3. ff. de legatis 2. arg. /. ult. C, de verbor. fignif. I. omnia qtu 32. §. ult. ff. de legatis 2. tamen in ordine fucccflionis natu- raliter remotiores, legis interpretationc cum iis» quibufcum concurrunt, sque propinqui Iiabcn- tur, ex capite ejus, quem reprxfentant, tan- tam capientes partem, quantam ille, fi vixiflet. arg. / cum avus ioz. ff decondit.&demonftrat. Lcumactttiffimi^o. C.de fideicommijfis. I. Lucim Titius 85. mfineff. debered.infiit. AmpIiffD. Joh. a Somercn de jure reprsfentationis cap. 6. num* 1. 2. 3. &pajfim> pracipue num. 25. Stru- vius ad Pand. exercit. 35. b. t. nttm. 20. San- de dectf. Frific. Itbr, 4. tit. 5. defin. 2. & de probibit. alienat. part. 3. cap 6. num, 22. & feqq. poft Pcregrinum de fideicommiffis art.zx. Fachineum controv. iibr. 4. cap. 84. Covarru- viam praft. quaft. cap. 38. Michael. Graflum de fucceff, §. fideicommiffum quaft. n, Meno- chium libr. 4. prafumt. 95;. Ant. Fabrum Cod. libr. 6. tit. 22. de fideicommiff. defin. 8. C^io.j &: plures alios citatos. Nifi tcftator omnem a fideicommiflb a fc.relido repr^fentationemab- effe voluerit, dum eam prohibet. Prohibuiffe autem etiam tunc videtur , cum fideicommis- fum reliquit , falva gradm prarogativa ; d e* nim Juftinianus in noveil. xiH.cap. 1. dcfi- niens , jus reprxfentationis in linea defcen- dente fine diftindione admitti, dixerit» fenol- le* m hoc ordine gradum quari, nonaliaexop- pofito videri poteft fuifle mens fideicommitten- tis, quam quod excludere voluerit ^praifcnta- tionisjus, &gradum quajri, dump/Prf gradut prare-
|
|||||||||||
|
commiflarias praftare exvohmtateeligentis com-
pellitur , quoties uno reftitutionis a£hi prius fideicommiflurn impletum eft , & res ad ele- fium tranfliraj liberse funt ab oncre fidcicom- miffi primi fideicommittentis; aut rerum, vclut alienarum , aeftimationem folvere debet, fi ex primi fideicommittentis voluntate bona ultcrio- ri reftitutioni in familia faciendae obnoxiafint, fecundum ea, quse de legatis & fidcicommifiis rei alienx ex principiis juris nota funt : quan- quam & verum eft , in cafu , quo ulteriorem reftitutionem prsecepit prior teftator, cleclum , & fideicommiflo gravatum ab eligente , jure fuo pofle ha<5ienus rem fideicommiflariam in ex- traneum cx fecundo transferrc fideicommiffo, ut apud cum remaneat, quamdiu clc&usfimulque gravatus vivit: eo namque moriente» reliqui ex primo teftamento fideicommiffum jure avocant, ut fibi debitum, fi tunc adhuc in rerum natura fint; ficutcventus doceat, eligentcm non fuam aut elc&i fcd alienam rem , feu ultcriori fidei- commiflb obnoxiam, cxtraneo rdiquifle. /. «- num ex 67. §, fed & ft 5. //. de legatis %. junft. l, peto 69. $. fratre 3. ff. eod. tit. ConferSan- de de prohib. altenat. part. 3. cap. 6- num. ult. Refponfa Jurifc. Holl.part. 1. confil. xG^.quxft. 4. & 5. Qua occafione fimul obfervandum eft, non obftante eo , quod ele&io fiduciario per fideicommittentem permifla, & abeoquo- que fa&a fuit , quantum ad Falcidiam & alia perinde omnia fcrvari opottere , ac fi nomina- tim ci, qui poftca elc<5iuseft, primo tcftamen- to fideicommiflum rclicium fuiflct; coquodfa- cultas neccffaria: ele&ionis, propria? liberalitatis beneficium non eft : quid enim eft, quod de (uo poffit videri reliquiffe , qui , quod rclin- quit , omnino reddere dcbuit, & velut a?s alie- num in fuo habuit patrimonio. /. unutn tx fa- milia 67. §. fi Valcidia 1. ff. de legatis 2. l.pa- ter fitium 54. ff. ad leg. Fakid. Plura dc hac ele&ione, .fiduriario concefsa, videapud Barry de fuccejfien. libr. 8. cap. 8. Quod fl fideicom- mittcns neque perfbnas certas aut certos perfo- narum ordines detcrminaverit, ad quos fidei- commiffum famtlis, reri&um dcvolvi cupit, ne- que etiam fiduciario expreffe vel tacite, fecun- dum jam di&a, eleclionem pcrmiferitdefinien- di , cui ex familia fideicommiffum tale cedere debcat, vel fiduciarius ele&ionem fibi datam facere ncglcxerit, aut contra mentem fideicom- mittcntis in cxtraneos alienaverit, autextrancis fuo reliqucrit teftamentoj fideicommiffi pctitio competit omnibus , qui cx familia a?que pro- jpinqut funt, aut ex reprafentatione pro jeque propinquis habcntur, exclufis illis, qui remotio- res funt. /. cum quidam 24. /. unum ex familia 67. § fogo fundum 7. L peto imt 69 §. ftatre 3. ff. de legatis 2. /. is qui complures 94, ff. de legatis ^. arg. /. cum pater 77.§.bereditatem 4. & §. rogo filia 25. ff. de legatis %. Et fiqui- 4em appareat, eam fuiffc mentem teftatorisfe- |
|||||||||||
|
^ngHljjg^
|
|||||||||||
|
p**™**»™
|
|||||||||||
|
«
|
||||||||
|
Ad Senatusconsultum Trebellianum. fiv
|
||||||||
|
vati , haud ambigendum. Peregrinus de fidei-.
commijfts d. art. 20. num. 9. fere in pr. verf. primus esl. Ant. Faber Cod. libr. 6. tit. xz.dc fideicommijfis defin. 27. Mantica d. libr. 8. fjf. 12. num. 39. vel 40. verfu & fi quidem pag. mi~ hi 404. col. 2. poft med. Quod fi verba fidcicom- mittentis ita concepta fint, utnon magisad te-i ftatoris quam gravati, nec magis ad grava*ti quam teftatoris declinent conjunctionem; videndum, utrum fideicommiffum fimplex fit, quod femcl tantum deferendum , & uno reftitutionis adu impletur, an vero fit perpetuum & per plmcs gradus ab uno ad alterum ambulare debeat: nam fi.fimplex fit, feu una tantum vice reftituen-. dum, magis proximitas teftatoris fpeiSanda cft , ut colligi poteft ex /. omnia qua 32. §. ult.jf^ de legatis 2. Mantica d. libr, 8. iit. 12. ««w. 39. vel 40. verf. teftatorU autem pag.mihi404. col. 2. prope fin. D. Joh. a Someren dereprafen- tat. cap. 6. num. 6. 9. 10. & 12. infine. Si vero perpetuum , plerfsque placet, proximita-. tem gravati magis fpedandam effe, quoties te-* ftator extraneum, nulto fanguinis vinculo fibi conjunclum i heredem fcripfit cum onere, nc res ex familia exeant; quia, qua rationeinftn tutum extrancum proprise prstulit familia?, ea- dem ratione credendum eft, eum voluiffe etian» pra?ferre illos, qui extraneo gravato conjunftio- res funt. Quamvis enim in dubio tcftator non prarfumatur alienas fucceffiones propriis antepo- nere. arg. /. cum acutifftmi 30. C. de fideicom" mijfis. I cum avus 101. ff. de condit. & demon- ftrat. I. Lucius Titius 85. in pne ff. dehered. in- ftit. tarnen, fi femel aperta voluntatis teftatio- ne illam pepulerit prasfumtionem , extraneum inftituendo, magis eft, ut exiftimetur impen^ fius quoque familiae illius inftituti, quampro- prise, voluiffe favere, ita cenfente poft alios Jo- hanne a Sande , utcunque alias pro gravantis proximitatedecertet, deprohibit. alienat.part.^, cap. 6. mm. 21. At fi non extraneum , fed aliquemex fua familiainftitueritteftator, eum- que perpetuo fideicommiflb oneraverit; ctiam tunc quidem proximitatem gravati magis quam gravantis fpeclari oportere , plerique probant, quamdiu proximi illius fiduciarii gravati funt defcendentes ejus, utteftatur Barry de fucceffton. libr. 8. tit. 7. num. 45. in pr. Mantica de cott- jett. ult. vol. d. libr. 8. tit. n.num.^S.infine. verum deficiente gravati ultimiquepoffefiorisli- nea defcendente, fic ut ad collaterales fideicom- miffum devolvi debeat , proximiores teftatoris gravantis prseferendos cffe collateralibus gravari proximis, contendit Barry de fucceffton. Itbr, 8» tit. 7. num. 46. Mantica d. libr. 8. tit. 12. »««r* 39. Peregrinus de fideicommiff. art. lo.num,?. Quod ctfi admitti poflit, ubi fidekommittens fubftitutionem fideicommiflariam in ftirpes con- cepit, uti obfervat, acvelutminusdubiumtue- | tur Peregrinus d. art, 20. num. 8. tamenextra illam fadi fpeciem veriuseft, etiainiunc, curii V y v ad |
||||||||
|
turogativd fideicommiffum devolvi jubet. Pe-
regrinus defideicommifftsartic. 21. num. 3. Gras- fus de fuccejfton. §. fideicommijfum qu&ft. 11, vum. 8. Gratianus difcept. forenf. cap. 419. num. 24. 25, D. Someren tracl, de repr&fent. d.cap. 6. num. 4. ubi &'««w. 15. alium reprsfenta- tionis ceffantis cafum exhibet, in fratribus tri- bus fibi invicem a patre fubftitutis in cafum, quo fine liberis morerentur , cum contigiffet, primum reli<ftis Hberis mori, mox fecundum fi- neliberis: folum enim tertium, nonprimiprav mortui liberos admitti , judicatum docet , ex Ant. Fabro Cod. libr. 6. tit. 22. de fideicomm. def. 24. & Sim. d'01ive libr. 5. not. quaft, c. 13. 21. Non minus ambiguum hic illud eft, utrum in cafu, quo fideicommiffum proximio- ribus cx familia reftituendum, proximitas gra- vantis, an gravati, adeoque ultimi poffefforis, fpedanda fit: fi enim gravantis proximitas fpe- ctari dcbeat, nepotes ex pluribus nati filiispar truo fuo, quem avusgravaverat, rationererum fideicommiffo obnoxiarum in ftirpes fuccedent, tanquam avi fideicommittentis defcendentes; qui. in capita venturi effent , fi gravati proximitas: confideretur; quippecui collateralesfunt, &cx veriore fentcntia non in ftirpes fed in capita fue^ cedunt, fi foli exiftant, ex jure civili. Dis- tin&ionibus quibusdam ha?c res expedienda vi- detur. Etenim fi teftator fideicommittens ver- bis talibus ufus fuerit, ex quibus colligi poteft, jpfum in fideicommiffo refpexiffe conjun6Uonem fanguinis proprii, dumfubftimit proximiores fui generis, aut proxtmiores fuos, aut pofteros fuos, vix dubium, quin gravantis ipfius proximi an- teponendi fint in fideicommiffo propinquiori- bus ejus, qui gravatus eft; eo quod adje&io ifta pronominum, mem &/««*, aperte fatis indi- gitat, teftatorem ad fuam proximitatem, non eam qua? gravati eft , de fideicommiffo refti- tuendo relationem feciffe. Peregrinus de fidei- tommijfis art. 20. num. 9. circa med. verf.cafus fecundus. Theffaurus decif. 64. in fine. Graffus de fucceff. §. fideicommiffum qu&ft. 18. num. 2. 3, 5, Mmtka deconjeft. ult. volunt.libr.S.tit.n. num. 29, vel 40. verf & ft quidem pag. mihi 404. col. 2. poft ntcd. Barry de fuccejfton. libr. $. tit, 7. num. 46". D. Joh. a Someren de re- frafentatione cap. 6. num. 7. poft Mainardum libr. 5. decif. 52. & Forfterum de fuccejfton. ab inteftato libr. 3. cap.yo. num.zo. ibid. citatos. Sin ex adverfo taiia fideicommittentis verba oc- currant, ex quibus probabileeft, euminfidei- committendo conlideraffe magis ipfius gravati «juam fuam propriam proximitatem, dumforte poftinftitutos per fideicommiffum fubftituit de~ fcendentesaut cognatos eontm, vel praecepit, fi- deicommiffum deferri fecundum ordinem intefta- U fuccejfwnis, aut de tino in alium, de berede in beredem, vel illud reliquit familia gravati, fa- ruilU fui ftatris inftituti'y potiorem cenferiopor- tere in fideicommiffo caufam proximiorum gra- |
||||||||
|
*
|
||||||||||
|
Lib. XXXVI. T i t. I.
|
||||||||||
|
I»
|
||||||||||
|
adultimi pofTcfibris collaterales fideicommiflum
propter defechim defcendentium pervenire dc- bet, gravati , non gravantis , proximos , ta- lisfi fideicomrhiffi reftitutionem jure defidera- re ; fi modo illi proxkniores ukimi poffeflbris gravati fithul fint ejufdem familia: , ex qua res fideicommiffarias teftator exire vetuit. Cum enim is* fimpliciter alienationem prohibuerit, resque in familia confervari pratceperit , neque quicquam ultra difpofuerit quantum ad ordinem fucceflionis, confequens eft , ut obfervato eo, quod teftator exprefitt, de csetero jure fucces- fionis inteftata» dcvolvatur fideicommiflum ad ukimi poffeflbris proximiores , utpote quibus ratione rerum fideicomrniffo obnoxiarum jus fuccefiionis ab. ititeftato a fideicommittente ad- emtum non apparetj. fed magis totum id, cu- jus intuitu is nihil ordinavit, feli&um videtur difpofitioni juris communis circa inteftatorum fucceffiones; nihilautemnotkiseft, quam ulti- mo poflefrori fimuJque* domino rerum fidei- eommiffo obnoxiarum fuccedere eos , qui ipfi proxirhi funt, aut a lcge inte/tati fucceftionem regente pro proximis babehtur» quoties nihil in contrariurn difpofitum eft > uti nihil hic de ordine fucceflionis a gravante difpofitum appa- ret, & a gravato fccundurh fideicommMfi <na- turam difponi non potuit. Sande dmf.-Hbr.-q*. tit. 5. defin. 6. Michael Oraffus §, fidetcommis- fum qu&ft. 18. num. 4. D. Joh, a Someren de reprafentat. cap. 6. num. 6. in ftne & num. 8. Ex quibus orhnibuSiConficitur, generalitengra-i vati potins quam gravantis proximitatem in du- bio in fideicommiffis perpetuis fpe&andam effe; pro ut etiam illam fententiam amplexus eft & proifxe executus Joh. del Caftillo quotid. qu&- ftionum libr. 3. cap. 19. num. 13 8. & feqq. Jul. Clarus §. teftamentum quaft. 76. num. 14, Pe- regrinus de ftdeicommiffis artic. 2,0. tium, o. in fine. Heeuwen cenf. for. part. 1. libr 3. cap. 7. num. 11. & plurirrii alii relati apud Sande de prohibit. alienat. part. 3. cap. <$. num. iS.&de- eif. Friftc. libr. 4. tit. ^.deftn, 6. Neque in- tereft , utrura in cafum mbrtis , an in cafum afienationis a fiduciario fa&a?, fideicommifium reli&um fit: quia, litet alicnans hoc ipfo fefe reddiderit indignumbenevolentia teftatoris, cu- jus fupremam ca ratione eontemfit voluntatem; non tamen id£o defcendentes ejus inde indigni judkari debent, cum alieno odio nemo pra> gravandhs fit. /. fi quis in fuo 33. §. ult. C. de ihoff. teflam. cap. non debet zz. de reg. juris in i5. Mmiia.de conjecJ.ult, volunt.libr. S.tit. 12. tHtm, 40. pag. mihi 404. col. z. in fine. wrf. quod vero dittum, Batry de fucceffion, Hbr.B.tit. .7. num. qG.-poflmed. Necdidtis, deprasfcren- dis in dubio gravati proximioribus, adverfatur, quod vulgo objicitur , in fideicommiffis fidei-- commifiarios gravanti fucccdere. /. coheredi 4 r. $. quod fi heredes 3. ff, de vulg. & pup. fubftit. /, uimm ex familia £7. §. fi Falcidia 1. ff.de le- |
||||||||||
|
gatis z. I. pater filium 54, //. ad leg. Talcid.
Nametfi verum fit, fideicommifTarium gravan- ti fuccedere , in quantum ex gravantis benefi- cio ac voluntate fuccedit, non neceffario fuc- ceffurus, nifiita gravans reftitutionem fieriper fidcicommiffum caviffet; non tamcn ideo ve- rum eft, illum diredb & immediate fideicom- mittehti fuccedere, fed magis per interpofitam heredis fiduciarii perfonam hereditas aut res fi- deicommiffo obnoxia ad eum pervenit: acpro- inde , ficut heredis appellatione etiam heredis hercs contincri dicitur , licet hercdis heres di- refto non fuccedat primo defundo, fedmagis heredi ejus, /. heredts appeHatio 65. ff. de rerk, fignific. I. antiqukas lq.C.deufufruclu. itaquo- que fideicommiffarius fideicommittentis fucccs- for eft, dum heres eft ei, ad quem, tanquam heredem fiduciarium , primitus jus omne de- funfti devolutum fuit, & fic per perfonam fi- duciarii fubintrat in locum ipfius gravantis. Pe«- regrinus de fideic. art. 20. mm, 10. 32. Sive autem ad fidcicommiffum admit-
tendi fint, quimoriente teftatore proximi erant, five illi, qui exiftente demum fideicommifli conditione proximi apparent, & five gravantis, five gravati fpe&etur proximitas ; illud utiquc expeditum eft, ad fideicommiflbrum perfecutio- nem nccefle haud effe , ut perfequentes vivo fideicommittente in rerum natura fuerint: fed & dudura poftea conccptos atque natos ad ea petenda venire pofle; cum utique cafu pofito» quod tempore .mortis gravantis proximus eflc debeat fideicommiflarius, is, qui tunc fuperftes, & ita ob diem fideicommifji tunc cedentemad fideicommiflum vocatus fuit, ad hercdes quos-* cunque five tunc natos, five poftea nafcituros, tranfinittat ex certis juris principiis qujefitum fideicommifii jus; eo modo, quo id in legatis pure vel ex certo die relidis contingit : & m conditionali fideicommiflb, five femel five fe- pius reftituendo , fatis fit, tempore exiftentis conditionis conceptum aut natum efle & viverc eum, qui tanquam proximior fideicommiflum vindicare vult. arg. I. pen. ff. delegatis puftandi contratab. bon, ,poff. pet. i. cumpatertj. §. here* ditatem 4. ff.delegat. z. & arg. I. peto 69. §* fratre 3. in ftne ff. de tegat. z. in qua /. 69. §.3. dum Jurifconfultus contendit, cautionem de reftituendo fideicommiflb etiam tunc jufte defiderari, cum nemo alius ulterior ex familia fupereft, fententia ejusnon alio poteft niti fun- damento, quam quod adhuc ex ipfo illo ulti- mo pofleflbre concipi nafcique pofliint, quibus tanquam de familia fideicommiffum fuo tem-» pore reftituatur. Neceft, quod in contrariuni moveatur , requiri, ut is, qui fuccedere vultj, in vivis fuerit tempore mortis illius de cujushe- reditatc agitur. /. 1. §. ft quis proximior 8. ff. mde cogmti.l. Titius 6. l.item prator 8. ff. dt fuis & legit hered. §. & licet 8. lnfttt, de he± tedit. qutt ab inteftato» Id enim tum demum obtinct
|
||||||||||
|
um Trebellianum. 513
93. num. 7. & feqq. Fachineus controverf. libr.
4. cap. 88. Confer Peregrinura de fideicommis- fis art. 22. num. 72. & feqq. 3 3. Cum vero frequens ftdeicommijfi perpe-
tui in fuperioribus mentio facta fuerit, fcien- dum eft, vulgo placuifle, perpetuitatem illam tantum ad quartam ufque generationem exten- di in dubio, ac poft eam res liberas efle, fic ut quinta generatio de iis pro arbitrio difponen- di facultatem habeat. novell. 159. «p. z.&^. nifi aperte de contraria conftaret mente teftato- ris, res ulteriori gravamini fubjicere cupientis; quippe cui denegandum haud vidctur arbitrio fuo multiplicare in infinitum gradus fideicora- miflaria? fubftitutionis, exemplo dire&a*. arg. pr. lnft. de vulgari fubftit, l. poteft quis 3 6. ff. de vutg. & pup. fubftit. Sande decif libr. 4. tit. 5, defin, 4. poft multos alios ibi citatos. Covarruvias variar, refol. libr. 3. caf. 5. num. q.verf.verum Juftiniani. Groenewegen ad Grotit manud.libr. z, cap, 20. num. 22. & ad d. nov. 159. Leeu- wen cenf for, part. 1. libr. 3. cap. 7. num. 14. & quibus ex circumftantiis coliigi poffit, te- ftatorcm voluifle ultra quartum gradum res obli- gare-, peti poteft ex Refponfo Curiaj Ultraje&i-i nx inter Refp. Jurifc. Holl. part. 5. confil. 14. Ant. Fabro Cod. libr. 6. tit. 2 2. defin, 3 2. Quan- quam nec omnibus praecifc quartx generationis reftridio probatur, dum Daventriae tantum ad tertium gradum vis fideicommiffi perpetui pro- ducitur, tefte Antv Matthaeo defuccejjionib.poft difp. 20. in auftario num. 54. "Wiflenbachio ad Pand. vol. 2. difput. 2. num. 13. in fine. uti & in Brabantia aliifque regionibus Belgii, Hi- fpaniarum Regi parentibus; ubi ita trium gra- duum computatio fit, ut inftitutus primum gra- dum faciat, & fecundus fubftitutus de re pro libitu poffit difponere. Ediitoperpetuoantii 1611. art. 16, & interpretat. anni 162©, i6,Novembr. Plaecaten van Brabant. libr. 4. tit. 2. cap. 1. Zoefius ad Vand. h. t. num. 78. in fine. Stock- mans Curia Brabant. decif. 32. Ukrajccti ex adverfo fideicommifla perpetua nulli gradui al- ligata elfe, fed vere pcrpetua, vult ac judica- tum refert Ant. Matth^us de fuccejfion. poft di- fput. 20. in auclario, num. 54. In Hollandia & Frifia communiftlnterpretum opinio de quarto gradu recepta & praejudiciis firmata eft. Sande. d. libr. 4. tit. 5, decif. 4. Groenewegen d.lo- cis • adeo ut priraum gradum non primus faciat inftitutus feu fiduciarius , fed demum primus fideicommiflarius, atquc ita quintus demumfi- deicommiflarius liberum in rebus fidekommis- fariis arbitrium nancifcatur, ut autor eft Groe- newegen d. locis. Leeuwen d. cenf.part. i. libr. 3. cap. 7. num. 14. 34. Csterum quocunque modo fideicommis-
fum reliclium fuerit, illud expeditnm eft, re- ftitutionem fideicommiffi fieripofle velre, vel verbis, vel per epiftolam, vel per nuncium, vel per procuratorem. /. reftituta hereditas 37. * ^ Vvvi ff.h.
|
||||||
|
Ad SenatusconsuL"
obtinet fecundum illas leges, cum deTucces-
fionc legitima vcl prastoria bonorum pofleffione quxftio cft: ncquaquam vero ad fideicommifia conditionaha porrigendum; nonmagis, quam ad inftitutionejs teftamentarias, in quibus haud neceflc, inftitutos moriente teftatore jam natos autconceptos efle, fed vocari poflunt etiam diu poft exceflum teftatoris concipiendi ac inlucem edendi; ut latius difcuflum in tit. dehered.tn- Jiit. num. 12. 13. Peregrinus de fideicommijfis m. 22. num. 69. & feqq. Mantica de conjeft,. ttlt. volunt.ltbr. 8, tii. 9. num. 11. Menochius de pr&fumtion. libr. 4. prtfumt, 93. num. 3. 4. Sande de prohib. aiienat. part..^. cap. 6. num, 17. D. Joh. a Someren de reprafentatione cap. 6. tmm. 14. Plane, fi qui tempore eo, quoexi- ftit conditio fideicommiffi, neque nati neque concepti fuerint, fed poftea dcmum nafcantur in eodem aut propiore gradu cum aliis, qui cxiftentis conditionis tempore in rerum natura erant, haud quaquam ad fideicommiflum afpi- rare poflunt, illudque vel in totum vel pro par- te avocare ab iis, qui exiftente conditione in rerum natura erant, & jure fuo fideicommis- fum fibi folis velut proximis delatum jam vin- dicaverant, aut faltem jufte potuerant ante alio- rum conceptionem vindicare, cum jus jam na- tis tempore exiftentis conditionis quxfitum iis- dem fme fuo fafto adimendum non fit :: ni- fi alia appareat mens tcftatoris; quippe cujus voluntas in conditionibus primum locum facit & eas regit. /, in conditionibus 19. ff. de condit. & demonftrat. quique, utilongo temporepoft fuam mortem nafciturishereditatem dire&am aut legatum relinquere teftamento poteft fecundum paulo ante dida, ita quoque nufpiam prohibe- tur, quo minus talibus, quandocunque ctiam poft fiduciarii mortem nafcituris , fideicommis- fum reftkuijubeat, atque ita illi poftea nati pri- «s natis totum auferant, fi propiores fint, aut partem ratam, fi gradu xquales. arg. /. fi duo~ bus 16. §. ult.l. 17. ff- de legatis 1. Fruftra- que in contrarium allegatur, fic jus quaefitum auferri natis eo temriore, quo exiftebat condi- tio fideicorrimiffi; fic dominium rerum in pen- «ienti fore. Etenim, cum teftator voluerit, «tiam poftea nafcituros ad fidcicommiffum ve- ijire, prioribus tempore exiftentis conditionis necdum jus ullum firmumaut ftabilequasfitum, ied magis in pendenti erat, ex incerta aliorum nativitate futura fufpenfum. Neque abfurdum eft, dominium in pendenti efle, fic ut exiften- te aliqua conditione avocetur ab illis, quibus interimvidebaturita delatum, utfperaretur ite- rum ab iis abiturum, prout id in rebus fub con- ditione legatis, hereditate ex fideicommiflb re- ftituenda, aliifque quamplurimis manifeftum eft. /. u)}. §.ftn autem 3. C. commun. deiega- tis. I. non ideo minus 66, ff. de rei vindic. tot. tit. ff. de in diem additi. tot. tit. ff. de lege com- mijforia. Menochius depufumt.ltbr.^pufumt. |
||||||
|
5?| " L t b. XXX
ff. b. t. atque^infuper illo faciendam effe tem-
pbre, qub teftator. earri fieri jufferit. /. i. pr. ff. ut legat, nomine cdV. rionnunquam & ante, ih cafuj quo pater rogatus reftkuere fuo filio- fihiilias cum is fui jufis fadiis effct, multa in fhutdcm fideicornmifli fack. % Impeiator jQ.ff B. t; Adde tit. qnib. irlod. ufusfr. amitt. ntim.q. Et fl fidiiciarius fimplicker fihe temporis adje' ffibne reftkuefe jtiflus fit, ftatifri ad reftkuen- dum incipit obftri&Us effe; l. tiicoiem &, 41. §. ult. jf. do legatis 3. hifi pater rogetur fuo refti- iuere filiofamilias f & e§!terey Ui" adeum perve- nirit: nam cum jitfe civili, qitod in Pande&is eft, filiusfariiiKds patri acquitefe^ refcfiptum fiiit, videri in id terripus datUht, quo capere p'6teft, id eft, ftti juris fit.1 i.Hbipure 19. pr. ff. h.t. "■'( qribd tamen moribus liaud obtiriet, hotante GrOeriewcgio ad d. L 19.) Sed&, fi rogetur efficere , ut hereditds ddTitium perve- »Wi poft fuarii defrium rriortem feftkttete te- nctur, eb qtibd traclus ineerti ternpbHs cbn1 tinetttr , qtiod terripus incerturn rriOrte cifcum- fcribkUr. /. epiftoldm aU 75. §. 'K ff. lu i. Quod fi dtiobus inftitutis quis in cafum mortisperfi- detconimiflltm fubftitUtus fit, mofs titriufque haud expe&anda, fed potius primi morientis portio ftatim fideicomrniffarib feftkuenda eft, quafi fingulisfejparatim fubftkutUs effet. I. Lti- cius Tnius 78. §. GdjoSejo j.ff.h.UzrpLfdifd dembnftratio 33. §, tilt. ff. de condit. & dtmon- ftrat. finon ex ckcUfnftaritiisalia voluritatis toh- je&ura capi poffir. arg. /. fiis qnih i'f. §. uli.ff. dc reb. dubiis. l.piti. C. de impnb. W aliis fub- ftit. I. heredes mci jj. §, cum ita 1. ff. h.t. Ra- delantius CurU Ulirdjett. decif 92. num. ^.& feqq. Gomezkis variar. tefolui. iotit. 1. cap. 5. tium. 21. Peregrinits de fideicommijfis art. 13. Mintica de conjecl. ult. volurit. Itbr. 11. cap. 5. num. 17. 18. Rcfponfa Jurifc. Ukrajcc~t. part, %} coitftl 142. 143, Adde tii, de vulg. & pu- pill. fubftit. num. 6. Plane, ante eventum con- ditionis , cx qua fideicomrnifll reftitutio fuf- pcnfa eft , fidnciafius fideicommiffum qui- dcm rcftituere hadenus potcft » ttt fibi no- ceat, & commoda medii temporis ad eos, qui- bus rcftitutto fida, tranfeant, fed non ita, quin adhuc obligatus maneatillis, quibus con- dkione exiftcnte jus ad fideicommiflum erit quae- fitum, fi forte hi, quibus antetanquamproxi- mis fidcicommifuuTi reprajfentatum fuerat, ante condittonis eventum mortui fuerint, & remo- tioribus locum fecerint. Ant. Faber Cod, libr. 6.tit. n.deftn. 13. eoquepertinet, quodfupra adnotatum num.i6.inmed. tranfadionem pen- dente fkieicommiffi condkione cum illisfadam, qui tempore tranfu&ionis habebant fideicommifli Ipem, nonobcffealiis, qui cxiftente conditione proximi apparent, fi forte tranfigentes cum fidu- ciario, coadhuc vivente, moriantur. 3 5. Facienda reftitutio pcr gravatum > qui fi
pupillus fit, reftituitautorctutore, nifi ipfitu- |
m t 1 t. 1.
tori facienda effet rcftitutio , tunc enim pupillo
curator ad illum rcftittttionis acium dandus effct quia tutor in rem fuam pupillo nequit autor fieri. /. 1. fnfuh quafitum 13. /. reftituta bere- ditas 37. §. 1. //. h. t. Si mtnpr gravatus fit, fi quidem curatorcm habcat, non hifi ex ejus autorkatc reftituit; fin eo careat, ipfe reftitucre potcft, hec ad id fpecialis curator ei dandus eft. atg. /• fi curdtorem 3. C. de tnintegr.reftit.mi* ttor. Plane , fi minor proprio fuo curatori refti- tuete rogatus fit, id jure civili ei permiffum fuit, quafi heceflaria tutic non fit m adolcfcente cu* ratoris autbritds ad reftkutionem. d.l. 1. §. cttra^ tori 14. // h. t. cujus nonnulli hanc rcddunt ratiohem, quod minor rekkuendo nihil vcre alienet defeftia. Brunemannus add. /. i.^.r^. poft Dbnellum. Scdcum dominium rerum re- ftittiendarum fiduciario miiiori qoaefimm fit, iterumqueper reftitutionem ab eo rccedat. arg. t. Hoti ideo 66, ff. de rei vindicat. vix eft, ut aiiehare eo modb non intelligatur 5 nifi mino* rerh curatores habentcm, etiam fine his Iegata Sc debita alia foivcre pofle putes, quodnonpa- titur. d. I. 3. C» dt in integr. rtfttt. minor. Ut ptbinde rnagis credendum fit, boc ita placuiffe, quia, cUm cufatof exemplo tutoris ftbi ipfi fol- vefe pbflit, quod ei minor debet. arg. /. quo- tiens 9. §. ficm 5. & §. iUud 7, ff. de admiu. tut. I. quid evgo 3. $. fi tamen 5. //. de contrar, tut. acT;. abftirdnmnon fuit, ratum quoqueha- befi, fi minbr (jam ejus xtatis, utinvituscu- ritbrem hoh accipiat, fecundum alibi tradka) euratori fuo faciat fideicomtnifli reftitutionem. Quicquid fit, moribus certe hodiernis xque irt fhinOre curatoris, ac in pupillo tutoris autori- tas adfaciciidam fideicommiflircftitutionemne- eeffaria cft, ut tamen evitatis ambagibus tutor aut curator heredkatem rcftituendam cx rationi- bus pupilli vcl adulti in fuas poflit ratioiies tranfkribefe. Groenewcgen ad /. 1. §. 14.//. h. t. ^ 35. Reftituendze res fideicommiffariiE juxra
catalogum feu rcpertorium, de iis, quam pri- . mum aditur hercditas , a fiduciario conficien- dum, ficiit illa inventarii confcriptio ne remit^ ti quidem fiduciarib a teftatore poflit , fecun- 1 dum ea, qu£ dixi m tit. ufufruB. quemadm, ca~ veat. num. i. infine. quibus adde Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 1. conftl, i6<$. qu&ft. ult. & confil. 170. & part. 2. confil. 259. Sunttamen, quar reftitutionis neceftitati non fubfunt: etenim pri- modeducit fiducia*rius ca, qux fibi a defundo fuerant debita; quippe quse propter impofitum fideicommiffi onus non intelliguntur adkione cum eficdu confuft & extinda cffe. arg. l.cum heres 51. ff, h. t. /. cttmpater jj, §. fidcitua, 12. ff. delegdtk 2. idque tum ad exemplum veoditoris hereditatis, cui id permiffum eft; maximc, cum inter fiduciarium & ftdcicommiffarium emt£E& vendita; hereditatis ftipulationes folitx fuerint intefponi. §.ergoft6.lnftit.deftdeicommiff.hered. |
|||||
|
Ad Senatuscqnsultum Trebellianum*
t/d
|
|||||||||||||||||||
|
f2$
bkns, quia he-
|
|||||||||||||||||||
|
juncT. L v
|
|||||||||||||||||||
|
res adire coattus , non debet de fuo fundum
dare, ne cum damno videretur.adire, nonnuV r.um fuit, indebki condictionerepeti» quod ra- tione legati inutilis datum erat- conditionis im- plcndas causa. Populares quoque adiones non transire ad eum, cui reftituta eft ex Trcbcllia- np, hereditas , Paulus docet /. pen. ff. de popu~ (ar. acl. quod tamen intelligendum de iis, qua: necdum a. defundo in judicium deduda; funt, eo quod in d.l.pen. fermo de iispopularibusactio- uibus inftitutus eft, ex quibus locuplctior non intelligkur, qui eas habet, ut patet fi confe- ras §. 1. d. legis pen, qupd tantum veritatcm invenit iu iis, quas in judicium necdumdedu- cta; funt, quarum intuku nullus crcditor eft; at, fi dcfundus popularem a&ionem jam ccepe- rit movere, litcmque conteftatus fit, uci cunc creditor effe incipit, ita quoque locupletior cen- fendus eft, & ob id, uti, tunc a&io popularis in judicium a defunclo deduda in heredem trans- mittitur, ita quo minus cum aliis rebus ac acSti- pnibus hereditariis etiam in fideicommiflaiium transferenda foret, ratio non apparet. arg. /. ut ft cui 1 z. ff. de verb. fignif. 37. Pralegata quod attinct, multum inter-
eft , utrum teftator.fimpliciter quid heredi in- ftkuto prselegayerit, & fimpliciter hereditatem reftitui julferit j an vero pra?cepta certa re vel certa quantkate rcliquam hereditatem reftituere |
|||||||||||||||||||
|
/. ptn. ff- de bered, vel a£t. vend. tum etiam ad
fimilkudincm ejus, qui ultradodrantem lcgatis» cravatus Falcidiam dedudt., cumei quid a te- jhtorc fuiilet dcbitum , aut vice.versa , ut dicrum ttt. de lcge Falcid. mm. 27. Non ctiam reftituere compellitur rcs fuas proprias, jn hercditate fideicommittentis repertas , etiam fi illae dcfuuclo fuiflent a tertio legatas. /. cum pater 77. $>. pdei tu& 12. ff. de legatis 2. I. qni ttxori 18. §.}deM 1, ff de auro & arg, legato, l. fi res aliena 5 z. j^". b. t. nec jura patronatus, fi patroni films. a fuo patre rogatus lit heredi- tatem reftituere. % fi patroni 5 5. ff. h. t. (quod ik ad jus patronatus ecclcfiaftici extendit poft aiios Wiffenbach. ad Pand. & t, num, 19.) nec quas-hcredi fiduciario ex errore.aut impruden- lia judicis , aut ex ftultkia tertii quaefita funt. I. debiior fub 59. §• 1. ff. b. t. arg. I. fi beres g.jf. ad leg, Falcid. Fachineus controv, Ubr. 10. cap. 94. Mantica de conjeil. ult: vpl. libr, 7. tit? ^num.i^. nec jurafepulchrorum, quotiesilla familiaria funt; ad quas 1 eftringenda l.quiaper^ inde 42. §. 1. ff. h. t. I. ft quu fuit 33.//.,^ veiigiofis. hcrcditaria enim fepulchra quo minus ctiam ad fidtucommiifarios transferantur, nihil jmpedimento cft. arg. I. familtaria 5. /. 6. ff* de religiofis , atque ka -quoque moribus noftris fepulchra una cum aliis rebus heredkariis fidei- cornmiffario reftkuenda .effe obfervat G.rpcne- wegen ad l. 3 3 • //. de religiofis. uec feuda, nifi de illis teftandi. ,& per fideicommiffum fubfti- tuendi veniam vafallus impetraffet; uti id late excutk Petrus Bpnvan bet Hptiands Leen-recbt, ytjfde deel , tit. 2. cqp, 3. qu&ft. .5. pag. mibi H z. 113. & feqq. quo cafu etiam quartam ex iis detrahi idem docet d, part. 5. ttt» 3. cap. 2. tegulaq. num. 30. ^i.png- 128. necres, quas heres fideicommiffarius ex hereditate furatns eft. I Patilus refpondit <$,ff.)l..t. uec, qusefidu- ciario pet defunc"tum inter vivos donata fnnt. Pa- pon. hbr. 20, tit. 3. arreft, 17. nec, qusecon- ditionis implendse causa heres gravatus accepit a lcgatariis vcl cohcredevel a fideicpmmiffario: licet enim verum f]t, in quartam haec imputari fi a coherede vel.fideicommiffario, (nonitem a Segatario) percepta fint, /• inquartam 91.in fme ff. ad leg. Pakid. npn tartjen reftkitun- tur, fi quartam excedant. I. qui heredi .44. $. cum bereditas 4. & %. fed fi j. ff. de con- dit. & deinonjlrat. acne tum quidem, cumfi- duciarius invkus adire compulfus fuit, uti id benigne dicendum vult Jurifconfultus in d. I. 44. §. fed cmn 5. ff- de condit. & demonft. Nec .obftat, quod in l. is cui hereditas 34. ff. decon- diil. indeb. dickur,, fideicommiffarium id, quod condkionis implenda:causa dcderit,condidione repetiturum. Etenim in d,l. 34. conditio dan- di heredi fiduciario non crat appofita fideicom- miiTo univcrfali , fed particulari fundi, quem prxtcr hercditatem reftkui teftator pra;ceperat, |
|||||||||||||||||||
|
rogatus fit.
|
Ppfterius enim fi fadum fit, pro-
|
||||||||||||||||||
|
pter apertam teftatoris voluntatem nihil omni-
no ex pra;legato reftkuendum j cum utique re'~ liquam hereditatcm rcftitucre , prslegatum il- lud deducere juflus fit. §. fi quis tma o. Inft. h. t. de fideicommijf. bered. adeo ut tunc ctiam rem alienam , fine ulla inter fcientiam & ignoran- tiam teftatoris diftindione , pmnino prarcipiat ex hcrcditate in aeftimationc. /. heres pr<ecepto jz.ff.h. t, Sin prius contigerit , fcu pra:lc- gatum fimpliciter datum fit, ncc tuhc illud re- ftituendum venk, quatenusex jure &titulolc- gati penes heredcm gravatum eft ,• eo quod ap- pellacione hereditatis , quam reftituere rpgatjjs eft, neque legatum neque fidcicommiffum com- prehcnditur. l.fi Titius ex 96. ff. de legatU 3. "Neque interefle puto, utrum praelegatunj tefta- tor hercdi ante an poft impofitum fideicommis- fionus dederit; eo quod fegula juriseft, ordi- nem fcripturs non impedire caufam juris ac yo- luntatis. /. cum pater 77. §. fidei tuaiz. ff. dt legatis z„ Sed cum prjelegata hcres partim.jurc hereditario, partim jure legati capiat; jurequi- dem hereditario pro ea paite, ex qua ipfe he- res eft, jure vero legati pro iis partibus, quas a coheredibus caeteris accipit, ut variarum |e- gum argumentis a me probatum in tk. de lega- tis num. 7. i» pr. cohfequens eft, ut & pro ea p^te , qua heres cxiftit, pradegata, velut he- redkatis partem jure hereditario ad fe delatam, fideicommiiTario reftituat, qui fuam hereditatjs V v v 3 partem |
|||||||||||||||||||
|
■
|
|||||||||||||||||||
|
Lib. XXXVI. T i t. I.
|
|||||||||
|
$i6
|
|||||||||
|
tit. 7. Andr. Gayl. libr. 2. obfery, 13^. Me„
nochium libr. 4. pr&fumt. 194, 195, Ant.Fa- 4>rum Cod. d. libr, 6. tit. 16. ad Senatufc. Tre~ bell. defin. 28. Ant. Gomezium variar. refolut. tom, 1. cap. <j; num. 18. An fub generali fi- dcicommiflb ctfam dotis pradegatae reftitutio contineatur , expofitum in tit. de dote praiega- ta num. 6. An & id , quod ex quorundarn moribus propter hercditatis renunciationem quam vivo patre fecit filia dote contenta m pactis dotalibus, accrevit rcliquis liberis, fi ifli a, patre fideicommiflo gravati fint , vide apud Abr. a Wefel de connubialt fociet. tracl. 2, capt C.num. 99. 100. 3 8. Quod fi heres fiduciarius , ex femifle,
forte inftitutus , & hereditatcm reftituere ro- gatus, per jus accrefcendi ob defectum cohe- redis, adire nonvalentis, aut non volentis, ex afle heres fiat, omneomninocmolumentumil- lius juris accrefcendi una cum fua parte refti- tuere tenetur. /. Vapinianus tratlat 43. ff. h. t, arg. /. ft in teftamento 5. ff. de vulg. & pupiU, fubftit. tum, quia portioportioni accrefcit. arg. l.ft tota 83. ff de acqutr. vel omitt.hered. tum quia ipfum illud jus accrefcendi comprehenfum fuit fub dimidia illa parte, ex qua fiduciarius fcriptus fuit; quippe quod ipfi ex vi aditionis, tanquam heredi ex parte , qua?fitiim fuit in ca- fum, quo alter defuturus eflet; tum denique per omnes illas rationes, quibus a me prolixe demonftratum, commodum omne juris accre- fcendi pcrtinere ad emtorem hereditatis, in tit. de bered. vel att. vendita num. 3. Atque ita quoque communiter fentire Doctores teftatur Gomezius variar.refolut.tom. i.cap. ^.num.ip, Et quamvis in d, l. 43. ff. h. t. mentio fiat portionis accrefcentis parti ejus, qui coadus adiit atque reftituit; non tamen ideo inter fpon- te & ex coadione adeuntem differentia hac in parte conftituenda eft, ut perperam exiftimat Cujacius libr. 12. obferv. 12. cum rationes fu- periores etiam in eo, qui fponte adiit ac refti- tuit , locum inveniant , atque id fuadeant illa ipfa, quse a, Cujacio ibidem fuggeruntur. Nam fi hercdi fponte adeunti accrefcat portio, quafi ab initio afle relidlo; fi heres portionem accre- fcentem tanquam heres confequatur; nullo colore defendi poteft, rogatum hereditatem reftituere non futurum obligatum, ut reftituat, quod adl eum velut heredem ex judkio defunfti direclo aut per confequentiam delatum eft, nifi con- traria doceatur voluntas teftatoris , ( qua? po- tiflimum fideicommifla regit. /. cum virum 16. C. de fideicommijfis) dum forteteftatoripecifice juflit, ut heres eam reftituat partem, ex* qua fcriptus eft; aut alia verba, reftriflionem refti- tutionisad partem inftitutione datam continen- tia, teftamento inferta apparent. arg. d. I, 16. in fine C. de fideicommiffts. I. Lucius Titius 78. § pluribus 12. ff h. t. Non idemobtinet per omnia, fi inftituto ac reftituere rogato alia ex iub-
|
|||||||||
|
partem rcftituere rogatus cft. /. in fideicommiffa-
ria 18. §. ult, ff. b. t. Quin imo, fi teftator non hereditatem, feu portionem hereditariam, fed fim- pliciter portionem fuam heredem reftituere prse- ccpcrit, etiam praceptiones fideicommiflb con- tineri refcriptum fuit; & quidem integras, quia in portionem fimpliciter commemoratam prs- legata quoque videntur cecidiffc. I. Marcelltis autem 3. §. quidam liberis 4. ff. b.t. Sed&, fi heres rogatus fuerit, quicquid ex hereditate ad eum pervenerit, poft mortem fuam reftituere, etiam praxeptionis compendium hifce teftatoris verbis comprehenfum effe» in dubio ab Imperato- ribus conftitutum eft. /, cum virum 16. C. de fideicommiffts. Quemadmodum ex oppofitoob evidcntem teftatoris voluntatem quandoque con- tingit. Ut totum prxlcgatum , etiam pro ea parte, qua pracipiens hcres eft, peneseumre- maneat, nec ullo modo reftituendum fit; Qua ratione, cum fundus heredi inftituto prselega- tus eflct, ac ipfe rogaretur, ut quicquid ad eum ex bereditate bonlsve perveniffet, deduclo pro ek parte tre alieno & legatis, & viginti aureis, reftituat Titio , refponfum fuit, fecundum ea qua? proponerentur, fiduciarium non debere re- ftituere praceptionem, cum ipfe teftator &le-' gata excipi voluiffet. /. Lucius Titius 78. §.p/«- ribus 13. //, b. t. Et fi teftator unum ex afle heredem fcripferit, ac ei quid pradegaverk, eun- demque deinceps rogaverit hereditatem alteri reftituere, praelegatum totum fibi fervat : cum enim neque lcgatum ncque pradegatum fubfi- ftere aut utile eflc poflit in perfona ejus , qui ex aflc hercs fcriptus eft, arg. /. & quidem 18. I. legatum efi 116. §, heredi 1. ff. de legdtis 1. & tamen voluntates morientium eam in obfcu- ris recipiant interpretationem, ut magis valeant quam pereartt, non alia commodior capipotcft conje&ura , quam quod teftator heredi ex afle pradegaverit ea mente , ut is pradegatum illud haberet jure praxipui, non in divifione heredi- tatis, quippe quam non facit ex afle heres, fed in reftitutione, qua gravatus eft. Ant. Faber Cod. libr. 6. tit. 26. ad Senatufc.Trebetl. defin. 28. Mantica de conjett. ult. volunt. libr. 7. tit. 7. num. 10. 11. Adhsec fi teftator fpecialiter rei praelegata: alienationem extra familiam pro- hibuerit, cum hereditas extraneo reftituenda es- fet, vel aliter eam alteri, quam fideicommifla- rio univerfali reftituere juflerit, non dubium, quin ea fuerit mens teftatoris , ut pradegatum fub fideicommiflb univerfali haud contineatur. Andr. Gayl. libr. 2. obfervat. itf.num.9. Pc- regrinus de fideicommiffis art. 7. num, 3 o. His ex praefumti pietatis conje&uraaddunt, fipater extraneum inftitututn rogaverit, ut is filio te- ftatoris hereditatem reftituat. Ant. Faber d. libr. 6. tit. 26. def. 28. Confer de praslegati refti- tutione Fachineum controverf. libr. 5. cap. a6. & libr. 12. cap.6<). Percgrinum de fideicommiff. ttrt» 7. Manticam de conjecl, ult. volunt, libr. 7. • |
|||||||||
|
*um Trebellianum, 527
reditate ad eum pervenerit, non modo codicil-
lis illis fed & teftamento relicTa reftituerecom- pellitur. /. Lucius Titius 78. $. tres 2. & 2, ffb.t. 40. Licet autem legatarii& fideicommiffarii
particulares ad obtinenda fibi reficta compellere nequeant heredem inftitutum ad adeundam he- reditatem. I. nam quod 14. $. non omnis 5. & . 6. I. eogi poterit 16. $. & generaliter 2. /. «0«
efi 53 #• h> U §• quantitas i. in fine Inflit. ad leg. Falcid. adeo ut nec in eo, qui res certae regionis, veluti ItalicaS, reftitucre rogatus eft, coadio adeundi locum habeat, nifi milesroga- verit. /. cogi poterit 16. §. fed & fi miles 6. ff. h. t. aliud tamen in fideicommiflariis univerfali- bus ex Senatufconfulto Pegafiano indudum fuit^ utpote quo cautum, heredem fiduciarium , fi fufpe&am dicat hereditatem, & ob id adire re- cufet , invitutn cogi poffe per fideicommiffa- rium, ut adeat & reftituat fine ullo damno vcl lucro, quod habiturus non fuiffet, fi non adi- viffet. §. fed quia 7. Infttt. de fideic. heredit. I. quia poterat 4. /. 5. /. 6t l. apud Julianum 11. /. cogi poterit 16. I. ita tamen 27. §. qui fufpe- ftam 2. & §. ftpraceptis 14, & 1$. I. qui pa~ troni i$t § quid ergo 2. ff: b. t. adde num.pra- ced. 38. poft med. implorato eum in finem ex- traordinem prjetorisautalterius, cogendi pote- ftatem habentis j auxilio, quod Jurifconfultus la- tius exponit in /. Me a qm 12. §, pen. & ult. I. 14. ff. b. t, & a.d fios fideiconimiflarios uni- verfales, cogendi jus habentes, is quoque re- ferendus eft, cui teftator Titius non fuam fed Mxvii hereditatem, fibi aut etiam heredi infti- tuto jam delatam, reftitui voluit; nonad eum efTe(Sum, ut talis fideicommiffarius fiduciarium ad adeundam Titii fideicommittentis heredita- tem poflet compellere, fi is eam fufpccTam cre- dat; cum eo rcfpe&u hereditas Msevii ex fidei- commiflo reftituenda non alio loco habeatur, ac fi fiduciarius fundum aliamve rcm fingula- rem reftituere rogatus cflet, nec in cogentcm omnia onera hereditatis Titianae tranfire poflent, dum fideicommiflarius!n hereditate Titiana fub- ftitutus non apparet: fed potius ad id, ur, fi fiduciarius fponte adierit hereditatemTitii,de- inceps etiam invitus adigatur adire ex capite de- funcli & reftituere fideicommiflario hercditatem- Maevii; quia ita coacTus fine lucro aut damno fuo reftituerepoteft hereditatem Msevii, omni- bus hereditatis Masvianar oneribus &acTionibus in fideicommiflarium ex Trebclliano tranflatis. /. cogi poterit 16, §. fed & ft quis 5. /. ita tamen 27. §. quare fi 9. & 10. ff. k t. ,jun£L l,itam qttod 14. §• »0»omnis <y.ffh, t. ? 41. CoacTio hajcad adeundnm acrefikue&t!
dumnon modo locum fibi vindicat, cumiSdu*> clarius necdum quk^uamde adeundovelxepu-: diando fecum conftituit, fed & poftquam he-: reditatem tanquam damnofam jam repttdiayit.; Quamvis cnim vujgo quifqtte repudiaodo fic |
|||||
|
Ad SenaTusconsul'
fubftitutione hereditas ex ejufdem teftatoris vo-
luntate obveniat: tunc enim in eo quidem, qui fponte adiit ac reftituit, expeditum videtur, delatam ei ex fubftitutione hereditatem oportere penes ipfum remanere, nec una cum heredita- te, quam ex inftitutione acquifivit, in fidei- commiffirium ex fideicommiflb transferendam clTe. l.fiTitm 06". //. de legatis 3. eoquefacit argumentum a contrario fenfu ex /. f\ patroni 55. §• ^ttid ergo 2. in fineff.h.t. uti&, quod nec venditor hereditatis emtori prseftare tehe- tur hereditatem impuberis, cum a patre pupilli una cum pupillo heres inftitutus fimulque pu- piUariter pupillo fubftitutus effet, ac poft ven- ditam a fe patris fubftituentis hereditatem, pu- pillo ex fubftitutione coepiflet heresefle; exra- tione, quia, licetunum teftamentum fit , alia tamen atque alia hereditas eft. /. venditor bere- ditatis 2. §. illud poteft i.ff. de hered. vef aB. ■pend. At fi fiduciarius coa&us adierit & refti- tuerit, verius eft, hereditatemquoquealteram, ex fubftitutione delatam fiduciario adire com- pulfo, ad fideicommifiirium.tranfire, quiaco- actus adire omni lucro deftituendus eft ( de quo in fequentibus latius) fi modo teftator eum qua inftitutum fubftituerit, veluti, quifquis mihi he- tes erit, idem filio meo impuberi beres efto. I. ita tamen 27. §. q«i fufpeftam 2. I. fi patroni 55. §. quid ergo %. ff. b. t. Si enim cum abfque tali ad inftitutionem relatione pupillariter fubfti- tuiflet, veluti Titius mihi beres efto: fifiliusmeus tntra pubertatem moriatur Titius ei beres efto, ita demum Titius fiduciarius tenetur ex fidei- commiflb rcftituere pupilli hereditatem, fi fo- lus patri fubftituenti heres fuerit: nam fi co- hcredem habuerit, retinebit eam, qua: pupilli cft, quia potuit, coheredeadeunte, ex fubfti- tutione adire, quamvis ipfe patris fubftituentis ©mififlet hereditatem ; confirmato quippe per aditionem a coherede factam paterno teftamen- to, ac per confequens confirmatis etiam tabu- lis pupillaribus , quibus ad hereditatem impu- beris fimpliciter, & non tanquam heres fubfti- tuentis, vocatus fuit, fic ut non capiat heredita- tem impuberis ex eo fundamento quod diredo inftitutus fit. d.l. 27. §. z.ff.b.t. Peregrinus de fideicommiffis art. 2. num. 87. 2 9. Plane, fi quid naturaliter defuncTo fuerit
dcbitum ac heredi exfolvatur, fideieommiflario xeftituendum eft, l ft beredi 47. ff. h. t. uti & legata inutilia, quaTpeti non poterant. /. cum heres 51. //. b. t. nec non quse fiduciarius ex hereditate diminuit, ante reftitutam heredita- tem, corrumpendo, frangendo, fervura here- ditarium manumittendo, aliifque modis dam- num dando. I. quidam ita zf. §.fiquis 2. l.fi heres inftittttus 70. §.■ (t beres r.ff. h. t. fimo- dodolus, lata, autlevisculpa ejusadfit; quip- pe quam prasftare dcbet fecundum tradita mtit. # de legatis num. 50. poft med, Denique fi.quis codicillis rogatus fit reftituere quicquid cx he- |
|||||
|
LiB. XXXVI. Tit. I.
|
|||||||||
|
5*8
|
|||||||||
|
fibi prsejudieet J ut deinceps cx pcenitcntia ad
aditionem redire, fuumque confilium mutare nequeat. I. ficut major 4. C. de repud. beredi- tate (adde tit. de acquir. vel omitt. hered, num. 2 7.} tamen ut alteri poft repudiationem profit, adeundo hereditatem jam repudiatam, ex causa permittitur, fi modo res adhuc integra fit, feu bona hereditaria necdum venierint; iis namque diftradisj ne pupillutn quidem pcr pratorem ( fic enim legendum pro praceptorem, monente Gotofredo iti notis) reftitui oportere, Divus Pius refcripfit. /. nam quod ad 14, §, 1. z.ff. b, 1./, poft confanguineos 2, §. ult. ff. de fuis & legit. bered. I. nort juftam 4. circa fin. C. h. t. Sicut e contrario fideicommiffarius, qui adire coegit, poftea repudiare ncquit, adeo ut, fi reftitu- tionem hereditatis admittere recufet,perinde pra> tor acYiones in eum dare debeat, ac fi hefeditatem recepiflet. /. fi poftulante 67. ff. h. t. & fi co- gens mortuus fuerit, priufquam ei facfca effet reftkutio, nec illud adire compulfum onerabit, fcd heres cjus hereditatis reftitutionem fufcipere obftricTus eft, aut, fi fine heirede decefferit, bona hcreditaria iri ufurh creditorum diftraherida funt, quafihereditasaditanonfuifleti l.poftulan- te Sticho 44. //, Iti tv l. 1. §. fedft quis 6. ff. de feparationibus. Sed & fi fiduciafius ipfe moria- tur, antequam cogeretur adire , hullo relicT» herede; vel etiam contumaciter adire detre6tet ac reftimere, utiles actiones in fideicommiffa- rium ipfo jure. transeunt. /. pen. §. 1. C. h. t. An autcm , & ad quem effe&um fiduciarius, fideicommiflario aditionem urgente, defiderare poflit, fibi tempus ad deliberandum dari, dictum fuit in ut. de jure deliber. num. 4. Nec prse- termittendum, per coa&am hanc aditionem & fubftitutiones, & legata, & libeftates, & csete- ra, quaecUnque funt in teftamento, perinde valere & confirmari, ac fi fua fponte heres heredita- tem adiviffet. /. nam quod 14. §. fi quit 3. ff, b. t. 42. Nec facile jufta heredi fiduciario caufa
fuccurrit, exqua coactam hereditatis aditionem declinct. Nam etfi fideicommiflum vaJere ne- gat, tamen etiam durante de fideicommifii viri- bus difputatione compelii poteft, ut interim adeat, maxime, fi verba fideicommifli de lon- ginquo petenda fint, aut jufta dubitatio de quan- titate fideicommifli incidat, atque adeocogni- tio prolixiorem tra&atum habeat, ne alioquin priusheres decedensfideicommiffarium decipiat. 1. ille a quo 13. §. quid ergo 3. ff h. t. Sed &, cum plures fubftitutionis fideicommiffaria? gradus feciffet teftator, veluti, fi Titium infti- tutum rogaverit, ut Maevio, Mseviumque rur- fus, ut Sempronio reftituat heredkatem, &, quiefcente forte Mamo ac#aditionem haud ur- gente, Sempronius Titium inftitutum ad adeun- dum cogcre veiit, nulla Titius fe tuebitur pra:- fcriptione, quafi non Sempronio, fed Mazvio, aditionem haud defideranti u reftituere rogatus |
|||||||||
|
fit. /. cogi poterit 16. §. ft ergo 16. I. fl patroni
55. §. qui fiieicommiffam z. ff. h.t. Nonetiam proficiet, quod ex affe inftitutus, & heredita- tem totam reftituere rogatus, excipiat, fe non totius hercditatis fed tantum partis capacem efle, cum nihilominus folidam adire & reftituerc compellatur; idque ex eo fundamento, quia ni- hil oneris inde apud eum remanfurum eft, Sc plerumque-ita obfervatur, ut, omifsa interpo- fiti, capientis perfona fpecletur an capaxfit,& qui fibi folidum capere nequit , in alterius ta-* men capacis utilitatem folidum capere prohibi- tus non eft. I. cogi poterit 16% §. hi qui folidum 15. jf. h. t. jundt. /. cum dotem 57. ff, adleg. falcid. I. cum ei qui 41. ff de legatis 2. Quin imo , fi ex affe inftitutus, partem tantum heredi- tatis uni , vel pluribus totam reftituere roga- tus fit, etiamab unoad adeundumcogi poteft> licet alter fideicommiflarius partis altcrius refti- tutionem admittere recufet; cum Senatus cen- fuerit, exonerari eum, qui fufpedam heredi- tatem dicit, totamque hereditatem tranfire ad eum qui adire coegit. /. cogi poterit 16. §. ft quishem res 4, & §. idetn Macianus p. & 10. ff. h. 1. Et fiunipure, alteri in diem vel fub conditionc partes hereditarias reftituere rogatus fit, nihil impedit, quo minus ab eo, cui purum aut ex die certo fideicommiflum datumeft, pendentc reliquarum partium conditibne, cogatur adirc & hereditatem univerfam interim reftituere; ita tamen, ut, fi exiftente conditione fideicom- miffarius alterfuam partem fufciperevelit, ipfbs jure hereditarix ad eum tranfeant acliones. /. i. §. fed & quotiens 9. ff h. t. Plane in cafu, quo fiduciarius pluribus reftituere rogatus eft, multum refert, an unus ex fideicommiflariis, dum castcri deliberant, interim totam heredi- tatem fibi reftitui defideraverit, an fuam tan- tummodo partem: nam fi fola pars tranflata fue- rit, & deinde cseteri petere cceperint, fibi re- ftitui hereditatem, ex eorum partibus Falcidia; feu Trebellianicx detradio fiduciario falva eft: fin tota tranflata fit, ceffat hujus Jegis benefi- cium. d. I. cogi poterit 16. §. idem Macianus 9. ff. b. t. Denique nec coactionem inftituti ad adeundutn & reftituendum impedit, quodfub- ftitutus vulgaris inftituto datus fuerit. Nar» etfi verumfit, fubftitutum plerumque fideicom- miffo eodem gravatum intelligi, quo inftitutus oneratus fuit, tamen idperpetuum non eft. Si enim teftator Titio inftituto Ma?vium fubftituat, & inftitutum Sempronio, fubftitutum Cajo he- reditatem reftituere roget * fubftituto ad here* ditatem veniente, nihil Sempronio, fed totuni foli Cajo fideicommiffum cedet. /. licet Impe- rator 74. ff. de legatis 1. utproinde Sempronii interfit, a Titio inftituto potius quam a Ma> vio fubftituto hereditatem adiri, & ob id etiam cogendi licenria ei fuerit permittenda. I. facla in $p §. Julianus ait 12. ff. 6. r, Sed &, fi * non alio Msevium fubftitutum fideicommiffo gra- ' vatum
|
|||||||||
|
..-;■
|
|||||||
|
ruM Trebellianum. 529
pendente fideicommilli conditione compellipo-
teft a fideicommiflario , ut adeat & reftituat, pra*cipue poftquama DivoPioconftitutum fuit, ut, fi fiduciarius cogens mortuus fuerit, ante- quam ei hereditas ex fideicommifib reftitueretur, ea res fiduciario coaclo damnofa noneffet, fcd perinde permitteretur crcditoribus vcndere bona defundi, ac fi fiduciarius ei heres non extitis- Cet- hinc enim fluxit, ut fi fiduciarius heredi- tatem fufpec5tam dicat, pendcnte tamen condi- tione caufari non poffit, ne forte conditio de- ficiat, atque ipfe haereat aflionibus, quia poft illud Divi Piirefcriptum nullumdamnumcoacli ■ futurum eft, autore Ulpiano in /. apud Julia- num 11. §. tilt. /. ille a quo 13, pt. ff h. t. & Marciano in /. fi-cui pure 51. pr ff h. t. ncc non Papiniano in /. fi Patroni filius 55. §. quid ergo 3 ff b. t. Quibus confcntaneum erat, longc magis pendente die certo, qui rcftitutioni facicndx erat appofitus , coa&ionem ad adeun- dum & rcftituendum admitti dcbuiffe. /. 1. §. fe4 & quotiens 9. /. recufare autem 6. jf. ult. ff. b. t. nihil in contrarium fiiciente eo, quod a Gajo . fcriptum cft , fi ante diem vel ante conditio- nem reftitutafithereditas, non transferri adio- nes, quia non ita reftituitur hereditas , ut te- ftator rogavit. /. fed etfi 10 ff.b. t. Non enitn illic de coacto adire, fed de fponte adeunte, fermo eft; &, fi maxime legem ad coa£t.um quo- que pertinere vclis, verumquoque eft, adio- nes pendcnte conditione non effe vere, tranfla- tas, fed demum exiftente conditione efficacitcr fidcicommiffario acquirendas cffe. Non ctiam adverfitur /. ita tamen 2.7. §. a patre 4. ff, h. t| Non enim ibi gravamen fideicommiffi, fcd &; ipfa inftitutio gravati fuit fub conditione fafta, puta pupillaris fubftitutio, fufpenfa ex illa con- ditione fi pupillus intra pubertatcm moriatur j cumque talis conditio non fitin potcftate infti- tuti fiduciarii, ideo quoque pendente ca fidu- ciarius ad adcundum compelli non potuit, ut patct ex /. fi ctti pure 31. §. ult. in fine ff. b. tm & ex iis» qhs mox explicanda. Ncc ufque adeo abfurdum eft, pendente fideicommifli con- ditione hereditatem interim pencs fideicommiffa- riumeffe, ubifiduciariuseam fibihaberenoluit, fed coadus adivit; cum & heredes diredi fub conr ditioneinftituti» eadcmpendente, poffcffioncm hercditatis fibi vindicare poflint, fi modo ido- neas de reftituendo in cafum conditionis defi- cientis cautiones interponant. /. inter omnes 1 z. I. i%. ff.qui fatisdarecog. adde tit. de acquir. vel omitt. bered, num. 35./» med. 45. Non idem per omnia probatum eft circa
coaftionem ad adeundum, fi fiduciarius tpfe fub conditione inftitutus,ck hereditatcm reftituere ro- gatus fit. Si enim conditio cafualis inftitutioni fit appofita, eventus conditionis omnino expe- <5tandus eft, nec in pmoris eft potcftate, ut interim adeundi imponat neccflititem. /. fed & fi alio 9. §. ult. I. fi cui pure 31.. §. u{t. m X x x ftnc
|
|||||||
|
Ad Senatusconsul
vdtum,adeoqueSempronio seque a fubftitutoac
ab inftituto fideicommiflariam hcreditatcm de- beri ponas, intereft tamen fideicommiflarii, iab inftituto potius adire compulfo , quam a fub- ftituto fponte adeunte, fideicommiflariam aeci- pere hereditatem ; quippe quam a Titio infti- tuto ac coafto integram , a fubftituto autem fponte adeunte non nifi quarta parte diminutam lccepturus effct. Atque ita , cum avia inftitu- ta , cui ncpos vulgariter fubftitutus erat, her,e- ditatem Quintianse rcftituere rogata eflet , & calliditate ac fraude repudiaret hereditatem, ut ad fubftitutum nepotem devolveretur , coada proponitur ad aditionem & faciendam fine ullo lucro aut Falcidiaa detraclione reftitutioncm. /. iion jtiftam 4. C, h. t. Quin imo, fi Titius jnftitutus Sempronio hcreditatem cx fideicom- miflb rcftitucre rogatus effet, cum idem Sem- pronius vel vulgariter Titio per teftatorem fub- ftitutus fuiffet, vel teftatori potuiffct ab inte- ilato heres efle repudiatapcrTitium inftitutum hereditate, non obftante eo Titium nihilomi- nus ad adeundam hereditatem, quam fufpeclam dicebat, compelli poffe, Ulpianus docet, quia jntereffe Sempronii potcft , ex inftitutione po- tius quam ex fubftitutione hereditatem habere, vel lcgatis vel libertatibus onerata fubftitutio-N jie. /. recufare 6. § Ttiius 5. ff h.t. 43. Non tamen invitus adire vel potius ac-
ceptare compellitur , cui pars aliquahcreditatis non inftitntionis fed legati titulo , cum onere reftitutionis, relicta eft; quia non fufficit, de hereditate rogatum cffc, fed quafi heredem ro- gari oportet, qualis noii cft , cui pars heredi- tatis legata eft. arg. /. muliet qu& %%. § ult.ff. }}. t. Sed & , fi maxime fiduciarius non cx affe, fed tantum cx parte hcrcs fcriptus, partcm illam tanquam heres rcftituere rogatus fit, intercft, utrum alter cohcres jam fua pro parte heredi- tatem adiverit, nec ne : nam fi adiverit,' fidu- ciarius gravatus ad adeundum invitus haud com- pellituf, fed magisadcoheredem, quijamadi- vit, portio fiduciarii gravati, & adire detre- flantis, ex jure accrcfccndi cum onere fideicom- mifli devolvitur. /. uuic. §. bis ita 10. C.deca- ducii tollend, fin necdum adierit» dum vcl re- pudiavit, vel etiamnum dehberat, fiduciarius alter omnino adire compcllitur, fic utfuam qui- dem partem interim cogcnti rcftituat, durante altcrius dclibcratione, fed» fi is poftea fuam jjartem duxerit rcpudiandam cffe, emolumen- tum omne aft: onus partis illius dcficientis co- genti accrefcat. I Papimanus traclat 43. /. qui ita inftitutus 66. ff. b. t. Si duo, ex femiffe finguli inftituti, vcl fubftituti, ac partiumfua- rum fideicOmmiflb onerati fint, utrumque ad aditionem & reftirntionem conftringi invitum , niffil vetat. I, apud Juiianum n. §. idem Ju- lianus 1. ff. b. t. 44. Quod fi fiduciarius purc inftitutus, he-
reditatcm fub conditione rcftituere rogatus fit, . |
|||||||
|
%
|
||||||||||
|
Lib. XXXVI. Tit. I.
|
||||||||||
|
53°
|
||||||||||
|
fine ff. h. t. Sitl pdteftativa, videndum an in
(dando confiftat, an magis in faciendo. Si in dando, fideicommiflariu,s orrcrrc fiduciario po- teft, quod condkionis implenda; gratia. tertio dandum eft, aut fi is oblata acceptare & tertio darc recufet, ipfedabit, atque ita ad aditionem ac reftitutionem fiduciarius a prsetore cogi po- teft. /. fed fciendum 7. I. fi cui pure 2 1. §. ult. I fatta in 63. §. f\ dandx, 8. ff. b. t. Si vero infaciendo, & fadum implere fiduciarius re- cufet, jubendus quidem eft parere conditioni, ubi illa neque turpkj^dinem , neque difficulta- tem, neque impendii neeeflitatem habet. /. fa- Bain 63. §. fi fub conditione 7. I. ft ejus pupilli 64. §. fi neceffmi i. ff. h. t. Sed fi isperfrade holit, intereft, an per alium implcri poflit, tiec ne. Si enin^pcr alium fieri poflit, fidei- commifiarius ad ilnitadonemdationisfadum im- plebit, ut ita deinceps adire compellat. I. fi cui pure 31. $. ult. ff. h. t. Sin per alium irhpleri nequeat, & tamen difficilis non fit, fic ut ne- que teftatoris ncque tertii tantopere interfit, e*m impleri, prartor eam remittere poteft. Qua ra- tione, / nominis ferendi conditio fit, quam prse- tor a fiduciario ex voluntate teftatoris impleri exigit, cujufque intuitu recle fecerit fiduciarius, fi eam implcverit, quia nihil mali eft honefti hominis nomen afliimere > & tamen is nomen ferre recufet, remittenda eft ei conditio fecun- dum JuHanum, & permktendx utiles a&iones, aut bonorum poffeflio fecundum tabulasdanda, utacliones naftus, transferat easexSenatufcon- fulto. d. I. facta in 63. §, fi vero noniims 10. ff. h. t. Longeque magis hoc ipfum probandum, fi famofi aut turpis nominis veluti Vifpellionis, (id eft cadaverum vilium & ignobilium elato- ris, aut nudatoris, ut docet poft alios Calvi- nus inlexic. jurid. verbovifpellio) conditionem fiduciario tcftator adfcripferk; quippe cujus im- plementum ne ab initio quidem pmor exigit» fed magis causa cognita haud implendam arbi- tratur. /, fed fciendum 7. I. 8. d. I, 63. $. 10. //. h. t. adde tit. de condit. infiitution.num. 10. Quod fi conditio in faciendo confiftens, & per alium nonvalens impleri, difficilis fit, feugra- vis, adeoque talis, quam impleri teftatoris aut tertii fummopcre intereft, nec tamen fiduciarius ad implementum fponte faciendum induci pos- fit, a prastore remittenda non eft, magifqne totum ex conditionis defectu fideicommiffum collabetur; quia uti aperte iniquum eft, "cogi eam implere alterius gratia, ita arque iniquum vifum eft, eam ab initio perprstorem remitti: plus enim tribui a pratore ei, qui fideicom- raiffurrl petit, quam teftator voluit, abfurdum eft: teftator autem, nifi impleta fit conditio, neque fcriptum heredem ad heredkatem voca- vit, neque per hunc illi voluit reftitui heredi- tatem. d. I. 62, $.fi fub conditione 7. ff. h. t. in qua §. 7. in verbis, fed & remitti eam ab ittitio vifum ifi > fubaudiri debct rcpetitum il- |
||||||||||
|
lud ex anterioribus aperte iniquum , quafi a^
ceret, eam remitti ab initio vifum eft aperte inu qmm > prout id ratio fubjun&a fuadet. Adde Cujacium Ubr. 21. obfervat. 39. quicondkio- nis diffuilis exemplum ad explicandam d, I.67, §. 7. ponit in conditione dandi immenfam prc^ pe pecunijc quantitatem ex /.' cum heres 4. §. noneft 1. //. de ftatu liberis; cum potius de dif- ficili faciendi conditione in d. §. 7, legis62. a- gatur, quia demum in §, fequente 8. ejufdem legis 63. Jurifconfultus de dandi conditione tradat. 46. Etfi autem moribus hodiernis non videa-
tur opus e&folenni illacoaftione, dum ipfo jure fideicommiflarius admittitur, fi conftet apertc , fiduciarium nolle adire; tamcn quantum ad re- liquos coadionis effcclus , & prsecipue , quod fiduciarius omni lucro ac damno careat, etiam- num ea obtinent, quas hadenus ex jure civill de coaaionc traditafunt, fccundum eaquseha- bet Hugo Grotius manud. ad jurifprud. Holl. libr. 2. cap. 20. num. 13. Sim. van Leeuwen cenf.for. part. 1. libr. 2. cap. 10. num. 15. m med^ Groenewegen ad l. 17. ff.fi quii m,p causa teftamenti. Necpra-termittendum, fidei- commiflarium pro fideicommiflo nullum habe- re remedium pofleflbrium, nifi poftquam ei ver- balis faltem a fiduciario eft fada reftitutio, autpropter recufationemfiduciarii, hereditatem fufpedam dicentis , eo loco res jam fuerit ha- bita, ac fi reftitutio verbis fada eflet. Guido Papaj decif. 132. num. ult. Neoftadius depatlk antenupt, obfervat. 22. verfu & fi Adrianus. 47. Sifiduciariusfponte adeat, fedukrado»
drantem rcftituere rogatus fit, quartam ex Se- natufconfulto Pegafiano, in Trebcllianum trans- fufo, deducerepoteft, qua? vulgo Trebellianica appcllatur, licet in libris jurismoftri nunquam eo nomine veniat , fed vel fimplicker quarta , vel quarta Falcidia dicatur: nec dubium, quin , fi amplius quam dodrantem errore fadi refti- tuerit, id, quod excedit, repetere pofllt con- didione indebiti aliisque remediis propofitis in /. heres cum debuerat zi.l.fi heres ab eo 68. §. uff.b.t. l.fijpgnfus 5. §. fi qua rogatut r j. m fine. ff. de domt. inter vir. & uxor. §. fed quia 7. lnji. h. t. de fideic. heredit. Licet difficulter credatur per ignorantiam magis quam expletidi fideicommifli causa totum reftituiffe, fic ut er* rorern alleganti probatio ihcumbat. d. I. 6%. $. 1. ff. h. t. cum utique expeditum fit, fiJucia- rium poffe juri fuo renunciare, & finequarta; dedudione univerfam reftkuere hereditatem partemve eam , ex qua fcriptus eft , dum hxc funt legum beneficia , qua; quisquc repudiare poteft. /. qui totam 45. d. I. 6"8. §." 1. ff b.t. d.l. 5. §. 15. ff. de donat. inter vir. & uxor. I, 1. C. adleg. Falcid. Neoftadius Curit. Hol~ land. decif j. in fine, usque adeo , ut & oba?- ratus fiduciarius id poffit, licet hac rationemi- nus forte quam folidum creditores ejus confe- cuturi
|
||||||||||
|
Ad Senatusconsultum Trebellianum. 5|i
|
|||||||
|
cutnri fint ; & pofita prohibitione donationis
jnter conjuges, maritus uxori rcftituere rogatus, absque prohibitionis illius violatione totam he- reditatem re&e reftituat, utcunque nominatim tcftator juffiflet , ut prscepta certa quantitate hereditatem uxori reftitueret. Quod ita placuit, quia prsefumtum fuit , fiduciariuin magis ple- niore officio fidei praftanda: fungi voluifle, quam donare conjugi, aut creditores fraudare; dumputat, non de fuo proficifci, quoddealie- no plenius reftituit, voluntatem defifn&i frcu- tus. d. I. ft fponfus 5. §.fi quis rogatus ij.ff.de donat, inter vir. & uxor. I. debttorem qui 20. ff. qut in fraud. credit. alien. funt ttt refcind, arg. I. fideicommtffum tn 62. ff. de condtcl. indeb. 48. Plane, fi quartam deducere velit, primo
quidem cx omnibus rebus hereditariis ea dedu- cenda eft , exemplo Falcidiae, non in una re, vide tit. de lege Falcid. num. 18. nifi tcftator deducla praceptave una aut certis rebus refti- tuere rogaffet. §. ft quis una 9. lnftit. h.t- defi- deic.bered. I. deduSa quarta 58. § acceptis .2. I. heres pracepto 72. ff. b. t. vel fiduciarius in fru&ibus in quartam imputandis quartam ha- beat; vel res quasdam quartam haud exceden- tes alienaverit ; vel ex conventione aut judicis ©fficio per adjudicationem uniusautquarundam rerum res expediatur; de quibus Pcregrinus^ fideicommiffis art. 3. num. 26, 27. Sed & fe- cundo, variaineam imputanda funt, &primo quidem generaliter omnia illa, (\ux fiduciarius habet jure hereditario, atqueadeo, qusecunque in quartam Falctdiam imputantur, ac in tit. de lege Falcidia num. 25. enumerata funt: licet e contrario dici nequeat, illa omnia, quas in Falci- diam haud imputantur, etiam Trebellianicjehaud imputanda effc ; cum magis probatum fit, in banc TrebelHanam non ea fola imputari, qua? jure hercdis percepit , fed amplius ea quoque, quae alio jure ex judicio teftatoris habet. arg, /. tnulier qtu 22. §. ft beres 2. ff. h. t. veluti le- gati titulo, uti & ea, quse accepit conditionis implendas causa a coherede vel fideicommifla- rio, non item a legatario, nifi in iis, quse con- ditionis implendse eausa capit a fideicommis- fario, rurfus novo fideicommiflb gravatus fit, fic utilla apud eum haud remaneant. / ikquartam 5>i. /. acceptis 93. //. ad leg. Falcid. qualia re- gulariter in Falcidiam ex legatis deducendam haud imputari dictum fuit in d. tit. de lege Fal- cid. num. 25- (adde num. 26". in med. hoc tit.) Cujus diverfitatis rationem haud inconcinnam Zoefius ad Pand. b, t. num. ult. in fine, hanc reddit, quod penes heredem gravatum legatis totum onus hereditatis maneat, qui ideo ineo fublevatur , quod non imputet in detra&ionem quartx, nifi ea, quae jure hereditapio capit: gra- vatusvero fideicommiffo non fentiat onus, nifi quoad quartam , quam retinet , quia aftiones aftive & paffive transeunt cum parte hereditatis reftituta fidcicommiflario: ut, cumnonfubeat |
|||||||
|
tantum gravamen , non fit fublevandus in eo »
ut neque imputet in quartam accepta alio titu- lo, quam hereditario. Interim de hac impu- tatione varii varie fentiunt, ac non uno modo legum le&ionem mutant, necdefunt, quinul- las inter Falcidiae & Trebellianicae imputatio- nem differentias admittunt. Vide, fi libet, Faehi- neum controverf itbr. ^.cap.i^. CujaciumMf» 8. obfcrv.4. Donellum comment.juriscmlitlibK 7. cap. 30. verf. conftituta, & Itbr. 8. cap. 26*. verf paulo aliter. Ant. Fabrum conjett. libr. <y. cap. 2. 4. Mejerum colleg. Argentorat. ad Pand, h. t. num. 26. 49. Circa fru&us a fiduciario perceptos in-
fpeftio duplex eft, altera , an in quartam im^ putentur, altera, an quartara excedentes fidei- commiflario reftituendi fint ? dummodo id unum praemonuerimus, fru<5his moricnteteftatorejam a folo feparatos, atque ita in hereditate reper- tos, ab aliis rebus hereditariis haud feparandos efle, adeoque & in quartam imputari, &, fi quartam excedant , cum rebus cseteris reftitui oportere, aut a?ftimationem eorum, fi forte per fiduciarium diftra&i aut confumti fint. Pere- grinus de fideicommtjfis art. 10. num. 24. Fac- hineus comrov. libr. 12. c#p. 66. Primamquje- ftionem quod attinet, omnes omnino frudus , poft mortem teftatoris percepti, in quartam im- putandi funt, five ex judicio teftatoris percepti fuerint, dura rcftitutio demum poft certi tem- poris fpatium aut mortem fiduciarii injun<5ta fuit. /. mttlier qm 22. %.fi heres i.'ff. h. t. fiveantc aditionem hereditatis, cumtales etiam rcftitucndi fint, ac proinde longe magis imputandi. /. ita tamen 2 7. $, fi fervum 1. in fine ff. h, t. five ex mora fiduciarii, reftitutionem nulld jure rc- cufantis, ne ei fua profit fruftratio. arg. /. in fideicomnnffaria 18- pr. & $. 1.//. b. t. Plane , fi quos fiduciarius ex fideicoramiflarii ncgligen- tia aut mora fruclus perceperit, dum ipfc praz- fenti die autpoft certi temporis lapfum reftitue- re rogatus atque paratus fuit, kd fideicommis- farius propterdeliberationem fuam,de a^iirtenda reftitutione diutius protradam, aut aham cau- fam fimilem imputare fibi debuit, quod fidei- commiflb tardius agnito fruclus ipfe non pcrce- perit, hi imputandinon funt. /. mulier quen. §.fiberes 2.ff.h.t. jund. §. fi quis una 9. lnfiit. h. t. de fideicomm. beredit. Quod autem fpe&at difceptationem alteram , uti expeditumeft,fru- 6tm quartam excedentes reftituendos non efle, quoties ex mora fideicommiflarii percepti funt. /. mulier qu& 22. §. fi heres 2. ff.h. t. itaecon- trario certum quoque eft, eos reftitutioni efle obnoxios, quatenus in quartam haud imputan- tur, quoties perceptionem eorum per morasfi- duciarii haud reftituentis contigifle probatur. /. in fideicommiffaria 18. l.poftulante 44. §. ult.poft med. ff. b. t. Ant. Faber Cod. Itbr. 6,tit. 27. defin. 6. Sed&, eos, quj ante aditionem funt perceptij reftitutioni obnoxiol efle, quatenu* X x x z quartara |
|||||||
|
.<"•
|
||||||||||
|
L i 8. XXXVI. T i t. I.
|
||||||||||
|
53
|
||||||||||
|
bus ejus bonornm diflipationem atque diftrrt-
ftionem, bona mente eum prseterierit, & ex- traneum fidum aut confanguineum inftituerit, cum onere reftituendi hereditatcm impuberi cum pubes factus fuerit, remedio fideicommiili lu~ bricum adminiftrationis tutorum ac infidiarum pericula avertens -, tunc enim & fructus medii temporis reftitui opottere vifum fuit, quafi ex tacita fideicommittentis voluntate. /, in fidei- commijfo 3. §. cum Poliiditu 3. ff. de ufuris. I. fi ita relicltim 43. §. Pegafm 2. ff. de legatis z. junct /. multi non nota 18. ff. de liberis & poft- hum. I. fi patronus 12. § ft quif non i,ff. debo- nis libertor. Similiter cum rebns hereditariis fruclus quoque velut ex tacito teftatoris judicio' rcddi placuit, quoties.is juflit, hereditatemcum incremento reftitui. arg. I, facta in 63. §, ft he~ res 4. ff, h- t. vel , quicquid ex bonis fupererit, quia non ex hercditate, fed bonis hereditariis, fruclus proveniunt. /. in fideicotnmijjl 3. $. non- nunquam z. ff. de ufuris. jund. /. in fideicom- miffaria 18. §. quottens 2. ff. h. t, vel, quanta- cunque pecttnia ex hereditate de bonis tejlatoru ai ipfum pervenerit. I. EalUfta 32.. ff h. t. Non tamcn frudus reftituendi funt, fi quis rogetur reftituere quicquid ex bereditate fupererit -, cuni ea verba diminutionem quidem hcreditatis ad- mittant, frucluum autem additamentum non re- cipiant • quippc qui fruclus non hereditati, fed ipfis rebus acccpto feruntur. /. deducla quartd 5 8. §. pen. ff. h. t. jundt. d. I. in fideicommis-
fariaiS, §. 2, ff, h. t. Uti nec, fiteftatorvo- luerit reftitui , quantacunque pecunia ex heredi- tate fua ad eumpervenerit, quia& hoc cafu fo- lius hereditatis, non bonorum hereditatis mentio cft, & fruclus non ex hereditate fed bonis funt. /. fcribit Celfus %\.ff. h. t. juncl. d. I. 18. §. 2, ff h. t. Nec denique , fi dixerit teftator, quicquid ex hereditate bonisve tneis ad te pervene- rit, cum morieris; eo quod tunc bona idemde- notant, quod heredkas, cum fimul jungtintur. /. quod bis verbis 83, ff. de legatis 3. /, beredes mei 57. pr. ff. h. t. fic ut magis cnixa videatur voluntas tcftatoris in verbis, quantactmque pecu- nia ex bereditate de bonis meis ad te pervenerit, quibus etiam frufmum reftitutionem contineri fupra didum eft ex /. 2i.ff.h.t. quamfidixc- rit, quantacunque pecunia ex bereditate, vcl quic- quid ex heredttate bonisve meis ad te perveneriti quibus 'nthil proponi , cur fructus viderentur comprehenfi, Jurifconfulti in d. I. 57. ff. h.t. 6 d. I. 83. ff. delegatisi. autoresfunt. Con-
fer Cujacium libr. 4. obfervat. 39, Plane, fi quis ex judicio teftatoris in frmSibus amplius quam quartam habeat, & res quxdam heredi- tatis reftituendse medio tempore perierint fine culpa fiduciarii , defe&us earum ex frudibus quartam excedentibus reparandus videtur: nam fi teftator Titio rcliqucrit hcreditatemquadrin- gentorum, cumonere reftituendi eam Sempro- nio poft mortcm fuam, & Titius ex fruclibus <jua-
|
||||||||||
|
quaram excedunt, autquartam jam aliundeha-
benti fiduciario imputandi inquartam nonfunt, verius eft. /. ita tamen 27, §, ft fervum 1, in jine ff, k. t. cujus non illaratio videtur, quod fruftus ipfo jure augeant hereditatem • cum id squedeiis, quipoft, quam qui ante aditio- nem percepti funt, aiTertumfit. /. itemvenium 2.0. §. ttem non folum 2. verf. fruftus ff depe- tit. heredit, l. non eji ambiguum o. C. fa.mil. er- cifc. fed potius, quod imputare fibi fiduciarius debeat, heredkatem haudmaturius a fe aditam fuifle. Sicut enlm fruclius ex mora fideicom- miflarii percepti penes fiduciarium abfque ulla reftituendi necellitate ita remanent", ut ne in quartam quidem ei imputentur, quamvis fidei- eommiflario jus deliberandi a legibus datum fit. d. I. 22. §. 2, //. b, t. junct. d. §, 9. lnfi. de fideic. heredit. ita quoque iniquum cenferi non debet, fi ob moram fiduciarii in adeundo fa&am fru<5his medii temporis non in ejus, fed fidei- commiifarii cedant utilitatem, mcunquc fecun- dum legum conccflionem jure deliberandi ufus fit. Nec eft, quod cum Fachineo diflentiente, libr. 12. controverf. cap. 6y. excipias, in d. I. Z7-§. 1. de eo tra&ariheredefiduciario, quico- aftus adivit/ Nam etfi in pr. d.§. 1, decom- pulfo ad adeundum fermo fit, non tamenom- nia, quse in eo §. comprehenfa funt, ad here- dis adire compulfi cafum reftringi poffunt; non «tique id, quod de fructibus ibidem occurrit • quippe circa quos ita definitur, ut fructus poft aditionem ex rebus hereditariis percepti non ve- niant in reftitutionem, fi nulla mora fideicom- miflb fa&a fuerit • ante aditam vero hereditatem perccpti in rcftitutionem veniant: qualisdiftin- ctio & definit'io,de non reftituendis fructibus poft aditionem perceptis, in hercdem invitum adire compulfum cadere nequit, dum talis fecundum ante dicta , uti fine ullo damno , ita quoque fine ullo lucro adire debet. Quod fi ex judicio teftatoris fiduciarius fru&usperceperit, dumde- mum poft certum tempus, aut conditionis ex- iftentia^, reftituere juflus eft, ad eorum refti- tutionem , quatenus quartam excedunt aut in eam non imputantur, compelli nequit, quia, quoties quis rogatur hereditatem reftituere, id videtur rogatus reddere, quod fuit hereditatis • fruclus autem non hereditati, fed ipfis rebus ac- cepto feruntur. /. in fideicommiffaria 18. pr. & §. quotiens t. I. poftulante Sticho 44. §. ult. poft med, ff. h. t. Jacob. Coren conjil, 19, in pr, Nifi alia circa frucluum horum reftitutionem appareat voluntas teftatoris, five exprefle decla- rata, dum fpecialiter rogat & fruttus reftituere. 4. I. in fideicommiffaria 18. pr. ff. h. t. five taci- te, dum reftitutioni faciendse dies vel conditio quidem eft appofita , fed in gratiam fideicom- miflarii» fic ut fiduciarius confideretur tanquam admihiftrator rerum in alterius utilitatem j vel- uti, fi quis metuenynfidias impuberi a fubfti- mtk aut ab inteftato fuccefliiris, vel a tutori- |
||||||||||
|
Ad Senatusconsiutum Trebeuunum. 532
|
|||||||||||
|
autem
|
|||||||||||
|
quadringcnta forte redegerit, interim
rcbus, quadringcnta hereditaria conficientibus, nonnullac perierint, ex fru&ibus id, quid qua- dnngcntis deeft, fuppleri , feu, fruclus cum damnis computari ac compenfari deberc , re- fponfum fuit, quo integra quadringenta ad fi- dcicommiflarium deveniant j quafi iniquum fit, ad fideicommiflarium damnum pertinere , ad qucm augmentum non pertinet. /. fcribit Cel- fus 3.3. ff. h. t. jund. /. ita tamen 27. §. heres ex affe 16. ff. h.t. 50. Quibus autem in cafibus frudus in quar-
tamimputandifunt, fideicommiflarius, corun- dem defiderans imputationem , ipfe frucluum pcrceptorum quantitatem probare tenetur, tan- quam qui agit*& affirmat. arg. /. qui accufare 4. C. de edendo. §. »0» folum autem 4. in fme Inftit. de leggtis. /. aftor quod 23, C. de proba- Uon. Ncoftadius Curi& fupr. decijf. 27. Sed & , quibus in cafibus fru&us quartam excedentes rcftitucndi funt, fimilis probatio quantitatis fru- £tuum perceptorum fideicommiflario ex eadem incumbit ratione. Neoftadius d. I, Quod fi nul- la fruduum reftitutio cum ipfis rebus fideicom- miflariis facienda fit, circa frudus annipoftre- mi, quo reftitutio fideicommiffi facienda, idem videtur ftatuendum , quod de fru&ibus anni poftremi, quo ufusfrudus finitusfuit, alibiin tit. de ufufruftu num. 28. & feqq. traditumeft. Kefponfa Jurifc. Holl.p<W, 2. confil. 10. quaji. 4. prsefertim , fi confideres , adeo magnam inter ufumfru£tum relidum, & proprietatem cum onc- re fideicommiffi datam, affinitatem efle, ut fe- pius acriter contcndatur, utrum proprietas cum onere fideicommiffi , an magis ufusfructus le- gatus intelligatur , fecundum ea , qua: occur- runt in d. tit, de ufufruftu num. 9. & feqq. Et fane , fi fiduciarius fru&us morientc teftatore pcndcntes, ac poft aditionem perceptos, non te- neatur una cum ipfis rebus reftituere, quando ex die demum vel ex conditione reftitucre ro- gatus eft; tum quia generaliter definitum fuit, fmdus non venire in reftitutionem , cum id demum veniat , quod hereditarium eft; tum quia fiduciarius, interim dominus, juredomi- nii frudus fuosfecit, ficut frucluarius frudus, tempore mortis teftatoris ufumfrudtum legan- tisadhuc pendentes, ac poftea perceptos, prout plenius adftruit Jacob. Coren conftl. 10. num. 17. & multis feqq. etiam haud injuftum erit, idem in rerum fideicommiflariarum frudibus ra- <* tione anni poftremi obfervari, quod in ufufru- du finito circa frudus placet. Nec minus ea, «juae de penfionibus & ufuris anni poftremi cie ufufrudu fuerunt tradita, ad pcnfiones & ufu- ras rerum ac nominum fideicommiflariorum transfcrenda funt, quoties ill# ex ipfius fidu- ciarii contradu cceperunt deberi ; cum'de his hihil fpecialiter aut fingulare definitum invenia- tur. Scd quod fpedat penfiones & ufuras , ad qius cx ipfo dcfundi contradu obligatio dc- |
fcendit , jus noftrum civile eam videtur con-
ccpifle deterrainationem , ut poft tempus refti- tuere rogatus, ufuras a debitoribus hereditariifi perccptas, quarum dies poft mortem creditoris ceffit, reftituere non cogatur: quibus non ex- adis, omnium ufuraritm adio ( quia heredita- ria ftipulatio fuk ) ex Trebelliano transfertur, adeo ut nec velut indebiti foluti repetitio fit. Sic- ut e converfo placttit, fi *hereditario creditori medio temporc folutas non fuerintufura:, onus carum in fideicommiffarium ex Trebclliano transire , nec ideo querela: locum fore , quoj de frudibus heres, quos jure fuo percipiebat, fcenus non folverit: & fi fcenus medii tempo- ris fiduciarius folverit, nullam eo nomiue re- tentionem efle , cum proprium ncgotium ges- ferit. /. dedufta quarta 5 8. $. qui poft z. ff. h, t. jund. /. poftulante Sticho 44. §. fed im.ff. h,t. Mantica de conjeft. ult. volunti libr. 7, tit. 10» num. 35. Sed, cuminiquum fit, penesalium onera efle , alium/Iucra fentire ; ncgligentiam cuique fuam in folvendo prodcfle, djfigentiam nocere; deniqueab incerto exa<5tionis facla:aut dilata: eventu penderc Iucri medii temporis ac- quirendi jus, & dilationcm, fiepe ex commi- feratione per fiduciarium debitori indultam, damnofam efle indulgenti mitiusque agentii; magis eft , ut in his quoque idem , quod de fruftibus, civilibus in ufufruftu finito obtinuit, benigna ratione admittamus. Confer Peregri- num de fdeicommijfis art, 45). mm. 66. & fm-
51. DicT:a de frudibus inquartam imputan-
dis, fallunt in filiis fideicommiflo gravatis , quip- pe qui eam non in frucliibus, fed in ipfis rebus hereditariis debent falvam habere, licet teftator parens aliud praeccpiflet. /. jubemus 6. C, h. t. Grotitts manud. ad jurifprud. HoU. libr. 2. cap. 20. num. 15. Sande decif. libr. 4. ut. 7. defm. <>. Leeuwen cenf. for. part. 1. Itbr, 3. cap. 9, um. 8. ufqueadeo, ut nec tunc imputatio fru- luum facienda fit, cum filii gravati cx dicta- ine juris canoniciduasquartasdeducunt; cum nim jus civile talem vetuerit imputationem, jus Canonicum jura liberorum auxerit, dupli- isquartasconcefsadetradione, neque defrudi- us in alterutram quartam imputandis quicquam averit, utique ftare non prohibendum, quod rredum non eft. Quinimo durum foret, anc quartse fecunda? adjedionem a jure Pon- ficio indudam efficere, ut prior quarta mi- us pinguis foret, quam ante fuit; cum magis contrarium regula fit, nullam juris rationem t xquitatis benignitatem pati, ut, qu# falu- iter pro utilitate hominum introducuntur, du- orc interpretatione contra ipforum commodum oducerentur ad feveritatem, & in Ixfioncm herentur. /, nulla juris 2$.ff.de legibut. I. quod vore 6. C. eod. tit. Fachineus controverf. libr, cap. o. Ant. Faber Cod, Itbr. 6-tit. 27. de- . 4. Atqueita a Frifix Senatujudicatumre-. |
||||||||||
|
fm,
|
|||||||||||
|
t
|
|||||||||||
|
Li b. XXXVI. T i t. I.
|
|||||||||||
|
m
|
|||||||||||
|
ferc, licet ipfe fine fundamento fufEciente dis-
fentiens Sande decif.libr. 4. tit. 7. defin. f.cir- ca ftn. Quibus etiam confentaneum eft, ne exprefsa quidem parentis voluntate id effici pos- fe, ut fructus in Trebellianicam filiis imputen- tur; utpote cum tale defiderium inutile Zeno efte voluerit. d, l. jubemus 6. C. b. t. Andr. Gayl. libr. z, obfervat. 133. num. 5, Peregri- nus defideic. art. 49. num* 5 5. Barry de fuc- ceffton. libr. 15. tit. 5. num. 7. verf. quarta, Nec intcreft, utrumfiliusextraneis, andefcen- dentibus reftituere rogatus fit, cum ratjio dictet, eum, qui fru&us fine imputatione, pracipuos habere poteft cum praejudicio defcendentium, quibtts reftitutio facienda eft, id longe magis poiTe in praejudicium extranei, qui minus a fi~ deicomrnittentc, qitam quidem defccndentes, dile£tus prsefumitur. Chriftineus vol. 1. decifi 318, num. 34. Barry de fuccejfion. libr. i^.tit. 5. gflfff. 7. in pr. Diverfum eft in nepotibus; quibus imputatio fru&uum iri quartam re&c fit, cum exceptio de filtis nominatim concepta, ad gradus ukeriores porrigenda non fit, fed magis confirmet regulam de fru&ibus in cafibus non exceptis iii quartam imputandis, juxta /. Papi- nianus 8. §. unde fi quis 11. ff. de ihoff. tefiam. I. quod bonis 15. §. quod avus %.ff. adleg. Fal- cid. Chriftineusvol. i.decif ■$ iS.m fine. Andr. Gayl d.obferv. 133. num.6* Sande deciflibr. 4. tit. 7. defin. 6. Sive nepotes avo fuccedant cum aliis avi filiis feu patruis fuis, quibus fru&us haud imputari fupra di<5tum eft, five foli avo heredes fint,cum patruishaud concurrentes. Nam cum utroque in cafu , five foli exifterites, five cum patruis fuperftitibus concurrentes,' exjure repfsfentationis ex parentis defuncti capite ad a- vitam veniant hereditatem, id, quod foli avo fuccedunt , mutationem adferre nequit. Et quamvis verum fit, eos jure reprasfentationis fuccedentes, & cum patruis concurrentes tan- tam habere portionem; quantam pater fi vixis- fet, non tamen idco fequitur, eos non magis aut ulterius, qiiam fiiiosprimi gradus, gravari poffe ; ubi nominatim pliii hmc prarogativa, ne fructus imputentur, data apparet, & nepo- tes tali fanguinis proximitate , imputationem impediente, deftituti funt, ut poft Sande d. libr. 4. tit. 7. defin. 6, Barry de fucceffton. libr. 15. tit. 5. num. 6. aliofque citatos tuetur D. Joh. a Someren de reprafentatione cap. 6. num. 22. Cumque in nepotibus feu defcendentibtts ita jus fit, longe magis in parentibus juri communi ftandum erit, ut hi quoque perfuosliberoshe- redesfcripti, & univerfali gravati fideicommis- fo, fru&us in quartam imputaredebeant, cum , difpofitio juris veteris de fru&ibus in quartam atnputandis, ratione parentum mutata non fit. arg. d. I Papinianus8.§.unde ft quis n.ff.deinoff. tefiamento, d. I. 6. C. b. t. Fachineus controverf libr. iz. cap.fz. Barryde fuccejjion.d.libr. 15. ttt, 5. nnm. a. Confer Peregrinum defideiccm- |
|||||||||||
|
miffis art. 49. nttm. 43. & feqq. Ut tamen
obfervandum fit, nepotes ac parentes eos folos fructus imputare compcllendos efle , quos ex- tra legitimam ex reliquis fideicommittentis bo^ nis perceperunt; co quod legitima non modo ratione proprietatis, fed & ratione fru&uum, iis cedere debeat, quibus ii lege data eft, ut dici poflint illamfine onerefibifalvatnhabere, con- venienter iis, quae delegitima fine onererelin- quenda fcripfi in tit.de tnoff. tefiam. num. 63. 64. & ita omnes fentire ait Barry de fuccejf.d. libr. 15. tit. 5. num. 7. verf quarta exienfio in med, Quin imo, fi extranei prorfus inftituti & fideicommifio gravati fint, dodrantis quidcrn reftituends fi udiis imputare quarts foas debent, at non frudus quadrantis illius, 'iqui ex Senatus- confulto debet fiduciario falvus effe: & hoc eft, quodab Ufpiano fcriptum fuit, id^ quod pcn- dente fideicommifH die vel conditionc percipi- tur ex frudhibus, fummovere Falcidiam* fi tan- tum fuerit , quantum quartam factt & quaru .fruclus. I. fi mulier 22. §. fi heres 1. ff. h. t. ac his fimilia occurrunt in /. ita tamtn 27. §. heres ex affe 16. ff. h. t, uti & in /. fi per fi~ deicommijfum 3. C. /;. t. fi ibi cum Cujacio libr. 18. obferv, 9. legas, quaru partis & fruftus , ejus vobis retentio competit, ficet vulgo non re- tentio fed reftitutio in codicibus occurrat: quS voce reftitutionis refcrvata, dici potcft fiducia- rium fine dedudione integram hereditatem er- rore fa£ti ex Trebelliano reftituentem, uti quar- tae indebite fblutajrepetitioncmhabet, adcoque reftitutioncm petere poteft, ita Sc fru&uum il- lius quarrae. Peregrinus de fidekommijfts d. art. 49. num. 53, 54. Refponfajurifc. Holl. part. 2. confil, 277. i» fine. Quibus confcquenscft, iis in cafibus,, in quibus filii & nepotcs du- plicis quartaj dednftionern habent, nullam opor- tere fieri imputationem frucTmun duplicis illius quartse, fed tantum corum, qui ex reliquis refti- tuendis percepti funt. 52. In qua;ftione, an filius fideicommifib
gravatus , duas pofHt quartas dcducere , legi- timam fcilicct ac Trebellianicam , fi quidenr certiorem juris civilis rationem fequamur, folam legitimam," adeoque ex jurenovo trien- tem vel femiffem portionis ab inteftato de- bit« , falvam effe oportere verius eft ; tutn, quia in d. /. 6. C, h. t. aperte juffit Impera- torj utfi filius fideicommifib gravatusfit, om-1 nibus modis retenta quarta (jure novo triente vel fcmiffe legitimam conftituente ) dodrans re- ** fiituatur\ qualis dodrantis reftitutio quartarum duarum haud admittit deduclionem, tum etiam, quia hoc totutn, quod legitimje nomine filio relinquitur, in Trebellianicam imputatur; quip- pe quod ex judicio teftatoris filius habet: tum denique, quia ei , qui ab aliquo adfcendente adrogatus eft, cum impubes eflet, legitima qui- dem tanquam defcendenti, quarta vero divi Pii tanquam adrogato debita videtur, fed tamen una
|
|||||||||||
|
f
|
|||||||||||
|
♦
|
|||||||||||
|
Ad Senatusconsultum Trebellianu
|
|||||||||
|
Mj
|
|||||||||
|
una divi Pii quarta contentus efle debet, que-
relara fruftra moturus ob id, quod legitima ei re- licta non fit. /. Papiniamis 8. §. fi quis impubes i i, ff. de inoff. teftam. Nee in contrarium facit, quod Falcidia; fimul & Trcbellianica?, adeoque duplicis quartas, dedu&io permiffa fit, /. Mar- ttUtis 3. §. item z. ff. b. t. Nam etfi ex lega- tis Falcidia , ex fideicommiffis Trebellianica maxime deducatur, timen, ii affem confidere- mus, ex utraque deductione non nifi una aflis totiusquarta penes heredem manet, fecundum computationem propofitamin /. qui quadringen- ta z. circa fin. ff. b. t. Longe minus movet /. quotiens cutdam 67 ff. ad teg. Faldic. Etenim una tantum ibi Falcidia? dedu&io fit in cafu, quo legatum ei datum, qui folidum capere ne- quit, & fi amplius quid , quam eft in quarta Falcidia dedu&a, legatarius capere non poffit, id ipfo jure hercs fibi fcrvat ex vitio legatarii, ficut totum retineret , fi neque totius , .neque partis ulHus , legatarius capax effet. Et quod vulgo obtenditur , legitimam seris alieni loco cenferi, fiduciarium vero heredem &ejusquod fibi dcbetur & quartse infuper totius ex Senatus- confulto dedudionem habere , id leve prorfus eft ; cum legitima nec proprie debitum ;, nec proprie #s alienum fit, fed demum deducto prius omni aere alieno debeatur. /. Papinianus 8. §. quarta o. //. de inoff. teftam. & totaheredi- tas dicatur liberis quafi dcbita. /. ult. §. finvero 2. C. de curatore furiofi. Confcr Vinnium fe- lett.qutft.ltbr, 2. cap.zy. "Wiffenbach ad Pand. b. t. num. 13. Canerum vicit in praxi, & Gen- tium plerarumque ufu c^omprobata eft difpofitio juris Canonici, qua duplicis quartje , legitima? atque Trcbellianica? , filiis permiffa eft : cujus occafione jam ante a nobis in inofficiofi tcfta- mentl traftatione difcuffum fuit , qua ratione aduarum illarum quartarum computatio inftitua- tur; an & nepotes hanc duplicis quartx dedu- ctionem habeant? an & parentes aut fratresfi- deicommiffo univerfali gravati, tit. de inoff, te- fiam. num. 14. 15, 16. 53. Hlud tamen ibidem expofitis adjicien-
dum eft, ita demum nepotes inftitutos & uni- verfali fidcicommiffo gravatos , duplicis quarta? deduftionem habere, fi & ab inteftato debue- rint avo gravanti heredes effe: nam fi concipe- res filium a fuo patrc in fola legitima inftitu- tum, vel etiam jufte exhcredatum, acpatrifu- perftitem , ncpotes vero ex eo progenitos ad reliquam hereditatis avitse partcm , vel in cafu exheredati patris intermedii, ex affe vocatos, ac univerfali fideicommiffo gravatos ; hi legitimje detraclionem ex fideicommiffo facere non pos- funt, cUm tales fint, quibus ob patrem inter- medium adhuc fuperftitem nulla ex avi patri- monio legitima competit, fed folius Trebellia- nicae gaudebunt dedu&ione , nifi hsec ipfis ab avo prohibita effet, uti id fieri poffe, infravi- debitur : coque faciunt, qu$ pro eo , quod |
|||||||||
|
nepotibus vivo patre intermedio praeteritis ab
avo nullum qucrela; vel aliud remedium ad ob- tinendam avitam hereditatem fuperfit, addu&a funt in tit, de inoffic. teftam. num. 6, Sed nee pmermittendum, jus illud quartas duplicis de- trahendx, tum fiiiis tum nepotibus femel qua> fitum , etiam ad eorum heredes quoscunque transmitti, fi ante fa&am reftitutionem aut de- du&ionem fato fun&ifint: etiamfi gravatus jus- fiffet in fuo teftamento, ratam haberi & im- pleri voluntatem gravantis; cum hoc ipfo vide* ri ncqucat dctraclioni duplici renunciaiie; ficut id ctiam de Trebellianica in extraneis fidei- commiffo univerfali gravatis probatum eft. /, quanquam pater 10. C. ad leg. Talcid, arg. l.fi adrogator 2,2. ff. de adoption. I. pen. §. ult. c» h. t. l.qui per fuccejfwnem 194. ff. de reg. jurtSi /. heredts appeUatb 65. L fciendum esl yo.ff.de verbor. figmf. Ann. Robertus rer jttdtcat. libr. 4* cap. 17. Neoftadius Curia Holl. decif 3. qudft. 3. Carpzovius defm. for. part. 2. confttt. 14. defn-, 25. Refponfa Jurifc. Holl. part, l. conftL 54. & part. z. confil. 141. , 5^4. Vidimus, quando duse quartse ex fidei*
commiflb deduci poffint^ Eft & cafus, ubi fiduciarius folam quartam fideicommiflario fer- vare tenetur, fi fcilicet rogetur reftituere, quod poft fuam mortem fupererit ex rogantis hereditate: adeo ut etiam pro quarts folius reftitutione cau- tionem interponat, nifi illa fiduciario per tcfta- torem remiffa fit, quod jus civile admifit. no- vell. 108. Sande detif iibr. 5. tit. 1, defm. 4. Adde tit, ut legat. nomt caveatur, Si tamcn plus quam quarta fuperfit moriente fiducia- rio, idipfumquoquercftituendumeft, deducH tamen quarta Trcbcllianica, quia eam teftator haud prohibuit. Gomezius variar.refol.tom. r. cap. 5. num. 16. in med, Michael Graffus §.^- deicommiffumqu&ft. 54. num. z. Carpzovius deftn. for. part. 3. conftit. 8. defin. 37. ficutid,quod fupercft, teftamento fiduciarii alienari nequeatj ut vulgo tradunt Interpretes. Menochius libr. 4. prafumt. iSS.num. 17. Jacob. Coren obfer- vat. 11. Refponfa Jurifc. HoII. part. 5. conftl, , 253. Leeuwen cenf.for, part. 1. libr, 2, cap. j.num. 16. Nec intereft, utrum ipfa pecunia aut corpora hereditaria adhuc apud fiduciadum exiftant, anineorum locum alia furrogatafint: nam fi de pretio rerum venditarum alias com- paraverit, diminuifle, cpx vendidit, non vi- detur, fed quod inde comparatum eft, vice do- minii permutati reftituetur: idcmque fervandum, fi proprios creditores ex ea pecunia dimiferit: eo quod non abfumtum inteiligitur, quod in corpore patrimonii retinetur. /. lmperator An- tontnus 70. §. ult. I. 71. /, 72. ff. de legatis 2. Quod fi dodrantem fiduciariuis alienaverit qui- dem, fed donatione fimplici, aliove fimili mo- do, fic ut intervertendi fideicommifli, Iblius- que quadrantis reftituendi intentio atque pro- pofitum appareat» jure quidem civiii id hawd videtux
|
|||||||||
|
Lib. XXXVI. Tit. I.
|
|||||||||
|
556
|
|||||||||
|
videtur improbatum j cum de dodrante fic ipfi
permittatur difponere, ut plcnis dominis licet, ac folae donationes illae inveniantur impeditse, quibus quadrans reftituendus imminueretur : heredi quidem , inquit Imperator, fuperfmt tres fartest illt autetn (puta fideicommiflario) quar- t& folius relinquatur ratid. Non enim concedimm ei, qui gravatus eft, etiam donationibui uti ali- quibus, & forfan ex ftudio, quod Papinianus di- cebat, intervertendi fideicommtffi cattfa, ut etiam qtiarta minuatur inftttutionis ejus; fed hoc omnino relinquere fideicommijfum, aliis omnibus in ejus pofnis poteftate, & hcetttiam habere eum his fuut voluerit uti, qttemadmodum perfeclis dotninis com- petit. d. nov. 108. cap. i. in med. Fachincus controvetf. Itbr. 5. cap. 53. Rittershufius adno- Vellaspart. 6, cap. 10. num. ult. Sed moribus hodiernis magis eft, ut fadas per fiduciarium dolofje donationes, fidcicommiffi intervertendi ac fideicommifiarii fraudandi causa, probandse non fint; cum ita malitiis porta pateret, & fi- dutiarius fuse ftudenscognationi, facile, ufque ad dodrantem liberalitate in fuse linese propin- quos collata, patrimonii ex fideicommifTo re- ftituendi rnaflam dol§ malo cffet imminuturus. Sic certc Papinianus autor eft, id, quod me- dio tempore alienatum vcl diminutum eft, ita peti non pofle per fideicommiffarium, fi non intervertendi fideicommifli causa tale aliquid fa- c3.um probctur; vcrbis enim fideicommifli bo- nam fidem, & arbitrium boni viri ex Divi Mar- ci decrcto inefle. /. Titius rogatus 54. ff h. t. I. in fideitommiffi 3. §..nonnunquam 2. ff.de uftt- ris. quin & erogationcs, quse cx hereditate fa- *5tse dicerentur, non ad folam fideicommifli di- minutionem pertincre, fed pro rata patrimonii, quod heres proprium habuit, diftribui oportere, cum Ulpiano idem Papinianustradidit. d.l.Ti- tius rogatus eft 54. ff. h, t. I. in fideicommijfi 3. §. nonnunqttam 2. ff. de ufuris. I. fed & ft lege 25. § quod atttem 16. ff. de petit. hered. Cu- jacius ad tiovell. 39. circamed. Mantica decon- iecl. ult. volunt. libr. 10. tit. 4. num. 21. Pe- regrinus de fideicommiffis art. 40. num. 50.51. Menochius de prafumtion.libr. 4. pr&fumt. 188. num. 15. Lceuwen cenf. for. part. 1, libr. 3. cap. 7. num. 15. 16". Refponfa Jurifc. Holl. fart. 1. conftl. 142. poft med. Uttamenindu- bio animus intervertendi fldeicommifli in fidu- ciario prsefumendus non fit, fed probatio ex in- , diciis manifeftis pereum, qui fe fraudatum ait, fieri debeat. Mantica d. libr. 10. tit.' 4. num. %i. Peregrinus d. art. 40. nutn. 51, Jacobtts Coren obferv. 11. num. 14. $* 15, 5 5. Licet autem quarta faltem, fecundum jam
<Ii<5ta, fideicommiflario hoc in cafu refervanda flt, tarneh & ipfius quattse alienationcm Impe- rator quibufdam ex caufis permifit, puta , ad do- tem aut fponfalitiam largitatem conftituendam, aut ad redemtionem captivorum, attt ut fe alat fiduciarius, aliunde non habcns. d. nw. 108. |
|||||||||
|
cap. 1. in fine & cap. t. quae latius cxfequitttr
Menochius d. libr. 4 pr&funu. 188. nttm. 20* & feqq. & pr&fumt. 189. 15)0. 191.192. Sed noftris moribus vixcft, ut pro dote conftituen- da quartse poftremse alienatiolicitadicatm, nifi in id decretum ab iis impetratum fuerit, qui- bus ex plenitudine poteftatis jus eft laxandi vin- culum fidcicommiffi a teftatore inductum ; quod ipfum quoque difficilius *obtinebitur, quoties gravatus gravanti non defcendens fed collatera- lis eft. Confer Sandc de prolnb. alienat.part. 3. cap, 8. num. 20.21. Groenewegen ad auth. res qua C. communia delegatis. Menochiumd. px&f. 189. 5<?. Obfcrvandum tamen, ab iis, qtts in rf.
novell. 108. proponuntur, diverfam cffe illam facti fpeciem in Hollandia admodum frequen- tatanF, quaconjuges una tabula teftantes fe in- viccm heredes fcribunt cum alicnandi potefta- tc, fed ea lege, ut qux apud ultimum morientem refidua fuerint reperta , sequaliter in duas par- tes inter primi moricntis ac ultimi fuperftitis hercdcs legitimos dividantur: quippequocafu, ficut id folum videtur dividendum, quod con- juge poftremo moriente fupererit, etiamfi quar- tam non conftituat ejus, quod moriente pri- mo conjuge in communi conjngum mafsa re- pertum fuit, fic ut nequecautio proquartjcpar- tis rcftitutione, neque inventarii confcclio pe- ti poffit; tum quia per conceflam expreffe alie- nandi facultatem etiam quartse ipfius alienanda? liccntia videtur a teftatore concefTa efle , ( uti conccdi poteft fecundum Manticam de conject. ult. volunt. libr. 10. tit,*q, num. 21. in med.y tum per alias rationes addudtas a Jacobo Co- ren cotifil. 23. num. 12, & feqq. &inRefpon- fis Jurifc. Holl. part. 4. confil. 278. qmft. \. &. 2. & part. 5. conftl 124. in pr. ita quoque e cont.rario ccdet lucro heredumprimi morientis,. « quod fuperftes forte maffam patrimonii auxerit admodum.induftria, labore, aliisquemodis, eo quod ex utriusque conjugis fimul teftantis vo- luntate id unum vidctur infpiciendum cffe, quan- tum ultimusfuperftesfive au6tum fivediminutum poft fe, cum moritur, relinquat, ut inter utrius- que conjugis cognatos in duos femiffes dividatur; prout paribus Curias fupremse votis decifum com-f memoratJacobus Coren obferv. 1 z. perrationes» quas ab codem, utcunque diffentiente, fuggerunt turinconfilio 15. &in obfervat. 11. nutn. 27. 28. 57. Ceflat Jn fideicommiffis univerfalibus
quartje detradio iifdem fere ih caufis ac cafibus, in quibus & Falcidise detra<5tio ex lcgatis ac fi- deicommiflis particularibus locum non invenit, veluti, fi teftator eam expreffe prohibuerit. Vin- nius felecl. qu&ft, libr. 2. cap. 28. in pr, ibique DD. allegati. nifi fint libcri primi gradus; fru- ftra diffenticnte Johanne a Sande decif tibr, 4. tit. 7. dtftn, 5. ibique plures cit. adde in praced. num, 51.5 2. licet in nepotibus expreffa prohibitio * permiffa fit. D. Joh. a Somcren de reprafenta- tione
|
|||||||||
|
Ad Senatusconsultum Trebellianum, £37
|
||||||||
|
fiduciario relinquere debeat. Nifi d, /.30. §.
4. & 5. accipias de Principe herede fcripto & reftkuere rogato , qui ex fingulari indulgcntiai vult praeceprione contentus efie, licet illa quar- tam totam non faciat : ficuti etiam Principes aliquando quartam totam remittebant & quafi donabant f\deicommiffario , fi finc ulla pr^ece- ptione rogati effent reftituere hereditatem j un- de & Gotofredus in notis ad d, $. 4. monet aliter legi, fi Prtnceps heres &c. Non etiam ceffat ex eo, quod teftator prohibuit, heredi- tatem alienari extra familiam. Quamvis enim ifta alienationis prohibitio, rei fingularis intui- tu facta , id operetur , ut quartse Falcidise de- tractio ex ea non fiat, fi titulo particulari perle- gatum relicl:a fit, juxta authent fed & in ea re C. ad leg. Falcid. noveli 119, cap, ult. tamen ad fideicommiffum univerfale id porrigendum non eft; cum formula illa prohibitionis rci fin- gulari appofita, non impediat , quo minus ex cseteris rebus Falcidia deducatur, atque ita lu- crum aliquod penes heredem maneat ; nullum vero lucrum fenfurus effet fiduciarius , fi ita Trebellianicse detradio videretur prohibita: ut proinde diverfa Falcidiae & Trebellianicse hac in parte ratio fit. Prseterquam quod illa aliena- tionis prohlbitio in legato relido non ineft ex ipsa legati natura 5 at fideicommiflo univerfali tacite ineft. Fachineus controverf. libr. j. cap. 6; Mantica de conjecl. ult. volunt. libr. 7. tit. 12. h«i». 20. & feqq. Ant. Mat|hseus de fucceffion. difput, 13. mm. 17. Vide tameneundemAnt. Matthseum paramia 2. Belgarum Jurifc. num. 50. in med. Neoftadium CurU Holl. decif f. in Jine, Groenewegen ad Grotii manuducl. Itbr, 2. cap. 20. num, 16. in ultima edit. Sande de prohibit. alienat, part. 3. cap. 8. num. 47. 48. Denique nec ex eo Trebellianicse detraftio im- pedita cenferi debet, quod fiduciarius fine in- ventario hereditatem adiverit, de qua reftituen- da rogatus eft ; cum id neque lcx ulla didet, neque ratio fuadeat. Ncc argumentum aces- fante hoc in cafu Falcidise ex legatis deduclao- ne ad Trebellianica? denegationem rede peti- tur ; quia expeditum eft , univerfali fidei- commiflb gravatos nunquam plus praeftare fi- deicommiffario univerfali, quam acceperunt , dum non res fingulas aut certam quandam at-( que defignatam quantitatem, fed jus heredita- tis, quodvelplura vel pauciora complcfti, nec tantum lucrofum fed & damnofum effe poteft, reftituere rogatus eft j unde & fideicommiffa- rius hcres dicitur , & tanquam talis oncribus hcreditariis ex Trebelliano obnoxius fit, ac fi- dekommittentem rcpratfentans, jusomnefuum ex ejus capite metitur, nec plus aut minus ha- bet , ratione illius hercditariae portionis, quae ipfi reftituitur. At legato gravatus ultra vires hereditatis tcneripoteft, quia certse rci vel quan- titatis praftatio ipfi a teftatore , plus forte de bonis fuis fperante quam in his eft, impofita Y y y frit, |
||||||||
|
tiene cap. 6. num. 20. vidc tit. de inoff. teftam.
num. 15. Sed nec Trebellianicae locus eft, fi pise caufse fideicommiffum debeatur, dequibus, aliisque vide ad legem Falcid. num. n.&feqq. Uti & fecundum fuperius expofita, fi fiducia- rius coa&us adiverit , adeo ut ncc pcenitendo poffit deinceps fibi quartam falvam facere. /. nam qttod ad 14. §. qui compulfus 4. ff b. t. eo quod injuria hoc ipfo , quo hercditas fufpe&a dicitur, defuncto infertur , qtiam heres pceni- lendo non poteft abolere. arg. /. qui ea mente C<, ff. de furtis. Adhaec quartae beneficio non gaudet, qui teftamento militari reftituere rogatus cft. /. Marcellw autem 3. §. quod autem 1. ff b. t. nec fideicommiffarius, fi ipfe rurfus akeri reftituere rogatus fit. /. lex Falcidia 47.$. 1 ff. *d leg. Fdlcid, /, Lucius Titius 78, $. heres in- (litutus ii; ff. h. t. nifi conftet, primum fidu- ciarium in gratiam primi fideicommiffarii abfti- nuiffe a Trebellianicse detra&ione. /. 1. §. inde Heratius 19. ff. h. t. Ant. Faber Cod. hbr. 6. tit. 27. defin. 1. Fachineus controverf. libr. 5, tap. 7. "Wiffenbach ad Tand. h. t. num. 11. Leeuwen cenf. for. part. 1, Ubr. 3. cap.p.num, j, Quod fi primus fideicommiffarius fiducia- rium invitum adire compulerit ac reftituere, at~ «jue ita totam hereditatem absquc ulla diminu- tione confecutus fit, totam quoque tenetur re- ftituere, nec quartam Falcidi» jure retinere, feu fideicommiffario fecundo deducere poteft. /. fi jpatroni 55. ^. /? fdeuommtffam 2. ff. h. t. Nec eft contrarium, quod adire cogens, & itarefti- tutionem obtinens, legis Falcidiae beneficio ad- verfus legatarios uti poffit, quatenus ipfe fidu- ciarius uti potuiffet, fi fponte adiviffet. /. faEla tn 63. § (t cum fufpeclam 1 i.ff.h.t. cum aliud fit, ex perfona heredis ad legata conveniri, aliud, proprio nomine defuncti precibus adftringi. d. I. fi patroni 55. §. qui fideicommiffam 2. inmed. ff. h. t. Praeterea ad fideicommiffa , quae non ex ultima voluntate fed ex contraftu vel pa&o, veluti antenuptiali , debcntur , Trebellianicse detracYio non pertinet. Neoftadius de paclis an- tenupt. obfervat. z. in notis fere in pr. Percgri- nus de fideicommijfis artic. 51. num. zz. . 58. Non tamen ceffat haec detra&io , fi fi- «Juciarius detra&a certa re vel quantitate , reli- quam hereditatem -reftituere rogatusfit, &mi- nus quam quarta in rebus praseipiendis com- prehendatur ; fed id, quod quartje deeft, fup- plendum erit, tumvetcri tum novojure, quia intelligi nequit ea ratione quartae detra&io ex- preffe prohibita. §. fed & fi 3. lnftit.quib.mod. teftam. injirm, § ft quis rem 9. lnji. b. t. quod ipfum etiam puto velle Marcianum in /. (i le- gattts %o.§.& heres 4, ff h. t. cumait, etiamft in praceptione minus quam quarta pars ejfet, non amplius Frincipem patt vindicaturum; non, quod fiduciarius non pius detrahere poflit; fed potius, quod fideicommiffarius non plus quam dodran- tem vindicarei, integrumque adeo quadrantem |
||||||||
|
;
|
||||||||
|
Lib. XXXVI. Tif.I.
|
|||||||||
|
1%
|
|||||||||
|
ac fideicommifla particularia fufficiens creditur,
ubi ex inventario heres patrimonii quanthatem docere nequit; adeoque Falcidise & legitimae non deducendae eadem quantum ad legatarios ratio eft: ita quoque, fi quxratur de legitimS ejus , qui univetfali fideicommiffo oneratus eft, eadem legitimse, qua» Trebellianica' caufa eft; ac proinde ficut Trebellianicam non per- dit ob non confedum repcrtorium, ita nec pcr argumenta fuperius adduda legitimae deduftio- ne ob id privandus eft, etiam cum ex juris ca- nonici difpofitione,moribus comprobata, duarum quartarum, Trebellianicx ac legitimae, detradio locum habet: prsefertim, fi confideres,etiam quos- dam ex illis, qui Trebellianicam ob non confe- dum repertorium ceffarearbitrantur,nihiIominus ei, qui inventarii confcriptionem prxtermifit, le- gitim2e deducT;ionem in univerfalis fidcicommifli reftitutione haud denegare,tanquam qus Trebel- lianica favorabilior fit ; uti id obfervat Vinnius feleel.quaft.libr. 2. cap. 28. poft med.verfproxi- ma. Andr.Gayl.libr. z.obferv. ^S.num. 14. do. Effedus reftitutionis eft, quod onera hc-
reditaria pro rata parte , qua hereditatis reftitu-» tio fit, ipfo jure tranfeant ad fideicommiffariumy proratavcro, quae rctinetur, penes fiduciarium remaneant, five de a»re alieno, five de legatis prsftandis quseftio fit. I. 1, /. 2. C. b. t. l.qui quadringenta 2. /. cogi poterit 16. §. inde qu*~ ritur 3. ff. b. t. §. fed quia j.&^.fi qttis una 9.. Inftit, de ftdeicommiff. bered. I. 1, \quiminorem 19, ff. m legat. nomine caveatur. fic ut&dele- gatis prajftandis uterquc tum diredus tum fidei- commiffarius heres cavere legatariis obftriftus fit. I. etiam 15.0, 1, ff. ut Itgat. nomine caveatur. Vt tamenonus legatorum non ferat cum effedufi- duciarius, ( fed tantum pro rata onus seris alieni) quando nil prarter quartam totius hereditatis pe- nes eum remanet, five aflcm reftituere rogatus, quartam ex Senatufconfulco deducat, five dedticla quarta reliquam hereditatem reftituerejuffusfit*,. cum expeditum fit, eum omni modo quartam totius hereditatis ex Senatufconfulto falvam ha- bere, ut patet ex d. I. qui quadringenta 2. /. Mar- celltts 3. §. item Pomponius 1. ff h. t. Grotius manud, ad jurifprud. Holl. libr. z. cap. xo.num» 6. 7. Fachineus controverf. libr. <$,cap. 8. Leeu- wen ctnf. for. part. 1, libr. 3. cap. 9. num. 2* Adde Peregrinum de ftdeicommiffis art.4. num, 22. & feqq. Plane, fi fidudarius non majo- rcm partem reftitucre rogatus fit, quam ut ipfl poft fidtam legatorum folutionem integra quar* ta poffit falva efle, non dubium videtur, quin & ratione ipfius quartar onus legatorum ipfc agnofcat. Qiia rationeab Ulpiano poft Julia- num definitum fuit, fi quadringenta habens, ducenta legaverit Titio, & partem dimidiam hereditatis Sempronio reftituere rogaverit, c* Trebelliano rcftitutionem faciendam efle, & lc-* gatorum petitionem fcindi, fic ut ccntum qui- dcm petantur ab heiede, centum vero alia le-^ gatarius
|
|||||||||
|
fuit, adquam folvendam fefe adeundo devincit,
qttando hereditas folvendo eft; folvendo autem efle prafumitur jure novo, praefumtione juris & de jure, adeoquc ad omnia tum a?ris alieni tum legatorum integrorum onera fufficiens effe cre~ ditur, ubi fine inventario aditio fa&aeft. Ne- que in contrarium facit, quod poft alios a Vin- nio felett. qu&ft. libr. i, cap. 28. urgetur, Val- adi£ appellationem in jure «que adquartamex fideicommiflis univerfalibus deducendam perti- nere , ac ad eam , qua* ex legatis detrahitur. Nam etfi hoc verum fit, non tamen inde fequi- tur, in omnibus ergo idem in utraque obtine- re, quod nec ipfe Vinnhisfuftinueritj dnm in quibusdam apertiflimum difcrimen eft: cumque fuperius manifefta differentia: ratio hac in parte data fuent, fruftra ex communi quartse utrius- que denominatione ratiocinium inftituitur. Si urgeas, fiducia|ium negligentem inventarii con- feclionem debere negligentia* illius pcenam fu- ftinere : id quoque facile concedi poteft , fed utrum in qtiartseTrebellianicae amiflione illa pce- na confiftat, aut jure civili conftituta fit, id necdum probatum eft: magisque omiflionis hu- jus coercitionem in co pofueris, quod adverfus omittentem in lkem juretur ab eo , cujus in- tereft, inventarium cbhfe6tum non efle; prout id non modo in tutoribus, repertorii confecliio- nem pra-termittentibus , receptum fuit, juxta /. tmor qui inventarium 7. ff. deadmin. &peric. tut. fed & in ipfis teredibus, qui inventarii re- medium a Juftiniano prsefcriptum fpernendum,' & ad antiquum deliberandi jus transeundum crcdiderunt, fi deinde poft deliberationem non adeant fed repudient, ac ob id ad rerum here- ditariarum , interim a fe pofleflafum , reftitu- tionem, iis faciendam , qui vel ex fubftitutio- ne vel ex lege jus fuceedendi habent, obftri&i fint. I. ult. §. fin autem hoc 14. in fine C. de jure deltberandi, quique fere ad exemplum tu- torum tenentur fideicommiflario rationes red- dere, ut patet ex /. mttlier qu<e 22. §. fed enim \.ffb. t. Et fecundum hancfententiam in Hol- landil, in fupremo Mechlinienfi Senatu, in Ca- mera imperiali, alibique judicatum fuifle, ex Neoftadio Curia Holl. decif 3. inftne. Chrifti- neo vol. 1. decif 317. »«»».4. Andr. Gayl libr.t.obferv. 138. num. 13. aliisque monet Groenewcgen ad autb. fed cum tejlator C. ad leg. Falcid. Leeuwen cenf. for. part, 1. libr. 3. cap 9. nttm. 6. eamque tuetur Fachineus con- troverf. tibr. 4. cap. 3 8. Rittershufius ad novel- lat part. 6. cap. 8. num. 37. Perezius adtit.c. de jure deliber. ntim. 1 $ Zoefius ad Pandeil. god. tit. de jure deliber. num. 17. 59, Uti autem di&um fuit in tit. de jure
deliberandi num. 27. heredem fine invcntario adeuntem non magis legitimam , quam Falci- diam deducere poffe, fed integra legatariis de- bere legata folvere, quia hereditas ob omiffum inventarium ad omnia tum credita tum legata |
|||||||||
|
Ad Senatusconsultum Trebellianum. £39
|
|||||||
|
satarlus a fideicommiffario petat: quoniam fe-
cundum hanc rationem integram quartam ha bet, ideft, centum integra. i.\.%.pen.ff.h.t. Diverfum effet, fi quadringenta habens trecenta lecaflct» & deduciis centum rogaffet heredem, ut hcreditatem Sempronio reftituatj tunc enim, dedudis centum reftituta hereditate, legatorum a&io in folum fideicommiflarium daturj quia centum hoc cafu non hereditario fed magis prar- legati jure habet. d. /. i. §. ult. ff. h. t. Nam & generaliter, fi fiduciarius prascepta deduciave certa re vel quantitate, reliquam hereditatem rcftituere rogatus fuerit, ac reftituerit, nequc seris alieni neque lcgatorum onus ulla ex parte fubire tenetur, fcd id totum fideicommiflario incumbitpraftandum; eo quod fiduciarius quan- tum ad rcm illam certam aut quantitatem prse- cipiendam, fecundum jam di&a, magis legatarii quam heredis loeocfle intelligiturj perinde acfi ipfe ex re certainftitutuseflet, ac fideicommis- farium quafi fine re fcriptum, conjun&um fibi ac coheredem habuiffet: ufque adeo, ut fi in pracipienda re, vel quantitate, maxima con- tineatur hereditatis pars, in folidum nihilomi- nus a&iones transferantur, & fecum dcliberare debeatis, cui rcftituitur hereditas, an expediat fibi reftitui. §. fi quis una 9. lnftit. h. t, de fi~ deicommiff. hered. quifi reftitutionem refpuen- dam cenfuerit, onera omnia pencs fiduciarium, <ex aditione obligatum, permanerent. Quod fi lcgatis folvendis non fufficiant ea, qus ad ta- lem fideicommiflariurn ex reftitutionedelatafunt, jure quidem antiquofideicommiflariusnonultra tcnebatur legatariis, quam quatenus ad eum ex liereditate pervenerat, quia ante inventum in- ventarii beneficium neminem oportebat legati nomine plus prseftare j in reliquum tamen fidu- ciarius in fubfidium ex sequitate hactenus faltem ad legata devin&us cfficiebatur, quatenus fupra quartam bonorum partem ex prsccptione penes eum erat. /. 1. §. fi is qui quadringenta 17.ff. b. t. Idemque etiam ajure novo alienumnon videtur, quoties cum inventario hcreditas eft aditaj eo quod nec tunc inplus, quamadeum pervenit, obligatus crcditur, fecundum alibi expofita. Sed fi abfque inventario aditio facta fit, & hereditatis reftitutionem fideicommifla- rius admiferit, magis eft, utadomniatum cre- dita tum lcgata in folidum prxftanda obftri&us fit, ac de fuo fupplere teneatur, quanro minus ad eum ex reftitutionepervenit,quarn quidem in seris alieni & lcgatorum onere eft, cum utique hunc in cafum maxime quadret, quod in d. §.9. Inft. de fdeicommiff. hered. ab Imperatore fcrip- tum eft, eo tempore, quo jam invcntarii ufus ac commoda ab eo indufta fucrant, fecum de- liberare debere eum, cui reftituitur hereditas , an expediat fibi reftitui, & ob id etiam tunc, cum maxima hereditatis pars in pratceptionibus continetur, in folidum nihilominus a&iones in cum transferri. Si tamen fidcicommiflarius fol- |
vendo non fit, fic ut neque ex hereditafiis ne-
que ex propriis ejus bonis integra lcgatarii le- gata confequi poflint; non iniquum fuerit, ip- fum quoque fiduciarium» qui fine invchtario adierat, in fubfidium ad legata legatariis folven- da, non modo quatenus ex prxceptionibus Iu- cratus eft , fed in folidum , conveniri. Sicut enim jure veteri de praeceptionibus haclenus itl fubfidium folvere debuit , quatenus illse quar- tam excedebant, ( quia omnes hcredes quadran- tem bonorum ex lege Falcidia debebant fibi fal- vam habere) quafi onera per reftirution.em he- reditatis eatcnus non fuiflent tranflata, ac ipfe vere heres manfiffet, ex d. /, 1. §. 17. ff, h.t. ita quoque pari ratione in fubfidium ex jure novo habendtis eo loco vidctur, ac fi poft aditam fine inventario hcredkatem onus legatorum acrifque alieni per reftitutionem pro ea partc, quoe ab inidoneo fideicommiflario ob inopiam fervari non potuit, tranflatum non fuiflet. Quibus confequcns eft, ut» quseapudGrotium mantt* ducl. ad jurifprnd. Holl. libr. 2. cap, 20. num. 11. & 12. dicuntur de legatisper fiduciarium calem in fubfidium non prazftandis, nifi ex eo, quod fupra quartam ex praccptionibus apud eum reperitur, admittenda tantum fint de cafu, quo cum inventario ex juris noviffimi difpofitione hereditas adita fuit. Cumque hac ita quantum ad Iegatarios obfcrvari fuadeat ratio juris, lon- ge magis in creditoribus hereditariis probanda funt j quippe quibus olim quoque hcredes in folidum ultra vires hereditatis ex aditionc ob- ligabantur , dum lcgatariorum intuitu Falci- dise beneficio muniti erant; ncc ullum lega- tariis legatum debcbatur, nifi poftquam om- nibus hereditariis creditoribus fatisfa&um fuis- fet. 61. >{oii tamen ita reftkutio heredkatis ex
caufa fidcicommiffi fit, quin viciffim fiduciario facultas competat deducendi per retentionem, aut etiam repetendi ea, quae hcrcditario nomine ab eo erogata funt. /. tnulierquazz.§.fedemm U,jf-b.ii veluti in confedionem inventarii. arg. /. ult. §. in computatione 9. C. de jure deliberandi. Ant. Faber Cod. libr. 6. tit. 27. defin. 25. in exfolutionem centefimse» duccntefima?, fimilifque altcrius partis patrimonii, ad fuftinenda bclli onera in publicum conferendat. Placit. Ordin, Holland. 28. Julii 1674, vol. 2'. Placit. HoU. pag, 1070. inpr. ( non item vicefimse collate- ralis fucceffionis. Placito Ordin. Holl. 17. Aug. 1658, vol. 1. Placit, Hotl. pag. 15 13.) adhsec in confervationem perpetuam aut inftaurationem xdium exuftarumvel collapfarumf in aeris alieni hereditarii aut legatorum folutionem , aliaque fimilia, non item in quotidianam refcclionem. /. qui exceptionem 40. %.fipars i, //. de condicl, indebiti. /. domus hereditarias 58. /. 59. /. 60. I. 61. ff. de legatis 1. /. ubi pure 19. §.ult.ff. h. t. ubi per heredem fideicommiffarius intclH- giturl I-ate Peregrirms de fideicQmmiJfisart. 50. Y v y 2 GarV |
||||||
|
L f b. XXXVI. T i t. I.
|
||||||||||
|
54<>
|
||||||||||
|
Garfiasde txptnfts & melivrat. cap 16. 17. &
cap. 7. rntm. 5. & feqq. Refponfa Jurifc. Holl. part. 5. confil. 227. dummodo probaverit ero- gatorum quantkatem, cum paria fint, noneffe & non.apparere. Neoftadius Curi& fttpremade- cif. 27. Nec perperam dixeris, fidueiarium eas poffe impenfas deducere ac meliorationes, quarum deduclio bonajfideipoffeflbri&emphy- teutse poft finitam emphyteufm conceffa eft, facM meliorationum arftimatone fecundum ea, quae fcripfi in tit. de rei vindkatione num. 36. & tit. fi ager veclig. id eft emphfl, petatur. num. pen. Adde Andr. Gayl. libr. 2. obferv. 121. num. 12. Gomezium variar, refolttt. tom. 1. cap. 12, num. 40. Sande deprohibit.alicn.part. 3, cap. 8, num. 57. & feqq. ttfque adfinem. eo excepto, quodfideicommiflario nontantumex- ceptio ck retentio, verum etiam a<5tio pro im- penfis per lcges data eft. d. I. 40. §. 1. ff. de con- dift. indeb. d /.58 & feqq.ff.de legatis 1. quod- qtie fiduciaritis pati non tenetur fnnSuum percep- torum cum impenfis ac meliorationibus compen- fationem. Peregrinus de fidekommijfis art. 50. mim. (J4. nifi quatenus id fuadcnt ea, quas fupra, Mtm.49.in fine h. 1. fnerunt propofita. 61, Quoties autem bona reftitutioni ex causa
fideicommiffi obnoxia funt, alienari nequcunt, nifi ad folvendnm xs alienum fideicommitten- tis, & legata ab eo data, quoties alia non re- periuntur, ex quibus horum folutio fiat. /, fi- liusfamilias 114. §. divi Severus 14. ff.de iega- tis 1, l. pater filium 38. //. de legatis 2. Andr. Gayl. libr. 2. obferv. 137. num. 4. Pcckius de teftam. conjugum.iibr. 4. cap. p.num. 2. Sande de prohibit. alienat. part. 2. cap. 8. num. 8. & feqq. Refponfa Jurifc. Holl. part. z.confil. 111. aut nifi confentiant omnes illi, quorum inte- reft ratione fideicommifli. I. quotiens-ab 11.C. de fidekommiffis. I. nihil proponi 120. §. omnibw l.ff. de legatis 1. Andr. Gayl. libr. 2. obferv. 125». num. io. Quin & ad congruam dotem liberis aut donationem ante nuptias conftitucn- dam alienatio a jure civili permifla fuit. auth. Yes quA C. communia de legatis. wvell. ^.cap. 1, vide Groenewegen ad d. auth. Sande de prohib. alienat. d. part. 3. cap. 8. num, 17. & feqq. ad Kum. 22. Rittershufium ad wvellaspart. 6.cap. $.:num. 10. 11. & cap. n. Fachineum con- trov.iibr. 4. cap. 48. Meaochium iibr. 4. pr&fumt. 189. 190. non item, ut fe aut fuos a carcere, aut pcena corporali liberet ob deli&um imponen- mt cum itaalieno periculopeccaturuseflet, ac is ptinireturt qui nihil admifit, nt poft alios EittersHufius ad wvell.part. 6. cap. 11. num. 5. Qttod fi fub conditione fideieomfniffum reli- iftucft fit, re&ius quidem fecerit, fie§pendcnte ab omni alienatione abftinuerit j cum alienandb 'nihii prarjudicet juri iilorum, adquos exiftente conditione res pervenire debent; fed tamenin- tercederc interim nequeunt fideicommiffarii, quo , fijintts aiicnatio per fiduciariuim pengatut, ad |
||||||||||
|
eum effeQum , ut ipfe fibl noceat , nec alie-
nata vindicare poffit, five poftmodum deficicn- te conditione fideicommiffurn collabatur; five exiftente conditione a fidcicommiflariis ad re- ftitutionem conveniatur-, cum contra fuumne- queatfaclum venire, fecundum ea, qu& tradi* di in tit. de rei vindkamne num. 18. S%. Non tamen dubitandum videtur, qtvirt
pendente fideicommifli conditione debitores hc- reditarii recle tutoque fiduciariofbivant heredi, atque ita ille per folutionis acceptationem he* reditarias pcrimat obiigationes; cum hac&enus nuilus alius fit, cui debiti illius pctendi & fo- luti acccptandijus natumeft, fibique fideicom- miffarius imputare debeat, quod medio tem» pore non idoncam pro fideicommifli reftitutione cautionem excgerit, fi forfan cxiftente condi- tione non omne, quod intcrim fiduciario fo- lutum eft, ob inopiam ejus recuperare pofllt. /. ante reftitutam 104. ff. dtfolmion. Gratianus difceptationum fortnf. tom. 2. cap. 6^6. num. 8. 9. Sed & res fideicommiffarias, qus fervandofcr- vari nequeunt, redle per fiduciarium aiienari, ita ut pretium earum exiftente die vei conditione reftituatur, haud ambigitur. /, mulier qut 22. §. fed entm 3, ff h. t. cumctiam tutores taiium rerum pupillarium alienandarum poteftate mu- niti fint. /. lex qua 22. C. de admimftr. tut. & praetor pendente hcreditatis petitione poffeffori hereditatis earum pcrmittat alienationem. I. divus Pius 5. /. wn folum 53. //. de petit. heredit. ficut 8c heredi de adeunda heredi- tate. /. Arifto fcribit 5, ■'■& i. I. 6. /. 7. §. $i ff. de jure deliberandi. Andr. Gayl. libr. 2. ob- ferv. 137. num. 12. Carpzovius defin, forenf. part, 3. conftit, 8. defin. 32. Adhsc commu- 1 niter fere placuit Interpretibus , res reliquas, 3 qua» fervando fervari poffunt, a fiduciario per- mutaripoffe cum aliis mclioribusacutilioribus, maxime, fi nulla probabilis fideicommiffarii in rem hereditariam affcdionis ratio appareat: cuin impediends non videantur utilitates perfons il- lius, incujus gratiamprohibitioalienationisin- duda fuit, nec contra voiuntatem teftatoris vi- deri poflit fa<5ta pcrmutatio rerum , qua fidei^- commiflarius non lifditur, fed commodum fcn- tit. arg. d. I, divus Pius 5. ff. de petit. beredk. Nam & res ecciefiafticas atque dotales alicnari vetitum eft; & tamen eas cum aliis permutari utilioribus, a. jure permiflum fuit. wveil. 7; cap, z. §, 1. I. ita cmftdnte z6. ff. de juredou Peregrinus dt fideicommiffis art. 40. num. 32. Carpzovius defin. fat, d, part. 3. conftit. 8. defin. 33. Refponfa Jurifc. Hoiland. part. 3. vol. 2. ctmfii. 43. num. 10. & confii. 44, 45. Qua de causa nec impediendus fiduciarius rei fideicom- itiiffaria: fervitutes acqurrere, aut a fcrvitutibns impofitisaliisque ontribus cenfus, canonis an- nui, fimilibnsque iibcrare, vcl etiamexfeudali allodialem facere, nifi jusprimogenittrrseaiieu- jus, qui Feudum cx natura ejus nbi foli ex -fi- deiconv*
|
||||||||||
|
»
|
||||||||||
|
um Trebellianum. f$t
drantem imputentur ; quatenus vero portiories
ex lege vel confuetudine deducendas aut con- fumipermiflasegreditur, retra&ari poteft; non, ut omnia alienata pro rata parte infirmentur, fed ut tantufn poftremo alienatorum revocatio fiat. Nam cum in jure cautum fit, res» qua: afe herede alienatx funt, in quartam heredi im- putari. /. MarceUus autem 3. §. rts qU4 3. ff. b. t. confequens eft, eam folam alienationem con- tra leges faftam intelligi , quar portionem cx fideicommiffo reftituendam kedit, quod demum per pofterius alienata contingere manifcftum eft. Hugo Grotius manud. ad jmifpmd. HoII. l:br. z. cap. 20. num. 27. Cujaciusad novelia^m 35>, circa tned. Ant. Faber, Cod. libr. 6, tit.zj. defm, 2. inpr. Sande de prohibit.alienat.part. 3. cap. 8. num. 42. & feqq. Carpzovius deftn. for. part. 3. conflit. 8. deftni 35. in fine. Confer Neoftadium Curia fuprema decif 21. Et ad res hafce poftremo loco non jure alienatas, apos- iefforibus quibufcunque avocandas , ( fi fecun- dum jus hodiernum immobiles fint, dummobi- lia fequelam non habent ) rei vindicatio fidei- commiflariis comparata eft; fic ut neque ufu- capione neque longi vel longiffimi temporis praj- fcriptione repclli poflint, ubi inter alienationem a fiduciario fadam & exiftentem fideicommiflGl conditionem tam longa temporum intervalla in- terceflerunt; cura interim agere noq valenti fi- deicommiflario non currat prsefcriptio, &per- inde omnia habeantur, ac fi alienatio nullain- tercefliffet. /. ult. $. fm autem 3. C. commtmix de legatis. juncX /. «0« ideo 66 ff. de rei vindi- cat. Hugo Grotius manuduft, ad jurijprud. Holl. libr. z. cap. 20. num. z6. Sandc de prohibit.a- lienat. pm, 3. cap. 8. num. 51. & feqq. adnum. 57. & decif. libr. 4. tit. y. defin. 16. in fine. Andr. Gayl libr, 2. obferv. 137. num. 5. 6. & vulgo DD. ad d. I. ult. §. 3. Parcns p. mem. Paulus Voet de natura mobilium & immobil. cap. 20. num.i. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2 con- fil. 15). quaft. 5. 6. eo excepto , quod medii temporis fru&us ab eo perccpti, in quem alie- natio facta eft, perinde penes eum remaneant, uti, non fafta alienatione , per ipfumfiducia- rium percepti apud fiduciarium remanfuri fuis- fent. arg. /. peto 6*9. §. pradium 1. ff. delega- tis z. Barry de fuccejfan. hbr. 8, tit. 3. num.6-$. Sande de prohibit, alienat. part. 3. cap. 8. num, 13. & cap. 4. num. pen, & ult. Brunemannus ad l. ult. §. 3. C. commun. de legatis. quodque vindicandas rei fideicommiflaria* facultas noti competat fideicommiflario, qui fiduciario alic- nantiheresexftitit, pro e^ faltem parte, exqua hercs eft. arg. l.cum a matre t^C.dereivin- dkat. I. filiusfamilias 114. §. fed & ft 16.ff.de legatis 1. Plane, fi unus ex pluribus, jequalc jus vindicandi res fideicommiifarias non rcete alienatas habentibus, alienanti fuccefferitj non ideo reliqui totius rei avocandas poteftatem ha- bent, fed is, qui alienanti heres# fuit, cstcris Y y y 3 fidci- |
||||||
|
Ad Senatusconsult
<kicommiffo vindicare potuiffct, eo modo lae-
deretur. d. part. 3. vol. 2. conftl 43. mm. 10. 11. & confil. 44. 45. Amplius cx-decretoCu- nx sedium fideicommiffariarum vetuftate colla- bentium alienatio apud nos permittitur, ea le- ge, ut pretium inde redaftum in alterius rei vel nominis emtionem impendatur , & compara- tum in alienati locum fubintret, ac fideicom- miffarium efficiatur. Neoftadius Curk fttprema decif. 74. adde Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 3. rol. 1. cpnfil. 143- Similiter res fideicommiffi- riaspignori poffe obligari a fiduciario pro num- mis mutuo acceptis, ut inde fideicommiuaria- rumrerumcentefima, ducentefima, aliave por- tio, fifco in neceflitatibus Reipublicae penden- da/exfolvatur, conftitutum fait. arg. /. 114. §. 14. //. de legatis 1. Placito Ordinum tMt\%., Julii 1674 vol. 3. Placit. Holl. pag. 1070. in pr. Confer Cujacium libr. 5. obferv. 16. Iliis infuper in cafibus > quibus teftator fiduciarip dedit alienandi poteftatem , alienatio interpofi- ta rata manet , ncc fideicommiffarius aHenata revocare poteft» fed cautione renetur contentus effe de"rerum alienatarum pretio poft exiften- tiam diei vel conditionis reftituendo, fic ut pre- tium fuccedat in locum rei. arg. /. lmperator An- toninus 70. §. ult. I. 71. 72. f. de legatis z. Refponfajurifc. Holl; part. 5. confit. 174. De- nique, fi & fiduciarius alienans, & is in quem fafta alienatio, 'ignari fuerint, res fideicommis- fo obnoxias effe, idque non fua culpa, fedfa- &.o fideicommittentis, dum forte maritus uxo- rem teftamento fimpliciter heredemfcribit, co- dicillisautem, ex prseccpto mariti poft mortem demum uxoris aperiendis, eam fideicommiffo gra- vat; propter juftam tam uxoris quam emtoris Sgnorantiam heredes mulieris, ut fundus apud cmtorem remaneat , fideicommiffario pretium dare debere, refponfum fuit. /. ult. §. ult. ff. de legatis 2. Confer Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1. confil. 188. circa med. pag. 410. Pe- regrinum de fideicomm. art. 40, num 38. & feqq. Brunemannum ad l.ult. §. t.C.commuma de legatit Sande de prohib. alien. part. j.cap. 7. mum. 9.1 o. An autem fiduciarii heredis trans- a&io cum tertio fuper rebus fideicommiffariis, vel compromiffum, vel fententia inter fiducia- rium & tertium de hifce litigantes lata, aliaque fimilia , noceant fideicommiffario , expofui in tit. de tramatlion. num. 8. quibus adde Percgri- num de fideicommiffis art. 53. 64. Quod fi extra cafus fupra recenfitos alie-
natio per fiduciarium ficta fuerit, ex xquo & bono adhuc fuftinenda vidctur, quatenus non cgreditur quartam Trebcllianicam , aut Tre- bellianicam & legitimam fimul jun&as, aut do- drantem bonorum omnium, prout vel tmius, vel duplicis quartse dedu&io, vel usque ad dodran- tem confumtio fecundum jura fuperius tradita locum habere poteft, ac fiduciario permiffa eft; Cc ut alicnata in quartam, quartasvc»aut do- |
||||||
|
Lib. XXXV
|
||||||||||
|
I. T I T. I.
fidcicommiffum voluit fufpcnfum effc. /. cum
avus -102. ff. de condit. & dcmonfirat./. cum acutiffimi 30, C. de fdeicommijfis. /. ult. §, fia autem 3. C. communia de legatis. aut illidefint, ad quos fideicommiffum voluit pertinere. /. qui folidum 78. §. pen. ff. de legaw 2. ( adde qua: fuprade fideicoramiffi perpetui duratione dida num. 33. ) non obftante eo , quod Papinia- nus fcripfit, in cafu, quo fideicommiffum fa- milia: relidum cft, ultimum ex familia , pra?- ter qucm nullus alius fupereft , cautionem fi- deicommiffariam interponere debere. /. peto 69, §. fratre 3. in fine ff. de legatis 2. Cumenim ibi agaturde fideicommiflb perpetuo familisere- lido, merito cautionem ultimo Papinianus imr> pofuit, quia is adhuc liberos fufcipere poterat, adeoque poft eum alii de familia fupereffe, qui fideicommifli perfecutione deinceps uti poffcnt, ubi caventis repudiant hercditatem. Sande de prohtbit. alien. part, 3. cap. 6, num. 17. Pra5- cipue vero fideicommittentis voluntate ceflat fi- deicommiffi prseftandi obligatio, fi eum grava- minis impofiti poenituerit; dummodo fiducia-. arius pcenitentiam docere poffit; cum volunta- tis mutatse probatio incumbat ei, qui dick. /. clari & 19, /. fideicommijfum ejus 27. C. de fi- deicommijf. I. lucius Titius 22. in fneff. de lega- tis 2. junct. /. eum qui 22./. de probation. Ut tamen pcenitentia: indicium fufficiens cenferi non debeat, fi teftator filium naturalem, quem fortc ex affe heredem fcripferat, ac univerfali grava- verat fideicommiffo, refcripto Principis Iegiti- maricuret, ita ut legitimationis diplomate libc- ratcftandilicentia lcgitimato conccdatur; cum utique illa de bonis difponendi conceffio non alio fpedet, quam ne fifcus de legitimati bonis poft ejus obitum controverfiam moveat, utiple- rumque de fpuriorum fucceffionc fifco cum pro- ximioribus fpurii lis intercedit; ( de quo alibi) quamvis negari nequeat, quin hadenus Iegiti- matio laxet fideicommifii vinculum, ut filius, qui ante legitimationem unam tantum quartam fibi ex Trebelliano liberam habere poterat, vcl etiam nullam, ubi Trebellianicse dedudio ex- preffe prohibita erat, nunc duas quartas, non obftante prohibitione, falvas habeat, ac de iis quocunquc poffit modo difponere. Refponfa Jurifc. Holl. part. i.confil. 150. Non etiarr» mutatK voluntatis argumentum eft, fi fideicom- mittens ei-, quem prius fideicommiffo onera- verat, in pofteriore teftamenti parte concedat alienandi poteftatem; veluti» fi inftitutum im- puberem roget, ut, fi fine liberis moriatur? hereditatcm Titioreftituat, eique infuper inter-< dicat, ne durante minorennitate alienet, fed de- mum poftquam major fadus fuerit. Nam etfi inter Interpretes id controverfum fit, quantura illa aHenationis conceffio operctur ; aliis qui- dem cenfentibus , vi illius permiffionis fiducia- rium ita alienare poffe , ut alienata non retra- dentur , licet fine prolc fiduciarius moriatur; aliis
|
||||||||||
|
54*
|
||||||||||
|
fideicommhTum petcntibus partem facere intel-
ligiturt nam, qua? ratio csteros admittit, ea- dem refpedu ejus, qui heres eft , tacitam in- ducit penfationem, ut partem fuam cum cseteris vindicare defiderans , exceptione pcr poffiden- tem repellatur. I. unum ex familia 6j. §. fed ft mo 3. ff. de legatis 2. Adde Joh. a Sande de- cif libr. 4. tit. 5. defin. 16. Brunemannum ad d.L67. §• 3. jff.de legatis z. num. 6. : 65. Evanefcit fideicommifli gravamen variis modis, puta vel fa<5k> fideicommiflarii, vel ex voluntate fideicommittcntis, vel cafu, vel publi- C3E autoritatis interventu. Fado fideicommiffarii pgr repudiationem fideicommifli delati, fed nec- dum agniti, fi modp fideicommiffarius ipfe re- pudiatione ufus fit; cum ne patris quidem re- pudiatio noceat filio, cui fideicommiflum re- lidum fuerat. /. ex repudiatione 6. C de pdei- xommiffis, §. fi quis una 9. lnftit, h. t. de fdeicom- miff. heredit. Perezius ad tit. Cod. de fidetcom- Ptijfis nitm. ult. Uti & per renunciationem feu , remiffionem ab omnibus illis fadam, ad quos exiftente conditione fideicommiffum devolvi de- bet, five illi proximam habuerint, five remo- tiorem fideicommifli fpem, five etiam remitten- tibus heredes fint. /. 1. /. cum proponas 16. C, depaclis. L de ftdeicommiffo n.C.de tranfaclion, ConferSande deprohtbtt. alienat. part. ^.cap.S. tium. 30. & feqq. ad num. 38. & quos ille citat num. 30. nve expreffe renunciaverint, five tacite, dum in rerum fideicommiffariarum confenferunt alienationem; dequo fupra»«m. 62. uttamen confenfiffe non intelligatur, qui vcnditioni prx- fensfuit, & forte tanquam teftis adfignavit l.fi fundum 92.jf. de legatis 1. arg, Lftcut. re 8. §. non Vtdetur ij.ff. qttib. mod.pignus vel hj/p. folvit.San- dcdeprohib.altenat.part.^. cap.%. num. 28.29. Et quamvis non defint» quibus placet, conven- tione fideicommifli remiflionem continente non prsjudicari illis , qui tempore remiflionis nec- dum natt erant. Ant. Matthseus de fuccejfion, difput. 1 z. num. ult. Rcfponfa Jurifc. Holland. fart. 1. conftl. 143. verfi waar tegens. Perezius ad tit. C. de fideicommiffis num. 23. tamen id admittendura haud videtur, fi tales poftea de- mum concepti natique renunciantium heredes iint; eumaequepofthumi, acjamnati, fadum ejus pratftare teneantur, cujus fucceflbres funt, per jura vulgata. Confer Refponfajurifc. Holl. parr. 4. conftl. 175. & Refponfum Curia: Ul- trajectinse inter Refp. Jurifconf. Holl. part. 5, ionfil. 14. pag, 78. An autem in dubio fidei- commiffarii , fibi invicem fubftituti , cenferi debeant remififfe fidekommiffum ex eo , quod inter fe bona reftitutioni obnoxia diviferint, ad- dita promiflione , fe adverfus divifionem haud venturos, expofitum ex profeffo in tit. de trans- aclion. num. zi. , 66. Fado feu voluntate fideicommittentis
extinguituronus fideicommifli, fi deficiat con- ditio fidekommifli expreffa vel tacita , ex quiJ |
||||||||||
|
Ad Senatusconsult
|
54!
ante conditionis exiftentiam moriente, heres
ejus in ipfius locum fuccedat in fideicommiffi fpem: five tacita ex conjefturis pietatis colliga- tur. Gayl. d. obferv. 13 2. num. y.&feqq. Unde, cum pater Titium & Sempronium filios fuos heredes fcripfiffet, eofque fibi invicem per fi- deicommiffum fubftituiffet, nulla exprefsa libe- rorum ex his nafciturorum fa&a mentione auc fubftitutione, ei autem, qui ex ipfis inftitutis ultimus fine liberis mafculis moreretur, fubfti« tuiflet filias, eammque liheros, placuit, fu- fceptos ex pradefun&o Tkio liberos mafculos Sempronio poftea fine liberis morienti fubfti- tutos intelligi, eo quod ipfos quoque fiiiarum liberos , multo minus dileftos , in ambabus filiorum inftitutorum portionibus expreffe fub- ftitutos voluit ; nec juftum vidcri potuit, heredum inftitutorum liberos tanquam ex di- lectioribus perfonis fufceptos , & per teftato* rem in conditione pofitos, deterioris efle con- ditionis, quam quiminusdilccliifuerant, utra- tiocinatur Ant. Faber Cod. libr. 6. tit. zz.de* ftn. 14. ^38. (qeum tamen vide d. libr. 6, tit. 8. defin, 25.) & in hujus fententia» firma- mentum conferre videtur, quod ab Hugone Grotio traditum, in cafu quo teftator fcripfe- rit, Titius heres efto, fi Titiusfine liberismortuut fit, Mtvius heres tfto, Titio ante teftatorem moriente, liberos Titii Mjevio fubftituto po- tiores effe, libr. z. manud. adjurtfpr. Holl. eap, 20. num. 4. 5. Sed &, fi non ultima volun- tate , fed a&u inter vivos, veluti pa&o dona- tioni inter vivos adjc&o, vel pado dotali, fi- deicommiflum indudum fit, magis eft , ut pa&o defignati fucceflbres fideicommiflarii, an- te conditionis eventum morientes, fpem fidei- commiffi ad heredestranfmittant; cum conftet^ illos, quibus ex contradu fub conditione de- betur, pendente conditione crcditores effe, con>- tra, quam in legatariis conditionalibus obtinet. /. is cui fub 42. ff. de obligat. & aft. eumque» qui fub conditione ftipulatus fuit, fpem obfi- gationis ad heredes transferre, fi, priufquam conditio exftat, mors ei contigerit. §. fub cori- ditione 4. Inftit. de verb. obligat, Et hax ita, fl pa6la dotalia fic concepta in vin contracl:us fu- ftineantur; non item, ubi ultimarum volunta- tum aut fucceflionis inteftatx vicem obtinent, prout id colligi poteft ex iis, qusein tit.de pa- tlis dotalibus latius excufla funt, prsecipue numt 6q.&66. AddeHenr. Kintfchot. refponfoj^ num. 6.& feqq. & diffentientem Sande dectf.tri- ftc. libr. 4. tit. j.defin. 19. patt. 2. fo 6%, Qtiod fi poft exiftentiam conditionisi
ex qua fideicommiflum fufpenfum fuerat, fed ante petitam reftitutionem autagnitum fideicom- miflum , fideicommiflarius fat6 funfhis-fit, du- bitandum haud vidctur, quin exemplo legatarii jus perfequendi fideicommiffi, cujus dies jarh ceflerat, in heredes tranfrhittat. arg. /. cam fe± cundum 3. C. de ftdekommijfis. I. cogi poferit16. §. idem
|
||||||||
|
aliis contra exiftimantibus , alienationem inte-
rim quidem, quafi pendente fideicommiffi con- ditione fa<5hm, fuftineri; fed exiftente condi- tione, adeoque fiduciario fine liberis deceden- te, alienationes in irritum deduci: tamen in eo faltem omnium confenfus eft, quod non ob- ftante indulta poft annum vicefimum quintum alienandi facultate, onus nihilominus fideicom- roiffi perduret, vel in non alienatis fecundum primam, vel in ipfis quoque alienatis exiftente deinceps conditione, fecundum pofteriorem o- pinionem; cujus utriusqnc rationes & autores exhibet Fachineus controverf. libr. 4. cap. 75. Et non incongruum fuerit, hanc dubiae huic tcftatoris fideicommittentis voluntati interpre- tationem dare , ut fiduciarius eo quidem tem- pore, quo alienare prohibitus eft, foliusquat- tx Trebellianicse dedu&ionem habeat, ac ultra quartam alienare nihil ex dodrante poflit; illo vero tempore , quo ipfi alienatio permifla fuit, usque ad dodrantem alienationis facienda; jure gaudeat, folumque quadrantem fideicommifla- rio fervare teneatur, perinde, ac fi rogatus effet reftituere, quicquid poft fuam mortem ex bo- nis fideicommittentis fuperfuturum eft, conve- nienter novelle 108. Cum enim ex teftatoris difpofitione id apertum fit, voluifle eum here- dem inftitutum fideicommiflb onerare , & ta- men ejus circa res fideicommiflarias poteftatem minus coarctare , ubi jam major fadus effet, cuam cum adhuc in state minore confiftens, ctiamnum judicii imbecillioris laborabat fragi- litate ; interpretatio fuperior apprime videtur liuic tcftatoris voluntati refpondere: quippe qui, dum quartse Trebellianicae detraclioncm talia- lienationis interdi&ione non fatis exprefTe pro- hibuit, ipfius quoque quartae alienationem non intelligitur prohibuifle. arg. /. Marcellus 3. $. res qtu 3. ff h t. dum autem majori fattoin- dulget alienandi facultatem, necnie in jure no- ftro inter folius quartse Trebcllianicae deducen- dae & dodrantis totius aHenandi confumendique licentiam medium quid invenitur , fi id non aperte a fideicommittente defignatumfit, con- fequens eft, ut non aliud reftius, quam usque ad dodrantem abfumendi licentia eidem creda- tur per alienandi poteftatem tributa efle. Aliter Sandedeprohtbit. alien, part. t^.cap. 8. num. 5. 67. Cafus fortuiti interventu fideicommiflum
cSeficit, fi fideicommiflarius pendente fideicom- miffi conditione moriatur; cum fpem fideicom- miffi rion tranfmittat ad heredes. /. Statius Flo~ tus 48, §. ult. ff. de jure fifci, l, unic, §, fm au- tem aliquid 7. C de c&ducis tollendis. arg. /. fi tum heres 4. L ft-poft 5. §. fed ft fub 2. /. cum illud 25. ff. quando dieslegat, cedat.l. i.§. dies t. I. heres meus 79, §. htret meus 1. ff.de con- dit. & demonftrat. Andr. Gayl. Ubr. 2. obferv. »52. Ant. Faber Cod. Itbr. 6. tit. z$. defyn. 2. nifi alia appareat voluntas teftatoris, five illa «xpjefla fit, dum juffit, ut, fideicommjflario |
|||||||||
|
y
|
|||||||||
|
Lib. XXXVI. TiT. I.
|
|||||||
|
544
§. idem U&ci&ms 9. /. quidam ita 25. pr. I. po->
fiulante 44. pr. I. Sejus Saturninus 45. ff. b. t. L pen. §. utt. C. h. t. Licet enim fideicommis- fariudnftarheredisfit, &heres hereditatem non aditam non nifi quibufdam ex caufis ad here- des tranfmittat, tamen hac in parte diverfa he- reditatis dire&se haud adita?, quam fideicommis- farise haud agnitse, ratio eft: cum heres, qui necdum adivit, nullum omnino jus in heredi- tate adeptus fit, unde nec ullum jus hereditatis tranfmittere poteft: at ex adverfo fideicommis- fario ex aditione fiduciarii a&io cx teftamento, vciut ex quafi contradu, qusfita jam fuit, quamprimum fideicommiffidiesceffit; cuicon- fequens erat, eam quoque, tanquam heredita- riam, in fideicommifTarii heredem ita tranfire, uti in legatarii hercdem eadem ex teftamento adfcio tranfmittitur. Sed &, fi hereditatem a fiduciario necdum aditam ponas, non eo minus tranfmiffio locum habet; eo quod tunc faltem fi- deicommiflario extraordinarium prsetoris officium fupereft,quo implorato fiduciarium invitum com- pellit ad adeundum & reftituendum j ut proin- de hujus quoque remedii extraordinarji implo- randi jus, fideicommiflario defun&o natum» heredi ejus haud videatur denegandum cffe, dum remediorum extraordinariorum jura etiam in he- redestransferuntur. arg. /. non folum 6. ff. dein integr. reftitution. Ne dicam , ipfam quoque hereditatem non aditam in heredes tranfmitti, ex jure deliberandi. /. cum in antiquioribus ip. C. de jure deliberandi, cumque non dire&o tan- tum , fed & fideicommiffario heredi hoc deli- berandijus indultum fit. $. p. lnft. defideicom- miff. bered. nulla ratio eft, cur non in heredem quoque fideicommiflarii eadem deliberandi, ag- rtofcendique poft deliberationem fideicommiffi, licentia tranfiret. Quod autem vulgo urgetur, fideicommiflum necdum agnitum ac reftitutum altcri delegari aut cedi non pofle. /. ft mulierita fp. §. m affe 1. ff.de jure dot. ac proindenec ad heredes tranfire , id debilius omnino eft: nam etfi plerumque , quod cedi poteft, etiam in heredes tranfitorium fit; non tamen viciffim illud omne, quod cedi nequit, ideo ad here- des tranfmitti prohibitum eft: cum facilius ad heredem tranfmiffio quam ceflio admitti debue- jrit, quia tranfmiffio inheredem non ita invol- vit perfona: mutationem, dum heres interpre- tatione juris una cum defun&o perfona eft, non item extraneus, quisquis ille fuerit, ad quem ex ceflione jura tranfire debent. Gomezius va- riar. refotut. tom. 1. cap. 5. num. p. Peregrinus 4e fideicommijfis art. 31. num. 31, Andr. Gayl iibr. i.obferv. 131. Ant. Faber Cod. libr. 6. tit. 27. defin. 7, Zoq&us ad Pand.tit.de acquir. rehmitt. beredit. num. ^y.&feqq. AddeGras- fum fentent. libr. 1. §. pdeicommiffam quaft. 66 Gomezium Variar. refol. tom. 1. cap. 5. ffum. 8. <£p. Si fiducforius ante fideicommittcn-
|
|||||||
|
tem mortuus fit, etlam tunc fideicommiflurn
corruere necefTe eft ; cum eo tempore , quo dies fideicommi.ffi cedere debuerat, nullus in- veniatur , a quo fideicommifTum reftituatur, nullus, qui ad fideicommiffi prjeftationem ad- eundo devinc~tus fit : quod enim heredis alicu- jus fidei nominatim committitur, poteft videri ita demum dari voluiffe fideicommittens» fi ille heresextitiffet. l.patermeus 29, §. quod 1. ff.de le~ gatU 2. arg. /.illeaquoi-^.%, quiergo 3.infme ff, b. r.Leeuwen cenf.for. part. i.ltbr. 3. cap, 5. num. ult. quod tamen fallit, ficum fideicommiflaua fubftitutione teftator etiam conjunxerit directam vulgarem , adeoque & jure directo & jure fi- deicommifli fubftitutus vocatus fit; tunc enira fiduciario ante teftatorem moriente , fideicom- miffarius admitterctur tanquam vulgariter fub- ftitutus. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. conftl. 115. Adde Barry de fuccejfion. libr. 8. tit. 18„ num. 23. vel fi claufula codicillaris tefiamento fideicommifTum univerfale continenti inferta fit; quippe quo cafu ex illius claufula? vigore here- des ab inteftato cenfentur rogati fatisfacere fi- deicommiflario. Licet enim claufula codicilla- ris fubftitutiones directas non convertat in fi- deicommiflarias; tamen cum teftator voluerit, utis, quem inftituit, quemque pr« fuis Icgiti- mis dilexit heredibus, hereditatem reftitueret fideicommiflario, longe magis id vi claufula* co- dicillaris cenleri debet petiiffe ab illis, qui ex lege vocati, minus a fideicommittente dile<3i fuerant. arg. /. eam quam 14. C. de fideicom- miffts. Brunemannus ad d. I. 14. Confer Fer- din. Vafquium de fucceffton. tom. 3. libr. 2. §. 11. num. 51. Gomezium variar. refol. tom. 1. cap. 5. num. 8. Barry d. tibr, 8. tit. 18. ««»». 23. Nec prauermittendum, in fideicommiffis 'particularibus, quibus Iegatarius gravatus eft , non per omnia idem fervari. Si enim legata- rius fideicommiflb gravatus moriaturante tefta- torem, aut poft mortem ejus legatum repiidiet, fideicommiflarius ab herede inftituto & adeunte fideicommiflum re<Se petit. /. ft ab eo p. ff. de ufu & ufufr. legato. I. pater meus 29. ff. de le- gatis z. tum, quia legata, quse caduca vel m causa caduci funt, penes heredem cum fuo one- re remanent. /. tmic. §. in fecundo 4. & §. nt autem 9. c, de caduds toUendu. I. ult. ff. debk qus, pro non fcriptis. tum quia magis fideicom- miflarius quam legatarius videtur ita honoratus efle; cum capere non videatur, qui erit refti- tuturus. /. aliud eftcapere ji.ff.deverbor.fignif. &plerumque, omifsainterpofiti, capientis per* fona fpeftatur. /. cum dotem 57. ff. adleg.Fal- cid. /. cum ei qui 42. ff. de Ugatis 2. /. fi fide» mea 28. ff. de legatis 3. fic ut & ufusfructus magis ex fideicommiflarii quam Icgatarii perfb- na finiatur /. fi legatum 4. ff. quib. mod. ufasfr, amitt. ac fideicommiffarius reda via caveat he- redi * de reddendo eo , quod amplius , quarn per legem Falcidiam licuerit a legatum apparebit. /. vidc*.
|
|||||||
|
QjJANDO DIES IZ
■ i.videamus$.ff. fi cui pltts, quam per leg, Fal-
eid. licuerit, legat, ejfe dtcetur. 70. Autoritate publica fideicommiffi cffica-
cia tollitur, qiioties Princeps, jufta causa mo- tus, ex plenitudine potcftatis k\x rcmittit fidei- commiffi vinculum, veluti, alicui defcendenti fideicommittentis, qui fine fua culpa lapfus fa- cultatibus, nihil prseter res fideicommiflb gra- vatas poffidet, quafi probabile non fit, teftato- rcm ita voluiffe per fideicommiffi vinculum con- fulere familias fuse, maxime collateralibus ,* vel ctiam extraneis, ut contra pietatis rationem po- ftcritati fuae duram famis ac paupertatis impone- ret neceffitatcm. Etlicet non defint, quietiam fine Principis autoritate ob neceffitatem exhibi- tionis permittuntfiduciario poteftatem alienandi res fideicommiffarias, tanquam liberas, ut poft Menochium libr. 4. prafumt. 191. Peregrinum de fideicommijfis art.qz num. $6.&feqq. alios- que tradit Sande de prohib. alienat. part. 2. cap. 8. num. i$.& iz. acaliquoties antea Hollan- dix Curia tales fideicommiffi laxationes causa cognita petentibus indulferit, poftea tamen pla- cito Ordinum Hollandix 23, Julii 1670 vol. i.placit.pag. 491. conftitutumfuit, neque Cu- rix, neque ulli alteri collegio, fed folis Hol- landia? Ordinibus, juris hujus in fuo territorio exercendi poteftatem effe. Quo tamen non mu- tatum videtur, quod fupra monitum, decreto Curisc sedes fidekommiffarias ruinam minkantes alienari poffe, ut pretium inde reda&um fidei- commiffarium fiat; cum ita non laxetur fidei- commiffi vinculum, fed tantum rei > quse prae vetuftate indies deprctiabitur, cum re permu- tatio fiat. 71. Quod fi fiduciarius hereditatem pluri-
J>us reftituere rogatus fit, & unus aut quidam cx pluribus deficiant, jus accrefcendi etiam in fideicommiffis hifce univerfalibus locum habet, fic ut reliqui totum capiant. arg. Lfiliusfamilias 114. $. D. Severus 11. ff.de legatis 1. I. cumpa- ter 77. §. libertis 27. ff. de legatis 1, l. unic. §. bac autem 14 C. de caducis toUend. Guido Papa? decif. 335. Gomezius variar. refolut. tom. 1. tap. 10. num. 23. Graffus §. jus accrefcendi. quaft. 21. num. 2. Sande de prohibit. alienat. part. %.cap. 8. num. 26". fimodo fideicommis- farii hi univerfaies re & verbis fimul, vel fal- |
|||||||||
|
UTORUM CEDAT. J^J
tem re tantum, inter fe conjundti fint, (non
item, fi verbis tantum) eodem modo, quoid in materia legatorum de tripliciter conjun&is ■ prolixius expofitum eft; cum hac in parte jus accrefcendi non in aliqua juris neceffitate, uti quidem in heredibus diredlo inftitutis, fed tan- tum in probabili teftatoris voluntate fundamen- tum habeat. Ant. Faber Cod. libr.6.tit. ^.de~ (in. z. Pcregnnusdefideicommijfisartic.9, Man- tica de confjett. ult. volunt. libr. 10. tir. 3. ■»«»;. r. 2.3. 7. & feqq. Carpzovius defin.for.part. 3. conftit.z. defin. 19 Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 3. cap. 7. nutn. ult. Jacob. Coren con- * /»/. 24. (licet hic in cafu fibi propofitononfa- tis rcfte contendat verbalcm fimul ac realem con- tineri conjundtionem) Necobftat l. pater filium 38. §. filiam 2. ff. de legatis 3. cum fa&i fpe- cies in illa lege contineat folam vernarum ma- numiflbrum conjun&ionem verbalem, non item realem; dum ad fideicommiffum vocat vernas, quos in fuo teftamento nominaverat, adeoque (efe referendo ad propria vernarum nomina, in alia teftamenti parte exprcfla, omnibus nomi- natim reliquiffe videtur; nominum autemnun* cupatio viriles partes facit ab initio, ac ideo fingulis ab initio partes dataeintelligunturj in- ter quos , utpote tantum verbis conjunclos D jus accrefcendi locum non habet; ut latius ex- fequitur Cujacius obfervat.libr. 15. cap. 4. SL« mili modo non adverfatur /. Lucitts Titius ?S. §. qtu babebat ro. ff. h. t. Cum & ibi inter filium ac nepotem vel nulla, vel faltem ad fum- mum fola verbalis conjunttio appareat •, utpro- inde nec mirum fit, inter eos tanquam verbis tantum conjuncl;os omne ceffare accrefcendi jus. 72. Fideicommiffa odiofa effe refpeflu gra-
vati, ftridamque recipere interpretationem, nec de perfona in perfonam , nec de cafu in ca- fum extendenda effe , vulgo traditur : quod admitti poteft, fi non aliud fuadeant circumftan- tiae, uti id in variis fadorum fpeciebus, jam ante excuffis, manifeftum eft; prasfertim cum voluntas fideicommittentis potiffimum fpecTari debeat, ac obfervari : fic ut generales illae de fideicommiflorum interpretatione regulas faepe quidem ufum inveniant, fed & fsepe fallaces fint. |
|||||||||
|
V S IL
fideicommiiTorum cedat?
A R I A.
veniat ? Quando cedat & veniat dies legatl
puri • ft beres pure vel fub conditione infittu-
tus ftt, aut cum legatum efl debitum cotiditie'
Z z 2 tiaU ?
|
|||||||||
|
1 l T V L
Quando dics legatorum vel S u m m
1. Quidfit diem cedere, & diem venire ? Quan-
do in contraclibus puris, autin diem conceptis, eutt conditionalibus, dies obligationis cedat & |
|||||||||
|
L li. XXXVI. T i t. I I.
|
|||||||||||||||||||||
|
54^
|
|||||||||||||||||||||
|
3, Quando cedat dies legati conditionalis} Ouii
juris circa ceffionem dtei> ft legatum fub con- trariis duabus condttionibus reliCtum fit, veluti, five navis venerit, fivc non vcnerit ? Quabac inparte fit ratio diverfttatts inter comtattus & ultimas voluntates} 4, Uecenfentur cafus varii, in quibus cenditio le-
gato appofua non impedit tranfmijfwnem ejus. An & conditiones tatita fubauditsf & quidy R iiia exprejft fuerint } 5, Quid jurts circa ceffionem diei, fitefiator de-
cem aut ufumfru&um Titioleget, & Titius ante aditam bereditatem moriatur f Quid, fi Sejae decem, aut, fi pcpererit, fundum ? Quid, fi ufusfructus pure, aut decem fub con- ditione tegata ftnt ? |
|||||||||||||||||||||
|
nale} Quani» cedat dies eorum. quamortele-
gatariiexttngttuntar} Si teftator legaverit Ti- tio pro fe & heredibus , an Titius moriens vtvo tejlatore tranfnmtat legati fpetn ad bere- des} Quando cedat dies legati in diem relicli, cum
cettum eft, diem vivo legatario extiturum effe \ vet cum tncertum eft, an vivo an mottuo tega- tario Jit extiturus', vel plane incertum eft, an uriquam ftt extituttts\ & in quibtMaftbustalis dtes incertus fxt ? Quid juris, fi dies incertus tttoranddt, tantum folutiorits gtatia adjeftus fit; & tinde id coUigi pofftt} Si teftator jnjfetit, legatum alicui pr&ftari, cum eritannorum qua- tudrdecim, annut impletus effe debet tegulatu ter. An legatum dotis nupturar reliclam con- |
|||||||||||||||||||||
|
*
|
|||||||||||||||||||||
|
dttionale > an puram fit?
|
|||||||||||||||||||||
|
relitflis. /. unic. §. libertatibas <S. £% de caducts
tollend. L fx pure 2. ff. h. t. tot. tit. ff, quando dies ufuffr. legati cedat. Sed & operarum le- gatarum dies non cedit, nifi ex eo tempore t quo petitse funt. I. opera 7. ff. de ufu & ufufr. legato, Qitod fi legatarius vivo tcftatore mo- riatur, ad^ heredes nequaquam tranfmittit legati puredati expedationem. %. fieademres 8. Infttt. de legatis. Unde, fi teftator legaverit Titit pro fe & heredibus fuis, Titius autem vivo te- ftatore tnoriatur, heredibus Titii legaturrf haud debetur; cum non hercdes Titii, iedfoIusTf- tius legatarius fit, nee heredum mentio aliatii ob caufam fa<5ia videatur, quam ut apertius eon'- ftaret, noluiffe teftatorem, Utpoftmortem TitH legatarii res legatarediret ad hgredes legantis. fed pleno perpetuoque jure remaneret apud eum ac heredes ejtts; quod ex ipsa proprietatis Jegata; natura fic obtineret, lieet teftator nihil taleca- viffet; fic ut adjedio illa pro fe & beredibas nihil difponat, fed fuperflua plane fit. arg. /, non folum 8. §. ft verba 4. //. deltberat. kgata. juncl l.ftquis in 15. ff. eod. tit. Sande decif. Ubr. 4. {«.4. defn. ri. Leeuweii cenffor.patt. 1. libt. 3. cap: 5. mm. ult. poft Griveilurn & alios ab iis citatos. 2. Drem quod attinet Iegatis appofitum ,
multum rcfert, utrum cemts an incertus fit, Si certus, velttti calendis Aprilibus dari, dies legati etiam tunc ftatim a morteteftatoriscediti venit, cum dics extiterit, fi modo adita jam fic hereditas; alioquin aditi demum hereditate. t. Sempronius Attalus i6,ff. deafu& ufufr. legato. I, fip9ft 5. §.4ta4ue 1. //. b. t. nifi & hic idfue- rit iegatum, quod ad heredem non tranfit; quippe cujus difes ndfl nifi exifteflte die cedit. d. I. 5, §. 1, /. /i dies tt.ff. b. t. Quod fi poft annum aut bienniam quid relidum fit, elapfo dettram bietlnio a morte teftatoris id peti po- teft. /. fx ita relitlam 43. §. ult. ff. delegatisz. Diei incerti Jegat® additi non una natura eft: vel enim irrcferturtt eft, quandd extiturus fit, |
|||||||||||||||||||||
|
ies cedere dicitur in jure, cum cjuid
incipit deberi: venire vero, cum
quid incipit peti poffe. Et in cdn-
traiftibus quidemiHudobtinet, ut,
ubi pure quis ftipulatus eft, ftatim
eedat ac veniat dies obligationis; ubi in diem, protinus quidem dies obligationis cedat, fed non veniat , nifi Iapfo die ; ubi fttb condi- tione, neque cedat neque veniat diesxondrtio- ne peridente, fed tamen fpcs obligationis rta- fcattiY, quae & in hercdes tranfmittitur , fi, prtnfquam conditio extet, morsftipulatori con- tingat. t.cedere diem 213. ff. de verb. figritf junct. §, omnis 2. 3. 4. lnftit. de verbor, obli- gat. at in legatis & fideicommiffis, non eodem modo per omnia id obfervatur: fi enim pure legatum reliclum fit, ftatim quidem a morte teftatoris dies legati cedit, ex antiquiffimo no- viffimoque jure (jure enim medio demum ab apcrtis teftamenti tabulis ex legePapia. Ulpia- ntts in fragmentis tit. 24. § antepen.) etiaman- te aditam hercditatem , fic ut legatarius tcfta- tori fupcrftes lcgatum fuum ad heredes trans- mittat. /. ft poft diem 5. pt. & §. 1. ff. h. t, U itritc §. in novijftmo 5. C. de caducis tollendh. venit autem» ubi hereditas eft adita, cum ante aditionem non fit, qui conveniatur, feu, a qufi peti poffit. I. betedis aditioj: ff.b.t.l om- wia qua, 32.// detegatisz. Necintcreft, utrum heres, qui pure eft legato gravatus, pure, an vero fub conditione, inftitutus fit, Sc ob id tardius adeatj cum utroque in cafu lcgatarius fecurus fit, d. /. betedis aditio 7, pr. & §. 1. /, cum ftne 19, §. cum ab 2 ff. h. <ti Nec, utrum id, quod legatur, teftatori pure , an fub con- ditionc defceatur j pofito, qdod is legaverit, quod fibi debetur. d. I. cum fxne 1^0. §. 2. 4. ff b.t. Plane, fiquidpurelegatumfit, fed quod legatarii morte perit, legati die§ ab aditi dc- mum hereditate cedit; cum eflfedus ceffionis, .tranfmfffio fcilicet lcgati adheredes, non pos-] lit hit Jocum invenirej prout id" accicHt in* II— j |
|||||||||||||||||||||
|
Jbertate & perfonalibus fcrvimtibtts «eftamcnto ' Certani tatn^, ilkm tivo leptmie extitmim
cffej
|
|||||||||||||||||||||
|
QUANDO DIES LEGATORUM CEDAT»
|
||||||||
|
547
|
||||||||
|
tis quseftio cft, ut patet ex /. Sejus Saturnittus
4<J. //. ad fenatufc. TrebeU. 8c fi quidem ab ini- tio dies incertus pubertatis, majorennitatis, &c. adjiciatur legato uno verboram complexu, ve- luti Titio , cum ad legitimam atatem petvenerit, centum do lego, credendum in dubio magls cft, diem incertuin conditionis vice a tcftatore ap- pofitum effe, ac ob id impedire legati trans- miffioncm. d. I. 21. /. 22. ff. h. r. arg. d. I. 3. C. h, t. fin diverfis orationibus, veluti Ti- tio centum lego, qua» ei praeftari volo, cum ad puberem a;tatcm pervcnerit, dicm pubeita- tis potius moranda; folutionisgratiaaddidiffete- ftatorem , quam lcgato, quod ab initio pure da- tum erat, conditionem inferuiffe, prarfumcn- dum eft. d. L 26. §. 1. //. b. t. dt /. pen, C. h. t. Gomezius variar. refolut. tom. 1. cap. ^. num. 26". Sande decif. libr. 4. tit. 4, dcfm. 7. quaft. ult, Jacob. Coren confil. 2%. Wiflen- bach ad tit. ff. de condit.& demonftrat. voL 2. difput. 8.»«»;. 6. Carpzovius defin.fonnf.part. 3. conftit. 13. defm. 25. »»/». 12. & feqq. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2, confil. 2. Sane fi teftator voluent praftari legatum, cum lcgatarius erit annorum quattiordecim, aut viginti quinque, legatum anno demum impleto, non ccepto, peti potcft. /. pen, C. h. t. /. /t cui le» gatum 49. ff. de legatis 1.1, non putabam 48. ff. de condit. & demonftrat. excepto cafufingu- lari in /. qui ftlium 74. §. i.ff.adfenatufc. Tte- beU. cujus exceptionis ratio in paupertate & ver- bis teftamenti ponitur, ut ipfe textus habet. Adde Tuldenum ad Cod. h. t. num. 1 o. Bron- chorft enant. cent. ^.affert. 57. Anautcmle- gatum dotis nupturae reli<5tum conditionalc, an purum fit & ad heredes tranfeat, fi puclla in- nupta moriatur ? diclum in tit, de dote ptaleg, nttm. 1. , , 3. In conditionalibus Iegatis dies non nifi
exiftente conditione ccdit, fic ut, medio tem- pore moriente legatario, lcgatum ad heredes non tranfmittatur, ctiamfi conditio non cafua- lis fed potcftativa eflet, & heres legatarii ofiir- ret implementum ejus. /. ft poft dtem 5. §, fed ft fub z. ff. h. t. I. ab omnibtts 104. §. in tefta- mento 1. ff. de legatis 1.. Quin imo, fi lcga- tum alicui fub contrariis duabus conditionibus relidum fit, v<Aut\ ftve navts ex Afta venerit, five non venerit, Titio do lego decem, non aliter tranfmittetur ad heredes, quam fi cafus altcru- ter vivo legatario extiterit; cum & hoc prp con- ditionali habeatur. /. hujufmodi 13//. h. t. arg. l.fx illud 27. ff. de legaits 2. Nec moverede- bet, quod ex ftipulationibus aliifque contrafti- bus conditionalibus fpes obligationis tranfmit- tatur ad heredes, fi , priufquam conditio extitis- fet, mors contrahenti contigerit. §. fub condi- tione 4. Inftit. de verbor, obligat. §. cumquisfub 25. lnftit. de inutil. ftipulat. l.in quantitatej^. §. magna 1. ff. ad leg, Falcid. quodque emtio fub contrariis talibus concepta conditionibus non Z 2 z 2 condi- |
||||||||
|
cffe; vel ccrtum quidcm, illumcxtiturum efle,
incertum tamcn an idvivo an mortuo lcgatario futurum fit; veldeniqucincertu$|prorfus, an, & quando dies extiturus fit. Primocafu, cum nempe certum eft , diem yivo legatario exti- turum effe, dum et legantur centum, cum ip- fe morietur, dies talis legati , perinde ut puri, ftatim cedit. a morte teftatoris, nec obligatio fufpenditur, fed fola folutio differtur, & lcga- tarius moriens lcgati petitionem ad heredes trans- mittit. /. ficum heres 4. §. 1. ff. b. t. I. heres pteus 79. pr. //. dehondit. & demonftrat. Sande decif. libr. 4. tit. 4. defin. 7. quxft.^.inpr. Sc- cundo cafu dies, in eo incertus, an vivo an mor- tuo le^atario fit extiturus, conditionis loco eft, veluti heres > cum morietur ipfe, centum Titio dato; & ob id legati dies non aliter cedit, quam fi moriente heredeTitius fuperftes& capax fit, nec prsemoriens legatarius fpem legati ad here- des transfert. d. I. 4. pr. I. hnjufmodi 13. ff. h. t. I. 1. §. dies 2, d. I. heres meus 79. §. heres tneus 1. ff de condit. & demonftrat. Idemque multo magis de cafu teroio dicendum eft, cum, fcilicet incertum prorfus eft, an unquam dies legato appofitus extiturus fit; cum diesincertus conditionis loco habeatur. /. dies incertm jj. ff. de condit,& demonftraty Hugo Grotius ma- fiud. libr. 2. cap. 23. num: 18. 19. &adhunc diem incertum plane reduci debct setas certa , <jua teftator legatario legatum praeftari voluerit, veluti, cum pubes, cum majorennis crit, cum 3n familia nupferit, cum magiftratum inierit &c. adeo ut lcgatario in impubere setate, aut ante yicefimum quintum annum, aut ante nup- tias aut magiftratuminitummoriente, legatum ad heredes non tranfmittatur. /. fv dies 21. l.fi ritk iz. ff. h. f.. arg. l.fi PontioniUa 3. C. h.t. l.fx cui legetur 49. §. hocautemi. jun£fc. pr. & §. 1. ff. de legatis t. Nifi dies incertusj mo- randat tantum folutionis gratia adjcftus fit: quip- pe quo cafu ftatim a morte teftatorislegatidies cedit, ac, legatario ante diem moriente, Ie- gati expeftatio ad heredes tranfit. Qua ratione, cum ab heredibus centum alumno dari voluis- fet teftator, eamque pecuniam ad alium trans- ferri, ut in annum vigefimum qutntum trientes ufuras*ejus fummaperciperet alumnus, acpofteam ttatem fortem ipfzm , rcfponfum fuit, intra vi- cefimum quintum annum ep defuncto, trans- miffum effe ad hercdem alumni fideicommiffum, quia certa astas forti folvenda? prsftituta vide- batur, non pure relicto fldeicommiflo condi- tio inferta. /. Firmio Heliodaro 26.$. cum ab 1. //. /;. t. I. pen. C. b. t. I. a filia 6%. §. alumno 1. //. ad fenatufc. Trebell l. libertis 18. §. ab heredibus 2, ff. de aliment. & cib, legatis. jun6t. I. nec femel 12. §. fed etfi 4. /. fi cumpr&ftmttone -i.o. // h. t. Tuldenus ad Cod. h.t. num. 6. & feqq. Quando autem diestalis incertus condi- tionem faciat, aute contrario tantum morandx (oluupnis gratia adje&us intelli|atur, volunta- |
||||||||
|
M8 Lib/XXX^
conditlonalis fed pivra efie cenfeatur. /. neceffa-
tio 8. /. fi ita i.ff. deperic. &commod. rei vend. Etenim diverfitatis ratio in eo confiftit, quod Js, cui fub conditione legatum eft, pendente conditione creditor non fit, fed tum demum, cum extiterit conditio: at e contrario placuerit, ftipulantem pendente conditione creditorcm effe; cui confequens erat, legatarium, qui nullum interim habebat jus crcditi, adheredestranfmit- tere non potuilTe, quod ipfe non habebat; fti- pulatorem vero, jus Crediti jam habentem, etiam re&e jus illud ad univerfi juris fui fuccelTorem traiisferre. /. is cui fub 42. ff. de obligat. & atl. Et ha*c ipfa tam varie, quia plerumque tam he- rcdibus noftris, quam nobis ipfis contrahimus atque cavemus: /. fi paclum 9, ff. de probation, at legata ex Iiberalitate quadam ob meritum ob- veniunt; quod meritum non eft in herede, nec heredi legatarii creditur teftator voluiffefavere, nifi prius ipfi legatario bene merenti fuiflet ac- quifitum. arg. /. nec adjecit p.ffi profocio. unde & ab Ulpiano fcriptum cft, illis in cafibus, qui- bus legatarius moricns legatum.tranfmittit, he- redem ejus non ex judicio dcfun&i, fed fucces- fionfs neceflitate , quafi ad xs alienum admitti. IPti §. non folum $. ff. tit legat. nomine cavea- tur. 4. Multis tamen in cafibus conditio legati
rion impedit tranfmiflSonetn ejus, puta, quo- tics ea talis eft, ut vel a lege vel 1 pmore re- mittatur implementum ejus, dum vel probrofa vcl impoffibilis vel inepta ( de quibus in tit. de condit. Infiit. num. 15. & feqq.) eo quod pro puris hsc legata habentur. l.fipoft diem 5, §. fed fi ea -. & 4. //. h. t. Idemque eft, fi conditio poteftativaexfidione jurispro impleta habcatur. d. I. 5. §. item ft y. ff. h. t. ( quod quando accidat, di&um in tit. de condit, infiit. titim, 15». & feqq.) vel fieadem conditio lega- to fit appofita, fub qua etiam heres inftitutus cft, quia conditionalis inftitutio non facit lega- tum condkionale. I. Ji dies appofita 2i.§. i.ff. h. 1.1. aliquando 107. ff.de condit.&demonfirat. jund. I. heredis aditio 7. §. proin.de 1. ff b. t. aut Principi quid fub conditione relicTum fit; licet in Augufta diverfum placuerit. /. quod Prin- tipi $6.1. <tf>ff- delegatisi. Anautemcondi- tioiies tacite fubauditae impediant ceffionem diei & iegati tranfmiffionem ? & quid, fi teftator <eas expreflerit, cpajetiarnnonexpreffe, tamen |
|||||||||
|
71. T 1 t. II.
tacitse exjure fubaudiuntur? trafcatumin tit.de
conditton. lnflitut. num. 5.4, 5. Quod?K#teftator decem aut ufumfrutlum
Titio legaverit, & Titius ante aditam heredi- tatem moriatur, jus petendi decem ad heredes tranfmittit, licet ufusfrudus lcgati dies haud ces- ferit. I. fi ufusfruftus 14. pr. & §. i.ff h. t quemadmodumetiam, fi fcripferit, Sejadecem', vel, fipepererit, fmdum hereseidato. d.l. j* §. 1.//. h. t. licet verum fit, in cafu, qllo* ufusfruclus pure aut decem fub conditione lecrata funt, legatarium petere norfpoffe ufumfrii(ftum, antequam conditio legatorum dccem cxiftat vel deficiat, quoties non legatario fed heredi eleclio pcrmiffa eft, ne poteftas heredi, utrum velit dandi auferatur. l.Titio ufusfruclus zi.ff.de ttfu &ufufr. legato. NechisrepugnatPapiniani refponfumiri /. cum tllud aut 25. pr. ff. h. t. ubi cum pure .^fundum Titianum, aut fub conditione Cbrne- Oianum legaffet teftator , definitur , pendentc conditione non effe locum eleclioni, nec fi mo^ riatur legatarius, ad heredem tranfiiffe Icgatum videri. Non enim aiiud ibi negatur, quam, eledionem pendente conditione non competcre legatario; &obid moriente legatario dum pcn^-* det conditio , legatum illud electionem con- tinens ad heredem non tranfire: quibus fimilia fere contineritur iri d. I. 14. pr. ff. b. t. fedid n6n impedit jj quo minus fundi puri legatum ad heredes tranfmittatur, prout in d. /. 14. §, -, ff.h.t. legatumdecempurereliclorum exjuliani fententia legatarius in heredem transfert, Hcet fundi alterius alternatim fub conditione relicl:i conditio defecerit. Adde Tuldenum Cod. b. t. num. 11. in fine. atque ita quoque Juhanusirt /. cum ita \6.pr.ff. b. t. ex fe ipfo, feuexiis, qua: in d. I. 14. §. t.ff. h. t. occurrunt, ex- plicandus eft, quando de cafu, quo teftator ca^ verat,» Stichum, vel quod ex Pampbito natum erit9 heres meus dato, definit, non ante diem legati illius cedere, quam aliquid ex Pamphila naturrf fuerit, autcertum fuerit, nafci non poffe. Sci- licet non cedit dies legati iliius alternativi; fe<i non eo minus cedit interim dies Stichi pure U* gati, ut debeatur, etfi maxime nihil ex Pam- phila nafci poffe, deinceps conftiterit, cumcer-i tum fit, ex alternative legatis uno deficientej deberi id Iegatario , quod apparet fupereiTe. arg; /. bujufmodi legatum 84. §,fi Titio Stkhm ffl ff. de legatis 1. |
|||||||||
|
. 0
|
|||||||||
|
tlTV^
|
|||||||||
|
Ut leoatorum vel fideicOMmissorum &c. 549
r / r v l v $£ 'i 11#
Ut Iegatorum vel fideicommifTorum fervandorum causa caveatur,
. ,,;\:/V ; ■■■.':';, :.■'■.,..'.■.'■.'"'''■ '•' V:.';*'' '"/ ■■ / ;.'■ . Tr- ■;,.,-. .'■,,.. ;.': ■:;. 4 ';._■ ,'•.
S U M M A R. 1 A,
|
||||||||||
|
i. Cavet beres legatariis ac fideicommiffariis unU
verfalibus aut particularibus, fi legata & fidei- commifft exdie vel conditione fufpenfafmt > vel aliunde dilationem folutionis habeant. Quando unius legati nomine plunbus cavendum Jit } An . & huic cataioni locus, fi legatum fub conditione poteftativa reliclum fit ?
2, Qui teneantur ad banc cautionem} Quibus cavea- tur} An & procuratoribus legatariorum} An & le- gatorum difpenfatoribus ? An & ultimo fubftituto fideicommijfmo per primum fiduciarwm ? a, Quo in loco praftanda ftt luccwtio, &quan- do ? An & poft litem conteftatam aut poft ap pllationem} Quidinterfuintercautionem, qua ex ediclo pratoris, & eam qu& ex refcripto Anto- nini interponitur ? An iterum cavendum, fifi- dejujforesinidoneifmt} |
||||||||||
|
4, Quis ftt effeclus bujus cautionis ? Att ccmmit-
taturt fi heres pendentelegati conditione abho- ftibus captus autmortuusfit} 5, Quomodo aStio ex ftipulatu, contra fidejuffores
intentanda , imitetur naturam aclionis ex te- ftamento, ratione fruthum, ufurarum, jurisac- ,i crefcendi, &c.
6. Non fatifdatfifcusaut refpubHca* ttec quipro-
bare paratus eftt mhil deberit aut pr<tfentem de jure fideicommiffi offert cognitionem. An fatifdetur ei, cui liberatio legata , attt cui a pupillari fubftituto qttid reliilum, quamdiu pu- pillus vivit ? An fi pater fuo fliof. legatum de- beat} Anlegatarius paclo pojfit banc cautionem remittere} An & teftator jure civili ac mortbus} Et quidt fitunc beresfua difiipet} vendum eft; eoquod, quamdiu lis hjec deter-
minata non fuefit, neque; conftiterit, quem Titium teftatordefignaverit, neutriquid debc- tur. /. f\ duo 16". //. b. t. pmi l. ftfuerit 10. ff. de rebus dubiis. Nec, (uthoc obiteraddam) onerari ex eo videtur hercs, quod duobus ca- vere jubeatur pro uno legato; cum poffit eos- dem fiJejuflbres ad utramque ftipulationen ad- hibere; qui & ipfi non orierantur, cum futu- rum fit , ut exitu infpecto non utriquc , fed uni tantum Tkio teneantur. l.fiduo i6.ff.b.t. jund. /. fi fuertt 10. ff. de rebus dubiis. Quo modo etiam id contingit in cafu, quo duobus res eadem fub contrariis conditionibus reli&a eft; ficut &, cum in aliena poteftate pofito le- gatum eft datum, dum tam ei, qui eft in po- teftate, quam qui in poteftate habet, fatifdan- dum eft. /. 1. §. plane 5. & §, ttlt.l. z.l. y.ff. b. t. Quod fi fub conditione poteftativa quid relidum fuerit, vix eft, ut cafitioni huic locus fit; cum fibi imputare debeat honoratus, quod nori, impleat, & ita purificet i-eliftum; nifi imple* mentum poteftativje conditionis temporis majo- ris tradumdefideret. arg. d. I. lf.pr. ff.b. t. 1.1, §. 6. ff. de bon. poff.fec. tab. z. Cavere tcnentur, quicunque gravati funt,
five heredesfint cujufcunque dignitatis & qua- rumcunque facultatum. /. 1.$. 1. ff. b.t. five fubftituti, five legatarii, five fideicommiflarii, quatenus hos omnes legatis aut fidcicommiflis onerari pofle, alibi didum eft. /. 1. §. is etiam 7. & §. certe five iz.l. etiam 15. §. i.ff.h.t.
Grivellus decif. yf.inpr. Peregrinus de fideU commiffts art. 40. num. 10. ac horum omniura Z z 2 3 fuc-
|
||||||||||
|
tn WtisrNm Pet* neclucant > taraen nc mcdio
lH (|§||iijj|| temporeintercidathonoratis libera- <h&z&s*&J& litasdefundij propter inopiam aiit dolum culpamve gravati, pofleffioni bonorum incumbentis, cautio datis fidejuflbribuspergra- vatum interponenda eft, Ut, quibus diebus te- ftator dari fierive voluerit, his dctur vel fiat, & dolum malum abfutumm. 7. i; pr. & §. z. ff. b. t. jun<a. /. poftquam 5. §. fi dies 2. /. 6. ff. b. t. Quod ita jure fingulari placuit favore iiltimarum voluntatum, cum alioquin in folis bonas fidei judiciis obtinuerit, ut pendente obli- gationis die caveatur. /. in omnibus 41. ff. de judiciis. adde tit. de legatisnum. 38. Nonta- men praetor eam promifcue, fed prsemifsa caufse cognitione, non plena & fubtili, fed fumma- liS, ihterponi jubet; prasfertim, cumvarii fint cafus, infra recenfendi, quibus haec cavendi ne- ceffitas haud imponitur. /, 1. C.utin poffeff. hgat.nom. juncV /. fi is a quo 3. §. nec non 1. ff. ut in poffeff. legat. nom. habetque ea locum in legatis, ac fidcicommiffis tum particularibus tum iiniverfalibus. /. bac ftipulatio 14. /. etiam 1 j. §. 1. 2, ff.h. t. prxcipuequidemtalibus, quje ex die vel conditionefufpenfafunt;; quandoque tamen & in pure reli&is, quoties ob execUtio- nem judicii aliamve caufam prxftatio eorum quandam moram habet. d. /. bac ftipulatio 14, 1.1 $.pr. ff. b. t. Quaratione, fi Titio lcgatum Cit, ac duo Titii de legato illo inter fe conten- <lant, dum quifque fibi relidum effe afferit, pendente ea Iite utrique Titio per hercdemca- |
||||||||||
|
Lib. XXXVI. Tit. III.
|
||||||||||
|
fucceflbres. /. I. §•»»» folum 6. ff. h. t. Cave-
tur autem non ipfis tantum legatariis ac fidei- commiflariis , five particularibus five univcrf%- libus, fed & fucceflbribus eorum, quotiesdies ipfis legatariis vivis ceflit. /. i. §. non folum 2. ff h, t. ut & procuratoribus eorum, fimodode rato caveant, ubi de mandato eorum dubitatur. I. fiis & quo 3. §. fi procurator z. ff. ut in poffeff. legat. mm. d. I, 1. §. 4. ff. h. t. nec non ad- miniftratoribus reipublicae pro legatis reipublka? reli&is, qui fi petcre omiferint, ad interefle te- nentur, /, ult. C, ut in poffeff legawum. adhsec legatorum difpenfatoribus, qui teftamento prar- cipcre & diftribuere legata rogati funt; quan- quam & ipfis legatariis re&etunccavetur. l.qui- dam teftamemo $6. § feriptus 3. ff de legatis 1. Nec intereft, utrum certa an incerta Iegati aut fideicommiffi fumma fit; cum in cafu, qtio quantitas incerta eft, is, qui cognofcit, taxa- tione fa&a fidejuflionem interponi jubeat. /. fx quando 6. ff. h. t. Qiiod fi plures fideicommis- fariorum gradus fint, etiam ultimus fideicom- miflarius cautiohem recftc petit a primo fiducia- rio, quoties prsecedentes per abfentiam, aut ne- gligentiam, eandem non petunt. arg. /. is cui legatorum 5. §, pen. & ult, ff ut ihpoffeff legat. tiomine. Peregrinus de ftdetcommijfis art. 40. tium. 10.' . , 3. Prseftanda hax cautio per gravatum vel in
loco, ubi is domicilium habet; vel ubi omnis aut maxima hereditatis pars eft, fic ut ibi adi- vifle intelligatur; *vel etiam ubi fita eft ipfa res prjeftanda, five heres, five legatariusfideicom- miflb gravatus fit. /. poftquam 5, jf. cum quare- batur 3. ff. h. t. jund. /, fi fideicommiffum 50. ?r. & 0.feqq. I. 51. /. 52. pr. & $$. feqq.uf que ad finem ff. de judiciis. Et quidem ante li- tem conteftatam •, undc fi quis, omifsa ftipula- tione, litem dc legato conteftatus fit, ceflare debere ftipulationem Ulpianus ait. /. 1. §pla- nefi quis 9. ff. h. t. Non obftanteco, quod a Papiniano fcriptum & ab Imperatore Marco refcriptum fuit, cum, a quores fideicommiflse petebantur, cum appellaflet, cavere. l.poftquam 5.§. imperator i.ff. h.t. Etenim dicendum vi- detur, cautionem quidem exigipofle, fi heres condcmnatus prov<fcaverit, fed tamen ante li- tem in appellatione conteftatam; comodo, quo & in prima inftantia j nec videri cautionem poft fententiam petitam, cum omnis fententise vis per appellationem fufpenfa ac velut extin&a fit. I. 1. §. ult, ff ad fenatufc. Turpill. Quod po- tiflimum tunc ufunr invenit, cum vi&or lega- tarius poft appellationem heredis , ad folvcndum legatum condemnati, ( cum non prsefenti die fed poft tempus demum ad Iegati prseftationem fe obftri<5tum contenderet) fatius credit expe- dare, donec dies venerit, quo heres fefolvere obligatum confitetur, quam per litem appella- tionis ukerius prasfentem urgere reli&i folutio- nem. Et hoc eft, quodputovellePapinianurn, |
||||||||||
|
cum ait, quod enim ante fententiam, fi peti-
tionis dies moraretur, fieridebuit; amittipoft vi&oriam, dilata petitione non- oportuit. d. I. 5. §, 1. ff h. t. Nifiquis malit, diftinguen- dum elfe, inter cauciohem, quar ex edicl:o pra> toris, & eam qua: ex refcripto Antonini fit; ut ex edido quidem prsetoris petinequeatnifiante litcm conteftatam, juxta d. /. 1. §. o. h.t. ex refcripto veroetiampoft, adcoqueetiam appcl- latione pcndente. d. I. 5. §. 1. Quo fiicit, quod & in aliis differentise apparent inter ea, quse ex hoc praetoris edido. & quse ex Impera-» toris refcripto fiunt; quatenus exedido prsto- ris millio ob non prjeftitam cautionem in om- nia defunfti bona fit; ex refcripto Imperatoris in folas rcs, de quibus fuerat judicatum. d. /, poftquam 5. §. 1. m med. ff. h. t. .Atque infu- per ex edi<5to mifltis fimul cum herede quafi com- muniter bona defun<5ti tenet. /. ft cui <j. pr. & §. qui legatorum zz. ff. ut in poffeff. legat. nom. cum ex refcripto foluspoflideatillasres, in quas miflus eft, fic ut & curandurn fit, ne utenti & fruenti legatario vis fiat. d.l. fi ctii j. §. quod fi ex f$.ff. ut in poffeff. legat.nomine. Deniqueex |
||||||||||
|
cdido miflus in omnia bona nihilheredi, cum
quo fimul res tenet, cavere obftriduseftj at ex refcripto non aliter pofleffionem nancifcitur, quam fi caverit heredi de re reftituenda, fifuc- cubuerit; five heres non potuerit, five contu- maciter noluerit legatorum nomine cautionem prasftare. d.l. pofiquam <j. §. 1. circafn.ff.h.t. An autem iterato fatifdandum fit, fi vel ab in- itio fidejuflbres inidonei admiffi, vel ab initio idoneimedio tempore facultatibus lapfifuerint, patet ex /. ^.infine&l.^.ff. ut in poffcff. legat. nomine effeliceat. ac expofitum ad tit. ffquifa- tifdare cogantur nttm. 3. 4, Interpoiitaj cautionis hujus effectus eft,
quod & heres ac generaliter quicunque grava- vatus, & fidejuflbres ejus conveniri poflint, fi illis temporibus, quibusteftatbrdari fierive vo- lucrit, datum fa&umve non fit. /. cum legatQ- rum 8. /. 9. ff. h. t. nifi conditio legati, cu- jus nomine propofita ftipulatione cautum fuerat, extiterit, poftquam hcrcs ab hoftibus captus eft: interim enim fidejuflbres teneri, negatumfuit, quia neque jus neque perfona effet, adquamverbn ftipulationis dirigi pojfint; dum heres neque ante captivitatem verc debtiit, pendente adhuc obU- gationis die, neque exiftente conditione cceptt debere, quia ex captivitate fervus eft. /. poft- quam heres ^. pr. ff. h, t. Nec huic contrarium. eft, quod a Pomponio traditum, fidejuflbres teneri, fi heres, qui fatifdederat Iegatorum no- mine, pendente legaticonditione mortuusfue- rit, & exiftente legati conditione hereditas ejus adita necdum fit; addita ratione, quia omni- modo dari oportet legatum. /. fiateherede 10. ff. h. t. quod enim ibi fidejuflbres tenentur, necdum adita heredis hereditate, id inde eft, quiahereditas perfona; vicem fuftinens, ac de- funuturh
|
||||||||||
|
/
|
|||||||||||||
|
IJT LEGATORUM VEL FIDEICOMMI SSORUM &C. $Jt
finauroreprsfentans, obligatacrat; utproinde I cui liberatio Iegata eft, quia is penes fe legatum
1 ■ - - • " •■<•"•• • { hzbet. I. 1, §.fi debttori z. ff, ut inpojfejf.legat. nec ei, cui a pupillari fubftituto quid reli&um
eft, quamdiu pupillus vivit. /. is cu\ legatorttflt 5. §. fi ab impubetis 12. ff. ut in poffeff. tegat.
arg. I. mmbus 2. §. intetdum 2. ff, de vulg. & puptU. fubfiit., Pater quoque fuo filiofamilias ca- vere non compellitur. I filio y.ff. b.t. nifi yel filius pendente conditione a. patre emancipatus fit, quo cafu pater ei cavere tenetur, cumhy- potheca bonorum fuorum. d. /. 7. ff.b. t. vel pater ad fecunda vota tranfiverjt. novell. 22. cap, 41. I. jubemus 6. §. in fupradiclis 1. C, adfena- tufc. TtebcU. yel teftator fpccialiter fatifdari vo- luerit. d. I. 6. §. 1. C. ad SConf. TrcbeU. Addc D. Johannem a Someren de reprafentatione cap. 6. num. 2:2. & quae fcripfi in tit.ufuftuB. quem-
admod, cav.num. j.in fme. Qiiid, quod nec fatifdationis hujus exactioni locuseft, fiis, cui prsftanda, patSo eam rerniferit. /. paclum inttt 46. ff. de paclis. vel teftatpr eam exigi vetuerit, utiidpoteft, d.l.46. ff. de pa&is, l. tpjis rebus z. /. pen. C. ut in poffeff, legat, nomine, I. licet ut 12. ff, h.t, Sic ut remiffio etiamtunc effc&umfortitura fit, cum gravatus fubftantiatn fuam ita diffipat» ut verendum» fit, ne fideicommiflum inane con- ftituatur. /. ult, pr ff.b.t., aut cum non obftante remiffionecautipneminterpofuit; quippe quam pratftjtam mdebiti condicSione condicere poteft, non modo, fi in fa&o, fed &, fi m jure er- raverit, dum cautionem remitti non poflc cre- didit, prout id benigne pra?ter communes juris regulas» ultimarum voluntatum favore, reccp- tum fuit,,/. 1. pr. ff. ut in poffeff. legat, nomin. effe lic. Planeapudnos magisinvaluit, eomo- do, quo cautionis fruduaria? remiflio inutilis eft, inutilem quoque effe remiflionem cautio- nis legatorum nomine; nec adje&am remiffioni comminationem pcenarin cafum exa&ionis cffi- cacemcfle. Neoftadius CuriaHoUand.decif. 20. & Curu fupr. decif. 23. Leeuwen cenffor. part. 1. libr. 2. cap. 8. num, 40. licct-alioquin fatis manifefta diverfiratis ratio inter cautionem fru- duariam, & haoc Iegatorum nomine, a me de- monftrata fiierit in tit. ufufruttuarius quemadm. caveat. num. 9. Parentes tamen fuis liberis, fratres fratribus hic non cavere, vult GroeneT wegen» ad Grotium manud% adjurifprud HoU. hbrt l. cap. 20. mm, xj. lit. B, intiovijjima vdiitom 8cadb,t.inPand.i |
|||||||||||||
|
nfiaprfVekflCtt
rdIclapclecdaclediftrico^uqC0tutifcxkred.ife^u18§.Wadoratawfenva§.
|
|||||||||||||
|
feff. fegat. nomtne, Non etiam cavcndum ei,
|
|||||||||||||
|
T l T V L V S IV.
Ut in po(Teflione Iegatorum vel fideicommiflbrum fervandorum causi
efle liceat. -
S u m m a a 1 a.
|
|||||||||||||
|
bon* beredis} An miffohtcobtineatury fiven
ier m poffejfionem mtffus ftt?
Quid juns mijfus confequatm ex bdc mifione*y
& mi
|
|||||||||||||
|
f-.- Qitando ob non prtftitam cautionem legatarti
tntttantur in poffeffwnem, & in quas res mit- tantur ? An in omnia bona defuncli ? An &in |
|||||||||||||
|
551 Lib. XXXVI. Tit. IV.
|
|||||||||||||||||
|
& quid cirea res, itt quat mijfut, facere pot-
fit, vel »o«? Quid juritt ft plures legatarii mttfifwt? 3* Anhwetiam locum habeantt ft non ex editto |
pratoris, fed ex refcripto Antonini miffio fiat ?
An moribus nofinshu miffioin bona adhuc j?i, geati Et quid agendum, fi fiduciarius cavere non pojfit? |
||||||||||||||||
|
' i cautio legatorum nomine per he-
redem non praftetur » nec per lc-^ ', gatarium fteterit, quo minus fibi cautum fit, (Hcet forte nec per heredem fteterit,) praetor non cap- tis pignoribus aut mulfta indifti ad fatifdandum compellit, fed potius eum, cui cavendum eft, mittit in poffeflionem omnium rerum heredita- riarum, utcunque minima tantum res legata vel per fideicommiffum reli&a fit. /. i. §. non exi- git i. I, it cuilegatorum 5. §. qui inpoffejftonem 5. I. quamvis minima 13. ff. h. t. I. 1. ff. quib.ex cauf. in poffeff. eatur. fiveres illae defun&ipleno jure proprias fuerint, five empliyteuticarise, five f)ignori datse defunclo, aut ab eo bona fide pos-
effe: non tamen, fi tantum depofitse aut com- modatje. ^. /. it cui legatorum 5. §. bonorum 6". 7. 8. o. 10. ff. h.t, nec refert, utrum easis,
quimiflionempatitur, adhucpoflideat, andolo malo in necem legatariorum poflidere defierit. d. I. ?. §. fi hergt 13. 14. 15./; fi legatorum 8. ff. h. t. /. certa ejt 6. C. h. t. Neque id,
, quodde omnibus di&um bonis, jure novo cor- re&um per novell. 53. cap, 4. §. 1. Prarterr
quam enim, quod ibi non agitur de miflione
in pofTefllonem ob denegatam legatorum nomine
fatifdationem; fciendum infuper, verbis illis,
quibus dicitur, aclorem mitti in poffeflionem
fecundum menfuram declarati debiti, nihil aliud
denotari» quam eum mitti pro confcquenda
menfura declarati debiti; fic ut nonadmodum
& quantitatem rerum, in quas fit mifllo, fed
ad finem & effedtum miflionis, fermo ille re-
ferendus fit*, feu in univerfa quidem bona mit-
|
|||||||||||||||||
|
cum eo moratur, & res cuftodit, ut is tsedio
rfommunis poffeffionis ac cuftodiae tandem ad fatifdandum autfatisfaciendumcompellatur. d.l. f\ cm <).pr. & §. qui legatorumn. ff. h. t. Undc fi is , qui prius non caverat, poftea cautiinem offcrat, • aut relicT:a pratftet, de poffeffione de- cedere miffus dcbet. /. ft pecunia o". §. 1, ff. h. t. I. fi legatarii 11. ff. ut lega{. nomine cav. Sed nec vendere interim potcft res, in quas miffus eft, nec prohibere, ne fundos colat hercs; ve- tare tamen , ne is fructus fibi habeat, & ipfe eos cuftodire, aliaque circa eos facere, qua: proponuntur in d. I. 5. § quaripoterit xi. 22. ff. h. t. Quin & aliquando frudus diminuerc vefcendi causa, fi legatorum nomine miffa fic filia, ncptis, proneptis, uxor, qua; nec nup- ta eft, nec quicquam fuum habet. /. pen.ff. h. f, Jus fane pignoris pratorii ex miflione confequi- tur legatarius in bona, in quaj miffus eft, fic ut heres res ita pofleffas in pratjudicium legatarii in alium fine illo pignoris onere transferre ne- queat. /. ft pofiquam 3. /. qui legati 5. ff. h. t. nec earum ufucapio aliter, quam falva pranorii pignoris causa procedat. /. miffo legatario 12. ff. pro emtore. vide tit. qui pot. in pign. num. 9. Neque impedimentso cft hxc miflio» quo mi- nus miflus ad reli&i contendat folutioneni. /. qui legati 5. C, h, t. ut tamen tunc de poffeffione decedere debeat, fi ei pro lite cautum fit. d. I. ft cui <$. $.in poffeffionem 26*. ff. h. t. Si plures fint legatarii, miflus pro fe, non proaliopos- fidet; fed poftea miffi atquale jus habent cura eo, qui prius miflus eft. d. I. 5. §. fi pluret h. t. Addc tit. qui pot. in pignore |
|||||||||||||||||
|
tatur a<5tor ♦ non tamen bonorum omnium, fed
tantum ufque ad menfuram declarati debiti diftra-
ftio fiat. "Wiffenbach ad Pand. h. t. num. 11.
In bona ipfius heredis miffio non fit, etiamfi
nulls fint res hereditarix, in quas legatarii mit-t
tantur, fed perpraetorem denegatas heredi actio-
nes ipfi perfecjuuntur. l.finulU 10. ff.h.t. nifi
heres per fex menfes in mora fit, quo minus
fatisfaciat aut fatifdet.! /, it cui 5. §. Imperator.
16. & feqq. ff. h. t.l. certaefi6. C. h. t. Quod
fi ex duobus heredibus alter fatifdare fit paratus
alter non » in partem ceffantis miflio locum ha-
bet, fcd" miffus legatarius impediet etiam eum,
tmi fatifdedit, rei adminiftratipne: quare fua-
dendum eft heredi huip, utin affemfatifdet, ne
adminiftratio ejus impediatur. d, I. fi cui 5, $.
fi ex duobus 11. ff.h.t. Nullustamen legato-
rum causa in poffeflione effe poteft, dum ven-
ter in poffeflione eft. /. dum venter 7. ff. h. t.
i. Hac auterri miflione dominiufn miflus non
«onfequitur, nec poteftheredemexpellcre, fed, |
num. 28.
3. Di&a hadenus de miffione, & effedu ejus,
tunc locumhabent, cumex edidopractorismis- fio fit; nam fi ex Principis refcripto fiat, in mul- tisaliud obtinerein tit.praced. num. 3. demon-» ftratum fuit. Plane moribus hodiernis minus frequentatas effe propter reorum contumaciaoi has miffionesin omniumbonorumpoffeffionem, autoreftpoft multos alios Groenewegen adtit. C. de bonit aumit. jud.poffidend. Sedtamen, fi quis hanc legatorum nomine cautioncm prsftare non poffit, bona fideicommiflb obnoxia feque- ftro vel curatori committenda funt, ut is ea ad-« miniftret, Sc fruclus fiduciario pratftct, eo fere modo, quo id in ufufru<5tu obtinet, quotiesfru-» duarius idoneos nequit fidejuflbres invenire, & fides ejus fufpecla eft; idque convenienter iis, quas occurrunt in /. pofiquam 5. §. Imperator U fere infmeff. ut legat.nominecaveatur.ReCponC* Jurifc. Hollpart. 1. confil. 170. Adde tit.ufafifi- fluams quemadmodum cmat.mm. 3. |
||||||||||||||||
|
LIBER
|
|||||||||||||||||
|
+j
|
|||||||||||||||||
|
f>
|
||||||||||||||
|
LIBER TRIGESIMUS SEPTIMUS-
T I T V L V S I.
De bonorum pofleffionibus.
|
||||||||||||||
|
S U M M A R. I A,
|
||||||||||||||
|
tores, &an, acquando, ratibabim agnitio**
nis per procuratorem faftat ejjicaciter interp&ni poffxtl An & per aclores municipiorum , («19. res, Jimilesque, pro municipio aut ptipilio <&(. lntra quantum tempus bonorum popfjio a tem- pore fctentia agnofci debeat ? An excufet hic er- rorjuris} An fctentia tutoris aut curatoris, aut patris, noceat pupillo* furiofo, infami} |
||||||||||||||
|
;l, Cur bonorum poffeffiones a pratore fmt intro-
dufta» & cur brevius hic traftata ? z, Quid f\t bonorum poffefjio, & quantopere con-
veniat cum hereditate civili; ac in quibus ab ea . differat>
,3. Varia proponuntur divijiones, pracipue ea» qua
in ediftalem & decretalem dividitur. 4. Qui, & quo modo , pojfmt agnofcere bonorum
• popjfionem ? An & agnofci pojfit per procura-
um jus civile in fpecie , quatenus
pratorio -opponitur, non fatis om- nibus illis confuluiffet , qui ex aequitate naturafi videbantur aut te- fbmento inftituendi effe, aut ad fucceflionem ab inteftato vocandi, pmores, -qui adjuvandi vel fupplendi vel corrigendi juris civilis gratia propter utilitatem publicam multa introduxerunt. /. jus autem 7. §. 1. ff.de jufti- tia & jure. etiam multifariam edifto fuo fuc- «tirrerunt defectibus hifce, data bonorum pos- feffione illis, qui praeter aequitatcm vel tefta- mento praeteriti erant, vel a lege-non ab inte- ftato vocati. Et licet magna ex parte poffeffio- num harum ufus jure noviffimo Juftinianeo, multoque magis hodierno , fublatus fit , ta- men quia abfque harum intelle<5tu leges plurima^y tum in Pandeclis, tum in Codice, explicari ne- queunt, operae pretium erit, fccundumtitulo-. rum in hoc & fequenti libro occurrentium fe- riem hanc veluti per indicem tractare materiam, Quod fi fterilius * quam par eft, operam huic antiquo juri hac in parte a nobis navatam quis cxiftimaverit, condonabit quodammodo , fi id ipfum a nobis feudorum, decimarum, fimilium- que utili ac quotidiana tra&ationp, ad calcem fi- bri trigefimi oclavi adjecta, compenfatum viderit. z. Eft autem bpnorum poffeffio nihil aliud, cjuatri jus perfequendiretittendiqu-i patrimonii fi- ve rei, quse cujufque, cum moritur, fuit. „/. bona autem 3. §. bonorum 1. ff.b. t. adeoque reipsa bereditas a praetore data, qua» per fuos eflfecW «lefcrlbitur. Cum enim hereditas fit fucceffio in univerfum jus, quod defunCtus tempore mortis habuit. /. nibii eft aitud 24, ff, de verk. jignif. I. bereditas nibil 6z. ff. de reg. juris. & heredi tribuat jus perfcquendi vel retinendi patrimonii five rei, quas defuncti, cum moritur, fuit; palam cft,., bonorum poffcflionis & hereditatis defini- tionem vtrborum quidem conceptione diftare, |
||||||||||||||
|
5
|
||||||||||||||
|
fed fenfu eandem efle: unde & poflefloria he*
reditatis appellatio defccndit , juxta infcri- ptionem & l. 1. 2, ff.de pojfejforia beredi- tatis petitione. & bonorum pofleffio aeque, ac hereditas, juris magis quam corporis efle dici- tur. /. bona autem 3. §; hereditatis 1. ff. h. r. ac non minus per agnitionem pofleffionis, quam per aditionem hereditatis, dominium rerum he» reditariarum ipfo jure acquiritur. /. 1. ff. b.t, juncl:. /. cum heredes iyff.deacquir.velamitt. pojfejf. nec minusunoaueq»ibufdamhaudagno-. fcentibus, jus accrefcendi caeteris competit. /, bo- na amem 3. §. ult. I. 4. /. 5. ff. b t. Licetve- rum fit, minus in bonorum poffeffione agno- fcenda, quam quidem in adeunda hcreditate, fubtilitates juris confpicuas efle; dum pofleffio per proeuratorem agnofci poteft. d. I. bona au* tem 3. §. acquirere 7. //. h. t. & invito nemini acquiritur. d. /. 3. §. invito 3. ff.h. t. ac ad eam per filiumfamilias agnofcendam non juffus patris prsecife requlritur, fed ratihabitio fuflicere poteft. /. 1. C. qui admitti ad bon. poffcff. pos- funt. quse circa hereditatem civilem adeundam a-liter recepta funt, ut di&um in tit. de acquir, vel omitt. hered. 3. Bividitur bonorum poffeffio, quod alia
exteftamentofit; alia ab inteftato. Aliainfuper ordinaria, ex ediclo pra»toris competens;. alia extraordinaria, ex legibus fenatufve confultwde- lata.* Alia denique edi&alis, qua? de plano finc caufse cognitione ex ipfo edicto conceditur ac agnofcitur; alia decretahs, qyat praevia accura- tiore caufae cognitione 4a?ur, yeluti, ex Car- boniano edifto: ut tamscn h%9 fimul edidalis fit. Et illa quidem repudiari potcft; hxc non item, quia non eft delata. nifi curn ad peti- tionem alicujus jam fuit decreta; Sc poft decre- tum fera repudiatio eft, quia, quod acquifitum * eft, repudiari non poteft. /, I. §. deeretalis 7. ff. dt de fuccejfor. ediclo. A a.a a 4. Pc-
|
||||||||||||||
|
Lib. XXXVII. T i t. I.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
nc ad propria bona veniunt , quam extnmei.
/.. 1. §• largim 12. 13. //. de fuccejforio editto. Ut tamen juris ignorantia non impediat, quo minus dies petenda. poffcffionis cedant tam fce- minis, quam mafculis. /. in bonorum 10. //. /;. t. I. juris ignorantiam 6, C. qui admitt. ad bon. poffcjf. nifi forte hoc mutatum fit per /. pen. C. eod. tit, Et fi quidem furiofo , infanti, muto , furdo, aliisque fimilibus in tutela vel cura po- fitis poffeflio delata fit, tempus utile non cur- n't ipfis ignorantibus, licet tutores, aut curato- res, aut patres, in quorum funtpoteftate, eam fciant delatam effe , fic ut horum fcientia in- fanti catterisque ncquaquam impedimento fit, quo minusipfi, ubimajores autfanxmentisfadi funt, bonorum poffeflionem agnofcant intra tem- pora lcgitima, exquo refciverunt, eamfibide- latam efle. /. 1. ff.de bonor.pojfeff.furiofoinfanti, muto, furdo, c&co compet. I. circa 3, f. quis ordo in poffeffion. fervetur. licet dies agnofcend» poffcs- fionis ha&enus cedant, tutore aut patre fciente, ut ipfe tutor lapfo tempore nequeat pro pupilio eam petere, & a<5tione tuteke ad id, quod in- tereft, pupillo tcneatur; ac pater filio forte fuo fuccedens , a petenda bonorum poffeffione fi- lio delata exclufus fit : eoque modo accipien- dum puto Ulpianum, cum ait, dies, quibm tu- tor aut pater fcit , cedere placet. I. fervm bono- mm 7. $. ttlt. ff. h. t. |
||||||||||||||||||||||||||
|
4. Petunt &agnofeunt bonorum poffeffionem,
quicapaces funt: ubicunque enim lex vel fena-. tus, vel conftitutio capere hereditatem prohi- bet, etiam bonorum poffeffio ceffat. /. non eft ambtgendum 12. §. 1. //• h. '• Et quidem fim- piiciter fme forma judicii aut folennitate, apud quemcunque judicem. L ult. G. qui admitti ad bonor. poffeffion.poffunt. Nec tantum pro fe, fed & pro alio, veluti procuratores exmandatopro dominis fecundum ante dida, vel etiam ex ra- tihabitione, qua. hic mandato comparata; fi mo- do is ipfe, pro quo fafta agnitio, eam ratam habeat, aut fuperveniebte furore impediatur ra- tamhabere: fi enimantemortuusfuerit, quam ratam habet, heres ejus ratam eam habere ne- -quif, cum ad eum non tranfeat jus bonorum poffeffionis. /. Mi Mttem 3. §. acquirere 7. /. ult.ff. h. t. Simili modo adores mumcipio- rum & aliarumuniverfitatumeamagnofcuntpro univerfitatibus. I bona autem 3. §. a mumctpt- bm 4. & §. acquirere f.ff.b.U tutores propu- piliis, patres pro filiis infantibus; lieet tutores bonorum poffeffionem pupillo competentem re- pudiare nequeant; fed potius pupilli autoretu- tore. /• fetvus bonorum 7. §. 1. /. 8. ff. b. t. I. j, §, tutor 4 ff. de fucceffor. ediilo. t. Petenda vero bonorum poffeffio a paren-
tibus & Uberis intraannum, a. ca. teris intra dies centum utiles a tempore fcientiae: minus enim ar&mdividebantur parentes liberique, quipe- |
||||||||||||||||||||||||||
|
t i
|
||||||||||||||||||||||||||
|
T ITV L V S IL
Si tabulae teftamenti exftabunt. |
||||||||||||||||||||||||||
|
on poteft bonorum poffeffio exte- b
|
~ — ~ % —
tione teftamenti nuncupativi bonorum poffeffio
fecundum aut contra tabulas peti poffit. /. li-' C. de bonor. poffeff. contra tabulat liberti. I. ttlt, c. d£ bm, poffejf. fecuud, tab. |
|||||||||||||||||||||||||
|
iftamento peti , nifi tabulas mortis
'tempore extiterint, & legipotue-
| rint: licet poftea eas periiffe non
nonnoceat. l.umc. ff. b.t. &hoc
ex ipfo prsetoris edifto: nam ex cOnftitutioni-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
$ 1 T V L V S II1.
De bonorum pofleflione furiofo, infanti, muto, furdo, coeco
competente.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
bonorm poffefftott. mm. tttt, Ne tamen tutore
vel curatore eam petere negligente , bona pe- reant , proximioribus intcrim. poffeffio adjudi»» catur. /. i.ff. b, t. |
||||||||||||||||||||||||||
|
uo refpe&u dics petendas poffes-
fionis, furiofo, infanti &fimilibus delatae, cedant , ignorante furio- fo aut infante, fed fciente tutore, curatoi» vel patre, di<3;um iit. de |
||||||||||||||||||||||||||
|
TITU-
|
||||||||||||||||||||||||||
|
De BONORUM P03SESS, CONTRA TAB.
|
||||||||||||||||||||||
|
T I T V L V S I V*
De bonorum pofleflione contra tabulas.
|
||||||||||||||||||||||
|
U M M A R. IA,
|
||||||||||||||||||||||
|
3. An jure novo Juftiniani fublata Jit bac poffes*
Jio contra tabulas > 1. Non tamen huic poffeffioni locuseft, fi
fiiius exheredatus fit. /. «0» putavit 8. ff, h. t. licet exheredato dari poffit quacdam bonorum poffeffio litis ordinandse gratia, quae nec fecun- dum nec contra tabulas eft. /. pofthumm 6. §', ult, ff. de inoff. teftam. Multoque minus eat ufum invenit, fi filius inftitutus fit; nifi alius fit prseterkus, cujus occafione & ipfi inftituto hjEC poffeflio competeret, etiamfi tunc prasteri- tus eam cenfuerit repudiandam effe: cumenim femel beneficio aliorum. inftkutus adhocbene- ficium admiffus fuit, jam non curatur, anilli, proptej: quos admiffus, petant, necne, bono- norum poflefiionem. I. non tantum 3. §. fi quis exliberis n. & feqq. I. fi poft mortem 10. §, 1. & ult. ff. b, t. 3, Neque fublata videtur ex jure noviffimo
Juftinianeo hsec contra tabulas bonorum pos-«
feffio , liberis emancipatis a parente prateritis
accommodata : licet enim quantum ad fucces-
fionem ab inteftato differentia inter liberos fuos
& cmancipatos, aeque ac inter agnatos & cogna-
tos, fublatafitpernovell, 118. nontamen,ubi
teftamento condito parens emancipatos praterik;
ficutilli asque, acfui, teftamentum patris nul-
lum dicerent ; adeoque remedio hoc praetorio
adverfus praeterkionem adhuc jure novo eman-
cipati opus habent , uti id etiam a Vinnio &
Parente p. mcm. Paulo Voet ad §. 5. tnftit.de
exheredatione liberorum obfervatum eft. 5
|
||||||||||||||||||||||
|
i. Bonorum poffeffio contra tabulas quibusdeturt
2. An & filio exheredato, vel inftituto} 1 onorum poffeffio vel ex teftamen-
| to vel ab inteftato efh Ex tefta- 1 mento rurfus vel contra vel fecun- dum tabulas. Contra tabulas pos- 'feffio locurn habet in teftamento patris , cjuo filius emancipatus eft prseteritus, vel ita exheredatus, ut pro praeterkione habea- tur exheredatio. §. emamipatos 3. Inftit. de ex~ hered. liberor. I. fed fubconditione iS.ff.h.t, Nec intercft, utrum filius fit emancipatus, an ex eman- cipato filio nepos. /. non tantum 3. pr. ff. b. t. arg. 1. ut liberis ij.G.decollat. nec,utrum jam natus,an
pofthumus. /. 1 • §. h&t autem z.ff.h.tl. pofthumo 2. C. h. t. Datur quoque haec poffeflionis fpecies,
fi fuus fit prseterkus : licet enim ex pmerkio- . nc fui heredis teftamentum ipfo jure nullumfit, ac proinde fuus hoc non indigeat remedio prse- torio; tamen ha&cnus prsetor ex fuo edi&o te- ftamentum fuftinet, utcontra tabulasbonorum poffeflionem prseterko largiatur §. eadem hac 12. Inft. dehered. qua ab inteft. L is quiinij, ff. de legatis praftnnd. contra tab. bomr. poffeff. petitb. eo ferc modo, quo & agnatis, qui ex jurecivili heredes legitimi funt, bonorumpos- feffionem unde lcgitimi ab inteftato concedit, juxta tot. tit. unde legitimi. Patronis infuper & eorum liberis ( licet patri heredes non extite- rint ) haec accommodatur bonorum poffeffio contra tabulas, fi a liberto praeterki fint. /. 1. C. bonor. poffeff. contra tab. liberti. |
||||||||||||||||||||||
|
TITV L V S V.
|
||||||||||||||||||||||
|
■ ■„.., ■, -if- . ■ ' ,y«: "■■-. '. '.: ' ■■ *■« • ..-...' ■>
De lcgatis pneftandis, contra tabulas bonorum poflefllone petitaV
etka & obtentS bonorum pofTes- , te, qua hoc modo paternam adipifcitur heredi-
fione contra tabulas , licet legata J tatem; non jtem fuus, utcunque fuus & eman- |
||||||||||||||||||||||
|
cipatus fimul eodem teftamento praeteriti fue- ,
rint, & hanc pofTeffionem petierint; eo quod fuus praneritus absque hoc prsetoris auxilio pa- frnam obtinere potuiffet hereditatem. / b' qid |
||||||||||||||||||||||
|
* pleraque corruant, quibusdamta'
men perfonis prseftanda funt, pu-
1 ta liberis, & parentibus primi vel
|
||||||||||||||||||||||
|
«
|
dotis nomine. I. 1. pr & %. x. ff. b. t. Et I i» poteflate r5. /. /1 dm 16. ff, h. t. juna. I.
Lax folus prsftat emancipatus, cui talis bono- I pen. $. ult. ff. de bonor. poffeff. (ontra tabulaf* rum poffeffio neceffariafuk, idque pro eapar- |
|||||||||||||||||||||
|
rim«
|
||||||||||||||||||||||
|
A a a a 2
|
||||||||||||||||||||||
|
Lib. XXXVII. T it, VI.
T 1 T V L V S VI.
De Collationc.
SUMMAKIA.
|
||||||||||
|
5?4
|
||||||||||
|
ralis infeudum novum fuccedens, pretium ejut
folvere teneatur? Conjux pramoriens neque de- fcendentibus neque collateralibus remittere poteft necejfitatem conferendi in prajudicium conjugis fuperftitis ? 9. Quo tetnpore facienda fit collatio? fttvelcon*
ferendo rem, vel tanto minus perciptendo, vel cautionis praftatione, fi incerta adbucfit colUtio, Cui competat elettio,an res,an vero aftimatio ton- ferenda fit ? cujus temporis afttmatio fpeilari de- beat> Quid juris circa coilationem & &fttma- tionem in Hollandia, & de fenfu artic. 29. ordinationis politicx ? Cujus temporis aftima- tio infeudis novts conferendis infpiciendafit ? 10. Qmbus modis quis adigatur ad collationem%
& quid agendum, ft quis uni coberedi aut om- nibus conferre vel cavere noltt, aut nonpoffitf Quid,ft poftea collationem offerat ? 11. Conferendaprofe&itia; qua fub iiscontinean-
tur; an dona fufceptoris de fonte baptifmatis; an qua liberi fua induftrid lucrati funt, dumfimul eumpatre velfeorftm babitabant ? &quid,fiftu induftrid admodum auxerint patrimoniumtiemiff. 12. An & conferenda, qua quis dolo aut culpl
pofftdere defiit ? An & qua dolo non acquiftvit, cum pojfet ? An, qua demum quaftta poft mor- tem parentis ? Anpralegata? Anex ftatutomi jure primogenitura cedemta ? Anpoft mortem pa- tris uni ex liberis donata ob patris benemerita? An aiventitia} An ufufruclus adventitiorum, quem pater fliofamilias remifit> An lucrum dotis ex patto vel ftatuto quafttum ? 13. De eollatione dotis remifT. An conferenda fit
donatio remuneratoria ? An, & quando dona- tio ftmpiex} Et quidmoribus} 14. An & conferenda, qua liberis ad officinam
inftruendam, ad mercaturam, &fimilta, data funt} An &, quod pater pro flio folvit tan- quam fidejujfor ejus} An & generaliter, qua) ftlius fuccedens patri vivo debuit} An & nepo- tes avo fuccedentes ea, qua pater intermedm pradefunttus fuo patri debuit, fi nepotespatri be- redes non fuerint} 1 j. An & conferendat qua fiiius patri debuitex
delitto ? An & qua pater pro fiiio dciinquentt foivtt} An & conferendaqna nritex liberit dat* in ees ufus, in quos data non folent conferri, fi is Ula non in eos ufus erogaverit, fed inuti- liter confumferit} Cui incumbat probatio inuti- lis confttmtionis ? 16, Anfeudi novi emti aut alh titulo onerofo ac-
quifitt pretium, & cujus temporis, fratribut (onferendumftt? An&,fitituhlucrativoqua- fitum ?
|
||||||||||
|
i. Quid fit eoUaiio} Qua prima caufa coUathnis
a pratore introdutta, & quibus in caftbus emanci- fatt olim fuis contulerint, aut non contuierint} & cur non fi ex teftamento fuccederent ? Cur emancipati non contulerint emancipatis} Quo modo fui & ftu dotem & peculia emancipatis contu- ierint} ••> a, Jure novo emancipati conferunt emancipatis &
fuis; ac ftti emamipatis, ettam, cumextefta- mento defertur fucceffio, Ne» tamem confe- < funt defcendentes teftamento inftituti, quoties
iis ab inteftato non fuiffet delata fucceffto afcen- '■ dentis; ut nepotes vivo patre intermedio una
cum patre vel patruis inftituti; vel naturales , una cum iegitimis.
3. Nepotes ex jure reprafentationis avo ftuceden-
tes, ea > qua ipfi ab avo acceperunt, conferunt ,'■ tion tantum in gratiam ftatmm* fed&ingra-
tiam patruorum, quibufcum concurrunt; five vivo five mortuo patre intermedio ab avo acce- petint. a., Nepotes avo fuccedentes & patruis & patruo-
rum aliorum pradefunttorum itberis, quibufcum fuccedunt, conferre debent, qua pater interme- dius, fi vixiffet, & fucceffiffet, conferre de- buiffet; five patri imermedio heredes fuerint, ftvenonx ritfi ftatutum ferat, ut nepotes avo non in ftirpes fed in capitafuccedant. 5. An nepotfs etiam conferre debeant, quapater
intermedius fuiffet coUaturus, fi conferenda tanta quantitatisftnt, ttt, coUatione failk, nepotibus conferenttbus ne legitima quidem falva fit ? (t. Quid juris circa collationem, ft extranei una
cum itberisinftitutiftnt} An & afcendentes con- ferant, fi fuccedant defcendenti ? An & colla- terales, ft fuccedant coliaterali} Quid, fi te- ftator collationem tunc injunxeiit , & quando videatur injunxiffe ? 7, Moribus liberi parenti fuccedentes, etiam in
gratiam parentis fuperftiiis aut vitrici vel no- verca cotiferre debent. Cur tota dos & alia fimiiia, in gratiam proprii parentisin totumftnt tonferenfta ex jure Scabinico} contenditur, ex jure Aefdomicoy & pajfim in aliis loeis, dotem ex communi parentum patrimonio datam, non Itift profemiffe, & tantum ingratiamfratrum, fton item parentis fuperftitis, conferendam effe; tQtam tamen debere conferri in gratiam vitrici aut noverca. $, Non modo defcendentes, fed & eollaterales
(onjugis pramorientis conferre debent ingratiam tonfugis fuperftitis, veiuti. feudum novumftante mairimonio acqutfttm/. An& quando tollate- |
||||||||||
|
De Col
fttum ? An mn faltem in gratiam parentis aumvercafuperftitis} Quid veniat appeUationefeu-
di novi} 17. An nomine feudi antiqui collatio fratribus aut parenti fuperftiti vel vitricoaut novercafteri de- beat ? Quid veniat appellatione feudi antiqui ? An 5 & quando, ac quibus conferenda melwra- tio feudi antiqui, qua vel ex impensd ultimi pojfejforis vel fme eeL contigit ? Et qua aftimatio meltorationis fncctanda fit, fi vel fratribus, vel eonjugi fuperftiti ultimi pojfejforis, conferri de- beat} An conferenda impenfa in percepttonem 1 ftuHuum annipoftremi, quiadhucpendentesfuc- ceffori feudali cedtmt.
18. Conferenda ajiimatio feudi antiqui ingratiam conjugis fuperftitis, ft id expatlovdftatutove- nerit in communionemconjugalem. An,Jicolla- teralis feudi novi vel antiqui aut meliorationum ejus, afiimationem conjugi fuperftiti ultimipos- fefforis conferre debeat, td acaterisaUodialium beredibus repetere pojftt, tanquam as alienum hereditarium ? An rattone coilationis interjit inter feuda re<5ta & noftratia hereditaria? AdcoUa- tionem pretii feudt obftriclus petere poteft a do- mino direfto, interfe & reliquos allodialium be- redes, quibus conferre debet, feudum dividi, Ji difpliceat coUatio pretii, 19. Difta de coUatione feudi extendenda adem-
phyteufin illis in locis , ubi ea ad inftar feudi redafta efl. 20. An & quatenus conferenda, qua erogata in
acquifitionem prabenda, canonicatus, munerifve Venalis, aut non venatis} An & conferenda, qtts pater erogavit ad flium liberandum, qui ab hoftibus aut barbaris captus erat. a i. An & quando ac quo ufque fumtus in ftudia
aut peregrinationem conferri deheant, in gra- |
L A T I O N E. X }f
tiamfratrum vel vitrici aut wvercg, per di-
fttncliones explicatur. 22. An bibiiotheca, fludiorum occafione ctmparat*
conferri debeat ? 23. An ftius ftudiis deftinatus, &. jam imtiatits,
morientepatreanteeaabfoluta, peterepofftt, ex communi fibi fumtus fubminiftrari ad ea perft- cienda, libros comparandos, & honorem doih- ratus obtinendum f An tiou faltem tunc, cum fratres poft obitum parentts in communione per- durant ? 24. An. & quando rerum conferendarum fruStut
aut ufurn confeni debeant ? An& ex conferen- dis deduci debeant impenfa in res conferendas fafyt? An adnotationt &ajferiipniparentisftan- dum in dubio, fi non fatis conftet de quantitat* erogatorum ac conferendorum ? 2.5. Ceffat collatio, ft conferre debens exhereda-
tus fit & acqutefcat, vel 'abftineat ab heredi- tate, etiam, cum in gratiam vitrici vel noverca, conferendum efi, fi legitima csterorum Ufa non ftt, & nihil in fraudem noverca ftt faclum, An conferat, ft jure legati aut alio tttulo par- ticutari capiat partem bereditatis pattrna vel materna ? An ft unus ex pluribus neppttbus avo ex jurereprafentationis fuccedentibus, abftineat, reliqui nepotes patruis conferre debeant» quoi abftinens conferre debuiffet ? 26. An /i liberi adeam cum inventario, conferrg
debeant ingratiam fratrum} An &ingratiam creditorum parentis defuntli, ut collata tis ct~ derent in aris alieni folutionem ? 27. Ceffat coUatio, fi teftator eam remtferit. An
remijjio etiam ex indictis coUigi poffu} & qug fint indicia, ex quibus id coltigatur ? 28. An &paclo collationisnecejfttas tollipojfit iurt
civiti ac monbtis} ftat ex juris antiqui principiis , fuos, durante
patria poteftate, nihil fibi , fed omnia tum ad- ventitia tum profectitia patri pleno acquifiviiTe jure, emancipatos ex adverfo cun&a poft eman- cipationem fibi propria fecifle. Cum ergo e- mancipati ex edid:o pratoris ad paternam una cum fuis admiffi hereditatem , aequales iinguli ex divifione partes caperent, fieri aliter non poterat, quam ut longe locupletiores melioris- que conditionis emancipati, quam fui, eifent, fuis quidem praeter virilem hereditatis paternae partem nihil proprium habentibus , emancipa- tis vero amplius omnia, vivo patre poft eman- cipationem qusefita, fibi retinentibus, Cui ini* quitati ut occurrcrettur, prjetor juflit, emanci- patos, fi remedio prsetorio appeterent paterna» conferre propria , quse fcilicet adventitio vel profeditio peculio fuiffent adnumeranda , & jure patrise poteftatis ipfi patri qusefita, fi ea fi- bi ob diflblutam poteftatem patriam non pro- pria habuiffent. Non tamen aliter, neque ul- tra, per collationis prxceptum prsetor fuis fub- venit, quam quando ac quatenus fuo edido A a aa 3 - cos |
||||||||
|
i ollatio, ( quje frequentcm in fuc-
: ceffionibus, non modo jure vete- 1 ri, fed & novo , ac maxime mo- ribus hodiernis, ufum invenit) eft, qua rem , ab afcendentibus , aut corum occafione, ipfis adhuc vivis, qusefitam, liberi ipfis fuccedentes in commune conferunt, ut dividantur ; adeoque effe&u infpe&o rede dicitur confufio bonorum propriorum cum pa- ternis ( vel jure novo cum maternis, fi de ma- tris fucceffione quaeftio fit ) dum sequum fuit creditum , eos fua bona in medium conferre, qui appetunt paterna. /. 1, pr. ff. h. t. Prima autern origo collationis hujus a bonorum pos- ieffione contra tabulas, uti & ea, quse eft unde liberi, defccndit, ad quam utramque praetor cmancipatos admittendo , eos bonorum pater- norum cum his, qui erant in poteftate, faaie- bat participes , ac hoc ipfo longe deteriorem fuorum a jure' civili vocatorum , quam eman- cipatorum faciebat conditionem: nifi percolla- tionis remedium sequalitatem reduxiffet. d.l.i. p. ff, b. t. Quod ut apertius intelligatur, con- |
|||||||||
|
/
|
|||||||||
|
L i b. XXXVII. T i t. VI.
|
|||||||||
|
55*
|
|||||||||
|
beros inatqualitatem , cui per colhtionem me-
deretur, intulifle dici poflit. /, f\ emancipatt o. C. h. t. /. 1. §. ult. I. cum emancipati z. §, fi tres 5. /. pr&tor non 3. §. Julianus z. ff.b. t. jund. d. /. 1. §. totiens 5. ff. h. t. Denique nec fui fuis, nec fui emancipatis quicquam con- ferebant ; tum quia prsetor fuis nihil fuo tri- bucbat cdifto , per quod cmancipatorum jura minuebantur; tum quia fui nihil proprium ha^ bebant, quod conferrent ; conferenda autem, erant propria, ut deinceps poflent obtineri pa- terna. /. 1. pr. ff. b.t. jund. Ulpian.i»/r^ra. tit. 20. $. to. Confer Vinnium de collatton.» cap.. 4. Quamvis jure pofteriori ex refcriptiD. Pii etiam filiabus in poteftate retentis, nec per bonorum <pofleflionem , fed ex jure civili ad paternam venientibns fucceflionem , impofita in- veniatur dotis conferendae neceilitas, xqualita- tis inter libcros fervandx gratia; cum emanci- patas ad dotis collationem ex edidoprstorisob- ftridae eflent. /. 1. ff. de dotis collat. atque in- fuper negandum non fit, quin & fuiquodam- modo vifi fuerint fua inter fc peculia con- tulifle : nam etfi pater plenus advcntitiorum ac profeditiorum pcculiorum dominus eflet, tamen filii naturaliter illa tenebant, finguli fua, nec, quod unius erat filiifamilias peculium, ad alte- rum pertinebat, fed tantum ex patris voluntatc ab uno ad alterum poterat transferri; de csetero quifque ad fuum tantum peculium contrahebat, patremque fui tantum peculii intuitu, non fra- terni refpeclu, contrahendo reddebat obliga- tum; ac proinde haclenus fui quoque dici po- tuerunt inter fe contulifle, ut dividerentsqua- liter cum csteris rebus paternis fua peculia, nec quisque jure praxipui fuum fibi retineret. §. igitur 1. lnftit. per quas perfon. cuique acqmr. pr. lnftit. quib. non efi permiff fac. teflam. juncc. /. frater a fratre 3 8. ff. de condicl. indebiti. I. certum eft 13. C. famd. ercifc. 2. Quamvis autem jure novo diminutionem
acceperint bonorum poflefliones, qua^collationi inducendx caufam dederunt, nec emancipati amplius indigeant ea, quse eft ab inteftato«*H de liberi, fed ex, difpofitione noVelU 118. cap. i. una cum fuis promifcue ad paternam veniant hereditatem ; non tamen ideo diminutus fuit collationis ufus, fed potius, cum ab asquitate commendaretur, incrementa accepit diverfis temporibus, de quo Vinnius de collation. cap. 2. & 7. fic ut jure novo emancipati non mo- do fuis, fed & emancipatis conferre teneantur, ficut & fui conferunt fecundum jam dida, qua- tenus aut dotem habent profectitiam , aut aliat fibi a patre donata in compenfationem dotis aut propter nuptias donationis , aliis liberis datar. d. I. iz.l. 13. /. 17. /. 19. /.,20- §. 1. C. b. t. Nec intereft ex jure Juftinianeo, utrum liberi parentibus ex teftamento, an ab intefta- to heredes fiant; adeo ut non aliter in utroquc fuccefllonis genere ceflet collationis neceffitas, quara
|
|||||||||
|
eosteferat, ac deteriorem eorum, quameman-
cipatorum , fecerat conditionem : toties , in- quit Ulpianus, coUationi locut eft , quoties ali- ijno incommodo affetlus eft U» qui in poteftate eft, intervemuemancipati; c&terum, finoneft, colU- iio ceffabit. I. i. §• totiens 5. ff. b. t. Unde, fi ex dodrante fuiflet inftitutus filius , qui erat in poteftate, extraneus ex quadrante; emanci- ■patum contra tabulas accipientem bonorum pos- feflioncm, pro quadrante tantum bona fua col- laturum Julianus fcripfit, quia per hocbenefi- cium prxtorium folum quadrantem fratri abs- tulit. /, 1. %-fi ex dodrante 3. ff. h. t. Et fi conjungeretur emancipatus liberis fuis in avi de- fhncYt poteftate retentis ac avo fuccedeatibus, ( juxta tit. de corijungendis cum emancipato li- beris ejtu ) folis nepbtibus ex fe natis conferre cogcbatur, non item caeteris, qui avo fui he- rcdes fuerant, & cum nepotibus hifce concur- rebant; quoniam emancipatus talis liberis jfuis conjunaus a pmore, per bonorum pofleflio- nem, his folis, non vero ca:teris, partem au- ferebat & injuriam facicbat. d. /fi. §.-$.infine ff. b. t.l. 1. §. emancipatus filitis 13. ff.de con- jttng. cutn emancip. liberos ejus, Sed &, fi pa- terfilium, quem in poteftate habebat, & ex- traneum heredem fcripfiflet, cmancipatum prc- teriiflet, ac uterque bonorum pofieflionem con- tra tabulasaccepiflet, placuit, emancipatum ita demum conferre fratri fuo dcbere, fi aliquid ei cx causa hereditatis abftuliflet; adeoque fi mi- nore ex parte, quam dimidia, is, qui in po- teftate erat, fcriptus fuiflet, inique videri eum poftulare collationem ab eo, propter quem am- plius ex hereditate paterna habet, quaraexin- ftitutions fuiflethabiturus. d.l.i. §. paterfiiium 4. ff. b. t. Quin & ex eodem fundamento, quod nempe prjetor non alker nec ultra fuis he- redibus per collationem fubvenit, quam quando ac quatenus eos per fuum edictum kferat, il- lud quoquedefcendit, quodcollatio locumnbn habuerit, fi Hberi emancipati ex teftamento fuc- ccderent, five inftitutionis five lcgati jure; quia tunc prstor nuliam edido fuo insequalitatem in- ter fuos & emancipatos induxerat, fedinsqua- litas omnis a patris difpofitione feu teftamento profluxerat; five inftituti ex teftamento,five omis- sa causa teftamenti ab inteftato paternam fufce- pilfent hereditatem. d.l. 1. §. vel maxime6.& j.ff. b. t. I. a patre 10. /. fliam cum 16. c, h.t.' jund. Lfifilius 23. f ft quis omiff. causk te- flamenti. veletiam, cum adiviflcnt ex teftamen- to, per querelam inofficiofi teftamenti, a fra- tre in poteftate retento & exheredato intenta- tam, dimidiae partis ademtionem pafli eflent. /, pater filium 6. ff. de dotis collat. Nec mi- nus ex eadem ratione eft, quod emancipati per bonorum pofleflionem fuccedentes patri fuo, nuliam inter fe faccre collationem obftri&i fue- ririt • cum utique praetor, fuis non exiftentibus, ijuUam cuiquam edi<Sofuoinjudam autinterhh |
|||||||||
|
De Col
quam li tcftator parens hoc cxpreflim defignave-
rit. autb. ex teftamento C. b. t. mvell. 18. cap. 6. Ordonnantie van politie van Holland. i5 80, art.%$, Si modo tales defcendentesteftamento vocati fint, quibus & ab inteftato debita fuiffet fuccefTio as- cendentis, fi quidcm ille inteftatus deceffiffet, qui- que legitimse petenda: jus habent. Cui confe- quens eft, ut ad collationem patruis fuisautpa- tiuorum prxmortuorum liberis facicndam ur- oeri non debeant nepotes una cum patruis fuis, aut eorum prsemortuorum liberis, heredes fcrip- ti ab avo fuo, qui patrem ipforum adhuc fu- perftitem exheredem fe'cerat: uti nec, fi avus filium habens, eundem exfemifle, nepotesvero cx eo gcnitos ex altero femiiTe hercdes fecerit; cum. utroque in cafu nepotes tales avitss fucces- fionis intuitu extranei fint, & impune filentio potuiffent ab ayo prsetermitti. Filium denique naturalem una cum legitimo inftitutum a patre, neque collationem facere debere, neque colla- tionem petere poffe, ex eadem ratione manife- ftum eft, nifi ftatutum naturales liberos una cum legitimis ad inteftatam vocet patris fucces- fionem, prout id quibufdam in locis receptum cft. Pichardus ad §. 20. Inftit. de aclion. art. 2, num. 16.17. pag.mibi 176. Vitalis Nernau- fenfis de collat. in pr. num. 17. Sande decif. libr. 4, tit. 10. defn. 1. D. Joh. a Someren dere- pafentationecap. 7. num. 14. Vinnius decolla- tione cap. 8. Diverfum effct, fi de matris fuc- ceffione quaeftio fit, dum matris intuitu inter legitime, natos ac naturales aut fpurios in fuc- ceffione nulla differentia eft, ut in tit, de inoff. teftam. jam obfervatum eft , & in materia fucceflionis ab inteftato latiiis demonftrabi- tur. 2.. Quod fi nepotes avo,vel pronepotes proavo,
& fic deinceps, fuccedant, cum nullus eos gra- du antecedcret, illud quidem minus dubium vi- detur, conferri per eos oportere ca» quse ipfi ab avo proavove vivo acceperunt, ne melioris fintconditionis, qui gradu remotiores funt, & reprsefentationis jure veniunt, quam qui ex fuo proprio capitepatriheredes funt. Anautemhsec iolis fratribus fuis, an magis etiam patruis, qui- bufcum avo fuccedunt, conferrc debeant, non ufque adeo expeditum eft. Eos enim folis fra- tribus, non item patruis, dotem & alia fibi ab avo data conferre debere, in dividenda he- reditate avita, cenfet Ant. Matthjeus de fucces- fion. difput, ly.tb. 4. motus argumento /. ip. C.h.t.l, i.§. 2. 3. ffde dotiscollat. I. i.$.ult. ff. de conjungendis cum emancipato liberis ejus. neque inficias eundum, quin illa fententia po- fitis terminis habilibus in d. I. 1. §. 3. occur- rentibus, optime conveniat ifti juri, quod in Pande&is eft; fed dum jure novo Juftiniani alia non modo fucceflionis fed & collationis ratio iit, fecundum ante obfervata, dkendum vide- tur, tum noviffimo jure civili, tum moribus hodiernis, ncpotes dotem fibi ab avo datam non |
||||||
|
LATIONE, 55^
fratribus tantum, fi quos habeant» fed & pa-
truis, quibufcum ad avitam concurrunt heredi- tatcm, conferrc compellendosiefle; tum, quia dos illa avi intuitu certo certius profe<5titia eft, & avitum patrimonium diminuit, &avusprop- ter filium intermedium ncpti dotem dedifle in- telligitur. /. dotem quam 6. ff.h.t. jun&.l.avus neptis 75>. ff. dejutedot. tum etiam quia id aper- te cautum in /. 1. §. fed fi fit 2. & 4. ff, de dotis collat. dum ibi Jurifconfultus ;ait; fed fi ftt neptis fola ( quse fcilicet ab avo fueratdotatajux- ta prseced. §. 2.) »0» etiam twpos ex eodem fili» tunc confertur patruo, itemque nepoti velneptiex atio filio. Sed & fi diu neptes fint ex diverfis ftliis, conferent & invicem & patruo. Qiiod au- temid, quodin d.l. i,§. 2. & ^.^.ffdedo- tis collat. dicitur.de nepte fratrem habente, & tunc eifoli, non item patruo conferre obftri&a, juris antiqui poftea per Juftinianum aboliti fen- tentiam contineat, ex juris veteris ratione de- monftrari facile poteft: nam fi avus moreretur, relinquens filium in poteftate, & ex altero filio praedefun&o nepotem itidem in poteftate reten- tum, neptemque emancipatam a fe dotatam, neptis foli fratri fuo hanc dotem conferre dc- buit, non item patruo, quia per bonorum pos- feffionem ad avitam veniens hereditatem, nul- lam auferebat patruo partcm, quippe qui to- tius hereditatis avitae femiflem retinebat, qui ipfii fuccedenti una cum nepote ex altero filio pix- defuncTo & in avi poteftate retento, ac jure reprae- fentationis ad avitam hereditatem venicnti, ac- quifitus fuerat; fed tantum fratrem fuum, cui per bonorum pofleflionem adjungebatur, exue- bat femiffe femiffis illius, quem ille cum pa- truo ad avitam veniens hereditatem, ab initio exlegisdifpofitione naclus erat: collationem vero praetor non in aliorum utilitatem prxcipiebat, quam quibus edido fuo incommodum intulcrat 9 data aliisbonorum poffeffione, fecundum ea quae fupra & legibus & exemplis demonftrata cx /. i. §. 3. 4. <}.ff. h. t, Contra, fi neptisiJla emancipata fola effct ex filio prsedefundo, nec fratrem haberet in avi poteftate ad mortem us- que retentum, ac a prsetore per bonorum pos- feffionem ad avitam admitteretur hereditatcm, dotem ab avo acceptam patruo aut patrui praj- defundi nepotibus conferre debuit: nam quia ipfa fola patrem defundum reprsefentans, pa- truo aut patrui prsedefundi liberis , avo jure fuitatis fuccedentibus , ex beneficio prstorio eam auferebat hereditatis avitse partem, quarn pater intermedius habuiffet, fi vixiffet j qua?- quc absque interventu bonorum poffcffionis apud fuos heredes fuiffet remanfura \ aequum etiam erat, ut, quos lseferat per obtentam bonorum poffeffionem, his fuam conferret dotem ab avo fibi datam. arg. d. I. 1. §. 5. ff h. t. Idem- que judicium ferendum de ea fadi fpecie, quar eft in /. 1. $. ult. ff. de conjungendis cum eman» cif. liberisejus. Quod enim ibi, tttm «nus ejfit nepos i
|
||||||
|
[I.TiT. VL
fuperftes effet, ita nec avo fucceffiflet: at ubi
incertus ab init'10 paternae mortalitatis eventus monftravit tandem, nepotem avo morienti proxi- mum fucccflbrem effe, proxima: fucceffionis fc- quela, collationis nempc neceffitas, a fucccffione feparandanon eft. CortferGraifum libr.z.fen- tent. artk, collatio qtt&ft, 19. num. 7. 4. Nec aliud dicendum de iis» quasnonip-
fis nepotibus avo fuccedentibus, fed parentibus eorum intermediis, ab avodatafunt. Licete- nim multis placuerit, diftinguendum efle, utrum nepotes avo fuccedentes parentis intermedii prardefundl hereditatem adierint, necne; 8cCi quidem adierint , eos omnino ad collationem teneri; fi non adierint, videndum effe, utrum tantum cum aliis avi nepotibus ex aliis filiis, an vero cum fuispatruis, avi filiis aut filiabus, ad avitam veniant hereditatem : fi cum patruis, tunc eos conferre debere, quod pater interme- dius ab avo accepit: fin fbli nepotes cumaliis filiorum aliorum nepotibus} eos ad collatio-. nem eorum, quse pater intermedius acceperat, haud quaquam obftridos effe: tamen vix eft, ut diftindiones hx rationi vel juri conveniant, magisque dicendum, omni in cafu nepotes, fx velint avo heredes effe, conferrc debere omnia iila, quse pater intermedius ab avo acceperat, &, fi patri fucceffiffet, conferre debuiflet: cnm utique expeditum fit, nepotes > fivc patri he- redes extiterint, five non , & five cum patruis, five cum patruorum prsedefundtorum liberis ad avitam concurrant hereditatem , non tam fuo ex capite admitti, quam potius ex jure reprai- fentationis, in iocum pradefuncTi parentisgra- dumque fubintrantes > ac tantam habituros por- tionem , quantam pater, fi vixiflet. novell. 118. cap. 1. Unde & in /. illam merito 15?. C. b. t. Imperator fimpliciter nepotibus collationem injungit dotis illius » qua; matri data fuerat; non diftinguendo , utrum matri heredes fiie- rint, nec ne. Prseterqitam quod ex d. I. ipm apertum eft , patruos prsdefuntfiorum fratrum fuorum liberis conferre debere ; nulla vero x- quitatis ratio patitur, ut mirttts conferant, qui minus diledli funt, & gradu remotiores melio- ris in conferendo conditiohis haberentur, quam qui gradu proximiores funt; aut ut, qui ih alio- rum locum fubintrando eos reprxfentant, minus conferrent, quam debuiflent illi, quorumlocum repraefentando ingrediuntur. Et quamvis leges dident, id non efle conferendum» quod quis neque dolo neque culpa poflidere defiit. I. cum emancipatt 2. §. de illisz. ff. b. t. arg. l.eade- mum 6. C, b. t. non tamen id impedit, quo minus ea conferant, quse pater intermedius, a cujus abftinuerunt hereditate, collaturus fuiflet, fi vixiflet; cum& abftinentes ab hereditate ejus non eo minus exipfius capite per repraefentatio- nis fidionem avo heredes fiant, adeoque, quic- quid ille dolo vel culpa poffidere defiit, id quo- quehi, parcntemfuumrcprajfentantes, intelli- gantur
|
||||||
|
^S t Lib*XXXV!
nepos, & e% altero nepote duo pronepotes, ums
pr&nepotum foli fratri fuo tonferre debeat, vel fi frater non fii* fsli patruo, non etiam patrtto ma- isri, id inde eft, quia pronepos ad bonorum poflcffionem admiflus, nihil aufert patruo ma- jori, femiffem hereditatis paternae habenti ac rettnenu, fed vel fratri fuo in proavi poteftate retento, & jure fuitatis inter fe patruumque ma- jorem proavi hefeditatem dividenti ; vel , fi fratrem non haberet , patruo fuo, ifldem jure fuitatis femiflem hereditatis avitae capicnti; qua- les cum poft datam pronepoti emancipato bo- norum pofleffionem nil praeter femiffis femiffem fibi falvum fiaberent, etiam collationis auxilio folatioque foliadjuvandi erant. arg. d.1.1.§. $. ff. b. t. Nec refert, utrum nepotes vivoetiam- num filio intermedio, anvero eo jam mortuo, res quasdam ab avo , cui ex jure reprafenta- tionis fuccedunt, confecuti fint. Nam&fipro- lixe pronepotibus a talium rerum collatione li- berandis difputct Claude Henrys, enfonrecueil des arrefts tom.z. iibr. 6. quaft. i. tamen, cum in illa facli fpecie, quam ibi tfaftat, plurimse deprehendantur circumftantiae fingulares , quae videri pbffunt quandani induxiffe prohibitionem fcu remiffionem collationis talium rerum, ma- gis eft, ut, his deficientibus, pro collationis neceffitate refpondeatur. Efto enim, quod he- pbs donata talia ex fuo capite poffideat, avo autem ex capke pradefun&i parentis heresfit, hon tamen inde fequitur, eum a collatione li- berum effe; cum hon ita in hereditatis avitae fucceffionfe parentem defunftum repraefentet, quin & fimul ex fua perfona eam capiat here- ditatem, tanquam unam cum patre repraefentato perfonam conftituens; prout & jure civili pater ac filiusfamilias una civiliter perfona funt; nec tamen ideo minus filiusfamilias ex fito quoque capite confideratur; dum ex omnibuscaufisipfe quoque ut patcrfamilias obligatur, & ob id agi cum eo tanquam cum patrefamilias poteft. l.fi- iiusfamilias 39. ff. deobligat, & att. Etquam- vis donata nepos eo tempore acceperit» quo non- dum ei nata erat fuccefiionis fpcs, tamen quia pbftca ei ante avi obitum nafci ccepit illud fuc- cedendi jus, ccepit etiam ad collationfem devin- clttsefle; cumincollatione, relationem haben- te ad fucceffionem» mortis tempus fpe&etur. Adeoque, Hcet tempore donationis extraneus videatur, quia tunc non habebat proximam fuc- ccdcndi fpem, tamen quia mortis tempore proxi- mus avo fucceflbr efte ccepit, collatio etiam ei, tah(|uam jam proximo ad fucceffionem, impo- «iehda eft; ne alioquin abfque exprefsa avivo- luntate melioris ipfe conditionis fit, quam qui ttaturaliter proximiOres gradu funt. Nec eft, ■quod dicas, incertum mortalitatis eventum pa-1 rentis intermedii efficere non debere, ut rninus; ^ure praecipui neposidhabeat, quod fibi vivente i ^>atre intermedio datum ab avofuit. Namuti «oJJaturus non fuiiTet, fi pater intermcdius avo |
||||||
|
1
t'A* 3$>J£#>« | J -5^9 obveniflent divifione, prfcter aucenta a fecol-
lata, iniquum eflet, amplius ad nepotemexea natum, & locum ipfius gradumque occupantcm, quam ad ipfam» pervenire; iniquius, legitimjc duplicis deduftionem unius ftipitis intuitu ex una fieri hereditate 5 contra vero juftius nihil, quamut, qua* conferenda funt, iqualis inter alia matris intermedise dos eft, etiam in legitimam imputentur. I. pen, pr, juncT:. /. illam 10. C. h. t. I. quoniam novella 29. C. de inoff. tefi.tm. Quibus accedit, quod non alia, nequc major neque minor nepotis, quam filise prxdcfunc>a: per nepotem reprafentata?, legitimaeft, prout demonftratum in tit. de inof. teftam. num. 48. 6, tjftiia filiae ex patris, ideo ncpoti (matris
pramortuae locum ingredienti) ex avi heredita- te legitima debita eft. Denique ncc avus qui dotem dedit, nec filia quse accepit ac forte con- fumfit, fed lex ipfa collationem prsecipieiis, hanc nepotis legitimam gravat, ut gravatura fuis- fet eam, qux ipfius filiae eft, fi illa patri he- res extitiflet. Cumquc rationes hae «quc mili- tent, ubi nepos a materna abftinuit hereditate, quam ubi eam cenfuit adeundam efle, non ma- gis hic, quam in quaeftione, in numero prse- cedente difcufsa, inter nepotes intermedii pa- rentis hereditatem adeuntes & repudiantes, di- ftinguendum eft. Joh. Papon. libr. 20 tit. 1, arreft. 22. & libr. 21. tit. 7. arreji. 8. Berli- chius decif. 247. Deckherus dijfertat, libr. 2. cap.6.mm. xi.&feqq. Refponfa Jurifc. Holl, part. 5. conftl. 257. Adde Ant. Fabmm Cod. libr. 2. tit. 3. defin. 17. 18. ! 6. Qitod fi dcfcendcntibus inftitutis extranei
cjuidam mixti fuerint, feu fimul cum defcen- dentibus ad hereditatem vocati, nec liberi con- ferunt hifce extraneis, nec extranei liberis; fed potius ante omnem collationem id tantum , quod a defunclro vere relidum eft, inter libc- ros & extraneos inftitutos fecundum voluntatem teftatoris pro rata parte dividendum eft; turh deinde, dimiffis jamextraneis, defccndentes ita inter fe conferunt, &dividunt, quseconferen- da funt, ac fi nullus extraneus eis ab initio ad- junclus fuiflet. /. ult. C, commun. utriufque ju- dicii. arg. /. 1.%. fiex dodramey in jineffh.t. I. 1. §. emmcipams i^.ff.deconjung. cumeman- cipato liktis ejus. Rittershufius ad novellaspart. 7. caf. 22, mtm. 7. inftne, Pkhardus ad §, 20.
Inftit. de aitim. art, 2. num. 10. pag. mihi 176. Struvius ad Pand. exercit. 37. num. 25. in fine, Leeuwen cenf, for. pkrt, i.libr. 3. cap. x^.num. 12. 1« fine. Sed &, fi non de fucccffione de- fcendentium itt bona afcendentium, verum d^e afcendentibus tnrbatd mortalitarisordihe ad \a<- duofam libeforum fuorum hereditatem venien- tibus, vel de ecdlateralibus ad Cognati collatfr- ralis fucceffionem VoCatis quieftid fit, collatib nullalege injuncla invenittit ■> rteque etfam in^- qualitatis evitartda: ratio ift COllateralibus ade^> urgcns eftj cum & uni tota feercditai e^xclufiis B b b b rcliquic
|
||||||
|
■gantur pofledifle ac poffidere defiifle. Quibus
acccdic, quodvir bonus procul dubiojudicatu- rus fit, fatius fore, ut*dilapidatib parentis in- termedii nepotibus eum reprsefentantibtis noceat, quam ut aut rcliquisavi filiis fupcrftitibus, aut eorum dcfcendentibus, non ex ipfius capite ve- nicntibus, damnofa fit; quodtamen concinge- ret, fi non ea conferrent nepotes, quorttm col- lationem pater, fi vixiflet , haud potuiflet de- clinare. Quod veroa nonnullisfubfumitur, ne- potes ex pluribus filiis avo fuccedentes, ac pa- truos, quibufcum concurrant, nori invenien- <tes, non in ftirpes fed in capita vocari, erro- a?um eft, ac uti juris civilis repugnat princi- ©iis, quibus generaliter cautum, omnes nepo- tes, ex diverfis filiis varii numeri avo fucceden- tes ab inteftato, non ex virilibus portionibus fed ex ftirpibus fuccedere. I. nepotes z.ff defuis & legit. hered. & perinde conferre ,• ac fi om- nes unus eflent. /. f\ nepotes 7-ff-b. t. itaquo- que noftris & multorum aliorum ftatutis haud convenit. Fovetque hanc fententiani D. Joh. a Someren de reprafentatione cap, 7, num, 2. 4. & <$. Abrah. aWefel de connub.focietate tracl. z. cap. 6. num. 145. & feqq. Adde tit. de inoff. teftam. num. 61. & diflentientem ex parte Carp- zovium defin. forenf part. 3. conftit. 11, defin. 31. 35. 34. Si tamen ftatutum ferat, ut ne- pores foli exiftentes, etiam impare numero ex diverfis filiis praemortuis procreati, avo in ca- pita & non in ftirpes fuccedant, ( prout id Neo- magi obtiner juxta 't nieuw gereformeert Landrecht tit. 23. art. 3.4. 5.) defendi poteft, eos qui- dcm id conferre quod ipfi, at non quodpater eorum pradefunctus ab avo habuit; cum ita nullo modo ex parentis intermedii, fedproprio tantum ex capite cenfeantur. $. Neque quantum ad ea, quae pater inter-
medius, fivixiflet, conferre debuiflet, quseque <per nepotes avo fuccedentes conferri oportere dicnrm fuit, diftinguendumvidetur, utrumta- lia conferenda, habita ratione patrimonii aviti, modica tantum fint, an vero eo ufque afcendant, ut reliquis collata bonis avitis, legitimam ne- potum imminutura aut abforbtura cflent: adeo- que fi avus quatuor habens filios fuperftites, & quintx filise pradefuncte nepotem, reli<5fca milie aureorum hereditate decedat* poftquam jpfi filiae quintx nubenti ducentos aureosindo- tem dediflet, non aliter neposilleadavifuitna- tcrni hereditatem una cum avunculis quatuor admittendus erit, quam fi ducenta in dotem ma- tri fus data intulerit, avito aureorum mille pa- trimonio adjungenda; Hcet hoc ipfo ex$ii!le <hicentis quintam partem capiens, puta dueen- tos & quadraginta, re ipsa tanturft quadraginta lucretur, atque ita longe minus quam legiti- inam, centum aureos ex mille comple&entem. Cum enim ipfa filia, fi vixiflet, illam facere dcbuifletducentorumcollationem, eaque ratio- ne non nifi quadragintaciexhereditatispatcrnse |
||||||
|
5&
|
|||||||||
|
Lib. XXXVII. Tit. VI.
|
|||||||||
|
motiffimis parentis praedefun&i cognatis parens
fuperftes in fucceflione liberorum inteftata ce,- dit , imo nullo modo "admittitur ad liberornm fine prole morientium hereditatem ; ,m proinde collationis faltem plenioris remedio ei fuperfti- ti confulendum fuerit; ut ab ea profe&um ad eam potius hoc modo reverteretur, necperdat, quod femel amiffum , nunquam ad eam rever- furum effet. Hinc, quia Medioburgi jus Sca- binicum ratione ^fucceflionis legitima* etiam- num in ufu eft , ( dum Zelandicum & Scabi- nicum pro eodem habitum, tefte Grotio libr. 2. manud. ad jurifprud. lloll. libr. 2. cap. 28.) etiam ibi dos tota , aeque ac in Hollandia, ,in proprii quoque parentis fuperftitis utilitatem in medium conferenda eft, notante Abrah. a "We- fel de connub. fociet. tracl. 2, cap. 1. num. 33. allegato ftatuto Medioburg. tit. de fucceffion, art. 5. , Quorum autem locorum legibus tale quid , de dote tora* etiam in gratiam parentis proprii fuperftitis conferenda, aperte difpofiturn non eft , & ubi parens aheruter fuperftes libe- ris fuis, fine prole decedentibus , ab inteftato fucceffor eft, non erraturum putem, qui tunc non nifi dimidiam dotis datae partem , idque tantum in gratiam liberorum reliquorum pras- dcfundi parentis, non vero in utilitatem pa- rentis fuperftitis , conferri oportere contende- rit: quia partem alteram ipfe fuperftes liberis dando, fuum hoc ipfo diminuit patrimonium» nec, nifi alia urgentior ratio fit, aequum fatis videtur, indotem fimilesque alias caufasdaturo fine accipientis culpa fadove ad dantem rever- ti. Cumque placito Ordinum Hollandiae anni 1599. Acfdomicum fuccedendi jus comple- dente, nihil fpecialiter de collatione conftitu- tum inveniatur, ac eo jure parens fuperftesli- beris fuis , finc fobole morientibus, ex parte vel ex affe heres fiat', tentari non fine ratione poterit, an non pars fola dimidia dotis fratribus caeteris, nihil vero parenti fuperftiti , conferri debeat illis in locis, quae inteftata juris Aefdo- mici fucceflione utuntur: maxime, cum in fi- ne placiti illius cautum fit, ea , quae ifto pla- cito decifa non funt, ex juris communis pras- ceptis decidenda effe. Ultrajedi certe, & aliis plerisque in locis , dos a parente utroque de communi liberis conftituta non in totum, prac- morientc uno parentum , fed tantum pro k- miffc , nec in parentis fuperftitis , fed frattura utilitatem conferenda eft ; fic ut partis akcrius collatio tum demum facienda fit , cum ultimo fuperftes parens fari munus impleverit; quafi non^tota dos ex mafsacommuni patrimonii con- jugum, fed pars 'altera dimidia apatre, parsal- tera a matre feorfim data effet, & ob id etiam pars unaquaeque dimidiademumfuototi, aquo feparata fuerat, conjungenda fuerit, ubi totius illius dividendi cafus extiterit , mors nemjK; illius, a quo vel a. qua pars dotis dimidiapro- fecla fuit. arg. *\ ut hbtris ij.feninfme C. h. t, Wefel
|
|||||||||
|
reliquis rellnqui poffit; ac proinde, fi foror a
,fratre dotem acceperit, ac, deinde cum aliis fra- tribus aut fororibus defun&o fratri, a quo do- tem habet, hcres fiat, prsecipui jure hanc do- .tem fibi fervat, nec fratribus confert. Anton. Faber Cod. libr. 6. tit. 4. defn. 1. Pichardus ad §, zo.Jnft. de attion. art. 2. num. zi.pag. mihi 177. D, Joh, a, Someren de repritfentatio- ne cap. 7. num. 15. 16. Petrus Bort vanHol- landfche leenen part. 5. tit. %.cap. 6. membro 2. num. 12, i^.pag- mibi 154. 155. nifi teftator id vbluerit: unde cum quis liberis carens, do- nationemin quofdam ex cognatis fibi fucceffu- ris contulilfet, &donatanihilominus, tanquam proprium patrimonium, in catalogo bcjhorum enarraffet, fcripfiffetque, fe haec illis in heredita- riae portionis rationem dedifle, atque etiam ad lllum catalogum velut indicem rerum fuarum in ,teftamento (ek retuliffet, refponfum fuk ab Hugone Grotio, fatis aperte hoc ipfodonato- rum collationem injun&am videri, fervandam- . que effe defun&i voluntaterflu Refponfa Jurifc. Holl. part. t.conftl. 26. ,7. Moribus tamen noftris collationum ufus
ex sequitate ulterius extenfus eft , fic ut non .modo defcendentes fibi invicem, conferre de- beant, fed & parenti alterutri fuperftiti , at- que etiam vitrico vel novercae. Si ehim pater ftante matrimonio dotem, ( aut alia conferen- da, quorum eadem ratio) filiae de fuo & uxo- ris patrimonio concefferit, ac foluto per patris obitum matrimonio, inter fuperftitem viduam liberosque defundti judicio famiha: ercifcundae experiundum fit, ante omnia dos illa a filia in gratiam matris vel etiam novercse confcrenda eft, ut auffcum per talem collationem commu- ne conjugum patrimonium aequaliter inter fu- perftitem five matrem five novercam liberos- que defunfti dividatur, fubdivifione partis di- midiae deinceps inter liberos pro voluntatc de- functi vel feeundum legis difpofitionem facien- da: videtur etenim ex collationis ncceflitate dos iterum ad patrem reverfa effe , & communem eonjugum maffam auxifle / cui conveniens eft, ut iterum hujus emolumenti particeps fiat de- fun&i vidua, five mater, five noverca eorum, quibufcum dividit; argumento eorum , quae a me fcripta in tit. pro focio num. 4. poft med, Or- donnantie van politie van Holland anno 1580. art. 29. Hugo Grotius mamd. ad jurifprud. JJoll. libr. %>iap, 11. num. 11. Groenewegen ad L uk. C. de dotis promijf. num. 11. 12. & ad l. 14. C, de jure dot. in fine. Quod fta de <bte totl, non modo in vitrici aut novercae fed & in proprii parentis fuperftitis utilitatem con- ferenda, illo Ordinum plaeftb cautum videtur, quia niatri fuperftiti ex jure Scabinico (quodin d. conflitutione anni 1 5 80. potiffiraum contine- tur) omnis fpes recuperandi poftea bona, a fe per dotis datjonem aut aliter in liberos transla- ts» in uniyerfurn interclufa cft, dum ctiamre- |
|||||||||
|
De Coli
Wefel de connub. fotiet. trati. 2. cap. i. num.
31,31. ubi varia ftatuta rccenfentur, uti & apud Chriftineum ad Mecblmienf. tit, 10". art. 5. nutn. 2, Si tamen Ultraje&i aliifque in locis, fimilicol- lationis jure utentibus, dosapatre liberis primi thori ex communibus fuis & uxoris fecundse bo- nis data fit, quatenusibi omnium bonorum aut faltem acqujeftuum communio cum fecunda con- juge efle poteft, magis eft, ut poft obitum proprii parentis non dimidia fed integra dos in communs per dotatam inferatur, quo deinccps id, quod inter parcntem defundum & nover- cam commune fuit, tali collatione auclum, in- ter ipfim ac rmriti mortui liberos dividatur; cum irtiquc oflicium novcrcae haud fuerit, do- terh privign» de fuo dare; & liberi quidem feu fratres conferentis tanquam heredes, noverca vero tanquam bonorum aut acqussftuum focia confideranda fit. D. Joh. a. Someren dejure no- vercar. cap. z.num. i.&cap. 14. num. i.Abrah. a Wefel de connub. focietate tralt. z. cap. 2. num. 197. 198. , 8. Sciendum autem, non uno modo inte-
refle inter collationem, quse defcendentibus as-r cendenti fuccedentibus, quseque parenti velvi- trico aut novercx facienda eft. Etenim primo quidem foli defcendentes ejus de cujus heredi- tate agitur, non item extranei, reliquis defcen- dentibusfecum ad eandem hereditatem afcenden- tis venientibus fecundum ante di&a conferre te- nentur: at conjugi fuperftiti non modo defcen- dcntes mariti defundi, fed & cognati eidem fuc- ccdentcs conferre obftri&i funt. Qua ratione fi feudum novum a marito ftante matrimonio comparatum fuerit, nec liberi ejus fuperftites fint, cognatus ille mariti, qui jure primogeni- turse folus feudum illud ex afle, velut indivi- duum, fibi capit, dimidiatam partem pretii, quo illudcoemtum aut aliterasftimatum, viduse fuperftiti praeftare cogitur, qui alioquin defi- cientevidua nihil reliquis defun&i cognatisfuis- fet collaturus. Petrus Bort de feudis Hollandia fart. 5. tit. 3. cap. 6. art, z. pag. rhibi 1C3. & feqq. five feudi ipfius, five meliorationum a de- fun&o fa&arum intuitu. Grotius manud. adjuri- fpr. Holl. libr. 2. cap. 41. num. 19. 20. 21. Ant. Matthseus pareemia 8. num. 44. Refponfa Jurifc. Holl. part. 4. confxl. 153. quaft. z. & part. 5. confxl, zoz. ferein med.pag.604. Adde tit. de ritu nupt. num, 72. licet verum fit, cog- natum in feudum novum fuccedentem, folum ©bftri&um efle, ut folvat pretium feudi illius novi, quatenus illud a defun&o cognato em- tore nec^um folutum fuit, five feudum emtum fpecialiter pro pretio folvendo pignori obliga- tum fit, five non, vel folutum quidem, fed cx nummis ad pretium tale folvendum mutuo acceptis, in quorum fecuritatem ipfum feudum folenniter pignori devinctum fuit. Neoftadius de feudis cap. 5. num. 59. 'Waflenaar pracl.ju- dic. cap. 11. num. 53. Petr. Bort d. part. 5. |
ATIONE. $6k
tit. 3. cap. 6. art. 1; sap, i.num.x^.pag. tnihi
155. & cap. 3, num. ult. pag. mihi 159. An autem , ac quando, cognati mariti, quibus ille immoderate donavit, conferre debeant ifta con- jugi ipfius fuperftid, fi marito heredes fint ? col- ligi poteft ex iis, quae tradita in tit, de ritu nupt. num. 54. & tit. dejure dot. num. 15. Sed & fecundo dubium non eft, quin afcendens col- lationis neceflitatem fuis poflit remittere defcen- dentibus fibi fuccefluris, quatenus illi inter fe collationem alias facere debent; cum hi tan- quam heredes ratam habere debcant voluntatcm ejus: at in prsejudicium conjugis fuperftitis con- jux pramoriens neque libcrosfuos, neque co- gnatos in tafibus fupra recenfitis, a conferendi neccflitate liberare poteft, nec, fi id teftamento caverit, voluntatemejusconjux fuperftes tenetur ratam habere, cum ei heres non fit. 9. Facienda collatio tempore dwifionis; quod
tamen tempus retrotrahitur ad tempus mortis. I. ea demum 6. /. fi maritus 14, /. pen. fere in pr. C. h. t. & quidem vel inferendo re ipsa rem uti eft, ctiam deterioratam, nifi dolo vel culpa conferentis deterior fit reddita. /. i.§, confertur 23. /. cum emancipati z. J*. ie illis 2. ff. h. t, vel tanto minus ex rebus caeteris hereditariis per-» cipiefldo. /. i,§. fed&fx xz.ff. h. t, l.dotisqui- dem $. C. h, t, vel denique prseftando cautio- nem fidejuflbriam autpignoratitiam de reftituen- dopro rataeo, quod perventurum eft, fi tem~ pore divifionis incertum, propter incertum ac- quifitionis eventum, quid, quale, quantum- que conferendum fit. /. 1. §. jubet autem 9. & feqq. ff. h. t. I. i. §. Ji fub conditione 7. ff.dcdo- tis collatione. cujus cautionis effecl:um proponit Ulpianus in l.fiquis flium 5. §. 1. 2. 3, ff. h. t, Eledio autem ex duobus prioribus con- ferendi modis ipfi conferenti permittenda vide- tur, utrum fcilicet rcm ipfam conferre, antan- to minus percipere malit; cum Jurifconfultus in /. 1. §. fed etfi iz.ff. h. t. dicat, emancipatum fatis contuliffe videri , fi tantum in bonis paternit remittat, quantum ex collatione fuus habere de- bet. Pichardus ad §. 20. Infiit. de ailion. artic. q.num.z. y.pag.mibi 183. confiderata aeftima- tione , non qux tempore dationis feu contra- (Si matrimonii, fed quse tempore mortis & colla- tionis jufta apparet. arg. d, l pen, C. b, t. L om- nimodo 30. §. imputari z. C. de inoff. teftam, Vc- trus Sans de divif. bonorum libr./i.cap. lo.mm. 1. & feqq. Coftalius ad /. 20. num. 7. ff. fa- mil. ercifc. Toh. Papon. libr. 2 i.tit. 7.arreft, 2. Sande de feudis Gelria tratt, z. iit. 2. cap. 3, num, 13.14. Pkhardus ad§. 20. lnft. deaction. art. 3. num. yo.pag. mihi 182. D. Joh. a So- meren de jure novercar, cap, iq.num.z,inmed, Ant, Matthaeus parcemU 2. num. 34. Petrus Bort de feudis HoU. part, 5. cap. 6, art, i.cap. I| 4, num, 2. 3. 4. pag, 160. Refponfa Jurifc. Holl. part, 3. vot. 1. confil,ijj. 8cpart.7.voL 2. confil, 110*. num, 2. 3. 4. nifi aliud apertc Bbbb 2 ftatUtQ .
|
|||||
|
L f b. XXXVII. T iiiVI,
|
||||||||
|
5#
|
||||||||
|
trum, quod tamen aliis difplicet) facienday
qua-ftio eft. Statut Vltrajecl. rubric. 23. artic. 2y, D. Joh. a Soraeren dejurenovercarumcap. iq.num. 1.3. "Wcfcl deconnub.fociet. tracl. 1. num. 73.74. Adde Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confit 116. num. 2. 3. 4, & part. <. confil. zoi. Radelantium Curi£Ultrajecl.de- cif. 7 5. Sane fi non emtum, fed ex donatione, pcrmiitatione, aliove fimili modo qusefitum fit feudum novum, seftimatio ejus, qux tempore mortis & collationis jufta apparet, videtur con- ferenda efle fecundum jus commune, quia nul- lum pretium erogatum apparet, ut poft Sande & Petrum Bort de feud. Boll. part. 5. tit, 3, cap. 6. art. z, cap. 4. num. 3. pag. mibr i68i notat Abrah. a "Wefel de connub. fociet. tracl. i. num. 74. in fine. 10. Ad collationem faciendam is , cui lex
eam impofuit , variis modis compelli poteft. Etenimii quis ex heredibus cam facere contu- maciter detre&et, hcreditarise ei in totum de- negantur adiones, *donec conferre paratusfue- rit; fiveomniumcoheredumintuitu, fiveunius tantum refpectu, contumax fit; quafi non vi- deatur contulifle , qui non omnibus contulit. /. 1. §. f\ frater 10. & §, fi cum duobus 13. jf. /;. t. I. pia 12. /. fi maritus 14. C. b. t. Et fi adionibus hereditariis non indigeat , officio judicis ad collationem conftringitur. arg, /. fi foror 8. C.b. t. Graflus fentent. libr. z. artic. collatio qu&ft, 21. num. 5. Petrus Bort de feu- dis Holl. part. 5. cap. 6. tit. 3. art. 1. cap. ^, num. ult. Quod fi contumax non fit, fed unl ex pluribus conferrc vel de conferendo cavcre non poflit, non folidum, fed pro rata tantum parte , adioncs hereditarias ei deneganda: funt. d. I. 1. §. 13. ff. b. t. vel etiam utroque in ca- fu, five uni five omnibus conferre vel caverc nequeat, curator conftituendus eft portionis c- jus, apud qucm refc&a pecunia collocetur, & per quem ei, qui conferre nequit, res falva fit; cum haberi debeat ratio ejus , qui fine contu- macia collationcm non implet. d. I. 1. %.fifra- ter 10. & $. Ji cum dttobus 13, ff. b. t. Vcl etiam reliqui , quibus conferendum , portio- nem non conferentis capient, pra?ftita cautio- ne de reftituendo, ubi ille fua contulerit. arg. /. cum emancipati 2. §, ult. ff. b. t. aut rerum hereditariarum retentione fibi confulunt , vel .divifionis denegatione. Petrus Bort de feudi$ HoUand. part. 5. cap. 6. tit. 3, art. 1. cap. 5. num. 2. pag. mihi 162. Quod fipereum, qui ab initio noluerat aut non potuerat conferre, aut de confercndo cavcre, poftea caufto offe- ratur, recipit priftinum jusfuum. d. /. 1. §, 10., infine. /.8. ff. b. t. n. Csterum conferenda funt fecundumjus
novum omnia profe&itia, qualia nonfunt(uti quidem in dote profedtitia vel peculio profedi- tio, ) ca tantum , quse a patre profeclia , fed generaliys, qua; a defunclo afcendente fivepa- trc
|
||||||||
|
fiatuto difpofitum fit: prout in Hollandia di-
ferre cautum politica ordinatione anni 1580. art, 29/eos, qui ad collationem obftricti funt, conferre debere resipfas, aut aftimationem earum, quatis fuit eo tempore quo dau funt, fximftimat& dat&fuerim, ftn dftimata, conferentesdefungipos- fe ajiimationis tllins collatione. Quihus verbis fignificari videtur, in cafu, quo res inaeftimata: dats funt, conferenti ele&ionem competere, num rem ipfam conferre malit, an seftimatio- nem, quss fuit tempore dationis, adcoque, fi res fine culpa ejus deterior fit rcddita, aut di- minutum pretium ejus, ipfum fatisfacerej fi rem conferat talem, qualis eft; fm melior fit reddita alluvione aliifque modis, vel prctium cjus creverit, ipfum liberari collatione seftima- tionis iilius , quar fuit tempore dationis : in cafu vero , qop seftimata: funt data; , rurfus conferenti liberum efle , an ipfam rem asfti- matam, & nunc forte fine culpa deterioratam aut depretiatamconferrevelit, an asftimationem ejus tantam, quanti tempore dationis aeftimata fuk, five arftimatio illa vero temporis illius pre- tio refponderit, five aliquanto major minorve fuerit conftituta , quam quanti res data vendi vulgo potuhfet. Cum enim in utraque fpecie tum arftimatarum tum inarftimatarum rerum con- ferendarum alternatio placito comprehenfa fit, dumde inseftimatis cautum, res ipfas veUftima- tionem earum conferri, & de aeftimatis, confe- rentem defungi pojfe conferendo dftimationetn , (datby fat mogen volftaan) quod verbum vol- ftaan praefupponit, aliud quid in obligatione efle •, cleftio ex alternativis debitori tribuenda eft, ubi non aliud expreflc in contrarium a, lege difpofnum. arg. i. plerumque 10, §.«/*. /.11. ff. de jure dot. I. arbitraria 2, §. Sc&vola 3. ff. de eoquodcerto loco. HcethicaliterfentiatGroe- newceen *d l. G.C.b.t. cujus tamen argumen- tatio non fatis ftringit. Quod enim ait rem perire fuo domino. /. qua fortuitis 6. C. de pignorat. acl. levius eft; cum ille, qui ad collationem obftri&us eft, & ex ftatuti verbis elcftionem habet, non ple- nus feu abfolutus dominus fit, fed talis, qua- lis apud Romanos maritusm fundo*dotalietiam aeftimato, quotics ipfi ele&io competebat, an fundum an vero aeftimationem reddere vellet, juxta dl L 10. §. ult. & l. u.f. dejure dot. ad quales non fpe&at rei peficulum, nifipoft- quam declaraverint, fe tempore divifionis aut foluti matrimonii rem fibi velle retinere, & seftimationem reftituere, vel in medium con- ferre.> Simili modo in Hollandia circa feudo- rum novorum collatidnem invaluit, seftimatio- nem feudi conferendam efle, quse fuittempore feudi emti, feu quanti feudum comparatum fuit. arg. Ubr. 2. feudor. tit. r2. in fine. tefte Petro Bort de feudis HolUnd. part. 5. cap, 6. art. i. cap. \. num. j.& feqq. pag* mihi 160. fictit & Ultrajefti, ubi de collatione novi feudi in conjugis gratiam ( forte & in gratianx fra- |
||||||||
|
De Collatione.
|
||||||||||||
|
?6>
|
||||||||||||
|
quod ufusfrudus in fado confiftit, & qiiotidie
conftituitur ac nafcitur. arg. /. 1. §. pen. ff. de, ufafrucl. accrefc. I. 1. in pr. ff. quando dies «- fusfr.legati cedat. Zocfius ad ?and, h. t, mtm. 21, Pichardus ad §. 20. lnfttt. de aftion. in eapar- te qure eft ad Cajum libr. 7. ad ediftumprovinc. in l. 1. ff, famil. ercifc. num, 16. & feqq. pagK mibi 199. Diflcnt. Vinnius de coll.it, c.q>, 11. num. 3. 4. Et ad haec adveiititia.pertinet quo-!> que lucrum dotis , quod fiiius vel cx ftatuto. vel ex pacto poft fuEEConjugisobitumfibiquae-» iivit, nifi forte quis lucra talia quafi caftrenfi pe- culio cenfuerit accenfcnda effe, dum militarc dicitur omnis amans, & fua Cupido caftra habere; cujus amoris conjugalis intuitu lucra dotis fu- perftiti obveniunt. Quicquid fit, ea fane ex ipfo jure civili vetuftiore collationis neceflitati iubducla fuifle , evidens eft ex /. 1. §. ewan» cipatus 20. /. pr&tor 3. $. qmre 4. ff, h. t, Fa- chineus comroverf. libr. 13. cap. 515. Graflus fcnt. libr. 2. artic. collatio qutft. 15). num. z, 3. Zoefius ad Fand. b. t. num. 20. Longe mi- nus in caftrenfibus & quaii caftrcnfibus collatio- nis ncceflitas eft ; utpote quae pleniifimo jure liberis quaefita, in perpetuum ex legis difpofi- tione a patrimonio paterno feparationem acce- perunt 13. Quia vero non omnium rerum, a, de-
funfto in defcendentes eo vivo profcctarum, ea- demconditio eft, praecipuarum difcuflionem in- ftituere , confultum videtur. Dotis quidcm profeftitiae & ante nuptias donationis collatio- nem fieri oportere, ex tit. fequente de dotis col- latione manifeftum eft , ibique latius tradan- dum erit: fed in quaeftion», an & donatio:fimr- plex, factalibcrisaparentibus, conferridebcat; primo quidcm feparanda omuino efta donatio- ne iimplici donatio remuneratoria, quam pater ob non vulgaria benemerita in filium, non taiir quam filium, fcd tanquam bcncficii accepti au- torem contulit , etiam in cxtraneum fimilem exerciturus liberalitatem > fi is fimilia praeftitis- fet: nam cum talia velut ejttero jure capiat fi- lius, nec tanquam profeditia, fed magisutad- ventitia ex induftria & labore fingulari, nullo in cafu donationis talis collatio facienda vide- tur, ut poft alios tradit Vinnius de collatkne cap. 13. num. 12. De ipsa vero donatione fim- plici dicendum videtur, eam non nifi duobus in cafibus, collationi- obnoxiam efle , puta, ii vel parens donans hanc donationi fuae legeni dixerit, vel quibusdam liberis dotes aut propter nuptias donationes, aliis vero tantum donatio- nes fimplices data» fueript, ac dotes vel propter nuptias donationes conferendae iint; n,e tun.c , donationibus fimpHcibus jure praecipui per fi- lium donatarium retentis , inaequalitas inter li- beros oriretur , five liberis, in poteftate confti- tutis , five emancipatis , donatip fafta fuerit., & five a patre, five a matre, aliisque patemae v^l |
||||||||||||
|
tre five matre, five avo aut avia , aut eorum
occafipne, ad defcendentes fibi fuccefluros per- venerunt, ipfo adhuc vivente. I.fidonatione 13. I. ut liberis 17. /. 19. C b. t. Quibus an ctiam accenfenda iint dona fufceptoris de fonte b^ptifmatis infanti data ? Et quid juris iit, fi Iucrati fiht liberi ex operis fuis , dum in po- teftatcfunt & a patrenutriuntur? Quid, fife- paratim negotiati fint, vel una curn patre jure focietatis, vel peregre habitantes ? Quid deni- quc, fi induftria fua admoduin auxerint paren- tum patrimonium, & eo nomine quid jure prae- cipui fibi in divifione aflignari petant ? expofl- tum fatis in tit, de peculio num. 4. 5. 1 2. Illud expeditum eft, profeditia non mo~
<lo conferenda efle , fi defcendentes ea adhuc poflideant , fed & ii dolo aut culpa poflidere dcfietint. /. 1. §• confertur 23. /. cum eman- cipati 2. §. de iUis 2. ff. h. t. Non item ea, qua: quis dolo malo, cum poflct, non acqui- fivit, feu , circa quae id egit, ne acquireret; quia tunc & fibi infidiatus eft. d. L 1. $. 23, ff. b. t. Nec, quae demum quaeiita poft mor- tem ejus, de cujus fucceflione agitur. /, a pa- tre 10. I. fi donatione 13. /. nec emancipatii^ C. b. t. nifi fingantur retro quaefita. /. 1. Ji it qui botut 22. /. cum emancipatt 2. §. iUui 1. ff. h. t. adeoque nec praelegata, ut ita fervetur ul- tima voluntas teftatoris, quae prorfus inutilis eflet atque fruftranea circa praelegatum, fiillud extra collationem haud eifet conftitutum. /. rem fignori 28. l.ft ita legatum 42. jf. famil. ercifc. juncT:. /. fi <&<*■ fdeicommijforum 7. C. eod. tit. Rittershufius ad novellas paru 5. cap. <S. num. 5. Brunemannus ad l. 10. C. de collation. Nec quaejure praecipui a primogemto aliisve juxta locorum quorundam ftatuta ex hereditate ante divifionem deducuntur. Tyraquellus de jure primogenitura quaft. 51. nec denique, quaeuni cx liberis contemplatione quidem parentis, fed tamen poft obitum ejus demum , donata funt. Ant. Faber Cod. libr. 3. tit. 25, defin. 11. Li- cet autem adventitium quoque peculium ante conferendum fuerit, cum adventitia aeque , ac profe&itia , patri jure patriae poteftatis per fi- liosfamilias pleno quaererentur dominii jure: ei- que innitantur fundamento collationisr adven- titiorum, quae in /. 1. $. 2.1. /. 2. §• 3. & 4. ff, b. t. aliisque in locis de emolumento legati conditionalis, a&ionis injuriarutn, quartae Divi pii, & fimilibus, difputantur; jutetamenno- vo adventitia collationi exemta funt. /. ttlt. C. h. t. usque adeo $ ut ,ne ufusfrucius quidem collatio fieri debeat , .fi pater fuo filipfamilias nfumfruetum, peculii adventitii, fibi a lege da- tum, remiferit, ac fuo ceflerit filiofamilias, five jam acquifitum abdicaverit, five acquirendum non acquifiverit. *. cum oportet 6. §. non autem z. C. de botmqu<e liberu. cum utroque in cafu nontam.a patre ad filiumufusfrudus tranfivifle |
||||||||||||
|
videatur, quam potius patri non acquifitusj co ,l maternse Uneae adfc^ndentibus, iibcralitas pxQ?
B b b b 3 feaa
|
||||||||||||
|
\
|
||||||||||||
|
1 <■-...
II. Tit; VI.
tamen cum noftris moribus non appareat ufti
conftante receptum, magis eft, ut juris civilis principiis inhaereatur: in quam fentcntiam etiara proclivior eft Leeuvven d.cap.i^. num. 16. Waffenaar pracl. judic, cap. 11. «ww.55. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. l.confil.iq.in ftneSc part. 5. confil. 120. in ftne. 14. Diverfum eft , fi quid non fimplicitcr
donatum, fed ad inftru&ionem taberns vel of- ficinar, Vel generalius ad mercaturam exercendam, aliasque fimiles caufas, liberis a parente datum es- fet: id enim collationi fubeffe placuit. arg. /. ut li- beris 17. in fine C. h. t. Politica ordinatio Hollandia anni 1 580. art. ^g. Hngo Grotiusmanud. adju- rifprud. Holl. libr. 2. cap. 11. num. 11. & cap 28. num. 8. Groenewegen rft//. 13. C, h. t. Sicut $c conferendum, quod pater, qui pro fuofiliofi- dcjulTerat , deinceps cx causa fidcjuiTionis pro eo exfolvit; cum filius hoc ipfo , quo libcra-* tur a. debito, ex re patris locupletior fadus in- telligatur. Zoefxtis ad Pand. h. t. num.^. imo generaliter ,. quicquid filius aut nepos fucce- dens, defunclio parenti ex mutuo, emtione, ven- ditione, aut alia quacunque causadebuit; five nepos ipfe mutxxum ab avo acceperit, five pa- ter intermedius, per cujus caput ad avitam ve- nit hereditatem, five patri intermedio , qui mu- tuum acceperat, heres extiterit, five non. Li- cet enim ex eo, quod in fucceffione in bona avita patrem intermedium repr$fentat, dici ne- queat patris quoque heres efFectus, aut paternat hereditatis oneribus obnoxius: tamen, quia ex reprsefcntatione fuccedens tantam partem ex avi- ta capit hereditate , quantam pater interme- dius, fi vixiffet; talium quoquc debitorum col- latio facienda eft , cum alioquin futurum fit, ut nepos portionem a paterna portione divcr- fam > & paterna ampliorem, cum filiorum <z- terorum , talia conferentium , praejudicio nan- cifcatur: ut poft Berlichium, Charondam, An- nxum Robertum, Guerinum, Brodeau, aiios- que adftruit D. Joh. a Someren de reprafema- tione cap. 7, num. 3. 15. Nec intereft , utrum filius aut nepos
patrx vel avo ex contradu > an vero ex delido debitor fit ; five ipfx patri delic^um diredo in- tulerit , velutx furto aut rapina res ejus inter- vertendo , quas rurfum in medium conferri & paterno conjungi patrimonio , naturafis ratio fatis diclat. Zoefius ad Pand. h. t. num. 42, fivc, cum in alios deliquiffet, pater iftius do* Iicli nomine pcenam pecuniariam folverit , ut carceris fquallori, aut infamiae vel corporis coer- citioni eundem fubducat. Licet enim nonnul- lis vifum fuerit, diftinguendum eiTe , utrunl fponte mulc~hm pater prxftiterit, an vero in- vitus cogente ftatuto; & hoc quidem cafu col- lationi locum effe velint; illo non item. Ar- gentreus ad confuet. Britann. art. 5 26. num. 1 n Gomezius adltg. 20- Tauri num. 20. aequius tamen f «tfoque in cafu collationem filio de- linquenti
|
|||||||
|
564 Lib.XXXV
feda fit. I filU cujtt* i'8. C famiL ercifc. I. f\
pater 2. C. de inoff, donat. Nec in contrarium militat L fi donatione 13. C h. t. quippe quse non de fundo fimpliciter donato , fed filias a patreindotem dato, intelligenda eft •, cumagat dere, filiafamilias vivo patre qua:fxta, quodin dote veritatem invenire poteft, dum dos profe- aitia proprium fillje patrimonium efficitur. /. denique 3. %.'ergo j. ff.de mtnor. viginti quinque annis. arg. /. pater filiam 14. ff. ad legem FaU cid. L pium 4. ff. h. t. non item in aliis fim- pliciter donatis , utpote qua: vivo patre nullo modo acquiruntur filiofamilias donatario, dum inter patrem & filiumfamilias aeque, ac inter maritum & uxorem» donatio ab initio intitilis eft. I. 1. §. 1. x. ff pro donato, ac morte de- mum patris, aut emancipatione confirmatur, fi revocata non fit. /. donationes 31. §. paterz. ff.de donation. L donationeis quas i$. C de do- nat. inter vir. & uxorem. Paulxxs recept. fent. libr. 5. tit. 11. §. 3. Simili modo necdefim- pliei donatione agit. /. ut liberis 17. C b. U fed magis de donatione ob caufam, ut nempe filius emancipatus ex rebus, tempore emanci- pationis aut poftea fibi a patre datis, fefeexhi- beat; exemplo mariti dotem ante nuptias aut ftante matrimonio percipientis, ut inde matri- monii onera fuftineat. Non obeft denique, qxxod conferenda fint, quse in legitimam im- putantur. /. pen. pr. C. h. t. inter quaj nume- rantur ea quoque, quae fimpliciterdonatafunt. §. ult. Inft. de inoffic. teftam. Etenim primo quidem illud univerfaliter verum non eft, con- ferenda exTe, qua: in legitimam imputantur: nam & titulo inftifutionis aut legati aut fidei- commiflx reli&a in legitimam imputantur. d. §. ult. lnfi.de inoff. teftam. quorum tamen nihil in collatxonem venire, expeditum eft, ac fupra jam obfervatum. Sed & fecundo verum non eft, regulariter in quartam imputari, qua: inter vi- vos donata funt; neque id habet d. §. ttlt. cum ibi folummodo definiatur, quartam debere fal- vam effe five jure hereditaxio, five jure legati, vel fideicommiffi, vcl fi mortis causa ei quarta donata fit, vel inter vivos in iis tantum modo ca ftbus, quorum mentionem facit noftra conftitutio; cmatis conftitutio eft /. pen. C.h. t.8c Lftquan. do 35. §. & generaliter x. C de inoff. teftam. adeoque ficut ex illa /. pen. §, 1. manifeftum cft , non nifi duobus in cafibus collationem fim- plicis donationis faciendam effe, ita quoqueil- lis tantum in cafibus eam imputari in lcgitimam fatisaperte in d. §. ult. lnft. 8c d. I. 35. §. 1. Cdeimff. teftam. fignjficatur. Adde varie fen- ticntcs Zoefium ad Pand.b. t.num.n.& feqq. perefium Coi. h. t. num. 16, WiiTenbach ad pand.h t.num. 12. Vinnium de collattone cap 15. qui & num. ult, acpoft eum Leeuwen cenf fotenf part. 1. Ubr. 3. cap, 13. num. 17. apud Zelandos> Burgundiones, Gallos, collationem ioBauonis fimplicis fieri debere docets quod |
|||||||
|
*
|
|||||||
|
De Col
Hoquenti imponi: nara etfi ftatutum forte pa-
trem rion aperte conftringat ad mul&as ex filii delitlo pendendas, tamcn quiaper filiorum la- tus ipfi quoquc,parcntes laeduntur, ftatuto ccs- fante, naturalis nihilominus inftinctus & pictas erga liberos folutionem talem a parcntibus quafi extorquet, cui confcquens eft, eam non a li- bera parentis voluntate, fcd ex neceflitate fa- cfom, non poffe habere donationis prsefumtio- ncm, dum nemo in neceflitatibus liberalis exi- flit. /. rem legatam 18. in flne ff. de adimendts legatis. Neque fatis cum juftitiae ratione con- fiftere poteft, ut flius quidem delinquat, alius facinoris pcenas ferat; ferrent autem pro rata parte fratres reliqui innocui; quippe abfque collatione illam perdituri portionem , quam in pecunia , propter unius filii fcclus ero- gata, fuiffent poft mortem patris habituri, fi illa in iplius patrimonio penuanfifTet. Zoefius ad Pand. h, t, mm. 41. Tuldenus ad tit. C. de collation. num, 12. Ant. Matthasus de fuc- ceff. difputat. 17. num. 24. Vinnius de collatio* mbui cap. 13. num. 10. D. Joh. a Somerenrf* reprafentatione cap. 7. num. 4- Quid, quod & eorum collatip facienda videtur, quae libe- ronim unus luxu inutiliter ex paterno abfumfit patrimonio, dum pecuniam a patre in eos for- te ufus fubminiftratam , jn quos erbgata col- lationi non fubfuiffet, alese, vino, Veneri im- pendit, cumnon poflitalio haberiloco, quam qui profe&ititia dolo malo poflidere defiit, quo cafu collationi locus eft, arg. /. 1. §. pen, l. z.* $. z.ff. h. t. atque infuper dationes tales ad cer- tos ufus & fines, fint liberalitatcs qusedamfub certo modo conceffe, quas , modo non im- .pleto, inutiles cffici, patetexiis, quaefcripta in tit.decondit.&demonftrat.num.iz. Pichar- dus ad I»|r. poft %. 20. Jnftit.de aBion. artic. 3. tium. 59. pag. mibi 183, Vitalis Ncmaufenfis de collation. qmft, 18. in med. Faehineus con- troverf libr. 5. cap, 83. inpr, Tuldenus adtit. Cod. de collation. num. 12. Carpzovius defin. forenf part. 3. conftit, 11. defin. 18. infine. Hart- mannus Piftoris Itbr. i.qu&ft, 10. num. 7. Vin- nius de collat cap. i2,num,yx Ant. Matthsus 4c fuccejfwn. difpuf. 17. num. 17. Dummodo meminerimus, in dubio prsefumi oportere, per cuniam in eos ufus, in quos accepta, erogatam • cfie. arg. I.ult.£ i.infineC.adfenatufc,Maced. jfic ut contrarium afferenti probatio incumbat. v 16. Fcuda quodattinet, intereft, an nova, anantiquafint, Nova fi fint,primogenitusinea fuccedens toties fratribus conferre debet, quo- ties ea parens, de cujus hereditate agitur, emtio- ne aut alio fimili titulo onerofo acquifivit; adeo «t in acquifitis quidem ex causa emtionis apud nosptecium conferre debeat, quo illa compa- rata funt, five mortis tempore pluris, five mi- noris valeant, in iis vero, quae ex permutatio- ne aliave causa onerosa, pretium certum non iwbente, obvenemnt, ad jeftiraationem deve-" |
|||||||
|
tATlONE, |"J ^65
niendum fit, confiderato valore illius tempori»
quo & aliarum rerum conferendarum «ftimatio cx Iegibus aut ftatutis fpedlanda eft, fecundurr» fupra cxpofita num, 9. circa fn. Quodfi non onerofo fed lucrativo titulo, veluti ex donatio- 'ne vel legato, feudum novum qusfitum fit# nul- lam ejns feudi nomine collationem primogcni- tus reliquis facere obftri&us eft, cum juftum t non videatur, ut quis pro eo, quod jure pri- mogeniturae ex ipfius rei qualitate ac natura ca- pit, conferrct pretium, quod nunquam a defun- do praeftitum fuit, aut patrimonium cjus ulla- tenus imminuit. Confer omnino Neoftadtum de feudis cap. j num. 11. & feqq. Ant. Mat- thaeum paramia 8. num. 41. 42. 43. Petrum Bort de feudis Hotland. part. 5. tit. 3. cap. 6. art. 1. cap. 3, ubi latius cxcutit, qusefeudain collationis materia pro novis habenda fint: qui- bus adde, pro feudo quoque novo habendum, quod poft diflblutum matrimomum durante com- munionis continuatione acquifitum eft, quatc- nus uni ex liberis cedens, poft mortem ejus primogcnito ipfius non aliter, quam cum onere conferentiprctiidepenfiacquirendurn erit. Abr. a Wefel de conmb. fociet. tracl. 2. cap. 4. num. py. Diverfum in matre vel noverca eft, ubi feudum ftante matrimonio noviter acquifitum fuit; tunc enim non emtum modo fed & do- natum vellegatum, fuperftki matriautnovercae conferendum fbrct, ut traditum in tit. de rita nuptiar. num. 72. & tit. de paclis dotal. num. 44. idque. nbn modo a filio vel privigno, fed & a cognato in feudumnovum fuccedente, ut fupra monitum rium, 8. 17. Antiqui feudi nominein Hollandia neque
per fratrem fratribus, neque per coliateralem fuc- cefforem fuperftiti viduo vel vidux collatio ulla facienda eft, cum fuccedcntes in feudum tale,illud magis exprimi acquirentis, quam ex ultimi pos- fefforis, beneficio acpatrimonio habere videan» tur; (licet quibufdam in locis aliis pars certa feudi antiqui reliquis quoque fratribus ccdat, de quo alibi ) venitque hic feudi antiqui ap- pellatione omne illud, quod jure fucceffionis ad ultimum poffefforem jScrvenit, licet illc id tanquam novum acceperit, & ob id fratribus pretii fecerit collationem. Petrus Bort de feudis Holl. part. 5. tit. 3. cap. 6, att. i.cap. z.num. iq.& feqq. pag. mihi 155. Quod fi feudum antiquum melioratum apparcat, yidendum , utrum id impensa ultimi pofleflbris, an fine ea fa&um fit. Si enim abfqiie impensa ejus, dum alluvione fponte adjeda auclum eft, aut filva in eo crevit, aut agrorum pretia inflata funt, magis eft, utaugmentum tale feudi ipfius imir tetur conditionem, nec collationis neceflitas eo nomine fucceffori feudali imponatur j cum ve- rum fit, huliam inde patrimonii ultimi pofles- foris diminutionem contigiffe, adeoque non oe- currerc, quod, velut ex ultimi poffeflbris patri- mpnio profec"hirn, rurfus eo per collatipneni rcrerte-.
|
|||||||
|
*
|
|||||||
|
Li b. XXXVII. T i t. VI.
|
|||||||
|
tseverterettrr. Sin ex impcnsa feudum melius
cffe&um fit, melioratio conferenda foret. Pe- trus Bort de feudis Holl. part. 5. tit. 3. cap. 6. art. 1, cap. 4. num. $. pag. mibi 160.161. & artic. 3. pag. i6"o. Leeuwcn cenf. for. part. 1. hhr. 2, cap. 21. num. 15. tonfiderata aeftima-* tione illius temporis, quo feudi antiqui fueces- fio delata fuit, fi impenfa gravior fuerit ,• quam nunc melioratio apparet, eo fere modo, quo id de bonae fidei poffeflbribus traditum in tit. de ret vindicat. num. 36". in mtd. arg. libr. 2. fettd. tit. 28. verf, fi vafaUus & libr. 2. feudor. tit.. 8. <§. <e contrario 1. Fredericus a Sande de feu~ dis Gelria traclat. z. tit. z, cap. 5, §. 2. Ber- Kchius part. 3. concluf pracl. 42. Carpzovius cfafin formf. part, 3. co«/?«. 31. defin. i.in pr. & defin. 3. Abr. a Wefel de comubtali focie- tat.itratt. 2. cap. 2. num. 169. Leeuwen cenf. for. part. i. libr. 2. cap. 21. num. 15. eo ta- tnen obfervando ,* quod frudus medio tempore percepti ex praedio feudali cum melioratione compenfandi non funt. Sande de feudis Gelria d. tiaSk. 2. tit. 2, cap. 5, §. 2. num. 4. quod- que foli defcendentes tales antiqui feudi melio- rationes fuis fratribus conferre debeant, non jtetn cognati cognatis reliquis, fi vafallo in feu- fen vetus a defun&o cognato melioratum fuc- cedant; cum nec feudi novi pretium conferre fecundum ante di(Sa cognatis caeteris, fed tan- tum viduse fuperftiti, obftri&i fint. Refponfa Jnrifc. Holl. part. 4. cwfil. i^.qukft. 2. 4, Sande de feudis Gelrid tracl. 2. tit. z.tap. j. $. a. num. 7. Ac denique, quod talis melioratio- num aeftimatio demum locum habeat, cum col- latio in utilitatem heredum ultimi pofTefforis al- lodialium facienda eft; nam quod ad uxorem ejus attinet, cui ex jurc communionis pars di- midia meliorationum talium feudi cedere debet, «rftimationis ratio magis ineunda foret fecun- dum id, quod a me poft alios fcriptum in tit. de impenfi in rem dot. faclis num. 3. &plenius exfequitur Ant. Matthaeus parcemia 2. num, 28. & feqq. Abrah. aWefel deconnubfociet.tracl. a. cap. 2. num. 175. &feqq. quam etiam xfti- imandi rationemin collatione heredibus allodia- lium ultimi poffefforis facienda, obfervari de- bere, contendit contra communem opinionem •Petrus Bort d. part. <$. tit, 3. cap. 6. artic. 3, «««t. 5. pag- mihi 170, Quamvis autem ne- que modicae refe(5tionumimpenfae, nequefum- *us quaerendorum frudluum causa fadi, ullo «nodo rcfpedu collationis confiderandi fint, ta- >men quatenus erogatum eft ab ultimo poffeffbre ad perceptionem fruduum illorum, qui mor- tis tempore in fcudoantiquo adhuc pendentes, Ceudalem fequuntur mcccuorem, viduse fuper- iliti, aut ejus heredibus refundendurn, atque adeo cotfferendum foret. Ant. MatmaEUs par«- mia 2. mm. 25. iS. Csterum haad pmermittendum, ipfo-
tum c^uoque feudorom antiqnorum, Tea «fti- |
|||||||
|
mationis eorum , collationem conjugi fupcrftitl
toties faciendam effe, quoties vel expreisa pa- ftione dotali, vel ex vi ftatuti, non allodialia tantum fed &feudalia, quorum acquifitio nup- tiis antiquior eft , interconjnges communican- tur,confideratatunc 3sftirnatione,qua: matrimonii difibluti temporejnftaeft. Bort de ftudis Holl. d. ' part. <$.tit. ^.cap. 6. art. 2. capt z.pag, i6q.i6<}. &cap.q. num. ult. pag. 16B. Silentio quoque haud involvendum, iis in cafibus, quibus no- mine feudi novi ftante matrimonio quaefiti, vel feudi veteris quantum ad asftimationem fui in paditiam aut ftatutariam communionem venien- tis, vel etiam meliorationum feudi veteris aut novi, collatio in gratiam vidu« fuperftitis,, aut heredum ejus facienda eft, collationem illam cum effecl:u nonnocere collaterali feudalium fuc- ceffori, fed magis heredibus omnibusallodialiura ukimi poffeiToris; adeo ut, licet vidua a fuc^ ceflbre feudali collateraliforte non perperam exe- gerit, refundi fibi feudi, aut meliorationum hc*- redi feudali cedentium, a:ftimationem, ut ha^ bet Neoftadius de feudis cap. 5. nuvt. 58. iti tantum, ut & retentione feudi fibi poflit con*. fulcre fecundum Abrahamum a Wefel de con- nub. fociet. tra&. 1. num, 81. tamcn hic ftic- ceffor feudalis ea, quae fic folvere compulfus fuit, a csteris allodialium coheredibus pro ratl parte, qua illi heredes funt, repetere poffit, tan- quam debitum hereditarium a fe hereditatts no*> mine exfolutumj nec, fi coheredes avidua a4 'aeflimationem interpellentur, hic fucceffor feu^- dalis conftringi ab iis poflit illud collationis ohul in fefufcipere, reliquofque ab eo immunes fa* cere. Frederic. a Sande de feudis Gelria traclat, 2. tit. z. cap. j.§.2.num.ult.infit}e. Refponfii Jurifc. Holl. part. 4. confd. 153. qug.fi, 3. Quod & ex eo fatis firmatur, qubd ab aliis traditum , viduam aut heredes ejus primo ex pa* trimonii communis mafsa totum praciperepos- fc pretium feudi illius , quod defundi mariti fucceffori feudali ceffit, tum deinccps reliquo- rum, quar reftant, femiflem viduse , femiffera mariti defuncli heredibus, (inter eos dein di* videndam) acquiri. Sande de feudis Gelria im tracl. 2. tit. z.cap. i.num. 10. Wefel decon- nubiali focietate tracl. 1. num. 66. Sciendum praeterea quantum ad hanc collationis materiam, inter feuda recl:a, & noftratiahereditaria, non intercffe, ftc ut, in quibus cafibus hereditarii feudi collatio locum fibi vindicat, in iifHem etiam feudi re<5ti intuitu collatio ex parilkatis rd* tione peti poflit. Petrus Bort de feudts Holl. part. 5. ttt. 3. cap. 4. mm. 11. 12. ubi interpreta- tur ac reftringit, quae generalius a Neoftadio de feudis redis hac in parte inveniuntur tradita, de feudis Holl, cap. 3. mm. 10. Ultfmo deni- que loco fubjiciendum, illos, qui tanquam fuc- ceffcres feudales ipfi de fuo pretium feudi fc- cundum fuperius expofita conferre tenentur, fii quidem pretium, quo feudum emtum erat, aut aeftiauh
|
|||||||
|
*
|
|||||||
|
De COLtATlONE.
|
|||||||||||
|
f
\„--'X '
|
|||||||||||
|
j6r
|
|||||||||||
|
effe cogendumi hoc enim pripter onera dignitatis
pracipuum haberi oportere: fed fi adhacdebentur,
boc fic interpretandum eft, m non folus oneretur
is, qtti digmtatem meruit,Jed commune fit.om-
nium heredum onus hoc debitum. Quibus fimilia
traduntur in /. fi filia 20. §. idetn fcribit 6. I.
ex parte 3 o. §. filius 3. ff. famil.. ercifc. L & qui »
3. $. ult. ff. de muner. & honor. Barry de fuc-
ceffion. d. libr. 14. tit. 4. num. 16. Argentreus
adconfuetud. Britann. art. jz6.num. 8. Tuldc-
nus in Cod.h. t. num. 11. Vitalis Nemaufen-
fis de coUation. qu&ft. 28. Perezius adtit.C. de
collation. num. 13. Carpzovius defin. forenf part.
3. conftit. 11. defin. 18. Leeuwen cenf.for.pm,
1. libr, 3., cap. 13. num. iB. Ant. Matthaus
de fuccejfion. d. difput. 17. num, 10. Bruneman-
nus ad l. 4. Cod. familu ercifc. in fin, Simili
ratione conferendum non eft, quod parens in
redemtionem •filii ab hoftibus Barbarifve capti
erogavit- cum hic nullafilii culpa ( uti quidem
in poenis pecuniariis pro eo delinquentc folutis)
ifti folutioni caufam dederit, neque qukquam
ex eo, quod itafolutum, fuperfit, qnod con-
feratur, arg. /. liber captus i7. c. depoftliminio
reverfis. /. 1. C. de negotiis geftis. Tuldenus-trf
Cod. h. t. nttm. ulu inpr. Zoefius adFand, h.t.
num. 40. Wiffenbach ad Pand. h. t. num. 17.
21. Circa fumtus in ftudia aut peregrinatio-
nem diftinctione quadam opus eft. Aut enim de talibus quzrkur impenfis, quas quidem ih filium ftudia profequentem aut peregrinantem fecitpater, ( yel etiam mater, cujus par ratio ) fed non ftudiorum aut peregrinationis causa, vduti ufque ad alimentorum neceflltatem; aut contra^ de fumtibus in ipfam inftitutionem aut peregrinationem fubminiftratis. Prius quod at- tinet, confcrendum non videtur, quodfiliotali datum eft, quatenus honeftum & natalibus ac dignitati refpondcntem alimentorum modum haud excedit; eo quod iftiufmodi crogationem pater pro filio, utcunque & a ftudiis & a pe- regrinationeabftinente, fa<fturus fuiflet, 8c ea- tenus nihil amplius in filium literis incumben- tem aut peregrinantem, quam in alios dbmi otiofosi impendifle dicipoiTit; ac conftitutum fit,neque patrem neque matrem a liberis rcpe^ tere, aut iisimputare pofle, qux alimentorum nomine ipfis fuppeditata funt, etiamfi forte no- minatim teftati iuiflent, repctendi animo fe illa iprjeftitifle. I. alimenta quidem 11. C. denegotiit gefiis. Chriftincus ad Mechtin. tit, 5». artic. 14» num. 17. Pichardus ad Inftit. poft §. 20. lnftit. de attion. artic. 3, num. 50. in med. pag. mibi 183. In iis vero fumtibus, quos ultra caufam alimentorum in ftudia aut regionum extranea-» rum, luftrationem pater filioprorogavit, videri- dum, utrum id animo recipiendi, an pietatis in^ ■tuitu, factum fit. Nam fi repctendi aut impU^ • tandi intentione, juftiffimum fuerit, divifionis tempore fratres cxteros tantum prjecipere, quan- tiim ftudiorum aut peregrinationis occafioneab C c c c uno |
|||||||||||
|
aftimatum, nimium eflc, atit auhmationis refti-
tutionem fibi nimis oncrofam putcnt, impe- trare pofle a. dominodirc&o licentiam feudi in- ter fe & eos, quibus alias collatio facienda effet, pro rata dividendi. Sande de feudis GelriatraB. 2. tit. z. cap. 3. num, 10. circa fin, Pctrus Bort de feudis Holl. part. 5. tit. 3. cap. 6. artic. 1. cap. 2. num. z. pag. mi\\i 153. & rfrtk. 2. cap, 2. »«»». 2 pag.-i6q. Welel de connub.foxiet. traci. 1. num. 78. , ip. Dicta ha&enus de feudorum collatione,
ctiam ad emphyteufin extcndenda videntur illis in locis, in quibus emphyteuticaria prsedia ad- inftar feudorum rcda&afunt, & tanquamindi- vidua primogenito foli ccdunt, prout id in di- tione Ultrajectina receptum eft, ut notavi in tit. de inoffic. tejlam. num. 6. Confer omnino RefponfaJurifc.Ultrajee"tjn.f>-*«. i.confil. 48. 20. Sed&, fipater uniex filiis praebendam,
aut canonicatum, aut munus venale pretio com- paraverit, fi quidem hsec vel ad heredes trans- mittantur, vel rurfus interveniente pretio vendi, refignari, & inalium trahsferri poffint, velta- lia fint, ut eorum nomine poft obitum ejus, cui acquifita crant, heredibus per fuccefTorera in oflicio quid refundendum fit, dubium haud videtur, quin & tunc collatio locitm habeat, confiderata adftimatione, quse mortis tempore jufta eft, vel confiderato eo, quod heredibus a fucceflbre in officio prseftandum, fi venditio ulterior permiffa non fit, idque ad exemplum xnilitiae apudRomanos uniexliberiscomparatx. I. omnimodo 30. #. imputari 2. C. de inoff. te- ftam. I. pen. pr. C,h. t, five iii fratrum coheredum, five in conjugis Sc heredum ejus gratiam con- ferendum fit; & five liberis, five fibi ipfi ma- ritus tale munus venale ftante matrimonio ac- quifiverit. Covarruvias variar. refalut. libr. 3. cap. 19. num. 4. 5. 6. Vitalis Nemaufenfis de tottation. qu&ft 28. Tuldenus tn Cod.h.t. num. silt. in fme. Pichardus ad Inftit. poft §, 20. I»- ftit. de atlion, art. 3. num. 48. 40. jo.pag. mihi 181. m fine 182; Barry de fticceffton. libr. 14. tit. 4. num. 16, D. Joh. aSomeren dejureno- Vercartm cap. 14. num. 1. Vinnius de collatioti. cap. 13. num. 16. & feqq, Ant. Matthseus de fucceffion. difput. 17. num.zo.zi. Leeuwen cenfi forenf. part. 1. libr. ^.cap, 13. num. 18. tn med. Wefel de connub. fociet. tracT;. z.cap. z, mm. 17. Adde tit. de ritu nupt.nttm.ji. Di- verfum eflet, fi erogatio facla in acquifitionem rnunciris aut dignitatis talis, quse neque vendi- tionem recipb, neque in heredes tranfmittitur, fed perit cum perfona, cui acquifita eft; qua- lis inter alia eft honor'Licentix aut Doctoratus; iive re ipsa jam a parente vivo impenfum fit* five impenfa: tales etiamnum reftent exfokenda?. Sic enim m l. 1. §. fed an id 16. ff. h. t. \JU pianus: fed an id, qupd dignitatis nominea pa- tre datum efty vel debetur, conferu qttisincom- mune cogatur, videamus; & ait Pafmianus, »00 |
|||||||||||
|
I. T 1 t. VI.
men frequentiore calculo comprobatum eft, eos
non magis, quam ipfos ftudiorum fumtus, col- lationi obnoxios efle; cum fint velut arma ftu- dioforum, adeoque , fi non evidens alia mcns fit parentis, quafi caftrenfi annumerantlapecufio; quemadmodum ipfa arma filiofamilias in bellum eunti data, fub peculio caftrenfi continentur. arg. I. caftrenfe peculium n.ff. decaftrenftpecu- lio.'quod extra collationcm effe debere, mul- ris conftitutionibus continetur. /. 1. §. nec ca» ftrenfe T5. ff. b. t. Sicut enim non modoca- ftrenfe peculium eft, quod jam milkanti filiof. acquifitum» fed & quodei, ut militarctdatum eft, puta ad caftra tcndenti, ad militiam euntu d. I. 11. & l. 6. ff. de caftrenfp peculio. I. u Gf, eod. tit. I. bac ratio 3. §. fecundum hac 4. ff. de donat. inter vir. & uxor. ita quoque quafi ca-i ftrenfe non tantum illud eft, quod jam re ipsa militiam togatam gerenti acquiritur, fcd & quod datum ei, qui fe ad talem militiam togatamin- ftruit ac parat; cufn utiquequafi caftrenfe cumi caftrenfi, ad cujus exemplum cft indii(5tum , conveniat in omnibus, in quibus manifeftadi- verfitatis ratio non apparet. Nifi &hic ex re- tentajureprzcipui bibliotheca inftrucliilima ni- mia oriretur inaequalitas inter liberos, modici tantum patrimonii fucceflbres. Confer Pichar- dum ad Inftit poft §. 20. lnft. de attion. art. 3. num. 60. pag. mibi 183. Garfiam de expenf. & meliorat, cap. 4. num. 6. 7. Gudelinum dejure noviff. libr. 2. cap. 19. verf, de libris. Argen- treum adc6nftmudt Britann.artic. <jz6.num.j. Zoefium ad Pand. h. t. num. ^j.& feqq. Pc- rezium ad tit. C. de collat. num. 12. Gome- zium ad leg. 29. Tauri num, ij. Ant. Mat- thacum de fucceffton, difput. ij, num. 15. 16*. Vinniumdecollat. cap. 1 o.num. iuiz. 23. Sicut autem fumtus in ftudia, peregri-
nationem, honoris autdignitatisacquifitioncm, fecundum jam expofita, conferendi non funt, ita quoque illi, qui a patre ftudiis & honori- bus academicis aliifque muneribus extra com- mercium pofitis deftinati, ac moriente patre non- dum ad ftudiorum metam perdu£Ufunt,non recl;e defiderant, ut ex communibus parentis defuncli bonis alantur in ftudiis, donec legitimum eorutn curfum perfccerint; cum per mortem parentis unufquifque liberorum proprias jam habeat fa- cultates, unde fe pro natalium exhibeat condi- tione. /. & ft pium 15. ff, de munerib. & bo- noribus. Eoque facit. I. ft filia 20. §. idemfcri~ bit 6. ff. familia ercifcunda. Neque militat in contrarium, quod ajunt, ea, quse vivo patrc ccepta funt, impendiis cornmunibus perficidc- bere. Non enim illud verum eft, nifi dao concurrant, puta, quod ipfe pater ad id, quod inccepit, perficiendumcompellipoflit, quodque eademheredes conftringat ratio, qujeparenterri obligavit; quorum neutrum hic deprehenditur ; dum neque patrem ad filium in ftudiis educan- dum lex ulla cogit, fcd fola pietatis & affecluB paterni
|
|||||
|
5<58 L i b. XXXV!
uno confumtflm eft. Sin pietatis ratione; id
in collationem deduci aut imputari, aequi- tasnonpatitur. /. qu& pater <$o. ff familU ercifc. arg. d. I. alimenta 11. I. fi paterno i^.C.de ne- gntiii geftis. Garfias de expenf, & melkrat. cap. ; 3. num. 49. Bcfoldus in delibatis juris ad Pand.
. tit. familm ercifc. qu&ft. 3. Ut tamen pro pie- tate magis, quam repetendi voluntate, leges in
dubio prsfumant, fi pater fimpliciter ftudiorum impendia fubminiftraverit, eo quod favorabilis ftudiomm, publico utilium, nec non peregri- nationis , mores excolentis, & ingenium publi- cis negotiis tra&andis aptius efficientis, caufa eft. arg. autb. babita C. nefXius pro patre. I. nec non & 28. ff. ex qub. caufts majores. neque ta- lis videatur tolli prafumtio, nill vel exprefsa te- ftatione, tempore dationis interpofita, de pa- rentis conftet animo; vel in librum rationum ea fuerint relata, vel aperte pafcns preceperit horumfumtuumcoJIationem. Fachineus controv. libr. 5. cap. 83. in pr. HartmannusPiftoris/ibJ'. I, qu&ft. 19. num. 5. Gomezius ad leg. 29. Tauri num. itf.Petrus Sans de divif bonor. libr. 4. cap. i^.num. ji.& feq<{. Carpzovius defm.
for. part. ^.conftit. 11. defin. 17.& 10. velfe- cundum aliquos nimia inter liberos injequalitas oriretur, dum modicitantum patrimonii parens ingentes in unius filii ftudia aut peregrinatio- nem fumtus fecit. Gudelinus de jure noviff. libr. l.cap. 19. verf.de liberis. Pkhardus ad lnftit. poft. §. 20. Inftit. deallion. art. 3. num. $upag, mtln 182. Hartm. Piftoris libr. u qu&ft. 19. mm. 8. & feqq. Vinnius de collation. cap. 13: num, 5. 6. Et hxc ita, fiparens fumtus hofce faciens, nulla habeat filiorum bona, quorum legitimus erat adminiftrator: ea etenim fi ha- buerit, impenfas de filiali potiusquam proprio patrimonio , magifque adminiftratorio nomine, quam pietatis intuitu fecifle intelligitur. arg. I ult. ff. de petit. beredit, l. Nefennius ^.inmed. ff. de negot. geftis. I. cum poft mortem 43. §. 1. ff. de admin. & peric. tutor. Fachineus controv. libr. 5. cap. 83. in pr. Hartmannus Piftoris d. libr. 1. quaft. 19. num. 6. Argentrcus ad con- faet. Britann. art. 526. num.6. Carpzovius de- pn.forenf.part. uconftit. 1 udefm. 19. Nequead- yerfatur, quod pater dotem conftituens fuae filiae, ma<ns de fuis quam filiae bonis praefumatur eam conftituiffe. I ult. injineC, de dotis promijf. eo quod ad dotem filiae dandam pater tenetur, ac cogi pot-\ cft, fecundum di&a in tit. dejure dot. num. 1 o. & feqq. non item ad fumtus in ftudia filiis fubmi- niftrandos. De castero non intereft, utrum de hifce in gratiam fratrum, anin gratiam, vitrici vel noverca* conferendis quaeratur; fecundum ca, quae dicta in tit. de ritu nuptiar. num. 81. 2 2. Quod fi bibliotheca ftudiorum causS
comparata fit, etfi prima fpecie videri poflit, tam collationis fubjacere neceflitati, dum poft abfolutum ftudiorum curfum Hbri etiamnum fu- perftites funt, & augentlitcrati patrimonium; ta- |
|||||
|
*■
|
|||||||
|
%
|
|||||||
|
ATIONE. | $69
ex iis fefc liberi exhibuerint; at qui poft tnor-
tem ex mora quadam percepti funt, ficut &u-
furse ,'omnino confcrri debent. /. ftlius j. §.
ult. ff. de dotis collat. Modeftinus Piftoris part.
4. quaft. 152. num. q. Joh. Papon. libr. n.
tit. 7. in append. arreft.3. Grocnewcgcn add.l. 5.
§. 1. ff. de aotis collat. Carpzovius defin.forcnf.
part. 2. conftit, 30. defn. 10, Ant. Mattha?us
parcemia z.num, 35. Leeuwen cenf. for.part. 1.
libr. 3. cap. 13. num. 15. Vinnius de coUatia-
nibus cap. 16. num. 10. 11. Wcfel de connub.
focietate tratt. 2. cap. 4. num. 145. Nec du-
bium, quin deducendum ex conferendis fit ss
alienum , quod rerum conferendarum intuitu
ex neceffitate contradum fuit , aut jam ante a.
conferente exfolutum, cum taleeffct, ut cum
frucTiibus, medio tempore perceptis, compen-
fari non debuerit. /. certum efi 13. C. famil.
ercifc. I. 1. §, cum dos 5. ff. de dottscollat. l.ea
demum 6. C. /;. t. /. cum emancipati 2. §. illud
1. ff. h. t. arg. l.mulier bona 71. ff.dejuredot.
I. fubfigtiatum 29. §. 1. ff. de verbor. fignifi Et
fi de quantitate conferendorum nt>n fatis con-
ftet, veluti, quantum in ftudia vel percgriqa-
tionem erogatum fit , cum pater ea conferri
vellet, aflertioni parentis ftandumvidetur, do-
nec contrarium probatum fuerit, utpleniusad-
ftmiturin Refponfis Jurifc. Holl. part. 1. con-
fil. 130, & part. 2. confd. 106. in pne, tccon-
jfl. z^^.pag. mihi 450.
25. CefTat collationis neceflitas, Ct iV, qjil
conferre deberet, a parente exheredatus fit, & acquiefcat exheredationi. I. ft pater 4, ff. de do- tis collat. ( fecus fi tcftamentum per querclam evertat. /. ut liberis 17. C.h. t.) vel abftincat ab hereditate ejus , a quo res conferendxpro- fe<5tae funt •, adeo ut, fi vel dos, vel propter nup- tias donatio, promifla tantum a parcntedefun- clo, at nondum prsftita fit, abftincnti adioad promifla petenda adverfus heredes , perinde ut alteri cuivis hereditario creditori, accommodc- tur, quatenus legitima cseterorum laefa non eft. l.ult. ff de dotis collatione. I. pen. C. familider- cifc, juncT:. auth. unde & fi parens C. de inoff. teftam. Chriftineus ad Mecblin. tit. 16, art, 5, num. %. in med, & artic. 3. num, j. 6. Gras- £us. recept. fent. libr. 1. artic. collatio, quaft. 4. num. 2, idque non tantum , qnatenus defcen- dentes fratribus fuis alioquin conferre tenentur, fed & , quatenus, vitrico vel novercse collatio facienda eft ,. quippe cui tunc fbla perfonalis acliq adverfus mariti defunfti heredes eompe- | tit, nulla vero adycrfus privignos aut privignas, qui quaeve ex communibus parentis & nover- cae bonis dotem acceperunt, hec fefe defm?6li parentis immifcent hcreditati, fi modo nihildo- Io malo fraudendae noyercas causa a, parente de- fundo fa&um fit. D, Joh. a Someren de jure mvercarum cap, 2. num, %, in med. Wckl de connub, focietate traft, %, cap. 2. num. 15)8. Nec aliud dkendum j fi quis rion.jure herediss |
|||||||
|
De Coli
paterni ratio ad id agcndum movct & impellir,
neque tanta pietatis confideratio atque ftimulus in fratribus, patris heredibus , atquc quidem in ipfo parente, eft. Unde & refcriptum teftatur Ulpianus, heredes invitos ad ea facienda non efle compellendos, quaz defun&us , fi adhuc in vivis eflet, officio pietatis fuse daturus fuiffet. /. fi quis a liberis 5. §. item referiptum 17.ff.de agnofcend. & alendis liberis. ut proinde ab hoc quoque onere foluti debeant ccnferi fucceflbres. Garflas de expenfxs & meliorat. cap. i.num. $2. Befoldus in delibatis juris ad Pand. tit. familia ercifc. qu&ft, 2. in fine. Gomezius ad leg. 29, Tauri num. 18. Chriftineus vol. 2. decif. 180. num. z. Sichardus ad l. 18. C familia ercifc. tium. 10. Berlichius rf^i/". 8. »««».4. Nec aliud diccndum, fi forte poft obitum parentis fratres aliquamdiu ex libera voluntate in hereditario- rum bonorum communione perfiftant. Licet enim hic quidam fentiant, fumtus in ftudiade communi, in librorum emtionem, aut do&o- ratum aut magifterium alicujus cipificii, dc pro- prio fieri oportere j quos rccenfet D. Joh, a So- merem de jure novercarum cap. 6. fecl. 1. num. ult. alii fimplicius fumtus in ftudia neceflarios cum Baldo communioni imputent j quia im- penfse neceffarix 8c valde honefta? communioni imputanmr. /. cum duobus 52. §.«/*. l,ft focie- tatem 72. l.fi focius 81. ff.profocio. &fibiim- jmtare debent, quod communionem maluerint, «juam divifionem, cum fratrem viderent ftudiis initiatum effe. Ant. Matthaeus de fuceeffion.dis- fut, 17. tium, 18. "Wiflenbach ad Pand. h. t. num. 14. in med. Magis tamen placet, nihil horum communioni inter liberos continuata adfcribendum efle; eo quod hsec communionis continuatio non univerfalis totorum bohorum, fed tantum particularis circa defuncli parentis hereditatem eft ; ac proinde impenfa talis non omnes, fed eum folum» qui ftudiis incumbit, gravare debet: Filius (inquit Scxvola) reipublieA debita , qm poft mortem patris contraxit , fratri fuo pro parte hereditaria reputare non poteft , /t non in omnibus focii effent, licet hereditatem pa- ternam communem haberent, & pater pro ahero filio in patria magiftratu funclus deceffit. I. expar- te 39. §. fMrn 3. ff. familu ercifc, Vinnius de eollatione cap. 13. num. 3, Nec in contrarium facit d. I. 52. §. ult. & d. I. 73. ff. pro focio. cum in utraque lege non de particulari fed uni- verfali agatur focietate. Et quamvis in d.l.Bi. ff. pro focio. de paiticulari tractari forietate, vc- rius fit, non tamen ibi dos de communi con- ftituitur ex ipsa focietatis particularis vi ac po- teftatfr, fcd autoritate pa&i fpecialis, quo no- minatim, ut de communi dos conftituejetur t con- ventum fuerat. 24. Porro quibus in cafibus rerum collatio
ex lege vel more locum habet , nulla quidem frucluum » vivp parente ex rebus talibus con- fcrendis perceptorum, ratio habcnda cft, cum |
|||||||
|
ejo L i b.
fed tantum particulari titulo, puta legati aut fi-
deicommifli, adeoque cxtero jure , notabilem adipifcaturpartem patrimonii parentis defun&i. /. l.%.fed &filegatis f.ff h. t. l.apatre 10.l.filiam cum 16*. Cfe. t.l.fipater 4. ff. de dotis coUatione. Vitalis Nemaufenfis de coUation. it$r. num. 17. Pichardus ad Infiit.poft §. 10.de aclion, artic. 1, num. i<).p*i mibi i77.Sitamenunusexpluribus hcpotibus unius filii, avo fuo in ftirpes fuccc- dentibus una cum aliis avi defun&i filiis aut ne- potibus, ab avita abftineat hereditate, atque ita portio ejus reliquis accrefcat nepotibus ex eo- dem filio genitis, conferre hi tenentur fuispa |
II. T it. VI.
tranei fint creditores, atque ilH qui cum libe-
ris inftituti funt. Ne dicam, eollationem eum in finem adinventam ac reccptam fuiflc, ut in- ter liberos aequalitas effet; at non, ut credito- ribus ampHor acquireretur dcbiti pars, cum bo- na defun&i folvendo non funt. Denique ad- mifsa in gratiam creditorum collationis necefli- tate, futurum eflet, ut melioris eflent condi- tionis extranei cum inventario adeuntes, quam quidem defcendentes, dumexpeditum cft, ex- traneos, ad collationem eorum, quse a defundo per a&um inter vivos adepti funt, nullatenus obftri&os effe, fed haec fibi praecipua habere. |
|||||||||||||
|
27. Non etiam collationi locus eft, fiafcen-
dens eam fuo teftamento prohibuerit, feu re- miferit. auth, ex teftamento C. h. t. novell. 18. cap, 6. qualis remiflio non praecife verbis ex- preffis concipienda eft , fed & ex verbis gene- ralibus , atque etiam exindiciis, colligi poteft. Quod cnim in d. auth. ex teftamento C. h. t, & d. noveU. ift.cap, 6. dicitur, ceflare collatio- nem, cum teftator id exprejfim defignavit; non aliud eo fignificatur, quam collationi acque m teftamentaria ac legitima fucceffione locuni efle ex jurenovo, fi non teftator in contrarium fuam declaraverit voluntatem; qualem voluntatis de- clarationem non minus rebus ipfis & factis, quam vcrbis expreffis, fieri polfe palam eft, arg. /. de qttibus 32. §. 1. ff. de legibus. I. mn tantum 5. ff. ratam rem haberi. I. 1. §, fed &jt fervi 4. ff, quod juffu. Ant. Faber Cod. libr. 6. tit. 4. de collation. dejin. z. in fine. Jacob. Coren obfervat. 39. num. 9. io, Rittershufius ad novellas part. 5. cap. 6.num. 5, Carpzovius defn. for. part. 3. conftit. 11. defn. 24. Ant. Matthaeus de fuccejfwn. difput. ij.num. 1. Qua ratione collationem etiam remififle credendus eft, fiomniafua bona inter liberos diviferit, &plus aliis affignaverat, quibus hadenus nihil aut mi- nus dederat, minus vero iis, quibus jam ante dos aut propter nuptias donatio, aliaque fimi- lia collationi obnoxia, data fucrant; vel fi, cum sequaliter liberos inftituiflet, non dotatis cer- tam praelegaverit pecuniae quantitatem, doti re- liquorum fere refpondentem. I. ex parte 3o.§, inteftato 1. ff.familiaercifc. VitalisNemaufenfis de coUat. quaft. 33. Fachineus controv. Ubr. 5. cap, 78, circa fn. Chriftineus ad Mechlin. tit, 16. art. 3. num. 4. & in notis num. z. Carpzovius defin.forenf.part. ^.conftit. ii.defin.i^. inmed. Coftalius ai d. I. 39. §. 1. ff. familia ercifc. Adde Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. w/. 1. confil. 178. Nec fatis recle cum Zoefio adPand. h. t. num. 45. reftrinxeris difpofitionem L U 30, §. i.famil. ercifc. adjusvetus, quoinfola fucceflione inteftata collationi locus erat: cutn utique ibi codicillis pater , adeoque fua vo- luntate , feccrit bonorum omnium diftribu- tionem ; an autcm teftamento , an vero co- dicillis ea fiat, quid , quaefo rcfcrt ? cum. utique parens utroque modo fatis fignifi- |
||||||||||||||
|
quibufcum vocederc, cmidquid ille nepos abftidebuiiTct, fi cum csteris ad avi vfionem : juftum etenim eft , utjure accrefcendi emolumentum fcnportione accrefcentc fubeat onus coalioquinapud unum ftipitem minurum plus fit,& itainsequalitasoriahanc fententiam, quod fupra dixiea quoque conferre debere, qua: pdius conferre debuiflet, fi vixifictrcdes non extiterint, quianon eorepraefentando, avo heredes fiunt;autem nepotem repudiantem relifilio nepotes, dum foli ex jure aniunt ad deficientem ejus portionbus 12. ff. de bonor. pojfeff. contraAe fucceffion. libr. 14. ««.4. num.Joh. a Someren de jure reprafem
num. 13.
2,6. Quod fi ad conferendum
fimpliciter, fed cum inventarii b
reditatem adcat, pcrinde ad conf
tur, ac fi fimpliciter fe mifcuiffe
hereditati: cum inventarii confef
proficiat, quam ut creditoribus h
in folidum, fed tantum ufque a
tatis, obnoxius efficiatur, neuti
id, ut a collationis neceliitate,
tiam facienda, Hber fit. An au
ditorum dcfuncti utilitatem collati
fit, fic ut collata ad aeris alicni ex
dant, merito dubites. Et quam
pro credkoribus judicatum refera
pon. Hbr. zi.tit. 10. in append.
traria tamen fententia magis juris
vcniens eft. Si enim liberi una
a parente inftituti, nihii in com
neorum coheredum conferre de
mum poft divifam inter fe & ex
nam hereditatem, & ita extrane
inter fe conferant ac dividant q
funt, adeoquc extraneorum intuit
cenfeatur efle in hereditate defund
vere moricntis proprium fuit, u
tum ntim. 6*. iniquum effet, in
Jitatcm liberos cum invcntario ad
auod revera fuumeftj maxime,
|
||||||||||||||
|
cet,
|
||||||||||||||
|
De DOTIS C
cct» hanc fibi intcr liberos placcre inaequali-
tatem. . , .. > j 18. In quaeftione, an & pacto collationis
neccffitas tolli poffit, dicendum eft, mortuo quidem eo, cujus hereditati per collationem res adjungcndae funt, renunciationem collationis pa- &.o factam efficacem effe, cumquifque juripro fe introducto re&e rcnunciet. arg. /. fi quan- do 35. §. & generaliter z. C. de inoff. teftam.l. fen. C. de patti nec de fucceffione jam delata pa&iones reprobata: fint. At vivente eo, cu- jus bona per collationem pqft obitum augenda |
|||||||||||||
|
OLLATlONE. (feM
crunt j conventiones de non conferendo fecun-
dum jus civile inutiles funt, tanquam in pa&io- nem de tertii certi adhuc viventis hercditate in- cidentes. arg. /. paclum dotali 3. c. b. t. t. pa~ Uum quod 15. C. de paSis. Sed cum moribus hodiernis pada dotalia etiam re<5te de futuris poffint concipi fucceffionibus, magis eft , ut generalius dicatur, toties de collationc remit- tenda padtum oportere ratum cfle, quotics dc futura fucceffione conventiones alise permiila: funt. - |
|||||||||||||
|
T 1 TV L V S VI I#
De dotis collatione. SUMMARlA,
|
|||||||||||||
|
3. An & conferendum, quod ultra donathnem
propter mptias pater dedit, ut filius nuptiat puella nobilis obtineret, k quk alias repulfam paffurus futffet ? 4. An & conferenda alimenta & fumtus puerperii,
dum parens filiam cum marita & libtris ali- quamdiu aluit ? 5. An conftrendi fumtus in couvivium tmptiale,
ornamenta, veftes, & alia , trogaii} & undt erogatorum quantitas probari pojfu i |
|||||||||||||
|
%. Conferenda dos & propter ttuptias donatio , filia
fua? & emancipata data, An dos ab avo nepti data tonferri debeat, cumneptis patri intermedio fuc- cedit ? An dos a patruo data filia fuifratris, ubi illafitiafuo patri, velpatruo danti, fuccedit ? 2. Quid juris circa dotis collationem, fi itla ob
inoptam & culpam mariti falva effe nequeat, tum jure civili, ttim moribus ? An ipfa corpora dotalia, an aftimatio conferenda fit} & an etiam in parentis fuperftitis aut vitrici vel no- verca utilitatem ? rcmiff. »nter res conferendas praecipuenu-
meranda dos & propter nuptias donatio ; olim quidem etiam ad- ■ ventitia, /. 1. §. fi fub conditione ' 7, ff, b. t. fed jure novo fola pro- fe&itia, id eft, ab eo profe&a , dc cujus he- reditate agitur, adeoque mortuo patre ea, qua? apatre, mortua vero matre, ca, quae amatre data fuit. /. iUam merito 19. /. pen. C. b, t. jund. /. ult, C. h. t. five a patre filise emanci- patas data fuerit, five ei, quat in poteftate rc- tentaerat: nam etfi olim filixfamilias, tanquam nihil proprium habentes, etiam ad collationem dotis devin&a? non fuerint, tamen ex Divi Pii refcripto collationis neceffitas impqfita fuit./. 1. fr. ff. b. t. eo quod dos profeftitia proprium filiaefamilias patrimonium eft. /. denique 3. §. ergo etiam 5. ff. de minor. 25. 4»»». /. filium emancipatum 4. ff. de coUatione, arg.# /. pater fi- liam 14. ff ad leg, Valcid. I. 1. §. ult. ffdecol- iation. Quod fi dos ab avo nepri data fit; & de patris intermedii agatur hereditate , viden- dum, an ab avo nepti contemplatione patris in- termedii, an neptis ipfius intuitu fit cohftituta j priori enim in cafu conferenda foret, tanquam profe&itia; pofteriore non item, atque ita conci- liandae pGrdiftin&ionemleges, quxafioquinpu- |
|||||||||||||
|
gnarc vidcntur , puta /. dotem qtiam 6*. f. dt
coUatione. & /. avus neptit 79. ff de jure dot. arg. /. proftclitia 5. §. quodfi quis 2. &§ fiquk ctrtam o. ff. de jure dot. Adde^Pkhardum ad lnftit.poftf.to.lnft. de aclion, art. 3. num. 35. & feqq.pag. mibi 180. Mafcardum dt probation, concluf. 574. Carpzovium defin. forenf. part. 3. conftit. 11, defin. 3 5, inpr. WuTenbach ad Pand. vol. z. difput. 12. num. 10. Sed &, fi frater filiae fui fratris aut fororis dotcm dederit , hu- jus collatio per filiam dotatam in dividenda he- reditatepatris aut matris facienda non eft; cum advcntitia magis hasc quam profedlitia fitj nifi aperte doccri poffit, defunfti parentis contem» platione per patruum fratris filiae dotem datam effe. arg. d.U.C^zovmsdefin.forenf.part.^. conftit, 11. defin, 35. D. Johannes a Someren de jure reprafentationis cap. 7. num. ult. in fine, poft atios ibid. cit. Longe minus facienda col- latio, fi illa fratris filia , qua* a patruo dotata fuerat, non patri, fed ipfipatruoperjusreprse- fentationis heres fiat: cum cx iis, quse praece- dente titulo expofita, certi juris fit, ccflarecol- lationis ncceflitatem, ubi dc collateralium fuc- ceffione quaeftio eft. D. Someren d. num, ult. in pr, a. Licet autem fecundum jus civile id tan-
C c c c 3 tum |
|||||||||||||
|
II. T 1 t. VII.
tunc, cum pacYis dotalibus parentes fimulcum
dotctales alimentorum & puerpprii fumtusno- minatim promifcrunt ; quippe quo cafu talia impendia, cum dote promiila, pars dotis eflc videntur, majoremque dotis cumulumeftccifie. Nam fi fe ad illa parentes haud devinxerint, magis ea donationilimpliciadnumerandaforent, adeoquc non fubeffent collationis neceffitati, iiiii id exprcfle parentes defignaverint: etiamfi uniformis alimentorum prseftatio, feu certi alicu- jus annui ad alimenta datio, probari poffet» fecun- dum ea i quae ex Sandio & Groenewegio alla- tain»f. folutomatrimonhnunt, 13. ^. Convivii pomparque atque feftivitatis nup-
tialis fumtus quod attinet, verior eft ac comma-
■nior Interpretum fentcntia , eos in divifione fra-
tribus fororibufque cxteris haud cffc conferen-
dds;} tum, quia nullumex iis emolumentum ad
filium filiamve nuptias contrahentem pervenic
aut pervenircpotuit; tumetiam, quiaplerura-
que lauta ejufcemodi convivia magis in parcn-
tum honorem inftrufta videntur, quam libero-
rum nuptias celebrantium, etiamfi matrimtf-
nium iis occafionem prxbuerit, nifi aperte de con-
traria parentum, collationem exigentium, vo-
luntate conftet. Sichardus ad l. 18. C. famiUa
ercif. numi 12. Gomezius ad leg. 29. Tauri
mm. 15. Berlichius decif. 8. vel ex more qua-
•rundam regionum conviva; donativum infpon-
fum fponfamquc conferrc folcant. Chriftirieus
ad Mechlin. tit. 16. art. 3. num. 13. Pkne,
quaterius cx fumtibus ad nuptiarum fplendorcm
fadis aliqua poft finem feftivitatis utihtas apudl
fponfum fponfamve rcfidua eft, veluti in coem-
tis veftibus prstiofis, annulis, gemmis, mund^,
omamcntifquc muliebribus, nuptiarum intuita
comparatis, eatenus collationemfieri asqukas&
xqualitatis inter liberos fervands ratio jubet,;
cum hxc dotis pars effe videantur. Gornefins
& Sichardus d.U. Andr. Gayl. libr. 2. obfervat.
91. »«>». 5. Garfias deexpenfs& meliorat.caf,
4. num. 10. Chriftineus ad Mechlin. d.tit. i6m
art. %. num. 13. Bachovius ad Treutlerum vot.
2. dtfput. ij. th.^.liux. Vinnius de colUtton.
cap. ix.num. 1. Leeuwen cenf.for.fart. i.libr. 3. cap. 13. nttm. 13. Et iri dubio circa ho^«
rum conferendorum quantitatcm privatx patrts aut matfis, quse fubminiftravit , adnotationi ftandum eft. Refponfa jurifc. Holl. part. i. conjtl. 130. |
|||||||||||||
|
a72 L-i b. XXXV
tum eorifefendum faerk', quod ex dote recu-
perari potuit; fic ut mulier, qux dotcm acce- pit, defungeretur inanes conferendo adioncs, fi ob inopiam mariti dotem nequiverit falvam habere : dummodo. mulicri imputandum non fuerk, quod a marito ad inopiam vergente dos non maturius repetitafit, veluti, fimuliermi- norennisfuerit, licct fui juris; velfi, cumma- jorennis effet, & in patris poteftate, eundem» ut ageret, & dotem repeteret ob imminentem mariti egeftatem , monere non deftiterit , nec tamen ilie repetierit. novell. 97. cap. ult. I. 1. §. qttoi ft 6. ff. h. t. noftris tamen moribus mulier integram dotem, licet eam inopia ma- riti recuperare nequeat, vcl ,per ^culpam ejus corruptafit» conferre cogitiir.^ Gfoenewegen ad authent. quod locum C. de colUuon. An au- tem & tunc, cum ipfa rerum dotaliumcorpp*ra fine conjugum culpa folo cafu dcteriora fada funt , aut eorum pretia decreverunt , pia.dc- fungi poftit quali quali corporum ipforufn colla-tione, petendum ex iis, qus in praced. tit. de tolUtion. num. 9. di^a funt. Uri & ex natn. j. an, &quousque, in parentis fuperftitis autvi- trici vel- nOverca: utilitatenrcollatio dotis facien-
. ' h v%ti\ vam ;.■?
3.' Quod vero Iriterpretcs nonnulli voluerurit,
conferendas non effc fes illas, quas pfatter do- nationem propter nuptias pater filid dedk „' ut potiretur nuptiis puellaeriobilis, a qua aliOquih tuliflet repulfam V admitteridum noneft : eo quod id , quod arripiius datum*,- re ipsa pars cenferi debet ipfius ante nuptias donationis, nec aliud videri poteft pater egifle, quamquod ampliofis propter nuptias donationis oftenta- tione nurum pellexerit ad nuptias fui filii, qucm^ admodum & generos dotis majoris fpecie pcl- lici folitos fuifle, colligi potcft exi. pen. ff. de jure dot. Tuldenus ad tit. C. deiolUuon. num9. Peregrinus de fideicommifis art. \6. num134. Ant. Matthaeus de fuccejfion. difput. 17num. io. Vinnius de collatione cap. ii.num ! .■ .' r| ! ■ ■...'■.;., 3 ■ -
IX. ,] <:""""' '" ■ ' ,""" ■*'■" '•! • •! »
• 4. Si praeter dotem filia dotata infuperapa-
tentibusalimentaacceperit pro fe liberisquefuis ac marito fuo, & puerperii fimilesque alios fum- tus pafentes fuftiniierint, hax quoque una cum dote cseteris fratnbus ac fororibus conferri oportere, refponfum ab Hugone Grotio in RefpJurifc. Holland. part. 3. voi. 2. conftl, 164. in |
|||||||||||||
|
'fme. Sed vix eft , ut id probetur ; nifi forte
|
|||||||||||||
|
t ITV LVS VIII.
De cbnjungendis cum emancipato liberis ejas. ( , ; S U M M A K I A.
|
|||||||||||||
|
i, gui hic vtniant appellatione tibewum} An
titc tituUis jure ttovo juftinianeo mutatm fxt ? Jure
|
|||||||||||||
|
i. Cur pratof conjunxerit cum emancipatoliberos
tjust De ctllatione tttm facitnda & AtUgatu tuiic prafiandis. |
|||||||||||||
|
De ventre in possessionem mittendo &c. $7%
|
||||||||||||||
|
£ure civili antiquo filtus emancipa-
1 tus, qui emancipatione defierat ag- Inatus efle, anepotibus exfe genitis, i& in avi poteftatc retentis, adeo- •que agnatis, excludebatur quantum ad fucceffionem in bona avi. Sed praetor edicto fuo conjunxit cum emancipato liberos ejus, & fimul ad fucceffionem vocavit; ita ut pars di- midia filio emancipato, pars altera nepotibus ex ipfo natis, quotquot fuerint, cedat, five om- nes nepotes fuccedant, five quidam ex his ab- ftineant; quippe quo pofteriore cafu portio ne- potis unius, hereditatem omittentis, non ad patrem emancipatum, fed ad fratres reliquos in potcftate retentos pertineat; & fi omnes nepo- tes omittant, patruis nihil accrefcit, fed foli patri; patre vero etiam omittente, tum demum reliquis avi fucceflbribus ex jure accrefccndi ce- tlitJ, i.pr.&§. i.&§.fiquisexiz.ff.h.t.Non tamen aliter emancipatus conjungitur cum nepo- tibus ex fe genitis & in avi potcftate retentis, «juam fi prius ea, quae vulgo conferenda funt, con- tulerit in gratiam liberorum fuorum, quibus per hanc conjun&ionem femis portionis ab inteftato debitx per patrcm ita conjun&um ademtus fuit. Nec tamen proptereahic filius intermedius eman- cipatus a collatione fratri alteri in poteftate re- tento immunis fuit, fi poneres filium unum in poteftatc , alterum emancipatum, & exerrian- |
||||||||||||||
|
cipato nepotes in poteftate avi retentos: utpo-1
te quo cafu placuit, tertiam conferendorum par- tem fratri in poteftate morientis retento, ter- tiam nepotibus in poteftate avi retentis cedere, reliquam tertiampenes ipfum emandpatum con- ferentem remanere. Contra vero nepotes fuo patri, cui junguntur, nihil conferunt ex iis» quae forte ipfis ex collatione per alium patnumi emancipatum facla, obvenerunt, fed ea fibi in totum fervant; uti hsec, aliaque his affinia pa- tent ex. /. i. §. nunc videamus 14. & feqq. ff. h. t. Licet pro rata praeftarequoquetcneantuf Iegata, qua» conjun&is perfonisfalva eflb debent, quoties bonorum poffcffio conrra tabulas petita fuit. /. ntbilz.ff.b.t. z. Liberorum autem, cum emancipato con-
jungendorum appellatione non modo nepotes fed & pronepotes continentur, ubi ncpotes in- termcdii fublati funt, fic ut pronepotes proavo- ab inteftato heredes fint, & fic deinceps. /. 1. §. liberos 7. ff.b, t. Cumque adtit.de bon.pos- feff, contra tab.num. ult, di£tum fuerit, etiatn jure hoviffimo Juftinianeo bonorum pofleffio- nem contra tabulas liberis emancipatis a parente praetcritis neceflariam efle j confequens eft, ut dicamus, tali quoque in cafu fublata a Juftiniano non videri quaedeeonjungendis cura cmaneipa- to liberis ejus hoc in titulo tradita funt, Addc Meyemmcollegio Argentorat. b.t. num. 1. |
||||||||||||||
|
T 1 1 V L V S IX.
De ventre in po&ffionem mittendo"& curatore ejus. S u m m a r 1 a.
|
||||||||||||||
|
getur? Quid, ftprdgnantemfenone]fefiiverit,t
& tamen mijfionem obtinueritl z. De curatore ventri & bonis dando. Quis con» Jlituaturf & quodnam ftt officium «jusi talis eft, ut, fi in rebushumanis effet, bono-»
I rum poflcffionem petere poflet; fic ut in om* nibus edicti partibus pro fuperftite habeatur is, qui in utero eft. I. ubicunque 7. /. ult. //. h. tq uti &, fi dubitetur, an pofthumus pro prattc^ rit6 an magis pro exheredato habendusfit. Sed fi in aperto fit, eum exheredatum effe, miffio deneganda foret. 4. I. u §. 1. & feqq. & §. ft pater it. /. ubicunque y. §. 1, ff. b. t. Et fi quidem detur liberis pofthumis pr^teritis fivc fuis, five emancipatis, eft vice bonorum pos- feffionis contratabulas, U i.pr. jund. § etiam ex emancipato 11. ff. h. t. fin inftitutis, cft vice bonorum pofleffionis fecundum tabulas. arg.; /. 1. §.^ filtus iz.l extraneo 6. ff. b. t. Nou enim plena hereditas praetoria hoc modoventrl datur, fed tantum t&nporariaj cumfieripoffit,* ut
|
||||||||||||||
|
l. Quanio ventris nomine mulier in pojfejfionem
mittatur? An &, fipofihumus exheredatus ftt} jQtth ftt effeftus hujus mijjionis ? Quid, fx mulier tx marito defunfto pugnans, rel uxor ejfe ne- »i pofthumus fuusfit a patre prete-
jritus, teftamentum ex certis juris \principiis fubfiftit, donec agnatio- )nerumpatur; fed ut praetor mon- "ftatet, fe, uti ribcrotum eorum, cjui jam in rebus humanis funt, curam habuit, ita etiam eos, qui nondum riati funt, pro- pter fpem nafcendi non negligere , induxit cdido fuo, ut interim venter, id eft, mulier prscgnans ventris nomine in pofleffionem mitta- tur, & alatur. /. x.pr.ff. b.t. quse pofleffid ctiam ex Carboniano edifto dari dicitur in /. cum mtlier 10. ff.de Carbon. edtfto. quia miffio haec fit ad exemplum impuberis ex Carboniano edido, quoties caufas cognitione opus eft. /. I. $. fi ea qut 14. 15.//. b. t. huic vero in pofleffionem tnuTioni locus cft, quotics is, qui in utero fuerit, |
||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||
|
Lib. XXXVH. Tit. X.
|
|||||||||||||||||||
|
574
|
|||||||||||||||||||
|
ut pofthumus non nafcatuf, & ob id aliis he-
reditas cedere debeat. Quod fi mulier vel pr#- gnans ex marito defun&o, vel uxor effe nege- tur, causa cognita' fit miffio, atque tunc decre- talis eft. t. i. $. ft ea qu& 14, l. ubicunque 7. §. i. //. h. tf l. cum mulier 10. ff. de Carbon. edtclo. Serqel autem miffa, tamdiu in poffes- fione manet, quamdiu autpariat, aut abortum faciat, aut certum fit, eam non effe praegnan- tem. I. 1. §. pen. ff.b. t, & fi prasgnantem fe nori effe fciverit, & tamen miffionem obtinue- rit, re comperta fumtus reddit; fin putaverit bo- na fide, nihil reftituir, uti nec» fi abortus fe- cutus fit. /. i, §. quare %.a--& ult. l. ^.ff. h. t. Adde tit. fi mulier ventris nomtne in poffejfione calumnucausa ejfe dicetur. %. Durante verohac miflione, curator ven-
|
tri datur, ut aliraenta mulieri ftatuat, fivcilla
dotem habeat, unde fuftentare fe poffit, five non; quia videntur, quae ita prasftantur, ipfi prafta- ri, qui in utero eft. Datur & curator bonis: ac plerumque unus idemque & ventri & bonis conftituitur ; & quidem , unus ex his , qiii nafcituro tutores dati, aut ex ncceffariis affini- busque , aut ex fubftitutis, aut ex amicis defun- di, aut ex creditoribus; fed talis, qui idoncus videtur , ac majori, cum diligentia atque cir- cumfpe<5tione, fi creditores inftent, vel is, qui fperat fuccefllonem. /. 1. $. quotiens 17. 18. 19. 20. & feqq. I. curator 5. //. h. t. ejusquc officium idem eft , quod tutorum pupilii aut curatorum minoris. d. I. 1. §. ita igitm 22. ff.b.t. |
||||||||||||||||||
|
11 TVLVS X.
De Garboniano edicto. |
|||||||||||||||||||
|
U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||||
|
I, Quando impubcri detur bonorum poffejfiq ex Can-
bonianq ediclo, & quis fit effeclus bujuspojfes- fionis ? An impubes cavere debeat ? Quid ,fi ca- vere nequcat, fed adverfarius ejus caveat ? Quid,fi neuter cavere velit, autpojfit > ».' An differenda in pubertatem ftatus controverfia-
ft dilatio non expediat pupillo} An &, fi mn fimul de ftatu & bereditate fed tantum de al- terutro qu&ftiomovedturt Quid, fi appareat- per calumniam ab impubere peti banc pojfejfio- nem? Anvideatur per calumniam peti, cum (arboniano edido , fic appellato a
iCarbone praetore , bonorum pos- 1 feflio decretalis, causa cognita, da- tur impuberibus , non puberibus, (cum magis ad pubertatem usque concedatur, & pubertate finiatur) J. Carbonid- mm 3. §. puberi j.ff. b, t. quibus controvcr- fia ftatus movetur, an liberi fint, dilataintem- pus pubertatis ftatus quaeftione. I, .1. pr. ff.b. U l. 1. 2» C. h, t. Sicut interim impubes tan- t|uam. heres confideretur , & res hereditatias poffideat, indeque alatur, ac alimentorum cau- sa1 eas jure diminuat fine metu repetitionis, ut- «t aliquando alienas. I. fedfi is j. §. an autem 5. ff,hJ. I. ult. C. b. t. atque etiam res he- reditarias a tertiis perfequatur pofleflbribus, qui ftatus controverfiam ei non faciunt, debita ex- igat , coilationcm defideret, aliaque fimilia. i. ftm ff. b. t. Si modo impuberis nomine cavea- tur. i. t. C. b t. alioquin is, qui controver- fiammovet* fimiul in pofTeflionem mittitur, & ficaveat, folus adminiftraf; ncutro vero fatis- |
|||||||||||||||||||
|
contra matrem impuberis judicatum jam efi%
eam uxorem non ejfe, aut partum ab ea ejfe fuppofitum, aut eam adulteram ejfe. 3. An bac poffejfio detur illis, quibtis non compe*
iii bonorum pojfejfio contra tabulas} An exbe- tedatis^ aut itijiitutis} 4. Nibil refert, quis impuberi de ftatu & bert*.
ditate controverftam moveat f Quid, fi impu- bes impuberi ? Quo ufque dtfferenda qu&ftiofla- tus, fi ea duobus impuberibus fimul moveatur ? |
|||||||||||||||||||
|
dante - curator bonis conftituendus eft. i. i*
§. 1. I. fed fiis 5. §. quoties 2. ff. b. t. Plane, fi is, qui controverfiam movet, ex liberis fit, fimul in poflHfione effc ppteft, five impuberis nomine caveatur , five non. d. I. fed fi U 5, pr. ff. b. t. iiti e cbnverfo pupillus quoque^. quialiteralerefe non poffevidetur, diminuen- di caufa ufque ad id, quod alimentis ejus ne- , ceffarium eft, mitti debet, licet fatifdare non potuerit. /. fed (i is 5. §. an autem 3. ff. b. t. De caetero non tribuit hxc poffeffio proprieta- tem rerum, uti quidem alix pofTeffiones, nec jus perpetuum» fed temporale. arg. l.Carbonia-> nurn 3. $.puberi %.ff.h.t< 2. Non aliter tamenintempuspubertatisdif-
ferturmota pupillo ftatus controverfia, quamfi id pupiHo expediat j quod multis ex caufis non expedire, Ulpianus docet. /. Carbonianum^.%, duA jff. b.t. Et fi non fimul de ftatu & heredi- tate, fed vel tantum de hereditate, vel tantum de ftatu, quaeftio moveatur, exedicTio quidern prxtoris fme dilatione quasftio ventilanda atque tcrml-
|
|||||||||||||||||||
|
t
|
|||||||||||||||||||
|
V-
|
||||||||||||||||
|
De Carboniano Eoicio.,
|
||||||||||||||||
|
57*
|
||||||||||||||||
|
pelluntur bonorum poffeffione, qui & a con-
tra tabulas poffeffione exclufi funt. /. i.§.& ge- neraliter 3. ff. h. t. licet necefle non fit, ut rc ipsa petant hanc contra tabulas bonorum poffcs- fionem; dum & Carbonianaliberis datur, fi ab inteftato unde liberi, vel imde legitimi, vel unde cognati, poflcftionern agnofcant. /. At \>o~ nis 6. §. huic z. I. ft impubes 7. ^nterdum 6", ff. h. t. Exheredatis certe filiis hax tribuend^i non eft, quippe qui non per bonorum pofles^ fionem contra tabulas, fed tantum per inofficiofi teftamenti querelam, ad paternam veniunt he- reditatem. /. 1. §. Pomponius 8. ff. h. t. /, qui de inofftciofo 20.^. de inoffic. teftamento. Cui non repugnat /. 1. §. idem ait 9. ff. h. t. cum ibi agatur de talibus, quinonita, uti oportet, exheredati funt, puta , vel cum elogio , vel non nominatim fed inter cafteros, adeoque pro prseteritis habentur: unde & Jurifconfuhus hanc fuat definitionis rationem illic reddit, quia non eftftlius exheredatus. Quo modo etiam exhere- datis dicitur danda effe, quoties illi ab inteftato unde liberi agnofcunt bonorum pofleffionem, quia contcndunt tcftamentum inutile effe , in quo exheredati funt. /. fi impubes 7. §, interdum 6. ff. h. t. Sed nec inftitutis hxc accommodan- da poflcflionis fpccies. I, 1.$. Pomponius 8, /* Carbonianum 3. pr.&§. quamvis 2. ff. b. t. nifi pofthumus in teftamento inftitutus negetur te-« ftatoris pofthumus effe. /. Carbonianum ,j. pr, ff, h. t. vcl inftitutus neget, teftamentum va- lere, ideoque patrem inteftatum decefliffe, fc- que ei fuum heredem efle dicat, coheredcs au- tem non de teftamenti valore contendant, fcd eum filium effe negent. /. 1. %.fiquisfilmm 10. ff.h.t. i ,i . v 4. Nihil autem intereft, quis de hereditatc
fimul ac liatu impuberibus controverfiam mo- veat, five heres inftitutus, fiye heredes ab in- teftato, five creditores talium., vcl etiam fifcus. /. 1. §. fed & fi ftfcus 7. /. Carbonianum 3. §. cum extaret 12. /. fedfi is 5. ff. b.t. five pu- beres, five ipfi qubque impuberes fint. /. Car- bonianum 3, §. fi duo lo.ff.h. t, ubi & expo- nitur, quid juris fit, circa dilationem contro- verfiae in tempus pubertatis, fi duo impuberes invicem faciant ftatus controverfiam. Nec du- bium, quin, f! duo impuberes patiantur con- troverfiam, & eain tcmpuspubcrtatisrejicienda videatur, expeftandum fit, donec uterque pu- bes fa<5tus fuerit, ne alioquin impuberi per pu- beris perfonam praejudicium fiat. d, /. 3.§.#/•» dem 8.//. b, u *$ ■ * |
||||||||||||||||
|
tcrminandafuit; fedex Conftitutionibus etiam
tuncintcmpus pubertatis controverfja ftatus re- jici folita. /. Carbonianum $.§.quamvisz, jun&. (, dc bonis 6\ §. ita demum 3, ff. b. t. Quod fi apparcat, pcr calumniam peti haric bonorum poficfftonem, non in tempus pubertatis rcjicien- da ftatus controverfia, fed potius ipfa hsec dene- ganda poffeffio ex Edicto Carboniano. /. Car~ tonianum 3. $. cauft +ff.b. t. per calumniam autem & tunc peti videtur, cum jam contra matrem impuberis judicatum fuit, eamuxorem nonfuifle, aut partum ab ea fuiffe fuppofitum. I. 1. §. ult. ff. b. t. Non enim in tempuspu- bertatis differtur mota matri controverfia. <t. I. 1. §. ult. ff.b. t. Non obftante l. 1. C. h. t. l.ft ventris nomine 8. //. de ventre in poffejf. mit- tendo. cum in d.l.i. C. h. t. controverlia ma- tri fimul & filio fa&afuerit, ac proinde non propter matrem, fed propter filium diffcratur: & in d. I. 8. de ventreinpoff.mitt. adulteriiac- cufatio non in tempus pubcrtatis, fed partus editi differatur, ne fcilicet partui, dum eftinutero, noceatur, fi forte ad veritatis indagationem tor- menta adhibenda, vel terroreorum injiciendus fit, ex quoabortus periculum effet. arg. l.prt- gnantis 3. //. de potnis. praterquam quod longe alia ratio iit, fi mater uxor non fuifle, velpar- tumfuppofuiffe judicetur, alia, fiadulteriidam- jiata fuerit: cumlegitimus dici filius haudpos- iit, quivelfuppofitus, velexea, quaeuxornon fuit, natus eft. arg. /. filium 6.ff. de bis qui fuivel alien.jurisfunt. I. quia femper 5. ff.dein iusvoc. mulierveroadulteraeflepoflit, &tamen cxfuo concepiflemarito, legitimamque ei pro- lem edidifle. /. miles qui 11. §. qua prepter 9. //. ad leg. Jul. de adulteriis. quo facit. /. i.§. idem ait 9. /. Titia 13. ff- b. t. Ncc eft, quod dicas, rem de partu fuppofito aut matrimonii defe&u inter matrem pupilli aliofque judicatam ipfi pupillonon nocerc. arg. /. fapeconftitutum 6-i.ff. de re judicata. nam etfi matris condemnatio aut victoria non ita partui profit, aut noceat, quin is pubes fa&us adhuc controverfiam mo- veat aut patiatur. /. Carbonianum 3. §. fi mater 6.ff. h.t. arg. /. lmperatores 29. §. 1.//. de probatiott. tamen id non impedit, quo minus exautoritate rei judicata», qua contra matrem judicatum fuit, eam aut uxorem non effe aut partum fuppofuiffe, praefumtio tanta nafcatur adverfus impuberem, ut ei eam ob caufam ex Edido Carboniano poffeffio denegetur. 2. Cxterum his demum regulariter Carbo-
nianum competere poteft, quibus contratabu- la$ bonorum pofleffio coropetit, ac ab hac re- |
||||||||||||||||
|
,'' J M U ■ M
|
||||||||||||||||
|
•■* . Q
|
||||||||||||||||
|
ti r.
|
||||||||||||||||
|
D ddd
|
||||||||||||||||
|
Lib. XXXVII. Tit. XI.
|
|||||||||||||||||
|
T IT V L V S XI.
De bonorum poffeflione fecundum tabulas. ;-'■■ ■■■■ •
SUMMARIA.
|
|||||||||||||||||
|
, An & dari pojfit ex teftamento vuncupativo ?
aut eo, in quo prator fua non invenit folennia} Quid, fi duabus tabuiisfimulfignatis diverfthe' redes fcripti fint ? Quibus in cafibus hac fecundum tabulas locum
habeat} An &illis detur, qui jure ciyili rccle infiituti funt? |
|||||||||||||||||
|
, Bonorum poffeffio fccundttm tabulas, quofenfu
Vlpiano dicatur adverfus tabulas ? Qui ad eam admittantur'} An &y qui fub conditione funt infiituti» pendente conditione ? An tunc deficien- te conditione manere poffmt in pjfeffione ex bo- mrum poffeffione contra tabulas, fi tales Jint, quibus & hac competere potefi ? wi nullus contra tabulas bonorum
ppoflcfljonem petat, locus incipit >efle ei, cpx fecundum tabulaseft. }l. aquijfimum z. pr. ff, b. t. quas •Ulpiano adverfus tabulas dicitur, in ftagmentis tit. 28. tn pjr. accepta voce adver- fus pro fecundum vel juxta, ut piuribus docet poft alios cxemplis Wiffenbach ad Pand. vol. z. difput. 13. num. 8. Eamque petunt , qui inftkuti vel fubftituti funt tcftamento fcripto, procapartc, &eoordine, quoquifque fcrip- tus eft, ut tamen deficientium portiones caete- ris accrefcant, perinde ut in hereditate civili, d. /, z. %.pro qua quifque 2. 3,4. 5. 6. ff h. t. Nectantttmad eam admittendi, qui purc, fed &, qui fub conditione inftituti funt, etiam pen- dente conditione, fi modo prxftent cautionem de reftituendo in eorum gratiam, adquoscon- ditionc deficiente bereditas pervenire debet. /. b\ demum 6. I. fi fervus 10. //. h. t. jund. /. inter omnes 12. I. 13. //. qui fatifdare cog. & conditio non poteftativa fed cafualis fit, cum poteftativa: intuitu quisque imputare fibi debeat, quod non impleat, atque ita admittatur. /. aquis- fimum i.§.ftquisita6.ff,b.t. Si tamenpenden- te inftitutionis conditione cafuali, poffeffionem fecundum tabulas na&us fit is, qui, fi pme- ritus eflet, bonorum poffeffionem contra tabu- las obtinere poflet, veluti filius emancipatus; vel etiam, qui ab inteftato bonorum pofleflor futurus effet, deficicnte deinceps conditione non perdit omnino bonorum poffeffionem, fed ma- gisea, quae fecundum tabulas fuerat, convcr- titur in illam, quae contra tabulas eft. /. aquis- |
|||||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||||
|
fxmum z. $. fi fub 1. l.fifub conditione 5, # h.
t. I. non tantttm 3. §. fed fi fub 11. & 13. //. de bonorum poffeff. comra tabul, qui & tunc bo- norum pofTcffionem fecundum tabulas acciperc dicitur in d. /. fi fub conditione 5. ff. h. t. in quanfum in bonorum poffeffione primitus fecun- dum tabulas obtenta eum prxtor tuetur, nec verc novam ei poffeffionem dat. d.l. 3. §.13. ff. debonorumpoffeff.contratabulas, z. Non aliter tamen fblet prator hanc dare
bonorum pQfleffioncm, quam fi mortis tempore tabula» teftamenti extiterint, & fint noviffima?. /, 1. §. 1. & feqq. ff. h. t. atque infuper fua prastorin iisinveneritfolennia, licet alia defint. /. pofthumus prateritus iz.ff.de injufto, ruptoy ir- rito fa&o teftamento. licet poftea etiam, fi non fcriptum fed nuncupativum teftamentum cffet, heredibtts eo inftitutis fccundum tabulas poffes- fio data fuerit. /. ult. C. h. t. I. f% ita fcriptum 8. §. ult. ff. h. t. Quod fi duabus tabulis Ci- mul fignatis diverfi hcredes fcripti fint, omnes poffeffionem obtinebunt. /. 1. §, fed etfi 6. ff. h. t. 3. Quibus vero in cafibus harc fccundum ta-
bulas bonorum poffeffio locum fibi vindicct, reccnfere fupervacuum videtur; cum aliorum ti- tulorum occafione hxc tra<5tata fint, ac facile peti poffint ex /. pofthumus 12. ff. de injuft.rupt.ir- rit. teftam. I. qui ex liberis n. §. teftamento 2, ffi h. t. §. non tamen 6. lnftit. quib. mod. tefiam. infirm. licct quandoque generaliter ad omnes, qui teftamento jure civili valido re<5te inftituti funt, hsec fecundum tabulas poffeffio extenda- tur. §,i.&i.Inftit.debonor.pojfefi |
|||||||||||||||||
|
T / T V L V S XII.
Si quis a parente manumiflus (It ?
SUMMARIA.
t. Si pater filium emancipaverit, &abeofttpra~ \ tabulas, & ad quid} An & querelamf
teritust aa habeat bonorum pofftffionem contra \ 2. Quando ei b*c pojfeffio denegetur} |
|||||||||||||||||
|
Si
|
|||||||||||||||||
|
^M^H
|
|||||||||||||||||
|
S I Q_U I S A PAREUT £&£..* De B O NO R lf M &C. jfej
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
antiqui principiis pinguidrem * quam eft contra
tabulas bonorum poflbflao; quarn querelam fibi tanquam jus amiquum defendere pofte dicitur^ cum fit&pater. I. i.§.nl&ffb.t. 2. Dencgatur tamcn patri ha?e pofieffio, fi
invitus, vel acceptaante vel poft emancipatio- nem ob id pecunia, filium.de poteft&te dimife- rit. i.-f: § fi parens 3. ■/. ult. ff. h. 1, Vel fi fi- lius coeperit militare. L li §1 efi & alitts4. ffm h. u ■.: ' -. \m'iw»l |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 i pater fponte & gratis filiurfi con*
1 tra&a fiducia emancipaverit, &ab ^eo fit in teftamento prseteritus, vha- I bet bonorum poflefliouem coritra 'tabulas, ufque ad legitimam, rion in folidum, quia, licet proximus & folusfit, tamen non ut <pater , fed ut manumiflbr confi- deratur: nifiturpis perfona fitinftituta, quippe quo cafu totam confcqueretut heredkatem. L Pd- tonius 3. ff. b. t. Habet & querelam inofficiofi, cum hac poffeflione concurrentem, & ex juris |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
! T I TV L V S XIII.
f! -■?;■./ :'*v -1 <-. ff JJJt "IfJ )'i 1} f'.«;' /'". ■ ." : '"" ■''■•■' ■'"'> ■?■'■■'■''i; *TC S-° ■'- i' '' ■''-
De bonorum polTeffione cx teftamento militis.
'.. S ■ U M\'■'M, A R. I ; A.." > , *,".: rt
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
i» aUttiM tranflatus, Jf & httic excmtttsftt, <fo
illo mndum perveneritf ^ j , c*5?u v |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
i, Ex teftamento milttari daturt bonorum poffeffip
fecundum tabulas, noncontratabuias. ;u ^
% 4s jw wi/i^ habendus fi qtti ex alio numefy
x.teftamentis militum, ut & eo-.
rum, qui in hpftiqo njortui, jure
^militari teftati funt, remigum eCian^ ^militibus aflimilatorum, datur bq-
norum pofleflio fecundum tabulas,:
Hcet praetor ifc»i fua non inveniat folennia. /. unic^ ff. h. i. non contra^ tabulas, quia ea exhere^a;-!. tis nbn datur,, quales tamen funt, qui a mir, lite funtfikntioprseteriti, quippe quorum prae- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
tgritio tacitam includit exheredationem. §. pen%
Infiit. de exheredat. liberpn,,,A ; . z. Si quis m ilitum ex alio numero feu co*
hprte tranflatus fit in alium, quamvis & hui« fi| exemtus,, fi£ iflo nondum pervenerit, quia tamen potcft jure rr>ilitari teftari, cum miles fit% quaravis in^numeronon fit; idemin eo, quod inreliquis, juriseft. l.t.§.ult.ff.h.t,t ::'■: i '' ■ Mo bs '.'.' ' " ' i"rh :'.: ' '.' ).'■','yy'A. :■< fl
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
m&
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 TV L MiS XIV.
De jurc patronatus.
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
'■•":/:
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
ldw» » * ■■- ■ '- I ■' V'i ■■ • ' ■ ' ■ ■ ..!, i« ...■■■/ > ' J .■ . HJ | j . i£
Quando patronm non prafentet fed tantumelt-*
. iltonem affenfu comprobet f ! .:
6*. Quid intetfu inter patronos laicos & eccleft^
fticos■% int quaftione an legatus fwe affenfu pa-
tronibeneficiumconftrrepofftt? &refpeilutem-
porisy intra qttod prafentatio facienda\ uquk
fit ratio diverfitatis ? Denique circa prafentatio-
nem indigni}'-.-.,« ,; : r ^
7. Quid juris, fi plures fwt patroni, & illi circa
, - prafentandum diffentiant ? 8. 4« patronus poffit fe ipfum prafentare} Anfi-;
liumfuum} An in jure patronatus laicali circa vicarias & ftmiliapatronus poffit jus patronatui alteri cedere pro una vice, & itaa ceffiwario . ih cedentem yicaria conferri}
o.. Jits patronatus ad quates beredes exteftamen<* to rel abinuftato> tranfire poffit ? M interpl^ D d d d i m |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
i. Dejitre patronatttSy quo plebej,usftbi patricium
tligebat in patronum; & de eo, g«od quis ex manumiffiofiefem confequitur, ffl «^ eo, ^tforf tnanumijfioms vice eft,Quandoquts tantum refpe- dujteverentia & pbftquii pro patronp habeatur ? 2» Qui fmt effeftus bujm juris} &i-4nMertus pb
, ingratitudinemw f0vifutemrevocari poffiil. . . 3. Quibtts modis jus patronatus amittatur ?.
4. Quidfit jus patronatus ecclefiafticum ex ju-
re Canonico ?. Ex quibus caufxs alicui acquira^ tttr} |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
5
|
Pems.quQS effepofftt boc jus? An& peneslai-
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
cos, aut foemtnas} Effeclus ejus pracipuus eft
in jure prafentandi idoneum ad beneficwm ec~ ilefiafticum. An patronus ipfe poffit idoneum or- dinare feu inftituere ? An Epifcopus aliquem or- dmare, non fatta per pamnttm prafentaime? | |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Lib. XXXVII. T i t. XIV.
|
||||||||||||
|
t?%
|
||||||||||||
|
res beredes dividi pofjit hocjus} An & quando
jus patronatus inter vivos alienari pefftt ? An apud nos conventiones de pr<ebendis& beneficiis valeant jlne confenfu Ordinum} An mutato per fucceffionem aut alienationem patrono, Reftor ecclefia ad pradecefforis prafentationeminftitu- tntus, mutari pofftt} I o, Patronus honorem procefftonis babct; & ei inopi ab ecclefta fubveniendum; ac ipfe curat, ne Sa- cerdos aliquid ex bonis ecclefia defraudet. , . Juplex apud Romanos vetercs no-
/tum fuit jus patronatus, alterum, «quo pkbejus fibi patricium ali- i quem in patronum eligcbat , de 'quo Carolus Sigonius de antiquo fiire civium Roman. libr. i. cap. 7. verf. adhac. Raevardus ad leg. iz. tabular. cap. 4. alterum, quod quis ex manumiflione fervi in perfonam & bona manumiffi confequitur j* vel etiarri ex eo , quod manumifliofji fimile eft ; veluti, fi quis (entcntia judicis pa^ronus declaratus fit././i juravero 14. ff h. t. I. adoptivum 8. §. patro- mtm 1. ff. de in jw voc. arg. /. ingenuum 25, ff, de ftatu bomin, vel detexcrit collufionem ra~ tiorie fententis prd ingenuitatc latae. d. l.adop^ tivum 8. §. patronum 1. ff.de in jtts voc. tit. fand. de coUuftone deteg: vel ancillam vendide- rit ea lege , ne proftituatur, & proftituta fit. /. fed ftbk 10. §. proftituta 1. ff. de in jus vo- cando. Quod fi juraverit, defererite adverfario, fe patronum ejusefle, pro patrono quidemha- betur quantum ad in jus vocationem fine. venia haud faciendam, & alia fimilia ad obfequia & honorem pertinentia, at non quantum ad jus fucceffionis. d. I, 8. §. 1. ff.de in jusvoc, }unct. Ufijuravero tq-ff b.t. l.ineojure^.%.quiautem i.ff. deritunupt,quodfingulareeft;cumalioquin jusjurandum eandem & majorem habeat autorita- tem, quam res judicata. /. jusjurandumfpeciem z. ff dejurejurapdo. Sed & fi quis fuis nummis em- tus, & ita ab emtore manumiflus fit, nullum emtori tanquam patrono jus fucceflionis inbo- na liberti nafcitur. /. 1. C. de bonis libertor. & itire patronatus. verum fine venia in jus vocari nequit, atque adeo hactenus pro patrono habe- tur, ut reverentia ei falva fit, nin fidem frege- rft. /. fed ft bac 10 pr.ff deinjusvoc. Plane, fi quis tutor datus, cum fibi legata efletancilla, & rogatus eam manumittere , manumiferit agnito legato, & tutela pupilH fe excufaverit, patronum quidem eum efle, fed omni commodo patronatus carere, refcriptumfuit. l.ftquis tutor i,ff.b,t. z. Juris hujus patronatus varii effe&us funt,
puta, °i«0^ libcrtus obfequia patrono & operas debeat, ac patronus multis in cafibus liberto fuccedat, dequibus funt tituli fequentes. In- fuper, quod patronus libertum poflit ob ingra- titudincm in fervitutem revocare, nifi malit, «t aliter tanquam inofficiofus coerceatur. /. di- TftU CUtidius 5, /. dim Vefpaftanus 7, §. 1. ff. |
1. Quibm modis antit tatttr bocjus ?
:z. Circa prabendass vicarias &c. qua funtju*
ris patrenatus lakalis3 parstertia arario eccle-^ ftaftico in Hollandta cedere debett reliqua par- tes patroni collationi relitta funt. Qui pra aliis ad tales prabendas admittendi ? qut jurefucces- ftonis babeant vulgo earumcoUationem} Quiplu- ia de bis tradiderint} ac de abufu juris pairona- tus apud Reformatos. |
|||||||||||
|
b. t. I. alimenta 6. jf. i.ff. de"agnofc. & alend,
Itberis. arg. /. /t muitern. ff. quod metuscaufa. Confer Cujacium & DD. ad itt.C. delibertis& eorum liberiis* * L q. Amittitur jus patronatus, filibertusvelpa-
trorius ob crimen dcportetur, jkl in metallum detur. arg. 7. 1. in fine ff. h. t. Uti & remis- fiqne patroni, de quo ad tit. de nataltbus refti- tuend.! vel fi isHlibertis egenis alimenta dencga- verit /. divtts Claudius 5. §. 1. ff. b. t. i.fipa- tronus 55. ff. de bonis libertor. I. dlimenta 6, ff. de agnofc. & alend. liberis. aut capitis eos ac- cufavcrit, vel nomen eorum detulerit. /. filii 9. §. 1. /. 10. /. 11. ff.b. t. forte &, fi liber- tiim jurcjurarido adegerit de uxore non ducendu aut libertam , ne nubat. I. adoptivum 8. $. uit. ff. dein jusvocando. I. adigere 6. pr. & §. ult. ff. h. t. in quo §.«/*. pro pcrmittitur > legendum remittitur, vel perimitur, nt contextus fuadet, & Haloandri editiohabet, obfcrvante idipfum Gotofredo in notis. Nifi tantum ad tempus nuptije jurejurando impediantur. /. pen, ff. qui & a quibus manumiffi liberi non fiant, vel a ca- ftrato liberto jusjurandum tale exacl:um fit. /. adi- gere 6. § quamvis z. ff. h. t. Hisaddi poflunt cafus, in quibus fervi ita ad libertatem perdu- cuntur, ut domlnis ab initio jus patronatus haud nafcatur, recenfiti in /. z. 2. C. de bonis liber- tor. & jure patron. 4. Diverfum longe ab hoc jure patronatus
eft illud, quod in jure Canonico invenitur pro- pofitum, cujusque veftigia etiamnum in variis harum regionum ecclefiis fuperfunt, fsepe non abfque notabili ecclefiarum diipcndio exercerida. Eft autem hocjus patronatus* quod quishabet in ecclefia, cujus quafi Ma:cenas, fautorque fuit, dum ex confenfu Epifcopi eam exftruiit feu fundavit. noveU. 57. cap. z. eap. nobis fuit 25. extra h. t. de jure pAtron. can, monafieriuttt 27. cauf. 16". quaft, 7. VePreparavit collapfam aut ruinis deformatam; vel etiam dotavit. d. nov. 57, cap. z, can. filiis iti cauf. 16". quaft. f. PaulusLancelottus lnflit.juriscanonicilibr. i.tit. zS. in pr. 5. Cumque hoc jus non fptrituale habeatur,
fed magis temporale fpirituali annexum. cap. de jure 16. extra. h. t. non modo penes clericos, fed & penes laicos efle poteft, five mafculos five fceminas, nullo profeffionis vel fexus habito dis- crimine. cap. ex literis 7. extra. h. U Laneelot- tus.
|
||||||||||||
|
OH
|
||||||||||||
|
D E JURE V
tus d, tibr. i. Inftit. jur, Can. tit. 28. fere in
p. ac prxcipuus hujus juris efte&us in eo confi- fttt, quod eo gaudens habeat jus prarfentandi idoneum Epifcopo vd alteri jus inftituendi ha- bcnti, utis prarfentato de vacantebeneficiopro- fpiciat. Dico, de vacante beneficio * eo quodfu- pcr vacaturo infuturumbeneficio fada prarfen- tatio nullius momenti cft. cap. iUud pr<ttereun- dttm 8. extra. h t. cap. nulla ecclefiaftica z. cap. conftitutus 11. extra.de concejf prab & eccUf non vacautis. fed &juspr<tfentandi cffedixi: non cnim ipfe patronus aliqucm ordinare vel infti- tuerc atquc intrudcre debet, nonmagis, quam jam inftitutum removere, fed ad Epifcopos fimi- lcfquc alios inftitutio pertinct, fic ut a laicis fach ipfo jure nulla habeatur, ac dericus fine Ef ifcopi autoritate intrufus & perfiftcns, a be- neficio ac ordine removendus fit. cap, praterea jl. cap. cum laici xo.extra. h t. Sicut econ- verfo ncc Epifcopus, pofito jure patronatus, ordinare feu inftituerc quemquam potcft, fpreto patrono, adeo ut talis inftitutio nulla foret, & alium a patrono oblatum ordinare debeat. can. decernimus 32. caufa \6. quaft. 7. Si tamen prarlatura fit dcferenda, jus patronatus non ha- bet locum, ut patronus prarfentet eligendum , fed tantum Ut ele&ionem faftam fuo affcnfu comprobet; vel ad fummum ele&ioni prarfens fit, eique trafhnda: fuas partes interponat, fi id de fua jurifdiftionc fibi competere doceat. cap. itobis futt 25. extra. b. t. 6. Inter patronos autem laicos ac ecclcfiafti-
cos non una ■ differentia eft: nam fi patronus fit
laicus, Iegatus non poteft fine confenfu patro-
m confcrre beneficium , fin ecclefiafticus fit,
Jegatus poteft , quia ecclcfiafticus fubeft juris-
dictioni legati, at laicus non item, cap. cum di-
0us 28. extra. h. t, Lancelottus infttt. jurts
canon. Itbr. 1. tit. 28. verf.legam. Laicoquo-
que non nifi quatuor menfium fpatium adprae-
fentandum indultum cft; ecclefiaftico veropa-
trono menfium fex , etiamfi a laico jus patro-
Batus in eedefiafticum fuiffet translatum. cap.
mic. in ftne b. t in 6. cujus rationem hanc reddit
Paulus Lancelottus in inftit. jurucanon, libr. 1. iit.
18. ftrf funt tatntn, quod Iongius videretur tem-
j>us prarfigendum ecdefufticis, quia iis, fcmel
facla pra?fcntat;one, ampfius variare nullomo-
«lo licet; quod in laicis diverfum ftatuitur. Et-
cnim f» ecdefiafticus, idoneo femelpra^feritato^
alium deincepsduxerit prarfentandum effe,prior
ternpore etiam jure potior, & ob id inftituen*
«Jus erit, exclufo fecundo; at fi laicus idoneum
obtulerit, ac deinde priore necdum refutato a-
lium arque idoneum admitti poftulaverit, Epi-
fcopi judicio reliftum fuit , quem ex dubbus
Sdoncis inftituere velit. cap quod autem 5. cap.
tum autem i$ cap. paftoralis ojfirii 29. extra.
b. tt ut tamen Epifcopus, qtvt priorem idoneum
prarfentatum rrialitiofe recufavit admittere , ad
providcndum ei in competente beneficiocpm-
|
|||||||||
|
ATRONATUS*
|
|||||||||
|
579
|
|||||||||
|
pellatur. d. cap. z^.extra.h.t. jDenique, fipa-
tronus laicus praefcntet indignum , nonprivatur jurc alterum ad idcm beneficiura vacans pradfen- tandi: quo tamen jure privaturecclefiafticus p;p ea vicc. cap. cum vos plerumque q.jxtra, de offic. judicis ordin. arg. cap. cum in ctmclh j. inftne ex- tra. de eleelione & eletli poteft. cap. inter diletlos 11. extra.de excejfu prdatorum. Adde Refponfa Jurifc. Holl. parr. 3. vol. 2. confil. 6x. 7. Quod fi plurcs fint patroni, & in plnrcs
fefe vota eorum diviferint, ecdefiae pra:ficien- dus eft, qui majoribus juvatur meritis, & plu- rimorum eligitur ac approbatur afienfu. Si au- tem hoc fine fcandalo effe non poflit, ipfe An- tiftes ordinare debet ecclefiam : ficut id etiam facere debet , fi de jure patronatus quseftio e- merferit inter aliquos , & , cui competat, in-. tra quatuor menfes non fucrit dcfinitum; vcl, fi in univerfum patronus intra quatuor aut fcx menfes diftulerit aliquem prsfentare. cap. quo- niam in 3. cap- Jivero 12. cap. cumpropter 27. extra, h. t. Sed fi his in cafibus ne per An- tiftitem quidem finc fcandalo ordinari poffit ec- clefia, non aliud fupereft, quam utEpifcopus claudat ecclefiam, & rcliquias indetollat, do- nec patroni conveniant, £c facris peragendis ido» neum praefentent. cap. 1, 2. extra, b. t,: 8. Inter eos, qui ex variis caufis inidonei
cenfcntur, numerandus etiam ipfe patronus: fi enim ex conftitutione Leonis & Anthemii ad ordincs facros evehendus tantum ab atnbitu de- beat effe fepofitus, ut quaratm cogendus, rogatut teeedat, mvitatuseffugiat.l.ftquemquam 21.C. 1 de epifc. & clerids. adeoque ingerere fefe nori
' debeat ecclefiafticse prarlationis officiis, confe- quens eft, ipfum fcfe non poffe praefcntare, qu3ntumcunque idoneus fit, & quibufcunque ftudiis ac meritis adjuvetur. cap.per noftras z6. extra. h. t. Quin tamen patronus filium fimrn prarfentare poffit, dubium non videtur. arg. cap, quia clerici 6. extra.h. t,J, illud notandum 5. //. quod cujufque univerfit.mmine. licctvcrum fit, fadumclericorum, qui advocatias ccdefia- rum , feu jura patronatus comparant, vclquo- cunque poflunt -modo acquirunt, ut poftmo- dum eorum filii vel nepotes ad eafdem ecclefias prjefententur, improbatiim fuilj:, ac ob id cos advocationibus taliter acquifitis fpoliari debuiffe. d. cap. 6. epctra, h. t. Sed & in jure patrona- tus laicali drca vicaiias & fimilia patronus jus fuum patronatus alteri cedere poteft pro una viee, & ita a ceftionario in ipfum cedentcra vicaria, coriferri. Coren obfervat. 33. ttum.j, & ftqq. Neoftadius Curia fupr. dectf. 77. in ft» 9. Tranfire poteft hoc jus patronatus ad he-t
redes patroni, five mafculos, five fceminas, five cognatos, five extrancos, five ab inteftato in ca- pita aut in ftirpes jure reprjefentationis, five ex teftamento fuceedentes; eum canoncs hac in parteinter hercdes non diftinguant. cap, t.eap, 3. extra, b. u dement. 2. b. t, arg. can. ftliis D d d d 3 vel
|
|||||||||
|
hmi xxxvn. Ti t. xv,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
5 8o
|
||||||||||||||||||||||||||
|
30. 'caufa 16. qtuft. 7.>quodque patronus fa-
cerdoteiuaut miniftrum ml reclorem ecclcfije, aliquid ex ccclciia; coliatis dcfraudantem, com- monitionis lionefts conventione compefcere pos- fit, autEpifcopo vel judici corrigendurn denun- ciare; yel Metropolitano, fi Epifcopus talia fa- cere tenfet; vel denique Rcgl, fijVlctropolitanus. can. filiisvel nepotibus 3 1. causa 16. qunft. 7. 11. Amittitur jus patronatus ecclcfiaftici, fi
patronus reddfem ecclefia? occidere aut mutila- re pisefumferit. cap. pen. extra. de pmit. vcl, (1 hxiefios aut majeftatis damnatus fit: ih quan- tum , tunc cum cseteris damnati bonis etiam jus patronatus fifco cedit. arg. cap.vergentisio.ex-* ird de blreiitis, >■ 01 if 2; Gygterum circa prarbendas & vicarias,
quse funt juris patronatus laiealis , ac hona c6 pertinentia,'ab Ordinibtls Hollandix caUtum, tertiam redituum partcrri j«;afio ecclefiafiico in ufus pios vcedere debere » reliquas partcs duas rclinqui coflationi eorum , qui jus patronatus habent. Plaeit.Ordin. Holland. 2. Decembr. iCtS. Vol, 2. pag. 2529. Quibus vero jusilludcom- petat^ qui ih illud fuccedant v ex tenore prima: fund^tibnis' petendum eft : uti & , fi quzftio fit, quibus beneficium conferendum fit, cujus intuitu ffeejuens eft in primis fundatjoritbus, ut aliquis de fanguine fundatoris pra;fentetiir quarhdiu habiiis invenitur. Jacob Coren obferv. %i>num. 7.ntim. 24. & feqq. & proximiores hic in concurfu prasferendi remotioribus, mas- culi foeminis, natu majores minoribus. Gro- tius; manuduB. ad jurifprud. Holl. libr. z.cap.i. num. 25. i.6. 27. Et generalius de hoc jurc plura vide apud Jacob. Coren obfervat. 3 3. Neo- ftadium d. decif. Curia fupr. 22. & 77. Lecu- wen cenf fof.part, 1. libr. 2. cap. 25. deque juris hhjus apud Reformatos abufu latius et profeffo fcripfit venerandus p. mem. AvusGis- bertus Voetius politita ecclefiaftica part. 2. libr, 3. tratt. 2. pag. 580. & feqq. ad pag. 699. |
||||||||||||||||||||||||||
|
vel nepoMus fi. eaufa i6.'qu<tft< 7, Covarfu-
vias prart. qu&ft.cap. 38.««»». 13. nifiprobari poilit, jus patrGriatusex teriore prima? fundatib- riis pertinere ad feniorem inifamilia prirriifuri- datpris. Refp, Jurifc. Holl. patt.^.vol. z.confil. rcte. & patti 4. confii. 67.. Ut tamen, fi plu- fes unius patrorri fint heredes, inter eosjuspa- tfonatus haud dividendum fit, fed omries unius perfonse vieeni fuftiriere debearit, & cbmmuni Cdrifenfu unum priEfentarej^ricaiioquineccTefia pro Uno patrono plures nancifcatur. Cap. i.ex- tfah. t.> Planealienare inter vivos titulo veri" ditionis aliove fimili non poteft patrbnus' jus fuum patronatusL cap. qttid cieiiti 6. cap. prate- fea 23,extra.h.ti1 eiifri iricdrivehiensvifuhf fue~' tk, vendi hbe jus, quod fpif kualiahncXUiffeft: eap, de jure vero 16: extra. h. t: risfi id confe- mur in ecclcfiam aut mOriafterium > utcun-' que eonfcnfus Epifcdpi defit. edp: unic. iri pr, h. t, in 6: vel alienetur cum uriiverfitate, puta cum territorio*; quod & in dubiO-fafiuriVere- ditrir,- fi rion alieriaris patrbnus fibfjui p5atro- natus fpecialiter refervavent. Cdp.lex liimsji :-tkpi euto, ftculum 13. extra. h. f. ebfere rriodo, ^qub id delbcis* facfis & religiofis,!ii cum territotib tranfeuntibus, jure civili 'eautumfuitl■'■/. bancie- sem 22,:/.23; /v'24. ff. &e\orittah: emi. Plane jlpud rids de pfaebendis &{henefkiis ecclefiafti- e!s; convention^s <non valent;firie* approbatibrie Ordirium , qui loco Epifcopijluht!1 Vide' Neo-' ftadirim Cutin. fuptema decifzii ^f 77. QuO- Curique autem tfiodo% five fucccflione, fite alie^ natione, patrdnUs'■: mutatus fit, fedtdr ecclefiat ad pratdecefTbris praferitationem inftitutus prop- tcfea mutandus nori eft. tap< querimoniam$, ex~ tra. h:t. '-'{ '#i«*l ny *P ; iib, Praeter jus prafentandi, infuper ex jure
patronatus defcendit, quod honor proceffionis patrbno refervatur; &, fi ad inopiam vergat, ab ecelefia modefte ei fuccurrendum eft. eap. ttobis fuit 25. extrd. h. t. can. quicunquefidelium |
||||||||||||||||||||||||||
|
7:iur. t 1 r v l\ y s xv.
Pc obfcquils parcntibus & patrono praeftandis.
,r.}':rilv'eiS"S M M; A R I Ak,m-JV<y,,
|
||||||||||||||||||||||||||
|
,*f
|
||||||||||||||||||||||||||
|
tfc$0i¥> (pnftftdt honor & obfequium parenii
pdirotmque deknum} An patriaque ae patrono opftA debeantut},- \% .. \ flp-j.tl . ■', ti |
||||||||||||||||||||||||||
|
2. De coercitione eorum , qui contra ftetatk o§~
cia in panntes peccarunt i |
||||||||||||||||||||||||||
|
iberis & libertis fahftam femper &
horieftam oportet effe parentis pa- tronique perfonam^ quippecui vi- ta? vel naturalis vel civilis initia de- |
prseftare tenentur: quibus confcquens eft , eos
a liberis libertisque nec in jus vocari poffefine veniaj nec a&ione famosa conveniri, Hcetper procuratorem fe defendant ; nec deniquc con- demnatos excuti ultra , quamj facere poffunt! fed potius cgcnos X liberis Ubertisquc alendos effc.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
"Sprara
|
||||||||||||||||||||||||||
|
bent. /. liberto 9. //. h. t. ac
|
||||||||||||||||||||||||||
|
inde hanorem ipfis & reverentiam ae obfequia
|
||||||||||||||||||||||||||
|
PARENTIBUS ET PATRONO &C, £$l
|
||||||||||||||||||
|
De OBSEO.UIIS
|
||||||||||||||||||
|
2. Si quis erga parentes non modo pietatis
& venerationis neglexeritofficia, fed & pietati contraria commiferit, varie coercetur: fi enim parent.es malefaos appellaverit, indignus militia creditur. /. i. §. ult.ff. b. t. fi aliter eos contume- liis affecerit, vel impias eis manus(intulerit, Prxfecms urbi delictum hoc ad publicam pieta- tem pertinens pro modo ejus vindicat. /. i. f, pen.ff. fo. r. /. fi filius 3. /.4. C. de patria po- teftate. nec excufat filium, quodmilcsfit. /. I. pr. ff. h.t. |
||||||||||||||||||
|
efTe. Quae in tit. de in jus voc. & in tit. de agnofc.
& alend. liberis. latius difcuffa funt. Neque ta- men dubium, quin in quibusdam parentes a pa- tronis diverfi fint: nam patrono quidem operc de- bentur; patri vero non opera, fed pietas debita eft. /. pen. ff. h. t. I. patri qut ^fffia pannte quis ma- num.fuerit. Aclio quoque Calvifiana &Faviana patrono accommodatur, non item parenti libe- rorum fuorum manumiflbri j quia iniquum vi- fum fuit, ingenuis hominibus non effe liberam rerum fuarum adminiftrationem. I. non usque z. ff. f\ a parente quis inanumiffus fueriL |
||||||||||||||||||
|
<j m-
|
||||||||||||||||||
|
■:\ $
|
||||||||||||||||||
|
.1 &Wfc
|
||||||||||||||||||
|
5 ;■: : ■ .
|
||||||||||||||||||
|
", -
|
||||||||||||||||||
|
LIBEft
|
||||||||||||||||||
|
#>
|
|||||||||||
|
LIBER TRIGESIMUS OCTAVUS-
'•'-\: ': T 1 T V L V S h
De opcris libertorum",
j . S U M M & K I A,
|
|||||||||||
|
I. Quidfint opeu libertorum & qwtuplkes, in
quibus differant opera officiales ab artificialibut? Quando & quibus utraque Jint praftanda, qui- bus non ? & quid juris, fi indebitefint praftita} Cujus fumtu praftentur ? i. Praftanda opera, habita ratione atatist valetu-
pcrse libertorum funt diurnum ofE-
cium.J7. i, ff, h. t, & vel ofEcia- \\es- funt", vel artifieiales. Orrlcia- les dicuntiir'., quaj in qfficio confi- ' ftunt, veluti in comitando, falu- tando, aflurgendo, domum patroni aflervando, negotia ejus exercendo, abftinendo^ ab exerci- tio illius artis, quam patronus exercet, fi inde patronus lxfionem fuftineret, &c. /. medicus z6. I. hac demum 38. §. 1. in fine. I. Ubertusne- gotiatoris 45, /. duorum 49. //.J>. t.l. qua.ro 1%. ff. de jure fatronatus. Non tamen eo ufque haec porrigenda libertorum officia* ut teneren- tur fimul cum patrono habitare. /. fen. C. h. t. aut patronum ubique & toto quafi terrarurn orbe vagantem comitari. /. quod nifi fiat 20.§; i. ff. h. t. Artificiales funt, quae in artificio,t: veluti pi&orio aut fabrili, confiftunt. Et of- ficiales quidem debentur, licet non promif&j adeoque prxftitse condid nequeunt, tanquam in- dcbitas, five ipfi patrono prasftitas fint, five al- teri ex delegatione patroni j cum altet*, cui ex dclegatione & contemplatione patroniprsftita;, fuum receperit; & patrono naturaliter fuerint dcbkx.l.finonfortem 16. §. libertus 11. ff.de con- dicl. indebiti. nec ad heredes extraneos tranfeunt, folifque patronis prsftanda: funt. /. fabriles 6. I. opera in g.§. i./jf. h. t.l. liberti 10. C.h.t. fi modo in faciendo confiftant: nam fi in non fa- ciendo, veluti, ne fine venia in jus vocetur pa- tronus, etiam extraneis heredibus debentur. /. venia i.C.de in jus vocando. fed &, patrona mor- tua marito ejus haud praftandae. /. liberti 1 o. C. b. t. Artificiales vero feu fabriles non deben- tur, nifi vel ftipulatione vel jurejurando pro- miffe; quo cafu aclione ex ftipulatu, vel aftio- ex jurejurando petuntur, quod poftremum ^fin- gulare eft, ut notatum in tit. de jurejurando. tium. 4. Ethasnon promiflas, fi praeftitae fint, condici poflunt condi&ione indcbiti. d. /. 20*. $. 12. ff de conditt, indeb. promiffa» vero ad heredes quofcunque tranfmittuntur, quia quafi m pecunia? prseftatione confiftunt. /. fabriles 6. ff. h, t. arg. /. ult. ff. h. t. juncT:. l.nec patro- |
|||||||||||
|
dinis, dignitatis, & quafint turpitudine &
fine periculo pr&ftari pojfunt, acvariisex caufis minuitur aut iolliiur operarttm obligatio. Quid juris, fi plures patroni feparatas operas a /i- berto exigant ? |
|||||||||||
|
nis 6. C. h. t. ac jubente feu delegante patrono
etiam aliis qusbufcunque prxftandae funt. /. operx in q. §. ult. ff. h. t. Prseftantur autem fumti- buspatroni, fi alias fefe libertus cxhibere ne- queat ex quxftu fuo: alioquin fumtibus ipfius liberti, vide l. fuoviftu 18. /. ?o. /. 20./. 21. l.imponioperA^^.l.pen.J.i.ff.h.t. 2. Caeterum in operarum pra:ftatione haben-
da ratio honeftatis, statis, dignitatis, valetudi- nis, neceffitatis, propofiti, cxterorumque ejus generis, tamliberti quam patronij necaudien- dus patrortus, fi pofcat operas, quas vel jetas re- cufat, vel infirmitas corporis non patitur, vel quibus inftitutum velpropofitumvitaeminukur. /. ejus artificii 16. §. 1. /. i7. ff b. t. atquc hinc ctiam diminutionem interdum & augmen- tum & mutationem & finem recipit obligatio operarum: nam dum languet libertus, patrono operse, qua: jam cedere cceperunt, pereuntj & fi liberta, quje operas promifit, ad eam dignha- tem pervenerit, ut inconveniens fit prxftarc pa- trono operas, vcl cceperit major effe quinqua- ginta annis, aut in concubitu nuptiifve patro- ni fui, interciditin univerfum operarum obli- gatio. /. interdum 34. /. ?T. /. Ubertafi46.fr h. 1.1 liberta tua 8. C. h. t. quod fi alteri nupta fit ex voluntate patroni, ceflat opcrarum pra:- ftatio durantematrimonio, nonvero, cumde- fierit nupta efle. I. fi quis hac 12. §. etiam u & feqq. I. 14. /. ficut patronus 48. pr. & §.1. //■ b. t. fccus, quam in patrona aut patroni fi- lia vel nepte obtinet. d. I. 48. ult. ff. b. t. Et fi duos habens patronos, unius patroni volun- tate nupferit, alteri patrono jus operarum ma- net. /. fi duorum 28. //. h. t, Sed & tales de- mum oper« imponendx, qus honefte & fine periculo vitas prsftari poffuntj adeo ut necmc- retrix manumiffa eafdem operas patrono prxftare dcbeat, quamvis adhuc corpore quseftum fa- ciat; nec harenarius manumiflus tales operas, quia fine pcriculo vitae praftari non poffunt. /. ejus artificti 16. pr. /. )u demum i%.ff. h. t. Denique, fi patroni plures confulto in diver- fas regiones difcefferint, vel etiam diverfarum civita-
|
|||||||||||
|
De bonis Libertor. De libertis universitat, j-8j
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
feparatas exigant a liberto operas talel, quas
fimul eodem tempore libertus praftare poteft, /. dtiorum qy. ff. b. t. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
civitatum patroni fint, confentire dcbent in ope-
ris ab eo accipiendis, alioquin libertus non obli- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nifi finguli
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
gatur. /. ba opera 23
|
§. i.# h. t.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
T I T V L V S. II.
De bonis libertomm. S u M m A R 1 A, |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t. Ouo modo & quando patroni fuccedant liber-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
An & nepos patronl, ft vel apatre velab av»,
vel ab utroque exberedatus fit} |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tts.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2. An & filius patroni a patrono exberedatus ?
atroni ex jure patronatus fucccdunt
in bona libertorum, aliter tamen jure veteri ex lege duodecim tabu- larum , aliter ex edicto praetoris, alitcr ex lege Papia, dequibusagi- tur in pr, & §§. feqq. lnflit. de fucceff. libertor. alitcr denique jure novo Juftiniani; fecundum quod, fi libertus centenario minor fit, patro- nus teftamento quidem liberti excluditur; fed, cointeftato moriente, fucccdit, fi libertuslibe- ros non habeat. Sin centenario major fit, fcriptis teftamento heredibus patronus avocat tertiam liereditatis partem; abinteftato vcro in folidum fuccedit, fi nulli extent defun(5ti liberi. §. ult. Inft. de fuccejfomb. itbertor. nifi patronus majo- rennis libertum capitisaccufaverit, aut infervi- tutem voluerit rcvocare. /. qui tum major 14. ffb.t. 2. Quod fi liberos fuos patronus exhereda-
verit, illi, uti patrono non fucccdunt, ita ncc liberto fui patris exheredantis j nifi injufte, vel bona mente cxheredati fint, vel cx teftamento, quo fa<5ta exheredatio, hereditas aditanon fue- rit, vel non obftante exheredationelibertuseis affignatus inveniatur. /. fi ex patronis 10. §. 1. /. fi patronus 12. pr. & §§. feqq. I, Paulus refpon- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dit 47. pr. ff. b. t. Plane , nepotem ab avo
fuo exheredatum, a bonislibertorum cjusfum- moveri, a patris vero fui libertorumbonisnon excludi Julianus ait. Quod fi a patre fit cx- heredatus» ab avo non fit, non folum a Jiber- torum paternorum bonis, verum etiam ab avi quoque libertorum bonis excludi dcbere, quia pcr patrem avitos libertos confequitur, idem Julianus autor eft. d. /. f\ ex patronis 10. $. 1. ff. b. t. Quod fi pater cjus ab avo fit cxhere- datus, ipfe non fit, nepos avitorum libertorurrt contra tabulas bonorum poneflionem peterc po- tcft. Sed &, fipaterfilium exhcredaverit, filius ncpotem, nepos ab utriufque liberti fucceflio- ne depellitur, quando prior avus, dcindc pater deceffit; fcd fi antc patcr decefTerit, poftea a- i vus, nihil nepoti nocct patris intcrmcdii cxhc- redatio ad avitorum libertorum bona. d. I. 10. §. i.ff, h. t. Adhsec,fi avusfiliumcxhereda- verit, filiusautem nepotem cx fe genitumnon exheredaverit^ ncpos prarmortuo filio intcrme- dio, adverfus avitos & patcrnos libcrtos jus ha- bebit; at eo vivcntc, ita dcmum ad avitorum libertorumadmittctur fucceffionem, fia. paren- te fuo intermedio cmancipatus fit. /. quod fipa- ter 11.I. qmritur 3 8.$ h, t. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tl T V L V S. III.
De libercis univerfitatis.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
uod juris eft in libertisprivatofum,
id etiam in Univerfitatum libertis fervatiir; inde & Univerfitas liber- tis fuis fuccedit. /. unic. ff. h. t. arg. /. eum qtti vecligal 16. ff. de ver- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
veniS in jus vocare poffunt; Hcct fingula uni-
verfitatis illius membra vocarc poffint, cumnon fingulorum, fed univcrfitatis liberti fint. I, fed /1 hac 10. $. qui manumittitur 4. ff.de injus vo~ cando. jun<5t. I. fuut 7. §. 1. ff. quod cujufque |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
far. fynif, nec liberri talcs univerfitatem fine | nniverfit. nomine
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
E c
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
TITV-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
e e
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t1 b. xxxvin. t im iv.
|
|||||||||||||||||||
|
5§4
|
|||||||||||||||||||
|
T I T V L V S IV.
De ailignandis iibertis.
S u M m-a R i A.- |
|||||||||||||||||||
|
nare pofftt} An pereat capitis dimmmione} An
jus accrefcendi in ea locum habeat ? 3, Quis ftt effectus ajfignationis? |
|||||||||||||||||||
|
I. Quibus tnodis, & quibus Uberis, fieri potue-
m affignatio liberti ? An & liberis exbere- datis, mt cmancipatis > t -. . i. 4»m, cui fatta affignatio, iterum alteriaffig-
icet jus patronatus ad libei'os, he-
!,redes patronij tranfeat «qualiter; f tamcn pater uni exliberisin pote- ftate retentis aflignare poteft liber- tum, idque vel teftamento, vel a> dicillisjvelnutn, velaclu inter vivos. l.i.pr. & §. ajfignare 3, /. affignare 7, ff h.t. &~quidem vel exprcfle, vel tacite. I. fi fervus 6. ff, b. t. vel pure, vel fub condkione , vel ex die, vel m diem. /. affi.gna.re 7. /. fub conditione 10. /. ult, § ult, ff. h. t. Necintereft, utrumille, cuias- fignatio fit, natus an pofthumus fit.„ /, ult. §. de ttberis 1. ff h.t. ncc, utrum primt, an ulterio- rls fit gradus; adeo ut & ncpoti reete fiat as- fignatio, licet filius in poteftate fit. l.idemerit 3. pr. & §. i.ff, hi t. nec, an ab affignante inftitutus, an vero exheredatus fuerit: nametfi exhercdatio vulgo ita noceat liberis exheredatis, ut neque ad bona exheredantis neque ad here- ditatem libertorum exheredantis venire poflint, ut di&um tit, de bonis itbertor, tamen ex jure aflignationis exheredato filio jus patronatus in libcrtoscxhercdantisfalvumeffepotcft, nec tunc ei nocet nota exheredationis quantum ad hoc patronatus jus. I. 1. §. fed & fi <$<& 6,ff. h.t. I. fi patronus 12. §. fi qttis libenum 1. ff. debo- tiis libertor. Et quamvis jurc veteri fccundum Juliani fententiam emancipato filio fieri non po- tuerit liberti affignatio. §. datur 2. Inftit. h. U |
|||||||||||||||||||
|
tamen tempore Modeftini id videtur fieri po-
tuiffe , fi patcr affignans non pauciores alios, qnam duos, in potcftate habeat. /. tttrum ei$. 2. Non tamenis, cuilibertus aflignatuseft,
iterum alteri eum aflignare potcft , rnultoque minus liberi primi manumifloris, qui ei fine aflignationc in patronatus jura fuceefferunt. i. liberi 8. ff. h. t. Necdubium, quin plerum- que evancfcat aflignatio omni capitis diminu- tione ejus, cui fa&a eftj cum ita deflnat in as- fignantis efle poteftate. arg. /. 1. pr. I. ult, %. quod inquit 2. ff b. t, §. datur 2. lnftit. h. f. Qttod fi non uni, fed piuribus afljgnatio fada flt, (uti potcft. /. i.i. x.ff. h.t.) & unus deficiat, alteri accrefcit*portio cjus. l.tdemerit 3. §.«/{./.4./. 5. ffib.t, 3. EfFeftus afllgnationis eft, quod ei foli,
cui faclra aflignatio, jus patronatus competit re~, fpcclu operarum & fucceflionis: rcvercntiam enim quod attinet, ea reliquis patroni liberis, qui- bus libcrtushaud aflignatus, adhuc falva atquede- bita eft. /. ult. ff. de operis libert. fed & repudian-.. te vel prxrnoriente eo, cui fiicla aflignatio, ad reliquos patroni liberos plenum devolvitur jus patronatus, perinde ac fl aflignatio ab initio haud interccflifTet. /. 1. §. fed ft is 7. /, fed fi is i^ ff. h. 1.1. etiamfi 3. §./ capitis $.ff. debonisli- bertor. |
|||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S V.
Si quid in fraudem patroni fadium fit.
S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||||
|
3. Contra quos detur, & ad quid? Quid, ft m
plures alienatio fatta fit t An in iotum revocen- tur alienata ? Et quid interfit, utrumfimplici- ter libertus aitenaverit in fraudem patronit au veroy ut fe faceret centenario minorem? 4. Quid juris, fi res jufto vel viliori pretio % U-
berto alienata ftnt, & pretiam alteri ftt dona-
tumt
Si
|
|||||||||||||||||||
|
f. Qjtmdo FafLnM & Calvifiamt attio propter
altenatainftaudempatromdetur} An, filiber- tusnon acquifiverit» quod poterate An requi- rdtur dolus accipientis ? %. Datuvpatrouo, licet liberti beredi\ An &pa-
tri, in tujus ftaudem filius emancipatus aliena- vn ? An impuberi adrogato, fi tdrogatcr aitena- vetit mftmism ejus. |
|||||||||||||||||||
|
/
|
|||||||||||
|
NULHJE EXTABUNf, SCC. 0}
quos alienatio facta fuit, ad id, ut revocentur
alienata, quatenus legitima patroni pars dimi- nuta eft. /. 1. C. b. t. cum fru&ibus tam an- te quam poft litem conteftatam perceptis. /. 1. §.utt. I. z.ff. h. t. I. videamus 38. §. inFaviana 4 ff. de ufuris. Et hic ob contumariam non reftituentis jurjjurando in litem locus eft. /. te- tietur 5. §. 1, ff. b. t. licet ob folam affcdio- nem , qua patronus ducitur in rem alienatam , fjeri nequeat revocatio alienatorum , fi de ca?tero jufto pretio alienatio factafit. d.l.i.§.& alias i^.ff.b.t. Qixod fi pluribus libertus in fraudem donaverit, contra fingulos pro rata aftio datur; adl partem eam , quse patrono debetur. /. 1. §. f\ pluri- busn.ff, b.t. nifiresdivifionemhaudrecipiat, veluti fervitus; quippe quo cafu in folidum com- petit. d. I. 1. §. quamvis 2i. ff. h. t. Nec in contrarium eft» quod in /. 1. §,omne 3. jf.h.t. dicitur, omne revocari quodcmque in fraudempa- troni geftum eft: nam hoc ipfo, quo revocatur pro* rata, ut patroni portio falva fit, revocatm* vere idomne, quodin fraudem patroni geftum fuit. Multum proinde intereft, utrum liber- tus alienationem fecerit fimpliciter in fraudem patroni, an vero fimul in fraudem legis: narrt fi alienaverlt eum in finem, ut fe centenario minorem faccret, ne cogeretur patronum tefta- mento heredem fcribere, magiseft, utomnium rerum alienatio nullius momenti fit; fin tan- tum in fraudem patroni, dum poft alienatio- nem adhuc centenario major remanfit, prorata tantum parte per Favianam revocantur, qnse alienata funt. Z. libertm 16. pr. & §. 1. 2. ff.de jure patronatus. 4. Qiiid juris fit, & quis a&ionibus hifcc
teneatur, fi res jufto vel etiam viliore pretio vendita, & pretium alteri donatum fit; item quo modo alienatio fraudulofa emendari debeat, fi libertus pluris rem emerit quam valct, aut minoris vendiderit, vel permutaverit, vel lo- cavent, definitum eft in /. 1. %.fiquisin 12. & feqq. ff. b. t. |
|||||||||||
|
Sl TABUL^ TESTAMENTI
-iquid in fraudem patroni liber-
i tus alienaverit, ne portionem le- fgitimam patronus habeat, revo- Jcantur alienata a&ione Faviana, _^^ flifi teftatus fitlibertusj Calvifiana, fi inteftatus. /. fi patronus 3. §. ft inteftatus 3. jf. b. t. I. defunilo 2. C. /;. t. qus utraque perfo- nalis, rei perfecutoria, ac perpetua eft, & in hc- redem competit, casterofque fucceflbres; fed & heredi cseterifque fuceeflbribus patroni datur; ne- que hereditaria eft, id eft, ex bonis liberti, fed propria patroni. /. 1. §• k& atlio 26". /. fi patrontts 3.$. luc attio. 1. ff. h. t. Et licet multis modis alienatio in fraudem patroni fieri poflit, qui magna ex parte proponuntur in /. I. $. 6. & ftffl- ff- b- f- non tamen aftionibushifcelo- cus eft in non acquifitis, fed tantum in aliena- tis, quse jam ante liberto quaefita fuerant. d. I. I. §. 6. ff. h t. & fi quidem inter vivos alie- natio fafta fit, non aliter, quam fi dolus liber- ti adfit; fin ultima voluntate, revocatio alie- natorum fit, licet neque dantis neque accipien- tis dolus concurrat. /. 1. %.fi alienatio i.ff.b. t. neutro fane in cafu accipientem in dolo fuiffe necefle cft; fed in omnem eventum alienantis folius fraus fufficit. /. 1. §. dolum 4. &§.ftquis in 12. //, b. t. 2. Accommodantur autem hse a&iones pa-
trono, etiamfi ipfe liberto heres ex afleextite- rit ex teftamento vel ab inteftato. l.fi patrontts 5. §. patronum 2. & ^.ff.b.t. non tamen pa- tri, fi filius ,quem contrada fiducia emanci- paverat, qusdam alienaverit in fraudem patris manumiflbris; quia iniquum vifum fuit, inge- nuis hominibus non efle liberam rerum fuarum alienafionem. /. non ufque 2. ff. fia parentequis manumiff. fit. Plane, fi pater adrogator quid alienaverit in fraudem eorum, quae impuberi adrogato, & fine jufta causa emancipato vel ex- heredato , cedere debent, utihs Faviana vel Calvifiana impuberi datur. /. ult. ff. h.t. 3. Agitur his a&ionibus adverfus eos, in
|
|||||||||||
|
T 1 TV L V S VI.
Si tabuk teftamenti nullx extabunt, unde liberi, SUMMARIA.
|
|||||||||||
|
3. mde defcendat denomhmio bonorum poffejfiontt
unde libcri, unde legitimi, &c. & feqq. & §. 8. ff. h. t. cujus quatuor fpecies
in hoc & fequentibus titulis proponuntur; puta, unde liberi, unde tegttimi, unde cognati, ande vir & uxor: prxter quas aliae quatuor ex jure veteri notae fuerunt, fed jure medio fublata?, fcilicet, mde decem perfona, tanquam ex fa-* Ecee z mitii. |
|||||||||||
|
1. Quot fuerint bonorum poffeffiones ab inteftatot
a, Quibus detur bonorum poffejfto, unde liberi? eficiente bonorum poflefllone ex
Iteftamento, feu, non extantibus
5tabulis talibus, ex quibus bono-
■ rum poflefllo vel contra tabulas vel
- fecundum tabulas peti poteft, lo-
cum habet ea, quse ab inteftato eft. /. 1. £. x.
|
|||||||||||
|
Lib. XXXVIII. T it. VII. VIII.
|
|||||||||||||||||||||
|
m
|
|||||||||||||||||||||
|
tabulse teftamenti exifte-rent, unde liberi» vcl
unde legitirni, vcl undc cognati ad bonorum poflefiionem admittuntur. Sane enim, fi tabulx teftamenti apparerent, licet iis ncque legitimi fcu agnati, neque cognati vocentur, non tamen iis prseteritis fuccurrebat jus pratorium , magifque tcftamentum ratum manebat, & extranei, non vero cognati, heredes ex teftamento manebant. Sed potius horum verborum unde liberi &c. hic fenfus eft, quod prator, fi quis inteftatus mo- rerctur , bonorum pofleffioncm ab inteftato de- ferat liberis, agnatis, cognatis, ex ea partc edi&i, undeliberi, undekgitimi, &undecog- nati vocantur, elliptica quadam locutione; uti id colligi poteft ex. /. 1. §. fed videndum 11. /. de fucceff. ediclo. juncl:. /. fi repudiaverint 2. pr. ff. unde legitimi. dum in d. /. 1. §. 11. di- citur , delatam ei effe bonorum paffeflionem ex pri- ma parte, unde liberis defertur. & in d. I. 2. afferitur, libcros repudiando quaft liberos bonorum poffeffionem, hanc incipere babere quafi legitimos. |
|||||||||||||||||||||
|
tnilia, unde patroni patronave* & unde eognati
extranei manumifforis. vide §. 3.4. lnflit. de bo- nor, poffefflonib. %. Bonorum pofleflio, undeliberi, eft, qua
pmor hereditatem praetoriam defert liberis eman- cipatis, &iis, qui ex his nati funt» jure re~ prafentationis j quippe quibus ea ,neceflaria fuit, cum non potuerint ab inteftato patri emancipa- tori heredes efle. Sed & fuis, in poteftate de- fundi pofitis, & a. lege ad fucceffionem ab in- teftato vocatis , adeoque pratoris edicto haud indigentibus, fivc naturalibus & legitimis fimul, five adoptivis« hoc juris remedium prsetor ac- commodat, fi ita defidercnt. /. 1. §. liberos 6. ff. b. t. I. 1. §s ult. ff. quis ordoin bontr. poffeff. fervetur. §, funt autetn 3. Infiit. debonor. pojfes- fion.
3. Non autem has bonorum poflefliones unde
liberi, mde legitimi &c. ita iuterpretari debe- mus cum Raevardo ad leg. 12. tab, cap, 19. quafi ha: bonorum poflefliones darentur, fi nulias |
|||||||||||||||||||||
|
T I T V L V S VII.
|
|||||||||||||||||||||
|
Unde legitimi.
|
|||||||||||||||||||||
|
hac bonorum pofleflione, non tempus mortis,
fed petitae pofleflionis fpe&atur, an quis legi- timus fit. Unde legitimum heredem , fi ca- pite minutus fit, ab hac pofleflione fubmoveri, Julianus autor eft. /. 1. //. h. t. Cum autcm hazc deferatur iis folis, quibus & jus civile he- reditatem defert, palam eft, hanc non ex ali— qua neceffitate introdufhm fuiffe, fed potius a prastore propofitam, ne interrumperet feriem fucccflionis inteftatae, praetermiffis illis, qui cognatis, per edi&um prjetoris ex neceflitatc ad- juvandis, ex jure civili in fucceflione potiores erant. arg. /. 1. §• i-ff.fi tabula teflam. nulU extab. pr. Infiit. de benor. poffeffion. |
|||||||||||||||||||||
|
onorum poffeflio mde legitimi eft,
quam prattor dat iis, qui & jure civili ex legibus five antiquis five recentioribus, Senatufve confultis, heredes efle poflunt , atquc adeo etiam matri , quae ex Tertulliano fuis libe- ris , & liberis , qui ex Orphitiano fuae ma- tri heredes funt. /. fi repudiavit 2. §. ult. I. 3. ff. b. t.l. 1. §• fi <J«- 9- ff tmde cognati. aliis- que quam plurimis. Qmn & , fi /»« rcpudia- verint ab inteftato bonorum pofleflionem, ad- hucadeam, quseeft unde legitimi, admittipos- funt, reliquos legitimos ea ratione exclufuri. I. fi repudiavit 2. pr. ff. b. t. Et in deferenda |
|||||||||||||||||||||
|
TltVLVS VIIL
Undc cognati.
|
|||||||||||||||||||||
|
termiferint eam petere, quae unie legitimi eflt
fic ut tunc adhuc cognatos omnes excludant. /. 1. §. fed videndum n.Jf. de fucceffbr. edifto, /. coheredi 4. §. filiusi. ff. quis ordo in poffeff. fer* vetur. arg. §. pen. Infiit. de legitima agnat.fuc- ceff. I. 2. pr. ff. unde legitimi. fi modo lcgitimi, qui ad bonorum pofleflionem, mdt cognati, admitti cupiunt, eo fanguinis gradu defun<5tum contingant, qui ad bonorum pofleffionem»undt cognati, requifuuseft. l.pen.ff.h.l. riru*
|
|||||||||||||||||||||
|
jonorum pofleflio unde cognati eft,
\<\ux datur cognatis, per fcemini- gnum fcilicet fexum jundis, vel, fcum per mafculos junfti eflent, jemancipatis; ufque ad feptimum gradum. §. 1. z. 3. ult. Inftit. de fucceff. cognat. Ut tamen generaliter illi quoque, qui bonorum pofleffionem unde liberi petere poterant, fed ne- glexerant, uti & eam, quae unde legitimi eft, sd bonorum poffeflionem mde cognati admitti gofJmt: quemadmoduraetiamlegitimi, fipr*- |
|||||||||||||||||||||
|
De successorio edicto. De gradibUs &c. j-87
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
T 2 T V L V S. IX.
De fucceflbrio edi&o. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
lim proximiorc non volente, vel
impedito petere bonorum pofTeffio- nem intra tempora prxfinita,heredi- tas caduca fifco cedebat, nec alns ' gradu aut ordine fcqucntibus com- petebat; fed poftea fucceffio graduum & ordinum admiffa fuit, fic ut , legitimo proximiore re- pudiante, remotior admittatur; & omnibusle- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
gitimis eam non petentibus, cognati veniant.
I. 1. paffim. h. t, Et mortuo quidem aut re- pudiante eo, quiproximior cft, tempusftatim gradui vel ordini fequenti currere incipit, nec expedandum, donec totum tempus pmerlap- fum fuerit, quod priori ad petendam bonorum poffeffionem conceffum erat. arg. /. i.z.quifc- mel6.&§.fiintraS.ff.h.t. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S X.
De gradibus Sc affinibus. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
ognationis tantum , non vero affi-
nitatis, gradus funt. /. »0» facile 4. $. gradus autem 5,//. h. t. nifi improprie, & magis» quafi gradus. De cognatione autem & afnnitate, Cognationis lineis, acgradibus; uti& dequafi fradibus affinium, ac graduum aut quafi gra-
uum computatbne , regulifque circa eam ob- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
fervandis; nec non de primo, fccundo, ter-
tioque genere affinitatis', cum ex profeflo tra&a- tum fuerit in tit, de ritu nuptiar, num. 20. non eft, quod harc kerum hic repetantur. Caeterum nomina cognatorum peti poffunt ex. I. ult. §, 10. & feqq. ff. h,t. uti affinium denominatio- nes ex /. non faciU 4. §. fedquoniam 3. & feqq* ff h. t. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S, XI.
Unde vir & uxor.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
non eft. /. unic §. ult, ff. h. t. nifi forte poft
divortium, rede aut contra jura interpofitum , parti innocenti adhuc fuperftiti fucceffio Iikc re- feryanda videatur, ne alias pcena quaidam fit, ubi nullum delidum eft. Quofacit, quod jure noviffimo a Juftiniano conftitutum cft, uxorem inopem & indotatam non modo quartam aut vi- rilem pro numero liberorum portionem acqui- rere ex bonis mariti, fi ille mortuus fit, fed & C\ eam fine causa legibus agnita projecerit, feu de domo expulerit. novella ny.cap. 5. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
p eficientibus cognatis, prjetor con-
\ jugem fuperftitem ad conjugis de- jfuncfibona admittit, perbono- 1 rum pofTeffionem mde vtr & uxor. cui tamen tum demum locus eft, cum verum ac juftum interctffit matrimo- nium , & morte , non divortio , diflblutum fuit. /. unic, ff. h, t, Si tamen nullo jure, adeoque contraleges, divortium factum fit, fic ut non obftante divortio adhuc duret matrimo- nium, fucceffio ex hac edi&i parte admittenda |
|||||||||||||||||||||||||||
|
T I T V L V S XII.
De veteranorum & militum fucceflione.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
imlles ex deli&o militari, non
communi, damnatus fit, nec te- . ftamentum fecerit, bona ejus ca- 1 ftrenfia legitimisheredibus autco- ■ gnatis ufque ad quintum gradum cedunt; idque ex privilegio; cum alias deberent fifco cedere. Sed in bonis aliis cxtra caftrcnfia |
|||||||||||||||||||||||||||
|
hoc locum non habet, quippe qua» ad fi/cuni
devolvuntur. /. 1. 2. ff, h. t. Licet enim vulgo militi , fineheredelegitimomorientijlegiofuc-. J cedat aut vexillatio autturma, in qua militavit, ac fifcum excludat. /. 2. C. de hered. decmion. tamcn id tum demum locum habet, cum taU lcs ex deli&o damnatus non eft. £eee j TITXJ*
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
§88 Lib, XXXVIII. Tit. XIIL XIV. XV. XVI.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S. XIII.
Quibus non competit bonorum pofleflio |
||||||||||||||||||||||||||||
|
venit, quos jus civile pronunciavit hereditate
indignos effe. /. anic. ff. h. t. atque ita regula ab Ulpiano concepta fuit, fecundum quam, ubicunque lex, vel fenatus, vel conftitutio ca- pere hereditatem prohibet, etiam bonorum pos- feffio ceflat. /. non-eft ambigendum 12; §. i.ff. de bonor. poffejfionibus. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
i icet prstor , naturalem fecutus
jasquitatis rationem, fupplendijuris ! civilis gratia multos fuo edicto vo- cet adbonorumpoffeffionem,quo- 1 rum jus civile nullam infucceffio- ne deferenda habuit rationem , uti id ex variis titulis anterioribus manifeftum eft •, non tamen illis per fuas bonorum pofleffiones ullatenus fub- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S XIV.
Ut ex legibus fenatufve confultis bonorum poflefllo detur.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
onorum poffeffio extraordinaria eft,
qux ex Iegibus aut fenatufconful- tis datur: qualis eft ex legibus ea, quse fupra, tit. 12. fuitpropofita quseque ex lege Papia patrono in dimidiam aut tertiam partem bonorum liberti dabatur. §. pofteai. Inftit, de fuccejf.libert, junft. I. fed cum patrono 6. ff. de bonor, poffejfton, Ex fenatufconiultis vero eft, quae univerfitatibus |
defertur in bona libertorum ab univerfitate ma-
numifforum. U unic. §, 1, ff. de libertis univerfi- tat. junft. I. omnibus %6. ff adfenatufc, Trebetl. Cjeterum hzec bonorum poffeffio fubfidiaria eft» nec datur, ubi quis ex lege civilem habere po- teft hereditatem ; nec aliter ex legibus, quam fi leges fpecialiter deferant bonorum poffefTio-* nem. I, unic. §. 1. i.ff.b.t. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
T I T V L V S XV.
Quis ordo in bonorum poffeflione fervetur.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
tt civilis, ita & praetorise fucceffio-
f nis ordo eft; juxta quem primo admittuntur poffeffiones ex tefta-
Imento, ita ut primitus contrata- bulas poffcffio locum habeat, ca-
que deficiente deferatur ea, quae fecundum ta- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
bulas eft. Poft has admittuntur ea», qux ab in-»
teftato funt, inter quas primo loco illa, qux eft unde liberi; fecundo, unde legitimi- tertio unde cognati; quarto, unde vir & uxor. I. 1, ff. b.t. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
tr it v l v s xvi.
De fuis & legitimis heredibus.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
'nguftum fuit olim jus fucceffionis
ab inteftato; quippe quod primo loco deferebatur fuis (de quorum qualitate acdenominationediclum ? in tit. de liberis & pofthum. num. 1. non emancipatis, nec nepotibus ex filia. Suis deficientibus agnati voqabantur, non cognatij |
||||||||||||||||||||||||||||
|
mafculi, non fceminaj, exceptis fororibus. §,
1. 9. 15. Jnftit. de fucceff. ab inteftato. §. ute- rum 3, Inftit. de legitimk agnat. fuccejf. fed h*e variis modis mutata legibus pofterioribus, edi&is, fenatufconfultis, praxipue Tertulliano & Orphi- tiano. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
TttV*
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
Ad Senatusconsultum TertuIiianum 8cc> $%9
|
|||||||||||||||
|
T 1T V L V $ XVII.
Ad Senatufconfultum Tcrtullianum Bc Orphitianum.
SUMMARIA.
|
|||||||||||||||
|
Quid catttumfuerit Tertulliano Senatufconfulto ?
um matcr ex lege duodedm tabu-
iarum liberis non fucccderet, Clau- dii conftkutione omnihus pradata fuit collateralibus. Sed id tem- peravit Senatufconfultum Tcitul- lianum, temporibus Hadriani ( quo quidam D. Pium, filimn Hadriani adoptivum, qui patris nomen afutmfit, intelligunt) conditumj quo cautum, ut matcr ingenua jure trium» liber- tina quatuor liberorum jure gaudens , in bes- fcm fuccederetfilio, triente agnatis reliclo: quo liberorum jure fi mater non gauderet, ipfa in trientem, agnati in beffem vocabantur ; idque fi nec pater, nec liberi, nec fratres aut forores de~ fun&ifupcrcfient, Tit. lnftit. de Senatufconf Ter- tull. I. five ingenuai, paffim. ff. h. t. |
|||||||||||||||
|
z. Quid orpbitianoe
2. Vicifftm Orphitiano ( quod Orphttfo &
Rufo Confulibus fub D. Marco conditum. pr. lnjl. de Senatufc. Orphit,) conftitutum, ut li- beri matri fitccedant, exciufis omnibus agnatis; cum antea liberi matri ab inteftato non fucce- derent, quia nec in familia matris erant, ncc agnati matris. tit. Inft, de Senatufc. Orphitiano. i 1. ff. h. t. Ad nepotes quoque ex confti- tutionibus tranflatum fuithoc Senatufconfukum, ut avia? fuccedant, fed cum diminutionc partis tertise portionis fuac avunculis patruifve ccffura?. /. fi defunttus 9. C. defuis & legit. hered. Quod, uti multa alia, jure Juftiniani novifiimo muta- tum eft, fimpliciorque introdu<5ta ratio fucce- dendi ab inteftato, in fequentibus explicanda* |
|||||||||||||||
|
De fucceffionc abinteftato ex jurc noviffimo & nioribus,
S u m m A r 1 a.
|
|||||||||||||||
|
5. Defcendentes fuccedunt, primi Gradtts h c&-
pita, fequemium in ftirpes. Quo ufque inlineZ defccndente fe extendat jus repufentationis ? Nibilrefert, au defcendentes fuifint aneman- cipati; mafculi an fcemin*; ex mafculis att ex fmtinis nati\ an ex primis an exfecundis nup- tiis geniti ? Bt quid hac in parte apud nonnuU las gentes ebtineat ? 6. An & fuccedant avo nepotes nati ex wattimo-
nioy in quod avus non confenfu, forte cunt turpi muliere inito} An nepotes, qui avtvinntem- que nati neque concepti fuerunt? Anneposna- tus ex filia, qua accepta doterenunctavit paternA hereditati & ante patrem mortua eft? An &9 ft nepos tati matri renuncianti acpramortud be* res fuerit ? 7. De fuccejftone libemum adoptivornm ex Jun
civili & moribus. 8. Liberi naturales, fpurii, & ex ftupro proge*
nitt an & quo ufque ac cum quibus fuccedant matri etiam illuftti, & avia avoque matemo ? An & quando & in qua parte patri, aut aVQ paterno, tumjurecivtli, tummoribus} Anpa» tri fuccedant nati ex fponsa, cum quaobfponft mortem matrimonium fecutum noneft? Annati ex matrimonio contra leges contrailo, fi uter~ tpt rel dwmet mpijmenti ignaws fuetiti 9- 4*
|
|||||||||||||||
|
V; Quis dicatur kteflatus? An &, qui tefta-
rnentum facere non potuit,
z, Quibtts jure novo & quo ordine deferatur fuc- ■ ceffio ah inteftato jure fanguinisaut aliter? An |
fucceffto deferatur ex affmitate? Annonftltem, pofua tmioneproHum} Annonexeo, qtiod quis defuntti nutritor vel bofpes fuerit, aut tutor ? An fuccedant agnati incapaces ? An apud nos monachi, aut facris Ponttfuiorum ordinibus ad~ fcripti? Et quidy fi iterum ad feculum redie- rint, qui monachi aut clerici facli fuerant ? 3. An in fuccejfione ab inteftato locus fit fucceffo-
rio ediclo, fic ut vel una linea repudiante ad mittatur altera, vel uno gradu repudiante fe- qttens gradus admittatur, etiam filius repudian- tis, diftinclione explicatur , & refpondetur ob- jeclionibust 4, Quid fit fucceffto in capita, inlineas, inftir-
pes} De ufuregula ,paternapaternis,materna ■ maternis. Remiff. Qualis mors proximioris fuf~
fciaty ut remotior jure repr&fentationis fucce ■ dat> An neceffe ftt, ut is, qui exjure repra-
, fentationis fuccedere vult, heres fuerit proxi- tnioris y quemreprafentat} An nepos repudians
bereditatem patris, qui poft avi mortem ante i aditam heredttatem oburatt adbuc adire foffit j m hertditAUmi |
|||||||||||||||
|
fpp- L i b, XX
o. An inceftuofi & adulterhti fuccedant patri vel
mairi, cum uterque fceleris confcientiam ba- , buiffet} Annonmatri, fi ex ligato atque folutd nati ftnt, tum jure civili tum moribus} io. legitimauper fubfequens matrmonium fucce-
dunt una cum iis, qui ante aut poft Ugitima- tionem Ugitime nati ftint, licet ~tnter_ comubi- natum & nuptias cum concubina alu nuptia in- tercejferint.Refcripto Principis poft obitum demum patris legitimati non fuccedunt patrii nec legi- timati yiyo patre & adpetitionem ejus, fitem- 'premortis fuperfint liberi ante Ugitimationem legitime nati\ at omnino, fi nulli Ugitime nati extitennt tempore legitimationis, vel poftea vivo patre extincli fxnt; vel demum Uguime nati fuerint poft impetratam naturalhm Ughimatio- nem. Quo modo fuccedant legitimati per obla- tionem Curia > ii. Quo modo pater & mater ac ulteriores ad-
feendentes fttccedant defcendentibus ? An, cum remotiores adfcendentes ejufdem gradus ex li- nea paterna ac matema concurrunt, aqualher itt duas partes fit dividendahereditas, anma- gis paternapaterna, maternamatern& lineace- dant> An pater cum matte fuccedens filio in -poteftateretineat ufumftuftumpartis, qua ma- tri cejftt} An mater etiam capiatdimidiumpe- ,' culii profe&itii fui filh defuntli}
ii. Cuth patre &' matre , vel alterutro, fmul
pocamur fratres germani in capita, & cumbis aliorum ftatrum deftmclorum filii in ftirpesjure reprafentationis; nec pater in ea parte filiis ob~ yeniente ufumftuiium babet. An'& foliexiften- tes fratrum filii cum avo concurrant ? An nepo- tes fratrum ctim proavo & patruis tnagnis? \ 12. An cum avo vel proavo defuntli concmrant
fratres germani, an magis avo caterifque ad- fcendentibus potiores fint ? 14. An cum proxime adfcendentibus concurrant
ettam fratres confanguinei aut uterini ? li. An naturales parentes fuccedant liberisnatu-
ralibus ? An & inceftuofi. Itberis inceftuofis ? 16. M lined collaterali veniumprimofratres geu
tnani & germanortm filh cum thiis fuis jure reprdfentattonis; »0» item nepotes, Sifoltftntger- manorum filH, fuccedunt in capita, Cttr prafe- rantur hi germanorum filii fratribus confangui- neis aut uterinis defuntti? Curpatruis germa- ' nis defunfti} Si dubium , an folifint fratrum ftlii, an vero adbuc patruus fuperfit, viyere prafumitur, & in ftirpes fuccejfio fit. *7« p°ft germanos eorumque filios veniunt pro~
mifcue fratres confanguinei & uterini, & cum bis pramortuorum filii jure reprafentationis. si folifint filh fratrum uno tantutn latere junfio- rum, in capita fuccedunt. il8. Si fratres confanguinei & uterini fimul con-
furrant, aquales finguli partes habent, necpa- terna confanguineis materna uterinis cedunt, ijo Anfratres naturales vel fpurii vel exdamna-
$$ complexu nati fibi wicem fuccedant > M « |
|||||
|
KVIII.
& tunc fratres natmalesfibiinvicem fuccedant»
cum ftatuto cautim eft, ne naturales cognatis maternis beredes legitimi fint > 20. Poft deficientes fratres eorumque filios in ca- fibtts fupra propofiiis gradu proximjor excludit remotiorem, paresgradu pariter concurrunt, five duplicifivefimplicivinculofanguinhjunili: pa- truusgermanus deftincli cum filto fratris confan- guinei ejufdem defuntli: patruus confangumeus defunUi cum patruogermano: confanguineorum fratrum nepotcs cum nepotibxis germanorum. zi.il» & qttando cognati naturales aut vulgo quaftti fuccedant, iifque fuccedatur > An cognati ex damnathcompUxunau} An& quando cog~ natis fuccedant Ugitimati per nuptias aut per re-- fcriptum, aut per oblationem Curi<&, & qnando ipfis fuccedatur, jure ciyili ac moribus > zz. An & agnati iel cognati fuccedere pofftnt, qui undecimo velremottoregradtt cominguntde- funilum ? 2,2 De fuccefftone conjugtm ex ediclo , unde vir & uxor. Qutd, fi dtvortium intervenerit, fed non jure > Qtiid, ft maritus oaiderit uxorem in adulterio deprebenfam ? 24. Defuccefftone uxorts inopis & indotata in qttar- tam aut virilem partem yroprietatis vel ufus- frutlus, bonorum mariti. An & ita maritus inops uxori fttccedat > Qu# inops babeatur> An qtu patrem locupUtem babet? An bitfof- tio debeatur etiam, conditopcr maritum tefta- mento> An & vivo marito, fi is cam finera- tione expuUrit} An portio \ucptrmarhi tcfta-* * " mentum poffit uxori adimi > An reliqua heredi* tas > An portio b&c mulieri pojftt auferri per fraudulofds inter vivos alienationes marhi; ■ jin & per deliffum mariti} 12 5-. An mulier hanc portionem perfequi pofftt a martti primi heredibus, eti&m, poftquam adalias nuptias tranfivit > si a mariti prioris heredibus ttibil confequi potuerit, an tunc ex mariti fe- ctmdt bonis luc portio ei debeatm > 26. An moribtts hodiemis fublata fit illa pertio ex "Juftiniani novellis uxori comejfa} Apud quos ■conjtix ante ontnem famitU conjugis defunclt di- viftonem plura mobiiiapracipiat, & quales fuper bis pracipiendis quaftiones occurrant} ubi conjttx conjugi plenius fuccedat} Ubi adhuc vigeat fuc- tefftounde vir & ttxor} An &in Gelrik} An & Ultrajetli ? a^f» in Hdllandia ex juu Sca- binico} An non faltem exjure Aefdomico} '27 Deficiente conjuge, fiftus fucccdit tanquamin bona Vacantia. Quid, ft patrimonium defuntti appareat non folvendo ? jin fiex jure Scabinico hcreditas pro femiffe linea patern*, pro femijft materna cedere debeat, deficiente tma linea pars alteri linea accrefcat, anfifcocedat} Bo- na HUgitime natorttm ftne liberis & teftamen- to decedentium pro ftmijfe ob defetlum Une& paternx fifco cedunt in HoUandia, nift aliud privilegio induclum appareat. Ex damnato com- plexu natorum hona ex ajfe fifco cedunt. z8 5»
|
|||||
|
m Tertullianum &c. 591
*
cttm, Zutphanienfe, Tranfifulanicum, Braban- tkum, Flandricum, Leodienfe, GaUicum, An-
glicum, Scoticanum, Eifpanicum, Italicum ,
Germanicum, Borufficum, Fohnicum Bunga-
ricum, remifl". Et quo modo fuccedatm Eelgis
in Afitca fub Rege MauritanU, in T&rcia, l«-
Jitania y ^decedentibus, aut morienttbus m Jn-
dtZ Orkntali vel Occidentali astt in itincre,
remiff.
34. J» fmceffione immobilium fpetlanda lex loci,
ubi illa fita funt; in mobilibas lex domicUii te- fiatoris, licet alibi moriatur, aut alibi mobilix exiftant. Cujus, loci leges in mobilibhs, fi quis mercatur* vel legationts catua. abfens a patrd moriatur ? Cujus laci leges in Proftffortbus aut Concionatoribus morientibus ? Quid jurts ,ft qttif duobus in locis domicilium foveat ? 35, An & quo ufqtte jus reprafentationis in XtneH
collaterali fe extendat in Gallia, Ultrajettiy Hollandia, Flandrid, Brabanua, alibtque ? Cu- jus leci ieges fpeclanda fint in reprafentatione ? An damnatis ad ultimum fupplicium etiam jure . nepr&fentationis fuccedant in Hollandia^ qtti in
quartogradu linea, collateralis funt ? cum csteris fratris bonis etiam ea, quaea no-
verca ad fratrem pervenerant, perciperet, & ita per confequentiam novercse quoque heres eflet, dum heredis appellatione etiam heredis he- res comprehenditur, tamen non ex jure affinita- tis, fed ex fola fanguinis ratione fucceflbr eft. Similique modo vitricum aut novercam ad pri- vigni fui fucceflionem venirc pofle, intcrvenien- te filii perfona, docet D. Joh. a Somercn dt jure novercar. cap. 1 o. num. ult. Plane ex unione prolium nunc efle poffe quandam in bona aflfi-. nium fucceflionem, dubium non eft, licet tunc ex pacto magis, quam cx lege fuccedi videatur. Vide Andr. Gayl. Itbr. z.obferv. 125. Mxvium ad jus lubec.part. z, tit. 1. nttm. 113. &feqq. Ant. Matthamm de fucceffton. difput. uit, de di~ vortio legum & ufus mtm. 57. Longe minus inteftatx fucceflionis jura tribuit, quod quis de- fundii nutritor aut holpes fuerit. /. nutritoribus 10. & attth. omnes peregrini C. communia de fuc- ceffion. aut tutelam ejus geflerit; cum id nulla lege cautumfit. Quod enim in /. quotutelajy. ff.de reg. juris dicitur, quo tutela redit, eobe- reditatem perveniu, id ad legitimos tutores pcr- tinct, qui non fuccedunt, quia tutores funt, fed tutelam gerere tencntur, quia pupillo mo- ricnti ab inteftato heredes funt, & jequum vi- fum fuit, ut ubi fucceflionis eft emolumentum, ibi & tutelae onus eflet. tit. Inftit, de legit. pa~ tronor.tut. I. i.f.delegitimistutor. Denique ncc ab inteftato fuccedunt, qui, utcunque fan- guine junSi, incapaces tamcn a. lege vel fta- tuto pronunciati funt: quibus an & quatcnus monachi aliique facris Pontificiorum ordinibus adfcripti , accenfendi fint , patct ex iis , quae difta /;;. de bered. inftit. mm, 3. quibus adde Ffff Refponia |
|||||||
|
Ad Senatusconsultu
sj, Si bi, quibus fifcus fttccedit, teftamentum
coniiderint, fed ex quo inftitutus hereditatem nori adivity an fifcus legata ex tall tejtamento puftare debeat ? ^o. An fifcus fuccedat in bona mobilia vel immo-
bilia, qua extra fifci illtus territorium alibi exi- ftttnt ? An & quamdiu cognati poftea apparen- tei repetere pojftnt bona, qua fifcus occupavit tanquam vacanfta} 30. De fuyefftone fifci Gallici in bona peregrino-
tum in Gallia morienttum , feu jure albinatus, droid d'aubeine; quod abolttum refpetlu fub- jeclorum fcederati Belgii. 21. Fifco tamen ex jurecivili prdatafueruntcol
legia privilegiata, quorum defunttus membrum fuerat, quod exemplts collegiorum plurium iilu- ftratur. An & Academta in bonisftudwfi ? 3 2. An bodie apud nos coUegia talia, aut focius
liberalitatis imperialis, fuccedant, aut fifcopra- ferantur} An Orphanotropbia, Gerontocomia, Nofocomia, &c. fuccedant iis, qui ibidem nu- triti fuerunt ? 33. De fucceffione ab inteftato fecundttm jus Hol-
landtcum, Zelandicum, Ultrajeclinum, Geiri- #
imtefhti moriuntur, qui nullum aut
non jure fa&um reliquerunt tefta- mentum, five de jure teftamentum • condere potuerint, five a&iva care- ' ant teftamenti faftione: qua ratione impuberesinteftatideceffiffeproponuntur. L om~ nem 6. C. ad Senatusconfult. Tertull. l.fciant 10.C. de legit bered Quamvis in fenfu ftri&iflimo inte- ftati proprie dicantur, qui, cum poflent teftamen- tum facere, tcftati non funt, aut quorum ex tefta- mentishereditas adita noneft, dum ea rupta aut irrirafa&afunt: .quivero teftari non potuerunt, magis pro inteftatis babendi quam inteftati efle intelligantur. /. t. pr.ff. de fuis&legit, hered, 2. Ex difpofitione novelke n8. jus fucces-
fionis inteftatse defertur jurc fanguinis fecundum triplicem cognationis lineam, defcendentem, adfcendentem, & collateralem. Si deficiatcog- natio , viro & uxori locus eft; deinde collegiis licitis atque privilegiatis, quibus adfcriptus fuit defun&us, poft hasc focio liberalitatis imperia- lis, ac tandem fifco; de quibus fingulis latius in feqq. Affines quod attirlet, illi ex affini- tatis vinculo neque veteri neque novo jure, five civili five honorario, fibi invicem ab in- teftato fucceffbres fiunt. /. vitrico 3. /, affinita- tis 7. C. communia de fuccefftombus. Non facicn- te in contrarium /. amita. 5. C. eod. tit. cum ibi fa&i fpecies proponatur, qua amita, pri- vignum habens, ex pvivigni patre fobolem fu- fcepif, & moriens proprium filium heredem re- liquit, cumque hic filius, jam matri heresfa- #us, fi.ne liberis decederct, proximus.ejus fuc- ceflbr fuit frater confanguineus, fimulque mu- lieris pra»mortu£ privignus; qui, licet fuccedendo fratri fuo confanguinco ex jure fanguinis, una |
|||||||
|
J
|
|||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
||||||||||
|
?9*
|
||||||||||
|
docet, quo modo, Iicet in fuis fucceffio non
fit, ncpotestamen avo hcredcs fiant, patrein- termcdio poft avum fuperftite, ac poftea fefe non immifcente. Non etiam adverfatur argu- mentum, ab inofficiofi quercla defurotum, cer- tum fcilicet efie, quod, filio per patrem jure exheredato, ac patri fupervivente, nepos non poffit regularjter querelam movere, nifi ea jure fuitatis inipfumex jure novo* tranfmittatur. I. ft quispofthumus 9. §. Ji filium 2. ff.de l^eris&poft» hum. hered. infttt. l.ft quis filium 34. C. de inoff, te- ftam. quod & plenius a me adftruflum in tit. de inoffic. teftavi. num. 6, unde videri poflet, uti in querela, ita & in fucceffione ab intefta- to, fucceflbrium cdiclum ratione graduum cefTarc oportere. Tritum namque eft illud, pcrperam a difparatis fieri illationem j quod enim querela non detur ncpotibus fecundum ante dida, id inde fit, quia odiofacft, qnippe parentem fu- tiofum fingensj atque infuper illis datur, cui exhcredationis injuria affcfti fimt, quales non, erant eo cafu ncpotes , utpote quibus , avo moriente , per patrem tum adhuc fuperftitern exclufis, fucceffio avita dcbita non erat; adeo- que avitum ipfis obftabat teftamentum , quo mi- nus ab inteftato poflent ei fucceflbres cflc; at no- ftro in cafu nulli proximiores funt, quamhicx repudiante proximiore defcendcntes ; nec ipfis obftat inteftati defuncti teftamentum, quomi- nus ei ab inteftato heredes fint. Csteram dida ha&enus de fucceflorio edido ita de- mumobtinent, fi nulfi alii exiftant, qui cura repudiante proximiore poterant vel in capita vel in ftirpes fuccedendo concurrere , vcluti ii unicum filium concipias, hereditate patris ab- ftinentcm, & ex eo nepotem adire cupien- tcm; velunicum quartigradus cognatum, de- funcloproximum, & fucceffionem rcpudiantem, ac fllium ejus, defunclo conjunclum in quinto gradu: (quo tamen cafu non dubium, quia is filius, fi offendat alios in eodem gradu quin- to defoncTum contingcntes , non folus, fej una cum iis pro parte virili fuccedere debeat; quippe nonexparentisrepudiantis, fed proprio capite confiderandus ) nam fi e contrario unas ex pluribus quarti gradus cognatis delatam fibi pro fua parte repudiaret cognati hereditatem, reliqui quarti gradus cognati foli ad totatn hc- reditatem ex accrefccndi jure admittendi forent, exclufuri repudiantis filium, tanquam gradu re- motiorem. Similique modo, fi praiter filium^a^pa- rentis fui hereditate abftinentem,alii filii vel ex SS- liis pra?defuncT:is nepotcs, ad eandem fuerint vo« eati hereditatem , foli quoque, exclufo filii repti-. diantis filio, ad hereditatem admittendi forent, dum filius iile repudiantis ex jure repraefentatio* nis ^radum patrisadhucifuperftitisoccuparenon poteft , & ita per filios reliquos defuncii, vere in primo gradu conftitutos, uti & per aliorum, praxkfunciorum nepotes, repraefentationis fi> aione in primograi.lu pofkos, tanquara remo- tior
|
||||||||||
|
Refponfa Jurifc.HolI. part. 4. confd. 240, 250.
Si tarnen tales , cum prius monafticam vitam elegiffent, eandem iterum dereliquerint, & ad feculum redierint, papentibus aut collateralibus fuccedere prohibiti non funt, five pontificix religipni adhuc adhsereant, five ad reformatam iranfitutn fecerint. Ant. Faber Cod. libr. t. tit. fiidt epifc. & clericisdefin.il. Rcfponfa Jurifc. Holl. part, 4. confil. 144'. 3. An autem in fucceflionibus ab inteftato
locus fit fucceflbrio edicTo, fic ut non modo una linea repudiante, admittatur altera, fcd& iinp gradii repudiante, gradus fequens jns fuc- ceflionis inteftatas fibi arrogare poffit, Hcet cx repudiante progenitus» adeoque an nepos avo fuccedere ab inteftato poflit, fi pater interme- dius delatam fibi parentis fui repudiaverit here- ditatem, vel fratris filius, fi parens e/us, fra- ter defuncli , fratcrnam hereditatem, tanquam fufpe&am 'fibi, haud cenfuerit adeundam effe, fua non caret hajfitatione. Magis tamen eft, ut quamvis antiquiflimo jure duodecim tabula- rum fequens non veniret, repudiante proximio- re. §. placebat 7, luftit. de legit. agnat. fuccef cx jurenihilominus medio novifltmoque fucces- forium edi&um admitti debeat: cum ab Impe- ratoribus Diodetiano & Maximiano refcriptum fuerit, fuu extmubus beredibus» & abfiinenti* bus am repudiantibm bereditatem, fmres jure con- fiWgttiniiatis fuccedere poffe. L defmliis 6. e. d$ legit. hered. uti & ab Alexandro Severo, f% ma*- ter patrui fui bonorum poffeffionem propter furorem tton meperit, $//81» ejus ad eorundem bomrumpa- trui magni poffeffionem ex edifto, quo prioribus mn petentibusy fequentibus permittitur, admit*- tendum effe, l. 1. C. de fuccejf, editlo. ac denl- que a luftiniano id pleniflime conftitutum fue- rit. d. §. placebat 7. Infiit. de legitimk agnat. fucceff. Et licet in d. §. 7. agnatorum, non vero defcendcntium, mcntio fiat, tamen, quia inter fuos & emancipatos, agnatos, ac cognatos, dirTcrentia quantum ad fucceffiones inteftatas fu- blata eft , idem in fuis quoque recipiendum j praefertim, cum & fui agnati fint, & quidem proxtmiores. h filius patri 12. ff. de fuis & lc~ gitimis heredib. I jurifconfultus 10. §. proximiores 5- ff- degradibus & affttt. ac abfurdumvideatur, id, quod remotioribus datum eft agnatis, proxi- mioribtis denegari. arg. d. §. f.infine Inftit. d* legit. agnat. fucceff. Nec hifce repugnat, '«jiiod Ulpianus fcripfit, fuccefftonem in fuis he* tedibus non ejfe. I. 1. §. fciendum S. ff. de fuis & legit. heredibus. Eteriim in fuis heredibus fucceftionem non effe , non certum modo, fed & neceffariumerat, quiain/««necgradiisfunt, jiec inter remotiores & proximioresdiftinclioin fuos cadere poteft, dum omnes/«i* & foli funt, q«.i proximum in poteftate gradum obtinent. At m agnatis, utigradus funt proximiorum remotio- rumque, ita quoquje fucceffio, feu fuccefl&rium e- 4iciuniiniis eft.Unde & Ulpiartusin i. Li. §. 8. |
||||||||||
|
\
|
||||||||||
|
A TERTULHANUM &C. fg%
red. novell. 118. cap. 1. & 3. Neque neces-
fe eft, ut is, quigradu proximiorem reprsefen- tat, etiam proximioris heres fit; cum nihil im- pediat, nepotem avo ab inteftato fuccedcre, poftquam parentis prsemortui repudiaffct he- rcditatcm, vel etiama parente prsemortuo jufte exhercdatus effet , ut colligi poteft ex difpu- tatis in ttt, de coUation. & tit. de bonis liber- tor. ac poft alios citatos docet D. Joh. a So- meren de reprafentatione cap. 1. feft, 1. num. I. 4. 5. 6*. & cap. 3. feft, 1, num. 4. qui in univerfum hoc jus repraefentationis elegan- ter atque nervofe pertra&avit. Adde Joh. del Caftillo quaftion. qttot. libr, 3. cap. 19. Quin imo , fi mortuo patre & avo nepos fuperfit, cum pater necdum avitam adiviifet heredita- tem, nihil impcdit, quo minus patris heredi- tatem vclut fufpectam repudiet, & avitam ad- mittat tanquam lucrofam, aut vice versarcpu- diet avitam admittatque paternam. Licetcnim pater intermcdius, avo fuperftcs, fuus heres avo fuerit ipfo jure civili fine ulla immixtione, ta- men, cum ex jure prxtorio habuerit abftinendi beneficium , quamdiu fefe non immifcuit, nepoti quoque ex capite patris intermedii hoc ab avita hereditate abftinendi jus denegandum non eft. Scd & quamvis repudiando hcreditatem patris» qui avo fupervixerat, videri poflit hoc ipfb quoque repudiaffe hereditatem avi, jam patri delatam, tamen nihil impedit, quo minus ex fuo capite, tanquam proximus, ad avi veniat fucceftionem, ficut fui per bonorum poffeflio- ncm unde liberi, aut ficut heredes ab intcfta- to, qui repudiatunt ex tcftamento. /. ult. C. unde liberi. arg. /. 1. $, fed videndttm 11. jf. de fucceff. ediclo. I. 1. C. eod. tit. Gotofredus 'tn notis ad d, L ult. C. unde liberi. Ant. Mat- thams de fticctffion. difp. 14. tbef 5. 5. Prima potiorque caufa in fucceffione cft
defcendentium ; fic ut, quamdiu Iocus his efie poteft, afcendentes cxcludantur. noveU. 11S. cap. 1. eo quod & votum parcntum, & ratio naturalis affcdionis, quafi lex qusdam tacita 1 liberis parentum deftinat atque addicit heredi- tatem. /. cum ratio 7. pr. ff, de bonis damnator. I. nam etft 15. ff. de inoff. teftam. I. fcripto 7. §. ult. ff. ft tabuU teftam. nuU<t extab. mde li~ beri. Et primi quidemgradusliberi fuccedunt in capita, remotiores vero, id eft, nepotes& pronepotes aliique defcendcntes ulteriores, in ftirpes jure rcprajfentationis; quod fefe in hac linca extendit in infinitum, feu fine certi gra* dus prsefinitione, uti id patet ex §. ult. lnfiit, de bered. qtu ab inteft. dtfer, Unde & in bocor- dine, feu in hac linca, gradum qu&ri noluit Juftinianus in novetl. 118. cap, 1. poft nied. five remotiores concurrant cura proximioribus defcendentibus, five omnes ejufdem gradus fint,, §. 7. & 17. Inftit, de hered. qu£ ab inteft. /. ne- potes 2. C. de fuis & legit. bered. D. Someren de reprtfentatione cap. r. num. 7. & feqq. non F f f f 2, obftante |
||||||
|
Ad Senatusconsultu
tior excludendus eft, qui, nullis aliis concur-
rcntibus, tanquamproximus avi cognatus, ad avitam, & a patre intermcdio repudiatam, ve- niffet fuccefiionem, vide Hug. Grotium manu- dutt. ad jurtfprud. HoU.ltbr.i. cap.zS.nam. ult. Ant. Fabrum Cod. itbr. z. tit. -3. defm. i 5. Ant. Matthaeum de ftuceffion. difput. 14. num. 4. & 24, D. Johannem a Someren de repra- fentatione cap. 1. fecl. 1. num. 8. 9. & cap. 3. feft. i.tium.z. Wefel deconnub.focietatetraB. 2. cap, 6. num. 130. &his procul dubiofun-
damentis nititur, quod apud Chriftincum oc- currit, vol. 1, decif. 104. num. 13. fratrem, cui una cum aliis fratrum prjedefun&orum filiis hcreditas alterius fratris defunffci dclata eft, non poffc eam rcpudiare ad illum efledum, ut ip- fius liberi, plures numero, cum reliquis pra- defuncforum filiis in capita fuccederent, & ita fimul ampliorem haberent partem, quam pater eorum , fi adiviffet: cum utique fratrum pra> defun&orum liberis jus fuccedcndi patruo per rcprsefentationem protinus a mortepatrui quse- iitum fuerit, nec patrui fuperftitisacrepudian- tis facto adimi potuerit; atque infuper fratrum prjedefun&orum liberi, patruum offendentes , quocum ad patrui altcrius defuncii hereditatem a lcge vocantur, ex jure repradentationis infe- cundo fingantur gradu conftituti, & obid pa- trui non concurrentis fed rcpudiantis portionem cxjureaccrefcendi fibi vindicant, nequaquama patrui rcpudiantis filns exdudendi» quippe pa- rentem vivum reprsefentare non valentibus, & ex proprio capitc non in fecundo fcd tertio co- gnationis gradu dcfun&o juncYis. Confer D. joh. a Someren de reprafentat. cap. 3. feft. 1. mm. 9. 4. Succcditur ab inteftato vel in capita, vcl
m lineas, vel ftirpes. In capita fucceflio fit, cum pro numero pcrfonarum fuccedentium in totidemparteshereditas dividitur. nov. I iS.cap, 3. § 1. In lineas, cum bona partim paternse
partim maternae lineae defundi cedunt, licet difpar in utraque linca fuccedentium numerus fit, five hereditas in duas sequales veniat partes dividenda, quarum una patcrns akera maternse linex cedit , prout id jure Romano in remo- tioribus adfcendentibus defcendenti fucccdenti- busobtinuit. novell. 118. cap. z.ferein pr. five ex ufu quarundam gentium placuerit, paterna patern$j materna maternse lineje cederc, decu- jus regula? ufu vide Louet en fes arrefts lit. P. §. 28. & 29. ibique Brodeau*» notist Grivel- lum decif 109. Lamb. Goris adverfar.traft.z. iap, q.nttm. 1.2. Inftirpcs deniquc, cumju- rc repraefentationis fucceditur; quod jus repra»- fentationis eft fictio juris, qua gradu remotio- res fubintrant in locum proximioris dcfun<5H; five is naturaliterfiveciviliterpermaximamme- diamve capitis diminutionem pro defun&o ha- beatur. /. fi qtta pcena y.ff debisquifuivelalien. JHT. funt. I. 1. §./« ftlius 4. ff. defuis & legit. be- |
||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
|||||||||
|
594
|
|||||||||
|
obftante eo, quod in §. cum filius 6, lnftit. de
bered. qiht ab inteft. defer. tantum nepotum ac pronepotum mentio invenkur, cum ibi nepo- tes atque pronepotes exempli causa , non ad exclufionem ulteriorum defcendentium, propo- nantur, dum rarius accidit , ut abnepotes, at- nepotes aut trinepotes abavo, atavo, tritavove fuccedant. D. Joh. a Someren de reprafentat, cap. i. num. 3. 4. Nihil autem intereft, utrum fuifintan emancipati, mafculi an feemina?, ex mafculis an ex fceminis defcendentes ulterio- res. d. novett. 118. cap, 1. in fine. Non etiam refert, utrum ex primo an ex fecundo vel ul- teriore parentis matrimonio progeniti fint, fi modo parens binubus aut binuba nihil commi- fcrit contra difpofitionem legis hac ediftali 6, C. de fectmdii nupt. plus relinquendo conjugi fecundo, quam uni ex liberis prioris thori, cui minimum relicmm eft ; quippe in quod, conjugi fecundo a lege adcmtum, foli prioris, non ultimi matrimonii , liberi fuccedunt. no- vett. 22. cap. 27. in tned, de quo a&um ple- nius tit. de rita nupt. num. 110. & feqq. Li- cet apud quasdam genres inductum fuerit, ut a, majoribus profe<5ta aequalker primi & fecundi thori liberis acquirantur; at quxfita ftante pri- mo matrimonio folis prioris thori liberis ce- dant , uti folis pofterioris thori liberis , qua* durantc fecundo matrimonio quxfita funt, prout id pluribus docet D. Joh. a Someren de jure ttovercar. cap, 10. fecl. 1. num. 1. 6. Pmerea in ulterioris gradus liberis non
Intereft, utrum nati fint ex matrimonio, quod cum parentis confenfu contra&um eft, anfine co , fi modo nuptis nullas non fuerint, ut- cunque filius , unde nati » tam ignominiofam duxiffct uxorem, ut illa dedecori effet tam ipfi quam patri, fecundum tradita in tit. de inoff. teft. num. 27. uti nec , utrum avo vel proavo moriente jam nati, aut faltem concepti fuerint, an vero poft obitum cjus conccpti demum na- tiquefmt. Cum cnim olim tales ad fucceflio- nem haud admitterentur. /. 1. § fciendum 8. I Titius exheredato 6. I. 7. /. 8. ff de fuit & legit. hered. §. & Ucet 8. Inftit. de heredit. que ab intefl. defer. arg. /. f% quk plio 6. pr. & §. 1. ff. de injuft. rupt. irrit, faft. teftam, quate- nus ex lege duodecim tabularum foli fui voca- bantur; fuus autem non erat, qui moriente avo ncque natus neque conceptus erat, quia nnllo unquam tempore vere atque naturalker, aut civiliter & ex juris ficYione» in avi fuerat po- teftate, quod in fuis neceffarium erat; & pra- tor edi&o fuo tollere quidem voluit difFeren- tiam inter fuos & emancipatos, fed quibus in cafibus quis non poterat ex jure civili tanquam fuusadmitti, inhis quoque praetor noluit eum cx fuo edi&o admittere ; Juftinianus in novett. n8. cap. 1. fimplicem, ac divcrfum a veteri |ure, fuccedendi ordinem introducendo, & ne- gotes reliquosque defcendentes fine ulladiftin- |
|||||||||
|
<5tione vocando ad fucceflionem ab inteftato,
nepotesque poft mortem avi conceptos haud
exciudendo, eofdem cenferi. debet xque, ac a-
lios jam natos aut conceptos, ad avitam vo-
caffc heredkatem, tanquam talcs , quibus non
minus, quam aliis defcendcntibus , ratio na-
turalis , quafi lcx quaedam tacita, parentuin ad-
dicit hereditatem. Proinde , fi filium conci-
pias exheredatum, alium fub conditione infti-
tutum , & pendente conditione poft teftatoris
obitum nepotem ex illo filio exhcredato con-
ceptum natumque , ac tandcm etiam pendentc
inftitutionis conditione ipfum cxheredatum fa-
to fun&um, nepos talis, deficiente conditionc
aut repudiata per inftkutum poft exiftentiam
conditionis hereditate , tanquam proximus ad
avitam veniet hereditatem, cum patri intcrme-
dio ea nullo tempore pofllt dici dclata fuiffei
Ant. Matthseus de fucceffion. difput. 14, tbef. 3'.
Denique nec refert nepotum intuitu, utrura
ex tali filio filiave geniti fint , qui quseve ac~
cepta dote vel ante nuptias donatione ulteriori
(ex more apud multos reccpto ) renunciavit
fucceffioni , vel parenti vivo confenfit in fui
prasteritionem, an contra ex illis, aquibusni-
hil tale fa&um eft, fi modo tales renunciantes
aut confentientes ante parentem, ad cujus de-
fiderium renunciarunt , mortui fint : eo quod
omnis ilia renunciatio , aut in prdeterkionem
affenfus , tacitam in fe conditionem habet , fl
aliquando rennncianti, aut in pmerkionem con-
fentienti, hereditas delata fit. Cum enimnul-
lum renuncianti filiae jus competat, nifiparen-
ti, ad cujus voluntatem renunciavk , fuperftes
fit, etiam renunciatio juris ncquc dclati nequc
unquam dcfercndi nullius momenti ccnferi de-
bet, dumnon entis nullaeaffedioncsfunt. Nec
diftinguendum hoc in cafu , an nepos ex re-
nunciantc natus renunciantiheresextkerk, nec
ne ; cum quifque in dubio tantum proprio, non
heredis juri , renunciaffe intelligatur; dum-
modo dotem, & fi qua? alia propter renuncia-
tionem fifio filisve data funt , nepos conferrc
paratus fit, fecundum ea, quae de taliumcon-
ferendornm neceflitate difputata in tit. de colla-
tion. Et haec ita , nifi filia intermedia non
pro fe tantum , fed & nominatim pro fuis hc-
redibus paternae renunciaffet fucceflioni; quippe
quocafu non aliter nepos ex ea natus ad avitam
poffet venirc hereditatem , quam fi matris in-
termedize repudiaffet fucceflioncm, atqueitaad
facftum ejus praeftandum fcfe tanquam heredcm
non devinxiffet. arg. /. cum a matre 14. C. dc
rei vindicat. Confer omnino D. Joh. a Somc-
rcm de reprafentatione cap. 1. fecl. 1. num. 10«
11. iz. poft Ant. Fabrum Cod. libr. 2, tit. 3.
defin. 14. 2^. Fontanellam de paclis antenupt.
claufula 9. glojf, 1. part. 1. num. 61. in ftne.
Deckherum libr, 2. differt. 11. num. 41. verf.
primus eft. Carpzovium defm. forenf. part. 3.
conftit. 10, deftn. 4. Abrahamum z ^J^efel de
connub.
|
|||||||||
|
Ad Senatusconsultu
(ettttub. focietat, traft. z. cap. 6. num. 139, $■
|
||||||||||
|
m Tertuluanum &c> j-p5
jus civile naturales Jiberos vocavit in hereditatis
|
||||||||||
|
feqq. aliosque ibidem citatos.
7. De legitimis ac naturalibus fimul hafle-
nus a&um. Legitimos tantum quod attinet, quales funt adrogati & adoptati, etiam patri adoptanti vel adrogatori ab inteftato heredes funt, five ab afcendentibus five ab extraneo adoptati fint, Ci modo mortis tempore in adoptivi pa- tris poteftatefuerint, five alii liberi naturales ac legitimi fimul patri adoptanti fuperftites fint, five non; cum utique cum legitime natis & ipfi concurrant, ac parentibus aut fratribus ad- optantis vel adrogantis potiores habcantur. /. cum in adoptivis 10. §. 1. z. 3, C. de adoption, §. fed hodie 2. lnftit. de adoption. §, adoptivi 4. & §.5. in fine Infiit. de exhered. liberor, Quod tamen propter fublata moribus noftris adoptio- nis jura non amplius m ufu eft. Groenewegen ad §. io. Inftit, de heredit. qtta ab inteftato, Ad- de tit. de adoption. num, 7. 8. Quod fi naturalestantum fint, velfpurii,
aut ex ftupro progeniti, matri fuccedunt, etiam una cum liberis legitime natis, nifi mater illu- ftris fit, & alios liberos legitime natos habeat, quippe cui naturales foli, at non fpurii, cum legitimis ab inteftato heredes funt. /. pen. C. ad Senatufconf, Orphitian. arg. /. fi fufpecla 20. §. de inofficiofo i.ff.deinoff.teftam. Nec dubium, quin & in hifce jus reprsfcntationis admiffum fit, five nepotes ex filia naturali vel fpuria le- gitimi fint, five ipfi quoque ex concubinatu aut vulgo qnajfiti; dum matris maternsequc li- tiex intuitu inter legitimos &naturales velfpu- rios nihil intereft. /. hac parte z. I. fifpurius^. I. Modeftinus 8. ff- unde cognati. Chriftineus ad Mechlin. tit. 18. art. 3. num, 3. Refponfa Ju- rifc. Holl. part. 4. confil. 46. & pluribus alle- gatis docet D. Joh. a Someren de reprefcnta- tione cap. 1. num, 6. Ant. Matthasus paroamia I, Belgarum Jurifc. Quse ipfa moribus quo- que hodiernis ufque ado receptafunt, ut&ma- tri illuftri fpurios fuccedere , plures tradant» eo quod vulgo placuit, matrcm fpurios haud fa- cere. Leeuwen cenf for. part. 1. libr. 3. cap. 13. num. 8, Groenewegen ad /, J. C. ad Se- tiatufc. Orphit. Et quamvis apertalegecautum non fit, tales avo quoque materno abinteftato heredcs effe, fed avise folius mentionem faciat l. Modeftinus 8. ff unde cognati. quia tamen ta- les tanquam cognati ad avia; matern^ fucceffio- nem vocantur, & avo materno a?que, ac aviat maternas cognati funt, rede his quoque here- ditas avi materni -inteftata defenditur ab An- ton. Matthaso de fucceffton. difput. 14. num. 16. poft Schneidcwinum & Forfterum ibidcm cita- tos, Adde Refponfa Jurifc. Holl. part. 4. con- fil' 46. Ad patris vero aut linex paternaefuc- ccflionem nullo modo vocantur fpurii; cum patrem certum demonftrare nequeant: uti nec naturales, fi extent alii liberi legitime nati aut uxor patris natumlis: nam hifce deficientibus, |
paterna? fextantem , cum matre concubina in
partes viriles dividendum, novell. 8p, cap. 12. §. 4. fi modo pater unam tantum eodem tem- pore concubinam aJuerit, non fi plures fimul. * mveU' 82» *»/>. i^. §. 5. Sed moribus no- ftns, & multorum aliorum, uti nulla differen- tia eft inter concubinas & alias meWices for- nicantes , ita nec patris intuitu inter eos qui ex concubma, & qui ex meretrice nati fuft, omnefque fpurii, nulli naturales, intelligun- tur, ut dixi tit. de concubtnis num. 3. in fine, cui confequens videtur, cx concubina fufcep- tos nein fextantem quidem fucccffionis patcrn* admittendos cffe, acnil prxter alimenta exbo- nis parentis ipfis ad fummum deberi. Ant. Mat- tharus partxmia x. num, 18. Groenewegen ad /. z. Cod. de liberis natural. Leeuwen cenffor. part. 1. libr. 3. cap. ly.nufn. 7. Parcnsp.mem! Paulus Voet ad pr. inftit. de hered. ah inteft. num. 7. tn fine. Cui confequens eft, Jonge minus nepotem naturalem avo patcrno fuccedere poffe, five ex filio naturali legitime natus fit, five ex filio legitime nato fit progenitus extra matrimonium. Si enim fit nepos legitimus ex filio naturali, non poteft avo fuccedere ab in- teftato, cum pater intermedius, per quemavo junctus eft, ei nequeat ex lege heres effe. Rur- fus, fineposnaturalisfitexfilioJcgitimo, avo ab mteftato heresnon cft, cum nccpatriinter- medio, per quem avo jungitur, ab inteftato iucceflor fit. I. ttlt. ctrca finem C. de liberis na~ turaltbus. Ncc aliud dicendum de liberis illis , qui^ex fponsa, ante nuptias a fponfo gravid^ fadla, nati funt, cum matrimonium interve- nicnte fponfi mortalitate fecutum non effct; quip- pe cum tales jure civili nc naturales quidem cre- diti fucrint, fed magis ex ftuprogeniti. Qi10d & moribus Hollandije ac Ultrajcdinis convc- niens eft, uti id latius difputatum in tit. dehh qut fut vel alteni juris funt num. 10. Scd &, fi qui nati fuerint cx matrimonio putativo,' quod contra Icgum pr^ccpta folennitcr, ( ac fe- cundum noftrosufuspra^cedcntetrinadenuncia- tione &c. ) contractum eft, cum vel utcrque conjux, velfaltemalteruter, iu bonS fide eflct nullam impedimenti lcgitimi confcicntiam ha- bcns, fecundum evidentia juriscivilis principia a parentum fucceffione intcftata dcpellendi fo- rcnt; tum, quia generafiter finc diftinftione in- ter fcientes & ignorantes definitum eft, fi ad- verfus prascepta lcgum quidam coierint, nec virum, necuxorem, nec nuptias, nec matri- monium, nec dotem intelligi, & eos, quicx tali coitu nafcuntur, in patris poteftate non effe, fed,tales,quales funt illi, quos matcr vulgo conce- pit. §. pen. Inftit, de nuptiis. tum, quia in /. ult. mfine ff. de ritunupt. diferte cautumeft, eos, qui palam inceftuofas nuptias contraxerunt tanquam errantes graviore pcena excufariy & fel Vius puniri; adeoque corporalibus quidem aut -Ffff? cxiJU |
|||||||||
|
jpd L f b. X
exilii poenis haud affidendos effe, fed leviori-
bus, qualis eft nullitas matrimonii, dotis, & alia in d. §. pen. lnft. de nuptiis propofita, tum denique, quia in l qui in provincia 57. §. 1, ff. de rittt nuptiarum. Imperatores Flavise Ter- tullae, quse ignara juris adeoque bona fide i» avunculi ftii matrimonio ab avia collocata fuerat, refcripferurft, fe conftrmareftatum liberorum ejus, in eo matrimonio qu&fitorum, perinde, acfi legi- iHhe concepii effent: quali refcripto opus haud fuiffbt, fi bona fides iftius Tertullae cfficere po- tuiffet, ut ex inceftu nati pro legitimis habcndi fint. Caeterum ex benigniore Juris Canonici fententia magis eft, ut ob utriufque vel alteru- trius parentis bonam fidem perinde ad fucccffio- nem admitti debeant, ac fi nullum in nuptiis impedimentumfubfuiffct; eoquodtales, utili- tate publica fuadentc, prolegitimis repntantur. tap. pen. & ult. extra. qui filiifmt legitimi. Chri- ftineus vol 1. decif 337. Tyraqucllus ad l.ft ttnquam C, de revoc donatjnverb. donatione lar- gitus num. 141, & de legib. connubial. glojf 8, num. 25. & fqq. PetrusBort de feudis Hollan- di& part. 5, tit 3, cap. z.reguUy.num.6pag. tnifri 13 6. £). Joh. a Someren de reprafentatione cap, 3. fecl. 1, num. 7. 9. Inceftuofi & adulterim, uti jureciviline
alendi quidem fuerunt a parentibus, ita longe minus iis fuccedunt, quoties fecundum ante- di<5fo parem; utcrque fceleris confcientiam habuit. arg. novell. 89. cap. ult. novell. 74 cap. ult. amb. ex complexu C. de inceftis & tnutil. nuptiis. Andr. Gayl l'br. z. obfervat 115. vum. pen,& Ult. nec intereft, utrum adukerinus ex ligato & ligata, adeoque ex adulterio qualificato, an ex ligata & foluto, adcoque fimplici adukerio, prognatus fit. Sententien van den Bogenen Pro- vincialen Uade decif. z6. Et quamvis ex ligato ac foluta natus fecundum juris civilis principia adulterinis libcris accenfendus haud fuerit, fed magis ex ftupro natus intelligatur, dum adul- terium aliense matrisfamilias corruptionem con- tinet, & in nuptam committitur, in virginem vero vel viduam non nifi ftuprum eft. /. inter liberas 6. §. lex 1. ff. ad leg. Jul. de adulter. I. fugitivus eft 225. ff. deverbor. fignif, &obid .«jdinftar akerius filii naturalis aut fpurii poffit fuae matri Hneaeque maternae ab inteftato heres cfle. Ant. Matthaeus de fuccejfwn. difput. 14. ftuvt. 14. in fine. ac in hanc fententiam etiam refponfum fuerit a. Jurifconfultis Ultrajeclinis, inter RefponCi Jurifc.Holl. part. 3. vol. z. coti- ftl. 110. noftris tamen & plurium aliorum mo- nbus ita progcniti adulterinis accenfendi funt, & ob id ne matri quidem ab inteftato heredes efle poffunt: cum utique conjun&io ligati cum foluta seque ad adukerinum complexum relata fit, ac conjunftio foluti cum ligata, in politica Ordtnatione HottandU anni 1 <$80. art. i<$.& feqq. Cui convenienter etiam frequentius a Pragma- $icis traditum, ex ligato ac foluta natos non |
|||||||
|
CXVIII.
poffe legitimos matriheredes cffe. GuidoPapzfi
decif 280. Hugo Grotius manud.adjurifprud. Holl. Ubr. z. cap. 17. num. 6. Refponfajurifc. Holl. part. z. confil. 265. & part. y.vol. t.con- fil. 173. Leeuwen cenffor. part.i.libr. i.cap. 3. num. 10. AddePalcotum denothis& fpuriis cap. 42. 10. Quodfiliberiillegitime nati deinceps le-
gitimati fint, diftinguenduth , ntrum per fub- fequens matrimonium, an per refcriptum Prin- cipis , an per oblationem curia: , legitimorum jus adepti fint. Si enim per fubfequens ma- trimonium, dudta ca, quas hactcnus concubi- na fuerat, omnino cum aliis legitime natis 3;- que patri linesequc paternse , ac matri, ab in- teftato fucccffores funt, perinde, ac fi ex legi- timo matrimonio ab initio prognati fuiffent, dum nuptiis infecutis vitium omne nativitatis purgatum creditur. §. fui autem z. lnftit.debe~ redit. qudt ab mteft. defer. nec refert, utrum alii extent liberi legitime nati, an non : nec, utrum inter concubinatum & nuptias cum concubinl contradtas aliud matrimonium intermedium fue- rit, nec ne. arg. novelU 74; cap. z. in pne. Sed,fiex refcripto Principis legitimati fucrint, videndum, utrum poft mortem dcmum patris, an eo adhuc vivente, id faclum lit: nam fi poft mortem patris, nullo modo ad paternam veni- re poflunt hereditatem -, utpote quss jam aliis defundi parentis agnatis cognatisve delata, iis- dcm autoritate principali ablata cenferi non de- bet, dum beneficia tribuere in alterius injuriam Princeps non vult. arg. I. nec avm 4. C. de emancipatione liberor. I. pen. C. de precibus lmpe- rat. offerend, Sin vivo patre , & ad petitio- nem cjus, intereft iterum, an tempore lcgici— mationis exftent alii liberi legitime nati , nec ne. Priorc m cafu legitimati per aliosjaman- te legitime natos exclufi funt, ex eodem fun- damento, quod Principibns in more pofitum nonfit, in alterius injuriam beneficia tribuerc, d. I. 4. C, de emancip. liber. d. I, pen. C. de pre- cibtts Imperat. offer. nec juftum cenfuerint, per liberorum aliorum adjeiiionem diminui c«tcro- rum ex juftis nuptiis qusefitorum fpem fucces-» fionis, quam unusquisque obfequio parat fibL /. nec ei 17. §, praterea 3. ff. de adoption. nifi hi, ante naturalium legitfmationem legitimc nati, vivo patre omnes fine defcendentibus ul- tcrioribus extindi fint ; eo quod tunc eventus monftravit, nulli legitime nato laefionemexle- gitimationis refcripto illatam effe, adeoquefu- prafcriptas ceffare rationes. ' Nec eft, quod ab Imperatore Juftiniano conftitutum invenitur, amnino fuis exiftentibus , deinde naturalibus pro- creatis, aut primitus natis, nequaquam lcgitimo- rum jus iis adjici, nifi per conflitutiones, qu&do- talium inftrumentorum introduxerunt modum. no- vell. 74. cap. 1. in pr. & cap. z. in fine. Cuni id non alio fenfu accipiendum fit, quam quod Imperator noluerit, lcgitime natis per tale le- gitinw-
|
|||||||
|
■ I M^^M——
|
|||||||
|
m(Tertullianum &c, 597
accipiant omnes a patrc afccndentes , quanti-
cunque fucrint , medictatem vero reliquam a matrc adfccndcntcs , quantofcunque eos inve- niri contigcrit. novell. nS.cap.z. Noner«o ita, ut paterna paternse , matcrna maternse li- neae cedant , reliqua advcntitia jequaliter utri- que linea? ; cum ea ratione hereditas in duas haud dividcretur mcdietates, quod tamen Im* perator vult in d. novell. 118. cap, z, Prar-* terquam quod accurate loquendo definunt effe bona paterna & materna , ex quo defccndens adfcendentium adivit hereditatcm, & unurh dc- fccndentis adeuntis incipiunt patrimonium con- ftitucre, in quo jundh plurium adfccndentium hcrcditas eft. arg. /. fed /1 plures 10. §. ftltoi, ff. de vulg. & pupili fubftit, Nec adverfatur argumentum ex /• de emancipatis 13. C, de le~ gitimis hered. I. qttod fcitis 3, C. de bonis quali- berU, eo quod primo quidem de divcrfis agunt cafibus j & fecundo per gencralc jus novum in d. nov. x\%,cap.z. abrogatse funt. Fachineus comroverf. libr. 6. cap. 4. Mynfingerus cent. 6. obferv. 55. Ant. Faber Cod. libr. 6. tit. 33. deftn, z. D. Joh. aSomeren de reprafentatione cap. z. num.y Ant.Matthseusdefucceffion.difput. 14. num. ao. Vinnius feleft. quaft. libr. 2. cap. 3 r. Sed & j fi pater & mater fimul fuccedant filio in patris poteftate ad mortem usque retento, patri falvus non manet adventitiorum ufusfru- dus in ea parte, qua: matri cedit; tum, quia id non patitur ratio «qualitatis > qux in patre matreque fimul vocatis obfcrvanda cft ex d. no- vell. 118. cap, 2. dum ita plus patriquamma- tri obveniret : tum quia jus univcrfum patriae poteftatis , cx quo patri jus ufusfruclus in ad- ventitio filiifimiliaspatrimoniocompetit, mor- te filii extindum eft. Et fane , fi in cafu, quo fratres germani una cum patre ad fratris prsedefundi concurrunt fucccflionem , patri in partibus , quse fratribus cedunt, ufusfrudus ad- ventitiorum intuitu falvus non fit, licet alio- quln portiones , ex fucceflione fratris defundi fratribus reliquis obvenicntes , peculio horum adventitio, in quo patri ufusfructus competit, accenfenda: fint. novell. 118. cap. z, in ftne. longe minus patri una cum matre fuccedcnti falvus debet effc ufusfrudtus partis adventitio- rum, quae raatri obvenit ; utpote in quam ne cx generalibus quidem juris fundamentis pater arrogare fibi potuit ufusfrudus jus. Quibus confequcns eft, ut per introdudum jure novo fimplicius illud fucccdendi jus abrogatum cen- feri debeat , quod de ufufruftu poft mortem filii falvo traditumeftin l.ult. §. 1. C. ad Seni- tufc. Tertullian. & /. quod fcitis 3 inftne. C. dt bonis qua liberis. Licet enim non totidem ver- bis in d. nov, 118. cap. z. mutatio rationcpor- tionis matri obvenientis fada appareat, coque fundamento contrariam amplc,xusfit fcntentiam Fachineus controverf. libr. 6. tap. 6. tamen, cura major, in nfatris quam fratris portione mu-
|
|||||
|
Ad Senatusconsultu
gttimationis refcriptum ullum inferri pra?judi-
cium fucceffionis intuitu: deextero ad jurafa- miliae, fanguinis, nobilitatis, dignkatis, &fi- milia, perquaenihil decedit legitimis, rectefit legitimatio ; tanquam in nullius alterins fa&u injuriam» & petenti proficiens. arg. d. I, pen. C. de precibus Imperat. off. Quod ii ex advcrfo nulli tempore lcgitimationis refcripto facta? li~ bcri extitcrint legitime nati, fed poft legitima- tionem ex uxore jufta nafcantur legitimi; non id legitimatis oberit , quo minus cum talibus poftea legitime natis ad paternam ab intcftato veniant hereditatem. Sicut enim refcripto le- gitimati, cum jam extarcnt alii liberi lcgitimi, non poterant fecundum ante expofita obcffe ta- libus legitimis ad diminuendam ipfis fucceflio- nis fpem ; ita quoque lcgitimatis eo tempore, quo nulli cxtabant legitimi , & ita fine ullius injuria adeptis ex principali refcripto fucceflio- nis fpem, obeffe non debuerunt ad illam fpem intervertcndam illi , qui poftea lcgitime con- cepti natique funt , nifi quatenus ob au<5tum fuccedentium numcrum portiones fingulorum minores fiunt. Nam etfi vulgo traditum fit, vitiari utiliter conftituta, fi in eum cafum per- yenerint, a quo inctpere non poterant. /. fi in tnetallam 3. §. ult. ff. de his qua pro non firip tis, l. pro parte n.ff. de fervitatibus. tamen id non univerfale eft, nec extendendum ultra ca- fus, quibus id in jure invenitur applicitum, ut notat Cujacius libr. iS.obfervat. ii.inpr. Cum alioquin inter regulas juris relatumfit» novum non effe , ut ea, qua» femel utiliter conftituta funt , durent, licet ille cafus extiterit, a quo initium capere non potuerunt. hinambiguis 8y. §. non eft 1. ff. de reg. jur. §. ex contrario 14, Inftit. de legatis. I, patre furiofo 8, in ntedio pr. ff. de his qui fui vel alien. juru. I. u cuilege 18. ff. qui teftamenta fac. pojf. §. praterea 1. Inft. qtiib. non esi permiff. fac. tefiam, adde tit. de con- (ubinis num. 14, Per oblationem curia; legki- mati, foligenitori fiunt legitimi, eiquefucce- dunt,nullumautem participium fucceffionis ad adfcendentes aut defccndentes , aut ex latere cognatos vel agnatos patris habent. mvell. 8,9. C4f. 4. 11. Si nulli defcendentes fint > fed turbato
mortalitatis ordine parentes fuis fuperfint libe- ris, ad lu&uofam eorum veniunt hereditatem; ita ut pater & matcr fimul vocentur, fi fimul fuperfint; aut alteruter, qui fuperftes eft, ex- clufis afccndenttbus remotioribus , adeoque fo- lus pater , 'exclufo avo aviaque materna , vel fola mater exclufo avo aviaque paterna ; cnm nullus in adfcendente linca reprxfentationi lo- \ cus fit, fed proximus quisque fecundum gra- dtis praerogativam ad fucccflkmem vocetur. Quod G. plures iif fecundo vel ulteriore gradu adfcendentcs fint , sequalem gradum habentcs, ex xquo inter eos dividenda hereditas, non in capita , fed in lineas j ut medietatem quidem |
|||||
|
XXXVIII.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
L I B.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
5
|
*.' . r._ i t? Tllud non fatis cxpeditum eft, anctiam
mat-tioms ratio fit, fecundum ,am cxpofita M- ^ud nonilriiorafccn
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
finc fundamento mutatio negatur. In profec%- g
|
cmn avu aut^iu"'") ----------i
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tio plane peculio nihil jurc novo innovatum eit
Cum enim illud non filii morientis, fed patns
proprium fuerit filio vivente, pater illudmagis
[ure patriat poteftatis retinere videtur tanquam
fuum, quam jure quodam fucccffioms de novo ac-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
dus eft, concuffere debeant, an magis avo proa-
vove pra.ferendi fini, eoique excludant ? Con- curfum enim adfcendentium naturaliter gradii remotiorum, quos nuSlus intermedius exiftens excludit, cum fratribus germanis defundi tuen- tur plerique, moti eo , quod cum proxme ad- fccuderuibiis fratrcs veniant. d. novell. n8. cap. z in med, proximus autem fit, qucm nemo antecedit. L proximas eft 9i. ff. de verb , figni- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
• q
|
uirere. zxg.L fiflivf'™1* *• ffdecafirenfipe-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ialid.m&Pr.lnfl.quib, non eftfefmtjf.fac.teftam.
12. Quod fi cum afcendentibus mveniantur
fratrcs aut forores ex utrisque parcntibus con-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
jundi defutido, placuit , cum proxmts gradu auauuit. .. r-~........y ,,
afcendentibus , patre fcilicet aut matre , hos pat. I. ex dttobus 34. J\ de vutg. & pupill. fub
quoque concurrere, ita ut inter eos fccundum ftit. •*• pofi confangumeos 1. §. b&c 2. ff. de fttis&
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pcrfonarum numerum hereditas dividatur, ad-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
coque adfcendentium & fratrum finguli a.'qua-
lem habeant portionem • nec patri in ea partc, quae fratribus obvenit, ufusfruclus retincatur aut acquiratur, pro ut jam ante obfcrvatum eft. d. mvell, 118. cap. 2. in med, Et quamvis in d. cap, 1. de fratrum germanorum filiis altum filentium fit, & mcap. 3. exprefle fratrum filii ab illo cum afcendentibus concurfu exclufi fue- rint; tamen poftea ex noveli izj. cap. 1. in- duftum fuit, ut &- fratrum germanorum pras- rnortuorum filii cum thiis ac afcendentibus ad patrui defundi veniant hereditatem jure reprse- fentationis, tantam accepturi partem, quantam pater, fi vixiflet, perinde, ac fi deficicntibus adfcendentibus cum thiis folis concurrerent. An autem & #tu'nc, cum foH exiftunt fratrum ger- manorum filii, nulli vero fratres, hi germa- norum filii ctim avo ad patrui defun<5U vcniant Vieredkatem jurc quodam reprjefentattonis, id fere depcndet ji decifione quxftionis illius, an jn linca collaterali fratrum germanorum libcri foli exiftentes patruo fuo defundo in ftirpesan in capita fuccedant, cum Imperator in d. nov. 127 cap. 1. voluerit, ut eundem ordinem, quem habent, quando cum iolis vocantur fratribus, • etiam habeant, quando cum fratribus vocantur aliqui afcendentium ad hereditatem. Unde nec mirum, quod, utide eo, an fratrumliberifoli exiftentes in capita fuccedant, varieajuris In- terpretibus refponfum fuit, ita quoquc hicalii nepotes folos exiftentes cum avo admittant , qui pater defun&i eft, alii eos a patre defundi exclufos velint, ut videri potcft apud D. Joh. a Someren de reprsfentatione cap. z. num. 4. Cumque infra adftruatur , eos folos exiften- tes, in capita magis , quam in ftirpcs fucce- dere, confequens eft, ut exiftimem cum Cujacio ad novell. 118. eos neccum avo, id cft |
S
|
ed jurisrationibus convenicntiusvidetur , avun
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
proavumve defundi a. fratribus ejus germanis in
fucceiTione excludi; quia Imperator in d. novell. 118. cap. z'. emphatice dixtt, fratrcs & foro- ., res cum praximis gradu afcendentibm vocari ; qualis mentio proximorum gr.tdu inutihs plane ac fuperflua eflct, fi non pcr gradu proxtmos deno- tarentur illi, quiinprimolinea:afcendcntisc;ra- du funt; cum juris certi atque indubitati fit, nun- quam in afcendente linea locum efle juri reprse- fentationis, per quod remotior fubinturet in lo- cum proxirntoris defun(5ti; atque adeo fuffecis- fet, fi generaliter expreflum effet, fratrcs cum afcendentibus vocari. Ne dicam, hoc ipfo , quo in linea afcehdente rcprsefentatio perfonss proximioris admiffa non eft, fieri non pofle, ut avus vel proavus defunfti, qui a patre ve! matre defuncli certo certius excluditur, concur- reret cum fratribus, qui cum patre matrccjue dc- funfti concurrunt. Quibus accedit, quod fcn- tentia de avo dcfunfti cum germanis ejus fra- tribus concurrente, ad abfurda ducit. Sienim verum fit, quod in cafu, quo fratres & fbro- res cum proximis gradu adfcendcntibus ita con- currant, ut heredttas inter eos fecundum perfona- rum numerum dtvidenda fit, ac adfcendemium & fratrum finguli aqualem babeant portionem, fe- cundum d. nov. 118. cap. 2. in tned. eveniret neceflario, ut remotiores afcendentes obdcfe- 6tum proximiorum cum fratribus defun<5ti con- currentes plus fratribus nocituri eflent, quam proximiores; dum pofitis duobus fratribus ger- manis defun<5ti, pater & mater concurrens duas tantum partes sequales auferendo efficerent, ut fratres finguli quartam hcreditatis fraternae par- tem capiant; quatuor autem avi aviseque exi- ftentes , viriles,totidempartesoccupando, non nifi fextam fingulis defuncli fratribus reliduri es- fcnt; ficuti tantum partcm decimam duo fratres |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
defunfli patrui parente, ad fucceffionem ejus
|
». ^ -j- r
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
_
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
v
|
defunaorum ntpotcs jure reprsefentationis con
currere nequeant cum fuis patruis magnis ad fucceilionem patrui magni defundi, fponte fe- quitur, eosnectum, cum proavus quoquc cmn patruis magnis cdncurrit, fimjil admittendos effe. arg. d.novell, i*7' caf' u . |
%&£££. ofto effe po(lu„,)debet.nt
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
concurrere. Quam autem a ratione id alienum
fit, ut magis aliis concurfu fuo noceant remo- tiores, quam qui ejufdcm line* proximiorcs funt, nemo, utopinor, non fponte fatis agno- fcit Ut proindc nihil in contrarium cfhciat, quod
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
/
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
[ Tertullianum &c, ^99
patrui defuncli concurrcre hereditatem , atquc
ita uno tantum hoc iii cafu jus repraefentatio- nis admiflurn fueric. Quod & evidenter ex ipimscapitis 3. novelU 118. verbis educi potcft. Nam, cum in principio illius capitis tertii con- ftitutum fuiffet , fratrum filios cum fuis thiis concurrere, jure reprxfentationis tantum habi- turos, quantum pater eorum , fi vixifTet, mox: diiplex ab Imperatore fubjicitur reftrictio, qua- rum prima erat, quod, cum aliquando in fa- vorabilibus jufta interpretatione filiorum appel- latione nepotcs contincrentur. I. jufta interpre- tatione 201. ff. de verbor. fignif. juncl l. fxlii appeltatione 84, ff, eod. tit. tamen hoc in cafu reprafentationis privilegium folis fratrum filiis ac filiabus, & nulli alii ex hoc ordine venien- ti, adcoque ncc ncpotibus, fecundum antcdi- da, datum fuerit. Huic mox altcra adjungi- tur, qua non promifcue & omni in cafu hoc re- prsfentationis privilegium ccnfuit fratrumfiliis largiendum, fcd tum dcmum, cum hi fratrum filii cum fuis thiis eoncurrunt ; ait enim im- mediate poft propofitam priorem limitationcm» fed & ipfts fratrum frliis ttinc hoc beneficium con- ferimus, quando cum propriis judicantur thiis ma- fculis & fceminis, ftve paterni, five materni fmt. Qux verba nifi per modum limitationis propo- fita accipias , prorfus inepta in eo capite tau- tologia erit; cum m principio jam fatisdefini- tumfuerit, fratrum filios jure reprxfentationis cum fuis poffe thiis concurrere. Atque hinc etiam eft , quod Imperator in d. cap. 3. §. 1. fubjungit, fi vero neque fratres, neque fUiosfra- trum (ficut diximus) defunclus reliquerit, omnes deinceps a latere cognates in capita fuccedere, innuens hoc ipfo , non omni in cafu fratrum fiiios in ftirpes venire, fcd tantum in cafuan- te commemorato, feu, ficut dixerat, cum ncm- pe fratrum filii cum fuis thiis concurrebant; extra eum vero cafum , adeoque cum foli fuc- ccdunt, eos in capita vocari. Adde Ant. The- faurum decif. i6z. Sc plures citatos abAnton. Matthso de fucceffion. difft. 1 y. »«»;. 4. Qiiod autcm tales germanorum liberi foli cxiftentes •praeferantur fratribus dcfuncl:i confanguincis aut uterinis in fecundo gradu jundis , non fuffi- cicns ad evincendam in fratrum filiis ex jure repraefentationis fucceflionem argumentum eft: eo quod prslationis iftius ratio non cx fucccs- fione per reprafentationem, fed ex duplici vin- culo, quo rratmm germanorum liberi contin- gunt defundum, pctenda eft : adeoque, ficut ipfe frater germanus confanguincis i& uterinis potior fuiftet, quia & per patrem & per ma- trem defundo fratri germano jundus erat, li- cet confanguinei & uterini sequc in fecundq gradu effent, ita quoque fratrum gcrmanorum liberos lex non aliam ob caufam, quam pro- pter duplex fanguinis vinculum, fratribus de- fundi ex uno tantum latere jundis prxferre vo- luit. Et hoc eft, quod dicitur in d. noy. 118. G g g g <q>
|
|||||
|
Ad Senatusconsultui
quod in jurc proximusdicatur^ quemnemoan-
tcccdit: cum id tum demum admitti dcbcat, quaudo nulla indc abfurditas profluit: proutid hoc cafu futurum, fupra monftratum eft. 14. Csetcrum, cum in d. nov. 118. cap. 2,
&.iz"j.cap. i.apertedifpofitumfit, cumproxi- mis vocari adfcendentibus illos fratres, qui ex utroque parente funt jun&i defunfto; ncc us- piam jus tale concurrendi cum adfcendentibus datum inveniatur iis, qui ex unotantum latcre tlefuncttim contingunt, etiam confanguineis aut uterinis fratribus non rectc quishunc cum adfcen- dcntibus concurfum affemerit. Fachineus contro- verf. libr. 6. cap. 8. Sande decif. libr. 4. rit.8. defm. 4.Ant.Matthseus de fucceffiomb. difp. 14. num. 12. 15. Naturales parentcs quod attinet, pla-
cuit , in iis cafibus , in quibus filii naturales vocantur ad fucceffionem , etiam vice versa decentem patribus naturalibus dcvotioncm fer- vari , eademquc mcnfura , qua parentes pro- fpiciunt naturalibus liberis fecundum legem, compcnfari quoque parentibus, five in fucces- fionibus five in alimentis. noveU. 80. cap. 13. Inceftuofi plane & adultcrini parentes inceftuo- fis liberis nullo modo fuccederc poffunt, in- digni quippe hereditate eorum quorum nativi- tati tam fcedam maculam adfpcrfcrunt. Andr. Gayl libr. 2. obfeiv. 115. num„ ult. 16. Deficicnte etiam in univerfum linea ad-
fcendente , collaterales fuccedunt ; inter quos primo loco admittuntur fratres & forores, ger- mani germanxquc , ac cum his aliorum ger- manorum filii filisequc jure reprsefentationis. noveU. 118. cap. 3. novell. 127. cap. 1. non item nepotes neptesve ; cum Imperator diferte caverit , fe privilegium hujusmodi in hoc ordine cognationis folis prabere fratrum mafculorum acfce- mimrum filiis ac filiabus, ut in fuomm parentum jura fuccedant, nec ulli alii omnino perfona ex hoc ordine venienti hoc jus largiri, d. noveU. 118. cap. 3. in med, & rurfus infra in eodem cap. 3. repetat, fratris|i/»f hoc privilegium datum elfc: filiorum autem appellatione in. fenfu proprio nepotes comprehenfi non fint. §. ult. Inft. qui teftam. tut. dari ffoff. Quod fi nulli fratrcs ger- mani fint, fcd foli fratrum germanorum hlii, hos patruo defundo in capita, & non in ftir- pcs fuccedcre, verius eft; cum utique jure ve- teri nullum fucrit dubium, quin in linea col- laterali cefTaverit in univerfum reprsfcntationis jus, nec cum patruis fuis fratrum filii concur- rerint ad patrui defuncti fuccellioncm. Z. con- fmgmmtatis 3. /. ult. §. fed nec 2. & 3. C.de legitim, hered. atque infuper foli exiftentcs fra- trum prsedefunctorum filii patruo defundonon in ftirpes, fcd in capita fuccefferint. l.poftcon- fanguineos z. §, hac hereditas'%. ff. de fuis & le- git. hered. arg. /. 1. §. ult, ff. fi parshered.pet. ex quibus omnibus nihil jure novo a Juftinia- no mutatum invcnitur , pmcr id > quod fra- trum filii cum fuis poffint thiis fcu patruis ad |
|||||
|
KXVIII.
bant fratrum filii) omnino exclufi erant. Sed
nulla fequela eft; cum ipfis dederimus jus con- currendi cum fuis patruis jure rcpraefentatioms, ergo & , cum foli funt , ac patruis defuncti praferuntur, eos ex jure repra'fentationis in ftir- pes , & non in capita vocari. Qiiod eo ma- nifeftius cft , fi confideres, nufpiam in jure ap- parere , quod jus repra*fentationis introdu&um fuerit, ut illi, qui eojure fuccedunt, aliisan- teponercntur, fedtantum, utconcurrerent cum aliis, qui gradu proximiorcs erant, & a qui- bus, ni ipil parentem defunc"tum reprsefentas- fent, cxcludcndi fuiflent tanquam graduremo- tiores. Leve vero eft , quod urgetur, nepo- tes folos exiftentes avo in ftirpes & non in ca- pita fuccedere. /. nepotes 2. C. de fuis & legit. hered. Perperam enim a difparatis illatio fit. Nepotes avo in ftirpes fuccedcre non mirum, quia in linea defcendente gradus non qnxritur nec proximitas fpeftatur. mvell. 118. cap.i.§, ult. lnjiit, de heredit. ab inteftato. cum contra in linea collaterali proximitas graduum femper attendatur, exceptis illis calibus, qui nomina- tim in lege definiti funt. Neque rationcm anim- adverto, cur Vinnio in feleftis qu&ft. libr, z. cap. 30. vifum fuerit huic fententiaz j prius a fe defenfas , repudium mittere ; cum id, quo fe prsecipue motum profit-*cur , tanti non fit, eique jam fupra abunde fatisfa&um fuerit. Q110- ties autem ob inccrtitudinem, an frater abfcns jam mortuus an adhuc fuperftes fit, incertum quoque redditur » utrum fratrum filii , praeter illum abfentem foli fuperftites, in ftirpcs an in capita fuccedere debeant, magis in ftirpes fuc- ceilio intcrim delata vidctur; co quod in dubio vivere quifque pra*fumitur , ad ccntum ufquc annos, quamdiu is , qui mortem alicujus pro intentionis fua' fundamento allegat, in ejus de- ficit probatione. arg. /. ut inter 23. C. de fa- crof.eccleftis. l.an ufusfrucltts }6. jf. deufufrutlu. Ant. Faber Cod, libr. 4. tit. 14. defyn. z. D. Somercn de repr&fentatione cap, 3. feB. 1. num. 12. 17. Quod fi neque germani fratres neque
germanorum filii fint, confanguinei & uterini promifcue vocantur , fublata inter agnatos & cognatos hac in parte differentia. d. novell. 118. cap. 3. cum jure veteri nullo modo uterini ad fucceffionem admitterentur, tanquam non ag- nati fed cognati ; & e contrario confanguinei concurrerent cum germanis, quippe tantum fuccedentibus tunc ex co, quod per patrem ger- mano fratri conjundi eflent; fic ut olim ilb duplicis fimplicifque vinculi diftindio , & inde nata praelatio, ignota fuerit, jure demum no- vellarum poft fublatam intcr agnatos ac cogna- tos differcntiam induda. /. 1. C, de legit. he- redibus, Gajus Jnftit. libr. z. tit. 8. §. 4. Nec dubitandum videtur , quin & fratrum confan- guineorum aut uterinorum praemortuorum fi- lii una cum fuis patruis aut avunculis ex jure reprz-
|
||||||
|
^oo L i b. X
cap. 3. unde confequens cft, ut, fi forteprav
mortuus frater cujus filii vivunt, pcr utrumque parcntem nunc defunc"te perfona* jungebatur, fupcrftkes autem fratres per patrem folum for- fan , aut per matrem ei jungebantur , pr<tpo- mntuv iftius ftii propriis tbiis, licet in tertwfmt gradu, fuut eorum parens prtponeretur, fi vtve- ret > id eft» ex eadetn duplicis vinculi ratione, cx qua & pater fuiflet pr£efcrendus; ficut e con- trario, fi fuperftcs fit fratcr ex utroque paren- te conjunctus defun&o, prxmortuus autcm per unum parentcm, hujus ftii ab hereditate excltt- 0 di dicuntur, ficut ipfe, fi viveret, ab herediu- te excludebatur. d, nov. 118. cap. 3. ante med. Ac licet verum fit , in eo cafu , quo fratrum filii cum fuis concurrunt thiis, cos jure reprae- fentationis fuccedere, ut poffcnt thiis exxquati effe» tamen ratio , cur cum Thiis ex utroque parcnte jundis concurrerent per reprsefcntatio- ncm, &ita fratribus uno tantum exlaterejun- (5lis anteponerentur, non alia fuit, quam du- plex illa conjun&io fanguinis , qua* , uti fra- trcm germanum fccit praeferri confanguineo vel uterino , ita quoque filios ejus , jure quidem reprxfentationis omnino indigentes , ubi cum thiis gradu proximioribus concurrere debebant; at tali jure feu fi&ione nequaquam opus habentes, ubi foli exiftunt,non offendentes alium gradu pro- ximiorem, cum tanquam in eodem pofiti gradu concurrant. Sed & ex eo, quod hi fratrum filii fo~ li exiftentes potiores funt ipfis patruis germanis defuncli, qui tamen & ipfi in tertio gradu funt, . juxta d.novell. 118. capi 3. in fneprincipii. non fatis firmatur in ftirpes fucceflio in fratrutn fi- liis folis exiftentibus:«cum illud itidem jurire- prsfentationis tribuendum non fit, aut ejus fup- ponat neceffitatem; fed potius ex eo profluat, quod, quemadmodum in lineareitidefcenden- tcs praferuntur afcendentibus, licet in pari aut propiore gradu conftitutis, ita & in linea col- •laterali vifum fuerit legifiatori , potiorem efle oportere caufam eorum , qui liberorum loco funt, quales fratrum liberi, quam corum, qui parentis loco habcbantur , quales funt patrui ejus, qui defun&us eft. /. fororU proneptem 39. /. nuptia confiftere 53. ff. de ritu nuptiar. Nec cft , quod in contrarium urgeas prefllus illam Juftiniani argumentationem, quandoquidem igi- tur fratrk & forork ftiis tale privilegium dedi- tntis, ut In propriorum parentum fuccedentes lo- cum, foli in tertio conftituti gradu, cum iis, qui in fecundo gradu funt, ad bereditatem vocentur, iliud palam eft , quia thiis defunfti mafculis & fceminis, five a patre jive d matre, proponumm, fi etiam illi tertium cognationis funiliter obtineant gradam. Etenim non alia ratiocinii iftius vis eft, quam haec, quod, cum placuerit, fratrum filios cum thiis concurrere, rnanifefta ratione sequum fit, illos patruis defuncti , licet in ter- tb gradu pofitis, potiores effe, quippe qui pa- itrut 3 fratribus defundi ( quibufcum concurre- |
||||||
|
Ad Senatusconsultum Tirtullianum &c. 6qx
|
|||||||
|
rcprxfentationis ad patrui vel avuncuH defuncli
veniant fucccflioncm: eo quod hoc jus rcpra- fentationis in linea collaterali filiis fratrum pra> mortuorum dcmum indultum invenitur, poft- quam primo de germanorum & deinde fecun- do ordine de confanguincorum atque utcrino- rum fucceflione aclum fuerat; fubjungitur cnim ilico fine ulla inter fratrcs diftinctione , adco- que cum rclatione ad fratres omncs, dequibus jum actum erat , fi dejunlto fratres fuerint, & alterius fratrii aut fororis pramortttorum filii, vo- cari ad hereditatem iftos (um de patre & de ma- tre thiis, mafculU & fceminis &c, Et fane, fi nullo in cafu filii talis fratrispredefuncti, uno tantum parente jun<5ti , potuiffent jure rcprse- fcntationis concurrere cum thiis fuis , altero tantum parente defunctum contingentibus, in- eptutn prorfus atque fupervacuum fuiffet, quod a Juftiniano cautum fuit, eos a fratre derun- €t\ per utrumque parentem jun£to excludi, ficut ipforum parens, ft viveret, excludendus fwffet, d. noveil. 118. cap. 3. fere in med. Nec in contrarium facit , quod Imperator de hac agens in tranfverfali linea rcprasfentatione» dixerit, prsemortuorum fratrum filios vocariad bereditatem cum de patre & matre thiis mafcu- lis & fceminis. nov. 118. cap. 3. fert in pr. thii autem de patre & matre effe non vidcan- tur > qui uno tantum parente juncti funt. Non enim in verbis illis exigitur, utfimul de patre & matre thii fint; adeoque vocantur cura thiis de patre , fi confanguinei frnt ; cum thiis de matre, fi uterini; cum thiis dc patre &matre fimul, fi ex utroque parentc juncti fuerint. Nul- Jis vcro exiftentibus fratribus confanguineis aut iiterinis, fed folis eorum filiis, in capita hifce fucceflio defertur, eodem modo iifdemque ra- tionibus, quibus fratrum germanorum liberos folos exiftentes in capita, & non in ftirpes fuc- cedere, fupra adftru<ftum fy.it. 18. Ubi autem confanguinei fimul cumute-
rinis eorumque filiis fratri per unum parentem conjuncto fuccedunt, xque hic, ac in linea ad- fcendcnte, omnes promifcue ad univerfum ve- niunt dcfun<5ti Patrimonium , ^qualiter inter eos dividendum 3 nq^ue hic patcrna confan- guineis , materna uterinis cedunt ; eo quod promifcue fine ulla diftindtione vocati fuerunt, qui ex uno parente conjun&i funt defuncto. d, novell. 118. cap. 3. fere in pr. atque infuper omnem inter agnatos & cognatos differentiam quantum ad fucceffionem ab inteftato Impera- tor fublatam voluit. d. novell. t i$.cap.4. quod verum non cffet, fi paterna confanguineis, ma- terna uterinis jure fucccflionis acquirerentur, dum longc plus a patre quam amatre, autvi- cc versa, potuit profeftum effe, aut plures ad patcrna quam ad matcrna concurrere, atque ita • capere portiones plane inatquales. Quibuscon- fcqucnseft» ut jure novoabrogatumccnferide- beat, quod ante cautum fucrat in i de eman- |
cipatis 13. §, ult. ff. de legitimishered. Vinnius
felett. quaft. libr. z. cap. 31. D. Joh. a Some- ren de reprafentatione cap. 4. num, 8. 15?. Natftrales quod fpe&at fratres , fi per
patrcm tantum fibi inviccm connexi fint , ex pluribus forte nati concubinis, non eodem tem- uore , fcd fucceflive a patre nutritis , nullum inter eos locum fibi vindicare potcft fucceflio- nis' inteftatx jus. Sicut cnim patri haturali, pcrqueminterfe connexi funt, regulariternon fuccedunt, ita longe minus fibi inviccmabin- tcftato hercdes efficiuntur. Sin per matrem conncxi fint, uti una cum legitime natis ad ma- ternam vocantur fucccflioncm, fccundum ante expofita, ita quoque ,inter fe fucceflionis intc- ftatae jura habent , five ex eodem, five ex di- verfls patribus eos conceptos ponas, dum ma- ter eorum aliis atque aliis temporibus in plu- rium concubinatu fuit. Idemque in fpuriis ex eadem matre natis jus eft. I. hac parte z, l. fi jpuritu 4. ff. unde cegnati. Qux adeo vera, ut, fi maxime ftatuto cautum fuerit , ne naturales cognatis maternis fuccedant, ad fratrumtamcn naturalium, pcr matrem jun&orum, fucccffio- nem admittendi fint; cum in proprio fenfu cognati & fratres diftin<5ti fint, ut docet Lam- bert. Goris adverfar, tracl. 3. cap, 5. Exdam- nato plane complexu prognati fibi invicemfuc- cedere nequeunt ; cum cnim ncquc patri ne- que matri, per quos fibi connexi funt, ab 111- tcftato poffint heredcs efle j ut fupra monitum num. o. confequens eft, ut ncc per patrem nec per matrem junclis fucccfli^rcs fint. 20. Poft iratres & filios fratrum deficientes
in eafibus, quijamin fuperioribusdifcuflifunt, regula in hoc ordine collateralium generalis eft, omnes deinceps a latere cognatos ad heredita- tem vocari fecundum uniufcujufque gradus prae- rogativam, ut viciniores gradu reliquis pra-po- nantur, &, fi plures_ ejufdem gradus invenian- tur, fecundum pcrfonarum numerum inter eos, adcoqueir^capita, hereditasdividatur. d.noveU. 118. cap. 3. §. 1. abfquc ulla diftincTiione, an duplici an fimplici vinculo defuniftum contin- gant; autanagnati, an cognati fint. d. novell, 118. cap. 4. quod & plurmus firmat autorita- tibus D. Joh. a Somerem de reprafentatione cap, 4. num* 10. Ex quibus variarum quseftionum decifio pcndct: nam & fi fratrum germanorum liberi foli cxiftentes pi^eferantur patruis germa- nis eius, qui defunclius eft, utcunque in aequali feu tertio utrique gradu fint, quia id aperte in d. mvell. 118. cap. 3, infine principii cautum eft; tamcn dubitari non oportet, quin patrui germani illius, qui dcfunclus eft, in capita cum fratrum defuncti confanguineorum & ute- rinorum filiis concurrant, tanquam in pari gradu pofiti, & a regula fuperiore nufpiam excepti. Simili modo patruorum confanguineorum ■ & uterinorum defundi cum germanis patruis con- curfus eft; dum omnes in pari gradu funt,adeo« Gggg : que |
||||||
|
L 1 b. XXXVIII.
|
|||||||
|
agnatos tum cx lege duodecim tabularum, tum ...
f ex ipfo prxtoris edicto ultra gradum feptimum fuifle ad fucceflionem ab inteitato vocatos. Ari autem & ultra dccimum gradum defundo jundi collaterales agnationis aut cognationis jure fuc- cedere poffint, varia Interprctum opinio cft, negantibus id aliis, aliis affirmantibus: quorum etiam poftcriorum fententia probabilior, tum, quia juftinianus in d. novell. nS.cap. 3,6*4. fimplex & uniforme inducens in collateralibus fuccedendi jus, nullam talem ad decimum gradum reftridionem propofuit, fed generaliter omnes a latere cegnatos fecundum aniufcujufque gradus prarogativam ad bereiitatem vocavit. cap. 3.^: 1. tum quia ne veteri quidem jure Romano talis ad decimum gradum limitatio propofita fuit. Etenim, cum in §. ult. Inftit. de fucceff. cogna- tor. dicitur agnationis quidem jure admkti altquem ad hereditatemi licet decimo gradu fit, gradus decimus non reftri&ionis > fcd tantum exempli caufa ponitur, ut intelligeretur} agnatorum fuc- ceflionem nonita, uti cognatorum, adgradum feptimum limitatam effe, fecundum apcrtam ho- rum oppofitionem in d. §. ult. comprehenfam; adeoque fi, quod rarius, agnati apparcrent in undecimo vel ulteriore gradu defunctum con- tingentes, a. fucceflione repcllendi non forcnt, dum nufpiam exclufi funt. Qua ratione etjam in l. pen. M tmie cognati Papinianus fcripfit, oftavi gradus%gnata jure legitimi heredis, etfi non extiterit beres , pojfejftonem deferri ; ut proximo autem cognato non deferri ; quo in loco oclavi gradus mentionem exempli tantum gratia occur- rere, nemo negaverit; cum & decimi gradus agnatus admitti dicatur in rf.§. ult. Inftit.de fuc~ ieff. cognat. Porro utrobique non niii per modum exemplioctavum decimumque gradumind. tex- tibus proponi, etiam inde manifeftum eft, quod in l.unic. C.undevir &uxer. ab Imperatoribus refcriptum fuit, maritum & uxorem ab inte- ftato invicem fibi in folidum pro antiquo jurc fuccedere, quoties defuit omnis parentumy libe- rorumve, feu propinquorum legitima vel naturd- lis fuccejfio: quodque a Juftiniano traditum , inter mafcuhs quidem agnationis jure bcreiitatem\ etiamft langijfimo gradu Jf«*, ultro citroque capt. §. caterum 3. in pr. Inft. de legit. agnat. fucceff. (quibus fimilia occurruntiw §. ult, lnftit.de fer~ vili cognatione.) ac denique, quod, cum de agnatis ageretiir, qui poft confanguineos ad he- reditatem admittendi erant > Ulpianus ad agna- tos tales retulit patris fratrem, qui patruus ap- pellatur, deincepfque cateros, fi qui funt, btnc artos in infinitum. I. poft confanguineos 2, §, i. juncl:. pr. ff, de fuis & legit. bered. Uti autem ha?c fententia in Gallia reccpta eft, ut & deci- mo gradu uheriores fifcum cxcludant , tefte Groenewegio §. ult, Inftit. defuccejf. cognat. poft alios ibi citatos; ita quoque moribus Hollan- dise eam obtinere verius eft. Non obftante eo» quod idem Groenewegen d. /oto.poftGrotium manud.
|
|||||||
|
quc & hiccafus, fpecialiter hauddecifus, dis-
pofitioni regube fuperioris fubjectus eft. Fra- trum quoque confanguineorum filios potiores cfTe ncpotibus fratrum germanorutri» quippe graduremotioribus,exeademregulafponte fluit. Sed & confanguineorum ac uterinorum nepo- tes cum germanorum nepotibusviritimconcur- rere, tanquam ih pari gradu conftitutos, re- guk fepius memorata: conveniens eft. Idcm- que de aliis fimilibus judicium efto. 21. Extra lcgitimum matrimonium proge-
niti collaterales, puta naturales aut vulgoqus- fiti, cognatis quidem ex linea materna junctis fuccederc poffunt, una cum aliis legitime na- tis in eodcm gradu pofttis: at nequaquara jun~ clis per lineam patcrnam, ntS id in hoc aut illo loco fpeciali privilcgio indultum appareat: ficut ncc vicifiim i!li his. Et fi quidem ex dam- nato complexu natifuerint, neque maternsne- que paternae lineae cognatis eos fuccedere potTe verius eft, fecundum ea, quat de fratribus na- turalibus & ex coitu damnatoprognatisjaraan- te tradita num. 19. Hugo Grotius manud. ad hmfprui. Holl. tibr. z. cap. zj.mtm.ult.&cap. gr. mm 4. 5.6". Groenewegeti ad %,q.Inftit. de fucceff. cognat. Ant. Matthxus parcemia 1. num. iq. 20. Leeuwen cenf. for. part. 1. lihr. 1. W.% num. 10. &libr. ],cap. ij.num. 11. Carpzovius iefn. forenf. part. 4. con^it. 28. de- fm. 6.7. Adde Refponfa Jurifc Holl. part. 1. confil. 135. circa med. & part. 2. conftL 20"5. Quod fi legitimati fint, fi quidem per fubfe- quens matrimonium, a. cseteris legitime natis quantum ad familis, agnationis ac fucceflionis jura feparati non funt; prout de liberisnatura- libus per nuptias legitimatis id fupra adftruclum fuit num. 10. Sin refcripto Principis, jure quidem civili collateralibus per lineam patcrnam junais promifcuc videntur fuccefliffe , ratione hereditatum poft legitimationem demum delata- rum, ficut ipfis viciflim linea? paternse cognati fucceffores erant: fed noftris moribus ita legiti- mati non aliis linese paterna: agnatis ab inteftato heredes funt, quam qui in legitiinationcm re- fcripto fa&am aut; taciendam confenferunt; ficut e converfo foli quoque in legitiraationem confentientes linese paternae cognati legitimatis refcripto heredes ex lege fiunt; fecuridum tradita mtit.de concubinisnum, 14. Si vero per obla- tionemcuriae, nulli patris collaterali fuceedunt, utantedidumwwi/. 89. cap.q. 22. Cseterum reftri&a non videtur collatera-
Vium fucceflio ad gradum decimum agnationis, aut gradum feptimutn cognationis, fed primo quidem id, quod ofim edi&o prastoris de bono- rum poffeflione unde cognati ufquc ad fepti- nuim gradum concedenda cautum fuit, in §. ult. Inftit. de fuccejfione cognat. jure novo fublatum cenferidebet hoc ipfor quointeragnatos&co- gnatos exajquatio ratione fucccflionis fa&a fiiitj dum conftat tx l §. ult. de fuccejf. cognat. |
|||||||
|
m Tertullianum &c. 6o%
24. Huic vcro conjugum fucceflioni ex edi-
&.o Juftinianus jure novo adjecit aliam, qua uxor inops & indotata(non itemmaritus, ab- rogata noVeU. ^.cap. 6. §. 2.) fucceditin quar- tam proprietatis plcnae bonorumraaritianteom-" nes adfcendentes Qc collaterales, fi hbcri defi- ciant: liberis vero mariti fuperftitibus, vcnit tantum in quartam ufusfruclius, quoties pau- ciores fiint quam quatuor, in virilem vero , fi quatuor autplurcs fint, prQprictate HberJs re- fervata. mvell. 117. cap. 5. Quae autem inops fic, arbitrio judicis «ftimandum videtur, cum nufpiam id Iege dcfinitum appareat: dummodo meminerimus, inopemdicinonpofleeam, qua; patrem locupletem habet; eo quod pater &ad dotem & ad alimenta inopi filise prseftanda in- vitus compelli poteft, fecundum ea, quas in tit. de jure dot. num. 10, & feqq, tra<5fota funt. Illud plane in hac fucceflionis fpecie fingulare eft, quod ea quoque inopi uxori deferatur, etiamfi condito teftamento maritus decedat, cum in d, novelL 117* cap. 5. haud diftinguatur, utrum teftatus an inteftatus ultimum diem clau- ferit; & in nov. 53. (Ap>. 6. in medio primipii Imperator fuppleri juflerit, ubi vir aliquid, fed minus quam portionem a. lege definitam, le- gaverit; atqu.e infuper Imperatoris intentio fuc- rit, ut inopia conjugis per diyitias falvetur alte- riusj uthabet mveU. 53. cap, 6. in fine. ac de- * jtjiquc portiones hafce uxori cedere lex etiam tunc ,voluerit,, cum markus necdutn mortuus eft, fcd fine causa legibus cognita eamexdomofua projecit; fjc ut eo cafu nc mors quidem mariti expe<5tanda: fit, fed ipfo tempore expulfionis uxor capiat, qu«a lcgefibidata funt. d.novdl, 117. cap. 5. circA fin. S,cd & fecundo, cum vulgo illi, quibus a lege dcfcrtur inteilata fuc- ceflio, poflint ab ea depelli, inftitutis tcftamcn- to heredibus extraneis. atg. /. cqnficiuntur 8, §. fedideo 1. ff. dejure codicilLmriQn, cum hxc velut portio qusedam legitima fit, per quam uxori adverfus inopiam a principali providentia pro- fpicitur, magiSeft, ut ncc exprefsa mariti vo- luntatc, teftamento dcclarata, . mulieri adimi poflit; eo modo , quo neque liberis ncque pa- .rentibus legkima portio teftamento recle aufcr- tur, ncque adrOgatis impuberit>us ea, aux ex divi Pii conftitutione debita eft. tot, tit, Inft, de exberediliber,nov 11 p capi 3.4.§,cumautem 3. lnftit. de adopt, junB:. I. fi adrogator 22. §. 1. ff. de adop, Ac proinde, ficutliberipertc- ftamentum paternum a reliqua cjus excludi pos- funt hercditate., fi modo legitima ipfis rclicla fuerit; ita quoqUe marito liberum cft, tefta- mento condko uxorem inopeni removerc ab lie- redkatc fua, qu«uxori per bonorum pofleflio- nem, unde vir & ttxor» defertur; dummodo legitimam fllam, qu# fupra definita eft ,. pof- tionem ei falvamfecerit; praefertimcum fecun- dum ante dicla portio talis etiam uxori inopi, per maritum fine ratione expulfae, debeatur; G S g g l *Ha*
|
||||||
|
Ad Senatusconsultu
mmui. ad jurifprud, HeU. Hbr. %. cap, 30. inpr.
fcripftt, eos, qui iilcra gradum funt deeimum, a. fifco excludi. Nititur enim id erroneo fun- damento, quod nempe ita jure civili receptum fit,, ut diferte Grotius: cum tamen jam fu- pra contrarium exjuris Romani lcgibus abim* de adftru<5tum fit. Atque hincetiam apud Neo- ftadium Curia fupr. decif. 7, poft med. afleritur, quod nemo id, quod de decimo gradu traditur, fiittitatum meminerit; fed contra obfervatum r ut qui vel longiffmo cognationis gradu defunclum at- tigerint, exclufo conjuge fuperftite, ad fucceffio- nem defuncli femptr fwtadmijfi, ■ acautor eft An- tonius Matthsus de fucceffion. difput. ult. de di- vortio legttm & ufm num. 6<$. plerofque hacin parte jus commune fequi, admittentes cognatos in infinitum. 23. Sinullicollaterales inveniantur, conjux
conjugi fuccedit ex edi<5to prsetoris pcr bono- rum pofleftionem unde vir & uxer, fimodo ve- rum fuerit matrimonium, & morte diffblutum; fecundum dicTa in tit. unde vir & uxor. Quod fi divortium quidem interceflerit, fednonjure, adeoque duret adhuc matrimonii vinculum, dum lex divortium pro infe&o habet, nectunc fucceflioni inter virum & uxorem locus eft. /, tinic, §. 1, ff. unde vir & uxor. Sed&, ilcon- jux conjugem occiderk, maritus*uxorem, non tlubium, quin occidenshereditate conjugis oc- cife indignus fit, non tantum, fi nullam 00- cidendi caufam habuerit, juxta /, fi ab boftibus 10. §. 1. ff. foluto matrimon. verutn etiam, fi fortc in adulterio deprehenfam. Licet cnimpa- tri datum fucrk jus occidendi impune filiam adulteram una cum adultero , in ipfo crimi- ne ; ac maritus quoque adukerurn vilem & abje&um domi fuse inventum jure perimat. L quod ait lex z-$. I 24. /. nihil interefi 32. ff. ad leg. Jul. de adulier, autlh fi quis C. eod< tit. nulla tamen lege marito poteftas uxo- rem ipfam adiflteram, fic deprehenfam, occi- dendi indulta apparet; fed id unum ei injun- <5tum, ut, fi adulterum occiderk» cujus occi- dcndi jus habcbat» uxorem fine mora dimittat. I. mafito quoque 24. §. & pracipitur 1. ff. ad leg. Jul. de adulter. Et fi quidem impetu tra~ £tus doloris, quem temperare diflicillimum» uxorem in adulterio deprehenfam occiderit , exilio eum puniendum efie, remifsa fola, ordi- naria, legis Cornelise pcena, referiptum fuit. /. /1 adulterium 38, §. lmperator 8. ff. adleg. Jui. de adulteriis. I. Graccbus 4. c. eod* tit. I. i.§. ult. ff. ad leg. CorneL deftcariis. Cum ergo cae- 'des flla uxoris crimen fit, confcquens cft, ut, cmemadrhodum sequum non fuit vifum, mari- tum ob facinus fuum dotem uxoris lucrifacere, ita quoque iniquius jtidicari debeat, illum ad nniverfam ejus venire fucceflioncm. arg. d. I. 10. §. 1. ff. filuto mammon. jun<5t. I. indignum *ffe K l, fi mimicitk 9. ff. de bis quib. ttt in- dignii. |
||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
||||||||||
|
6o4
|
||||||||||
|
atque etiam fuppleridebeat, fiper maritumali-
quid, fcd minus quam eft portio lcgedefinita,
lcgatum fucrit, legato fcilicet in portionem
imputato, d. nov, 53, cap. 6. in nted. principii
auih. pr&terea C, unde vir & uxor. quod uti-
quc indicium eft, non a voluntate aut benevo-
icntiamariti,fedafola legis providentia, portio-
nishujus praeftandje profluere ncceilitatem. Andr.
,Gayl libr. 2. obferv. 86. num. 17. His vero
pofitis, rationi confentaneum videtur, feren-
dum non cfle, fi maritus, qul teftamento effi-
• cere non poterat, ne uxori fuaportio falvacs-
fet, a&u inter vivos bona alienaverit ne uxor
quartam habcat, fed probato fraudandi propo-
fito, utilemuxoriad exemplum patroni, libero-
rum, impuberis adrogati, fimiliumque ad re~
vocanda fraudulenter alienata a&ionem dari.
arg. tit. C. deinoffic donat. I. ult. & tot. tit.ff.
fi qtM in fraudem patroni. juna. I fraudis in-
terpretatio 79. ff. de reg. juris. ne in poteftate
rnariti fit, redigere uxorem ad mendicitatem;
ut inquit Anton. Mattlmis de fucceffion. difput.
i<, num. 19. Quinimo, cum nemo ex alieno
deli&o regulariter pcena* fubjiciendus fit, l. cri-
men vel 26. ff. de peenis. l.generali mandato 34.
§. ult. ff. de ritu nupt. videtur defcndi pofle,
necdelinquendo, & ita publicationem bona-
rum inducendo, maritum efficerc, quo minus
nxori inopi haec portio feparetur. arg. /. quis-
qtiis 5. §. uxores <_.C.ai leg. Jul. majeftatis. I.
fi qais poftbac 9. C de bonis profcriptorum. Andr.
Gayl Ubr. 2. obferv. 86. num.17. Ant. Mat-
thams defucceffion. d. difput. 15. num. 2 1.
if. Quod fimulier, qua* priori marito nup-
ferat inops & indotata, poft obitum ejus ad vota fecunda fefe contulerit, liberos non habens primi thori, adhuc re&e quartam proprietatis plense a mariti primi petit hcredibus: eo quod lex ipfi hanc dedit portionem, & primi mariti heredes protinus a morte ejus effecit talis par- tis debitores: neque juftum, ut mulierjus qu#- fitum perdat, ubi kx non aufert: non aufeit autem, quia nulli extant liberiprimimatrirao- nii, propter quos, & in quorum gratiam po- tiflimum pcense fccundarum nuptiarum indu<5te funt. Nec eft, quod dicas, imputare illam ibi debere, quod non maturius egerit, ante- quam per nuptias fecundas prioris mariti me- tnoriam depofuerat, & animam ejus contrifta- verat, ut ait Impcrator in novell. 22. cap, 43. Etenim, cum lex mulieri non impofuerit ne- ceffitatem agendi intra certum tempus, autan- te nuptias fecundas a fe contra&as, confequens cft, arbitrio ejus reli&um fuifle, quando quar- tam alege fibi datam perfequi velit: & hyper- bolica locutione ac rhetorkatione Imperator uti- tur, quando animam mariti per fecundas uxo- ris nuptias contriftari afferit; unde argumenta non re&e ducuntur. Plane fi a mariti prioris heredibus hanc quartam confequi nequiverit, atque ita adhuc inops 8c indotata viri fecundi |
||||||||||
|
nuptias fecuta fit, ex viri fecundi bonis portio-
nemhanc petere non prohibctur; ctimratio le- gitimae hujus partis indua^, puta' mulieris ino- pia, adhuc fubfit, adcoque inopum confugis per divitias dteriui falvari, fas ac aequum videatur. • 26. Qus omnia plenius exponere vifum fuit; cum moribus hanc portionis perceptioncm in univcrfum fublatam non efle, colligi poflit ex iis, quje habet D. Joh. a Someren de jure no- vercar. cap. 10. num. z. Quibus vero in lo- cis, & quarum gentium moribus, nunc ob- tineat, ut conjux ante omnem familiac divifio- nem ex bonis mobilibus quxdam praecipiat, & quaenam illa fint ? quo modo alibi ex ftatuto ha- beat proprictatem mobilium; alibi ufumfruclum mobilium &*acqusftuum ; alibi ufumfruclum omnium bonorum, &c. tradit Simon van Leeu- wen cenf.for. part. 1. libr. 3, cap, l^.num. 13. 14. & feqq. Et an ratione praccipiendorum per conjugem fuperftitem interfit, utrum conjuges regionis illius , in qua id obtinet , cives , an tantum incolz fint ? An tantum ex commuiii- bus , an vero etiam ex propriis conjngis de- fundi bonis, aut ctiam ex profeditio filiifa- milias peculio, quod parentibus acquiritur, pra^- ceptio talis fiat ? An lucra talia capiant conju- ges , fi ex loco , ubi jus tale viget, alio mi- graverint, domicilio tranilato ? & an teftamen- to conjugis defundi poffint adimi ultimo fuper-* ftiti? aliaquchis fimilia expofita videri pofliint apud D. Joh. a Someren de jure novercar. cap. io. num. 3. & cap. 10. fett, 1. num, 3. #4. Chrift. a Rodenburch de jure conjugum tracl. prdimm. de ftatutor. diverfit. tit. z. part. z.cap. 4. num. ult. & tit. 4. part. 2. cap. 2, num. uitm In Hollandia conjugem conjugi ob deficientem cognationem nullo raodo fuccedere, fed fifcum potiorcm eflc, autor eft Neoftadius Curu fupr, decif. 7. Hugo Grotius manudutt, adjurifprud. Holl Itbr. 2. cap. 30 num. 3. 4. Abr. a¥er fel de connub. fociet. trafli. z, cap. 4. num. 11* Groenewegen ad auth. puterea. C. unde vir & uxor. Quod & de Gelria; moribus aflerit Fre- derkus a Sande de feudis GelrU traU. i.tit. 3. cap. 1. § 1. num, ult. Sed cum hanc deGel- rtae moribus aifertionem in dubium revocaverit, & conjugum fucceffioncm in ea regione ple- niflime adftruxerit Lamb. Goris adverfar. traSt, 3. cap, 12. num. 11. & feqq. ufque ad finem, fimulque probet num. 10.(^*21. invariisGai- lise & aliis locis adhuc illibatam feryari hanc conjugum fucceffionem; & ex aequitate Ultra- jedli uxori inopi defendat jus quartae ufusfruclus in bonis mariti ex noviflimo Juftiniani jure AmpHff. D. Someren de jure novetcarum cap. 10. num. 2. hinc non perperam tentari poflc cxiftimo, in dicecefi quoque Ukraje&ina hanc conjugum fucceffionem poft cognatos edi<9:o prstoris indudam, haud eflc refpuendam; ra- tionibus fcilicct magna ex parte iifdem, quibus & Lambertus Goris loeofupracitatoiddeGel- ti«
|
||||||||||
|
■■■-'■-^■-........■......■-<-"
|
||||||||||
|
Ad SenatusconsulTum Tertullianum &c. 6q$
|
||||||||
|
tlx conjugibus adftruftum ivit ; conliderato
pra'fcrtim eo, quod jus inteftatas fucceffionis Ul- trajedihse cum Gelrica coincidit in plerifque, ac iifdcm fere definitionibus confiftit, notante Simone van Leeuwen cetif for. part. i. libr, 3. cap. 17. nutn. 4. Et quamvis in ea Hollandis parte, qus jure Scabinico utitur, illam conju- eum fucceffionem tucri temerarium fucrit; tum ' quia jus Scabinicum nihil cum illo fuccedcndi ordine, qui juris civilis cft, commune habet, fed pro fundamento fubftemit, bona dcbere re- verti ad latus, unde , profe&a, adeoque non oportere ex familia conjugis dcfuncti ad conju- i?is fuperftitis fiimiliam tranfire ; tum etiam, quia Ordiaes Hollandiae jus civile fucceffionis intcfta- tz aperte abrogarunt, ac proinde cafus omiffi non ex jure Quiritium, fed potius ex antiqui juris Scabinici principiisdefinicndifunt. politica ordinatio anni 1580. art. 19. Hugo Grotius tnanud. ad jarifprud. Holland. libr. 2. cap. 28. num. 25. tum denique quia id ita judicatum fuitfecundumNeoftaoium d. decif curia fupr. 7. in cafu tali, in quo domus mortuaria crat in tirbc Delphcnfi, quse jure Scabinico regitur: taraen non incongruum fuerit, adhuc illam ju- ris civilis inter conjuges fucceffioneminillade- fcndere Hollandise rcgione, qu;E juris Aefdo- mici, prout illud reformatum fuit, ./ucceffio- nem amplexa eft; tum quia talis inter conjuges fucccffio ab sequitate merito commendabilis ha- betur, per ea, qu« a Lamberto Goris d. cap. I2.in mediumallatafunt; tumpraecipue, quia placitf Ordinum Hollandise 18 Dec. 1599. (jus reformatum Aefdomicum contincnte ) cau- tum fuit artic. 14 omnes fucccffiones, dequi- bus in ifto placito nihil fuit definitum, fecun- dum jus civile fcriptum rcgendas ac dcfiniendas effc; nihil vero ibi de conjugum fucceffionc difpofitum eft. 27. Poftbosomnes fifcusfuccedit, tanquam
in bona vacantia. Confer Lambcrt. Goris ad-
verfar, tratt, 3. cap. 12. num. 1, & feqq. aii
mm. 11. fi modo non plus fit in asrc alieno,
quam invenitur in patrimonio; cum bonanon
intelligantur, adeoque nec vacantia concipi pos-
jint, nifi quae dedu&o xxc alieno fupcrfunt. I.
fubfignatum 39. §. bona 1. ff. de verb. fgnif. ac
proinde, fi patrimonium dcfuncti folvendo non
iit, vel faltcm ita objeratum , ut inde fifco nihil
acquiri poffit, magis eft, ut fifcus illud non
agnofcat, fed creditoribus diftrahendum per-
mittatur. arg. I, 1. §. <tn bona 1. ff. de jure
ffci. I. ergo quamditt 4. §. fi bona 20. ff. de p-
deic. libertat. Si tamen apud nos altcrutra for-
te linea deficiat, dum ex jure Scabinico refor-
mato anni 1580. hercditasin duas partes sequa-
lcs dividenda eft , quarum pars una materna: al-
.tera paterna: linex ccdit, non videtur fifcusad
dimidiam tanquam vacantem admittendus effe,
fcd magis hereditas tota linex ifti, quse fola
|
pluribus contra Grotium diffentientem defen-
dit Grocnewegen ad l. 4. C. de bonis vacanti- bus. licet negari non poflit, quin aliud exan- tiquo jure Scabinico , feu Zelandico necdum ita mitigato obtinuerit; & etiam nunc adhuc ita obtineat in bonis eorum, qui illegitimena- ti atque inteftati fine liberi» mortui funt j ut- pote quorum bona pro parte dimidialineaima- ternse, pro dimidia ob linea: paternaj defcclum flfco cedunt; nifi in tenitorio juris Scabinid matcr'ipfa fuperfit, quippe quo cafu, cum ne legitima quidcm mater fuccedat, tota hereditas fifco quxreretur: vel nifi privilegio munita? fint urbes quxdam , ut bona naturalium a patrc pro-. feeta ad patrem aut lineam paternam revertan- tur. lnftruftie voor de Heeren van de rekeninge der domeynen van Holland xj.Martii 1593. art. 21. 22.41. vol$. placit. Holl pag. 722. Sentcntien van denHoogen en Brovincialen Kade^decif. 48.49. 50. Hugo Grotius manud. ad jurijprud. HolL librt 2. cap. 31. ibique Groencwcgen innotisnum. t. Ex damnato plane complexu natorum & fine li- beris ac teftamento morientium bona fifco ex affe cedunt, quia non magis matcrna quam paterna linea talibus fuccedit. Qotius d. Itbr. z.cap, 31. num. 6. 28. Quod fi tales perfonaz, quibus fifcus de-
bebat fuccedere, teftamentum condidcrint, cum haberent teftandi jus , fed. heres hereditatcm repudiet, aut aliter deficiat, fic ut non adea- tur hereditas, fifcus quidem fuo fucceffionis ju- re utituf, fed prsftare tcnctur legata tcftamen- torelicla; cumjam vcniat non tanquam ad fuc- ccffionem plane inteftati,' fcd tanquam ad hc- reditatem dcrclidam feu deftitutam; ac proin- de, uti heredes ab intcftato ex vi claufulje co- dicillaris obligati funt ad legatafolvenda, quo- ties ob deficiehtem heredem teftamento voca- tum hereditas ad ipfos devolvitur , ita quoque hoc in cafu fifcus eodem jure uti dcbct : praz- fertim, cum ex Mardano difcamus, eumquo- que, qui inteftatus decedit, & fcit, bona fua ad fifcum perventura vacantia, fidei fifci com- mittere pofle. /, fliusfamilias 114. §, qui inte^ ftatus 2. ff. de legatis 1, Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confd. 172. quaft. 3. 29. Quibus autem in cafibus fifco tanquam
in bona vacantia defertur fucceffio , non alia mobilia aut immobiHa ei acquirunturaddcfun- clum fpccl;antia, quam quse in territorio Prin- cipis illius, cujus eft fifcus, inveniunturautfi- ta funt; fic ut alterius territorii fifcus occupet jure fuo tum mobilia tum immobilia fui terri- torii, adeoque non omnia mobilia , ubicunque exiftentia, domicilii defun<5ii locum aut fifcum fequantur: eo modo , quo & fifco Holiatidiie folvenda apud nos vicefima hcreditatis non tan- tum ratione immobiliura, ied & nomine Jtio- bilium in Hollandia exiftentium ( veluti ofeU». gationum aut redituum annuorum , a Provin- |
|||||||
|
exiftk, applicanda per jus accrefcendi» utj id cia Hollandije aliifque flabilibus in Hollandia'
■»m& ' cor-i |
||||||||
|
606 Lib. XXXVIII.
|
|||||||
|
mortui, quatenus a Principe res donata fttit.
tit. C, Jt liberalitai, lmper. fotius Jine berede de- cejferit. Et, fi dcfunctus liciti ac privilegiati collegii membrum fucrit, collegium in fucces- fione fifco pracfertur. Qiia ratione militi fuC~ ceditlegio, vexillatio, vclturma, in qua mi- litavit. /. univerjis z. C. de hereditat. decurion. I. f\ quis flio 6, § ejus qui 7. in fme ff. deinjtiji. rttpt, trrit. tejlam. decurioni curia. /. pen. C. de heredit. decurion. navicularto corpus naviculario- rum. /. 1. C. de hered, decur. fabricenfi in pu- blicis fabricis militanti collegium fabricenfium. /. ult. C. eod. tit. cohortali conditione gravato cohortales cxtcri ejufdcm provincife. /. ft quis cobortali 3. C. eod. tit., Similiter fifco potior cft cccleiia vcl monafterium in bonis pradati, aut clerici aut cujufiibet ecclefiaftici gradusmi- niftri, aut diaconi, aut diaconiffa:, aut mo- nachi, aut monialis. novtll, 131. cap. 13. I. fl quis prefbyter 20. & auth. nunc autem. C. de epifcop. & clericis. Nec# dubitandum videtur, quin collegiorum praedidorum excmpio etiam advocato ante fifcum fuccedat ordo advocatorum, togatam quippc militiam gercntium, ac n-jiliti- bus comparatorum. arg. /. advocati 14. C. de ddncat.dinrf. judic. Sicut & Academia ftu- diofo. arg. auth, habita C. nc filius pro patre. 32. Noftris tamen moribus ncque collcgia,
neque liberalitatis imperialis focios fuccedcre» autor eft Grotius manud. ad jurifprud. HolL libr. 2. cap, 30. ntim. 3. 4. Groencwegen ad tit. C. de hered. decurkn. Parcnsp. mem. Pau- lus Voet ad pr. lnji. de fttcceff. ab intejlata, numm 15. An verogerontocomia, nofocomia, or- phanotrophia, aliaque his fimilia fuccedant iis, qui ibidem nutriti, ex collegii cujufque fun- datione atque privilcgiis colligendum eft. Nam ii verum fit, collcgia reliqua nunc apud nos non fucccdcre, etiam id gcrontocomiis, fimi- libufquc, vindicandum non cft, nifi dc fuo doceant privilcgio in id conceffo, cttm alioquin apertum fit ex jure cornmuni, nutritortbus hoc nomine neque civili ncque honorario jure de- ferri hereditatcm. /. ttutritoribtts 1 o. C. commu- nia de fucceffion. Adde Refponfa Jurifc. HolL part. 4. conjil. 30. & quse fcripfi tit.quitefiam* fac. po(f num. 39. 33. Porroabhacfuccedendi, rationequateft
ex jure civili, gentes alise magis, aliaj minus receflerunt, quarum omnium jura fucceflionis inteftats; cx profeffo traderc longum foret, & hunc laborem jam occupavit magna ex parte Simon van Leeuwen cenf. for.part. 1. libt.^. cap. 16, & feqq, ufque ad finem libri. Sicvc- tus atque reformatum jus Scabinicum & Aes- domicum, ac utriufque fundamcntum & diflfe- rentias cx cdifto Ordinum Hollandise 1580. & interpretatione ejus 13. Maji 1594. nec non cx placito 18. Decemb. 1599. cxhibet Hu- go Grotius manud. adjurifprud. Holl. libr. a, cap. z8. 'Waflcnaar pracl. judic, (ap. 11. nkm.
|
|||||||
|
corporibus debitomm, quse pro mobilibus ha-
beri , alibi diftum fuit ) licet defunctus in alia Provincia domicilium foverit, & heres alterius Provincia; fubje&us fit. Placito Ordinum Holl. z6. Julii 1670. voi 3. placit. Holl. pag, 1008. wti & ad exemplum publicationis bonorum ex dclifto, quippe cftjus-Vi fifcum fola capere im- mobilia atque mobilia , fub fua ditione reper- ta , nequaquam alterius territorii res mobiles, longequc minns immobiles , dicetur in tit. de bonis damnatorum, Atque ita quoque de'homi- nc talliabili poft alios tradit Anton. Mutthseus, tcrritorii cujufque dominos occupare bona ho- minis talliabilis in fuo territorio reperta , ca- fumquc fucceffionis in res hominis talliabilis comparat fucceffioni fifci in bona ipuriorum. de attHionib, libr. 2. cap. 4. num. 35. Scd &, ii • fifcus bona alicujus occupaverit, vclut defunc"ti abfque hcrede , deinceps autcm fupcrveniant, qui fe fanguine junftos atquc ita ab intcftato heredcs effc docent , hercditas ipfis reftituenda videtur ; eo quod ipfa lcx iis hcreditatem pro- tinus a morte cognati detulit, nec cuiquam mortalium jus fuum a Principe detrahendum ,eft. §. ult. in med. Inftit. de his qui fuivelalien. jttris funt. Quamvis Grotius vclit hereditatem fifci efie, fi intra annum & diem cognati non appareant. manuducl, ad Jurifprud. Holl. libr. 2. cap. 30. num. ttlt. Statuto ccrte Ultrajc&ino rubric. 2,3. art. 2,0. cautum apparet, iis, qui •intra trientem feculi fefe fiftunt, & fibi tanquam fanguine jun&is jns fucccdendi competere pro- bant, faciendam efle hereditatis occupatse refti- tutionem. 30. Csterum haud prstermittendum , in
Gallia fifcum infuper peregrinis fuccedere in Galliadccedentibus, ex jure, quod vulgo jus al- binatus appellatttr , quafi jus in bona alibi na- torum, Gallice le droicl d'aubeine ; fed quod, uti contra naturalem sequitatcm & juris Romani principiainductum videtur. arg. /. nondubitoj. ff, de captivis & pojtlim. ita quoque rationceo- rum, qui Ordinum Generalium fubje&i funt, convcntionibus inter Galliarum Rcges & Fce- dcrati Bclgii Ordines identidem abolitum fuk. Vide la declaration da B.oj de Yrance fiit le droitt d'aubime de l'an 1597. inter placitaordi- tium Holland. vol. z. pag. 2221. & feqq, De- crctttm Ordinum Generalium 12. Junii 1634. d. vol. z. placit. lloll. pag. 23 50./» fme. Conven- tioncm inter Regem Gallu & Ordines Generales 5,7. Aprilis 166%. art. 13. d, vol. z.pag, 2911. & eonventionem de negotiatione art. 10. Johan- nem Papon libr. 5, arreflortim tit. 2. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. z. conftl. i^.num. 1. & feqq. 31. Etfi vero fic plerumque obtinuerit, ut
poft cognatos conjugemque dcficientem fifco locus fiatj tamen id jure civili fuas patitur ex- ceptiones: nam fi inveniatur Hbcralitatis impe- ' fialis focius , ei accrefck pars focii fine herede |
|||||||
|
Ad Senatusconsultum Tert ullianum Scc. 607
|
|||||||
|
rium, 31. & feqq.adnum.^6. Lecuwen d.part.
j. libr. 3. cap. 16. & exparte Neoftadius C«-
iu fupr. decif. 46. Et mitigationemjurisSca-
binici in agro Arculano , (vulgo denlandevan
Arkel) fpeciali ftatuto indu&am proponit Leeu-
wen d. cap. 16. num. 13, uti & fucceflionem
cx jure Zelandico num. 11. iz. Deincepsfta-
tutariam dicecefios Ultraje&inse fucceffionem
tradit D. Joh. a Someren de jurenovercar.cap.
1 o. num. 4. & de reprafent. cap. 4. num. 6.
Waifenaar praft. judic. d. cap, 11. mm. 24, &
feqq. ad nutn. 31. Leeuwen cenf. for, part. 1.
libr, 3. cap. 17. num. 2. 3. Adhsec Gelria*,
Zutphanias Tranfifulaniae fucceffionem idem
Leeuwen d. cap. 17. Lambertus Goris adverfar.
traft. 4. §. 13. Brabantix, Leodiae, Flandria*
Leeuwen d. libr. 3. cap. 18. Gallise cap. 10.
Anglia* Scotiaeque cap. 20. Hifpania*, Italiae,
& adjacentium regionum. cap. 21. Germanise,
Boruffise, Polonise, Hungariae cap. 2 2.Porro,
quo modo fuccedatur Belgis morientibus in
Africa fub ditione Regis Mauritaniae, petendum
ex iis, quae occurrunt in conventione inter Or-
dines Generales Belgii Fcederati & Mauritanise
Regem, inita 24. Sept. 1610. artic- 10. II.
vol. 2. placit. Holl. pag. 2265. Quo modo
Belgis, in ditione Impcratoris Turcarum dece-
dentibus, eolligi poteft ex eo quod invenitur
in capitulatione Imperat. Turcici, conceffa Or-
dinibus Generalibus menfe Julio anni 1612.
artic. 13. #" 28. vol. 3. placit. Holl. pag. 385.
387. Quomodo Belgis inLufitania fatofun-
dis, vide inftrumentum pacisinterRegemLu-
fitaniss & Ordines Belgii Fcederati. 6. Augufti.
1661. artic. 10. vol. 2. placit. Holl.pag.zB^6.
Quomodo iis, qui ex his regionibusin Incjiam
Oricntalem profe£ti, in ipsa India vel in itinere
ultimum clauferunt diem, pofteriore jure, ap-
paret ex iis, quae tradita in privilegio focietati
Indiae Orientalis ab Ordinibus fcederati Belgii
conceffo. 10. Januarii 1661. d. vol. 2. Lplacit.
HoU. pag. 1634. abrogatis iis, quae occurrunt
in declaratione Ordinum Generalium^; 2. De-
cembr. 1634. vol. 2. placitr Holl. jtag. 1322,
& traduntur apud Simon. van Leeuwen cenf.
for. part. 1. Ubr, 3. cap.iz.hum.ult, acinRe-
fponfis Jurifconf. Holl. part, 2. confil. 120. &
part. 3. vol. z. confxl. 317. (revera 217.) pag.
567. & feqq. & pari. 4. confd,./^ i.i. Quo
modo illis, qui petierunt Indiam Occidentalera,
videri poteft cx traditis in d^ordre enregeringe
fa in politie als juftitie in Weftindicn 13. Oft.
i6z9.art. jp.vol.z.placit.Hott. pag, 12,45., ,.%
34. Cseterum occafione variantium circa fuc-
ceflionera inteftatam ftatutorum , generaliter
obfervandum eft,- bona defunfti immobilia, &
quae juris interpretatione pro talibus habentur,
( quae quales fint, di&um in tit. de divijione re-
rum num. 13. & feqq.) deferrifecundum leges
Jpcijin quo fita funt j adeout tot cenferi debeant
diverfa patrimonia, ac tot hereditatesj quot
|
locis diverfo jure utentibus immobilia exjftunt:
mobilia vero ex lege domicilii ipfius defuncti, vel quia femper domino praefentia effe fingun- tur, vel (ut expofui in iit. de conftit. Principum parte altera de jtatutis num. 11.) ex comitate, paflim ufu inter gentes recepta : quod & cau- tum confuetudine Antverpise cap. 47. art. 16". Hugo Grotius manuducl. ad jurtfprud Holl. libr. z. cap, z6. num. 4. 5. & in Refponfis Jnrifc. Holl. part. 3. vol. z. confil. i96. Neoftadius de paftis antenapt. obfervat. 2. in notis verf. ra- tio autem. Sande decif libr. 4. tit. 8. de^n. 7. Argentreus ad confuetud, Britannia art. 218. glojf. 6. num. 24. Carpzovius dejin. for.part.-^. confttt. 12. defin. 16. Rodenburch de jure con- jugum in traft, pralimin. de ftatutorum diverftt. tit. 2. cap, 2. num. uli. & tit. 2. part, 2. cap. z. num. 1, & tit. 2. cap. 2. in pr. Ant. Mat- thseus de fucceffion. difput. ult. de divortio legutn & ufus nutn. 58. & parccmiaS. nutn.j. Parens p. mem. PaulusVoet de ftatuixs feft. 4. cap. 3. num. 10. & feft, p. cap. i.num. 3.8. Sctraft. de mobilib. & immobilibus cap. 23. num. 1. 3. Refponfa Jurifc. Holl, part. 3. vol. z. confxl.q. Proinde vix eft, ut cum ratione juris conciliari poflit idj quod tradituma Groenewegio itino* tis ad Grotii manud. ad jurifprud. HolU libr. z. cap. 26. num. 4, fi puer, habitans in rcgtone juris Aefdomici , ludendi gratia tranfierit in terri- torium juris Scabinici , ibique confeftim mO- reretur aut occideretur, fucccffionem ejus ex juris Scabinici difpofitione regi oporterc. Con*i tra namque verius eft, nc temporalem quidem habkajionem valetudinis curanda: caus^, velob hoft^um prsedonumve metum, aut propter tur- bas patrije, aut ex alia causa contingentem, fi quis dc caetero fedem fortunarum fuarum ibi non fixerit, fed animum revertendi retinuerit, longeque minus pcregrinationem, fufficientenx efle ad fucceffipnis delationemexlcge loci, m>, quo quis ep niodo fubfiftens decedit. Lecuwen, cenf.for. part. 1, libr. 3. cap. 12.num. 5. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 6. & confl. 1 <$znpcpart.4.conftl. 174, jpfequectiamcom- probat Groenewegius inpoftremaeditione ad Gro- tium d. «HW..4. Hinc &,, fiquis, Ultfajeat fovens domicilium, in. Hifpaniafn mercaturse. causa profedus, ibiquepluribusannismoratus, domum redeat, iterumque mercaturseejufdem intuitu Amftolodami frequentef, verfatus, ibl— dem moriatur, retento tamen :Ultraje<ai dpmi- cilio modis iljis, quibus id fieri ufu receptum eflj, mobilia ejusbor^a juxta leges Ultrajedtinasi ab iriteftato devolvi, reiponfum & a multis corri- probatum fuit. D. Joh. aSomeren dereprafen- taitonecap. 3. num. 13. Refponfa Jurifc. Holl. part. 5. conftl. 85. 8cpart. 3. vol.z.conftl. 138,, num. 24. & feqq. Nec mutationem adfert» quod forte pluribus inlocisplurestabernasexer- cuerit; cum domicilium non faciat taberna aut officina.i. heres 19. §, proinde z. infineff.de H h h h judicih* |
||||||
|
Lib, XXXVIII.
|
||||||||||||||
|
<o8
|
||||||||||||||
|
cundum ea, quse tradit D. Someren de repfd-
fentatione cap. 3. num. 3. & Ukraje&ijus illud in ordine collateralium non ultra fe extendat, quam jus civile difpofuit. Placito Ordinum Ultra- jecl. 22. Martii 1594. Rcfponfa Jurifc. Holl- part. 5. conftl. 85. Lecnwen cenf.for. part. 1. libr. 3. cap. ij. num. 3. cx adverfoin Hollan- dia in quarto quoque collateralium gradu pro- bata fuit, ftc ut fratrum nepotcs cum patruis magnis ad patrui magni veniant hcreditatem, uti & patruorum filiiunacum patruisautavun- culis fuis ad fucccffionem patrttelis aut confb- brinidefund:i. Politica Ordinatio Hollandi*, anni 1^80. artic. 28. Roterodami ex privilegio fpe- ciali jus reprsfentationis ad fcxtum ufque gra- dum produftum fuit, ftc ut in ipfo gradu fexto adhuc admittatttr. Placito Ordinum HollandU 13. Decetnbr, 1604.V0I. i.placit.Holl.pag. 347. & feqq, Denique in Flandria atque Braban- tia in infinitum extenfum apparet, tefteSimone van Lecuwen cenf. for. part. x.libr. 3. cap. 15. num. 2. in fine & cap. 18. ficut & aliis rnultis in locis, quorum ftatuta rcccnfet D. Somercn de nprafentatione tap. 3. num. 4. Pofita crgo tali varictate, fi quseras, ctijtts loci lcges inre- prxfentatione obfervandfe fint? rcfpondendum videtur eodem modo, quo fupra in principali quseftiohe de fucceffipne; puta, mobilium intuitta fpedandas effcleges domicilii defuncti, immo- biliurh fefpedu legcs cujufque loci, in qiio illa fita funt; eo quod jus rcprsefcntationis omnino ad jus fucceffionis inteftatae pcrtinet, imo fuc- ceflbrem fack cum tanqttam ex fidione lcgis proximitm, qui vere atque naturaliter defundo proximtfe non eft. D. Somercn de reprafenta- tiorietii tap. 3, nunu 11. & 13, Interim prss^ teniyfttehdum hoc loco non eft, id, quod di-i dttm dc* jure rcpraefentationis ad qttintum irfqnc gradum collateralium in Hollandia fe extenden- tisj fallere, fi quis ad ultimum fupplicium dam- haiuslfit; quippe cui fifcus fuccedit, finulliin gradu tertio collaterales fint, juxta auth. bem damnatorum C. de bonis profcript. quiatuncnon tahquam lieredcs legitimi ad damnati vcniunt hereditatem, fed^tanquam ex liberalitate Prin- cipisoccupantjus& locumejus, magifquequafi ad bona, quam quafi ad hereditatem, accedun^ 1 ufqu6 adeo, ut nec ultra vires patrimonii tcne- ! antur, fi bona damnati folvendo non fint, prout judicatum refert Neoftadius Curu Holl. decif. 21. & obfervat Groenewegen in notis adGro- tiam tnanud, ad jurifprad. Holl, libr. 2, cap. 28« num; 18. |
||||||||||||||
|
judiciis. Rodenburch de jmeconjugumtracl.pr^-
limin. de fiatut. diverjit. tit. i.cap, $. num. itf, in med. Simili modo , fi quis legationis nomine abfens fit, five ad alios populos liberos miffus, five a patria fua ad collegia Ordinum Genera- Hum, Confilii Status, maritima, aliaque fi- milia, delegatus extra patriam, ibidem fato fun- gatur, non ex kgc loci, in quo moritur , fed ex lcge patrise, unde miffus, &*a qua velut peregrinando abcft> in mobilibiis fuccefforcs for- tietur. Leeuwen cenf. for.part. 1, libr. 3. cap. ra. num. ult. Refponfi Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. conftl. 4. eoque' fliciunt tradita a Groe- newegio ad tit. C. itbi fenatores vel clarijf. ac in Refponfis Jurifc. Holl. part. i.conftl.294. uci &, quae fcripfi ad tit. de judiciis num. $>8. & tit. de jure deliberandi.num. 12. Diverfacaufa cft Profeflorum, ex patria fua ad alterius rcgio- nis univerfitatcm vocatorum, aut concionato- rum ad ditionis alterius eeclcfiam tranflatorum: quippe in quibus apparet omnino animus figen- di domicilium, nec recedendi ab co loco, in qtio profeffionis aut muneris ecclefiaftici cattsa commorantur , fi non aliud avocet. Confer Carpzovium defin. forenf. part. 3, confiit. 12. defm. 16. Quod fi quis eodem tempore duo- busin locis domicilium, foveat, ( uti id fieri poflc patet ex /. ejus qui 27. §. Celfus 2. ff. dd municipalem.) eo moriente, placuit, inmobi- Iia fuccedi ex legc loci, in quo mobitia quse- que expatrisfamiliasdeftinationerepcriuhtur, vel iti akcrutro domicilii loco effe creduntutv Ro- dcnbureh de jure conjugam traft. praliniin. de ftatutor. diverftt. iit. 2. cap. 2. rium. 1. m fne & cap. 5. num, \6.ferein med. Parensp. fflem. Paulus Voet de ftatutis feft. o. cap. 1, num. $. Plkne, fi de tali rioh conftet patrisfamilias de- ftinatiorie j non iricortgruum fucrit, mobilia de- fcrri ex iege domicilii illius, in qno eo tem- pore, quo mortuus fuit, cum uxore & liberis totao^ue familia degebat, aut in qrio tunctcnv poris folebatex -cdhfuetudine, VeliaVin dorriir ciiio, vcrfari, atqud domicilii jura exercere5 dum forte altero domicilio jeftate, alterohieme utebatur,"aut akerhis anriis nune hujus, 'faunc iiiiusdomiciliilocumfrequentabat; per ea, quse dixi in tit.dejudictisnum. 92. poft med. , 35. Sicutauferr» de fucceffionelegitima, ita quoque de jure reprSefehtationis, tum in liheS de- lceridente, tUni pTaecipue ih linea coilaterali, diyeirfamm fententiarum ftatuta - funt. Nam, Curhiri pluribus GaHiselocis\ alibique, nullus «eptaEfentationi in linea cbllaterali locus fit, fe- |
||||||||||||||
|
UnPl
|
||||||||||||||
|
'"•ii . t I
|
||||||||||||||
|
Digreffio
|
||||||||||||||
|
„| ■.- t^-^i
|
||||||||||||||
|
DlG RESSIO
Digreffio
S u m m i. Enarrantur vari& opiritones de feudorum ori-
gine. De convenienttis & differentiis eorum, qu& proxime ad feuda & vafallos videntur ac- cedere. 2, Qaifint Aittores librorum feudaVtum; quot li-
brt, & qu& eorum diftributio ? i.Unde defcendat appellatio feudi? Quot modis
vox feudi accipiatur } Quid fit feudtim ? a. Feudis opponuntur allodia. ln dubio res magis
allodialis quam feudalis pr&fumitttr. j. Feuda vel mafculina funt vel foeminina; &
hac duplici fenfu : quo modo b&c Belgico fer~ mone appellentur ? In dubio pr&fumendum quod fmt mafculina. An ab irittio mafculina, dein- ceps in fcsminina converti poffint mortbus no- firis} 6. De divifioue feudi in vetus feu paternum &
novum. I» dubio pr&fumitur effe feudumve- tus. An- & quando feudum novum alicui con~ eedi poffit jure feudiveteris? An-&quandoac quo modo feudum vetus concedi pojfu jure feudi novi ? 7. Feudum - quod venditione - teftamento, aut
aliter transfertur licite in tertium , illiustertii intuitu pro novo babetur - ritfx tertius iliefimul fuccejfor feudalis ftt. An recuperet antiqui feu- di naturam, fi alienans rurfus illudredemerit} M> & quando feudumde novo comparatum ex fretio feudi veteris alienati pro antiquo haben- dum fit} Feudum ex antiquo novum fit- fide eo inveftiantur ex beneficio domitii tanquam fuc- ceffores , qui ex tenore prim& inveftitura non debebant fuccedere. An ex antiquo novumfiat, /1 dominus vafallo - qui feloritam commiferat- eandem remiferit} 8. De divifione feudi in ligium & non ligium,
quid utrumque fit} Quis feudum ligiumconce- dat} An qtits duorum vafallus ligius effepoffit ? o. De feudo franco & non franco. lndttbiopra-
fumitur non francum. De feudo condkionato. An in hoc conditionato prater certum fervitium expreffum alia ordinaria fervitia pr&ftanda fint} 10. Quid fit feudutn ecdciiafticum, quid kcuh-
re ? An apud nos illa diftintlio ufum inveniat}' 11. Feudum vel corporale eft, vel incbrporale.
Qutd ftt feudum camera*, cavenx, foldata* ? An debeatur, fi non fit in camera vel cavetia, mde folvatm} Quid fit feudum gratuitum & officiofum ? Quidfeudum guardia»> guaftaldia*, advocatise, habitationis ? 12. Quid ftt feudum in curte, & feudutn extra
curtim ? 13. Quid ftt feudum perpetuum feu reale ? Quid
tcmporalc feti perfonale ? j.a. Quid ftt feudum magnum, medium, par-
vum, & unde id dijudtcetur2 |
DE FEUDIS; 609
e feudis.
A R I A.
15. Quidfitfeudmn nobile, cHgnobile/ettple*.
bejumautburgenfe? Qutsmbileconcedat} An pr&fumendum (it ejfe nobtle, ficonQeffum fit ab habentemajeftdtem} Nobile vel magisvetmi- nus nobile gslt item regale & non regale ? An rufticusaut plebejus emtione aut fucceffione ac- quirens feudum nobile- nobilisfiat} Et quid apud nos requiratur - ut quis tanquam nobilis adfcri- batur Eollandi& Ordinibus ? 16. De feudis dividuis & individuis, ac qualia
fint feuda noftratia} De fettdis principalibus & fubfeudis, Hooft leenen *«Achter leenen.s 17. Quidfit feudttm hereditarium ? An ftlitts ex-
heredatus in illud fuccedat} Quid non heredita- rium, /fwexpafto & providentia iv/familia- re? An in hoc fuccedere poffit - qui neque primo acquirenti neque ultimo poffeffori heresftiit} xjn- de appelletur feudum ex pado &providentia? Defeudo mixto, partim hereditarto partim fa- miliari. I» quibus feuda noftra hereditaria, On- verfterflijke Erf-lcenen, differant ab hcredita- riis proprie diclis} Qtia occaftone & quo tempore h&c fettda apud nos induftafuerint) &exipfo- rum vafallorum allodiis feuda faftafim } 18. De feudis propriis & impropriis. I» dubio
magis propria, quam impropria; magis expaclo & providentia, quatn bereditaria prafumtintur. Si in aliquo tertio retta feudi naturapatlo muta- ta fit, in cateris tamen feudum retlum intelligi- tur datum, Qttalia feuda ex ipsa juris feudalis dijpofitione recejfertnt a reftafeudi natura } 15). Qui feuda dare poffint velnon} Anfcemin&>
An qtti domini nonfunt, anpoffeffores bon& ftdei, an minores &c. an rerum alienarum adminiftra- tores ? An mariti res uxorum} au Abbates, Pra- lati res monafterii vel eccleft& ? Aliaque plura his affinia. remiff. 2 o. Vafalli potuerunt rurfus de feudo fuo aliosfuh-
infeudare, vel res fuas proprias iis infeudum da- re: & hi fubmfeudati rurfus aliis •, acfic dein- ceps.Quifuerint regni vel Regis Capkanei,Val- vafores majores, Valvafores minores, Valva- fores minimi feu Valvafini ? Apud nos quomodo & de qnibusrebus & quot vtcibus fubinfeudatio fieri poffit; & quibus nominibus denotentur Bel» gice vafalli fubinfeudantes - feuda- fubfeuda, fubinfeudati. An neceffe fxt fubinfeudationem iis- dem fieri conditionibus, quibus prima feudi con- ceffto} Anin dubio prafumatur itafacla} 21. Qtii poffmt feuda atcipere} ubi de feeminis -"
minoribus, muiis - furdis, ccecis - aut alitet imperfeclis: item de Regibus & ipfo lmpcratore feuda accipiente ; de eccleftis & perfonis eccle- fiafticis. An hodie ecclefie, monafteria,nofocomia - aliaque corpora aut collegia, feudum acquirere foffintfme licemia ejus, penes quem majeftas eft ? Hhhha ' $ |
|||||
|
CXVIIL
rendi feudi modos fett cattfas. mftmitar attt
fingitur interpofita, fi judicatum fit, remfen- dalcm effe; aut feudum prafcriptione acqmra- tur. Ctijtts qttalitatis in dttbio fit fettdum prx- fcriptione qti&fitum ? quot modis prafcripiio \uc fieri pojfit > 73. Qua reqttifita concurrere debeant ad pr<tfcri- ptionem , pej quam res ex allodiali feudalis fit?
34. Sineinvcftiturafeiidttm regulariter nonconfli-
tuitttr. An pro inveftituraybabendum fit, fide- minus vafallo dixerit , vade in 'pofleflioncm fundi, & tcneas illum pro feudo? 3 5. Unde dicla fit inveftitura > Quid fit invefli-
tura propda ? quid impropria ? 36'. i?»* in inveftitura reqttirantur> ubi de prs~
mijfione fideiitatis , feu bomagio vel bomimo. Quando jusjtirandum fidelitatis non pr&jietur* manente tamen ad fidelitatem obligatione > ubi de Jpeciali paBo , & de ecclefia feudum acci- piente, item de pupilio. An tutor pro pupilk jusjurandum fideiitatis pr&ftet jure feudali & hodierno ? An & quando per procuratorem prt- ftaripojfit? De formuia jurisjurandifidelitatis, & qu<e eo contineantur? 37. Qualia fubjetlionis & reverenti& ftgna petr
vafaliam , inveftituram accipientem , edenda fintl-. 3 8. Qitalia figna aut fymbola inveftiens adbibeat?
An inveftiens poft figni alicujus corporei tradi- tionem adbttc veram ipfius tei feudalis tradi- tionem facere debeat , diftinclione expiicatur. An, fi duo diverfis temporibus de eodem feudo per fymbola inveftiti fint, & pofterioriinvefti- to naturalis poffejfio fit tradita , bic priore p§- tior fit> 39. Aninveftitura ftne teftibus fieri pojftt ? Quid,
fi per confeffionem domini vel per fcripturam fine teflibtis id probari pojfit > An in pximZ in- veftitura teftes idonei fint, qui tunc, cum ai- hibentur, non funt curia pares > Quid, fi_ ad- hibiti fint teftest qui non funt curia pares% & dominus eam fateatur faHam effe > An & ad- bibendi teftes, qui funt curia pares, ftclericm inveftituram faciat ? . Si nulli aut non idor.et ejufdem curia pares fint, qui tunc adbibed debeant ? 40. An ad inveftituram necejfario requiratur fcri-
ptura, qtu appeliatur breve teftatura ? . 41. An jusjurandum fidelitatis pracedere debeat
inveftituram , an potius inveftitura fidelitatis jusjurandum, diflinftionibtts expiicatui> 42. ln feuda jam conftituta aluts vafallus m /*-
cum alterius fuccedere potefts etiam per piures atlus inter vivos. Qua ratione pauiatim inva- luerit9mortuovafalload fuccejforesejus feudum tranfire ? 43. De feudo vafailtts tefiari neqtiit , nifi here-
ditarium fit , vel in id confentiant omnes iiii quorttm mteresl. aa. De feudis HellandU bc/editariis tefiari va-
filtus
|
||||||
|
6io L l b. X
Si coliegia , feu manus mortuse, feudum te-
neant , perfona eligenda , per quam repr&fen~ teniur, ex cujus tnorte vel mutatione retwvatio inveftitura petatur, aliaque a vafaliU pt&ftan- da pr&ftentur. 22. Quibus nominibus in jtire feudali appeUentur
qtti m feudum acceperunt, aut dederunt ? un- de vafalli, & fcnioris nomen defcendatl 23. Qu.hl res in feudum dari poffint ? An mobi-
les, atit res extra commercium ? Qti& accedant & vafallum fequantur, fi pradium, fi caftrum in feudum detur ? 24. In rebus incorporalibus fettdum ejfepotefti ut
in reditu ex camera vel cavend domini. Re- ditns annutis feudo impofitus feudalis efficitur ra- , tione fucceffionis, &c. non tamen in Uollandia
tatione petends, renovationis inveftitur& : & regitur fecundum jtts feudi , ctti impofitus eft. Quid, fi pluribus pradiis feudatibus fit impofi- tm> Sitantum pro debito perfonali fettdum pi~ gnori obligetur, debitum tale ex eo non efficitur feudale. Z<. An, pradio feudali per vafillum in empby.
,.. teufin dato , empbyteufis feudi naturam in-
duat ? 26". An jm alluvionis in feudum dari poffa ? An
dominus vivente vafallo pojfit alittm de eodem feudo inveftire ? Quando talis inveftitura effe- clum fortiatttr? An &, fi inveftiens vel inve- ftitus moriatur ante vafiiitim pojfefforem, vel tonditionis additd aut fubaudita eventum> An & fieri pojfit eo tempore , quo poffeffor feudi Uberos babei aut agnatos fuccejfionem Jperan- tes ? An & in cafttm caducitatis feudi ? An necejfe fit, ut vafallus pojfejfor in eam confen- tiat> tj. Anrcgzlhin feudum daripojfint} Quidfint}
Quid regalia majora, q«idminora? 28. R« propria dantis in feudum dari debet. si
cttm alio communk detur •> quo usque feudaiu fiat > Quo modo vafdltis rem fuam propriam in feudum accipere poffit , & qua ratione id in ndftratibus hereditariis frequentijfimum fue- rit} 29. Si res alienas in feudum datas tertius evin-
cere velit , qttid vafallo agendum fit , & an dans eviclionem vafallo praftare debeat > An, fi vafallus danti non denunciaverit litem motam tffe, fententia contra vafallum lata ettam do- mino direfto noceat? 2,0. Quo modo fettdum de novo acquiratur ulti-
m& voluntate ? An & per donationem mortu causA ; & quis tunc illitts donationis ejfeftus g t; Quo modo afttt inter vivos quis acquirat jus
ad feudum fibi ab alio conftituendum ? Ubi de
donatione inter vivos, emtione&c. pr&cipuede
, eotttraclu fetidali. An ille fit bona: fidei? An
t innominatus ?
12* Conftituitur feudum per inveftitttram , qu*
- ytlaftut vel ordine natuu ftqttim ad acqui- |
||||||
|
DE.FEUDIS. 6*11
miffo proximioribtts reftkuenda ftt , feuda foli
natu maximorefiituenda, qtti ex eo lattre, un- de feudum procefftt , conjunctus ett , exclttfis aliis, licet proxtmioribus. 55. De feudis hercditariis apud nospromifcueva-
fallis ticentia tefiandt petita conceditur. De feudis rcctis non nift plemfftmd. adbibitd caufa cognttione, &rarius, nec per atios, quamipfos Hollandu Otdines, 5 6. Si de feudo fine venia fit teftamento dijpofi-
tum, nec res nec ttftimatio debetttr, nec hetes adeundo ad atteruirum fe obligat. Vottfi ta- men gftimaiio feudi tegart fub condttione , ft fettdum legatario non prafietttr. Totesl & he- res infiitm fub conditione , fi feudum tertio de- derit. Pottsl pater ttberis retiquistantum pr<t~> legare , quanti valet feudum primogenito ces- furum. 57. Jure feudali adfcendcntes non fttcccdunt in
feudo defcendentibus, ftve tllud novum five an- tiqutim fit y nift id nommatim patlum ftt; vel feudum filio contemplatione patris fit quafitum j vel fit mere bereditarium j uti & in Hollan- dicis feudis hereditariis, non item in redis. 58. Collaterales quoqtte primi acquirentis nohfuc-
cedttnt , at omnino coitaierales ultimi poffeffo- ris, ft ftmul primi acquirentis defcendentes f\nt> quo tafu non primo acquirenti, fed ultimo pos- ftffori proximt pr&feruntur. Qutbus in cafibus frater fratri in novo fettdo fuccedat ? An in feudis rettis Holtandicis fuccedant collaterales ttltimi poffefforts, ft modo primi acquirentis de- fcendentes fint} £9. Non omnes primi acquirentis defcendentes
fuccedunt; non jure civili incapaces, nec liberl adoptivi , nec fcemin& aut ex fceminis defcen- dentes , licet deficerent omnino mafculi , & feudum non gratuitum fed pretto comparatum effet. . ;r 60. Recenfentur cafus, quibtts foimins. infeudum
fuccedere pojfunt , uti & cafus , in qttibus id ambiguum eft. 61, Quibus caftbus fcemina admitttmtur , fubfidi-
aria tantum eH earum fucceffto , nec admit- tuntur 9 quam diu tnafcttti, licet longe remo- tiores, fuperfnnt, Dcficientibus tamen pofiea mafculis , per q^uss cxclufe fuerant, admitti pojfunt. ' 6%. An & qtto modo fozminA in llollandicis feu*
dis hereditariis fuccedant , a retlis exclufc fmt> 53. Jure feudali non fuccedunt defcendentes mu-
ti, fttrdi, coeci y furioft , aut aliter imperfecli% nec cterici aut monachi \ exceptis paucis caft- bus, Quid juris, fi rurfus habitum religiofttm deponant? 64. His tamen jure feudaii aliquid exreditufeth
di debebatttr, ft paupertini effent. Anmortbui tales fuccedant} 65. An liberi naturales aut Jpurii t velexna-
turaUbtts lcgitime nati , fuccedant in feudum H h h h 3 patcr-*
|
||||||
|
D I G R E S S I O
fallus potesl, fi dominus confentiat; nec agna-
torum confenfus requiritur. ^j. Venia tefiandi de feudo impetrari potett ante
vel posl' conditum teftamentum, non item poft mortem vafalli. Nec alius , cujus interesl, ntte veniam attt confirmationem petit. a.6. Non requtritur, ut in teftamento venU im-
petrat& menito fiat. Ctti incumbat probatio , fi negeiur, veniam impetratam ejfe. a.j. An pereat licentk impetrat& vts morteconce-
dentis ? An coram tabellione & tefiibus vel apud acla, vel coram feptem tefiibus, vel coram duo- bus Ordinum Hoitandu Vafallis defeudo Hollan- dico Vafallus teftari poffit ? An, ftcoram domino & duobus Cuna paribus vafallus tefiatus ftt, altd venin, impetratione XJltrajetti aut in Hol- htndtd opus ftt ? An tacitus domini confenfus, aut coram tefiibus ftne fcripto interpofttus fufft- ciat ? An pontificia, reitgionis vafaltm Hollandi- cusalibi, quam coram Hollandia Curiddefeu- do tefiari pojftt ? • 48. An, ft vafalius, impetratd tefiandi venid , a-
liquem Jimpltciter infiituerit , nulla feudaltum menttone facld, is etiam vi itiftitutionis illius feuda habiturus fit ? 45>. Pertinet venia ad ultimam vafalli volunta-
tem licet fapihs mutatam , & ad quofcunque infiitutos vel adbnc infiituendos. Ordines Hol- landiA vemam dant teftandi de feudis a feaut Vafallis futs conceffis , itcet extra tfollandiam fitis & vice verfa ? Ultrajeitini Ordines de feudts conceffis a fe aut fuis vafaltis aut fubdi- tis licet non vafaliis , & qua horum ratio ftt> ',50. Subinfettdatus an de fuo fubfettdo tefiaripos-
ftt ex licentia ftbi a fubinfeudante concefsd, an magts ex licentid fuperioris domini direcli ? 51. An vafallus, cui feudum jam jure fucceffio-
nis delatum , fed qui necdum de eo inveftttus eH, de eo teftari pofftt ? • 52. Licentia te(tandi de feudo aut illud intervi-
, vos alienandi, a domino impetrdta ftrttlam re- cipit interpretationem. An tribuat facuitatem
teftandi ei, qui de jure teftari nequit, veluti puptllo ? zs4n Jpurio ? An tribuat facultatem in- ftituendi illum , quicaret paffivd teftamentifa- cltoiie , attt fpunum> .; *ty Datd licenttd teftandi, vafallus etiam vttlga-
riter fubftituere poteii, at non per fideicommis- fttm, nift & id impetratum fit: qtto cafu unus tantum , non plures fubfiitutionis ftdeicommis- faridi, gradus fteri peffunt, ntfi 0" id nominatim concejfum fit. 54. An tmpetrata teftandi licentia vafallus feu-
dtitn rettum aut hereditarittm tnter plures divi- dere poffu? An pr&fumatur volutjfe dividerein 4ubto ? si Titto tn feudo inftttuto liberos ejus ttomtne collettivo fubftttuertt per ftdeicommis- fum, non omnes fimul , fed primogenitus pri- . mo loco ad fidewmmiffum admtttendus. Si be-
reditas, eitam feuda comincns , ix fiieicom- |
||||||
|
CXVIII.
feudum profeclum, proximus uhimi poffeffotis,
licet alterius linea, fetidi fucccffor ftt, 73. An in Hollandia & UitrajeHi agnatiaut co-
gnati, undecimo aut remottore gradu conjuncii ttltimo poffcffori, in feudum fuccedant ? ja. Dupltcitas vinculi fanguinis in feudi fucces-
fione non attenditur , & ex uno latere junclus ultimo pojfeffori, poitor effe poteft. qttam aiius ejufdem gradtts, & ex utroque latere tiltimo pos- feffori junttus, 75. An cotijttx conjttgiin feudo fuccedat apudnos,
deficiente cognattone ? 76. ln feuiis Hollandicis filius fecundo genitus
pr<nfenur nepoti ex primogenito pr<edefutic1o : & nepos natu major ex filio natu minore, vel etiam ex fitia, nepoti natu minori exfilionatu majore, etiam in feudis rettis. Qttid hac in parte Ultrajecti, Cutemburgi, & Vian&obii-, neat ? . jj. Infeudis Holtandia hereditariis/ir«3i»<i proxi-
mior excludit mafculum vel uno tantum gradu remotiorem; at in redis, fi fecmims quoque fucceffio tx conccffione fpeciati deferri pofilt y fozmina non fuccedunt, riifi deficiemibus omni- bus mafculis primi acquirentis. 78. Si vafaltus fettdum vendiderit, ac pretium
aiceperit, fed iilud necdum emtori tradideritt venditoris, non vero emtoris fucctffor feudalis ad illud feudum venit. An tunc cogi pojjit per emtorem adfeudumtradendum} Quidjtii ris, ft ex adverfo emtor ftt mortuus, anteqttam ei a venditore feudum ejfet traditum > 79. Summa futceffioms in fettda Hollandica he-
reditaria eft , ttt primo linea, fecundo gra- dus, tertio fexus, quarto &tatis ratioprdatia- nem trtbuat. An in hifce feudis fuccedatut ulitmo pojfejfori, an primo acquirenti? 80. Cujus lcci leges in fuccejfiotie feudaii obfer-
• vandafint, uti & in qu&ftione, an de feudis te- ftari vafaltus pojfit, nec ne, per diftincliones
explicatur: & notatur, produftis varii tenoris inftrumentis in fuccejfione in dubio pr&valen id, quod antiquius eft. ltem, confuetudinem in fucceffione interpretari primum iriveftitttra tenorem. 81. De jureprimogenitur<e. An eo gaudeant adop-*
tivi? An nati ante acquifitionem ejus rei, w qua jus priwogenitura ebtinet ? An legitimati per fubfequens matrimonium, aut per refcrip- tum Principis ? Quis gaudeat hoc )utt, fi ge~ metti ttno partu fint editi > \n ttberis ex dupliti matrimonio natis, an & qyio refpeclu duplexjus primogenitura poffit locum habere ? 82.. An & quando renunciatione tollatar )us prn
mogenitura ? An per renunciantem a primoge- nito fattam jus illttd tranfeat ad fecundo geni- tumy dn magis omnibus liberis profit? Anpri- mogenitus poffit renmciare fuo juri in favorem tertio geniti, praterito fecundo genito? > ?3- An pater fuo teftamento poffitadimereprimo-
genito )tis primogenitur* ? 84. Qud
|
||||||
|
612 L i b. X
patermm aut >materrittm jure fekdali ac mo-
ribus> 66. An ttlli legitimati fuccedant in feuda jure feudali? An mortbus legitimati per fubfiquens ■ matrimonium > An natus ex concubind & pos~l
iniermedias alias nupixas , prolemque inde fu- perftitem, legitimattts per fubfequens matrimo- 1 tiium tanquam primogenitus in feudum fucce-
- dat> Legttimati refcripto non aluer » quam.fi
nominatim ad feitda quoque iegitimatifint. au tunc legitimatio fe extendat ad feuda extra ter- ritorium legitimantts fita> An ad eam opus fit confenfu domini direfti vel agnatorum ? Anftm- pliciter ad feuda legitimatus etiam fuccedat in feuda regalta? <>7* Succedunt defcendentes etiam ex fecundo vel
ulteriore matnmonio. Quid, fi matrimonium fecttndum ad Morganaticam contraclum fitl Et quid, fi omnes prioristhori liberi pofteadefi- "."'■ ciant? Quid, fx pater palia talia matrimonio
addita muiare velit > 68. An jure feudali filius in minotc altodialium
portione inftitutus, vetprateritus, velcumaut
finejuftacausa exheredatus, nthilominus aqua-
liter cum cateris fratribm in feuda fuccedere
debuerit >
'69, An & qtto nsque jure feudali locum habuerit
in fucceffione jtts reprafentationis in twea de- fcendente ? An in linea collaterali ultimi pos- fejforisfe extenderit ttltra fratrumfiiioscumpa- truis concurrentes? Si femel adaliquam lineam feudttm devenerit, non aliter ad aliam tranfit, quam fi in totum prior defecerit. 70. Feudaiis fucceffio moribm hodiernis adhuc in
tnultis diftat a fucctjfione in allodialia. Qub tnodo fuccedatur in feudis Hollandicis, Ultra- jeclinis » Gelricis , Zutpbanienfibus, Clivenfi- btiiy Flandrtcis , Ztlandicis , Talk$nburgenf\- hus, Tratiftfulanit , Brabanimis , conctffis fe- citndum )ura Imperii, Arteftacis , Hannonicis , *' Mechlinienfibus, Burgundtcts, Cameracenfibut,
Tornacenfibus, Kuykunis, Momfurtenjibus, Loen- •' fibus & Hornanis, Eccleftajlicis Cotonienfibus,
Monafterienftbm , Fuldenfibm, Hirffeldenftbus, Corvejenfibus, Ofnabrugenfibus; itemdefeudis ■ concejfts ten Landrechten, ten Sadel-leens
rechten , ten vijf marks leenen , uit & de feudis Anglia, Stotia', Saxonta, Boruffia, re- miflC Adhtc de varia fignificaitone feudi con- teffixzxx onverfterfelijken rechtentoteeneeu- wig onverfterfelijk leen , attt alia fimili for- •J fttula.
71. Moribus Hollandicis, Ultrajeclinis, & mul-
torum aliorum jus repr£.fentationis in feudi fttc- ! cejfione cejftt , & proximus gradu vocatur,
fxdufis remotioribus. ?i, In BolUiidia tamen proximus ultimi poffeffo-
ris non fuccedh, nifi fxt fimul ejus linea , un- de fettdum ad ultimum poffefforem pervenit; - qtiod plttrium cafuum dubiorum decifionefirma-
iur.Sedfi defmantomties iliius imea, aqtu |
||||||
|
Dl GRES SIO
84. Qu& ex ftatuto pracipienda, fi in patrimo-
tiio defuntli non fint, aliunde haud redimenda: nec pr&cipknd<& res alteri uftii, quam qui fta- tuto exprtffns eft, deftinatx: nec prdceptio fa- cienda ex his, qu& demum poft parentis obitum tempore continuat& focietatis quafitafunt. Ca- jus loci ftatuta fervanda circa jus primogeni- tur& > 85. Qui ftira fctipferint de jure primogenitura,
g<j. Oiim fetidorum alienationes inter vivos non adto fuerunt prohibittt, fed pofteriore feudali
jure fcripto rigidiffime. Qua fuerit ratio pro- < hibitionis l 87. Ouales alienationum fpecies prohibits, fuerint}
ubi de venditione, permutatione, in folutum datione, donatione fimplici, aut propter nuptias, dote, pignore vel hypotheca. 88- Subfiftunt tamen ex confenfu domini. Quid
juris fi plures fint domini ? An prater domini confenfum etiam requiratur confenfus agnato- fum ? An defcendentes alienantis feudum revo- care pojfint ? Confenfus generalis primo tenore inveftitura concedi poteft. Si ad untim aliena- tionis atlttm concedatur, ftriclijfimam recipit interpretationem ratione tnodi , perfonarum , temporis &c. Quod exemplis illuftratur. He- res ex confenfu per defuntlum obtento alienare poteft. Sufficit ratihabitio: & ucitus confen- fus, non fola pr&fentia ac patientia. 85). Licita fine domtni confenfu locatiofeudi, non
item contratlus libellarius; lictta & frucluum feudi venditio> etiam in tempus vit& vafallife- cundum mores Gelria. An & licita de feudo tranfattio, aut compromiffum , & an h&c do- mino noceant) feudo aperto? ... cjo. Anfine domini conferifu licita fubinfeudatio >
& quibus conditionibus ea facienda fit} An & quo ufque obfit agnatis fubinfeudantis} Refo- luto jttrc fubinfeudantis, refolvitur jus fubin- feudati; qui tamen feudum invito domino fu- feriore retinere poteft, fi ab eo feudum agno- fcere paratus ftt. pi. An & quatenus realis fervitus feudofinedo^
tnini voluntate pofifit imponi^ An & ufusfru- clus} pz. An fine cpnfenfu fieri pojfitdivifio feudi jure
feudali} An-moribus^ Hpllatidia? py, An refutatio feudt invito domino retJe.fiat}
Quid & quotuphx fit ? 4n, agyqtorum confen- fus requiratur ad antiqui yel.povi feudj fefu- tationem'} An^onfenfusdomini, /t refutatiofiat non domino, fid aghato> An confenfus agnato- rum proximiorttm , fi fiat remotiori t mtyiss _. ver{a> ;.\/-, , . .__. ; . v..r 94. Ffudo ex confenfu domini oppignoratp , ,an
crediior id fine. novo confenfu.venderepojftt} e^» & fine confenfu vendere fjium creditum, , pro quo feudumobligatum *#? , u 55. Valet ftatutum, quo inducitur, feadum alie-
nari fine domini confenfu. Q^^m Wf locis ad
Jeudi alicMtioncm inter viyos confenfu opusfit j
|
DE FEUDIS. 613
quibus non > Vbi de feudu Flandricis , Gelri-
Cis, Ultrajeftinis, GallicU, Brabantmis, Hol- landkis hereditariis. An facile denegetur con- fenftu petitus > An fub generali vel legali hypo- theck contineantur femla ? An in fubfidtum judi- cati causa capiantur? An in ftatutariam auipafii- tiam veniant bonorum communionem > An refu- taripojfmt domino , ut recipiantur & ex antiquis riovafiant, acalii in ea fuccedant. quamaltas fuccejfijfeni > 96. Feuda reila Hollandica nec alienantur vcc
obltgantur fme domini confenfu, qui & raro con- cedttur , nec aliter quxm posl plenam tauf<t cognitionem.' An judicati causa capi pojfmt} Andividi eay qu& jurifditlionem adjtmtlamha- bent > An alienari hereditaria Hollandica ex confenfu domini , fi concejfa ea lege, ne alie- nenturf An ex feudis HolUndicit hereditariis effodi pojfint cejpites, terrafitlilis &c. fine do- mini confenfu > An de his valeant fine domini confirmatione , vivoyafallo impetrata , patla dotalia, quid dijponentift de futurd feudi fnc- cejfione}. ■ $7. Quoties confenfus domini attt agnatorum ho-
die, ad alienationem requiritur, ex juris feuda- lis fcripti regulis., controverfm decidenda. 5)8. De renovationeinveftitura, cm introdullafit}
An in renovatione inveftitura aliquid ex primo tenore inyeftiturat > ve.l in jurisjurandi formu- Uy mutari pojfit? Si q.uid' mutatumfit, an& quando id ratum fu> Et qutd in Hollandiaju- ris, fit> Nultus dpudnos defeudo litigarepoteftt nifi prius inyefiitus: hinc uterque litigans inve- ftiri folet. Petendarenovaiio non tantum va- fallo, fed & domino mutate. Quid interfxt inter , eapij qu£ mutatp domino,..& cari, qu<* mu-
,. tato vafallo fit ?
5)9. Si plures unius, yaptHi fucfejfores fint, an
fingnli renovationem petjre^&.finguli fidelita- tem praftare debeant , five diviferint five non digifertnt > Et quid , fi Uni totum feudum ex divifione ccjferit? Xocftt Fluribut in feud/o HoUa}}dico inftitutis, /a-
, terim intra legitimum temptu unmeortmi, no-
tnine omnium, petit renovationem, & fipoftea uni cedat feudtim , is rurfus fuo nomine eam petit, licet prim nomine omniutn inveftitusfit ? ..Curator bonis defuntli datus tenovationem in-
veftituupetit, iterumque ejmtor<; non item , fi bonis debitoris latitantis datusfit. Quidi ft bonis , ejus qui bonif cejfit ?
101. Siin Hollandta feudum inter plures divtda-*
tur.i fingularum partium nomine renovatio pe? - ien<$a & integra laudimiafolyenda, exceptapn-
x.ma vice. Mibi, ubi feuda furip, dividua, Jau-
dimia pro partibus fingulis famumpro rat^,- An
confolidatis partibus feudi, etiam invito domi-
..,»(?» cejfet multiplicatio renovationis & laudi-
,.miorum >
02. Siprimogenitus feuium delatum nonadmit-
tat , fedfxatft [minpriretin^uat , duplicata |
||||||||
|
laudi"
|
|||||||||
|
t
|
|||||||||
|
614 L i b. X5
laudimia praftanda. An & quadragefima &fti-
maitonts jifco, quajt ex alienatione ? 103. Si plures fint domini diretli, femeltantam
petenda renovatio , a quo domino tunc petenda fit? 104. Quid jaris circa renovationem , ftfeudum
ad corpora vel collegia pertineat, veladpupil- lum jure feudali & moribas ? An petenda re- novatio, fi vafalks partem , qaam alienave- rat, redimat vi patli de retrovendendo? 105. Intra quod tempus petenda fit renovatio?
An tempus hoc currat ignoranti ? An partium cotifenfa artlari vel prorogari poffit ? An folias domini voluntate arclari} Quidjuris apudnos, fi primus fucceffor non petita renovatione mor- tuus fit, vel per plares fibi ordine fuccedentes renovationis petitio neglecla fit? 106. Pro inveftitura & renovatione ejus hodie,
non jure feudali , folvenda laudimia & curia- lia, non tamen pro primd vice, fi vafallus pro- priam rem convertat in feudalem. Qualia lau- ditnia praftanda ftnt, & quo modo nunc afti- mari foleant ? Si alternative debeantur, vajfal- li eleilio esl. Qua laudimia & curialia pro tnagno, medio & parvo feudo praftanda fint in Boliandia, fi nihil certi ab initio definitam fit. Si unias anni fratlus laadimii nomine folvi de- ** beat, vafallus liberari nequit praftando decem
fiorenos: quo modo uriias anni frutlas confide- randus ac dftimandas fit ? 107. Alteri afufratlu, alteri proprietate feudi le-
' gitk, an , & quando proprietarius renovatio- nem petat & laudimia folvat ? Fruttuarius,
attt cui doarium ex feudo affignatum , an pe~ tat renovationem aut laudimia folvat? Annon conftrmationem juris fibt conftituti ? An una fuffuitconftrmatio ft pluribus feudis ejufdemcu- r'u imponatur ufusfruStus. An pro divifione vei oppiguoratione feudi iaudimia folvi debeant ? Ati curialia ? Quid interfit inter renovatio- •'' nem inveftitara & atlus alicujus conftrmath- nem ? 108. Qaalia commoda, jara$ atTtones Vafallus
ex feadi conceffione habeat ? Ad qtu domim direclo praftanda teneatur, utilitatem , falu- tem, bonorem domini refpicientia ? 109. Cujus fumtu vafalius fervitia militaria do-
mino praftet ? Anjponte & non rogatus fervi- tia offerre debeat > An per fubftitutam fervire poffit? QuidfintHoftenditias? Hodiepenesnos vafallis militia & fervitianon imumbunt-%fecus oiim. 11 o. Qua commoda dominus ex feudi conceffione
babeat? Ad qua dominas vafalUteneatur? An & quandodite&itm fmim dominium invito va- '^fattoin alium itknsferre poffit, Jurefeudali&
' bofiierno} l^-'v.,y: ■ m#v*
x ii. Amittiiur feudamdbingratitudinem inftgnem
in dominum commiffam^ Ex quibus juris civi- lislegibus colligendum fit, qut caufa fatisgra- fesfmtt &»an ad fimitis ixtendi pojjlnt} An |
|||||||
|
IXVIII.
quis feudo privandus , fi ingratitudinem com-
miferit, antequam Vafallus tjfet > An, fitaies ingra(itudinis caufas non in dominum, fed ex- traneum commiferit > Quid fit feloniafetifu pto- prio & improprio > 112. Recenfentur plurima caufie jfteciales exjure
feudali, qu& vim in dominum aut res ejus, aut proditionem, aut grandem rerum ejusUfionem, perfonave contemtum continent. 113. Recenfentur caufaalia, ubi devafallo, fi-
lium aut domefticum , per quem dominus tft lafas, »0» addacente ad dominum ut e't fatis- ftat ; de abnegatione feudi vel partis ejus vel conditionis; de non petita intta tempus legiti- mum renovatione inveftitura, tum jure feuda- li tutu moribus hodiernis; de alienatione feudi ftne domini confenfu * vafailo fciente facla, in totum- velproparte, An redimendo evitet pce- nam amijfionis ? 114. Ob quas caufas non in dominam fedtertittm
commijfas vafallus feudo cadat > Vbi de patri- cidioy fratre domini octifo , nimia in fubditos feadales fitvitia. An hodie ob ftcinus in extta- neum admiffum vafallus feudo cadat > An & qualia feuda apud nos ob crimen vafaiii publi- eentur, pubiicatis bonis ejus? 11^, An vafallo ad amijfionem feudi noceat fa-
clum tertii, veiuti ftlii vel domeftici; tutoris in feudo pupulli; mariti infeudo uxorisy & quid mo~ ribas? 116. An feado cadat, fi annuum feudi nomine
domino debitum ei toto triennio non foivat > 117. Ad quem ptrtineat feudum , quod vafallas
ob faclum iilicitum amifit > An ad iiberos ejust aut ad agnatos , an potius ad dominum > Ad quem , fi fubinfeudatus deliqnerit ? Quid , fi praiatus, qui tenebat feudum nomine ecciefu i Quid moribus? 118. An heres domini feudum ob feloniamvafaU
li avocare pojfit ? An heres vafailivb feloniam de- funtlifeudo privari ? Quid juris circa fruclus & meliorationes feudi ob feioniam amijfi? re- miff. An feudum apertum ex dclicls tedeat cumoneribus, ei a vafallo impofitis t anmagts liberum? , 119. An dominas ob feloniam vafalli pojfit auts-
ritate privata eum expellere, & feudum ocett- 120. Ex quibiis caafts in vafallum commiffu da-,
minus diretlus privetur dominio ditetJe'* Ab- &, fi contumaciter deneget petitam \nveftitm& renovationem'? 121. Definit res feudalhi effe, fi dominus dire-
ttus prafcriptione acqairat utiie dominuim: re- futatione: prafcriptione dtrecli domini per va^ fallum faita: quomodo ilia ftat, quomodonont Lapfotempore y adquod feudum conccffum: con- traria conventione inter dominum & vafailum% ne res amplius feudalis fit. An agnatcrum cenfenftts adJd requiratttr? Quid moribushac mparte obtrrieat? An definat res feudalis ejfe. |
|||||||
|
|
|||||||
|
DlGRESSIO DE FEUDIS.
|
|||||||||
|
6\f
|
|||||||||
|
> fi dominus creditoribus vafalli permittat, feu-
dum alienari ut allodium?] 122. Fmitttr feudum morte vafalli Jine berede
morientis , nec fifco, fed domino cedit. An is privata autoritate feudum vacans occupare pojfit? Finitur & domino direclofme heredibus decedentey ac cedit vafaUo, exclufo ffco, iit,. Jttre feudali feudum extinguebatur, fi va-
faUus Imperator crearetur, vel dominus dire- ttum fuum dominium in ecclefiam contuliffet, ,arciorem antiqui juris civilis circa
1 fuccefliones tractationem inferta hac de feudis diflbrtatione fupplere con^ ftitui; nihil injuris feudalis com- mendationem prsefaturus, cum id jam dudum ab aliis juris illius Interpretibus ab- unde fit prseftitum > prsecipue a Rittershufio in prolegomenis, feu oratione prsemifsa tra&atui ipfius de feudis; & res ipfa fatis loquatur; dum notabilis patrimoniiparsNobilium prjecipueat- que Maghatum in rebus feudalibiis confiftit» indeque frequentifllmaz de feudis in foro con- troverfise agitantur. Feudorum originem quod. attin.et, alii a prima monarchia» adeoque ab ipfis fere mundi incunabulis eam deducunt; quod latius exfequitur Niellius defeudis difput. i. tbef. i. alii a Gallorum inftitutis & foldtt- riis , eorum petunt principium, inter quos Con- nanus comment, juris civilis libr. i. cap. o. num. 6. Molineus adconfuet.Parif.tit.i. inpr. num. 12. Alii a Romanis ea ortavarie arbitrantur, jufque antiquum clientelare ex Gellio, Plutarcho, Dionyfio Halicarnaff. aliifque adftru&um, quo humiHores fefe in potentioris patrociniurn da- bant, pro fundamento fubfternunt j maxime, cum in jure quoque civili mentio fiat talium hominum, qui actores, procuratores, cufto- des prsediorum, infularii &c. appellati, mag- nam cum vafallis fimilitudinem habere viden- tur; atque etiam certum fit, Romanos militi-1 bus, prsefertim quidem veteranis, fed tamen & ipfis adhuc militantibus, limitanea prsedia deviftarum gentium aflignaffe. vide Vultejum de feudis libr. i. cap.x.num. n. PetrumBort de fettdis Holland, part. i. cap. z. num. ro, & feqq. Vultejus ipfe a Romanis magiftratibus feuda deducit, rem tempore Romanorum Im- peratorum fuiffe, veVba a Longobardis effe cen- fens: primo namque magiftratus Romanos fuis- fe annuos , certam habentes jurifdi&ionem , certum territorium in quo jusdicebant, quod- que adminiftrabant, & eo fenfu dici, in libr. i. feud. tit. i. §. i. kadaper annum firmitatem babuijfe; temporibus Caroli Magni magiftratus majorcs coepiffe ad vitam creari; atque ita in d. tit. I.$, i. fubjungi, ftatutum deinde fuiffe, ut ufquead vitam jidelisproducerentur. poftea &ad filios dcvolutas fuifle illas dignitates; prout id quoque in d. tit. i. §, i. afferitur defeudis: tandem tcmporibusConradi dignitatesmagiftra- |
|||||||||
|
Verit jus feudi interitu rei. Quid, fi pars pe-
rierit ? Quid, fi dominus pr£ egeJUiefeudum ca- tnera vel cavena folvere mqueat ? Quid juris, fi feudum inundatum aut ab hofiibus captum ftt? 124, De foro competente m negotiis feudalibus. remiff. De modis probandi, pracipue dejureja- rando cum duodecim facramentalibus/»"<«/?<*«- do; item de probathnibusfenpurgationibus vul- garxbus remiff. timm faftas fuifle perpetuas, ckemolumentum
omne provjnciarum aut terriitoriorum ad adrni- niftrantes trahflatum fuifle, ImperatOrc fibi nil praeter fidelitatem & fervitia refcrvante; ut ita alacriores eflent adminiftrantes in confcrvandis lis terris, unde omnem percipiebant utilitatcm. Vultejus de feudis libr. 1. cap. 1, in fine. Sunt, qui a venalibus Romanorum militiis profluere feuda , aut proxime ad ca accedere, putant. Ant. Matthaus de auclion. libr. i.cap. xy.num. 23. Alii a Longobardis , & Gothis , aliis- quc Germanije populis prima feudorum initia derivant, nec. improbabile eft, originem feu- dorum Longobardis tribuendam efle, progrcs- fum vero & incrementum etiam Francis & Ger- manis, dum tot in jure feudali occurrunt vo- cabula, qua? barbara, ad originem germanicam potiffimum referenda funt. Nec in contrarium facit, quod in ipfis Longobardorum Icgibus adhuc fuperftitibus nulla feudorum mentio fit; non enim id mirabitur, qui perpenderit, jura feudalia ante perfcriptos duos vulgo feudorum libros non fuifle pro legibus habita, fed legi- bus Longobardorum oppofita, & confuetudine fola regni, ac yariantibus curiarum diverfarum moribus ufuque firmata. libr. 2. feudor, tit, 1. in pr. Neque etiam ex eo> quod autores li- brorum feudalium, ipfi Longobardi, memine- runt, antiquijfimorum temporum, quibus feuda nota fuerunt uti & uftts ab antiquis fapientibus confiituti. libr. 1. tit. i. §. & quia ' 1. & §. boc quoque^, cum utique nihil pugnet, hxc jura feudalia antiquiflima fuifle, & tamen a Lon- ■ gobardis antiquis, feu communi eorumufudi- manafle. Confer Petrum Heigium quaft 1. Giphanium de feudis cap. 2, num, 1. & feqq, Fachineum controverf. libr.j.cap.i. Rittershufium de feudis libr. 1. cap. 1. num. 2, & feqq, In quibus autem feuda conveniantcumveteriapud Romanos recepto jurc clientelari, cum Roma- norum militiis; in quibus vafalli cum Gallo- rum Solduriis, cum Romanorum hominibus, aliifque fimilibus, in quibus ex adverfo diffe- rant, videri poteft apud Giphanium de feudis cap. 2. num. 4. & feqq. 2. Non minor de autoribus Hbrorum feuda-
lium incertitudo eft. Et primi quidem libri autorem efle Gerardum Nigrum Capagiftum, Confulem Mediolanenfem, ex eo colligit Cuja- cius, quod in libr. i.feudor. ttt. 27, negatur, Iiji J«
|
|||||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
||||||||||
|
6i6
|
||||||||||
|
feudo loeum habere legem commifforiam ; quod- brorum diftributipnc) libr. 2. tit. % 5. & tit, 3 2
|
||||||||||
|
& iit. 51, §. 1. 2. 3. 5. 6. 7.
3. Denorninationem■ feudi ltbrorum feuda-
lium autores a fide vel fidelhate derivant > quia nulla inveftitura debet ei fieri, qui fidelitatctn facere recufat. itbr. 2. feudor. tit. 3. §. ult. in fne. alii a faida , vel feida, quod Germanis eft bellum.; alii aliunde, ut videri poteft apud Vul- tejum de feudvs libr. 1. cap. z.num, 1. & feqq. Ritterhufmm de feudis libr. 1. cap, 1. nmn. 12. Variisvero modis feudum accipitur, puta, vel pro ipsa re, qua; in feudum data eft; quo fen- fu aliquid feudo per vafallum addi dicitur. libu 2. fetid. tit, 8. §. e contrario 1. vel pro negor
tio feu conventione feudali, qua mediante ali- cui.^us feudi acquiritur : atque ita vafalius per feudum inveftitur, & res per feudum datur. Itbr* 1. feudor. tit. ult. m fme. & iibr. 2. feudor. tit. 3. §. fed etiam 1. fere in pr-. vel dcnique pro
jure, quod vafallo in realiquaconftitutumeft. libr. 1. feudor. tii. 7. de natura feudi. Et hac pofteriore fignificatione feudum eft jus , quod dominus foli, vel ejus rei, qu& fob aquiparatur, alteti w ek pro beneficio concejfit , fub lege fide- titatis & fervitii. Genus ejus ponitur jus , & quidem tale» quod vel contiadu vel ultima vo- luntate induci poteft ; nec pcrperam appellatur jusutilis dominii, quod a domino in vafallutn transfemif, ac plerumque ad heredes vafalli tranfit; iriquo ab ufufructu ftride acceptodi- ftat; quamyisFeudiftalatius acccpto ufusfruclus vocabuio, fcripferit, feudum clTc bencficium, quod ex be-nevolentia ita datur alicui, ut pro- prietas quidem rei immobilis beneficiatse penes dantemremaneat, ufusfruftus vero illiusrciita ad accipierttem tranfeat, ut ad eum heredesque ejns mafculos (quandoque & fceminas) inper- petuum pertineat , ad hoc ut ille & fui here- des fideliter domino fcrviant. libr. z. feudor. tit. 23. circa ftn, Reliqua definitionis verbaexpoft dicendis fatis fuam habebunt explicationem. 4. Feudis opponuntur allodia , vel alaudia,
quafi fidei vinculis foluta , &liberaab omni clientcla. libr. 2. feudor. tit. 26. §. inter fliam 1, & libr. z.feudor. tit. 17. ( Adde lexicafeu- dalia ad hanc vocem ) adeo ut, quaecunque feu- dalia non funt, allodiaefle intelltgantur. Etfi quidem incertum fuerit, utrum res aliqua feu- dalis an allodialis fit, in dubio prarfumendum magis eam allodialem, quam feudalemeffe; cumt pro libertate cujusque rei, tanquam ftatu natu- rali ejus, pra:fumendum fit; uti poft Mynfinge- rum cent. 5. obferv. 25. aliosque latius explk- cat Petrus Bort de feudu Uottand. part. x.cap. i.num, 4. & feqq, Rittershufius de feudu libr. t. cap. 2. num. ult. 5. Plures feudorum divifiones apud rerum
fcudalium fcriptores proponuntur, quarum aliac - ex ipfis feudorum libris probationem habent; altse ab Interpretibtts docendi causa excogitatae fijnt. Et primo quidem feudaalia mafculina, alia
|
||||||||||
|
que m Itbr. 1, feudor. tit. 6. §. qum etiam 1.
dicitur, fi quis ep tenore feudum acceperit, ttt ejm defcendentes mafculi & famins. illud ba- bere pofftnt> relido mafculo, ulterius fceminas non admitti: illa vero iententia foli tributa in- venitur Gerardo, ctim ex adverfo Obertus & kgem commiflbriam in feudis probarct, & fce- rainas vi talis pa<Sti, fupra propofiti,; una cum mafculis vocaret ad feudi fucceffionem. libr. 2. feudor.tit 51. §. fimiiiter ft 3, & §. fimiliterfeu- 4nm 6- Cum autem vulgp tantsum duo fint feudorum libri, quoxum fecundus quinquagin- ta oelo continet iitulos; quibus deindc ex Gu- jaeii additione fubjiciiintur extraordinaria quae- dam capitula ax Alvaratto & Ardazone, vifum Gujacio fuit, bon modo aliam Capitum in li- bxo. fecundo contentorum divifioncm facere, fed.&librorum ?numerum multiplicare; fic ut ei Jihef fccundus incipiat quidem cum vulgatis editionibus,. fed tantum fefe extendat ufque ad ejufdem libri feeundititulum vicefimum tertium, m qttibus caufts fmiumamktatu? ^htkxAo vero vigefimo tertio inehaetur Hber tertius,, fefe ex-* tendens ad titulum vicefiraum quintum, ft de feuAo vdfallus ib aliqm interpellatus fuerit &c. quititulusCujacio. eft primuslibri quarti, tan- taque hujus ac fcquentmm titulorum ufque ad finem vulgati libri fecundi, feu tituli quinqua- gefimi odayi, fciffip, indeque titubmm mt$-> tiplicatio furrexifc,.' ut-, antequam ad extraofdV naria pervcniret eapiuila ex Alvarotto & Arcli- zone fub jun&a jjv titulos niubieraret feptuaginta diios : unde factum , ut, curril exbraordinaria capita a Cujacio addita initium haberent in ip-! fius libro quarto a;titulo feptuagefimo tertio, tantus inter titulum' quinquagefimum oftavum, ( qui eft ultimus fibri fecundi juxta vulgatamti- tulorum divifionem,) & titulum feptuagefimum tertium , ( qui eft primus extraordinariorum capitulorum ) hiatus in variis noftri corporis editionibus appareat. Libro huic quarto fub- ditus fiiit liber quintus, continens varias Impe- .ratorum de feudis conftitutiones; pari hic ap- parente librorum hiatu in variis editionibus, qui ex eadem Cujacii nova diftributione caufam habet; dum finitum % Hbrum fecundum mox quintus excipit. 1 ^sq autcrn nova pofitaCuja- cii librorum diftin&ione , palam eft ex initio libri fecundi, uti& ex initio Hbri tertii, (feu tituli Z3. Ubri fecundi) Obertum deOrto, iti- dem ConfulemMediolancnfem, utriusque libri autorem efie ; dum utrobique occurrit illud, Obertus de QrtQ Anfelmo filio fuo falutem &c. Qtiartum librumrieque Gerardi neque Oberti efle ,, fed ex variis pojtius & incertis colle- 6:um autoribus, inde patet, quod de Oberto & Gerardo, tanquam tertia perfona, fermoa- liquoties concipitur , eorumque' in nonnullis confenfus , in aliis diiTenfus adnotatur ; veluti (fervatl iu allegandb yulgari titulorum & li- |
||||||||||
|
DIG R E S SI(
alia foeminini dicuntur : idque duplici fenfu:
vcl enim fcudum mafculinum eft , quoB primi- tus a mafculo acquifitum ; fcemininum , quod primitus fceminse conceffum : in quali fcemi- nco per fceminam primitus obtcnto quales fuc- cedant, diflcnfus ingcns fuit: quidam enkn ad tile feudum folas filias , non item filios,, ad- miferunt, n.ifi aliud pacto acuim fit, quafi alias cx confuetudinc filii ad paternum, non mater- num feudum vocarentur; fedvicit ajquitas, fir lios ad feudum matris fcemineum admittens. lihr. i.feudor. tit, 15. Rurfus alii in feudo primitus pcr fccminam acquifito folos defcen- dcntcs mafculos, non fceminas, fucccdere vo- Juerunt, nifi nominatim adum fit, ut & filise fuccedant. libr. z. feud. tit. 30. Sedhic quo- que axmius aliis vifum , deficicntibus faltem mafculis, fceminas admitti. libr. 2. feud.tit. 5,0. dum ibi Feudiftadefinit, filiam non fuccedere, nifiexpa&o , velniftfitfwmineum : &merito, cum qualitas illa fceminea , quae fuit ab initio in tali feudo, quamdiu nullum intervenerit obfta- culum, durare videatur. Confer Vultejum de feudti libr. 1. cap. g. num. 46. Vel fecundo feudum mafculinum appellatione magis fre- quentata cft id, in quod foli fuccedunt mafcu- li, non item fcemina: ; fcemininum vero, in quod vi fpecialis pacti & mafculi, & mafculis deficientibus fceminse fuccedunt. libr. i.feudo- rum tit. 8. pr. & §. ult. & libr. z. tit. n. II- lud noftratibus appcllatur een recbt , of quaad leen; hoc vero een goed leen , of onverjlerfeltjk. erf-leen tcfte Hugone Grotio manud. ad juris- prud. HoU. libr. 2. cap. 4T. num. 5. 6, 15, io\ Neoftadio de feudis Hollandia cap. 4. num. io. Petro Bort de feudis Holl, part. 2. cap. 1. num. 4. j. 16, Eftque in dubio prasfumendum, magis reclum feu mafculinum, quam fcemini- num, fic ut foeminse in feudum fuccedere vo- lenti probatio incumbat, feudum fcemininum efTe. libr. z.feudor. tit. 2. §. ult. injine, &arg. libr. 1. feud. fir..8, §, ult.libr. z. tit. 11. Rittcrs- hufius de feudis libr. 1. cap. 4. num. 18, Ro- fenthal fynopfi feudaii cap. 2. concluf, 8. Neo- ftadius de feudis Hottand. cap. 2. num% 4. Gro- tius d. libr. 2. cap, 41. num. o. 10. Vultejus de feudis itbr. 1. cap. 9. »«»».28. PetrusBort d. part. 2. cap. 1. num. 6. Notabelepointenyan leene in additameniis, feu depofxtione per tutbam teftium pag. mihi 13. Et quamvis aliquoties fu- perioribus fcculis feuda mafculina feu re<5ta ex beneficio Comitum& Ordinum Hollandix con- verfa fuerint in feuda fceminina, vel heredita- ria, onverfterfelijke erf-leenen; tamen id poftea ex dccrcto Ordinum in univerfum prohibitum fuit, fic ~ut ipfo jure nulla fuerit declarata ta- lis commutatio, fi qu« foite in pofterum a quo- quam impetraretur. Petrus Bort de feudis Hol- land. part. 1. cap, 3, ««»».19.20. 21. 22. fag. mibi 10. n. 12. & part. 7. ttt. i.cap.j. nam, 4. pag. 328. Licet ejc adverfo Zelandi |
> DE FEUDIS. 6\7
omnibus vafallis permiferint> pra?ftitis pra*ftan-*
dis mafculina convertere in hereditaria ac fce- minina. placito Ordinum ZeUndu 21. Oclobr, 1553. vol. 1. placit. Holl. pag, 1456". 6. Eft & feudum vel vetus vel novum. libr.
z.ftud. tit. 12. Novum dicitur , cujus cau-
fam acquirens non habet ab alio , quam a fc
ipfo. Vetus eft, quod quis acquifivit ab alio,
feucujuscaufam quis habet non a.fe ipfo, fed
ab alio, cui primo feudum acquifitum accon-
ftitutum erat; idque mediante fucccffione ; fic
ut id, quod refpeclu primse pei fona:, cui con-
ftitutum erat , feudum novum appellatur , in
ipfius liberis & pofteris feudi antiqui nomen &
naturam fortiatur. libr. 2. feudor. tit, 11. Ve-
nitque hoc feudum antiquum feu vctus in li-
bris feudorum etiam nomine feudi paterni: li-
cet cnim proprie paternum fit, quod primitus
a patre ultimi poflefforis acquifitum eft , ( &
eo fenfu feudum quoque poffit effe maternuni,
quod mater ultimi poffefforis primitus adcpta
fuerat. arg. libr. 2. feudor. tit. 50. (tamennon
dubium , quin & illud , quod ab adfcendenti-
bus remotioribus per fucceffiones varias ad ulti-
mum devenit pofleflbrem, feudi paterni appel-
latione comprehendatur. libr, 1. feudor. tit, 8«
§. bocquoque 1. libr. 2. feud. tit. 11. ^* tit. 50.
Sicuti autem magna inter antiquum & novum
feudum tum ratione fuccefllonis , tum etiarn
aliquando refpe<5ui collationis, ( de quo tit.de
coUat. ) differentia eft, ita de eo ixpe controver-
titur, utrum antiquum an novum fit ; qua in re
prKfumtio magis eft, antiquum efle, prsfertim
quoties diutina feudalis rei poflcffio concurrit;
fic ut onus probandi incumbat ei, qui aflerit
feudum nOvum effe: nifialise conjeclura; &in-
dicia fortiora prodomino diredo, feudum no-
vum contendente, militantia appareant: cum
alioquin favorabiliores in dubio vafalli, quam
domini dircdi partes fint; atque infuper feu-
dum novum anova pendeat coriceffione, qu*
ipfa uti facli eft, & quidem recentis, ita. &
probatione indigct, facilioremquc, quam qujE
antiqua funtj, probationem habet, cui confe-
quens eft, ut novitatem alleganti probatioim»
ponatur. libr. %. feudor. tit. 11« in jine & tit»
26", i« pr. Vultejus de feudis libr. 1, cap, 8.
num. 15. poft multos alios ibi citatos. Zoefius
de feudis cap. 2. num. 19. Gudelinus de feudis
part. 6,cap, 3. mm. 4. Rittershufius de feudis
libr. i.cap. 4. »»»/. 16. AddeRofenthal^«opj^
feudali cap. 2. concluf. 2 6. % j. : Potefl; tamea
arbitrio concedentis feudum novum darii ,ju-,
re feudi veteris, feu paterni, adeo ut causa
quidem & origine fuanovum maneat, fed quan-
tum ad effecl:us , quibus novum ab; antiquo
diftinguitur, antiquum eflc fingatur, & anti-
qui feudi naturam tali ficfione aflumat, in il-
ludque non fo.li defcendentes hujus prirni ;acn
quirentis, fed & collaterales, veluti fratres,
(uccedant. Qua ratione Feudifta libr.x.feudor,,
l i M A tit*
|
|||||
|
L 1 b. XXXVIII.
|
|||||||||
|
6i8
|
|||||||||
|
tit. 12. ait, fi duo fratrcs de novo beneficio,
& non de paterno , fimul inveftiti fuerintj uno fine herede defun&o, ad alterum non per- tinere ejus beneficii portionem, riifi fdcla fue- riteopatfoinveftitura\ &hisfimiliatradit.libr. i. feudor.tit. 20.81 libr. 2.tit. 90. hoc ipfofignifi- cans fatis, pa&o id agi pofle» ut frater fratri fucccdat in novo feudo, perinde ac fi illud ve- tus eflet, atque ita feudum novum poffe ex pa- <5to feudi veteris naturam induere: dummodo is, qui ita concedit, jus ita concedendi ha- beat; nam, ft prslatus ecdefiae, aut alius fimi- lis, qui rem in feudumconcedendamafuisnon habet majoribus, fed demumofticii rationepo- teftatem iri emn adeptus eft, non poffet eam, curn ecclefia? praejudicio, feudi vCteris jure al- teri in feudum dare. Jul. Clarus §. feudmn qu&ft 8. num. 2. Vulte/us- de feudis libr. i.cap. 8. num. 13. Andr. Gayl librt 2. obferv. 50. Rofenthal fynopfi feudali cap. 2. concluf. 13. 14. 15. Non idem per omnia de feudo ve- teri rede dixeris, quafi & illud e contrario, feudi mvi }ure> concedi poflet. Quod enim novum re&e datur jure feudi veteris, id inde eft, quia concedens tunc nulli, praeterquam fibi, prsBJudiciumfaeit, efficiendo, utdirhciliusfeu- dum ita conceflum aperiatur, & ad fe conce- dentem revertatur, quam quidem feverteretur, fi jure feudi novi , uti revera erat , a vafallo teneretur. At vetus feudum jure feudi novi concedcndo id ageret, ut, vafallo fine defcen- dentibus decedente, feudum illud non ad agna- tos ultimi pofleflbris» a, primo acquirente 01- tum ducentes, fed adferediret; atque ita agna- tis illis iniquam prorfus inferret conditionem, intercludendo ipfis illam fucceffionis fpem, quae ipfis cx primi acquirentis & concedentis facto parata eratt ut proinde non aliter videri poflit antiqui feudi in novum converfio rata habenda, quam fi in id omnes, a primo acquirente de- fcendentes, ad quos beneiicium quandoque re- verti poflet, affenfum praebuerint, fuoque re- «unciaverint favori feu iperataj fucceflioni. libr. zrfeudor. tit. 29. hpr. Sctit. 45. Rofenthal fy- nopfifeud. cap. z. toncluf. 17. Jul.Clarus §./«?«- dum qu&ft 8. ««/». f. Andr. Gayl Ubr. 2. ab- firv. 49. Vultejus de feudis libr. 1. cap. 8. num. 14. Rittershufius de feudis libr. 1. cap. $i num. 14. \ 'lv "v 7. Plane, fifeudum Vetuslegitime avafallo
alienatutri fit ek confenfu dorriini & agnatorum, ■(ubi confenfus illius neceflitas ufuremifla non eft;) feudum, quod aliehantis intuitu antiquum erat, refpefftu acc[uirentis ihcipit novum efle, five'actu iritef vivbs, five ultima voluntate, pfxfuppofita teftandi licentia, alienatio fa6fca fit: non-enim fueceffor ille fiindari poteft inpriftino alieriantfe'jrire quantumad antiqui feudi quali- tatferri> ftd pbttus per alienationem jus illud an- tiqui feudi in univerfum extinguitur ; ufque ad^>V uti fivafallas alienans poftca rurfusre- |
dcmcrit feudum alienatura, in pofterum illud
non antiqui fcd novi feudi jure habiturus fit; eo quod jus fcmel extin<5tum hac ratione revi- vifccre non poteft; riifi redcmtio vi padi de retrovendcndo, quod tempore venditionis ap- pofitum erat cx domini confcnfu, fecuta fue- rit. Rofenthal fynopfi feudali cap. 2. comluf. 2.2. 23. Et \\£c ita, nifiis , in quemfeudumle- gato, inftitutione, donatione, dotifve aut alio titulo, tranflatum eft, feudalis fucceflbrab in- teftato poft obitum alienantis futurus fuiflet, quippe quo cafu nibilominns antiqui feudina- tura pcrdurat. Qua rationc, cum vafallus dc- crcpitx statis feudum fuum m manu domini ad hoc refutaffet, ut Sejum & Smpronium , filios refutanthy de eodem benefuio inveftirett ac dc- inceps Scmpronius moreretur Sejo fuperftite, lifquc intcr dominum, tanquam feudum novurn fibi delatum dicentem, & Sejum , paternurn effe contendentem, oriretur, pracvaluit, feudum hoc, quamvis refutatum, nihilominus pater- num effe. libr. 2. feudor. tit. 14. Pctrus Bort de feudis Holl. part. 2. cap. 5. num. 1. &feqq. Zoefius de feudis cap. z. num. 15. Rofenthal de feudis cap. 2. concluf. 20. num. 6. 7. Sed &, fi agnati, vel illi quorum intereft, con- fenferint in feudi antiqui alienationem ca lege, ut ex divenditi feudi pretio novum ematur, feudum illud, ita de novo coemtum» videtur jure teudi veteris quantum ad agnatos' cenfcn- dum efle; cum pafta fervari debcant,& hoc actum videatur, ut feudum illud recenter cotnparatum in feudi antiqui locum furrogetur. Zoefius de feudis cap. 2. num. 11. Rofcnthal fynopft feu~ dali cap. 2. concluf. 16. cum alioquin neque pretium feudi vcnditi, neque fcudum aliud indc comparatum, in feudi prioris locum fucccdat. Berlichius part. 2, concluf pracl. 13. num. 22« Bort de feudis part. 5. tit. 2. cap. 1. num. 37. pag. 72. Amplius ex antiquo novum fit, fi fcemina ob defe&um mafculorum inveftiatur de feudo mafculino: licet enim tale fcudum forte ad majores illius fceminz pcrtinuerit, non ta- men illud ipfatenet, tanquam a majoribuspro- fedum, fed potius cx nova doraini concefliio- ne novoque beneficio tanquam novum. arg. libr. 1. feudor. tit. 24. Vultejus de feudis librs 1. cap. 9. num. 53. Idemque eft generaliter, fi de feudo inveftiantur illi, ad quos fecundurn re&urit feudi illius morem feudum non perti- net. arg. libr. 1. feudor. tit. 5. §. prtterea r« Quod fi vafallus feloniam talem commiferit, propter quam feudum apertum etiam exclufis liberis, & agnatis primi acquirentis, addomi- num reverti debet, hanc vero dominus vafallo remiferit; videndum, utrum vafallus rcmanfcrit in feudi pofleflione, fine novx inVeftitura? inter- ventu, an vero poffeflione jam per dominum ex- utus fiierit, ac deinceps, faclafeloni^ gratia, vcl ipfe vel liberi cjus de eodem feudo rurfus irivcfti- turam acceperint. Priorenamque cafumagiseft, ut
|
||||||||
|
Dl G RES SI
ut priftina fcudi antiqui naturadurarevideatur,
nec per folam caducitatis remiilionem fcudum cx antiquo,novum fiat; cum in omnem eventum ad amiflionem feudi neceffaria fit declaratio do- mini, quod velit feudum ob feloniam pro com- miffo haberi, adeoque quamdiu illa fa&a non eft, vafallus in pofleflione permanens, ex an- tiquacausa, conceflione, inveftitura, illudte- ncre intelligatur, At pofteriore cafu , cum adcmtio pofleflionis re ipsa fecuta, & conceffio atque inveftitura feudinovainterpofitafit, feu- dum, velut ex novo domini beneficio recupe- ratutn, ex antiquo in novum degenerafle dscen- dum eft. Zoefius de feudis cap, z. num. 16". Adde Jul. Clarum §. feudum qtuftS. num. ult, Rofenthal fynopfi feudali cap. z. concluf. 18, 8. Ad hsec feudum aliud ligium eft, aliud
non ligium. Ligium appellatur, de quoinve- ftitus vafallus fidclitatcm domino prseftare de- bet adverfus omnes, nemine exceptoaut ante- pofito, fic ut nulli alteri fidelitas refervetur; ita diclumaligandoperexcellentiam, quiaarc- tiflime ligat. Licet enim etiam in feudo non ligio ad fidelitatem quifque obftriftus fit, non tamen contra omnes > non contra Imperatorem, nec contra alios feniores feu dominos, a qui- bus jam ante feudum adeptus erat, qui& ideo tacite in fimplicis feudi conceflione excepti in- tclliguntur: nec ullus alius pratter eum , qui fuperiorem non agnofcit, feudum ligium con- cedere poteft. Et quamvis nihil repugnet, unum unius domini ligium, alterius non ligium, aut duorum pluriumve non ligium vafallum cfle; tamen ut quis duorum fimul homo ligius fit, ratio naturalis non patitur; curn hoc ipfo, quo dominum unum juvaret adverfus alterum, feudoab eodem, contraquemconfiftit, ob fe- loniam & non fervatas feudi concefli leges pri- vandus effct. libr. z. feudor. tit. j. in pr. & tit. 55. infme & tit. 90. Nihil interim ve- tat, quo minus quis, qui ab initiopro fe ac- cepit fcudum ligium , & ita domini uniusjio- mo ligius effe ccepit, poftea ex fucceflione in fcudum ligium, ab alio domino conceflunr^ alterius quoque vafallus ligius efficiatur; cum iniquum effct, eum jure fucceffionis in feudum ligium fine fua culpa fpoliari. Nec aliud tunc fu- perefle videtur, quam ut talis, duorum ligius ef- fe&us, ei quidem, a quo feudum ligium ipfe adeptus fuit, fidelitatem per fe prsftet; alteri vero, a quo feudum ligium tenet jure fucces- fionis, per fubftitutum domino acceptabilem ferviat. arg. libr. 2. feudor. tit. 09. & ioo. Confcr de feudo ligio Vultejutn de feudis libr. 1. cap. 8. num. 32. & feqq. Gudelinum de feudis part. 4. cap, 6. num. 9, Zoefium defeu- dis cap. 14. num. 3 7. Petrum Bort de feudis Uoll. part. 1. cap. 7. pag. tnihi 26", Rofenthal fynopf. feudaU cap. z. concluf. 2, & 4. 9. Fcudum infuper vel francura eft, feu li-
berura, velaon francum. Feudum liberum |
||||||
|
> DE FEUDIS. 619
feu francum dicunt, cujus nomine nulla folent
domino prsftari fervitia, fcd tantum fidelitas;
non francum, in quo prster fidelitatem vafal-
lus ad operas ordinarias prarftandas adftri&us
eft. Nullumque feudum Francum creditur,
nifi id tale efle, ex inveftitura? tenore apertc
pateat; alioquin in dubio non francum prafu-
mitur. Rofenthal de feudis cap. 2. concluf. 59.
Vultejus de feudis libr. 1. cap, 8. num. $a
Schraderus de feudis part, z. cap. 4. num. 6.&
feqq. Rittershufius de feudis libr. 1. cap. 4. num.
16, His addi poteft feudum conditionatum,
quod nempe cum onere certi alicujus fervitii,
prseter ordinariam feudi naturam prazftandi, con-
ftitutum eft. libr. z. feudor. tit. 75. & W.-89.
veluti, ut vafallus in feftivis diebus vadat cum
uxore ftd ad ecclefiam, libr. z. feudor. tit. z. §.
ult, Quo cafu, an a reliquis fervitiis non cx-
preflis vafallus liber fit, an vero prxter expres-
fum illud ad aliafervitiaordinaria tencatur, di-
ftincT:ionibus exponit Schraderus de feudis part.
z. cap. 4. num. 14. & feqq.
lo. Rede quoque feudum dividitur in eo
clcfiafticum & feculare. Illud, quod confti-« tuitur in re ecclefiaftica; hoc, quod in re fc- culari: fic ut fola rei conditio fcudum efBciat ecclefiafticum aut feculare, non item perfbna , quas in feudum accipit autdat. arg. libr. z.feU" dor. tit, 25. eodem modo, quo & emphyteufin aliam ecclefiafticam aliam fecularcm efle, di« dum fuit in tit. fi ager veBig. id eft empbyt. pet. num. 9. ac proindc feudum, quod a perfona ecclefiaftica non ecclefix fed fuo nomine pro- prio datur ex rebus propriis , non ccclefiafti- cum, fed feculare cft; ficut &id, quodecclc- fia ab aliquo feculari tenet. Rofenthal dc fat- dis cap. z. concluf. 5;. Neque aliam puto men- tem efle Petri Bort de feudis BoUandia part. z. cap. 3. num. z. 3. cum ecclefiaftica definit, qua: ab Epifcopis, Abbatibus, Praelatis, aliifquc perfonis ecclefiafticis in feudum concefla funt j fci^icet, qua talibus, ac nomine ecclefia:, cui pra^funt. De cstero apud nos inter ecclefiafti- ca Sc fecularia feuda yix difierentiam obferviri, ibidem notat d. part. z. cap. 2, nmn. 4, ^. 11. PfKter nanc etiam alia a rebus in feuv
du.m concedcndis divifio petita eft, dum feu- dum in corpbrale & incorporale diftinguitur, Corporale eft, quod in re corporali immobili conftituitur. Incorporale, quod in re incor- po*aIi, non omni, fed ei, quse immobilibus adnumeratur; veluti in jureannua; alicujus prar- ftationis: ac rurfus dividitur, quod fit vel feu- dum camerae vel feudum cavena?. Camera eft xrarium domini : Cavena eft cavea vel cella, in qua penus feu annona domini eft recondita; adeoque feudum camera: eft, quando vafallo penditur pecunia; quantitas ex camera feu scra- rio domini: feudum cavenx, quoties vafalb fti-» pendium conceditur ex cavcna feu cavca domi* ni» in parte annonse, vini, frumentij fimili- liii | busquc |
||||||
|
Li b. XXXVIIL
|
|||||||||
|
6io
|
|||||||||
|
13. Rationc durationis feudum aliudpcrpr-
tuum eft, aliud tcmporale. Perpetuum, quod ex fua natura perpetuo remanere poteft pcncs pofteros illius, cui primitus conccflum cft, ni-» ii jufta aliqua feudi adimcndi caufa intervcniat: &hoccoincidit cum feudo reali, quatenuspcr- fonali opponitur, eo quod cum perfona illins-, cui datum, non cxtinguitur : idque fecundum poftcriora jura feudalia ; cum enim antiquitus omnia feuda natura fua temporalia effent & pcr- fonalia , ad poftcros non tranfeuntia , fuccefTu temporis id paulatim immutatum, cceperunt- que fcuda ut plurimum perpetua effe. libr. 1. feudor. tit.i. §. & quia 1. z. Tcmporalefcu- dum cft, in quo priftina feudorum exjureve- teri natura refervata fuit , adeoqite quod vel morte vafalli, vel certo temporis lapfu finitur: morte quidem , fi fuerit feudum foldatse , ca- merse, cavens, habitationis. libr.i.feudor.tir. 10. in-fine & libr. 2. tit, 105. anni vero lap- fu, & tamen etiam morte, ubi contigcrit vafal- lum in medio anni decedere , fi feudum fit Guardiat vel Gaaftaldise. Br. 1. feudsr. tit. 1. & tit. ii. 14. Sed & a. quantitate defumta divifio fuo
non caret ufu , moribus pra?fertim hodiernis, dumfeudum vel magnumcft, velmedium, vel parvum. Et quamvis inter Intcrpretes juris feu- dalis difputetur, utrum ex re ipsa, anexpro- ventu ejus , magnum aut minus appellandunv fit,'dum fierfpoteft , ut reditus ex re modic& multifint, &viciffim ex re magnaparvi. Vul- tejns de feudis libr. 1, cap. 8. num. 71, tameri apudnosratione iaudimiorum (Heergewaedm) folvendorum magna funt feuda, quibusjurifdi- clio alta , media, aut baffa ( vulgo hooge ef Ugt gerichte ) cohxret, aut qua: omni deftituta ju- rifdi&ione , proventum habent annuum trecen- tos florenos exccdentem. Mcdia, quorum pro- ventus non afcendit annuatim ad trecentos flo- renos, fed decem excedit. Minima, qua? ne decem quidem annuorum florenorum utilitatem producunt. Hugo Grotius manud. adjurifprud, Holl., libr, 2. cap. 41. num. 70. & feqq. Fre- dcfic. a Sande de feudis Gelria tracl. 2. tit. i, cap, t. num. 17. Rationevero curialium ( Hof- rechten) pratftandorum magna feuda cenfentur, quse vel jurisdidionem adjundam habent, vel annuorum triginta florenorum producunt utili- tatem. Media, quorum proventus fuperat de- cem, fed non excedit triginta florenos. Mi- nima, quorum reditus annuus ad decem aureos haud adfcendit. Neoftadius"^ feudi Holl. fuc- cejf. cap. ult. »««».14. 15. 16. 18. 19. 20. Petrus Bort de feudis Hollandia part. 2. cap. 6. num. 6. 7. 8. pag. tnihi 2 5. i^. Non etiamprsetermittendum, feudavci
nobilia effe,: vel ignobilia, qttje aliter Burgcn* fia vel plebeja appellantur. Ignobile dicitur, Rittershufio partit. feudal. libr. 1. cap. 4. num. 8* quod poffefforem fuum non nobilitat; Nobilc vcro,
|
|||||||||
|
confiftens. tibr. z. feudor. iit. i, in fine & tit.
2, §. fi vero vafallus 2. Neque prseftandum aliter hoc feudum camerse vel cavense, quam fi fit in camera vel eavena, unde folvi poffit; unde ft evacuata fit camera vel cavcna fine cul- pa promifforis, exfpc$andum eft, donec ite- rum de camera vel cavena dari poffit. libr. 2. fendor. tit. 58. in pr. Utraque vero fpecies, tum camers,, tum cavena> continetur appella- tione foldata , qua? plerumque in folidorum do- natione, quandoque tamen etiam in vino & annona confiftere dicitur. libr. 2. feudor. tit. 10. . in fine. Porro feudum incorporale camerse vel cavense aliud gratuitum eft, aliud officiofttm. Gratuitum hic appellatur , non quod gratis ali- cui & Gne prctii intcrventu concedatur ad op- pofitionem feudi emtitiij fed potius, quia ex parte vafalli nullum onus nullumque officium adjuncTlttm habet, eumque folummodoad fide'- litatem obftringit. Officiofum, tujus nomine jprater fidelitatem alia funt a vafallo fervitia pra> ftanda; cujus generiseft feudumguardia?, quod eft feudtim mercedis, quse a domino penditur vafallo propter cuftodiam quarundam rerum: uti & feudum Caftaldias vel Guaftaldiae, quod itidem eft feudum mercedis, quam dominus folvit vafallo pro procuratione ac velut admini- flratione domus domini, unde vafallus talis Ca- ftellanusdicitur. libr. 1. feudor. tit. z,pr.&§.i. & tit. 4. §. item fi vafallus 2.& libr. 2. tit. jpk Huc quoque pertinet feudum advocatise, quo nomine veniunt falaria, penfiones, fportuhe, qua> de camcra vel cavena praeftantur. propter advocatiam, feu defenfionem atque tutelam ci- vitatis, collegii, monafterii&c. libr.2. feudo- rum tit. '27. §. quicunque advocatiam 7. jund. can. falyator 8. ante med. caufi 1. qu&jl. 3. cap. in quibmdam 12. extra. de pwnis. cap. praterea .23. extra. de jure patronatus. Caeterum adfeu- cfa incorporalia reducendum etiam videtur feu- dum habitationis , dum habitatio jus fervitutis cft. arg./i&r. 2. feudorumtit. 10 j. jund.tit.f^. 12. Abhac divifione feudi, incorporale& Jhcorporale , non longe abit ea , qua feudum vel in curte vel extra curtem feu curiam domi- tiieft. Feudum in curte feu curia vel domo domini effe dicitur, cum vafallo non concedi- tur resipfa, ex quS percipitur utilitas, fed do- minus eam retinet, & quotannis utiiitatem, «1 pecunia vel annona confiftentem, prseftat, qua- le eft jam fupra defcriptum feudum camefae, eavenje, foldatse. Feudum extra curtim domi- nieft, quandores ipfa vafallo conceditur, ejus- que velut utile dominium , fic ut tranflata vi- deatur effe de curte feu curia vel domo &po- teftate domini , feu fenioris, in curtim , feu domum, dominium, ac poteftatem vafalli; pro- tit id evenit, cum pradium in feudutn datur., libr. 1. feudor. tit. 5. $,pr&terea 1, ibiqueGo- tofredus innotif. Vultejus defeudis libr. i.cap. 8- |
|||||||||
|
D I G R E S S I O
vero, quod fuum pofleflbrem nobilkat, quafi
jurc fingulari terra nobilitaret pofleflbrem; qua
rationcDux dicitur, quiaPrincipe de Ducatu
aliquo inveftitus cft ; ficut Marchio, qui de
Marchionatu. libr. z.feudor.tit, lo.inpr. Con-
tra tamen re<5ttus ignobile ab aliis exiftimatur,
quod concefium eft fine voluntate nobilitandi
cum, cui conceditur; dumis, quifeudumdat,
vel non vult, vel non poteft, alicui tribuere
nobilitatcm. Qtta fatione fi rufticus feudum
nobile emerit, nobilis non efncitur. Tyraquel-
lus de nobilitate cap. 7. nutri. 14, & feqq. Cum-
que foli fupremam obtincntes majeftatem ha-
beant nobilitandi jus, tefte Tyraquello de no-
iilitate d. cap. 7.*(licet illud omnibus Germa-
nise Principibus tribuat Vultejus de feudis cap.
8. num. 2 1. verf. ignobile.), manifeftum eft, ab
omnibus aliis majeftate non prasditis nobilia non
poifc fcuda concedi. Quin imo, cum non tan-
tum ex potcftate , fed & ex voluntate dependeat
concedcntis, utrum illud nobile effe voluerit,
an ignobile, negari non poteft, quin& maje-
ftatem habentes ignobilia poifint feuda dare ;
fic ut, qualia efle voluerint, ex inveftiturse te-
nore coll.igcndum fit. Ut tamen indubio ma-
gis & raajeftate prseditis nobile quam ignobile
feudum conceflitm efle pnefumi debeat, prse-
fertim, fi vafallus illud per longum tempus
tanquam nobilepoflederit; tum, quiain am-
biguis beneficia Principum quam pleniffime in-
terpretari debemus. I. pen. f. de conftit. Princi-
fttm. tum etiam, quia credendum eft, unum-
quemque jus fuum, quod bibet, exercere vo-
luifle, quo ufque poteft, maxime, ubi juris
fui exercitio pleniore aut parum aut nihil fibi
prsejudicat; uti non obeft fibi, & prodeft in-
veftito, fi is cum feudo nobilitatem nancifca-
tur. Vultejus de feudis itbr. i.cap.S.num. 21.
in fne. Petrus Bort. de feudis Holland. part. z.
cap. 8. num. 22, pag. milri 129. atque ita de
prima feudi conceffione accipiendum puto ,
quod Feudifta libr. z. feudorum tit. io. in pr.
fcripfit, Ducem effe, quideDucatu, Marchio-
nem, qui de Marchionatu, Comitem, qui de
Comitatu inveftitus, eft. Feudum nobile eft,
quod datur ab eo, qui & poteftatem habet &
voluntatcm nobilitandi accipientem, itautfeu-
dum nobilitatis, propter virtutem bellicam aut
alia in rempublicam merita conceffe, acceffio
fit; dum certum eft, eum, qui feudo dato no-
bilitare poteft, etiam id pofle.fine feudi con-
ceffione. Nobile vero feudum aliud magis
aliud minus nobile eft, prout major velminor
dignkas imperium & jurifdictio ei adjunctaap-
paret. Gudelinus defeudis part. 1. cap. 4. num. 3.
indeque alios Barones, alios de plebe vel ple-
bis parte cum fummse coercitionis jurc & fub-
clientclts invcftkos, alios armigeros, feu fcu-
tarios fuifle, docet Frederic a Sande de feudis
CelrU tratlat. prdimin. cap. 2. num.y, & feqq.
Quin imo feudum. nobile generalius confidera-
|
||||||
|
DE FEUt>I S, 6*1
tum vcl regale vel non regale efk Rcgaledi-
ci poteft, quod fuprerai Principis autoritatc conceflhm eft cum dignitate regali, adeoque erechim in titulum dignitatis, quae ad Regiurri fplcndonim accedit; qualiafeuda funt Regna, Eledoratus, Archiducatus, Ducatus, Marchio- natus, Comitatus. Schraderus rff feudis part. 2. cap. 3. num. 3. & feqq. nam etfi in fcriptis feudorum confuetudinibus tantum Ducum, Mar- chionum ac Comitum, mentiofiat. libr. z.feu- dor. tit. 10. in pr. & tit. 55. §. pmiter 1. in med. tamen & ipfa Rcgna feudi jure fuiffe ha- bita, exemplo eife poteft Regnum Neapolita- num, nec non Sicilisr, quod; Romanas fedis feudum cenfetur , uti & alla regna proponit Gudelinus de feudis part. 1. cap. 3. num. 5. Feudum non regale eft feudum nobile fummi Principis conceffum autoritate, cum dignitate, fed quas regali minor eft; cujus fpecies paulo ante recenfita;. Cxterum definitionibus fcudi nobilis atque regalis conveniens eft, plebejos, mercatores, rufticos alidfque fimileshoc ipfo ne~ quaquam effici nobiles, quod feudum nobile vel regale, Ducatus, Comitatus &c. emtionis aut permutationis aut legati aut fucceffionis titu- lo adepti, deque eo a Principe inveftiti fue- rint, nifi invcftiens infuper ipfis perfonis ita in- veftitis nobilitatem tribuerit, Vultejus de feu- dis libr. 1, cap. 8. tium, 20. Qua ratione etiara a. Petro Bort, poftquam hanc controverfiam la- tiusdifcuffiflet, in tratlatu de feudis UoUandiA part. z. cap. 8. num. 4. & feqq. pag. 27. 28. 29. tandem adnotatum fuit »«>». 23. nullum tanquam nobilem Ordinibus Hollandiae, feu Or- dini ejufdem Provincise Equeftri adfcribendum effe, nifi qui & natalibus nobilis cft, & no- bile Hollandisefeudumtenet; neque folam prse-f dii nobilis pofleffionem fine nobilitate gentili- tia, neque folam nobilitatem gentilitiam finc feudi nobilispoffciTionefufKcicntemefle. Qiiod ita quoque Ultrajetfli alibique ufureceptum cft. i^. Feudorum regalium &non regaliumoc- cafione nata quoque fuit in fcriptis feudoruni^ confuetudinibus diftindio in feuda dividua & individua; dum hoc /ure feuda omnia non re- galia inter plures unius vafalli fucceflbres dividi potuerunt, acfola regaliaDucatus,Marchiona- tus, Comitatus dividi prohibita. libr. 2. feudorutn tit. 5(5. §. pmiter 1. poft med. ne, fi feudail- la majora per identidem ac fsepius repetitam di- vifionem in minimas fcindercntiir partes, illu> ftres familiae conciderent, ex tam exiguis feudi portionibus non valentes tueri fplendorem na- talium & regalem dignitatem; quae confervari omnino poffe videbatur, fi ad unum ex fami-. lia, eumquenatu maximum , velut Principern familise, feudum regale devolveretur indivifum, Plane noftris moribus feuda qualiactinque , etiam ignobilia, ex fua natura individua effe, poftea magis oportune explicabitur: ilcut & illud, quod alia fint feuda principalia, vulgo booftlantpi
|
||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
||||||||
|
621
|
||||||||
|
dcndi ratio, quse confuctudinefeudaliprGefcnp*
ta eft. Confcr omnino Vulccjnm de feudis libr, 1. cap. 4. num. 37. & feqq. ufque ad num. 60. Schraderum de feudis part. 2, cap. %.nnm. 19. & feqq. Rofcnthal fynopfi feudali cap. z.concluf. 33. & feqq. ad concluf, 49. Jul. Clarum. §, feudum qusfl. 9. Mixtam infuper fpeciem con- cipiunt Interpretes , qutf quodammodo cx na- tura utriufque feudi, tam hereditarii, qnam familiaris eft compofita, veluti, fi quis fcudum acceperit pro fe & defcendentibus heredibus, tunc enim illud in hac feudi fpecie fingularc videtur, quod ncmo poflit in illud fuccedere, nifi qui cV primi acquircntis defcendensi adeo- que agnatus eft, & fimul heres vcl immediate vafalli ukimi, vel mediate primi acquirentis,; fic ut tale feudum propterea etiam duplici jure, puta & fanguinis & hereditatis deferri videatur ac acquiri; nec alius fuccedat, nifi qui & fan- guinis & bonorum fucceflbr eft. Julius Clarus §. feudumquaft.g.num.q. Rittershufius defeu- dis libr. 1. cap. 4. num. 22. Vultejus de feu- dis libr. 1. cap. 8. num. 65. Zoefius de feu- dis cap. 2. num. 31. 32. Sed & feuda noftra- tia hereditaria, qusvulgo onvetflerfelijke erflee- nen appellantur, non per omniacflefimiliafeu- dis iftis, quse feudorum Intcrpretibus hcredita- ria dicuntur, & jam fupra funt propofita, fed magis mixti generis effe fciendum eft. Etenim primo quidem, cum in feuda hereditaria in fen- fu vulgato Feudiftarum promifcue omnesfucce- dercnt, acfoli, qut & allodialium heredes erant; ex adverfo in feuda nqftratia onverflerfelijke erf~ leenen fuccedit ab inteftato folus proximior mas- culus natu major, aut fcemina, fi nullus inco gradu mafculus fit: imo fieri aliquando poteft, ut alius heres, alius feudi legitimus fucceflbr exiftat. Neoftadius de feudis cap. 4. nuin. 11. Petrus Bort defeudis Holl. part. 5. tit. j.cap, 2. regula 1. 3, pag. mihi 117. & feqq, & cap. $. regula 1. pag. 147. In illis non attenditur, a quo primitus feudum acquifitum fit; inhifcc ommino, fic ut non tranfeant jure fucceflionis inteftata: in aliam lineam aut familiam, quatn diu fuperfunt aliqui ex illa Hnca, ad quarr» femel feudum pervenit. Illa imputantur in le- gitimam, &exiisquoque ad legitimam confti- tuendam augmentum patrmionii fit, adeoque legitima augetur; quorum neutruminhifceno- ftratibus hcreditariis obtinet, uti latius a mc traditum in tit. dt inoff. teflam. num. 77. 58. 59. 60. & 62. In illis fucceffor feudalis etiam pro rata feudi fuftinet onus asris alieni ultimi poffeflbris; in hifce non nifi in fubfidium, cum nullus alius exiftit heres allodialium, qui in fo- lidum ultimi poffeflbris creditoribus fatisfaciat. De illis vafalH pro arbitrio fuo teftari poterant in gratiam unius aut ,plurium five remotiorum agnatorum five extrancorum; de his noftratibus non aliter, quam fi ad id confenfus a dominb impetratus fuerit,adde Hug. Grotiumi»/«»«^«^. |
||||||||
|
booftleenen, alia fubfeuda, nobis achterleenen
diclia. 17. Notabilis quoque ac juris fcudalis In-
terpretibus frcquentata divifio eft, quod fcu- dum aliud fit hereditarium aliud non her%ditarium, quod & ex patto & providentia» ac familtare appellatur. Hereditarium dicunt, quod una cum hereditate vafalli etiam ad quofvis extra- neos tranfit heredes ex difpofitione juris.com- munis, adeoque jure hercditario; feu, quod ali- cui conceflum eft pro fe & heredibus quibus- cunque , ita ut fuccedatur quidcm ex pafto ho- minis, fed non ex providentia legis; quippe quse nuipiam ad feudi fueceflionem vocat extra- neos non agnatbs , fic ut id fpeciali conven- tione praeter feudi naturam 8c juris feudalisdis- pofitionem effici debuerit, ut extranei vel agna- ti remotiores exclufis proximioribus fuccedant. Hinc, f\ filius a patre jufte exhcredatus fit, uti non poteft allodialia patris bona jure fuc- ceflionis capere, ita quoque a feudi hereditarii fucceflione per talem exheredationem exclufus cenferi debet. Vultejus de feudislibr. 1. cap. 0. »«/». 157. infine. Rittershufius de feudis libr. 1. cap, 15. mm. 5. Non hereditarium eft, quod quis accepit pro fe & filiis, vel pro fe & liberis, vel pro fe & quibufcunque ex corpore fuo natis, nulla fadta heredum mentione: fic ut hoc feudum non ad heredes extraneos, nec jure hereditario una cum hereditate, fed adfo- los liberos feu defcendentes primi acquirentis, (licet ultimi pofleflbris collaterales) tranfeat non tanquam heredes, fed tanquam ortum ducentes abeo, cut feudum primitus conceffum; cum hic fufficiat, quod quisex primo acquirente Ie- gitime defcendat, ut poflit jure vafalli feudum ex fucceffione tenere, licet neque primo ac- quirenti, neque ultimo poffeffori in allodiali- bus heres fueritt eo excepto, quod filius ul- timi pofleflbris non poflit feudalium fucceflbr clTe, nifi & in allodialibus patri vafallo heres effe velit. libr. %. feudor. fif. 45. Nuncupatum au- tem videtur hoc feudum ex paclo & providentia, non ideo, quod alias feuda fine pafto feu con- ventione conftituerentur: ( fic eriim verius eft, nullum poffefeudum concedi, quinfemperafi- qua pratcedat inter dominum & vafallum conven- tio, vel quafi, qua declaretur utriufque voluntas, puta domini, conceffionem offerentis, & vafalli, eandem acceptantis) fed potius» quiapa&o ex- preflb vel tacite fubaudito in hujufmodi feudo id agitur, ut ftetur tantum providentias & dis- pofitioni legis , folos agnatos jure fanguinis ordineque certo ad fucceifionem vocantis: adeo- que in feudo ex pa&o & providentia fuccedi- tur ex_ jure feudali fecundum re&am & propriam feudorum naturam; at in feudo hereditario ma- gis ex fpeciali pac\o inter dominum & vafallum inito, per quod uti multifariam a communi & propria feudi natura ac qualitate recedi poteft, Ita qaoque imnwtafi atque converti ea fucce- |
||||||||
|
\
|
|||||||
|
DlGRESSIO
ad jttfifprud.Hott.libr. z. cap. .41. num. 15, itf.
17. Petrum Bort de feudis Hoil. part. z.cap. 1. »#w. iS.&multts feqq Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. z, confil. 301, (revera zoi.) pag. 538. Quibus vero temporibus, & qua in;ffti- norum diffidiorum occafione, potiffimum fcuda noftratia hereditaria indu&a fucrint, & cjuod non omnia quidem, fed tamen pleraque, prius pleniffimo dominii jure tanquam aliodialia a vafallis poffefla, in dominos potentiorcs trans- lata fuerint, iterumque ab iis jure fcudi he- reditarii accepta , videri potcft apud eundcm Pctrum Bort de feudis Holl. part. 1. cap. 3. pag, miht 7, & ex parte traditur infra, num. 28. 18. Uldmo tandem Ioco feuda dividunturin
propria & impropria. Feuda propria , qu« ctiam re<5ta & pura& fimpliciadicuntur, funt, quae propriam & rcctam per omnia rctinent feu1 dorum naturam, & in nullo ab ordinariis fcu- dorum proprietatibus defle<5tunt. Impropria feu- da appellantur omnia illa, in quibusacommu- ni & propria feudorum qualitate receflum eft per conditiones, modos, pacta, in inveftitura & conftitutione feudi expreffe adjc<5ta aut fub- intellecta; qux nonnullis etiam feuda degene- rantia & feudaftra nuncupantur. libr. z. feudor. tit. 2. §. praterea 2. & Itbr. z. w.48. de fetido tion habente propriam feudi naturam. Ut tamcn in dubio fcudum magis proprium & rc<5tum prarfumi debeat, quam improprium °ene- rans; cum rei cuiqne credantur adefle qualita- tes legibus expreffe, quatenus per difpofitio- nem hominum non inveniuntur fublata: aut immutatse. Atque ita feudum unumquodque magis mafculinum, quam fcemininum, magis non francum, quam francum prsefumi, jam fu- pra adnotatum num. <$.'& num. o. Denique feudum magis ex pado & providentia, adeo- que non hereditarium, quamhereditariumcre- di, docet poft alios Vuitejus de feudts Ubr. 1. cap. 8. num. 67. 68. Schraderus de feudispart. 2. cap. 3. num. 31. Non obftante eo, quod plerumque tam heredibus nofiris, quam nobtsmet ipfis cavemus, autore Celfo in /. / patlum 9. ff. de probationibus. Nam etfi id plerumque fiat, non tamen femper & omni cafu; fed tum de- mum, cum id patitur fubje<5ta materia, &eon- fentancum eft rei, de qua agitur. Quinimo, fi feudum aliquod in hac vel illa parte deflectat a recta feudi natura propter appofitam conditio- nem, in cseteris tamen, in quibusalteratanon invenitur feudi qunlitas, recta & propria feudi ratio atque natura falva erit. libr. z. feudor. tit. 48. Zoefius de feudts cap z. num. 28. Vulte- jus de feudis Itbr. 1. cap 8 num. ult. poft mul- tos alios ibi citatos. Nec praetermittendum hoc loco, feuda quaedam per ipfam juris feudalis difpofitionem impropria efle, veluti fcuda ca- mcra:, cavena?, guardia?, gaftaldis>habitatio- nis, quatenus non perpetua fed tcmporalia furit:.,! |
DE FEUDIS. 6l$
quse fi ex pacto fpeciali perpema efricianrur,>
propria dici pdflunt & re&refpettugeneraliura feudi qualitatum, impropria vero, fifpcciakrn fpc<5tes naturam horum feudorum, quam iis jus feudale dedit. Nec dubium , quin facile fcuda in impropriorum claffem tranfeant, & quifque cognita prius probe feudi rccti riatura, haud difficulter fecum conftituturus fit, utrum, & quo usque feudum unumquodquc rcctis, an ma- gis impropriis fcudis adnumerandum fit: interim prscipuas feudorum impropriorum fpeciesfvide. apud Vultcjum de feudis libr. 1. cap. 8, num< 80. & feqq. 19. Concedere "poffunt in feudum, qui rei
in feudum dandas dbmini funt, & liberam cjus alienanda: ficukatem habent; eo quod utile feu- di dominium, adeoquejus in re, tranfitacon- cedente in accipientem. arg. libr. 2. feudor, tit. 2. §. fed etiam 1. five mafculi Ctve fcemi- n$ fint, a quibus feudum datur: fi modo foe- minx obfervent ea, quat fecun^um lcges vel confuetudines in aHenandis fceminarum bonis obfervanda funt. libr. 1. feud. tit, 1. in pr. Ubr, z. feudor. tit, 3. $. ult, circa fin. & tit, pu Gudelinus de feudis part, .2.. cap. 1. num, '^4 Zoefius de feudis cap. ynum.j. Rittcrshufius de feudis libr. 1. cap. 5 ntim. 22. Petms Bort de feudis Holl. part. 3. cap, q.num z, 3. Quid de re aliena in feudum concedcnda fub condi- tione, fi aliquando concedens dominium adep- tus fuerit, aut, fi verus domiiiusinid confen- ferit, ftatuendum fit? Quid itidem, fires alieV na per bons fidei poflcflbrem in fcudum data fit? colligi poteft ex iis, quar de pignore re{ alien« traduntur in l. fi fundus icT. §.ftnefcien- te 1. & §. aliena res 7, l. fi ab eo 18. ff. dt pignor. & hypoth. L aliena res io,ff. depignorat, aft. & quse fcripfi in tit. qu& respign.dari num» 3. & feqq. Et quid dicendum fit de pupillis, minoribus, furiofis, prodigis.? Quid itcm de rerum alicnarum adminiftratoribus ? Quid de marito ratione rerum do^alium uxoris fua?? cs generalibus juris fundamentis, alibi fuo loco tractatis, decidipoteft, cOnfer Petrum Bort de feudis HoIUnd. part, 3. cap. 4, pag. mihtzj, Prselatos, Epifcopos, Abbates, Abbatiflas, alias- que fimiles perfonas ecdefiafticas quod attinet, hi res ecclefise fuae in feudum dare poflunt, £e- cundum jus feudale, fi antiquitus confuetudo eorum fuerit, feudum dare, idque non extra- neis tantum, fed & confanguiheis fuis, fimo- do idonei fint: res vero ecclefia» vel monafte- rii, hadcnus non folitas in feudum dari, nec ipfi poffunt de novo in feudum concedere. Gon- fer de his aliifque fimilibus, uti & de eo an capituli confenfus defideretur ? An & capitulum concedcre de novo poflit feudum apertum, ubi Praslatus mortuus eft, ac necdum alius ei fur- rogatus? Vukejum de feudis libr. t. cap. 3, num. 10. & feqq. Rittershufium de feudts libr. i. capt 5.8«». 6. & feqq. Zoefium de feudit Kkkk tafc |
||||||
|
L i b. XXXVIII.
|
|||||||||
|
624
|
|||||||||
|
bus conccflum creditur, quibus ipfe fubinfeu-
dans fuum feudum accepit. Rofpnthal de feudis eap. o. comluf. 43; num. 3.4. 5. Vultcjus de feudis libr. 1. cap.ho. num. 145. Petrus Bort de fendis Holl. d. part. 3. cap. 3. ««/». 26. & feqq. pag. 36. 21. Accipere feuda pofllmt omnes non pro-
hibiti, cujufcunque fcxus aut artatis: dc muhe- ribus enim id apcrtum ex iis, qus fupra de feudd fceminino difta num. 5, & ex libr. 2. feudor. tit. 30. libr. 1. tit. 24. cos vcro, qui fub tutela vel cura funt, autoritate tutorum atic curatorum fe pofle ad fidelitatcm & fervitia, iiivalefcente state ac corporis viribus , prx- ftanda obligare, manifeftum cft, dum pupil- Ius, ac longe magis minor, omnia autorc tu» | tore agere poteft. /. in negotiis j. ff. de reg. ju- ris. Non etiam advcrfa valetudo, aut corpo- ris vitium obftat, quo minus quis feudum ac- cipiat: nam & mutus, furdus, ccecus, au« afiter imperfe£tus, feudi capax eft, utcunquc nec militia? munera obire, nec fcrvitia domino prxftare poflit; cum vel fibi imputare debcat concedens, quod impcdimenti talis haud igna- rus, feudum nihilpminus conceffcrit, adeaque vel hoc ipfo fcrvitia videatur rcmififle, vel pa- ti voluifle, ut per fubftitutum idoneum domi- noque acceptabilem vafallus ea pra;ftct: contra qnam obtineret, fi de feudi fucceflione quarftio effet. libr. 2. feudor. tit. 36". Denique nec perfonarum conditio, quam in civitate vel cc- clefia obtinent, impedimento cft feudi acquifi- tioni: nam&plebeji, & rnftici, &dignitati- bus confpicui, de iis invcftiri poffunt; quiu & Comitcm, Marchionem, Ducem nou modo de Ducatu, Marchionatu, Comitatu, fed & de feu- dis inferioris ordinis, atqueetiamplebejis, in- vcftituram accipere, extra dubium cft: iplum- que Romano Germanicumlmpcratorem, His* paniarum Rcgem, aliofque fupremam habentes majeftatem, non modo rcgna, verum etiam Du- catusatqueComitatus jurefeudiab aliis tenuiflc atque accepiffe, ac Pontificem Romanumolim Comitatuum variorum intuitu vafallum imperii fuifle, exemplis pluribus confirmatum habet Vukejus de feudis libr, 1. cap. 4. mm. o. 10. Adde Gudelinum de feudis part. 1. cap. ^.num. 10. Ex ipsa quoque juris feudalis fcripti dis*- pofitione ecclefias atque pcrfonas cccleuafticas, Epifcopos, Abbates, aliofque clericos feuda ac- quirere potuiffe, evidens cft ex libr. t.tit. 40. in fine. licet & hic verum fit, clericos non pos^ fe in feuda fucccdere, aut feuda ante clericatum acquifita retinere; cum illa conditionis mutatio domino obeffe nequeat, qui divinare non po- tuit, vafallum defiturutn cfle militem feculi, & futurum militem Chrifti, aut inter fucceflo- res futurum eum, qui propter fufceptam mili- tiam eseleftem ad militaria fervitia feudi nomi- ne pratftanda inidoneus cffedus eft. libr. i.feu- 4or. tit. zi. & tit. 16. §/4. yerf. qui clericus & tit.
|
|||||||||
|
cap. 3. mm.$> 9. & feqq. Gudelinum defeu-
dn p*rf;>im c<ty. i. num. 6. 7, 8. 9. 1 26. Quid,' qiiod & vafalli rurfus potuerurit fua feuda, vei partem eorum, per fubinfeuda- tionetnf alteri conccdere, vel ctiam res fuas pro- prias alteri in feudum dare: ita namque de Duci- bus, Marchionibus, Comitibus,de Ducatu, Mar- chionatUjComitatu inveftitis,qui proprie regni vel KfgMMpiMB^dicunturjidcautumeft/^»'. l.feu- dor.tit. i.inpr. Sed&cos,quiaDuce,Marchio- nevel Comite de feudo inveftiti funt, ac vel capitanei vel valvafores majores nuncupantur, ( vei etiam extra Iibros feudorum Barones, quafi per excellentiam Vatonesfeu Viri, notante Hot- tomanno in lexico feudali in voce bato) rurfiis alteri feudum dare potuifle,, conftat ex d. libr. 1. feitdor. tit. ii inpr. & Hbr. z.feudor. tit. 10. m pr. Qui vero ita a valvaforibus majoribus feu capitaneis feudam accipiebant, valvafores mimres vocabantur: ficut valvafores minimi; yel palvajini, quibus per valvafores minores feudum erat datum; & hi apud Mediolanenfes;iJfton item apud alios^ jufel feudi cenfebantur,- Wr.' x. feudor. tit.\i;^nU. & tit. 7. '& tit. 15. x6. 17. d.>libr*v..feudor. tit. 10. Plane fe- cundum ufum Hollaridia? & vicinarurrigentium illa multiplicats vafalldrujn iilbordinatio igno- ta eft"; ac tantum vafallus, qui a Comitatu Hol- lahdise feudum tenet, fubieudurn dare pdteft, taqquam dependens ab illo feudo, quod per Hollandiae Comitatum conceffum eft, fic ut pri- mrquidem vafalli vulgo mannen appellentur, ae fubinteudati mans mannen, vel leens leens mamien; ficut feuda pnncipalia leenen, fubfeuda vero leens leenen, o£achterleenen, & fubinfeu- dantes final heeren; nec ulterior fubinfeudatio- num progreffus fit, tefte Hugone Grotio, ma- miiuB. ad jurifprud. Holl. libr. 2. cap.41.num. 5,3.'54. Ncoftadio de feudis eap. ult.nam.36. & feqq. Petro Bort de feudis Holland. part. %. cap. 4.. pag. 23. & part. 3, eap, 3. Cniamvis autem vulgo tradatur, necefle efle, ut eadem lege iifdemque coriditionibus fubinfeudatio fiat, quibus fubinfeudans ipfe feudum accepit, & hoc hactenus quoque verum fit, quatenus va- fallus fetidum redum habens, illud improprii feudi jure alted dard nequit, fic ut vel fcemi- nx in illud fuccederent, vel fubvafallus a fer- vitiis liber effet; ufque adeo, ut, mutatis con- dkidnibus ± quidam feudum ftatim domino commkti cenfuerint, alii tunc faltem, cum feu- di re<Si conditiones in fubinfeudato defecerint, illud ddmino apertum efle voluerint libr. a. fendor. tit. 34. §.ftmiliter. 2. tamen nihil obfta- re puto, quo minus alias fubinfcudationi con- ditiones adjiciantur , fi modo illae primo do- inlno direfto damnofa? non fint , veluti , fi feudum habens fcemininum , illud mafculini feudi jtire alteri in fubfeudum det. Sane, fi nul- lae fpeciales fubinfeudationi pacl:iones appofitje toYeroantur), illud eodem jttrc iifdemque legi- |
|||||||||
|
DlGRESSlO DE FEUDIS. 6l$
tur, confiftcre pofle. libr^z:feudor. tit.i. ih
|
|||||||||||||
|
& tit, 30. in fine & tit. 36.
|
|||||||||||||
|
dicrnis multarum gentium ecclefise & monafte-
ria aliaque loca pia, qua: huhqiiam moriunrur, & ob id manus mortuse appellantur, uti bona immobilia nori polTunt ex aliis caufis de novo acquirere, fecundum ea, qu£ latius a me fcrip- ta in tit. de bered. inftituend. num. 3. ita nec fcudi jure ea de novo acdpere , nifi venia ad id a Principc impetrata fuerit , qua: amortifatio vocatur. Gudelinus de feudis part. 2. cap. z. nuinl 8. Adde Tuldenum ad tit. C. de facrof ecclefiis, & prolixe de his diflerentem Petrum Bort de fetidis Holl. part. 3. cap. 5. num. 7. & mult. feqq. Et qnamvis apud nos alibfque Pro- teftantes immobilia gerontocomiis | -^.(Jfocomiis, aliifque fimilibus piis locis teftamentb relinqui aut aliter acquiri poffe fine fpeciali Principis confenfu, rationibus adftruxerim irs tit. de he- red. inftn. num, 4. feuda tamen hifce aut ullis aliis corporibus collegiifquc in Hollandia non poffe per teftamentum acquiri, abfque fingu- Jari Ordinum permiffione, veriuseft; dumdi- plomati, qud, venia teftandi de feudis impetra- tur ab Hollandiae Ordiriibus, nominatim infe- ritur, licentiam teftahdi ea lege concedi, rie feuda ecciefiis, monafteriis, piis locis ( Godshuyfen) aut perfonis ecclefiafticisrelinqtiantur; prout ha?d verba diplomatis extant aptid Petrum Bort de feudis Holl. part. 5. tit. 2. cap. 2. pag:mibi 103. Adde notabele pointen van leenen art. 19. pag. mibi 4. & additum ibirefcriptum Curidfeu- dalis Hollandica pag. mthi 8. Sane quoties ec- clefia* aliaque collegia feudum jam olimacqui- fitum i vei ex fingulari Ordihurn indulgentia obtentum poffident, neceffe eft, ut aliquem vere mortalem conftituant hominem, ( een tvaar- lijk^ fterfeltjk^ man in bdar plaatfe) per quem re- pra:fententur,cnjufque mortevel mutatione in- terveniente renovatio invcftitura* per aliumejus loco furrogandum petatur, eoque nomine lau- dimia atque curiafia perinde folvantur, ac fi collegium aut ecclefia ipfa mortua eflet. Notabe- le pomten van leenen art. 19, pag. mibi 4. re- fctiptum CurU Feudalis HolUndU ibidem additum, pag. mibi 8. 22. Quifquis autem in feudum accipit, ge-
nerali nommt Vafalli denotatur, ita di£M vel a ■pajfo, quod clientem, beneficiatum notat; vel a, GcrmanicO gefel, quafi qui dominum comi- tari in bello debeat. Nonnuriquam & miles, heneficiatus, devotus, fidelis, infeudatus, dici- tur. Is vero, qui in feudum dat, frequentius domini, quandoque etiam fenioris appellatione venit. itbr. j. feudor. tit. 17. derivato fenioris vocabulo ab Italico fignore , quod dominum |
fine. Cum utique hifce in feudum datis■ vafal-*
lus ncqueat cum feudo aufugerc, aiit illud in- tervertere, atque ita dbmirium diredo dominii jure, fidelitate, obfequiis, fervitiis, ac militia fraudarej quod omnino metueridum eflet, fi pecunia numerata aliseque res mobiks in feu- dum dari pofTent. Gudeliniis de feudis pdrt. t, cap. 3. num. uit. Rittershufius defeudistibr.i. cap. y.num^ 1. 2. 3. _ Neteffetamen, uttales fint res immobiles, quaj "m. commcrcio furit, fcu alienari poffunt. libr. 2; feudor. th. 3. In- ter res vero immobiles, in feudum dari folitas^ prsecipue funt fundi, caftra, territoria. iibr.t. feudor. tit. 4. §. item fx vafalius 3. 4. j. qui- bus jure feudi conccflis, concefla cenfentur fi- mul illaomnia, quse folo cohserent, autaliter acceffionis vicefungi poffunt. Qiiarationcvix dubium, quin prsedio in feudum dato, fimul dati intelligantur fruflus fiindiadhucpcndcntes, arborefqiie in fundo ftarites,- uti: & jura feu fer- vitutes prsediales fundb irihirentes , denique & ea'u, quae ufus perpetui causairi prsediofunt. Giidelinus de feudis pari./i; (ap. 3, num. 4; Vultejus de feudis libr. 1. cap, 5. num. 4. Ca- ftro in feudum dato, quie pertinentiarum proxi- marum, aut remotarum jure cenfeantur, ac una cum caftro in vafallum tranfeant, & an etiarh jurifdiSio, non modo media & bafla, fcd & alta, prolixe difputatum vide apud Schraderum de feudis part, 3. cap, 4. Vultejum d. libr. r. cap. 5, hum. 4. 5. plurefque ab co citatosj c]u« fummo velut digitohic tctjgifle fuffeceritl 24. Inter ea, quae ipfa quidem imiriobilia non funt , fed tamen, quantum ad feudicbn- ceffionem attinet, immobilibus adnumerantur, Computari poffunt annui reditus, qui excame- ra vel cavena domini praftantur vafallo; utiSc fecundum mores noftros, reditus annui, iii quorum fecuritatem feudurri fpecialitcr a yafallo devindum cft, adeb! ut talis reditus feudo im- pofiti intuitu jus prirribgeniturje, & in gencre fucceffio ex juris feudalis recepti fundamentis, sque ac ratione ipfius fundi feudalis obligati, locum fibi vindicet, & proinde fi ipfum princi- pale feudurii obligatum rectum fit, reditusquo- que feudo impofitus pro tali habeatur,aut viee; versa hereditarius cenfeatur , fi ipfe fundus feudalis hereditarii noftratis feudi jurc tencatur j atque infuper, utcunque eo tempore, quo re- ditus imponitur, nulla domirio feudi direclo laudimia fed tantum curialia pendi nccefle fit, tamen mutato creditore vel domino, renova- tio inveftiturae petenda, eademque, quse fundi feudalis obligati nomine, etiam pro redituim- pofito, laudimia atque curialia prjeftanda fint. Refcriptum Curis feudalis Hollandicse ad Du- cem Albanum, pojt notabele pointen van leenen. Grotius manud. ad Jurifpr, HoU. libr. z. cap. ^z.num. 10. Neoftadius de feudis Holl. cap. ult.mm. 25, 2,6". 27. Notabele pointm van lee- Kkkk 2 mn |
||||||||||||
|
lignificat.
|
|||||||||||||
|
23. De rebus in feudum concedendis regula
eft, feudum non nifi in rebus foli autfoloco- haerentibus, aut ns, quse inter immobilia (fic enim legendum, non mobilia ) numerantur , vcluti cum de camera vel decayenifeudum da- |
|||||||||||||
|
Li b. XXXVIII.
|
|||||||||
|
6x6
|
|||||||||
|
feadisHollandia part. j.iit, 3. cap. 10. qutft. 5.
num. 5. & feqq pag. 192. Scd & fpcs feudi acqui- rendi a re diitinguitur, eo ferc modo, quo& fpes feu jus alluvionis ab eo quod alluit. arg. /. nec emtio 8. §. 1. ff. de contrah. emt, quam tamen in fcudum dari pofle verius eft , dum dominus vivente vafallo alium inveftit de eo- dem feudo , in cafum, quo vafallus fine fucces- fore feudali morietur, adeoque feudum domi- no apertum erit. Moribtis namque rcceptum efle, Feudifta ait, dominum de feudo militis fui, quod poft mortcm cjus ad dominum re- verti fperatur, in alium militcm inveftituram facere pofje/,. eamque inveftituramtuncdcmum habiturarQ^ffedum, cum feudum domino aut hercdi ejus fuerit apertum ; nifi ecclefiaftica perfona talem faciat invcftituram, tunc enitn non aliter eam valituram, quam fifibi, at non fucceflbri , fcudum aperiatur. libr. 1. feudor. tit. 3, & tit. 0. & tit. 27. & libr. 2. tit. 16, §. moribus 2. & tit. 35. Fachincus controverf Ubr. 7. cap. 28. Vultejus de feudislibr. i.cap. 10, num. 2i. & feqq. Quod fi inveftitus ipfe moriatur, vivente adhuc militc feudi pofleflb- re, fpem fuam feudi acquircndi ad fuos trans- mittit fucceflbres; quemadmodum, fi fub alia conditione quacunque, quse apponi vetita non eft, inveftituram feudi novi fufcepiflct. -Nam etfi; quibufdam placuiflet, collabi inveftituram conditionalem, fi inveftitus ante eum , qui feudum tcnet, vcl ante conditionis eventura moriatur, exemplo Icgatorum concidentium, fi legatarius ante tcftatorem, autconditionele- gati pendente, in fata concedat; magis tamen obtinuit, ad heredem inveftiti omnino tranfirc qusefitam ex inveftitura feudi fpem. libr. 1. feudor. tit, 9. eo quod inveftitura, five pura» fiye conditionalis, non ultimx voluntatis fpectcs eft, fed ad aclus inter vivos pertinet, in qut- bus fpcs debiti conditionalis ad heredestranfoiit- titur, fi, priufquam conditioexiftat, morsin-' tervenerit. §■ fub conditione 4. Inftit. de verbor. ebligat. Nec intereft quantura ad hane inve-, ftituram conditionalcm & feudi acquirendi (pem, utrum vafallus pofleffor Ijberos aut agnatos ha- beat, ad quos feudum devolvi poffet, annott, Qtiodenimin libr. i.feudor.tit.zy.infing tra- ditur, hoc (fcilicet de inveftitura fcudi con- ditionali, vivente adhuc vafiillo poflcflore) di- cendum ejfe de eo milite, qui fetidi fuccejforetnou babet^ id non de validitate inveftitura:, fed po-; tius de ejufdem effe&u accipiendurfl, quatenus inutilis eft futura, fi miles fucceflorem relin-. quens moriatur; quippe cui per talem invcfti- turam auferri non potuit fuccedendi jus. Nc dicam^ non nifi moriente milite conftare aut dicipofle, an fucceflbrem habeat, dum nulla viventis hereditas, fucceffio nulla eft, Sed 8e fecundo parum refert, utrum inveftitura hzc conditionalis alteri fiat in cafum mortis vafalit pofleflbris, an in cafuro caducitatis» quas vivq poffes-"
|
|||||||||
|
tun art. z. 5. 10. 16. Refponfa Jurifc. Holl.
part. 1. confil. 102. verfu waar tegen. formula inveftitura, talis reditus, propoftta pofl notabele poin- ten van Leenen pag, mibi 20. 21. Lieet hoc poftremum in dubhim vocet Petrus Bort, affe- rens nunquam redituum talium poffeflbrcs feu dominos Hollandos induci potuifle, ut reno- vationem inveftitur.se petercnt, etiam fepius mo- niti, van Hollandfche leenen. part. 5. tit. 2. cap. 1, num. 26. 27. pag. jx. Quod fi plura pra-
dia feudalia pro uno reditu obligatafint, inre- novatione inveftitura: talia laudimiaatquecuria- lia folvi debent, qualia praeftantur nomine il- lius rei feudalis, quae inter feuda obligata no- bilior ac notabilior eft. Notabele pointen van leenett artic. 10. Ufque adeo autem rcditus feudo imppfitus feudi illius naturam induere de- bet, ut, fi is, cui rcditus conftitutus eft, in- tra annum & fex feptimanas inveftituram illius a domino direcio petere neglexerit, in. uni- verfum hypothecse atque pradationis jure in pra?dio feudali deftituatur , licet de ratcro jus ipfum perfonale crediti falvum ei fit. Nota- hle' pomten vanleenen artic. 16. Refcriptum C«- ria feudalis Hollandu , qmd invenitur poft no: tabele pointen yan Leenen. ^ag.mibi 7. Plane, fi ncin imponatur leudo reditus annuus, fed tantum pro debito futuro incerto , veluti prq evicYtone alicujus rei, aut pro indemnitate'obli- gatio feudi interveniat, nihil hic feudale effi- citur, fed tantum obligationis illius confirma-r tio a domino dire&o peti folet. Notabele poin- ten van leenen. art. 7., Se<l &, fi quis vafallo peeuniam fcenori collocaverit, & in illius cre- diti fecuritatem feudum ab eo folenniter coram curia feudali pignori acceperit, creditum hujus- modi feudale non effici, fed allodialium jure in univerfum cenferi, verius eft; eoquodhsec perfonalts obligatio mere perfonalis eft, cui hypotheca in feudo velut acceflio quxdam in ma- jorem crediti fecuritatem adjickur: neque aequum aut rationi conveniens videtur, ut principale fuum fequeretur acceflbrium, & feudum fieret, iquia pignus, pro eofecuritatisergodevincl:um, feudale eft. Rofenthal defeudis cap. 7. coticluf, 9, nam. 2. Schraderus de feudis part. 7. eap. 2. mm. 26. & feqq. Petrus Bort de feudis Holl. part. 5. tit. i. cap. 1. mm. 21. pag. mihi 71. 25. Etfi vero in confeflo fit, tunc, curn
vafallus praedium fuurn feudale alteri in emphy- teufin dat, illara emphyteufios conftitutionem a domino dire&o confirmandam effe, nor* ta- men illud seque, emphyteufin illam feudalem cffici, & feudi jure cenferi; dum id affirmat Hugo Grotius manud. ad jurifprud. Holl. libr. 2. <ap. 42. num, io. negat Autor notabilium ,
mtabelepohten van kenen art. 12,pag. mihi 2. 26. Ad res quoque incorporales recte re-
fertur ipfutn jus alluvtonis, quod feorfim fine alio prardio apud nos in feudum dari ppfle ma- pifeftum eft ex iis, quat fcribit Petrus Roxtde |
|||||||||
|
DIOR ESS IO
pofTefTore poflet contingere j cum libri feudo-
rum hac in parte non diftinguant. Nec deni- que, an vafallus feudum tenens in talem inve-, liituram conditionalem confenferit , nec ne. Licet cnim viri Placentini inveftituram de bene- ficio militis adhuc viventis interpofitam nonali- ter valere voluerint, quam fi confenferit in eam is, cujus erat feudum, quafi alioquin vo- tum captandse mortis vafalli adhuc fuperftitis tali inveftituras inclufum effet, Mediolanenfes ta- men & Crcmonenfes nihil obftare afleverarunt, -ctiamfi vafillus poffcflbr ei confenfum haud pra> bucrit, fed forte gcftorum pro.rfus ignarus fue- rit, dummodo ipfi viventi nullum de Feudo fuo detrimentum contingat. libr. i. feud. tit. 27; §. 1. Nec recte dixeris, ita pac~tum vi- dcri conceptum de futura tertii certi adhucvi- ventis fucceftione. Cum potius fit de feudi caducitate, nec fub conditione inveftitus vafallo viventi unquam fueceffurus fit. Confertur nam- que folummodo inveftitura novo vafallo in ca- fum mortis alicujus tertii, puta Vafalli adhuc viventis, qualis collatio, datio, promiflio etiara jure civili ( quod tamen a voto captyndie mor- tis quam maxime abhorruit) rata fuit. $.item poji mortem 16. lnfiit.de inutil.ftiputat. utipro- bata cpnventio de dote poft mulieris dotataj mortem alteri rcddenda, ac valida vdluntas te- ftatoris de hereditate fua poft mortem heredis tertio reftitucnda; in quibusomnibusieque mors tcncntis dotcm aut hereditatem expe&anda fuit, ac noftro in cafu fupremus vafalli dies. Con- fcr difputantem plenius Vultejum de feudis libr. t..cap. 7. ttum. 64. 65. & feqq. Zoefium de feudis cap. 6. num. 18. & feqq. 27. Praecipue vero incorporalibus," in feu-
dum dari folitis, plurima accenfentur regalia j itadi&a, quiafoliRegi, ideft, Imperatori vcl alteri fuperiorcm non agnofcenti competunt, ab coque folo conceduntur aliis, fic ut illi, qu<e- cunque habent regalia, teneant ex beneficio cjus, penes quem majeftas eft: adeoque nihil aliud funt, quam jura ad folum Imperatorem aliofque fuperiorem non agnofcentes, & eos, quibus illi ea cxprefle vel tacite habenda dede- runt, pertinentia, in fignum eminentise, ad imperii majeftatem, dignitatem & utilitatem con- fervandam. Vultejus de feudis libr. 1. cap. 5. tium. 7. in pr. Sixtinus de regalibuslibr. i.cap. 1. num, 14. Dividuntur vulgo in majora & minora, majora dicuntur, quse fupremam Im- peratoris, aut alterius majeftatem habentis, au- toritatem & eminentiam demonftrant» honorem- que magis ac onus, quam emolumentum ha- bent; qualia funt, regales dignitates, Ducatus Marchionatus Comitatus conrerre, nobilitare, Comites Palatinos, Do&ores, Licentiatos, Ma- giftros,Notarios creare, illegitimoslegitimare, veniam afjatis dare, academias erigere, confir- tnare, privilegiis munire; prout haec aliaque plurarecenfctSixtinus^ regalibus libr, i.cap.z. |
||||||
|
DE FEUDI S. 6l?
Vukejus de fettdis libr, t. cap. 5,»«/». 7. Felt-
mannus de feudis cap, 6. num. 8. Minorare- galia appellantur, quae non tam dignitatem & majcftatem imperantium, quam pocius utilita- tem concernunt, dcjurafifci dici poffunt, ma^ gnaque ex parte proponuntur in libr. z, feudor» , tit. 56'. quid fint regalia. ac p^oinde commo- dius fuo lOco, in tit. de jurepfci explicanda erunt. 28. Qudd autem fuprarequifitumfuk, rem
in feudum dandam talem effc oportere, utcom- mercio non fit exemta, ei infuper addendum» nccefle cfle, ut & dantis propria fit. Cuicon- fequens eft, rem alicui cum alio communem non pofle ab uno, invito alterojinfeudumda- ri, nifi pro ea parte indivisa, quse ad dantem pcrtinet; fic ut deinceps vel vafallus, vcl con- fors ille, cui communio forte difplicet, judicio communi dividundo contendere poflit ad diri- mendam communionem. libr. 2. fciidor. tit, 5 8. §. item fciendum z. Sed &, fi res fuerit ip* fius vafalli propria, non rede ei ab alio, tan- quam futuro domino dire6tp, in feudum datur; curh fruftra quis cohceflione fua tributum velit alteri utile alicujus rei dominium, cui.jample- num, adeoque majus, fortius» potentiufque competebat jUs in illa re. Neque tamen ideo prohibitum, rem fuam propriam, tranflatp in, alterum dominio, deinceps ab eo rurfus in feu- dum accipere, non jam ampliuspropriam, fed darttis faclam: fciendum etcnim, non alitcr illani rei propriae infeudum conveifionemrcde prPCedere, quam fi is, qui rem fuam ab alio agnofcit tanquam fcudalem, fciat eam fuam efle» & dbminium fuum abdicet, ac in eum, aquo jure feudi acccpturus eft, Confueto moretrans- ferat fub lcge infcudationis, adeoque deinccps illam recipiat atque agnofcat tanqiiam alienam, Vultejus de feudislibr. i. cap. 5. h«/h. iq. Andr. Gayl Ubr. z. obferv. 158. i»pr. Qiia ratione feuda pleraque noftratia , vulgo hereditaria^ primitus ab ipfis vafallis, feu ex proprio eorum patrimonio profeda, & ad dominos diredos tranflata, deinceps jure feudi rurfusreceptafue- runt, ut ita illi, qui infelicibus diflidiorum la- teftinorum temporibus fefe fatis tueri non po- terant, tanquam vafalli adominodireftopoten- tiore tuitionem haberent atque fecuritatem, tc- fte Hugone Grotio manud. ad jurifprud. Holl. libr. z. cap. 41.»«»; 13.14. Neoftadio defeu- dis Hoiland, cap. l.num. lo.&feqq. Petro Bort de feudis Hollandu part. 1. cap. 2. 2p. Quod fi res aliena in feudum data fit,
ac vertis dominus vafallo de proprietatc rci con- troverfiam movcat, vafallieft, juxtajuriscom- munis principia denunciare ei, qui in feudum dcdit, litcmfibi motamefle, ut afliftat vafallo, cjufque defenfionem in judicio fufcipiat, & fi quidem res in feudum concefla evi&a fuerit, vafallo contra dantem, five dans fciverit five ig- noraverit alienam efle, de eviclionc aclb com- |
||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
|||||||||
|
6i8
|
|||||||||
|
vnlgo mortis causa donatio collabi fokt) ycl
folam donatario faciat inveftitura: "fpem, adco- que demum, bcres donantis ad invcftituramdo- natario faciendam compellatur, dummodo a\ eadcm voluntate donans ad vita: finem perijve- raveiit, nec^apparuerit in eo pcenitentia dona- tionis: prout Hjec omnia generalibus Romani juris principiis fuftblta funt. 31. Aclu inter vivos jus ad feudumconfti-
tucndum variis qnoque ex modis feu caufis ac- quiritur; puta , donatione inter vivos , ftipu- latione , emtione , permutatione , ac genera- liter omnibus illis contradibus , per quos in- terveniente traditione dominium transferri po- tcft; prscipue vero mediantccontradu feudaii, eo modo, quo & cmphytcuiin adhibko con- tracllu emphyteuticario inducipoffe, didum fuit. in tii. ft ager vecTtgalis id eft cmplyieut. peut. num, 3. 4. Qualem contradum rccle dixcris bom (idei ejfe, quia utrimque obligatorius eft, ddminum nempe obftringcns atl invcftituram, Sc' vafallum futurum ad prceftandam fidelitatem. Nominatum quoque effe verius cft, cumexcon- fuetudine fcudali certum nomcn accepcrit; qua ratibneVafallus per feudum, id cft, vi contracius feudalis, inveftitus dicitur. libr. 1. feudor. tit. ult. irifine, & res per feudum, id cft, contra- <5tum fetidalem cuilibet dari. libr. 1. feud. tit. 3 •*§• fffjjte,tam „ J« Cui confentaneum eft, perperam fianc conventionem feudalem antcon- traSibus innominatis aut nudis padionibus accenferi,Tpratfertim, fi confidercs , innominatos contradus a datione incipientes pcenitentiam ad- mittere, fecundum alibi expofita, infeudalivc- ro conventione, nullum ex parte dantis, feupo- tius prorhlttentis, pcenitentix locum eife , fed omninocogipromittentem, utpromiiTum adim- pleat, vacuamquc tradatfcudi poiTcffionem. libr. x.feudor. tit. 7. §. 1. & Itbr. z. feud. tit. z6. §.5, verf, fi falla. non obftante eo, quod in libr, t.feud. ttt. 21. dicitur, fi vafalli dominis fui infervire nolutrint, timc condiiliomm causa data proponi ad repetendum feudum, ex quo non fervit domino. Nequecnim illic condiSio cau- sa data proponitur, tanquam tendens ad refol- vendum contradum feudalem, qui necdum om- ni ex parte implementum acceperat, &expcc- nitentia illius, qui jam ex fuo latcre pra?ftanda prxftiterat, ex naturacontracluuminnominato- rum aboleri poterat; fed potius ibi agitur dc modis amittendi feudi, quod jam perfede con- ftitutum ac vafallo cjuxfitum fuerat; qui, uti propter alias multas culpas eo privari poteft, itaquoque, fi domino fuo defervire noluerit, cum fervitium domino neceffarium eflet, undc & ibidem fubjungitur, cumfifieteritvigintian- nis & ultra, quod non ftrvierit domino, nifme- ceffe fuerit domino, feuduni non amittere; indi-' cio manifefto, fcudum a vafallo jamolim pos- feffum fuifle, quippe in quo alias dici noh pos- fct ultra annos viginti jletijfe. Licct moribus noftris
|
|||||||||
|
petit, ut vel aliam'rem ejiifd,em bonitatis &
quantitatis praftcfc, cujusfuit terhpdre rei jucli- cat# ea , quas evi&a eft, ( qud cafu vafallus di- citur cambium feudi, id cft, permutationem pe- terc) vel litis aeftimatidnem innummis praftet; dummodo ignoraverit vafallus, . rem alienam es- fe,aut alias m8td fpeciaUdecvi&ionefibiproT fpexerit. libr. i. feudor. tit. 8. m pr, & tit. 15. Nec in contrarium facit, quod donans donata- r"ib'"de" evi&ione non tenetur, nec ad id quod intcreft, quones in bdha fide fuit, ut di&um tit. de eviilion. num. 13. Cuthin feudumda- tio rhera donatio non fit, fed ob caufam, fi- delitatem fcilicet & fetyitia fiat. "Gudelinus de feudis part. 2. cap. $.' num. 8. Sane, fi de- nunciatiohem litis fibi moix facere fuperfede- rit, niillam quidem de evi£tidne adionem habct, fccundum vulgaras evicTionis rcgulas', fed fen- tentia contra vafallum, bona fide defcndentem, lata, perinde^firma erit, etiam ddmim dhe&lin- tuitu , ac fi eo ipfo caufam agente judicatum fuiflef; adcbque' exceptio eft a regula juris, dl^fahte, rqm inte^alibsjudicatam alii§npnrio- ceire. tibr. i.feudki iit, 2,o",§. <)jverfu fi va~ falliis de beneficio& libr.t.tit. ^Jnfine. ' 30. ta qua?ftione, quibus mddis feuda con-
ftituantur & acquirantur, confiderandum eft, tfliunteife mddum cohftituendi feudi, aiiosac- quifendi, latiusfuraito modbrum vocabulo, ita ht & acquirendi caufas comple&atur: etenjm uno tanturn modo jus feudi conftitultur, puta, jriyeftltura, Ctvc vera, five prafumta; at yariis nibdis acquiritur, idque yel antequarq ulli cpn- ftitktum eft , fic ut res ex allodiali feudalis fa- cienda fit, vel poftquam jam alicui eft confti- tutum, ac jam feudum efYe<9:um, fed ab ep ih alium tranfit, fucceftione, alienatione, aliifque modis. Acquirimr de novo feudum» fcujus, ex qiio agi poteft ad feudum mediante invefti- tura conftitucndum, vel a£tu inter vivos, vel ultima voluntate; eo fere modo, quo & em- phyteufin & fervitutes induci, alibidi&umfuit. Ultima voluntate, dum is, qui liberam habet rcrum fuarum adminlftrationem, &feudicon- cedendi, fimulque teftandi facultatem, alteri te- ftathento vel codicillis relinquit jus feudi in ali- quare allodiali immobili, aut ea, quseimmo- bilibus accenfetur, & in qua feudum cohfifte- re poteft. Quo cafu legatario.d^nda non vi- detur rei vindicatio adfeudi illius legati perfe- cutionem, fed potius adverfus hercdem Icgan- tis adio ex teftamentb, ad id, utderetafi, fibi jure feudi rclicla, inveftiatur, atque ita utile dominium & jus feudi rc ipsa nancifcatur. Cum- que mortis causa donatio in plerifque legato fi- mliis fit, non dubium, quin 8c pereamrede fcudum acquiratur; ita ut vel ipfedonansfimul inveftituram faciat, ( quo cafu cx natura dona- tionum. mortis causa etiam ipfa inveftitura us- que ad mortem donantis revocabilis eft, iifdem- ^ue ex caufis in irritiim deducitur, ex quibus |
|||||||||
|
DlGRESSlO
noftris illa difputatio propre fuperflua habenda
ilc, dum cxpa&is xqueac ex contra&ibus actio competit, & fi non omnes, at certe pleraque inter contraetusnominatosacinnominatos, uti & inter bonae fidefac ftriSi juris aftiones, dif- fcrentk fublatse funt j notante id etiam Gude- lino de feudis part. z.eap. 4. num, 3. 32. Ad hasvero acquircndi feudi caufasin-
veftituram vel a&u vel faltem ordine naturse an- tecedentes ( nam etiam a&u continuo conventio- nem & inveftituram interponi, nihilvetat, uti rei vendita* traditio ipfo contractus interpofiti tnomento haud raro fit ) licet inveftitura ve- re fequi debcat , tamen & alii quidam acqui- rcndorum feudorummodifunt, inquibus, etfi inveftitura neque fequi dcbeat, neque vere in- tervcnerit, tamen interveniffe fingitur aut certe prsfumitur. Sienim, oborta quaeftione> utrum res aliqua allodialis an feudalis fit, pronuncia- tum fuerit eam feudalem efle, nec ab ea fen- tcntia appellatum, pro tali habebitur, perinde ac fi per inveftituram feudalis fa&a cflet, dum rcs judicata pro veritate habetur. /. ingenuum 2 5. ff. de ftatu hominum, Idemque eft, fi praefcri- ptione feudum inducatur j in quantum lapfo prafcriptionis temporc ac concurrentibus requi- fitis ejus , inveftitura jam oUm fa&a prafumi- tur, & quidem ita, ut feudum jam olim jpn- ftitutum videatur fecundum comrnunem & re- &am feudorum naturam > quam ex Curias, ad quam pertinent, confuetudinc habent, quoties ab ea per ipfam illam praefcriptionem receflum haud probatur : five quis rcm alienam allodia- Icm polTederit tanquam fcudalem, &veroejus domino, tanquam tantum domino dire&o, fcr- vitia praeftiterit •, five rem fuam propriam tenue- rit tanquam feudalem , & ejus nomine fervitia alteri , velut domino directo exhibuerit , qui vere talis non erat. 3 3. Requifita prsefcriptionishujus ,per quam
rcs ex allodiali feudalis efficitur, varia funt. Pri- mo namque rem aliquam allodialem oportet fecundum jam di£ta, ut feudum pofleflam efle, ejusque nomine fervitium domino exlribitum. libr. z.feud,tit.i6. $,fiquisper.4*utcunquenon fuerit re ipsa prsftitum , cum inter exhibitio- nem & prajftatsonem fervitii interfit, ac fervitia jam exhibita vel praftari vel non praeftari pos- fint, fi modo vafallus nullam in prsftando mo- ram fecerit. Vultejus de feudis libr, 1. cap, 9. ttmn. 15. Secundo annorum triginta fpatium elabi necefle eft , fic ut ultimus feu trigefimus annus debeat completus efle , nec cceptus pro Completo habeatur fccundura vulgatam pratfcri- ptionum conditionem. Itbr. %. feuder, tit. 26. §, fi (fuif per triginta 4. Neque in contrarium moverc debet, quod occurrit in libr. 1. feudor. tit. 26. in pne. & libr. 2. feud. tit. 33. fere in pit quafi ad pra*fcriptionem anni unius pofleffio iuflkeret, domino prsefente, & non contradi- cente * ac fervitium. ejus quafi a yafallo acci- |
||||||
|
DE ,FP«qJ)I S. ^2p
piente. Etenim illa anni uniusr detentio jure
feudi nequaquam ibi praofcnptionem operatur; fed tantum id cfficit, ut tunc vafallo juyjuran- dum deferrj poffitajudice, quojuret* remfibi in feudum datam, jfeque de ca inveftitum efle, licet inveftituram probare noil poilit , uti ex textuum infpcdione patet: qualis prseftatio ju-r risjurandi in acquifitionibus pef pradcriptipnem faciendis ignota prorfus ac fupervacua eft j nia- gisque fccundum loca juris feudalis fupcriora intcrvenit ad probandam prasfumtam aliquo mo- doexunius anni pofleffioneinveftituram ,quam ad probandam prsfcriptionem. Gudclinus de feudis part, 1, cap. 5. num. 4. Vultejus -dejeu- dis libn 1, cap. o. mm. ^.inmed. Non ctiam rcpugnat, quodin libr, z. feudor, m.87. fcri* ptum eft, longi temporis pr&fcriptione pofleflbrem jus feudi fibi acquirere: cum temptts bngnm ex lcgibus Longobardorum interpretatipnem reci-; peredcbeat, m quibus longo tempore non decen- nium, aut vicennium, fed tricennium denota- tur, juxta legem 8. libri 2. legem longobardu, tit. 35. de pufcriptton. ut poft alios notat Vul- tejus d, cap. o. num. 5. Vel etiam feeundo dici poteft, in d. tit. 87» non agi de re allo? diali per prsefcriptioncm convertenda in feuda- lem , fed de ea , qua: jam ante mediante vera inveftitura faela fuerat feudalis > & alreri erac tradita tanquam feudalis ab eo , qui dominus non erat, quo cafu decennii vel ricennii pra:- fcriptio fufficere vifa fuit ; quafi difficilitis res ex allodiali feudalis fiat, atque ita naturam fuani mutet , facilius de perfona in perfonam aliarri tranfeat , dum rei ipfius conditio ac qualitate haud immutatur. Verbafane difti tit, 87. non rei allodialis, fed feudi alieni mentionem aper- tam habent; fi quisfeudum alienum, Inquit Feu- difta, bomfide ab aliquo jufta traditione accepe- rit» licet dominus non fxt, cum verus dominits in traditione putetur, longi temporis prafcriptione jas fibi acquirit. 34. Extra paucos hofcecafus, inquibusin-
veftitura magis prsfumitur aut fingitur quam revera interceflit, regula generalis eft, feudum fine inveftitura ttullo tmdo conftitui pojfe, Bbrt 1. feudor. tit. 25. usqueadeo, ut, ft jubentedo-' mino quis alicujus rei nomine pofTeffionem nan- cifcatur & teneat» nontamen hoe ipfofeudum ei videatur conftitutum efle. d, libr, 1. fettdor* tit. 2j. Nec adverfatur, quod alibi, libr. 2. feudor. tit, 3 3. i» pr. tfaditur, fi domirius ali- cui coramParibus curia? dixerit, vade inpoffes- fionem fundi » & tentas illmn pro feudo , licet non intercefferit inveftitura, tamen tale efle, ac fi intercefliflet, quiaille ejus voluntate pofles- fionem naclus eft feudi nomine. Etenim haud inepte dixeris i interefle, utrum dominas verba talia protulerit coram Paribus curia*, an vero iis haud prarfentibus: ut, fiPares curise inter^- venerint, verba hzc pro inveftitura habearittHv; juxta d, itbr. %. tit, 3 3. abi exprefle proponi- tur
|
||||||
|
XXVIII.
formamac modum agendi & poffeffionis trans-
lationem diftinguantur, effeclu tamenquantum ad feudi conftitutionem inter fe conveniunt. 26, Solennia & requifita hujus inveftiturse
qtiod attinct, anteomnia adhibenda veniuntca, qua; exigit confuetudo curias domini direcl:i, ubi vafallus inveftitur ac feudum accipit. Et quidem ex ipfis fcriptis fcudorum confuctudini- bus cx parte vafalli prsprimis defideratur fidcli- tatis prarftatio feu promiffio, qua? & hornagium authominium.dicifolct, (vel a vocabuloGra^- coofAo», ideft, juro, quiafit jurejnrando; vel ab homine , quia homagium facere , eft fefe alterius hominem agnofccre , & vafallus homi- nis appcllatione denotatur in itbr. 2. fettd, tif. 99. ahbique) usque adco, nt nulla inveftitura facienda fit ei, qui fidclitatem facere recufht. Ubr. z.feudor. tit. 3. in fne. Prxftatur autem hxc fidelitas vel jurcjurando intcrpofito, vcl fine jurejurando fola promiffionc , fi fcilicet ea lege fcudum fit acquifitum , ut finc juramcnto fide- litatis habeatur. libr. 2. feudor. tit. 3. in fme. vel ecclefia feudum acccperit: quippe cui ex privilcgio datum eft, ut pro feudo, quod acccpit, nullam faciat fidelitatem. itbr. 2. feudor. ttt. 101. id eft, nullnm praftctjnsjurandum fide- litatis: ita namque in libr, 2. feudor. tit. j6. ben|ficiurn dicitur efle fine fidelitate, ad oppo- fitionem illius beneficii, cujusnominc vafallus fidelitatem jurare debet. Alioquin enim eo quoque cafu, quo fcudum fine fidelitate accipi dicitur, fi vafallus quid fccerit contra dominum, amittit bcneficium laudatione Parium , perinde, ac fi fidelitatem juraffct. d. tibr. 2.feud. tit.j6. & merito, cum a fidelitate vel a fide vox fcudi dcrivetur. libr. 2. feudor. tit. 3. in fiae. Quod fi pupillo feudum acquiratur, remiflum ci i jure eft jusjurandum fidelitatis, doncc vcncrit in majorem atatem, in qua doli capax cft. Ubr. 2, feud. tit, 26. §. 4. verfufi mtnori. Idem- que dicendum de furiofis ac mcnte captis» qui fub cura funt; quippequos, durantc furorc vcl amentia, a jurejurando non modo excufat,fed& repellit fati infelicitas ac judicii defedus. In- terim tamen tutorem aut curatorem pro hifce fuse curse commiffis jusjurandum fidelitatis prse- ftare receptum eft, ctiam abfque ullo fpeciali mandato, cum officium ejus pro mandato fit, & neque infantes neque furiofi mandare pos- fint. Vultejus de feudis libr. r. cap.y.num.^i. Hugo Grotius manud, ad jurifpr. HoU. Ubr. 2. cap. 41. num, 64. licet ex ipfo jurcfcudali ne- que pupillus ipfe, neque alius pro co fidelita- tem, id eft jusjurandum fidelitatis, facere co- gatur, fic ut id in tutore arbitrii meri, non vero neceffitatis fuerit. d. libr. 2. feudor. tit. 26. §.Ji quis decefferit 5. Qua occafione ob- fervandum, jure feudali & inveftituram accipi & jusjurandum fidelitatis domino prsftari po- tuifle non tantum ab ipfo vafallo, icd& apro- curatore ejus; cum hoc ncgotium dicatur ab utraquc
|
||||||
|
6zb L i b. X
tur ita a domiho edram faribus dictum ; finabs-
queParium prsefentia , fermo talis inveftkura Ioco non fit; quo rnodo altum de curiae Pari- bus filentium eft ih d. libr. i. feudor. tit. 25. juvaturque haec textuumfeudalium conciliatio ex eo, quod inveftitiira regulariter non nifi fuper- Ititibus curiae Paribus fieri poflit. Vel etiam refponderi poteft cum Gudelino de feudis part. 2. cap. 5, num. 2. miffioncm illam in pofleffio- nem a domino fa<5tem eofdem quidem fortiri ef- fedus j quos inveftitura, quantum ad illum, qui miflus eft, fic ut rem jure feudi teneat, utilitatem inde percipiat, ac eo nomine fcrvitia praeftet, & a dorriino, ex cujus voluntatepos- teffionem adeptus eft, efficaciter inquietari ne- qiieat fub eo prxtextu , quod inveftitura folen- niter haud intervenerit, fed magis cxceptione doli illum agentem repulfurus fit. d. libr. j. feudor. tit. z$. d. Ubr.z. tit. 33, juncl:. /. qui tcquitatt 12. ff de dolimali & met. except. fcd intuitu heredum ejus, qui miflus eft, eampro inveftitura habendam non; efle, eo quod in he- redes ipfojure pofleffio non tranfit. /. cum he- redes 23. ff. de acquir, vel amitt. poffeff. nec illi eam ex voluntate domini habent, fedtanquam adores, & non poffidentes, renovationem in- veftiturje ratione feudi, tanquam vacantis, pe- tere debent; quibus proinde nunc eam petenti- bus rede dominus negare videtur ex eo funda- mento, quod inveftitura prima defun&o fa<5ia non fit , ac fihe inveftitura feudum nul- lo modo poflit intelligi conftitutum efle. Et hoc eft, quod velle videtur Feudifta, cum in d. Ubr. 1. fettd. tit. 25. de facti fpccie, qua domini voluntate quis ahcujus rei, nomine feudi, pofleffionem naclus crat & adhuc tene- bat, ait, Ucere tamen ei poffefflonem taliter adep- tam, dumvixerit, quafi fettdi nomine rethme ; herede ejusin hoc jurenullo modo ei fuccedente. 5 35. Di&a autcm eft inveftitura, vel ab in- veftiendo, quafi ille, qui poffeffionem alteri concedit, eum per metaphoram poffeffione tan- quam vefte videatur induere: vel a Germanico Vefi quod firmum fignificat, uti veftigen & be- veftigen denotat firmare & confirmare, invefti- tura autem vere confirmatio qusedam feudi pro- miffi eft : cui pofteriori etymologiae refponde- re videtur verbum oppofitum effeftucare » feu exfeftucare, quodeft, pofleffione exuere, eam- que adimere. Dividitur vero inveftitura in pro- priam& impropriam. Propria dicitur, cuicon- junfta eft pofleffionis traditio , quando fcilicet dominus pofleffionem feudi, de quo inveftitu- ram facit, in vafallum re ipsa transfert; unde &inltbr. 2. feudor.tit. z.inpr. inveftkurapro- frie poffeffio dicitur. Impropria eft, quse fitabs- que pofleffionis traditione, folo verbo & figno quodam, dumhaftavel aliud corporeum quod- libet porrigitur a domino feudi, fe inveftitu- *am facere dicente. d. libr. 2. feudor, tit. 2. Et <guamvish;e duse inveftiturje fpecics quantum ad |
||||||
|
DlGRESSlO DE FEliDIS. 6|l
& obfequii exbibitione, fecundum bonos moresci-
viles', verbigratia, illud fufficiet, ut enfe depo^ fito, & capite apertoy & poplite flexo, dexte- ram fuam quts jungat, eave aversd ofculum pra- beat: & mox» exifta manuum deofiulatione por- reclioneque ortum videtur, ut bomagium plerutn- que in legibus municipalibus bis vocibus defxgnetur-, oris & manuum. Molineo magis placet hac ifta- rum vocum interpretatio, ut per os intelligatut non ofculum, fed juramentum feu profeffio ipfa va- falli, per manus vero confirmatio pa{ti fldeique data; quippe qua boc fymbolo prabitionis manus fieri foleat. 38. Ex parte facientis inveftituram requiri-
tur, ut vafallum vel in veram rei feudalis pds- feflionem, feu in rem prsfentem mittat, quo cafu propria, ut ante di&um, inveftitura eft; vel vafallo corporeum quid, loco ipfius rei feu- dalis tradat, quod argumentum fit conftitutionis feudi; qualis ex ipfo jure feudali eft hafta, libr. 2. feudor, tit. 2. ex confuetudine, fcep- |
||||||||
|
utraque parte per procuratolibr. 2. feudor. tit. 3. §. 1. po§ item fciendum 2. in med. idquretSus in id confentiat, velneceflaria abfentia, aliave camento fit, quo minus ipfe vaalioquin, domino ita defiderfui copiam facere debet , pcxhibitionem, quse perfonzerit, ut notat Zoefius de fettd& pluribus exfequitur Gudeli2. cap. 8. ttum. 5. & feqq.tium manuducl. ad jurifprud41. num. 64. Formulam jtisexhibetFeudifta in libr. 2.qua quse contcr.ta funt, adduci poflunt, puta, ad utilitcurandam, & damna pro vunde & plerumquc nunc hanviorem jurisjurandi formulamme utilitatem domini mei adju
|
||||||||
|
trum, lancea, enfis, vexillum, annulus, co-
rona, chirotheca;, calcaria, clypeus, armillar, vcftis coccinea, aliaque plura, qus vel fingula, vel etiam jun&a, pro variafeudorum majorum minorumve condkione, atque etiam ex parte pro arbitrio inveftientium, adhibentur; uti id colligi poteft ex iis, qux prolixe habet Gude- linus de feudis part. 2. cap.6. Vultejus defeu- dis libr. 1. cap.y. num. 34. Gregorius Tho- lofanijs fyntagm. juris civil. libr. 6. cap. 7. 8. ,9. 10. & prsecipue cap. 14. Rittershufius de feudis libr. 1. cap. 8. num. ult. An vcro poft figni talis corporei traditionem adhuc ipfiusrci feudaiis traditio fieri debeat, dubitatum cft. Dicendum videtur, alia haud opus cfle tradi- tione, fed pofleflionem intelligi vafallo quaefi- tam j quoties fignum corporeum porrigitur in re prsefente, cujus pofleflionem habct porri- gens; eodemmodo, quo, clavibus horrei prppe ipfum horreum traditis dominium atque pofles- fio mercium in horreis reconditarum tranilata cenfetur, licethorreum apertumnon fit. /. da- vibus 74. ff. de contrab. emti $i vero alibi, adeoque non in rc prafente figna talia fuerinttra-* dita, vel etiam in re quidem prsefente, fed cum eam non poflideret ipfe pqrrigens, magis eft» ut hssc fida traditio non cenfeatur, adeoque neque dominium neque poflefllo vafallo creda- tur acquifita efle > ac proinde poft talem inve* ftituram vacuse pofleflionis traditionem fequi necefle fit: deque hac inveftitura abufiva, pofles- fionem in vaiallum haud transferente, accipien-* dum eft > quod Feudifta libr, 2. feujt. tit. 7, infint ait, inveftitura fatla & fidelitate fubfe~ cttta i omni ntodo cogendtm effe dominum, inve- ftitum in vacuam poffefftonem mittere, & fi dif- ferat, omnem militatem ei praftiturum, uti & in libr. 1. feud. ««.4. in fr. & libr. 2. tit. x6.% <y. verf. fi facla. Quemadmodumcxadvcribde inveftituri fyrobolicara feu, fi^am traditionem |
||||||||
|
tttrum, damna vero pro yirili averfumm ac pro-
ftdfaturum ex fide bona abfque dolo malo) in feu- dis obfervari folitam effe, teftatur Rittershufius de feudis libr. 1. cap. 10. num. 4. ficut antea cx ipfo jure feudali formula brevis admodum fuit j dum fimplkiter jurabat, fe ufque ad ult't- mttm diem vita ftta fidelem futurum domino fuot contra omnem bominem, excepto lmperatore vel ~Rege, quse verba redte intellecta integram per- fectamque in fc continebant fidelitatem ; fic ut tantum propter fimplices ac norninis fignificatio- nis ignaros adjedtione formulse plenioris opus fuerit , ita afferente Feudifta libr. 2. feudor. tit. 7, 37: Qualia vero reverentise atque fubjectio-
nis figna per vafallum edenda fint tempore illo, quo fidelitatem jurat, uti fcriptis feudorum con- fuetudinibus expreflum non cft, ita nec ufu ubique eodem modo definitum ; fuffcceritque hac de re in medium proferre ea, quse in tra- cl:atu de feudis part. 2. cap. 8. num. 2. Gude- linus habet: moribus, inquit , FrancU , qui- lus nojtri perfimiles funt, nec non Anglia, mul- torumque regnorum, ille mos eft bomagii facien- di', vafallus difcinclus, armifque depofuis, fup- plici qukdam veneratione , »«^0 capite, ad pedes fedentis ftantifve domini projettus, ambas mantts junftas ei porrigit, manibufque t)m immittit ? ofculttmque ei prabet, ad quod recipitur, cum no- Ulis eft: fed tam fervilis veneratio promifcue vix tbfervatur, neque etiam jufta ratio eft ut obferve- tur, praterqitam cum aVrincipey autfaltemMa- gnate, in fidem quis recipiendus efl, fi credimus Molineo ad Parif. tit. i.,§. 2. glojf. 3. fcribenti, fufficere, fi ea bumilitate atque reverentia domi- ttus adeatur, qua inter bonos & graves viros unus Mlterum adire confuevit ad falutandum & gratias agendum amico bene merenti, nec neceffum effe, fcrupulofe ac figillatim certam formam obfervare, iumtota vts pofiufit in deceme quMm homris |
||||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
||||||||
|
63*
|
||||||||
|
ftatum firmitatam habet, prout id innuitur m
libr. 2. fend. tit. z. fere in medio principii, dum ait Feudifta, (1 domino adbuc in pojfejjione confti- tuto, an facla fit inveftitura, quaratur, non de~ bet probare, nifi per pares curtis illius domus, vel per publkum inftrumentum a tribus vel duobus pa- ribus conftrmatum. Pono nonfufficit, promis- cue teftes adhiberi ex juris civilis principiis ido- neos; fed amplius in nova inveftituia teftes ejufdem ciuise pares (ita didos, nonquod do- mino, fed quod inter fe pares, acvelut focii atque convafalli refpcdu ejufdem curix fint, ab eo- dem domino in eadem curia feuda tenentes) intervenire necefleeft. d. libr, z.feudor.tit.^z. in pr. adeo ut, fi extranei non parcs adhibiti fuerint, domino inveftituram negante, nuita per tales adverfus eum probatio efficax fit. d. libr. 2. tit. 32. in pr. etiamfi inagno numero fuiffent adhibiti, aut poft fui adhibitionem cce- piffent ejufdem curise pares effe. Vultcjus de feudis libr. 1. tap. j.num. 23. Plane, fi tefti- bus non pari%is fed extraneis res gcfta fit, & dominus inveftituram confiteatur ita fa(5iam efle, decurrere poftea volens ad folennitatem confue- tudinis de paribus adhibendis, audiendus non eft, fed inveftitura perinde fuftinetur, acfipa- res adfuiffent, licet de eo diffenfus fuerit; & dc eo cafu tracfori exiftimo in d. libr. z. tit. 3 2. feudor, adeoque, ut res apertius intelligatur, intereffe puto, utrum dominus fine ullis tefti- bus inveftituram fecerit, eamquc a fe faclam fateatur; an vero adhibitis teftibus extraneis, non paribus, eam fecerit & fadam fateatur; an denique exrraneis adhibitis tcftibns eam qui- dem fecerit, fed fadum ncgct: priore enim ia cafu fecundum fupra in hoc numero adnotata ob defctlum omnem teftium ne confeflionc quidem fua fibi nocet; altero, propterconcur- fum confefllonis & teftium extraneorum invefti- tura ex bono & arquo ratahabetur; tertio, ob defe6tum confeffionis dominus ad folennitatem confuetudinis decurrere poteft, & inveftitura; feu a<5tus nuIHtatem ob pares non adhibitos al- legare. d, iibr. z. feud. tit. 3 x. in cujus finc cum dicitur, omnes fere Mediolanenfes confen- tire , ut breveteftatumnon aparibus, fedabaliit, conjirmatum , fufficiat adprobandam novam inve-!- ftituram, relationem ad fuperiora ejufdem tituli verba habet, puta, fialiunon pares in brevi teftato de inveftitura fad:a deponant, & domi- nus confiteatur fa<Sam. Nec refert, utrum lai- cus fit, an clericus, qui inveftituratn facit; quia femper ad probandam inveftituram novam pares curiae funt neceffarii. d. libr. 1. feud. tita 22. inpr. licet per corruptelam invaluerit, in clericorum feudo pariter accipiteftes pares, Sc extraneos; quia, cum clerici quofdam de fcu- do inveftiunt, &pe abfconfe & fine prscfentiJ fuorum confratrum, hocfacerc ftudent, utlo- quithrFeudifta, adeoqhe malomore, nec fariis bon«'fide agunt. Ubr. 1, fettdor. tiU t6.inf.ne princi-,
|
||||||||
|
adjiih&am habente intelligi debet, quod dici-
tur beneftcium per inveftituram acquiriftne pojfes- fionis traditione. libr. 2. feudor, tit. 88. quate- hus fcilicet vera & corporalis traditio haud in- terceffit ; eo fere modo, quo & in §. imerdum 44. lnfiit.de rer. divif. Imperator dixit, inter- dtm etiamfine tradittone nudam r&luntatem do- tnini fu§cere ad rem transferendam; quod tamen ipfum illuftrat & explicat exemplis, fi&am, feu brevis manus traditionem continentibus. Et ex hac diftinSione definienda vulgata qusftio, qiiis potior futurus fit, fi de eadem re per eun- dem duo per fymbola illa corporea diverfis tem- poribus inveftiti, & pofteriori inveftito natu- ralis ab inveftiente poffeffio fit tradita. Si enim priori in re praefcnte inveftitura per eum fa<5ta fit, quirempoffidebat, adeoque fecundum jam dicia concipi potuerit fl&a traditio, per quam invcftito & dominium & poffeffio qusfita fuit, hunc potiorem efle necefle eft; cum huic jus dominii femel re&e quadrtum fine fuo fa&o adimi haud potuerit, per inveftituram & tra- fditionem naturalem alteri poftea fa&am ab eo, qui jam ante omni dominio utili per fictam traditionem in priorem tranflato fefe exuerat, atque ita nihil huic refragatur definitioni /. quo- ties 15. C. de fei vindicat, utpote quae de ea tracht fa&i fpecie, in qua neque vere neque ficlione juris resin priorem erat emtorem tran- flata. Gudelinus defeudispart. z.cap. 9. num. 7. 39. Facienda inveftitura teftibus prsefentibus: quippe quibus deficientibus, inveftitura ipfo jure nullaeft; etiamfi dominus confiteatur, fa- dam effe; vel eam interveniffe, per fcripturam feu breve teftatum probari poffit. libr.z.feudor. tit. 22, inpr. Nec adverfatur, quod in con- fuetudihibus feudorum fcriptum invenitur, va- fallos per pares curtis vel breve teftatum probare fojfet fe invefttturdm accepijfe*, inveftituram fa- Hamfuiffe coramparibus curtis attt in brevi teftato. libr. 1. feud.tit. z.§, 1. & Ubr. 1. f«. 4. inpr. trade videri poffet; fufficere vel teftes folos, vel fblam feripturam. Redarguitur enim fatis aperte id ipfum tum ex d. libr. 2. feudor. tit. -32. ubi afferitur, rion valere inveftituram fine teftibus fa&am, etiamfipfobari pofftt per breve teftatum: tum etiarh ex libr. 1. feud. tit. 26", in pr. ubi, fi teftibus inveftitura probari non poffit, ppffefloris facramento res decidenda di- citur; ad quod fahe facramentum ob defe&um teftium haud foret confugiendum, fi etiamper folarrii fcripturam feu breve teftatuminvcftitura probationem habere poffet. Quod autem in textibus fuperioribhs. dicitur probari inveftitu- ram per pares curtis, vel per breve teftatum, idita accipiendum eft, ut probetur inveftitura perpariumdepofitionem, fi breve teftatumhon fit ifacium; per breve teftatum, fi id fadum, dummodo appareat ex ipfo trevi teftato, in- Veftituram folenniter , & paribus brazfehtibus faelam effe; non ehiitn aliter ipfum brfcve tft. |
||||||||
|
DE FEUDIS. 633
in qua non inepte dici pofle exiftimo, eam fe-
cundum varias diftinctioncs quandoquc antece- dere, quandoque fequi pofle, atque etiam de- bere. Pofiquam enim fa&a eft feudi confti- tuendi promiffio per modos fuperius enumcra- tos, nullo adje&o certo tempore» quo facien- da cft inveftitura, & forte vafallus cam nimis diu difFerd putet, neceffe omnino eft, ut ipfe prius offerat fidelitatis prseftationem , afhirus deinceps ad id, ut ex parte concedentisperfo- lennitatum & fymbolorum adhibitionem pro- miffio adimpleatur : cum utique fecundum ju* ris communis prsecepta nemo Contraclus im- plementum ab alio defiderare poflit, nifi prius ex fuo latere eundem adimpleverit , alioquin. doli exceptione rcpellendus» uti id legibusplu- ribus & autoritatibus probatum in tit. deaclion. emti num. ult. Rurfus, fi ipfe promiflbr inve- ftiturje eandem facere deproperet , moras for- fitan ne&entc inveftiendo, omnes prius folcn- nitates a fe adhibendas reliquaque ad promiflio- nis implementum fpe&antia ex eadem ratione offerre debet, poftea demum fidelitatis feu ju- risjurandi prseftationem exadurus , eumque in finem tribus vafallum citationibus vocaturus, ita ut inter unamquamque decem aut feptem dies arbitrio judicis intercedant. arg. libr. 2. feudor* tit. 22. tit. 24. §. efi &alia 1. Quodfiuter-' que extra moram fit, & inveftituram fieri de- fideret » ex fcriptis feudorum confuetudinibus praecedere debet inveftitura abufiva , pofleflio* nem non transferens, eo quod dominus in feu> dum concedit ea lege, ut fidelitas in futururrt ei a vafallo prxftetur» adeoque jurejurando ad eamfefe vafallus devinciat. libr. z.feudor.tit. 4. De abufiva etenim invcftitura, poffeffionis trans- lationem non continente , accipiendum effe d* tit. 4. fatis aperte evincitur ex eo ordine, qui proponitur itbr. 2. tii. 7. in fne. quod nempc inveftiturafafta, &fidelitate fubfecuta, ommma- do cogatur dominus inveftitum in vacuam poffes- fionem mittere. Nec adverfatur , quod in libr. z. feud. tit. 7,'tnfine, ftatuitur, nullam inveftitu^ ram debere ei fteri, qui ftdelitatem facere recufat» quafi eo innuatur, fidelitatem antccedere, in- veftituram fequi debere. Etenim vel de inve- ftitura propria, translationem pofleffionis ha-« bente , verba illa accipienda funt ; vel fenfus eft , in cafu , quo is , qui invcftiendus eft* profitetur» fe fidelitatis jusjurandum haudpra> ftiturum effe , adeoque eandem recufat , nul- lam ac ne impropriam quidem inveftituram fieri oportere; nullum quippe effeftum ob inveftien- di contumaciam fortituram. Et de hoc cafu, quo vafallus ter citatus fidelitatem facere dctre- dat domino inveftituram offerenti f atque etiam faduro , fi modo vafallus deinde jusjurandum fidelitatis praeftare fufcipiat, agit cuioque tex- tus libr. 2. feudor. tit. 24. §. eft & alia r. Confer varie hac de re fentientes Gudelinurn defeudisparh 2, (*p. ?• mm* *• & (*M* VuJU hlll i tejura |
||||||
|
DlCRESS !0
principii. Quod fi nulli ejufdem curise Pares
lint» vel non alii, quam qui per anatem aut corpoiis animive vitium, vel ob aliud juftum impedimentum perhibere teftimonium prohi- biti apparent, longiufvcabfunt, quamutcitari & cxfpe&ari poffint, ex neceffitate extraneos adhibcri poffe , imo debere, res ipfa loquitur. itbr. i. feudor. tit. 26. in pr. libr. 2. tit. 2, §. fi vero vafallus 1. in ftne & tit. 33, inpr.verfu nec dicatur, & tit. 58. §. quod autem 1. dum- modo caveatur, ne tales adhibeantur, qui vel cx jure communi inhabiles , vel quibus jure feudali nominatim tcftimonium in inveftitura" diccrc interdi&um eft, quales fceminse & fervi; exemplo eorum, qux de teftibus in teftamento adhibcndis jure civili difpofita funt. itbr. z.feu- dor. tit. 32. in fme. & tit. 58. § quodautem 1. 40. Scriptura, uti ex juriscivilisfundamen- tis ad nullius actus fubftantiam , fed magis ad probationem » rcgulariter pertinet , & abeffe, poteft, fi modo a&us ille aliunde probationem habeat. I. in re 4. in fme. ff. fc ftde inftrum. i contrahitur 4. in fine. ff. de pignor. & hypotbec. adeo ut & emphyteufis confiftere fine fcriptura poffit, fecundum ea, qua? tradka in tit. f\ ager vecligalii id eft emphyt. petat. num. i.inmed ita quoquc ad invcftituram neeeffaria noneft,cum jam ante dcmonftratum fuerit, inveftituram no- vam vel per Parcs curiae , vel per breve tefta- tum, probari pofle. libr. i.feud.tit. i.^.i.& itbr. 1. tit. 4. unde & in Hbr. 2. feud. tit. z. inmedio principii Feudifta fcripfit, ft inftrumen- tum defecerit , vel quta faclum non fuerit , vel quia amiffum ftt, tunc eum , qui probare defide- rat, Pares cttru iUius, qui interfuerint, offerre. Licet de caetero inficias iri non poflit , quin pcrqua-m utile atque confultum fit, eam inter- venire, dum adhibiti curise Pares morte vel ali- ter deficere poflunt, ve{ omnium eorum, quse a<5ta fuerunt, poft plurium annorum decurfum non fatis meminiflc; unde periculum imminet, ne forte quid vel in domini, vel in vafalli, vel in agnatorum pratjudicium per teftes depona- tur, alicnum ab eo , quod vere geftum atque contracftum eft, adeoque diverfum a primse in- \eftiturae tenore , qui tamen in perpetuum ob- fervandus, & ex quo jus omne feudi fecuturis temporibus dijudicandum eft. Confer Ritters- hufium de feudu itbr 1. cap. 9. nttm. 1. Vul- tcjum de feudis libr. 1, cap. 7. num. ^.&feqq. Appellatur autem in fibris feudorum illa fcri- ptura, quas de inveftitura concipitur, breve te- ftatumy maxime fi teftibus Paribus curi* adhibi- tis confeclum fit •, quo cafu etiam publicum in- ftrumentum dicitur. Itbr x.feud. tit. 2.§. i.& tit. 4. in pr. & Ubr. 2. tit. z. in medio principii & tit. 32. alibique. 41. An autem fidelitatisfeu jurisjurandiprat-
ftatio pracedere , an magis fequi debeat appH- cationem certorum fymbolorum in conftitutio- nc feudi adhibendorum, ancipitis quaeftiojiis eft; |
||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
|||||||||
|
6tf
|
|||||||||
|
poft mortem fuam fieri velit. Pofeft tamcn tle
feudo vafallus teftari, fi illud hereditariutn fit, vel , cum ex pado & providentia effet, in id confentiant omnes illi quorum intcreft , adeo^ que dc novo quidem ex confenfu domini di- re<5ti & defcendentium vafalli, quippe quibus fo- lis feudum novum acquiri potuit , de antiquo vero ex confenfu damini & agnatorum, qui % primo acquirente ortum duxerunt, & ex eo pa-> ratam fibi habent in feudum fuccedendi fpem. Qux omnia generali nituntur fundamento, quod quifque juri & favori pro fe introdufto renun»» ciare poffit. /. pen. C. de patiif. de quo qui plura cupit, adeat Vukejum de feudis libr. 1. cap. 9. num. i^&multisfeqq. % 44. Feuda noftratia hereditara, enverflerfe-i
tyke erf-leenMi quod attinet, quar non in uni- verfum cum feudis hereditariis confundi , fcd quodammbdo mixti generis cfle, fupra moni- tum fuit, illa etiam in ipsa teftandi liccntia tnix- tam naturam obtinere certum cft. Sivc enim novafive antiqu§ fint, id cum fesidis ex paxflo &providentia communehabent, quod vafallus de iis teftari nequeat, nifi confenfu domini ira.- petrato , five de proprietate feu utili feudi do- minio, five de folo ufufrudm ejus difponere velit^ Ex adverfo cum feudis mere hereditariis in co conveniunt , quod ad difpofitionem teftamcn-< tariam de iis faciendam nullo agnatorum five de- fcendentium five collateralium confenfu opus fit. Suffecerit ergo inhifce, afolodomino direfto obtentam fuiffe de\ feudo teftandi facultatem, cu- jusformulam in Hollandia receptam exhibct & commentario illuftrat Petrus Bort de feudupnrt. 5, tit. %. eap. z.pag. mihi 76. & feqq. 45. Ncque intereft, utrum ante , an poft
teftamcntum de feudo fatftum licentia teftandi petita&obtentafit, cum retrotrahatur ad tem~ pus teftamenti conditi, fi modo vafallusipfevi- vus eam impetraverit : nam ncque eo mortuo dominus ratihabitionc fua voluntatem cjus finc vcnia conditam confirmare poteft; cum morte vafalli mox fucceflori feudali jus quseratur, quod ipfi fafto domini direcl:i adimi nequit. Frederk. a Sande de feudis Gelria traft, 1, tit. 2. cap. z, num. 7. Ant. Matthatus parcemia 8. num. 8. pag. 255». Petrus Bort de feudis Hfllandid part. <f, tit. 2. cap, 2. ad verba, welk teftammt &c. pag. mibi qq. Neque vivo vafallo alius pro co finc ipfius voluritatc veniam aut confirmationem te- ftamenti refte petit, etiamfi ejus interfit, dum forte in teftamento heres feudalium fcriptus, aut legato feudi honoratus.eft. Ant. Matthatus pa- roemia 8. num. 11, eoque faciunt tradita a Fre- derico a Sande de feudis Gelria tracl. 1. tit. t. cap.y.pum.t). Unde & in Hollandiaveniatpe- titio petentis fubfcriptionem continere debet, aut aliter de ejus voluntate aperte conftare. Bort defeudis.d. part. 5. tit. z. cap. 2, adverba, dat wy terootmoedigt>&c. num.^.pdg.y^. 46. Nonetiamrefert, utrum in difpofitione
dc
|
|||||||||
|
tejum de feudis lihr. x. cap. 7, mm. 451, &
feqq. ; * ?,,,... v. ■ *> . _ 4
42. Et haec quidem hactenus de feudi novi
acquifrtione ac conftitutione, per quam res ex allodiali feudalis fit, five nunquam antea feu- dalis fuerit, five , cum antea feudalis fuiflet, aliquo cafu feudalis effe defierit, forte ob de- fectura fucceflbrum, aut feloniam vafalli pleno iterum jure ad dominum reverfa. Poftquam vero feudalis efle ccepit, rurfus variis ex caufis a vafallo poffeflbre ukimo ad alium tranfire poteft, puta fueceffione, & pluribus inter vi- Vosaciibus, inferius tra6kmdis. Sueceffionem quod attinet, eam olim infeudisadmiffam non fuiffe , fed morte vafalli jus omne feudi eva- nuifle, paulatim deinceps invalrri^e, ut feu-da non regalia etiam ad filios & nepotes tandem- que etiam ad defcendentes ulteriores in infini- tum devolverentur, patet ex libr. i.feudor. tit. 1. §. 1. 2. & tit. 8. $. 1. & tit. 14. §. 1. & libr. 2. feudor. tit. 50. Solafeudaregaliadiu- tius perfonalia manfiffe, & heredem Ducis, Mar- chionis, Comitis in iis non fucceffiffe, ex libr. i. feud, tit. 13. m fine & tit. 14. inpr. jund, §, 1, manifeftum eft : quse tamen & ipfa po- ftfemis temporibus ad fucceffores devoluta fue- runt, dummodo inter plures unius vafallihere- des non dividerentur-, fed primo genito obvc- nirent. arg. libr. 2. feudor. tit. 55. §. firmiter 1. in med. juncl. d. libr. 1. feuddr. tit. 13. in pie, cujus verba ultima vere ad tit, 14. perti- tinere, jam ante cum Cujacio alii viri docli monuerunt. Ethancin feuda fucceffionem prse- ter alia, quod nempc fortes crecntur fortibus & bonis, & prsfumtione juris in filiis fpere- tur futura patrum virtus, ncc imbellem feroces progenerent aquilat columbam , fuafit quoque ipforum dominorum utilitas; dum vafallus for- tiorem & magis alacrem in bello operam domi- no navaturus creditur, libentiufque pericula {\x- biturus, ubi cogitat, fe pereunte , liberos ad eundem militis ordinem, & dignitatis gradum mediante fucceffione perventuros efle; timidius ex adverfo in prseliis dimicaturus , ubi mente revolverit, fe extin&o fimul omnem extingui atque collabi liberorum fpem » dum fruftibus feudorum & emolumentis deftituti dura pre- mendi erunt & bonis artibus inimica pauper- „ tate. 43. Succeffio autem alia exteftamento,alia
ab inteftato eft. Quse ex teftamento defertur, in feudis admiffa non eft j nulla quippe de- Jundi vafalli ordinatione in feudo manente aut valente. libr. 1. feudor. tit. 8. in pr. us- que adeo , ut ne ad pias quidem caufas, feu pro anima fua, vafallus feudum, aut partem ejus, legare poffit: & hoc eft, quod dicitur in libr, z.feudor. tit. o. $. donare 1, vafallum neque donare feMum, tieque de eo pro animk judicare foffe. judicare enim Feudiftiseftteftari, feu fu- premum judicium de eo iflterponere, quod quis |
|||||||||
|
DlGRESSlO DE FEUDIS.
|
|||||||||
|
63$
|
|||||||||
|
Ac feudo venije impetrataz teftator meminerit,
nec nc, cum, ut dicmm, etiam pofc teftamen- tum conditum impetrare liceat, fi modo eam obcentam elfe probari poffit. Bort de feudis Hell. part. $. tit. z. cap. 2. quaft. z.pag. mibi 10 j. Ant. Matthaeus parcemta 8. num. 17. Refponfa jurifc. H0ll.part.-5. conftl. i6z. & part, i.confil, tftj.infine. nam &, fi in teftamento impetrataeli- centisementioeffet, non tamen aliter difpofitio rata foret , quam fi de ipsa conftaret licentise conceffione, dum non creditur referenti, nifi conftctde relato. auth.fi quis in aliquo C. de eden- do. adeoque fi ea interceffiffe negetur, probatio affirmanti ex vulgatis juris regulis imponenda cft, etiamfi tcftamento vocatus in rei feudalis poffeffione fit, atque etiam diu illam tenuerit, nifi longiffimi temporis prafcriptione munitus fit, utilatiffime exfequitur Petrus Bort defeudis part. 5. tit.z. cap. 3, quaft. 3. pag. milri 10S.& feqq. 47. Sed & amplius, prafuppofita teftandi
venia, non intereft, utrum vivo 4in mortuo eo, cuu" veniam conceffit, vafallus <le feudo difpo- nat, aut difpofitione fa&a moriatur; cum mor- te concedentis non magis ha?c licentia, quam alia privilegia indulta, evanefcat. Ant. Mat- tbxus parcemia 8. num. 19. Nec, quo modo vafallus apud nos de feudo teftetur; five apud acta feu coram lege loci; five icloneis feptem teftibus adhibitis convenienter juri Romano; iive coram tabcllione & duobus teftibus ex ufu vulgato; five etiam jure fmgulari coram duo- busParibus curix, five ejufdemcum vafallote- ftatore curiat Pares fint, five curiae alterius» fi modo Ordinum Hollandise vafalli fint, docente Petro Bort de feudis Holl. part. 5. tit. z.cap. 2. ad verba, het fy by forme van teftament &c. pag. tnihi 87. Sed & coram domino & duobus cu- ri« ejufdem Paribus Vafallum Ultrajedinis ex moribus ita teftari poffe, ut ne alia quidem fpe- cialiore venia? impetratione tunc opus fit, tra- tlit Ant. Matthseus parcemia 8. num. 3. in med, Quamvis alioquin & Ultraje&i, & in Hollan- dia, alibique, nequaquam tacitus domini ad te- ftandum confenfus fufflciat, fed expreflo opus fit; tefte eodem Ant. Matthxo. d. paroemid 8. mim. 11. in med. imo in Hollandia, & qui- bufdam locis aliis, ne per teftes quidem ido- neos venix probatio fieripoflit, fedomnimodo per fcripturam de ea conftare debeat. Petrus Bort de feudis Holland. part. 5, tit. 2. cap. 2. ad verba dat wy ter ootmoedige &c. num. 3, & feqq. pag. mihi 79. Plane, fingulari jure ju- ftas ob caufas in Hollandiaindu&umeft, Pon- tificiat religionis vafallos Hollandicos, qui de feudis fuis teftandi licentiam obtinuerunt, non nifi coram Hollandise Curia de iis fuum poffe clogium condere, five fucceffor feudalis ab in- teftato Pontificius fit, five Reformata? aut al- teri religioni addi&us. Placit. Ordittum Hollandia ^Uap 1655, & hnerpmatio Cum llQlkndm |
|||||||||
|
23. Januarii 1665. vol. 3. pUcit. Holl. pag,
405. Licet obnitaturPctrusBort, contendens, placitum illud Ordinurr^ tum demumvhabere locum, cum legitimus feudi fucceflbr, per tc- ftamentum exclufus, reformatse rcligionis eftj in quod etiam curiae fupremsefententiam, Hol- Iandicae curia: adverfam, a fc 23. Maji 166 <$. obtentam commemorat. de feudis Holl. part. j. tit. z, cap. z. ad verba, bet fy by forme vante- ftament num. i.pag. mihi ^f.infine &feqq. 48. Denique, licet ex juris feudalis icriptt
principiis fub generali difpofitione & alienatio- neavafallo facti, non contineantur fcuda. libr. z. feudor. tit. z6. §. 5. verf in generali. & o.b id Ultraje&i ac in Gelria, nec non plerifquc aliis in locis , ubi feudalia minus allodialibus exsquata funt, placuerit, hercdem fimplici-. ter , nulla feudalium mentione fa<Sa, inflitu- tum a vafallo , qui teftandi veniam a domino obtinuerat > in feudalia non fuccedcre , nifi ipfo jure ab inteftato fucceffor quoque feuda- lisfit. Ant. MattheEus parcemia 8. num. 18. aut non alia quam feudalia defundli bona exi- ftant. Wefel de connub. focietate traft. 2. cap, 1. num. 102. tamen apud nos in Hollandia pa- rumrefert, utrum vafallus, teftandi venia mu-< nitus, heredem fimplicieer inftituat, an nomi-- natim ad feuda quoque vocet; dum fub eene-« rali de bonis difpofitione ctiam feuda noftrati* hereditaria comprehenfa funt. Ant. Matthaeus d. parcemia B.tmm. 18. Petrus Bort de feudit HolL part. 5. tit. z. cap. 3. qudft 5. pag. mihi 113.^* feqq. poft multosaliosibidem«aw. 11. citatos. 49. EfTedtus venix teftandi impetratx eft,
quod fefe ad omnia vafalli impetrantis extert-» clat teftamenta, tam ante, quam poft impetra-< tionem, ut jam di<5tum, condita, fivc unum tan- tum condiderit elogium, five identidem mutatS voluntate, decelTertt; cum licentia teftandi in-« telligatur ei, quod poftremo loco teftator voluit, & in quoad finem vits Iperduravit, firmitatem addidiffe. Eademque ratione ad quofcunque kfe porrigit vel inftitutos,veI in futurum,volun-* tatismutatione, ultimo loco inftituendos, durn neque in venia: teftandi petitiorie, neque irt conceffionis diplomate, neceffe aut moris efi, eos exprimi, quibus vafallus feudum fuum te- ftamento delatum vcht, propter ambulatoriam ad extremum vita: halitum teftatoris volunta-* tem. Petrus Bort. d. part. 5. tit. 2. cap. 2. a(L verbat hebben voorts den fuppliant. pag.mibigB. 99. Quid, quod & tcftandi licentia,in Hol- landia concefTa,fefe extendit etiam ad feuda extra Hollandias territorium fita, fi modo illa ab Ordi- nibus Hollandia;,vel a.vafallis corum,in feudum data fint, &ita ab aliquo Comitatus Hollandi- cifeudo, tanquam principali, depcndeant: uti vice verfa teftandi licentia, ab aliis aliarum re- gionum dominis diredis extra Hollandiam da- ta, YJrn fuara quoque exferit ratione feudorura tm 3 m
|
|||||||||
|
L ii. XXXVIII.
|
|||||||||
|
6^6
|
|||||||||
|
leen leen-roerich gemaackt. Priorc In cafu ma-
gis eft , ut fubinfeudatus non nifi ex confenfu fu- perioris domini , adeoque in Hollandia non nifi ex licentia per Hollandise Ordines ( vel etiam per Delegatos Ordinum, nomine eorum. J«- ftruttie voor de Gecommitteerde Raden van Hol- land. 4. otlobr, 16jo. art. 33. vol, 3. placit, Holl. pag. 95.} induka teftari poflit, nec fufli- ciat, a, fubinfeudante, uteunque curiam Uaben- tc, licentiam obtentam effe: cum tale fubfcu- dum vere ab Ordinibus pofedum fuerit, & hi omnino dire&um ejus dominium habeant, per fubinfcudationemavafallo factarn haud quaquam amiflum aut diminutum. Sed hi cafu pofterio- re fubinfcudantis confcnfusfufflcerepotcrit; eo quod is proprie directus dominus eft, hocque dominium diredum abfquc ullo Ordinum, prin- cipale feudum concedentium, pracjudicio tcnet. Ut tamen negandum ncm fit, quin & ipfi Or- dines rogati de hujufccmodi fcudis a vafailo fuo datis, & ex feudo Comitatus HoIIandici depen- dentibus, teftandi facultatcm rccle Inrgiantur, tanquam fupercminens aliquod dire&um haben- tes dominium ex eo, quod fubfcuda talia a feudo principali per ipfos conceflb dependcntia effedta funt. Sic ut hic ab arbitrio fubvafalji pendere vidcatur, utrum ex fuperioris domini direcli, an vero ex fubinfcudantis Hcentia tcftari velit. Grotius manud, ad jurifprud.Holl.libr. 2, cap. 15. num. 7. & cap. 42. num. 1. 2. Pe- trus Bort de feudis Holland. part, ■;. tit.z.cap. 2. in vetbis, ofte den vafallen der felver. pag. 85. 26. 51. An autem es obtenta teftandi liccntia
vafallus etiam eflicaciter de eo poffit feudo dis- ponere, de quo ipfe inveftituram non accepir, cum id tamen ipfi jam ex juffa causa delatum eflet, utrimque difputatum fuit. Negantem fententiam amplexus eft Anton. Matthaeus iri Refponfis Jurifc. Holl. part. 3. vol. z. confil.99. & cgrcgie tuctur inparcemiaS.num. f. 6. Af- firmantem fequitur Petrus Bort de feudis part* 5. tit. z. cap. z. adyerba, van alU fijne goe-r deren pag. 81. 82. Nec dubium mihi, quin rationibus fortioribus Antonius Matthxus mili- tct; fi non id unum neganti obfit opinioni, quod moribus noftris placuerit, fucceflbrem feu- dalem non modo fuam, fed & prjedecefforis primi, atque etiam ulterioris, moram atque culpam, in non petita inveftitursc rcnovatione commiffam, purgare poffe, quoties non mani- feftus defundi in dominum contemtus apparct, duplicatis pro unaquaque inveftitura negleda laudimiis prseftitis. Hugo Grotius manuduft. ad jurifprud. Holl. libr. z. capt 41. num, •}<$. 76. Neoftadius de feudis cap. ult. tmm. 10. n. Id enim fi ita fefe habeat, non animadverto, cur non£Equefucceffbrteftamento defignatus^ quam qui deficiente teftamentaria difpofitione «X legc vel ufu feudali ad fucceflionem vocatur, tcfta- toris defuncti moram purgare poffit, atque ita pro
|
|||||||||
|
in Hollandia fitoram ', quae neque Hollandica
feuda, neque ab Hollandico feudo tanquam principali dependentia funt, adeo ut horum in- tuitu nec fufficeret, Ordinum Hollandise con- fenfum obtentum effc. Petrus Bort de feudis Hotland. part. 5. tit. z. cap. 2. ad verba, gele- gen binnen den lande van Eolland, pag. mihi 83. 84. Sed & amplius Ultrajecti placuit, ad id, ut vel Curia Provincialis, vel ipfi Ordines, de feudis teftandi Hcentiam largiantur, non prae- cife neceffe effe, ut feuda ab Ordinibus Ultra- jedtinis vel ab corum vafallis data fint, fed & fufficcre , fi concefla fucrint ab iis , qui Ordinum fubjecti funt, utcunque vafalli non fint, qua- Ka funt feiidaa Capitulis Canonicorum autec- clefiis vel monafteriis, velut dominis directis, dcpendentia, fic ut prarter aflenfum Ordinum aut Curise, non ulterius Capituli confenfus requiren- dus fit. itifiruttio Curia Ultraje5t. tit. i. artic. 32, Radelantius CurU Ultrajecl. decif. n«j. Rodenburch de jure conjugum tracl, fvdim. de fiatut. diverfit. tit. 1, cap. 4. num. ult. Ant. Mat- thauts parcemik 8. num. 3. PetrusBort. d.part, tf, tit. z. cap. z. adverba, ofte denvafallender felver. num. n.in med. pag.26. 87. Quorum omnium ca ratio eft, quod in coneedenda li- centia teftandi de feudis, extra territorium con- cedentis fitis, non vertitur quseftio de immobi- libus hac vel illa lege regundis, vel de jurisdi- ctione circa ea exercenda; fic enim immobilia regi, Sc de iis jus dici a lege ac magiftratu lo- ci, in quo fita funt, plus quam manifeftum eft; fed tantum hic agitur de voluntate illius, qui vel immediate vel mediate per fuos vafallos aut fubditos direetum habens dominium, vafal- lo permittit de re feudali difponere teftamento, cujus difpofitioni nihil aliud impedimentum ad- ferebat, quam jus Ulud dirc£U dominii, quam- diu dominus dire&us id non permiferit, & de fuo quafi jure rcmiferit: feu, ut apertius dicam, concedendo veniam teftandi de feudo nullum jurifdictionis actum exercet, fed tantumdefuo iure difponit, ut quilibet alius de rebus fuis im- mobilibus ubicunque fitis, vendendo, donando, lcgando, jus fuum remittendo, pro fuo difpo- nit arbitrio, fi modo nihil agat eorum, qusele- ge fitus interdicla funt. 50. Qua occafione non incongruum fuerit,
hic illud excutere, a quo veniateftandidefub- feudo (een achterUen) concedenda fitj ubi di- ftinguendum videtur, utrum vafallns partem illkis rei, quam ipfe in feudum acceperat, al- teritanquam vafallo per fubinfeudationem con- ccfferk; an vero res fuas proprias allodiales al- teri in feudum dederit, vel etiam ex more majoribus noftris maxime frequentato prsedium allodiale ab, aliquo acceperit ea lege, ut illud in feudum converteret, feu jure fcudi priftino dominoreftitueret, atque ita feudum illud effe- cerit dependens a feudo fuo, quod ipfe ab Hol- Jaadis? Comitatu tenebat, aen ftjn Hollands hooft |
|||||||||
|
DlGRESSIO DE FEUDIS.
|
||||||||
|
#5?
£3. Ex eodcm ftricla; interpretatlonis fun-
damento defcendit, quod concefsa fimpliciter tcftandi liccntia vafallus inftituere quidcm, at- que etiam vulgariter, at non per ndeicommis- fum, fubftituere in feudo poflitj hifi nomi- natim fideicommiflarije quoque fubftitutionis fa-r ciendae facultas tributa fitj acinf.iper, obtenta maxime per fideicommiffum fubfdtuendi facul* tate, non nifi femel fideicommiflb gravari pri- mus honoratus poffit, nifi per plures gradus fideicommiflaria fubftitutio a dominp dire&o permifla doceatur. Neoftadms Curia fupr. decif, 105. & 109. Hugo Grotius manud. ad jmi- fprud. lloli. Itbr. z, cap. x^.num.y, Ant.Mat- thseus paramia 8. nttm. 13. 14. Petrus Bort d. part. 5. tit. 2. cap. z. ad verba oorlovende confenterende &c. pag. mibi 90. & feqq, Prede- ricus a Sande de feudis GelrU tratl. 1. tit. 2. cap. 2. num. 6. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1, conjil. 3. & part. z. conftl. 56. Hcpart. 5. conftl. 162. qttdft. 3. & feqq. Notabele pomten van let* nen artic 24. 54. Simili modo nec feudum per difpofitio-
nem teftamentariam intcr plures dividi poffe/ed uni relinquendum efle j nifi praster teftandi H- centiam infuper dividendi quoque feudi veniam conftiterit datam efle, nonnullis vifum fuit, quod & in venia de feudis re&is teftaridi obten- ta probandum videtur: fed de feudis noftratibus hereditariis magis placuit fub teftandi lieentia etiam divlfionem contentam efle : eoque facit, quod in Hollahdica veniae formula comprehen- lum eft,petenti indulgeri, ut in totum vel pro parte de feudis teftetur, qualis de parte difpofitio prxfupponit dividendi libertatem. Matthsus d. parcemia 8. num. 15. Adde Petrum Bort d. part. 5. tit. z. cap; 2. adverba, ende dat de voor- fcbreye leengoederen aen den Reere &c. mm, 2. pag. 103. Neoftadium ttbfervaiione feudali 8. verfu praterea. & obfervat. 9. In dubio plane vafallusex veniie conceffionedefeudo difponens, prsfumendus non eft voluifle dividerejadeoque, licet verum fit, eum plures fimul in feudo in» ftituentem,viderifingulis virilem dedifle feudi partem, tameri , fi unum, veluti, Titium, in Feudo inftituerit, eique per fideicommiflum no- mine colleftivo Titii ejufdem liberos fubftitue- rit, non omnibus fimul feudum intelligi debet ex fideicommiflb datum, fed ei foli ^ qui tem- pore exiftentis conditionis fideicommiffi inter liberos Titii fuperftites primogenitus apparebit: eo quod fideicommifla in dubio imitantur fuc- ceflionem ab inteftato, ut alibi dic1:um i» tit, ad fenatufc. Trebell. inteftatam vero feudorum fucceflionem apud nos primogenito deferri cer- tum eft, ac infra explicabitur, Neoftadius ob- fervat. feudali 8. verfu. Carolus Pbilippo. Qala imo, fi inter eos, ad quos fideicommiffum heredi- tatis devolvi debet, alius fit, qui npn contirt- git fideicommittentem ex illo latere, unde feu- dum ad ultimum poflefTorem deveDit, alius vero |
||||||||
|
pro fe quoque petita inveftitura? renovatione,
pleniffime jus feudi relicli fibi confirmatum te- nere.
52. Catterum ftri&am interpretationem re-
cipit hasc imperrata de feudis teftandi licentia , jeque ac ea, quas ad faciendam inter vivos alie- nationem obtinetur, ubi id ex ufu neceflarium eft j co quod hxc venise conceflio aut privilegium aut certe renunciationem quandam juris ipfius concedentis continetj quse ftridi juris funt. Lambertus Goris adverfar. tracl. 2. cap. 11. nttm. 9. in fne Ant. Matthaeus parcemia 8. num. 12. Bort de feudis Holl. part. 5. tit. z. cap. 3. qtuft. l.fag. 104. 105. Unde fi ab eo ob- tcnta fit, qui fecundum jus commune propter jetatem aut aliud impedimentum a&iva carebat teftamenti fa<5tione, nullius momenti habenda erit de feudo difpofitio, etiamfi ipfi Ordines ma- jeftate & difpenfandi facultate praditi talem de feudo difponendi poteftatem concefliflentj cum fimpliciter concedendo teftandi de feudo arbi- trium, non habuerint difpenfandi aut inhabilem ad teftandum habilitandi voluntatem. Quin imo, licet fpuriis neque ex jure civili neque fecundum noftros mores libera de rebus fuis teftandi fa- cultas denegata fit, fecundum tradita in tit.qui teftam. fac. poff. num. 41. tamenquiaid anon- nullis in dubium vocari poffet, dum aliis qui- bufdam in loeis fpurii tcftari nequeunt, hinc Ordines Hollandiae diplomati, quo licentiam de feudo teftandi tribuunt, nominatim inferere folent, fe ita demum hatic veniam largiri, fi vafallus eam petens fpurius non fit. Confer Pe- txumfton d.part ^.tit. z.cap. z. ad verbabeboude- Iijk. dat dett voorftbreven fuppliant &c. pag. 99. & 100. Sed nec id efficit teftandi venia, ut vafallus ei poflet feudum relinquere, quivelex jure communi paffiva teftamenti fa&ione defti- tuitur , vel ob fpecialem prohibitionern feudi capax non eft, qualia funt corpora & collegia, quas generaliter manus mortutt continentur ap- ,pellatione, fi non fpecialiter amortifatio quo- que obtenta fit. Refponfa Jurifc. Holland. part. 3. vol. z. confxl. 82. «81». lo. 11. iz. quod & ipfum vulgato inftrumentp, quo venia te- ftandi datur, per HollandiseOrdines expreflum invenitur, ut videri poteft apud Petrum Bort d. part. 5. tit. 2. cap. 2 ad verba nocb ook.ge-^ geven ofte gemaakl &c pag. 103. 104. ■ Neci aliud de fpuriis dicendumj quippe de quibus jure feudali cautum, eos neque folos, neque cum aliis ad feudorum admitti fucceflionem, nulla diftindione fa&a, utrum ex teftamentp, fucceflio feudi deferatur. Itbr. 2. feudor.tit. 26. §. fx quis per 4. verf naturales filii. Rofenthal: de feudis cap. 7 concluf 19. num. 2. & ibi in ttotis Schradferus de feudis part. 7. cap 5. num. 20. Hugo Grotius manud. ad jurtfptud. Hall. libr. %. cap,42. num. 3.4. Bort d. part. 5, iit. 2. cap. 2. ad verba bthgudeHjk.dAt dmvoor- (tbrmti fnpf>liatit &c. |
||||||||
|
cxvnr.
pag. 73. diflentiunt fcd finerationc, autorcsin
Refponfis Jurifc. Holland. part. z. conftl. 47. Quid quod nec feudi ita fine confenfudominire- licli aeftimationem hercs vafalli pr^ftare obftriftus eft. Licet cnim rei aliena? legatum ha&enus fubfiftat, ut ad eam redimendam aut pretium ejus legatario folvendum heres teneatur. §. mn folum 4. lnftit. de legatts. tamen ad feudi iega- tum id porrigcndum non eft. Cum enim va- fallus feudum legat, non tam rem alienam, quam potius propriam , jus nempe utilis domi- nii legat: fed nullum eft legatum, qaia ipfc legandi poteftate deftitutrrs eft. libr. 1. feud, tit, S.in pr. uti filiusfamilias fruftra ex jurecr- vili fuum legat peculium adventitium, five plc- num, five non plenum, &, fi fecerk, neque res neque £Eftimado ejus a fucceffore debetur , quia de eo teftari non potuit, Jicet decaftren- fibus & quafi caftrenfibus tcftamcnti faclionem habuerit, uti vafallus de allodialibrrs. Sed ek, . fi feudum velut rem alienam confideratum ve- lis , in quantum mortuo vafallo id ad domi- numdirecliumrevertitur, inveftiturae rcnovatio- ne rurfus fucceffori feudali concedendum, non inepte illud hic applicueris, quodde kgato prar- dii Cjefaris, in formam patrimonii redafti fub procuratore, Ulpianus fcripfit, nec aeftimatio- nem ejus debere pradtari, quoniam commer- cium ejus, nifi juffu Principis, non eft. l.cttm fervus legatus 35?. §. ult. ff. de legatis t* nam nec commercium feudi» ratione teftamenti, va- fallo fine domini affenfu ullum eft. Vukejus de feudis libr. i.cap. g.num, 152. Fach*meus«H- troverf. libr. 5. cap. 37. Andr. Gayl. itbr. 2. 'obferv: 154- num, 13. 14. Hugo Grotius md- nuttuct. ad jurifprud. Holl, libr. 2. cap. qz.num. 6. Schraderus de feudis part. 7. cap. 2. num.
p. Rittershufius de feudis libr. 1. cap. 12. num. 7. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 3. cap. 8.
num. 26. Petrus Bort d. part. 5. tit. z.cap. 1. num. 40. & feqq. pag. 73. & feqq. Nifi tc- ftator expreffe voluerit, in cafum, quo feudurn ipfum haud prseftatur, seftimationem eju* prar- ftandam effe, cum tali voluntate neque fraus le- gi fiat,- fieque poena; comminatione legatum feudi» quod nullum eft, conflrmetur; fed tan- tum vafallus conditionalem faciat defeallodiali, aeftimatione fcilicet feu quantitate pecuniariain bonis exiftente, difpofitionem, quarri pratftari jubet, fi feudum ipfum praeftitum non fit. Aut fi hanc quodammodo velis pcenam effe, dicen-* dum eft, valere hoc legatum conditionale tan- quam pcenae Caufa relictum, dum ineo, quod heres alteri feudum prseftet, de quo defunftus teftari non potuit, nihii probrofum aut turpe continetur, quo cafu legata pcenaj caufa aque mori^us hodiernis, ac jure Romano valere» didurn in tit. dt his quapoma causa relinquun- iur. Nec alio modo fefe res haechabet, quam qUo ek jure clvili promiflio fadi alieni, aut fti- pulatio non pro fe fed pro tertb fada, quat ^ licet
|
|||||
|
&3& Li b. X!
ex eodem latere defun&o poffeflbri ultimo jun-
ctus fit, ad eum folurn ex fidekommiffo feu- dum devolvi debet, licet alter ex eodem latere non conjunctus gradu proximior aut anatc ma- jor/fit, pereaquae traduntur a Petro Bort part. 5. iit. 3. cap. 2. reguU 5. num. 25. & ftqq. fag. 132. 133, 5 5. Et h#c quidem ita circa impetrationem
licentiae teftandide feudis noftratibus hereditariis recepta funt y,<mae ctiam promifcue cuivis va- fallo petenti haud gravatc fine ulla caufa: cogni- tione iridulgeri foletj adeo ut non alio loco haec venia habenda fit , quam pro folennitate quadam ad difpofidonem de feudis talibus re- quifita. At alker fefe rcs habet, ubi de feu- dis Hollandicis re&is teftandi facultas petitur. Prseterquam enim, cjuod fecurtdum jam di<Sa fimplex teftandi licentiain feudisrectisdividen- di facukatem haud includit, infuper idobtinet, quod nulli alii, prseter ipfos Hollandise Ordi- nes, petenti, & raro, teftandi licentiam largiun- turj necaliter, quamprxmifsapleniflima cau- fx cognitione j dutri facile conceffio de hifce teftandi in praejudicium Ordinum verti poflet, feiidis hujufcemodi ob mafculinifexusdefeclum liaud raro ad Hollandiae Comitatum, tanquam dominum dkecTium, redeuntibus: quae & ratio eft, quod in vulgatis veniae diplomatibus, fine caufe cognitione petentidari folitis, exprimi folet ea conditio, behoudetijk., dat de leen goederen aen ien Heere ofie vafaMen nietfterfelu\ en fijn, no- tante haec latius Petro Bort 4e feudis part. 5. tit. 2. cap. 2. ai verba de Ridderfchap, Edelen tnde Steden &c, num, 3, 4. pag. mihi 78. 8cad Verba ende dat de voorfchr. leengoederen &c.pag. 102. 103. Adde Refponfa Jurifc. Holl. part. 5. conftl. 223. & 248. 56. Quod fi fine veniae impetrationc vafal-
lus de feudo teftatus fuerit, difpofitio ipfoju- re riulla eft j adeo ut neque inter liberos, ne- que pise caufaefavore fuftineaturj cumfavorille tanti non fit, ut propterea honor domino di- re&o debitus, ac in eonfenfu petendo cOnfi- ftens, eidem pcriret. arg. libr. 2. feudor, tit. 5>. §. donare 1. Rodenburch de jure conjugum traQ. praUmin, de ftatutor. diverfit. tit, 2. cap. 4. num. 13. Neque infuper voluntati vafalli defun&i parere per feudi praeftationem tenean- tur, qui ad ipfius hereditatemexteftamentovel a lege vocati, eandem adiverunt. Nam etfi vulgotraditumfit, heredes fa<5tum defuncTipra:- ftare , voluntatem ejus implere debere. arg. t.cumk matre 14. C. de reivindicat. fallkta* «nen id, quoties fa&um defun&i ipfo jurenul- lum eft, lcgibufque prohibentibus refragatur, ut didum intit.dcac4uir.vel0mitt.bered.num. 3 2. io fne. Adde Refponfa Jurifc. Holland. fart. i.confil.iq%,inpr.&part i.conftl, 71.pag. 152. 153. & part. 5. conftl. 123. Rodenburch d.mm. 13, iin fne, Petr. Bort de feudis HoU. part. f.tit, 2. (ap. i.mm. 40. aliofque ibicitB |
|||||
|
%
|
|||||||||
|
DlGRESSlO DE FEUDIS.
|
|||||||||
|
H9
dum ad patrem revertatur. d. ttbr. z.ftudor. tiu
84. Extra quam pa&ionem ne refutati qui- dem feudi intuitu patri ullum jus fucceffio- nis falvum eft. d. tit, 84. Nec quantum ad feudum refutatum facit in contrarium, quod illud, quamvis refutatum, nihilo minus dicatur paternum effe. libr. i. feudor. tit. 14. in fine, quo textu motus, patri etiam fine pa&o fpcciali jus fuccedendi filio in feudo refutato defendit Zoefius defeudiscap. 10.num. i$.inftne. Schra- derus de feudis part. 7. cap. 6. mm. 4. in fine & nttm, 5, ficut & Gudelinus patri tali, qui abftinendo feu repudiando, viam fucceffionis filio aperuit, fi is deinceps abfque Iiberis mo- riatur, de feudis part. 3. cap. z.num. 3, Non enim in d. tit. 14, feudum poft refutationem eo fenfu dicitur paternum effe > quod vel patris propriummanferit, vel m illud fuccedendi fpes patri fuperfit, fed potius, quod frater fratriin eo perinde, ut in alio quovis feudo paterno in gratiam liberorum haud refutato, poffitfuc- ceffor efle; cum in novo ne fratri quidem fra- ter vulgo fiiccedat. Addunt tamem feudorum Interpretes & aliam exceptionem, puta, fi feu- dum filio, fedcontemplatione patris, acprop- ter ipfius benemerita conceffum fit; quafi nulla in co vel iniquitas vel invidia hsereat, fiadpa- tremrevertatur, quod patris occafione quaefiturn eft. arg. §. igitur 1. pofl med. lnftit. per quas perfonas cuique acquiritur. Zoefius d. cap. 10. num. 38. in med. Vultejus de feudis libr. 1. cap. 9. num. 207. Schraderus de feudis part. 7. cap. 6. num. 4. Sed & in feudis mere hereditariis, allodialium jure quantum ad fucceffionem re- gundis, adfcendentes fuccedere poffe , verius cft. Et quamvis feuda noftratia Hollandica he- reditaria, onycrfterfelijke erfleenen di&z, nonper omnia imitentur aut admittant ordinem fucce- dendi in allodialibus ex lege Hollandica proba- tum, tamen in iis etiam adfcendentcs fuccedcre poffe, certum atque indubitatum eft. Hug. Grotius mamtducl. adjurifprud. HoU. libr. 2. cap. 41. num. z%.& feqq.acnum. 39. & feqq- Neo- ftadius de feudis cap. j. num. 66. &feqq. Pe* trus Bort de feudis HoU. part. 5. tit. 3. cap, f. regula z. pag, 149. Ant.Matthams paramia 2. num. 50. Plane a feudisredisHollandicisad- fcendentes omnino exclufi funt, convenientcr fcriptis feudorum confuetudinibus , exceptis paucis cafibus per juris feudalis Interprctes tra- di folitis, ac jam fupra adnotatis. Petrus Bort, d. part. 5. tit. 3. cap. 3. reguU z. pag. 143; Ant. Matthseus d. parcemia 8. num, 49. 5 8. Sed nec collateralium fucceffio in fcudis
ex jure feudali probata fuit j cum, ut didtum, feuda cuique pro fc & defcendentibus darifo- litafuerint; dummodo obfervayerimus, excJudi collaterales, non ultimi poflefforis, fed primi ac- quirentis: quotquot enim ex primo acquiren- te, tanquam ftipite, ortum duxerunt, fucce*- dere pofiunt» Ucet ultimo poffeffbd coUateralcj Mmmm (m$ |
|||||||||
|
licet inutilis eflet, tamen nihil impediebat, quo
minus promiflbr eam muniret promiflione pce- nx, in cafum, quo tertius non feciflet, aut ter- tiodatum non fuiffet. §. fi quis alium 3. & 4. juncV§. alteri 19. ^-_§. verfa vice 21. lnftit. de inutil. ftipulation. quippe quo cafu fripulatio fecunda pcenje fuftinebatur, tanquam conditio- nalis, concepta fub conditione, nihil turpis aut probrofi contincnte. d. §. alteri 19. Inft. de inu- tii, ftipulat. I ftipulatio ifta 38. §. alteri 17. ff. de verbor. obligat. Atque ita fentiunt Schra- dcrus de feudis part. 7, cap. z. num. 9. in fne. Vultejus de feudis d. libr. 1. cap. 9. num. 152. Leeuwen d. part. i.libr. 3. cap. S.num.z6.in fwe. Bort defeudis part. 5. tit. z. cap. 1. n#m. 50. in med. & num. feqq. pag. ?•)■ Quinimo, fi vafallus eum , qui fucceflbr feudalis eft > in allodialibus heredem fcribat, fub conditione, fi rem illam fcudalem Titio dederit, non ani- madverto , cur inefficax foret , quod ita cau- tum cft; adeo ut non aliter inftitutus ad allo- dialium fucccffionem venire poffit , quam fi prius ipfc tanquarh fucceffor feudalis renovatio- nem inveftitura feudi illius nomine petierit, ac deinde conditionis implendas causa utile feu- di dominium in Titium tranftuleritj ficuti ex jure civili nufpiam filiofamilias interdi&um ap- paret, de peculio caftrenfivel quaficaftrenfiita teftari, ut fuum patrem in eo heredem inftituat fub conditione, fi is tertio rem quandam dede- rit adventitii peculii, utcunque de eo teftari uon potuerit. Denique nec prsetermittendum, yafallum per indirc&um abfque ulla venix im- petratione efficere poffe, ut fucccffio in feudum fucceflbri feudali pras catteris ejus liberis aut he- redibus legitimis lucrofa non fit, dum jubet, 'iit reliqui tantundem ex allodialibus ante om- nem prscipiant divifionem, quantum in feudi valore primogenitus fuo jure habet. Refponfa Ju- rifc.Holl part.^.velz.confil. 164. 57. Ceflante in feudis difpofitione teftamen-
taria, dum vafallus vel noluit vel non potuit fecundum jam expofita de iis teftari, fucceffio ab inteftato admittitur, qua? tamen longe an- guftioribus terminis ex fcriptis feudorum con- fuetudinibus, quam quidemexjure civili, cir- cumfcripta eft. Cum enim jure Romano no- viffimo per noveU. 118. hereditas legitima fe- cundum triplicem cognationis lineam deferretur defcendentibus, deinde adfcendentibus, acter- tio collateralibus; ex oppofito fecundum jus feu- dale nulla adfcendenti in feudum defcendentis, patri in feudum filii, fucceffio patet, eo quod quifque feudum pro fe & defcendentibus, non pro adfcehdentibus, accipere folet. libr. z.fett- dor. tit. 50. in pr. & tit. 84. five pater no- vum filio •feudum comparaverit , five fuum feudum proprium domino refutaverit, ealege, ut is filium refutantis iterum de eo inveftirct; uifi nominatim pater cum domino pa&us fit, wt, fi filius fine liberis deceffcrit ante patrcm, feu-> |
|||||||||
|
CXVIII.
ad dominum dirc&um, exclufis ctiam ipfis ultimi
pofleflbris fratribus, ea redire, fi non aliud in conceffione actum fit. Petrus Bort dt feudis Holland. part. 5. tit. 3. cap. 3, regula 3. pag. 144. & cap. 4. num. 7. 8. o.p^. 146". Licct contra a Grotio manud. ad jurifprud. HoU. libr. 2. cap. 43. i» pr. fcriptumfit, feudarcctaHol- landica ad dominum reverti, deficientibus mas- culis a primo acquirente defcendentibus. Unde diccndttm videtur, ultimi poflefloris collaterales admitti, fi modo a primo acquirente ortum ducant. Adde Rcfponfa Jurifc. Holl. part. i. confl. 51. 59. Rcftat igitttr, ut fola dcfcendcntium fuc-
ccfi]o in feudis locum fibi vindicet; nec ha.'c tamen promifcue , neqne eodem modo, quo ex jure civili. Licet enim recte dixeris, eos, qui ex jure civili a fucceffione exdufi funt, etiam jure feudafi exclufbs efle: non tamenvi- ce verfa omnes illi defcendcntes, qttos jus ci- vile ad fucceffionem vocat, a jure feudali ad feuda vocantur. Cum enim adoptivi unacum legitime natis patri adoptivo heredes fierent, ex jure Romano, feudales confuetudines volue- runt, adoptivum in feudo non fuccedere. libr. 2. feudor. tit. i6.§. 4, V«/«, adoptivus. Adde Zoefium de feudis cap. 10. num. 10. Vultejum de fettdis libr. 1. cap. o. num. 176". 177. Gu- delinum de feudis parU 3. cap. 5. num. 1. Rit- tewhufium de feudis. libr. 1. cap. 13. num. 4. 5. Petrum Bort de feudis part. 5. tit. 3. cap. z. regula 6. pag. 134. Sed &, ctim jure Quiri- tium fublata effet in fexu differentia, nec inter agnatos& cognatos ,inter dcfccndentes ex mas- culis & fceminis difcrimen cflet; e contrario fe- cundum fcriptasfeudorumconfuetudines ncquc filix nequc nepotes aut ulteribres ex filiabus de-" fcendentcs, licetipfi fexus mafculini, fucccflb- res fettdales exiftcre poflunt; eo quod feuda funt jura qusdam gentilitia, ad confervandam fami- liarum dignitatem ac fplendorem inter alia in- ftituta: familiarum vero jura atquenominanon perfceminas, fed mafculos folos, retinentur at- que propagantur, dum fceminx familiae fujE ca- put & finis funt, nomenque familise fuse in li- beris perdunt. libr. 1. feudor. tit. 8. §. ult. in med. jun6t. I prouunciatio 105. $,ult. ff.de reg. juris. Cui rationi alise plures vulgo refpe&u fceminarum addi folent a feudorum Interpreti- bus & inculcari , a fragilitate & imbecillitate fexus, confilii lubricitate, ad militiara inhabi- litate, aliifque fimilibus locis communibus pe- titae; quae omnia, ficut efficiunt, ne fceminas fuccedant, etiam impedimento funt, nemafcu- li ex fceminis natiadmittantur; cuminfedara- dice arbor totainfeftacenfeatur, necmulierad fuospoffit fucceffores transmittere Jusfucceden- diin feudo, quo ipfa deftitutaeft. AtquehinC ne in fubfidium quidem , deficientibus omni- bus per fcxum mafculinum acquirenti primo junclis, fceminat, aut cx fceminis defcendcntes, admitti
|
||||||
|
fint, quia non huic * fed primo acquirenti, & ,
beneficio ejus, ad feudum venire intelliguntur. Atque hinc eft, quod in feudo quidcm anti- quo frater fratri fuccedit, propterea quod cx communi fibi fratrique parente, a quo feudum profeftumeft, ortumhabet, adeoque non tan- quam frater, fed tanquam defcendens primi ac- quirentis, poft fratris obitum ad illud venit, li- cet de csetero verum fit, eos, qui ultimo pos- feflbri proximi funt, potiores efle remotioribus, utcunquehi remotiores propiore fanguinis vin- culo ipfum contlngant primum acquirentem. Qua ratione in feudo, quod ab avo in filium & a. filio ad nepotem devolutumeft, nepote fine Hberis moriente, potior erit frater ejus, quam patruus; etiamfi patruus avo, primo ac^ quirenti, in graduprimo, & frater nepotis ul- timo poffidentis in gradu fecundo jun<5tus fit; quod & apertiusexpoftdicendispatefcet. Con- tra vero in novo fcudo, quod frater fibi fuis- quc quaefivit defcendentibus, fi fine prole dece- dat, itajuseft, ut frater alter non fuccedat, fed magis id apertum domino acquiratUr': nifi pafto expreflb inter dominum novumque vafallum id a&um fuerit, ut&frater fratri in novo feudo fuccedat, vel feudum novum jure feudi veteris conceflum fit. libr. i. feudor. tit. 20. & libr. 2. tit. 12. & tit. 90. vel vafallus duos habens filios, feudum domini refutaverit, utdeeofilii invcftirentur: nam etfi feudum tale novum vere fit, quantum tamen ad fucceffionem fratrisat- tinet, pro paterno habetur. libr. 2. feudor. tit. 14. in fne. vei fratres plures fimul In eadem casa habitent, aut afias etiamnum indivifum poffideant patrimonium, & unus eorum ex pe- cunia communi feudum comparaverit a domi- no, non ignorante conditionem ac communio- nem patrimonii fratrum: cum vi quadam tacita convcntionis prxfumatur dominus ex fcientia qualitatum illarum eonfenfifle in fucceflionem fratrum talium vafalli, fine defcendentibus fato fun&i. libr. 1. feudor. tit, 26. Idemque eft, fi indivifum quidem haud poffideant patrimo- nium, fed unus eorum ex propria" pecunia, ve- rum communi nomine pro fe fuifque fratribus, domino id ipfum feiente , feudum quaefiverit. d. libr. i.feud. tit. 20. Uti &,fiduo fratres fimul feudum in hoftem Regis adepti fint, ut Feudifta loquitur, id eft» fifeudum acquifive- rint, dum in caftris & eodem exercitu milita- bantRegifeuDomino. d.libr. l.feud. tit. 20. Nec non, fi duo fratres ab uno Domino de eo- dem beneficio fimul inveftiti fint. libr. 2. feu- dor. tit. 18. Licet de plerifque cafibus hifce diffenfusfuerit, & plures fraternam iniis fucces- fionem cenfuerint reprobandam effe, ut exlibr. 2. feudor. tit. 1 x. manifeftum eft. Denique ae feudis Hollandicis per omnia rectis adnota- tum, & per turbam teftium confirmatum fuit, in ea, utcunqueantiqua,folosfuccederedefcen- dentes ultimi poffeflbris, hifque deficieraibus, |
||||||
|
DE FEUDIS. 641
ceffionem fcandalum evitetur, vel ingens Reipu-
blicse utilitas acccdat; fi prq feudo annuuscen- fus folvatur; fi feudum mafculo ad arma con- filiaque inepto conceffum fuerit; fi feudum ex bonis ipfius vafalli profcftum, & ex allodio in feudum converfum fit; fi feudum fueritpigno- ratitium ; fi patri propter benemerita filia, vel pro fe & liberis, pro fe & defccndcntibus, pro fc & heredibus, conceffum fit; fi agnati, qui poterant excludere foeminam , confenferint in ejus fucceflionem. De quibus, aliisque fimi- libus vide Vultejum de feudis libr. 1. cap. 9. num. 32. & multis fcqq. Zoefium de feudu cap. 10. nttm. 24. & feqq. Rittershufium de feudis libr. 1. cap. 14. num. 3. 4. 5. & feqq, Simon. van Leeuwen cenf. for. part, 1. libr. 2. cap, 22« num 7. 8. 61. Quibus.autem m cafibus fcemins admit-
tuntur,fubfidiaria tantum earum fucceflio eft, adeo ut, quamdiu fuperfunt mafculi defcenden- tes primi acquirentis, fceminse, licet gradu pro- ximiores, a feudi fuccelfione pereosexcluden- dx fint. Itbr. 1. tit. 8. $. ult. verffida & libr. 2. feudor. tit. 17. tit. 18. tit. 30; & tit.*io<\. §. item fi 1. Vultejus d. libr. 1. cap. 9. num. 71. & feqq poft multos ibi citatos : exccptls paiicis cafibus , quibus fceminae in eodem cum mafculis gradu conftitut», fimul cum mafculis ad feudum veniunt, puta, fi feudum fuerit da- tum ea lege, ut in eo fuccedant fceminse ficut mafculi ; propter fermonem enim inveftiturae, ncc non vim vcrborum & fenfum contrahen- tium, difcretio fexus in ejufmodi feudi fucces- fione facienda non fuit. Itbr. 2. feudor.tit. 104. §. item ft 1. Sed &, fi conjugcs duofimulde feudo invcftiti fint, ut in fe defcendcntesque fuos id haberent, relido filio & filia , filiam una cum filio fuccedere placuit. d. libr. z feu» dor. tit. 104. §. jugales 2. Idemque in fcudo franco vel conditionato obtincre , nonnullis vifum fuit. d. libr. 2. feud. tit, 104. inpr. Dc caetero fceminas, femel per mafculos exclufie, in perpetuum deinceps exclufx non manent, fed potius, ubi mafculi, per quos remotse erant, poftea fine prole deceflerint, ad fceminas tales , quafi remoto jam impedimcnto, feudum fucces- fionis jure devolvetur: quodfatis innuitFeudi- fta , libr. 2. feud. ttt. 17. in med. dum eniai ibi afferit, locum non patere f<tmin& infeudi fuc- cefftone, donec mafculm fuperefi ex eo, qui pri- mus de feudo fuerit invefiitus', hoc ipfo nonob-« fcure fignificat, fceminjelocumfieri, quampri- mum nullus amplius mafculus extiterit» expri- mo acquirente ortum ducens. Ac proinde, quod in libr. 1, feudor. tit. 6. §. quin etiam 1, dicitur , ft quu eo tenore feudum acceperit , ut ejtts defcendentes mafculi & famina tllud habere poffmt, relifto mafculo ulterius fotmind mnadmit- tuntur, non alius eorum verhorum fenfus cft, quam quod reli&o mafculo fcemiBa? excludan- tur, nec una cum mafculis venire poflint; fed Mffltnm z mafcu- |
|||||
|
D I G R E S S I (
admkti poflunt, fed magis feudum domino aper-
tum intelligitur; cum in jure feudali perhere- dem lcgitimum non alius» quam mafculus de^ notetur. libr. z. feud. tit. n, jun$t. libr. i. feud. tit. 13. in fwe. Nec intereft, utrumfeu- dumtalefit, quodgratis acquifitum, an,quod prctio coemtum eft : licet enim in co , quod pretium intervenerit, a recla feudorum natura ieudum emtum degeneret, non tamcn ideo pro allodio habcndum eft , fed in omnibus carteris rectam & propriam feudorum naturam confer- vat, atque adeo etiam mafculos folos tanquam lieredes lcgitimos ad id afpirare poflc dicendum eft, cum hac in parte nihil in contrarium dis- pofitum inveniatur. Hanetonius de feudts libr. 2. cap. 8. num. 5, Vultejus de feudis libr. 1. cap, o. num. 56. 51. 52. Rittershufius de feu- dis libr. 1. cap. 14. num. 1. 2. 60. Sunt tamen exceptiones nonnulke, in
quibus etiam fceminis defertur fucceflio; unde & diftindio inter feuda mafculina & fcemini- na, fuperius propofita, ortum habet, & primo quidem , fi id ita tenore primse inveftitura», feu fpeciali pacto, cautumfit, utante dichim num. 5. fi modo verba fmt gcneralia, ut ad omnes fceminas, a primo acquirente defcendentes, ex- tendi poflint. Si cnim tantum nomen pro- prium unius fceminse expreflum fit, nullaprse- ter eam ad fucccflionem vcnire poteft ; fi tan- tum filiarum mentio , alix ulteriores non ad- mittcndaz dcfcendcntes. Vultejus de feudis d. libr, 1. cap. o. num. 6i. 61. Gudelinus de feudis part. 2. cap. y.num, 12. infine. Sed&fecun- do fcemJmis infeudum fucccdere pofle, Feudi- ftaait, ft ejw condltionis fit feudutn. libr. z.fea- dor tit, 11. quod & de feudo fcemineo accipi poteft , pcr fceminam primitus acquifito , fe- cundum ea , quse ante num 5, funt expofita; & de tali, de quo conjuges duo (imul invefti- ti funt , ut in fe defcendentesque fuos id ha- beant. libr. z. feudor. tit, 104. §. jugales 2. ficut & de feudo franco, nec non de eo, quod vulgo conditionatum appellatur, cujusnomine certa tantum praeftanda fervitia, & quidem ta- lia > quse per fubftitutum , vel per ipfam mu- lierem absque lsfione pudoris ac verccundix fe- xus foeminini, praeftari poflunt. libr. z. tit. 104. in pr. Vultejus de feudis d. libr, 1. cap. $.num. 47. 48. Gudetinus defeudispart. 2. cap. 2. num, z. circa fin. Zoefius de feudis cap. 10. num. 28. 29. Non etiam dubiurn, quin fceminse admit- ti poflint illis in locis, in quibus id peculiari confuetudine induc~tum eft: atquc etiam in feu- <iis mere hereditariis, per ea, quse fcripfiwwwi. 17. Quibus nonnulli feudorum Interpretes ad- dunt cafus alios , fed magis dubios , & ob id rhagna cx parte ab aliis repiobatos, meritoque reprobandos; veluti , fi feudum ligium fit; fi ignobile; fi exiguum; fi in rcnovatione inve- ttititura: fsepius foeminarum mentio fa6ta fue- rit> ac fi fccmincum cffet; fi pcr fceminse fuc- |
|||||
|
Lib. XXXVIII.
|
|||||||||
|
64*'
|
|||||||||
|
cap. 15. num. 18. & ftqq. Vukejum defeudk
libr. 1. cap. 9. ««wi. 123. & ftqq.adnum. 148. ibique DD. cit. 6"4- Plane muto > fimilibusque, qui feudum
retincre nequeunt , hoc a, jure feudali datum cft, ut, fi ipfi paupertini, & feudum magnum fit , quo ablato fe exhibere non valent , tan- tum iis relinqui debeat, unde fefuftinerepos- fint. libr. 1. feudor. tit. 6. §. ult. Quin imo noftris & plurium aliorum moribus talesafuc- ceflione feudali haud excluduntur, fi modo fi- dclitatis juramentum , aliaque obfequia, quo- rum prjeftatio ufu fublata non eft, per vicarios feu fubftitutos prseftent, ut poft Grotium, Gu- dclinum, Fredericum a Sande, notat Groene- vvegen ad libr. 1. feudor. tit. 6". §. ult. uti ncc Clerici, fi Monachos excipias. Grotius tnanud. ad jurijprud. HoU. libr. 2. cap. 41. num. 47. Ant. Matthauis paroemia 8. num. 27. 28. 6<y. Adhsec, licet naturales& fpurii ad ma-
ternam ex jure civili fuerint admifli fucceflio- nem, atque etiam aliquo cafunaturalesexcon- cubina nati fextantem paternae pcrceperint he- reditatis, cum matre dividcndum; jure tamert feudali nulli alii, quam legftime nati, ad feu- dalem veniunt fucceflionem, adeoque exclufi omnino naturales, longequc magis fpurii ac in- ceftuofi & adulterini, fic ut nequc foli, neque cum aliis , naturales admittantur. libr. 2. feu- dor. tit. 26. $. 4. verfit naturales flii. etiamfi feudum fcemininum eflet, a raatre eorum, cui in allodiis fuccedunt, jure pofleflum; eo quod generali fermone in d. textu naturales rcmovcn- tur, nulla inter paternum maternumque feudum diftindtione fada; quod & plurium autoritatc firmat Vukejus de feudis libr. 1. cap. 9. ««»/. 178. 179. ac moribus hodicmis omnino cora- probatum eft. Hugo Grotius nianud. ad juri- fprud. Holl. libr. 2, cap. 41. num. 45. Ant, Matthauis parcemia 8. num.z^. Leeuwen cenf, for. part. 1. libr. 2. cap, 22. num. 25. ufquc adeo, ut vel impetrata maxime de feudis teftan- di licentia, feudum tamen fpuriis teftamento dari nequeat, fecundum fupra tradita, mm. 52. (Licet Radelantius fcripferk, feudum ex confuetudine Ultrajedina ctiam adfpurios fuc- ceflione deferri pofte, Curu Ultrajetl. decif. 17. num. 11. & in Flandria fpurios in fcuda matris ac materni generis fuccedere jure fingulari tra- dat Chriftineus vol. 6. dectf. 44. num. 20. & feqq.) Idemque dicendum, fi is, qui intefta- tam feudi fucceflionem fibi aflerere vult, ipfc quidem non fpurius, fed ex fpurio vel lpuria le- gitime natus fit; cum infecTia radice arbor to- ta infeda intelligatur , & abfurdum fit, fi- lium fuccedere illis , quibus pater aut mater, perquemjungitur, fuccederc non potuit; prout id de natis ex illegitime nato traditum in mate-* ri^ fuccefllonis ab inteftato poft tit. de Senx- tufc. TertuU. & Orpbit. num. 8. & communiter circa feuda reccptum eflc docct Vulteju$ de feu* dis
|
|||||||||
|
mafculo poftea rarfus per mortalitatem fublato,
seque foror fratri in feudo fceminino, ac frater fratri in feudo mafculino paterno fuccedere po- teft. arg. libr. i. feudor. tit. 8. $. ult. in ftne. Zocfius de feudis cap. 10. num. 36, Gudelinus de feudU part. 3. cap, 3. num. 9. &prolixe Vul- tejns de feudis libr. 1. cap. 9. num. &<$.&feqq. Ad num. 93.* 61. Noftros & vkinorum plurium mores
cpiod attinet, circa fceminarum fucceflionem,
cas a fcudis reclis in univerfum exclufas efle,
feudumque dcficientibus mafculis domino ape-
riri convenienter principiis confuetudinum feu-
dalium, certi atque indubitati juris eft. At in
feuda noftratia hereditaria fceminis acquc ac ma-
feulis fucceflio patet, hoc uno excepto , quod,
dum apud nos in feudis hifce jus primogenitu-
ravvigct, mafculus e/ufdem cum fcemina gra-
dus, fcemina: prasponitur , eamque excludit;
ficut e contrario fceminac, vel uno tantum gra-
du propinquiori, mafculus in feudo cederede-
bet, licet illa fcemina prius per alium ejufdem
gradus mafculum exclufa fuiflet, fi modo tunc
ille fine defcendentibus moriatur, &itaillaper
iplius obitum proxima efficiatur ; juxta vulga-
tamparcemiam , bet naafte lijf, de man voor*t
tnijf, de oudfte op der firateny vel, de oudfteop
ftraat, van eender graad, mannenvoor vrouwen,
altijt de Hollandfcbe leenen bebouwen, expofitam
a Pctro Bort defeudis Holl. part. 5. tit. 3. cap.
2,. regula 2. pag. 120.12,1. Ant. Matthseopd-
roemia 8. cujus intuitu, qua? controverfa vide-
ri poflunt, infra fubnectenda erunt.
6" 3. Prauer fceminas amplius a fucceflione
feudali removentur muti > furdi, cceci, furiofi, aut aliter imperfefti ; de quibus etfi Obcrtus &Gerardus cenfuerint, quod fcudum paternum retinere debeant, alii tamen malucrunt , eos, qui ka nati funt, feudum retinere non pofle, quianec fervire poflunt, exemplo fceminarum. Itbr. i.feudor. tit. 36. Idemque de Clericis, aut votumreligionisaflumentibus, ftatutum; quip- pe qui efle non debent milites feculi, poft- quam jam fa&i funt milites Chrifti,ficut&feu- da jam acquifita amittant. libr. 2. feud. tit. 21. & tit. 26". §. 4. verfu qtti Clericus, & tit. 36*. i» pne. neque depofito rurfus habitu religiofo, cjuem aflumferant, ad fuccefllonem admittendi funt. libr. 2. feudor. tit. 30. Quibus tamen in cafibus fceminas ad antiqui feudi fucceffionem admitti, fupra diximus, iisdem quoque mutos, furdos, ccecos, & alios imperfe&os, atque ipfos etiam Clericos, pofitis terminis habilib us fucce- dere,rationi conveniens eft;cum fceminis Clerici, & corpore imperfe&i, quantuni ad fucceffio- nemattmct, affimilati fint. d. libr. 2, tit. 36. h fxne. quxfummo digito hic ta&a, ab aliis feu- dorum Interpretibus latius traftata, videri pos- funt apud Zoefium de feudis cap. 10. ««w. 6". & feqq. Gudelinum de feudis part. 3. cap. 5. mm, 13. 14. Rittershufium de feudis libr. 1. |
|||||||||
|
DlGRES SIO
|
|||||||
|
DE FEUDIS. 643
fine ullo obfcaculo ac promifcue irr.perrando»
dare tcftamento poteft, atque infuper a&u in- ter vivos fine domini dire&i agnatommque vo- luntatc in quemvis alienare. Unde & ad legi- timationem, nominatim ad fucceffioncs quo- que feudalesfaciendam, dominum dire&um aut agnatos confcnfus in legitimationem interpo- nendi gratia citari neccffe non cft, ad id utle- gitimatus parentifuo fucceffor feudalis effici pos- fit : etiamfi verum fit, kgitimatum collate- ralibus patris & matris cognatis non magis in feudalia, quam in allodialia linea? paternx, fuccederc pofie, fi illi legitimationi faciendas t vel jam fattae, aflenfum non praebuerint, per. ea, quse dixi in tit. de cemubinis num. 15. Quibus adde Hugonem Grotium mamtd. ad jurifprud. Holl. libr, 2. cap. 4x.num.46. Neo- ftadium de feudis cap. 5. num. 75». &feqq. Pc- trum Bort de feudis Holl. part. 5, tit. 3. cap. z. regula 7. num. 24. & feqq. pag. 138. 130. ubi & amplius num. ult. obfervat, fimplicitcr ad feuda legitimatos, non cenferi in dubio le- gitimatos ad feuda nobilia, dignitatem rcga- lem annexam habentia. Quod crgo aSimone van Leeuwcn cenf. for. part. 1, Ubr. 1. cap. 3, num, 14. fcriptum eft , legitimatos refcripto etiam ad feuda , non aliter tamen hodie in feudisfuccederc, nifidominus, &agnati, quo^ rumintereft, in legitimationem confenferint; id vel de feudis reftis accipiendum, yel alio- quin apud nos admittendum non eft, ut ipfc quoque fcripfit cenf part. 1. libr. z, cap. 22. num. 28. 6j. Quod reliquum cft, nihil refert ratio-
nc fucceffionis fcudalis, an defcendcntes cx pri- mo, an ex fecundo vel ulteriore matrimonio na- ti fint, nifi matrimonium fecundum ad f«or- ganaticam vel lege Salica contraftum fucrit; co videlicet adjecl:o pa&o, ne libcri fecundi ma-« trimonii in feuda fuccedant, fed morgengeb^» feu donatione matutina, conjugi fecundas facla, contenti fint. libr.z.feudor. ttt. z9.defiliisnatis ex matrimonio ad morganaticamcontraclo, & iit. z6. §. 5. verf filii, (ubi legendum, in feudo non fuccedunt, prout id jubent verbafequentia} quo cafu etiam, liberis prioris matrimonii in univerfum deficientibus, hi ex fecundis nuptiis nati ad feuda patrisnonadmktuntur> licet allo- diorum fucceffores fint. d. libr. z. feudor. tit. 20. in fne, nec pater invitis illis, quorum in- tereft, pada hujufmodi antenuptialia videtur: mutare poffe iis in locis, in quibus illa fuam uti- litatem & ufum habent. Ant, Matthasus fara^ mia 8. num. 28. infine & 29. 68, Non etiam intereft, utrum liberi feo-"
norum allodialium squalitcr an inaequaliterhe- redes fcripti fint: five enim unus filiorum ex re certa tantum inftkutus fuerit, five in uni- verfum praeteritus agere verecundc velit cum judicio paterno, eique acquiefcere, sequalcni tanjen cum fratribus caeteris a patre inftitucfe Mmmm \ por^ |
|||||||
|
d'is libr. i. cap. 9. num. 180. ac de noftris&
plurium vidnorum moribus Petrus Bort defeu- ] dis Heliand. part. <$.tit. 3. cap. z. reguta 7. mim. \ %, & feqq. pag. 135. & feqq. Lecuwcn ccnf for.part. 1. Itbr, z.cap. 2z. tium. 25. 66. De legitimatis ipfo quidem jure feudali
idem obtinet, quod de naturalibus aflcrtum invenitur, naturales fcilicet filios non fuccede- re, licet poftca legitimi fiant. libr. 2. feud.tit, z6, §. 4. verfu mtnrales, abfque ulla interle- s?,itimandi modos diftinctione. Unde & Inter- pretes accuratiores ex juris feudalis rigore om- nes omnino, atque etiam ipfos per fubfequens matrimonium legitimatos, a feudi fucceffione exclufos eenfent» Vultejus de feudis libr. 1. tit. 5>. mm. 183. 0 feqq. pracipue num. 105. Rit- xershufius. de fettdis hbr. 1. cap. 13. num. 3. Meye- { rus Collegio Argentorat. ad Pand. tit. de concu- binis mtm. 10. in fme, Caeterum ex benigni- tate magis invaluit, moribufque recepta eft com- munis opinio, legitimatos per fubfequens ma- trimonium in feuda fuccedere, quia illo maxi» me naturali legitimandi modovitium omnena- tivitatis purgatum, ac legitimatus retro a.primo nativitatis momento legitimc natus intelligiturj ufque adeo , ut, fi inter concubinatum, ex quo fiHus naturalis cft genitus, & nuptias cum concubina, aliud legitimum matrimonium in- terceflerit, ex quo etiam filii nati, vigente jare primogeniturae, feudum ad primogenitum cx concubina natum, & per nuptias poftea legi- timatum, pervenire debeat, pcr ea, qua:, rc- futata opinione contraria, fcripfi in tit. decon- cubinis num, 11. Dc legitimatis per refcriptum Principis magis placuit, non ahtereos in feu- da fuccedere , quam fi ad id etiam nominatim legitimati fint; eo quod haec legitimationis fpe- cies, uti minus naturalis , ita quoque minus plena, ctiam ex ipfis juris civilis principiis ha- bita fuit: dummodo obfervaverimus, illam ad feuda lcgitimationem fefe non extendere ultra illa feuda, quse fub legitimantis ditioneac po- teftatefunt, per traditain tit.de concubinis mtm. pen. Bort de feudis Holl. part. 5, tit, 3. cap.z. Xegula 7. num. pen. pag. 130. Neque haecad feuda legitimatio a Principe facfa iniquitatem continet. Cum enim inter omnes conftet, le- gitimatos refcripto in univerfa bona allodialia pa- rentis fucccdere , cum exdufione proximorum cjufdem parentis cognatorum, qui, non facta legitimatione, habuiflent fucceffionis inteftata* fpem,*nihil quoque iniqui in fe habet, quod ctiam feudorum intuitu proximi agnati illa ex- cidant fperata fucceffione > qua fuiflent omnino deftituti, fi nativitatis macula filius afperfus non fuiffct, quam nunc Princeps ex plenitudine {?o- tcftatis fuftulit, natalibus per legitimationem re- ftituendo; moribus prsfertim noftris, quibus illa fucceffionis fpes agnatis proximis debilis ad- modum eft, dum vafallus patercuivis extraneo feuda noftratia hcrcditaria ex confenfu doniini, |
|||||||
|
644 L i b. X
portionemex feudoperceptutus eft: tum, quia
cum feudo pkrumque nihii communc habet he- reditas, fic ut agnatus ultimi pofTefToris hcre- ditatem ratione allodialium repudiarc & fcuda retinere poflk, folique filio neccflitas fit impo- fita,velutramque, id eft, allodiakm fucccffio- nem, fi ipfi delata fit, & feudakm admittcndi, vcl utramque rcpudiandi. lihr. i. feudor. tit. 45. tum quia nulla ordinatio dcfundi infcudo valet. libr* 1, feudor. tit. 8. in pr. ut proinde tiec prsjteritio, ncc minoris portionis afllgna- tio de allodialibus fa£ta, ad feuda trahi poflit, aut filio jusad feuda adiraere, quippequs non ex patris judicio, fed ex beneficio domini & primi acquirentis providentia, ad filium pcrve- niunt. Nec aliud dicendutn, fi filius a patre exheredatus fst: fi enim injufte exheredatum po~ nas, per querclam inofficiofi teftamenti nihilo- minus aliodialiumhcrcsefflcitur, adcoqueener- vata exheredatio non poteft ipfi in feudis obes- ie: firi jufta fuerit exheredatio, feudum tamen rc&e percipk, coquodperexheredationemnon toliitur jus fanguinis & agnationis, quod po- tiflimum in feudo fpectatur, & defundi difpo- fitb ad feuda non pertingit. arg. d, libr. 1. fettdor. tit, 8. in pr. Ncc huic contrarium eft, quod ia feudorum confuetudinibus dcfinitum videatur, ex quibus caufls quis jufte exhereda- tur, ex iis eum & feudo privari poffe. libr. z. feudor. tit. iq.^.z.verfu, pradittismodis, Sen- fiis enim eft, ex quibus caufis ingratkudinis ad- vcrfus patrem commiflis filiusa patrefecundum jus civile exhcrcdari potuk, ex iis etiam vafal- ium feudo poffe privari, fi eas indominumdi- rc&um adraiferit: adeoque fi contra patrem fi- lius ingratus fuerit, hoc quidcm ipfo dignum fe exheredatione fackrefpe&uattodialium, quae ipfi ex beneficio patris alioquin acquiruntur, dum aut dedit tcftamento, aut nonademit; fed non idco fcudis cxcidk, quia Ijefo maximc per ingratitudincm patre, clominus tamcn direclus, hoc ipfo iaefus non eft. PJane, fi talisexhere- dationis caufa adjecla fit, qua facit, exhereda- tum non pofle ftare in curia domini, aut ho- nefte ei fervitia exhibere, exheredatio per acci- dcns effickt, ne exhcredatus in feudo fuccedat. Adde Gudelinum de feudtspart. $.eap. 1. mm. 10. Zocfium defeudiscap. 10. tium. 5. Vul- tejjum defeudislihr.i.cap.^.mm. 197.198. * 69. Denique, cum jure fcripto feudalinul- lum viguerit in feudis jus pr jmogcnitura, ( quod & tn fuperioribus jam praefuppofitum,) cxceptis folisfeudis regalibus, quse tanquam individua primogenko ccdere ante monitum««w.i6r. ni- hiiintereft, utrum ultimi poffeflbris defccnden- tesprimian ulterioris gradus fint; cum filiis caim fuperftitibus aliorura premortuorum ne- potes concurrunt, aut etiam pronepotes, jure reprajfentationis in infinitum hk fcfc extenden- te, convenienter fucceflioni ab inteftato exju- JrecmU j quod & tunc obtinet,. cumnulli pri* *v" Z '■ ■ ■■■ |
||||||
|
CXVIII.
mi, fed tantum ulterioris gradus defccndcntes
fnnt: & hoc eft, quod dkitur, nepotes exfiti» fuccedere loco ftti patris. libr. 1. feudor. tit. 8. w pr. jund. libr. 1. fendor. tit. 1. §. boc quo- que 4. Rittcrshufius de fetidis libr. I. cap. i^. num. 2. & ttlt. Vukejus de feudis libr. i.cap. 9. tmm. 203. poft alios ibi citatos. Quodfi,
dcficicntibus ultimi pofrcfToris defcendentibus, agnati cjus.ad feudumantiquumvenircdebeant, non tanquamcollateraksukimi poflcflbris, fcd tanquam defcendcntesprimiacquircntis, fiqui- dem fratrcs fint & aliorum fratrum pramojtuo- rum filii, hic quoquc jusreprxfentationis efnciet, ut cum fratribus fratrum aliorum filii tantam in feudo partem capiant, quantam pater, il vixiffct; co quod hac in parte pcr jus feudale juris civilis difpofitio Iiaud immutata, fed po- tius aperte confirmata apparet. libr. 2. feudor. tit. 11. tn med. fin defickntibus fratribus ad alios agnatos ukeriores feudum dcvolvi dcbcar, magis cft, ut nulla ukerior in ftirpes, feu jure reprsefentationis, fucceflio admittatur, fcdgra- du remotior excludat proximiorcm, Sc parcs gradu parker concurrant, in capita feudumdi- vifuri. Non obftante eo, quod agnati ultimt poffefforis, Iket admodum rcmoti, non tam ultimo poffefTori, quam primo acquircnti fuc- cedere intelligantur, huicque defccndentes fint. Nam ctfi id na&enus verum fit, quatenusnon fuccederent, fi non ab eoortum ducerent; quan- tum tamen ad ordinem fuccedendi attinet, ma- gis fervatur, quod de collateralium fucccflione jus civile diclat; tum quia in fucceffione hac magis confideratur proximitas fuccedenti intcr- cedens cum ultimo poffcfforc, qui collateralis eft, quam cum primo acqukente, ut fspius dktum; tum etiam, quia id nufpiam jurefeu- dali abiogatum invenkur, fed potius cx ipfo jure civili repctkum, dum primo cumfratribus fratrum prasmortuorum filii vocantur; deinde agnati remotiores. d. libr. 2. feud.tit. n.inmd. eoferemodo, quo in novell. 118. cap. 5. §, i. fcriptum fuit, ftnequefratresnequefiliosfratrum, ficut diximus , defunclus reliqueritt emnes de-> inceps a latere cognatos ad benditatem vocamus, cui confequens eft, ut, quemadmodum jusci- vikverbisiftisi omnesa latere cognatos ad bere- ditatem vocamus, takm dedit intcrpretationern, ut in capka fuccedant, d. nov. 118. cap. i.§. 1. ka quoqueverbisjurisfeudalis, deinde agna- ti remotiores ex jure civili depromptis, cadcm explkatio adhibenda fit. Zoefius de feutiis cap, 10. num. 45, Rktershufius de feudis libr. 1«
cap, 16. num, 14. Si tamen ad aliquam lincam feudum femel fuerit devolutum,non ante ad aliam Hneam tranfire poteft, quam fi plane defecerk prior illa. iibr. z. feudor. tit. 50. circa finem. Ac proinde fi quis feudum avitum tenens, moriatur fine liberis, reliclo fratris nepote, pro* nepote, aliove ukeriore fratris defcendente, & patruo, qui avi acquirentis fiiius cft, i« fucr. |
||||||
|
D ig r e s s ro
* P i t.
<cffione fratris nepos aut pronepps in quarto
quintove gradu ultimum poflefTorem contingcns potior erit, quam patruus, ultimo pofleflori in gradu tertio, primoque acquirenti in gradu pri- mo junfius, quia ncpos aut pronepos ille de- fccndens eft ex primi acquirentis fllio, cujus filii frater tantum eft patruus ultimi pofkiToris, adeoque aliam lineam facit. 70. Etfi vero ab hac fuccedendi ratione,
quae ex fcriptis feudorum confuetudinibus eft, mores in quibufdam circa feuda noftratia here- ditaria, onverfierfeltjke erfleenen, receflerint, non tamen tantoperc, quin liberius, quam par eft, de iis Gudelinus de feudis part. 2. cap. 1. num. ttlt. fcripferit inter alia, feudaiuc jure heredis capi, mn fecusy quam res alias-, r> quando in illis fucceditur, raro extenoreinvefiitur&rationem ferpendi, aut tanquam in benepium primi acqui- rentis, fed tanquam in bona ultimi poftflbris ali- quem fuccedere. Non enim fatis ifta conveniunt cum iis, quod feuda noftratia individua flnt, & primogenito cedant; ac mafculus ejufdem gradus fceminam excludat; atque etiam fuccefTor feudalis effe pofllt, dum alius allodialium vel ex parte vel ex afle heres eft'; prout jam fupra obfer- vatum fuitjWMW. 17. inmed. & num.62.Quin imo, cx tenore primae inveftitura? potiffimum in feu- dis hodiernis dijudicandum eft, qui mortuo va- fallo fucceflbres debeant feudales efTe: quo per- iinent illx fcudorum concefliones, ten Holland- fcben recbte, ten Stichtfen rechte, ten cleeffen recbte, ten Kuyksen rechte &c. Quale vero in unaquaque regione inteftatsein feudis fucceffio- nis jus fit, accurate ac fingulatim enarrare lon- gum nimis, ac ultra inftituti noftri fines eflet. Pmerquam quod, uti de fucceflionibus allo- Uialium alibi notavimus, illum laborem colle- dionis variantium ftatutorum jam ante ab aliis occupatum fuifle, &obid nuda ac fimpliceeo- rundem, aliunde petendorum, recenfione con- tenti fuimus, ita quoquc res fefe hic de feu- dis habet: ac proinde, quomodo fuccedatur in Holiandica feuda tum antiqua tum nova, vi- deri poteft apud Neoftadium de fuccefilone feu- dorum cap. 3, 5. 6. Hug. Grotium manud. *d jurifprud. Holl. Ubr. 2. cap. 41. praecipue Pe- trum Bort in luculento traftatu defeudis Hollandu part. <y.tit, 3. a pag. n6.adpag. zo6.Frederic. aSandedefeudis Gelriatraft. i.tit.i.cap.i.%, 13. De Ultraje&inis, ten Sticbtfen rechten Sandei, tratl. 1. tit. 3. cap, i.§. 15. Leeuwen d.part. 1. libr. 2. cap. 22. num. 18, Ant. Matthseus parosmia 8. D. Joh. aSomeren de reprafentatio- fte cap. 10. De Gelricis Chriftineus pofi volu- tnen 6. decifionum, pag, mibi 252. Fredericusa Sande d. traft, 1. tit. 2. cap. 1. §.16. Leeu- wen cenf.for.part. 1. libr. 2. cap. zz.num. 14. De Zutphanienfibus Chriftineus d. locopag. z^. Sanded. traft. i.tit.2.cap,i,§, io.Leeuwenww/". for.part. 1. Ubr, 2. cap. zz.num.i^. Decon- ceflis juxta jura Clivise Chriftineus d, lm pag. |
||||||
|
DE FEUDIS. t>45
258. Sande d. traft. 1. tit. 1. cap. 1. $. 8.
Leeuwcn cenf. for. part. i. libr. 2. cap. 22,
ntim. 16. De Flandricis Chriftineus d.locopag.
255». Sande d. traft. 1. tit. 3. cap. 1. §. 12.
Lecuwen cenf, forenfi part. 1. libr. 2. cap. 22.
num. 11. De Selandicis Chriftineus d. loco
pag. 259. Sande d.traft. 1. tit.2. Cap.i.§,<$.
De Falkenburgenfibus Chriftineus d. loco pag.
z6o. Sande d. traft. 1. tit. 3. cap, i.§. 14»
Leeuwen cenf. d. part. 1. libr. 2. cap. 22. nttm.
19. De Tranfifulanicis Chriftineus d. locopag.
2 60. Sande d. traft, 1. tit. 3. cap. 1. §. 15. Leeuwcn
cenf.for, part. 1. libr. z.cap. 22. num, 18. De
Brabantinis Fr. a Sande d. tracl. 1. tit. 3. cap.
l. §.9. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2. ctnfil.
71. Leeuwen cenf. for.part, i.libr. 2. cap. 22.
nttm. 13. De feudisconcefllsfecundum juraim-
perii , ten Bijks rechten Sande d. traft. 1. tit,
3. cap. 1. §, 6. De feudis Artefis Chriftineus
d. loco pag. 260, in ftne. Leeuwen d. part, 1.
libr. 2. cap. 2z.num.z0, DeHannonicisChri-
ftineus d. loco pag. 261. De Mechlinienfibus
Chriftineus d. loco pag. 261. Sande d, traft,
1. tit. 2. cap. 1. §. 11, DeBurgundicis Chri-
neus d.locopag.%6i. DeCameracenfibusChri-
ftineus d. locopag. 261. infine. De Tornacen-
fibus Chriftineus d. loco pag. 162. De Kuika-
nis, ten Kuycksen rechten Fr. aSande d, tracl,
1. tit. 3. cap.i.%. 10. Leeuwen cenf for.part.
1. libr. 2. cap. 22. num, 17. De Montfurten-
fibus Sande d. traft. 1. tit. 3. cap. 1. §. 17.
De feudisLoenfibus&HornanisSandc d, traft,
1. tit, 3. cap. 1. $. 18. De feudisconccflisfe-
cundum jura oppidi infulae Dei Sande d. traft.
t.tit. 2. cap. i,§. 22. De feudis ecclefiafti-
cis, Colonienfibus, Monafterienfibus, Fulden-
fibus, Hirsfcldenfibus, Corveienfibus, Ofna-
brugenfibus Sandc d. traft. 1. tit. 2. cap, i.§.
7. De feudis conceflis ten Landrechten, id eft,
jure loci in quo fita funt Sande d. tratt. 1.
tit. 3. cap, 1. §.20. De feudis conceffis tot Sa-
del leens rechten, item tot vijf marcks Uenen,
Sande d. traft. i.tit. ■l.cap. 1. §. 3.4, Defcu-
dis Angliae & Scotiae Thomas Cragius in tra*
ftatu juris feudalis. libr. 2, diegefi 13. & feqqm
Lecuwen cenf. for, part. 1. Ubr. 2. cap. 22.
num. 21. De feudis Saxonicis Leeuwen d.capt
22. num. 22. De Boruflicis Leeuwcn d. cap.
22. num. 23. qux poftquam fic collegiflcm»
collefta fere hoc modo deprehendi a Petro Bort
in pofteriore editione de feudis part. 5. tit, 1,
in pne pag. 64. quippe prima in colledaneis
meis editione ufus» licet non fine moleftia irj
eo autore citando pofteriorem editionem au<5tam
fecutus nunc fim. Nec praetermittendum, & Hol-
landica & Gelrka & alterius ditionis feuda vel ita
pofTe concedi, ut teneantur tanquam feuda reclia,
tot rechte manleenent de quibusNeoftadius</^8-
dis cap, 2. & 3. Frederic. a Sande de feudis GeM*
traft. 1. tit. 3. cap. 1. §. 2. 3. Chriftineuspo/? ?o-
lumett 6. decifton. pag. 252. PetnjsBorKte/iw*
0
|
||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
||||||||||
|
646
|
||||||||||
|
num. 50. Neoftadius defeuiis cap. €. mm.ii.
Rcfponfa Jurifc.H0ll.p4rf, 3. vol. t.conftl. xyt, in fne. & part. 5. confil. 37. Notabele poin- ten van leenen art. 21. Sed & amplius fratris filius ih feudo , per patrem finc prole deceden- tem relifto , potior eft , quam patruus ipfius ukimi pofleflbris , qui & ipfc in tertio gradu eft: eo quod fratris filius etiam defcendens cft illius , a quo poffeffor ultimus feudum naclus eft, cujus ille patruus defundti non defcendcns, fed tantum collateralis eft. Hugo Grotius ma- uud. adjurifpr. Holl.libr. 2. cap, 41. num. 24. & multis feqq. Quin imo, cum ( fccundum ea, qua? fupra ex ipfis juris fcudalis principiis adnotata ? 8c hodiernis moribus comprobata funt) infeu- dum ab avo quajfkum filius ejus natu major, & huic rurfus proprius fiHus natu maximus, avi nepos , fucceffiflet , tandemque ncpos hic fine Iiberis fato funftus eflet, reli&o patruo, qui erat avi filius fecundo gcnitus, reli&o in^ fuperfratrisjunioris prxdefundi nepote vcl pro- nepote, nepotefn fratris aut pronepotcm , in quarto quintove gradu pofitnm , patruo ultimi poflefforis, licet in tertio gradu conftituto, pra:- fcrri placuit: eo quod, ubi femel feudum ad fi- lium avi natu majorem devolutum fuit , non aliter ad natu minorem filium, aut ex eo dc- fcendcntes, tranfirc poteft, aut ulliulteriorum adfcendcntium defcendentes fucceflionis feuda- lis dcferendas gratia quaerendi funt, quam fi in univerfum omnes defuerint defccndentes filii il- lius natu majoris , ad quem feudum cum filii fecundo geniti exclufione dclatum fuit. Neo- ftadius de feudis cap. 6. num. 18. ad num. 20. Ne dicam , apud nos generaliter defcendentes in feudo praeferri collateralibus , abnepotcm fratri ultimi pofleflbris ; lincam quoque colla- teralem perfonat adfcendenti, unde collateralcs ortum habent , fratres fratrumque defcendcn- tes patri, patruorum defcendentes avo ultimi pofleflbris; fic ut regula denaafteopftraat, hic quoque locum haud inveniat , per ea quseha- bctGrotiusmanud. ddjurifprud.Holl.libr. r.cap. 4i.»»w. 2%.&feqq. Deniqueex iMeorum, qui ejufdem funt lines , pradatione defcendit, quod optima ratione a Petro Bort de feudis HolL part. i.tit.^.cap. z.quaft. 5.num. 19.20. 21.22. pag. 131. cum pluribus aliis Hollandise Jurifcon- fultis limitata fuerint ea, quae apud Hugonem Grotium&Neoftadiumpaulo generalius tradita fuerunt de patre vel matreinfeudisjuris Aefdo- mici fuccedente fuis liberis, fi defecerintultimi pofTeflbris defcendentes & fratres & patrui vel a- vunculi ac exhifce progeniti; utpote qua: non ali- tervera funt, quam fi pater aut materfuperftes ejufdem fit lineae, a qua feudum ad ultimum pos- feflbrem pervenit, &i nullo alio, defundum pofleflbrem ultimum in ea linea propius con- tingente, excludatur ; dum iniquum foret, a linea paterna ad maternam jure fuccefllonis in-> teftatse tranfire feudum , in prsejudicium agna- torum
|
||||||||||
|
dis Holl. part. t* Cdp~. i] vel ita, ut fint feuda
hereditaria, onverfterfelqke erpenen , uti id ex Ncoftadio de feudis cap. 4. 5. <?. Simone van Leeuwcn cenf. for. part. 1. Ubr. 2. cap. 22. tmm. 9. PetroBort d.part. i.cap.^. & iis cjuae fapra num. i7. in med. fcripfi, manifeftum eft: quamvis verbis hifce, ten onverflerfelijkfn recb- ten, vel, in gerechten erfelijken lecn , vel, tot een eeuwig onverfterfeltjk leen, vel, erfelijk^ende ceumglijk., alium'fcnfum aliamque cohditionem tribuat Frederic, a Sande de feudis Gelria trail. I. tit. 3. cap. t. §, 21.
-71. Cum autem feudorum Hollandicorum
jura nos propius tangant, non inconfultum fuerit, occafione regularum, qux de feudis no- ftratibus in vulgata parcemia, 't ndafte lijf, de man voor 't wtfft de oudfte op derftraten, com- |>rehenfa funt , nonnulla fubnecliere , qus ad carum interpretationem primario pertinent. Et primo quidem ex eo, quod proximus vocatur, 't naafie Itjf, fponte fequitur, neque apudnos, ncque apud vicinos, quibus ha?c regula quoque probata eft , in feudis ullam ex jure repraefen- tationis fucceffionem pofle locum habere; uti id de Gelrise moribus tradit Frederic. a Sande de feudis Gelriatratt. 1, tit. 3. cap. i, §. 1. num. II. 12. 12. Lamb. Goris adverfar. traft. 2.
cap. j. mm. 1. in finc. de Ultraje&inis , licet •obftahte uno in cafu autoritate rei per Curiam provincialem judicatae, Ant. Matthauis parcemia 8. mm. 47. 48. 52. D. Johannes a Someren de reprafentatione cap. 10. num. 2.4. De Flan- dricis Chriftincus vol. 6. decif. 45, num. 32. Gudclinus de feudis part. 3. cap. 2. num. 14, De Hollandicis Petrus Bort de feudis Hollan- dia part. 5. tit. 3. cap. 2. regula 3. pag. mihi 122,123. ( fruft™ obnitente Simone van Leeu- wen , & ad jus fcriptum feudale recurrente, cenfur. for, part. 1. libr. 2. cap. 22. num. 6.) De Hannonicis, Arteficis, Zelandicis, Tran- fifulanicis, aliifque D. Joh. a Someren, Gu- delinus, Petrus Bort d. locis. 72. Plane in Hollandia non ita abfolutepro-
ximus gradu ultimo pofleffori junctus, fucces- for feudalis efficitur, fed tumdemum, cutnfi- mul eft jun&us ei, aquo pofTeiTor ultimus feu- dum na<5bs eft, feu ejus eft lineae, unde feu- dum ad ultimum poflefTorem pervenit; alioquin exiftcnte alio vel fexus vel gradus prserogativa non munito, fed in eadem linea conftituto, in qua feudum ultimo fuit, hic gradu proximior eidem cedere debet. Qua ratione, fi quis feu- dum paternum habens fineliberismoriatur, re- li&ofratre uterino natu majore, & fororecon- fanguinea natu minore, non ad uterinum, ut- cunque fexus & aetatis praerogativa praeditum, fed ad fororem confanguincam,feudumdevolvi debct, quia illa ejufdem lineac eft, unde feudum ad nltimum defcendit pofleflbrem. Uti e contrario in fcudo a matre profccto uterina foror confan- guiaeo potior eflct. Ant. Mmhxvs parstmia 8# |
||||||||||
|
_^KH
|
||||||||||
|
DlGRES SIO
torum parentis prsedefuncti adhuc extamium,
& ortum habentium ab eo, cjui fibi fuisque fucceflbribus hoc feudum adeptus erat. Quod II nulli omnino inveniantur defcendentes iilius, a. quo feudum primitus in familiam rcda&um eft, tum demiim ad eum, qui ultimo pofleflbri cx alia linea gradu proximus, vel, cum plurcs ejus- dem gradus effent, fexus aut setatis privilegio potior habetur, fucceffio feudalis venire debet. Unde fi in fuperiore fa&i fpecie nulli invenian- tur ultimo pofleflbri per patrem aut avum pa- ternum, primum feudi acquifitorem, jun&i, uterino fratri vel forori, aut altcri proximo, ul- timi pofleflbris cognato, a primo fcudi acqui- jrente ortum haud ducenti, feudum jure fucces- iionis cedit. Et hoc eft, quod idiomate Bel- gico ab Hugone Grotio manuduft. libr. 2. cap. 4L num. 15. 16. exprefliim eftj ten tweeden fo gaat bet leen op die bloedverwanten van de laat- fie befitter, die ook, bebooren tot den felven tack^ by den welken 't leen laatft is befeten; ende dien tak^ontbrekende, tot de bloedverwanten van den tack.* waar uyt die tack.was gefproten; ende fo yoorts vervolgens, bltjvende alttjt binnen deafko- Welingen van de eerfte leenman, oftedie denlaat- fien bejitter yan die fyde beftaan, fo lang daar ten is te vinden; ende gaat eerft by gebreck, van de felven aen andere bloedverwanten vandelaat- fie befitter. Adde omnino Pctrum Bort de feu- dis Holland, part. 5. tit. 3, cap. z. regula ^pag. il2p. & feqq. 73. Neque hic inter eosquiintradecimum,
«juique ultra decimum cognationis gradum ul- timo pofleflbri conjunguntur, difrcrentia eft. jQuod enim a Grotio manud. adjurifprud. Hol- landia libr. 2. cap. 41. num. n.&feqq. Nco- itadio de feudis cap. 5. num. 77. PetroBort<fc feud. Holl. part. 5. tit. z.cap. lo.quaft.i.pag. 187. & feqq. tradkum eft, feuda noftratia ad dominum directum reverti, fi decimus cogna- tionisgradusdeficiat, falfo nititur fundamento, <quafi & allodialium fucceflio ad eiim gradum coar&ata effet; ac proinde, cum in materia fuc- ceffionis inteftatae pofttitulum adfenatufc. fer- iyUian. num. 22. probatum fuerit, neque juri civili, neque moribus Hollandias illam fucces- iionis intra gradum decimum reftri&ionem fa- tis refpondere, non aliud fupereft, quamutfe- cundum ipfam Grotii argumentationem ulterio- ris quoque gradus cognati ultimi pofleflbris ad feudum admittantur: praefertim cum & ipfum recentius jus fcudale fcriptum feudalem fucces- flonem ad omnes primi acquirentis defcenden- tes, qui tamen ultimo poffeffori collaterales efle poflunt, in infinitum extendat. libr. 2. feudor, tit. 50. Atque ita Ultrajc&i quoque nullum certum gradum definitum eflc, quo fucceflio feudi terminetur , autor eft Anton. Matthseus farcemia 8. num. pen. 74. Prseter fanguinis proximitatem, fecun-
dum jam cxpofita in fucceflione feudali requi- |
DE FEllDlS. 647
fitam, de csetero duplicitas aut llmplicitas virt-
culi confanguinitatis haud attenditur, prout id cx
ipfo quoque jure feudali fcripto obtinuifle do-
cetpoft alios Andr. Gayl. libr. 2. obfervat. 151,
quamvis in allodialibus ex jure civili & Hollan-
dise ufu contra fcrvetur: adcoque fleri apud nos
in feudo potcft, ut confanguincus vel uterinus
frater forore gcrmana potior fit j veluti, fi ex
primo Titii matrimonio Mxvius & Caja nati
fuerint, ac poft uxoris primae mortem Titius
cx uxore fecunda fupefinducta Lucium fufcepe-
rit, morienfque Maevium in feudalibus fucceflb-
rem nancifcatun Marvio namque deinceps abs-
que hberis deccdente, Lucius pcrpatremfolurn
ei jundus, folus in feudalibus heres erit, ex-
clusa Caja, utcunque germana, eo quod aequc,
ac Caja, ejusdem eft linese* aqua feudumpro-
vcnit, & fexus prau-ogativa" eandem vincit. Sed
& fratris confanguinei filiuS natu major prsefer-
tur fratris germani filio natu minori in feudo
patrui fine prole defundi. Hugo Grotius manu*
duB. ad Jurifprud. Holl. libr, 2. eap. 41. ««*»»
22. (f feqq. Ant. Matthatus parmnia 8. numt
50. Pctrus Bort de feudis Hoiiand. part. 5. tit,
3. cap. 5. regula 3. pag. 150.
75. Etfi vero jusciviledeficientibus cognatls
conjugem ad defun&i conjugis fucceffionem vo- cetcxedido, unde vir & uxor, idque a moribus noftris quantum ad allodia non per omnia alie- numeflenotaverim, poft d.tit.adfenatufc. Ter- tyU.num.26. tamenadfeuda conjugem fuperftf- tem ob defectum cognatorum conjugisprsedcfun- di non venire verius cft; quia jure feudali fcripto fucceffio cidcnegataeft. lihr. z.feud. tit. 8, §. uh. & confuetudine hxc juris feudalis definitio fub- lata non apparct. Bort de feudis part. 5. tit. 7, cap. io. qutft. 2. pag, ipo. Ant.Matthxusp*- ramia 8. num. ult. 76. Porro ex eo, quod regula habet, dg
oudfte op der ftraten, palam eft, non modofi-
lium fccundo genitum in feudi fucceffione po-
tiorem cfle nepote ex filio primogenito; fed &
nepotem ex filio fecundo genito natu ma/orem,
veluti viginti annorum, nepoti cx filio primo-
enito natu minori, veluti annorum decem,
n avi dcfunfti feudo praefcrri, quod & ia
eudis reftis Hollandicis obtinet. Hugo Gro-
ius manud. ad Jurifprud. Holl, libr, 2. cap;
1. num. 5. Bort defeudis HoU. part. 5. tit. 3.
ap. 4. num. 2. & feqq. pag. 145. Denique
lium natu majorem fororis antcponendum efle
lio fratris natu minori: ccflante fcilicet in feu-
is rcprxfentatione. Neoftadius Curu fupr. del
tf. 106', Petrus Bort d, part. j. tit, ^.cap. %,
egula 2, num. 5. & feqq pag. 121. Refponfa
urifc. Holl. part. 1. confil. 37. Licet Ultra-
edtinis contra placuerit, ex jure agnationis fi-
ium natu minorcm fratris admittendum efle ante
lium natu majorcm fororis. Radelantius Curi&
ltrajecl. decif. 31. Ant. Matthaeus paroemiaB,
um. 52, (quitamen, ni obftaretautoritas ju-
|
||||||
|
Nnnn dicat%
|
|||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
||||||||||||||||||||
|
6$
|
||||||||||||||||||||
|
aicati, in priorem «* Inclinarct opimonem ^-^^»^2^
rf. !..„> /muancpoftermremfenten-amct,™ mtos gna um n P ^ 1
de fcudis Vianenfibus ^Cnlemburgenffl,us r gffirt/™7vSrisfnc«fforifeuddialrcn-
fponfum focrit a Thcodoro Grafwukcho in ledpotms m ^.^ ^
|
||||||||||||||||||||
|
i
|
77. Quod autetn tertio dicitur, .«<.«$ Vflor
vrokwen* eumhabet fenfum, mafculos pra.ferri foerhinis, fi in eodem cum fcemims gradu in eadem iinea defunctum eontingant. Si enim fcemina vel uno folo gradu propinquior fit, mafculum in fucceilione feudali Hollandica ex- cludit, ac ipfa ad feudum venit. Uttamenin foiis feudis noftratibus hcreditariis ita jus fit: nam fi feuda refta Hollandica vel ab initio vel etiam poftea ex indulgentia ita data fuerint, ut & foertiin* poffint in ea fuccedere (quo ipfo defierunt in eo tertio recla efle ) non aliter fcemi- nis, vcrbi gratia, filiabus ukimipoffcfforis, locus fit, quam fi omnes omnino defecerint mafculi, a primo acquirente ortum ducentes ; & fi fe- mel fcemina admiffa fuerit, deinceps tamen om- nes ex fcemina defcendentes mafculi, licet re- motiorcs, fceminis anteponuntur; nec rurfus fexui fceminino locus datur, nifi demum, poft- quam nulli amplius iilius fceminae, quae fucceife- rat, mafculi defcendentes inveniuntur. Ete- nim, cum haec feuda tanquam retta conceffa fuerint, eo exccpto, quod & fcemina: ad ea admitti poffint, & exfcriptis feudorum confue- tudinibus feuda > de caetero rcc"ta, ex pacto fpe- ciali ad fceminas quoque devolvenda, non ali- ter fceminam admittant, quam fi omnis profa- pia primi acquirentis mafculina deficiat, ut fu- pra monitum num. 6i. definiendum omnino fuit, etiam in Hollandicis redis, fcd tamen & fce- minas admittentibus, fubfidiariam tantum in cafu deficientium omnium mafculorum effe fce- minarum fucceflionem. Neoftadius de feudis Molland. eap. 3, Petrus Bort de feudis part. 5. tit, 3. cap, 3. regula 1, num. 13. 14. pag, w»- hi 141.
78. Quod fi defunctus feudum vcndiderit
ac forte pretium jam acceperit , fed feudum
emtori necdum tradiderit , fucceflbr feudali
jure fcudum illud fibi foli vindicabit, qui
necdum exivit ex defundi dominio ac pote
ftate , nec defunc1.us defiit hactenus vafallu
effe ; nec ullum jus in re emtori quasfitum
eft, fed tantum perfonalis ex emto a&io adver
fus heredes allodialium ad id quod intereft,
fucceffor feudalisallodialiumheres nonfit: nam
fi vel ex affe vcl fakem ex parteheres effet, a
ttadendum feudum venditum, cujus tradend
facultatem habet > conveniri poffet, judicio fa
miliae ercifcundae indemnitatem pro rata a co
heredibus ca.teris impetraturus. Neoftadius d
feadis cap. 5. num. 60. &feqq. Hugo Grotiu
manud. ad jurifprud. Holland. libr. 2. cap. 4
tium. 11. & feqq. Quibus conveniens cft,
|
qu
|
l hcr=dftariaPm, omnibus em.oris hercdi
|
-
|
||||||||||||||||
|
bus allodialium accommodandatn ad id, ut fcu-
dum venditum ipfis tradatur; eo quod ex foio cmtionis contraftu abfque fubfecuta folenni tra- ditionc nulium utile feudi dominium, aliudve jus in re, videri potuit quaefitum emtori, quod ille in alium tranfmittcret, tanquam juris feu rei feudalis fucceflbrern. arg. I. tradittonibus 20» C. depattis. Fruftra nitentcincontrariumCa- rolo Molinco ad confuetud. Parif. tit. 1. §. 18. glojfa in verbo. arpend. twm. 32. ac ftatuente, ad emtoris fuccefforem feudalem feudum cm- tutn pertinere, fi venditor rem propriam veri- diderit,ejufquetradends facukatem habeat. Quod enim ab eo pro fundamento decifionis aflumi- tur, a&ionem ad feudum ejufdem effe cum ip- fo feudo naturss, infirmius eft; cum verum quidem fit, parum intcreffe, utrum feudum quis habeat, an aclionem ad feudum recuperandum, veluti rei vindicationem, fi forte pofleffio natu- ralis amifla fit. /. U qui atthnem 15. ff. de reg: juris. fed multum referat, an quis rem habeat jam fibi jure dominii quxfitam, an vero folara aftionem perfonalem ad dominium rex acqui- rendum, quod necdum legitimo aliquo modo quatfitum fuit. ' 79. Hsec cum ita fefchabeant, totum fuc-
ceflionis feudorum haereditariorum noftratium jus eo redire videtur, ut primo lineae, deiti gradus, tertio fexus, quarto setatis ratio habea- tur, indcque prselatio in feudo dijudicari de- beat. Interim illud non fatis inter juris noftii feudalis Interpretes expeditum eft, utrum ia feudisnoftratibushereditariis vulgo di6t_s, ulri- mo poffcffori, an magis acquirenti primo fuc- cedatur. 1?ro eo enim quod primo fuccedatur acquirenti, militat Neoftadius de feudis Uol- land. cap, <}.num. ^i.&feqq. motuseo, quod fimul cum ipsa hereditate non defertur, fed ex ipsa feudi conftitutione per primam mveftku- ram ejus; quodque non femper ultimi poffeffo- ris heredem allodialem fequitur. Contra vero poffeffori ukimo in feudis fuccedi, & non pri- mo acquirenri, ftatuit Petrus Bort de feudh part. 5. tit. 3. cap. 3. regula 3. num. 3. infm pag. 148. jun6i. d. part. 5. .... 3. cap. 2. re- gula 5. pag. 129. & feqq. quia confideratut proximitas ultimi poffefloris. Sed, cum ipfe fateatur, prxtcr proximitatem ultimi poffefloris iimplius fpedari conjun6_ionem cum primo ac- quirente» nec proximum ultimi poffefforis ad feudum venire, fi acquirenti primo fanguine junttus non fit, quamdiu alii remotiores exi- ftunt, qui & acquirentis primi defcendentes funt; atque infupcr non neget, fed admittat |
||||||||||||||||||||
|
e
|
ex adverfo defunclus feudum quidem emerit,
f * -__!_. r„j r_._j____ • 1 |
mnt; ^ -----r- ■■-■ -TJ-fatoH
|
||||||||||||||||||
|
£d2*e pcrfolvait, fcd fcndum ei nccdura' paiCm eaplcraquc, ausNcoftad.osfua.fcnte^
|
||||||||||||||||||||
|
»
|
||||||||||||||||||||
|
D
|
||||||||||||
|
IGRESSIO DE FEUDIS.
|
||||||||||||
|
649
pofteriores per errorem fa&asprsefumcndumfitf
nifi conftet, mutua domini & vafalli volunta- te aliquid ratione conceflionis prioris pcr pofte- riorem innovatum efle. de feudis Gelritt traB. 3. cap. 5. num, 6. & feqq. Qiiodiiexadverfo nihil de fucceflionis delatione a dOmino in feu- dum dante expreflum fit, dicendum videtur, fpe&ari oportere leges feudalcs loci illius, in quo feudum fitura eft: eo quod univerfaliter comprobatum eft, fuccefliones ab intcftato quan* tum ad immobilia regi fecundum legem loci, in quo rcs unaquaeque immdbilis fitum habet, ut probatum in materia liicceflionis ab intefta- to pofi tit. adfenatufc, Tertyllian.num. 34. Ne~ que ullum argumentum fufHcicnsoccurrit, cur ab eo jure gencrali in feudorum fucccflione re- cedendum foret. Quodenim nonnullicenfent, tunc, cum nihil per inveftiturae tenorem de fucceflione cautum eft, eam ex jure feu confue- tudine curiae domini concedentis deferendam eflej quafi dominus nihil exprimens videretur in fcu- dis conceflis tacite amplexus efle & prsfcripfifle fuccedendi modum,curi« fuae feudalisjure fta- bilitum; (inter quos Burgundus ad confuetud. Flandm traft. 7. num. 7. & admiffis quibus- dam limitationibus Fredericus a Sande. de feu- dii Gelria traft. 3. cap. <},num, 11. quo&ten- dere vidcntur quae occurrunt apud Neoftadium ebfervat. feudali 7,) non fatis tutum eft,- ac jure meliore dicendum fuerit, hoc ipfo, quo dominus de rebus fuis immobilibus in aliquo territorio fitis circa fucceflionem nihil difpofuit, eitm videri acquicvifle difpofitioni dc fucccilio- nibus inteftatis feudorum vigenti in loco, in quo immobilia fita funt, quippe quse difpofitio cen- feri debet tara diu circa rcs immobilcs territo- rii ftarc , quamdiu abrogata non probatun Quin imo, uti dominus dirccT:us, fi rem ia feudum alteri non concefliflet, procul dubioin eam fticceflorcm habuiflet lcgitimum , non , qucm lcx domicilii vel curise fua:, fcd quem lex fitus ipfius rci vocat; ita, fi alteri cam in feudum conceflerit, nulla circa fucceflioacm de- finitione addita, juftum eft, vafallum quoque legitimum in feudofucceflbremfccundumfitus, non curla: dominicae, legem fortiri. Ne di- cam, cffe, quod fibi dominus dire&us impu- tare debeat, quod non apertius feudo dato le- gem dixerit, nec illud fccundum fuse curiae con- fuetudines ad fucceflbres dcvolvendura conces- ceflerit, fi tanti fecerit propriae curise jura circa fuccefliones, ut ea in territorii alieni feudis quoque crediderit atque voluerit obfervanda efle. Quibus adde, rationem diverfitatis reddi non poffe, cur in feudis circa jus retraclus, uti & circa facultatem mutandse vel non mutand^epej: tcftamentum fucceffionis legkimse feudalis , non curise dominicae, fed loci, in quo feudum cxiftit, confuetudo fpectanda effet, ita deflniente Fred. Sandio d. tra&. 3. cap. 5. num. 11. j» fwe & nmn. 12. in legitimis vero feudorum de- Nnnn z yoIm^ |
||||||||||||
|
tlx fundamenta fubfternit: & vice versa Neo-
ftadius.haud inficietur, ultimi pofieflbris proxi- mitatem attendi fccundum ante di&a. d. cap. j, num. 55, 56. 57. magiscft, non fatis rcfte hanc quseftionem in unam alteramve partem ab- folute definiri pofle; ac ultimo quidem pofles- fori fucccdi haftenus, quatenus ejus potiflimum piQximitas confidcratur -3 fed tamen etiam exbe- neficio primi acquirentis, quatenus veniunt ad feudum, qui lineae a primo acquirentc defcen- dentis membra funt. 80. Illudcirca fucceflionesfeudalesdefinien-
dum reftat, cujus loci Icges in iis obfcrvandse fuit; curiaene domini direcli, an loci, in quo res unaqua?que feudalis fita eft ? dum infrequens non eft, dominum dirc&um przedia extra fuum tcrritorium fita in feudum dare, fic ut Hollan- dia: Ordines edi&o quodam 2 3. Decembr, 1610. Vol. i.placit. pag. 1452. renovationis pctitio- nem imponant vafallis fuis, tenentibus a fe fcuda tum intra tum extra Hollandiam in Bra- bantia, Gelria, Zelandia, Ultraje&i, aliifquc regionibus ,atque etiam extra feptendecim Pro- vinciarum terminos fita. Quod utplcniusex- pediatur, videndum, utrum feudum fimpHci- tcr abfque ulla fpeciali circa fucceflionem & alia pactione conceflum fit, an vero certse fuc- ceflioni leges aperte vel per relationem ad aliud didlsefuerint. Si enim pofterius factum fuerit, dum jure feudi re&i} jure feudi Clivenfis, vel Ul~ traje&ini, vel Zutphanici, &c. primae inveftitu- rae tenore , vel etiam ex poft fa&o, datum appa- ret, dubitandum non videtur, quin in fucces- fione confuetudines curise illius fcudalis obfer- vandse fint, ad quam dominus dire&us incon- cedendo rclationem fecit. Cum enim conftet, unumquemque, tuma&u inter vivos perpa&a dotalia, tumprcecipue ultima voluntatc, certum pro captu fuo atque arbitrio pofle prsfinire in rcbus fuisimmobilibus fuccedendi ordinem,per plures gradus, etiam in infinitum, duraturum, qui omnino divcrfus eft a fucceflione lcgitima in Ioco fitus indu&a ; idque vel dirc&o vel per relationem ad aliud •, ut patet ex tota fideicom- miflbrum matcria, & iis, quse in tit.de hered. infiit. num. 15, infne. di&afunt; ratio certe nulla eft , cur non etiam domini dire&i, certa fucceflionis legc in feudum dantis, &vafalliea- dem legc accipientis, voluntas omnino obfer- vanda fit. Nec facile quifquam ha?c, reproba- verit, nifi pariter rejiciat illareceptiflima, quse a Fred. Sandio de feudis , hujus aut illius curise jure concedendis, traduntur prolixe, de feudis Gelria, tratl. I. tit. j.cap. 1. §. 2. & tnultis feqq, uti & a. Lamberto Goris adverfar. %raBat. 3. cap. 7. Atquc hinc apud eundem ,Sandium legimus, in juris quarftionibusfeuda- iium conccflionum inftrumenta pro lcgibus efle, &, fi de eodem feudo plurcs in forroulis non «onvenientes producantur conccfliones , anti- cjuiorem pofterioribus prsefcrendam effe, quafi |
||||||||||||
|
/
|
||||||||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
|||||||||
|
65*
|
|||||||||
|
rales refcripto lcgitimatos , & legitimationem
etiam ad feuda nominatim fa&am ponas. Sed & , qualcs, licet vere primogeniti, primoge- niturae tamen incapaces fint, ex eo, quod de feudorum incapacibus velcapacibus num. 59. & feqq. fcriptum , petendum eft. Gemellis uno partu editis, fi quidem appareat, quis prior in in lacem prodierit, rcs expedita eft; finidin- certum fit, nec per fubtilitatem judkialem ma- nifeftari poffit, fcxus praerogativa mafculum fce- minae anteponit, fi mas & fcemella uno utcro geftata edatur. ^rg. /, (i fuerh legatum 10. §. t. ff. de rebus dubiis. fed fi duo ejufdem fexus, robuftiorem quidem alii, alii formofiorcm pro primogenito haberi volueruntj alii utrumque iimul ad hoc jus eenfuerunt admittendum, fi-» cut in cafu dubio inftitutus & fubftitutus fimul ad eandcm ex jure civili veniebanthcreditatcm. §. ult, Inft, de vulg. fubftit, L paterfamilias 40. ff. de hered. inftit. alii contra uirurnque ab hoc jure removendum, quafi non jus, fcd probatio deficiat. arg. I. duo funt Tttii 30. ff. de teftam. tutela. alii aliter: re&ius tamen fentire viden- tur, qui eum, apud quem poffefiio, aut qua- fi poffeffio juris primogeniturae eft, quique fe ut talem geffit, fciente altero ac patiente, pri- mogenitur» jure beandum cffe arbitrats funt; co quod in dubio pro poffeffore praefumendum eft, & melior poffidentis, quam petentiscou- ditio habctur, ac poffeffor folius poffeffionis vi potior, dum illa ei non poteft adimi, doncc alius probaverit, fibi majora ad poffeffionem jura competere, per jura vulgata. Plane, fi nec dc quafi poffeffione doceri poffit, non aliud fu- pereft, quam ut forte dirimatur, utcr pro pri- mogenito habendus fit. Zocfius de feudis cap. n.num. 16. 17. Ant. Matthatus parotmia 8. num. 32. Confcr Tyraquellumdejftrepnmoge- nitur& qmft. 17. Quod fiexduplicimatrimo- nio libcri nati fint, nondebet pro numero ma- trimoniorum multiplicari jus primogeniturx, ut ex fingulis nuptiis editus priraogenitus ca ante omnem praeciperet divifionem, quae ex quorundam locorum ftatutis primogenito ad- di(5la inveniuntur; eo quod unus idemque unum tantum, non plures primogenitos, habere po- teft, & matris diyerfitas diverfitatcm primoge- niturse quo ad patrem non inducit, cum om- ncs aequaliter patris liberi fint : licet haud fit negandum , quin ex fecundo vel ulteriore ma- trimonio primogenitus jushoc in bonis mater- nis, jure primogeniturse uni cedentibus, excr- cere poffit. D. Joh. a Someren de jure noveu carum cap. 10. fe&. i.num.z. poft Molinaeum ad Parif. tit. 1. §. 16. num. 28. Argentreum ad confuet. Eritann.art. 220.gloff. 8.num. 23. 82. Evanefcit tamcn fcuccffathoc jusprimo
gcniturae per renunciationcm a primogcnito fa- ftam eo tempore, quo & hercditatis renunciatio- nes ex jure civili vel moribushodiernisfirmitatcm laabcre poffunt. Quo pofito> an ad fecundo genkf
|
|||||||||
|
Volutionibus, non fitus, fed curise dominka:
jus moremque fequi conveniret. Etexhisfpon- te corruunt, quae in contrarium a diffentienti- bus addueta funt: quod enim Burgundus d. nttm, y. a-it» verijimile non effe> eum, qui tttile dominium vafallo concejfit, in animo habwffecon- fuetudinem Jitus, qttia mhil ei eum kgibus aiteni territorii, retorqueri omnino poteft, puta , veri- fimile non cffe, eum» qui, 11 utile dominium in vafdlum non tranftuliffet, fuccefforcmhabuis- fet in ea re illum , quem lex fitus vocat, inani- mo habuiffc confuetudinem fus curiae circa fuc- ceflionem in utile dominium» fi dc eo nihil tale in inveftiturae tenore cautum fit. Atque ita pio legibus loci, ubi feuda funt fita, re~ fponderunt Schraderus de feudis part. 5. cap. z, num. 46". Joh. Papon. itbr. 13. tit, 1. arreft. i6\ Neoftadius de feudis cap. 6. num. 29. 30. 31. Rodenbureh de jure conjugum. tracl. pr&- limin.de ftatutor. diverfxt.tit. 2. cap. 5. num. 17. Parens p. mem, Paulus Voet de ftatutis feU. 9. eap. 1. num. 5. 6. & de mobil. & immobil. cap. 23. nttm, 4. Rcfponfa Jurifc. Holland. part, 3. vol. i. confil, 04. in ftne. Interim haud eun- dum inficias, confuetudinem in fuceeffione feu~ di interpretari primuminveftitursetenorem,cum confuetudo optima legum, atque adeo etiam invcftiturae, fecundum ante difta pro lcgc fer- vandse, interpres fit. arg. I. fi de interpretatio- ne 37. ff, de legibus. Hugo Grotius manui. ad ptrifprud. Hollltbr. 2. cap. 41, ««»».9. 81. Cum autem di&um fuerit,natu majorem,
adebque primogcnitum, in feudali fucceffione potiorem effe, nonnulla de primogenkurs jure monenda videntur, qux & in ufu fori utilia effe poffunt» & in anterioribus necdum fuerunt adnotata. Qua cnim ratione nitatur hoc jus, quodque etiam politica. Judaeorum lcge a Deo data comprobatum fit, exfcquuuntur abunde, qui jus primogeniturse ex profeffo fibi tra&an- dum fumfcrunt. Adoptivos,non nifi ex commcn- to adoptionis in jus liberorum tranffcriptos, ne- quaquam natos, hoc jurc non gaudere expedi- tum eft. arg. I fidehommijfum a fiitis 76. ff. de condit. & demonfirat. Natos ante acquifitum id, quod primogeniturae jure uni dcfertur, po- tiores effe iis, qui pofttalemacquifitionemna- ti funt, evincitur ex eo, quod de filiis ante dignitatem patris natis expofltum i» tit. de fe- mtoribus num. 4. Legitimatos quoque per fub- fcquens matrimonium ad illud omnino admit- tendos effe, conftat ex iis, quse fupra, num. <S6. uti & in tit. de concubinis num. ti. di&a funt. Et quid juris fit in legitimatis per refcrip- tum Principis, colligi magna ex parte potcft ex entc traditis num. 66. & in materia fuccejfwnis ab intejlato poft tit. ad fenatufc. Tertyllian. num. 10. fcilicct, eos in praejudicium liberorum le- gitimc natorum cxcrccre non poffe hocprimo- genitura jus: iifdcm vero deficientibus, nihil dfe, cur ab eo cxcluderentur, fi plares natw |
|||||||||
|
DE FEUDIS. 65I
absquc domini directi confenfu aeque acminter
vivos alienare poflit, ac alia qusecunque allo- dialia , nihil obftare puto , quo minus primo genitus feuda pcr mortem patris fibi ranquam fuccefforifeudali delata, repudiet in gratiam fra- tris alterius natu minoris , ut fcilicet ipfi feu- dum cedat , exdufo eo , qui fecundo geiiitus eft: eo quod ita feudum videtur primitus fratri hatu maximo quxfitum, ac deinde pcr eum al- teri natu minori, cui favere voluit, ceffum efle. Quo apprime facit, quod ab Hugone Grotio manud. ad jurifprud. Holl. libr. t. cap. 41. num. 78. Neoftadio de feudU cap. ult.num. 11. fcri- ptum eft, in cafu, quo frater natu major repu- diato feudo pati vult, ut natu minor frater in- vcftiatur» duplicatum laudimium domino dire- do folvendum effe, altcrum nomine fratris rc-f pudiantis, alterum nomine ejus, qui natu mi- nor eft , & de fcudo re ipsa inveftitur : inju- ftum etenim & abfurdum prorfus effet , repu- diantis nomine laudimium praeftari, fi non ille fi&ione juris intelligeretur feudum prius fibi ac- quifiviffe, atque ita brevis manus traditione in natu minorem tranftuliffe. Confer Tyraquellum de jure primogenitura quaft. x6. zy. 83. Quaeftionem quodattinet, anteftamcr*-
to paterno jus primogeniturae gravari tollive pofiit, aut in fecundo natum transferri, deci- fio ejus fcudorum intuitu dcpendet ab eo, aa vafallus ex domini dirc&i confenfu teftari de feu- do poflit, nec ne: quibus enirn in cafibus tc- ftamentumde feudo condere nequit, primogc** nito nullum ex inutili patris difpofitione praiju- dicium generari poffe certum cft. Aft ubi ad- hibitis adhibendis jure de feudo teftatur , du- bium effe nequit, quin & primogenito pcr fuum ultimum elogium intervcrtere poflit feudi fuc- ceflioncm, ne alioquin illa» quam impetravit, tettandi licentia nihil operctur , & inutilis fit. Gudelinus de feudis part. 3. cap. 4, num. 8, Ant. Matthseus parocmia 8. num. 34. fere inpr. De csetero quantum ad res, quae cx ftatuto an- te divifioncm a primogenito ex hereditate pa- terna prsecipiendje funt , non magis illas pater jure primogenito per teftamentum ademerit, quam legitimam , aut partem ejus ; cum non minushaec jure praecipui deducenda, quamipfa legitima, fmt beneficia a lege aut ftatuto data, 8c ob id fupremo parentis elogio haud auferen- da, quamvis aliter de iis» quae Ultrajcifii primo- genito ex utenfilibus cedere debent , ftatuac Radelantius Curit Vltrajett. decif. 6. D. Joh. a Someren de jure novercar. cap. 10. fetl. 1, nttm. 4, Confer Peregrinum de ftdeicommijfis art. iz. num. 07. Tyraquellum de jureprimo- genitura quafi. 21. nttm. 10, & feqq. 84. Quiavero jus primogeniturae prlvilcgtis,
feu juribus fingularibus, accenfendum eft, ftri- tftam recipit interpretationem, per ea, qusein tit. de Principum confiitut. num. 16 & feqq, funt propofita. Unde quicquid ex enumcratis, Nnnn 3 quss
|
||||||
|
O I G R E S S I 0
oenitum jus primogenituraetransferatur, anve-
ro omnium poft primogenitum natorum par caufa atque conditio fit, ex rerum primogeni- to cedentium qualitate dijudicandum eft. Si enim res tales fint, quae non nifi ad unumju- re fucceffionis devolvi poiTunt, adeoque jure primogeniturae affe&ae funt, qualia apud nos & alios multos feuda habentur, poft faclam a pri- mogenito renunciationem foli fecundo genito cedere dcbent; cutn realis illa rerum obltgatio, ac qualitas rebus ipfis inhaercns , per perfona: rcnunciationem mutari vel tolH nequeat, fed potius renuncians mortuo comparandus fit; quo fit, ut fecundo genitus folus exdufis cceteris tan- quam primogcnitus ea capiat, quae jurc primo- geniturae devincla funt: & de hujufcemodi re- bus accipiendi videntur Interpretes plures, qui ex repudiatione primogeniti fecundo genito as- ferunt primogeniturc jus. Si vero res ipfe non fuerint eo jure affeftae» ut uni tantum cedant, fed fimpliciter ftatuto indu&um fit > ut filius na- tu maximus qusedam ex hereditate paterna ante omnem prscipiat divifionem , prout id Uitra- jcdi & aliis quibufdam in locis obtinet , ma- gis eft , ut inter omnes patris heredes rerum, alias primogenito debitarum , divifio inftituen- *Ja fit , adeo ut & ipfe primogenitus partem carum pro rata, qua patri heres eft , fibi jure vbdicct. Zoefius de feudis cap. n. num. 36", ConferGudclinum defeudispart. ^.cap.^.num. 10. Joh.Papon.Jifcr. ii.ttt. 5. arrefto 1. Chri- ftineum vol. 1. decif. ^66. ntm. 16. & feqq. Tyraquellum de jure primogenitura qus,ft. 3. Si- miiique a rerum qualitate petita diftin&ione de- terminandum, an primogenkus in praejudicium fecundo geniti vel csterorum fratrum renun- ciarc poffit juri primogeniturje in favorem fra- tris tertio geniti» vel alteriusjunioris. Namfi res ipfa jure primogeniturs affecla fit, ut puta fcudalis , primogenitus renunciatione vel repu- diatione fua tollere nequit illum fuccelTionis or- dinem, qui rei feudali cx primse inveftiturae te- nore feudique natura, per confuetudinem indu- cla, prasfinitusfuit, quique eft, ut individuafit fucceffio ejus , ac in ea natu major » eandem admittere volens, reliquis anteponatur natu mi- noribus. arg. libr, i.feudor. tit. 16. §. <},verf. Titim flios, At fi nullo reali jure res affe&a fit, qua* primogenito ex ftatuto praecipui jure cedere debet, non animadverto , cur inefficax effet renunciatio ita fafta, ut praeterito fccundo genko, ad tertio genitum commoda primoge- nitura» transferantur; cum perinde id videatur habendum, ac fi natu major res , ex jure pri- mogeniturae fibi debitas , per donationem in tertio genitum tranftuliffct; cum enim eas fibi femel acquifitas pro arbitrio in quemvis extra- neum alienare poffit, quid ni id poffit in tertio genitum prasterito intermedio natu fecundo ? At- que hinc, cum apud Hollandos vafallus feuda Hereditaria di«5ta ( d§ onverjlerfeltjke erftemn ) |
||||||
|
l i b. xxxvnr.
|
|||||||||
|
6fi
|
|||||||||
|
inidonei, adeoque paulatim imminucrentur at-
que attcrerentur imperii vires, multum dcccde- ret Imperatorix majeftatis fplendori, ac domino atque reipublica? fervitia debita tandem in to- tum perirent, redaiSto ad inopiam vafallo. iibt, z. feud. tit. 52. Quibus & alias alienationis prohibitae rationes addit Rittershufius de feudis libr. z. cap. 2. num. 1. 87. Reprobatx proinde fuerunt omnes illas
alienationes, quibus dominium tranfire folet, qualis eftvenditio, permutatio, infolutumda- tio, fimplcx & abfoluta , vel etiam ob caufam veluti propter nuptias fa<5ta donatio, aut dotis conftitutio, five in extranese five in filia? gratiarn fada. lihr. 2. feudor. tit. 9. §. donare i.uttamcn fcudum fcemininum a fcemina, ad quam devo- lutum eft, in dotem recte detur. Ubr. z. fcu- dor. tit. 12, Cumquc ad indudam pignoris- obligationem oppignoratse rei diftractio invito debitore fieri poltit, merito pignus (quodto»- fultum dicitur in jure feudali, quia per pignus magis confukum atque cautum creditori, quaai per nudam chirographi traditionem} in feudis interdiclum fuit, five tranflata poflefllone pig- nus in fpecie contracl:um,five tantum hypothe- cx jure feudum devinctum fuerit» eo quod non minus ex hypothcca, quam ex pignore, feudt diftrahendi periculum imminet, debitore in mo- ra folvendi exiftente. Ubr. 2. feud. tit. 8. infine & tit. 55. 88. Sane,fiin recenfitas ha&enusalicnatio-
nis fpecies aflenfum fuum prsebuerit dominus, non dubium, quin illae fubfiftant &c effcclum for- tiantur,idque vel in totum, fi vel unus tantum do- minus direftus fit, vel cum plures effent, om- nes voluntatem vafallo alienanti accommodavc- rint; vel pro parte, fi ex pluribus dominis di- re&is quidam tantum voluerint confentirc. Ro- fenthai de feudis cap. 9, concluf. 2 o. Rittershu- fius de feudis lihr. 1. cap. 2. num. it. Sed ncc pra;termittendum, confenfum dominicura non ejufdem in antiquo, atque quidem inno- vo feudo, efFeclus efle. Si enim novum fit, incujus alienationem confenfit dominus» effi* cit aflenfus ille, ut feudum irrevocabili jure tran- feat ad eum,in quem alienatum eft ; cumhoc in cafu folius domini confentientis, non itetn agnatorum, prjejudiciumvertatur. Siveroan- tiquum, in quo jure fanguinis fuccedunt agna- ti, confenfus domini non aliud operatur, quara ut dominium feudi utile penes accipientem re- maneat, quamdiu vivit alienans, poft tnortem ejus ab agnatis rctrahendum; quippe quibus per alienationem poffeflbris ultimi non potute adimi jus fuccedendi femel qusfitum ex eo, quod commune cum alienante nafcendi princi- piumhabent, primum videlicetfeudiacquifito* rem: nifi tamen & ipfi in alienationem con- fenfiflent. libr. 2. feudor. tit. z6. §. <}.verf. Ti~ tius & tit. 39. ifl pr. junft. libr. 2. fettdor.tit. 24. §. fmtiitter t. & tit. 52, Q? i«, 55, vel iccuii*
|
|||||||||
|
quse jure prsecipui debent perclpi, haud inve-
nitur in hereditate , aliunde redimendum non eft, autprimogenito debetur. Statut. UkrajecT:, rubric. 24. Statut.Mechlinienf. tit. \6.art. 14. 15. Berlichius concluf. praclic. part. 2. conchtf. 2 4. num. 6» in med, uti nec ex rebus ftatuto comprehenfis ills, qus alteri ufui, quam cu- jusftatutum meminit, deftinatse funt. Statut. Bergae ad Somam rubrica de fuccefftonibm art. 20. BctHcinmconcluf.pracl. part. 2. concluf 24. num. 6. in fme. Scd & , fi demum poft obi- tum parentis, durante feu continuata aclhuc in- ter conjugem fuperftitem & liberos ftatutaria communione, res quasdam comparatje fuerint, e- tiam ex hifce defumendum non videtur, quod primogenito jure praecipui ccdere ex ftatuto drbet, cum talia hcreditaria non fint. D. Joh. a Someren de jure novercar. cap. 6. feci. 1. mmi 12. "Wcfel de connub. fociet. tra£i. z. cap. 4. num. 92. & feq%* Denique prastermittendum non eft, in eo, an jus primogenitura: admit- tendum fit, nec ne, immobilium quidem in- tuitufpe&andameflelegemloci, inquo fita funt; mobilium vero rcfpeelu confuetudinem domi- cilii defunfti. Tyraquellus de jure primngenitu- r* quift. 45. "Waflenaar pracl. judic. cap. 11. nutn. 90. 8 5. Plura de jure primogcrtituraz qui cupit
adeat Tyraquellum tratt, de jure primogenitura. Ludov. de Molina de Hifpanorumprimogettiorum origine & natura. Zoefium de feudis cap. 11. %6. Vidimus ha&enus de fucceffione feuda-
li, tam ea, qux ex teftamento, quam quaeex tcnore inveftiturx, aut feudali confuetudine de- fertur : praeter quam etiam alia in feudis fuc- ccflio nota eft, quae per alienationem & acqui- fitionem inter vivos contingit. Et olim qui- dem in nonnullis obtinuifle curiis, ut vafallus totum poffct feudum ftne domini direfti con- fenfualicnare; in aliis non totius fed certa? por- tionis alicnationem vafalli arbitrio fuiffe per- miffam,patet ex libr. i.feuior. tit. 5. inpr. & circa fin. & iibr. z.tit.qq. in pr. fed pofteaper Conftitutiones Lotharii atque Frederici Impe- rat. omnis omnino feudorum alienatio abfque dotnini dire&i confenfu interdi£ta fuit, posnis non modo in alienantes vafallos, fed & in ta- belflones inftrurrienta confcribentes fancitis. libr. 2. feudor. tit. 52. & tit. 55. Quod ita ratione juftiffima illis temporibus indu&um fuit. Cum enim feuda regulariter concedi folerent fub lege pra?ftandorum fervitiorum ac miiitise, & ut ex reditibus feudorum vafalli fefe honefte exhiberent, quo ad expeditionem domino, quan- docunque defidcranti, paratiores effent , non aliud ex ttla promifcua & Hbera feudorum alienandorum facultate exfpe&andum fuit, quam ut rnilites vafalli, jam feudis per alienationem exuti, fructuque eorum carentes, pras egeftate fervitia militiamque fubterfugerent, & ad ex- peditiones arbitrio Principis imponendas efient |
|||||||||
|
DE FEUDIS. 6$%
concluf. 20. 33.34. 35. 36'. 37. 40. 41. &
feqq. traciata funt. 80. Plures tamen occurrunt a<5tus, qui ad
alienationem reduci polTe videntur, ad quos confenfus domini dkecti neceffarius non eft. Sic enim locare feudum vafallus haud prohibe- tur, utcunque locatio fructuum feudi alienatio- nem comple&atur, fi modo fraudulenta non fit, qualis fraudulenta fuk habita, cum vafallus de feudo libellarium contra&um init, quo fci- licet res in alium transfertur jure venditionis, ' interveniente fcriptura, ita ut ab inkio detur aliquid pretii nomine, licet pretium nonfltju- ftum; ac poftea fingulis annisaliovecertotcm- pore praefinito quaedam penfio paucorum dena- riorum, quafi in locatione. libr. 2, feud. tit. 9. §. 1. jun<5t. libr. 2. tit. 44. AddcBocerum tracl. de qualit. & different. feudor. cap. i.num. 3 <5. Longe magis fructus feudi , jam a folo feparati, alienationem recipiunt, quiapars feu- di non funt: imo in Gelria vafallum fine do- mini voluntate poffe fru6tus feudi alienare quam- diu vivit, autor eft Lamb. Goris adverfar.tratl. 3. cap. 11. num 3. Adde Sandium de feudis Geiri& tratt. 2, tit. 2. cap. 4. num. 3. & feqq. pag. 315. 316". 317. Tranfa6tionem quoque de feudo, fa<5tam a vafallo fine domini confen- fu, ufque adeo validam efle placuit librorum feudaliumAutoribus, ut&, fcudoaddominum reverfo, is huic bona fide fadx ftare debeat. libr. 2. feudor. tit. 26. §. 5. verf. fi vafallus de benepcio & tit. 43. quod latius expofui iti tit„ de tranfattion. num. 7, Nec diffimilis vidctur compromiffi ratio, ut, quatcnus tranfigerc fine domini confenfu vafallus poteft, eatenus quo- que compromiffum ei pcrmkti dcbeat, licethic diffcntiat cum aliis Lamb. Goris advevfar. tracl. 3. cap. 11. num. 4. & feqq. 90. Sed & ad fubinfeudationcm» quavafal-
lus feudum fuum rurfus alteri in feudum dat, confenfu domini opus non eft, dummodo aut iifdem condkionibus, quibus ipfc accepit, aut ftridioribus adeoque domino primo directo non nocentibus, fubfeudum conftituat, fecundum fupra tradita num. 20. atque infuper fubinfeu- datus habilis & idoneus, ac, ut ita dicam, do- mino acceptabilis fit, ut onera feudo cohasren- tia seque praEftare > & domino perinde ac prior, fi contigerk, fervire poffit. libr. 2. tit, 34, §. fxmiliter 2. Confer Rofenthal de feudis cap. g. concluf. 43. & feqq. Neque tamen hxc fubin- feudatio aliter prsejudicabitagnatisfubinfeudan- tis, quam quatenus fubinfeudans iis etiam per alias alienationum fpccies, fuperius tradatas , prsjudicium adferre , ac feudum intervertcre poteft. Rofenthal d. cap. g. concluf. 48. Vul* tejus de feudis libr. 1. cap. 10. num. iqq.verf, tertio pag. 523. Rittershufius defeudis libr. 2. cap. 2. num. 13, Quodfi vafallifubinfeudantis jus ita extinctum fit, ut domino diredo feu- dum ex defectu^ defcendentium & agnationis, aut
|
||||||
|
DlGRESS 10
fecundum quofdam illi, quipoft alienantis obi-
tum retrahere volunt, defcendentcs ejus & he- redes fint, adeoque faclum defun&i ex eo ca- pite prsftare obftricti; licetaliiscontrariumve- rius yideatur, ut patet ex iis, qua: hac de re latiflime difputat Vultejus de feudis libr. z. cap. ii. num. 153. & feqq. Rofcnthal de feudis tap. 9. membr. 1. concluf. <5g. &feqq. & pau- cis tangitGoris adverf traft. i.cap. 11. num. 8. Confenfusautemhiedomini dire<5ti vel expreffe de unoquoque alienationis actu interponi poteft, vel fimul & femel in prima inveftitura ac con- ftkutione feudi libera alienandi facultas indul- geri, quod& fa<5tumcredituromnibusillismo- dis atque formulis, quibus cffickur, ut feu- dum hereditarium fit, ad oppofitionem ejus, quod ex pa<5to & providentia effe dicitur; nec eo cafu necelfe, ut ad unumquemque aliena- tionis a<5tum novus identidem confenfus fmpe- tretur: cum exadverfoconfenfusfpecialis, quo nempe poteftas alienandi certis limkibus tem- poris, perfonarum, aut modorum alienandi con- Itringkur ac circumfcribkur, non tam liberam tribuat alienandi facultatem, fed ftri<5tiflimam recipiat interpretationem, extraterminos appo- iitos haud quaquam extendendus. Unde impe- trata feudi in Cajum alienandi Hcentia, fi in Ma?- ■vium transferatur , nullius momenti cenferi de- bct quod geftum eft; concefsa facultate donan- di, venditio facta inutilis erit ; fed & indulta fcudi totius diftrahendi licentia, partis alienatio cfte&u carere debet, quoties domini intereft, feudum haud dividi; data denique feudi intra certum tempus ifi alium transferendi poteftate, poft temporis illius lapfum fa<5ta tranflatio fine novo domini confenfu irrita habenda cft: eo quod in hifce fimilibusque aliis fa<5torum fpe- ciebus dici nequit, confenfum domini concur- rere ad illum a6tum, quem a vafallo aiienante abfque domini diredi confenfu celebrari ncfas eft: licet de csetero non interfit, utrum ipfe vafallus, qui impetravit alienandi poteftatem, alienationem fecerit, an fucceffor poftmortem cjus. arg. l.Jicut re 8. §. debitori 16. ff. quib. mod. pign. vel hjrpoth. folv. nec, an confenfus alienationem anteceffcrit, an ratihabitio fecuta fit. arg. Lfidebitor 4. §. 1. infne ff, quib.mod. pign. vel hjpothec folvitur. atqueinfuper tacitus fufficiat confenfus, qui rebus ipfis & faftis de- claratur, veluti fubfcribendo tabulis emtionis. arg. d. I. 8. §. «0» videtur 15. ff. quib. mod. pign. vel hypoth. folvitur. dummodo pro tacito non habeatur confenfu, quod forte dominus autagnati prsfentes alienationi fucrint atqueta- cuerint; cum filuifle & alienationem paffi effe intelligantur, quia fciebant, ubique jus fuum durarc. arg. d. I. 8. §. nqnvidetur 15. Quse omnia facileplenioremexgeneralibusjurisprin- cipiis adftruftionem accipere poffunt, ac latius apud Vultejum de feudis libr. 1. cap. 10. num. §8. & multis feqq. Rofenthal de feudis cap. 9. !- i"
|
||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
|||||||||
|
6f4
|
|||||||||
|
pote cui etiam fidelis cffedebet. libr. z.feudoi*
tit. 55. §. infuper 2. in med. iicet negari nc- queat, quin de cstero magis fubinfeudanti, quam domino dircfto primo obnoxius fit, ei- que potius, tanquam cui immediate fiibeft, jus- jurandum fidelitatis prxftare debeat. Rofenthai de feudis cap, 8. concluf. 10. Zocfius de feudis cap. 7. num, 12. 92. Divifionem infuper feudi jus feudale
fcriptum permifit, nifi feudum regale eflet„ libr. 2. feudor. tit, 55. §. firmiter 1. fed mori- bus Hollandiae, licet inter vivos alienatio vafal- lo permifla fit ratione feudorum hereditariorum; non tamen divifio» nifi aflenfus domini impe- tratus fuerh; quod latius adftruk Petrus Bort ds feudis HoU. part. 6, tit. 3. cap. 6. num. 12. & feqq. pag. zCz. 93. Porro ad alienationis fpecies etiam me-
rito refertur feudi refutatio; cum eamfaciendo fefe vafallus exuatillo jurCj quod in feudo ha- bet: non enim aliud eft, quam feudi a vafai- lo facta renunciatio, nec perperam ceffio feu- di appellatur; & proprie fit domino , five fira- plicitcr, five ad id> utrurfus agnatusautextra^ neus dc feudo eodem inveftiatur. libr. z, feu- dor. tit, 14. improprie vcro agnatis vafalli aut etiam extraneis. De ca , quse extraneis fit, hoc loco dicere fupervacuum fuerit, cum ex- traneo facta ab aliis interdictis circa fcuda alic- nationum fpeciebus feparanda nonfit, adeoque fine aflenfu domini & agnatorum, quorum ra- tione fperata; fucccffionis intereft, haud fubfi- ftat. Sed eam, quse propria eft, & domino feu in manusodomini diredffit, non eonferr- tienti tantum, vcrum etiam invito ac relu<5tansi domino ficri pofle probabilius eft; cujufcunquc generis fcudum fuerit, five francum omnino3 five ccrti generis fervitiis tantum obnoxium, five fccundum naturam proprii & recli feudi indiftinde fervitiorum & militia? onera adjun- cla habeat: eo quod in feudo confideratur prin- cipaliter vafalli favor, qui, utcunque ad fervi-» tia feudi nomine devinctus, beneficii tamen jure feudum a domino accepifle intelligitur , fic nt & feudum per benefrium definitum fue- rit, in libr. 2, feud. tit, 23. fere in fine. ac fsepius beneficii appellatione in fcriptis feudo- rum confuetudinibus denotetur; nec iniquus habendus, quibeneficiis juribufque pro fe in- troduSis cenfuitrenunciandum efle. libr.2.feu* dor. tit. 38, Et hoc ipfum iifdem nititur ju- ris fundamentis, quibus emphyteutam pofle fuam derelinquere emphyteufin, invito eo, qui in emphyteufin dedit, adftructum fuit in tit.fi ager vettig. id eft empbyt. petatur num. 17. 18. Petrus Bort de feudis HolU part. 7. tit, 1. cap, 4. pag. 324. & feqq. An autem agnatorum in hac domino facienda refutatione confenfus defideretur, diftinc~Uone inter novum & anti- quum feudum definiendum eft. Nam cum in novum fcudum fuccedendi jus nullum agnatis vafalii
|
|||||||||
|
aut ob fcloniam, aliamve juftam caufam, fecun-
dum generalia juris feudalis principia apertum intelligatur, jus quoque fubinfeudati fummo jure folutum videri poteft; fcd fi fubinfeudatus domino primo in pofterum fervire, 8c ab eo feudum, agnofcere paratus fit, ex benignita*te id ei 1 jure datum, ut retinere etiam invito domino hoc feudum poffit. itbr. z. feudor. tit. 51. in fine principii. ac proinde, quod alibi di- citur, fubinfeudante iine heredibus mortuo, feudum revcrti ad eum, a quo ipfe accepit. Ubr. i, feudor. tit, 4. §. ult. id accipiendum de" cafu, quo fubinfeudatus priori domino fervire & ab eo feudum recognofcere non vult. Ro~ fenthal d. cap. 9. concluf. 40. Neccft, quod cum Zoefio hic diflentiente de feudis caf>. 14. num. 26". velut retorquendo, textum d. libri 2. feudor. tit. 9. in fine principii reftringas ad cafum, quo primus dominus direfius fubinfeu- datum fua voluerit fponte in feudo retinere. Talem etenim reftri&ionem haud pati verba illa, fat eo cvincitur, quod poft generalem de- finitioncm de feudo, ob defe&um mafculorum aut ob culpam fubinfeadantis aperto, deque omni alienatione feudi propterea in irritum re- vocanda , fubjungitur hsc noftra exceptio , <\ux fane exceptio non erit, fi de feudo in fub- infeudatis tantum ex voluntate primi domini con- tinuando intelligeretur; dum etiam alia quse- cunque alienatio in perfona, cuifa&a, ex vo- luntate domini rata effe, & novo acquirenti continuari potcft. 9t. Adhax fcrvitutis realis impofitlo perva-
fallum fine domini voluntate refte fit, hacle- nus fcilicct, ut fibi noceat, non vero , ut do- mino obfit; quippe ad quem feudum, quan- docunquc apertum, liberum reverfurum eft, ctiamfi per longrffima tempora fervitus fuiflet exercita. libr.z.feudor. m.8. verf. reiautemyKdde Rittershufium de feudis libr. 2. cap. 2, num.9, 10. 11. Diverfum eft in ufufructu , quem non re&e vafallus fine domini confenfu impo- nit, cum ita nullos ipfe fru<5lus capiat, unde fe exhibeat, ufufruCm omnem rei utilitatem abfumente, atque ita prse paupertare fervitiis reddendis minus idoneus efficiatur, quod non metuendum ex reali fervitutc. Non obftante eo, quod paulo ante traditum, fubinfeudationem a vafalio fa&am fubfiftere fine domini volun- tate. Cum enim frueliuarius omnem ferat fru- «Etumrei, nec tamen ad militiam aut fervitia devinctus fit, facile diminutionem fervitiorum dominus pati poiTet, fru&uario haudferviente, & vafaUo adfervitiapropter inopiam exdefectu fni&uurn feudi non fatis apto: quorum nihil fubeft in fubinfeudatione, dum fubinfeudatus jeque, ac is, qui fubinfeudationem facit, ad fervitia militiamque obftriftus eft. Zoefius de feudis Cdp. 14. tium. 29. atque ctiam, fi non iSirecT», at faltem per indireci:um, aprimodo- inino dke<2o ad ea praftanda cojnpelli poffit, ut- |
|||||||||
|
\
|
|||||||||
|
6$?
|
|||||||||
|
IGRESSIO DE FEUDIS.
|
|||||||||
|
vafalli qusefitumfit, hoe abfque ulla agnatorum
vokmtate refutari domino poteft, ad id,ut ei pleniffimum & irrevocabile confolidetur feudi ius. Antiqui vcro fcudi fucceffio quin ab ag- natis, a primo acquirentc ortum ducentibus, fpcrari poffit, nulla dubitatio cft; camque fuc- ceffionis fpcm ipfis fine fuo fafto pcr ultimum feudi poflefforem adimi iniquum effet: ac pro- indc, ii non horum in refucationem domino fa- ciendam affenfus doceatur, id unum emciet re- futatio, ut fuperftite refntantcnullumfeudire- vocandi jus agnatis competat; caeterum mortuo co, fcudum per agnatos proximos ukimi pos- fefforis, a primo acquirentc originem habcntes, avocari domino poffit. Quod fi agnatis vafalli pfoximis vel etiam rcmotioribus, f ed a fucces- iionis fpe propter ortum a. primo acquirentc ducl:um non omnino deftitutis, refutatio facta fucrit, confenfus domini nec tunc neceffarius eft , dum nullum ei fic praejudicium generari videtur, apertura qulppe feudi haud cxtitura, quamdiu fuperfunt hi, quibus ex agnatorum ordinc feudum refutatum fuit. Sed necagna- torum remotiorum affenfum jure exegeris, fi agnato ultimi poffcfforis proximo, &fucceffio- nem proxime fperanti, refutatio fiat, quippe quo cafti talis refutatio non alio loco, quam pro fucccffionis acceleratione & anticipatione quadam, habcndaeft: fin remotiori, pmerito proximiore, proximior, tanquam tali refutatione fpoliatus fpe fncccffionis, fcudi poft rcfutantis obitumrevocandi poteftatem habet. libr. i.feu- dor. tit. 8. §. bac quoque i. libr. 2, feudor. tit. 16, §. 5. verf. Titiusfitios, & tit. 39. Vide Ritters- lmfium defeudislibr. 2. cap. i.num, 10. & feqq. Rofenthal de feudis cap. Q.concluf 50. 51. 52. Vultejum de feudis libr. 1. cap. 10. num. 128. & feqq. 94. Illud quoque obfervatu dignum, feudo
per impetratum domini confenfum femeJ. recte oppignorato, neceffe non effe, ut creditor ad feu- di ita obligiti diftraftionem procedere cupiens iteratam vcndendi licentiam obtineat. arg. /. ft pupillorum 7. §. fi pupiUus 1. ff. de rebus eor. qui fub tut. vel curafunt. Sed &, fi fuum crediti, hypotheca tali muniti, jus vendere velit, con- fcnfus domini dire&i neceffarius non eft, nifi creditum illud ex quorundam locorum ufu in- duerit naturam fcudi. Confer Rofenthal defeu- dis cap. 9. concluf. 20. in pr. Frederic, a Sande de feudis Gelria tratl. 2. tit. 2. cap. 4, §. 2. tittm. ia. 95. Scicndum denique, confuetudine indu-
ci poffe, variifque in regionibus indu&um fuiffe, ut vafalli circa feuda fibidataqualefcunquepos- fint inter vivos alienationes celebrarc, non im- pctrata a domino vel agnatis alienandi faculta- te, fcd laudimiis tantum domino folutis, de quibus infra. De cujus confuctudinis juftitia & ftri&iore interpretationc in cafibus dubiis, yide Rofcmhal de feudit cap, 9, conduf% 58. |
Vultcjum de feudis itbr. 1. cap. 10. num, 154,
155.156". Etfi enim in Flandria adhuc con-
fcnibs adhibitio neceffaria fit, etiam ratione
feudorum, qux iub Ordinum Generalium di-
tione funt, fecundum ca, quse ab ipfis Ordi-
nibus Generalibus conftituta 12. Maji 16*15.
& 29. Decembr. 16*16*. vol. 2. plach, HoU, pag.
2276. 2277. &Ultrajecti quoque,atqueetiam
in Gclria adhuc obtineat , feuda fine domi-
ni direCti confenfu nequc alicnari nequc op-
pignorari poffe, utcunque confenfus ad id a,
vafallo petitus non folcat illis in locis denega-
ri, nifi juftiffimam dencgandi caufam dominus
habcat; nec agnatorum affenfus requiratur. Fre-
dcric. a Sande de feudis Gelru trail. 2. tit. i.
cap. 1. num. 7. 8. & feqq. Lamb.Goris adver-
far. tratl. 2. cap. 11. num. 1. Ant. Matthams
de auftion. libr. 1. cap. 19. num. 23.24.Sclibr,
2. cap. 4. ntitn. 16. fere in pr. & panvmia 8.
num. 6. poft. med. atque infuper fubinfeudatio
feudi vel in emphyteufin conccffio fine domini
voluntate fieri poffit. Radelantius CurU Ultra-
jeft. decif. 17. num. 10. tamcn confenfum ta-
lem domini non effe ncceffarium , de Gallia?,
Brabantise & aliorum moribus tcftatur Gudeli-
nus de feudis part. 4. cap. 2. num. \C. Zoefius
de feudis cap. 14. num. 31. Ant. Matthseus
de auclion. libr. 2. cap. 4. mtm. 16. in pr. &
num. 27. infne. ac in Hollandia abfque ullo
domini vel agnatorum confcnfu feuda, heredi-
taria vulgo dicta, alienari inter vjvos & pig-
nori obligari, atque etiam fub gcnerali vcl lc-
gali omnium bonorum hypothcca comprehcn-
di, in fubfidium denique judicati exfcquendi
causa pignori capi polfc, monui in tit. depig-
nor, & hypotbec. uum. 6. in fme, &tit. qtu res
pign. dari num. 1. in fne. Pctrus Bort de feu-
dts Uolland. part. 5. tit. 2. cap. 3. qu&ft, 5.
pag. 113. & feqq. Rcfponfa Jurifc. Holl. part,
1. conftl, 110. idquc pro dcbitis vafalli, adeo
ut fucceffor fcudalis neque pcr confcdionem
repertorii, nequc per rcpudiationem hcredita-
tis allodialium efficere poffit, nc pro debitis
defundi feuda in fubfidium judicati caufa exe-
cutionem paterentur. Placito Qrdinum EoU. 21.
Martii 1686. Etan, ac quo ufque vcniant
in ftatutariam aut pa&itiamintcrconjugescom-
munionem, petendum ex iis, quae fcripfi tit.
de ritu nupt. num. 71. 72. Nec dubium vi-
dctur, quin etiam talium feudorum refutatio
domino dircclo fieri poffit, ut is rurfus refu-
tanti rem eandem in feudum conccdat, deque
ea de novo eundem inveftiat, ut ita proxirm
agnati ultimi poffefforis in illud fucccdant, qui
a primo feudi acquirente ortum nonhabent,
exclufis remotioribus ultimi poffcfforis agnatis,
qui fimul acquirentis primi defcendentef funt,
quique non fada, tali refutatione fuiffent ulti-
mo poffeffori in feudo fuccefuiri. Cum enim
hereditariahascfeudavafallus, petitavenia, fine
ullo obftaculo impetranda, cuivis cstraneo le-
Oooo gare,
|
||||||||
|
lib. xxxvin.
|
|||||||||
|
6?6
|
|||||||||
|
tate fa^arn accedunt. Frederic. a Sande de feih
dis Gelrix traii. 1. tit. z. cap. i.num. 5. Chn- ftineus vol. 6. decif. zi.mm^. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 2. cap. 22. num. ult. mfne. Petrus Bort de fetdis Uoli.part. <^.tit. z.cap. z. ad verba, dat hj fal ntogen &c. nunu 6. & feqq. pag. 80. 81. .
97. Pofita autem confenfus dommici neccs-
fitate ad alienationes & oppignorationes ahos- que adus fimiles circa feuda ceiebrandos, 1» controverfiis decidendis recurrertdum ad ea , quae fupra ex ipfis juris feudalis fcripti principiis addufta funt: uti &, fi pra-ter domini direai, etiam agnatorum confenfus defideretur, 98. Cxterum quoties in vafalli locum aijn»
fueeedit, five ex teftamento, five ab inteftatOj, five ex fa^a inter vivos feudi aiienatione, fe- cundum jam cxpofita, non arite feudum jure habere atque tenere intelligitur, quam hpctie- rita domino direao, atque etiam impetraverit inveftiturae renovationem. tibr. i. feudor. tit. 24. & itt. 40. ob id potiffimum induaam, tvt per eam dominus direaus pro tah agnofca- tur, ac vafahus fateatur, fe fflagis befteficio domini, quam fueceffionis jure, feudumtene- re, eique jusjurandum fidelitatis, quodinprar- cedente vafallo perfonale erat, nee fuccefforem obligabat, prsftet, atque ita evitetuF occafio feudorum fupprimendorum ae dominointerver- tendorum, vafallis illa tanquam allodia diuturno tempore poffidentibus. Eft ergo inveftituras renovatio nihil aliud , quam confirmatio & quafl redintcgratioinveftiturse primitusde feudo faa^; nihil enim innovatur, fed omnia in priftino mancnt ftatn; neque qukqitam additur aut de- trahituriis, quac prims inveftiturae tenorecom^ prehcnfa funt , fed eadem fit forma iifdemque paais, adeo ut ne in formula quidem jurisju- randi mutatio; ulla fieri poffit, reaeque vafal* lus illud prarftare detreaet , ubi dominus in- folita quaedam atque nova ei adjecerit, Qnin imo, fi praeter inveftiturae primae naturam re- novatiofactainveniatur, id errore, metu, vel dolocontigiffe pratfumitur, nec ulli pra^judicium adfert, praeterquam ei, qui ex certa fcientia con- fenfit in mutationem. Vultejus de feadis libr. 1. cap. 7. num. 96. 97.98. Scnum, 154.15?. Rittershufius de feudis libr. 1. eap. 10. num.9. Zoefius de feudis cap. 12. mm.ii. Qyara- tione etiam ab Hoilandije Ordinibus aperte ve- titum, ne fine fpcciali Ordinum confenfu re- novationibus inveftiturae de feudis, l fe depen- dentibus, aliss inferantur formulae, quam quse prim33 conceffionis tenore continentur. Placito Ordinum Holl. 8. Dec. i66z. vel.z.pkcit.pag. 2887. Et his fimilia decreta ab Ordinibus Generalibus 22. Aprilis 1664. d. vol. z.placit. pag. 7151. Ufque adeo autem neceffaria eft haec inveftiturae renovatSo, ut ex ufu hodierno nullus de feudo litigare poffit, nifi petita in- vcftitnra, quam & idco dominus dircctus & actori
|
|||||||||
|
gare, & a&tf intef vivos in quemvis extraneum
fine ulla licentise impetratione alienare poffit ln przjudicium agnatorum fucceffionem fperan- tium;ratio non eft,cur non per refutationem quo~ que ita fadam iifdem obeffepoffit. PetrusBort Aefeuiii Holland. part. 5. tit. 3. caf. z* reguU *, num. 16.37- P*t- *?3* ,r t, - ,
96. Plane refta feuda Hollandica ime do-
mini directi confenfu neque alienari neque op- pignorari poffunt,- necdominus promifcue eam ahcnandi licentiam indulgere petenti vafallode- feet, fed meram gratiam h«c eonceffio aherra- tionis in fe habet, nec facile impctratur, mfi quis feudum re£tum in fuccefforem feudalem alicnare velk Hugo Grotius manud. ad jurt- (prud. Holl Ubr. z. cap. 42. «um. 8. tn fine. PetrusBort de feudis Holl. part. 5 tit. ^num. Z2.& feqq pag. ni, adde tit. qua res pign. dannum \. in fine. Infubfidiumquoquefeu- daha?creaajudicati exfequendi causa non capi, fcd tantum fruftus eorum durante vafalh debl- toris vita, verius eft, convenienter principhs juris feudalis fcripti. Refponfa Jurifc. Holland. part r. vol. z. eonftl. 100. poft ahos citatos. SicJt nec dividi iri Hollandia poffunt feudaju- rifdidionem adjun£tam habenria, nffi ipforum HoHandisc Ordinum confenfus accedat, prsemifsa plcna caufe cognkione, & auditis illis, quorum fntercft. Plactt. Ordimtm Boll.q. Decembrts 1660. Vol. 2. Placitorum pag. 6oz. in fine & 602. Ne dicam, npfe fcuda Hollandica, bereditana dida, fi ea lege conccffa fuerint, ne aliena- tio eorum ullomodo procedat, ne exconfenfu quidem domini direai alicnari poffe , quippe quo ipfo id cfftftum videtur, ut primogenito in famiha, tanquam fucceffori feudali, confu- latur, ne ultimi poffefforis faf > vel voluntate ipfi depereat fucccffionis fpes. Notabele pomten tan leenen artic. 25. Rcfponfa Jurifc. Holl. part 1. confil. 52. Sed & , fi alienationis pro- hibitae conditio appofita non fit, adeoque ex jure jam recepto fine domini directt voluntate alicnatio procedat, tamen ex fundis hujufce- modi feudalibus cefpites effodi aut terram fidi- lem, aliaquehaudrenafcentia, permiffum non eft-'co quod fic aut perit fundus feudalis aut dcterior cfficitur, atque ita domino diredum di- mtnuitur aut intervertitur dominium; quod non efficitur per alienationem utilis dominu, fundo cseteroquin in fuo ftatu manente: in quamfen- tentiam etiam fepe judicatum rcfert Leeuwen fenf. for. part. 1. Ubr. 2. cap. 21. num. 17. Et quamvis feuda bereditaria dida , fine domini confenfu in dotem dari poffe, indubium fit, paftaque de his antcnuptialia concepta effeaum Jbrtirfedebeant, non tamen fine domini direai conflrmatione, vivo vafallo impetrata, firmi- tatem habebunt , quoties iis difponitur, ad quem foluto matrimonio feuda vel ratione uti- lisdominii vel ratione ufusfrudhw perventura pnt, quia tunc ad alienationcra uhima voto |
|||||||||
|
DlGRESSIC
accori & reo petenti indulgere folet» falvoter-
tii cujufcunque & fuo jure. Neoftadius defeu- dis cap. ult. num. i. z. 3. HugoGrotius ma- tiud. ad jurifprud. Holl. libr. 2. cap. 41. num. 64. 6j> & num. 76. 77. Nequetantum mu- tato vafallo, fed & mutato domino dirccto per niortalitatem aut aliter, inveftituras renovatio facienda eft. i. libr. 2. feud. 0. 24. in pr. & tit. 40. Ut tamen hodie illud interfit, quod> domino moriente, fiiie laudimiis, Sc ad iplius novi domini directi petitionem, renovatio fiat; vafallo vero mutato, cum laudimiis, & adip- fius vafalH novi poftulationem. Htigo Grotius manud. ad jurifprud. Holl. libr. Zicap.4i.num. 67. 68. Leeuvven cenf. for. part. 1. libr. z. cap. 21. num. 2. 3. 09. Si plurcs unius vafalli fucceffores fint,
iinguli renovationem inveftituras petcre, ac fi- delitatis jusjurandum pro fua feudi parte, quam tenent, prsftare debent, five feudum habeant jam divifum, fiveadhuc illudcommuniteracpro indivifo poffideanr, fi modo feudi partes adeos pertineant: nam fi inter coheredes feudalcs id adum fit, ut unus totum feudum habeat, ca> tcri certa pecunise quantitate certifve rebus aliis contenti fint, per eum folum, qui feudum ita tcnet, renovatio pctenda & fidelitas prsftanda foret. libr. 2. feudor. tit. z6. §. 4. verf. omnes fdii & tit. 55. §• firmiter 1. in fme. non ob- ftante textu in libr. 2, feudor. tk. 77. in quo dicitur , cum pltires fratres vafalli paternttm ha- bent benefuium, donec illud indivifum poffideantt unam fdelitatem & unttm fervitium domino fieri debere; ft vero partitum fuerit, quot partes, tot fore fidelitates. Refpondendum enim, fi feu- dum adhucindivifumfuerit, plures quidem effe fidclitates a pluribus unius vafalli fuccefToribus praftitas, fi confideremus perfonas, quippe qux omnes & finguk fidelitatem facere obftricfte funt. d. libr. 2. tit. z6. §. 4. verf. omnes filii. & d. tit. 55. §. 1, fed quia feudum ante divi- fionem feu partitionem adhuc unum eft, etiam refte diftum fuit, ratione unius feudi unam ficri fidelitatem, fic ut unitas fidelitatis non ex numero pcrfonarum, fed ex feudi unitate a?fti- rnetur, eoque modo iniquum foret, pro uno feudo plures ficri fidelitates, juxta d. libr. 2. tit. 77. At.fi divifum jam fuerit feudum, pars uftaquseque non manet comprehenfa fub. toto fuo, fed feparata eft, ac per fe totum ali- quod pcculiare conftituk, adeoque propterdi- vifionem inter plures vafallos fa&am finguli to- tum poflidere feudum, & in folidum vafalli effe, intelliguntur: quo ipfo verum eft, plures effe fidelitates, quia non modo plures vafalli, fed & plura fcuda funt : prout id prolixe tuetur Vultcjus de fcudis libr. 1. cap. 7, num. 138. 130. 100. Hollandise tamen noftrse moribus id
obtinet, ut, fi vafallus, impetrata teftandive- nia, plures filios in allodialibus fimul & fcu- - , < |
||||||
|
DEFEUDIS» 6%?
dalibus heredes inftituerk, ob incertitudinem,
cui ex divifione aut pro qua parte feudum ob- venturum fit, filius natu maximus interim ad evitandas pcenas in fuum & reliquorum fratrum ac fcrorum ufum invcftituram renovari petat; & fi deinceps feudum illud in familia ercifcun- da uni cefferit, iterum ille nomine fuo proprio inveftiturae renovationem impetrct; ufque ad- eo, ut id ipfi quoque natu maximo, jam om- nium nomine inveftito, incumbat, ubi feudum ipfi adjudicatum fuit. Idemque eft , fi tutor nomine plurium pupillorum in feudo inftituto- rum inveftitus fuerit. Notabcle pointen van lee- nen , artic. 14. Refcriptum Cark fettdalu Hol- landidt, art. 7. feu in fine , po(l notabele poimen van leenen pag. mihi 8. Scd &, fi vafallus ob- seratus fine herede moriatur , & ob id curator bonis conftitutus fuerit, eum quoque heredi- tatis obseratse nomine invcftituram petere ad cvi- tandas negligentise pcenas ncceffe eft: &, fi po- ftea in ufum creditorum diftradio feudi fiat, emtoris iterum eft , invcftituram fibi nomine fuo impetrare. Diverfumeft, fi adhucviven- tis fed latitantis debitoris bonis curator datus effet: tunc enim nullam curator ipfe inveftitu- ram defiderat, fed is demum, in quem ex ven- ditione feudum translatum eft. Notabele poin- ten van leenen art. 27. 28. d. Zefcriptum cmm feudalis artic. 7. Ant. Matthaeus de auciion. libr. 1. cap. 7. num. 17. in med. ubi & co inclinat, curatorem ipfum prius inveftiendum efle, fi bo- nis per debitorem jam ceffis datus fit , quafi ceflio illa jus omne dcbitori abftulerit , & in creditores tranfmiferit, & ita perfona vafalli mu- tata intelligi debeat, pcrinde ac fi mortuus effct. 1 o 1. Obfcrvandum infuper, fecundum Hol- iandiaj confuetudines , quibus individua feu-> dorum natura eft , fa&a intcr plures feudi di- vifione , fecundum ea , qux in materia col- lationis alibique didafunt, fingulos non mo- do renovationem inveftitura» petere debcrc, fed & amplius integra fingulos laudimia domi- no ac curialia praftare obftridos cffe; eo exce- pto, quod tempore primse divifionis non mul- tiplicata, fedtantum fimplicia laudimia, exfol- vi debent. Neoftadius de feudis cap. ult. num, 28. & feqq. Hugo GrotiusfM<*n«rf. ad jurifprud. Holi. libr. z. cap. qi.num. 76. Notabelepoin- ten van Uenen art. 2. & 6. Refponfa Jurifc. Holl. part. 5. confil. 27. Aliter, quam in illis locis obtinet, in quibus feuda fuapte natura ha- bentur dividua , quippe quo cafu finguli, qui- bus partes cedunt , pro rata tantum laudjmia conferunt; uti id etiam de Falcoburgenfibus a- liifque nonnullis feudis Ordinum Generalium jurifdiciioni fubjecliis cautum eft in placito Or- dinum Generalium 23. Januarii 1669.V0I. i.pla* cit.HoU. pag. 605. Plane,faftafeudorumindi- viduorum divifione, & ita inducla renovationis per fingulos pctendas & laudimii per fingulos in folidum folvendi neceflitate , nihil impedit, Oooq ?. ^ucn |
||||||
|
Lib.XXXVIII.
|
|||||||||
|
6$%
|
|||||||||
|
manuduft.adJMifprud, Holl.libr, 2. tap. qi.num,
67. 68. 104. Quid jnris fit circa petendam invefti-
tura renovatloncm, ubi Collcgia, Gorpora, Ec- clefiV, rcs jure feuditencnt, jam fupraexpo- fitum , num.zt. Si vafallusimpubes fit, jure quidem feudali. donec pubes faclus fuerit, im- pune negligit Mnc rcnovationis petitionem, ctiamfi tutorem habeat., fic ut nec ipfe , nec alius pro ipfo, eandem impctrarc teneatur, licet id poffit, fi velit. libr. 2. feudor. tit. 26. §.4, in fine & §. 5. Minori, fcdpuberi, tempora renovationis pctendse currunt ipfo jure; fed es capite minorennitatis in intcgrum reftitutio ei facile indulgetur: de quibus latius Vukcjus de fetidii libr. 1. cap. 7, num. 105.^ feqq. vcrum cx moribus hodiernis alium pupilli vel minoris no- mine renovationem petere, receptum eft. Noia- bele pointen van leenenartic. iSJnfine. Quod fi vafallus 5 qui feudi partcm alicnaverat cum pado de rctrovendcndo, dcinde rurfus illud redimat, non eft ei neceffe, ut partis redemra intuitu re- novationem inveftitur« impetrct, fcd fufficit in- veftltura illa, quse ipfi de toto feudo ab initio fada fuit. Notabele pointenvanleenen art. 11. 105. Pctenda renovatio intra tempus jure
feudali aut curis cujusque confuctudine prarfi- nitum. Anni quidem ik. diei mcntio eft iniibrt 2, fettdor, tit, 24. in pr. Anni & menfis in libr. 1. feudor, tit. 22. ubi pro menfd dcbere^ifW legij nonnulH putant •, nifi forte redius dixe- ris , ex juris quidem rigore annum tantum ac diem datum fuiffe, fed fi quis intra menfcm ab anno lapfo vcniat, ex squitate temporis cxigui moram non debuiife ad animum revocari. Qiiic- - quid fit , apud nos intra annum & dicm j id cft » intra annum & fcx feptimanas poft appre- henfam vacuam feudi poffeffionem, renovatio- nem peti oportere, autor*eft Neoftadius^/ea- dis cap. ult, nttm. 4. 5. uti aliblaliaplacuerunt tempora , in mukis locis quadraginta dierum, fi fidcs Gudelino de feudk part. 3. cap. 6, num. 1. quibus confequens eft , tempus hoc ignoranti haud currere , five poffefforem ulti- mum, cui fuccedcre debebat , mortuum efle ignoraverit, five rem ipfam ignoraverit feuda- km effe, fi modo fupinus atque affedatus er- ror non fit, convenientergenefalibusjurisfun- damentis. arg. libr. 2. feudor, tit. 97. '& libr. 1. tit. 22. Zoefius de feudis cap. 12. num. 7. Andr. Gayl libr. z, obferv. 48. nwn. 8. Myn- fingerus cent, 5. obferv. 9. num. 5. & feqq, Adde Vukejum defeudis libr.x.cap. 7.num. 111, & feqq. Quamvis autem tempus hoc a jure vel confuetudine prsefcriptum exprcfsa inter do- minum & vafallum convcntione 3 vel pacl:o pri- mae feudi conftkutioni adjeclo, prorogari vel ardari poffit; invito tamcn vafallo illud a folo domino dire&o coarftari minuique iniquum es- fet; cum tantl temporis dilatio in utilkatem va- falli introdufta fit, nec jus tale quaefitum ei unius
|
|||||||||
|
quominus partium fic feparatamm confolidatio
rurfus fiat,' & in unius feudi formam partcs
iterum redigantur, ac per eam multiplicatio re-
novationis & laudimiomm, etiam ignorante &
invito domino dire&o , aboleatur , atque*ita
deinceps fimplicia tantura laudimia & curialia
confolidati feudi nominc perfolvantur. Eoque
facit, quod & reditus annuus feudo impofitus
feudalls efficitur, ac ejus nominc aeque, ac feu-
di ipfius intuitu, renovatio inveftituras fepara-
ta petenda ac laudimia praftandafunt, juxtaea,
quxfupra num. 24, di£tafunt: nequetamendu-
bium , quin & invito domino directo reditus
ille lui poffit, Hcet hqc ipfo duplicatorum lau-
dimiorum jus domiho dlre&o intercidere ncceffe
fit. Neoftadius de fetidu cap. ult. rtam. 3 3. Re-
fponfa Jurifc. Holl. part. ?. confil. 24. & con-
fil. 2 7. in pr. Licet Autor Notabiiium feudi velit,
nonaliterper confolidationem poftea rurfus fc-
cutam celTare mukiplicatam ad laudimia obliga-
tionem, quam fi id ipfum tempore divifionis
nominatim conventlone, inftrumentodivifionis
inferta, comprehenfum fit. Notabele pointenvan
leenen artic. 6. in fine. Et In Zelandia confoli-
flatio feudorum diviforum non nifi fub laudi-
miorum dupHcatorum praeftatione permitti fo-
Jeat. Placito Ordinum Zelandia 21.Otiobr. ICT5 3.
art. 6.vol. l.placit.Holl.pag. 1457»
1 o 2. Quod fi primogenkus, cui fcudum ju-
re fucccffionis delatum erat, illud haud admit- tat, fed relinquat fccundo genito, duplicata in- veftkura: renovatio cum duplicata laudimiorurn prseftatione intcrvenire debet. Neoftadius defeu- dii cap. ult. num. 11. Hugo Grotius manud. ad jurifprud, HoU. libr. 2. cap. 41. num. 78. Notabele pointen vanleenenartic. 3, quin&qua- dragefima pretii fifco pendenda , pcrinde ac fi ptimogenkus feudum jam acquifitum venditio- nis titulo in fecundo gcnitum tranftuliffet: nifi feuditm novum fit , cujus nomine primogeni- tus fucccdcns cseteris fratribus ad pretii collatio- ncm obligatur, tunc enim, fucceflbrc fcudali nolente uti jure /uo, per curiam feudalcm fc- cundo genitus, absque ulla quadragefimse prae- ftatione inveftiri poteft. Vlacito Ordinum Hollan- dfa 8. Aprilis 1669. vol. 3. placit. Holl. pag. io}. Di&a ha&enus de pluribus unius va-
falli fuccefforibus ad plures unius dpmini dlrcfti lleredcstransferenda non funt: fed, quotquot illi fuerint, una tantum invcftitur» renovatio peten- da cft , omnium nomine facienda per eum j cui Id reliqui demandare voluerint, aut, iis indc- mandando hoc negotio ceffantibus , per eum, quem ex iis ad i'd vafallus adivcrit ; quo- ifiam fecundum jus feudi non debet quisduas fidelitates proeodem feudo facere. libr. 2. feu- dor. tit. 102, Ethoc eft, quodin li&r. %,feud. tit. 55. §. firmiten.in fine, Feudiftam vellepu- to, cum ait, vafdlum pro uno feudo plures do- fninos habert non compelhndum. Hugo Grotius |
|||||||||
|
DE FEUDJS, 6f$
veniatur tenorc prima? inveftitura?, ■generulem
curie reudalis cujufque confuetudinem fcqui oportet. Rodenburch de jure conjugum tracl. pradimin, de fiatutor. diverftt, tit. z.cap.^.aum. «/r, infine. quse in Hollandia talis eft, ut fcu- dum magnum aut mediura per renovationem accipiatur, praeftitis Iaudimiorum nomine decem florenis» parvum vero pra-ftita unius annipcn- fione: magnumque intelligatur fccundum jam fupra tradita, quod vel jurifdictioncm habct.,■■, vel quotannis plus, quamtrcccntorumflorenO'- rura utilitatem adfertj medium, quod minus quam trecentorum, plus veroquam decemflo- renorum commodum habet; parvum ex quo in- fra deccm florenorum quantitatem in anno le^ digitur. Hugo Grotius manud. ad jurifprud, Holl. libr, 2. cap. 41. num. 70. & feqq. Nco- ftadius de feudis Holland. cap.ult.num. 12.13. 18. 10. 20. Curialia vero, fcu curise jura graviora funt, dumpro magno dcbentur floreni vigintiduo cum fturero, pro mcdio flpreni de- cem, pro parvo quinque > dummodo memineri- mus, quantum ad curialia feudum pro magno haberi, fi jurifdidionemadjunciamhabeat, vel. annuam triginta (non trecentorum ut in laudi- miis) florenorum utilitatem; pro medio fi mi- nus quam triginta , fed amplius quam dccem florenorum proventum ferat, pro minimo, fi minus quam decem. Ncoftadius d. cap. ult. num. 14. & feqq. Leeuwen cenf for.part. 1. libr. 2. cap. 21. num. n. Petru$ Bort de fett- dis Holl. part, 2. cap. 6. pag. 25. Si tamen tc- nor primae inveftkura: diclet , pro renovatione cjus reditum unius anni pra:ftandum elTc , non poteft illa objiigatio rcdimi deccm florenorum praeflatione, quafi feudi magni oneremaximo; coquodifla dccem florenorum obligatio infub- fidium dcmum locum fibi vindicat, cum nihil tenore primse inveftitura» de laudimio cautum apparet. Neoftadius de feudis cap. ult, num, 20. 21. Notabele pointen van leenen art, 1, Ncc dubitandum , quin, ubi unius anni fru- dtus laudimii nomine prxftandus eft , ftriflse interpretationis illa fruduum perceptio fit, fic ut neque inxdificatorum neque melioratlo- num aliarum fru£tus domino pcndi debeant, fed tantum ipfius feudi, uti illud datum fuit, cum insedificata & meliorationcs, opera fumtu- que vafalli faclse, feudales non fint. arg. libr. 2. feudor. tit. 8. §. e contrario 1. & tit, 28, verf. ft vafallus. Leeuwen cenf.for.part. t.libr. 2. cap. ii. num. 8. ut tamen confideranda fit rnerces annua, quanti prsedium fcudale elocari vulgo poflct, licct forte propter adjecta loca- tioni pac1:a meliorationis, aut ob aliam caufam, minoris locatum fit. Notabele pointen van leenen artic. 20» 107. Quod fi fcudi proprietas alteri, alteri
ufusfruclus, prsefuppofita dilponendi Jicentia,
\ per vafallum relinquatur , is , cui proprietas
] feu utile feudi dominium cedit, folus invefti-
Oooo j tura
|
|||||
|
. DlGRESSlO
unius domini fa&o tolli debeat.. arg. /. fi fenon
4, §. ftquis condemnatus 5. ff. de re judicata, Zoefius d. cap. 12. num. 7. Vultejus de feu- dis libr. 1. cap. 7. num. 10%. 103. Rofenthal 4e feudiscap. 6. concluf.57. num. 5, Rittershu- fius de feudis libr. 1. cap. p.num. 13. Sipri- mus feudifucceflbr intra tempus ajure velcon- ventione definitum moriatur , nondum pctita hac inveftiturse renovatione , tunc fucceflbri fecundo non imputatur illud tempus, quod de- funfto currere ccepit, fed intcgri anni & diei tempus habet. Mynfingerus d. cent. j. obferv, 9. num. 6. Chriftineus ad Mechlinienf. tit. 10. art. 1. num. 26. Si tamen primus feudi fuc- ceflor demum poft lapfum anni & diei fato fun- <Sus fit , & rcnovationem petere neglexerit, fucceflbr fecundus apud nos & defuntSi & fuo nomine renovationem inveftiturx petercdebet, ac generaliter toties, quoties per plures prade- ceflores renovatio inveftiturse obtenta non fuit, adeo ut fuo quidem nomine tantum fimplicia (fi nempe mature vigilaverit)dcfuncT:i verone- ^ligentis nomine duplicata laudimia folvere ob- ftrictus fit; prout id exemplo demonftrat Neo- ftadius de feudis cap. ult. num. 10. 106. Cum autem aliquoties laudimiorum
mentio fa&a fit, fciendum, fcripto quidem ju- ie fendaliea fuifle incognita, neque quicquam 5n recognitionem dominii dirc&i per vafallos, Inveftituram primam aut rcnovationem in- veftiturse obtinentes, pendendum fuifle : fed inoribus demum pofterioribus id in plerifque xegionibus invaluifle, ut non modo laudimia, Jleergewaden belgice di<5ta, domino prasftentur, fed & curialia (bofrecbten ) miniftris cjus invc- fUturae vel renovationi vacantibus; co cxcepto, craod apud nps pro prima inveftitura non prse- flantur laudimia , ubi vafallus proprium allo- dium convertit in feudum, fcd tantum., fi rem apfius domini directi in feudum accipiat. Nco- jftadius de feudis cap. ult, num. 23. .24, Nota- iele pointen van leenen artic. q. De caetcro cir- ca laudimia in invcftituras renovatione id ob- fervandum, quod tcnore primse inveftitura* com- prchenfum eft , five par, chirothecarum , five canis unus aut par canum venaticorum , five certse quantitatis nummus vctuftus , five aliud craalecunque , ut tarnen nunc non ipfa vetus pecunia, aut ipfs res tales, fed earum prctium yraqftari in Hollandia foleat, fccundum aftima- tionem, dc magnaferiererum, inveftituris an- tiquis contentarum, cxhibitam a Neoftadio de feudis Holland. cap. ult. num. 2i.&Simonevan Leeuwen cenf. for. pan. 1. libr. 2. cap. zi. wum,6. 7. Si laudimiorum obligatio alterna- tiva fit, vcluti, ut vafallus aut par chirotheca- jrjum aut canem venaticum praftet, in arbitrio vafalli eft, quid dare velit, convenienter vul- gatis juris regulis de alternativorum'obligatione. jslotabele pointen van leenen artic. 4. Sed fi ni- hU ccrti de laudirniorum quantitate cauturnin^ |
|||||
|
h i b. XXXVIII.
|
|||||||||||||||||||||
|
66o
|
|||||||||||||||||||||
|
/it>*. 2. /tfflflitf.
|
|||||||||||||||||||||
|
turz renovationempetere,& laudimiaatquecu- t
|
|||||||||||||||||||||
|
t
|
rialia intra tempus ordinanum folvere obitnctus
eft, licet necdum propter ufusfruaus duratio- ncm ullum ex tali fcudo emolumcntum capiat. mtabele pointen van leenen artic. 7. infme Chas- faneus ad mfuetud. Burgundm rubr. }.§. uad verba, propter debitum. num. 5. verf. fed qms te- ncatur. Fruauarium fane ex eo folo, quod ufusfruaus ei in feudo conftituitur, neque re- novationcm inveftiturae petere, nequc laudirnia domino aut curialia folvere, expeditum eft; cum talis pro vafallo non habeatur : ficut nec is , cui doarium ex feudo affignatum eft: fed fufficit , quod tales ufusfruaus aut doaru conftituti confirmationem fimpliccm a domi- no petant, folutis tantum confirmationis juri- bus- nifi quis refervato fibi ufufruau, nudara milis dominii proprietatem in tertium trans- ferret: quippc quo cafu tertius quidem lnveiti- turae renovationem petere debet, fed alienans ufusfruaus retenti nomine neque confirmatio- nem petere ncque confirmationis jUra prseftare tenetur. Notabele pointen van leenen art. 7. 8. Si ufusfruaus aut doarium in pluribus unius curiae feudis conftituatur, una confirmatio & coufirmationis unius honorarium fufficiens eft. Notabele pointen van leenen artic. 13. Sic quo- que laudimia non folvuntur, fed tantum curia- lia, fi feudi divifio fiat, vel feudo reditus an- nuusimponatur, qui feudalis efficitur, eoquod tali reditus impofitione quaedam quafi divifio feudi fit. Notabele pointen van leenen artic. 2. Inter renovationcm vero inveftituras & nudam aaus alicujus confirmationem non modo illud intereft, quod in confirmatione nullum domi- |
tit.
|
8. verf. tet autem. junfi.
|
I 1. §. 1. ff. fi
|
|||||||||||||||||
|
ager veclig. id eft empiyt. pet. prout hsc latius
tradit Gudelinus defeudis part. 4. cap. 1. Zoe- fius de feudiscap. 14. num. \.& feqq. Ritters- huilus de feudis libr. 2. cap. z. num. t. &feqq. Itaviciffim dominum, tanquam fuperiorem ag- nofcere tenetur, eique militiam, fervitia , or- ficia, & obfequia praeftare, quas in inveftitura- tenore expreffa {unt; aut alioquin talia, quss omni fendo tacite infunt, ratione & rcaS ac communi feudorum natura ita diaante: quod tamen ipfum non ita fpecifice determinari po- teft, nam , utFeudiftaait, quo modo' vafallus, quam humiliter, quam devote-, quam benigne) quam fideliter erga dominum fuum debeat fe ha- bere, potius ex naturalibus & bonis curiarum con- fuetudinibus poteft percipi, quam lege atit fcripta aliquo comprehendi. libr. 2. feudor. tit. 23. m med. Interim generaliter eo fere redir, ut om- nia teneatur in domini gratiam facere, epx ami- ci amicis libenter prsftareconfueverunt, evita- re veroomnia, quseamicitiasadverfantur: qua- lia fere expreffa in formulis jurisjurandi per va- fallos prseftandi, ac relata ad incolume, tutum, honeftumy utile, facile, poffibile, confiliumi & auxilium, paucis expofita funt in libr. i.feudor. tit. 6. 7. Unde defcendit obligatio vafalli ad redimendum dominum ab hofte captum, fi pos- fit. libr. z. feud- tit. 24, §. 2. verf. item fi de- lator. ad eundem alendum inegeftate conftku- tum, exemplo liberti; cum a?quum non fit, v't- dere egentem, quem prius habuifti in conjngem, id eft, in dominum tibi ex conceilione feudi conjunaum & amicum. libr. z. feudor. tit. 58. in pr. arg. /. f\ quis a liberis 5. §. folent 18. Jf. |
|||||||||||||||||||||
|
renovatione •, fed&, quod in renovatione Pares
curix adhibendi. funt, quorum tamen adhib;- tio in nuda confirmatione alicujus aaus nece fario non eft; utcunque eosadhibericonfultius fit. Notabele pointen d. artic. 13. 108. Sive autem per primam inveftituram
fcudumconceffum, five per contingentem mo-
dis fupra recenfitis fucceffionem in locum va-
falli prioris, accedcnte inveftitura: renovarione,
acquifitum fuerit, procul dubio inter inveftien-
tem dominum direaum & vafallum inveftitum
mutuae oriunturadvariaobligationes. Vafallum
quod attinet, ficut utile dominium nancifcitur
non modo feudi primitus dati, fed & incre-
mentorum ejus, quoties incrementi jus domi-
no dircao fervatum non eft. Br. 1. feudor.
tit. 4. £. fi q«» de manfo $. & ob id percep-
tos inde fruaus fuos facit; ac ad exemplum
pleniffimi domini utilem rei vindicationem ,
aut» fi ab alio inquietetur, defenfionem habet,
aliaque omnia juris remedia, quibus domini
plctu rem fibi incolumem confervare folent,
five extraneus five dominus direaus nocere ve-
lit, aut feudum poffideat; adeo ut in concur-
ftt domini& vafalH, reniab extraneo vindican- !
|
de agnofr. &alend. Itberis. uti & adlcum juvan-
|
||||||||||||||||||||
|
um,liberandum, fi in vitse, fa-
mat, patrimonii, aut libertatis difcrimine ver- fetur. libr. 1. feudor. tit. 5. inpr. & tit. 17. & libr. 2. tit. 24. §. 2. & tit. 26*. §. 5. verf. licet. &tit. 28. verfu ad hoc. & rif.'3o. inftne. etiamfi per injuftum bellum a fe motum in ta!e periculumfe dederit prjecipitem: nametfivafal- Io impofitum nonfit, unacum domino perin- juftitiam alium offendere, defendere tamen eum , inde in periculo verfantem, obftriaus eft. libr. z. feudor.tit. 28. inpr. Sed & am- SHus cavendum vafallo , ne domino infidias
:ruat, aliudve quid indecenter in dominum machinetur; ne vim inferat domino aut loco in quo dominus eft; ne confpiret cum domini inimicis; ne ullp modo contumeliofus in do- minum aut contumax fit, nec famofam adver- fus eum aaionem inftituat, fed potius fanaam & honeftam femper cogitet domini perfonam (licet eum fine venia in jus vocarc poilit, ue diaum tit. de in jus vocando num. 11,) Noni etiam ulla permittat conniventia dominum b_* fendi, fedpotius, fi dominus offenfus ilt a va- falli filio, domcftico, fubvafallo, aliove, in quem
|
|||||||||||||||||||||
|
661
|
|||||||||
|
DlGRESSlO DE FEUDIS.
|
|||||||||
|
tunc enitn ukro ei adjutorium fnum debet prse-
bere. d. texiu, Ad tertium refponderi poceft, per ipfum vafallum regulariter militissac fervi- tiorum munia obcunda effe j eum eletSa vidca- tur peifonss induftria atque habilitas, quce m omnibus eadem non eft. /, inter arttfices 3 i.ff. de folutionibus. Unde & illi, qui perpetuo ad militiam atque fervitia inhabiles erant, a fcudi fucccffione exclufi fuerunt. Ubr. z. feudor. titk 3 6. Ut tamen fubftitutus admiffus fucrit, ubi vafallo vitium fuperveniebat militise prseftatio- nem impediens, vel pupillo per sstatem ad tem- pus fervire impedito fucceffio feudideferebatur* libr. z. tit. z6. §. 5. in pr, Quemadmodum& doininus fponte fuain vicariam poterat operam confentire,vafaIlo pro fe alium idoneum mittente fubftitutum domino acceptabilem. libr, z. fett- dor. tit. 55. §. firmiter. 1. aut ctiam loco per- fbnalis fervitii contcntus effe aliqua contributio- ne pecuniaria pro quantitate feudi, ut ex ca alan- tur & ftipendia recipiant a domino ad militiam confcripti; quales contributiones boftcuditu fue- runt appellatss ab hofte, quia ut plurimum eis locus erat, cum in hoftes eundum effet; quan- doque tamen & pacis tempore, cum non in ho- ftes, fed alias ob caufas, per dominum expe- ditio fufcipiebatur: & pro locorum atque tem- porum varietate varise fuerunt ? ut patet ex libr. z. tit. 40. verf. fimiliter. & ttt. 54. & tit. j j. §. firmiter 1. Etfivero olim in Hollandia, & vicinis regionibus, fcudis quoque obligatioad fervitia militiamque adjuncta fuerit, fecundutn ea, quse occurrunt in privilegio Maria Burgim- dic&y 14. Martii 1475. vol. z. placit. Holl. pag. 66<$. & apud Hug. Grotium manuduft. adju- rifprud. Holl, libr, 2. cap. qt.num. 56. 57, ta- men temporibus Caroli V. feuda magisallodiis hac in parte coeperunt exatquari, adco ut fer- vitia aut militia jam a longiilimo tempore non inveniantur vafallis feudorum intuitu indida fuis- fe» ac proinde, fi exprefsa Caroli V. conftitu- tione vafallos ab iilo fcrvitiorum onere ipfo ju- re liberatos haud fuiffe cum Grotio vclimus, ufu certe inveterato eos faltem jam immunes effe,negari haud poteft. Leeuwen cenf.for. part, 1, libr, z. cap. 20. num, 4, manente tamenjurandse fidelitatis more, fecundum formulam impres- fam in vol. 2. placit. Holl. pag. 2615. Q110 fit, ut tres quseftiones fuperiorcs, quse apud alios ufum habent, apud nos fcre fupervacuse videri poflint. 110. Viceverfa, utidominusexfeudocom-
moda habet, dum a vafallo fidelitatem, reve* rentiam, fervitia, confilium, auxilium, alia- que fuperius enumerata, ac propter dominium direcTum a fe retentum laudimia percipit» uti- leque dominium variis ex caufis ad eum rever- titurj ita quoque ad plurima vafallo obftricTus eft: nametfi reverentiam eihauddebeat, amo- rem tamen debet, quajem fereparentesliberis| patforii libertis praeftai;f folent» cujus yi neceiTe eft.
|
|||||||||
|
quem imperium habet, eundem eoerceat, &
in id annitatur, ut domino offenfo fatisfiat. Adhsec tle adulterium aut ftuprum committat, turpiterve Iudat cum uxore domini, ejufve fi- lia, nepte, nuru , aliave perfona poteftatiejus fubje&a vel domi ejus degentc. Denique ne dominO noceat £ lUt damnum ei inferat, fivc arcana ejus revekndo, five deferendo eum aut aecufando» five teftimonium ift eausacriminali ( fecus in civili) adverfus eum dicendo, nifi ma- jeftatis crimen fit. Quse omnia mox ex recen- iione caufarum, propter quas feudum amitti po- teft, evidentiora fient. lop. Servitiorum occafione tria hic prseci-
pue difcutienda occurrunt, cujus nempe fumtu vafallus fervitia militaria domino prseftare debeat? Et an ctiam ea fponte ac non rogatus offerre teneatur ? Denique an per fubftitutum fervlre vafallus poflit ? Primum quod fpectat, magis eft, ut propriis impenfis fervire dornino tenea- tur, fi modo feudi proventus talem fumtum fe- rant j alioquin potius fumtibus domini, prafer- tim, fi is extra territorium bella gerat. libr. z, feud. tit. 107, fic ut hic idem fere ftatuendum videatur, quod de operis liberti, proprio vel patroni fumtu prseftandis, alibifcripfi in tit.de cperis libertor. num. 1, in fwe. vel potius, ubi ufus tulerit, curise cujufque confuetudo atten- tius inquirenda. Confer Gudelinum de fcudis jart. 4. cap. 6. num, ult, Vultejum de feudis libr. 1. cap. 10. »«»».44. Rittershufium defeu* dis libr, 2, cap. 1. num. 33. 34. 35. Zoefium de feudis cap. 14. num. 41. Alterum quod at~ tinet, inter certi & incerti fervitii feuda diftin- guendum eft, Si enim certi fervitii feuda fint,qii3e fcilicet certum aliquod offlcium aut adminiftra- tionem habent, qualiafunt guardia*, gaftaldia*, advocatise, uti &c alia fpeciale nomen non ha- bentia, ad peculiare tamen fervitium, ftatis tem- poribus obeundum, ex tenore inveftitura* va- fallum devincientia, veluti ut diebus feftis uxo- rem domini ad templum comitetur s ( convenien- ter libro z. feudor. tit. z. §. ult. & tit. 51. in fne.) fervitia talia etiam fponte a vafallis non tequifxtis prseftanda funt. Sin feuda fint incer- ti fervitii, plerumque. non aliter a vafallis prse- ftanda videntur, quam fi ea dominus petierit, veluti ut vafallus domino juftitiam faciat, adeo*- que. vel vocatus ad curiam domini veniat juris dicundi causa, veldomino, de aliquo queren- ti, juftkiam adminiftret; quippe qui tunc feudo privandus dicitur, cum hsec facere recufaverit t qualis recufatio prsecedentem prsefupponere vi- detur requifitionem. Itbr. t. feud. tit. 24. §, 2. Verf.illud tamen. & verf. fednon efi^ tit. 37. in fine, atque ita alibi Feudifta fcripfit, vafaUum, Ucet domino fervitium non offerat, quantocun- que tempore fteterit, dummodo domino peten- ti fervire paratus fit, beneficium non amittere, lihr. z. feudor. tit. 2,6*. §. 5. verf. licet vafallus nifi fciat, domino magnum pcriculum imminere: |
|||||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
|||||||||
|
%6i
|
|||||||||
|
eft ut vafallum b periculis tueatur ac defen-
■iii in anguftiisacpaupertatefublevet, abom- ni tefione aut injuriaei inferenda abfttneat, & ecncraliter in his omnibus , in quibus vafallus ei officia prcftat, ipfe quoque fidch fuovicem rr-ddat. Br. z.feudor.tit.6.mpne, ufqueadco, ut, cum vafallusadomino jusjurandum calum- tfe nequeat cxigere , viciffim quoque domi- nus id non poffit a vafallo. Br. i. fmdor. tit. ,, &,h quibus i. Nonetiam diredum do- rninium fuum dominus invito vafallo in alittm transferre poteft, iiit inter plures illud dtvidcre. libr. z. feudor. tit. 55. $. fimiter. 1. tn fine. Totam tamen curiam videtur potutfle ahenare fine vafallorum voluntate, fi modo inzqualem velmajorem tranflatio ficret. Mr.2.f™d°r.tit. ,4 §. W eadem I. Cbnfer dc his aliifquc fi- miiibus domini erga vafallum officns Vultejum de feudis libr. 1. cap. 10.1wm.47. Gudchnum de feudis part. 4. cap. 8. num. 2. & feqq. us- autadtoem. Zocfium de feudis up. 14. ««w. 4< ^jfofa. Rittershufium defeudisItbr. z.cap. 1 Interim haud dubitandum , quin hodic, quo- rum moribus vafallus inconfulto domino uttle tooteft alienare dominium, victffim quoque do- nfinus finc vafalli atTenfu dircftum poffit in alios transferrc, notante td Zoefio de feudtsd. tap, 14. num. ult. Gudelino d. part. 4. cap.%. iri Variisporro modisfeudum acquifitum
amitti poteft, qui tamen ad duo fumma capita rcde reducuntur: etenim vel ita amittttur, ut omnino fcudum cifc dcfinat & in a lodiahum clalTem revertatur, vel ita, ut is quidem eo ex- cidat, qui illud poffidct, fed rcs fcudalts feudi naturam haud dcponat. Utrumqtte varns ex cau- fis contineit, & primo quidem ob mgratttudi- nem a vafallo in dominum commiflam, eam- que talem, quae gravior atque infignitior eft; qu« qualis fit a bono ac folcrte judtcesftima- ri dcbet, &in genere ab Oberto defimtum in- vcnimus, ex ii&tn caufis feudo vafalium pn- vandum effe, ex quibus juxta jus civile exhe- redationcs fieri, donationcs fimphces reyocan, matrimonia diffolvi poflunt, juxta novell. 115. tap. l. 4.1- ult- c* de revoc' doMt' ' conienitt
8 c de repudiis. noveU. 117. f#« 8- 9- «ti & cxaliis fimilibus aut gravioribus, dum novas
quotidie formas edere natura dcproperat, & mttl- tx indies emergunt faclorum fpecies, qus le- eum antiquarum definitionibus comprchente Son funt. libr. 2. feudor, tit 24. §. 2. m med. Quod quidem veriffimum, ft taics mgratttudinis caufae a vafallo fint commiflae, dum jam feudum habet, ac re ipsa vafallus cft : fed proptcr of- fenfionem, acquifitione feudi vetuftiorem, is,qut feudi fucceffionemfperat, feudo futuro privan- dus non eft , fecundum benigniorem Oberti atque Gerardi fententiam. Hbr. 2. feudor. Ytt. ti.%. quafttum 1. lieet alii contra fenferint, ut d. §. j > Feudifta notat. Plane, ft cum filius |
alli dominum offendiflet, pater cum volue-
ad dominum deducere, ut ei fatisfaciat, & us id cum contemtu recufet, mortuo patrc itm in fcudo non fuccedere, nifiprius fatis- erit domino, dcfinitum eft. libr. z.feud.tit. . $. alt. Petrus Bort de feudis Holl. part. 7. . 1. cap. 9. ntim. 24. & fe*[i pag. mibi^. t. Matthseus parcemia 8. num. 30. in med. d & fecundo tum demum hz juftse adimendi di caufse ccnfendaa funt, cum advcrftis ipfum minum direftum perpetrata: fuerint; at non ita per, fi quid hujusmodi in extraneum com- iflum fit. Qua ratione fuperius adnotatum m.6%. in fine. filium jufta de causa a patre exhe- datum nihflominus in patcrnum poflc fcudum cccdcrc: qui autcm feudum nccdum acquifi- m potcft adhuc acquirerc, huic jam acquifi- rctentio dcncgandanon eft. Vultcjus defett- is Ubr. 1. cap. n. num. iz. Neque tamen egandum, quin & ex variis caufis non in ip- mdominttm fed extraneum commiffis vafal- us feudo cadat ; cum a feudorum Intcr- retibus obfervatum fit , caufas amittendi feu- i veltales efle, quaz contradominum, velta- es , quz contra aliumfiunt: ac rttrfus eas, uje in dominum admiflje ademtionem pariunt > el committendo fieri vel omittendo. Quse ommittendo fiunt, generali felonU (cujusvo- abuli origo dubia ex lexicis peti poteft) ve- iunt appellatione. libr. 2. feudor. tit.z6. §.j, erf. domino & tit. 47. adeo iit felonia fit om- nis fraus & improbitas in dominttm admifla j & Hcet in latiore ac minus proprio fenfu etiant dominus in vafallum dicatur feloniam feciflc. d. libr. z. feudor. tit. 47. tamcn cum iri d. libr, z. feud. tit. 26. §. 5. verf. domino, Feudift» fcripferit, domino committente feloniam, ut ita dicam-, per quam vafallus amitteret feudum, ji eam committeret, aperte fatis hoc ipfo fignifi- cat, tale domini faftum in vafallum impropric feloniam effe. ^ ' . 112. In dominum ipfum multls fit modis,
puta, fi dominum fuum, cum quo ad pradium ivk, in acie pcriclitantem, non mortuum^ ne- que lethaliter vulneratum, dimiferit; fi fcicns, aliquem contra dominttm fuum aflultum, vel mortem, vel capionem, vel patrimonii gran- demjafturam moliri, dominum de eo, quam primum poteft, non certioraverit, fed dolovel negligentia celaverit: fi cucurbitaverit domi- num, idcft, cum uxore ejus concubuerit, vel concumbere fe exercuerk, vel turpiter cumea luferit, vel fili^e domini vel nurui, vel forori in domo adhuc manenti, quzincapillodicitur, fefe immtfcuerit: fi dominum fuum aflalierit, vel vicum vel caftrum in quo eft , fciens ibi cttm efle, per vim aggreflits fuerit, aut etiam ipfius domint caftrum, licct tunc dominus ibi non fuerit: fi impias manus in perfonam do- 1 mini ubicttnque ingefferit, vel alias graves vel ' inhoneftas injurias intulerit, vel mortiejusve- nend
|
||||||||
|
DlGEESSIC
neno vcl gladio vcl aliter infidiatus fuerit: fl
juftitiam domino facere noluerit: fi fcrvitium, propter qtiod feudnm datum erat, facererecu- faverit, cum potfct fcrvire: fi deiator domini fui extiterit, & per ftiam delationem fecerit, eum grave difpendium fufiinere: fi cognove- rit dominum incktfum, & eum, cumpotuerit, non liberaverit: fi credentiam,,id eft, arcana do- niini» ad domint damnum fcienter manifcfta- verit: fi, indicTa publica' expeditione -Romam, ad fufcipiendam imperii coronam, Regem, vel fub Rege dominum fuum, non adjuverit, aut eundo cum ipfo , aut pro quantitate feudi fti- pendia militix perfolvendo. Quse omnia enar- rata funt in libr. i. feudor. t'm f. & tit. 17. & tit. 2,1. & Hbr. 2. tit. 24. §. 2. & tit. 54.es>* tit. •$ 7. Iatiusquc tra&ata ac explicata videri pos- iltnt apud Rofenthal de feudis cap, ip, concluf. 16. & multis feqq. HenricumBocerum^w- dis amittendi feudi tratlatu 2, 3. 4. Vultejum de feudis libr. 1. cap n. Rittershufium defeu dis libr. 2. cap, 5. Zoefium de feudis cap. 16. Petrum Bort de feudis part. 7, tit, 1. cap. 8. & o. pag. 329 & feqq. 113. Adhaec jufta adimendi caufa eft, fi,
cum vafalli filius, aut domefticus, aut fubvafal- lus dominum offcndiffct, vafallus a domino re- quifitus non omni modo in idoperam det, ut offendens ad dominum accedat, eique fatisfaciat. libr. 2. feudor. tit, 5 5. §. 2. Uti &, fi vafal- lus feudum, vel feudi conditionem abneget fciens dolo malo, fic ut eo, quod abnegavit, privandus fit: ignoranti enim fubvenitur, uti & dubitanti, modo etiam refpondeat dubitan- tcr. libr. 2. feudor. tit. 26. $. vafallus 3. d^§. 5. verf vaftllus feudum. Sed & ob nonpeti- tam intra tempora pradSnita inveftiturse renova- tionern fcudo eum cadere placuit, nifi juftum im- pedimentum fubfit ex parte vafalli, veldomini, vel tertii, autalia caufa probabilis eiexcufatio- nem prabeat. libr. 1. feudor. tit. 22. libr. 2. feudor. tit, 24. in pr. & tit. 52. in fiue & tif. 97. atquc ita moribus hodiernis non adeo ri- gidc dominos diredos hocjure fuouti, fedne- gligentiam vel gratis, vel modica mul&a re- rnittere, facilrafque ea ratione admittere mora* purgationem ad impediendam feudi caducitatem, autor eft Vultejus de feudis libr. 1. cap. n, num. 24. 2 5. Et quamvis apud nos caducitatis pcena ex hac causa non In uniyerfum fit abo- lita, tamen non aliter impbni folet, quam fi manifcftus vafallt contemtus atque pervicacia appareat: alioquin duplicata laudimiorum pras- ftatione ncgligentia vafalli, vel etiam anteces- forum ejus, puniri folet. Hugo Grotius ma- twdittt, ad jurifprud, Holl. libr. 2. cap. 41. num. 66. 76". 77. Neoftadius defeudiscap ult. num. 7. & 10. 11. notabele pointen vanleenenartic. 17, Ant. Matthsus de auStion.libr. 2. cap. 4. num, 27, in fne. contemtus autem ille vafalli tunc apparere intelligitur, cum is folehniter cita- |
|||||||
|
l DE FEUDIS, 66$
tus.a dominoad jusjurandum fidelitatis praftan-
dum, feudumque ita fufcjpiendum, venireno- luerit. libr. 2. feudor. tit, 24. J. ejt & alia 1* Hugo Grotius manud. ad jurifprud. Holl. libr. 2. eap. 43. num. 6. eoque facit, quod &pla- •cito PhilippiHifp. Regis zo.Oftobr. 1580.W/. I. placit. HolLpag, 1445. & variis placitisOr-
dinum Hollandiae 15.^«/« 1592» 22. Decembr. i6"o$>. d. vol. 1. pag. 1448. 1452, i^.MartU 1672. 24. Sept, 1677. vol. 3. placit.Holl.pag. 6"o}. 604. vafalli Hollandici, qui fponte de- bucrant inveftituram pctcre, citati tamcn pu- blice fuerunt, ut renovationem invcftitur» fu- fcipiant, addita caducitatis comminatione. De- nique fi vafallus fine confcnfu domini dire&i feudum alienaverit, ( quod quibus modis flat, & ubi ac Cjuando prohibitum fit, fupra didum «a>«. 86.&feqq.) feudo privandus eft j eo quodfinc confenfti alienans videturhoc ipfo dominum con- temnere, fic ut ademtio ex ea causa videatur efle ukio qua?dam ac pcena contumeliar, domi- no illatse. libr, 2. feudor. tit. 24. in fme. fi mo- do vafallus alienans fciverit, rem , quam alie- nat, feudalem effe; cum in eo, quieamallo- dialem effe credidit, &itain fadoerravit, nul- lus concipi poflit domini contemtus aut ani- mus injuriandi. libr. 2. feudor. tit, 42. Nec excufabitur vafallus, fi poft alienationem faftam rurfus fcudum in fuamredcgeritpoteftatemj eo quod illud, ubi femel alienatum fuit, mox: apertum intelligitur, ad quemcunque defnceps pervenerit. libr. 2. feudor. tit.qq. inmed. Par- te feudi alienata, cum tantum partis illius intuitt» contemtus apparcat, folius etiam partis aliena- tae privatio locum habct, altcranonalienatapc- ncs vafallum jtue feudi remanente: eodem mo- do, quo vafallus plurcs ejufdem feudi intuittt dominos habcns, fi unum tantum offcnderit, cucurbitando vcl aliter, fola cadit parte perti- nente ad dominum illum, cui feloniam fecit. libr. 2. feudor. iit. 38. 114. Inter caufas, prppter quas fcudo ca-
dat vafallus, dum culpam non jn ipfum domi- num, fedinalioscommifit, numeratur parrici- dium, quo vafallus adfcendentes, vel defcendcn- tes, vel fratrem fuum, autfratris fuifiliumdo- lo malo occidit; non item, fi domini fui fratrem peremerit, nifi proditorie id feccrit. libr. 1», feudor. tit. pjn med. principii. juncl. libni. iit. 27. uti & immanis fsevitiaatque crudelitaa in fubjedosfeudalesexercita, fifemel, iterum, ac tertio moriitus a domino direfto, ut ab ea defifteret, nihilominus perrexerit* utpoft plu-" res alios tradit Vultcjus de feudis libr. 1. capi II. tium. 8d. quod tamen, quo modo exmo-
ribus hodiernis temperandum videatur, expofuf in tit. de jurisdiccione num. 55. ubi & ex Grd- tio atquc Chriftinco adnotavi, fccundum Hol- landia?, Brabantia», Flandriaeque mores prpptcr crimeri, quod non eft in dominum commiflum^ feuda non publicari, licet omnia reliqua dclin- Ppp^» quenti^'
|
|||||||
|
•
|
|||||||
|
XXVIIL
vcnire fecundum fcriptas Feudorurri confuettuU-
nes, five in dominum five in extraneum quid privatione dignum a vafallo commiifum fit, fine diftindione inter feudum paternum &nO~ vum, quafi infetta" radice arbor tota deinceps infccla prsefumi debeat» ac in liberis paterni, id eft, hereditarii criminis exempla metuenda fint. arg. /. quifque 5. §, flii 1. C. ad kg. Jul.ma~ jejlatis. I, quod fi mlit 31. §. qui mancipia 11. ff. de adilit: edifto. nifi ex fpeciali gratia id rurfus a domino Hberis vafalli dclinquentis datum fue- rit, confcntientibus agnatis ultimi poffefforis 3 ubi fcudum antiquum a dclinquente poffeffum fuit. libr. i. feudor. tit. 16. §. 5. verf.fi vafal- lus culpam. & libr. z.feudor. tit. 31. Exclu- fis itaque defcendentibus vafalli, non aliud fu- pereftj quam ut vel agnatis vel domino cedat 5 cu| confequens eft, ut, fi feudum fuerit novum, fem- per ad dominum dirednm reverti debeat; cum nullum agnatis competat in feuditm novum fuc- cedendi jus aut fpes , utpote inveftitura prima haud comprehenfis. Si'n antiquum, videndum, utrum in dominum, an in extraneum culpa, amiflione feudi coercenda, commiffi fit. Si enim in dominum, fiveimmediate, fivemedia- te, veluti ftupro uxori aut filije aut nurui aut forori domini illato, vcl etiam per alienatio- nem rei feudalisabfquedominiconfenfufa&m; juftum vifum fuit, feudum ad dominum, ex- clufis agnatis, reverti, uthanc faltem illatxin- jurise ultionem atque folatium dominus habeat. Si vero in extraneum, dum forte parricidium aut homicidium proditorie a vafallo perpetra- tum eft, ad agnatos vafalli, & quidem proxi- miores, exclufo domino, feudum pervenire pla- cuit. Ubr. 2. feudor. tit. 24. §. ult.fere circafi- nem. & libr. z. ttt. 37. Licet eriim alibifcrip- tum fit, feudum tunc ad agnatos pertinerc, qui quarto gradu fant, aut quarto gradu funt tji* moti ab eo qui id acquifwit. libr. z. feudor. tit, %6. §. 5. verf f\ vaftllus culpam. & tit. 31, tamen id, cum nulla fina nitatur ratione, proT bandum non videtur, licet diflentiat autor Re- fponfi in Confil. Holland. pari. 5. confil. 210. pag, 620. &PetrusBort de feudis Holl. part. 7. tit. 2. cap. 2. num. ?.& feqq. Nec ei, quod dixi, etiam propter alienationem fine domini confenfu factam feudum ad dominum reverti, exclufis liberisacagnatis, contrariatur Feudifta libr. i.feui, tit. 26. §. 5. verf. Titius fitios. ubi mortuo vafallo alienante agnatis tribuitur fcudi revocandi jus. Non enimillic affcritur, alie- nationem invito domino aut fine affenfu ejus faditam efle, adeoque textum illum commode explicueris de eo, qui ex voluntate domini ad alienationem proceflerat, atque ita nulla domi- num affeceratinjuria; fed cum agnatorum aflen- fus non fuiffetadhibitus, in eorum praejudicium rata manere non debebat alienatio, ideoque iis optimo jurejbidem afferitur feudi, ita perperam alienati, revocandi jus. arg, libr. 2. feudor.tit. |
||||||
|
66q L i b. X
quentis bona fifco vindicanda forent,fi modo
feudareSafint: heredkaria namque, quia in ple- rifque ad inftar allodialium habentur, cumcs- teris bonis publicari , & ratione utilis dominii flfco cedere, falvo domini dire&i jure, latius adftruit Petrus Bort de feudis Holland. part. 7. tit. 2. cap, 2. tium. 23, & feqq. pag. 340. & tium. 33* Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confil. 10. & alii citati a Simone van Leeu- wcn cenf for. part. 1, libr. 2. cap. z^.num. 4. in fne, De coetero etiam ipfo jure feudali fcrip- to non ob omne crimen vafaftus feudo cadebat, non ob adulterium in mulierem extraneam com- miffum, nec obfimplexhomicidium,nec ob per- jurium ex aha, quam feudali causa prseftitum. libr. z.feador. tit, 24. §. z.verf illudenim. 115. Quid, quod nec in ipfum dormnum
eommifla privationem feudi inducunt, fi non ab ipfo vafallo, fed a filio ejus aut domefticis perpetrata fint: fi modo vafallus pro virili in id operam dederit, ut per tales domino fatis- fiat, licet fatisfa&io per cos fecutanon fit, cum deli&a fuos tenere debeant autores, nec quis- quam alieni criminis fucceffor ad pcenas luen- das conftituendus fit. arg. Ubr. 2. feudor. itt. 55. §. infuper 2. jun#. I. crimen vel 26. ff.de p«nU. I. fancimus 2 2. C. eod. tit. Sic nec tu- toris faftum, aut ncgligentia, cfficere poteft, ut pnpillo vafallo feudum pereat, tum ex ratione fuperiorc, tum propter juris regulam, di&an- tem, neque in interdicYis neque in csteris cau- fis nocere pupillo oportere dolum tutoris, five folvendo fit tutor, five non. I. neque interdiclo iqS. ff. de reg. juris. eoquefacit l. poft legatum 5. §, axati 9. I. tutorem 22. in jine ff. de bis quibus ut indignis. Hugo Grotius manudutl. ad Jurifprud. Holl. libr. z.cap. 43. num. 12. Cir- ca feudum quoque uxorium, de quo fcilicet jpfa uxor folenniter inveftita fuit, fi quid ma- ritus admiferit in dominum, amifllone feudiin Vafallo puniendum, faftum mariti uxori noci- turum non eft , ut illa propterea feudo exci- deret , cum facinus mariti, qui neque vafal- lus neque ad fidelitatem devin&us eft, felonia non fit; etiam moribus noftris, quibus maxi- ma rriariti in uxorem & res ejus poteftas eft. Confer Chrift.a Rodenburch de jure conjugum tlt. 2. cap. 3. num. 14. 116". Quod fi vafallus annuam praeftationem
dominodire&o feudi nomine praeftare debeat, camquc toto triennio haud folverit, feudum non amittitj licet ita emphyteuta fuo excidat emphy- teufios jure, cumcaufailla nufpiam feudalijure fufhciensdeclarata inveniatur. Jul. Clarus §./*«- dtttn qu*ft, 51. Fachineus controverf libr, f. up. 87. 117. Ancipitis mterim difquifitionis eft, ad
quem feudum,quovafaUusobaliquod deli&um faftumve illicitum exutus eft, devolvatur. Qua in re primo quidem fciendumeft, nunquamil- !ud ad liberos feu. defcendentes talis vafalK de- |
||||||
|
DlGRESSlO DE FEUDTS.
|
|||||||||
|
66f
|
|||||||||
|
35). inpr. Vuhcjus defeudis libr. i. cap. i1. num.
158. Qyod ii fubinfeudatus fefc fubfeudoin- dignum rcddidcrit, dominum fupcriorcm dire- ctum offendendo, feudum non ad dominum Ia:fum, fed ad fubinfeudantem revcrti debet, ubi ille omni modo allaboravit, fed in vanum, ut domino fuperiori per fubinfeudatum fatisfiat. libr. 2. feudor. tit. 55. §. tttt. in med. Plane, fiPradatus ecclefije, qua? feudum habebat, fe- loniara commiferit, eo quidem vivente & be- neficium ecclefiafticum vel honorem tenente, addominum direciumfeudum, vel utilitasejus, pertinet; poft mortem vero Praelati ad fucceflo- rem ejus revertitur. libr. 2. feudor. tit, 40. in fine. Cujus dcfinitionis arquitatem ufque adeo nonnulli cenfucrunt commcndabilem> ut gcne- raliter de oirini fcudo omnifque conditionisva- fallo ftatuerint, felonia ab eo in dominum com- mifsa, feudum quidem ad dominum reverti, & commoda ejus ipii cedere,quamdiu vafallusof- fendens fuperftes cftj ateomortuo feudumillis ccdere oportere, five libcris delinquentis, five agnatisj quibus cefllflet, fi ad mortem ufque vafal- lusin obfequio& in dominum fidelitate perdu- raflet; fic futurum cxiftimantcs, utdominus fuffi- cientem injuriae fibi illatse ultjonem & quafi com- pcnfationem habeat 3 neque tamcn ullus infons ex alieno crimine pcenis fubjiciatur. Atque ita cx Gallorum moribus vafallum quidem ob fe- loniam emolumentis fcudi carcre, eo vero ex- tin&o ad fucceflores ejus feudales intacta om- ilia feudi jura revcrti, tcftatur Joh.Papon. libr. 8. tit. 3. arreft. 17. Charondas Itbr. z. refpon- for. cap. 16. Licct ex Hollandias moribus ad- huc illum juris feudalis fcripti rigorem obtinere, cpiod ncmpe ob fcloniam patris etiam defcen- dcntes cjus innocui a feudo excludcndi fint, tradat Petrus Bort de feudis lloll. part. 7. tit. 2. cap. 2. num. 31. & feqq.pag. 341. 118. An autem heresdomini controverfiam
vafallo de fclonia commifsa movere poffit, fi dominus ipfe non moverit? An econverfodo- minus fucceflbri fcudali ipfius vafalli ob defun- 6ti vafalli fcloniam feudum avocare poflit, fi eodem adhuc vivente feloniam ad animum haud revocaverit, dijudicandum ex iis, qua* de re- vocandis ob ingratitudinem donationibus tra- di folcnt. Confer Rofenthal de feudis cap. 10. concluf.40. Hug. Grotium manud. adjurifprud. holl. iibr. 2. cap. 43. num. 5. 6. PetrumBort de feudis Holl. part. 7, tit. 2, cap. 3. num. 17. & feqq. Et quid circa feudi fruftus obtineat, quid circa mcliorationes feudi , ubi feudum ob feloniam vafalli ad dominum reverti de- bct, videri poteft apud Vultejum de feudis libr. 1. cap. n. num. 248. & feqq, Zoe- fium de feudis cap. 16. num. 40. 41. & 65. Gudelinum de feudis part. 5. cap. 5, pra> cipuc Pctrum Bort de feudis part. 7. tit. t; cap. 3. & 4. Quod fi ante feloninm avafallo commiflam onera quaxlam pratfio feudali impofita |
|||||||||
|
fmt, fi quidem ex voluntate domirti directij
I feudum cum iftis oneribtis ad eum rcverri ju- ftumcft,- fin fineaiTenfuejus, Iibcrum ab one- ribus hifce dominoapertumcenferidebet} cum rcfoluto jure dantis etiam jus accipientis refolvi neccfle fit: nifi fint feuda talia, qua? moribus noftris fine domini confenfu, oppignorari pos- funt: quippe quo cafu magis eft, ut & cum illo oncre pignoris ad dominum rcdcant. Di- verfum eft in fervitutibus pradiofeudaliperva- fallum fine domini confenfu impofitis; quippe qua?, feudo commiflb ik ad dominum reverfb, ipfo jure cxtinguuntur. libr. 2. feudor. tit. 8. verf. reiautem. ConfcrHug. Grotium manud. ad jurifprud. HoU. libr. 2. cap. 41. num. 49. Fachincum controverf. libr. 7. cap. 56. Fredc- ric a Sande de feudis Gelru tracl. 1. tit. 1, cap. 5, num. 11, Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. voL 2. conftl, 10. Petrum Bort de feudis Holl. part. 7. tit. z.cap. 4. num. 24. pag. 348. iiq. Illud expeditum eft, dominum ob fe-
loniam vafalli non pofle privata autoritate va- fallum expellere, feudumque fibi occupare ; five ipfo jure feudo ceeiderit, five per fentcn- tiam judicis feudoprivandus fit; tum,quia ne- mo fibi jus dicere debet, nec fingulis conce- dcndum, quod per magiftratum fieri publice poteft, ne majoris tumultus oriatur occafio. /. »0» eft ftngulis i76. de verbor. ftgnif. I. quijuris- diaioni 10, ff.de jurifdia. tum, quia non ante quis feudo privandus eft, quam fi per quinque iummse atque integrae opinionis tcftcs felonia probata fuerit, libr. 2. feud. tit. 57. in fme. quali probatione impleta, fententiam, fi non condemnatoriam, at faltem declaratoriam, fequi necefle eft, pcr quam avocctur a. vafallo pofles- fio, intentata prius per dominum condictione fine causa, nifi vafallus jam ante fua fponte ces- ferit pofleflione. libr. 1, feudor. tit. 21, Ethoc eft, quod in d. tit. 21. in pr. fancitum dici- tur, nullum miittem ftne cognita culpk beneficium fuum amittere &c. Vultejus de feudis libr. 1. cap. 11. num. iop, & feqq. Hugo Grotius manud. ad jurifprttd. Holl. libr. 2. cap. qi.num. 5. Neoftadius de feudis cap. ult. num. 8. Ant. Matthaeus de auttion, libr. 2. cap. 4. num. 27. in fine. Petrus Bort de feudis Holl, part. 7. tit. z. cap, i.inpr.pag.mibiiqi. 120. Quemadmodum autctn vafallus per
fuam culpam fe feudo indignum reddens, utile feudi perdit dominium, ac vafallus efle definitj ita quoque dominus directus propter eafdem ft- re caufas, quafi propter quandam feloniam $ direfti dominii jure privatur, puta, fi vafallum in prselio deferuerit, fi eum opprcflerit» auc fciens prudens opprimi patiatur, cum impedire poffet, autuxorem ejus violaverit, aliaquecom- miferit talia, quae seque a domino m contem- tum & injuriam vafalli, ac a vafaJIo in domini contumeliam & lsefionem fieri poflunt; fic ut proprietas fcudi deinccps ad vafallum pertineat, Pppp Z CO
|
|||||||||
|
Lib. XXXVIII.
|
|||||||||||
|
666
|
|||||||||||
|
& hoc eft, quod ab Imperatore Frederico fan-
citum fuit, in irritum deduci alienationes illiciie faclas, nttllius temporis prsfcriptione impediente, &c. libr. 2. feudor. tit. 55. in med. principti. Refponfa Jurifc. Holl. part. 5. conftl. zio.cir- ca med. pag, 6zq.& feqq. Utriufque, tum tlo- mini tum vafalli, fa<5to feudum effe defink , ac fit allodium , primo quidem, fi feudum tenore prima: invcftkurss tantum ufque ad certum tem- poris fpatium conceflum fucrit, & tempus illud elapfum fit; cum ad tempus conccffa, eo pr«- terito, evanefcant. arg. Itbr. 1. feudor. tit. 2. Rktershufms de feudis libr. z. cap. 6. nmn. 7. prxcipne vero contraria convcntione eorum, ad quos dircclum & udle feudi dominium perti- net, fi modo nullius aixerius vertatur prxjudi-i cium, velutijfi feudi novi eonccffi intuitudo- minusincratiam vafalli iusfuumdirecliidominii remktat, & permittat vafallo rem illam in po- fterum habere tanquam propriam & allodialem. Si enim non novum fed vetus feudum efiet, non nifi ex confenfu agnatorum, qnibus illud jure fucceflionis acquiri poteft, illa feudi in al- lodium converfio fuftinenda foret, dum ipfis fine fadto fuo tolli non debet illa fucceflionis fpes, qua? ipfis ex pafto primi acquirentis & providentia qusefita fuit. Sed cum Hollandice ufu vafallus agnatis invitis omne poflit adimcre fucceffionis jus, tum per alienationcm intervi- vos, tum per tcftamentariam difpofitionem ex domini venia, fine ullo obftaculo impetranda, faftam, etiam agnatorum affenfus ad feudi int allodium commutationem necefianus non eft. Ut tamen pro tali juris dominici abolitione aera- rio feu Camerx rationum Hollandix pars tertia jufti pretii fundi feudalis inferri debeat. Notabele pointen V"n leenen in ultimo inftrmnento addite pag. mibi 22. 23. Petrus Bort de feudis Holl. part. 7. tit. 1. cap, 7. Qua ratione etiam pcr conftitutionem Caroli V. uti & per decretum Ordinum Generalium, integris regionibus hoc propter juftas caufas indukum fuit, ut feadalu ibidem fita in pofterum allodialium jure cenfc- rentur. Flacito Ordinum Generalium 16. %mtm- rii 1CT20. vol. z. placit. Holl.pag,zz2<$. Non tamen cenfcri debet res defiifle feudalis effe, nec dominium diredum extinclum , fi dominus direftus fimplicker permiferk in gratiam credi- torum, aut aliorum, rem feudalem alienari ut allodialem. Refponfa Jurifc. Holl. part. z. con~ fil. z6. iu ftne. 122. Cafus fortukus, quo res ex feudali al-
lodialis efficitur, tam ex parte vafalli quam do- mini dire<5ii intervenire poteft. Ex parte vafalli eft, fi moriatur nullis reliftis defccndentibu$ aut agnatis ex tenore primat inveftitura; jus fuc~* cedendi habentibus, nulloque de re fcudali con- dito teftamento, cafu quo id licet: tunc enim, exclufo fifco, utile dominium, ad inftar ufus- frudus cujusdam, cum dominio diredo, quafi cum proprietate confolidatur, & ad dominum, direftiim
|
|||||||||||
|
co quod m omnibus hifce, ad quas vafallus do-
mino devin<5tus eft, dominus quoque viccm fi- deli fuo reddere debct. Ubr. z. feudor. tit. 6. in pne. junct. libr. z.feudor. tit. 16. §. j.verf domino committente & tit. 47. Gudelinus de feudis part. 5. cap. 1. num. 6. Zoefius de fett- dis cap. 16. num. 26. Vukejus de feudis libr. 1. cap. 11. num. 105. 106. Rktershufius de
feudis libr. z. cap. 7. num. 1. z.&feqq. Hugo Grotius mamtd. ad jurtfprud. Eoll. Itbr. z, cap. ^,num. 8.9. Lceuwcn cenf.for.part. i.libr. 2. cap. 20. num, 5. Petrus Bort defeudis Holl.
part.j.tit. i.cap. 10. pag. 334. Refponfa Jurifc. Holl. part.z.conftl. 307. quaft. i, Et quamvis in domino dkecto locum non inveniat illa cau- fa, qua vafallus ob non petitam ac contumaci- ter fpretam inveftkurse renovationcm fcudo exui- tur, tamen ex paritate rationis dominus dkecfto dominio ipoHandus videtur, fi renovationem inveftkurae legitimo tempore petitam vafallo con- tumacker confecre rccufet. Alioquin, utifim- plex negligentia in non petita inveftiturse reno- vatione vaiallum non privat feudo fecundum ante dicta, fi contemtus defit, ita ncc fimplex di- latio & mora in ea concedenda. Rittershufius d. libr. z. cap. 7. num. z.inpr. Adde Refponfa Jurifc. Holl. part. 4. conftl. 172. inpr.ik.Mag- mm Vrivilegium Maria Burgundica 14. Martii 1475. yol. z. piacit. Holl. pag. 67z. fere in med. 121. Porro uti feudum ex felonix caufis fu-
pcrius recenfitis quandoque feudi naturam de- ponit, & allodium efle inclpit, quando fcili- cet non agnatis delinqucntis vafalli, fed domi- 110 directo acquirkur, vel dire&um dominium vafallo ob domini culpam adjicitur; ita pluri- bus infuper aliis modis contingere poteft, ut res ex feudali allodialis fiat, puta, vel fafto do- mini dke&i, vel fa&o vafalli, vel fado utrius- que, vel cafu fortuito. Domini dire<5ti fa&o, fi is per tempus ad prasfcriptionem requifitum bona fiide poffederit utile feudi dominium, adeo- que fic plenam detinendo feudi poffelTionem, ac fi res non feudalis fed allodialis effet, prae- fcriptione effeck utilis dominii cum dire&o con- folidationem. Fa&o vafalli, fi is domino di- re&o etiam invito , feudum novum refutaverit, fecundum ante tradita»«wi. 93. vel fiin poffes- fione feudi conftitutus, domino diredo, fer- vitiorum aut fidelkatis prseftationem exigenti, eandem recufaverit bona fide, dum fe plenum putabat effe dominum, & ex illo recufationis tempore triginta anni, ex prsfcripto juris fcu- «lalisprsterlapfifint. arg. libr.z. feudor. w. 24. $/4. in pr. junc~t. §. 3. 8clibr. z.tit 87. Con- fer llpfenthal de feudis cap. 6. concluf, 82. 83. Vukejum de feudis libr. 1» cap. 9. num. 19. Non kem, fi longiflimo tempore feudum pos- federit, cujus intuitu feloniam commiferat , quodque ex ea causa domino apertum, fcd a do- pino per negligentiam avocatum non fuerat; |
|||||||||||
|
667
|
||||||||||||
|
DlGRESSIO DE FEUDIS.
|
||||||||||||
|
referenda quoque egeftas domini direcli, quo-
ties ille feudum camerse autcavcnar, confiftens in annua quadam praftatione pecunisevelanno* nse, cx camera feu serario vel cavena" feu celhi promptuaria akcri conceffit, & fine culpa cjtis ita evacuata cavenaeft, ut nihil in ea invenia- tur, unde praftari promifla poffint; ut tamcn revivifcat praftationis neceffitas, ubi iterum de Camera vcl cavena dari poteft. libr. 2, feudor. tit. 58. in pr. Rittershufius de feudis libr. 2. cap, 6. num. 9, Quid de holtili occupatione, vel inundatione prsedii feudalis ftatuendum fit, cx iis colligi poteft, quse de amiffione emphy- teufios dicfa in tit. fi ager veclig. id eft empbyt. petat. num. 20. 21. & quse dicentur mtit.de acquir. rer. dominio. 124. De judiciis feudalibus&rcmediisjuris,
tum domino adverfus vafallum, tum vafallo ad- vcrfus dominum, tum utriqtie adverfus tertium, multa fubne&i poffent» fi non fub fuis titulis peculiaribus fatis in hoc ad Pande&as commen- tado fingula traciata effent. Sicut & de foro in negotiis fcudalibus competente plura dicerc necefk non eft,* cum de eo adum fit intit.de judiciis numt 131. 132. 133. Nec dubium, quin in controverfiis feudalibus aeque, ac ia aliis, probationes per inftrumenta vef per teftcs fiant, uti & per confeffionem adverfarii, aut jurisjurandi delationcm, Etfi verovariis inca- fibus a folo litigante jusjurandum legatur fuifle prseftkum, frequens tamcn fuit, illum, cui jurisjurandi prseftatio incumbebat , jurarc de fua causa una cum duodecim aliis, qui facra- mentales & juratorcs & conjuratorcs di6ti, cx quibus quandoque fex debebant effe parentes, id eft , agnati jurantis, & fex cxtranei, nequc hi tam de veritate fu&i, quod farpe non fatis no- verant, juratodeponebant, quam potius de cre- dulitate fua, deque opinione probitatis ac bonse fidei ejus , quocum jurabant, atque ita juri- jurando ipfius litigantis majorcmaddebantvelut autoritatem ac veritatis prcefumtionem. Ethoc eft, quod in jurefeudali dicitur, vafallo defen- ftonem dari cum duodecim facramentalibus. libr, 1. feudor, tit. 4. §. cum autem 2. quibusfimi- lia occurrunt in libr. 1. feudor. tit. 10, & tit. z6. §. 1. & tit. 28. & libr. 2. tit. 33. circa med. principii. Denique probationes feu pur- gationcs vulgares etiam in libris feudorumcom- probatse ex parte fuerunt, ut patet ex libu 2; feudor. tit. 27. S.firufticus 3. de quibus non* nulla adnotata in tit.de pnbationibus num.<$. : |
||||||||||||
|
dircftum redlt, fic ut ex eo temporc is plenam
in ca rc incipiat habere poteftatem. arg. libr.
i. feud. tit. 18. in fine. & libr. 2. feud. tit, 9.
in med. principii. Vukejus de feudis tibr. i.cap.
xi. num. 6. Zoefnis de fettdis cap, i&huiiH. 1.
Neoftadius de feudis cap. 5. num. 78. Ant.
Matthseus parcemia 8. num. tilt. Petrus Bort
de feudis Holl. part. 7. tit. 2. cap. 1, num. 6. &
feqq. pag. 336". atque etiam privata autoritate
vacans feudum occupare poflit, nifi illud de fa-
<5to ab alio detineatur. Hugo Grotius manuducl.
ad jurifpr. Holl.libr. 2. cap. 43. num. 3. Neo-
ftadius de feudis cap. ult. num. 9, Petrus Bort
de fettdis Holl. part. 7. tit. 2. cap. 1. num. 11.
12. pag. 337. Ex partc domini dire&i, ft is
moriatur nullis diredti dominii fucceflbribus rc-
litftis. Licet enim vulgo fifcus ob defectum
heredum in bona defuncfi allodialia fucccdat,
tanquam vacantia, tamen in feudalibus contra
fervatur ; quippe in quibus hoc quoque cafu ma-
gis proprietas fcu direcfoim dominium cumutili
confolidatur, adco ut » qui ante vafallus fuerat»
nunc talis effc definat, &rem, quarn anteajurc
feudi tenebat, nunc pleno dominii jure inci-
piat poffidere, quafi hsec tacita domini directi
feudum concedentis voluntas fuerit, quod fibi
quidcm dire&um maluerit fervare dominium,
* & in eo vafallo prseferri, fed tamen vafallum
illud habere maluerit, quam fifcum, fpe reti-
nendi fibi fuisque per mortem abfque fucceffo-
re fupervententem peremta, uti fere ratiocina-
tur fmpcrator in pr, lnftit. de donation. Vul-
tejus de feudis libr. 1. cap. 11. num. 6. 7. &
fm-
12,3. Prarterea fecundum jus feudale feudum
extinguebatur, fivafallusin Imperatorem, cui omnes fidelkatem facere debent, evecfus fuiflet* aut fakem alius feudi iftius vafallus conftitucn- dus erat, qui feudi nomine fidelitatem domino faceret. libr. 2. feudor, tit, 100. Uti&fido- minus directum fuum dominium in ecclcfiam contuliflet, nifi infeudatus illud per gratiam ec- clefise tanquam de novo recepiffet. libr. z.feu- dor. tit. 54. Denique rei feudalis interituto- tali perire- univerfum feudi jus, natura docet; cum illud feudi jus, ad inftar ufusfru&us ali- cujus, fit jus in corpore, quo fublato & ipfum tolli neccffe eft. arg. pr. Inftit. de ufufrucla. fi pars interient, in parte fuperftke adhuc jus feu- di falvum eft. arg. I. ft cui infula 53. f. deufu- fruStu. I. fundi 2.1. 9. /. 10. ff.quib.mod. ufusfr, ni uftis amitt. Ad hunc ycro feudi intcritum |
||||||||||||
|
LIBER
|
||||||||||||
|
pPPP 3
|
||||||||||||
|
LIBER TRIGESIMUS NONUS.
T ITV L V S I.
De operis novi nunciatione,
S U M M A R I A.
|
||||||||
|
1. Quibm in cafibm quu pojfit vel non pojfit optts
novum facere, quo alteri nocetur? 2. Quid fit operis novi nunciatio > Obquascau*
fasfiat? Quomodo fiat perpr&torem, & quid iunc prim praftare debeat nuncians > Quo modo per lapilli jaiium} Quo modoverbu? Quidin- ter hos modos interfit ratione retinend& poffes- fionis > Nunciatio novi operU ftpe unam tantum fpeciem denotat, qtta verbis fit. 3. Qui pcjfint nunciare nomine publico vel priva-
to? Vbi de pupillis, fuperficiariis, emphyteutU, creditoribm hypothecariis, bona fidei poffejfori- bus, tutoribm, procuratoribm, frutluariis, fer- vitutem realem habentibus. Quidjuris, /i plu- ribm noceatur epere novo ? 4. An & coloni Vel inquilini ? An fervi ? Quid
interfit inter interditlum de operis novi nuncia- tione, & quod vi aut clam ? An& quo modo focius focio, five in communi, five in proprio fundo quid novi faciat ? Quomodo moribus focio fuccurratur ? 5. Quibus nuncietur ? An, & quo modo pratori
ipfi aut alteri magiftratui} Quid juris, fiplu- res fint domini rei, in qud opus novum fit. An & nunciatio fiat meffem facientibus, arborem vel vineam putantibus> An & opus priftinum reficientibus, aut iis, qui opus )am perfecerunt. 6. Facienda nunciatioinreprafente. Quid,fiin
pluribm locis opm fiat ? Quid, fi partim jure, partim non jure? Confultum, temporenuncia- tionU modulos adhiberi , ut fciatur, quid poB exftruitum fit, Quo tempore pojfit fieri nun- ciatio} An & abfente domino operariis, fer- |p$&l^n| aturali ratione utl damnum a cor-
i 1^1111 i|Pore mo» *ta T100!112 a rebus fuis 1 ^lifcM ^Per fcgtomos tramites avertere li- 1 $l$i^ acu:iim* Imminere autem poteft ^^^^* rebus noftris damnum vel ex ope- tt nondum fafto, vel ex eo, quod jam fadum eft, prioris intuitu novioperis nunciatio, po- fterioris refpecTu poftulatio cautionis de damno infe<5to potiffimum locum habet. Quamvis ne- gari non poffit, quin faepe vicinus opere novo, quod molitur, alteri noceat vicino, neque ta- men ei, cui nocetur, prohibendi facultas fit • fed demum , fi quid fiat contra leges, aliquid ob utilitatem publicam fieri prohibentes, aut contra jus fervitutis conftitutum , aut non inproprio fedalieno , cum fervitus eireicon- fiituta non eflet. Nam fi quis in fuo x- |
||||||||
|
vU, pueris, puellis, infantibus9 quifuntino-
pere> 7. QuU fit effetlm nunciationis ? An deftruendum,
fi tn opere perretlum fit ? An & , fi pergens habueritexftruendijm> An&,fiperrexeritcum jam clepijfet agere, jus fibi eiTe ita adificare ? . An &, fi perrexerit, cum ignorarety nuncia-\ tionem fatlam effe ? Ef quid, fi heres contra nunciationem defunfto fatlam perrexerit ? 8« An id , qued contra nunciationem exfttuftuttt
eft, autoritate privatd defttui pojfit ? remiff. 9. An ceffet effeftm nunciationis morte nunciantis
vel alienatione per eum fatld ? An heres min- ciantis de novo nunciare pojfit ? Et an experiri interditlo de operis novi nunciatione} Quid mo~ ribus ? 10. Cejfitt fi prator, qui prius jufferat, deinde
prohtbeat nunciationem; vel fi nuncians eam re- mittat. An & remittere poffit eam, qua pr<&- iore autlore fafia eft? Quibus ex caufis prator eam remittat ? Ubi de nunciante, qui noluit ds calumnid jurare, aut de rato cavere, aut ca- ruitjttre nunciandi: item de oblatdper eum, cui nunciatum, cautione de deftruendo, fi appareat, nonjure exftrutlumeffe, five acceptetur, five non: Qualis interpom debeat, & an prator eam ftatimadmittat, andemum pojl tempus} Ad- mifsd catttione, quale interdiftum habeat perge- re defiderans f 11. An&ceffet morte ejus, cui fatla, velalie-
natione ? An& quo usque heres aut particulam fucceffor ejus, cui nunciatum, teneatur ex fuo vel defunftifatlo contra nunciationem > dificans obfcuret lumina vicini, cui non de-
bet fervitutem , jure fecifTe intelligitur ; uti &, fi puteum fodiendo infuo, venas aqueas, alterius puteo aquamdantes, refcindat,' atque ita conditio vicini deterior fiat; quia non de- bet videri is damnum facere, qui eo veluti lu- cro, quoadhucutebatur, prohibetur; multum- que intereft, utrum damnum quis faciat, an lucro, quod adhuc faciebat, uti prohibeatur. /. fluminum 24. §. ult, l. Proculus ait zo\ ff. de damno infetlo. I. 1. §. denique iz. ff. de aquS/ & aqum, pluvm arcenda. nccjurisfibicompetentis executio injuriamhabet. I. injuriarum 13. $. is qui jure 1.ff.de injuriis. Plane, fi quis tam alte fodiat in fuo , ut paries vicini propter labefactatum fundamentum ftarc non poflit, damni infec"ti nomine cayerc compellitur, eo quod publici afpcdus
|
||||||||
|
De OPERIS NOVI NUNCIATIONE»
|
|||||||||
|
'669
|
|||||||||
|
afpeclus ratio acfavor nonpatitur, ita ruinis ur-
bcm deformari. d, l. 24. in fineff. dc damno infeclo. 2, Eft autem operis novi nunciatio nihil aliud, quam legitima prohibitio, fa&a novum opus paranti, ne in opere ccepto pergat, do- nec de jure conftiterit, Et variis ex caufis in- terponiturj puta, vel juris noftri confervan- di causa, vel damni depellendi , vel publici juris tuendi gratia. /. 1. §. nunciatio fit 16. 17. 18. 10, ff. h. t. Cum quo fere coinci- dit, quod a Scxto Pedio belle definitum Ul- pianus ait, triplicem effe caufam operis novi nunciationis» aut naturalem, aut pubiicam, aut impofititiam. Naturalem, oim in noftras sedes quid immittitur, aut aedificattir irt noftro: Pu- blicam» quoties leges, aut fcnatufconfulta , conftitutionefque Principum per operis novi nunciationem tiiemur: Impofititiam, cum quis, pofteaquam jus fuum diminuit, alterius auxit, hoccft, pofteaqtiam fervitutem aedibus fuis im- pofuit, contra fervitutem fecit. I. de pupillo 5. §. & belle 9. ff. h. t. Sed & fecundo non pu* blice tantum, verum etiam privatim ficri poteft. Autoritate publica, adito praetore. /. 1, §. nun- datio 1. I, de pupillo «j.§. mtminiffe 10. l.fiopus 16. ff. h. t. qui ne temere vetet» in opere per- gi, calumniae jusjurandum exigit ab eo, qui fiio nomine nunciat, illum fcilicetnon calum- niae causa nunciare. /. de pupillo 5. §. qui optts 14. ff, b. t. cautionem verode ratoabeo, qui nunciat nomine procuratorio. d. I. 5 § quipro- (uratorio 18. ff. h. 1. Privatim rurfus duobus nunciatur modis, videHcet vel nudis verbis, vel manu feti lapilli p&u. d. I. 5. §. metniniffe 10. ff. b. i. I. vi facit 20. §. probibitus 1. ff. quod vi mt clam. I. &fi forie 6. §.fciendttm i.ff.ftfer- ritus vindicetur. Qualis nunciatio per lapilli ja- 6tum etiam a moribus noftris necdum aliena eft, ut notat Grocncwegen ad l. 5. §. 10. ff. b.t. Non enim haec manus oppofitio vel lapilli ja- <Sus, prohibcndi gratia faftus, realemcontine- bat in opere ccepto turbationem, vi & armis lapidibusque tentatam, cum non fuerit fingu- lis conccdendum, quod per magiftratum fieri publice potuit, ne majoris inde tumultus ori» retur occafio. arg. t. non eft fingulis if6.ff.de reg. juris. fed potius fymbolum turbationis erat, ut ita fignificaretur, eum, qui novum opus nunciabat, non agnofcere adverfarium poflcffo- rem: unde & non lapidum, fed lapilli in di- minutivo, mentio paftim eft, atque etiam U~ filli vel minimi jaftu prohibitus dicitur in /, 1, $. fed & ffquis 6. ff. quod vi aut clam. Scien- thim namque, eum, qui perpraetoremautma- num feu lapilli ja&um opus novum nunciat, poflefllonern retinere; eum vero, qui id nudis verbis facit, adverfarium agnofcere pofli flbrern. I. de pupillo.5.»§. meminiffe 10. ff. b. t. Nec adverfatur. hifce, quod prohibitio per pra? torem, uti & per manum feu lapilli ja&um» opponitur operis novi nunciationi. d. 1,5. §. memmffe 10. |
/. in provinciali 3. §. i. 2, ff.b.t. unde*Yideri
poflet, eam folam efle operis novi nunciatio- nem, quae privarim verbis fit: quodque ab Ul* piano fcriptum eft, nunciationem omnibus die- bus fieri poffe. /. 1. §. item nunciatio 4. ff. h. t. ac in operis novi nunciatione adverfarium fieri pofleflbrem. d. I. 1. §. in operis 6,ff b. t. quo- rum tamen prius ifti non convenit prohibitio- ni, quie per prKtorem fit, dum non omni die is juri dicundo vacat j pofterius vero nec ei, quse per praetorem, nec ei quaeperlapillijaclum fit. Etenim, uti alias faepe , ita & hic novi opetis nunctaiio velut genus accipitur, atqueita comprehendit eam quoque prohibitionem, qua: per manum feu lapilli jadum aut per praetorem fit,* & eo fcnfu occurrit in /. 1. %.nunciatio 16. /* 5:. Jf. & bclle 9, ff.h.t. alibique; vel ex op- pofito unam tantum ipecicm dcnotat, 8c qui- dem eam, cui maxime vis vocura refpondet, dtim prohibens dicit fe probibere, ut ait Paulus Jurjfc. in /. vi facit 20. §. prohtbittts x. ff.quod vi aut clatn. 3. Nunciare novum opus pofltmt, tuendi
quidem juris publici gratia quilibet ex populo^ cum Reipublieae interfit, quam plurimos ad de- fendendam fuam caufam admittere. /. in provm- ciali 3. §. ult. /, 4. ff. b. t. exceptd pupiJIo & mulierej utpote quibus adiones populares haud dantur. /. de pupilio 5. pr. ff. h. t. arg. /. mu~ lieri 6, ff. de popular. aclion. privati vero juris defendendicausais, cujus intereft, fetiadquem ea res pertinct. /. 1. $.pef ff.h. t. etiamfipu- pillus cflet» fimodo intcrcedat tutoris autori- tas. d. I. 5. prt ff. h. t, adeoque domini dirccli & utiles, qualcs fuperficiarii & emphyteuta?, utt & habentes jus pignoris. /. in provinciali^. §. pen. I. creditori o. ff. b. t. jun^. /. 1. §. ult. ff. fi ager veclig. id eft emphyt. pet. bonse fidei pofleflbres, quippe dominorum loco habiti, ubi lex impedimento noneft. arg. l.bonafides i%6. ff, de reg. juris^ Tutores quoque & curatores nomine pupillorum ac adultorum j nec non pro- curatores, fi modo hi de ratocaverint. /. i.f< item 3. & §. ult. I. de pupiUo 5. §§. quiprocura- torio 18. & ult, l. & fi fatifdationem ?, §. 1. ff. h. t. imo generaliter omnes illi, qui advcr- fus vicinum agere poffunt, jusei ndn efle , in* vito fe ita aedificare. arg. /. ft autem z. ff. h. t. An autem & quo modo novum opus nunciare poflint fruftuarii, aut fervitutem habentes prs- diakm, expofitum in iit. de ufufruftu num. 3 3. in pr. & tit. communia prtd. tam urb. quam ruftic, num. 12. Si plures fint domini» quibus ope- re novonoCetur, fingulinunciaredebenti cum fieripofllt, ut nunciatomm alter habeat» alter non habeat jus prohibendi. /. de pupillo j. §.fi plurium dominorum 6. ff. b. tt 4. Non tamen rede novum opus ntmciant
inquilini vel coloni. arg. /. in provinciali 3. §, fi ego 3. ff. h. tt Nec fcrvi. /. de pupiilo ^ §* fervo 1. ff. h.t, Licet enim opcris novi nu«- ciauQ
|
||||||||
|
Lib. XXXIX. Tit. I.
|
|||||||||
|
&Ji
|
|||||||||
|
ftinationcm. d. I. Sabinus 28. ff. commum dm~
dundo. Moribus noftris focios mandatis curix poenalibus prohiberi pofle ad focii unius peti- tioncm, ne quid novi fiat, per quod rei com- muni, aut ad focium petcntem pertinenti no- cerecur , autor eft Grocnewegen ad /. 2.//. b. t. ' 5. Nunciatur ei, qui novum opus parat,
contrapriftinam formamEEclificando, cxftruen- do, deftruendo, mutando; /. 1. §. opus novum 11. ff b. t. five proximus, five non proximus fed fupetior vicinus fit. l.non foltm 8. pr. ff. b. t. five in oppido, five extra oppidum in vil- Hs aut agris opus fiat. d. I. 1. §. ftve autem 14. ff h. t. five a privatis, five a magiftratu, atque ipfo euam pra?tore ; nam etiimagiftratusduran- te magiftratu non> poflit in jus vocari. /. 2. ff. de injits vocando, & ob id ei tunc temporis etiain diredo novum opus nunciari ncqucat, tarnea non eo minus illi, cui novum opus nociturum, confultum fuit; ut fcilicct interim teftctur, non pofle fe nunciare; quippe quo ficlo, fi poftca nunciaverit, etiam id, quod retro aedificatum fue~ rit, deftruendum erit, quafi repctito dienun- ciatione fa«5ta. /. de pupillo 5. §. /t quis ipfi 7, ff. b. t. Si plures fint domini rei, in qua no- vum opus fit, uni nunciari fufhck, & hoc ip- fo dominis omnibns videturdenunciatum; cura in rem nunciatio fiat cuivis in opcre exiftenti: fed fi, cum uni nunciatum eflet, alter aedificet, inde is, cui nunciatum eft, non tenetur, nc faclum unius alteri noceat, qui nihil fecit. /, de pupillo 5. §, ft plurium res 5. //. b. t. Non tamcn nunciatur ei, qui tantum mcflem facir, arborem fuecidit, vineam putat, autaliudquid fimile, quod folo conjundum nou eft; co quod ad ea opera tantum pertinct hoc dc operis novi nunciatione edi.ctum, qus in folo fiunt. /. 1. §. boe autem 12. //. h.t. Qiicmadmodum ncc ad eos extenfum eft, qui tantum reficiunt opus priftinum aut fulciunt, atque ita ei tantum fu- ftinendo remedium adhibent. /, i. $. fi quis &di* fuium l^.ff.b.t. nihil in contrarium facienre eo, quod in /. pupillo 5. §. f\ quis rivos n. ff. h. t, legitur, fi quis rivos vel cloacas vclitre* ficere vel purgare, operis novi nunciationcm merito prohiberi; cumpublica falutis & fecuri- tatis interfity cloacas & rivos purgari 5 unde vi- deri poflet, qeflante hac publica falutis & fecu- ritatis ratione, etiam ad ipfas refectiones impe- diendas operis novi nunciationem inductam cfle. Sed non ita eft; cum a falute publica defumta ratio in cloacis rcficiendis etiam quidem nuncia- tionem impediat, verum non fola, magifque pra?ter eam militet alia generalior, petenda k refeclionet novum opus non continente, adeo- que fecundum lcges alias per operis novi nun- ciationem haud inhibcnda. Deqique operisjam perfefti intuitu fruftra nunciatio flt; cum nec pergere quifquam velit in opere, quod jam ad fincm perdu&um cft; fed potius co cafuexpc- rien-
|
|||||||||
|
ciatio* per fervos intefpofitahadenus fuftineatur,
ut vi aut clam fecifle intelligatur, qui contra fervilemtalem nunciationem in opereccepto per- gendum cenfuit, & ob id interdi&o quod vi aut clam conveniri poffit /. probibere 3. pr, ff. quod vi aut clam. non tamen illum cffe&um ha- bet, ut produceret interdiftum de operis novi nunciatione, diftinctum in eo ab imerdiclo quod vi aut chtm, quod hoc quod vi aut clam. annalc tantum fit. l.femper adverfus 1$. §. boc inter- diclum 2. & 4. ff. quod viaut clam, cumexad- verfo ■intcrdictum de opcris novi nunciatione pcrpetuo duret,atque ita majorem in fe habeat utilitatem. /. pr&iotait 20. §. bocinterdiftum6. ff. h. t. Qua ratione etiam nunciatio novi ope- ris, quae in re prafenti fafta noneft, nihil ef- ficit ad id, ut contra nunciationem faciens in- terdifto perpetuo dc operis novi nunciatione ob- noxius effet. /. de pupillo 5. §. nunciationem 2. 3. /j.jf. b. t. interim tamen idoperatur, utin- terdictum quod vi aut clam adverfus eos, qui fpreta nunciationc perrexerunt in opere, locum fibi vindicet,dumnon inquiritur in hoc inter- di<5to, nifi id unum» utrum opus vi fa&um fit. /. aut qui aliter 5. §.ji quis cumj.ff.quodviaut tUm. Quod fi focius in prsdio, ifibi & mihi communi, novum opusparet, ex quonocetur pradio meo proprio, nunciationem operis no- -vi verbalem ei facere non poflum, fed velper
pra?toris adhibkionem, vel per judicium com- rouni dividundo, prohibitionem fieri oportet. /. Sabinus 2%.ff. ce^muni divid.i. h provinciali 5. $, fi in loco x. & z. ff, b.t, in quo utro- que paragrapho per dencgatam ibidcm operis novi nunciationem ea fola denotatur in fpecie, quae verbisfit, & ei» quas prsetoris autoritate peragitur, opponifolet, ut fupra rrionitum. Nec mirum, foli nunciationi per pra*torem facien- ds, & non vcrbali, hk locum efle; cum uti- que focius in re communi quid faciens, etiam in alieno facerc dicendus ilt, dum res commu- nis pro parte aliena eft, & id, quod in re com- . mani fit, noh alia ratione lllicite fieri videatur,
o^uam quia & quatenus rcs communis non ad . fadentem opus novum, fed ad alterum focium
pertinet; ei autem, quiin alienofacit» re&ius per pmorem nunciatio fiat, ut ita nuncians pofleflionem tueatur. /. de pupillo 5. §. viemi- mffe 10. ff. b.ti Atque hinc, fi focius non 5n communi fed proprio prsdio quid faciat, quod praedio communi nociturum eft, nonani- madverto, cur non focius alter ratione praedii communis novum opus verbali nunciatione nunciet focio; utpote quem , in fuo quid no- VI parantem, non poteft non pofleflbrem ag- nofcere loci, in qiio novum opus fit: nec ad operis hujufce novi inhibitionem focio, damnum rnetuenti in re communi, comparata dici poteft . a£tio communi dividundo, quippe tunc demum
ufum inveniens, cum per focium in rc commu- |ii quid contra primam innoYatur fociorumde-
|
|||||||||
|
DE OPERIS NOVI NUNCIATIONE,
|
|||||||||
|
6yt
|
|||||||||
|
riendum intcrdi&o quod vi aut clam, ut, quod
factum eft, in priftinum ftatum reftituatur. /. i. §. hoc atitem i.ff. h. t. Cui non contra- dicit Ulpianus, optts faclum requirens in /. fit- pitUtio 21. §. opus autem 3. ff h. t. Senfus cnim eft, nunciationem non aliter poffe fieri, quamficonftet, opus tale, quodnobis nocitu- rum eft, parari pervicinumj deeoautemnon conftarc per id * quod unum aut altcrum ca> menturri fuitimpoiitum, fed dcmum, fi propo- ponatur inftar quoddam operis , & quaft facies qu&dam faiia operis, ut Ulpianus ibidcm ait. Ncc cft, quod inftcs, per opus in jurc defignari opus perfc&um. /; rei appelUtio 5. §. 1. ff. de Yerbor. fignif. Non enim id perpetuum cft, fed tantum inoperis locatione aliifque fimilibus locum habct , uti fatis ex textu patet: alioquin cnim nunciationi etiam locum efte, etiamfi nun- cians ignoret haScnus, quale opus futurum fit, autor eft idcm Ulpianus in l. 1. §. potefi 8. fJht-
6. Facienda novi operis nunciatio in re prx-
fentc, non alibi. /. de pupillo 5. §. 2. 3. 4,$
h. t. ut jam fupra, num. 4 obfervatum. At- que hinc, fi in pluribus locis novum opus fiat, in fingulis in re prsefenti nunciandum cft. d. /, 5. §, fi in plmibus 16. ff. h. t. Scd &, C\ ab adverfariopartim jure, partim non jure vidcatur opus novum parari, neceffc cft, in partem ita fieri nunciationem, ut fimul demonitrctur, cujus par- tis intuitu nunciatio fiat; quo fcirc poftit is, cui nunciatur, ubipoffitsedificare, ubi interim abftinendum fit. d. I. 5. §. qtti nunciat 15. ff. b. t. Confuituminfupernuncianti, ut, fiquid operis jam fadum fit, id in teftationcm referat, modulofque exprsetorisdecreto fumat, quode- inceps appareat , quid poft adificationem fa- ccum aut jedificatum fit. /. tiott folum 8. $. qui opus 1. & §. fed ut 5. ff. b. t. Dc csetero | nonintereft, quotempore nunciatio fiat; cum omnibusdiebus, atque ipfis Ctiam fcriatis, in- terponi poflit, eo quod plerumque periculum in mora eft. /. 1. §. item nunciatio 4, ff. h. t. jund. /. eadem i. ff de feriis. Ncc praecife ei ipfi, qui novum opus fi^ri curat, nunciatio facien- da eft, verum ctiam, abfente domino &nun- ciationis ignaro, alteri cuivis fieri potcft, qui nomine domini eft in re prarfenti, livc fervus fit, five faber, velopifex, fivepuerautpuella; dummodo tales fint, quiid domino renuncia- re poffunt. /. 1. §. & adverfus 5. /. de pupillo 5. §.numiari -j^.ff. h. t. Quid, quod& infanti vcl furiofo re&e nunciatur fine curatoris auttu- toris autoritate, cum Irac nunciatio in rem, non in perfonam fiat, fi modo & hic aliquis infanti vel furiofo adfit, qui intelligat, nun- ciationem infanti aut furiofo fieri, atque ita de nunciatione fada conftare queat. arg. /. operis mvi 10. & 11. ff. h.t. juncl d.l. 5. §.3./« fneff. h. t. 7. jEfte&us nunciationiseft, quodftatim ab
|
|||||||||
|
opcre ccepto defiftendum fir. I. de pupillo f. §Y
ft quis forte 4. /. »0» folttm 8. §. fciendum ^.ff. h.t. adcoqucex eo temporeis, cuinunciatum cft, una cum adverfario nunciante fck com- mitteft debcat jurifdidioni prsetoris, quo jus asdificandi aut deftruendi cxaminetur. /. 1. §* & pofi. 9. //. /;. t. Quod fi contra nunciatio- nem nihilorainus in opcre perrec~tum fit, id om- ne inpriftinum ftatum rcftitucndum, quatcnus ex tcftatione, tcmpore nunciationis adhibita, modulifve fumtis, fecundum ante di,6to probari potcft, poft nunciationem faiftum ciTc: accom- modato ad id per pmorem interdiclo non an- nali,. fcd perpetuo, deopcrisnovi nunciationc, /. 1. $. fed fi is 7. /. pr&tor ait lo.pr. &. $.1, 2. 3. 4. 6. ff. h. t. junct. /, nonfolum 8, §, 1. &yff.h,t, Necintercft, utrutnjusnuncian- di ambiguum fit, an manifefte injufta dicatur cffe nunciatio j eo quodis, cui nunciatum eft, debuiffct jus fuum apud praetorcm docere, aut fatifdare ( de quo infra) atquc ita impetrare nun- ciationis remiflioncm, non ipfc fibi judicium de caufa* propria? juftitia vindicare: unde licet jus faciendi habucrit, tamen, quia contra in- terdiclum fccit, pro eo habendum eft, ac ft nullo jure feciflet. d. i prator ait 20. §. 1. 3. 4. /. h. t. arg. /. 1. §. & parvi 2. ff. quod vi aut clam. Fachineus controvetf libr. 8. cap. 44. Non etiam refert, utrumis,quicontranuncia- tionem jedificavit, jam agere cceperit, jus fibi cffe ita jedificatum habere 4 atque ita de ipfb jurc faciendi litem coiltcftatus fit, nec ne: cum & ipfa adionis illius intentatio atquc litis conte- ftatio antc reftimtum opus contia lcges fada fit; dum prsetor aftionem ei dcncgare dcbuit, magifque in eum de opere rcftitucndo intcrdi- cium rcddcre. /. \,§.fed fi is 7. ff. h. t. maxi- me, cum attentata antc omnia rcparanda, & fpoliatus ante omnia reftituendus fit. Fachincus controverf. Itbr. 8. cap. 45. Dcnique nec illucl attenditur, utrum is , qui contra nunciationcm perrexit in opere, fciverit - an ignoravcrit, nunciationem facltam effe (quod facile poteft accidere, dum fecundum antc tradita non prae- cife ipfi domino, fed & cuivis alteri, qui no- mine domini in re prasfenti eft, recle nunciatur ) tum, quia generalitcr prator, ad faclum refpi- ciens, fine ulla fcientiae & ignorantiae diftindio* ne rcftitutioncm injungit edido fuo. /. prator ait 20. pr. & §. aitpmor^. ff.h.t. tumetiam* quia ignorantia alterius aut abfentia non debet mihi nocere, fi pra^fcripta a jure remedia adhi- buerim, nunciando, proteftando, &c. arg. L ut perfeclius 2. C. dt annali except. Nec mo- vere debet in contrarium, quod in reftituendo propriis impenfis hujufmodi opere pcena vcrfe-- tur. /. pen. ff. b. t. pcenam autcm fuftinere non debeat, qui non deliquit. Etcnim non deliiftorum tantum, quaefponte, fed&eorum, quzeignorantiacontrahuntur, coercitionem effe, cvincit apcrtc dcfinitio Icgis, propofita in 1.1. Q^qqq //. dt |
|||||||||
|
Lib. XXXIX, Tit. I.
|
||||||||
|
6/5
|
||||||||
|
teft fine prstoris autoritate, vcl prator. Qrtoc!
attinet eam, qua: privatim fit, non modo lo- cus ei eft, ubinunciatio verbisfa&a fuit, fed; &,. quando per prsetorem : ncque periculum eft, ne pa&io privatorum juflui pmoris antcpofita videatur; cum non aliud agat praetor, quam hoc, ut controverfias corumdirimat, a quibus fi fponte rcceflerint, dcbebit id ratum cfle. /. i. §. inde quaritur 10. //. h. t. Per pmoremau- tem remiflio non aliter, quam ob juftam cau^ fam fit: quaiis potiflimum duplex cft, putavel defc&us juris in co, quinunciat, vel cautionis oblatio per eum fa&a, cui nunciatum cft. De- fe&us juris in niinciante eft; d fuo nomine nun-* cians de calumnia jurare nolit, aut nuncians nomine procuratorio detrectct de rato cautic-» nem prsftare. /. de puptllo 5. §, qui opus novum 14. & §. qui procuratorio 18. ff. h.t. Uti &, fi pra'tor aditus, examinnto fummatim utrius- quejure, adcoque causa cognita , drprehcndat, nunciantcm non habere prohibendi jus. l.unic. §. & verba 2. //. de remiffion, Cautio, qua oblata nunciatio pcr prstorcm remittitur, ple- rumque quidem mediante fatifdatione intcrpo- nenda cft. /. «0« folum 8. §, fi cum poffcm 2. ff. h. t. I. unic. pofi med. C h. t. quandoquc tamen & nuda repromiflione, ubipublicono- mine nunciatio facta eft; eo quod de tali ope-* re alieno jure contendit nuncians, non fuo, & ideo, tanquamalieni jurispetitor, repromis- fione contentus eflc debet. d. I. non folum 8. §. quod fi nunciavero 3. ff. h. t. nifi is, qui remis- fionempetit, non fuo fed abfentis domini no- mine eandem defideret; quippe quitunc dcfen- foris, fine fatifdatione haud idonei, partes fu- ftinet. /. de pttpiUo 5. §. pen. ff. h. t. jun6t. §.- ft vero 5. hiftit. de fatifdat. Nec ei, quoddi- clum de nuda repromiflione admittenda, fi ia publico opus fuit, advcrfatur /. pr&tor ait 20. §. adjicitur 13. jf. h. t. Tcxtum enim ibi cor- ruptum efle, & pro in puUtco legendum cffe/tf eo loco, quemadmodum in ipfius edicti verbis in §. 9. ejufdem Iegis propofitis, ( quorum in- terpretationi Jurifconfultus in d. §. i^.incum^ bit) etiam legitur, monet Ant. Faber conjecl. libr, 3. cap. 8. fere in fine. Prseftanda auterri hsc cautio nuncianti, pcr eum, cui nunciatum, & finguHs, atque a fingulis, fi plurcs nuncia- verint, aut pluribus nunciatum fit. /. ftipulatio ii. §, qtufuum 5. &6. ff. h. t. Continctquc in fe promiflionem de dcftrucndo opere novo, quod deinceps a remiflionis impetratae temporc exftruendum crit, fi poftea in lite principali ju- dicatum fuerit, non jure cxftru&um eflc. /, uritc. C. h. t. nt proinde mirum non fit, quod ab Ulpiano hsc fpecies cautionis, tanquam proxima cautioni dejudicatofolvendo, propter judicium interponi dicitttr, ut illud ratum fiat. /. 1. f, judiciales 1. //, de prstoriis ftipulat: Quid, quoct & remiflio nunciationis obtinetur, fiper eum» cui nunciatumeft, non fteterit, quo minus tirl
|
||||||||
|
ff. de UgibttS. nec in cafu prsfente is, qui per
ignorantiam contra nunciationem in opere per- rcxit, culpa vacuus eft : utpote quse in eo con- fiftit, quod tales nomine fuo habuerit in ope- re, feu re praefente, qui per ncgligentifm atit alitcrhaud fignificarunt domino, cujusnomine opus fiebat, nunciationem fiictam efle. arg. §. uit, Inftit. de obligat. e% quafi delUto. /, uritc, §. pen. & ult.ff. furti adverfus natitas cauponesfta- btdarios. Fruftraque obtenditur, heredem non tcneri deftruere, quia probabiliter nunciationis defun&o fa&angnarus fuit. l.pen.ff. h.t. Qtiod cnim fuo fumtu dcftruere haud teneatur, id in- de eft, quia a defuncto contra nunciationem exftru&um ftiit, heres vero nihil ipfe fecir, adeo- que nec in dolo nec in culpa eft: nam i\ ipfe exftruxiflet contra prohibitionem defuncto fa- ftam, non dubium, quin & ad reftitutionem fua impensa faciendam damnandus eflet; cum morte ejus, cui fa&a nunciatio, non exfpiret ca , fed & heredem, in virtutes ac vitia defuncli fuccedentem, teneat. /. nonfolum 8. §. ult. ff, h. t. iic ut isin opere pcrgcndo, non ex defundi fa<5to in pcenam fucccdat, fed proprii potius fa&i il- liciti fuftincat coercitionem. 8. An autem id, quodcontranunciationem
fa&um eft» etiam privata autoritate, abfque impetrato hoc interdicTio, deftrui corrumpique pcr nunciantem poflit, colligendum ex iis, quse fcripta in tit. defervitut. pr&dior. urbanor. o. Ceflat efle<5tus nunciationis novi operis
morte nunciantis, vel alienatione pcr eum fada, quia his modis finitur jus prohibentis, quafi nun- ciatio factum pcrfonale fit, qualc etiam manda- tum eft, & a fola nunciantis voluntate depen- deat duratio ac effectus ejus, eaque voluntas morte pereat. /. non folum 8. §. pen. ff. h. t. nifi quis nominatim profe &heredibusnuncia- tionem fecerit: nam & compromifliim morte compromittentis evanefcit, fi non nominatim hercdum quoque mentio in compromiflb facta fit. /. diem proferre 27. §. fi heredis i.ff. dere- ceptis. juncl /. fed & interpeltatur 49. §. ult. ff, eod. tit. Perezius m Cod. h. t.mm.zi. Sed &, fi nunciansnon mcmineritheredisfui, non impcditur heres ipfe fuo nomine rurfus novum opus nunciare: atque infuper interdi&o de ope- ris novi nunciatione re£te experitur ad reponen- dum in priftinum ftatum id, quod vivo adhuc nunciante contra nunciationem facturn eft. /. fr*tor ait 20. §. hoc interdiclttm 6. ff. h. t. Ac jure noftro nunciationem morte nunciantis non evanefcere, neque alienatione per eum facla, tradit Groenewegen ad l. 8. §• 6. ff. h. t. <: 10. Ceflat &, fi , cum prius pmor juflis- fet opus novum nunciari, deinde rurfus prohi- buerit; eo quod id, quod juflit vctuitve prse- tor, contirario imperio tollere poteft. I. fi opus no- vum 16. ff. h. t. juncl. /. quod juffit 14.//. de re judicata. Prsecipue vero nunciationis fa&a: remiffione, quam vel ipfe nuncians facere po- |
||||||||
|
De damno infecto &c.
|
||||||||||||||||
|
tf?$
|
||||||||||||||||
|
, viri boni arbitratu fatifdet repromittatve , quo-
ties rcpromiffio fufliciens eft, dum eandem abla- tam adverfarius acceptare reeufat, d. I. de pupillo 5. §, fi is cui 17. /. pr&tor ait 20. §. deinde 9. & $. adjicitur 13. 14. ij.ff.h. t. Plane Ii- cet obiata ac fponte acceptata cautio id opere- tur, ut velutipfo jurefineulla cognitione pras- toria evanefcat nunciationis h&x vis, dum hoc cautionis remedium hanc dicitur habere utili- tatem» ut remittat vexationem ad pratorem ve- nicndi , & defiderandi , ut miffa fiat nunciatio. I. de pupillo 17. §./t is cui iy. m fine ff. h. t. tamen fi is, qui nunciavit, oblata? contradicat fatifdationi, prauoris ea de re notio eft, Groe- newegen ad l. 20. ff. h. t, qui & cautionem idoneam oblatam ftatim admittit, ac pergendi in opere licentiam dat, fi pcriculum in operis dilatione fit: quin imo, prope eft, ut & finc pratore propter praefens ex mora pertculum nun- ciatio contemni pofllt; dum prattorexiftimavit, multo melius efle, omitti operis novi nuncia- tionem, quam impediri uigcntem operisneces farii exftruclionem. /. de pupillo 5, § pr&terea 12. & 13. ff, b, t. Si.vero nullum adeopra> fens ex mora periculum immineat, ita demum is, cui nunciatum, ad pergendiim in opere , & ad cautionem de deftruendo, fi non retle &dif\ eatttm erit , in provinciis admittendus fuit, Ci intra tres menfes caufa principalis de ipfo ex- ftruendi jure terminata nonfit:: uti inurbe, fi intra breve tempus arbitrarium finis principali difceptationi imponi non potuerit. /. unic. C b. t. atque ita jure noftro hodierno non prs- cife illtid trium menfium fpatium obfervatur, tefte Groenewegio ad l. unic. C. h. t. Perejdo in Cod. h. t. num. 14. Ex quo autemtempo re cmtio hxc adraifla fuit, prstorei, qui in opere ccepto pergere vult, interdictum accom 1 modat, ne vis fiat exftruere volenti, live jure ! five non jure sdificet, cumfit fecurus is, qui novumopusnunciavit, poftquam ei cautum eft. l.depupiHo 5. §, ttlt, /, prator ait. zo §.\deinde m 9. & feqq ff. h. f. Adde Andr. Gayl. libr. 1. obfervat. 16. num. 17. & aliter fentientes Brunemannum ad Cod. ad d. I. unic. "Wiflem- bach ad Pand. h. t. num. ult. Zoefium ad Pand. h. t, num. ult. 11. Non tamen evanefcit operis novi nun-
ciatio morte ejus, cui facta cft, uti nec alienatione rei, fcd & fucceflorcs tum univerfales tum parti- |
||||||||||||||||
|
culares tenet. /. nonfolum 8. §,ult.ff. h. t. idque ad
eum effeclum , ut tam heredes , quam emtores, patientiam prsftcnt tollendiea» qua? adefuncto vel vcnditorc poft nunciationem exftrucla funt; non item, ut ipfi fua impensa opus tollanti cum enim in opere fuis impenfis rcftituendo poena verfctur, neque heredem neqne emtorem ad id obhgari sequum fuit, dum neuterexalie- no, adeoque nec ex prsedecefloris facto, in pce- nam fuccedit. /. pen. ff. h. t. junft. /, de pu~ pillo 5. §. fi plurium res 5. //. /;. t. I. quia etiatft 3 §. item fi locum 3. in fine ff. de altenat. jtt- dicii mutandi causat Plane, fi contra nuncia- tionem defundo vel venditori faclam heresvel venditor ipfe perrexeritin opere, quod adefun- do vel vcnditore cceptum erat, divcrfam em- roris quam heredis puto rationem eflc: cum cnim heres tanquamuniverfalisfucceflbr inom- ne jus defuncHi fuccedat, etiam ex fada ci nun- ciatione ad abftinendum ab operedevincluseft, ut jam fupra num. y.infinc monitum. Atem- tor aliufve fimilis lueceflbrparticularis neque vir-» tutum autoris fui neque vitiorum, fed tanturn rei in fe tranflatar, fucccflor eft. arg. /. an vi- ttum 5. ff. de diverfis temporal. prafcript. ideo- que licet in opere perrcxerit, tamcn ad demo- litionem fua impensa faciendam non magis ipfc, quam venditor obftricTius eft: non venditor, quia nihil fecit; non emtor, quia ei nuncia- tum non eft, fecundum argumentationem Ju> rifconfulti in /. quia etiam 3. §. opus 3. ff. dc altenat. jud. mut. caufa. Quod enim lex harc, negans emtorem teneri, dc ca tantum debeat intelligi obligatione, qua ad exftrucTia fuo funv tu demolienda conftringeretur, & non de pa- tientia tollendi, id inde patet, quod in prsece- dente §. 2. ejusdem legis a Gajo fcriptum fuit, eum, qui ab alio fadum poffidet, haclenus te- neri, ut patiatur id opus tolli: nam fi ad illam tollendi patientiam pofleflbr teneatur, ubi ab alio opus faftum eft, quo qua?fo colore negari poflet, eandem faltem deftrucndi patientiam ab eo prajftandam efle, ubi opus ipfefecit? Etde hac fola tollendi patientia accipicndum , quodl in /. ult. ff. h. t. dicitur, emtorem, fi sedifica- verit, tanquam dominum & pofleflbrem tene- ri, quia nunciatio operis non perfonae fit; ut ita cum d. /, 3.$. 3. concilietur. diflent. Ant. Fabcr in rationalibus add.l. 3.5. 3. |
||||||||||||||||
|
T I T V L V S. II.
De damno infe^o, & de fuggrundis & prote&ionibus,
|
||||||||||||||||
|
S u
|
||||||||||||||||
|
M M A R 1 A,
|
||||||||||||||||
|
I; Cur mduUafit cautio datfmiinfeai>Quidfit dam- j fit htc cautio ? An ei locus, ft alio remedio is »
numfaaum, vel wfeftum ? £«0 remedio fetenda | m dmnum imminet, fibt profptctre poffit ? |
||||||||||||||||
|
Li b. XXXIX. tit. IL
|
|||||||||||
|
<74
|
|||||||||||
|
vel non ei rei, aut non ei parti, etijtts intnim
cautum, damnttm illatum fit ? An immodera- ta ftt facienda aftimatio damni ob piituras & alia Ad tMxamfpetlantia > Quid,fi dammm me- tuensfulferit parietem, quid,fi inqmlim conda- eere imegras ades nolint, attt migrent ob dam- ni metum > 10. Qai jajfu pratoris non cavet, patitur mijjlo-
nem in rem awt partem vitkfam ; cttjufcunqas ftt res. Quid, ft vicini duo a fe invicem petie- rint (amionem f Quaie remedium, & contra qttem, habsat, qui miffus fuit, fed non ad- miffusj n. Miffas & admiffus quale jus confequatar e%
primo decreto, & quid circa rem, in quam mis- fus eft, facere debeat. Quid juris, ft tuns damnum paffus fit > 12. Quando miffio ftat ex fecundo decreto, &
quid juris per eam miffus eonfeqnatur, tum re- fpeilu domint, tum refpcUu fru&uarii & cre- ditoris hjpotheearii > Antmc adhuc cogi peffit poffeffionem iterum derelinqucrcvblata catttione, vet aliter ? An ex fetundo decreto confequatur civile dominium, an magis ufucapiendi factil- tatem > 1 ?. Sipiuresmiffi fint, quorum utii minus, alteri
majus damnum imminet, pro quk parte tunc quifque poffideat, & pro qua parte damni re- parationem obtineat3 aut pro qua parte domi- nus fat per ufucapionem ? Quid, fi unus eorum in rem vitiofam fumtumfecerit} 14. Proponitur compendio, quidjttris, ftdamnum
contigerit mte peiitam privatim cautionem 5 vel poft prtvatim petitam* fed antequam putor adiretur; vel poftquam adittts fuit, fed dum deliberat j vel poftquameautionemdecrevit; vel poftquam miffionem decrevit, fed miffus nondum in poffejftonem venit, vet admiffas non eft } 15. Quo remedio moribus confultum ftt dedamnp
infefto} 16". De fuggrundis, proteBionibus, menianistt"
mhll |
|||||||||||
|
a. Quis juheat interponi hanc cautionem} An &
magiftratus municipales} Exquibus rebus dam- ttum timeri debeat» ut huic cautioni locus fit } & quid i fiyelpublico loco , vel ex publuo dam- num immmeat} g, £«» p#<*Hf /wwtf cautionem} ubi de iis, quo-
rum pericuh res eft, de fuperpiariis, creii- toribus hj/pothecariis, inqmiinis & hcateribus, fmftuariis & proprietariis. Fr&ftmdam a pe- temibus fuo vel aiiem nomine jnsjurandumca- lumnia. An tunc anxk prator inqmrat ? j£?#W, /i juraverit petitor^ & alio tempore ftipuletur,, an iterum juure uneatur ? a. Non exigit eam bona fidei poffeffor; &curf
Nec qui tilicite txfttuxit, ant aiteri prius ipfe fjufdetn rei nominecavere neiuit. An &quati- do emtor refpeftu rei fibi vendita fed nondum tradtta > An & quando focius a focio, ft rei propria a communi re damnum immineat ? .*. An is exigat, qui damnum metuit ex vitiorei
non accidentali ftd naturaii ? dut ex eo, quod vicinus quidfacit in fuo, jure fuof 6. Qjfi fuo, qui procuratorio nomine cavere de-
beatit ? ubi dedominis, bona fidei poffefforibus , fruftuariis, fervitutem realem habenttbus. Ke- proimttit quifque cavens fuo npmine 3 fatifdat Mieno nomine. Qua fit ratio diverfitatis > Quid juris, fi dubittm, an fuo, anprocuratoriono- mine cavere debeat l 7. Quitcaveat, fiinterpetitorem&poffefforemrei
vittofa Hs pendeat > Quid juris, fi plures fint domiv.i rei vitiofa , vel rei, cui dammim ti- tnetur > ■■■ ■ '■•■ vr ■ r:""c 8. Ubi petenda hac cautio } Dies cautioni inferen-
dus, Quid ,ficonfulto vel errore pratermiffus fit} Quomodo prator diem definiat} Ad quantum tcmpus, (t ex opere in ftumine publico ripave fafto damnum immineat} At) iapfo die appoftto, iterum cavendum fit > 9. Qui agant ex hac cauiione & contra quos > An
& contra fucceffores particuiares, veluti emto- tores rei vitiofet & cur\ Ad qualisdamnire- farationem agatur} Quid, ft mn ex vitio rei, 1 opus, ex quo damnum itnminet,
jam perfedum fit, nunciatio novi operis inutilis eft, quippe adver- fus opera futura tantum induda. /. i.§. 1« ff. de operis novi nunciat. ut proinde ad exigendam damni infe&i cautio- nem confugiendum fit. Damnum nihil aliud eft, quam patrimonii diminutio. i. dammw) 3. ff. h t. & vel fa&um eft, cujus reparatio per aftionem legisAquilix, aliaque varia obtinetur juris remedia. I prator ait 7. $. hoc tdittum 1, ff. h. t, vel infe&um, quod nondum fa&um eft, fed futurum veremur. /. damnum infeclum 2. ff. h t. Cujus nominc petiturcauti^p dedam- no infcfto , reparando, ubi datum fuerit, pro- ditl e«m in finem acftione in fa&um praetoria fubfsdiaria ex edi<So prjEtoris, ad exemplum ea- |
|||||||||||
|
rum in fa&utn a&ionum, quse pro interdi£is
competunt, aut forte rettius implorato extra ordinem pratoris ofKdo, prsefcrtim, quia pra> tor non ante judicium, adcoque adtionem itt fuo edicio circa hanc damni infe<5ti materiam , pollicetur, quam fi neque cautum ex juftu prse- toris fuerit, neque per prsetorem miflus ab ad- verfario admiftus fit. /. prator ait 7. pr. ff. h. tm Nec repugnat l- Julianus 13. §. fed & fi it. ff. de ah. emt. ubi dicitur prxftanda emtori in- ter alia aftio damni infefti: cum per illam aclio- nem tantum defignetur actio ex ftipulatione dam- ni infefti, ad damnum reparandum, quod poft cautionem interpofitam rei emtas jam illatum erat; unde & cum aliis ibidem conjungitur acliioni- bus, quibus propter damnajam dataad indem-» nitatem agttur, qualis cft aftio cx lege Aqui- lia,
|
|||||||||||
|
De DAMNO INfECTO &C.
|
|||||||||
|
%f$
|
|||||||||
|
3* Damni infedi nominecaveri ftbi dcfide*
rant omnes, qui fua interefle dicunt, five do- mini fint, five tales, quorum pericuio rcs eft; /. damrit infecli 18.fr. ff.h.t. iive fuperficiarii. /. qut bona fide 13. §. fuperfciarittm 8. /. inter quos 30. §. damrit 2. ff, h. t. fivecrcditoresh^- pothecarii. /. quid de credttore il. ff. h. t. Sed 6c inquilini, eorumque uxores, & quicUmhis morantur, rcde petunt fibi caveri £ vicino, extraneo» nonitemadomino; cjuia ^ fi ab ini- tio vitiofas xdes conduxerint, habent quod fibi imputent, fin in vitium aedes inciderint, ex con- dudo experiri poifunt. l.quibona fide 13. §.fi- ctnts 5, & §. 6. ff. h. t. nifi inquilinus vicinas alias haberetaedcs proprias,quibusadomtiscon- duftsevitio damnum imminet, quiagediurri con- dudiarum refectio non ad inquilinum, fed ad dominum pertinet. /. damni infecli 18. §. fed tnquttino 3. ff. h t. Fruduarium quoque uti- liter damni infedti nomine ftipulari placuit. L qui bona fide 13. § fuperfiiiartum 8. ff. h. t. adeO ut quartdoque 8c donlinus & frucluarius fimul re<5te libi caveri dciiderent; cumnulLmi cxdu" plici cautione injuriam fentiat promiifor, quip- pe cuiqtie non plus, quam quanti ejusinterfit, prxftiturus. /. pratorts offcium ^. §. ult. ff. h t, arg. /. inter quos 39. §. damni %. ff h. t. U- cet de c«tero verutn fit, neque fruduarium sL proprietario s neque proprietarium a frui5tuario damni infeclii cautionem jure petere, fi ex aedi- bus fiuduariis proprietario vel fruduario, vi- cinas aedes alias habenti, damnum immineat; fi enim fruftuarius fit 4 qui damnum metuit , aedes fru&uarias reficiendi facultatemhabetj fin proprietarius, eum fruduario adionem habet, ur is viri boni arbitratu fruatur, adeoque col- lapfura reficiat. /. damni infecli 18. §. ei cujtts 2. /. inter ao. ff. h. t. Sitamen fruduarius de- fideret fibi caveri de vitiotfoH , vel propriet4- rius de vitio operis a fruduario fadi, audicndi funt. d. I. mier 20. ff. h. t. Quicunque au- tem hanc defiderant cautionem , non aliter im- petrant a, praetore cavendi decretum» quam fi prius calumnise jusjurandum prseftent; ufque adeo, ut & illi, qui alieno nominecautionem exigunt, dc calumnia domini jurare teneantur, eutn nempc cttjus nomtne extgunt, non calumnia atusa futffe petiturum. /. prator ait 7. pr. I. qui bona fxde 13. § qutdamni ■$.&§, ji aliem 13. ff. h. t. Quo perado facile praetor cautionem interponi jubetj non inquirens tam anxie, u- trum interfit petentis, nec ne, vicinas aedes ha* beat, an non habeat; ut tamen tocum hoc jm rifdidioni praetoria» fubjiciendum fit, Cuicaveri debeat, cui non. d. /.13. §. qui damrit 3. m fine ff. h. t. Quod fi tanquam ftipulaturusju- raverit, nec tamen fuerit tunc ftipulatus, po*« fte3 ftipulari volens, iterum de calumnia jurare debuit, quia poffet fieri, utauttunc, autmo- do, caltimnietur. /. qui bona fide 13. §. fi quit ftipuimms 1%. ff. ht, Q.qqq 3 4. Non
|
|||||||||
|
lia, interdidum quod vi aut clam, & fimilia.
Idemque diccndnm ad /. apud Trebattum 3. §. fi vicinus z.l. fupra iter 11. §. offuwm ^.ff.de aqua & aqtu pluvu arcendm,. Quicquid fit, illud utique expeditum cft, regulariter huic de damno infedo cautioni locum non effe, quam- diu vel per adionem ex lege Aquilia, vel per aljud juris remedium ille, qui damnum rebus fuis metuit, reparationem ejus, ubi fupervene- rit, impetrare poteft, vel ipfe fuo jure refice- re id, ex cujus vitio damnum imminet, atque ita illud, antequam evenerit, impedire. l.eve- ritt <j. /. damni infecli 18. $. fed quid fiet 9 i» fitie. l.fiddibus ^i.ff.h. t. eoexcepto, quod is, qui ripam fuam munire vult» de damno in- fedo in decennium vicinis caveredebeat; cum tamen ob damnum, ex ripae munitione vicinis illatum, adione legis Aquiliae adverfus munien- tem experiundi poteftas fit. /. trnk. §. pen. ff. de lipamuniendii. Confer W. delege Aqttiltanum. 3. 2. Annumeratur haec cautio ftipulationibus
pratoriis, quse fcihcet 3 mero pr$toris officio
proficifcuntur, qiufque prattor* qua praetor,
interponi jubet. § pratoru z. Infttt. dt dmftone
flipulat. quamvisetiam nugiftratus municipales
ex delegatione praetoria hanc interponijuflerint,
cum res damni infedi celeritatem defideraret,
& periculofadilatio praetori videretur, fiexhac
causa fibi jurifdidionem refervaret. /. 1. /. dies
4. §. duas ergo 3. ff. h. t. Lieetergo jubereca-
Veri prntoriafttpulatmne, & mtttere tn pojfefftonem
imperii magis fit, quamjuriididionis. l.jubere
4, ff. de jurifdiil. & ea, quae magis imperii,
quam jurifdidionisfunt, magiftratus municipa-
lis facere non poflit. /. ea qua magis 16. ff. ad
tttunicipalem. tameu quin id poflit ex delegata
fibi poteftate» dubium non eft. l.pen. §. i.ff.
de offtc. ejus cui mand. jurtfdtii. cum & in in-
tegrum reftitutio magis imperii quam jurifcli&io-
nis fit. d. /. 2f>. § 1. ff. ad mtmapalem & ea
nihilominus ex delcgatione per inferiores fieri
poftit. /. ult. C. ubt & apttd quos cognit. refti
tut. Nec intereft, quantum ad hujus cautio-
nis interponendse neceilitatem, utrum ex arbo-
ribus, an ex fundis autaedibus, earumve parte,
fuggrundis, protedionibus &c. five exaliacau-
sa in urbe vel a^ro damnum immineat: nec
utrum in publico an privato loco opus fadum
Jit, unde kefio metuitur. /. eorum qui 19. §. 1.
I. ftuminum 24. /. damni infttli 30. §. ult. I em-
tor ddium 38. §. fi agri 1. ff. h. t /. 1. §. quod
fi quis 18. ff. denovi operts nunciattone. fimodo,
quod e publico damnum timetur, ad privatum
tendat incommodum; nam fi opus publicum
publicam refpiceret Ixfionem, ceflaret hoc cau-
tionis. remedium. /. fi finita 15. §. fi publicus
10. ff. t. Sed & tunc, cum opus publice fa-
dlum privatis vicinisdamnumcrediturallaturum,
«nagis Princeps adeundus eft, aut fi in provin-
jcia fiat, prcefes provinciae. /, jiummum 24. in
»#<f. .frmifii ff*hj.
|
|||||||||
|
AX, TlT. ifl
meis 32. //. h. t. nifi unus corum m pariete
communi asdificet, & ex vitio operis damnum alteri immineat , dum paries nirnium operc impofito prcflus atque oneratus fuit. /. tnter qtiss 39. /. ex damni 40. §. quotiens 1. ff. h. t. Vet unus prctiofiora habeat aedificia quam alter, & ob id plus damni fenfurus fitdecidente pariete: alioquin enim, ubi squale pcriculum eft, quan- tura quis vicino praftat, tantum ab eo confe- quitur. /. inter quos 39. //. h. t. Quin &, fi paries aequaliter utriufque opere atque oncribus prematur , cautionis exaftio locum non habets etiamfi tunc alter pretiofiores alter viliores aedes aut reshabeat; cum enim ambo onera impo- nendo caufam imminenti damno dederint, ra- tionis erat, neutrum alteri ad cautionem aut indemnitatem tcneri. d. /.40.^. 1, in fne ff. h. t, 5. Adhxc cautionis hujus exadlonem noa
habet, qui dammimmetuitcxvitio rei non ac- cidentali, quod extrinfecus accidens res infirmio>- res facit, fed naturali , aut ex vi ventorum. /. fiuminum 24, §. fed ut ne 2. & feqq. ff. h. t. aut ex co, quod vieinus quid fack in fuo ad fuam utilitatcm, & jurc fuo, quod vicinis for- te poftet damnofum eflc; veluti in fuo fodiens9 coque venas aqueas putei vicini refcindens, aut in fuo loco asdificando obfcurans vicini lumi- na; nifi fervitus ei rei conftituta fit, ne venas refcindere liceat, aut luminibus ofliccre. d. I. fluminum 24. §, ult. I. 25. t. 26, ff. h. t. /. /i in meo 21.//. de aqna & aqtte plttvU arcenda. 6. Cavere tenentur fuonomine illi, quiha-
bentjusin illa re, ex qua damnum imminet, adeoque domini, bonse fidei polTeffores. /. qu'$ bona ftde 13. pr. ff. h. t. arg. /. banaftdes 136*. //. de reg. juris. fructuarii proprietario devitio operis iecundutn ante dida , fervitutem haben- tes, fi modo ex ipsa fervitute damnum immi- neat, veluti, fi tigna, quac ex jure fervitutis tigni projiciendi feu protegendi propendent fu- pra aream vicini, vetuftate corrupta fint, ac prolabentia damnum fintdatum domino prxdii fervientis; quo modo accipienda d. I. qui boni fide 13. §. ftve corporis i.ff. h. t. vel fi opus illud, quod quis jure fervitutis in alieno fecit, vitio fuo damnum prsdio fervienti fit allaturum. /. damni infecli 30. pr. & §. 1. 2. ff. h. t, Alio- quin enim, fi damnum ab ipsa re ferviente ti- meatur, nonfuo, fed procuratorio nominc ca- vere tenentur, qui fervitutcm habent; praxi- pue frucTuarii, quoties ex domo frucftuaria, aut re alia jure ufusfruftus poflefsa, damnum vici- nis metuitur : quemadmodum & fuperficiarii procuratorio magis quam proprio nomine ca- vent, ubi infula fuperficiaria vitiofa eft. /. hoe amplius o. §. pen. & ult. I. 10. ff. h. t, Qiiis* quis autem fuo nomine cavct, rcpromittit tan* tum; qui vero nomine procuratorio, ad fatifdan* dum tenetur. d. L o. §, pen. & ttlt. I, 13. pr, /. damni infecli 30. §. t,ff,b. t, Cujusdiver- fiutk
|
|||||
|
676 L 1 b. XXI
4. Non tamen bonse fidei poflfeflbri ha:c dam-
ni infecli ftipulatio competit, utcunque videa- tur& ipfe jus in re habere, puta,jus poficffio- nis. /. qttid de erediiore 11. I. qui botnt fide 13. §. fed ei 0« ff. h. t. Quod ideo forte fic placitum, quia & emphyteut«,& fru<5tuarii,& creditores hy- pothccarii, &inquilini, quicquidjurishabent, id ex voluntate domini penes eos eft, feu cau- fam a domino habent; at bonx fidci pofTeffor rem finc domini voluntate tenet, unde & rrii- nus juris huic, quam caeteris voluntatem domi- ni habcntibus, quantum ad impetrandam hanc «lamni infecli cautionem, videbatur tribuendum, fecundum Gotofredum in notis ad d. I. 13. §. y.ff. h. t. Longe minusexacTio cautionis hu- jus ei datur, qui quid illicite exftruxit, fi quid damni in eo metuat, veluti fi juxta monumen- tum «dificaverit. /. qui bona fde 13. §. fi quis juxta 7. ff. h. t. arg. /. ult. ff. fm. rtgundor. §. i.-lnftit. de rer. divifl. mmimna 11. C.deadi- fctis privatis. Quive prius alteri ejusdem rei nomine cavere detre&avk, & ob id miffionem vicini in rem vitiofam paffuseft, cumipfealias infuper a»des vicinas integras haberet, quibus a re vitiosa damnummetuitur, juxtafa&ifpeciem propofitam in /. qui bona fde 13. §. fi quis quia %1. ff. b. t. Emtori quoque ante fa<5tam fibi vendita? rei traditionem de damno infe&o caven- dum non eft, quia fatis ei cautum a&ione ex cmto contra vcndkorem, qui cautionem hanc exigcre neglexit; cum eam exa<5tam emtori ce- dere debuiifet. /. damni infetti i%.§.venditorem 8. & 9./. emtor adium ^S.ff.h.t. juncft. l.Ju- lianus 13. §. fed & fi 12. ff, de acl. emti. Et, fi ante traditionem emtor damni infecti nomi- ne ftipulatus fuerit» non proderit eiftipulatio, nifiratione damni poft tradiuoncm dati; cum, ut dictum, damni ante traditionem in re emta cvenientis intuku htbeat adverfus venditorem ex emto adionem. /. damni infe&i 18. §. emtor pradii 7. 8. y.ff. h. t. Unde fi forfan evene- rit, emtorem fimul & venditorem de damno in- fe&o ftipulari emtae rei nomine, venditoris fti- pulatio tendet ati damnum ante traditionem da- tum, emtoris vero ftipulatio damnum poft tra- ditionem illatum continebit. arg. d, /. damni infefli 18. §. fed fi venditor 10. //. h. t. Non tamen negandum, quin iis in cafibus, quibus abfque omni culpa cautionis hujus exa&ionem negligere poteft venditor, emtor jure cautio- nem exigat a vicino ante traditionem, fic ut & damni, traditione antiquioris , reparationem compIe<5htur; veluti, fi emtor rei venditas cufto- diam, donec tradatur, in fe receperit. I emtor adium 38. ff. h. t. Simili ratione nec focius a focio utiliter ftipulatur nomine damni infe<5ti, propriis unius focii asdibus imminentis a vicina domo vel pariete fociorum communi; cum & hic reficere rem communem poilit focius, qui damnum metuit, impenfas judicio focietatis aut eon.im.wii dividundo rccuperaturus. /, fi tdibnt |
|||||
|
De damn o i
fitatis ea videtur ratio elTe, quod fuo nomine
tavens habeat rem, cujus intuitu cavet j in qua & per quamfatis confultum videtur vicino, qui in omnem eventum ob denegatam cautioncm tantum mittltur in rem vitiofam, eaqtte tene- tyr contentus effe. At procuratorio cavensno- mine, uti non habet dominium rei, cujus in- tuitu cautionem interponit, ita & in univerfum rei familiaris penuria laborare poffet, ac ob id rcpromiffio inutilis effet, ut proinde fatifdatio merito defiderata fuerit. Quod fi dubitctur, an fit dominus nec ne, qui ad cavendum con- venitur, fatifdat quidcm, fed fub exceptione, ut fcilicet fidcjuffio non teneat, fi poftea con- ftiterit, eum dominum effe. /. prator ait 7, fere in pr. I. qui vias 31. §. 1. //. b. t. 7. Si controverfia fit inter poffeflorem reivi-
tiofe, & eum, qui fe dominum dicit, poffcs- for intcrim ad cavendum compelliturj cumvi- dus id, quoddamniinfcdi nomine prseftiterit, imputare domino prsedii poffic, antequam re- ftituat, &iniquumfit, ftipulatorem ad idadigi, ut, prsedio relicto, ex quo damnum veretur, dominum quserat. /. inter quos 39- §. // domus I. //. b, t. arg. /. utt. §. 1. C. de petit. heredit. Si plurcs rei vitiofse domini fInt, finguli de dam- no repromittere tenentur, & quidcm expreffe pro ftia tantum parte, ne, . fi fimpliciter pro- mittant fine partis mentione , in folidum fin- guli obligcntur. / plures earundem 27. 2. ex damni infetti 40. §. pen. ff. h t. Gontra, quam placuit, fi plurcs fint domini ejufdem rei, cui damnum imminct; quippe quo cafu finguli fine partis adjcclionc flipulari debent: cum enim quifque fibi tantum &nonalteri, adeoquenec condomino, ftipulari poffit. $. fiquis alii 4. & §. alteri 19. Jnjtit. de inutil. ftiptilat. ncc ultra fuam partern de damno, ubi illud datum fucrit, agere. d. l.exdamminfetti 40 .$. quotiens z. ff, h. t. efficeret partis adje&io, uttantum depar- tis Cux parte videretur ftipulatus effe. d. I. 27. ff h. t. 8. Petenda porro ha?c cautio pro tribunali.
/. dies 4. $. hoc autem 8, ff.h,t. & ita interpo- ncntla, ut eiinferatur dies, intra quem fidam- num contigerit, committatur ftipulatio , ne alias in pcrpetuum obligetur, qui cavit: nifi appareat, non confulto, feu ex conventione, fed per erroremy omiffameflediei adjectionem; tuncenimmagis illud dicendum eft, finitodie, in quem alioquin caveri folct, defiderandum efte a pr3etore,utliberetur. l.ftfinita 15, %.fivero i.ff h, t. maxime, cumufque adeovifumfueritini- <mum, in infinitum tcmpus obligatum effc ex ftipulatione prornifTorcm, ut vel ipfe prsetor diem ftipulationi dare, feu addere dcbeat, sefti- matione habita excausa&exqualitateejnsdam- ni, quod imminet, nec non exlonginquitate foli ac operis magnitudine. /. qtti bona fide iyt §. ult,/. 14, |f. 6. f. Plane, fi quod opusin Uuraine publico ripave ejusfit, inannosdccem |
jfecto', Sce. :S?f
fatifdari a prsetore jubetur. t. prkM ait. j.l.ft
finita 1 f. §. dtinde z. ff. h. t. I. unic. §. is att- tem 1,'ff-de ripa munienda. Sed &, fi finitus fit dies ftatutus in cautione, iterum aibitratu pmoris ex integro cavendum cffe Ulpianus ait in d. I. fi fnita 1 ^. pr. ff. h. t. cx qua legeex- plicandum, aut forte rectius emendandum, quod ab eodem Ulpiano in l. dies cauttoni 4. pr. ff. h. t. fcriptum eft, fi dies cautioni prseftitutus finietur, prsetoris vel prrefidis officium efle, ex causd vel reum notafe, velptotelare eum: nani cum explicari non poflit, quid in eocafuelfet, reum notari velprotelari, magis cum Haloandio Sc aliis fenfu aperto , & per Ulpianum alibi pro- bato, legendum videtur, prsetoris vel pra:fidis officium effe, ex cattsa renovare vetprotelare eum aut, eam, fupple diem. 9. Prseftitae cautionis effecT:us eft, quod &
ftipulator & fucceffores ejus tum univcrfales tum particulares, veluti emtoresaliiqucfimiles, (fuppofita acTionis ceffionc in fuccefloribus rei particularibus) agere polfint actione cx ftipula- tu, ubi damnumdatum fuerit, adverfus caven- tes, eorumque fucceffores non modo univerfa- les, fed & eos, qui in rei tantum dominium fuccefferunt. /. fluminum 24. §. adjicitttr 1, jf. h. t. arg. /. fiquis miffus 17. §. attio y.ff h, t. ibi- qtie Gotofredus in notis. Quod poftremum de fucceffore particulari caventis, veluti emente rem vitiofam ab eo, quicavit, fingulare pror- fus eft: cum alioqtiin nullusexpromiffionefua alium > quam fe aut heredem futtm obfigare pos- fit. §./ qttis alium 3. & §• verfa vice 21. mft. de inutil. ftipulat. l.ftipulatio ifta 38. //. de ver- bor. obligat. In cujus rationem fiinquiras, ea forte reddi poterit, quod, cum damnum im- minuiffct cx revitiosa, dominus repromittendo videatur quodammodo rem illam vitiofam afTe- ciffe pro damno imminente, adeocjue rcs illa fic affccTa cum illo quali quali onere intelligi pos- fitin emtorem tranfiviflc. Sane enim, nifircm vitiofam ex repromiffionedominipro damnofu- turo afFcdam concipias, ficri poffct, ut in tali rcpromiffione cxigua ac prope nulla fecuritas cflet damnum metuenti j fi ponas, rcpromittcn- ti, fed admodum obserato, nihil prseter rem vitiofam in cenfu effe, pretiumque vitiofae rei diftracTse inter omncs ejus creditores, adeoque &eum, cui repromiffum, dividi oportere. Dis- fent.Donellus comment. juris civitis. libr. i^ cap. 47. verf. de perfonis pag. mihi 847. alium d. legi 24. $. 1. fenfum tribuens, ne videatur ullatenus a jure communi in hac materia reces- fiim effe. Tendit autem hsec acTio ad id, m damnum reparetur, quod poft interpofitam cau- tionem contigerit ex vitio rei; non item, fi ex- tra rei vitium ex cafu contigerit, vel etiam ex tertii fafto, cui cavens caufam haud dederat. /. ftuminum 24. $. fed ut tie z. & §. quanquant 6. ff. b, t. Uti nec, fi ex operis qnidemvi- «0 damnum datum fit, fed rebus aliis, quamf . quarura
|
|||||
|
C. Tit. II.
hil tale locum invcnit, fed folurnmodo omnra
fic habentur, ac fi cautum fuiffet , five quis> mifliim haud admiferit, five admiflum deinceps poffidere paflus non fitj & ideo ifnpunitum di- citur fafturn cjus, qui nCque promifit, nequc admifit in pofleffionem, quamdiu damnumdt- tum non eft. d. I. fi finita 15. §. ult. I, iG. I. damni infetli 18. §. «0» folum 15. ff. h. t. damno vcro dato , non a<5Ho ex ftipulatu, quippe quae non intcrceffit, fed magis in fic- tum, ad damni reparationem datur , non prse- cife contra rei vitiofse dominum , fed etim ip- fum, qui miffum haud admifit : unde fi pro- curator» vel tutor pupilli, vcl a$or univer- fitatis prohibuerit , in ipfos , non in pupil- lum, aut univcrfitatem , aut dominum , hax in fac5tum a£tio danda foret. /. fi quts miffum 17. §. quid deinde 1. & 2. ff. h. t. nifi domi- nus id procuratori mandaverit, quippe quo ca- fu & ipfe teneretur ; quemadmodum & ipfc pupillus huic adioni obnoxius forct, fi in p0s- feffionem iri prohibuiffet. I. damni infeSi 18. §, fipupillus 13. & 14. ff. h. t. Et (i fcrvus prohibuerit, eo nomine noxale judicium cft. /. fi quis miffum 17. pr. ff. b. t. 11. Quod fi miffus etiam admiflus fit, es
primo decreto confequkur detentioncm rei vi- tiofk una cum domino, fic ut eum expellere non poffit, fed tantum fimul cum ipfo morari, ut tsdio communis detentionis ad cavcndum adi- gatur. ltfi finita 15. %,fi quis autem 20. & §. ubi autem 23. ff. b. t. atque hinc etiam nonte- netur reficere aut fulcire domum ruinofam, in quam miffus eft, fed magis domino adhuc pos- fidenti hoc onus incumbit. d. l.fi finita ij.g. fi quis damni 30. ff. h. t. & fi damnutn conti- gerit miffo in re fua, ex vitio rci, in quam mis- fus eft, reparandum cnt, plerumque quidemj, fi contigcrit poftquam prztor miffionem decre- vit, quandoque tamen ita demum, fievenerit3 poftquam miffus in poffcffionem venit, fi fcili- cet ipfe in causa fit, cur aut non iverit inrem vitiofam, aut tardius iverit. d. l.fifinita ij.§. illudquaritur i2tff,b.t, 12. Sed fi per longumtcmpus, quod alege
haud definitum, adeoque arbitrarium eft, nemo ejusrei nomine caveat, fic ut longo filentio do- minus sedes quafi pro dereIi<5to videatur habuis- fe, ex fecundo decreto miffio fit, feu miffus cx fecundo dccreto poffidere jubetur; adeoquedo- mini expellendifacultatemnancifcitur, civilem- que ipfe pofleffionem acquirit cum ufucapiendi poteftate, ( neutiquam dominium civile, ut quidam cenfent; cum folus Princeps aut lex, nor» item prsetor,dominium uni adimere alterique darc poffit) /, pratoris officiam 5. /. prator ait j.l.bis qui pignori 12. L fifinita i</, §, Julianus 16. & §. ubi autem 2-^.ffb. t. /. poffideri 3, §. ult, ff, de acquir, vel. amitt. poffeff, atque infuper alii» jus in revitiosahabentes, velutiufusfructosaut pignoris» etiam per miffionem ex fecundo de- crcto
|
|||||
|
67% Lis. XXXI
quarum nomine Cautio petita fuit. Unde fi
quis unas aedes habens, ftipulatus fuerit, de-
inde vicinas comparaverit , de damno sdibus
poftea comparatis illato nullam ex cantlone a£tio-
nem habet. Idcmque eft, fi , cum sedium com-
xnunium nomine duofocii de eodamno, quod
in parte aedium cuique focio datum fuerit, ftipu-
lati effent, partem alteram redemerit alter ex
his, aut ex adjudtcatione adeptus fit. /. damni
infetii 18. §. ft is quiunas 5. ff. b. t. Si tamcn
res aliquas poft ftipulationem interpofitam in
domo habere cceperit ftipulator, quag ex ruina
vicinarum aedium perierint, agere ex ftipulatu
poteft, licet tunc, cum ftipularetur, hx res
non fuerint. d. I. damni infetti 18. § fi autem
6, ff. b. t. Denique, ctfi ex jpfis rcbus &in
ipfis rebus, quarum intuitu cautum fuic, dam-
num datum fit, tamen ex damni infecti ftipu-
latione non oportct infinitam vel immodcratam
«ftimationem fieri, veluti ob tecloria & ob
pi<5turas, in quai magna farpe erogatio fit- quia
honeftus modus fervandus eft, non immodera-
ta cujusque luxuria fubfcqucnda. /. inter quos 39.
§. ult. I. 40. pr. ff. h. t. I. quidam Hiberus 13.
§. 1. ff. de fervitut. prad. urban. Qua ratione
ad aeftimationem damni, probabilcm modum
haud excedentem , refertur, fi is , qui damni
infedi ftipulatus cft, propterjuftum ruinaeme-
tum ca xdificia, quae vitiofafunt, fulferit, in
camque fulturam impenfas fecerk, autfiprop-
ter juftum metum periculi, quod integris aedi-
bus imminet a vkiofis» inquilini ex integris
migraverint, aut cas conducere ob eandem cau-
fam ncmo vclit. /. in bac ftipulatione 2S.& 29.
I. nam fx non ^y.infme ff.h. t. Manfius demuro
communi num. 45. uti &, fi paries ejus, cui
cautum, non quidcm deciderit, feu oppreffus
fit, fed vitiofse rei ruina ita concuflus, utnul-
la ratione recipi poffit, ideoque deponi debeat.
I. damni hifetli 18. §. Sabini 1 i.ff. h. t.
10. Si cautionem interponere juffus cavere
nolit, miffio fit a prartore in pofleffionem par- tis vkiofse, fi feparatim poffideri poffit, alio- quin in totamrem, intotassedes, l.fifinita r j. §. ex \m 11. & §. fed ft in 13./.emtor adium 3 8. §. fi agri 1. //• b. t. ufquc adeo, ut, fi duo vicini vitiofas finguli sedes habeant, & invicem- defiderent, damni infe<5ti fibi caveri, nihilob- ftet, quo minus alterin alterius sedes mittatur. J. damni infetli 18. %.ftvicinas iz.ff.h.t. Nec intercft, ad quem resvkiofa pertineat, cum& in pupilli, & in ejus, qui reipublicae causa ab- eft, res miffio fiat, finon defendantur. d. l.fi finita 15. §, fiforte 22. & §.ftpupifas 29. jun<5t, §. pofleaquam 33.«» fine ff. h. t. Quod fi mis- fus non admittatur, aliis quidem ex caufismis- fus, fed non admiflus, manu militari in poffes- .fionem induci poteft, & indu<5ttis interdidtum habet, ne vis fiit in pofleflionem miffo. l.fi quis miffus 3. ff.ne vis fiat ei, quiinpoffeffionem mijfins erit. at, G. ex causa damni infecli, ni- |
|||||
|
De fiAM^JO INFECTO 8cCi
|
|||||||||
|
€?A
|
|||||||||
|
d. I. fi finita 15. §. jfuiidMM idf, //. b. t uhi
cum Juliano Ulpianus fcribit j eum, qui in pos- feffionem damniinfefti nomine mittitur, nonpriui incipere per longum tempus dominium "capere, quattt fecundo decreto dominus a pr&tore conftituatur. Simili modo non obeft, quod k Paulo traditum^ fi ob id, qubd maritus damni infccti non ca- vebat, miffus fit vicintis in poffeffionem dotalis prsedii, deinde juflus fit poffiderc, ettm domi- num effici, 8c hanc effe alienationem ttonvolttKta* riam. /. i.ff. de fundodotalu Cum&hic fatis apte vcrba dc dominio pratorio, pcr fecundum decretum ex ante di&is tributo, accipi poffint, & alienatio in legc Julia de fundo dotali non: tantum omnem acfum compledatur, perquem dominium in fpecie tranfit, fed & alia plura, per quK diminuitur jus in re, uteunque pro- prietas haud transfcratur, qualis eft fervitutis impofitio, aut acquifitse remifllo, & fimilia. /. Julianus 5. & feqq. ff. de fundo dotali, adeo- que cum in /. 1. C.de fundo dotali. refcrfptum invenitur, alienationem effe omnem aftttm pet quem dominium tranfit, in latiore fenfu domi-i nium proponitur, ficutfervitututnpcrfonaliam ac realium impofitionenl j aliaque his affinia comprehendat, , prout id latius demonftratum in tit. de rei vindicatione num. 1. Sed nec ex adverfo re£te objicitur, ufucapionem per mis- fum ex fecundo decreto neque inchoari neque impleri pofle, quia ita miffus neque juftumti- tulum habct, neque bonam fidem, fed potius apertiffima fcicntia ac confcientia rei alicna;, adeoque mala fide, ufucapioncm impcdiente, laborat. Nam quod attinet juftum titulum, haud eo deftitutus eft, cum miffio ex fccundo decreto seque, ac emtio, donatio» legatum, &c. juftus & fufficiens ad ufueapicndum titulus fit. /. poffideri 3. §, ult. jun<5t. §. genera zi.ff, de acquiu vel amitt, poffeff. Bona: autem fidei defe<5tuni fupplet autoritas prsetoris, dum jufte facit, jufteque poffidet, qui praztore autore quid facit aut poffidet. /. jufte n.ff.de acqttir. vel omitt. poffeff. arg. /. 1. §.ult. jun<5t. /. interdum f. ff. tquod falfi tutore autore geftum effe dic. L furti accipe o". §. paftufve 3. jjf. de his qui not, infam, | 13. Cafterum flcut unufquifque ex pluribus
dominis ejufdem rei, cui damnum imminetf pro fe damni infecli nomine ftipulari debet, ita quoque ob non pra?ftitam cautionem in poffes- fionem rei vitiofe quifquemittitur; ita tamen, ut nulla inter eoshabeatur temporis ratio, auc ex eo praelatio tribuatur, fed poftea miffi cum primo miffis paris conditionis ac jurisfint, fe- cundum ordinariam praetoriipignoris qualitatem* /. fi finita 15.;'§. fi flures i^.ff.h. t. Adde t\U ff.qui pot. inpignore num.zS.fereinmed. Quid» quod nec damni imminentis confideratur pro- portio, fed omnes sequaliter poffident, licec miflbrum alter majore alter minore ex parte do- minus fit, adeoque majus alteri, alteri minus Rrrr damnum |
|||||||||
|
creto jus fuum utendi fruendi, aut pradationis
in prjejudicium ejus qui miflus eft, excrcere prohibentur, fi nec ipll damni infe&i nomine cavcrint, cum id ab ipfis exadlum effet. /. hocam- plius o. §. ult.l. his qui pignori ,12. l.fifinita ijf §. itetn qu&ritur. 25. ff. h. t. arg. /. fi cuilega- torum 5. §, fialitts u ff. ttt in pojfeff.tegat. nom. Et quamvis poft primum dccretum dominus cau- tionem offerendo adigere milTum poffit, ut de pofTeflione decedat , fi modo repetita die ca- veatur etiatn de eo damno, quodcontigit,po- fteaquam miflus eft in poffefTionem > ac deim- penfis, fi quas fecerit. /. ft finita 15. §.itemvi- deamtts 31. ff. h. t. tamen ex quo decretum fe- cundum interpofitiim eft, rcm fuam ultra re- cuperare nequit oblata cautione, nili «tas aut alia jufta reftitutionis caufa interveniat, cum alio- quin nullus rci finis inveniretur. d. I. fi finita 15. §. pofieaquam 33. ff. b. t, Plahe, fi non cautionem offerat, fedid, ex quodamnumim- minet, tollere velreparare, atqueitadamniim- minentis caufam ac metum amovere paratusflt, vel ctiam damnum omne, quod jam datum cft, & extra quod nullum aliud metuitur, refarci- re, ratio non apparet, cur non audiendus fit, rem fuam fibi reftituidefiderans; tum, quia id nulla lege negatur; tum, quia quaecunque damni infe&i intuitu in jure funt difpofita, non alio tendunt, quam ut damnum metuens extra dam- num conftituatur, non itcm, ut in lucro vcrfe- tur, exemp*lo actionum noxalium. arg. l.pra- tprait 7. §, hocediftumi.ff. h. t. juncV /. dam- tti infefti 18. §. pen. in fine ff. h.t. Nechifce, qux de re poft decretum fecundum ufucapienda per miffum, fupra diximus, contrarium cft, quod miffus non videatur indigere ufucapkme, quia ex fecundo decreto jurc dominii poffidere jubetur. /. fifinitd 15. jJ". pofteaquam 3 3.$ h. t. adeoque dominium jam habet, atque etiam rem, in quam miffus eft, vindicare poteft. /. com- muni dividundo 7. §. plane qui jam o. ff. com- tnuni dividundo. Etenim dominium quidem ha- bet ex fecundo dccrcto miffus, fed pmorium (non civile, ex ratione ante data ) quatenus, j fipoffeffionemamiferit, prsetor fingit, cumjam ufucepiffc > quod vere necdum ufucaptum eft, ciquc tanquam domino pmorio permittit vin- dicationem. §. namque fi cui 4. Inftit. de aftion. qu« vindicatio, etiam in d. /. 7. §. o. ff. com- muni dividundo propofita, non eft fpecialis illa in rem actio, folis illis competens, qui jure gentium aut jure civili domini funt, fecundum i. in rem aftio 23. pr, ff. de rei vindicat. fedpo- tius Publiciana a&io; cum omnis in rem actio, atque, adeo etiam Publiciana, vindicationis ap- pellaSone contineatur, uti omnisin perfonara actio condiftionis nominevenit. §. appellamus 1 y. Infiit. de aftion. Domlnium certe hoc, quod cx fecundo pmoris decreto miflus confequitur, efle talc, ut poft ejus acquifitionem adhuc ufu- ^P^C(1IU & implcri debeat, manifeftum cft ex |
|||||||||
|
IX. TIT, II.
totas aedcs, fi is, cui damnum accidit, ucgli*
gentise argui non poffit. I. evenit at 6. I. pr&tot ait 7. §. ult. I. 8. /. o. ff. h. t. Sed & fecun- do , fi privatim quidem fibi cavcri petierit, verum antequam praetorem adiret ad impetran- dum cautionis decretum, damnum ex vitio rei vicina* datum fit; nec tunc ulla latfionis fic eve- nientis redintegratio jure petitur; cum culpa fua damnum patiatur, quod tardius experiri ccepe- rit. /, cum poftulaffem 44. pr. ff. h. t. Sin ter- tio poftulaverit quidem apud prsetorem, fibi damni infccti nomine cavcri, fed, vel eo teuv* porc, quo id poftulabat, prsetofis adeundi potc- ftas haud fuerit, vel dum pra?tor deliberabat, an imponenda effet cavendi neceffitas, an non, damnum contigerit, pmor fine miffionedam-r num refarciri jubet; co quod magis per moram prstoris, quam negligentiam petentis faclum , ut cautum non fit, /. fi fnita 15./. eleganter qumtur 28. ff. h. t. I. ult. §, pen. ff. ne vis fat in poffejf, miffo, Qiiod fi qttarto cautio non tan- tum petita, fed & per prxtorem decrcta, ne- que tamen per adverfarium interpofita fit, vix dubium, quin longe magis eo cafu damnura omne reparari debeat: ficut & quinto, fi prar- tor ob cautionem non prseftitam in poflcflionem ire juflerit , & priufqum eo veniflet miflus, asdes corruerinf, perinde enim tunc omniafer- vanda efle prartor exiftimavit, atquefi, poftea- quam in pofleffionem venifletpetitor, damnum datum eflet. /. cum pojlulajfem 44, ih ftneprimi- pii ff. h. t. Quod ipfum utique tunc etiam obtinebit» cum in pofleffionem miflus co'qui- dem venit, fed admiflus non eft, data ei tunc in faclium adione. /. pr&tor ait j.infneprincipii l.fi ffnita 15, §. ult. ff. h. t. 15. Mores noftrosquodattinet,nonamplius
in ufu eft petitio cautionis de damno infeclo, mul-* toque minus miffio in poffeffionem ex primo vel feeundo decreto propter eam non prseftitam decernitur; fedpotiusis, qui rei fuae damnum metuit, de damno infedo adverfus eum, cx ciijus re vitiosa damnum veretur, proteftationem adhibet,perindedeinceps effedum habituram, ac fi ei cautum eflet, fic ut tunc etiam cogere vki- num poflit ad rudera tollenda damnumque rc- parandum, aut asdes ipfas, ex quarum vitio dam- num datum, derelinquendas, feu pro noxse dedi- tione cedendas. Grocnewegen ad rubrkam h. t. Pandett. Leeuwen cenf. for. part. 1. lihr. f.cap. 3 1 * »»f». 5. 6. i 6. Quid vcro fint fuggrunda, quid prote-
cliones, in infcriptione titult propofitje, quid meniana, didum in tit. de fervit. prad. urhanor. num. 7,. & ulterius videri poteft apud DQ. ad' /; malum navis 242. §. inter pro\e&um 1. ff. de Virb.ftgnif. , ■ -
ti r
|
||||||
|
680 Lib.XXX
damnum immineat, coquodfingulinoninpar-
tem rei vitiofa? pro modo damni futuri, fed in totam rem mittuntur, & aequaliter, feu gequa- libus partibus pro indivifo, omnes poffident. d. I. ft fnita 15. §, cum autem plures 18. /. ex danmi 40. §. ult. ff. h. t. Nec tamen ideo sequaliter omnibus proportione arithmetica dam- num reparandum erit, ubi illud contigerit, fed magis proportione geometrica cuique pars a?dium vitiofarum mediante ufucapione acquiretur, fic ut majorcmrei vitiofae partem nancifcatur, qui majoreex parte rei, cui damnum illatum, do- minus eft: quod & fignificare videtur Jurifcon- fultus, cum in d.l. 15. §. 18, in fne ff. h. t. fubjicit, cum plures mittuntur, asqualiter om- nes quafi in totum miflbs, comurfu partes habi- turos. Atque ita ex primo decreto miffioncm fieri in partes aequales, ex fecundo proportio- nibusdominicis, monet Gotofredus in notisad d. /. 40. §. ult. ff. h. t. eoque facit, quod, quando plures creditores eodem autdiverfis tem- poribus rei fervandas causa in poffeffionem miffi funt, communiter quidem res omncs poffident, fed tamen tandem non jequaliter, fed pro rata quantitatis,cuique debita;, ex rerum venditarum pretio fatisfa&ionem obtinent. L ult.fere injine friticipii C. de honis autdrit. judic. poffid. Non obftante eo, quod in dj.fi finita ij.§. [tante 17. ff. h. I. legitur, fi ante hoc decretum alius quoque in poffejfionem miffus fuerit, aqualiter am- bos sdium fieri dominos, fcilicet, cum juffi fue- rint pojfidere: cum utique illud aqualiter domi- nos fieri, non ad portionem cuique cedentem, fed ad tempus, relationem habeat: aqualiter fcilicet, id eft eodem tempore, cum nempe jujfi fuerim fojfidere, ambo adium domini fiunt, id- que ad diftin&ionem cafus illius, qno primus jam poffidere juffus, atque ita dominus confti- tutus erat, a quo poftea alius fuperveniens ca- veri fibi defiderabat, prout id in eodem §. 17. fubjungitur. Sed &, fi unus eorum fumtum fecerit, deindcjubeaturpoffidere, judiciocom- inuni dividundo id, quod impendit, a csteris recuperare potcft. d. I. fi fmita 1 y. §. fedft quis 19, ff. h. f. arg. d. I. ult. inmed.principiiC.de bonis autorit. jud. pojfid. 14. Ex ante didis apparet ergo, totam hanc
damni infc&i materiam fequentibus in fummam reda&is abfolvi definitionibus. Si enim dam- num metuens hanc non exegerit damni infe&i cautionem, cum exigere debuiffet, aliis defti- tutus juris remediis; nec damni, fi quod eve- nerit, reparationem petere poteft, nec vicinum, cujus aedes collabcndo damnum intulerunt, ad ii adigere, ut rudera tollat, fi modo omnia, quae jaeent, adeoque cum inutilibus utilia quo- que, pro derelifto habeatj imo quandoque& |
||||||
|
De AO.UA 8CAQJXM VLVLVIB AKCEND£,
|
|||||||||||
|
6h
|
|||||||||||
|
T I T V L V' S. III.
De aqua Sc aquae pluviae arcendse, SllMMA.RIA*
|
|||||||||||
|
t, Ati & quando Uceat vet non liceat aquamdti-
tere ex flumine publico, vel ex caftello publico, vel per viam publicam ? Quando ex flumine pri- vato ? Quanio apud nos ex aquis, quA dicun- tur Hcerewateringen, Ban-wateringen ? de fervitute aquaduclus remiff. 2. Cur-t & quibus in caftbus, locum habeat attio
aqum pluvU arcend<e ? Quid fit, quibus, con- tra quos, & ad quid competat ? qua occaftone varia dubia paucis deflniuntur, Quidjurts, fl Jine opere manu faclo aqua plttvia noceat ? ubi de fofsa limo repletd; glareJl injecla^ aggere^ qui in fundo vicini erat, vi fluminis dejeclo ; forma & causd agri per terra motum, tempe- ftatemve mutatd. 1. Cejfat bac aclio refpeclu datnni ante litem con-
teftatam aut poft fententiam dati, & ratione ars prima tituli agit ad aqud fup-
ple ducendd; quam ducere non li- cet ex fluinine publico, cujusaqua in ufu publico eft, dum vel ipfum navigabile eft, vel ex eo aliud na- vigabile fit, nifi Princeps permifcrit, cum ea res liaud videatur praetoris arbitrio fuiffe permitten- da. I. quo minus z. ff. deflumimbus. jun£t, /. fl autem 10. $. ult. ff. b- t. Idemque placuit, li de aqua ex caftello publico ducenda quseftio fit, ut fcilicet nulli nifi Principi compctat jus aquse publicasdandse. /. i.§.tdque aPrinapeqi. ff. de aqtta quot. & aftivd. Scd & , fi via pu- blica aqusedudui impedimcnto fit , fine per- miffu Principis aqua per viam publicam duci non poteft. /. fl in publico 18. §. i.ff. b. t. I. fervitutes 14. § ult. ff. de fervitutibus. Quod 11 aqua fluminis publici in ufu publico non fit, dum illud nequc navigabile eft, neque aliud in- de navigabile fit, quo minus inde aquam duce- re liceat nihil impedit, nifi Imperator aut Scna- tus vetet. d. /, 2. ff. defluminibus. quemadmo- dum etiam ex flumine alterius privato ducere licet, confentiente non tantum domino flumi- nis, fed & eo -t cui jam', fervitus aquse ducendse conftituta eft; quia licet per eundem, vel ex eodem loco, pluribus fervitutes conftitui poflint, uon tamen ita pofteriori, ut pcr id noceretur ei, cui ante qujefitum fuit fervitutis jus.1 /. Lucto litio 4. ff. de aqua quot.&aflivd. arg. l.incon- cedendo 8. /. 9. /. 10. /. 1 i./jf. b. t.l. perquem locum 14. ff. de fervitut.prad. ruflic. Moribus quoque noftris cx aquis illis, qu& noftro fer- mone dicuntur Heere wateringen & Ban watcrm gen, quifque in fuum derivare poteft, quate- |
|||||||||||
|
operis poft litem demtimconteftatamfacli, Qua
fit borum ratio ? 4. Ceffaty Ji aqua noceat urbano prtdio; fi tan-
tum agri colendi causd fulci ducantur ^ f\ quis opus in fuo faciat, ttt aquam in fuo retineat „ vel fuperficientem ex fundo alieno in fuum de- rivet; fi in fuo puteum fodiens vicini fontem avertat. An & cefftt, fi qttis opus in fuo fa- ciat, ut a fuoagro torrentem aut aliam aqttam cxcludat, ac per boc noceatur vicino t £. Ceffat, fiopustnpublicofitfaclum-j vel inpri*
vato, fed publick autoritate% aut tale, cujus memoriam vetuftas excedit. Quando id dici pojfit ? Quid, fi faclum fecundum leges agris di- £tas ab bts, qui primi agros conftituerunt $ aut permtttente vtcino; aut jure fervitutis ex volutt- tate, vel a natttra conftituta } nus ftatuta non repugnant» & aquain ufu pu*
blico non eft. Grotius mamd. adjurifprud, Holl. libr. z. cap. 35. num. 13, 14. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr, z. cap. 14. num. 40. Csete- rum , quae ad aqujedudus fervitutem pertinent, ac difficukatcm habere videntur, difcuflafatisin tit, de fervit, prad. rufticnum. 6. & feqq. Sctit. communia pr&d. tam urb, quam ruftic. nttm. 13. & 16. 2. Akcra tituli pars eft de aqtupluvU arcenda*
fupplc aitione; cujus fundamentum cfle vidctur, quod nemo in alienum immittcre aquam aut aliud fimile fine fervitute poflit. /. ficttt autem 8. §. Arifto 5. //. fi fervitus vindicetur. adeoquc perperam agat, fi opcrc manufado vel ctiam plantatis aut pofitis faliclis efficiat, ut aqua iu vicinum prxdium influat, aut, cumnaturain- flucret, major jam fit, aut citatior, aut vchcmen- tior, aut magis comprcfla, aut corrivata, aut for- dibusfpurcata,atqueitavicinonoceat. /. i.§.h<cc autem 1. & %.fed apud 6. & §. pen, l, apud Treba- tium 3. pr. ff. h. t. Eft autem hasc aflio in rem qui- demfcripta, utexpoftdicendisapparebit, pra:- cipue tamen perfonalis. /. fi tertius 6. $, aqua pluvi£ 5. ff. b. t. quatenus fcilicet nonex con- tra£fcu quidem aut delido, fed proprio quodam jure ex alia quadam caufarum figura defccndit. arg. /. i.ff- deobligat. &aclion, civilisexlege duodccim tabularum. arg. /. Labeo libro z 1. ff. de ftatuliberis. l.fl ufusfruBus 22. §. ult.ff.h.t. Competens domino prsedii, cuiaqua pluvia (id eft, de ccelo cadens & imbre excrefccns, lket alia non pluvia ei mifceatur. /. 1, pr, & §tim- bre 16. ff. h, t.) nocet ex opere. manufac^o in vicini fundo. I, quanquam^. %,'tdtm tyltgnnt Rrrr" 2 x.fk |
|||||||||||
|
L f B. XXXIX. TIT. III-
|
|||||||||
|
682
|
|||||||||
|
opus fecit» domino patientiam duntaxat tollcri-
di prxftante. /. fi colonus 5, j^ /;, r. Qiiod fi opus manu faetum non fit, per quod acjuam pluviam nocere contingit, fed vi fluminis ager deletusfit, autglarea injeda, aut foflalimo vel fimo repleta, aut aliter a vicino haud purgata, indeque faclum, ut reftagnationc aqus damnun^ detur agro fuperiori, diredsc quidem aftionis hujus termini deefle vidcntur; verumtamen uti- liter aqua? pluvise arcendae agi poteft ad id, ut vicinus purgari finat, aut alitcr patientiam tol- lendi prxftet; cum placuerit ex jequitate, hanc adionem non modo de operibus efle utilem ma- nu faclis, verum etiam in omnibus, qus non fecundum voluntatem fint. /. infumma z. §. apui Labeonem 1. 2. & §. apud Namufam6. L fupra iter n. §. ult. ff. b. t. Sed &, fi aggerem, qui in fundo vicini erat, vis aqux dejecerit, per quod effeftum eft, utaqua pluvia mihino- cerct, utilismihicompetit aftio vel interdidum adverfus vicinum, fi velim aggcrem reftituere in agro ejus, qui faSus mihi quidem prodeffe poteft, ipfi vero nihil nociturus eft. Denique fi terrae motu, aut tempeftatis magnitudine, foli caufa mutatafit, vicinumcogi poflcplacuit ad id, utfinat, priftinam redigifeureftituiloci conditionem: aequitatehoc omnia fic fuggeren- te, etfi jure dcficiamur. d. I. in fumma 2. §» item Varus f,&6.ff.b. t. cum alioquin non nififervituteconftituta, quifquaminalienoquid agere poflit aut exftruere ex juris rigore; unde & hsc omnia quodam quafi jure lervitutis ex: sequitate naturali inducla: fieri, autor eft Ulpta- nus in /. 1. §. ult. in fine ff. h. t. 3. Ceflat tamen hxc actio refpccl:u damnt
ante litem conteftatam, vel poft fententiam da- ti, & ratione operis poft litem demum conte- ftatam facK: cum damnum, ante litem contefta- tam fibiilktum, fuae debeatimputarenegligen- tise* dum veloperis novi nunciationem praster- mifit, vel protinus a novo opere facto non egit; velfi negligentiahaudappareat, interdidoquod vi aut clam de tali damno experiri debeat; de eo vero, quod poft judicis fententiam futurum eft, damni infedi caverioporteat, velitaopus reftituendum fit, ut nullum periculum damni fuperfit; denique de opere, quod poft litem con- teftatam fiidurn eft, novo judicio agendum fit, dum non poteft videri in judicium veniffe, quod poft judicium acceptum accidit, ac proinde alia interpellatione opus eft. l.fi tertius 6. §. offctum 6". /. Antatts 14. §. 2. 3.4. ff.b.t. jund. l.non poteft 23. ff, de judiciis. 4. Ceffat infuper,fi aqua nonrufticofedur-
bano prasdio officiat, five ex urbano defluat prat- dio, five ex ruftico; quippe quo cafu magis actione negatoria deftillicidiovelflumineagen- dum effet. /. 1. §. ttem dteendum ij.&%. Cat- fius 19. & 20. ff. b. t. Neque etiam ei lo- *cus eft, fi tantum agri colendi aut fru&uum causa opusfaclium fit, velutidu&is fulcisaqua^ riis
|
|||||||||
|
2, iafme ff b. t. etiamfi eotempore, quo opus
fiebat, dominus non fuerit, adcoque vendito praedio , non venditori, qui dominus efle dc- itit, fcd emtori, nifi venditor ante alicnationem jam litem conteftatus fuerit /. fi tertius 6. §. fi quis 4. /. poft vendtttonem 16. ff h. t. nec non emphyceutse. / quod Principis 13, § bac aclio 1. ff. b. t. I. cadere eft 5. §, ult. ff. arbo Tum furum c&farum. fervitutem viae habenti, fi aqua viae noceat. /. pen. ff. b. t. Fructuario uti- liter. l.Ji ufusfruftus it.ff. b. t. non diredto, quo modo accipienda /. apud Trebatium 3. §. tdt. ff.b.t. Contra dominum, qui per fe, vel per colonum , vel per alium , opus in fuo factum habet, quo aliter aqua fluit, etiamfi flu rnen publicum vellocus publicus intcrmedius fir. l.fiin publtco 18. /, quod Ptinctpis zt,.%. ult.ff h. t. Contra alium, quam dominum, non datur, eo excepto, quod utili fructuarius tenea- tur: indeque ccffat, fi quid in publico £ic%im fit. /. ft in publtco 18. //. b t. jundfc. /, fi ufu- fruftus zx. §.ult.ff. b. t. Ad id, ut opustol- larur, & damnum refarciatur poft litem conte- ftatam datum ex opere, ante litem conteftatam fa&o. /. ft tertius 6. § officium 6*. & §. ult.ff b t. idque impcnfis ipfius rei conventi, quo- ties vel ipfe opus fecit, fierive curavit vel pas- fus eft, cum prohibere potuiffet, aut tali heres eft.cum defun&o novi operisnunciatio nones- fet fa&a. d, L fi tertius 6. $. Celfus j.ff. b. t. junft. /. pen. ff. dt operis novi nunciat. Adde tit. de opetis novt nunciat. num. 7. quo etiam cafu, fi plures fint domim', ex quorum fundo decur- rens aqua nocet, placuit, fingulos in partem conveniri, & in partem fieri condemnationem, licut fmguli in partem experiuntur, & inpar- tem condemnatio fit, fi pluriumfundo nocca- tur. /. ft tertius 6. $ fi ex plurium 1. /. fupra tter 1 i.Q.offictum 3. & 4-ff.b, t. fivenoceatur a fundo extranei, five ab eo, qui alterius focii proprius eft. d /.11. § pen.ff. b. t, nec evi- tabitur actio, fi dorninus loco cedere paratus fit. /■ is cum quo 7. //. b. t. Si vero reuscon- ventus nec fccerit nec fieri curaverit, nec im- pcdire potuerit, tantum praftat patientiam, ut opus tollatur. /. quanquam 4. §, pen. & ult. I. j. L fi tertius 6. $. Celfus 7. /. fupra iter 11.§. apud ferocem 2. //. b. t. cuiconfequens eft, ut & nudam folummodo tollendi patientiam prs- ftent emtores, donatarii, legatarii, fimilefque alii fucceflbres particulares ejus, qui opus per fe aut alios fccit, ut & focii reliqui, cum unus eorum folus fine reliquorum voluntate opusfe- ciffet. /. emtor ti. I. poft venditionem 16. infine ff b.t. ac longe magis audiendi fint, fi fundo Cedere velint, cum ita plus praeftent. /. is cum quoj, %. 1. ff b t. Quibus tamen cafibus venditor autdonator interdi&o quod vi autclam de damno & impenfis ab actore in opere tol- lcndb facTiis tenetur. /. fed venditor 13. /. 14 f. b. t. ficut 8c colonus, qui infcio domino |
|||||||||
|
De PUBLICANIS&VECTIGALIBUS&COMMISSIS, 6%%
|
|||||||||||||
|
>iis, cum finc iis fererc non poffet, dummodo non
corrivandse aquse causa fiant, & ita non fulci fed rivi fmt. /. i. §. de eo opere 3. 4, 5. 7. 8. 9. 15. /. vicinus loci 24. pr. & §. 1. 2. ff. h.t. tJti nec, fi quis opus in fuo fecerit, ut aquam pluviam in fuo retineat, aut ex alieno praedio fuperficientem, adeoque ifti preedio inutilem, in fuum derivet5 cum fibi prodeffe quifque pos- fit, dum alteri non nocet. /. 1. §. iidetn 11. ff. h. t. Sed &, fi quis in fuo fodiens, vicini fontem averterit, non animo nocendi vicino, jfed fuum agrum meliorem faciendi, nihil agi cum eo poteft. d. /. 1. §. denique 12. ff. h. t. arg. /. fluminum 24. §, ult. ff. de damno infeclo. Sicut nec cum eo , qui torrentem avertit, ne ad fuum agrum aqua deveniat, fi forte fic vicino noceatur, cui influxus aqua? potuiffet utilis effe$ cum aquam arcere unicuique liceat, adeoquc impedirc, ne influat, fi modo non hocanimo fecerit, utvicino, fed nefibinoceat. Linfum- ma z.fpen.ff.h.t. nam&, fi vicinus opus fe- cerit, nc aqua, qure alioquin dccurrens agro mco proderat, huic profit, agi per me hac a<5Hone non poteft, etiamfi interfit mca, ad me aquam pervenire ; eo quod hxc a&io locum ha- bet, fi aqua pluvia noceat, non fi non profit. I. 1. §. ficut autem ai. jf* h.t. quamvis con- tra kk res habeat, fi quis opus fecerit, ut a- <mam a fuo excluderet, quse exundante palude in agrum ejus refluere folet, fi ea palus aqua pluvia ampHetur, eaque aqua repulfa eo opere, agris vicini noceat; quia fic opere fafto aquse pluvise in alienum immiffio fit, cum in priore cafu aqua; pluviae non immiflio, fed averfio a prsedio vicino fieret. /. 1. §. Neratius z.ff.h. t. |
|||||||||||||
|
5. Non etiam huica&ionilocuseft, fiopus
in publico fa&um fit, cum eo cafu damni in- fecii ftipulatio adhiberi debeat. /. apud Treba- tittm 3. §, pen. l.fi in publico 18. ff. h.t. Nec, fi in privato quidem, fed publica autoritate, aquas mittendas causa. /, in fumma 2. §. Cajfius 1. /. quod Principis 23. pr. ff, h. t. Nec, fi in privato quidem loco & autoritate privata opus fit fa&um, fed tale, cujus memoriam vetuftas exccdit, ad quod non fufficit, quod forte dics & Conful ad liquidum inquiri nequeat, aut quod non fuperfint, qui id fadum meminerint, fed neceffe, utne audiverint quidem ex illis, qui fadum memoria retinuerant. /. in fumma 2. §. Caffius 3. & §. idem Labeo ait cum 8. /. quoi Principe 23. §. ult. ff. h. t. jun& /. ft arbitcr 28. ff. de probatien. Nec, fiabhisopusfadum, qui primi agros conftituerunt, aut feeundum lc- gcs, conditionibus agrorum per eos diclas. /. 1. % ult. I. quodPrtncipis 23. pr. ff. h. t. Nec, fi fa&um ex patientia & permiffione vicini, cui n ocetur, non errantis neque decepti. /. ft patiente 19. /. 20. ff. h, t. vel jure fervitutis deaquain vicini fundum immittenda conftitutae. /. infum- maz. $. ult.ff.h. t. Nec denique, finontam aqua, quam potius ipfms loci natura noceat. /. 1. §. huic iUud 14.//. h. t. veluti, fi natu- raliter aqua pluvia ex prsediis fuperioribus de- fluat in inferiora,- cum haec agrorum naturafit, ut haftenus inferiores fuperioribus ferviant, in- commodi hujus compenfationcm habentes cum illo commodo» quod omnis teme fuperioris pinguitudo cum aqua ad inferiora loca decurrit. /. 1. §. hac autem 1. inftne & §,iidemajunt (i 10. & §. pen. & ult. ff. h. t. |
|||||||||||||
|
T 1 T V L V S IV.
Depublicanis & vecligalibus & commiflis.
S U M M A R I A. -
|
|||||||||||||
|
f. Quidfxntpublicani in fenfu latiore & flricliore}
An&t qui a municipio vecTtgalia conduxerunt} 1, An jure civtli aut moribuspublicanus ffnita con
dutlione invitus ad iteratam conduclionem cogi poffit ? An fnitd conduttione tantundem offerens, quantum alii licitatores, his praferendusfit ? 2. An ad conduclionem vecligalium admittendi,
quibus id per fententiam interdiftum ? An reli- quatores ? An debitores Fifci vel Reipublict ? An tutores aut curatores ante redditas rationes ? an ?jon faltem po(i mortem pupilli ? Anfiliifamilias aut minores jure civili & moribus ? An mtlttes} AnClerict} Anmulieres} An Magiftratus, No- biles, Potentiores, peregrini, fervi} 4. "Recenfentur, qui ampliufex placitis Ordinum
Holiandia ad vetttgalium conduftionem accedere nequemti An & illi, quorum uxores ex pa- |
clis antenuptialibus dotem falvam habere debem?
* An tlli, qui non ante dietn auftiohis publicama- tttre a Delegatis ordinum impetrarunt, causa cognitk, licentiam conducendi vecltgalia} 5. An conducere prohibiti, poffmt id facere per
interpofitam perfonam ? An conduclorum focii aut participes ejfe} An jure hereditarto fuccedere in conduclionem ? Qu& fwgularia fint in heredibus pttblicamrum. 6. De modo & formS, locandi vecTtgali* apttd Ra-
manos & focietatibus publicanorum, & magi- ftris focietatum. Quo modoapudnos, & qui- hus legibus, fiant locationes ? Qjtot focios con~ duclor pofftt affumere } Quid agendum, fi plu* res eodem momento eandem penftonem offeranii An finguli publicani in folidum teneantur } An & teneantm laudatores & approbatores publi- Rrrr 3 t4tio<
|
||||||||||||
|
X. Tit. IV,
natorum inter vivos; de millefmia, quadftti*
gentefinia, ducenteftma, centefima patrimonw- Tum; de tribtttis qu& dicuntur verpondineen, huyigelden; de variis inipofuionibus, qu& mm abrogata. 16". De teloniis per Hollandiam exigendis, vttlgo tollen. 17. Multe impofitiones Hollandica etiam in atiit
provinciis indttft^ uti & in regionibus, qiitefub- funt Ordinibus Generalibus. De tributo ab Or- dinibus Generalibus impofuo quod dicitur licent en convoy of vcyl gclt, Prafetti navium bel- licarum fub fua tuitione recipere dcbent naves ad quemcunque Belgti fotderati portum tenden- tes. 18. Qu/gfn optima vettigalium inftittiendorum ra-
tio ? Leges de vettigaltbus ftrittam rectpiunt in- terpretationem-, confuetudo tamen optima hic interpres eft, 19. Punienda funt concuffiones publicanorum; &
fraudationeseorum, quivettigaliadebent. Oug tnodo puniamur jure civili publicani, quiperfe vel alios plus jufto exegerunt, & qu& fingula- ria in hac punitione ftnt circa exhibitioncm m- centium, & alia> Quid moribus> 20. De ptsniseorum, qmpublicanisinjuriam infe-
runt, eorum <zdes aut bona diripiunt. De pmnA commifft obfraudatum vectigal. Quid,fi res qu*~ dam profejfa qmdam non, velunttsexpluribus unius rei dommisfraudaverit > An evanefcat com- miffi ptsna morte fraudatoris > 21. Quo modo apud nos puniantur fraudatorct,
quique ope juverunt, five directo, five artificiii variis fraudaverint, per fe , per liberos, fa- mulos, uxores&c. Qu&fint pcen&fraudantium portoria, convoycn iicentgclden? Quafrau- dantium telonia} 22. Multa conftituta adfraudes impediendas; ubi9
ne ruri ctnopola ftt aut vinum exoneretur^ ne anopola minutim vina vendant, ut caupones; ne privati ulli cerevifiam in nrbe aut ruri co« quant; item , ut liceat publicanis explorare ca- veas anopolarum \ ut molitores frumenti fatis- dent in cafum fraudis; ne nocte, aut locis in- folitis merces exonerentur; ut liceat aperireci- ftas, farcinas &c. ad fraudes detegendas; ut fufpectis fraudis jusjurandum deferatur purga- torium. 23. Cui cedant commiffa, & reliqua petuniarh
pcena, jure civili ac moribus ? 24. Ceffatpccnacommijfiinteritu rei, inquaftaus
facta;lapfuquinquennii. Quidmoribus ? Quid, ft profeffio rerum facta fit, fed publicanus vecti- gal non exegerit ? An inde nafcatur jus immu- nitatis in futurum ? An publicani pojftnt ami- cis remittere vectigalia jure civili & hodier- no ? 25. Quid, fi impubes, minor , miles, fiaudem
fecerit ? Quid, " majorennis , fed per erra- rem> Quid, ft liberi vel famuli ignorante pa- treveldomino> Et quid juris nunc inhuomnu |
||||||||||
|
Lib. XXXI
|
||||||||||
|
684
|
||||||||||
|
canorum aut ftdejttjforum > An publicani & eo-
rum fidejuffores corporaliter puniendi,fi nonfot- vant penfionem> Quo modo turpes fiant collu- ftones in conducendis vettigalibus, ac quo modo coercenda, ? An & fublocationes fieri poffmt ? •j. An publicani poffmt petere remiffionem veSli-
galium ob infolitam (teriittatem, & unde illa provenire poffit? An & id quodintereft , fiip- fis non praftentur conditiones promijf& ? Ubi de hk remijfwne plura tradantur ? An & augenda penfio ob infolitam ubertatem} Qutd juris, fi ante finem condttclionis augeantur vettigalia, aut territorium ipfum ? An liberentur publicani, fipenftonem hofti invadentifolvere coattifint ? 8. Aliquando fine locatione fit vettigalium exailio,
& quandolid confultum fit> Aliquando pars , quarta, dimidia» aut alia elocatur.
g, Vettigalia imponit Princeps. An & quando
municipia ? An rettores provinciarum ? Quibus pcenis puniendi, qui fme Principis autoritate ve- ttigalia nova imponunt, aut vetera augent ? 10. Soli Ordines in Uollandia imponunt aut per-
mittunt vettigalia. An in imponendis vettiga- libus ratum fit, quod majori Ordinum numero flactiitj aliis dijfentientibus ? Quo modo femel unanimi confenfu induiiorum executionem paii debeant fingul& civitates, & per quos cogend&> An una civitas HollundU graviora poffit impo- nere tributa frugibus aut mercibus exalia UoU landia urbe advettis, quam qua imponit natis aut fattis in fuo> 11. Quid fu vettigal in ftritto fenfu> Ubi&de
portorio. Quanta portio pro importatione, quanta pro tranfttu, quanta nomine rerum venditarum folvenda fuerit, Quid denotetur per vettigal in latijfimo fenfu > 12. Medio fenfu continetur fubvettigali &tribu-
tum & vettigal in fpecie. Qutd & quotuplex apud Romanos fuerit tributum? Sub vettigali- htts tunc contenta portoria, decumx, fcriptura?, vnera falinarumypuariarum, metallorum, vi- ccftttm varia, quadragefima, quinquagefima, centefima, ducenteftma. 13. Moribus noftris vettigaita pubUca vel perfona-
lia funt, vel realia, Qua perfonalia ? An & quamdiu publicani pro hifce habeant hypothecam i» bonis ea debentium> Qua realia> Exemplo res iUuftratur. An quadragefima pretii immobi- lium &c, tricefima, vel vicefimahereditatum magis reale anperfonale vettigal f\t > .[14, Recenfentur Placita ordinum UoUandia de
impofttiombus, op de bieren, wijnen, mee, Brandewi]nenp azjjn, tabacf^, inkpmende gra- mn , booter, fteuren falm, fruyten* 'tgemaal, fout, feep, turf, kootenibrandhout^beeftiaal, grovewaren, wage, ronde mate, dienftboden* paarden-f hoornbeeften,befaeyde landen, war- tnoes landen, k}eynfegel, karojfen calejfen &c. veyfende luyden. 'if, De viceftma fucceffionum & mortis caufado-
n&twmm', de qudragefima dmiaterum aut do- |
||||||||||
|
De PUBLICAfclS&VECTl
... bus> Quid, fi quis dolopttblicani circumventus
fraudaverit ? & de doli talis coercitione. Quidy fiper tempeflatem am aliam necejfitatem mer- ces nonfolito loco exoneremur} Quid, fifuper fraudatione tranfatlum fit, & qutbus prafenti- bus tranftgi debeat ? z6. An peena remifftonem y aut partem babeani,
qui fuas proprias & fociorum frauies dete- gunt} zj. Qui allegat immunitatem avecligalibus, eam
probare debet. Concedit eam Princeps. An & Magiflratus vetligalia municipii} An Princeps tontedere pofftt poft faftam locationem vecliga- lium> Refcripta immunitatts an prafumantur per obreptionem impetrata} Anprafcripttoneim- murittas acquiri poffit > 28. Qui babuerint immunitatem ? Vbi de Legatis,
Vifca, Principe, Studiojis, naviculariis remfttam gerentibus, militibus\ item de rebusexercitttiy |
|||||||||||
|
6A£IBUS&COMMISSI3. 6%$
vel ufus fui eaitsa paratis \ tttm jure civili ttm
moribus 1 & de fruclibus horariis , fruytcn, in proprio natis ac confumtis vel alteridona- tis\ & de abrogata inwwnitate portionis, quam fwe naulo magtftri & focii tranfvebunt, vulgo voeringe. 29. Qui amplius apnd nos gaudeant immunitate
vettigalium, ttbi & de Societate Indica. Qua- les Hollandi* civitates fmt immunes a teloniis? 3 o. Quid juris, ft bona pertineant ad dttos, qttorum
alter immunis eft talter non > Quid, ji bona mu* rita & immunia mixtaftnt? llbi plura de im- murittate} 31. De poenis importantium aut exportantium tner*
ces vetitas ?
2 2. Qui ultra videndi ftnt de vecligalibus ? & quales potiffmum caufarum patroni cenfulendi
fintj ttbi de bifce litigandum efi. |
|||||||||||
|
l'tum publicorumt & agrorum, ft tantidem locari
non pojfint', quia facilius invenientm condttclores t fifcierint, forerut, ftperacloluflrodifcederevo- luerinty non teneantur. I. non intelligitur 5. §. cum quinqnennium6.ff. dejure#&eoquefack l.ne- mtnem 4. C. defufcept. prapofitis & arcariis. Sande decif hbr. 2. tit. 6. defin. 4. Quod ipfum mo- nbus etiam hodiernis ufque adeo comprobatum, ut ne illo quidem in cafu, quijurecivili excep- tus erat, atque adeo nunquam, veaigalium condudor invitus ad repetendam iifdem aut aliis penfionibus condudionem conftringatur, uti i<J poft plures alios adnotavit Groenewegen adt. 11. §. ttlt. ff. h. t. Anton. Matthams de autlion, libr. 2. cap. z. num. 10. 11. Qucmadmodum e contrario neque jure civili, nequc hodierno prior veaigalium condudor finita condudionc tantundem offerens, quantum alius de novo conducere volens, ullamfibi in condudionc fe- cunda prjelationem vindicare poteft, fcdlicitan- do alios vincere debetj cumnulla lcge privilc- gium tale vedigalium condudtoribus datum ap- pareat, necid» quod de fundorum publicorutn condudoribus jure fingulari conftitutum fuit, (congruere fcilicet aquitatiy ut veteres poffefforel fandorum publicorum novis conduftoribus praferan- tur, fi facla per alios augmenta fufcipiant. I. con- gruit, 4. C. de locatione pudiorum civilium.) ad vectigalium condudores porrigendum fit, tum, quia jurafingularia, contra rationem juriscom- munis recepta, producinon dcbcnt ad conffc- quentias. /. quod vero contra 14. ff. de legibus, tum, quia non eadem vecligalium, quse prae* diorumpublicorum, ratioeftj dummultismo- dis meliorem coloni poffunt fundum facere, & multifariam uberiorem in annos plures futuros promovere fruduum proventum, ac ad id agen- dum maximefttrrrulantur, fi cognofcant, fcio- vitbs a fperatis ex fua induftria cultuquc wab» iitatibus hujufcemodi haud depeilendos cflej euni exadverfomagisexcafibusforituitk, quani |
|||||||||||
|
ublicani funt in genere» qui pu-
blico fruuntur, adeoque omnes, qui quid a fifco conduxerunt. /, 1. §. hic titulus 1. ff. h. t, l. 1. ff. de loco publico fruendo, fed fecundum fubje&am materiam publicani magis in fpecie dicuntur, qui vedlngalia conduda habent, five a fifco, five a municipio, quibus in cafibus ctiam vectigalium exacSio municipio competit. I. fed & bi it..§. praterea 1. ff. b.t. licetalio- <juin expeditum fit, bona civitatis abufive pu- fclica dici, eaquefola effe publica, qusepopuli Romani funt, atque adeo etiam eum folum, <jui ve&igal populi Romani conduftum habet, publicanum appellari, civitates autem privato- ffum loco haberi. /. bona civitatis 15. /. 16. ff. tle verbor. ftgnif. I. quanta 12. §. ult. ff, h, t, Unde & eos, qui a municipio ve&igalia con- duxerunt, a tutela non excufari, uti quidem cxcufantur, qui eaafifcocondu&ahabent, ob- fervatum in tit. de excufat. tut. num. 8. fere inpr. 2. Conducunt ve&igalia quilibet non pro-
Hbiti; ac ex libenl voluntate, non vero coadi, ad conductionem acceduntj neque quifquath, qui ea conduxit, finito condu&ionis tempore, invitus ad iteratam conduftionem cogi poteft. i.locatio vecligalium 9. §. ad conducendum i.ff. b. t. l.penes illum 4, C. b, t. de veftig, &com- mijf, Nifi publicanus maximos cx vectigafium ledemtione fru&us confecutus fit, & ea dein- ceps tanti nequeant iterum elocari: tuncenim idem prioribus penfionibus ea fufcipere compel- litur. /. cotem 11. §. ult. ff.h. t. Sedfivelin- gens ex condu&ione priore emolumentum haud fenferit, vel cum fenfiffet, alii appareant lici- tatores, non minorem, quam in priori con- <Ju&ione fuerat, penfionem offerentes , adeo- que non concurrant illa duo requifita cafus ex- cepti, valde inhumanumtffemoremiftumHzMz- imsrefcripfit, qtio mimntur mduclores vecliga- > * ■ y^,
|
|||||||||||
|
l^
|
|||||||||||
|
£. Tit IV*
familias 7. ff. de tutelis. I. quotietts i. /. libertns
17. §. filium z. ff. ad municipalem. Ant. Mat- thaeus de auttion, tibr. 2. cap. 3. num. 7. Ni- hil in contrarium facienteeo* quod filiusfami- lias in publicis caufishabeaturpropatrefamilias. /. filiusfamiitas 9. ff. de his qui ftti vel alien. jtt- ris funt. quia ve&igalium condudio caufa pii- blica, feu munus publicum noneft. Cumque noftris moribus patria poteftas majorennitate dis- folvatur» ut diclum tit. de adoption. num.ittt. confequens eft, apud nos filiumfamilias non fa- tis idonenm effe vcdigalium conduitorem, curn nullus minor ad condudionem admittendus vi- deatur, ne , fi forte poftmodum reftitutionis beneficio adjutus fit, rcfpublica vel fifcus in damno haereat. /. in fraudem 45. §. ult. ff. de jure pfci. arg. /. 1. 2. C. fi adverfus fifcum. Ant. Mattheus de auttion. d. Itbr. z. cap. 3. num. 4. $. & cap. 11. num. n. Milites quo- que, uti regulariter a rerum alienarum condu- clionibus remoti funt, ne dnguli militaris prje- fumtione graves vicinis exiftant, aut ab armo- rum cultu avocentur, ita nec ad vcdigaliurn conduttion^s ex eadem ratione refte admittun- tur. arg. /. militesqi.l.ult.C.defocato.l.umc* C. quibus ad condutt. prad. ffcal. acced. non /i- cet. Idemque dicendum de clericis , utpotc quibus ne fidejubere quidem pro publkanis li- Cet. 'novell. 123. cap. 6. Fceminas etfi pleri- que repellendas putaverint, tanquam 1 pubiicis & civilibus muneribus, quin & a concione pu^- blica, in qua locationes fieri folitae, exclufas, tanquam ad argentariam exercendam minusido- neas. I. pen. C. de edendo. deniquetanquampro aliis condudione tali intercedentes, dum ali- quando partes fociorum minus idoneorum in fe transferri defiderant, ne in damno fint. /. /c» catio 9. §. focii 4. ff. h. t. tamen pro earundem admiflione eleganter atque nervofe differit Ant. Matthseus de auttion, d. libr. z. cap. 3. num. 8. 9.per /. Mofcbis 47. ff.dejurefifciy addens,fru- ftra elidi vim ejus efFugiis, adeoquc divinatorium effe, fadum, non jus, in d. I. narrari;.;aut Mofchidem non ipfam vecligalia conduxiffe9 fed conduclori heredem fuiffe; autementito fexu publicis vedigalium locatoribus impofuiue: cum ex adverfo hon ipfa heres fuiffe , fed heredem habuiffe dicatur; neque fecundum ante dicla ve- digalium condu&io munus publicum fit; ncc fceminse ab omni eoetu virili cxclufae fuerint , maxime ubi rem fuam agebant, fua*qiie utilita- ti intentae erant» fibi lucrum captantes; nec denique ;yecligalium condudio ad interceffio- nem referatur, ac in omnem eventum in rem fuarn mulier intercedat» quoties fociorum quo- rundam minus idoneorum partes in fe tranffcribi curaret. Anautem Senatores, aut Nobiles alii- que potentiores, an magiftratus, an peregrini» an fervi jure civili potuerint vedigalia conduce- re, & an expediat reipublica: velcivibus, ta* les admitti , vide prolixius tradatum apud |
||||||
|
68d Li"b. XXXI
ex induftria atquc diHgentiapublicanorumadau-
geri foleat utilitas ve&igalium, neque eandem culturam, curam, & impenfas, in annos plu- res faepe duraturas, adhibeat condu&or ve&iga- lium, qualem diligens folet pradiorum coloniis, ut pluribus exfequitur Ant. Matthasus de au- ttionibus d. libr. 2. cap. 2. mm. 8, 9. Adde tit. locati condutti num. 13. 3. Inter eos autem, qui a ve&igalium con-
dwclionibus arcentur, prxcipue funt, quibus per fcntentiam judicis per modum pcenae interdi- cTum, ne ve&igalia conducant. I moris eft 9. $. funt autem 9. ff. de paenis. (Confer Carolum Sigonium de antiquo jure ctvium Romanor. libr. i, cap. 4. verf. de ejufmodi.) uti & reliquato- res, qui nondum condu&ioni fuperiori fatisfe- cerunt, feu condu£Honis praecedentis perfolve- runt penfiones. /. locatio vettigalium 9, $. reli quatores z. ff.b. t. arg. /. neminem 4. C. defu- fceptoribus prtpofitis & arcariis. Quod & variis Hollandise placitis cautum» cum quadamtamen limitatione. Placito Ordinum Holl. 20. Martii 1670. vol. 3. placit H0ll.pag.79j. item Gene- rale Ordonn. ep de verpacbtingen d. voi ft placit Holl. pag. 808. Repulfi quoque debitores fifci vel reipublicse, nifi idoneos obtulerint fidejuffo- res, qui debitis eorum fatisfacere parati fint. d. I. locatio 9. §. debttores ^.ff.b.t. tutores &cu- ratores ante redditas rationes. l.mic.C.netutor vel curator vettig. conducat. I. 1. §. ex iltt $.ff, ad leg. Cornel. de falfts. I. 49. ff. locati. Et quamvis nonnullis placeat, mortuo pupillo, tu- tores poffe admitti ad ve&igalium condudio- nem, quafi privilegium pupilli ad heredes ejus non tranfuet, & ita fifcus inde damnum haud pateretur. Ant.Matthaeus de auttion. libr. 2. cap, 3, mim. 6, tamen, cum a, me demonftratum fuerit, in tit. in quib, caufts pignus vel hjpoth. taci- tecontrah. num, 18.19. heredes pupillorum seque, ac ipfos pupillos, legalem in bonis tutoris hy- pothecam habere, & objecYionibus ibidem fit fa- tisfa&um, magis eft, ut nec poft mortem pu- pilli illos, quamdiu rationes haud reddiderint, idoneos dicamus. Adhaec minus idonei funt filiifamilias; cura cnim Jurifconfultus in /. fi quts 3, pr. & f. i.ff. ad fenatufc. Maced, fcri- bat, in iis, qui non vana fimplicitate, fedpu- blice patresfamilias plerifque videbantur , fic agebant, fic contrahebant, fic muneribusfun- gebantur, ceffare Senatufconfultum Macedonia- jrfum, & mox fubjungat tanquam per modum cxempli, eum , qui ve&igalia condu&a habe- bat, cxceptione Senatufconfulti tutum haud es- fe, quafi hoc ipfo fic publice ageret, fic contra- heret, vtti paterfamilias; concludendum videtur, eum, quem conftat filiumfamilias effe, ad ve- cTigalium condu&ionem haud fuiffe admitten-; dum, nifi forte pater, in cujus eft poteftate, Confenferit in condu&ionem, atque ita pericu- lum conductionis in fe fufceperit. arg. /. Lucius ptius 21. ff. d« admits, & (tric. tut, l.ft fiiut* |
||||||
|
De I>UBLlCANlS & VECTl
Ant. Matthxum de auftion. lib. z. cap. 3. num.
2. 11. 12. 13. 4. Qiiales in HoIIandia ad vectigalium con-
ducnonem acccdcre nequcant, optime ex ipfis Ordinum Holjandia? verbis intelligi poteft, qua: ita habent; ende op dat de onderdanen deor de macbt inde autoiiteyt van enige pacbtets niet en wetden verkort, of verdruckt » fo werd voortaan verboden, dat onfe gecommitteerderaden indere- fpeftive quartieren, de officiers, *tfy baiUiuwen- fcbouten, droffarden, bttrgetmeefteren ,fcbepenen, vroedfcbappen, griffiers, fecretariffminde ftedent fiemmeinonfe vergaderinge hebbende, midfgadets entfangers van des gemeene Lands middelen, of der felver commifen ofclerquen, ofoockjdeurwaar- ders, hun niet en fullen vervorderent enige ge~ tneene middelen te pacbten- of in enige pacbten part of deel te hebben t direftelijckj ofindtreftelijck^, cfdaar van collefteurs tefijn, fondtr baten ftaat en efficie eetft vetlaten te hebben, op pcene, van metter daad van barenftaat en officic te vervallen, enie dat bet felve vacant fal wefen , indien contrarie be- yonden word by ben gepleegt te fijn ; gemerckf de voornoemde perfoonen ben bebooren neatraal te bouden t tot voorftant van 's Lands gerechticheyt, ende ook^, om opficbt te boudent dat niemanden werde vetkprt. Ende in andere fteden, geenftem- me hebbende in onfe vergaderinge, midfgaders ten flatten lanie- fuUen de voorfcbreve ojjicieren- burgermeefteren, fcbepenen, vroedfcbappen t ende fecretariffen hun dies aengaande veguleren volgen- de den laft- die by dc gecommitteerden op de ver- fachtinge fal gegeven werden. Sullen mede niet tnogen pachten- of voor haar latcnpachten - eni- ge collegien van magiftraten vanftedenofte dorpen- ftocb enige gilden, gemeenten, of neetingen, ap pcene in de generale ordonnantie uytgedtuckt» ten ware fulx aen enige van haar by enige particulie- ■te ordonnamien, of fpeciale refolatien by ons te ttemen- wate gepetmitteert, Alle welhe pmien &c. Generale placaten en otdonnantien op ftuck. van den opbeve van de genetale en gemeene mid- delent z.edett den jate i6<$qjotdenjare 1681. vol. 3. placit. HoU. pag. 106". col. 1. in fine. Quibus addendi Praefides & Scnatores curise HoI-< landica;, procuratores & advocati fifci, aliique fimiles, juxta inftru&ionem Curiae Holland. art. 230, Quid, quod neque condu&ores, iiieque focii, neque pro conduc"Uone fidejuflb- res efle poflunt, quorum uxores pactis antenup- tialibus dotem fibi falvam ftipulatje funt, aut ele&ionem, an dote contcntae, an magis lucri .& damni participes effe vclint; veletiamidcgc- runt, ne de debitis a marito contrahendiscon- veniantur; nifi tales uxorcs in utilitatem fifci, & non ultra, pactis hujufcemodi dotalibus rc- nuncicnt. Placit. Ordin. Holland. 16*. Martii 1679. vol. 3. placit. pag. 799. Et, ne inve- ftigalium locationibus obreptio fiat tum delcgatis autoritatepublica elocantibus.tum srarii quasfto- ribus> per eos, qui forte minus idonei funt, |
||||||
|
^AtiBus & bOMMiss i &. :68^
utcunque de catero neque legibus neque ftattt-
tis exprefle rcpulft, amplius indu&um fuit, ne ad vcdcigalium conduclionem admittantur, nifi qui fex feptimanis ante Jocationis publice fa-i cienda; diem fcfe ad condtiftionem obtuleruntjt & conducendi licentiam ad minimum dicbus quatuordecim retro a conduclione facienda com- putandis impetrarunt aDdegatis HoIJandi* Or- dinurn, ut in corum condkionem per a'rarii quxftorem, cui penfio locationis folvenda, ma- ture ac plene inquiri poflit. Placit. Ordinnm HolL 13. Janttar. 1678. vol. 3. placit. HelL pag. 75,8. <). Quifquis autem vecligalia conducere prci-
hibitus eft, ncc per interpofitas perfonas id facere poteft, ned conductorum focius aut particeps effc. arg. /. pupitlus 5. §. fed ft per 3. ff. deau- torit. tut. I. nonutique z, §. qttod quis i.ff.dead- min. rer. ad civit, pertinent. I, unic. C. quib. ad condutl. pr&d. fifc. acced. non licet. Edift. Qrd& Hollandia, cujus verba fupetiore numero addftfta* Confer Ant. Matthaeum de auftion. libr. z. cap* .3. num. 16". & feqq. Nihil tamen vetat, qua minus conductori vc&igalium, ante finem tem- poris defuncto , jure hereditario in veftigalia fuccedant, & in conduclrione remancant. /. de- curio q.ff. de decuriontbus. arg. /, 1. $>pen.ff> de lege Cornelia defalfts. Adde quse defingula- ribus quibufdam in vccligalium focietate recep- tis ratione heredum fcripfi ad tit. pro focio num. 23, , 6*. Formam modumque locandqrum ve&iga-
Hum quod fpedat, quod apud Romanos fre- quentius in quinquennium locatio facl:a fuerit, condu&ores, qui ut plurimum equitcs Roma- ni, penfionem condudionis rcprsfentare de- buerint, plures publicanorum conducentium fo- cietates fuerint, ncc non magiftri focietatum $ & quse alia funt his affinia, magis ad antiqui- tatcs quam jus relationem habentia, peti pos- funt ex Carolo Sigonio de anttquo jttre civium Romanotum libr- 1. cap. 16. & libr. 2. cap. 4. Et qua ratione apud nos vecl:igalium locatio, ac in quantum tempus, procedat; quales fide- juflbres praeftandi fint, quibus temporibus fol- venda penfio condudionis, ex placitis pluribus tum gcneralibus tum fpecialibus Ordinum Hol- landi» ac vicinarum regionum ad vedigalia fpe- dantibus, & jam promulgatis» aut deinceps promulgandis, difci debet, atquc etiam pro parte ex iis, quae tradita ab Ant. Mattharo de auftion. libr, 1. cap, z. Groenewegio ad l. 4, c» de veftigal. & commiffts. Ampliusj quot focios conduclor vcctigalium majoris aut mino- ris momenti fibi poflit aflumere, definitum in placito Qtdinnm Holland. 18, Sept, 1677. vol. 3. pag. 800. quae fere repetita in generalibus placitis circa clocationes art. 17, d. vol. z. pag, 811. Sed & fi duo plurefve condudtioncm fibi placere fignificaverint,fcu penfionem eandem ob- -tulerint, nec appareat, uterpriorfuerit, repe-» SCfC tcnda |
||||||
|
68S L i b. XX!
tenda licitatio eft, & fi locatio licitatione atque
adje&ione publka fiat, non liberatur, qui ad- jeclione aliena vincitur, nifi & addiclio fecuta fit. arg. /. Sabinus fcribit 9. junc~t. /. fi venditor 14. §. fed fi neuter 2, ff. de in diem-addi&. Ge- nerale ordonnantie op de verpacbt. van Hotland artic. u 3. 4. vol. 1. placit. Holl. pag. 1632. & pag. 1644. in pr, & vol. 3. pag. ftop.artic. 12. quod & Zelandis placuit. Edicl.Ordin.Ze~ land. 23. Sept. 1637. art. 3. 4. $. vol. y.pla- eit. Holl. pag. 1098. Ultraje&i vero rclinqui arbitrio commiflariorum, utrum prseconium rc- dintcgrare velint, an alteri ex Hcitatoribus gra- tificari, patct ex Ant. Matthaeo de auUion. libr. 2. tap. 2. num. 6. Ad haec publicanos fingulos in fo- lidum fifco fceundum mores hodiernos ad pen- fionem promiflam teneri, docet Ant. Matthaeus de atuiion. libr. 2. cap. 8,num, 5. Laudatores cmoque & approbatorcs publicanorum ac fide- juflorum ab iis datorum in fubfidium teneri, fi indolo, non item, fi extradolumfint, eodem modo, quo in magiftratus, qui tutorem non idoneum dederunt, aut fidejuflbrem non ido- neum admiferunt, hodie adionem fubfidiariam non nifiexdolo compctere, alibididum, mo- netidem Ant. Matthseus d, libr. 2,cap. 9.num. 8. & adftrui poteft per ea, quse dixi in tit. de ft- dejujf. & nominat. & hered. tut. num. 3. in fine. & tit. de magiftrat. conveniend. num. 5. Infu- per publicanos mercedcm condudtionis non fol- ventes corporaliter puniendos efife, fi non ap- pareat de infolita fterilitate cafuve inexfpectato, fed de manifefta negligentia & prodigalitate, fancitum placito Ordinum Holl. 18. Sept. 1677. vol. 3. placit. Holl. pag. 801. Quod &depu- biicanorum' fidcjufforibus difpofitum, fi non certam penfionis promifla: partem serario intu- krint. Generale ordonnant. op de verpacbt. der gemeene middelen van Holland art. 20. vol. 3. flacit Holl. pag. 8n. Et uti alias turpes col- lufiones improbatse, ita quoque pcenarumgra- viorum, non anno praefcribendarum, fed per- petuarum comminatione intcrdi&um, nepecu- niis aut promiffis afii corrumpantur, ut in ve~ cligalium auctione a publica abftineant licita- tione; neve intereos, qui fere ad ve&igalium conducliones accedere foliti, *pa&io atquecon- fpiratio fiat » de vc&igalibus non ultra certam ciuantitatem conducendis, deque condu&ione deinceps inter fe dividenda, aut plus privatim licitanti addicenda. Et quamvis jure civili fub- locationes veciigalium non videantur fuifle im- probata;. arg. L ult, C. quibus munertbus excnf hi qui poft implet. militiam &c. tamen nunc apud nos fraudis amovendae gratia vetitse vectigalium fublocationes aut partiriones, nifi ad id venia fpcciatim juftis ex caufis obtenta fuerit; prout hxc aliaque his fimilia plura enumerantur in ediclo Ordinum Hottand, van de verpachtingen der pmeene lands middelen, anni 1679. art. 16, 17. vol. 3. flacit. Holl. fsgi 810, Confer |
||||||
|
:iX. tit;IV;
Ant. Mattha-um de auiiten. lih. 2. cap. %
num. 20. 7. Illud locatiodivceligaliumcumlocationibus
privatis commune cft, quod ob infoiitam fte- riliratem exaclionis, cx occafione bclli, fafi- tionis, morbi epidemici contagiofi, frigcntis ncgotiationis, natam, jurc publicanidefidc-rare poffint penfionispromiflae remiffionem : id enirri puto vclle Jurifconfultum in /. ex condutto 1 $, §. Papinianus 4. ff. tocati, ubi cum prius dcft- niviflet, quid obtineret, fi uno anno quis re- miffionem colono dediffet ob lterilitatem, de- indc fequentibus annis ubcrtas obtigiflet, mos fubjungit, hoc idetn & in vetligalis damno dicen'- dum cflc: quod perperam Gotofredns in* noti3, & cum eoplurcs, interpretantur de agro vtffo- galifeu emphyteuticario, cum nulla agri, fed fim- pliciter Veftigalis, mentiofiat, & cxfterilitate nihil damni agro veaigali, fed magis frudlbtts ejus obvcniat, atque infuper omne damnum partkulare agri emphyteuticarii non dominurn- diredum, fed emphyseu&im gravet, ur proba- tum in tit.fi ager veclig. id efteniphyt.pet.nmn^ 10. Longeque magis remittenda cx parte pen- fio, fi interdidia fucrit narigatio, axitmcrcium importatio vel exportatio, vel ufus atquccon- fomtio, aut non praftenturpublicanoconditio.- nes illae, qu3e loearioni adjcctx funt, & ob idi minus ex conductione redactum^ fitj co quodl tunc locatores vectigalium non fatis videntur prasftitifle id ipfum, quod elocatum erat. Qnm imo, fi non prseftentur conditioncs nominatims infcrtse ac promiflie conductoribus tempore con- ductionis, publicanos in id, quanti fua inte- reft , agere pofle, fecundum jus commune m omnibus illis receptum, qui conventa nonim- plent, extra dubium eft. arg. /. fi tibi 7. /, 8„ /, / in lege 24. l.ft fundtts 3 3. ff. bcati. Et his confequens cft, ea, quse de remittenda vel noa^" remktcnda mercede ob infolitam fterilitatem ple- nius proponunturin tit. locati num.24. & feqq. etiam ad hanc vc&igalium eonducSionem per- tinere, nifi aliud nominatim condirionibus, loca- tioni vedigalium adjeclis, cautum fit. Qua de rc confer degenerale ordonnantien van de verpacbtin- gen over Holland van den 11 Oclob. 1CT04, en vot- gendejarenart. 17.19. vol. 1. plach. Holl. pag. 16"30. item van Zeeland op de verpachtingen 23. Sept. 16-^7. art. 16. vol. 3. placit. Holl. pag. 1100. item van JJytrecht anno 1647. art. 38. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confxi, 105. ioo\ Abrah. a Wcfel de remijfione mer- cedis cap. 7, »«»/.14. & feqq.tkcap. n.num, 4. & feqq. Bertachinum de gabellis part. 2. numt 41. & feqq. & pleniiTirne pluribus qua;- ftionibus hsec aliaque huc fpectantia ex genera- libus juris fundamentis accurate pertractantctn Ant. Matthseum deauclion. libr. 2. cap. 5. num. 2« & ntultis feqq, & cap, n. num. 2. & feqq* qui & alibi examinat, quid juris fit, fi info* Jita vectigalium ubertas appareat» aut vectiga- |
||||||
|
©ALIBUS & COMMlSSlS. 68^
ftig. mva 'mftitui non poffe. uti & antiquitus et
Senatufconfulto pcena legis Julia; de ambitu. L unic. §. pen. ff. de lege Julia ambitus. nec non legis Julise de vi publica. /. ult. ff. ad leg. JuL de vi publica. Carolus Sigonius de antiquo jure provinciarum libr. 2. cap. pfertwfine verf.ex- tra ordinem. 1 o. In Hollandia quoque ibli Ordiries ve-
ctigalium imponendorum aut permittendorum jus habent: & licet plerunque id ratum haberi foleat, quod major collegii alicujus pars decre- vit, perinde, ac 11 id ab omnibusdecretumes* fet; non tamen fuflragiorum pluralitatc vecti- galia nova induci poflunt, fed communi omnium confenfu^ qui Ordinum Hollandix eonfeflurrt conftituunt, opus eft, fic ut vel una civitas, impofitioni intercedens, eandem impedire pos* fit. Groencwegen ad l. 1. C.veftigalianovain-' ftitui non poffe. Plane, fi quae vectigalia in fpe- cie, aliave onera, unanimi membrorum inte- grantium, Ordines conftituentium, confenfu in- troducta fuerint, eorimdem executionem etiam fingulamembraintegrantia, feu fingula; civita-f tes, patidebent, nec declinare poflunt, Magi-» ftratibus urbium ad id per delegatos Ordinum amice admonendis, atque etiam tandeni com- pellendis, nifide Ordinum mente atque inten- tione circa onus impofitum difputatio fit, quip- pe quo cafu ab ipfis Ordinibus hujus rei defi- nitio facienda eflet. Placito Ordinum HoHand. 6". Oftobr. 1679. vol. 3. placit. Holl.pag. 794. & placito 20. Julii 1680. d. vol. 3. pag, ypf, Nec praetermittendum, urbem unam Hollandiae non pofle graviora imponere onera cerevifia: in alia urbe Hollandis coclia:, quam ei, quae in ipsa illa urbe coquitur, fecundum id, quod ' inter Amftelodamenfes & Goudanosjudicatum. Sententien van den Hogen en Provincialen Rade van Holland decif. 63. imo generaliter confti- tutum cfle, civitates Hollandise non alia vecti- galia vel onera imponere pofle frugibus aut mer- cibus ex alia Hollandise urbe adveftis, quam quae fuis propriis indicunt, & in futurum pro abolitis haberi, quae forte hadenus prseter mo- dum exada fuerant, nifi civitas aliqua ad id privilcgio aut alio jure munita fit, acidipfum doceat. plactto Ordinum Holland. ij.julii i<S8i. d. vol. 3, placit. Holi pag. 796. 11. Eft autem vecYigal proprie & inftriclo,
fenfu, quod pro mercibus importandis & ex- portandis folvitur. arg. /. ex praftatione 7, /. 8, //. de veftigal. & commijfts, ita appellatum a vehendo & vcftura* quia ex his rebus penditur,^ quae invehuntur &evehuntur. Aliter etiampor-' torii nomine venit a portu vel importatione. I. om- nibus 3. C. dt veftig. & cemmiff. ac plerumque erat o&ava mercium pars, unde & publicanr eam exigentes octavaiti dicli. d, l. a legatis 8. c. de vectig. & commiff. Licet negari non poflit, quin &pro tranfitu pontis portorium fuerit exfolutum, ficut & alias pro tranfitu ab itcr faciehtibusa |
||||||
|
'. De PUBLICANIS & VECT 1
iia ante finem conductionis duplicentur vel fal-
tem augeantur, aut territorio, cujus vectigalia conducta, agri quidam aut oppida adjiciantur. de auclion. libr. z. cap. 4. mm. 5,6. 7. 8. & cap. 5. tium. 19. 20. Uti &, an publicani libercn- tur, fi fine fffa culpa boftibus, regionem oc- cupantibus atque ad tempus tenentibus, folve- re coacti fint. de auftion. libr. 2. cap. 6. num. 14. 15. io\ quod & a me expofitum ai tit. locati num. 28. uti & ab Abrah. a "Wefel dc remiff. mercedis cap. 11. num. 19. &feqq. 8. Non tamen femper vectigalia atque tri-
buta aliaque emolumenta fifco cedentia pubfi- canis elocantur, fed & aliquando perfonis pu- blicis eorum exactio in utilitatem fiici demanda- tur, maxime, ubi fpes eft, fine locatione & publicanorum vigilantia atque induftria fraudes averti ac impediri pofle; fi enim prona admo- dum ac facilis fraudationis occafio fit, magis e re fifci videtur, quod per publicanos, fuis commodis invigilaturos, exactio celcbretur. Unde & multiplicatis fraudibus refpectu vecti- galium quorundam, qua? fine locatione prius cxigebantur, inductum deinde fuit, ut vel in totum vel ex parte publicanis collocarentur. Qua ratione inde ab anno 1625. aliquotiesin annum elocata abOrdinibusGeneralibusFcede- rati Belgii pars quarta tributi illius, quodpen- ditur voor convoyen en licenten. Placit. Ordin. Ge- neral. 19. Junti 1625. vol. 1. placit. Holl. pag. 2349. & feqq. ad pag. 2358. ficut ante annos non adeo mulcos ejufdem tributi dimidia pars uni negotiationis perito certa penfione addieta fuit. o. Imponit vectigalia folus Princeps; non-
nunquam & ex peculiari Principis permiflione municipia, ad arcse communis anguftias fuble- vandas; quo cafu Princeps huic municipiorum facto autoritatem accommodans, ipfe videtur ca indixifle:-unde & ex vectigalibus a munici- pio indictis una tantum pars tertia municipio, cuae tertiae Principi cedunt; ita ut fuam partem tertiam municipia etiam feorfim elocare poflint. I. veftigalia lo.l.ult. C.b. t.de veftigal. &com-, tniffis. /. 1. C. veftigalia nova inftitui nonpoffe. junct. I. fed & hi 13. $. praterea i.ff. h. 1.1. fpadones 15. §. qui veHigalia 10. ff. de excufat. tut. De caetero vectigalia fine Imperatorum prar- cepto ncque prjefidi, neque curatori, neque curise conftituere, nec prjecedentia reformare, & iis vel addere vel detrahere licet. /. veftiga- lia 10. //. b. t.l. 1. 2. 3. 4. C. veHig. nova in- ftit. non poffe. Confer #etrum Antibolum de munertbus parte princip. fecunda membro 2. mm. i.&feqq, Bertachinum degabellis part. i.num. i. & feqq. Et quamvis ex hiftoria Roma- na manifcftum fit, Rectores provinciarum fse- pe vectigalia fuo arbitrio impofuifle, tamen id non fine fcelere factum efle, res ipfa loqukur; cum tale quid agentibus exilii perpetui poena inveniatur propofita. l.ft provincialium 4. G.vc* |
||||||
|
/
|
||||||||||
|
Lib. XXXIX. Tit. IV.
|
||||||||||
|
$9«
|
||||||||||
|
aut cadaver cle loco in locum transferentibus,
qub Cafu non odavam fuiffe mercinm partem, fed magis exiguam quandam penfitationem, pro- babile eft. arg. /. cum in pluw 60. §. vehiculum 8. ff. locati. /. fi quis pro uxore zi.ff, de donat. inter vir.& uxor. /, funeris fumtus 27. ff. dere- ligiofis. quemadmodum etiam non oclavam fed lOnge minorem fuiffe partem, quse ex rerum venditione pendebatur, obfervat Cujacius libr. 6. obfervat. 28, Sed & ipfius vectigalis deno- minatio latiffimo fenfu ad omnia extenfa fuit, qiiae vel ex rerum venditionibus, vel ex prae- diis»vel ex hcreditatibus obvenientibus, flfco pendenda erant; ufque adco, ut & agri fecti- gdles didti fuerint, 6c ades vecttgales» exquibus canon annuus municipio folvebatur, ac ipfeca- non annuus vetligal fuerit appellatus. /. 1. /. 2. ff.fi ager vectigalis id eft emobpcut, petatur. l.fi fnita 1 5. §. fi de vectigaltbus z6. ff. de damno infectOi ficut & id, quod, vulgo folarium dici folct, & penditur pro ufu foli ab eo, qui in alleno folo fuperficiem habet, Vectigal vocatur, ubi folum publicum eft. /. prator ait z. $. fi quis nemine 17. ff. ne quid in loco publico fiat. quandoque etiam omnis ilia pcnfio, quam no- minc condudionis agrorum fifcalium conductor praeftabat. /. vectigalta 10. §. 1. ff. b. t. imo denique omnis fructus & utilitas, qujE nonmo- dc\ ex publicis fed & ex privatis rebus acqui- ritur. /. arbores vi 59 §. ult.ff deufufructu. " il. Medise vero fignificationiseft, cumve-
cYigal tributo opponitur: Etenim, omnis pe~ cunia, quae a cive Romano publice pendeba- tur, vel tributi nomine pendebatur , vel vefti* galis. Tributum crat pecunia populo impera- ta, quae tributim a fingulis pro ratione cenfus cxigebatur: Vectigal ca pecunia, quaealioquo- cunque nomine exigcbatur. Tributorum tria fuere genera, unum quod in capita; alterum, quod cx cenfu ; tertium , quod extra ordinem imperabatur , 8ctemerarium aliquando diceba- tur; quse finguIaexantiquitatibusRomanispro- pofuit ac latius expofuit Carolus Sigonius de antiquo jttte civium Romanor. libr. 1, cap. 16. ve&igalium nomine cxigebantur portoria , ex merc.ibus in portum devehendis ; decuma , feu derimse partcs frumenti ab iis, qui agrum pu- blicum arabant; fcriptura , ve&igalia fcilicet pendenda ab iis , qui fylvis & paicuis publicis fruebantur: quae fingula idcm Sigonius proti- sps traclat d. cap. 16. pojl med. Nec dubium, quin huc quoque pcrtinuerint, quse fifcoinfe- rebantur nomine falinarum, metallorum, pi- cariarum. /. inter pubitca 17. §. 1. jf. deverbor. fignif. uti & viceftma eorum , qui manumitte- bantur; vicefima hereditatum ; vicefima rerum, quse. per creditores vendcbantur; quadrageftma litium , feu fummarum , de quibus litigaba- tur; quinquageftma, centeftma, ducenteftma re- rum venalium; de quibus Cujacius libr. 6. ob- (trvau a8. R«vardus varior. libr. 3. cap, 16. |
||||||||||
|
Sixtinus de regalibus itbr. 2. cap. 6*. Mtn. fo. &
feqq. Calvinus in lexico , in Verbo, vicefxma * & centefima, prsecipue vero Bulengerusin libre de vecligafibm populi Romani % apud quem receiv* fita inveniuntur omnia , ex quib/is aliquandof vcdigal per Romanos exactum fuit. 13. Moribus noftris veftigalia in fenfu la-«
tiore, fic ut omnia onera fifco pendcnda com- plcdantur, duplicia funt, puta,vcl perfonalia vel rcalia. Perfonalia dicuntur, qitae perfonaef inliserent, eamque fequuntur, ac fola pcrfona- li aftione, vel parata exccutione, peti poffunt, fifco quidem privilcgium inter chirographarios creditores pro corum perfecutione, at nonhy* pothecam legalcm habentc; Jicet in Hollandia publicanis hypotheca legalis in omnia bona il- Jorum , qui impofitiones & alia onera publicc impofita & elocata debent, data fuerit; fed nors ultrafex menfesa finita locatione computandoss utiid patct, uyt de genetale Ordonnmtien op ds verpachtinge van de impoften in Holland %,edert. den jare 1654. tot den jare 1681. art.44. vo!m 3, placit. HoU, pag. 8ie». & ex iis quse fcripfii ad tit. in qutb. cauf pign. vel hypotb, tacite con- trah. num. 8. Realiaappellantur, quserebusin- haerent, easque comitantur, fic ut &fiTcusJe- galcm pro iis hypothccam habeat in rebusillis, quarumintuitu fifco debentur. Atque itave- ftigal centefimat aut ducentefima», jam toties ad fumtus bellorum graviffimorum pro patrise liber- tatisque tuitione fufficiendos dcpenfe , atque etiamnum pendenda;, aliud perfbnale effe, quod fol^itur ratione cumuli bonorum inquacunque orbis parte exiftentium, & ad Hollandise inco- lam pertinentium; aliud reale, quod immobi- libus in Hollandia fitis , ut & obligationibus Hollandicis, aliisque fimiJibus., latius in placi- tis Ordinum enarratis, imponitur, abfquedis* crimine, ad quem five incofam five peregrinum ubicunque locorum dcgentem pertineant, vul- go notum eft. Quae vero in fpecie ad onera realia, quae ad perfonalia pertineant, inpleris- que facile dijudicari poteft j aut certe ex ufu *quotidiano Tiaud difficulter intelligi. Quadra- gefimam fane pretii ex immobilium venditione prseftandarn , uti & vicefimam aut tricefimam hereditatum realibus magis > quam perfonalibus_ oneribus accenferi debere, tum inde poteft col- ligi, quia rei inhaeret, & poffefforem rei gra- vat, etiamfi ille neque municeps nequeincola, fed peregrinus pjane fit. Placit. Otdin. Holland. z6- Jtlii 16*70. vol. l&placit. pag. 1008, inprm Ant. Matthseus de auclton. libr. 1, cap. 19. num. 18. tum etiam ex eo» quianonde aliisimmo- bilibus , quam quae intraHollandiamfitafunt, & alienatione vel fucccffione tranfeunt , hzc vecl:igalis fpecies HoIIandica fifco infercnda cft; uti fifco alterius regionis ratione rerum in ca re- gione fitarum , licet & dcfunclus & fucceflbr Hollandus fit. Placito OrdinumHolland.z]. Ju- lii 1664. artic. 15.vol, z.placit,Holl.pag. 31 yz. & (U*
■: \
|
||||||||||
|
D E P U B L I € A N IS & V EC T I $ A £ I B U S & C O M M I S 3 t 5\ 6$l
|
||||||||
|
&placito 16. Apiili$j6ji. art.30. w/.$.placit.
HoU.pag. 101:3. 14. Porro quid juris fit circa fingulas vecli-
galium, tributorum, impofitionumfpecies, ex infpecT:ione edi&orum de his agentium proclive cuivis erit intelligere; acproindepraecipuorum catalogumhic fubjunxifTefuflfecerit, ut, fiopus fuerit, ad ea recurratur. Sunt autem fere haec, cjuae in impreflis tribus placitorum volumini- bus inveniuntur, op de binnenlantfche en buy- tenlantfche Bjeren &c. vol. g, d pag. 906. ad pag, 941. op, de Wijnen en Mee , en op de quotifatie der vermogendeBurgerenindatmid- del. d. vol. 3. apag. 947. ad pag.966. opde gebrande "Wijnen en andere gediftilleerde ^a- teren. d. vol. 3. a pag. 966. ad pag. 976. & pag. 1429. op den Azijn. vol. 1. pag. 1691. &feqq. op den Tabacq. vol, i, £ pag. 976". ad pag, 988. op de inkomende Granen. d.vol.t. pag. 8x3. 82.4. op de Booter. VoL 3. pag.Zzj. 826. op Steur en Salm. vol. 3. pag. 993. op 4e Fruyten. vol. 3. pag. 826*. op 't GemaaL yol, 3, a pag. 880. ad pag. 901. op het Sout. d.vol. 3. pag. 851. adpag, 867. op de Seep. d. vol. 3. a pag. 867.adpag. 877. opdenTurf. d. vol. 3. apag. 827. ad,pag. 833. &apag. 835. adpag. 841. op de Koolen. d, vol. 7,.pag. 83 3. 834, op het Brand-hout. vo\. 1. /><*£, 1873. & yoL 3. p4g. 830. in pr. op het Beeftiaal, Offen, Koeijen, Kalyeren, Schapcn, Varkens&d rf. vol. 3. a pag. 9®i. ad pag, 906. op de grove Waren. d. vol.7,, pag. 990. 991. 992, op de "Wage ende het Waeg-gelt. dt voL 3. a pag. 817. ad pag. 821. op de ronde Mate. d. vol. y.pag. 82i.8z2.82 3.opdedomeftiqueDienn> boden» fijnde het Heeren-gelt. d. vol. 3. pag. 877. 878. 879. op de Paarden. vol, 1. pag, 1937. & feqq. & vol. 3. pag. 841. op de Hoorn* beeften. d. vol, 3. pag, 841. 842. 843. op de» befaeyde Landen, d, vol. 3. pag. 843. 844. op de warmoes Landen, vol. 1, pag. 1950.19$^. & vol. 2. pag. 2,951. & vol. i.pag. 1003. op't kleyn Segel, gefegeldePapieren.w/. ^.pag. 845. & pag. 1019. adpag. 1038. op de Karoflen, Kaleffen, Koetfen, "V^agens, Ghaifen, Paar- den, Jachten, Speel-fchuyten. d.voL 3 apag. 99l.adpag.999- 8c pag. 1429. op dcreyfende Luyden , fijnde Paflagie of Veer-gelt. voL 3, pag. 999. & feqq. 15. prseterhjecamplius eft notavicefimador
jiationum mprtis capsa, legatorum., & fucces- fionum , quae lineae adfcendenti vel collaterali vel extraneis teftamento vel a lcge deferuntur} Uti & quadragefima immobilium , & eorum, quae immobilibus hac in parte accenfita funt, quotiesvenditione,veldatione in folutum, vej permutatione transferuntur, apt hypothecae ob- ligantur, aut inter vivosdonanturextraneis vel <;ollateralibus j de quibus prseter alia plura no- viflimumcft videndum placitumOrdinumHolr hndix vol 3. pag. 1005.0,feqq,adpag, ipj^. |
||||||||
|
&placitum 13. Attg, i6<y%,voL %. playt. UoUt
pag. 251 i.poftmed. Fuit ik ante induda folu- tio millefimar patfimoniorum, dein quadrihgen^ tefimae, atque etiam ducentcfimae , tandemque} centefimae» jam multotiesprseftitse, circaquanj dubia varia variis Ordinum placitis cV.interpre- tationibusdefinitainveniuntur, fparfim, VoL u flacit. a pag, ^38. ad pag. 1087. His acce- dunttributa aliaque onera ex rebus immobilibu* fifco folvenda , verpondingeti, hup-gelden 8c&. de quibus quxdam placita Ordinum Hollandis' plene, & alia plura per compendium acremis> fionem ad volumen fecundum , exhibentqr fflli 3• pag. 887. & feqq, Nec dubiqm , quin, aljfe plura fuperiori feculo ve<5tigalia atque onera in\ ufu fuerint , qqje nuijc five propter exadtionjis, difficurtatem , five propter tenuem nimis.pjro* ventum , five ob alias caufa$ defierunt exigi,i veluti, op de Tabacks-pijpcn. vol. 3. placit. HolL pag. 986. 987. 988. op het Papier. d. vok 3, p*g. 988. 989. op gefoute Vis. d. vsL 3. pag^ 994. op wolle Lakenen, d, voL 3. pag. 1003. op goude Lakenen. d. vol. 3. pag, 879. op d<; confumtie van Oly en Traan. d. vol. 3. pag. 1004. op de confumtie van Pick en Teer.l d* vol. 3. pag. 1004. op Kaarffcn en Smeer. d\ vol. 3. pag.$j9. opLaarfen, Schoenen, Muyr len. d. vol. ^.pag.p^i. & feqq, Qp ongefun- deerde.Proceflen. d. vol. i.pag.tto^, item het recreatie, peyfter, en morgen dranks Gelt. d. vol. 3./»^.944,945.94^ haarftedeoffchoor^ fteenGelt. vol, 1. placitor. pag. 1538. & feq^ &pag. 2254, i<5. Sciendum denique , varia per HqUanr
diam exigi telonia tollen vulgodiaa, quaeolin? Hollandiaj Comitibus ad tuendam dignitateni cedebant, 6?nunc ad dorn^niorum HoSandjco^ rumclaflem adhuc pertinent, dequibus agituir vol. 1. placit,. HoU. apag., i^i,adpag. i^?A & vol. 3. apag, 7^7. adpag.769, JicetexQr- dinum indujgeptia etiam privatis pluribus telo- nia folvantur , quje. ita ip privatorum domiam funt. 17. Ad imitationem, hiprtj|m onerum atque
veaigalium ita per Hollandiam indujaprum* reljquaj etiam FcederatiBelgil proviuci», nec npo Belgii Fcederati Ordinesratione territorii,extra feptem provincias ditioni fuae fuppofiti, varia exjam recenfitis per fubjedos fuos aerario pu- blico inferri voluerunt, prout regionis cujusque ap populi natura , indoles , cpnditio, mores* vivendi lucrandique ratio , & alia firuilia ho« vel illud, tanquam publice utilius privatimque minus onerofum ac grave, videbanturfuadertjj utiid ex plurimis apparet Qrdinura Zelandia?, Qrdinumque Generalium placitis, iqyae pafljim in tribus piacitorum voluminibus poft ejusdeni aut faltem fimilis arguraenti placita Hpliandica proponunturj atque etiarn exijs, quae reJiqua!» rum proviucjarum Ordines fuisediclis comp|e«i Junti hauddiflicultercoHigipoteft. Nedicaro» Sfff 3 ' in
|
||||||||
|
«
|
||||||||
|
IV.
|
|||||||||||
|
6pa Li b. XXXIX. Tit.
|
|||||||||||
|
dacise, quantae temeritatis fint publicaftortfm fa*
cliones, nemo eft qui nefciat, fecundum UI* pianum in /. quanta 12. pr. ff h, t. Quantas ex adverfo, quamque multiplicata? vectigaliurr» fraudandorum artes, quantse machinationes ad- inventse ab iis * qui prope rem Deo gratam 3 feprsftari fibi perfuadent, fi pervigilem publi- canorum folertiam fua queant eludere fallacia ac circtimvenire» dum ei detegertda? fubinde nec Argus centoculus, nec fagaciffimus exa&orum comitatus atque fodalitium fufficir , dicere fu- pcrvaeuum eft: ae proinde, uti tuendos effe i« jure fuo publicanos, utilitatis publica? ratio ac fifci neceffitas efflagitat, eo quod tributa&ve- ctigalia pacis ornamenta, bclli fubfidia, ac Rei-« publica; nervi funt, ita quoque legibus eosderr» teneri adftri<5tos a magiftratu , nec ad eorum opprefliones, injurias, ac rapinas conniveri, ra- tionis eft , tit ita validum & sequale cuique ir» legum ac regcntium autoritate adverfus iniqui- tates praefidium atqae fccurita* fit. Atque hinc eft , quod praetor Romanus , haud contentus alibi jam providiffe furtis, damnis, vi raptis0 e re putaverit, amplius ad compefcendam pu- blicanorum audaciam fpccialitcr ediela propo- nere. I. i.pr. & $. z. I. quanu 12. pr. & §. 1. ff. b. t. fecundum quz, fi plus juftovecti-* galium nomine esegerint ipfi, aut miniftrieo- rum, quos officio deftinaverant, five libeross five fervos, proprios aut alienos , tenentur lse- fis, & eorum heredibus, actione in fa&um pce- nali mixta in duplum intra annum. /. I. pr.& §. pen. t. boc edifto 5. $. 1. /. locatio 9. §, quoi illicite 9. /. quanta 12. §. 1. z. ff. b. t, smt fi vis fit adhibita, in quadruplum pcenale mix- tum, a&ione, vel faltem ad exemplum a&io- nis, de vi bonorum raptorum. d. /. locatio 9. f. quod illicite 5. ff. b. t. pra^ter extraordinariam *pro modo & atrocitate concuffionis coercitio- nem j adco ut uha pcena per alteram haud pe- rimatur j dum alteram utilitas privatorum, al- teram vigor publica? difciplinae poftukt. d. I. 9. §. 5. ff. b. t, Si pluresfint publicani, finguli quidem pro rata conveniendi, fed tamen ita, ut unius ihopia cseteros gravet j eo fere modo, quo id in pluribus obtinet fidcjuflbribus, di- vifionis beneficio haud deftitutis. /. fi multi 6". ff. b. t, arg. /. aufertur 46. §. ult, ff. de jure jifci. Et fi familia fervorum damnum dedcrk, id obfervatum, ut, fi tantum prseftetur, quan- tum, fi unus liberfeciffet, abfolutio fequatur. /. cumfi 3. $. ult. ff. b. t. fed & fervos, qui nocuiffe dicuntur, exhiberi neccfleeft, ufquc adeo, ut fi forte latfus ignoret, quis lseferit, 6c idfcire cupiat, defiderare poffit, omnesex- hibcri, quo lsedentcm dignofcat. l.cum fi 3.5. pen.ff.h.t, &, non fa&a exhibitione , judicium in folidum detur contra dominum fine nox# de- ditione, fivcfervum habeatin poteftate aut pos^ fideat, five non, dum is forte fugit, aut alie- natus aut.manumiffus eft3 nec Hceat domino |
|||||||||||
|
lnutilitatem & ufum communem FeederatiBel-
gii varia mercibus importandis & exportandis onera effe impofita , quo poffent ad tuitionem maris liberi, & navigationis atque commercio- rum»fumtus tolerari, quaevulgo veniunt appel- latione van Licent en Convoy of Veyl-gelt^ de qui- bus plurima funt placita Ordinum Generalium, aut per indicem ex prioribus placitorum volu-?* minibus enarrata, aut verbotenus excufa. vol, 3. flacit. HoU, a pag. 1253. adpag. iz%6. Etquia hsc onera cotnmunibus Fcederati Belgii ufibus deferviunt, hinc conftitutum fuit, navium bel- licarum prsfe&os teneri fuo fub prafidio atque tutamine recipere omnes naves mercatorias, qux ad Fcederatas tendunt Provincias, fine diftin&io- ne , quam urbem portumve petantj nec poffe hautas obftringere, ut ad unum certum , & non adalium Bclgii Fcederati portum cum navi ap- pellant. inftruttie voor de Capiteynen te water dienende 27. April 1629. anic, 4. voiz.pUtit. lloll pag, 364. 18. QuaJ vero optima ve&igalium inftituen-
|
|||||||||||
|
dorum ratiofit, in hypothefi reclius, quamin
tbefi, definiri poteft, confideratis loci, tem- poris, perfonarum, regionis ipfius circumftan- tiisj etiamfi generalia nonnulla a pofiticarum rerum fcriptoribus axiomata commendentur , qujE fi in ve&igalibus indicendis obfervata fue- rint, levius, magifque tolerabile fubje&is eo- rundem onus creduntur cffcctura, & latius ex- cutiuntur a Befoldo in operis politici dtffertatio- tte de itrario cap. 4, num. 11. & feqq. Bodino de Republica Ubr. 6*. pag. mibi 1022. & ftqq fracipue pag. 1034. Anton. Matthxo deauclto- nibus Itbr, z. cap. ult. Nec praetermittendumr in omni cafu leges ve&igalia inducentes-ftricTiam recipere interpretationem, adeo ut nec ad res fimiles iis, quas in catalogo rerum veftigali ob- noxiarum continentur, extendi debeant j eo quod, uti liberatio ab oneribus favorabilis eft, ita ex adverfo onera rebus imponi odiofum ha- beturj nec pcccare intelligitur, qui in dubiis quaeftionibus contra fifcum facile refponderit. I. »0» puto 10. ff. de jure ffci. maxime, cum in fifci poteftate fuerit, apertius dicere, atque enarrare, quarum rerum intuitu ve&igal folven- dum fit. arg. /. veteribus 39. ff. de pattis. Quod & exemplis pluribus illuftrat Ant. Matthjeus de auttion. libr, z. cap. 4. num. 3. 4, Deni- cme, uti confuetudo in aliis optima legumin- terpres eft. /. fi de interpretatione 37. ff. delegi- bus. ita quoque in omnibus vectigalibus confue- tudinem fere fpe<5hri oportere, a Prindpibuscon- ftitutum fuit. I. fi publicanus 4. §. ult. ff b. t. 19. Carterum elocatis ve&igalibus, & per
publicanos* eorumque miniftros non raro con- cuffiones illicitis fiefi exa&ionibus, &viciffim per privatos fraudari frequenter ve<5tigalia, quse in ufus publicos pendenda fuerant, adeoque Iliacos intra muros & extra peccari, experien- tla plus fatis teftatum fecic. Quantse enim au- |
|||||||||||
|
DEPUSLICANIS&VECTtGAtlBUS& C6UM t S S l S* <$p|
|
|||||||
|
abfentem defendere; cum ex adverfo, fi exhi-
buiflec , noxali judicio conveniendus fuiflet, ac noxse deditione potuiflet dcfungi. /. i. pr. ejr §. ult. L 2. I. 3. L quanta iz. §. qttod i. /. fed & hi 13. §. ftve z. ff. h. t. Quemadmo- dum & noxae dando liberari poflet, Jicet non ■exhibeat, fi fervus quidem cjus rapuerit, fcd talis, qui non erat in ea familia conftitutus, qiia: publico vc&igali miniftrat* d.L 1. §, pm. in fine ff. h. t- . Quid, quod & pcenam, hac adione petcndam, cvitat publicanus, fi id, quod fupra modum cft exaftum, ante fenten- tiam reftituat, /. 1. pr. L hoc edifto 5. ff. h. t. ut tamenkfus haud impcdiatur, ceflante hujus cdicti pcena,aliis furti, vi bonorum raptorum,aut damni injurise aclionibus experiri poft fa&am fibi reftitutionem, ad pcenas iis ex jure com- muni comprehenfas $ eo quod abfurdum eflct, meliorcm publicanorum, quam cseterorum idem committcntium , caufam effe. /. 1. §. & refii- tuendt 4. ff, h.-.U Scd &, fi deceflerit fervus, qui contra ediftum exegerat, publicanus libe- ratur, quia neque dolus ejus interceflit, ncque cxhibendi facultatem habet. /. fed & hi 13. $. pen. ff h. t. adeoque aliud in fervo mortuo ob- tinet, aliudineo, qui in fuga eft, coquodmors impoflibilem facit exhibitionem, at fuga diffi- cilem magis quam impoflibilem, diflicultas au- tem prseftationis non ita, uti quidem impofli- bilitas, liberat obligatum. arg. /. multum 34. /. i<}.ff, de verb. obligat. jund. I. impojfibilium 185. ff. de reg. juris. Denique publicano mor- tuo heredcs ejus fecundum vulgatajuris princi- pia non aliter teneri placuit, quam fi lis cum de- fundto conteftata fit, vel aliquid ex dolo dcfun- <Si ad eos pervenerit. l.Ji publicatiw 4. Jf. h. t. Moribus plane hodiernis dupli vel quadrupli pcena ceffat, ac fbla extraordinaria arbitraria pro modo lsefionis ac concuflionis infligi folct, ut poft alios notat Groencwegen ad L 1. ff. h. t. Ant. Matthaeus de attttton. libr. z. cap. 6. num. 3. Adde Placita Ordinum HolUndU & Ordinum Generalium, anni i6$z,voLi.placit. Holl.pag. 1^76. & feqq. 20. Ad publicanorum vero tuitionem perti-
net, nc exactionisoccafionevim abullo patian- tur atque injuriam. Pmerquam enim, quod adverfus aliorum violentias communibus juris remediis «que, ac rcliqui cives, uti poflunt, atque etiam utilitcrexperiri interdi&o de pttbli- €0 fruendo, ne vis fibi fiat. /. 1. §, x.ff. delo- co publico fruendo. graviflimaruminfuperpcena- rum comminatio perQrdines Hollandise adver- fus eos cft propofita, qui publicanorum xdes aut bona diripiunt, aut eos in colligendis im- pofitionibus ac ve&igalibus verbo fa&ove \x- dunt. Placito Ordinum HolL 17. Junii 1678. *>o/. 3. plaator. pag. 802. 803. Quod fi nulla quidem publicams, eorumve rebus, injuriail- lata fit, fed debitum ipfis vedigal fraudetur, ©mifsa rcrum ye&igali obnoxiamm profeflione, |
|||||||
|
jure quidem civili res illa * dujus intuitu frau^-
datio contigit, in commiflumcaditiideft, do* mino aufertur, qui profcflioncm omittendo irt cenforiam legem commifit. /. commtjfa 14, j^* h. t. Et fi quidem res plures fint ad eunderri pertirtentes , quarum alia; profeflie z\\x noit profeflae funt, folis non profeflis fraudator fpoliaturj adeo ut, mancipiis commiflis, ne res qujdem peculiares in eadcm causii fint4 nifl & qusedam ex his, una cum fervo im- portat» , profeflse non fuerint, atque i.ta no-* mine proprio in caufam commifli inciderint* /. ult. §. iidem divi 2. f. /;. t. &, fi urtus ek pluribus heredibus rem munem, id eft ve&i- gali obnoxiam, causavedigalisfurripuerit, cjus lolius pars publicetur, portiones cxteris non auferantur. /. fraudati 8. §. 1. ff. h, t. confer tit.fiager veclig. id eji emphyt.pet. num. 37.in nted. Rsevardum libr. 3. variormn cap. 2. Nec evanefcit commifli pccna morte fraudatoris, fj ci viventilis mota non fit, fed & heredcs ejus tenet, quatenus fifcus res non profeflas here- dibus, ( non qua heredibus» fed qua iniquis rei commiflae poffeflbribus ) avocat: & hoceft, quod Papinianus voluit, cum ait, fraudative-* ciigalis crimen ad heredem ejus, qui fraudem contraxit, commijft ratione tranfmitti. /. frauda- ti 8. pr. ff. h. t. Licet enim vulgo traditura fit, pcenales morte delinquentis acliones extin- gui, & in heredem rei non comp,etcre, fi iis cum defundo conteftata non fit. §. non auteitt 1. Infiit. de perpet. & temporal. acl, tamen id non impedit, quo minus in heredem dirigatur ex» fecutio poenarum illarum, qus vcl per fenten- tiam judicis jam decrcta;, vel ipfo jure jam pec leges irrogatae funt; prout id in hac commiffi pcena receptum fuit, dum placuit, id, quod commijfam eji, ftatim defmere ejus effe, qui cri- men centraxit, dominiumque rei vecTtgah acqui- ri, ac eapropter commijfi perfecmionem, fimad~ verfus quemlibet poffefforem, ftc & adverfus here- dem competere, tefte Ulpiano in /. commijfa ve~ ftigalium 14. ff. h. t. Adde tit. quod quifquejti-r ris in alter. Jfat. utipfe eod, jureut. num. 1. circtt fin. Nihil in contrarium facicnte eo, quod a Marciano fcriptum, panas ab heredtbus peti non pojfe, fi non efl qtuftio mota vivo eo, qui deliquitt & hoc, Jicut in cateris poenis, ita & in ve£tiga-> libus ejfe. I. ult, §. pen. ff. h. t. Non enim ibi de pcena commiffi, fed de explicata in anterio- ribus atflione in duplum adverfus publicanum, qui plus jufto exegit, fermo eft, ficonferatur cum fequente §. ultimo, qui cohacret pcnultimo, uti patet ex eo, quod dicitur, fi quid atttem indebitum &c. quafi dicerct, in duplum a&io* nem non habere locum» fi publicanus, quf plus exigendo dcliquk, mortuus fit; deinde etiam dupli a<5cioni locum non efle, fi non dolg malo, fed per errorem folventis, publicanus inde* bitttm acceperit, tunc enimeum folummodor*- m reftituere epoiwe, quod fupia raodum ac- cepit.
|
|||||||
|
dp4 Li^ XXXIX. Tit, IV*
|
|||||||
|
ccpit. Adde Ant. Matthsum de auttion.libr. z.
iap. 6. num. 24. 21. Cum autem experientia docuerit , folam
commifli pcetiam leviorem effe, quam ut cjus formidine plerique mortales a fraudibus vecli- gali faciendis abfterrerentur» mukifariam apud nos poense fraudantium cxafperatae funt, impo- fita fraudatoribus privationc dignitatis, nego- tiationis ad tempus interdictione, mulfta pe- cuniaria, aut ob inopiam extraordinaria coer- citione, eaque propter repetitum facinus du- plicanda , aut virgarum caftigatione , fi quis non habeat in jere , ac tandem triplicanda cum exilio perpetuo ob tertium commiflam frau- dationem; prout hsec aliaque plura non modo in fraudatores, fed & aurigas, nauras aliofquc Ope juvantes, parcntes liberorum, dominosfa- mulorum, maritos uxorum facfta pr&ftantcs, nec non iii partem ve&igalis cum publicano pa- cifcentes, aut, cum majorum quafi gentium mercatores cflcnt, minutim merces fine vecti- galis folutione vendcntes, infuctis farcinis mer- ces includentes ac tranfportantes, ruri vinum, cerevifiam aliaque aliter, quam modo praffcrip- to vendentcs, peti poffunt ex generalibus Or- dinum Hollandiae placitis de exadtione & frau- dibus vecl:igalium, vol. 3. pUcit. HolUnd. pag. 80 3. & feqq. idque pmer alias pcenas huic aut illi ve&igali fraudato fpeciatim additas. Porro de pcenis fraudantium portoria, aut fallentium in mercium importandarum cxportandarumve menfura fignificanda, aut utentium iterato ea- dem fcedula ad mcrces identidem importandas vel transferendas, aut deftinantium alio merces devehere, quam quo eas vehendas profeili fue- rant, videnda placita fupra, num. 17. allegata, de trtbuto illo , quod convoy en licent geld ap- pellatur; & Neoftadius Curu fupr. decif 115. Refponfa Jurifc. Holl. part 3. vol. 1. confil. 39, & vol. 2. confil. 38. & conftl. 74. ficut de puniendis teloniorum fhmdationibus ea, qua? occurrunt vol. i.placit. Holl. pag. 1540. &feqq. ad pag. 1557. Sc vol. 3. a pag. 737. ad pag. 769-
22. Nec prxtermittendum , ad avertendas
fraudium occafiones varia placitis Ordinum cau- ta inveniri, vcluti, ne ruri oenopola fit; neve ruri, fed tantum in urbibus, advecta aliunde vina exonerentur. Placit. Ordin. HolUnd. n, Augufti 16 <^6. vol. 1, placit. Holl, pag. 2252, Ne cenopolae vel cerevifiarii vinum aut cerc- vifiam minuta menfura vendant, aut fubfpecie deguftationis in fuis azdibus vel caveis, caupo-, nam exerceant. Placit. Ordinum Holl. 17. & 26. Sept. KJ58, vol. 2. pag. 2514. 2519. Ne pri- vati five nobiles five cives in urbibus aut ruri cerevifiam coquant ex frumento, vel faccharo, Vel fyrupis &c Placit. Ordin. HolUnd. 1. Aug. j66z artic 24. vol, i.pUcit. Holl. pag. 2943. Amplius utliceat pubhcanisingredicellas, hor- rea , apothecas negotiatorum , non majorum, |
|||||||
|
fed eorum, qui minutim vina Vendunt, acc&*
plorare, quantum vini aut aliarum mcrciums illic affervetur. Placit. Qrdin. Hollandia, anm i<S8i. art. 28. & feqq. vol. 3. placit. pag. 952, ut molitorcs frumcnti fidejuflores dcnt in quin- ^cntos fiorenos, vel in eam fummam molcn- dina fuaobligent, ut indcmulctae obtincanturi fi fraud;ivcrint aut fraudationis participes fucriut. Placit. Ordin, Holland. 29, Martii 1680. vol. l.placit. pag. 898. Similiter ad impcdiendas fraudcs in folvcndis iis , qua? debcntur tvegens convoym en licenten, vctitum, ne ante ortum, vel poft occafum folis mcrces imponantur na-^ vigiis aut cx iis educantur, neve cxonerentur in littoribus, ubi vedigalis hujus exacrorcs non funt, aut itinere tcncftri per infolita vchantur loca. Placit. Ordinum Generalium 7. Novembr. 1598. art. 13. vol. 1. pUtitor. pag. 2287. & 6. Maji 1589, & 6. Maji 1623. d.vol. 1. pag. 2302. 2304, & feqq. Permiffum prcetcrea pu- blicanis fraudcm fufpicantibus, aperire prasfcn- tibus tefttbus duobus fiJe dignis ciftas, farci- nas, aliaque fimilia, fed fuo fumtu in prifti- num ftatum reftituendas, ac prsftito amplius eo quod intcreft illorum, ad t|uos cifta; fic aper- tas fpeclant, finihil fraudatum appareat. Placit, Ordin, Holland. 16. Mattii 1679. voi 3. placit. Holl, pag. So6 in fine & 807. Et fi illi, qui- bus incumbit cura vectigalis van convoyen en li~ centent pradumant, mercesaliasfarcinis inclufas cffe, quam quas profefli funt farcinarum domi- ni, aut navium magiftri, exoneratio mercium vel apertura fumtu publico per3gitur, quotics bona fide profeflio fa<5i;a, nec quicquam pecca- tum eft, Placit. Ordmum General. 11. Jnlis 1597. art. 18. vol. 1. placii. Holl. pag. 232^. D eniquc rcis fraudis comrnifla; infimulatis jus- jurandum purgatorium deferri pofle , fi in probatione fraudis actor deficiat, traditum ad tit. de jurejurando. num. 27. in fme. 23. Probata autem veftigalium fraudatione,
res, ob non folutum vedigal in commiffumca- dentes, publicanis cedcbant apud Romanos. l.fi quis fme it.C.b.t. & hoc cft, quod Ulpia- nus fcripfit, commiflumftatimdefinerecjusefIe9 qui crimen contraxit, dominiumque rei vecligali acquiri. I. commijfa iq.ff.b, ^■atquchincetiam, cum quis per errorem non effet profeffus, pu- blicani jubcntur duplicato vedigali contentirem reftituere; duplo jam ipfis ccdcnte , cum alias res tota ob fraudem iis ceffjffet. /, ult. §. divi quoque fratres 10. ff. b. t. Neque id mirum, cum hi fifcum repraffentent ex jure conductio- nis, ac proinde, uti fifcus vecl:igalia percipit, fcd per fuos publicanos, ita & commifla; pr«- fertim fi confideres, nonfifcum, cui conventa penfio folvenda, fed publicanos vere fraudari. Ant. Matthauis de auSion. libr. 2. cap. 4. numi 12. In Hollandia licet inter plures antea divi- dercntur commiffa pcenseque reliquae fraudatio- nis aut contravcntionis, ut patct cx pUcito Or~ Ainum
|
|||||||
|
Dfi PUBtlCANIS & VECTl
iiimm HolUnd. 16. Martii i6j<).fere infinevol.
j. placit. pag. 807. col. 2. Scplacito 14, Martii 16^. fere in finevol. 1. placit.pag. 1613. no- vifiime tamen conftitutum fuit, ut portio mul- &£, quse antea fifco cedere folebat, deiiiceps pro femifle publicano acquiratur,& profemiffe prsetori five urbanofive ruraliditionis, merum & mtxtum imperium habentis, qui (c(q publi- cano in litccontra fraudantesjungit. Placu.Or- din. Holland. 17. Julii i58i, d. vol. 3. pag. j$6. & placito 10. Jnlii 1682. d. vol. 3. pag. 1421. i« jwe. 24. Ceflk tamen pcena cotnrmfli, fi rcs ipfa,
quse in commifii caufam cccidit, non exiftat, neque dolo fupprimatur, ficutnec pretiumejus tunc peti poflit. /, tieque• commiffum %', C, b. | dejvettig, & commiff. Uti &, 11 fervus non profefius ante motam commifii qua?ftionem ju- re manumiffus fit. /; i. C. fc. t. Silentio infu- per ac lapfu quinquennii, fecundum jus civiie, fi modo res intra illud temporis fpatium in ;u- dicium dedu6ta non fit, d, l. 2. C. h. t. fcd moribus noftris neque commifli neque aliarum fraudationis pcenarum perfecutio ultra annum cxtenditur continuum, a die fraudationis com- putandum. Placit, Ordin. Holl. 10V Martii 16*79. poft med. vol. 3. placit. pag.S06.col. z. Groe- newegen ad l. z, C. de vettig. & commiff. Ant. Matthaeus de duttion. lihr. z. cap. 6. num. 25. -2.6. & cap. 7. num. 33. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. res fifci lttftit. de ufucap. num. 3, Ceflat praeterea, fi quis rem quidem munem apud publicanos profeflus fuerit, fedhi deinde vecligal non exegerint; cum ita culpi magis penes publicanos ve&igal remittentes, quam pe~ nes mercium dominum fit, & fatis fieri fifco poflit ex bohis publicanorum vel fidejuflbrum. /. alt. §. fi quis profefjits 12. ff, b. t. nifi mer- cium dominus ilico poft profeflionem , non fo- Juto vecligali, ctim mercibus infcio vel invito publicano aufugerit: quippe quo cafu vcre frau- dator eft. Interim hsc publicani vel remiflio Vel neghgcntia non inducit in pofterum imrau- xiitatem a vectigali. /. locatio q. §, earum 6. ff. 1>. t. Et, quia experientia docuit, publicanos fsepe aut negligentius exigendo, aut gratifican- do amicis in ve&igalium remiflionc, tandem fo- ro ceflifle, ncc promiffam fifco intuliffe penflo- nem, atque ita non de fuo, fed fifci patrimo- nio liberales cfle exitu infpecto, interdi&um iis omnino apud nos eft, ne cui fub quocunque colore immunitatem concedant, cui immunitas lpeciatim data non apparet. Generale Ordonn. €p de verpacbt. der, gemeene lands middelen artic. li. vol. 3. placit. Holl. pag. 811. 812. &pra?- cipue artic. 38. pag. 815. 25. Non etiam locus erat pcense commifli
apud Romanos, fimiles, impubes, profeffio- nem omififiet, fi modo intra trigefimum dicm Vedigal intuliflct impubes, quafi non tam dolo, quam juris etrore, in talibus excufato, hi id |
||||||||
|
6ABIBUS, Bt GGMMl SS t S. $$$
agere neglexiffent. l.Imperatores 71 §., 1. Lulti
$. divus qaoque o. ff. h, h l dmnibus 3,0. h.t^ de vettig. & commiff. jnndt. I regttla eft 9. prt & §. 1. ff. de juris & fatti ignorantia, Minorcs adverfus commiftiim reftituebantur, fi modo noq dolus eorum intcrveniflet. l.fi ex causa 9. §,fl in commiffum 5. ff.de minor. 25. annis, Et fi quis majorennis alius non per fraudem, fed pcr errorem, in caufam commifli incidiflet, ceflare pcenam commifli, ac «publicanos duplicato vc-r <5tigali contentos effe, refcripto fuo Imperatorcs juflerunt. d, l. ult. §. divi quoque 10. ff, b. u fi modo jufta ac probabilis errandi caufa fit i nam ii fupina atquc afteclata ignorantia alle^c- tur, uti alias excufata non eft, /. iiec fupina 6« l. regula eft $, §. fedfatti z.ff. de juris&fatli ignoratitid, ita &is, qui fe ignoraffe dicit, ni- hilominus in poenam veBigalis inctdit, fccundum id, quod ab Hadriano conftitntum cft. /. ult; §. licet 5. ff. h. t. Sed moribus hodicrnis ri- gidior etiam hac in parte fraudati vedigalis exc- cutio eft i nam neque milites fraudem facientes ab aliis non militantibus feparari folent, quo- ties in expeditione & caftds non funt. Groe- ncwegen ad l. 3. C. b. t. deveHig. & commtff. necjue minoribus, qui pubertatem excefferunt 9 hac in partefacile per inintegrumreftitutionem adverfus commifli pcenam afiafque fraudationis mulclas fuccurritur. Ant. Matthxus de auttian» libr. 2. cap. 7, num. 30. nec errorem alleganti vcnia datur hacienus, utduplicati vccligahs fo- lutione liberari poflet, quia fcicntise ab igno- rantia, & doli a culpa diflicilis admodum di- fcretlo eft. Plane, fi de juftiflima conftiterit er-< randi causa , arbitrio judicis xftimanda', abfol- vendum magis ab omni pcena, quam duplicati vecligalis folutione gravandum, rccle contcn- dit Anton. Matthseus de aattionibus d, libr. 2* cap. 7. num, 21. 22. Qiiemadmodum ctiani propter ignorantiam abfolvendi a pcenis parcn- tes & domini, quorumhberi vel famulivelin- ftitores fraudem fecerunt, res non profeflas in- tra domitm rccipiendo. arg. /. ult. §. fervi 4, & §. magnus 1 i.ff.b. t. Ci modoparentcs utrius- que fexus & domini domina^que igtiorantiam aperte doceant, vel jurejurando fcpurgent, & ipfos filios famulofve fraudatores exhibcant, auc exhibitionis impoffibilitatem propter eorunderri abfentiam, fincfua culpafadovccontingcntem probent. Placit, Ordin. Holl. 16, Martit 1679. Vbl. 3. flacit. pag. 805. col 1. Errantibus porro non multum abfimilis, adeoque a pcen^ libefandus, qui publkani ipfius aut miniftrorunl ejiis dolo deceptus eft, ne faceret profeffionem; licct enim imputari non debeat publicano, quod* non inftruxefit transgredientem, tameh illud cuftodiehdum fuk, ne decipiat profiteri volen- tes. /. ult. §. divi quoque 6. ff. b, t. atque hinc moribus noftris arbitrarise poenje comminatio propofita adv'5rfus publicanos, qui clandeftinis artibus illicitis circumveriiunt ac inducunt ho-* Tttt niiiie* |
||||||||
|
1»
|
||||||||
|
IX. Tit. IV;
. Princeps, uti folus ve&igaiia imponit, afft con~
nivente Principe etiam civitates feu dccuriones cOrum, refpeftu Vectigalium, quce & quatenus ex Principis permiffione ad fublevandas fui mu- nicipii anguitiasimpofuerunt, ac juspercipien- di habent, C\ modo fubfint merita fingularia il- lius, cui a civitate indulgetur. /. funt munera ii.ff.4e vacat, & excuf munerum. I. 1. c.de decretis decurion. arg. /. ambitiofe 4. pr. junct. §. z.ff. de decretis ab ordine faciendis. Plane, elocatis jam vectigalibus, immunitatem inprae- judicium publicani non refte conceffcrit Prin- ceps aut Refpublica; cum utique publicano pra> ftandum fit, ut publico frui, atque adeo vecti- galia cxigere fine impedimento poffit; in quo fi per immunitatis conceffionem impcdiatur , jure petit penfionis remiffionem, vcl etiam id, quod intereft, immunitatcm intempeftivam conceffam effe; per ea quse fupra, num. 7. d.e mercedis remiffione dicl:a'funt, quibus adde Ant. Matthjeum de autlion. libr. i.cap. y.num. 28. 20. nifi aliud tempore locationis apertc 1 cautum fit, uti caveri folet in Holiandia. Gene-
rale Ordonn. ep de verpachtinge der impoften > anno 1679. art. 35. vol. 2. placit. Holland.pag. 815, Quin imo, refcripta iramunitatis ple- rumque per fub & obreptionem prsefumuntur impetrata, adeoque difficilius iis deferendum eft: nam cum nonnulli privatorum elicitas fbf- fragio proferrent fanctiones, quibus vcctigalia, vel caetera hujufmodi, quat fifco infcrri moris erat, fibi affererent effe concefia, feu remififa , refcriptum fuit ab Imperatoribus, Ji quispriva- torum hujufmodi refcriptione nitatur, eam cajfitm effe j addita ratione, quia veftigalium non parva funUio e(l, qtttc debet ab omnibus qui negotiatio- nis feu transferendarum mercium habent curam, aqua ratione dependi. I. omnium 6. C. h. t. ds vecligal. & commifis. An prsefcriptione im- munitas acquiri poffit, dicctur tit. de ufurpat. & ufucap. 28. Immunitatem a ve&igalibus fecundum
jus civile habuerunt legati exterarum gentium ratione eorum, quse exportabant, nonitemeo- rum intuitu, quar ex fua patria importabant, /. a legatis 8. C. h. t. de veftig. & commiffis, fifcus, ac proindc etiam Princeps. /. locatio $. §. ult. ff. h, t. junct. /. fifcus cum in 6. §. t» ff. de jure fifci. ftudiofi, fecundum conftitutio- nem Frederici Imperatoris in auth. babita C. ne filius pro patrej & fecundum ftatuta Academise noftra*, ac placitum Ordinum Holl. 24.^^- tii 1662. vol. 3. placit. pag. 551. navicularii rcm fibi gerentes. /. omnium 6. in fine C. b. t. Et quamvis milites a vectigalium folu- tione liberi non fuerint. /. omnibus 3. /. expu- ftatione 7. i* fine c. b. t. de veBigal. & commiff. tamcn res exercitui paratas vccligalium prxfta-* tioni fubjici haud placuit. /. hcatb 51. f. pen, ff. h. t. Groenewegen ad l. 2. C b. t.de ve* ciigal. &commijf. quemadmodumnccquifquam cx
|
||||||
|
696 Lib. XXX
mines fimpliciores , ut fraudationem faciant.
Tlacit. Ordin. Holland. i6.Martii 1679, poft med, vol. 3. placit. pag. 807. col. 1. in pr. Longe magis fraudium mul&is fubducendi, qui tem- peftate fervente, aliove immincnte naufragii pe- riculo, vefinftantibus hoftibus aut piratis» in portus folitos non intrarunt, fed alibi, ubi pu- blicanorum copia non eft, ad littus appulerunt, ac onus fuum expofuerunt. /. C&far 15. /. ult. §. fi propter 8, ff. b. t. In iis quoque, qui frau- dis infimulati, fuper ea tranfegerunt, five no- centes five infontcsexecrationclitium , &vexa? quafi redimenda; causa, quid dcderint, ordina- riae pcenae locum non habent: dummodo me- tninerimus, nequc praetores folos fine publica- riis, neque publicanos fine prxtoribus, poffe dc his tranfigere commiffis mulcftifque, ne Vel hi, vel illi, vel tertius, cui forte pars aliqua cedere debet, fua dcfraudetur mul<5tarum por- tione. Placito Ordin. Holland. 16. Martii 1679. fol. 3. placit. pag. 807. col. z. circa fin. & ge- nerale Ordonnant. op de verpacht. der gemeene Zands middelen art. zp, d. vol. 3. pag. 813. Ant. Matthsus de attftion. libr. 2, cap, 6, num. 27. & cap. 7. num. H.poft med. z6. Licet autem ex jure Quiritium illi, qui
fideicommiffo tacito in fraudem legis honorati vel gravati erant, femet ipfos deferendo, cer- tam fibt obtinuerint vel retinuerint partcm eo- rum, quae clam reliclia fifco applicanda erant. I. unic. C. de bis qui fe deferunt.I.ediclo 13. pr. ( & §. 1. ff. de jure fifci, Non tamen ufpiam partem commiffi autpoenaeremiffionem habuifle
leguntur, qui fponte fu as ve&igalium defrauda- tiones, adhuc ignoratas, detcxerunt» confeffique funt: neque jure hodierno quid hacin partein contrarium indu&um invenitur ; quin potius aperte cautum, partem mulctarum cedere debc- rc dclatori, qui ipfe in culpa non eft, diefelfs met culpabeiis. Placit. ord. Holl.16, Martii 1679. fere in fine vol. 3, pag. 807. col. 2. & placit. 14. Martii itfJ4- Vol. 1. placit. pag. 1623. nndc a contrario ab orani delationis proemio fe- cludendi, qui ipfi fraudis focii atque partiripes, fe fociofve detulerunt; nifi nominatim fociis& participibus delationem facientibus impunitas & prsemium in hac aut illa ve&igalis fraudati fpe- cie nominatim promiffa fint. 2 7. Praecipue vcro commiffi pcena: locus non
eft, quoties immunitas vcctJgalium competit, dummodo immunitatem allegans probaverit , privilegio tali fe munitum, vel res illas, qua- rum intuitu ve&igalis folutionem declinat, nu- mero rerum vedigali obnoxiarum exemtas effe: eo quod id ipfum, an privilegiura indultum fit, facti quxftionem habet; quo fit, ut privile- gium seque, ac confuetudinem alleganti, pro- bationis onus imponcndum fit, fecundum ea, qua: fcripfi in tit. de probation. ngm. 8. infine. Adde Ant, Matthaeum de auclion. itbr. 2. cap. 4, mm. z» Concedit autem immunitatem folus ' |
||||||
|
De PUBLICAtflS&VEdT lCJAtifeUg &<2oMMlS8l§. $$f
|
|||||||
|
ex rebus ad proprium ufum , aut ruris exercenL
di causa infcrendis aut referendis, ad vefligalis folutionem a ftationariis compelli potuit. l.uni- verfi 5. G. h, t.I. in lege cenforia 203* ff.de verb, fignif, ubi & latius exponitur, quid fibi vclit illud, ufus fui causa. Nihil obftante eo, quod rcrum talium, ufus fui causa paratarum, profeflio injun&a fuerit fub pcena commiffi. I. ult. §. quotiens 3. & §. divus quoque 9. ff. h.t. eum aliud fit, rcs profiteri, aliud,, earumno- mine vecligal prasftare : non enim muniitm tan- tum, fed & immuriium, profeffio facienda erat, ne ^alioquin prsetextu immunium munes quoque line ve&igali importarentur; ufque adeo, ut & de rcbus, quas in ufus fuos advehendas fibi mandabant prazfides, Hadrianus refcripferit, eos jibello, manu fua fubfcripto, & ad publicanos miflb, fignificare debere, quid ufus fui causa emi voluerint, ut, fi quid amplius, quam man- datum eft, transferretur, id munificium, feu ve&igali obnoxium effet. I, fi publicanus 4* §. de rebus 1. ff. b. t. confer Ant. Matthseum de autlion. libr. 2. cap. 7. num, 3. Plane moribus noftris etiam nominc rerum ufus fui causa pa- ratarum, ve&igalia, impofitiones , aliaque fi- miiia folvi oportere, notius eft, quam ut pro- batione indigeat, eo excepto, quod unufquis- que ex fru&ibus horariis , fruiten , in fuo na- tis, confumere poflit fme folutione impofitionis, «quantum fibi fuifque fufficit, atquc etiam aliis inde donare, five extra urbes coniumere, five in jirbes deferre velit, tunc tantum ad oneris im- pofiti folutionem obftrictus, cum aliis vendit. Tlacitum Ordin. HoU. anni 1679. op de fruiteny artic. 9. vol. 3. placit.pag. 826". in med. Sicut & immunia funt ligna cremialia brandbout * quse «quis ex propriis agris in Hollandia fitis csedit, Sc in fuos ufus abfumit, non item, fi ex agris fuis extra Hollandiam fitis in Hollandiam ufus fui causa advehi curet. Flacitum Ordin. HoU. op bet brantbout artic. 2. Vol, 1. placit. HoU. pag. 3872. Etfi vero antea obtinuerit, amagiftris navium fociifque nauticis non exigi vedigalia, convoyen en licentem, rationeeorum, qua»quis- que fecundum jus maritimum fine nauli folutio- ne tranfvehenda navigio imponebat, quarque vulgo voeringe dicebatur 3 tamen poftea placuit, tion ultra eam immunitatem nautis aut magi- ftris eorum indulgendam effe. Placit, Ordinum General. 21. Februar. 1671. vol. 3. placit. pag, 3.270. in med. & placif. 22, Febr. 1657, vol. a. placit. pag. 2457. 29. Porro in Hollafidia ab impofitionibus
Cx privilegio immunes quifint,^intelligipoteft <ex edi<3o Ordinum Hollandise, feu, de gene- rale Ordonnantie van den jare 1679. op devtr- pacbtingen der gemeene impoflen art. 3 5, d^ feqq. Vol. ■$. plactt. pag. 815. cujus verba libet ap- ponere, licet quorundam jam fato functorum mentionem contineat; ita autem illa habent, fm de VQQtfchrevt impoften fuUen vry ftjn bxtt |
|||||||
|
konimkltjke Majefteyt van Bobemen , den jongen
Prince van Orangie, ende de Ptimeffe Rojale, <fe Douariere Van ftjn Hoogbeyt Prins Fredrik, Hen~ drick^, Prince van Orangie onflerfelijkcr memorie^ en alle de kinderen vanipijlen den hoogflgedachteti Prince vanOrangie, mllem hoogloffeluker memO- rie; de Douariete van goedgr gedachtenijfe Heer Joban mipbart Heere van Brederode, die van de Vnherftteyt binnen de Stadt Leyden volgens onfe refolutie van denjare 1662. (de qua uni- verfitatis Leydenfis immunitate vidcnda varja placita, occurrentia in vol. j. placit. Holl. pdgi 5 ? 1.) als mede die van de collegien Tbeologi& > binnen Leydeny dUegaftbuyfen,H. Geefihuyfeni leproos buyfen, ende andtre diergelijkf van de aett meeffe levende, midfgaders aUe Ambaffudeurs en andere minifters van Koningen, Princen, ende Sta- ten albier in den Hage reftderende, ende voorts aUe andere, die by fpeciale refolutie van Haar Edele Groot Mogende albereyds ftjn, of inhet toe- kpmende noch geeximeert fullen mogen werden * mids dat de felve gehouden fullen wefen biljetten te doen balen van 'tgene fy fullen opdoen etide in~ jlaan by yemani van hare domefiiquen. Fnde fullen de pachters geen aclie van doleantien mogen funderen op de vrijdotnmen en exemtien, die ten beboeve vanenige andtre ttytbeemfcbeminifters ofcc van enige nieuwe bedykjngen by onfe oclrojen gc- geven fouden mogen worden* alwaar bet ook fo* dat de voorfeyde odrojeh lopende hare pacht ge« geven waren. Fnde fullen alle vrydommen en exemtien niet verder werden getogen, ende toi geen anderen eynde, ats alleen tot fulken infubt en intenttei als die ftjn verleent. Quo mtmi focietati Indiae Occidentalis immunkas data fie ratione impofitionis efculentorum & potulcnto- rum hinc in Indiam tranfvehendorum , peten-* dum ex eodemplacitodrtic. 27.ro/. %-pag. 81?, ficut de ejufdem focietatis immunitatcateloniis & ve&igali quod dicitur convojr geld, vidcndurri 'toclroy van de Weft Indifcbe Compagnie 1^74/ att. 9. 10. vol. pplacit. HolLpag. 1535. Qua* les deniqiie Hollandia? civitates ex pnVilegiis antiquis Comitum Hollandia: gaudeant immuni-* tate atcloniis Hollandis, & telonio Waffenaria- no, difci poteft ex iis, quse in urium congefta vol. l.placit. HoU.pag. 751.752. & fag.j^.col.z. 3 6. Quod fi bona qusedam transferanturcom* munia duorum, quorum alter immunitate gau- det, alter non, pro rata parte ejus, qui im* munis non eft,ve<aigal aut teloniumperfolven- dum eft. Joh. Papori. libr. i^.tit.z.arteft.i^^ Si tamen borta quaedam, a teloriiis riori irrirriu- nia, mixta fint in navi bonis itrimunibus, om- nitlm nomine telonium folvi opoftere, Hollan^' dis placuit; fecus, fi non mixta fcd feparata effent. Lyfte van de Graafetijkbeyts toUen bmneti Gouda in fine vol. ^.ptacit. HoU.pag. 748, coU 2. tn pr. item pag. f^.tol. 2. verfitemfo tPat vrijen koopman. Alia de jure immunitatis gerie'* ralioravidenda ad tit. df jure immumtatit. Tttt z 31. Vgm
|
|||||||
|
3
|
|||||||||||||
|
i|l x ib. xxxi
31. Vec*tfgalis autern impofitio importandi
& exportandilicentiam involvit} cseterum fi quis res inferat vel efferat, importari vel exportari prohibitas, non illse tantum fifco cedunt una luni nave, fi domino navis fciente fint impo- fita*, etiam cum mercibus exportari non pro- hibitis, quas idem, qui prohibkarum dominus erat, impofuerat, fed & infuper capite pledi- turi, ac rerum illicitarum perfecutio in heredes quoque datur. /. cotem n.pr.&%. 2.3, ff. b. t. junct. /. pen. C. de nauticofcenore.. Confer quse fcripfi ad tit. de contrah. emt. num. 18. &Ant. Matthseum de auclion. libr. 2. cap. 7. num. 6. & feqq. 32. Hxc funt, quse de veftigalium atque
commifforum jure fere per indkem enarranda videbantur: quod reliquum eft, videndi Francifc. Lucanus de jure & privilegits fifci, tertid parte primipali, & feqq. Petrus Antibolus de mune- ribus. Joh. Bertachinus degabellis, tributis, & vecligatibus, Julius Ferrettus de gabellis, publica- nis, mttneribus, & oneribus. Petrus de Ubaldis de cotteclis. Jac, de Ajello de jure adoba, relivii atqtte fttbfidii. Nicolaus Feftafius de aftimo & eolleclis. ( qui omnes jun&i in tra&atu tra&atuum tom. 12-) Sixtinus.rf* ngalibus libr. 2. cap. 6. Ant. Matthasus de aufttonibus Itbr. 2. atquein- fuper, controverfiis hujusgeneris incidentibus, adeundi prae cecteris ac confulendi tales, qui magnam Yitae & induftrize ac ftudiorum partem |
|||||||||||||
|
m Tit/v.
huic potiflimum dederun. materis., & In operS
fua clientibus circa ve&igalia ac commifTa la- borantibus addlcenda, atque in foro prseftanda f indies occupati, ufu & experientia fingularcrrt in hifce fcientiam ac ftudiorum fiduciam adepti fnnt: cum hic fere illud apud nos accidat juri vecligalium & commifforum, quod apud Roma- nos olim juri pudiataria, quod circa fidejuffio- nes pro ementibus in au&ione pubficaautcon- * ducentibus.interponendas occupatum erat. Sicue enim CafTellius & Furius fupra alios in eajuris parte ita periti habebantur, ut a Cicerone ac Valerio Maximo memorias fuerit proditum , Quintum Scsevolam Augurem» legum clariffi- mum & certiffimum vatem, quotiefcunque de ji\te praediatorio confulebatur, ad Furium & Caffellium, tanquam fcicntiae huic magis dedi- tos, confultores fuos rejicere foli.um; ita & nunc univerfi juris peritiffimi& hilariorisfam^ patroni id fibi vitid vertendum haud putant, quod fubinde de ve&igalium ac fraudationum jurerogati, clientes fuos remittant ad eos, qu. prae aliis huic praxios parti infudandum putarunt atque impallefcendum, acob id exa<5h'us, quid hic in ipfis obtineat reram argumentis, quid confuetudine, optima edi&orum interprete, re- ceptum, quid defuetudine inumbratum, quid in hac admodum mutabili jurisparte innovaturn fit, compertum habent. |
|||||||||||||
|
|
|||||||||||||
|
T I T V L V S V.
De donationibus.
Summa&ia* |
|||||||||||||
|
X. Quid ftt danatio ? J» qtio donum diftet a mu~
nere? An tutor pupilli nomine pofftt matri vel forori pupilli mittere munus nuptalitium? & An donatio fxt contratlus ? An ftt modus, an
caufa acquirendi dominii, an veroftmul modus & caufa ? An donatio jure veteri ac novo pottterh perfici paclo velftipulatione ? 5. Quidfit donatio propria, quidimpropria} An
remttneratoria pertineat ad donationempropriam> 4. Qu&ftt donauananmartis causiy feuintervi-
i»w? Anfxt donatto inter vivos, ft quis dicat, fe donare poft mortem fuam? Etan donata- rirn talem donationem dd Imedet tranfmittat, fi vivodonante moriatur? y« An in dubio donatio prafumatttr ? Ttecenfentur
tafusy quibtts pufumitur. * 6. Qtfis, & cuiy dtnare poffttl An&ignotovel
rnerito per turpem affeclionem} An & quando spater fuoftliofam. velfiliusf.fuopatri} Anmor-
te patris vel emancipatione confirmctttr donatio agatreinftiuwfam, mmlitet collata? |
7. An & quando fHiusf. extraneodonarepofitpe-
culium profeclitimn} An& adventitium} Quid moribus f 8. An reus perduellionis donare poffit poft crimen
commiffum ? Si alterius criminis reus donaverit poft crimen, an rata maneat donatiofi condem- natio fequatur, aut autocbeiria ex fceleris con- fcientid. An donationes ante crimen fatla in* pmentur per condemnationem ? An donationet mortis causk} Cur non etiam donationes inter virum & uxorem} 9. An uxor donarepoftit ftnemariti eonfenfu} An
maritus donando mcere uxori ? An minoresfuit tutoribus, puceptoribus &c.} Et anftc inuti- liter donata pofftnt revocare cumfrutlibm} An valeat donatio collata in conjugem % concubi* nam, meretricem f An a patre facia liberit inceftuofts} An advocato vel procuratori a clien* te, medico ab agroto} Demoribundis immobi* lia alicubi donare prohibitis, & de reftgnationg emnicatmmab agroto in utilitatem tertii. An [enetj
|
||||||||||||
|
De donat
fentst tauti t ftufidit teligiofi, decuriones do-
mre pojfmt ? to. Qu£ res donari poffint} An & alienat &
quis tunc cffeftus} An & bereditas defunfti, vel viventis} An bona cognati proximi fuperfti- tis ? An omnia bona prafentia & futura } Re- fpondetar objeftiombus. An ftmpliciter donatis emnibus, fme mentione futurorum, futura con- meantur} An & incorporalia feu jura tunc comprebendantur} An & tunc, cum donata mobilia & immobilia ? Anttr feuda ? ii. An donatio perftci pojfit ftne acccptatione do-
natarii} Et qutdt fi paftis dotalibus abfenti fponfe fiat> 12. An quis per epiflolam aut nuncium pojfitdo-
nationem acceptare} An &pro infante, furio- fo , pofthumo fervus ejus aut tutor vel curator acceptare poffit ? An&pro donatariis per fervos fublicos feu tabelliones acceptatio fiert ? An & per procuratorem aui notarium jure civili ac moribus} 13. An pluribus rebus ftmul donatis> donatarius
unam acceptare, alteram repudiare pofftt ? An donatio acceptari poft mortem donantis } Et quidt fi executio donationis dilata ftt poft mortem do- nantis ? An heres donatarii pofftt acceptaret <ty an donans donattonem non acceptatam pofftt revoca- ie> An & fi notarius pro danatario ignorante acceptaverit ? Et quo iempore poffit donatarius acceptationem a notario faftam ratam habere ? 14. An ft plurtbas donetur fwml, portio non accep-
tantis atcrefcat cateris} '%<. Aftis infmuanda donaiio excedens quingentos
aureos. Quidt ftinfinuationeglefta ftt> Recen- fentur cafus, qutbus cejfat infinuandi neceffitas, ubi de donatis ad pias aut ptifftmas caufas, aut Trincipi vela Principe* aut miiitibus a Dtue, aut ad refeftionem adium, Quid, f\ donata non ex- tedant qu'tngentos,fed fruftus ex donatis percepti ? An& remtjfa infinuatio> fi quisdonetper juris fui renunciationem } 16. Qutd jaris circa inftnttationem, fi diverfts
temporibus plures ab eodem in eundem ftant do- nationes, nonfinguU, fedjunfta quingentos aureos excedentes} Quid ,fiplures eodem tempore, eodem inflrume0odonentunif Quid, fiunuspluribus> Quid* fi donatio quingentos aureos excedens fluribus penfionibus quingentos haud excedenti- bus folvendafu? Quid, fi donatus fit reditus . mnuus , qut fuccejfu temporis quingentos aureos
txcedere poteft} 17. An reciproca vel remuneratoria donatio indi-
geat inftnuatione ? Cur donatio propter nuptias . ex parte vtri infmuanda fit}
18. An adhuc monbus hodiernis infmuatio requi-
.' tatur? An & traditio inmobilium coram lege : ioci, & fcriptura coram tabellione & tefttbus tonfefta* mncprq infmuaitone fit} Quid nunc
< Veniat aurei appeUationg} 19. Quis ftt effeftus donationis traditione vel fti-
fHlatione aut fafto firfefta} Donator gaudet |
||||||
|
ionibus, 6$2
henefcio comfetenthl ficet conflituerit, qua
frius donaverat. An deducat, quod aliis de- bet ex tttulo onerofa vel tucrativo} Angaudeat hoc beneficto , quif cum vetiet donare fecundo, ex ejus votuntate promtfit tertio, & ita a tertio convenitur ? *o. An donatis bonis omnibus vel maxima eorum farte, donatartus teneatur adfolvendum as alie- num danantis, &quoufque, dtftinftionibus de~ $nitur$ & qtiid mortbus abtineat} An ist cui donatur res pigwriobligata, eam luercdebeat, an magis donator } 4i, An donatio condttionalis evanefcat, fi dona-*
tarius vel donans moriatur pendente condi* tione. zt. An donatio ferfecla inprmari poflit refcri-
fto Princtpis, aui ex eo , quod donans dkitt fe in alterius fraudem donaffe} Revocatur ob ingratitudinem donatarii. Qjtid ,fi donator pafto vel jurejurando promiferit, fe ex ea causAnon revocaturum} Qua fmt caufa jufta ingratitudi- «m, & qutbus afttonibus revocemur donata? An & vindicatione} An ha caufaadftmilesex- tendantur} Mater binuba tantum ob tres in\ gratitudinis caufas revocat liberis donata. Cut ob ieviorem ingratitudinem revocatio non fi% licita} 2,3. An heres donamis donata poffit ob ingraftttt*
dinem revocare9 velheres donatarii ingratiatt reftituendum conveniri} Quid, fi donatarius oc~ ciderit donantem, &itnonrevocaterit> Quidt fi donatarius tethaliter vutnerans donmtem , mortuus fit ipfeante donantem} An ecclefu do- nata revocemm propter ingratitudinem Pralati ? 14. An revocentur ob ingratitudinem , qua 4»-
te litem conteftatam bona fide per titulum one* rofum vel lucrativum alienavit donatarius} es quid juris refpeftu luitionis, fi donatarius ea fignori obligaverit} An donator ex ingtatitudi- m revocans ftare teneatur iocationi fer donata- rium fafta } 25. An & revocetur donatio remuneratoria ? ssin & quando donatio propter nuptias aut dot a patre vei extraneo data} An & fruclus ab ingrato ante litem conteftatam percepti} 2<J. An propter liberos donatori demumpofl dona* tionem natas donatio revocari foffa jure civit» & hodiernoi 27. Pofitk affirmante fententid, anrevocatiopos-
ftt fieri propter liberos naturalesapatre velwa- tre} An propter legitimatos fubfequente ma* trimonio aut refcripto Primipis} Quid,finatu- rales ante donationem nati fmt, fed poft dona- tionem leghimati} An ut fropter legitimatos ex refcripto revocetur donatioy donatarius in legi* ttmationem confentire debeat} An & propte* adoptivosy vel fpiriturales liberos donatb rev$* cari poffit ? 28. An &propteruntcnmftl'mni> Anproptettiberot
ulterioris gtadus ? An &propter fratres fofte* IMJ«? Tm 3 ap. An
|
||||||
|
Lib, XXXIX. Tit, V,
|
|||||||||||
|
yoo
|
|||||||||||
|
bem , lecus eft querela tnpffichfa donatiotiis I
Qua prima origo ejus ? An in dubio difpofitafta- tuto de querela inofficiofi tejlamenti etiam ad banc querelam extendi debeant ? 37. tiac querela non eft atlio in rem, fedinper-
fonam. Datur liberis primi& ulteriortsgradus, etiam emancipatis, etiam poft donationem natis, An & natnralibus ? An & parentibus aut fra- tribus} Contra quos inftituenda ftt} An per banc donatio revocetur ultra legiitmam, fi adfit confilium fraudandi ? 38. Si pluribus donatum fit diverfis temporibus^
an fola poftremo donata revocentur, an omnia pro rata} Quo tempore infpici debeat, an le- gitima Ufafit, mortifne, an donationis} Quid^ fi pater quadam donaverit, reliqua deinde luxtt confumferit} 39. Cejfat hac querela lapfu quinquetmii a merte
donatoris. Si liberi ingrati. Si pater non dona- tione, fed onerofo titulo alienaverit, nifi em- tor fuerit doli particeps. 40. Cejfat etiam in donatione remuneratoria; aut
fi aliud remedium fuperfit. Anmffet in dona- tione mortis causk ? An, fi ei renumiatum fit -. rivo , vel mortm donatore , exprejfe rd ta- cite} 41. De querela inofjiciofiz dotis.
42,. Quid interftt inter querelam inofficiofe dona-
tionis & remediam ex 1. 8. C. de revoc. do- nat. Quid inter qtterelam inofficiofi teftamenti, & inofficiofadonationis} Anrequiratur, uthe* reditasadeaturper ees, contra quosmovenda? 43. Donatarii fideicommiffoper donantem tempore
donationis gravari pojfunt. Qualis aclio inde com- petat fideicommijfario ? An donans fideicommis- fum, donationi additum , revocarepojfit eum vet ftne confenfu donatarii, fifideicommtffariusfpem fideicommijfi acceptaverit} 44. An, fi donatum fit ea lege, m donata addo-
nantem revertantur, fi donatarius fine liberis decejferit, inde liberis donatarii jus fideicom-. mijfi natum ftt} |
|||||||||||
|
ap. Atidonatio revocaii pofftt, ft liberi poftdona-
tionem nati decejferint iterum ante fatlam re- vocationem } An redintegretur, qiu propter li- berosrevocatafuerat, fi bi poftea moriantur vi- i yo donatore}
30. An & quando remedio legls 8. C. derevoc.
donat. locwfit, fi donans tempore donationis u- - num babeat filium , & poft donationem alios
fufcipiat ? An, (i tempore donationis liberos qui- dem non babuerit, fed probabile fuerit, eum , liberos fufcepturum ?
31. An folus donans, an vero & liberi donato-
ris poftea nati, vel beredes extranei exd. I. 8. . donationem revecarepoffmt} *An donansipfe, fi
renunciaverit remedio d. I. 8, 31, An & propter liberos poftsa fufceptos revoca-
tio locum habeat, fi tantum pars bonorum do~ ttata fxt , vei res ftngularis majoris momenti ? t Arbitrio judicis depniendum, quanta pars dom-
. ta revocationi fubjaceat; & injpiciendum ineo
. tempus donationu, non vero fecutum pofteain-
'. crementum patrimonii vel decrementum.
53. An & locus buicrevocationi, fi ecclefta dona-
tumftt? An &, fi donans tantumremiferitju- ra fibi competentia} An &, firenunciaverit ju- tii primogenitura, cum liberos non haberet} 3 4. n^n ex bac causa revocari poffit donatio re-
muneratoria, vel dos aut donatio propternup- \, tias ab extraneo data} An &donathfaclapa-
$is dotalibus, ut fequatur matrimonium aliat ,_ haud fecuturum ?
35. A}\ propter liberos poftea fufceptos domtiore-
vocetur in totum, an usque ad legitimam ? An & alienata ante litem conteftatam ? An& ftu- 8us ante litem conteftatam percepti exftantes vel confumti ? An non fruclus fmt compenfandi cum tneliorationibus il donatario facits , & ei refti- tttendis ? An ipfo jttre propter liberos poftea fufceptos infirmetur donatio} Qua aclione (iat donatorum repetitiof EtaniUadeturcontrater- tios pojfejfores ? An & contra beredes domto- rii? ■ t -iv-. 35. Si qttis donet immoderate 9 liberos jam ha- J
onatb eft liberalis & liclta rei da-
tio vel promiflio, & plerumque nullo jurecogentefit. /. donari 29. ff. h. t, cum diftin&io , utrum quis ex neceflitate rei familiaris, an ex libera voluntate donat, in donantis mu- nificentiam non cadatj neque quifquam inne- ceflitatibus iiberalis exiftat. /. rem legatam 18, ff. de adimend. & transferend. legatis. in eoque differt donum a munere, dum dona proprie di- cuntur, quas nulla neceflitate juris, autofficii, fponte praftantur, qu« fi non praftentur, nul- la reprehenfio eft, & fi praeftentur, plerumque laus ineft: munus vero propne eft, quod neceflarie obimus, lege, more, imperiove ejus» qui jubendi poteftatem habet, vcluti natalitium, nuptalitium. h imer Aonum 194, /. tnunus proprie ziq.ff.de |
|||||||||||
|
verbor. fignif. unde & tutor, qui Iiberalitatem
ex bonis pupilli exercere non potug, arbitrio quippe pupilli fervandam, folennia tamen mu-< nera mittere parentibus cognatifve pupilli pro- hibitus non fuit. /. cum plures 12. §, cum tti* tor \%fk de admin. & peric. tut. Eo excepto, quod nuptiale munus' matri pupilli aut forori mittere nequit , quafi non perquam neceflaria fit ifta muneratio. /. 1. §. fed f\ munur j. ff.de tuteU & rat. diftrah. L tutor fecundum 13, §. ult. ff. de adminiftr. & peric. tut. quod ipfum ma» tris intuitu manifeftum fatis eft. Quorfumenim tutor munus nuptiale mittendo matri pupilli ad fecunda vota tranfeunti, faclum ejus quafi re be- ne gefta probet; dum interim juris praefumtio eft, matres vitricum fuperinduccntes pkrumque- noyis maritisnon folumrcsfiliorttEQj fcdctiam yitam
|
|||||||||||
|
*
|
||||||||
|
De donat
Vitam addi<£tar3ts , uthabct /. lex qiu 22. fere
circa fin. C. de admin. tutor. At quantum ad
fororcm munere nuptiali a tutore pupilli fratris
non beandam attinet, ratio hactenus haud ap-
paret. Quod etiim nonnulli in d. /. 12. §. 3.
perfolennia munera parentibus cognatifve mit-
tcnda volunt intelligi fola amiverfaria, nec ad
ea munus nuptiale pertinere, probandum non
eft; cum in d. I. 15)4. ff. deverbor. fignif. mu-
neri natilitio, quod anniverfarium eft, junga-
tur munus nuptatittum tanquam ejufdem cum eo
natura, ac donationem cum causa continens',
& Rsevardus conjeftan. libr.i^. cap, 11. plenius
demonftret, folenni admodum more peragi fo-
litam hujufce muneris nuptialis miffioncm, adeo-
que non minus folertne nuptalitium quam na-
talatium munus fuiffe, ac utriufque prseftatio-
nem nulli quidcm fubfuiffe juris, fed tamen
omnino moris & officii neceffitati.
2. An autemdonatio contra&us fit, necne,
11011 aliunde, quam ex fola latiore vel anguftio- re contractus fignificatione judicandum eft: cum cnim & ftipulatione, & pacto, &abfque prse- cedente conventione per traditionem fieri pos- fit, fponte patefcit, in legibus, quibus dona- tio contraftus dicitur ( ut in /. contraftus 17. C. de fide inftrum. I. fi tibi pecuniam 20. ff. de re- Jjus creditis) in latiffimo fenfu contraftus vocem acccptam effe, ut non veros modo, verum etiam cjuafi contra&us, & pafta prsetoria atque legi- tima, & precarium, aliaque plura comple&atur: quali fenfu occurrit in /. contraftus qmdam 22. ff. de regulis juris. I. in negotiis contrahendis 5. ff. eod. tit. /. fi quis emtioms 8. C. de pr&fcript. 30. vel quadrag. annor. &in infcriptione tit.ff, de pign. & hj>p. & qualiter ea contrahantur. Si quseras, an donatio ex jure veteri vel novo fit modus acquirendi dominii, an caufa, an mo- dus & caufa fimul, non nifi diftin&ione id dc- cidi poteft. Si enim donatio traditionc perfi- ciatur, ac occupata fit circa rem donantispro- priam, aut certe talem , cujusdominiumado- nante in donatarium jure transfertur, non eft cjuod dubitetur, quin donatio tunc acquircndi dominii modus & caufa fimul fit. Sin res alie- na donatione , per tradkionem perfecia , in donatarium collata fit , donatio non modus acquirendi » fed tantum caufa eft ; cum do- minium ita donatario non ex donatione, fed tnagis ex ufucapione , adjiciatur , ufucapio- ne cx titulo pro donato proeedente. tot. tit. ff. pro donato. pr. Inftit. dt ufucapion, l, Cel- fus 27. ff. de ufurpat. & ufucap. Sed &, fido- natio fola pa&ione legitima, a Iuftiniano fir- mata, perficiatur, vel etiam ftipulatione, ita ut cx paclio vel ftipulationc agendum fit ad traden- dam rem donatam, adeoque traditio non ad per- fecfionem donationis fpe&et » fed ad imple- mentum & confummationem ejus,dohatio £que, ac emtio , non nifi acquirendi dominii caufa cft, quippe emtioni tunc affimilata in §. alu \ ■ . '
■;-■ \~ '"'
|
||||||||
|
lONISHJi ?Q%
autem 2. Ihft. de dondtion. Jund. /. ft quis an
gentum 35. C. /;. t, Sanc, uti expedkum eft» jure novo dohationem pa(5to poffe perfici, iu quin ftipulatione longe magis perficiatur jure novo, ambiguum non eft. d. /. 2 ^. §. fed ft qut- dem 5. C.h.t, Sed nec inficias eundum, quin & jure verteri donatio nuda pa&ione perfici po- tuerit, pofitis terminis habilibus, quod reten- tione & exceptione oppofita fuum potuerit cfle- cl:um fortiri. Remiffionem fortis aut ufurarum comprehendere veram propriamque donationcm certum eft, qu» tamen abfque traditione pef padum de non petendo perficipotuit, donata- rio per exceptionem fe defendente , fi contra pa6lum ad fortis autufurarum remiffarum folu- tionem conveniretur. /. Modeftinus refponditz^^ ff. h. t, l. 1. §. cum vendttor 1. ff. quib, niod, pign. vel hypoth. folvitur, facit. /, donari videtuf 29. §. 1. ff h. t. §. fi quis debitori 13. Inftitt de legatis. Nec minus ftipulatione fic olim do- natio perfe<5ta fuit, ut inde acl:io ex ftipulatu ad donatorum traditioncm donatario fuerit accom- modata. /. ut mihi donares 21. /, 22. /. fidejus» fori 24. ff. h. t. /. f\ ftipulata fuerit 22./. de do- nat. inter vir. & uxor. (adde d. tit, de donau inter vir. & uxor. num. 5.) Quin imo, &do* nationem mortis eausa & inter vivos per intcr- pofitam ftipulationem ac promiffionem annuo- rum decem fuiffe fadam , in quibusdam Iega« to non abfimilem, conftat cx /. fenatus cenfuit 25, §. ult. ff, de mortis causa donat. $. at fi ita 2. Injiit. de verbor. obligat. Nequc ulla r*tio apparet, cur donationis causa vendere liccrct, fi nihii donationi impedimento fit, fecundum tradita in tit.de contrab. emt. num, 1. in med, ftipulanti vero promittcre non liceret. Etge* neraliter donationem fine traditione fubftkine, ac cfticacem fuiffe ad adioncm pro donatis & necdum traditis perfequendis, manifcftum ex eo eft, quod donatori etiam olim beneficium feu exceptio competentia? indulta fuit, qux poft donatorum traditionem inutilis eft. §. fed &fi quis 28, Inftit. de aclion. I, qut ex donatione 12. ff. h. t. I. inter eos ip. §. 1, ff. de re judicataa Nec eft, quodyexcipiatur, talcs promiflioncs non effe ipfas donationcs, fed pmnifftones do- nationis causa faftas, l. eum qui 22. hfidejufforh 24. ff. h. t. adcoque donatione anteriores, ad quas deinde donatio fequcretur: nam & ahbl dfcitur fervus donationis causd dari. I. qui Romas 122. §. Flavius 2. ff. de verbor. obligat. unde inepte inferretur, dationem illam antecedere adum donandi. Quin potius, ut dando feu tradendodonamus, ita& promittendo, adeoque & datio donationis causa, & promiffio dona- tionis causa, seque donatio eft. Unde & do* nationem ftipulationepcrfedamfuifle, afleritur in /. qui id quod 2 3. §. ult.ff. h. t, 3. Donatio fecundum Julianum vel propria
vel impropria eft. Propriara appeUat, cum quis dat ea mcnte? ut ftatim velk accipientis fieri,
|
||||||||
|
*
|
||||||||
|
^
|
||||||||||
|
Lib. XXXIX, TitVV,
|
||||||||||
|
7©3
|
||||||||||
|
fieri, & nullo cafu ad fe reverti, ac propter
nullam aliam caufam facit, quam ut liberalha- tem & munificentiam exerceat. /. i. pr. ff. b. t. reliquae omnes impropria? funt, five quis ita det, ut demum accipientisfiat, cum aliquid fe- cutum fuerit ; five ea mente, ut ftatim quidem faciat accipientis, fi tamen aliquid facTtum fue- rit, aut non fuerit, velit ad fe rcverti; quo pertinet donatio mortis causa, propter nuptias, & fponfalitia largitas, diftinda omnino a fim- plici inter fponfum& fponfam donatione. /. i. pr. & §. i. ff. b. t. Remuneratoriamdonatio- nem quod fpeclat, re<5te eam ad proprise dona- tionis fpecies retuteris; quia fecundum prgemis- fam ex Juliano donationis proprix deferiptionem temunerationis causa quifque dat eamcnte, ut ftatim velit accipientis flcri, & nullo cafu ad fe revecli» ac propter nullam aliam cauiam dat, quam utliberalitatcm & munificentiam exerceat, beucficio prascedente accepto invitatus. Si enim factam ob prsecedentia merita donationem vefis impropriam efie, vix erit, ut ullam donatio- nem propriam invenias, dum plerumque do- nantes ex prascedente causa ad abfblutam & ir- tevocabilem liberalitatem moveri folent; & do- natio fine ulla praecedente causa ad donandum impcllente profufio magis ac prodigalitas, quani liberalitas eft ; fruftra denique naturalis obli- gatio ad antidora obtenditur; quippe quse nul- las omnino obligationis vires habet, nec eum, qui alium ad antidora obligatum habet, locu- pletiorem facit. I. fed & ft 25. §> confuluit 11. ff. de petit. hered. Pinellus ad l. 1. C. de bonis matemis part. 3. num. 60. Zoefius ad Pand.h. t. nttm. 4. Ant. Matthseus de crimmibus libr. 48. tit. S.cap. 1. num. 8, 4. Sed & fecundo donationum duo dicuntur
efle genera; mortis causa & non mortis cau- sa: Ea, quse non mortis caufa eft, etiam inter vivos dicitur , ac fit fine ulla mor- talitatis mentione. pr. & $. 2. Inftit. h. t. Si quis tamendicat, fe donare poft mortem fuam, aut quid fimile , inter vivos, adeoque irrevo- cabilem potius, quam mortis causa donationem fecifle intelligitur; non modof fi expreflerit, fe irrevocabiliter donare poft mortem fuam, fed&, fi, eo non addito, fimpliciter declaraverit, fe donare poft mortem fuam. Eft enim inter vi- vos donatio, quae nullam habet redhibendi con- ditionem, Iicet per eum fa&a, quijaminex- tremis conftkutus erat. /. Seja cum bonis 42, §. tiit. ff. de mortis causa donat. nec alium in finem raortis tempus adje&um eft , quam ut petkio rcrum donatarum in tempus mortis differretur. arg. /. pm. C. quando dies legat. cedat. Necob- ftat, quodmortis mentiofaclafuerit, dumdo- nat poft mortem fuam j quodque morte demum infecuta , res donatae quodammodo bonis do- mntis auferantur , fpe retinendi peremta j at- que adeo magis raortis causa donatio dicenda Ut, d, I. 42. §, ult, ff.de tiwt.causadonat. Et- |
||||||||||
|
enira mortis fit mentio, non, ut mortis causl
donatio fit, fed ut fecundum jam didta intelli- gatur, quandodonans res donatas praftari velit: quemadmodum is, qui ftipulanti promittit, fe daturmn cism morietur , aut poft mortem faam^ quo cafu ftipulatio procul dubioftatimpcrfe&a & irrevocabilis eft, utcunque demum poft mor- tem promifloris efleclum habitura fit, & id, quod promiflum, ex bonis ejus tum demum fit abi- turum. §. poft mortem 13. & §. ita autem 15. lnftit. de inutil. ftipulat. I. nam fi cum moriar 17, ff. de condicl. indeb. I, fcrupuloftm 11.C, decon- trab. & committ. ftipulat. Nec verum cft, om- nem illam efle mortis causa donationem, in qua res morte demum infecuta bonis donantis au- ferrentur; cum amplius requiratur, ut & red- hibendi conditio adjiciatur aperte, aut certe ex formulse conceptione infit donationi. d. /.42. §. ult. ff. de mortis causa donat. Imo, quan^ UTtn ad quarftionem prxfentem , eodem redit, utrum aliquis fimpliciter donet, cum morietur, dilato donationis. implemento in tempus mortis, an vero dicat» fe mortis causa donare, ut null& cafurevocetur donatio, ( quo pofteriore cafu Ju- rifconfultus definivit, caufam donandi magis effef quam mortis causa donationem, & ideo perinde haberi debere, atque aliam quamvis inter vivos donationem. I, ubi ita donatur 27. ff. de mortis causa donat.) ficut enim in cafu d. I. 27. ita etiam in cafu d. I. 42. §. ult. dicitur, ceflare Falcidiam, tanquam non pertinentem addona* tiones inter vivos, quae vel ita conceptse funt, ut nullo cafu revocentur juxta d. l.iy. velita, ut non habeant adjunftam redhibendi fcu refti- tuendi conditionem, licet dc cstero a morien- tefacl;$, juxta d. I. 42. §. ult. Non etiam ad* vcrfatur, quod hic donans poft mortem fttam ma- Iit, fe habere , quam eum cui donat, magis- que eum cui donat, quam heredem fuum; U autem certum donationis mortis causa indiciurn fit. l.i.ff. de mortis caufa donat. §, mortiscau- sa 1. circa fin. lnft. h. t. Nam etfi negari noa poffit, in mortis causa donatione hxc inveni- ri, &ka fe habere; non tamen viciffim, ubi- cunque quismavult, fehabere, quameumcui donat» magisque eum cui donat, quam here- demfuum, donationem mortis causa fecifledi- cendus eft : cum alioquin & ftipulatio conccp^- ta poft mortem promijforis , aut, cum promijfor morietur, ipfumque etiam legatum, ( delibatio hereditatis, qua teftator ex eo , quod univer- fum heredis forct, alicui quid collatum vult, fecundum /. legatum eft 116. ff. de legatis 1.) mortis causa donatio forct: quod a juris prin- cipiis alienum eft. Denique nec movere de- bet, quod in l.Julianus z. ff. h, t. dickur, tres efle fpecies donationum mortis causa, unam, cttm quis nullo prafentis perkuli metu conterritus, fola cogitatione mortalitatis donat. dubitari autem non poffit, quin mortalitatis cogitatione donet, qui donat poft mortem fuam. Illa namque de- fctiptio
|
||||||||||
|
De D6NA?i6fc!8U9*
|
||||||||||||||
|
fQf
|
||||||||||||||
|
fervtts fervum 27.$0 olivam 2 pff.adleg. Aqbih
ficut 8c, fi malse fidei pofleflbr in remalienam a fe poffeflam utiliter impenderit. §, ex diverfe. lo. lnftit. derer. divifi & acq. dom. arg. l.do- mum 5. C. de rei vindicat. vel poflcflbr bonai fidei rqra dominofponte reftituerk, non dedu- Ais impenfis ineam factis. arg. l.fi in area 22; in fine ff. de coniitl. indeb. de quibus alibi ple- nius. Is quoque, qui privigno filiove fuo con- fenfit , ut ille rem patris aut vitrici tanquarri- fuam deferrct in cenfum feu profiteretur, qui- ve ipfe rem fuam nomine filii in eenfum de-- tulit, donationem illius rei in eum conmlifft creditur, donec manifeftis probationibus docue- rk, id fine donandi voluntate contigifle. l.cen- fualis 7. I. 8. ff. h. t. Adhsec variis in cafibusj quibus adio negotiorum geftorum contraria de- negatur geftori, donationis prsefumtio eft, fe-; cundum tradita in tit. denegotiis geftis num. iii Gonfer omninodehac prsfumtioneMenochiurrt libr. 3. prafumt. 29. 30. 31. 32. 33. 34. & de. arbitrar. jud. libr. z. cafu 88. Mafcardumd* probation.comltif.^^. * 6. Donare poteft quicunque liberam habei
rerum fuarum adminiftrationem, & alienandi fa-> cultatem. /. pertionem 12. C. h. t. j\m£t. /. itf, remandata 21. C. mandati. cuilibet non pro- hibito, & doriatum rion afpernanti, five noto * five ignoto. /. in extraneos 29. C. h. t. ( eo fen-< fu, quo & ignoti inftituuntur ac tutores dan-* tur, juxta /. 15. §, 14. ff. de exctlf. tut. §. 10. lnftit. eod. tit. §. ult.lnftit. dehered. inftit.) five per ho.neftam five per inhoncftam aflvctio-r nem merenti. /. affeBionis 5.//. h. t. Non ta- men pater fuo filiofamilias, cum talcs pro x\n% perfona habeantur, adcoque patcr donando fr* liof. viderctur fibi ipfi donare. /. i.§. 1. ff. prd denato. ConferjGroenewegen ad §. 4. 5. 6.ini ftit. de inutil. ftipulat. num. 3. & ad l. n. C. h. t. & ad Grotii manud. ad jurifpr. Holl. libr* 3, cap. zt num. 11. Leeuwen tenf. for. part4 x. libr. 4. capt 12. num. 8. Parentcm p. m. Paulum Voet ad print. lnftit, h. t. num. 5, pr* Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. conftl. izo.in fine. Nifi filiofamilias permittat percipcre 8$ fuos facere frudus ex peculio adventitio nori plcno, cujus ufusfructus patris eft. /. cum opor- tet 6. §, »0» autem 2. C. de bonis qtu liberist aut filisefamilias dotem det. arg. /. denique d't? vus 3, §. ergo etiam 5. ff.de minor. 25. annist l. ult. ff de dotis collat. I. Pompontus Philadelphus 35. ff.familiaercifc. aut quid donet filiofami- lias ad caftra proficifcenti j quippe quo cafu do- nata mobilia vel fe moventia cedunt in caftren- fe peculmm, cujus intuitu filiusf. pro patrefa-* milias habetur, nec patri, fcd fibi, donata ac-f quirit. l.fi filiusfamilias 4. C.famil. ercifc. Qud fundamento etiarn placuit, matrem, quxfilJo- famiiias mariti fui donare non poterat, dum do*" natum filiofamilias intelligebatur patri per filiunf qua?ri, xe&e tamen ei ad caftra tendsenti doriar Vvrv tioncrif |
||||||||||||||
|
jfcriptio donationis mortis causa fic accipicnda
cft, ut non fola mortalkatis cogitatio in men-
te retenta, nec qualifcunque mortis mentioad
eam inducendam fufficiat, fed ut quis morta-
litatis cogitatione duiftus, donet in cafum mor-
tis , cum redhibendi conditione: cum alioquin
crcdibile non fit, illum, qui in extremis pofi-
tus donat, mortalitatis non.occupari cogkatio-
nej & tarriendefinkum fuerit» talem, fineul-
la redhibendi conditione donantem, non tam
laiortis causa, quam morientem inter vivos do-
nare. d. I. 42. §, ult. ff. de mortis causa donat.
co modo, quo nec prob*abile, cum,qui pro-
mittit, fe daturum cum morietur, aut poft mor-
tem fuam, mortalitatis illo tempore memorem
non eflej nec tamen ideo mortis causa donat,
fcd folummodo executionem obligationis differt
in mortis tempus. Gonfer Carpzovium dejin.
forenf. part. 2. conftit. 12. defin. 24. Refponfa
Jurifc. Hoil. part. i.confil. 18.129, 166. Me-
nochium de pr&fumtion. libr. 3. prafumt. if.&
Fachineum libr. 5. comroyerf. cap. 22. expar-
te diflentientem. Quibus confequens eft» ta-
lem donationem ad heredes donatarii tranfitoriarri
cflc, ficontigerit, donatariumantemortemdo-
nantis, adeoque ante diem donationi adje&um,
fato fungi: idque fecundum naturam aliorum
Jnter vivos aftuum, dum quisque non fibitan-
tum, fed & heredibus fuiscontraxifle, caviflei
adeoque & liberalitatcm oblatam acceptaffe prse-
fumkttr. arg, /, fi paftttm 9. ff. de probation,
jund:. /. pen. C. qu&ndo dies legat cedat. .Ant
Faber Cod. libr. 8. tit. %%.defin.ii.infine. Rc-
fponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 1661 Eo-
que fundamento donationes pactis dotalibusfa-
<5tas a tertio in gratiam fponfi fponfaeve, quo
facilius in matrimoniu.rn, alias haud forte fecu-
turum , confentiatur, irrevocabiles efle, licet
poft mortem donantis demum res acquirenda?
iint» refponfum fuit in Refponfis Jurifc. Holl.
d. part. 1. conftl. 18. & in Hollandia alibique
Ita jus effe, licet in Frifia aliud placuerit, at-
que etiam UltrajccTi ex parte, latius expofui in
tit. depaftis dotal. num. 67.
5. In dubio autem donatio non prsefumkur,
quamdiu alia conjedtura capi potcft. Tyraquel- lus ad l. fi unquam 8. C, de revoc. donat. ad ver- ba, donatione largitus num. 206, 207. 208. Mollerus femeftrium libr. 2. cap. 37. adeoque qui eam allegat, licet in exccptione, probare debet. l.five poffidetis 16. C. de probatien. eo quod nemo credkur facile velle ja&are fuum. I. cum de indebito 25. pr. circa med. ff. de pro- bation. donarevero nihil aliudeft, quam ja<fta- re & perdere. /. filiusfamilias 7, pr. ff, h. t. Si tamen quis fciens indebkum folvat» lex pne- fumtionem donationis inducit» & ob id impe- dit foluti repetitionem. /. cujus per errorem 52. ff. de reg. juris. Idemque eft impenfarum in- ,tuitu, fi quis.alienum ingreffus fundum fructus an.de jiecerpfcnt» ac in id imperjfas fccerit, l.fi |
||||||||||||||
|
\j
|
||||||||||||||
|
%m
|
||||||||||||||
|
X. T i t, V.
les funt, etiamfi ante condernriationem mortwi
fint; eo quod hoc crimen morte non exftin- guitur, fed & memoria delinquentis poftmor- tem damnatur, atque adeo heredem quoquede- linquentis hoc crimen quantum ad bona tenet, fi nondum poftulatus vita decefferit. /. donatit- nes in 31. §. ult. ff. h. t. junQ. §. pnhlica att- tem 3. Inft. de public. jttdic. l.ult.ff. adleg. JttL majefiatis. I, ulu C. eod. ttt. Sin alterius cri- miriis rei fint, donationes inter vivos h&x poft crimen commiffurh ita demum in irritum revo- cantur, fi & condcrhnatio fecuta fit; ac proinde , reo antc eondemnationem mortuo, ratse manent, quia crimenmorte extinguitur, ufqueadeo, ut & teftamenta morientium ante condemnationem erFcftum fartiri debeant, quocunque fuerint tempore condita, etiam fufpcnsaperappellatio- nem fententia, per quam ob crimen damnati fuerant. arg. l.fiquispoft ^J.quialatronibus 13. §. ult. ff. qui teftam. fac. pefftmt. I. fi quis filio 6. §. hi autem 8. ff. de injuft. rupt. imt. teftam* Cui confequens eft, in J. 15. ff. b. t. legen-» dum effe, fit pro »i/i, videlicet, poft eontra- Rum capitale crmen donationes fafta non valent ex conftitutione divorum Severi & Antonini, f? condemnatio fecuta fit. Idemque ftatuencjum, fi reus condemnatus quidem necdum fuerit, fed fceleris confcientia fibi mortem confciverit. /. eum hic ftatus 32, §. fi maritus 7. ff. de donat. inter vir & uxor. Neque in contrarium adduc! poteft, in reatu conftitutos ita re6te aliis fol- vere, & iis folvi 3 ut nec ex fubfecuta damna- tione folutio inutilis efHciatur. /. aufertur ei 46". $. in reatu 6. ff. de jure ffci. I. reocriminis 41. /. 42. /. Calippo refpondit. 45. §. i.ff. de folu- tion. (excepto crimine majeftatis. /. ult. C. ad leg. Jul. majeft.) cumfolutio atque exafiiode- biti neceffitatcm in fehabeat, ac ad adminiftra- tionem pertineat. d. I. 46". §. Cff.dejureffci, Ant. Faber. Cod. libr. o, tit. 2. deftn. 1. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 1, confxl. 120. dona- tio vero neque ex neceffitate obligationis fiat« neque ad adminiftrationem, fed magis ad per- ditionem reducenda fit. /. filiusfamitias 7. pr.ff. h. t. I. contrdfuris 28. §. ult.ff, depaftis, Quod fi ante crimen perpetratum donationes quxdam intcr vivos perfccT:» fuerint, fuam retinentfir- mitatem, five damnatio poftmodum ex eo cri- mine fecuta fit, five non : contra, quam in mortis causadonationibusreceptum fuit, quipi. pe quse, licet ante crimen commiflum faclae, damnatione tamen deinceps interveniente irrhsb fiuntj eo quod ante mortem donantis nonple- nam habuerunt perfedidnem. /. fi aliquis 7. ff de mortis causk donat. in qua lege donationes fme fufpichne potna fatta, funt illae, quae ante crimen admiffum fa&a». Et hoc olim etiam in donatione inter viriim& uxoremobtinuit, fecl cum primum in militibus ultimo fupplicio affe- dis ex privilegio placuiffet, damnatione militis adpcenam capitis confirmari donationcm in uxo-» ircm
|
||||||
|
^04 L i *• XXXI
tionetn conferre, Ut pote ad patrem haud per-
venturam. I. h&c ratio 3. §. fuundum 4. ff. de doitat. inter vir. & uxor. Nec viciflim filiiis- familias patri donare prohibetur ex iis, quse ca- ftrenfis peculii funt. arg, d. I. 3. §. 4. //, de do^ nat. inter. v'tr. & uxor. I. fiquis uxori <$z.§.fed fi filius 5. & 6. ff de furtis. Plane donatio inter patrem & filiumfarniliasab initio non uti- liter fa&a, morte patris filentis, feu donatio- nem non revocantis, confirmatur , eo modo, quo & inter virum & uxorem donatio. I. dona- tiones quas 2,5. C. dedonaiion. inter vir. & uxor. licet antea teftamento patris, aut alia patrisul- tima voluntate,velutiepiftola fideicommiflaria, confirmanda fuerit, & valuerit fideicommiffi jure. I. fi donatio 5. C.h.t. juneT:. I. ex hae fcriptur* io\ ff. h.t. vel aliocjuin ab heredibus patris rata habenda, ut firma cffet. /. ft pater 4. //. pro donato. Sed & fi vivus filium donata- rium emancipaverit, nec eo tempore peculium ei ademerit, donatio ex poftfa&o perficitur, pe- rinde ac fi jam emancipato fafta cflet; in qua- lem emangipatum collatam apatre liberalitatem nullo alieno indigere adminiculo, fed fuis nki viribus, ac protinus ratam efle, indubitati juris eft. /. donaiiones in 31. §. pater i.ff. h. t.UfiVe emancipatis 17. C. h. t. junet. I. fi pater 2. C. dc inoffic. donat. I. fi quis m emancipatum 26. c. h. t. 7. Nonetiam recte donat filiusfamilias fuum
pcculium profeclitium , etiamfi liberam ejus adminiftrationem habeatj cum non ad hoc ei concedatur adminiftratio , ut perdat. /. filiusfa- milias 7. pr. ff. h. t.l. contra juris 28. §. ttlt. ff. de paftis. nifi pater infuper donandi quoque facultatem nominatim permiferit. d. 1.7. §. item Vtdeamus 2. ff. h. t. vel filiusfamilias jufta ra- tione motus donet, dum pater abcft, autipfe in pcregrinatione eft. d. I. 7. §. qaid ergo 1. ff. h. t. faxtBb l. ctim plures 12. §. cum tutor 3. //. de admin. & peric. tttt. l.fi longius 18. §. 1. ff de judiciis. Nec aliud jure veteri in adven-* titiis , quippe patri qusefitis, obtinuit; fedju- re novo concefsa filiisfamilias circa adventitium plenum difpofitione inter vivos qualicunque, non dubium, quin & donare poffint. novett. 117. cap. i.§. 1. imomoribushodiernisfilium- familias ex fuo peculio quocunque fine patris tcmfenfu donare pro libitu poffe, vult Groe- fiewegen ad l. 7. ff b. t. quod tamen non fa- tile admiferis, fi cogites, apud nos pluresque alios patriam poteftatem majorennitate filii eva- nefcere , uti id ipfius Groenewegii & alioriim autoritate firmavi «d tit. de adopiion. num. ult, jminores autem fine parentis aut tutoris autori- tate rion poffe conditionem fuam facere deterio- arem 9 aut fua alienare. 8. Reos criminis quodattinet, intereft, ti*
trum pcrduellionis, an alterius criminis rei ftnt. Nam fi perduelles, omnes omnino poft crimen contraitura £a£t» «Jonation.es imtti- |
||||||
|
D
|
||||||||||||
|
E DONAT!6totBUS4
|
>°§
|
|||||||||||
|
rem ante criracn collatam. I. cum bicftatustx.
§. fi maritus7. & 8. //. de donat. inter vir. & uxor. tandem generaliter definitum fnit, dona- tiones intcr virum & uxorem non infirmari con- jugis donantis damnatione , tum, ne alieni cri- minis infortunio conjux donatarius obftringa- tur. /. res uxoris 24. C. de donat. tnter Vir. & uxor. tum prsecipue, quia hsec inter conjuges donatio non ex voluntate donantis, fed ex le- gis neceflitate & interpretatione, contra volunta- temejuSj naturam donationis mortis causa for- tita fuit, cum donans voluiflet, ftatim irrevo- cabili jure rem donatario acqiiiri, fi licuiflet per legem , donationes inter conjuges n6n alia de causa improbantem ac in fufpenfo tenentem, quam ne amor venalis fit , concordia pretio concilietur, & rrielior incidat in jSauperta- tem : unde & a Paulo Jurifconfulto obferva- tutn fuit, non amare , neque tanquam in- ter infeftos, jus prohibita; donationis tra&an- dum efle, fed ut inter conjunftos maximo af- fe&u, & folam inopiam timentes. l.fiidquod 2.8, §, ft quas fervi 1. ff. de donat. inter vtr. & ttxor. o. Porro an uxor fine mariti fui confenfu
aliis largiri poffit, & an e converfo maritus donando poflit uxori nocere, difci poteft ex iis, qua: de maritali poteftate fcripfi, in tit. de ritu mpt. num. 41. & tnultis feqq, quibus addeRe- lponfa Jurifc. Holl. part. 1. sonfil. 129 Zoe- iium ad Pand, b. t. num. 15. Perezium Cod. b. t. mm. 7. An & minores fuis tutoribus, curatoribus, prxceptoribus » psedagogis, ephoris, magiftris tyrocinii, praefedis militaribus, aliis- que fimilibus fecundum noftros & aliorum mo- res donare queant, petendum magna ex parte ex iis quje tradita ad tit. de hered. inftit. num. 8. & feqq. dummodo obfervaverimus, non protinus iis in cafibus, quibus minores re&e legata per- fonis hifce relinquunt, etiam donationes illis fa&as ratas efle; cum legandi & inftituendi po- tcftas minoribus, licet alibi ferius alibi ocius, a jure vel confuetudine concefla fit, nec ad id autoritate curatorumindigeant; contradus vero per eos abfque curatorum autoritate celebrari nequeant, longequc minus mera? liberalitates, utpote quas neque per tutores aut curatores, neque per minores ex eorum autoritate exerceri polte, monitum in tit. de admin. & peric. tut tium. 6, Unde fponte fluit, eos, qui tutori- bus, curatoribus aliisquc fimilibus in mitioren- nitate inutiliter donaverant, poftea majoresfa- cfosrevocare pofferesita donatas, una cumfru- ctibus interim a, donatario perceptis, nifi ma- jores facti ratam habuerint, feu comprobave- rint collatam in minore^nnitate liberafitatem. Abr. a^efel adnovellasiConfiit.Vltrajecl.artic. 15. num. zo. 30. An <k quatenus inter virum & uxorem donatio fubfiftat, patete* tit, dedo- nat. inter vir. & uxor. An concubina: vel me- «jrici valide donetur, colligcndum.ex traditis |
||||||||||||
|
in tit. de donat. mtet viv. & ttxov. mm. 15. in
fine. & tit. de bered. inftituend. num. 6. in fine^ An liberis inccftuofis afuopatre, videri poteft in tit, de liberis & poftbum. bered. infttt nttm, ult. An caufarum patrono vel procuratori a cliente, pendente lite ? An medico vel chirurgo per a;grotum, durante curatione, definiendum ex dielis ad titulum de paclis num. 18. 19. Ncc pra;termittendum, nonnullis in locis id ufure-» ceptum efle, ne segroti atque moribundi ddnent aut mancipent folenniter immobilia fua, quafi in ffaudejn legitimse fucceffionis id videatur fa- cltim, fuppofitoftatuto, teftamentariam de im- mobilibus difpofitionem reprobante: ficut alibi confenfus propinquorum eo cafu defideraturj ut autor eft Ant* Matthaeus paramia $. num. 18. Eoque etiampertinent, quae de invalidis cano- nicatuum aliorumque beneficiorum ecclefiaftico- rum rcfignatiohibus in utilitatem tertii ab a?gro-» tante, nec diebus viginti fupervivente, occur-» runt apud Abrah. a "Wcfcl ad novtllas confltt. Ultrajecl. art. 18. De canero fencdus fola ad donationem facicndam impcdimento non eft. /. feneclus 16. C, b. t, neque etiam fermonis de- feclus, dum quis mutus aut furdus eft. /. qut id quod 33. $. mutus z. ff. b. t. neque ftupiditas & lentitudo judicii, fecundum tradita in ttt.qui teflam, fac. poff. num. 3 2. Et an religiofis do- narepermiffumfit, vide apud Zoefium adPand. b. t. mm. p. 10. ac an Decuriones donare po- tuerint jure civili, vide novett. 38. &8y, 10. Donantur res omnes qua? funt in cam-
mercio, quaeque adeo & vendi & oppignorarl & legari poffunt: propriae, non item aliensad eum cffedum, ut dominium donatione proti- nus in accipientem transferretur, nifi dominus confentiat. l:ft filius 14. C, h. t. I. fervmcom- mttnis 38. §. 1, ff.dt donat. mter vir. & uxor. eoque fenfu accipiendum , quod a Pomponio fcriptum, donari non poffe* nifi quod ejus fit, cui donatur. /. in adibrn 9. §. ttlt. ff. b. t. Domino namque non confentiente, licet dominium non tranfeat in accipientem , pofleflio tamen cutn ufucapiendi facultate tranfit, ubi bona fidcs ca> teraque ufucapionis requifita non deficiuht, eodem modo, quo id, in rerum alienarum vcn-> ditionc contingit. princip^ lnflit. de nfucapioth l. fed & f\ 25. //. de donat. inter vir. &uxot, l. 2. /. 3. & tot. tit. ff. pro donato. quamvisnc- que evi&ionis nomine teneatur donator , ne- que actionc redhibitoria vel quanti minoris ex^ ajdilitio edido, fi vcl evitfia fit res dohata, vel^ morbofa appareat aut vitiofa; fed tantum ad idj quod intereft, fi eamfciveritalicnamaut vitio- fam efle, /. ad res donatas 6*2. ff. d$ adilit.edi* clo. /. Arifto ait 18. §. ult. ff. h. t. I. quoniam z* C. de evidion. Adde tit. de adil. ediclonum. 11* ante med. & tit. de eviftionibut num, 12. Do- nari vero poteft vel res Certa ; vel univerfitas? quardam rerum , veluti hereditas donanti qu#« fita. /. bercditatem 28. ff.b. t, quo cafij jdctn Vvw a ia |
||||||||||||
|
»
|
||||||||||||
|
L ib. XXXIX. Tit/V.
|
||||||||
|
7°6
in plerisque oijtinetf»' cfuod in hereditatc vendi-
ta obfervari diftum in tit. de heredit. vel aft. w»/i.Dummodo feeundum jus civilc non donetur hcreditas alicujus adhuc viventis. arg. /. i. ff de beredit. vel afi. vendita. aut bona cognati proximi adhuc fuperftitis & ignorantis, ut po- te quo cafu donanti, tanquam indigno, fucces- fio adimenda fuit. /. donari videtur 29. §. ult. I. 30. //. h: t. nam fi fciverit, atque donationi affcnfum prarbuerit, nihil omnino peccatum vi- deri poteft. arg. /. aufertur z, §. ult. ff. de bu quib. ut indignis. I. ult. C, de pallu. Scd & o- mnia bona tam futura quam prsefentia intcrvi- vosdonari, nihil impedit, fi modo nulli quan- tum ad legitimam prsjudicium inferatur. /. fi quis argentum 35. §, fed & fi quis 4. & 5. C. k t, Nce eft, quod dicas, donatorem donan- do omnia bona, etiam futura, adimerc fibi te- ftandi facultatem, contra/. £um duobtts 5 2. §. idem refpondit 9. ff. pro focio. Cum conftct, etiam Iro pauperiorem , ac animam , ut ajunt , de- bentem, hoc ipfo non deftitui licentia ultimum fibielogium condendi, nec ad teftamenti fa&i- oncm bona requiri, dum hereditas fine ullo cor- pore juris intelle&um habet. /. hereditas 50; ff, de petit. heredit. & non lucrofa tantum, fed & damnofaeffepoteft; neque novumeft, utdam- nofa etiam adeatur ac emtorem inveniat, non modo morientibus, fed & fuccefforibus ac em- toribus amplius fperantibus de facultatibus de- funcli , quam in iis eft. arg. §. in fraudem 3. Inftit. quibtts ex caufis manumitt. non licet.. jundi /. fi heres inftitutus 3. jf, ad legem Falcid. Prse- terquam quod non per omnia verum eft , ne- minem fibi adimere poffe teftandi facultatem: docente contrarium adrogatione, quamquifua fpontc fubit, ex patrefamilias fit filiusfamilias, atque ita ad eum Me fua voluntate ftatum re- digit, ut per leges teftari non poilit, atqueipfa etiam teftamenta ejus ante condita in irritum dcducantur. Fruftra quoque obtenditur fic red- adurn ad inopiam donatorem oneri futurum rei- publicaj, acex publico alcndum etfc. Etenim primo quidem gaudet competentia; beneficio, cujus vi retinet tantum, ne egeat. §. fed & fi qttis 38. lnftit.de donation. junffc. l.intereosiy. §. 1. ff. de re judicatk. Sed & fecundo donare potcft omnia ea lege, ut per donatarium alatur. Denique infrequens non eft, ut ex artificio fefe honefte fatis exhibeat, quivel nihil unquarn in bonis habuit , vel cafu culpave fua bonis exu- us fuit. Captiofum vero eft, quod adducitur, omnium bonorum alienationem ipfo jure nul- lam effe. /. fi liberius 16. §. fi quis plures i.ff. de jure pauonatus, donatis autem bonis omni- bxis eandem contingere. Non enim aliud vult lex, quam qnod, ubi libertus alienationibus re- rum plurium , in fraudem patroni fa&is , ita fuutn diminuit patrimonium , ut minus quam centum aureos in bonis habeat, quo poffetpa- trouum teftamento prsterire, non quarundam, |
||||||||
|
fed omnium rerum alicnatio nulfius momenfi
fit , fecundum tradita in tit. fi quid in fraudem patroni num. 3. in fine. Confer WilTcmbach ad Pand.h, t. num. n. Quibus confequens eft, non fatis jufta rationc, fed magis erronea vcte- rum Interpretum opinione niti , quod ab Hu- gone Grotio & aliis traditum , donationem omnium bonorum prxfentium & futurorum m panperibus quidem fieri poffe, utcunque jureju- rando firmarctur. Manuducl. ad jurifprud. Holia Libr. 3. cap. 2. num. 16. (quibus fimiliahabeE Vnchmcmcontrov. libr. 6,cap. 87. & feqq. Sim. van Leeuwen cenf. for. part. 1. Ubr. 4. cap. 12, num. 15.) quodque ab Antonio Fabrofcriptum, ne tunc quidem talem donationem ratam effe , cmn donator ampliffimum fibi ufumfrudum re- fervavit.5* Cod. Sabaud. libr. 8. tit. 3 6. defin. o. Plane bonorum omnium prsfentium donatio- nem re$e fieri, plerisque etiam antiquioribus placuit, quafi per eam donanti non tollatur fa- cultas teftandi. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 2. cap. %, num, 14. & libr.4. cap. 12. mm. i^, poft Fachineum , Manticam , Ant. Fabrum, Carpzovium, Bronchorft, aliosquc ibi cit. Ec ficia fimpliciter omnium bonorum donatione, absque mentione futurorum, pratfentia tantum, non item futura , intelligi donata verius cft ; tum quia in dubio pro donationibus haud prse- fumendum eft, fecundumante di(5ta; tumquia donatio ftridi juris cft, &ob id ftri&iorem rc- cipere debet interpretationem, ut quam minimc gravetur donans. arg. /. eum qui donationis 22. ff. h. t. junft. /. quicquid adftringend& 90, ff. de verb. oblig. Grotius manud. ad jurifprud. Holl, libr. 3. cap. 2. ntim. 42. tum dcnique , quia etiam in legatis ea fuit adhibita interpretatio -r ut in dubio prsefentia fola , non futura , com- prehendantur, L fi ita ejfet 7. ff, de auro&ar- gent, legato. Perezius Cod. h. t. num. 20, Man- tkade tacit. & ambig. convent. libr. 13. tit. if, num. 9. 10. Jacobus Coren confil. o. num. 10» 20. Ant. Matthseus feleft. difput. 8. ad l. ult. C. qua res pignori dari num. 10. Wiffembach ad Pand. h. t. num. n. in med. Qiiod autem aPerezkx/. loeo afferitur, fub generali omnium bonorum donatione jura non comprehendi, ratione caret ; cum non minus incorporalia, quamcorporalia,inbonis noftris computentur; & fub ufufrudu omnium bonorum legato non modo mobilium Sc immobilium, fed & calcn- darii feu nominum , adeoque incorporalium, ufusfruclus videatur datuseffe. /. uxorimea 37. ff. dg ufu & ufufr. legato, nifi alise concurrant circumftantiar, talem donationis interpretatio- nem fuadentes , veluti, fi quis in teftamento Titium heredem inftituat x & fimul Masvfo omnia fua inter vivos eadem teftamenti firriptu-* ra donet; qtiippe quo cafu & futura , & in« corporalia quaecunque inftitutionis jure hercdi cedere» reliqua donatario, ad contradiclionem! cvitandam., rcfponfum invenio. Reip. Jurifc. HolU
|
||||||||
|
.
|
||||||||
|
DE DONAT]
Holl. part. i. conftl. 16*9. Planc » fi quis no-
minatim donet/«rf mobilia"& immobilia, magis eft, ut neque a&iones neque alia jura incorpo- ralia intelligantur. donata cffe 5 cum mobilium & immobilium denominatio in fenfu proprio tantum ad corporalia relationem habeat. /. quam Tuberonis 7. §. in peculio 4. ff. de peculio. I. a divo/Pio 15. §. in venditione z, infmeff. dere judicata. /. 1. C. de putorio pignore, ad incor- poralia vero non nifi improprie & metaphon- cetransferatur; donatio vero ftridtam fecundum jam di&a recipiat interpretationem. Sande de- cif. libr. 4. tit. 4. defm. 6, Ant. Faber Cod. libr. 8. tit. 26. defin. 11, Menochius de pr&fumt. libr. 4. prafttmt. 142. num. 19. 20. An autem fa<5ta bonorum omnium donatione, etiam feu- dalia cenferi debeant donataefle, definiendum exiis, qii3e fcripta circa qusftionem, aninge- nerali difpofitione, alienatione, obligatione, & fimilibus feuda quoque eomprehendantur, ubi nominatim feudorum mentio fa&anoneft; de quo vide digrefftonem de feudis, poft tit. ad Se- natufconf. Tertyllian. num. 5)5." 11. Nonalitcr tamen donationes ratsefunt,
quam f\ ab co, cui flunt , acceptentur, adeo- que ejus affenfum habeant : non enim nolenti tribuuntur beneficia, aut liberalitatesacquirun- tur. /. hoc jure utimur 19. § nonpotefi z-ff.h. t. usque adeo, ut finc acceptatione inutiles fint, quafi deficiente duorum confenfu, addonatio- nes aliasque five conventioncs five alienationes requifito. /. abfenti 10. ff. h. t. I. in omnibut 5 <p ff. de obligat. & aft. arg. /. fi ego pecuniam
18. ff. de rebus creditis. I. fi vero non 8. jf. fed 6 fi 3. ff. de bonis Itbertar, Et quamvis certum
fit, non praefenti tantum , fed & abfenti per
cpiftolam ( ut ut brcviflima chartula fcriptam,
aut non ab ipfo donatore fed ab alio donantis
voluntate fubfcriptam) aut nuncium donari, at-
que ita per interpofitam perfonam donationem
confummari poffe. /. etiam per 4. l.abfenti 10.
t. Aquilius Regulus 27. /. Lucius Titius yz.ff.h.t.
I. fi donatio <$. I. nec ambigi 6. /. fi aliquis 13.
/, vice donatricis 20. C. h. t. non tamcn antc
acceptationem firma eft. d. /. 10. ff. h. t. arg.
/. qui abfenti 3 8. ff, de acquir. vel amitt. poffeff
Sande decif. libr. 5. tit. 1. defin, 1. poft plures
alios ibi cit. Confer Gomefium variar. refolut.
tom. 2. cap.4. num. z. PereziumCod. h. t.num.
2 3. Et hoc nititur fundamento, quod a Pom-
ponio in /. nttda ratio z6. ff. b. t. dcfinitum
fuit, nudam rationem non facere aliquem de-
bitorem; adeoque quod donare homini libero
volumus , licet referamus in rationes noftras,
dcbere nos, tamen nullam donationem intel-
ligi. Uno tamen in cafu noftris moribus ac-
ceptatio donationisad perfecliionem ejus neces-
faria non eft , puta , fi per pa<5ta dotalia fa<5ta
fit donatio 'fponfo vel fponfa» tunc forte abfen-
ti,-quafi fatis rebus ipfis &fa<5tis acceptatio in-
Cecycaiffcvickatur, ubi confummatiomatrimo-
*•'■■
|
||||||
|
ONIBU8, fof
nii, cujusintuitudonatio fa$aeft, fecutafuitj
fprout id plurium autoritate firmat Abrah. a "Wefel de connub. focietate tracl. z. Cap. t. ntim. 8 6. 12. Csetcrum uti per epiftolam vel nuncium
donatiofieri poteft ex parte donantis, itanihil impedit, quo minus donatarius quoque per epi- ftolam aut nuncium, epiftote vice fungentem, fuam acccptandse liberalitatis voluntatem decla- ret. arg. d. 1.4. /. 1 o. ff. b. t. I. nec ambigi (5. C. h. t. juncr. /. 1. $. ult. ff.-de contrah. emt. Refponfa Jurifc. Holl. part. 4. confil. 65. Sed &perfervos donatarii fieri potuit donationis ac- ceptatio. /. abfentiio.ff. h. t, etiamtunc, cum dominus propter judicii defectumnequeipfefa-. ccre acceptationem, neque eam pcr fervum fie- ri, jubere poflct. Qua ratione, fiquisdona- verk infanti, priusquam is fari poflet, a^tha-« bere rei, qus fibi donatur , afFcdum , nego- tium donationis per fervum infantis idoneum tranfigi pofle placuit, ut per eum infanti ac- quiratur. I. fi quis in emancipatum 16. C. h. t. eo quod non modo fcientibus, fed & ignoran- tibus dominis, per fervos dominium & obliga- tio acquiri potuit. §. item vobis 3, Inftit. peT quas ferfon. cttique acquiritur. tot. tit. Inftit. & Pand. de ftipulat. fervor. I. etiam invitis 3 2. ff. de acquir. rer, domin. I. fervus vetante 6z.ff.de verbor. obligat. Idemque de liberalitate in fu- riofum collata ftatuendum eft, eo quod in ple- risque juris articulis furiofi & infantis par ra- tio atque conditio eft. Quid, quod & naici- turo fafta donatio rccle acceptatur pcr eum, qui in ejus poteftate dominica poft nativitatem futurus eft; cum is, qui in utero eft, pro jam nato habcatur, quoties de ipfius commodo agi- tur, adeoque infanti faltem fimiiis habendus fit. /. qui in utero 7. ff. de ftatu homin. Non etiam dubium, quin&tutores pro infantibus, &cu- ratores pro furiofis recle acceptcnt iifdem do- nata; cum & legata ipfis reliclia acccptare, & delatas iis hereditates eorum nomine adire pos- fint. l.ft infanti 18. $. parente z.C. dejwede~ liberandi. §. fi tutor 4. Inftit. de inoff. teftam. I. ult. §. tali itaque 7. C. de curatorefuriofi. Per. fervos quoque publicos feu tabelliones acceptari potuiflc donationes nomine donatariorum, evin- citur iatis argumento eorum, quse occurrunt ia §. cum amemimpubes 3. Inft. deadoption. Sed&: per procuratorem mandato inftruclum accepta- tionem fieri, juris civilis principiis haud adver- fatur, quotics traditione vera vcl ft&.a. perfici- tur donatio, cum etiam per procuratores do- minium atque pofleffio acquiri poflit. arg. §. pemtlt. Infiit. per quas perfonas cuique acquiritur. Si enim fola ftipulatione vel pa<5to perficeretur» vix eft, ut eo jure procuratoris opera ad accep-. tandam donationem utilis fit; dum quifque fib V & non alteri ftipulatur ant pacifcitlir, & obli- gationem acquirit. §. fi quis alii 41 §. alterifti* ' pulari ip. Inftit. de inutil. ftipulm. Sed, eum Vvvv 3 mori- |
||||||
|
?o8 L i b. XX
moribus noftrls obtineat» unumquemque alteri
seque, ac fibi, contrabendo prodcffe, & jus obligationis adipifci, tefte Groenewegio add. §. 19. & ad l. 49. §. ult. ff. de acquir. pojfejf. nihil vetat , etiam per procuratorem, aut no- tarium , donatarii nomine acceptari non mo- do quae traditione, verum etiam, quseconven- tione donata & adhuc petenda funt; fi modo fpeciale mandatum de acceptando fit interpofi- tum, vel, cum donationis tempore donationis & acceptationis ignarus fuiflet donatarius, rati- habitio fecuta fuerit. Gomezius variar. refolut, tom. 2. cap. 4. ntint. 2. Zoefius ad Pand. b. t. Hum, 67. 68. Sande decif. libr. 5. tit. 1. de- fn. 1. Grotius manud. adjurifprud. Holl. libr. 3. €ap. 2. num. iq. 20. Groenewegen ad L 10. ff. b. t. ,11. Sciendum tamen, fi quis eodem tem-
pore & uno eodemque a<5tu res plures donet ei- dem, quarum una forte lucrofaeft, alterama- gis onerofa, non pofle donatarium alceram ac- ceptare, alteram repudiare; eodemmodo, quo & is, cui hereditas in totum delata eft fivc ex teftamento, five ab inteftato, eam pro parte fcindendo adire prohibetur. /. i.t. ff.de acquir. vel omitt. hered, Johan. Papon. libr. n. tit. 1. arrejl. iS. Adde tit. deacquir, bered. num. x<, Sed & donationis acceptationem per donatarium vivo donante fieri, necefle eft: adeo ut, fi quis donaturus mihi, pecuniam dederit alteri» ut ad me perferret, & ante mortuus fit, quam ad me perferatur, pecuniam mei dominii non fieri, quia donatio necdum perfecfca fuit, refponfum fit. l.ficum 2. §. fedfi quis 6. ff. b. t, L fi quidem 8. C. de oblig. & aclion. Hugo Grotius manud. ad jurifprud, Rott, itbr. 3, cap. 2, num, 20. 21. Joh. Dcckherus libr. 1. differt, 4. num. 35. Non enim voluntas donantis & donatarii unita fuit ante obitum donantis, poft obitum vero donantis uniri non potuit in praejudicium herc- dis, cui jus quxfitum ad rem, cujus donatio perfe&a non fuit, ut ait Zoefius ad Pand. h. t. num. 3 6, cui rcfpondet fere argumentatio VI- piani, vulgo in donatione probata, fed folius dotis intuitu ob dotis favorem reprobata; donata fcilicet, & ante obitum donantis haud acceptata, non pofle in dominio ejuseffici, cuidatafunt, quia poft mortem incipit difcedere dominium ab eo , qui dedit, & incipit heredis efle, a quo deinceps invito auferri nequit, fub obten- tu donationis per defun&um fac~be, quae demum eo mortuo acceptatur. l.fi.ego o. §.ftres i,ff, de jure dot. Multumque intereft, utrum dona- tio per acceptationem impleta, adhuc ex aliqua conditione fufpenfa maneat, & interim mors ,aut furor donantis interveniat, anvero ob de- fe&um acceptationis imperfeeta manferit ad mor- ,tem donantis, ut patet ex d. I. 2. §. 5. junct. §. 6. ff, h. t. Et hsec ita, nifi executio dona- tionis dilata fit poft mortem donantis j quip- j>e quo cafu etiam poft mortem ejus acceptatio |
||||||
|
XIX. Tit. V.
non videtur donatario impedita. afg. /. fi veH
non 12. §. ult. I. i^.ff- mandati. Groenewegen ad Grottum manud. ad jurtfprud. Holl. libr. 3. cap, 2. num. 20. lit. B. in noviffimk edit. poft Chriftineum vol. i.decif. 2>6.num. 14. Leeu- wen cenf.for. part. 1. libr, 4. cap. 12. num. 16. tn fne. Ex adverfo, mortuo quoque donatario antequam donationem acceptaflet, heres ejus acceptando nullum fibi acquirit donationis jus» invito donante, ac in donationispropofito non perfeverante. Sande decif.libr. 5. tit. i.dejin. 1. in med. Deckherus d. libr. 1. differt. 4. num. 24. & feqq. cum utique &illoineafu, ctalia^j regulariter, donanti liberum fit, donationem necdum acceptatam revocare, uti liberum cui- que eft, ab alio contra&u quocunque inchoa- to, fed nondum ad finem perduclo, feu per- fecto, refilire invito eo, quocum contrahi ccep- tum fuerat. /. contraftus 17. c. de fide inftra* ment, pr. lnftit. de emtione vendit. arg. /. ficut initio 5. C. de oblig. & aclion. Nec videripo- teft per talem donationis non acceptata? revo- cationem ulla affici injuria donatarius, autjurc quodam quasfito ipoliari; cum ex acceptationc demum jus ei quaerendum fuerit, fivedominiij five obligationis; ne alioquin & nolcnti Iibe- ralitas acquiratur , contra /. hoc jme utimur, 19. §. non poteft 2. ff. h. t. Ac prohac volun- tatis in donante mutandse facultate ufque ad ac- ceptationem ftat poft alios Deckhems d. num. 34. Zoefius ad Pand.h.t. num.37. Gomezius variar. refolut. tom. 2. cap. 4. num. 2. Sande decif. libr. 5. tit. 1. deftn. 1. circa fnem. Si tamen ea mente fervo alicujus abfentis data fuc- rit res donationis causa, ut ftatim domini fiat, in cujus poteftate fervus eft, adeoque fervus pro fuo domino ignorante donationem acceptaverit, ctiamilla protinus perfeda cenfetur, nec revo- cationi ultra locus eft. d. I. abfenti 10. tn fine ff. h, t, Cutnque etiam perfonae publicse, feu fervi publici, tabularii & fimiles jure civili pr^ aliis ftipulari & acquirere potuerint. §. cum att- tem impubes 2. Infi. de adoption. I nonaliter it, ff. ie adoption. nunc hoc jure utimur, ut & illae donationes acceptatione perfeclia! intelligan- tur, nec pcenitentiam ultra admittant, qua? iri abfentem collatat, abfentis nomine per notarium feu tabellionem prajfentem, forte & donationis; inftrumentumfcribentem, acceptatse funt, nort modo, fi tabellio ad id fpeciale abfentis dona- tarii mandatum habeat, fed &, f\ \s accepta* tionis ignarus, eandem deinde quocunque tem- pore ratam habeat, & ita fac~r.um tabellionis rc-< tro firmet. Hugo Grotius manud. adjurifprud. HoU, libr. 2. cap. 2. num. 21. Chriftineus vol. 1. decif. 86". num. 7. Gomezius variar. refolut. tom. 2. cap. 4. »««/, 3. in fine. Groenewegen ad l. lo.ff. h. t. 14. Si pluribus fimul resuna velomniabo-
na donentur, & unus eorum donata non accep- tet, portio ejus haud quaquam accrcfcit caste* ri?!
|
||||||
|
Dfe BONA
ris, fed magis extra donationis caufam manetj
co quod talis donatarius neque heres eft, ne- que legatarius, aut loco legatarii; nec ufpiam legkur, in contra&ibus aut aliis inter vivos a&i- bus jus accrefcendi receptum efle j fed ad folam mortis causa donationem, legatisfere per om- nia exaequatam, jus accrefcendi aperte inveni-
tur a Juftiniano produclum eflc, in /. unic. §. h&c autem 14. C. de caducts tollendis.
15. Praeter acceptationem etiam infinuatio
«lonationis , feu profeflio apud aclta requiritur,
fi quingentos aureos excedat donatio, cum alio-
quin clandeftinis & domefticis fraudibus facile
cjuidvis pro negotii oportunitate confingi poflet,
vel id, quod vere gefijum eft, aboleri in prae-
judicium creditorum, maxime inter neceflarias
conjundhsque perfonas. /. data jam pridem 27.
L in hac facratiffima 30. L fecundum 32. C. h.
t. mveU. 127. cap. 2. §. ali& autemz. lnfl.h.t.
£t quia quantitas divifionem recipit, ac utile
per inutile non debet vitiari, quoties utile ab
inutili poteft feparari. arg. /. 1. §. fx flipulanti 4. ff. de verbor. obltgat, l. haclenus igttur 11. §
1. ff. de conflit. pecunia. ideo, fi in quantitatis
majoris donatione infinuatio praetermifla fuerit, non in totum , fed tantum pro quantitate, quin- gentos aureos excedente, inutilis eft. /. fanci- ntus 34-pr. /. fi quispro 36, §, ttlt. C. h.t, Stare tamen poteft donatio ultra quingentos aureos abfque infinuationis interventu, fi facta fit ad piif nmas caufas. /. fancimus 3 4. in fine principii C h. t. quales funt, fi donatum fit ad redem- tionem captivorum. /. fi quispro 36. pr. C.h.t. arg. /. fancimus nemini 21, C. de facrof. eccle- fiis. nam quod attinet alias caufas pias, adhuc infinuanda donatio ultra quingcntos aureos in illas collata, veluti, in ecclefias, vel xenodo- chia, vel nofocomia , vel orphanotrophia, vel in prochotrophia, vel in gerontocomia, vel in brephotrophia, vel in ipfos pauperes. /. iUud quod ex 19. C. de facrofanclis ecclefiis. I. fanci- mtts 34. §. alias 1. C. h. t. Neque hoc, quod de donatis ad piiflimas caufas, feu captivorum redemtionem, ftatuitur, correclum dici poteft per d. L 19. C, de facrofi ecclef. cum lexutra- que 34. & 36". C. h. t. recentior fit, quam d. /. 19. fed magis ex Canoniftarum traditione nunc invaluit, nullas in piam caufam quamcun- que collatas liberalitates infinuatione muniendas cfle , tefte Perezio in Cod. h. t. num. 34. in fne. Zoefio ad Pand. h. t. num. 49. poft Ty- raquellum de privilegiispi&cauf&cap. 124. prae- terea rata eft fine infinuatione quantitatis cujus- cunque donatio, quae facta eft Principi vel a Principe. d. I. 34. in fine principii& auth. item 4 C. h. t. vel militibus aDuce ob rem ftrenue geftam $ vel ad refe&ionem aedium exuftarum. ifiquis pn 36. §. r. 2. G. h. t. vel quando creditor futuri temporis ufuras remittit. /. Mo- deftinus refpondit 23. ff. b. t. vel res ipfa do- 1
|
.°9
& utilitates inde fpcrata: tandem exeedWent» (i
• forti jungerentur. Lambertus Ooris adverfar* tracl. 3. eap. n. num. 3. & generaliter, quo- ties quis donando nihil in alium transfert, fcd tantum juri fuo renunciat, quod ei nondum plene quaefitum erat, veluti, fi hereditatem quant#cunque fubftantiae repudiet,aut legatum fibi relidum, quod inde alteri eedit: nam fi jus plene quaefitum eflet, veluti, fi quis quarfitam fibi remitteret ex emto vel alia causa obligatio-? nem, renunciatio ejus fubfiftere fine infinUa- tione non poffet, tum, quia non minus circa corporalia, quam circa incorporalia donationes verfantur. /. in adibus 9. ff. h. t. tum quia jure fingulari in remiflione ufurarum futuri tempo- ris neceflitas infinuationis nominatim laxata pro- ponitur. d. /. 23. ff h. t. unde aliuda contra- rio de ufuris praeteriti temporis, Iongequema- gis de fortis ipfius debito remiflb, ftatuendum eft. Zoefius ad Pand. h. t. mm. 5 p 16. Ceflat infuper infinuationis folennitas^
Ci plures ab eodem diverfis temporibus in ean- dem perfonam donationes collatae fint, vel etiam in plurcs ; quarum fingula? quingentos aureos non excedunt, conjundae vero majoris quanti- tatisfuntj quippe quo cafu fingulse feorfim con- fideranda? veniunt, fi modo fraudicolor quaii- tus non fit. d. I. famtmus mnem 34. §. fi quis autem 3. C. h. t. Idemquedicendum, fi uno inftrumento maritus & uxor, vel aliae perfonac plures fimul liberalitatem in unum conferant^ eo quod nonuna, fcd pro numero donantium multiplicata donati® intelligi debct. arg. §. igi- tur in z. lnfl. de pupill. fubftitut. ideoqueviden- dum, an fingulorum donantium intuitu quan- titas donata menfuram infinuationi prxfinitam excedat. arg. d. I. 34. §. 3. C, h. t. Quod fi idem eodem tempore pluribus fimul donavcrit quantitatcm quingentos aureos fuperantem, fcd ex qua fingulis infra quingentos fohdos lucrum ex divifione ccdet, magis cft, ut infinuatio ad- hibenda fit j eo quod illum potiffimum in finem interponenda fuit, nenimialargitioneprivatim fada, vel potius confida, fraudarentur credi* torcs. arg. d. I. 27, C. h. t. quod aequc con- tingit, ubi mille, verbi gratia, duobus pluri- bufve fimul, quam ubi uni donantur. Zoefiufc ad Pand. h. t, num.ji. Qucmadmodum etiam ab infinuationis neceffitate non liberat, quod donationis, quingentos aureos exccdentis, folu* tiopluribus penfionibus,quae fingulae quingen- torum aureorum non excedunt quantitatem ? divifa fit, veluti, fi quis mille aureos annua*,» bima, trima dic praeftandos donet j eo quod nori obftantefolutionisdivifioneunatantum, fimul- . que pura donatio cft. arg. /. fi wmfr&pmwnt 20. /; Firmh Heliodoro z6. $. ult. ff quandodies legat. cedat, Adde tit. de atrnuh legatis mm. 9* & feqq. Ncc aliu^ eft , fi annuum quid dona- tum fuerit, cujus praeftatio vel perpctua erit, |
|||||||
|
«ata quingentosaureos non e*cedit, fedfru&us I vel faltem certo .duratttra pe* tot annos , nk
omnium
|
||||||||
|
•
|
||||||||
|
Li*. XXXIX. Tit." V.
|
|||||||||
|
10
|
|||||||||
|
quens eft, Ut in l. pen. §. tilt. ff. k t. tibi t£*
dem fadi fpecies a Paulo proponitur, pro non merces eximii laboris appellanda eft, reftius cum Haloandro legatur nam tnerces &c. prsfertim cum & in l Aquilius Regulus ij.ff. h. t. de li^ beralitate Aquilii Reguli, juvenis, in Nicoftra- tum rhetorem his verbis collata, quoniam & cumpatre tneo femper fuiftiy & me eloquentid & diligentia tud meliorem reddidifti, dono & per- mitto habitare in iUo ccenaculo, eoque uti, Papi- nianus refponderit, non meram donationem ejfe > verum offictum magtftri quadam mercede remune* ratum Regulum. & cum Labeone Ulpianus cen- fuerit, etiam txtra caufam donationum ejfe talium offuiorum metcedes, ut pjttta, Ji tibi adfuero, fi fatis pro te dederoy fi qualibetin reoperavelgra- tta mek ufus fueris. I, hocjure utimur 15». §. La- beo 1. ff, h. t, Mercedis certe, quataiis, in- finuationem nulla lege injun^tam efle , cxpcd i- tum eft. Nec eft , quod cum Fachinco libr. 3. controverf cap.82, contendas, exeo, qnod donatio propter nuptias fubjacet lcgibus infinua- tionis,. faltem ex parte viri, juxta l, fancimus omnem 34. C. b.t.novell. 127. cap. 2. omnem remuneratoriam donationcm infinuandam efle; cum utique manifefta diverfitatis ratiofit; dum donatidnes remuneratorige irrevocabiles funt, hic vero propter auptias revocabilis, & matri- mcinio foluto obnoxia reftitutioni ; ut proin- de vifum fuerit, m gratiam mulieris imponf marito infinuationem ejus; quo apparcrct ac probari poffet, quid quantumque donatum ac redderidum fit, fifortey principalia wftrumenta pereanty quod facile eft , ut ait Imperator in d. novell. 127. cap. 2. Confer de non infinuan- dis donationibus rcmuneratonis Joh. a. Sande decif. libr. 5. tit. 1. deftn. i.poftmed, Zoefium ad Pand. h. t. num. 44. Hug. Grotium ma- nud. ad jurifprud. Uoll. libr. 3. cap. 2, num. 4. Carpzovium depn, for. part. 2, conftit. 12. de- ftn. 15. 18. Diclade infinuatione, moribus hodier-
nis etiamnum obtinent, quia nullo ftatuto aut confuetudine mutata invcniuntur. Groenewc- gen ad §. 2. Inftit. de donation. nttm, 2,& feqq. Licct enim Grotius manud. adjurifprud, Holiand, libr. 3. cap. 2. num. 27. 28. fcripfcrit, nihil de infinuandi neceflitate iri Hollandise legibiis difpofitum inveniri, & ex confuetudiriibus Ul- trajeclinisj Albani Ducis juflu congeftis, infi- nuationis folennitas omnino remifla fucrit, te- fte Ant. Matthaeo parcemid 5. num. 16. tamen, quia nec quicquam in Hollandia contra juris ci- vilis difpofitioncm cautum apparet, nec ratio' cft, cur apud nos ceflarct infinuatio, ubi tot dolo- fae in fraudem creditorum alienationcs fa?pe con- finguntur, magis juri civili ftandutri videtur. Quod &: confirmaripotcftcxeo, quodAntver- pienfi ftatuto cap. 53. num, 4. jure fingulari perfonis honoratis indultum fuit, ut finc iri- iinuationc donationem, quingcntos aureos ex- ccden-»
|
|||||||||
|
omnium ahnofum jun&orum citmiilata quanti-
tas fupra quingentos aureos afccndat. /. ftncimus emnem 3 4. §. ult. in fne C. h. t. ubi pro vel adjiciatur tcmpus vit<t> legendum vidctur velnon adjkiatur , aut nec adjiciatur cum Cujacio. libr. 15, obferv. 22, Diverfum foret, fi annuum quid donatum fit, folummodo praftandum , quamdiu donans, vel quamdiudonatarius vivit: eum enim vel anno primo vel primo merife a fa£ta donatione mori poflit, ad cujus vftam pra- ilatio Jimitata fuit, adeoque incertum fit tem- pore donationis, an unquam liberalitas anreos quingentos fuperatura fit, Juftiniano placuit, cam, quafi multiplicem & divcrfis temporibus fa&am, a monumentorum obfervatione liberam efle, incerto fortun<e exitu id ita fuggerente, ut habet d.l. 34. §:«&. fereinpr.C. h. t. 17. Reciprocas donationes quod fpeftat, nec
ills infniuationis neceflltati fubmittendx vidcn- tur- cum proprie donationes non fint, dum utrique tantum ex fua libcralitate decedit, quan- tum ex alicna accedit, adeoque nec fraus aut lasfio creditoribus donantium infcrtur, cujus tamcn avertendae gratia potitfimum infinuatio adinven- ta fuit. Eoque facit, quod, licet intcr con- jupes donatio interdicla fuerit, infirmatio tamen aut donatorum revocatio fieri non potuerit, fi vir & uxor quina invkem fibi donaflent, & uxor forte confumfiflet, maritus fervaflet; fed niagis admittenda fuerit compenfatio donatio- num. /. quod autem fpetletur 7. §. fi vir & 2, ff. de donation. inter vir. & ttxor. Nec aliud itatuendum in donatione remuneratoria, quoties remuncratio caufa?, ad remunerandum moventi, non admodum inasqualis eft: cum ha<5tenus do- natio non intelligatur. arg. /. hoc jure utimur 19. §, ult. f. h. t. Nam d pro modicobene- ficio accepto Hberaiitas ampliffima collata fue~ rit, adeoque viri boni arbitrio feu jeftimatione videatur ultra quingentos aureos fuperare mo- dum beneficii accepti, ratio non apparct, cur a profeflione apud a<5ta immunis eflet; utpote maxima fui parte non remuneratoria, fcd fim- plex cenfenda. Sane, fi beneficium acceptum non fatis commodam recipiat seftimationem , dum circa rem inaeftimabilem, vitam forte na- turalem aut civilem fervatam verfabatur, magis eft, ut quantascunque donationis infinuatio haud tequiratur. Qua ratione a Paulo recept, fentent, libr, 5. tit. 11. §. «i*. traditum, ei, quialiquem a latrOnibus vel boftibus eripuit, in infmitum do- ttare non prohibemur, ft tamen donatio, non mer- tes eximii laboris appeUanda efi, quia contempla- tionem falutis certo modo aftimari non placuit. eo tnodo, quo 8c libertas inaftimabilis res, & *»- pnit4 tftimatio ejus, cfle dicitur. §. ult. in med. Inftit, quib. ex cauf. manumitt. nen licet. l.liber. tas 106*. ff. de regulis juris. &tamen a minorc annis viginti dari potuit fer^vo, <jui dominum a periculo vit* infamkve liberaflet. l.juftatau* fa p. ff. ds tndnumijf. vtnditta, Qitibus conjc- |
|||||||||
|
De donat
|
IONJBUS, *Ttt
bebatur, ex causa onerosa creditopes flnt { riarn
| (\ & ipfi ex donatione preecedente jus pctendi nacti fint* occupantis conditio melior foret^ potiorque,cui priori res traditaeft. l.qut estdo- natione 12. ff, b. t. L inter eos \p. 5. i.ff.derg judtcata. Paulus libr. 5. fent. tit. t.t, §. 4 Si- tamen, cum primuscentumfecundodonarevel^ let, & fecundus centum tertio» primus ex vo- luntate fecundi promiferit ea centum tertiofti-< pulanti, conventus in folidum tertio damnan- dus eft» quia nihil ei donavit, a quo convc- nitur. /. qui idquod 3 3. <J. ult. ff. k t. 20. Exeoaiitem, quod donator competen-»
tia» gaudens beneficio deducit primo a?s alienum, facilis eft, ut opinor, decifib qua?ftionis, u- trum donatis omnibus bonis, aut majdre co» rum parte, donatariiis ad xs alienifm donantis folvendum obligatus fit? ErCnim , fi donans jam fato fun<5tus fif, & heredem habeat, qui finc inventario aditionem fecit, magis eft, ut heres talis ad univerfum aes alienum defun<5ii pra?ftandum fele videatur obligaffe, fecundum gcneralia juris fundamcnta de aditiortis fimpli- cis cflv<5tu alibi tra<5tata , adeoque turtc non ma- gis ad donatarium» quam ad Jegatarium, ut- cUrtque maximam bonorum pjrtem tcnentem, onus *ri$ aJieni fpectire poteft. /. msalieni 1«;, C» h t. arg. §. A quis ma 9. Infiit. de fidcicom- nttff. hereditat. Sin nullum heredem habeat, dum adhuc in vivis eft, veJ mortuus quidem, fed reoudiata \\errt\\**tf> «»^ |
||||||||||||
|
eedentem» facere poflint, & inde efficax a<5tio
detur, fi vel per privatam fcripturam, vel per teftium depofitionem, vel adverfarii confeffio- nem » probationem habeat i his enim confe- quens eft, extra illum cafum exceptuni etiam- num in hifce regionibus fuppofiram fuifle in- finuandi neceflitatem. Et fane* immobilium intuitu minor dubitandi .ipudnos ratio cft, ex quo indu<5tum fuit, non aliter immobilium pofle fieri tranflatidncm aliquo a<5tu inter vivos , quam fi coram lege loci, in quo ea fita, tradi- tio folenni more facta fuerit, etiamfi forteva- lor immobilium donatorum ne ad quingentos «juidem aureos ufque afcendat, utlatiusdicetur in tit. de acquir. rer. dominio. fblennis enim ejus- ccmodi traditio, coram lege loci ex causa dona- tionis facta , pro infinuatione habenda eft. Et quod attinet donationem mobilium, haud im- probabile eft, eamcoram tabcllione & duobus • teftibus factam perinde firmam futuram eife, ac fi actis publicis infinuata cffct; cum conftct, inftrumenti adhibito tabellione ac duobus tefti- bus compofita, seque , ac ac~h publica in fpe- ciefic dicfta, propublicis habcri, publicamque I fidem facere, etiam ad transferendas integras | morientiumhereditatesin prsjudicium heredum legitimorum, Leeuwcn cenfur. forenfi part. i. libr, 2. cap, 8. num, 4.6". 8. 9. 10. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. 4. Inftit. h. t. num, 8, ' tibi & aliorum mores enarrat. Confer Perezium Cod.b. t. num. 25. Groenewegen ad§,z.lnftit. |
|||||||||||||
|
h. t. Quid autem veniat nunc aurei appellatio-
ne, varie fentiunt Interpretes, fed frequentius |
|||||||||||||
|
placuit, Ducatum Hungaricum aurei Joco ha-
bendum efle. Sande dectf, libr, j.rit. i.depn 3. circa finem. poft plures alios ibi citatos. aliter Groenewegen ad L 5. C. de fufceptor. iq. Efflctusdonationiseft, quod, fiquidem
traditione perfecta fit, dominium in donauruim tranfeat, fi donans dominus fit, aut domini confenfum habeatj vel ufucapicndi facultas, fi fine domini voluntate res aliena donata fit, ut didum fupra num. 1 o. fin contractu, veluti fti-pulatione , vel p ,<5to celebata fuerit, ad imple- mentum ejus detur a<5tio ex ftipulatu» vel con- tdictio ex lege 35. c. de donation. ad fimilitudi- nemactionisex emto in eo tertio, quod dona- tori seque» ac venditori, neceflitas incumbat traditionis. $. alia autem 2. lnfttt. b.t l ji quis argentum 25. C h. t. junct. /. unic. ff de con- diit. ex lege. Ut tamcn donator gaudeat bene- ficio competentije. §. fed & f\ quis 28. tn fine lnftit. de atlion. I. inter eos 19, $. 1. ff de re judicarA. etiamfi conftituiflet id, quod antea donaverat, & actionede conftitutapecunia con- veniretur, quia caufam & originem conftitutse pecunise magis, quam judicii poteftatem prje- valere placuit. /. qui id quod 32. ff. H. t. Et «juidem jure fingulari dedu<5to prius »re alieno. I. qui ex donatwne 12. ff b. t. d. i 19. §. 1. ff. Ae tc judtcata. fi modo illi, quibus jamdc- |
—.. *uiui.iiji.icin nactenus
filtem devin<5tus foret, quatenus refUm dona- tirum vires patiunturj cum legcs vclint, peif donantem, qui fupra vires patrimonii donave- rat» dcducendum efle prius a?s aJienum, & am^ pjius tantum, ut non egeat, fi quid amplius poft fjttam scris alieni dedu<5tioncm fuperfit. d. I. 1 z. ff h. t. d. I. 19, §: 1. ff. de te judicata. Adde ttt. quodcum eo, quiinalien. potefi. num. :j« Nec aliud dicendum, fiheres quidem donatoii, , fedcuminventariibeneficioj exiftat» ficutenim iniquum eflet, talem cum beneficio lcgis adeun-* tem in damno cfTe, ac ultra vires patrimonii, per aditionem quaefiti, creditoribus defun<5ti ob- noxium fieri; ita quoque aequum haud foret, ex liberalitate defunfti creditores ejus, donatio* nc antiquiores (nam qui poftea demum credi- derunt, ex donatione pra?cedente jam perfecTa videri nequeunt fraudati efle. Ant. Faber Cod» libr 8. tit. j<5. defin 5 num. 8. 9. io.)"cre- dito fuo defraudarijfatiusque vifumjdonatafre-* Vocari per atftionem Paulianam, etiam a dona* tario in bona firfe pofito ac fraudis haud parti- cipe. /. omnes 17 § Lucim i.ff, qu<t in fratt- dem credit. alien. funt ut ttfcind. dum melioir effe debuit conditio creditorum de damno evt- tando agentium, quam donatar/i agcntis de !u* cro captando. arg. /. quod auiem 6. §. Jitnili me* d9 11. ff qut ia ftaud. credit. d\m.funt utti* Xxxx fiinA, |
||||||||||||
|
CIX. Tit. V.
adibus atque contraftibus obtment, in quibtiff
certa perfonae induftria eleda non eft. arg. $, fub conditione 4. tnftit. de verbor. obligat. jttnct /. is cui fub 42. ff. de verbor, obligat. Sicut c converfo, fi quis alteri dederit ea lege , ut da- tum demiim fiat accipientis, ubi conditio pef eum appofita extiterit, morte donantis ante con- ditionis eveptum non evanefcere donationem, Juliantts refporidit. l.fx cum fliusfamilias z.$,fi pecwiam 5, ff. h. t. 22. Quamvis autcm hstc inter vivcfs donatio
ex fua prQpria naturd temere revocari nequeat, ne quidemexrefcriptoPrincipis. l.fi donationem 5*. C. de revoc. donat. nec, fi donans profitea- tur, fe in fraudem alterius donaffe. U cum po~ fitearis 4. C. ,de revoc. donat. tamen juftae re- cenfentur quinqye ingratitudinis caufs, quas fi donatarius in donatorem admifcrit, revoca- tioni feu pcenitentis locus eft; licct pafto, etiam per jusjurandum firmato, id at^um effet tempore donationis, ne ob ingratitudinem donata retra- clentur, cum conventio talis nulla fit, utpo- te ad delinquendum invitans, & futuri crimi» nis <ontinens remiffionem. argv i.ftunus 27. §. iUud nulla 3. & 4. ff. depaclis, l. fia reo 79.§« ttlt. ff. de fidejuffbr. Caufse verofunt, fidona- tarius donatori manus impias intttlerit, aut atro* cem injuriam, aut ingentem jacjtura? molem, aut vitae ejus infidias ftruxerit, autdenique norj paruerit conditionibus donationi adjeclis. I. ult. C. de revoeandis denat. daturqire doqanti ad re- vocandum aftio in fadum, vel condvftio ex d. I. ult. vel etiam condictio fine causa, fi con- ditio nonfit prseftita donationi adjecl:a. /. ealege 3. C. de condift.jb caufam dat. arg. tot. tit.ff. de condilt. ex lege & tit. f. de condiftione causM data causa non fecuta. non item rei vindicatio; cum dominium, ex donatione tfanflatum, rjoa ipfo jure ob ingratitudinem ad dorjantem rc- vertatur, fed demum refcifsa perfententiamju- dicis donatione poft plenam caufat cognitionem, eo excepto, qttod utilis rei vindicatio data eft adverfus donatarium, qui non implet padado- nationi appofita. i. 1. C. de donat, qux fubmo- do. Nec refert, utrum donator revocationis pcenamadjecerit donationi incafum, quocon- ditioni donationis haud.pareretur, nec ne, cum revocationem lex ipfa fatis comminata fit. Ant. Faber Cod. libr. «. tif.*8. tit. %%.deftn, 12. Nec dubitandum videtur, quin & ob fimiles vel gra«< viores alias donatorum retradatio fiefi poffit, argumento eorum, quae de exheredationefacien- daobfimiles \t\ graviores caufas, quamquaeiti novtU. 115. cap. 3. & 4. recenfentur, dixi m tit. de inojfic.teftament. mm. 24. (^uod & mo- ribus etiam.num obtinere, monet Hugo Gro* tius, tradens, fimilem intcr alia caufam effe, fi donatarius donatori in cafu extremse neceffi- tatis alimenta denegaverit, cum dare Facile pos- fet. Ubr. 3. manuduS. ad jurifprud. HoU. cap. z. Vttm. 3;o. 31. 32. 33. Sciendum interim , |
||||||
|
7i$ L t b, XX!
fcitt. Confer Ant. Matthamm de autlion. libr. i.
cap. 11. tium. 38. Carpzovium dtfin.for. part. 2. ionftit, 12. defin. 28, 20.30 Ant. Fabritm Cod. Itbr. 8. tit. 36 defin. 5. Wiffembach ad Pand. b. t. num. 12. infne. Perezium Cod. b. t.mm.it; Plane ultra rerum donatarum quantitatem dona- tarios a creditoribus donantis conveniri, ratio non fert; cutn neque heredes neque bonorum poflcflbres ei fint, fed ex titulo particulari fuc- ceflbrcs, & exeo foloteriearitm-, quodacquum non fuit, eos cum aliena jaeturzt locupktari. Ant. Faber Cod. libr.d.tit. 26. defm. 4. 5. Nifi quis ea lege donaverit, ut donatarius aeris alie- ni folvendi fubeat neceffitatem: quippe quo cafu conditioni ad je6te parendum foret, etiamfifor- te damnofa magis eo modo quam htcrofa dona- tio ex eventu appareat; cum quifque conven- tioni inhse ftare debeat, &, fi non direftis, at certe ceffis per debitorem a&ionibus ad id conveniri poffit, nec pcenitentia admittenda fit. X.iegem quam o. i cum resfiltozi. C. b. t. arg. 1. hereditatem 28. ff. b. t. Ant. Faber Cod. libr. 8. tit. it.dep.qnum.iz.&feqq.&tit. 37. defin.4. imo fccundumhodierni juris fimplicitatem dona- tarium a creditoribus donatofis re&avia abfquc circuituad folvendum aes alienum donaritis com- pelli poffe,poft multos alios citatos tradittSroene- wegen adl.iZ.ff.b. t. Necdtibium, quinttjrn jurecivili, tum moribus, donatarius %pothe- caria a&ione re&e conveniatur a creditoribus do- nantis, quoties res ei donatae fuerint, in qui- bus creditores donantis habent expreffse vel ta- citae vel legalishypotheczejus; quippe quaecum illo pignoris onere in quemvis tranfeunt etiam cxonerofo, multoque magisexlucrativo titulo Tjoffeflorcm. I. debitorem 15. /. pignoris 18. C. de pign. & hypotbec. I. fi fundus 16*. §. in v'm~ dicatione 3. ff. eod. tit. Carpzovius defin. for. part. 2. conjiit. 12. deftn. 28, fine. An autem eo cafu, quo donata eft res pignori obligata, & donatarius bb id hypothecatia actione con- ventus, pignus fua pecunialuit, eandem ado- natore vel herede ejus, fi quem habeat, repe- tere poffit, aut defiderare, ut is pignus libe- ret, eadem videtur diftin&ione terminandum, quse in rci pignori obligatae legato recepta eft, ad luitioncm fcilicet teneri donatorem vel here- dem ejus, quoties fcivit, rem, quam donabat, vinculo pignoris obnoxiam efle : fin id igno- raverit, jpfius effe donatarii, utde fuo aesalie- num.praeftet, pro quo donata res devin&aap- paret. arg. §. fed & /t rem 5. Iriftit.Je iegatis. Quod & obtinere debet, fi id donans expreffe- rit, vel alias ex circumftantiis doceri poffit, cam donantis vbluntatem fuiffe. Refponfa Ju- rifc. H6H. pan. 3. vol. 1. confil. 190. "Corifer tit. de legatis num. 27. ,21. .Quod fi donatio inter vivosfub condi-
tione fafta fit, & ea pendente moriatur dona- tarius, fpem omnem donationis ad heredes trans- triittk, feeundum ea, quae.in aliis-inter vivos |
||||||
|
;De BONATi
jure fingulari non nifiobtresingratitudiniscau-
fas donationem a matre in liberos collatamre- VOcari pofle , fi illa ad fecunda vota tranfie- rit, puta fi liberi vitar ejus infidientur, aut rnanus impias in eam intulerint, aut totius fub- ftantise maternse moliri fint jacluram. auth, quod mater c. de revocmd. donat. noveU. zi.cap. 35:. Leviores plane ingratitudinis caufa: revocationi facienda; haud fulficiunt: licet enim & Ieges & recSa ratio omnem omnino, utcunque Ieviorem, jngratitudinis maculam vitiumquc damnent, non tamen ideo protinus eam revocatione donati vo- luerunt mulffori. Tolerant fcilicetlegum latq- res leviora, dum cmendare nequeunt, ac fatis pravident, fora omnia atque tribunalia non fuf- iecTiura actionibus adverfus ingratos fnovendis, fi quodlibet ingratitudinis etiam levioris crimen . ievera foret lege vindicandurn. 23. Quia vero hsec donatorum obingratitu-
dinem revocatio re ipsa continet ultionem in- juria?, donanti per donatarium illatse, & aetio- nem injuriarum neque heredi neque in heredem dari certum eft. §. 1. Inftit. de perpet, & tem- foral. aftion. I. fi eum judicio 10. §. qui injuria- fttm 2. ff. fi quis caution. in judic. fift. cauf. fa- ftis. nonmirum, quod & de hac ad revocan- dam donationem proditaadioneplacuerit, eam ufque ad primas tantum ftare perfbnas; nec pofle donatoris fucceffbres hujufmodiquerimoniarum primordium inftkuere; fed, fi ipfe, qui hsec pafiiis eft, tacuerit, filentium ejus a pofterita- te non oportere refufcitari, vel adverfiis eum, qui ingratus eflc dicitur, vel advcrfus fucceflb- res ejus. /. ult. in fine C. de revocandis donation. quibus fimilia traduntur in /. 1. in fine C. de re- voc. douation. Et hoc ipfum eft, quod volue- runt Imperatores, cum in /. his felis 7. in med. C. de revoc. donation, refcripferunt, atlionem vero matris ( ad revocandam nempe donationem ob ingratitudincm) ita perfonalem ejfe volumus, nt vindicationis (id eft, vindicte feu ultionis, juxta Gotofredum in noris) tantum habeat effe- Sum, nec in heredem dctur, nec tribuatur here- di. Quibus confequens eft, ut, fi velmaxime donatarius donantem occiderit, nec donans re- vocandi voluntatem intcr vulnus & mortem in- de fecutam teftatus fuerit, heredesoccifi dona- tarium aflione hac revocatorta non poflint in- cjuietare, Ant. Matthseus paramia 6. num. 14. in med. pag. 200. Adde tit. de his quib. ut in- dignis mtm. 6. in fine. Quemadmodum nec he- redes donatarii occidentis, ac forte mprtui inter tempus vulneris donanti illati& rriortis exvul- nere fecutse, revocationem donationis pati de- bent, fi vivente donatario revocationis volun- tatem donans haud declaraverit. Ant. Matthams de fucceffion. difput. 19. thef 12. & i*.infine, Addc d. tit. de his quib. ut indtgnis num. 1 i. jDenique, fi in ecclefiam collata liberalitate, Prselatus ejus in donantem ingratus fuerit, ma- giseft» ut ex Praelati crimine ccclefia nonde- |
||||||
|
ONUU3» fxf
beatindamno ha:rere,' aut donatoftim" fubire
retractationem; cum ecclcfianondeliquerit, & nemo alieno debeat odio prtrgravari, aut cx alieno delido puniri. cap. mndebet 26, dereg. juristnS. I. crimen vel 20V ff. de pcenit. adeo- que nec ecclefia. cap. deliclumy6.deregul,juris in 6, Si tamen reditus rerum ecclefia; donata- rum Praslato cedat, iniquum haud fuerit, ip- fum ob ingratitudincm in donatorem cornmis- fam eo privari proventu, per donatorem per- cipiendo , donec ingratus ofEcii fueccflbrem mdyxs fuerit. arg. libr. 2. feudor. tit. aq. in fme, Zoefius ad Pand. h. tit. num. 07, Adde tit. de Senatufconfult. Tertylliano. in digrejfwne de feudis num. 117. in med. . 24. Non tamen revocantur ob ingratkudi-
nem donata, qua^ medio tempore, ideft, an- te motam de ingraritudine controvefiam, dona- toreadhucpacifico, bonafide, non in fraudem donantis j per donatarium alienata funt, five vendita, five donata, five permutata, five in dotem data, five ex alia qualicunque legitima causa tranflata fuerint. /. bis folis 7, C. de re- vocandis donat. Et fi donatarius rcs quasdam pignori obligaverit, illx ex revocatione non nifi cum onere pignoris ad donantem revertuntur, fic ut donanti kitio incumbat; tum, quia ea* tenus alienatainteliigitur res oppignorata, qua* tenus oppignorans dominus jus fuum in re di- minuit, & jus creditoris auxit, quod creditori legitime ac bona fide quxfitumnon debebat au* ferri; at ex adverfb non aljenata quatenus acl- huc permanfit indominiodebitorisoppignoran- tis. arg. /. alienatum 6y. ff. de verbor. ftgnif. tum quia donatario non revocabile fed irrevo- cabile perpetuumque dominium ex donatione qua?fitum erat, non nifi ex nova fnperveniente ingratitudinis causa auferendum; ex quo ctiam rei in perpetuum oppignorandse jus habebat, nec creditori quicquam potuit imputari, qua- fi minus prudenter rci talis pignus acccpiflet, fecundum latius difputata in tit. quib. mod, p't- gnus vel hypoth. folvitur nttm. 8. Cumquc ha:c ita in pignore locum habeant, hinc& donato- rem revocantem ftare oportere locationi perdo- natarium ante litcm de irigratitudine motam fa- dx , Zoefius cenfuit ad Pand. hoc tit. num» 102. Sed, ut opinor , aiinus rede, fi juris civilis principia fequamur. Cum enim locatoc & vendendo, & legando rem donatam, vel etiam ufumfruftum ejus alteri conftituendo, ex libe^ ra fua voluntate efficere potuerit, ut*tondu<5cot jure & impune per emtorem, donatarium, le- gatarium ante tempus expellatur exrecondud^, nulla fane ratioeft, curnori &func, cumde- licl:o, quaficontraftu quodam involuntarjo ,alie» nat, donator rem revocans locationi perdona- tarium facia: ftare deberetj quippea?que exiftens fucceflbr particularis, ac ille,Jqui ex legatido- nationis emtionisve titulo rem naclus eft. arg. l.emtorem o. C de locato. I, nihil j>rop>m no. Xxxx z f.ult. |
||||||
|
[X.Tit;V.
ult. §. mn folum 4,& 6, ff. quinfrmd. credih
aliett. funt ut refcind, > :* 16. An autem propter Hberos poft donatio-
nem demum fufceptos etiam retraclari donatio poflit, inter Interpretes controverfum eft. Sed ex certioribus juris civilis principiis ftatuendum videtur, donationem adhuc firmam ratamque manere, tum quia nufpiam in jure quicqu-am de illa revocationis licentia ex tali causa cau- tum invenitur; praeterquam fi libertus donata- rius fit, cui patronus, liberos non habens, bona omnia vel partem facultatum largitus fuit. J. fi unquam 8. C. de revocand. donat. quodad alios donatores & donatarios, tanquam minus ar&o beneficii vinculo inter fe obligatos, tra- hendum non eft, & ab ipfis Romanis ad alios produ&um non fuifle, manifeftum eftex Au- guftino, qui vixit poft conditam d. I. H. &fcri-» bens de Aurelio Epifcopo Carthaginicnfi , do- nata ecclefise per orbum reftitu?nte ob liberoa poftea eidem natos, fubjunxit, i» foteftatehd- huiffe Epifcopum non reddere, fed )ure fori, non jure poli caufa 17. qumft. 4. can. ult. Tum etiam quia nullus donator propter-femet ipfum revo- care donata poteft, licet maxime fe iis ex no-> va causa, aut Ctiam prae paupertate, ad pro- prios ufus indigere demonftret. Si enim tunc, cum donabat, femet ipfum non prsetulerit do- natario, fed donatarium fibi, nulla fane rationc prjefumi debet liberos fuos voluifle donatario anteponere, dum ordinata charitas incipit a. fc ipsa. Nec eft , quod dicas, in fideicommiflis» extraneo reftituendis, quibus quis fuos grava- vit defcendentes, tacitam fubandiri conditio-- nem, fi defcendentes onerati finc liberis morian-* tur. I. cum avus 102. ff.de condit.&demonftrat. I. cum acutiffimi 30. C' de fdeicommiffis. Ete- nim, cum fideicommifl*a exitum fortiantur de- mum poft mortem fideicommittentis, evidens eft, illum femet ipfum omni modo pmulifle fideicommiflario, ut pote ad quem noluit res ex fideicommiflb pervcnire, nifi poftquarh fibl per mortalitatis cafum peremta eflet retinendi fpes; ficut autem fe praeferebat fideicommiffa- rio, ita quoque mirum videri non debuit, quod & liberos fuos ei praefumeretur ex conjedura pietatis voluifle prselatos, maxime, Cum fidei-^ commifla, unius fideicommittentis voluntate confiftentia ? etiam ex probabili ejus mente in* terpretationera habuerint; dumdohatio, duo- rum voluntate perfecl:a, & ftricti juris negotiis accenfita, non ex folius donantis praefumta pie-« tate explicanda fuit, fed tantum confiderari de-* buit id, quod inter donantem ac donatariuni a&um apparet. arg. I. eumqui zi. ff.h.t. juncl:. I. quicqutd adftringend& 99. ff. de verbor. obligat, Fruftra inftiteris, etiam in pactionibus, qusc ftricli juris funt, tacite fubaudiri conditionem, fi f\ne liberis moriatur, quifratri padus, libe- ros poftea fufcepit. I. tale pattum 40. §• tAt. ff. de pattis, Erat enim ibi concepta nominatim |
||||||
|
yi4 t i b. XXX
§, ult. ff. dt UgAtii i.U arbores vi 59. §. quic-
quid 1. ff. de ufufrattu. Sane illisin locis» in quibus per mores induSum, ut emtor condu- dorem in condu&ionerelinquere teneatur, non dubium, quin & donator revocata donatione ratam haberc debeat celebratam a donatario in- grato locationem. 15. Non etiam revocationi donatorum lo-
cus eft ob caufam ingratitudinis, quoties dona-
tio remuneratoria fa&a fuit» quatenus accepti
beneficii modum haud egreditur, adeoquc nec
infinuatione fecundurh fupra di&a num. 17.001115
habet, eo quod ha£tenus permutatio magis,
quam donatio eft. Hugo Grotius manudutt.ad
jurifprud, Holland. libr. 3. cap, 2. »«j». 4. Zoc-
fius ad ?and. h. t. num 95. Nec aliud ftatuen-
dum de dote aut propter nuptias donatione;
cum & hse minus proprie donationes fint, ma-
gisque onerofis quam lucrativis titulis accenfean-
tur, dum ad onera matrimonii fuftinenda dan-
tur, & indotatam du&urus non fuiflet; five a
patre five ab extraneo dos data fit. Si tamen
foluto matrimonio dos aut propter nuptiasdo-
natio ad ingratam aut ingratum reverfafit, ma- ,
gis eft, ut tunc a&ione hac revocatoria, rcfte
conveniatur, quippe jam magis ex lucrativa
quam onerosa causa poflidens id, quod ftante
matrimonio dotale fuerat. arg. l.ult. §. ftafo-
cero 1. in fine ff, qut infraudem creditor. aliett.
futit ut refcind. Nihil in contrarium faciente
refcripto Imperatorum in Ufi dotttn marito 24.
C.de jure dot. quo cautum, patronum, qui
dotem dederat marko libertae fuae, nec pafto
in continenti fa&o (41» fibi folutomatrimonio
reddi profpexerat, non pofle eam folutomatri-
monio repetere, licet eam contra fe ingratam
fuifle docuerit,fi culpamulieris matrimonium dis-
folutum fit. Denegata enim ibi patrono fuit
dotis repetitio ob ingratitudinem libertaz, quia
termini tales erant, iit dos ad mulierem foluto
matrimonio non reverti, fed penes maritum
remanere debuerit, dum mulier per fuam cul-
pam divortio caufam dedit» Confer Zoefium
dd Pand, h. t. num. 96, Perezuim ad tit. Cod.
de revocand. donat. mm. iz. Denique, qui-
bus in cafibus rerum ipfarum donatarum revo-
catio cx ingratitudine fieripoteft, fru&uumta-
men ufque adlitemconteftatamadonatarioper-
Ceptorum reftitutio facienda non eft, quia fru-
clus, ex re donatapercepti, non intelliguntur
efle donati, necinrationemdonationiscompu-
tantur. at%. I. in ddibus 9. §. ex rebut i.ff.h.t.
toeque aequum eft, avocari cum donatis, quod
donatum non eft. Eoque facit, quod & in
Cafu, quo resin fraudem creditorurri alienatae
funt, difpofitum fuit, cum rebus ita alienatis
ireftituendos quidem efle fru&us, qui alienatio-
nis tempore terrse cobaerebant, quia in bonis
fraudatoris fuerant, uti & eos, qui poft judi-
cium inchoatum recepti funt; medio autem tem-
pore perceptos in reftftu.tionem non venire. I.
|
||||||
|
pa&iomheredm pacifcentis, & fratris tantum tum ad patrem attiner.ar£. 41 ixchtantur m*m
mentio addita, quia is padi tempore prsfume- lUgitmn 3. //. de excuf. lt. \Q22 ns eft |
||||||||||||||
|
batur heres futiims: caeterum hetwe n^^C-^u
|
||||||||||||||
|
batur heres futurus j caeterum heres pacifcentis
in pa&o lpeftatus fuit, prout id fatis innuurit
verba textus, habentia, id inter contrahentes
atl-ttm ejfe, ut heredibus confulatur, & illo tempo-
ret qtto pacifcens filios non habuit, in fratrem
fuum judictum fupremum contultffe videri. Etfi
vero haec ita fe habent, vkit tamen moribus
paffim communis opinio exiftimantium, prop-
ter liberos poftea fufceptos donata in donantis
cujuscunque reverti arbitrium & poteftatem,
tefte Ant. Matthseo difputations feleftlt o. ad l.
fi unquam C. de revoc, donat. tbeft ?. Wiflem-
bachio pofi Infiit, in difputat. de differentiis theo-
ria & praxios num. 35. Parente Paulo Voet ad
§. 2. Infiit, h. t. num. 12.
27. Quo pofito, opera; pretium ftierit, ea
paucis proponere, qua? ,* hac admifsa opinione, tlifputari poflunt. Et in primis fciendum, li- cet propter liberos naturales tantum revocatio per patrem fieri non poflit, quia ejus intuitu tales pro liberis haud habendl. arg. / filium 6. ff. de his qui fui vel alieni juris. I. quia femper 5. ff. de itt jus voc. fcd tantum per matrem, quip- pe cujus refpeclu quantum ad fucceflionem, in- officiofi querelam, tutelam legitimam, & alia pleraque, inter legitime natos ac naturales dif- ferentia non eft. arg. l.fi qua illufiris f. C.ad fenatufc. orphit. I. fi fnfpefta 29.§. i.ff.deinoff. tefiam. I. ult. C, quando mulier tut. offic. fungi poff. tamen propter liberos legitimatos, etiam cx parte patris revocationi locumefle, fiveper fubfequens matrimonium, five per refcriptum Principis legitimatio fada fitj cum conftet, etiam refcripto legitimatos patri fuo proximos ab inteftato heredes efle, aut cum aliis Iegiti- me natis, aut faltem iifdem deficientibus, id- que cum aliorum omnium tum afcendentium tum collateralium exclufione, atque adeoom- nimodo pro liberis haberi, fecundum diftin&io- nem propofitam in tit. ad fenatufc. Tertullian. de fucceff, ab inteflnto ex jure noviffimo num.io. Hugo Grotius mamtd. ad jurifprud. Holl. libr, 3. cap. 2. num. 38. Tyraquellus ad l. fi un- quam c. derevocand. donat. ad verba fufceperit liberos num. 75. d* feqq, JuIiusCIarus .§. dona- tio quafi z^.num. 6. Ant. Matthauis felecl.di- fput. 9. ad l. fx unquam Cod.de revoc. donat, thef. 8, "Wiffembach ad Pand, h. t, num. 14. $n med. Nec refert, utrum poft donationem & nati fint & legitimatij an vero ante nati» poft donationem folummodo legitimorum jus adepti fuerint, ut perperam cenfuit cum aliis Julius Clarus d. §. donatio quafi. 23. num. 7, Nam etfi negari non poflit, quin probabiliter de Iiberis cogitaverit, qui tempore donationis naturales habebat, nontamenverumeft, illum cogitatTe^probabiliter de legitimatione aut libe- |
ex legitimatione demum naturales ccepiiTc libe-
rorum loco effe, ac proinde donatorem tem- pore donationis fine liberis fuifle. Sed ncc redc confenfum donatarii in hanc naturalium Icgiti, mationem exegeris, adid, ut revdcationcm propter hberos poftea natos patiatur, five jus Romanum five mores hodfiernos fpedes^ uti quidem id exigit Zoefius ad Pand. h. t. num> 112. quafi Princeps beneficium legitimationis concedendo, jusdonatariojam quaTnum adime- renonpolfit. arg. I. necavtts 4. c. de enuncipat^ liberor. I. quottens z, l. pen. C. de precibus impe- rat. offer. tap, quamvis 8. c, de refcriptis in c. Etenim, uti cognatorum confenfus fecqndum ahbi dida ad legitimationemapatrepetitamne- ceflarius non eft ad id, ut legitimatus in pater- na fucceffione cognatis fui patris prsponatur, eofque excludatj ita nec «donatarii confenfus exigenduseft, ut propter liberos poft«a legitn matos donationis revocatiofiat: nec magisini- quum videri poteft, legitimatione per Princi* pem faaa exui liberalitate donatarium non vo^ catum nec confentientem, quam, quodexclu- dantur a fucceffione patrislegitimationem peten- hi cognati ejus, qui non affenferunt legitima- tiom. Fruftraqueexceperis, cognatis tempore legitimatiomsfadajnecdumfuiffejusullumqu^
fitum, at donatario omnino: fi modo confideres, jus illud, abfque ulla iniquitate tunc qusfitum- cum nondum effent liberifucceffionem fperan- tes, nuncpoft legitimationem aque, ac poft veram legitimorum nativitatem, incipere mi- quum effe, & ob id per remedium d. I. fi m. quam 8. C. de revoc. donat. refcindi oporterc, perinde, ac fi jus nullum ab iriitio quaTitum fuiffet. Nec turbarc debet, quod in tit. adfenatufc. TrebeU. num. 14,70/Z med. h me fcriptum cft* liberos refcripto legitimatos non facere, utdc- feciffe videatur conditio fideicommiflb addita, Gfiduciariusfine liberis moriatur,nifi fideicommit- tens, autfaltem fideicommiffarius, confenferit m legitimationem. Non cnim illic exigituc onfenfus fideicommiflarii, fi adfuerit aflfnfus pfius fideicommittentis, decujus agitur fucces- onej adeoque quemadmodum ibi fufficit, fi- deicommittentem confentire, ita etiam noftro iri afu fufficere debuitvoluntaspatris donationem evocaturi, dum refcripto Principis filium fuum aturalem legitimari petit. Fruftra vero urge- ur donationem perfeaam ne refcripto quiderri nfirmari pofle. /. fi *dona%ionem y. c. de rtVQ- and.donat. cum hic cxrefcripto non infirme- ur direflo donatio, fed ex refcripto nafcatur antum caufa, quse fecundum leges alias ad re- ocandam donationem idoriea creditur. Nec ici poteft, ita in arbitrio donatoris futurum, t fuam infirmet donationem &eludat donata-i |
|||||||||||||
|
#/» ««ft^^ 1 l -1-'"—" "»iu""»'"/u- 1
|
rium. Cum eSdem ratione contendi poflet.
|
|||||||||||||
|
te noflx^nonhabeanturliberorumloco, quan- ctiam in donatorisccelibiscflepoteftate, «£
Xxxx 3 jjatj^.
|
||||||||||||||
|
m tit. v.
ceffat caufa revocationis j tum quia res jam ail
eum devenit cafum, a quo revocatio nequit ini- tium habere. arg. exijtitno pojfe 98. ff. de vtrb, oblig.Xi debitor decem 82. //. de legttis 2. eo- que etiam facit argumcntum ex facti fpecie in /. pofthumas pratertttts 1 z. ff. de injufio tupt. ir- rit. teft. uti & ex ea , quam habet /. fcemim. 2. in fne C. de fecund. tiuptiis. nec non exiis, quse traduntur iri /. ex fafto 17. §. fi quisautevi . 7. //. ad fenatufe. Trebell. Jul. Clarus §, dona- natio qudft 23. num. 9, Hugo Grotius mann- duft, ad jurifprud. Holi. libr. 3. cap. 2. ntm. 36. 37. Gomezius variar. refol. tom. 2. cap. 4. nttm. 12. Ant. Matthxus felecl. difput. 9. ad d. X.fi unquam thefi 11. Sedfi, liberis adhue fuperftitibus, donatio cx ea causa femel rcvo- cata fuerit, cx eo folo non convalefcet, quod liberi deinceps vivo etiamnum donante decefle- rint: tum quia femfel jure . refoluta, non nin certis modis a jure indudis reviviicere debent: tum quia in d. X, fi unquam 8. C de revocand, donat. aperte cautum cft, liberis fufceptis revcr- ti donata, in donatoris arbitrio ac potefiate man- fura, quod non effet, fi iifdem mortuis dona- ta deberent iterum donatario cedere, vclut ex redintegratadonatione. Jul. Clarus d. quaft. 23. num. 9. infine. Tuldenus adtit.C.derevocand. donat, ntim, 7. Confer Zoefium ad Pand. h, t. num. 141, Perezium ad tit.C.de revocand. d»~ fiat. num. 30. 30. Caeterum reprobanda vidctur eorum fen-»
tentia, quibus placuit, etiam donatorem iilum, qui tempore donationis jam unum plurefvc filios habet, revocandae donationis fiicukatem nanci* fci, fi deinde plures alios fufcipiat, qnales rc- cenfet Ant. Matthasus difput. feieft. 9, ad l. fi unquam thefi 2. & 10. tam aperte enim refel- luntur ifta verbis d. legis 8. C. de revocandis do- nat. ut alia refutatione haud videatur opus effe, dum fancitum, patronum liberos non habentem & liberto donantem, fi poftea liberos fufceperit > donata recuperare. Licet negari non poffit, quin tali in cafu libcris poftaa natis inofficiofa? donationis querela ( de qua pluribus infra) ac-. commodanda fit, five pater extraneis, five ip- fis liberis fuis prius natis inofficiofam fecerit donationem. Jufius Clarus §. donatio quafi, 22. num. 3, Fachineus cmroverf. libr. 3. fap. 87. Covarruvias variar. refolut.libr. i.cap. i^.num. 2. & 4. Cujacius libr. 20. obferv. $<poft med. Tuldenus ad tit. C. de revocand.donat. mm.t}. Adde tit, ,ad fenatufc. TrebeU. num. 18. atque infuper haud improbabilis videatur limitatio Antonii Fabri, ceflare fcilicct revocationem ex X. fi unquam» nifi donator liberos ante donatio* nem natos tanquam ingratos aut indignos odio profecutus fuerit, cum in nafcituris iila deficercc odii caufa. Cod. Sabaudia libr. 8. tit. 38. de- fm. 8. Adde Carpzovium deftn. forenf. part.%* conftit, 12. defin. 41. Sed necex adverfopro- bandum, quod a Grotio manud. ad jurifprud. |
|||||||||
|
yx& Lib. XXXI
nationem ift irritUiit deducat, dum & uxorem
ducere & liberos generare prohibitus non eft. Quin potius in hifce fimilibufque aliis non eft animus eludendi donatarium, ied prolis prsefe- rendau neque infuper ignotum eft, multa re- quiriprsecedentia, anteqtiam legitimatio ex re- fcripto fiat, qux non ita per omnia dependent a dpnantis voluntate; uti id latius demonftravi in d. tit. ad fenatufc. Trebellian. num. 14. in med. rationem reddens diverfitatis, cur liberi adopti- vi non faciant deficere conditiortem, Jiftne li- , beris, at legitimati omnino, Unde & propter liberos adoptivos, poft donationem affumtos, eandem non poffe revocari, firmiter ftatuendum eft. arg. X. fideicommiffum a fliis 76, ff. de con- dit. & demonftrat. fieutnec propter liberosfpi- rituales de fonte baptifmatis fufceptos, utpote quinonminus, quam adoptivi» ex folo com- mento & fictione liberi funt. Confer Zoefium ad Farid. h. t. num„ 11$. 116\ 118. 2.8. Non etiamintereft,utrumunicus tantum,
an plures liberi poft donationem nafcantur; cum non fit fine liberis» cui vel unus filius> vel una filia eft. X. non eft ftne 148. X. 149. ff. de verbor. figmfic. X. jubemu$6.§.finautem2.C. ad fena- tufc. TrebeU, I. pater Severianam 101. §. ita 1. ff. de condit, & demonftrat. Tyraqucllus ad X. fi unquam C, de revoc, donat, ad verba. fufce- perit liberos. num, 241. & feqq. Zoefius ad ihmd. h. t. num. 119. Ant. Matthaeus difput. feteB, 9. ad X. /t unquam theft 9. Wiflem- bach ad Vand. h. t. num. 14. Nec, utrum primi an ultcrioris fint gradus, dum forte li- beri primi gradus fato fun&i funt, antequam donatorum revocatio ficret j cum liberorum ap- pellatione in fenfu proprio ncpotes quoque & ulteriores defcendentes contineantur, ctiam tunc, cum quaeftio eft, utrum quis fine liberis fit, nec ne. X. jubemus 6". §. fm autem 2, C. adfe- tiAitifc. Trebell. §. ult, Inftit. qui teftam. tut. dari poff. X. Xiberorum appellatione 220.//. de verbor. fignif, Adde tit. ad fenatufc. Trebell. mtm. 15, Plane propter fratres poftea natos donationem revocari, nulla lege cautum eft; nec de liberis donatoris in d. X.ft mqttam, difpofita, ad fra- tres per impretationem extendidebent, cumea, quae jure fingulari contra rationem juris intro- du<9;a funt, non debeant trahi ad confequentias. I. quod contra 141. ff. de reg.jurisX. quod vero contra 14. ff. de legibus. ac longc minor fratrum, quam quidem liberorum, favor fit; dum & le- gitima liberis cft dcbita, 8c ratio naturalis quafi lexqusedam tacita, fimul^ue parentum commu- ne votum, liberis hereditatem parentum addiciti velut ad debitam fucceffionem eos vocando. I. cum ratio 7. ff.de hnis damnat. X.fcripto ■?,§. 1, ff.fi tabuXdt, teft, nulla extab. unde liberi. 29. Quod fi illi, propter quorum nativitatem
fevocari poteft donatio, rurfus vivo donante rnortui fint, antequam revocatio fa£fca eflet, cva- aefcere videtur revocandi licentia, tum quia jam |
|||||||||
|
i
|
|||||||||
|
*
|
|||||||||
|
Dt btWA
lioll. iibt, 3. €4p. 2. ttfim. $$. & aliis nonnul-
lis traditum, ita demurn e.i, qui donationis tem-
pore liberos non habebat, revocationem dona-
torurrt permitteridam effe, fi donationis tempo-
re non eflet probahile , eum liberos fufceptu-
rum; alioquin credibilc non efle, quod dona-
tioriis temporede lijperis haud cogitaverit, qui,
verbi gratia, ipfe in flore anatis juvenculam
uxorem habet. Etenim primo quideffl illam
credulitatem * qitpd de liberis coguafle intelli-
gatur, qui matrimonio junclus eft , refellit An-
tonius Paber Cod.libr. S.tit, 38. defiti.f. Myn-
fingerUs cent. 5. obferv. 64. Deinde ratio de-
cifionis d. legts, fi unquam, generaliter accep-
tse, non tam confiftitin eo, quod donanstem-
pore donationis de liberis , quos non habebat,
cogitaverit autnon cogkaverit; quam potiusin
co, quod lcx, declarans, quodnam paternum
pietatis erga fobolem futuram officium fit, fubau-
.diat contra ftridi juris rationem, ( in donatio-
.«e alias reccptam ) prjefumtarn haric conditionem
tacitam, fi donanti nulli liberi poftea natifue-
rint, quibus poft patris obitum ratione natura-
li, velut tacitaquadam lege, fucceflip debctur:
;ac proinde non aliter ceffare debeat haec le.gis
•prjefumtio, quam fide aperta in contrarium do-1
■n.antis voluntate conftet, *dum. liberps habens, \
Mc tamen donans, fignificatrsbus ipfis& fiictis, \
fc donatarium fuac anteponere prpgeniei. Cu- \
jacius Itbr. 20 obferv. 5. pofi med. Jul. Clarusl
Q.donatio qu&ft. ii.num. 2,
31. Cum autem rerncdium d. legisJt ttnquam
non in liberorpmnafciturorum, fed ipfiusdonan-
tis favarem videatur introdudtum efle, utnem-
pe "fua pietatis officia in liberps ppftea fufcep-
■tos.excrceat, recte infertur, folidonatori hanc
.'competere revocandi poteftatem, nonitemlibe-
«ris ejus poft donationem natis; multoque mi-
-iius heredibus extraneis, fedpotius donatorem,
..patiendo donatarium quiete frui rebus donatis,
hoc ipfo fatis declarafle videri mentem fuam»
«ruod npn obftante liberorum poftea fufcepto-
jfum nativitate, donationem voluerit ratim ha-
bere; huic vero voluntati ejus fic abunde appa-
-renti ,vel liberos vel heredes extraneos contra-
^•iari, abfurdum fore. Jul. Clarus §. donatie quttft.
ai, num ult. Xuldcnus ad ttt. C. de revoc.do
Mt. nwt.ult. /Ant. Mattharus feleft. dtfput. ,p.
add. I. ft unqaam num. 13. Quid, quod,&
jpfe donator non jure petit diffolutionem dona-
rtionis.exhac fuperveniente liberorum nativita-
-te, fi expreffe renunciaverit juri .cx haccausa
.rcvocandi; quod fieri per eum potuifle, dum
ihoc totum refpicit ipfius favorem, vix ambi-
^endum. arg. L pen. C. depaftis. ;£t fane, fi-
,cut voluntas donantis, per lege&prfffumta, re-
«vocationi locumfacit, ita perapertecontrariaffl
de non revocando teftationem voluntatis, remo-
tteri^&excludi revocationis facultatem, «quum
(*«ft. JSlec ratio patitur, ut pater cumpra:judi-
^io Hbcrorum jara natorum donare poffet, m
|
||||||
|
pr^judiciumnaixituromija.rioniipflet. Tyraquel-
lus ad l. fiunquam C. det&qc. donat. jn pufatione num. 87. & feqq. Fachjneus cpntroverf. libr. 2. cap 84. Jul. Clarus §. ^pndtioqs^ft. z%. tmm.Ai Tuldenus adtit. C.derevesand. donat.ttnm. 7. 8* 9 Carpzovius deftn. forepf. paft.' z. conftit. 12. deftn. jj. Zoefius *d Pand. h. i, num jo8i 109. Ant. Matthsus difput.fele3. p. "ad l.fi ««- quam thef. 14. 32. Tradita ha&enus de revocandipD Iibe-
ros poftea fufceptos donatione nqn tanturrl obtinejpt, fi quis omnia bbna fua, fed &, fj partem facultatum donatione largitus fit. d. I. fi unquam 8. C, de revoc. donat. five quotam bo- norum, feu univerfitatispartem ^onaverit, fjvfi rem aliquam fingularem, inTqu,anotabiliorcQn^ fiftit patrimonii pars j cumutroquempdo$qua- lis feu a:que gravis lsfio efjfe poffit.' Quantjc vero partis liberalitas reyocationi locum'faciat, curn lcge exprcflum nonfit, arbitriojudfcisde- finiendum videturj confideratis variis circum- .ftantiis, & examinato, anprobabilitcreamcql- Jaturus fuiffet donationem^ etiamfi Iiberos tqt & t3Jes .habuifjTet, quales .jam ei.poft donatio- nem nati funt. Menochius de arbttrar. jttdicum Itbr. 2. cafit 133. Xyraquellus *4 l. fi unqum tn verbts* omniA ?el pmtm aliquam. num. %%, & feqq. Covarruvias variar. tefolttt. libr. u cap* 19. nttm, ,u{t. circa ftn. JPachineus libr. 7. con- troverf. cap. 88. TuldenMs ad tit. C,W donat. mm. 5. Zoefius 4ft,PandJ. t.ntup.izi6 Ant Mattha-us d. jifput. fileft. ,0 *d l. fi «w. quam thef 7. Nec.dubitandumvidetur, Awri judcx donationjs fae^ tempus fpe^e (debeat in definiendo, utrurn fat magna ^vi^tiir 'iq- nata patrimoniiquantitas, ut reyocatiojjermit-' tenda fit: cum^^^fW^^^Wlfel^»- ter liberos revocandse ratio potifllrnurri ffl eo.fie pofita, quod Iex prafumat, ^pnaturum n^n fuiffe tunc, fi liberos habuiflet, adcoqueiurjau- dita intelligatur conditio tacita, finu|lospql|ea liberos fufceperit, necefle Omnino fuerit,*«fi ex quantitatepatrirnonii qarterisque cjrcumffan- tiis, donatipnis Sa6tx, tempore apparentibus - npn yero.ex eo, quod p&ttea contigit ac pr«-* videri npn.potuk, prpbabiHscpnjeduraacpr^c- furatio derivetur. arg. I. ^ulianus 6.\ff. qut $> ,a quibus manumiffi lifyen wmfiant. ,Cui confe- quens eft, neque impediri revocandifaciiltjaterri ex eo, qupdforfan.adep increyeritdonantisopu- lentia, ut;&,facfle donaturus fuiffetj fidpna"* tionis tempore liberoshabens opes tantaspofle- diflet:, peque /e contrario nafci Iicerit|am donjN ,tionisretra#andae, ubi.itapoft donatipnemdi- minuitur donantis patrirnonium, ut profcfabi|ij tef:largitatem<exerciturus.nPn fuiflet, ii dona- tionis tempore liberos haberts, laboraiTet angu- ftiareifamiliaris-tantppcFe diminutic. Zoefiug ad Pand.ih.t.jtjim. ,115. -<ii6. Vereziiisad tit* cMmvk. dwt.iPvm.sW* .3.3. t-Nec iajereft, ^/0n fit, jncpemdp*
nator
|
||||||
|
IX* Tit. V.
donatorem commiffam ridn poffe retra&ari, fo*
pra monitum. num. 17. junct num. 2 5. Ant. Fa-
ber Cod. libr. 8. tit. 38. defin, 3. Julius Cla-
rus §. donatio qtt&ft. 23. num. 2, Carpzovius
defin. for. p&rt. 2. conftit, 12. defin. 34. Lceu-
wen cenf. for. part. 1. libr.q. cap. iz.num.zz,
& libr, 2. cap. 8. num. 1% Zoefius ad Pand,
b. t, num, 131, Et quod antede dotevelprop-
ter nuptias donatione ob ingratitudinem revo-
canda vel non revocandadi&umwwj». 25. id fi-
mili modo inhac quasftione de revocando prop-
ter liberos poftea fufceptos recipiendum eft,
revocationi fcilicet locum non cfle, nifi poft-
quam dos aut propter nuptias donatio foluto
matrimonio ad conjugem, cujus contemplatio-
ne a tertio data erat, reverfa fuerit, ut intelli-
gatur non ex onerofo fed lucrativo titulo jam
penes eum eamve effe. Zoefius ad Pand, b. t.
num, 132. 133. Sed&, fi in pa&is dotali-
bus tertius donationem feccrk, utadmatrimo-
nium, alioquin haud fecuturum, pocu-s aut
puella invitaretur, & liberalitas ita cxercita ha-
beatur irrevocabilis ( de qub ad tit. de pacl. do-
tal. num. 67.) magis eft , ut nec ha:c propter
liberos poftea fufceptos revocari debeat; cum
ifta non fimplex donatio fit, licct a libera do-
nantis voluntate profccla, fed potius in con-
tradus innominati fpeciem cadat, feu contra-
dus innominati pars intelligatur; dum donavit
donator, ut nuptis feu nuptiarum promiflio fe-
queretur, adeoque dcdit, ut fieret, ac fadum
fecutum eft: abfurdutn autem foret, & in om-
nia impingens juris principia , retraclari ab
uno latere conventionem % non duorum modo
confenfu perfedam, fed utroquc ex laterejam
impletam atque confummatam. Nec movere
debet, quod ab Ant. Fabro diffentiente Cod,
Ubr. 8. ttt. 38. defin. %,'tn med. dicitur, revo-
cationem permittendam effe, quia debuit do-
natarius atque etiam donatarii uxor prsevidere»
futurum, ut ipfo jure revocaretur, fi quando li-
beros donatori agnafci contingeret: cumpotius
ex adverfo donatori fuerit cogitandum, fe, fi
femel donando invitaverit tertium ad aliquid fa-
ciendum, quod, poftquam fadum eft, infe-
dum fieri nequit, non pofle deinceps ex gene-
rali contraftuum natura ab eo refilire, feque
non fimplicem celebrare liberalitatem, fed, ut
jam didum , contra6tum innominatum do vel
facio, promitto, ttt facias j qui jure civili poft
fui confummationem» & moribus hodiernis pofl:
fui pcrfeftionem, pocnitentiam haud admittit aut
diffolutionem, uti conftatex l.ficut initio 5.C.
de obligat. & ail. & latius traditum in tit. de
condift. cauf. dat. cauf non fecut. num. 5, &tit.
de rer permut. num. ult, Quibus confequens
eft, fuperius illud Fabri ratiocinium falfo labo-
rare principio, quafi hcec non conventio utrim-«
que obligatoria, fed abfoluta donatio effet |
quod & inter alia ex eo apertiflimum eft, quod,
cum regulariter donator gaudeat beneficio cornt-
petert*
|
||||||
|
7i8 Lib/XXS
nator res fuas contulerit, fic ut & ab ecdefia
donataria rccte ob libcrorum nativitatem avo- centur donata: cum cnimfasnonfit, ut eccle- fia , pictatis sequitatisque religiofe tenax, ad extrema & infefta jura confugiat, arg. can. ult tattfa 17, qu&ft. 4. iniquius longe foret, eihac in parte vindicari jus aliquod fingulare in prae- judicium eorum, quibus ratio naturalis patcr- nam addicit hereditatem, velut ad debitam f ue- ceffionem eos vocando, fecundum l.cuni fatto 7. pr. ff. de bonis damnat. Tulderius ad tit. C. de revac, donat. ntim. 4. Jul. Clarus §. ^donatio qu&ft. 23. num. 2. Zoefius ad Pand.b. t.num. 128. Ant. Matthxus d. difput. fektt. o, ad l. Ji unquam tbef. 6. in fine. Non etiam refert, utrum donans rerum fuarum corporalium tradi- tione vel incorporalium ceflionc liberalitatem fuam exercuerit, an juris qusefiti renunciatione, ut puta debiti remiffione; cum noneatantum, qux dominiinoftri funt, in bonis noftris com- putentur, fed & ea, qua* funt in a&ionibus, petitionibus, aut perfecutionibus. /. bonorum appellatio 40. I id apud fe 143. ff. de verb. fig- tiif. l. rem tn bonis 52. ff. de acquir. rer. domm. «ec tantum alienare dicatur in fraudem credito- rum, qui rerum fuarum domiriium transfert, fed &, qui acceptilatione vel pa&o fuum libe- rat debitorem. I. 1: in ftne ff. qtu in fraud. cre- dit alien. funt ut refcind. Quod fi primogeni- tus liberos non habens renunciaverit juri primo- geniturae, funt, qui cenfent, etiam tunc ob liberos fufceptos revocari poffe abdicatum pri- mogeniturae jns, quafi renunciatio talis conti- neat juris qusfiti remiffionem. Zoefius ad Pand. b. t. num, 135, Sed id non aliter admittendum videtur, qnam fi vel poft obitum parentis re- nunciatio fadta fit, vel vivo quidem patre, fed pofitis terminishabilibus , quibus de futura fuc- ceffione pa&io fuftinetur, & ea juris primoge- nitura: qualitas fit, ut parentis voluntate primo- genito tolli nequeat, eoque ante patrem mor- tuo ad liberos ejus reprsefentationis jure devol- vatur cum fecundo geniti fuperftitis exclufione; eo quod hifce demum cafibus dici poteft, juris jam per nativitatis beneficium qusefiti renuncia- tionem factam effe. Nam fi vel voluntate pa- tris adimi poffet, vel per mortem primogeniti, vivo patre contingentem, nonad liberos ejus, fedad fecundo genitum transferretur, ( dequi- bus a&um pro parte in digreffione de feudis poji tit. ad fenatufc, Tertullian. num. 82. 82.) in- certus voluntatis patcrnae & mortalitatis even- tus ita in fufpenfo tenet illud primogeniturse jus, ut nulla ratione quaefitis, fed tantum quaeren- dis juribus acccnferi poflit, adeoque nec fub- jaceat faciends propter liberos poftea natos re- vocationi. 54. Non tamen permittenda donanti dona-
torum revocatio, quoties & quatcnus illa fuit remuneratoria, eo modo, iifque rationibus , cjuibus cam ob ingratitudinem a donataiio in |
||||||
|
De donat
petentiar, tamen hoc denegetur ei, qui pro
inuli,cre extranca donandi causa dotcm promi- fit, quia maritus non tam'confiderandus eft, ut donatarius» quam potius ut creditor cxcau- sa oncrosa; ut plenius adftruxi i» «V. dejuredot, num. 8, circa med. 35. Pofitis terminis habilibus revocandse
propterliberospoftea fufceptos liberalitatis, non .ufque ad Jegitimamiifdem debitam, fedinuni- vcrfum omnia donata reverti debent, conftitu- tjone volente, ut totum qtftcquid largitus fuerit patronus donator, revertaiur, in ejusdem dona- toris arbhrio ac ditione manfurum. d. /.8. C. de revoc. donat. Non tamen ante litem adona- tore motam interim per donatarium alienata, five vendita fuerint, five donata, five permu- tafa , llve in dotem data , five ex alia qua- cunque causa tranflata. Sed &, fi non alie- nata, verum alteri pignori obligata fuerint, non nifi cum illo pignoris onere ad donantem ca redire, onusque luendi incumbere donan- ti, verius eft. Ctim enim hxc ita fe habeant, ubi ob insratitudinem donatarii donationis retra&atio fit , ut fupra probatum nutn. 24. durum & iniquum foret, pleniore reftitutione gravari donatarium, qui fine ulla culpa ftia prop- ter folum liberorum poftea nafccntium cafum reddere compellitur, quam qui in pcenamcri- minis feu ingratitudinis, in donantem admiftse, fe beneficio acccpto indignum fecit. Quin imo,qui- busargumenrisanteawflj». 25. infine. adftru&um fuit, fructus ante litem conteftatam per dona- tarium ingratum ex rebus donatis perceptos, non effe donatori reddendos, iisdem &evinci facile poteft, eos etiam propter liberorum nativita- tem haud quaquam ad revocantem cum rebus donatis oportcre reverti, five adhuc exftcnt, five jam confumti fint: praefertim, quia nec fru- «Stuim intuitu detcrior ejuscaufaefledebct, qui \ culpavacat, qnam qui foedillimo ingratitudinis admiffo nocens eft. Confer de hifce Ant. Fa- brum Cod. libr. 8. tit. 38. defin. 4. Zoefium ad Pand. h. t. num, 138. 140. Tyraquellum <*</ /. fi unquam C. de revoc, donat. in verbo. rever- tatur, num, 279. & feqq. Ant. Matthauim d. difput, felecl. <?. tbef ro". 18. Et ha?c adeo vera, ut, fi donatarius impenfas inrerum do- natarum meliorationem fecerit, earum dedu- i5rionem haud impediat, quod amplius ex fru- &ibus ad eum pcrvenerit, quam cft in melio- rationis a:ftimationc. Licet enim circa bona? fidei pofleflbrem, rei vindicatione conventum, placuerit, fumtus in prsdium alienum ab eo bona fide fa&os ita demum oppofita doli Cx- ceptione fervari poffe, fi fru£hmm ante litem cbnteftatam perceptorum fummam excedant , adeoquc admifsa compenfatfone , fuperfluum dcmum fumtttm, meliorepraediofado, domi- num reftituerc cogcndum. /, futntus 48. /. em- tor pudium 6<$. ff. derei vindicat, tamen addo- natarium id trahcndum non cft, quippe qui |
||||||
|
IONIBUS. 719
! non tanquam bonse fidei pofteflbr ex re alicna,
fed tanquam verus dominus ex re propria, ti- tulo donationis acquififi, fructus ante litem con- teftatam perccptione fola, etiam necdura con- fumtos,. irrevocabili jure fuos fecit, atque adeo ex jure bona? fidei pofleflbrum cenfcti non de- bet, fed magis heredi fidticiario, vel marito, impenfas in rem fideicoramiflb obnoxiam, aut dotalem facienti, & ex dominii jure frucSus capienti, impenfasque ad perpetuam rei melio- rationem faftas etiam per atftionem repetere va- lenti, nec cum fru&ibus compenfanti, affinu- landus eft. arg. /. qui exceptionem 40. §.fi pars 1. ff. de condicl, indebiti. I. quod dicitur 5. pr. & §§. feqq. I. 6.I. 7. ff. de impenf in rem dot. faBis. l. unic. §. taceat 5. verfic. fed nec ob im- penfas C. de rei uxorU aft. Tyraquellus ad d. 1. fi unquam 8. C. de revoc. dohat. in verbo. re-
vertatur. mm. 288. & feqq, Petrus Barbofa^ /. divortio 8. §. fin. ff. foluto matrimoa. num. 50. Ant. Matthsus d. difput. feleft, 5». ad l. fi tm- quam tbef 16. Non enim, ut hoc obiterad- dam, exiftimandum eft, ipfo/tire per fuperve- nientem liberorum nativitatem infirmari dona- tionem, ac donantem protinus itcrum donato- rum dominum effici; fed potius per cum infiY- matio e/us petenda, & res donata? per condi- dionem ex lege fi ttnquam 8. C. de revoc, do- nat. avocanda? funt. Si enim ne ob ingratitu- dinem quidem ipfo jure refolvatur donatio, fecf- adione in fadum opus fit , longe tninus ipfb jure refolvi debet, ubi nulla donatarii infontis culpa, fed cafus mere adventitius, refolutioni caufam dedit. Prseterquam quod & ipfa /. 8. C. de revoc, donat, definit, liberis poftea fufcep- tis, donata ad donatorem debere reverti; quo ipfo non aliud fignificatur, quamquod donan- ti perfonalis quaedam aclio ad repetitionem jfst— ciendam natafit, non autem dominium reiaut vindicatio ejus: ficenim, cum quis ea lege pra> diumvendidiflet, ut, nifi reliquum pretium intra certum tempus reftitutum effet, ad fe reverteretur» refcriptum fuit, eum rei vindicationem non habere, fed ex emto actionem. /. qui ea lege 2. C, de paclis inter emt. & vendit. adeoque ,
padio talis eo loco habebatur, ac fi id actum fuis- fet , ut pretio non foluto ab emtione difcedere- tur, ad quod impetrandum perfbnali adiione opus eft. arg. /; fi quis bac lege 41. ff. de rei vindicat. ' Ne dicam, etiam de idofficiosa do- natione refcriptum effe, ex faftis donationibus detra&um, ut fllii debitum bonorum fubfidium confequantur, ad patrimonium donantis reverti debere. /. fi totas 5. m fine Cod. de inoff, donat, cum tamen certum fit, inofficiofam donationem non ipfe jure inutilem efle, fed mediante que- rela debere convelU. /. 1. 2. &pajfimin tit.C. de inoff. donation. atqueita, diffentientibusple- rifque, fentit Ant Matthaeus d. difput. 9, ad l. fi unquam tbef. 12. 13. addens merito exeo
fundamento, in thefi 1 j. adverfustemosrerum
Yyyy poffes-
|
||||||
|
L i?. XXXIX. Tit.V,
|
||||||||
|
JIQ
|
||||||||
|
ftcfofp. 1. ff, deinoff. tefiam. junct l.j.C.de inoff.
donat. Ncc tantum liberis, fed & parentibus per inofficiofam liberorutn donationem in ie- gitima lsefis. I. ft plttts tuus 4. C. de inoffic. rfo- nat. Denique & fratribus germanis aut con- fwiguineis, non uterinis, quoties illis propter immoderatam in turpes perfonas collatam libe- ralitatem legitima falva non cft , exemplo que- rclae inofficiofi teftamenti. arg. /. fratres velfo- rores 27. C. de inpff. teftam. Rittershufius ad novellas part. 5. cap. 13. num. 14, Perezius ai tit. Cod. de revpcand. donat. num. 2. WiifeirH bach ad tit. C. de inoffic. donat. fere inpr. Mo- venda autem contra donatarios, five illi extra- nei fint, five liberi, aut conjux donantis; fic ut ad imitationcm inofficiofi teftamenti fratercon- tra matrcm , cui pater donaverat, & patruus contra fratris filium , cui avia donayerat, ean- dem rede inftituat. /. Titia Sejo 87, §. Xmpera- tor 3. df q-ffide legatis 2. /. 1. 2. 5. 6. 8. C. de inoff. donat. Adde tit. de inoff. tefiam. nym. 12. Ac tendit ad id, ut refcindatur do- natio» non in totum> fed tantum eo ufque^ ut his, qui in legitima kfi funt, ea falva fit, five donans animum fraudandi habuerit, five non, cum lcges non diftinguant. /. f\ pater 2. /. f\ totas 5. C. deinoff. donat. donatione de cae-* tero permanente in fuo yigore, in quo ab in-« officiofi teftamenti querela diftat. Nee adver-> fatur d. I. fitia Sejo 87. £. lmperator 3. //. de legatis 2. ubi cum avia fa<5tis in nepotem dona- tionibus patrimonium fuum exinaniviffet, ad intervertendam filio alteri fnperftiti querelarri inofficiofi teftamenti, refcriptum ab Imp. Alex-< andro fuit, rationem depofcerc, ut id, quod donatumeft, pro dimidiaparterevocetur; quas dimidia non legitima filii fraudati eft, fed in- tegra portio ab inteftato debita. Senfus nam- que legis eft, non dimidium totius donationis* fed dimidium quarta3, legitimam eo tempore con- ftituentis, & liberis omnibus fimul jundis ex neceflitate relinquenda;, revocandum effe, uti i<\ apertifiime intclligi poteft, ex fa<5ti fpecie pla- ne fimili, in /. ft mater 7. C. de inoff. donat. qua definitum; fi mater tua patrimonium fuunt ita profunda Itberalitate in fratrem tuum evifce- ratis opibus fuis exbauftt, ut quarts. partis dimi- dtum, quod ad excludendam inoffciof\ tefiamentl querelam adverfus te fufftceret, in his donatiorit* busy quas tibi Urgita efi, non habeas* quod im« moderate gefium efi, revocabitur. Confer Cuja- cium libr. 5. obferv. 14. Rittershufium ad «0- vett. part. 5. cap. 13. num. 8. o. Fachineum contioverf. libr. 6. cap. 84. Covarruviam libr. 1, variar. refolm. cap. 19. num. 1. Tuldenum ai tit. G. de inoffic. donat. num. 3. Zoefium ad Pand. hj t.num. 76. D. Joh. a Someren de jure «0- vercar. cap. 5. fecl. i.num. 3. Ant. Matthseum feleB. difp. 2. ad l. fi totas C. de inoff. donat. num. 10. 11. "WifTembach ad tit. Cod.de inoff. donat. Verf. quo ntodo. Perezium ad tit. c. de -— inoff. |
||||||||
|
poffeflbres, qui a donatario caufam habent, hanc
actionem haiid compctere, fed tantum contra donatarios, aut eorum heredes, dum non pce- nalis fed rei perfecutoria eft. 36". Et hsc quidem deliberis poft dpnatio-
nem dpnanori natis. Quod fiantedonationem natos habuerit, non ad beneflcium d. /. ft un- qnam 8. C.dereyoc donat. fed ad inofficiofae do- nationis querelam confugiendum, qua* in pleris- que cum inofficiofi teftamenti quereia pari paffu ambulat, adeo ut ab Interpretibus traditum fit, ftatutade inofficiofis teftamentis quiddefinientia, etiam ad inofficiofas donationes in dubio produ- cendaefle. Ant. Matthsus difpm. felell. 2. adl.fi totas C. de inoff. don.at. fttitn. 15. poft Chaffaneum ad (onfuet. Burgund. rubric. 7. §. |. gloff, ult. m ftue: & merito; cum enim ad interver,tendam inofficiofi teftamenti querelam nonnullj patri- monia fua donationibus exinanirent, deinde ejus, quod reftabat, pprtionem kgitimam relin- querent, & ob id primum ab Akxandrp Severo, ac poftea a Philippo aliisque Impcrarpribusre- fcriptum fuerit, id, quoddonatum fuit, revo- candum, & liberis, quartani non jhabentibus faWam, juxta formam de inofficiofo teftamen- tp fubveniendum efle, I. Titw Sejo 87. §, lm- perator Alexander 3. 4. ff. de legatis 2. t. i.I, 1. I. pen. & ult.C. de inoffic. donat. rationatu- ralis fuadet, ut, quge legibus pofterioribus de inoffieiofi teftamenti querela caventur, etiam ad id, quod ad illius querelge fimilitudinem in- ductum eft, extenuonem patiantur, quoties manifefta diverfitatis admittenda? caufa non ap- paret. 3 7. Licet autem haec inofficiofae donationis
querela non aftio principaliter in rem, autfpe- c.ics quaedam petitionis hereditatis fit, uti qui- dem id de inofficiofi tcftamenti querela alibi adftru&um fuit, fed magis aftio b perfonam, condidio fcilicet ex novis legibus de inofficio- sa donatione a&ionem dantibus, fed adtionis nomen haud exprimentibus. arg. /. unk. ff de conditl. ex lege. junct. /. 87. §. 3. ff. de lega- iis 2. & tot. tit. C. de inoff. donat. Zoefius ad Tand. h. t. num. 83. Ant., Matthaens felecl.di- fput. 2. ad l, fi totas 5. C, de inoff. donat.nttm. ult. De caetero tamen ad cxemplum querelse inofficiofi teftamenti competit liberis donantis, five primi five ulterioris gradus. I. fi totas 5. c. deittoffic. donat, five fuis, five emancipatis, dum & ad rnatris aut ayiae donationem pertinet, adeoque patria poteftas in ea non fpecfatur, d. i. titia Sejo 87. §. Imperator 3. ff. de legatis 2. I. 1. l.fi mater 7. /. 8. C. de inoff. donat. fi- ve ante donationem faftam, five poft eam na- tis, cum 8c alii exifterent ante nati, ac obid ceffaret iremedium legis fi unquam 8. C. de re- voc. donat, ut patet ex l, quoties 5. C. de in- offic. donation. quin & ipfis naturalibus, fi mo- dp deimmoderatamatris, nonpatris, donatio- jk qugeftio jf«. arg. I, ft fufpeB* 29. §. dt inof- |
||||||||
|
DE DONATION IBUS.
|
|||||||||
|
yi\
|
|||||||||
|
ciofam, demde reliquam facultatum partcmluxu,
an cafu, perdiderit, ut filio mortis patcrnx tcm- pore legidma falva non fit. Licecenim facile conceflerim, adverfus luxuriam ac prodigalita- tem comparatum effe rcmedium intcrdidionis bonoaim, ramcn non cft fa'pe, quod magno- pere liberis imputetur, patri bonis intcrdiclum non efle, dum vel per Ktatcm id petere ne- <|uetint, vel verecundise ratio, qtta perfona pa- rentum liberis fanfita 8c honcfta eft, retnoram injicit obfcquentioribus, nc palam perditos accu- fent parentis fui niores 6V pfbfufionem. 39. Geffitt tamen ha:c qucrcla ad cxcmplum
qtferelse inofficiofi teftamenti pcr lapfum quin- quennii non a terapore hereditatis aditx, fed mortis donatoris, computandi; co quod adid, ni querela ha?c moveatur, aditio pra:requifita non eft. vovell 92, cap. 1. bimed. jmid.I.ult. C. de inoff. donat. I, fi quis fitittm 34. in fine C. de inoffic, tefiament. ut &, fi liberi, pcr dona- tionem lsefi, dcclarati fucrintperparentem, Bc probentur ingrati, novell, 92 cap. 1. §. t. Rit- tershufius ad novellas part. y. cap. 13. num. 6. & 12. vel parens non lucrativo fed onerofo ti- tulo, veluti venditionis, res fuas in alios tran- ftulerit in fraudem legitimje; nifi emtor quo- que partieeps fraudis fuerit: quippe quo cafu non animadverto, cur non ad imitationem adio- y nis Paulians Jaffis in legitima adio titiliter ac- commodanda foret. Quarhvis enim illi, qui- bus legitima debetur, proprie creditores dici nequeant, & Pauliana adio in creditorum frau- datorum ufum induda fit, tamen cum placuc- rit, dohata ufque ad lcgitimam revocari poffc, etiamfi nequc donartsnequedonatariusdonatio- nis tempore confilitirn fraudand«e legitima: ha- bucrit, durn tantum id infpicitur , sui mortis tempore legitima falvafit; 6c exadvcrfoPaulia- na actio faltem ex parte donantis requifiyerit frau- dis eortfilium, cofjfequens videtur, non poffe dencgari utilcm aftionem Paulianam (vcl, fi ma- lis, utilem Favianafh aut Calvifianam ) Isefis in legitima per titulum onerofufh, tibi adfuht re- quifita, quibus pofitis, etiarh vefi creditores Paulianam mOvere pOffent, puta,fi accipiens frau- dis confciusac particeps doceatuf. Facitquepro hlc fcntentia, quod, fi libertUs in fraudem pa- troni venditionefh fecCntj ea quidefn revocan- da fuerit per Faviaham aut Galvifianam, ftd em- torpretio nbn debuefit fraudari,^«W de doli ejus non difputetm, fed dt dofo liberti» feCun- dum Ulpiahum ih U 1. §,/ quis itt fraudem 1 a. ff. fi quid in ftaUdem pMroni. unde a cbn- trafio tt€tt deduxefis, iniquum haudcffd quod vendita ih frauderh patroni^ & hbfurh exefhpld vendita in fifauderft legitirhse liberorum, revo- centuf xifqM ad legitirham fine pretii refufio* ne, fi conftiterit, emtofem fraudis haudigna- fum fuiffe. Gietdfum hgee de fraudatis patro- nis in jure Cauta, ctiam ad liberos Jh legirima ftm&im te&ttfiti&tii > arguhleritbefl, guod Yyyy 1 Sc |
|||||||||
|
inoff. donat. num. 4. diffenr. Ant.Faber conjeft.
libr. ^.cap.ij. num. 10. &feqq. 38. Quod fi divcrfis temporibus donationes
fa<5te fint, quarum priores non Isedebant legi- timam, fed fola* pofteiiores, fingulx pro rata, non folae pofteriores, reverti debent: nam &, ii pluribus ,in fraudcm patroni libertus donave- rit, arqualiter patronus adverfus omnes in par- tem fibi dcbitam Faviana vel Calvifiana expe- riebatur. /. 1. §. fi pluribus 11, ff.fi quidinfrm- dem patrom, Ant. Faber €<d. libr. 3, tit. 20. defn, 7. Anr. Matthseus fisleci. difput. 2. ad l. fi totas 5. d de inoff.donat.thef. 12. Wiffem- bach ad tit. C. 4e inoff. donat. verf. quid fi plu- res. Addefif. fi quidin fraudem pdtroni. num. 3. Quod tamen alii ita demum admittunt, fiplu- ribus eodem tempore donationes facia: fint, non item, fi diverus remporibus, quafi prio- res non poffent videri intcrpofitse in fraudem legitimae. Zoefius ad Pand. m t. num. 79. Sed yix eft, ut id probaveris, fi confideres, om- nes donationes facias ab iis, qui liberos habent, ufque ad mortem donantium in fufpenfo effe: cum enim ad legitimam ufque folummododo- nationis inofficiofa? revoc-atio fiat, legitima ve- ro fit portio portionis ab inteftato debitx, ac .mortuo demum donante pofiit apparere, quanta ea fit, aliter res concipi non poteft, quam quod tempore mortis demtim examinandum fit, utrum inofficiofa donatiofactafit, necne. Qua" ratione, fi quis unicum habens filium decefn millia donaveriti fex millibus & amplius fibi adhuc donationistemporefervatis, deincepsve- ro ufque adeo decreverit cjus fubftantia 4 ut nil prseter millia duofuperfit, illaduomillia, jun- C^ta decem millibus donatis, efficient, ut legi-- tima unius filii quatuor millia comprehendat, velut tertia duodecim millium pars; cui confe- emens, donatarium duo milliafilio ifti, exafle heredi fui patris donantis, reddere oportere, quo dici poflit, legitimam filio illjefam effe. Rur- fus, fi eundem decem millia donantem, nihil prjeterea reliqui, donationis tempore, fibi re- fervaffe proponas, deinde veroinduftria', labo- re, aliisque modis conquifiviffe de novo eam patrimonii quantitatem , quse mortis tempo- re fex millia fuperat, atque ita donans eam fi- lio. relinquat ex teftamento vel ab inteftato por- tionem, quae junctis donatis cum poftea qux- fitis tertiam aut majorem coadunatas fubftantijfe partem faciat, nihil per donatarium filio, k- gitimam jam falvam habenti, feftituertdum fb- ret. wvell.91. cap. 1. Ant. Faber Cod. libr,^ tit. 20. defm. 7. in fne. Ant. Matthams A. di- fput. feleft. 1, ad L fx totas 5. C. deimff.donat. tbef. 14. Wiffembach ad d. tit. C. de i»offt donat. verfit, quidfi plures. circa med. Zoefius ed Vand. h. t. num. So* Perezius ad tit. C. de inoff. donat. num. 8« Nec intereft, utrum pa- ter, qui infpedo patrimonio, quoderattempo* re donationis, fecerat donationem non inoffi- |
|||||||||
|
\
|
||||||||||
|
Lib. XXXIX. T nvV.
|
||||||||||
|
71%
|
||||||||||
|
firmate. Inter inofficiofi vero teftamenti &irts*
officiofae donationis querelam illud intercft» quod inofficiofr tcftamcnti qtiercla tota infirmc- tur inftkutio, ctiam ukralegkimam; at inoffi- ciofe donationis qnerela liberalitas tantum us- que ad finem legkimae revocetur: illa tantuin. locum habeat, teftamento condito; haec etiam inteftato mortuo donatore: illa moveri nequeat nifi poft aditam ab inftituto heredkatcm; haec etiam tunc, cum donantis heredkas- adita non eft, ficutnec donatarii adire cogantur, quo poflet advcrfus eos querela intentari. noveU. 02. caf. i.inmed, illiusintuituquinquennium, in- tra quod movenda, currat demum ab adita he- redkate; in hac vero ftatim a morte donantis^ cx ratione ante data num. 3 0. illa moveatur a<Sio- ne in rcm, & fpecies fit petitionis hereditatis* haec magis a6tione perfonali, puta, ex legc con- dictione. ' 43. Donatarios per donatorem fideicommiflb
gravari pofle, & fideicoramiflario utilem com- petere in perfonam aftionem, non in rem, iri eoque fideicommifla donationi addita diftare a fideicommiilis ultima voluntate relidis, di&um in tit. ad fenaiufconf. TrebeU. num. 9. Quibus adde, amplius in eo quoquc fideicommifla, do- natariis tempore donationis impofita, differre ab iis, quae ukima relinquuntur voluntate, quod, cum elogio fupremo fideicommktcns ufque ad fupremum vkae halitum pcenkentia duci poilit, 6c reliclia revocare; ex advcrfo donans, quijus- fit donata poft mortena donantis aut poftaliud tempus reftitui tertio, acceptanti hanc fideicom- miflj fpcm ac exfpecT:ationem, non ulterius fidei- commifli talis revocandi poteftatem habeat, ut- cunque donatarius gravatusin donationis totius aut fideicommiili revocationem confentiret; cum utique tcrtio, fideicommiflum fperanti, ex accep- tatione fubfecnta jus qusefitum fit, quodeifine fuo facto per donantem ex confenfu donatarii auferri, iniquum foret: ficut enim, acceptatio donatarii irrevocabilem fecit inter vivos dona- tionem , ita quoque acceptatio liberalitatis per fideicommiflarium fafta non poteft non vidcrl irrevocabilem fecifle fideicommifll, adu inter vivos indudi, qualitatem , prafertim cum non minus fpes futurae obiigationis donari, quam vendi poilit. I. fpem futura 3. C. h. t. Plane deficiente acccptatione per fideicommiflarium, aut ejus nomine per tabellionem aut alium fecun- dummoresnoftros, magiseft, donantem fidei- commifli intuitu adhuc pcenitere pofle, prout pcenitentia refpcdu ipfius donationis inter vivos admifla eftfecundumfuperiustradita, num. 13. fi necdum per donatarium acceptatio fafta fit. Nec turbare debet, quod, fervo vendito eale- ge, ut manumittatur, venditor non ita omnt cafu libertatem fervo ^eratam revocare poflit, ut pluribus expoiitum in tit. defervis exportan- dis num. 2. quiaconftat, multa in favorem li- bqrtatis jure fingtilari conftituta efle, quae ad confe-
|
||||||||||
|
& Paulus Jurifconfultus ea extenderit ad aliena-
ta in fraudem liberorum adrogatorum, quibus quarta Divi Pii dcbita erat. /. ult. ff. fi quid in fraudem patroni. Pinellus ad l. 1. C. de bonis matemis part, ^.num.jy. Fachineus comrovtrf libr. 6. up. 85. Jul. Clarus §. donatioqu&ft, 24. tium. ult. Percgrinus de fdeicommijfis artic. 3 6. nam. 37. 40. Porro, cumfupra didum fuerit» dona-
tionem remuneratoriam , quatenus beneficiiac- cepti modum haud egreditur , neque infinua- tionis fubefle neceflitati, neque revocationi ob ingratitudinemjmtliberos poftea fufceptos; pari ratione definiendum videtur > etiam inofficiofae donationis querelam ad eam non pertinerc, pe- rinde ut intitulo alio onerofo, quafimagis be- neficii cum beneficio permutationem contineat, quam liberalitatem. Carpzovius part. z.conftit. 12. dcjin. 34. 35. Sed nec querelae huic lo- cus eft, quoties aliud tefis per donationem re- medium fupereft, quo poflint legitimam fibi falvam facere , forte per in integrutn reftitutio- ncm. I. fi flius 4. C. de inoff. donat. Eoque fundamento cx jure quoque veteri haud impro- babiliter defcndi potuit, in mortis causa dona- tionibusneceflariumnon fuiife liberis donatoris hoc juris auxilium, quia per lcgem Falcidiam ex mortis causa donationibus deduftio quartae per- mifla erat, nec major ad legitimam quantitas requirebatur, arg. /. inteftata 2. C. de mortis causa donat. Lfi mortis caufa 5. C. ad leg.Fal- cid. I. 1. §. fi quis ex 5. ff. quod legatorum. ve- rum ex quo legitima portio auda trientem aut femiflem continere dcbuit, adeoque ex Falcidise legis beneficio legkima tota liberis haud fepa- rabatur, non poteft non juftum videri, fi & ad mortis causa donationes querela haec jure novo porrigatur. Praeterea querelae hujus auxilium iis dcncgandum, qui poft mortcm donantis ei ixnunciaverint, non item eo vivente. arg. Ifi qaando 35.$. '& generaliter 2. C.deinoff.teftam. Ipen.C.depaiTis. five exprefle five tacite, pu- ta, vendendorem ante donatam eidem illi, cui illa a vivo parente donata fuerat aliove modo. I. wm donatiombus 6. C de inoff. donat, l. cum res tibi 4. in fne C. de contrab. emt. 41. Caeterum, uti aliae donationes, itaquo-
que dotes inofficiofe, laedentes legitimam libe- ris debitam, ufque ad menfuram legitimaefub- funt revocationi per querelam inofficiofje dotis» juxta l. unic. C. de inoff, dotibus. ubi vujgo DD. 42. Ut autem magisliqueat, qnid inter haec
varia donationis infirmandae remedia interfit, fciendum, remedium legis 8. C. derevoc.donat. competere donanti ipfi, adhuc viventi, non li- beris ejus eo adhuc vivente vel jam mortuo; eo- que univerfam infirmari liberalitatem. At in- officiofae. donationis querelam non ab ipfo do- nante, vel eo vivente, fed demum poft obitum ejus per eos, quortim legitima laefa , moveri poffe 3 & tantum legiticna tenus donationcm, iiJ* |
||||||||||
|
^^^;
|
^mmmmmmmm
|
||||||||||||||||||||
|
Db MORTI3 CADSA &C.
|
|||||||||||||||||||||
|
i
|
|||||||||||||||||||||
|
confcqucntias producenda non funt. Vide Jul.
Clarum §. donatio quaft. 13. num. 5. Fachineum controverf. libr. 8. cap. 89. & $1. Manticam<fe tacitis & ambig. convent. tibr. 13. rif.48. naro. 8. Zoeiium ad Pafid.^b. t. num. 6$. & feqq, Perezium ad tit. C. de donat, qua fub tnodo, num. 6. & feqq. . 44. Non tamcn exiftimandum eft, fideieom-
miflum induci in gratiam liberomm donatarii, qu3ndo donatur ea lege, ut donata reyertantur ad donantem, fi donatarius fine liberis moriatur, aut libcris ullum inde jus ad res donatas qusefi- tumclTe: fed magis probaridum, donatarium <!e donatis pro fuo poffc arbitrio difponere, uni ex liberis plus altcri minus relinquendo, & fi id |
|||||||||||||||||||||
|
non fecerit, liberos fuo patri donatario indo-
natis magis ab inteftato cx vi legis fuccedere , 1 quamex beneficio donantis ad ea venire. D. Jolii a Someren de jure novercar. cap. i.num, 5. poft Nicol. Everhardum conftl. 87. Nititur Vcili- cet tota qiiEftionis hujus definitio ex dctermina- nonecontroverfise» anpofiti in conditione ccri- mWtWm pofiti in difpofitione, dc auzai ttt.fj, H Ithrts &poftbum, bered. inftit. num> p, 10. Undefi praxiconftantealicubiobtineat, ln conditione pofitos etiam cenferi in difpofi- tione contentos, vel circumftantiarumconcur- fus tale quid fuadeat, dubitari non oportet quin & tunc iis ex donatione fic «joucepta ml qusfitum fit. |
|||||||||||||||||||||
|
T I T V L V $ VI.
De mortis causa donationibus & capionibus* SUMMARIA*
|
|||||||||||||||||||||
|
i. An,fi quis petmittat dtteri rem donare, iseam
pojfit donare mortis causd ? Quid fit donatio mortis causd ? Vnde colligatur, an iuter vivos a\i magis mortis causd donatio f\t> An &quo tnodo valeat donatio mortis cdusd itafafta, ut nullo cafu revocetur. a. I» dubiomagis pufumitur fafta donatio inter vivos, quatti mortis causd. ah & tunc, cum in periculo conftitutus donat ? An&tuni, cum intejiamentodonati & dohatiopcr donatarium pr&fentem acceptatur ? 3. De tribus fpecitbus donationis mortis causd, &
in quibus effeftu differant inter fe ? An eVa- nefcat donatio, fv donator propter certum pra- fensaut imminens periculum dbnaverit, & ex iUo periculo evaferit ? Et an tunc beres ejuspos- fit donata revocare ? 4. De exdquatione legatotum & mortis causddo-
ttationum, in quartd Falciiid, jure dccrefcen- di» invaliditate obfraudatos creditores, vel mor- ttm ionatatii ante donantem j item in rebtts, pet- fonis, modoy non neceffatid infinuatione, & ex moribus necejfatid adbibitione tabellionis ac duorum teftiutn. 5. An uxor fxne mariti confenfu pojfit mertis catt-
sd donare ? An minor ed atate, qud & tefta- mentum condere poteft ? Inter quos liberalitds te- fiamento exerceri poteft» Vel nbn poteft, inter eos & donatio mortis causd Xmta aut illidta <fi- ;
6. ln quo differat legatum a mortis cattsd dona-
tione ? Ubi de ftliof, mottts causd donante. Quo |
|||||||||||||||||||||
|
tempore donaiarias capax effc debeat ? An una
fxt donatio amitu puftationis an multiplexl AH dominium ex tegato ac dmatione mortis causi tranfeat fim traditione, & an acceptatio re- quiratur ? An interditlo quod legatoruitt tened- tttr donatarihs mdrtis causd ? 7. Quibus modis evanefcat bac dondtio ? An mot-
te donatarii ante donantem, fi donans donave- tit Titio & ejus heredibus Vel Titio pro /e & heredibus? Quiitfi donans & donatarius, velduOy quiftbt invicem mottis causd donave- rant, uno cafit ftmul petednt? Si dtvetfts tetn- poribus fint fatta mortis causa dottationes, & creditores donantls mn pojfint fuum cottfequi, att omnes pto ratd, an fbU pbfitema infrmen- tur> 8. An evanefcat, fi dbnatbr rem donatam poftea
alienavetit» vel pignotiobligdvetit} An> fihe* reditas ejus adita nonfit ? 9- Qai'1 fH tnottis causd capio, & itt quo diftet 4
donatiotte monis cdusa ? Multis tnodis moith cattsd capi, thonfttdtur. 10, Qui fojftnt mortis causd capetei AH mortit
causd capio fubfftat in fraitdetn Valciiia ? An implenda mottiscausd capio, fi is> cuipufia»- dum, capax ttbnftt? Cui legdtur totum, fide- ccrii Cajo dederit, an tota decem dare debeai, fi tantum pro parte rtm ex caufa legdti capefe potfit? 11. An fdeicommip gravari pojfint mojtis cattsM
dotidtatii & tnortis causd eapientet f |
|||||||||||||||||||||
|
•Ym i
|
|||||||||||||||||||||
|
Ciccs
|
|||||||||||||||||||||
|
Lt b. XXXIX. TiT. VL
|
|||||||||
|
7?4
■fO^^J®'"** ;<to»Mw fimpliciter propofita,
S^^^^RM:tam a<*eatn iua moi""s cat^a "e^ j
•^l '^tf^lli ^mm ^ux 'nter v*vos ^ic*tur»te~ ^|, ||||fii|| lationemhabeat, & utramque conv
tf* verbor. ftvntf.l. fliwfamilias j.%:pan autevs 4. ff. de donation. tamen, fi quJsalteri permk- tat donare, veluti creditor debitori rem:, quam is pignori obligaverat, velrem fuatn dominus non domino, nonpoteritis, cuiidpermrfluni, mortis causa donare, nifi fpecialiter etiam mor- tis causa donandi licentia datafit. d.L 7. §.fen. ff. de donation. Atque «hinc eft, quod poftti- tulum generalitet infctiptum, de donationibus, adhuc fubjeclus fuerit hic de morthicattsa dvna- tion. Qux mortis causa (fonatio eft, liberali- tas propter mortem nullo jure cogente fa&a j cum magis fe quis velit habere, quam eum , cui donat, magisque eum, cui donat., quam heredem fuum. §. 1. Inftit. le donatiomb, L 1. ff. h. t. acneeeffe videtur*, utaliqua in donan- do mortalitatis autTedhibitionis tne^cdaut::i acm enim folum imminens mortis periculum hanc inducit mbrtis causa donationem» uti nec pe- riculi prsfcntis feu imminentisdefeclus&citim- ter vivos donationem; cum & mortis causa do- natio fit, fi quis nullo ptaefentis pericuU metu conterrij:-U6, fola eqgitatione mortalitatis (ex- prefsa fcilicet, non in mente retcnta, cutnpro- pofitum in mente retentum nihil operetur. arg. /. repetendi 7. C de conditt. ob cauf, dat. ibique Eruriemannus) donet. l.Julianus z.ff. h. t. & ex adverfo donatio inrer vivos, fiquis moriens, adeoque procul dubio moftis metu conterritus, fine ulla redhiberidi conditione donet, quippe quem non tam moitis causa, quam morientem donate, Papinianus autot eft. I. Seja cum 42. §. ttlt.ff. h. t. denique & inter vivos donatio intelligatur, licet fpecialiter mortis rnentionem habeat additam., ubi ita mortis causa donatur, ut nullo cafu uvocetm^. fic enim caufam magis efie donandi, quam mortis causa donationem, &4idc# pcrindc haberi oportete, atque aliam quamvis inter vivos donationem, Marcianus fcribit. I. ubi ita donatur 27, ff. fc. t. Neceft, .<iu©d dicas, Juliano tamen ac Paulo plaaiifle, $c quoque donari poffe mortis catisa, utnuUocafu fii ejus repetitio, M efty nec ft convaluerit quidem donator, L fi alienam 12. inftne, l. fenMustenfmt i <$. §.mortis caufa 4, m fa* ff-b.t. &id ipfum I Jnftiniano quoque repetitum in mveU.%j.in framt. & cap. 1. Etenim, verum quidem eft, yalere talem mortis causa donationem, ut nul- lo cafu fn repetitio ejttS) quatenus non vitiatur laclus tali adjeftione, fed firmitatem & effedum habetj an autem fuftineatur jure donationis mor- tis causa, an maeis ut alia quxvis inter vivos donatio, id illic haud definitur, neque afferitur eam valere tanquam mortis causa j in d. vero l, 27. aperte traditur, eam perinde haberi debe |
|||||||||
|
Qbo modo etiam alibi a me latius expofitum,
venditionem donationis cansafat5tam non fufti- 'neri quidem tanquam venditionem, fed tamen donationis effedtum fortiri inter eas perfonas, in- terqitas donatio interdida non eft. tit. ff. de contfM), *mt. tmm. 1. m med. Fachineus con- troverf. libr. 5, cap. 23. 'Ant. Faber Cod, libr. S.tit. 39. 4efn. 1. & 2. Aiiter cum aliis Vin- riius feletl.qugft.iibr. z.cap. 34. <u'm z. Ex eo autem,quod mortalitatis nientio cum
redhibendi conditibne requiritur ,iCondudendum Yidetur, in dubio magis inter vivos, quam mortis causa, fac^am prrfumi donationem, etiam ab eo, qui in mortis periculo vel agone conftitu- tus donat. d. I. 42. §. ttlt. ff. h. t. prafertim, cum inter vivos donatio fit propria,iropropria ve- ro ea, quse eft mortis caufa. /. 1.//. de donation. m ambiguis autem magis pro eo, quod proprium, quam pro eo, quod improprium, praeiumen- dum fit. Ji.il. Clariis $. donatio. qtttjt. 4. num. %. & 2. Sande decif. libr. 5. tit. 1. deftn. 3. *»ff. Ant. Faber Corf. Itkr. S. tit. 39. defin. 3. Confer Menochiurn de pra.fumt. libr, 3. prafumt. 35. 35. Eoque fundamentoiw tit.prsecedente 4e dmation.num. 4. pleniusdemonftratum,eos, qui dicunt, fe donare poft mortem fuam , cen- feri abfolutam feciffe & irrevocabilem intervi- vos dbnatlonem. Licet nondefint, quibuspla- cuit, donationem ab a?groto fadam magis mor- tis causa, quam inter vivos in dubio cenfendam effe, quos citat Groenewegen ad l. 42. ff. k t. Ant. Matthsus parcemia 5. num. 18. in ftne. Sane, fi in teftamento teftator donationis voca- bulo ufus fit, facilius admitti poteft, eam non inter vivos donationem, fed magis mortis cau- fa, aut legatum videri: qua ratione, cum mi- les ad fororem epiftolam, quam poft mortem fuara aperiri mandaverat, talem fcripfiffet, fci- re te volo, donare me tibi aureos oclingaitos, a Papiniano refponfum fuit, conftitiffe, fideicom- miffum deberi forori; nec aliud probandum in cujuflibet fuprema voluntate. /. miles adfororem 75. ff. de legatis 2. & his afKniatraduntur in L cumpater 77. §. donationis 26. ff. de legatis 2. Nec intereft, utrum is, cui ita ultimadonatur voluntate, abfens fuerit & donationis ignarris, anpraefensdonationemacceptaverit; tum, quia & legatum a legatario prsefcnte acceptari potefr, licet acceptatio tnnc temporis non fii neceffa- rium lcgati requifitum; tum etiamV quia ind. I. 75»jf. de legatts z. Papinianus dedonaticj- ne per ultimam voluntatem facta agens fcripfit, placuiffe, ut fideicommiffum ( quod continebatur formnla donationis) conjifteret, ac ft defunclus cmt eo Uquatur, quem precario remuneratur. Fachineus controverf. libr. j.cap, 32. Merenda controverf. libr.^.cap.47. Wiffembach<*fl[P4»</. vol. 2. difput. 16". thef. 3. inftne. ConferMc- nochium de prafumt. Ubr. 4, prafumt 105. 3. Ca»terum tres effe fpecies donationum mor-
|
|||||||||
|
rc^ac aliam quaravis inter vivos donationem. tiscansaJulianusait,«H<iw, cumquis nullopra-
fentis
|
|||||||||
|
D E MORTIS
fentis periculi metu conterritus, Jed fola mor-
talitatis cogitatione donat; alteram, cum quis immincnte periculo commotus ita donat, ut fta- tim fut accipientis;" **r"*{W > ,cum quis periculo jmotus, non fic dat, ut ftatim faciat accipienr tis , fed tunc demum, cum mors fuerit infe- cuta. /. Julianus z, l. fenatuscenfuit 3 5. $. mor- tis caufa 4. ff. h. t. Quae licet in eo tertio con- vcniant, quod omncs cx poenitentia revocari poffint, tamen & in remediis ad revocationcm comparatis, &in ipsa refolutione, diverfitatem habent. Si enim fic donavit, ut7 fi morscon- tigiffet, tunc baberet, cuidonatum eft, fine du- bio donator revocare volens, rem vindicarepo- tcft: fi vero fic, ut donatarius jam nunc habe- ret, redderet, fi donator convaluijfet, vel pere- gre rediiffet, condictio causa data causa non fe- cuta, vel condidio fine caufa intentanda foret, aut ad fummum utilis in rem a&io, non dire- &a. rei vindicatio, eo quod hoc cafudominium a donatorc receffit. /. fi mortis caufa 29. I. 30, /. fenatus 35. §. ergo qui 3. ff h. t. I. cum quis mortis 12. ff. de condtcl. caufa data. Rurfus, fi quis nullo pratfcntis periculi metu conterritus donavcrit, ac deinccps in prasfcns deductus pe- riculum feliciter evaferit, non infirmatur hoc ipfo mortis causa donatio, quia non propter il- lud periculum in fpecie', fed generaliter morta- litatis aliquando fuperventurae cogitatione facta fuit: cum ex adverfo ea, quam quis imminen- te periculo ( veluti ab hoftibus, vel pra?donibus, vel ab hominis potentis odio aut crudelitate, vcl ab itinere maritimo aut terreftri per loca infidiofa. /. 3. /. 4. /. 5.$ h. t. ) commotus fecit, fponte evanefcat, feu tacite revocata cen- featur, ubi donans ipfum illud periculum eva- ferit, propterquod donatum fuerat, quia ces- fante causa ceffare debet crTcdus, idque conve- nienter vcrficulis pofterioribus ex Homero de- promptis in §. 1. lnftit. de donat. d. I. fenatus 3 5- §• erg°fi l-ff- h. t. /uti&> quia, quimor- tiscausadonat, qua parte fe cogitat, negotium gerit, fcilicet, ut, cum convaluerit, reddatur fibi» autore.Paulo Jurifc in l. fenatus 2 £. §. ergo qni 2.ff.h.t. unde condictionem causadatacau- sanon fecuta fecundum jam di&anactus, ean- dem ad heredes tranfmittit, II forte fato fun- ctus fit, poftquam ex periculo, propter quod donaverat, evafiifet, cum necdum donata per eum eflent revocata. Atque hinc, fi mortis causa donatio fine rei donatse traditione facta fit, placuit, ceflaute periculo illo, propter quod do- natum fuerat, ipfo jurc irritam fieri donationem. Hugo Grotius manud.\ ad jurifprud. Holl. libr. %. cap. 2. num. 53. JuL Clarus $.donatio quafl 25. mim. ult. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 4. cap. 11. num. 24. in fine. poft alios ibi ci- tajOS. ••«<•:..-. ' < iH>.
4. Exxquata autem in plerisque eft mortis
causa donatio legatis , quod ut apertius intelli- gatur, obfervandum, olim quidem inter vete- |
||||||
|
CAU6A &Ci ^ZJ
res Jurifconfultos, quin & Icgiflatores, fi Ju?
ftiniano credimus, dubitatum fuifle de mortis causa donatione, utrumdonatio an legatum es-< fet. uovett. 87. in prafat. circa mtd. atque hinc efle, quod & in legibus Pandecrarum compara- tiones ac exxquationes legatorum cum mortis causa donationibus fad?e fuerint, a Juliano, Marcello, Paulo, ut patct ex /. Marcellus 15.I.& fi debitor 17. ff.b.t. imo ab Ulpiano fcriptum fuerit, illud generaliter meminiffe eportebit, do- nationes mortit causa failas, Ugatis comparatas: quodcunque igitur in legatis juris eft, id in mor-< tis causa donationibus eritaccipkndmn.l. illudge- neraliter 77.ff. h, t. Scd tandem Juftinianum ea, qu« pluribus & optimis- legiflatoribus vifa funt, eligentern, decidifle, eam lcgatum efle, uti defe teftatur in d. novett, 87. inprafat. §. 1. Inft. b. t. Et fane, uti in legatis, Jta quoque in ruortis causa donationibus, locum invenic detradio quartK Falcidias. /. ftmortis catrfa 5. C. ad leg. Falcid. jus accrefcendi, fi pluribus do- natum fit, concurrentibus requifitis, alibi in materia legatorum propofitis. /. ttnic. §. h&c an- tgm 14. C. de caducis tollend. inefficacia dona- tionis, fi appareat, eam in fraudem creditorura fadam effe, licet confilium fraudis donator non habuerit. I. & ft debitor ij.ff.h.t. rcvocandi licentia, fi donatorem poeniteat, feciindum an- te" dida: refolutio donationis, fi donatarjus an- te donantem moriatur. /, fi filwfanulias 23, /. ult.ff. b.t. Scd & regularitcr, quales res, & quibus, & per quos legari poffunt, etiam mor- tis causa rcdc donantur. Nec minus , utl in ultimis voluntatibus , atque adeo in ipfis quoque legatis, ita etiam in mortiscaufa dona- tionibus, infinuationc apud a&a opus non cik% cum id nulla lcge induftum fit; fed ejus Ioco ad minimum quinque tcftium prsfentia requiri- tur. /. ult. §. ult. C. b. t. uti noftris moribus folennitas, tabellionis & duorum teftium, pe- rinde ac fi teftamento vel codicillis liberalitas confcrretur. Groenewegen ad d. /.. ult. §. ult» C. b. t. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. ^.cap. ii.nmu. 24. Etquamvisformadonandimortis causa, quae ex jure civili eft, fublata non fit, ideoque nihil vetet, coram quinque teftibus fine tabelHone eam fieri, exempio teftamento- rum ac codicillorum, de quibus alibi, nonta-f men adhibito pau,ciore teftium numero, abs-» que tabellionis publici interventu, pcrfici po-< teft. RefponfaJurifc.HoII. p/trtj 2. confil. 251* 5. Ex hac porro mortis causa donationum cum legatis exaequatione defcendit, quod, H- cet moribus noftris uxor fine tnariti confenfii neque contrahere neque donareinter vivospos- fit, mortis causa donationem nihilominus abs- que ejusdem autoritate facer£ non proWbcatur, illis faltem in locis, in quibusfuo arbitriofine viro teftamenta condendi jus habet. Qtiod ip- fum vel fola evincit abunde clanfula codicilia- rjs teftamerjtis noftratibus fubjungi folita, ac; continens
|
||||||
|
:ix. Tit. vi.
U in adihtts 9. $. quod z, ff. de donat. quod-
que ad id , ut quis legato honorari poflit,
capacitas in legatario & facti teftamenti vel
codiciili & mortis tempore requiratur. §. lega-
ri autem 24. Inftit. de legatis. jun<5t. §. inex-
traneis 4, Injtit. de hered. qudlit. & different.
aft in donationibus mortis causa non tempus
donationis, fed mortis, intuendum iit, an quis
capere poilit. /. tn mortiscaufa zz.ff. h.t. Sed.
& legatum in fingulos annos relidum multi-
plex eft. /. fi iti fwgulos 4. ff. de annuis legatis*
donatio mortis caufa non mukiplex, fed una
effe creditur, licet poft mortem demum donan-
tis incipiat exadio. I, mortis caufa donatio 34.
U fenatus cenfuit 35. §. ult.ff.b. t. Adhatcin
mortis causa donatione dominium ne*n tranfit
fine traditione. arg. l.Julianusz.ff.b.t. juncT:.
/. traditionibus 20. C. ae pattis. in legato om-
nino, /. aTitio CT4. infine ff. de furtisyzddetit,
de legatis num. 30. In donatione acceptatio per
donatarium, aut alium ejus nomine, neceffaria-
eft. arg. /. abfenti io. ff. de donation. legarivc-
ro ignorantibus & non acceptantibus rede po-
tcft , Ci modo poft mortem legantis legatum
agnofcant. Vide d. tit. de legatis num. 30. De-
nique contra mortis causa donatarium res dona-
tas poffidentem non datur heredi interdidum »
quod legatorum, uti quidem contra kgatarium.
/. x. §. fi quis ex mortis 5. & tot. tit. ff. quodle-
gatoram.
7. Evanefcithsec mortis caufa donatio mul-
tis modis, puta ceffante periculo, propter quod[ donatum fuerat, & revocatione donantis ( de qui- busjam aclum.) Praeterea morte donatarii ante donatorem decedentis,licet traditione perfccta fit. l.fi filtofamiliaszi.. I. fi mortis caufa 20. in fine, l.fin. ff, h. t. Hugo Grotius manud. adjurifpr. Holl. libr. 3. cap. 2, num. 47. 48. Leeuwew cenf for. part. 1. libr. 4, cap. 12. num, 24. in tned. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2. conftlt 39. circa fin, nifi quis mortis causa donaverk Titia & ejus heredibus: quippe quo cafu fufficerct, heredes Titii fupervivere donatori ; eo quod non folus Titius, fed & heredesejus, donata- rii funt. Confer Menochium de prafumt, libr. 3. prafumt, 35. num, 7. & feqq. Diverfum fo- ret,fi donator dixiffet, fe Titio mortis caus4 donare pro ipfo & heredibus ejus: cum enim ex ea formula nihil heredibus Titii» fed foli Titio, donatum fuerit, neceffe eft, Titio fub- lato , donationem inutilem effici, quafi defi- ciente donatario illo tempore, quo mortis cau- sa donatio confirmanda eft. Et eo conferunt„ quat de legatis ita relifiis fcripfi in titt quando dies legat. cedat, num. 1. in fine. Quod fi do- nator & donatarius , aut etiam duo , qui invi- cem fibi mortis causa donaverant, fimul uno cafu pereant, veluti naufragio, nec appareat, uter akeri fuperftes fuerk, donatio firma ma- net, quafi neuter akeri fupervixerit. l.fi quiin- viccm z6. jf. b, t, l. cum hic ftatus 3 2, %.fi ambo «4.//-
|
||||||
|
j<i6 Lib.XXI
continens rogationem, ut difpofitio valeat jure
teftamenti vel codicilli vel raortis caufa donatio- nis&c, Fachineus controverf. libr, 5, cap, 60. Rodenburch de jure conjugum tit. z. cap. 4. num. 2. 3.* Pari ratione minorem viginti quinque annis ea setate , qua teftamenti faftionem ex le- ge vel ftatuto habet, etiam fine curatoris au- toritate mortis causa donare poffe, verius eft , licet inter vivos donatio, uti & alia retum alie- natio, ei denegata fif, eo quod regula gene- ralis eft, eum mortis causa donare pofle, cui teftari permiffum eft. I. cum bic ftatus 32. $,fi tniles 8. ff. de donat. inter vir. & uxor. I. filiusfa- tnilias 7. §. ult. //, de donation. Fachineus con- troverf. libr. 5. cap.61. Tyraquellus adl.fiun- quam 8« C. de revoc. donat, in verbo. domtione largitus. ««»1.253. ^IX^V!1 diffentiente Hugone Grotio tndnud. adjurifprud.Holl.libr.z.cap. 2. tium. 50. pro cujus opinione nihil facit, quod pupilluS proponatur autore tutore donaffe mor- tis causa, l. 1. §. i.ff. de tuteU & ration. di- ftrah, de pupillis autem difpofita etiamadadul- tos, id eft, puberes quidem, fed tamen mino- res viginti quinque annis fecundum jus hodier- ,num, quo tutete curaeque jura confufa, pro- ducenda videantur. Etenimprimo quidemim- probatur ibi factum tutoris, autoritatem pupil- lo mortis causa donanti accommodantis, dum dicitur ob id tutelae judicio teneri, quiapupil- Io mortis causa donatio non erat permittenda. Sed & fecundo ex eadem illa lege probatur, ar- gumentum a teftamenti factione ad mortis cau- $a donatipnem re&e duci» cum ibi Ulpianus dicat, ficut teftamenti fa&io pupillis conceffa non eft, ita nec mortis causa donationes iis permittendas effe. Denique exeodem exae- quationis fonte fluit, inter eas perfonas, in- ter quas teftamento fac"ta gratificatio confi- ftere poteft , etiam mortis causa donatio- nem ratam effe, veluti, ex jure civili intervi- rum & uxorem, ut di&um tit. de donat. inter vir.&uxor. num. 10. inmed. Et ex adverfo, inter quos liberalitates fupremis elogiis exerce- ri nequeunt ex lege vel ftatuto, inter eos aque interdidtas videri mortis causa donationesj ve- luti inter conjuges exftatutisUkraje&inis aliis- que vicinis, de quibus latius in,tit. de donat. inter vir.& axor. tmm. ij.&feqq. ConferPeckium de teftament. conjugum Hbr. 4. cap. 41. 6. Diftat tamen m nonnullis legatum amor-
tis causa donatione, puta, quod filiusfamilias de profectitio peculio ne cx confenfu quidem patris fui legare poffit, at omnino donare patre confentiente, tum quiadonatio privati, tefta- menti vero faftio publici juris eft, adeoque non ab hominis fedlegisarbitrioacconceffionepen- det: tum qiiia, cumfiliusfamilias confentiente patre donat, perinde eft, ac fi pater ipfe do- naverit, princ. lnftit. quibus non eft permiff. face- re teftamenta. junc"t. I. teftamenti 3.//. qui te- ftam, fac, poff, l. filiusfamilias 7. §. 1. & feqq. |
||||||
|
..■■/ . ;■•■;':■ ■-..>♦.., ■;:
'■'/..
De MORTIS
iq.ff.de donat. inter vir. & uxor, Adde tit.de
donat. inter vir, & uxor,num. 4. Adhsec inutilis effe&a intelligitur donatio mortis causa, quando apparet, creditoresdonantiseo moriente frauda- tos effe, licet fecundum ante di&a confilium frau- dis neque in donante ncque in donatario donatio- nistemporeadfuerit: nam cum legata ex tefta- mento cjus,qui folvendo non fuit,omnino inutilja iint, poflunt videri etiam donationes mortis cau~ safacta? refcilidi debere, quia legatorum inftar obtincnt. I. & fi debitor 17. ff. h, t. Cui etiam confequens videtur, in cafu, quo idem Eluribus mortis cailsa donavit diverfis tempori-
us, & poft cjus obitum hereditas omnibus creditoribus fufflciens non eft, nonfolas pofte- riores donationes revocandas effe, fed potius fingulis mortis causa donatariis pro rata decedc- re feu dctrahi Oportere, quantomiiiUs addcbita donantis jam defundti exfolvenda in reliquo cjus patrimonio invenitur.Cum enim legatarii,quibus prius, & quibus poftca alio tempore legatum eft, aqualiterpatianturdeductionem Falcidise, &a> cpialis plane juris firtt, non obftantc tcmporis di- vcrfitate, quia legata, quocunque tempore re- li<5h, demum ex morte kgantis, adeoqueuno eodemque momento» firmitatem accipiunt; ut didum in tit. in quib, cauf. pign. vel hypoth. ta~ che contrah, num. 2,2. & eademin mortiscau- sa donationibus ratio militet, quod nempe ex morte donantis fufpenfse hsereant, ac morte fir* mentur, noncft, cur hac in parte in hifce quid a legatis diverfum ftatuatur. Ant. Faber Qod. libr. S.tit. ^y.defm. 5. 8. Quod fi donator rem mortis causa dona-
tam alienaverit, non alienum fuerit, eandem hic adhiberi diftindionem, quse in lcgatis re- bus, ac dcinde per tcftatorem alienatis, com- probata eft, revocatamfcilicetintelligidonatio- nemjfiexliberavoluntate alienatio fa&a fit; fin. ex neccffitate, adhvfc firmam manere; &adalie- nationem necefTariam etiamreferri oportere, fi donatorearn pignori obligaverit; prout hseela- tius expofita in tit. de adimend. veltransfer.le- gatis num. 6. Quod etiam apprime facit, quod jure novo in donationibus inter virum & uxo- rem, quse & ipfse ex morte donantis firmitatem accipiunt, conftitutum fuit, eas perrerumdo- natarum oppignorationem haud quaquam infir- mari. novell. 161. cap, 1. §. 1. Adde tit. de donat. inter vir, & uxor. num, 6. in fine. Illud extra dubium eft, ex eo non infirmari mortis causa1 donationem, quod donantis hcreditas adi- ta non fit: cum tam is, qui teftamentum non fecit, quam quifecit» mortis causi donare pos- fitj atque adeo mortis causa donationi nihil cum hereditatis aditione commune fit. /. tam is qtri lyff.b.t. 9. Vicina mortis causa donatloni eft mortis
causa capio, quamvis latius pateat; cum rnortis causa capi intelligatur etiam, quod non cadit m fpeciem donationis 1 nam fi quis tcftamento |
||||||
|
causa &eP f%?
fuo Pamphilum fervum fuum liberum eife ;us-
ferit, fi is mihi decem dederit, nihil mihi dp- nafie videtur , adeoque ncc ullum ad dfcem petenda jus mihi natum cft , & tamen , jfl accepero a fervo deeem » p£$&$§ «uf§ acce- pifle me convenit /. ijatef fpprtis aj^. ff. h. f4 Hinc generalius mqrt^ cmsji capi idic^t.iir jllud omne, cujus popter mortem ^ltyrius capiendi pccafio ohvenii:. /. qu} pr/ty §. I, mtfts caitf* l lf Pr' ff- fc h '■. Adeoqyey jicet extrp^gbiuol fit, mortis causaeurn capei;e, flu/^ditiqn^, inftitutiow yel Jegato vel fee^mn^jftp ^p^ tx, ;imp/en# gra^t-ia quid ^ercip^t^ -fdv^ ^ig- tulibero, yc\ Jcgatario, eui, libe^tasawJega,- tum relidum fnb conditiohe, fi decem heredi vel alteri dcderit. /. qui pretio 8. /. mortis cau~ fa 31. §. Jine 2, l, inter mortis 3S„//. h. t. non tamen hic tantum, fed & amplifllii, qui pre- tio acCepto hereditatem prseteriniferunt, aut e contrario, ut adirent hereditatem, pecuniam acceperunt, vel ob id, ut hereditatdm legatum- ve prstermittant, aliquid ftipulati funt, five sk fubftituto, five a legitiino, l.qui pretio 8. /. eum qui 21. /. mortis caufa 31. §. fine i.ff. b. t.U fuit quafiionts 24. ff' de acqttir. velomitt. hered< Mulier infuper, qua» pecuniam per calumniant accepit, utinpoffeflionemmittidefideret, dum fortepatrocinaturfubftituto, utinftitutum aliqua ratione excludat. l.fi mulier ti.ff.h.t. "io. Mortiscausa caperepoffuntomnes, qui
& legata accipere poffunt, feu, qui paffivam ha- bent teftamenti fadionem. iomnibus y.ff.b.u arg. /. poft legatum 5. §. alta caufa 18. //. de his qu# ut indignis. nec ultra, quam quatenus & legatorum capaces funt. /. quod conditionit 30. //. h. t. ne alioquin in fraudemlegis JuliaJ & Papj*, ( de qua accipienda videtur d, l. 3 6, ff. h. t,) is, qui ex teftamento capere nequit, per mortis causa capionem pervcniat ad emolu- mentum, a quo per legem depulfus eft. QuS ratione etiam placuit, eum, qui ex patrimo- nio quadringentorum fola trecenta legare pote- rat, ut legis Falcidia?ftaretautoritas, necmor- tis causa capione fuum ultra poffe heredem gra- vare, Falcidiseque in Jpsa mortis causfi capionei locum effe , fi heredem inftituerit, fub con- ditione, fitrecenta&odogintaTitiodetj quafi abfurdum fit, id, quod una via fieri a legc pro* hibitum eft, alia via in fraudem legis prohi- bentis permiffum haberi. /. pen. C. ad legem Falcidiam. Confer Cujacium libr, 7. obfervat* 24. Nechisrepugnat/.M<t)>i/w«tf 5 5. ff. de ctn- dtt. & demonftrat. quippe quse non dicit, pef mortis causa capionem ei acquiri, cum quo non erat teftameriti fa(Sioj fed id taritum ha- bet, Msevium , cUi fundus legatus erat, (i Callimacho, cum quo teftamenti fa&ionem nori habebat, ducenta dediffet, conditioniparerede- bere, & ducenta dare, ut ad eum legatus fun* dus pertineat. De csetero aperte additur, il- \mMmm> ^ucenra ^antem, nummosnori |
||||||
|
Lib. XXXIX. Ti t. VI.
|
||||||||||||||||
|
7*&
|
||||||||||||||||
|
lidtum fcd tantum partem caperc poterat, lcga-
tusfit fundus, _/» dccem heredi dederit, non to- tam fummam dare dcbet, ut partem fundi le- gati, quam folam capere poteit, acquirat, fed partem duntaxat pro rata, qua relictum confe- quitur. L ei qui non zo.jff.b. t. dum iniquum foret, eum ultra gravari implcmento conditionis, quam capere potcft ex eo, quod implcta con- ditione voluntas teuatoris ei dedit. arg. I, cum fater 77. §. cum exiftimaret 49. //. de legatis |
||||||||||||||||
|
facereaccipientis, nec intereffe, utrumtaliper-
fonae dare jubeatur, an ducenta illa aliquo in loco ponere» vel in mare abjicere; quia id , quod ad talem perfonam perventurum eft, non teftamenti nomine, (id eft, non jure legati vel fideicommifu*, adeoque donationis, juxta de- fcriptionem legati) fed mortis causa capitur, qualis mortis causa capio, fecundum ante di&a neque donationem continet, neque ullum jus exigendi tribuit ei, qui mortis causa capere de- bet^ adeoque impleta videtur abunde conditio, xnortis causa capionem babens, etiamfi num~ mos dans ei» cui dandi erant, eofdemhaudfa- ciataccipentis. Quod fiei, qui non totumre- |
||||||||||||||||
|
2,
|
lpen.ff.de codiciliis.
|
|||||||||||||||
|
11, An autem fideicommiffo gravari pofHnt
mortis causa donatarii, & mortis causa capien- tes, videndum in ttt. de legatis num. 14. |
||||||||||||||||
|
LIBE&
|
||||||||||||||||
|
LIBER QUADRAGESIMUS*
T I T V L V S. I,
De manumiffionibus» ^,
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
, anumiflio, paucis tra&anda, eft de
manu datio, feu datio libertatis : quam licet teftamento dare poflint minores ea aetate, qua & de reli- quis bonis difponendi facultatera habent. tiovell.iip.cap. 2. non tamena<5_u in- tef vivos, fi minores fint annis viginti, nifi jufta qtia.dan_ fubfit caufa apud confilium pro- bata; cura hac in parte nufpiam capiti fecundo legis JElix Sentia? derogatum appareat. §. eadem lege 4. & §. utt. Inft.quibus ex caufts manumitt. mn licet. Quo minus autem Confentirent ma- numiflioni fervorum, in quibus habebant ufum- fru&um aut pignus, lex impedimento non erat. l.fi minor 2. l.fx pater 4. §. ult.ff. de manu- tnijfis vhulicla. Sed nec filiusfamilias re&e ma- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
numittit fine juflu patris* ihcujus poteftateeftj
adeo ut & manumiffus patris jubentis libertus fiat. /. nepos zz.ff. h. t. Mittuntur fervi cu- jufcunque xtatis, propriij ac manumitti non pro* hibiti,nonalieni, aut in quos alids juspigno- ris fpecialis habet. /, 2. I, -. I. fervus hac legt p. ff. /.. t.l.pen. ff, in quib. cauf. pign. vel hy- poth. tacit. contrah. tot. tit. C. de fervo pignori dato manumijfo. Ihgcnui fi manumifli fmt, ni- hil eorum ingenuitati ofKcit manumiftio. §. ult. Inftit. deingetiuis, fervi vero mahumifli fiuntli- bertini, & jilrc qttidcim anteriore alii dcdititiiji aliiLatini, alii cives Romani, fed jtire novo omnes cives Romani. §. ult. Inflit. de Hhrtinis. imo & ingenui, falvo jure patronatus. mVell. 78. cap. i. 2. # |
|||||||||||||||||||||||||||
|
T I T V L V $ lh
De manumiffis vindi&a*
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
li fiat, imo pierumque in tranfttu fervi manumit!
ti folent, cum aut lavandi, aut geftandi, aut ludo- rum gratia prociierii prstor, aut pfoconful, lega- tufve Csefaris; denique etiam, fiquiseumpr;..- tore in villa.fit. etfi li&oris pra.fentia noneflet* /. non efi omnino 7. /. 8. ff. h. t. Sed & ei t quod ad voluntariam pertinet jtlrifdi&ionem * confentaneum erat; apud prsetorem , euhdem- que tutorem. poffe pupillum ipfo autore manu-< miflionem facere. /. t.//. h, t, |
|||||||||||||||||||||||||||
|
ukis olim modis facta fuit mariu-
miflio, quorum alii folennes feu legitimi erant,, puta, fi manumis- fio perageretur vindicta, cenfu, teftamento, in facrofandtis eccle- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
fiis
|
alii minus folennes feu naturales, veluti
|
||||||||||||||||||||||||||
|
per epiftolam, per menfam, inter amicos. §.
tnuitis 1. Inftit. de libertinis. Ea, qusepervin- di_hm fit, eft a&us jurifdi&ionis voluntari_e, & ob id expedienda apud eum magiftratum,penes quem legis a&io eft. Nec necefle, ut pro tribuna- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
TITV L V $ III.
De manumiffionibus3 qua. fervis ad univerfitates pertinentibui
imponuntur. .
^ ervi univerfitatum vindida manu- 1 *. de fetvis teipuvlic* mdnumittendis, £th-cipf(S
% mittipofliint, decreto ordinis, & univerfitati a.que, ac privatis manumiflbribuSjj
r.j_. -.„„._.„/.. „__ _n------. acqtfiritmj. patronatus jus, omniaque fere fer-
vantur in hifce, quse in iis, qui a privatis ad
libertatem perducuntur. /. 1. z. yff h. n |
|||||||||||||||||||||||||||
|
vj^
f^^S
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
ittw
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
tirt i
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
L 1 b. XL. Tit. IV. V. VI. VII.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
?3a
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
r i ry hr s iv.
De manumiffis tcftamcnto.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
M. im poff. Nec tantum pure, fed & fub
condicione , vel ex certo die. I. fervus poft decem i6.ff. deaimuislegatis. I. n. §. t.l. n.l.i^. & patfim, ff. h. t. Nequc certo manumitten- dorum numero dominusadftri&useft , abroga- ta lege Rtfia Caninia. tit. lnftit. de lege fuf. Cantn. toll. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
t inter vivos, ita quoqufe ukima
I voluntate per teftamentum aut co-
dicilios libertasdire&adari poteft,
' vel exprcffe, vel tacke, dum do-
minus fervum fuum heredcra fibi
fcribit, vel liberis fuis impuberibus tutorem dat.
p. lnfiit.de herei. infiit. §. i.Inftit. qttiteftam.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S V.
De fidcicommifTariis libertatibus.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
deicommiffo gravatus eft, redimendi,&kama-
numktendi funt. Si domtnus manumittendos vendere nolit, aut non eo pretio, quod lega- tarius manumktere rogatus cx tcftamcnto con- fecutus cft, in fufpenfo fibertas manet , donec redimendi occafto nata fuerit. §. Itbertas quoque i, Inflit. de fingulis reb. per fideicomm. reliclis.l. generaliter dicemus zq. $. fi quis alienum iz. '$• fc u |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
on tantum dire&o, fed etiam per
fideicommiffum , libertas uhima voluntate relinqukur; ut tamen in eointerfit, quodfolispropriisfer- vis dire&a detur; aut etiam jurc novo fervis, quos quis cum alio communcs habet, favorc libertatis. %, ult, lnfttt. de donation. tot. tit. C.decotnmuni fervo manumitt. fidekommiffaria vero alienis quoque, qui tunc per eum, qui tali fi- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
T X T V L V S VL
■ :,'.'-..;■.'.'.■ , ■■::,j'^ j,V.;> _, . ^:
De ademtione libertatis.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
ibertasteftamento vel codicillis data adi-
mi rurfus poteft, tum a teftatore, co |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
modo, quo &:c«tera lcgata; tumafege» ve-
luti M\% Sentia. l.un.ff.h.t. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
T It V L V S VII.
* % r ;1. v ■,■■ V.1 VJ5 ■ .X. ■■*. % X-
De flatu liberis.
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
tatu liber eft, qui ftatutam feu de-
ftinatam in tempus aut conditio- nem libertatem habet, dum ei ex I die velfub conditione libertasdi- rc£ta ( non fideicommiffiria. arg. /. tjas fervi 37. pr. junft. I. 36". §. ult, ff. ad leg. Falcid. L libertate 55.//. de manumtjf. t*- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
flam. > relifta erat; vel pure quidem, fed dum ad-
huc dubium, an non in fraudem creditorum data fuerit, I. i. pr. & §. x.ff.k.%. qitalis, K- cet in varits pro libero habcatur. /. moris efl Oj f. ult» ff. de ptenis. verc tamen fcrvus ctt. /. ftatultberum mtdto o. ff. h. t. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
riru-
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
QjJI SINE MANUMIS0I ONE &C.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
731
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S VllL
Qui fine manumiilione ad libertatem perveniant?
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
.^L^^inc manumiflionc liberi fiunt >
Pf#$W qui domini necem detexerunt. /.
^^ quiobnecem^. ff. h. t. aut bene-
~% ficium fingulare reipublicje prse-
iterunt, falfbs monetarios aut
^- militise defertores prodentes. /. 2.
C, pro quibus caufis fervipro proemio libert.
aut propter infirmitatem a domino funt
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pro derelido habiti. /. ftrvo z. ff. b.t. Attcilla
quoque, eS lege vendita, ne proftituatur, fi nihilominus proftituta fit. /. ft quis obligatum 6. §. I. /. 7. ff. h. t. Setvlis dcMque intra cer- tum diem ex pado venditioiil adje&o, vel ex teftamento maniimittendus , fi non rtiktatuf. /. 1. /. 3. /. 4. ff. h. t. Adde tit. $ fetvis ex- portatidis num. 2. & 4. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
r 1 r v h v s rx.
Qui & a quibus manumiffi liberi non fiant, & ad legem iEIiam Sentiam.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
uidam , Iicet manuinifli fint, li-
bertatem tamen non confequun- tur; puta, fi miffi fuerint in frau- 1 dem creditorum; dummodo & af- 1 fe&us feu voluntas fraudandi & ef- fc&us concurrat ejusdem credkoris intuitu in direda libertatis datione, vel faltem ex pecu- nia pofterioris credit6ris, qui effe&u fraudatur, dimiflus fit prior creditor, cujus fraudandi con- filium debitor habuerat. §.in fraudem 3. Infiit. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
quib. ex cattf. manum. non licet. L ft quis cum t <;,
L 16. ff. qua in fraud. credtt. alienata funt ut refcind. In fideicommiflaria folus fraudationis eventus fufficit impedienda? libertati. /. ult. C. qui mdnumiit. noh poffini. <3[uo modo olim ex capite fecundo legis ^lise Scntia? minorcsannis viginti manumittcre non pdtnefint, nifi jufta causa apud confiiiitm probdta1, & quo ufqtte id jure novo mutatum fit, faffi ante di&uni tit.i. de manumijfiombus. ■ , A |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
•
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1 1 T V L V S X.
'<■ '.' <.• ', ■ \
-V..4,, \ .v **■ J»
Dc jure aureorum annulorum.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ngenuiaureo annulo a libertis fue-
runt pofteriobus temporibus di- ftin&i, ficut olim equites a ple- be. Si ergo liberti jus aureorum annulorum impetrarenta Principe, ficbant ingenui, falvotamen manente patronatus jure, five mafculi five fcemina?. /. 4. 5. 6". ff. h. t. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
nec invito aut ignorantc patrono obtincre 00-
terant hoc bencficium. /. divus Commodut 3. ff, h.t. Sed jurenoviflitnofupcmcua/unshu- jus impetratio eft, cum Hbertatfs dstx virtutc fcquantur ha?c omnia, cV mariumiilus ex ipsa lege fiat ingemrus, falvo patforii juic. noveU. 78. cap. 1. 2. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
T ITV L V S ,X4
■'} t4 I- .' * 1'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
'
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De natalibus reftituendisi -
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lus erat, natalibus reftitui, quam
aureorum annulorum jus impetra- re: quotquot enim natalibus re- ftituebantur a Principe, confenticn- te patrono &fiIio patroni, itafie- bant ingenui, ut & jus patronatus tofleretur, pcrindc ac fi Hberi natifuiffcnt, &mediotem- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pore maculam fcrvitutis haud fuftinuiffent. /. 2.
3. 4. 5. ff. k. t. Sed & hoc noveRafBm jttre mutatum videtur, ctum vofuntate folius patro- ni, patfonatusjufa remittentis, idem futc refcrip- to Principis babent maiirumifli, quod antea con- fequebantur ex nataKum refiiturione. d. povelk 78. cap. ». Zzzzj TITU-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
L iB. XL. Tit. XII. XIILXIV.XV.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
73*
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S XII.
De Liberali Caufa. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
( vero ut fervus poffidetur, ad libertatem procla-
mat. /. i. 2. C. de affaiiont tollenda. licet ik. in veterum Juriiconfuitotum refponfis*illa ad li- bertatem proclamatio nota fuerit. /, liberis etiam y.pr. &§. 2. 4. 5. /. 24. §.%'/. 34-f./i. r. Nec temporis diuturnitas huic controverfitf ita- tus impedimento eft; cum libertati nullo tcm- pore ptasfcribatur. J. tdt. C. de longi temp. pr<£~ fcript. qu£ pro libertate eft. & licet quis fcicns dolo malo venundari fe pafllis fit, tamen adhuc ad libertatem proclamare potcft, fi non ad pre- tium participandum id feccrit; fcd emtori de- cepto in duplum tenetur. /. rettijfime ia,& feqq. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Hm pro eo i qui in fervitute detine-
batur invkus,erat aflertor libertatis, five cognatus five extraneusjpro eo qui volens ferviebat, pater, aut filius, aut cognatus aflertor audien- dus erat, quoniam fervitus conjun<5be perfonas talis ad injuriam, dolorem, ac contumcliam non modicam illorum porrigitur. I. i. & feqq. ff. h. t. non item extraneus; nifi in fervitutis pos- feffione conftitutus furiofus autinfansfit, qua- les velle non intelliguntur. /. benignius 6.ff b. t. Sed jure novo fublata affertione, is,* quiin pos- feffione libertatis eft, ipfe per fe vel procura- torem fuam liberalem ftatus caufam agit, qui |
||||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S. XIII.
Quibus ad libertatem proclamare non licet. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
cum eflent annis viginti majores. /. 1. /. $,ff.
bt t. Penes quem autem, pendente liberaii causa, rcs per eos, de quorum ftatu agitur, pofleffe fervari debeant, cxplicatur ia /. ult. c. b. t. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
on proclamant ad iibertatem fervi,
qui dominis erepti per raptorem manumiffi funt. /. fervum quis z. f.b.t. Nec, quiadpretiumpa*- tkipandum venundari fepaffifunt, |
||||||||||||||||||||||||||||
|
t 1 t v l v s. xiv.
Si ingenuus effe dicetur.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
maverit, quafi libertus cffet, difrlimatus agerc
poteftex/. dijf&mari 5.C.de ingenuis^d id,ut difta- mans probet ea, quae jaftavit, vel alias perpetuum ipfi imponatur filentium: de cujus lcgis, & a&io* nis inde competentis ufu in foro latius egi tit. de judiciis num. 21. & feqq. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
ti de libertate, ita quoque de in-*
jgenuitate contendi poteft : quod , fere accidit, fi quis ab alio, tan- ! quam a liberto fuo, operas & ob- fequiaaliaque fimilia, ad jus patro- jpatus fpe&antia, fibi praeftari defideret. L ult. ff, h. t. Si quis ingenui ftatum paffim difa- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
r it v l v s xv:
s f
Ne de ftatu defun&orum poft quinquennium quasratur.
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
nium a morte ejus* dc cujus ftatu ambigitur*
moveri non potuit in pra>judicium ingenuitatis aut libertatis, ut deterior ftatus fieret, quam mortis tempore fuifle exiftimabatur: licet poft quinquennium jure peti potuerit, ut is, qut creditus fuerat 1 ibertinus effe, ingenuus pronun- cietur,
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
uiapatronis fsepe competit jus fuc-
cedendi in bona libertorum, hinc frequens poft alicujus obitum effe 1 potuit difceptatio, an libertus fue- rit, an ingenuus; uti &, an li- bcr, aafcrvus. Qu* ttm.cn poft quinquea- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
Dfi COLLUSIONE DETE6ENDA,
cietur," & generaliter, ut honeftior ejus ftatus l qui in fuga latitantes mqrtui futlt. /. ult. C.
declaretur. /. i. /. 3. ff. h. t. atque infuperilla I h. t. neque ad emancipationes, an refte fa&* quinquennii prsefcriptio non pertineat ad eos, 1 fint, necne. I. quod eft conftitutum j.C.fe.f. ■ : - *?; ":;: - , ;: :" ■ 1 •- . « ; '"'$.
|
|||||||||||
|
T IT V h V S XVI.
De collufione detegenda. |
|||||||||||
|
i dominl aut patroni colludant cum
fervis aut libertis, quibus ftatus \ controverfiam movent, ut liberi vcl ingenui declarentur per judi- cis fententiam, pro veritate ha- bendam; collufionis pcenaeft, quod amittatur dominium aut juspatronatus, idque in prcemium ei, qui collufionem intra quinquennium deteKit, accedat. /• 1. ». & pajfim h. t. cum intereflet |
reipublicsE, ne quorundam dominorum nimil
ergo fervos indulgentia inquinaretur ampluli- musordo, pronunciatis ingenuis, quitalesnoit erant, & fenatorias nuptias contraleges ambicn- tibus. /. j. ff. h. t, juncl. /. f\ fenatori 31. /,. 32. ff. de ritu nuptiar. Caeterum de collufione interdida latius agendum iri tit. de puyaticn* tione. |
||||||||||
|
• g 1,.. :
|
|||||||||||
|
XlBEa
|
|||||||||||
|
0 1 i '
|
|||||||||||||||
|
. '
|
|||||||||||||||
|
7J4
|
|||||||||||||||
|
\) ■
|
|||||||||||||||
|
ILIBER QUADRAGESMUS PRIMUS,
T ITV LV S I.
De acquirendo rerura dominio. S u ivr m a il i a»
|
|||||||||||||||
|
dum, ne fraudenwr parte ytada, quibus ea
debetur ? 9, Inventa cedunt inventori ? An ad inventionem
fnfficiat, vidiffe rtm -} an pstiu.s apprehendtnda Jit ? An occupatia per inventiomm locum bjtbea? ifl deperdttis? m peti pojfupramiuminv.entw- nis deperditorttm ticet nonpTotiujfumJ Qj*id age- ye debeat inveMor depetditorum} C,ui cfidant, deperdita, fi nonvhdkmturk domitio. An& quando jatta navis levandagratia cedantinven* tori} An & bonanaufragorum} 10. lnventio tantum habet Igcui» inrebusnuUius,
ubi degemmis, UpiUis, fonctolw, arena, its littore legendis. pro derelifiis habita occupan- ti cedunt. ^ttid \uris in otgris defrtis ? ^ad$ fi res a non aomino dereli&a fmt} An quispos- ftt remfuam po parte derelmquere ? An dere- linquere ggr&s fteriles vel oneri aggeris reftcien- di obnoxios, & fertiles in vicinia retinere? ^nd moribus? An dereliuquere agros poft ce- fptsef inde educlos, ut tributo liberetur ? jj. guid fii thefamus > An fi quis peeuniam in
tm.a fgeondiderit, nec locimemoriam habeat, vel oblitm fxt toUere recondita, cum ades aut fmdos venderet} Verus tbefaurus inventus ctti tedat, diftinclionibus explicatur. An&hemo- ribus noftris obtineant, anmagis thefaurus ftfco cedat ? 1 z Cui cedat tbtfaurus inventus in fundo emphy»
teuticario, feudali, credhori pignorato, fruhua- rtOi dotali, vendito fed necdum tradito ? 13. An fifco cedant jure civili vel moribus metal-
lifodifay lapicidina, gemma effojfa & fimilta} Et quid ab Ordinibus Generalibus deftnitum fit de his, qui talia in India primi detegunt ? 14. fimd ftt acceffto "uplex} Undedijudi-
cari debeat > quid principale, quid accejforiumfit} 15. De acceffione naturalt: ubi de fatura, ani-
malium, & de alluvione. An locum habeat in agris limitatis aut ftagnis ? An & quando mo- ribus noftris agri inteUigantur limitati vel non limitati quantum adjus alluvionis} An & quan- do ffcus fibi alluviones moribns jure vindicet ? An domini agrorumfiumini adjacentium alluvio- nem arte poffint promovere} An allmio proft- ciat iis, qui fundos aui territorii jurisdiclionetn in feudum acceperunt, aut jus^decimarttm ha- btnt} &anid,quadalluit,feudaleftat} G^H juris in eo, quod alluit fundo frucluario, vtl pignorau ? i<5. Griid
|
|||||||||||||||
|
fj7 jj<f ijwt capita reduci poffint modi acquirendi
dominii ex)uregentium} An, &quorefpef$u, vccupatio ad modos acquirendi ex juregentium pertineat} '%, Quidfit occupatio} Verfttur circa res nuUius.
Quo fenfu res boftium nullius inteUigantur ? 3. occupantur vel partes rerum, vel fpecies. An
venatio vel aucupium locum babeat in animalt- \ lus manfuetis} Et quid,ft ovis lupo per canes vicinorum extorqueatur ? An & quo ufqtte in manfuefaclis ? An in feris ? 4, in quoloco liceat g&Mh vel aucupitm face-
re?An & in alieno loco, domino prohibente} An tunc fera capientis fat ? cur aliud obtineat m tbefauto, in alieno reperto, quam tn fera i» alieno capta ? An venatio in fruclu fxt ? An aper in meum incidens laqtteum mem fat, f% laqueum in publico vel alieno loco fcieme vel ignorante domino pofuerim } 5. An liceat venari vel pifcari in alienis vivariis
aut pifcinis} An in alienis fjrlvis cirmmfeptis aut fiagno vel lactt} Anin mari aut ftumm publi- €0} An is, qui longo tempore folusin dimyu- tulo maris aut fuminis pifcatus fuit, m pofte- 7tim alios prohibere pojftt ? An probiberepoffiw,] tie alius ante meum agrum in fiumine vel ma- ripifcetur} Quid ntoribus? €, An & quibus bodie liceat in flumine publico
fifcari ? Qui nunc babeant jus venandi ? Qua obfervanda, & a quibus abftinendum, fumma- tim ex legibus venationum HoUandicis recenfe- tur\ ubi & de canibtts venaticis, accipitribus. Qua obfervanda & cavendacircadecipulas ana- tum, vogelkoyen, circacolumbaria& colum- bas, circa pifcationem, pr&cipue halecum, & prope littora noftra aut in fiumine vel aquis no- ftris mediterraneis inftituendam ? 7. Quinon habet jusvenandiferamoccupandonon
facit fuam. An evitet mulclas, f\ capiat in fuo feram fibi nocentem? An animalianoftra man- fuefacla nunc deftnant nofira effe, fi redeundi eonfuetuiinem dereliquerint ? An hodie mulclan- dus, quioccupatferam, quam alius adbuc per- fequitur ? S. 2» bello capta, & capti» cui cedant, variis
explicatur diftinHionibus, ex jure civili, & bo- dierno: ubi & varti quaftiones dubia circa pra- dath privatis excurfionibus obtentam; uti & de eaptis inmari per navesbeUicasreipublica, aut Seciemis mdica > autpudatorias, ac quid agen- |
|||||||||||||||
|
1 ')
|
|||||||||||||||
|
De ACO.UIREKDO RERUM DOMINIO.
|
||||||||
|
l6% Qjfid P ttppttlfio» & in quo difiei ab aUtt-
vione ? Quando crufta tetta appulfa acqairatur domina fundi, cui haret ? Ubi de coalitione cru- M & arborttm. An poft coaiittonem crufta, vel arbores > aut pretittm eorum k priftino domino vitidicari poffint ? i "» i 7, Cui cedat infula in mari nata ? Quid nofiris
tnoribus circa infulas noviter deteftas ? Cui ce~ dat infula in flumine nata jure civili variis di- ftinftionibus deflnitur. An alluvio infula & al- retts defertus interinfuiam& agros trans flumen fitos, fequatur eum, qui dominus infuUfaftus eft, licet egrediatur latitudinem fundi, cujus in- tuittt primitus acquifitafuit? Quidy fi nafcatur antefundam fruHuarium ? Cttifecttndum mores* infala cedat in flumine nata ? 3 18. Alveus fluminis deferttts ctticedat? Annovus alveus iterum derelitlus adpriorem dominum re- vertatur, an magis iis cedat-, qui prope ripam pra- dia pojfident? Cui moribus aoflriscedat ? ip. Cur fola inundatione nonmutetur dominittm? An pifcatione quis flbi confervare pojfit jus in a- gros inundatos ? An & quando moribus agri intm- dati Principi cedant ? An domini, & aiiijusin re> aut jurifdiftionem habentes, cogipojfmtad agros ficcandos ? Quo ufqtte contribuant ad exfucatio- nem qui habentjus decimarum, ufusfruftus ■, re- ditus, cenfus &c. Nihii effbdiendum aut refecan» dum prope aggeres inttndationem impedientes. De framiis, quibus invitantur homines ad agrosfic- candos, vel incultos colendos. 20. Quo modo per arena injeftionem ex coUibus proximis amittatur agrorum dominium ? NuUi li- cet frutices aut herbam (helm diftam) toUere ex eoUibtts arenaceis. %t. Cui cedatnova fpecies faftaexfuk & aliend materid, vel ex aiiend tantttm, difiinftionibus exponitttr. Cui cedat frumentum ex alienis fpicis excujfum, aut veftis vel navisfafta ex alietid la- tia vel materid ? Si novam fpeciem faciens in ma- la fldefit, an & tunc nova fpeciei dominusflat? Quibtts teneatur aftionibus; qui bonk velmala fde ex aliendmateria novam fpeciem fecit ? 22. Quidjuris ,fiquis alienam purpuramfuopanno
intexuerit, & quibtts aftionibus teneatur domino ptirpura?Quid,fi alienam lanampurpura infecerit? 23. Cui cedant confufl lifoores attt metaUa duorum
gjufdem vel diverfi generis, difiinftionibus de- ciditur; ubi & de eleftro ac aurichalco. Quid juris, flduorummateriaaridacommixt&fintl 24. Inadipataquando folo cedant} Qttidifl folo
tton hareant fQuibus remediis indemnitatem con-. fequatur dominus tigni alienisittiibttsjimfti? 25. implantata &fatafolumfequuntur.si arbprw
conflnio plantatafit, ad quem pertineat? gua remtdia habeat dominus frumenti fati vel-arbo- ris plantate, in alieno ? An impenfas fationis re- cuperet, qui fciens alienttm fundum confevit> An arboris in alieno plamata dominus arborem erutam vindime poffit, ut dominus tignum aliei nis adibus jmftum ac rurfits fdlutum ? |
||||||||
|
26. Scriptura chartd cedit. An jure petai charta
exhibitionem, quifttas rationesinalienachartA fcripfit ? An & impenfas fcriptnta, fi cbartam pojfideat ?An &qttando tabula piclura cedat^ vrt contra ? Et quo modo confultum fittabuk domino? 27. Quidjurisy Ji meaftatttx brachium alienum
junxerim per applumbaturam, attt per ferrttmt* nationem ? Quid, fl fcrrummatione junWtfint res duorum, qua magnitudine & pretio aqua- lesfunt ? Quid ,fiargmto alieno fiyphum menni ferruminavero? Quo remedio confutatur dotm- no, cujtts pars majori reijuticla, eicefit? z8, Quotuplices ftnt fruftus? Quidjuris, fiido-
mino fint percepti} Si a* tttaU fidei pojfeprit quales ille fruftus domitw rem vindicanti redde- re debeat ? An & percipiendos, & quales illl ftntt An & qttando ufuras tX pecunik fanori coUocata redaftas? 29. Bona fidei poffeffor domino refiitttsre tenetut
fruftus tempore litis contejlata exflantes, & pendente lite percipiendos. De confumtis aute li- tem conteftatam nonteneiut. An%on ,filocUple- tior inde faftus fit ? Quid hic in petitione here- ditatis ? Qttando fruftus intelligantur confumti ? A» bon<e fideipoffejfor fola perceptione, an demum confumtione fruftus irrevocabiliter fttos faciat ? 50. An bona fidei pofejfor etiam fruftus natttra-
les confumtos lucretttr ? Quid, fi in bondquidem flde ftt, fed titulo careat? Quid, fi&bonant //fidem& juftum tittilum habeai, fed rem% ex
qttd fruftus percepti, ufucapere nequeat ? 31, Quid juris circafruftus% fi poffeffor pro tem*
pore in bona, pro tempore in maljl flde fuerit> Quidy fldefunftus in malafide ftterit, heresin bondflde ? Si bona fide pojfejfor viftor exftiterit in judicio poffefforio, viftus in petitorio ex qtio tcm- porefruftusreftituat? Quid, fipoftlitem ei md- tam peremia fit litis infiantia per culpam aftd- ris, &poftea ad novam litis conteftationem fequd- tur condemnatio? 32. Quales impenfie inrempopjfamt velejusvc-
caflone fafta, cum fruftibus compenfandafintt 33- Qu& in parte mores recedant circa frucluum
refiitutionem ajure Romano?
34, Quid fittraditio? Quid fifta brevis tnanus'% , longs manus, &fymbolica?
3 5. Qus concttrrere debednt, ttt traditione domi- nium tranfeat inaccipiemem? '_
36". An& quando dominidnitranfeat velttdnttdn"- feat in accipiemem % fl ifadem& accipiens dijfett*
tiant tncattsktraditionhl
37. An domihittmirantferatut, fiquis exmanda- to alterius, rem fuam propriam tradat ? dutn fef
etrorem puiat mandantis effe f
3 8. Jmniotyliamoribus ttadenda coram legetocit & quofita.Anined fit neceffariaprafentia autaccef-
iatto efui, ctii flt ? Anirdditio \uc abfentifatjd
revocarifojfitper tradeiitenit Peudatradendditi
curi^feuddfiMf^fMaiihcumfubinfeuddn-
tisQtiidebeantbuicitadiMnifeudorumptefeti*
tet effe ?
• Aaaaa %$> M
|
||||||||
|
#
|
||||||||
|
L-i b. XLI. Tit. L
traditionis ? & quid , Ji contraftus fimula-*
tusftt} 41. Hon opus traditione coram tege loci, firet
tranfeant ex titulo bereditatis, legati, dotis, legalis communionis, famitia ercifcunda. An & efdefia vel nobiles res. trader$ debeant to- ramlege loci> , 42« Si fimpliciter, non coram lege loci, resimmo-
|
||||||||||
|
73*
|
||||||||||
|
sp. An immobilia tradi pojfint crius locit qaam in quofita} Aloco h&c traditio facienda fit>ram judice fitus, fed rerfanttio> An abfente judice, corambus> Ubi facienda folennis ntraditio> Vbi redituum annurum, & ftmilium}
|
||||||||||
|
bilis a venditore tradatur, fibi tiocet, at ntm
fuis creditoribus aut aliis; necemtorgmturbare poteft in rei poffeffione. t. Occupatio eft jufta apprehenfio rerum
corporalium, jure genrium communium, ani- mo domini fafta ; per quam id , quod nul- Iius cft, naturali ratione primo occupanti con- ceditur. /. quod enim 3, pr. ff. h, t. $. fera igi- *, tur 12. Inftit. de rer. divifi Et quamvis circa " reS hoftium etiam occupatio permifla fit, qua* non videntur nullius fed alicujus effe, tamen quia ex belli jure jus omnc commerciorum ho- fiis hofti negat, hinc & res hoftium occupa- mus tanquam tales, quaE nullius in dominio funt, quarumque intuitu hoftes per denegatum ex belli jure commercium intelliguntur iniqui tantum detentores efle, omni dominii ac pos- feflionis jure carentes. Unde &res talesinac- quifitione dominii junguntur rebus illis, qua; terra» mari, cceloque capiuntur, accircaquas per naturalem pofleflionemdominiumiisacqui- ritur» qui primi poflcflionem apprehenderint > fic ut non intelligantur ha<Senus a quoquan» fuiflepofleflse. /. i.§. i.ff. deacquir.poffeff. 5. Occupantur vero vel partes rerum, vel
rerum ipeciesj partes rerum in aere, mari» littoribus, de quibus ad tit, de rer. divifiot;g num. 3. & feqq. Ad occupationem fpecierum in primis pertinet venatio, pifcatio, aucupium, locum habens in animalibus, qua? nuliiusfunr; adeoque non in manfuetis, veluti gallinis, aiv- feribus, ovibus, caeterifqiie pecoribus gregatim pafcentibus, etiamfilongiflimeavolaverint, aut aberraverint, vel eriam a lupis erepta paftori, per vicinos adhibitis canibus recepta fuerint; cum utique privati alicujus indominiojamfinr» & ejus maneant, quocunque in loco reperta, dum id, quod alicujas eft, fine fado ejus ad alium transferri nequit. /. id quod noftrum x 1. ff. de reg. juris, Qua de causa ctiam vero do- mino reftituenda funt, nec fine furti vitio quis- quam ea fciens lucrandi animo retinere intelli- gitur. %.gallinarum 16. Inftit. de rer, divif. I. naturalem 5. jf, gaUinarum 6. I. Pomponitts tra- clat 44. ff, h. 1.1, Pomponius 8. §. ult.ff, famil. enifcunda. Nec aliud dicendum in manfuefa- 6tis, veluticervis infylvas ire & redire folitis, aut pavonibus vel columbis vcl apibus, evolan- tibus ac revolantibus, quamdiu revcrtendi con- fuetudinem non dcfcrucrint: co quod hatc ani- malia eo ufque noftra manere creduntur, donec animum rcvertendi habent; fic ut & in familia? crci-
|
||||||||||
|
40. An magiftratus pojpt denegare autoritatem
traditioni , fi nondum pracefferint trinundi- m proclamationes> Aut einonconftet de causa '*■'-' ' ■ '■' ' ;'. 1 : - .■■ •• • ■ "■-'
|um de variis rerum ipeciebus jam
; a&um fuerit in fuperioribus libr, 1, tit. 8.&de dominio, tanquam fundamento rei vindicationis, de- que non una divifione e/us, tra- c^atio occurrat in ttt. de rei vindic. num. 1. re- ftat, ut de acquirendi dominii modis ad hunc titulum compendiaria quasdam difceptatio infti- tuatur. Hos vero velexjure gentiumefle, vel exjure civilif eofque, qui ex jure civili funt, rurfus vel univerfales dici , vel particulares j ad univerfales referri hereditatis acquifitionem , bonorum pofleflionis agnitionem, arrogario- nem, & addi&ionem bonorum libertatum con- fervandarum gratia; ad particulares pertinere„ ufucapionem, donationem, legatum, &fidei- commiflum fingulare, certi juris eft, Quod fpe&at eos, qui ef jure gentium efle dicuntur, & hujus tituli obje&um conftituunt, ad plura ab aliis, ab aliis ad pauciora capita, methodi causa,re- vocari folent; mihique ad tria fatis apte videntur reduci pofle; puta adoccupationem»acceflionem & traditionem. Nec eft, quod quis exiftimet, occupationem perperam ad jus gentium referri, cum & ante gentes, ac natum jus gentium, nota fuerit» unoquoque jamtum, cum adhuc cxiguo admodum numero conftabat genus hu- manum, fibi in fuos ufus occupante ea, qua? ad viftum & ami&um aliaque vita: commoda pertinebant, cum aliorum exclufione. Ete- nim primo quidem confiderandum, Imperato- rem& Jurifconfultosde hifce acquirendi modis agentes, jus gentium haud feparafle a jure na- tura?,fedpromifcue accepifle, ut patet ex §. 1. ,11. 12. Infiit. derer. divifione. I, i.l. ^.ff.h.t. Sed & fecundo ex jure gentium occupatio eft, quatenus multiplicato genere humano, difcre- ds gentibus, regnis condiris, dominiorum di- ftinclione introduda, communi tamen gentium quafi confenfu ufque ad illa Imperatoris & Ju- rifconfultorumtempora placuerat, quajdarnex- tra dominium fingulorum relinqui» ita tamen» ut occupatio fingulis circa ha?c permitteretur, atque ita naturali ratione primo cederent occu- panti, quae poft dominiorum diftin&ionem ad- nuc perfeveraverant nulliusefle, jure gentium hsEC omnia occupationi refervante, dum fub- ducebat indudte in aliis rebus dominioriim di- ftin&ioni. |
||||||||||
|
De ACQJllRENDO
crcifcundse judiciura veniant, acfurti teneatur,
qui ea fciens apprehenderit. §. pavonum 15. lnft.de rer.divif.l.Tomponius 8. §. Pomponius 1. ff.famil. ercifil. naturalem 5. jf. pavomim 5. £ #. *. Quibus confequens eft, non nifi in feris, necdum a quoquam occupatis aut inclufis, & manfuefa&is poft depofitam redeundi confuetu- dinem, venationi vel aucupio locum elTe. d. §. i$,d.l. 5. §.5. 4, Nec intereft, feras beftias & volucres
utrum in publico an privato, fuo an alieno lo- co, quis capiat, fciente ac confentiente, an invito fundi domino. d. §. 12. inftit. de rer. divif. I. quod enim 3. §. i.ff. b. t. Licetenim non fit confentaneum, ut per aliena pra:dia in- vitis dominis aucupium fiat, aut venatio infti- tuatur. /. divus Pius 16. ff. de fervitut. prad. juftic. & ob id adverfus ingredientem, domi- novetante, prodita fitinjuriaruma&io. l.qmd *nim 3. §. 1. ff. h. t. d. §. 12,. infine lnftit.de ter. dhif. jund. /. injuriarum 13. §. ult. ff. de injuriis. non tamen eo minus fera capta ab eo, cjui domino -invito fundum ingreflus eft, ca- pientis efficitur, quia etiam poft fa&am a do- mino ingreiTionis prohibitionem nullius manet, Sc quod nullius eft, naturali ratione occupan- ti conceditur. d. I. 3. pr, ff. b. t. juncl d. §. 32. Infiit. de rer. divtf. Nec movere debet, cjuod ita venator ex fua improbitatc, injuria nempe domino fundi illata, lucrari videatur. Diftinguendus enim omnino eft a&us ingreflio- nis ab a<5m occupationis, dum actus quidem mgreflionis illicitus eft , quia verfatur circa rcm feu fundum non nullius,fed alicujus, & ideo inju- liarum a&ione coercetur ingrediens, fivepoft in- greflionem occupatio ferse fecuta fit,five non,dum 8c venatio & aucupium, (quafi avkupium ) in caffum inftitui poteft, nec auceps femper avi- ceps eft, feu avcm capit; at occupationis adtns etiam poft prohibkionem manfit permiffus, ver- fans quippe circa id, quod nullius eft, ideo- cjue, fecundum jam di<5ta, naturali rationeoc- cupanti conceditur. Neque credendum eft, a&um fcquentem occupationis dependere ab adu anteccdente ingreflionis ; Cum & ingreffus pos- fit non capere, & contra non ingreffus capere feram, non unico illo in fundo hatrentem, fed de fundo in fundum ex more vagantem. Quod autem thefaurus, qui ssque ac fera beftia nul- lius eft, in alieno repertus cedat faltem pro fe- mifle domino loci , fera vero nulla ex parte, cjus illa ratio eft, quod thefaurus immcmoriali tempore fidam habuerit in illo fundo cuftodiam, andeque etiam magis ifti fundo alligata, quam fera; cui confcntaneum erat, ut non totus in- ventori, fed pro parte domino quaereretur, ve- luti in remunerationem cuftodise , ultra tem- pus» memorlam hominum excedens, conti- nuatae. Fruftra quoque a malss fidei poffcflbre, fructus pcrceptos reftituente, argumentum peti- tur; cumnec fera in fruftu fit, nec venator oc- |
RERtFM DOMINIO, f\f
cupans poffeflbr malxfidei., utpotennllamha-
bens confcientiam rei aliense circa feram^qua; nul- liuserat: licet ncgari nequeat, quin ipfumjus venandi, diverfum a feris capiendis, aliqudre- fpectu in fru<5tu fit, ut latius expoficum intii. de ufufruciu num. 23. Non obftat denique» quod in /. in laqueum 55. ff. h. t. Proculus aperte diftingucre videatur, utrum laqueus ', cmo fcra conftriclia, in publico an in privatd ldco pofitusfit; & fiinprivato, utrurh in pro- prio an alierio; & fi in alicno, litrum permiffu ejus, cujus fundus erat, an non permiffu ejus* Nam etfi verum cft, omnes illas diftinctioncs, ac ampHus alias, in d. I. proponi, non tamen arque concedendum, eas ibidcmprobari: quiri potiuS manifefto fatis reprobanrur, quatenus Jurifconfultus ad qusftioncm naram ex fado, quo in laqueum, quem venandi caiisa pofueT ras, aper, incidit, & cum eo hsereret, cxem- tum eum abftulij autfolutum in fylvam dimifi» an fcilicet tuum tibi aprum abftulcrim » & ari dimifliis tuus effe defierit, ac quam eo nomine mecum aclionem habeas, refpondctur quidem, laqueumyidcamus ne interfit, inpublico anpriva- to pofuerim, &, fiin privato pofut, utrum in meo an alieno, & fi in alieno, utfum permijfu ejus, cujus fundus erdt» an non permiffu ejtis pofuerim; praterea, utrunt in eO cafti ita haferit apert ui expedire fe tion pojfit ipfe, an diutius luclando ex- pediturus fe fuerit ? fcd mox» omnibus iijjs di- ftindionibus infuper habitis, vclut hac inpartc ineptis, & ad rem haud facientibus j fubjicitur; fumman tamen hanc puto effe> ut, fi in meam pQteftatem pervenh, meus faclus fit; Jin autem aprum meum ferum in fuam naturalem laxitatem dimiftjfes , e0 faHo meus effe defiiffet , & afiio- nem tnibi in faclum dari oportere; veluti refpon* fum eft, cum quidam poculum alterius ex naH ejeciffet. Adeoque quod ait, fi in meatn potc~ ftatem perVenit, meum faclum effet perindeefU ac fi dicerct fecundum quseftionem propofitam■■% aprurh laqueo meo conftrtftum , & barentem % meum fattum intelligi, dum nullummajusindi- cium poteftatis concipi potcft, quani fl vinculis, laqueis, catenis, conftridum tcneas; prout fer** vos malignos ac canes feroces aliaquc animitlia vinculis,compedibus, catcnis, in noftra retinemus poteftate,ac cavemus, ne vcl noceant, vel fugianr.. /. 1. §. fed & fi canis 5. /. hacaclio 2. §. 1. ff.ji, quadrupes pauper. feciffe dic. §. ult. infinelnftit. tit lege Aquilia. l.fi tamen 48. §, eiqui^.ff. de adilit. dditto. Qyod & innuitur abunde in verbis fe-* quentibus d. I. 55./» autem aprum meum fe-" rum in fuam naturalem laxitatem dimififfest ea faclo meus effe deftijfet &c. Laqueo fcilkctmco tentus acconftridus aper, mcus crat, tu ia- queum laxans folutum in fylvam dimififti, 8cita effccifti, ut deficrit meus cffe, & ob id a<Sione m factum mihi teneris,pcrinde,ac fi poculum mcuni in mare ejcciflcs. Et fane multiplicatio illadi- ftindionum in medio d.l. 55. fuperflua pror-, Aaaaa 2 * fui* |
|||||
|
/
|
||||||||||
|
L t *. XLI. Tit. I.
|
||||||||||
|
7$
|
||||||||||
|
eodem Ulpiano traditum, in lacu, qui meido-
minii eft, utique pifcari aliquem probibere ttie pos-
fe. I. injuriarum 13. §. ult. in fme ff.ie injuuis.
non cfficit, quo minus pifces■intali ftagnoyel
lacu naturali videantur reli&i libertati: cum 8c
venator a fundi dominb prohiberi poffit» ne
fundum venandi gratia ingrcdiatur, fecundum
ante dicla, nec tamen eo minus fera nullius ma-
neat, donec capta fuerit: utcunque aliud de
pifcibus in lacu, & fcris in fylvis circumfeptis
nunc obtincre velit Grotius de jure belli & pa~
cis libr, z. cap. 8. num. z, In publicis fane
fluminibus , ficut & in mari, cuivis de jure
Romano pifcatio libera eft. §. fiumina z. lnftit.
de rer. divifwne. I. injuriarum 13. §. ult. ff. de
injufiis. eo excepto, quod , fi quis pluribus an-
nis folus in fluminispublicivel maris diverticu*
lo pifcatus fit, alterum prohibere poffit eodem
jure uti. /. fi quifquam 7. ff. de dherfis temporaU
pr&fcription. quin & in fundo adjacente venden-
do cavere, ne comra fe ah emtore pifcatio exer-
ceatur, l. venditor 13.pr.jf. communia prad.tam
urb. quam ruftic, fi modo co tempdre, quo pro-
hibere vult, aut ita pacifcitur, adhuc pifcari
perfeveret, adeoquc adhuc in pofleffione fit,
Nam fi jam ante defierit in diverticulo illo pis-
cari, non magis alium a pifcatione illic infti-
tuenda arcere poteft, quam impedire, nealius
in littoris eaparte asdificet, quam ipfe prius ca-
fam ponendo occupaverat, fed deftruda casa
rurfus dereliquerat: & de eo cafu , quo jam de-
fierat pifcari, accipiendum eft Pauli refponfunt
in /. prafcriptio long<t 45. ff de ufurpat. &ufu*
cap. Cum enim ibi ille, qui in diverticulo flu-
minis annis pluribus folus fuerat pifcatus s jun^
gatur cum eo, qui in littore sedificaverat, &
sedificio funditus diruto, vel derelido, defie-
rat ejus partis dominus efle, necelfe eft, ut &'
id, quod de pifcanteibidemproponitur, intet-
ligatur de eb, qui longo quidem tempore foius
pifcatus fuerat, fed nunc deficrat in pifcationis
pofleffione efle, qubd & notat Gotofredus ai
d. I. 45. Adde Rcfponfa Jurifc. Hoiland. patt,
3. vol. 2. confil. 178, in pne. Extra huncca-
fum ufqueadeo libertati pifcandi inmariflumi-
nibufque indultum fuit, ut, cum aliquando
ufurpatum apud Romanos fuerat, prohibed
quem pofle ante asdes meas aut prstorium meum
in mari pifcari, id nullo jure faclum fuifle UI-
pianus cenfuerit, & ob id prohibito conceflc-
rit injuriarum adioncm. /. injuriarum 13.5.
tdt. in ftne ff. de injuriis, tametfi aliud poftea
Leoni placuit, dum hanc prohibitionem , an-
te tantum ufurpatione induclam , legitimam
efle voluit jureque permiflam. novelta Lea-
nis 5<?. Quo modo &moribus invaluiffc Hu-
go Grotius teftatui", gentem unam hand pati„
gentis akerius pifcatores prope fua littora, ud-
tcm intra tormenti jacT;um, pifcationem exer-
cere. Refponfajurifc. Holl. part. p vol. z.con-
ftl. 178.
6. Por-
|
||||||||||
|
fus ac inutiHs eft: nam quamvis in alieno fun-
do, invito domino, neque laqueum ponere, nequc ferse laqueo jam tenta: eximendae gratia ingredi permifliim fit; tamen in materia occu- pationis, & acquirendi pereamdominii, nulla inde mutatio eft: five enim invito, five vo- lente domino ingreflus fundum, feram capiam , ea ante meam occupationem nullius in bonis exiftens, naturali ratione mea efficitur , falva domino, fi prohibuerit, injuriarum adione. Longeque magis fundamento deftituitur diftin- 6t\o ultima ibidem propofita, utrum fcilicet ita haferit aper, ut expedire fe non poffit ipfe ,* an diutius luclando expediturus fe fuerit: Nam, ut fileam, non fatis certo dijudicari id poffe, dum nifu & inflexione una quaedam explicatio ex la- queo fieri poflet, alia inextricabilis implicatio; {ufficit infuper, quod fera implicita laqueona- turalem libertatem amiferit, quodque vel fefe tandem expediens, vel ab alio expedita, rur- fus eam recipiat libertatem; alioquin, fi urfus re ipsa fugerit a domino, & fera vivario in- clufa perruptis feptis evaferit iterum, ideone dicemus, urfum ante fugam haud fuifle in ca- pientis poteftate, aut a vivarii domino pofles- fam non fuifle feram inclufam ante evafionem? aliud fane diclat /. poffideri autem 3. §. item feras 14. 15. ff. de acquir. pojfef l quod enim 3. §. ult. ff. h. i. §. fera igitur 12, inftne Inftit. de rer. divif. pr. Inftit.ft quadrupes pauperiemfe- ciffe dic. Neque, ut hoc addam, infolitum Ju- rifconfultis fuit, plures quidem quafi per mo- dum dubitandi praemittere diftinctiones, dein-^ de autem, iifdem reje&is, rem omnem unaac fimplici definitione terminare; uti id patet ex l, pen. ff. qu<& in fraud. credit. alieti. fum ut re- fcind. 5. Porronequein alieno vivario venari, ne-
que in aliena pifcina pifcari licet; ut tamen cum Vivario vel pifcina confundendse non fint fylva? aliena? circumfepta: vel aquae ftagnantes: quip- pe in quibus venationem aut pifcationem in- ftituere interdidum non eft; eo quod fersebe- ftia:, quas vivariis incluferimus, & pifces quos in pifcinas conjecerimus, a nobis poffidentur, adeoque noftro in dominio funt, at pifces, qui in ftagno funt, & ferse in fylvis circumfeptis vagantes, reli&se funt libertati naturali, nec ab ullo poflidentur, quia fepimenta magis ad fi- nium diftinctionem, quam ad animalium cufto- diam aut inclufionem, adhiberi folent. /, pos- fderi autem%. §. itemferas 14, ff. deacquir.vel amitt.poffeff. junct. /. ufufruftuarium61.§. i.ff. de ufufruftu. Et quamvis de pifcibus in pifci- na Ulpianus fcripferit, eos neque adium neque fttndi effe , quatenus neque acdium neque fundi partes funt, ficut nec pulli aut animalia caetera, quae in fundo pafcuntur. /. lines & labra 15. I. 16. ff. de aft. emti. non tameninde re&ein- fertur, eos a nobis haud poflideri, aut noftro dominio non effe fubjedos. Rurfus, quod ab |
||||||||||
|
De ACQ-tnRENDO RERUM DOMlNiQ.
|
|||||||||
|
1V>
|
|||||||||
|
<$, Porro, cum jam dudum flumina publica
regalibus "accenfita fuerint, ut conftat ex libr. i, feudor. tit. 56. quid fint regalia. hinc non amplius ctiilibet in flumine publico pifcandi li- centia eft, fi illum pifcationis modum excipias, qui hamo fit; fed illis folis competit, quibus .id vel jure locationis, vel alker ex indulgentia fingulari conceflum eft ab eo> qui majeftatem & regaliahabet. Vlacitum Philippi Hifp, Regis 13. JSprilts 1550. vol. z.placit Holland.pag. 2081, & feqq. zc generaliter jura tum pifcationum tum venationum tum aucupiorum multis modis ho- die limitata funt, ratione perfonarum, loco- rum, temporum, modi, inftrumentorum &c. uti id de venatione per Hollandiam inftituen- <da, peti poteft ex multis placitis Ordimim Hol- landise. vol. 1. placit. Holl. a pag. 131 y.ad pag. 1430. & vol. i. pag, 2887. & vol. 3. a pag. U08. aipag. 62,8. quibus inter alia cautum, quales habeant aut non habeant in Hollandia venandi jus. VqI. I. pag. 1382. 1384. 1380". tie habeant illi, qui titulis Comitum, Baronum. NobiIium,Equitum ab externisRegibus aut Prin- cipibus inftru&i funt, fi non ex alio capite jus venandi iis competat. vol. 3. pag. 608. 6"oo. ne cervos autaprosquifquamcapiat, eoexcep- to, quod Baronibus capere liceat unum quo- tannis. vol.i.pag. 1344. artic. 31. 8c vol. 3. fag. 618. art. 33. ne laqueis lepores aut per- dices capiantur. vol. %■ pag, 619. art. 43. & pag. 6*24. in fine. nevealiismodisplurimisabu- tantur fuo jure in leporibus & perdicibus ca- piendis qui jus venandi habent. vol, 1. pag. x^6z. & 136*5. & feqq. ne quisutatur adca- piendos cuniculos canibus venaticis, quos ap- pellant tuymelaars^ paucis perfonis exceptis. Vol. i.pag. 1380.^ vol. z.pag. 616. nequis per domefticos aut peregrinos leporum venatio- nem inftituat, fi ipfe praefens non fit. vol. 2. pag. 2887. ne canes venaticos alant, quinon habentjusvenandi. vol. i.pag. 1380. nefaltuum prajfectus indulgcat ulH venandi jus, cui id ex lege non competit. vol. 1. pag. 1776. 1377. 1378. 1379. utaccipitres in Hollandia capti adaulam deferantur,& ne aliunde advecti diftrahantur aliis, priufqitam aulse oblati fuerint. d. vol. 1. pagt 1388. Quibus alia plura ex ipfis placitis addi poflunt. Qux vero requirantur,ut quis agrum fuum captu- tx anatum accommodare poffit & decipulam fa- cere, (een vogelkoy maken ) &qua*pereo$, qui huic aucupio vacant, obfervanda fint, qub modo infuper prope loca talia per alios ab Omni fclo- petorum difplofione, clamOre, aliifque, qui- bus anates turbati fugantur, abftineri debeat, Quibus infuper requifitis concurrentibuscolum- baria haberi pofllnt, & de non occidendis fcio- petocolumbis, aliiCque avibuS vide twi. i.placit pag. 1200. & feqq. adpag. 1315,6*vol. z.p4g. 2151. & pag^zjo^. & ftqq- & p*g-zi22. & 3179. &voi z.pag. 610. & 6zi. Grotium ntanud.adjttrifprud.HoU. libr.z.cap. 4. num.$. |
10.11. 12. Quse denique circa pifcationes ob-
fervari dcbeaht, five influminibus, fiveinlacu- bus, five inmari inftituantur, &quidempra- cipue circa pifcationes halecum, vide placita ptu- rima. vol. 1. a pag. 684. ad pag. 7 ^6, & de pifcatione iii noftris littoribus vol. 3. pag. 13 66%. & feqq. de pifcationeinnoftrisflumihibusaliis- que aquis noftris mediterraneis vol. 1. a pag. 1275. ad pag. 1300. & vel. 2. pag. 210^. 2113. 7. Quifquisautem jure venartdi deftitutus *.
vel, cum jusvenandi haberet, ratione loci j tem- poris, modi, contraleges venationis feram occu- pavit, eam occupando iuam non facit, fcd fal-» tuum prsefe&o reftituere tenetur. Hugo Grotius manud. ad jurifprud. HoU. libr. z. cap. 4. num. 4. Groenewegen ad §. 12. lnft. de rer. divijionei Nec mul<5tas aut pcenas evitat, fi feram inter- ceperit, fibi in proprio fundo nocentem 5 cuni expellere debucrit, non intercipere; ac inom- nem eventum agri jam olim, quando adhuc incultierant, iliam debuerint quafi fervitutem. Hugo Grotius d. Itbr. z. tap. 4. num. z6. Sic nec noftris moribus animalia manfuefacli noftra efle definunt, ex quo redeUndi confue- tudinem dereliquerint,' eo fere modo, quo& fervi fugitivi dominis fuis fefe per fugam fub- ducentes, & revertendi animum deponentcs* nihilominus in dominorum dominio peirmanent, ac ubicumque reperti vindicari reduciqUe pos- funt i prout id in accipitre vel falcone emanen- te, ac dominofuo reftituendo, manifeftum eft. Groenewegen ad §. 15. Infiit. de rer. divif. Leeuwen cenfi for.part. t.libr. z. cap. z.num. 7. Et quamvis nunc etiamnum placeat, feram ab alio vulneratam, & ab alio captam * non vul- nerantis, {ed occupantis fieri. §. iUud quafitunt 13. lnftit. de rer. divif. tamen quifquis fuper- veniens feram occupat j cui perfequendse alius adhuc intentus eft, muldari dcbet, quafiinof- ficiofam inftituens venationem, difcordiarum fsepe rixarumque caufam. Hugo Grotius via- nttducl. ad jurifprnd. lloU. d. libr. 2* cap. 4. num. 28. 8. Pertinent infuper ad occupationem ea^
qus ab hoftibus capta funt. I. natmalem 5. §. ult. ff, h. %, $. item ea 17. Inftit. de rer. divtf. non tamen omnia, nec omni in cafu: nam fi immobilia fint, fifco cedunt feu publicantur. I. /i captivus 20. §. 1. ff.de captivis &poftlimin. nifi antca fuerint civium Romanarum; tune enim, expulfis hoftibus, agrorum talium do- minia ad priftinos dominos jure ppftliminii re- dire placuit. d. I. 20. §. I. Nc tameri agri ab hoftibus capri,& jure publicationis ad fifcum per- tinentes, inculti jacercnt, nec ulla inde ad fis- cum commoda procederent, plerumquevelmi* litibus veteranis afllgnabantur, ut ex eorum cut- tura feflam militia feneclutem commodius hd^ neftiufque tranfigerent; vel priftinis reftitueban- tur pofleflbribus * tributo impofitd, in Bfcurri Aaaaa 3 infe:-
|
||||||||
|
I, Tit.L
dum Gellhtm nocl, Atlkar. libr. 13, cap. 24. in
fine. Confcr, quse latius» licet ibi* paulo ali- ter, de captis ab hoftibus fcripfi traBatu de- jure militari cap. 5. num. 10. & feqq. Has*au- tem ex jure civili propofttas diftin&iones etiam magna ex parte moribus hodiernis ufum inve- nire, monui in d. traclatu de jure militari cap. j, ubi inter alia definitum» quid nunc 5 capto ter- ritorio, jure belli ad rempublicam pertineat, quid privatis rerum pofleflbribus feu dominis relinquatur. num. 17. Quid juris fit circa ip- fos hoftes» five miiitcs, five non militantes, terra marive devidos ac captos, five cum Chri- ftianis five cum Barbaris bellum interccdat. num. 18. Quando reipublicse cedant mobilia capta, qttando militibuscapientibus; &proqua parte, fi privatis excttrfionibits ex Prsefedi con- fenfu res occupaverint, ac quibus Prsefectis por- tio pradse prseftanda fit. num. ic>. Cui cedat prseda a manipulo militum capta, fed per ho- ftes recepta, ac deinde rurfus ab alio miiitum manipulo recuperata. d. num. 19. verf, quodfi tamen. Cui Prsefedo pisfidii pars prsedse addi- cenda fit, fi manipulus militum , dum abeft prsedandi caufa ex licentia ejus, qui prseeft prse- fidio t migrare jubeatur ad alium locum prsefi- diarium, cui alter eft prsepofitusj an ei, qui permifit, prsedatum iri, an ei, ad cujus locum per milites, jam ibi prsefidium habere juflbs, prseda delata eft. d. num. ip. inmed, Quoin loco prseda diftrahenda fit privatis excurfionibus occupata. d. num. ip. Cuicedant, qttsema- ritimo bello capiuntur pernavesRcipublicsebei- licas, aut privatorum prsedatorias pcrmiflionc Ordinum inftructas. num. 20. quibus adjun- genda d^inftruclie van de Heeren Radett van d'Ad- miraliteyt 13. Aug. 15^7. art. 22. vol. 2. pla~ cit. Holl. pag. 1535. & placitum 28. fwu*rm 16^1. d. vol. z.pag. iJ5p. decretum Ordinum Generalium 1. Aprilts i6oz.d.vol. i.pag. 1245. Qtiid juris, fi in capta nave hoftili inveniantnsr rcs amicorum, aut eonim, qui neutri ftudent parti > aut vice vcrfa in navi amica res hoftiuro. hum. 21. Prseter quse fciendum amplius eft, definitum inveniri, quse portio, quibufque dc- dudis, cedat capientibus, fi navcs focietatis Iiv- dise Orientalis hoftilia navigia expugnentf Ar~ tikel brtef van de Ooftlndifche compagtm 8. Mar- tii 1CT58. art. 43. 44. vol. z. plaeit. Hoil. pag. I2 8p. Atque infuper cautum fuiife, ut m~ ves privatorum prseclatorise prsedam captam, nulla fui parte diminutam , dedttcant in poitttm, unde folverunt, ne fraudetur fua portionc re- fpttblica aliique, quibus quid fecundtim jus msi- ritimum ex ca prseda debetur. Decretum Or- dinum Ceneralium p. Augufti i6zq. & zz. Oclobr. ICT27. vol. z.placit. Holl. pag. zryj. p. Inventio quoque occupationis fpecicscft,
ad quam non ftifttcit, quod catis rem vidcrit, atrt fciat quo in locofit, fed necefleeft, utlo- co movcrit feu apprchcndcrit; co quod domi- niimi
|
||||||||||
|
L i b, XL
|
||||||||||
|
74°
|
||||||||||
|
inferendo; vel publice per cenfores, aut alios
rerum fifcalium curam habentes» locabantur, ut colligi poteft ex §. per traditionem 40. I«- ftit. de rer. divif. I. item fiverberatum 15. §. item fi z. jf.de rei vindicat. I. in agris 16. ff. b. t. I. Lucius Titius 11. ff. de evi&ion. I. ult. in med. ff. de.jure fifci. I. Lucius Titius 21. §, ult. ff. ad municipalem. I. 1. ff. de loco publico fruen- do. In captis mobilibus ita videtur jus fuifle , itt ea capienti ceflerint una cum ipfis hoftibus captis, cjui captivitate fervi capientium erficiun- tur, quoties vel res vel hoftes capiebantur ab iis, qui tunc temporis, cum capiebant, in minifte- rio publico non erant occupati, feu, non eum in finem miili, utaut hoftes aut prsedam inter- ciperent; adeoque, fi ponas, exercitu ad pradian- dum, aut ad urbem vi expugnandam educto, milites in prselii fervore hofti csefo arma, ve- ftes, aliaque detraxifle, vel.urbem expugnandam vi ingrefTos obvia quseque ex more diripuiffe, magis eft, ut hoc totum fibifervent; eoquod non prsedandi in utilkatem Reipublicse, fed prse- liandi, & urbis vi occupandse, mandatumha- bebant. Nec longe ab hifce recedunt ea, quse milites non jufll, expermiflioneDucisfui, pri- vatis in hoftes excurfionibus acquirunt. De- nique huc pertinet, quod bello indi&o res ho- ftiles, quse apud nos funt, non publicse, fed noftrse feu occupantium fiant. l.transfugam 51. $. 1. ff. b. t. quodque illi, qui in paceadnos pervenerunt, fi bellum fubito exarferit, eorum lervi efiiciantur, apud quos jam hoftes fuo fa- 6to (vel potius fato) deprehenduntur. l.inbello iz.pr, ff. de captiv. & poftlimin. cum perfonas aut res has detinentes» & occupantes, non videantur reipublicse minifterium prsebere. Et ad hos fi- milefquecafusreftringenda verba generaliora in d. §. 17. inft. de rer. divifione. & d. I. 5. §, ult. ff. b. t. Nam fi quid occupaflent, inminifte- rio publico occupati, dum ad prsedam hoftilem intercipiendam a Duce miffi erant, vel urbs aut regio per dedkionem victori cefferit, nonfin- gulis, huic rei operam navantibus, fed fifco ac- quirebatur, quod ita captumeflet. Atquehinc defcendit, quod tumultuantes in caftris cohortes apud Tacitum libr, 2. biftor. cap. ip. conque- ftae fuerunt, urbes non amplius cagi, fed de- di, expugnats. urf>is pradam ad militest dedita ttd Duies pertinere; idque convenienter ei, quod & iEmilius armatisPhocseaminvadentibusdixe- rat, captas, non deditas diripi urbes, tefteLivio libro. 27. hinc peculatus crimen etiam perpetra- tum intelligebatur ab eo , qui prsedam ab ho- ftibus captam furripuifiet. /. pen. ff. ad leg. Jul, fecuUt. hinc bona obfidum & captivorum om- nimodo in fifcum fuerunt cogenda. /. divus Com- tmdus |f* ff. dejurefifci. ipfique captivi ablm- peratoribus divenditi, utpretium fifco inferre- tur. L libertas 4. §. ult. ff. de flatu bominum. hinc denique manubise, feu pretia prsedse diven- ditx, per quaeftores in serarium relatse, fccun- |
||||||||||
|
ktKVM DOMtKlO. 74-i
/. qui levania 8* ff. ai leg. Rhodiam ie jaSut
Indeque nec rerum talium invcntarum procedit pro dereliclo ufucapio; cumutique neque ave- ro domino, nequea non dominoderelidlxfint» ncc quifquam pofllt pro derelido ufucapere 4 qui falfo exiftjmavit, rem pro derelicl:© habi- tam efle. /. nemo poteft 6, l. 7. ff. pro dereliftot arg. /. interdum 21. $. 1. jund. §> 2. //. de acquir. Vel amitt. poffeff. Et haec ita, nifi res tales cjeclae fuerint* quae protinus afperhone aquae corrumpuntur ac pereuntj tunc enim is, qui invenitfeuapprehendit,* eas fuasfacit, nee furti tcnetur, eo quod jadus animo dcrelinquen- di faclius videtur: quod puto innui ab Ulpia- no, curri ait, fi fskum ex nave fattum alias m- letit, an furti teneatur ? Qjuftto in eo eft, art pro derelitio habitumfiti &fiqutdem derelmquen- tis animo jaftavit, ( quod plerumque credendum eft cum fciat periturum ) qu'% mvenit, fuumfecttf nec furti tenetur l. falfus creditor 43. §. ftjaftum •I1. //. de furtis. Etenim verba illa, quodple~ rumque credendum eft, cum fciat periturum, fic accipi poflunt fatis commode, ut fignificent, id pleramque fredendum effe (quod nempedere- linquentis animo ja&avit) quando fcit periturum effe; ut cum idem denotet, quod quando. Et licet apud probatos autores cum pro quando ac- ceptum frequcntius jungatur vcrbo indicativi modi, ut grammatici loquuntur; tamen & fub- jun&ivo junclium invenitur, ut apud Virgilium ecloga 2. verf. 25.* Ncc fum adeo informis, nuper me in tittore pidtt
Cum placidum ventis ftaret mare,
id eft , quando placidum ventis ftabat marc* Firmatque omnino hanc inter rcs afpeifione aquae corrumpendas , & non obftante afper- fione fuperftitcs, «-efcriptum Antonini in /. Pc* itus 4. §. divus 1. ff. de incend. ruin. naufrag. quO refpondens confulenti, qua pcena coercend! eflent, qui ex naufragio navis rapricrant, aic^ piurimum intercfle , perttura coliegerintt an , qua fervari poffent, fiagitiofe invaferint. Sed & deperditis non multum diffimilia bona naufra- gorum, quae & ideo nbn cedunt invcnton, fed dominis reddenda. /. interium 21. §. t. ff, i$ acquir, vel amitt. poffeff de quopluribus ai ttt. ie inceni. ruinanaufragio &c. , iq. Supcrioribus confequenseft, inventio*
nem ad acquirendum dominium non nifi in iis rebus, qua? nullius funt, admiflam efle, qua* Ha funt lapilli & gemmaa cseteraque, quae in lit* tore vel mari nata ibidem inveniuntur. §. itettt lapilli 18. lnfih. ie rerum iivif. /. 1. §. i. j» fine ff. ie acquir. vel amitt. poffeff. qua ratione & conchilia in littore legere & arenas inde tollere cuique licet, nifi proptcr utilitatem pu* blicam id interdiclum fit, prout quarundam infularum intuitu id hic placito Ordinum Ge- neralium apparet vetitum z.Maji i6zo. vol. r. placit. Boll. pag. 1256". Huc quoque pertineni pro dereH&is habita, quae fcilicet dominus e3 mcflte
|
||||||
|
De acqjmrendo
ntum rerum a.naturali pofleflione coepit. /.
poffideri atttem 3. §. Neratius 2. in fine ff. de acqair. vel amitt. poffeff. jun<5t. /. 1. §. 1. ff. eod. tit. Licet olim apud Romanos in ufu fuifle, ut, cum alter vidiflet, alter apprehen- diffet, inventum utrique commune fieret, do~ ceat IX Noodt pobabtl. libr. 2, cap. 6. num. 1.2. Adde Sim. van Leeuwen cenf. for. part, i.libr» z, cap, 3. num. utt. Non tamenacqui- fitioni per inventionem locus eft in rebus de- perditis, quippe quae dominis reftituenda?, §. ult. in finc infiit. de rer. divif. I. falfus creditor 43. §. qui alienum 4. & feqq.ff. icfurtis. Un- de fi in fluminibus, Mosa, Rheno, Vahali, ligna majora inveniantur fludtuantia, inventori neceflitas imponitur, ea Dordraci apud colle- gium mercatorum ligna venderitium profitendi, nib§comminatione mul&ae centum florenorum in fingula ligna occultata vel interverfa; ut ibi aflerventut, donec domini apparcant ea vindkan- tcs, prarftito inventionis praemio ex bono & sequo. Placit. OrdinumH0lland.t2.JulU 167 f. Vol. f.pag. 6z$.infine. Quale inventionis pras- niium non modo recle accipi poteft oblatum, /, folent 15» ff. de prafcriptis verbis. I, idem /14. §. ult. ff. de condtft. ob tmpem cauftm. fed & fe- cundummores hodiernos re&e peti; utcunque lipn promiflum; Iicet Ulpiano contra vifum fuerit, hoc inventionis praemium iis accenfen- dum efle, quae honefte quidem accipiuntur, fed inhonefte petuntur. d. I. 43. §. quid ergo 5>. ff. de furtis. junft. d. /, 15. ff.de pufcript. Verbis. Parcns p. mem. Paulus Voet ad $. 48. tnfiit. de rer. divif. num. 4. pag. 430. in med. Ut autem inventor dcperditorum evitet fufpicio- nem furti, repertapublicaedebetcuftodiaeman- cipare, vel falterh libcllo aut publica praeconis voce inventionem fignificare. /. falfus creditor 43. § proinde%. ff ie furtis. utfi nulluseavin- dicct, vel fifco vel pauperibus tandem ccdant, fecundum Groenewcgium, ad §. 39. Infiit. de ter. iivif. num. 3. Leeuwen cenf. for, part. 1. libr. 2. cap, 3. num. 16. nifi forte re&ius , hatc tunc thefauro afllmilaveris; cum non magiseo- rum , quam thefauri, dominus appareat; ubi nihil dehifce ftatuto caqtum invenuur. Caeterum a rebus dcperditis non longe difcedunt ea, quae in tempcftatc navis levandae gratia proje&a funt, utpote quae dominorum permanent, quia pa- lam eft, non eo animo haec ejici, quod quis ea habere nolit, fed quo magis cum ipfa nave niaris periculum effugiati nec videri pofle pro dereli&o habitum, quod falutis causa interim dimiflumeft: qua de causa fi quis cas flu&ibus cxpulfas, yel etiam in ipfo mari naclius, lucran- di animo ( non hoc animo , ut falvas faccret domlno, /, falfus creditor 43. §. fi jaftum 11. h fineff. iefmtis.) abftulerit, furtum commit- tit /. q«£ ratione o. §, ult. ff. h. t. §. ult. Infiit. de rerum divif. I mterium z 1. §. idem 2. ff.de Mquir. vel amitt. poffeff. l.ft laborante z. §, ttlt. |
||||||
|
L I b. XLI. Tif. I.
|
|||||||||
|
742
|
|||||||||
|
rium, derelinquatur. Hugo Grottus manaduct.
ad jurifprud. Holl, libr. 2. cap. ^i;mm. 2. 3. Quin imo , ut hoc addam, fi ne omnes qui- dem agri ilhus domini fufticiant oneri agge- ris reficiendi, nonnullis in locis receptum eft, etiam .penultimi , & antepenultimi domini agros, eodem aggere cinclos, pro refectione te- neri, quod appellatur recht van boefeminge. Hu- go Grotius manud. ad jurifpr.Holl. libr.z.cap. 5.-»«}». ult. Denique nullo modo derelinqui poflunt agri, propter cefpites edudos aquis pe* renniter tecti, &obiddominisinutiles; cume^ nim ex eductis cefpitibus fat magnum lucrum pe- cuniarium dominis accefferit, juftum eft, ut fifco fuum non depereat, agrorum talium intuitu , tributi jus. Hugo Grotius manud. ad jurifprttd» Holl. libr. z. cap. 32. rsum. 2. 3. Cui tamen rei nunc aliter variis in locis provideri folet j^dum effodientes agrosfuosjubentur aliquam pendere pecuniae quantitatem , ex cujus reditibus tributi fifco debiti quantitas conficiatur. 11. Pracipue vero ad ea, quse per inventio-
nerri noftra fiunt, thefaurus refertur,qui ideo occupantis fit, quia alterius non eft; cumuti*. que fit vetus depofitlo pecuniae, cujus memo- ria non exftat, ut jam dominum non habeat. Cui confequens eft, thefaurum non ccnferi, nec occupanti cedereid, quod vel lucri, vcl metus, vel cuftodise causa fub terra vel in pa- riete reconditum, & ab alio inventum eft,, curh etiamnum dominus ejus exifteret, depofitionis memoriarn haberis, uttunquc poftmodum im- membria Iocum depofitionts non poflit repete- re, vel, cum prsedium venderet, per errorem inde non abftulerit. /. nunquam nuda 31. §. 1. ff. h. t. /. peregre 44. ff. de acquir. vel amitt. pos- fejf. I. a tutore 67. ff. derei vindicat. Nonta- men omni cafu verus thefaurus in totum inven- tofi cedir, fed demutri, fi finemagicis artibus inventus fit inloco proprio, vel facto, velre- ligiofo qui antea publicus aut fifcalis rjon fuit §. thefauros 30. Inftit. de rer. divif. /. tmic, C. de thefauris. Si enirn in loco alienby' vel fifci, Vel Casfaris, vel civitatis, non data adhoc ope- ra, fepertus fuerit, pro parte dirriidia invento- ri cedit, pro altera parte domino lOci, velfis- co j vel Principi, vel civitati. d. $. 3 p. d. I. unie. Idemque eft, fi Cafu quis invenerit in loco re- ligiofo, qui ante ad fifcum pertinuit» aut ad tivitatem, & fepulturis publice deftinatus fuit; ac de tali loco religiofo accipienda. /. nbn intel- ligitur 3. $. pen. ff. de jure fifci. ut concilietur cum d. §. 39, Talianamque religiofa locapu- blicafuiffe, conftatfatisexlis, quai habet Bris- fbriius antiquit. feleci tibr. 2. cap. if. Quod fi in alieno, vel Csefaris aut fifei, vel civitatis locodata opera thefa\irum quis fibi qusefiverit & invenerit, totum domino loci reddere tene- tur, nihil fibi fervaturus, quippe pcena potius» ejuam inventionis praeniib dignus. d, l. unic. C. de tbefauris d. §. 39. Etfi vcro nftnc multis in
|
|||||||||
|
mente abjecit, iit in numero rerum fuarum efle
nolit, ideoque ftatim dominus eorum effe de- finit; cum iifdem modis res definanteffe noftrae, quibus acquiruntur, ac rurfus, tanquam nul- lius, occupanti cedant. $. pen. Inftit. de 7er. divif. /.1.2. ff. pro dereMo. Quod & mori- bus noftris comprobandum videtur. Groene- wegen & parens p. m. Paulus Voet ad §, 47. Inflit. de rer. divifione nttm. 2, Ut tamen in agris a domino defertis, & ab alio jam occupa- tis, ac coli coeptis, priftino domino licentia fuerit intra biennium eos ad fuum jus & ufum revocandi, reftitutis primitus, quse per novum cultorcm expenfa conftiterit. /. qui agros 8, C. de omni agro deferto. nifi cum Perezio ad d. tit. Cod.nutn. 1. diftinguendumvideaturinteragros defertos & dereliftos, adeoque in defertis qui- dem toto-biennio recuperandi facultas conce- denda fit, non item in dereliftis. Adde Groe- wegen add. /.8. C.de omni agro.deferio. Leeu- wen cenf. for. part. 1. libr. z. cap. 3, num. \f. qui monent, agros propter bellorum vaftitatem defertos non poffe per alium privata, fed tantum publica Principis occupari autoritate. Quod fi a non domino, bonae forte vel mate fidei pos- feffore, res dereli&afit, non nifi mediante ufu- capione ex titulo pro dereMo dominium occu- panti quaeritur, quia res talis fine domino non eft, quippc cui fine fa&o fuo per factum pos- fefloris tolli non potuit dominii jus. /. id quod 4. ff. pro derelitlo. jun£t. f. id quodnoftrum 11. ff. de reg.juris, Etquamvis nihilvetet, focium in re communi fuam pro indivifo partem pro dereli&o habere , tamen ut totius rei dominus partem retineat, partem pro dereli&o habeat, permiffum non eft. /. an pars 3,$ prodenlicto. Licet infuper liberum cuique" fit, renvderelin quere, fi onera, rei illius intuitu ferenda, gra- viora fint, quameft commodumindefperatum, eoque fundamento alibi di&um fuerit, '&fru- cluarium & emphyteutam, derelinquerido em- phyteufin aut ufumfruSum, liberari a canonis aut refe&ionis obligatione. /. Ji abfente 48. /. cum fructuarius 6q,ff,deufufructu. riori obftan- te eo., quod nemo poffit mutare confilium fuum in alterius injuriam. /. nemopoteftyf.ff. dereg. juris. quia derelinquens utitur jure fibi publice per leges coneeffo; juris vero fui executio in- juriam non habet. /. injuriarum 13. §.isquiju- re 1. ff. de in)uriism tamen fi quis eodem in loco agros fertiles & fteriles habeat, permittendum einon eft , utfteriles quidem, & oncrimagis quamufui futuros,pro dereli<5tis*habeat, ferti- les autem fibi fervet', fed vel utrique fimul re- tinendi, vel fimul pro derelictis habendi funt. arg. /. qui utilia 5. /. quifquis 61 C, de omni agro defefto. Eoque furidamento moribusno- ftris obtinet, agros , quibus aggeris reficiendi neceflitas adhaeret (djkjlichtige landenyprode- teliftis haberi non poffe, nifi omnis ager ifti aggeri indufus, & ad cundempertinensdomi- |
|||||||||
|
De ACdUUENDO
jn locis thefauri quomodocunque reperti fifco
vindicari folenf, tamen, quia nec in libris feu- dorum ad regalia relati funt, nifi quatenus & jus civile eos in loco Csefaris repertos Cxfari addixit. libr. z. feudor. tit. }6.in fine. neque in Hollandia per legem aut ufum conftantcm juri civili quid hac in parte* derogatum inveni- tur, utcunque inventores fubinde ad vexam re- dimendam fupcr thefauris repertis in partem pa- di commemorentur; nec delinquere creditur, qui in dubiis qusftionibus contrafifcum facile rcfpondet. /. non pttto io. ff. de jure fifci. ideo apud nos a. juris civilis diftindionibus ac defini- tione haud recedendum puto cum Groenewe- gio & parente p. m. Paulo Voet ad §. tbeftU' ros 35». lnjiit. de rer. divif. num. z. Sim. van Leeuwen cenf. for. part. i.libr. z.cap.i.num. 18. Abrah. a "Wefel de connub. bonor. foctet. tratt. z. cap. 2. num. 123. 124. Quas & in Saxonia adhuc fervari, ex Carpzovio & aliis tradit Leeuwen d. loco. 1,2. Admifsa autem per mores fententia ,
«on fifco, fed inventori, thefauros cedere fecun- dum adhibitas fuperius diftindiones , etiam va- tia controverfa haud inutiliter definienda funt. Et primo quidem thefaurum , in fundo emphy- teuticario repertum, pro ea patre, quse domi- 110 acquiri debet, emphyteutse potius, quam domino diredo, addici oportere, demonftra- tum in tit.fi ager veBig, id eftempbyt.pet. num. 31. circa med, Cumque eaedem in vafallo, «juse in emphyteuta, rationes militent, etiam vafallo redius, tanquam domino, thefaurus ad- judicandus eft. Sixtinus de regalibus libr. z. cap. 21, num. 48. poft multos alios ibi citatos. Pe- trus Bort de feudis Holland. part. 6. tit. 3. cap. 7. num. ult. pag. mibi z6i. Diverfum eft in creditore, fi infundo ei pignori dato thefaurus repertus fit; cum creditoris intuitu in alieno anventus cenfeatur. /. fi is qui6].§.ult.ff.b.t. iicut & in fruduario; ut pote cujus intuitu etiam res fruduaria aliena eft, ut patet ex princ. In- pit. de bered. inftit. ac ex ipsa ufusfrudus na- tura ac definitione. pr. & §. 3.4. lnftit.deufu- frullu, Neque thefaurus in frudu computatur. /. fruftus 7. §, fi fundum 12. ff. foluto matrtmon. Indeque, fi fervus fruduarius in fundo vel fru- duarii vel tertii thefaurum inveniffet, vifum fuit, dimidium, quod inventori pro inventione quarritur, non fruduario» fed proprietario ac- quiri. /. fi is qui 63. §. quad fx fervus^. ff. b. t. Et certe ,fi in fundo dotali repcrtus a marito the- faurus uxori pro parte dimidia rcftituendus fit, tanquam in alieno repertus. d. L 7. §. ia. ffm folttt. matrimon. longe magis id in fruduario fundo probandum, cum maritus non modo frudus fuos faciat, ut fruduarius, fed 5c am- plius civile dotis dominium habeat. /. in rebus 30. C. de jure dot. pr. lnft. quib. alien. Ucetvel tion. Nec cft, quod exiftimes, marito igitur, tanquam fundi dotalis domino, thefaurum cc- |
||||||
|
RERUM DOMIN 10. f^
dere debere: fi modo confideres, mulicrcm ni-
I hilominus naturalem manfiffe dotis dominam. d. I. 30. ac proinde juftius effe, ut inhocac- quirendi dominii modo, qui non ex jure civi- li, fed naturali ac gentium eft, thefaurus ci ce- dat, qui vere & naturaliter quam qui ex fola juris civilis fidione, dominus eft. Adde Sixti- num de regalibus d. libr. z. cap. 21. nttm. 40. Quod fi poft venditionem pcrfedam, fcd ante traditionem, thefaurum in fundo .vendko rcpcr- tum concipias, ipfo quidcm jure pars ejusdi- midia venditori tanquam domino tribucnda eft, ut pote a quo non nifi per traditionem domi- nium abit, ac tranfit in emtorem, imo ncc fempcr per tradkionem, fi necdum pretium fo- Iutum eflet, aut de eofides habita. %.quumau- tem 3. infine lnft. de emt.vendit. §.vendit<e^i. Inftit. de rgr. divif. fcd, cum periculum omnc rei venditje atque ctiam intcritus quocunquc ca- fu fortuito maximeque inopinato ( qui vis iivi- na venit appellatione in /. (i merces 2 5.' §. vis tnajor 6.ff. locati) contingcns, protinus aven- ditione, confenfu perfeda, emtorem gravct, sequitati naturali confentaneum vidctur, ut & viciffim omne rei commodum, etiamfi non fpe- ratum aut cogitatum, eundcm fequatur. /. fe- cundum 10. ff. dereg. juris. ade&que ctiam the- faurus, quem Det beneficium Imperator dixft ia d. I, unic. C. de thefauris. 8c donum fortum Ju- rifconfultus inl.fi is qui 6"3. §. 1. & -$.ff. b. t, ac proindc, ficut emtor adionc ex emto rcde petit, omnes fibi cedi adiones, quas poft ven- ditionem perfedam venditor emtse rei nomine tanquam dominus acquifivit, five rei perfccu- torias, five pcenales, omneque infe transferri commodum, five in frudibus, five in alluvio- ne, fivc in aliis confiftens. d. §. 3. Inftit. de emt. vendit. ita quoque jure defiderat, fibiprae- ftari eam thefauri partcm, quae venditori, ut vendits rei domino, qusfita fuit eo tempore, quo jam periculum omne rei perinde ad emto- rem fpedabat, ac fi jam dominus effedus eflet. Eamque fententiam cum Sixtino amplexi funt plures ab eo citati» de regalibus d. libr. z. cap* zi.num. 43. 44, 13. Metalli fodinas quod attinet de novo rc-
pertas, aut gemmas effoffas, aut lapicidinas, &alia fimilia, jure quidem civili hsec ad eos pertinebant, quorum in fundis erant, fic ut, fundo vendito, etiam tales mctalli fodinae, fivc apertac, five latentes, ac Japicidinse, ad emto- res tranfirent, 8c ufusfruduarius eas potuerit jurc ufusfrudus exercere. /. in legefundijj.ff. de contrab. emt. I. item fi fundi t>. §. fed fi lapi- dicinas z. & 3. /. fi cujus rei ii.%.'mdeeftqua~ fitum 'y.ff.de ufufrutltt. Sed nuncplerifqueia locis fifcus fibi ha?c vindicare folet, thefauri ex- emplo; quoddeBelgio Fcederatononfatistuto affirmaveris, fiquxforte hujufmodi detcgantur hadenus ignota, ficonfideres,diftindionesju- ris civilis circa thefauros inventos frequentiore Bbbb cakulo |
||||||
|
L i b. XLI. T i t. I.
|
|||||||||
|
?44
|
|||||||||
|
calculo etkmnum* apud nos probari, atque in-
fuper perpendas» terram fi<5tilem, lapidibusol- lifque coquendis aptam, ac cefpites eduftos, jpfasque etiam arenae fodinas,'ad agrorum do- minos pertinere; parumque referre, utrum la- pides ex lapicidinis, & terrx vifceribus educan- tur, an terra fictilis, parandis iapidibus apta ex fundo eximatur; nec apparere, ftfcum fibi in vicina ditione UltrajecTtina vindicaife adamantes in montc Amcrsfurtenfi haud infrequenter re- pcrtos, utcunque prerii minoris, quam qui aliunde ex longinquo advehuntur. Sed quan- tum ad mctallifodinas & gemmarum latebrasa Bclgii Fcederati fubje&is in India dete&as, Or- dincs Gcncrales fibi de hifce imperium & arbi- trium arrogarunt, duminteraliaconftkuerunt, in de ordre op de regeeringe van mft Iniien, 13.03.1619.art. 24.25. t6.vol.z.placit iloll. vag. 1239 dat alle mimralen nieuw gsvonden, ofte noch te vinden mijne van goud, ftlver, koper ofte enige andere metalen, alsook.vangefteentent diamanteny robynen ende dkrgelijke, midfgaders de peerel viffcherije, vindinge van amber, fullen alleenlijk by ofte van wegen de gemeene compagnie ende tot profyte van defelve, bearbeyd endegecon- vmeert moeten worden, Doch fo imant vandein- woondersj gtiarUfoenen, colonien ^ofte andersvan tmt natie ofteconditie hyware, yetwes van fvoor verhaelde quame uyt te vinden, falde felvet ftjn crfgenamen ofte retbt bebbendet tot een recom* penfe ende vereeringe genieten het twinttchftepart vm het fuyver provent van de voorfchr. mijncn, gefteenten , ofte peerl viffcberye, ende dat voor dtn tyt van de eerfte vyf achter een volgende jareti, te rekenen van den dag af, dat de compagniede felve aengenomen ende gedaen bearbeyden heeft, als mede het twintichfte deel van dengevonden am- ber &c. 14. Acceflio eft acquirendi dominii modus,
quo rcs alterius fit, quia rei ipfius principalio- ri accedit. In qua quid principale, quid ac- ceflorium haberi debeat, non ex eo dhudican- dum, quid magis aut minus pretiofum fit, fed quid alterius rei ornanda? causa accedat feu ad- hibcatur. /. cttm aurum io. §. perveniamus ip jf. deauro & arg. legato. §. ft tamenalienam z6. §, litera 33. Inftit. de rer. divif. l.ft in emtione 34. ff. de contrah. emtione. de quo fi non con- ftet, major pars ad fe trahit minorem, autpre- tbfior minus pretiofam. /. quicquid infattoij. $. ult. ff. h. t. Adde tit. de auro & argento U- gato num. 4. Eil: autem aceeffio haec vel natu- ralis, vel induftrialis, velmixta. 15. Ad naturalem plura reducuntur, puta,
fcetura animalium; dum quicquid ex animali- bus meis, fcemellis, non maribus, nafcitur, meum eft. §. item ea qtm 10. lnft, de rer, di- vif. junft. /. idem Pomponius 5, §. idem fcribit 2. ff. dereivindicat. nifialius meum animalbo- na fide poflideat, vel in eo habeat ufumfru&um fibi conftitutum. /. m pcudum 28. ff. ds ufmis |
|||||||||
|
§. in pecudam 37. & 38. Inftit. de rerum <f/'tf/,
Alluvio quoque, quse eft incrementum latens,
quo quid ita paulatim agro noftro adjicitur , ut
intclligi nequeat, quantum quoquo temporis
momento accedat. $,praterea 20. lnflit. dere-
rum divif l. adeo 7. §. pr&terea 1, ff. h. t.l. 1.
I. 3. C.de alluvwn. ac locum habet in agris non
limitatis, & flumini adjacentibus; non item
in limitatis, aut iis, qui adjacent lacui vel ftag-
no. /; lacus n. I. in agris 16. ff. h, t. Atque
hinc ilH, quibus |gri funt concclTi ufque ad
flumen, jurealluvionisgaudent, tanquam pos-
fidentes agros non limitatos, uti id in agris ad
Mofam & Ifalam fitis olim in Hollandia judi-
catum fuifle, cornmemorai Hugo Grotius de
jure belli & pacis libr. z.cap. 8. num. xx. Hinc
& ex adverfo eft, quod, qui novos agros ag-
geribus incluferunt, alluvionis jure nunc apud
nos carent, quippe poflidentes agros fuis ag-
geribus quafi limitibus ac terminis a mari di-
ftindos; uti id conftitutum, & aggere cingen-
tibus, ac hoc jus pctentibus, denegatum in 't der*
de Oftroy van de Zype 20. Sept. 1596". vol. 2.
placit. Holl. pag. 1681. circa med. utcunquc
poftea aliis nonnullis, novos agros aggeri in-
clufuris, nominatim ex privilegio indukum fuit,
ut modicas includant alluviones, quo magis ad
agros exficcandos inftigarentur; fecundum ea»
quae variis exficcationum privilegiis, fparfim in
d. vol. 2. placitorum in materie vandykagie ob-
viis, contenta funt. Etquamvis Groenewegius,
aliique ab eo allegati ad §. 20. lnfttt de rer.
divif, generalius aflerant, alluviones nunc foll
Principi cedere, atque etiam Philippus Hifp.
Rex omnia fibi vindicaiTe videatur alluvionum
jura, ac tanquam fpoliatores domaniorum Prin-
cipis confiderari punirique juflerit eos, qui per
alluvionem adjcfta occupantes, docere nequeunt
titulum fuum. 22, Maji 1550, vol. 2. placit.
Holl. pag. 284. & feqq. hocque ipfum fuppo-
natur in interdido Principis Mauritii Auriaci,
Hollandia: Gubernatoris 24. Januar. i^i,vo!r
1. placit. Holl pag, 1252. tamen id merito ad
folos reftrinxeris agroslimitatos; namquodat- tinet non Hmitatos, quales apud nos funt ex- tra aggeris minitioncm fluminibus adjacentes, uytter waerden, non dubium, quin alluvionis commoda dominis talium agrorum acquirantur, fic ut & jushoc alluvionis promovere jure fum- tuque fuo poflint in fuam utilitatem, moles in flumine erigendo, plantando, ripam munien- do, aliifque modis, dummodo navigationi aut juri aliis qusfito non officiant. arg. tot. tit. ff. de ripa munienda. & tit. ff. ne quid influmine pu- blico fiat, quo pejus navig. & tit. ff, ne quii in fium. publico fiat, quo aliter aqua ftuit &c. Hu- go Grotius manud. ad jurifprud. Holl. libr. z. cap. 9. mm. 14. 15. 16. quemomnino vide, & Simon van Leeuwcn cenf, for. part. 1. libr. 2, cap. 4. num. 12. & feqq. Et an alluviopro-
ficiat iis, quibus vel fundi vel jurifdidio terri- torii
|
|||||||||
|
De ACdUIRENDO
torii in feudum data fuit ? ac an id, quod alluit,
allodiale an feudale fit, latius difcuffit Petrus Bort de fcadis Holl. part, 5. tit. %..cap. 10. quaft ii.pAg. ipi, & feqq. Leeuwen d.part. i.libr. 2.. eap. 4. num. i%.&feqq. Neoftadius defeu- dis cap. 5. num. i6.&feqq. HugoGrotius*»*- md. ad jurifprud. Holl. libr. 2. cap. 42. infme. Ant. Matthseus parotmia 2. num. 26. 27. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. z.confil. 26. verfan- dere, & qmft.<\. 5. & part. 4. confil. i^2,verf. len tweeden. Sed & ipfam fpem alluvionis in feu- dum dari poffe, dixi in digreffione de feudis poji tit. adSenatufc. Tertuliian. num. 26. Denique, fi quis territorii alicujus decimas exigendi jus habeat, quibus in cafibus autSto per alluvionem territorio jurifdiftionem ratione ejus, quod al- luit, nancifcitur, etiam decimarum jus ei au- geri in eo quod alluit, verius eft; cum id, quod per alluvionem fundo acceffit, fimile ha- beatur ei, cui accedit. I. fi ego 11, §. quod ta- tnen 7. ff. de Public. in rem aftione. & una cum fun- do pignoris jure teneatur creditori, cui fundus ante alluvionem devindtus erat. /. fi convenerit 18. §. fi nuda 1. ff. de pignorat. att. I. fi fundus io". pr. ff. de pignor. & hypotb. atque infuper in fundo frucluario per alluvionem au&o ufusfru- ^tus alluvionis fructuario, proprietas domino propdetatis acquiratur. /. item fifundiy. §.huic vicinus 4. ff. de ufufruftu, denique & dotis jure una cum fundo dotali incipiatcenferi. /. fipro- frietati 4. //. dejuredot. B.efponfa Jurifc. Holl. fart. 4. confil. 152. 16. Proxima alluvioni eft appulfio, velavul-
flo, cum vi fluminis pars terrae avulfa ad alie- num defertur agrum: diftans in eo ab alluvio- ne, quod incrementum patens atque confpicuum fit; ac non ftatim, fed demum poftquamcoa- luit, feu unitatem cum agro fecit, agri illius domino acceflionis jure qusratur, una cum ar- boribus, quas fecum traxit. §, quod fi vts 21. Jnft, de rer. divif. I adeo 7. §. quodfi vis 2. ff. h. t. I, hoc amplius 9. Alfetius z.ff. de damno infetlo. Ncc refert, utrum cum Gajo in d.l. 7. §. 2. // h. t, legas plane ft longiore tempore fundo mee haferit, arborefque-, quas fecum traxe- rit , in meum fundum radices egerint, ex eo tem- pore videtur meo fundo acquifita effe. an magis cum Juftiniano in i. §. zi. ex eo tempore vi- dentur vicinifundo acquifxta effe: fignurn namque coalitionis eft, fi arbores cum crufta ad meurri fundum delatae, in fundum rneum radkCs ege- rintj adeoque radicum immiflio coalitionem fa- cit, coalitio vero partis appulfa? dominiumtri- buit; nec poteft dominium partis appulfae quae- fitum videri, nifi & arborum ei inhaerentium proprietas fimul tranflata intelligatur, dum inv plantata folo cedunt. Illud ccrte expeditum eft, ex quo tcmpore crufta coaluit, neque ipfarrt, neque arbores ei haerentes aut pretium earottt» per priftinum dominum ullo pofle modo vindi- eari; cum is fuse debeat imputtiEe negHgerttfae, |
||||||
|
LERUM DOMINIO. ftf
quod non ante coalitionem jure fuo dominii in
vindicando ufus fit,' fed diutius expecrando pas- fus fuerit, & cruftam & arborcs coalitione meas fieri. d. I. boc amplius 9. §; Alfenus 2. ff. de damno infeElo. Nec hifce contrarium eft, quod de arbore, quae in alicnum agrum tran- flatacoaluit, & radices immifit > Varus&Ner- va utilem in rem afjtionem dederint. /. idem Pomponius 5. §. de arbore 3. ff. de rei vmdicat. eo quod haec non accipienda de arbore, quse cum crufta terrse vi fluminis tranflata eft, fed de arbore alicna, quam quis in fuo plantavit, cujufque dominus ex radicum immiflione ac coa- litione fadus, non debebat cum priftini domi- ni jadura locupletari» fed exemplo ejus, qui a- lienum tignum fuis junxit aedibus, nonin du- plum. quidem , fed tamen in fimplum , feu ad indemnitatem , priori arboris domino dam- nari. arg. §. cum infuo 20. Inftit. de rer. divif. 17. Adhaec acceflioni naturali acccnfenda in-
fula, non tamcn abfque diftinclione. Si enim in mari nafcatur, occupantis fit, quia nullius eife creditur. §. infula 22. lnftit. de rer. divif. I. adeo 7. §. infula 2, ff. h. t. Ut tamen no- ftris moribus ad occupationem talem requiratur confenfus Principis, cui fubeft occupans» neC femper ac promifcue confcnfus ille obtineaturj qua ratioiie ab Ordinibus^eneralibus zj.Mar- tii 1514. vot. 1. placit iioll. pag. 5 62. defini* tum, detegentes novas infulas, terras, finus, tranfi* tus, in praemium inventionis cum exclufione aliorum pofle quater eo commercii causS iter inftituere, intfa temporaabOrdinibus ipfisde- finienda: nifi fpecialiter aliud ampliusiisindul- tumappareat. Qtiod fi influminenatafitiftfula, videndum, an natatilis fit, an vero fluminis fundo hsreat: nam fi natatilis, virgultis aut alia quali» bet levi materia ita fuftentata in flumine, ut folum ejus non tangat, atque ipfa moveatur, propemodum publica & ipfius fluminis infula eft. /. fi epiftolam 6<;.§.fiqua infula 2. //. b. t. Sin fundo flumiriis hsreat, ante agros quidem limitatos-nata primo occupariti cedit. /. 1. §./1 infttla 6. ff de ftumintbui. fed fi arite sgtos nan limitatos, intereft, an in medio flumtne nat3 fit, an vero quantum ad omnes fui partes uni ripse propinquior fit: in medio enim fltlmine exiftens iig, acquiritur, cjui ab utfaque pafte flu- minis prope ripam praedia poflident, pro lati* tudine cujufque agri; atuniripjepropinquiorfl fit, tota eortim eft, • qui ab illo latere prope ri- pam prjedia habent. d. §. zz. Inft. derer.divtf d". I 7. §. j. /. inter eos zo> ff. h. t, Et baec adeo vero, ut, fi infula enata fit in flumine contfa ffontem agri mei, ita ut nihil ejtcedd^ ret longitudo rcgiofiem prsdii mei» & hoc ipfb tota mea facla fit, id quoque, quod poftmo-* dum infula? tali per alluvidnem acce/fit, meuni | fiat, etiawff ita acceflt, ut proccderet'infula I contrs frontes ficinorum, fuperioris atque infe- f rioris , vel etiam ot pTopior eflet fundo e;us, Bbbbb a qui |
||||||
|
L i b. XLI. Tit. I.
|
||||||||
|
746
|
||||||||
|
ftin<5his, nec ci cohserens: & ideo quoque fc-
cundum jus Romanum, ubi latitabat incrcmen- tum, ufufru&uario jus fuum ufusfrucrus augc- batur, qucm habebat in fundo per alluvionem aucto; ubi autem feparatum apparebat, puta in infula, fru&uario nihil accedebat. d. I. item ji fundi 9. §. buic vicinus 4. ff, de ufufruclu. Eft tamen, ubi etiamnum moribus noftris infula in flumine nata magis alluvionis quam infulse jure regitur, & ob id tanquam alluvio ei cedit, an- te cujus agrum enata eft, puta, fi adjacentis agri dominus in Gelria plauftro onerato ex fuo agro in infulam tranfire poflit • in Territorio Pu- teano, fi pedes eo pervenire poflit, ut gladium exfertum tenens iniulam natam tangere poflit, & hoc ipfum praeftiterit, adeoque iftac ratione occupando monftraverit, infulam talem velut agri fui partem, ac tanquam alluvionem, ha- bendameffe. Grotius tnanud. ad jurifprud. Holl. libr. 1. cap. 9. num. ij).& 17. & de jure beUi ac pads libr. 2. cap. S.num. 14. Parensp. mem. Paulus Voet ad §. 24, Inftit. de rer. divif. num. 2. 18. Denique naturalis acceflionis jure alveus
fluminis publici dereli&us iis cedit, qui prope ri- pam ex utroque latere praedia poflident, pro lati- tudine cujufque agri, ad fimilitudinem infulx irt medio flumine natae; & novus alveus a flumi- ne occupatus incipit publicus efle, feuejufdem juris, cujus & flumen eft. §. quod fi naturall 23. Jnftit. de rer, divifione. I. adeo 7. $. quodji toto 5, /. infula eft 56". §, 1. circa fin. ff. h. r. Quod fi poft aliquod tempus novus alveus iterum derelinquatur, dum aqua vel ad priorem alveum revertitur, vel rurfus alium novum facit, alveus ille fecundus, jam iterum derelidus, exemplo prioris, etiam eorum incipit efle, qui prope ri- pam ejus praedia habent; nec is, cujus totum agrum alveus ille fecundus occupaverat, quic- quam in eo alveo jam rurfus deferto habere po- teft, quia & ille ager, qui fuerat, defik efle, amifsa propria forma, & prior dominus, vici- num praedium nullum habens, non poteft ra- tione vicinitatis ullam in eo alveo partem ha- bere. Etfi vero hsec ita ftrifia ratione difputari poffe Gajus fatetur, fed addit, vix efle, ut id obtineat. /. adeo 7. §. quod fi toto 5. in fine ff. b, t. tamen hanc ipfam fententiam , a Gajo re- probatam, Juftinianus amplexus eft in d. §. quoA fi naturali 2 3. lnftit, de rer. divif tum, prop- ter rationes fuperiores, fatis ftringentes; tum etiam , quia, fi «quum fit, primum alveum de- fertum iis acquiri, qui prope ripam prsedia pos- fident, aequitas eadem in fccundo rurfus deferto militat; cum alveus fecundus, nunc mrfusde- fertus, aeque antiquus fit refpedu tertii jam no- vi» ac primus antiquus fuit refpectu fecundi. Ncc multum turbat /. ergo fi infula 20. §. allu- vio 2. ff h. t, quippe quae fatis commode de inundatione intcrpretationem recipit; maxime, fi Haloandrinse editionisinterpunclioncmfequa- ris.
|
||||||||
|
qui trans flumcn babet; nec definat mea efle >
fi forte flumen reli&o alveo majore, qui inter eam infulam & inter fundum, quitransflumen erat, fluere cceperit tantum inter infulam illam & fundum meum; fic ut & alvei deferti pars, infulas huic propior, mihi acquiratur, pars ve- ro propior agro vicini e regione pofito, ejds efle intelligatur •, fi modo infula illa jus alluvio- tiis babcat, ut Proculus ait in l. infula eft 56. pr. & §. 1. //, b. t. hoc eft, fi infula illa vel aggere vel aliis quibufdam finibus conftitutis limitata non fit. arg. I. in agris 16. ff. b. t. Quibus contrarium non eft, quod aLabeone traditura, fiid quod in publico innatum aut adifi- catum efl ,publicum eft, infula quoque, qu& influmi- tte publico nata eft, publica ejfe debet. I. pen. §. ult. ff. b. t. Non enim illic quicquam Labeo definivit, fed tantum hypothetice locutus eft, fi innatum in flumine publicum fit, infulam quo- que in eo natam publicam fore; an autem in- nata vel sdificata in flumine publica fint, ne- que afflrmavit, neque per alia jura afflrmare potijit, ut demonftravi in tit. de rerum divif num. 9. vel fi quid omnino per eum velis de- finitum fuiffe, atque adeo infulam quoque in publico natam flumine publicam cenferi, uti& aedificata in flumine publico, ripae fcilicetmu- nienda? gratia, id nbn de proprietate illius in- fulse, aut munimenti adverfus edacitatem, fed tantum de ufu ejus, & quidem ratione riparum feu extremitatum» accipiendum erit; conve- nienter iis, quae orcurrunt in ipsa illa /. pen. §. I. //. b. t. ubi cum cx mente Labeonis fcrip- tum eflet, /i qu<t infula inftumine propria tua eft, ni- Iril in ea publici ejfe; a Paulo adnotatum fuit, imo in eo genere infularum ripas flumini, & littora mari proxima, publica efle» non fecus atque in continenti agro idem juris eft: id eft, riparum ufum efle publicum, utcunque proprie- tas eorum fit, qui properipam preedia habent. §. riparum quQque4.lnftit.de rerumdivif. Quod fi ante fundum fru&uarium infula nata fit, pro- prietas & ufusfru&us cedit domino proprietatis, f»i6tuario nihil. /. item fi fundi 9. %.buic vici- nus 4. //. de ufufruttu. contra, quam in alluvio» ne, ubi incrementum alluvionis fru&uario quantum ad ufumfru&um cedit. d. /.9. §.4.//. de ufufruttu, ficut& aliis, fecundura fupra tra- dita num. 15. in fine, Jus noftrum quod atti- net, & fi fupra defenderim» alluviones agro- rum non limitatorum ipfis potius privatis agro- rum dominis, quam Principi cedere, infulas tamen in flumine natas re&ius Prinripi addixe- ris» quippe ad quem ipfa flumina pertinent, regalibus accenfita. Lamb. Goris adverfar. tratt. 4. §. 2 2. num. 2. & feqq. Gryphiander de w- fuliscap. 12. num. 26. & feqq. Nec fatis recte ab alluvione ad infulam in flumine natam, aut vice versa, argumentum ducitur; eo quod in- fula eft quafi proprius quidam fundus, a fun- do, ante quem nafcitur, naturaliter aqua di- |
||||||||
|
De acqjjirendo
ris, adeoque poft vocabulum impetu duo pun-
da ponendo, ita legas» alluvio agrum refiituit eum» quem itnpetusfluminis totum abftulit. Itaque fi ager, qui inter viam publicam & flumen fuit, tn- ttndatione fluminis occup.itus effet, fivepaulatim oc* cupatus eft i fxve non paulatimifed eodem impetu: re- ceffufluminis reftitutus, adpriftinum dominum perti- net. Flumina enim cenfitorum ( vel cenforum) vice funguntur: ut ex privato in publicum addicant, & tx publico in privatum. ltaque ficutt bic fundus cum alveus fluminis faclus ejfet, fuiffet publicus, ita nunc privatus ejus effe debet, cujus anteafuit. Ager certein hac lege proponitur inundatione flu- tninis occupatus» & quidem vdpaulatimy utac- cidit fere in fluminibus lenius lentmfque defluen- tibus, vel non paulatim» fed eodem impetu, ut fit in torrentibus, fubito intumefcentibus, fu- bitoque rurfus fubfidentibus ac intra riparum terminos contentis. Nec mutat, quodinrf./. 30. J~. 3. fundus dicitur alveus fluminis fatltts, ac flumina ex privato in pubiicum-, & expublico in privatum addicere, talia vero alvei mutati, non inundationis, indicia & effe&us funt, dum inundatione dominium haud mutatur. §. alia fane 24 Inftit. de rer. divif. Nam etfi verum eft, inundatione dominia non adimi; tamen qua- tenus agrorum inundatorum domini fua interim exercere nequeunt dominii jura, perinde habe- tur, ac fi dominium inundatione amiffum, & aqua recedente iterum reftitutum effet. Unde & Pomponius, autor d. I. 50, §• 3. fimilem prope in modum de inundatione differuit in /. fi ager 23. ff. quibus mod. ufusfrutlus amitt.cum ait, fi ager, cujus ufusfruftus nofter ftt, flumine vel mari inundatus fuerit, amittitur ufusfruclus, cum etiam ipfit proprietas eo cafu amittatur: ac nepifcando quidem retinerepoterimusufumfrutlum, Sed quemadmodum , fi eodem impetu decefferit <aqua, quo venit, reftituitur proprietas, ita & ttfumfrutlum reptuendum, dicendum eft. Atque ita fatis aperte Pomponius ex Pomponio inter- pretationem recipit. Quid enimj quaefo, re- fert» utrum dicatur, & proprietatem & ufum- fru&um inundatione amitti, aqua vero receden- te, proprietatem & ufumfrudtum reftitui, juxta d.l. 23. an vero afferatur, inundationefluminis agrum occupari, & flumina ex privato in publi- cumaddicere, & ex publico in privatum, juxta d. L 3 0. §. 3. Nec alio fenfu fundus in d. I.3 o. §. 3. proponitur per inundationem alveus flu- minis fa&us, quam quatenus aquae fluminis, cui defluenti fubjicitur per inundationem , alvei vicem praeftat. Adde cafum huic nonmultum abfimilem in /. Attius 3 8. ff. h. t. Moribus ta- men noftris magis eft, ut alveus fluminis de- fertus fifco cedat, ex eodem fundamento» ex quo & infulam in flumine publico natam nunc publicam feu fifci effe, in numero prscedente monitum fuit. Fundos fane fluminum lacuum- que publicorum fifco arrogatos, videre licet in interdido Principis Mauritii Auriaci Hollandiaj |
|||||||
|
RERUM OOMINIO. 747
Gubernatoris 2^.Januarii i^t.vol. i.placit,
HolL pag. 12 5 2. Grotius manud. ad jurifprudi HolL libr. 2. cap. o. num. 2. & feqq.Sententien van den tiogen en Provincialen Rade, decif. 5, 15». Qyod autem paulo antedidum, inun-
datione dominium haud mutari, ejus illaratio eft, quod alioquin omnes agri ^gypti» quo- tannis ex incremento Nili operiri foliti , non amplius in dominorum manerent poteftate» quod abfurdum effe , docet Jurifconfukus m /. 1. §. ripa 5. ff de fluminibm. addens, tum de- mum ripas fluminum mutatas intelligi autam- pliatas, cum naftiraliter flumcn creverit, ut per- ' petuum incrementum vel alio flumine admix- to, vel qua alia ratione , naclus fit. Noftris quoque moribus inundatio dominiumperfefo- la non adimit, nifi defertio concurrat; nam fi integro decennio agri manfgrint inundati, & dominus nullum externum continuata; poffes- fionis indicium ediderit, pifcationem forte fu- pra fuos agros intra illud tcmpus exercendo (contra , quam jure civili /. fiager 2 7.ff. quib. mod. ufusfr. amitt. ) pro defertis habentur, Prin- cipique cedunt. Solebant tamen & Principes, ita fuadente aut urgente publica utilitate. necdum elapfo decennio, certum tempus pra figere»in- tra quod veteres agrorum poflcffo esagros inun- datos ficcarent; quibusnegligent bus, adidem faciendum monebantur jus pignoris m agris ha- bentesj & his quoque ceffantibus, dominiju- rifdidiionis : qui fi & ipfi exficcationis curam fufcipere detre&arent , cuivis alteri fub certis legibus atque conditionibus dabantur exficcan- di. Confer omnino Hug. Grotium dejurtbelli & pacis libr. 2. cap. 8. num. 10. & manudutl^ ad jurifpr. Holl. libr. 2. cap. 9. num. 7, Neo- ftadium Curia fupr. decif, 1 o, Groenewegcn ad 1. 8. C. de omni agro deferto. Refponfa Jurifc.
Holl. part: 2. conftl. 26. num. 2. Sententien vatt den Hogen en provincialen Rade. decif. 19. 44.. 55. poft. med. Quo usque autem adagrosfic- candos contribuere debeant, quihabentjusde- eimarum»rediruum» ufusfrudtus, cenfuum &c. quo modo monafteria, ecclefia?, parochi, de-' finitum edi&o Caroli V. 23. Maji 152,1. vol. 2. placit. HoU. pag. 2024. Nec pra^termittcn-
dum hoc loco , ad evitanda inundationum pe- ricula vetitum fuiffe, ne prope aggercs lapidea tollantur, arense effodiantur, arbufta aut arun- dines aliaque fimilia refecentur. Placit. Philippi Hifpan. Regis 17. Januar. 156*1. & 4 AprUa i<)6<). vol. 2. placit. HoU. pag. 1823, & 1825, Sicut ex adverfo privilegia varia & immunita- tes ab oneribus in longius breviusve tempus conceffa inveniuntur iis, qui fub certis Icgibus atque conditionibus, agrorurn1 aquis tedorum ficcationibus impendere , agrosque exficcatos colere conftituerintj uti id difci poteftexmul- tis exficcationum legibus ac conditionibus, cx- hibitis in vol. 2. placit HoU. Zpag. i^p.adpag. 2028. quibus adde volumen 3, pag, 1383. in Bbbbb 3 mtL
|
|||||||
|
I
|
|||||||
|
Li b. XLI. Tit. I.
|
|||||||||
|
74§
|
|||||||||
|
quam oleum aut vinum informamprioremuva-
rumaut olivarum. d. §. 25. lnft. de rer. divtf. perperam diffentiente circa fpicas Gajoin d.l 7, Q.j.in ftne, ff. h. t, ac volcntc, dubitarinon oportere, quin alienis fpicis excuffum frumcn- tum ejus fit, cujus & fpica: fuerunt •, quafi grana, qus fpicis continentur, pcrfeftam habeant fuam fpeciem , adeoque , qui excuflit fpicas, non no- vam fpeciem faciat, fed eam, quse eft, dete- gat. Nam non eo minus verum manet, fru- mentum ex fpicis excuflum ad priorem non pofle redire formam fpicarum. Nec minori jure tunc contendi poflet, nec vinum nec oleum ejus cfle oportere, quiillud ex alienis expreffit uvis aut olivis; cum&vinum & oleum, in olivis&u- vis contentum, perfechm fuam fpeciem habcat, nec magis vinum uvarum preflione fiat, quam grana fpicarum contrkione vel concuffione, fed aeque tantum detegatur, confra&is preflione pel- liculis, liquorem vini continentibus, uti fru- mentum detcgkur apertis contritione capfulis, quae grana fpicarum inclufa tenent. Si dicas cum Vinnio ad d, $, 25. potuifle fieri, ut ex uvisautolivisvinum aut bleum non exprimatur, fed uvae ficcarentur, olivae condirentur, ad rera non facit; cum & fpicae non excuflae in pabulum jumentis dari queant, atque ita par adhuc fpica- rum uvarumque ratio fit. Non minor de vefte ex aliena lana, deque navi ex aliena materia facl:a haefitatio eft; quae diftindione inter lanam aut ligna jam praeparata, & non prajparata, videtur tollenda: ut fi ex radi lana, vel ex arboribus a- lienisjveftisaut navis fadafit, fpecificatori ac- quiratur, dum neque veftis neque navis ad ru* dem lanae vel arborum materiam reduci poteft: fin ex materia jam prxparata, veluti ex alieno panno , vel ex tabulis alicnis; veftis & navis inde fa<5ta materiae domino cedat. De priore cafu ac- cipienda /. fed fi meis z<$. ff. b. t. depofteriore vero /. Miniciw 61. ff.de rei vindkat. uti & J. de eo i2.§. f\ quii 2. ff. ad exhibendum, (nifi for- te redius dicatur in d. I. 12. §. 3. veftigium fententise Sabinianorum occurrere, ut mox mon- ftrabkur,) Et fane, fi, cum fylva pignori ob- ligata effet, navis inde fafta pignori non fit. /. |i canvenerit 18. §. pen. ff. depignorat.aSt. jufturrt quoque non eft, ut ejus fit navis, cujus fylva fue- rat, cumab alio fa&aeflet. Quibus autem in cafibus nova fpeeies fpecificatori cedere dicitur, dum vel ex fua & aliena materia, vel ex aliena » fed quse reduci nequit, novam fpeciem fecit, nihil refert, utrum in bona fide fuerit, putans materiam fuam efle > an alienam efle fciverit, cum utroque cafu novaj fpeciei dominus eificiatur ex ratione, quod res ita mutata, ut ad priorem ma- terara reduci nequeat, pro extin<5ta habeatur; nequebonavel mala fides fpecificatoris efficere poflit, utmagis aut minus res ipfa prior videatur fuperefle: licet quantnm ad adiones, quibus fpecificator refpedu materiae alienee Convenkur, iUud tnterfit, quod, fi in bona fide fuerit, tantum
|
|||||||||
|
tned. Quo modo, ut hoc paucis addam, etiam
publica lege quilibet privilegiorum ac immuni- tatum promiffionibns invitati inveniuntur ad agros incukos in terrkorio Bredano ac Sylvadu- cenfi ad meliorem culturamreducendos. vol.z. pUcit. Holl. pag. 2625. & 1831. & feqq. 20. Sicut autem aquis per inundationem,
ita arenis ventorum violentia ex collibus are- naceis in agros proximos translatis , eos tegi, apud nos infrequens non eft: quo cveniente, piacuit, fundos lic arena te&os cedere collium proximiorum faltuumque dominis, fi totis de- • cem annis fepimento non fuerint a collibus ad jacentibus diftin&i, atque adeo coalitione qua- dam cum iis unkatem fccerint. Hugo Grotius ntanud.adjutifprud. Holl. libr. z. cap.y.num. 1. Et quamvis colles arenacei maxima ex parte ad Hollandiae domanja, ut loquuntur, pertineant, adeoque & agri adjacentes per talem arenarum inje<5tionem publici feu fifcales efficiantur, ta- men, cum interfit, quam minimum decedere collibus hifce , tanquam firmiffimis adverfus in- folkas maris exundationes prasfidiis ac munitio- nibus, vetitumfuit, nefrutices, aut arbufta, vel herba: colligendis collium arenis aptae, ( helm die~be) inde tollantur; qua de re varia propo- nuntur placita. yol, 1. placit Holl. pag. 1412. & feqq.
z 1. Induftrialis acceffionis non minus, quam
naturalis , plures modi funt; veluti, fpecifica- tio, feu novae fpeciei confe<5tio, ubi , fi quis novam fpeciem fecerit partim ex fua, partim ex alienamateria, puta, ex fuo vino & alieno mel- le mulfum, ex fua & aliena lana vcftimentum, fpecics nova fpecificatoris eft, five ad priorem materiam reduci poffit, five nonj cum utique quantum ad materiam attinet, par utriusque caufa fit, ut proinde potior haberi debuerk, qui folus novam materiae formam addidit. §. quum jex alienJl 15. i» jine Infiit. de rer. divif. I. idem Tomponius 5. §. idem fcribit t. ff. de rei vindicat. Sin tantum ex aliena materia; fi quidem ex vo- luntate domini, nova fpecies ejus fit, cujus no- mine fa<5h eft. /. nifx voluntate 2$. //. b. t. fi ve- ro fine domini voluntate, videndum, an nova fpecies ad priorem & rudem materiam reduci ne- queatj utpotequo cafufpecificatoriseft; quod ip oleo vel vino alienis ex uvis aut olivis expreflb contingk: Nam fi ad rudem materiam reduci poffit nova fpecies, foli materiaE dominoacqui- ritur, uti id accidk, fi quis ex alieno aere vel ar- gento vel auro fcyphos fecerit, utcunque hic in- gens inter Sabinianos & Proculianos diflenfus fuerk. d. §. 25. l.adeo 7. §. cum quu 7. ff.h. t. Atquehincin l.inomnibus 24.//. b.f. delenda vox «0»» tum quia id aperte fuadet fenfus legis, tum quia & Haloandri edkio vocem illam non habet. Quod fi ex alienis fpicis frumentum ex- cuffum fit, ei, qui excuffit, frumentum a Jufti- niano addi&um fuk, eo quod non magis in prifti- ram forrnara fpicarum reverti frumentum poteft, |
|||||||||
|
De accluirendo
tantum a&ione in fadtum ex legeAquilia con-
vcniri poffit, tanquam talis, qui fua culpa do- mino materiae damnumdedit. /. inrem altioz^. §. item qu&cunque 5. verf. ideoque in omnibus ff. de rei vindic. junc~t. /. quia aftionum 11. ff. de pt&fcriptis verbis, iin in malafide, etiamadlio- ne furti & condictione furtiva teneatur. §.fi ta- men 16. Inftit. de rer. divif Lfi quis uxori 52. %.fi quis maffam 14.ff. defurtis. cjuin & rei vindi- catione eiminfecus, tanquam talis, qui dolo poffi- dere defik. arg./. i.infine.l 2,//. detiguojunclo. l.fmautem %j.%.fed & is 3. ff. de reivindicat. Nec contrariumeft in /. deeo ii.§.fiquis ex\> ff. ad exlnbend. quiailliccontinetur veftigium dis- fenfus veterum Jurifconfultorum, & fententia Sa- biniac Caffii,qui,tefte Gajo,generaliter putarunr, naturalem rationem magis efhcere 5 ut, qui ma- terise dominus fuerit, idem ejus quoque, quod ex eadem materia fa&um fuerjt, dominus effet, quia fine materia nulla fpecies effici poteft, id- que non modo in poculis exalieno auro,argento, aerc, verum effe, fed & in vefte, navi» mu- fto , ex aliena lana ,tabulis, vino& mellc fa- ctis. d, l. 7. §, 7. //. b.t. Cum enimhisplane fimilia fint, quaeind. /. ii.f. 3. traduntur, & pro fundamento habeant, id omne, quod ex re mea fa&um eft, meum effe j nulla poteft fu- pereffe haefitatio» quin illic quoque comprchenfa iit Sabinianorum fententia, reprobata a Juftinia- no, non aliter admittentc, idmeumeffe, quod ex re mca fit, quam fi ad priorem & rudem ma- teriam reduci poffit. 2 2. Intextura quoque facit > ut, fi quis alie-
nam purpuram fuo panno intexuerit, purpura acceffionis jure panno cedat; fed purpurse do- mino contra eum, quifurripuit, furti a<5tio & condidio furtiva datur, non rei vindicatio , qua- tenus rcs extin&a > fcu corpus extinctaz rei, vindi- cari nequit. %.ft tamen 2 6, Itiftit. de rer, divif Ut tamen deneganda non videatur extrinfecus vin- dicatio ad aeftimationem adverfus eum, qui fciens alienam purpuram fuo junxit veftimento, tan- quam talem, qui dolo malo poffidere defiit, & ita civiliter pro poffeffore habetur. arg. d. I. 27. §• 3 - /jf- de rei vindic. I. 1. in fine & /. 2. ff, de tigno jtinclo. ficut adverfus eum, qui bona £de intexuit, in faftum adtio priftino purpurae domino ad seftimationem petendam permitten- da vidctur, convenienter iis, quje in numero praecedente dicta de domino materia», ex qua nova fpecies per alium fa&a eft. Sane, fi pur- pura non alienopannointextafuerit, fedlanam alienam quis purpuram fecerit, feu, ut Haloan- der, purpura infecerit, eaprioris domini ma- net, quia nihil intereft inter purpuram, & eari\ lanam, quse in lutum aut ccenum cccidiflet, atque ita priftinum colorem perdidiflet. /. fei fi meis z6. §. ult. ff. h. t. 2 2,. Sed & ex confufione duarum materiarum
liquidarum, autliquefaclarum, five ejufdem five diverfi generis, veluti mellis & yini, aut me- |
||||||
|
iERUM DOMINiO; ^JJ^
tallorum diverforum, acceflio induftrialis efle
poteft. Si enim illa dominorum voluntate fa- c"ta fit, commune efficitur ex confenfu, quodl confufum eft, uti &, fi cafu, ncc materise con- fufk a fe invicem feparari poffint j eo quod hoc in cafu utrique domino ex neceffitate natura: pars aliense rei vice mutua» & quafi mutuaac- ceffione, acquiritur pro rata' parte, qux ad quemquepertinuitante confufionem. l.MarceU lus 3. §. ult. I. 4. ff, de rei vindic. §. fi duorum 27. lriftit. de rer. divif. I, adeo 7. $,voluntas 8. & p. ff. h. t. Si enim fecerni queant, quis- que materise fuse dominus manet. /. idem Vom~ ponitts 5. §. idem fcribit 1. ff M ret vindicat. I. lacus 12. §. i.ff. h. t. Quodfiunius fadoma- teriaz duse confufse fuerint, adhuc confufum pro rata commune eft, quoties rerum ejufdemee- neris, veluti tui meique vini vel argenti, con- fufio facT:a fuit. d. I. Marcellus 2. §. ult. /. ^ ff h. t. Sin diverforum generum , quifque, non obftante confufione, matcria? fuse dominus manet, ubi confufa afe invicem ab artificibus feparari poflunt, uti id in a?re vel plumbo tuo cum argento meo confufo fit. /. lacus 12. §, r, //. h. t. d. I. idem Fomponius <;. §. idem fcribit 1. in med. //, de rei vindicat. At fi fepararionem haud recipiant, magis ad fpecificationem res fpeftare videtur, veluti, fi quis fuum vinum & alienum mel confuderit, vel fuum aurum & alie- num argentum; nam cum ita muJfum, aut ele- drurn» adeoquenovam fpecfcm faciat, qujead priorem materiam rcduci ncquit, (fecundum Imperatorcm in §./» duorum 27. Inftit. derer. di- vif & Gajum in l. adeo 7. §. voluntas 8. ff, h. t.) non aliud fupcreft, quam ut ei, tanquam fpe- cificatori, mulfum electrumque cedat. §. quum ex aliena z<j, in fine lnft. de rer. divif. Et quam- vis auri cum sere confufi > ac tempore Roma1- norum Jurifconfultorum necdum arte feparabi- lis, aliam efle rationem, quammulfi, Pompo- nius voluerit, quafi utraque materia auri & aris, etfi confufa» maneret tamen, adeoque nova in- de fpecies haud fieret. /. idem Pomponius j. §. idem 1. in fine ff. de rei vindicat. vix tameneft, ut exiftimes, UlpianUm, autorerh d. legis 5, comprobaffe illam, quam firnjjliciter narrabat» Pomponii fententiam; 11 confideres, eundeni Ulpianum alibi tam manifefte diftinguere ab auro electrum & aurichalcum, tanquam fepa^- ratam ab auro fpeciem, nec fub auri.tegatouf- latenus comprehenfam. /. / qttis iri furidi 4. ff. delegatis 1. ubi,ficut per electrum defignatau'-» rum, cui quinta argenti pars admixta eft, ita pet aurichalcum denotat probabiliter non vetusillud diuque deperditum ac nunc ignotum aurichal- cum, fed magis aurum a?ri rriixtumj ut potft ex qua auri cum xre confufiorie ique nafcebi- tur nova fpecies aurichalci, atque ex auri ar- gentique confufione nova elec3tri fpecies prove- niebat, de quo latius egi in tit. de contrab. erit- tione num. 5» Sed cum nunc aurum & ab ar- gento
|
||||||
|
I. TlT» I.
7. §. ult. injine. I. 8. jf. h. t. §, fi Titiusy 1. /'»
fne lnft. de rer. divif Nifi itaterram viciniTi- tii prefferit, ut aut omnes autplerafqueradiccs in Titii terram egerit, forte mollem & hitofam, facileque radices recipientem, dum fundus plan- tantis faxofus eft: tunc enim arborem totam Ti- tii effici, dicendum cft; quia ratio non pati- tur, ut alterius arbor effc intelligatur, quamin cujus fundum radices egit. d. $. yi.inmed.In- ftit. de rer. divif. d. I. 7. §. ult. in med.ff. h. t, Nam & e converfo, fi in confinio pofita radi- ces omnes aut plerafque immifeiit in fundum plantantis, ejus folius propria manet: ac de ta- li cafu accipiendus Pomponius in /. (i plures 6„ §. ult.ff. arborum furtitn c&far. cumait, firadi- cibus vicini (fcilicet paucis quibuldam, & exi- guis , non majoribus ac prascipuis ) arbor ale~ tur, tamen ejus efi in cujus fundo origo ejusfue- rit\ atque ita hig vulgatum illud, modicanon curari, locum invenit. Qiiifquis autem alie- no frumento fuum confevit fundum, domino frumenti procul dubio ad afftimationem frumenci tenetur, iifdem conveniendus actionibus; quibus & illi, qui ex aliena materia novam fpeciem fa- ciunt, aut purpuram alienam fuo panno intcxunr, fecundum ante dicta num. 21. 22. Quemad- modum etiam utili rei vindicatione tenetur ar- boris domino, qui arborem alienam in fuum folum tranftulit. L idem Pomponius 5. §. de ar- bore 3. ff. de reivindicatione. Etviciflim, ,qui alienum fundum fuaimpensaconfevit, impcn- fas per exceptionem doli recuperat; non modo tunc, cum bona fide confcvit, in quo sedifi- canti in alieno fimilis eft. §. qid ratione ->z. in fne lnftit. de rtr. divif. d. I. qua ratione y.ff. h, t. verum ctiam, fi mala fidc fundum poffederit: in quo ab inasdificante diftat, qui confevit. Cum enim malx fidei poffeffori pos- fit objici culpa, quod ajdificaverit temcre in eo folo , quod intelligebat alienum effc. §. ex di- verfo 30. in fine Inftit. de rer. divif. L adeo 7. $. ex diverfo 12. in fineff. h. t. dum non te- nebatur intedificarc, nec domino fuiffetdevin- clus ex eo, quod has impenfas haud feciffet; ex adverfonihil tale jureobjiciturei, quifciens alienum, quem poflidebat, fundum confevit; eo quod fatio haec ex neceffitate incumbit ma- la fide poflidenti, quippe qui in utilitatem do- mini tenetur, quantos potcft maximos, fru- clus percipere ex re aliena fic poffefsa, adeo ut non modo perceptos, fcd & percipicndos refti- tuere teneatur. L fi navis 6z. ff, de rei vindi- cat. Quin imo ficut in alieno fcienter sedifi* cans, fed ex neceffitate , non obftantc malafide neceffariaj impenfaj repetitionem habet. L do- *mum 5. infine C. de rei vindicat. ita quoque conferentem impenfas fationis, tanquam ne- ceffario fadas, recipere tequum eft. Et hoc eft, quod a Paulo traditum, fru&us intclligi deduftis impenfis, quae qua:rcndorum, cogen- dorum conferyandorumcme eorum gratia fiunt, |
|||||
|
*?$e> c Lib, XL
eento & ab «re per artifices haud difficulterfe-
paretur, magiseft, ut fuae quifque materiae do- minus effe non definat. Licet autem commix- tio aridorum nonmultumdiftarevideaturacon- fufione liquidorum, proprie tamen acceffionem non habet. Si enim dominorum voluntate fiat, id, quod commixtum eft, non ex jure gen- tium, fed ex voluntate dominorum, commune efficitur: fin cafu vel faclo unius, fux quifque rei dominus permanet; uti id in frumentis duo- rum commixtis accidit, indeque etiam in rem aftio pro modo frumenti cujufque competit. Sed quia difficilis feparatio eft, fingulis pro ra- ta frumentum commixtum adjudicari debet, ar- bitrio judicis fada frumenti cujufque xftimatio- ne. §. quod fi frttmentum 28. lnftit. de rer. di~ vifione. I. idem Vomfonius 5. pr. f de rei vin- dkat. 24. Adh«c insedificatio acceflioni locumfa-
cit : five enim ex fua materia quis xdificaverit in alieno folo, five ex aliena matcria in folo fuo, inxdificata folo cedereplacuit; five folum ipfum tangant, fivc parieti inaedificata fint. §. cum in fuo 29. & 30. Inftit, de rer. divif. I. adeo 7. §. eum infuo 10. & §, exdiverfo n.l.fi fupra 28. ff. h, t. L qui domum 50. ff. ad legemAquil. I. ult. ff. de fuperficiebus. l.fi inferiorem 2. Cod. de rei vindicat. Si modo iolum, in quo aedi- ficatum, alicujus fit, cui insedificata acquiri pos- fint: namfi nullius fit, aedificata magis adfe folum trahunt, tanquam inaedificando occupa- tum j ut evenit in iis, quae in littore exftrucSa funt, fecundum tradita i» tit. de rerum divifi tium. 3. Modo infuper ita in fblo alicujus aedi- ficata fint, ut & folo hsercant. Unde, cum Titius horreum frumentarium novum, ex tabu- lis ligneis fa&um, fed mobile, in Scji praedio pofuiffet, refponfum fuit, non effe Seji fadum. /. Titius Horreum 60. ff. h, t. Quifquis tamen exaliena materia aedificavit infuofolo, perdo- minum materiae conveniri poteft actione de tig- no jundto, quae ad tit. de tigno junfto, expli- canda erit. Et viciffim, qui ex fua materia in alieno exftruxit folo, impenfas a foli domino recuperare poteft, fecundum diftinctioncs pro- pofitas in tit. de petit.beredit. num.zi. 22.23. 24, &tk. dereivindicat.num. $6.& feqq. 25. Inaedificatorum excmplo implantata &
fata folum fequuntur, fi modo radices egerint im- |>lantata:, quia aequum eft, plantam ejus effe, ex cujus folo per radices nutritur j neque tam femen jn fatis inlpiciendum, quam potius fundus, in quo femcn inje<9:um, & ex quo fata nafcuntur, ac nutriuntur. §. fi Titius 31. & 32. Inftit.de terum divif, l. adeo 7. §. ult. I. qua ratione o. I. fei f\ meis i6,§. arbor 2. ff. h. t. L qui fcit 2 5. $. m alieno i.ff, de ufuris. Qua ratione, fi arbor in confinio, vel prope confinium, plan- tata fit, fic ut in utriufque vicini fundum radi- ces egerit, communis erit pro regione cujufque prsedii» ficut & lar>is in confinionatus. l.adeo |
|||||
|
De ACO.UIRENDO
idquc non folum in bonse fidei pofleflbribtis naturalem ratkmem expoftulare, verum etiam in
prsedonibus. I. fi a domino 26. §. ult.ff. depetitbered. Nec prasermittendum > etiam inter insedificata, & arboris plantationem, illud interes- fe, quod dominus tigni, alicnis eedibus jun&iillud vindicare non prohibeatur, poftquam de- fiit jun&um efle; quia idem manilt, quod an- te fuit. $. cum infuo 29. lnjlit. de rer. divif. adeo ut nec ufucaptis aedibus, quibus tignum jun- ctum fuerat, vindicatio tigni foluti impedita fit, quia non eo ipfo, quo univerfitas sedificii ion- go tempore capta eft, fingulae quoque res, ex quibus conftabat, ufucaptas intelliguntur. /. adeo 7. §, illud 11. ff. h. t, arboris vero, qux in alieno pLmtata jam coaluerat, iterum erutae vin- dicatio domino priftino noncompetat; cum ad priorcm dominum non revertatur a folo fcpa- rata j quia crcdibile eft, alio tcttae alimento aliam fa&am. /. fedfimeis 26, §. arbor z.ff. h. t. 26. Implantatis porro fatifque non mukum diflimilis eit fcriptura feu litejse j quae in aliena charta fcriptse, chartae cedunt, licet aurece fint, & carmen vel hiftoriam vel orationem fcribcntis contineant: ut tamen dominum chartas mem- branafve cum literis petentem, nec paratum fol- vere impenfas fcripturse, repellere poffit excep- tione doli & rctentione, qui earum pofleffio- nem bona fide na&us fuerat. §. litera 33. in- fiit. de rer. divif. I. qud ratione 9. §.liter£ i.ff. h. t. atque infuper, fi poflcffionem amtferit, actionem in factum adverfus ipfum chartae do- minum ad exhibitionem ejus movere queat , aequitate exhibitionis efliciente, ut,quamvis ex ri- gorejurisad exhibendum agi nonpoffit, infa- ctum tamen a&io detur, quo poffit inde defcribi, quod fcriptum eft. /, in hac atlione 3. §. inter- dum 14. ff, ad exbibendum. quin imo, ut inuti- lis ille cvitetur circuitus, moribus hodiernis fim- plicius obtinuit, eum, qui in aliena fcripfit charta, candem rctinere poffe, praeftka domi- no alia pura & seque bona. Grotius manud. ad jurifprud. Hell. libr. 2. cap. 8. mm. 6. Groe- newegen ad §. 33. lnftit. derer.divif. Eadem ratione pidtura fecundum naturalem aequitatem plerumque cedit domino materia?, cui impofi- ta eft, veluti, fi in pariete aut tabulato sedium alienarum artifex pinxerit. /. in rem actio 23. $. fed & id 3. //. de rei vindicat. Etlicetcir- ca picturam diffenfus fuerit veterum Jurifconful- torum, quorum alii in univerfum tabulam pi- clura:, alii contra picturamomnem,qualifcun- cjue fit, tabuls cedere cenfuerunt, utPaulus in d. I. 23. §, 3. & Imperator in §./ quis in aliena 3 4. infiit. de rer. divif. notant; non tamen exiftimandum eft, Juftinianum fimpliciter eo- rum comprobaffe fententiam, qui tabulamom- nem picturse cedere voluerunt; cumpotius ali- quo tantum in cafu excepto,propter excellentiam hujusartis,ipfiplacuerit jure quodam fingulari, tabulam pidurs cedere, quando pictura pretjtofa |
RERUM DOMINIO, 7<)l
viliffimae tabula? impofita eft. Ut tamem non
ad folas Apellis aut Parrhafii pidturas hoc pri- vilegium videatur reftringendum, fed potius ad omnes porrigendum pictores, in quibus arbi- trio viri boni periticjUG ridiculum ^iidicabkur, in acceffionem viliffimse tabula: picturam cedc- re, ut pote quae fola & vera privilcgii ratio 8t cft &rcdditur in d. §.34. lnfiit.de rer. divif. Nam fi in pictura, rudioribusductalineis, aut exiguum, aut nullum artificium appareat, ridf— culum magis cffet, tabulam, quse fine pidura efle poteft, picturss talis acccffionem fieri, qua: neque finc tabula concipi poteft, neque privi- legium ob ards defectum merctur. Plane , quibusin cafibus piclura tabulam trahit, picl:ori quidcm tabulam vindicanti neceffitas pretii ta- bulas folvendi incumbit; adverfus poffidentcm vcro, nec pretium folventcm, utilis in rem aclio tabulce domino datur, ficut & furti, fi fur- to fubduxerit. d. §, 34. Infi. de rer. dmf. d. /. qua ratione5». §. fednon z.ff. h. t. 27. Denique etiam ex eo, quod res aliena
velut pars quasdam rebus noftris jungitur, ac- ceffionis jure noftra quandoque, non tamen fem- per, fieri poteft. Nam fibrachiumalienumfta- tua; mese junftum fit per applumbaturam, ad- hibito fcilicet plumbo , quifque fux rei feu jw- tis dominuspermanet, quia facilis feparatio eftj nec parsminormajori acceffionis jure cedit. arg, /. in rem aclio 23.5. it$m qu&cunque y. circa med. ff. de rei vindicat. Facilem vero cfle £"paratio- nem eorum, quse per applumbaturam junda funt, fatis inde patet, quod ubi teftator cer-* tum pondus argenti legavit, vel mercator vcn~* didit, vafcula argentea, perapplumbaturam con-^» juncla, replumbari debeant, & exemto plum- bo appendi; qua; fi tanquam corpora fuiffent le- gata, una cum plumbo, per quod conjuncTa» legatario ceffiflent. /. cam aurum 10. §. fedji argentum 2. 3.4. ff.de auro & argento legato. uti mihi cedk plumbum, fi alieno plumbo meunv fcyphum plumbavero. l.quicquid in 27. pr. ff. h. t. Quod fi e contrario brachitim ahenutn ftatuse me* per ferruminationem, icl eft, per eandem materiam, quadam quafi confufipne unitum fit, ita mihi cedit, unitate partis ma* joris quafi confumtum, ut nec abruptum rur- fus a mea ftatua ad priorem dominum redire poffit. d. l.in rem atlio 23. §. item 5. ff.de rei vindicat. junct. /. fedfi meis 26. §. Proculus r. ff. h. t. Et hxc ita, fiex rebus conjundis una alteri prcevaleat, atque ita dignofci poffit, utra alterius acceflbria efle debeat: nam fi partes duo- rum dominorum ferrumine cohaereant, quas magnhudine feu propoitione corporis ajquales funt, quarumque una pretiofior non apparet, magis placuit, fuam cujufque partem manere, tanquam aeque principalem, nec altcram alte- rius acceffionem fieri. /. qukquid in 27, §. ult. ff. h. t. Sane, fi fcyphum tuum argento alie- no ferrurainaveris, nondubium, quin kyphas Ccccc wtus |
|||||
|
yt^ L I B. XL3
totus una cum argento, perquod ferruminatio
fa<5ta, tuusfit, &atevindicaripoffit. d.l.quk- qutd 27. pr. ff. b. t. Interim domino ejus, quod akeri acceffit rei, vel a&io in factum, vel exceptio*& retentio rei principalis, fi eam poffideat, ad aeftimationem confequendam da- tur. d. I. inrem atlioz^. §. i» omnibus 4, & §. 5. in fine ff. de rei vindkat. a8. Vidimus de fpeciebus acceffionis tum
naturalis, tum induftrialis; ad mixtam fructus pertinent; qui primo quidem vel naturales funt, fine cura &culturahominum provenientes, ut poma, fylva caedua, gramen. l.ftutlus 45. j(f. de ufuris. vel induftriales, qui cnra ac cultura hominum accedente producuntur, ut fegetes. d, l. 4 5. vel civiles, qui non natura fed jure per- cipiuntur, id eft, ex rebus, quarum fructus cenfentur, haud nafcuntur, fed tamenpropter ufum rerum jure licito percipiuntur; ut penfio- nes, ufurse. Ifinavis62.ff.dereivindkat. Rur- fus alii pendentes dkuntur, necdum fcilicet a folo feparati; unde & pars fundi videntur, ac immobilibus accenfentur. /. ftu£tus pendentes 44. ff.de rei vindic. alii exftantes, quijamafolofe- parati affervantur: alii confumti, qui efle de- fierunt: alii percipiendi, qui, licet percepti non fint, honefte tamen a diligente patrefamilias percipi potuerunt. d, l finavis 62. $. 1. ff. de rei vindic. Percipiuntur autem vel a domino, vel a fructuario, vel a conductore, vel a. creditore antichrefin pignoris habente, vel a. bonae aut malae fidei poffeffore. Qyid juris fit in fructua- rio, conductore , & creditore antichrefin haben- te, alibi tractatum eft. Quod fi dominus fru- ctus ex re fua perceperit, cum alteri non con- ceffiffet percipiendi facultatem, omnes ex jure dominii protinus pleno & irrevocabili jure fuos facit. §. item ea 19. Inftit. de rerum divif. Sin jnalae fidei poffeffor exre aliena, nullos omni- jio fibi lucratur, fed omnes vero domino vindi- canti una cum re ipsa tenetur reftituere, five naturales, five induftriales, five civiles, non modo exftantes, autjamconfumtos, fed&per- cipiendos; exceptis folis ufuris percipiendis, quippe quae fine periculo fortis, fcenori collocanda: , haud percipiuntur. d. I. fi na- vis 62. ff. de rei vindic. §. & fi in rem 1. Inftit. de offic. judkis. §. ji quisa non 35. i» pne Inftit. de rer. divifi J. qui fcit 25. pr. ff. deufuris. l.certum eft 22. C. de reivindkat. Et fl ufuraj a malae fidei poffeffore re ipsa per- ceptse fuerint, non aliter domino nummorum reftituenda:, quam fi is fortis periculum fufci- pere velit; eo quod juftum eft, peneseumufu- ras effe, cujus periculo fors eft, uti id plenius de ufuris expofitum in tit.de petit. beredit.num. 15. in med. & tit. profocto. num. 17. fere in princ. De percipiendis autem tenetur mate fidei poffeffor, quoties vel ipfe potuiflet percipere, licet forte dominus eosnon fuiffet percepturus; yele converfo dominusfuiffet acquifiturus, utr |
T I T. I.
cunque poffeffor ipfe non potuerit percipere. /.
domum 5. C. de tei vhidkat, juncl. d.l.finavis 61. §. l.ff,derei vindkai. 29. Bonae fidei poffeffbrem.quodfpc&at, is
folos fructus tempore litis cbnteftatae cxftan- tes, aut poftea perceptos, atque etiam perci- piendos fed culpa haud perceptos, tenetur re- ftituere. /. certum tft 22. C. de rei vtndkat, ( Confer diffentientem ex parte Garziam de ex- penfis & meliorat. cap. 23. num. 44.45.) non item eos, quos antc litem conteftatam confum- fit, licet inde^ locupletior facT:us fit; tum quia confumtos lucrari dicitur, /. fed & loci 4, §. poft litem 2. ff. fmium regund. lucrariautem non vi- detur, quireftituit, quatenuslocuplctiorfadus eft, fed magis cilucrum extorquetur: tum etiam quia definitum eft, de confumtis aginon pos- fe. §. ft quis a non 35. Inftit. de rer. divif. & in condemnando bonse fidei poffeffbre neque con- fumtorum neque non perceptorum fruduum ha- beri rationem, poft inchoatam autem petitio- nem etiam illorum rationem habendam, qui culpa poffefforis percepti non funt, vel percep- ti confumti funt. §.&fiin rem 2. infine Inftit. de offic. judkis. Et haec ita, nifi conveniatur petitione hereditatis: tunc enim fructus ante li- tem conteftatam confumtos eatenus reftituere compellitur, quatenus locupletior fadus eft, /. 1. §. 1. C, de petit. beredit. Nam cum fena- tus in eo judicio confuluerit bonas fidei poffes- foribus, ne in totum damno afficiantur, fedin id duntaxat teneantur, in quo locupletiores fa- di funt. l.fed&fi 25. §. confuluit n.ff.de petk. bered. & frudus ipfo jure augeant hcrc- ditatem, atque ita rerum reliquarum hercdita- riarum naturam induant ac imitcntur. /. noneft ambiguum o. C. familia, ercifc. necefle fuit, ut & inid eorum reftitutio fierct, in quo locu- pletior poffeffor faclus eft. Confer tit. depetit. beredit. num. 15. Ncccft, quodinftes, etiam bonje fidei poffeffores titulo particulari legati poffidentes, damnari oportere in quantum lo- cupletiores facli funt. /. idem eft 3. in fine. ff„ de condki. indeb. Non enim ibi de fructuum, fcd rerum principalium ex causa legati indebite folutarum, reftitutione quasftio eft, nec de re- I bus ipfis indebite folutis definita ad fructus, ea- rum porrigi debent, cum fructusnon augeant ipfo jure rem fingularem., unde percepti funt, uti quidem'hereditariijurisuniverfitatem. Con- fumti autem in reivindkatione fimilibusque ju- dkiis particularibus intelliguntur fructus, non modo, quoscomeditbonse fidei poffeffor, qui- ve aliter defierunt in rerum natura effe; verum etiam, qui venditi ab eo aut donati aut permu- tati, utcunque pretium venditorum adhuc pos- fideat; cum in fingularibus judiciis pretium noit fuccedat in locum rei. /. venditor ex 21, ff. de hered. vel aB. vendita, /. idemque eft 7. <$. tilt.ff, qui potiom in pignore. I, qui vas 48. §.«/*• //• de fmtis. /, quemadmodum 38» §. pen. ff. de noxaU |
|||||||
|
aSion,
|
||||||||
|
De ACdUlRENDO &ERUM DOMI&IO.
|
|||||||||
|
7fl
|
|||||||||
|
ctuario non multiim difHmilis; fed confumen-
do demum iifdem exrequatur in iis retincndis, ne una cum ipsa rc cogatur reftitucre. 30. Porroinco, quod pofleflbr bon® fidei
fructus confumtos lucretur» non intereft, utruni naturales an induftriales fint; cum eiseque, aC fructuario, acquiri dkatur lac, piius & lana, nec non fcetura animalium, quse omnia ad fructum naturalem pertinent. l.inpecudum z8.ff.deufa- ris. & gcneraliter afleratur, cum fructus fuos facere, non tantum illos, qui diligentia & opera , ejus pervenerunt, fed omncs; quia quod ad fru- cius attinet, loco domini pene eft. /. bon*fidel 4^B.prtff.b.t. Nec in contrarium facit^, quod in Inftitutionibus fcriptum eft, naturali ratione frudus, quos percepit bonse fidei pofTeflbr» ejus efle pro cultura & cura. d. §. fi quis a nen 3 5. Inftit. de rer. divif. id autem ad fblos pertinc- re fruftus induftriales, dum finecura & cultu- ra naturales proveniunt. Non^enim textus ha- bet, fru<3us ejus efle pro caltura & curafrutluum* fed tantum pro culturk & cura; qualis cura d£ cultura cum #que faltem, fi non redius & me- liore jure, referri poffit ad fundum feu rem, ex "qua frudus percipiuntur, quod fci/icet fru- flusei cedere debeant, pro cultma curaquefundk per quam is infuo ftatu confervatus fuitj nihil ex eo §. probari potcft. Sed tamenhsec, quan- tum ad fruflusnaturales attinet, itademumad- mittenda videntur, fibonaefidei pofleflbr etiam jufto titulo munitus fit: illo enim fi careat, ma- gis eft, ut folos induftriales confumtos lucre- tur, naturales vero fuosnon faciat; quo perti- net, quod» cum titulus donationisintervirum Bc uxorem propter prohibitam inter conjuges largitionem ipfo jure nullus fit, a Pomponio tra- ditum invcnitur; fruftus percipiendo uxor velvir exre donata fuosfacitt illos tamen, quosfuisope* ris acquifierit velati ferendo: nam ft pomum de- cerpferit, vel ex fylvd ctxdit, »0« fit ejus, fuut nec cujufiibet bonafidei poffefforis^ quia tioncxfa- tlo ejus is fruftus nafcitur.l.frutlus ^.ff.deufu* ris. In qua kge verba, fcut nec cujuflibet bona fidei pojfefforis, non accipienda pro univerfali ora- tione negante, quafi nullus bonae fidei pofleflor: naturales frudus fuos faceret; fed potius sequi- pollet particulari, ficut evenit in eo, »0» qui- libetdoftus, non quilibet avarus eft> non cuivis bomini contingit adire Corintbum, &c. atque adeo fenfus eft, non omnem bonse fidei pofleflbrem naturalcs fruflus fibi acquirere, non cum uti- que, qui marito donatario fimilis in eo eft, quod & ipfe titulo careat: qualiumpofleflbrumexem- pla occurrunt in l.necuUam i3»§. x.ff.depe- tit. bsrcd.l.qtuctmque 13. §. ult. ff.depublic.in rem aft. qui &ideo dicuntur pro poffejfere pos- fidere. l.quod uxor 16. ff. de acquir. vel awitt, poffeff. quatenus non poflunt juftum allegare ti* tulum poffeflionis fus. /. pnherede \i.l, \%t l. 13.ff.depetit.hered. Plane, fi juftotituloin- ftrudtis fit, qui boni fide poffidet, naniflfd- Ccccc a pef |
|||||||||
|
aftiott. uti quidem in petitione hereditatis aliis-
que judiciis univerfalibus, & jure fingulari in actione quod metus causa ad id» ut videatur locuples factus qui pretium habet. /. / ipfa res 18. ff. qaod metus caufa. Quod tamen in om- nem eventum hic nihil facit» fuppofito, quod reftituere non teneatur pofieflor bona' fidei fru- ctus confumtos, etiamfi Iocuplctior inde factus fit, Caeterum, quod antedictumdereftituen- disfructibus,per bona? fidei pofleflbrem anteIU tem quidem conteftatam pcrceptis, fed Jitis con- teftata? tempore adhuc exftantibus, fua non ca- rct hsefitatione, cum variis in legibus affcratur, eum fructusafolo feparatos protinus fuos facere. l.fi fruftuarius 13. infineff. quib. mod. ufusfr, tmitti l. fi ejus fundi 78. ff. derei vindicat. l.fe- quitur 4. §. lana 1.0. ff. de ufucap. ac domino & fructuario in percipiendis fructibus fimilem elle, quibus tamen cxtantes haud auferuntur; imo fructus ftatim pleno jure fieri fructuarii & fconse fidei poffefforis. /, qui fcit z 5;. §. in alieno 1. /. in pecudunt 28. ff. de ufurts. Nam etfi ve- rum fit, fructus, quamprimum a folo feparati, vel alias percepti fuerint, ftatim acquirj bona; iidei poffeflori; non tamen inde fequitur, eos domino, rem fuam vindicanti, una cum ipsa re haud reftituendos efle, fi adhueexftenttem- pore litis conteftata?; cum utique palam fit» multifariam dominium quidem acquiri, fed tan- tum revocabile; & hoc ipfum hic quoque in fru- ctibus eveniat, quippe quos emtor bonae fidei ex re aliena percipiendo fuos interim facere diei- tur, donec fcilicet fupervenerit, qm eos una cum re, ex qua percepti j adhuc exftantes pe- tat. /. bon<e fidei 48. ff.h. t. Unde cum Paulus m l. fequitur 4. §. lana 19. ff. de ufurp. & ufa- €ap. prius afteruiffet, Ianam ovium furtivarum, apud bons fidei pofleflbrem detonfam, quoniam in fructu eft, ufucapi non debere, fed fiatim emtoris fieriy mox tamen fubjungit, idem in agnis dicendum efle , fi confumti fint ; hoc ip- fo fatis aperte fignificans, perceptione quidem dominium ftatim quseri» fed confumtionc ma- gis firmari, & irrevocabile effe. Quod vero fcriptumeft, agnos, & hasdos, & vitulosy?**- timpleno jure efle bons fidei poflefloris & fru- ctuarii. d. /. 28. //. de ufuris. irrevocabile non denotat dominium: nam & fervus dicitur pleno jure heredis efle, qui tamen alteri fub condi- tione lcgatuserat, cujufque adeo dominium ad- huc fperabatur ab herede abiturum. /. generali- ter 29. §. 1. ff. qui& aquib. manum. liberi non fiant. juncT:. /. mn ideo 66. ff. derei vindic. Et quod attinet comparationem poffeflbris bona? fi- dei cum frutftuario & domino» in d.l.zj. §. \.& d.l. z%.ff. de ufuris, ea tantum intuitu perceptionis & acquifitionis, non verorefpedu rctentionis perceptorum, propofita eft; bonse fciliect fidei pofteflbr quantum ad perceptionem feu acquifitionem fru&uum, loco domini fere cft. 4.1. 48. ff. de acqtdr. rtr. domin. & fru- |
|||||||||
|
L i b, XLLTit. I.
|
|||||||||
|
7f4
|
|||||||||
|
fis. cumibi agaturde herede, etlam in malafi*
de pofito, quippe poft litem defun&o niotant fuccedente in rem litigiofam, atque adco etiam invitium ex litis contcftationc. Adha?c fi quis bona fide rcm poffidens, vidtor exiftat in judi- cio pofleflbrio, in petkorio autem viaus rece- dat, non alios fruaus rcftituere tenetur, quam qui tempore litis, in petkorio conteftatse, ad- huc extabant; eo quod fententia in pofleflbrio pro ipfo lata impedimento eft, quominus malze fidei pofleflbr faaus intelligatur; ac rurfus in petitorio contra eumdata efficit, utjurisinter- pretatione in mala fide pofitus exiftimetur , cx quo litis conteftatio in petitorio fa^a fuit. Even- tus etenim rei judicatse docere dcbet , utrum quis retroverfum atempore litis contcftata: pro bonae, an pro malaa fidei poflcflbre habendus fit. Confer Berlichium </r«/. 7. Denique, fipoftli- tem conteftatam peremta fit litis inftantia per cul- pam aaoris, fruaus non cx die prioris fed pofte- rioris litis conteftationis pra:ftari,3equum eft, cum hic fit, quod aaor fibi imputet. Nec quicquam fa- cit, quodperlitisconteftationcm priorem poffes- for jam defierit in bona fide cfle; fi modo confide- resjnon aliter per htcm contcftatam induci malam fidem, quam fi ad eam evictio rei fecuta fit. Ac proindc , cum prior litis conteftatio percmta vim omnem amiferit, confequens eft, non nifi ex fecunda litis conteftatione malam fidem inter- pretatione juris induaam vidcri, quippc ad quam etiam tantum, & non ad priorem peremtam, fententia eviaionis interpofita eft. Argentreus ad confuetud. Britann. art. 2jz.glojf. i.««w. 4* Rebuffus ad conftitut. regias tom. 3. tratl. defru- clibus. artic. 1. num. 30. "Wiffembach adl. 22. C.de reivindic.verf. quidfi ab, diffent. Fachincus controverf. libr. ucap.tio. 32. Etfi vero bonas fidci poffcfforfrnauslu-
cratur, non tamenita, quin meliorationis im- penfa nihilominus cumiis compenfanda fit, fe- cundum latius expofita in tit. de rei vindicat. num.pen. & ult. ubi fimul etiam difputatur, an & ipfarum meliorationum fruans cum im- penfis compenfandi fint. Canonem quoquc ac cenfum j^penfionem, rcditum annuum ex fundo bona fide poffeflb debitum, compenfari cum fruaibus aequum eft; cum & fruauarius omnia ha?c onera ferre debeat, ut monitumi» tit. deufufruElunum. 37. Rcfponfa Jurifc. HolL part. 4. confil. 301. quse repetita part, 5.«»- fil. 170. 23. Caterum definitiones fuperiores circa
fruaus aut reftituendos per poflefforcm , aut retinendos, moribus hodiernis non vidcntur im- mutatse, praeterquam in eo, quod volunt, *ne eos quidem fruaus, qui litis conteftatae tem- pore adhuc exftabant, per bona: fidci poffcflb- rem reftitui oportere, fed folos perceptos poft litem conteftatam , adeoque eum cxemplo fru- auarii fola perccptione ante confumtionem fru- aus nunc fuos facere. Hugo Grotius manud. ad
|
|||||||||
|
per neceffeeft, ut & rei, unde fruaus perci-
piuntur, ufucapiendae facultatcm habeat: unde 1 res pupilli forte fit, autvi poffeffa, aut prae- fidi contra legem repetundarum donata, ab eo- que abalienata bonx fideiemtori, (quaslongo tempore capi non poffe , titulo 3. dicendum erit) non ideo minus naturales aeque, ac indu- ftriales,emtor fuos facit. /. bonafidei emtor 48. pr. & §■ 1. f- &• *• fc fequitttr 4-§. lana 19. //. de ufurpat. & ufucap. 31, Quod fi poffeffor rei pro tempore in bo-
na, pro tempore in mala fide fuerit, tamdiu fruc"tus fibi acquirit, quamdiu in bona fide eft, cxterum fi cceperit fcirc, non amplius fruduum dominus cfficitur, etiamfi perfeveret per longum tempus capio; co quod in ufucapione initium folummodo confidcratur , an tunc bona fides adfuerit; infrudibus vero non initmm poffes- fionis, fedfingula momenta perceptioms fru- auum fpedanda funt. l.qui bona fde%■$.%. tm ditt r. I. boua fdei 48. §. in contrarium u ff. h. i, Nec huic contrarium cft, quod in/. qui fcit 25. §. ult.ff. de ttfttris. dicitur, bonse fi- dci emtorem, quod ad fruftus percipiendos in- telligi debere, quamdiu fundus evidus non fue- rif, & fervum alienum, quem bona fide emero, tamdiu mihi ex re mea vel ex operis fuis ac- quirere, quamdiu mihi per evictioiiem abla- tus non cft. Non enim aliud puto velle Julia- num, quam quod bons fidei poffeffor, fuperve- niente mala fide, perfeveret in fruduum per- ceptione, eofque dicis causa fuos interim faciat, & de facto magis quamde jure, donec eviftio fe- cuta fuerit ; ea vero fecuta retro reddi debere una cum re evifta fruclus omnes, a momento ma- \x fidei perceptosautpercipiendos: eoferemo- do, quo fecundum fuperius tradata inundatione dominium & ufusfruaus amitti dicitur in /. f\ ager 23. ff. quibusmod. ufusfr. amitt. quotamcn vere & jure dominium non mutatur. §, 24. Inft. de rer. divif. Et hanc fuifle Juliani mentem, fatis inde colligi poteft, quod ipfe ineadem /. 25. in pr. definivit, fxtotum fundum alienum quis fciens poffideat, eum nuU exparte fruftus fuosfacere, quoquo modo fati fuerint; ncc pro- babile eft, euminunaeademquelegefibioblo- cutum efle. Confer Fachineum libr. 1. tontro- Verf. cap. 59. Sed & fi defundum mala, he- redem bona fide fem poffediffe, indeque fruftus percepiffe concipias; a defunclo quidem percep- tos hercs omnino reftituere compellitur, quia nunquam defunai fuerunt; afeipfo autemper- ccptos ac confumtos haud reftituit; quia licet mala fidcs defundi obfit heredi, ne is, utcun- que in bona fide, inchoet ufucapionenvrei per defunaummaiafidepoflefls. §.diutina iz.lnft. deufucapion. tamenidad fruaus transferendum non eft, quorum intuitu non initium, fed fin- gulamomenta fpeaantur. arg. d. I. 23. §. 1. juna. I. bom fidei 48. §. 1. ff. b.t. nonobftan- te /. litigaw 2. C. de frucTtbus & litium expen* |
|||||||||
|
De acqjjirendo
ad jurifprttd. Holl. Ubr.z.cap. 6. Leeuwen cenf.
for. part. i. libr. 2. cap. 6. num. 5. 4, in fiue, Pa- rens p.mcm, Paulus Voet ad§.fiquisa nondo- mino 36. Inftit. de rerum divtfi num. 5. pag. qq6. Licet confumtionem fruduum, conve- nienter juri civili, etiamnum defideret Joh. a Sande decif. libr. 3. tit. 15. defm, 1. Et in petitione hercditatis fruc~tus adhuc, fecundum idem illud jus, reddi oportere, quatenusindepos- feffor bonse fidei locupletior fa&us eft, quiaipfo jure augent hereditatem , velit Groenewegen ad l. 22. infineC. dereivindicat. 34. Traditio, tertiam conftittiens claffem
modorum acquirendi dominii ex jure gentium, cft de manuinmanumdatio, feu tranflatio pos- feflionis; & in veram fi&amque dividitur. Ve- ra dicitur, qua res corporalis mobilis vcl im- mobilis naturaliter transfertur datione demanu in manum, vel induc^ione in pofteffionem. Fi- <5fca eft, qua traditio rei fingitur interpofita, qus vere non intervcnit. Et hxc rurfus tresfpccies habct, dum alia eft traditio brevis manus, alia iymbolica, alia traditio longse manus. Brevis manus traditio appellatur, qua res, ex alia cau- sa prius tradita , ex nova causa rurfus tradita fingitur, adeoque celeritate conjungendarum a&ionum vel unus vel duplex traditionis acSus occukatur. §. interdum 44. Infiit. de rer. divif. I. hac ratio 3. §. pen. ff, de danat. inter vir. & uxor. Symbolica eft, qus fit per fymbolum feu fignum cxternum, traditionis loco interpofitumj quo modo, traditis horrei clavibus prope ipfum hor- reum, traditse cenfentur merces ibidem recon- dita?. $. item fi qtiis 45. Inftit. de rer. divifi l. clavibm traditis 74. ff. de contrah. emt. Traditio longse manus dicitur, cum res mihi acquirenda In confpedu meo ponitur. I. pecuniam quam 79. ff, defolution. cui proxima eft cuftodise appofitio. I. quarundam 51. ff. de acquir. vel amitt. pojftjf, An autcm, & quando requiratur ad inducen- dam ficlam traditionem, ut res ita tradenda, Sc perfonse inter quas intervenifle fingitur, prse- fentes fint; & qua ratione leges, qua? B£tx tra- ditionis intuitu pugnare inter fe videntur, con- ciliaripoffint, petendum ex iis, qua? prolixe difputata in tit. ff. de rebut creditis num. 4, 5. tf. 3$. Non tamen aliter per traditionem do-
jninium tranfit , quam fi tradens fit dominus, autfaltem domini voluntate tradat, velutipro- curator habens fpeciale mandatum, vel genera- lecum libera adminiftratione. %.nihilautem^.%, ^.Inftit. de rertim divifi l, fervus communk 38, §. 1. ff. de donat. inter vir. & uxor, Ettrans- ferendi dominii habeat voluntatem. §. per tra- ditionem 40. Inftit. de rer. divifi - Atque etiam alienandi potcftatem; unde fruftra tradit pupillus autprodigusfinetutoris aut curatorisautoritatej fruftra quoque traduntur res commcrciis homi- num exemtarfecundum certa juris principia. Nec defit caufa babilis ad dominium transFercndum. |
||||||
|
1ERUM DOMINIO; 75^
/. ntmquam nuda 3t.pt. ff.h. t. Scquaturin*
fuper acceptatio , facienda per eum» in quem res tranfitura eft, ut ita concurrat affedus ex u- traque parte contrahentium, & animus utrius* que confentiat in dominii translationem. /, in omnibus 55.//. de oblig. & acl. Acdeniqueju- re fingulari in venditione pretium vendifori tra* denti numeretur , aut de eo fides habeatur. §4 vendita 41. inftit. de nr. divif. l.procmatom 5. Jf. fed ft dedi 18. //. de tribttt. acl. I. qttod ven« didi i5>. /. ut res emptoris 53.//. decomrah. emt. An autem fidem de pretio habuiflenoceat, ubi emtor , rebus ita dolofe comparatis deinceps forocedk, tradatum i» tit. de rei vindicat. num» 14. $6. Quod fi in transfcrcndi dominii.causa
diffenfus fit inter dantem feu tradentem & acci- pientem,in corpus tamen confentiatur, nona~ nimadverto , inquit Julianus, cur inefficax fti traditio > velitti, fi ego credam, me ex tejiamento tibi obligatum effe, ut fundum tradam > tuexifti- mes ex ftipulattt tibi eum deberi. Nam &, fi pecuniam mmeratam tibi tradam donandi gratia» tu eam quafi creditam accipias, conftat, proprieta* tem ad ie tranfire, nec impedimento effe, quod cir-* ca caitfam dandi atque accipiendi diffenferimus. I. cumincorpus 36, ff. h. t. Nec huic contrarium eft, quodab Ulpiano traditum, fi ego tibi pe- cuniam quafi donaturus dederim, tu quafimu- tuam accipias; nteque donationem ncque rau- tuum cffe, magisque nummos accipientis non fieri, cum alia opinione acccperit, puta, non animo lucrandi donata f. fed fefe ex mutuo ob- Jigandi. L fi ego pecuniam 18. ff. de reb. credi- tis. Qiiod enim ait, nummos accipientis non fierit id ita accipiendum videtur , ut nummi initio infpedo non fiant accipicntis , non cx causa mutui, quia dans noluit aut mutuum contra- here, aut fibi ex mutuo obligationem acquirc-* re; non.ex causa donationis, quia fine fubfe- cuta pcr donatarium liberalitatis acceptatione donatio incfficax eft, nec dominium tranfit in donatarium; & hoc eft, quod pcr modum ra- tionis Uipianus ait, nummos non fieri acci- pientis, quia alia opinione accepit, id eft , ac- ceptandcB donationis voluntatcm non habuit. Unde nec dubitandum , quin donans potuerit nummos ita datos efficacitcr rcpcterc, revoca- ta donatione necdum acccptata; quod licere di- cl:um in tit. de donation. num. 13. inmed. Pla- ne, finummis exftantibus, vel/am, confumtisj accipiens errorc comperto acceptet donationem, a donatore necdum revocatam , neque exftan- tium vindicatio neque confumtorum condiclio donanti danda foretj cum jam per utriusque confcnfum in donationem irrevocabile plenum- que nummorum dominium accipienti quxCitum fit. Sed &, finummos confumferitaccipiens, dum adhuc in eo perdurabat errorc , ut num- mos ex causa mutui fibi numeratos crederet, J.icet fecundum juris rigorem condiclionc tenear Ccccc j tur3 |
||||||
|
. T 1 t. L
rem quoquc dominum iaciat /. ex emto 11. §.
& imprimu 2. ff. de dft, emti. 38. Moribus hodiernis mobilium quidem,
intuitu traditio privatim fafla dominium trans- fert, convenienter juris Romani principiis, (i- ve vera five fi&a aut fymbolica fit. Ant. Mat- thxus patcemia 7. num. 5, At immobi!ia,& quae immobilium loco habentur, apud nos alios- que vicinos populos non aliter re<5te, & ad o- mnem juris.effectum , transferuntur , quam fi folenniter coram lege loci, in quo fita, tradi- tiocorum facta fuerit; illata etiam in locis plu- ribus in fifcum quadragefima pretii. Ediclam Caroli V. 10. Maji 1529. vol. 1. placit Holl. pag, 373. Ldiilum Ordtnum UoU.dequadragejl- md venditionum art. 13. d. vol. 1. placit HoU. pag. 1957. Politica Ordinatio ami 1580. artict 37. 38. Hugo Grotius tnanud. ad jurifprud. HoU. libr. 2. cap. 5. num. 15. & feqq. Groe- newegen ad tit, Infiit. de oblig. ex confenfu & ad tit. C. plus valere quod aguur-i quamquodft- mulate concipitur, Leeuwen cenf. for. part. 1. libr, z. cap. 7. tsum. 6. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. 44. mflit. de rerum divif. & in traft. de mobil. & immobil. cap. 19. num. 4. 5. Ut tamen necefle non fit in folennibus hifce mancipationibus, ut acceptentur ab eo, cui fiunt; cum & in abfentis gratiam a domino, vel pro- curatore mandatum fpeciale habente, eas fieri nihil vetet. Ant. Matthaus parcemia 5. num. 7. & feqq. neque earum, abfenti fa6tarum, revo- catio permiffa fit, eo quod abfenti jus tum do- minii, fi mancipans dominus fit, tum poffcffio- nis , ex mancipatione folcnni quasfitum , pcc- nitentia mancipantis tolli nequit. Ant. Mat- thxus d. parosmia 5. num. 14. fj* num. 15. in med, Quod fi feudorum translatio facienda fit, tra- ditionem eorum in curia feudali folenni morc peragi receptum eft, & quidcm in curia fubin- feudantis , fi de fubfeudo tradcndo agatur. d. confiit. Caroii V. 1 o. Maji 1529. vol. 1. Platit.Holl, pag. 374. Placitum Ordinum HoUandia to. Maji 1660. circamed. vol. z, Placit. HoU.pag. 263 2. in med. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2. confil, 174» adhibitis duobu» Curiae Paribus; five praefens fit legatus ( den Stadbouder van de leenen) & ille, in quemfeudum tranfire debet, fivc uterqueab- fensfit, fimodo is,cui feudum acquirendum, poftea traditionem illam, in fuum ufum fadam, ratam habeat , feque de feudo inveftiri petar. Neoftadius obfervat. feudali 10. Hugo Grotius manud. adjurifprud. HoU.libr, 2. cap.42.num. 8. 9. Etenim vafallus alienans vere non tam ipfi tradit emtori aut alteri fimili, cui feudum acqui- rendum, quam potius domino diredo in ufum emtoris, qui emtor deinceps per fe vel procura- torem petit, fe inveftiri de fcudo, quod domi- no rcfignatum fuit, utpatet ex formulis procu- rationum exhibitis, i» de notabelepointen van lee* nen pag. mibi 18, col, 2. &pag. 19. 39. Non tamcrt coram lege loci akerius,
quam
|
||||||
|
y£& LlBi XL
tur, tamen doli exceptione uti poteft ex aequi-
tate , quia fecundum voluntatem dantis nummi confumti funt , ut ait Ulpianus in d. I. 18. ff. de rebm credhis. id eft, quia donans adhuc per- feverat in donandi propofito, nec donationem, uti quidem poterat, ex pcenitentia r-evocavit. Ex quibus porro inferendum a contrario, doli exceptionem nequaquam locum habituram, fi ego pecuniam tibi tanquam mutuam dediffem, tu accepiffes, quafi donatam: nam & fi ego de- diffemtibi tanquam mutuam, tu quafi commo- datam, oftendendi gratia, acceperis, confum- tis nummis , condiftioni fine doli exccptione locus effet. d. I. fi ego 18. §. i. //. dereb.cre- ditis. eo quod juftum eft , ut recupcrct pecu- niam , quam non donandi fed rccipiendi animo dederat erranti, & alia opinione accipienti. 37. Non minor difficukas in eo eft , qui
rem fuam ex mandato alterius tradit per erro- rem tanquam alienam. Nam fi procurator meus, vel tutor pupilli, rem fuam, quafi meam vel pupilii, alii tradiderint, non recefliffe ab iis do- minium, Ulpianus fcripfit, & nullam effe alie- nationem, quia nemo errans rem fuam amit- tit. I. /i procurator 35. //. b. t. Contra vero a Marcello dcfinitum, fi fervum Titii ab alio bo- na fide emerim & poflideam, & mandatumeo eum Titius vendiderit » cum ignoraret fuum cffe; Titium, quamvisquafi procurator vendi- diflct, obftri&um emtori 5 neque, fi rem tra- didiifet, vindicationem ei concedendarri. l.fer- vum Titii 49, //. mandati. Neque tamen ulla inter has lcges pugna ctt. In fa6ti enim fpe- cie, qux proponitur in d. I. 35. ff. h. t. pro- curator non dicitur contraxiffe feu vendidiffe, fed tantum ex mandato alterius rem fuam tradidis- fe» tanquam alienam •, ac proinde, cum nun- quam fefe fa&o fuo obligatum effeciflet ad rem tradendam ei, cui eam ex mandato alterius tra- didit tanquam fuam, nudum illud & erroneum traditionis fa&um non potuit dominium auferre tradenti, qui neque ad dominium transferen- dum fe obligaverat, neque transferendi domi- nii habebat voluntatem. In cafu vero, quem Marcellus exhibet in d. I. 49, dominus rem fuam ex- mandato alterius vendiderat, tanquam alienam, venditamque tradiderat ; atque adeo femet ipfum prius fua propria conventione red- diderat emtori ad traditionem devin&um, non minus , quam fi rem alienam vendidiflet tan- quam fuam, fic ut & ipfe ex tali venditione per emtorem directi emti actione potuerit ad tra- dcndum conveniri; cum in mandantem fola da- retur utilis ex emto. arg. /. Julianus 13. §./1 procuraw 2,5. ff. de atl. emti. Cui confequens erat, ut, fi fponte rem a fe venditam tradat, folummodo impleat contraftum, ad cujus im- plementum femct obftrinxerat; implendo au- tcm accipientem dominum faciebat; cum uti- que imprimis venditorem oporteat rem tradere; HJk is id agens» fi quidem dominus fit, emto- |
||||||
|
De accluirendo
quam in quo immobilia funt fita, fblennistra-
ditio fieri potcft. 4. ediclo Caroli V. 10. Maji 1529. vol. i. placit. pag. 373. 374. adeo ut ne quidem coram lege urbis fiat, fi ager tra- dendus fitum habeat in vico urbi proximo, quo- ties fuis judicibus peculiaribus vicus tton defti- tuitur. Vide flacitum Ordinum Generalium 12. Febr. 167o. vol. ^.placit, Holl. pag. 485. Li- cet de ca?tero necefle non videatur, ut pr#cife in ipfo judicii loco, vel in fuo proprio territo- rio fint judices, quibus fuperftitibus traditiofb- lennis peragenda eft j cum &, fi in vicina ur- be vel pago deprehendantur, fatis recte fuam traditioni accommodent autoritatem \ maxime, fl locus ille, in quo traditioni folenni vacant, fubfit ifti fupremo magiftratui, cui &ipfi fub- je&i funt* ut notat Ant. Matthceus parosmia j. mm. 6. 7. & feqq, addens ibidem, eo cafu, quo judex propter bellum aut peftem aliamve caufam fui copiam non facit, non poffe fblen- nem traditionem in fubfidium fieri coram pa- rocho loci fitus & duobus teftibus, fed magis apud judices fuperiores hunc a&um tunc expe- diendum effe. Quo vero in loco folennis na- vium majorum mancipatio, foluta pretii qua- dragefima, fieri debeat, variis diftinctionibus definitum in placito Ordinum HoU. de quadra- gefwtJt navium venditarum art. 7. 8. 9. ro. vol. 1. placit. HoU. pag. 1979. Ubi folennis tra- ditio annuorum redituurai,. aut redituum vitali- tiorum, fimiliumque immobilibus per interpre- tationem accenfitorum, petendum ex placito de quadragefima & viceftma, 16. Aprilis 1671. ar- iic, 30. 31. vol. 3. placit.HoU.pag, 1011/ 40. Non poteft autem judex fuam recufare
autoritatem foienni trad^tioni apud fe peragett- daj, fi emtor & venditor in eam confentiant, eo quod illa autoritatis interpofitio quodammodo volnntaria? jurifdictionis actibus adnumeranda vi- detur : fic ut ne fub eo quidem prjetextu jure denegetur, quod folennes trinundinse procla- mmtiones necdum pratcefferint; cum urique ta- les publieae denlinciationes tantum refpiciant fa- vorememtoris, quo magis fecurus fit, necem- tx rei nomine ab aliis facilelitem patiatur, ctfi juri fuo quinre&e renunciet, dubium non eft, /. pen. C. de paBts. Refp0nfaJurifc.H0lI.p4rf. 4, conftl. 257, Simodo magiftratui conftet de causa traditionis, & praftatione pr£eftandorum, veluti quadragefima; pretii & fimilium: deflcien- te namque jufta causa, ex qua res tradenda foret, judex fuam recte negatautoritatem. Quin imo, fi iimulatus fueritcontradus ille, ex quo traditio fo- lenniter fit,dominii tranflatio contigiffehaud cen* fetur, probatafimulatione, in praejudicium ju- ris publici autprivatorum fraudem excogitata, de qualatiusLamb.Goris^wrp»'. tracl. %,cap, 14. 41. Sunt tamen qusedam alienationis fpecies, qus fine folenni traditione coram lege loci e£- fe&um fortiuntur, folaque tranficriptione con- tentae funt, puta, fi res tranfcant c» causa feu |
||||||
|
RERDM DOMINIO, flfy
titulo legati, hereditatis, dotis, legalis com-
I munionis, fimilia? ercifcunds per rerum inte- grarum adjudicationes uni factas. Radclahtitis Curu Vltrajecl. decif. 54. num. 3, 4. Lamb. Goris adverfar. tracl. 4. '§. 21. Groenewegen ad Grotium manud. libr, 2. cap. n. num. 44 Ant. Matthams paramiJ <;. num. n. Parensp. mem. Paulus Voet de mobilibus & immobil, cap, 19. num, 6. Leenwen cenf. for. patt. i.libr. 2« cap. 7. num. ult. in fine. Wefel de connub, focietate tracl. 2. cap. 1, num. 74. &feqq. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confil. 153. In quseftione vero, an & ecelcfia aut nobilcs immobilia fine folenni hac coram lege loci tradi- tione transferre poflint, dicendum videtur, ratio- nem non effe, cur ab aliis, fua transferre volen- tibus, hac in parte fepararentur ,* maxime, cum verfemur in materiajuftidc-E commutativ#, quaJ non admittit regulariter refpectum perfonarum t nifiinhocvel illoloco privilcgium tale fibi jure, vel inveterata confuetudine, qusfitum doceant. Ant.Matthams d. paramia <$,num. 1 r. 42. Extra hos cafus exceptosfiquisremim-
mobilem ex jufta causa alteri fimpliciter, non coram lege Ioci fblenniter, tradidcrit» nullum quidem traditione tali pra^judicium fuis adfcrt creditoribus, quo minusilli cum aliis debitoris rebus etiam rem immobilemitatraditamjudica- ti exfequendi causa vel aliter perfequaniur ac vendantj fed fibi tamen omnino nocet, fic ue neque vindicare amplius pollfit ab emtore fun- dum ita fimpliciter traditum, exceptione quip- pe reivenditas& traditse repulfam paffurus, ne- que emtorem in pofreflione ejus & exercendk dominii juribus turbare poffit, emtorique tur- bato vel dejeclio pofTeflio adjudicanda fit. Quod enim pofieffio coram lege loci- tradenda fuerir, id adeo indudtum, ne clam in creditprum frau* dem flat aut fingatur alienatio, neve emtori fc- cundo, prioris venditionis ac traditionis priva- tim faclai ignaro, per iteratam ejufdcm reivcn- ditionem imponatur,* acproinde ex rationeilla, qua; anima legis, nullum impedimentum eft^ quo minus venditor alio modo pofTcflionem in gratiam emtoris abdicet, in eumque ita transfe- rat dominium, ut non aliis, fed fibi foli, pra> judicium faciat. Neoftadius CurUfupr. decif. 70. Groenewegen ad §. 3. Infiit. deemtione* & ad Grotium manuducl. libr, 2. cap, j. num. 18* Ant. Mattlmis parcemta pnum. 13. Cuicon- fequens eft, illam nullitatis comminationem „ in cafum, quo folennis illa coram lege loci tra- ditio pratermifTafuerit, propofitam tummedi- clo CaroliV. 10. Maji 1529* vol, l.pag. 374. tum etiam in ediclo Ordinum Hoilandiaj de qua- dragefimS pretii, artic, 13. vot. i.flam.pag. 19-/7. uti & in edido recetttiore 16. Aprilit 1671. art. 32. vol. ^.placit.pag. 101 j. nonad venditoremipfum, fed tantum ad rertios, quibus ex venditione prjejudieium gcnerari poffet, per- tinere»
t X t V'
|
||||||
|
Li b. XLL Tit. II.
|
|||||||||||||
|
758
|
|||||||||||||
|
T 1 T V L V S II.
De acquirenda vel amittenda poffeffione.
Summaria. |
|||||||||||||
|
12. Quo modo retineatur pojfejfio animo & cor-
pore fwml, vel animo folo, vel animo fuo & corpore alieno ? An, fi retineatur corpore alie- no, amittatttr, fiis poffejfionem dereliquerit, & alius eam ingreffus fu, quamdiu id ignorat is, quifuoanimo, corporealienopojfedit} 13. Nemo ftbi potefi mutare caufam pcjfejfionis,
& quid hoc fit ? Poteft tamen relinqttere prio- rem ptffejfionem , & novam acquirere ex nova cattsa , quod exemplis illujhatur. Tottjl &, qui hacienus fuo nomine poffedit, conjtituere fecum, fe velle in pofterum alieno nomine pos- ftdere, per conftitutum poflefforium; cujus exempla qmdam proponumur, & ufus. 14. Moribus quorundam improbatum conftitutum
poffefforium, & viget parcemia, niemand kan te gelyk houdeh ende geven. Qua ejus ra- tiofit? An quis non obftante illa paramia pojfit paclis dotalibus aut mortis catisa donare & fibi ufumfruclum retinere ? . Qjti plttra habeant de bdc parotmid ? 15. An folo corpore vel folo animo amittatur pot"
fejfio} An pupillus eam amittere poffit fwe ttt- toris autoritate ? Qttando folo animo videatur amttti poffejfio ? Recenfentur varii modi, qtti- bus poffeffio amittitttr. Vaeilius amittitttr pojfes* fio mobilium quam immobilium. 16. Qu&fint commoda poffeffwnis ?
17. Quibus modis poffeffio probetur} remiff Mo-
ribus hodiernis pleraque ftc obtinent, ut jure tivih. |
|||||||||||||
|
i. Quid fit poffeffio> An quis pojfit tncertampar-
tetn pojfidere rei alicujus ? 2. Quid interfit inter dominium & poffejfionem ?
An pojfejfio ipfo jure tranfeat ad beredes ? An amittatur, licet alteri non acquiratur ? An igno- ranti vel invito domino per fervum acquiratur ? An & quo modo poffeffio non juris fed faclifxt ? 3. Quid fit poffejfio naturalis , quid civilis, utra-
que duplici fenftt ? An frncluarii creditores &c. pojfideant? Quid ftt pojfejfio civiliffima ? 4. Quid fttpoffeffiojufta, duplici fenftt}
5. An & quo modo duo eodem temporerem ean-
dem in folidum fwguli poffint pojfidere, jttfte Vel injufte ? 6. Qtti poffint acquirere pojfejfionem ? An munici-
pia, colkgia, furiofi, infantes, infante ma- jores impuberes} 7. An & qttando nobis acquiratur pojfejfio per no-
Jlros filiosfamilias, aut fervos ? An & per fer- vos,qui infugafunt ? An peralienos bond fidepos- feffos, frucluarios, pignori datos, communes* hereditarios ? An, /i tales non babeant intelle- ctum, aut nolint nobis fed alteri acquirere ? 8. An per procuratorem f An tunc etiam nobis ig-
norantibus ? Qttid , fi procurator non nobis> fed fibi voluerit acquirere poffejfionem ? o. Acqttiritur occupationei acceffioney traditione.
An necejfe ftt fmgulas reipartes apprehendi ? 10. An acquiratur ipfo )ure> An folo corpore-,
vel folo animo ? ubi de dijfenftt veterum 'J.urifc. 11. Quo modo acquhatur quafi pojfejfio incorpora-
lium ? offeffio ( quafi fedium pofitio. /. 1.
ff, b.t.) eft detentioreicorporalis, animo fibi habendi: & quidem vel rei certae; vel pro indivifo commu- nis, dum duobus pariter res ex em- tionis aut legati causa eft tradita. /. locus certus 26*. ff. h. t. velpartis inccrta» inrecerta, qua- tenus fcilicetlegatariuscorpuslegatum, exquo tamen quarta vel alia major minorve portio vi legis Falcidiffi deduci poteft, vindicans, eam imelligitur velle poffidere partem, quam Fal- eidiae ratio prxftari patitur; quanta vero ea fit, eventus poft deductum ses omne alienum doce- bit /. qu& de tota 76*. §, 1. ff, de rei vindic. Rei plane incertx pofleffio nullaeft, veluti, fi quis poffidere vellet, quicquid Titius poffidet. I poffideri autem 3. §. incertam z.l.locas certus %6. ff. b. t, Quod vero Vinnius feletl. quaji. libr. 2. cap. 36, poffeffionem ait efferci corpo- ralis dctentionem, cui ineft affc&us vel proprio |
|||||||||||||
|
vel alieno normne rem tenendi, ad poffeffio-
nem propne di£tam, de qua hoc in titulo tra- cl:atur, relationem non habet, eo quod illi, qui liabent animum rem alieno nomine tenendi, non tam pofleffores, quam potius nudi dcten- tores funt, alienjc pofleflioni minifterium pra> bentes, in pofleflione exiftentcs; nec idem eft^ poffidere, & alieno nomine poffidere. /. qttod meo 18. pr.ff. h. t. $. poffidere 5. Inftit. de i«- terdiftis. I. nec ullam 13. §. fi qttis abfentis 12, ff, depetit. heredit. 2. Diftat autem in variis poffeffio, de qua
hoc titulo , a dominio; imo nihil commune ha- bere dicitur proprietas cum poffcffione. /. natu- raliter 12. §. 1. ff- b.t. Ita namquc heredita- te per hercdem adita, omnia quidem jura, adco- que & dominia rerum hercditariarum, ad eum tranfeunt; poffeffio tamen, nifi naturaliter com- prehenfa, ad cum non pertinet. /. cum beredes 23. pr. jf. h. t. non obftante /. cum miles 30. ff.ex
|
|||||||||||||
|
VEt AMITTENDA POSSESSIONE 7$f
|
|||||||||
|
DE ACdUIRENDA
|
|||||||||
|
ff, ex quib, caufis majores, Quod enim ibi dici-
tur, poffeffionem defuntli quafi junftam defcen- dere ad heredem, non eo pertinet, ut heredr acquiratur ipfo jure, fed magis refpicit conjun- £Honem temporum» quibus defundus & heres pofledit, quibufque hereditasjacensfuit, adeo- que civilem poffcffionis continuationem ad im- plendam ufucapionera, ut ex ipsa lege patet. Sed & fecundo dominium remanet etiam ejus, qui dominus efle non vult, fi id, quod in alium voluit tranflatum, in eum haud tranfeat; pos- feffio vero recedit, ut quifque conftituit, fe nolle poffidere. Lftquis vi 17« §. 1. ff. h.t. jund. /. 1. §. fi vir 4. ff.h. t. Adbasc per fcr- vos noftros dominium ignorantibus nobis & in- vitis acquiritur; poffeffio tantum nobis fcienti- bus, non item ignorantibus, nifi vel ex cau- sa peculiari vel nominatim noftro nomine fcr- vi noftri poffeffionem adipifcantur. §. item vo- lis 3. Inftit. per quas perfon. cuique acquir. junc"L /. fi me in 34. §. ult. I. peregre 44. §.quafitum j.ff. b. t. Dominium denique juris, at pos- feffio »tantum facti eft: ficut enim illa bonorum poffeffio, de qua tra&atur libr. 37. & 38. (quseque defcribitur, jus perfequendi vel retinen- tii patrimonii five rei, qux cujufque, cum more- retur, fuit) tota juris, & non fa&i eft; juri quippe hereditatis fimillima, ut dictum in tit. de bonorum poffeffion. num.z. itaecdntrariohajc, dequahic agitur, in fe fpe&ata, tota fafti, non juris eft. /. 1. §. furiofm ^.ff.h, t. unde & in d. I. 23. ff. h. t, Jurifeonfultus dixerat, adita per nos hereditate, omnia quidem jura ad nos tranfire , poffeffionem vero , nifi natura- liter comprehenfam, ad nos non pertinere: non alia fane ratione, quam quia poffcffio non ju- ris, fed fa&i eft. Nec huic advcrfatur, quod Papinianusin /. poffeffio quoque^. §. i.ff.h.t. fcripfit, poffeffionem non tantum corporis, fed & juris effe\ cum eo nonfignificet, ipfampofles- fionem naturalem etiam juris effe; fed magis refpiciat ad id, quod in principio d. /. 40. praj- miferat, Ccilicetplurimum exjure pofftfftonem mtt- tuari ; ut proinde maneat, ipfam totam fa&i cffe, & adfcititium efle illud omne, cujus in- tuim dicitur »0» tantum corporis9 fed & juris tffe. Atque ita quoque poffeffio plurimum fa- iti habere dicitur. I. denique fi ip. ff. ex quib. caufis majores. quatenus, cum in fe fpe<5tata tota fa&ifit, multumtamen ex juremutuatur, eo- que modo »0» tantum corporis» fed & juris eft. Nec alio verc tendunt illa omnia, qua; a Cu- jacio libr, 18. obfervat. 24. adducuntur, utde- monftret, naturalem poffeffionem non tantum fa&i, fed & juris efle; dum ex variis caufis, varios in jure ac diverfos effe&us habentibus, rem haberi, teneri, poffideri, docet. 3. Dividitur pofTeffio, quatenus a me fupra
definita fuit, in naturalem & civilem. /. 1. §, dejicitur 9. ff. de vi & vi armatA. idque duplici modo.. Etcnim primo quidem mturalis ea di- |
|||||||||
|
citur, quje in facto confiftit, dum quis fuo cor-
pore poffidctjfeu corpore & animo fuopofTes- fioni incumbit; five dominus, five bona? fivc mafce fidei poffefTor fit. /. poffideri 3. §. Nerva 13. ff. h. t. junct /. qui bona 19. §. i.ff. h.t. Civilis vero, qus in jure confifHt, dum quis animo poffidet, adeoque fing itur a jure poffidere, quod re vera non tenet: quo modo & domi^- nus& bonse & mak fidei poffeffor, atquectiam fur & prado, per corpus coloni, inquilini, commodatarii, depofitarii, fimiliumque, vel etiam folo animo fine corporis alieni minifterio, pofleffionem tenere intelliguntur. /. quod meo 18. /, peregre 44. §. ult. /.45.45. /, /;. t. \undc. I. commodare 15./. 16. ff. commodati.l. fervino- mine 16. ff. de ufurp. & ufucap. Et hoc eft, quod ab Impefatore refcriptum, pofleffionis du- plicem effe rationem, aliam, qua? jure confi- ftit,aliam qusecorpore. /. nemo ambigit 10. C. h. t, Sed & fecundo poffeffio civilis illa dici- tur, qua quis poffidet animo fcu opinione do- mini; qua ratione poffident veri domini & bo- nx fidei poffeflores: naturalis cx adverfo ea, qua quis rem tenet animo quidem fibi habcndi, fed abfque opinione domini; quales pracipuc funt malae fidci pofleflbres, vi vel clam poffi- dentes, fures, prsedones. I. clampoffidere6.pr. & §. 1. ff. h. t. d. I, eommodare 15. ff. commo- dati. I. 1. §, ult. ff. uti poffidetis. Sic quoque naturafiter poffidere videtur frucHuarius. /. natu- raliteriz.jf.h.t, &creditorpignus,acprecario tenens rem precario poffeffam. /. qu&cunque 13. §. interdum i.ff. de Publicianainremaft.I. fervi«9- mine i6.ff. de^ufurp. &ufucap. I. cum &fortis 3 5, §. i.ff. depignorat. aft. &eorumexcmploetiatn conducTiores, commodatarii; inquantum fcili- cet rem ex his caufis tenentes, etfinon eoani- mo nancifcunturpofleffionem, utcredantfedo- minos cffe; tamen ea mente adipifcuntur, ut ex rebus illis non alteri, fed fibi, commodum acquirant, utendo , frudus percipiendo, aliis- que modis: quamvis hi etiam alio refpedu non poffidere fed tantum detinere dicantur. /. officium 9. ff. de rei vindicat. I. in hac 3. §. ult. I. q.ff. ad exhibendum, imo fimpliciterpoffiderenegen- tur, ea fcilkct poffeffione, quae ad ufucapio- nem requiritur. /. eerte fi C. §. is qui z.ff, de precario. I. generaliter o. //. h. t. §, de iis autem 4. i» med. inftit. per quas perfonas cuique acqui- ritur. I. rei commodaU 8. ff. commodati. jimB,. I. ferv'% nomine 16*, ff. de ufurpat. & ufucap. Confer Meyerum Colleg. Argent. ad Pand. h. t. num.p. 10. Eft & apud Intcrpretes quofHam mentio pejfeffwnis civilijfima, quandofcilicet ex difpofitione legis vel ftatuti dominium & pos- feffio citra aliquem aflum corporis verum vel fictum transfertur; veluti, cum bona rapicntis virginem fandimonialem monafterio acquirun- tur. /. raptum J4. in med. c. de epifi. & clert-, cis. aut cum ex locorum quorundam ftatutis mor- tiius faifit feu apprehendit viyum, feu vivo la« Ddddd cum |
|||||||||
|
L i b. XLI. Tit, II.
|
|||||||
|
-c&ta racit. Schneidwinus ad §, poffidere 5. Iw-
fiit.de interdiclis num. 89.90.91. quodtamen in Hollandia non obtinere , fed apprehenfione bpus effe, monui in tit. de acquir. vel omitt. hered. num. 18. infitie. 4. Pmerea pofleffio alia jufta eft, alia in-
jufta, idque rurfus duplicimodo, quatenusju- ile poffidet, qui vel poffidet animo domini, vel finedominiopinionequidem, fed tamenfecun- dum legis aut prjetoris autoritatem; qua ratio- ne jufte poffidere dicitur, qui prsetore autore poffidet. I. jufte pofftdet n.ff.h.t. & pigno- ratitise atque precaria; pofleffiones juftse appel- lantur in /. qu&cunque 13. §. i.ffdePublkian. itt vem att. f: Ex hac taria poflefiionis fignificatione non
difficilis eft determinatio qua?fhonis, an duo • poffint eandem rem eodem tcmpore in folidum fmguli poffidere ? Quod enim attinet ad poffes- -fionem, qua; corpore tenetur, & ita naturalis eft, dicendum videtur, nullaratione duosean- dem rem eodem tempore iri foHdum fingulos corporaliter poffidere pofle. Detali vero pos- feffione, qae corpore tenetur, accipiendum efle, quod a Jurifconfulto in /, pofftderi 3. §. excon- trario 5. ff. h. t. traditum, plures eandem rem h folidum poffidere nonpoffe, quiacoturamturam cft, uty cum ego aliquid teneam, tu quoque te- fiere videaris, non modo ex ipfo Jurifconftilti ratiocinio, in fine d. paragraphi propofito, abun- tle colligitur, dum ait, nonmagiseandempojfes- ftonem apud duos effe poffe, quam ut tu ftare vi- dearis in eo loco , in quo egofto * vel m qtto e- go fedeo, tu federe videarts, fed*& iade, quod Paulus autor d. legis 3. in§.fedetfiy. ejufdem legis, uti 8c inl. feid quod z$. $. ult. ff. h. t, duos ejufderh rei poffeflores admifit, ubi unus animo folo poffidet, cum alter corpore in fun- do effet: denique etiam ex eo manifeftum eft, quod in d. £.'y. Labeo reprchendifle dicitur Sabinum atque Trebatium; quos tamen repre- hendere nulla rationepotuiflet, nifi illinatura- lem & corporalem pofleflionem duobus afferi pofle contendiffent; cum utiquenec ipfe Labeo negaverit, duos diverfo poffeffionisgenererem eandem poffe in folidum fingulos poffidere, fe~ cundum fa&i fpeciem exhibitam in /. clampos- fidert 6. §. ult. ff. h. t. ubi Ulpianus autorem laudat Labeonem. Neque quantum ad hanc corporalem pofTeffionem locumfibi vindicare poterat diftin&io» quafi alius jufte, aliusinju- fte poflidere poflet eandem rem: quoniam in fumma pofleflionis hujus corporaHs non muJtum intereft, jufte quis , an injufte pofHdeat. d. I. 3. §. 5. ff. h. U Eodemque modo dehaccor- porali pofleffioneintelligendum, quod Julianus fcripfit, duos i» fotidumprecarid habete nonma- gis poffe, quam duo m folidum vi pofftdereaut ctam-. nam neque juftas, neque injuftas pojfeffiones eon- turrere poffe. I. duo in folidttm 19. //. de preca- fito ?Nihil tamen obftat, quominus duoean- |
|||||||
|
dem rem fingnli in folidum eodem tempo-<
re poffideant diverfo poffeffionis genere , al-
ter fcilicet animo , alter corpore j prout id
evenit in eo , qui precario dedit, & eo qui
precario rogavit; quorum hic corpore, illea-
«imopoffideredicitur. /. & babet 15. §. eum qui
4. //. de precam. Uti &, fl quis ad nundinas
profedus, neminem infundo reliquerit, inte-
rim vero alius clam fundum occupaverit: reti-
net enim pofleffionein, qtii ad nundinas abiit,
fimuSque dam poffidet qui interim kigreflus fuit;
atque ita animo folo poffidet prifflus ; idquevel
^ufte, fi dominus fit, vel bona fide rem pos-
fideat, vel injufte, fi malafidc: corpore alter
claoi ingreffus, & injufte. t. clam pofjidere 6. §,
ult.ff. h. t. juncl. /. foffiieri t,. %.. ftd etft 7.
/. ft id quod 25.5. <UHt. ff. % t. Atque ita ex
faQi fpecie per Ulpianui=n exhibita in d. I. 6.
§; ttlt, ff h. t. explicatione-m recipit, quod idem
Ulpianus de duobus in foli^tim poffidentibus,
altero igx jufta causa^ altero vi aut clam, pro-
ponit in l.ftduo^. pr.ff. uti pfftdetis. Qu\\\
& ampHus »ihi!l vetat, quo minus duo" fingu-
li in folidum rem eandem animo poffideant;
idque ita, ut vel alter juftus, alter injuftus, vel
uterque injtiftus, vel uterque ■juftus pofleflbr fit.
Si enim, domino fundi ad «nundinas profecto3
alter eundem Cundum clam occupaverit animo
fibi habendi retinendique, fimiliterque ad nun-
fdinas a"bierit, uterque pofleffionem animo reti-
net, prior juftam, pofterior injuftam. Sinad
•nundinas ivifle ponas mala: fidei -poffeflbrem,
aliumque, clam eundem fundum ingreffum ani-
mo fibi hribendi, ad nundinas itidem feconfe-
srentein, animo uterque, fed injufte, ut pote
cum alienas re^i confcientia, pofiidet. Denique,
ifi, domino ad nundinas profeelo, & animofolo
! -poffeffionem ^flbi retinence, alter clam ingres-
j fus eundemifundum vendiderit tradideritque ter-
tio, bona fide eum velut a domino fibi tradi-
tum accipienti, &;hictertius itidem ad nundinas
deinceps iter inftitueiiit, non dubium, quin &
dominus, & tertius:bona^fideiemtor, opinio-
ne domini poffefionem juftam animo folo re-
tineat, atque ita uterque *fimul juftus ejufclem rei
eodem tempore poffeffbr fit. Quid, quodnec
prajtermittendum, poffe duos quantum ad di-
•verfos juris efledus ejufdem rei eodemtempore
poffeffores haberi: <qua ^atione placuit, eum,
qui rem pignori dcdit, ad ufucapieridum tan-
tum poflidere; quod ad omnes Teliquas caufas
pertinet, eum poffidere, qui accepir. I. fervi
nomine 16. ff. de ufmpat. & tffucap. I. i.$.pcr
fervum 15.//. h.t.
6i Circa pofleflionem confideranda acquifi-
itio, '& amifllo. Acquirunt omnes, qui pos- funt habere poffidendj prppofitum; ac proinde ipfa municipia non perfe, fed per fervos fuos aut adminiftratores; idemque in collegiis, cx- terifque corporibus, dicendum eft. /. i.$.ult. I %.f. h. t. ttigm 7.% item mtmicipes 3. /. ad
|
|||||||
|
w
De ACO.UIRENDA VELil
*£ exbibendum, Non furiofi aut infantes; tu-
tor tamen pro infante, & curator pro furiofo, ii modo ejus animi fuerit, ut pupUlo vel furio- Sq fuam operamaccommodet, &non fibi, fed illis, acquirat. /. i. §. per procuratorem 20. ff. b. t. I. donatarum 3. infine C. h. t. fervusquo- que pro utroque, quatenus ignoranti domino poflpffionemper fervum quseri, jurafinunt. /. 1. '$. item acquirimus 5. /. quamvis 32. §. ult. in fme ff.b. t. juncl:. Lfi me in 24. §. ult. I pe- regre 44. §. quafitum i.ff. h. t. quin &infans Spfe, autore tutore; quod ita jure fingulari, utilitatis causa, receptum eft > ut hoc in cafu judicium infantis fuppleatur autoritate tutoris; cum alioquin nullus fenfus fit mfantis acquiren- tli poffeflionem. /. quamvis 3 2. §. ult. ff. h. t. Sc generaliter nullum judicii vel confenfus ve- ftigiumin eo inveniri exiftimetur, ficut iniis, qu£E qualem qualem confenfum requirunt, setas feptennio major requiratur. /. in ffonfalibus 14. in fne f§. de fponfalibus. & infans ipfe nihil agat, fed tutor pro eo hereditatem adeat, aftorem conftituat, aliaque fimilia pro eo expediat. §. ttlt. Inftit. de curatoribus. I. fi infanti 18. §. pa- vente z. C.de jure deliberandi. Et de hac ac- Cjuifitione, quaj per infantem autore tutorefit, accipienda /. donatarum 2. C. h. t. Quamvis cnim nullam autoritatis tutorise mentionem ha- beatj tamen» cum ibi Imperator Decius affe- zat, efle quidem ea de re diffentientes autorum Jententias, fed confultius videri, interim, licet qnimi plenus non fuiflet affe&us, pofleffionem ^er traditionem efle qusefitam; refpexiffe om- nino videtur ad ea, qux a Paulo Jurifconfulto «le hoc veterum diflenfu, & jure fingulari cif- ca infantem recepto traduntur in d. /. 1. §.3. & /. 22. §. t. ff. h. t. Plane, fiquisimpubes infantiam egreflus fit, etiam folus fine tutoris autoritate pofleffiohem fibi quarere poteft; eo quod per poffeffionis acquifitionem ipfe melio- rem fuam facit condijionem, nec alteri obliga- tur. /. pupiUus xi. ff. de acquir. rer. dominio. I. fequitur 4. §. pupillus z.ff. de ufucap. I. 1. §.fu- riofus 3. infine, d. I. quamvis 32. §.ult. ff.b. t, juncT:. princ. Inftit. de autorit. tut. 7. Per eos quoque , quos in noftra habemus
poteftate, pofleftionem nobis acquiri conftat: quicquid enim filius peculiari nomine apprehen- derit, id ftatim patrem ejus poffidere, Ulpia- nus ait; quamvis ignoret in fua poteftate filium efle, vel etiam filius ab alio tanquam fervus pos- ■fideatur, quia noftra voluntate intelligitur pos- fidere, cui peculium habere permifimus. /. 1. §. item acquirimus 5. /. qukquid 4. ff. h.t. I. tiunquam »»31. §. fi fervus pff.de ufurp. & ufucap. nam & ignorantem videri tacite con- fentire, atque permittere pofle nonnullis inca-* fibns, inter alia manifeftum in infantibus adop- tatis. /. in adoptionibus 5. ff.de adoption. utpro- inde ignorantia patris, cujus in d. 1.4. mentio cft, nonimpediat, quo minus dicatur pcculium |
||||||
|
ITTENDA POSSES SIONE 761
fuo filio permififle. Sergos quod attinet, ut-
cunque & ignorantibus & invitis dominis ao* quirant dominium, pofleffionem tamen neque invitis neque ignorantibus f fed tantum fcien- tibus; nifi vel ex causa peculiari acquirant pos- feffionem, vel nominefuidomini: quippequi- bus in cafibus & ignoranti acquirunt. /. fimeitt 34. §. ult. /. peregre 44. §, quafitum 1. ff. h. t, 1. nunquam in 31. §. fi fervus pff.de uftirp. &
ufucap. junft. §. item vobisp lnftn.perquaspeT- fon. cuique acquir. Qtiod'fi fervus in fliga fit, adhuc per eum pofleffio acquiritur, quamdiu fugitivus ab alio non poffidetur. /. i,§ per fer- vum 14. ff. h.t. Licet enim fcrvus fugitivus fui furtum faciat domino. /, 1. C. de fervisfu* gitivis. non tamen domino poflcffionem fui in- tervertit, qiiamdiu ab alio non poffidctur; quem- admodum nec rerum aliarum, quas forte fu- giendo fecum abftulit, pofleffionemdomino in- terim intervertere poteft. /. remqua ly.ff.b.t. Nec hifce contrariatur Pomponius in /. / fer~ vus 15. ff. de Public. in rem aft. nam quod in cafu ibi propofito ait, pofleffionem rei non ac- quiri domino, fi tradita fit fervo ejus, qui in fuga eft; id de naturali ac corporali poffeffio- ne intelligendum eft; quam pcr fervum fugi- tivum non acquiri domino certum eft, cum nec ipfum fervum in fugH hjerentem naturalitet atque cdrporaliter poffideat dominus, fed tan^ tum civiliter, id eft, animo retineatpofleffionem ejus: civiliter vero, id eft, corporefervi fugi- tivi animoque fuo, dominum fcrvi na<Sum fuis- fe rerum,fervo fugitivo traditarum , pofleffio- nem, etiam ex. ipsa lege objeda manifcftum eft, dum adtio Publiciana dominodari diciturrcita- lis intuitu; qua? tamen non competit, nifi ei, qui jufto titulo ac bona fide nafius fuitpoffes- fionem., fic ut ufucapere potuent, iterumque amifit, ut conftat ex toh tit. ff, de Publiciam in rem aili An autem, & cui, pofleflio ac- quiratur per fervos alienos bona vel mala fidc pofleflbs, frufiuarios, pignori datos, commu- nesi hereditarios, fimilefque, peti poteft ei 2. 1. §. fed & per eum 6.&multis feqq.ff.h. u
Eftque circa hanc per fervds poflcffionis acqui- fitionem generaliter obfervandum, fervos ipfos, per quos volumus poffidere, tales efle oporte- re, ut habeant intelledum poffidendi; quafic ut per fervum furiofum nemo videatur appre- hendifle pofleffionem. l,i. $.uterum$, io.ffi h. r. atque infuper id exigi, ut ipfi noDiscarri acquircre vdint: unde fi jiibeas fervum tuurtt poffidere , &is eo animd ihtret in poflcifid* nem, ut nolit tibi, fed potius Titio acquirei. re, noneft tibi acquifita poffeffio. /. i. %,baf qua 19. ff.b.t. 8. Denique & per procufatorcm pofleilio nd^
bis jure quxrkur, non tantum icientibus, fed & ignorantibus, quatcnus initio infpccto igni- ri f#pe fumiis, procuratdrcm jam ea nobis ac^ quifivifle, qu«e cx.mandatd acquirenda erarit. Ddddd a . $,pen. |
||||||
|
[. Tit, IL
legamus, Neratius & Proculus, & folo anirtn
poffe nos acquirere pffeffionem, /*(id eft, etfi, feu quamvis, uti in /. tnfulam 24. in fne ff. de vetb. obligat,) non antecedat naturatis poffeffto: prout emendationem illamexiguntexempla ibi- dem fubjun&a, & oppofita Sabini fententia a Paulo Jurifconfuko probata in d. i, 3, §. 3. in fine ff: h. t. • s 11. Quod fi res incorporalis fit, veluti ufus-
fruclus aliave fervitus, five perfonalis, five rea- lis, nec non aclio, ejus non vera, fed quafi poflelfio eft; quae & ideo non vera traditione & apprehenfione, in corporibus folis locum ha- bente, fed ufu & patientia, vel ceffione, ac- quiritur; ufu quidcm ex parte ejus , cui fervi- tus debetur, patientia ex partecjus, qui illam debet, ceffione vero potiffimum in adionibus transferendis, de quibus alibi ex profcfib. 12. Retinetur poffeffio vel animo & corpo-
re fimul; vel etiam animofolo, adeout, licet alius abfente poffcffore clam occupaverit poffes- fionem, non tamen ante prior poffidere defi- nat , quam fi fciens , alium intraffe, reverti in poffeffionem aufus non fuerit, metuensvim majorem. /. poffideri 3,$.fi quisnunciet 8, /. ^/4»» poffxdere 6. §. ult. I. 7. /. fx idquod 2j.§. ult. I. quamvis faltus 46. ff, h. t. /. ult. C. h,t.§.pos~ fidere 5. Itiftit. de interdiiYu. veldeniqueanimo proprio per corpus alterius, puta, eoloni, con- dudoris, procuratoris, fruduarii, commodata- rii &c. /. pofftderi 3.5.^ quis nunciet 8. & §. Cate- rum 12.ff. h.t. f.pofjidere 5. Jnftit. deinterdiilis. /. 1. §. »0» alii 45.//. de vi&viarmat. fic ut nec amittatur poffeffio ex eo, quod mortui fue- rint aut furere cceperint hi, quoriim corpore poflidetur. d../. pbfftderi 3. §, ft quisnunciet. 8. /. fi id quod 2 5. $. & per 1. /. fi de eo 40. $. f\ forte 1. ff. h. t. Qtiod fi colonus aut alius, qui pro alio poffidet, poffeffionem derelique- rit, eamque alius occupaverit, olim quidem pos- feffor, etiam ignorans, poffeffionem amittebat, vel faltem ita voluerunt Sabiniani fi credimus Juftiniano in /. ult. pr. C. h. t. adeoque fecun- dum illos multum intererat, utrum quis poffi- deret folo animo fuo fine corpore akerius, ati contra, corporis alieniinterveniente minifkrio; quatenus folo poffidens animo retinebat poffes- fionem fundi , licet alius eum clam ingreffus fuiffet, donec id intclligens, non audebat in fundum reverti, metuens vim majorem, ut pau- lo ante didtum; at corpore alieno qui poffide- bat, etiam ignorans amittebat pofTeffionem, fi is, cujus corpore tenebat,, pofteffionem fundi dereliquiffet, eumque alius occupaffet. /. ft de eo 40. §.fi forte 1. /, peregre 44, §. ult. I. 45. / 45. ff. h. t. arg. /. fi colonus %\.ff. h. t.l.nan folum 33. §; ft pignori 4. ff. de ufucapion. Sed cum Proculianis contraria magis placeret fen- tentia, etiam Jnftinianus eam priori pra;feren- dam cenfuit, ac decidit, non aliteramittipos-. feifionem per coloni aut akerius fimilis dcfer- tioncni.
|
||||||
|
j6z L i B. X L
§. pen. Inftit. per qitfs perfon. cuique acquir. I.
quod nieo i8. ff. h. t. licet ignorantibus non cur- rat tempus ufucapionis, fi procurator alienum acquifiverit; cum id tantum in rebus peculia- ribus fingulari jure placuerit, ut quis ignorans ufucapiat. /. fi emtam 47. ff. de ufurpat. & ufu* cap. jun<5t. /. tabeo 8. //. eod. tit. Quod fi procurator, cui poffeffio tradebatur, eam fuo nomine nancifci fe velle declaraverit, non man- danti, fed ipfi acquiritur. /. 1. '§. perprocuratorem 2.0. ff. h. t. Aliter, quam obtineret, fi pro- pofitum fibi acquirendi tantum in mente retinuis- fet, nec expreffiffet, fe poffeffionem fibi velle qusfitam; ac de eo cafu intclligenda /. qui mi- hi 13./jf. de donationibus. Conferjacob. Coren obfervat. 15. 9. Acquirkur poffeffio vel traditione tum ve-
ra tum fida, vel occupatione, vel acceffione, de quibus in tit. praced. de acquir. rer. dominio, Nec neceffe eft, ut fingukereipartesapprehen- dantur, fed magis una tantum parte fundi ap- prehensa totus fundus cehfetur apprehenfus; fi modo & is, qui partem apprehendebat, totius acquirendi propofitum habuerit, & alter, qui antea poffederat, ejus fuerit animi» ut rei to- tius amittat poffeffionem. /. pofftderi %.§.&api- fcimur 1. ff. h. t. alioquin is, qui ante poffe- dit, omnes ilias partes retinet, quas alter non occupaverit vel apprehenderit; nam fi cum mag- na vi ingreffus fit exercitus, eam folummodo fundipartem, quam intravit, obtinet. /. quod Weo 18. §, ult.ff. h. t. adeoque multum inte- reft, utrum voluntate domini prioris resappre- hendatur, an fine voluntate ejus. 10. Non tamen ipfojureacquiriturpoffeffio,.
ne per heredem quidem. /. cum heredes 23.pr, ff. h. t. Vide fupra num. 2. nec folo corpo- re, nec folo animo, fed utroque fimul. /. pos~ ftdert 3. §. & apifcimur 1. pr. I. quemadmodum 8. ff, h, t. I, fere quibufcunque 153. ff, de reg. ju- ris. licet fi&a brevismanus, aut fymbolica tra- ditio, nec non apprehenfio oculis fada, dum rem mihi tradendam in cdnfpe&u meoponiju- beo, ctiam apprehenfioni corporali adnumeran^ da fit; uti & ea, quse animo noftro &corpo- re feu minifterio alterius fit. Vide /. 1. §. fi jufferim 21. /. quod meo 18. §. ft venditorem 2. /. quarundam 51. ff. I). t. I. pecuniam quam 79. //. de folution. I, clavibus 74. ff.de contrah.emt. I. certi condiffio 9. §. ult. /, 10. /. 11. /. fwgu- laria 15. ff. de rebus creditis. $. interdum 44. & 45. Inftit. de rerum diviftone. /. 1. C. de donat. Adde tit. de rebus creditis num. 4, 5.5. Quid, quod nec inficias iri poflit, quin hac in parte YJdeatur diffenfus fuiffe veterum Jurifconfulto- rum; dum & Labeo cenfuit, quarundam rerum nos animo poffeffionem adipifci. /. quarundam 51. ff, h. t. & Labeonem fecuti Neratius ac Proculus, in /. poffideri 3. §.Nerat'w$.ff h. t. (1 modo in ea lege cum Clariff. D. Noodt Pro- babil, Itbr, 2. cap, 6. mm. 4. deleta vocc »00, |
||||||
|
De acqjjirenda vel am
tioncm, quam fi alius fundum eundem dereli-
<Sum occupaverit, &idintelligens, quicorpo- re alieno poffidebat, reverti ad fundum aufus non fuerit; perinde acfifoloanimo fine corpo- ris alieni minifterio pofleffionem retinuiflet : quippe qua ratione verum erat,ipfum non tam ex coloni, quam potius ex proprio fa£to, pra»- judicium pati. /. ult. C. h. t. Licet diflenfus Illius veftigia in Pande<£tis haud apparere putem, nametfi aProculofcriptum fit, pofleflionem me non amittere, fi quis familise meae perfuaferit, ut de pofleffione decedat. /. cum quis perfuaferit 31. ff. de dolo. atqueetiam Paulus tradiderit, fi fervus vel colonus , per quos corporc poffide- bam» deceflerint difceflferintve, animome reti- nere poffeffionem/. 3-§. %.ff*h.t. tamenneutro inloco negatur, poffeffionemamiflamfuiffe, fi fundum, quem corpore coloni poffidebam, a co- lono dercli&um alius occupaflet, cum adhuc ig- norarem, occupatum effc. 13. Quifquis autem poffidet, non poteft,
clum pofleffionem retinet» mutare fibi caufam poffeifionis. /, poffxderi 3. §. illud quoque 19. ff. b. t. hoc eft, dum corpore & animopofllffio- ni incumbit, nulla extrinfecus accedente causa, ftatuere fecum nequit» ut alia ex causa poffideat, quam ex qua hactenus pofledit. /. qut bonafide iq. §. 1. //. h, t, l. cum nemo $. C.h.t. l.qui legatorum 1.%. i.ff pro herede. Qua ratione fi- I liusfamilias id» quod fibi a vivo patre donatum fuerat, non poteft poft mortem patris incipere pro herede poflidere, adeocjue pro parte heres exiftens partem rei donatse ad coheredes perti- nentem ufucapiendi pro herede facultatem non habet. /. qui legatorum 1. §. ult. ff pro berede Vel pro poffeff Quin imo, axioma hoc, quod ncmo fibi poflit mutare caufam pofleflionis, non in civili tantum» fed & in naturali pofleflione locum habet; & propterea refponfum eft, ne- que colonum, neque eum, apud quem res de- pofita, aut cui commodata eft, lucri faciendi causa pro herede ufucapere pofle. d. I., qui le- gatorum z. §. 1, ff. pro herede. Sed id non im- pedit, quo minus quis poflit pofleflionem pri- mamex causaprioredimittere, & rurfusexalia nova causa eandem nancifci. /. quibona jidu iq, §. 1, ff. h. t. interveniente fcilicet fadto aliquo novo» five vero, five fi&o ; atque ita depofita- rium, rem depofitam furti faciendi gratia con- trectantem, vel alias conftituentem, fibi fe velle poflidererc, nec reddere deponenti, definere poifidere ex causa depofiti, &incipere poffide- re ex causafurti, ac deponentiinterverterepos- feffionem, patct ex /. poffideri 3. §./i remapud 18. l.fxrem mobilim^y. ff. h. t. Similique modo fi colonus vel dominum locatorcm, vel eum, cui locator fundum vendiderat, eum is in pofleffionem miflus eflet» nonadmiferit, fed ingredi volentem prohibuerit, exdetentore feu naturali poffcflbre fiet poffeflbr malx fidei, & interdi&o, undevi, conveniri poteft, l.colonut |
||||||
|
IT.T ENDA POSSE.SStONE. j6j
ii,l. cuw fundum 18. ff. de vi & vi armatL
Sed & fi depofitarius pecunia apud fe depofita utatur tanquam mutuaexdominivoluntate, ejc . mutui causa eum poftidere ccepiffe, certi juris eft, l.certicondiftioy. §.ult.l. 10. ff. de rebus creditit, Denique, fi quis emerit fundum fciens ab co, cu- jus non erat, & ita poffidere cceperit propos- feflbre , incipiet deinceps pro emtore poifiderey fi eundem rurfus a domino emcrit, vel pro he- rede, fi deinde a domino heres inftitutus fic, nec videbitur fibi caufam pofllffionis mutafle, /. »0« folum 33. §. quod vulgo 1. ff.de ufurp.& ufucap. £ontra quoque regula illa impedimen- to non eft, quo minus quis illud,quod hactcr nus fuo nomine poflcdit, deinccps velitacpos- fit alieno nomine poiTidere: cumnCctuncmu- tet fibi caufam pofleffionis, fcd dcfinat poflide- re, & alium pofleflorem minifterio fuo faciat. /. quod meo i2,pr. ff. h. t. Qiialis poflcflio- nis transferendse modus vulgo conjiitnttpoffefforii venit appellatione; acinveniturineo, quifun- dum Titio vendit aut donatcalege, utinfun*' do tanquam colonus, in domo tanquam inqui- linus remaneat j aut ut uftimfrudum ejus ufum- ve precarium retineat; quippe quo cafu Titio pofTeffionem acquirit, & in pofterum poflcffio- ni ejus minifterium prsebet. /, quadam mulier 77* ff h t€\ vindicat. /. quisquit rem 28. I. fi quis argentum jj. ff. fed fi quidem 5. in pr. Q, de donattonibus. In focietatequoqueuniverfali praefentes fociorum res corporales non alia ratio- ne, quam per conftitutum poffeflbrium, eom- municantur, quoties fpecialiter traditio non in- tervenit, fed tacita creditur intervenifle; qua- tenus fcilicet unufquifque fociorum, quod hac- tenus fuo npmine poffedit, mox a contrada fo* cietate univerfali conftituifle Intelligitur, fe par- tim ftio partim focii nomine poffidere velle. I. 1. §. i.i.1. ff.profocio. Adde tit. de rebutcre- ditis num. 5. pojl med. Aliud infuper conftitu- ti pofleflbrii exemplum eft in /. 7» aliquam 28. ff. h. t, cujusexplicationemprolixamhabetMe* yerus Collegio Argentorat ad Pand. h, r, num, 16. §. ^& feqq. Et generaliter frequentem hujus conftituti pofleflbrii in praxi ufum efle, patetex iis, quse habet Ant. Faber Cod.libr. 7, ttt. 7. defin. 1, Schneidwinus ad§. f.lnjlit; de interditttt num. 110. & feqq. Gonfer Meren- dam controverfiar. libr. 3. cap. 11. & praecipue Tyraquellum in trattattt peculiari de jure cotijii- * tuti pojfejforii. 14. Qeterum, cum facile ac pronum fit,
per hujufmodi conftitutum pofleflbrium fimur latas fieri donationes, aut in fraudem credito* rum, aut in fraudem heredum legitimorum ilf lis in locis, in quibus teftamentorum ufus ig- notus, ac folse fucceffiones legitima? probatas funt; hinc quibufdam in locis recepta eft pa- roemia, niemant kjt» te gelijk. houden ende ge- ven-, prxcipue in Gallia &Gelria, utautoreft Lamb. Gorjs ndvtrfar. traft, 3, cap, 14, »««. Ddddd 3 i.& |
||||||
|
Lib. XLI. Ti t. II;
|
|||||||||
|
7^4
|
|||||||||
|
telligens, alium clam ingreflum efle, revertl
non audet in fundum, metuens vim majorem, vel reverti volcns, admiflus apofleflbre non eft. /. clam poffidere 6". §. ult, l. 7. l.fxid quodt$. §, ult.ff.b. t. eo quod placuit, tamdiu nosre- tinere pofleffionem» donec aut noftra voluntate difceflerimus, aut vi dejedi fuerimus. /. poffideri 3. %.fi quis nunciet 8. & 9, ff. b. t. quod &
fadum creditur, d vincli a violento ingreflore detineamur inviti in fundo» quem pofledimus. /. 1. §. pen. ff. de vi & viarmatk, Dc csetero multis pofleffionem amitti modis conftat, velu- ti furto. /. naturaliter f.ff, de ufurpat. & ufu- cap. captivitate poffeflbris. /. cum beredes 2j.§. in his i.ff.b.t. ( quod tamen hodie non ob- fervari monet Groenewegen ad d.l.i^. §. 1.) miffione in poffeffionem damni infecti nominc exfecundo decmo.l.pofftderi ^.§.ult.l. qtti uni- verfas 50. §■ item cum t.ff. b. t. cadaveris illatio- ne,velreiconfecratione, autfi mare velflumen Iocum occupaveritanobispoffeffum./. qui uni- verfas ^o.§.i.&^.ff,b.t.autfera evafcrk, ani- malvealiudficaberraverit, ut non inveniatur. /. poffxderi 3. §. Nerva 13. ff. b. t. aliifque modis quam plurimis fparfim alibi tradatis. Ut tamen meminiffe oporteat, facilius mobilium, quam im- mobilium amittt posfeffionem, prout id latius demonftravit Parensp. m. Paulus Voet denatu- ra mobilium&immobil. cap. 21. num. 4. 16". Sunt autem varia poffcffionis commoda:
prxterquam enim, quod bonse fidei poflcflbr fruclhis lucratur, ut tit. pr&ced. diclumj ctiam poffefforomniseoipfo, quopoffidet, aliisnon poffidentibus in pari causa potior eft, non modo, Ct juftam > fed &, fi vitiofam poffeffionem ha- beat. /. ult.ff. h, t. l.fiye autem 9. §.fiduobus 4. ff. h. t. ideoque onus probandirejicitinad-
verfarium. /. is qui defiinavit 24. ff. de rei v;»- dieat. I. ult. C. eod. tit. Refponfa Jurifc. Ho3I. part. 1. confil. ij$. tirca med, Nec regulari- ter edere tenetur titulum poffcffionisfux, l.co- gi n.C.de petit. heredit. Refiftcre infupcr poteft omnibus, autoritate privata quid adver- fus pofleflionem machinantibus; & fi de poflcr- flione dejedus fit, in continenti rurfus potcft adverfarium dejicere, aut alioquin intcrdi6b, unde vi, defiderare, ut fibianteomnia poflcflio reftituatur, etiamfi fur aut prsedo eflet, qui de- jedius eft. /. 1. §. vimvi 27. & §. qui a me 30. 31. /. quod eft 3, §. eum igitur 9. ff. devi &vi firmata, l. fi quis vi 17. ff. h. t. I. prohibitum f. C, de jure fifct. Qua» fingula inpropriisfuisfc- dibus Iatius excutiuntur, 17. De variis poflcflionis 'prbbandse modls
videndus Mafcardus 4e probationibus. conclufione 1184, & multis feqq. Ncc dubium, quin ia plerisque mores fervent ca, qua? de poflefltonc adipifcenda, retirienda, amittenda, perjusci- vile dcfinita funt, ut colligi poteft cx iis, qtiae fcripta ab Hugone Grotio Manudutt.adjurifprud. Hou, iibr. 2. cap. 2. XITU-
|
|||||||||
|
. i. & feqq. quf& ideo exiftimat, neminemdo-
nare aut aliter transferre poffe, nifi & realem faciat pofleflionis tranflationem, neque permit- tendum, ut vel condudionis vel ufusfructus vel precarii aliove praetextu in pofleffione rei rema- neat. d, cap. 14. nttm, 6. & feqq. Quod ta- men non nifi cum diftinciione admittit Ant. Matthseus parcemia j. num. io, qui & vi hu- jus parcemiaj Ultraje&i obtinere ait#» qiiod res ihobiles poft facSam folennem coram lege Ioci traditionem iiiventse in praedio ejus, qui tradi- dit, cenfeantur adhuc manfiffe propria; ejus, a quo tradita?, fic ut & creditoribus ipfius earun- dem perfecutio deneganda non fit. d. paramia <$.num. 21. Interim receptushujus axiomatis ufus non bbftat, quo minus quis velpactisdo- talibus, vel mortis caus^ donationibus, ita libe- ralitatcm in alios exerceat, uttamen fibiadvf- tx exitum retineat in rebus ita donatisufusfru&us jus, fi modo mortis causa donatio in ea regione admifla fit; cum utique, reprobata teftamenti fa- dione, nec mortis causa donationes videantur permittendas. Lanib. Govisadverfar. d. tracl. 3. cap. i^.num,ult. Ant. Matthseus d, parcemia 5. mm. 20. apud quos & alia, adhujus juris eluci- dationem pertinentia » videri poflunt. jy. Amittitur pofleffio animo & corpore fi-
mul, non folo corpote. /. quemadmodum 8. /.
fi is qui 17, ff. b. t. I. fere quibufcuhque t^.in
in fine ff. de reg. juris. unde & pupillus folus
fine tutoris autoritate eam non amittit, licet
corporaliter deferere poffit, atque ita etiam ean-
dem amittere, quatenus fa&i magis quam animi
eft. /. pojfejfionem 20. ff. b. t. Quod enim ali-
bi traditur, Sabinianis vifum fuifle, & verum
efle, pupillum nifi praefente & autore tutore
ne quidem poffeffionem illam, qua: naturalis
eft, alienare pofle. LpupiUus quantumix. ff.de
acquir. rerum domin. id non de ea accipiendum
pofleffione, qua; folo corpore tenetur, fed de
tali, quamquis abfque opinionedomini, velu-
ti ex caufa precarii vel pignoris, habet, quam-
quenaturalis pofleffionisappellationectiam con-
tineri, fupra di&um eft. Bronchorft enant.cent.
3. affert. oo. Sed necfolo animopofleffioamit-
titur. d. I. 8. ff. b. t. d. I. 153. ff. dereg.ju-
ris. etiamfi quandoque folo animo quis in jure
noftro dicatur pofleffionem amififle, quatcnus
fcilicet vel vera atque corporalis defertio quidem
haud intervenit, fed tamen a jure fingitur in-
tervenifle; prout id accidit in conftituto pofles-
forio. l.poffideri ■$.%, inamittenda 6. l.fi quis vi
17. §. i.ff. h. t. jundt. /. quod meo 18. ff. b.
f. & aliis quibufdam fi&is traditionibus, pro-
jpofitis in tit. de acquir, rer. dominio mtm. 34.
in quibus ex voluntate prioris domini pofleffio
tranfit: vel vera corporalis defertio jam ante
pracceflerat, ad quam deinceps alio tempore fub-
lequitur animus omittendas pofleffionis, quod
in eo apparet, quiad nundinasprofe<5tus, ani-
!Blo jTolo rctiimit poffeffioncm, fed deindc in- '•
|
|||||||||
|
De USURKATIQNIBU5 E| l|3UCA PIONI B US#
|
||||||||||||
|
T 1 T V L V S III.
De ufurpationibus & ufucapionibus.
|
||||||||||||
|
S U M M
|
A R I A.
»»■ ,.»N4 _ lSi\ M ■ - , ■■. t v ■■ ;
gem Juliamrepetundarum; autdotaks; fidei*
commtffaria; adVentitU foiorumf. per patrem alienata; jure gentium communes; fifcales aut Principis. Quid juris olim, quid jure novo, ctr- ca bona vacantia fifco nondum ntmciata ? Ouid tnoribus circa vacantia & fifcalia ? 15. An pojfint ufucapi res puptUares?
14. An res furtiva & vi pojfijfa? An fervus fu*
gitivus ? An fit res vi pojftjfa» undeme Titiut vi dejecit, fed alius occupavtt} Purgato vitiopro' cedit ufucapio. Quibus modis purgetur hoc vi- tium> in cujtis poteftatem reverfa debeat effe res pupittaris-, cammodata, depofita, pignori data, & commodatario, depofitario, vel creditori furrepta} Quid, fi depofitarim ipfe furtumfe- cerit circa rem depofitam ? An & quando ufn- capi poffit tes, quam debiior creditori pignori ebligavit, & rurfus eiper furtum fubduxit > ij. An & quando & per quos ufucapi poffitpar-
tus ancilla furtivd > Et quid juris circa fottu*- rampecoris furtivi> 16. De continuath pofftffione inter defun&um &
beredem, venditorem & emtorem, fijnilefque. Qm temporebacprimitusindu&a ? Quandopar- ticulan fmceffori profit poffejfio auioris j 0 an talts ufucaperfi pojftt, quod atttor nw potuit ? Qttid, fi res ad mttum aut ulteriorent emto- rem delatafit} Qgid, fi dcftmttus fueritmbo- n$ fide, heres in mala ? Quid, fi defw&us h- nafide rem alienam emerit, fed hercdiwma- la fide pofito traditio fafta fit ? si dcftmclus mala fide poffederit, an heres in bond fide pg- fitus ufucaptonem % fe poffit incbom'} Qttii, ftres a defuntto capta ufucapi, poft mortem cjus a tertio poffeffa fit, antequam heres inci- peret poffidere? An jacente bereditate impleri poffit ufucapio, velperfervos hereditarios incboa- r»? An beredi fecundo profit poffejfi» primi d(- funcli, fi heres intermedius non poffederit} 17. Qmq modo natutaliter intenumpatur poffeffio
& ufucapio ex voluntate rcl fafio ufucapim- tis} nbidc re pro dereliilo habita, velperufu* capientem vero domiuo locata , venditd, yel pignori datd, vel etiam hjrpotheca obligatd. Quid,fi ufucapiens rem illam creditori pignori dederit, & dein ab co conduxerit, autpreca* rio Acceperit} 18- Qw> modo invitis nobis naturatiter interrum-
patur poffeffio & ufucapio ? Vbi de jre anteim- pletam ufucapionem furto ablatd, aut vipffefsL Si peffejfio iterum recuperetur, antempuspritts pofteriori jungi pojfit, vel tifucapio detiuo incho- ati i An intcmimpatnt pcrfcquejiratiQmm? M |
|||||||||||
|
*. Qutdftt ufucapio} An & quo refpetlu fit ju-
ftus aq rathni conveniens acquirendi modus } ln quibns diftet aprafcriptione. remifT. -p Qui poffintufucapere} An&filiifamilias, pu-
ptti, furioft, peregrini, capti ab hoftibus} & quid, fi redierittt ? An non per fervos fuos aut filiosfamilias in urbe reliclos, fi dein revettan- tur aut apud boftes moriantur } g. Qu&fint requifita ufucapionis? An injureer-
rans ufucapere pojfit > 4. Quid fit juftus titulus > An in utulo emtionis
necejfaria fit numeratio pretii } An & quando fu§ciattitulusputativus} Anufucapientiincum- bat probatio tituli > An titttlus jufius prafuma- tur exdiutindpoffejfione} '■■ '5. Quid juris, fi titulusquidem verus adfit, fed
qm ipfo jure nuUus eft ? Quid, fi altus finga- tur titulus, alius vere fubfit ? Quid,fi fingatur, & necitte necalius fubfit} Quid,fi titulusve- te fubfit, fed poffeffor, autberes ejus,- ignoret eum fubejfe > aut fe fibi ex ea causd pojfe ac- quirere > ,£. Quidfit bona fides} An dubitansetiam habtn-
'- dus fit pro bona fidei poffeffore > An is, qui
emit ab eo, quem fciebat pretiumprotinusfcor- to daturum} y. Ab initio debet adejfe bona fides. An fuperve-
r. niens maia fides interrumpat ufucapionem > ini-
tittm ufucapionis efl tempus traditionis. ln em- tione jure fmgulari & tempore contraclus & tem- pore traditionis bonafides adejfe debet, Monftra- tur, rationem hujus exceptionis in emtione in- certam effe. 8. Si membra CottegU temppre eo, quo res alie-
nacollegio acqttirebatur, fciverint eam alienam effe, an bona fides fucccjforum in eo coUegio pur- get ittud vitium ? y. An in dubio pro bona fide poffeffotis pufumen-
dum fit ? 10. Zecenfentur cafus, quibus fine bona fideptQ'
tedit ufucapio; ubi de libetatione a fervitutibus lealibus & perfonalibus • de mijfis in pojfejfio- mm damni infetti nomine ex fecundo decreto; de iis, quibus fervus alienus a non domino tioxa . datus eft.
■31. Quares poffint ufucapi"* An & fervitutes?
Quo modo procedat, vel non procedat ufucapio rerum, qus, unofpiritu continentur; itemre- mm connexarum, veluti tigni, poffefsa domo\ denique rerum pluribus capiiibus conftantium, tlt gregis aut armeiiti} \z. De prbhibitk ufucapione terttm, quafuntex-
Vta commerciumt aut prafidi donata, contrale- |
||||||||||||
|
BBHfl
|
||||||||||||
|
?66
|
|||||||||||||
|
Lib. XLI. Tit. III.
|
|||||||||||||
|
per id, quod apparitor rem juffu judkis cepit
judkati exfequehdi causd> An permijfionemiri ' poffeffionem ? An per id, quod res ab hoftibus capitur ? & quid t fi iterum recuperata fit ? xo. An civiliter interrumpatur ufucapio vel pr<t-
fcriptio per litis contefiationem jttre veteri vel novo ? I M 20. An interruptio fiat per folam in jus vocatio-
tiem} An per extrajudicidleminterpellationem? An per denunciationem a domino faclam , ne quid novi in ejus fundo fiat ? An litis contefta- tione interrumpatur refpeclu tertH, qui litem conteftatus non efi\ vel refpeclu tertii poffefforis cui lis mota non efi ? An debitori rem prafcri- benti interrumpatur prafcripth,ftres iliaper cre- |
|||||||||||||
|
ditores ejus fubhafletnr, & dominus fubbafta-
tioni fe opponap ac vincat? 21. Quanto tempore impleatur ufucapio jure vete-
tiacnovo? Qui hic pr&fentes, quiabfentesha- beantur ? Quando trigima demum anms implea- turufucapio? Quis conveniendusfit, fiquisrem aut bereditatem alienam emerit a fifto vel Prin- cipe? An, qus. res ordinario tempore ufucapi nequeunt, annis quadraginta prafcribi poffim ? Ubi plura traclem de prafcriptionibus ex jure hodierno ? 22. Quisufutapiatextituloprofoluto> Anis, qui
accipit rem,quam putatfibi deberi & folventis pro- priam effe, cum effet non debita & aliena ? Et quidjuris tum circa condiclionem indebiti ? |
|||||||||||||
|
jfucapio nihil aliud eft, quam achquifitio dominii per ufum; adeoique adje&io ( vel adeptio, fecun-
Jdum Ulpianum in fiagm. tit, 19r §, 8.) dominii per continuationem poffeiHonis temporis lege definiti. /. ufucapio^ ff. b. t. De cujus juftitia cum varie difputetur, multum interefle puto * utrum de ufucapione ge- neraliter confiderata, an in fpecie de ea, quae fe- cundum juris civilis principia peragitur, quse- ftio fit. Si enim de ea, quae jure Romano re- cepta atque circumfcripta fuit; negari non po- teft, quin aliquid iniqui infe contineat, fifo- rum confcientise fpedtemus. Quse tamen ini- quitas non ex eo arguenda, quod Juftinianus eam impium prafidium appellavit in noveU. 9. cum primo quidem illa tota novella merito fu- ipe&a habeatur propter prima verba ejus; & deinde idnon fimpliciterde ufucapione vel pra> fcriptione ibidem afferatur, fed tantum ratione temporis anguftioris, quo illa hadtenus impleri potuerat: quemadmodum re&e dixeris, ufuca- pionem anno implendam in mobilibus, bien- nioin immobilibus, impium ccepifle pfaefidium efle, ex quo mobilia demum triennio, immo- bilia decenniointerprafentes, vicennio inter ab- fentes ufucapi, inductum fuit. Sed nec in eo injuftitiam ufucapionis Romana? jure quasfive- ris, quodlexfeuPrincepseampermiferit, corj- jun&am cum aliquo fa<5fco iniquo, in eo confi- ftente , quod & ille» qui ab irfitio tantum in •■ bona fide fuit, eandem adimplere poffit, etiamfi mala fides fupervenerit ante prxterlapfum tem- puslege definitum. Non enim lex, negotium permittens, cui fa&um injuftum ex accidenti poteft adefle, protinus ob id iniqua aut injufta cenferi debet, uti id arguit abunde lex Divina Mofaica, Iibellos repudii permittens- JudsEis, ne mali majoris oriretur occafio. Sed potius iniquitas tota^rrajtts ufucapionis in fola verfatur ufucapientis confcientia reialiena?, feumalafi- *de; quse tolerata fuit utilitatis publicaJ gratia, fimulque in pcenam hominis, fua negligentis, & negligendo contemnentis. Quod fi ex ad- ■verfo ufucapionera ingenereconfideres, licitus |
omnino in foro poli ac foli videtur acquirendi
dominii modus efle, fimodo, quod Canones exigunt, ab initio ad finem ufucapionis impk- tae bona fides continuata fit: cumutiquejuflum & re&se rationi conveniens fit, poenas iis im- poni, qui defidia atque ncgligentia circa res-fuas publico nocent, dominiorum incertitudinem, Iitium multitudinem & immortalitatem, acme- tuendam inde confufionem, in Republica indu-« I cendo. Quamvis enim quifque liber rerum fua- rum moderator & arbiter fit, ac ob id pleraque quidem fuo arbitratu proprio faciat, non ta- men omnia. /. in re mandatd 21. C. mandatn certenon ea, qu# utilitati publica* adverfa funt. §. ult. in med. Infiit. de his qui fui vel alieni ju~ ris. ad talem vero negligentiam in re fua coer- cendam non squior alia, magifque delido re- fpondens, excogitari pcena potuit, quam fido- minus eo ipfo privaretur, quod neglexit» nec magis curavit, quam fi pro dereli<So habuiflef, aut jam alienaffet; unde & haud ineleganter a Paulo Jurifconfulto fcriptum, vix efle, ut non videatur alienare, qui patitur ufucapi; & eum quoque dici alienare, qui hon utendo amit- tit fervitutes. /. alienationis 2S.ff.de verbor.fig- nif. I. vel ei 3. §. ^. ff. quainfiaud.cred, alien* funt ut refcind. Nec eft, quod obtendas vul- gatumillud, naturaacquumefle, ncminemcum alterius dctrimento fieri locupletiorem. /. natu- raliter 13. §. 1. /. 14. ff. de conditl. indebiti. Id enim tum demum veritatem habet, cumis, qui damnum patitur» culpa vel dolo fuo non dedit damno caufam; dum, quod quis fua cul- pa fentit, non intelligitur damnum fentire. /. quod quis ex 203. ff.de reg.juris. Nequequic- quam notiuseft, quamexpcenispecuniariisde- Iido propofitis vel fifcum, velex delido laefos, cum delinquentis damno lucrari. Non etiam ftringit, sequumnonefle, utalterifacias,quod tibi fieri ab alio non velis, adeoque ufucapias rem alienam, cum tuam nolis ab alio ufucap- tam. Etenim, quifquis delidum vult, cuipce- na eft propofita, is & pcenam velle intelligitur^ dum ea lege in civilem quifque convenic focie- tatem, aut in eaperfevcrat, ut puniatnr, fiea; com-«
|
||||||||||||
|
De u surpationibus et usucapionibus.
|
|||||||||
|
7fi9
|
|||||||||
|
urbe mortttum, & quia hereditatem in quibtts-
dam vice perfonse fungi receptum cft, ideo in fuccefforibus ejus locttm haberc ufitcapionem. Diverfum quodammodo eft in filiofamilias in iis caufis, ex quibus non fibi, fcd patri, pet ufucapionem acquirit; dum mortuo apud ho- ftes patre , retro fibi a primo captivitatis mo- mento acquifiviife intelligaur , tanquam jam tum fui juris fiiftus, non vcro liercdibus fuipa- tris, dum ipfc forte a patre exhercdatus, vel tantum in partem vocatus eft. 2. in bello n. §. fi quis capiatur i.ff. de captivis& pofttim, 3. Ad ufucapionem requiritur prscipue ju-
ftus titulus, bonafides, rcs nonvitiofa, conr- tinuata polTeflio, tcmpus lcgc dcfinitum , 8C amplius ut abfit error juris, quippe qui nun- qttam inufucapionibuspoflefforiprodcft. l.mm- qttam in 31.//. h. t. I pro emtore 2. §. fiaptt- pillo 15. ff. pro emtore. I. legis Jdia 4. c. qui bonis cedere poff. I. juris ignoranttam 4. l.jinisig* norantia 7. ff. de juris &facli ignorant. ac ne fce- minis quidem, cum nec his crror juiis in com- pendiis tttilis fit. /, error fafti 8. ff. ds juris & fafti ignor. 4. Jttftus tittilus (finequononproccditufu-
capio. /. ««//0 jttfto iq.C.derei vindicat, l. diu-
tina 4. C, de pr&fcript. longi temporis,) eft caufa
habilis ad dominium transfcrendum, ut emtio,
donatio, aliaque infequentibustituliscxcutien-
da; fic ut, ex quibtts caufis trndente verodo-
mino tranfirct dominium, ex iifdem tradcnte
non dorwino procedat ufucapio; co-excepto,
quod dominium qttidemnon acquiraturex em-
to, nifi prcftium nttmcratum fucrit, aut de eo
fides habita. $. vendita 41. Inft. de rerp divif.
fcd ufucapio pro emtorc impedita non fit ob id,
quod pretii numeratio necdum intcrvenit. arg,
/. de pretio 8. ff. de Publitian. inrem acl. juncl:,
§. namque fi cui 4, lnfiit. de aftion. Titulunt
autem hunc oportet effe verum; cum falfa cau-
fa non pariat ufttcapionem, neque pto lcgato,
ncque pro dote ufucapio valeat, fi nulla donatio,
nulla dos, nullum legatum fit. /. Celfus libro
27. ff, h. t. §. error autem 11. Inftit. h< t. I.
nec petentem 5. C. de longi temporispr&fcript.de-
cem vel vig. ann. nifi vel agatur de fervitumm
prsefcriptione, ubi bona fidcs fufificit cttm tituii
opinione, ncc neceffe eft, ut praefcribens de
titulo doceat. I, Ji quis diuturno 10, ff. fi fervi-
tus vindicetur. I. ult. ff. de aqua & aqtu pluvia
arcenda. prout latius demonftratttm in tit.Com-
munia pud. tam urb. quam ruftic, vel juftiflimus
fit error facTi , quo quis lapfus, titulum inter-
veniffe credidit, qui tamen rcvcra non interve-
nit; cujus erroris jufti cxempla funt in /. quoi
vulgo 11. //. pro emtore, & /, non folum 33. §»
quod vulgo 1. in med. ff. h. t. Alioquin ufque
adco verum titulum adeffe neccffc cft, ut &
probatio ejus poffcffori videatur imponcndaj
cum juftus titulus facti fit, &quifque cogitare
poffit ac debeat, rem alienam effe, quam nuljo
E e e e e titulo
|
|||||||||
|
eommittat, qua: Tocietati civili adverfa atque
damnofafunt; adeoque etiam, utreJ fuxcadat dominio, ubi cum utilitatis publicse detrimen- to nimium ncgligens circa eam cft; iinde & fecundum jam di&a vix eft, ut non intelliga- tur alienarc, qui paticur ufucapi. Confer de hac ufucapionis juftitia Parentem p. m. Paulum Voet ad princip. Infiit. h.t.nttm. 3. dr* 5. Am- pliif. D. Joh. Andr. vandcr Meulen , itt libro de jtne poli part. 3. qu&ft. 16. plurcfque ibi ci- tatos pag. $68. in med. In quibus autem ufu- capio a praTcriptione diverfa fiierit, prolixeex- ponitGalvanus de ttfttfruftu cap* 11. paffim, & pr&cipue num. 16. 2. Ufucapere poteft omnis, qui & domi-
nium acquirere, ftve paterfamilias, five filitis-
tamilias; quippe aut fibi aut patri acquifiturus,
fecundnm varias pectilioram diftinitiones alibi
tra&atas. /. fequitur 4. §. ttfucapere 1. ff. h. t.
jitncl:. tit. ff. depeculio. Pupillus etiam fine tu-
toris autoritate, fi infante major fit, & furio-
fus ea , qux ante furorem incepit poflidere. /.
fequitur 4. §. ptipiUm z. & 3, /. jufto errore 44;
§. eum qui 6. ff. h. t. jttncT:. /. fi is qui animo
2,7, ff. de acqtiir. vel amitt. poffejf. Non tamen
ufucapiebat olim percgrinus, adverfus quem,
bofiem prifcis diclum, aetcrna autoritas erat.
Rsevardus adleg. xi, tabular. cap, 17. in fine,
Uti nec ab hoftibus captus; cum poflidere non
videatttr, qui ab alio poflidetur, autdominittm
acquircre, qui in alieno dominio cft. /. qai in
fervitute 118. ff- de reg.juris. adeo utneceam
ufucapionem, quam ante captivitatem inchoa-
verat, implerc poffit, poftquam redicrit; eo
quod poftliminium ipfi prodeffe nequit, quip-
pe ea quidem , quse juris (unt, rcftituens, at
non poffeflionem captivitate amiffam, quse non
juris fed fafti eft. l.fiis quipro 15. pr. ff. b. t.
I. deniqtte fi emtor 19. ff. ek quibus caufts majo-
res. l.in bello 12.§.fafti 2. ff. decaptivis&poftli-
min. I. ait prator 23. §. is autem i.ff. ex quib.
cauf. majores. Scd fi fervus cjus, qui apud ho-
ftcs eft, in urberemanferit, fi quidem poffes-
fioncm rei ex causa peculiari naclus fit, eam
ufucapere poteft, five ante domini captivitatem,
five d.urante ea, poflidere cceperit: fi vero non
ex causa peculiari, cceptam quidem ante cap-
tivitatem domini ufucapionem implere poteft;
at captivitate durante non poteft eam de novo
inchoare, nifi dominus apttd hoftes moriatur,
quippe quo cafu fingerctur ex lege Cornelia pri-
tno captivitatis momento in urbe mortuus, ac
proindc prodeffet hercdibus ejtts poiTeflio medii
temporis ad ufucapionem. d. /. 12. §. i.ff. de
captivis & poftlim.l.jttfto errore 4q.§.ult. ff.b.t.
ajque ita quoque in d. I. fiis qui 15. in fine pr.
ff. b. t. legendum cum Cujacio & Gotofredo,
in fttcccfforibtts locum habere ufucapionem, dele-
ta voce non, utratiocinium Jurifconfultifubfi-
ftat, quod erat; mortuum apud hoftes domi-
nurn captum, ex lege Cornelia fingi rctro in
|
|||||||||
|
L 1 b. XLI. Tit. III.
|
|||||||||||||
|
.768
|
|||||||||||||
|
quam in 31. §. ult. ff, h. t. Nec his contrariurri
eft, quod ufucapcrc ncqucat, qui poflcflioncm fibi per fcrvum aut procuratorem ncfcic qujefi- tam efle, licet poflcflio vere ignoranti qujefisa fit. /. pojfeffio 49. §. ult. ff. de acquir, vel amitt. poffeff. I. 1. C. eod. tit. Ab igriorantia cnim poflcffionis acquifitse ad ignorantiam jufti tituli quo minus argumcntum proccdat, ca ratio di- verfitatis eft, quod is,qui fe poffidere ignorat, nonpoffit bona? fidei pofleflbr dici, quia noa credit, dominum cfle eumquitradidit, quam- diu traditionis ipfius fcicntiam non habct. At fi non ignoret, qusefitam fibi efic poffeffionem, non idco minus in bona fide cft, qnod ha&c-» nus verum pofieffionis fuse.tmtlum ncfcjt; cum & fine titulo jufto bona fidcs efie poffit, uti ex fupra traditis manifcftum eft. Fachineus«»- troverf. libr. 8. cap. 31. 6. Bona fides, alterum ufucapionis requifi-
tum, eft illsefa confcientia putantis rcm fuam efle, dum credit, eum, a quo riaccus eft pos- feffionem, fuifle dominum illius rei, & alic- nandi jure haud deftitutum. /. bona fidei ioy. ff, de verbor, fignif. princ. Infiit. h. t. §. fi quh i non domino 35. Infiit. de rerum divif. In quS tamen bona fide eflc non intelljgitur, quidu- bitat, utrum is, a quo rcm habet, dominus fueritck alicnandi facuhatcm habuerit, necne; cum aliud fit credere , aliud dubitare , imo dubitatio fit quid medium inter bonam & ma- lam fidem, inter fcientiam & ignorantiam; fi- cutfilentium ejus, qui interrogatur, infefpe- datum, neque confcflionem continet, neque negationem. /. qui tacet 141. ff, de regulis jur. Et fane dubitantem ab ufucapione femoveri, manifeftiflimum ex eo eft, quod, fiex deccm fervis, quos emerim , aliquos putem alienos, ufucapere quidem poflim rcliquos, ubi fcio, qui alicni iint; fed fi ignorem, qui interiitos deccm alicni fint, nemincm cx iis ufucapere queam. /. qui cum pro 6. §. fi ex decem 1, ff. pro emtore. uti & ex eo , quod fi quis id, quod poflidet, non putet fibi per leges licere ufu- capere, (licetneccontraputet, pofitivc, utita dicam, fibi id non licere) placuerit, non pro- cedere ufucapionem ejus, intcr alia etiam illa ra- tione, quia non videtur bona fide poflidcre. /. fi fur rem ga. §. fi quis id 1. ff, h. t, Neceft, quod dicas, dubitantem ignoranti fimilem effe, quia zque is, qui dubitat, an debeat, & ta- menfolvit, indebiti condicliionemhabct, acis, qui plenafadi ignorantia lapfus indcbitum pra?- ftitit. /. ult, C. de condicl, indeb. Quod enim illic dubitanti non minus, quam crranti, con- didio indebiti accommodata fuerit, id inde eft, quia de dubitante concipi hon poteft donandi propofitum; cum dcmum confulto dati donatio fit. /. cujtts fer errorem fj.ffde reg.juris. qua- Iis confulto fada datio in dubitante intelligi non poteft, quippe qui in omnem eventum non tam donaffe videri poffct, quam potius tranfe- gifle,
|
|||||||||||||
|
titulo fretus poiRdet. /, tdt, C. unde vi neque
ex foki pofTeflione diutina prarfumtionem oriri pro tituli veritate, velindcpatet, quodablm- pcratoribus rcfcriptum eft, diutinam pofleflio- ncm, tantum jure fucceflionis fine jufto titulo obtentam, prodcffe ad praefcriptionem hae fola ratione non poffe. /. dttitina 4. C. de pr&fcript. longi temp. Fachineus eontroverf libr. 8. cap. |
|||||||||||||
|
30.
|
|||||||||||||
|
5. Qiiod fi titulusverusquidem fit, fedqui
ipfo, jure nullus eft» videndum, utrum ex er- rore juris , an cx fa£ti ignorantia, nullitas defcen- dat. Si enim exerrore juris, dumquis, ver- bi gratia, putafJ, pupillum fine tutoris autori- tate rem fuam pofle divendere, aut inter con- juges, vel inter patrem & filiumfamilias, ratam eflc donationem, ufucapio admifla non cft; cum fecundum paulo ante difta error juris non pro- fit ad ufucapionem. /. pro emtore z,§, fi a pu- flllo 15. in ftne ff. pro emtore. /. 1. §. 1, 2. //. pro donato. Sin cx probabili fadi ertore, fum- itjo quidem jurc haud procedit ufucapio, fcd tamen ex aequitate admifla fuit; veluti, fi quis rem emcrit a pupillo fine tutoris autoritate, quem jam puberem cfle putabat, vel a furio- fo, quem crcdebat fana: mcntis efle, eo quod iri confpe&u forte inumbrata? quietis fuit. d, l, i. §. ft a pupillo 15. & 16. ff.pro emtore. I. fed & fi 7. §. Marcellus 2. ff. de Publkian, in rem acl. vel ab eo, cui bonis interdi&um eft, cum ignoraret interdi&um. arg. /. fi abeoiz.ff. h. t. Si alius fingatur titulus, alius vere fubfit, ve- luti, fiqnis fingat, fevendere, &donct,ufu- capio magis ex titulo, qui vere fubeft, perfi- ckur,*dum plusvalet quodagitur, quam quod fimulate concipitur. /. ult. ff. pro donato. tot. tit. C. plus valere quodagiturt quam quod Jimulate concipitur. Secus, fi quid fingatur fubcfle, & tamen ncc illud, quod fingitur , nec aliud aga- tur; tunc enim, cum vere nihilagatur, adeo- que titulus omnino juftus deficiat, non poteft nfucapioni locus cfle. Dcnique, fi titulusju- ftus vere fubfit, pofleflbr autem enm fubefle ig- noret, dum vel ex causa venditionis conditio- nalis res eft tradita, & emtor conditionem, quae jam exftitit, etiamnum pendere putat, vel de- funclo res eft vendita, & heredi ejus traditur» cxiftimanti, ex alia causa eam tradi, magis eft fecundum Sabinum, ut ufucapio etiam igno- ranti procedat, dominiumque adjiciat, ut ita potius fubftantia feu veritas rei, quam opinio fpectetur. /. pro emtore 2. §.fi fitbconditione 2. ff. pro emtore. Nam & filiusfamilias emtor aliense rei, cum patremfamilias fe fa&umigno- raret, incipiens eam fibi traditam poflidere, ufu fuam faciet; quamvis eum fe per errorem arbi- tretur, qui rem ex causapeculiariquaefitamnec poflidere fibi poflit. /. jufio errore 44. §. filius- familias 4. ff, h. t. Et fi defunftus emerit, he- res autem putet, eum ex donationis causa pos- fediflej ufu eum captumm Julianusait. /. »«», |
|||||||||||||
|
.^irfey' nifi^Im^eratdr pef ik-% ttit' talerri ^ nbfi- ff. h. t. Ciim illo in teXtu ndfide re alienalpei?
.nullis indudam tfanfadioftiS-conjedUfarri im- | ufucapionem poft lapfum temporis, fed ftatitn
|
||||||||||
|
probafletr,. & mdebki cohdieliibriem dubitariti
conceffiffct, tanquam tali,'• qtti folvendb id, de quo dubitabat an debkumeffet, hdc ipfoquatn maximcmdnftrabatbonam fidem, & lkiumexe- crationeih ; qualis Verecunda ccsgkatid cjusf qui ^lites exfecratur ^ neque vku^erahda "Videbatur, icque debebatndamriofa effe^ arg. l.itemfi res ^. §, itemqiiew ff.: de \aliemh judicii mut. c'dufd. ^tirius pfetiutri feorto datuiurfi, riorf-ideo minus
In bona fide -dft; ciim^iibh'dbftarite illo-laxu1- ^lJfk^^^^^^^Vif^Wl^P^ipf habuetft Tefuin fuafuih adrniriiftfatioricJrri•',' &?aiieriahdi fa' xukatem,• quahidiu riondurhe'i'» tihquamprb- digoj bonis interdicliufn eft,; -irrio fcepe riec bo- nis interdici debeat, dufn fcbrtatibnis vitio de- t3itus iri reliqiiis diligens cffe pbfeft paterfami- lias, a prodigalkate ac prbfufione quarh fhaxi- fric alienus.I. fiquis cum 2.ff.'proemtore.jim&. l.quod ft fervas 3, §. nec non 6. ff. deinrem terfd- L affetlionts 5. ff.de donationibus.Adde tii.de curat. furiofo&aliis extta-Mn. dand.mm. V2.81tit.dealeaior.num.^..cir£aftn. % "- 7; Hanc verd bonam fidem abinkib adeffe neceffe eft & fuffkit, nec mala fides, arite' kri- plctam ufttca.pibnem fupervcniens» eanderh in- tefrumpit:' l. botu fidei emw'q.%. $. in contra^ rium i.ff de acquir. rer, domin. I, fequitur 4- , ;§. fi antequam18 l. fiis qui i^. §. ult. ffkt. in quo a, frucftuum acquifitione ipfarum rerufri nfwcapio diverfa eft, durri bona? fidei poffefldtf I fru&us tamdiu folummodo acqukitfibi, quath- diu in bona fide eft, acquirere vero defink, quafn jprimum refcivk, rem, exquafrudluspercipiefi- di, alienam effe, fic ut riohinkium, fcdma- gis fingula momenta fpe&anda fint. I. qui bona fide %\. $. tamdiu 1. I. bondfdei 48.§. incon- trarium i.ff. deacquir. rer. domin.' Addei tit. de acquir. rer. domin. num. Wil Cseterum ini1 tium ufucapionis intelligitur effe terripus tradi- tioni^, fic ut non bterfit, curri ftipulor, fciafn rem alienam effe, nec ne, fi modo eotempd- re, quo res mihi folvitur feu traditur, putem eam meam effe fadam. I. fi « qui 15. §■ ttlt. I. jufto errore 44. §. etfi poffeffionis 2. I. fi exifti- mans.^i.ff. h.t.l.proemwc 2. pr. ffproemtore. In emtione tamen & contra&iis & traditionis tempbre bonam fidem adeffe, neceffefuit; riec pro emtore procedit ufucapio, fi emtionis tem- 1 pore fciverit emtor, rem alienam effe. d. 1.48, //, h. t. d. I. v. pr. &§.ftfervUs i\.ff. proem- tore. I. fed etfi 7. §, ut igitur 16. & §. ult. in fwe ff, de Public.inrem atl. ficutex adverforidn fufficit, rem bona fide emtani effe, nifi&tra- ditionistemporein bona fide emtor fit. Ifialie- m io.ff. h. t. ubi fubaudiendufn vocabulutn etiam, utfenfus fit, etiam tradiiionis wittum fpectandum effc. Ncc hifce contrarium'"eft, quod occurrk in d.l.juftoerforeq4- §• ^nftM,^. |
||||||||||
|
ex vblimtate' domini acquireritia, ftM-mdfiV, 8c
afferatar,:rem meath fieri, fitempofetraditlo- nis. dbfriirius in traditionem confenferk» llcet e-mdbrii^^fempore rerii aficnam cffe fciveiim. Cur aiifefl'^ire fingulariinetntionistkulb duo~ bus teihponblis,' contfaifttisSr traditibriis, bdr na fides acleffe debeat, in ftipulatidhe' ca?teris- que caufis nori; riifi uno traditionis tempore, iri obfcurd^eft.' Qubd enim 'Tirinius adpfihtip. l"ft- h. tynum. zftn medV j>utat, diverfitatis'fa- tioneih:as^aUld'iridicafi "ift d. I. 15. §. tdt. ff. 6. ^"qhia^cilicetY conceffurri^i: ftijnilafi remj etiam-icjtfa? pibrin'ffofis;hdn cft;; quaft falva fide efiafn fcicritesrerh alie'riam:iii|Hilari;poiIith"us, at'fides'rfihceTa hori patiaturj ut rerri •alicriam feiehs qhisJ cinat ,v ■ idvero erroneuin eft: crirh alieriam^rh. «que fincera fide emam, ac flipii^ Iorj-httdbfqiiefpeillafretas,' futurum', litturh vendkbf, itfiri plromiffdr \ refii alicnam redemtam pr^eftetljiihde & rem alienam vendi poffe, nol1 Ia unq&aht' dubkdtio 'liiiti /, rem aliendm 28. ff.de contuh.emt.1 fiho» fi res alieria a fcieni- tei in ftipula"tUm'dedaci potuefit, falva fide, lon- gei magis falva fide emi pdtdft': cum etiihris, qui verididit, heceffe ribn habcat rem emtbfis faeefe»; titi quidehi cogituf, qui rem ftiptilafi^ ti -fpopondit. /; fiita diflrahatUr i\.%. t.ff:de cotftrah. emtl fequkur, quod, fi falva fide fih- cefa qiiis pdflit ftipulando intendere, rcmalie- nam fibi a. non dbmirfb dari, \d eft, • jure dbi minii trarisferri y:- longe majofi jure, 8c falvl fide» videfi debeat erhendb id poffe intcridef4 ut fibi nbn'pfsecife altena: rei dominium, ifei vacua ejus poffeflid praeftetiif; Nec feliciuSrem expedit Ant. Faber in rationalibus ad l.f. §, 14. ff. ide Public, in rem at~l. dum vult, in cm- tione bdria^m fidem utroque requiri tempore, quia ex cSetcfis caufis dominium ftatim pertra- dkionem tranfit, fi tradens dominus fit, nec aliud quaerktif; at in efntione non, nifi&hu- meratib pretii interverierit, aut de eo fides fit habita. Qtiid enim» obfecfo, pfeti-i numcfa- tio cotnmtinehabetcum bbnafidetempbrecori- tradus requifita ? aut quaj ex' ncceflitate nume- ratibnis pretii ad necefljtatem bonae fidei iriip- fo coritracliis tempore, fequela eft ? prsefertim, ficogites, adufucapionemirichoandam, &Pu- blicianse adionisinteritandsElicentiam, nihilih- terefle, niirrieratum fuerk pretium» nec ne. /. , de pretio Siff.de Ptiblic. in rem aft. Sed &» qubd aBachovid tradkum^rf Treutlerum tol. z. difp. 2 2-. th. 6i lit. A. & B^ diftiriftionis rationem effe, quod caufa emtionis magis eft annexa & conjun- c>atfadkibrii,quanlftipulationis, quac,ut pote aliorum cohtracluum acceflib, per fe tradkib- nis caufa effenon videtur; fufnciens haud eft: tum quia pfdmiffip in ftibulatione asque, ac yeriditio, obligationem induck ad tradidonem; tum etiam i I qtiia Jurifconfultus in d.14&ff' |
||||||||||
|
Eeeee a h.t.
|
||||||||||
|
4ikm.m^Mi^lsWxi-Xi III.
|
|||||||||
|
•m 1- 1
|
|||||||||
|
7JO .ruanw
ft.f. & d. I. 2. pr. ff.pro, emtore. jnpn.tmnm
inter ufucapienda, quse ex ftjpulatu,» & quae ex yenditione traduntur, feparatiqriern .ponit, fed fpecifice ufucapionem pro emtofe.afeomni- bus cseteris, ufueapionum:: caufis ac^pntra&ibus diftinguit»qusetamenrejiqua; ufucapionum cau- £e jeque , ac emtio, traditioni cprmexaeac con- jun&.asfunt, veluti.fi prp donato^jyel.pro;dote ufucapjo implendafit?;:Qua:i:um itajfe habcant, malimfne illud admittere,, quod & abjjpfjs ju- ris .ciyilis autoribufadmiflum .fu.it, npnpmnium fcilicet,; quze, a majprib3}s.eopftituta,funt>, > ratio- nem reddi poffe. |. pon\pmniumzo.ff, de' legi- bus, dpnec eyifcntior, ,ac rnagis accommoda- ta, quam hacTenus,, ab alip fuggefta fuerir* j u ?t Qupdfi colkgium ; feu uniyerfitas hpmi-
num, :rem alienam acquifiverit inkipsnori-bo- np j dutm rnembra cjus, ■ aut prjeppfiti,, jtraditjp- nis' faclbse tempore habcbant fcienttajtnj .aliense |§ft>a€ deinceps his,mortuis, ajii in epr;u.m lo- cum fucceflcrint, in bpni;fidepofiriiffiecaIie- nx rci confcientiam habpntes, non;ppteftexep tempore inchoari ufucap^o: fienimheresj quia in jus omne dcfuncli fuccedrt, ignoratione fua defundi vitia non excludat. /. cum beres H.ffi de diverfis temporal. prafcript.mam bpna fides eorum, qui poftea in eollegium affumuntur,e/us- que velut pcrpetuam faciuntdurationern,, purgare nondebet malamfidem pradecefforum ejufdem cpilegii; cumconftet, mutatisomnibuseollegii rnembris, idem tamen manere collegium,prout id de judiciojlegionejpppulo/jmilibusque docet Al- fenus in l. proponebatur 76. ff. de judiciis, Adde Re- fponfa Jurifc.Holl.part. 5, confxl. 1 $6.pag.452; infne & feqq. & ctnfil. J57. pag. 474. & feqq. 9. In dubio autem pro bona poffeiToris fide j>rafumtio militat, fic ut aflerenti, pofleflbrem in mala fide effe, impofita inyeniatur perindi- eia idonea probandi neceffitas, alienaerei fcien- tiam adfuifle. /. pen, C. de evitlion, Sc merito, cum quifquebonus praefumidebeat, donecma- litiae convidus fuerit. arg. /. merito autem 51. ff pro focio. Nec eft,. quod dicas, poilidenti injunclum a. Juftiniano onus probandi. /. pen. C. de prafcript. longi temp. decem velvig.annor. non cnim ibi probatio exigitur .bonx fideiin- tuitu, fed ratione pofleffionis longo temppre, decem putavelvigintiannis, continuatae. .10. Sunt tamen excepti calus nonnulii, in quibus procedit ufucapio, vel lpngi temporis praelcriptio, utcunque ufucapiens ab initio fcien- tiam aliena: rei habuerit. Ita namque libertas ab onere fervitutis rnfticse acquiritur, fi, ycr- bi gratia, viam habeam pertuum fundum, & tume ab ea vi expuleris; per longum enim tempus non utendo me amittere ufumfruclum, Paulus autor eft; addens rationem, quia nec poffideri intelligitur jusincorporale, nec devia quis, id eft, mero jure detruditur. /. fiquitur 4. §. /» viam zj.ff.b.t. Idemque.eft, fiquis ufmnfruftum haberj?, g demino proprietays de |
|||||||||
|
pr«dii frucluarii poffeffione vi jdejccHus fit \ &
ob id tempore per leges definito frui ceflayerit; pam & ea ratione-ufumfruc^um tempore fini* ri, Paulus docet,. I. fi plures $. §. 1. ff. de Vi & vi atmatL S?d & is, qui damni ihfecli no- mine in a?des vicini non caventi&Yitiofasexfe- cundp decreto miflus eft , ufueapiendjE domus facultatem nancifcitur , quamvis certp certius aliepse rei fcientjam habeat. /. pojfijdeti^. §.a/f. ff.de, ac^mx. ve{ aniW- ^M* Lififmit* 15. §, Julianm \6. efor§. fide ve&igalibus 26, &. 27. ff. dc; damno infecloy. prout id pluribus tradituni mtit.de damnojnfeftpmm. iz, :, Deniqpe fii fervus.( aut arlitnal quod npcuit) npxae datus fit per eum * qui non erat dominu^, fed vcl raa- la; -fidei ppfleffpr » yel detentor ex causa pigno- ris, ufusfruclus, &c.:( quales convepiri poffe noxa* lj •ji|dicjo,iquptie^ dpminus non> apparet, aut fufcppiam nop faeib dicfum itita.de noxat. aclion. mm. 6A ciria med.) ufiicaptendi facultas acquiqtur ei, cui.a npndominft noxsedatus eft| Cum & titulus po P9K* dedito^ recenfeatur intec genera feu caufas ,pofleffionum>; ex quibus ac» quirimus id, quod poftrum non eft. /. pojfide^ ri 3. §. genera 21* ff de acquir. vel amitt.pos~ feff. juncl;. /. vel ex causa 5. /, 6,ff. de Public, in rem acl. \\ (j n :.,L r<i:Al.d -38 >h ■,■■ ■.. • n. Res non vitiofa in genere eft omnisil- la> quse ufucapi poteft, Et quamvis olim res fplse.corporales ufucapioncm receperint, dum eaisum fola poffeffioerat, incorporalium, puta fervitutum, non nifi quafi pofleffio, nec fiiie ppffeffione ufucapip eontingere potcrat, fic uc nec fuperficies, nec fervitutespratdialesfine fo~ lo pptuerint Ipngo temppre capi. hfinepoffejfio- ne 2$. /. z6. ff b. t. juncf. /. fi aliena 10. §, 1. ff.h. t. /. fervitutes 14. ffi 4e fetvitutibus, fed tantum longi temporis prasfcriptione acqui- ri, Lfiquis diututno 10. ff, fi fervit, vindicjU fi aqudm z. C. de firvit. & aqua. tamen po- ftea Juftinianus fervitutes fimiliaque jura ad excm- plum corporalium ufucapi poffe conftituit. /. pen. C. de fervitut. & aqua. I. ult. in fine C. dp pufcript. longi temp. decemvel vig.annor. In- terim non eodem modorerumpmniumnonvi* tiofarum procedit aut impletur ufucapio; dura alije res funt, quse uno quafi fpiritu continens- tur, ae unita vocantur» veluti homo, equus^ tignum, lapis; alise, quse ex contingentibusj feu pluribus jnter fe cohaerentibus corporibus conftant, & connexa dicuntur, vtt xdificium* navis, armarium; alije denique,, quse ex diftanT* tibus conftant capitibus aut corporibus pluribus, uni nomini fubjedis, puta grex , armentum. Primi generis res in ufucapione qua?ftionem non, habent. /. rtrum mixtura 10 ff. b, t. Qyod fi ex pluribus contiguis feu contingentibus aut connexis corporibus res conftet; totius poffcs- fio, puta asdificii, ad rerum fingularumufuca-» pionem non prodeft ; eo quod , quftotum nofiidetj non ideo rcs fingulas pafijderc intel- ligitur
|
|||||||||
|
t)E USORfAlriOsrifctlS ET TISMCAPiOtHBUS.
|
||||||||
|
m
|
||||||||
|
tiner, in boms vacantibus, fiftfo norakrtt' tMti^
ciatis.5 quippe quse quadriennii admiferurtt pr^-» fcriptionem, fic ut poft teroporis illiuslapfurri non amplius fifco nuneiari 4 aut a fifco dcectpari. vel vindicari .potuerint tanquam^vacantia, fe4 nuriciatio eorum quadriepnia finitafuetit, com- putandq ej? «0 die, quo certum cfle^aepiflet/ neque h&redemneque, ibanBrum poffefloYem ex- ftare>-? UIW$ divm Ftus<i%>ffide:jurffifcMjqui& autem 4x^.,.ctrtefij.^fi:quk omifs<tfaHf&fi*~ ftam^hii Q, de quadiihmtvprdfcript^l^c^. adieam npeefle fuit jtutvel: juftus'tituluS cSri- curreret vel bona fides, fedfolafuniciob'3fqua<- drienriH poffeffio cum: animo fibT-habendi, fiti id tum ;ex qp ,manifeftum cft y • quod a .GoriftantH norefcriptum, verbisgenecaliflimjsf afiftoqtta^ ftwnem poft, quadmnn\um comihuum fupir bonii vacantibus incboandatnjnon cffe, &cid4iowm*Jfe. I. 1. G. jde quadrienniiiprxfcript, tum 'etiam Sff eo, qjipd m d. /» ^.i§v 7. f. f\ quis^mifsacdu- sateftam. tijjiil aliud P^igitlir iti eo m qui-Vacan* tia bona, poflederit,Iquarrr ut quadtiehnwitopr** terierit], qtio poflitquadriennii pra?fcriptioric tii-' tus efle:. tum deniquel'ex eo, quod abfquetil- la limitatione nunciafia.lronorum vacantmm qaa- drienniofmri dicitiir. Ml. 1, j(fi z.iff de jmi jfci. Interim hsec quadriennii prxfcriptio non impedivir, quo minusfiisec ipfa bonaivaCantia anno ,, fi mobilia, biehnio, fi immobilia, ufu- capi potucrint ab ,eo, qui ea jufto titulo j ve- lutiemtionis, & bona flde nadius fuerat, ad- rcliquis ufucapioriisrequifitis munitus erat: & hoc cft, quod in■ §. usi fifci p. lnft. Ih t. ju- ftinianus teftatur,, Pdpmianum fcripfiffe V bonii vacanubus fifco nondumhumiatis, bona fidei em- torem ttaditam fibitem ex his caufts ufucapete poffe r& tta divum Pium & divum Sevetum & Antomnum refcripfijfe. Ac hisfere refpondet il- lud Modeftini in /. quamvis 18. ff. h. t. fcrn- bentis, quamvis adverfusftfcum ttfucapio nonpro- cedat, tamen, fi ex bonis vacanttbus, nondumta- men ntmciatis, emtor pttedii ex iifdem bonis ex+ titetititeflediutmA poffefiione capietf idque con- ftitutum eft: modo per diutinam poffeffionetn in- telligas biennium, quo prsediorum ufucapio tunc' implebatur: nifi illud diutina poffeftione capere, & hic & aliis in locis a Triboniano infertum velis loco, ejus, quod fcriptum fuerat, ufuca- piet, atque ita refponfum Modeftbi hadenus; juri novo aecommodatum fuiffe. Plane \ ex quo Juftlnianus loco anni & biennii induxit iti ufucapionibus tempus triennii, decennii, vi- cennii, vixeft, ut quadriennii prsefcriptio m; bonis vacantibus amplius potuerit remanfifle $ ne alias quadriennio acquirant praedia vacantia, qui jufto titulo & bonafide carent, deccnnio demum aut vicennio, qui titulum habent, &: in bona fide funt. Confer Vinnium ad d, §. tei fifci Inftit. h. h, in fine. Atque ita moribus quo- que noftris bonorum vacantium riunciatiorieni qqadriennionon finiri* fedmagiiordinark pr*-< Eeeee 5 fcrip- |
||||||||
|
ligitur,perratiocinium a Jurifconfulto.propofi-
tum in /. eymqut ades 2,3 ff h. t. unde fitig- iuun aedibus jundumpoftcaeximatur, rion crit ufucapmm, licet per decennium velvicenniuro jedjbus forte junftum fuerit, fi quis illud, ari- tcquam jungeretur, non poffederit, fed folam domus, cui tignum jam erat jundum, pofleffio- nem nadus dt\ adeoque ex eo tempore, quo rurfus demplita domus,; &: tignum diffoluturo, ex integrp illud poflidendum eft , ut tempore•, quod.in ufucapione rerum..'mobiliUm, eftjCpn- .ftitutunv, ufucapiatur. d. /. 23. ^.ult-ffyj.ih iLt de eo cafu, qup pofleflbr «dium, $4%s ufth capiens ^ tignum feparatim haud poflederats, agit quoque l,,mltffim atlio 23.§. uit. ff,der,eiyknri dicat. piverfumeflet, fi tigni alieni feparati pofleffibiiem bona fide na&us, illud coppifTct xifucapere, &rcum adhiK; aliquod tempus- ufu- capioni implend* fupereffet ,v.jedificio ,010" id junxerit; tunc enim eum nihilominus ufucap- turum placuit, fi modo xdificium ppflederitj to quod videri non poteft amififle tignipofles- fionem, aut eam fibi intervertifle, dumjnfuas ijlud aedes conjecit.f /. tetummixtuta 30; 0. La- %eo 1. ff.h. t. At fi res una fit, diverfiscon- ftans corporibus uni nomini fubje&is, qualem diximus efle gregem, armentum , &c. nulla grcgis univerfi, collective fumti, ufucapiofit, fcd potius fmgulorum animalium, uti pofleffio, Fic & ufucapioeft; undefiquaeovesalienasgre- gi ferius adjedte fuerint, etiam tardius, carum, quam prius cum gregepoffeflarum, dominium «fu quxritur: irao fi quse in grege oyes furtivae inveniantur, de grege quidem efle intelligun- tur, nectamen ideo,ufucapiuntur , fedfingu- Ix ex fuis caufis confiderandse funt. dt l.tetum wixtura 30. §. ult. ff. h,t. 12. Inter res vitiofas numeranturpmnes illse,
quse commerciis hominum exemtse funt, facrge, fandte, religiofae, &c. §. i.lnftit,h.t. respra> fidi donatae contra legem Juliam repetundarum, & ab eo alienata?. /. bon& fidei 48.ff.de acquir, ver. domtnto. l.pen.ff.de lege Julia repetund. pradium dotale, fi ejus ufucapio coepta npn fue- rit, antequam dotale fieret. I. (ifundum 16.ff. de fundo dot. Adde tit. defundo dotali num. 5. res perteftatoremfideicommiflb affeclze, fiven- ditse fint a gravato, pendente fideicommiffi cpn- ditionc. I. ult. §. fin autem 3. C. communia de legatis. bona liberorum adventitia per patrem eprum aUenata, nifi liberi fui juris fadi eane- glexerint, tanto temporis fpatio, ut ex conti- nua & inconcufsa tenentis pofleffione eorum intentio exdudatur. I. qu&cunque 4. infne C. 4e bonis qua liberis, res jure gentium communes» /. pr*fcriptio 45. ff h. t. Adde tit. de acquir. ter. domin. num. 5, res fifci vel Principis, fic ut iiec partus ancillae fifcalis ufucapsonem recipiat. §, res fifci 9. Inftit. h. t, l. quamvis iS.ffh.t. I pen. C. communia de ufucaphn. juncl. /. fifcus itm 6.%. 1. ff. 4e )u4e fifci. feciis, quam ob^ |
||||||||
|
•:,* ? h oi*Lvtt3KLl* iWit. ni.--"a»««
|
|||||||||
|
pm
|
|||||||||
|
fcriptionly■• in aliis qtioque rebus receptie gtlftte
cum in jis effe', patct exiis, quas."habet <3roc~ newegfcn ad l. 10, ffi de diverjis temporal.pr&« fiript. Lamb, Goris Mverfar. tracl,^.'cap. $. j ««>».. 45. Ant. Matthasus partsmia::■$.num. ult. infine., -Qyin imo ,aipias quaque<res"fifci vcl ccclefia; ntiric codem tempore praefcribi, ejuo& res privatorum» ceflareque in iisannorumqua- draginta; pra?feipttonemi>: autor :fcft Leeriwen tepf. for. part; i. tibr.}sz.';Cfip. io. tiuni. "io.in ftne &' num ii. Anr. Matthsus d. paromta <y. tium. 24. Adde tartien tit. de diverfn fempot. frafiript,::>-,r:.\.':'::--M g^btltiea -! jfer#rij»"i 3 | i; jg 3. j Res: quoque pupillares, durarite impti- bere„ #tate, ufucapi non poffe, Paulus docet. I. bom fidei 48, i« ftne principii ff. deacqutt.ret. domimo. quemadmodum poifeai^Uius artitjs fa* vore conftitutum fuitj necoritra pupillosan- norutra triginta prafcriptio currat./. ftcufintem 3.,& de.prafcript.30.vel4.ol annot: Nec ad- verfatur;/. qui fundum q. !§. |i tWtff 3. ff pro emptote. I.fequitur 4; §. / pttpiUi ii.ffjh. t. Tantum enim ibi qua^ritur.» an & quo rriodo vitium furti, in re pupillari eommifli",' purge- tur, ut aliquando res talis, non obftante pra?- ccdente furti vitio , ufucapi poffit; fed hdn as- feritur, eam durante adhuc impubere jetateper ufucapionem acquiri pofle. Res fcilicet pupil- Jaris furtiva ex duplici vitio ufucapionem haud recip}t,; & quia furtiva, 8c quiapupillariseftj ac non nifi purgato utroque ufucapitur ,• pur- gatur vero vitium furti , fi in poteftatem pu- pilli reverfa fuerit fecundum ea, quje in d. I,7, §. 3. ff, pfo emtote & d.i;.'^. §.n.ff.h.f. tra- dita funt; purgatur vitium quod pupillaris llt, fi pupillus pubes iiat, aut alk> quocuricjue mo- do legitimp res deficrit pupilli effe. Nec du- bium, quin uno vitio purgato, alterum adhuc ad ufucapionem impediendam fufficiens fit. Non etiam obftat /. etiam ei 45. pt. ff.deminor. 25. annu, cumibi cafus fingularisproponatur, quo ufucapiojamcontra parentem ejus, quiinutero erat , coepta fuerat, & poft parentis obitum impleta fuit^ antequam pofthumus natus eratj adeoque nondum pupilli nomine contincri po- terat; quare & ipfi, ubi riatus eft, in integrum reftitutio advcrfus ufucapionem impletam in- dulgetur. d.l. 45. Neque novum eft, utaliter pofthumo, aliter jam nato per jura confulatur, uti id in natis fuis & pofthumis a patre prs- teritis apparet, quorum illi nullum dicunt te- ftamentum ejus, hi fui heredis agnatione rum- pimt : ficut & in ips£ tutela , dum pofthumo feu ventri curator datur, nontutor, licetlipc unus ex illis, qui pofthumo, ubi natusfuerit, tutores erunt. I. 1. §. quotiem 17. &§,eligitut %^.ff.devemre in pojfeffion, mittendo. jim<5t/. 1, §. fi quis 6. in jine ff. de eo qui pro ttttote neg. gerit, Nihil quoque in contrarium facit l.pro emtore z. §ftdpttpilb 1 f. ff.pro emtote. Cum illa lex primo non incOmmode poflit accipi dc |
|||||||||
|
pttpillo, qui rcm ndri niarri, led alienam a fc pos-
leiiarn j diftraxit: $t deinde reipoiideri poiTIr, Cx benignitate ibi proceflifii' rei pupillaris ufu- icapionem, licet venditio fine tutoris aiitoritate ipfb.jure nulla eflet, -quia emtor rion in jure, fed iiiifacloerrabatjpubercm cflc erederis eum, i qito emebat, Cuiri vcre iriipubes effet. Q110 modo etiam mOx in §ifequente T<>. aliud huic fimife'exemplum fubjungitur de e^o , qui rem crriefts a furiofO, cjriem putabat faJrise" mentis es- fe,"*ad' rei illius ulucapiOriem adrriittittir utilita- th Cttttsa, i quamvis nulla emtio f?t. i Den ique riec fuperioribus rcpugnat' t, apud Oilfuiti 4. §. fttjaifmn tutor z^!ff,ded01mali:&metus ex~ cept.' ubi res ptipillaris ab eb ?eiyitay cjtiiru- tOrr riOn" crat, 'fed pro riuiore riegbtia^gcrcbat, UfucarjPta proponitur'.'* Primo riatnqiie' fufpcdta pUrie iegis illiiis jec^id'eft; Thagifque crim Cu- jacio libr. 15. obfifVp z 1*2 in prihc. prb 8c ufu- captd fiti legendum, riec1 itfucapta'jit; tum > quia eadern plane fifri fpecies propbriitur, ctim lediionew ea ufmapia^fki m /.= ftisqui z.ff. de eo qui pro fMofenegoiiagerit. repetitafub eo- dem titulo in bafilicisi tum efiamj' quia,fi res^ ufucapta fiiiffet, riori^ariiplius eainut ftiam petere potuiflet,^ nifi piiiis impetrata adverfus ufucapionem teftitutiorie * cujus altrim in d. II. filentium cft. Scd &, ft fervata legis lecl:ione de re jarii ufucapta eandcm accipias, nondum tameri ttinc iride apparet, cam durante adhuc impubere setate ufiicapcatri fuifle; adcoquedc ufucapiorte poft pubertatem implcta intelligi poteft; maxime, ficogites, tunc" temporisan- nO poft pubertatem mobilia, biennio immo- bilia, purgato jarri vitio, ufucapi potuiffe. Nec eft, quod urgeas f' proponi in d. U. pupilltim rem ufucaptam petentem, adcoque non pofTe lcges illas accipi de ufucapione poft pubertatem im- plcta. ,Non enim novum eft, in jure noftro pnpiUos appellari, qui quondam quidein pupilli fuerarit, fcd jam pubcres fadi crant, veluti in l. fiiendum eft zo.ff.deritumpt. I. itaautem >;.§.ftttitor j.ff.deadtiiiniftr.ttit. I. Aurelius 28. §,M&v'ntq.l.ult,§, Titia 2.ff:detiberat. tegata*. 14.' Rerum dcnique furtivarum lex dtiode-
cim tabularum & lex Attilia inhibet ufucapio- nem, fic ut asterna earum autoritas fuerit; vi pofTeflarum lex Julia & Plautia. §, furtivA 2. Inftit. h, t. Gellius Noft, Att. libf. iy.'cap. 7, Ad res vero furtivas etiam fervus fttgitivtisper- tinet, quippe qui fui ipfius furtum facit. /. r. C. de fervis fugttms. Contra,' ad vi poffeffas non referendse illar, undc quis vi dejectus eft, fed exfolxy quarum poffeflio vi occupata cft; adeo ut, fi Titiusmevi dejccerit,' necremoc- cupaverit, Msevius autemvacuam pofleflionerri apprehenderit, ac iri alium tranftulcrit, ufuca- pio impedita non fit; quamvis cnim interdi- cfum, mdeviy locum habeat, qtiia vcrum cft^ me vi*dejectum, non tanien vertim cft, & vi DOfleflurri efle. I. fiquitut q. $. ft tu mevi §1; 23./.
|
|||||||||
|
ET USUGAPlOMiBUS. J7\
getur. Quopofito, ufucapionem per emtorem
bona tldc acquirentem impleri poffe, fic ut 3c
cmtor accellione temporis, quo dcbitor bona"
fide poffedit, uti pofIit,exfcquentibus manife-
ftum eft. Etenim non dubium, quin dcbitor
rem alienam bona fide na&us ufucapere ccepe-
rit. Certum quoque, illum deinde, eandem
rem pignori dantem, naturalem quidem pofles-
fionem tranftuliffe in creditorcm, fed civiiem ,
qua; ad ufucapionem pertinet, omnino rctinuis-
fe, adeoque in ufucapione ultcrius perrexiffe,
non obftante pignoris datione. /. fervi nomim
16. ff, h. t. I. 1. §. per fervum ij.ff deacquir.
vel amitt. poffejf. Conffat denique , aliquem
quidem poffe in re fua furtum faccre» fed non
nifi quatenus apud alium jus aliquod eft in i!ia
re, nentiquam quatenus ipfms cft, ac proindc
uti is, qui rem fuam pignori dedit, iterumquc
furto fubtraxit, non facit furtum proprietatis,
qua? penes ipfummanfit, fcd tantum poflcilio-
nis illius qua? per pignoris dationem in credi-
torem tranflata fuit, ita quoque cum, quirem
alienam pignori dedcrat, dcinde eam furripien-
tcm, non faccre furtum poffeffionis illius civilis,
,quae ad ufucapionem pertinet, quarque pcr pig-
noris dationem ab co non rcceffit: maximc, it
confideres > ne fervum quidem dcbitoris, qui rem
a debitore pignoridatam creditorifurripit,&ita
creditori fuampofTeflionemaufcrt, dcbitorido-
minoque fuo civiiem intervertere poifeilionem,
fed debitori ufucapionem durare. /. «0« folum
33. §. ft rem pignori 6. ff. b. t. ac gcncraliter
fcrvum dominofuo per furtum civilem nonau-
ferre poifeiTionem. /• rem qua nobis 15. ff. de
acquir. vet amitt. poffeff. Ex quibus omnibus
ha:c procedit collcdio, debitorem, qui neque
per pignons dationem, nequc pcr furtum a fe
faclum, civilem amifit poifeilionem aliena» rei
a fe pignori datje» aut ufucapiendi facultatcm9
etiam vcndendo deinceps in emtorem bons fi-
dei tranftuliffe idem ufucapicndi jus, una cum
fui temporis acceflione, quae locum habet, quo-
ties & venditor & emtor in bona fide eft, uc
ex poft dicendis apparebit. Minusfane fejiciter
a Cujacio ad d. I. 4. §. 21. ff. h. t. &Bronc-
horftio libr. 4. enant. affert. 9. tentatam puto
legum fuperiorum conciliationem per diftincltio-
nem 5 utrum debitor creditori detinenti pignug
furripuerit & vendiderit, an vero pignus, quod
a. creditorc non tenebatur, alteri diftraxeritj
quafi priore cafu ufucapio non eifct impedita,
quia poft furreptionem fuerat in poteftate do-
mini, & ita vitium ejus purgatum: pofteriore non
item, quia vendendo furtum erat faftum, nec
ex eotempore resfueratapud dominum» adeo-
que nec vitium purgatum; de priorc cafu ac-
cipiendam d. /.4. §. ai, //. h. t. 4. I. 5. //.
pro emtore. de pofteriore vero agi in d. I. 6. C*
de ufucap. pro emtore. I. ult. ff. h.t. Nametfi
maxime pofterior cafus applicari poflit d. legi 6.
non taraen ita diclse legi ultims, ff. b. t. utpote
quse
|
||||||
|
Oe usurpationibus
23. /. ttoti foltim 33. §, fi dominus z. ff. h. t.
Procedit tamen ufucapio, fi vitium purgatum iit, quod accidit, fiaddominum, hocnonig- norantcm, rcs jufte rcdierk, fic ut avelli non pos- iit. /. fequitur 4» §. quod autem 6. & §. tttm in 1 2. ff. b. t. l.fi ad dominum 86. ff. de furtis. vel fi&ionc jurisrediifleintelligatur, veluti, fido- minus rei vindicanda; poteifatem habuerit, nec tamen vindicaverit. /, poteftatis zij. in fme ff. de verbor. fignif. I. fequitur 4. $. fed etfi 13 ff. h. t. aut litis seftimationem a fure acceperit, vei rem furtivam ei vendiderit, aliterve cumeofu- per furto tranfegcrit. /. quamvis res 84. jf. de furtis. vel res furtiva ex voluntate domini tit altcri tradita. /, fequitur 4. §.idemdicendum 14. ff- h. t. vcl bona? fidei polfeflor de poflefiione fundi vi dejectus, eundem poftea dejicienti ven- diderit, cum dejiciens crederet, deje&um do- minum effe. /. certe ft 6. §, Julianus 3. ff.de frecario. Si res pupilli vel furiofi furto fubdu- c~fa fit, neceffe eft, ut in domum & potefta- tem pupiili vcl furioii redierit fciente tutorevel curatorej etiam tunc, cum ipfe tutor rem pu- piUarem intervertit. /. fequitur 4. §.fipttpilli n. ff. h. 1.1. qui fundum 7, §. fi tutor 3 ff. pro em- lore. Si depofitario, commodatario, creditori res depofita, commodata, vel pignori data, per fur- tum ablata fit, in poteftatcm domini redire de- bct, d. I. fequitur 6. §. quod autem 6. ff. h. t. Nifi rem, quam apud te depofueram, lucrifa- ciendi caufa vendideris, deinde ex pcenitentia redemeris, & eodem ftatu habeas; tunc enim obtinuit, eam 111 poteftatem meam rediifle vi- deri, five ignorante me, five fciente, ea gefta fint. d. I, fequitur 4. §. item Laheo 10. //. h.t. Aut nifi rem tuam, quam mihi pignori dede- ras, furripueris: dum ea, quidem ratione res fur- tiva fa<5fa eft, fed quam primum in mcam po- teftatcm venerit, ufucapi poteft. /. ult, ff. b, t. I, cum fu probatum 6. C. de ufucap. pro emtore. juncl. §, aliquando 10. Inftit. de obligat. qu&ex deliffo. Cui non eft contrarium, quod ab Ui- piano fcriptum eft , fi rem pignori datam debitor fumpuerit ufucapi eam poffe, quia in poteftatem domini videtur revertijfe. I. fequitur 4. §./» rem fignori zi. ff.h. t. uti & a Modeftino in /. f% rem qttam 5. ff. pro emtore. Cum in utraque lege agatur de re aliena, quam debitor bona fide juftoque tituio poflidens tanquam fuam, & in ea ufucapienda occupatus, creditori fuo pignori dedit, deinceps autem ei fubduxit, al- terique diftraxk: dicitur ehim in d. /. 4.^. zi. rem illam, per debitorem furreptam creditori, ufucapi pofle, quia videtur in poteftatem domi- tit perveniffe, qui pignus dedit j nempe videbatur quidem, fed vere non pervenerat in domini po- teftatem, verum debitor rem alienam bona fide pignori dans, quafi pro domino habetur , fie ut res creditori furrepta non in veri domini, fcd poffeflbris bonae fidei, pignori dantis, po- r teftatem reverti debeat, quo vitium furti pur- |
||||||
|
L i b, XLI. T i t. III.
|
||||||||
|
774
|
||||||||
|
quse apertc traclat de re creditori pignori datd,
& dein ei furrep-L Prseterquam quod gratis as- fumitur, furtum non fieri per diftraclionem rei, quat priuscreditori per debitorcm fubtracta fuit; furtum autcm effe, fi res prius creditori per de- bkorem fubdu&a non fit, fcd fimpliciter alte- ri divendita: cum e contrario Jurifconfultus Pau- liis(quiautorefttum/<#» ultim&h. t. tum legis 4, §. 2 i.ff.h, t. ) doceat, furtum fieri, fi debitor vendidcrit rem pignoratam, fxve eam tradiderat creditori, fivefpeciali paftione tantumobligaverat. I. 66. pr.ff defurtis. Ac proinde licet maxime di- cas, debitore pignus creditori furripiente, rem vi- dcri in poteftatcm domini reverfam, & ideo ufucapi poffe; tamen, cum vendendo eam, rur- fus furtum faciat. d. I. 66. non magis in uno quam altero cafu dici poteft, rem in poteftatem domini reverfam effe, poftquam debiror ven- dendo rem, five tantum obligatam, five tradi- tam & rurfus fubdnetam, furtum commifit. 15. Partum ancillse furtivaz quod attinet, fi
conceptus fit apud dominum, & editus apud fu- rem, eumve, ad quem deinde a fure pervenit, non ufucapitur, quia furtivus eft, quippe una cum matre contreftatus & furto fubdu&us, tan- quam matris feu vifcerum maternorum pars. /. qui vas 48. §. anciUa 5. ff.de furtis. I. 1. §.ex boc refiripto 1. ff.de ventre infpiciendo. Sed&, fi conceptus & editus fit apudfurem, velcon- ceptus apud furem, & editus apud bonas fidei poffefforem, nec tunc ufucapio ejus admiffa eft; cum & hoc in cafu una cum matre per furerii continuato furto contre&atus fit. /. anciUa 12. C. de furtis. I, qtti vas 48. §. ancilla ^.ffdefur- tis. I. fi aliena 1 q. §. ult.ff, h. t. Sin apud bo- t\x fidei poffeflbrem conceptus & editus fit, vi- dcndum, utrum ille furis heres fit, necne: fi enim furis heres fit, ufucapio partus ei impedi- ta eft, quia in jus & vitia defun&i fuccedit. /, fequitur 4. §. heres qui 15. I, fi aliena 10. §, ult. ff. h. t. fi vero furi haud fuccefferit, & ipfe, & isin quemalienavit, re(5te partum ufu- capit, fi modo ante partum cditum ignorave- rit, ancillam furtivaria eflej cum alioquin ini- tium ufucapionis, quod eft a tempore nativi- tatis feu partus, ex quo fcilicet furtiva? matris pars efledefiit, propter fcientiam reialienarvi- tiofum fit. /. fequitur 4, §.fi anteqmm iS. I. mn folum 3 3. pr. ff. h. t. d. L qui va$ 48. §. an- cilla f.ff defurtis. Uttamen fuperveniensfcien- tia anciflse furtiva; ante impletam partus ufuca- pionem quandoque hic jure fingulari interrum- pat ufucapionem fecundum Pomponii diftinctio- nesj etfi magis jus commune Trebatio placue- rit, utpatet ex l.fianciUam 4, ff. profuo. Nec contrarius eft Papinianus in /. jufto errore 44, §. etfi pojfejfionis z.ff. b, t. Non enim de ao- cilla furtiva ibi fermo eft, fed de ea, quam quis eceperat bonafide poflldere, quamque cog- noverat alienam effe, antequam eniteretur; quo cafupartus» feupuer, non eo minus dicitur |
ufucapiendus; quia matris fpfiiis, qu£ cceptt
fuerat bona'fide poffidcri, ufucapiojarn inchoa- ta erat, & cum matre etiam ccepta fuerat ufu- capio partus conccptiacetiamnumimuerocon- ftituti : adcoque , uti matris ufucapio pcr fupervcnientem fcientiam , quod alicna fn7 haud interrumpitur, ita nec partus ipfius, qui, dumadhucvifcerum maternorum pars erat,ufu- capi coeperat, antequam refciretur} matrcm alic- nam cfle. Porro dida de ufucapiendo partu an- cilla* furtivs, concepto & edito apud bonce fi- dei poffefforem, etiam locumhabent, fi fervus fuo domino ignoranti ob pa&ionem libertatis pro fao capite furtivamancillamdedcrit, eaquc apud ipfum conceperit ac pcpererit: hunc enim partum dominus, quafi emtor, ufucapere po- teft , dum ipfi res abeftprotaliancilla, &quo- dammodo venditio inter dominnm ac fervurn contracia eft. /. qui ob patttonem 9. /. 10. ff.prs emtore. Secus fifurtivam a fcrvo acccperit,&- antequam illa pareret, refcivcrit furtivam eflt- tunc enim uti in alio bonx fidei emtore, ita & hic, ufucapio partus haud procederct; ac dc hoc cafu fupervenientis fcientia? ante partum edl- tum accipienda d. I. fequitur 4. §. de iUo 16. & 17. ff. h. t. licet enim in utroque illo para- grapho nulla talis fcientice ante partum editum intervenientis mentio fiat, tamen qux geriera- lius in utroque illo paragtapho erant tradita, mox in paragrapho fcquente decimo odaVo ita reftringuntur , ut ufucapionon admittatur, fi, antequam pariat, refcifcatur, furtivam effe, Ali- ter interim in fcetura pccorum ha;c obfervantur: nam fi apud bonx fidei poflefforem fcetus con- ceptus editufque fit, ufucapione opus non eft j cum fcetura «aj frudu cornputetur, & ftatim bo- n« fidei poffeffori fceturs, ficut frudinum ca^tt- rorum, dominium acquiratur, etiamfi animal, ex quo fcetus editur, furtivum aut aliaratione vitiofum fit. /. fequitur 4. §, lana 19. ff. h. f. /. in pecudmn 28. ff. de ufuris. I. bonm fidei 48. in fne primipii & §. ult. ff. de acquir. rer. do- min. I quivas 48. §. exfurtivis 6. ff. defurtis. Nec repugnat, quod UJpianus in d, L qui vus 48. §. anciUa 5. in fne ait, idem & in pecudibus fervandum effe, & infettteorum , quodinpartu, Vel enim cum Cujacio & Gotofredo in notis add. 1,48. §, 5. legendum non ideminpccudibus &c. vel dicendum, verba illa idem & in pecu- dibus &c, non ad omnia prascedentia referri opor- tere, aut ad id, ut fcetus ufucapio eflet neceffaria; fed magis ad id, ut fcetus, ad exemplum partus, apud bonae fidei poffeflbrem conccptus & cdi- tus, furtivus non fit. Neutiquani enim eam Jurifconfulti in eo loco mcntem fuiffe,ut fcetus ufucapione acquirendus cffet, inde apparet, quod mox in §. 6. fubjicit, ex furtivis equis natos ftatim ad bonae fidei cmtorem pertinere, quia in frucliu numerantur. i5. Continuata poffeflio, quartum ufucapio-
nis requifitum» dicitur. omnis ea, quas femel recle
|
|||||||
|
De usurpationibus
re&e quaefita, & adufucapionemfufEciens, de-
inde toto tempore legitimo, ufucapionibus pra> fiituto, interrupta non eft. Ut tamen aliquando &, quae vere interrupta eft, continuata finga- turj quod accidit, quando tempora pofleftio- nis conjunguntur inter defun&um & heredem, venditorem & emtorem, aliofque fimiles fuc- ceflbres univerfdes aut particulares. §. pen. lnft, b. t. I, de accejfionibus 14 §. 1. & feqq. l.pen. §. I. & feqq. ff. de diverfts tempor.prafatpt.l. Pom- ponius refert 13, §, 1. & feqq. ff. de acquir. vel amitttpoffeff. dummodo meminerimus, non omni tempore inter venditorem & emtorem cx- terofque fucceflbres particulares hancobtinuifle continuationem pofleflionis, fed demum a Se- vero & Antonino indu<5tam fuifle, adeoque di- ftin<5tione temporum diflbna npnnulla concilia- ri oportere in Pande&is refponfa, ut latius de- monftravi in tit. quemadmod. fervit. amitt. num. 8. in med, atque infuper continuarionis intuitu notabilem inter particularcs & univerfales fuc- ceflbres diverfitatem cffe. Non eriim aliter in- ter emtorem & venditorem tempora conjqn- guntur, quam fi utcrque in bona fide fit, fic \xt neque vitiofae pofleflioni ulla poflit accede- re, nec vitiofa ei, quae vitiofa non eft. /. Pom- fonius refert 13. §. fed & is 11. 12. 13.//. de acquir. vel omitt, poffejf. Neque dubium, quin & plurium fucceflbrum parricularium pofleflio ie<5te jungatur, fi modo nullus intermedius in malii fide fuerit. Hinc, fi primus fecundo rem vendiderit&tradiderit, fecundus tertio, tertius cmartc*, quartus quinto, &omnesinbonafide fuerint, quintus hic non modo quarti, fed & ter- t$)& fecundi & primi acceflione utetur: atfi tertium in mala fide fuiffe concipias, reliquos omnes in bona fide, quinto fola quarti poffes- fio proderit, non itcm tertii, aut eorum, qui tertium antecefferunt. /. pen. §. accejfio t. ff.de diverfis tempor, prafcript. Sed &tempus, quo teftator, & quo heres, & quo legatarius pos- fedit, inufucapione conjungi, patetex /. Pom- ponius refert 13. §. fed & legatario 10. ff. de acquir. vel amitt, poffeff. quo refpe<5tu etiam a Paulo fcriptum fuit, in rc legata, in acceffio- ne temporis, qua teftator pofledit, lcgatarium quodammodo quafi beredem ejfe. /. id tempus 14. §. i.ff. h. t, De cjetero ncque pofleflio bo- 0 nx fidei venditoris fimiliumque prodeft emtori mala fide pofleflionem acquirenti, cum acceflio nobis prodefle non poffit, ubi nobis pofleffio pro- prhprodeflenequit. /. ult. ff. de diverfis tempor, prafcript. neque ex oppofito mala fides autoris em- tori bona fide rem adepto nocet, quo minus ipfe a feufucapionemordiatur. /, anvittum <;. ff.de di~ verfts tempor. prafcrtpt. i qtti fundum 7. §. pro- curator 6. ff. pro emtor^ Contra vero inter de- fundum & hercdem acceffio temporis eft, non modo, fi uterque in bona fide fit, fed &, fi dcfun<5tus folus bonse fidei pofTeflbr fuerit, he- res vero, cum primitus pofleffionem adipifce- |
||||||
|
ET USUCAPIONIBUS. 775
retur, alienje rei fcientiam habuerk,.eo quod
in defun<5ti jus omne, atque etiam in virtutes ejus bonamque fidem fuccedit, defunctum re- praefentat, & una civiliter cum eo perfona eft: adeo ut & in ufucapionem fuccedere, & poffes- fio feu ufucapio defundi quafi jun<5ta ad herc- dem defcendere dicatur. /. cum miles 30. ff. e% qutb. caufts majores, ac proinde, ficut mala fi- des & alienas rei confcientia fuperveniens ei, qui naturaliter idem eft, non interrumpit ufu- capionem, femel initio bono legitime cceptam» ita & ejus, qui tantum ex fictione juris una cum defun<5to perfona eft, fcientia impedire non debet eam, quas per detundum recte inchoata erat. jF. diutina 12. mftit.h.t. Diverfum eflet» fi defunclus rem quidem alienam emiflet bona fide, fed heredi ejus in mala fide pofito tradi- tio ejus fada effet, tunc enim bona fidcs de- fundi, qui propter pofleffionem nondum tra- ditam etiam necdum inchoaverat ufucapionem, non proficeret heredi in mala fide pofito, uta defundo non inchoatam ipfe initio vitiofo in- choaret. Et hoc eft quod in /. heres ejus 43. ff, h. t. aperte continetur, fi modo cum Ha* loandro pro lontinuatione , quod in Florenti- na occurrit, legatur cominuatto. Heres fcilicec ejus, qui bonajide emit, ufu non capiet fciens alie- namy fi modo tpft pojfefpo tradita fit: continuatio vero non impedietur beredis fciemia. Sed &, fi e converfo defunclum fcientem ex emto aliove titulo rem alienam acquifiviffe concipias, heredi in bona fide pofito, fed ex defuncti capite quan- tnm ad tes a defuniflo profedas cenfendo, us- que adeo obeft defuncti vitium fcu mala fides» ut ne ex fua quidem perfona poffit ufucapionis exordium facerej non magis, quamis» quiab initio fcientiam habuit alienas rei» & ob ii ufucapere impcditus, poftea fibi perfuadere cce- pit ac crederc, rem fuam efle; dum nufpiatn cautum legitur, bonam fidem fupcrvenientem parere ufucapionem ci, qui ab initio in mala fide fuit. d. §. dtuttna 12, lnfttt. h. t.l, fequitur 4. §. heres qui if.jf. h. t. I cum hejus 1 i.ff de diverfis tempor. prafcript. Non aliter tamen tempora, quibus defundtus, & quibus heres pofledit, conjunguntur» adcoque pofleflio de- fundi heredi procedit, quam n res medio tem- pore a nullo poflefla fit. /. pojfejfto teftatoris 20, ff. b. t. I. qui cum pro 6. §. ult. ff. pro emtore. I. Pomppnius 13. §, quafitum 4. ff. de acquir. vtl amitt. pojfeff, Cumque hereditas jacens defun- dum reprsefentet, feu vicem ejus fuftineat. §. fervus etiam 2. Inftit. de hered. inftit. princ. ln~ ftit. de ftipulat. fervorum. non mirum > quod & medium tempus, quod intcrcedit inter mortem teftatoris & aditamhereditatem, herediquoque ad ufucapionem imputetur, fi modo, ut didum, res interim ab alio pofleffanonfit, ufqueadco, ut & jure fingulari conftitutum fit, cceptam a defunfio ufucapionem etiam ante aditam here- ditatem impleri pofle, G forte tetnpus» ufuca- Fffff pionj |
||||||
|
776 Li b. XLI,
pioni praeftitutum, ante aditionem compleatur.
/. nunquam in 31. §. pen. l. cmptam 40. /. ju(to errore 44. §. nondum 3. ff. h.t. I. cummiles 30. //. ex quibuscaufs majores. Quemadmodum ex adverfo etiam jacente hcreditate inchoariufuca- pio poteft, fi fervus heredkarius aliquid com- paraveritj quod tamen itidem jurefingulari re- ceptum dickur. d l 44. §. 3.//". h. t. arg. /. five autem o. §. ult. ff de Publician. in rem acl. cum alioquin ex rigore juris primordium ufu- capionis rerum, per hereditarios fervos acqui- fnarum, ab aditse demum hereditatis tcmpore computandum foret, quafi non poflit ufucapi jacente hercditate, quod ante defunctus non poffcdit. I. prafcriptio 45. $, 1. ff. b. t. Quod fi heredis heres fit, etiamheredi fecundo&iil- teriori proderit defun&i poffeflio, quamvisme- dius heres pofleffionem ejus nadus non fit. /. pro emtore 2. §, etiam btredi 18. ff. pro emtore. 17. Continuationi poffefliohis opponitnr ufurpatio, qus eft interruptio poffeflionis & ufucapionis. /, ufurpatio z. ff. h. t.Ctc ut actio domino competens per eam perpetuetur. arg. l.ult. C.depr&fcript. 30. vel ^o.annor, l. pen.& ult. C. de annali except. Et vel naturalis vel civilis eft. Illa rurfus vel nobis volentibus, vel invitis fit. Volentibus nobis contingft interruptio, fi rem derelinquamus, aut alii tradamus animo amit- tendx poflefllonis. Quin imo, fi is, quirem alienam ufucapere cceperat, eandem domino ex causa vcnditionis, locationis, aut pignoris, aliave fimili tradiderit, ufucapionem interrumpi pla- cuit, (licet aliaslocando aut pignori dando rem cxtraneonon amittamus eam poffeflionem, qua? ad ufucapionem neceflaria eft , quamdiu per creditorem aut conducttirem poflidetur. /. non folum 33. §. qui pignori q.ff. h. t.) Cumenim neque emtio neque conductio neque pignus rei fuas confiftere poflit, ideoque ufucapiens non intelligatur pofleffionem retinuiffe per corpus domini, qui neque ex emtionis neque ex con- dudionis neque ex pignoris titulo rem fuam tenere pofprat, aut ufucapientis poffeffioni mi- nifterium praebere, & tamen ufucapiens natu- ralem dimiferit pofleffionem, ac in dominum tranftulerit, abfurdum effet, illam domini pos- feffionem contra femet ipfum ad ufucapiendum alteri, rem domino vendenti vel locanti, pro- defle. /. ei a qm zx. I. non folum 33. §. firem tuam 5. ff. h. t, junct. l.neque pignus ^f.ff.de regulis jur. I. ft quis domum o. $. ult. ff locati. Contra, quam obtineret, fi rem talem domino non pignori dediffet , fed hypothecae obligaflet; co quod, licet nec hypotheca; queat res fuo do- mino obligari, ac conventio talis nulla fit, pos- feffio nihilominus apud eundem remanfit, fe- cundum vulgatum bypothecae jus, nec in do- minum fimulque ufucapientis creditorem tran- fivit. d. I. 33. §. 5. mpneff. h. t, Quodfide- bitor, qui rem alienam creditori fuo pignori dederat, eandem a creditore conduxerit, pre- |
|||||
|
TlT. III.
cariove acceperit, nec tunc poflHfio interrup-
ta vidctur. Quamvis enim creditor eo cafu di- catur rei pignorata; poffeffionem retinere per de- bitorem. /. fi pignus mihi 37.$ de pignozat, aft. I. res pignoris 37. ff. de acquir, vel amitt. poffeff. I. non folum 33. §. ult. in fine ff. h. t. tamen id non de alia poffefiione accipi poteft, quam quae per traditionem ex causa pignoris per de- bitorem in creditorem tranflata fuir: nontran- fire autem poffeffionem illam civilem, qu» ad ufucapionem requiritur, fed eam apud debito- rem remanere, in caeteris creditorem poifidere, manifeftum eft ex /. fervi nomine 16. ff. h. t. I. 1. §. per fervum 15. ff.deacquir.pejfeff. jun&. /. »0» folum 3 3. §. qui pignori q.ff, h. t. 18. Invitis nobis interrumpitur naturaliter
poffeffio , Ci vi dejiciamur de pofleffione rerum immobilium, quibus ufucapiendis intenti era- mus, vel fi mobilium poffeffio nobis perfurtum aut rapinam intervertatur; quo cafu non adver- fus eum tantu m, quieripit, interrumpiturpos- feflio, fedadverfusomnes. /. naturaliter <}.ff, h.t. nifi debitoris vel creditoris fervus pignus furri- piat, cum illud a creditore poffcflum effet. /. non folum 33. §. ult. ff. h. t. Necadverfatur, quod recuperata deinccps per judicis fententiam pofleffione, videatur ei temporis anterioris pos- feflio prodeffe , adeoque ufucapio per furtum non interrumpi. /. Vomponiusrefert 13. §.fijuff(t 9. ff.de acquir. velamitt. poffeff, Nonenim il- la legis hujus fententia eft, quod furtum aut expulfionem paffus, recepta deinceps per judi- cis autoritatem naturali poffeffione, perficere poffit cceptam antefurtum ufucapionem; cum ne quidem de novo poffit aliam ordiri, feciwr- dum /. qui fundum 7. §. qui bona 4, ff. pro etn- tore. & tradita in tit. de Publician. in rem acl. num. 4. in fine. fedmagisponendividenturtcr- mini habiles, quibus rcsmobilis, de qua lis eft vel imminet, juffu judicis fcqueftrata fuit, do- nec vel cautio interponeretur, vel lisfiniretur; & , alterutro fado, juffu judicis ejufdem per fequeftrem reftituitur ei, cuiablatafuerat; tunc enim poffeffio quoque medii temporis, quo res apud fequeftrem fuit, proficiet ei, cui juffii ju- dicis reftituitur, quia in fequeftrem poffcfiio non tranfit, nifi ipfa pofleffio fequeftrata fit, adeoque id adum fuerit tali depofitione, ut neu- trius poffeffioni id tempus procedat. /. licetde- ponere 17, §. i.ff. depofiti. I. intereffe 39,ff.de acquir.velamitupoffeff. Addetit.depofuinum. 12. Quin & fecundo fatis commode definitioneny d. legis 13, §. o. illi applicueris cafui, quo juffu judicis apparitor bona debitoris mobilia aut immobilia pignori cepitjudicatiexfequendicau- sa, atque inter ea rem quoque alienam a debi- tore cceptam ufucapi, dtinde vero debitor fa- tisfaciens ante distra&ionem, juffu judicis ean- dem recuperaverit: eo quod debitor per id, quod juffu judicis res exfequcndi judicati cau- sS per apparitorcm apprehcnditur, civilemhaud amittit
|
|||||
|
JDe USURPATIQNIBUS ET US UC A PIOK 1 BU S.
|
||||||||
|
277
|
||||||||
|
longi temporis reda6ta;fint, dum Juftinianusid
agere voluit, ne nimis facile domini in poftc- rum per ufucapioncm fuarum rcrumexciderent dominio, quod antea dupfici eveniebat modo, putaratione tcmporis brcviorisanniautbiennii, & ratione continuationis ac implcmenti poft li- tcm conteftatam, quod urrumque afiter & me- lius fefe habebat in longi temporis prsfcriptio- ne. Et hoc eft, quod in /. unic, C. de ufuca- pione tramformanda traditur ; iia enim ( id eft per talem ufucapionis transformationem ) am' ptiatur quidem longi tempotis materia , qua ei ( pu- ta , longi temporis prxfcriptioni) fubdita tfi% minuitur autem ufucapionum compendioft (id eft himis brevi tempore inducenda) dominis.jacltt- ra, & ejus jura nocentia, quse jura nocentia vix alia videri poffunt, quam quod iitis contefta- tione ufucapiones haud interrumpebantur, fed non obftante domini vigilantia , per Iitis con- tcftationem adhibita, currebant tamcn, domt- numque, jam non amplius ncgligentem, mul- (Sabant nihilominus dominii ademtionc. At- que hinc eft, quod fccundum hbc jus riovum etiam a Juftiniano conftitutum fuit, ut, quem- admodum litis conteftatione, its quoque que- rimonia feu proteftationc legitime fada , ufu- capiones interrumperentur, quoties proptcr ad- verfarii abfentiam non potuit litis conteftatio in- terponi. I. ut perfetlius 2. in fme C. de anmli ex- ceptione. Licct enim hax lex carcat dic 8c Con- fule, ideoque non poffit ex fubfcriptione con- ftare , utrum condita fit ante , an magis poft d. legem unic. C. de ufuc. transform. tamen pofte- riorem effe d. legem z, evincitur fatis cx co, quod ufucapionis jam transformatse veftigia lu- bet, dum definkur, talem querimoniam adver- fus abfentes fufficere ad omnem temporalem inter- ruptionem five triennii, five lotigi temporis, five trtginta vel quadragint* annorum fit. Triennii namque ufucapionem demum introduftam fuis- fe per d. I, unic. Cod, de ufuc. transform, nec antea fuiffe cognitam, inconrcflo effeputo. 20. Etfi vero civiliter interruptio prsfcrip-
tionis olim haud consigeritperfblam in jusvo- cationem. arg. /• 1. §. 1. ff, fi ex noxali caufa agatur. I. fed eximendi 4. ff. ne quis eum, qtii in jus vocab. vi eximat. tamcn jure noviffimo eam fuflicere, diclum vsxtit.defudiciis num.ult. Adde Refponfa Jurifc. Holl. part. 5, confil. 157. circa fin. pag. 480. Planeper folam extrajudi- cialem interpellationem nulla ufucapionis inter- ruptiofit. /«ficutin rem 3. c. de pufcript. 30. velqo.wnor. Jacob. Coren confil. 29.num, 3 2. Carpzovius defin. forenf, part. z. conftit, 7. de- fin. 8. uti nec per dominidenunciationcm, ne hoc aut illud in fuo fundo per alium po/fcfl2b fiat. l.pen.ff, pro emtore. cum aliu'dfit, proni- bere, ne quid novifiat, adeoque opus novum nunciare, afiud de poffeffione litem movere. Sed & ipfa illa civilis interruptio, quas per ii- tis conteftatiohem aut querimoniam aut con.r' * Fffff a ventip- |
||||||||
|
amittit poffeffionem, fi distracTto non fubfequa-
tur, fcd potius apprehenfio talis aflimilanda eft mifiioni in poffeffionem rei fervandce causa, cu- ftodiam tribuenti, poffeffionem non auferenti. /. pojfideri 3. §. ult. ff. de acquir. vel amitt. pos~ fejf. /. cum legatorum iz.ff.quib. ex cauf inpoff. eatur. ufque adeo, ut fi maxime diftr.ictio pig noris ita capti fecuta ilt, poffeffio debitoris, quafi venditoris, cum poffeffione emtoris ad ufu- capionem implendamconjungipoffit, fecundum principia juris ante tradita. Ant. Matthseus de auftion. libr. i. cap. 6. num. 12. 14; & cap.8. num. ult.infitte. Ca'terum cum hsec ita feha- beant, ut fceleftiffimo furis aut pradonis fa&o poffeffio interrumpatur, longe magis eam in- tenumpi dicendum eft , fi res illa, cujus ufu- capio nondum impleta fueratj, per hoftes ju- re belli, adeoque fine fcelere, capta fitj ad- eq , ut , fi pofleffor priftinus expulfis hdfti- bus , vel pace inita , ejufdem rei poffeffio- ncm apprehcnderit, tempora priora, quibus ante hoftilem poffedk occupationem, conjungi non poffint cum tempore prasfentis poffeffionis; eo quod conftat, rei per hoftes capta? poffeffio- nem amiflam efle. /. quod meo 18. jf. ult. ff.de acquir. vel amitt. poffeff. jund. §. item ea qtu 17. lnftit. de rer. divtf, & in poffeffione, qiue fa&i eft, jus poftliminii locum non habere. /. denique fi emtor 19. /. ait pr&tor 23. §. is au- teoi 1. ff. ex quib. caujis majores.l. in beUo 12. $. faBi 2.ff. de captiv. & pofllim, l. fiisquii^. ff.b.t. 19. Civiliter poflcffionis & ufucapionis in-
terruptio contingit per litis conteftationem. Quod ut apertius demonftretur, fciendum, olim illam fuiffe differentiam inter ufucapionem & longi temporis prsefcriptionem, quod praefcriptio quidem interrumperetur per litis conteftationem. l.bngitemporisz. I. nec bona fide 10. C.delongi temp. pr&fcript. decem vel vig. ann. I. mou litis z6. C. de rei vindicat, ufucapio non aeque. /. Julianus fcribit 9. §.. proinde 6, ff. ad exbibendum. I. pro em- tore 2. §• ult. ff. pro emtore. §. fi ad exbibendum 3. Inftit. de offic. judicis. I. [1 poft acceptum 18. //. de rei vindicat. Licet enim etiam anteriore jure per litis conteftationem , imo per controverfiam motam , is, qui bonae fidei poffeffor fuerat, in- ceperit in mala fide effe, l. fed & fi lege 2^, §, fi ante 7. ff de petit. beredit. I. nemo ambigit 10. C de acquir.velamitt.poffeff nontamenin- de fequebatur, ufucapionem interrumpi, eo quod fupra latius demonftratum, malam fidem fupervenientem non impedire, quo minus ufu- eapio impleatur, qtuebonoinitio ccepta fuerat. Scd jure noviffimo per ufucapionis transforma- *ionem a Juftiniano inductam effeclum eft, ut ad (pxemplum praefcriptionum etiam ufucapiones per Jitis conteftationem» vel per id quod contefta- tionis vireshabet, internimperentur; cum non prefcriptiones ad fimilitudinem ufucapionum, fed ufucapiones ad fimilitudinem prarfcriptionum |
||||||||
|
778 L i b. XL
ventionem inducitur, non omnium intuitu ope-
ratur ( uti quidem naturalis illa per furtum con- tingens, fecundum ante dic~ta ex l y.ff. h. t.) fed tantum ineorurncedit utilitatem, quilitem movendo vigilarunt fibi j cum res inter alios acla aliis nec profit nec noceat. arg. /. ait prator 3. §. unde ^.ff.de jurejurando. l. fape conftitutum 63.pr.ff. de rejudicata. l.z.l.pen. & ult. C. qui- bus res judicata non nocet. Quemadmodum etiam ei foli nocet, cui lis mota fuit heredive ejus, non item alteri, qui bona fidc rcm naclus eft ab eo, cui quseftio mota fuerat, fi is autoris acceffione uti non velit» & continuatis poffi- deat annis viginti. /. 1. C. de pr&fcript. longi temp.dec. vel vig. annor. Quin imo, fi res» quam debitor prsefcribebat, fubhaftctur, & ve- rusdomiaus intercedatfubhaftationi, ac vihcat, prafcriptio debitoris hoc ipfo interrupta ccnferi non debct,- cum lis oppofitionis non fit inter dominum & debitorem, fed magisinter oppo- nentem & creditores fubhaftationem facientes, fic ut non raro ipfe debitor litem oppofitionis exerceat adverfus crednores, 8t res inter alios ac"h aliis non noceat. Licet enim, creditorl- bus fubhaftationem facientibus feu impetranti- bus j ipfe debitor diftrahere videatur, tanquam per eos reprsefentatus, non tamen ita per eos- dem in lite oppofitionis reprjefentari dicendus eft,- nifi creditores debitoridenunciaverint, ut is liti affiftat, & rei vendendat fufcipiat defen- fionem adverfus eum, qui fe dominum effe con- tendit; dum ipfi emtorum exemplo plerumque minus comperta habent jura debitoris circa res ejus, adeoque fspe magis ex probationis ino- pia, & ignorantia meritorum caufse, quam ex juris dcfeftu, fuccumbere poffent. Ant. Mat- thauis deautlion.libr. i.cap. 1 i.num.yz. 21. Ultimum ufucapionis requifitum eft tem-
pus lege definitum, quod olim quidem in mo- bilibus anno, in immobilibus biennio circum- fcriptum crat j fed jure novo annus in mobili- bus a Juftiniano in triennium mutatus fuk, nulla inter prasfentes & abfentes habita diftin- dione, quia mobilia fitumaut locum nonfer- vant, fed arbitrio domini mutant, ideoque domi- no prafentia effe videntur; biennium vero in decennium inter prxfentes , vicennium inter ab- fentes, five Italicum five provinciale pnedium fit. princ. lnftit. b. t. I. unic. C. de ttfucap. transfbrm. I l. pen. C. de fervitutibus. Licetenimalibifcrip- | tum fuerit, refcriptis quibufdam Antonini Mag- I ni cautum ftiiffe, ut in rebus mobilibus locus fit praefcriptioni diutina* poffeffionis. /. refcrip- tts 9, ff. de diverf. tempor. prafcript. ac longa? ppffeffionis prsfcriptionem tam in praediis, quam in mancipiis locum habere. /. longa 3, ff. eod. i tit. non tamen ideo per illas leges temporisbre- vioris, feu anni, ufucapio exclufafuit, fiqui- dem omnia concurrerent ufucapionis requifita, qua: non ita ad prasfcriptionem neceffaria erantj <juo fiebat, ut i» fubfidiura ad pwfcriptionem |
. TlT, III.
confugeretur: unde & in /. m fervorum t. C.
in quibus cauf. cejfat longi temp. pufcriptio dcfini- tum fuit, in fervorum proprietatis negotio cttm ufucapio locum habeat, ad qiuflionem longi tem* poris prafcriptionis fuperfluo perveniri. Prxkcr- quam , quod etiam d. I. 3. //. de diverf. temp. prafcript. accipi poteft de mancipiis adfcripcitiis, quae quafi partes, aut certae acccffiones fundo- rum erant. Prafentes autem in hac ufucapio- nis materia intelliguntur, qui in cadem provin- cia domicilium habent; abfentes, qui in diver- fis. /. fin. verf fancimus C. de prdfcript. longi tenip. dec. vel vig. ann, Si quis pro tempore prasfens pro tempore abfens fiierit , tempori ab- fentia; decennium adjici Juftinianus conftituir. novetl. iip. cap. 8. Plane, fi is, qui rem bo- na fide & jufto titulo naclus cft, poffefllonem eius adeptus fit ab eo, qui mala fide poffidc- bat, ac ignarus fit rei dominus, rcm fuamab alio pofTeilam effe , non nifi triginta annis cx jure noviffimo ufucapio feu praacriptio implc- tur. noveU. np. cap. 7. in fine. Sed&econ- verfo, fi quis rem a fifco emerit, etfi jurever- teri potuerit integro quinqucnnio conveniri ab eo, qui fe dominum crederet, jure t^amen no- vo ftatim ex Zenonis conftitutione fecurus eft. §. ttlt. Inft. h. t. Ac hoc ipfum a Juftiniano produftum quoque ad eos, qui a. Cxfaris vel Augufta: domo quid comparaflcnt. d, §. ult. Qtiamvis enim jam dudum ante tcmpora Jufti- niani id obtinuerit,utquodcunqucprivilegii fis- cus habet, id etiam Oefaris ratio & Augufta; haberet. /. fifcus cum 6. §. 1. ff. de jure fifci. tamen id nonimpedit, quominus jurefibi J11- ftinianus illam vindicet mutationem, qua; eft in d. §. ult. quippe in quo per Zenonem & Ju- ftinianum non fuit inductum aliquod fifci vel Principisaut Auguftse privilegium: ficenim poft Zenonis legem opus non fuiffet alia Juftiniani legc, cum fuffeciffet difpofifiogeneralis d.legis 6. §. i.jf. de jure ffci. fed potius in gratiarn ementium a fifco velPrincipe conftitutum, kt ftatim fecurifint, necamplius, utante, rertjm emtarum nomine vel juftas vel iniquas lites pa-* tiantur. Atque adeo abrogatum intelligi debcr, quod eonvenienter juri veteri ab Ulpiano tradi- tum, in eum, qui hereditatem a fifco quafi va-* I cantememit, utilem hereditatispetitionem dari. /, nec ullam 13. $. item fi quis9. ff. depetit.he- redit. Licet illud remanferit, eiirn, quiherc- • ditatem vacantem a fifco emit, debere adioncm, quse contra defundum competebat, excipere; eo quod hereditatem fifcus xque, ac privati, vendit talem, qualis eft, cum fnis commodis 8c oneribus, adcoquc univerfitatem quandam, non fingulas res. /. eum qui bona qt.ff.dejure fifci. junft. /. venditor 2. pr. I. qui pliifamilias 14. §. 1. /. ipff.de hered. velacl.vend. De- nique nec prsetermittendum, xes illas, quasfu- pra- monui ufucapionem haud recipere triennif, dcccnnii, vicennii, quadraginta tamen annis prasfcribi
|
|||||
|
P R O E M T G R E.
|
||||||||||||||
|
in accipientem, fed adveifus eum folyenti nas-
catur adtio perionalis cx quafi cqntracl:u, con- dictio nempe indebiti, non nifi annqrum trigin- ta lapfu perimenda, fecundum tot, tit. de cojt- ditt. indeb. Nec eft, quod^ dicas, juftum de-* ficere titulum ei, qui, cumputaret fe crcdito- rem , & vere non eflct, indebkc acccpit rem alienam, nec ex erroie fal/sfc caufa? procedere ufucapionem. §. error autem 11. Inftit. h. t.l. Celfus libro 27. ff. h. t. Nam ctfi vulgo fic tradita fuerit regula, tamen ha&enus tantum vc* ra eft, fi nullam juftam crroris cjus caufam ac- cipiens habucrit; alioquin ubi juftiffima fubeft crrandi caufa, magis eft, ut & cx titulo, qui crcdebatur fubefle, licet vere non fubfit, ufu- capio fcquatur. /. quod Vldgo 11. ff. pra emtorc. confer fnpra tium, 4. Plane , qui tanquam creditor ab alio tanquam dcbitore acccpit reni alienam, cum nihil effet debitum, impletajam pcr triennium, decennium, aut viccnnium ufuca- pione rei folutat, non co minus per intcgros triginta annos, a temporeindcbitifolutinume- randos, indebiti condictione convcniri poteft.; fic ut ufucapio non tam accipienti proficiat, quam potius ipfi indcbitum folvcnti; quippc qui per fuam folutionem accipienti dedit ufucapien- di occafionem. /. indebiti foluti 15. §. 1. ff. de condtcl, indebiti. idque exemplo ejus, qui, cum mortis causarem alienamdonaflet, candemde- inceps a donatario avocarc potcft, utcunque per eum jam ufucaptam. l.fialienam i^.ff.denw- tis causa donat. Adde tit. de condicl.indeb.num. 12, circA med. |
||||||||||||||
|
prasfcritn poffe, durn generaliter conftitutum
fuit, pullum jus privatum vel publicum ex qua- tunqttccausa velquacunqueperfona, qtiod quadra- ginta annorum exftinctum eft jugi filentio, move* ri. I. omnes nocendi 4. poft med. C. de pufcript. 30. Vil 40. annor. Et quid moribus noftris tum circa alias tum prxcipue circa longiflimi temporis prafcriptiones obtineat, latius tra<5ta- tum videri poteft in tit. de diverfis temporal. pu- fcript. ; r, * 22. Caeterum plurimifunt tkuli, exquibus
procedit ufucapio, quorum primus eft, profq- ItttOy cujus tra&atio incipit a lege quadragefima fcxta bujus tituli, & in nonnullis Codicibus no- va infcriptione, feu rubrica, ut vulgo loquun- tur, abboc titulo diftinguitur. Ufucapit au- tem pro foluto, qui rem alienam ex causa de- biti fibifolutambonafideaccepit, tanquamfol- ventis propriam, veluti fi a Titio fundumCor- nelianum, aut Stichum fervum, vel quid fimi- le ftipulatus fuerit, & traditionis tempore cre- diderit, id, quod tradetur, tradentis efle, cum non Titii folventis fed Sempronii effet, licet ftipulationis tempore non ignoraverit alienum cffe. /. pro foluto 46. L pen.ffh.t. uti&, qui, cum bona fide putaret, rem fibi deberi, ean- dem acceperit ab eo, qui itidem fe debitorem credebat, quemque accipiens putabat rei folu- tx dominum effe, cum illa vere aliena eflet. I fi exiftimans 48. pr. ff. h. t. I. hominem 3. /. fro fuo. Si enim is, qui fe debere putabat, cum non deberet, rem propriam fqlverit inde- bitam, ufucapione opus non eft; cum ftatith co cafu dominium ex voluntate domini tranfeat |
||||||||||||||
|
T 1 T V L V S IV.
Pro emtore. |
||||||||||||||
|
S u m m a r I a;
|
||||||||||||||
|
z, Si res aliaftt tradita, quam qu etat vendita»
au pro emtore ufucapiatur ? tem, flvenditor dominus fuerit, ita nec ufu-
capiendi facultatem, fi is dominus non fit. /. pro emtore 2. $.Jifub conditiane 2. ff. b. t. t. ubi autem 4. ff. de in diem addicl. Pretii fane numerationem intervenire ncceffe non fuit: li- cct cnim dominium non tranfcat ex titulo cm- tionis, nifi pretium folutum fit, aut de eo fi- des habita % poffefiionem tamen, quaefadi eft, tranfire non dubium , & ideo in adione Pu- bliciana, qux prafupponit ufucapiendi faculta- tem, numeratio prctii exacHa non fuit. l.dcpre- tio 8 //. de Publician* intemaft, 2. Quod fi,cum rem certam ctniflem, alis
Fffff 3 mihi |
||||||||||||||
|
I. Quts ufucaptat pro emtore? Qyid, fi emtio
ftt conditwalis? Quid$ ft pretium nonnume- utttmt ro emtore ufucapit, qui vel vere
rem a non domino emit, vel em- toris locohabetur» dumnegotium emtioni proximum geflit, veluti, fi rem Kftimatam acceperit in folu- tum,vel litis seftimationem alteri, quafi domi- no, prseftiterit. I, x. I. 1. $. ult. I. 3. ff. b. t. Non tamen aliter procedit pro emtore ufucapio, quam fi & venditionis & traditionis tempore bona fides adfucrit, fecundum tradita in tit, pra~ <ed. num. 7, atque infuper cmtio pure fada fit; ficut cnim conditionalis venditio, traditione con- fiunmata, non transfert dominium inaccipien- |
||||||||||||||
|
780 L f b. XLI. Tit. V.
mihi per errorem tradita fit, pro emtore non ufu-l go tempore capi poteft , quoniam univerfitas
capiam, quia id, quod emtum non eft,' pro em- ejus poffidetur, non fingulse partes. l.pro emtore
tore ufueapi non poteft. Sed fi fundus emtus z.§.cumSticbum6.ff.h.t.
fit, & ampliores (int fines pofleffi, totumlon- |
||||||||||||
|
T 1 T V L V S V. :
Pro herede vel pro pofTeflbre.
|
||||||||||||
|
S U M M
i. Qtt£ requirantur, ut prohcredc procedat ufu-
capto> Qjtis bic pojfideat pro hcrcde vel pro pofleflbre ? An ufucapio pro hcrede concurrere poffit cum alio fpeciali titulo, cx quo defmclus jam coeperat ufucapere ? An heres rem defuntlo "W^^^n t pro herede procedat tifucapio > re-
U%W^^^ quiritur, ut ufucapiens paflivamfiil- ^^\^^^tem habeat teftamenti factiquem. ^^^k^^^ '• a^' ff- h- t' & is, cajus l^ere- *^^^^ ditas titulum acquifitionis facit, mortuus fit, dum nulla viventis hereditas eft. /, i.ff. h. t. I. pen. C. h. t. jund, /. i, //. de bered* vel ail. vendita. Poflidereautemhicdi- citur pro herede, qui jure civili, pro poffeffore , qui jure prsetorio heres eft. Quales fi rem de- fundi propriam in hereditate inveniant, ftatim per aditionem dominium nancifcuntur, /. (ttm beredes z%. p. // de acquir. vel antitt. poffeff. Si talem, quae defundinon erat, fedquamip- fe adeptus bona fide juftoque titulo, inceperat tifucapere, continuant ufucapionem ex capite defun&i, & implent ex tali titulo, ex quo de- functus rem illam temporis pofleflione capere cceperat, veletiamextkuloprpfoerede, inquan- tum illi, qui ei, qui pro emtore poflidebat, heredes funt, eandem rem & pro emtore & pro berede poflidere poffunt, quia non, ficut domj- nium non poteft nifi ex una causa contiwgere, ita & poflidere ex unaduntaxat causapoflumus, quatenus fcilieet caufae generales poflefflonis, quales funt pro berede, pro fuo, cum aliis cau- fis fpccialibus, veluti pro emtore, pro donato, con- currere poffunt, non itero fpecialis cum alia fpeciali» quia ei» qui incipit ex alia causafpe- ciali poffidere , quam ex qua ante poflederat, mu- tatur caufa pofleffionis. I. pofftderi 3. §, ex plurimis q,ff. deacquir. velamitt.pojfeff. jun&. /. 1. ff.pro fuoH. pro emtore t. $. ult. ff. pro emtore. Sinde- nique eam, quse defunfto fuerat commodata, vel pignori data, vel apud eum depofita, quam- cjue hi fuccedentes credebant defun&i propriam cffe, ufucapicnt ex tkulo pro berede, fi jureci- vJli, vel pro poffeffore, fi jure prsetorio heredes pfti" Ethoeeft, quod a Pomponio traditum, flerofque putaffe, ft beresftm, & putem, rem tUqttam ex hereditate effet qttat non fit, poffeme |
||||||||||||
|
A R I A.
commodatam, autpignori datam ufucapere pos~
fitpto herede, fiptttet eam defuntti futffe} 2. An & pro herede res heredttatias ufucapere pofftt, qui, cum vere hetes non cffet, jufitjfi- tno tamen errorefaclifeputat heredem effe ? |
||||||||||||
|
ufucapere. L plerique 3. ff. h. t. uti &aPaulo,
cum prsemittens, fervum pro herede poflidere non pofle, mox fubjungit, fruclus, &partus ancillarum, & fcetus pecorum , fi defun6ti non fuerunt, ufucapi poffe. /. fequitur 4. §. fruclus 5. ff. de ufurp. & ufucap. Nec in contrariunj rede adducittir, qtiod, fi heres rcm defunclo commodatam, aut locatam, aut apud eum de- ppfitam, exiftimans hereditariam efle, potuiffet ufucapere cx titulo proherede* perperam tunc Imperatorin §■ fed tamen 4. lnfiit.de ufucapion. demum ei, cui bonlfide accipienti heres rcm talem vendidiflet, aut donaffet, aut dotis no- . mine dediflet, attrjbuiffet ufucapiendi facul- tatem. Etenim intentio Imperatoris in d. §. 4, fuit , monftrare , res mobiles aliquan.-. do ufucapionem admittcrej ut autemidageref, affumendum fuit exemplum tale, quod extra omnem erat pofitum controverfiam, quale eft illud, cum hercs rcm apud defunclum depofi- tam, exiftimans hereditariam cffe, alteri ven- didit. £)e ufucapione enim rei hiijufmodi, pev ipfum heredemfacienda, exemplum afltimeread comprobandum, rera mobilem ufucapi pofle, neque tutumncqueconfultum erat, quia idex- tra omnem non erat dubitationem, dum pleri- ^«equidem, fednonomnes, putabant, ufuca- pere me pofle, fi heres fim, & putem, rem aliquam ex heredkate effe, quas non fit, tcfte Pomponio in d.l. 3. ff, h. t. Non etiam ad- verfatur, quod defundus in vitio & mala fide fuerit, confcientiam alienae rei habens circarem apud fe ex causa depofiti, commodati, locati &c. exiftentem, adeoque non habuerit ufucapiendi facultatem, heres autem ufucapere non poffit, quod defuntSus non potuit, dum heredi adeo obcft vitium defundi, in cujtis jus omne fuc- cedit,ut ne ex proprioquidemcapkeufucapio- nem inchoare poflit, aut ignoratione fua defun- di vitia excludcre. § pen. Inftit. de ufucapionibus, l, cumheres n. ff.de diverfts tempor. pr&fcript, Non
|
||||||||||||
|
78l
|
||||||||
|
PrO HEREDE V E £ PRO P03SE5SORI.
|
||||||||
|
obitumheredi cum reliquis defunftj rebus qua>-
fitum tanquam hereditarium, quod alienumfuiti id eft, nunquam defun&o per ufucapionem fuit quaefitum, fed propter malam defun&i fidcm, titulique jufti defecftum, alienum manfit. Non obftat denique /. 2. §. 1. ff. h. t. cum ibi non de fucccflbre coloni vel commodatariiveldcpo- fitarii fimiliumque agatur, fed de ipfo coJono, depofitario &c. ac afleratur, illum ea, quse jurc conductionis autdepofiti accepit, nonpoflepro herede ufucapere; idqtic ex eo fundamento, quia caufam poffeffionis ncmo fibi mutare pon- teft; ut eft in ipsa lege. 2. Praeterhanc hadenus expofitam pro heredt
ufucapiendi rationem alio infuper modoproce* dere poteft pio herede ufucapio, puta, fiquis, cum vere heres non eflct, res hcreditarias tan- quam ad fe hereditado jurepertinentes poffidet, non vana quadam fimplicitate, vel juris igno- rantia, fed juftiffimo errore fa<5ti credens, fe proximum efle, cum tamen alius proximior & in fucceffione potior eflet, vel fe folum & ex afle heredem efle, cum & alios coheredes ha- beretj vel defunftum inteftatum effemortuum» cum teftatus decefiiffet, aliumquc fibi fua vo- luntate defignaffet fuccefforem; velfe teftamen- to inftitutum , cum forte aker ejufdem nomi- nis vocatus effet; vel poft teftamentum, quo ipfe vocatus eft, nullum poftcrius elogium effe conditum, quohereditasalteri dclatafuit, cum tamen vere per pofterius jure conditum, prius ruptum effct. Quod primoquideminde patet, quod jam tum Juliani Jurifconfulti tcmporepla- cuit, etiam illum, qui juftam habuit caufiim exiftimandi, fe heredem vel bonorum poffeflb- rem domino extitiffe, fundum pro hcrede pos- fidere. /. nh folum 33. §. quod vtdgo 1. verf. hoc amplius ff. de ufurpat. & ufucap. Nec refte exceperis, illic quidem afferi, talem pro herede poffide,re, at non ideo fequi, quod poffet pro herede ufucapere. Etenim, fi titulus pro here* de in vero herede juftus fitadacquirendumfta- tim dominium rerum defuncti, etiam in eo, qui vere heres non eft, fed juftam habuitcau- fam exiftimandi, fe heredem efle, ad ufuca- piendas defuncli res fatis juftus ac habilis erit, prout id evincitur cx iis, qux occurrunt in f. poffideri 3. §. genera 21. jun<5t §. ult. ff.de ac» quir. vel amitt. poffejf. Cum enim autor illius legis Paulus in d. §. 21. dixiffetgenerapojfetfio- num tot ejfe, quot funt caufit acquirendi ejus qmi noftrum non eft, & exempli causa retuliffet ora- nes illosfere titulos, ex quibus ufucapionem procedere ex pofterioribus pluribus hujus libri titulis certum eft", interque eos etiara numeras- fethunc pro herede t\KxAumy dicens, velutipro emtore, pro donato, pro legato, pro dote, pro he~ rede, pro mxa dedito, pro fuo, mox in §. ulu examinat Quinti Mucii fententiam, exiftiman- |tis, etiam ad genera pofleffionum pertinere, fi quis rei fctvandx causa vel damni inibai no- mine
|
||||||||
|
Non enim verum eft, omncm lllum, qm ahen*
rei fcientiam habet, etiam mal* fidei pofkflo- rem cfle: cum contra certi juns fit, lllum, qui rem fibi commodatam, aut locatam , aut pionori datam, aut apud fe depofitam, non alio quamcommodati, locati, pignoris, autdepo- fiti jure tenere ac habere cupit, adeoque non tanquamfuam, fed tanquam alienam, nonefle mala: fidei poflcflbrem; potiufque dici jufte, quin & bonJl ftde poffidere. I ft fervtts 22. §Ja qui 1. //. de noxal. acTton. I. qtucunque 13. $, 1. ff. de Vublic. in reth acl. l.fi ptgnori 22. §. 1. 2. ff. de pignorat. acl. ac tum demum mak fidei poffeflbribus accenfendum eflc, cum res tales vult poffidere tanquam fuas, & conftituit non reddere. arg. /. pofderi ?. §. /» nm 18. U fi rem 47. //. de acquir. vel amttt. pojfeff. I. co- lonus eum 12. I. cum fundum 18. //. devt & vt armata. Cum ergo priore cafu , quando nem- pedefundus remnonalitertcnere voluit, quam ut commodatam aut pignori datam, nullum fubfuerit defunai vitium, videri etiam ncqmt ullum abeo vitiuminheredcmtranflatum, per quod impedirctur ufucapio per heredem nunc pri- mitus inchoanda. Sed nec fuperioribus repu- gnat, quod refcriptum eft, diutinam poffeffionem, tantum jure fuccejftoms fine jufto titulo obtentam, prodeffe adprafcriptionem hdcfolaratione nonpoffe. I. diutina 10. C de pr&fcript. longi temp. decvel vig. annor. Id enim veriffimum; cum pmer diutinam pofleffionem, foio jure fucceffionis fine alio titulo obtentam, infuper bona fides &res non vitiofa, aliaque vulgata requifua con- currere debeant, ut ufucapio vcl prsfcriptio le- gitime impleatur, adeoque, fi defunftus rem ma- lafide poflederit, fciens alienam efle, &tamen ut fuam tenens, elocans , pignori dans &c. ad heredem autem ejus deinde tranflata hujus rei pofleffio, diuturno tempore penes eum ju- re fucceffionis fuerit, non poteft hic diutina pofleffione, jurefucceffionisobtenta, eamufu- capere, obftante ei nunc vitio feu mala fide de- fun&i. Idemque fere applicandum kgi ult. C. h. t. in qua refcriptum; ufucapio non praceden- le vero titulo procedere non poteji; nec prodejfe tteque tenenti nequeheredi e)uspotefi\ nec obten- tu , velut ex hereditate effet, quod alienumfuit, domini intentio ullo temporis longi fpatio abfumitur: agitur enim ibi de cafu, quo defunaus in mala fide conftitutus, rem alienam poffidere voluit tanquam fuam, & ita ufucapere; ac afleritur, talem ufucapionem, «0» pucedente vero titulopro- (edere non poffe, nec prodeffenequetenenti^ quia is juftumnon habebat titulum, &in malafide erat, fciens rem adfenon pertinere, & tamen ufucapere defiderans, neque heredi ejus, ut po- tecuimala fidesdefun&iimpedimento cft, quo minus ufucapionem ipfe ordiatur: adeoque nec domini intentionem uUo temporis longi fpatio abfumi fub obtentu, quod veluti ex hereditate effet, id eft, quafijama defun&o ufucaptum, & perejus |
||||||||
|
7%1 L i b, XLL T i t,
|
|||||||||
|
V.
|
|||||||||
|
mini erant, atque adeo potentiore, quamex-
tranei, gaudebant jure, eorumque intuitu prop- ter continuationem dominii nulla videbatur he- reditas effe, dum viventis nulla hereditas eft, fui autem fibi ipfis adhuc vivcntibus fuccedere videntur, & pro herede ex vivi bonis nihil u- fucapitur. arg. /. infuis 11.ff.de liberis&poft- hum. j\m6t. I. i.ff. h. t. Sic denique a Servio & Juliano definitum, ftlium rem fibi apatre do- natam pro herede ufucapere non poffe pro parte co- heredum, quia fcilicet caufam pofleffionis fibi mutare non potcrat. /.*z. §.2. jund. §. i.ff. h. t. Qiiod rurfus inutiliter obfervaretur, fi non potuiflet alias res hereditarias parentis fui pro partibus coheredum ufucapere, in quibus fibi non mutat pofleffionis caufam, fed demum poft patris obitum nancifcitur poffeffionem. Ne- que dicta ha<5tenus evertuntur ex eo , quod Alexander Imperator in /. 1. C. h.t. refcripfit; cum pro herede ufucapio locum non habeat, intet- ligis, neque matrem tuam, cui heret exftittfti, neque te ufu mancipia ex ea causd capere poffe. Vel enim refponderi poteft, primam legis vocem cum ibi non pro quia, fed pro quando accjpi oportere. Nam etfi illud cum, acceptum pro quando, plerumque folet additum habere ver- bum indicativi modi, & jundum verbo modi fubjundivi frequentiffime idem valet , quod quia, & quafi rationem di&orum dicendorum- ve continet; tamen etiam jundum verbo modi fubjunctivi fubinde idem denotare, quod quan- do, demonftravi in tit. de acquir. rer. domin. num. $. in ftne. atque tunc legis objc&a? fenfus erit, quando pro herede ufucapio locum non ha-> bety feu, quibus in cafibus ufucapio pro herc- de locum non habet; intelligis nec te nec ma- trem tuam ufucapere ex ea causa potuifle. Vel, fiforte duriorem paulo putes hanc explicatio- nem, dici fecundo poteft, Imper3torem in d. I. 1. C. h. t. regulam proponere, quod nem- pe pro herede ufucapio regulariter locum non habeat, quia is, qui heres non eft, fed tan- tum putat, fe heredem efle, jufto titulo vero deftituitur, fine jufto autem titulo vero nulla ufucariio procedere folet: quemadmodum etiam idem a Pomponio jam ante fuerat traditum iri /. cum folus 29. ff. de ufurp. & ufucapion. fed, uti regula, fecundum quam error falfae caufa; non pariebat ufucapionem , hanc admifit limi- tationem, nifi juftiflima fubfuerit errandi cau- fa; ita quoque regulam, quod pro herede non procedit ufucapio, nitentem fundamento prio- ris reguk, eandem quoque fecundum Julianum recepifle reftriclionem, nifi is, qui fc putabat heredem, juftiffimam erroris illius caufam ha- buerit, nec vana fimplicitate lapfus fit. d.l. %j. §. 1. verfu amplius ff.de ufurpat. & ufucap.jim&. I. 11. ff. pro emtore. I. ult. ff. pro fuo. Non etiam turbat, quod, fi hercs putativus ufucape- ret ex titulo pro herede res hereditarias, qua: de- funcli propri* fuerant, tunctolleretur &inuti- |
|||||||||
|
mine in pofleffioncm mifliis fit; ac docet, id
ineptiffimum effe ex ea ratione, quiatalesnon pofleflionem, fed cuftodiam rerum nancifcun- tur; & tunc demum prjetor per longum tem- pus capere permittit in pofTeffionem miflb, quan- ao is damni infe&i nomine propter contuma- ciam domini non caventis ex fecundo decreto poffidere juffus eft. Ex quibus fane manife- ftum evadit, per generapoffeffionum, interquse & titulus pro berede numerabatur, nihil aliud fuis- fe denotatum, quam juftas caufas acquirendi dominii, vel ftatim ex voiuntate prioris domi- ni, vel poft tempus per ufucapionem fine vo- luntate ejus. Si dicas, talem, qui fe tantum heredem credit, fed non eft , vero titulo mu- nitum non efle, folam vero tituli opinionem falfjeque caufa? errorem non parere ufucapionem. I. Celfus 27, ff. de ufurpat. & ufucap. §, error
II. lnftit. de ufucap. refpondcri poteft cumju-
rifconfultis, id, quod ita vulgo traditum fuit, errorem falfae caufze ufucapionem haud parere, hanc a jure recepiffe Hmitationem , fi nempe
nullam juftam ejus erroris caufam poffeflbr ha-
buerit. /. quod vutgo n. ff, pro emtore. I. ult.
§, 1. ff. pro fuo. talem vero juftam erroris cau-
fam fupponi in d. /. 33. §. 1. verf.bocamplms
ff. de ufurp. 0 ufucapion, Sed & fecundo hajc
fpecies ufucapionis pro herede, per heredem pu-
tativum implenda?, exeofirmatur, quodetiam
ille, qui juftam habuit caufam cxiftimandi, rem
fibi legatam effe, cum tamen legatum rurfus
ademtum effet, adeoque vere non eflet lega-
tarius, rem teftatoris ex titulo putativo pro le-
gato recle ufucapiat. /. pro legato 4. /. ult. ff.
pro legato. quod & ad illum titulum latius ex-
cutitur : neque ratio diverfitatis videatur red-
dipoffe, curminusex titulopro berede is, qui
heres non eft, fed juftam habet caufam exifti-
mandi fe heredem efle, ufucaperet res defun&i
proprias, quam eas ufucapit, qui jufto errore
oif&us legatarium fe credit, cum vere nones-
fet. Prxcipue vero pro ufucapionis hujus ad-
miffione militant exceptiones nonnulke fpecia-
tim propofitje, in quibus negatur, ufucapioni
pro herede poffe locum efle. Sic enim Pompo-
nius monuit, pro herede ex vivi bonis nibil ttfu-
capi poffet etiamfx poffeffor mortui rem fuiffe exi- ftimaverit. /. t.ff.h. t. &Imperatores, opinio- ne falsk mortis pro herede poffejfionem verum ab- fentis procedere non pojfe. /. pen. C. h. t. de ufu- cap.proherede. qusefruftramonerentur, fietiam ex jam defuncli bonis nihil per ufucapionem ex titulo pro herede poflet acquiri. Sic itidem re- fcriptum, magis obtinuijfe, ut nibil pro herede fojfit ufucapi, fuis heredibus exiftentibus. I. nihil z. C, b. t. unde fequitur, fuis non exiftenti- bus, ufucapionem pro herede poffe omniho Jo- cum habere : de caetero hoc jus fingulare feu privilegium fuitatis efle, quod in prarjudicium fuorum heredum ufucapio pro herede non ad- snittamr, quia vivopauejamquodammododo- |
|||||||||
|
V RO D O N A T O.
|
|||||||||||||||||
|
?h
10. in princ. Quemadmodum riec novumeft,
admitti temporis ordinaril ufucapionem circa rem, cujus~tamen intuitu a&ioalia, trigirita annis durans, comparata eft. Sicenim a&io- nem finium regundoruui non longo tempore tolli, fedannistrigintadurare, nec ante finium praefcriptionem impleri, conftat ex /. ult. C, finium regund. idqueex eodcm fundamento, ex quo tot annis hereditatis petitio extenfa fuit, quia fcilicet mixtae perfonalis a&ionis ratio hoc refpondere compcllit. U hereditatis 7. C. defe* tit. heredit. jund. %.qtudam atlknes 20. lnftit, de aftion. /. 1. §. 1. C.de annali except. NeC tamen eo minusplacuit Jurifconfultis, fpatium quinque pedum, fcu fincs ipfos, inter duo pra> dia confinia intermcdios, una cum parte fundi confinis per alterius confinis fundi dominum lon> ga pofle poffcffione acquiri, five" ampliores ei fincs ab initio monftrati fuerint, five partem vicini fundi fuo fundo ex nova causaadjeccrit, /. pro emtore 2. §. cum Sttchum 6. in fine^ l. qui fundum 7. §. fi fundum 1. ff. pro emtore. At- que ita expeditius quodammodo redditum (pero difrkile hoc ufucapionis pro herede argumenr tUm, in quo fecundum Oldendorpium com- mentatores non alitcr, quam mus in pice , yoJ? vuntur. |
|||||||||||||||||
|
iis fieret hereditatis petitfo, nec annis triginta
poflet durare, contra /. bereditatis 7. C. depe- tit. bered. Etenim admifsa nqftra fententia, duratura nihilominus erit hereditatis petitio trL ginta annis, tum contra debitores hereditarios tanquam juris >, (cujus non cft ufucapio)~pos-' feflbres. arg. I. nec ullam 13. §. ult. I. fi debi- tor 42. jf. de petit. hered. juntl:. /. ficut in rem j. C. de prafcript. 30. vel 40. annor, tumcon- tra malae fidei pofleflbres, non modo , qui pro toffeffore poflident, id eft nullum poflbffionis fuae titulum allegare valent, fed &, qui fcientes alienam emerunt hereditatem; quippe qui, li- cet negentur poflidere pro poffeffore, quia pre- tium numerarunt, tamen malse fidei pofieflbres ■funt, & ob* id neque triennio nequc decennio aut vicennio res hereditarias ufucapere pofliint. Prseterquam quod novum non eft, ut heres ve- rus breviore temporis fpatio, quam annis tri- ginta, adeoque triennio, decennio vel vicennio amittat dominium rerum hereditariarum, licet ipfa hereditatispetitiotrigintaannisduret, dum alius eas ex titulo fingulari bona fide polfedit, tt fuas; ut pote contra quem titulo fingulari poflidentem non hereditatis petitio, fed fpecia- lis rei vindicatio heredi vero accommodata eft, fecundum tradita in tit. de peiit. hered. nUtli. |
|||||||||||||||||
|
T I T V L V S VI.
Pro donato^
S U M M A R I A.\
|
|||||||||||||||||
|
Z: Si res aliena tnortis causa doneturt m cujuf
utilitatem donatarius ufucapiat} |
|||||||||||||||||
|
t. Quando pro dondto procedat ufucapio; quando
non ? ubi & de donatis conjugi a conjuge, vel piof. k patre, ro donato ufucapit, cui res aliena
a non domino, quem dominum efle putabat, donafionis causa eft tradita, licet alius forte titulus fin- gatur, dum venditio donationis causa fafta eft. /. 1. /. ult. ff. h. t. Licetehim res aliena donari nequeat, quatenus non fta- tim fit accipientis , uti quidem donantis & acceptantis erat propofitum ; non tamen in- ntilis eft aliens rei donatio ad illum effec- tum, ut per ufucapionem ex titulo pro do- nato acquiratur. tot. b. t. /. 1. C. h. t. princ, Inflit. de donation. Non tamen procedit pro donato ufucapio, fi quisopmeturtantum, fibi. donatum efle, cum vere donatio non interve- niffct. /. i.pr.ff. h. u §. error 11. Inflit. de ufucapkn, nifi & hic errantem juftiflima defen- dat errandicaufa. I. ult.G. b.t. Utinec,fi vel res donata in fe vitium habeat, propter quod ufucapi non potcft, furtiva forte aut vi |
|||||||||||||||||
|
pofTefla. /. donantem 2. C. b, t: vel donationts
titulus ipfo jure nullus fit, dum ea interccfTit inter perfonas, intef fe donare prohibitas, ve- luti, fl conjux rem fuam propriam cdnjugi do- naverit, vel pater fuo filiofamilias. /. 1, §. i. i. ff. b. t. Contra , quam obtinerct, fi vci conjux conjugi nonfuam, fcdalienam remdo- naflet fine domini voluntate. /. f\ vir 3. ff. b, t. I. fed' & fi 25, ff. de donat, inter •pir.&uxor. vel e converfo non conjux ipfe, fed extrancus rem viri, ignorans ejus efle, ignoranti uxori, ac ne viro quidem fciente eam fuam efle, per li- beralitatem contuiiflet,licet ante impietamufu- capionem refciviflent conjuges, rem non donan- tis fed mariti efle. /. ft extraneus 44. ff. de donat. in- ter vir. & uxor. ubi addenda vox auietn & legen- dum cum Haloandro; propius autem eft, ut nulluta acquifitioni dominii ejusadferat itnpedimentum; at- que ita verba hzc pofteriora continebunt fenten- ti* contrariae, ante propofitse, emendationem. Gssgg 2- Qy°d
|
|||||||||||||||||
|
Lib. XLI. Tit. VII. VIII.
|
||||||||||||||||||||
|
?84
|
||||||||||||||||||||
|
%. Quod fi res aliena mortis causadonata huc revocare ex pcenitentia poteft, quamdia
fit, donatarius eam quidem eontra dominum vivk. /. ft alienam 13. ff. demortis caufa donat, ufucaperc potcft, fcd ipfe donans ufucaptam ad- |
||||||||||||||||||||
|
r 1 t v t v s vii.
|
||||||||||||||||||||
|
Pro dereli&o.
|
||||||||||||||||||||
|
ret, a quo dereli&a fit. /• id quad 4. ff. b, t.
Quodfi a non domino derelictam fciat, ufuca- pere non poteft , cum in mala fide fit : nec, fi falfo cxiftimaverit, rcm pro derelicto habi- tameffe, dum forte tanuimdeperdita eft. /. »e- mo 6. I. 7. ff. b. t, Adde tit. de acquir, rer, |
||||||||||||||||||||
|
ki res a vcro domino dereli&a fit,
ftatim primo cedit occupanti tan- ?quam nullius. $.pen.Infiit. de rer.
idivif. I. 1. l,fi id |. §. 1. ff. b. t.
'Scd fi quisoccupaverit rem dereli-
&am a non domino, cum putaret, a verodo- mino derelidam effe, ex tkulo pro derelidfo per ufucapionem acquirere poteft, licet igno- |
||||||||||||||||||||
|
domin. num.
|
10.
|
|||||||||||||||||||
|
T ITT L V S VIII.
1 ■'...'-,' ' • /
Prolegato.
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||||||||
|
\\ Quis ufucapiat tx tituto pro legato ? An ita
ufucapi pojfit res ejus, quiadhuc vivit}
z. An & pro legato ufucapere poffit, qui verete- ' gatarius non eft, fed juftoemrefacliidputat} i res propria teftatoris per eum
legata fit, dominium ejus ftatim a more teftatoris ipfb jure, re- ctaque via, in legatarium tranfit fecundum expofita in tit. de lega- tis «81». 30. Pro legato autem ufucaplunt illi, cum quibus teftamenti fa&io cft. /. nemo poteft 7. ff. b. t. quoties res aliena ipfis legata ac tradita & bona fide, tanquam ad defunftum pertinens, accepta per eos eft, aut alias non traditam poffeffionem ipfi fine" vitio ingreffi funt. /. pro legato 4. princ. l.pen.ff.b. t. etiamfi dominus ejtis adhucvivat, fi modotra- "dita fit, tanquam ad defun&um pertinens, & is, cui tradita eft, mortui effe exiftimavcrk. l.ea res 5. /. 6.ff.h.u 2. Sed &, fi res quidem teftatoris propria
teftamento reli&a fit, & tradita tanquam legata, verum ex imperfeclo teftamento j vel perfeclo quidem, fcd per pofterius infirmato» aut per codicillos pofteriores fa&a legati teftamento da- ti ademtione, etiam tunc pro legato ufucapio- nem procedere placuit. d. /. pro fegato q.l.ult. ff. b. t. fi modo legatarius per juftiffimum fadi, non juris, errorem ignoraverit vitium teftamen- ti, vel legati ademtionem. arg. /. tumquam 3 r. ff.de ufurpat."& afucap. Quamvis enim regu- larker pro legato poffeffio & ufucapio nulli alii, |
||||||||||||||||||||
|
dum tegatum reMum imperfeSlo teftamenti %
velrupto, vel codicillis rurfus ademtum, vel uni ex duobus Titiis folutum, cum dubiumet* v, fet, quis eorum a uftatore deftgnatus effet ? quam cui Iegatum eft, competat, nec quls-*
quam exhac causa ufucapiat, qui putat , fibi legatum effe, cum non eflct; non magis, quara fi quis cmtum exiftimet, quod non emerit. /. 1. 2. y.ff. h. t. tamen, ficut in emtione ids quod vulgo traditum, eum, qui exiftimat fe quid emiffe, nec emerit, »0» poffe pro emtore ufu- capere, ha&enus verum effe Africanus ait, fi nullam juftam caufam ejus erroris emtor habcat. /. quod vulgo ii.//. pro tmtore. ita quoque, fi quis fecundum jam dida juftam habuerit cau- fam exiftimandi, firmum validumque legatnirj effe , vifum fuit, in ejus perfona tunc juftam fatis fubefle caufam, quasfufficiat ad ufucapio-* hem. d.l.q.ff. b. t. Idemque diccndnm, fi teftator Titio legaverit, & duo fint Titii, ac plane dubium, quis eorum a teftatore defigna- tus fit, ideoquc neutri quidem proptcr incer- titudinem debeatur. /. fk fuerit 10. ff. de rebus dubiis. fed tamen uni ex hls, putanti de fc ca- gitatum effe, per heredem folvatur: nam 8c hunc pofle pro jegato ufucapcre» Paulus autor eft. d. I. pro legato 4» in fme ff. h. t, Quibus tamen haud leviter adverfari videtur, quod in omnibus hifce cafibus legati non validi heres indebitumlegatumperfblvesit; indebitivero fb- luti condiftio, ut pote perfonalis adtio, totis triginta annis folventi compctat, non compe- titura»
|
||||||||||||||||||||
|
P R O D O T K,
|
|||||||||||||||||||||||||
|
re legatum relinquatur, vellegatum ademtum
fit, prolegato ufucapi, poft magnas varietates ob- tinuiffe. I. ult. ff, h. t, premente fcilicct pfo- cul dubiohac difficultate, Scin diverfa traheii- te. Quo modo etiam idem autor de alio jure fatis ambiguo eadem loqucndi formula ufus eft in /. cum ex uno 32. jf. de obligat. & acl. |
|||||||||||||||||||||||||
|
titura, 11 verum fit, quod hujufmodi legatorum
indebitc folutorum ufucapio pro /tgaf e per trien- niij decennii vel vicennii decurium impleri queat. Nec fuppetit, quod adhaec refpondeatnr, nifi quod hoc in cafu condi&io indebiti breviori tcm- porc > quam vulgo, finiafur; neqne dubium mihi, quin ad hanc condicendi facultatem rc- fpicicns Hermogcnianus, fcripferit, finonju- |
|||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V9S IX.
Pro dote. S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Xl
|
|||||||||||||||||||||||||
|
l", Quando procedat ufucapio pro dote? An &
ex matrimonio putativo ? An ante matrimonium? An & uuando ante matrimonium dos aftimata x titulo pro dote ufucapit mafitus,
cui res aliena, vel etiam cum alio communis, tanquam propria in dotem data eft. /. 1. pr. I. ult. ff. h. t. ll modo matrimonium fit, cjuippc fmc quo neque dos neque pro dote ufu- capio eft, etiamfi quis putaverit, fibi matri- monium eiTe, cum non fit. l.ij. pen. & ult. ff. b. t. Nec huic adverfatur, quod dos, ab ancilla data, per maritum ufucapta proponitur, cum tamerf nulte cum ancilla nuptia: fint. I, Troculus nepoti 67. ff. de jure dot. Non enim afferitur, eam ex titulo pro dote ufucaptam effe, ac proinde dici poteft, ufucapionem ejus ma- gis profuo quam pro dote impletam fuiffe. Nam &, fi ante matrimonium dos data fueiit, nun- cjuam quidem illa pro dote ante nuptias, fed ta- men quandoque pro fuo, ufucapi poteft. Quod ut intclligatur, fciendum, dotem fponfo ante nuptias, fpe futuri matrimonii, velseftimatarn vel inaeftimatam dari pofle. Si xftimata data |
Vel inmftimata ufucapi pojftt pro fuo ?
z. Cui profit ufucapio pro dote, an marito, an uxori} fit, fponfus eanvante ntiptias nec pro ifotenec
pro emtore aut pro fuo ufucapere poteft: non pro dote, quia nccdum dos eft, cum nondum nuptia? fint: non pro emtore aut pro fuo, quia seftimatio venditionem facit, eamque conditio- nalem, fi nuptia? fequantur; qua conditione pendcntc uti non tranfit dominium, tradente vero domino , ita ncc facultas habendi, tencn- di aut ufucapiendi profuo, ubi tradensdominus non eft. /. fi aftimata i. ff. b. t. I. pro emtore 2. §. fi fub 2. //. pro emtore. Sin inseftimata, incipit eam ante matrimonium ufucapere pro fuo, nifi ea mente data fit, ut non antc fiat accipien- tis, quam cum nuptias fecutse fucrint. /. 1. §.& primum z. ff. b. t. z. Quibus autem in cafibus res dotales folu-
to matrimonio ad uxorem vel cjus fucceflbres redire debent, impleta ufucapio non marito, fed uxori proficit. arg. /. fi alienam 13. pr. ff. de mortis causa donat. Abrah. a Wcfcl de con- tmb. fociet.tracl. i.cap. z. num. yj. |
||||||||||||||||||||||||
|
1' ITV L V S X.
Pro fuo. S U M M A R 1 A;
|
|||||||||||||||||||||||||
|
i. De titttlis pro tranfa&o, projurato» proju-
dicato, pro adjudicato, pro noxs dedito, pro ceffo» pro manumiffo, pro fideicornmiflo. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Xt xttmr_ alii$ titulis concurrerepo-
teft. Quibusincafibusfitfpecialistitulus} ubide
taptis animaltbus manfuefaclis, qus, capiensfera futabat. p |
|||||||||||||||||||||||||
|
non domino cx titulis hifce bona^ fide adeptus
eft. /. 1. //• b. t. Quandoque tamen & fpe- cialis eft, dum alios titulos fpecialcs non habet conjun&os: quod evenit in fponfo refpedu do- tis ante nuptias. /. 1. §,&primum2,ff.prodote. Ggggg z uti |
|||||||||||||||||||||||||
|
itulus pro fuo generahs effe po-
teft, cum aliis titulis fpecialibus ufucapiendi concurrens, puta, pro emtore, pro donato, pro legato, dum fuum cffe credit, qui quid a |
|||||||||||||||||||||||||
|
7%6
|
Lib. XLI. Tit. X.
|
||||||||||||
|
uti & in iis, quse quis venatione vel aucupio
aliove modo fimili occupavit} crcdens ea nul- lius effe, cum effent alicujus, prout id accide- re poteft in pavonibus, columbis , apibus, quas quis feras putabat, cum manfuefadts cs> fent. /. eji fpecies z. ff. h. t. Nam fi omnino ferse fuerint, ftatim occ^anti cedunt, ncc ufu- capione opus eft; fin eas manfuefa&as qI~[c oc- cupans fciverit, ufucapio admiffa non eft, cum in furti vitium incidant hoc ipfo * quo lucri cau- sa apprehenduntur ab eo, qui earum fpn ig- norat conditionem. §. u. & feqq, Infi. dere- rum divifione. junQ:. /. Pomponius 8. §, Pomponius i. ff. familia ercijc. z. Casterum prseter titulos ufucapicndi hacte-
nus enumeratos plures aliifunt, fparfim occur- xentes, puta, pro tranfaclo, fi ex causa tranfa- ftionis, ut a lite difcedatur, rcs aliena datafit ei, qui illam piitabat danris effe. /. pen.C de ufuc.pt o emt. vel tranfaclione. I. cumfolus i^.ff. de ufurpat. & ufucap. fro jurato, fi quis defe- rente adverfario juraverit > fundum fuum effe, |
|||||||||||||
|
qui ad tertium pertinet, /. Ji dtto i$. §. Julia-
nus j.ff. de jurejurando. Pro judicatot fi ex causa judicati res tertii, qui in lite nonfubfti- tit, tradita fuerir. /. ftmt & ^Jnfine ff. de P«- blic. inremail. Pro adjudicato, dumfamilixer- cifcundae judicio resaliena, quafi dcfunclipro- pria, uni cx heredibus adjudicatur. /, f\ptr er- rorem ij.ff.de ufurp. & ufttcap. L fed etjt y. pr. f. de Publ. in rem acl. Pro nox<e dedito, ii fer- vus ob deli&um a non domino iit noxx datus. /. vel excaufa 5, /. 6. ff. de Publ. in rem acl. I. pojfideri 3. §.genera zr. ff. de acquir. velamitt. poffeff. Pro ctffo, fi quis mihi ccfTcrit fundi vcl rei aliens poffcflionem, /. «0» folum 33. §. fi mibi 3. ff. de ufurpat. & ttfmap, Pro mantimiffo, ad ufucapiendam libertatem, fi auis a non rfo- mino, quem dominum putabat, manumiffus fit. /.3. Cod.Tbeodof de liberali causa. Profidei- commiffo, II res aliena ex causa ficlcicoromifli tradita fit, eo modo, quo & .cx causa legati. /. Pomponius !■}.§, fed& io, infineff, de acquir. |
|||||||||||||
|
vel omitt, poffeff.
|
|||||||||||||
|
'
|
|||||||||||||
|
€'•'
|
|||||||||||||
|
LIBER
|
|||||||||||||
|
s
|
|||||||||
|
787
LIBER QUADRAGESIMUS SECUNDUS.
- T 1 T V L V S L
•-.>■'
De re judicata,0& de effe&u fententiarum, & de interlocutionibus. S u m m a r 1 a.
|
|||||||||
|
1. Quid fit res judicata ? An reus pro parte ab-
folvi , pro parte condemnari pofftt } An in Hol- landia ferrt poffn fententia, dat den. eyfch en conclufie werd ontfeyd, in yoegen die ge- daan en genomen is? 2. Res judicata quandoque denotat ipfam fenten-
tiam, quandoque effeftumfententia. Quidtunc interfit inter fententiam & rem judtcatam } Quando impleta cenfeatur conditio tot dat het proces uyterlijk fal wefen getermineert ? 3. Qjtid imerftt inter fententiam & opinionem?
An & quando comminationes, programmata, epiftoU, fubfcriptiones, commonitiones judicum habeant vtm rei judicata ? De more pronuncian- di» videri fibi. 4. QjM fit fententia interlocutoria ? An ea per
defmitivam retraclari poffit, & curl Recen- fentur ptures interlocutoria, qua babent vim de- finittva. An tunc per judicem mndem revocari poffmt, ut appeUatio impediatur ? 5. lnterlocutorta eft, qua reus abfoivitur ab inftan-
tia. An ftmui unafententta conjungi poffn abfolu- tio ab tnfiantia & abjudicatto pettttonis ? Item tn- terlocutoria, qua litigantes jubentur adeffe dele- gatts tranfigendi causa\ velplentoremquorundam allegatorum probationem facere; autfi ipfis pr*- fcribatur regula traclandi litem, prout infaclis confentiunt aut diffentiunt j attt pojfejfio uni li- tigantium adjudicatur. 6. De decretis feti adjudicationibus folutionis fidu-
ciaru, pendente lite principali, ex agnito cbi- rographo, libro mercatorio, confeffione rei, &c. Qualia debeant concurrere requiftta ? Quid, fi ex libro mercatorio conventus neget totum con- trailum feu traditionem mercium ? Qttot cita- tiones requirantur ad eam obtinendam ? 7. Quid, ft retis prafens chirographum abneget ?
Quid, ft ditationem petat ad facicndam agni- tionem ? Si renuat agnofcere aut inficiari, & ad id condemnetur, an appellare ab eo decre- to pofftt} An & quo ufquevidu&y beredes, in efficio fucceffores ■> teneantur fcripturam agmfce- re, & poft quot citationes fingantur agnoviffe ? Quid juris, fi quis literarttm imperitu? tamum fubnotaverit f 8. An evttet fiduciaria folutionis decretum, aUe-
gando, fe inftrumentum, cui fubfcripfit, non legiffe; vel non debere, quod inftrumento mn- tentum; vel aliumfuo nomini fcripto fuprafcrip- fijfe; aut inftrumentum decennio amiquius rffe, |
|||||||||
|
aut in inftrumento agnito fatfitatem commiffam
effe; aut circa debitum fcriptura comprehenfum in calculo erratum effe ? 9. An, ft contucltts imtt & chirographi confcrip-
ti temptre fe non fan* mentis , aut prodigum vel minorem curaiore deftuuttm fuiffe dicat} An & quando, fi non numeratapecuni* excep- tionem opponat? Et qutd, fi fuper ea exceptio- ne reus aclori in contincnti jusjuranditm defe- rat} 10. An, ftopponatur exceptio folutionis, accep-
tilationis, novationis, pacii de non petendo, &c. fxnon ex confejfone adtvrfarii vel fcripturS. probetur} Et quid-, f\ fuper hifce reus aHori jusjurandum deferat} 11. An, ft aUegetur, reftitutionem in integrum
peti pojfe, vetjampeti cceptam ; velpeti poffe re- mtjftonem mertedts inftrumento comenta. 12. An & poft litem conteftatam hac fiduciaria
folutio peti poffit} An & in appellatione, cum inprimalite mn ijfet petita} 15, An exdecretofiduciaria folutionis nummi afto-
ri adnumerandi, an in graphejo deponendifint} Qualem cautionem aclor nutnmos ita recipiens praftare teneatur f Quid jurisf fiidonee ca- vere nequeat} An executio decreta folutionisft* duciaria peti Mffit poft defmitivam fententiam^ fed a qua appeUatum eft , five a reo five ab aftore ? Ad quid teneatur aclor, ft fiduciaris, fo- lutionis fententia retracletur per defwitivam i 14. Non deternenda folutio fiduciatia, fi chiro-
graphum nec vere nec fitfiotte juris fit agnitumt licet contineat juratam promijfionem: nec, fi tantumper teftes debitumprobetur: mc, fi ad- httc illiquidum fit, quod exemplis docetur: nec* fi debitor refcrtptum moratorium jam impetrave- rit: vcc, f\ debitam ex die vel conditione ad- hnc fufpenfum fit: nec, fi jam in cattsa con- clufum fit: nec, fi jam pars parti detttterit jus- jurandum litis deciforium: nec, fi de(initiva fententia jam latafitcSr inremjudicatam tran- fterit: 15, Ceffa&etiam, fi reus excipiat* contraclum
necdunt ab aclore fuiffe impletum, nifi ifti ex- ceptioni renunciatum fit: fi chirographttm careat causa dcbiti; vel eam caufam babeat, ex qua non ftt condemnatio: fi agat mdus poffeffor cbi- rographi, nifi illud habeat, toonder defes: fi decretum fiduciariafolutionis abfblberet totam difceptatiomm principatem-. fi conclufio adfidu- Ggggg 3 ciariam
|
|||||||||
|
II. TlT.I,
lite; de lite decisa ex jurejurando per adver-
farium aut jttdicem delato; de tite poft ittem con- teftatam fvpita per tranfaclionem. zj. Ouando vtflus in quandam impenfarum par-
tem tantum condemnetur ? Quando untts ex pitt- ribtts ejttfdem titis confonibus folus in expenfas damttari poffn ? DifyMtts compenfatio impenfa- rum a judicibUs facienaa, Facta hnpenfarum ix- tts compenfdtione, viclus tamen folus fert im- <>• penfas executioniSy fi non fpante pareat judi-
cato. 24. Si plures ejufdem litis confortes in impenfas
ditmncntm , finguli tantum pro parte tenentur » licet refpetttt litts princtfalis fmguti in folidnm damnatt fint. Et quidem pro parte viriti, lictt in&quaics in lite partes habuerint, veiuti cobe* redes. Qj.nd, fi coheredes partium inAquaitum fucceffertnt condemnato in expenfas. An&par- , ticttlares fucceffores conveniri poffmt ad tmpen-
fas, ad quas pradecejftr davtnatus fuit ? Qtt& partes impenfarum debeaniur k fwgrdis, fi unus confors litis majorennis, tres minorennes abuno tutore reprmfcntati, in expenfas tttis damnen- tur ? 25. An jndex damnare pojfa in expenfas, fiap-
pellattonem defertam pronunciet, vel fe incom- petentem ? An pendtnte lite principati co%dem-> natio fteri poffit, aut debeat in expenfas retar- data litis ? An tunc etiam exccutio earum ante finem litis principalis fieri pojftt? An&, fi fu- per lite prtncipali deinde tranfactum fit} 26. Qua veniant appellatione impcnfarum ittis ?
An & fumtus in iter ? An & damna fortuita» dum in itinere fpoliatus fuit ? Multuminbisva- let arbitrium judicis. An aiius judex, quam qui judicavit, impenfas litis taxare pojjit, attt apud alium fieri earundem perfecutio} Onomo- do procedatur in taxandis iitis impenfis? An taxationis tevifio peti pojftt ? An & quando fa- larium debtatur Advocato, qui in ftd vel comA muni vel amici causa, cuigratis adfuijfet, yj* Hor evafit, viclo in expenfas damnato ? 27. An judex mutare poffit fenttntiam , quamtu*
lit ? An non ante pronunciationem ejus ? An& quando fupplere pojfitea, qua defunt fententia? An dubium fenfum explicare ? An declarare ai tertii petitionem, fententiam ei battd prajudi* caturam, fi fort$ per confeqttentiam prajudicn* vt poffet} , a8. An & quibus remedtis obtineri poffit refciffia
fententU ex falfis documentis lata ? & an tunc condiclioni indebiti pojfit locus effe ? An&quan- do refcindi pojfit fententia propter inftrumenta novitet reperta; qttando non ? Quisjudex com- petensji f% de fententia ex bis caufis infnmanda) quaftiofit} 29. Res judicata pro veritate habetur, inter //-
tigantes jtts facit, fed aliis necprodeft nec nocet* A%reus executionem patiens vindicarepojfttim* viobilU ab apparitore ptgnort capta, qttorum vendi-
|
||||||
|
788 L i b. XL
ci&rtam folutionm diverfa fit a conciufione in
lite principait: fi aclor non petierit ftduciariam folmionetn fed fentemiam depntivam. 16. Cejfat infuper, comramutteremVeilejaniex-
ceptione fe tttcntem: An &, fi marttus aut uxor conveniattir ex contraclu uxoris fme viro > > (glebratii An & , fi retts declttutoriam oppo-
''tiat. fori exceptionem ? An & contta ararii Hol- landict qtufiores qua tales ? An & quibus ob- fervatis Curia Hollattdia tontra civitatem Hol- landia poffint provifionem ( ut loquumur ) decernere? An & quo modo unus ex credito- ribus, poftquam bonis debitoris cttrator datus fttit. i j. Quid fit fententia defmitiva ? An & quando
judex pofftt" ittem pro parte decidcre, pro parte deciftonem in aiiud tempus diferre, vel itttgan- tis untus intuitu differre, fiplures litis ejufdem confortes ftnt ? An & plures ittes una fententia termmari pojfint inter eafdem vel diverfasper- fonas ? 18. Qtu fint requifita defnitiva? Vbi de judice
competentet tetnpore, loco% lingua, fcriptura, recitatione, prafentia partium, prafentta eo- rum qut judicare juffi funt. Quid juris, fiju- dices tmpare numere dijfentiant ? Qjftd^fipa- ri numero dtffentiant circa quantitatem ? Quid, fi pari numero extra qttantitatem ? An non tunc prdvaleat fententia ex cujus parte prafes ftat ? Refpondetu? objeflionibus circacafum, Ji aquali ttumero diffentiant. ip Ferenda fententia fecttndum leges; fecmdum
allegata & probata; regulariter pure, nonfub conditione: inter illos, qui litem conteftati funt; non tamen hodie in procuratorem: conformis li- bello: non m pltts, quam petitum > itcet appa- reat plus debitum: non in plus quam debitum licet plus pethum, ubi notatur , imo in cafu plus petentem jure novo causa cadere. zo. Sententia debet ejfe certa & ittem finiens-y
quot modis videatur certaeffe? Qttaftt incerta? Recenfentur cafus, qutbus & incerta fentenita ferri poteft. zi In impenfas litis judex damnare debet teme-
rarium litigatorem, licet viclor id nonpetierit:
nift vincat, qui ex contumacia abfens fuit; vel
. vincat in appeUatione per aUegationem exceptio-
. itis, inlite prima dolo malo non oppopta. An
vittus viclori de impenfts litis teneatur, ft /«-
dex nibil de iis defmiertt} An ob folas impen-
i fas litis non adjttdicatas viclor appellare poffit ?
An viHus viftori ad impenfas, ft viclorfittalist,
qtti viclus impenfas itiis baudferret?
m>i Moribus bodiernis fape compenfantitr impenfa
litis ex variis caufis, arbitrio judicis: ubi de accttfantibus publico nomine; de lite interparen- s tes & liberos aliofque propinquos; de litefuper juris quafiione; de debitore extrajudiciumhaud interpeUato, & debitum offerente die fibidiclo; de viclo m appellatione, cum viciffet in prima |
||||||
|
CATA, &C. 789
fonalibus cateris ad pecuniam condemnatiombus
per pignorum ajfignationem aut capiomm} re- mi{f. , -. 3 6> Jpud nos executionem patiuntur tanquam ad
fattum obligati, qui ad folvendos capones & alia in recognitionem tenentur. An & quando viclor invitus compelli poffit per viclum, ttt ju- dtcati effeclum perfequatur, veljudicatopareat, quatenus id victo utile eft } 37. An vtllus evitare poffit exeeutionem oblatk
cautione de judicato folvendo ? An exfeeutio ca- pitis liquidi fententia fufpendatur ex eo, quod aliudcaput necdum fit liquidum redditum} An cejfantibus nunc quadrimeftribus induciis, judt- ces modicas dilattones arbitrarias reo dare pos- 'fint aque, ac jure civili ? An& quando ac qua-
les ufura nunc debeantur a condemnato , mo- ram faciente in judicato folvendo } An pluribus beredibus autfociis condemnatis, denunciatio fin- gulis fit facienda ad folvendum; & an ipficon- demnato fteri debeat, an vero fufjiciat familU fieri} An potiores, qui priores curarunt pignora capi judicati causa? 38. An & quando viclores inexecutione teneantur
cavere viclo de reftttuendis, qiu cx judicato confequuntur} 39 Cujus loci leges in exfecutione faciendd obfer*
vanda ftnt} 40. Quales judicesjure civili exfecuii fuerint fen-
tenttas} Moribus executio fit per eos, quifen- teniias ferunt, licet fint judices inferiotes. Qua obfervanda, fx Cttriarum HoUandjcarum exfe- cutio fiat in territoriis Hollandkis domtnos pe- culiares jurifdtcTtorits babentibus, vel in urbibus} Qtiis exfequatur, fi appellatum fuerit, & ap- peUatio deferta pronuncietur, vel fententia in-' ferioris in totum aut pro parte confirmetur, vel in folidum retracletur} 41. Si bona non fint fufficientia in territoriojudi-
cantis, alibi tamen bona reus habeat, rogatur judex, cui iUa fubfunt, ut fententtam exfequa- tur. Jure civili talis executio erat neceffitms-y uti & in HoUandid, Ji unus judex Hollandia alium Hollandia judicem roget: at comitatis eft, quando rogans & rogatus non fubfunt urit fu~ premo Principi, An judex alter, fub quo bona condemnati funt, execuiioneminiUisfacerepos* fxt, licet non rogetur a judice qui judicavit ? Qutdjttm, fijudab quijudicavit, litetasre- quifttorias expedirfirecufet} Quando judex re- quifxtus jure recufet exfecutionemfacere} 42« Qualia bona primo, qualia poftea judicati
causd capi debuerint jure civili ? Quo modo aclio- nes condemnati} Hoc ordine non fervato, mo- ribus executio non eft nulla, fi viclusfe non op- ponat; qui, fi velit, ipfe bona ajfignat capien- da; fx non ajfignet, aut captiofe,apparitor capitt pro menfurd condemnatiorits ; & , fi penden- teexecutione viftus multa folvat, minus vendi- tur, quam captum fuit. 43. An & feuda capi pojfint ? An &, ft dom~
m%
|
||||||
|
Pe re.judi
vcnditioni tcrtius fe oppofuit ut dominum &ob-
tinuit} Quibus in eajibus res inter alios judica- ta aliis noceat ? 3 o. Exfecutio fententia quando in aftioritbus in rem
aut in perfonam fieri potuerit } Aftio judicati non tantum locum babuit, Ji condemnatio effet faeta ex actione inperfonam, fedetiam, (iex aclione in rem. ji. Exfequendi modus jure civili duplex fuit,
vel ordinarius, dato judice judicati, & mota judicati aftione, vel extra ordinem, dato ap- faritore, qtti exfequeretur, vicearbitri. Quan- do potiffimum neceffaria fuerit aclio judicati, quando magis adhibita executio extra ordinem? Non nift re urgente, jus civile probavit extra- ordinariam. 31. Quid fit aclio judicati ? Ctti detur ? An &
herediviftoris} An cefftonario ? Contra quos de- tur ? Vbi de pupillis, mtmicipiis, fujfettis^ in col- legio, dominis, fi tutor, attor, procurator, defunttus coUegii pufettus, condemnatus fit, An & contra beredescondemnati} Anbodiect- tandus fit beres, ut fententia contxa eum decla- retnr exfecutoria? An &, fiheresfit, quide- funtti procurator fuerat ? An & vidua majfdria, eujus maritus condemnatus fuerat ? An & de- tur contra tertium , qui pendente lite capit taufam a reo babere ? An & contra tertium, qui fe reo junxit in lite t veluti debitorem, convento & condemnato fidejujfore} An &con- tra debitorem, qui fe non junxerat, condem- nato pdejujfore} An contrafidejujforemcondem- tiato debitore ? Et quid, fx ftt fidejujfor de /«- dicato folvendot Quidjuris,fi plures ttndfen- ientid damnati fxnt, cum forte ejfent corrti de- bendi ? An unius inopia cceteros gravet ? 33. An moribus noftris matrimonio conftante pro
debitis ftante matrimonio contrattis promifcue in tnariti & uxoris bonis exfecutio fieri poffit, li- cet inter conjuges non fit bonorum communio ? An & quo ufque foluto matrimonto ? Et quid, fi matrimonio conftante maritus bona uxoris pro debito pignori obligaverit} An & pro debitis eonjugis matrimorito antiquioribus bona alterius eonjugis excuti poffint conftante adhuc, vel fo- luto matrimorito} Et an dtandus fit maritus, nt videat declarari contra fe fententiam execu- tabilem, qu& eontra uxorem ejus ante nuptias lata fuerat"} 34. An muliere exdelitto ad pecuritam damnata,
vel ex judicio, in quo fxne viro ftetit autorita- te judicis, maritus ftante matrimonio teneatur pati executionem ejus} lcmiff. 35. Hodierno jure magis extra ordinem, quam
per aclioncm judicatifxt exfecutio, fervatista- men iis, qua de judicati aclione jam expofita, Toft quales inducias nunc inchoeturexecutioper fummationem & .renovationem, quo modo pera» gatur in aclionibus in rem & pejfejforiis per pos- fefftoritsablat\onem\ in aUionibus ad fattum ali- quod per civilem cuftodiam (gyf8linge)iwp«r- |
||||||
|
79<> L i b. XI
nus dicat feudum caducttm effe? An&fruftus
-,••' rerum fruttuariarum aut ex fideicommiffo refti-
tuendarum? Quid, fi tefiator vetuerit, necapian- tur pro debitis ufufruftu vel ttberalitate defun- fti antiquioribus; vel, jufferitfruftusrerumpra- ;-'■■"■ ftari per executorem teftamenti, ut alimenta ?
v An in fubftdium boves aratores, ftipendia con-
demnati, dignitas venalis ? An uno deftftente, alter eidem exectttioni infiftere pojfit jam cceptt ? 44. Quo modo confultttm fit condemnatot fi exe-
cutof modum excedai? An modum excedat, ft pro falario fuo & impenfts executionis exfecutio- nemfaciai? Anexecutor reliquum pretiipigno- tum captorum retinefe poffitpro eo, quod fibi ex alia causa debetur? Qualem culpam pr&ftet? Ad quid teneatur executor modum excedens, & an ipfe eo nomine refpondere debeat, ft vi- ftor ei indemnitatem promiferit ? An & viftus Vtftorem convenire pojfit, pro exceffu appari- toris > 4j. Deficientibus bonis condemnatus carceri inclu-
di poteft. Quales fumtus tunc viftor commenta- tienfi folvere debeat? An famina prodebitoci- vili includi pojfint jure civiti ac moribus ? An ntutier publica mercatrix etiam cum viro? 46. Non incarcerantur, quigaudtnt benepcio com-
^^^^^^ es judkata eft, quae fincm contro-
g W^jMk verfiarum pronunciatione judicis ty psisnll^ Kccpi^kfolutionevelcondemna- Cl tlllLlit t'onc" '•I# ff- k {° '• Vl^em icj. ■&&i28Wffi§ti§ §. dicere 1. ff. de recept. qui arbitr. recep. quandoque etiam abfolutione & condem-
natione fimul, ubi fententia diverfis - conftat capitibus j fic ut tunc reus, in partem petito- rum condemnatus, abfolvatur a reliqua acloris petitione, five caetera petita omnino non de- beantur acliori, five* debeantur quidem, fedab alio, quam a reo convento j quo cafu pofte- tiore refervatur ei ex praxi per fententiam jus fuum agendi, tali loco talique modo, quoipfi commodum& utile vidcbitur. "WafTcnaar pracl. judic. cap. 21. num. 7, Et ex co, quod vcl abfolutio vcl condemnatio intervenire debeat, fequitur id, quod in Hollandia conftitutum, non re&e dici in definitivis fententiis, datden eyfcb en conclufie ontfeydt word, in voegen die ge- daan ende genomen is. Afhpliatie van £inftruftie van den Hove vanHollanfa*!. Dec. 1579. ar- ttc. %6. Ordonnantie van 'fuftitie binnen de Ste- den en ten platten lande van Holtand 1. April, j<j8o. artic. 19. i. Interim duplici modo in jure noftro res
judicata accipiturj quandoque enim denotatli- tem fententia judicis competentis terminatam, flc ut non ante fit res judicata, qtiam cum la- ta fuerit fententia, atque etiam ftatim dicatur res judicata, quamprimum fententialatafuerit, Hcet adhuc appellari poflit : eoque fenfu pro- ponitur in /. &poftrem 7. /. poft rem 11.ff.de mnfailion. L iitigatoribtts 14. c. de «ppelUt. |
II. T I T. I.
petentia. Quid iUud fit, & quanttm eo nomifte
debitor retineat, ac quodnam temptts fpeftan- dtm ftt ? Quinam babeant hoc beneficium ? fe- miff. An & frater a fratre, vel vnrictis a pri- vigno conventtts ? Ari & per conventionem hoc beneficium acquiripojfit g Quid,fi creditor pro- mtferit, fe benigne cum debhore aftttrttm ? 47. Perit vis fententianovatione. Qttando illavi*-
deatur fafta} Renunciatione; etiam ea mente fafta, ut lis dentto moveatur. An &» fi reus abfolutus patiatur iterum fecttm agi, nec oppo- nat exceptionem judicati, vet cutn opponeret, & aitor judicatumnegaret, judexjudicet, non fuiffe judicatum ? Et quid^fi judex rejetta rei judicata exceptione, de novo cognofcat, ac contra- riam priori fententiam frrat. Quanto temporis fpatio fententia apnd nos aliofque antiquetur, ^. ut novo executionis decretoopusfit? 48. Inquibus caufts apud nos cxecutio paratalo-
cum habeat} An quis apud nos pacifctpojfit jus pajata executionis? De claufttla voluntarts, con~ demnationis inftrumento inferta , & effeftu ejus. Ex cujus loci lege aftimandum, an inftrumen- tum ex pafto paratam pojfit habere txecufio- nem. |
|||||||
|
Quanddque figniflcat fentcntiarh lapfu decem»
dierum aut alio modo confirmatam, fic ut in» firmari ultra non poflit; qiio modo Ulpianus in /. eleganter 23, §. ft poft 1. ff. de condift.in- debiti, fcripfit, fi pofi rem judicatam qttis tran- fegerit, & folverit, repeterepoteritidcirco, quia placuit, tramaftionem nullius effc momenti: boc enim Imperator mtontnus cum D.patrefttorefcrip- fit. & ne dubium effct, quid per remjuduatant vclit, fubjungit, tunc enim refcriptis locum effe cre~ dendttm eft\ cum de fententia indubitata, qua nutto remedioadtemptaripoteft,tranfigitur. Atquetunc inter fententiam.&rem judicatam illud intercff, quod fententia fcfe habeat per modum caufa?, res judicata pcr modum effedus; fcntcntia jta litcm finiat, utadhuc pcrappellationeminftau- rari poflit, at res judicata ita, ut Iis ulterior metuenda non fitj quod evcnit per dcccmdie- rum filentium, vel pctitam intradecemdiesdi- lationem fblutionis refpedtu ejns quod judicarum eft. /. ptn. C. h. (. de rejudicata. Et ex hifcc dependet decifio quseftionis, quando ccnfeatuc impleta conditio, vel claufula, tot dat hitpro- ces uyterltjl^fal wefen getermineert engedecideertt iion enim iis fuis decifa atque tcrminata dici poteft, ubi definitiva fententia per judicem in- fefiorem lata fuit fedexfpcclandumcrit, donec aut lapfu decem dierum aliovc modo appellan- di facultas impedita fuerit, aut appcllationein- terpofita, forte femel iterumque, pcrultimum judicem, cujus fcntentia convelli ultra non po- teft, decifio facl:a fit. Jac, Coren obfervat 54. Ne dicam, litem aliquando tunc dcmuru cen-» feri finitam; cum judicati exfecutio fincm ha- ..» buit,
|
||||||||
|
De re judicata, &c 7pi
buit, & a&or obtmuit efieftum fententiae ; ut f locutus fit, quaeftiones effe adhibendas in ne-
|
||||||||||||
|
vidcri poteft apudCarpzoviumrf^w./ow/prfW, gotio civili; vel in eriminali, fi cbntra leges
|
||||||||||||
|
hoc faciat, /. ante fententiam z. ff. de appeUat.
recip. vel non. aut adnotatus fit reus abfens re- quirendus, ac bona ejus obfignata, utfifcoce- dant, fi intra annum fui copiam haud faciat. arg. /. ejus qui z. C. ft pend. appell. mors inter- venerit. aut judexdeferat adori vel reo jus.juran- dum, tanquam in causa dubia, ut fecundum eum, qui juravit, judicetur. arg. /. admonendi jt.jf. de jurejurando. aut jubeat in arbitrariis quibus- dam judiciis rem reftitui aut exhiberi, ni ma- lit reus in durius quid damnari, veluti quadm- plum aut id quod intereft, uti id aecidit in in-r tentata mctus ayt doli actione. §. itemaclio 27. lnftii, deacTion.i.itemficum 14. §. ftquU non 1. & §. hacautem q.ff. quodmetttscaufa. /. arbitrio 18, ff. de dolo malo. Qiialcs interlocutorias vim defi- nitivxhabentes etiam poft pronunciationem cor- rigi vel retractari non poffe, verius eft, maxime fi ab iis appellatum fuerit, Confer Refponfa Ju- rifc.Holl. part. 1. confil, iSo.verf. ten derden, 5. Caeterum interlocutorije fentcntiaein praxi
frequentes funt;, veluti fi reus abfolvatur ab inftantia , utpotc quod diftat ab abfolutione a lite, dum pronunciatur aSorem, non jure age- re, (niet ontfankelijk. in fynen eyfch endeconctu- fie ) quo ipfo litis definitio continetur, quse non continetur in abfolutione ab inftantia, quippc qua jus aftori tacite fervatur : unde & contra- didoria ccnfentur , ubi fententia ;udex decla- rat, den eyfcher in fynen eyfch niet omfankeltjkj» en abfolveert den wweerder van de inftantie. Neoftadius Curia fupr. decif. \\6, Jac. Coren obfervat. zC. num. 7. & feqq. Item, fi litigantes jubeantur adefle delegatis quibuiHam judicum, aut aliis viris bonis & asquis, eum in finem, ut transadio inter eos tentetur. Si judex ex officio litigantibus, in hac aut illa probationis- parte deficientibus , fignificet, quse ad caufae decifionem amplius requirantur; quo cafudici* tur pointen van officien ofte diffculteyten openen, tefte Sim. yan Leeuwen cenf. for.part. z.libr. 1. cap. ai. mm. 8. $. Waffenaar pracl. judit. cap. 2i. tium. 3.4. poft Guilielmum Grotium manudutl. ad praxin Holiandia libr. v. cap. z* num. 1. & feqq. & num. 17. & feqq. Si judex praefcribat regulam confcribendi feu tra<Standi li- tem, dum litigantes , fa6ta contraria allegan- tes, decreto fuo remittit ad faciendas fadorum probationes (nobis atlen maken enproduclie doen) vel in fa<9:i hiftoria confentientes, fed de jure difputantes, ad faciendam brevem caufae conjec- tionem, ( nobis memorien en advertiffement van rechten) de quibus idem 'Wilhelm. Grotiijs d. libr, z. cap. z. num. 7. & feqq. Quamvisve^ rum fit, fubindeetiam absque ulla fententia in- terlocutoria adtorcs vel reos pcr fuos in lite dc- fenforcs fponte fua pctcre poffe, fe ad fafto- rum probationes admitti, ubiconftat, non/u- xk fed fadi quseftionem efle, ut auclor eft Scho* lihhhh taxms |
||||||||||||
|
conftit.j. deffn. \6. -
2. Sententiaautem, qua per judicem fit cau- |
||||||||||||
|
fae determinatio, differt ab opinione judicis; ut
pote quae confirmatione Principis opus habet,
cum ex adverfo fententia fine ulla Principis com-
probatione fubfiftat : qua ratione praefes, cui
jus deportandi haud competit, de reo criminis
deportando opinionem fuam Principi exponit,
Princeps ipfe deportari jubet. /. inter- pcenas 6.
§.deportandi\. ff. deinterdicl. & relegatU. Dif-
fert & a comminationibus, epiftolis, program-
matis, fubfcriptionibus judicum, quae non ha-
bent autoritatem rei judicata?, ficut nec vox o-
mnis judicum. /. ex ftipulatione 7. C. defentent. &
interloc. omn. judicum. tot. tit. C. comminationes;
' epiftol. programm. fubfcript. autoritatem rei jud.
non habere. ut tamen praetoris comminatio de
ufuris legitimis praeftandis, fitutorpecuniaspu-
pillares ad emtionem praediorum non depofue-
rit, fententiae feu decretivim habeat,/. tutor
qtii repertorium 7. §. fideponi 7. ff.de admin. &
peric. tut. & commonkio judicis edicli loco fit.
/. ceffante z. C. quo modo & quando judex ftnt.
proferre deb. Plane, fi judex pronunciaverit, Vi-
denfibi, nondubium, quin & tali formula fen-
tentiae efficaciter proferri potuerint, dum judi-
<ees eo modo pronunciantes modeftiae , tanto-
pere in veterjbus Jurifconfultis depradicatae ac
laudata: , ftudium profitebantur magis, quam
hatfitationem quandam circa litcm xtecidcndam;
Hcet & aliter verbis magis definitivis fententias
prolatfs fuifle certum fit. Confer Briflbnium
antiquit. feleil. libr. z. cap. 2.
' 4. Diyiditur fententia in interlocutoriam &
definitivam. Interlocutoria eft pronunciatio ali- qua de plano, fuper incidenti aliquo in princi- pio vel medio litis facla, caufam principalem non plene determinans, arg, /. 1, $. \. ff^de eonftitut. Frincipum. I. exftipulatione 7, C. defen- tent.& imerloc. omnium judicum. I. ante fenten- tiam z. ff. de appeUt.recip.nl non, quas&po- ftea per fupervenientem definitivam retractari poteft, in quo a definitiva dirFert; coque per- tinere videtur illud Celfi , quod jujfit vetuilve prator, contrario imperio tollere & repetert licet, defententitscontra. I. quodjufiit 14. ff.b. t. &ibi GotofredusiB notis. junct. /. qualem autem 10. §, ult. /. 20. ff de receptU qui arbitr. recep. I. 1. §. ult.in fneff. de qmfthnibm. U divifra- tres 2,7. ff. de pcenis, /. faenam 15. C. de poe- m. cujus ea ratio eft , quod poft definitivam latam finitum eft officium judicis; non ita poft interlocutoriam. arg. d. /. 19. §. ult. I. 20. ff. de receptu, d. /. 1. §. ult. ff, de quaftion. I. ju- dex pofteaquam 55, ff. b. t. Non defunt ta- men intcrlocutoriae fententiae, quae vim defini- tivaehabent, dum irrcparabile damnum infert earum executio, vel definitiva ex- juris neceffi- tatc ad eas fcqui dcl?et; yeluti, fi judcx inter-. |
||||||||||||
|
L i b. XLII. Tit. I.
|
|||||||||
|
79*
|
|||||||||
|
biles ex inftrumento patefcarit. InftruBio Cur'u
Holland. art. 119. & fuprema Curia artic, 207. Waffenaar praft. judic, cap. 4. num. 40. 41. Nec morce prima? purgationem hoc cafu admitti poffe, ad impedieridum feu cvertendum fohtti- onis fiduciaria; pofl primam moram imperatx decretum, refponfum invenio, tanquam praxi receptum in Refponfis Jurifc, Holl. part. 4. conftl, 248» 7. Si prscfens manum abneget, difFerturfi-
duciaris folutionis a.ljudicatio, donec perado- rem probatum fuerit, reuril fcripiiffc. lnfttucl. fuprema, Carim. artic. 208. Si diiationem petat aci faciendam chirographi agnitioncm, unica et, itne calumnia eandem petenti, ex juftis caufis indulgeri poceft. d. lnftrucl. Curufupr. art. 207. Plane, fi prtefens declaret, fe nolle agnofcere aut inficiari fcripturam, ac adid condemnetur, ap- pellatio ei*a tali decreto haud videtur.tribuen- da, tum quia reus de fuo proprio fado inter- rogatus non circa litcm principalem, fed circa prsparatoria litis, non videtur juftc rcfponfio- nem dctrectare ', turn etiam , ne hac via falu- berrimum hoc iitium expediendarum remcdiurn circumveniatur ac ciudattir. Jdfh. Papon. libr, 8. tit. 2. arnft. 1. RebufTus adconftit. reg tom. 1. Uatl, de cbtrograpb. & fcedul. recogn. w pr&fa- ttone nnm. 80. Parladorius rerum quot. libr. 2. cap. uit.part. 1. §. y.mtm. 8. WaffenaarpraSt. judic. cap. 24. «««». 16. Qito autem modo & quo usque, heredes, viduar» fucceilores in of- ficio , agnofcere debeant fcripturam defun&i, mariti, prjedecefforis} & quO modo tales ad id citati, ac fui copiam haud facientes, agrioviile intelligantur , didum in tit. de reb. creditis num. 2.6.infine, dummodo id bbfervetur, in hifce duplicem citationem duplicemque morara requiri, ut chirographum ad effedum deccr- nenda: folutionis fidttciarije pro agnito habea- tur; reliquis eodem modo fe habentibus, acfi de fua propria fcriptura rogati effent. Inftruflio Curia fupr. art. 209. 210. 211. Adde decre- tum Curia Hott. 25. AprilU 1588. verf. alfio medegepraflifeert vol. 2. placit. Holl. pag. 1431. Inftruit. Curit, llandrica artic, 285. 286, 287. vol. i.placit. Holl. pag. 2741. WaiTenaarpr*», judic. cap. 4. num. 45. & cap. 6. num. 15.1 Quod fi reus nort fubfcripferit , literarum forte im- peritus, fedtantum fubnotaverit, vel aliusjuffu ejus » etiam tunc ad id agnofcendum citatur; & omnia eo loco habenda, ac fi ipfe diceretur fubfcripfiffe. Sande decif, libr. 1. tit. 8. de$n. 1. in fine. * 8. Nec. evitari poteft fiduciarix folutionis
adjudicatio per id , quod fcripturam agnofcens cxcipiat, fc inftrumentum ante fubfcriptioncm haud legiffe. Parladorius rerum quot. libr. 2. cap. fin. part. 1. §. 5. num. 7. aut fe non de- berc » quod chirographo agnito comprehen- fum eft. Rebuffus4i conjlit. regiattom.x.tratl. de (birograph. & fcedul. agnit.mpufat. num. 50, aut
|
|||||||||
|
tanus itt proceffu judiciario pag. 60. & ufu rece-
ptiffimum. Pertinent huc quoque, quas circa poffeffionem deccrni folent, five de niomenta- nea pofieffione qujeftio fit , dum fpoliatus re- ftituendus eft , ( quod dicitur reftabtijfement) five de fiduciaria poffcffione (in foro recreden- tie) five de immiffionc in paffeffionem actori adjudicanda agatur. Wilhehu. Grotius d. Ubr. 2. cap. 2. num, 17. 6. Prascipue vero ufu frequentantur decreta
feu adjudicationes fohitionis fiduciarije, ( pro~ Vifien van namptiffementy^mm aetor petit fibi fieri pendente lite principali, dum proTe habet chirographum agnitum, aut librum fuum tficr- catorium , aut partis confeffionem , aut aliam fimilem prima fpecie evidentem debitt proba- tionem » circa quam ( legibus Romanis haud notam, fed praxi indivSam, ut &adnotatRe- buffus ad conftit. reg. tom. 1. trail. de UterU obli- gator. in pr<efat. ntim. 19. ) quid apud nos & victnos obfervandum videatur, in compendium redaclum, huc fcre redit; quod neceiTe iit, de- bitum effe & purum & liquidum; de quo con- ftat vel per confeffionem adverfarii, vel per in- ftrumentum publicum aut privatum ab adverfa- rio agnitum , vcl pro agnito habitum , aut per libros mercatorios, aut alios firniles, qui- bus aliquanto major quam privatis rationibus , fides tribuitur , jurejurando vel morte finrtatos: atque ita poft primam citationem reos ex libris mercatoriis & fimilibus conventos ad fiducia- riam damnari pofTe folutionem , fi vel non fi- ftant fe, vel prsefentes fufficientem nori oppo- nant allegationem, qua fefe adverfus hanc a&o- ris defendant peutionem , definitum in d'Or- donn. van Juftitie binnen de fteden en ten piatten lande van Hoiland jt Aprilis 1580. art. 6. Qua- lis defenfio jufta inter aiiavideturetiam, fi reus tn totum neget mercium tr-aditionem aut ven- ditionem, ac probabiles quasdam negationis fu* caufas reddat, Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. eonfil. 237. Et quamvis alibi non nifi poftdu- plicem citationem duplicemque moram ex mer- catorum & fimilium rationibus reprsefentatio praecipiatur, fecundum "Waffenaar pracl. judic. cap. 4. nwn. 44. tamen una faitem citatiovul- go fufficit iis in cafibus , quibus quis ex fuo chirographo five publice five privatim confe<5to convenitur ad id,, ut manum agnofcat, eaque agnita, ad folutionem interim faciendam con- demnetur, fi modo citationis tempore exemplum inftrumenti, obligationem contincntis, fimul edatur: fi enim rcus die ad id difto fui copiam haud faciat, chirographum in ejus praefudicium fi&ionejuris pro agnito habetur. d*Ordonn. van Juftitie in Holland 1 Aprilis 1580. art. 1. 3. ut.tamen iterato citari debeat, qui prima vice morator fuit, ad id, ut videat confirmari prse- ccptum folutionis fub cautione, feu eautionern aecipiat, aut ei tanquam non fufficicnti contra- dicat,fi modo folutionis fiduciarije termini ha- |
|||||||||
|
De re j udi
aut fubfcriptioni fuae alium, fe ignorante, fnpra-
fcripfiflc. Rebuffus d. tratt, de cbirogr. tetogv, it% prttfat. num. 101. aut inftrumentuir», exquo fokitio fiduciaria pctitur , dccennio antiquius cfle; nifi notabiles aliae fraudis fufpiciones cum tali ccmporis lapfu concurrant. Ant. Faber Cod. libr. 4. tit. 42. defin. 43. aut in inftruracnto agnito falfitatem commkTam efle; nill ex atra- .mcnti & fctipturae varietate, maculatione, qua- litate actons , alitsque circumftantiis ? arbitrio judicis adtimandis, haudleves militent falfitatis prsefumtioncs. Sande decifi libr. 1. tit. S.defin. 3. cirat mei.. Ant. Faber Cad. libr. 4, tit. 42. defin. 43. "Waflenaar praft. jud. cap, 6. mm. 24. ip. aut circa debitum fcriptura compre- henfum in calculo fuifle erratum; utpote quod ailegtre folutionis morandae gratia, cuivis fa- cilc foret. Rebuffus ad conftit. reg. tom. 1. de Miau obligat. art. 2. gloff 1. num. ult. Chrifti- neus vol. z. decif. 08. mm. 11. Wuflenaar d. cap. 6. num. 31. 9. Non etfanvreo proficiet , quod fe con-
tra&us initi ac chirographi confcripti tempore non fanae mentis, aut prodigum, autminorem &curatoris autoritate deftitutum allegct, fikaec ab a&ore negentur, nec fcriptur&incontinenti probari poflint. Sande decif. tibr. 1. tit. 8. de- fin. 3. circa med. (fecus fi in confeflb fint. Re- baffns ad conftit. reg. tom. 1. Ua8.de chirograph. & fchedul. recognit. in prafat. num. 73.) Nec» quod opponat exceptionem non numeratae pecu- niae chirographo comprehenfae, quoties vel pcr renunciationem exceptionis hujus fecundum rao- res noftros (de quo ad tit, de reb.creditit num. ult.) vel per biennii lapfum deficiente rcnun- ciatione, res eo perdu6ta eft, ut onus proban- di non a<5tori, fed ipfi reo excipienti incumbat, eo quod tunc illius exceptionis probatio altio- ris mdaginis eft, & ob id magis ad litis prin- cipalis ventilationem pertinet; nifi reus in con- tinenti jusjurandum a&ori de numeratione non facla deferat; uti id apud nos & ante & poft biennii lapfura fieri pofle , monui d. tit. de reb. credit. num. ult. . Licet hic aliter fentiat Parla- doriusreramquotid.libr.t.cap.ftn.§, 5.num. 1 z. 13. diftinguens» utrumin ipsachirographiag- nitione, an demum poftea, exceptio talis a reo allegetur; utpriore quidem modo fiduciaria fo- lutio irapediatur,:pofteriore non kem. Quali tamen admifsa fententia, vix erit» ut fiducia- ris folutioni hasc exceptionon obfit, dum reus prudens, aut advocati fuggeftione prudentior red- clitus, nunquam poftea , fed protinus in ipsa chirographi agnitione exceptionem hanc , qua femunitum credit, allegaturus eft. Aliterquo- que Sandius decifi Trtfic. libr. I. tit. 8. defin. 3. fere in pr. contendens, intra biennium oppo- fitam non numeratae pecuniae execptionem ltn- pedirc » ne foluttonis fiduciariae neceflltas im- ponatur, etiamfi rcus chirographo inferuiflet ex- ceptionis illius renunciationem ; quae tamen |
||||||
|
CATA, &C, 793
opinio in cafu rcnitnciationis factje, non fatis
refpondcre vidctur iis, quse abcodcmtradita in eadcm dcfinitionc, verfu fimiliter , imponi fci- iicet pofle fiduciariam folutioncm ci , qui ex- ceptione contra&us utrimque obligatorii, per advcrfarium nccdum impleti tueri fefe vult, quotics ifti rcnunciavit exceptioni , cum ratio non appareat, cur unius exceptionis renunciatio magis, quam akerius, induccret tcrminos habilcs imponenda: talis ftduciarije folutionis: ficutnec convenitcum iis, quas idem fcripfit libr. 3. de* cif. frific.tiui, dtfin. i.puta, renunciationcm exceptionis non numeratas pccunis eflicere, ut & intra biennium onus probandi in reumreji- ciatur: eo cnim pofito, dtci ultra nequit» in- efficaccm efle intra biennium fcripturam illam, quaquis fibi numeratumefle confefluseft ; qua: tamen fola ratio eft, etiam a Sandio in d. libr. 1. tit. 8. defin. 3. adducta, cur agni.tio chiro- graphi, cujus intuitu numeratio fadta ncgatur, non obfit agnofccnti , ut ad folutionem inte- rim faciendam damnctur. 10. Porro dicta de exceptione nonnumera-
tse pecuniae , codem modo probanda quoque videntur in aliis plcrisque exceptionibus & al- legationibus a reo fecundum leges probandis » veluti, folutionis, acceptilationis, novationis, compenfationis, patfli de non petendo, firalli- busque» fi allegatorum veritas , non per fcri- pturam aut advcrfarii confeffionemconftat, fcd pcr teftes probanda eft : eo quod teftes multis ex caufis reprobari poflunt, iterumque falvandi funt, antequam judici fidem faciant ; ad quae tra6tus temporis mapr requiritur, quam ut fo- lutionem fiduciariam morari debeant. Prster- quam quod, uti debiti tantum pcr tcftes pro- bandi reprasfentatio peti nequit, ita &vicifltm eam ex fcriptura petkam» allegatione pcr tcftcs tantum prpbanda impediri sequurn. non fit. San- dc decif. d.libr, 1. tit. 8, dtfin. 3. circa mtd. Carpzovius defin, for. part, 1. conft. 8. defin. 28. Leeuwcn cenf. for. part. i.ltbr. 4. cap. i8,»«w. 4. verf, item fi. Planc & in hifce reum juris- jurandi delatione, actori fa<5ta, fibi pofle con- fulere verius eft. Rebuffus ad conftit, reg. tom, i» traft. de Httris obligator. art. 5. gloff. <^,num. 7. Sanded. libr. 1. tit. 8. de(in. 3, in med. Leeu- wen d.part. 1. libt.q. cap. 18. man. 4. verfi fi tamen. 11. Sed nec auxitium reo ad impediendam
hanc folutionem adfcrre poteft, ft dicat, refti- tutioncm in integrum advcrfus negotium chi- rbgrapho agnitum poftulari pofle » vel jam peti cceptara efle; aut jus fibi efle defiderandi remis- fionem mercedis, quae inftrumento locationis jam agnito exprefla eft; cum haec&fimilianoa nifi poft plenam caufa? cognitionem impetren- tur, adeoque tradum temporis ukeriorcm re- quirant. Groenewegen ad Grotium manud, ad jurifprud. Holl, libr. 3. cap. 48. mro* 4. Sim. van Leeuwen cerifi for. part. 1. libr.q. cap.iS. Hhhhh z num.
|
||||||
|
XLII. Ti t. I.
|
|||||||||||
|
L ib.
|
|||||||||||
|
79*t
|
|||||||||||
|
cipalisappellatum fuerit, fivc aclor inlitcprin-
cipali victorcvaferit, fivc fuccubucrit; co quod in omnem cvcntum per appellationem interpo- fitam vis omnis fententiae definitivx ccepit m fufpcnfo e{fe , adcoque nulla pcr cam mutatio priori interlocutoriae generari pbtuit, quo mi- nus illa actoris arbitrio fuam fbrtiatur cxecu* tionem; in fuo quippe vigore perdurans, dum non ab ea, fcd tantum a definitiva , appella- tum fuit. Et quamvis vidcri poffct, eofaltem cafu, quo a&or per definitivarn vidtus rcceffit, ceffare debere cxecutioncm interlocntorise, per definitivam jam retraftatse & enervata?; tarncn cum tota illa rctraftatio per appcllationem fus- penfa, atquc adeo intcrim velut extincta fit. /. 1. §. ttlt. ff. ad Senatufc. Tttrpill. non eft, quod ei ulla retra&ationis efficacia tribuatur. Nec eft quod dicas, quod juffit vctuitve prse- tor , id eum contrario imperio tollcre pofie. /. quod juffit 14. ff. h. t. cum fuftuliffe dicine- queat imperio contrario, cujus imperium pcr appcllationem interim vires perdidit &: inefEcax cft redditum. Et fane, fi in cafu, quo ador in lite principaK vi<5tor evafit, fcntcntise prions interlocutorijc exccutioncm fecere poffit , ut- cunque illa per definitivam jam abforpta fue- rit, non alia de causa ., quam quia definitiva per appellationem fufpenfa fuit, & ob id inter- Iocutoria 'quafi revixit, fecundum Groenewe- gium ad l, 7. G. quorum appell. nonrecip. ratio non apparct, cur non etiam revivifceret, ubi per definitivam, fcd propter appellationem, in- terim viribus deftitutam, retra&ata fuit; dum parum rcfcrre videtur, utrum abforbendo an re- traclando abolcatur: licet in hoc poftremo cafii aftoris , per definitivam fuccumbentis , contra fentiat Groenewegcn ad d. I, 7. C. quorum ap- pellat. non recip. Ant. Faber Cod. libr, 7. tit. 1 <j. defin. 3. Waffenaar pratt, judic. cap. 24. num. 13. Quod fi retractationi per definitivamfada: acquiefcatadorfineprovocationc, non dubium, quin vi cautionis interpofitx rco vidori ad ufu- ras & id quod intercft obftriclus fit; atque in- fuper arbitrio judicis pro modo calumnia; coer- ceri debeat. Inftruclio Curia fupr, artic. 212. Ant. Matthxus de autlion. Itbr. 1. cap, 17. num. o. in med. 14. Caeterum requifitis ad obtinendum fidu-
ciariae folutionis decretum fupra propofitis con- fentaneum eft, illud locum habere non poffe, quoties fcriptura , ex qua agitur, neque vere neque juris interpretatione per adverfarium ag- nita eft, etiamfi juratam contineret promiffio- nem, cum agnitio fcripturae, indcque nota prse- fumtio debiti, fiduciariaz hujus folutionis im- ponendse fundamcntum fit. Berlichius concluf. praft.part. 1. concluf 80. num, yi. Uti nec, fi tantum per teftes probatio debiti ficripoffit, cum multafsepe teftibus ad minuendam eonim fidem opponi foleant, quce altioris indaginis funt. Nec, fi debitum adhuc illiquidum fit, veluti, |
|||||||||||
|
mm. ttlt. in fine. poft multos ibi citatos. Was-
fenaar praft. judic. cap. 6. num. 28. AddeAnt. Fabrum Cod. Itbr. 2. tit. 39. def. 1. 12. Dcnique ncc prodcrit, quod cxcipiat,
jam factam eifc litis conteftationem, atqucad- co fcro peti reprafentationem cjus, qifod chi- rographo continetur. Nam etfi prudcntiores ftatim in ingreffu litis, ad interlocutoriam fo- lutioriis fiduciarise fententiam contcndere fo- lent; tamcn nihil obftare, quo minus & poft litcm contcftatam ea poftulctur , fi actor diu- turniorem metuat protelationem litis, quse pri- mafpccievidebatur brevi terminanda, necopus effc ad id fpcciali reftitutionis impctratione, atque ita praxin conftantem effe, tcftantur au- toresconfilii iri Rcfponfis Jurifc. Holland. part. 5. confxl. 33. tmm. 4. 5. poft Rebuffumadcon- ftit, reg. tom. 1 ■ traft. de fentent. provif in pra- fat. num. 25. Joh. Papon. Itbr. 18. tit. 1. ar- reft. 3. Qui & ibidem monent, ex noto inhis aiiisque rcgionibus ufu , etiam illum , qui in prima lite praetermifit petere reprsefentationis ad- judicationem , poft appcllationem a definitiva non impediri apud fuperiorem judicem eandem defiderare ; idque fccundum tradita a Rcbuffo d.traft. de fentent. provif in prafat. num. 27. Johanne Papon. d. libr. 18. tit. i. arreftt 3. Ant. Fabro Cod. libr. 7. tit. 15. defin. 5. 13. Decrcta folutione fiduciaria, nonnullis
in locis nummi in graphejo per condemnatum deponi debent, ut actor eos inde petat , prse- ftita cautione idonea per reum probanda , de iisdem reftituendis cum co quod intereft, fiin- terlocutoriadeincepsper definitivam fententiam retra&etur. "Waffenaar prati, judic. cap. 6. nuni. 7. fed in Hollandia poftmodum magis placuit, fineulla confignatione & depofitione nummos per reum ipfi aftori idonee caventi adnumera- ri. Ampltatie van dlnftruftie van den Hove van Holland. 21. Decembr. 1579. art. n. vol. 2. placit. Holl. pag. 769. abrogata inftruftione Ctt- rU Uollandica art. 94. Pramanda vero, reo ita defiderante, cautio fidejufforia; nec ispignori- bus aut alia cautione leviore tenetur contentus efle, fed magis depofitio vel fequeftratio pe- cuniae facienda , donec re&e cautum fit. arg. I. generaliter 3. I. pntoria fatisdationes 7. ff. de pmor, flipulat. Rebuffus ad conftit. reg. tom. 1. traft. de fententiis executoriis. art. 1. glojf. 16. num. 13. 32. 33. 36- Radelantius Curi&XJl- irajeft.decif. 6 5. Confer Chriftineum ad Mecb- lin. tit. 1. art. 30. num. 2, in notis circa med. nififamuli & ancillse provifionalem, utloquun- tUr, peticrint & obtinuerint mercedis fuas folu- tionem. Chriftineus ad Hechlin. tit. 1. art. 30. num. 2. in notis. "Waffenaar praft.judic.tap. 6. num. 3 6. Nec pmermittendum , non modo pendente lite principali, fed & poft definitivam in causa principali fententiam, executioni poffc mandari per acforem decretum fiduciarise folu- tionis, fi forte a feutentia definkiva litis prin- |
|||||||||||
|
D E R E JUD
fi quis inftrumcnto agnlto promiferit, fe folu-
turum impenfas, damna , id quod intcreft, a- liaque fimilia, qux judicis taxationc & mode- ratipne opus habent ; vcl i\ rationcs quidcm confcriptx, fed necdum fubdu&x ac probata? fint, ut ignorctur , quid rcliquorum nominc debcatur, cocxccpto, quod aliquando proptcr paupcrtatem aliquid intcrim affignctur. Rebuf- fus ad conftit. regias tom. i. tratt, de literis obli- gntor. art. i.glojf. 9. titttn 7, 8. Ant. Faber Cod. ttbr. 5. tit. 3 1. defin, 5. & iibr. 7. tit. 1 5. defn. 4. Refponfa Jurifc Holl. part. 1. confd. 236". in med. & confil. 303. fere in med. Nec , fi rc- fcriptum moratorium a dcbitorc jam impetra- tum fit. Vecluusde jure fiftendi cap, 5. nttm. \~. Joh. Papon. Itbr. 10. tit. 9. arreft. 2. Hcnnc. Kinfchot tracl. de folution. induciis cap.y, num. 6. Refponfa Jurifc Holl. part. q.confil. 393. qunfi, i. 2, vel debitum adhuc cx dievel con- ditione fufpenfumhcereat. arg. l.quodindiem-, ff. de compenfat, usque adco, ut , fi quid an- nua bima trima die debcatur, anno primopra?- terlapfo non nifi pcnfionis primae folutio fidu- ciaria injungi poflit. Jac. Coren obfervat. 35. lit. U. &X. Adde tit.de judiciis num. ij. Nec, fi lis principalis aeque facile perdefinitivamter- minari poffit, quam quxftio fiduciariae folutio- nis; dum jam inftru&a judici tradita cft dcfi- nicnda, vel faltem jam in causa conclufum. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 3, vol. 1. cpnfiL 139. & part. 5. conftl. 33. num. 1.3. Lecuwencenf. for. part. 1. libr. 4. cap. 18. num.4.inpr. poft Chriftineum , Paponium, Tuldenum, Rcbuf- fum, Damhouderum, ibi cit. Nec, fi a&or reo, vel reus a&ori praefenti, vel faltem in vicinia exiftenti, jam detulerit jusjurandum litis deci- forium; cum & tunc lis principalis facilem de- cifionem habeat. Sande decif. Vrific. libr. 1. tit. 2.de$n, 3. in fine, Longeque minus, poftquam fcntentia definitiva jam lata tranfivit in rem ju- dicatam, fic ut nil praeter executionem reftet; , nifi in ipsa executione faciendaoppofitioncs ta- lcs fiant, quae altioris indaginis lunt , & ple- niorem requirunt difcuffionem, quippequoca- iu faltem partem aliquam ejus, quod fententia comprehenfum ,. interim repraefentari judex re- fte dccernit , fecundum Rebuffum ad conftit. reg. tom. 1. tratt. de fentent. provif. in prafat. num. 28. & autores confilii in Refponfis Jurifc. Holl. part. 5. confil. 33. num. 7. 15. Ceffat infuper , fi quis conventus ex
contra&u ultro citroque obligatorio , excipiat, nondum contra&um ab ipfo a&ore implctum effe; cum fas fit, unumquemque ex fuo late- re contra&um impleviffe, antequam ab adver- fario implementum petat. /• Julianus 13. §. efferri 8. ff. de att. emti. I. dtdiles etiam 25. §, ult. ff. de ddilit. editt. nifi in ipfo contradu huic exceptioni contra&us non impleti rcnunciatum fit. Sande decif. Ubr. t. tit. 8. defin. 3. verf.fi- militcr. Ant. Faber Cod. libr. 4. tit. 42. defin. |
||||||
|
ICATA, &C. ?$J
55. Waflenaar pratt. judic. cap, 6*. mm, 20.
Lecuwen cenf. for. part. 1. libr. 4. cap. 18. vetf. fimiliter. Ncc , fi chirograpbum cxpreffam non habcat caufam debiti ,. neque ex circumftantiis illa ptvxfumi fatis aptc polTit. Grocncwcgcn ad 1. 25. in fine ff, de probation. Rcfponfa Jurifc.
Holl. part. 1. confil. 303. Papon. libr. 10. tit. 2. atreft. 1. in prmc. Confcr Lecuwen cenf.
for.part, 1. libt. 4. cap, 18. num. 4. verf, mi~ que. vel caufa quidem dcbiti exprcffa fit, fcd talis, ex qua condemnatio fcqui non dcbc^, vel- uti ex alca. Ncoftadius Curig Bolland, decifi 58. Ncc, fi ex chirographo agat nudus pos- fcffor cjus, qui ncque ccffioncactionis, nequc mandato domini'tanquam procurator inftrudus cft ; nifi chirographum contincat individuum vagum crcditorcm, ut loquuntur , fcu, toon- der of bouder defes, quo cafu, licet dcfinitiy^ fortc ncqucat obtincri, nifi agcns doceatde jli— re, quo chirographum adeptus eft , interlocu^ toria tamen ad rcprasfentationem fub cautione de reftitucndo dencganda non videtur. Ncofta- dius CurU Holl. decif. ro. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 4. cap. 18. waw.4. verf. quumftm- plici. Ncc, fi decretum fiducian'a?folutionisin- terpofitum rcm eo dcduceret, ut abforberetur ac confumcrctur vis omnis litisprincipalis , feu, nihil amplius reo fic interim condemnato fu- pereffet difccptandum : cujus rei cxempla funt apud Rebuftiim d. tratt. de feiuent, provifional. in pr&fat. num, 134. Jacobum Coren obfervat, 35. lit. X. Y. & num. 17. Nec, fi conclufio ad interlocutoriam repraefcntatbnis ficienda: fententiam diverfa fit a condufione ad definiti- vam ; veluti, fi qtus definitivam conceperit ad id , utliberetur afidejuffione, & interlocuroriam pe- tat ad id, ut fibi interim ca quantitas, in quam fidcjuflit, numeretur. Confer, refponfa Jurifc. Hol\. part, z.confd. 268. Nec,fiaftorinterlocu- toriam fentcntiam non petat, fcd definitivam; co quod judex haud temcre adjudicare debet adori, quod in judicium dcductum non eft; ne parti ftu- dere vidcatur, & caufx fiivere; deductaautcmin judicium non fuit fiduciaria ac revocabilis, fcd plena & irrevocabilis folutio cjus , quod chiro- grapho contcntum eft. Non enim exiftiman- dum cum Ant. Fabro diffentiente Cod. libr. 7. tit- 15. defin.y. interlocutoriam adefinitivadi- ftare ut plus & minus; cum ita omni definiti- vae deberet ineffe interlocutoria, utfempcrma- jori fummae petitae minor ineft , quod a vcro alienum: dum mukifariam defiiiitiva petiturin iis caufis, in quibus interlocutori» termini ha- biles non funt: ac proinde re&ius dixeris, ab interlocutoriadifferredcfinitivam, tanquam fpe- ciem a fpecie fub eodcm genere communi com tcnta, 16. Prjeterea neque mulier ex intercefTione
conventa, & Vellejani cxceptione (ek defen-
dens , ad reprafentationem pecuniaE per inter-
locutoriarn jure damnatur , nifi fuo bcncficio
Hhhhh 3 re<$e
|
||||||
|
L i b. XLII. T it. I.
|
||||||||||
|
796
|
||||||||||
|
rc&c rcnnnciaverit; cutn & natura conftct, mu-
licre-tn effe, & lcx muiicbrcs improbet inter- j ccffione*. Confcr Sande dectf. Ubt. 3. ttt. 11. deftn. 1. "Waffenaarpra&. judtc. cap. G.num^iS. \ Ncque ma.ritus aut uxor ftante matriponio, in Hollandia ncc eo diflbhito, fi convcniantur ex cbirographo continente debitum ab uxore fine marito contra&um, nifi uxor publica mercatrix, mcrcaturx intuitu contraxerit. Sandc decif libr. 1. tit. 8 defxn. 3. in pr, Nequeis, quidccli- nitoriam fori opponitexceptioncm, fiveillain contincnti probari poffit, five altioris iodaginis fit; cutn utique nullum fit imperium in eos, qui fe jurisdi&ioni jubentis fubjedos ncgant, quam- diu id dccifum non eft; & reus fi.bi prajudica- ^ turus videretur, jodicernque agniturus, fi ante finitam fori compctentis quasftionem aliudquid apud judicem declinatum agcrct aut propone- rct, fccundum dida in tit. de judicnsnnm.6^. Ec quamvis Imbcrtus lnftit. forenf libr. 1. cap. 29. in notis lit. A. ctrca med. cenfucrit, atque ctiam fopius in Gallia judicatum ac conftitu- tum commemoret , vocatum ad agnitionem chirographi nulla declinatoria fori prccfcriptione zdvcrfus juflum agniticwiis aut irificiationis fe pofle tucri; tamen mox addit , eundcm reiim poft agnitum cbirographum jure poftulare, fe ad fuum rcmitti forum , fi ex agnito chirogra- pho pctatur folutio debiti: aut obfignatio ejas. Adhsec contra quseftores arrarii, qua tales, non pofle per judices ordinarios decerni fententias interlocutorias ad folutionem fiduciariam, fed ad ipfos Oidines' ob moram quaeftorum querclas oportcre deferri, in Hollandia conftitutum eft. placito ordinum Ilotland, 26. Oclobr. 1576. voi z.placit BolLfag. 2.139. *» med. Quemadmo- dum etiam cautum , per Supremam autProvin- cialem HoUandix Curiam adverfus Hollandiae CivJtatcs nullam pofle provifionem ( ut loquun- turj decerni, nifi miflb- prius ad cam civitatcm, ad quam rcs pertinet, iibcllo fupplice partis ad- verfx, ut Civitas intra certum tcmpas modi- cum Curiara inftruere poflit. PUcito Ordinum HolL 10. Sept. 1591. vol. 2. placit. HolL pag. 1061. in fine & pag. feqq. Sed & bonis jam a creditoribus poffeflis, feu curatorc bonis dato, & durante inter creditores difceptatione, nulli, quaniumvis jus liquidum habenti, reprafenta- tio adjudicanda, nifi auditis primo creditoribus omnibus csteris obaerati debitoris. Ant. Fabcr Cod. Itbr. 7. tit. 32. defin. 18. & %o. 17. Dcfinitiva fententia eft, qua totalisdi-
rimitur;cum non poffit ita fententia ferri, ut non a tota controverfia , fed tantum a parte cjus, litigantes difcederent. L qualem 19. §. </*- tere 1. ff- derccept.quiarb.recep. idquefiunum petitionis caput fit; nam fi plura , negandum honeft, qain, fi phira litis cjusdcm capita fe- parationem rejiciant, unum ex his ajudiceter- minari queat , ac reliquorum decifio in aliud tcmpus rejici, eo quod tot lites diverf* viden- |
rcffe , quotrcs fcparata in judicium dedu&&
pen. C. de fcntttit. & interlocut. arg. / qmd men 21 jf de retept. qui arbttr. feap. jundt, fcire debtmus 29. ff. de verb. obtigat. §. quo- ens 18. mft. de tnuttl. ftipul. codcm mouo, uo & unurri fententiae caput per in intcgrum eftitutioncm aut appcflationcm infirmari potcft, eliquis in fuo vigorc mancntibus. /. etiam fx 9.§. ex causa 1. ff. de mttior, 25. *»»». / 9«*- am mulier 41. ff. famil. ercifc. L ttlt. ff.de jnre atronat. Imo , fi poft litcm advcrfus otiuics utorcs irrchoatam quidam ex his RcipnbJic* ausa abcffe cceperint , & ob id liti fuperelTe on potuerint -, nihii vctat, quo minus judcx rsfentium & eorum , qui non defcnduntur, aufam ac adminiftxationetn difcernere poffit, c fcparatim a'ftimare. /. »0.» idcirco 44. ff. de udictts. licet vcrum fit , officium judicis tunc aiKi finitum dici poflc , nifi cum & reliqua mnia, necdum dccifo, fuam quoquc ajudice illoacceperint definitioncm. arg. d.l. 19. $. r. . 2i'.'jf. de receptis. Vice versa nihil quoque bftat, quo minus litcs plures una fcntcntia terminentur, non modo, fi intcr easdemper- forras fint, ut accidit in causa conventionis ac rcconvcntionis ; fed & , fi intcr diverfas : fic enim uno judicio de duabus hercditatibus divi- fionem obtincri poffe, veluti paterris & matcr- na, licet non orones , fcd quidam tantum ad utramque concurrant, didum per /. 25. §. 3. 4.5. ff. famil. ercif in th. famil. ercif.num. 11. & a moribus quoque qoftris illam plurium H- tium eaderu fententia faciendam dcfinitioncm alienam non efle , patet ex appendice decifio- num poft refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol.-l. pag. 11. m pr, ' 18. Varia autem ad id, ut valeat fcntcntia, requiruntur; puta, ut feratur a judice compt- tentc, dequolatiusin tit. de judiciis. imratcrr- pora a lcgibus praefinita, de quibus adtum in eodem tit, de judkiis num. 5.3. 54. 55. loco ordinario feu confucto publico. /. cum fenten- tiam 6. C. de fentent. & interloc. die non fcria- to, nifi pars in fcriatum confentiar. /. ft ut 4. C. quom. & quando judexfent. proferre deb. I. 1. §. 1. I. fi feriatis 6. ff. de feriis. lingua olim Latina tantum , poft etiam Grxca , tanquam tunc vulgari & ufitata. - /. decreta 48. ff b. t. junft. /. judices 12, C. de fentent. & imerlocut. Lverbum 17. C. ex quib. cauf infam.irrcg. Re- citetur per ipfum judicem, aut officium feuap- paritores ejus fi judex major fit, ex breviculo vcl periculo feu fcriptura plenis vocibus, non notis perfcripta, nifi liteS breves fint , ad quas fcri- ptura opus non cft. /. 2. 3. & *titb. nifiC.de fent.experic.Hcitand. Praefentibuspartibus, atit per contumaciam abfcntibus , five adorcs fivc rei fint. /. de unoquoque 47. ff. h t. jun<5t. /• & poft ediHumyj,. ff. dejudiciis. (quodtamenm»- ribus haud neccffe, fic ut nc cicandi quidcm ad id fint. Grocncwcgcn ad rtibric. C. quomodo & qumdo
|
|||||||||
|
CATA, &C. J$7
cis fententise; unius autem judiciinon nifi una
fentcntia in una lite cffe poteft. 19. Neceffe infuper, ut feratur fententia fc-
cundum id, quod legibus & moribus & con- ftitutionibus eft proditum ; uti & fecundumal- ivgata ac probata, qux judici funt exhibita, poftquam adverfsg parti fucrunt communicata; ut diclum tit. de judiciis num. 50. 51. Pure, non fub conditione, quippe qux, fi adjc<5ia fuerit, pro non fcripta habetur. /. I. §. bidutm <:t ff. quando appcll. & intraqutttemp. nifi con- ditio talis fit, quarfine nova judicis cognitione terminari poteft, vcluti, fi aetor hoc aut illuJ juravcrit. arg. /. cum judex ir. C. de fentent. tjr interloc. otnn. judicttm. Confer Pcrezium ad tit. Q. de fent. & tnterloc. omn. judicum num. 25. 26\ Ant. Matthseum de judiciis difp. 11. tbef. 49. 50. Inter ipfos illos, inter quosfa&a fnit litis contcftatio, five pro fe , five procura- torio nomine litem conteftati fint, cum & in procuratorem, tanquam litis dominum ca feren- da fit. /. 1. C de fnt.&interlocut. quod tamcn nunc non obtinct, tcfte Grocnewegio ad d. I. 1. &■ ad l. 31. ff. de procurator. Adde tit. de procurat. num. to. Conformis quoque fit li- bello petitionis, nec pluscontineat, quam pe- titum eft; undc fi a&or decem petierit, & pro- cedente lite probet viginti efie dcbita, non in viginti fed in dccem, condcmnatio facienda eft, nifi libellus ab aclore mutatus fit, cum ultra id, quod in judicium deduftum eft, excedere po- teftas judicis non poffit. /. ut fundus 18, ff. com- muni divid. juncl. §. /i minus 34. lnft. deaftion. Chaflaneus ad confuet. Burgund. tit. i.§. 6. ad * verba ufque ad feptem folidosnum: 17. Quous- que autem judex pcr officium nobile fupplcre poffit omiffa, diftum tit. de judictis num. 49. Non tamen poteft fententia libello conformis efie, fi ad&r plus petierit, quo cafuquidolim, quid poftea, quid moribus, circa peenas plus petcritium receptum fucrit, expofui in tit. de judiciis num. 25. quibus adde, uno tamcn in cafu plus petentem adhuc jure novocausa cade- 're, puta, fi dolofe fyngrapham cxegeritmajoris • quantitatis, , quam qua: debctur. /. a/f. C. de plus petit. qua lcge derdgatum in hoccafuiis, quse tum in l. 2. C. de plus pettt. tum in §. 33. Inftit. de atlioritbus, generaliter de poenis plus \ petentium irinovata erant. ';.:.'.■ 20. Adhsec ad validitatem fcntcntise requiri-
tur» ut certa fit vel per fe, vcl pcr rclationcm ad aliud, veluti, cum reus condcmnatur ad id quod petitum, velquod tabulis teftamcnti, vel codicillis , vel alio aliquo inftrumento com- prehenfum cft. I. ait prttor, 5.JJ. j. /. in fen- tentiis 59. §. amplius 1. ff. h. t. vel ad ufu- ? ras a certo tempore, quoad pecunia condcm-. nationis foluta fucrit; cum utique vel ex lc- I gevelex more regionis certum fit, cujusquan- titatis ufurse folvendse fint, puta vel femifles vef tri.terites vci bqffaje5&£. l.i.G.At,f«nttnt.qH*\i ftnt
|
|||||||
|
De re Judi
|
|||||||
|
qtwtdo judex fettt. prof. deb.) Prafentibus etiam
omnibus, qui judicare juffi funt, ex ratione propofita in tit. de receptis nttm. 16. autfecun- dum mores praefente falterri eo numero, qui ex finguiorum tribunalium lege vel more prcftitu- tus eft: quifi inte-rfediflentiant, fententiama- joris numeri rata eft, cum videantur omnes ita judicafle. /. duo ex trtbus 39. ff. b. t. jun&. /. tunc atttem 37. ff. eod. I, iiem fi unus 17. §. ult. I. diem 27. %.fi plures 3. ff dereceptis. Si par diffentientium numerus fit, fi quidem in quan- titate, dum alter in decem, alter in quinque con- demnat, vel etiam unus in quindecim, alter in decem, tertius in quinque, fola quinque pra> ftanda forent, quia in hanc fummam omncs confenferunt. d. I. diem 27. f. ftplures 3. ff.dere- ceptis qui arbitr. recep. I. inter paret 38. §. t.ff. b. t. I. femper in 9. /. femper in fttpulatioritbus 34. ff. de reg. juris. quod & moribus fervari oportere, demonftravi in d. tit. de receptis qui arb. recep. mtm. 10. Sin extra quantitatem; ftandum erit fententi^magisfavorabili, qualis, quse pro reo, pro dote, pro teftamento quod inofficiofum accufatur , pro libertate, pro li- beratione eft. /. inter pares 38. pr.ff. b. t. I in ambiguis 70 ff dejure dot. I. m ambtguis 8 5. ff. dereg.juris. /. ft pars 10. ff.deinoffic.teft. Con- fer tamen lnftruclionem Curis. llrabant. art. 95. Neque moribus noftris vincet is, ex cujus par- te praefes ftat, ut teftatur Leeuwen cenf for. jart. 2. libr. t. cap. 31. num. 3 Nec repu- gnat, libertatis intuitu, quod fi judicum unus in causa hberali fervumpronunciet, alterlibe- rum, favore quidem libertatis liber fit futurus, fed tamen partis fuai dimidise asftimationem pra> ftare compellendus fit. U duobtts 30./. de libera- li causl Nonenim ibi interduos ejufdemju- dicii aut in eadem lite judices diffenftts erat; fed, cum dtiobus feparatis judiciis diverfi a&ores dominium fervi ex parte fibi vindicarent, in uno judicio fervus in altero liber pronunciatus fuit. quo cafu noh aliud commodius explican- dae hujus difficultatis remedium apparebat y quam quod in d. I. propofitum fuit. Non etiam ob- ftat quod Modeftinus refpondit, cum duo ju- dices dati diverfas fententias dediflent, utram- que fententiam in pendenti eflc, donec com- petens judex unam earum confirmaverit. I. duo ludices 28. ff. b. t. Cum lex illa vel de judici- bus datisfeu delegatis accipienda fit ^ fecundum cap. ult. extra. de fent. & re judicatl vel forte re&ius de duobus diverforum judiciorum judi- cibus, qui finguli fcparatim decausa eademdi- verfas tulerunt fententias, fimul exitum habere nonvalentes, convenienter iis, qusspauloan- te dicla ad explicationem d. /. 30. ff. de libe- rali causa. ubi fi non militaffet fpecialis favor libertatis, & difficultas per numerationem di- midia* partis pretii non potuiffet expeditf, tan- dem, eo deveniendum fuiflet, quod hic aMo- deftino refponfum eft: fit enim mentio dupli,- |
|||||||
|
798 , L i b. X L
fwe certa quantit., junct. /. eos qui z6. C. de
tifuris. vel ad id, ut fifcovel reipublicae indem- nitas praftetur, non adjcdta quancitate; cum cx publicis conftet rationibus, quid prcftandum fit. I. quanquam z. C.defent.quafwecertaquan- titate. I. cum eorum 5. C. de fctit, & interloc. omn. jud. qualis certitudo non ita eft in rationibus privatis. Quibus confequens, non valere eam, quse litem non finit, fed dubiam rclinquit, fic utex litis primaj materia novalisaltera confur- gere poffit, dum forte judex pronunciat, fol- vendurri efle, quod debetur, aut ufuras qua? competunt. d. I. in fententiis 59. §. qui fortis 2. ff.b. t. yxndi. I. terminato 3. in fineC. de frucl. & Ut. expenfts. I. pen. & ult. C. de fentent. qua fme certa quant. Ut tamen incerta quodaramo • do fententia ferri poffit, fi vel res in genere de- bita ac. petita fit, veldux res alternative, l.mi- les 6. %.decem x.ff. h. t. velpetitio fit fa&are- rum univerfalium, qualis eft reftitutio dotis, he- reditatis, peculii, redditio ratiohum & reftitu- tio refiduorum, aliaque fimilia, quatinexecu- tione certitudinem recipere poffunt. Perezius ad tit. C, de fent, qua ftne cert. quant. num. 7. ficut & quibufdam aliis in cafibus, quibus in- ccrtum jure pecitur, enarratis in tit. de edendo mm. 5. 21. Denique partem ultimam fententix fe-
re facit definitio de impenfis litis; in quas ple~ rumque temerarius litigator , five actor , five reus, damnandus eft. §. 1. Inftit. de pank te- mere litig. I. properandum iz.$.fiveautem 6*. C. de judiciis, l. non ignoret 4.C. defruft. & lit. expen- fu. etiamfi per adverfarium impenfae petitaj non iint, ut didum tit. deedendo. num. 12. inmed. Ant. Mattharus de judiciis difput. 11. tbef. 34. Nifi viclor fit is» qui per contumaciam abfens fuit; quippe cuiin contumacix pcenam impen-~ fb litis per judicem imponendae funis A.l. pro- perandum ij.§. &ftquidemz.poftmed, C.deju- diciis, vel nifi vi£tor extiterit in causa appella- tionis, quia exceptionem allegavit, quam in prima inftantia reticuit fciens prudens. Zoefius ad tit. ff. ie except. num. 32. Quod fi deim- penfislitis nihil ajudice pronunciatum fit, vi- dori in vidum nulla impenfarum nomine a&io competit. /. terminaio 3. C. defruft. & lit. ex- penfis. nec ob folas impenfas haud adjudicatas appellandi facultas vi6tori patet, l.ult. C.quando provoc. non tft necejfe. fed magis ipfe judex eas parti laefae praeftare debet, tanquam quiperim- prudentiam male judicavit. I. properandum 13. §. five autem 6. c. dejudiciis. Si tamen viclor effet talis, qui ex privilegio in impenfas haud damnandusforet, ubi judicio vincitur» qualis eft fifcus, etiam eum ab adverfario vi&o impen- fas haud repofcere, jure civili conftitutum fuit. I, ult. G. defruft. & lit. expenjts. 22. Plane moribus hodiernis infrequens non
eft, ut fuas unufquifque litigator impenfasfer- re debeat, compenfatione earundem per judi- |
II. TlT. I.
cem injuncta. Qua in re licet mujtum valere
arbitria judicantium haud ignorem, operae pre- tium tamen fuerit, fuggcrcre pauciscircumltan- tias nonnullas, qusevulgo compenfationem im- pendiorum litis fuadcre folcnt» fi modo mani- fefta calumniaac dolus fuccumbentisnon eluce- fcat: quales funt 1 fi advocatus fifci aliufve fi- milis accufaiionem publico nominc intentave- rit; de quo latius ad tit. de accufation. Si fis inter parentes & liberos aut fratres aliofque pro- pinquo fanguinis aut affinitatis vinculo conjun- £los agitata fit. Neoftadius Curu HoU. decif. i.inpne. Ant. Faber Cod. itbr.?, tit. iS.de- f\n. 6" 3. Carpzovius defin. forenf. part. 1, con- ftit. 31. defin. 19. Si non fadi, fed jurisam- bigui quasftio interceflerit,' five inter propin- quos, five inter extraneos. Neoftadius CurtA HoU. d. dtcif. 1. in fine, & decif, 6,infine. Ant. Matthaeus de judiciis difputr 12. tbef. 35, Si debitor fine praecedente intcrpcllatione extraju- diciali in jus vocatus ieie fiftat die dicto, ofre- ratque petita; ( fecus fi prirao deficiat, vel fe fiftensaclori contradicat) Imbertus lnftit.forenf, libr.z.cap.iy.Ht.E. innotis. RadelantiusCuria Ultrajetl. decif. 5. Ant. Fabcr Cod. libr.7. tit. 18. defin 2. Si in prima litc vidor deinceps in appellatione fuccumbat, fiye ex iifdem five ex aliis documentis, fi modo manifeftus ejus dolushaud appareat. Andr. Gayl libr. 1. obferv. 152. num. 5. Fachineus libr. 1. controverf.capm 41. infine. Ant. Faber Cod. Ubr.j.tit. i8,<fc- fin. 41. 50. Ant. Matthasiis de judiciis difput. 11. tbef. 39. Leeuwen cenf for. part. z. librm
i..cap. 31. num. 14. Si lata fit fententia eic jurejurando per judicem delato, cui nonnifiin caufis dubiis ex inopia probationum lpcus eft ; vel etiam delato per alterutrum litigantium ac pcr adverfarium acceptato & pratftito, praefer- tim in exordio litis; quiavixeft, ufcalumnia- torem prjefumas, qui adeo confifus fuit juftitix fuatcaufx, ut & adverfarium aufus fuerit in pro- pria lite judkem ac teftem habere; finonaliun- de de calumnia doceatur. arg. /. eum qui 30. ff.de jurejurando. Ant. Matthjeus de judiciis dis- put. 11. tbef 40. 41. Parens p. mem. Paulus Voet ad §, 1. lnftit. de pana temere litig. numm 12. Carpzovius deftn. for. part. t. conftit. 31.
defm 27. Sim. van Leeuwen cenf.for.part. 2. itbr. i.cap. 31. num, 14. maxime, ficonfide- res, jusjurandum vicem tranfadionis obtincre. I. jusjurandum 2. ff. de jurejurando. tranfa&ione autem interpofita , pendente lite, quemquefuas ferre debere litis impenfas, fi non aliud z6tata fit, de quo infra. Et generaliter, quotiesvi- ftusadmodum probabilem habuit litigandi cau- fam. /. pen. §. 1. C. de fruft. & itt, expenfis, Carpzovius deftn. forenf. part. 1. conftit. 31. <fc~ fin. 26*. Ant. Matthaens de judiciis difput. 11. tbef. 35, Parens p. mem.Paulus Voet deftatu- tis fe8,7. cap. 1. num. 6. Leeuwen d. part. z. itbr. 1, eap. ^unum. 14. |
|||||
|
De re judicata, &c.
|
|||||||
|
alius minorem, velutifiquatuorcoheredescon-
cipias, quorum unus ex femifle, tres reliqui ex fextante finguli heredes funt: non enim majo- rem impenfarum partcm ferre debct, qui ex fe- mifle, quam qui ex fextante hcres eft j cum non obftante emolumcnti ex ea lite fperati, autdam- ni inde imminentis, insequalitate, sequaliter ta- men omnes temerarii litigatoresfuerint, exca-» pite defun&i litem iniquam moventes aut exci- pientes, ut proinde sequum fit, sequalemquo- que per eos temeritatis pcenamfuftineri. Bac- hovius ad arrefta Paponis libr, 18. tit. r.arreft. 1. Rebuffus ad conftit. reg. tom. 3. traft.de ad- junftionibus art.i. glojf. unic. num. 10. Diver- fum eflct, fi defundus ipfe ob id, quodlitem iniquam fovit, in impcnfas litis damnatus fuis- kt: tunc enim heredes ejus finguli non ad vi- rilem, fed hereditariam • illius impenfie , ficut alterius debiti hercditarii, partem obftricti fo- rent, non jam ex fua, fed defun&i iniquitate cte- bitores. Qua tamen occafione obfervandum, non, uti heredes, ita quoque fingulares rei li- tigiofae fucceflbres, velutilegatarios, autinbe* neficium aliquod fuccedentes, ad impenfas con-* veniri pofle, in quas praedeceflbr propter litem per calumniam agitatam, damnatus fuit; cum, iniquum eflet, tales, in vitia praedeceflbrum haud fuccedentcs, vitiorum tamen pcenis fub- mitti. arg. /. an vitium 5. ff. de diverjis tempor. pr&fcript. Ant. Faber Cod.libr. 7. tit. 2,5. de- fin. 4. Quod fi quatuor ejufdem quidem litis confortes fint, fed quorum unus majorcnnis, reliqui minorcnnes fub unius curatoris potefta- te conftituti, & hictrium pupillorum nomine una cum conforte majorenne in judicio fubfti- terit, ac vidus in expenfas damnetur, admit- tenda non videtur eorum fentcntia, quibus pla- cuit, majorennem femifle impenfarum litis, minores omnes fimul ab uno curatore defenfos altcro femifle gravandos efle; fed potius ratio- ni conveniens eft, minores fingulos aequalem cum conforte litis majore fumtuum partem opor- tere fufferre. Licet enim verum fit, unum tan- tum curatorem cum confbrte majorenne in tali iniqua fubftitiflelite ; tamcn & hoc certumeft, non unius curatoris, fed trium pupillorum pcr curatorem reprsefentatorum, Htem iniquam in judicium deduclam efle, & ex accidenti illud efle, quod tres minorcs per eundem curatorem reprsefentatt fint, qui seque per tres diverfos re- praefentari potiuiflent; ficut aeque ex contrario minorem unum per plures tutores, fimulcaufam minoris in judicio defendentes, reprjefentari fre- quens efl:, pro quorum numero fi partes im- penfarum litis minori uni, cum conforte ma- jore fuccumbenti, velles imponendas, abfur- dum procul dubio ita volueris. Bachovius ad arrefta faponistibr. 18. tit. 2. arreft. 3. 25. Fit autemhsc in impenfaslitiscondem-
natio non modo, cum per fententiam lis prin-
cipalis dcciditur, verumetiamcum judexappel-
liiii lauo-i
|
|||||||
|
11 i Quid q-od nec abfurdum fuerit, in
quandam impenfarum partem vidtum damnari, fi fcilicet in litis principio juftam videatur ha- buifle litigandi caufam, & tamen poftea habe- re defierit, ac jam cognofcens, nullo fefe jure in ^udicio confiftere, contendere tamen ultra ma- luerit, quam fponte cedere; bunc enim ad mi- nimum in temporis illius pofterioris, quo in mala fide fuit, impenfas damnandum eflc, vix dubitandum; quamvis alii talem omnibus im- penfis gravandum putent. Vide Fachineum con- troverf. libr. i. cap. 41. Papon. libr. 18. tit. 2. arrejl. 6. Sed nec iniquum fucrit, explu- ribus ejufdem litis confortibus unum*damnari, at folus litis impcnfas ferat, quatenus faltem ipfe folus fua culpa aut contumacia gravioribus litis fumtibus caufam dedit; qua ratione judi- catum fuiflcjlitis impcnfas, quas ex contuma- cia noverca maflaria debuerat, non pro portio- ne liberi§, fed foli maflariae, imputandas efle, commembrat D. Joh. a Someren defurenover- tar. cap. 6. feft. 1, num. ij.infyne. Cseterum, quia experientia docet, pcr frequentem impen- farum litis compenfatkmem temerarios litigato- res quodammodo invitari atque incitari ad id, ut lites iniquas dolo malo moveant, de indu- ftria trahant, atque protelent, quo vexent at- que fatigent adverfarios juftam caufam foventes, cofque tandem tcedio litis ad iniquas adigant tranfactiones; hinc prudentiflime cautum inftru- ftione Curiae fupremae artic. 49. judices non oportere nimis faciles ac pronos efle ad decer- nendam hanc compenfationem, imo prohiben- tur eandem admittere, fi non juftiffimae caufa: contrarium fuaferint. Plane, fi judex conftitue- rit, impenfas compcnfandas efle, rcus autem condemnatus fponte non fatisfaciat judkato, fed ejus exfequendi gratia impenfse aliae de novo fa- ciendse fint, his vi&um folum, tanquam poft rcm decifam temerarium procul dubio litigatorem, gravari oportere, aequitas fuadet, & hoc ipfum ita quoque nominatim conftitutum in inftructio- nc Curis Rtabantmxartic.632, 2.4. Si plures ejusdemlitisconfortesfint, &
in expenfas damnentur, non nifi pro parte vi-
rili damnum feu pcenam impenfarum finguli fuf-
ferre debent, non modo, fi ratione litis prin-
cipalis finguli pro parte damnati fint, fed &,
fi finguliin folidum, dumfimulreidebendi,vel
fimul delictiautorcsfunt, vel fententia compre-
henfum , ut quod ab uno eorum fervari non
poteft , alter fuppleat, fecundum tradita in /.
i.C. fi plures una fentent. eo quod non prop-
ter debitum, fed propter litema fingulisteme-
re fufceptam, condemnatio in expenfas fit, fic
ut impenfarum intuitu dici nequeant correide-
bendi. Ant. Faber Cod. Ubr.^.tit, iZ.defin.i.
& tit. 21. defin. 1. Joh.,Papon. Ubr. 18. tit,
a. in append. arreji. 5. Nec refert, utrum plu-
res fuccumbentes litis ejufdem confortes aequa-
ics in llce partes habeant, an vero alius majorem,
|
|||||||
|
8oi L i b. XLI
lationis candem dcfertam pronunciat, vel fe ip-
fum incompetentcm , cum per reum exceptio fori dcctinatoria jure objedta cffet; quia licet in lite principali incompetcns fit, tamen in ip- sa incompetcntiaditecompetensjudexeft, Andr. Gayl libr. i. obferv. 34. num. 4. 5. Scd & in impenfas retardata? litis pendente lite principali damnari poffe eum, qui fuo facto retardationi caufim pixbuit, extradubiumeft, ufqueadeo, ut in camera impcriali dcfinitio fuper hifce re- tardatse litis impcnfis per interlocutoriam fen- tcntiam rcjici non poffit in definitivam. Mynfin- gerus cent. 1. obferv. 23. & 45. Licct apud nos id ficri poffit, nec fine ratione, co quod pcr intcrlocutoriam fententiam officmm judicis finitum non eft. Illud interum expeditumvi- detur > fafta per interlocutoriam in expenfas Ii- tis incidcntis damnatione, exfecutioncm cjus, ctiam ante litis principalis finem ficri poffe. Andr. Gayl libr. t. obfervat. 151. num. 15. atque hinc cft, quod , licet poft Htem contcftatamtranfa- ctione fa<5ta, per ncutrum impenfx hactcnus fa- c"te alteri refundendse fint, fi nihil de iis aftum fit> quia tantumexofficiojudicis, quod poft tranfa- ftionem ceffat, imponi poffunt, & per tran- fa&ionem ab omni lite etiam fupcr impcnfis aliifque litis iniqua», aut non obfervatas, pce- rtis nccdum adjudicatis receffum videtur. arg. Z, non exigimus 2. ff. fi qttis caution. in judic, ftft cauf, fattis. & arg. /. centum CapuA 8 /. ult. in fme ff. de eo quod certo loco. Ant. Fabcr Cod. libr.j tit. 18. <fcfi», 82. GuidoPape decif.^. Tamen rctardata* litis impenfse , per interlocu- toriam jam addi&se vi&ori, jure petantur, quo- ties ctiam fupcr his tranfa&um non apparet, co quod harum impenfarum debitum non amplius cx pendente judicis officio fufpenfumhaeret,fed jam ex causa judicati certum liquidumque effe- <5tum eft. Waffenaar pratt, jud. cap. 2,1. num. 17. infme. z6. Sumtuum litis appellatione continentur
falaria advocatorum, procuratorum, fportula?
judicum, apparitorum, aliorumque judici in-
fervicntium, fumtus facti ad producendos tcftes,
damna qua» artifices patiuntur, dum propter li-
tem percgre degentes operas prseftare nequeunt.
I. tttm qucm 79. ff. de judiciis. I. ttonignoret 4.
C. de frutt. & lit. expettfts. I, tefHttm ftdes 3.$.
Gabinio 4. ff. de teftibus. I. qutmiam 11, l. tonfti»
tutio 16*. §. 1. C eod. tit. arg. /. fed fi quis 7.
ff. teftam. quetttadm. aper.infpic. &defcrib.l,fed
& fi 11. §. t.ff. adexbibendum. Ant.Matthaius
de judiciis difput. 11. thef. 32. impenfsequoque
in iter, faltem fi praefentia litigantis ncceffaria
fit» nec co abfente per procuratorem res expedi-
ri poffit. /. qui crimen 3, in fme C, dehisquiac-
tuf mnpojf. Confer Bufium de ofjiiio judicis cap.
8. nttm. 4. Non tamen damna cafu fuperve*
nientia, dum litigans in itinere fpoliatus, vel
abfentia durante em-aclionem xdium fuarum &
«Kpilauonempaffuseft, uti nec impenfa; immo*
|
|||||
|
. 1 I Ti 1«
deratse. Waffenaar praB. judk. cap. 11. ntim. 1 9.
in quibus, aliifque fimilibus , quo ufque adju- dicatio victori facienda fit, multum abarbitrio judicis pendet, qui litem dccidit, per quem etiam ipfum , & non per alinm, taxatio ac nio- deratio fumtuum definienda, cV pcnes eundem potius, quam apud judiccmdomicilii, perfecu- tio impenfarum litis facienda eft. Berlichius de- cif, 183. Qua vero ratione circa illam impcn- farum taxationem proccdi dcbeat, peti poteft ex inftrttttione Cmia Holl. art. 114. 118. 105. 196". 197. Necdubium, quin, fi quis fetaxa- tionc gravatum putet, revifionem intra decem dics pctere poffit, fcd mnlftandus, fi non jure petat; fententis executioneper id haud fufpendcnda.De- cretum Curitt Supr. 19. Junti 1584. vol. 2. placit. Holl. pag. 1093. Qiiac omnia, cum plurimis aliis huc fpe£tantibus,apcrtius atquc perfcclius cx quo- tidiano judiciorum ufu & ipfi^ rerum documcn-- tis addifcenda funt. An autem , & quando fi falarium debeatur advocato vcl procuratori, qui in fua vel communi, vel proximi cognati ( cui fuccumbenti gratis adftitiffet) causa patrocinium prseftkit, ubi adverfarius in litisimpenfasdam- natur , diclum in tit. de poftulando mtm. 7, 27. Sententise rede latx effcdus cft, quocl
per judicem, qui eam tulit , revocari vel mu-
tari non poffit, ac ne eodem quidem die ; quia
judex effe defiit. /. quod jujjtt 14. /. judex 55^
/. cttm quarebatur 62. ff.h. t. I. i.§.ult.infne
ff. de quaftionibus. I. 1. C. fententiam nfcindi mn
pojfe. ut tamen ante pronunciationem ejus emen-
datio adhuc admiffa fit. Chriftineus vol, t. de*
cif. 5 z. & poft pronunciationem ejus judcx etiam
fupplere poffit eodem die reliqua omnia, qu*
ad confequentiam quidem jam ftatutorum
tinent, fed fententis adhuc defunt. /. Pauhts
refpondit 42. ff. h. t. Refponfa Jurifc. HolL
part, i.cOnfil, 290. nec nonexplicarcea, qusc
in fententia ohfcure funt pofita, & ita acl:orum
verba emcndare, tenorefententiat perfevcraute.
/. aftorum 46. ff. h.t. arg. l.heredtspalamzi.
§. fi quid 1. //. qui teftam.fac. pojf. Adde Inftrtfft.
Curi& Flandrica art, 328. Mynfingerum tint.
6. obfervat.6;nttm. 19. Chriftincum d. r»Z, t.
decif. 52, num. ult. Qtia rationc etiam , fi
quis demum poft latam in lite inter alios fcn-
tentiam intelligat, eam fibi quodammodo per
confequentiam nbcere poffe, libcllo figni-ficare
poteft, eam fe ignorante, ac non citato, latam
effe, acdefiderare, per judiccm dcclarari, fen-
tentia illa nullum fibi prarjudicium gcnerandum
effe, fecundum ea, quce tradita a Bcrnardo Scho-
tano inprocejfujudicialipag. 53.
28. Quod fi fententia ex falhs inftrumcntis
aut tcftimoniis aliifque documcntis lata fit, rc- fcindipotcft, ubi falfitas probata fuerit, qu* lite pendente rieqtie adverfario neque judiciin- notuerat , fic ut religio judicis per hujufrnodi falfitatem circumvcnta fucrit; petita ad id per modum querek vel accufationis, (non pcr adio- nem
|
|||||
|
CATA, &C. 809
rom judicatam, pro veritatc habcatur. /. ingc-
nuum 25. ff. de ftatu bomin. I. res judicata 207. //. dc reg. jur. Sc jus faciat inter litigantes, non vero intcr alios, convcnienter infcriptioni tituli & toti timlo Codicis, inter alios acln vel jndicata aliis non nocere, & regulae propofitae in /. z. C. quibus res judicata tionnocet, puta, res in- ter alios judicatas neque emolumentum afferre bis% qui in judicio non imerfuerunt, neque prtjadiciata folere irrogare. quod ipfum ctiam ex parte ple~ nius intelligi potcft cx iis, qua: tradita in tit. de tranfaftion. num. 22. & tit. de jurejurando num. 20. & feqq. quaeque infra tradenda crunt in tit. de except. reijudicata. Unde&, fipoft fcntcntiam apparitor bona quaxlam immobilia coepcrit judicati exfcquendi causa, & fubhafla- tioni corum tcrtius tanquam dominus interces- fcrit ac vicerit, non impcditur dcbitor, qui in illa oppofitionis litehaud intcrvenit, ea vindica- re ab illo, qui in lite oppofitionis vidor cva- fit. arg. /. a divo Pio 15, §. fi rerum 4. ff. b. t. Ant. Matthaeus de auftion. libr. 1. cap, 11. num. 9 3. 94. Sunt tamen cafus nonnulli excep- ti, in quibus fententia inter alios lata aliis no- cet, quorum nonnulli reccnfentur in l.fepecon- ftitutum 63. //. b. t. ac fparfim a nobis expo- nuntur; prxcipue, ubi de interventione in li- te actum fuit; fi quis in fuum prajudicium in lite aliena collufioncm intcr adtor-em & rcum metuat. tit. de judiciis num. 34. & feqq. uti & in tit. qui potior. in pignore num. 2, 30. Pracipuus vero fententia* eflcdus confi-
ftit in executione cjus, qux in aclionibus in rem, Sc iis, quibus reftitutio rci vcl exhibit'10 pctt- tur, protinus a lata fentcntia ficri potcft. §. 2. 3. Inft. de ojfic.judicis. I, pen. C, depofiti. in adio- nibus inperfonam plcrifque cseteris demum pofl menfes quatuor fccundum jus noviflimum Ju- ftiniani, cum olim cx Xege iz.tab. non nifi tri- ginta dierum, & jure mcdio menfiumduorum inducise condemnatoindultas effent. /. z.l. 3. C. de ufuris rei judicat<e. junft. /. 1. Cod. Theodo- ftani de ufuris rei judicata, Gcllius tioft. Attk. libr. 20. cap. 1. Rxvardus ad leg. duod. tabuL cap. 8. Ad quam cxccutioncm obtinendam comparata fuit ex jure civili adio judicati, fi condemnatus fponte fua non parerct judicato. /. f\n. C. de ufuris rei judicati. I. fi fe non 4 §. ult. /. miles qui 6. §. 1. & ult.l. intradiesj.ff.hj. non modo locum habcns, Ci condemnatio ex adione in perfonam fecuta cffct» fcd &, fi cx adione in rem. Sicut enim, jurcjurando in adionibus in rem per adtorem ad dclationcna adverfarii praftito, in faclum aftio ex jurcjuran- do aftori, juranti remfuam effe, squedabatur ad obtincndam poffcflionem rei in judicium dc- dtnftae, ac agenti in perfonam, & ad defationem adverfarii juranti, fibideberi. l.nampoftquam^. §. ult. /. 10. /. 11. pr. & 0. feqq. ff. dejureju- rando, ita quoquc aclori, in judiciis in rem vf- dori ? dandam fuifle judicati adionem, vix du- Iiiii 2 bitan* |
||||||
|
De re j ud
nem ordinarlam ) reflitutione in intcgrura, ut
fentcntia, pcr rcftitutionem enervata, perdat j deinceps omnem rei judicatae autoritatcm, ac caufa ex integro cxaminetur, perinde ac fi ju- dicatum non cffet. /. divus Hadrianus 33. jf.li. t. jund. I. fi prator jufferit 75. ff. de judiciis l. qui agnitis 11.//. de exception. I. 1.2. 3. 4, C. fi ex fulfis inflrum. vel teftimon. judicatumjit. non autcm intentata condictione indebiti, vel con- dicVione ex lege , ad recupcranda , qti£e vi talis fententiae folut%funt, nifi demum. ex quo poft plenam caufae cognitioncm fcntentia illa rctra- tflata fuerit, perea quae fcripfiin tit.famili<eer- (ifc. num. 34. Quod cnim aNcoftadio Curia fupr. decif 47. & ex eo a Grocnewcgio ad l. z. C. fi ex falfis inftrum. fcriptum fiiit» condi- ctionibus hifee locumcffc, tum demum admit- tendum videtur, cum fccundum fafti fpcciem a Neoftadio exhibitam vis fcntentise ex falfis in- ftrumentis latse per tranfaftioncm peremta fuit, 6c cx ipsa tranfa&ione, tanquam apcrtc calum- niosa, non potuit videri quicquam debitum j quo cafu condictioncm indcbiti tmoveri poffe con- ftat cx /. in fummafS^, §. &quidem i.ff. decon- ditl. indebiti. Non tamen cx eo folo refciffio impetrari poteft, quod viftus allcget, nova in- ftrumenta afe repertaefle, quibusnunc melius jus fuum adftruere poffit, aut quibus nunc fo- lis ufurus fit; nifi caufa fit publica. /. Impera- tores 35.//. b. t. Fachineus controv.libr. i.cap. 51. vel ejus excmplo caufa pia ecclefiat. Rcfp. Jurifc. Holl. part.z. conftl. 269. vellata fitfcn- tcntia ex jurejurando per judicem delato. /. ad- monendi zi.ff. de jurejurando. vel dolo advcr- farii fa&um fit, quo minus inftrumenta ante fententiam reperta aut produ&a fuerint. arg. l.fubpratextu ip.C.detransaftion. juncl. l.jus- jurandum z. ff. de jurejurand. vcl poftcrius te- ftamentum fuerit inventum, aut codicilli pofte- riores, ex quibus apparet, aliam fuiffe defun- <Si voluntatem. arg. /. ult.C.de rebuscredit.& jurejur. I. imperatores 3. §. cum tranfatlio 1. ff de tranfaft. Confer tit. de tranfaft. num. u. Quibus nonnulli addunt, fi nulla omnino appa- reat culpa litigantis aut advocati vel procurato- iis ipfius, quo minus ante fententiam inftru- mcntum rcpertum ac produdum fit. Rcfp.Ju- rifc. Holl. part. z.confil. iCy.ferein pr. uti&, fi fentcntia cx prafumtionibus, aut cx confilio Ju- rifperitorum, vel peritorum iftius ncgotii, la- ta fit: fed abfque jufto fundamento, ut deju- fta ignorantia docetFachineus d. libr, t. contro- verf, cap. 51. de fcntcntiis ex prafumtione vcl pe- ritorum confilio latis Zoefius ad lyand. b. t. nmn. 106. 107. Quis verojudex fit competens, fi dc fententiis propter caufas jam enumeratas in- firmandis quxftio flt, petendum ex tit. de in ittte- grum reftitut. num. 8. 29. Eft & crfedus fententise, quod, ubiper
decem dierum lapfum aut aliam expreffam aut ta- citara litigantium comprobationem tranfmt in |
||||||
|
L i b. XLIL T i t, I.
|
||||||||
|
804
|
||||||||
|
cutionem: a&ionem rei judicatre tum in primls
utilem & neceflariam fuiffe, cum dubitabatur, an judicatum fit, aut exccptionibus aliquibus advcrfus judicatum reus munituserat. Quibus & addi potcft, etiam tunc prxprimis cam fuis- fe neceffariam, cum in a&ionibus in rem aiiis- que fimilibus reus ad reftitutionem condcmna- tus, dolo malo vcl culpa fua fcccrat, quo mi- nus haberet rei reftituendse ficultatem; quippe quo cafu ufum haberc non poterat executio ex- traordinaria per ablationem marfti militari facien- dam ab apparitore j fcd potius vel in id, quan- ti viclor jurejurando in litem rcm aeftimaflet, vel in id , quod vidoris intercrat, damnatio fe- qui debebat. /. qui reftituere 68. //. derei vin- dicat. ad quod judicc fcu arbitro opus erat; dum apparitoris cxfequentis potcfhs co fe non exten- dcbat; quippe qui partcs judicantis fibi vindi- care prohibitus fuit. /. fi ut proponis 6. I. pen. C, de executione rei judicata. Et quamvis nec ar- bitcr feu judex judicati cxfequcndi debuerit dc ipfo judicato feu fcntentia cognofcere, autcjus juftitiam ad examen»rcvocarc. /. ft pr<ttsr 75. /f, de judiciis. tamen in idquod intcreft, aut a^fli- mationem rerum, jurcjurando in litem dcfini-i tam obeafdemnonreftitutas, fimiliaque, con- demnationem ab eo ficri potuiflc manifeftum eft, ex d. 1.6$. ff. de rei vindicat. cumque reo jam con- demnato fuse quales quales defenfiones ad impe- diendam fententis executionem non viderentur deneganda?, hinc quoquc Romanis placuit, regu- lariter ad illam extraordinariam executionem haud cffe deveniendum. Et hoc eft, quod Ul- pianus adnotavit, nonnunquam quidcm folcre Magiftratus populi Romani viatores nominatim vice arbitri dare, fed id raro, & non ritfi re «r- gente, faciendum ejfe. /. ttlt. ff. de judiciis, quo etiam pertinent, quae occurrunt in /. ult. $. ttlt. ff. quodmetus causa.l. 1, §tnecejfano z.ff.ftven- tris nomine muliere in poff. tritfsa &c. Et quia res urgere vidcbatur, fi in pbffelTionem mifliis ex juflu pra?toris, non fuifletadmiffus: hincin tali cafu ab eodem Ulpiano monitumfuit, rnis- fum, 8c non admiffum,poteftate cjus ihducendum eflc in poffeflionem, quieum mifit, meliufque effe, extra ordincm ipfum jure fux poteftatis cxfe- qui decretum fuum, nonnunquam ctiam pcr ma- num militarcm. /, Ji quis mifftis 3. ff. ne vispat ei, qui inpoff, miffus erit. eo modo, quo & rcs urgcre vidctur, fi mera condemnati contumacia in cau- sa fit, quo minus reftituat, quod reftituere jus- fus eft, ac ob id haud improbata ablatio ac tran- flatio cjus in dominum vi&orem pcr manum militarem. /. qui reftituere 6S.ff.de rei vindic. 32. Eft autem hsEcacliojudicaticivilis, per-
fonalis ex quodam quafi contradu, (dum judi- cio quafi contrahitur. /. licet tamen 3. §. idem fcribit n./. de peculio. ) perpctua, rci pci fe- cutoria. /. miles qui 6. §. ult. ff. b, t. ( Hcct olim ex inficiatione in duplum crevcrit. Pau- Ixxsiecept. fentjibr. i.tiit 10.) competensafto- n.
|
||||||||
|
bkandum videtur, licet forte non adeo aperta lege
id aflcratur; tum , quia jusjurandum ab adverfario dclatum in judicio, ac prscftitum, eo locoha- betur, quo res judicata. /. pofi rem 56. ff. b.t. d. I. 11. §.fi cum de beredttate 3, /. admonendi -$i. ff.de jurejurando. tum prscipue , quia mul- ta opponi adhuc poflunt, poftquam judicatum jam eft rem aiioris effe ■> quibusimpcditurfakem ad tempus executio fentcntiae, veluti fi viftor rco viclo cavere debeat > dum vi&us vel litem aliam ab alio ejufdem rci nomine adhuc penden- tem fuftinet, vcl rei reftituendae intuitu cautio- nem damni infecTi nomine vicino ipfe prasftitit, fecundtim tradita in tit. de rei vindicat. num. 31. vel fi vi&us impenfasin rem reftituendam fece- rit, per vidorem ei refundendas, quas cum per exceptioncm doli oppofltam recupcrare di- catur in §. 30. 32. 33. 34.1»/to, derer.Jivifi neceffe eft, ut aftio aliqua praefupponatur in- tentata, cui exccptio talis opponatur, dnm ex- ceptio non nifi a&ioni intentatae opponi poteft. arg. /. pure mibi 5. §.ult. ff. dedolimali&met. except. aftio autcm nulla poft fententiam alia occurrit, quam haec judicati. 31. Sciendum tamcn, fententias, tum In
actionibus in rem, tum in aftionibus in perfo- nam latas, duplici ratione fuam accepifle exe- cutionem; puta., vel ordinario modo, dato ar- bitro feu judice, qui de judicato cognofcebat, inftituta apud eum judicati a&ione. /. fi prator j^.ff. de judiciis. junct. /. adivoPio 15. §, fi fofi 6. 7. 8. //. h. t. vel extra ordinem, dato apparitore vice arbitri judicati. I. ult. ff. deju- dtciis. l.fi pignora 50. ff. de eviftion. quo forte & reducendum, quod Ulpianus in I. minor. an- «JJ40. ff. de mmoribus i^.anrits. mentionemfa- cit parta, ex causa judicati perfecutiorits; qualis perfecutto cxtraordinaria erat, ab acYionibus di- fUn&a. I. pectmia verbum 178. §. aftiorits 2. //, de verbor. obitgat. Atque ita Julianus in d. I. yt, ff, de judiciis in frne, duplicem hunc exfe- quendse fententiae modum conjunxifle videtur, cum agens de abfente condcmnato, tanquam contumace, qui non per contumaciam abfue- rat, fed morbo vel abfentia reipublicae causa im- peditus, ait, vel aftionem judtcati eo cafu in eum denegandam , ( denegato fcilicet judice fcu arbi- tro , qui de judicato cognofccret, fecundum ver- ba priora d.l. 75.) vel exfequi putorem ita ju- dicatum non debere^ puta, non dato cxtraordi- nem apparitore, per quem fine judice judicati pignora caperentur, aut res manu militari aufer- retur; juxta d.l.ult. ff. de judiciis, &d.l. %o. ff. de eviftioriib. junct. I. quirefiituere6S.ff.de tei vindicat. Confer Briffonium feleft. antiquit. libr. 4. cap. 2. & Gotofredum in notis adl. ult. jf. 3. //. qtwd metus caus%. Et ad hanc duplicem executionis obtinendae viam refpexiffe puto An- tonium Mattha>um de judiciisdifput. j3. */><?/*. 6. cum ait, condemnato non fatisfaciente, vel a&ionem rci judicatae inftitui, vel re&a fieri exe- |
||||||||
|
De re judicat-Aj &c.
|
|||||||||||||
|
805
|
|||||||||||||
|
ri, qui vicit in lite, & heredi. /. miles qui 6, ^
§. idt, ff. h. t. fic ut neceffe non fit, hercdem victoris aliud quid agere » quam quod ipfe vi- dor, fi vixirfet, agere debuiflet, li modo fe he- redcm effe probet. Ant. Faber Cod. libr. 4. tit, 2.9. defin. 10. num. 7. & in notis. Waffenaar pratl. judic. cap. 22. nuni, 6. in fine. nec qpn cefltonario, cui vidor fuum ceflitjus, faltem fi non ex fua , fed ccdentis pcrfona agat. Ant. Faber Cod. d. libr. 4. tit. 20. defm. 10. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 2. conftl. 135. injine. Joh. a Sande de aftionumcejfionecap, y.num. 7. poft mukos citatos. Adverfus reum coiidcm- natum, five pcr fe five per alium in judicio con- ftiterit, adeoque adverfus pupillos aut minores, fi tutorcs eorum ailt curatores condcmnati fint. l.fi tutor 2. ff. de admin.& peric. tut.l.ftfetton 4. §. tutor i.ff.h. t. Adde tit. quando ex faclo tutoris num. 2. adverfus municipcs, condemna- to adore univerfitatis, qui eos defenderat. d.l. 4. §. afior 2. //. h. t. advcrfus fuffedos colle- gii pratpofitos, fi prjedeceffores qua tales, con- demnati fint. Neoftadius Curi&fupr. decif 123. adverfus dominos, qui per procuratorem fefe defenderurit, etiamfi in procuratorem ipfum fen- tentia fecundum jus civile lata fit; nifi is fue- rit procurator in rem fuam, aut fine mandato fefeliti obtulerit. I. Plautitts ait 61. ff. depro- cmator. I. fi fe non 4. //. h. t. Chriftineus ad Mechlin. tit, 1. art. ^o.num. 9. in notis. uti & adverfus condemnatorum heredes. d. I. miles qui 6. §. ult.ff. h. t. qui tamen fecundum praxin
prius citandi funt, ut videant, fententiam con- tra defundum latam, adverfus fe executabilem declarari; quod & obtinetur, herede poft primam dtationem fe non fiftente, quafi hoc ipfo fatis fe condemnati heredem cffe confeflus fit. Chri- ftineus ad Mechlin. tit. 1. artic. 30. num. 10. Ant. Faber Cod. libr. 4. tit. 29. defin. lo.infine. Ant. Matthams de auclion. libr. 1. cap. j.num, 7. Groenewegen ad h 6, §. ult. ff. h. t. etiam fi
is, qui defundi procurator in lite fuit, eidem deinceps heres exiftat, contra, quam jure civili reccptum fuerat. l.fi quis cttm $i.ff. de procu- rator. ibique Groenewcgen. Idemque dicen- dum, fi maritus condemnatus relinquat viduam maffariam, adverfus quam executio dirigenda eft. Inflruftio Curu fuprema artic. 263. Curia, Tlandrica, aritc. 330. 331. Adde \Taffenaar praft. judic. cap. 4. num. 19.10.z1, Quod fi pendente lite tertius inceperit a reo caufam ha- bere, fententia adverfus reum lata etiam adver- fus illum tertium executioni dari poteft, five tertius ille fciverit, five ignoraverit, rem liti- giofam efle. arg. I ttlt. C. de litighfts. Andr. Gayl libr. 1. obferv. 118. Ant. Mattha*us de autiion. libr. 1. cap. 7. num. 14. in med. vel faltem peti, ut adverfus eum fententia declare- tur executabilis , ipfo ad id videndum citato. Chriftineus vol. 4. decif, 104. & decif. 105. num. 5. Sed &, fi tertius fefe junxerit reoin |
|||||||||||||
|
causa, ex qua & ipfe ut debitor confiderari po-
teft, veluti debitor fuo fidejuflbri per credito- rem convcnto, licet omne litis periculum per talem interventionem in intervenientcm haud transferatur, tamen ador vinfens adverfus illum, qui fefe junxit, cxccutionem itde fieri defide- rat, pcrinde uti in illum, qucm primitus lite convcnit. Inftruil. Curia fupr. arik. 233. 234. Contra, quam ftatuendum foret, fi fententia •contra fidejufforem lata cffet, cum principalis debitor neutiquam fefe fidcjuffori in litc adjunxis- fet. Qtiod enim aSimonevan Leeuwen cetif. for. part. 2. libr. 1. cap, 33. mm. 27. in fwe traditum, fidcjulforcm condemnatum aflignare pofle cxecutori bona prmcipalis debitoris, ut in ea exccutio fiat, id de fiido magis, quam ju- re fieri, parique jure etiam bona cujufcunque alterius extrancificaflignaripoilc, ex ratiocinio ibidcm propofito cxpcditum cft. Sic quoque ex contrario fententix cxccutioncm non poffcpe- ti adverfus fidcjuflorem debitoris principaliscon- demnati, fed nova lite opus effe, nifi fit fide- juflbr judicatum folvi, didum in tit. quifatifd. cog. num, 17. Si plurcs una fententiadamna- tifint, contra fingulos pro viriliportionedanda ha;c judicati aftio •, etiamfi ab initio in foli- dum finguli dcbuerint tanquam correi debendij nec unius inopia ca?tcros onerat, nifi rcs indi- vidua fit condemnatione comprehcnfa, vcl id exptcffum, ut reliqui prarftent, quod ab aliis habcri ncquit, vel nominatim in fblidum fin- guli condemnati fint. /. 1. i, C.fi plures nnll fent. condemnati (int. I. Paulus refpondit eos 43. jf. h. t. I. reos promittendi 11. ff. de duob. reis conffit. juncl. I. ftipulationum 2. §, i.i.l ftipu- lationes 71. ff. de verb. oblig. DD. add.tit.G.fi plures una fentent. 3 3. Licet autcm jure civili nec uxor pro ma-
riti dcbitis, ntc viciflim maritus pro debitis uxo- ris, conveniri potuerit, aut executioncm pati; noftris tamen moribus obtinet, pro dcbitis ftan- te matrimonio per maritum contradis, ac con- demnatione corum nominc fada, in maritum ita dari a&ionem judicati, feu exccutionem in maritum ita dirigi, ut promifcue vel uxoris vel mariti bona in folidnm poflint aftlgnari a marito, vel capi, judicati exfcquendi gratia, five omnium bonorum inter conjuges com- munio fit, fivc ea padis dotalibus cxdufa fue- rit, idque matrimonio adhuc conftantej eove- ro difjbluto poft fententiam, ante abfolutam exe- cutionem, Ultrajedi quidem placuit in arbitrio vidoris efle, utrum adverfus maritum, an ma- gis adverfus uxorem, aut heredes eorum, in fo- lidum dirigere velit judicati executionem; m Hollandia autem adverfus maritum quidem aut heredes ejus in folidum, adverfus uxorem vero vel ejus heredcs non nifi pro femiffe ; dato ta- men fempcr ei, qui vel quae in folidum patitur executionem, regreflu pro femifle adverfus al- terum conjugcm aut heredes cjus, fecundum |
|||||||||||||
|
tradi-
|
|||||||||||||
|
liii1 3
|
|||||||||||||
|
tel
|
Li b, XLIL Tit. I.
|
||||||||
|
ciis , a&or vincens inducatur in pofTefTionem
rei, & victus, quive pendentelite ab co cau- fam habet , dc poflcflionc jubeatur decedcre, eaque re ipsa privetur ; quo modo in actioni- bus ad fiftum aliquod , liquidationcm , ratio- num rcdditionem, & fimilia, civili cuftodia, by^gyfelinge, ad implcmcntum facTi, condcm- nationc contenti, adigatur; qui dcnique pccu- niariis in condcmnatiouibus j>er dcfignationem bonorum a reo faciendam, vcl pcr pignorum capionem, fi rcus condemnatus abfitaut affig- nare nolit, obtincatur effe&usrci judicata:, cx tribunalium fingulorum ufu aut inflruclionibus petendum cft. Confcr InftrucT. Curiae Holland. artic, 172. & multis feqq. & AmpHationem art. 14. 15. 16. Cun&> fuprema; artic. 264. & feqq. Curiae UltrajccTina1 titulo 15. 16. 17. Curiaz Brabant. artic. 3^4. & feqq.ik art.6^. & feqq, Curise Flandrica: arttc. 346. & feqq. Ordonnantic op't ftuk van de Juftiue in de Ste- den en ten platten Lande van Iloliund auic. 24. & feqq, WilhelmumGrotium lfagog.adpraxin fori Batavici libr. z. cap. 8. Ant. Mattbaeum deautlion.libr. i.CAp. <$.& 6. Waffenaar pract. judic. cap. 22. num. 1. & qmbufdam feqq. & num. 12. 13. 14. 15. & cap. 23. Lccuwcn cenf.fo- renf. pari. 2. libr. 1. cap. 33. num. 7. 8. 11. & feqq. ad num. 32. Libellum anonymi, cui titulus vianier van procederen voor den Hove van Holland tit. 2. cap. f. tit. 19. cap. 1, & feqq.& tit. 23. cap. 1. & feqq. Rcfponfa Jurifc.HoII, part. 3. vol. i. confil. 120. 3 6. Obfcrvandum tamcn, apud nos executio-
nem non tanquam ad rem , fed tanquam ad fa- ctum obligatos, pati per cuftodiam civilem, qui ad folvendum frumentum , capones , & alia in quandam rccognitioncm folvi folita, condcm- nati funt. lnftrutlio Curis. fupr. artic. 275. Vi- ftorcm quoqucex libcra voluntate executionena petcre, ncc invitum compellipofle, utvclaclio- ne judicati, vcl extra ordinem, effcctum judi- cati perfequatur, cum ncrao invitus agere tenea- tur, & fuo quisque poffit favoriacjuri rcnun- ciare. arg. /. pure mibi 5, §. ttlt. ff. de doli ma~ li &'metus except. tot. tit. C.utnemoinvitus age- re vel accuf. ten. jund. /. pen. C. depatlis. etiamfi pcr quandam confequentiam vi&o quid per vi- <5torem prxftandumeffct, dum forte vidorali- quid in lite obtulit, eoque oblato fententiam obtinuit. Ant. Faber Cod. libr. 7. tit. 20. ds~ fin. 54. Si tamen judicatum fuerit, contra- <5tum ultro citroque obligatorium cclebratum efle, qui per alterutrum negabatur intcrvcniflc, non modo vitSorem fcd'& viclum pctcrc pofle ex causa judicati implementum cjus, piobabili- ter dcfendi poteft. arg. '• ft duo patroni 13. $. fi quis juraverit 3. & feqq. ff. de jmejurando. junift. I, jusjurandum i.ff.eod.tit. Adde tit.de jurejur. num. ip. 37. Sed nec pmermittendum , condcmna-
KJs evitare non pofle cxecutioncm judicati pcr
§ obla-
|
|||||||||
|
tradita ia tit. de ritu Mpt. num. 5 2. & num, 80.
in fine. nifi maritus ftantc rmtrimonio bona uxo- ris, foluto matrimonio ad eam revcrfura, jure maritalis poteftatis pro debitis ftantc matrimo- nio contra&is pignori- obligaflct; quippe quo cafu foluto qucfque matrimonio rcs illas mulic- ris pro dcbitofoIidocreditorexcutcrcpofTct, eo quod pignoris caufa individuacft, ncc pignns, 111(1 toto dcbito foluto , Iibcraripotcft. Refpon- fa Jurifc. Holl. part, 1. conftl, 151. qu&ft 2.3.= Scd & pro debitis viri, matrimonio antiquio- ribus, bona mulieris, & viciffim pro dcbitis mulieris ante nuptias contraftis bona mariti pos- fc cxcuti, matrimonio adhuc conftante, apud nos dubium non eft. (Confer Wefel ad no* vellas conftit. Ultrajeft. art. 6. num. 2. pofi mul- tos ibi citatos.) ufque adco, ut, fi quis virgi- nem aut viduam duxerit, antenuptiasjamcon- dcmnatam, executionem talis fcntentix etiam in bona propria pati tcneatur, nequidemcitan* dus de novo adid, utvideat, fententiam illam contra fe cxecutoriam declarari. Appendix de- cifionum poft Refponfa Jurifc. Holl. part, 3. vol. 1. pag. 7. fere infine. nifi pa&is dotalibus id a<5tum fit, ne conjux pro debitis conjugis an- te matrimonium contra&is tcneatur; fi modo Ultrajecti pa&a talia j vel faltcm ea pa&orum pars, qua id cautum , tabellionis publici, tan- quam prarfentis, fubfcriptione munita fint. Ant. Matthxus de auftion. libr. 1. eap.H.num. 45. Wefel ad novellas conftit. Vltrajetl. d. artic. 6. 24. 25. Planefoluto rurfus matrimonio altc- rum pro alterius debitis matrimonio vetuftiori- bus non amplius executionem pati a creditori- bus, manifeftum eft ex fundamentis traditis in tit. de rittt nuptiarum num. 80. quibus adde Re- fponfa Jurifc. Holl. part. i.conftl. 145.4«*/? 1. 3 4. An autem, fi mulier cx delicto darona-
ta fit ad pcenam pecuniariam, vel, cum mari- tus pro ea in judicio ftare nollet, atque ita ip- fa fine viro ftctlflet in judicio adhibita judicis autoritate, tandem fuccubuerit, maritus execu- tionem talis fententia: durante matrimonio pati teneatur, didum in tit.dejudkiisnum. 17.18. & tit. de ritu nuptiar. num, 56. 35. Noftris interim ac plerorumquc mori-
bus ab ufu recefHffe videtur folennis hxc judi- \ catl acYio, magifque probatus extraordinarius ju- dicati exfcquendi modus, qui fimpliciter per ap- paritorem fine nova a&ione fit, ac fecundum fupra difta Romanis non nifi re urgente glace- bat; uttamenea, <ju«fupra monui,dejudica- ti aftione refpe&u perfonarum, quibus & con- tra quos detur, omnino in hac extraordinaria executione fervanda fint. Poft quanti autem temporis inducias a lata fententia executio ejus inchoanda fit per fummattonem, ut vulgo, feu per admonitionem ad fatisfaciendum, &perre- petitionem feu renovationem ejus, & qua ra- tione ob moram rei , judicato non parentis, in adionibus in rcm , ac poffeflbriis judi- |
|||||||||
|
CATA','&C. $0?
reftituendis iis, quse cx autoritatc rei judicat*
obtinent ; nifi cxecutio fiat ex fententia inter- locutoria » fiduciariam folutionem imponentei fecundum antc dicta; vel ex fententia definitivS quidem, fed cujns reformatio, executionem haud fufpendens, petita fuit: vel qus inter plu- res cjufdem debitoris obsrati creditores de prae- lationis jurc lata eft; dum fieri poffct, ut alii deinceps emegerent creditores potiora jura faa- bentes, quibusfententia, inter alios lata credi- tores, ex juftis caufis prsjudicium non facit, ut alibi monitum. Rcfponfa Jurifc. Hoil. part. 4. confxl. 237, in fine pag. 420. in fne & 421, Atque ita in aclione de peculio ac tributoria cautionem de reftituendo per eos, qui quid ex peculio, vel merce peculiafi, tanquam credi- torcs confequebantur, prsftandam fuifle, ma- nifeftum eft ex /. ex fatto 52. §. ult. ff. depe* culto. I. procuratoris 5.$. ult.ff. detrtbut.att. 39. Deniquc nccignorandum, executionem
in univcrfum peragendam efle fecundum folen-» nia requifita ex ftatutis illius ioci, in quo exe* cutio fit; cum adus quifque publicus & foien- nis expediri debeat, intcrveniente folennitatc regionis illius , in quo geritur, fecundumfun- damenta tradita in ttt. de conftitut. Primip. partt altera, de ftatutis nmn. 13. Ant. Faber Cod. Itbr. 7. tit. 20. deftn. 48. Sande decif. libr. 1, tit. 12. defin. 5. m fine. 40. Exfequebantur fententias ex |urc civili
non femper iidem illi, qui ea? tulerant, fed
faepe alii , maxime , fi a pedaneis judicibtis
judicatum fuiffet , quippe quorum judicata
magis magiftratus hi, qui eos dcderant ad ju-
dicandum, executioni dabant. I. a divoVio 15.
ff. b. t. Hodie vero cxecutioncrh fieri jubcnc
iidem illi, qui judicarunt, five majores fint ju-
dices, five minores, idque in bonis five mo-
bilibus five immobilibus in fuo territorio repcr*
tis aut fitis. Grocnewegen ad d. I. i^, Ut
tamen, fi Guria Hollaiidiae fuas excquaturfen-
tentias in territoriis Hollandicis dominos pecu-
liares jurisdidionis habentibus, non aiker ap-
paritor ejufdem Curia? inchoet executionem»
quam vocato prius prsetore illius loci, ut pra-
fens fit, & videat quid agatur, atque etiam ne-
ceffitate urgcnte auxilium ferat, mul&andus,
ni id fecerit; monitis etiam judicibus urbanis ,
ut quidam cx his adfirit capioni ptgnorum, &
catalogi eorundem confefjtioni. Inftrudt. Curiae
Holland. art.9%.& art. 174. Curise fupremae
artic. 107. 108. 109. Adde Inftrua; Curi&
Brabant. art. 398. Literas certe requifitorias
peti, cum mediate faltem bona fubfunt judi-
cantibus, neque neceflltatis ncque moris eft.
Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 4, conftL zGp.quaft
z. Qubd fi a judicis inferioris fententiaad fu-
periorem appellatum fit, intereft» utrum lisappcl-
lationis ad finem perduda fit, an non: fi enim
defertam eam pronunciaverit judex appellatio-
nis, executio fententix per inferiorem latar, n«c
o jam
|
||||||
|
De re Judj
oblationem fidejuflbrum idoneomm dejudicato
iolvcndo, fcd fatisfaftionem praftare oportere.' l. fx fe non 4. §. ait pr&tor 3. & 4- ff, b. t. Neoftadius Curi& fupr. decif 57. Radclantius cttrU ul1rajett.dec1f.j4.Mm. 17. Papon. libr. 18.M. 5. arrefi. 18. Neque etiam differendam cfle cxccutionem ex eo , quod, cum plura unius fententiae capita effent, quoram unum ftatim cxecutioni dari poteft, alterum vero tractum tcmporis defiderat (in liquidatione fbrte aliovc eonfiftens fado) necdum fic fecutum, quodfa- ciendum erat; fed interim potius intuitu ejus, quod liquidum ex feritentia cft» reum cogen- dum cffe judicato parere } ficut executio fit ca- pitis illius, a quo appellatum non eft, lket ahud ejufdem fcntentias caput ex appellatione fufpen- fum fit; adeoque nondum poitit cffe&um for- tiri. Refponf. Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1. con- fil. 120. Paffim quoque in trlbunalibus ces- fare quadrimeftres inducias, quas Romanicon- demnatis ex aaione perfonali plerumque indul- ferant; fed alibi ofto, alibi quatuordecim dies, j alibi aliud tempus , fed utique brcvius, quam quatuormenfium, obtinere, ut eo praeterlap- fo ad executionem veniatur: uttamen, exem- plo judiciorum in rem, arbitraria: modics per judicem dilationes concedi poffint, atqueetiam foleant, fi non per calumniam peti videantur. arcr. I. debitoribus 31. ff. b. t. prasfertim, cum &&ipfo jureciviliobtinuerit, eum, quiprom- bunali cognofcit, non femper tempus judicati fervaffe, fed nonnunquam ardaffe, nonnun- quamprorogafle, pro caufx qualitate, &quan- titate, vel perfonarum obfequb vel contuma- cia; perraro tamem coardaffe. /. qut pro 2. ff. h. t. Non etiam amplius nunc obligari con- demnatum judicato non parentem, ad ufuras eentcfimas, imo, ne quidem ad ufuras ordina- riasex mora, nifi vel ante cucurrermt, vclin ufuras condemnatio ufque ad folutionemautfa- tisfaaionem interpofita fit. Neoftadius Cun* fupr. decif 38. Groenewcgen adttt.C. deufu- ns rei judicata, Ant. Mattharus de judiciis difp. uti. de divortio legum & ttfus num. 83. vel an- tiquatae fententiae nova executio decreta fuerit. Neoftadius d. decif. 38. Prsterea, fi plures I heredes vclpluresfociiuna fententia condemna- ti fint, fingulis admonitionem ad folvendum, feu fummationem fieri oportere, ut pluribus docet Ant. Matthsus de auttion. libr. 1. eafs 5, mm. 8. Qui & in num. 3. 4. ejufdem capi- tis definit, utrum ipfi condemnato denuncian- dum fit, ut folvat, an vero fufficiat, familia: ejus id faetum effe: quemadmodum etianralibi ame expofitum, an, fi quis pluribus ddem aut feparatis fententiis condemnatus fa, lllipo- tiores fint, qui prius curarunt, pignora capi judicati causa. tit. in quib. cauf. pign. velbjpotb. tacite contrah. num. 32. 38. Sciendum infuper, viclores in executionc
non effe conftringendos, ut vifto cayeant dt |
||||||
|
L i b. XLU Tit I.
|
|||||||||||
|
r,
|
|||||||||||
|
BoS
|
|||||||||||
|
te altera de fiatutis num. 7. Plane, fi judex,
in cujus territorio bonahabet, quialibicondcm- natus fuit, non rogetur a judicc condemnante per literas rcquifitorias, ut vulgo loquuntur, executionem facere, vix eft, ut fponte fua fen- tentiam non fuam exfequaturj cum iniquutn fit, ut judex , qui de causa non cognovit, in- gerat fefe liti per alium judicatse, quamdiuper rogationem a judicante fadam non invitatur, ut rogantis partesquafifupplcat, ejusquevicem gerat. arg. /. 1. §. pr&fiies 2. ff de requir.reit vel abfent.damn. Rcbuffus adconfiit.regias tom. 2. tracl.de literis requifttoriis inprafat.num. 33. Mynfingerus cent. 3. obferv. 68. Sedfijudex, qui fententiamtulit,litcrasrequifitorias expcdi- re recufet ad judiccm tcrritorii alterius, fub quo bonafunt, autfliinium protclct, dcfidcrante vi- 6tore ad id per judicem fupcriorem compelli po- teft. Chriftineus ad Mecblin. tit. 1. artic. 30. num, 4* Licct autem rcgulariter judex requifi- tus non cognofcat de juftitiafcntentia; peraltc- rum judicem latse, ncc eam .ad examcn pcni- tius revocet, fed pro juftitia ejus ac a?quitate praefumat. arg. /, ftpr&tor 75. ff. dejudicus. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. z.confil. 234. tamen, §t animadveftat, eam directo contra fui territo- rii ftatuta latam effe circa res immobiles in fuo territorio fitas , eandem non cxfequitur; uti ncc9 fi alias abfque prolixa caufas cognitione confteta fententiam nullam effe, prout id late demon- ftrat Groenewegen ad l. 75./. dejudiciis num\ 7. & feqq. Eoque faciunt tradita aMaeviorfe arreftis cap. 17. num. 9, 42. Porro in pignoribusjudicati exfequendi
causa capiendis ordo ex jurc civili obfervari de-*- buit, Ut primo caperentur bona condemnati mobilia, dein immobilia, ac, fi nec \xxc fuf- ficiant, tandem incorporalia, ac prscipueno- mina debitorum rci condemnati. /. a divo Pio 1 j. §. in venditione 2. & §. fic quoque 8.jf. b.t. qualium nominum capiendorum modum ac ra- tionem exponit Ant. Matthams de auclionib* libr. 1. cap. 6. num. 17. 18. Scd hunc ordi- nem capiendi primo mobilia, dein immobilia, non pracife nunc obfervari, monet Groeuc- wegcn ad d.l 15. $. z. ff. b, t. Ccrte ordi- ne tali inverfo ac mutato, fi rcus fenon oppo- nat, executio nulla non cft: & plerumquc ro- gatur reus ipfe condcmnatus, ut rcs aflignct executori, quas ad judicatum obtinendiim apprc- hendi diftrahique velit; qui fi id facere nolit, vei captiofe faciat, aut defignet minus fufficientia, apparitor ipfe fuo arbitrio ea capit, cx quibus facillime pecunia confici poteft. Schotauus m procejfu judiciali pag. 87. 88. 89. Parcns p. m. Paulus Voet ad §. 1. infiit, qttibus alienare licet ve^ nonnum. 3. idque ufque ad menfurani debiti; unde fi pendente executione multa fokat debitor, pauciores res diftrahendat forent, quani ab initio captae erant. Ant. Matthseus de aullion. libr. i.eap. n. num.7. ■ ■"--■.■» 1 „*,-■■■*?..; % ■■ ^
43. Cjs-
|
|||||||||||
|
jam amplius pei? appcllationem defertam adeo-
que inutilem fufpenfe, etiam ab eo folo exe- cutioni danda eft; neutiquam a judice appella- tionis, quippe qui nihil principaliter de prio- ris fententix judicavit juftitia, nec alterutri li- tigantium qukquam addixk, arg. /. fi contra 8. C. de appellat. Andr. Gayl libr. i. obferv. 113. ttum. 14. Chriftineus ad Mechlin. tit. t. artic. 30. num. 5, Waffenaar pracl. judic. cap. 24. tmm. 3 6. Sin appellario ad finem decucurrerit, videndum, utrum fententia prior per judicem appellationis confirmata fit, anex parte vel in totum retra£ta. Nam fi ex parte vel in totufn mutata fit, a folo fuperiore judice exccutionern fieri, rationiscft: fi vero in totum confirmata, apud nos in Hollandia eam exfequi poteft vel judex inferior, qui cam tulit, vel fuperior, qui eam confirmavit, arbitrio vicloris, a quo executionem petere velit. Inftructio Curia* fupr. artic. 2,64. quod& cautum inftru&ione Curiae Flandricje artic. 332. Licetaliis magisplacuerit, folumfuperioremexfequi. Andr. Gayllibr. i.ob- ferv. 113. num. 13.14. Sande decif. libr. i.tit. 13. defin. 6. alii voluerint, ab inferiore folo fa- ciendam executionem, fi fententiain totum con- firmata fuerit j a folo vero fuperiore, fi in totura aut ex parte mutata fit; uti &,fi a fuperiore fit facta in expenfas condemnatio, idque ratione ipfarum cxpenfarum. Inftruct Curiae Brabant. art.6^. 41. Si bona non invenianturinterritorioju- dicantis, aut non fufficientia ad obtinendum judicati effe&um, alibi tamen exiftant, rogan- dus eft judex, in cujus regione funt, ut fcntentiam executioni mandet. I. a divo Fio 1 j. §. fenten- tiam, 1. jff. h. t. Andr. Gayl libr. 2. obfervat. 130. num. 14. Gotofredus in notis ad d. I. 15. §. 1, Groenewegen ad /.75. ff.dejudiciis. qualis executio fcntentia:, per alterius territorii judiccm latae, ex jurc civili neceffitatisfuit, dum Principi uni Romano omnes imperii Romani judices fubjc&i erant, ac legi, executionem alie- na? fententiae prsecipienti, parere tencbantur. d, l. 15. §.■■■■!. ffb.t. junc\. l.krgentarium 45. §. 1. ff. de judieiis. quemadmodum etiam neces- fitatfs eft, fi unus Hollandis judex inferior alte- rum Hollandise judicem inferiorem rogct execu- tionem fententiae per rogantem latse; cum ita ab O) dinibus,HoUandiaE univerfae legem dicentibus, conftitutum fit. Ordonnantie op de jufiitie in de fieden en ten platten lande artic. 27. Groenewe- gen ad l. rj. pr. ff b. t. Chriftineus ad Me- cblin. tit. 1, artic. 30. num. 4. At e contra- rio rnerae comitatis eft, haudquaquam necefll- tatis, fi judex talem alterius territorii judicem roget, qui eundem cum rogante non agnofcit magiftratum fupremum, fed alteri Principi fub- je&us eft: quo fit, utGelri, infiftentes magis fummi juris quam comitatis veftigiis,alienas haud cxfequantur fententias in bonis in Gelria fitis, fcd lis pcnes eos de novo inftituenda fit, fe- iiuidum tradita, intitJe (onfiit.PtimipHm, par- |
|||||||||||
|
D E R E J U DI C A T A , &C.
|
S09
|
||||||||||||||||
|
43. Caeterum non dubium, quin&in fub-
fidiutn feuda capi poflint, falvo tamen jure do- |
|||||||||||||||||
|
tuiit, fiftkur feu fufpenditur executio; vel, fi
judex inferior fcntentiam dixerit, fola* partisad- verfx oppolitione fine impetratione mandati pce- nalis. Groenewcgcn ad l. 5. C. quorum appetl, non recip. & ad i, 5. C. de jure fifci. Waflc- naar praft. jud. cap. 24. num. 41. & 44. Ut tamcn non videatur modum excedere, fi pro fuo falario ac impcnfis, executionis intuitu fa- <5tis , executioncm faciat; uti id vel ex eo ma- nifeftum eft, quod executor rationesredditurus pretii ex pignorum venditione redafti, deducer^ pofiit ctiam falarium fibi debitum una cum im- penfis executionis, ac reliquum demum reddat viclo. lnftruft. Curu HoUand. artic. 176. 188. 192. Waflenaar praft. judic. cap, zz.num.zo, in fine & num. 25. cum alioquinid» quodre- liquum eft, nulla fpecie aut colore per execu- torem retineri pollit; ac ne quidem, fi is id cum debito fibi cx alia causa compenfare velletj & pecunia reliqua poft moram ab executore in reftituendo fadam , incipiat efle periculo cxccu- toris, fi forfan effractionc vel alitcr ablata fit j mora fcilicet periculum ex vulgatisjuris princi- piis transferente in moratorcm. Ant. "Matthams de auftion, iibr. 1. cap. ij. num. 7. 8. Confer tit. de compenfat. num. 7. w fine. Extra qucm moi3£ cafum magis eft, exccutorem, nec non fc» queftrem, penes quem intcrim res conftituun-* tur, donec diftrahantur, circa res pignoricap- tas cuftodiendaSjtumdebitori, tum crcditori vi- ctori debere illam prsftare culpam, quam pra> ftare debent curatores bonis dati , dc quibus ad tit. de turatore bonis dando* Quoties autcm executor dicitur in exfcquendo modum exceflis- fe, ipfe refpondere debet, ac damnatur in id quod intcrcft, quandoque etiam extra ordinem coiircetur; nec potcft fe tueri mandato vi<5to- ris , nec promiffione indemnitatis per cum facta ; quin nec defendi per eum , qui pro- miferat indemnitatem*, cum ipfc fcire debcat, quales fuse in exfequendo partes, quxnarn po- teftas fit. injlruft. Curia fupr. art. 115. ii6\ Groenewegen ad l. 2. C. de fportttlis & fumti- bus. Interim haud dubitandtim, quin vi<5tus 8c exceflum ac conculTionem paticns in executio- ne, ipfum quoque viftorem eo nomine conve- nire poffit, fi dc mandato vi<5toris conftet; ut- cunque nondefint, qui & vi<5torcm, quicxccs- fum haud mandavit, ex culpa cxccutoris a reo vi<5to conveniri pofle arbitrantur, dato ei regres- fu advcrfus exccutorem; quafi in culpa fit» quod executoris talis opera ufus fit. Confer Ant. I Fabrum Cod. libr, 7. tit. 20. defm, 37. Chri- ftineum ad M.echlin. tit: 1. artic. 20. num. ?, innotis, in fine. Waflenaar praft.jud.cap. zzr num. 17. 45. Excuffo acdiftracto univerfo condemna-
ti patrimonio, fi necdura plene vi<5iori fatisfa- <5tum fit, judicatus olim ex rigore lcgisduode- cimtabularum in partes fcindcndus erat. Gellius nott, Attic, libr. 20. cap. 1. jure noyo in car- Kkkkk xerem |
|||||||||||||||||
|
mini diredi, ut
|
diclum alibi in tit. de pign.
|
||||||||||||||||
|
9, etiamfi dominus dire-
obtenderet ob non pe- |
|||||||||||||||||
|
& hj/potbec. num.
<5tus caducitatem feu |
|||||||||||||||||
|
titam intra tempus praefinitum inveftituras reno-
vationem, fi modo mora duplicato canone, ut folet, aliave qua prseftatione, purgari poffit. Ant. Matthaeus deau&ion. libr. i.cap. 11. nani. ly.&feqq. Sed & fru<5tus, quosdebitor con- dcmnatus jure ufusfru&us, aut ex bonis fidei- commiflariis ulteriori reftitutioni obnoxiis, per- cipere poteft, judicati causa refte capiuntur. /. peto (J9. §. pradium 1. ff.de legatis 2. nifi tcftator nominatim prohibuerit, ne fructus ca- piantur executionis gratia pro debitis ufufru<5tua- rii,' vel fiduciarii, antiquioribus, quam eft ufus- fru<5tus per eum reli<5tus: vel executor tcftamen- ti juitus fit, ipfe fructus cx rebus percipere, cofque alimenti loco dare ufufru&uario vel fi- duciario. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 2. eap. 15. num, 14. in fine. Rem quoque per debitorem jam olim diftra<5tam, cum pa<5to de retrovendendo, ab executore incaufam judica- ti pofle redimi ac retra<5tari, nihil vetat, qiio- ties inde lucrum fpcrari poteft , fi modo cavea- tur retrovendenti, pretium reddi. Ant. Mat- thxus de auftion. libr. i.cap. 11. num, z6. Bo- ves etiam aratores & inftrumenta agriculturae in fubfidium capi, dictum in tit. qua, res pignori dari num. z. Confer Ant. Matthaeum de auttion. libr. 1. cap. 6. num. zo. 21. ubi &de capicnda dignitate vcnali tractat. Atque ita quoque fti- pendia non pofle capi, quamdiu vi<5tor rem ju- dicatam aliis poteft rationibus exfequi, refcrip- tum in /. (iipendia 4. C. de executione rei judi- cata. Adde tit, de injus vocando num. 5 2. Quod fi victor jam petierit aut impetraverit a judice decretum vendendi immobiliajudicatiexfequen- di causa, ac deinde defiftat ab ulteriore decre- ti illius executione, quia forte fatisfa&um ei, vi<5tor alter fuperveniens eidem impetrationi de- creti inhserere poteft, eamque perfequi in fuam utilitatem. arg. /. cum unus 12. ff. derebusau- torit. jud. pojfid. Waflenaar praft.judic, caf>. 22. num. 40. 44. Quod (i apparitor in exfequendo modum
excedat; fi quidem exfequendi mandato careat, aut. fignum publicum, bacillum, quo fe ap- paritorem docet, non oftendat, refifti ei im- pune poteft. arg. /. probibitum 5. C. dejurefifci. Groenewegen ad d. I. 5. Leeuwen cenf. for, part. 1. libr. 5. cap, 21. num. 15. & part. z. • libr. 1, cap. 9. num. 7. 8. $. fin mandato in- ftrudus fit * jure civili advcrfus executionem, in qua modum executor excedit, appellandum fuit. /. ab executione <f. C. quorttm appeU. non recip, Quod etiarnnum variis in locis obfer- vari conftatexiis, quas habet WaffenaarpJV*//. judic. cap. 24. num. 27. & feqq. At inHol- landia mandato pcenali Curise, qua;fententiam |
|||||||||||||||||
|
)
|
||||||||||
|
L i b, XLIl T it, I."
|
||||||||||
|
8id
|
||||||||||
|
muniti funt milites, qui fub armatamilitiafti-
pendia mcrent. /. item miles 18./. h. t. Pa~ rentes, patroni, liberique eorum & parentes. /. funt qui 16. in fwe. I. 17. ff. h.t. Etecon- verfo liberi libertique. /. cum ex causa 30. in fme ff, h. t. cum viciffim a parentibus patronis- que fint alendi, fi inopes &egeni fint, fecun- dumdi&a in tit. de agnof. & alend. liberis. do- lo autem malo faciat, qui pctit, quod ftatim reftkurus eft. /. dolo facit 8. ff, de doli tnali & mettts except. Nec improbabile prorfus fuerit, fratribus quoque, per fuos fratres conventis, hoc jus aflererc ; eo quod focii dicuntur gaude- re bencficio competcntix, & hoc fummam iis fe habcre rationem, quia focictas jus quodam- modo fraternitatis in fe habet. /. verum eji CT3. ff. pro focto. propter quod autcm unum quod* que tale eft, id ipfum longe magis taleeffc, ratio didat. Cui accedit, fratrem & fororem inopem a fratre vel forore ali oportere, quera fi frater ad peram & faccum ufque excuteret, dolo fane faceret exigens illud, quod excuifb ftatim alimcntorum nomine reddendum foret, contra d. I. 8. ff. de doli mali & metus except. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. t, confil. 49. quod repctitum d. part. 3. vol. 2. conftl. 70. Confer Theflaurum decif 199. Vitricustamen aut noverca adverfus privignum hoc beneficio tutus non eft; cum id nulla lege cautum fit, & in multis aliis juris partibus ea, quse de pa-» rentibus inveniuntur difpofita, ad vitricos auc novercas haud producantur, fecundum alibi tra- dita. D. Joh. a Someyen de jure novercar. cap. 15. num. 3. Plane, quibus lex non indulfit competentise beneficium, his iliud nihilominus ex conventione acquiri poffe, nihil vetat; quin &' ex conventione acquifitum videtur, fi credi- tor chirographo nominatim fuo promiferit de* bitori, dat hy hem niet overvallen fal, maarin alle bititjkjiej/t met hem handelen, arg. /. nepos Pro~ culo 125.ff.de verbor. fignif. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 303. in med. 47. Perit vis fententiae novatione, quamta-
men non inducit fola conccffa dilatio folutionis autdatio pignorum vel fidejuflbrum in judicati fecuritatem. l.ftcaufamz. C. deexecut.reijudi- cata. l.fife non 4. §.fi ex conventione 4. ff. h. t. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. conftl. 278. aut affignatio debiti vcl reditus alicujus, undcjudi- cato fatisfiat. Refponfa Jurifc. Holl. part. z. confil. 34. Pcrit & renunciatione. /. poftquam liti 4, C. de patlis. arg. /. pen. C. eod. ttt, five quis in univerfum toti caufa» renunciatum ve- lit, five renunciationem faciat, ut novam in * eadem causa litem moveat, & hujus agendi fa- cultatem fibi renunciationis tempore coufervet. Neoftadius Curi& fupr. iecif. 98. infine. Am- plius etiam effecTxi deftknitur rcs judicata, d reus per fententiam abfolutus, patiatur iterum fccum eadem de re agi per eundem ^aclorem, nec ci opponat rei judicats exceptionem; eoquodhoc ipfo
|
||||||||||
|
rerem dctrabendus eft, tenuiter a victore alen-
dus. I. i-C.quiboniscederepoff. Quifquis enirrt ' debitorem fuum propter debitum non folutum cuftodise publics committere cupit, fumtusor- dinarios commentarienfi promittere ac fblvere tenetur, non item id, quod fupra modum debi- tori detento praeftkum fuit; quippe cujus in- tuitu adverfus ipfum debitorem commentarien- fis experiri debet. Neoftadius Curia fupr. de- eif. i, Etfi vero fecundum jus Juftinianeum, fceminse propter civile debitum carceri haud fuerunt includenda?. noveU. 134,^.9. autbent. hodie C. de cuftod. reorum. tamen apud nos eas Ctiam includi poffe placet, five bonis careant, in quibus fententias executio fiat, five ad facti prarftationem obligatas, ad implementum ejus adjgendse fint. Neoftadius fupr.Curia decif. 57. ufque adeo, ut, fi mulier publica mercatrix eonttaxerit, & deinceps haud folvat, quod co nomine debet, una cum viro fuo cuftodise publi- cae committi poflit. Abrah. a "Wefcl deconnub. focietate trail. z.cap.^. num. 34. 45. Plane duobus ex beneficiis obxrati car-
ceris cuftddiae fubducere fefepoflunt, putaces-
fionebonorum,dequaM. 3, & competentiae ex-
ceptione; quippe quji oppofita is, qui ea gau-
det, non ultra patkur executionem, quamqua-
tenus facere poteft, retento co ne egeat: quod
quantum fit, ex perfonae qualitate asftimandum
videtur, cum retinere debeatj quantum falva
dignitate opus habet. /. nepos Vmulo 12,5. ff.
de verbor. fignif. ac ratio ejus habenda fit, ne
egeat. /. inter eos 19. §. ult. in ftne ff. h. t. I.
in condemmtione 173.$ de reg,juris. imoali-
qiiid fnfficiens ei relinquendum fit. /. cum ex
cansa 3 o. ff. h. t. unde fcilicet exhibere fefe fe-
cundum fuam conditionem poffit, artificio exer-
cito , aliifque modis. arg. l.fi quis a liberis 5,
§. fed filius 7. ff. de agnofc. & alend. liberis.
unde plus nobili, minus ruftico , plus fcni,
minus juveni relinqui opoitere DD. ftatuunt;
cum juvenis facilius, quam fenex, fibi vicSum
plerumque quserat, & lautioribus nobiles quam
ruftici cibis vcfcantur, meliorque ac major il-
lorum quam horum corporis cultus fit. In quae-
ftione veroj quo ufque facere quis poffit, tem-
pus rel judicatxfpe&andum eft. I.verumeft6^.
§. tempus 6. ff. pro focio. I. rei jitdicata 15, ff.
folttto matrimon. ac de plerifque., hoc benefi-
cio gaudentibus, jam in anterioribus ex pro-
feffo aftum fuit, tam de jure civili, quam
hodierno ; ut puta, , de iis qui ad dotem dan-
dam aut reftituendam conveniuntur , in tit.
de jure dot. num. 8. in fine & tit. foluto ma-
trim. num. 19. in fne. de fociis tum univerfa-
libus tum particularibus in tit. pro focio mm.
ao.de donatoribus, in tiu de donation. mtm.
19. 20. de filiisfamilias, qui jam fui juris fa-
&i conveniuntur ex contra&ibus durante pote-
ftate patria celebratis, in tit. quod cttm eo qtti
in alien. poteftate. Prater quos amplius hoc jure
|
||||||||||
|
De cokfessi s.
|
<It
|
||||||||||||||||
|
I
ipfo intelligitur tacite juri, per fententiam quse-
ftto, renunciafle. arg. I. W duobus 28. £. ult. I. 29. ff. de jurejurando. Idemque obtinet, fi reus exceptioncm quidem allegaver.it, fed a&or neget judicatum efle, ac judex pronunciet non cflc judicatum. i 1. p^. # qu* fent. fine appell. refcind. Contra, quamdicendum foret, firens iterato conventus exceptionem quidem rei judi- cata: oppofuiffet, fedea infuper habita judex de novo de causa cognoviflet, ac definitivam, prio- ri contrariam, dixiflet fententiam; quippe quo cafu pofterius judicatum ipfo jure nullum foret, ac fua fententiae priori ftarct autoritas. /. 1. C. quando provoc. non eft neceffe. cap. inter monafterium ao. extra de fententia & re judicata. Chrifti- neus voL 4. decif. 100, num. 7. & decifi 117. Brunemannus add. l.i.C. qitandoprovoc. noneft mceffe. Deniquc quamvis adio judicati triginta tluret annis, tanquam perfonalis, unde & olim perpetua dicebatur. L miles qui 6. §. ult.ff.b.t. adeoque longiitimi demum tcmporis praefcrip- tioneinunivcrfumvires perdat, tameneammo- ribus hodiernis breviore temporis fpatio anti- quari obtinuit, ad eum fcilicet cffedtum , ut prseterlapfo praefinito tempore non poilit execu- tio ejus fieri, nifi prius novo executionis de- crcto impetrato, feu fcntentia prius renovata, citata adversa parte; quale tempus eft annus in fententiis inferiorum judicum, quinquennium infententiis Curis Provincialis, decenniumin iis, quae a Curia fuprema latae funt. InftruB. fupr. Curia artic. 263. Ampliatio Inftrutlionis C«- ■sid Holl. anni 1579. artic. 30. Grocnewegen ad l. z. C. de diverfis refcriptis. Plane a Curia Flandrica latae fententise omni tempore fine re- novationis refcripto executioni dari poflunt, do- nec fecundum jus civile vis omnis earum prs- |
|||||||||||||||||
|
fcriptione extin&a fuerit. Inftruft. Cum VUn*
dricA artic. 3 20. 48. Licet autem iti variis apud nos ob ud-
litatem publicam exccutio parata fine fomiaju- dicii reccpta fit, veluti inttibutis & impofitio- nibus fifco pendendis, in impenfis ad aggcres, vias, molcndina, & fimilia reficienda exigendis, in mulclis levioribus ob non refe&as mature vias rurales, aliisque fimilibus. Leeuwen cenfi for. part. %. libr, 1. cap. 33. num. 32. & feqq. Refponfa Juviic. Holl. part. 3. vol. 1. conJU. 122. Licet ctiam aliis in iocis in ufu fintin- ftrumenta, cxecutionis paratx pa&ioncm haben- tia, vulgo dicta guaremigiata, fic ut nullo mo- do opus fit lite pra:via, fed fimpliciter exe- cutio fiat, ut conitat ex traditis per Joh. aSan- de decifi libr. 1. tit. 12. defin. 3. tamen apud nos nulli licet ftipulando fibi acquirere jus hoc paratae executionis. Appendix decifionum poft re- fponfa Jurifc. Boll. part, 3. vol, if pag. 16. iu med. fedejusloco rccie inftrumentis apud nos inferitur claufula confenfus in condemnationem, feu voluntariae condcmnationis; cujus vi adver- farius morator poft unam citationem condem- natur , & exccutionem perinde patitur, ac fi fo- lenni lite, plcnaquc caufae cognitione adhibita, condemnatus eflct. Inftruclio CurU Holl. art. 118. idque convenienter juti civili. I. fi convencrit %6. ff. b. 1.I. judicem 21. ff. communi dividundo, Adde tit. de receptis qui arbitr.receper.num. 31. An vero inftrumenta paratam habeant executio- nem, nec ne, non aeftimandum ex lege loci, ubi illa confcripta funt, fcd ex ftatuto regionis, in qua ex illis agitur; cum forma judicii loci illius, in quo judicium agitatur, obfervanda fit. Sande decif libr, 1. ttt. 12. defm. 5. in fine. |
|||||||||||||||||
|
-*.-.
|
|||||||||||||||||
|
T I T V L V S II.
De confeflis.
|
|||||||||||||||||
|
S.UMMARIA.
|
|||||||||||||||||
|
contrafe: ex UberH voluntate, nonvi, .hetui
fervore iracundia, errore. Quid, fi error jurit fit ? Quid, fi probare nequeat, fe errore facli confeffum effet .'... 4. Confefto debet ejfecerta. Obfcura interpre--
tatio anfut iontra confeffum} Quid jurisi fi pupillus, minor, aut qui impetravit *,tatitve~ niam, aut tutor, curator, procuratorfateatur, & cui noceat ? An & quando cliens advocati con- feffionem erroneam corxigere poffit jjute civili ae moribus} An procurator ipfepeterepojfit, fere-r ftitui contrafuam confejfionem ? 5, Confeffio acceptanda per adverfarium pufen-
tem aut procuratorem ejus. An adyerfarius ton-f KkkkkV /<#«-
|
|||||||||||||||||
|
&. Quxdfitconfeffio-i Quidfit tacitaconfejfio} ex
quibus colligatur ? An & exfilentio; vel fugh aut oppofitione folutionis, compenfationis, ex- ceptionis ? ; - '^. Quidfit confefio judicialis? Quid, fi illa fa-
Ba fit apud judicem incompetentem ? Qua re- quifitafint? Qmd, ft conpteatur, feoccidiffe* tum non conftaret de cade feu corpore delittil Quid, fi fateatur, fe debere rem ,qua non eft ampliusinrerum natura} Quid,fifateaturt fe tertam debere quantitatem, fed abfque expres- fwne cauf^ Quid, fi fateatur ad obfcurumli- bcllum ? . p Neceffe, ut de fuo, non alieno fatto fatfatur.
|
|||||||||||||||||
|
Li b. XLII. Tit. II.
|
|||||||||
|
8-ii
|
|||||||||
|
dicio depofuit ? An revocari pojfit? De wifeffio-
ne elicita perfaclam impunitattsfpctn. reraiii. 8. De conjejpone extrajudiciali & ejus effeliu.
Qitid, figeihinata? Qttid, fiin fcriptisfatta? An probaia confefpone extrajudtciali , judex poffitjusjurandum deferre} An unius tefits de- pofitio cum probata confeffwne extrajudiciali ple- namfideni faciat} 9. De confejftone tn teftamento fafta & ejus viri-
bus, per varios cafus difcuffio. Quid, fi quis ajferat in leflamento > fibi deberi ? cipere poteft. /. fi is cujus 14, §. 1.//. deinter-
rog. in jurefac. adeoqueconftaredebct, faclum effe , quod fe fecifle fntetur. Non enim , fi reus quid fateatur contra fe, ftatim confefTio pro explorato facinore habenda, fi nulla alia adfic probatio, per quam de faclo ccnftet •, cum uti- que vel ex vitaj tcedio, vcl ex dcfperatione & pereundi defiderio atque feftinatione , velexin- fania quadam, procedere poflet confcflio fa6t?, nunquam perpetrati. /. 1. ^. divus Sevetus 17. & §. ult. ff. de. qmfiion. juncl:. /. mntantum 6. in fme ff. de appeliat. Urkk &, cum dc pce- na pecuniaria ex lcge Aquilia imponenda qus- ftio eflet, & quis hominem a fe occifuro aut vulneratum fateretur, tjui vivus appareret aut integer, ceffare Aquiliam, refponfum ftiit. /. inde Neratius 23. §. ult. I. 24. /. z^.ff.adleg. Aquil. Mynfingerusce»f. y.obferv. 81. Ant.Fa- ber Cod. libr. 6.tit. 2. defin. 2. & libr. 7. tit. 24. defin. 9. & libr. 9. tit. 21. defn. 27. Fa- chineus controverf. libr. 1. cap. 28. Leeuwen cenffor. part. z.Jtbr. z. cap. 7'. tium. 19. ^» feqq. Similique modo, fi quis fe rem, qua: nonampliuseft in rerum natura, debere fatea- tur, putans eam nccdum exftin&am effe, ex fua confeflione damnandus non cft. arg. /. tdt. ff.b.t, contra, quamobtineret, fi rcm pererrj" tam fciens, nihilominus eam a fe dcbitam con- feffus fit; co quod tunca^ftimationem illius rei, velut culpa fua percmta; , a. fe dcbcri confcflus videtur; atquc ita accipicnda /. Jitlianus i. I. qui Sticbum 5. //. b. t. Certe, fi quisin judt- cio .coofeffus fit, fe certam quantitatem adverfa- rio debere, neque tamen caufam debiti exprcs- ferit, nihilominus ex eacondemnanduseft; co quod autoritas ac prKfentia judicis, apud queifa emiffa, eandcm confirmat, ac ferio •& finecr- rorc fadK prafnmtionem inducit: necdici po- teft obfcura aut incerta confcflio, qus certam quahtkatis determihationem habet, ut poft alios tradit Carpzovks dtfn. formf. part. 1. cmfttt. 17. defin. 40. Surdus dtcif. 309. mm. 14.15. Sed •& condcmnandus ex confcflione, licet li- bellus obfcums & i«eptus ab ac%>re fit edi&is t aut quodam nullitatis vitio lis laboret. Mynfin^ geras cent. ^.dbferv. 77, • 3. Requirkur qnoque, ut-de !fiio qimque, non
alieno fado, confiteatur, feudefe, non dc alio. /. alt. in pie C. de accufat. arg. K. prmnde 25.
|
|||||||||
|
fefftonem quaiificatam dividere pojfit, & pro
parte acceptare, proparte rejicere, in civiltbtts ac criminalibus, difiiniiione explicatur ? 6. Qjtis fit effeclus confeffionis judiciaiis ? An ad
eam fequi debeat condemnath in civiiibus & cri- minaiibus ? An judex poffit in alittd condemna- re, quam quod confejfione comprebenfum ? An & quaies inducU confeffo competant, aut arbi- trio judicis concedi poffint ? 7. An confeffio in uno judicio facla probet in aiio
judiciof An idy quod quis ut teftis in ttnoju- |onfefIio eft qualifcunque contra fe
! pronunciatio feu judicatio : cum 1 confefllis pro judicato fit, fua quo- dammodo fententia damnatus. /. I. ff. b. t. I. ttnic. C.b, t. ideoad- inventa, ut abfque longioribus ambagibus ve- rkas eruatur. Et vel expreffa eft, vel tacita, quas ex facto coliigitur atque inducitur, veluti ex tranfa&ione fuper deli&o privato. /. atbletas 4. §. ult. jun&. /. 5. f. de hts qui not, infamia. quandoque etiam ex filentio, quoties filet is, qui refpondere tenebatur exjuflu legis autprce- toris, & confcflio ei nocitura eft. cap. ult. de tonfeffisin 6.1. 1. §. fcientiam 3. ff. de tribut, aclione. arg. /. de &tate 11. §. qtti tacutt 4. ff. de interrogat. injure faciend. eo quod filen- tium cjus, qui refpondere tenebatur, merito contra eum in pcenam taciturnitatis contumacis interpretamur; uti id latius demonftratum, in tit. de interrog. in juu fac, nttm. 9. Non ta- men ex fuga illius, qui criminis alicujus infi- mulatur, utpote quac ne ad tormenta quidem adhibenda fufficiens indicium facit, ut dicetur in materia criminali. Utinecexeo, quodquis compenfationem, aut folutionem, opponitei, qui petk tanquam debitum, aut exceptionem pacti de non petendo, aliamve fimilem defen- fionem; cum generaliter traditum fit, nonuti- que exiftimandum confiteri de intentione acto- ris, quia utitur exceptione. /. non utique 9. ff. de exception. Leeuwen cenf. for. part. i.libr. 4. cap. 36. num.ult. 2. Eft & vel judicialis vel .extrajudicialis..,
Judicialis dicitur', quae in jure aut judicio co- ram judice vel magiftratu competcnte fit. cap, & fi clerici 4. extra de judiciisi vel etiam ex certa fcientia coram incompetente; quo ipfo ju- rifdi&io incompetenti prorogata intelligitur \ fe- cus, fi id ek errore fa&um fit. arg; l.fiperer- rorem 15.ff.dejmifdt&ione. Leeuwen cenfjqr. part.t. libr.z.cap.iz.mm. 8. autapudeum, | eui ne cxpreffa quidem conventione per confi-j tentem jurisdic"tk> prorogari poffet. Perezius ad tit. G. de confeffisnum. 5. quibustamen in ca- fibus confeflionis extrajudicialisvireshabet. Ma- fcardus de prebatlon. concluf, 3 52. Qualis ut I , cfTedum fortiripoffit, neceffeeft, utanteom- j nia confiteatur deeo, quod nec juri nec natu- r« repugnat, feii, i^uod & jus & naturam re- |
|||||||||
|
De confes si s.
|
|||||||||
|
815
|
|||||||||
|
pupillus confefTus fit fine tutore, confeffio nul-
la eft : fi minor fine curatore, reftituitur in in- tegrum. d. I. certum 6,.§. in pupiUo 5. ff. h. t. Mynfingerus cent. 3. obferv. 2i.num. ult. nifi eo tempore confcffus fit, quo jam artatis veniam a Principe impetraverat; cum talis omnia pos- fit, ad inftarvere majorennis, injudicio&cx- tra judicium agere. arg. /. I. & feqq. C. de his qui veniam dtatis. Procuratoris, tutoris, curatoris, a&oris, fimiliumqueconfeflio, per- peram emifla, pupillo , minoriautdomino non nocet, fed magis ipfis confitentibus. d. /. cer- tum 6. §, fed an 4. ff. b. 1.1. proinde fi 25. §. f\ procurator i.ff.adlcg.Aquil.Ant.¥abev Cod. libr. 2. tit. S.defw. 1. Et fi advocatus quid per cr- rorem confcffus fit*, cliensabfcns ufque adfcn- tentiam erroris corrigendi facultatem habct. /. fententiis 3. C.de ertor. advocat. prsefens vero ftatim,-ideft, intra triduum , emendaredebet. d. /.3. quia, quae advocati allegant, praefenti- bus his, quorum caufse aguntur, perinde ha- benda funt, ac fi ab ipfis litium dominis pro- lata cffcnt. /. i. C. eod. tit. Qyin imo mori- bus noftris erroneam advocati confeflionem du- ranteprimainftantia, etiamfine reftitutionis pe- titione revocari poffe, fed in fecunda inftantia non nifi mediante in intcgrum reftitutione, do- cet Neoftadius CurU fupr, decif. 121. in fne. quemadmodum etiam ex jure Canonico adverfus erroneam procuratoris confcflionem, ipfe procu- rator ufque ad fententiam petere poteft in inte- grum reftitutionem. cap, fn. extra de confeffis. 5. Denique przfente & acceptante adverfario,
vel procuratore ejus, aut tutore, aut curatore5, eam fieri oportet ; eo modo , quo & fentert- tia, cui fimilis confcffio, partibus prsefentibus ferenda eft. d. /. certum 6. §. Jt quis abfente 3. //. h. t. Ant. Fabcr Cod. libr, 4, tit. 14. defn, 6i. An autem confcffio per advcrfarium di- vidi, ac pro parte acccptari, pro parte repudia- ri poflit, non fatis inter Juris Interpretcs expe- ditumeft. Equidem, fi plura fint capitacon- fcflionis feparata, quorum unum haud dcpen- detab altero, nihil vetat, quo minus divifk» confcflionisadmittatur, &acceptetur pars un£b altera rejiciatur; ficut unam partem fententi», quas confcflioni fimilis, admittere poteft qui fuccu'- buit, & ei acquiefcere, ab altera vero appel- lare. Sin omnia confeflione comprehenfa inter fe connexa fint , & unius quafi adus continui faftum contineant, non videtur circa eunderri adum admittenda feparatio j ut proinde vel to* ta confeffio acceptanda fit, vel tota rejicienda; cum iniquum fit, commoda quidem admittere, repudiarc vero onera eidem cohsrentia. arg. jf, nemintm 4. /. J. pr. & %, 1. //. de legatis z. Qiia ratione , fi quis fateatur, fe debcre fub certa conditione, non recVa&or acceptaverit debiti confeffionem, & a red cbnfitente exege- rit probationem, conditionem obligationi adje- dam fuifle. Diverfum cflet, fi confeffione cotih Kkkkk 3 tinean-» |
|||||||||
|
z<). §, i. //. ad leg. AqttU. cum quilibetfui qui-
dem, non ita alieni facti, fcientiam habere prae- fumatur. /. ft ftne 9. §. alius 3. /. ftfilius 19./f. de interrog. injurefac. nec magis confcflio, quam res judicata > aliis nocere debcat. /. fttpe confii- tutum 0"3. ff. de rejudicata. junct. /. i.ff.b.t. nec alteri per alterum iniqua conditio inferri. /. non debet 74. //. de reg. juris. adeo ut nc unius quidem heredisconfcflio coheredi noceat. Berlichius decif. 39. Atque etiam cdntra fe, non pro fe. arg. /. Tublia 16, §. ult. injineff. depojitt. I infirumenta domefiica 5. C.deprobaiion. cum videri non poffet fua quodajnmodo fenten- tia damnatus, fei magis abfolutus, qui pro fe confitetur; quod tamen confcflionis; cfficacis fnndamentum ponitur in /. i.ff.h.t. Infu- per ex libcra voluntate, non per vim, vel me- tum, aut tormenta-, de quo latius ad tit. de qtuftion. nec per fervorem quendam prajcjpita- tum, aut calorem iracundia?. arg. /. lmperato- res 29. §. 1. ff. de probation. I. quicquid calore 48. //. de reg. juris. I. divortium 3. ff. dedivor* tiis & repudiis. nec per errorem 5 nifi error ju- ris fit; cum fateri nonvideatur, quierrat, nifi jus ignoraverit. /. non fatetur i.ff. b. t. velu- ti, fi fciens, quantum in bonis fit, fed igno- rans, ex legatis Falcidiam deduci pofle, fatea- tur in jure, fe tanquam hercdem integra lega- ta debere. Nec eft, quod dicas, errorem ju- ris in damnis amittendse rei fua* non nocere. /. trror faUi 8. in fne ff. de juris & fafti ignor. adeoque confeffum ex juris errore adhuc quar- tsFalcidis retentionem ex legatis needum fo- lutis , fed adhuc perfolvendis , habere poffe. Etenim in hacconfeflione, per ignorantiam ju- ris emifsa, non eft quasftio de rei fuae amiflio- ne, fed de nativitate obligationis exconfefhV ne. arg. /. confejfiombus 13. ff. de interrog, in jure fac. nafcitur fcilicet obligatio ex confcflio- he errore juris fa£ta, uti nafcitur ex confeflio- ne vel promiffione ejus, quod quis fciens inde- bitum effe, nihilominus fatetur debitum, aut ut tale promittit. Plane, qui fa&i errore fecon- feffum ait, id ipfum probare debet; cum paria fint, non cffe, & non apparere. arg. /. inde Neratitts 23. §. ult. ff. ad leg. Aquil. eoque per- tinet, quod fcriptum in /. ft isq.ff.h.t. eum, cum quo lege Aquilia agitur, fi confeffus eft fervum occidiffe, licct non occiderit, fi tamen occifus fit homo, cx confeffo tenerf; quiafci- licet de errore fuo non fatis docet, & corpus delidi (ut loquuntur ) apparet. 4. Sed & amplius exigitur, ut confeffio ccr-
ta fit, non vaga, licet confeffus inccrtam te- neatur declarare, nimalit, a judice contra fe fieri confeffionis obfcurx dubiaeque interpreta-, tionem. /. certum 6. pr. & §. 1. //. h. t, junct. I. de &tate n. §. qui tacuit 4. 5. & j.ff-dein- terrog. in jure fac, junc"t. l.folemus 61. l.fiquis I htentione 66. //. de judiciis. Fiat & per tales, | qui plenum habent animi judicium; nam fi pu- |
|||||||||
|
Lib, XLlI. Ti t. II.
|
|||||||
|
814
tineantur eonnexa ea, qua» non eodem fed alio
tempore geftafunt; & quidem talia, quibus non opitulatur, fed magis obftat juris praefum- tio; veluti, fi quis fateatur, fe primo purcde- buiffe, fed pofteaconditionemobligationifuis- fe appofitam ; vel fe debere» feu debuiffe, fed folviffe,autpactum de non petendo fuiffeinter- pofitum: reftc etenim hoccafuab eo, qai de- bitum confeflus eft, probatio folutionis exigi- tur, aut pa&i > aut conditionis adje<5tse. arg. /. fi qttidem 9. C. de except. I. PubliaM&via 26. §. ult. . ff. depofiti, cum infubfidium, deficientibus aliis probationibus, reus de folutione excipiens ad jusjurandum litis deciforium confugere pos- fit, in civilibus admiflum. Tyraquellus ad l.ft tinquam C. de revoc. donat. in prafat. num. 53. Leeuwen cenf for. part, z.libr. 1. cap. zp.num. z6. In criminalibus fane non temere confes- fionis qualificata? (ut loquuntur) divifio com- probanda videtur, puta, fi quis fe occidiflefa- teatur, fed obfervato moderamine inculpats tu- telse; fe puellam ftupraife, fed volentem non invkam » maxime , fi ex fola rei confeffiorie, & non ex aliis probationibus de crimine con- ftet; eo quod incriminalibusdelatiojurisjuran- di locum non habet; ac proinde, fi remotis ar- bitris res forte gcfta fuerit, alterutrum eveni- ret, ut vel ad inficiationem fa&i procederet reus, qui tamen fa&i fuiconfcius eft, vel infonspe- riret, dum csdem confeffus docere nequit, fc fuidefendendi gratia adverfarium obtruncaffe. Et haec ita > fi qualitas confeffioni protinus ab ini- tio adjeda fit: nam fi ex intervallo demum, vix eft, ut enervetur confeffio femel fimpliciter emifla, nifi adje&a ex intervallo qualitas per reum probetur. Multum interim hic providi atque circumfpe&i judids arbitrio relinqucndum vide- tnr, ut ex rcrum atque perfonarum circumftan- tiis xftimet, utrum divifiq confeffionis admit- tcnda fit, ncc ne. Confer Gotofredum in no- tis ad l. 9. ff. de exception. Gomezium refolut. var.tom. 3. cap. 3. num. 16. Hartmannum Pi- ftoris libr. 4. qu&ft, 16\ Mafcardum de proba- tion.cencluf.%6%. Leeuwen cenffor. part, z.lib. 2. cap. 12. num. <$.& feqq. Refponfajurifc. Holl. part, 1. conjil ult. Remi Nemefm Carolinam cap. 143. Sane, fidecrimine non aliter con- ftet , quam ex qualificata rei confeffione, & divifio confeffionis admittenda videatur, reum ex ea non pro convifto habendum, fed leviore pcena arbitrio judicis extra ordinem coercendum cenfet Andr. G&yl depace publica libr, 1. cap. 17. pum. 6. & feqq, Fachineus comrov. libr, 13. cap. 41. 6. Confeffionis judicialis, fecundum ante di-
6:a intcrpofitse, effe&us eft, quod confeffus pro judicato habeatur. I. 1. l.Julianus 3. /. certum 6. §. fed & ft z. ff: b. t. I. unic. c. b. t. I. poft rem 56". ff. de re judkatk fic ut opus non fit ulterioreprobatione velinquifitione. d.l.<$6.ff. 4e rtjudicat&, adcoque non aliae fmt partes judicis» |
|||||||
|
quam ut condemnet: condemnationem enim jti-
dicis ad confcffionem partis, non in civilibus tan- tum, fed & in criminaiibus Caufis fequi oportere veriuseft, acconftat ex/.quiStichum <$.l.ult,ff, b. t. /. fi conftffus 5. ff, de cuftod, & exhib. reorum. I. ult. C. de executione rei judicata. & juftum, ut de qua re cognovit judex, fuper ea quoque pro- nunciet, litique fincm imponat fua fententia, quam litigantes conventione vel tranfaclionc non finivenint. aig. /. de qua re 74. pr. ff. de judi- ciis. Cujacius libr. 20. obferv. 36", Cumque adverfus confefium fecundnm jam di&a non aliae, quam condemnandi partcs fint, & judex fecurt- dum probata judicare debeat, confeffio vero prd- ■bationis loco fit, confeqnens eft, ut in con- demnando refilire ncqueata confeffione, autin aliud condemnare, quam quod confeffione com- prehenfum fuit. arg. /. tale paclunt 40. §. qui provocavit x, ff. de pattis. nifi de parte tantum confeffio fuerit edita; quippe quo cafu judex etiam ultra id , quod reus confcffus eft, eun- dem damnarc poteft,quoties liquidis probatio- nibusde nonconfeffo patct. arg. /. permittendum 8. //. fipars beredit. petat. l.qutdam exiftimave- runt zi.ff.de reb.creditis.Lmautemcontracon- feffum fententia executioni datur vel ftatim , vel demum poft quadrimeftres inducias, (aliudve tempus moribusdefinitum ) eodemmodo, quo ex ordinariis lata probationibus executioni man- danda foret. /. certum 6. §. ult. ff. b. 1.1. f\ de- bitori zx.ff. de judiciis. I. ult. C. de execut. rei judicata. arg. /. debitoribus 31. ff. dere }udica~ tS,. Sed & ante latam fentcntiam confcflb mo- dicum tempus arbitrarium a. judiceindulgeripo- teft , intra quod adverfario prseftet, quod fc de- bere confeffus eft. I. fi domus jx, $. inpecunii z,ff. de legatis 1. 7. Eft & effedus confcffionis judicialis, quod
in uno judicio civili fada ctiam probet in alio inter cafdem perfonas, aut falttm gravem adver- fus confeflum inducat prsefumtionem. /, pen. in fme C. de liberali causa. I. pen. §. ult. C, de re- ceptis cum fuis quisque confeffionibusacquie- fceredebeat. I.generaliter 13. C. de nonnume- rata pecunik. uique adeo, ut, fi quis tanquam teftis quid in causa tertii depofuerit, depofitio illa contra ipfum etiam pro alia perfona in lite alia faciat, fi non probationcm, certe pratgnan-» tem praefumtionem. Confer Surdum decif 300. Martam digeft. juris novifftmi tom. 1. verbocon- feffio cap. 6\. 91. Denique effedus & ille eft, quod confeffus revocare nequeat confeffioncm, nifi fe fadi errore lapfum doceat, ut ante di- c"mm. Joh. Papon./i&r,9. tit, 1. arreft. 22. Henr. Kinfchot. refponfo 4. num. 9. Neoftadius Curia „fupr. decif. 121. An autem, & quo ufque con- feffio criminis elicita impunitatis fpe rcvocari poffit, explicabitur in tit. de quaflionibus. 8. Confeffionis extrajudicialis noh tanta vis
eft, nec ex ea confeflus pro judicato habetur, fed tantum prsefumtio vel |rayior vel levior pro circura*
|
|||||||
|
De cessione bonorum.
|
||||||||||||||||
|
815
|
||||||||||||||||
|
debere ajiquid, prxftandumilluderit, & fcrip-
turae credendum. /. cum quis decedens 3 7. §. co- dicillis 5. ff. de tegatis 3. Quod fi fimpliciter in teftamento finc jurejurando fe debere profes- fus fit, ex co quidem folo prodebitorchaben- dus non eft, fed tamcn, fi non error probetur, tanquam fidcicommiflum fuftinetur, quod ita confcflus eft. /. Lucius Titius 03. §. Sempronidt 1. ff. de legatis 3. /. Aurelius sympborus 28. §, pen. & ult.ff. de liberat.iegata. Quinimo, {i moriens de fubftantia bonorum fuorum aflerue- rit per jusjurandum, ita prwjudicat heredibus fuis, ut alia defiindi bona poffidentcs non te- neantur heredibus ad rcftitutioncm. Contra» quam obtineret, ficrcditores perfequerenturres defuncti per alios poffcflas, dum in corum frau- dem hujufmodi. profefiionem bonorum fecit; utpote quibus ita iniquam non magis inferre potuit conditionem , quam fi rcs fuas legati ti- tulo in tertium coUatas velit. novell. 48. cap. i.pr. & §. I. Atque hinc cft, quod, fite- ftator confiteatur debita in fraudcm legitima;, vel in gratiam incapacis perfons, hcredesexesi confeffione haud quaquam obligentur. /. cum quis decedens 37. §.• Titia 6.ff,delegatis^, Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 2. conjil. 92. in med. Quemadmodum nec maritus confitcndo in tefta- mento fuo in praejudicium crcditorum, dotem mulieris fibi numeratam efle, fuis prasjudkat creditoribus; cum talis confeffio ad fummum legati loco habenda fit, legatum auteminprse- judicium crcditorum haud debeatur. arg. d. I. lucius 03. §. Sempronia 1. ff. delegatis 3. Zoe- fius ad Fand. b. t. num. ult. Sirnilique modo, fi. vidua confiteatur, fe bona paterna liberis non dedifle, vel ipfi fateantur, fc necdum accepiflfe, id creditoribus haud obeft, (\ aliter de veritate conftet. arg. d. tt. Etfi vero moricns profitcn- do in teftamcnto, fibi quid deberi, nulli pra;- judicet. /. rationes 6. C. de probation. tamen fi declaret, fibi quid deberi abuno heredumfuo- rum, & illud in hereditariam portionem ejus imputari velit, veluti fumtus m ftudia filii vel cognati erogatos, fidcs aflertioni habenda in du- bio, ut tanto minus capiat ex hcreditatc, quan- tum confeffione patris continetur impenfum. arg. I. qu&pater <$o.ff.familidiercifc. Confer tit. de collation. num. 21. |
||||||||||||||||
|
circumftantiarum varietate contra confitentem
nafcitur, revocarique poteft ufque ad litem con~ teftatam. arg. /, eleftio 26". §, neque beredi 5. ff, de noxatibus action. fivefemelfaftafuerit, fi- ve geminata j cum geminati pa<5ti nulla major vis fit, quam pacti fimplicis, adeoque nec con- fcffionis, quse ssque fecunda scprima viceale- vitate nimiaque oris liberalitate proficifci po- tuit. arg. §. 1. lnftit. de teftam. milit.. Utta- men vires aliquanto majores habeai: extrajudi- cialis, fi in fcriptis fa&a fit: cum enim litera fcripta maneat, fcmper acceptari poteft; vel fi co- ram adverfario & teftibus fit emifla; quo cafu vim pa<5ti videtur continere. acg, /. tale patlum 40. pr. ff, de patlis. vel fi coram quinque tefti- bus creditor confelfus fit, fibi folutam eflede- bitum, quod chirographo comprehenfum fuit. autbent. rogati C.de teftibus, novett. 90. cap. 2. Coftalius ad l. z6. ff. depofni. Leeuwen cenf. for. part. 2. tibr. 1. cap, 29. num. 25. Nec dubiurn videtur, quin, uti in aliis caufis du- biis, ita & in facta ac probata confeflione ex- trajudiciali judex jusjurandum deferre poftit , five fuppletorium, five purgatorium pro pcrfo- narum ac circumftantiarum aliarum varietate; cum utique confeflio extrajudicialis dubiam ju- dici caufam faciat. arg. /. admonendi p. jf, de jurejur. Ant. Faber Cod. libr. 4. tit. iq.defin. z<$. infine. Carpzovius defin.forenf.part.i.con- fiit. 16. defin. 2 1. in pr. Sed &, fi cum extra- judiciali confeffione probata concurrat depofitio uniusteftis de verkateteftantis,exhifce duabus probationibus femiplenis plenam furgere proba- tionem, autor eft. Ant. Faber Cod. libr. 4. tit. 14. defin. 66. Contra quam dicendum foret, fi extrajudicialis confeffio per unum tantum tes- tem probari poflet ; quippe quo cafu ne fe- miplenam quidem probationem confeffio talis facere poteft. 9. Prascipue vero confeffionis in mortis ar-
ticubjvelteftamento fadte, non leves ut pluri- mum effe&us funt. Si enim dominus vulnera- tus lethaliter officia fervorum fuorum purgaVe- rit, abfolvendi fuerunt. I. divus Marcus z.C.de fenatufc. Silan. & Claud. Si moriens fateatur, fibi a debitore fuo fatisfachim efle, id heredi- bus officiet. I. pen. C. de falsk causa adjecld le- gato, Sed &,fiteftamentoaflerueritjurato, fe |
||||||||||||||||
|
T I T V L V S III,
De ceffione bonorum. |
||||||||||||||||
|
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||||
|
Quis poffit bonis cedere ? An& peregrim ? An
& tunc,, cum in eorum patria peregrinis dene- gatur} Quibus in locis denegetur i An&filius- fami-
|
||||||||||||||||
|
t. Cur & quo jure beneficium ceffionis introdu-
Stum fite lnmquo difteta ceffmeatTmum > & folenniinjureceffme} |
||||||||||||||||
|
L t b, XLII. Tit. III.
|
||||||||||
|
8 1:6
|
||||||||||
|
abfit fine dolo a domo mortuaria ? An debeat
omniafua abdicare} QuidjurU, fi ante vel poft folemnitatem abdicatioms quadam imetverterit ? 12. An & marito competat jtts hoc abdicationis ? Annon,fi uxor pubhca mercatrix fuerit} aAn ipfm, uxores, fi fuerint publka mercatnces ? An vidtt& ratione debiti, clam viro contracti, fi ex loci confuetudine poffwt foluto matrimonio inde convetiiri? An vidua per talemabdicationem U- beretur a fuis debitis matrimonio antiqttioribm ? Ancompetat heredibus mulietis, fi illa inma- trimonio moriatur ? 14. Non indiget ceffwne , qui habct .beneficinm
competentU , vel ejtirat bonorum copiam, vel impetravit refcriptum moratorium. Princepsid concedit, fi confentiat major creditorum pars , & debitor tdonee cavcat de folvendo pofi fwem temporis indulti j' licet refcripto inferta non fit cavendi conditio ; aut crediiares quidam con- fentire velint fine cautione, An deftmgi poffit cautione jurawia? Quid, fi initio cav^re non valens, pofiea cautionem offerat ? 15. An Prmceps concedendo refiriptum morato*
rium, jtts quafttum adimat credttoribus non con- fentientibus ? An durante refcripto moratorio pr&fcriptio cttrrat contra crcditores ? An fifia- tur curfus ufurarum ? An interim imipiant cur- rere ufura, qus. ante non cucurrtrtmt ? 16. An,f\ privatimpars major creditorum debito-
ri dederit inducias folutionis, reliqui ex num-> mis interim debitori obvenientibus fibi folvi retle petant ? An minori parti creditorum, indttcitf aut remiffionem partis debiii concedere nolen- tium, permittenda fit intempeftiva venditio bo- norum debitoris ? 17. THecenfentur debita, quorum exaUio non im-
peditur refcripto moratorio: ubi de tributis, cen- fibus , penfionibus retligalium conduttorum, & fmilibus ffco debitis; de alimentis, de rebus commodato vel ptgnori datis atu depofitis ; de pretio rerum auttione publica emtarum; de mer- cede artipcibus debita pro operis in rem, qttam adhuc tenent, deque privitegio infotatorum; de mercede famulorum & anciltarum ; de debitis ex delitto; & iis, qiu demum pofi refcriptum moratorium contratta funt. 18. An refcriptum hoc obfit etiam creditoribus bjt-
pothecariis ? 19. An profit pdejufiori debitoris, fi is non renun-
ciaverit beneficio ordinis ? An ei, qui propter moratorium refcriptum fidejufiit ? 20. De duplici ratione induciarum ex motibus,
puta brieven van induclie , & bricvcn van refpijt en atterminatie. Quifemel obtinuit re* fcripta induttionis, nan poteft ea iterumpetere, fed obtinere adhuc poteft ea, qua dicuntur brie- ven van refpijt. 21. Quis obarato abfenti, qui cttm creditoribns
transattionem tentare vult, fed inclufionem me- tuit, falvum conduttum concedat , & quando hic fittvus conduttus denegandus ftt. Qui
|
||||||||||
|
familias poffit bonis cedere ? An famin* indi-
geant cefjione hac ? Anmunicipia, jureciviliac moribus ? r. An cedere bonis pofftt, qui juravit fe folutu- rum} vel primo negavit, fe debere} vel buic beneficio renunciavit ? vel prias impetravit re- fcriptum moratorium ? vel ita condemnatus eft, utfenteniia jam tranftverit in rem judicatam ? Veljamfemel boniscejfit} Et quid, fi tempore cefftonis debuerit fub conditione, qu<t pofi ceffio- nem exiftit ? 4. Quid juris Jit in herede ejus, qui bonisceffit}
Angaudeat benefcio competentk , Ji adierit ftne inventario ? 5. Ancedere poffit, qui ex delitto ad pcenampe-
cuniariam obligatus efif Anis , quocum alius invitus jubente Principe contraxit ? An pdejuffor delinquentU ? An is, qni bona dolo confumfitt vel dolofe bona corrafit* celavit ? An pubticani jure civili ac moribtts ? 4$ obligatus ad fattum, cttjus pr&fiatio in ejus poteftate eft ? An qui quid emit in nundinis pubtids ? An mercator mimt- tim vendens contra eum , a quo merces emit ? An tutor refpettu debiti pupiUaris ? 6. Quo tnodo jure civili ceffio fieri potuerit ? Quo
modo moribus, & a quibus comedatur benefi- cium ceffionit ? Quis examinet ac confirmet be- neficium cefftonis <i Curiis conceffum, fi debitor ruridegat} Quis, fijujfu CutiaHollandicaar- refto detentus obtinuerit refcriptum cefftonis a CuriH fuprema ? Quot citationes requirantur, ut creditores confentiant in refcripti confirmatio?* nem ? An debitor interim carceri includendus ob id, quid quidam creditores obloquuntur confir- mationi ? 7. Bnarrantur res qu& cedi debent. An & bona
liberorum emancipatorum aut inpoteftatereten- torum} 8. Bona cejfa creditores vendere debent, non fibi
retinere , aut inter fe dividere , nec ufucape- re. Salvum cuique creditori poft ceffionem ma- mt fuum ftts pralationis. Debitor cedens libe- ratur a carcere. An & a debito} Anpoftces- ftonem gaudeat beneficio competentia ? An & contra creditores, quibttscum poft ceffionem con- . traxit}
9. An cedens, bonis mcdum diftrattts, ea revo-
carepoffit, f\fatisfacereparatus fttt Sipoft di- miffos creditores quid ex pretio rerum diftratta- ' rum fuperfit, m cedenti reddendum ftt ?
10. An cedens notetur infamia} Anperdatadmi-
niftraiionem bonorum ad liberos pertinentium ? An tutelam aut curam ? An exercere pofiftt attio- nes ante ceffionem qtufttas ? An & quatenm attionem injuriarum , fi injuria ceffxone anti- quior ftt} ~ ,, , 11. An ceffio debitoris proftt fidejuffori ?
11. De abdicatione bonorum poft obitum matiti
per viduam faila, ut fe debitis fubducat, &de folennitate ejus, & quid , fi marikts peregre pwriatur, vel uxqy tentf/ore fepultur* mariti |
||||||||||
|
v
|
||||||||||
|
817
|
|||||||||
|
De cessione bonorum,
|
|||||||||
|
videantur indiguiffe eeffionis auxillo, quiapro-
pter debitum civile non potuerunt incarcerari. novell. 134. cap. 9. auth. hodie Cdecuftodidreo- rum. tamcn, cum nunc paffim juri civili circa in- terdi&am mulicrum incarcerationemderogatum fit, ut didum in tit. de re judicata num. 4?. confcquens eft, iis aeque, ac mafculis, neceffa- rium effe hoc beneficium , quo fcfe carceris fquallori malaeque manfioni fubducant. Quo modo etiam re&e defenditur, jure civili ncces- fariam non fuiffe civitatibus obaeratis bonorum ceiTionem , utcunque privatorum loco haberen- tur, tefte Gajo in /. eum qui, vecligal 16. infweff, de verb.ftgnif. eo quod ipfas carceri includi natura repugnabat, ncc fingulacivitatismembraprode- bito civitatis convcniri,aut exccutionem carceres- ve pati debebantjfingulis quippe non debentibus, quod univerfitas debet. l.ficut 7. §. ft quid t. ff. quod cujttsque univerfttatis nomine. Sed ex quo ob- tinere ccepit, etiam pro civitatis debitis cives fin- gulos inquietari poffe, fecundum tradita in tit. quod cujusque univerfit. nomine mm. 4, magis eft, ut & civitates seris alieni mole preflas nunc quoque ad ceflionem admktamus,* exemplo pri- vatorum. arg. d. I. 16. in fineff. de verhr.fignif. 3. Nec denegandum videtur iis, qui fe fo-
luturos juravcrunt, cum jusjurandum fequatur
naturam a<5i:us, cui apponkur, fecundum alibi
tradita ; & inopia impoflibilcm ei faciat jura-
tas folutionis impletionem. His quoque , qui
fe debere inficiati, ac mendacii convi&i funt,
indulgendum videtur \ cum nufpiam pcenaha;c
denegandaE ceflionis inveniatur propofita , utcun-
quc pluribus aliis in cafibus exceptiones, aliaque
juris beneficia mentientibus ademta fint j & re-
gula juris dictet, neminem ex his, qui negant
fe debere, prohiberi alia defcnfione uti, ubi
lex impedimento non eft. l.nemo ex his 43./f.
de reg. jur, Scd & , fi renunciaverit quis bo-
norum ceflioni, nihilominus audiendus cft bo-
nis cedere volens j tum, quia poft rcnunciatio-
nem talem non ceffat ratio commiferatibnis,
quae caufam praebuit licentia: cedendi j tum quia
nemo membrorum fuorum dominus eft, adeo-
que per eonventionem feu renunciationcm ea
nequit ad fubeundam carceris aerumnam obliga-
re. arg. /. liber homo 13. $. 1. ff. adleg.Aquil.
Andr. Gayl de pacc pnblicajiir.z.cap. z.num,
23. Ant. Faber Cod. libr.-j. tit. 31. deftn. 8,
Theflaurus decif. 3 6. Zoefius ad pand. h. t. num»
17. Joh. Papon. libr. 10. tit, 10. arreft, 3,
Perczius in Cod. h. t. num. 18. Bachovius a£
Treutler. vol. 2, difput. zq.tbef. 4. iit, E. Nec
minus admittendus ad bonorum ceffionem, qu|
jam prius petiit ac impetravit refcriptum mo-
ratoriumj fifpe fuadelapfus medio temporead
meliorem fortunam reverti non potuerit; cum
nec hoc ulla legc cauturn fit, nec debitor ea
mente refcripti ulis auxiiium imploraverit, ut
tacite renunciarct beneficio ceffionis, qulppe
quod ne potuit quidem fecundura ante dicla^
- Lllll U
|
|||||||||
|
jui condcmnati non fatisfaeiunt ju-
fdicato, deficientibus bonis, in qua: lexecutio fiat, includi poffunt car- Sceri, tenuiter alendi fumtibus in- '5ciudentis, nifi vel beneficio com- petentia: muniti fint, vel ad flebile & mifera- bile confugerint beneficium ceflionis. Etenim lcge Julia, & Principutn conftitutionibus, de- bitoribus conceiTum, feu permiflura fuit, non vero injuncTum, ut ex duobus malis minimum cligere poffint, & cedendo bonis vinculorum carcerifque moleftias evitare. /. 1. l.legisjulu 4. I. pen. C. h. t. Qua-: tamen bonorum ceffio multum diverfa efta ceffione adionum, quaeex jufto venditionis, donationis, permutationis, legati, aliove titulo, de perfona in perfonam transferendae funt, adeo ut ceffionarius procu- rator in rem fuam efficiatur, fecundum tradita in tit. de bered. vel atl. vendita; alibique. Quem- admodum etiam diftat a folenni illa ceffione in jure fafta; fic ut in jure cederet dominus tum corporalia tum incorporalia , vindicaret is, cui ceffio fiebat, & prator addiceret j atqueita perinde, ac per traditionem ,• cciTorum domiuium tranfiret in eum , cui in jure ceflum fuerat, vel ufucapiendi. facultas, fi in jure cedens non fuamfed alienam rem ceffilTet. Ulpianusi»/r^- ment. tit. 19. §. 9. & feqq. jund. /. nonfolum 33. §. fi mihi 3, ff.de ufurpat.& ufucap. Cum ex adverfo in hac bonorum ceffione, hoctitu- lotracTata, cedens antc bonorum venditionem, non videatur bonis fuis ad omnem juris effectum carere. l.isquibonis i.ff.h. t. z. Poteft autem bonis ccdere regulariter_,
quicunque per infortunium lapfus cft facultati- bus. arg. §. ult. lnftit. de aelion. five in Italia, five in provinciis degat. /. legis Julia 4. C. h, ,t. qui bon. ced. pojf. & moribus noftris, fiveci- visfiveperegrinusfit. Ut tamen apud nos ali- quando denegatum fuerit hoc ceffionis benefi- cium illis exteris, in quorum regione, unde oriundi, id noftraribus tanquam exteris dene- gari foletj idque quodam retorfionis jure, te- ge Groenewegio ad l. 4. C. h. t. Leeuwen eenf for. part. 1. Ubr. 4. cap. 46V num. 9. qui & ntim. 11. enarrat, in quibus locis bencfi- cium ceffionis denegetur. Quod an libertati, qua apud nos peregrini fruuntur, fatis conve- niat, merito dubites? Confer Hug. Grotium manttd. ad jurifprud. Holl. libr. i.cap. 13. Nec intereft, utrum is, qui bonis cederevult, pa- terfamilias fit, an filiusfamilias rcfpectu bono- rumillorum, quaepatri nonacquiruntur, qua- lia funt caftrenfia & quafi caftrenfia j usque ad- co, ut, fi nih.il in caftrenfi vei quafi caftrenfi peculio fit, re&e tamen filiusfamilias bonis ce- dat, non ad id , ut quid in creditores re ipsa transfcrat, quippe quod non poteft, qui nihil habet, fed ut a carcere liberetur. I. pen. C, h. t. ChriftineusadMechlinienf tit. n.art. 7.num. 5. %t quaravis faemin^ jure civili noviffimo non |
|||||||||
|
Sxg Lib. XLIL Tit". III.
fed notius, quiafperabat, fe fuis (atisfafhiram defimcfcus poft ceffionem eo munitas Fuerit, fc-
ai£bus;%ualis honcftaac verecunda fatis- cundum tradita in §. ult. Inftn. de *m. l.qm |
||||||||||||||
|
facicndi cogitatio atque propofitum non dcbct
eum indignum reddere jure illo, quodminfe- licium ac mifcrabilium folatium induaum cft. Joh. Papon. libr. 10. tit. 10. in appendice ar- reft. 1. Zoefius ad Pand. b. t. num. 25. Ant. Matthseus de judiciis difput. 13. num. 70. Ba- chovius ad Treutler. vol. 2. difput. 24. tbef. 4. lit. E. Groenewegen ad l. ult. C. qui bonis ce- dere poff. Adhaec obtenta per creditorem fen- tentia contra debitorem impedimento non eft, quo minns debitoradhocconfugiatbeneficium, etiamfi jam tranfiviffet in rem judicatam, atqpe ita fola reftaret executio; tum quia ab Ulpia- norefponfutncft,eum, qui boniscedit, ante- quam debitum agwfcat, condemnetur, veltn jus confiteatur, audiri non debere. /. pen. ff. h. t. fluippc ex quo ipfo fatis aperte deducitur, rem judicatam aut confeffionem, qus pro judicato eft, non excludere bonis cedendi facultatcm: tum etiam, quia refcriptum fuit, ceffionem proficere ad id, ne judicati feu condemnati ex- cuffis jam bdhis detrahantur in carcerem. /. X. C. h. t. Licet verum fit, difficilius nunc poft remjudicatam ceffionisbeneficiumobtineri, ut colligi poteft ex edi&o Caroli V. 26. Maji, 1544. artic. 38. vol. 1. placit. Holl. pag. 328. &ex Neoftadio CurU Holl. decifi 53. De- niquc beneficio ceffionis impetrando non obeft, quod quis jam femel bonis ccfferit, fed &ite- rato ad illud aditus patet; tumrefpeauillorum creditorum, quibus ante ceffionem jam debue- rat, fed quos ex ufu fori noncitaverat ad id, ut in beneficium ceffionis confentirent, vel ju- ftis rationibus ei fefe opponerent; tum ratione illorum, quibus demum poft fa&am ccffionem ccepit debere. Nam etfi a Chriftineo traditum fit, ceffionem a debitore fadam etiam novis creditoribus pofteafupervenientibusnocere, he debitorem in carcerem detrudant, quafi non om- nes creditores citandi effent, fed iili foli, qui inftant & urgent, ad Mechlinienf. ttt. 2,1, art. 3. num. ult. atque ita etiam jure civili fefe res habcat, ut debitor a quibufdam conventus cre- ditoribus, ac bona iis cedcns, ncc ab aliis, qui- feus debet, inquietari poffit. I. » qm boms 4. $. i.ff.b. t. tamen id ufuihodierno minusre- fpondere, & ob id ad repetitam ceffionis im- petrationem confugere debere in hifce cafibus debitorem, autor eft poft alios citatos Was* fenaar praft. judic. cap. 18. tium. 17,'mpr. us- que adeo, ut, fi tempore primse ceffionis ali- cui debuerit fub condkione, eaque poftceffio- nem cxiftat, ob tale debkum incarcerari pos- fet, nifiiterumboniscederet. Waflenaar pratt. iudic.d.cap. 18. num. 32. 4. Heredem qaod attinet illius, qui bonis ces-
fit, fi quidem fine inventario adierit heredita- tem, procul dubio in folidum conveniri poteft, |
||||||||||||||
|
bonis 6. /. 7. ff b. t. eo quod competentia. be-
neficium a.que, ac ccffionis, perfonale eft, 8c propterea ad heredes cedentis tranfire ncquit. arg. /. exceptiones 7. pr. ff. de exception. I. mari- tum 12. /. 13. ff. foluto matrimon. L fedfiexq. §• foli 3. ff. quod cum eo qui in alien. poteft. junft. §. ult. Inftit. de replicat. Nec redte cum Zoe- fio ad ttt. de jure deliberandi num. 21. argumen- taberis, heredem non in amplius teneri, quam in quod defunchis fuerat devinctus. Etenim primo quidem defundus per ceffionem haud quaquam debere defiit; ut proinde & heres de- bitor maneat; nec abfurdtun fit, heredem ul- tra conveniri, quam defundus conveniri potue- rat, quoties defunftus fummo jure obligatus fola exceptione pcrfonali, heredibus haud pro- ficiente,fefe poterat tueri. Qiiibus confequens eft, heredem tunc de novo dcbere bonis cede- re, fi mole seris alieni per dcfundum contradi obrutus, de fuo nequeatfatisfaceredefun<5tice*« dentis creditoribus, ac carceris rnolcftias evita- re velit; quippe hoc ipfum imputaturus fibi, cum potuerit, inventario confeao, ab omni seris alieni, fupra vires patrimonii cedentis folvendi, follicitudine liber effe. 5. Non tamen cedere bonis poteft, qui atl
peenam pecuniariam ex deliao aliquo condcm- natus eft, cjuippe qui, fi in sere non habeats in pelle luit. U pen. ff. de in jus vocando. I. 1. §. ult. ff. de paenis, l. fi quis id 7. §. in fervos 3« ff. de jurifdiaione. I. ult. C. de fepulchro violate. I. fi quis injuriam 35.//. de injuriis. I. qui *des 9. //. de incend. ruina, naufragi» &c. Papon. libr.
10. tit. 10. arreft. 1. & 8. Ant. Matthseus dt
aucTtoti. libr. 2. cap. 6. num. 12. tum, quia ple-
rumque delinquentes in dolo funt, ac ob id in-
digni bencficiis, ex quibus aliquando impunc
peccarent, quo pauperiores, eo promptiores ac
proniores in fcclus futuri, nifi in corporc luant,
dum pcenas pecuniarias egefkes cludunt: tum,
quia non ita quis fibi cavere poteft a delinquen-
tibus, quam quidem ab illis, quos ex contracip
fibi voluit obligatos, dum ab initio liberum cui-
quc eft non contrahere, & cum alio contrahens
ignarus effe non debetconditionisejusquocum
contrahit. l.qui cum alio 19. ff. de reg. jurisj.
ficut initio 5. C. de obligat. & acl, ac proindc
fibi imputare debet, quod debitorem minus ido-
neum voluntate fuei nadus fit. Unde & ceffionis
beneficium denegari volunt ei, eum quo alius
non voluntate fua, fed invitus, ex juffu prin-
cipali contraxit. Joh. Papon. libr. 10. ttt. 10.
arreft. 7. Nihil interim vetat, quo minus fi-
dejuffbr dehnquentis ad beneficiam hoc confu-
giat; eo quod hic non ex delido fuo, fed con-
tradu obligatus eft, & quidem creditori, fide-
jufforem talem probanti, taoquam idoneum,
ac fponte admittenti. "Waffenaar' pratl. judic,
|
||||||||||||||
|
Simili modo ad cefttoncm
haud
|
||||||||||||||
|
cup. 18. num. 1
|
||||||||||||||
|
nec coropetentia; gaudet beneficio, utcunque
|
||||||||||||||
|
De ces sio
haud admittendus, qui bonain fraudem credi-
torum diffipavit ac decoxit y quia aequum non eft, dolum fuum quemquam relevare; longequeju- ftius, puniri eum, qui k(c Ita bonis exuit. /. fi quis dolo 51. //. de re judicata. arg. /. verum £Jt 67,. $, boc quoque 7. //. pro focio. junft. /. ult. §. ult. in fme ff. qtta infraud. credit. mflru- #io Curis. Holl. art. 227. Idemque dicendum in eo, qui dolofecorradendo, celando, inter- vertendo, abducendo res fuas, creditores frau- dat. arg. d. I. 63 • §. 7- //• fro focio- l Pn- in
jine ff. de jure dot. Hugo Grotius manud. ad jurifprud. Roll. libr. 3. cap. 51. num. 13. & feqq. WaiTenaar praft. judic. cap. 18. num. 15. Pu- blicanis quoque, ex vedtigalium condu&ione fis- co devinftis, nec non aliis fifci debitoribus, prop- ter utilitatem publicam denegari bonis cedendi facultatem, tradit Groenewegen ad novell. 135. Ant. Faber Cod. libr. 7. tit. 31. defn. 7. Qtiod uti ex moribus Hollandicis, Ukrajeainis, aliifque certum eft in publicanis ; quippe qui in cor- pore luere jubentur, fi penfiones promiflas fifco non inferanf, aut remiffionem penfionis impe- trant, fi cafu fortuitu ad inopiam pervenerint, aut doceant, tenuiorem vedigalium fuifle pro- ventum ex nova causa fuperveniente, adeoque ceffionis remedio non indigentj (confer tit. depublican'tsnum.6. Ant. Matthaeum deauBion. Itbr. 2. cap. 6. num. 12.) ita ex adverfo a jure civili alienum videtur. Cum enim ex Conftan- tini conftitutione fifci debitores ne carceres qui- dem pati debuerint, fed, fi maxime contuma- ces eflent in deneganda folutione, liberae tan- tum militari fuerint cuftodiae committendi. /. wmo i.C.de exatlor. tributorum. & nulla lege ab hoc ceffionis beneficio inveniantur exclufi, con- fequens eft, ut, fi ob debitum jure licito carceri nnancipandievitaretamen poffint fquallorem ta- lem bonis cedendo, longe magis ad ceffionem ad-^ mitti debuerint, quibus, utcunque in contumacia perfeverantibus, levior tantum cuftodia milita- ris applicanda fuit. Ne dicam, aperte fatis Reipublicae ac oncrum feu tributorum civilium debitoribus defendi facultatem bonis cedendiin l, ft qitantitatem f. /. ftpater 3. C. b. t. quibo- tiis cedere pojf. Brunemannus ad l. 5. C. b. t. Quod fi quis ad fadum obligatusfit, cujusim- plementum in ipfius poteftate eft, per ceffio- nem bonorum non poteft fefe fubducere neces- fitati impkndi j cum utique dolofi atque con- tumaces ad hoc beneficium admittendi non fint; uec dolo careat, qui, quod poteft, tamen non vult. Licet enim vulgo obtineat, ad fa<5tum obligatos non praecife ad implementum ejus co- gi poffe, fed liberari prsftando id quod inte- reft. l.fiquis ab 13. §. ult. ff. de re judicata. atqueadeo ctiam pccuniariae quantitatis debito- res videri; tamen cum demum per praeftationem cjus quod intereft, a fadi obligatione libera- tio contingat, interefleautemnonpraeftet^qui jantum boniscedit, confequens eft, utetiam- |
||||||
|
NE BONORtTM* 8l£
num ad factum obligatus, etiam ei.11r.odia dviU
aliifque modis adigatiir ad implementum ejuS» Hugo Grotius manuducl. ad jurifprud. Holl. libf* 3. cap. 51. num. ij. Kinfchot de foluiion. ifi* duciis cap. 8. num. \6. Darnhoudcrus praxi ci* vili cap. 70. num. n. Sunt &, qui putant s ad ceffionem non admittendum quemquam ra* tione cjtis, quod dcbet ob id, quod in nundl* nis publicis quid emit. Chriftineus Vol. 3« di* cif. 100. num, 1. Nec mercatorem publicum minutatim fua vendentem, fi Conveniatur a ven- ditore, a quo merces illas habet. Nec tuto* rem refpectu debiti pupillaris. Chriftineus ai Mechlin. tit. 11. ad rubricam num% 6. Tulde* nus in Cod. b. t. num, 5. dc quibus tamen, tanquam nec legenec fatis evidenti rationefuf- fukis, merito dubites. 6. Ceditur bonis vel in jure vel extra jus t
( fi jus civile confideres) five viva voce per de* bitorem praefentem, five epiftola vel nuncio pej abfentem. /. ult. ff. b. t. fic ut fola volun* tatis profeffio ex Theodofii conftitutione fuffi- ciat, explosa legum priorum fcrupulofitate. /# in omni 6. C. h. t. Scd moribusnoftrisutibe-. neficium inventarii folenniter impetrandum eftt fecundum alibi tradita, ita & hoc noftrum ces* fionis beneficium; oblato fcilicet libcllo fup- plice Curia: fupremae, (licet ante inftitutarrt hanc Curiam fupremam jns tale competierit Hol- landics Curije provinciali; ) ac addito catalo- go bonorum omnium dcbitoris & nominurrt creditorum omnium ejus, quiceilionis benefi- cium fibi dcfiderat indulgcri: quod & a CuriS fuprema fic concedi folet, ut tamenapud judi- cem ordinarium debitoris confirmatio ejus, fcu interinatio, petenda, ac per etun facienda fit, fi prcces veritate nitantur, citatis creditoribus , ut cxaminato bonorum inventario, vel ei con- tradkant, vel confentiant, vel arbitrio judicis rem totam relinquant. Cjua de re confer In- ftru&ionemCuriaefupremae ^.23. CuriaeHo!- land. arttc. 226. Flandricae artic. 14. Braban- tinae artic. 477. vol. i. placit Holl. pag. orj, Appcndicem decifionum, poft refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. iifag.fi Hug. Grotium ma» nud. ad jurifprud. Holl. Ubr. 3. tit. 51. num. 5. & feqq. Waflenaar praft. judic. cap. iS.num. 1. & feqq. Parentem p. m. Paulum Voet ai §. ult. Inft. de aclion. num. 2. Quod fi cefllo- nis beneficium implorans ruri degat in pago vel vico, comprobandum eft beneficium impe- tratum per magiftratum illius urbis , cui vicus ifte refpondet. Ampliatio inftruftionis Curi® Holl. 21. Decembris i}79-mt€- 5« &• Groe- newegen ad l. 6. C. b, t. Sed &, fi benefi- cium ceflionis a Curia fuprema petat, quijus- fu Curiae provincialis detentus feu arreftatus fuir, examen, an preces veritate nitantur, & con- firmatio beneficii committenda ipfi Curiae pro- vinciali» non magiftratui in cujus territorio ar- reftatus domicilium fovet; uti idm HolIandia>u>« Lllll % dicatum, |
||||||
|
$i$ Lib. XLI
dicatum) ac variis rationibus adftru&um eft in
Refponfis Jurifc.HoII, part. 5. confil, 3 5. Obfer- vandum autem , unam fufKcere citationem ad id, ut beneficium ccffionis confirmctur, quantum ad eos, qui citati fefe non fiftunt, quafi hoc jpfo in confirmationem tacite videantur confen- fiile, licet alii fefe fiftentes contradicant con- firmationi. Inftru<5tio Curia? Holland. artic. 114. 115. Curiaj fuprema: artic. 244, Et quid agen- dum fit, fi ex creditoribus citatis quidam ante diem, quo fe fiftere debebant, mortui fint, videri poteft in inftruc~tione Curia? fupremse ar~ tic. 248. & apud Waffenaar pratl. judic. cap. 4. num. 49. Plane, fi quis legitimo modo im- ploraverit beneficium cefllonis, non poteftde- tineri aut carceri includi ex eo, quod quidam ex creditoribus fefe opponunt confirmationi, & profiteantur, fe velle inventario contradicere, dolumque cedcntis docere, fi non re ipsa & in continenti id probent; fed potius interimdimit- tendus eft dcbitor, fi fidem det, quod quan- docunque monitus fefe ftkurus fit, Neoftadius Curia Holland. decif 41. 7. Adeo autem bonis omnibus cedere de-
bitorem oportet, ut jure quidem civili nihil om- nino fibi fcrvet prxterveftem vilioremac quoti- dianam, honeftatis causa haud toliendam, ut pote quat nec propter crimen damnatis aufertur. I. divus Hadrianus 6. ff. de bonis damnat. quod & a Grotio traditum manud. ad jurifprud. Holl. libr. 3. cap. <f 1. num. 11. aca Simone vanLeeu- wen cenf. for. part. 1. libr. 4. cap'^6.num. 10. infine. Sed ex edicto Caroli V. z6. Maji 1544. arttc. 36". 37. vol. 1. placit. Holland. pag. 327. indultum cedenti, ut ledtum cum apparatu re- tineat, &ex fingulis rebusnon pretiofis unam, ad ufum neceffariam, nifi forte re&ius hoc de eo accepcris, qui poft ceffionem rurfus aliquid ac- quifivit. Adde Parcntem p. m. Paulum Voet ad §, ult. lnji. de aftitn. num. 1. infinet & alios ibi citatos. De csetero, non praefentia tantum bo- na cedi neceffe eft, fed & fiitura, fi modota- lia fint, qus jam fpeacquifivit, veluti, fiquse ipfi fub conditione debita^fint ( non item qua? poft ceflionem ex nova demum causa acquifiturus eft 1 quippe quse fibi ha&enus faltem, ne egeat, retinere poteft, ut poft probabitur) quibus con- fequens eft, ut&annuumreditumfibi, quam- diu vivit ex contractu vel ultima voluntate de- bitum, fuis teneatur concederecreditoribus > nec non emolumenta feudorum » ufusfructus, em- phyteufios, rerum ex fideicommiflb poft obi- tum alteri reftituendarum, quamdiu ea cedens percipere potuit. arg. I. peto 69. $. pudium u ff, de legatis %. U in vendluom 8. pr. ff. dereb. autorit. jud. pojfd. I. statius florus 48, §. ttlt.ff. 4e jure fifci. atnon ipfa bona fideicommiflaria, nec ipfa feuda, rfifi quatenus ea noftri$& alio- rum moribus in fubfidium judieati exfequendi causa capi ac diftrahi poflunt, falvo domini ju- 1$ , fecundum alibi tradiw. Nontamen cedere |
|||||||
|
b TlT. III.
tenctur, aut poteft , boualiberorumemancipa-*
torum. l.Jipaterq. C.h.t. imone corumqui- dem, quos in poteftate habet: cum enim eo ca- fu, quo pater fifci debitor eft, peculium filiift- ' milias eidem feparetur , nec una cum reliquis patris bonis pro fifcali debito diflrahatur, /. denique 3. §. fed utrum ^..infineff, deminor. viginti quinque annis. ratio non patitur, ut in privatorum creditorum utilitatcm cederet, a quo fifcusipfe, licet privilegiatus, abftinet 8. EfFedus ccilionis cft ex parte creditorum,
quod Omnia bona ex ccffione qusfita diftrahere poffint, ac dcbeant, curatoye ad id bonisdatoj non cnim permittendum iis, ut bona ccfla ju- re dorainii fibi retineant, ac uner fe dividant, fed tantum venditionis remedio, quatenusfub- ftantia patitur, indemnitati fija* confulant, fic ut ne prsefcriptionis quidem jure dominium rcrum talium acquirere fibi poffint; cum aliud fit bo- nis eederet aliud resfuas creditoribusinfolutum dare. /. legis Julia 4. C. /;. t. I. pro debito 6. C. de bonis autortt. jud. pejjid, junci /. ult.fi. de cura~ tore bonis dando. Et fane diftractionis neceffi- tatem non modo urget, quod creditoribus., in quorum utilitatem ceffio fada, non «qualitef ceffio proficit, fed alii aliis in pretio ex vendi- tionc redado pgtiores funt, prout magis mtr nufque privilcgiati vel hypothecae antiquioris ju- re muniti fuerint. /. pro debito 6. C- de bonk autont. jud. pojfid. verum etiam , quod ceffio cedentem a carceris quidem teedio, ac proinde etiam ab arrefto, fi forte detentus fit, at neu^ tiquam ab ipfo debito liberat, dum iterum con* veniri poteft, ubi ad mcliorem fortunam rever- fus eft. /. 1. C. b. t. 1.4. /. 6.1. 7. ff. h. t. ut pro- inde res ce(& per diftra&ionem in pecuniam convertenda: fint, quo poifit intelligi, quo us- que creditoribus fatisfadum fit, & in quid etiam- num debkor obligatus manferit. Quamvis ex moribus hodiernis velint illis in locis, in qui- bus ceflio peragitur quadam a&us ignominiofi folennitate , pleniffimam debitori cedenti con- tingere liberationem 5 ut ita, qui gravatur in uno, in altero relevetur; uti poft alios autor efi Groenewegen ad l. 6. ff. h. t. Leeuwea, cenf for. part. 1. libr.^.tap.qS.nmn.ult. Pia- ne quibus in regionibus ceffio cedentera nonii- berat ab ipfo debito, nondubium, quinAdn* ceps oppofito competentiae beneficio impcdirc poffit, ne rurfus in folidum excqtiatur, fed tan- tum retineat, ne egeat. Qua ratione fi quii mifericordiae causa ei fuerit reliclum, puta, men- ftruum aut annuum alimentorum nomihc, id h creditoribus inquietari nequit, nec quotidianis ipfe alimentis fraudandus eft. d. /. 4. /. 6. I. 7, ff. h. t. §. ult. lnftit.de ailiouibus. Confer "Wasi- fenaar praclic.judiciali cap. 18. nttm. 34, infms num. 35. Quod & apud qos obtinere, docct Grotius manud. ad jurifprud. Holl. libr. 3- cap> jfi. num. ip. 20. ac neccffariis eum lvaud clfe privandum, manifeftum eft ex conftitutione Ca- |
|||||||
|
i
|
|||||||
|
BONORUM. B^l
fadamcedensnon amplius exercere poflit aftkn
nes, quseanteceffionemeicompetierant, quas- que ctiam jam cceperat in judicium deducere. arg. /. pen. ff. de cttratore bonis dando; fed per creditores, qui in ejus locumvi ceffionis fubin- trarunt, ukerior carum profecutio faciendafit, & utilitas inde provenicns inatris alieni cxfolu- tionem aut diminutioncm cedat; adeo ut nec injuriarum adio, quatenus injuris aeftimatio, pecuniariam continens quantitatem, per eam pe- titur, cedenti poft cefiionem ex injuria, quse ceflione antiquior eft, falva eflepoffit, utpoft alios notat *Waflcnaar pratl.judic.cap. ip.num. 15. in fine, tamen quo minusad palinodiamex injuria fibi ante ceffioncm illata agere poffet, aut aftionem jam cceptam ad fincm perducere, rationem non animadverto: cum affli&o affli&io addenda non fit, nec miferis invidendum, quod honori & exiftimationi fuae per falfas criminatio- nes violatse confulant, ejufque petant redinte- grationem. 1 r. Ita vero perfonale effe hoc ceffionis be-
neficium, ut fidejuflbribus cedentis haud qua-« quam profit, ex principiis juris & naturali ra- tione manifeftum cft; dum is, qui alios pro debitore fibi obligat, hoc maxime profpicit, ut, cum facukatibuslapfusfueritdebitor, pos- fit ab iis, quos pro eo obligavit, fuum confe- qui. §. ult. in fme Infiit. dereplicat. arg. /. ex- ceptiones 7. pr. ff de exception. Non obftante /. omnes exceptiones 19. ff. de exceptionibas. quip- pe quae reftringenda ad exceptiones reales , qua- lcs plera^que funt; fic utregula quidemfit, ex- ceptiones, quibus debitor defcnditur, plcrum- que accommodari folere etiam fidejuflbribus ejus, fecundum Imperatorera in d. §. ult. Inftit. de re- plicat. fed ab illa regula in hoc ceflionis bcnc- ficio,& paucisaliis, exceptio admittatur. d. §. ult. in fine. 12. Cseterumceflionisbonorum fpeciesquae-
dam, aut certe quid admodum ci affine, eft ab-
dicatio folennis bonorum, ab uxore poft mor-
tem mariti fa&a, quo fe fubducat oneri jeris
alieni, quod a marito ftante matrimonio con-
tractum eft, aut cui illa per occafiouem matri-
monii obnoxia efle ccepit. Qnalis abdicatio ita
folet fieii ut ipfa funeris maritalis ducehdi tcm-
porc exeat ex domo mortuaria ante ferctrum,
veftitu quotidiano. ftatutum Ultrajecl rubric.
23. artic. 21. Hugo Grotius manud. ad juri-
fprud. Holl. libr. 2. cap. 11. num. 16. ibique
Groenewegen in notis. impofitis fecundumquo-
rundam ufum feretro clavibus, quafi figno ab-
dicationis omnium, uti-clavium horrei traditio
abdicationem & traditionem mercium in horreo
rcconditarum jure civili fignificabat -, vel etiam
clavibus in curiam delatis, fi maritus peregrc
mortuus ac fepukus fit; vel, fi ipfa uxorbona
fide ita abfit a domo mortuaria, ut folennitates
hafce adimplere nequeat, fuffecerk, coramta-
' bellione teftibufque jacenti patrimonio renunr
Lllll 3 eiaffe,
|
|||||||
|
De cessionk
roli V. 26*. Maji 1544. *«• 1&*}7- vo1-l-11*-
tit. Holland. pag. 327. Et hxc itaquantumad creditores , quorum intuitu ceflionem fecit; quod cnimad eos fpeftat, quidemumpoftces- fionem ei crcdiderunt, excuti in folidum abiis potcft, aecarccri indudi, fi non fecundum fu- pra tradita itcrato bonis cedat. arg. /. ex contra- cla 3. C.de bonis atitorit. jud. pojjidendis. Tul- dcnus inCod. b.t.num. 5. o. Ohfervandum tamen, per ceffionem fa-
&am debitorem nonitabonisfuiscarere, quin, li diftraftio eorum necdum fa&a fit, eandem impedire ex pcenitentia, ac bona fua recnpera- repoflit, fi paratus fuerit fe defendere, accre- ditoribus fatisfacere. /. is quibonis ^.l.quempce- tiitet 5. ff. h. t. l.fi quantitatem 2. C.b.t. Sed j&,fibona ceffa jam rite fittt vendita, ac forte prseter exfpeftationem amplius inde reda<5tum fit, quam aeris aiieni Fumulo comprehenditur, re- fiduum debitori reftitui xquitas di&at, cum non in gratiam creditorum cefiio adinventa fit, ut cjus occafione lucrum inde caperent cum debi- toris ja&ura, fed in utilitatem debitoris, & ex quadam erga eum commiferatione; nulla autem juris ratio aut arquitatis benignitas patitur, ut quae falubriter pro utilitate hominum introdu- cuntur, duriore interpretatione contra ipforum "cornmodum producantur ad feveritatem. /.»«/- laittris 25.//. de legibus. I. quod favore 6. C. tod. Quo facit, quod & hypothecarii credito- res reftituere debitori compelluntur, quicquid cx pignoris venditione fupra debiti quantitatem ab iis redaftum eft, aut quanto pluris pignus fuerit seftimatum, fi fortedominiutn ejusobde- fe&um emtorum aPrincipe creditori addkatur. I. ult. §.4. 5. C. de jme domin. impetrando. Uti &, quodid omne , quod fupereft ex pretio rerum, quarum pofleffionem ex dccrcto prstto- ris creditores adepti funt, quafquc tandem di- ftraxerunt, reftituendum ei»fit, ad quem bona pertinuerunt. /. fi no» expedierit. 6. ff. de reb. aut.jud.paffid.&vend. 10. Non etiam prsetermittendum,cedentem
cx ceffione nullam fubire infamiam juris. /. de- hitores n. C ex quibus caufs infamia imgatur. licet ejus fama gravetur ac prematur opprobrio qnodam ignominis penes viros graves & hone- ftos. arg. §. 1. tnfiit. ex quib, caufis manumitt. nonlicet.novel. 135. «p-1« Adde tit.de bis qtti not. infamia num, 3. Chriftineum ad Mecblin. tit. 21. art. 1. 2- Nequeetiam perdereadmi- niftrationem bonorum ad liberos fuos pertinen- tium, aut tutelam vcl curam, *quoties nonpro- digalitas & perditi mores, fed infelicitas ac ca- fus fortuiti ccffioni caufam dederunt, eo quod beneficium ceffionis mifero indultum ex com- miferatione, non debet in ipfius injuriam ac captionem vcrti. arg. d.l. 25. ff. de legibus.l. C. C. cod. t'n. junft. I. in commodato 17. §,/- «1**3. //. commodati. Ant. Faber Cod. libr.6. iit. 35, defn, 7. Et quamvis poft ceffionem |
|||||||
|
*
|
|||||||
|
L i b. XLII. Tit. III.
|
|||||||||
|
832
|
|||||||||
|
tes ? Utcunque enim id negetur a mukls alle-»
gatis apud D. Joh. a Someren de jurenovercar, cap. 7. fett. 1. num, 13. Abrah. a "Wefel d. traft. z. cap, 3. num. 36. qui & in hanc fcn- tentiam Ultrajcfti judicatum refert. d. loco. Ac in Hollandia verum fit, illam , quje vi pacli do* talis, quo fibi fervavcrat eleclkmem, utrumil- latis contenta efle velit, an lucri damnique ftan- te matrimonio contingentis particeps effe, hoc ipfo, quo renunciat participationi lucriacdam- ni, a folis liberari debitis ftante matrimonio per virum contra&is» non item ab iis, qua: ante nuptias ipfa conflavcrat: eoquodillatare- cipiendo, habet, undc folvat zs alienum ma-. trimonio antiquius; tamen cum per hanc folen- nem bonornm abdicationem vidua omnibusfuis in fubfidium matrimonii illatis carere teneatur , nihil prxter veftem quotidianam fibi fervando, & in omnem cventum creditores, qui ante ma- trimonium contradum crediderunt, etiam ad bo* na per mulierem viduam ita folenniter abdica- ta concurrere poffint, dumdebitorumpadtioni- bus aut renunciationibus creditorum pctitio ncc tolli nec mutari poteft. /. dehitorum 25» C. de pablis. magis eft, ut illa folennis abdicatio ha- denus faltem vidua: abdicanti profit adverfus fuos creditores matrimonio antiquiorcs, quatenus ad- verfus eos tuta fuiffer, fi folenniter ceffionis bo- norum diplomate rite confirmato fefe munivis* fet: eo quod inhumanum effet, fpoliatam om- nibus fortunis fuis per hujufcemodi abdicatio- nem, adhuc in folidum condemnari. arg. §. ult* Inftit. de aftion. Quicquidfit, illud utiqueex- tra controverfiam videtur pofitum, perfonalc effe hoc abdicationis remedium, ac folius uxo- ris providentia indu&um, heredibus ejus haud competere, ll morte mulieris matrimonium dis- folvatur; maxime, cum illis vel per repudiatio- nem hereditatis, vel per beneficium inventarii in adeunda mulieriS defundt» hereditate, con- fultumabundefit, neindamnoverfentur; fusc- que debeant imputare facilitati, fi fimpliciter adeuntes ultra muliebrispatrimonii vires a credi- toribus inquietentur. 14. Non tamen indigent ceffionis beneficio^
quibus ex lege vel conventione beneficium com- petentise indultum fuit, de qaibus ac~tum intit. de re judicata num. 46% Sed & jurc noviflimq Juftinianus bonis cedendi neceffitatem illis re^ miflt, qui ejurarent bonorum copiam, id eft, qui jurant, fe folvendo non effe, & fine fua culpa ad egeftatem perveniffe. novell. 135. cap* 1. Denique etiam carceres & bonis cedendi ne- ceffitatem evitat, qui fperans, fe ad meliorem reverfurum fortunam, rcfcriptum moratorium a Principe impetrat, falva exiftimatione, uc ejus beneficio tutus intra quinquennium proxi- mum, aut aliud certum tempus brcvius longuis- ve, a fuis nequeat creditoribus ad folutionem compelli. Quale tamen refcriptum non aliter obtineri poteft, quam fi confcnferit majorcrc- « dito-f f
|
|||||||||
|
ciaffe. D. Joh. a" Someren de jure novercarum
cap. 7. feft- 1. num. 13. Confer Abrah. a We- ' fel de cotinub. fociet. tratt. z. cap. 3. num, 129. & feqq. Neceffe autem, ut omnia abdicet un- decunque qujefita, &ih ufum creditorum rclin- quat, id unum ea ratione cffiricns, ut fecure retineat, quae in pofterum qua?fitura eft. "We- fcl de connub. focietatetract. z.cap. y.num. 141, Rodenburgh de jure conjugum in tracl. pralimi- tiari de jiatutor. diverftt. tit. 4. parte alterk cap. 1. num. 7. pag. mibi 153. Hinc fi viduaante folennem hancce abdicationcm nonnulla fub- duxerit, expilaverit, interverterit ex domo mor- tuaria , oneribus obnoxia perinde manet, ac fi abdicatio fa&a non effet, uti pluribus ftatu- tis cautum, recenfitis ab Abrah. a Wefel. d. ttacl. z. cap. ^.num. itf.146. qui tamcnibi- dem««w. 147. addit, multorumque flrmat au- toritate, renunciationi & abdicationi femel ri- te per viduam fa&se haud obeffe, quod poftea res quasdam ex *domo mortuaria mariticlancu- lum fubduxerit, nec inde rurfusaeri alienoob- noxiam effici, fed magis furti aut amotionis no- mine conveniendam efle. 13. Non tamen abdicationis hujus remedio
maritus fe liberare poteft a neceflitate fdlvendi a> ris alieni, ftante matrimonio contra&i; eo quod non cx alieno, fed fuo fafto, fuoque contra- elu proprio obligatus eft, ut a>quum fitj eum quoque fuum creditoribus fadtum praftare: cum exadverfo uxor maritalifubjeclapoteftati» non ex fuo, fed mariti facto debitis obftringatur, Et quamvis verum fit» maritos nonnunquam ex uxoriis obligari contractibus, dum hae vel pu- blicse mercatrices funt, vel ceconomias intuitu contrahunt , tamen, cum mariti maritalis po- tcftatis jure hsec impedire potuerint, & patien- do confenfum ac autoritatem intelligantur ac- commodaffe, atqueita conventionesuxoriasfuas feciffe, non fatis probabili ratione tcntare viden- tur aeris illius alieni declinationem per bonorum abdicationem. Confer Wefel d. traft. 2. cap. 5. num. 142. & feqq. Undeetiam cft, quod uxores, quae publice mercaturam exercuerunt, non admittuntur ad hanc bonorum abdicario- nem, ad id, ut a debitis occafione mercaturae contradis immunes effent; cum ha&enus non cx alieno, fed proprio fuo facto proprioque con- tra<Shi teneantur. Hugo Grotius manud. adju- rifprud. HoU. libr. 2. cap. 11. num. ult. "Wefel d. traft. 2. cap. 3. num. 138. poft alios cit. Hinc quoque illis inlocis, in quibus uxores ex contradibus clam viro contraclis, ftante qui- dem matrimonio conveniri nequeunt, eo vero foluto poffunt, uti id Ultrajedti obtinet, sequum cenfent, abdicationem haud proficere mulieri adid, ne poft diremtum matrimonium prode- bitishujufcemodilitempatiatur. "Wefel d.tratt, ■x. cap. 3. mm. 137. An autem liberetur hac ratione etiam a debitis, quibus ipfa cceperat jam jmte, matrimonium obnoxia dfe, merito dubi- |
|||||||||
|
De CES6IONE BONORUM,
|
|||||||||
|
.825
|
|||||||||
|
erat 5 cum Princeps neque foleat, neque etiatn
prcefumendus fit, jus & obligationem alteri quaj- fitam fuo voluiffe refcripto adimere;, adimeret autem, fi jam cceptum abrumperet ufurarum, incrementum. arg. /. nec avus 4. C. de eman- cipat. liberor. I. pen. C. de precibus Imperat. offe- rend. neque infuper ex folo creditoris in dilatio- nem confenfu novatio inducatur, qua? fifteretcur- fum ufurarum. Facitque pro hac fententia /. negotiorum 24. ff. de appeUat. U utt. ff. de rt judicaia. I. tutor condemnatus 41. ff. de ufmis. quasque tradita in appendicc decifionum poft Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1, pag. 15. circa med. Et fane, fi quis debitori ad fortem ufurariam obligato, ac tempore ftatuto fortem ob inopiam reddere non valenti, fortis reftituert» da» intuitu dilationem concefferit, neminem exi- ftimaturum opinor, toto dilationis indults fpa« tio debitorem ab ufurarum praftatione immu- nem fore. Hoc vero fiitafit, ubi creditor ip- fe dilationem conceflit, longe magis ftatuen- dum eft, quando Princeps exconfcnfu majoris partis creditorum moratoria debitoribus refcrip- ta indulget, quorum intuitu diffentire forte po- tuit ille creditor, cui ufurae jam coepcrant dc- beri. Necincontrarium facit /. non folumS.§, iHud z. ff, de liberathne legata. Cumalialibe- rationis ad tempus legatse, alia refcripti hujus moratorii ratio fit: legatum enim5 nifi remis- fionem ufurarum medii temporis contineret, fa> pe beneficium haud involvcretdc liberalitatcm; dum non paupertinis tantum, fed & opulcntis creditoribus liberatio ad tempus legari poteft, qui pro beneficio haud reputabuntlicentiamre- tinendi penes fe pecunias fibi creditas cum onc- re ufurarum , redderentque quantocius, quo fe fubducercnt obligationi indics crefcenti: at mo- ratoria refcripta illis folis, qui in praefenti per in- opiam fuis ncqueunt fatisfacere creditoribus,qui- busque hoc ipfum fat magnum eft commodum, quod inviti ad folutionem pro tempore non com» pellantur. Cui accedit, quod teftator Icgando Ii- beralitatem de fuo ex liberrima fua exerceat vo- luntate; Princeps vcro non prsefumatur de alie- no liberalis efle voluiffe, & non fuum fed al- terius jus imminutum iviffe. Non etiam ad- verfatur, quod durante quadrimeftri fpatio, con- demnatis indulto ad parendum feotentiae, ufu- xx non currant, utcunque antea cucurriffent. /. ttlt. C. de ufuris rei judicata. Etenim jus il- lud plane fingulare eft, ac ex fingulari ratione defcendit, quod nempe judicato novatus fueric prior contradus, ex quo ufurarum obligatio de- fcendebat, adeoque neceffe fuerit, ufurarum, «uiaz anterioris contradus fuerant, curfum poft fententiam inhiberi, ut ratiocinatur Imperator in d. I. ult. quibus confequens eft, id, quod ibi placuit, ad noftrum cafum, in quo talis ra-« tio non militat, trahinon poffe. Prauerquam, quod & moribus hodiernis tale jus interrupfi curfus ufurarum poftfententiam ignotum pror- fns
|
|||||||||
|
jjitorum pars ; qua: non ex numero perfona-
rum , vel debiti qualitate, an hypothecarium, an vero chirographarium fit, fed potius ex debiti quantitate seftimatur. /. ult. C, b. t. qui bonis ced. poff. & jam obtentum non aliter effe&um ullum fortitur , quam fi debitor cautionem idoneam fidejufforiam prasftiterit dedebito poft temporis prjefiniti lapfum folvendo. /. univeifa 4. C. de precibus Imperatori offerend. adeo ut, fi cautb- nis praftandix conditio inferta non cffet refcrip- to indulto, tacite tamen ex juris difpofitione fubaudita intelligatur. arg. /. univerfa 4. C. de precibus Imperat. offerendis. Inftru&io Curise Brabantinae artic. 480. & feqq. vol. z. Vlacit. llotland. pag. 914. &, fi quidam ex creditori- bus in dilationem talem confentire voluerint, non praftita fibi per debitorem cautione,id tamen caeteris haud obfit, quo minus cautionem exi- gant; hon magis, quam remiflio partis debiti per quofdam facla nocct reliquis, qui in par- tis debiti remiifionem haud confenferunt; dum cjuifque fuo quidem, at non alicno juri, renun- ciare poteft. arg. /. pen. C. depaclts. Ediitum Ca- roli V. 26. Maji 1544. artic. 2$. vol. 1. Placit. HoU. pag.-^zj. Nec defungi poterit, juratoriam prseftando cautioncm de folvendo poft temporis praefiniti lapfum debito, fi forte omni adhibita diligentia fidejuffores idoneos invenire nequeat; cum creditoribus non de dubio quodam, fed cer- to crediti jure hic contendentibus atque folHci- tis, fecuritas fufficiens in jurejurando debitoris promifforio haud quseratur; & fidejuflionem ido- neam leges nominatim defiderent. d. I. univer- fa 4. C. de precibus Imperat, offerendis. Atque hinc eft, quod fi is, qui jam condemnatus erat, refcriptum moratorium modicse dilationis impe- traverit, nectamen caverit idonee, executio- nem fententiss nihilominus pati debeat, non ante fiftendam , feu fufpendendam, quam fi cau- tio fufficiens oblata ac praeftita fit: ea namqtte interpofita, debitor fefe re&e ulteriori oppofue- rit executioni, utpraetermodumfa&ae, fimodo refundat impenfas executionis usque ad cautio- nispraeftationemerogatas. Refponfa Jurifc Holl, part.q. confd. 223. & addita ibidem conftrmatio. Scpart.t. confil. 278. Leeuwen tenf, for.part. z.libr. x.cap. ^.num.6. 15. Ex his vero omnibus manifeftum eft,
Principem moratoria refcripta concedendo epc confenfu majoris partis creditorum, non adi- mere parti minori diffentienti ullum jus qusefi- tum, fcd magis id unum agere atque cavere, ne quis forfan ex prxcipiti calore iracundise, in dcbitorem concepts , re fua male utatur, fe- tondum tradita in tit. de conflit. Principum. num. , prsefertim, cum ex induciis hifce perdebi-
torem impetratis nullum creditoribus prsejudi- tium gcncretur vel circa temporalem prafcrip- tionem. d. I. ult. in §ne C. h. t. qui bon. ced. foff. vel circa continuationem curfus ufurarum, &ui jam ante refcriptum obtentum inchoatus |
|||||||||
|
L ib, XLII. Tit. III.
|
|||||||||
|
8^4
|
|||||||||
|
quorum exaclioncm, praefentemque folvendi nc-
ceffttatcm,nonimpcdit refcriptum moratorium, utcunque cautionis idoncse oblatione firmntum. Sic enim hoc remediodifferrenequitdebkorfo- lutionemtributorum, cenfuum, aliorumque (I- milium fifcalium debitorum. /. cum poffejfor <f. §. ult, ff.de cenftbus. arg, /. in ("#3. C. de cotn- penfat. Ant. Faber Cod. libr, 7. tit. 31. defin. 7, Qua ratione apud nos etiam interdiflum a ne publicanis, aut fociis eorum, attt fidejttffo- ribus conccdantur rcfcripta moratotia,quanturn ad folutionem penftonum, ex vectigalium condu- ctione fifco pendehdarum. Inftruitie voor de Gc- committeerde Raden van Holland. 4. oCtobr. 1670. artic. 11. vol. 3. placit. Moll, pag, 93, Idcm- que eft in obligatione ad prxftationcm alimen- torum, tum, quia is, qui alimenta negat, ad qux obligatus cft, nccarc vidctur. /. necare 4. ff. de agnofc. & alend. liberis. tum, quia eorum favore etiam tempus judicati, condemnatis in- dultum, coardari folet. /. qui pro tribunali 2. in fine ff. de re judicara. ncc appellatio fufpen- dk exccutioncm fentcntia;, continentis ad all- metita condemnationem. arg. /. nlt. ff. deap- pellat. recip. vel non. Surdus decif. 323. Sed nec commodantes, dcponentes, aut qui pig- nus dederunt, res fuas rcpctere impediti funt, finito ufu vcl debito foluto; nec dominis denc- gatlda intcrim vindkatio rcrnm fuarum a dcbi- tore, refcripti moratorii bcncficium habente, inique poffeffarum; argnmcnto eorum, quse de talibus durante inventarii confeftione agere non impediendis fcripfi in tit. de jure dettberandi nttm. 17. Confer Henricum Kinfchot defoltt- tion. induciis cap. 8- Is quoque, qui in au- dione publica, pra:fente pecunia emit rem , vi rcfcripti moratorii non magis, quam bcneficio ccffionis, prasfcntem prctii folutionem evitare poteft, cum fraude non careat ad licitationem & emtionem publicam accedens, cui fe parem non effe fcit; fed magis res ipfa iterato fubhaftanda eft periculo primi emtoris. Ant. Matthams de dttclion. libr. 1. cap. 13. num. 6. Sed&, fiar- tifices operam impcnderint in rem, pertincn- temadeum, qui moratorhim deinde refcriptum impetrat, Sc rem adhuc poffidcant, diffcrre non tenentur debk-K merccdis exaclionem, hafle- nus faltem, ut rcm rctinerc poffint, doncc ope- rjp merces foluta fit, pcr ea qux tradidi in tit. de compenfationibus num. 20. Quinimo privi^ legio fingulari infolatoribus, feu albedincm lin- teamini inducentibus, hoc datum, ut advcrfus cos, qui refcripti moratorii beneficio rnuniti funt, lintcaminum retentione confulere fibi pos- fmt, non modo pro mercede infolationis corun- dem linteaminum, fed & aliorum jam ante refti- tutorum. Vide Plachum Ordinum Holl. 2 o. "tfa- nuarii 1614. vol. i.placit. Holl. pag. 1223. & feqq. quod & a me paulo plenius traditum in tit. in quib. cauf. pignus tacit. contrab. num. 31. Sic quoque miferabilibus perfonis, qua ex vi- litatc
|
|||||||||
|
fus eft, adeoque quantum ad noftratia refcrip-
ta moratoria nequit inargumentumaflumi. Pla- ne quod fpedat ad illas ufuras, qus tempore impetrati refcripti moratorii currere necdum cce~ perant, magis cft, utdurante refcripti benefi- cio non incipiant deberi; co quod in mora non intelligitur effc is, a quo pecunia propter excep- tionem peti non potcft, adeoque fortis petitio- nc dilata, confequens eft, ut ex eo demum tem- porc, quo mora fafta eft, ex lege vclmoread introducendamufurarum obligationem fufficiens, ufurarum ratio habeatur. I. leCla 40. verf. fed cum fortis ff. de rebus creditis. moribus pra?fer- tirfl hodiernis, quibus ex mora extrajudiciali obligationem ad ufuras induci rarum, certeor- dinarium non cft. Confcr varie fcntientes Ant. Fabrum Cod.libr. i.tit. $.defin,%. Carp- zovium defitt. forenf. part. t. conftit. 30. defin. 46. Leeuwen cenf.for, pan. 1. libr.q.cap,^. num. 9.
16. Qiiod 11 major pars creditorum privata
Conventione inducias conceffcrit debitori oba> rato, id caeteris non nocet creditoribus, quo minus jute petant, fibi interim folvi cx pecu- nia parata, debitori obveniente, dummodo cau- tionem interponant de rcftitucndo, fi poftca creditorum aliorum jura potiora invenianttir. Neoftadius CurU fupr. decif 53. Groenewcgen ad l. 8. ff. de paclis. codem modo, quo nec re- miffio partis debiti a majore creditorum par- te debitori fa&a, nocet parti minoridiffentien- ti, quo minus folidum debitum confequatur, exceptis paucis cafibus, fecundum ea, quas la- tius fcripfi in tit. de paUis num. 13. & feqq. Ut tamen creditoribus, minorem partem con- ftituentibus, ac vcl in dilationem folutionis , vel in partis debiti remifiionem confentire no- lentibus, permittendum haud videatur in con- tincnti ad bonorum procederc diftracYtonem per curatorem bonis dandum, quo fuum debitum confequantur, ne intempeftiva tali venditione debitor etiam in partis reliqusehaud rcmiffefb- httione deficiat; sequitate hxc ita fuggerente, licet jure deficiamur. arg. /. infumma 2. §. item Varus 5. in fint ff. de aqud & aquapluviaarcett- d&. Refponfa Jurifc HolL part. z. confil. 45, in fine, & part. 3. vol. 1. confil. 166. Eoque facit, quod apud Neoftadium d. decif. 5 3. C«- ru fuprem&y creditori non confentienti non in- venitur adjudicata poteftas vendendi bona debi- toris, fed tantum impetrandi folutionem ex pa- rata pecunia» debitori aliunde adjudkata vel ob- vehiente. Plane, fi de apicibus juris hic diffen- tientes difputare vellent, infuper habito «qui- tatis di&amine, confultum debitori fuerit, fo- lenne refcripti moratorii implorare beneficium, autoritate publica tribuendum, quo diffentien- tibus impediatur ad tempus aut curatorem bo nis pctere, aut ad intempeftivam eorundem pro- cedere diftraftionem. 17. Sciendum tamen, effe qujedarn dcbita,
|
|||||||||
|
De cessio:
litate & paupertate miferabiles funt, qualesfa-
niuli & ancilke, non obelTe volunt, quo mi- nus pctantmercedisfolutionem, "Waffenaar pratt, jud. cdp. xy. num. 9. Non etiam fatis re&e fefe rcfcripto moratorio defendit, quiexdelicto convenituncum enimauxiliocefllonis bonorum tutus effe nequeat, quiexdelido obligatus eft, fecundum fupra tradita num. 5. ratio non pati- tur, ut talis moratoria pra.fcriptiopermittatur; prsefertim , cum & ipfa. bonorum ccflio folam moratoriam, fed incerti temporis, inducat ex- ceptionem, donec fcilicet bonis cedens ad me- Jioremfuerit'fortunam reverfus. Berlichius de- cif. 235. num. 32. Deniquc necmoratoriire- fcripti vis fefe extendit ad debita, quse demum poft ejus impetrationem contradta funt, eodem modo, quo id de ceflionis beneficio fiipra mo- nitum num, 3. Ant. Faber Cod.libr. 1. tit+9. defin. 16". 18. De castero non intereft ex jure civili,
utrum creditores hypothecarii fint, an chirogra- pharii: nam cum & hypothecariorum affenfus cxquiratur juxta d. L ult. C. b, t. qui bonis ced pojfint, fruftra id fieret, fi non & ipfis cx tali refcripto debiti perfequendi licentia ad tempus ademta fuiffet, nifi aliud hujus aut iilius loci ftatuto indu<5tum fit. Henric. Kinfchot. de fo lutionum jndttciis cap. iS.num. 2. 3,4, 19. Etfi vero non defunt, quibus placuit,
refcriptum moratorium non ipfi tantum reo pro- defle, fed & fidejuffori, qui ante refcripti im- petrationem pro debitore interceflit j prsefertim, i\ fidejuflbr talis fit , qui ordinis beneficio non renunciavit, quia id ipfi tunc redderetur inuti- le ; rc&ius tamen negantem fententiam amplexus *fueris. Si enim ceflionis beneficium non pro-
fit fidejuffori, quia, qui alios pro debitore obli- gat, hoc maxime profpicit, ut , cum faculta- tibus lapfus fiierit debitor, poffit ab iis, quos pro eo obligavit, fuum confequi. §. ult. in fine Infiit. de replicat. etiam refcripti moratorii de- fenfio, per reum obtenta, fidejuflbri non poteft exceptionem tribuere, militante hic eadem illa ratione, dum parum intereft, utrum a debitore petere prohibear vi ceflionis, donec ad pinguio- rem fortunam redierit, an vi refcripti morato- rii, donec quinquennium elapfumfit.; cum utro- que cafu verum fit, creditorem exigere a fidejus- fore, quod in.prsefenti confequi non poteftab ipfo debitore. Quod & ex eo firmatur, quod bencficium ceflionis a refcripti moratorii bene- ficio tantum diftat tanquam majus & minus; fic ut difputatio omnis inter obserati debitoris creditorcs in eo folo conftiterit, utrum ei quin- qucnnale vellent fpatium indulgere, an bono- rum accipere ceflionem. I. ult.jn pr. C. h. t. Neque fatis gravis in eo diffkultas eft,. quod ita fidcjuflbr divifionis beneficio cariturus fit, quodque inutile debitori tunc fit futurum refcrip- ti beneficium, dum a fidejuffore excuflo rurfus ipfe a&ione mandati Yel negotiorum geftorum |
*E BONORUM. %l$
conveniendus eflet, & ad folutionem adigendus.
Quod enim attinet ordinis benefieium, nihil ab-
furdi eft , fi hoc in cafu fidejuflbr utatur anti-
quo jure, quod antc Juftinianum in ufu erat;
cum & aliis variis in cafibus hoc ordinis bene-
ficium fidejuffori falvum non fit, fecundumea,
quae in tit. de fdejufforibus proponenda erunt ,
& quidem in fpecie, fi principalis debitor ab-
fens fit, & intra mod.cum temporis fpatium,
arbitrio judicis definiendum, a fidejuflore non
fiftatur, ac ob id prior excuti ncqueat. autb. pu-
fente C. defidejujfor. utrumenim principalisde-
bitor abfens fit, & propterea conveniri nequcat,
an vero prsefens non faciat fecum agendi pote-
ftatem, moraroria oppofita praefcriptione, quid
qusefo refert? dum utique expeditumcft, non
minus in uno quam altero cafu creditori decffe
debitoris excutiendi facultatem,unde & leges eo-
dem habent loco, utrum quis abfens fit, an
prxfens fecum agendi poteftatem non faciat. I.
1. /, ait prntor 23. §. deinde 5. ff. ex quibus cau-
fis majores. Neque inutile debitori ifta ratio-
ne efficitur refcriptum moratorium; quippe cu-
jus beneficio uti alios repellit creditores, qui-
bus debuerat ante refcripti impetrationem, ita &
hunc fidejuflbrem jam excuflum, ut pote qui
ex causa, quae impetratione rcfcripti antiquior
eft, puta fidejuflione intcrpofid, jamccepitde-
bitoris principalis crcditor effe; quippe vel man-
dattirh implens, fi ex mandatq fidejubeat, vel
utiliter negotia debitoris principalis jam tum ge-
rens» cum pro abfente vcl ignorante fidemin-
terponit, ne isbonorum patiatur diftractioncrn,
aut aliter damno afficiatur. Confcr Berlichium
decif, 235. num. 14. & feqq. Plane, quinci,
qui tempore impetrati refcripti fidejuffit prode-
bitore, de debito "poft temporis prsefiniti lapfum
folvendo, moratoria praefcriptio ufque ad finem
temporis profutura fit, dubium non eft.
20. Moribus noftris duplici ratione dilatio
folutionis a debitore tentatur, puta veljmpe- trato refcripto inductionis, brieven van induttie, vel obtento refcripto moratorio, brieven van re~ fpyt en atterminatie. Prius conceditur a Cun'4 Hollandiss, alterum a Curiafuprema, licetan- te inftitutam Curiam fupremam utriufque re- fcripti concedendi facultaspenesHollandiseCu- riamfuerit. InftrucliioCuriseHolland. art. xxc. Ampliatio inftruclionis illius 22, Decemb. 1579, artic.6,7. InftruetioCurisfupr.drf. 23. Groe- aewegen adl. z.C.de precibus lmperat.offerend. & ad l. ult. C. h, t. Inductionis refcripta eo ten- dunt, ut creditores evocati rationibus, adebi- tore judici delegato fuggeftis,inducanturacper- moveantur finguli feparatim ad modicam dila- tionem concedendam debitori, cautionem ido- neam offerenti de debito poft tempus folvendo; habentque hsec induclionis refcripta firmitatcm fuam, fi major creditorum pars ad confenfum in dilationem fe permoveri paffa fit, licetqui- dam alii aflcnfum dencgent. Moratoria icfctip- M m m m m ^ |
||||||
|
*
|
|||||||
|
Zi6
|
Lib. XLII. Tit. IV.
|
|||||||||||||||||||||||
|
nis poffit fe prarfentem fiftere ; & fi cum plurn
bus jam tranfegerit, tempus ad petitionem cjus quandoque prorogatur, quo & cum reliquis tranfactionem faciat. "Waflenaar pracl, jitdic. d. tap. 16". nwn. ult. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 4. cap. /tf.num.nlt. RcfponfaJurifc.Holl. part, 3. vol. 1. confil, 166. Qualis fccuritas etiam per Delegatos Ordinum ufque ad tempus comitii ipforum Ordinum concedi potcft..J8- ftruftie voor de Gecommittecrde Kaden van Holland. 4. Oftob. 1670. artic. 33. voL 3. placit. Holl. pag. 95. Seddecretumab Ordinibus 19. Oftobr. 1605. pctente fuprema Ciuia , non efle ab Or- dinibus concedcndam hancfccuritatem, nifi con- fentiente majore parte crcditorum, &noncon- tra, vel in prarjudicium fcntentiarum fupremas Curiaz , qua> tranfiverunt in rem judicatam. Appendix decifionum, poft refwifa Jutifc. Holl. part. 3, vol. 1. pag. 13. infine & pag. 14. |
||||||||||||||||||||||||
|
ta petuntur, fi creditorum pars major induci non
potuerit, ut in dilationcm conientiat j adeocjue praemifsa caufx cognitione impetrari ctiam pos- funt» Sicet non confentiat major creditorum pars. De cujus utriufque refcripti praSsi videri potcft "Waffenaar pra£t.judic.eap.i6.& 17. Edi&um CaroliV. 16. Maji 1544. artk. 31. & feqq. Vol. i.placit. Holl. pag. 326. 317. Quisquisau- tem femel obtinuit refcriptum indu&ionis, poft lapfum temporis non poteft iterum aliud in ea- dem causa petere refcriptum indu&ionis, fed re- fcriptum moratoriumiri fpecie ficdiftum (brie- Ven van refpyt) poftulare prohibkus non eft. Neoftadius Curia Holland. decif, 48. zi. Si quis obaeratus latket.liut in fugafit,
& tamen defideret cum creditoribus tranfigere > ac in partem pacifci, petere poteft libello fup- plice ab Ordinibus falvum conduclum, feurete de corps en vry gelejr, ut ita fine mctu detentio- |
||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S IV.
Quibus ex caufis in pofleffionem eatur.
S u M m a r 1 a. |
||||||||||||||||||||||||
|
x. Esr quilus caufis decernatur miffio. in poffejfio-
nem? - 2. Quales creditores rci fervanda cattsa miffionem
in poffeffionem refte petant, an & illi., quibus ex die vel fub conditione debetur in negotiis bo- tia fidei vel ftrifti juris ? Anmijfi pendcntccon- ditione etiam vendere poffint bona , in qua mijfti 3. Quis mittere poffit in poffejfionem, & tn qua
bona> An in bona jurifdiilionifua nonfubjefta} An in bona fideicommijfaria, emphyteuticaria, pignori data vel accepta, ufufruftttaria ? An in bona pupillorum, municipiorum, patris aut domi- ni aftione de peculio obftrifti ? 4. B.ecenfentur mttlta cattfit > ex quibus mijfio in
,d rei judicatje exccutionem etiam
'fpedatmillioinpoffeflionem, qua- !tenus aliquando praetor judicatum lexfequitur captis pignoribus, quan- doque decreta miflione in pofleffio- |
pojjejfionem decernitur. Quis dicatur latitart
credttorum fraudandorum gratia ? Quid juris, fi latitet quorundam, non omnittm creditorum causa ? 5. Quis ftt effeftus mijfionis in poffeffionem circa
detentionem„ fruftuum perceptbnem, jus pigno- ris} An miffio quibufdam dmeia creditoribur profit etiam aliis ab initio non mijfis ? & an bi poffint inbafere mijfioni impetrata per alios, qui deinde dimiffi futtt ? An in boc pignorepra-. torio ex mijfione is, qui prioreft tempore, pa- tior fit jttre ? 6, Quibus in caftbus ceffet effeftus miJfionis> An
adbuc hodie ba mijfiones in pojfejfionem locum babeantt & quidearumloco magis frequensftt} 2,. Petit autem hanc rei fcu debiti fervan-
di causa miflionem omnis creditof, cui vel pun re debetur ex quocunque negotio, vel ex dic, aut fub condittone ex negotio bonx fidei; eo quod ex natura negotiorum bonae fidei, finon^ dum dies praeftandce pecuniae venerk, interim ad interponendam cautioncm de folvendo, ubi dies venerit, agipotcft, ac adeamexjufticau^ sa arbitrio judicis condemnatio fit, etiarnfi de cavendo nihil conventum fuerk. /. in omnibus 41. ff. dejudiciis. jun£t. tit. Inft. in fme de obli- « gat. ex confenfut §. in bona fidei 30. Inftit. de attion. ac proinde, cum interim cautionispia> ftand» debitor fit, jufta videbatur fubefle mis- ' fionis in poffeiTionembonommdaeerncnckcau- fa, fi debitor cautioncra de folvendoper crcdi- torem
|
|||||||||||||||||||||||
|
nem.
|
/, cum rempublicam 3. C. qui pot. in pig*
|
|||||||||||||||||||||||
|
ttore. L ordo 3. C. de executione tti judicata. Li-
cet non tantum judicati intuitu, verum etiam aliis excaufis, in poflcffionem mifliofiat: pu- ta rei fervandse causa, legatorum fervandorum gratia, ac ventris nomine; quin & ob denega- tam damni infe&i cautionem in rem illam , ex qua damnum timetur. I. 1. ff. b. t. de quibus ftngulis jam ante peculiaribus acl:um titulis, ex- cepta ea, quaerei fervandx causa decernitur, ac hujus tituli materiam conftituit. |
||||||||||||||||||||||||
|
*
|
||||||||||||||||||||||||
|
QjJlBUS EX CAUSl 5 1N POSSESSIONEM EATUR. %l?
|
|||||||
|
torem petitam, ac per judicem adjudicatam, non
prasftitiflet: cum ex adverfo b ftri£ti juris ju-
diciis judex conventioni partium adftrictus fit,
nec eam egredi foleat, adcoque ad cautioncm
pendente obligationis die vcl conditione inter-
ponendam non aliter condcmnet, ciuam fi de
cavendo inter partes aftum fit. Quibus con-
fequens erat , in ftrifti quidem juris nego-
tiis, pendente die, nec rem praeftari oportere
de prafcnti, nec cautionem, atque ita nihil;
ideoque nec caufam cfle, cur interim in pos-
ieflionembonorum debitoiis , in nullamorafi-
ve rci fivecautionis prseftandaspofiti, miffiode-
cerneretur. Quod ergo generalius afleritur in
l. in poffejfionem 6. ff. h. t, in pofleffionem mit-
ti folere creditorem, etfi fub conditione ei pecu-
tiitt promijpt fit, ad debita ex negotiis bona? fi~
dei, ex ratione jam data reftringendum eft. Uti
e converfo referendum ad negotia ftricli juris,
quod in / pen. §. ult. ff. b. t. a Paulo fcriptum,
creditorem conditionalem in pojfejfionem non mitti,
uti & a Papiniano , dcbhorem fraudationis cau-
sa non videri latitaret fi in diem velfubconditio
ne debeatur, l. eo tempore 50. ff. de pectdio. Ut
tamen bona; fidei ncgotiis adnumeranda fithac
in parte obligatioadlegatacondkionalia, quo-
rum intuitu interim cavendum cfle ultimarum
voluntatum favore, ne pereat defun<5ti volun-
tas, conftat ex /. fi fdiofamilia n. i. pen. §. 1.
ff. b. t. & latius traditum in tit. ut legat. nomi-
ne caveatur num, 1. Plane, quoties pendente
debiti die vel conditione miflio decernitur, non
ita mittuntur creditores, ut interim vel debitum
cxigant, yel bona vendant, fed tantum, ut
cuftodiant. /. Fulcinius 7. §, fi in diem 14. ff.
h. t. jund. /. cum legatorum iz.ff- b.t.
3. Petenda hsec miflio ab eo magiftratu, in
Cujus territorio fita funtdebitorisbona, necul- tra mittentis territorium fefe vis miflionis exten- dit. /. cum unus 12. §. is qui 1. ff, de rebusau- torit. jud, poffid. juncT:. /. a divo Pio 15.$ fen- tentiam 1. ff, de re judicata. I ult.ff. de juris- diB. l.pupillo qui 27. ff, de tut. & curat.dat, ab his. nec concedenda, nifipramiifsacaufa^cogni- tione. /. Fulcinius 7. §. 1, 2. 11. /. 8, ff. b. t. novell. 53. cap. 4. §. u & fi concedenda fit, non in unam aut certas quafdam res, fed in uni- verfa bona fit. /. 1. ff. b. t. quaefcilicet fccun- dum jam dic"ta mittentis jurifdicYioni fubjcclia funt; Hcct non omnia diftrahantur, fedtantum, quod fufficiat creditis exfolvendis. arg. d. I, Fulcinius 7. §. plane fi 10. ff. b. t. quod & in novell. 53. cap. 4. §. r. expreflumvidetur, dum dicitur, aftorcm mittendum in poirclTionem rc- rum debitoris fecundum menfuram declarati de- biti, id eft, ut eonfequatur menfuram declara- ti debiti. Adde tit, ut in poffeff. legat. num. j. Nec refert, quales fint res, utrumtales, qua- rum plenum dominium ad debitorem pertinet, an alias, veMfti emphyteuticaris, fideicomiflfa- rise reftitiuioni obnoxise, pignori datas vel ac- |
ceptae, quarumvc nfumfru&um debitor habet,
falvo fcmper jure domini vel credkoris vel fidei- commiflarii. arg. /. in venditionem 8. pr. ff, de rebus autorit. jud. poffid. /. is cui legatorum 5.§. bonorum 6. & feqq, ff. ut in poffeff. legat. nommc» /. peto 69. §. pr&dium 1. ff. de legatis z. I. fifi- nita 15. §. fi quit fmi 24. & feqq. ff. de dam- no infefto. Nccme ctiam intcrcft, cujuscondi- tionis fit debitor; cum & in pupillbrum, fu- rioforum, ac municipiorum bonamiifio decer- ni poflit, fi non dcfcndantur. Licct cnim pupil- li,infantes autinfantix proximi, & furiofi, ac ipfa municipia, non pofiint habere animumla- titandi crcditorumfraudandorumgratia, tamen, ne talis ignorantia & bona fides, qua?peratta- tem aut furorem iimilcfque caufas contingit, captiofa creditoribusatquedamnofafit, placuit, fumccre in hifce, quod non dcfendantur. /. apud Julianum 3. pr. & §§. feqq. I. 4. /. 5. /. Fulci- mus 7, §. adeo atitem 9. & feqq ff. h. t, l, 1, §. 1. 2. ff quod cttjufque univerfxtatis nomine. arg. /. fi fmita 1,5.$. fed in veHigdi 27. & §, fi pupillus 29. ff.dedamnoinfeclo. junft. l.quod autem 6; $. fi qttid cum 10. //. qu& in fraud. credit. alien. funt ut refcind. Quid, quod & ille, in quem adio de peculio cx contraftu fiUifa^ milias fervive compctit, hanc in bona fua pro- pria miffionem patitur, fi creditoris fraudandt causa iatitet, etiamfi nihil fit in peculio, fi mo- do tempore rei judicatse, quod in aiftione dc peculio fpeftatur, adhuc cflc poflit. L Fulcwius 7. §.^ quis aUione 15. ff. b. t. 4. Cseterum prascipui, in quibns rei fervan-
dse causa miffio deccrnitur, cafus funt, fi tutor latitct, nc alimenta pupiflo decernantur. §, fi quis tutor q. Inftit. defufpecl. tut. fidebitorexi- lio tempdrario punitus fit, nec defendatur. /* ad cognitionem 13, in fmeff. h. t. vel abhofti- bus captus fit. /. in poffejfionem 6. §. ult. ff. h, t. vel, poftquam caviffet de fiftendo, fui potefta- tem non faciat, neque ab aho dcfendatur. /, pr&tor ait 7. pr. ff. h. t. vel mortuus fit, nec ullus ei heres exiftat, autdiuinccrtum fit, hc- res exftiturus fit, necne. I. fi diu 8. //. h. t. I. fi bona 5. /. 6. C. de bonis autorit. jud. pojfid, /.
idem privilegium 22. §. 1. //. de reb, autorit. jud. pofftd, yel aliter abfit indefenfus , ctiamfl rcipublicqe causa abeffet, licetincafu, quorei- publicae causa abeft, prator feftinare non de- beat, atque etiam reverfo facile in integrum rc- ftitutio indulgeatur. arg. /. fi finita 15. §. f% forte z 2. //. de damno infeclo. Idcmquc eft, Ci talcs ab initio quidem dcfcnfi fuerint, fetinon duret defenfio. /. prator ait 2. §. ult. ff. h. t. Prxcipue vero miffio decernitur, fi debitor la- titet creditorum fraudandorum gratia: latitatio- ne accepta, fivc abfit, fivc in eodem loco pra:- fens quidcm fit, fed occurfum debitoris evitet; cum utique poffit quis in cadem civitatc efle, & latitare, & in alia civitate efle, & non Ia- 1 titare, dum fui copiam facit in publico: fic ut
Mmnimm a pro-» |
||||||
|
I. T 1 t, IV.
cui permiffum fuits poffid^re, poftea reccperit
dcbitum fuum, cseteri adhuc peragere poflint
bonorum venditionem. /. cttm unus 12. ff. de
rehus autorit. jud. pofftd. Si quis tamcn , fcicns,
dcbitorcm fraudationis causa latitare, tum de-
mum cum eo contraxcrit, non admittitur in
partcm cum reliquis crcditoribus in pofiefiionem
miflis. /. dit pTtttor 25. //. de rebus autor. jud.
pofftd. De caetcro inter prius miifos & poftea
admiffos differentia non eft, ncque in hoc pig-
nore pranorio qui prior cft tcmpore, idco jure
potior eft, fed magis omncs pro rata concur-
runt, fccundum latius tradita in tit. qui pot.in
pignore num. 2 8. Et haec ita, fi omncs crcdito-
rcs miffi ejufdem fint tituli, ejufdemque con-
ditionis: nam fi cx caufis titulifve diverfis ve-
niant, vel ex uno quidcm titulo unaque causa,
fcd in qua unus privilegiatus eft, alter non,
miffio haec privilcgia, quz ante competierantj
haud quaquam tollct. /. cum rempublicam 3. C.
qui pot.inptgnore. Cujacius libr.^.obfervat.-^y.
ante med,
6". Ceffat miflionis effeclus, ita ut credito-
res cogantur de poflcffionc dcccdcre, fi fatisfa- ctum ipfis fit. arg. l.cum unus xz.in fineprin- cipii ff. de reb, autorit. jud. pofftd. vel pupillus, in cujus non defenfi bona miffio facla fuerat, defendatur, poftquam in fuam tutclam venit. /. hac autem 5. §. pen. & ult. ff. b. t. vci talis fit miffus, de quo poft miflionem conftarc cce-* pit, quod creditor non fit; ufque adeo, ut nc veris quidem aliis profit creditoribus, pereum, qui creditor non erat, poffeffionem obtentam fuifle. d. /. cum unus 12. in med. pr.ff. de re- bus autorit. jtid, poffid. Quin & moribus hodier-> nis minus frequentatse funt miffiones in poffes- fionem; eo quod, fi reus nunc latitet, aut ia genere fui copiam non faciat, nec ab alio de-» iendatur, adverfus eum tanquam contumacem ad definitivam fcntentiam proceditur. Groene- wegen ad tit. c. de bonis autorit. jud. poffid, auc certe in locum miflionum furrogatas manus in- jectioncs feu arreftationes & bonorum fequeftra- tiones, ita ut fequeftratio fiat vcl tantas partis bonorum, cujus pretium judicato fatisfaciendo abunde fufficiat; vel omnium bonorum, quan- do fcilicet debitor creditorum fraudandorum cau- sa latitat ac foro cedit, aut fine herede mortuus eft. Confer Chriftineum adMechlin. tit.i.at- ttc. 18. num, 50. Ant. Matthaeum de auttioti, libr. 1. cap, 5, num. 9, 10. & cap. 19. num, 60. 61. |
|||||||
|
tbS "Lib.XL
proprie ls latitare intelligatur, qui, five in eo-
dcm (ive in alio loco ac peregre degens, occur- fum creditoris cvitat, etiam eodem irrforo cir- ca columnas aut tabcrnas feu ftationes (vel fta- ttats ut alii lcgunt) fcfc occultando. d. /. F«/- cinius 7. §. illud fciendum r 3. ff. h. t, Requi- riturautcm, ut fit latitatio creditorum fraudan- dorum gratia; cum fieri poffit, ut quis latitet non turpi de causa, dum Tyranni crudelitatcm mctuit, aut vim hoftiurn, aut domcfticas fedi- tiones. d, l, 7. §. qtiid ftt autem 4. ff. b. t. vel turpi quidem de causa, veluti ex metu pcena: propter crimen , nec tamen creditorum fraudan- dorum gratia, licet talis latitatio re ipsa frau- det creditores; quibus in cafibus miflio exhac cdicli parte decerncnda non foret, cum ani- mus latitantis inquircndus fit. d. I. 7. §. fed is 5. //. b. t. Unde &, fi quis-adverfusquofdam tantum creditores latitandi confilium habeat, adverfus alios non habeat, illi foli ex hoc edi- &.o in poffeflionem mittendi , adverfus quos la- titat; non item caeteri. d. I. 7, §. quid fi adver- fus 7. & §. illud fciendum i$.m pieff.h.t. Si quis tamen plures latitationis caufashabe at, in- tcr quas & una eft fraudandi ercditores, noce- bit ei, ut miffionem ex hac causa patiatur. d. /.7. §. quid ergo 6.ff.h. t. 5. Miffionis hujus cffedtus eft, quodmiffus
bona illa, in quae miflus eft, non tam pofli- deat, quam potius dctineat, obfervet, cufto- diat. /. poffideri 2. §, ult.ff de acquir. velamitt. poffejf. etiam fru&us inde colligat, fi forte ne- gligatur cultura rerum; non euminfinem, ut fruclus ita colleftos fuos faciat, vel ut inde ala- tur. d. I. 7, pr. ff. b. t. fed ut eos cuftodiat, vel vendat pretiumque fervet. arg. I. is cui le- gatorum 5. §. qui legatorum 22, ff. ut in poffeff. legat, nomine. dedu&is prius fumtibusin cultu- ram factis. /. prator ait 9. pr. &§. 1. 2. ff. de re- bus autorit. jud. poffid. Non tamen dubium, quin miffus confequatur jus pignoris prstorii, fi mo- do venerit in poffeftionem, indeque etiam hy- pothecariam adverfus quofvis pofleflbres acqui- rat a&ionem. /. non eft mirum 26. §. i.ff. de pignorat. acl.l. 1. 2, C deputoriopignore. Nec prsterraittendura, miflionem hanc, quibusdam decretam creditoribus, ctiam aliis prodcflecre- ditoribus non miffis; hactenus faltem, ut non miffi poftea peterepoffint, praefentes quidem in- tra biennium , abfentes vero intra quadrien- nium, fefe miflionis ejufdcm fieri panicipes, refufis pro rata impcnfis. /. fm. C. de bonis au- torit. jud. pofftd. ufquc adcb, ut, fi crcditor, |
|||||||
|
* TITtf-
|
|||||||
|
%m
|
||||||||||||
|
De rebus autoritate &c.
|
||||||||||||
|
T 1 T V L V S V.
Dc rebus autoritate judicis poffidcndis feu vendendls.
Summaria.
|
||||||||||||
|
fxontMurimA per indicem recenfenturcontmet-
fi£t qumam vel "opponere fe debeant venditioni re- rum, vel jus in rebus vendendis fibi competens indicare folenni more, ne illud diflratlione rerum amittant ? Quibus noceat omiffio indicationis f < Quibus mn noceat, eam omijfam effe} Et plu- ra alia circa materiam oppofuionis. 4. Quis cognofcat de oppofxtionis caufis, fi alius tu*
lerit fententiam, alius judex requifitus eandem exfequatur ? 5. An pendente oppofitione executor fufpendere de-
beat ulteriorem executionem ? An opponens fe poffit veniente die fxbi dicto petere temptts de- liberandi ? 6. Vnde inchoetur m nonnullis editionibus titulus
de privilcgiis creditorum? Vbi de illis privilegiis attum fit > |
||||||||||||
|
i. Si credhoribus in poffeffionem miffxs non fatis-
ftat- impetrant fecundum decretum, quo con- ceditur licentiadiftrahendi bona. Quantum tem~ fus inter miffwiem ac decretum, venditionis li- centiam cominens, intercedere debat ? z, Quo modo facienda fxt bonorum venditio, &
quo in loco ? Qualejus fingulare hac in parte ha- beant Amftelodamenfes, Zelandi; & quid,fi mo- bilta jtijjk Curia EoUandka rurifint pignori cap- ta} Quis potiorin cojjcurfupluriumlicitantium'? St qite generalitts circa pignorum venditionem ebtineant} remiff. 3. Quo modo venditio jam decretaimpediripoffit
■, fafto debitoris ? An & obtineri refciffio vendi-
tionis jam fatla. ? Quo modo impediatur decre- ta dtftratlio fa&o tertii, dum isfe dominumrei afferit ? An& quo ufque, ft fibi jus atiquod in re diftrahenda competere contendat ? Qua occa- n creditoribus rei fervandae causa in
) poffeflionem miffis non fatisfiat, ^alterum iisdem petentibus decretum I interponitur, non ad eum effe&um, '"ut civiliter poffidere & ufucapere liceat res ha&enus detentas ac cuftodkas, uti quidetn accidebat, fi damni infe&i nomine mis- .{10 ex fecundo decreto obtenta fuiffet, fecun- dum tradita in tit. dedamno infetlonum. 12. fed potius ad id, ut creditorcs nancifcantur earun- dem diftrahendarum poteftatem. /. Fulcinius 7. §. prator ait 1. ff. quib. ex caufxs in poffeff, ea- tur. Non enim dubitandum videtur, quin duo feparata decreta diverfis temporibus in- terponantur , alterum ad obtinendam miffio- ncm in poffeffionem, alterum poft temporis tranfacti fpatium de novo per creditorem peten- dum, ad impetrandam vendendi facultatem. /. pen. C, de bonis autorit. jud. poffid. Adde "Wis- fembach ad Pand, vol. 2. difput. 15, thef. 15. 16. Tcmpus autem, quod inter miffionem in poffeffionem & decrctum venditionisintercede- re debet, videtur arbitrarium effe, cum nus- piam determinatum apparcat: longioris tamen temporis fpatium effluere dcbuiffe, ex eo col- ligi poteft, quod creditores non miffi, fi phe- fentes cffent, intra biennium, fin abfentes, intra quadriennium, defiderare potuerint, fe » miffionis per alios obtcntae participes reddi, qua- le defiderium fruftraneum cffet, fi bona ante quadriennium diftrahi & emtoribus tradi potuis- fent, eaque ratione creditores miffi detentionem rerum jarrf amififfent. I. alt. C, /;. t. de bonis au- torit. lud. foffid. |
||||||||||||
|
2. Faciendadiftra<5Ho palam, auftiotiepubli-
ca. arg. /. 1. 2. 5. C de fide & jure haft&fts- calis. I. ordo 3. C. de exccut. rei judicat*. l.ult. C. fi propter publ. penftt, vend. fuerit celebrata. I. ftquos i6.C.de refcind. vend. fingulisrebusfeor- fim vcnum propofitis & lickationi fubmiffis, non fimul & femel tota rerum univerfitate. Inftru- ctio Curia Eolland. artic. ij6. Ant. Matthaeus dc auclion. libr. i.cap. 4. drca med. Idque in eo loco, in quo rcus defendi debuiffet, id eft, ubi do- micilium habet, aut ubi contraxit. /. 1, 2. 3. //. h. t. Qua tamen occafione paucis notandum, privilegio Amftclodamenfibus indultum effc, ne immobilia in urbe vel agro, ifti urbi refpon- dente, fita tradantur ex decrcto voluntario ( wil- lig decreet) Curia? Hollandicjc, nifi e| Jcgc, ut & venditor, & illi, quibus ex pretio fatis- fit, pretium non accipiant, nifi caveant Amftc- lodami datis fidcjufforibus dc reftituendo, ubi ahi emerferint potiora jura habentes •, & fi vendan- tur cum onere annuorum redituum» ne quis fortem accipiat, nififub fimili cautione. Placit. Ordin.Eoll ^o.Januarii i6oB,vol. 2,pag, 3005. & feqq. Appendix decif. poft Refponfa Jurifc. Eoll. part. 3. vol. 1. pag, 18. tn med. Atque infuper, fiCuriadecreverit fubhaftationem im- mobilium in Zelandia fitorum, ipfam diftradio- nera Hagse non fieri, fed prxmiffis ex more prsemittendis, eam magiftratui illius urbis, cui proxime immobilia adjacent, demandandam efle. Nader provifioneel accoord tuffchen Eolland en Ze- land 11. Junii i6y^.artic. i^.vol. ^.pag.6^. Mobilia denique, cx mandato Curia; provincia- lis diftrahenda, fi ruri capta fint, vendi opor- Mmmmm 3 tere |
||||||||||||
|
«
|
|||||||||||
|
Lib. XLII."Ti t. ¥.
|
|||||||||||
|
$3<
|
|||||||||||
|
pro donantis dcbito profcriptis? d. libr. 1. cap.
11. num. 37. 38. An liberi, fi pro dcbitis parentum auciioni publicas fubjiciantur bona, qux ipfis pcr parcntcs in dotem data ? d. cap. 11, nttfn. 46. An & intercedere debeant jus fuiun indicando, quijus fervitutis realis habent, ne alias amittant lervitutem? d. cap. n. num, 48. 40. 6"4, ( quod & a me tractatum in tit. quib. mod. fervitut. amittt num. tilt.) An &, qui habent juscanonis, cenfus, dccimarum, fuperficiei, directi dominii. d. libr. 1. cap. n.num. 50. 51. & cap. 12. num. 16. .(quopertinetdecre- tum Curk Holl. 3, Novembris 1588. vol. %. placit. Hotl. pag. 1431. in fine & pag.feq.)vei annui redituscxfundodcbiti. d. libr. 1. cap. 11» tiUttt. 52. 53. 54. 55. An & is, cui compe- tit jus retraclius, pofito, quod jus tale etiam lo- cum habeat, cum prsedia autlione publica di- ftrada funt? d. cap. 11. num, 6<$. An & ec- clcfia, refpublica, civitas, fifcus, minor,pro- digus, furiofus, aliique fub cura conftituti, fi res eorum pubjice diftrahantur, tanquam ad alium debitorem privatum pcrtincntes? d. cap. 11. num. 66.7^. 75. j6,jj.&cap. it.num. 16, 17. 18. 19. ( cum quibus tamen conferen- da, quse fcripfi in tit. de minor. 25. annismm. 16. jun<5l. num.ult.) An & Princcps vel fifcus, quo in prsdiis vcndendis integrum fibi fervct jus tributorum, aliaque, qus cx dominio fu-* perioritatis, ut loquuntur, ipfi competunt ? d. cap. 11, mm. 51, 61. 6<$.8c cap. iz.trnm. 16. An & intercedere cum eftectu poffit, cujus res tanquam ad debitorem pertinens publice profcri- bitttr , fi debitori in totum aut pro partc, cum vel fine inventario heres fit? d.cap, 11. num. 27. 28. quive rem fuam, qua: tanquamadde- bitorem pertinens venum exponitur, debitori cjc vi pafti retrovendere obftriftus eft. d. cap. 11. num. %6. & cap. 18. nnm. 16. cujufvc rei in- tuitu debitor, cujus crcditores publice profcri- bunt, retentionis jus pro impenfis, aut opera«« rum in eam pra?ftitarum mercede, habet, quam- diu dominus prseftare paratus noneft. d. cap. 11. num. 2p. An & pro tertio abfente alius inter- cedere & venditioni opponere fefe poffit, fi mandato inftrudus non fit ? d. cap. 11. mm. 8 r,, Adhsec ab codem autore diligenter obfervatum, dominum, aliofque fimilcs, quibus pro juris fui confervatione interceffionis feu oppofitionis ne- ceffitas incumbit, ex ejufdem omiffione pdft ven- ditionem folennerh, ac fubfecutam traditionem # cadere dominiofua: rei, altoque fimili jure in re> nec rem evincere poffe ab emtore, jam domino faclo, aut eundem inquictare. d.cap. ii.num. 30. 8c cap. S. nutn. 18. ip. 20. ad pretiura tamen concurfum ei cum cseteris creditoribus chirographariis fimplicibus non oportere denc- gari , tanquam tali, qui rem fuam vidcturf nabita fide de pretio , vendidifle debitori ifti, cujus nomine illa nnnc profcripta ac vcndit» fuit : fcd fi & prctium jam inter creditorcs * * diftri. |
|||||||||||
|
tere in oppido proximo, jusnundinarum mino-
rum habente, nifi res vilcs admodum & exigui • pretii fint, quippe quas ad fumtus cvitandos vcn- di in ipfo loco, in quo pignori captse, extra ordi- nem concedt folet. Infiructto Curi^Holl.art. 176. Curix fupremse art.z6j. in /fae.Ncoftadius Curia Holl.decif.^o. In concurfu autem plurium idem licitantium potior cft caufa creditoris, dein cog- riati. /. cam bona i6.ff.h. t. Sedcumea» qua? de pignorum venditionibus di&a funt in tit. de dijiratl. pign. & hypoth. & ex parte in tit. de re jadicata, ad venditionem quoque rerum ex mis- iione In poffeffionem per creditores faciendam tratlsferri poffint; & cognationis pradatio inre- tradu gcntilitio, moribus frequente, appareat, ac -expofita fit in tit. de lege commijforid, non eft, quod hifce diutius inhaereamus. 3. Impediri tamen poteft vcnditio jam decre-
t'a, idque vel fa&o ipfius debitoris, vel fa&o ter- tii, Ipfins debitoris faclo, fi is fui copiamfa- ciat, & damna impenfafque rcfundat, ac fol- verc paratus fit, aut alius pro ipfo. /. fi fervus 4. in fme ff. b. t. junct. /. famimus 15. C. de judiciis. Inflrucl. Curia Holl. artic. 175. Ant. Matthams de auclion. libr. 1, cap. 11. num. 2. 2. 4, 5. 6, & 15. An vero oppofitis excep- tionibus peremtoriis variigenerisimpediripoffit per debitorem diftra&iojam decreta, diceturin titi de exceptionibus ? Sed, fi femel diftractio legi- time folenniquemorefaftafit, non poteft dein- de debitor petere refciffionem venditionis; ve- rum id tantum rccipit, quod poft dimifTos cre- ditores ex pretio fupereft. arg. /. /»non expedie- rit 6. pr. ff. h. t. Fa&o tertii impeditur ven- ditio vel in totum, vel pro parte. In totum, fi tertius fe rei jam publice profcripta: ac fubha- flandx dominum dicat, & probet. Pro parte, fi jus aliquod in re diftrahenda fibi competere doceat, adeoque intercedat, ne rcs vendatur tan- quam libera, fed ut tali oneri fubje&a, dum fe jus ufusfruclus, vel realis fervitutis, vel redkus, vcl utilis aut dire&i dominii habere contendit, & illud fibi non obftante venditione falvum effe cupitj vel etiam jus hypothcca: fibi vindicat, ut in pretio rei diftribttendo fui ratio habeatur. Quse interceflionum feu oppofitionum materia tam accurate atque felicker plurimis quxftioni- bus pertractata eft per Antonium Matthamm in opere laudatiffimo de auclionibus, utvixquic- quam ab eo di&is addi poflit: ut pote apud quem cum aliis variis prolixius difcuffum invenies, an, &quando legatarii & fideicommifkrii, quibus vel pure vel fub condkione res debentur, inter- cedere poffint, ubi vel pro debito heredis vel pro debito teftatoris ipfius legantis fubhaftatio fit: & an omiffio interceffionis noceat illis, qui i"ubhaftationis tempore nati non crant, fi poftea illis, qui jam tum nati non intercefferant, here- des exftiterint, velnon? libr. 1. de auftion. cap. 11. num. 33. 34.35. 3CT. <Jp. An&donata- rii inter yivos vcl mortis causa» rebus donatis |
|||||||||||
|
D E SEPARATIONIBU8,
|
|||||||||||||||
|
8?«
|
|||||||||||||||
|
diftributum ac adjudlcatum iis fit, omni eum
a&ione & jure cecidiffe, d. cap. n, num. 31. & cap. 18. num. 5. Neglectam quoque- in- terceffionem haud nocere ei , qui , cum ma- nifeftus ac notus effet adverfarius , nominatim citatus non eft. d. cap. 11, num. 6y. cujusve jus ccrtum omnino eft, ac in omnium oculos incurrit, fie ut cmens non potuerit h.oc igno- rarc. d. cap. 11. ttum. 64. aut qui & ante, Bc toto fubhaftationis tcmpore, rem naturaliter pos- fedit tanquam dominus; fecus, fitantum civi- liter anlmo. d. cap. 11. num. 68. & cap. 16. mtnt. 49, Sed &, fi per abfentiamautjuftam fubhaftationis ignorantiam interceffio praeter- miffa fit, etiam majorennibus per in integrum reftitutionem fuccurri poffe , tradidt in ttt. ex quibus caufts majores num. .10. Denique omis- fam interceflionem cceteris quidem prodeffe cre- ditoribus & rerum diftra&arum emtoribus, at re- gulariter non ipft debitori , videri potcft apud Mattba:um d. cap. 1 r. num. 53. & 50, 4. Quod fi fententia per alium judicem,
quam a quo lata , intervenientibus literis requi- fitoriis > executioni mandetur, de oppofitionum caufis non cognofcit judex requirens» fcd ipfe rcquifitusj fi modo intercclTio per tertium fiat, & ita , ut per eam vis fententia? judicis requi- rentis non evertatur. arg. /. fi pr&tor 75. ff.de judiciis. junft. I. a divo Pto 15. §. ft rerum 4. f. dere judicata. Ant. Matthxus de auftion. d. libr, x. cap. ix.num, 80. "Wiffembach adPand. ad tit. de re judicata tbef 8. in med. Cui con- fequenseft, de exceptionibus a reo condemna- , to adverfus ipfam {ententiam in executione op- 0 pofitis ad eandem enervandam, non rc&e ju- dicare judicem requifitum, fed difceptationem |
|||||||||||||||
|
illam ad eum» qui fententiam tulit s remitti dc*
berej nifi judcxrequirens de iis deinde cogno-» fcere recufet, ut autor eft Groenewegen ad dt l. 75. ff. de jttdiciis num. ult. 5. Licet autem exccutor apud nos, extraneo
fefe opponente , fufpendere debeat ulterioretri in mobilibus executionem, & intercedenti dicm dicerc. Inftrulh, Cur't& Holland. artic. 177. 178. Neoftadius Curia fttprema decif 6*4. in ftne. ta- men, fi immobilium intuitu executor jam in- choaverit executioncm, & unam forte aut al- teram nundinalem aut dominicalem fecerit de- nunciationem > in peragendis ulterioribus de~ nunciationum folennibus pergere debet , non obftante illa tertii oppofitione. InftrnSt. CurU UoU. artic. 187. Qitisquis vero fefe oppofuit executioni , veniente die illo , qui ipfi di&us fuit ad oppofitionis difceptationem , non jure petit deliberandi tempus, fed ipfas oppofitionis caufas tunc allegari ncccffe eft. Decretum Curia. Holland. 25. Aprilis 1588. vol. t. placit. Holl, pag. 1432. in pr. verf. alfo mede. 6. Prseter venditionem rerum autoritate ju-
dicis peragendam infuper in hoc agitur titulo de privtlegiis creditorum; adeo ut etiam in nonnul- lis editionibus pcculiarcm titulum de privilegiis creditorum inchoari videas a lcge io\ ff.h. t. & non antiquiores tantum, fed & recentiores non« nulli juris Interpretes allegationem legis decimse fexta? & fequentium faciant cum infcriptione ti- tuli de privilegiis creditorum. Vcrum cum de creditorum pfivilegiis, praelatione , ac concur- fu abunde a&um fuerit in tit. qui pott inpigno' re, univerfa partis hujus explicatio inde peteri- da eft. |
|||||||||||||||
|
r 1 t v l v s vi.
De feparationibus.
S U M M A R. I A.
|
|||||||||||||||
|
3. Quis ftt effeBus feparationis obtenta ? An pre-
fit tllis, qui eam non petiverunt } Si bona de- funfti feparata non fufficiant creditoribus de~ funcli, an tunc adbuc beredem convenire poffmtt & quid juris tuttc fit ? Anquod fupereft ex fe- parato patrimonio defuncli, cedat dein crcdito- ribus heredis} 4. Kecenfentur cafus, in quibus ceffat feparationis
petitio : ubi de creditoribus jidem heredk feca- tis ; heredem judicio convenientibus; lapfts quinquennii ; bereditate vendita ; rebus de- funcli mixtts rebus, heredis; tebus bereditariis venditis'y preiio hereditatw velrerum beredita- riamm venditarum adbuc debito; vel jam fo- luto. Et quid » f\ res defun&ifm per bere» dem ftgmri datai Sepa*
|
|||||||||||||||
|
T*. Quid ftt feparatio ? Vbi de feparatione bono-
tum patroni a bonis fervi , betedis neceffarti.; peculii filiifamilias a bonis patris per pfcum ut treditorem occupatis, bereditatis patris ab he- reditate flii impuberis- in gratiam fubftituti pu- pillaris; caftrenfis peculii a paganico; bonorum fidejttfforis a bonis debitoris ob&ratit qui fide- juffori beres exftitit. z. De feparatione bonorum defuncli a bonis bere-
dis ob&rati, petenda per creditores & legata- rios. An eam petere pofftnt ettam, qutbus fub eonditione debetur} An & ei locus, fi quis.ex fubftitutione beres ftt? An& lypothecariis cre- ditoribus utilis effe poffit ? An & quando credi- tores beredis ad feparationem petcndam admit- tendifmt} |
|||||||||||||||
|
L 1 b. XLIL Tir. VI.
|
|||||||
|
tas fidejuflbris per debitorcm principalem adita
haud fuiflet, potuiflet utique creditor poft bo- na fidejufforis divendita reliquum a principali debitore petere, tantum pro rata confecuturus, quantum & csteri, ad minus fufficiens debito- ris oba?rati patrimoniurn concurrentes. /. debi- tor j.pr.& §. 1. ff. h. t. 2; Praxipue vcro feparationempetere poffunt
creditores alicujus defun&i, & legatarii; qui- bus hereditas defuncti, fejuncta a patrimonio heredis , fufficere poteft vcl ad integrum dc- bitum & legatum confcqucndum, vel ad con- fequendam faltem majorem dcbiti legative partem ; non fufficicns vel minus fufficiens futura, fi mixta bonis hercdis obasrati, etiam in creditorum ejus ufum ceflura eflct , ad- eoque omnes tum defun&i tum heredis cre- ditores ad coadunatam utriufque fubftantiam pro rata venirent. /. 1. §. 1. /. pen. ff. h. t. I. 1. I. 2. C. de bonis autorit, jud. pefjid. Nec intereft, utrum creditoribus defundti debeatur pure, an vero ex die vcl fub conditione, & propter hoc pecunia per eos nondum peti pos- fit; cum 8$> his cautione in futurum, quse eft in feparationis conccffione, confuli aequum fit. /. creditoribus 4. f. h. t. Non etiam refert, utrum fint creditores defundti, cui heres ex in- ftitutione, an cui ex fubftitutione pupiliari fuc- ceflit; qua ratione, fi quis parenti heres exfti- terit, cum effct adhuc impubes, deinde intra pubertatem decefferit, & bona veneant fubfti- tuti, qui impuberis adivit hereditatem, placuit, & patris & ipfius impuberis creditores pofle fe- parationem adverfus creditores heredis impetra- re. /. i. §. item videamus 7, ff. h. t. Hypo- thecariis tamen creditoribus ncceflaria non vi- detur feparationis impetratio; cum fufficientera ex jure hypothecz in rebus fibi obligaitis prae- lationem habeant. Sande decif libr. 2. tit. 12. dejin, 17. nifi forte minusfufficiens hypothcca fit; vel generalis hypotheca competat, & mc- j tus fit, futurum, ut per commixtionem rerum defundti & heredis obfcurum fiat, quibus in re- bus praelatio ex vi hypothecas vindicanda fit. Crc- ditores heredis quod attinet, his feparationis im- petrandac facultas non competit, ubi bona hei redis magis fufficientia funt creditoribus ejus» quam fi defun&i obarrati bonis mixta fuerint; quia licet alicui adjiciendo fibi crcditorem, credi- toris fui conditionem facerc deteriorem. /. 1. §. e contrario 2. ff. h. t. & creditores defun&i in heredem inciderunt, cum eo vero non contraxe- runt s aut fidem ejus fecuti funt, e convcrfo cre- ditoresheredis cum ipfo contraxerunt hercdc ejus- que fidem amplexi funt, ut proinde id fibi irnpu- tare debeant. Ant. Faber Cod. libr. 7. tit. 2 2. de- fn. ij.iwj}»^. Ant. Matthasus deauSion. libr, r* cap. 20. num. 21. nam &, fi ipfi creditores defun- di femel heredis fidcm fecuti fuerint, ctiam fepa- ratio ipfis deneganda eft, ut infra dicetur. Hxc taT menincreditoribushcrcdis ica dcmum vcra fant, fi non
|
|||||||
|
>eparatio eft diverforum patrimo-
niorum, ad eandem perfonam per- >tinentium , diftincTiio, judicis, vel- uti prstoris aut praefidis, autorita- 'te fafta. Cujus uti jure civili fre- quens ufus fult, ita & moribus etiamnum uti- litas infignis effe poteft, Etenim fciendum eft, neceflkium heredem fervum, cum libertate in- ftitutum, impctrare potuiffe feparationem, ut ei , fi non attigerit bona patroni , quicquid poftea acquifiverit, feparetur , una cum eo, quod ipfi a teftatore debetur. I. i.§.ult.ff. h. t. licet hic jure novo per inventarii confe&ionem videatur poffe fibi profpicere. Filio quoque famifias ex conftitutione Claudii fuum peculium apatrimonio paterno fuifle feparatum, fipatris ejus bona propter dcbitum a fifco occupata es- fent, patet ex /. demque 3. §. fed utrum 4. infine ff. de minor. 2 5, annis. Sed &, cum vulgo fub- ftitutus pupillaris, pupillo ex fubftitutione pupil- lari fuccedere cupiens,utramquedebuerit admit- tere hercditatem, tum patris , pupillo delatx, utcunque damnofae, tum ipfius impuberis. /. fed fi plures 10. §■ filto z. & 3. ff. dtvulgari&pu- piU. fubftit. tamen , fi usque adeo a?re alieno gravata fit patris hereditas, ut propter eam ad- mittendam etiam ipfius impuberis hereditas re- pudianda foret, juftius fe fa&urum prjetor cre- didit , fi fubftituto impuberi bonorum patris concederet feparationem. l.ft flius iz.ff.devulg. & pup. fubftit. junct, /. Julianus 42. ff. de ac- quir. vel omitt. hered. Adde tit. de vulg, & ftip. fubftit. num. 22. Adhasc illi, qui filiofa- milias militi credidcmnt occafione militise, re- 6te defiderant caftrenfis peculii a paganico fe- parationem, ut foli veniant ad pretium peculii caftrenfis divendki, exclufis illis, qui ante mi- litiam cum eo contraxerunt. 1.1. §, fifiliifami- lias o. ff. h, t. Imo fi creditor fit, cujus cre- ditum in rem patris verfum eft , poterit ei in- tcrdicf, ne peculium caftrenfc inquietet, dum a&ionem de in rem verfo fufficientem habet. d. I. x. §, 9. 'tn fne ff. h. t. Pratferea fi debi- tor obaeratus fidejuflori heres exftiterit, fum- mo quidcm jure per aditionem confufio fafta, atque ita acceflbria obligatio fidejuflbria extin- 6ta fuit, fola fuperftite ea, qua: inter debito- rem principalem & creditorem interceflit; fed cum iniquum videretur , rationem juris , qu« caufam fidejuffionis propter principalem obliga- tionem, qusemajor fuit, exclufit, damnoaffi- cere crcditorem , qui fibi diligenter profpexe- rat, Jiinc permiffum ei fuit impctrare fepara- tionem bonorum defun&i fidejufloris; & jure quidem fingulari cum illo effe&u, ut, fi ex bo- nis fidejuflbris feparatis folidum confequi non poflit, contentus efle non debeat bonis , qua? feparari maluit; fed in refiduum adhuc commi- fccatur ac concurrat cum caeteris debitoris prin- cipalis creditoribus ad bona ejus, perinde ac fi nullam fcparationem petiiflet j quia, fiheredi- |
|||||||
|
833
|
|||||||||
|
Dfi SEPAR. ATlONl BU S#
|
|||||||||
|
epti funt, tamdiu eos, qui feparationem obtinuc*
runt, non poffe quicquam ex bonis heredis nan* cifcij fed, illis dimifiis, poffe, fi fcilicctjuftis^ fima, ut diclnm, fubfit errandi caufa. Plane dimiflls defun&i creclitoribus ex feparatp dcfun* 6ti patrimonio, id quod fupcreft,' cedere dein* ccps in utilitatem creditorum heredis, ut inda faum habcant dcbitum , vulgo placuit , & arquum eft; cura nunquam a patrimonio defun- di fefe feparari petierint, aut jure pctere po- tuerint. d. I. 1. §. pen. in pr. d. I. debitor 5. §, ult, ff. b, t, Ant. MatthSeus de auition. libr. i, cap. 20. tium. 21.22,. 4. Ceflat fcparationis hujus impetranda: fa-
cultas, fi crcditores hercditariifidemheredisfe-»
cuti fint, novaudo, fidcjuifores aut pignora ab
co accipicndo, utcunquc minus idonea, &va-
riis modis aliis, Iri quibus quid cum herede j
cx libera eligcndi mente, gefferunt. /. i.f.il*
lad fdetidum 10. 11. & §. [1 quis pignus i$-ff.
b. t. I. tft jurisdi&ionis 1. C. de rcbus autorit,
jud, poffxd. Unde , fi hercdem judicio convenc-
rint, hoc ipfo fidcm ejus haud videntur fectiti,
quia id non ex libera voluntate, fed ex neceffita-
tc fadum crcditur. /. ult.ff. b. t. I. eft jurifdi-
clionis 2. C, de bonis autorit. jud. pofftd. Ces-
fat &, fi quinquennium jam fuerit elapfum ab
adita hereditate. /. 1. §. quod dicitttr i^.ff.b.t.
vel heres finefraude jamyendideritheretlitatcm.
/, ab berede 2. ff. h. t. vei res hcreditariie ita
bonis heredis fint permixta?, ut feparari amplius
non poffint; licet quuntum ad ea, qu» diftitir
cla manferunt, feparationis petendae facukas pec
& propter aliorura mixturam peremta non fit*
d.l.i. §. praterea iz.ff.h.t. Qiiod fi hcres an-
te petitam feparationem rcs quafdam hercdita-
rias bona fide vcndiderit, venditarum intuitu
fcparatio obtineri non potcft, dum rata manet
talis alienatio, utcunque bonorum haud alicna-
torum intuitu feparatio obtcnta fuent. d. L ab
berede 2. in fme ff. h. t. Si tamcn prctium a
rerum hercditariarum, vcl ctiam univer/a? here-
ditatis, emtore nccdum folutum fit, rationem
non video, cur non pretiifaltcmrefpc&ufepa-
rationis petcndse facukas fuperfit, dum in judi-
ciis univerfalibus pretium fucccdkin locumrci,
fecundum tradita in tit. depetit,hered,num. 18.
fcparationis autem petkio ctiam univerfalijudi-
cio accenfenda eft , quippc totam conccrnens
defuncli heredkatem. Ncc eft, quod dicas,
etiam damnofam heredkatem vendi per heredcrri
potuiffe» atque tunc vcnditionem illam, feu pre-
tium heredkatis, ex ftultitia emtoris quaefitum,
non magis cedere dcbere lucro credkorum de-
funclii quam legatariorum, quibus legatariis
id non proficere autor eft Paulus, in /. fi beres
inftittttus 3. ff. ad legetn Valcid. Non enimhac
in parte a legatariis argumcntum ad creditores
hereditarios recie tranftuleris j cum in d. I. p
prodeffe non debuerk legatariis, hercditatcra;
damnofam aliquopretio fuiffe diftraclam, quia
Nnnnn flec
|
|||||||||
|
fi non manifefto apparcat fraus heredis, diredto ad
Ixllonem creditorum anteriorum damnofam here- ditatem adcuntkjlicet id non facilc credendum aut prsefumendum fit. d. l.ij. qtufnntn 5. ff. b.t.vel hercs invitus compulfus fncrit ad adcundara ac re- {titucndam hereditatem fufpcctam ,, deinde au- tcm non llt, cui reftkuat. d. I 1. §. fed fi quis 6,ff, b.t. vel libertus obseratam adiverk hcreditatcm in prajudicium patroni, qui ei debeba.t heres elfe. /. pen. §. i.ff. b. t. Extra quoscafus exccptos cum creditores heredis* a feparationis petitione remoti fint , confequens eft', fi primus fecun- dnm heredem fcripferit, fecundus tertium, pri- mi quidem creditorcs audiendos efic, fi , cnm tertii bona vcnirent, & adverfus fecundi & ad- verfus tertii heredis crcditores fepararionem po- ftulent; at crcditorcs fecundi adverfus tertii qui- dem crcditores feparationem impctrare polfe, advcrfus primi non pofle. /.' 1. $. fecundum 8. ff. b. t.
3. Impetratx fcparationis effeclus eft, quod
fi ab omnibus pctita fit defuncli credkoribus, etiam omnibus profit; fin a quibufdam tantutn, folis petentibus utilis fit, ad id, ut in rebus hereditariis praefcrantur creditoribus hercdis. /. 1. §. qtt&fttum eft 16. ff. b. t. non, quod paud for- te illi, qui cx pluribus feparationcm obtinue- runt, foli totum capiant; fed quod tantum fint confecuturi ex bonis defuncti, quantum habuis- fent, fi omnes defun&i creditorcs fcparationem petiiflent; & rcliquum, quod alioquin ceffiflet cseteris, fi & ipfi ad feparationis bencficium con- fugiffent, nunc mixtumbonis heredis, prora- ta inter eos hcredis fidem fccutos, & reliquos ipfius heredis crcditores dividatur. Quod fiin patrimonio defundi fic feparato minus invenia- tur, quam eratdebitum, adeoque foiidum inde fervari non poffit, id, quoddeeft, non con- fequunturexpatrimoniohcredis, quia, quiim- petrarunt feparationem, fibi debcnt imputarc fuamfacilitatem, fi, cum effent bona idoneahe- redis, maluerint bona defuncli fibifeparari, & ita fe quoque feparari a bonis heredis, dum ab heredis perfona recefferunt, cui & hoc ipfo, quod cum pro non idonco habuerunt, non levem videntur injuriam intuliffc. /. 1. §• peti. I fi creditores 5. poft med.ff b.t. juncl I fxve- fo 5. §. 1. ff> 1ui ftifl- co2' n& Juftifl»raa Jg"
norantiae cauia faciat, vcniam eis concedi, quod temere petierint feparationem. d. I. 1. §. pen. In fme //. b. t. qu® tamen cafu non ante quic- quam ex bonis heredis ferre debent, quam fi proprii heredis creditores dimiffi fuerint. /. debi- \oi 7,.$.ult. ff. b.t. Necrepugnatrf.l.fxcnditons 5. circa finem. verf. idemqueff b. t.Cum ibi agatur de illa fafti fpecie, qua creditoribus heredis ex bo- nisheredis necdum plene fatisfa&um erat,licet ali- quanto plus confecuti effent,quam ex fcparato de- fun&i patrimonio creditores cjus: adcoque adhuc illud firmum manet, quamdiu creditores heredis iblidum dcbkumexpatrjmonio ejusnexdumad- |
|||||||||
|
Lib. XLII. Tit. VII.
|
|||||||||||||||||
|
834
|
|||||||||||||||||
|
intuitu feparatio ulterius locum habeat; cum
nummi foluti, & aliis mixti nummis hercdis, non ultra concipi fcparatim aut vindicari poflint. arg. /. fi alieni 78. jf.de folutton. Quod finou venditse fuerint res defun&i pcr hercdcm, fed tantum-pignori dux, feparationis petitio in iis adhucfalvaeft. /. 1. §.fciendumeftyff* h. t. |
|||||||||||||||||
|
nec ipfis obemt, fi hcreditas locuples viliore pre-
tio eflet vendita. Contra vero hic creditori- bus proficcre, fi damnofa hereditas pretium in- venerit, squum eft; quia etiam iis viciflim no« cet, fi ,quid viliore pretio bona fide per here- dem venditum fit. d. I. 2.//. h. t. Pretiofa- ne per emtorem jam foluto, vix eft, ut ejus |
|||||||||||||||||
|
riivLvs vii.
Dc euratore bonis dando,
S u m m a r 1: a. |
|||||||||||||||||
|
an creditor bjpotbecarius • pafftt pignus ipfe <fi-
ftrabere , atque ita curatons potejhti fubduce- re? An non boc poffmt tales, qtii fpeciah jure retentionis gaudent} An non Refpullica, fiad- miniftrator bonorum ejus folptndo non fit ? An non poffint aho m loco, quam ubt curator datut, arrefto detinert bona (lebitoris, jmtfdictienis fun- danda, gratia ? Adnotatur jus fwgulare dereti- nendis, & curatoris poteftati exttnendis inftm- mentis ftipendiorum militarium obligaiu, or- donnantien vanfoldye. 8. An curator pojfit inftituere jadicium communi
dividundo, fi res debitori cum alio communis fit} 5>. Qualis obligatio & aBiofit inter curatorem&
debitorem, cujus bona cttrat, & qaalem cul- pam curator debitori prajiet} 10. Qualis obligatio & ailio fit inter curatorem
& creditores; & qualem iis culpam pr&ftet} An, & quando imputet impenfas litis temeu mota } 11. An debitor obaratus aut creditores babeant hj-
pothtcam legalem inbonis curatoris} 12. Si plures curatoresfwt confthuti, an,& quande
finguli in folidum ex admimftraiione convenin poffint}& an unus in foltdum conventus gaudeat heneftcio divijionis ? An, fi unus ex pluribus folus gejferit, reliqui prius conventi gaudeant benefi- cio ordinis} 13. Quibus modis finiatur officium curatoris} Si
curator officium impleveritj nec ultra quicquam poffideat ex bonis debitoris, creditores poftea emergentes curatorem non conveniunt, fedcre- ditores alios, quibus fblutiofaila, cum debilius haberem jus. |
|||||||||||||||||
|
1. Quibus in cafibtts curator bonis dari poffit}
2, Quo modo jure civili curator creatus ftterit vel
publice a pratore, vel privattmmandato credi- torum, & quid inter b&c interfuerit ? Cujus loci jndex mortbus >bodiernis, ac quibus bonis, curatorem conftitmt, fi bona in diverfis territo- riis fita fint, & ubi agitandum fu univerfale judicium concurfus creditorum ? Quis cumorem det bonis Profefforum Academi», qua Lejda eft, attt viduarum eorum, itemftudiofarum, Secre- tartorum, pedeUorum ? Quis bonis eorum, qui Societati Indtct m inditi miniftrant ? Quis bo- ttis advocatorum aliorumque fuppofttorum Curit JloUandica ? ^. An, & quando quis inviius poffit cmri curator}
An,& quando pofftt deponere officium curatoris} 4. Creatur vel unus velplures. Quipoffmt crea-
ft} An advocati, procuratoresyfcemin*, credito- r«i debitor ipfe aut jilius ejus} Anminor ri- ginti quinque annis} 5. Qu£ fmt officiacuratoris,ubi de inventario &
alits ? An per vicarium pofftt curare ? An & quando vendere vel locare ea, quajam per de- bitorem vendita vel locata fuerant ? An aBio- nes debitori & in debitorem competentes exer- cere & excipere debeat? S't plures, anfinguli in folidum ? An curator rerum Italicarum uti~ liter folvere pofftt creditori provinciali ? Ancir- ca attiones movendas imerftt inter curatorem bonis ceffts& bereditatijacentidatum} (S, An curator poffii bjpotbecaria aclione agere con-
tra tertios poffeffores rerum, qua per debitorem creditoribus erant pignori obligata } 7. An curator omnet res debitoris, etiam buic
aut illi creditori fpecialiter pignori datas, appre- hendere, adminiftrare & diftrabere debeat; & I reditoribus in pofleflionem miflis,
[curatorem bonis conftitui, conful- ! tum omnino , imo neceflarium eft, dum id, quod omnium creditorum miflorum curae incumberet, plc- rumque ab omnibus negligerctur, ncmine ut plurimum curante, quodomnescurant. l.fiduo |
|||||||||||||||||
|
8. ff. quib. ex caufis in popff. eatur. I. creditore
14. /. i^ff.de rebus amorit. jud.poffid. Ijem- que eft, fi ventris nomine miifio in poflefficM nem facta fiit. /. 1. §. quotiens 17. & §. elige- re z 3. ff. de ventre in pofjeff. mitt. Qiiamvis & extra caufam miilionis in pofleflionem curato- res bonis dari, reccptum fucrit, veluti, fi he- res
|
|||||||||||||||||
|
BOf4l9 DAftDO. -tjf
92.91. Ant. Matthaeum deau$hn, tibr. t. cap«
7. num. 10. Petrum Bort de arreftis cap. 4^ num. 64. in fmc. Parent. p. mem. PaiilumVoee de ftatutis fect. 9, cap. 2. num. 18. & qua_ fcripfi in tit. de conjlit. Vrincipum parte alterd de ftatu- tis num. 17, Quod & aliquando mutuis con- ventionibus ita definitum ; Uti non ita pridcm inter Hollandos & Ultrajeflinos, fi dcbitor Hol* landus foro cedens, bona quoque Ultrajecl:! poflideret, aut vice versa, & in loco domici- lii curator bonis ejus daretur; prout latius tra* didi in tit. quipot.inpignorenum.il. ubietiaiii adnotatum, in Hollandia curatores dari a ma- giftratu domicilii, judiciumque univerfale prK- lationis inter creditores apud judices domicilii, non apud Curiam Hollandi.e, agitandum cfTc* Decreto Ordin. Holl. 10. Julii i6yy.vol. %.pla- cit. Holl.pag. 672. 6y3. Quali tamen Ordi- num decrcto fublata non videntur jura illa fin- gularia atque privilegia Academia. Leydenfi con- ceffa, fecundum quat placuit, mortuo Profcfforc Univerfitatis Leydcnfis, aut vidua ejus, fi curatoi* dandus fit bonis ejus, ad petitionem creditomm nonajudicibus urbanis, feda fola CuriaProvin- ciali, eum conftituendum cffe, dummodo urbis Leydenfis indigena conftituatur. Interpretatio & Ampliatio articuli 29. ftatut. Acad. Leyd. 25. Julit 1^58. & 24. Martii 1662. vol. 3. placit, Holl, pag. 546, Studioforum vero & Sccretariiac pedcl- lorum bonis, fi opus fit, curatorcm creari opor- tere a Senatu juridico ejufdem Univerfitatis, feu Redore & Judicibus Academicis; licet de ca?- tero Profeflorum & ftudioforum liberis, atque ipfis ctiam ftudiofis minorennibus tutores a ma- giftratu urbano ex jure communi dentur. d. Am- pliatione 24. Martii 1662. Nec prztermittcn- dumhocloco, Societati Indiae Orientalis per modum privilegii indultum fuiffe, ut bonis co- rum, qui in India Orientali eidem miniftrant, ibidemque moriuntur, nccheredeshabent, auc non ibi praefentes, curatorem dare poffir, donec tales exftiterint, qui fibi hereditatem adrogant, & alium conftituunt. Placitum Ordin. General. 26. Nov. 1671. vol. pplacit. HolL pag. 1310, Quod fi advocatus, aliufve CuriiK Hollandica; fuppofitus, moriatur non folvcndo, vcl etiam vivus bonis cedat, an curator bonis ejus non a Curia . Hollandica, fed ordinario domicilii ju- dice dandus fit, poft illud decretum anni 77. noti definio; maxime, cum & alibi extra Hollaji" diam id non ita certum fit, ut apparet ex Refpon«> fis Jurifc. Holl. part. 2. conftl. 221, 3. Licet autem curator bonis datusadnume*
retur m, qui publico civiii munere funguntur, ad exemplum tutoris, fyndici, fimiliumque. I, 1. §, ult. ff. de muner. & honoribus. tamen pro- curatori magis, quam tutori, in eo flmilis eft, quod invitus cogi non polfit, ut curam bono^ rum fibidelatamfufcipiat, & invitus datus co»-' veniri riequeat, fi nihil attigerit, fed volunta- rius curator omnino cjuserendus fit: qui flnon Nnnnn z i»ve> |
|||||
|
Dfi t.URATORE
res fub conditbne inftitutus neque pateat con-
ditioni, cum poffet, neque cautionem pra.ftec. /. i. pr. & §• i- ff. h. t. junft. /, inter mnes 12. L 13. #• <_"* f*t'tfd. €0i* VC* mter ^U0S ^
hereditate lis fit, nec alterakeri caveat. l.fedft
is <. $. qaotiens 2. ff. de Carboniano editto, l, 1. §. ult. ff. de munerib. & bonor. vel heres cum beneficio bventarii hereditatem adeat, neccre- ditoribus cautionem pro rebus in hereditate re- pertis pra.ftarepofTit, aut nolit. Ccftifer tit.de iure deliberandinum.il. velomnesheredes tum teftamentarii tum legitimi declarent, ad id ci- tati, fe repudiare hereditatem. Ant. Matthasus deanttion. libn 1. cap. 7. num.1.2. Sanderff- eif.Ubr.^.tit. 12.dep. 2^. 2. Conftituitur curator vel publice vel pri-
vato confilio. Privatim mandato peripfpscre- ditores; quo cafu fi non omnes in ele£tionem ejus confenferint, illis folis refpondere tenetur, aquibus conftitutuseft; nonitemca.teris; qui tamen fefe adjungere poifunt curatori per reli- quos ele&o, & una cum eo curae atque diftra- aioni rerum fupereife. /. ult. ff h. t. Publice per magiftratum, fi vel omnes quidem credito- res in unum confentiant, fed eundem a magi- ftratu probari velint; vel inter fe de eligendo eerto curatorenon conveniant; quippequqca- fu pra.tor aditus ex confenfu majoris partiscre- ditorum curatorem curatorefve conftituit, yel praefes provincia., fi bona diftrahenda in provin- cia fint. I, de curatore 2. ff. h. t. I. curator ex 5. ff. de curat. furiofo & aliis extra mtn. dandts. Andr. Gayl. libr. 2, obferv.110.num.11. quo faao liberum amplius non eft creditoribus fefe immifcere adminiftrationi, aut alterum eligere, fed omnia per curatoremita conftitutum traftan- da; qui & ideo tunc omnibus creditoribus re- fpondere compellitur. /. ult. ff. h. t. jun& I. cujus bonis 9. ff. de curat. furiof. & alns extra min. dand. Scd & , fi pars major creditorum baudcopfentiat, fed negligat curatorem petere, magiftratus ex officio eundem conftituit, cum interfit reipublicae, ne quis re fua male utatur, aut obaerati & latitantis bona proptcr curatoris defcftum diflipentur. Refponfa Jurifc. Holl. part. 5. conftl 116. Andr. Gayl libr. 2. obferv. 12 o.««»«. 2. Quod autem dicTrum fupra, at- que probatum, curatorem non a prxtore, fed prsfide dandumeffe, fibonadiftrahendainpro- vincia fint; id longemagis noftris moribusap- plicueris, judicem fcilicet domicilii debitoris obaerati curatorem quidem conftituere quantum ad mobilia & immobilia in fuo territorio fita, non quantum ad alia alio fub judice, eundem J>rincipem fupremumhaudagnofcente, exiften- tia; licet aliud aliquando ex comitate inter vi- cinas amicafque gentes fervetur, quiefcente fcili- cetjudice, cujus jurisd_aioiubonafubfunt,nec curatoremiis aliumdante. Confer Rodenburch de jure canjugum in tratt. pralimin. de ftatutor. diverftt. tit. 2. cap. 5. num. 16. fere inpr.pag. |
|||||
|
V
|
||||||||||||
|
L i b. XLII. Tit, VII.
|
||||||||||||
|
s#
|
||||||||||||
|
inveniatur, tunc cx magna neceflitate, & Im- nem fuccurri poffet, ubi perperam bona cura-
|
||||||||||||
|
vit, & ad rationes reddendas cogendus foret,
exemplo defenforis, alienae litis defenfioni finc mandato fcmet ingerentis. arg. /. minor 25 an- nis 51, ff. de procurator. I. exigendi iz.c. eod. tit. Prsefertim, cum creditores nullum adver- fus magiftratus, curatorem creantes, rcgreflum habcant, uti nec adverfus creditores, quicura- torem petierunt, aut majore numero confenfe- runt in cr&tionem cjus; argumento corum, quse de fubfidiaria actione ob inopiam tutoris ac fidejuflorum ejus in magiftratum fecundum mores hodiernos non danda, dicla fuerunt, fi ma- nifeftus dolus aut infignisculpanonappareat, in tit. de magifiratib. convenicnd* num. 5. Ant. Mat- thseus de auclion. libr. 1. cap. j.nttm. 32. 5. .Oflicium curatoris eft vel per fe, veletiam
per vicarium, (cum utique alium poflltfuolo- co fubftituere, periculo fuo. /. de curatore 2. §. quaque 1. ff. h. t. arg. /. ita autem 5. §. quod fi qms 2. ff.deadm'm.&pcric.tut.) inventarium conficere bonorum , quae curx ejus commifla funt, ad exemplum tutorum. /. cumplures 15. //. de reb. autorit. judic. poffid. I. 1; §. curatore z6.ff. de ventre in poffeff.mitt. arg. /.ult.%.& fi quidem 5. in fme ff. de curat. furioft. I. tutor qui 7. //. de admin. tutor. deinde bona admini- ftrare, locarc, vendere, primo, qusfervando fervari nequeunt, dein & reliqua, ac pretium pro rata inter creditores partiri. /. 1. §. ult. I. ult. ff. h. t, /. in venditionem 8.1$, /t quis fruclus 1, ff. de rebus autorit. jud, poffid. Locare ta- men res aut vendcre ita demum, fi antepcrde- bitorem neque venditae neque locat» fuerint; alioquin cnim practor fervari vult vcnditionem aut locationem a debitore faclam, etfi minoris res diftrads vcl locatsfint; nifi doceatur, in frau- dem credkorum id fadum cfle j quo cafu pi^e- tor arbitrium dat creditoribus, feu curatori bo- norum, ut ex integro venditionem vel locationcm faciant. d. /. 8. §. i.ff. de reb.auterit.jud.poffid, cum & Pauliana aclio per curatorem, tanquam creditores fraudatos rcprsefentantcm, & eorum negotia gerentem, intentari poflit de his, quae a dcbitore in fraudem creditorum alienatafunr. /. 1. pr. ff. qu&in fraud.credit.alien. fum ut rtfc. Adhssc acl:iones nomine debitoris, quem hac in parte reprafentat, velut in locum cjus furrogatus, utiliter cxercere, five in rem fint, five in per- fonam, aut contra debitorem movendas excipe- re. /. de cuutore 2. § qtfaque 1. ff, h. t. adco ut, fi plures fint conftituti ciiratores, in foii- dum agere finguli, non pro portionibus, ac conveniri poflint, nifi per regiones fuerint con- ftituti, unus fbrte rci Italicse, alter provincia- lis, quo cafu quifque fuam regionem conferva- re debet. /. de curatore z. §. fiplures 2. /. fiplu- res 2, //. h. t. arg. /. /? plures 2. §. ult. I q.ff, de admin. & peric. tut. ut tamen imputare u\ rationes prohibendi non fint, fi forte curator rerum "Italicarum folverit ytiljter creditori pro- • vin- |
||||||||||||
|
peratoris demum arbitrio, hoc procedit, ut &
invitus creetur. /. de cnratore z. §. qmritur z.
& §. ult. ff. h. t, (noftris moribus etiam arbi-
trio magiftratus illius,cui curatoris bonorum con-
ftituendi jus eft ) nifi juftam alleget ac probet
excufationis caufam : cum enim hoc cafu publi-
cum autoritate incipiat effe hoc curatoris officium,
jequum eft, eum aeque » ac tutorem » cui in-
vito tutela defertur, audiendum efle, fi fe ido-
neis ex caufis excufatum velit. arg. pr. Inftit.
de exctif. tut. & tot. tit. ff de vacat. (? excuf.
munerum. Plane fufccptum ex libera volunta-
te ofKciiim curator bonorum deponere non po-
teft, nifi juftis ex caufis -, cum & mandatarius
fufceprum mandatum, & arbiter fufceptum ar-
bitriumimplerecompellatur, fi non juftasuter-
que alleget rationes, cur ad ulterius fufcepti mu-
neris implementumcogendusnonfit. arg. l.fed
f\ in fervum 9. §. ptn. & ult. I, 10.L11.ff. de
receptis qui arbitr. receper. I fanefi valetudinis 23.
/. 24. I. 25. ff.mandaii. Ant. Mattlmis deau-
Qion. libr. i.cap. 7. num. 12.13.
4. Creatur curator vel unus, vel plures, fi
diffufum patrimonium fit, & hi vel conjunc~tim,
vel divilisregionibusadminiftraturi, proutcon-
vencrit. / de curatore 2. $. fi plures 2. l.fiplu-
res 3. ff. h. t. /. 1. §. hoc autem 18. ffdeven-
tre in pojfejf. mitt. arg. /. fi plures 3. §. pen. &
ult. I. 4. /, 5. //• de admin. & peric. tutor. ac
vel eligitur unus ex creditoribus, vel etiam ex-
traneus: neque enim necefle eft, ut creditor fit;
fi modo idoneus appareat. Qua ratione etiam
caufarum patronum, aut procuratorem, aut no-
tarium, curatorem bonis re&edari; nontamen
fceminam, nec dcbitorem, vel filium ejus aut
nepotem , pluribus exfequitur ex generalibus
juris fundamcntis Ant. Matthams de auclion,
libr. 1. cap, j.num. 4. 5. 6. 7.8. Cuitamen
in eo affentiendum per omnia haud videtur,
quod in d c. 7. num. 9. ccnfct, minorem an-
|
||||||||||||
|
nis viginti quinque, fi modo major fit annis de-
cem & feptem, creari poffe bonorum curatorem;
quafi setas annorum viginti quinque tantum re-
quiratur, cum quis in fua, non, cum in alte-
nacausa verfatur. arg. /. 1. §. initium 2. ff.de
pofiutando. I. 1. & feqq. C. qui legit. perfon.ftan-
di in judic. Nam etfi setas iUafufficiensfit, ut
quis in judicio ftarepoflit, adeoque debitorem
repraefentans, a&iones ei & in eum competen-
tes cxercere; & forte fententia illa fuftineri pos-
fit, ubi creditores ipfi communi confenfu cu-
ratorcrri conftkuerunt, quatenus tunc fuee faci-
litati acceptum ferre debent» quod tali mandaye-
rint bonorum curam, ubi is noh ex utilitate ges-
fit, cxemplo procuratoris mandato inftru&i:
tamen contra ftatuendum forct, fi aut diflbn-
tientibus inter fe de eligendo curatore credito-
ribus, vel curatorem non petentibus, roagiftra-
tus ex orficio cundem crearet; eo quod&huic
& fidcjuflbribus ejus per in integrum reftitutio-
|
||||||||||||
|
De curatore bonis dando.
|
|||||||||||||||
|
'37
|
|||||||||||||||
|
bitori nunquam actionem compctiiffe ad rcvo-
canda , quss ipfe in fraudem alienavit, uti ncc heredi ejus. /, flios 4. C. de revoc. his qu<& in fraud. credit. alien.funt. fed creditoribus frauda- tis, & propter hos curatori quoquc bonisdato. I. 1. pr.ff. qtu in fraud. cred, tlien.funt utre- fcind. Quo minus autem alias actioncs xque, ac hanc revocatoriam, creditorum nominc infti- tuat, rationem non animadverto. Nc dicam, debitori, tanquam domino, contra tcrtios ptg- norum poffcflores competiiffe procul dubio rci vindicationem, aliafque fimiles inrcmadiones. /. fi fuperatus 3. ff. de pign, & hypotb. I, fape conftitutum 63, fere in med. ff. de re judicata. qua. proinde nec curatori, debitorem in agendo repraifentanti, jure denegatur contra tertios pos- feflbrcs, nullum pignus in re habentcs j cui confequens eft, ut, fi maxime per hypotheca- riam res a tertiis poffeflbribus avocare nequeat, pofiit tamen perrei vindicationem. Quavero avocet actione, fi modo avocet, inque fuam redigat poteftatem ad utilitatem creditorum, quid , quxfo, refert ? 7. Illud certe generaliter definiendum vide-
tur, curatores bonis datos res omnes obasrato- rum debitorum poffe atque debere apprehende- re, adminiftrare,vcndcrequanto poflunt maxi- mo pretio > etiamfi res tales fint» quse huic auc illi creditori ipecialiter pignori pro debito obli- gatse fuerunt, vel etiam, cum mobiles effcnt, ex jure pignoris creditori traditse, falvocuique jure fuo in pretio, cx rerumtalium venditione rcdado , ubi in generali judicio prslationis in- |
|||||||||||||||
|
vinciali. arg. LTitium & Mdvium^j. §. ult.ff.
de admin. & peric. m. junct l.intertutores 36. ff. eod. ttt. Nccintereft quantumadhancagcn- di & excipiendi facultatem, utrum curatorhe- reditati jacenti datus fiw an bonis per debito- remobseratum ceffis, cum bonorum a:que, ac hereditatis appellatione, a&iones quoque conti- neantur. arg. l.Vtinceps n. I. bonorum appella- tio 49. //• deverbor. ftgnif. & cum reliquis etiam actiones debitori competentes per ceffionem bo- norum in crcditores tranfeant, fecundum dida in tit. de cejpone bonor.num. 10. utpromdecu- rator bonis debitoris cedentis datus, etiam aclio- nibus curandis, tanquam partembonorum facietv tibus , intelligi debeat conftitutus effe. Ant. Matthams de auttiombus libr. 1, cap. 7. num. 17, 6. Anautem curatorbonisdatus, etiamnu- rnine creditorum hypothecariam adionem adver- |
|||||||||||||||
|
fus tcrtios pignorum, per dcbitorem creditori-
bus obligatorum, pofllflbres inftituere poffit,
ancipitis qusftionis cft ? Pro eo enim, quod
non poffit, magni nominis autorkatifque viri
certant, Sande decif. libr, 1. tit. 3. defin. 1,
Ant. Matthaeus de auction, libr. 1. cap. 7. num.
27. Wiffembach ad Fand. vol. 2. difput. 22.
tbef, 16. moti hac ratione» quod, licet cura-
tor ex confenfu majoris partis creditorum fa>
pe conftituatur, & ob id creditoribus ex male
gcfto teneatur, non tamen creditorum, fed de-
bitoris perfonam, in agendo reprsefentet, debi-
tori autem hypothecaria non detur fed credito-
ribus; ideoque creditores ipfi hypothecaria ex-
|
|||||||||||||||
|
periri debeant, non curator. Sed utcunque in-
|
|||||||||||||||
|
iignem hsec argumentatio fpeeiem habeat, ve- 1 t
rius nihilominus eft, ipfiquoquecuratorihypo- '
thecariam hanc acStionem aflerendam effe. Nam
etfi negandum haud fit, quincuratordebitorem
reprsfentet in a<5tionibus movendis & excipien-
dis, qua: debitori & a debitore moveri potue-
rant, nec hypothecariam inftituerepoffit, qua-
tenus in debitoris locumfurrogatuscft, cuihy-
pothecaria* actionis contra tertios rerum poffeflb-
res exerccndse jus non erat: tamen non id seque
verum,eundcm proptcrea nulla in parte crcditores
reprafentarc; cum utique fatcndum fit, illum in
utilitatem creditorum res curare, negotia cre-
ditorum gerere, ipfis culpam praftare, a<5tione
mandati ipfis teneri, tunc faltem, cum a cre-
ditoribus conftitutus eft, denique etiam ex jure
creditoribus competente ita cenferi, ut in difpu-
tationc, an talis bonorum curator poffideat, an
vero nudus dctcntor fit, ab Ant. Matthso re-
<5te definitum fuerit, curatorcm non plus juris
habercpoffe, quamis, a quo conftituitur, aut
creditores, quorum causa conftituitur. d. cap.
7. num, 15, circa med, junft. »«/». 23. in pr.
Et fanecuratoremetiamipfoscreditoresinagen-
do rcpraefentare, vel inde manifeftum eft, quod,
fi quse creditorum fraudandorum causa per de-
bitorem alicnata fuerint, eorundem revocatio
pcr curatorcm rcfte fiatj certum vero fit, de-
|
fceptatur. Non enim conful-
tum cft, ut iis, qui res mobiles ex fpeciali pig-
noris conventione tenent, pcrmittatur curato-
ris adminiftrationi eas fubducere, & diftractio-
nem earum facere, ac ex pretio id tantum cu-
ratori bonorum in reliquorum creditorum ufum
praeftare, quodfupereftpoftdedudumid, quod
ipfis dcbetur, atque ita evitare generale illud
judicium praelationis, quod ref])ec1:u bonorum
debitoris obarrati inter creditores agitandum eft;
quippe quo indulto, faciie futurum eft, ut vcl
plus fibi debitum afferant, quam vere debitum
eft, diffimulata forte exfolutione partis debiti,
aliifve modis; cum tamen de veritate ac jufti-
tia debiti cujufque eognofcere & poft contradi-
<5liones aliorum creditorum ftatuere debeant,
apud quos judicium generale pratlationis inftitui-
tur: vel,fimaximeverumfubiitdebitum, tales
tamen creditores in id incubituri non fint» utin
creditorumquoque reliquorum utiUtatem maxi-
mo res pretio diftrahantur, contenti fatis, ac
fecure, quod ajunt, dormituri, fi tanta inde
pecunia conficiatur, quanto fuo credito fuffi-
ciens eft. Quibus etiam rationibus permoti
Hollandise Ordines conftituerunt , infolatores
lineorum (linne en garenbleekers ) debere linea
infolata, ad eum pertinentia qui folvendo non
eft, tradere curatori bonorum, utpereumeurn
N n n n n 3 ko?
|
||||||||||||||
|
I. Tit. VII.
Cum enim pignus hoc pranorium non confti-
tuatur, nifi ex quo manifefta apparet mora de- bitoris, ajquum non crat, amplius moratori ta- li quam dolum praeftari. arg. /. iUud fciendum efi 17. ff. de peric. &xommodo rei vendit*. Ne- que huic, quod dixi, curatorem dcbitori tene- ri, contrarium eft, quod ab Impcratoribus An- tonino & Vcro refcriptum fuit, bonisper cura~ torem ex fenatuftonfulto diftraciis, nullam atlio- nem ex ame gefto fraudatori competere. I. pen. ff. bi t. Non enim ibi dencgatur actio debitori contra curatorem de eo, quod is poft bona $ creditoribus pofTeifa geflit; fcd tantum contra eos , quibufcum ipfe dcbitor quid geffcrat con- traxcratve, antequam pateretur miflioncm in pbfleffionem; uti ejus rei cxemplum cft in l.fi bona patroni 40. ff. de operis Itbtrtotum. quo mo- do etiam alibi dicitur, in fraudatorem nullam aclionem ex ante gefto dari, poft bonorum ven- ditionem. /. ult. §. ult. ff. qtu in fraud, tredit. fatla fttnt ttt reftituantur. Ex adverfo quoquc curator debitorem fibi habct obligatum ad re- cuperandum id, quod fine dolo malo erogavit, aftione itidcm in fa<5tum rcpetcndum, fi forte contigerit, ut bona ejus non vcneant. d. I. prator ait o. §. bis verbis 3. ff.de rebus autorit. jud, poffid. 10. Creditoribus in curatorem ex admi-
niftratione vel a<5Uo mandati dari poteft , fi mandato eorum conftitutus fit $ vel aclio nego- tiorum geftorum, fi non a creditoribus, feda judice elecTius fit; ad id, ut reddat rationem ad- miniftrationis, eo fere modo, quo & tutores ac curatores pupillis, minoribus, furiofis, dati» ac dolum, latam, levemque culpam iis praeftet. arg. 2. 1. §.itaigitur 22. jun<5t. §. quotiens 17. ff. de ventre in pojfeff. mittendo. L de curatore 2. pr. jund. /. ult. ff. I). t. licetenim vulgoman-* datarii & negotiorum gcftores ad culpae levifli* mae prscftationem obftricli fint; quia tamen hic curator datur quivis, non praecife amicus, auc in gratiam amici, ctiam quandoque invitus cx autoritate Principis , aut magiftratus fecunduin mores hodiernos, vifum fuit, ad leviffimam culpam eum haud effe adftringendum. ConfeC Ant. Matthaeum de auttton. libr. i. cap. j.num* 22.23.24. "Wiflembachium adPand.h.t.thef. 15, Unde,fi lites forte tanquam curatorexer- cuerit, 8c fuccumbat, impcnfas litis ipfe non fert, fed bonis imputat, nifi calumniofc litigar verit. Coren obfervat. 3. num. 19. 20. 22. 23. 11. Non tamen vel debitorivelcreditoribus
in bona curatoris legalis hypotheca competit;cum id nulla lege cautum fit, atque infuper apertc ab Ulpiano refponfum inveniatur, fi bonis cu- rator datus fit vcl abfentis, vel ab hoftibus cap- ti, vcl dum deliberant fcripti heredes de adeim.- da hereditate, non oportere privilcgium dari, quia non eademcaufa eft cum illis curatoribus, qui aliis quafi debilibus, prodigis, furdis, mutis, fatuis, fimilibufquc dantur. /. idem privilegiam 11.$.
|
||||||
|
83S Li b. XLI
bonis casteris diftrahantur in ufum creditorum,
falvo tantum infolatoribus jure fuo pradationis pro mercedc & impenfis infolationis; licet alio- quin maximo retentionis & praelationis privile- gio tales infolatores ab iifdem Ordinibus muni- ti cflent. Placitum Ordinum HoUandia 3, Aprilis 1677. vol. 3. placit. Hott. pag. 580. Hinc quoquc per cofdem Hollandiae Ordines exem- plo cgregio definitum, Rempublicam non de- berc hac in parte jus aliquod fingulare fibi adro- gare, adeoque fi adminiftrator bonorum Rei- publicae non fit folvcndo, bona ejus per Rem- publicam» lcgalem habentem hypothecam in bo- nis adminiftratorum, non cfle occupanda, fcd curatori oportere committi, per eum admini- ftrari, vendij ut dein Refpubliea, exemplo pri- vatorum , iri judicio generali cum casteris obae- rati creditoribus de fuo difputet jure praelationis, Placitum Ordinum HoUand. 25. Februar. 1678. vol. 3. placit. Holl. pag. 55)1. Sed & amplius hinc defcendit, quod poft curatorem bonis datum non amplius ab ullo creditore bona debitoris alio in loco, quam ubi judicium pradationis univcr- fale exercendum eft, arrefto detineripoflmtju- riflictionis fundandae gratia, ut traditum in tit. de in jus vocando num. 5 8. Hinc denique eft, quod nominatim privilegio opus fuerit, ut ex bonis debitoris obaerati res qusedam fubduceren- tur curatoris adminiftrationi, ac iispermitteren- tur, quibus fpeciali conventione fuerant pigno- ri traditae. Quo modo ad promovendam juvan- damque prsfentem promptamque ftipendiorum militarium folutionem ab Ordinibus Ultraje&i- nis fancitum 20. Aprilis annii6^i. ut, fiquis pignori acceperit inftrumenta publica continen- tia decretum folvendi ftipendii militaris ( ordon- nantien vanfoldye) ipfe ea retinere, & ipfe in fuos ufus vendere poflit, tanquam proprium patri- monium, etiamfi bona Centurionis, velejus, qui ftipendiorum folutioni infiftit, (folliciteur militair) folvendo non fint, ac propterea cura- tor bonis eorum creatus fuerit. 8. Quod fi in bonis a curatore adminiftran-
dis inveniatur res debitori obterato cum alio com- munis» & metusfit, ne partisproindivifoem- tor non exiftat, poteft curator, tanquamdcbi- torem repraefentans, judicio communi dividun- do cum conforte experiri, ac dein ad partis ad- judicatae procedere venditionem. Ant. Mattlmis de autTionibto libr. 1. cap. n.num. 24. 9, Porro ex adminiftrationefuaobligatusef-
ficitur curator tum dcbitori, tum creditoribus; debitorem (smod attinet, a<5tione in factum ci tenetur ad reparandum damnum dolo vel lata, non item levi culpa datum; fic ut hic melior fit conditio creditoris, & curatoris creditores repraefentantis, in pignore praetorio, quam con- ventionali, in quo levis culpa per creditorem praeftanda eft. /. pr&tar ait$.pr.& §. 2, 3.prae- cipue §. 5. ff. de reb. autorit. jud. poffid. junft. |i in venditionem 8. §. de tempore 3. ff% eod.tit. |
||||||
|
/
|
|||||||
|
De curatore
22. §. i. jun<5t. I. 19. §. 1. & U, feqq. ff. de
rebus autorit. jnd. poffid. Unde &, fi ventri curator datus fit, necpartus edatur, privilegium ceflare, idem Ulpianus fcripfit. /• fi ventri 24. pr. ff. tod. tit. Cum enim aliis in cafibus cura- tor miferabilibus perfonis detur, qua? per a?ta- tcm aut animi corpoiifve vitium ipfse necjue fua tueri poflunt, neque obfervare atque attende- re , an adminiftratio recle peragatur, neque de fecuritate pro rerum fuarum adminiflratione per conventionalis pignoris acquifitionem fibi pro- fpicere, leges ipfas iis vel privilegio vel hypo- thecalegali confulere aequumfuit; fedcumcre- ditores, quorum ncgotium gerere intelligitur curator bonis datus, qua tales, miferabilibus perfonis haud accenfeantur, imputare fibi de- bent, quod non fatis fua; invigilaverint indcm- nitati, aut curatorem, non ex fide inbonistra- 6tandis agentem, mature non efFecerint a cura • removcri. Qiiod ergo alibi a Paulo Jurifcon- fulto traditur, prodigum, & omnes omnmo, etiamfi
in editlo non fit eoram mentio, in bonis curaioris decreto privilegmm confequi. I. & mulieri 15, §. 1. ff.de curat. furiof & aliis extramin. dandis. id ad eos reftringendum , in quibus fimilis ra- tio, ac in furiofo prodigove, deprehenditur, quales cx d.l. 10. §. 1. & U. feqq. crant de- biles, furdi,muti, fatui, aliique corporis aut animi vitio fua tractare prsepediti; 12. Quia vero non unus tantum, fed & plu-
res, uni patrimonio debitoris obserati curatores praefici poflunt, intercft, utrum hi plures com- muniter, an divifis offkiis curam gefferint: fi cnim communiter adminiftraverint, adverfus fin- gulos in folidum a&io ad reddendas rationes ad- miniftrationis aliaque his connexa competit, ele&ione aclori data, quem eorum in folidum convenire velit, adeo ut & eum convenire pos- fit, qui nihil forte attigit, quia gerere ^debuis- fet & attingere, ubi non invitusfcdfuavolun- tate conftitutus fuit > ac fpc&andum folummo- do voluerunt, quid ex bonis obasrati reda&um fuerit, non, quid ad curatorem unum pervene- rit. /. de curatore 2. §. fi plttres 2. & $. ult. I. 3, jf. b. t. fin regionibus vel officiis divifis, quis- que noft ultra eam partem, vel regionem, quse cjus curse mandata fuit, rationes adminiftratio- nis reddere cogcndus eft. arg. /. de cttratore 2. §. f\ plures 2. ff. b, t. Si tamen exconventio- ne inter plures curatores communiter conftitu- tos interpofita, unus eorum folus adminiftrave- e rit, rationem non video , cur non tutoris exem- plo reliqui prius conventi, oppofita ordinis ex- ceptione, defiderare poflent, excuti prius cura- torem, qui adminiftravit; ficut nec animadver- to, cur, fi omnes communiter curaverint & omnes folvendo fint, unus eorum in folidum conventus, oppofito divifionis bencficio non impetraret, in partem tantum virilem fe con- demnari, excmplo tutorum & curatorurn mife- rabilibus- perfonis datorum, quibus haec eotn- |
|||||||
|
3 0NIS DANDO. 839
petere bcneficia, alibi di&um fuit, m tit. de
magiftrat. conveniend. num. 6* Adde tit. manda- ti nutn. 8. in med. uti &cxcmplo eorum, qui funt adminiftratores rerumadcivitates pertinen- tium, juxta l. curatores 2, infine principii ff.de adminiftrat.terumadcmtpertitt. I. quid ergo 13. //. ad mumcipdem. I. 1.1. 2. C. qtto quifque or- dine conveniatur. Quod enim aliquibus placuit, hisbonorum curatoribushatcbeneficia non com- petere, quia tantum locum obtinent iniismu- neribus, qux invitis imponuntur ; non vero in iis, quae tantum volentiatque confentienti im- poni poffunt, quale eft hoc curatoris bonis da- ti, non fatis idoneum aut fufficiens eft; tum, quia etiam invito hoc munus imponi poffe, mo- ribus pratfertim hodiernis, fi voluntarii deficiant, jam fupra num. 3. obfervatum fuit: tumetiam, quia concedendum non videtur, eos, quibus invitis quid imponi non potuit, ordinis aut di- v ifionis bcncficio juvandos non cfle: dum contra- rium evidenter ex mandato, fidejuflionc, ac conftituto evincitur , mandatoribus, fidejuflo- ribus, & conftitutoribus nulia juris ncceffitate, fed ex liberrima voluntate, ad mandandum, fi- dejubendum atque conftituendum acccdentibus, tamen ad ordinis ac divifionis bcneficium ad-
miilis.'§. f\ pluresq, Inftit. defidejuffor. I. fi tefta- mento 49. §. ex duobus 1. ff. eod. tit. I. ult, C. de conftituta pecun. novell. 4. cap. 1. Neque di- ftindio illa intcreos, qui inviti ad munus^o- gi potuerunt, quique non nifi volcntes ad niud veniunt, ut illi, non hi, beneficiis fuperioribus fepoflent tueri, educi poteft cx l. de curatore i. §, ult. ff. b.t. quippeinqualcgequsftio non de eo eft, an is , qui non attigit, primo loco ex- cutipoflit, cVan ordinis exceptione munitus fit ad id, ut reliqui, qui geflerunti prius cxcuti? antur, nec ne ? fed potius illud inquiritur, an, cum tres eflent conftituti curatorcs, quorum unus nihil attigerat,i« eum , qui nibil attigit, a&iodanda fttt &hoc fecundum Caflium aflir- matur, acmerito, quia curator gerere feu at- tingere debuerat, fpontcque fufccptum curatio- nis officium adimplere. Sed fi invitus curator fadusfit, qui non attigit, dicendum, Ulpianus ait in d. I. non eum conveniendum; adcoque non vult Ulpianus, illum primo loco non efle con- veniendum, fed fimpliciter, ettm non ejfe conve* niendum, optima fane ratione, quia invituscu- rator bonis non datur. d. I. 2. §. 2. ff. b. t, adeoque, fi invkus datus fuerit, attingerc bo- na feu adminiftrare non tenctur; cui conveniens eft, ncc ulla ergo a&ione eum vel cum reliquis, vel poft eos excuffos, conveniendum fuiffe, qua- fi neglexiffet adminiftrationem, adfenonperti- nentem. 13. Finitur hoc officium curatoris bonorum,
morte ejus; cum perfonalc munus fit, &indu- ftria perfonaseledaadheredesnontranfeat. li, §. ult. ff. de muner, & bonor. I, cujus banis 9. ff. de curat. fmiof, uti & alfis modis, qoibus tiucla
|
|||||||
|
L 1 b. XLII. Tit. VIII.
|
|||||||||||||||
|
8 4o
|
|||||||||||||||
|
moribus prsfertim hodiernls cx vi cautionls,
quam de rcftituendo praftare dcbet, quifquis ex judicio pradationis adjudicatum confequitur, (1 forte aliideinccps crcditorcs apparcant, poten- tiore cxaclionis jure muniti. arg. l.procuratctis 5, §. ult. ff. de tributor. aci. Adde th, de tcju- dicata nmn. 3 8. Contra curatorcm vcro , ni- hil uitra ex bonis admimftratis poffidentem, & lata levique carcntem culpa, aclio nulla danda eft. arg. /. ult. ff. h. t. I. uit. §. comra ipfum 7. C. de Jttre deiiberandi. |
|||||||||||||||
|
tutela vcl cura finitur, quatenus hi ad hunc cu-
ratorem tranflationem pati poffunt; pra?cipue vero , fi omnia fuerint pcrfe&a, & ita abfolu- ta, ut nihil ultra per curatorem expediendum reftet. Undc, fi curator ex pretio bonorum ven- ditorum folverit credkoribus» ac poftea credk tores alii de novo emcrgant, a prioribus quidem crcditoribus,adquos pecunia cx folutione perve- nit, repetere poffunt foluta, vel in totum, vel pro parte, prout docuerint, fe xqualia cum iis vel po- tiora in exigendo jura habere. arg. /, utt. §, fin vero creditores 5. & 6. C. de jure deiibetandi. \ |
|||||||||||||||
|
1 1 T V L V S VIII.
Qux in fraudem credkorum fa&a funt ut reftituantur. SUMMARIA.
|
|||||||||||||||
|
ceptilatio facla fit ? An & ufur& debui remijjl
feu exftintti, & ftuclus terum aiienatarum bdc acliont revocentur, diftinBionibus expiicatur, 1 z. Quid ftt aclio refcifforia alienatioms, & qtia
ad eam requirantur ? An ftt in rem, & cktur contta quofvis poffejfotes ? In quibus diffcrat a Vautuna} Hodte ipfo jure ntilia eft alienatia fatla ab Uiis, qtii foro cejferunt, i\. Utraque aciio intra annum movenda. Exquo
tempore annus computetur ? Quando & quo us~ que poft annum detur ? 14. Utrobiquefraus intervenire dtbet ex parte a\it~
nantis. Qua concurrere debeant, ut debitor d't- ci poffit alienajfe in fraudem creditorum ? 15. Recenfentur piurimi modit quibus quis alic*
nat in fraudem creditorum, ut tevocatio fiat, ubi & de folvente ante diem, quod ex die debet > nifi medii temporis interufurium dedttxerit. i C. Non e(i aiienatio in fraudetn creditorum, ft de-
bitor ob&ratus non utatur conditione acquircndi: cujus multi modi ttcenfentur^ inter caterosre* pudiatio bcteditatis, vel legitimsy vel legati, veljurisptimogenitutd, vel quereU inofficiofi tc~ ftamenti: praftatio legati vel fideicommijft fine dedutlione Falcidia vel Ttebeliianica. An & ,fi obtfatus hereditatem fibi delatam alteri vendat? vei legato necdum repudiato tnoriatur, & he~ tes ejus legatum Ulud repudiare velitfi Fifd tamen intuitu fuus ft» ttiam cum debitor non utitur conditione acquitendi9 ut bis atliembuf locus fit, , . 17, An,& quando folutio per obdtatttm uni cre-
ditori fatla, in fraudem teliqttorum creditotum fa&a intelligatut, quando non, etfx fciai credi- tur, cui foivitur, debttotem folvendo non effe%, diftincTtone expHcatur, & additur, quidmori- bm noftris obtineat ? 18. An compenfationem objicerepofft curatori ko*
mrum, qui obaratumfibi vicijftm habjtbat ebli- gttunti
|
|||||||||||||||
|
I, Quibus aftionibus revocemur alienata infrau-
demcreditotum? An & interditlo} z, Allio Pauliana eft inperfonam, nonintem.
■2. Quibus detut, & ob qtiam aiienationem ? An
& curatori bonis dato ? An creditotibus iypothe- cariis} Anberedibus cteditorum} Anheredibus dcbitoris ? & qp.id} fi heres creditor ftt ? 4. Datur contra eos, in qttos fatla aiienatmfifue-
%itfraudis participes. Qui cenfeantutfuiffeftau- dis participes} Quid, fifciant, unumautquos- damfraudari, an & revocatio profit illis, quos ftaudari ignotabant? Et quid, fi fatisfaftum fit ei> qttem fraudari fciebanfi An detur con* tra heredes ? 5. sufficit fraus alihantis, licet accipiensinbona
$de f\t, f\ alienatio fit fatta ex tituio lucrativo, intereft tamen, an ex lucrativo tenens titulo in bona, an in mala fide fit. 6. 4« titulus dotis quantum ad aclionem faulia-
namfxt onerofusan lucrativus? Et in quibus dif ferat Pauliana a Calviftana ac Vaviana aBiones' y. An acceptilatiobh fit titulus onerofus anlucu-
tivus ? Si uni tx duobus reis debendi accepto la- tum fit, an in utrumque atlio nftituaw ? Quid, ft fidejuffori accepto latum ftt, & ita , principalis quoque liberatus, atu vice versdrto
accepto latuniy & ftc fidcjuffor liberatus} 8. 49 requiratut fraus accipiemis, fi in pupillum
& fimiles alienatio fxt facia titulo onetofo, m- cedente tutoris Mtoritate» aut ea deficiente ? Siin fervum aut filiumfamilias, an & qttous- que teneatut pater vel dominus ? 9. Quando Vauliam locus fit, licet nec alienantis,
nec ejus, in quem fn alienatio» fraus adfit ? ubi de legato & mortts causa donatione. 10. An \uc Pauliana etiam detut cantra delito-
rem} An & contra tenios terum alienatarum foffeffQtes? II. Ad qttid ttndat hae atliol Ad quidt fi ac-
|
|||||||||||||||
|
QjJ & IN FRAUDEM CREDITORUM &C.
|
|||||||
|
gatum; vel retentiotie rerum obarati ftbi confu-
lere, ut fibi debitum confequatur, quiretentio- nisjureexlegevelmore munitus efi? Andefo- luitone ditla etiam locum babeant, fi aliud pro alio creditori in folutum ftt datum per ob&ra- tum ? Ati & , fi pignm ei pro debito conftitu- tum ? Quid , fi conftitutum poft bona pojfeffa, fed mandatum ut conftitucretur ante bonapos- feffnl Quidmoribus circa dationem infolutunu n ex bonis, in quse creditores milTi,
Iquibusqtte curator datus, fatisfieri '.nequeat omnibus debitoribus, in- uirendum erit,an non a debito- *re nonnulla in fraudem credito- rum alienata fint ; cum ita alienatorum revo- catio jure fiat per adionem Paulianam , vel re- fcifforiam, vel etiam per interdidum, quod proponi videtur in /. ait pr&tor 10. pr, ff. h. t. ac reftitutorium eft .* ait enim prsetor ; qtta Lucius Titius fraudandi causS,, fciente te in bonis, quibus de eS, re agitur, fecit, ea illis, fi eo »o- mine, qtto de agitur, actio ex ediclo meo compe- tereeffeve oportet, & fi non plus quam annus eft, cum ea de re, qua de agitttr, experiundi poteftas tft, refiituas. Ut autem per hxc remedia cre- ditoribus confuli poffit, varia concurrere neces- fe eft, quaz quatenus a&ioni Paulianje & refcis- foriae, nec non interdido communia funt, re- : cenfenda videntur, ubi primo fpecialis aftionis cujufque natura ac propria requifita perfpeda fue- rint. 2. Eft ergo ActioPaulianaprxtoria, &per-
fonalis: falluntur enim, quibus placuit, eam
a&Ionibus in rem accenferi oportere; cum non
nafcatur ex aliquo jure in re, longe minus ex
jure dominii, quippequod crcditoribusfrauda-
tis ne poft miffionem quidem in poffeffionem
quaeritur ; fed tantum ex fadto aliquo impro-
bo, nempe fraude non modo alicnantis, fed
vel praecipue ejus, in quem alienatio fafta fuit;
ut pote, quo fcicnte , alienatio debuit perde-
bitorem in fraudcm creditorum fa&aeffe, quo
poffit huic a&ioni locus dari. /. quod autem 6.
§. boc ediftum 8, /. ait pr&tor io. pr. ff. b. t.
Unde & hsc aclio*infatlum appellatur, tanquam
concepta in fa&um illud, quod quis fciens in
fraudem creditorum alicnari, fufcepit, quod in
fraudem creditorum ficbat. /. pr&tor ait io. in
fine principii. L hac infatlum i^.pr.ff.b.t.jixnct.
d. I. 6\ §. 8. jf. b. t. Cumque de aftione Fa-
viana & Calvifiana, quibus revocantur aliena-
ta in fraudem patroni, aperte t^ftetur Ulpianus,
eam in pcrfonam efle, non in rem. /. i. §.
hac aftio 26.ff.fi quid in fraudem patroni. di-
verfitatis ratio non apparet, cur non asque hazc
Pauliana in perfonam fit. Omnem denique
quaeftionis ambiguitatem perimit, quod Paulus
jurifconfultus verbis difertiffimis eam numerat
una cum aftione Faviana inter a&iones illas,
qua: in peifonam funt. /. videaims 38. §. i»
|
|||||||
|
& pignoris conftitutionem ?
io. Conventus atlione Pauliana vel refcifforia, & alienata reftituere juffus , an & quando pre*
tium, qitod erogavit, recuperare po/Jit ab aclo-
re}
1 o. Quo modo nttnc coirceantur, qui debitores foro cedentes juvant in bonis occultandis, velfecfe-
ditores Jimulaverint, cum non effent, vei bona
infe transferri curaverint ?
Faviand 4. jmi&. p. & §. I.■'*;■ 3, ff. de ufu-
ris. Cum eniminprincipio illiuslcgisdixitTet, videamus, generali qttando tn aftione, qua eft in perfonam, eitam fruhus veniant, hoc fuumpro- pofitum deinccps in §. t. & feqq. ufque ad §. 7. exfequitur , proponens in §. 1. rem cuni frudibus reftitui debere , fi fundus ob cau- fam futuram datus, causa" ea non fecuta, repe- tatur condi&ione causl data causa non fecuta; in §. 1. fi funduscondidione indcbiti repeten-* dus fit: in §. 3. fi fundus mortis causa do- natus revoceturcondi£tione,quia revaluit, qu! donavit: atque ita pergens ulterius in enarran- dis ejufdem gencris aftionibus in perfonam, fub- jungit in §, 4. in Vaviana quoque aclione & Pau* UanJt, perquam, qu<& infitaudemcreditorumalie- nata funt, revocantur, fiuclus quoque reftituun* tur &c. atque ita ex tota paragraphorum con- nexa ferieplus quam manifeftum puto, Paulia- nam aftionem ex Pauli fententia in pcrfbnam efle* 3. Competit , h*c adio crcditoribus , in
quorum praqudidum res fraudulcntcr alienatse funt, aut curatori bonis dato. /. 1, prtJf. b.t, five ante miffioncm in poffcffionem alienatio do- lofa fada fit^ five etiam poft eam, fi modo fraus accipientis-doceri poffit. /. is qui a debito- re o. ff. h. t, Necintereft, utrum hypothecarii fucrint, an chirographarii; licet cnim hypotheca- ria aftio illis detur, attamen & perfonalis fu- percft; nequc xquum , ut vigilantia, per quam fibi profpexk hypothccarius, eidem obfit, ac adioncm adimat. Zoefius ad Pand.h.t.num. 2. Perezius in Cod. h. t. num. 4. Datur & cre- ditorum hcrcdibus, cum rei perfecutionem con- tineat. /. ait prator 1 o. §. ult. ff. b. i. non ta- men fticcefforibus debitoris fraudulenter alienan- tis, adeo ut, ficreditorfraudatusfucceffcrkdc- bitori fraudanti, ne hic quidem ad hanc adio- nem admittendus fit, quia debitum confufione exftindum eft. /. filius 4. C. b. t. de revoc. his qua infraud.cred.alien, funt. 4. Intentanda vero adverfus eos, ad quos res
eft tranflata, fi modo & hi fraudis fuerint par- ticipcs. /. quod autem 6. §. hoc ediclum 8. /. ait pr&tor 10. pr. ff. h. t. /. pen. C. h. t. de revoc. his qtu in fraud. credit. alien. funt. id cft, non ignoraverint, debitorem crcditorum fraudando- rum causa alicnare: nam fi fimpliciterfciverinr, eum & alios creditorcs habere, hoc ipfo frau- dis participes haudintelliguntur; nifi, veriden- te dcbitore, tcftato conventi fmt a creditoribus, O o o o o ne
|
|||||||
|
'
|
|||||||
|
I. Tit. VIII.
cero 1. t.ff.h.t. Quatcnus autem folutoma*
trimonio dos ad mulierem aut ejus hcrcdcs re- verfura cft, ipfa vcl hercdcs cjus ex lucrativa causa intelliguntur acquifituri, & ob id ctiam per Paulianam his avocari potcft , quam primum ad eosrevcrfafucrit, fine diftinctione, anfrau- disfuerintparticipes, annonj quin imo, ctiam ftante matrimonio creditoribus ab uxore cautio praftanda eft, de reftitucndo eo, quod ipfacx dote eft confecutura. d. I. ult. §. 1. z.ff. h. t. Eoque fcnfu, ac hifce fub diftin&ionibus, ac- cipiendum, quod alibi ab Ulpiano dicitur, do- tem in fraudem crcditorum conftituendam non effe. /. ait pmtor 10. §. fi cummulier iq.ff.h. t. quodque ab Imperatore Alcxandro refcriptum, filiam, quaJ a patris abftinuk fucceffione , ob ea, quse in dotem data funt, convcniri per cre- ditores patris non potuilfe, nifi bonis defuncti non fufficientibus, in fraudem creditorum do- tem conftitutam probabkur. /. fi fuccejfione z. C. h. t. de revoc. his qua in fraud. credit. Con- fer Abrah. a Wefel deconnub. focietatetracT. 2. cap. 2, num. 199. & feqq. Neccft, quodob- jicias,a<5tione Faviana aut Galvifianarepeti non poffe dotem a liberto BWx fuas conftitutam in fraudem patroni. /. 1. §. fed fi libertus 1 o. //. fi quid in fiaudem paireni. Diverfitatis enim ra- tio in eo effc videtur, quod patronus ratione dcbits fibi fucceffionis proprie crcditbr non fit; adeoque reprehendenda non fucrk pietas patris filiam dotands, ut habet d. lex 1. §. 10. Qiia occafione obiter obfervandum, etiam in aliis non eandem cffc determinationem circa ca, quas in fraudem credkorum, quam, qua: in fraudem patroni alienata funt. Nam &, fi libertus fi-f lio fuo mortis causa donct vel leget, non vide- tur patronum fraudaffe. /, 1. §. quod autem 2, ff. fi quid in fiaudem patroni. cum tamen credi- tores eatcnus fraudati intelligantur, quatemis neque folvcnda legata, neque mortis causa do~ nationes ratat manent, nifi xs alienum crcdito- ribus falvum fit, fecundum alibi tradita. In Faviana quoque & Calvifiana aclionc, ut iri pa- troni fraudem alienata revocentur, fraus accipien- tis haud exigkur, ut dicium in tit. fi quid in fiaudem patroni num. 1. m fme. Pauliana vero regulariter revocatio non fit, fi non juxta jam expofita fraudis confilium in ipfo etiam accipicn- te appareat. 7. SimiH modo de acceptilatione, qna de-
bitor debitoris liberatus eft a debito, merito ha:fites, onerofone, an lucrativo titulo adfcribt debeat ? Quod ut refte dcfiniatur, fciendum cft, acceptilationem interponi aliquando, ut in lo- cum obligationis» peracceptilationemtollenda?, alia fubftkuatur, aut aliud quid viciffim fiat, fic ut acceptilatio alterius negotii partemconflfc- tuat; quandoque fimpliciter fieri, non alia mm* te, quam ut debitor ab obllgatione liberetur. Priore cafu quin titulis onerofisattribuenda.fit, dubkarcnonoportet, vcluti, ficonveneritcum |
|||||||
|
84* L i b. XLl
ne emcrentj cum fraude non careant, qui te-
itato convcnti perfeverant. d. L ait prator 10. §, quod Att 2 3.4./ h. t. Quod fi , cum plu- rcs cffent crcditores, unum fraudari fciant, qui acquirunt, castcros ignorcnt, fuffick adid, ut huic actioni locus fiat, & revocata in reliquo- rum quoque creditorum cedant utilitatem: nifi ei, quem fciebant fraudari, fatisfa&um fit; quip- pe quo cafu a csetcris, quorum intuku fraudis confcientiam haud habuerunt, inquietari ne- queunt, dcficiente quantum ad cos confilio frau- dis, ad aclionem Paulianam in accipiente re- quifito. Ut tamen is, qui unum fraudari no- verat, & ob id Actione Pauliana tenebatur, elu- dere non poflit illam a<5tioncm, offerendo, quod dcbetur ei, quem fciverat creditorem efle ac fraudari. d. I, io. §. illu% certe 7. & 8. ff.b. t. Adverfus heredes horum omnium fraudis con- iciorum non aliter nec ultra datur, quam qua- tenus cx dolo defuncti ad eos pervenit. d. L ait prator 10. §. ult. /. 11. ff. h. t. quia licetper- tinere videatur hxc a£tio ad rei pcrfecutibnem, tamen ex delicto dari intelligitur: arg, /. item f\ res^. §. tdt. & 11. feqq. ff. de alienat. judicii mut, cauiJl. 5. Si tamen cx titulo lucrativo alienatio fa&a
fuerit, in folo alienante fraudis confilium ad- fuiiTe fufficit, licet accipiens dolo careat. Cum cnim in cafu, quo quis rem nancifcebatur bo- na fide ex titulo onerofo, veluti emtionis, seque, ac creditores fraudati, ageret de damno evitan- do, squum videbatur, ut in pari causa melior effet conditio poffidentis, quam petentis. arg. I. five autem 9. §. fi duobus 4. in fne ff. de P«- blic in rem acl. At ubi alter de damno evitan- do agit, quod accidit in fraudato creditore, al- tcr vero de lucro captando, quod eft in eo, qui ex causa lucrativa ,utcunque bona fide, rem nactus eft a debitore fraudulenter alienante; re- dius vifum fuit, lucrum extorqueri cura aliena jaftura lucrum captanti, quam in damno relin- qui eum, qui fraudulosa debitoris alicnatione injuriam palfus eft. /. quodautem 6. §, fimili 11. I omnes ij. §. Lucius 1. //. h. t, l. pen. C- h. t. de his qus. in ftaud, credit. alien, funt. Ut tamen inter ignorantem & fraudis participem donatarium non nihil interfit, dum hic quidem in folidum tenetur, ille vero non ultra, quam qua- tenus locupktior inde fa&us eft. d. I. quod autem 6. §. 11.inftne ff.h.t. 6. An autem, & quo ufque, tkulus dotis
in hac matcria onerofis vel lucrativis titulis ac- cenfcri debeat, diftinctione terminandum eft : mariti ctenim intuitu onerofis eumtitulisadnu- merari oportere Jurifconfultus afferit, quiados datur ad fuftinenda onera matrimonii, & proba- biliter maritus indotatam non fuiffct ducturus; fic ut hic inter maritum fcientem & ignorantem fraudem ejus, qui dotcm dedit, diftinguendum fit, ac illoquidem, non vero hoc in cafu, Pau- liaiw actkmc jurc convcniatur. /. ult. §. fik /0- |
|||||||
|
REDITORUM. SCC. S4J
lum reprafcntans, feu autoritatern ei accommo-
dans , in dolo fuerit, nec ne •, ut , fi dolo careat, revocatio perinde ceflet pupilli intuitu, ac inalioquovisemtoremajore: fin fraudis fue- rit particeps, pupillo ignoranti confcicntia tuto- ris hadtenus noceat, quatenusquid indeadeum pervenit. Idemque in curatore furiofi vel ado* lefcentis dkendum eft. /. ait prator 10.. §. ait prator ^.ff.h.t. Quemadmodum&,fifervus vel filiusfamilias ab eo ,'qui folvendo non eft, ignorantc patre vel domino, ipfe fcicns rem ac- ceperit, pater ac dominus ex fnrnde filii fcrvi- ve fui tenetur hacl:enus, ut reftituat, quod ad fe pervenit, aut duntaxat.de peculio damnetur, vel fi quid in rem ejus verfumfit; qui fuono- mine & in folidum conveniretur, fi ipfc frau- dis confcius fuiflet. d. I. quod autem 6. §. /i*»i- li modo qutritur 12. ff. b. t. o. Denique nec cafus dcficiunt, in quibus
fraus nulla requiritur, ad id ut h»c ac~tio com- pctat, fed folus eventus fufficit, quod nempc creditores fuum non confequantur, etiamfi nc- que ex parte alienantis confilium fraudandi,ne- que ex parte accipientis confcientia fraudis ad- fuifle probetur: veluti, fiquidmortiscausado- natnm fuerit vel legatum, quatenus haec non ante prjeftanda, quam foluto prius an'e alieno; fic ut, fi jam prasftita fucrint, & rcliqua aui alie- no haudfufficjant, utilisactio dandafit. l.quod autem 6. §. pen. ff. b. t. I. r, jF. fi alienatio 1. ff. fi quid in fraudetn patroni. arg. /. ult. §. fin vero 5. & feqq. C.de juredeliberandi.§. ult. m- ftit. ad legem Falcid. Atque ita quoque in fi* deicommiflariis obtinetlibcrtatibus, quarum li- cet ingens fit favor, non tamen ante competic- runt, quam fi creditoribus fatisfactum fuerit. /. ult. C. qui manumitterenanpoffunt. 1 o. Csterum non modo contra eos, in quos
alicnatio fa£ta, a£tio hxc datur, fed&adverfus ipfum debitorcm fraudatorem./. i.infineprinci- pii ff. b. t. quamvis enim prima fpecie ini- quum videatur, poft bonorum venditionem ac- tionem in eum dari, cui bona jam ablata funt, ta- men prstor eum hac voluit adione convcniri, non tam emolumentum adionis confiderans in eo, quibonis exutuseft, &inanem inopiafua aclionem cflicit, quam potius pcenam. /. a/f, §. ult. ff. h. t. ut Icilicet ob debitum non fo- lutum carceri includatur, fi non habeat in bo- nis poftea quasfitis, unde folvat, fed dolo malo fecerit, quo minus habeat. Cum enim pcr di- ftractionem bonorum non magis, quam per bo- norum ceflionem, liberatus fit ab ipfo debito, fed in nofterum competentiaBbeneficiogaudeat. arg. /. ult. C, b. t. hoc vero beneficio deftituan- tur, qui dolo fecerunt, quo minus faccre pos- fint, ut dictum latius "m tit. dt rejudicata. non aliud fupcrcft, quam ut ex dolo fuo carceris fquallorem fuftinere compellatur. Adde Cuja- cium Ubr. iz.obfervat. 5. Nontamenhacactio- ne tertius rerum 3lienatarum pofleflbr bpnae Bdei Ooooo 2. irccle |
||||||
|
QjJ M IN FRAUDEM
debitore, ut expromiflbrem darct, & itaeiac-
cepto lattlm fit. /. quamvis pignoris 8. §. fi con- ycnerit 8. ff. ad fenatufc. VeUejanum. Poftcrio- re cafu mera donatio atque liberalitas in accep- tilatione eft, debitorque fic dimiflus ex dona- tione capere dicitur. /. ult. in pr. ff, b. t. Hinc fi ex duobus debendi correis uni accepto iatum fit in fraudem creditorum, & ita alter quoque obligationi fubduftus fuerit, in utrumque adio reftituitur, etiamfi is, cui accepto latutn non fuerat, fraudis ignarus fit; eo quod sque, ac 'alter, cui accepto latum, debitor fuit, & li- berationem cx liberalitate creditoris adeptus eft. Quod puto velle Venulejum in d, l. ult. in fine principiiff. b. t. cum ait, in duobus reis parem utriufque caufam ejfe; licet aliter definiverit Zan- gerus de exception. part. 3. cap. 7. num. 55. fed prxtermentemlegis&jurisrationem. Quod fl, cum & reus &fidcjuflbreflet, fraudatorfi- dejuflbri fcienti acceptum tulerit; fi quidem & reus non ignoraverit, uterque Pauliana tene- tur, ut priftinam in fe recipiat obligationem 5 fin minus, is folus, qui fcivit, id eft fidejus- for, fi modo folvendo fit , quia tunc credito- rcs cum effectu fraudati non funt, recipere va- lcntes ab eo, contra quem ut fraudis confcium actio reftituta fuit. Si tamen fidejuflbr , cui ac- ceptum fadum fuit, folvendononfit, adeoque per adionem adverfus eum reftitutam confuli non poflit indemnitati creditorum fraudatorum, in reum quoque principalem, etiamfi fraudem ignoraverit, a&io redintegranda eft, quia ex donatione capit. Ex contrario, fi debitori prin- cipali fcienti accepto latum fit, fidejuflbr quo- que Mc a&ione tenetur, fimodo & ipfefcive- rk, acceptilationc fraudari creditores. Quem- admodum & ipfe reus tenetur, etiamfi fraudis particeps non fuerit, quia, utjamdi&ura, ex donatione capit ita dimiflus per acceptilationem. Plane, fi fidejuflbr, qui per acceptflationem reo faaamliberatuserat, ignoraverit, eamfraudan- dorum creditorum gratia intervenifle, magis eft, ut in folum reum, non item in fidejuflorem talem, actio priftina redintegretur, quiahiceo modo liberatus non tam lucrum facit, quam potius detrimentum non patitur. Eftque hic verus fenfus eorum , qux traduntur m l. ult. tr. ff. b. t.
8. Sed &, fi ex titulo certo certms onero-
fo alienatio contigerit in eum, qui propter fuam conditionem ita fraudis participiocaruit, utne potuerk quidem fraudis particeps cfle, qualis eft pupillus, omni modo revocandum, quod cum pupillo geftumeft, non obftante bona fi- de ejus, fi modo credkores fraudati fint; quia pupilli ignorantia, quae per statem contingit, nondebetefle captiofa creditoribus, & ipfi lu- crofa. l.quodautem 6. %. fi quidcum 10. ff.b.t. Idque, fi fme tutoris autoritate quid cum pu- pillo geftum fit: nam fi tutoris acceflerit auto- ritas, infpiciendum forct, utrum tutor pupii- |
||||||
|
Li b. XLII.Tit." VIII.
|
||||||
|
circa partum ancilla: dcfinitio cft» pavtum fci-
Hcet una cum ancilla. reftituendum effe , fi mu- lier f cum alienarctur, pesfgans fncrit; nullam vc- ro facicndamcffe partus rcftitutionem,fimulier poft alienationem conccperit, &, antcquam agcretur, pcpercrit. d. I. ult, §. non folutri 4. in fint & §. 5. ff. h. t. Quod fi cx adverfo ma* la fide & cum fraudis fcicntia rcm adcptus fit, arquitas non patitur, nt medii temporis frucTtus lucrctur, etiamfi ex ca re perccperit, cujus do- minium ipfi quaefitutn crat, fed potius, utiip- fius rei , ita & fra<5h\mm interim quaefitorum dominium ad creditores fraudatos rcverti debet, ne alioquin ex fua improbitate lucrum captet Cui confequcns cft, ut non modo ad fructus alicnationis tempore pcndcntes, & poft judi- cium acccptum pcrccptos rcftituendos condem- netur, verum amplius, adinftarmalasfideipos- fcflbris, adomnes, quos&mcdiotemporcper- cepit, velhoncftc potuitpercipcre , licetncgH- gcntia ejus percepti non fint. d. I. 10. §. &fm- clus zo.ff. h, t. ficuti &partusancilla: rcddcn- dus eft, quocunque tcrnpore conccptus acedi- tus fit, lege fcilicct hic in eo , qui in fraude fuit, haud diftinguentc. d.l. 10. §. pdrtttm zi. ff. h. t. Eoque facit, quod gcncralitcr aflcri- tur, prsetorem iniquum putafle, ut in lucro mo- rctur, qui lucrum cx fraude fcnfit, idcircoque putaffe, lucrumei extorquendum efle. d. /. 10. §. pen. ff.h. t. Pra;cipuc vero id ex eo mani- fcftum eft, quod PauJus tradidit, m a&ione Pauliana fruclus quoque rcftituendos effc, quia prsetor id agit, ut perinde fint omnia, atque fi nihil alicnatum fuiffet. /. videamtts 38. §. in Fa- viana 4. //. de ufuris. non effcnt autcm omnia perinde, acfi alienatum non fuiffet, fi medjl teraporis fructus apud cum remanercnt, qui Pau- Hana aftione exfcientiafua fraudifqueconfcicn-' tia convenitur. Unde & Pauliana aSioquan- tum ad fruftuum reftitutionem conjunda fuit cum acYione Faviana in d. I. 5 8. §. 4. in qua Faviana non modo eos frudus, qui poft litcra contcftatam funt percepti, verum etiam pme- ritos venire, quia prsetor omnem libertorum fraudem vult refcindere, Marcianus autor cft. /. in Wavian* z. junci. /. 1. §. ult.ff. ff quid infraudeta patroni. Quin imo, reftitutionem in i<3§one hac Pauliana tam plcnam habere fignificationera Paulus monet, ut & fruftus ita reftituchdi vc- niant, quemadmodum in interdicT:o unde vi rc- ftitutionis prseceptum etiam ad fruduum pcrti- net rcftitutionem. d. /. 58, §. 4. in fine & §. 5.//. de ufuris. in ifto vero interdicto ex die, ex quo quis dcjcclus eft, fnuftuum haberi ra- tionem, conftat ex /. 1. $. ex die 40. ff.dcvi & vi armata. 12. Proxima Paulianse aclioni cft ac*tio re-
fcifloria alicnationis; qux pro fundamcnto uon habct fraudem accipicntis, fedjuspignoris pra:- torii, quod creditorcs pcr miflioncm in polfcs- fionem adcpti funt, adcoque quxdam adionis hypo.
|
||||||
|
re&e convcnitur, dum forte is, qui fcienter
rerri emit in frau^em creditorum, iterum eam alii bona fide ementi vendidit; eo quod dolus ei duntaxat nocere debet, qui illum admifit: fed potius emtor prior, qui dolo malo emit, ac rurfus diftraxit, in folidum rei pretium, quod aecepit, tenetur. /. is qui a debttore 9. ff. b. t. " " 1%. Tendit hsec adtio ad id , ut in priftinum reponatur ftatum, cjuod in fraudem creditorum geftum eft, five res alienatse fuerint, fiveobli- gationes ipfo jure peremtse aut exceptionis ope inutiles rcdditae; adeoque omnia perinde revo- centur rcftaurenturque , acfi neque alienatio, neque liberatio fafta, aut quid aliud gcftum es~ fet. /. 1. §• 1. 2,. /. ait prator 10. §■ puterea aa. /. bk in faBum 14. ff. b. t. Unde fi de- bitor accepto tulerit fuo debitori pure debenti, ipfa pecunia creditoribus fraudatis reftituenda eft; fin id, quod ex die vel fub conditione de- bitum erat, conditionalis obligatio cum fua con- ditione, in diem concepta cum fua die inftau- randa foret. d.l. 1 o. §. ft conditionalis zyff.h.t. Ncc tantum res ipfaehic reftituendse, fed & omnis caufa. d. 1.1 o. §. pex banc 19. ff. b. t. Fructus quod attinet, eos vel naturales effe vcl induftriales vel civiles notum eft, ac inter civiles etiam ufuras tiumerari conftat. Ufurarum vero quseftio tunc potiflimum eflb poteft, cum debitor dcbitorem fhum acceptilatione vel alio modo liberavit ab obligatione in fraudem creditorum; qtio cafu placuit, non aliter commodum ufurarum medii temporis creditoribus fraudatis prseftandum effe, quam fi vel inftipulatum dedu&seanteafuerint, vcl ex tali negotio fors debeatur, inquoufurae deberi poflimt etiam non promiflje. d. I.1 o. §. praterea zz.ff.h. t. Reliquorumfructuumin- tuitu muftum intereft, utrum is, qui hac actio- ne convcnitur, in bona, an in mala fidefue- rit: fi enim bona fide poflederit, veluti ex ti- tulo lucrativo fine fraudis confcientia, folifru- <5tus tempore alienationis pendentes, quia pars rei cffe cenfcntur, adeoque in bonis fraudatoris fuerunt, uti &, qui poft inchoatum judicium percepti funt, una cum re reftituendi veniunt: medio autem tempore receptosin rcftitutionem non vcnire, Jurifconfukus ait. /. ult. §. nonfo- lum 4. ff. b. t. nec diftinguitur, utrum himc- dio tempore percepti antelitemconteftatamjam tonfumti fint, an etiamnum exftent: licct enim hujufmodi diftindio in bonse fidei poffeffori- bus, ad rerum poffcflarum reftitutionem con- ventis, circa frucHus probata fit, ut fcilicct fo- los tempore litis conteftatse jam confumtos re- ftituere una cum re non teneantur, at omnino adhuc exftantes, fecundum tradita in tit. de ac- qttir. rerum domin.num. z$. tamenadeos, qui hac conveniuntur aftione, producenda non vi- detur, quippe quiexveridomini voluntatc rcm fine fraude adepti, non ex jure quodam poifes- fionis, fed dominii, fru&uum mcdio tcmpore perccptorum dominj effecti funt. Eademque |
||||||
|
CftE D I TORDM, &C. %4f
tobr. 1540. artic. 3. vpl, t. placit. ttoU. fag.
|
||||||||||
|
Qv& *N FRAUDEM
hvpothccarias ex pignore pratorio dcfcendentis |
||||||||||
|
fpecies eft; competens creditoribus fraudatis,
adverfus eos, inquoseft fa^a alienatio poft ob- tentam a creditoribus miffionem in poffeflloncm, fivc in bona fide fuerint, five confcii fraudis atque participes, uti &adverfus quofvis alios bona vel maia fide poffidentes, cum propter nexum prxtorii pignoris res inquemvis poffes- j forem cum fuo onere transferatur. Et ha;c cft adio illa inremajuftinianopropofitain §.item fi quis 6*. lnfit. de aSion. fi modo verba ahter quam vulgo, difpunaa legamus, hoc fcilicct rnodo; itemfiqttis in fraud^em creditorum rem faam 'alicui tradtderit, bonis ejus a creditoribus poffeffis: ex fententia pr&fidis permittituripfis cre- ditoribus, refcifsd traditione eam rem petere , id eft, dicerey eam rem traditam nonfuiffe^ & ob idinbonis debitoris manfiffe. Nec obftat /. is qut a debitore 9 ff. h. t. quas negat, tertiumbonae fdei emtorem, qui a fraudis confcio enitore primo comparaverat, teneri. Nonenimdchac refcifforia aitione tradat, fed Pauliana, quae fraudem ejus, quocum agendum, requint. Et ut apertius adionis utriuique, tum Pauhame, tum hujus refcifforis, natura atque diverfkas in- notefcat, diftincti quatuor cafus concipi pofiunt. Vel enim alienatio fafta eft ante obtcntam per creditores miffionem in poffeffionem, non con- currente fraude atque fcientia ejus, in quem res alienata eft-, eoque cafu neque refciffona; poteft aaioni locus effepropterdefeaumpignonsprs- torii, ex miffione demum nafcituri; neque 3^10- ni Paulians propter defeaum fraudis in acci- piente , exceptis paucis cafibus fupra recenfitis. Vel fecundo intervenit alienatio ante miffionem in poffeffionem, fed confcio fraudis atquepar- ticipe eo, in quem res tranflata fuit; atque tunc refcifloria quidem aaio dari non potuit, cum & hic deficiat jus pignorispraetorit, fed aaio- nis Paulian* termini habiles, fraus nempe ac- cipientis, hic inveniuntur. Aut tcrtio res m fraudem creditorum alienat» funt, poftquam jam creditores in poffcffionem bonorum obaera- ti uebitorismiffifuerant, confcio fraudis eo, in quem fraudator res tranftulerat; eoque pofito, non dubium, quiri in creditorum fraudatorum arbitrio fit, utrum Paulianaaaione in perfonam, an magishac refcifforia in rem, ad alienatorum revocationem contendcre velint, dum aaionis utriufque fundamentum adeft, jus nempe pig- noris prstoriiad aaioncm rcfcifforiam, & fraus accipientis ad aaionem Paulianam. Vel deni- cme poft miffionemresadcbitore tranflats funt jn alium, fed fraudis haud confcium; atque tunc fola locum invenit aaio refcifforia exjure in re feu pignore pnetorio; non item regulari- tcr Pauliana a&o , cui plerumque fubduai habentur, qui fraudis participes non funt. Nec prxtcrmittendum, ex ediao Caroli V. ipfoju- rc nullas pronunciatas effe alienationes eorum, qui foro cefferunt ac latitant. Bdicl. 4. Oc- |
13, Plura interim aaionihuie utrique,com-
munia fiuit, in fcqucntibus traaanda; quorum
primum eft, quod utraque pmoria fit, & in-
tentanda intra annum, ex quo primum cxpc-
riundi potcftas fuit. /. 1. pr. I, aitprator io,pr0
ff. h. t. Hugo Grotius manud. ad jtirifprud.
Holland. Itbr. 2. eap, 5, num. 8. computan-
dum non a tempoie alicnationis in fraudem
faa«, fed a tempore diftraaionis omniumbo"
norum; quippe cx quo dcmum expetiundi pc*-
teftas nafcitur; cum ailte ccrtum necdura fit,
an ex rebus caeteris, qux in objerati manferunt pa-
trimonio, creditoribus fatisficri non poffit, adco-
que an creditores pcr alicnationem fraudati fint,
nec ue. /. quod autem 6, §. ult. i aitprjtor io.
§. annus 18. ff. h. t. I. uh. C. /;, t. Poft mr
num tamen his aitionibus locus adhuc effc po-
teft ad id, quod ad poffidentes pcrvcnit, vcl
eorum dolo , quo minus perveniat, faaum eft.
d. I. ait pr<ttor 10. §. pen.ff, h.t,
14. Alteium commune eft , quod in utraquc
fraus intervenire dcbcat ex parte debitoris alic- nantis: quae ut intcrveniffc dicatur, duo con- currere neccfle eft, puta ut fraudandi animum feu confilium habuerit, fciens fe non effe fol- vendo, & tamen bona diminucns, licet fortp non prsEcifc cogitaverit de hoc vcl illo in fpe- cie fraudando; & tit eventus confilio rcfponde- rit, adeoque creditores vere fuumconfcqui ne- qucant; ac deniquc, ut fraudandi propofitum & eventus in ejufdem creditoris pctfonam con- currat, nifi ex creditoris effeau fraudati pccu- niadimiffus fit ille, quemdebitorabinitiofrau- dare in animum induxerat. §. infraudem y.luji. quib. ex cauf manum. non licet. L i- inpr. l.ait pr&tor to. §. 1. L fi quis cum 15./. 10". /. 17. $. 1. ff h. t, Quibus confcquens eft, locum non cfle his aaionibus, fi dcbitor donationis aut venditionis faa^e tenipore folvendo fuerit, nec ex ipsa alienatorum tranflatione dcfiit fol- vendo effe. arg. d. § 1, Infiit.quib.ex cauf.ma- num.non licet d. I. 17.% x.ff.h.t. 15. Sed & tertio aaionis utriufque intuitu
alicnatb in fraudemcrcditorumvariismodisfic-
ripoteft, puta, fivendat, veldonet, vclpig-
nori obligetres fuas pro debito alieno , vel ac-
ceptilatione paaove debitorem liberet, vel liy-
pothecam fibi compctentem remittat, vel litcm
mori patiatur, vcladebitorenonpctat, uttem-
pore liberetur, vel data opera ad judicium no«
adfit, quo fit indcfenfus, vel ufumfruaum a-
liamvefervitutcmamittat non utcndo, vclaliter
faciendo aut non faciendo quam f^cere debuit.
/.!.§. Ult. I. 2,. /■ ?• pr. & §. I. /.4. IqUQ&M-
tem 6. §. apud Labeonem 6 infine. /. aitputor iq,
§. fi cuii 2. /. etfi pignus 18. jf, h. t. vel rem fiiam
patiatur ufucapi. arg. /. alienationu verbum zS,
I ff de verbor.fignif. vel rem pro dereliao habeat,
utaliuseamfuam faciat. /. fed & ft 5. //, b,U
Ooooo 3 vel
|
|||||||||
|
Tit. VIII.
alienavcriteum in fincm, utfiliusfibi, velfcr-
vus novo domino, acqurrat hcreditatcm, ih qua inftitutus eft, in ea. conditione cft , nc huic cdi- ctolocunvfaciat. d. L quod autem 6. ftunde i. 2. 3. 4. 5. ff. h. t. ctiam fidcbitor, hercditatcm repudians, talisefiet, cuilegitimacxcaheredi- tatefccnndum Icgcs dtbita erat; eo quodillud utique certum eft, legitimam vivoeo, excujus bonis praeftanda, non magis fuiflefilioautalteri fimili qua"fitam, quam reliqnam hercditatem, adcoquc poft mortcm patris dclatam ctiam sequc rcpudiaripotuifle, acrcliqnamhercditatcm, rc- pudiantcmque ita nihil-cx fuo patrimonio dimi- nuere, fed id unum agere, ne acquirat, quod ei fecundumjam dicla prohibitum noneft. Nee obftat, quodipfo jurc legitima videaturliberis acquiri, prsfertim fuis: nam & tota hercditas ita acquiritur, & legatum rccla via a defundo in legatarium ipfo jurc tranfit. /. a Titio 64. in fm ff de furtis. ncquc tamcn idco minus Icgati repu- diandi facultas obxrato legatario compctit. d. I. 6. §. 4.$ h. t. idque, quia poft inducium abfti- nendi bencficium fui non aiiter hcredcs fiunt, quam fi fc immifcucrint, ncc Icgatariis aliter legatum acquifitum intelligitur , qnam fi illud agnoverint; adeoquc , quamvis lcgatum retro legatarii fit, nifi repudietur, tamen cum repu- diatur, retro ejus nunquam fuifle palam eft. I. r. §. utrum atttem 6, ff. fi quid in fraudem patro- ni. Sandc decif. libr. 2. tit. 12. depn. 2. Neo- ftadius Curia Holl, decif. 5. i« jine. Lecu- wen«»/./or. part. 1. libr. 2. cap. 12, num. 12. Groenewegen ad l. 6. ff. h. u Rodenburch de jure conjugum tit. 2. cap. 3. num. 15. in fme. "Wefel ad novellas confiit. Ultrajetl. art. 6. num. 17. D. Joh. a Someren de reprafentatione cap. 3. fecl. 1. num. 2. Ncc aliud dicendum fi filius primogenitus renunciet juri primogcniturse. Ty- raquellus de jure primogenitura qu<$fk. 24. vel cum fine jufta causa exhercdatus cflct , querclam inofficiofi teftamenti moverc noluc- rit} praefertim, cum farpc parcntcs libcros ob- xratos aut prodigos exhercdent bona mcnte, fic ut ne ipfo quidcm jure qucrcla nafcatm-j prout latius expofui in tit. de inoff. teftam. num. 22. Sed&, fi pater non exfpc&ata morte fua, fideicommiflum hercditatis matcrnxfilio, folu- to poteftate, reftituat, vcl etiam cxtraneus» legato aut univerfali yel particulari fideicommiffo gra- vatus, cxtraneo fidekommiflario fine deduc?io- ne Fakidia: vel Trebellianae, quam retinere po- tuiflet, praefumtum fuit prsfumtione juris 6v* dc jure, utloquuntur, eum magis fidelitcr faccre voluiffe , implcndo plene picque dcfunfti vo- Iuntatem, quam creditorcs fraudafle. /. patretn qui ij). /. 20. ff. I). t. Neoftadius Curu Hotl. decif. 5. in fine. Rcfponfa Jurifc, Holl. pjrt.q. confiL 230. quaft. 5. Diverfum eflct, fiobaera- tus hereditatem fibi delatam vendidiffet altcri: cum cnim vendcrc hereditatem nemo poflit, nifi aditione prius ipfc hercditatcm adccqiw |
||||||
|
846 Lib. XLII.
vel libertatemfervis dederit. pr. &%%.feqq.ln-
flit, quib. ex cauf. manumitt. non licet. vel falfo
creditori jusjurandum detulerit, utisjuraret, fe
creditorcm effe, aut debitori vero, ut isjuraret,
fe non dcbere, vei alio aliquo modo per fa&um
fuum debitori fuo prsebuerit exccptionem. /. nam
foflquam 0. §.fed& fi 5. //. dejmejurando. L vel
ei 3. pr. ff. h. t. vel fe debitorem conftituat ei,
cui non debet. d. I. 3. //. h. t. vel damnofam
adeat hereditatem, licet non facile id prsefumatur
in fraudem credkorum fa&um. arg, l.1. §. qu<e-
fttum 5. //. de feparationibus. vel viliori mercede
intempus longius rem fuam locaverit. l.inven-
ditionem 8. §. fi quis fruftus 1. //. de lebtu autorit.
jud.popd.& rend. vel plus liberis aflignet no-
mine bonorum paternorum vel maternorum,
quam jure aflignandum erat. D. Joh. a Someren
de jttre novercarum cap. 5. fecl. 1. num. 1. 2. Ap-
pendix decifionum poft rejponf. Jurifc. Holl. part.
3.V0L Lpag.46. vel folverit antediem, quod
demum ex die debetur, utfaltem rcvocetur com-
modum, quod ex repraefcntatione creditor fen-
fit. l.aitprator 10. §./i cum in 12. /. omnesde*
bitores 17. §. ult. ff. h. t. Unde fi id, quod ex
diedcbebat, ante diem folvat, fed dedudo me-
dii temporis interufurio, non intelligitur in frau-
dem crcditorum fa&um efle, nec Paulianse actio-
ni locus dandus; ut pote quse tantum ad revocan-
dumcommodum repraefentationis, jamperfol-
ventem deducmm, tendere poterat. d. 1.10. §.
lz.d. I. 17. §. ult. ff. h. $. Leeuwen cenf. for.
fart. i.libr. 2. caf>. 11. nttm.ult.
16. Non tamen alienationis in fraudemcre-
ditorum faftae nomine venit, fi debitor, cum poffet aliquid acquirere, nonid agat, utacqui- rat; quia pertinet hoc prsetoris edi&um ad di- minuentes patrimonium fuum, nonadeos» qui non utuntur acquirendi conditione, feu, id a- gunt, ne locupletentur. I. quod autem 6. pr. ff. b. t. l.nonfraudantur 134. //. de reg. juris. necpro- prie alienare intelliguntur, qui duntaxat omit- tuntpoffeffionem l.tion alienat. 11 p. ff. dereg. juris. Licet enim per confequentiam fraudetur creditor, fi debitor, cum poffit acquirere, non velit; minustameneft, ctiam in aliis juris par- tibus, non acquirere, quam diminuere, acdc- fmere habere; quo modo alibi traditum, rei qui- dem vindicatione vcl aftione in facmm propter alienationem judkii mutandi causa illos conveni- rlpoffc, quidolo malo pofliderc defierunt, at nonillos, quidolo idegerunt, ne poflcflioncm nancifcerentur. tit.de rei vindicatione num. 23. ideoque pratorhic -quoque, ubi agitur de nego- tio gefto revocando vel refcindendo, cenfuit, curandum non cfle id, quod non dircfto, fed tantum per confequentiam, creditoribus dam- nofumeft. Hinc, fi quis conditioni ftipula- tioni additse non pareat, ne committatur fti- pulatio, vel repudiet hcreditatem five legitimam, jfive teftamentariam, aut legatum fibi reli&um, vel fiii«rnfamilias fuum eniancipaYerh aut fetyiim |
||||||
|
CREDITORUM &C. 847
qui fub tut. vel cura funt fine decr. non alien.
prscipue vero, quantum ad hanc aftionem Pau- lianam ac refciflbriam, in fifco, cui non modo in fuam fraudcm alienata, fed & per debitorem non acquifita, revocarc ex privilegio permifliim fuit. l.infraudem 45. pr.ff. de jure ftfci, Non obftante /. cum quiUam 26. ff. eod. tit. cumca- fum continent plane fingularem, & ob id a re- gulade fifco fraudato concepta exceptum; quia pater, capitis reus, non in fifci fraudem , fed filii provifionem, filium emancipaverat, ut fi- Iius fibi haberethereditatcm, nonpatri, fcd ipfi filio, a teftatore reli&am, nec patri ex volun- tate teftatoris, fed ipfi filio quacrendam; unde mirum non fuit, hic pro filio contra fifcum rc- fponfum cfle. 17. Quod fi creditori uni ex pluribus dc-
bitum a debitore oba:rato folutum fit; infpi- ciendum erit, utrum id faclum fit, poftquam jam bona ex miflaone in poffcllionem a credi- toribus poflideri cceperint, an ante. Si enim id detnum contigerit, bonis jam per crcditores pots- felTis, nihil ifti uni proficiet vel folutio vel in fo- lutum datio, vcl pignoris acquifitio , fed in por- tionem omnino vocandus erit, cxxquandusque c^teris creditoribus, cum non dcbuerit prarripe- re ca:teris poft bona poflcfla, ubi jam perob- tentam bonorum pofleiTionem, atque ita indu- clum jus pignoris prsetorii, par omnium credi- torum conditio fada eft. /. quod autem 6. §. fciendmnj.hfmeff. b. t. Sin, antcquam borra fuiflent a creditoribus poflefla, definitum fuit, eum, qui debitam pecuniam rccepit, non ti- mere hoc edic~t,um , quamvis fciens prudensque folvendo non effe, recipiat, quia fibi vigilavit, autoreUlpiano in d. I. quod autem 6. §. fcien- dum 7. ff, h, t. Unde &, cum quis fuum & com- plurium aliorum creditorum debitorcm confe- cutus eflet fugientem , fecutn ferentem pectt- niam , & abftuliflct ei id , quod fibi dcbeba- tur, placuit eidem Ulpiano iententia Juliani, dicentis, multum intereflc, antequam in pos- felTionem bonorum ejus creditores mittantur» hocfadum fit, an poftea: fi antea, ceflare in fadum atftionem; fi poftca, huic locum forc /. ait prator 10. $. fx debitorem 16. ff. b, i. nifi forte is , qui ante milTionem in poflelTionem debitori fugienti pecuniam cxtorfit, a credito- ribuscseterismandatum habuerit communifum- tu debitorem perfequendi; tunc enim & fibi & fimul mandantibus vigihfle inteliigitur, fua 8c mandantium gratia mandatum cxfequens. Ne- que hanc diftinctionem evertit, quod in /. pen. fere circa ftn. ff. b. t. dicitur, f%, cum in eo es- fent, ut bona debitoris mei venirent, folverit tni* hi pecuniam, non revocari id, quod percepi. Verbaenim illa, ft in eo ejfent, utbona debito- ris mci venirent, non defignant, bonapermis- fioncm in poflelTionem jam occupata fuifle, fcd debitoremita objeratum efle , ut nihil fuperfit» quam ut bona ejus a creditoribus poflidenda & venden-*
|
||||||
|
QUM IN FRAUDEM
juraomn.ia defuncYi adeptus fit; nonpoteftnon
vidcri patrimonium fijum diminuere hoc ipfo, quo alteri eandem ex venditionc qusefitam vo- kit. Refbonfi Jurifc. Holl. part. i.mconfil%j. & 240. TMcquoque,fidebitoriobxratodelatum fuerit legatum., & ille mortuus fit , antequam lcgatum agnoviflct, neque tamen etiam ipfe vi- vus rcpudiaflet, hercs ejus in prsejudicium cre- ditorumdefun&i dcbitoris repudiare ncquit, fi vel debitoris obserati hereditatem cum invcnta- rio adierit, vel ipfe quoque folvendo non fit, adeoquc de fuo fatisfacere non poflit creditori- bus defun&i; cumlegatum a. legatario defuncli non repudiatum intelligatur efle in bonisejus. arg. /. a Titio 64, in fme. ff. de furtis, jmiCl. I,1. §. utrum autem 6. ff. fi quid in fraudem pa- tretri. atque ita in fraudem patroni non potuifle fieri repudiationern lcgati per extraneum here- dem liberti legatarii, conftat ex /. Itberto ofto- ginta, 26. //. de bonis libertor. Fachineus contro- verf. hbr. 6. Cap. 83. Nec repugnat /. fi fun- dttm.8i.'§. fi Titius 6. ff. de legatki, in qua videtur pra'fupponi repudiandi facukas in prseju- dicium fecundi legatarii, cui primns legatarius legaverat rem fibi legatam. Sed non ita cft. Non enim, hcrede legatarii legatum agnofcen- te, firmabatur legatum fecundum; eo vero re- pudiante, cormebat; cum conftet , valere le- gatura rei aliena?, li teftator non ignoraverit a- lienamefle; valerc quoque legatum rei ad tefta- torem pcrtinentis, quam ille putabat alienam cfle. §. non folum 4. & §♦ fi quis rem fuam 11. Inft. de legatis. adeoque five agnofceret» five re- pudiaret, legatum tamen fecundo legatario prse- ftandum erat, vel tanquam legatum rei propriae, fiheres agnoviflet, vel tanquam rci aliense, fi repudiaflet. Sed potius id unum in d. I. quarre- batur, an lcgatarius fecnndus legattim vindicatio- ne petere poflet, cujus decilio ab agnitionc vel repudiationc heredis pendebat; fic ut, hercde agnofccnte, lcgatarius fecundus illud vindicare potuerit, tanquam defim&i proprium, &reda via a dcfun&o in fe translatum; eo vero repu- diante, vindicatio quoque legatario fecundo de- neganda fuerit; quippe in quem tunc videri non poterat translatum » quod propter repudiatio- nem fingebatur retro nunquam defun&i fa&um; fcd actione ex teftamento petendum erat. Non ctiam obftat /. f\ mihi 12. ff. de legatis 1. cum ibi legatum non repudietur, verurh omnino ac- quiratur, fcd legatarius, qui collegatario con- junc~to heres erat» folummodo definiat atquee- ligat, an ex fuo , an ex defundi collegatarii capite, lcgatum fibi velit quaefitum efle, utex tcxtu patet. Obfervandum tamen, afuperiore regula, quod alienare non videatur, qui id a- git, ne acquirat, exceptionem efle inpupillo,- qui , ficut non. fola tutoris autoritate alienare potcft immobilia, fed decreto opus habet, ita nec fine decreto fundum legatum repudiare. I. viagis puio 5, §. fundum auttm 8. ff, dereb. eor,. |
||||||
|
848 L i b. XLII. Tit. VIII.
|
|||||||
|
cipiendis dcbitis per dcbitores fponte oblatis fe-
pe ncgligentiorcs furit , fic ut ob deneg:;tum oblatoium acceptationem frcquenter conligna- tionibus atquc dcpofitionibus cjus, O|iod dcbe- tur, res expedicnda fit, ac liberatio obtineatur. Denique fententiam fuperiorem confirmat uni- ca exccptio in jure civili propofita, in qua uni ex pluribus per gratificationcm folutum , caete- risquoque, qui fuum haud confecuti, prora- tacommunicandumcft, puta, fi, utroquccre- ditore inftante, debitor uni gratificatus folve- rit; tuncenimzquum videbatur, autpriusean- dcm portionem alteri quseri, aut communicari ei a'que vigilanti, quod prior ex gratificationc accepit. I, finon expedietit 6. §. quid ergo 2, ff. de rebus autorit. jud. pojftd. & vetid. Ncc hifce, quod nempe extra cafum hunc cxceptum, quo uterque creditor folutionem urfit, is, quifuum crcditum confecutus eft, reliquis pro rata con- ferre non tencatur, fed folntum fibi fervet, con-^ trarium eft Scaevolx refponfam in /. tutoresptt- pilli 61. ff. de condiclione indebiti. reMe enim verba legis confideranti apparet, agi in illa de cafu, quo per pupillum, qui fe damnofa? mss- cuerat hereditati, vel per tutorem cjus, crcdi- toribusnonnuilis hereditariis plus folutumerat, quam vere erat debitum, vel etiam plane inde- bitum, cum crederetur debitum cfle; ac dcfi- nitur, eos, qui indebitum acceperant , crcdi- toribus aliis in id, quod amplius, quamdebe- batur , folutum eft , teneri , indebiti fcilicet condidione, quia novum non eft, ut, quod alius folverit, alius repetat. /. mc novum 5. ff, eod. tit. de condift. indebiti. Neque diffimula- bo, imprudenti mihi, & aliud agenti, cxcidifle circamentem hujus legis 61. verba quaedam in tit, de condiclione indebiti num. 10. in ftnet qus nunquam meae refponderuntopinioni, dum ibilegitur, id quod amplius prioribus credko- ribus folutum eft, quam pro rata cotifequi potuis- fent ob non fufficiens patrimonium pattrnum : pro quo legivelim, quam vere erat dcbitum exmn fuffciente patrimonio paterno; maxime, cum Sc in anterioribus fub titulo de minot, z<$. annis nttm, 26". antemed. adftruxerim, minore adi^er- fus hereditatis aditionemreftkuto, creditoribus hereditariis, quibus minor folverat ante reftitu- tionem , extorqucri non poffe per reliquos cre- ditores hcrcditarios , quod iis vere debitum ac folutum erat. Has autem de folutione uui es creditoribus per obsratum debitorem jure, vel perperam , fada dcfinkiones juris civilis ctiam moribus hodiernis ita fervari , patct ex Hug. Grotio manud. ad jurijprud. Holl. libr. 2. cap. 5. num. 7. & 11. Ant. Matthseo parcemia 7. nttm. 16. & auction. libr. 1. cap. 10. nttm. 102. & cap. 20. num. 12. & feqq. Adco ut, licet ju- reciviliis, quifuum dcbitum recepcrat, tutus non eflet adverfus creditores hypothecarios, ge- neralem in bonis debitoris, atque ita etiam in re uni foluta, hypothecam habcntes, moribus tamen
|
|||||||
|
vcndenda fint; forfitan & poflidteri jufla fint *
fed nondum poflefla, uti poft alios ea explicat Sande decif. Friftc. libr. 3. tit. 13. defm. 1. poft med. Ant. Matthauis de auflion. libr. 1, cap. 10. tium. 20. adeoque nondum quasfito crcditori- bus jure pignoris prxtorii; quippe quod non ex ipfo miffionis decreto acquiritur, fed demum, cx quo in poffeitionem ventum fuit. /. non eft mirttm 16. §. i.ff. de pignorat. att. Neque di- ftinguendum eft , an debitor fponte obtulerk creditori, an vero creditor ei invito extorferk; nec , utrum creditor per gratificationem debi- toris, confcii forte fibi, quod folvendo non fit, & ita fpontc debitum offerentis, acccperk, cum non interpellaflet eum ad folvendum , an vero is interpellatus fuerit : cum omnes lllae diftJn- dbnes a Jurifconfulto prasmiffe, rcjiciantur tan- dem, ac fimplickerdcfiniatur; fedvigilavi,me- liorem meam tonditionem feci, jus civile vtgilan- tibrn fcriptum eft • ideo quoque non revocatur id, quod percepi. I. pen, ff, h. t. Unde & in /. ft mulier poftquam 31. ff. de minor. 25. annis. a Papiniano fcriptum fuk in eadem fa&i fpecie, quat in d. I. pen. cft propofita , fi quidam ex credkoribus pecuniam fuam ante reftitutionem a pupilla recuperavcrint, uterorum qtterelas ad- verftts eos, qui acceperunt, ut pecunia communke- tury non tffe admittendas, nulla omnino diftin- 6:ionc adhibka. Qyibus etiam rcfpondet illud Juliani in eodem pupilli, primo hereditatem pa- tris fui admittentis, deinde abftenti» cafu, rata haberi debere, qmcunque pupiUus interim bonafi- de geffit \ adeoque & folutionem creditoribus nonnullis fa&am. /. quotiens pupillus 44. ff. de ac- quir. vel omitt. bered. in bona enirn fide efle, ac fraudem non facere tam illum, qui quod fibi debctur recipit, quam illum, qui folutionem fack, ad quam invitus a prxfide compelli poflet, fi fpontc non folverct , apertum eft ex I. quod autem 6. §. apud labeonem 6. ff. h. t. Sic quo- que , cum unus ex pluribus deponentis unius hercdibus partem pecunise dcpofits fibi compe- tentem a depofitario reccpiflet, alter vero reci- perefuperfediflet, vel alias cafu fortuito hoc fa- ccre impeditus eflet, atque intcrim depofitarius in adverfam incidiflet fortunam,fancitum a. Juftinia- no fuit, non efle cohercdi ejus licentiam, venire contra coheredem fuum, & ex ejus parte avellere, quod ipfe exfua parte confequi minime potuit, quafi eo, quod cohercs accepit, communi confti- tuto ; rurfus fine ulla diftinclione, an reccperit fponte oblatum, an ab invito debkore exactum; addita ratione, ne induftria pcenas deftdia folvat. I. ult. C. depofiti. induftriafcilicet atque vigilan- tia (cujus & ibi & in aliis Iegibus de hac mate- ria agentibus mentio eft ) non in eo precife conftituta, quod petierk, exegerit, fed quod in univerfum prior receperk, nec afpernatus fue- rit debkum fibi fponte a debitore oblatum; quod uti facere non confueverunt boni atque diligen- tes patresfamilias, ita negligentes etiam in re- |
|||||||
|
s
|
||||||||||
|
QUJE 1N FRAUDEM CREDlTORUM. &C.
|
||||||||||
|
849
|
||||||||||
|
tarrien noftris etiam adverfus tales fecurus fit,
quoties ci pecunia vel alise res mobiles debits perfolutse fucrint, quia mobilia fequelam non habcnt •, prout hax latius exfequitur Ant. Mat- thaeus de auttion. d. libt. i. c&p. 10. num. 103. & feqq. Quibus adde , nec eum hypothecarios generalcs timere debcre, cui immobilia debita foluta funt, ■ quoties fecundum mores noftros obtinet , immobilia generali tantum hypotheca dfcvinch , in alium a debitore fme onere trans- fcni poffe: quod, quando eveniat., petendum cx tit, de pignor. & bjpotb. num. 14. 18. Porro, cum nihil interfit,folvatur, an
compenfetur. /. ft debitor 4. ff. qui pot. in pi- gnore. hinc alibi dicl:um, debitorem ejus, qui foro ccffit, refte objicere curatori bonorum compenfationcm ejus, quod foro cedens eivi- ciflim dcbere cceperat , cum adhuc in bonis effet. tit. de compenfation. num. 9. fed & qui- bus Icge vel more per jus retentionis confuli potuit, hos etiam eo ipfo, quo incumbunt re- bus debitoris foro cedentis , ita haberi, ac fi fibi folutum eifet, colligipoteftexiisqusehabet Ant. Matthseus de auttion. libr. 1. cap. ao. num. 19. & qus fcripfi in tit. de inftit. act. num. 9. Adhxc, dicta hadenus de folutionc per credi- torem obtenta, eodem modo fcfe habent fecun- dum juris civilis principia» fi creditori perdebi- torem obseratum aliud pro alio in folutum fue- j-it datum; cum & is , cui confentienti aliud pro alio folutum eft , fuum videatur creditum confecutus cffe , fibique vigilaffe ; qualis non videtur fraudem facere, & ob id nec cdictum hoc prsstoris timere debet. d. I. cum autem 6. §. apttd Labeonem 6. & 7. ff. b. t. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 183. & 2,08. part.i.con- fil.17,6. & 315. part.q. conftl. 5. 6*79. Nec aliud dicendum, fi debitor uni ex creditoribus fcienti prudentique > folvendo non effe debito- rem, ante bona per creditores poffeffa juspig- nom in re fua conftituerit pro debiti fecuritate; cumabfurdumeffct & iniquum, creditoremeo tempore, quo ipfurh creditum a debkore po- teftimpilnerecipere, non poffe fibi pro debito fecuritatem pacifci. Juvaturque etiam hsec fen- tentia rcfcripto duplici Imperatorum in /. fide- ■creto z. C. qui pot, in pign. I. fi poftquam 3, C. ut in poffcjf. legator. quibus continetur, eos, qui in poffeffionem miffi pignus prsetorium adepti funt, potiores fore illis, quibus poftea vel cx conventionc, vcl ex causa judicati jus pignoris conftitutum fuit, addita etiam ratione, quod, cum de pignore utraque pars contendit, prseva- leat jure, qui prsevenittempore. Unde a con- trario, fi judiciale pignus vel conventionale con- »ftitutum fit ante prsetorium, ex cadem ratione Imperatorum confequitur , poftponendos efle, qui demum poft conftitutum conventione pig« nus pofleffionem bonorum adepti funt. Et hoc fundamento niti puto, quod a Neoftadio C«- tUfupretna decif %6. fcriptum eft, quamYisuno, |
||||||||||
|
creditore miflo, reliqui miffi cenfeantur, pecu-»
niam tamen ex pignoribus in rem judicatam di- ftracYis impune creditori ab apparitore folvi, neC effe, quod Paulianam metuat, cum fuum recc- perit. Nihil pro diversa fententia", (qusepo- tiore fuffragiorum numero placuit FrificoSena- tui, tefte Joh. a Sande decif libr. 3, tit. 13. defin. 1.) facit, quod ab Ulpiano fcriptum eft, enm, cui folutum quidem nonfuerit, fed qui in vetus credkum pignus acceperit, hac aclio- ne teneri, & ita fepiffime conftitutum effe. /. ait pr&tor io. §. ft cui folutum x^.ff. b. t. Ete- nim non aliud ibiintenditur, quam ut exsequa- tio feu comparatio inftituatur inter debiti folu- tionem, & pignoris in taledebitum vetus, feu ante contraclum, conftitutioncm, adeoque qui- bus in cafibus debitum vetus non rede creditori folvitur fine metu Paulianse, iifdem nec rccle aut fine metu ejufdem aclionis in vetus debitum pig- nus conftitui. Quando autem hoc fit, ibidein non definitur, & ex d.l. 6. §. 6. & 7. jf.b.t. pe- tendum eft. Pignoris certe conftitutionem ir* vetus debitum non fempcr inutilem e^fe, auc adione Pauliana infirmari debere, conftat fatis ex /. cum in veius iz. ff. b, t. ubi adquseftio- nem, an in fraudcm cseterorum creditorum fa- dum nullius momenti effet, xum in yetus cre-« ditum unus creditor pignora accepiflet, Scsevo-» la refpondit, creditorem non idcirco probibendum a perfecutione pignorum, quod in vetus crednum ut obligaretur, paclus effet: nifi id in fraudem cre- ditorum fattumfity & ea viA juris occurratur t qua creditorum fraudes refcindi folent. Via au- tem juris adverfus crcditorum fraudcs iniri non poteft, nifi creditores fraudem fecerint: Frau- dem vero feciffe dici nequeunt, nifi fibi folvi vel pignus conftitui curaverint, poftquam jain bona a debitoribus poffefla erant, vel ante mis- fionem quidem in poffeflionem, fed cum jam alii quoque creditores seque inftabant, ad folu- tionem fibi faciendam , aut pignus conftituen- dum, ac tunc uni foli, non reliqttis ^que vi- gilantibus, pignus conftitutum fit. Ca.'teroquin creditor, qui vel dcbitam pecuniam recepit, vcl in vetusdebitum pignus accepit, antequambo- nadebitoris pofliderentur, & antequam alii sequc inftarent, fibi folvl vel fecuritatem prxftari, neque fraudem facit, neque cdidum timere de- bet, quamvis fciens prudenfque, debitorcm fol-* vendo non effe, id fecerit, quia fibi vigilavit. d. t. 6. §. 6". 7. ff. h, 1.1. f\ non expedierit 6. §. quid trgo: t. ff. derebus autorit. jud.poffld. jund. d. I. 2, C. qui pot, in pignore. d. I. 3. c. ut in poffeff legat. Refponfa Jurifc. Holl. part.j.vol. i, confil. 98. num. 3. & feqq. & parte 5. con- ■ftl. 198. Plane, fiquis, antequam foro cede- ret aut bona cjus a creditoribus poffiderentur, mandaverk procuratori, ut is uni ex creditori- bus jus pignoris conftitueret, is autcm diftule- rit mandati executionem,donec bona pofleffa fue- rint, non poteft deinceps mandatumultraexfe- Ppppp quij |
||||||||||
|
L i b. XLII. T it. VIIL
|
||||||||||||
|
8 y<
|
||||||||||||
|
qui; cumbonispoffeflisparomniumcreditorum pretium non aliter ei reftkuendum vidctur,
|
||||||||||||
|
quam fi, & quatenus adhuc in bonis dcbitoris
nummi fuperfunt, quia & hic verum cft, ca ratione nullum fraudari: de csetcro cft, quod fuse imputcc facilitati, comparans fibi tcmcre rem pignoris pranorii jurc affecTam, &fuocum onere rranfcuntem in quemvis poffeuorem, ut proinde non nifi aclionc de evi&ione adverfus autorcm fuum confulcrc fibi qucat ad obtincn- dam, quoad ejus ficri poteft, indcmnitatem; exemplo eorum, quibus rcs, alio pignorisge- nere devin&a:, per hypothecariam aufcruntur. arg. /. fx pradium 4. I. cum tibi 22. C. de evi- clion. I. fi mancipium 34. §. ult. I. 35. l.rembe- reditariam6j.ff. eod. tit. ds evtff. 20. Si qui debitorcs fraudatores foro ccdcn-
tes adjuvent in bonis occulcandis» vcl fe credi- tores fimulavcrint > cum non cffent, vel in fe bona transferri curent, cum non effent credito- res , vel faltem non ad eam quantitatcm, mo- ribus hodiernis omne ces alicnum foro ccdentis folvere tenentur, ceflis fibi pcr creditores a&io- nibus; & fi non fintfolvcndp , virgis ca:dendi, aut alia arbitraria coerckione puniendi. i"rfi#. Caroli V. 4. Oclob. 1540. artic. 2. vol. 1. pla- cit, Holl. pag, 213. & feqq. Placitum Ordinum Zelandu 11. Decembris 1649. art. 5. cT. Nco- ftadius Curk fuprema decif 47. Refponfa Ju- rifc. Holl. part. 2. confil. 119, in fne & part. 3. vol. 1. confil. 150. Et quicquid ad colludcn- tem cum fraudatore pervenerk, tanquam cre- ditorem, five ex fcntentia pradationis, fivc alio modo, fraude detccta cxteris tenetur creditori- bus condi&ione cx lege, vel in fa<Sum adione, ne impetrata quidem reftitutione, ad id quod |
||||||||||||
|
conditio faSa fit. arg. d. i 6. §, 6. 7. ff.h.t.
Ant. Matthaus de auitionibus libr. 1. cap. 20. num. 16. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confil. 176. Habentque hsc de datione in folutum deque pignore conftituto expofita lo- cum, fi non ex fpecialibus regionis hujus aut iilius fhtutis indu&um appareat, ut certi tem- poris fpatium interdationcminfolutumautpig- noris conftitutionem, ac curationem bonis de~ cretam feu miflionem in pofTeffionem bonorum debitoris latitantis, intercedere debeat. Quo modo Amftelodamenfibus placuit fpatium fex feptimanarum elabi debere. Leydenfibus & Lubecenfibus hebdomadum quatuor. Statuta Lcydcnfia drtic. 138. in editione anni 1658. Lu- becenf. libr. z.tit, <5,artic. i.ibique Mamusi» mtis num. 22, & feqq. Qiiod & Gonda ac Dcl- phis conftitutum effe teftatur Leeuwcn Uttf for. fart. 1. libr. 2, cap. 12, num. 10. 19. Refcifsa autem alienatione, & re revo-
cata > emtoriavocationempatientipretium, quod exfolvitf haud refundendum, eo quodisa&io- ne Pauliana conveniri non potuit, nifi fraudis particeps fuiflet, adeoque fibi imputare debet, quod in pcenam fraudis pretium perdat ; nifi nummi foluti adhuc exftent in bonis debitoris, quia ea ratione nemo fraudatur. l.fi debitsris 7. I, 8. //. h. t. ac ad hunc cafum nummorum in bonis debitoris adhuc cxftantium, reftringenda videntur> qua? de pretio reftituendo generalius afferta inveniuntur apud Hug, Grotium manud. ad jurifprud. Uoll. libr. 2. cap. 5. num. 9. 10. Sed &, fi refcifforia conventus a£Uone fuerit em- tor, qui fraudis particeps non fuerat, vel ter |
||||||||||||
|
tius, qui ab cmtoreprimorurfusbonafideemit, intereft. Neoftadius d. decif 47
|
||||||||||||
|
LIBER
|
||||||||||||
|
f .. , , ■ ■■<■ *j\
LIBER QUADRAGESIMUS TERTIUS.
; T1TV L v s h
Deinterdi&is, Cive cxtraordinariis a&ionibus, quae prohiscompetunt.
\l S' '" ■ .':. iaC/1 ' /'■'■' I ■■v,:'>. ";^ '■'.'■ : •'■ -, S.'-"•-»- r*''$r-$ |' j\ "'•■;,'■■.','■ ;,;.:£? '..'/ (v!. : '■; . , ./■'". '■■■/*■*'s*; iV$ ^S' *-'.; «■;• .-
$ U M M A R I A.
|
||||||||||
|
fi. Vnde interdicla nomen babeant? Quidfmt?
T>e atliontbus infatlum» qm pro interdiclis com- fetunt • an olim nots. fuerint ? An olim cum in- terdiclis qu&dam atliones concurrerint ? i» interditla plerumque concernmt pojfejfionem.
Qtt£ concernant etiatn caufam proprietatis, vel quafi ? An interdiftum de libero homine exbi- bendo contineat caufam pojfejfionis vel proprie- tatis ? ^. De divifionibus variis interditlorum : ubi de fim-
plicibus & duplicibus; annalibus & perpe- tuis; dire£tis & noxalibus; publicis & pri- vatis; ad rem familiarem & ad publicam uti* litatem, vel religionem vel jus divinum perti- nentibus, exhibkoriis, prohibitoriis, refti- tutoriis, & mixtis •, adipifcendse, retinendae, recuperandse poffeffionis. An dentur interdi- tta, qua Jimul funt adipifcenda & retinenda xel recuperand<e pojfejfionis ? ^^^^^nterdifta vel ab interdicendo deno-
^M^f ||j||\minata, quia interdicere eft prohi- W&m Wzm^ete' '• '*cat ^oms 6'ff' ^e ver^or-
M®% WM/0*'1'^*' '* l'ff~ ^e curau furtof° &
^eJWepF^I, extra mitior, dandis §. i. Inft, b. t, de interdiclis. pleraque autem, aut certe
quam plurima, prohibitoria funt. Vel ab in,-
ter duos dicendo, non quidem per etymologiam,
fed per aHufionem; quatenus verba praetoris in
interdicTis ad partes Htigantes, adeoque ad duos
diriguntur, non ad judicem, ad quem olimin
aclionibus formula dirigebatur. §. i. lnftit.h.t.
Veldenique ab interim , quia, quemadmodumi
in interlocutionibus, ita & hic, a praetore di-
citur, decernitur, quod tantum ad tempus eft
valiturum, donec conftiterit de proprietate, de
qua apud judicem pedaneum litigabitur, qua>~
que lis per interdi<5ta plerumque prsparatur, i.
peti. C. h. t. junct. /. i. §. ult. ff. deaqukquot.
& dftiva. prxtore fcilicet protinus huic aut illi
poffeflionem interim adjudicante, ne ad arma
convolent propter commoda poffeffionis» quos
pmor fua poteft compefcere jurifdidione, in-
terimque componere. arg. /. fi cujus rei 13. §.
fed(tinter^,ff. deufufrutlu, uttamcn, fifecun-
dumeum, qui intcrdi<5to vicit, judicetur a ju-
dice per pmorem dato, non pofleffioncm am-
pliusfolam, fed proprictatcm fibi habeatacre-
tineat. Sunt autem interdicta formulae atque
conceptioncs verborum, quibus praetoraut ju-
|
4. An interdifta infament ? Quo ufque in iis habea*
tur ratiofrufiuum & ufararum ? 5, An bodie conjungi pojfu judiciumpetitorittm cunt
pojfejforio adipifcenda, vet recuperani* poffeffxo- nis} y, -, vS :,s
6". An conjungi pojfit judicium petitorium cum pw-
fejforio reitnends. pojfejfwnis} 7. Moribus judicia popjforia vel plenaria funti
vel fummaria, vel futnmariijftma» ut loquun- tur. . ■ ■ . - 8. ^«9 in loco & coram quo judice movendafmt
judicia pojfejforia ? remiff. 9. lnterdiclorum loco bodie funt mandata Curia-
rum. Quando locus non fn mandatis panaltbus* Qua pcena temere per fub& obreptknem impe~ trantium mandata pcenalia. Fcsna mandatis pcenalibus inferta rig\de,exigend&. Adquamus* que quantitatem pcena mandatts addi pojfit, (i Curia nominatim non jujferit, addi majorem ? |
|||||||||
|
bebat aliquid fieri, aiit ficri prohibebat. princ,
Inftit, h. ti '.Mon enim hic praetor informabat judicem,, quemadmodum in causa poffeffionis judicandum fit, fed ipfe judicat, ac praparat de proprietate judicium, per judicem deinceps exa- minandum. L.pen, C,b. t. jun<5t. d.l. i.f.ult. ff. de aqua qttot. & aftivL l inter litigantes 62. ff- de judkiis. Cseterum', quod in infcriptione tituli mentio fit extraordinariarum acTtonumpro his competemium , non refpondet illi aevo, quo fcrip- ferunt Jurifconfulti, quorum Refponfa in Pan- dedas relata funt; quippe quo pmorcs adhuc ipfi interdi(5ta rcddebant;. fed pptius tempori po- fteriori, quo, formulis jam fnblatis, etiamcx- traordinariis adlonibus ex causa interdidorur» fic agi ccepit, ac fi. utiiis attio cx causa inter- di<5ti reddita fuiffet. §. ult. Jnjti b. t, Cui con- fequens eft, ihterdiclia jure pofteriori fublatanon effe, fed fokm veterem illam curiofam ac dili* gentem verborum folennitatem & obfervatio- nem; adeoque nunc fuflicere, fi aclor factum fimpliciter enarret, & inde utilem in fa&urr* adionem, ad injiar interiifti, proponat. k vi pulfos 2. I, fi de poffejfiom 4. C. unde vi. /, 1. C«» de liberis exbibend, Confer Gotofredum iit no* tis ad rubricam ff. h. t. Interhn haud prseter-f mittendum, olim nonnulla fuiffe negotia, quo- rum intuitu & jntcrdi&um comparatum erat, & a<5lio, fic ut, in kfi arbittio effet, utrumin- terdicliOj an a<5tione, experirimallet. Itaenim- Ppppp a ^Pau-» |
||||||||||
|
"'■ iv'. ■ , " ■
III. TlT. I.
populo experiri pQteft; aliaprivata, iis, quo-
riim intereft peculiariter, competentia. Am- plius interdicTa qusdam fpe&ant ad rem fami- liaremy qnsdam ad publicam utilitatcm, autrc- ligionem, aut jus divinum pertinent, veluci nc q.uid in loco publico veljacro vcl religiofo fiat, de fnortuo infcrcrid6v« fepulchro sedificando3 8cc. I. 2. $. interdtcla i.ff. h. t. Rurfus vei exhibitoria funt, quibusprztorjubct aliquidex- hiberi; vel prohibitoria, quibus quid ficri vetatj vel reftitutoria, quibus aliquid jubet reftitui; vd mixpt, quae? & prohibitoria & exhibitori* funt. /. i/ §. 1. ff.'h.,t. §. 1. Inftit. h. t. De- nique alia funt adipifittida» alia retinenda y aha recuperanda pofleifionis. §- 2. & feqq. lnftit.b. t.l. 2.§. ult. ff h. t. Mixtse hoc fenfu non dantur, cum comradiclorium fit» adipiici pos- feffionem & recuperare vel retinere, dum adi- pifcimur, quani nonduni habemus; retinemus quam habemus; recuperamus quam habuimus fed amifimus. Nec his contranum eft, quod Paulus fcripfit; funt inttrdicla, utdixinftis, du- plkia, tam recuperanda quam adipifcenda. poffejfo- nis. l.i. §. ult. in ftne ff. h. t. Nam utomit- tam, Cujacium Hbr. 4. obferv. ii.harc verba tam recuperanda quam adipifcend* poffeffionis, re- probare tanquam fphria, & male ex principio legis 3. ad pofteriorem legis prioris partemtran- flataj (fed fine jufta ratione» cum demtis hifcc verbis verba reliqua inepta futura fint, fcilicet, fmt interdicla ut diximus, duplicia; quod moneri, * ad nihil proficit, maximeque jejunum videtur) refponderi poteft, Paulumibi non id velle, in- terdida eodem tempore, & feciindum idem, adipifcendae & recijperands poflefiionis efle; fed eadem interdidta aliquando ad adipifcendam, aliquando ad recuperandam pofleffionem move- ri poffe; eodemrnodo, quo Ulpianus deprae- tore ventrem in pofleffionem mittente dixit» hoc interdiclum prohibitorium & refthutorium efft. I. f\ qttis miffus 2. §. pretot 2. //. ne vis fiat in poff. miffo. fcilicet, ut aliquando prohibitorium, aliquando reftitutorium fit» fecundum tradita in d. tit.nevis fiat in poffeff. miffonum.pen. Nec eft, quod dicas, inveniri quidem interdidum duplex, quod aliquando retinendae, aliquando re- cuperandse pofleffionis fit, puta interdidtim Mtu- bi ante tempora Juftiniani, quippe inquovin- cebat,qui majoreanni parte adeqque menfibus odo prioribus anni poflederat, licet menfibus quatuor ultimis poffidere defiiflet: nullumvero in toto jure exemplum cxiftere interdidi dupli-> cis, quod aliquando adipifcendse, aliquando re-* cuperandje pofleffionis eflet. Non enim in dL l. %i §. tilt. in fine ff.. h. t. per interdida dupti-* cia defignantur ea, in quibus utcrque a&oris & rei partcs obtinet, fed potius illa» quje aliquan- do adipifccndx, aliquando recuperandse pofles- fionis efle poflunt; ^d oppofitionem eorum, quaj vel femper & tantum adipifcendx, vel tan- tum rccupcrandx pofleffionis fuut, fecundutn divifio-
|
|||||||
|
t '■ ..
f|| L i b. XL
aPauio recept. fent.libr. 5. tit..6+ §. 2. tradi-
tum, «r» interdtttum) ita & atlionem proponi, ne quis viJt publica aliquem prolnbeat. Sed & vi dejcclo de poffcffione non modo; interdiftum unde vi competere , verum etiam condi&ionem furtivam, atque trjticariam, accommodari, Ul- pianus autoreft. 31 verumefi 2 5. §< unde i.ff. de furtts. I. fed & eiz.ff.decondicl. tritic, Quin imo, interdicli aUionem reddi a Paulo fcriptum eft.d. , libr. 5. retept. fent. tit. 6. §. redditur 10. In qui- bus autem interdida ab adtionibus proprie fic dic~tis differant, irt quibus cum iifdem conve- niant, peti poteft ex traditis a Cujacio libr. 5. vbfervai. 17. Parente p. mem. Paulo Voet ad princip. Inftit. h. t.. nUm. 1.2. Et quibus den- tur, ac contra quos, aut ad quid tendant, in fingulis interdictorum fpeciebus explicandum eft. 2. Etfi verointerdi<3is,feu in fac~tum actio-
nibus, quae pro his competunt,plerumque de pos- feffione fola agitur, falva manente principali pro- prietatis controverfia, quandoque tamenetiam fimul de proprietate vel quafi proprietate con- tcnditur, fic ut tunc lis per interdictum non prseparetur, fed magis id efficiatur, ut poft hv terdi&um redditum nulla ulterior difceptatio principalis fequatur, dum praetor illud non red- dit,nifi poftquara conftiterit» jus ipfum ei, quiinterdi&umrogat, qua;fitum efle. Quara- tione interdi&a de itinere a&uque privato re- ficiendo, & de aqua ex caftello publieo ducen- ; da, proprietatis caufam, non poffefftonis, id eft, non tantum pofleftionis, haberedicuntur. /, ifl- terdiclorum 2, §. qmdam 2. ff. h.t. I. i.§.ult. ff. de aqua qtiot.&aftiv*, l. inde etiam ,3. %t hoe "fiutem i^.ff.deitinereatluqueprivato. Utiquafi proprietatis caufam continent interdicta, quas delocis facris & de religiofispropbnuntur, de- que liberis aut de libertis exhibendis, quibus patronus operas imponere vult, quippe quae po- ileriora juris fiu tuendi causa comparata dicun- tur. d.l. 2. §. 1. z.ff.h.t. junft. §. t.lnftit, h. t. Plane interdidtum de libero homine' ex- hibendo neque poffeffionis neque proprietatis caufam continet, cum tantum libertatis tuendas gratia indu&um fit, & officii causd moveatur. I. 1. §. 1. /. quod & lex 3. §. boc interditlum 9. ff. de homine libero exbibendo. juncl:. d* l. 2, §, 1. infine ff.b* t. 3. Variaeporrointerdidorumdivifionesfunt,
non multis implicitse difficultatibus. Vel enim ftmplhia funt, in quibus apparet, quis actor quis reus fit, vel duplicia, in quibus uterque fi- mul actor & reus eft. §. pen. Inftit. h. 1.1. inter- diclorum 2. pr. ff.h. t. Suht & yel annalia, vel perpetua 5 ut tamen annalia fiant perpetua * fi, & quatenus ad eum, cumquo agitur, per- venerit. I. 1. §• ult. I. ex quibus 4, fft h. t. Ad haec qusdam direda funt, quasdam noxalia, qua» fcilicet ob delidum eorum, qjios in poteftate habemus, dantur. /. ult. ff. h. t. Alia infuper ^ublica feu popularia funt? quibus quUibet ex |
|||||||
|
\
|
|||||||
|
DE INTERDICTIS SIVE EXTRAORDlNARIIS. &C. S$%
|
|||||||||
|
concurrunt plures actiones ejufdem rei nomine»
una quem expcriri"debere. l.nemo ex his 43. §. i. //. de reg. jurts. Etenim id ita placuit, pofito, quod cumulatio a&ionum jure civili im- probata fuit. Multo minus movet, quod prius tcrminari debeat caufa poffeffionis, deinde vc- ro proprictatis. /. pen. C. b. t. de interdi&is. id* enim non impedire, quominus aetio depofles- fione cum adione de proprietate conjungatur, manifeftum eft ex d, c. cum dilellus 6. extra de causJl pojfcffionis & propriet. Et quamvis vulgo traditum fit, fpoliamm artte omniareftituendum effe; tamen rtihil vetat, qtlominus advcrfarius, qui reftitutioncm ante omnia defiderare poterat» juri fuo hactenus renunciet, & utriufque judi- cii probationem in fe fufcipiat, utrumque cu-« mulando & utriufque terminationem fimul pc- tendo; praefertim , fi confideremtis, quandoque: poffeflorium in fe tacite includeredeterminatio- nem petitorii, fecundum fupra monita de in- terdiclis etiamproprietatiscaufam continentibus. /. 1. §, ult. ff. deaqua quot, & afiivd. Sedjtec illud obftat, fufficere poffeffori debere, quod poffideat; & fruftra cumulari ea, quorum unurn fufficitad obtinendum. Etcnimprimoquidcm pofleffori aliquando non fufBcit fola pofleffio, maxime fi quis pefpetuo per adverfarium in (m turbetur poffeffionc. Sed & fCcltndo incerturrt eft, an pbffeffofiUm irttentaturn ad obtinendum fufficiat, & an non a6tor in eo fuccubiturus fiz; ac proinde in fitbfidium cUfriuIat petitorium, quo matufius qua?ftio pfdfiridtatis terminetur, Denique rtec adveffatitr',: qttod j quoties fenten- tia abfolut<sria pafit exccptiofitcrn rei judicata: in prim^ acYione prajudiciall j fecunlda adio prin- cipalis cum causa prajudiciali cumulari nequeat, arg. I. fundtim Titianum 16. ff. de except. pra- fcript. & prajudicils. ac proinde nec hic caufa proprietatis cumtausapoffeftiofiis. Non enim verum eft , caufam poffeffionis fcntentta termi- natam praejudieare caitfse pfoprietatis; fed ma- gis id efficit, ut actofi, contra quem in causa poffeffionis judieatum fuit, onus probandi fn petitofio deificeps incUmbat, tanqtiam actorij nec aliter audiendus fit ut plurlmum iri petito-' rio, quam fi prius impleverit fetitentiatft jndi- cii poffefforii (de quo vide: Inftfu£t.iOrierrt Cu- riae Brabant. art. 445. VoU 2. pUcit. Holl. pag, 008. Wielands prticlfa tit. 1. cdp. io. Was- feriaar pracl. judie. ce.p. tp tltitti. 17.18.) cUm ex adverfo aclid pfaejudieialis, prius determina* ta contra adorem, totatri fecundam adlionem principalem itripediat & quafi dirtmat. Atcjue ita fentit Zoefius dd Fdhd. b.t.ttum.7.%. Pc- reziUs i» C6d. //. **. ti*M. '14. 15. "W«iflenaac prattic. judic. cap. 14. mtit. ip. & alii 3 me ci* tati in tit, de edindonu^t^. iiica med. 6. Retinend^ tamen pdflefTtonis judkiufn,
veluti, uti poffidetis, curri petitotio, veluf i rei viri- dkatione corijurigl ndfi poflc, VeriUs eft; quippe |
|||||||||
|
divifioncm interdtct.orum in ipfo illo §. ult. d.
legis 2. propofitam. Ut proinde neceffe non fit exempla qimere interdi&orttm talium, quae duplicia dicuntur, quia uterque in iis ac~tor& reus habetur. Sed &fecundoadtollcndamdif- ficultatem d. I. 2. §. ttlt. infne, nonineptecen- fueris cum Gotofredo in notis ad d. L z.§, ult. in fine) & Ant.Fabro conjettur.iibr. i,cap, tS, fnentem Jurifconfulti Panli hanc fuiffe, utob- fervaret, intcrdi&a duplicia, in quibus uterque actor & reus videtur, non tantum effe retinen- dae poffeffionis, quale eft, uti paflidetis, & de fuperpciebus, & uirubi ex jure novo-, verum etiam illa , quae vel adipifcendse vel recuperandse pos- feflionis funt, a*que duplicia effe poffc, fi fci- licet tales termini fint, ut non fatis appareat, quis in iis a<5tor, quis reus fit; idque evenire poffe in interdicto adipifcends poffeflionis Sal- viano, in cafu legis 1. §, \. ff.deinterdiclo Sal- viano, nec non in iriterdicto recuperands pos- feffionis unde vi , fi forte ego te de poffeffione fundi dejecerim, & tu rurfus in continenti rae; ac ego te conveniam interdi&o undevi, tuque viciffim me; fecundum fadti fpeciem in /. quod efl 3, §. eum igitur 9. ff. de vi & vi armata. ■ 4. Effe&us interdi£torum cft, quod nonfo- leant infamare. /. neque unde vi 13. ff.de vi& yi armata. in iifque non modo rei principalis, fed & fru&uum habeatur ratio, a tempore ta- men folummodo interdieti redditi, non retro. /. in interdiftis 3. //. b. t. I. quafuumeft %.§.ex hoc interdifto 4.//. de precario. excepto interdi- £to, unde vi , in quo fru&us a die deje&ionis reftituendi funt U,i. $. ex die 40. ff. devi& vi armatk. Et generalius definitum apudNeofta- dium Guriafupr, decif 81. in caufis poffeffo- riis fruftus ante acceptum judicium regulariter non venire, nifi ab injufto poffeffore auferenda fit poffeffio; tunc enim appellatkme damni & intereffe, fructus cum ufuris a tempore injufts occupationis reftituendos efle, non tamen ufu- ras annuorum redituum. 5. Quia vero moribus invaluk , plures a&io-
nes uno Hbello cumulari poffe , ut moniturn in tit. de edendonum. 14, circa med. hinc&ob- tinuit» petitorium fuper proprietate conjungi poffe cum poifefforio adipifcendae vel recuperan- da poffeffionis. cap cumdilettus 6. extradecau- $a poffeffionis & proprietatis. Si enim pendente petitorio moveri poffit poffefforiufn, utdidum tit.de judiciis num. 5. nulla ratio eft, cufnon & fimul inchoari poffit, pofita ex moribus li- centia actionum plurium uno libello cumulan- darum •, cum nulla inter a&iones hafce cutnula- tas repugnantia fit, quatenus petitorium cumu- lans cum poflcfforio , petitorium tantum cu- mulat in fubfidium, fi in poffefforio forte fuc- cumbat; nec ullum adverfse parti fack prsejudi- cium, dum poffefforium petitorio non prjeju- |
|||||||||
|
dicat, fed magis illud prsparat. wec ms re-.
|
|||||||||
|
pugnat, quod pro regula uaditum, ^uoties* %l utriusque judicn hu,Us natura ^pugnanfe^
|
|||||||||
|
«54 *■ ' ^'M ^ i b. XLIi
dumconftat, jnterdiSouti poflidctis idpeti,ut
quis dcfendatur in .poffeflione, quam fe adhuc haberedkit, nec in eo vincere qucmquam pos- fe, nifi qui & dicit & docet, fe tempore litis conteftatse non vi, non clam, non precario ab adverfario poffiderc. §. retinenda 4. injine Infiit. h. t. de interditlu. cum ex adverfo rei vindicatio- nem intentet, qui non pofiidet, adverfus pos- lidentcm: allegare autem fimul, fe poffidere , &aliura habere eandem pofleffionem» quam fe habere dicit, contradi&orium eft. 'Atquchinc ctiaminjure Canonico» ex quo hsec cumulan- darum a&ionum licentia defcendit, proponitur quidem*cumulatio petitorii, & poflefforii adi- pifcendse vel recuperandas poffeflionis. cap. pajio ralis 5. extra. de causk pojfeffionis & proprietatit. «ufpiam vero poflefloi;ii retinenda?. Et licer, ali- biPontifexfimpliciter, & fine diftindione me- minejrit eorum , qui fuper petitorio & pojfejforh ftmul agunt. cap. cum dilefttts 6. extra. de cama foffeff, & proprietatu. non tamen illud generali- ter accipi poteft, fed ad illa poffeflbria reftrin- gendum, quse fine repugnantia, feu contra- dietion* cumulari cum petitorio fecundum jam di6ta poflunt. Nequeeft, quod objiciatur, non viderieum renunciafle pofleffioni, quircmvin- dicavit, ideoque nec denegari ei interdi&um uti * poffidetis, qui coepit rem vindicare. l.naturali- ter 12. §. 1, ff. de acquir. vel amitt. pojfejf. uti is, qui fundum vindicare ccepit ab eo» cum quo interdicto tmde Vt potuit experiri, pendente ju- dicio nihilominus interdiclo recte agit. /. cum fandum 18. §. 1. ff. de vi & vi armata. Scien- dumenim, verum quidem effe, eum, quivin- dicationem movet, | hoc ipfo non ita renunciafle poffeffioni, quin poffit a rei vindicatione, in- terim intermifsa, ad prOmtius paratiusque reti- nendae pofleffionis interdidum tranfirc : quem- admodum ille» qui dominus quidem eft, fed dominium docere non valens,Publicianam inten- tavk actionem ex folo jure poffeffionis, deinde ad rei vindicationem tranfire non prohibetur, ubi coepit rationibus fortioribus ad jus dominii fuiprobandum inftructus efle: nontamen ideo eodem tempore conjungi pofle duo jurisreme- dia , contrariam intentionem habentia , qualis cft rei vindicatio tendens ad reftitutionem pos- feffionis , & interdictum , uti poffidetis, ten- dens, ad id, ut defendatur tibi pofleffio, quam adhuc penes te efle pro fundamehto afleveras. Adeoque longe aliud eft, contradi&oria cumu- lare feu conjungere ; aliud contradi&oriorum uno mtentato , ab co in totum vel ad tempus defiftere, & ad alterum contradifbriorum trans- irc, eoque; experiri: quod l&ntum vult d. 1,1 1. §.i.de acquir. vel amitt. pojfejf. Nec juvateftu- gium, contradi<5toria non efle in rei vindicatio- ne cum interdi<5to ttti pofftdetu cumulata, quia duo ftmul eandem rem poffidere poffunt diver- fo poffeffionis genere, alter corpore, defado rcm tcnens, alter animo , ( quod tk plenius a |
||||||
|
me probatum in tit. de acquir. vel amitt, pojfejf,
num. 5.) adcoque vindicantem fateri quidem, fe naturaliter non poffidere fcu detinerc rem, quam ab alio detinente vindicat, poflidere ta- menadhuc animo atque civiliter, & 1« talem experiri interdido uti poffidetis adverfus eum, qui civilem iliam turbat poflcffionem. Erro- neum enim cft , per interdictum ttli pojfidetu , de pofleflione civili, quae animo retihetur, con- tendi inter litigantcs; cum potius in eo inter-* dicto difccptatio fiat de illa polfeffione penes al- terutrum conftituenda , qua? ordinem judicii conftituit in rci vindicatione, eamque quafi prx- parat, defignando, quis actoris, quis rei partes ineaobtenturusfit: poffcflioautemnaturalis,feu detentio rei fufliciens cft ad id, ut poflidens kl vindicatione non actoris, fed rci partcs obtineat, & onus probandi in adverfarium rejiciat, five fur aut praedo fit, five ex commodato vel pig- nore rem teneat; fic ut ad fubftantiam interdicti uti poffidetis, feu vicloriam in co obtinendam, civilis pofleffio meram accidens fit, quod abefle & adefle poteft, vincente fcilicet illo, qui rem nec vinec clam nec precario ab adverfario pos- fidet, licet a tertio vi, clam, vel precario poffes- fionem naclus eifet, ConferMenochium dere- tinenda pojfeffione, remedio 5. num, 512, & feqq. & varie fentientes Perezium Cod. b,t. num. 16, & feqq. Fachineum controverf. libr. 8. cap, 6. Cujacium, Goveanum aliofque ab eo citatos. 7. Licet autem jure, civih judicia pofleflbria.
fere fummaria fuerint; moribustamen Hodier- nis alia plenariafunt, aliafummaria, aliafum- mariiffima, utloquuntur; qus plertius intcllt- gi poflunt ex iis, quse poft titulum uti poffide- tis fubjiciam breviter ex praxi de mandatis Cu- riarum, appellatis, Mandementen van Complain- te, vanMaintenue, van Spolie. 8. Quo vero in loco, 8c coram quo judice
exercenda fint judkia pofleflbria, dixi mtit. de judiciis num. 134. 135. p. Caetcrum interdicl:orum loco folent nunc
concediraandata, feu tnandamenta, fuperiorum Curiarum. Parens p. m. Paulus Voet ad §. uU. injlit. de interdiclis num. z. Parcius vero circum- fpediores Caufidicos debere judicis ofEcium im~ plorare petitis mandatis pcerialibus, nifi vcl ma- dum in exfequendo excefliim, velpericulumifi mora effe, vel damnum irreparabile imminere, vel peculiaremaftioriem ncgotio proditamnon cflecompererint, monet Neoftadius Chrufa* prem decif, 63. in Jine. Jac. Coren obfervat, 1.5• fofi wed. Mandata porro prohibitoria pce- nalia concedi, infrequens non eft; fcd vixcft, ut impetrentur mandata pcenalia, quibus quis prscile ad faclum cogeretur, nifi periculum ia morafit, aut quasftio fpolii, aliave fimilis, & tunc ad breve tantum tcmpus. lnftruclio Curis. fupr, artic. 96. Cum alioquin in cafibus, in quibus mandatorum poenalium ufus vulgo ad- m]fli;s elt? maridata hsec poenalia ab initio vel fimpli-
|
||||||
|
ONO&UM. 8jj>
nue, cum claufula: pcenalis adje&ionei obfer-
vatum ab autore libelli, cui titulus, maniett van procederen voor den Hove van Hotiand tit. 3. cap. ^.mtm.6. Qvtodfiis, contraquem man- datum pcenale fuit impetratum, juftam alleget exccptionem, cur tale mandatum non debeat ratum effe , tunc judices fua fententia non de- bere admittere talem exccptionem, fcd pronun- ciare, mandatum tale per fub & obrcptionem impetratum cffe, monct l^Ieoftadius Curu fupr, decif. 6z. Quo ctiam cafu in mulftam incidic pecuniariam deccm florcnorum, ob id, quod temere per fub & obreptionem inandatum talc impetravit, etiamfi forte non in fpecie effet in- fertum pronunciationi judicis, fub & obreptio- nem intervcniffe. Appendix decifionum, pofl Refponfajurifc. Holland. part.-^. vol. 1. pag. 7. Uti ex adverfo rigida procuratori fifci injunda fuit exactio pcenarum, mandatis appofitarum, fi contra mandata tafia quid faftum fit , modo pcenx apponantur , quinquaginta florcnorutn quantitatem non exccdcntes , nifi Curia nomi- natim majorem quantitatem exprimi jufferit. Na- der ampliatie van d'inflrnctie van den Hogen en Vrovinciahn Rade 24. Martii s,6qq.artic 31. Vol, z.plaeit. HoU. pag. 785. |
||||||||||||
|
QUORUM B
fimpliciterconccdantur, velad certum tempus.
Et ii quidcm funpliciter conceffa fuerint, die fcrvicnte, feu condi&o, is, qui ea impetravit, petit, uj judex mandata pcenalia, tanquamre- c5fce impetrata, ftabilia faciat atque confirmet de- crcto fuo, donec lis finita fuerit; fm ad certum tempus, dcfideratur die di&o per impetrantem, ut concedatur continuatio mandatorum poena- lium ufque ad exitum litis j de cujus praxi ncc non allegatione partis adverfae, contendentis, per fub & obreptionem mandata hax impetrata elTe, vide Waflenaar pract. judic. cap. i.num. 46.^05. &libcllum, cuititulus, maniervan procederen voor den Hove van HoUaitd, titulo 4. cap. 1, z. & feqq. Mandata quoque pcenalia adverfus attentata pcndente appellatione peti non debere, fed ad reparationem attentatorum contendendum effe, autor eft Jac. Coren obfer- vat. 15. fere circa finem. Neminem infuper mandato pcenali privandum effe poffeffione rei aut juris, quam anno & die habuit, non vi, clam, vel precario , a multis Hollandise Jurifcon- fultis refponfum, in Refponf. Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1, confil. i8o\ fecus, fi tanti temporis poffeffio dcfit. d. confil. Denique nec re6te de- fiderari mandatum manutenentia?, van mainte- |
||||||||||||
|
T 1 T V L V S II.
Quorum bonorum. S U M M A R I- A.
|
||||||||||||
|
mttti} Qttid, ft fttbjlitatusjaminpofiffionefit,
an inftituto ex d. 1. fin. agenti cedere debeatt An & fubftituto & heredi fideicommijfario boc remedtum accemmodetur ? An& heredifub con- ditione inftituto, dum pendet conditio ? An & heredis heredit 6. An huic rcmedio locus, fi Titio inftituto, duo
Jitii contendant, fe deftgnatos effe, & ancrps fit utriufque )us> AnHberis autprmgnis detut
Ultrajecti, aut in HoHandia adv.erfus viduum vi- duamve majfariam, quamdiu pendent lites here* . ditark} An&quo ufqae, ft fupcrftes majfarius aut maffaria r,m ftt, diftiflcwnibus expltcatur. 7. An competat legatariis yel here.dibiis ex re ceu
td infttttttis? 8. Qualium tertm poffejfio per tyc temedium ob-
tineatut} An & earttm, qu** ieftmctus mor- tis tcmpore nenfojfedit ? o. Adbuc hodie obtinet bot temedium. Btgenera-
litet $'t duo de heteditate litigant,MppJfcffio' nem interim miftttur, qui pgiiorajura vtdetur habere. An h*c miffio intta mmm petendafifi It qqo in lotot Inter-*
|
||||||||||||
|
1. Quid ftt interdiftum quotumbonorum} Quan-
do ei locus fit, quibus detur , vel «cs? contra quose An & contra eos, qui fererum dominos ajum> An contra debitores hereditarios? Ad quid tendatt An & m feudis locumhabeat? 2. Quid fit temedium pojfefforium Juftiniani ex
1, ult. C. dc edi&o D. Hadriani tollendo ? I» qtto conveniat, in quo differat cum mteidi- t~to quorum bonorum ? 2. Quid obtinuerit ex edifio D. Hadrianii& in
quo iUttd differat a remedio poffefforio Juftinia- ni ? Kequiritur hic teftamentum nuUo vtfibili v't- tiolaborans. Quiifintvitiaviftbilia? 4. An fit vifibile, fi teftamentum careat die &
Confule? Anftfalfum,ruptum, irritum, nul- lum , ino$ciofum dicatur ? vel tabetiio, qui il- lud fcripfit, duatut inbabilis fuijfe ? Et quid, fi \uc in continenti probari pojjint ? 5. An remedio d. 1. ult. etiam locus, fi heredet
legitimi autoritate judicis hereditaria bona oc- cupaverim ? An,fi quidam teftamentofcripti jam fojfideant hereditatem, aliieodem fcriptitefta- mento recte petant, fe fimul ex d. 1. fin. ad- |
||||||||||||
|
L i b. XLIII. Tit. II.
|
|||||||||||||
|
8j<5
|
|||||||||||||
|
ajunt, fi modo exceptionem dominii, hiuc Ifl-
terdiiflo oppofitam, in continenti probarc poflint. arg. /. ult, circa finem C. de editlo d'm Hadr. toU lendo. Perczius Cod. b. t. num. 4, Nec contra heredcs fcriptos teftamento, quod nullo vifibiil vitio laborat. Neoftadius de pattis antenupt. ob- fervat. 22. Nec contra debitorcs hereditarios, quippe qui non corporum fed juris pofleflbres funt; in quo hoc interdiftum ab hcreditatis pe- titione diverfum eft; quippe quse etiam contra debitores hereditarios intcntari poteft, tanquam contra jurium poffeffores. /. z.ff. h, t. juncl./. nec ullam 12, §, ult. I. fi debitor 42. ff, de pe~ tit. beredit. Et hinc eft, quod, licet heredi- tatis petitio etiam tendatad rcrum incorporalium feu jurium reftitutionem» tamen hoc interdiclo fola corporum reftitutio petatur. d.l. 2. ff. b, t. five illa corpora allodialia fint, fivc fcudalia fe- cundum jus feudale. libr. z.feudor. tit. 26*. §; inter fliam 1. 2. Interdi-fto quorum bonorum fimilc invariis
eft remedium poffeflbrium a Juftiniano introdu* dum in /. ji». C. de edifto Divi Hadriani toUen~ do. utrumque enim perpetuum ; utiamquetan- tum prseparatorium eft, nec ullum prxjudicium infcrt petitorio, ac ulteriori & accuratioii in- dagini locum relinquit. Sed & utrobique lici- tum eft heredi bona hereditaria occupare propria autoritate, fi illa ab alio non poflideantur. Ty* raquellus in tracl, le mort faiftt le vif. part. 1. declarat. 8. Leeuwen eenfur.forenfipart.i.libr. 3. cap. iq. num. 6. 7. Sunttamen &differen- tiae: in interdido namque fummaria faltem ad- hibenda cpgnitio , ad excmplum aliorum intcr- didorum & aclionis ad exhibendum. arg. /. in hdc 3. §. fciendum eft 9. & §. ibidem 13. ff, ad exhibendum, jundt. /, inde etiam 3. §. bocautem 13. ff. de itinere a£tuque privato. I. 1. §. fedetft 1 o. ff. de aqua quot. & aftivL in miflione ve- ro in poffeflionem, quae fit ex d, l. fn. non aliud infpicitur aut inquiritur, quam an teftamcntum oftendatur prima fronte nonvitiatumvifibilivi- tio, adeoque non cancellatum, rafum, confcis-1 fum; licet deinceps in judicio petitorio etiam ea exigi poflint, quas inconfulto in teftamento deleta funt, fecundum tradita in tit. debis qu& in teftamento delentur. Interdictoinfuper locus etiam eft, five ex teftamento, five ab inteftato, quis heres fit. arg. /. 1. C.b. t. at remedium Juftiniani ufum non invenit, nifi cumextefta-' mento, & quidem fcripto ( vel nuncupativo qui- dem, fed poftmodum folenniter in fcripturam redaclo. Jacobus Coren obfervat. 37. /«. B.) hereditas delata eft, eo quod tabulse rcquirun- tur nullo vifibili vitio laborantes. 3. Cxterum remedium hoc Juftiniani furro-
gatum fuit in Iocum edicti Divi Hadriani: Cflm cnim olim ab Augufto lata fuiffet lcx Julia de vicefima hereditatum fifco inferenda, fimulque cautum ea lege eflet, ut teftamentum defuncti ftatim apcriatur, nc mora fiat crcditoribus, aut lcgata-
|
|||||||||||||
|
"^^f^W ntert^um' Vmm bonorum, fic ap-
'i(fe4 figW pellatum a, primis vcrbis edicti pra> ., toni, ex parte agentis elt adtpiicen- |
|||||||||||||
|
IpfiiH33 porTeffionis. /. 1.
******§. adipifcenda i.lnflit. |
|||||||||||||
|
ex pntc poflidentis reftituendae poffeflionis,
abulive rejtitutorium dictumj quia prartor jubet reftitui poflcflionem, quam bonorum poffeffor nunquam habuit. §. 1. lnftit.de interdktis.l, 1. §. 1. ff. h, t. Quo*modo etiam vcrbum red- dendi propric quidcm retro dandi fignificatnm habet, fed tamen etiam recipitper fe dandifig- nificationem. l.verbum reddendi 54. //. de ver- bor. figntf. Eft & perpetuum, ac univerfale ad exemplum petitionishereditatis, licetasque, ac hereditatis petitio , contra rei minima: poffeffo- rcm dari poflit, modo non particulari titulo pos- fideat. /. boc amplius 29. ff. de furtis. junct L legulariter o. I. 10.//. de petit. bered. Neofta- dius Curia fupr. decif. 25. ac proinde, quod in /. i. §• !• //« h. t. ab Ulpianofcriptum eft, boc interdktum ad univerfitatembonorum, nonad res fmgulas pertinere, non alio fenfu accipien- dum, quam quod non pertineat ad res titulo fingulari poffeffas. Competit autem iis, qui- bus a pranore eft data bonorum poffeflio. /. 1. f/, b. t, & eorum exemplo etiam heredibus ci- vilibus. /. 1. C. b. t. quin & fuo heredi. Li- cet enim in fuo continuetur dominium defun- #i, & extraneus adeundo dominmm heredita- riarum rerum ipfo jure adipifcatur, non tamen poffeffionem. /. cum beredes 23. //. de acquir, vel amitt. pojfejf. quam demum vel petitione he- reditatis, vel hoc interdicto confequitur; fi mo- do probet judiri fuam qualitatem: non enim is, quitanquam frater interdi&o quorum bono- rum poffeflionem petit, eam adepturus eft, nifi fe fratrem effe probet. I. 1. C. h, t. Utcun- que de caetcro ea, qus akioris funt indaginis, ad principale judicium rejicienda fint. /. ult, C.. h. f. Datur vero adverfus illos, qui prohere- de vel pro pofleflbre poffident res ejus, de cu- jushereditate agitur. /. I.ff b. t. autdolopos- fidere defierunt; qtiippequi facit, remexftare. I. f\ ex edkto 2. C. b. t. juncl /. qui dole 131. 1. parem ejfe 150. l.ad ea 157. §. i.ff.dereg. jttris. fi modo poffidcant titulo univerfali pro be- rede, vel titulo particulari quidem , fed, qui ipfo jure nullus eft, fic ut propterea dicantur poffidere pro pofleflbre. arg. t.meullam 13. §. mnibus 1. //. de petit. bered. &res hercditaria: nondum ab alio fint ufucapt«, quod videntur velle Imperatores in Lfi ex edkto t. C. b. t. dum requirunt, ntnegotium adbuc integrum fit, qualis ufucapio quo modo procedat, vel non, di&um ifi tit. pro berede. licet ille, qui res ta- les dolo alienavit, & ita caufam tertio praebuit iit is ufucaperet, adearumufucaptarumsftima- tioncm, & id quod intereft, teneatur. /. 1 * pr. ff. h. t. Non tamen accommodatur cum effe- ciu advcrfus eos, qui dominos rerum fe eiTe |
|||||||||||||
|
ONORUM. 857
5. Quod fi hercdes ab inteftato hereditatem
poflideant, ac poffcffionem rerum her^ditaria- rum autoritate publica judicis occupSvcrint , ten overftaan im Scbepenen, non tamen eo mi- nus heres inftitutus teftamento, nullum vifibi- le vitium habente, poffeffionem per remedium d. I. ult. ab heredibus legitimis avocare poteft, cum fola fucceflio ab inteftato tali in cafu titu- ius idoneus aut fufliciens ad repcllendum here- dem teftamento fcriptum non fit. Jacob. Coren d. obfervat. 10. verf ten 5. endeleftennum.^. & feqq. Sed & , fi quidam habentes jus fuc- ceflionis ex tcftamento, jam poflideant heredi- tatem totam, & alii eodem vocati teftamento fint, hi jure defideraverint, fe cum prioribus fimul admitti in poffeflionem hereditatis , ut a?quali jure muniti etiam communiter conficiant bonorum repertorium. Confer Abrah. a "Wcfcl de connub. focietate tracl. z. cap. 5. num. 41. Qtiin imo, fi in teftamento inftitutum alium, alium fubftitutum concipias, non dubium, quin, fi uterque fimul peteret hanc in pofieflionem re- rum hereditariarum immiflionem, potior infti- tuti, quam fubftituti caufa futura fit, adeo ut, fi fubftitutus jam in poffeflione effet, compcl- li poffet per inftitutum hoc remddio expericn- tem decedere de poffcflionc , & eam inftituto rcd- dere. /. 1. C. de ediclo divi Hadriani tollend. jtmcT. /. ult. circa med. C. eod. tit. Paulus recept fent. libr. 3. tit. y. $. ft inter 12. deficiente tamen inftituto, non dubium, qum fubftitutus ex bc- neficio d. I. ult. aeque, ac primi gradus heres, miffionem in poffeffionem hcreditatis obtinere poffit. arg. d.l. 1. C. de ediclodivi Hadr.toll. Nam & hercdem fideicommiflarium intentare poffe remedium hoc poffefforium, (i ei per fi- duciarium hereditas vcrbisreftitutafit,haudam- bigitur.. arg. I. ftliam ftmibus 5 6. ff. ad Senatufc. Trebell. in qua dum afferitur, ante refthutam bereditatem in poffefftonem hereditatis filiam quoque • ntitiiy qux fideicommiflogravataerat, pra?fup- ponitur, reftituta ergo hereditate. fideicommis- farium mittipofie. Neoftadius depaclisantenup- tial. obfervat 22. verfu. & fi Adrianus. Illuni quoque, qui non pure, fedfubconditionehc- res fcriptus eft, petere poffe pendente conditio- ne hanc miflionem in pofteffionem, refte dixc- ris, eum fcilicet in finem, ut aclminiftrationem rerum intcrim habeat; modo cautionem prae- ftet. arg. /. ft quis tnftituatur 23. ff. de berei. inftit. junft. l.inter omnes 12. ff. qui fatifd. cog. Menochius de adipifc. poffeff. remedio 4. num. 305. Denique etiam heredis heredi hoc re- medium haud denegandum , five heredi ex te- ftamcnto five ab intcftato heres fit , fi modo doceat, terminos tales effe, ut defuncTus ipfe potuerit hoc jure uti. Menochius de adipifcenda poffeff. remedto 4.MHW. %t>6,& feqq. 6. Plane, fi duo de hercditate contendant,dum
forfan uterque fe teftamento vocatum ait, in- ftituto forte Titio cognatot cum Titii duocog- Ctqqqq n"i
|
|||||
|
Qjl O R U M B
lcgatariis, aut neccffario vectigali, feufifcora-
tione vicefimae. Paulus recept. fent. libr. 4. tit. 6. his deinceps ab Hadriano confirmatis additum vidctur, potuifle heredem teftamento fcriptum defiderare, fcd tantum intra annum, femittiin poffeftionem rerum hereditariarum, fi teftamen- tum ita, ut oportet, oblatum, ac publice re- citatum cftet, /. ftn. C. de ediclo divi Hadriani tollendo. Paulus recept. fentcnt. libr. 3. tit. fi%. fcriptus 13. 14. Sedjuftinianus illud Hadria- ni edidum in univerfum quiefcere juflit, cum jam ante jus vicefimse ab anterioribos Imperato- ribus mitigatum ac tandem plene fublatum fuis- fet; ac conftituit, etiam poft annum petipos- fe miflionem in pofleflionem rcrum teftatoris ab eo, qui ex afle vel ex parte inftitutus judi- ci competenti teftamentum oftenderit non can- ccllatum, neque abolitum , neque ex quacun- que fux formje parte vitiatum, fed quod in pri- ma figura fine ulla vituperationc apparet, & depofitionibus teftium legitimi numeri vallatum eftj nifi tantum temporisefHuxcrit, quodpos- fitvel poffeflori pleniflime fecuritatem fuper do- minio prsftare, vel ipfi, qui miffus eft, feu miflionem petit, omnem intentionem exclude- re, fic ut & ipfa principalis caufa fopita fit. d. I, ult. C. de ediclo D. Hadriani toll. 4. Inter vitia autem vifibilia etiamnumera-
ri debet, fi teftamentum careat die & confulc; eo quod ejus adjeftio neceflarium inftrumenti requifitum eft. noveU. 47. cap. i.§. 1. ejufque omiflio protinus, aeque, ac omiflio legitimi numeri teftium, cuique in fenfus incurrit. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confxl. 328. (revera 228.)«««». io.&feqq.pag.6^. & ftffl' Non tamenvitiisvifibilibus accenfcn- dum , fi falfum, vel ruptum, vel irritum, vel nulium ob praeteritionem, vel inofliciofum, di- catur efle teftamentum, vel teftator negetur adi- vam habuifle teftamenti facTionem; & ideofal- va eorum difceptationefcriptusheresjureinpos- feflionem mitti defiderat. I. quamvis 2. C, de ediclo divi Hadrianitoll. Paulus recept.fent.libr. 3. tit. 5. §. five falfum 11. Idemque eft, fi allegetur, tabellionem, qui teftamentum fcrip- fit, inhabilcm fuiffe. Jac. Coren obfervat. 37. Et quamvis multis placuerit, etiam vitia hasc nonvifibilia, feu, non in fenfus incurrentia, impedire miffionem in poffeflionem rerum he- reditariarum , fi in continenti doceri poflint. Peregrinus de fxdeicommiffts artk.^.num. 29. 30. Menochius de adipifcenda pojfejf. rtmedio 4. num.7^6. 751. Carpzovius <**/»«./on?»/. part. 3. tonftit. fid0i i$.circaftn. magis tameneft,ne fic quidem hanc impediri immiffionem in pofos- fionem, tum, quia ad eam obtinendam^fufficit, quod teftamentum inprima fgwafineulla vitupe- tatione appareat. d. I fn. C. de editto divi Hadr. toll. tum, quia tales exceptiones oppofita? teftamento, aliquam rcquirunt caufje cognitionem. Jacob. Corenobfetv. 10. »«W.40.41.p*£- mibi 37. |
|||||
|
8^8 Li b. XL
nati eflent, & ncntcr eorum hereditarias rcs
poflidcat, ac jusutriufque anccpsadmodumdu- biumquefit, magiscft, ut neutri interim rerum bevcditariarum poflllTio addici dcbeat, fed po tius illae fequeftrandx fint, donec de potentio- re altcrutrius jure conftiterit. Berlichius concluf. pafticab. part. i.concluf. 7.3. num. io6*. 107. Sed cV, fi dcfunclo patre vel matre viduus vel vidua maflaria fuperfit, nec liberi nec privigni in ditione Ultraje&ina, ubi conjuxfuperftes ex jure ftatutario gaudet jure maffaria:, poiTunt, pendcntibus fuper hcreditate litibus, .pctere, fe immitti in poiTeffionem hereditatis fui parentis defunfti 5 adeo ut, fi frutTus aut ufuras a parcn- tis defuncti debitoribus exegerint, aut aliterres hereditarias invito conjuge fuperftite occupave- rint, hxcomniavelutfpoliumreftitucre tenean- tur, antequam ulterius audiendi fintj fed ad fummum id folum dcfiderant, fibi certam an- nuam interira aflignari quantitatem , quspoftea in legitimam ejusquefrucTusimputetur; velali- menta fccundum natalium & patrimoniicondi- tionem, donec liquidum fuerit effecTum cujufque jus, five inter conjugcs fnerit bonorum commu- nio, five eaftatuto velpacToexclufafit; &fivc parens defuncTus deceflerk teftutus, five inte- ftatus; licet proprieexjureciviliremediumpos- fcflbrium. d. I, ult. C. de editl divi Hadr. tol~ lendo. ad intcftatorum hereditatcs haud pertineat. D. johannes a Someren dejure novercarumcap. 7; num. z. 3. & cttp. 7. fetl. 1. num. 6. In Hollandia etfi ignotum videatur ftatutarium mas- faria jus, teftamento tamen conjugis prsedefun- cTi induci poteft; quo facTo, atque probato, non iniquum fuerit > ea quoque in Hollandia obfervari, quse UltrajecTi placere» jam dicTum eft; prxfertim cum obfervante eodem D. Jo- hanne a Someren d. cap. 7. num. 2, in pne. apud Neoftadium fnpponi vidcatur, vel folum coloratum maffaria titulum fufficere ad id, ut liberi tcmporariam hanc non obtineant miflio- ncm in poffeffionem, viduamque in ea facTi fpe- cie, quam tracTat, non obtinuiffe, quia allega- verat quidem, fed lite procedente nihil minus, quam maffariae jus probare conata erat. de pa- tlis antenuptiai. obfervat. ult. Non probato ita- que in Hollandia per conjugem fuperftitem mas- farix jure, fi quidem ftatutaria fuerit inter con- juges bonorum communio, liberi recTe petunt, interim fibi credi fiduciariam pofleffionem dimi- diae partis totius mafla» patrimonii communis; fin exclufa fit communio omnis, ita ut mulier fuperftes id folum, quod in matrimonii fubfi- dium contulerat, falvum fibi habere debeat, exhibitis pacTis dotalibus & teftamento liberi re- cTe petunt fiduciariam rerum omnium pofleffio- nem > exceptis iis, quse a fuperftite in matri- monhim collatse apparent. D. Joh. a Someren d. cap. j.num.j. poftNeoftadium depattisan- tenupt, d. obferv. ult. Sed fi tertio concipias, univcrfalcm quidem communionem cxclufam |
iii. Tit. n.
fuiflc, fervatam tamen communionem aequs-
ftuum; dicendum vidctur, liberis primo qui- dem aflignandam fiduciariam poflcffionem rerum illarum, quas a parente defuncTo in matrimo- nium collatas conftat, ficut fuperftiti, quod cx ejus latere illatnm evidens cft; reliqua, qux, unde provcncrint, prima facic non.apparct, in- terim tanquam acquseftum jurefiduciaria?poflcs- fionis pro femiflc conjugi fupcrftiti, pro femis- fc liberis tribucnda cfle , donec lites inter fuper- fthcm & liberos finitae fueriht: argumento eo- rum, quxapudNcoftadium traduntur. d.obfet- vatione uttima circa fmem. 7. Legatarios quod attinet, nufpiam ad hoc
remedium pro legatis confeqnendis admiffi in- veniuntur; nec ab hercdibus inftitutis ad lega- tarios argumentum tuto duci potcft. Atque hinc etiam exclufi ab hoc rcmedio cenfendi illi, qui lri re certa hcrcdes fcripti funt, toties fil- tem, quotics legatariorum loco habentur. arg. /. pen. C. de bered. infiit, 8. Obtinetur hoc remedio d. I. ult. C. de
editt. divi Hadr.toU. fiduciaria poflcffio rerum illarum, quas defuncTus, dc cujus hereditate agitur, tcmpore mortis pofledk; non vcroea- rum, quae mortis tempore apud tertium exifte- bant. Ita namque a Paulo iibr. ^.recept. fent. tit. 5. §. ult. fcriptum fuit, in poffefjionem ea- rum rerum , quas mortis tempore teftator non pos- fedit, beres fcriptus, prittfquamjureordinarioex- periatur, improbe mitti dtfxderat. & a. Juftinia- no definitum, in d. I. ult. heredem inftitutum. mitti in poffejfionem earum rerum, qua teflatoris mortis tempore fuerunt, non autem legitimo mo- do ab alio detinentur. Jacobus Coren obfervat. 10. ntim. 46". 47. pag. tnibi 38. Menochius de adipifcenda poffeffione remedio 4. num, 3 63. & feqq. 9. Moribus noftris non dubium, quin ad-
huc remedium d. I. ult. C. de cdi£to divi Hair, totl, in ufu fc, ut patct ex Jac. Coren d. ob- fervat. 10. & obferv. 37. in pr. Neoftadio de patlis antenupt. obferv. ult. & Curia Holland. de- cif. 55. Sed &generaliusrecept3e immiffioncs in poffeffionem rerum hcrcditariarum , quando de hereditate controverfia eft, etiamfi ab inte- ftato delata fit, immiffo interim eo, qui potio- ra jura vidctur habcre , ac rcpulfb vel emiflb in- terim akero, qui fe hcredem effe contendit. arg. d. I. ult. in med, C. de editlo divi Hadr. toll. Neoftadius d.decif. 55. Lceuwcn cenf.for.part, 1. libr. 2, cap. o. nitm. 2. 3, Quales in do- mum mortuariam immiffiones nonnullorum mo- ribus intra annum & diem petendse, fic ut eo tempore prseterlapfo ad ordinarium judicium pe- tkionis hereditatis confugicndum fit; licetaliis, & interhosUltrajectinis, illa ad annum & diem reftridio probata nonfit. Ant. Mattha?usparce- mia 9. num. 18. Ubi autem \\xc miffio feu indu- clio in poffeffionem feu domum mortuariam petendafit, yide tit. dejudiciisnum. 126. » TITU-
|
|||||
|
Qjjod Legatorum.
ti tv l v s iil
Quod Legatorum.
S U M M A R I A.
|
||||||||
|
gatarks vaeuam rei legau pojfejfwnem fmehe-
redis voluntate occupaverit, an vi vel furto ? 4. Quibus in cafibus ceffet boc interdiftum ? Quid, fi ex duabus rebus legatis unat vel unius rei legat& pars voluntate beredis apprebenfa f\t * altera ftne voluntate ejus ? Et quid , /i heres pro parte cavere velit, pro farte nolit, de le-> gato prafiando ? men ideo ipfo jure poffeffionem adipifcitur; quip«
pe quse ei ab herede praeftanda eft fecundum le- gati definitionem. §. 1. Infiit. de legatis. quaprop- ter ncc legatario licitum propria autoritate lega* tum apprehendere, fibique ipfi jus dicere. /, 1. §. & continet i.ff. h. t. HugoGrotius manud* ad jurifprud. Holl. libr, 2. cap. 25. num. 26". 27. prsefertim, cum heredis interfit, res ipfas lega-* tas penes fe habere, ut, quatenus ultra dodran- tem legatum eft, hoc ipfum commodius dedu- cat, retineatque. Non tamen moveri poteft contra donatarios mortis causa, quia ex volun- tate ipfius defun<5ci donatoris rem na&i funt, & vivo donatore pofleffio in eos, (quandoque & dominium, utcunque revocabile) tranflau fuit, fed ita, ut portio legis Falcidia* apud hc- redem ipfo jure remaneat, etfi corporaliter rcs in folidum tranOatac funt. I. 1. §. fi quis ex 5. ff. h. t. juncl:. /. penult, C. ad legem Falcidiam. Confer Cujacium iibr. H. obfervat. 2. Quod fi dubketur, an pro herede vel pro poffeflbre, an magis pro legato, quis rem legatam poffi- deat, & hoc interdido & fimul hereditatis pe- titione conveniri poteft; ut tamen aclor non utriufque, fed alterutrius tantum actionis efFe- dum confequatur. /. 1. §. quia autem^.ff.h.t. 3. Tendit antem ad id, utreftituanturlega- tai res hereditarise, five corporales, five incor- porales, vclut ufusfruftus & csEtera: fervitutcs, /. 1. §. unde eft 2. ff. h, t. quas legatarii citra heredis voluntatem occuparunt. /. 1. §. & con- tinet 2. ff. h. t. vel etiam ex heredisvoluntate, fed ante aditam hereditatem, agnitamve bono-« rum poffeffionem; quippequo tempore volun- tas accommodata legatario, non nocet ei, qui necdum heres erat. /, 1. §. quod ait pratorit, ff. h. t. Quod fi rcftitutio fierinequeat, quia legatarii res legatas Ita quarfitas dolo malo pos- fidere defierunt, aut reftituere nolint, cum habe-» rent reftituendi facultatcm, ad id, quod intereft , damnandi funt. /. 1. §. quod ait pr&tor 7. /. & §. ex hoc z.ff. h. t. Nec eft, quoddicas, he- redem hoc interdido quod legatorum experiun- tcm dolo malo facerc, quafi.petatid, quodfta- Q^qqqq 2 tirfl |
||||||||
|
i. Qttibus competat hoc interdiflum, & qualem
hi legatario cautionem offerre debeant ? 2. Contra quales legatarios detur ? An& contra
eos, qitt legatario fuccejferunt? Ancontramor- tis causa donatarhs ? Quid, ft dubitetur, an quis pro berede, anpro legato poffideai ? 3. Ad quid tendat, & an etiam circa res incor-
porales locum habeat? Quidinterfit, utrumle- »nterdi£tum quod Ugatorum, ita quo-
que dictum a primis verbis edicli | pmorii, eft adipifcendse poffeffio- ^nis, reftitutorium, exemplo inter- Mi&i quorum bonorum.l. 1. §. i.jf. h, t. junct. I. i.§. i.ff.quorum bonorum. com- petens heredi vel bonorum poffeffori, & here- dis heredibus ca?terifque fuccefforibus» quicau- tionem offerunt legatoram aut fideicommiffo- rum fingularium nomine, de iis retenta vel de- duda Falcidia reftituendis, & quidem fidejuffo- riam, fi id exigat legatarius; ufque adeo, ut & fidejuffor datus- manere debeat idoneus, aut alioquin, eo facultatibus lapfo, de novo fatis- dandum fit, ut impediatur miffio in poffeffio- nem legatorum fervandorum causa; fecundum ordinariam naturara cautionum pmoriarum. /. i.'§. boc interdiftum 3. &§. quodaitpraior 16. & feqq. ff. b, t. junct. I. pratoria ftipulationes 4. /. pratoria fatifdationes 7. ff. de fiipulationib. pra- toriis. Non tamen dubium, quin legatarius ju- ri fuo renunciare poffit, acnuda repromiffione contentus effe, fic ut ne pignoribus quidem fi- bi velit caveri; qui fenfus l. 2. §. fi legatarius 3. ff. b. t, ubi iperretentus defignatur contentus>3 vel pro retentus legendum contentus. 2. Datur adverfus lcgatarios& fideicommis-
farios particulares, qui vacuam rei legata; pos- fcffionem fine voluntateheredisadeptifunt, at- que ita titulo legati poffident, five extranei fint, five coheredes, quibus quidlegatumaut praele- gatum fuit , idque pro ea parte, qua heredes non funt. /. 1. $. qui vero 6. ff. b. t. Nec in- tereft, privato arbitrio fuo eam. occupaverint, an publica prxtoris autoritate in poffeffionem miffi fint, quia legatorum nomine non caveba- tur, fi deinceps heres caverit, neque tunc le- gatarius recedcre velit. U 1. $. quafitum q. ff. h. t. Nec minus adverfus eos competit, qui a legatariis rem nacli funt five univerfali titu- lo, Yive particulari. /. 1. §. legatorum 10. &§, illud tenendum 13. ff. h.t. Licetenim legata- rius ipfo jure rerum legatarum dominus efficia- tur. /. a Tttio 64, in fine ff. de furtis. non ?a- |
||||||||
|
J
|
||||||||||||||
|
860 Lib, XLIII. Tit. III.
|
||||||||||||||
|
detractionem ccffire , alibi didum fuk, cum
ex aliis caufis legatum non eflct inutile, & xris ahenimoles non impediretlegatorumobligatio- nem j eo quod hoc interdi&um potifiimum Fal- cidix deducendx gratiacomparatumfuit. Idcm- que cft, fi heres fatcatur, fupra dodrantem le- gatum non efle; cum & co cafu nihil cjus in- tcrfit, ac magis jam dolo facere intclligatur, eam rem petendo fine ulla probabili causa., quam ftatim rcftituturus cft , contra /. 8. ff. de doli mali & met. except. Ceflat&, fi heres volun- tatem accommodavcrit lcgatario occupanti poft aditam hereditatem, five in ipsa apprchenfione, five ante vel poft. /. 1. §.prodeft iq.ff. b.t. Unde fi dux res legatx fint, quarum akeraex voluntate hercdis occupata eft, altera fine volunr tate cjus, vel unius rei lcgatje pars una, non item altera, eveniet, ut altera revocari poffit» altera non. d. I. x. §. fi dus, res 12. ff. h. U Scd nec tunc huic interdi&o locus eft, cum heres interdicti redditi tempore cavere non vuk, fc ic- gata pra?ftiturum; adeo ut, fi quarundam rerum nomine fit fitifdatum, quarundam non fit fatis- datum, earum tantum rcrum nomine hoc in- terdi&o agi poffit, quarum intuitu fatifdatum eft; cjeterarum non seque. /. 1. §, quodaitpra- tor 16. 17. 18. //. h. t. Ccflat denique, 6 hereseouti nolit, fedfimpliciterFalcidiamvin- dkare, fecundum tradita in tit. ad legem Fal- cidiam num. ttlt. |
||||||||||||||
|
tim iterum ex causa lcgati prseftiturus feu refti-
tuturus eft. L dolo facit S.ff. dedolimali&me- tus exceptione. Cum primo quidem in petito- riis, non item inpofleflbriis judiciis, illaregu- la locum fibi vindicet: atque infupcr propter du- bium a?s alienura, quod adhuc emergerc poffet, inccrtum fit, an & quo ufquereftitutioexcau- sa legati facienda fit. Si plures fint heredes le- gato gravati, & alter voluerit, rem a legatario ,poffideri,alter non; ei foli, qui noluit, non item volenti hoc interdi&um datur. /. 1. §, fi altet i^.ff. b. t. Nec praetermittendum hac occafione, multum interefle, utrum legatarius vacuam rei legatae pofleffionem finc heredis vo- luntate oceupaverjt , an vero furto vel vi appre- henderit: fimplex namque illa vacua? pofleffio- nis occupatio non impedit, quo minus ipfi jus iegati falvum maneat, adeoque habeat legati per- fequendi facultatem, fi heres poft avocatam hoc interdifto poffeffionem illud deducta Falcidia preftare recufct. I. I. §. & continet 2. in fine ff. b. t. Sed fivivel furto legatarius rem lega- tam apprehenderit, ita eam reftitucre compelli- tur, ut nec in pofterum hcredem convcnire pos- fit, fed totocadat legati jure. /. non eft dubiunt 5. C. de legatis. arg. /. exftat enim 13. ff. quod metus caufa, §, 1. lnftit. devibonor.rapt.l.fiquis m 7. C. unde vi. 4, Superioribus conveniens eft, ceflare hoc
jnterdi&um illis in cafibus , quibus Falcidia: |
||||||||||||||
|
T 1 TV L V S IV.
• \ ■ -.■-■ !:.*■■•■ ■..= ■■ , ... t- ■ ■■■■■, •
Ne vis fiat ei qui in poueffionem milTus erit,
S u m m A r 1 A. |
||||||||||||||
|
1. Quihus tn cafibus hcusfithuk interdiftoi Mon-
ftratur s aliqumdo hoc interdiUum magis ptxna, aliquando magisrei perfecutionem continere. i. Qmbus in caftbus ceffet} ubi deillis, qui fine
dolo repellunt miffum; & qui finecausd mtffio- neminpojfeffionempetierunt. ^^^*l^^nterdi(3um, w vis fiat m poffeffio-
Jfflll jiDl?|WCWI Miffo, generale eft, quo pra?- {§11$ »!§)'tor omncs omnium pofleffioncs a mM ll§»k ^ecrem defendit. /. 1. pr. ff. h. &^v*s£*®t. non enim tantum ad hereditatem &legatum pertinet,dequibus in prsecedente ti- tulo fecundo& tertio aSum fuit, verum etiam ad alias caufas, veluti, fi ventris vel damni in- fe#i nomine, vel rei fervandae, vel legatorum fer- vandorum causa quis mifliis fuerit: -dum.con- ventt prastori, omnes, quos ipfe in pofleffio- ncmmifit, tueri; acfraftramitteret, nifimiflbs tueretur, & coerceret in pofleffionem yenire prohibentes. I. j. §, 1, 2. /. ult. /jf, /;. t. Quii |
3. Quidyfi quis miffitm primo admiferit, & poft
repulerit ? Quo fenfu hoc interdicium fit prohi- bitorium & reftitutorium ? 4, Non admiffus vel iterum expulfus, etiam ma^
nu militari induci poteft in poffeffionem. bus confequens eft, hoc interdictum iis compe-
tere, qui ex aliqua causa a prstore in pofles- fionem miffi, prohibiti funt in pofleffionem ve- nire fuo vel alieno nomine. d. I, i.§. 2. /. 2. pr.ff.b. t. contra prohibentes, fivefuo, five alieno nomine. /. 2. §. i.ff. h.t. Tenditau- tem quandoque ad idt quanti ea reseft, ob quam quis in poffeffionem miffus erit; fic ut tunc non contineat ilmplcx interefle creditoris, ra- tione negotii principalis, feu, quantum ei ab- cft, quantumque lucrari poteft, ( fecundutn defcriptionem ejus quod intereft in l.ficommis* fa 13.//. rem ratam baberi) fed magisutilita- tem credftoris, ut, quantum cjus intcreft, pos- |
|||||||||||||
|
#
|
|||||||||||||||||
|
Ne VlS F IAT EI> &C.
|
BSi
|
||||||||||||||||
|
rccepta, ncque doli neque culpse quseflio in e&
legis parte cft. Non etiam huic in faaum aaio- ni locus eft, cum quis ob falfum credituraj vel ob falfam petitionem miffus cft in pofTeffio- nem, vel cum ei cautio jam oblata effet j vel fi ex- ceptione fummoveri potuit,quia non poteft vide- ri ejus intercffe ratione pofleffionis, qui prop-» ter nullam caufam in poffeffionem miffus eft, /. 1. §. h&c verba 5. infme.l; ult. §. 1. ff. h.t. 3. Quod fi in poffeifionem a prxtore miffus»
etiam admiflus quidem ab initio fuerit,fed de poffeffione deinde#deturbctur, etiam tunc hujus interdiai, ne vis fiat in poffeffioncm miflb» ufus eft: cum ha.c aaio non tantum eum teneat, qui prohibuit venire in pofleffionem, fed & eum, qui jam admiffum, fed poffefUone pulfum, ac redire volentem, repelht. /. 1. §. b&c attio 3. ff. b. t. Eoque modo fit, ut hoc interdiaum & prohibitorium & reftitutorium dicatur in /• pen. §. pen. ff. b. t. non, quod prohibitorium & reftitutorium fimul fit eodem tempore, aut fimul adipifcenda. & recuperandse poffeffionis; fed potius, quod hoc interdiaum, quod ab ini- tio eft prohibitorium adipifcendse pofleffionis , poft deturbationcm ejus, qui in poffcffionem jam venerat, induat deinceps naturam interdiai reftitutorii: quemadmodum & aliis in cafibus praetor quid fieri vetat, veluti in loco publico &c. & fi faaum fit, reftitui fubet. Wiffenv» bach ad Pand.vol. z.difput. z^.tbefi 16. 4. Sive autem miflus non fuerit, five, poft-
quam admiffus eflet, deturbatus fit, non modo aaionem in faaum, jam expofitam, moverc poteft, fed &, fi ita malit, extraordinaria uti po- terit executione. i pen. §. i.ff. h. t. adcoque poteftate ejus, qui ipfum mific, mduciinpos- feffionem; imo ipfbs illos, qui miffionem de- creverant, extra ordinem jure fuae poteftatis ex- fequi oportere decretum fuum, nonnunquam etiam per manum militarem , idquemcliuseffe, Ulpianus cenfuit. /. pen.fr, ff.b.t. |
|||||||||||||||||
|
fcffionem habere, in tantum ei is» qui prohi-
buit. condemnetur , etiamfi ejus non tanti, vel e contrario Jluris, interfitrefpeaucaufaeip- fius, propter quam miffio decrcta fuit, dum forte & fine mulione confequi potuiffet, quod fibi debetur.vel ex adverfo minoris valec poffes- fio rei, quam eft debitum, cujus intuitu mis- fiofit: quod putovelle Jurifconfultum in /. i. «. b&c verba 5. ff. h. t. maxime, fi confidcres, aliam rei ipfius, aliam poffeffionis a_ftimationem effe. I. [1 duo poffideant 3. §. ult. f uti pofidetis. Cumque ea ratione interdiaum pcena. perfecu- tionem compleaatur, nonmirum, quodhere- dibus quidem, fed non in hcredes, mfi in id, quod ad eos pervemt, nec ultra annum detur. I Ii§, ttlt.ff. h. t. Quandoque non pcenale eft hoc interdiaum, fed fimplicker ad id ten- dit, quanti vere intcreft; quo cafu etiam per- petua eft aaio, heredibus & in heredes com- petens; quod evenit, fi legatorum nomine quis inpoffeffionemmifTusfit, acitaplacuiffe videtur, quiaheres heredis, lcgatorum nomine nonca- ventis, & legatarium ob eam caufam in pos- feffionem miffum haud admittentis, prasftatio- nem ejus quod intereft evitare poteft oblata le- gatariis fatifdatione. d.l.i. §• ult.ff h. t. 2. Ceffat tamen hoc interdiaum, fi pupil-
lus necdum dolicapax, vel furiofus, vim fece- rit. I. 1. §■ hoc editto 6. ff.b. U uti&, fi alius majorennis dolo careat, dum miffum arcuit a poffeffione, quia rem fuam putabat, vel fibi nexam, vel certe eam non effe debitoris. /. 1. §. fi quis ideo 4, ff. h. t. ut tamen lata cul- pa hic, uti alias plerumque, dolo comparetur; quo modo accipienaa verba in l.1. §.eftautem 2. in fme ff.h. t. cum Ulpianus ait, miflbsha- bere ex hoc ediao in fa^um aaionem, five doloy (non doli, ut inFlorentinaeditionelegitur)jw aliter prohibuermt, fcilicet aliter per latam cul- pam: nifi quis malit cum Haloandro legere, five dominust five alter prohibuerit't qualeaione |
|||||||||||||||||
|
T I T V L F$ V.
De tabulis cxhibcndis.
|
|||||||||||||||||
|
S u M M a R 1 a;
|
|||||||||||||||||
|
2. Quibus competat} An&legatariis}
3. contra quos deturt Xjbi de iii\ qui tabulas depofuc-
runt, & apud quos depofita; de iis, qui dolo pojfi*- dere deficrtmt; de fuccefforibus pojfefforum: de iis,' qui mn negant, fedfatentur, tabulas apudfe effem 4. Ad quid tendat ? Et qmd, fi deftciat deinde
eonditio relicTt ? An poft hoc interdiclum adhut ,/uperfit relidorum petitio}
5. Quando cejfethocinterdiclum? & fo ^uodiffe-i
tAtabattiQwadexbibendumi . , Qjjqqq 3 CuiO
|
|||||||||||||||||
|
1. Qutfitrdtio intetdifti ha)us"i ihialestabuU
' fwt exbibend& > An & fecundt, vel codicilli ? <2md, fi nonfint poftrema t Qmd% ftteftamen- tum diaiiur nullum, ruptum, falfum. Anfuf- fciat, tmuni exbiberi codicem, f\ unum tefta- mentum pluribus codicibus perfcriptum ftt ? An hoc interdittum pertineat ad alia inftmmenta *d teftamentum haud fpcftantia ? An ad tabu- las viventis ? Et%m49 fiisipfefetatt easfibi exbiberi} |
|||||||||||||||||
|
L i&. XLIIL T it, V.
|
|||||||||
|
862
|
|||||||||
|
an vero aliud, codicibus fingulis contlnefltur.
Ad alias plane tabulas aut inftrumenta, ad cau- fam teframenti haud pertinenfta, hoc interdi- &um non videtur porrigendum. arg. /. 1. §. hsc interdiclum z. ff. b. t. uti nec in tabuliste-» ftatoris adhuc vivi locum habet. /. 1. §. pen. ff. b. t. I tabularum z. §. fi dubitetur 4, //, teft. quetn- adm. aper. infp. & dejcrib. qui tamen , fi ipfe fibi fuas tabulas exhiberi velit, audien<Jus eft, non hoc quidem intcrdicto, fed ad exhibendum aftione experiens, ut cxhibitas vindicet] uti id in omnibus obtinet, qui corpora inftrumento- rum fua efle dicunt. /. locum 3. §. fi ipfe 5. //. h. t. z. Eft autem hoc interdi&um exhibitorium
perpctuum. /. locum 3. §. 7. & pen, ff. h. t competcns ei, qui jurejurando calumnia; pra> ftito aflerit, fua interefletabulasexhiberi, dutn aliquid fibi in tcftamcnto adfcriptum exiftimat. d. I. locum 3, £. folent 10. ff. b. 1.1. pen. c. quem- admod. teftam, afer. arg. /. f\ quts ex 6. §. exi- gitur 2. /. qu&dam funt 5). §. pen. ff. de edendo. imprimis heredibus, tum primis , tum fecundis feu fubftitutis, llcet heredes etiam amplius ha- beant aftionem ad exhibendum & tabularum vindicationem. /. ipfitamen ^.ff.quemadm.teft, aper. infpic. & defcrib. junft. /. focum 3. §. qua- re iz.ff. h. t. /. unic. C. h. t, Legatariisquo- que ac fideicommiflariis, quibus omnino neces- farium, dum neque vindicationem tabularum ha-* bent, nequeadexhibcndumaclionemj fivepu- re five fub conditione iis legatumfit, acetiam- num pendeat conditio legati. d. I. locum 3, §. & ftfubi^.ff.b.t. 3. Datur adverfiis iflos,' qui tabulas detinenta
aut poffident; qua ratione & adverfus eum> qui tabulas depofuit, ut civilem pofleflbrem, & advcrfus depofitarium, ut detentorem natura- lero, adhiberi potcft. /. locum 3. §. ft tabula te- fiamenti z. ff. h. t. uti & contra tabulariumvel xdituum, cujus cuftodix tabularcommif&funt. d.l, 3. § proinde 3. ff h. t. necnon dominos fervi detinentis, d. /. 3. §. f\ penes ^.ff.h.t.Sc eos qui dolo malo poffidere defierunt. d. I. 3. §. fi quis dolo 6. ff. b. t. aut, cum tutorcs es- fent, dolo cflecerint, ut defierint tabute apudl pupillum efle. /. pen.ff. h.t. adverfuspofleflb- rum fucceflbres tameii non alitcr, quam fi vel detineantj velmalafide defierint poffidcre. arg. /. de eo exhibendo 12. §. ult. ff. adexhibendum. Sed & adverfus ipfosdctentorcs non aliter, quam fi negent fe poffidere, vel fe exhibere oporte- re ex aliqua causa: nam fi fe poffidere fatean- tur, nec ullam probabilem caufam allegent, cur non exhibeant, praetor finc interdido ftatim ex officio eos extra ordinem ad exhibendum co- git. /. 1. §. 1. //. h. t. I. tabularum z, §. ulu ff. teftam. quemadm ape,r. infpic. & defcrib. 4. Tenditadid, uttabutaexhibeantur, teu
earum apprehendendarum copia apud magiftra- tum fiat. d. /.3, $, quid fit 8. 5». ff. h. t. id- que
|
|||||||||
|
um non infpedtis teftamenti tabu- J
lis neque fine judice tranfigi, ne- que apud judices exquiri veritas poffit de his controverfiis, quas ex teftamento proficifcuntur. L i. §. i.ff. teftam, quemad. aper. infpic. & defcrib. I. de bis 6. ff. de tranfaciion. & infpici tabulae nequeant nifi apertse, aperiri autem non poflint legiti- me, nifi apud praetorem exhibitae, ut ex auto- ritate ejus admoniti fignatores veniant ad recog- nofcenda figna. /. locum 3. §. exbiberep.ff.h.t, aequum fuit, interdi&um agcommodari de ta- bulis exhibendis feu proferendis, fiveillaetefta- rnenti, five codicillorum, aut alterius fupremae voluntatis tabulae fint, & five primse, five fe- cundse, pupillarem aut quafi pupillarem conti- nentes fubftitutionem. /. i.§.hec interdiftum 2. //. h. t. arg. /. tabularum 2. §. ad caufam z.l. pen. ff. teft. quemadm. aper. infp. & defcrib. Ncc intereft, fupremse fint tabulae, anpriores; adeo ut, fi plures diverfis temporibus fint condits, de omnibus exhibendis agi poffit. /. 1. §.five fuprtm* 4. & $. proinde 6.ff. h. t. I. tabularum z.§.f\ plura 3. //. teft. quemadm. aper. infp. & defcrib. Nec, utrum valeat teftamentum, an nullum aut ruptum aut irritum aut falfum di- catur, aut ab eo conditum, qui jus teftandi non habet, aut deletum, aut alia ratione imperfe- ctum; eo quorf petitur exhibitio ejus, etiam eum in finem, ut poftea de jurc & efficacia fcrip- turje, ac valore ejus difceptetur. /. 1. §. 3, 7. 8. 9.11. ff. b. t. Ncc eft, quod contendas, ad dandum hoc interdi&um requiri, ut tefta- mentum perfe&um fit. /. f\ quis legatum 6*. ff. ai leg. Cornel. de falfit. cum utique ibi per te- ftamentum perfe&um nihil aliud denotctur, quam quod quantum ad voluntatis declarationem perfe&um eft, utcunque alias non jure fa&um, ad oppofitionem ejus, quod cceptum fieri, fed ■non abfolutum, non fignatum, non fubfcrip- tum, adeoque necdum pro teftamento haben- dum eft, ut patet exipsa lege 6*. juncT:. l.fiis qui 25. /. ex ea fcriptura 20. //. qtti teftam.fac. foff. Quod fi pluribus codicibus unum tefta- mentum perfcriptum fit, fecundum obtinentem obfervationem omnibus faclis, unum ex his ex- hiberi fufficit. arg. /. f% in duobus 10. ff. teftam. quemadm. aper. infpic. & defcrib. l.i.§.fi quis tn 5. ff, de bon.pojfeff.fec.tabulas, Quodenim ab Ulpiano traditum, fi tabulse pluribus codici- bus fcriptx fint, omnes interdifto ifto contine- ri, quia unum teftamentum eft. /, locum 3. §. fi tabuU 1. ff, h. t. noneopertinet, utomnes & finguli codices praecife exhibendi fint; fed magis fcnfus verborum eft, quod, cumfingu> li codkes sequeplenamperfedamquecontineant defun&i voluntatem, nihil interfit, anhunc an il- lum ex pluribus codicibus actor hoc interdi&o perfequatur, quia ad unum codicem non ma- gis, qtiam ad alterum, vis hujus intcrdi&i fe ex- tendit. Nifi tamen incertum hocfit, an idem |
|||||||||
|
Ne QJIID IN LOCO SACRO FIAT. 8^3
<5hm exhibitionem condemnatus, judicato fa-
|
||||||||||||||||||||||
|
que vel ftatim, fi
|
||||||||||||||||||||||
|
poft tempus modicum arbitrarium, fi prxfen-
tes non fint. /. t. §. 1. jf. b. t. arg. §. adex-
hibendutn 3, Infi. de offic. jud. quod nifi fece-
rit,. in idquamiea res eft, fcu quanti interfuit,
actori condemnatur, adeoque in jeftimatiouem
hercditatis, fi actor heres fit; fin legatarius,
* in a:ftimationem ejus, quod in legato eft. d, l.
3. §. condemnatio n. 12. 13./jf. b, t. fic ut,
fidecontentisintabulis nonfatis conftet, unius
teftimonio aut jurijurando partis flari velint,
' citati apud Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 2.
cap. 11, num. 2. Et, fi pendente legaticon-
ditione pcr legatarium hoc interdifto a<5him,
ac a:ftimatio legati obtenta fuerit, deinceps ve-
ro dcficiat lcgati conditio, atque ita legatum
non debeatur, reftituere tamen non tenetur ,
quod ex condemnatione adeptus eft, quia pcena
contumacias prseftatur ab eo, qui non exhibet.
d.l. 3. §. & fi fub 14. //. h. t. Qiiin &, fi
non heres, qui ad prsftandum legatum obliga-
tus erat, verum alius, exhibitionem detreftans,
condemnatus ex hoc interdjfto fit, ac a?ftima-
tioncm lcgati prseftiterit legatario, non eo minus
adverfus ipfum heredcm legati perfecutio lcga-
tario falva cft. Secus, fi ipfe heres ob non fa-
|
||||||||||||||||||||||
|
tisfeciflct; quippe qui legatarium, legatum ad-
huc pcrfequentcm, rcpellere poffet, oppofita doli exccptionc. d. I. 3. §. inde qumtur 15. //. M. t, 5. Ctffat hoc interdi&um, fi hereditatis con-
troverfia adhuc pendeat ex tabulis, quarum ex- hibitio petkur, vcl falll accufatio circa easj quibus in cafibus magis eft, ut in a?de facra in- terim deponantur, aut apud virum idoneum; ne, fi exhibeantur, illi, quibusfunt exhibit^» aliquid in praejudicium litiscceptsvel futura?ex- cogitent aut moliantur, l.ult.ffh.t. Ant.Mat- thseus de criminibus libr. 48. tit. 7. cap. -$.num. ult. Differt vero hoc interdi<5tum ab adione ad exhibendum, quod a&io ad exhibendum il- lis demum detur, qui habent aliquod jusinre, quique poft exhibitionemfa&amrem mobilem, non item immobilem, principali judicio prolc- cuturifunt, utdiftum tit.adexhibendumnum.i. at hoc interdiclum illis quoquc, quorum aliter, interefty quam cx jure in re, dum talia forte ex teftamento legata funt petituri, quorum in- tuitu rei vindicatio dari nequit; atque etiam res immobilcs teftamento relicfas. |
||||||||||||||||||||||
|
T I T V L V r VI.
Ne quid in loco facro fiat. |
||||||||||||||||||||||
|
nefas eft. I. A l. 3. ff. b,t.l.i.§. 1. in$nt ff.
de operis novi nunciat. Leeuwcn cenf. for. part. 1. libr. i. cap. 1. num. 17. Si qiiid jam fa- <5tum fit, interdido reftitutorio locus cft. /. z. $, locorum 19. ff. ne quid in loco publico fiat. d. I. 1. §. 1. Et quia interdiftum hoc juris pu^ blici tuendi gratia comparatum eft, ideo & po- pularc videtur. arg. i.fi quis in boc 10. C. de epifc. & clericis. /. 1. //. delocis & itin. pubitcis. |
||||||||||||||||||||||
|
;,nterdi<5tum, ne quid in loco facro
fiatf eft prohibitorium, quoquis jvetatur in loco facro quid facere, iVel immittere , quod incommo- ^dum aut deformitatem addat. I, 1. ff. h. t. Quod & ad loca fan<5ta, nec nonre- ligiofa, pertinet; quippe qua: violari, aut fine permiffu Principis ( aut, fecundum mores, fi- ne permiffu magiftratus municipalis) habitari, |
||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S VII.
Dc locis & itineribus publicis, Summaria.
|
||||||||||||||||||||||
|
i^ Qif& fint v't£ puUicA, qtuprivAU^quAvicinn-
les ? Et cui cedant fruttus in viis publicis & vkinalibus natrt |
||||||||||||||||||||||
|
z. Quis in occurfu vebmlorum $ peditum, equitum
&c. cedeu debeat in vih publicis ? bet; aliter appellatx regte, prcetoris» confula-
res, militares; & exitum ad mare, vel flumen publicum, vel urbem, vel aliam viam milita- remhabent. I. ult. §. 1. ff. b. 1.1. 2. §. vidta publicam z%, zi, ff. ne quid in loco publkofiat. PrK
|
||||||||||||||||||||||
|
oca publica funt, quorum proprie-
tas eft alicujus populi, ufus vero omnium. Vis publkae dicuntur, quat in porre&um definitae funt ab eo> qui publicandipoteftatetnha- |
||||||||||||||||||||||
|
L i b. XLIILTit. VII. &VIII.
|
||||||||||||||||
|
«64
|
||||||||||||||||
|
Holiandiar, vicinalinm vero frndus ad vicinos,
qui contulerunt. Hngo Grotius manud. adju- rtfprud. Boll. [libr. 2. cap. 3 5. num. 6. 7. 2. Qeterum cuivis liberum efle debet frui
locis & itineribus publicis; quem etiara in fi- nem cuivis competit de his interdidum. /. 1. ff. b. t. Quis vero alteri ccdere debeat in via, publica aut derteaere a femita, ubi vehiculo- rum duorum occurfus cft , aut vehiculornm & equitum & peditum , certis regulis ex ufiide- finitum videri poteft apud Leeuwen cenf, for. part. 1. libr. z. cap. 14. num. 36*. uti de via- rum varii generis latitudine detcrminatio inve- nitur in vol. 1. placit, Holl. pag. n6^.inpne& 1264* |
||||||||||||||||
|
Privatse funt, qu* vel jure fcrvitutis debentur»
vel a. via regia.ad agros deflcftunt. d. I. z. §. privau z).ffp* qutd in loco public. fat. Vi- cinales vocantur, quannvicosducunt, exagris privatorum collatione fafiae, quarum una pars in viam regiam defmit, altcra fine exku in ip- fo vico intermoritur. d. I. ult. §. I. ff. h, t. Ut tamen viae hae vicinales, qu» ex privatorum collatione funt fa^a:, quantum ad ufum atti- net, viarum publicarum numero habeantur; maxime, fi conftitutionis earum memoria non exftet. I ult. pr. ff. b. t. d. I. z. §. viarum zz. f ne quid in loco publ.fat. manente interimfe- cundum mores noftros illa inter vias vicinales & publicas difterentia , quod viarum publicarum fraCtas in Hollandia pertinent ad Comitatum |
||||||||||||||||
|
T 11 V L V S VIII.
Ne quid in loco publico vel itinere fiat. S-UMMARIA.
|
||||||||||||||||
|
quid jam fafttm fit ?
2. Proponumur tria interdicla alia deyia&itins- re publico. , fi rit nemineprohibente, ad reftkutionem ejus hoc
interdiaum non pertinct , cum fit prohibito- rium, ut tamen is, ad quem rei publiese cura fpedat, jubere poflit tolli, vel etiam impone- re folarium sedificanti, fi non magna fit lafio. d. I. 2. §. fi quis nemine 17. ff. b. t. Sic nec huic interdiao locus, fi quis vias publicas fe- cundum propriam doraum conftruat, velcloa- cas aut aquseduaus purget, qui fub dio funt | quippe ad -quae facienda tenctur; dummodo ica | conftruat, ut non prohibeatur vehiculum traiv fire. /. unic. §. confiruat 3. ff. de viapublica. 2. Sunt praeterea in hoc tit. propofita triade
via & itinere publico interdiaa. Primum eft prohibitorium, ne quo fa^o vel immiflb iter aut via publica fiat deterior, ad rufticas viasperti- nens, non ad urbanas; cum harum cura ad ma- giftratus fpeaet. I. z. §. ait prator 20. &§. hoc interdiclum zq-ff. h. t. five quis aquamperfos- fam aut cloacam immktat in viam publicam , five animalia ad paftum, five talia quorum odo- re locus peftilentiofus fiat. d. I. z.§.ftqHisclea- cam z6. & feqq. ff. h, t. Altertim eft reftitu- torium, ut, fi quid in via publica faaum fit, quo ea deterior eft, reftituatur. d. I. 2. §.pra- tor ait 35. & feqq. ff. h. t. Tertium eft pro- hibitorium, ne vis fiat ei, qui via publica v4 itiriere publico utitur. /. 2. §. ult. f. h.t. |
||||||||||||||||
|
I, Quid Veniat hic mmine loci publici} An &
lota fifcalia ? Vropter qua, & quibus competat hoc interdiclum, propter qut non f Etquidt fi ocorum pubiicorum appellatione
, hic veniunt omnia illa, quaj u^ili- tatibus publicis, ac per hoc etiam privatis, inferviunt» yeluti areav publicse, infulaepublica*, agri pu- blici, viae & itinera publica, non item locafis- calia, eo quod haec quafi propria & privata Prin- cipis funt, ac ob id horum intuitu neque fa- cere quicquam neque prohibere privatus eft, & fi quis in his aliquid fecerit, deque eo con- troverfia fit, prsefeai eorum judices funt. /. 2. §. 2. 3. 4. 5. ff. h. t. Quod fi quid in loco publico fiat, quo damnum alteri datur, autdc- trimentum publico adfertur, prohibitorium ei, qui taditur, & cuivis ex populo, competit in- tcrdiaum, ne quid in via publica vel itinere pu- blico fiat. I. 2. pr. & §. 1. z.ff. h. t. veluti fi quis in loco publico exftru&p jedificio effece- rit, ut alterius infula, feu domus prbprio am- Vitu conftans, minus luminis habeat. /. z. §. plane /»14. ff. h, t. vel profpeaus autaditusad eam deterior anguftiorve fiat. d. I. 2. §, proin- de iz. ff.h.t. Plane, fi nihil fiat, quo locus deterior efficitur, fed perfona tantura ab ufu public«E rei arcetur, forte a pifcatione in flu- tnine,ceflat hoc interdiaum, ac locus eft ake- ri interdiao vel aaioni injuriarum. d. I. 2. §. fi quis in o. ff. h. t. Sed &, fi quid faflum fue- |
||||||||||||||||
|
t 1 t tr-
|
||||||||||||||||
|
%6y
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De LOCO PUBLiCO FRUENDO»
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
titvlvs ix.
De loco publico fruendo.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
»«va*ifl. \^oc mterdicT:um prohibitorium >
• quo prsetor tuetur detcntionem frui- J tionemque publicje rei, qua? ali- cui conceffa eft: datum quippe publicanis, qui conduxerunt areas, infulas, porticus, balnea, lacus, ftagnapubli- ca • uti & iis, quos ipfi condu&ores in ea con- dudione fibi focios adjunxerunt. /. i. ff. b. t. Quod in fociis publicani fingulare eft; cum alio- quin ex contra&ufociinonagatfocius, nifices- fa ipfi iit a&io. I. ea vero 3. pr. ff. pro focio. In concurfu tamen conduftoris & focii, fimulve- nientium ad hoc interdictum movendum , ma- gis eft, ut ipfe condu&or prseferatur. d. l. 1. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
§. z. ff. b. t. Tendit autem hoc intcrdi&um
ad id, ne vis fiat iis, quo minus pubiico fruan- tur juxta lcges condu&ionis: fi enim ultra vcl fupra legem conducVionis frui defiderent» au- diendi non funt, ubi vim patiuntur. /. 1. pr. & $. ult. ff. b. t. Quin & moribus publica- nos extra ordinem manu mUitari defendi, fi pu- blico frui prohibeantur, obfervat Ant. Mat- thsus de auclion. libr. z. cap, 5. num, 5. Invi- tis interim publicanis in loco publico ftatuas, qua; ornaraento reipublicae funt futura?, ponere licet, fi id Princepsaut Senatus concedat. /, 2. #• h. t. X ; |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
r jt v l v s x.
De via publica, & fi quid in ea factum efTe dicetur.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
domum vias ftratas ac purgatas habeat: Cic ut ci-
vibus neceife hon fit ad fcftitntorium interdictum recurrere; qi.12 8t ratio eft,qnod hic non nifide ae- dilium officio agitur; quod quale fit, colligipo- teft ex /. t.ff. b. t. acBriflonio amiquit.fcleft. libr, 4, capt 12. aliifque antiquitatum fcripto- ribus. ' J J |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
, agiftratus curar sedhim ac viarum ur-
!banarum prsepofiti prohibent, ne • quid in via publica fiat, ex quo vi- i cini aedibus damnum infertur, aut 'ipfa via ejufve ufus deterior fitj & fi quid facfcum erit, id jubentreftitui. /. %. §.
hoc interdiHum 24. ff. nequid in loco publicofiat.
quemadmodum & jubent, ut quifque ante fuam
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t ir v l v s xi.
# De via & itinere publico reficiendo.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
i quis viam publicam velit aperire & 1 rum fundos viam publicam rejiciendo, etiamin
reficcre, ei prsetor vim fieri vetat, & I eum actio vixrecepta} velrejeil&t datur inid quod intereft vicinorum, quorum fundis inju-
ria irrogata eft. /. ult, ff. b. *.,- Quod fi quis, viam publicam exaraverit, ad munitioncmejus folus compellitur. /. ult. §,r~i, ff. b. t. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
6,)^
corrumpat; t
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
§. 2.3. jff. M. & fivicinisdamnumdederit,ineo-
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
T 1T V L V S XII.
De fluminibusi ne quid in flumine publico ripaveejus fiat, quope-
jus navigetur.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
;.;.,,;<
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
cum naturalcm curfus fui rigorem tenet, &!jn-,
cipientes ex qub primum terra a plano vergcrc incipit ufque ad aquarh, /. i. §. ripa 5.* l.pen. pr. fat §.'i,. i.ff.b. f. quas ideo non mutatin- fol,ita flufnlhis exundatid, ex ratione, qua? eft in 7 Rrrfr ' ' d. V |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lumen (quodarivisdifcerniturma-
gnitudine aut exiftimatione circum colentium. /. 1. §■ 1. ff.b. #.)eft colledtio aquas intra certas ripas, flumen plenUfimum continentcs, |
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
£2i
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
L i b. XLIII. T it. XIII.
|
||||||||||||||||||||
|
166
|
||||||||||||||||||||
|
rem faciat^ vel prorfus impediat. d. I. x.$;de~
terior 15. //. k. t. Quod fi quid jam faclum fuerit, intcrdi&o reftitutorio ad eandem caufam peririnente prator id in priftinum ftatum refti- tui jubet per eum, qui id ita fa&urn haber. L 1. §. detndeait iq. &feqq.ff b. t. Canertim utiliter utrumque daturinteididum, fiquidfiat in mari vel littore, quo portus, ftatio, vel na- vigatio detcrior reddimr. /. 1. §. fimmari 17. //. b. t. Uti &, fi quid in flumfee publko nott navigahili fiat> quo curfus, aquaz lmpedi- tur. /. 1. §. non autem 12. & §. fed & fi 18. //. b. t. Ad fiumina vero privata nec direc~hira ncc utile interdidura pertinet. i. 1, §. bac in- terdiclum 4. //. h. t. |
||||||||||||||||||||
|
d. I. i. §• lip* 5«// n- f- Eft autem flumen
vel publicum vcl privatuin, publicum, quod percnniter fluit, ac ad totum populum pertinet; privatum , quod jeftate exarcfcit, & in privati dominio eft, nec a cxteris locisprivatisdiffert. I. i. J. pmmum 3. 4. //, b. t. De publico flumine vetat ptattor., ne quid in co* ripave ejus, fiat, quo deterior ftatio, (id eft, locus in quo» tuto naves ftare poilmt) aut navigatio reddatur. i. \. pmc. & §• non autem 12. 13. ff. b. t. five derivetur aqua, ut exiguior facta* minus navigabilis fic; five dilatetur, ut diffufa brevem aquam faciat j five contra fic coangufte- tur, ut rapidius fiumen faciat; five quid aJiud fiat, quod navigauonem incommodet,difficilio- |
||||||||||||||||||||
|
r 1 x v l v s xni.
Ne quid in flumine publico fiat, quo aliter aqua fluat, atque uti prio«
re aeftate fluxit.
|
||||||||||||||||||||
|
j»oc interdi&um, ne quid influmine
ipubiico ripive ejus fiat, quo aliter laqtia fluit, atque prwre aftate fluxit, jcuivis ex populo competk, adver- fus eum, qui id egtt y ( fic enim legendum in l. unic. tf.5j.jf. b.t. proeoquod vulgo legitur deneget ) ut aliter aqua flucret, cum non haberet faciendi jus; uti & adverfus heredes, fi fcilicetheredespetficerevelint,quod defunctus facere inftituerat, aut deftinayerat, ad aquam avertendam. l.mic. §. 9. 10, f. h.t. ibique Gotofredus in notu. Quod fi quldjam faftum fuerit ante prohibitionem, pohrbito- rium interdi&um quafi convertitur in reftituto- rium ■, ut in priftinum ftatum reponatur & prse- ' ftetur, quod dolo malo faclum eft, quo minus actor habeat, d. I. unic. §. deinde 11. & feqq. ff. b. t. Multis vero modis fieri poteft » ut aliter aqua fluat, puta per derivationem, mo- larum conftru&ionem, alvei mutationem , in- cilia rivosque mutatos» & generaliter, quoties ex opete fado vel arftior vel depreflior, vel ra- |
||||||||||||||||||||
|
pidior vel minus rapsda fit aqua cum in-
comarwdo accolentittm, aliquod; vitii ex fafio ejus, qui convenitur, ob mutatum aqui: cur- fum fentientium» /. tmic, %. ait pratw $, ff.h.t, pextinetque hoc intetdi&um etiam ad flumina puh-lica non navigabMia. I. unic. %,ptrinet 1. jgSLfe, t. ac refertur adsftatem, quiaillo tempore femper cejstiox eft naturali&Sttminis curfus» quamhye- me; aeftate coroputata ab aequinodio verno ad autuaanak » adeoque fex menfes continente» quatenus hjsctni opponitur. Et fi forte seftatc interdicatur, proximafuperior sftas intuenda effi; firr perior erit infpicenda. d. I. unit. §. is atttem 8^ jf. h t.' Ceflat tamen» fi quis ripam fuam mu- niat abfque accolarum injuria, quod tamen prae- torem gcfttmare oportct /. unici §. funt qui ps- tent 6. 7. ff. b. t. i unic. pr. ff. de ripa mutiien- d*. Uti &, fi faeiens aliter jus habeat aliqui4 in flamme faeiendi. i. I. unic. §. boe itaeidk- Wm o. ff. k t. Quod quando f»t, expofitaaa in tit. dererumdmfeone mm. 9. |
||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V $ XIV.
Ut in flumine publico navigare liceat. |
||||||||||||||||||||
|
uemadmodum de viis publicis, ita
8c de publicis fluminifous prattor inter alia interdidum concepit ,, 1 quo vim fieri vetat, quo minus in 1 flumine publico, fofsa, ftagno , lacu publico navem ratem agere, vel per ripam onerare, exonerare, liccat. l.unk.ff.b.t. Pu- blicano, qui lacum conduxit, utile accommo- datur interdic"tum, (i pifcari prohibeatur. I unic. f. publicatiQ 7. ff. h. t. Atque infuper utiliter |
||||||||||||||||||||
|
extendendum videtur ad mare & littus. arg. t,
r. §. f\ mmati 17. //. de flumimbtss. Ad flu- mina veto privata, ripafve eorum, haud per- tinet. I. unic. §. ft privata 1. ff. b. t, Etquam- vis utile interdi&um competere poffit, ne cui vis fiat, quo minus pecus ad flumen putjJrcum ripamve fluminis publici appellatur j tamen atBr- diendus non eft, qui interdiclum moverevuk» ut locuspecoris appellendi gratiadeprimatur. I. unic. ?. nti. ff. b. t. TJT17-
|
||||||||||||||||||||
|
/
|
|||||||||||||||||
|
De ripa munienda.
|
|||||||||||||||||
|
r i r v l v s xv.
De tipa munienda.
|
|||||||||||||||||
|
non fiat. 1i. §. merito z.ff. b. t. vel faltem non
admodum impediatur, qua in re prsetoris arbi* trium multum valet, ut patet ex /. unic, §. fmt qui 6. & j.ff. ne quid in flumine publico fiat, quo aitter aqua fluat &c. Hugo Grotius manud. ad jurifprud.Holl. libr.i. cap.^.num.16. Leeuwen cenf.for. part. i.libr, i.cap. ^.mm. 14. Quod autem de ripa fluminis dicfcum, etiam adlacus, ftagni, foffe, ripas utiliter extendendum eft. /. unic. §. ult. ff. J>. t. |
|||||||||||||||||
|
n quis" rips contra vim fluminis mu-
) niendae gratia opus in flumine ri- ^pave ejus faciat, pretor vim fieri f vetat •, fi modo vicinis fuperionbus, '& inferioribus, ac e regione prae- dia habentibus, caveat de damno intefto ufque ad decennium, cum vicini ante opus fadum cau- tionemexigerent; poft opus emm faSumt non cautionisexadioni, fcd« lege Aqmlu afhoni Jocuseft. «.«*.§. M.*S'ff:*'f- Modom-
fuper navigatio per talcm munitionem detenor |
|||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S XVI.
De vi & vi armata,
|
|||||||||||||||||
|
S U M M A & X A.
|
|||||||||||||||||
|
nunquam pojfederunt, fed arcentur. Nec iis t
qui metu coatti tradiderunt. Quid, (i vifis ar- tnatis aito tendentibus, velaudito, armatosve- nire, decejferint de pojfejfionc ? Quid, ft verbo- rum jaUamnibus permoti? Quid, ft vidua ajlu inducla, ut cederet pojfeftwem rerum martti heredibus ejus, cumpotuijfet pro dote, doario &c. retinere? 5. contra quos detur} An & contra dejicientes,
nec tamen occupantesj Quid juris, fi aliusde- jecerit, mandato alierius ? An contra eos, qui dolo, culpa, cafu pojfidere defnrunt ? An contra parentes, patronos, Principem ? An &quoufque contra heredes, municipes, dominos ex fallo fervorum ? An contra terties poffeffores rerum, unde faftadejcftio? 6. Ad qnid tendat ? An aclor jurejttrando dfiima-
re poffit res amiffas, fi fpecifue docere nequeat, qttas per dejedtonem amiferit} An & quales fiuclus veniant ? An & ad quid pojt annum de-* tur} 1 7. De remedio juris Canonici ex can. rcdintegran-
da. ln qttibus differat ab hoc interdido, ac pitt- gtus fiti Qwtbus in cafibus tamenceffeti interdi&um de vi armata perpetuum fuerk, dc
vi privata annale. Sed poftea, fi non in otn- nibus, at ccrte in plerifquc, vis privata & ar*. mata,quantum ad interdidum unde v't attincr, exxquata fuit, ut patct ex l. i.pr. ff. b. t. §. recuperanda 6. lnftit. de interdicltt. ideoque de eo, qu« publica feu armata, qux quotidiana fcu privata vis fit, potius traftandum in tit. ad leg, Jul. 4e vi publica, & ad leg. lul. de viprivatl Rrrrr z . a» ^o*
|
|||||||||||||||||
|
f, Olittt duplex fuit interdiclum, alterum de vi
privatapwquotidiana, alterum de vi publicaj qua olim in variis differebanti at non ttaju- re novo.
p. InterdiBum unde vi babet locum in tmmobtlt- bus & incorporaitbus plurimis, qua immobtlt- hus accenfentur; etiam fervitutibus perfonalibus & pradialibus: non in mobilibus. Quid ,fi mo- liliatempore dejedionis fumnt infundo vel adi- bus}
% CompetH dejeclo & beredi, fwe corpore ftye
animo pojfederit. Si dejettus fxt is, per cujus torpus poffidet, non dejeclo, fed ei, cujttt no- tnine pojfedit, datur, quod exemplis varttsad- firuitur. Quid, fl detentorescceperintfuonomi- »c pofdere i An non abfente domino coloni& fimiles dejecli extra ordinem audiendi fint ? An & competat dejeStis, qui injufte pcpderantt An & pradoni, qui dominum dejecerat, fi ab eo rurps ex intervallo dejeftus fit, jure civili ac moribus> 4. Non datur tis, qui adhuc pofident. Quid,fi
a violento ingrejfore nonjxpulfi, fed vincli in fundo opus facere compulfic Ntnetiamiis, qui limduplexfuiue interdiclum, alte-
I rUm de vi privata feu quotidianA, al- j terum de vi armatd, ejufque diftin- ! (ftionis veftigia qua.damlin Pande- ,______'disoccurrere, obfervatum a Do-
nello, poft Duarenum , comment. juris civilis
libr. 15. cap. ]z. fere in pr. & pracipue aCu- iacio iu piratitl. ad Pand. b. t. licet quorun- dam probatjonem mcrito defideres x vekti, quod |
|||||||||||||||||
|
:. Tit. xvi.
animo fuo & corporc feu minifterio alieno, fi
modo fuo nomine poflederit. Qua ratione , fi colonus vcl inquilinus, aut-coloni colonus, aut procurator, aut fcrvus, aliufve fimilis per qucm poffidcmus, vi dejedus fit, dominusip- fe dejedusvidetur, & hoc interdido juvari po- teft. /. 1. §. quod fervus 22. /. Ji colonus zo.ff. h. t. Unde & obfervatum generalius a Nco- ftadio CurtJt fupr, decif, 58. tunc, cum agitur interdido aliquo recupcrandge poffeffionis, red- dendam efle poffcflionem ei, cui competebat, non ei, per cujus corpus ipfe forfan hadenus pofiederat. Adcoque, fi ex duobus fratribus coheredibus akcr confcnfu akerius hercditatem totam adminiftraverit, & poffederit, ac poftea infcio vel invito fratre akcri ccfferk, rcdc fra- trem akerum petiturum a tertio, fibi partcm dimidiam hcreditatis reftitui-, nec tertiumfatis- fadurum, fi eam partctn fratri adminiftratorl reddat, eo quod is illius partis intuitu non fuo fed fratris nomine, poflcdit. Scd &,fi quisde agro fuo vel de domo procefferit, ncmine fuorum relido, mox reverfus prohibitus fi: ingredi, vel in medio itincre videtcntus fit, ne insnediatur, tfjnquam vi dejedus, ad hoc interdidum admit- tcndus eft.' d. I. 1. §. five autem 24, 25, /. 3. §. 8. //. h. t. jund. /. clam poffidere 6. §. ult. /, 7. /. f\ id qmd 25, §. ult. ff, de acquir. vel amitt. poffejf, creditore infuper hypothecario de pofleffionc fundi pignorati dejedo, magis eft, Ut jpfi creditori dejedo, non vero debkoriqui pignori dcdit, hoc interdidum accommodetur; quia qui pignus dedit, ad ufucapionem tantura poffidet; quod ad rcliquas omnes caufas perti- ner, is qui accepit poffidet. /. fsrvi nomine icT. ff.de ufurpat. & ufucap. Gratianus. difcept.fc- renf. cap. 174- num. 18. & feqq. Menocl ius de recuperanda poffeff. rmedio 9. num. 197, ^* feqq. quod tamen ad eos, qui pignus pra-to- rium ex miffionein poffcffionem habent, haud produccndum, quippe qtii nunquam poffcffio- nem,fed cuftodiam habuerunt, nifi damui infe- di nomine ex fecundo decrcto niiffi fint. arg. /. ft duo 3. §. creditares%.ff.Mipojfidetis. jund. /. poffideti 3. §. uh. ff. de acquir. vel atnitt.pos- ftff. Menochius de recuper. poffeff. d. vemed. 9, num. 201. Dcnique etiam, fi malttus uxori fundum donaverit, eaque indcvi dejcda fit, tioc interdido uti poteft; eo quod, licet donatio- nis titulus inter virum & uxorem nullus fit; ta- men ad pofleflionis naturalis tranflationem ftif- ficiens eft. /. 1. §. dejicitur is 9. & lo.ff.h.t. jund. /. 1. §. /i vir uxori 4. //. de acqttir, vel amilt. pofftff. Inquilinis contra, aut coionis, aut procuratoribus, & fimilibtts aliis dcjedis, hoc interdido experiundi poteftas non eft, quia non poffident proprie, fed tantum aliena? poffcffio- ni minifterium prxbent, adcoque ftuftrapete- rent, reftitui fibi poffeffionem, quam nunqnnm habuerunt. /. 1. $, denique 10. & % qutdfetvus 2i. ff. h. t, jund. /. quodmeo 18.// de acquir. vel
|
|||||
|
&d& Lib. XLU
i. Locum fibi vmdicat boc interdidum un-
de vi (fic appcllatum a primis edidi prartorii 1 & interdidi verbis. /. i. pr, ff.h, t.) in rebus foli, aut folo cohaercntibus, vcluti, fi quis de fundo» vel area, vcl aedibus, ctiam fuperfiria- iiis, vi dejedus fit. /. i. §. hoc iftterdtcium 3. 4. 5. & §.'plane 8.//. h. t. mi & in rebusil- Jis incorporalibus, quae immobilibus adnume- xari fblent, qualis eft ufusfrudus vcl ufus im- mobilium. I. quod eft3. §. unde pi interdiclum 14. 15. ict. 17. /, ft plures 9, §, 1. /. 10. //. b. t. necnon jurifdidio, jus patronatus, deci- marum, ccnfus, reditus annui, ut fakem ho- mm nomine utile interdidum detur. arg. cap. querelam 24 extra de electione & eletli potefta- te. I. pen, C. unde v't. Andr. Gayl. libr. 2. ob- ferv. p?. Perczius ad Cod. h. t. unde vi mtm: 3. Adhaxofficium, honor,admini£lratio,unde tuiis fine causa rcmotus fuit. Refponfa Jurifc. Holl. part. q.confd, 180. 181. 182. Nec aliud dicendumdefcrvitutibus praedialibus; licetcnim mmo de via, id eft, mero jure detrudi dicatur, adeoque non poffit proprie videri vi dejedus, <quia nec poffidcri intclligitur jus incorpora- le. /. fequitur 4. §. ft viam 17. ff. de ufurpat. & ufucap. tamen cum placuerit , prsedialium fcrvitutura aeque, ac ufusfrudus, quandam quafi poffeffioncm effe; & in d.l. 4. §. 27. is,qui yiam habebat per akerius fundum, proponatur per fundi dominum ab eavia vi expulfus, cau- £1 non apparct, cur non aeque in praedialibus fcrvitutibus, ac in ufufrudu vel ufu, interdi- idum hoc tmde vi adhiberi poffet. Divcrfa rerum tnobilium ratio eft, qnippe ad quashoc inter- didum haud pertinet, veluti, fi quis de navi dejcdus, vel de vehiculo detradus fit, fed ma- gishuic ad adionem furti, vel de vi bonorum raptorum, aut ad exbibendum, aditus patet. I. i.§.illudutique6. 7. ff. h. t. Plane, fi quae fint mobilia in fundo vel in sedibus, unde fada de- jedio, ctiam eorum, tanquamaccefforiorum no- mine interdidum competere, non eft ambigen- dum. d.l. 1. §. 6. in pne ff. h. t. five illadejcdi propria fucrint, five ei commodata, vel pig- norata , five talia , quorum ufum vel ufum- frudum vel cuftodiam habuit. d. I. 1, §. quod autem 33. //. b. t. adeo ut in vi dejedi arbi- trio fit, utrum mobilia tempore dejedionis in praedio exiftentia una cum praedio per hoc in- terdidum repetere velit, an feparatim hoc in- terdido de ipfo prsedio, aliis vero adionibus de mobilibus experiri. Imo, fi fundus, a quo ex- pulfus fuit, jam ei reftitutus fit, caeterae vero res, qua? fimul vi ablata?, nonreftituantur, pla- tuit, interdidum adhuc de his compctere, quia verum eft, vi dejedum effe. d. I. 1. f.ftfun- 4ut yi.l.fedfi vi 14. /. merito Julianus 19.//. h. t. 3, Competit autem vi dejedo, heredique ejus. /. i. §. hoc interdiclum 44, //. h. t. Nec sintereft, utrum dejedionis tempore naturaliter poffederk, ah civilitcr, animo folo fuo, an |
|||||
|
De VI ET VI ARMATA.
|
|||||||||
|
8dt>
|
|||||||||
|
vel amitt, pojfeff, nifi talesinceperintfuo nomi-
ne pofleffionern retinere tanquam pradones, ve- luti, fi proprietarium intrare volentcm vi re- pulerint; vel emtorem a proprictario vcnditore mifium. L colonus eum jsul; cum fundum 18. ff.b. t, Ut tamen coloni ac procuratores & iimiles extra ordinem audicndi videantur» qua tales , fi abfens fit dominus, cujus nomine pos- ildent, &obid reftitutionem poffeffionis pete- re nequeat. /. i. C. fi per vim velalio modoab- fentis turbata ftt poffiffio, dummodo meminerimus, illorum fa&um tunc abfenti pofleflbri prodefle quidem pofle, at non nocere. /. t. C. *eod. tit. Non etiam refert, utrum co tempore , quo qui s dcjicitur, jufte, an injufte poflideat, cum & ipfisaccommodetur, quivi, velclam, velpre- cario poffident, five adverfus tertium, fivead- verfus ipfum immobilisrei dominum eo utive- lint, cum ab ipfo vi deje<5ti eflent; ufque adeo, ut, fi ego prior dominum fundi vi dejccerira, & ipfe non in continenti ( quod licet) fed cx jntervallo me dejecerit, cgo tanquam fpoliatus ante omnia reftituendus ficn. §. recuperanda 6. Inftit. de interdiftis. I. i,$,quiame 30./, qttodeft g.§. tum ighur 9. Lcolonus 12.I. qui pojfejfionem 17.I. cum fundum 18.//, b. t.Bronckhorftlibr. 2. tnifcellan. ajfert, 50. licet diflcntiatBachovius ad Treutlerum vol, 2. difput. 2 5. tbef 5,/ir. C. Nec huic contrarum cft, quod dolo facere videatur, qui petit, quod ftatim reftituturus eft. L dolo facit 8. ff. de doli mali & met.except. cumjam alibi in expHcandis anterioribus interdi&is mo- liitum fuerit, regulam illam in ordinariis qui- dem & petitoriis, non vero in pofleflbriis & fummariis judiciis admittendam cfle, minimeque in hoc interdicto unde vi, ubi fpoliatus ante om- iiia reftituendus eft. Praterquam quodexrecen- tioris juris civilis placitis verum non eft, dejectum a vero domino de pofleffione fundi, eandem- que hoc interdi&o recuperantem » rurfus dein- de domino rcddere compellendum ■, cum utique violentus rerum propriarum invaforin pcenam excidat dominii fui jure, illudquevim paflbce- dat. §. 1. Inftit. de vi bonor. rapt, §. recuperan- d& 6, in med. inftit. de interdiclis. I. fi quis in 7, C. h. t. unde vu Minus obftat /. bona ftdes 31. §. incurrifii. ff. depofiti, ubi dominus inrefua praedoni antcponendus dicitur. Non enim ibi de domino agitur, qui in re illicita vcrfatus fue- rat, ac rem fuam a pratdone pofleflam violen- ter occupaverat; ut diverfus plane cafus fit. Mo- ribus tamen noftris, quibus ceflare jubentur pce- nae legales, aliquem privantes jure fuo, volunt nonnulli, reftitutionem non efle concedendam, fed admittendamdominiiexceptionem, fi con- ftet, aut in contincnti probari poflit, dcjicien- tem dominum efle, ac fpoliatum nullum pror- fus jus habere, prout cafus talis vidctur jure Canonico comprchcnfus in c. ult. de reftit. fpoliat. ht 6, Hugo Grotius in Kefponftsjurifc, Holl. part. 5. confil, 157. rerf. imo notajit. pag. |
|||||||||
|
mibi 461 Menochius de recnperandapoffeff. r*-
med. 1. num. 113. Peckius de jttre fiftendi cap, 17. num. 2. "Waifcnaar pratlic. judic. cap. 14. num.6. 7, Idemquecft, fi confenticnte.fpo- liato fpolians addominii probationemfemelad- miflus fit. cap. i.extraderefthttt.fpoliat. 4. Porro, cum hoc interdictum recuperan-
ds poflcflionis fit, fpontefequitur, primoqui- dem cos ad id admntendos haud efle, qui ad- huc poffident per fc vcl per colonos fuos; quS ratione, fi quis me vi dcjecerit, meos nondc- jecerit, Vivianus cumUlpiano fcvipfit, non pos- fe me hoc interdicto experiri, quia pcr cosre- tineo poflcffioncm, qui dcjecti non funt. /. il §. non alii 45. ff. b. t. (in cujus principio pro ptjfidet, lcgcndum cfle pojfedit, ipfum excm- plum fubjunctum fuadct.) Ut tamen poffide- re non intelligantur, fed magis de poflcffione vi dcjecti efle, qui a violento ingrcflbre fundi non corporaliter expulfi, fed in fundo retcnti, ibidcm vincti opus facere coacti funt>five ipfi , fiveil- H, qui eorum nomine in poflcffionc funt. /. z\ §. idem Vivianus 46. 47. ff, h. t. Scd & fccundo, nec eos hoc uti pofle juris remedio, qui nun- quam poflederunt» animp aut corpore, fed ar- centur intrare volcntcs in pofleffionem. /. i.§. ettm qui neqtie xC.ff. b. t. Infupcr, cum conftet» violentam ad hoc interdidtum rcquiri dc poflcs- fione dcjcdionem, dubium cfle non potcft, quin ei denegari debcat, qui metu compulfus cft alium in fundi a fe poffeffi inducere pofles- fionem; non cnim talis vi dejectus dici poteft, qui voluntatem propriam tranflationt pofleffio- nis accommodavk, utcunque coadam. /. ft re- rum 5. ff. h. t. jun<ft. /. fi mulier 2i.§. pms*> tu 5. ff. quod metus causd. Similique modo accommodandum ei non eft, qui vifis armatis, qui alio tendebant, metu hoc deterritns pro- fugit, cum nec talisvideatur vi dejeclus, quia non hoc animo eratit, qui armati erant, fed alio tendebant. Sed &» fi , cum armatos audiflct venire, mctu deceflerit de pofleffione, fivcve- rum five faifum audivcrit, placuit non intelligi illum vi dejectum, nifi poflcffio ab his occu- pata fit. /. quod eft 3. $. ft quis autem 6, & 7. ff. h. t. Denique, cumviolcntarcquiraturde- jectio & facinoris atrocitas. /. 1. §. hoc inter- dittum 7. & §. interdiclum hoc^.ff. h. r. con- fcquens eft, in hoc interdicto audiendos non cfle, qui non facti atrocitate, fed tantum verborum jactationibus & conteftationibus pcrmoti pofles- fionem dereliquerunt, arg. /. metum non" o. c. de his qu<e vi metufve umL Si tamen vidua, habcns jusretinendi bona mariti,&mancndiin pofleffione, donee fibidos, doarium» aliudve Jucrum ex pacto vel ftatuto debitum, folutum fuerit, periuadeatur aftu ab heredibus mariti, ut poflcflionem iis cedat, quafi jam jam folvcn- dum eflet, quod ei debetur» &tamen nonfe- quatur folutio» cam, tanquam fpoliatam ad re~ quperandampoffeffionem contenderepofle, poft Rrrrr 3 alios |
|||||||||
|
«
870 k i b. XLIII.
«lios tradlt Leeawen cenf. for. part. i. libr. 4.
cap. 3 7. num. 4. 5. Conveniuntur hoc interdkto , qui per
vim dejecerunt , five dejeccrint & fimul oc- cupaverint , .five tantum dejecerint, ipfi vero non occupaverint , fed alius vacuam pofles- fionem ingrefllis Hfi /. ftquitur 4. §, ft tu me 22» ff. de ufurfat, & ufucap. Sivc infuper per fe dejece^rint » five per procuratores aut fa- miliam dejici mandaverint, aut dejectionem, ab iis factam, ratam habucrinr; quo cafu in ar- bitrio dejecti eft, an procuratorem dejicientem, an magisdominum mandantem, convenireve- Jit; ita ut akero convento, ac litis atftimatio- aiem prjeftante, alter liti exemtus maneat. Si ta- jnen falfus procurator dejeccrit, folus tenetur; Sc fi familia dejecerit neque mandante domino lieque ratum babente, noxale hujus interdicti ju- dicium in dominum datur. 1.1. §. quoties verus 13, 14.15. &feqq< l- quodeft 3. §. cumprocurator 10. & feqq.f.b-t. Nec intereft» utrum dejkientes jus aliquod in re habuerint, an non; qua ratio- ne & in domkium dcjicientem dari, fupra di- ctum. Nec, utrum adhuc poffideantres» unde dejecerunt» nec ne; nec, an dolo, an culpa, $n cafu poffidere defierint, cum furum excmplo femper in mora efle intclligantur. /. i.§. reftis- ftme 34. 3<>. 36. I. fi vi me 15. /. merito 10. ff. h. t. .Nontamen intentari poteft adverfus pa- rentem aut patronum, quia quodammodo gra- *vat exiftimationcm, fed magis ejus loco a&io in faclum contra eos movenda eft, nifi viarmata ufi fint. I. i.^.interdiUumhoc^.ff.h.t. jundl:. I, parens 5. $. 1. /. 6. I. 7. //. de obfeqniis pa- rent. & patrono praftandis, Nec adverfus Prin- cipem a fubjectis, fecundum mores Gallorum; licet aliud fortc in Hollandia ftatuendum fit. Confer Refponfa Jurifc. Holl. part. 5, confil.%, Adverfus heredes dejkientium non ultra compc- tit, quam quatenus ex deje&ione dcfuncYt ad eos pervenit, dolove eorum faftum eft, quo minus perveniret. /. 1. §, ult. I, 2. I. fi plures g. ff. b. t. I. vi pulfos 9. C. b. t. Licct enim condidtto furtiva adverfus heredes furis in foli- dum detur, utcunque nihil ad eos pervenerit. I. in conditione 9. //. de condift.furtiva. quiata- men illa jure fingulari in odium furum cft in- trodu&a. %.ftc itaque 14. Inflit. de attion. &ob Sd fmgularia qua;dam habet, inter quae & illud cft, quod in folidum heredes teneantur; hinc ea, qusede hac aftione placuerunt, adviolen- tos invafores, & pracipue heredes eerum, tra- henda non funt; quippe quorum invaforum ne- que tantum eft odium, qnantum cft furum» cum tantum in fimplum teneantur j ncqiie etiam tanta m iis occurrit odii caufa; dum furcs res mobiles intervertere & occultare facile poflunt, atque ita diflficillimam earum reddere perfccu- tionem •, at invafione non ita impeditur pcr- fccutio atque vindicatio immobilium, qujefem- pcr apparent, & fitum fervant. Simili modo |
||||||
|
Tit. XVI.
& in municipcs interdi&um hoc non nifi in id
datur, quod ad eos pervenit, fi alius nomine municipum, fed fine mandato, dejecerit. /. ft vi me 4. ff h. t. iicut & in patrcm vel domi- num, fi ex dejeciionepcrfamiliamfadaaliquid ad eum , ncqne mandantem neque ratum haben- tem, pervencrit; idqueultranoxale jndicium. /. i.§ftquis tamen 19.1. in interdillo 16, ff.lht. Con- tra tertios rerum pofleflores, etiamfi a dejicien- te caufam haberent, adeoque partkularcs ejus fucccflbres eflcnt ex emtione, donatione, dari non poteft. /. cum a te 7. ff. b. t. quia exem- plo a6lionis furti aut vi bonorum raptorum ex quodam delido nafcitur, ut docet Donelius comment. juris civiiis libr. ij. cap. 32. fcre m princ. Placuitque Romanis, fuflficeredeberede- jeito, quod adverfus ipfum dcjkicmem, tunv poffidentem, tum quocunque modo polfidere dcfincntem, omni in cafu hoc interdi&um fal- vutn fit. d.l. j.ff. h. t, 6. Tcndithocremedlumadid, utreftituatur
pofleffio rci immobilis una cum rnobilibus, quas ibi fueruntjfecundum fup"ra dida, defignandis per jusjurandum inlitem,.fpoliato perjudicempra?- milsa taxatione deferendum, fi fpoliatus, quas res pervimamiferit, fpecifice docere nequeat. /. f\ qu.tudo 9. C. h. t. utide vi. nec non cum fruclibus a tempore dejeftionis perccptis, ac co quod intereft, omnique causa, quam habkurus erat, fi non fuiflet dejedtus. I. 1. §. qui vi de- jeclus 31, & §. ex die 40, 41.// b.t. Simo- do agatur intra annum utilem a tenapore Ac~ jectionis computandum; poft annum cnim in id tantum agitur, quod ad dejicientem perve- nit, & quidem in pcrpetuum, ficut & cxkvIs in cafibus, quibus non ultra id, quod pcrve- nit, hoc interdiftum dari, fupramonitum cft. /. 1. pr, & §. annus 39. ff. h. t.l. pen.ff. deiu- terdtclis. I. vi pulfos 2. C. h. t. unde vi. idque ad cxcmplum adionis doli, metus, fimiliumque, quaUicet temporales fint, inidtamcnj quodad adverfarium pervcnit, perpetuo dantur. /. itaque ft 28. /. 29.//. dedolo. I itenift cum 14. §. ft
qttis non 1. ff. quoi mettts caufa. Lfi pervim^. C. eod. tit, 7. Praeter hoc interdidum unde vi alia adver-
fus invafores violentos funt prodita remedia, puta accufatio ex lege Julia de vi publica, & de vi privata» nec non conftitutiones variae re- centiores, quibus vls coercetur, comprehenfx in \. 7. & feqq. C. undevi. Pxss caetcris vero pin- guiora juris Canonki rcmedia, moribus hoJier- nis fcre paffim comprobata, ex cap. fdpc contingh 18. extra de reftimione fpoliatorum. & can^ re- dintegranda 3. & 4. caufa 3. qmft. 1, latetra-' ctata a Mcnochio de recupravd* poffefftone re- medioi<$,& 16. Cum eniminterdktum, unde vi» tantum locum habuerit in rebus immobili- bus & incorporalibus, quae immobilium jure cenfentur; ac tantum competierit contra deji- cieutem, non itcin contra tcrtios rei poiTcflbres, Sc
|
||||||
|
UTI POSSIDETIS,
|
||||||||||||||||||
|
$71
|
||||||||||||||||||
|
& quidem intra annum; ex adverfo remedium
ex ctm. redintegranda. ad omnes omnino res ex- tenfum fuit, & adverfus omnes rei pofTeiTores datum, fivebonafivemala/fide, fivecum, five fine titulo poifideant, & five titulus, ex quo poffident, onerofus, five lucrativus fit, idque fine temporis diftin&ione. Non tamenlocum habet hoc remedium, fi quisbeneficio, veleccle- fia fpoliatus fit, poftquam fponte renunciaflet beneficio vel ecclefia;. cap. follicite z. & ^.ex- |
||||||||||||||||||
|
tra de reftitut. fpoliat, Necmulier, qua» fefc
marito fubduxit, adeoquefui fpolium ei fecit, rcddenda mariro, nifi poft finitam quaeftionem principalem, fi vel odium captiale mariti fit, cap. ex tranfmijfa 8. extra de reftitm. fpoliator. vel parata probatio nimiae confanguinitatis offe- ratur, qua: ex lege divina matrimonium haud admktit. cap* literas tuas 13. extra de teftitttt. fpoliator. |
||||||||||||||||||
|
T ITV L V S XVII,
Uti poffidetis.
S u M M A r 1 a. |
||||||||||||||||||
|
I. Quidfit interdiclum uu poffidetis ? Habet lo~
cum in immobilibus , & incorporalibus , qu& tomparantur immobilibus. An & itt fervituti- hus perfonalibus ac pradialibus} An &injuris- diclwne, cenfu, benejiciis eccleftafticis, mune- ribus ac honoribus publicis? Z, Quibus competat ? An & iUis, qui alieno m-
mtne in pojfeffione funt"} An procuratoribus» co~ lon'ts% depofttariis» creditoribm apratoreinpos- fejftonem miffts, aut pignus ex conventione ha- bentibas ? An heredibus ? An iis, qui pojfejfto- nem amiferunt ? 3. Contra quos detur , & quo modo turbatio in
pojfejfionefieri debeat,ut detur}Quid,ft quis verbis tantum minetur turbationem ? Quid,fi turbet qui- dem re ipsa, fed non referat qmftionempojfes- ftonis} Qtftd* fi adverfarius contendat, fe mn faniem, fed aliam rem pofftdere ? 4. Ad quid tendat ? An vittor cavere debeat de
> icut interdicium tmde vi» fuperiore
I titulo comprehenfum, eft recupe- *randae poifeffionis amiflaz, ita hoc \ uti pojfidetis, fic difium a primis •verbis edi&i & interdieti praitorii, cft retinendse pofleffionis , ne amittatur, pro- hibitorium, ne vis fiat poflidenti, annale. /. 1. pr. & §. eft igitur 4. ff. h. t. duplex. §.pe». J»- ftit. de interdiclis. locum habensinrebusimmo- bilibus. §. tetinenda 4. in mei. lnftit. de interdi- His. & incorporalibus illis, quae immobilibus comparantur, qualis eft ufusfru&usaut ufus fun- di vel adium. I. ult. ff. h. t. nec non fervitutes prxdiales. Licet enim negari nequeat» quin de variis fervitutibus prsedialibus interdicta fpe- cialia in nonnullis titulis fequentibus fint pro^ pofita; non tamen talia, quibus de retinenda quafi poflcflione fervitutis, tempore litis conte- ftatae non vi non clara non precario poffeffe, conr- tenditur: neque ratio apparet, cur minus in pra> diaji, quam perfonaii immobilium fervitute, |
||||||||||||||||||
|
re pendeme judkio petitorio tion deterioranda ?
Et qutdy ft non caveat ? Quid juris circaftutlus
durantefiduciartJipQJfeJfione ?
5. ^«w vincat hoe inierdiclo ex jure CanonicoJ Quis inbeneftcialibus}
6". Moribus tripkx eft judiciam pojfejforium, fum- mariiffimum , fummarium , & plenarium.
Quid interfit refpeftu probationis imer fumma-
rium&plenarium}
7. De matidatis fpolii, novitatis, & manute- nentiae, vuigo van fpolie, van complainte,
van maintenu. An his locus, fi comroverfta
fit de jure venandi, & qttis fe in quafi pojfes-
fione ejfe dkat ? Qmd intetftt imet mandatutn
vtanutenentUf & novitatis, feu van CQmp}ain-«
M Iwt & inter mandatumfpolii, & illud quod eft circa quetelat mvitatis ? Unde hac plenius
petenda ?
|
||||||||||||||||||
|
-Vi^»
|
||||||||||||||||||
|
hoc intcrdictum accommodarctur. arg.J. ult. ff. de
femttttibus. I. ftcut autem%. §. Artfto f.ffjifer- vit.vind. Ncoftadius Curiafupr. decif.$8. Ncc juvatefFugium Wiffembachii ad Pand. h.t.twm. 5. quafi in d.l. 8. §.5. interdidum non dare- tur ex causa tuendse fervitutis fumi immittcndi, fed pro libertate tuendi re fua. Etenimfipro libenate rei fuae tuenda interdicto locus fit, fe- quitur & pro tuenda fervitute debere ei iocunt efle; ut interdictum aeque actionis confeflbria; ac negatorix, cujus utriufque par ratio, prajpara- toriura fit. Firmatque amplius hanc fententiam, quodintuitu fervitutum , a fuperficiario jure pra*- torio Gonflitutarum adexemplum earum, qua; ipfb jure conftitut#funt, interdic%im defuper- ficiebus competit. L 1, §. ult. ff, de fuperficie- hus. quod tamen ita ad exemplum interdidi uii pojftdetis propofitumdicitur,utomnia, quaein ilio obfervantur/mhocquoque obfervandafinr. /. 1. §. proponitur 2. ff de fuperftciebus, Deni- que nec abfwdum fuerit, interdi<aum hoc ufu cxtcn-
|
||||||||||||||||||
|
[. Tit. XVII.
3. Datur hoc intcrdi&um advcrfuseos, qui
fe quoquc poffiderc contendunt, coque fub ob-* tentu agentem in pofleffione turbant, vim ei infercndo>non finendo poffidentem eo,quod pos- iidct, uti arbitrio fuo, iive fercndo,five arando,fivc quid xdificando vel rcficiendo , five quid omnino facicndo, pcr quod libcram pofleffionem advcr- fario non rclinquunt. /. vim facit li.ff. de vi & vi armata. I. fi duo 3. §. cum wqttilinus 3-. & 4. ff. h. t. /. fane fi maris 14. ff. de injurtis. five per fe hatc faciant, five pcr procuratorem aut familiam fieri jubeant, aut fadum ratum babeant, eodem rnodo, quo id in interdido, unde vi, obtinere dixi tit. de vi & vi armat. nunt. 5. arg. /. t. §. quoties i^.&feqq.l.qtiod eft 3. §. cum procurator 10. & feqq. ff.de vi& vi armatd. I. is qui in 11, §. fi tutoris juffu6.ff, quod vi aut clam. fi modo non vcrbis tantum, fed rebus ipfis ac fadis turbatio contigerit. Un- de, fi quisfefeturbaturum minitctur, injuriarum actioni potius, quamhuicinterdido, locusfo- ret. arg. /. metumy.C.quod mettts cattsa. juntl. /. qui pendentem 25. ff. de ail. emti, Scd Sr, fi turbatio rebus quidcm ipfis & faftis cond- gerit, verum non ab eo, qui refert quoeftionem poffeffionis, feu, non obtendit, fe poffidere, verum ex petulantiaforteinquictat, ctiam tunc injuriarum magis, quam hoc interdido, agen- dum foret. arg. /. irijuriarttm atlio I3.§. ult.ff. de injuriis. juncl. d. /. 25. ff.deaU. emti. De- nique non aliter interdido locus eft, quamfide irei ejufdem poffeffione inter duos contentio fit: fi enim alter folum poffideat, altercumsedibusr fuperficiem, interdidum hoc uti poffidctis al- terutri adv.erfus alterum inutile eft: cum utcr- que fibi non arroget ejufdem rei pofleffionem, /. fi duo^. §. item videamus 5. ff. h. t* 4. Finis hujus interdicli cft, ut, quiinpos-»
feffione turbarunt, in pofterum turbare dcfinant, prsftent,quanti adtoris intercft, poffeffionemtur- batam non efle, adeoque a?ftimationcm poflcffio- nis, cujus Iongc afiud, quam rei feu proprietatis, pretium eft. /. fi dtto 3. § ult. ff. h. t. dummodo viflor cautionem interpofuerit datis fidejulTori*: bus, de re, quam poffidet, pcndente petkorio non deterioranda, cum alioquin eo non cavente, pos- feffio in adverfarium caventem transferenda fit, accepta ab eo cautione. /. unic. C. b. t. eo fcre modo, quo id in adjudicanda intcrim bonorum pofleffione ex Carboniano cdi<5to fit. l.debonis 6. §. ult. ff. de Carboniano edifto. eoque facir, quod a Paulo traditum recept. fent. libr. t.tit. ii. Licetaliivelint, vi<9:umpotius cavere do* bcre de non turbando in pofterum, tk de tali cau- tione accipiant d. legem unic. C. /;. t, Andr. Gayh libr. 1. obfervat. 116. Quid vcro circa fruftus durante fiduciaria peflcffione obtineat, & an co- rum reftitutio poftea facienda fit, didtum in tit. de acquir. rer. domtn, nutn, 31. poft med. & in addendis ad illum numerum, adjeftis ad calcem 1 hujus Yoluminis.
5- C*
|
||||||
|
87s L i b. XLIIl
cxtendere ad jurifdictioriem , cenfum , benefi-
cia ecckftaftica, muncra publica & honores, alia- que fimilia, ad qus intcrdi<5tum unde vi extcn- fum eflfe, praxedente titulo dicturn, num. 2. A.d- de "Waflenaar praci. judic. cap. iz.ntim. 7. 8. 2. Competit ergo hoc . interdictum ci, qui
poffidet vel quafi poffidet tempore litis contcfta- %x non vi, clam , vel prxcarioab adverfario j li*- cet a tertio vi clam vel precario poffideat, fic ut parum referat, utrum deca?tero jufte an injufle poffideat. /. j. §, ult. I 2. I. 3. pr. ff.h.t. l.qui preeario 17. //. de precarh. §. retinends, 4, Inft. de interdiftis. fi modo haec duoprobet, poflcs- iionem nempe ex parte fua, turbationem vero ex parte adverfarii ^ & fuo nomine poffideat, five per fe five per alium, pu& procuratorem, colonum, fervum, &c. ipfis namque procurato- ribus, aut colonis, aliifque alterius nomine dc- tinentibus, vel cuftodia: causa tantum in poffes- fione exiftcntibus, non datur. I. fi duo y.f.cre- ditores S.ff.h.t. adeoque nec illis, quibus res depofito fequeftrario commifla eft, cum & hi cuftodia* causa tantum detineant, non vero pos- fideant, nifi hoc nominatim aftum fuerit, ut pe- nes fequcftrem pofleffio fit. l.proprie 6. l.licet deponere 17. §. t.ff, depofiti.l.intereffe 39.$ de acquir. vel amitt. poffeff. Non etlam creditoribus a prattore in pofleffionem miffis , aut vicinis damni infefti nomine in poflfeffione exiftentibus, | nifi ex fecundo decreto poffidere juffi fintjco quod I alioquin miflio pofleflionem miffis haud tribuit, fed folam cuftodiam ac detcntionem. l.fidtto^. $. creditores %.ff b.t. junct. l.poJfideri$,§.ult. ff. de acquir. vei amitu pojfejf. Contra, quam ftatuendum foret, fi ex conventione pignus cre- ditori traditum fit; cum talis vere poflideat, dum is qui pignus dedit, ad ufucapionem tantum poftidct; quod ad reliquas omnes caufas perti- net, is, qui accepit. I. fervi nomine 16. ff. de ufurpat. & ufucapk Menochius de retinendd pos- feff, remedio 3. num. 150, & feqq. Heredifa- ne cjus, qui in poffeflione turbatus fuerat, hoc interdi&um non competit, utpote qui pofles- for non cft , dominium quippe adeundo quidem adipifcens fibi > at non pofleflionem. /. cum he- redes 23. ff. de acquir. vel amitt. poffeff. utpro- inde fruftra laboraret de retinenda poffeflione, cmam nondum habet. Multoque minus eida- tur, qui pofleflionem jam amifit; cum expedi- tum fit s hoc interdictum non rccupcranda?, fed retinenda? pofleffionis cfle. /. i. §. eft igitur 4. ff. h.t. Ncque huic contrarium eft, quodUl- pianus fcripfit, eum, qui vi de poffefwne dejettm tft, perinde haheri debere* acfipoffideret. I. fx quis vi, 17. ff, de aequir. vel amitt. pojfeff. Non enim id alio fenfu aliove refpe£tu ibidem afferitur, quam quia, uti ipfe Ulpianus addit, interdiHo undevirecuperanddpojfejfionis facultatem babet. d, l, 17. idque fecundum regulam, qua, qui actio- nem habet ad rem recuperandam, ipfam rem ha- bere videtur • I. i$ qtti fiffimm 11. //. d( reg. jurk* |
||||||
|
5IDETIS. $75
I quemandati caufa ab initio ad finem usquefe-
parata maneat, fecundum notata in libello, cui
titulus maniere van procederen voor den Hove van
Holiandtit. ^.ytp. 2. num. ult. InillototaCu-
ria cogiiofcit M judicat de recredentia feu fidu-
ciaria poffcflione; in hoc judices ad id delega-
tiinjungunt reftitutionem reftabliffement, fi de
poffeffione & turbatione conftet, nec litigan-
tesadCuriam remittere poflunt, ut de reftitu-
tione , fed tantum ut de fiduciaria poffeffione
difceptetur. Appcndix decifionum, poftrejpon-
fa Jurifc, Holl part. 3. vot. 1. pag. 8. infme&
p*g.$. Illud impetrari poteft, licet neque ultra
annum & diem impetrans in pofleffione fuerit,
neque realis turbatio contigerit", fed fufficit,
quod nunc in pofleffione fit» & pro turbatio-
ne poffeffionis eft hoc ipfum, quod quis hujus
mandati intuitu contradiftor exiftat. Hoc ex
aciverfo requirit, ut impetrans doceat, fe ultra
annum & diem in quieta fuiffe pofleffione, ac
in ea intra annum retro computandum turbatum
effe. Rurfus mandatum fpolii a mandato circa
querelas novitatis, van complainte, in co differt,
quodin mandato fpolii bmnia in ordinariis ju-
diciis confueta obfervantur, dic coram Curia as«<
fignato, quofpoliatus petit, ante omnia refti-
tui; quodquede fpolio conventus exceptionem
opponere poffit contrarii fpolii, & ob id petere ,
fe ab inftantia abfolvi, usque dum prius ipfe rc-
ftitutus fuerit, ut autor eft Waffenaar/tfafl./w-
dic. cap, 14, num. 9. & feqq. Quse omniacum
multis aliis apertius atquc perfcftius a quotidia-
no judiciorum ufu in ipfis rerum documentis
apparent , ac addifcenda funt ; uti & cx illis,
quihorum mandatorum praxin tradiderunt, qua-»
les funt prscipue varise Curiarum inftrudiones,
puta Hollandise artic. 39, & feqq. Supremae
artic. 195. & feqq. Ultrajedinae ttt. n.
van complainten &c. Flandrise artic. 216. &
feqq. vol. 2. placit. HoU, pag. 2731. "Wie-.
land pratt. tit. 1. cap. 8. 9. 10. 11. 12. ij~
Guilielmus Grotius manud. ad praxin HolLmdU
libr. 1. cap. 5. num. 40. & feqq. & libr. 2. cap.
2. num. 17. Damhouder praxi civili cap. 38,
& feqq.& 147. Merulai» praxi libr. 4. tit. 25.
cap. 4. p Waffenaar praft. judic. cap. 12. 13J
14. Papegaey van "W. van Alphen tit. 14, i^.
16"; Autor libelli, cui titulus, maniere van pro-
cedenn voor den Hove van Holland tit. 3. cap.
1,2/3. 4* uuim fuum uc caetcro invenienti-
bus in foro iis, quse hoc & fuperiore titulo tra-
ditade interdicto tmde vi,8c extenfione ejus ex
jiare canonico, feu remedio can. redintegranda,
nec non de interdicto uti poffideiu ac paffim in
multis titulis aliis, interdicta fingularia hujus
libri continentibus.
|
||||||||||
|
Uti pos
5. Gstcrum jure Canonico uon tam is vin-
cit, qui probationes fuse poffeffionis firmiores allegat, quam potius, qui antiquiofem docet pofleffionem, autjuftiore titulo fuffultam. cap, iicet 9, extra de prsbation. Confer Menochium de reiinenda poffeff. remedio 3. num. 714. & feqq. Waffenaar pratl, judic. cap. 12. num. 24. Et in bencficialibus, vcluti prabendis, canonica- tibus, facerdoriireditibus &c. fi quisbeneficia poffidcat, eumnonvincerehoc interdifto, fed potius pofleffioncm adjudicandam intcrim ei, qui firmiore titulo nititur, colligi quodammo- do poteft ex lnftrtttlione Curia fupr. art. 200. & feqq.. Brabantinse artic. 439. & feqq. & do- cct Mcnochins de retinenda pojfeff. remed. 3. num. 730. 731. Ncoftadius Curia fupr. decif. 55. Jac. Coren obferv. 6. Waffenaarpracl. ju- dic. cap. 12. num. 21. Autor libelli maniere fan procederen voor den Hove van Holland tit, 3, cap. 3, nttm. 4, in fine. 6". Moribus vero hodiernis judicia poffcfforia
nonunius generis funt, fed alia fummariiffima, ut loquuntur, quibus obtinetur reftitutio pos- feffionis turbats , vulgo reftabliffement ; alia fummaria, quibus difceptatur de fiduciaria pos- feffione, recredentie , interim adjudicanda, do- nec causa ulterius pleniffime examinata ac cog- nita, fuper pleno poffefforio judicatum fue- rit. Ac inter plenarium & fummarium pofles- forium id intereffe tradunt, quod in fummario fufficcre poffit femiplena probatio poffeffionis, non itcm in plenario. Carpzovius depn.for. patt. z.conftit.j. defm. 15. 16. Mafcardus de proba- tion. concluf. 1205. nutn. 17» 7. Porroautemad movenda haec judicia pos-
fcfforia triplicis potiffimum mandati frequens ufuseft, putafpolii, novitatis, &manutenen- tise, vanjpolie, van complainte, vanmaintenue. Quibus tamen locus non eft in Hollandia, fi quis litem de jure vcnandi patiatur, & fe in hujus juris quafi poffeffione effe contenderet. Tlacit. Ordinum HoU.zi, Novemb. 16"70. vol. 3. flacit. HoU.pag. 716. Et quamvis ut plurimum conjungatur mandatum van maintenu en com- flainte , tamcn notabiles inter utrumque diffe- rentiae funt. In mandato enim manutenentia? tantum cjUxffio eft de retincnda interim pos- feffione; in mandato autem circa querelas no- vitatis van complainte, de reftitutione feu recu- peranda & confirmanda poffeffione amifsa vel turbata tot reflabliffement, Hinc & in illo re- conventioni locus eft, vulgo redoublement van 't interdicl, non item in hoc, quia fpoliatus ante omnia reftituendus eft: licet negandum non fit, quin pars utraque mandatum hoc novitatis van complainte feorfim petere poffit t ita ut utrius-. |
||||||||||
|
sffff xi rv-
|
||||||||||
|
P
|
||||||||||
|
r
|
||||||||||
|
8/4 Lib, XLIII. Tit. XVIII&XIX.
.jrrr r l v s xvin.
• De fuperficiebus*
|
|||||||||||||||
|
§. quod ait 3. & §. quia autem 6*. 7. & ult, f.
b. t. d. I. 73. §. 1. /. 74. /. 75. ff. de rei vm- dicat. I. (1 tibi homo 8<5. §. ult.ff. de legatis 1, arg. /. lex vecHgali 31. ff. de pignor. & bjpothee. utcunque vcrum fit, fuperficiariarum xdium pro- prietatem & civili & naturali jure ejus effe, cu- jus & folum eft. /. ult. ff. b. t. Prsecipue vero fecundum hunc titulum fuperficiario compara-» tum eft pro tuitione poffeifionis fuperficiei in-* terdictum de fuperficiebus, quo prxtor vim fie- ri vetat fruenti fuperficie, quo minus ita frua- tur, fi a domino vel ab alio turbetur in pos- feffione. I. i.pr. &§. 1. ff. h. t. Quod uti ad exemplum interdicli, uti poffidetis, duplex efr, ita & in eo omnia eodem modo fervanda funt, qusin interdifto uti poffidetis obfervantur. /. 1, §.proponitur 2. ff- b, t. In quibus autem fuper- ficies ab emphyteufi diverfa lit , videri poteft apud Ant. Matthseum de auclion. libr. 1. cap. 11. mnu zi. 22. ; • |
|||||||||||||||
|
1 upcrfictes eft oome id> quodfu-
pra foli faciem eft , ut arbores, 1 plantae, praprimis asdificia, quse quis in alieno folo sedificavit con- fcntiente domino , ea lege , ut fibi ea in perpetuum aut ad tem- pusnon modicum haberet, pleruraque pro annui folarii feu penfionis ptatftatione. /. in fpeciali 73. §, 1.'/. 74. ff. de rei vindicat. I. 2. $. f\ quis neminc 17.//. nequid in loco publico fiat. I. cam fponfus 12. §. idem eft & i.ff. defublician. inrem <*#,/. 1. §. i.ff.b.t. Confer Hug. Gro- tium manud. ad jurifprud. EeU. libr. 2. cap. 46'. pum. 7. & feqq. Leeuwen cenf. for, part. 1. libr. i. cap. 15. num. 27. & feq\. Qualis fuperfi- ciarius iicct in nonnullis inquilino fimilis vi- deatur, majus tamen in variis jus habet; cum & fervitutes fuperficiei imponere utilitcr poffit, & ipfara fuperficiem vel ufum ejus aut ufum- fruftura alteri legare, donare, pignori obliga- re, &in rem a&ione utili de ea experiri. /< 1. |
|||||||||||||||
|
T 1 T V' L V S XIX.
De itinere a&uq«e privato,
S U M M A R I A. .
|
|||||||||||||||
|
a. Qttid requiratut, ut quis vincat in" wterdicla
de itinere reficiendo» & quid xeniat appella-, tione refeclionis ? terdiclum tantum pofTeilionis temporarise, noa
item proprietatis, caufam contineat, doncc de jure fervitutis difCeptatum fuerit. d. I. 1. §. bos interdifto z:& %.fiquisboc 4. //. b.t. 2. Alterum eft de itinere aBuque privato u-
ficiendo ; quod caufam proprietatis continet 5 cum non aliter quis hoc interdi&o vincat, quatn fi duo probaverit, puta , fe hoc anno ufum efle, & jus fcrvitutis habcre. /. ind» 3. §. boc autem 13. //. h. 1.1 interdiBorum 2. §. qtudam z.ff. de interdiilis. atque infupercaveatde damnoin- fedo. /. inde ^. §. ait prator n.ff. h.t. Refi- cere veroeft, ad priftinam formamiter, a&unj- vereducere, nondilatafe, non producere, non deprimere vel' exaggerare in alterius damnuru. /. inde 3. §► pen. ff b. t, Ut tamen ad refe- dionem pertinear, pontem novum facere vias rauniendse, fi modo fine hoc commeari non poffit. d.l. z.i-ult. ff. h. t. riru-
|
|||||||||||||||
|
I, Quid fit inttrdiftntn de itinere a&uque pri- J
vatoutendo? Cui competat, adquid, & quid requiram, ut vincat? jnterdidum de itinere acluque pri-
fM vato reipicit fervitutes rufticas. /, ;$. §» 1. ff-b. t. & duplexeft. Pri- >mo agitur de itinere aduque pri- ^vato utendo; quod daturnonmo- do ptoprietario, fed & fru&uario prsedii. /. in~ de 3. §. uti videmur 4. & 5. ff. b. t. qui hoc anno, a tempore interdifti retro computando, ufus eft itinere acluque privato per tempus mo- dicum, non minustrigintadierum,nonvi,non clam, nonprecario ab adverfario vel autoreejus, licet eo tcmpore, quo interdidum reddkur,. nfus non fit; cui vim fieri vetat praetor, quo rainus ita utatur. /. i.fr.&-§. boc merdifto 2. juncl. /. inde etiam 3. §. fi quis ab i. ff. h. t. ac prseftari jubet, quanti intereft, via vel iti- nere nonprohiberi. d.l. inde^. §.in hc inter- diclo 3. ff. b. t. Nec neceffe eft, ut jus iti- neris acTwfve fibiconftitutumefiedoceat,fedpro jure fuficitmodici temporis v{us, cum Uqc h> |
|||||||||||||||
|
m
|
|||||||||||||||
|
DE ACLUA CLUOTIDIANA ET ^ESTlVA &C. 875
|
|||||||||||||||
|
T 1 T V L V S XX.
De aqua quotidiana & rtftiva.
SUMMARIA.
|
|||||||||||||||
|
aquam, & intef eos contentio fit ?
z. Quis vincat in interdifto de aqua ex caftelh ducenda} An boc jus ad fucceffores tranfeat? fi aqua fponte pcr rivum defluxerit. I. qui fun-
dum n. in ftne ff. quemadm. fervit. amitt. hic tamen quantum ad interdi&um id non videtur fufficere , cum requiratur, ut alius prohibuerit aquam ducere. L 1. §. competit 25.//, b.t. In hac autem materia jeftatem incipcre placuit ab sequinoctio verno, & finiri «quinoQio autum- nali , ut ita fenis mcnfibus sftas atque hyems dividatur, /, 1. §. aftatem 32. & feqq, ff. b. t. Csetcrum non uni tantum ha:c intcrdidta compe- tunt, fcd & pluribus, quibus aquam ducere H- cet ; adeo ut, fi inter rivales, id eft, eos qui pereundem rivum aquam ducunt-, fit conten-* tio de aquse ufu, utroque fuum ufum effe con-« tendente, duplex interdi&um utrique compc- tat. /. 1. §. fi inter 26. ff. h. t. z. Eft & intcrdidum prohibitorium dedqua
publica, ne vis fiat aquam ducenti ex caftello feu receptaculo aquarum publico, unde ad plu- res aqua per fiftulas defluit. /. 1. §. ait prator 38. 39. ff. h. t. competens ei foli, qui docet, fibi hoc jus ducendi a Principe, cujus folius eft concedere, datum effe. /. 1. $. idqueqz. ff. b. t, & proprietatis caufam eontinens. L 1. §.ult.ff. h.t. Addctit. 1. deinterdiftis.num.2. Peritau- temjus" aquse ex caftello ducenda* cum perfona cui conceffa, nifi rei feu prsedio data fit; ut tamen , in cafu, quo perfonae datum, per fuccefforem im- petrabile fit, usque adeo, ut & indubitare impe- tret hoc jus, fi docuerit, aquam nomineejus, a quo prjedium habet, fluxifle; & non bene- ficium hoc fit , fed injuria , fi quis forte non impetraverit. /. 1. §. & datur 43. ^ff.b.t. |
|||||||||||||||
|
I Quid[it aqua quotidiana drsftiva? Qu&ve-
' quirantur , ut qtm interditlo utroque vincatf
Quid juris, fi plure* per eundem rivumducant
e aqua quotidiana , ( quae fcilicet
1 affiduo, adeoque seftivo & hyber- 1 no tempore duci poteft, fi duce- re velit is , qui jus ducendi fibi 1 competere ait, etiamfi aliquando dudta non fit, vel fervitus ejus intermiffione di- vifa fit) prstor interdicit, ne vis fiat ducenti, quo minus ita ducat, uti hoc anno duxit non vi, non elam, non precario ab adverfario. /. i/pr. juna. §. duo autem 3. //. h.t. De&ftiva, vero aqua, ( quam fcilicet xftate fola duci ex- pedit) uti & de hyberna ( qua bmmali tantum temporeuti conducit, differentia ab ufu, non iure vel natura aquae defumta ) vim fieri vetat prstor, quo minus quis itaducat, utfuperiori seftate vel hyeme duxit, non vi,clam,vel pre- cario ab- adverfario. I. i.§. deinde aitpr*tori9. d*§- 3 5- junft. §. duo autem 3. ff.h.t. dum- tnodo non amplioris modi aquam , ^non aliam siquam, nec alia aqua priori admixta, ducat. /. 1. §. illud tamen 15. & §. itetn qutritur i7.ff. h. t. Quod fi non fuperiore , fed hac xftate duxerit, utile interdidum cft. L 1. $. qui bac ■7.6. //. b. t. Et fufficit ad viftoriam hocinter- dicio obtinendam , quod vel una die vel un£ nofte aqua fine vitio dufta fit. /. x.$.quod au- tetu 4. //• &• '• fi modo ^uis * caPitc>ldeft>
unde aqua nafcitur & erumpit , non aliunde, aquam duxerit. 1.1. §. bac interdtcla 7, & 8.//. h.t. & in interdifto de aqua quottdiana peren- nis aqua fit; quod in aftiva vd bybernd nonrc- quiritur. I i.§.duo autem 3. i« fine,&§.loqm- tur 5. 6. //. h. t. Plane, licet quis fervituteaqnK- dudus videatur ufus , ne amittat non utendo, |
|||||||||||||||
|
1 1 1 V L V S XXI.
De rivis.
|
|||||||||||||||
|
que apertus & In profundum dernerfus ^ per
quem aqua ducitur, /. 1. §. %* junft. /. 3*. pr. ff. b. t. Incile eft locus depreflus ad latus flu- minis, aquas ex flumine derivandae gratia./. r. §. incile 5. ff.b.t. Septafunt, quaeadincileop- ponuntur , aquae derivanda: compellendjeve ex flumipecaufa. 1.1. §• fepta 4. ff. b. t. Quorum uu... »■ . " § f f f f a 1 : omnium |
|||||||||||||||
|
ivus alias quidem a flumine dif-
1 fert magnitudine,& exiftimatio- | necircumcolentium. /.!.§. i.jf. ' de fluminibus. fed hic accipitur ! pro loco per longitudinem de- — ,~- preffo, quo aqua decurrat./, 1, ait putor 2. ff. b. t. Specus eft locusundi- |
|||||||||||||||
|
iii,, xliii. Tit. xyntsc xxin.
|
|||||||||||||||||||||
|
87&
|
|||||||||||||||||||||
|
1 rem celeritatem defideret refe&io rivorum,quam
• itinerum; quod 8c manifeftum eft ex i. ult.ff. h. t. Eft & utile interdictum de cuniculo reftl- tuendo, per quetn vapor trahitur in balneariis vaporibus. /• Setvim 3, $. Arifio 6. ff. b.t. uti & de lacu reficiendo, fi aqua in unum lacum conducatur, ut inde per plures duclus ducatur. d. I. 3. §■ fe aqua 3. //. h. t. Sub fpecic tameri refe&ionis quid novi faciens , veluti ex rivo teneno lapideum , vcl rivum dcprimens , aut attollens» aut dilatans, aut extendens, aut o- periens apertum, vel contra, cum prscjudicio ad- verfarii , vel per alium locum aquam duccre volcns, impune vim patitur. I. i,§.ftn,& ulta ff. h. t. nifi fine rnutatione operis , aut novo opere, rivus aquam continere nequeat. /. Ser- vius 3. $. Servius i.t.ff. h. t, Quid vero pro- prie fit reficere , quid purgare , peti poteft « l.i.%.6.7.ff.h.t. |
|||||||||||||||||||||
|
omnium intuitu praetor introduxit interdiftum
prohibitorium, ne vis fiat, quo minusnvos, fpccus,fepta, incilia rcficere vel purgareliceat aqua: ducendae causa; competens iisdem, qui- bus interdictum de aqua quotidiana & aftiva datur. /. Strvim 3. §. Hsdem 7. ff. b. t. fi modo fuperiore vel hac sftate aquam duxerint, non vi, non clam, non precario ab adverfario, li- cet de csetero aquae ducendae jus non habeant; dum ne aliter ducatur, quam uti priore xftatc duda fuit. /. 1. pr. & §• lm i****ti®*m 9- f
b.t. Siquseras, cur interdi&umdeitinerea&u- que privato reficiendo illis folis compctat, qui docent, fibi compctere jus fervitutis , fecun- dum tradita titulo praeeedente; de rivisvero& fimilibus reficiendis agant hoc interdiclo etiam jlli, qui non probant jus fuum aquae ducend^, fed folum ufum aqux *, rationem diverfitatis red- ditCujacius i» paratitl. Pand. h. t. quodmajo- |
|||||||||||||||||||||
|
1 1 X V L V S XXII.
De fonte. |
|||||||||||||||||||||
|
ui hoc anno ufus eft aqua ex pifci-
na, fonte, lacn,puteo,haurien- do vel pecus appellendo , non vi, clam, vel precario ab adverfario, ei vim fieri vetat praetor , quo mi- nus utatur, fi modoaqua viva fit & perpetua: ad cifternas enim hoc edi&um non pertinet. /. |
r. pr. & §. hoc autem i. & §. hoe interdiB#m
4. ff. h. t. Eft & interdidum , ne vis fiat fontem , puteum &c. reficienti vel purganti. L 1, §, deinde C. ff. h. t. Idemque fere hic, quod ia fuperioribus interdic"iis , obtinere , monet Ja» rifconfultus in Z, 1. §. 3. 7, ult. ff. h. t. |
||||||||||||||||||||
|
t 1 r v h v s xxni.
De cloacis.
|
|||||||||||||||||||||
|
dedamnoinfe&o. /. 1. pr. & §. hoc inteviiSum
tj.ff. h.t. quodnon ad proximum tantum, ve- rum etiam ad ulteriores vicinos, per quoram jedescloaca currit, pertinct. /. i.§. & um 11. ff.b.t. Idemque eft, fi quis cloacam privatanfj inpublicamemitterevelit. l.i.$, idsmiabeD^. ff. h. t. Uti &, fi quis velit tafem doacam fa- cere, ut exitum habeat in publicam cloacam. d.l. i.§. 9. ff. h.t. fi modo nova fiat confcnfa ejus , qui \ix publicae , in qua facienda cfiet cloaca, curam habet. /. fn. ff. h. t. Quiavero multujra confert ad civitatis falubritatem , Sc tutelam aedifieiarum , ut cloacse purgentur ac reficiantur, dum & ccelum peftiiens c^ ruinas minantur immunditise cloacarum. /. 1. §. eura- vit z. ff. h. t. adeoque publicae. fccuritatis & fa-' lutis intereft, eafdem refici atque purgari. !. dt pupillo 5. §. fi quu rivos 11. ff. de operh nori nunciatione, hinc & ilfis, qui ab adverfario vi- i tiofe, feu vi, clam, aut precario poffident, hoc intcr-
|
|||||||||||||||||||||
|
loaca eft locus cavus, per qucm col-
; luvies defluit : cujus appellatione 1 & tubus & fiftula continetur. /. 1. §. cloaea 4. & 6 ff. h. t. Jus autem cloacae immittendae & urbanis & rufticis fervitutibus accenferi poteft, prout vel urbani vel ruftici praedii utilitatibus infervit. /. rufticorum z.ff. de fervit, prad. ruftic. jun&.Z. 1. fr.ff.h.t. Jicet decastero cloacae nbn modopri- vatae, fed & publicae fint, quarum hae publicam curam merentur. /. 1. §, hoe autem 3. ff. h. i. Avertendae vero obftrufiionis gratia de publicis hifce cloacis propofitum a prsctore interdi&um prohibitorium , ne quid fiat vel immittatur in cloacam publicam, quo ufus ejus fiat deterior: & fi quid fadum immiifumve fit, reftituatur, quo cafu reftitutorium eft. /. 1. §. fen. &. ult. ff. b. t. De privatis cloacis eft interdidum prohibi- torium, ne vis fiat cloacam privatam reficien- tivel purganti, fi modo cayeat reficere volens |
|||||||||||||||||||||
|
877
|
|||||||||||||||||
|
QjJOD VI AUT CLANT.
|
|||||||||||||||||
|
quid fimilc , ne fordes perfluant cum aqua.
Hugo Grotius manud. ad jurifprud. Ball. libr* %. cap. 34. num. 18- iQ. Leeuwen cenf. for. paru 1. libr. z. cap. 14. num. 22. 23. Et n\ plures immittant aquam, aut fordes (ubiidli* cet) in cloacam, communis purgatio atque rc* fcctio eft; nifi unus eorum opplctioni vel ob« ftructioni caufam dederit, vel ex duobus unus paratus, fit in pofterum derelinquere totum clo- acse jus. Grotius d. libr, 2. cap. 34. vum» $* Leeuwen d. num. 23. |
|||||||||||||||||
|
interdiaum accommodatur. /. i.§. W* autm
7, //. b. t. atque etiam tendit ad id , ut liceat in vicini tfdes venire, & refcindere pavimen- ta cloacx purganda: vel reficiend* gratia; fi modo refcindens paratus fit reftaurare id, quod ex neceffitate reficienda: cloac* causa refcmdit. |. r. §. unde Favius n. ff.b. t. Cxterum fe- cundum mores noftros is, cui debetur fervi- tus doacae, non poteft cum aqua fordes emit- tere , nifi aliud convenerit, & cloaca ad for- des quoque recipiendas deftinata fit. Unde& tQnetur opponere cancellos ferreos, aut aliud |
|||||||||||||||||
|
x irv lv s xxiv
* : ■;.. • ' ''
Quod vi aut clam.
$ U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||
|
in mobilibus? Cui competat, contra qmt, &
ad quid ttneat ? 3. Qunndo cefftt ? Quid, fi vi aut clam demtt* litus fuero, quod alter vi attt clam fecerat ? |
|||||||||||||||||
|
X. Vbt fl dttt clam deheat fatttm effe, ut buic
interdiclo locus fit} Qms Vi, quis clam facere videatur? An partim vi, partim clam opusfi- tri pojfit? 2, Uabet locum in immobilibus, An & quando
interdic"to quod vi aut clam prjetor
[occurrit callidkati & malitiat eo- rum, qui vi aut clam quid agunt, ^opus novum faciendo, vel deftru- lendo; in priftinum enim ftatum reponi jubet ca, quac vi vel clam fa&a funt. /. 1. pr. & §. 1. ff. b. t. five in privato, fivein publieo, five in facro, five in religioio loco opus fa&um fit. /. vi facit 20. § ult. ff. h. t. fiveis,qui fecit, jus faciendi babeat, five non habeat , fi modo contra prohibitionem opus fecerit, non impetrata remiffione. /. 1. §■ & farvi 2 ff. b, t eodem modo, quo id in ope- ris novi nunciatione obtinere di<5tum fuit in tit. de operis novi nunciat. num. 7. Refponfa Ju- rifc. Holl.part, 3. vol 2. confil. 97. num. %. Clam autem facere cenfetur, qui, cum alteri denunciare deberet,non denunciavit,controverfiam metuens, ■yel metuere debens, licet fupina forte ignorantia non timeat, ne alioquin melioris condkionis fint ftulti quam periti. /. prohibere 3. §. pen. & ttlt. I. 4. ff. h. t. Idemque eft , fi denunciaverit quidem, fed poft tempus demum opus fecerit, fic ut alter crediderit, illum opus intermiflu- rum effe. /. ult. §. ult. ff b, t. vi facere in- telligitur tum is, cui denunciatum eft, rie facerct, fi tamen fecerit; tum etiam, quipcr vim vere adhibitam aliquid fecit, licet tunc ei denunciatum non fit: ac fufficit» vim ab ini- tio fuiffe adhibitam, utcunque nonomnitem- pore duret. /. 1. $. quid fit vi 5. & feqq, l. frthibere 3. §. illud r. I. am qui aliter 5. §. fi quis 7. /. vi facit 20. //. b. t. Quin & vi fa- |
|||||||||||||||||
|
cere videtur, qui, cu,ra fciret fe prohibendunt
effe, per vim molitus cft , ne prohibeatur M vel januam prohibituro pradufit, aut pericu-» lum ei intulit : fecus , fi id a tertto fadutrt fit fine voluntate ejus, qui prohibendus erat, l. 1. §. fed & Anfto S. & ult. I. 2, L vi facit 20. ff. b. t. uti &, qui, cum prohibere» tur, in prsefentiarum quidem deftkit, fed rur-t fus poftea facere ccepit, d.l. 1. §. item Labeo o. ff. b. t. Fieri tamen poteft, ut quid partim vi» partim dam in eodem opere fiat, in exemplis propofitis in l. is qui in 11. §. interdiclum 5. 2. Pertinet autem hoc interdidum ad opcra
nova, quse in folo fiunt, non itemj fi quidvi aut clam circa mobilia faclum fit, nifi id con* tigerit foli contemplatione , aut mobilia fint foli acceffionesj prout id multts declarant Ju* rifconfuki in L fi alimfecerit 7. §. notavimus j. & feqq. L 8. L o. /. lo. L 11. pr. & §. 1. 2. 3. ff. b. t. At compctk ei, in cujus prajjudicium quid vt aut ckm fa<5tum cft, fi- ve poffideat , five non poffideat. /. competit i<t. pr. ff b, t, five dominus fit, five alkcc ejus interfu» non fadtum cffe. /. is qui in 11. §. quafituml. L dehique fi 13. § fx ex fociis 3. ^•4, l.competit 16. pr. ff b. t. veluti, d co-» lonus fiYaut fruduarius /. quamquam 12. /. in- terdtSum ty. ff. b. t. Adverfus illum, qui vi aut clam fecit, aut. fieri juffit. /. aut qui ali- ter 5. §. hac Veiba 8. & feqq. I. 6\ f. b. t. aut fieri it: fuo vel alieno paffus eft, cumprcM hibere potuiffet ac debuiflet. J, femper 15. p. Sffffj #i |
|||||||||||||||||
|
m
|
||||||||||||||||||||
|
L i b. XLIIL Tit, XXV.
|
||||||||||||||||||||
|
& §. i. -. //. b. t. Nec intercft , utrum opus
faciens fcivcrit, adquemillc , in quo ~opus faftum, locus pertineat , an ignoravcrit, dum forte putavit, alterius elfe , quam cujus vere eft. /. aut qtti aliter 5. §. fi quitdum 5. //. h. t. In heredcs facicntium non ultra datur, quam quatenus ad eos pcrvenit. /. femper if. §. hoc interdiclum 3. ff. h.t. quemadmodum & inter- tios poffeffores loci , in quo opus ab alio fa- &um, non ad omnem effe<5tum conceditur ; ficut nec vice vcrsa ad omnem effectum contra eos, qui non poffident. Si enim & poffide- ant, & opus fecerint vel fieri curaverint, aut paffi fint cum prohibere po0ent, tendit hoc interdictum ad id, ut opus fua impensa in pri- ftinum ftatutn reftituant, ac infuper praftent id, quod intereft. /. is qui in 11. §. quod ait 4. I. femper 15. §. hoc interditlo 7. & ult. ff. h. t. "Wajfenaar pratt. judic. cap. 1. num. 46, §. 1. sftimandum vel officio judicis, vcl per jusjurandum in litem, pofitis terminis, ut illud potuerit locum habere. /. femper 1 j. §. fed quod 9.//. h. t. atque etiam reddant, quod ob cam caufam aftor amifit, veluti, fi propteropus facStum jus aliquod praedii ei perierit. /. fi opus 2,1. §. ult. ff. h. t. Imo generaliter officio ju- dicis ita fieri reftitutionem oportet, ut in o- inni causa eadem fit conditio actoris , quae futura effet, fi id opus» de quo a<5tum eft, ■neque vi» neque clam fac5tum eflet. d.l.fem- per 15. §. hoc interditlo 7. & feqq. //. h. t. Quod fi fecerint quidem opus» fed nonpof- fideant, damnandi ad id, ut impenfam refti- tutionis cum eo, quod intereft , adori prx- ftent. Sin poffideant ■> fed ab alio fine eo- rum voluntate opus fa<5tum fit, non ultrate- |
||||||||||||||||||||
|
nentur, quam ut folam patientiam tollendf
fubeant, impcnfis facientis. Et in fumma, qui vi aut clam fccit & poffidct, patientiam & impenfam opevis; qui fccit nec pofficlet, im- pcnfam •, qui poffiuet, ncc fecit, paticntiaro tantum dcbet. /. competit 16. §, ult. ff. b. t. /. quanquam autem 4. §. ult. /. 5. //. de aqtta & aqv.it pluy. arcenda. junct. /. is cuvt qm 7. f/, eod. tit. I. /i alius 7. ff. h. t, 3. Ceffat tamen hoc interdictum poft an-
num computandum, ex quo opus perfe&um eft, aut fieri defiit, licet tnne opus perfectum non fit. /. femper 15. §• hoc interdiclum 3, 4. 5 • 6. ff. h. t. aut fi quid fiat fine ullo opcse. /■ ult. §. fi fiercus 3. ff. h. t. vel aclor confen- ferit in opus fa<5tum vei faciendum /. prohibere 3. $. fed fi permiferit 2. 3. ff. h. t. aut jufh faciendi caufa fubfit, puta agri colcndi. 1. fi alius 7. §. plane 7. //. h. t. vel incendii arccn- di, & inccndium ad xdes incendii arcendl gratia dejedas pervenerit : nam fi non per- venerit, huic interdiclo locus forct, non itern ac5tioni ex lege AquiHa pcenaii mixtx. /. ft a- lius 7. §, tfi & alia 4, ff. h. t. juncl. /. fi quis fumo 49, §. ult. //. ad leg. Aquil. ( Adde tit. de lege Aquilia num. 28.) Ccflat & in eo, qui opus fieri juffit non fuo, fcd aiieno nominc. /. aut qui aliter 5. §. fimiliter 12. ff h. t. atit fi opus in navi, aut alia re mobili, licet am- pliffima, fadum fit. /. vi facit 20. $. pen.ff, h. t. Quod fi vi aut clam demolitus fuero , quod alius vi vel clam fecerat, regularitcr nor» ceflabit hoc interdidum ; cum officio judicis oporteat demolitionem illam fieri; nifi& m»- gna & fatis neceffaria caufa demolitioncm priva- tim faclam excufet. /.f% alius 7. %.beUiffime 3 .ff.fe.f» |
||||||||||||||||||||
|
rir y l f s xxv.
De remiffionibus.
|
||||||||||||||||||||
|
^nter alia ceflat etiam interdidum
quod vi aut clam, ut & de ope- iris novi nunciatione , fi quis re- imiflionem prohibitionis impetra- Werit. /. fi alius 7. §. ait Julianus 2,. ff. quoi vi aut clam. I. unk. ff. h. t. Eft au- tem remiffio nihil aliud, quam abolitio nun- ciationis novi operis, quam vel nuncians ipfe |
facit, vel pmor, dum aut is, qui nunciave-
rat, nbn habebat nunciandi jus, aut is, cui nunciatum , cautionem idoneam offcrt de <h pere iterum deftruendo, ubi apparuerit, non fuiffe operis faciendi jus. De quibus jam an- te latius aflura in tit. de opetis novi nttnciatione num. 10, |
|||||||||||||||||||
|
TITV L V S XXVI.
De precario.
S u m m a k 1 a. |
||||||||||||||||||||
|
conceffum, repetipoffitante temporis finem ? Quii
moribus ? Qu* res precar'19 concedi poffmt ? An <$* res fm domino ? a. Qua-
|
||||||||||||||||||||
|
J, VretartHm differt a domtione, & precaria ja~
ris Canonki. An fit contraStus} Quando re- pti precAiium foffit % An ai cemtm temput |
||||||||||||||||||||
|
De PRECARIO.
|
||||||
|
hus modis evanefc4t pmarium} Ubidealiena-
tione rei precario concejfa ., revocatione , lapfti temporis precario appofiti. Bt quid, ftvelan- te vel poft ftnem temporis additi ptecario tenem in aliud tempus longius roget ? Item de moitt accipietitis ac concedentis. 5, Qui adiftcavit precario » tollendum ad vicini heneplacitum, tot wederfeggens toe, non cg- gitur deftruere, niftnova emergente causL tueri. ad d. I. n. ff. h. t. quemadraodum ex
ipfo jure civili precarium in multis etiam aliis cum commodato conventionem habet, veluti, quod, quae res commodato dari poflunt» etiam precarium recipiant; quodque precario conce- dant, quibus& commodato dandijuseft» om- nesnempe, quipoffident; etiam creditores fuis debitoribus res ab illis fibi pignori datas. Z, certe fi 6. $. ult. I. fi dehitor 11. ff. b. t. arg. l.ftpig- nus 37. //. de pignorat. atl. Quod enim alibi traditum, precarium fusc rei confiftere non pos* fe. I. nequepignus 45.//. de reg. juris. tuncde- mum verum eft, cum nullus alius in ea re jus habet, fed illa pleno jure domini cft; at cum poiTeffio alterius eft, (uti in pignore extra cau^ fam ufucapionis ad crcditorem pertinet. I. fervi nomine 16", ff. de ufurpat. & ufucap.) nihii ve- tat, eam vero domino concedi precario, quia poffcffionis , non proprietatis, precarium ro- gatur. d. I. 6. §. ult. ff. b. t. Quid, quod & illi, qui non poffident, precario concedere pos^ funt ipfis poflidentibus; quatenus fcilicet pos- fcffores dominum rogantes, ut precario conce- dat, videntur hoc ipfo dereliquifle poflcffionem ex prima causa, & incipere ea precario haberc. /.unusquisque iS.l.fiisquizz.ff h.t. 2. Commodum, quod ex precario acquiri-
tur precario tenenti, non modo eft in ufu rei fecunduinjam dida, adeo ut etiam eicumfuis infundo precario conceflb morari liceat. l.prn. ff.b.t. fed & in eo, quod fuo modo poffideat, qui precario tenct. /. certe fi 6. §. ult. ff h. f. unde & interdifto uti pojfidetis experiri poteft adverfus omncs , excepto eo , qucm rogavk. /. qui precario 17. //. 6. t. I, 1. $, ult.ff, «ff pojfidetis. Hcet, quantum ad ufucapionem atti- nct, vitiofe poffideat, quisquis vel v\m vel clam» vel precario poffidet. /. ft quis diuturno i o. //♦ fi fervitus vindic. I. maleagitm z,ff. deprafcript. 30. vel 40. annor. 3. Ex precario nafcitur interdi&um de preca-
rio, rcftkutorium. J. ait prator 2. §. 1. ff,b,t. pcrpetuum. /. quafttum 8. §. pen. ff. b. t. ficut ne immemorialis quidem temporis pra?fcriptio- ne ceflet. /. i. C. de prafcript. 30. w/40, an- mr. Neoftadius de feudis obfervat. 6. ad id, ut rcftituatur res prccario conceffa, curn frudibus &eoquod intereft, atempore morae feuinter- di£ti redditi, ac omni causa. /. quafitum tft 8. §.ex boc 4. /. quamvis 10, ff. b. t. competcns ei > qui f recaiio conceffit, & hcredi e;us, cum rei
|
||||||
|
a, Qualia commoda fabeat precario tenens ? An
& interdiclum uti poffidetis?
%. Qjfid fit interdiftum de precario ? Quibus com- j/stnt, & contra quosl An & quo usqnehere-
des teneantur , ac precarium ad cos tranfeat ?
QuotemporeinprecariofolusdoluSi quotempore
,. . culpa levijfimapraftandafit, &cur} Cumboc interdiclo concurrit aftio prafcriptis verhU.
4, Quando cejfet interdiftum de precario ? Qtti- rccarium, utcunque genus quod-
darn liberalitatis fit. /. i. §. 1. /, interdiftum 14. ff. b. t. tamen a donatione proprie ditti in eo di- ftat, quod, qui donat , fic dat, ne recipiat. /. 1. §. z. ff. b. t. Sed 8ca.preca- ria» quae juris Canonici inventum eft, diver- fum etfe precarium hoc noftrum, pluribus do- cet Cujacius libr. 4. obferv.7. ac peti poteftex juris Canonici Interpretibus ad tkulumDccre- lalium de precariis. Nec vere contra&us eft. d. I. interdiftum 14. ff. h. t. nifi latius fumto contra£tus vocabulo. /. contraHus quidamz-^.ff. de reg. juris. Eft autera precarium conceflio ufus alicujus rei ad preces petentis , quamdiu concedenti vifum fuerit: aut, fipro re ipsaac- cipiatur, eft id, quod precibus petentis uten- dum conceditur tamdiu, quamdiu is, qui con- ceffit, patitur. l.i.ff.b.t. quamvis fecundum Paulum receptar. fent. libr. ,5. tit. 6. §. preca* fio 11. precario poffidere videatur» non tan- tum » qui per epiftolam vel quacunque alia ra- tione hoc fibi concedi poftulavit, fed & is, qui nullo voluntatis indicio, patiente tamen domi- no poffidet j fic ut apertas preces haud videantur neceflarise *, fed fufficiat, quod ufus conceflus ad libitum concedentis quandocunque rcvocari poffit; uti poteft fecundum. I. i.pr. & §. z. I. cum precario n.ff. h. t. non tamen ita, quin inde com- modum aliquod jam fenferit, aut faltem fentire potuerit, qui precario rogavit, nc alias beneficio non tam adjuvctur, quam decipiatur, contrai. in commodato 17. §, fxcut autem 3. inftne. ff. commodati. Nec huic precarii naturae adverfum cft, quod precarium nonminus, quamcommo- datum , ad certum aliquod , imo & longum temporis fpatium, rogari ac concedi poffit. /. in lebus 4. §. ult. I. 5. I. quafttum eft 8. §.inter- dtttum 7. ff. h, t. fi confideres, illam temporis certi adje&ionem efficacem haud efle ad id, ut precario concedens per eam impeditus eflet in- tra tempus illud ufum fuo arbitrio revocare; fed potius nullam ha&enus conventionis iftius adje&se vim effe, Cclfo tefte, in l.cumpreca- vio 12. ff. h. t. In quo proinde a commodato differt, cui tempus certum ufus ita valide ap- ponitur, ut intra iliud avocandus non fit : H- cet fecundum mores noftros Groenewegius ve- lit, eum, cui ante tempus appofitum avocatur precarium, seque ac in commodato, rem pofle retinere, feque adYCrfus repetentem exeeptione |
||||||
|
Lib. XLIII. Tit. XXVII.
|
|||||||||
|
Mo
|
|||||||||
|
cedens, cur non maturius rem avocaverit, ifl
qua prccario tenens negligentius veilabatur, cum omni tempore revocandi facultas eftee. Qiiod vcro poft interdietum editum moram fa- ciens ad omnem ciilpam teneatur, id inde eft, quia jam precario tenens seque, ac commoda- tarius, invito concedente ufum rei fibi retinct ; & hic quidem fine ullo jure •, dum commoda- tarius ex conventione ad certura tempus id ja- re fuo absque ulla commodantis injuriafacit; ut proinde iniquum foret, melioris efle conditioms eum, quinullojurc, quam qui ex jule qUcefito rem tenet, ejusquc recufat rcftitutionem. Cum hoc autcm interdido concurrcre poffe adionem pra:fcriptis verbis, patet ex /. duo infoltdum 19. §, ult. ff. b. t. Adde tit. de prafcriptis verbis num. 3. 4. Ceffat tamcn hoc interdi&um, fi quis per ftipulationem fibi caverit de reftituendo; quafi remedio pmorio renunciafle videatur, dum cle- git civile. /. & habet 15. §. cum quis ^.ff.b.t, Sed&ipfum precarium variis modisfolvipoteft, puta, fi debitor rem a fe pignori datam prcca- rio rogaverit a creditore , ac poftca debitum folverit, fic ut diflblutum efle cceperit pignoris jus. l.fi debitor 11. ff. b. t. Velfiis, quipre- cario conccffit , rem illam alienaverit j nifi novi domini, precarium haud rcvocantis, vo- luntate vel patientia continuetur. /. qtufitum eftt 8. §. iUud autem i.ff. h. t. Revocatione quo- que, etiam ante diem precario appofitum facra, /. cum precario 12. //. h. t. Exiftente die pre- cario addita , fi forte precario concedens inte- rim furere cceperit, & usque ad dicm adjeftum in furore perduret. /. certe fi6.ff,h. t. fienim ad tempus certum precario concedens , fanac mentis maneat, folo temporis lapfu precarium non exftinguitur , fed revocatione opus eft; cum alioquin patientia domini intclligatur prc- carium continuafle, /. in rebus 4. §. ult.ff. h.t. Nam &fi is, qui ad certum tcmpus precarium acceperat, ante fincm ilfius temporis in tempus ulterius precarium roget , prorogatum magis, quam fin/tum ac de novo conftitutum cenfetur prccarium. Contra, quam, fi die dcroum prx- terito roget: tunc enim propius cft, ut foluta jam caufa precarii non redintegretur, fed nova conftituatur. /. fedfi manente 5. ff. h. t. Mor- te denique ejus, qui rogavit precarium, an& quo' modo illud diflolvatur , jam fupra dcfini- tum fuit. Morte fane concedcntis precarium non exftingui, manifeftum cft , ex /. qtufitum 8. §. quod a Titio 1. I, cum precario 12. §. r. ff. h. t. Et quod dicitur in /. locatio 4. ff. io* cati. precarii rogationem itafadam, quoadit% qui dediffet, vellet> morte ejus, qui conceffit, tolli; cafum fingularem habet, quo prccarium cxpreffein voluntatcm concedentis, ultra mor- tem ejus haud durantem , collatum eft ,* fic ut ibi precarium morte concedentis haud folvatur cx vi &naturaprecarii, fed ex fpeciali claufnia quoai rdlct 1 precario additu. 5« Si
|
|||||||||
|
rei perfecutionem contineat, /. qu&fmm eft 8, §.
qtiod a Titio i.l. cum precario 12. §. 1. ff. h. t. fiveperfe» five pcr procuratorem, five domi- nusfitrei prccario conccfla?» five rem alienam prccaria conceffcrit, fi modo quis ab eopreca- rio rogaverit; fic ut ne domino quidem accom- modandum fit, fi nonabeo, fedabalio, pre- carium rogatum fit, etiamfi precario concedens non dominus rogaflet dominum, ut \s permit- tere vellet, rogantem re uti. /. quafitum eft 8, pr. ff. h. t. Convenitur vcro hoc interdi&o is , qui precario accepit, five ipfe rogaverit, five il» li quos fuo juri fubje&os habet. /. in rebus 4. §. tenetur 2. ff. b, t. nec non heres ejus : ut ta- men ipfe precario rogansteneatur, fiveremha- beat, five dolo fecerit, quo minus haberet, vel ad fe perveniret; heres autem ex dolo defun&i non ultra, quam quatenus inde ad eum perve- nit. /. qttdfitttm eft 8. §. ult.ff. h. t. Licetenim precarium ipfum ad heredes precario rogantis haud tranfeat (tnm, quia heres non fuccedit in poffeflionem, quas defun&o concefla fuerat ex causa precarii. arg. /. certe fi 6. §. ult, l. cum frecario 12, §. 1. /. 15. §. pen. & ult. ff. b. t. jund. /.cumberedesi^. ff. de acquir. vel amitt. fojfeff. tum, quia precarium eft liberalitas & be- neficium roganti ex amicirfa , non contempla- tibne heredis ignoti conceflum. arg. /. 1. §. 1. I, interdiftum 14.//. b. t. jun<5t. l.cumprecario 12. §. i.ff. b. t.) & ob id a Papiniano fcrip- tum fit, precarium heredem ignorantem non tenere, nec interdi&o re<5te eum conveniri. /. tum beres 11. ff. de diverfis temporal. pr&fcript. (in qua pro iUum* illo, legendum videtur cum Haloandro i//«w, ille, ut fenfus verbis conftet.) uti & a Paulo recept. fent. libr. 5. tit. 6. $.he- res 12. tamen fi re ipsa rerum a defundtopre- cario pofleflarum pofleffionem apprehenderit, noniniquum fuerit, ineumaeque, acinipfum rogantem, utiliter dari hoc interdi&um refti- tutorium, quatenus vel ipfe poffidet, vel dolo defiit poffidere. Sic quoque, fi pupillus fine tu~ toris autoritate precarium rogaverit, fi quidem remnon poffideat, hoc interdi&o non tenetur, fi vero poffideat, tenebitur; utcunque pupillus alioquin fine tutoris autoritate nequeat obftrin- gi, adeoque nec precarium teneat. /. «/(.§. 1. ff. h. t. Quod fi is, qui precario accepit, ne- tjuepoffideat, neque dolo poffidere defierit, in- terdifto de precario obnoxius non eft; cum in precario nil praeter dolum & latam culpam, qua? dolus eft, praeftari debeat. /. contraclus quidam 2$. ff. de reg.juris. I. qu&fitum eft 8. §. eum quoque 3, & §. fi fervitute 5. ff. b. t. nifiintcfr- dicmm jam redditum fit; quippe ex quo tem- pore propter moram in precario , seque ac in commodato , culpa leviffima prajftanda foret. A. I. quafitum 8. §. & generaliter 6. ff. b. t. Quod enim ante interdi&um editum de fola teneatur lata culpa, ejus illa ratio eft, quod fi- biquodammodo imputare dcbcat prccado con-> |
|||||||||
|
De ARBORTBUS C£D£ND*9 8CC,
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
m
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
poteft, ut iterum deftruat, nifi nova emergcn"
te causa. Groenewegen ad i 1 z. ff. h, f, Rc" fponfa Jurifc. Holl, patt. 5. confil. 17, ' |
||||||||||||||||||||||||||||
|
. «f. Si quisex vicini conceffione precario jedi-
ficaverit, tollendum ad vicini bencplacitnm, Qot wederfeggens toe ) cogi moribus noftris non |
||||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V t V S XXVII.
: De arborlbus ctdendis. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
fcindi potcft. Groenewegefi adl. 1. //. h. t.
Qu°d fi arboris alienae umbra praidio ruftico noceat, nec dominus arboris velit ad pedum quindecim altitudinem ramos amputarc , fcu coercere , vicihus id poteft , & ligna fibi fer- vat, praetorc tunc prohibcnte, ne vis ei fiat ar- borem ita coercenti. I. 1. §. deinde 7. & feqq. ff. b. t, Sed &, fi arbor virini fupra fundurn alterius vento inclinata fit» prodita eft exlege 12. tabularum adtto civilis , qua agitur , jus nojn effe vicino ita arborcmhabere. l.z.ff.h.t, Sic & ex conftitutionibus fuccurrendum, exem- plo horum interdi&orum, fi crefcentibus radn cibus arborum in vicina area pofitarum, funda* mentis domus vicinse periculum adferatur* t. U C. deintcrdi&s. I. 1. C. ie aqutduttibut. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
i arbores urbano pracdio officiant,
& per dominum carum ftet, quo minus ipfe eas fuccidat , vicino five domino five fru&uario , cui nocetur, praetor dat liccntiam eas esedendi, & ligna tollendi, fi dominus arboris ca tollere nolit; eumque in finem hoc inter- dido vim fieri vetat. /. 1. pr.&§§.feqq.ff h. t. Si plures fint domini praedii urbani , cui no- cetur, fingulis hoc interdidum datur. I. 1. §. fraterea 5. //. b, t. Etfi vero jure civili vi- cino praetor permifit non id folum caedere, quod fuperexcurrit, fed totam arborem. /. 1. §. (t ar- bor %i ff. b. t. moribus tamen noftris non ar- bor tota, cujus rami propendent, fedidtantum, quod propendet,' & quatenus propendet, re- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
T I T V L V S XXVIll
De glande legenda. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
iU
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
pe exfcindi , vel faltem id , quod propenctet |
amputari. Sed ex moribus multorum locbrurri fruftus decidcntes ex ramis propcndcntibus norfc adarboris, fedareae, dominum pcrtincnt, quia probabiliter arbor etiam in aream vidini radices egit, & ita pro parte ex arca nutritur. AUbl inter dominum arboris & areae a?qualiter dividi folent. Vide Groenewegen ad bunc tit. Plane ubi etiamnum jus civile viget , ut fruftus do- minum arboris in totum fequantur, etiamhilr jus interdic^i ufus aquiffioius eft. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
i glandes, & gcneraliter fru&us,
exaliena arbore vel agro in fun- 1 dum aut aream vicini decidant, non ad eum, in cujus area funt, fed ad dominum arboris perti- nent; cuiproinde prastor hoc ae- commodat interdidum, ne vis ei fiat, quo mi- nus tertio quoque die glandes legat & auferat. I. unic. ff. b. t, cum imputare fibi debeat do- minus areae , quod ramos arboris vicina? fupra fuam aream propendere paflus fit., ncc fecun- dumtitulumpraecedentem feccrit arborem a ftir- |
||||||||||||||||||||||||||||
|
TITV L V S XXIX.
De homine libero exhibendo. |
||||||||||||||||||||||||||||
|
§. hoc interdiftum 9. 10. 11. it.ff.h.t. Con-
tra eum , qui hominem liberum.fupprimit ac detinet dolo malo fine jufta causa, licetdetert- tus ipfe fuum ftaturn ignoret. I itlt. p. & §$t ftqq. ff, b. t. fi enim jufta detinendi caufa fub- fit, dum vel hominem Iiberum yt fervum bo- na fideemit,vel eos detinetj, quos in fui ha- bet poteftate, yel..etiam liberos fuos emancipa- Ttttt tos |
||||||||||||||||||||||||||||
|
»nterdi£tum de libero haminc exbt*
bendoy perpetuum eft. l.quod&^. j §, ult. jf. b. t. & favore libertatis Idatur cuivis ex populo , maxime uamen ei, ad qucm ca res perti- net,licet pupillusautmulicrfit:ac, fipluresex- periri velint, eligendusille, qui magis idoneus creditur, & fufpeftus non eft. l.quod&iex^ |
||||||||||||||||||||||||||||
|
L i b. XLIII. T i t. XXX. &c.
|
||||||||||||||||||||||
|
nem libcrum exhibeat, ideft, in publicum pro-
ducat, & videndi tangendique hominis facul- tatem praebeat. d. I. 3. §. ait pr&tor. 8. ff, b. t. aut alioquin iitis sftimationem prseftet : adco ut, fi jam femel eafrt prxftiterit, causa cogni- tatite-rum & fxpius vcl ab eodem, velabalio, cbhvenirt poffit hoc interdicto, donec tandera tcedio prseftandae muitiplicis a?ftimadonislitisre ipsa fecerit exhibitionem; fi conftct, illum do- ]o malo malle litis seftimationem furferre, quam exhibere. d,, t. 3. §. fi tamen 1 3, ff, h. t. |
||||||||||||||||||||||
|
tos ex pietate, Vei talcs dc quorum ftatu dubita-
tio eft, qitique adeo pro certo libcrl non fttnt, vel civerrr qliem5 aS hofte redemit , nondum oblato redemtionis pretio , huic interdi&o locus non*eft. I qttod & tex f, §. i. i, y* 4. 5.6". •J.ff.b. U Quod & dieendum , fi hominem liberum volentem retirieat ; nift is calliditate circumventus, vel fcducms, velfollicitatus, fi- ne bona & probabili ratione in fui conferttiat retentionem. d. l.i. §. fi quis volentem f, ff. h. t, Tehdit vero hoc Ihterdidum ad id, ut homi- |
||||||||||||||||||||||
|
T 11 V L V $ XXX.
De liberis exhibendis, i m
|
||||||||||||||||||||||
|
apud.matrem. effet,: jufta fubfit cauf», cur aputi
matreip potius quam apud patrcm filiusfamilias refideat, five ob mores patris, five ob xtatem fllii, dum triennif» minor cft. /. 1. §. ft vero ma*. ter 3. l.dtinde 3. J, .fen.ff. h. t. jund. l.fen. C. de patria potefiate. Vei adverfus geuerum focer de filia exhibcnda agat. I. i.§.ult.ff.h.t. Vjideiir. de divottiis & repudiis mtm. 4, Nec prstermittendum, in cafu, quo filius," decu- |us exhibitione agkur., impubes eft , interdi- dum ex juftis caufis in tempus pubertatis dif- yfercl, <8c extra brdibem difponi, apud quem interim puer educetur. I. denique 3. §. Julia- Vstfl^..jf,.b.\t. Quemadmodum & pmor pcn- dchte'-hujus interdidi difceptatione interim, donec res judicetur , apud matremfamilias, id eft , tiotae autoritatis fceminam , deponi jubet prsetextatum prstextatamve. /. denique 3. §. utt. ff. h. t. Denique, fi pater immature velit puel- lam huptum collocare , fequeftranda forte ad defideriurhtutorurrt aut cognatorum materna? li- neaE: erit pueila, donec mariti eligendi faculta- tern rhaturior aetas dederit. Vid<! Abiaih. a "^e- fel ad novellas eonftit. Vltrajeft. art, 14. mm. li< Pai* I04- Quibus vero iri cafibus uxori, quae fe marito fubduxit, ei per irtterdiiSum re- ftituenda vel exhibenda non fit, colligi poteft ex didtis in tit, de vi & vi armatd num. alt, in pne. |
||||||||||||||||||||||
|
interdiclum de liberk exhibendu
caufam quafi proprietatiscontinet. I, biterdtttorum i, §. quadam x.ff. de 'mtetdiHis. jund. /. 1. §. fer hanc %.,ff. de rei vinditat. ac pro fundamento habet jus patrise /potefta^ , ideo- quc. cotnpetit patri habenti liberos in poteftate, non roatfi. I. M&^ffih '-. contra eum ,\per neS quem eft filius aut filia exhibenda; fi mo- doconftet, ipfum efle. filium, & in, pftteftste. I 1. §. pari modo 4. ff. h. t. l. 1. C. b. t. primo quidem ad id, ut filius exhibeatur ; xleindedd' id, ne vis fiat, quo minus patri liceat ducere feu abducere filium exhibitum, l. i.ffK,L.-4fitti de 3. pV. ff. b. t. Utile interdi&urri rriaritaac- I commodatur ad uxorem exhibcndam ac ducen- dam, (ive extraneus eam retineat, five paterin cujus poteftate eft. I. imo magts t.ff. h, t. Ces- fant tamen hxc interdicta, fi certum fit» filium non efle , aut non efle in poteftate , Hcet ita per injuriam judicatum eflet, I, t. §.parimodo 4. ff. b t. Vel fponte filius fit penes ahum, nifi calliditate circumventus, fedudus, fbllicita- tus, penes alium efle velit. I. ult.ff.b.t.:}\xn&, it\quod & 3. §. fi quis volentem i< ff. de libero homine exhibendo. Vel a, nullo detincatur, fed apud patrem efle nolit; quo cafu fuccederepo- tius debet notio prattoris, ut apud eum difce- ptetur , utrum quis in poteftate fit | an non. /. demque 3. §. boc atttem 3. //. h, t. Vel»cum |
||||||||||||||||||||||
|
J
|
||||||||||||||||||||||
|
o
|
||||||||||||||||||||||
|
f nterdiftrtnt «ff IbW, . fic dic^rrt I pri-
;mts verbis' edifti & interdicli prae-
i torii * eft rctinen^se poffeiupnis
IprohiDitorium, de rc rnbbtli, in
^)quo jure novo, per JhfiiniaQttm
induc^o,,^ vinck is , cjut tempore
litis conteftatK non vi 3 clam} aut precario ab ad-
|
||||||||||||||||||||||
|
verfinp pofHdet, Ttc ut liic eadem obtineanf,
quae irt' interdido uti\pojfidetis , co excepto, quod ho'c circa mobilia, intcrdictum vero uti jwjfidetu circa' immobilia locum habeat. §. retinenda q.tofit. d? mt.triiclis. Quibuscon- feqrtenseft, verbailla, fedobmuihvim ejus ex- aquatam fttiffe utifoffidetis interdiSoyqtttd de re- . ' rum |
||||||||||||||||||||||
|
883
|
||||||||||||||||||||||||||
|
De mIgrando &c.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Krit interdkere ; utmbihk homolquo de agiwi
majore parte bujufce annifuit, quo minus iseunt ducaty vim feriveto; atqucitahoc interdi£fcum non fcmper retinendse pofleffionis fucrit , fed r. !• . 1 . '______________1_
|
||||||||||||||||||||||||||
|
™;Lne^wccl<m, necprecam dumfuper
^Uloiano tribuuntur m /. unw. §. 1. ff. h
|
||||||||||||||||||||||||||
|
quae ^P»™.1 fedmagisTribonianieiTe: cum & ahquando rccupcrand*.
miqueUlPiani'temporepr«oradhucfoiitus foe- I
|
||||||||||||||||||||||||||
|
titvlvs xxxil
Dc migrando.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
ut, fi maxime penfio nondum debeatilf, tameni
non aliter huic intcrdido locus fit, quam fi 6c
eam, cujus dics nondum venit, inquilintis fol-
vere paratus fuerit, dum forte in plurcs atinosi
conduxit, ncc omnes ha&enuspmerlapfifunt:
cum enim in univerfam condu&ionem pignora
obligata fint, confequens eft, ea non intclligl
liberata» nifi omnis penfio foluta fit. /. 1. §.Ji
penfto 4. //• b. t. Caeterum colono hoc inter-
dictum non datur , quippe cui extra ordinein
officio judicis confultum videtur , cum interfic
reipubhcse , inftrumenta aratoria non diutius
detineri. I. i.§.i.//. b. t. junift. authent.agri-
cultores C. qua res pignori oWgari. Quid, quod
& inquilinis fua abducere volentibus cxtra or-
dinem fubveniri poteft; fic ut minus frequcns
fuerit hoc.interdicium. /. 1. §. cui tei z.ff.h. u
|
||||||||||||||||||||||||||
|
^(JlPnterdiftum de migrando eftprohibi-
' l torium perpetuum, competens inqui- r lino, five mcrcede promifsa , Civc ■^TOWas» gratis habitanti, quatenus &gratui~ tam habitationem habentis res illats pro dcte- rioratione pignori obligatse funt; contradomi- num aedium, heredi & in heredem. I. i.pr.& §. fi tamen 3. & ult. ff. b. t. ad id, nevisfiat inquilino migrare volenti, quo minus abduce- re liceat res pignoris nomine illatas & invectas, five proprias inquilini , five ahenas , adeoque pignoris quidem nomine illatas, re ipsa tamen non obligatas. /. 1. pr. & § pen, l. z- ff b. t. Simodares illatas dcfierintdominopignori effe, dmn merces jam foluta, eove nomine fatisfa- ftum eft, aut per locatorem ftetit, quo minus ci folvatur aut fatisfiat. L 1. pr. ff. b. t. adeo |
||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S XXXIII,
De interdi&o Salviano.
|
||||||||||||||||||||||||||
|
cap. 9%. Peresius ad tit. C. de ptecatto &mtei-
diclo Salviano num. 12,. & feqq. Si pluribusres eadem fit pignori obligata , fi quidem fingulis in folidum, etiam in iolidum fingulis hoc in- terdi&um utile in extrandum datur; inter ipfos vero non competit, fed tunc mclior poffidcn- tis quam petentis conditio eft: finfingulis pro parte , utilis Serviana adio & adverfos cxtra- neos & inter ipfos dari debet, per quam dimi- dias partcs pofleffionis finguli apprehendant. /. 1. f. 1. /• ^. //. b. t, U fidebiior tet 10. ff.de pignotih & hjpotp. |
||||||||||||||||||||||||||
|
nterdi<5him Salvianum dire&um
competit domino fundi, contra colonum» non tertium pofieflb- rem , de rebus in fundum illa- tis, & exprefle pro pcnfione obli- gatis , ad adipifcendam illarum pofleffionem. /. 1. C. de pretario & interdiclo Salviano. §. adipifcenda 3. in fine Inftit. de inter- diftis. Utile datur domino fundi, & aliis cre- ditoribus hypothecariis, contra quosvis poffcs- forcs, adexemplum aftionis hypothecariae./. 1. fr. & §. 1. //. h. t. Fachineus comroverf, itbr, 8. |
||||||||||||||||||||||||||
|
LIBE#
|
||||||||||||||||||||||||||
|
Ttttt %
|
||||||||||||||||||||||||||
|
XIBER QUADRAGESIMUS QUARTUS.
t lt r l r $ i.
De exceptionibus, praefcriptionibus & prsejudiciis.
S U M M A R I A. ,
|
||||||||
|
I. An, &quando, &inquibus differat, utrum\
quis ipfo jure tutus ftt, an ope exceptionis} z, Quid fitexceptio ? An opponi pojfit, quamdiu
aflh non movetur ? Quid moribus ? An opporit foffit condemnationi ? Froporiitur per modum con- ditionis. 3. ln quibus exceptio differat ab att"tone> ubi&,
quod rms pluribus poffit uti exceptionibus vel f\- tnul vel fttcceffive opponendis , ritfi lex vetet. Moribus fmul omnes, quas quis fe habere putat, epponenda ; paucis exceptis. Quid , fi fimul habeat fori declinatotiam & alias litis finiu exceptiones ? AtTtonis nrbo quo refpeUu conti- tteatur exceptio? 4. Quid ftt exceptio juris & fac"ti ? Quid fint di-
latoria?/«« temporalesd* peremtoriae/eMperpe- • tuse? Enumerantur exemplapleraque dilatoria-
num. An eo pertineat exceptio fpolii, & or- dinis feu excujfionis ? Item exempla pleraque peremtoriarum. 5. Exceptiones elim ipfo jure inerant judiciis bo-
mfidei, nonftrifti juris. An olim, attt jure pofteriore, etiam ex edifto perpetuo exceptiones peremtorta, aute litem conteftatam omiffa in judiciis ftrilii juris , poftea ufquc ad fententi- am opponi fotuerint t Et quid moribus hac in parte ? 6. Dilatorm exceptiones an, & quando poft Utem
conteftatam opporit pojfmt, dtftiu&ione explica- tm> 7. An exceptio dilaioria, vel peremtoria , omis-
pt m prima lite , opponi pojfit in appettatione ? remiff. Quales exceptiones poft fehtentiam in executione opprii fojftnt ? Vbi de exceptione Ma- ,vi' ."' , .""'■''
j^^SS^^juamvis poft oppofitas probatasque
W^^^^Yexceptiones vera fit regula , nihil
i ^S^§ lintereflTe, ipfo jure quis aftionem
P^^I^P^non habeat, an per cxccptioucm
#w^P«3b^ea infirmetur. /. rithil intereft 112.
ff. de reg. juris. tamen ante eafdem allegatas no-
tabilis differentia eft inter eos, quiipfbjure, &
qui ope exceptionis tuti funt. Ipfo enim jure
tutus modum illum, quo tutus eft, etiam poft
fententiam allegare valet, veluti folutionem, ac-
ceptilationem &c. &, fi non obftante eo, quod
ipfo jure tutus fit, nihilominus folverit per er-
rorem, condiccre folutum poteft tanquam inde-
bitum; eo quod illae allegationes modorum, qui-
bus quis ipfo jure tutus eft, nihil aliud effe vi-
4entur , quam dqbiti inficiationes. conjunctae
|
cedoniani -3 Vellejani ; eedendawm aclionamj
eompetentia; ceffwnis bonorum ; reit qua petitd erat , jam ante feiitentiam per ailotem vetep- t&\ judicato jam fatisfaclum effe; po.fi ftpten- tiam novatum aut transaclum effe ; debitum ante fententiam folutum fuijfe -3 non tffe ptdi- catum , vel non pro eo , qui exfcquitur , vtl non contra eum, qui executionsm patitur. Item de exceptiane tmllitatis fentenii&\ contraclus e% latere victoris netdum impleti ; diviftmis; er- roris calcull in inftrumemo, ex quo judkatum , Vel inipsa fententia commijfi , tum in calcutoj tum in aliis. S. An fuperiores exceptiones executhni poffmt op-
poni, ft jam ante fententiam oppofita fuerint ? An reus opponere pefjlt exceptivnem , cui ni- nunciavit ? & an generalis renunciatio fujfiri- at ? An & tacite pojft tenuncwti exceptionim bus> 9. De exceptionibus civilibus & praetoriis ; fa-
vorabilibus & odiofis ; pcrfonalibus , reali- bus , & rnixtis. Perfonales an profmt dtfen- fori> An,&quo modo etiam fidejuffoti? io< Exctpiens probatedebet exceptionem. Dere-
plicatione% duplicationeitriplkatione, quadruplka- tione. An & quando nofiris moribus triplka- tio vel quadruplkatio admittatur > An excipiens hoc ipfo fateatur de intentione aftoris ? 11. {De pr&fcriptioritbus. RemiflT.
12. De vatiafignifcatione$xx]VL&\c\\.. QuidfmS
exceptiones praejndicialcs? Exempta earumplu* ra enarrantur. An motibus noftrU qttis fimul fundum & viam ad illum per fundum altetum petere poffit > cum novi fafii affirmatione , veluti folutione »
acceptilatione, novatione, &c, Qui vcro tan- tum ope exceptionis tueri fefe poteft , eandem rcguiaritcr ante fententiam, non vero poft eam, opponere dcbet, ut ex poft dicendis apparcbit. Nec , fi folvcrit, femper foluti repctitioncm ha- bet. I. qui exceptimem 40. ff. de cendiit. indeh Unde & difputatum variis in cafibus inter Ju- rifconfnltos, Pandefiarum autorcs , 'utrumquis ipfojurc tutus effct, an opeexccptlonir. l.leSa 40. ff. de rebus creditis. I. qui fervum 3 4.* §, is cui 1. ff. de oblig. & aB. & in arnbiguis tutius crcdkum , ad exceptionem potius confugcre, quam contendere» fc ipfo jure tutumcflc. dj, 3 4. §. 1. ff. de obl, & ah. 2. Eft autcm cxccptio adionis fummo jurc
com-»
|
|||||||
|
PR^SCRIPTIONIBUS &C. 88^
1. jf, de edendo. inftrurrienta ante Htemconte-
ftatam edere adori non tenentur. /. ult. C. de edendo. adore non probante abfolvuntur, licet nihil ipfi prasftent. l.qui accufare 4. C. deeden* do. infuo proprio foro per a<5torem convenien* di funt, adore rci forum fcquente. /. jurisor* dimm i, c. de jttrifditl. omn. judictm. perpetua exceptionis opponcndae facultale gaudcnt, licet aclio ex eadem causa dcfcendcns temporalis fit. /. pttre mibi 5. §. «/t. ff, de dolimali&met.ex- cept. in pari numero judicum diflcntientium ei ftatur fententia:, quze pro reis eft. i. inter pa- res 38, ff. de re judicata. ac rciphiribuspoflunt uticxceptionibus advcrfus eundcm a<5torem, vel fucccflive vel etiam fimul, nifi lex vetet. /. ne- mo prohibetur 8. ff. b. t. I. nemo ex his 43. ff. de reg. juris. uti id vetatur in auth. contra C. de non numerat. pecun. I. fed hoc ita 22.$. i.ff. de re judicata, /. ft unus 67. §. ult. ff. profocio. I, ft dubitet 10. §, ita demttm i.ff.defidejujfor. Quo modo & moribus noftris migis placuit, ex- ceptiones plurcs» quibus quis fe tutum arbitratur, omnes fimul opponcndas effc , five dilatoria: plures fint, five plures pcremtoria, nonunain poft akeram; nifi quis prfus opponat exceptio- nem declinatoriam fori» litis pendentis , litis finitse, transadionis, aut corapromiffi in arbi- tros j quo tamen cafu omncs exccptiones litis finitae, quas fe habere putat, cumularedebct; &, fi habeat exceptionem fori dedinatoi iam, & alias Htis finitse, proponit primo declinato- riam, & fimul jungit, cafu quo illa rejiccre- tur, reliquas litis finitae, Confcr ^WaffcmArpratt, judic. cap. 1. num. jf. 78. Grocnewegen ad princip. Jnftit. de exception. poft alios ibi ci- tatos, Inftru&ionem C«ri^ Ho.ll. art. 88. & Ampliationem anni 1579. drt. 10. Inftructio- nem Curias fupr. art. 178. Curiae Brabanrinse artic. $03. d'Ordonnantie op de Juftitieindefte- den en tetj platten lande van Holland art. r%, Quicquid fit , ex omnibus hifce manifcftifli- mum cvadit, a&ionis vcrbo propric non conti- neri exceptionem. /. verbum oportebit 8. ,§. r* ff. de verbor.ftgnif. utcunque alioquin adionum * latius fumtarum appellatione etiam continean- tur exccptiones; cum & agere is vidcatur» qui exceptione utitur» quatenus reus in exceptio- ne a6tor eft. Z. 1. ff. h.t. feu aftoris partes ob- tinet; oneratus fcilket neceflfitate probandi ve- ritatem exceptionis fuae , ttti a<5tor intentionis fuae veritatem docere debet, arg. /. ult.ff.ftin- genuus effe dicetur. quod & plenius tradkum in tit. fi ufusfrutlus petatur mm. 3. 4. Variae exceptionum divifiones funt. Pri-
mo namque fecundum I>D. alise juris, aliac fatti dicuntur. Tafti appellant illas, per quas nega- tur, a<5tionemefle, veluti folutionis, compen- fationis, interkus rei, &c. Jurti funt, quse aclio» nem prsfupponunt fummo jure competentem, fed iniquam, adeoque xquitatis exceptione eli- dendam, quales proprie fub exceptionum defi- Ttttt-3 nitione |
||||||
|
.DE EXCEPTIONIBUS,
competentis exclufio : ac proinde fine adtkme
iummo jure valida» atque etiam in judicium de-
duc5ta, nulla datur exccptio, cum privatio pra:-
fupponat habitum, ut loquuntur; usqueadeo,
ut ne exceptio quidem non numeratae pecuniae
privilegiata & quae bicnnii lapfu perit , opponi
potuerit creditori ex chirographo non agenti »
ied potius in fubfidium , ad praecavendam fi<5ti
creditoris malitiam , confugiendum fuerit ad
condictionem ipfius chirographi ,• velquerimo-
niam contra abientem chirographi poffefforem,
quo jus excipiendi in perpetuum confervetur.
I. ult. C. de conditt. ex lege. I in contrattibus
14. §. in omni 4. C. de non numerata pecun.
Quod ergo a nonnullis traditum, debitorem non
laceffitum, neque diffamatum, principaliter ju-
dicem adire poffe, ejusque ofEcium implorare,
ut is declaret & pronunciet , ei exceptionem
competere, Hberatumque efTe ab adtione, quae
in eum credkori competierat, aut adhuc com-
pctere poffit» (prout id latius tradit Zangerus
de exceptionibus part. 3. cap. 26". num. 192. &
mtiltis feqq. ) praxi magis hodiernae, quam juris
Romani difpofitioni conveniens eft, necexle-
gibus a. Zangero allegatis probari poteft. Cae-
terum Ulpiauus exceptionem dixiropponi a<5tio-
ni cujusque rei, ad excludendum id , quod in
intentionem condemndtionemve deduBum efi. I.
exceptioditta 2. ff. h. t. quia, licet pleraeque ex-
ceptiones ante iententiam » atque ka intentioni
aftoris opponendse fint, quaedam tamen &poft
fententiam opponi pofllmt executioni , puta
Macedoniani, Vellejani. /. tamen /i n. ff.ad
Senatufc. Macedon. ( Hcet id de jure hodierno
neget Grgenewegcn ad d. I. 11,) & cedenda-
rum aftionum exceptio fidejuflbri etiam condem-
nato competens l. fi fidejuffores 41. §. 1. jf. de
ftdejujforibus. Berlichius prafl. concluf. part. 1.
comluf 84. num.zi. Carpzoviusdejin.for.part.
I. conftit. 8. dejm. 23. aliaeque plures infra,
mm. 7. rccenfitae. Sed & Paulus Jurifcon-
fukus exceptionem defcripfit conditionem , qua
modo eximit reum damnationi, modo minuit dam-
ttationem. l.exceptioeft 22. ff* h, t. quiautplu-
rimum exceptiones jurc Romano proponi fole-
bant , quafi per condkionem , f\» nifi , extra,
quam, at, ft no», &c. I. 1. §. 1. ff. familiaer-
cifcunda. I. creditor qui 12. ff. qui potiores inpi-
gnore. l.fiate 9. §. ult. l.ft quisremiq. ff.de
except. rei judicau, l. qui cum herede 15. ff.de
ebligat. & att. I. f% debitor 10. ff. de pignor. &
hypoth. I. ult. §. itemfx mulier z. ff.adSenatufc.
fiaced. I. itaque fi 48. ff. de procurator. I. qui
fendentemi-). ff- de att. emti. l.apui Celfuntq.
§. fid Titio 32. 23. ff. de doli mali &met.ex»
tept. Zangerus de exception part. 1. cap, $.num.
jo. poft Cujacium & alios ibi cit.
x 3. Ab adione vero diftatexceptio, turrt in
eo, quod favorabiliores in multis fint reorum
excipientium, quam acldrum partes, dumreiin
ius vocati tempus ad deliberandum habent. I.
|
||||||
|
886 Lm, XLP
nitione contmentttr'. Sunt & ctvUes aliae, aliae
pratom* §. quarum 7. Inftit. b. t. Prsecipue ve- ro vel dilatoru funt feu temporafos, quasa&io- nem in.aliud tempus differunt, acjeoque femel obje&se non femper obftant , fed temporalem tantum cffedum habcnt : vel peremtorin, feu per- pettt£, quae judicium perimunt, & femel objedfce femper agcntibu* impedimento funt. l.exceptio ditJa 2. §. ult. I. 3. //. b. t. S.appellanthrZ.p. 10. Inftit. k t. de exception. Generis utriusque Cxempla plurima per univerfum jus noftrum dis- perfa , & magna ex parte jam in anterioribus hujus commentarii partibus tractata funt, quse- dam adhuc in fequentibus difcuticnda crunt. Sic enim ad dilatorias refertur exceptio fori non competentis, laudationis autorisfui, prseven- tionis jurifdi&ionis, recufationis judicis, locinon tuti, temporis feu termini angufti, feriarum, tegitimationis perfonarum, contumacise, venise nort impetratse, jufti impcdimenti, prsejudicii, plus petitionis, pa&i conventt temporalis, re- icripti moratorii, litis pendentis, libelli obfcu- ri & inepti, competentise, excuflionis feu or- dinis , cedendarum a&ionum, fubreptionis & obreptionis , fpolii , ineptae cumulationis a&i- onum, appellationis defertse vel non devolutse, fatifdationis & guarendae: quas omnes hoc or- dine, quo recenfui , latius exponit Zangerus de exceptionibus part. 2. ab initio ad ftnem. Li- cet enim de exceptione fpolii controverfum in- ter Interpretes fit, utrum peremtoriis an dila- toriis exceptionibus adnumerari debeat, recte ta- men tum a Zangero, tum ab aliis ad dilatorias reducitur; cum Htem non dirimat, fedtantum differat , donec fpoliatus de fpolio excipiens prius reftitutus fucrit. Andr. Gayl. libr. 2. ob- ferv. 75. num. 6". Carpzoyius defn.foh part. 1. conftit. 6. defin. 6. Waffenaar pratt. judic. cap. iq.num. 12. Et quamvis per accidens aliquan- do contingere poffit , ut ordinis feu excuffio- nis exceptio litem perimat, dum prior excu- tiendus abunde folvendo eft, & credkori in to- tum fatisfacit j non tamen eo minus natura fua dilatoria ac temporalis eft. Confer Carpzovium defin. forenf. part. 1. conftit. 3. deftn. tj. Ant. Fabrum Cod. libr. 8. tit. 24. defin. 1, Adper- emtorias vero exceptiones , latius fumto ex~ ceptionum vocabulo, ut & modos, quibus ipfo jure diffolvuntur obligationes, pertinet prseci- <pue exceptio folutionis, folennis obfignittionis, fatisfa&ionis, pa&i quo tollitur omnis obliga- tio confenfu contra&a, novationis, delegatio- nis, acceptilationis, compcnfationis, confufio- nis, prsefcriptionis, Senatufconfulti Vellejani» Macedoniani, dolimali, fimulationis, metus, jufti erroris, non numeratse pccunise, pa&ide non petendo, jurisjurandi, rei judicata;, trans- a&ionis, divifionis , /uris agendi adlori non competentis, ( feu , quod reus, quantum ad aclorem attinet, Hberas jedes habeat) perjurii, implemcnti, cafus infoliti, dominji ( feu ju-i |
||||||
|
, TlT. I.
dicii petitorii, adverfus agcntem poffcflbrio non
nullis in cafibus, aut Publicana cxperiuntem ) ufiuarias pravitatis : prout has omnes hoc iti- dem ordinc tractat Zangerus de exceplion. parte tertia.y ab initio ad fmem. Quibus addi poffunt & alise, partim dilatorise , partim pcremtoriae, veluti exceptiones procuratoria;, in fa£tum con-. ceptje ad exemplum a&ionum in fu&um. /. ft- liusfamitias 14. /. Paulns 23. //. b. t, Hbcratio- nis legatse , rctentionis , beneficii invcntarii, contra&us cx latere agentis nondum impleti, rninorennitatis , laudi feu arbitrii ex compro- miffo homologati, ceffionis bonorum, in alea gefti, falfitatis., nullitatjs, eontinentise caufae, contumaciae", litisper a&orem renunciatse, no- vitatis & attcntatorum , inofficiofi teftamenti, & plurimse alise, quse tum tcftibus tum inftru- mentis produclis opponi poffunt. 5. Exceptiones pcrpetus &peremtorisenon
modo ante litem conteftatam recle allegantur, fed & poftca usque ad fentcntiam. Quamvis enim negandum haud vidcatur, olim cx vcterc judiciorum ordine exccptiones omncs , atquc adeo etiam pcremtorias, in initio litis oppo- ncndas fuiffc in ftricli juris judiciis, dum iis non inerant ipfo jure , uti quidem incrant judiciis bonse fidci, fic ut & ideo in judiciis bonse fi- dei non fuerit ncceffe, eas nominatim a prseto- re impetrari , uti quidem id requirebatur in judiciis ftricli juris. arg. I. emtio & venditio^. ff. de refcind. vendit. I. hujusmodi 84. §.quifer~ vum 5. //. de legatis 1. I fed & fi ideo 21. cir- ca fin. ff. foluto matrimonio. Confcr D. Gerard. Noodt de jurifdiclione libr. 1. cap. 13. circafi* nem. tamen fi quse ab initio prxtennife fm's- fcnt, pofterioribus temporibus, fub Imperato- ribus, atque etiam ex edicti pcrpetui autorita- te, contra veteris juris rigorcm, eas etiam poft litem conteftatam proponi potuiffe, verius cft. Ita namque a Diocletiano & Maximiano aper- tiffime refcriptum j peremtorias exceptiones omis- fas in initio, antequam fententia feratur, opponi poffe, perpetuum ediclum manifefte declarat. I. 2. C, fententiam refcindi non pojfe. Et rurfus; pr&- fcriptionem peremtoriam, quam ante comeftari fuf- ficit, ( qualis conteftatio exccptionis judiciis ftricii juris , non bonse fidei , refpondet ) omiffam-, prtusquam fententia feratur , objicere quandeque licet. I pr&fcriptionem 8. C. h. t. Acineandem fententiam jam ante pcr Imperatorem Alexan- drum Juliano cuidam & aliis refponfum fuerat; cum nondum ftnitam fententia caufam, fed dila- tam allegetisy non eft dubtum, omnes integrasde- fehftones vobis effe. I. cum nondum 4. C. b. t. Qui- bus fimilia planc funt, quse ab eodcm Alcxan- dro fcripta proponuntur de exccptione perem- toria divifionis, pcr fidcjufforem unum cx plu- ribus convcntum ufquc ad fentcntiam jurc op- poncnda; dum ait; ut autem is, qui cum aite- ro fidejujfit, non folus conveniatur, fed dividatur atlio inter eos, qui folvendo funt, ante condem- tiatiotttm
|
||||||
|
DE EXCEPTlONlBUS, PR^SCRIPTIONIBUS &C.
|
807
|
||||||||
|
itio conteftandas efle, necpoflepoftlitemcon-
teftatam allegari ab iiiitio omiflas ; quod fieri pofle ex aliis legibus adftrucT:um eft. Moribus tamen noftris, uti omnes exceptiones fimul op- poni nccefle eft , fecundum fnpra tradka num» 3. ita & in litis initio conteftandx funt. Carp* zovius defm. forenf. part. 1. conftit. ^.deftn. 13. Meyerus Colleg. Argentorat. ad Pand. b.t.num. 11. -■]'''■'-' •■ • , ■ '•> ■ . 6. Dilatorias quod attinet i lia: fi quidem
conccrnant formam judicii, vcluti judicis fus- pedi, fori non competentis,• procuratoris in* habilis &c. opponendseac probandx ante liteni conteftatam. L pen. & utt. 0eh. t. I. apertiffi» mi 16. C.dejudicits. nifidemumpoftlitemcon-» teftatam cceperint competere, vel innotefcere4 antea jufto errOre ignoratae , maxime chca■ ju- dicem fufpeftum, ut ita lites omnes fine fufpi- cione procedant ac terminentur. /. Julianus ait 17. ff. de judiciis. arg. I. U 6*.7. o. &tot.tk. ff. de jurts .& fatti ignorantia. jund. /. apertijft» mi 16. C. de judicits. inftruclio Curix tiolland, art. 117. cap. paftoralisq. extra h. tit. Carpzo- vius deftn. forenf part. 1. confttt. 6. dtftn, 6. Gudelinus de jure mviff. libr, 4. cap. 7. vtrftt pr<tterea. Ant. Matthseus de judiciis difput. f, uum. 27. 28. -Bernardus Schotanus in procejfu judkialt pag.xi. 23. -24; 25. ubi plurimis id exemiplis illuftrat. Si vero rcfpkiant ipfawcau-* fam, quales funt exceptiones pp&i de non pe- tendo ad.tempus-, ordinis fcu excuflfionis &c. inkio quidem opponendse ftint, fed tamcnpofl: litem conteftatam probari pofluht5, poftquarr» aftor monftraVerit, quod aflevcrat. I. exeepti* onem 1,9. C. de probationibus. 7. An autem exceptio vel dilatoria velper-
emtoria prxtermifta in pritna lite, deinceps i» appellatione opponi poffit., dicendum erit m tit. de appellationibus. Nec praetcrmittendum , etiam poft fentcntiam iri executione non mo- do opponi pofle ex jure civili Vcllejani, Ma- cedoniani, & cedendaruma(Sbnum exceptiones, de quibus fupra num. 1. fed & alias plures pcr- cmtorias, fi non impugnetur. per eas fententia, fed executio tantum impediatijr; aut reftringa- tur. Ant. f aber Cqd. libr.:%.pt, z^.defin. 2. in pr. veluti fi competentias vel ceflionis bono- rum exceptio proponatur. L Nefemiw 41. §. ult, I. item miles 18. //. dt re judicata. I. ex diverfo 17. §. ult.&ff. foluta matowm. Zan* gerusrf« exceptian. pan. 3« capi mti. num. 99. 106. 107, velexcipiatur,-a«a®rep jam recc- pifle poft fententiam, quod petebatur,, quod* que furto aliove modo amiffdm fucrat. L t. C, de re judicat*. ^aaS/ ImcomModata 17.&UW ff. commodati. Uti&, fi dicatu» judkato jarti! fatisfaclum effe; adeoque extincl:am}udicatiob- ligationem. arg. kf je na^ 4^. §. jen. ff. de re judicata, nifi eriim; id in execatiQne difceptare- tur, victore id hegante, fed novojudicioopus efl"et,lis ex Ute.©rifetur!, ac-i\ova deberet fequi condem-
|
|||||||||
|
nationem ex ordine poftutarifolet. I. fidejuffor fett
10. §. i. C. defidejttfforibus. Adeoque licetab initio omitti non debuiffet exceptioms contefta- tio per fidejuflbrem, aftione ftridi juris ex fti- pulatu conventum, fi refpicias ad vetens ordi- nis judiciarii exa&am obfervantiam, tamen^A- lexandri temporc, ficut &ex ipfius cdidi pcr- pctui didamine, non ita nocebat rcis conveix- tis omiffio illa, quin adhuc ex ordine, feu ex- tra & praeter morem veterem$, poftulareac im- pctrare potucrint , apud ipfum ctiam judicem pedaneum , exccptionis ante condemnationem opponend«facultatem-,idque fine ulla reftituti- one in integrum a prsetore adidobtenta, cum utique ex edidi perpctui definitione reus de- mum ad auxilium reftitutionis confugere de- buerit, ubi oppofitionem exceptionis poft li- tem conteftatam judex noluiflet admittere, at- que ita reum cpndemnaflet ; fic ut reo adver- fus talem condemnationem jure fingulari, non tantum remedio ordinario appellationis, fed&; extraordinario reftitutionis confuli potuerit ; cum alioquin fecundum jus commune judica- tum contra majores annis viginti quinque non nifi per appellationem refcindi debuent , nec audiendi fuerint defiderantes,, fe rcftituiad- verfus fententiam ex pratextu feu velamento,- quod exceptionem ante fententiam haud oppo- fuiflent: adeoqueomifsa quidem ufqueadfen- tentiam exceptionis oppofitione ,. unicum reo adverfus condemnationem erat appellationis re- rnedium; at eadem ante condemnationem alle- gata, fed per judicem rejeda tanquam haiid tempeftive propofita , in rei condemnati arbi- trio erat, utrum appellationis, an magisrefti^ tutionis auxilio, fefe vinculo & autoritati fen- tentia: contra fe latae fubducere vellet. Ethoc efle puto, quod"Diocletianus & Maximianus voluerunt in refcripto , cujus /pars jam ante propofita, dum in d. L z.C fementiamrefctn- di non poffe , hunc in modum continuato fer- mone refcripferunt; peremptorias exceptiones omis* fas in initioyantequamfententiaferatur,opponi pojfc, perpetuumediclummanifeftedeClarat. Quod fi aliter aclum fuerit, inintegrum reftitutio per- mittitur. Nam jadicatum contra majores annit vigintiqumqaenon oppoftu pufcripftonis velamen* to , citra remedium appellationis , lefcindi non poteft. Noftroque fenfu verba hujufce legis ctiam accepifle videtur Gotofredus in notis, fcribens, adverftts fententiam datur in integrum reftitutio & appeUatio, ut hic. Nechifce,qus de exceptionibus etiam poft litem conteftatam opponendis dicta ha&enus, contrarium eft, quod dicitur , fi de aftoris intemioue dubitas, babita excepiionis conteftatione, tum demum, ctm intentionem fecundum affeverationem fuam petitor probaverit, huic ejfe locum monftrari convenit. Uft quidem 9. C. h. t. Licet enim inde patcat, exceptiones , initio conteftatas, poftea proba- ri; non tamen afleritur» eas neceflario ab 'm |
|||||||||
|
Lib. XLIV. Tit. I.
|
|||||||
|
condemnattoi per quam judicato priorifuape-
riret autoritas, dum ex fccundo tantum exccu- tio fequcretur. Refponfa Jurifc. Holl. part. 5, cotiftl. 51. & ibi addita confirmatio pag. 185. jt86. 187» Sed &, fi quis in cxecutione ex- cipere vclit , poft rcm judicatam novationem faclam cffe» aut fuper judicato transa&ionem, audiendus erit. l.fi fe non 4. §. fi ex conventio- tie 4. ff. de re judicata (ubi pro retendatur, le- gendum cum Haloandro recedatiir , adnotante Gotofredo in notis) /. fi caufam 2. Cdeexe- cutione rei judicata. Compenfationem quoque pecuniae viciffim debitae implorari poffe per eum, qui judicati convenitur, refcriptum fuit in /. ex causa z. C. de compenfat, quia 'melius eft non folvere, quam folutum repetere. /. ideo 3. ff. de compenfat, l. dolo facit 8. ff.de doli ma* li & met. except. Ant. Faber Cod. libr. 7. tit. 18. dejin. 29. (Confer tit. de compenfat. num. 2. circa finem. ) Nec minus audiendus , qui reperta forte apocha, continente folutionem il- lius debiti, ad quod folvendum ob probationis defe&um condemnatus fuerat, executionisim- pediendae gratia folutionis opponit allegatio^ nem. Andr. Gayl libr. z. obferv. \j:num. 10. Adhaec cxecutioni fententiae mcrito objicitur, aut omnino non effe jndicatum; vel illum} in quem executio dirigitur , non efle condemna- tum, vel non ilfi , qui executionem fieri cu- rat, fed alteri jus ex judicato quaefitum effe. /. 1. C, de executione rei judicata. arg. I.fitpe6$. f. de re judicatd. tot. tit. C. quibus res judicata non noceat. tit, C. inter alios alia vel judicata aliis non nocere. Ant. Matthaeus de judiciis dis- put. 13. num. 9. autetiam fententiam effeipfo jure nullam. I. fite non 4. §. condemnatum 6. ff. de re judicata, licet moribus tmgisinplerisque per appellattonem quisque fibi adverfus fenten- tias nullas confulere debeat, ut dicetur tit. qu* fent. fine appeU. refcind. Amplius , fi quae im- penfae aliudve fimile per vi&orem reo ad refti- tutionem rei condemnato refundendum fit, ejus quoque allegationem in executioneadmitti; ad eam differendam , aequum eft. arg. §. ex di- verfo 30,32. 34. lnftit.de rer. divtf. Zangerus de excepttonibus part. 3. cap. 16. num. nx. Quemadmodum & ille , qui contractum ultro citroque obligatorium interveniffe negat, con- demnatus ad eum implendum, jure vi&ori ob- jecerit in executione, contrac^um ex latere victo- ris necdum impletum effe. arg. /. Julianus 13. §, offerri 8. ff. de att. emti. Andr. Gayl libr.z. abferv. 17. num. 8. 9. Ant. Faber Cod. libr. 8. tit. 14- defin, ^, Adde tit. deatt.emti.num.ult. Exceptioncm infuper divifionis ab uno ex correis jamin folidum condemnato rcfie objici in execu- tione fecundum jus hodiernum, tradit Neoftadius de pattis antenuptial. obferv. 1. innotis in fne. Andr. Gayllibr. 2. obferv. iq.num. 5. Idemquedeer- rore calculi ftatuendum effe, Carpzovius autor eft, defin. fottnfi fatt, 1. mfk* 8. defin. 24, |
25. five error in calculoappareatminftrumeh^
to , ex quo fada eft condemnatio j five in ipsa judicis fentcntia in computatione erratum dica- tur. arg. /. i,§.itemfi 1. ff. qu* fent. fweap- pell. refcind, Licct enim verum fit, non effe locum cmendationi computationis, fi de ipfo cal- culicrrore judicatum vcl transadum fit. l.unic. C. de errore calculi. & res judicatas fub prstex- tu computationis inftaurari non oportere , ne alias nullus cffet litium finis. '/. res judicata 2. C. de re judicata. nontamen inde fcquitur, er-« rorem calculi in fententia commiffum non de- bere emendari ,• cuiti apcrte Jurifconfultus in d. I. i.§. i.ff. quafent. fine appell. refcind. afferat, quoniam crror computationis cft, appellari non effe neceffe , fed citra provocationcm cundem corrigi. Plane, fi quis error levior non fub- ftantialis in fententiam irrepferit , qui neque vrdori neque victo praejudicat , executio fcn- tentise eam ob caufam difterenda noneft. Re- fponfa Jurifc Holl, part. z.confil.iz^. 8. Non tamen aliter exceptiones fupcriores
jam enumeratx in executione rcde oppouun- tur, quam fi ante fententiam omife fuerint; fienim antea in lite allegats fint, fedjudexeas reprobaverit, aut certe non habuerit earum in judicando rationem, in cxecutione nullo modo opponendae funt. Zangerus de exceptionibus part. 3. cap. z6, num. 112: 113. 114. Perezius ad tii. C. de re judicata num. 8. infne. Genera- liter denique exceptiones qualefcunque , five dilatoriaj, five peremtoriae, in quacunque judi- cii parte fecundum ante dicta opponends , ita' demum prodeffe poffunt reis eafdem opponen- tibus, fi iifdcm non renunciaverint; Cum unus- quisquericentiamhabeat, his, quae pro fe intro- duda funt ^ renuiiciandi, & jura fua remittentibus dari non debeat ad ea regreffus. /. pen. C. de pa£lisa arg. /. ult. C. deremiff. pignoris. dummodo nou generaliter tantum renund averit omnibus fuis ju- ribus,fed & fpecialiter eas enarraverit exceptiones■,• quas vi rcnunciationis conquiefcere vult. l.fcd& ft quis 4. $. quafitum eft 4. ff.fi quis caution. injtt- diciofiftendi causa faclis nonobtemp.U i.ff;fiquit' in jus voc, non iverit. Ut tamen tacitae excep-*\ tionum renunciationcs propterea rcproband^' non fint. Qua ratione reus, ad non compc- tentem vocatus judiccm, quem declinare pote- rat, hocipfo, quo venit & decfinatoriam haud opponit exceptionem, effecifle videtur, ut ccs* fet exceptio , fecundum latius tradita initt. de jurifdiclione num. 18, Et fi reus, exceptione citationis non legitime fadae tueri fefe valens» fefe fiftat, & fut copiam faciat, illum eidem renunciaffe intelligi , autor eft Mynfingerus cent. 2. obfervat. 18. num. 3. 4. Idcmquede aliis exceptionibus judicium efto. 9. Sunt infuper exccptiones vel favora-
biles vel odioft, quae divifio fuum potiffi- mum ufum habet in indebiti condi<5tionc. /; qui exceptionem 40.//, de condift.indebiti. Ad- de
|
||||||
|
DE EXCEPTIONIBUS, PR^SCRIPTIONIBUS &C. S89
|
||||||||
|
dc tit.de conditt. indebiti nttm.q, Adhaec quae-
dam in perfonam funt , qua? perfonam certam ! non egrediuntur, veluti cellionis, competen- ti«. §. ult. Inftit. de replicatiombus. I. exceptio- ties 7. //. ki t. I. maritum in \z. I. 13. //. fo- luto matrimonio, refcripti moratorii , prout id adftru&um in tit. de cejftone bonorum.num. 19. pa&i, ne a fe petatur. l.jurisgentittm 7, §. pacla- rtim 8. //. de pattis. quae tamen profunt defen- fori, quia vicem rci fubit, dum reum abfen- tem in judicio defendic. /. alia cattfa 14, ff.fo- luto matrimonio. Quin & tptiens prodeffe pos- funt fidejuffori, quotiens principalis a fidejus- fore folvente iterum conveniri potcft ; quate- nus tunc fidejuffor a principali refle petit, ut is fui fidejufforis fubeat defenfionem. I idem- que 10. §. pen, in ftne f/. mandati. Perezius ad tit. C. de except, num. 2 5. Quazdam in rem, qux profunt heredibus & fidejufforibus; quales funt pleraque. d. I. exceptiones 7. §. rei autem 1. ff. b. t. d. §. ult. Inftit, de replicat. Qua> dam mixtse *, veluti exceptio minorennitatis; quippe quse heredibus quidem minoris prodeft, fed non fidejufforibusejus. l.incaufa 13, junc"t. h minor autem 18. §. ult, l. 19. //. de minor. 25. annit.
io. Effe&us exceptionis oppofita> eft, quod
excipiens exceptionem probare debeat ,ubi a<Sor probavit intentionis fuae veritatem » vel ea in confeffo eft ; quo refpe&u eum aftoris partes obtinere ante diftum num. 3. /. 1. //. b.t. l.fi quidemy. C. b. t, l. quotiens 18,- $. qui dolo 1. 1. in exceptionibus 19. //. de probation, l. t.l. txceptionem 19. C. eod.tit. Eft & effe&us, quod exceptioni propofitae opponi poffit repli- catio, replicationi duphcatio , duplicationi tri- plicatio» triplicationi quadruplicatio. pr. & §0, feqq. lnftit. de replication. Quamvis aliquando triplicatio in jure noftro dicatur, quae revera du- plicatio eft, & replicationis elidendse causa pro- ponitur. I. confilio 7. §. curator 1. ff.de curat. furiof. & aliis extra min dandis. dicta forte tri- flicatio tunc , quafi tertia defenfio feu objc&io in judicio poft inftitutam a&ionem. Cseterum moribus noftris triplicatio aut quadruplicatio in foro regulariter adhiberi non poteft, nifijudex ex jufta causa fpeciatim in eam confenferit. Groenewegen & Parens p. mem. Paulus Yoet ad§. 1. 2. Inftit. de replicat. num. 2. qualis confenfus praecipue impetratur, cum nova facta duplicltione continentur. inftruftie van den leenbove van Holland 1519. art. 19.V0I. z.pla- t'tt. Holl. pag. 688. Non tamen ad cffe&um ex- ceptionis pertinet, quod reus excipiens hoc ip- fo fateri videretur de intentione aftoris, l. non utique 9. ff,b. t. Adde tit, de confejfis num. t* h ftne.
ii. Altera tituli pars eft de prafcriptionibus,
quz funt exceptiones temporis, de quibus la- tius infra tn tit. ?. bujus libri. cz. Tertiaparte dtprajttdiciis agitur , cujus
|
cis varise in jure noftro fignificationes funt.
liquando enim ptKJudiciumaccipitur pro detri- ento , dum alicui dicitur, fieri vel non fieri xjudicium. I. formA cenfttali 4. §. »W #• 4* nfibus. Qixandoque pro re prsjudicata, quse emplum prabet in fequentibus, ut judex in dem vel alio judicio illud fequatur. /. ititer- um 4. ff. de publicis judiciis. Nonnunquani ro intcrku adionis alterius , dum una adio tentata alteriadioni vel accufationidiciturpra- dicium ficere vcl non faccre. I. inde Nera- tts z$. §. ftdolo 9. ff, ad leg, Aquil. Subindc ro certo acTionum genere, quo de ftatu & coa-> itione perfonje quaeritur, an aliquis liber, a» ibertus lit, ck dc partu agnofcendo. §.pu]udi- iales 13. Inftit. deaclion. At hicpraejudiciafunt peciales qUaedam exceptiones, quibus hac rati- ne excluditur actor , quod aftioni futurae fa- iat prxjudicium ; adeoque quod prspoftere gat, prxtermiffa aaione, qus priusinftituen- a & terminanda erat. Hinc , fi ante litem e hereditate conteftatam res fingula petantur, bftabit exceptio , quod prajudicium bereditati on fiat. I. ft poft Utem 13.//. h. t. Et qui ju- icio familiaeercifcundge ad hereditatis conten-. it divifionem, cum res hereditarias haud poffi- eret, ac adverfarius eum negaret coheredem efle, xcepttone prjejudiciali, fi tn eare, qua deagi- ur, prajudicium hereditati non ftai^ ad pctitio- nem hereditatis remittendus eft.l. x. $. 1. //. amilia ercifc. Sed & fi fundum Titianum, quem poffides, a.te petam tanquam meum, & prjeterea dicam, viam ad eum per fundum Sem- pronianum, quem tuum efle conftat , debcri, atque ita fimul viam pctam , exceptio quod prajudiciumpradio nonftat, utilistibierit, quia non aliter viam mihi deberi probaturus fum, quam prius probaverim fundum Titianumme- um effe. I. fundum Titianum 16. ff.h. t. Qucm- admodum & aliis in cafibusoppofitapra;judicii exccptione praetor non permittet, ut agam ju- dicio communidividundo, vel fruclus tanquam fundi mei condicam , prinfquam conftiterit, fundi proprietatem pro parte vei in totum ad me pertinere. l.fundiquem i&.ff.b. U Pmerea fil cum Titio fuper aliqua Hte , puta deatdibus, compromiferim in arbitrutn, & cumliteadhuc apudarbitrumpendente Titius moreretur, ego, me ex afle heredem credens , hereditatem Ti- tii ab ejus poffefforibus petam , pra-judicii ex- ceptione arbiter impeditur fententiam dicere, quamdiu Hs fuper hereditate dcfinita non eft; cum futurum cffct prsejudicium hereditati , feu petitioni ejus, fi arbiter interim inter me Sc alios tanquam Titii heredes pronuncjaret; & totum compromiffum ac officium arbitri ceffa-* turum fit, f» i» hereditatis petitione pro me iudicetur. t. non diftinguemus 32.$./» « faciat 10. //. de receptis qui arbitr. recep. Rsevardu.a 1 de prajudiciis libr. 2. cap'. 5. Deniquerei ma- ioris pecunteprffjudicium ficri intelligitur, ad^ Vvv*vv eoque |
|||||||
|
L t u. XLIV. Tir. Ifc
|
||||||||||||||||||
|
8^e>
|
||||||||||||||||||
|
vel judicium communi dividundo moveri poffe^
ceffante his in cafibus exceptione prsejudidali, autor eft Groenewegen ad l. 16*« ff< ht t. mo- tus arg. /. quidam 21. in fine ff.de rebwcredi- tUy fecundum quam generaliter ad officium prstoris pcrtineti lites diminuere. |
||||||||||||||||||
|
eoque prsejiidiciali exceptioni locus eft , ft ea
quxftio jn judicium dcducatur , qua vel tota, vel ex aliqua parte, communis eft quseftioni de re majore. /. rei majoris zi.ff. h. t. Mori- b.us interim noftris & fundum & viam ad il- lum fundum per fundum alterum fimul peti, |
||||||||||||||||||
|
r ir v 1v s 11.
De exceptione rei judicatse
$ u m M a r 1 a. |
||||||||||||||||||
|
• •'
|
||||||||||||||||||
|
' tori? An pro emtore vel contra eumlatat pre-
fit aut noceat autori ? 6. An exceptio rei judicata oppofitaf ad impedieu*
dum litis ingreffum, & re\ella , iterum poftea opponi poffit , ut alia qu&vis peremtoria ? An ; reus exceptione hac uti pojfii , fi ed non oppo-
ftta, vel oppofua qttidem fed rejetla, eondem- natus ftt> An libeUus fttpplex femel Curia obla- tus, iterato Qfferri pojfit eidem Cttria, vel fu- periori, vel inferiori, ft ad eum, pyimd vice oblatum, nihil, amnon exvotorefcriptumftt? 7. De exceptione litis pendentis, &, qua adeata
:concurreredebeant> Quando lis alibi capta cen~ featur ? Aa hanc exceptionem opponere pofftt % qui alibi ter citatus fui copiam non fecit ? An litis pendentia indufta fit, fi atlor die ditlo fui copiam non faciat, & edttlum circumducatur ? An atlio ex 1. diffamari inducat litis pendentU am refpettu litis principalis ? Remiff. 8. <3«0 tempore ftt opponenda exceptio litis pen*
dentis f An ab ejus oppofita tejecTione appeUari poffit ? tiam judicis abfoluto , ejufque heredi & fide-
juffori, cum fit in rem, feu rei cohareat. /. f% cum argentum zi. §. ult. ff. h. t. I. exceptione* 7. §. rei 1. ff. de exception. five abfolutus fitin judicio privato, five in populari. d. I. 3. ff. d<e popular. atl. five in criminaii publico. /. fi cui crimen 7. §. iifdem t. ff. de accufation. Jacobus Coren obferv. 16. Non tamen reo per fenten- tiam judicis condemnato, fi forte is partem pe- cuniae judicato comprehenfie exfolverit, ac, cutn longo tempore in mora fuiffet reliqui perfol- vendi, novo judicio ad id ab adverfario con^» veniatur; eoquod iniquiffimum videretur, pro-» ficere rei judicatae exceptionem ei, contta quem judkatum eft. /. evidenter 16, ff. h. t, Refpon- fa Jurifc. Holl. part. 4. conftl. p0 Neque io hac rei judicatae exceptione inquiritur, jurene> an injuria, judicatum fuerit, fi modo fententi* per appellationem fufpenfa non fit; fcdtantum, an judicatum; eo quod res judicata pro verita- te habctur. /. 1. §. pari modo 4. ff- de liberis txhibendff. I. ft fnPeratus 3, $. ult. ff. depignor. ' ' & hj? |
||||||||||||||||||
|
1» Quaftnt exceptiones litis finitse? Quid fit ex-
ceptio rei judicatje , & m qttibus judtciis lo- tumhabeati accui detur> An & reocondem nato » ft partem judicati folverity de parte alia novo judicio conveniatur > Non inquiritur, an )uu, fed tantum an judicatum ftt ? 2; An fententia non toltit obligattonem ipfo ju~
*t rel
3. Qua requifita concurrere debeant, at huicex
»: ccptioni locus ftt ? Quando inteUigatur eadem res peti, vel non, plurimis exempUs iUuftratur,
& conciliatur L 7. pr. cum fuo §. 2. & 3. 4, Quando cenfeatur iterum peti eX eadem cau-
fa? Veti poteft alia aclione , ttt tamen eadem petendi caufa fxt $ & peti atlione eadem , ttt tamen caufa dtverfa ftt, Quidinterftt inter atliones in perfonam & in rem circa expres- fam aut non exprejfam fpecialem petendi cau- fam} 5. Quales perfonse civiliter intelUgantur eaedem
effe, multis exemptis docetur. An fententia pro autore lata velcontraeum,profitaut noceatem- , nter alias exceptionum divifiones a
DD. conceptas non poftrema eft ea, qua quaedam funt litis finita, >quaedam non. Illse dicuntur, quae 'impediunt litis ingreffum, feu li- tis conteftationem. cap. 1. de litis conteftatione I» 6. fi modo in continenti probentur; quales funt, transatlionis. d. cap. 1. de litis conteft.in 6, nec non laudi homologati; quod & ita con-
ftitutum ab Hollandiae Zelandiaeque Ordinibus. Verdrag tujfchen HoUand en Zeeland 3. Augufti 1587. art. 9. vol 2. placit. HoU. pag. 840. Am- pliatievan d*Inftrutlie van den Hove vanHoUand %i. Dec. 1579. art, 10. praecipue veroreijtt- dicata, hoc titulo propofita?, & potiffimum ob id indudae, ne lite eadem faepius ventilata in di- verfis judiciis, ex diffonis aut forte fibi invi- cem contrariis fententiis inexplicabiles oriren- tur difficultates. / fmgulis 6. in fine ff. h t. Qiiae quia maxime frequentem in judiciis ufum ha- bct, vulgarit Ulpiano didta fuit. /. fed ft ex $. 0. defopttlar,a8tQn, aceomoeticreo, per fenten- |
||||||||||||||||||
|
REI JUDlCATM. 8j>t
nem , fi, cum prius infula petita effet, dektde
tigna vel lapides pctantur , quando fcilicet ad* huc infulae cohxrent tempore fecundae petitio* nis; tamen in ccementis & tignis aliud placuit, ubi illa delierunt infulae juncta effe; eoque re- fpedu in d. I. 7. § fed in 1. ff. b.t. fcriptum eft, eum, qui infulam petiit , fi ccementa vel tigna, vel quid aliud fuum petat, in ea condkione effe, ut videatur aliud pctere ; quia cujus in- fula eft, ejus non utique ccementa funt, & ea, qua? junfta funt aedibus, feparata dominus vin- dicare poteft. Quod enim de tignis jam fepara- tis ibi fermo fit, ex ratiocinio de vindicandis feparatis manifeftum eft. Et quod ex adverfo in ptinc. d. I. 7. agatur de tignis adhuc infula* jun&is, inde apparet, quod cxcmplum infula; prius petita; , & poftea pctitorum tignorumt addu&um fuit ad explicandam regulam, inpri- mis verbis d. I. 7. propofitam , exccptionern fcilicet rei judicata? nocere, fx quis, cum totum petiijfet, partem petat, tignum autem non aliter intclligi poteft aedium pars , quam quatenus aedibus adhuc junctum manct, neutiquam, u- bi rurfus folutum eft. Idemque de frudtibus fundi ante petiti dicendum , ubi non ex causa dominii, ex qua fundus petitus fuerat, fed ex alia causa pctuntur: quo de cafu accipienda da I. 7. §. de frufttbus 3. ff. h. t. Quod fi quis grcgem petierit, necobtinuerit, deinde fingu-* lare corpus ex grcge petat , quod tempore pe« titionis prioris adfuit in ifto grege, magis eft, ut cxceptio obftitura fit. I. f\ cum argentum 21« §. f\ petiero 1. ff h t, ficut &, fi quis heredi* tate petita fingulas res petat; vel fingulis rebus petitis deinde petat hercditatem , vel petito de* bito hereditario a debitore hereditario , deinde hereditatem petat; vel contra, cum antea here- ditatem petiiffet , nunc debitum petat ; quia, cum hcreditas petitur , & corpora & adioncs omnes , qua: in hereditate funt , videntur in pctitionem deduci. /. fi quis ctim 7. §. pen. & ult.ff, b. t. Plane,fi quisinterdido egcritde poffeflione , poftea in rcm agcns non repelli- tur, quoniam in interdido poffcffio, inadio- nc proprietas vertitur. /. & aneadem 1^.%. ult, ff. h. t. 4. Eadem petendi caufa eft etiam, licet nort;
eadem agatur adione , fed alio judicii genere eadem quseftio ventiletur. l.fiquiscum 7. §. &ge~ neraliter 4. ff. h. t. cum eandem caufam non tam» a<5tio faciat, quam potius origo petitionis. l.fi mater 11. §.: eandem 4. //. h. t, Qua rationc» cum propter rei emtae vitium tale, propter quod cam emtor cmturus non fuiffet , & redbtbito- ria & quanti minoris a&io competere poilit,fic uta£t\o quanti minoris etiam redhjbitionem tunc contineat» Julianoplacuit, eum, quialterutra earum egerit, fi altera poftca agat, rei judica- tx exceptione fubmovendum efle. l.fxisquiz$. §,eft in 1. ff. b. t. Adde Ut.de adilit, edift* num. 6, pofl med. Idemque accidit, fi qais le-. Vwvv ft gatumj |
|||||||
|
De EXCEPTiONl
&hypotb. I. itigenuuto 25. ff. de ftatuhominum.
arg. /. quod f\ nolit 31. §. in faftum 17. ff. de &dtlit, edtfto. z. Eft autem neceffaria exceptionis hujus al-
legatio, qiua fententia pro reo lata non tollit a&ori actionem ipfo jure; adeoque, cum illa fummo jure poflit iterato intentari, exceptk>7 nis aequitate elidenda fuit. §. item fi in 5. ln- ftit. de exception. Et quamvis de cafu , quo verus debitor fententia judicis abfolutuseft, ju- lianus, ac ex eo Paulus, fcripferk, eum, li- cet abfoltitum, natura tamen debitorem perma- nere. I. J-dianus verum 60. ff de condift. inde- hiti. tamen id non alio refpcc~tu ibidem affer- tum eft » quam quatenus verus debitor, qui pen- dente judicio folverat, non poteft defmere retro debitor fuiffe tempore fa&a folutionis , etiamfi pofteaajudice, folutionis ignaro, abfolutus fit. Adde tit. de condift. indebiti num. 4. 3. Non aliter tamen huic exccptioni locus
eft > quam fi lis terminata denuo movcatur in- ter eafdem perfonas, de eadem re, & ex eadem petendi causa ; fic ut, uno ex his tribus defi- ciente, ceffet. /. cum qu&ritur 12. /, 13./. 14, l. fi cum argentum 21. pr. ff, h. t. Eadem res inteliigitur,quotiensapud judicem pofteriorem id quaeritur, quod apud priorem quaefitum eft. I. fi quis cum totum 7. §. fi ancitlam 1. ff. h. t. atque adco etiam, quae au&a eft, vel diminu- ta, vel fi pars petatur ejus quod totum petitum fuit. Nec intcrcft fecundum Ulpianum,utrum in corpore hoc quaeratur, an in quantitate} an in jure. Proinde fi quis fundum petierit, de- inde certum locum ex eo fundo , vel certam partem petat , vel pro divifo , vel pro indivi- fo , dicendum erit, exceptionem obftare : uti & , fi duo corpora fuerint petita, mox alteru- trum corpuspetatur: vel, fi quis fundum peti- ent, mox arbores excifas ex eo fundo petat; aut infulam petierit, deinde aream vel tigna vcl lapides petat; aut navem, & poftea fingulas ta- bulas vindicet; velcum fundumpetiiffet, dein- de ejufdem fundi ufumfru&um petat, qui ex eadem causa ipfius dicebatur, ex qua & fundus. l.fi quu cum 7. pr. I. fi cum argentum 21. §. fi petiero 1, z. 3. ff. b.t. Sed & , fi quis victus in corpore petendo, poftea acceffionem ejus petat , vel quod inde natum eft , veluti partum ancillae prius petitae , vel fru£tus fundi ante vindicati, fed non obtenti; jfi modo vel partus vel fru&us ex eadem petantur causa, ex* qua & ancilla ipfa vel fundus in judicium de- du&us fuit, five ante five poft judicium prius cceptum id, quod poftea petitur > rebus prin- cipalibus petitis accefferit , aut ex iis concep- tum natumve fit. /. fi quis cum 7. §. ft amillam 1. ff. h. t. Secus, fiex alia causa petitio fecun- da fiat, vel pars rei prius petitae nunc petatur, nonutparsejus, fed in fe fpectata. Quaratio- ne , licet in princ. d, l. 7. ff. h t. inter alia dcfinitum cffct, obftare rci judicatae execptio- |
|||||||
|
i
|
|||||||
|
f
|
||||||||||||
|
Lib. XLIV. Tit. II.
|
||||||||||||
|
892
|
||||||||||||
|
gatum, quod a&ione ex teftamento legatarius
petierat, nec obtinuerat , hypothecaria dein- ceps aut rei vindicatione perfequi velit. arg. /. cum ftlius 76. §. pen. ff. de legatit 2. Sic quo- que, fi lata fit fententia in actione prajudicia- li, ita ut pcr definitionem in prsejudiciali fac- tamimpeditafitfequens actio, veluti fi in a&io- ne familiae ercifcundae intentata reus neget a^Sorem coheredem effe , & actor ad aftionem prajudicialem petitionis hereditatis propterea remiflus, ac in probatione juris hereditarii de- ficiens, nihil obtinuerit per motam hereditatis petitionem , deinde judicium familiae ercifcun- dae movere velit ; exceptione rei judicatae in pe~ titione hereditatis eum repelli poffe, au&or eft Schneidewinus<«</§. 13. Inft. de a&ion. num. 3. &poft eum Jac. Coren obfervat. 28. num. 20. & feqq. Sed & e converfo contingere poteft, ut eadem quidem moveatur a&io, qua: judicio priore mota fuerat, nec tamen idco eadem pe- tendi caufa fit; veluti, fi is, quirem vindica- vit, ac fuccubuit, poftea acquifito dominio can- dem iterato petat -, vel reus a priore judicio rei vindicationis abfolutus, quia rem non poffide- bat, cum deinceps poflidere ccepiffet, de novo rei vindicatione conveniatur. I. fi a te 9. I. fi tem meam 17. l.fi is qui z<$.$.ult,ff.b.t. Ty- raqucllus de retrattu gentilit. §. 8. glojf.y.num. 4. Interim haud praetermittendum, ineodiffer- re hic a&iones in perfonam ab a&ionibus in rem, quod, fi in rem a<5him fit, non exprefsa fpeciali causa , omnes caufae cenfeantur com- prchenfa: , fic ut iterum in rem agi nequeat; atfi in perfonam femcl actum fit, exaliacausa rurfus in perfonam agi poffit: quia non am- plius quam femel res mea effe poteft, fa^phis au- tem deberi poteft. /. & an eadem 14. §. aftio- nesz.ff.b.t. 5. Eadem perfona civiliter eft defun&us &
heres, dominus & procurator, municipium & aftor, furiofus ac fimiles & curator, pupillus & tutor, pater & filiusfamilias. /. fi mater 11, $. boc jure 7. & 8. ff. b. t. Jac. Coren obfer- vat. 28. num. 7. & feqq. crcditor & debitor refpeftu rei pignoratae, fi debitor rem pignori dederit creditori, poftquam eam a tertiopetie- rat, & viclus erat, ac poftea creditor pignora- titia contra vi&orem agere velit. d, l. fi mater 11. §. ult, ff. h. t. duo rei debendi velcreden- di, fi unus corum rem petens repulfam paflus fit, vel cum ab uno reorum debendi peteretur, is judicio abfolutus fit. I. tum duo z.ff.deduob. teis conftit, I. fi rem 51. §. 1. ff.de novation, fidejuflbr & debitor , fi pro debitore fententia !ata fit. /. fi cum argentum 21. §. ult.ff. b. t. emtor&autor, fi autor abfolutus aut condem- natus fit. I. fi a te 9. $. ult, l. fi mater 11. §. fen. L exteptto 28. //. h. t. nonitem, fi emtor; Juliano definiente, exceptionem rei judicatae a perfona quidem autoris ad emtorem tranfirefo- lerej retro. autetn ab- emtoread autoremreyerti |
on debcre. d. I. 0. §. ult. ff. h. t. eo quo<3
mtor quidem ab autore, at non autor ab em- re caufam habet; adeoque fi tu hereditariam em vcndideris, & ego deinceps eandem ab em- ore peticrim ac vicerim, petenti tibi non op- onam cxceptionem , at f ea res judicata non it inter me & eum tui vendidifti: ficut e contra- io, fi ab cmtore victus fuero, tu venditor ad- erfus me exccptionem non habebis. d. 1,9, §, lt. I. 10. //. h. t. nifi autor liti, qu# emtors ota eft, adftiterit, vel faltcm autori per em- oremlitis motae denunciatio proptcr imminens viftionis periculum fada fit, & ille non ob* ftante tali denunciatione paffus fit, emtorem fo- lum in lite fnbfiftere, acrcm dcfcnderej tunc enim non dubium, quin res , inter emtorem & tertium cvincere volcntem judicata, autori quoque profutura vcl obfutura fit , dum illc non potuiffct modo, fcd Sc debuiffet una cum emtore fufcipere rei a fe diftractx defenfionem. arg. /. fape tonftitutum 63, ff. de re judicata*. junct. /. fi rem 20. §. ult, l, ft ab emtore 49. //. de eviclio», Henncus Kinfchot refponfo 87. num. 19. & feqq. Sed &, fi venditor feuau- tor rem deinde ab emtore receperit, vel prop- ter legem commifforiam , vel propter redhibU tionemex morbi vitiive causa, exceptioreiju- dicatse emtori qusefita , autori proficict ; quia tunc emtor quodammodo autoris fui autor in- telligitur, & perinde habetur, ac fi retrorfur» rem, quam emerat, autori de novo vendidiffct. arg. l.fi imbm 6. §. ult. ff. de diverfis tempor. put fcript. Kinfchot d. Refponfo 87. num. 10. 6. Caeterum licet protinus inlitis principio
opponi queat haec exceptio, ita ut in contincn-
ti probatalitis ingrcflumimpcdiat, tamcnfiper
judicem admifla non fucrit ad* impediendttni
litis ingreflum , non impeditur reus eandem de-
inceps, ad inftar alterius exceptionis peremto-
riae, rurfus objicere, ut in judicando ejus ra-
tio habeatur. Carpzovius defn. forenf. part. r.
conftit. 3. defm. 16. Berlichius pracl, concluf.
part. 1. concluf. 18. num. 54. An autem reus
fefe rei judicatae exceptione tueri poffit , fi vel
non oppofita exceptione iterato de eadem re fe-
fe conveniri paflus fit , ac fuccubuerit ; vel -
cum eam oppofuiflet, & judex rejeciffet, con-
demnatus fit, expofitum in tit.de re judicata
num. 47. circa med. Nec exceptionis hujus oc-
cdfione omittendum, interdiftum efle in HoP
landia, ne quis Hbellum fupplicem, quemCife
riae Provinciali obtulit , & ad quem petita non
obtinuit, rurfus offerat Curia? fuprema?, difli-
mulata priore oblatione; & vice versa, ne Cu-
riae Holiandicse illum , quem prius obtulerat
Supremae; fub pcena nullitatis impetrati refcrip-
ti , & alia arbitraria. Decretum Curia fuprem&
29. Maji 1509. & 22. Martii 1^25. vol. z.
placit. Holl. pag. 1097. ficut & vetitum , ne
eidem Curiee, vel Senatoribus ejus delegatis,
iterato ofl%atur iibellus , ad quem prima vice
|
|||||||||||
|
vel
|
||||||||||||
|
De DIVERSIS TEMPORAUBUS &C.
|
|||||||||||||||||
|
893
|
|||||||||||||||||
|
ipfe, qui reum in jus vocaverat, cognitionis die
di&o icfe non iiftat, & ita edi&um ckationis circumdu£tumfit,( juxta /. 73. §. 1, 2. //. de judiciis) deinde reusapud aliumjudicem ab ac- tore vocetur , fua non caret hsfitationc. Et quamvis hanc exccptionem reo, per adtorem de- inde ad alium judiccm vocato, denegct poft ali- os pluies adduftos Zangerus de exception. part. i. cap. 13. num. 11. 12. 13. vixtamen eft, ut illa opinio probetur, fi huc tranfferantur, quar prolixius a mc fcripta infif. de jurifdiclione num. 23. ubi adftruclium , aftorcm hoc ipfo , quo rcum in jus vocavit, impediri litem invito reo ad alium tranfferre judicem, etiam fi omnes li- tis alibi cceptK impenfas offerret. Quod fi rcus ex l. diffamari conventus fit, atque ita vel fponte, vel condemnatus, a&ioncm, quam fe habere confidit, intentare velit apud alium ju- dicem, quam coram quo a&io cx legc Atffa- mari mota fuit , de ccetero tamen reo com- petentem; nulla litis pendentis cxceptione, quo minus id agat, impcdiri potcft; cnmper a<Si- onem illam, ex lege diffamari , non aliud pe-» tatur , quam ut adverfarius aftionem intentet, non ut pracife intentet in illo loco , in quo diffamationis judicium agitatur , ut latius ad- ftruxi tit. de judiciis num. 23. 8. Quia vero hxc Jitis pendentis cxceptio
fpecies eft exceptionum illarum , quaj fori de-
clinatoria; dicuntur, fponte fequitur, eamante
litem in pofteriore judicio contcftatam , imo
& ante agnitam judicis pofterioris potcftatem,
prorfus in initio opponendam effe. arg. /. ult.
C. de exceptionibus, Unde & in Inftruclione Cu-
rise Holland. art. 117. difpofitum, eam ante pe*
titam dilationem aut cautionem , non poft , a
reo allegari oportere, nifi ob juftas caufas aliter
Curis vifum fuerit. Et fi mature objecta, pcr
judicem reje&a fit, vel is jufferit, onvermindert
de exceptie ten principalen te antmorden, ap-
pellatio a tali decreto deneganda non eft; quod
& apcrte cautum Inftrudione Curta TlandrtCA
art. 30z. vol. z. placit. HoU. pag, 2743.
|
|||||||||||||||||
|
vel nthil vel non" ex voto refcriptum fuit, ne
forte contraria per fub & obreptionem refcrip- ta malo more ab eadem Curia eliciantur -; rur- fus fub comminatione nullitatis refcripti fecun- di & alia arbitraria coetcitione. Decretum Cmi* Jlollandu 11. Novembrts 1614. vol. 2. plxcit. Jioll. pag. 1463. Quibus decrctis ita quandam quafi rei femel judicata: exceptionem induci, palam eft.
7. Exceptioni rei )udicat& affinis admodum
eft exceptio litis pendentis; quippe quae toties, & omnibus illis in cafibusdatur, lite apudali- um judicem pendente , quoties & quibus in cafibus, lite finita, rei judicatje exceptioni fe- cundum ante dicli locus cft , adeoque mter cafdem perfonas , de eadem re , & ex eadem caufa , lis apud alium judicem jam ccepta fuit agitari; cum, ubi acceptum eft fcmel judicium, ibi & finem accipere debeat./. ttbi acceptum 30. ff. de judiciis. jac.Coren obfervat. 28. num. 1. & feqq. Ccepta autemefle, atque ita pendcrc lis alibi ccnfetur, non modo fi litis conteftatio jam faftafit, fed &fi folacitatio feu in jusvo- catio, ut pote qux praevcntionem inducit. /. fi quis poftea quam 7. ff. de judiciis. I. ult. in Jine C. de in jus vocando. dummodo libellus petitio- jiis vel faltem petendi caufa reo fimul innotue- rit, ut fciri poffit , an ex eadem causa, &de ie eadem , lis alibi rurfus moveatur , an vero caufa vel res alia fit. Zangerus de exceptioni- hus part. 2. cap. 13. num. j.& feqq. Sitamen reus ad alium judicem ter citatus fui copiam haud fecerit, fed contumaciter defuerit, deindevero ab eodem a&ore , ad alium vocetur judicem reali vel verbali in jus vocatione , non poteft per oppofitam hanc IffM pendentis exceptionem Me tucri,aut id obtinere, ut litigatum remit- tatur ad judicem priorem , quem ipfe fprevit, cuique contumaciter parere detre&avit, nifi ante litem fibi apud judicem alium motam ad priorem acccflcHt, ac contumaciam purgaverit. Lan- celottus de attentatis part. 2. cap. 4. limitatione 18. An autem fitis pendcntia induifta intelliga- lur, & exceptioni huic locum faciat , fi a&or |
|||||||||||||||||
|
TITVLVS III.
De cliverfis temporalibus praefcriptionibus, Sc de acces-
fionibus temporum.
S U M M A R I A^
|
|||||||||||||||||
|
m
|
|||||||||||||||||
|
ra elapfa intelligatur, ubi de momento in mo~
mentum iempus compatatur ? , j^ai</^»f«rdiescontinui, & quomodocom- futentur f An dies bijfextilis feu intercalaritpro die feparato in prafcriptionibus habendus ftt, m magisbiduumpro uno diecomputandum? Vyytv 3 I- QfQt
|
|||||||||||||||||
|
Vufmptio generalitu acciphur pro exceptione.
Quidfint temporales prafcriptiones ? Quibus in caftbus tempus de momento in momentum fit computandum ? Qaibm contu dies cceptus vtl annus cceptus babeatur pro completo ? Et quid in wftratibus pufwpwmbttsl Ruote^poreho- J |
|||||||||||||||||
|
V. Tit( III.
quibusrebus illa locttm habeat} Vbitrigintavd
viginti anni fufficiant ? De antiqud apud Hol~ landos & Uitrajcclinos prafcriptione rerum% anno&dieimpletdj at nunc ceffante, 9, An moribus ad longifftmi tempons aut trientisfe-
culiprdfcriptionem requiratur juftus titulusaut bonafides} Et quid ad eamfufficiat ? An in cor~ poribus & fervitutibuspr^fcriptione acquirendis nunc conjungi pofftm tenipora prtdecejforis & fuccefforis univerfalis velparticularis, licet uier- que vel aheruter in mald fide fuerit ? An ad Zelandicam viginti mnorurn prafcriptionem re~ quiratur juftus titulus aut bona fides ? Quibm non currat hzc longijfimi temporis prefcriptio ? I o. Quis ftt effecius prafcriptioms ? An tollat ob~
ligationem ipfo jure ? An obligationi prafcripta fidejujfor aut pignus accedere pojfn > ii. Quibas rebus pr<efcribi nequeat • ubi de jure
luendi pignorii; annuis redittbus in futurum de- bitis • cenfu anntto; rebus mer& facultatis; ju- re reipublica ad ornatum ; tnbmis in pr&tev- itum aut futurum debitis: an & quo refpecln eontra Ptincipem non currat pr&fcriptio ? Age- renon valenti non currit pr&fcriptto, quod sxem- plis illuftratur. iz. Si varient ftatnta circa tempora prafcriptio~
num, cujus loei ftatutum fpeclandum Jtt, m obligafwritbus aut immobilibus pr&fcribendis ? 13. De accejfionibus fojfeffionum. Remiff,
|
|||||||
|
894 L * B- XLI
3, Quot modis utile tcmpus injure accipiatur?
Qux requirantur , ut dies dicatur utilis ? An dies tttiles confundendi cum diebus fejftonum ? Cur Juftinianus in multis fuftulerit dies uti- les ? 4, Qttidmoribusftt annus continuus & annns uti-
lis, vttlgo jaar en dagh ? An anno continuo dies ttntts addi debeat ? <, Recenfentur exempla pufcriptknum Ularum,
quibtts lex intra certum tempus quid fieri ve- tat. cJ, Enarrantur exempla plurima prafcriptionum,
quibus intra certum tempus quid agendum eft, fic ut poft lapfum temporis pereat agendi velfa- ciendi facultas r faclo initio a pr&fcriptionevi- ginti horarum ad pr&fcriptionem centum anno- rum. 7. Monftraw , moribus hodiemis frequentes effe
breviores temporis prafcriptiones plurimas. Ubi & de prafcriptione anni, in aftione injuriarunh mul- iliifraudati vecligalis & dtlitlorum leviorum, hiennii circa falaria, mecedes, pretia mercium minutim venditarum 1 triennii in mulclis iUicitn Venationis, ufucapiendis mobilibus; qttadrien- riti in reftitutionibus, rebus alierits per fifcum a- lienatis: quinquennii in inofficiofo teftamento^ accufatione adulterii, petitione feparatioms bo- fiorum defunSti: vicennii in criminum accufatio~ nibus. 8. De pr&fcriptione bodiernJt trientis fectiXt\ in
juamvis praefcriptiones quandoque
■tam late accipiantur, utomnitum I perpetuse tum temporalr exceptio- ) ni applicari poffint, atque ita prae- -fcriptio reijudicatae» velfori, uti & pratfcriptio moratoria, prsefcriptio dilatoria , praefcriptio in fa&um in jure proponantur. I. qui agnitis it.l. pen. ff. de exception. I. pen. & ult. C. eod. tit. I. quoties 2. C. de precibus lm- perat, offer. in fpecie tamcn prefcriptionis ap- pellatione veniunt temporales prsefcriptiones feu cxceptiones , quae a&ori objiciuntur , ut ab agendo excludatur, eo quod non egit intra tem- pus a lege praefinkum : ficut res prjefcribitur, xruae definito per leges tempore poflefla, & ab alio non repetita fuit. In quibus prxfcriptio- nibus ultimus dies cceptus non habetur pro com- pleto , fed magis tempus de momento in mo- mentum computatur, l.inemritbus 6, ff. deobli- gat. & atl. ficut & in seftimanda minorennita- te, quoties quis ex beneficio setatis reftitui de- fiderat. /. denique 3. §. minorem 3. //. deminor. 25. annis. necnon in mora per diei lapfumih- ducenda , quotics quid in diem certum cccpit dcberi, vel conditio intra certum dicm implen- da eft. $. omnis 2. Inftit, de verbor. ebligat. I. quicquid adflringenda 99. §. 1. //. de verb. obligat. pcnique etiam fecundum mores hodierhos in "petenda reauditione a fententia judieum dele- gatorum, aliifque negotiis ? imra certum dier,um |
|||||||
|
numerum expediendis, ut mukis defendit & ju*
dicatum refert Jacob. Coren obfervat. 3 5. Con- tra, quam in ufucapionibus ante obtinuit, m quibus ukimus dies coeptus pro complcto ha- bebatur» dum ufucapiones, bonam fidem jus- tumque titulum adjunctum habentes, favorabi- iiores erant, quam prafcriptiones. /. in ufuca- pionibus 6. I 7. ff.de ufurpat, &ttfuc i inufu- capione 15.//. h. t. uti & in pubettate, ad tefta- menti fadionem, cujus caufa favorabilis , de- fiderata. /. a quaMate 5. //. qtti teftam. fac. poff» Atque etiam noftris moribus in reditu vitali- tio, fufficit, eum, cujus corpori impofitus eft talis reditus, cujufque vita fpectanda, vixifle il- lo die, quo reditus eft conftitutus, licet prac* cife ea hora non vixerit; nifi aliud expreiTe fta- tutovcl conventione cautum fit. Jacobus Co- ren conjtl. 22. & ibi additamenta. Ncc minus fubinde annus coeptus pro completo habetur» ubi fcilicet de honoribus aut muneribns reipu- blicse, minori annis viginti quinque haud decer- nendis, quatftio eft. /. ad rempublicam 8. ff. de ithuner, & honor, At cum setas annorum fep- tuaginta excufare dicitur a muneribus pcrfona- libus , non fuffick attigifle annnm feptuagetl- mum, fed eundem oportet impletum effe , ut excufatio obtineatur. /. excufantur z. pr. ff. de excufat. tut, Idemque obtinet in annis decem & feptem requifitis ad id, ut quis poflit ad li- tes procurator efle, cum annus decimus fcpti- mus
|
|||||||
|
I^ORAtlSU S 8cC. t$f
te minorennitatis quseratur * dies biffextiles in-
tcrcalati proficiunt , ut. adhuc pro minore ha- beatur. /. denique 3. f. minorem 3. in fine. ff. de mitmibus 25. amu. Cui confequens eft , ut fi rjuncnatusquis fichorafexta dicivigefimi ofl;a- vi Februarii , & annus ejus vigefimus quintus incidat in annum menfemque biffextilem, prO majorcnne ad exclufionem reftitutionis llaben- dus non fit, nifi hora fextS diei vigefimi noni Februarii, qui intercaktus unumcumvigcfimo oftavo diem facit. arg. d. I. 3. §, 3. /. cum bts fextum 98. ff. de verbor.obligat. Qnod fi non de momento in momerttiun annus compntan- dus fit, fed dies cceptus pro impleto habeatur, fuffecerit, eum , qui natus eft vigcfirao o&a- vo Februarii, attigiffc vigefimum odavum Fe- bruarii diem anni feu menfis biffcxtilis , ncc neceffe , ut vigefimi nonidiei principiura atti- gcrit, cum, ut di^um, duo illi dies pro uno habeantur, & poftcrior intercaletur; eoque per- tinet , quod in d. L 98. ff. de verbor. flgnif, fcriptum fuit, natum fexto Calendas eo anno, quo intercalatum non eft, cutn bijfextum Calen* dU eftt priorem diern natalem habere, Hsec ita, fi annorum menfiumve dccurfus exigatur i fin certus dierum numerus praeftitutus fit» dies quo-« que intercalaris feorfim confiderandiis ac com- putanduseft; undefiquis fundum ea lcge vcn- diderit, ut % nifx in diebus triginta pretium effet folutum , inemtus tffet fundus, dies intcrcalaris non(proficiet tcmpori. Quod puto velle Ju- rifconfultum in d. I. in tempore z. infwe.ff.k* t. cum ait , mibi contra videtur ; ut pote quae verba non ad omnia prcecedentia, non certe ad acliones certo tempore finiendas, refcrri debent, fed tantum ad poftremum exemplum predi in- tra dies triginta folvendi, in quo cum dierum numerus expreffus effet, non eadem, quse an- norum aut menfium in adionibus finiendis ra- tio apparebat, Nec aliud dicendum, cumcx capite tertio legis Aquiliae res corrupta jubetuf xftimari, quanti plurimi valuerit tdginta die- bus retro computatis. §, illud palam 14. f« fine Inftit. de lege Aquilia. I. ft fervm fervurn 17. $. tertio autem ?. ff. eod. tit. Denique, (i men- fis aut menfium duorum dies certi ratione nu- meri praefiniti fint, nec tunc diem intercalarem ptoficere tempori, verius cft , veluti, cum venditor non cavit de his, quse adilium edicto continentur, aut de jumentis ornamentorum vitioforum nomine, aut ipfis ornamentis vitiofi^ redhibendis quseritur, quo cafu in uno loco mentio eft duorum men]ium\ m ahero ftxagin* ta dierum, tanquam aclionis redhibitoria? finis, l. ft venditor 28. /. tdiles ajunt 38. in pne prin* cipih ff. de ddilit. eduto. 3. Utile tempus appellatur aliquando, quod
fcienti currit» non ignoranfi. /. utile tempus z. pr. & §. 1. ff. quii ordo in pojfeff. fervetur. fed frequentius utile tempus eft, quo tantum con- tinentur dies fafti 3 feu quibus fandi & experi-» |
||||||
|
De diVersts f ej
nius completus initium faciat anni decimiofh-
vi , atque ita fatis cohatreant leges,,; quarum una feptendecim annos exigit, fcilicet comple- ios , altera annos octodecim, puta inchoatbs. §. jujla 5. mftit. quib. ex caufis manumitt. non ticet. jund. /, ft cottaiianeus 13. ff. de manumiff. vin- difta. Sed & in hodierna prafcriptione lon- giffimi temporis , aut trientis feculi, diemulti- mum cceptum nonhaberi pro completo, r'e$e dcfenditur , quia tales prsfcriptiones , neque bonam fidem neque titulum dcfiderantes, favo- rabiles non habentur , & ob id vcrba ftatuti proprie accipienda funt, proprie autem triens feculi lapfus non eft , fi nons omnia ejus mo- menta prajterlapfa fint. Ant. Mattlmis para- tnia 9. num, 5. pag. 312, in fme 3 {3. & feqq. Plane , ubi de momento in momentum tem- pus computandum eft, difputari fubinde poteft, quo tempore hora lapfa intelligatur , an inci- piente praeludio , an pulfu primo campanse , horarum numerum defignantis, an pulfu finito ? D^finitum vero Ultrajec~ti fuit ex judicio Ma- thematicorUm, pratludium fequentis horse efle finem praecedentis , ne prsludium longius aut brevius horam anticipet , vel retatdet. Abrah. 3. Wefel ad novellas conftitutiones uitrajeclinas artic. 18. num. 7. 2. Confideratur autem in prxfcriptionibus
«juandoque tempus continuum, quandoque uti-
le. Cbntinuum dicitur, quo omnes numeran-
tur dies naturales continuata ierie infequentes,
five fefti aut feriati fint, five tales quibus ex-
periundi poteftas fuit. Quo cafu dubium , an
non dies intercalaris, feu biffextilis (inde dictus,
quod fexto ante Calendas Martias diei, feu vi-
gefimo tertio Februarii, adjungeretur , & ita
bis fextus effet quafi dies ante calendas, & bi-
duum pro uno die haberetur. /, cum bisfextum
98. ff. de verb. fignif. ibique Gotofred. in notis.
Rofmus amiquit. Roman. libr. 4. cap. 1.) & apud
nos vicefimus nonus Februarii , quadrienniis
fingulis recurrens, & menfi Februario, pauciffi-
mos habenti dies, tunc addendus, pro die fe-
parato computandus fit, an magis pro uno cum
die praecedente habendus ? Qua in rc diftingu-
cndum videtur, utrum certus dierum, an vero
tnenfium aut annorumnumerusajureprxfinitus
fit ? Si enim menfium, autanni vel annorum
mentio fit(uti id menfium intuitu eft in aedilitiis a-
fiionibus, a tutela1 excufationibus, judicati ex-
ccutione, aliifque poft enumerandis, &anno-
tum refpectu frequentiffimum) magis eft, ut dies
intercalaris menfem vel annum, in quem incidit,
iaugeat, nec menfis aut annus intelligatur prseter-
lapfus, nifi &dies intercalaris prsterierit, qui
Cum priore, cui additur, pro uno habetur,quo-
ties de momento in momentum tempus com-
putandum eft. /• in tempore %. ff.b. t. Unde
&, fi biflexto natus fit, five priore, five pofte-
Tiore, (id eft ex ufu noftro, five z8. five 29.
fgbr.) & de reftkutione in integrum ex capi-
|
||||||
|
Lib. XLIV. T i f. III.
|
|||||||||
|
896
|
|||||||||
|
temporal, a8. num. 4. 5. Adde Imbertum In-
ftit. forenf, libr, 1. cap. 3 3. in notis lit. A. 5. Praefcriptionum temporalium mukiplices
fpecies velut per indicem ex univerfo jurefum- matim hic rcccnfere, confultum videtur, lati- us confideratis tcmporum prsefcriptionibus, ut non tantum ea contineant, quae intra certurtt tempus agenda funt, fic ut pereat poft tempo- ris Japfum faciendi facultas, fed &, quse tem- pus certum habcnt prsfinitum, intra quod lcx quid ■ fieri vetat, veluti, ne creditores intra no- nunvdiem adcant defundi domum, aut ullarrt prorfus moleftiam faciant adverfus quemlibet ex perfona dcfun^ti. autb. fed neque C. de fe- pulcbro violato. ne intra dlcs triginta fupplicium fumatur de eo, in quem Princeps feverius ani- madverti extra ordinem juflcrit contra folitam manfuetudinem. /. fi vindicari 20. C.de pcenis. ne intra triginta dies reus criminis ad alium judicem ex longinquo reducatur feu tranfmit- tatuf, ut raedio tempore fpatium habcat aJ difponendas res fuas componendofque mceftos penates, l.nullus z. C. de exbib. & tranfmitt. reis. ne intra quinquaginta dies - a depofito officio ab ea provincia vel civitate, in; qua munere funftus eft judex aut magiftratus, difcedat. I, unic. C. ut omnes jud. tam civil. quam militares poft admitiiftr. depofit, quinquaginta dics &c.: nc intra menfes quatuor a lata fententia judicati exfecutio fiat, aut ufurs currant; /. f. z. jL C. de ufuris rei judicatit. , 6. Prioris generis, ut nempe intra certurrt tempus quid agatur, excmpla funt frequentilli- ma. Ita enim maritus non ultra viginti horas diurnas nofturnafque detinere poteft adulterum domi fuse deprehenfum. /. capite 25. //. ad leg. Jul. de adulter. Non nifi eodem die, quo fen- tentia lata, judex fupplere poteft qus dcfunt fententise, & ad confequentiam jam ftatutorum pertinent. /. Paulus refpondit 4z.ff.de re )udU cata. Non ultra triduum error advocati cor- rigi poteft, fi cliens prasfens fuerit. /. tilt. C. de errore advocat, Nec colligi frudus ex ar-. bore noftra in alicnam aream decidentes. /. «- nic. ff. de glande legenda. Decem dies ex jurc novo prsefiniti ad appellandum. auth. hodieC.de appeUation. Vigintidies ab edito libello petitionis ad deliberandum, utrum reus cedere an contende- re velit, aut judicem recufare, aut defidcrare, utalius ei aflocietur. autb. offeratur C. de lk tis contefiationc. auth. & confequenter C. de fen* tent. & intcrlocut. Triginta dies ad infcren-» dum veftigal per pupillum, qui id fraudavc« rat, ut evjtetur commifll pcena./. Imperatoret 7. §. 1. ff. de publicanis. ad opponendam ex- ceptionem non numeratse pecunjje advcrfus apochas. /. in contratlibus 14. §. fuper z. C* de non numerat. pecttn. ad repetendum reum criminis accufatum , qui propter feftum Pa- fehatisjvel ob ktitiam aliquam publicara, vel honorem domus divinse.» vel aliam fimilcm cau- s fam
|
|||||||||
|
undi copia fuit j non item feriati, feu nefafti.
.Ut autem quis dici poftit cxperiundi potefta- tem habere, neceife eft, ut neque ex parte actoris, ncque ex parte rei, neque ex parte pratoris, juftum impedimentum fubfuerit, In primU, inquit Ulpianus, exigendum eft, ut ftt facultas agendi: neque fufficit reo experiundi fe~ cum f^cere poteftatcm- vel habere eum, quife idonee defendat > nifi aftor quoque nulld idotiea causa impediatur experiri. Proinde ftve apud hoftes fit, five reipublica causk abfit, five in inmulii fit , aut tempeftate in loco aliquo vel regione detineatur , ut neque experiri tteque tnandare pojfit, experiundi poteftatem non ha- bet. Plane is> qui valeiudine impeditur , ut tnandare poffit* tn ea causa eft , ut reperiundi habeat poteftatem. Illud utique neminem fu- git, experiundi poteftatem non habere eum, qtti pr&torii copiam non babuit - proinde hi dies ce- dunt , quibus jm putor reddit. I. i. ff. b. t. Neque tamen cum diebus hifce utilibus con- fundendi dies feffionum; cum fieri poftit, ut prsetor fe dederit quidem pro tribunali > fed poftulationibus non dederit, aliis rebus, aut militaribus, aufcuftodiis , ant cognitionibus occupatus. /. utile tempus z. §. in bonorum z, ff. quis ordo in poffeff. fervetur. Cujacius libr. z. obfervat. 18. Gotofredus in notis ad l. 5. §. 19. ff. ut in pojfejf. legat. nom. Canerum cum ea ratione lubrica admodum atque difficilis utili- um dierum computatio fuerit, Juftiriianus non quidem in omnibus, fed tamcn inmultis, fu- ftulit dies utiles , tanquam litium materiam prsebentes, alio fubftituto dierum continuorum tempore longiore, ut docet Cujacius d. libr. z. obferv. 18. 4. Moribus noftris, licet tales dies utiles ,
quales apud Romanos confiderabantur, in ufu
non fint, tamen alio refpc&u ctiam inter an-
num utilem & continuum Pragmatid differen-
tiam conftituunt, annum continuum appellan-
tes, qui conftat trecentis & fexaginta quinque
diebus naturalibus fe invieem fequentibus; uti-
lem» qui prseter trecentos & fexaginta quin-
que dies continuos infuper additamentum ha-
bet fex feptimanarum , ac vulgo in ftatutis defi-
gnatur» uti & in pactis , per jaar en dagb,
notante Simone van Leeuwen cenf. for, part. 1.
libr. 4. cap. zo, num. 8. verf. utrum. Quoties
autem in ftatutis fimpliciter anni mentio fit, id
in dubio non deanno utili,fed continuo acci-
piendum eft, non modo in materiis odiofis,
fed & in iis quse odiofse non funt. Ant. Mat-
thajus de auftien. libr, z, cap. 6, num. 16. &
de criminibus libr. 48. tit. z. cap. 5. nttm. ult.
Lceuwen d.loco. Quamvis poft Grotium & alios
Groenewegius velit , cum apud nos annalis
praefcriptionis mentio ftatutis injicitur» femper
unum diem anno fuperaddi, idque ad evitan-
dam difputationem illam,an dies terminicom-
putetur in termino» «& tit* Inftih ieferpet. &
|
|||||||||
|
i>o&Ati8i7s &e* t§?
mariti lenociniutn 29. §. fex mmftuiH f. ffk a&
leg. Jul. de adulteriis. Novem menfes ad pro- duccndas probationes cx alia provinciS tranf* marina. /. 1. C. de ditation. Annus ad inten- tandas actioncs plurimas prsetorias, peruniver- funt jus difpcrfas s ad moyendam acltioneni quanti minoris sftimatdriam in multis cafibusi /. fciendum 19. §. ult. I. adiles ajunt 38. m dt adilit. editt. ad inventanum ab herede perficien-* dum, fi patrimonium defuncti in variis pro-* vinciis difperfum fit. /. ult. §. fin autem hkcit 3. C, de jure deliberandi. ad proponendam ex- ceptionem non numeratz dotis, fi matrimoiiH um difiblutum fit intra biennium. novell. iooi cap. z. ad implendam defundi voluntatcm pec heredem, ne ei tanqttam indigno hereditas adi- matur. novell. 1. cap. 4. ad id , ut quis pro fervo habeatur, fi poft expofitam in ftatus quar- ftione cautionem anno integro ceffiverit fui copiam facere. /. 1. §. pen. C. de affert. toU lenda. ad id, ut bona accufati & citati , nee fe intra annum flftentis, fifco cedartt. /* 1, §* ult. I. 2. & tot. tit. ff. de requir. reis vel abfentt damnandis. Annus 8c menfis ad petendam in- veftiturae renovationem ex jure feudaii^ lib,r. 1. feudor. tit. 22. Biennium ad terminandas cau- fas criminales in judicium dedudas. /. uit. C. ut tntra cert. temp. quaftio crimm. termirietut. zd profcqucndas caufas appcllationum. autb. et qui appellat, C. de- iemportbtis & reparat. appellatio* num. ad faciendas fupplicationes adverfus Cen- tentias prsfe&orum prxtorio'. t. unic. C.defen- tent. prafe£l.,pr4torio. ad id, ut crcditores nec^ ditm miffi, .& tamen prsefentesj petere poP fint, fe cum pritts miffis ad bona debitoris ad-« mitti. I. ult, C. de bonis autorit, jud. pofftd. ad proponendam privilegiatam non numerata; pe- cunia? exceptioncm, tit. Inftit. de literar, obli- gat. tot. tit. C. de non numerata pecunia, ad a* dioncm doli movendam. /. ult. C. de dolo. Trienniiim ad finicndas litcsciviles injudicium dedu<5tas. /. properandum 13. C. de judiciis. ad res mobiles ufucapiendas. princ. Infth. de ufucapf Qitadriennium ad pctendas cx plcriique caufiS. in integrum rcftitutiones. /. ult, C, de tempo- rib. in integr. reflitut. ad obtinendatii per pri-< ftinum dominum indemnitatem a fifco vel Prin- cipe vel Augufta, per quos aliense rci diftracfta facla fuit. §. ult. Infiit. de ufurpat. & ufucap. ad id, ut creditores necdum miffi, cum abfentes fuiffent* petant, fe cum prius miffis admitti ad bona debitoris obaeratt, /. ult. C. de bonis autor.judh cis pofftd, Quinquennium, ad quserendum de fta* tu defunftorum. tot. ttt. ff. & Cod. ne de ftd* tu defuntt, poft quinquenn. quaratur. ad coilufio* nem in quasftione ftatus detegendam. /. collu* fxonem z.pr.& §§. feqq. ff. de colluf. detegendd* ad querelam inofEciofi teftamentt, vel inofnciofai donationis. /. contra majores 16.1. pen. §. utt.C, de inoff, donat. ad perfequendas rcs fine decretopetf minoremnulio jure alienatasonerofotituJo, ex qud ccepitmajor efle. /. ult, C.fi majorfailm alie* Xxxxx aMi
|
|||||
|
De DtVERS t § TKM
fatri i publica abolitione dimiffus eft, compu-
tandis fcificet diebus triginta utilibus ex eo die, quo ferix finitse funt. /. fi quis repetere f. L aut privatim 10. §. ult. L ft interveniente iz.ff. ad Senatufc.Turpillian. L nemo deinceps 3, C. de e- pifcop. audientia. vel etiam propter mortem ac- cufatoris, aliudve impedimentum ejus, abolitio- nem petiit & obtinuit. /. libellorum 3, §. ult.ff. de accufation. Quinquaginta , ad conteftan-, das juftas caufas excufationis. §. qui autem 16. Inftit. de excuf. tut, L quinquagima 38. ff. eod. tit. Duo menfes ad litem conteftandam. autb. • libellum C. de litis conteftat. ad exercendum jus protimefios, fi dominus dire&us emphyteufin ab emphyteuta venditam fibi velit eodem pre- tio emtam habere. /. ult. in fine C. de jure eto- pbyteut. ad probartdum debitum, cujus compen- fationcm quis fifco opponit. /. aufertur 46". §. qui compenfationem 4. f. de jure ffci. ad exer- cendam aclionem redhibitoriam nonnullis in caftbtts. /. ft venditor 28. /. adiles ajunt 38. ff. de adil. edifto. Tres menfes ad inventarium ab herede abfolvendum, /. ult. §. fin autem du- bius z. C» de jure deliberandh ad probationes ex eadem provincia producendas. /. 1. C. de dilation. ad allegationes pcr adverfam partem in judicio faciendas, & in causa concludendum, quoties pars una allegationibusulterioribusjam renunciavit. autb. jubemus C. de judiciis. ad proponendam exceptionem non numeratae do- tis, fi matrimonium poft biennium, fed intra decennium, diremtum fit, novell. 100. cap. 2. ad caufas & quseftiones decurionum, fuis cu- riis vindicandorum, terminandas. /. generali le- ge 54. C. de decurion. Quatuor menfes ad probandas per tutorem juftas caufas excufatio- nis. /. quinquaginta 38. ff, de excufat. tut. ad faciendam noxas deditionem pcr eum, qui ex noxali judicio damnatus fuit. /. item veut- unt 20. §. idem retle ait 5. ff. de petit. bere- ditat. juncl:. /. 1. 2. 3. C. de ufuris rei judica- ta. ad offerendas per reliquos focios impenfas jfti focio, qui eas in refectionem domus ero- gavit, ne alioquin pomones celfantium focio impendenti jure dominii cedant, /. cum duobus 52. §. idem refpondit 10. ff. pro focio. I. fi ut poponis 4. C. de adipciis privatis. Sex menfes ad inftituendam in plerifque cafibus redhibito- riam, quandoque & quanti minoris arftimato- riam a&ionem. /. fcicndum 19, §. ult. Lfiven- ditor 28. /• &diles ajunt 38. //. de adilit, edi- 80. L 2. C. eod. tit, ad terminandas caufas fif- cales in judicium deduftas. /. uit. C. de jure fifci. ad producendas probationes ex alia pro- vincia non tranfmarina. /. 1. C. de dilation. ad adeundam hereditatcm cx teftamento, con- tra quod inofficiofi teftamenri querela rrtoven-* da eft. /. pen. §. ult. C. de inoff.teftam. cef- fante tunc difpofitione legis 19. C. de jure deliber. ad accufandam adttlterii fceminam poft divortium. /. 1. §. accufationem 10. ff. ad fe- tiatufc, TurpiU. L fi maritus 4. §. extranek 1. /, |
|||||
|
L ib. XLIV. Tif. IIL
|
|||||||||||||
|
& Juftinianus a&iones in judicium dcducW
voluerit annis quadraginta durare a noviflirriis actis. /. ult. C. eod. tit. jure tamen noviltimo non amplius id obtinere , poftquam ab eodcm Juftiniano conftitutum fuit , omncs lites civi- les in judicium dedu<5b,s intra trienniumfinicn- das efle, plenius a me demonftratum in tit, d§ judiciis num. 55. Sctit. qui potior. in pign. num. 9, poft med, Quinquaginta anni ad repetitio- nem ejus, quodinalea amiflum eft. /. 1. juncT:, /. ult. C. de aleatoribus. De fingulis vero ha- rum prasfcriptionum temporibus in fuis propriis fedibus adnotata videri poflunt, quse pro in~ * ftituti ratione obfervanda cenfui. 7. Mores hodicrnos quod fpeclat , prjeter
ea, quse fparfim tum ad tit; de ufucap. tum etiam ad hunc titulum ftrfl obfcrvata funt , fciendum infuper, non ita quidem nunc am- plius in ufu efle illam tnennii , decennii vel vicennii ufucapionem , notante poft multos Groenewegio ad pr. lnfiit. de ufucap. multas tamen diverforum temporum vigere pra:fcrip- tiones, partim de novo introdudas , partim ex ipfo jure civili refervatas. Ut enim omit- tam , in ordine judiciorum esceptionibus, re-! plicationibus, duplicationibus, aliifque in ju- dicio peragendis terminos breviores juridicos praefinitos efle , quibus lapfis ex rigore juris denegatur licentia faciendi, quod fadendum eratj ut etiam fileam, reauditionibus, appel- lationibus» fupplicationibus tum interponen- dis tum urgendis ac ad finem perducendis prxftituta inveniri certa tempora, de quibus alibij conftat infuper, plures etiamnum an- nales, five anni utilis five continui, fuperefle prxfcriptiones. Qua ratione adhuc anni fpa~ tio prsEfcribitur adioni injuriarum. Imbcrtus infiit. forenf. libr. 1. cap. 33. lit. D. in notis. |
|||||||||||||
|
nat.fine decreto ratambab. ad impetrandam fe-
parationem bonorum defun&i a bonis heredis. I.*i>$. qnod dicitur 13. ff. de feparation. ad vindicandas per fifcum res, quarum intuitu vc&igal fraudatum fuit. /. neque commiffmn z. C. de vetligal. & commiffis. ad avocandatn per fifcum hereditaterri defuncti, violenta morte peremti, cujus heres aut tabulas aperuit tefta- rtjenti, aut hercditatem adivit , non ulta de- fundi nece. I. in cognitione 13.//. de fenatufc; Silaniano. ad accufationem adulterii certisinca- fibus. /. 1. $. aceufationem 10. //. ad fenatufc. Turpill. I. miles qui 11. §. adulterii 4. /. ma- riti 2,9, §. fexmenfium 5. & 6. ff ad leg. Jul. de adulter. aut peculatus. /. 7. ff. ad leg. Jul. peculatus. Decennium ad amittendum jus nun- dinarum majorum. /. I. ff de nundinis. ad ra- tiones reipublicae difpunctas & fnbfcriptas ad- verfus heredem ejus, qui adminiftravit, retra- clandas: uti vicennium adverfus ipfum admi- niftratorem. /. in omnibm 13. §. 1. ff. b. t. quemadmodum etiam decennium inter prafen- tes, vicennium inter abfentes ad ufucapiendas res immobiles, & fervitutes acquirendas vel amittendas. princ. lnftit, 4e ufucap. l. ult. C. de frafcript, longi temp. dec. vel. 20. annor. /. «- ttic. C. de ufucap. tranfformandk. I. fi quU diu- turno io.ff.fi fervitus vind. I. fi aquam z. & tdt. C. de fervitm. & aqud. Vicenniuminac- cufationibus criminum, & criminalibus fifci quxftionibus, in quibus minora tempora fcr- vari, fpecialiter conftitutum non eft. /, in om- tiibus 13. //. b. t. I. querela falfi 12. C. adleg. Cornei de falfxs. I. 1. §. prafcriptio 3. &feqq. ff. de jure ffci. Tricennium ad a&iones perfo- nalcs perimendas, qux breviori tempore non invenmntur circumfcriptsE; uti &r ad enervan- das a&iones in rem in illis cafibus, quibus pro- |
|||||||||||||
|
pter malam fidem aut tituVt defeftumufucapio I Ant. Matthatus parcemia o. num. 14. Lecuwen
|
|||||||||||||
|
cenf. for. part. 1. libr. z. cap. 10. num. 14.
muldlarum exaclioni propter fraudatum vc&i- gal aut alia delida Ieviora commifla. Im- bertus d. libr. 1. cap. 33. Ht. d. in not. Groe- newegen in notis ad Grotii manuduct, jurifpr. Holl. libr. 3. cap. 46". nttm, 13. in noviff. edi- tione. & ad l. 12. C. ad leg. Cornel. de falfis. Ant. Matthjeus parmniay.num. 19, 20. Leeu- wen d. part. 1. libr. z. cap. 10. num. i^.cim fin. exccptis in Hollandia muldis illicitse ve- nationis viginti florcnos excedentibus, quarum exa&io trienniodurat. editlum 12. Martii 1674. art. 61. vol. 3. placit. Holl. pag. 612. Sic quoque anteriore Caroli V. edicto advocatis & procuratoribus falariorum cxadio poft an- ni lapfum dencgata fuit, fed poftea edido recentiore & generaliore cautum, ncadvoca- tisj procuratoribus, mcdicis falaria, famulisa- liifque fimilibus mercedes, mercatoribus mer- cium minutim diftra&arum pretia , cauponi- bus debita ex confumtione in popinis & ta- bemis, exigere liceat poft bienniura > nifi chi- ro«
|
|||||||||||||
|
rerum impedita fuit. /. ficut in rem 3. C. de
prafcript. 30. vel 30. annor. Quadraginta anni
in rebus omnibus & juribus ad quemcunque
pertinentibus * qus brevioris temporis prsfcri-
ptioni non fubfunt, adeoque etiam in rebus fif-
calibus. arg. /. omnes nocendi 4. poft med. C. de
prafcript. 30. vel 40. 4»». nec non in rebus &
juribus & adionibus ecclefiafticis , aut ad alias
pias caufas pertinentibus: cum cnim ex ante-
riore Juftiniani lege centum annorum praefcri-
j>tio demum competentes piis caufis aftiones
perimeret. /. ut inter 23, C. de facrof. ccclcfm.
6c ex noveM 9, hoc privilegium ecdefisE Ro-
tnansc fuiflet conceflum > licet illius novella fi-
dem ac autoritatem merito in dubium vocare
liceat; tamen per novellas pofteriores praefcrip-
tio quadraginta annorum redufta fuit, utpatet
cx novell. 111. cap. 1. mveU. 131. cap. 6.
jQuamvis autem Juftinus Imperator etiam adio-
pi hypothecaris multis in cafibus annorum de-
mum quadragintalapfu prssfcribi jufferit. l.cum
notijfimi 7. C, ie frafctipu 30, rtl 40. mmu
|
|||||||||||||
|
MPORALIBOS kc. %0
C. de pr&faipt. 30. W/-46. annor. Ultrajecli
certc perfonalibus adionibus non nifi triente fcculi prffifcribi, autor eft Ant. Matthaus pa- roemia 7. ntwi. $. in fmg & pareemia 9. num.i. Parens Paulus Voet ad princ. Inftit. de ufucap. mm. 11. Abrah. a "Wefel ad navelias conftiu ijkrajett. anic. 21. num. 39, InagroVorna- j u.9 annis tjriginta, in Zefandia annis vigintiin-» ! ter prajfcntesjtrigintainter abfentes perficipra?* ! fcriptionem, obfetvat Grotius manud. libr. 4. cap., f.nnm. 34. 3^7, & feqq. Et quarjrtvis plim in Hollandia S<: Uhtajedi videatur obti- nuiffe prxfcriptio anni & diei ad acquiren- du,m douvinium rerum coram lcge loci ex ju* fta cau^a tradit^rutm, ac quiete bonaque fide poifeifarum, fecuncUim ea qua; habet Gtotius manudutl. d, itbx, 2. cap. 7. num. 28. & feqq. Aof. Matthaeus d$ auftion. Ubr. 1, cap. n. t>nm, jQ.citca med, tauven nunc nullus amplius videtur cjus ufus efle. Confer Sim. van Leeuwert cenf. for. part. 1. libfa. z. cap. 10. wpt. ii. 9. Uti autem jut,e civih ad longiffimi tem-
poris* triginta vel quadraginta annorum prae- fcriptionem neque juftus titulus concurrere de- buic, neque bona fides, fed folius temporis prseftituti lapfus fuffccit, /. 3. /.4. & pajfimin tit, C. de prffcript 30. ye-l 40. anmr. /. 1. §. 1. C. de annali except. $albus de pmfcript. par~ te quarta parm quarta priwipatfs qmft, 1. ita quoque ad ftatutarfam lougiffimi temporis aut trientis fecul,i prsEfcriptiQnciuJmplendam necti* tulum nec honam fidem reqi|ir-i yerius eft , l ma- gifque id unum fpecla.ri, an quis ta^nto tempo-« ris fpatio in c^Urieta fuerit ac continuata ppfleC. fione, vel quafi, atqye ac^eo ad acquirenduni corporalium rerum dpminium niillam toto il- lo tempore, quo aficnas. ppffedit animofibiha- bendi, paflus fit a domjno vero turbationem, nec eum ullo fado agnqverit ut clominum; ad id vero, ut ab acliione contra fe pata, v«lafer- vitute rebus fuis impofitl Hbcretur, intraprs- finitum ftatuto tempus neque interppIJatusfue- rit ad fplye.ndum, neque; fa<Sp uUo debitum agnover|t, rjeque fervjtu^is exe^citium i prardii dominantis domino tentatum fitj protft id va- riis argumentis adftruit Lamb. Goris adverfar» tracl. 3. tap 9. num. 61. & feqq. Ant. Mat^ thauis faretmia 9. mw. ?t« 3. & 4e aucltov, libr. 2. (ap, 7. num. 84- 8$. Neque h*c uf- piam exigit de hac agens pr«feriptipne GrotjuJ* mamd ad jurifpwd, MQti. hbr. z, eap. ?, ntm, 34. 01 feqq. ty libr. 3. up, ^6,mm- $. &a- beffe poffe, mpnet Abrah* a Wefel ai nevet- lat conftif, uitrajeff. aiu %\. mm. 32. 33; Boxeliys in ootii ad fl##, Velkem de fmntatt cap. 37. mm, 5<?- ac dg jure Sjxpnico autpr eft Berlichiy? foncluf, pr*$, paru 1. emluf. 4. num- Z7< VtiM aliorummoribustefit;iKurplu- rcs alij cit# apu4 Lamfe. Goris & Ant. Mat- thteum d. kfis/ Et hb coofeqtiens eft, coiv jtmgi pijjjc.tm^i modp in rerjirn cotporaliam Xxxxx % & |
||||||
|
De DlVERSlS TE
irographum de hifce confcriptum fit; quamvis
hacc paucis in locis in yiridi fint obfervantia ,
utcunque novis ediftis fubinde rcpettta ; de
quibus, fi opus, videri poteft edilium Carolt
V, \6. Maji 1530. axtic. 5. vof. 2. placit.Holl,
pag. 1383. Ediftuni4. Ottob. 1540.artic. 16". voi.
i.pUcit. Hali, pag. 319. noveiia conftitutio Uttta,-
jeftinaamu iCfy.artic. 21. Sande decif. libr. f.
tit. 6. deftn. 2. Hngo Grotius manud. ad j»m-
prud. Holl. iibr. 3. cap. 45. num, ji, 12. Jac.
Coren confil, 16. num> 33. & fm< &timk
2.51. Parens p. mem. Paulus Voct ad princ. Ith
fiit. de ufucap, num. 11. & ad tit. de literar.
abligat. tium. 9. circa fm. & prolixe Abr. a "^e-
fcj ad uovellas conftit. Ultrajeft, artic. 21. Ad~
hasc ufucapionem triennii in mobilibus non vi-
deri ufu fublatam, quoties ftatutum pr^fcrip-
tionem trientis 'fcculi inducens non firaplicker,
fed ih res immobiles conceptum eft, conten-
4it Ant. M-itthams parcemta 9. num. 6, pag,
3 16, 317. ubi & rccenfet, quibus in lpcis
aclhuc ufucapio triennii circa mobilia locum
habeat. Quadriennium infuper petcndis in in-
tcgrum rcititutionibus a jure civili prasfcrip-
rum apud nos adhuc obfervari , licet facilius
adverfus hujus temporis lapfum reftitutio in-
dulgeatur, adnotatum in m. de in integr. refti-
tut. num. 20. Quemadmodum etiam quadrien-
nii praefcriptio ratione rerum alienarum a fifco
venditarum ab ufu haud receflk , ut autor-eft
Groenewegen & Parens p. m. Paulus Vaetadi
§. ult. lnfttt. de ufucap, num. 2. Lceuwen cenf
far, part. 1. libr. z. cap, 10. mm, i$. '&,$»$,.
& firmatur per exeeptionem prqpofitam apu.d
Neoftadium Cutia Holl. decif. 15. Sed &
quinquennii pr$fcriptionem in querela inofnV
ciofi teftamcnti, accufatiooe adulterii» petitio-
ne feparationis bonorum defun&i a bonis he-
redis, necdum ab ufu receflifle teftatur Ant.
Matthaeus parcemia 9, num. 14. Leeuwence»/
for, part, 1. libr, 2. cap.iQ.num. if. in pr.
Idemque de viginti annorum pra?fcriptione cir-
ca criminum graviorum accufationem cvincit
argumento non uno Ant. Matthams d. faroemia
9. num. 14.
8. Prsecipue vero maximeque frequentata
nunc eft longiflimi temporis prsfcriptio •, ouk jure Romano annis triginta implebatur, apud nos vero ac populos quofdam vicinos non nifi cjapfo triente feculi, fivc de mobilibus, five de immobilibus, five de adionibus & fervitu- tibus qua;ftio fit. Grotius manud. ad jurtfprud. Hoil. libr. z. cap 7. num. 34. & feqq. & cap. 3 7. num. 9. idque fecundum parcemiam, pr<g- fcriptie van een derde deel van bondert jaren gaat voor alle fegel en brief, quam exponit pluribus Lamb. Goris adverfar. traft. 3. cap, 5>. Ant. Matthseus pareemia 9. Licet Groe- neweeius in folis immobilibus trientis feculi prsefcriptionem induftam putet, incarteris an- norum triginta fpatio eam impleri. ad Tubric. |
||||||
|
Li b. XLIV. Tit* III.
|
|||||||||||
|
9oo;
|
|||||||||||
|
& ferVituhim aequifitionibus poflefltonem de- i.co quocunque loco contra oriiatUm , & com*
fimcli & hcredis, autoris & fucceflbris parti- modum, ac decoram faciem, civitatis cxftru- |
|||||||||||
|
<5ta fuerunt. I, prafcriptio 6. C.de operibus p«-
blicis, nec fohudoni tributorum. /. competit 6V in fine C. de pufcript. 36. vel 40. annor. aut alteri fimili juri, quod ad majeftatcm pcrtinet, quodque multum diftare puto a rebus fifci five corporalibns five incorporalibus, quae uti apri- vatis, vel ab cc.clefia, ita & a fifco haberi ac pofli- deri vel quafi poflideri poflunt » & fectrndumi juscivileuna cum rebus ecclefiafticis annisqua-' draginta , ac fecundum mores ordinario tempore prsfcriprionibus prsfinito , prsefcribi, utdidani. tit. de ufucap. num.i 1. in fine. Licet eniffl rationc' tributorum, in prjeteritum debitorum, praHTcriptio videatur admittenda efle, qaatenus excedunt retro metas triginta annorum» aut alteriustemporisy' quod ex jurc municipali fufKcit ad prsefcriptio- nem.Lamb. Gdris adverfar. traft. y.cap.p.num. 48. tamen illorurrt annorum intuitu, qui noa' excedunt trigcfimum, recle petuntur, ficut & in futurUm exiguntur^ nullapra&fcripttoneop-' ponenda , exemplo annuorum rcdititum, arg. d. I. 6". in ftne C. de pr&fcript. 30. vel 40. annor. Eoque pertinere puto, quod a multis- traditUr, juribus fifcalibus & majeftaticis non pofle praefcribi. Confer Ant. Matthseum pa~ rtem, 8. num. ult. & de auftion. libr, 2. cap. ?ix num. 45, 4^. 47. 48. Nec improbabilis vi-! detur in hifce diftindio , quod , qua* pecj iPriricipem aliis! communicari Sc in alios tranf^' ferri poflunt , etiam prsfcribi poffint, qua:' vero' communicari nequcunt, etiam refpuant . prsefcriptionem. ConfcrLamb. Goris adver~ far. traB. 3. cap. 9. num. 43. & multis feqq* nbi exponit illam parcemiam, qua contra do- minum feu Principem non currit prafcripth. De- nique agere non valentibus haud currere prar- fcriptionem vulgo tradittim, dum vel lex vel! teftatoris voluntas impedimento eft, quo mi- nus agatur. Qua ratione creditoribus non no* cet ad prsfcriptionem tempus illud, quo prop- ter inventarii confectionem, eaque durante -J prohibentur hercdem inquietarc. /. ult. $. donec 11. C. de jure deliberandi. Nec obeft fideicom-' miflario particUlari vel univerfali , quod pen- dente fideicommifli conditione per fiduciariutu alienata fuerit res fideicommiflb obnoxia , &; ante eventum conditionis talia eflnuxerint tem- porum fpatia, quibus longi vel longiflimi tem- poris prafcriptio impleri poffet. /. ult. §. fin au- tem 3, C. communia de legatis. Nec uxori fe- cundum mores hodiemos prajudicat , quod maritus ftantc matrimonio fundum dotaleffl alic- naverit, & ita longiilimo tempore rcs fitcrit pc- nes tertium durante matrimonio, quiafub viri poteftate exiftens ftare in judicio non potcftcV: alienata revocare , ut dixi tit. de fundo dotali num. ult. eoque facit /. i» rebus |d'i i» f»»> C de jttre dot. 12. Si prsfcriptioni implendas alia ptaefinita
fint;
|
|||||||||||
|
cularis, abfque ulla diftin&ione , an uterque,
an alteruter, art vcro neuter in bona fide ftte- rit, notante Artt, Matthato d. parozmia g.num. 4. Et quamvis Zelandi inter prxfentes anno- futn viginti admittant prafcriptionem, tamen ne tum quidcm aut bona fides aut titulus ju- ftus cxigendus videtur, maxime, euminterab- fentes tricennalis praefcriptio, nec titulum nec bonam fidem fecundum ante di&a defidefans, admifla fitj abfurdum autem videatur, ftatuto haud diftinguente, magis interprasfentesquam abfentes, juftum requiri timlum aut bonam fidem. Eoque facit, quod Imbertus fcripfit» ftatutariam praefcriptionem viginti annorum fi- ne titulo impleri pofle, ut aliquid juri com- muni ftatutum addat. in encbirid. juris Gallia verbo pr&fcriptio ex ftatuto pag. mibi 269. Etfi tero tempus hoc prasfcriptionis hujus ftatutarias proeul dubio continuum eft, tamen rtequemi- noribus currit, aut furiofis aliifque fimilibus, qui minorum jure cenfentur ac fub cura ftint * neque belli aut alias reipublicae causa abfenti- bus. Hugo Grotius. Manuduft, ad Jurifprud. Holl. libr. 2. cap, 7. in fine. Ant^ Matthxus parcemia 9. num. %z, 23, Adde tit.de mino- rib. 25. annis num. 29. 10. Praefcriptionis efFe&us eft , quod jure
Romano naturalem obligationem extra omnem juris effeclum conftituat, licet eam riori tollat ipfo jure. Unde & obligationi ita praefcriptse regulariter neque fidejuflbr neque pignus acce- dere poteft. /. fi quis poftquam 37. "<ff. de fide- juffor, arg. /. item illa 18. §'. quod adjicitur i, fj, de conftit. pecunid. Adde tit. de pignorib, & hypotb. num* 19. in ftne. Quod ipfum jus, de non admktendis pro debito prxfcripto fidejuf- foribus aut pignoribusi moribus hodiernis eo magis obtinet, quia plaeuit, per prsefcriptiones jpfo jure perimi i qua: fubfuerant, obligatio- nes. Grotius manud. ad jurifprud. HoU. libr. 3. cap. 46. num. 4. & feqq. Wefel ad novellas conftit, Vltrajeft. art. 21. num. 25. 26. 27. =ii. Non tarhen praefcribi poteft juri luendi
pignoris, ut di£tum tit, de pignorat. aft. num. ji necannuis reditibus in futurum debitis, fe- cundum tradita in tit, deannuis legatis num. 1, 5» fine & tit. de ufu & ufufrucl. leg. mm. 4. Groenewegen ad Grotium manud. ad jurifprud. HolLHbr, 3. cap, 46. num. 11. ( quibus non ab- fimilis videtur cenfus annuus, licet aliud placeat AntMatthaeo parotm. 9. num. 11. qui & cir- ca annuum reditum diffentit. d. param. 9.«, 7, pag. 318. & feqq.) nec rebus merae fac,ultatis arg. I. viam 2. ff. de vta publict ( quod & fu- fius demonftratum d. tit. de pignorat aft. tmm, 7.) nec juri ReipubHcse ad ornatum &adfpe- clium publicutn .urbis pertincnti, quo fit, ut dirucrida fint, cju* vel in foro yel in publi- |
|||||||||||
|
E DOt.1 MAtl fet METOS EJtdfefctlOfcE.
|
|||||||||||||||
|
9§f
|
|||||||||||||||
|
fiilt tempora in lOcd dortlicilii a&oris, alia in lo-
co ubi reus domicilium fovet, fpe&andum vide- tur tempus, qaod obtinet ex ftatuto loci, in quo reus commoratur. Confer Parent. p. m.Paulum Voet. deftaiittis fett. 10. num, 1. & quae fcripfi ad tit. de rerum diviftone num. utt. nifi de im- mobilium prajfcriptione quseftio fit j quo cafu |
|||||||||||||||
|
neque leges dorriicilii prsefcribentis * neqiie ie*
ges domicilii ejus , in cujus prajudicium pra- fcriptio fit, fed magis leges lOci , in quo fit& immobilia, fpeclanda: funt $ cum tralatitium fit* immobilia regi lege loci, in quo fita funt. 13. De acceftionibus pofleflionum adurrt
praecipue in tit. de ufurpat. & ufucap.ntm. i<£j |
|||||||||||||||
|
T 1 T V % V S ,IV.
De doli mali & metus exceptione* S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||
|
vel domino de dblo ftliifamilias aui fervi ? AA
patrono vel heredi patroni per liberttmt de doli patroni vel heredis} An exceptioni dolipoffit op- poni repticatio doli} 3. An oppofua doli extepth attionem ftrifti jurit
faciat bom jidei t 4. Qmd ftt exceptio wetus? Qutbus oppohi pojjlt l
& a quibusi1 An '& patri f>er fttium} exceptionem manifeftum eft. l.ft excautkne^i
c denonnumerata pecun. d. I, 2. §. itemqum- tur 4. ff. h. t. I. fi untu 27. §. fi ciim decem 5.1 ff. de paetis, l. creditpri 5. f.' de patiis. excepto cafu , qui eft in l, pttre 5. pr. f. h. t. proptcr peculiarem rationem, ibidem propofitam, Con-i fer Zoefium ad Pand. h. t. num. 5. 6** 2.. Speciaiis doli exceptio eft , qux ex eo
dolo competit, propter quem & aclio doli pos* fetdari, cum aliis non cOncurrens exceptioni- bus, ac iis accommodata j qui fummo jure ob- ligati per dolum alteriiis, a&ione conveniri pos- funt; fiveipfidoium pafli fint, five nohj curr», ex parte ejus, qui eam objicit, in rem oppo- riatur, & fufficiat , ea in re , de qua agitur^ dolum per a<£torem commifltim efle , propter qucm iniquum effet, rcum aclori condemnan< §• 1. lnftit,. de exception, l, palam eft 2. §. pla- ne 2. ff. b. i, Nec dubium, quin & licfedibus profit ac fidcjuflbribus , cum" cxceptionibus iti rem feu rei coharentibus badenus quoque acccn- fita inveniatur. I. exceptiones 7. §, 1. ff.de ex- ceptidnibus. Opportitur vero omnibus» quido- lo fecerunt, vel jam faciunt, etiam pupillis ac/ fimilibus, vel eorum tutoribus ac curatorjbus* fipetantid, quoct jam femel iis flne tutoris au-, toritate folutum eft, cum cx eo eflent facli lo-, cupletiores /. apum Celfum 4. §. fi quid pupillt 4. ff.h. t. Non tamen illis , qui do.Ium non fecerurit; quo refpedu hsc exceptfo magis in perfonameft, cUm fpecialiter exprimeridum fit, de cujus dolo quis queratur , non in rern , fi in ea re doto tnato faftum eft* fed fic , fx in s&, re nihil dolo malo aftoris fattum eft; ut doli ex- ceptio complectatur perfonam» quae dolurrife-* X?xxx 3 ciV |
|||||||||||||||
|
. tri mulits cphveniunt aliio doti & exceptio. ln
quibvts differant ? Quid fu generalis epcceptio dotit & cum qutbns concurrat exceptionibus ? . Quid ftt fpecialis exceptio doli! Quibus compe-
tat ac profit} Quibus opponatur? An&quari- dode doto per procuratorem commijfo rette exci- fiatut•'? An< fuccejfori particutari poffit ppponi exceptio de dolo autoris} An & quando patri uamvis in multis actio doli convc-
niat cum doli cxceptione , adeo- que plurima de doli a&ione in tit. I de dolo malo tradita ad exceptio- ktiem etiam pertineant, in nonnui- iis tamen difterentia eft: non enim, ficut de do- lo actio certo tempore finitur, puta biennio , ita etiam exceptio eodem tempore danda eft , fed perpetuo competit ; cum actor in fua quidem nabeat poteftate, quandovelit agere, acutiju- re fuo, & ob id ei fine iniquitate certa ad agen- dum tempora a lege praefiniri potuerint; is au- tem, cum quoagitur, non habcat poteftatenl, quando conveniatur. l.pure mihi 5. §. ult.ff. h.t. junct /. ult. C. dt dolo mato. Ex illa fuccum- bens infamis eft. /. 1. §. ait prator 4. ff.de do- hmalo. exhac non item , licet ppinio indepe- nes viros graves & honeftos fugilletur. Iilafub- fidiadaeft, locum non habens, fialia fitacftio. d. l.i.§.j\.ff. dedoto. hsec ex adverfo Velgene- ralis eft vel fpecialis; adeoque non femper iubfi' diaria eft, fed tamen & fubfidiaria effe poteft. I. refcriptum 10. §. ult. & U.feqq. ff. de pattis, Generalis dicitur, qua cum aliis exceptionibus fpecialibus concurrere poteft , fic ut fecundum Papinianum omnis ille doli exceptione tuerife poffit, qui poteft aequitate defenfionis adionem infringerevi.q«M^«i^c i|*j*. h *■• poteftve- ro id omnis , qui exceptbnem habet, a&ioni fummo jure jufta , fed iniquae, opponendam, pinc, Inftit. de exception. dum dolofacit, qui- cunque id, quod quaqu^ exceptione elidipo- teft, petit. I. palameft 2. §. & generaliter 5. ff. h.t. Atque ita cum exccptione pafti, vel non Aumerats pecunias, conjungi polfe hanc doli |
|||||||||||||||
|
Lek. XLIV. Tit, ififrJ*
|
|||||||||||
|
H
|
|||||||||||
|
JNDc®
|
|||||||||||
|
qiiod perfide gefiuai! efV,, iuSbreuji nibil confe-
quii d, L 4. §. Mmelitis-13. ff, h, t, & cum par, delidum cft duoru,m , onerari pctitoremi /. cum p^a» r 5 4. §■ de rieg, juris. %.. An; autem. oppofita doft maii excepcio vcl
r-eplicatio bon® fideiac^ionemeffieiat, qua?na- tmk foa ta{is nonicft,) inter: Cujacium &alios controverfum fatis; illo quidem hoc affirman- te, aliis vero id- ut mepttKnrepmbantibus, uti id aBacbovio de atliombus difput. 6. thej. 22. 8c WifTenbacbio ad Pand. vol. 2. difput. 2$. thef. 21. jam obfervatum fuit. Magis tamcn eftv uc djcamws>ii r$>cjeam effe efficaciam ex- ceptionis doli oppofitse, ut ipfam adionemin- tgnt^&ami feceuet bona? fidei, fi ca talis natura" non fit: cum id nulla lcge aflertum inveniaturj non utique in /, Sei^.cum qz.ff.de, mortiicau- fa donationibus. Quamvis enim ibi fcriptum fit, fi res fingulas hcwdes Zucti Titii vindicent, doli non inutiliter oppvnetur exceptioi "Bona ftdei au- tem judicio eonftituio qumekatur W$, nbn tamefi ideovcrborum iTiorurn fenfiw eft, per oppofi- tam doli exceptionem c.onftituj judicijim bonaj fidei ; fed potius illa vei-ba , tanquam novae quasftionis ac dcfinitionis initium faeicntia, perinde valent, ac.fi fcriptijm efTet, bom fidei autem judicio inftituto &c. Seja fcilicetresfuas Titiq Cognata fuo donatibnis causa tradiderat, fefervato fibi ufufrudu, & co.nvcntione additS, aF» f Titius ante iffam v'n£ deceffiffef , proprie^ tas. dd eant rediret, fed , fi pofteay fttperftitibut liberis Titii ipfa mortua futffet t tunc dd eos bon» ^eipnetent, Cumqae Titio a,nte Sejammortuo, hefedes Titii a Seja adhuc fupcrftite avocarc vetlent res tali lcge donatas , atque id tcntare poffent vel vindicatione rerum finguiarium, adeoque aclione arbitrariS, quafidominioade- funfto Titio in ipfos jam heredes tranflato, vcl petitipne hereditatis adione boixe fidei ( fal- teni ex plurium fententiS , Kcct tunc tcmporis adhuc de eo variatum fuerft. §. aclionum a:i~ tem 28. infne Inftit. de aftion. % uh.cdepe- tit. hered.) definitur» ft quidem res fingulasLU- cii Titii heredes vindicent, doli non inmititer op^ poni excepthnent, Judicio autem bond fidei coifr ftitute, feu inftituto, cum eadem doiiexceptio ad elidendam aftarum intentionem sequcutili- ter opponi poffet,, eo quod res donatze ex pa<5ta poft mortem Tftii ad Sejarn jure proprietaus reverfse erant, aut certe propiietas earum Sejx poft mortem Titii per heredes cjus reftitut de- buiflet; qujerebatur, an non faltem pcr herc- | des Titii Seja compelti poffet ad cautionem in-> terponendani de bonis, ad fe reverfis, poft mortem fuam filiis Titii reftituendis, idquefe- cundum natufam omnium bonse fidei judicio- rum , in quibus, cum nondum praftandd. fecu- nu feurei dies venit, ft agat aliqttis ad interpo- nendamicautionem, exjuftl causk condemnatiofo* l: in ommbns ^i.ff. dejudiciis: 8c refpondetur, noa cfle extorquendam cautionemj feu , ut Terha.
|
|||||||||||
|
eil k pkm. z. §-. feqttitur i. Lapu£ Celfum4.
£. pen. ff. h- fc Quod fi procurator injudicio confifkt, & dafttm cammiferit, fi.quidem in ^mikam procurator conilitutus fit, autgene- ralemandatumbabeat, dc dolo ejus tamante, quampofV litem. conteftatam admitfo rccteex- c-ipitur :■ fi vero neque in rem fuam > neque generali mandato inttru&us fit, fed fpecialisei aftio mandataflierit, videniium, an ante, an ve- ro poft litem conteftatam fraudern fecerit: £ cnim antc litem conteftatam, ejtts doli nomi- ne ipfi, dominum ex mandato in judicio reprze- fentanti, hxc exceptio opponi; non potpft j fin demum poft litcm conteftatam, de procurato- ris doio placuit excipiendum effe, ^uialitk conteftatione res feu Hs , in qua dohis com- rnktitur, quodammodo procuratoris fit. /.. apud Celfum 4. §. quafttum eft 18. /. procurator agit t i.ff. h, t. dummodo procurator ad fpecialem litem datus mandati fines egreflus non fuerit, fed iu ipio illo negotio , quod ei mandatum, dolum feccrit; nam ft officmm mandati pmer- greflus aliam caufam, tra&avent, fraudernque comrrttferit, nulkrm domiiio prxjudiciunifacic. /. ft procurator 10. C. de procurator. Particu- lares quod at^net, fuc,ceiTores, quibus a<5tio ces- fa'pereum, qu-i dolum fecit, hi de autoris do- fo esceptioncm fibi opponi patiuntur, quoties ex lucrativo titulo,. veluti donatione VeMegato, ccfiao a&ionis fada fuit; non item, fiexone- rofo, velut cmtione, permutatione, nifi. em- tor & fimiles acceffione autoris,fui uti velint, /. apud Celfum 4. §, de autoris 27. $., tfijfc31. ff. h. t. Nihil in advcrfum faciente er>» cjuod ab Ulpiano traditum, vitiutn autoris , vel do- natoris, aut ejus quilegavit, neque emtorine- cjue donatario neque legatario nocere. /. an vi- iium <$.ff. de diverfu temporat.prafcript. cumibi per vitium non dohis deftgnetur, fed fola ma- la fides, qus ufucapionem impeditj unde &, cum quseftio de vitio effetpropofita, &defini- tum, illud fucceflbri particulari haud nocere, five ex onerofo five ex lucrativo titulo pofles- for fit, fubjungitur , deoique & ufucapere me foffe, quod autor meus ufucapere non potuit. d. I. 5. Quo usque vero de filiifamilias fervi- ve dolo patri dominove poffit opponi doli ex- ceptio, peti potcft ex d. I, 4. §. in hk 17. ff. h. f. Plane patrono per libertum non refte op- poni exceptionem de dolo patroni, nec he- redi patroni de dolo ipfius patroni, expedi- tittn videtur, etiamfi per procuratorem patronus m judicio ftaret, cum doli mentio opinionem lugilletj ideoquemagisin fadum excipiendum cft. 4.1 4. §. adverfut 16. ff. b. t. juncl. /. ho- nori 2. I, parens j. §. ult. I. 6. I. 7. ff. de ob- fequiis parent. & patrono puftandis. Denique nec exceptioni doli opponi poteft doli replica- tio, cum iniquum foret, communem malitiam petitori quidem praemio effe, ei vero, cum quo a|eretur, pcenas cffej fed longe*quius, exeo, |
|||||||||||
|
DE DOtI.MA.tI ET.MET0S EXCg l>T iONg»
|
||||||||||
|
m
|
||||||||||
|
abfoluturus effet*j tamen poft oppofitam taU
pa&o doli cxceptionem a quondam pupillo * probatumquedolumreplicafcionei allegatum, la- xior iterum judici nafcitur facultas adtimandi e£ bono 8c Squo fecundum naturam judiciorum arbitrariorum, quo modo pCr fratrem tutdrem* qui pa&o fibi profpcxerat, fratri quondam pU- pillo fatisfacicndum fit. Sic fit, ut non a&io, fed judicium, in quo iudex per oppofitarti pa6ti exceptioncm ccepcrat dftridus effe pacl:0 paf* tium convento, rurfus incipiat admittere arbi- trium judicis , qai non obftante pafto nihilo- minus fratrem tutorem propter dolum in pafld admiffum ex aequo & bono condemnaturus eft % atque ita fatis apte dici poteft, per oppdfitam exceptionem aut replkationem doH arbitranam judicium bonse fidei fieri, flcut vulgo traditur4 adiones arbitrarias initio infpefto ftricli juris effe , fed propter intervenientem dolum , aut contumaciam, aut non impletam deftinato loco folutionem , induere in quibufdam naturam actionum bonx fidei, & condcmnationem aut abfolutionem admittere extra id, quod conve- nit, velex natura actionum ftricfti jutis adjudi- candum foret; prout id plenius tradetur in fif* de oblig. & aclion. 4. Exceptio metus eft, qua* eompctit ti\e*
tum paffo , & ejus heredi , adverfus quemvis agentem ex negotio metu gefto» five agens ipfe> metumintulerit, five alius,fic ut hscc exceptio non tam in perfonam, quam potius in rem con- cipiatur, in eoque a doli exceptione diftet, quas non cuivis ex dolo agents opponi potcft. /. apud Celfum 4. §. pen. jund. /. z,§. i.jf. b, t. licet alio fenfu haec metus xque , ac doli exccptio» inrem fit, feu rei cohaereat, quatenus nonipfl tantum dolum paffo» fed & fidejufforibus ejus, prodeffe poteft. I. exceptiones 7. §. i.ff.deex- ceptionibus. Nec dubium, quin pleraquc, qust de a£tione,quod metus causa,fuerunttradita^'n tit. quod metus causa. etiam ad hanc mctus ex- ceptionem transferenda fint, fi ilJud excipias, quod a£tio metus quadriennio extinguitur, ex-> ceptio vero ad exemplum exceptionis doli, 8£ ex eadem ratione , perpetua eft. arg. I. pur$ mihi 5. §, ult.ff. h. t. Nontamenopponipo- teftper filiumfamilias patri, qui itt rebuspccu- liaribus, quaa patri quasruntur, deteriorem libe- rorum conditionem facere poteft, nififllius fb paterna abftinuerit hereditate. LdpudCelfumq, §. ult. ff. h. t. I. licet 7. §. nec exceptiones 2/. Jf. de obfequiis parent. &patrono prafiandis. Quiii imo generaliter interdiftum, ne vis vel mctug exceptio parenti patronOve opponatur» ut pro- inde illis in cafibus , quibus parer non potcft deteriorem facere liberorum conditionem, ex- ceptiones tales verbis in factum conceptis tem- perandse fint. d. I. 7. §. 2. ff. de obfequiis pa- rent.ac pa.tr, prtft. junci l. 4. §. adverfus 17* ff, h. U |
||||||||||
|
verba legis habent, non effe extorquendam dwa-
tmem , quae nondum in perfonam liberorum | initium acceperat ; extorqiieretur autem dona- tio mortis causa, fi cautio extorquerctur, quip- pcper quam, fi a Scjapraiftarctur, mdrtiscau* sa donatio introduceretur , ut ex fcquentibus le"is hujus verbis manifeftum eft. Cumque intuperinhac lege nulla proponaturaftioftricli juris per heredes Titii mota aut moVenda , quas per oppofitam dofi exceptionem fieret bonx fi- dei, palam eft, hinc faltem educi non poffe, quodadfirmandam Gujacii fententiam moraen- tum adferret. Sicut nec majuspntfidiumcftin l. adverfw 3. C. de exceptionibus. in qua licet apertiffimis dicatur verbis, replicatio doli bona fidei judicium facit» & eommentum frattdts ex- cludit, non tamen inde probatur » a&ionem ilricti juris tali exceptione vel replicatione doli bonx fidei effici; cum adio tutcte, de qua in d.L 3. agitur, non ftridi juris, verumetiam ante propofitam doli exceptionem natura fua propriabons fidei fit. Sed nec afferitur, ex- ceptionem aut replicationem doli oppofitam, bonae fidei aclionem facere , fed bonsE fidei }u- dicium facere; &quidem, ut opinor, eatenus, quatenus propter oppofitam doli exceptionem vel replicationem judici libera poteftas nafcitur seftimandi ex bono & sequo, quantum alterum alteri prsftare oporteat, feu , quemadmodum a&ori fatisfieri oporteat. Nempe, ut paulo al- tius rem repetam , reus excipiendo a&or fit, ficut & replicando a<5tor iterum aftoris partes obtinere incipit. l.i.ff. de exception. acproin- de, uti aftiones vel bonae, fidei vel ftri&i juris vel arbitrarise funt •, ita quoque exceptiones alia; bon» fidei, alia* ftridi juris, alis arbitrariae di- ci poffunt, prout caufa exceptionem pariens vel bonaefideivel ftridi juris vel ajbitraria eft, Qua ratione exccptio rei venditje & tradita?, ex cau- sa emtionis defcendens, non poteft non bonse fidei effe : pa<5ti vero vcl jurisjurandi vel rei judicatse excc-ptio ftri&i juris eft, quia & a<5tio judicati, vcl in fadum ex jurejurando , ftri&i juris eft, ficut & pleriimque ex padis legitimis aSiones data?: dcnique uti doli & metus a&io arbitraria eft, laxum in multisadmittensjudicis in judicando arbitrium acpotcftatem, fic&do- li ac metus cxceptio arbitraria eft. Quibuspo- fitis in d.l. 3. C. de exceptionibus, non aliud definitur, quam quod frater, cujus tutela le- gitima per fratrem gefta erat, quique cumfra- tre tutore poft tutelam finitam pactum, ratio- num rcdditioni adverfum feu damnofum , in- iverat fed in pacifcendo afratre quondam tu- toredolo circumventus erat, poffit contra fuum fratrem directam inftituere tutek a&ionem» quae fita natura bonas fidei eft. Et licet frater tutor procul dubio talem tutete aftionem elide- reconaturusfit, oppofitapa&i conventi excep- tioner quK ftri&i juris eft, fic ut judex, con- fiderato fimpliciter eo, quod pa&o placuit, reum |
||||||||||
|
/
|
||||||||||
|
Lib. XLIV, Tit. V.
|
|||||||||||||
|
9<H
|
|||||||||||||
|
T lt V L V S V.
Quarum rerum a&io non datuf.
S u m M a R i a.
|
|||||||||||||
|
. ••}
|
|||||||||||||
|
obligdtio tolli pojfit ipfo jure ?
3. De exceptione , fi non onerandae libertatis
causa fa&um fit : & quando hoc intelligatur fallum-, quando «cw? Quibus & a quibtaoppo-* ni poffit} 4. De exceptione ejus, quod in alea geftum eft.
& filio, fi pater adverfario deferente juraverlt ^
filium non dcberej /. ult. pr.ff. h. t. I. qui jurafje 26". $. ftpater i, ff. de jurejurando. nec nondo- mino j ctijus procurator vel defenfor juravit. L nampoftquam 9. §. pen. ff. de jurejurando. Quod fifidejuflor convcntus juraverit, itademumreo principali exceptio. indc datur, fi in rem , ad- ebque de ipfo debito , juratum fit: fi enim dc fuatantum perfona fidejuflor jiuaffct, exceptio foli fidejuffori, iion item reo profuiura eflct. i. in duobus 28. §, quod reus 1. ff. de jureju- rando. I. 1. §. /i fidejuffor 2. //. h. t. &gene- raliter quibus in cafibus jurisjurandi praftatio etiam aliis nocere ac prodeffe poflit, quantum ad exceptionem jurisjurandi 1 jam ante traditutn in tit. de jurejurando num. 21. Quia vero hax jurisjurandi exceptio proxima eft exceptioni rei judicatas , dum jusjurandum vicem rci judi- cata?obtinet. I. 1. pr. ff. h. t. non aliter ei lo- cus effe poteft, quam fi lis fit inter cafdem perfo- nas , de eadem re , & ex eadem causa. /. i» duobus 28.5. exceptio 4. 5. 7. //. de jurejuran~ do, fccundumea.quat expofita in tit.de exceptio* ne rei judicatte, Plane quibus in cafibus paclo poteft ipfo jure tolfi obligatio , iisdem etiam eam jurejurando tolli ipfo jure citra opem cx- ccptionis, vcrius cft, veluti, Ct naturalis tan- tum fit , aut cx furto vcl injuria civilis obli- gatio proficifcatur. I. Stichum aut 95. jj. natu- ralu^. ff. de folmionibus, l.lex Cornelia 5,§. hk lege 8. I. non folum 11. §. injurtarum 1. ff. de injuriis. jun<5t 1. fi tibi decem 17. §. quadam 1. ff, de pattu. 3. Altera exceptio eft dc eo, quod oncran-
ds libertatis causa patronus a libcrto ftipulatus eft; onerandx vero libcrtatis causa ftipulatio in- terpofita intelligitur, quando dominus a fervo, jam ultro ac fponte manumiffo, pecuniam fti- pulatur, non ca mente, ut cam exigat, fed ut ita metu exa&ionis libertum fibi perpctuo ad omnia obnoxium habeat; adeoque quae ita liber- to imponitur, utfi libertus patronum oftcndc- rit, petatur ab eo, femperque fit mctu exa&io- nis ei fubjedus, propter quem metum quodvis fuftineat, patrono prxcipicnte. U i.§ qutane- randa^.&feqq. I. 2. §, ult.ff. h. t. Uttamen oncrandx
|
|||||||||||||
|
L AtVto, qtu fummo jure competit, fed excep-
tione elidi poteft, quandoque dabatur olim a pr&tore quandoque denegabatur, diftintlione ad- hibitJl, & inde explicatur 'infcriptio tituli, '%. Deexce/>tio«ejurisjurandi#, quibus profit ? Qu<e
requiftta concurrere debeant ? An jurejurando '£tio proprie etiam dari dicitur,
qus competit ipfo jure, licct ex- ceptione enervetur. princ. Inftit. de exception, ficut & jure civilidebi- : tum dicitur, jure pmorio inde-
bitum, quod exeeptione elidi poteft. /, quodfi ptaritus 3, § fi quis t; ff. de conftit. pecun. Scd quia poft exceptionem propofitam nihil intef- eft, utrum quis a&iohem non habeat, art per exceptionem infirmetur. I. hihil intereft nz.ff. dereg. juris. ac prxcipue prattor, a quofecun- dum veterem judiciorum ordinem aflor petebat a&ionem, eandem adori folcbat denegare, quo- "tiesanimadvertebat, actorem certo certiusareo per exceptionem repellcndum effe , fic ut ex- ceptiones tunc ipfum impedirent litis ingreffum, ac tum demum , cum de exceptionis veritate dubitabatur» a&ioncm indulgebat, exceptione poftea elidendam , fi reus eam probare poflet. I. nam poftquam 9. ff. de jurejurando. jun&. I. jusjuraridum 40, ff. eod. tit, §. pen. Inftit. quod cttm eo qui tn alien. poteftate. jun<3:. I. qui excepttonem 40. ff- de conditt. indeb. hinc tituli hujus infcriptio concepta eft, quarum rerum atlio tion detur, fupple a pratore. 2. Tresautem potiflimum hoc tkulo excep-
tiones tales propbnuntur, proptcr quarum evi- dentiam a&io a prsetore denegatur; quarum prima eft exceptio jurisjurandi, competens reo, qui a&ore ( non item judice ) rede deferente jusjurandum in judicio vel extra judicium, ju- ravit in a&ionibus in perfonam, fe nihil debe- re, vel in a&ionibus in rem , rem fuam effe. §. aque fi 4. Inftit. de exception. I. 1. ff. b.t.d. I. 9. ff. de jurejurando. Qtiando vero re&e de- latum vel relatum inteliigatur jusjurandum, quando non, petendum eft^ ex prolixius tradi- tis in titulo de jurejurando. Csterum non foli juranti hsec prodeft exceptio, fed & aliis, d. I. 5>. §. jurejurando 1. ff. de \ure)urando. putahe- redibus & fidejufioribus , nec non particulari- bus in rem fuccefforibus; cum cohaerentibus rei exceptionibus adnumeretur. I. exceptiones 7. §. j. ff. de exception. I* 1. pr. jundt. §. exceptio- pem 8. ff. h. t. patri quoque, fi filiusfamifias juraverit, fe aut patrem fuum nondebere; uti |
|||||||||||||
|
DE LlTlGIOSlS*
|
|||||||||||||
|
atque eo fenfu accipiendum, quoddicitur, ex*
igi non poffe, quse quis onerandas libertatis cau- sa a liberto ftipulatus eft. d. /, 1. §. qua one- rands, 5, ff. b. t. Quid, quod libertus adverfus patronum ipfo jure tutus eft, Ci non ftipulanti promiferit, fed focietatem, contractum bonse fidei , libertatis onerandx Causa cum eo coie- erit. d. I, x, §, fi libertatis 7. ff. b. t. eo quod dolus dans caufam contractui bon» fidci, eun- dem jpfo jure nullum * facit. /. in catifa i<5V §. item i.ff, de minor. z^.annis. I. & eleganttt 7. ff. de dolo. Cseterum hxc quoque exceptio in rem eft, heredibus competens & fidejuffori- bus. /. 1: §. exceptionem 8. ult. ff. b, t, non tamen opponi poteft creditori patroni, cuili- bertus fe delegari paffus eft; nec patrono pcr de- bitorem liberti , quem is fuo patrono delega- vit j licet his in cafibus libertus folutapoflit i patrono condicere. /. 1. §. quod fi 10. 11.//. b. t. .'■• 4. Tertia exceptio eft de eo, quod in alei
geftum erit, cujus intuitu vel actio dehegatur, vel datur exceptio. /. z. §. .1. ff b. t. dequo pluribus tum ex jure civili, tum exhodicrno, actum in tit, de aleatoribust |
|||||||||||||
|
onerandce libertatis causa faftum non videatur,
fi fervus pro fuo capite quid promiferit, ut li- ber fiat, & hanc promiffionem liber faclus confirmaverit. /. z. $. ult. ff. b. t. uti nec, fi quid patrono promiferit libertus fatis diu ,poft- quam libertatem nactus eifet, causa tamen cog- nita. /. i. §. in fumma 6. ff. h. t. necdenique, 11 fervus, qui domini negotia gefferat in fer- vitute, jam liber fa&us domino ftipulanti pro- mifent, fe daturum, quicquid ob negotiorum geiyonem , fi liber fuiffet , dare oportuiffet; quia non oneratur» qui lucrum ex re patroni abruptum non facit. d.l. i. §. fi manumifero 4. * ff. b. t. Ubi autem onerandse libertatis causa ftipulatio interceffit, fummo quidem jure effi- cax inde a&io nafcitur , fed quia iniquum eft , libertum ex ea , per quam fe metu fo- lo & nimia reverentia patrono fubjecerat , ei- dem condemnari, prsetor hanc ei exceptionem 3£commodat, fi non manifefto conftet, one- randse libertatis calisa geftum effe*, a liber- to excipiente probandam , ac tum ipfi patro- no tum heredibus ejus opponendam. /. I. §. ult. ff. b.t. fin idliquidoprjetoriappareat,patro- no adionem petenti eandem haud concedit, tanquam certo certius exceptione clidendam; |
|||||||||||||
|
T 1 T V L V S VI.
De lirigiofis. n
$ U M M A R I A;
|
|||||||||||||
|
3. Qnibns ntodis licite fiat alienatio reilitigkft?
Vbi de diviftonty transaftione > inftitutione , le* gato ? An cxpta bereditatis petitio impediat, quo mimu creditores a poffeffore credita exi- gant■', autresdefunfto commodatas &c? Quii juris hodie ftt circa litigiofie rei alienationem ? actiones in perfonanl haud immutato, Confec
omnino Menochium de prafumtion. libr. z. prs.- fumt, 07. ubi latius excutit, quando res liti- giofa prsefumatur & quando definat litigiofa effe. *$ Quod fi res, ita litigiofa fa6i:a, deinceps pen- dente lite alienata fit, perinde lis intet eafdem Iperfonas ad finem perducenda eft,-ac fialiena-
tio fada non effet. 1,'lite pndente z. C. b. t. Lket verum fit, in fe confideratam reilitigio- faj alienationem ipfo jurc nullam noneffe, fed fubfiftere ; fi enim ipfo jure nulla eflet, nulla opusforet Htigiofi exceptione, quam tamenle- ges non uno loco prop"onunt, adeoque & ex juris rigore prxfupponunt alienationis validita- tem. /• 1. §• «fr- //■ 9« r" Hn- <***■'• hlkf*
1. //. h. t. Sed & , fi nulla effet ipfo jure,
. effedum fortiri non deberet, utcunque aJic-
nans vi&or in lite effet; quod a ratione juris
Yyyyy • wic««-
|
|||||||||||||
|
I. Quanio rts cenfeatur litigiofa fatfa, quando
noni An alienaiio rei litigiofe ftt ipfojurenul- Xa ? Cui opponatur exceptio litigiofi, cui non ? s. Qu&fit poena dicantis in facrum, autvenden-
tis, aut fcienter ementit >aut donantis rem liti- giofam ? es litigiofadicitur, fuper qua Iis
■ mota eft, five corporalis fit, fi- I ve incorporalis. /. lite pendente z. '/. 3. C. b. t. fit autem litigiofa |) Htis conteftatione. /. 1. §.i,ff. , b. t. I. cenfemus 4. C.b.t. non fola denunciatione, ne res vendatur, licet cre- ditori interdixerk debitor, ne pignus vendatur, &is tamen vendiderit. /. 1. pr. & §, i.ff.h.t. I i.G.h.t. nec fola in jus vocatione. arg. tot, tit. ff. fi ex noxali causa agatur, qutmadm. ca- Vtatur. longe minus fola libelli oblatione Prin- cipifafta.arg. l.libertusadverfus 15. //. deinjus voc. Jure tamen novo in adionibus realibus inter poffefforem & petitorem res litigiofa fit judicia- ria conventione , vel precibus Principi oblatis &judici infinuatis, ac per eum futuro reo cog- nitis. autb, litigiofa O, h. U antiquo jure circa |
|||||||||||||
|
/
|
||||||||||||||||
|
Lib. XLIV. Tit. VII.
|
||||||||||||||||
|
oo6
|
||||||||||||||||
|
tariarum; vel fi per transa&ionem Jiut ultimanl
voluntatcm alienatio fa&a fit. /. ult, §. 1. C. b, t, novell. nz. cap. 1. Ut tamen jure noviiTimo heres non.alker ad rei lkigiofs legatum autfi- deicommiflum prarftandum devin&us fit, quam fi in lite vi<5k>r exftitcrit , quaii non tam res, quam potius dubius litis eventus pcr tcftatorem3 Htis haud ignarum, videatur reli&us j unde & li- ti adcffe poteft legatarius, ne coliudatur. atttb* tiunc fi C. b. t. novell. 112. eap. 1. Sed ncc *perhereditatis petitionem inchoatam impedim- tur hereditarii creditores interim convenire pos- feflgrem hereditatis , five ad pecunias eredkas folvendas , five ad res defun&o comraodatas, pignori datas, aut penes eum depofitas, refti- tuendas. /. ult. §. 1. C. de petit. hered. Deni* que moribus hodicrnis res lkigiofa fine mctu pcense & alienari, &obligari, & alio quocun- que modo in alium transferri poteft, falvo tcr- tii jure; fic ut lata in alienantcm fententia con* tra rei lltigiofe poffefforem', a reo caufamha-» bentem , cxecutipni dari poflit fine nova lite, five bona five rnala ftde rcm a rco naclius fit, Andr. Gayl ■ libr, 1. obferv. 118. Hugo Gro- tius manudutl. ad Jnrijprud. Holl. libr'. 3. cdp4 14. num. .21. Groenewegen ad tit. C. deliti- giofis. "Wiflembach ad Pand. vol. 2. dijp. 25. num. 26. Licet aliis magis placeat, moribus ita comparatum cfle , ut, quoties utilitas vel neceflitas rem in judicium deducl:am alienari urget, gratiaPrincipis imploretur, quofincvi- tib vel pcena litigiofi alienatio*procedat. Gu-« delinus de jare novtjf. libr. 3. cap. ult. in fint. quod & verum Ift, quatenus tuncviclor rem ir)fam alienatam perfequi nequit ab emtore , fed pretio inde reda£to tenetur contcntuseffe. Andr. Gayl libr. 1, obferv. 148. num. 3. |
||||||||||||||||
|
alienum eft, cum eventus rei judicatae tunc do-
ceat» alienationem illam nuUi damnofam fuifle. Siquisergo rem lkigiofam fibi a rco venditam petcre velit ab a&ore, qui in lrte contra rcum venditorem vick» ac rem poflidet, litigiofi ex- ceptione rcpelli poteft , licet bona fide emerit j non repellendus , fi cam lite quidem. pendente cmiffet, verum a tertio, cui lls ci deremota non erat. /. i. §. i./jf. b. t. juncl l.ult.§. i. G. I). t. i. Praster exceptionem lkigiofi pcenae infu-
per funt propofita:, tum in alienantes, tumin cos, adquos fcientes res lkigiofatranslatafuk. Si quis enira rem litigiofam in facrufh dedica- vcrit, in duplum tcnetur, aftori potius quam flfco applicandum. l.ult. ff. b. t. Si vero ven* diderit, ad duplum pretii accepti reftituendum damnatur , ita ut totum duplum fifco cedat, non ad emtorem revertatur, fi emtor fciverit, rera litigiofam effe, atque fta emtor ac vcndi- tor finguli fimplo mulctentur: fin ignoraverit, venditor quidem duplum pretii accepti nihilo minus reftituere cogitur, cum emtoris igno- rantia venditorem relevare non debeat in dolo. verfantem, fed ut emtoris in bona fide pofiti confulatur indemnkati, pretium, quod dedit, ac infuper partem tertiam pretii recuperat, re- liquum ex duplo fifci juribus infertur. l.ult.C. b. t. junct. /. itetn Mela n. $. fed fi plures r. in fitie ff. 4d legem Aquil. Idemque ftatuen- dum, fi lucrativo donationis titulo res litigio- fa translata fuerit, fa&a fcilicet vera rerum ita donatarum aeftimatione. d. I. ult. §. i. ff. b.t. 3. Ceflat tamen hxc pcena, fi quid litigiofi
fit alienatum titulo dotis , vel propter nuptias donationis , ciim forte non alise res ad id fup- petcrent; vel ex causa divifionis rerum heredi" |
||||||||||||||||
|
T 1 T V L V $ VII.
De obligationibus & a&ionibus, S u m M a R I A. |
||||||||||||||||
|
i. Quid fxt obllgatxo ? An confetri pojfit in arbi-
trium idebitoris, utrum debere velit, nec ne; vel in arbitrium creditoris ? Quid in defcriftione ofc/j- gationk veniat appellatione rei & folutionis ? t. Andmtur obligationes mere civiles, qtiaeffua-
wfunfi An non tales ftnt, qiu excaufajudi- cati, juftsjurandi, confejfionis, oriuntur ? 3, Qui fmt effettus obligationis naturalistantuml
An bi obtineant, fi nahralis obligatio talis fit, quafolomtiturpuderisvtnculo} Any fiobligatio natmalis intotum aut pro paneajurecivilire- frobata ftt, cujtts exempla dantur ? 4. Qaid ftt obligatio naturalis & civilisfimul)
fenmixta} Vxquibwsaufismatur? Quidfint |
||||||||||||||||
|
contratlus , & quot modis acciftatur vox con*
traclus ? De variis contractuum diviftonibus* An conditiones poteftativa contractibus addius per beredes impleri pojfint} rcmiff. ? 5. Qgid fmt quaft contractus} An in iis expreffm
vel tacitus confenfus requiratur ejus, qui obli* gandus eft? Cur magis fit prafumtus iniiscon* fenfus} Quafmt fpeciesquaficontractuum} An plures quam quinqtte ? <S. Quid & quotuplicia fint delicta ac quafi de«
lictat _ 7. obligationis voxbic tam late patet, ut&jusirt
U comprebendat, acetiam ad actiones omnes in ttm ptrtineat, tanquam caufa earum. f 8. Qttid
|
||||||||||||||||
|
DE OBLIGATIONIBU5 Et ACTIONIBUS.
|
|||||||||||
|
907
|
|||||||||||
|
modo: quod exemplis illuftratur, & tnfpeciet
an aclio injuriarum perimat attianem legts Aqtti- lu, & vice versa ? < 17. Quid juris, ft plures ex eadem causkconcur*
rant attiones rei perfecutoru? Quid) fiexdi* verfis caufis ? 18. De concurfti rei perfecutoru cum mere pce-
nali, ut commodati, mt pro focio cumatttonc fttrti ? 10. De concurfu rei perfecutorU cum pcenali
tnixta. 20. De concurftt attionis mere panalis cum alii
mere pttnali, vel cum pcenali mixta •, item de concurfu plurium attionum, qua fingttU poenales mixtA funt. 21. Explicatur, <j«i ratione admittenda fit jttris
regula, nunquam a&iones pcenales de eadem re concurrentcs, alia aliam eonfumit, 22. Anplures attiones uno libellocumularipojftnt}
remiff. 23. Anunomodoagendi eletto, adalterumtranft-
ri pojfit , priore omiffo? Et, an quisperfonam debitoris fiftere pojfit , executione jam in bonii cotptk, aut vice versb? 24. Vetitum, ne tabelliones apud nos inftrumentii
fubjiciant formulam obligationis Cameralis * aut implementi promijfionem fub pcenis C««- mera, facto eompleetatur. I nominis & rei 6. ff. de
verbor. fignif. Sicut & folutionis voce contine- tur omnis datio, praftatio, rcftitutio, factum, abftincntia a facto , ac generaliter fatisfactio omnis , omneque implementum obligationis» l. folutionis 176. ff. de verbor. fignif. 2. Dividitur obligatio in naturalem tantum,
& naturalem ac civilem fimul, fcu mixtam t nam quod attinet eam, quae mere civilis did- tur , dum fummo jure civili actionem parit, fed exceptione efidendam ; re ipsa deftituitur effectu obligationis, quiapecunia jure civili de- bita , jure prffitorio feu ex axjuitate prstori^ non debita, ideft, perexceptionern/"«ri&af de- bita non eft, autore Ulpiano in /. quod fi mari- tus 3. §. fi quis t. ff.de conftit. pecunia. Et quod nonnullis placuit, etiam efficaces dari ob- ligationes mere civiles, ac tales effe, quie oriun- tur ex causa judicati, junsjurandi, confeffionis, dum in judicato , in jurato, in confeffo, non femper fubeft vincglum squitatis naturafis, fed tantum prasfumtio veritatis, juftitiae & aequitatis pro eo, quod judicatum, juratum, confe/Tum eft; caeterum & inlquum a praetoredecerni po- teft, ac perjurium pratftari,, falfa denique & er- ronea confeffio emitti, & tanfen jus civile tam potentem voluit effe in bifce pro veritate &c a> quitate prxfumtionem illam , ut non amplius inquiri permiferit, an «quitas an veritas re ipsa fubfit,feu, an debeatur , fed id unum infpki iufferit*, an judicatum, an juratum, anconfemirn fit, ita fuadcnte publica utilitate ac Jitium fi- Yyyyy z Wfc |
|||||||||||
|
55 OttU fit attio ? Quid in defmitione denotetur
|
|||||||||||
|
pfr&o perfequendi _r debendi? An&popula-
ris attt injttrtarum attio contineatur fub vulgatd dcfinitione attionis ? 9. Ve divifione attionttm, qtta in rem velinper-
fonam, velmixta funt. 10. Oe attiombus civtlibus & putoriis.
ir. De rei perfecutoriis, pcenaltbus, &mtxtis. 12! De acTtonibiu conceptis in fimplum t dttplum, triplttm, quadruplum.
x 1. Ottid finf attiones ftrittijttris, & bontpdet?
' Anomnes bonA fidei attiones contineantur tn
§.28. 29. Inft. de adion.? Qut fuerintjme civili differentU inter attiones bon<e fidei & firittijuris} Quidfmt attiones arbitrarU} Quo modo b& initio infpetto fint ftrittijuris> lnquo differant ab attionibus bon*. fdei ? An mortbus omnes attiones bons, ftdei fmt ? 14. De attionibus perpetuis & temporalibus ; fo-
lidum , aut minus quam folidum perfequentt- lus; direttis & utiltbus; & qua fit vis utt- lium ? , ,
^5, Qu£ attiones heredibtts & m heredes dentur ?
' Qu& beredibus, fed non in heredes ? Qux nec imedibus nec in beredest Et quid mortbus}
„6*. De triplici modo , quo atttones ex uno fatto 1 concttrrere pojfmt, ut una prius mota alteram vel in totam perimat, vel pro parte, velnuUo
• e obligationibus & aftionibus fin-
) gulis cum maxima ex partc jam in j anterioribus Pandectarum partibus I actum fit , non aliud hujus tituli --------- __. explicatio dcfiderat, quam utfum-
matim generaliora ad naturam tum obligatio-
num tum actionum pertinentia enarrentur. Eft
autem obligatio in genere juris vinculum, quo
neceffitate adftringimur alicujus rei folvendz.
Nifi enim neceffitas praeftationis fubfit, obh-
gatio non eft, nec recte concipitur fubcondi-
tione , fi debitor voluerit, cum magis pro non
dicto fit, quod dare, nifivelis, cogi non po-
tes. I. fitb bk 8. ff. h. t. I. centefimis 46. §. ult.
ff. de verb. obligat. arg. /. fenatus enim 45. $. pen
fr de legatis 1. /. ftipulatio non 17. ff. de de verb.
eblig. & nulla promiffio poffit confiftere, qux
ex voluntate promittentis ftatum capit. I a Tt-
tio ita 108. § ult.ff. de verbor. obligat. Unde
& debitor intelligitur is , a quo invito exigi
pecunia poteft. I debitor inteUigitur 108. ff. de
verb. fgmf. ac negotium imperfedum credi-
tur,' cum cmere volenti fic venditor dicit, quan
ti velis, qtianti mquum putaveris, quanti aftima-
verisy babebis emtum- I. quod fepe 35.$ iUudi.
ff. de contrab. emt. qutbus adde , quar plenius
aiibi a me tradita, an & quo usque obligatio
jn arbitrium dcbitoris vel creditons conferri
poffit, ad tit. locati nttm. 3 5. Latiffime vero
fn obligationis definitione fumitur ret vocabu-
lum ut ad omnes extendatur obligationes, ac
proinde etiatn facta, nec non abftinentiam a
|
|||||||||||
|
$k>8 L ib. XLIV,
niendarum & fopicndarum favore. I. ingenuum
t<y. ff. de jiata bominum, §.item fi quis n.ln- ftit. de atlion. junct. I. I. ff. de confejfis. idfe- rendum non vidctur , eo quod non fola civilis fed & naturalis ratio in hifcc militat; quod enim in jurcjurando non quxratur deperjurio, idin- de cft , quia omnis jurisjurandi delatio a, parte paiti facla tacitam includit conventionem con- dkionalem , de folvendo, aut reftituendo eo, quod petitum cft, fi actor juraveritrem fibi de- beri vel fuam effe , vel de defiftendo ab ulte- riore petitione, fi rcus juraverit, fe non debe- re , vel rem , quam poffidet, fuam cffe: natu- rali vero aequitati convenienscft, ftareconven- tioni, & implere exiftente conditione id, quod fub conditione promiffum fuit. Pmerquam quod omnino de perjurio quarri poffit, fi do- ceri queat , dolo malo pejeratum effe ; uti id 6mne latius demonftratum in tit. de jurejuran- do num. 2$. Sed & fi duo ad judicem judica- turumveniant, inter eos hoc ipfo qusedamcon- ventio cft , dum uterque litem apud judicem conteftando ( non repellens aut juftam recufan- di caufam non habens) tacitc promittit, fera- tum habiturum id, quod judex, in quem con- fenfit, definierit, nifi juftam crediderit appel- landi caufam fubefle; quo refpe&u etiam , uti ftipulatione , ita judicio contrahi dicitur. I. li- cet tamen 3. §. idem fcribit 11. ff. de peculio. Denique confeffio non aliter confitenti nocet, quam fi fecundum veritatem editafitj cumfal- fo confeffus ex errore , adverfns fuam juva- ri poffit confcffionem , errore probato, nifi error juris fit; quo tamen cafu noceret per mo- dum pcense conftitutae in eos , qui juris errore labuntur, atque ita in culpa funt; fecundum plenius adftru&a in tit. de confejfis num, 3. 3. Obligatio naturalis tantum eft , qua: folo
nititur aequitatis naturalis vinculo, nullamqui- dem efficacem jure civili produccns a&ionem ad perfequendum id , quod ita debitum ; fed ta- men exceptionem pariens ac foluti rctcntio- nem. /. qaamvis ufurs, 3. C. de ufuris. U natu- raliter 13. I. fi quod dominus 64. ff. de condift. indebiti. juncl:. I. Sticbum aut $<},§.naturalis 4. ff. de folution, quemadmodum & compenfatio- nem admittit. I. etiam quod 6. ff. de compenft- tion. in conftitutum deduci poteft. /. 1. §. debi- tum 7. ff. de conftitut, pecun. novari. /. i.i»jS« m ff. de MVAtion. pignora recipef e ac fidejuffores. d. I. 13. ff. de conditt. indeliti. §. 1. Inftit. de fdepiffor. I. res hypothec& 5. f. de pignor.&bj- potbee. Et hsec ita , fi obligatio naturalis ple- na fit : fi enim minus plena, quae fcilicct folo nititur pudoris ^inculo, qualis olim erat obli- gatio ad fideicbmmiffa prasftanda. §. 1. lnft.de fideicommiff. hered. & etiamnum ad donationem remuneratoriam faciendam , eleemofynas pau- peribus dtftdbuendas, aliaque plura. /. fed & fi 25. §. confuluit 11. //. de petit. heredit. hos effe&us haud producit j eo qiiod gratitudinis, |
||||||
|
Tit. VII.
mifericordijc , benignitatis officia non tarn lc*
gibus imponi aut prsfcribi potuerunt , quam potius pudore ac 'verecundia corum , a quibus proficifcuntur, contineri. Idemque eft, fiin fe fpectata plcna quidcm videri poffit, fcd vel in totum vcl cx parte a.jure civili improbata fuerit. Qua ratione reprobata in totum obli- gatio prodigi, nullum vel quantum ad ipfum pro~ * digum, vcl quantum ad alios pro eo fidejuben- tes, effc&um fortitur. I. is cui bonis 6,ff. de ver- bor. obligat. pro parte vero obligatio pupilli; dum fidejuffores quidem admittit ac pignora ab alio conftituta. /, Stichum aut 95. §. naturali$ 4. //. de folution. I. fi pupillm 35. //. de receptis qui arbitr. receperunt. fcd indcbiti condiclionem haud impedit, (i quid ita dcbitum a pupillo folutum fit. /. quod pupillus 41. ff. de conditl. indebiti. Sicut & rnulicr jure repetk , qua: folvit, cum deberet naturalitcr cx fua pro alio interceffione. /. qui exceptionem 40. ff. de con- dicl. hdebiti. nec fidejuffores cfficaciter conve- niri poffunt, ubi pro filiisfamilias ex mutuo , vel mulieribus ex interceffione pro alio natiw raliter obligatis, apud crcditores interveneruntj Senatufconfulto utroque tum Macedoniano tum Vellejano totam obligationem improbante, & fidejuflbribus seque, ac reis principalibus, ex-* ceptionem concedente. /. fi mulier 16, §. i.ff. ad Senatufc. VeUejanum. I. fed fi paterfam. 9. §, nonfolum -t^.ff. ad Senatufc. Macedon. 4. Civilis & naturalis fimul feu mixta obli-
gatio, eft juris vinculum, quo neceffitate ad- ftringimur alicujus rei folvcndse , fecundum noftrse civitatis jura. pr. lnftit. de obligationi- bus. adeoque & naturali fuftcntata squitate, 8c firmata juris civilis autoritate, efficacem jure civili parit adionem: circa quam compendio hic , & quafi per indtcem , enarranda , qua: fparfim tota jurifprudentia contcntafunt; aceo fere redeunt, quod mixta hxc obligatio primo quidem vel civilis fit in fpecie, cx legibus aut alio jure civili defcendcns; vcl pratoria, quain prstor ex fua jurifdidione introduxit. §, 1.1«- ftit. de obligationibus. atque infuper vel ex con-« tradu nafcatur, vel quafi contractu, vel delido, vel quafi delifto. §. 1. Inftit. de obligat. /. 1, pr. //. h. t. vel proprio quodam jure ex aliis caufarum figuris. d. I, 1. pr.ff. h. t. velutiex; pa&is legitimis, atque prsetoriis, aut contrac-< tui bonse fidei in continenti adjcftis, fecundum tradita in tit. de paftis num. 5. 6. 7, 8. Con- tradtus vocabulum licet tam amplo fenfu quan- doque occurrat in jure, ut & pa&a Icgitima at- que praetoria, & quafi contractus, imo & ifM fum precarium complcdatur. /. contratlus qui- dam "*.%.ff. de reg, juris. l.contraftus ly.C.de fide inftrum. I. apud Julianum 3. §. ult. l.q.ff. quib. ex caufis in poffeff. eatur. quandoque folos indudat contraftus ultro citroque obligatorios, Lcontratlus 19.//. de verb. fignif. mediotamcn fcnfu contradus cft conyentjo de re danda, facicnji
|
||||||
|
DE OfctlGATlONlfcU
|
||||||||
|
5 ET ACTIOMU05. 96^
dis fuiffe pnepofiturum *, eoheredem ve! fociurrk
fuifle rogaturum , ut rerum coramunium Cura fufciperetur ; indebitum perfolventem fub leg<S reftitutionis , Cx non erralTet, daturum fuifle$ aut potius eum, cui folvitur, non fuiiTeinde- bite oblata accepturum , fi indebita fciviffet, dum quisque in dubio prsefurrtitur bonus futu-* rus, donec contrarium probatum fuerit. arg*/* meritoautem 51, //, pro focio. malusautem fuis-» fet , fi fciens ab ignorante indebitum fufcipe- ret ; quippe furti crimini obnoxhis futurus* /* quoniam furtum 18. //. de condicl. furtivL Quamyis autem quafi contractus vulgo quinqud recenfeantur , puta negotiorum geftio , tutelaS adminiftratio , geftio occafione communionisj feu adminiftratio rerum communium, heredi- tatis aditio , & indebiti folutio. tit. lnflit. d& oblig. ex quafi contraduk tamen plurcs alios in jih re noftro inveniri, demonftratum iff tif. de pc-* tit. bereditatis num. 1. 6. Delicta plane , ex quibus etiam obliga-»
tiones nafcuntur, quatitor numerantur, furtum* rapina, damnum injuria datum , & injuriafeu contumelia. Quafi delicta totidem, nempe,fi judex per imprudentlam male judicavCrit ; fj quid dejectum vel effufum fit ibi qua vulgo itetS: fit, fi quid ibi , qua vulgo iter fit , pofitum vel fufpenfum fit; & fi damnum datum ilt irt navi, ftabulo vel caupona per eos, quorum ope-t ra utitur exercitor. tit. lnfiit. de oblig. ex quafi deliclo. Qu?s fmgula fuis in propriis fedibus fuam jam habuerunt explicationem, vel in fe-» quentibus libris cxplicanda erunt. 7. Caeterum ut obligationes in infcriptione t!-«
tuli propofitx, refpondeant aclionibus, ibidetrt additis, tanquam effectibus obligationum, ne- ceffe eft , tam late accipi vocem obligationum t ut non modo coraplectatur eas, quse ex con- tractu vel delicto fimilibusque caufarum figuria defcendunt , & actionem pariunt perfonalem; fed & ampliuseas quoque,quse ex juribusinre nafcuntur, ac producunt actionem in rem: quo fenfu iniquus rerum poiTeiTor recte obligatus dicitur ad rem domino vindicanti , vel Publf- ciana aut hypothecaria experiunti reftituendamj, 6 dominus rei fervicntis ad prseftandam patien-
tiam fervitutis jam conftitutse : eoque perti- net, quod dicitur, fi in judicio tecum actum fit, ftve in rem, ftve inprfonamt nihilominus obligationem durare, & ideo ipfo jure de eadem re poftea adverfus te agi pofle , fed debere tc per exceptionem rei judicatse adjuvari. §. item fi in 5. Inftit. de excepthn. ficut & quod ab Ulpiano fcriptum , boc verbum debuit omnem omnino actionem comprehenderc. I. pecunia vef« bum 178. §. ult. ff. de vetb. ftgmf. 8. Eft autem actio, ex obligatione latiflime
accepta proveniens, nibilaliud, quamjusper* fequendi in judicio, quod fibi debetur. pr. In^ pit.de aBion. verbo perfequendi non m accepto* ut & actionibus & petitionibus opponatur, Yyyyy 3 ' litft
|
||||||||
|
facfchdu vel prseftanda , cui fubeft civiliter &
c&caciter obligandi caufa cx fua natura. Di- viduntur vero contradus , quod vel utrimque fint obligatorii sequaliter , ac seque principali- tcr, ut emtio, locatio , focietas ; vel ex uno tantum latere obligatorii, ut mutuum , flipu- latio, & omnes contradus innominati; vel u- tt imque quidcm obligatorii,fcd non sequaliter feu seque principaliter, quale eft commodatum, de- pofitum, pignus, mandatum. Infuper vel nomi- nati funt , vel innominati ; & hi rurfus qua- tuor, puta do ut des, do ut facias, facio ut des, & facio ut facias, Nominatorum vere tres, aut ex mente Triboniani quatuor funt fpecies, dum alii rc conftant, ut mutuum, commoda- tum, depofitum & pignus; alil verbis; alii li- teris; (licct minus proprie, ut dixi tit. de rebus credttU num. 30. ) alii confenfu, quo pertinet emtio & venditio , locatio & condudio, em- phytcufis, focietas, & mandatum. Qusecum aliis latius tradata in tit. de rebus creditk num. I. 2. 3, & tit. de pr&fcriptis verbis numt 1. 1. Conventiones autem vel pure iniri poffe , vel in diem, vel fub conditione , & an conditio- nes contradibus appofita?, fi quidem poreftati* vx fint, per heredem ejus, cui fpes obligatio- nis qusefita eft, impleri poffit, dicam oportu- nius tit. de verbor. obligat, licet antea conftituis- fem hic ea tradare. 5. Quafi contradus funt prsefumtse conven-
tiones, ex quibus mediante fado valida nafci- tur obligatio. Vera namque conventio in quafi contrad-ibus nulla cft , nec in iis confenfus il- lorum , inter quos obligatio fubfiftere debet, requiritur, fed magis ex re ipsa, fado, geftio- »e, obligatio defcendit; unde & pupilliacfu- riofi in plerisque quafi contradibus obligantur fine curatore vel tutoris autoritate. /. furiofus & 46. //. b. t. Erroneum proinde eft, taci- tam quafi contradibus inclTc conventionem; cum ita magis veri contradus effcnt, utpotead quos etiam tacitus confmfus fufficere poteft, rebus ipfis ac fadis dcclaratus. /. item qus,- ritur 13. §. ult. ff. locati. I. focietatem coire 4- ff' Pro f°"°- l' 1ui> Palitur 18« // mandati. Et licet tacita obligatio in quafi contradibus effe dicatur. /. is qtit 13. $ ult. in fine. ff. commo- dati. non tamen ideo conventio taeita tacitusve confenfus eft; cum utique Pomponius ipfe mo- neat in d, l. 13. *» fne,tacitamillamobligatio- nem, quse eft in indebiti folutione, nafci ex- tra id, qttod agiturt adeoque fine ulla confen- fus intcrpofitione in obligationem ex quafi con- 'tradu oriundam. Quin potius jus ipfum prse- fumit, ita conveniendiirn fuiife, fi nonobab- fentiam aut ignorantiam aut setatem termini ha- biles confenfus defuiffentj mandaturum fcilicct fuilTe dominum, fua negotia geri, ne pereant, fi non pcr abfentiam aut ignorantiam fuiflet impeditus ; pupillum , fi per artatem licuiffet, tutorem rcbus fuis recte fidclitcrque adminiftran- |
||||||||
|
L i e. XLIV. T it, VII.
|
|||||||||||||||||||||
|
£io
|
|||||||||||||||||||||
|
licet tam anguftam aliquando fignificationem i aliae Jn duplum, alte in triplum, alids in qna
|
|||||||||||||||||||||
|
rccipiat. l.pecuniaVerbum 178. §, aciionis 2. ff.
de verb, ftgnif. I. procurator zp ff. rtm rat. ba- heri. §, efi autem 2. Injtit. quib, mod, toll. obligat, fcd fcnfu latiore, ut actiones omncstaminrem quam in pcrfonam complectatur, juxta /, aBio in perfonam 28. ff. b. t. I. bona autem 3, §,fo- norum 2. ff. de bonor. poffeffion. Sumto quoque tam late debendi vocabulo, ut omnenvomnino actionem comptehendat. d. /. 178, §.ult.ff.de Verbor. ftgnif. adeoque & eas, quae in rem funt, fecundum tradita in fine numeri prsecedentis, & populares, quseque ex injuria feu contume- lia dantur: licct enim ex populari causa ante litis conteftationem nemo recte dicatur credi- toris loco effe, & injuriarum actio inbonisno- ftris non computetur , antequam litem conte- ftcmur ; tamen ex quo litem conteftando po- tmlarem actionem vclut occupationc quadatn 4mis fibiquxfivitcum aliorum exclufione, & in- juriarum actionem in bonorum fuorum numc- rum redegit, creditor efficitur. l.Ut ficui 12. ff, de verbor. fignif. I. injuriarum aclio 28. ff. de hjuriis.'" 9. Plurimann tit. Infiit. de allionibus propo-
nuntur actionum divifiones, praeter alias non- nullas alibi occurrentcs ; quarum fumma fere hatc eft , quod vel in rem fint, vel in perfo- nam, vel mixtse. In rem dicuntur, quse nafcun- tur ex jure in re , fcu jure tali, quo res ipfa agenti devinda feu affe&a eft: quale eft jus do- rtiinii feu proprietatis , unde datur rei vindica- tio; vel pofleffionis, unde Publiciana aftio competit; vel fervitutis oppofitsque libertatis, unde prodita aftio confeflbria & negatoria; vel pignoris, unde Scrviana, & quafi Serviana feu hypothecaria , nec non a£tio refciflbria aliena- |
|||||||||||||||||||||
|
druplum. §. omnes autem 21. 22. 23. 24. 25,
25. 27. Inftit, de att. 13. Prartcrca quaxlam bonas fidei dicuntur,
quxdam ftricli juris, qusedam arbitraria?. Stricti juris acliones furit , in quibus convcntioni 8c petitioni partium eft adftrifta poteftas judicis. tit. lnfiit. de oblig. ex confenftt in pne. /. quicquid adftringend&yy. ff. de verhar. obligat. acplcrum- que oriuntur ex ncgotiis ab uno tantum latere obligatoriis. Bonse vero fidei, in quibusjudici permittitur ex bono & sequo seftimare , quan- tum alterum aiteri ex bono & #quo prxftare oporteat, licet id in conventionem aut pctitio» nem non fuerit expreffe dcduftum, d. tit. Inftit. de obligat. ex confenfu circa f\n. §. in bona, fdei 30. Inftit. de aftion. fic ut in hifcequantumad plurima tantundem poffit officium arbitri, quan- tum ftipulatio. /. Lucius Titius 24. fere in fne ff. depoftti. Ac rcgularitcr cx ncgotiis ultro ci- troque obligatoriis nafcuncur, fecundum tradi- ta in tit. de reb. creditis num. 3. Omnesque continentur in §. aBionum autem 28. ly.Infiit* deaclion. nec prseter eas alise dantur. Quam- vis enim & funeraria a&io bonx fidei fit. /. & fi quis 14. §. bac atlio 6. & §. idem Labeo 13. in ftne ff. de religiofis, & a&io emphyteuticaria 3 argumento eorum , qua? fcripfi in tit. fi aget Vectig.ideft empbyteut. petat.num. 3. circamed. ac neutra aperte recenfita videatur in d, §. 28. tamen utraque tacite ftib enumeratis ibiderrt comprehenfa eft; dum funeraria quidem aSio fpecies eft a<5tionis negotiorum geftorurn. d. I. 14. $. 13. ff. dereligiofis. emphyteuticaria vero ad emti aut locati a£lionem pertinet; quippc quo eam veteres reduxerunt , nec hac in partc perZenonem quicquam innovatum eft, utde- monftratum d. tit. f\ ager vettigalis &c. num. 3. |
|||||||||||||||||||||
|
tionis in irauuciu iicuuunuu i«».i* «.».««11,
|
|||||||||||||||||||||
|
vel denique hcreditatis, unde hereditatis petitio & tit. de religwfis num. 8. _Nec dubiam, quiit
|
|||||||||||||||||||||
|
eft. A<5lioncs in perfonam funt, qus compe-
tuntexjure ad rem, feu obligatione, dumnon res, quse petitur, fed perfona devindaeft, ex contraclu vel quafi, maleficio vel quafi, aliis- que fimilibus caufarum figuris fupra enarratis. Mixtae appellantur, qus partim in rem &par- tim in perfonam funt, adeoque fimul nafcun- tur ex jure in re, & ex jure ad rem,Jket non seque principaltter , fecundum prolixius difputata in tit. pittm regundorum num, 4. 10. Sunt & vel pratoriae, quas proetor ex
fua jurifdiftione comparatas habetj velciviles, quae ex legitimis & civilibus caufis defcendunt. §, fed ift* quidem 3, & feqq. ad§. 16. lnftit.de tftion. 11. Adhsec vel rei perfecutofiae funt, qui-
bus pcrfequimur rem noftram aut nobis debi- tam ; vel pcenales , quibus ad pcenam privatis applicandam agitur; vel mixta;, quibus partim rem, partim poenam petimus, §,feqtiens illa 16. £7, 18. 19. Inft. de atikn. |
|||||||||||||||||||||
|
jure civili magna inter adiones bonje fidei ac
ftri<ftt juris differcntia fuerit, dum fufpensafeu dilata bonas fidei adione , 'quia nondum prx- ftands pecunix dies venit, interim ad interpo- nendam cautionem agi, & ex jufta causa condem- natio fieri potuit; non item fi ftri&i juris adio ita fufpenfa eflet. /, tn omnibus 41. ff. de judi- ciis. atque infuper in facienda rerum aeftimatio- ne, vel ejus quod intereft, fpeftabatur in bo- nse fidei adlionibus tempus rei judicatss, in iis, quse ftridti juris eraht, tempus litis conteftatae, fi non aliud aclum fuiffct, aut aliud mora fua- deret. /. fed mibi 3. §. in bac z. ff. commodati. jundt /. bominem certum 37. infine. ff. manda- ti. ( Confer tit. de conditl. triticaria num. 3.) In illis ad ufuras ex mora condemnatio feque* batur, exhis non item. /. mora 32. ^. *» bon# 2. ff.de ufuris, juncl;. l.qudmvisufuu^.C.eod. tit. (adde iit. de ufuris num. 10.) ibijusjuran* dum in litem affe&ionis poterat fibi locum vin- dicare, ficut & in arbitrariis, at non in his quac |
|||||||||||||||||||||
|
^ia. AUx infuper in fimplumconceptxfunt;, ftridi jurishabebantur. /. in mmm j./.ct.//.
|
|||||||||||||||||||||
|
*
|
|||||||||||||||||||||
|
DE OSLIfcATlONIBl
ie m litem jurando, quod & latius expofitum tit.
ie in litemjurando. num. 5. Arbitraria: a&io- ' nes dicuntur, in quibus nifi arbitrio judicis ali- quid fiat, veluti, res reftituatur autexhibeatur aut iblvatur, condemnatio flt , praecipue pro- pter dolum , aut contumaciam , aut loci adjec- tionem* §. item attio 27. §. praterea quasdam 21. lnftit, de aftion. I. qui reftttuere 68. ff. de rei vindicat. I. arbitrio 18. pr. & §, 1. ff. dedo- lo malo. I. quod f\ Epbefi 4. §. 1. ff. de eo quod certo loco. Sic ut actiones arbitraria?, initioin- fpecto , ftridii juris fint , fed propter dolum , aut contumaciam, aut non impletam deftinato loco folutionem , induant in quibusdam na- turam actionum bonse fidei, & condemnationem ukravelextraconventionemaut petitionem ad- mittant. d, 11. Unde &, fi dolus, aut contumacia, aut loci adjccrfcio interveniat in negotiis, quxex fua natura bona: fidei funt, ad arbitrariam acfcio- nemdoli, autadionem de eo quod certo loco, confugiendum non eft. /. in bona fidei 7. ff de eo quodcerto loco. I. & elegamer 7. §. »0« folum 3. ff. de dolo, Diftant autem in eo adtioncs arbitra- riae ab actionibus bonae fidei , quod eae , quse bons fidci efle cenfentur, vel tantum in perfo- nam, vel mixtae fint, at arbkrarise plures tan- tum in rem. ' Nec prsetermktendum , varias quidem differentias inter actiones bonae fidei & itricti juris ab ufu nunc recefliffe , prsfertim refpectu praeftationis ufurarum ex mora, fecun- dum tradita in tit. de ufuris num, 11. fed non ideo per omnia ftricti juris actiones exaequatas efle illis , quse bonae fidei funt , etiamfi pro- pteriublata moribus hodiernis actionum nomi- oa differentiae non ita confpicuse fint, uti poft alios obfervatum a Groenewegio ad §. 28. ln- ftit. de action. & non uno firmatum argumento a Parente p. m. Paulo Voct.ad §. 30. lnft. de action. num. z, 14. Amplius a&iones alias perpetuas efle,alias
temporales, manifeftum ex iis, quse de actio- num praefcriptionibus tradita in ttt. de dtverfis temporal. pr&fcrtpt. /nttm. 6. Quafdam quoque tales efle , quibus minus quam folidum perfe- quimur, fed plerasque tales, quibus folidum, colligi potcft ex iis, qua* fcripta ad tit. de peca- lio > de in rem verfo, qttod juffu. Et fparfim in iure noftro occafione a&ionum dire&arum, quje ex verbis legum competunt , etiam utiles ex mente legum & interpretatione datas fuiffe, mukis in locis obfervatum fuit : Hcet verum fit, utiles ejufdem cum dire&is poteftatis eflc, cundemqueut plurimum effe&um fortiri. /. actio tiegotiorum 47. §. 1. ff- de negot. geftts. 15. Denique a&iones quaedam heredibus &
In heredes dantur, quales funt omnes actiones rei perfecutoriae: quaedam heredibus fednonin heredes_ competunt, puta a&iones mere pcena- les , & pcenales mixtae quantum ad pcenam .* quaedam ncc hcredibus nec in heredes; quo per- tinet a&io injuriarum. §. 1. Infttt, deperpet.& |
||||||
|
S tt ACTtONlBUd». ^tC
temporal. acl. a&io in fa&um de calumniatori*
bus. /. h<zc aftio 4. /. 5. ff. de calumniator. de in jus vocando. /. pen. ff. de in jtts voc. uti & de donatione ob ingratitudinem revocanda". tt> 1. in fine. I. bk folis 7. in nted. I. ttlt. Cdere- voc. donat. nifi in pcenalibus & mixtis hifce lis cum defundto conteftata fit» velalquidexdolo defundi ad heredes pervenerit. d. §. 1. in fine lnftit. de perpet. &tempor.aH.Linheredem <$.ff. de calttmniatoribm. Quod ipfum in adionibus quoque rei perfecutoriis ex dolo defundi cbrn- pctentibus in negotiis ftridi juris ac arbitrariis* 8c pofterioribus fub Imperatoribus etiam in ne- ' gotiisbonsefidci fic obtinuiffe, utfcilicethere- des ex dolo defun<5ti non ultra convcnirenturj quam quatenus ad cos ex dolo defundi perve- nerat, Jatius adftrudum in lit. de fidejujf & nominat. & hered. tttt. num. ult. ubi fimul mo- nitum, fecundumjus Canonicum& moresho* diernos cx dolo dcfuncl:i contrahentisautdelin- quentis heredem in folidum Isefo teneri ad in-* demnitatem; Hcet nihil ex dolo dcfundi ad he- redem pervenerit. 16. Porro non infrequetts plurium at5tio«*
num ex eodem faclo inter eundem adorem reum- que concurfus eft ; idque vel ita, ut una eleda ftatim perimatur altera, licet p£r priorem nihil actor confequaturj vel ita, ut adtio altera de- mum evanefcat, fi per alteram prius intentatam actor id confecutus fit, quod in akera necdum mota continetur; vel denique ita , ut licet et una quis jam aliquid adeptus fit, akeranihilo- minus agere poffit.' PrimaJ fpeciei exemplum apparet in a&ione ex teilamento pro legato con- fequendo , qua fi quis egerit adverfus here- dem, ampHus adione hypothecaria' aut rei vin- dicatione adverfus eundem de codem legato ex- periri nequit, tive per adionem ex teftamento legatum confecutus fuerit, five rcpulfam paffus fit. /. cumfitius 76. §. variis 8. //. de iegatk 2. §. fed olim 2. in fine Inftit. de legatu. L 1. C* communia de iegatk. juncl. /. plura delicla 5 3« //. h. t. Adde tit. de legatis num. 3 8. & feqq. Nec diflimilis a&ionis de peculio cum adtione tributoria , aut quod juffu., concurfus eft. /. quod in herede 9, §. eligere 1.//. de tribut.atl. I. fed fi ex 4. i. ulf. //. quod cutn eo, qui in alien. poteft. uti & a&ionis pro focio Hm acl:io- ne communi dividundo ratione perfonalium prje- ftationum. /. profocio arbiter 38. §. i.ff.profo- cio. Secundae fpeciei exemplum eft in pluribus adionibus pcenalibus ex uno deli&o concur- rentibus, ex quibus fi una ador cgerit & ob- tinuerit, perit altera,- quatenus non plus ineS eft, quam in illa , qua jam acturo. /. qmtient lex 41. §. 1. ff. K t. I. 1. ff. arberum fmtim ufarum. uti & in p^uribus rei perfecutoriiss quarum una pinguioir eft quam altera , quod accidit in adfcione commodati, depofiti, Idca- ti, pro focio, & concurrente condicfcionefur- tiya, fi commodatarius, depofitarius, colonus* fo- «ivlsve
|
||||||
|
V. Tit. VII.
|
|||||||
|
^13 L i b. XLI
ciusvc furtum fecctit. I fti fi ex cauta 47.
ff. pro focio. I. qui fervum 34. §. fi is cui retn 1. 2. //. h. t. I. Tertise fpeciei exempla inveniuntur in a&ionibus rei perfecutoriis & peenalibus ex eodem facto natis ; qua' ra- tione actio furti non perimit condi&ionem furtivarn, aut vice versa , fed uni poft alteram locus eft , ut ex infra dicendis magis patefcet, Sed &, fi ex uno fa&o duo nafcantur deli<5b toto genere diverfa, fic ut unum fub altero non comprcheiidatur, ita utraque expcriundi facul- tas eft, Ut id, quod ex una actor jam acqui- fivk, in alteram haud imputetur, quia nunquam pluradelicta concufrentia faciunt, utulliusim- purtitas detur, aut unius delicti ob aliud de- lictum pcena minuatur. I. nunquam z, ff. depri- vatis deliftis. Quo modo ad actionis de fervo corrupto & furti manifefti diverfos erTectus, feu pcenas diverfas folvendas damnatur, qui fer- vo alieno fuafit, ut is domino furtum faceret, fi furtum vere fecutum fit, vel eo loco habea- tur, ac fi fecutum effet. $. fed & fi credat 8, Jnftit. de obligat. qua ex delitlo nafcuntur. uti & in actione ex lege Aquilia, ac injuriarum con- currente : fi quis enim , fervo in fuam contu- nieliam injuriofe vcrberato ac mutilato , injit- riarum egerit,.deinde damni injuriseagat,ean- dem rem non efle, Labeo fcripfit, quia altera actio ad damnum pertineret in rebus noftris cul- pa datum, altera ad contumeliam perfonse il- latam. I. itetn apud 15. §, fi quis fervo 46. ff. de injuriis. adeoque actor plenum actionis utrius- que effectum confequitur, dum afia damni, alia contumelise ceftimatio eft , nec aeftimatio alte- rius ad alteram referri, aut eidem imputari po- teft. Et quamvis de hac facti fpecie varise fue- rint variorum circa actionis utriusque concur- fum opiniones , quas Paulus reccnfet in l. qui fervum 34, //. h. t. tamen ipfaPauli fententia tandem eodem redit, quo illa Ulpiani in d. I15. §. 46. //. de injuriis. Cum enim fecundum jam dicta seftimatio injuriaz tantum perfonse lsefionem refpiciat, damni vero aeftimatio ad patrimonium lsefum relationem tantum habeatadeoque seftimatio injurise non poflit facere partem aeftimationis damni dati, tanquam toto genere djyerfi, & versa vice, nec denique quicquam ePeo , quod in a&ionem legis Aquilisdeducitur, deducatur in actionem injuriarumconfequens eft, Paulum hoc ipfo , quo in dI. 34, i» fine principii fcripfit, raiionabilius ejfeeam adnimi fententiant, m liceat ei ( dominnempe fervi injuriofe verberati ) quam volueraBionem prius exercere : quod autem amplim iAlterk efi, eiiam hoc exfequi» fignificaffe fatisactionem legis Aquilise nulla fui parte perimvel minui per motam prius injuriarum actionem, & vice versa; quiafcilicettotum» quopoft finitam actionem injuriarum petendum erk actione legis Aquilise, diverfum eft abeoquod injuriarum actione jam obtentum fuit |
atque ita totum , quod cft in actione legis A*
quilise movcnda, amplius in ea cft, quam erat in actione injuriarurh prius mota. 17- Qi10 vero mai's con^eI:> 1UU* &c*&i~
onum concurfu ftatuendum fit , varie diftin- guendum vidctur : vel enim plures concurrunt adiones rci pcrfccutorix ; vel rei perfecutoria & mere pccnalis *, vel rei perfecutoria & pcena- lis mixta; vel duse mcre pcenales; vel dcnique mere pcsnalis cum poenali mixta. Si plures ex eadem causa concurrant rei perfecittoria^, una intentata altera perit; nifi per eam , qua non- dum adum, aliquanto plus confequi poffimus J prout hsec aperta funt ex exemplis ad demon- ftrandam primam & fecundam concurfus fpc- ciem fupra piopofitis num. 16. circa pr. Quod &dicendum, fi contradus akerius firmandiin- tuitu ftipulatio pcenalis interpofita fit ; quate- nus vel id quod amplius interefl: , peti poteft a&ione ex principali ncgotio, ubi pcena exfti- pulatione jam exafta minor eft , quam quanti vere intereft; vel e converfo poft aclionem-cs principali negotio ad id quod intercft, amplius id, quod ukra verum intereffe in ftipulationis pcenalis quantitate cft. I. pr&dia mihi 28. ff.de atl. emti. L fi quis a focio 41. //. pro focio. Ali- ter hsec obtinent, fi ex diverfis4 caufis plures rei perfecutorise nafcantur , veluti dus adiones cmti propter rem ab jeodem venditore fepa- ratim duobus , in folidum fingulis , vendi- tam, quorum aker alteri heres eft, & ka utram* que adionem habet; quippe quo cafu una mo- ta alteram non perimit, ied utriusque effeclum Ijure creditor perfequkur •, uti &, fi remftipu*
latus fit, & heres ei exftkerk, cui rescalcga- ta erat • licct in his fimilibusque cafibus non adionum e* eodem fado proflucntium con- curfus fit. I. non eft novum 10. ff.de aftton.em- ti. I. fi is qui 18.//. h. t. 18. Si rei perfecutoria concurrat cum mcre
pcenali, akera akeram nonconfumk; undein- tentatapriusadionefurti, ncque condidiofur- tiva» neque rei vindicatio, neque actiocommo- dati vel pro focio, aliave fimilis , pofito focii aut commodatarii fimiliumque furco , fubiata I eft. §. ult. inftit. de obligat. ex deliclo. I. fi pro Yfure 7. §. furti 1. //. de condict. furtivl l.qut 1 fervum 34. §. ult. ff.h. t. I. fi pgnore 54. §. cum furti 3. ff, de furtis. I. rei communts p.ft. pro focio. I. fi facculum 29. ff depofitt. l.filoca- tum 42. f loctti. Non obftante /. fitscm7x. pr. ff. de furtis. cum ibi per furti actioncm m- telligi pofllt ac debeat condictio furtiva , quae aeque, ac commodati actio, rei perfecutionetn continet. Idemque ftatuendum de /. & ttaj. §. ult. //. nauu , caupones ,pabul. ut recept. refttt. ubi furtiactio abfumere dicitur honoranamdc receptis; maxime , fi jungas /. qui fervum 34- §. 1. //. h. t.
1 10 Si rei perfecutoria cum actionc pcena-
'limixta concunat, akera altcram conkmit " **rf qtian»
|
||||||
|
DE OBLIOATIONIBUS ET ACTIONIBUS.
|
|||||||||
|
9^
|
|||||||||
|
permitti omnibus experiri , explicuerls de eo s
quod nondum a&ione priore obtentum fuit. 21. Quibusomnibusconfentaneumcft, tra*
ditam vulgo juris regulam, ( fecundum quam nunquam aftiones, pufertim posnales , de eadem re concurrentes, alia atiam confumit. §. tilt. I«- ftit. fi quadrupes p.mp, ftciffe dic. I. pen, ff. b. U /. nunqtiam acliones x^o. ff. de rtg.juris.) pri* mo quidem ita accipi oportere, ut non modo eas, quibus meram pcenam, fed & illas, qui- bus partim rem, partim pcenam petimus, com- plectatur; prsfertim, cum ha&enus fafli fpccies in jure non occurrerit , in qua ex uno facto duce mere pcenales orirentur actiones. Sed & fecundo regulam illam non ita intelligi dcbere, quafi is , qui pluribus aftionibus pcenam per- fequi poteft, plenum fingularum a&ionum pce- nalium efFei5tum adipifccretur; fed potius, quod una aliam haud abfumat quantum ad id, quod priorc adione necdum acquifitum, amplius ad- huc in altera eft. Cumque hac ratione id, quod quis a<5Uone priore five mere pcenali five pcenali mixta confecutus fuit, in alteram pin- guiorem poftea adhuc movendam imputandtirri fit, veriffimum alio refpecl:u eft, quod Modeftinus in /. plura delicla 53. ff. b, t. fcripfit, plura delicla in una re, (veluti furti & rapina: in co, qui vi rapit) plures acliones admittere, fed non poffe lafum omnibus uti, & hoc probatum effe, quatenus fcilicet Iasfus non omnium a&ionum concurrentium, fed tantum unius , qux pin- guiffima eft, utilitatem confcquitur. Nifi qnig illud axioma juris, quo nunquam allioncs pocna* les de eadem re concurrentes, aiia aliam confumit» referre malit atque reftringere ad cafus illos, in quibus circa eandem rem duo feparata de- licT:afueruntperpctrata,& ob id exduobusdelidis toto genere diftinctis dux de eadem rcpcenales acliones dantur , quarum altera alteram nullo modo confumit, nec id, quod una continctur ac obtinetur, ullatenus in alteram imputatur: atque ita per rcgulam illam ab Ulpiano tradi- tam in d. I. pen. ff. h. t. & l. 130. //. de reg* juris. indeque inlnftitutionumparagraphumul- timum tituli*/ep4«pmetranslatam, idemdefini* tum videbitur, quod per modum rcgulse ver- bis aliis ab eodem Ulpiano proponitur & ex- emplis illuftraturin l.nunquam z.pr, & §, 1. zt ff. de privatis deliftis, cum ait, nunquam plura de- lifta concurrentia faciunt, ut ullius impuniias de- tur, neque enim deliftum ob aliud deliBum mU nuit pocnam. Qui igitur hominem furripuit & oc- cidit, quia furripuit, furti, quia occidit, Aquu lia tenetur, neque ( quod notandum ) altera ha* rum aftionum alteram confumit. ldem dicendum, fi rapuit & occidit\ nam & vi bonorum raptorum & Aquilia tenebitur. Hactenus Ulpjanus , ita regula? ambigua; a fe traditse verborumque fuo- rum interpres optimus; qui & almd fimile prio- ribus exemplum alibi exhibet in concurfu adio- nis ex lege Aquilia & injuriarum, fi quis fer- Zzzzz vum |
|||||||||
|
quantum ad rem , non quantum ad poenam;
atque ita mota prius actio in fadtum de calum- niatoribus , aut de vi bonorum raptorum in quadruplum, facit, ut non amplius condidio- ni ob turpem caufam , vel condictioni furtiva? locus fit; ac viciffim prius intentata condlctio furtiva , vel ob turpem caufam , id operatur, utdeinceps aCtio in faclum dc calumniatoribus, vel de vi bonorum raptorum, non in quadm- plum amplius, fed tantum in triplum pcenaie dc- tur. /. in beredem 5. §. 1. ff. de calumniator, arg. /. 1. ff, de vi bonor. rapt. Idemque obti- nere in eoncurfu'a<5tionis legis Aquilise pcena- lis mixtaz cum actione commodati, locati, pro focio, aliaque fimili rei perfecutoria, plenius traditum, ac objectionibus fatisfactum, in tit. ad legem Aquiliam num. ult, ficut & de concur- fu acfionis tutelx cum rationum diftrahendarum a&ione in duplum pcenali mixta , id dcmon- ftratum in tit. de tuteU & ration. diftrab. num. 19. Neque hifce contrarium eft , quod actio quod metus causa pcenalis mixta in quadruplum perimitur per intentatam prius rei vindicatio- nem. arg. /. item fi cum 14. §. ult.ff.quodme- tm catisd. cum fingularis ejus rei ratio appareat; quod nempe actio quod metus causa" initio in- fpe&o rei perfecutoria fit , & poffeffor libere- tur, fi ad interlocutionem praetoris rem ipfam reftituat, ex contumaciadcmum inquadruplum damnandus. §. item aftio 27. lnftit. de aftion. quo fit , ut fruftra a<5tor aftione quod metus causa peteret reftitutioncm illius rei, quamjam ex vindicatione habet, nec concipi poflit con- tumacia denegatse reftitutionis in eo , qui ad reftitutionem ultra obligatus non cft. 20. Quodfi mere pcenalis cum aliaconeur-
rat mere pcenali ex eodem facto , una confu- mitakeram, nifiinaltera, qua nondum a<5tum, plus fit, feu major fumma, fi talis cafus detur. arg. /. 1. ff. de vi bon. rapt. Si concurrat me- re pcenalis cum pcenali mlxta, una alteram confumit quantum ad pcenam; nifi plus fit in ea, qua nondum actum *, non quantum adrem, fi prius mere pcenali agatur; prout id evenit in a&ione furti & vi bonorum raptorum ob unam rapinam competente ac concurrente. I. 1. ff.de vi bonor. rapt. I. fi quis egerit 88. ff* de furtis, Si plures concurrant pcenales mixtse , altera al- teram ita demum perimit, fi in ea, qua nec- dum actum, hihil amplms fit; quod accidit in concurfu actionis ex lege Aquilia cum a<5tio- ne arborum furtim caefarum, fi arbores furtim feu clam cxfe fint. /. 1. //. arborum furtimca- far. nam fi prius a<5tione minus pingui a<5tum fit, reliquis pinguioribus adhuc agipoteft, at- que ita verum eft, quod Hermogenianus fcri- pfit, cum ex uno delifto plures nafctmtur attioncs, permitti omnibus experiri , & hoc poft magnas obtinuiffe varietates. /. cum ex uno 2 2. //, h. t. ubi cum non dicat, a&orem plenum a<5tionum fmgularum efFedum confecuturum, re<5te illud, |
|||||||||
|
Lib. XLIV. Tit. VII.
|
||||||||||
|
9H
|
||||||||||
|
fuit. Peckius de jureftftendi cap. /f. nam. 10.
Chriftineus ai Mecblinienf. tit. 1. art. 30. num. 9. in notis, verfu, nota. 24. Nec pranermittendum , tabellionibus
noftratibus interdictum effe, ne ulli inftrumen- to obligationis alicujus fubjiciant formulamob- ligationis Cameralis , aut implementi promis- fionemfub pcenis Camera. Groenewegen adl. z8, §, ult. ff. de jurejurando, quam Cameralis obligationis formulam exhibuit, & commen- tario illuftravit Anton. Maffa, infertus tomo fexto tra&atus tra&atuum , parte fccunda fag. 349«
|
||||||||||
|
vum alienum injuriofe verberaverit. l.itemapud
15. §.fi quis fervo 46. //. de injuriis. de quo jam fupra actum »«»*. 16. %%. An vero, & quo usque, plures a&io-
nes uno libello cumulari poflint jure civili & hodierno, di&um in tit. de edendo num, 14. %■$. Quisquis autem pluribus modis adver-
fusfuum credkorem experki poteft, unoele&o nonimpeditur ad alium tranfire, fihuncexpe- ditiorem fibi facilioremque putet j unde fi quis debitorem ftiterit feu arrefto detinuerit, non eo minus ad executionem in bona ejus facien- dam tranfire poteft; & vice versadebitoremfi- ftere > ubi jam in bonis ejus executio inchoata |
||||||||||
|
LIBER
|
||||||||||
|
9*9
LIBER QUADRAGESIMUS QUINTUS. r ir y l v $ i.
De verborum obligationibus.
S u m M A R i a. |
||||||
|
denotetur in l. unic. C. de fent. qua» pto eO
quod intereft. 11. An quts petere pojfttidquodintereftt inpr£~
ftando eo, quod interfuit, ceffatum effe, &fic deinceps ? An quis \ure petat ufuras fortis & amplitts id quod intereft ? Quo modo nunc ju- dices in definiendo eo , quod intereft , proce- dant ? 12. Cur confultum fit, ftipttlationi facli pwnalent
fubj.ungiftipulationem? An ptxna potna refteinfii- pulatum deducatttr 1 An pcena ftipulatio refte ad- jiciatur obligationi principali impoffibili veltur- pi ? An pcena bac conventionalis poffit excedert quadruplum ejus quod interefl ? 13. An potna debeatur ob non impletam obliga*
tionem principalem , ubi implementum promis- fori arduum nimis fuit ? Quibus in cafibus non implens principalem obligationem , a potnk ta- men excufetur ? An moribus noftris ingens pce- na conventionalis ei, cujus parum intereft , in totum adjudicanda ftt ? 14. Si optts ftt faciendum intra certum tempus
fub poink, an peti ptxna poffit, eo tisque elapfo tempore, ttt intra reliquum tempus opus perfui nequeat> Anpoena petiy fitempus> intraquoi opus fub poena faciendum erat > prorogatum ftt ? Si ftipulationi dandi vel faciendi fub ptxna dies certus non ftt appofitus, quando impleri debeat promiffio, ut poena evitetur ? Et an agi poffit ad potnam aut id quod intereft, //' quis moram faciat in opere incboando, licet nondum elap- fumfit temptis, quo perfui potuitt ij. si plures uniusad faftum vel ad abftinentiam
a fafto obligati beredes fmt, & per unum eo- rum ftet, an & quo usque tttm is, tum reli~> qui coberedes ad id quod intereft , teneantur ? remiff. Si tali obligationi pcena addita fit, & per unttm ex beredibus contra , quam catttum erat, faftum fn, an & quo usque tum is, tum reliqui coheredes teneantur adpoenam , diftinftio- nibtts explicatur} 16. Quidjuris circa praftationem aftimationisre-
rum individuarum in pluribus unius promiffow beredibm ? Quid juris circa pan^ commiffionem refpeftu plurittm heredum promifforis, ft poend ftipulathni rei dividua vel individutadjeftafth & per unum beredum ftet, quominus debitum in totum ftt praftitum ? 17. $i plures ftipulatorts heredes ftnt, & indivi-
dUA reiftipttlatio fafta, an ftnguli totam confequi Zzitz 1 fojfint
|
||||||
|
r. Quotttplex olim fuerit verborum obligatio} An
jura ftipulationum adbuc moribus in ufu fmt ?
2, Quid fft ftipulatio ? Quid juris , fi quis al- teri promiferit ex causd , quam fubiffe falfo putabat ? An& donationis causd ftipulatio fieri poffit} g. Stipulari aliqttando dicitur, & qui ftipulanti promittit. Qui poffint ftipulari feurogare ? An quis alteri poffit ftipulari ? Quid juris, fi fibi i aut Titio, vel fibi & Titio dari ftipuiatus ftt jure civili ac moribus ? Ubi de ufu adjefti in mercaturd & literis cambii remiff. Qttid, fu fibi decem aut Titio hominem ? Vel libi aut Tkio diverfis temporibus ? vet fibi pure aut Titio fub conditione, vel vice versd? 4« Qgi p°Jfint gx fttpulatu obligari ? An impube- res autore tutore? An autore patre ex jttreci- •pili & bodierno ? An quis uni ex pluribus be- redibus ftipulari, vel mum in folidum obligare promittendo} Remiff. 5» fifwlw fatt* m ftipttlatum deduci poffint ? An & quando obligetur jure civili ac moribus, qtti tromifit, alium daturum vel fafturum ? *An talis promiffor alieni fafti liberetur, f% moriatur h, quem fafturum promifit} An talis gaudeat beneftcio ordinis , ft is , quem daturum aut fafturum promifii, jam ante debitor fuerit ? 6. Quales res ftipulari liceat ? An, & quo usque quis rem propriam ftipttlari poffit ? Qaid, fx quis ftipulatus fit rem, qm eft extra commer cium ? Unde latius peti pofftt, quas resftipula- ri liceat> Quid jurisfierratum innominerei, yel tottl materia, parteve ejtts ? An femel, an magis annua centum ftnt debita , fi quis ftipu- lattts ftt centum, donec matrimonium iniverit} j. An, & quo usque jure civili ac moftbus diver- fttas rejponftonis in quantitate vel qualitate vi- tiet ftipttlationem , exemplis variis explica- tur. 8. An ex ftipulatu ad faftum abligatus, Uberari
poffit praftando id, qttod intereft ? 9. Quid fit id quod intereft latiore & ftriftiore
fenfuh Qttalia lucra fub eo contineantur, qua* lianon} An & affeftionis fingularis habenda ratio fit in deftniendo eo quod intereft ? • 10. De diftinftione in aftimando eo- qttod intereft
. inter cafus certos ^incertos, & reftriftione ejus quod intereft ad duplum in cafibus certis.
An bac moribm adbuc obtineant ? Quid per ca- fus, quid per cafus certos, quid per incertos |
||||||
|
f\6 L i b. XLV. T it. I.
pojfint individiu rei aflimxtionem ? si pccn* . tiva per tertium implenda fuerit ?
|
||||||||||||||
|
jiipulatio addita, an unus ex pluribtts Jiipula
toris heredibut totam pcenam , an folam par- tem hereditariam petere pojfit} Et quidjuris,fi rei dividtiif, vel fatti dividui individuive obli- gatio adjunttam habeat p&m ftipulatienem, ac plures ftipulatoris heredes fmt, & ttnus vel om- ties ad poznam agere velint ob non impletam principalem obligationem ? 18. De ftipulationibus judicialibus , prsetoriis,
conventionalibus & communibus, remiff. 19, Quid fit (lipulatio pura, & quando ex ek agi
pojfit? Quando cedat, quando veniat dies fti- pulationis in diem coneepta* ? Quid juris, f\ quis promiferit, hoc anno, hoc menfe dari; aut Calendis Januariis fwe adjettione proxi- marum; aut poft aliquot dies w/aliquotan- nos? De die, qui tacite ineft adjettioni loci. Qttando cedat & veniat dies ftipulationis con- ditionalis ? Qmd juris, fi ftipulator moriatur pendente conditione cafuali ? Si moriatur pc«- dente conditione poteftativa , an heres ejus il- lam implere pojfit ? An heres tertii, fipotefta- |
||||||||||||||
|
20. Nonvaktftipulatio, fi volueris, darcfporl*
des; Vaktifta, cumvolueris, darc fpondcs. Qu& fxt ratio ? 21. De ftipalationibus fub impojfibili cotiditicxe
affirmativd vel negativa conceptis, 22. Quales attiones dentur ex ftipulatione, & ad
quid ? Cui competant ? An patri , fi filittsfa- miliasfub conditione ftipttlatus fit, & pendtnte conditioneftiijuris failus} Cui competat ekctio in rebus in genere vel alternative promififis? $'% creditor fibt ftipulatus fit ekftionem , an eam transmittat ad heredem, velei, cuifuumjus cejfit aut legavit ? An , qui elegit , mutare pojftt? 23. Contra qttem ambigu& ftipulationis inter-
pretatio facienda ftt ? Qttid jttris, f\ quis fibi decem & Titio decem ftipulatus fit; aut tens fungibilem fme expreffione quantitatis; vel in~ fulam adificari ftne loci adjeclione ? 24. De interitu tei promijfe. An promifforcirca
eam prtftet culpam omiflionis ? |
||||||||||||||
|
fiffe, de quo rogatus eft , & fie fcmcrc cx vcr-
bis inconiiderate prolatis videretnr dcvinclus. Fuitque haec obligationis fpecies plcrumquc ac-* cefforia, conventidnibus, pactis, aliifque ne- gotiis confifrhandis fubjici folita. princ, Inftit. b. t, l. dttu focietatem 71. ff. pro focio. I. petens ex 27. C, de pattis, Si quis alteri ftipulanti pro- miferit ex caufa , quam fubeffe falfo putabat, inutilis ftipulatio cft , ita faltem , ut vcl doli mali vel jufti erroris exceptionc tueri fefe pro- miffor poffit, errore probato; ficut hercs actio- ne cx teftamento conventus ad legatum cx falsa causa relidum,fiprobet, teftatorem, fi fcivis- fet falfam effe caufam , haud fuiffe legaturum. l.palam eft 2. §. circa primum 3. ff. de dolima^ it & met. except. $. 1. Inftit. de excepu&n. jund. /. cum tale 72. §. falfam 6. ff. de cendit. & demonftrat. Contra, quam obtinet, fi fci- verit, nullam fubeffe caufam, & tamen ftipu- lanti promiferitj eoquod tuncdonationiscausa videturpromififlb. l.ftdivortio xi.ff. h. t. junet (. cujus per errorem 5 3. ff. de regults juris. Nara & donationis causa ftipulationes conccptasfuis-* fe, adftruclum in tit, de donationibus nmn. z, fi modo ferio , & non pcr jocum aut intel- ledus tantum demonftrandi gratia, adeoque finc obligandi propofito verba ftipulationis prolata fint. I.' obligationum fubftantia 3. #. ult. ff. de oblig. & att, jundfc. §. 1. circa fm. inftit. de teftam. miiit. Raevardus libr. 2. varisriigicap. 5, in med. 3. Etfi vero negari nequit , quin ftipu-
landi verbum commune fit tam ci, qui rogat, quam ei qui promimt, ut latiusadftruitMcyc- rus Collegio Argentorat. ad hunc tit, num. 2. plerumque tamen ftipulari dicitur, qui rogat t & promittcre , qui rogatus refpondct. Stipulaii autcm
|
||||||||||||||
|
fiplex olim nota fitit verborum
j obligatio , puta » folehnis dotis |
||||||||||||||
|
dictioj jusjurandum liberti, quo
is donum, munus, operas, pa- trono promittebat ; & ftipula- tio , tefte Gajo lnftit. libr. z, iit. 9. §. 3. 4. 5. Neque audiendi funt , qui ftipulationes hodiernis moribus non amplius ufi- tatas cffe arbitrantur. Licet enim nunc pa<5ti ferio prolati eadem , quae verborum obligati- onis, vis atque effec~t,us fit, dum pactum ad afti- oncm producendam habile creditur, fecundum tradita in tit. de pattis ttum, 9. indeque magis fit, ut verba viva voce prolata ad ftipulationem neceffaria haud videantur , aut faltem , verbis minus congrue prolatis , ftipulatio inutilis va- leat in omnem eventum tanquam pa&um uti- le. Groenevvegen ad l, r.§. 4. ff. deconftit. pe- cunia, tamen tantum abeft, ftipulationes ufu fu- blatas effe , nt potius Lambertus Goris fcrip- ferit, omnes fere contra&us noftros verborum obligationes effe, Adverfarior. tratt. 4, §. 25. in fme. Necdubium, quinea, quas de ftipu- lationibus jure civili cauta inveniuntur, etiam ad hodierna pacta transferri debeant, quoties tion fola fubtilitate juris civilis, fed aequitate naturali, (quodin plerifquecontingit) fubnixa funt; praefertim, fi cogites, ipfo jure civili fti- jmlationem a pa&o f#pe folo animo ac propo- fito difcretam fuiffe , dum iifdem verbis & pa- cifci licuit & ftipulari. /. juris gentium 7. §, quod fere 12. ff. de pattis. z. Eft autem ftipulatio verborum obligatio,
qua quis ad interrogationem alterius fe daturum vel facl:urum congrue refpondet. Praecedit fci- Hcet interrogatio , & apta fequitur reiponfio, ut quifque credatut ferio & meditato promi- |
||||||||||||||
|
De verborum obligationibus* 917
examinata efh Quod fi qms fibi decem aut th
|
|||||||
|
aatemfeurOgarepoffqnt quilibet, quifariquc-
unt & aliquem intcllcaum habent, ctiam mv puberes fi modo infantiam cgreffi fint , rtec non prodigi, licet tutoris aut curatons autori- tate deftituti; cum ita conditioncm fuam fa- ciant meliorcm. /. tt cui boms 6. ff. h. t. prtnc. lnfiit. de autorit. tut. §. puptUus $.& 10. lnjttt. de tnutil. fiipulat. junft. I. in fponfahbtu 14. tn fne ff- de fponfalibus. Muti vel furdi non niii perVervos. /• 1. pr. ff &• t. Nec quisquam al- tcri , fed tantum fibi ; nifi in ejus, pro quo ftipulatur, poteftate fit, vel pcenara adjecent, vel ftipulantis interfit, aiteri dan. §. fi quualti a. & §. alteri io. 20. Jnfiit. de tnutil. fiipul. vcl quis alicno notnine damni infeai ftipulan vclit. Lqui bona 13. §. fi alieno 13. ffdedam- w infetto. aut tutor pro pupillo , curator pro furiofo, aftor pro municipio. arg. /. ettm qut 5. §. pen. ff. de conslit. pecun. Qum & moribus hodicrnis obtinuit, unumquemque alteri *que, ac fibi, poite ftipulari, adco ut & dominoex ftipulatione procuratoris agere liccat, etiamh aftio ei a procuratore ceffa non fit 3 uti poit multos citatos tradit Groencwegen ad §. 10, Ivsl. de imtil. slipulat. & ad l. 40. §. ult. ff. de acquir. Vel amitt. poffeff. Ac proinde, licet ju- re civili in cafu , qno quis ftt *« Tttto datt ftipulatuserat, nullaTitio, fed foh ftipulanti, obli^atio & aaio qusfita cenferetur, Tmovc- ro, tanquamfolutioniadjcao,folutio rcaefie- ret; & in cafu , quo quis rogaverat , ftbi & Titio dari, ftipulanti fola partis dimidiK petitio competcret, ( nifi rei individux aut certi cor- poris ftipulatio faaaeffct, atque ita ex iiccefli- tate , vel faltem probabili contrahentium vo- luntate , tota foli ftipulanti cederct, ) nihil ve- ro Titio deberetur, aut folvi poffet. §. ft quts alii 4, Inslit. de inutil. ftipulat. jund. arg. /. fundus iUe (J4. ff de contrab; emt. L propnum 5. ff. commun. pud. tam urb. quam ruft, hodie ta- men in hifce Titio adjcao non modo re^e fol- vitur, fcd & aaio in folidum quarfitacft; aut pro parte , fi quis fibi & Titio ftipulationem fcccrit ; nihilque inter mercatores frequcntms cffe , quam ut non modo fibi , fed & alteri, vcluti iyngraphse aut literarum cambiahum la- tori, folvi ftipulentur, autor eft poft alios Groe- ncwegen ad d. §.19. Inslit. de inuttl. ttipulat. tium. ult. & ad l. 7. ff. de conttit. pecun. Quae & ratio eft, cur inter ea, qux de mercatura cx ufu quotidiano fcripfit Bcnvenutus Stracca, ctiam fatis prolixum de adjetto commentarium cdiderit, occurrentem in volumine de mercaiu- ri pag. mibi $67. Quamvis verum fit, non tam ftipulationc in fpecie , quam potius man- dato partim , partim conventione aha fpecialc juris civilis nomcn non habente, nmea, cjuae de datione, obligatione, exaaione, folutione literarum cambii inter mercatores recepta funt, ut patet ex didis ad tit. de nautico fomm num. < & fequent. ubi cambmum materia latms |
|||||||
|
tio hominem dari ftipulatus fit, ex rigore juria
Titius non intelligitur folutioni adjeaus cffe^ quia non in eandem rem adjeaus eft 3 fed ii Titio ea rcs foluta fit, quae in cjus perfona de- fignata fuerat , promiffor , utcunque ipfo jur<* non libcratus, per cxceptionem tameh defen- di poteft. I. nlt. §. cum mibi 5. ff. h6 t. Quid vcro juris fit, fi quis fibi aut Titio diverfis tem- poribus dari ftipulatus fit; vel fibi pureautTi* tio fub conditione , vel vice versa fibi fub con^ ditione aut Titio purc; Gajus definit in /. ult* §.6.7.S.jf.b.t. 4. Promittunt ftipulantibus, ac promitteri-»
do obligantur, qui liberam habent rerumfua^ rum adminiftrationem & ahenandi facultatem j impuberes ac minorcs curatorcm habcntcs ad- hibita tutoris ac curatoris autoritatc ; minorcS tamen jam puberes etiam quandoque finc cura-» tore fuo, fecundum plenius tradita ad cxplica-* tionem l. 101. ff. b. t. in tit. de minot. l^.an-' nis num. 52, Etfi vero jure civili impubes, qui in parentis poteftate erat , non potuit cs ftipulatu obligari autore patre. §. fed quod 10. iri fine Inft. de inutil. ftipulat. tamen noftris moribus minores viginti quinque annis autoritate patris fui, ad inftar tutoris, efKcaciter obligantur, qua- tenus rebus ad minores peftincntibus pcculia-* ris curator creatus non cft. Grocncwcgen, Vin- nius , & parcns Paulus Voct ad d. §. 9. 10. Infiit. de inutil. fiipul. Confcr Hug. Grotium manud. ad jurifprud. Holl. libr. 1. cap. 6. num* 1. 2. 3. An autem quis uni cx pluribus here- dibus ftipulari poffit, vel.unum ex pluribus obligare in folidum promiffione fua, patet e% diais in tit. de patlis num. 11. 5. In ftipulatum dcducuntur tum res tunl
faaa. Et fa^a quidem honcfta ac poffibilia, ita, ut quisque fuum fadum propriiim , non alicnum, promittat; cum alicnum promitten- do faaum femct ipfum nolucrit, alium nort potuerit, obligatum rcddere ; nifi vcl pcenarrt adjccerit promiffioni fa^i alieni 3 vcl promife- rit, fecfteaurum, utaliusdctautfaciat; quod & tacite faaum videtur jure civili, fi in pras- toriis ftipulationibus promiffum fit , reum fe ftiturum , vel dominum gefta per procurato- rem rata habiturum cffe. §.fi quu atium 3.^$. vice versk 21, Jnfiit. de inutil. Hipul. tot. tit.ff. rem ratam haberi. junft. /. fi decefferit 4. ff. qui fatifd. cog* l. ult. ff. in jus vocati ut eant , aut fatis Vel cautum dent. ac moribus noftris gene- raliter placuit, cum , qui alium daturum vei faaurum promifit, perinde obiigatum reddi, acfipromififfet, fe effcaurum, ut almsdetaut- faciat. Hugo Grotius mantid. ad jurifprud. BoU* libr. 3. cap. 3. num. 8. q. Lamb. Goris adver^ far.traft. 3. cap. 3. ftum. id. Groenewcgcn& Parens PaulusVoet ad §. 3. Inslit. deinUtthsli* pttlat. ncc libcrabitur, moriente eo, qucmda- turum vel faaurum promifit , fed potius ob- |
|||||||
|
Li b. XLV. Tit« I.
|
|||||||||
|
JW
|
|||||||||
|
nec inatrimonium iniverit, ita quoque fi cefi-
tum ita ftipulanti promifcrit, licet nulla an- mtorum centum mentio fa&a fit. arg. /. lega- tum ita 17. /. cum quidam 23. ff. de annnis /*•- gatis. Gomeziusvanar. refolut. tom.i.cap. n. num. 45. in med. Adde tit. de annuis legatis num. 5. 7. Ad formam ftipulationis requiritur, ut
legitimo fiat modo, vcrbis idoneis , interroga- tione praecedentc ac fubfequente in continenti refponfione congrua conftantibus , intcr prae- fentcS, non abfentes, qux omnia etiam in du* bio obfervata pr3efumuntur,fi in inftrumento fcri- ptum fit , ftipulationem intcrccllifle. §, fi fcti- ptum 17. lnftit. de inutil. ftipulat. §. ult, inftit. de fdejuffor. I. fciendum 30, /. Titia qua. 134. §. pen. ff. b. t. I. 1. c. de contrah. & commitu ftipulat. Cxterum diverfitas rcfponfionis in quantitate ftipulationem pro parte vitiat , uc non fuftineatur nifi in eam fummam, in quam utriusque confenfus concurrit, adeoquc in fola quinque, il ftipulanti decem, tu quinque pro- mittas , aut decem ei qui quinque ftipulatur. /. i. §. fi ftipulanti 4. //. /;. t. Sed fi diverfitas in qualitate fit ; dum alter pure rogat , alter fub conditione refpondet, totam ftipulationem reddit inutilem; niil diverfitas refponfionisilico placucrit. d. I. 1. §. fi quis ftmpliciter 3. ff. h.tm Si alternative duo corpora, vel corpus aut quan- titas, veluti Sticbus aut Vampbilus, vel Sticbut aut decem in ftipulatum deducantur, & cx illis unum promittatur, obligatio nulla cft, quafi ad interrogata rcfponfnm non fit. Diverfa furri- marum caufa eft; nam fi dua: quantitates, vef- uti decem aut quindecim , ftipulator intcrroga- tione complectatur , decem debcntur, quotics vel decem promifit rogatus , vel fimplicker ie daturum rcfpondit; co quod fempcrin fummis id, quod minus eft, fponderi vklctur. /. inter ftipulatorem 83. §. /t ftipulante 2. & 3. /. fiita ftipulatus 12. ff. h. t. Plane moribus hodicr- nis etiam illo cafu, quo de equo aut bove dan- dorogatus, refpondet, kequum daturum, fti- pulatio utilis efle poteft, fi diverfitas refpon- fionis ilico placuerit. arg. d.l. 1. §. 3. ff. b. t. Idemque in aliis etiam rcfponfionum diverfita- tibus fimili modo probandum vidctur. Groe- newcgen ad.§. 23. Infiit. de inutil. fiipulat. Si quis unum corpus ftipuletur , alter vero duo promittat, valet ftipulatio quantum ad illud, de quo promiflbr rogatus eft, alterum pronon acljecto habetur: & vice versa, fi quis duovel plura corpora conjun&im ftipuletur , veiut Stichum & Fampbilum, alter vero Sticbum pro- mktat, fubfiftit ftipulatio Stichi intuitu: cum tot diverfse intelligantur conccptse ftipulationes» quot funt res , quarum fi una aut altcra inu- tilis fit, reliqua? non eo minus valent, ncalio- quin utilis per inutilem vitietur. /. 1. j). fedfi mibi 5. ff. h. t, §. quotiens plures 18. lnftit. de inutil, ftipulat, Planc, ii de rebus pluribus 1 intcr-
|
|||||||||
|
ftriftus videttir efficcrc, ut id per heredes defun&i
detur vcl fiatj nifi pcrfonale fa&um tcrtii pro- miflum fit, quod aut non, aut non cum fru&u per hcredem prseftari po&t. atg.l.fidecefferit 4. /. 5, J. qui fatifd. cogantur. Quid, quod ne ordinis quidem beneficio talis promiflbr gavi- furus fit , fi is , qucm daturum aut faclurum promiferat, debitor illius facti vel rei fit; eo quod tali promillione fc non conftituit fidejus- forem debitoris,fed fefe folumreddidit obfiga- tumadefficiendum, ut alius det aut faciat. Ant. Faber Cod. libr. 8. tit. 28. defin. 1. circa §,- nem. 6. Res quod attinet in obligationem hanc
deducendas , rion modo alienae , fcd & ftipu- lantis proprie utiliter in ftipulationem venire* poflunt , quoties vel fub conditione ftipulatio concepta eft. I. ji rem nteam 31. ff. h. t. vel alius in ea pofleilionem aut aliud jus habet, qua- tcnus pofleffionem reftitui, aut jus ac onus rei impofitum remitti, dominorum intercft; fecus» 11 alins nullum in rc ftipulatoris propria jus habeat; quo tamen cafu dominum rei fuse pre- tium ab alio ftipulari, nihil vetat. §, idem }u~ ris 2. lnftit, deinutil.ftipulat. juncl/. nemorem fuamSz.l. 87. ff. b.t.l. fialiquam 28. infine.ff. de acquir. vel amitt. poff. I. fed & ei 2. ff. de eondifl. tritic. Nec intereft, utrum res fint cor- porales , an incorporales; genera an fpecies, •fi modo fint in commercio, cum alioquin nec ipfae peti poffint , nec earum aeftimatio , nec id quod intcreft , nec pcena ftipulationi appo- fita ; neque etiam in pendenti fit ftipulatio, quia forte fieri poteft , ut res poftea incipiat in commercio efle : ufque adeo , ut & repro- bata fuerit rerum harum ftipulatio expreflb in hanc concepta conditionem, fi in commercio ejfe eoeperit. §. idem juris 2. lnftit. de inutil. 8ipu- lat. I. inter ftipulantem 83. §. facram 5. ff. b. t. Idemque eft , fi res tantum in promittentis, non vero in ftipulantis commercio fit: licet e converfo rata ac firma fit ftipulatio rei, cujus commcrcium ftipulator quidem , at non pro- miflbr, habet. /. multum interesi 34. ff. h. t. codem ncmpe modo , quo id de rebus extra commercium pofitis prolixius expofitum in tit. de legatis num. 30. Et generaliter , quarum rerum intuitu fubfiftere legatum poteft, fecun- dum fcripta in tit. de legatis anum, ly.adnum. 36. vel etiam emtio & venditio , juxta tradita mtit.de contrab.emt. num. 13. & feqq. earum ctiam ftipulatio non inutiliter conripitur. arg. §. pen. inslit. de divifxone ftipuUtion. Ac, quem- admodum in legatis, ita quoque in ftipulatio- nibus error in nomine proprio perfona: vcl rei, Vel parte materiaj , vel tota materia, conven- tioncm haud infirmat, fi modo de perfona vel corpore in conventionem dedu&o conftet. l.fi id quod 22. l.fi in nomine 32. ff. b. t, Deni--1 nique ficut non femel, fed quotannis centum ^rfcftandafunt, fi qwjTiuo leget centum,do-- |
|||||||||
|
De verborum c
intcrrogatus, fimpliciter fe daturum promittat,
ad omnes tenctur.d. §. 18. 8. Sunt autem varise proditae ftipulationum
divifiones. Quasdam enim rerum , quxdam fac- torum funt, feu qusdam in dando, quaedam in fa- clendo confiftunt. In iis, quse faciendi obligatio- nemcontinent, generaliter placuit, neminem, ad facTum obligatum, pracife ad implementum facli cogi pofle, fed liberari praeftando id quod intereft. /. fi quis ab alio 13. in fme. ff, de re judicata. arg. §. ult. Inftit. h. t, de verb. oblig. Cui non adverfatur l. fideicommiff* ir. §, ult. ff. de legatis, 3. Primo namque dici poteft, fa&i fpeciem ibi ab Ulpiano propofitam talem cffe s ut in opere ibi faciendo teftator certx per- fonse artificium elegilTe videatur , dum pro- ponitur, teftatorem voluijfe, ut per ipfum, quem gravavcrat , id opus fieret, quo cafu offerendo pecuniam, ut inde per conducTam alterius ope- ram id opus fiat, audiendus non eft ; cum, fecundum illud ejufdem Ulpiani, longa inter artifices dirTerentia fit & ingenii , & natura*, &doc~trinse, & inftitutionis, adeo ut, fi navim a fe fabricandam quis promiferit, vel infulam asdi- ficandam, & hoc fpecialiter a&um fit, ut fuo opere id perfuiat, ne fidejuflbr quidem ipfe sedi- ficans, non confentiente ftipulatore, reum li- beraturus fit. /. inter artifices 31. ff. de folutitm. Sed & fecundo , in d. /. 11. $. ult. non nega- tur, illum, qui opus facere juflus erata tefta- tore , liberari potuifle prsftando id quod in- tercft; fed tantum, eum non efle audiendum, ft paratus fit dare pecuniam reipublica , ttt ipfa faciaty quse pecunia operis quidem faciendi prc- tium, non vero id quod intereft complccTitur, dum id quod intereft, ad duplum pretii afcen- dere poflet. /. unic. C. de fentent. qua pro eo quod intereftferuntur. Denique tertio, & pra> cipue in d. I. 11. $. ult. videtur heredi vel le- gatario operis faciendi necelTitas per conditionis, aut modi adje&i formam impofita, legatis for- tc Titio mille «urcis, fi opus certum fecerit, vel ut opus faciat : quo cafu vel modum vel con- ditionem implevifle non videtur dando pecuni- am, cum regulariter conditiones & modi tefta- mentis inferti fpecifice impleri debeant. arg. /. qui beredi 44. pr. & §§. feqq. /, 45. ff. de con- dit. & demonftrat. ideoque nec relicTa fub tali conditione modove percepturus aut retenturus eft; neque tamen pracife ad opus faciendum compellitur, fi velit relictis carere, Nonetiam obftat, quod afferitur, aliquem cogendum efle, ut defendat, nec fufficere , cautionem com- mitti, cujus virtute id, quod intereft , peti poffet. /. fed &bap.§. defendere 3. ff. de pro- curator. Agitur enim ibi de fufcipienda defen- fioneincaufareconventionis, quatenus is, qui pro alio litem movit tanquam aftor, etiam eun- dem adverfus reum reconvenientem defendere debet, nec declinare poteft litem reconventio- nis, prxftkoeo quod intercft, fedorani modo |
||||||
|
BLlGATlONl BUS. 919
caufae reconventionis defenfor exiftere dcbet,
aut alioquin etiam a profequenda conventionis causa abftinere; atque ita non pracife ad faftum cogitur, fed facere feu defendere recufans, eti- am ab actione dcpellitur. 9. Quia vero incidimus hicin pradftationem
ejus quod intereft, operaj pretium fuerit, na* turam ejus hoc loco paulo magis ex profeffo tra&are, utcunque & aliis in partibus juris noftri id licuiflet. Et quamvis latiorc fenfu id quod interefl ad multa referri poflit, dum & domi- norum intereffe dicitur, neauxilium contrafk- vitiam vel intolerabilem injuriam dominorum denegetur fcrvis, qui jufte deprecantur; & nul- lorum magis intereffe, quam ipforum militum» ejufmodi exemplum non admkti, ut ex prola- tis temere fermonibus heredem fortirentur. §. ult. inftit. de his qui fui vel alien. juris funt. §. plane 1. in med. Inftit. de teftam, milit. quam- vis etiam fignificatione maxime reftrida interefle tantum videatur ejus, qui damnum pafliirus eft, non ejus, qui lucrum facTurus eflet. I. fi iscui 71. §. 1. ff, de furtis. tamen acceptione magis vulgata eft utilitas amifla & damnum acceptum adverfarii dolo vel culpa tali, quam praeftare te- netur, quod officio judicis ex aequitate aeftima- tur ; fcu, quantum aitcui abeft , quantumque lucrari potuit, ut Paulus ait /. fi commijfa 13, ff. rem ratam haberi , & Imperator Juftinianus ih /. tmic. C. de fent. qua, pro eoquod intereftfe- runtur. Adde /. Julianus ait 9. §. ult. ff, ad ex- hib, /. fi fundus 33. fere in fme, ff. locat'%. dum- modo lucri affulferit certa fpes; nam fl illud vel incertum nimis, vel nimis longe petitum , ejus habenda ratio non eft ; neque enim , fi forte emtor potuit ex vino emto negotiari, & lucrum facere, id computandum eft in eo quod intereft, vinum traditum non fuiflc; non ma- gis, quam fi triticum emerit, & ob cam rem, quod non fit traditum, familia ejus fame labo- rans exftinfta fit. /. fi fterilis 21, §, cum per 3. //. de aclion. emti. I. ult. ff. de pertc. & commo- do rei vendita. I. quemadmodum 29. $. idem Labeo i.ff.adleg, Aquiliam, eoexccpto, quod, fi quid certo loco folvi debuerit ei, qui in eo loco merces ex pecunia comparare folcbat, .etiam lucri ex mercibus redigendi ratio habcnda fue- rit, /. arbitraria i. §. ttlt. ff. de eo quodcertolo- co. quod & ad eum tit. de eo quod cert. loco ex- pofitum num.6. cinafin. ConferDonellumcow- ment. jur. civilis tibr. z6. cap. 23. Menochium de arbitrar. judicum, libr. 2. cafu 119. UludexT- , tra dubium eft, indefiniendo eo quod intercft, neutiquam aftedionis peculiaris rationem haben- dam efle, fed cornmunem, ut ita dicam, affe&i- onem oportere fpe<ftari. arg. l.fi fervum 33. in fineff. ad leg. AquU. I. pretia rerum 6*3, ff, ad leg. Falcid. 10. Caneram ne vaga nimis effet & varla
seftimatio ejus quod intereft, Juftiniano yifura fuit, diftincTionem inter cafus certos &incer- tos
|
||||||
|
V. Tit. I.
quid incertt eft , dictum in tit. de aBiott. emti
nnm. 14. po/? ified. Exhisintelligere licct, qui- mmcaftts incertiCmti illifcilicct, qttinonha- bent certairs & definitam quantitatem, aut na* turam, aut a?ftimationem , atque ita , licct & emtio &iocatio ad cafus certos rcdttcatur, ind. I. unic. C. de fent. qus, pro eo quod intereft. ta- men nihil vetat» utriufquc contra&us occafione cafus incertos cffc poiTc ; uti id de emtione cx cxemplis paulo ante jam addu&is manifeftum eft; & locationis intuitu conftat, ubi pericu- lum locationi operartim adhseret * dum gemma vel columna, quarn artifcx reccperat includen- dam aut transfercndam , per aliquam vd leyis- fimam artificis cuipam • confrach cft; vel vinum ex vitio doiiorum locatorum eftluxit. I. item qu&ritm 12. §. ft gemma 5. /. fed addes 19. §. fiquudolia 1. I. ft merces 25. §. /j iolumnam 7. ff. locati. Nec dubium efie potcft, quin ad cafus incertos reduci dcbeantcaomnia, in qni- bus jttsjurandum in litem affedionis \ocum in- venire poteft, fecundum latius tradita in tit.de in litem jurando. 11. Illud interim omninoobfervandum, uti
iniquum eft, ufurarum ufuras exigi , m nec ferendum efTe, qui ob non folutiim id, quod intereft, iterum pctit adjudicari ftbi id quod in- tereft , in folutione ejus quod primum inter- fuit ceflatum cfle , atque ita tcrtio , quarto- que, ac ultcrius, id quod intcreft muitiplica- tum cupit; cujus rei indignitas manifefto appa- ret ex fadorum fpeciebus occurrcntibus apud Neoftadium Curu fupr. decif, 51. Ant. Mat- thxum de auftion. libr. 1, cap. 21. num. 13, 14. Confer Menochium arbitrar. judic. libr. z. caftt 119. Nihil tamen prohibet , & ufuras fortis dcbitas ex mora peti , & amplius , quantt in- tcreft, fortem ftto tempore tcdditam haud fuis- fe. Jacob. Coren obfervat, 23. num, 21,22. Et in univerfum quo modo nunc judiccs id, quod intercft , definiant , ac in co procedant , peti poteft ex Inftrud. Curise fupremK art. 260. & feqq. Brabantinse art. 6zo. & feqq. &6$o.& feqq. Flandricse artic. 66. & feqq. 12. Cumautemid, quodintereft, atbitrio
judicis definiendum fit, & ( dum plerumque dif- ficilis eft probatio ejus ) ad exiguam fummara dedttci foleat. /. ult. ff. de pr&toriis ftipulat. co quod judex in obfcuris quod minimumcft, fe- qui debct, ac in dubio favorabiliores rei quara adoris partes habcntur. /. femper in 9. //. de reg. juris, /. inter pares 38« fr. & §> 1. ff. de re judicata. /. diem proferu zy.%.fi plures 3. ff. de receptU qui arbitr. recep. hinc confultnn cft , fadi ftipulationibus pcenalcm fubjiciftipu- latbnem, ut , fi ita fa&um non fucrit, pcena: nomine res certave quantitas praftetur , aut fi forte jam ante fuerit ex alia causa dcbita ei, qui fe ad fa&um obligavit , haud exigatur. %, ult. Inftit. de verbor. obligat. jun<5t /. litigawres 11. §• interdum 3. //. de receptis qui arbitt. re(S'
|
|||||
|
pao L i b. XL
tos adhibendara effe. Si enim cafus ccrti fint,
reftriclttm eft officium judieis, ne in seftiman- doeo, quodintereft, CKcedatduplumrei, feu, ne ukra akerttm t^ntum rei, circa cuiam eft controverfia dc eo quod intereft, condemnatio extcndatur, licet non fcmper eoufque afcendat, dum forte non tanti a&oris interefle apparet, Sin cafus incerti fint, antiqui juris remanfitau- toritas , adeoque ad duplum poteftas judican- tis in definiendo eo, quod intereft, limitata non fuit 5 fcd in univerfum judicibus injun&um» per fuam fubtilitatem requirere , ut boc , quod re verd inducitur damnum, vellucrum interver- titur, reddatur, & non ex quibufdam machina- tionibus & immodicis perverfionibus in circuitus in- extricabiles redigatur. I. unic. C. de fentent. qu& fro eo quod intereft fer. Et hanc lcgis unkx de- finitionem etiamnum hodie obtinere , autor eft Groenewcgen ad d, l. unic. Simon van Leeuwen cenf. for. part, i. libr. 4. cap. ij.num. 3. 4. j. & part. 2. libr. 1. cap. 31. nttm. 11. Ca fus appellatione hic venit negotium , feu con- tractus aut quafi contractus » pa&umve legiti- mum, in quo verfatur ac debetur id quod in- tereft; non item deliftum, tum quia nulla de- lictorum in d. L unic. mentio eft , fed tantum contraftttum ; tum quia ex deli&is comparata; plures adioncs non in duplum modo , fed & in triplttm quadruplumve concipi poflunt. §, omnes autem 21. §. 24. 25, 26", 27. lnftit. de ablion. Fachineus controv. libr. 1. cap. 49. Zoefius ad Pand. tit. de re judicata num. 95. Ant. Matthaeus de obligation. difput. 37. num. 16. Certi verocafus dicuntur, qui certam ha- bcnt quantitatem vel naturam; fic utex ipsa pro- nunciatione appareat, qttid, quale, quantumque fit id, de quo agitur. Qua ratione certa quan- titas apparct in decem modiis optimi tritici, in ccntum amphorisviniCampani. Corpus natura certum intelligitttr in fundo Corneliano , in Sticho fervo. k unic. C. de fent. qttk pro eo quod intmfi.pact. I. ftipulationum 74. /. 7J, ff b. t. I. certum eft 6. ff. de reb. creditis. Si mo- do quis directo agat fuper certaquantitate, vel corpore rei certae ; adeo ut primario & abfo- lute rem ipfam refpiciat, non vero aliud, quod circa eam eft, nifi per confequentiam. It3, ver- bi gratia, certa res eft vel quantitas, qux ven- ditur & primario confideratur , fi tamen non tam agatur de re ipsa, quam quidcm de ea non vendenda alteri, quam cui id promiffum erat, evidens eft, non tam rem, quam aliud quid, quod circa rem eft non per confequentiam rei, prin- cipaliter intendi; nec hoc ad certos cafus poffe ircduci. Similique modo, eum, qui rem a fe venditam tradere non vult, & proptcr incre- mentum pretii triplum forte ejus, quod tanquam pretium in venditione prima conftitutum fue- rat, cx venditione ejufdem rei tertio facta re- , degerit , ukra duplum teneri emtori primo, «juiaincrementumpretii poftea fuperveniens ali- |
|||||
|
De VERfcORUM Oi&£lGAYiOttl $1)$*
|
||||||||||||
|
$$t
|
||||||||||||
|
teceperunt. Circa qiiam pccnae ftipulationem pri- /. quid tamen 21. $. fi quh ex o. ff. Ae receptis- qut
|
||||||||||||
|
arbitr. rccep. Sed & fi non voluntaria, verum
neceflaria pcena; ftipulatio fit, jubente fcilicct prsetore interpofita, ac id, quod certo terhpbre facicndum fub pcena promifllim erat j haud prseftetur , nec tamen ob dilatam pratftatio^ nem adverfarii interefle cceperit, nec jus ejus ex mora deterius fit redditum> remifllonern pce-« nse praitor aequam cenfuh. /. etft posl 8. ff. fi quis caution. in jud. ftft. caufa faftis, Denique moribus hodicrnis volunt, ingente pcenacon- ventioni appofita , non totam pccnam adjudi- candam efle, fed magis arbitrio judicis eam ita oportere mitigari, ut ad id prope reducaturac reftringatur, quanti probabilitcr adoris intereflc poteft. Ant. Fabcr Cod. libr. 7« tit, i^.deftn. 2. in ftne. Grocnewegen ad l.unic. C. de fent.qud pro eo quod interesl num. 10. Leeuwenfe»//«r* part. 1. libr. 4. cap. 15. num. 2, Refponfaju* rifc. Holl. part. 4^ confil. 407. tn ftne. 14. Quod fi dies certus prafixus fuerlt ob-
ligationi faciendi,veluti sedificii exftruendi, jam* que tantum temporis illius praefiniti fpatiurri promiflbr elabi paflus fuerit , ut certum fit» sedificium non pofle tam exiguo , quod adhuc fupereft, tempore perfici; necdum tamenpte* na peti poteft , verum omnino exfpeftandum, donec dics exftiterit, quo opus debuerat per-« fecium eflc. /. in iM slipulatione 8. l.JIipulatio- nes non 72. §. fi quis ita 1. ff h. t, Unde& hoc in cafu non vere aut abfolute , fed prope- modum pcena commiffa dicitur , in quantum ob impofllbilitatem operis intra rcliquum tempus tam exiguum perficiendi certum cft, pcenam fua die committendam effe. /. cum fiipulatusfm 113. in fine principii //. h. t. An autem, fadS tcmporis , intra quod opus fub pcena facien- dum erat, prorogatione, pcsna ex primi tem- poris prjefiniti lapfu commiffa fi,t, diftindione terminandum eft. Sienimccrtumfit, opusnon poffe jam amplius intara cpnftitutum prima con-' ventione tempus perfici, pcenam ob opus in-* tra tempus prius haud perfedum committi pla- cuit, non obftante tcmporis prorogatione. St vero tunc, cum fiebat temporis prinio circum-* fcripti prorogatio conven|ione partium , fuffi- ciens fpatium fuperfuerit ad opus perficiendum, magis vifum fuit, non nafci ex temporis prioris lapfu pcena? obligatlonem ; eo qitod promiffof tunc dici nequit ullam in fa<3:o prsEftandp mo* ram admififfe. /. cum ftipulatus 113.//. /;. i. Si tamen obligatio feu ftipulatio , cui pcena ad- jeda, ccrtum non habeat prsefinkum tcmpusi intra quod adimplenda eft, videndum , dupH- cine» an fimplici feu una ftipulatione, res fi* mul & pcena comprehenfafuerit? Etenim fi duplex ftipulatio fit, ita ut .primo res aut fac- tum fuerit promiflum , ac nova poftmodum ftipulatione pcena addita , veluti; Pamphilattt dare fpondes ? Si Pamphilum non dederis, cen* tftm Aare ftondes ? pcens ftipulatio commJttimrj' A a a i a a , qpm |
||||||||||||
|
mo quidem illud obfervandum , uti ufurarum '
ufurse non reete in conventionem deducuntur.
I ut nullo 28. C. de ufttrif, 8c ob id necinter- effe cjus, quanti intcreft, fecundum antedi&a jure petitur, itanec perxniffum videri, utquis pcenam pcens conftituat , feu ftipulationem ftiam pcenaiem priorem nova muniat acconfir- mct ftipulatione alterius poenae , in cafum, quo poenaprior foluta nonfuerit, notante poft alios Ant. Matthseo de obligationibtts difput. 3 8„ num. 14. Sed & fecundo fciendum , itademumuti-* Jem efle pcenae ftipulationem, fiprirtcipalisob- li^atio contineatea, quse neqrfe turpia, neque irnpofTibilia funt. Qua ratione fi quis homi- nem mortuum fifti, aut fibi dari, ftipulatus fit, & in cafum promifli non impleti certam pce- nam, nulla ad pcenam obligaao nata creditur. l.fi homo mortuus 6> ff. h. t. junet. /. liber homo 103. ff. h. t. I. impejfibilium 185. //. de reg. juris. Notandum denique, nullam legibus inveniri determinatam quantitatem > intra quam ftipulatio pcmia: coar&anda forct j cum cnim placuerit, pcena in conventionem dedu&anon illud infpici, quid,intcrfit, fed qua: fitquanti- tas, quaeque conditio ftipulatioais, ac commit- ti pcense ftipulationcm ctiam ei, cujus nihil in- tereft , adeoque cui nullum damnum illatum fuit. /. (tipulatio ifta 38. §. alteri i7.ff.h,t.$. alteri 10. lnjlit. de inutil. ftipulat. neceffario fe- quitur, neque ad duplum , neque ad triplum aut quadruplum damni vere datt, adftringi poffe pcena: modum; ac merko regeri promtffori pce- nse conventionalis, illum imputare fibi debe- re, quod fponte fua fibi talis impofuerit tan- taeque pccnaz neceffitatem. arg. /. fi fidejufforj. $. fi neceffaria 1. in fine ff. qui fatisd. cog. tt r> 13. Committitur ha?c pcena: ftipulatio , fi principalis obligatio , qua: ftipulatione pcenali firmata erat, impleta non fit, cum dejureim- plenda fuiffet; utcunque id, quod implendum crat, arduum promiffori ac difficile fit. arg. /. fi fundus 16. §. in vindicatione ^verf. fed fi pelit ff. de pignor. & hypotb. I. ftipulationum 2. §.exhisz. infine. l.continuus attus 1^7. $.iUud infpiciendum 4. & 5. ff. h. t. I. cum fervus 30. §. confiat 7. ff. de legatis 1. nec a pcenafemel commifsa liberabitur , qui poftea principalis obligationis implementum offert. arg. /. Titta Sejo 87. §• ufuras 1. ff. de legatti 2. Iprohibe- re 3. §. iUud i.ff. quod vi aut cUm. I, fiinlege 24, §. colonrn 4. //. locati. Planequibusinca- fibus jus ipfum excufat eum , qui principalem obligationem fuo tempore nonimplevit, iniis etiam pcena? exactio locum non habet, fi mo- do poft ceflans legitimum impedimentum ea* quse facienda erant prsftare paratus fit, ut pa- tet ex iis, qui, cum fe apud judices arbitros- ve fiftere promififlent, jufta ex causa fui copiartt facere non potuerunt. I. non exigimus 2. $. 1. & feli' ff- fi 1H" cmti mju&-[lfien<llcaftfafafte* |
||||||||||||
|
©
|
||||||||||||
|
0
|
||||||||||||
|
\
|
||||||||||
|
Li b. XLV. Titv L
|
||||||||||
|
92$
|
||||||||||
|
idem per omnia fervari in hercdibus ftipulaW-<
ris, quod in heredibus promifforis, quantum ad pcena: promiffa; prarftationem vel exactionem. Qiiod enim attinet priorcs in facicndo vcl ab- ftinentia a facto confiftentes, fi plures promis- foris unius heredes concipias, acper unumeo- rum non implcta fucrit facti obligatio , ( fub qua & abftincntia a, facto contineri poteft ) in- fpicicndum erit, utrum dividuum factum, an individuum , in obligationem deductum fit. Dividuum appellatur , quod per partcs impleri poteft a fingulis heredibus , veluti rem ratam baberi, vel amplius non agi\ quatenus quisque non ultra fuam partem hcreditariam ratum na- bet, quodnomine defunctigeftumfuit; &pro fua tantum parte hereditarias exercet actioncs, ac per confequens etiam e contrario amplius non agit, feu afc agendo abfiinet ab actkmibus hereditariis pro ea parte , qua heres eft. In- dividuum ex oppofito cft, quod pro parte vax-\ pleri nequit, ieu , ubi partis qtialisqualis im-« plementum in nihilum profick , veluti fi ftipu- latus fim iter fieri, feu per te heredemque tuum non fyeri, quo minus mibi ire} agere liceat, vel mi- bi heredique meo Agere licere,, habere licete, vel dolummabejfe & abfuturum ejfe a teberedequetuo. I. eadem dicemus 1. §. ult. /. 3. /. 4. pr. <% §. 1. ff. b. t. item fojftm fodiri , fundum tradi, infulam fabricari , opus fieri. I. ftipulationes tion 72. //, h. t. In individuis factis, nec non ia abftinentia a. facto individuo, fi unus ex pluri- bus heredibus contra, quam cautum erat, fece- rit , adeoque vel impediverit , ne promiflbri ire , agere * rerp habere iiceat , vcl in causa fuerit, quo minus totus fundus traditus , tota foffa fafta, tota domus sedificata, totum denn que opus perfeftum fit, totam pcenam hujus^ modi ftipulationibus firmandis appofitam ab omnibus heredibus committi placuit , ita ut finguli non in folidum , fed pro portione fua hereditaria ad pcenam conveniri poflint ab co» in cujus gratiam fadum individuum implendum, aut a faclo abftinendum erat, eo quod hoc ip* fo, quo unus impedivk, quo mintts eamagam &C. perinde non co aut ago, ac fi ab omnibus impedkus eflem. d. I. 4. §. 1. /, in executiom 85. §. quod fi ftipulatus 3. //. h. t. &opusnul- lum intelligi poteft factum , cui propria for-» ma , quse ex confummatione contingit , data non eft. /. fi is qui quadringenta 80. §. i- //«. ad leg. Falcid. I, rei appellatio 5. §. 1. ff.de ver* bor, [tgnif. Sed quia uno impediente, rciiqut extra culpam efTe poffunt, fuccurfum ipfis, ut eas pcense pecuniarix partes, quas fblvere co- acti , repeterc poffint a coherede illo , per quem ftetit, qtjo minus id, quod obligatione principali cautum crat, impletum fucrk, feu, propter quem commifla ftipulatio cft. /. idem juris 3. §. 1. /, eadem dicemus 4. §. Catot. I, fttpulationes non 72. /. in executwne 85, §.quod ftftipulatus 1. jf. h. f. /. heredes ejus 25. §. m iUi
|
||||||||||
|
quam primnm res dart potuit, nec data eft, vel
quam primum quid fieri potuit , ncc fa&um eft, quia rcgulariter id» quod quis fimplicitcr dari fierive promifit , quantocius dandum aut faclendum, ni malit eiapfo tempore, quo fieri commode poterat, ftipulanti ad pcenamautin- tercffe tcneri. I. itaftipulatys fttm ii<^.$.fiquii 2. ff. k t, jundt. /. fi ftipulatm 14. /. 15./. in~ terdum 73. //. h. t. I. ft infulam 58. §« in ope- ris 1. //. locati. non obftante /. ftipalationes non 72. §. ult.ff. h, t. qua definitur, noncffeex- pe&andurrr, ut tantum temporis praetereat, quanto infula, quae sedificanda promhTa erat, fabricari poffit, fed ubi jam cceperit mora fa- ciendae infulae fieti , re&e agi , diemque obli- gationis cedere. Gommode namque lex illa accipi poteft de a&ione tendente ad id , quod intereft , aedificationem inchoatam non.efle, dum ex ipsa mora non inchoati operis pericu- lumimminct: proutid aecidk in additoibidem cafu de eo , qui fukuram aedium promifit, ut pote quo non quantocius fulturam inchoante, ruina contingere poffet etiam ante tempus il- lud , quo potuiffet fultura ad finem perduci, quae non contigiffct, fi mox ccepiffet promis- for fukire; atque adco ftipulatoris interfuit, ful- turam non modo mature abfolutam, fed&ma- ture cceptam efTe. Ut tamen & ob non in- choatam fulturam non recte agatur, f\ nondum pr&terierh temporis tantum > qm fulcire (id eft fukuram inchoare) potuit redemtor, ut ait Mar- cellus in /. exiftimo 98. §. ult, ff. h. t, quate- nus materia prius congerenda , aliaque paran- da, antequam inehoari fultura poffit. Sin fim- plex ftipulatio fuorit, quae una oratione abfol- vitur, & incipit a conditione , veluti, fi $ti- cham non dederis, cetitttm dare ftondes, non ante pcena«incipiet deberi, quam,fi Stichus promis- fus defierit poffe dari , forte jam mortuus. d, l. ita ftipulatus fum 115. §. item f% quis %, ff b. t. Ant. Matthaeus de ohligationibusdiJput.^B. 15. Si plures unius* ad factum aut ad ab-
ftinentiama facto obligati, heredesfint, &per unum eorumftet, quo minus factum impletum fit, velunusexpluribus id fecerit, quodomk- tendum erat; definitum abunde per diftinc~tto- nesTutt , quo ufqiie & is , qui in culpa eft, qtto minus promiffio defuncli implementum habeat, & reliqui coheredes extra culpim po- fiti , ac pro qua parte , ad id quod intereft conveniri poffint, in tit, de aequir. vel omitt. hered. num. 28. Nunchocloco pauloplenius explicandum, quid juris fit in pluribus heredi- bus, fi obligatid ad dandum , aut faciendum, vel a facto abftinendum , ftipulatione pcenali munka fit. Hoc nt evidentius appareat, feien- dum eft, interefle in nonnullis inter obliga- tiones ad faeiendum aut a fa&o abftinendnm tendentes ac ftipulatione pcenali munitas,&eas quaj in d2ndo confiftunt: atque infuper non |
||||||||||
|
Dfi VERBOR.OM C
MU qttoque 11. I. inter coberedes 44. §, quod ex
fj.Ho 5. ff. familU ercifcunda. Nec eft, quod
dicas, iniquum effe, ex fac"to aut culpa unius
hercdis Isedi csteros, forte proprer inopiam ejus
fruftra advcrfus eum ad indemnitatem cxpercu-
ros. Etcnim non tam ex cohercdis facTo, quam
potius ex promiffione defuncTi, adeoque here-
ditaria obligatione finguli pro fua conveniun-
tur ad pceliam portione, dum fa&o aut negli-
gentia unius hercdis nulla nova obligatio con-
trahitur , fed tantum ftipulationis hereditarias
pcenalis conditio exiftit. d. I. inter coberedes 44.
§, quod ex f&llo 5. ff, familu ercifc, & quidem
ftipulationis feu promilTionis talis, quseccvtam
definitamque continet quantitatem pecuniariam.
I. fi pcenam 68. ff, b. t, ex qua per exiftentiam
conditionis defcendens obligatio dividua , ctiam
ipfo jure protinus intcr cohercdes divifa fuit.
Ncque novum eft in jure noftro , cx heredis
unius negligentia circa obligationcm heredita-
rjam initio infpecTo damnum fentire reliquos,
regreiTum folummodo adverfus eum , qui in
culpa aut mora fuit, habituros, uti id ex variis
factorum fpeciebus probatum in tit. fi ager vec-
tigalis mmt. 3 7. Quod fi e contrario facTum di-
viduum vel abftinentia a. facto dividuo in ftipu-
latum deducta fuerint , fecundum exempla fu-
pra propofita, & ftipulatione pcenali firmata,
ex pluribus autem promifforis heredibus unus
venerit contra id, quod cautum fuerat, veluti,
pro fua parte hereditariam actioncm inftituerit,
aut ratum habere noluerit quod geftum eft,
cum defuncTus amplius non agi, vel ratum ba-
beri» fub pcena promififfet, arquum Catoni vi-
fum fuit, propterea non ab omnibus hcredibus
cseteris pcenam committi, fed tantum pro por-
tione hereditaria ab eo folo, qui contra fecit,
quam cautum fucrat. I. eadem dicemus 4, §.
Cato 1. ff. h. t,
16, Haec ita circa pcense commifTionem ob
non impletam ab uno hercdum individui divi- duique facTi obligationem recepta , non om- ni ex parte probata funt, ubi rerum feu dandi obligatio ftipulationc pcenali firmata fuit. Si cnim res individua in obligationem deducTa fit, vcluti, iter, acTus, via, & in cafum non pra> ftitse fervitutis certa pcena pecuniaria , expedi- tum quidem fatis eft , rem ipfam dividi , aut per partes praftari nonpoffe, acpropterea con- tra fingulos promifloris heredes in folidum ad iter, aeTum , viam agi poffe. /. loci corpus 4. §, ftd & fi 4. ff. fi fervitut vindic. I. ftipulationum qutdam 2. §. ex his 2. verfu ex quo. ff. h, t, tifque adeo, ut unus eorum in folidum con- ventus, etiam condemnari in folidum debeat ad seftimationem itineris, actus, viae, ac executionem pati. l.ftipulationes non 72.//. b. t. L heredes 2 5. §. €ontra 1 o. & 11. ff. familia ercifc, l. vu 1 j,ff de fervitnt. atque ita intereffe inter ftipulationem dandi &faciendi id, quod individuum eft; dum iion impleto facTo individuo 3 finguliheredes non |
|||||||
|
»BLIGATlOU!BU§* $1%
in folidum illud , q4|pti ftipulatofis intereft»
fed tantum pro rata pWte hereditaria tenentur; ob non impletam vero dandi promiffionem unus heredum ad totam individuss rei sftima-* tionem damnandus cft. Hoc autem tam varie placuiffe videtur, quia ( autore Donello ad l. 2* §. item fi in fatlo ff. \n t. in fine ) in rcbtts pro- mijfis tiihil promittitur, nifi res, qu<z in ftipnla- tionem deducitur 5 atqui ea folida prdftanda fuit a fingulis beredibus; quare fi neceffttas eo rem de* ducat, utpro re aftimatio prttftanda [it, non cott- venit, aliamaftimationemfingulospraftare, quam folidam , cum aftimatio fuccedat in locum rei, quam folidam finguli debuerunt. Cum autcm faBum promittitur , vi ipfa promittitur pccimiat id eft, id qttod intereft, ft faclum non ftt, quoi promiffum eft, aut contra, quam cautum eft, fac- tum fit. Pecunia naturd fua dividi poteft. Qutt fit , ut in hoc genere toto & ftipulatio & petitio pecunm inter beredes dividatur. HacTenus Do- nellus. Atque hinc etiam eft , quod , cum fervitus oneris ferendi non modo dationem feu patientiam fervitutis contineat , verum etiam obligationem ad facTum reficiendi parietis auc columna;, acTio contra plures ejusdem fundi fer- vientis dominos, dominive hercdes, non in fo« lidum, fed tantum pro rata contra fingulos com- pctit, co quod impenfa rcfecTionis dividua eft* /. etfi forte 6. §. fi &des 4, /jf. fi fervitus vindi* cetur. Brunemannus aliique ad d. I. 6. §. 4« Sed fi , ( ut ad pcenam revertar ) prpmiffioni rerum individuarum poenje promiffionem ,de-« funcTus adjecerit in cafum non praeftitx rei in- dividua?, ac ftipulator nonceftimationem*itine- ris,acTus, vis, fedpoenam ab hercdibus pro- mifforis ob itcr, a&umve non praeftitum petere conftituat j tota quidem pcena ob rem non prae-* ftitam commiffa eft , fcd tamen ita , ut con- tra fingulos hcredes pro partc tantum heredita-« ria perfecutio ejus fit j co quod & hoc in cafu poense pecuniarise promiffio per defundum ficla obligationem dividuam complecTitur , eamquc hereditariam conditionalem , fi iter datum non fit; qualis obligatio quandocunque pcrexiftcn- tiam conditionis purificata, ex conventione de- , funcTi inter heredes ipfo jure divifa eft. Nec aliud dicendum, fi quis fundum Titianum da- ri, &, fi datus non fuerit, centum dari pro- miferit: nam & hictota committitur poenx fti- pulatio contra fingulos promifforis hcredcs pro ratat , fundo non dato ; nec proderit , partes fundi per reliquos tradi, uno heredum ceflante in partis fus traditionej uti non prodeft ad pig- nusliberandumplerofque debitoris Iieredes fuam folviffe debiti portionem, vel ad rem emtam per- fequendam plcrofque fuam obtuliffe pretii par- tem, quamdiu vel unus corum in mora eft, lt in executione 85. §. ittm f\ ita 6. ff. h.t, juncT. /. fiftulas 78. §. qui fundum 2. ff. de comub* emt. Sed &, fi dividuam fortis alicujus promis- fionem a defundo factam fingas, 8c ia cafum Aaaaaa a fortia |
|||||||
|
""■,
|
|||||||
|
L i b. XLV. Tit. I.
|
|||||||
|
924
fortis non folutse panamJfibjunctam , unus cx
promifToris heredibus filln folvendo hercdka- riam fortis promiffie partem non impedit, quo minus in totum adverfus fingulos pro portione heredttaria , atquc adco etiam folventis ipfius intuitiijCommittatur^ quemadraodum & eodcm modo pcenatota commiffa cenfetur, fiunusex pluribus compromittentis heredibus pro fua par- tc pneftarc nolit , quod arbitet dari juffit; eo quod & tunc , curn unus pro fua parte in fo- lutione fortis ccffavit, aut arbitrio non ftetit, verum eft, fortem folutam non effe , & arbi- trio arbitri paritum haud fuiife , adeoque pro- miffionis pecuniarice pcenalis conditionem ex- ftitiffe, ac obligationem dividuam ad pcenam, ex conventione defuncti defcendentcm , inter heredcs ipfo jure divifam effe. /. ftipulationum alu 5. §. fatis autem 3. m med. ff. b. t. I. he- ndes 25. §. idem juris 13. ff. famil. ercifc. Si quseras, cur , foluta per unum heredem parte fortis fub pcena debits, nihilominus in totum pcena committatur. d.lidc ex adverfo,, uno ex heredibus ratum non habente pro fua parte, vel ampliusagente, pcenatantum pro partehe- redkaria dcbeatur ab eo folo , qui ratum non habuit, aut amplius egit. d. I. eadem dicemus 4. §, Cato 1. //. b. t. Refponderi cum Cuja- cio poteft ad d. I 4. _. I. //. b. t. ad verba, folam panam committere. in cafu , quo fortis promiffio fubpcena contigit, ideo totam pcenam commkti, utcunque pars fortisfoluta fit, quia intereft creditoris , particularem non fieri fo- lutionem, quas faspe non minima incommoda habet.'/. plane ad 3. f. familk ercifc. atque ita jn hisrerum dividuarum ftipulationibus, pcense promiffione munitis, aliud fine injuria ftipula- toris conftkui non potuit, ut ait Pomponius in d.l. ?. §• ult. in fme ff. h. t. at ubi conve- nit amplius non agi, zutrem ratamhaberi, non potuit per unum ex pluribus promifforis here- dibus impleri in totum, quod a defun&o pro- miffum erat, fed per fingulospro portione he- reditaria ratum habendum erat, aut ab aftione abftinendum; adeoque ratihabitione non fecu- ta, quae tantum pro heredkaria portione, neu- tiquam in folidum , fieri poterat , nihil ultra intereft ftipulatoris, quam pro parte ejus, qui ra- tum non habet, aut pro fua parte contra con- ventionem amplius egit. 17. Vidimus huc ufque , quid circa com-
miffionem pcen# in pluribus unius promifforis Iieredibus probatum fuerit. Stipulatoris heredes quod fpe<5fcat, ex rei quidem individuse , puta itineris, a&us, viae ftipulatione, per defunclum concepta , heredes finguli totam viam peterc poffunt, l.ftipulationumqu*damz. %.exbisz.ff. h.t.l.beredes 25.$. aneap.ff.familiaercifc.l.vi* jj.ff. de fervitut. fed fi via non prsftetur, uno agente, pro parte tantumneredkariaejusjquiagk, condemnatio fit. d. I. heredes 25. §.4» ea 9. inpneff. famili* enifc arg. l.loti 4. §. ftfun- |
dus 3. ff. f fervit. vindic. Planc, fi pcenarn fti-
pulatus fit defun£tus in cafum individus rei, veluti vix non prsftita; , ratio j.uris fuadet, unum ex pluribus hcredibus ultra iuam partem hereditariam non habere pcens promiffx perfe- cutionem ; eo quod ex ftipulatione pcens he- rcdkaria agens , non ex individua fcd dividuu certaque quantitatis certas obligatione cxpcri- tur -j dividux vero obligationcs ejus conditionis funt, ut inter hcredcs ipfo jurc divifse sntelli- gantur, nec quifquam ultra fuam partem here- ditarios poffit debkorcs convenire, ut patct ex /. per familm z. §. ttlt. I. 3. /. heredss 25. §. fi miles 1. ff, fdtnilia ercifc. Idcmque ftatuendura ex cadem rationc , fi dividtiss rei obligationi pcena adjecta fit, & unus heredum ftipulatoris ad pcenam a defun_to in conventionem dcdu- dhm agere velit. Scd &, fi factum defundua ftipulatus fit , five dividuum , fiveindividuum. vei etiam abftinentiam a fadto, veluti, perpro- mijforem non fieri, qtto minas fliptdator eat, agat 3 ac poenam in cafum facli non impleti, veiim- pedimenti creatt; unus ex pluribus ftipulatoris heredibus ad pcenam agere cupiensobid, quod promiffor contra fecerit , quam cautum erat, non nifi hereditariam pcenx defundo promifix partem jure petit; cum hic quoque ad pcenam obligatio dividua , atque adeo inter plures fti- pulatoris heredes etiam ipfo jurc divifa fit. Et quamvis fecundum juris rigorem tota pcena com- miffa fit ex eo , quod uni ex heredibus ftipu- latoris non datum aut rion faclum fit, quod dandum vel faciendum erat, quodve unus irc, agere , fibi habere irnpcdkus fucrit , cum de- fundus ftipulatus effet, fibi heredique fuo irc, agere , habere, liccre; quia verumeft, nonda- tum aut non fadum effc, &c. quod fub pce- na promiffum erat, adeoque ftipulationis pce- nalis exftitiffe conditionem, quod unum ad in- ducendam pcens obiigationem infpicitur, /. /?i- pulatio ifta 38. §. alteri 17. ff. h. t. §. alteri 19, Infiit. de inutil. ftipttlat. tamen fi reliquo- rum non interfit, ita faftum non cffe, uti cau- tum fuerat, illi pcenx fummo jure commiffie partem petentcs, doli exceptione repelli poflunt, dum forte unus heredum, non ctiam cstert, a promiffore ire agere impeditus eft. /. fttpula- tionum quadam z. §. ult. I. 3.^. r. //. b.t, At- que ita intereft, utrum unus ex pluribus pro- mifforis heredibus ire agerc impediat, an unus ex ftipulatoris hcredibus ire agere impediatur, quatenus jam fupra didum, uno ex promiflbris heredibus impediente ire, agere, totam adverfus omnes heredes pro hereditaria parte pcenam committi, & a fingulis pro rata efrlcaciter cxi- gi: cum ex adverfo hic, uno ex ftipulatoris he- redibus ire agere impedito, proniiflor oppofna doli mali exceptione eam folummodo pra-ftct pcenas partem , ex qua impedkus hcrcs eft. Quod pofterius , qua ratione concilietur cum regula didante, curn qui.s pceiiam ftipulatur, non illud
|
||||||
|
De verborum <
iiiud infpici, quid interfit, fedquse fitquanti-
tas, quseque conditio ftipulationis (juxta d. I, 3 8. §, 17. #. '}- *• &- $• l9- Inft**- deinatU. ftipu- iat.) obfcurius eft. Doncllus quidem illamdo- l\ exccptioncm reliquis, quorum non intereft, opponendam ,. magis mcnti contrahcntium & sequitati quam verbis ftipulationis pcenalis con- venirc ccnfet, ad l. 2, §. ult. in ftne ff. b. t. Cujacius vero in commentario ad d. I. 2. §. item /1 in faclo ff. b, t. regulam fuperiorem d. legts 38. §. 17. tum demum locum habere arbitra- tur, cum termini tales funt, ut nullus appareat, cnjus interfit, ftipulationem principalem imple- mentum. accepiffe : caeterum fi quis fit , cujus intereft, cum reliquorum haud intereffet , ex a;quitate eum folum cum cffectu ad hereditari- 211) pcenae partcm agere, reliquos, quorum non intereft, pcroppolitam doli exceptionem a pce- nse promiffa: depelli perfecutione. 18. Porro prseter hanc primam ftipulatio-
num divifioncm, quaqusedamde dando, quae- dam de faciendo conceptss funt, alise iufuper judiciales dicuntur, ajis pr&toris. , alias conven- tionales, aliss communes\ dc quibus cft tot. tit. lnftit. de diviftone ftipulat. & /, ftipulationuw alia 5. ff. b. t.
19. Adhsc qusedam p«y<e funt, qua:dam in
diem, quaedam fub conditione. Quse pure, id eft, fine diei aut conditionis adjc&ione fiunt, in iis obligationis dics ftatim cedit & venit, fic ut id , quod promiflum eft , praffenti die debeatur, ac confeftim peti poflit. $, omnis 2. lnftit. b. t. I. eum q«r 41. §. quotiens 1. l.liber hotm 118. §. decem bodie 1. ff. b. t. quod ta- men cum aliquo temperamento tcmporis acci- piendum eft , neque enim cum facco creditor adiredebet, ut Paulus ait. I. quod dicimus 105, ff. de folutionibus. Sed fi in diem concipiantur, obligationis dies ftatim quidem cedit, ut, quod promiffum eft, deberi incipiat, fed non vcnit, adcoque agi indc non poteft, nifi dies exftite- rit , atque etiam totus prseterlapfus fit , quia totus is dies arbitrio folventis tribui debet, d. §. omnis 2, lnftit. b. t. I eum qui Calendis 41. §. quotiens 1. 2. ff.b. t. quemadmodum, qui hoc anno vel hoc menfe dari ftipulatus eft , nifi omnibus partibus praeteritis anni vel menfis, non rcfte petit. I. qui boc anno 42. ff. b. t. $. pen. Inftit. de inutil. ftipulat, Quod fi quis ca- tendis Januariis fibi dari ftipulatus fit, nec adji- ciat, quibus, an proximis, an fecundis vel ul- terioribus, in dubio primse calendse Januarise fpedandse videntur , uti proximse infequentes, fi ipfo calendarum die ftipulatio talis fa&a fit. d. I. eam qui 41. pr. ff. b. t. Gomezius variar.re- folut. tom. 2. cap. 11. num. 26. ubi & obfer- vat, eum, qui promifit, fe daturum aut fa&u- rum posl aliquot dies, aut annos, fine expres- fione numeri dierum aut annorum, lapfo bi- duo, vel biennio» jure conveniri, quia, ubi numerus non adjicitur, pluralis elocutio dua- |
||||||
|
JBLIGATlONlBUS. ^atf
rum numerocontenta eft. /. inter ittam 217. §.
ult. ff. de verb. fignif. I. ubi mmertis 12. ff. de teftibus. Ncc intereft, utrum dies exprefle ap- pofitus fit, an tacite infit,' quod contingit, fi locus adjiciatur; quippe quo cafu tantum tcm- poris fpatium fubauditum creditur, quo com- mode potuerit promittens ad locum folutioni deftinatum pervenire. §. loca 5. Inftit. h. t. L arbitraria z. §. qui ita 6, ff. de to quod certo lo» co. /. continuus attus 137. §. cum ita 2. ff. /;.f. nifi negotium ita jam in anteceffum prsepara- tum apparcat , ut pcr interpofitas perfonas in loco dcftinato confcftim folutio fieri poffit, fe- cundum fa&i fpeciem propofitam in /. ttlt. §. ft inter 4. ff. b. t. Conditionalis vcro ftipulatio- nis interpofitee effedus eft , quod objjgatio^ pcndente conditione poflibili de futuro concepta, in fufpenfo ?fit, fic ut dies neque cedat proprie, nequc veniat, nifi exiftente conditionc. §, fub conditione 4. lnftit, b. t. Et quamvis in ulti- mis voluntatibus placuerit, non aliter cffcdutn eas habere , quam fi vivo honorato conditio exftiterit, ut diclum tit. de condit. Inftit. tmm. 24. tamen in ftipulationibus conditionalibus obtinuit, fpem obligationis ad hcredes trans- mitti , fi prius , quam conditio exftet , mors ftipulatori contigerit. d. §. 4. in fme lnftit. h. t» arg. /. fi quisfe Titius 57. ff. h. t, .undc & is, cui fub conditionc legatum » pcndcnte condi- tione creditor haud intelligitur, utiquidem il- le, qui fub conditione ftipulatus eft, /. is cu'% fub 42. ff. de obligat. & at%. prout idlatiuscx- pofitum in tit. quando dics legat, cedai num. 3. Et hxc ita, fi conditio ftipulationi adje<5ta cafua- lis fit, veluti fi Titius conful fiat. d. §. 4. nam fi poteftativa inveniatur appofita, vcluti , ft fti* pnlator decem dederit, m Capitoltum adfcendttitt &c, per ipfum illum, cui obligatio quseri dc- bet, implenda foret, fic ut, ea per ipfum haud impleta, vis omnis ftipulationis seque, ac le- gati, corruat, nec fpes obiigationis, aut con- ditionis implendae facultas, ad hercdem ftipula- toris transmittatur. Si enim de illi ftipulatio- ne, decem mibi dar'%, ftpetiero, Ulpianus fcri- pferit, licet deceffero priusquam petiero , «0« vi- deri defecijfe condttionem , quia admonitionem magis qttandam , quo celerius reddantur , quam condiiionemhabct ftipulatio. I. fi decem, cumpe^ tiero 48. ff. h. t. iponte fequitur, fi illud , fi petiero, vel aliud quid poteftativum , per mo- dum conditionis appareat ftipulationi additum, &decefferit ftipulator, priusquam potcftativum illud adimpleverit > conditionem defeciffe intel- ligi, ac ftipulationem effe6tu carere. Et fane 3 cum potuerit ftipulator ipfe vivus conditioni pa- rere, eft, quod fuae acceptum ferat negligen- tise, fi inutilis per mortem ejus efficiatur ftipu- latio, nec ad heredes tranfeat obligationis fpesj prsefertim, cum poteftativse conditiones regula- riter fpecifice implendse fint ea forma modo- que 3 qui. cxpreffus eft 5 herede autem dante Aaaaaa 3 vel |
||||||
|
V. Tit. I.
mezius variar, refolut. tom. 2, cap. ii.num.^G,
ubi & ultra monet, in cafu , quo conditio po-
teftativa per tcrtium implenda invcnitur appofi- ta , tertium ilkim , non item hcredem ejus, conditionem talcm implcrc poffe; licet irople-» mentum hoc cafu non modo vivo , fed & mor- tuo ftipulatore, rc&efiat; eo quod factum ter- tii refpcSu ftipulatoris non poteftativum, fedl cafuale eft* 20. Etfi vero inutilis eft ftipulatio conditi-
onalis ifta, ft volueris, dare-fpondes. I. centeftmis 45. §. ult.ff. h. t. quiafic expreffc collatum eft in arbitrium promifforis, an vclit obligatus cfle , ( quod fieri non poffe, patct cx /. ftipulatio nsn valet 17. //. b. t. I. fub bac 8. ff. de oblig. & 4&. & latius alibi expofitum in tit. locati ntitn. 35.) tamen fubfiftit, quae ita concepta eft, cum vo~ lueris, dare fpondes, eo quod ita non tota obli- gatio, fed tantum tempus obligationis inarbi-> trium debitoris exprefle confcrtur. d. I. 46*. §. pen. ff. h. t. ek quamvis vcrum fit , hoc quoque in cafu dependere ab arbitrio promis-- foris, utrum obligatus eflevelk, necne, dum non aliter obligatur , quam fi fuam declarave-* rit voluntatem, hsc vero declaratio in cjus pQ- teftate eft, &, nifi ante mortem fuam conftt- tuerit, fe velle, inutilis ftipulatio cft. d. 1.46". §. pen. ff. h. t, quia tamcn verbis exprefTis cum volueris aperte tantum tempus comprehenfum eft, per confequentiam autem & tacite tantum incft arbitrium dcbitoris , an velit debere, placuit, valere promiffionem , fl vivus conftituerit pro- miffor , fe velle debere ; idque convenientec regulas, qua expreffa nocent, non exprcffa feu tcSa verbis , licet eandem fignificationem ha- bentibus , non nocent. /. expreffa nocent 195» //. de reg. juris. I. ft qttis Sempronium 58. in med. ff. de hered. inftit. Donellus ad d. I. 45. §. 2. 3. //. h, t. Cujacius ad l. 17. ff. h. t. Necob-< ftat /. quodcunque 45, §. »0» folum ].ff. b. t. quod enim ibi dieitur, nihilintcrcffcinterharc, cum morieris, & fi morieris, vel cum veneris Sc fi veneris, ejus illa ratio eft, quod condkio ta- lis , quae confcrtur in adventum vel mortcra promifforis, legibus improbata non cft , adco- que nihilrefert, utrum expreffa fit aperte per vocem conditionis ft, an tacite comprchenda- tur in vcrbo cum» proprie tcmpus denotante. 21. Impoffibiles conditioncs. ftipulationi rc-'
liquisque contracliibus appofitas efficere, ut ni- hil aftum intelligatur , & nulla ftipulatio fit» evidens eft ex traditis in tit. de condit. inftitut. num, 16". Quje tamen fi per negationcm con- ceptae fint, veluti, ft digito ceelum non tetigeris9 ftipulationem faciunt puram prafentemque; dum per rerum naturam certum eft, aliter fiei i non poffe, quo cafu nulla obligationi mora in- jicitur. /. impojfibilis 7. ff. h. t. jun£t. §. con~ ditiones 6, in fme Inftit. h. t. 22. Ex ftipulatione nafcitur acYio cx ftipu-
latu, yel ceni condiitio, prout ccrtum incer- ttjmvc
|
|||||||
|
926 L i b. XX
velfaciente, vemmnoneft, a defun&o datum
aut factum effe. I. qui heredi 44. pr.&%.feqq. ff. de condit. & demonftrat. quod latius tradi- tum intit. de condit.inflitutionumnum.zj. Ncc liis repugnat, quod conditio redimendi per ven- ditorcm appofita rerum fuarum venditioni, etiam per heredes cjus fieri poffit. /. f\ fundum 2. C. de paftis inter emt. & vendit, Cum iditapla- cuerit, quia principalis contra&us venditionis, pure conceptus, ad heredes tranfitorius eft, cui cum accefferit conditio, non ad fufpendendam,fed magis ad refolvendam redemtione venditionem, juftumerat, utseque obligatio ad refolvendam, quam prior ad implendam venditionem, ad here- des transmitteretur. Non etiam adverfatur, quod a Cujacio ad l 57. ff- de verb. oblig. urgetur, in iilis conditionibus poteftativis, quibus id in- tenditur, ut deccm dentur, ut domus exftrua- tur, aut aliud fimiJe fiat, ex quo opus fa&um, autdatum, remanetfeu fupereft, non tamper- fonam dantis vel facientis , quam potius id , quod ex datione vel fa&o manet, veluti dominii aut poffeffionis translationem vel fabricam fpec- , tari; nihil referre , quis det vel faciat , dum- tnodo detur ei, qui defignatus eft , adeoque heredcm ftipulatoris seque dare vel facerepoffe, ac defun&um, qui fub conditione, fi dedijfet, Ci infulam fabricaffet,, ftipulatus fuerat. Hoc cnim admiffo ratiocinio, non minus in ultimis voluntatibus , ac in contra&ibus, poteftativae conditionis implementum per honorati heredes fieri poffetj cum & ibi parum interfit, hono- ratusne , an heres ejus , verbi gratia , decem det, aut tabulas reddat, cum fub illa dandi vel reddendi conditione reli&um effet: quodtamen difplicuiffc, agnofcit Cujacius, d. loco, & aper- tum eft ex l. a tefiatore 109, ff. de condit. & demonflrat. I. ab omtiibus 104. §. i» teftamento i.ff. de legatis 1. Quin potius illa non im- plendse per heredes condkionis poteftativa* ratio eft, quod ftipuladones ftri&i juris fint, &non confideretur in iis , quod expreffum non eft; non alia vero lege voluerit promiffor obligatus effe, quam fi ftipulator dederit vel fecerit id, cujus dandi vel faciendi conditio in ftipulatoris perfonam concepta fuit. Ac proinde, licet de- mus, non intereffe aceipientis, an a. Titiofti- pulatore, an ab herede ejus, centum data fint, vel opus fa&um, tamen, quia non fuit id ac- tum, ut, herede ftipulatoris dante vel facien- te, obligatio nafceretur, eam non oriri neceffe eft , dum promiffor noluit ita obltgatus effe. Sicut ex contrario, fifadti promiflio ftipulatio- ne pcenali munita fit, ftipulator fa&o non inv pleto pcenam re<Se petit, licet ftipulatoris om- nino non interfit, ita fa&um non effe,- noaa- lia» utopinor, decausa» quamquiatunccon- ftitk, voluiffe promifforcm etiam ei, cujusni- hil intereft, obligatum effe. /. ftipttlatioifta 38. %,alteri 17, //. h. t. Atque ita fentiunt Andr. Cayl lih. i. ebfervat. z. num, u&feqq. Go- |
|||||||
|
•»
|
|||||||
|
De DUOgUS REIS CQN§TiTUENt>IS*
|
|||||||||||||||||
|
|*f*
|
|||||||||||||||||
|
tttrnve quid in ftipulationem deductum fuerit;
ad id,ut promiila praftcntur, aut alioquin id quod incereft, aut pcena adjecta in cafum , quo ali- ter , quam cautum eft, fa&um fit , fecundum ante expolita. Competensillis, qui ftipulati funt & eorum heredibus. Si filiusfamilias fub con- ditione ftipulatus , eadetn adhuc pendente fiii juris faitus fit, inde non. tam filio, quam po- tius patri, obligatio & a&io qusefita cenfetur, quia in ftipulationibus id tempus fpe&atur, quo contrahimus, & ftipulationes ex prsefenti vircs accipkmt, quamvis petitio ex iis dilata fit. /. fi piusfamilias 78. ff. h, t. juncl:. /, ufusfruclus z6. ff, de ftipui*fervor. Gonfer Cujacium & Do- nellum ad d.L 78, dubia removentes. Quod fi res in genere projnifla fit, veluti homo, equus, vel duse res alternative, puta Stichus aut P;fmphilus , ele&io deblbris efl: , quam rem dare velit. /. plerumque intereft 10. §.«/f. ff, de )me dot. I. fdejujforem 5 2. ff. mandati. /. arbi- traria z. §. Scavola 3. ff. de eo quod certo loco. nifi creditor electionem fibi ftipulatus fit :. quo cafu electio una cum obligatione ipsa ad here- dcs tranfit, uti&ad eos, quibus ftipulator fu- am ceffit aut legavit acfcionem. /. fi fic legatum 7j. §. fi qttis ita 3. //. de legatis 1. Gomezi- us variar. refoltit. tom, z. cap. 11. num. 41, Nec eft, quod dicas , cle&ionem talem perfo- tialem effe, adeoque obligationem^ quidem , at non ele<5Honem, in heredem tranfire. /. ft ftipu- latus 76. ff. b. t. Non enim ibi perfonalis elTe dicitur elcdioad exclufionem heredum, fed ad exclufionem patris vel domini, ubi filiusfami- lias aut fervus ita ftipulatus eftj ut ele&ionem fibi habeat ex alternativis; cum dicatur, ideo quia eleclio perfonalis eft, eam ftlio Vel fervo co- bdrere* inheredes tamen tranfire obligationem. Atque adeo eodem fere modo hic fervo vel filiofamilias^cohxret eledio , quo eisdem pu- pillaritcr fubftitutis cohaeret fubftkutio, ne pa- trem dominumve faciant heredem impuberis, fi ipfi moriente impubere defierint in poteftate effe , licet patrem dominumve antea adeundo fecerint heredem ejus, qui ita pupillarem fecit fubftitutionem, utvoluerit, eofdem filio , qttos fibi , beredeseffe. I. cumfdio 3. /. qui liberis 8. §. 1. //. de vulg. &pupill.fubftit. Quifquis au- |
|||||||||||||||||
|
tcm elc&ionem habet,"ea femcl fa&a, fi qua**
ratur , an mutare voluntatem poffit , & ad al- tcrius petitionem tranfire» refpiciendus eft fer- mo ftipulatoris; nam fi talis fuerit , qttem Vo- luero, cum femel elegerit, mutare voluntaterri non poteft; fi vero tra&um habeat fcrmo illi- us, & fit talis quem volam , donec judicium di&et, mutandi poteftatem habet. /. ji qutsfti- pulatus 112.//. b. t. 23. Si quid dubium In ftipuktione , aU6
obfeurum fit , id contra ftipulatorem plerum- que recipit interpretationem; cum ab ejus in- terrogatione initium capiat ftipulatio, adcoque & ipfi imputandum veniat, quod nonapertius verba conceperit , ad quse rcfponfioncm con- gruam, interrogationi convenicntem , promis- for interponat../. ftipulatio ifta 38. §. in ftipu- lationibtis 18. /. quicquid adftringenda 99. ff. b, t. Unde fi quis ftipulatus fit ftbi decem & Ti- tio decem; eadem decem, non alia dccem, di-» cere credendus eft , adeoque fola quinque fti* pulanti debentur. d. I, 38. §. eum qui 19.//. b. t. juncl:. §. fi quis alii 4. Inftit. de inutil, ftipuU Et fi rem fungibilem fin.e exprefsa ponderis nu- meri vel menfurse quantkate ftipulatus flt , vel adificium fibi exftrui, non addita mentio* ne loci, in quo id fiat, inutilemcffe ftipulati- onem placuit; nifi ex circumftantiis certa quan- titas aut Iocus certus, de quo cogkatum vidca-» tur, colligi poffit. /. triticum 94. I. ita ftipula* tus fum 115, pr. ff. b. t. cum utique, ficut ia aliis, ita & in ftipulationibus probatum fit4 quotics ambigua oratio eft, commodiftimum effe, | quoadejusficripoteft, idaccipi, quores, qui
de agitur, in tuto fit. /. quotiens in 80. //. b. t. 24. Cseterum peremta corruptave*i'e in ftipu-
latum dedu<5ta , promiffor ad aeftiraationcm ejus tenetur, quotiens dolus aut culpa ejus autmo- ra intervenit. /. is qui alienum ji. /. nemo reth fuam 82. §. 1 ff. h. t. juncl. /. ft ex legati 23* ff. h. tt fi modo commiffionis, non folius omis- fionis culpa fit; nam fi promiffor fervi eundem neglexerit infirmum , aut argrotum haud cura- verit, atque ita is exftindus fit , eo nomine haud tenetur; quia qui dari promifit, ad dandurfy non faciendum tenetur. Lftfervum ftiptdattts 91. ff.b. t. |
|||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S U,
De duobus reis conftituendis.
|
|||||||||||||||||
|
S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||
|
diftnt ? An fi atius moiUm non mumm b*
terveniat ? Anfi diverfis temppribus ftipulentur aut promittant ? , Recenfentut flurimt faftmm fpecien h %$J |
|||||||||||||||||
|
, Quidfint duo tei credendi, quid duo tei de~
bendi? Unde dicantur rei? Andies, velcon- ditio , vel locus unius promifftoni vel ftipulatio- ni additmimpedkti ne rei debendi velcredh» |
|||||||||||||||||
|
i TlT. If.
debendi vel credettdi cft acceptilatk , MPdtitt
An & judicatum de uno, veljuratum ab ttno, aut contra tmum ? Quid, fiunus per capitis di- mimtionem obligatiom exemtus fit ? Quid, fi credttor uni reorum debendi fuccedat; vel ums debendi reus fuccedat alteri reo debendi ; vel unus credendi reus alteri reo credendi ? Ouid juris in compenfatione, qus per unum vel uni objici poterat} 6. An unius reorttm debendi vel credendiinterpeU
latio profit aut noceat alteri ad id, neflat pr&- fcriptio> An mora velfaclum ttnius rei dtben- di noceat alteri ? .* ■ 7. si unus folidum exegerit, vel fofverit, an &
quando exaclam alteri communicare j vel folu* tum repetere pro parte $■ correo pojfit ? An to- tum ab uno exigens pojftt ei aclionem contra c&- teros debendi reos p% rata cedere , & an foU Vens id petere pojfit ? An & quantum unus fo- lidum folvens nunc etiam fine cejftone atlionis repeme pojfit a correo ? gatus refponderit , videri poffk non rmpcdire
obligationem reorum , cjiiia nec longum fpa- tiuminterponitur, rtec is a6tns obligationi con- trarius eft. /. duos reos 6. §, ult. ff. h. t. Qiiod fi diverfis temporibus plures eandem rem fti- pulati fint aut promiferint, in folidum finguli, non erunt duo rei ftipulandi aut promittendi. I. fi ex duobus 12. //. h. t. nifi idin pofteriore ftipulatione adum fit , ut duo rer conftituan-» tur. /. in duobus 3. ff. h. t. 2. Ex co autem , quod finguli aeque , ae
principaliter, debcant obligati eiTe, aut eundem
fibi obligatum habere, fequitur primo, plureis
promittendi reos non effe , fi quis a Titio &
pupillo fine tutoris autoritate ftipulatus fit, dum
pupillus fine tutoris autoritate obligarr non po-
turt; ideoque folus Titius hac ratione efficaci-
ter tenetur../. fi ex duobus 12. §. 1. ff. h. t.
jund. /. duos reas 6. pr, ff. h. t. vel, fi propter
unius abfentiam aliamve caufam ftipulatio unr-
us intuitu inutilis fit. /, duos reos 6, §. fed fi 2,
/. bis verbis 8- ff< h. t. Deinde, non effe quo-
que duos debendi reos , cum fidejuffor in fo-
lidum promittit eodcm tempore, ad quod prifl*
cipalis debitor fe obligaverae; eo quod obliga-
tio fidejufforia tantum eft accefilo principalis
obligationis. §. fidejuffores 5. in pr. lnftit. h. U
nifi fprtc fidejuffor eodem tempore, quo prin-
cipalis contrahebat, ita nominatim fidejufferit,
ut voluerit etiam tanquam principalis in foli-
dum obligatus effe. Tertio , non effc cx ad-
verfo duos ftipulandi rcos , fi Titius & Sejus
Stichum, qui Titii eft , & ob id acquiri Ti-
tio non poteft, ftipulati fint. l.fiid quod 15.
jff. /;. t. Sed &exeo, quodfinguli unam can-
dcmque rem promittere aut ftipulari debent»
illud defcendk , duos non effe debendi reos,
ubi candem quidem finguli rcm promittunt,
feJcircacam nonejufdem fufcipiunt culpae prx-
ftationtnij
|
||||||
|
9*8 L i b, XLV
bus nonfuni duo ret debendi velcredendi, itcet
ejfe videantur. 2. Duo rei debendi vel credendi conflitui pos-
funt, fliptilatione , mutuo , commodato, de- pofuo, emtione t locatione > teftamento &c.< 4- 4?'x P eSe^m conftitutorum reorum debendi
,vel credendi ? An ftipulator eligere pojftt» quem ex duobui debendi reis velit in folidum conve- nire ? An promijfor eligere , cui ex duobus ve- lit folvere, & quoufque duret eletlio illat Att flipulator a fmgulis debendi reis pojftt partem pe- tere ? An fi contra tinum in folidum egerit, ttec totitm confecuttis fit, reltquum ab alterd pe- tere? An &fi partem db uno petierit, vel fpon- te oblatam acceperit , adbuc reliquum ab uno petere pojfit, fl plures rei fint; velab eo, qui jam partem folvitl Si a fi»gulis partem petie- rit, & quidamfolvendo nonfint, an reliquum & tunc ab aliis petere? An moribus correi de- bendi gaudeant beneficio divifionis > 5, Solutioni fimilis quantum ad effeftus reorum
' uo rei ftipulandi feucredendi funt,
/cum duo plurefve, infolidumfm- -guli , uno eodemcjue tempore, irem eandem , ftipulantirr princi- ■paliter, ea mente, ut fmguli qui- dem rem totam exigant , omnes tamen unam tantum. Contra, duo rei promittendi feu de- bendi dicuntur, cum duo plurefve, infolidum finguli , uno eodemque tempore, rem eandem promittunt principaliter'» ea mente, ut fmguli quidem rem totam debeant , omnes tamen unam tantum. princ &§.i. Inftit. h, t. itadi&i a re , quatcnus unam eandemque rem ftipulan- tur aut prbmittunt; unde &flipulationes conven- tiondlescffc dicuntur, quas ex conventione reorum fiunt. L flipulationum 5. in pr. verfu conventiona- les jf. de verbor, obligat, td eft , ex arbitrio fti- pulatoris & promiiToris, qui circa eandem rem interrogando ac refpondendo ocCupati, reiap- pellantur. Nec intereft, utrum uno eodemque modo plures ftipulentur aut promittant, andi- verfrmode , qua. ratione ex duobus reis pro- mittendi alius pure, alius in diem vel fub con- ditione obligari poteft ; nec impedimento erit dies aut conditio, quo minus ab eo , qui pu- re obligatus eft, petatur. §. ult. lnftit. h. t. I. ex duobus 7. ff, fo. f. Idemque dicendum de loci adje&ione , quatenus duo rei promittendi ita fieri poffunt , ut ex diveifis iocis pecuniam Capua? dent , ufque adeo, ut & ex perfona cujufque ratio temporis habeatur, id eft, alter majoretn, minorem alter folvendi dilationem ha- beat pro varialocorum diftantia, cxquibuspe- cunia Capuam transfcrenda cfti /. eandem rem 5». §. ult. ff. h. f, Sed & , fi modicus aftus, qui modo obligatiohi contrarrus npnfit, inter- veniat inter duorum promiffionem , nihil rm- pedit, quo minus duo rei fintj fic ut, fi fi- dejuflbr intcr duorum reotum refponfa interro- |
||||||
|
/
|
|||||||
|
De dOObus Reis
ftationem, dum alter ad dolum tantum , alter
ctiam adlevemautkviffimamculpam fcmct ob- ftringit,quafiitaimpar ab iis obligatiofufcepta fit ; quamvis non idem probatum fuerit, fi, cum culpam eandem uterque promififfet, alteri poftea pado culpa remiffa fit, quia initium con- tradus cujufque infpiciendum eft, & pofterior conventio , qua? in alterius pcrfona interceffit, Jiatum & naturam obligationis , quae duos in- itio reos fccit, mutare non poteft. /. eandem rem 9. §. fed fi quis i. ff. h. t. Plane , fi duo ejufdem perkiae artifices cafdem operas ftipulan- ti promiferint , magis eft , ut idem promififfe intelligantur propter opcrarum & periti» fimi- litudinem , qua pofita inter artifices & operas corum differentia non eft, adeoque & duo rei promittendi efficiuntur. /. nemo efl^ff. h. t. jund. I. inter artifices ^i.ff. de folutionibus. Vkeversa, inde quoque evenit,ut duo rei ftipulandi conftitui nequeant, ubi id ftipulantur, quod in fingu- lorum perfona proprium intelligitur , vcluti, ufumfrudtura, aut dotem; quia ufusfructus cui- que perfona: cohxret , ac dos unaquxque fuo inatrimonio , adeoque alius cft ufusfru&us, quem, vcrbi gratia , Sejus, alius, quem Titius ftipulatur; ficut & alia atque alia dos. /. f% id quod 15. ff. b. t. jun<a. /. item fi alter 8. ff. de ftipulat. fervor. I. ftipulatio ifta 38. §. fed fi quis ii. ff. deverb. obligat. Quod fi uni promitta- tur Stichus aut decem, alteri decem , nec tunc i\X6 rei ftipulandi funt , quafi alia atque alia re promifsa; nifi promiffor decem alterutri eo- rum folverit, quippe quo cafu placuit , ab al- tero quoque eum videri liberatum eife. /. f\ d quod 15. in fne ff. b. t. Denique exeo, quod In folidura fingulos debere , fingulifque deberi neceffeeft, fponte patefcit, non protinus duos debendi vel credendi reos effe , qui rem ean- dem ftipulantur aut promittunt, fed requiri, nt amplius conftet , eos voluiffe duos debendi vel ftipulandi reos effe. Hinc , cum tabulis effet comprehenfum, illum & illum centum au- reos ftipulatos, neque adjedum , ita ut duo rei ftipulandi effent, viriiem partem finguli ftipu- lati videntur, & c contrario, cum ita cautum inveniretur , tot aureos refte dari ftipulatus efl jitius, fpopondimus ego & Sejus, viriles tantum partes deberi Papinianus cenfuit, quia non erat adje&um, fingulos in folidum fpopondiffe, ita «t duo rei promktendi fierent. /. reos promitten- di. 11. §• cum tabulis 1. 2. ff. h. t. Ex qui- bus etiam fatis intelligi poteft , in dubio prae- fumendum haud cffe, quod duo debendi vel cre- dendi rci conftituti fint. Wiffembach ad Fand. b. t. num. 2 5. fcre in med. Eoque nititur, quod receptum fcribunt, duos debendi reos nunc non tencri fingulos in folidum, nifi hoc fpecialiter paftum fuerit. Groenewegen ad auth. hoc ita C. b. t. poft alios ibi citatos;adeo ut ne tum ouidem, cum unus promittentium folvendo non cft, altcr in fubfidium eonveniri poffit; co |
|||||||
|
quod ipfo jure finguli tahtum m partem oblfc.
1 gati intelliguntur, & prb fe mutuo videri ne- queunt fidejuffifle, ubi id a&iim non eft; aded- que abfurdum effet, pro parte tantum obliga^ tum, contra contradus fidem in folidurh con-- veniri. arg. l.exprimere 3, C. h. t, ConferReP- ponfa Jurifc. Holl. part, 1. tonftl, 243., .3. Et fi vero utplurimum duo rei deberidi
vel eredendi ftipulatione conftituuntur, tameri
& aliis contraciibus j veluti mutuo , emtione^
locatione s depofito, commodato» fimilibufcjue^
atque etiam ultimis voluntatibiis, id fieri pos-
fe, dubium vix cft. Eandem remt inquitPa-
pinianus, apud duos pariter depofui utrittfque $-
dem in.folidum fecutus , vel eandem rem duobus
ftmiliter commodavi; fiunt duo rei promitfettdii
quia non tantum verbis ftipulationis , fed & ai-
teris contratlibus, veluti emtionei venditione; lo~
catione, conduftione, depofito, commodato, teftd*
niento ; ut pttta , fi pluribus beredibus inftitutU
teftator dixit, Titius & Msevius Semproniode*
cem dato. h eandem rem 9. ff. h. t. /, 1. §.Jl
apud dttos 43. ff, depoftti. I. cum apparebit 47. ff.
locati. I. item fi 7. §. idem ait 1. ff. ad fena-
tufc. Macedon. I. /i ex toto 8. §. fi itd fcriftum
l.ff. de legatis x.l.fi titio aut Sejo 16. ff.de
legatis z. licet alioquin heredes finguli tanturri
pro portione hereditaria Jegatariis teneantun
/, ftve a certis 17; j(f, b. i, Nec eft , quod di-
cas, commodatarios aut condudores unius vff-
hiculi non proprie , fed quodammodo duos de^-
bendi reoshaberi, fecundum Ulpianum in li jt
ut certo 5. §. Ult. in fine ff.commodati, Dicun-
tur enim quodammodo duo rci , quatenus nort
ex ftipulatione, per cjuarri pra?cipue duq rei con-
ftitui folent , duo rei facli funt , fed ex alid
contradu, qui tamen exemplo ftipulationisope-
ratur, ut, fi alter conventus prsftiterit 4 alter
libereturj di U 5. §. ult. in fine ff. eommodati.
quomodo etiam de duobus debendi reis tefta-
mehtd conftitutis Pomponiusfcripfit, fi abund
folutum fit» alterum liberari , quafift dua rei
promittendi in folidum obligati fuiffent. dtl. 8. §.
1. ff.de legatis 1. eum tamen Paulus aperte
fimpliciterque doeeat, uti ftipulando duoreicoh-
ftitui poffunt 5 ita & teftamemo id fieri poffet d.
I. 16. ff. de legatis 2.
4. EfFedus duorum reofum conftitutorurri
eft i quod ex hujufmodi qbligationibus & fti- pulationibus, folidum fingulis debeatur, & pro- mittentes finguli in folidum debeant, fic m & finguli folidum petere, & a fingulis folidurrt peti poffit; fed quia in utraque obligatione unal res veftitur » alter debitum totum accipiendo vel fokendo omniumpcrimkobligatiorieni;, 8i omnes liberat. $. 1. Inftit, h. t. I. cum dud t, /. 2. in pne. ff. h. t. d. I. 8. §. 1. ff. de legatii 1. d.U 16. ff. de legatis 2. Eftque irii ftipu^ latoris poteftate, quem ex pluribus ejufdem rei promifforibus in foiidum convenife VeKt. /• iti ' dmbus 2, §. u U reos pomittendi 11. f h\U |
|||||||
|
2jo Lib. XLV.Tit, IL
ficut ex adverfo fo debitoris eft arbitrio , cui , qui partem non ratam fponte folvit , iri rell-
|
|||||||||||
|
quum convenirc ftipulator prohibendus eftf
cum ex talis folutionis fado colligi non poffit tacitum de non cxigendo ultra partcm virilem padum cum co, qui partis virilis non fecit fo- lutionem , dum neque factum pado , nequa padtum fafto rcfponderet. Ant. Faber Cod, Itbr. S.tit. 27. defin. y,\n notisnum. 6, Pyrrhus Mamusdefolutionibus. d. cap. ^S.num, 3. Qitod fi pars debiti non per unumexpluribus deben- di reis fponte oblata fit , fed ftipulator unum pro virili convcnerit portione 3 eum quidem, quem judicio de parte virili interpellavit , ultra convenire non poteft , quia ejus intuitu divi- fionem ipfe fecit: fed non co minus unum ex reliquis debendi reis in folidum ejusj quod re- ftat, jure convenit j cum necdum quantum ad reliquos ulla litis conteftatione divjfto fada fuerit, At fi fingulos jam ccepcrit pio portione virili convenire , non ultra deinccps unum ex iis ad folutionem conftringere poteit, etiamfi quidam ex his pro parte virili conventis folvendo non fint, eo quod per & poft litis conteftationem petkionem divifam redintegrari, juris ratio non patitur. /. liberum fuit 16. C. de fidejufforibus, arg. /. fi mandatu 59. §. Paulus refpondit 3, ff* mandati, Neoftadius Guria Holl. decif. 6. ver~ fu mijn Heeren. Carpzovius defin. forenf. part, 2. conftit. 17. depn. 11, Ant. Matthseus de obligation. difput 3 o. num. 16. Cxterum , li- cet Antwerpiae adhuc juris civilis difpofitio vi- gcat, fecundum quam plures debendi rei itafin- guli in folidum obligati funt , ut nec ullum divifionis beneficium opponere poftint ad cvi- tandam folidi folvcndi necelTitatem, tcfte Neo- ftadio C«ri<e Holland. decif 40. tamen in Hol- landia, acferevulgo, placuit, unumnonpoffc in folidum conveniri , fed omnes fimul inter- pellandos ac provirili parte condemnandos effe, unumque eorum in folidum conventum divifio- nis gaudere beneficio , exemplo fidejulTomm , fi ei renunciatum non fit ; aut certe cxemplo eorum, qui mutua fidejuiTione pro fe invicem intervenifle proponuntur in novell. 99, cap. 1. unde non in omnibus rcde defcripta eft auth. hoc ita c. h. t, Hugo Grotius manuducl. ad jurifprud. Holl. libr. 3. cap. 3. num. 12. 13, 14. 15. 16'. Groenewegen ad d.auth, hoc ita, C. h. t. 5. Quod autem operatur folutioaut cxactio
per unum aut uni ex pluribus debendi credcn- dive reis fada , idem etiam acceptilatio nova- tioque facit ; cum fere convenerit , unius ac- ceptilatione, & novatione cum uno reorum de- bendi vel credendi FacTi , totam omnium reo- rum intuitu perimi obligationcm , ex no/ave- ro obligatione per novationem inducTa nullurri irtter alios,fed inter folos novantes, jus nafci. /. f% rem aliquam 31. %, fiduo i.ff- d* novatio- |
|||||||||||
|
ex pluribus credendi reis folvere atque ita gra
|
|||||||||||
|
tificari velit, ut ab omnibuslibereturj & hoc,
donec untis cx pluribus ftipulandi reis agere cceperit > fibique vigilare J cum poft id tempus alteri promiflor ofrerendo pecuniam, niliil agat. I. ex duobtts 16. ff. h. t. Et quamvis ftipulator invitus acTionem fuam adverfus plures debendi rcos divtdere cogendus non fit 5 tamen, fi ve- lit, dividere poteft, & a fingulis partem pete- re. /. in duobus 3, §. 1. I. reos promittendi 11. ff. h. t. vel, cum ab unojam pars foluta elTet, ab altero partem alteram. I. fi ex toto 8. §. /t ita fcriptum 1. ff. de legatis. 1. Quod fi unum jam in folidum convenire cceperit, non impe- ditur etiam contra reliquos agere in id , quod a primo convento non potuit ob inopiam con- fequi ; vel confequi forte non vult, dum, mutato confilio, a fingulis virilem partem pe- tere, atque adeo obligationem fponte fua di- videre conftituit j cum conftet utique , non eleftione unius ex pluribus in folidum obliga- tis , fed folutione demum reltquos liberari. /. creditor 2. /. exprimere 3. c. h.t.l. i.§.fi apud duos 43. ff. depoftti. I. reos principales 23. l.ge- tieraliter z8. C. defidejuffbribus. I. amiffi 52. §. ult. ff. de fidejuff. d. /. in duobus 3. §, 1, d.l. •teos promittendi 11. ff. h. t. d. I. 8. §. 1. ff. de legatis 1. juncT. /. 1. §. ult. /. 2. /. 3. /, 4. ff. de his qui efftid. vel dejewint. /. ft dmbm 3. //. fi menfor falfum modum. /. 1. §.fi plures 4, ff. de eo per quem faH. eritt quo minus quis injudiciofe fifiat. Neoftadius Cnm Holl. decif 6. verfu mijn Heeren. Qum &, fi ab uno plurium, veluti qua- tuor debendi reorum, ftipulator acceptaverit ob- latam fponte debki partem ,non ideo contra csete- ros tres aclionem in reliquum tenetur dividere,
fed vel ab uno eorum totum hoc, quod adhuc
exfolvendum reftat, peterepotcft; eoquodhoc
ipfo , quo creditor unum ex pluribus in foli-
dum obligatis admifit ad folutionem partis fuat
ratae, fponte oblata», nori intelligitur iriter rc-
liquos fuam divififle acTionem , aut tadtum de
reliquis non nifi pro parte virili conveniendis
pa&um interpofuiffe; fed tantum cum eo , a
quo virilem partem fponte folutam acceptavit,
de non petenda ab eo reliqua debiti portione
pacTusefle. arg. I. ft creditores 18. C. de paftis.
Ant. Faber Cod. libr. 8. tit. 27. defin. 9. Do-
nellusad /. .18. C. depaftismm, ult. Atm. Ro-
bertus rerum judicat. libr. 4. cap 7. quod tamen
pofterius de ipfo folvente non ultra convenien-
do , non aliter admittunt alii , quam fi credi-
tor in apocha mentionem fecerit portionis viri-
lis ejus, qui folvit, aut aliar fimiles concurrant
circumftantije. Charundas libr. 4. Reffonfo 84.
Donellus ai d. /. 18. C. de patlis num. u 3.
Pyrrhus Maurus de folutionibus cap. 38. num. 4.
Sane fi pars , per unum oblata , virilem non
|
|||||||||||
|
Biajor vcl minor fit, fte ipfum quidem illum, ceptilatione, l. cum dm 1. f b- *• Non obftan-
|
|||||||||||
|
De DUO&US R.EJS
te l. /t unus 2,7. infineprincipii.ji. de paSis. cum
verba finalia d. principii referenda fint ad id,
quod in principio legis dcfinitum fuerat, padum
unius ex argentariis ibciis cum debkore , relicjiiis
haud noccre, cjuibus deinde fubjickur, idemquein
dttobusfiipulandi reis dicendum ejfe, adeoque nihil
aluidca legefignificatur, nifi quod pactum uni-
us dc non petendo non noceat altcri j & me-
rito; quia pa<5to obligationes ipfo jure non tol-
luntur , fed tantum ope exceptionis pa&i rc-
pellitur ille, qui pactus eft , non item cxteri,
cum quibus pa&um faclum non eft t quar &
ratio fuit, quod non aliter is, Cui libcratio le-
gata erat, acceptilatione liberandus fuerit, quam
ii adverfus omnesobligatioviliberationisrelid_e-
perimenda effet; at, ubi contra quofdam obli-
gitio vires retinere debebat , pacto potius n.e-
gotium Hberationis expediendum fticrit. /. libe~
rationem 3. §, nunc de effeBu 5.//. de liberatio-
nc legata. Sed & fi unus ex pluribus debendi
reis judicio conventus, per fententiam judicis
abfolutus fit, vel etiam deferente aut rcferente
ftipulatore juraverit , non deberi , akerukra
nequit cfficacker conveniri, fi modo judicatum,
aut juratum non in perfonam litigantis aut ju-
rantis, fed in rem conceptum fit; prout id la-
tius adftru&um in tit. de jurejurando num. 21.
Quod fi , cum duo eandem pecuniam debe-
rent , unus capkis diminutione exemtus- fit
obligationi -.,, altcr non liberatur j quia muJ->
tum intereft , utrum res rpfa folvatur , ,an;
perfona liberetur j cum eiiim perfona liberatur,
manentc obligatione, alter durat obligatus j ;at-
cum obligatio ipfa folutione, vel eo , quod fp-,
lutionis loco eft "',. perimkur , non poteft am-
plius quifquam inde devinctus. effe. /. tilt. ff.h.
t. Eademque ratione placuk» fi creditor imi
reorum debendi fuccedat', alterum debendi re-
um haud liberari, quafi tali confufione pcrfp-
na quidem ejus , cui creditor fucceffit, obli-
gationi fubducla fuerk, obligatio vero ipfa haud
diflbluta, nifi duo rei debendi fimul focii fintj
quippe quo cafu fuperftcs debendi reus fuccest
fori rei defun&i non ultra quam in debiti fc-
miflem teneretur. /. Granius Antoninus 71, ff.
de fidejujforibus. Non idem obtinec, fi unus
reorum dcbendi fuccedat alteri debcndi reo,
vel unus credendi reus alteri j fcd magis tunc
vifum fuit , duas obiigationes ab uno fuper-
ftitc fuftineri j quia ubi du_e seque principale?
feu ejufdcm poteftatis obligationes funt, repe-
riri nonpoteft, utra potius altcram finitura feu
confumtura effet. I. fi reus 13. //. h. t. Anve-
ro compenfatio, quam unus ex pluribus deben-
di reis ftipulatori poffet opponere, etiam alteri
profit debendi rco ac ad folvendum conventoj
vel unus ex pluribus credendi reis repelli pos-
fit oppofita per debitorcm compenfatione ejus,
quod alter ftipulandi reus viciffim promiflbri
dcbet , definitum in tit. de compenfat. nam. 7.
6. Porro, ficut alias vulgo, ita hic per prsc-
|
||||||
|
CONSTITUJNDIS» f&^
fcriptionem obligatiohes plurium reorum dfi*,
bencii vel credendi tojli pofle extra dubium eftj ut tamen non aliter prs_fcriptio locum fibi yin* dicet, quam fi nulla penitus interpellatio intra; tempus , pra-fcriptioni implendse praEftitutum »• fa&a fitk Si enim vel unus ex pluribus ftipu-t Iandi reis mature promiflbrem interpellaverie,4 vel ex adverfo unus cx pluribus debendi reis per ftipulatorcm interpeliatus fit , non tantum in-* terpellantis aut interpellati intuitu, fed 8c res- pedu reliquorum omnium cjufdem debiti Vel crcditi rearum, prsfcriptio interrupta creditur. /. filt.C.h.t. Et quamvis morauniusexduo- bus debendi reis non noceat altcri haud inter- pellato ad" incrementUm obligationis ex moii, excederis tcrminos promiffionis. /. morafleri 32« §. pen. ff. de ufitris. fafitum tamen akcrius, ,ve-> luti corruptio aut petditio rei promifla;, alteri prxjudicat. /. pen. ff. h, tt 7. Qtiicquid autem unus rcorum ftipulandi
excgerit, alteri pro parte communicare non te- nctur, nifi inter eos focietas fttcrit. /. in legt Falcidia 61. ff. ad leg.Falcid, cum utiqueunus folidum debitum adeptus, nihil amplius habe^ at, quam quod fibi debitum eft j indeque fi-* at, quod promiflbr ab uno jamconventus, al- teri offerendo pecuniam, nihil agat. l.ex duo-* bus i6". ff.h. t. cujus tamcnfemiffemjure offer-* ret, fi is , qui agit, ad communicandum id * quod exegit , compelli poffet. Et vice versa, ubi unus reorum debendi totumprseftitit, par^ tem ejus ab altero dcbendircohaud rcpctit, co. quod fblvcndp non alterius, fcd fuum tanturn negotium gcffit', totum quippe dcbens, atquc etiam totum folvens , non quia reliqui , fe4 quia ipfe sdebet j licet folvendo etiam liberec cseteros ad eandem rcm in folidum devinclos. Ant. Faber Cor.jeclur. Itbr. 1 u cap. 0". 7. 8. nifi tamen pluces debcqdi rei fimul fint focii. /. in lege Falcidia 6z. ffi ad leg, Falcid. vefab initio id a&um fuerit, ut, quod unus inib- lidum folvere coadtus fuerit, ab akero pro ra-! ta recuperet:: yel conftkuti fint duo rci debericti ex prajcedente causa mutui cpmmuniter accep-i ti, aut exaliafimili causa onerosa, ex qua uti- litas ad utrumque pervenit; quippequo proba^ to , Reclor provincia- juflus ftiit juvare eum, qui folidum reftituit, adverfus akerum , qui una. cum^ folvente mutuum acccperat. Lcreditot z. C. h. t. Gomezius varior. refoiui.iom. z.cap. xz.num. uit, yel denique aSiones debkori uni folidum foiventi pcr creditorem advcrfus caK;e-> ros debcndi rcos pr"o rata ceflk fintj namcum ipfi creditori Iicuerit fingulos in partem virileni convenire, fuamque imer cos obligationem di- videre, ratio non apparet, cur non & unifo- lidum folventi adiones contra cseteros pro ra- ta cedat, quafi non tam folutio debiti, quam potius vendkio nominis fada eflet. arg. /. eum is qui 3<>, ff. de fidejuffor. L Modefiinw 76. ff. de folmien. adeo ut talis ceffio adionis etiam peti Bbbbbb a f« |
||||||
|
•s'iai>L l b. XLV. TiT. III.
|
||||||||||||||||||||
|
m
|
||||||||||||||||||||
|
oereutn poffit, qui folidum folvere paratus eft. , aut hihii aut aliquid ad folventcm pervcnerit
|
||||||||||||||||||||
|
X
|
l. ctttn apparebit 47. ff. tocati. Qu» currf ita
fmt, non mirum, quod nuncvulgoa pragma- ticis tradatur, ex sequitate uni folidum folven- ti adverfus rcliquos regrcflum dari oportere, aliquandoinfoHdum, atfquando pro virili, prout |
c?pn. cuins intuitu corrci ta&i funt . ctiam
|
||||||||||||||||||
|
fine ceffione aclionis. Vinnius ad §. 1, ln-
ftit.h.t, num. 4. Ant. Fabcr Cod. tibr. 8. tit. 27. defm. 1. Hugo Grotius manuduH. ad ju~ rifprud. HoU. libr. 3. caf. 3. num. 12, 13. |
||||||||||||||||||||
|
r 11 v l v s iii.
De (tipulatione fervorum,
Summaria. |
||||||||||||||||||||
|
fide atertio poffejfasl siplmium eommunis fit,
quando ttni tantum ex ftipulatu acquirat ? An fibi acquirat fattum naturale ? Notaturjus fm- gulare , fi a iiberto fui domtni operas ftipulc* tur. min. I. plenum autem 12. §. ult. ff. de ufu & \u-
bitat. non item poffcffori mal^e fidci, adcoquc necfuri. I. fervtts meus 14.1. fi fervus teftameuu 34. ff. h. t. Siplures dominos ftipulator fervns habeat , unicuique eorum pro portionc domi- nii acquirit. §. ult. lnftit. h. t. nifi vel rcm, quje uni acquiri nequit, ftipulatus fit, veluti9 rem uniusdomini. d, §. ult.. vel cx rc uniusdo- mini) veluti damni infe£fcf, cum unius dotni- ni xdibus intcgris a, vicini vitiofis damnum in- minCrct; vel fervitutem prsedio unius domini; vcl dotem domino matrimonium contracluroj vel nominatim uni eorum; vel juffu unius fo- li jubenti. §. ult. lnft. b. t. I. ft fervus communk 4. I. %. I. 6. I. 7. I- 8. //. /;. t. adco ut, 4t fpreta domini unius juffionc, akeri ftipulatus fit^ nihilominus jubcnti obligatio acquiratur. t. ttlf. C. per qnas ptrfonas cuiqtte acquiritur, Qtiod fi ferrus ftipulatus fit, ut fibi per fundum Titii irc, agere liceat, ipfe tantum prohiberi non debct a vicino , non item dominus ejus. §. ptn. In- ftit. h. t. Sed fi fibi operas prseftari a libcito do- mini fiiiftipulatns fuerit, neque fibi neque do- mino obligationem acquirit ; fcd tunc ncccflc eft, ut vel impcrfonaliter ftipulctur, vel Ao- mini, aut hbcrorum ejus , tanquam patronoi- rum, mentioncm faciat. /. fi fervtts 38. //. K f. I. fervtts patroni io. /. qui libertinas 37. §.wi- hil j.ff. de operis lib$rtor. |
||||||||||||||||||||
|
% iAn fem fttpulart pojfmt ? an & hereditarii?
An U ufumfruilum retle ftipulentur , vel wa-
tninattm Titio ut heredi futuro ?
'il Cui ex ftipalatu acquirat fervm proprias, yel fruftuarius, vel ufuarim , vtl bona aut mal*
*ervi » jure civili pro rrullis habi-
I ti, non ex fua , fed domini pcr-
5 fona confiderati, re<5te ftipulantuf;
j etiam fi hereditarii fint, quatenus
• antc aditam hereditatem ftipulantes
acquirunt hereditati jacenti, ac per hoc hercdi
faturo. pr. inftit.h. t. Ut tameni hereditarius
fef vus neque ufumfru&um re&e ftipulctur, quia
ad eum perfona requiritur, cujus offibus inhse-
tcat, cujufque morte intereat. I. ufuffruftus 26".
ff, h. t. neque nominatim heredi certo , ve-
luti , heredi Titio , quia ftipulationis temporc
Titius non fuit dominus ejus. I. fervus heredi-
tarius 16. ff. h. t. licecfubfiftat ftipulatio, qua
generalkec ftipulatur hercdi futuro; quia, qui-
cunque poftea heres exftiterit, jam tum ex
mortis tempore videtur defun&o fucccffiffe. l.ft
tis re 28. §. ttlt. ff. h. t.
%. Acquirit autcm fervus obligationem cx
ftipulatu non fibi, fed domino j five fibi, C\- vc domino , five confervo , five imperfbnali- ter ftipulatus fit. §. five 1. Inftit. h. t. quando- que tamen bona? fidei poffeflbri, aut fru&uario, aut ufuario, fi ex re eorum vel operis fuis fti- jsulentur, fecundum fundamenta gcneralia alibi tradita. I. 1. §. fi fervus 1. I. liber homo 20, l. ft jufftt 31. //. h. i. jun&. §, de iis 4. Inftit. per quas perfonas euiqtte acquiritur. I. (iJ fervi ujits- £rafl;to zi. I. zz.ff, de ufufruBu. t. acquirun- tut 10. %,it hit 3. C^* 4. ff. de acquir. rer.do- |
||||||||||||||||||||
|
LIBER
|
||||||||||||||||||||
|
■ % ■ ' . '■ Jt-
|
||||||||||||||||||||
|
933
|
|||||||||
|
LIBER QUADRAGESIMUS SEXTUS.
De fidejufforibus & mandatoribus.
SUMMARIA.
|
|||||||||
|
ftiterh , vivo Titio, fed dcmtim poft wortem
ejtts} 9. An & qtiando pro mttirali obligatione fidejus-
for intervenire pojfit ? An pro tnatiere interce- dente, filiof mutuum accipicnte , prodigo fme curatore promittente, pupilio ftne tutoris auto- ritate obltgato ? Qtiis fenfus fit kgis z 5. ffi h. t. 10. De fidejujfione ex jure bodierno pro natnrali
obiigatione; ubi de fidejubentepro firmitate mu~ tationis paclorum dotalium per patla aliaftan- U matrimonio inita ; vel pro patiis dotatibtis conjugi fecunda plus, qttam flialem portionem, tribuentibus; am pro ttxore, qu& fine viri au- toritate contraxit , tum in HoUandid tmt Vl- trajetTu 11. Anfidejuffor accedere poffit obligathnibus m-
poffibilibus., vel aclibus contra leges geftis ? An pro popalari atlione ? An pro doiis daiione vd reftitutkne, ftante vel folmo matrimonio ? Et quid moribus} 12. An fidefuffor tenedtur ad mulclam aut pcexams
in quam principalis incidit} An ad sftimationem affeclioniS ex jurejurando in litem} An fe obli- gans pro ddiam penfione, teneatur de deteriora- tione } Et qutd, fi fidejujferit pro totk conduc- tione } Si fidejufferit quis pro impeitfis litis pro arreftante res debitorts, an & teneatur de re- rum depretiatione ? An, fvproheredeex femiffe fidejuffcrit legatorum nomine, & reliqud berc- ditas accrefcat cum onere, dd fotida legatate- neatur ? Ah qui fidejujfit t rem pupilti fatvam fore, ieneatur de geftis poft finham titte~ lam? 15. An fidejuffor vel ex mora propria , vel ex
mora debitoris principalis , ad ufuras teneatur, diftinbTtonibus explicatur. Quando videatur in omnem caufam fidejuffiffe ? Vbi de ftdejubcnte proeo, qttod aiterum darc oportet , oportc- bitve; vel rem pupilli lalvam fore ; vel lc- gatoritrri nomine. Qmd , f% fimpiiciier fidc- jufferit pro obligatione. , tjua pramiffionem aut obligationem ufmarum ex ftia natma contittet? Quid Amftetodami circa obtigationem ufitrarum in fidejuffione? ' 14. Quid fit heneficiutH ordinis} Quibus tn cafi*
bus etiam ante Juftinianum fueriinoiumiriva- riis fidijufforibus, &attis pluribus} vbideeo3 quifolus ex plurtbus tutetam adminiftravit, attt debita fifeatia exegit-. aut tutoremcreavit; de fidejubente inid, quod a debitore vel expigno- re redigi mn potuit. An otitn creditorcogipo- Bbbbbb 3 tmih |
|||||||||
|
i. Quidfit fidejuffor , cur dicatur aliquando ad-
promiflbr, vas, praes, autor fecundus ? I>if-
fert a mandatore , expromiffore , conftituente.
Moribus etiatn pafto fidejujfio ficri poteft & fcri-
ptura fine verbis.
2, obligatus ad dandum fidejnfforem ex conven-
tione vel juffu pratoris an liberari poffit dan- do pignus, veljurato cavendo ? An de novo de- beat cavere , fi dederit talem , qtti per leges non poterat fidejubere} Bt quid, f, dederitpe- regrinum ? Quid , fi inidoneum facultatibus ? An is , qtii in contrahendo non promifit dare fidejuffbrem, ad eum dandum cogi pojfit ? An mn is , qni promifit indemnitatem ? An fide- juffore facultatibus labente, atius dari debcat ? ^in obligatus ad dandum fidejufforemfpante of~ ferre debeat} 3. Anteneatur, quifidejubet, alium foluturum ?
& qtiid moribus} An, qui fidejubet apudali- um, qtiam creditorem ? An in fidejujfione pos- fit alius adjici creditori tanquam adjettus folu- tioni ? An teneatur creditori, qui promifit de- bitori, fe pro eo foluturum ? An non faltem ip- fi debitori ? An fidejuffor pojfit fidejubere iu a- iiud, quam quod reus debet ? Quando fidejujfor in duriorem , quando in leviorem caufam ac- ceptus videatur, exemplis muttis dubiis declara- tur. 4. Vrolixius difquiritur, anfidejtiffbrinmajorem
quantitatem acceptus, quam reus principalis de- bet, uneatur ad fumtnam concurrentem} <*, Qui pojfint fidejubere ? ubi de filiofamilias ,
muliere, muto, furdo, mitite , clerico , dd- vocato, procuratore, notario, judice, nobiti, potenteque viro, minore viginti quinqtte annis, uxore in mariti poteftate conftituta , prodigo, ebrio , &c. An ptures pro fe inyicem fideju- bere pojfint alterna fidejujfione ? 6. Cui obligationi accederc pojfit fidejtiffor ? An
ei, cui jam prafcriptum} Quo fenfu antecede- re & fequi poffit ? An & pro fidejuffore fide- juffor intervenire pojftt} An& prodebitoreapud fidejujforem} 7. An & quo ufquepro obligatione ex deliclojam
commiffo vel committendo, fi de pecuniaria pos- tia agatur ? Quid , fi de pcena corporati} 8. An & prodebttis incertisaut itliqaidis} Ah&
pro omni eo , quod Titius debet vel debitiirm eft , & ad quid tunc fidejuffhr teneatur } An fidcjubens pro eo, quod confliterh Mavium Ji- tiQ debere , obligatus maneat <, fi id non Un- |
|||||||||
|
TlT. I.
qui fint idonei ? Qujndo bac exceptio oppotien-
da> ».2. Anlocm huicexceptioni, fi plures fidejufferint
pro condu&pibusvt&igaltum-, autalio fifci de- biiore ? Et qtftd nionbus ? An ,fi alitts pmey ali~ us in diem vel fub conditiaue fidejufferh > An% fiplures divetfutcwporibits fidejujferint pro eodem debitorein foltdum } Quid,fifidejujferintyro debito aut parte ejus? An,ft plures fidcjuffe-- rint pro eodem debho-, fedpro diverfis debhori~ , bus ? An inter diverfarum ftipulatienum fide-
juffores} An inter fiiefufforem primum ac fide- juffores ab eo datps} 13. Cejfitt hac exceptio , fi negaverit , fe ftde-
jujfijfe; vel plures fidejujjerint , rem pupilli falvamfore; vel quis fidejujferit cum muliere* Quid, fi quis fidejujferit cum mtmrenne% & i$ poftea. refthuaiur ? * 24. Cejfat, fi ei fptcialher renunciatum. An>fi
unus folidum folverit , indcbiti condiclione re- petere pojfit , quod fupra fuam partem folvit ? An cejfet , fi plures pro debito rei indmdu* , vel profaclo individuo(idcjuJferint} An fidcjus- for eo gaudeat , qui promifu fe folidum folu- turum, vel fe obligavit in folidum ut princi- palem & unus pro omnibus ? An,fipluresfi- dejujferint in folidum , elk een voor al? An, fi pro debito guarentigiato , velhabente clati* fulam confenfus in veluntariam condemnatio- nem? 25. An qui fuam partem virtlem debiti fponte foU
vit , adbuc de reliquorum confidefufforum ces~ fantium partibus pro rata conveniri pojfit, fi hi folvendo fint } An adbuc conveniri a creditore, fi fuam partem virilem folverit confidejujfori} & ancontra confdejufforem departeilla etfo- luta credhor recle agat ? 2,6*. Cejfante beneficio divtfionis in fdejuJforibtts,an
& quatentts inter heredes plures defuncti fide- jujforis atlio adhuc divifafit} si creditor fingu- los in folidum conyenire valens, pro virili par- te convenire cceperh,& dein quidam fotvenda nonfint, idreliquos non gravat. Sedfi unum tantum convenerit in folidum , aut in pattem, aut partem ab uno fponte oblatam acceperit, re- liquos in id , quod necdum folutum, conveni- re poteft. 27. Quid fit benepcium cedendarum attionum?
An, fi pignoribus & fidejujforibus cautum fit9 etiam pignorum intuitu aclio fidejuffori cedeti- da fit} An &, fi pignora adhuc inaliam cdu- fam obligatafmt ? An fidejujfori cedenda 4819- nes, fi tamttm partem debhi, licet fua majo- rem, folverit? An, fi folverit ttnam ant alte- ram penfionem debitiannua, bima, trima diefol- rendi. 28, Cttr neceffaria fit aBionttm cejfio fidejuffori
contra confidejuffores, & rejpettu pignorum pro eodem debito obligatorum ? Cur & neceffarta fit mandatori contraeum, cuicredi mandavit ? W non mceffaria fidejuffori contra dcbhorem |
||||||
|
p^4 L i b. XLVI.
tuerit , ut pritis excuteret debhorem periculo
fidejujforis} 15. Opponehda bac exceptio ante litem contefta-
tam. Si excujfus debitor po(l litem cum fide- jujfore conteftatam locuples fnt, an iterum an- te fidejujforem excutiendus /«? An «0», ft an- te titem cum fidejujfore cotptam ad meltorem fortunam redierit ? Quid , fi cocperit pr&fens effe, propter cujus abfentiam jam cunt fide- jujforeccepit agi} Quandodebitorcenfeaturex- cujfus ? Quid, fi apparhor afferat, fe excujfis- fe , nec ulla bona invenijfe ? Quid , fi excus- fa fmt bona omnia debhoris in terrhorio excu- tientis judicis fita , fed debitor adbuc alia ba- heatin atiis regionibus} si pudiis & fidejus- foribtts camum fit , in Uollandia prius pignora excutienda. l<$, Ceffat in fiiejajfore /udicatum folvi; vel fi
fidejttjfor ei renunciaverh fpeciaitter, non gene- raliter, An fufficiat uni beneficio fpecialher re- mnciajfe & reliquis generaliter, ut & retiqua cejfent ? An ceffet , fi fe obligaverit tanquam principalem ? An ceffet , fi ei renunciaverit fi- de)uffor acceptus in id , quod a debhere vel ex pignore redigi neqitit? An & quatenus, fi ei renunciaverit, qui fidejujfit pro debito, quoilai- huc liquidum reddi debet} I», An cejfett fi debitor bonU cejferit , vel alias
manifefto panper fit ? An , fi bona ejus ex de- liclopublicata fmt ? An, fi creditor, a fidejus- fore conventus ex alia causa, velit cum eo com- penfare ? 18. An ceffet , fi fidejufferit pro eo , qui natu-
raliter tantum obligatus erat ^ vel refcriptum moratoriumimpetraverat} An> fi fidejujfor ne- gayerit , fe fidejujfijfe ■ vel impediverh , ne principalis exctttiatur ; vel in antecejfum jam ttcceperita, debitore U, inqttodfidejujjit} Ces- fat\ fi debitor abfit; nec intra modtcum tem- ptts a fidejujfore fiftatur. Quis bic jure civili ac moribus pro abfente habendus fit } Quid> fi abfit,,' fed bona habeat in loco, ubi convenien- dus} An fiiejujforespubticanorum, auiredem- torttm operis publici jure mili & mtribtts hoc gaudeant beneficio} 19. Quibus in caftbus aliis ex DD. opinione hoc
beneficium ceffet ? remiff. zo. An qut condemnationem in totum vel pro
parte contra reitm obtinuit , pojfit eo non ex- cuffo tranfire ad fidejufforem,fiil!e benefichor- dinis munitus non fit ? ii, An benepium divifionis ab liadriano , ana
divo Pw induftum fit ? Quid fit, & quando iocumhabeat? Anrefpeclucdnfidejufforum,.qui tempore litis conteflata folvendo nonfuint} Cre- ditori nocet, fi pofiea quidam definant folvendo effe $ nec reftitttitur » fi minor fit ; nifi inter yere inidoneos divtfionem admiferit. Cui in- tumbat probatkt an reliquifint idonei, ttec ne; & quis id definiat? Quid agendumfit fidejus- Jmty foMum cQnvfntQ, fi dttbitttm' m nli. |
||||||
|
De PlDEjUSSORIfcDS
ptincipalem ? Kecenfentur cafus<, quibtis cejfio
«ilioms pdejujfori cmtra debitorem utilis ac ne~ cejfarta fit; ttbi de eo, qui fidejujfit pro invi- to , veltyro debito aclione privilegtata exigen- do, aut p&ratam habente executionem. 29. si creditor quofdam fidejufforesjam liberave-
rit a fidejujfione, necaittones contra eos cedere pojfit, an reliquos pro partibus dimifforum ex- tutere poffit, Ji careant benefuio divifxonis ? Quidifi non dimijfi> fed pauperes faiii ftnt} Cedenda attiones fidejujfori contra confidejuffores reitqugs, fubduita feti detrailA portione virilifol- ventis folidum. An , f% plures fint confidejus- fores , unus folido folttto , folidum ab um ex reliquis petere fojfit, deduila fola parte fud, an magis a fingttiis partem virilem ? Si ex re- limis, in quos aitio ceffa, quidam folvendo non Jm , an id aqualiter omnes gravet ?, 30. An fidejujfor poft faclam folidi folntionem pe-
tere pojfit, fibi cedi aitiones contra confidejaffo- res ? An mandaior ? Ef quid moribus obtineat bac in parte in fidejujfore f An hodie fidefuffor^ qui renunciavit benejicio cedendarum aclionum, adhuc petere poffit, aiiiones ftbi cedi ? 31. Fidejujfor habet regrejjum comra debitorem
principalem aclione mandati vd negotiorum ge- ftorum. Vtraque tendit ad folutum ac id quod amplius intereft fidejujforis. An & ad impen- fas litis, quam fidejujfor, ttt talis, fuftinuit ? An fidejuffor illud intereffe etiam repetere pos- ftt a reliquis confidejujforibus, contra quosacli- one cefsa agit} 3 z. An fidejuffor pramium pro ftdejttjftone accipe-
re vel pacifci a debitore pofftt ? An id agere, ttt debito intra certum tempus per debitorem non foluto, lege commijforia res aliqua cedat ftde* juffori pro debito , vel ut ei jufto freiio emta fit} \ 3. Quando fidejuffori denegetur repetitio foluti}
ubi de eo, qui fidejujfit pro invito, jure civili ac moribtts; vel fine mandato pro eo, quitan- tum naturaliter obligatus erat ; vel pro mert' trice ex mandato adolefcentis luxuriofi. Quid, f% injuria judicis condemnatus non appellaverit •, aut omiferit exceptionem reo competentem • aut omne debiti periculum in fe receperit j aut ita folverit , ut folutio debitori non profuerit} Quid, f% fidejuffor folverit, dein reus non cer~ tioratus iterumfolverit, aut viceversa} Quidt fi folverit ante diem principali debito appofi- tum } f£ diligentius creditori cautum fit,
(«||& pignora & fidejuffores interveni- ^^refolent, tanquam conventionum ;iideique datae vincula ac firmamen- ■ ta. princ. inftit. h. t. De pignori- bus a&um toto libro vicefimo. Fidejuflbr eft, qui alienamobligationem mediante ftipulatione m fe recipit, reo principali manente obligato- alitcr di&us fponfor & adpromiffor, quatenus |
||||||
|
ET MASlfiAf OR.1BOS* $%$
34« Quando ftdejujfor agere fofftt contra debito-
rem antequam ipfe folvit ex fuK fidejujfwne ? Ubi de eo, fi ita convenerit; fi fidejuffor jant condemnMus ftt \ fi dcbitor incipiat labi facuU tatibus; fi fidejujfor debittim creditori oblatunt depofuerit obfignatum 5 ft prpprimn ftmm debi- torem inidoneum creditori delegaverit j fi Me* jujfori debitum intuitu fidejufforis temiffum fitk An fufficiat confeffio creditoris, fibi foltitum efft a fidejuffore, ut fidejuffor repetere pojfit t 3 5. Anfidejujfor vi fentemU contrafe latahmm
debitorem excutere poffit fine nova lite ? Et quid* fi fit fidtjnfforde juduato folvendo? An utipos- ftt parata executione ex vi claufula voluntam condemnationis, qua debiti principalis inftm^ mento inferta tftf • 30". Evanefcit fidejujfio confuftone, nifi feparatk
petatur. An & quo modo lapfu temporis adje- Hi} An novatione, velprafcriptione principalit debiti} An interpeUatio debitort facla ad inteu rumpendam prafcriptiomm etiam twceat fide/uu fori non tnterpeUato ? 3 7. Quando vires perdat fidejuffio de judicato fol*
vendo? An defolvenda pcena exdelitlojamag- nito faclafidejuffio evanefcat morte rei} An non * fi quis fiiejufferit pro eo, qui aitione itjtiriartim convemendas eft, ac ante litem contejiatam wo- ritur} 38. Anfidejubens in id , quod a debitore Vel e£
fignore haberi nequit, iiberetur, ft creditor irt excutiendo moram faciat, & interim debitot inidoneus fiat, aut pignus inutile ? Anidetiam obtineat in illis , qui non renunciarum bcncfi- cio ordinis} An & , fi renunciaverint huic be* neficio, ac denuncient creditori, ut debitorcm vel pignus excutiatt & Ulecefet} An nonfaU tem fponte folvere fojfint > & mox a reo repe* tere ? 30. Non liberatur fidejuffor, fi debitoris hotiapu-
blicata fint, vel is bonis ceprit, aut morato- riumrefcriftumimfetraverit} An oblatione a\U orum aque ant magts idoneorum ? An ex eo, quod foftea alii fro eodem debito fidejufferuntllt An ex eo, quod fidejujfor ditiftettt in fuUjus- ftone} An & quando talis fidejuffor obidpete* re pojfit , fe liberari A fidejujfione , & k qut id petat} c [ ' 40. De mandatoribus. In quibus diffetant a fi*
dejufforibus} Anteneaturt quiconfilium dedit* certa ferfon* credi} remifll de alieno debito a creditore ftipulattte rogatuSa
refpondet, & ita adpromittit , fett idem pro- mittit. I, ftipulationum 5. §. fatis accefth 2. ffi de vetb. obligat. Quandoque & vas, potiffi-» mum , fi de feo fiftendo intervcniret, queni reum inde dki Vadimonium obire» vel e conver- fo Vadimonium defetere , traditum irt ttt.fi quit catttion. in judicio fiftendi caufa fa&ls. mm. r* Nonnunquam pus j prsefemm fi publicis*ir* |
||||||
|
r
|
|||||||||
|
Lib, XLVI. Tm h
|
|||||||||
|
■ « * t-x •>:
|
|||||||||
|
hi 249. nifi in prsetoriis cautionibus aiiuo* e^
sequitate prstori vifum fuerit. arg. /. 1, §. ;«- bet y.ff. dt collation. adde tit. ufufruHuarius quem- adm, caveat.num. 3. & tit.qui fatifdicog, num. 7. Nec eft, quod dicas , plus cautionis elTe in re quarain perfona. l.plus cautioms 25. ff.de reg. juris. unde videri poffet , amplius , quam debet, offerreeum, qui fidejufforem dare pro- mifit, & pignus offert. Etenim primo , non fit invito beneficium: & fccundoi licet aliquo refpedu plus cautionis fit in re * quam in per- fona, quatenus perfona fugereaut facultatibus labi poteft , rei autem creditor incumbit 5 ta- men in aliis utilior fatifdatio cft $ quasenus & pignus interire poteft, atque ita evartefcere fa- cilius fecuritas in pignore , quam ln fidcjuffo- re ; & cuftodia pignoris gravatur creditorll ac culpx circa illud pra;ftatione. Sed nec prorn%tue qualem qualem dando fidcjufforem dcfungi po-» teft : multuraque hic intereft ^ utrum is datus fit , qui fidcjubere non poteft ; an vero tafis, qui tanquam non idoneus ficultatibus potuiffet reprobari. Si enim datus fit, quem a fidejus- fione lcges removent, veluti fervus aut filiusfa- milias , ex quibus caufis de peculio aftio non datur, velmulier, qux auxilio Senatufconfuki utitur, dicendum cft, non effe impletam fatif- dationis ftipulationem, aut juffum praetoris, dum id, quod contra leges geftum , ipfo jure nul- lum eft t adeoque & datio fidejufforis fidejube- re prohibiti; ac proindc de novo cavendum effe. /. qui fatifdare 3, ff. h. t. I. de die 8. $. 1. 2. ff. qui fatifd. cog. Idemque eft, fi peregrinum dederit, non fubjeftum jurifdic^ioni judicisilli- us, apud quem dcbitum , eujus intuitu cavc- tur , petl poffet. /. ft fidejuffor 7. $, ft neceffa- ria 1. infine ff. qui fatifd. cog. Gomezius v*- riar. refolut, tom. 2. cap, 13. num. 6. Hippo- lytus de Marfiliis defidejufforibHs.num. %6t. Sin oblatus fit & ab adverfario admiflus facultati-^ bns tantum inidoneus, fatifTaSum vidcturcon- ventioni aut juffui de dando fidejuflore , quia paupertino nulla legc fidejuflio interdicla cft, d.l. 3. $ h. t. l.ft is 3. in fine ff. fi legat. no~ mine caveatur. quod & latius adftrudum in tit, qttifatifd. eog. num. 2. infine & num. 3. Ca:- terum qui fimpliciter fcfe contrahendo obliga- vit, nec de fidejuffore dando quicquam egit, invitus ad eum conftituendum compelli nequit, nifi forte ex jufta causa arbitrio judicis in bo- nse fidei negotiis, citm nondum prseftand* pe- cunia? dies venit, & pendente die vel conditio- ne incipit debitor labi facultatibus , qui obli- gationis contraclae tempore idoneus crat. /. ra~ tio juris 2. ff. de hered. vel aft. vend. juncl /. in omnibus 41. ff, dejudiciis. Gomezius variar. refolut. tom. z. cap. 11. num. ult. Ann. Ro- bertus rerum judicat. libr. 4. cap.6. Ant. Mat* thaeus de obligation. difput. 31. num. ult.infine. Rcponfa Jurifc. Ho\lpart. z.conftl. 99. Qtii- bus confequcns cft , nec illum, qui promifit ahcri
|
|||||||||
|
au&ibriibtis pro emtorevel condu&ore, per li-
eitationem vincente, fidem interponeret, quafi prafens & autor credendi. Subinde 8cautorfe- cundus, qitando fcilicet dabatur in cafum evicii- onis ab autore primo, ideft, eo, qui deevi&i- one principaliter tenebatur. /. illui qturitar 4. ff. de eviftion, Differt autem fidejuflbr a manda- tore ( de quo in fine hujus tit.) nec non ab ex- promifiore , ut pote qui non modo pro alio, fcd & pro fe, expromittere poteft. /. fi noxa- li 11. §. fed & ft 1. ff. de peculio. & fi pro alio, alienam obligationcm mediante ftipulatione in fe recipit, fcu transfert, reo priricipali libera- to. I. & elegantef 7. $. fervus 8. ff. de dolo, L (i quis accepto 4. ff. de conditl. cauft datil. /. qui libertinas 3 7. $, ult. ff* de operis libertor. I. quam- vis pignoris 8. §. ft convenerit 8. ff. ad fenatuffc. Vellejanum. five illa obligatio aliena jarn ante contra&a fuerit, five etiamnum contrahertda j dum pro me , qui tecum effem contradfcurus , alius intervenit, ut cum ipfo potius in meam utilitatem contrahatur. arg. /. quamvis pignoris 8. §. f\ cum efftm 14. jff. ad fenatufc. Vellejan. Diftat & a conftituente; quippe qui non mo- do promittit quod alius, fed etiam, quod ipfe dcbetj nec ftipulatione* fedpacto praetorioin- terveniente obligatur. §. de conftituta 9. Inftit. de aftion. /. 1. §. eum qui 4. /. hatlenus 11./. I. L fed f% quis ipff. de conftit. pecunia. Li- cet fecundum mores noftros seque per padtum, ac per ftipulationem , fidejuflio pro alio reclc fiat, poftquam placuit, ex pa&o non minus, quam ex contradu , a&ionem nafci ; fic ut haelenus inter conftitutum ac fidejuflionem ni- hil interfit. Parens p. mem. Paulus Voet ad §. 8. lnftit. h. t. num. ^.poftaliosibi citatos, Sed &, cum jure civili pupillorum favore ex privi- lcgio obtinuiffet, fidejuffores a tutoribus nomi- natos j fi praefentes fuerint, ac non contradi- xerint, & nomina fua tcferri in ac"ta publica pafli fint} pcrinde teneri , ac fi jure legitimo ftipulatio interpofita fuiffet. /. cum oflendimus 4. $. ult. ff. de fidejuff & nomin. & hered. tut. magis eft, nunc omni pro debito fidejuflionem ca ratione non inutiliter interponi. Pyrrhus Maurus de fidejufforibus fecunds. partis principalis feclioB. 8. cap. 35. num. 20. 21. 27. pag. mihi 784, 785. * 2, Si quis ad fidejufforem dandum obligatus
fit, pignora dando non fatisfacit * five juben- te praetore cavere teneatur. /. putom ftipulatio- nes 7. ff. de prator, ftipulat. five fpontanea con- ventione ad id fe devinxerit; curri imputare fi- bi debeat , quod talem fibi imponere voluerit fatifdandi ncceflitatem; nec aliud, quam' quod promifit, invito creditori offerre poflit. arg. /, ji fidejttffor 7. §. fi neceffaria 1. ff. qui fatifd. ftg.Pcrezius ai Cod. b. t. num. 5. longe mi- nus juratoriam offerendo cautionem. Pyrrhus Maurus de fidejuff. partis 1, principalis , fettio- nis fecmd* puludia cap. 25. nttm, 33. pag. rni" |
|||||||||
|
E T M A.K.D A T O R I B U S,
nulla pofle a&ione per cfeditorem inquietarij
quia neque ullum negotium inter ipfum ac cre- ditorem ■geftum eft > ex quo a&io naiceretur, neque debitor, cui id promiffum, acceptando promiilionem videri potcft creditoris fui nego- tium geflifle: licet negandum non fit, quinde- bitori ipfi acftio inde contra promiflbrem nafca- tur, ad id, ut promiffisftet, debitumque fol* vat, aut alioquin ad id, quod intereft » dam- netur. arg, d. 1.19, //. adSenatufc. Vellejan. fi- cut damnarctur, ii promififlet dcbirori> fe prp eo fidcjuflurum cffe , acpofteadctieftaret fide-« juffionem fubire. Confer Peckium dejureftften- di cap. ult. num. ^.& 5. Ant. Fabrum Cod, libr. 8. rir. 28. dcfin. 36. Manticam de tacitis & ambiguis conventiombus libr. 16. tit. 13. Tertio requiritur, ut fidejuflbr promittatrem eandem, quam & principalis debet. Unde , fi Stichum aut Pamphilum ftipulatus, Utrum promijfor ve/- let, fidejuflbrem acceperit de Sticho aut Parnphi* lo, utrum fidejujfor veUet> inutilis fidejuflio cft» quia futurum eflet in ejus poteftate alium vel- le, quam reus voluiflet. /. fi Stichum aut 3 8, ff. h. t. Sed & > fi ita fidejuflio fac"ta fit , quod ego decem credidi, de ea pecunia mille modiostm tici tiui fide ejfe jubes, non obligari fidejuflb- rem, Javolenus autor eft, addita cantione, quia in aliam rem, quam qua? credita eft , fidejuflbr obligarinon poteft. /. fi itafidejujforem 42. f. h. t, Pinellus ad rubric, Cod. de refcind. vendit. part. 1. cap, 3. num, 18. & feqq, Si tamcn ante fi- dejuflionem convcnerk inter debitorem & cre- ditorcm de re alia pro debito in folutum dan* da, non animadverto , cur non & de illa re, de qua in folutum danda placitum interceflit» fidejuflbr accipi poflet; cum ipfe quoque princi- palis reus eam debeat : praefertim , fi cogitcs, ex co , quod placuit , rem pro re folvi pofle, etiam ab Ulpiano conclufum fuifle, aliud pro aliopofleadebitoreconftitui, adcoque, Ci quis centum debens, frumentum ejufdem pretii con- ftituat, conftitutum fubfiftere. /. 1. §. an potejl $.ff. deconftitut.pecunia. Simili modo, fiprin- cipalis Sticbum debeat, fidejuflbria obligatioal- ternatim ad Stichum aut decem non rede con- cipitur, quia & tunc adaliam obligationem fi- dejuflbr acceptus cenfetur. /. Gr&ce 8. §. fi quis Stichum 8. //, h. t. QuanquamSc exalia ratio- ne fidejuflio ita fada inutilis eft , puta , quia ficduriorfidejuflbris, quam rei principalis» con- ditio eflet, cum mortuo Sticho fidejuflbr adhuc in decem tenerctur. d. I. 8. §. 8. cum tamen generalis regula fit, fidejujfow ita obligari non pojfe , ut plus debeant, quam debetis* fro quo obligantur, quia eorum obligatio acceffio eft principalis obligationis, nec plus m acceflione efle poteft, quam in principali rc : at ex diver- fo , ut minus debeant, obligari poffe. §. fidejus- fores 5. Inftit. h. t, d. L Guce 8. §. illud 7. L hi qui acceffionis 34. /. fi a reo 70, //, /;. /. Ita- que, ut res exemplis innotefcat, fi rcus decem ' Cccccc ««reoa |
||||||
|
De fidejussoribus
akeri iudcmnitatcm » ad ■. fidcjuflbrem pro in-
demnitate prseftandum cogi opotterc; non raa- gis, quam fidejuflbr pro fe rurfus fidcjuflbrem alium dare conftringitur; eo quod promiflbr in- demnitatis quodammodo fidejuflbr eft, aut cer- te non admodum ei diflimilis, arg. /. i. /. z. C. de conveniendis fifci debitoribus. junct. /. fi ma- ter6,§.i, Cad Senatufc.Vellejanum. Sed&, fi vel ex libera voluntate , vel ex praecedcntis conventionis feu promiflionis neceflitate fide- juflbridoncusdatus» poftea facultatibus labi in- cipiat, adaliumin locumejus furrogandum de- bitor compellendus non eft. Contra, quam obtinuit, ubi ex legis neceflitate jufllique prae- toris fidejuflbr datus fuit. /. pr£tor'u 4. ff. de pratoriis ftipulation. I. f% ab arbitro 1 o. in fine. ff. qui 'fatifd, cog. L plane 4, //. ut legat. nomine <w 'Gomezius variar. refoiut. tom. z. cap. 13. num. 7. Hippolytus de Marfiliis de fidejujforibus tium. 74. Refponfa Jurifc. Holl. part. 4. con- ftl, 115. z 16. adde tit. qui fatifd, cog. num. 3, & Hcringiumde fidejujfor. cap. 13. Illud palam cft, eum, qui vel cx conventione, vel ex lcgis tlif- pofitione, fidejuflbrem dare obftriftus eft, non teneri ad id , ut fponte ofterat fatifdationem, fed fufficere, fi petcnti fatis rnoram non faciat. /. ult. §, quod ait 1. //. quod legatorum. L 1. §. mn exigit i.ff. ut in poffejf. legat. nomine. arg, /. fi quis filium 5. §. ftipulatio 1. ff. de collation, Andr. Gayl. libr. 2. obferv. 46. num. 8, & feqq.
3. Tria vero potiffimum obfervanda funt
ad id , ut fidejuffio re&e procedat ; quorum primum eft , fidcjuflbrem promittere debere, ic foluturum, quod alius debet; nam reum prin- cipalem daturum vcl fa&ufum aliquid » fruftra promittitur, quia fa&i alieni promiffio inutilis cft. /. ficut reus 65. f/. h. t. nifi forte fecun- dum mores hodiernos dicendum videatur, pro- miflionem illam obligatoriam efle , quatenus nunc quifque alienum promittendo fa&um ta- cite promittere intelligitur , fe effec"turum, ut alius det aut faciat, fecundum traditain tit.de verbor. obligat. num. 5, Akerurn eft, fidejuflb- rem intercedere oportere apud eum, cui debe- tur , eique fefe obligatum facere : non enim fidejuflbrobligari poteft alteri, quam apud qucm reus promittendi obligatus eft; licet verum fit, creditorem a fidejuflbre re&e ftipulari, fibi aut Titio dari» quod Masvius debet, ut itt Titius intelligatur folutioni, non obligationi, ex jure civili adje&us. /. fidejujfor obligari 16. pr. ff. h, t, fed moribus noftris forfitan & obligationi, per ea , quse de adjefto folutioni di<3a in tit. de verbor. obltgat. num. 3. Illud expeditum eft, nec Romano, nec hodierno jure fidejuflbrem efle, qui debitori promifit, fe pro eo foluturum, dum vix eft , ut aliquis apud eundem pro eo- dem imerceffifle intelligi poffit. arg. /. tutorpu- pilli 19. pr. ff. adSenatttfc. Vellejanum. l.fiquis PtQ 56. §. itemfi x. //. K t. ac proinde talem |
||||||
|
n.YiT. h
decem aut hominejtt, tarttm tu voles , quia hoc
nriodo fidcjuflo!'is conditio melior fit. d. I. Gr&- ce 8. §. idem Jitlittnus 9. & 10. //. h. t. De- niquc fi rcnm fi-c iincrrOgaverO, Stuhiim & Patn- phitum, fidejuilbieiTi Stichum attt Vamphilum rec- te interro^o , quia levior fidcjuflbris conditio eft. i.i. Gme 8. §. ptn. ff. h. t. ficuti melior eft, fi quis a reo fundttm rogaverit, a iidcjus- fore tiftmfiiictiitnfimdi x nec videri potcft in aliam rem fidcjuffor acccptus, fcd magis in partem rci principalitcr dcbit*) dum ufusfrudus ( fecun- dum latius traclata in tit, de ufufiucla tmm. f, ) inmultis cafibus dominii pars cft. Lfia reojo, §, fi reo i, //. /;. r, jun6t. /. ufusfraUus in 4. ff. de ufufruclu. I. fidejuffates & 9. ff. h. tl 4. Iilud interim conttovcrfum maxime de ju-
re Rbmano, an fidcjuilbr in majorem acceptus qitantitatcm, quim principalisdcbet, velutiin viginti, cum rtus deecm debcret, indeccmte- neatur, quam fummam cbncurrentcm appellant, an Vero ita in univ.erfum inutilis fit fidejuffio, ut ne decem quidem debeat ? Sane fi rationcs & analogiam juris recle confidercs, magis eft, ut ad fnmmam ufque concurrcntem cum tene- ri defendas. Qiiod ut apparcat, fcicndum cft, duplici modo fidejufforem in quantitatcm ma- jbrem, quam principalisdebet, accipi defaclo pofle; puta vel ita, ut cum reus dccem dcbc- ret, fldtjnffot dc hifcc dccem togatns, vjgimi promittat; vel ita, ut, cum rcus addecemte- neretur, fidejuffor rogetur dc viginti, tanquam debitis, St fic viginti fua fidc cffe jubcat. Si prius pbnas, extraomncdubium cft, fidcjuflb-. remde decem vere debitis rogatum, & viginti promittentem , ad dccem obligatumcffe, quia verum cft, fidejufforem de folis dccem vcre de- bitis rogatum, noninamplius abinitio, quara in decem 9 obftri&um fuiffe , licct quantitatis majoris promiffionem fcccrit ; ncque hic fide- juffioncm ipfam , fcd tantum ftipulationcm, alicujus poffc vitii argui, & quidcm talis, ex quo non in tbtum , fcd tantum pto partc in^ Utiliseft; dumconftat, cum, qui roganti decera promittit viginti, in decem teneri; quia licet oporteat congniere furrtmam , attamen mani- fcftiffimum eft , majori minorem, viginti au- rcis decem inefle. /. 1. §.y» jiipulanti 4,^, h. h Sin pofterius contigiffe cbncipias, fidcjufforeni fcilicet rogatum de decem, quae Titius dcbet, ea decem promififfe , cum tamen conftarct, fola quinque a Titio deberi; etiam tunc fidc- jufiionem in quinque valere, evincitur il!o gc- nerali fundamcnto , quod utile pcr inutile non dcbcat vitiari, quoties utile ab inutili potcft fc- parari. /. 1. §. fed fi mibi 5. ff. de verb. oblig, Etfane, fi donatio fine infinuationc ultfaquin- gentos aurcos fada, fcd fieri prohibita, valeat tamcn usque ad fummam concurrcntem quin- gentorttm, utcunque ftrifti juris fit, quafinul- lo penitus alio adjcdo» fcd hoc pro nonkri- ptovel non intellc&o cffe crcdatur. Lfancimm. omnem
|
||||||
|
9$ L i b. XL^
aureos promiferit , fidejuffor in quinque reclc
obligatur : contra vero obligari non potcft in decem, ubi reus principalis quinquc tanttim dc- bet. Item, fi ille pure promiferit, fidejuffor fub conditione promittcre poteft; contra vero non poteft. d. §. pejupfes $. Infu. h. t. Si- mili modo, fi a reo ftipnlatus fuero ftib con- ditione, fidejuflbrem & fub cadem & infuper fub alia" conjunctim obfigare poffum; quia fi~ dejuffor, niii utraque exftiterit, non tenetur, cunvreus una exiftente teneatur, & ita levior fidejuffofis quam rei obligatio fit. At fi e con- verfo fidejuifioni praster conditionem obliga- tionis principalis alia disjuncMm adjiciatur, du- ribr foret fidejufforis conditio; quia, cum reus non alker teneatur, quam fi conditio commu- nis exftiterk, fidejuflor e contrario poffet de- vindusefEci» fiveconimunis exftitcrit, fiveal- tera, cujus exiftentia debitorem principalem obiioxium non fadt : quo tamen cafu magis placuit, fi prius conditio cotnmunis exftiterit, fidejuflionem ratam fore. I. fi % reo jo.ff.b.t. Sic quoque; fi fub diverfis conditionibtis reus ac fidejiiflor cjus obligattts fit , intcreft, utra ea- fUm prior exftiterit: nam fi illa, cjtta; reo Con- jUhcla, tenebitur etiam fidejuffor, cum condi- tib ejus exftiterit, tanquam fi ftatim ab initio reus purc , fidejuflbr fub conditione acceptus effet. Ex diverfo autem, fi fidejuflbris Condi- tio pribr exftiterit, non tenetur, perinde ac fl ftatim pure aceeptus effet, reo fub conditibne obligato, atque ita in duriorem caufam. d. I. fiareo 70. §. fubdiverfis 1. ff. h. i. Sed &,fi a rco mihi ftipulatus fim, a fidejuflbre tnibi aut Ittio, mefior habita leviorque fidejufioris cau- fa, quia potcft vel Titio folvere. Qiibd fi a reo tnihi aut Titio ftipulatus, a fidejuffore mihi tantum interrogem , ih dcteriorem caufam fi- dejuflbr acceptus creditur , quia , cul folvere velit, eleclionem non habet. I. hi qui acceffio- tiis 34. ff. h. t. Adharc , fi a reo ftipulatus Stichum aut Pamphilum , fidejuflbrem in Sti- chum acceperim > fidejuflbr in leviorem caufam acceptus creditur, licet ele&ione deftituatiir, quia Sticho pereunte liberatur, dum reus poft Stichi interitum adhuc de Pamphilo folvendo jttre interpellari poteft. Contra, fi Stichttm a reo ftipulatus, fidejufforem rogem in Sticbum aut $amphilum , duriot caufa fidejufforis eft, quatenus Sticho pereunte reus obligationi fub- duceretur, fidejuflbre adhuc ad Pamphilum ob- ligato manente. A> l. hi qui acceffionis ^.injine ff. ht t. juncT:. L Guce 8. §.fiquis Sttchum'%. ff.h.t. Rurfus, fi is, qtti homititm aut de- tem dxri fimpliciter ftipulatus Crat, fidejuffo- rem ita acceperit, hominem aut decem , utrum ego Velim , non obligat cum , quia propter ademtam fidejuflbri elcclibnem deterior condi- tio ejus fa&a eft. Contra autem, !s, qui ho- minent atit decem , Utrum ipfe jlipulam volet, | ftipulatus eft 1 tefte fidejuffbrem ita accipiet, |
||||||
|
De fidejussoribus
|
MANDATORIBU8, 93^
quidem fummam fuiflet obftriclius; fruftra quip-
pe repetiturus mandati judicio, fi nihileiexfi- dejuffione, in nihilum valerite, abfuifTet. Nec cvertitur ratiocinium, exeipiendo, ind.L 33. fidejubere rogatum fidejuflifffe quidem in majo- rem quantitatem , quam rogatus fuit; at nor» ideo in majorem quantitatem, quam vere erac debita; fieri facile poffe, ut ducenta debens ro- get, in centum pro fc apud creditorem fideju* beri ; ac tunc fidejuflbrem in ducenta fidem interponentem, mandati quidcm fines, atnon debiti principalis mcnfuram , egreflum eflc. Nam etfi vcrum fit, tale quid contingerc po- tuiffe, tamen id in fpecie d. legis 33. faftum fuifle , non apparet. Quin potius, fi re&e confideres, rogatus non fuit ibi, ut in aliquam certam majoris debiti portionem feu quantita- tem fidejuberet, fed fimpliciter, ut fidejuberett qualis rogatio non ad partcm quandam principa- lis debiti, fed ad totum debitum , relationcm habct. De hoc vero ita fimpliciter rogato, ut fidejuberety Jurifconfultus ait, illum, fi iami- norem fummam fe obligaverit, relle tenerii non in minorem fummam, quam quse mandatoex- preffa erat, cum nulla exprefla inveniatur; fed in minorem fummam, quam quae a reo prin-» cipali debebatur; idque convenienter ei, quod fidejuflbr ita obligari poffit, ut mtnusdebeat, quamdebetis, pro quo fidejuflit. §.fidejajfores 5, ln(tit, b. t. Contra vero, fi in majorem, Ju-» rifconfultus non aperte quidHn definit, ied ma- gis prjefupponit , vel tacite includit, cum ad fummam usque concurrcntem ( vere fcilicct de-« bitam, &itaquoque fimpiici fidejuflionis man- dato tacite contentam ) teneri; dum ei accom- modat acTionem mandati , tanquam tali, qui fidejubendo in majorem quantitatem , quam vcre debebatur, mandatum nihilominus intel- ligitur executus* efle j feu id feciffe , quod ei mandatum erat, quia majori fumma; minor in-* eft. Nec eft, quod regeras, in d. I. 33. men* tionem fieri majoris fumma, quam rogatm erat^ Non enim inde fequitur, certam fummam, qua: debiti majoris pars cffet, mandato comprehen- fam eflej fed, cumreus certam deberet quan- titatem, fidejuflbr rogatus fimpliciter, ut fidc» juberei, cenfetur in illam quantitatem , quae debita erat, rogatus efle, non exprefsa, fed ta- cite fubaudita tali quantitate. Scd & amplius ad fententiar noftree adftruftionem facit, quod conftet, fidejuffionem anteccdere 8c fequipofle principalem obligationem. §,fidejuffor ^.inftit, h.t. Fac ergo, Titium fidcjuffiffe in centura aureos, quos calendis proximis Januanis Mse- vius a Sempronio mutuos accepturus cft, Ma> vium vero, mutato animo, dum tanti non in^ diget quantitate , folos quinquaginta mutuos accepifle j ideone inutilcm in univerfum pro- nunciabimus antecedentem iftam fidejuffionems" quianonintegra fumma acceptafuit? Atajunt, qui contra fentiunt, ittud commune effe miytu Cccccc z ftt, |
||||||||
|
omnem yq/pr.C de donationibus. juritT:. l.tum
qtti 22. in jine ff. de donation. fi infuper ftipu- latio graviorum ex mutuo ufurarum, quamper leges licet, effe&um tamen habeat usque adlc- gitimum ufurarum modum, fuperfluo folum- modo detra&o, licet & principalis obligatio mutui, & accefforia ufurarum ftipulatio, ftri&i juris fit. I pecunia fanebris 9. I. placuit 29. ff. de ttfuris. fi denique ducenta conftituens ei, cui fola centum debentur, ad centum teneatur, quia ea pecunia debita eft. I. baclenus igitur 11. §. 1. /. 12. ff. de conjiit. ptcunia. utcunque in his omnibus uterque contiahentium confenfe- rit in id, in quod pcr leges confentire, autfe aiteri, alterumve llbi obligare, haud licuit: ra- tio quoque fufficiens reddi nequit , cur non idcm & in fidejuffore , in majorem quantita- tem accepto , probandum effet, ut & hic id, quod amplius eft in fidejuffione, quam in principali debito, pro fuperfluo ac pro non fcripto vel non intelle&o effe credatur; idque, quia&hic verum eft, concurrentis fumma? pecuniam de- bitam effe , quse conftituti ad concurrentem fummam confiftentis ratio eft. Nec argumen- ti a conftituto petiti vim imminuit, quod a diffidentibus excipitur, in d. I. 11. §. i.ffde conft. pecunia, non agi de eo , qui pro alio con- ftittiit, & ita pro alio obliga tur, fed qui con- ftituit pro fe , quod ipfe debet ; aliud veto a Jurifconfuko refpondendum fuifle, fi de eo, qui pro alio conftituit, quscftio formata effet, propter /. Gr&ce 8. §. illud 7. ff. b. t. licet ehim verum fit, prima verba d. %, 1. concepta effe, de eo, qui pro fe conftituit, tamen in verbis fequentibus ejufdem §. uti & in fubjunfia /. 1 z. exhibentur illae fadorum fpecies, quse seque de eo, qui pro alio, ac de eo, qui pro fe, amplius conftituerat , quam debebatur , intelligi pos- funt, lege fcilicet hon diftinguente: cui con- fequens eft, cxemplum in prima paragraphi pri- mi parte propofitum de eo, qui pro fe confti- tuit, illuftrare quidem, at non reftringere id, quod decifum eft; prout vulgo dc exemplis ju- dicari folet: prsefertim, cum ratio decifionis in d. I. 11. §. 1. non fit petita a qualitate illius exempli , eum nempe in centum teneri, quia ipfe pro fe conftituerat ; fed potius , quia itta pecunia, ( centumnempe aurei ducentis inclu- fi) jam antea debita fuerat; quse ratio cum & in eo, qui pro alio, centum debcnte, ducenta conftituit, zque inveniatur militare, non vide- tur dubitandum, quin & Jurifconfultus idemde co , qui pro alio conftituit, fuiffet refponfu- rus, cadem tunc quoque , qua nunc mptus, ratione movendus. Prater Iiecc non exiguum opinioni, dc fidejufibre ad fummam usque con- currentem obligato, momentum adfert, quod rogatus , ut fidejuberet , fi in majorem fum- mam fidejufferit , mandati habeat a&ionem, quatcnus rogatus fuit. /. rogatm 33. ff. man- dati. quod ralfumeflet, fi ne ad concurrentem |
|||||||||
|
L i b. XLVI. Ti r. II
|
|||||||||
|
94°
|
|||||||||
|
fts, qui pro aliii obligdntur, quods fi fuermt in
duriorem cattfam adbibiti, placuit, eos omnino non obligari : in leviorem plane caufam accipi pojfe, .propter quoi in minorem fummam rette ji- dejttjfor accipietur. I. Gr&ce 8. §. illud 7. //. h. t. ac proinde ad peculiarem fidejuffionis feu pro aliis interceffionis naturam confugiunt , quafi ea talis eflet, ut in duriorem caufam acceptus, in nihilum teneatur. Sed vereor,'ne illa hatura interccffionis pro aliis non fatis ex jure probe- tur, atque ita principium petatur , obtenden- do propfiam fidejufnonis naturam, de qua to- ta difputatio eft; praefertim , cum d. I. 8. §. 7. cornmodam fatis interpretationem patiatur, per quam fationibus & legibus fupra addudis haud adverfabitur. Illud fcilicet commune eft uni- verfis, qui pro aliis obligantur, qnod (ut po- fteriora paragraphi prsemittam ) in leviorem pla- ne caufam accipi pojfint, & ob id etiam recle in minorem fummam: fed/i futrint in duriorem cau- fam adbibiti, placuit eos otnnino non obligari, in iftam fcilicet duriorem caufam, in quam funt accepti, & de qua fermo eft. Verum indenon conficitur , eos ergo ne ad fummam quidem concurrentcm obligatos effe : fruftraque urge- tuf» illud omnino non obligari idem efle, cum to <, innibilum obligarh Nam id facile conce- di poteft, ubi nulla occurrunt prajcedentia, ad quse illud , otnnino non obligari, relatum , reV ftri&ionem inde accipit•, quaie nunc in noftro §. 7. eft durior Ctfftfa ± in quam fifuerint ad- hibiti, placuk, in iftam duriorem caufam, in quam erant accepti, ^eos omnino non obligari. Nec difficulter, ut opinor, hxc explicatio ad- mittetur ab iis, qui confideraverint, in jure noftro fynonyma efle, imttilem effe obligationem- & contrahentem inde omnino non oUtgari. eo quod , unde quis omnino non obligatur , id inutile eft j & quod inutile eft, cx eo omnino non obligatur. Jam vero in §. praterea) 5. ln- fiit.de inutil. fiipulat, Imperator ita fcribitj pr&terea inutilis eft ftipulatio, fiquis adea, qua interrogamfuerit,nonrefpondeat, veluti, fiquis decem aureos a te dari ftipuletur, tu quinque pro~ tnittas, vel contra. Stipulationem ait intttilem effe, ubi diverfitas eft refponfionis in quanti- tate: neque tamen ideo talis eft, ut nihilinde peti poffet; quin potius inter orhnes conftare puto, eam usque ad fummam eoncurrentem efficacem efle & obligatoriam, fecundum dcfi- hitionem apertiflimam, quceeftin/. 1. §,fiftipu- lanti 4. §. de verb. obligat. Qua ergo ratione, Sc quo jure inutilis dicitur ftipuiatio, utcunque fumma concurrens ex ea peti poffit j inutilU «empe ita, uti concepta eft , ac quatenus la- borat refponfionis diverfitate; eadem etiam ra- tione codemque modo fidejuflbr, in duriorem caufam acceptus, dkitur omnino non obligariy ctiamfi ad fummam concurrentem conveniri |ioflitj quiaverum nihilominus eft, illumom- nino noa obligari in iftam duriorem caufam, |
|||||||||
|
in quam fidejuffio concepta fuerat. NeC rcSd
urgetur fecundo , quod comparatio fa6:a fuc- rit inter fidejitfforcs acceptos in duriorem cau- fam rcfpeftu quantitatis, & eos, qui interccs- ferunt in duriorem caufam ratione qualitatis; inutilis vero in univerfum fit fidcjuiiio in du- riorem caufam adbibita quahtatis intuitu. %.ft~ dejujfores 5. lnftit, b. t. d. I. 8. §. 7. jf. b, t. Nam & fimilis plane comparatioinvcniturpro- pofita inter ftipulationem, in qua diverfitas cft refponfionis in quantitatc, 8c eam, quje di- verfitatem refponfionis in qualitate habet. d, §. praterea 5. Inftit. de inutil, ftipulat. nec tamen ambigituf, quin diverfitas rcfponfionis in qua- litate ftipulationem in totum inutilem cfficiat, cum ex adverfo diverfitas in quantitate faciat, ut tantum inutilis fit ita , uti conceptaeft. I. i. $. fi quii fimpliciter 3. & 4. ff. de verb. obligat. Ac proinde nihil abfurdi eft, idem de tali fide- jufforum comparatione refpondcri , utrumque fcilicet, qui in duriorem vel quantitate vel qua- litate caufam adhibitus fuit, omnino non obli- gari, uti adhibitus eft ; fed tamen eum, qui quantitatis intuitu in duriorem caufam acccp- tus fuit, ad fummam concurrcntem obligatum effe, fecundum lcges & rationes fupra addu- clas. Hsec latius excutienda cenfui , ut con- ftaret, jus noftrum Romanum quantum ad hanc quseftionem nihil habere, quod tanquam iniquum moribus abrogatum cffct; dum con- ftanter nunc ufu receptum, fidejuflbrem ad fummam cbncurrentem obftringi, fi in majo- rem quantitatem adhibitus fit. Confer Groe- newegen ad d. I. 8. §. 7. ff. b. t. Abrah. a Wefel ad novellas conftitut. Ultrajeftinas artic. 10. num. 135. 135. 137. Heringium de ^- dejujforibus cap. 24. num. 6<$. & feqq, 5. Fidejubere poffunt omnes, qui cfflcaci-
ter obligantur, & intercedere pro aliis prohi- hibiti non funt; five patresfamilias fwc fi- iiifamilias , ut pote qui ex omnibus caufis ut patresfamilias obligantur, adeoque etiam ex fi- dejuffione, fic ut & patrem peculio tenus obli- gatum reddant, nifi in fraudcm Senatufconfuki Macedoniani fidejuffiffe probentur. I. filiusfami>- lias 3«?. ff, de oblig. & atlion, i licet tamen 3. §. fed ft filius p. ff. de peculio. juncl. i. item f% filiusfamilias 7. //. ad Senatufc. Macedon. At- que hinc eft, quod non minus filiusfamilias pro fuo patre, quam pater pro fuo fiHofamilias fide- juflor effe poffit. l.ftdubitet 10. §.filiusfamilias z. ff. h. t, l. filiusfamilias 8. C. h. t. I. x,.C. d» ftliofamilias minore, Non tamen refte fidejub^t mulier Vellejani exceptione tuta. /. quifatifia- re 3. /. fi Titius & seja 48. //. b. t. i de die 8, §. qui mulierem 1. //. qtti fatifd, cog. dcquo latius in tot. tit. ff. ad fenatufc. Vellejanunt, Nec mutUs aut furdus jurc civiii, ftipulationem exi- gente ; nifi per fuos fervos , a quibus fidejus- fionem interponi jubent. arg. I. 1. pr- ff de ver- bor. ftgnif. & moribus hodiernis etiam per fe, qua~
|
|||||||||
|
DE FlDEjUSSORlBtfS
quatenus & pa&o fidejufliones nunc fieri fupra
di&um eft, ac talcs funt muti & furdi , qui fcriptura vel alitcr fic fuum poflunt confenfum interponerc, ut & hcreditatem adire, & alia con- fenfu perficienda peragere poflint. arg. /. mutum 5. ff. de acquir. vel omitt. hered. §. ult. in fine Inftit. de bered. qualit. & different. d, I. 1. ff, de verb. obligat. Nec miles pro condu&ionibus alicnarum rerum. /. milites^i. C. de locato.am pro reo de fiftendo. /. de die 8. §. qui mtilierem 1. ff. qui fatifd. cog. quttamen in fuam rem fide- jubere non eft prohibitus. d. I. 8. §. 1, Et quam- vis Senatui Frifico placuerit, mjlitem utinido- * neum ctiam nunc poffe per advetfarium rqpro- bari, tefte Joh. a Sande decif. libr, 3. tit. 10. defw. 1. magts tamen aliis placuit, eos xque, ac non militantes , pro aliis fidejiuTores exifte- re poffe ; quod & rationibus ac autoritatibus firmatum plenius a Groenewcgio ad d. I. 3 1 t C. locati. Nec aliud dicendum de clericis ; ut pote quibus etfi ex jure Canonico dilfuadeatur interceflio, & in iis improbetur, fic ut, fi fidejus- fionibus toti infcrviant,abjiciendi fint. cap. 1. txtra de fidejujfor. tamenfire ipfafidejufferint, cfficaciter obligantur, Gomczuis variar. refo- lut. tom. i. cap. 13. num. 18. Etquod anon- nullis traditum, repelli poffe tanquam minus idoneos , advocatos , procuratores , notarios, judices, nobiles potentefque viros s fecundum tradita a Pyrrho Miuro de fidejujforibm partis fe- jsunda feftionis feptima cap. 3. num, 4. 5. 6\ad- snittendum haud videtur, nifi id nominatim fta- tuta di&ent; cum alioquin leges omnibus ho- minibus atqualiter fecuritatem auxiliumque prx- ftent. arg. /. capitalium 28. §. ad ftatuas y,ff, depanis. non obftante /. i.C. ne liceatpotentio- tibus patrocinium litigant. pr&ftare. cum a publi- co patrocinii officio , potentioribus interdi&o, non procedat argumentum ad interdicendam iis fidejuflionem; quia facile potentiores ad oppri- mendos tenuiores, vel gratia vel fordibus ad alie-' narum litium calumniofarum accedercntdefen- fionem, nullum inde metuentes difpendium, fi forte tandem juftx judicantlum fententia? fuccum- bant: dirficilius vero ad fidejuflionem > exqua praefto noxa effe poteft. Minores quod fpectat, autore tutore vel curatore fidejubere poffunt, & ex fidejuflione obligantur efticaciter , quo- ,ties reftituti non funt: licet enim propter re- ftitutionis perkulum is, cui fidejuflbr ex legis aut conventionis neceflltate dandus eft , eun- «tem jure reprobare poffit ut minus idoneum, nifi in rem fuam fidejufferit, veiuti pro pro- curatore fuo. /. de die 8. §.qui mulierem i.ff. qui fatifd. cog. fic ut propterea infrequens non fuerit , fidejuffores pro minore in cafum refti- tutionis intervenirc. /. in cauf& 13. //. de mi- nor. z<. annis. tamen fi oblati ac admiffi fue- |
||||||||
|
SET MANDAf dRlBtls* 941
caufis accidere poteft , ut ncm reftituantun
iQuidvero jurisfit,fi uxor fineviro fidejufferit, cum publica mercatrix eflet, vel non, didum in tit. de ritu nupt. num, 41. 44. Et quid obti- neat, fi prodigus, ex cbrietate mentis irhpos, Ci* milefquc fidejuffcrint, exgencralibusjurisprin- cipiis haud difficuker decidi poteft. Nce du- bium, quin duo plurefve pro fe invicem alternS, poffint fidcjuffione intervenire, lic ■ ut alter alte- rius fidejufTor exiftat , praefertim fi coheredeS aut focii fint. novell, 99. cap, 1. 6. Acccdit fidejuflbr omni obligationi, filit
prxfcriptione jam fublata fit. L 1. /* 8.0. 6\f/. b. t. jimcl. /. ft quis poftquam 37. //. h. t. l.quod fi mantus }.\,ft quis i.ffdeconftitut. pecurirf, five illa jam contracta fit, five etiamnum con- trahenda; cum fidejuffio & antccedcre & fequl poffit obligationcm principalem conceptione verborum. §. fidejuffot & 3. Infiit. h. t. Lfti- pulatus fum 6. §. ult, ff. h.t. licet femper fc- quatur vi obligationis ; nec fidejuflbr , ante-« quam reus debeat, conveniri poffit. /. fidejuffof antequam 57. //, h. t. adcoque , quod fidejus- fio fit acceflbria obligatio , non ad ordinem temporis, fed ad conditionem obligationisper-* tinet. Ncc intereft, utrum principalis fit obli-' gatio an acccflbria; qua ratione fide/uflbrem pro fidejuflbreiritervenire, novum non cft. l.Gu- ce 8. §. ult, ff. h. t. fic ut & primus principalit fidcjuflor propterca appellctur, & altcr fequens\ & in quxftione , an principalis fidejuflbr fol- vendo fip , etiam vircs fequentis fidejuflbris ei aggregand$ fint. /. fi plures fint 27. §. pute- rea 2. & §. ult. ff. b. t. Ut tamen fidejuflbt hic fecundtts feu fequens confundi non dcbeat cum eo, quem debitorfuo dat fidcjuflbri infe* curitatem ejus, quod fidejuflbr aclione manda- ti vel negotiorum geftorum repetitutus eft^ quippe qui magis debitoris , quam fidejuflbris fidejuffor eft. /. poteft accipi 4, //. b. t. 7. Non etiam refert, an cx contradu fit obli-
gatio an ex deli&o, ut puta, ex fiuto t{vcl danv» no lege Aquilia cocrcendo. §. 1. Inftit. h.t. /« Grace 8. §. fed & fi 5. /. fi qtiis pro 56. §. ult, /. fi 4 reo 70. §. ult. //. h, t. quatenus ex dc« lido ad pcenam pecuniariam agitur, ac de pce-< na delifti jam perpetrati folvenda quaEftio efts nam fi futuri delidi intuitu fidejuffio interpo-« natur, veluti, fi qtfis alienohortatuad furtum faciendum inftigatus , fidejuflorem in pcenam furti perpctrandi acceperit ab eo, qui hortatus eft, locumhabet, quodvulgo placuit, malefi« ciorum fidejufforem accipi non pojfe, d, l. fi a reo 70. §. ult. ff. h, t, nifi de maleficiis futuris aver- tendis quxftio fit ; qua ratione in cautione de non offendendo fidejufforem accipi , ccrtum at* que quotidianum cft, deque eo late tra<Sat Pyr- rhus Maurus de fidejutfar. partis frima principa- lis in pr&ludiis fetlione z. cap. 4, pag, mihiiiz, & felH- Qb°& fi agatur ex delido ad pcenam corporalem , de reo quidem fiftendo fidejuffoj; C c c c c c 3 admitfci |
||||||||
|
rint pro alicno dcbito, efficaciter obligatiin-
Tclliguntur, fi vcl reftitutioncm non petierint, vcl pctitam haud obtinucrint, dum multis ex |
||||||||
|
Lib, XLVI. Tit. I
|
|||||||||||
|
94*
|
|||||||||||
|
ret* unde & m m 1. 122. §.4. aperte dicitUfi
ftipulationem non elfe commiflam , fi conditto non exfiitijfet) id eft,fi contrahentinm intentio fuerit, ut h^ec obligatio conditionalis effet, ft nempe vivo patre id conftitijfet , ac eo vivo non conftiterk: ita interpretante Cujacioad/. 57. ff, de verbor. obligak Cui eonfequens eft , legem illam ultra cafum expreffa: conventionis condi- tionalis trahendam non effe aut produccndam ad eos, qui non ad certse perfonae factum, fedad ipfum debitum refpexerurit. 9. Denique nec inter obligationcs naturalcs
ac civiles fimul & eas , quss tantum naturales funt, quantum ad fidejufforum attinet acces- fionem, magua diveificas eft : cum & pro na- turali tantum obligatione fiiejuffor interveniens, civilkerac eftlcacker ex fua devinciatur promis- fione, ac conveniatur, nori durius, fed arctius ea ratione obligatus. I. ftipttldtus fum 6. §. ult.ff.b. t, §. 1. Inftit. b, tt jnnd. /. ubkunqtie 60. ff. h. t, atque ita, fi dominus a fcrvo fuo ftipulatus fuerit, fidejuffor pro tali debito acecptus tenetur; Hcet ex diverfo obftfictus non effet, fi pro domino apud fervum interccffiffet, quia non poteft pro eo- dem & eidem obligatus d(c. l.ft quispro eo 50". §« item f\ 1. rj. b. t. I. naturaliter 13. ff. decon-* dicl. indebiti. Ethaec ka, fi modo talis fit obli- gatio naturaHs, qi«e jure civili aliquos produ- cit eftedus: nam fi in totum reprobata fuerit, nec fidejuffor efficaciter obligaturjprout id evenir, in fidejuflbre mulieris tcontra Vellejanum in-* tercedentis, aut filiifamilias contra Macedonia- num ex mutud fc obligantis. I. /? mulier comra i<J.§, fi ab ei i.ff. ad Senatufc. VeUejan. Uqui contra 11. ff, & t. t item fi fitiwf. 7. L fed ft paterfam. p. §. «0» folum 3. //. ad senatufc. Macedon. nifi dubkatio fit, utrum eontra Sem- tufcorifultum imercederetur , aut crcderetur, annon; ac fidejuflbr intercefferk, dkens, con- tra Senatufconfukttm non credi, vel non in- tercedi. arg./. fi vero non 12. §. ft qitis 13. ff. mandati. Idemque probatum in eo, qui inter- venit pro pro prodigo fine curatoris autorkate obligato; quia, utcunquers, cui bonis inter- di&um eft , judicium naturaliter -habeat ac in- telleclum, tamen hoc ipfo, qitod fufiofum fa- ck rerum fuarumexitum, adeoqtie qiiantum ad bona furiofus eft, civilker non magis, quam qui vere furit, volufitatem credituf atit coiifenfum haberejut proinde nofi fine rationeUlpianusfcri- pferit f nec fidejuffbrem pro eo intervenire poffe, ftcut necprofurtofot reprdbata fcilicet in totum naturali illa pfodigi dbligatione. t. is cui bortis 6. ff. de Verb* 6blig4t, DivCrfa pupillofum caufa eft; m pote pfo quibus, fine totofis autofitate pcr cbriventionem fe obligantibus, alius fidejubens civilker ac efficaciter devinclus efficitur. /. Stichum attt vampbilum 9$. /. naturait^. ff. de (olttuon. I. fi pupillm 35. //< de receptis qui atg bitr. fecefet. I. fi pupiUm nf.ff- de verbor. 0* |
|||||||||||
|
admkti poteft. I. t.jfl de cuftodia & exbib. reo-
rttni. fed ut ad peenam corporalcm, pro reo crimi- nis fubenndam, fefe deviriciret, juris civilis ra- tiohaudpatkur; tttfn, quianemomembrorum fuorum dominus eft , ac proinde delinquehdo quidem , at non contrahendo corpus fuum ad fupplicium obligare poteft. /. liber bomo 13.ff. ad legem Aquil. Hugo Grotius manud. ad jti- rifprud. Holknd.libr. 2. cap. i.num, t^.&feqq. ufque ad num. 38/ 8c'libr. 3. cap. 3. num. 32. 33. tum etiam, quia ibi debet effe poena, ubi & noxia eft, ut dcli&a fuos teneant autores, & qoifque ex fuoadmiffo fortifubjiciatur, nec alieni criminis fueceffor fiat, aut metus ukeri- us, quam reperkrir deli&um, progrediatur. /. trimen vel 16. ff.dtp<snU, I. fancimusibi 22. C. eod. tit. tum deritque, quia «cjuumeft, fidejus- fori adverfus reum pf incipalem competere poffe regreffum ad inderrinkatem , quse hoc in cafu rmtla effepoteft; dum punito deinceps ipfo cri- irrinis autore, non defmk fidejuffor punkus effe, feu impunitus non efficitur. Confer tamen pa- rentem p. mem.'Paulum Voet de ftatutis feft. 5. tap. 1. nttm. 21. 22. 8, Prxterea non pro certis tantum ac liqui-
dis, fed & pro incertis illiquidifque debkis fi- dejuffio admiffa eft ; uti id ex cautione de ra- to, de judicato, de eo quod intereft , quodve ex tutela: vel cura adminiftratione debebitur, fdlvendo, aliisque quam plurimis inapertoeft. Nec juri repugnat, generaliter fidejubere pro omni eo, quod Tkius debet, vel m futurum debiturus eft. l.fi ita fiipulam 55. ff.b.i. qud cafu fidejuflbrem etiam in id obligatum intel- ligi, quod Titius tancfuam fidejuflbr debet, dietum in tit. de conftitut, pecmiJl rium. 4. circa tned. Plane quisquis prb debitis incertis &il- liquidis fidejuflbr exftkerk, in id obligatus cre* ditur, quod ex eventu per pariationem, ratio- num redditionem, aliamve probationem appa- rebit liquido debkum; adeout, debitore mor- tuo , antequam debitum efFeftum effet liqui- dum, fidejuffor nihilominus obligatus maneat in id, quod ex rationibus per heredes debito- ris reddkis conftkerit deberi: prout id in fide- iulToribus tutorum ac curatorum, rem pupilli veladolefcentis falvam fore fpondentibus,aliis- quefimilibusdubiocaret*, dum alioquin iftutilis fsepe pupillis ac minoribus foret fatifdatio,rem pu- pilli falvam fore, fi durante vel firika tutefa mor- tuo tutore, antequam rationes reddiditTet, fidejus- fdr cjus eximeretur obligationi , eo obtentu, quod vivo tutore non conftkerk , quantum irl deblto fit. Munnos de Efcobar de ratiociriiis cap. 34.«««!, 8. 9. Nec in contrarium moverede- bet/. qui Roma 122. §. Agerius 4. ff. de verb. ibligat. Cum fatti fpeciem contineat , irt qua rnenscontrahentiumerat, nonpttram, fedcon- dkionatem indueere obligattonem, & quidem hanc, fi ex rationibus per ipfum patrem reddendis |
|||||||||||
|
f
|
|||||||||||
|
conftiterit, quantumPublioM^viotJaterdebe-* %«#* Lket enim pupillus fine tutoris autoii-
tate
|
|||||||||||
|
De FlDEJlls S O K1B U-S
tate ftipulanti promittens, aut mutuam acci- j
picns pecuniam, nec jure nattiKali obligari di- catur. /. qtiod pupillus 41./. de condicl. indebi- ti. I. pttpilltts mutuam 59. f. de oblig. & aft, ta- mcn non alio id fenfu aflerkur, quam quate- nus illa naturalis obligatio pupilli ipfius intni- tu non fortkur effcdtum naturalis obligationis, aut ullo modo damnofa ci eft,fic nt & folutum tale debitum repetere poflit condictione indebki, vclut indebkum, (cum alioquin vulgo naturalis obligatio impediat indebiti condi&ionem) ut id patetexd. /. 41. De cancrb pupillos fine tiitoris nutorkate naturalker obligari, fic ut illa naturalis obligatio novationem inducat, ■fidcjuflbrem ad- mittat , quia fic ipfi pupillo damnofa non eft, raanifefte apparet ex /. I. i» fine ff. de novnti- on. d. I. 05. §. 4, de fokttion, d. I. 3 5. ff. dere* ceptis qui arbitt. recep* d. 1.117. ff. de vetb. oblig. utcunque verum fit, intetcfle aliquid , utritm quis pro pupillo, tantum natiiralitcr fine tuto- ris autoritatc obligato, fidejuflerit, an proeo, qui autore tutorc aut aliter naturaliter & civi- liter tenebatur : nam fi pupillus fine tutoris autorkate Stichnm promittat, & fidejufTo- rem dct, fervus autem poft moram a ptipil- lo fa<5hm decedat, nec fidejuflbr propter illam pupilli moram obligatus crk , quia nulla in- telligitur ibi mora fieri , ubi nulla petitio eft; fic ut fidejuflor hoc in cafu tantum conveniri poflit vivo homine Sticho , vel eo mortuo ex moti tantum fua. d. I. fipupillus 127. ff, de vetb. obligat. Cum ex adverfo, ubi pupillus civiliter tenetur, etiam moram facere poflit, & ex ea rnora fidejuflbr quoque nonnunquarn teneri. /. cum filiusfamilias 49. /. mora rei 88. /. f\ fer- vum ftipulatus 91. §, nunc videamus 4. ff. de ver- bor. obligat. I. fi quis folutioni 24. §. 1. ff. de ufuris. I. fi libertus moram 44. ff. de opttis liber- tor. Nec fupra diftis ( de differentia inter eos, qui pro prodigo, quique pro pupillo fidejufle- mnt) contrarium eft, quod a Marcello & Ul- piano comparentur, qui pro pupillo fine tuto- ris autoritate obligato, aut prodigo, aut furiofo fidejuflerunt, ad id ut omnes obligentur; Mat- cellus fcribit ( autore UJpiano ) fi quis pro pupillo fine tutoris autotitate obligato, ptodigove, vel fu~ riofo fidejuffetit; magiseffe* ut ei non fubveniatut; quoniam bis mandati atlio nou competit. /. Mat- cellus fctibit 25. Jf. b. t. Etenim, cumlexha?c ponat fidejubentem, pro pupiito finc tutoris au- toritate obligato , uti & pro ptodigo vel futio' fo ( fimiliter fcilicet fine curatorum autoritate bbligatis , ut de fimilibus fermo fit) non alia commodior fimpliciorque ei interpretatio adhi- beri poteft, absquc tilla verborum emcndatio- ne, quam fieam accipiamus de pupillis, furio- fis, prodigis obligatis ex quafi contra&u, ubi ex re a&io venit, adeoque civilitcr & naturaliter dcvinclis ; quippe quorum intuitu par pupilli furiofi prodigique carifa eft: futiofos enimacpu- ftlhs, ubi ex u atliQ venit, obligari etiam fine |
||||||
|
R&jf MAUDATORIBUS. 94^
tutore velcmatoris autotitate 3 veluti fi fttndum
communem babeam cum bis, & aliqtiid in eum im- pendero, a Paulo traditum. l.furiofus 46. ff.de oblig. & acl. Ubi autem furiofus , & cjus excm- plo pupilius aut prodigus ,. ita jure obligatus apparet , efficacem eflc fidejulfionem , ( qux alioquin furiofi aut prodigi promittcntis intui- tu nulla foret, ex d, l. 6. ff. de verb. oblig.) evi- dentcr a Qajo declaratum, cum ait, fi kfnrm fb ftipuiatm fuem^ non poffe te fidejuffbrem acci- pere, cermm eft; quia non folum ipft ftipttlmo nuila mtetceffiffet, fed tie negotium quidem ullum geftum intetligitur : qmd fi ( quod notandum ) pro fmiofo jurv obiigato fidcjufforem accepero, tene~ tur fidejuffor. I. fi a reo 70. §. fi a furiofo 4. ff. b. t, Cum ergo tali in cafu teneatur fidejuflbri optime a Marcello ac Ulpiano in d. I. zy. ff. b. t. definitum fuit, magis effet utei% putafi- dejuflbri,non fnbveniatur; addita rationc, ^«0- niam his , puta talibus fidejuflbribus » mandati ailio noncompetitt eodcm plane inftituto ratio- cinio , ac prope iisdem verbis , quibus idern, Uipianus in eodem libto 11. ad edidum ( Un^ de & depromta noftra /. 25.) ufus eft in quse- ftione, an, fi fidejuflbr pro' mlriore eflicacitefr obligato intervenerit, fidejuflbri a»que ac ipfi minori per reftitutionem fuccurrcndum fit: ait enim,7? cumfcirem minotem, & eifidemnon babe* rem, tu fidejufferispro eo, mn eft <tqmm , fidejuffott in necem meam fubveniri, fed pdtius ipfi denegati- da erit mandatiatlio. I. in cattfa, cognitione I2.jf. deminor.t^.annU. Caetcrumratio in d.l. t<f. propofita quoniam bis tttandati aSlio non competitt eo pertinet, ut Jurifconfukus adftruat, nulluin pupilUs, furiofis, prodigis, fine tutoris aut cura- toris autorkate obligatis , damnum imminere ex eo , quod fidejuffori eorttm non fubvettiatur; nam vtilgo quidcm fidejuflbri advcrfus dcblto* rem prindpalem competere rriandati aclionem ad indemrikatcm. §. fi quidatttem 6 lnftit. b. t. fed hic adverfus pupillum talem , prodigurnve, vel furiofum, dencgari, (ficut 8i in cafu d. H 13. contra minorem ) dttm per mandati a£Ha- nem aliquarido debitor principalis ultra tcnctur rpftkuere, quam pro utilkatc ejus folutum eft i adeoque fidejuflbres hac mandatt adione dcfti- tutos, folummodo ad fubfidiariam hac in re ne* gotiorum geftorum adioncm refugium habere, per quarn , uti non ultra recuperant , quam quatenus fidejubendo ac folvendo utiliterpupil-» li, furiofi vel prodigi geflerunt negotia, ita ried pupillis catterisqne nocent, fed id unum obti* nent, ne pupilli fimilesque cum eorurii detfP mento contra naturalem aecjuitatem locupletk)- res fiant, contra /. natuuliter 13, §. i.i, i^ ff, de condicl. indtbiti. 10. Dida ha&enus ex jUre civili de obliga-»
tione naturali , aliquando fidejuflbrem admit- tente, aliquando refpuente, prout obligatio na- turalis vel reprobata fucrit a jure , vel in ftto ftatu relicla, etiam raoribus ufum habere patet - « cx |
||||||
|
Lib. XLVI. Tit. I.
|
|||||||||||
|
/"*
|
|||||||||||
|
944
|
|||||||||||
|
quo promittentc fruflra fidcjufforia catitid ib*
terponitur. /. is cui bonis 6. ff. de verbor, obli- gat. Et quamvis UltrajeCti magis placeat» fi- dejuffionem pro tali obligatione uxoris, clam viro contracla, validamefle, diffolutoque ma- trimonio executionem habere , quia & ipfa mu- lier matrimonio diremto ad debiti talis folutio- nem ibi compelli poteft , fic ut non tam im- probata quam potius dilata credatur obligatio, vel magis cxccutio cjus, uti juris hujus ibidem recepti autores funt Ant. Matthseus de obliga- tionibw difput. 31. num. 5. Rodenburch de ;«- reconjuguminpraliminariispag. mihi 182. quod & a Carpzovio defenditur, defm. forenf. part. 2. conftit. 15. defm. 7. non tamen affentiendum Rodenburgio, qui in d. tratt, de jure conjtt- gum pag. 183. & fequent, totus in eo eft, ut & ad uxoris Hollandicae fidejufforem jus tale producendum demonftret. Quod enim ait» eum, quiid, quod agit, intelligit, vellcpos™ fe, & confentire, adeoque & naturalitcr obli-< gari, facile dandum eft ; at non a?que illud, proomni naturaliter obligato fidejuffionem eftl- cacem efle; cum contrarium cjus exemplo pro- digi promittentis, mulicris intercedcntis, filii- familias mutuum accipientis, abunde jam fupra probatum fuerit. Nec plus momenti in eo eft, quod mulierem pupillo magis quam prodigo comparandam putet, pro quo pupillo firmam efl*e fidejuflionem, jam ante etiam aflertum fa-* tis. Cum utique conftet, pupillum invitnm fine ullo fuo facl:o tutorum fubjici poteftati; prodigum vero ac mulierem ex proprio fado fuo, illum per perditos corruptosque mores, hanc ex libera voluntate & eledione ejus, cui fe fuaque omnia credere voluit, nuptias ineun- do. Denique & debilius eft a fervili obliga- tione ad uxoriam translatum argumentum, qua- ii, fuftineri omnino debeat fidejuflio pro uxore fine marito contrahente, cum & pro fcrvo pro- mittenteadmittatur, ex§. I. lnftit, h. t, Qiiod enim pro fervo promittente interpofita valeat, id inde eft, quia jure Romanonaturalisfe-rvo- rum obligatio in fuo ftatu rclida , nec ullate- nus improbata fuit, dum placuit, quod adjus civile attinet, fcrvos pro nullis haberi, »0« ta- men & jure naturali , quia, quod ad jtts natu- raleattinet, omnes homines aquales funt, l.quod attinet 32. ff. de reg. juris. Contra vero obli- gationes uxorum clam viris contraclae Hollandi- co jurc confuetudinario in totum reprobata: funt; erroneumque eft , mariti folius intuitu uxorem in Hollandia non obligari ; cum, eo admiffo, uxor in Hollandia atque, ac Ultra- jedi, foluto matrimonio , fublatoque viri rcs- pedu, convenienda eflet; cujus tamcn contra- rium obtinere, non certum modo, fed & ipfi Rodenburgio in confeflb eft. II. Non tamen accedere fidejuffor poteft
negotiis impoflibilibus , aut contra&ibus fub conditione impoflibili initis. /. ft fub impojftbili 19.
|
|||||||||||
|
cx iis, qu^ funt apud Hug. Grotium manud.
ad jurifprud. Holl. libr. 3. caf>. 3. num. 34. & feqq. Hinc , cum nunc apud nos obtineat, pacla dotalia per contra&um ftante matrimonio mutari non pofle , & fi de faclo mutata fue- tint, obligationem ex tali jure confuetudinario improbatam cfle , magis eft, ut & fidejuflbr, in mutationis talis fecuritatem adhibitus, ob- ligatus non fit. arg. L cutri lex venditionibus 46. ff. h. t. jundt. I. cum prineipalis 178. ff.de reg. juris. Abrah. a "Wefel de tonnub. fociet. tratl, i. cap. 1, num. 120. poft alios ibi citatos. Idemque diccndum > fi pro doario per pacla do- talia fecundo vcl fecundae conjugi conftituto, fed filialem portionem egrediente, fidejuffor in- tervenerit; non enim ultra filialem tenetur por- tionem 5 quo & facit argumcntum ex /. Gra- » 3. §. iUud commune 7. /. hi qui acceftonis 34, ff. h. r.nifi infiipcr promiferit, liberospri- oris matrimonii pa&is hifce acquieturos effe; quo tamen cafu non tanquam fidejuflor obftric- tuserit, fed tanquam promiffor fafti alieni, qui fecundum tradita in tit. de verb. oblig. num. 5. hoc ipfo, quo factum alienum promittit, nunc tacite intelligitur fufcepiflc , fe effe&urum, ut liberi prioris thori rcnuncient juri fuo, pa&um- que dotale ratum habeant. D. Joh. a Someren de jure novercar. cap. 3. num.6. Abrah. aWe- fel ad noveUas conftit.ultrajeftinas art. 10. num. 130. & feqq. ad num. 138. cavillationem ma- gis inftituens j quam diflentiens ab iis» quae per Ampliff. D. Someren d. loco tradita funt. Sed &, fi pro muliere fine mariti confen- fu contrahente fuam quis fidem apud credito- rem interpofuerit , fidejuffionem in Hollan- dia inutilem efle , judicatum traditur, in ap- pendice decifionum poft refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1. pag. 42. nec id fine ratione; cum tales uxorum Hollandicarum obliga- tiones nec ab initio ratae fint, nec ullo un- quam tempore, five durantc five foluto ma- trimonio, firmitatem acquirant: quia duran- te matrimonio mariti folius eft, &fe&uxo- rem fuam contrahendo obligare ; ac proinde uxor eo tempore contrahens confiderari jure po- teft ut talis, quse pro marito intercedit; mu- liebres vero interceffiones, praefertim illae, quae pro maritis fiunt, ita inutiles habentur, ut fe- cundum ante di&a nce fidejuflbres > pro mulie- re intercedente adhibiti , efficaciter obligen- tur. I. fi muliet 16". §,fiabea 1. ff. ad Sena- tufc, Vellejan. jun<5t. auth. f% qua mulier C. eod. tit. nec abfurdum fuerk, mulierem per nup- tias aflimilari fummopere iis, quibus bonijsin- terdiftumeft, quatcnus & majorennis, &quin- quagenaria major , quae diu res fuas , forfitan & diligenter prudenterque geffit, protinus a primo nuptiarum momentq ipfo jure perinde privatur omni rerum fuarum adminiftrationc & inter vivos alienandi facultate*, ac is, cui a prae- tore curatore dato borus interdi&um eft; pro |
|||||||||||
|
De fidejussoribus
20. ff. b. t. jun<5t. I. non foltitii 3.1. ff. de obl.
& att. aut actibus contra leges geftis , atque ita ipfo jurc nullis. /. cttni lex 46. /. fi quis pro 56. //. /;. t. arg. /. «5« dttbium 5. £. i.-C.de legibus. I. juris geniium 7. §. & generaliter 16. ff. de pactis. juncl. /. cum principalis 178. ff. de reg, juris. cxcepto cafu /. etft is o. C. de prad. & aliis reb. minorum. Nec pro populari adtio- nc intervenire. /. fi quis pro 56. §. utt.ff. h. t. quia nullus iri ea creditor eft ante litem con- teftatam. l.titfi cui 12. ff. de verb. Jignif, apud alium autem neminem, quamapudcreditorem, fidejuflio fit. /. fidejuffor obtigari 16. pr. ff.b.t. Pro dote quoque accipi, non omni in cafu per- miffum ; aut cnim de dote danda , aut de ea rcftituenda quzftio eft. Si de dote danda, recle promiffioni ejus fidejuflbres adhibentur, five uxor ipfa, five pater ejus , aut etiam ex- traneus , eandem promittat. /. profeclitia 5. §. fi pater 6. & 7. ff. de jure dot, Sin de ea re- ftituenda, intereft, utrum mulieri ipfi, an al- tcri eam reddi oporteat. Nam fi extrancus eam fibi reddi ftipulatus fit, fidejufforem petereve- tatur, ac ceflat in eo ratio , cur fidejufforesdo- tium non dentur; dum ex eo, qubd fibi de dote reddenda fatifdari defiderat, ndla in matrimo- nio perfidise caufa generari poteft. Si vero ad ipfam mulicrem revertidos debeat, folutoqui- dem matrimonio ipfa quoque fidejufforem a inarito jure petit ; cum & tunc nullus poflit fubeffe metus, futurum, ut inde causa perfidise in matrimonio jam diremto nafcatur. /. excep- tiones qua 7. pr. ff de exceptionibus, & de hoc ca- fu fatifdationis poft finitum matrimonium agi in /. fi conftante 24. jf. quotiens 2. ff. fotuto ma- trtm. inde manifeftum eft, quod Ulpianus tradtet de muliere, eui fatisdandum eft de reftitutione. dotis poft certum temptts, & ftante matrimonio, ob incertiim durationis ejus , nullum certum dotisreftituendaa tempus concipi poffit; atom- nino eo foluto, cum jam dos mobilis ex jure, quod in Pandectiseft, annua, bima, trima die, jure vero novo intra annum , reddi, debeat. Matrimonio vero adhuc conftante fidejufforem mulier a marito pro dotis reftitutione nec exi- gere poteft , nec oblatum accipere , ne caufa perfidise in connubio generetur, fic ut ipfo jure nuila fit fadfdatio tunc interpofita, five a mari- to ipfo, five a patre mariti, five ab alio, qut dotem fufcepit. /. 2. & tot. tit. C. ne fidejuff. dot. dentur. unde& cum emphafi Paulus de ma- riti fidejuflbre poft fotutum matrimonium daio do- tis nomine ait , in folidum eum condemnari; quse adje&io foluti matrimonii fuperflua atqne inutilis effct, fi & eodem conftante oblatus ju- rc potuiflet acceptari. Pignus plane eo tem- f*ore pro dote fufcipere, mulieri licuit, cum fic non fequatur viri alieni fidem , atque ita nec caufa perfidia* inde oriatur. /. quod autem 7. §, fi axor 6. ff, de donat. inter virum & uxorem. usque adco , ut & jure novo per legalem in |
||||||||
|
ET MANDATORIBUS.
|
||||||||
|
945
|
||||||||
|
omnibus mariti bonis hypothecam ei fic ple-
niffime profpe&um fuerk , ut fpeciali pigno-
rc non indigeat, fecundum latius tradita infif.
in quib. caufxs pign. vel hypotb. tacite contrah.
num. 20, & in tit. qtti pot. in pignore num. 21.
Confer Heringium de fidejujforibus cap, 6, num.
104. & multis feqq. Merendam Controverf. libr.
6". cap. 12, Quin & moribus hodiernis , re^
probato apud nos aliofque nimio illo perfidix
metu in connubio, nihilvctat, paclis dotalibus
id agi, ut maritus pro dote, quam accipit, fi-
dejuflbresdet; aut fi ida&um nonfuerit, eun-
dem pro dotis fecuritate pett , ubi ftante ma-
trimonio maritus vergit ad inopiam, atque ita
dotis amittendse periculum imminet. Groene-
wegen ad tit, C. >ne fidejuffores dot. dentur. Leeu-
wen cenf.for. part. 1, libr. r. cap. 12. num.j.
quod pofterius tamen haud aliterlocum habcrc
pofle videtur, quam fi per pada dotalia reduc-
ta appareant, quae Romanis placuerunt , do-
tium jura atque privilegia; cum alioquin ftan-
te bonorum omnium, aut Iucri & damni inter
conjuges communione, major atquc potcntior
maritalis poteftus in HoIIandia fit in uxorem &
res ejus, quam ut ob inopiam ad dotis reftitu-
endse fatifdationem adigendus eflet, imo ne do-
tis quidem reftitutio ultra facienda fit , quarn
quatenus damna conftante matrimonio conjugi-
bus fupervenientia eandem haud abforpferint.
12» EfFedus fidejuffionis eft, quod fide/us-
for a6lione ex ftipulatu conveniri poffit ad i6s in quod fidejuflit: non tamen ad pcenam vel muldam, quam non fpopondit, fi forte debi- tor principalis in eam inciderit. /. fidejuffores ;;;*, giftratuum 6S,pr,ff,h.t. I. libertuspropter 17,5. ult. ff. ad mttnicipalem, /, umc. C de peric. eor. quipromagijtratu interven. nec ad aeftimationem affedionis ex jurejurando in litem, fi forte prin- cipalis, pro quo fidejuflit, noluerit ex contu- macia rem reftituere, & idco magno condem- natus'fit ; quia non debet hoc imputari fide- jufforibus , quod ille propter fuam pacnam pra'* ftitit. /. ult. ff. h. t. Ant. Matthaeus de auclion. libr. 2. cap. 9. mm. 12. Relponfajurifc. Holf. part. 4. confil. 407. Et generaliter ftri&iorem fidejuflio plerumque recipit interpretationem, ne extendatur ultra id, quod cxpreflum autfal- tcm mente atque fententia verborum fidejuflio- nis comprehenfum eft. arg. /. qukquid 00. ff, de verb. obligat. d. I, fidejtifforestftagiftratuum^S. §. 1. ff. h. t. Unde, fi fidejufTorfe obligaverit pro penfione aedium, non intelligitur pro dctc-> rioratione obligatus efle, quia alia eft penfio, alia deteriorationis aeftimatio. Quod autem in- veda & illata etiam pro deterioratione pignori fint, id inde eft, quia lex illata & invec^a in totam conduftionis obligationem devinda eflc voluit. /. Pomponim z. ff. in quib. eattf, pig. ta- cite contrah, Quare Sc , fi non pro penfionej fed fimpficiter pro conduclione fidejuflorinter- veniflet, etiam pro deterioratbne cum rc£te Dddddd dixeris |
||||||||
|
Lib. XLVI. Tit. I.
|
|||||||||
|
9A&-
|
|||||||||
|
non devinxlt. Hinc, cum pro conductore ve-
cYtgalium Thallus quidam cum aliis fidejuffis- fet, & bona condu&oris fifcus ut iibi obligata occupaflet, ac fidejuflbres tam in fortem, quam, in ufuras convenircntur, decrevit Impcrator, fi-< dejuflbres in ufuras non tencri, quoniam lccia fubfcriptione fidejuffionis , apparebat, in fola centum annua, non in omnem condudionem, eos fefe obligafle : fed tamen quicquidexbonis conducloris redactum fuiflct , prius in ufuras» cedere debere, rcliquum in fortem , & ita iri id, quod defuiffet , fidejuffores conveniendos effe, exemplo pignorum a creditore diftra&o- rum. /. pdejujfores magiflratuum 68. §. pro Att- relio 1. ff. b. t. jund. /. in bis vero 5. §. ult.ff. de folution. Sande decif. Frific. libr. 3. tit. io. defin. 4. Idemque eft , fi quis fidejufferk in id, quod alium dari oportet; nec adjeccrit, opor^ tebitve, prafens in diemve; cum ita id duntaxat, quod prxfenti die debetur, intclligatur infide- juffionem deduftum effe. arg. /. fiftipulatus j6> §. 1. /. f% % colono 89. ff. de verb. oblig. Sivcro nominatim etiam pro ufuris fe obligavcrit, vcl m omncm caufam ncgotii bona: fidei, veluri condudtionis , intervenerit , etiam ad incre- mentum obligationis ufuraria; ex mora debito5» ris principalis obftriftus ccnfetur , fecundum Pauli ratiocinium in /. qturo an 54. ff. locati. I. initio 5. C. de pattis inter emt. & vend.l non utique 2. $. pen. ff. de admin, rerum ad civit. pertin. arg. /. fi mandator 8. C. quod cum eo qni inalien.poteft. eft. dummodo memincrim«s, ali— quando perfonarum aut caufx favore intelligi fidejufforem in omnem caufam fefe obligaffe, licet id verbis expreffum non fit. Ita pupillis datum, ut, qui fidejufferit, rem pupilli falvam fore, & ad ufuras ex mora tutoris, & adreli- qua, qux in judicium tuteta veniunt , perin- de ut ipfum tutorem, conveniri poffe. /. etiatn l.ff. de fidejuf & nominat. & hered. tut. /. cum pupiUus o, /, 10. /. 11. //. rem pupilli vel adol. falvam fore, jund. /. 1. §. ult.ff. deufuris. fupremarum quoque voluntatum favore recep-- tum fuit , fatisdatione legatorurh nomine per heredcm praeftita , obligationem fidejufforiam etiam ex frudibus & ufuris incrementum ha- bere, ut id , quod opbrtebit , comprebendat. /.. 1. §. beUijfim* 13. //. ut legat. vel ftdeic. »fl- mine caveatur. Qyin imo, qui fimplickerpro aliena obligatione , quae ufurarutn. promiffio- nem aut obligationem ex fua natuta habebat adjundamj fefe fidejufforem conftituit, etiam ad ufuras a principali praeftandas fe obligaffe in- tclligitur, finon aliud adum fitj eoquodob- ligationi alicnae accedcns , in omnem caufam acccptus videtur , quse ex ca obligatione nafci poteft, quatenus nihil in fidcjuffione exceptuiH fuit. arg. /. ft quis pro eo 56. § ftnummos z.ff. b. t. Carpzovius deftn. forenf part. z. conftit. 19. deftn. 8. Quod autem generaliter traditum in- .vejiittir, mpram rei fidejuffori quoque nocerc. |
|||||||||
|
thxeris obltgatum fore ; ficut eum > qui pro
condu&ione coloni fidejuffit, etiam ob pecu- niam dotis prcediorum tencri placuit, quafi ea quoque fpecics locationis vinculum ad fe trahat. /. amiffi ruina 52. §, fidejuffores z. ff. h. t. Hyp- pol.de Marfiliis defidejufforibusnum. 96. Wis- fembach ad Pand. b. t. num. 13. Refponfaju- rifc. Holl. part. 1, conftl. 275». in pr. Sicquo- que, fi fidejufTerit quis fimpliciter pro eo, qui res alterius ftitit, feu arrcfto detineri curavit, ac deinceps laxato arrefti perperam fa&ivincu- lo , arreftatus in expenfas , damna » [1kl, id quod intereft, condcmnetur, fidejuflbr etiam tenetur nominc deteriorationis, quae rebus de- tentis illata fuit: fccus , fi tantum pro impen- fis arrefti fidem interpofuiflet. Refponfa Jurifc. Holl. d. part. 1. confil. 279. Sed &,fiabuno ex heredibus legatorum nomine legatarius fide- juflbrem acceperit, cum ab omnibus heredibus legatum eflet, & pars coheredis accrefcat pro- mifibri, etiam in totum teneri fidejuflbrem, Paulus fcripfit. I. pen. ff. «t legat, nomine cavea- ttir. Quia quod jure accrefcendi accedit & de- betur, non venit ex mora, neque ex causa ali- qua poftea emergente, fed vi principalis obli- gationis ex aditione natae; dum ea eft condirio coheredum , ut qui ex iis hereditatem adierit, cogatur etiam invitus cum onere recipere por- tionem deficientis, ne quis pro parte teftatus, pro parte inteftatus decedat, ita argumentante Vinnio felett. qu&ft. libr. z. cap, 10. «0» longe a fine. Plane quamvis fidejusbens, rem pupilli falvam fore, in multis ultra, quam vulgo, te- neatur favore pupilli» non tamenproiis, quae finita tutela geffit tutor , cum judicio tutelae connexa non eflent, ut diftum tit. de fidejujf, & nomin. & bered. tut. num. 1. 13. An vero fidejuflbr etiam ad ufuras ex
morateneatur, diftin£tionibus expediendum eft. Si cnim intervenerit pro nego*tio ftri&i juris, nec ex mora principalis debitoris, nec ex pro- pria , ad ufuras condemnari poteft , curn in a&ionibus ftri&i juris , qualis hoc in cafu eft utraque, tum contra fidejuflbrem, tum contra reum movenda, ufurae non debeantur, nifino- minatim ftipulanti in cafum morae promiffae fmt. /. fidejujfor feu 10. C. b. t. vel fecundum mores hodiernos lis fit conteftata , prout id traditum Intit. deufmisnum. 10. ir. quocafu, an ex mora principalis ad tales ufuras fidejuffor obligatus fit, ex infra dicendis petendum foret. Sin in negotio bonse fidei fidejuffor exiftat, in~ tereft, utrum fimpliciter in certam quantitatem ex tafi negotio debitam, an vero nominatim quo- que in ufuras fidejuflerit, aut tqtius negotii ob- ligationem fua fide efle voluerit: nam fi fim- pliciter pro certa. tantum quantitate fidem inter- pofuerit; nec ex fua mora ufuris obnoxius effi- ci poteft, , quia ftipulatione , quae ftrifti juris cft t alienam fufcepit obligauonem ; nec ex oiora rei principalis, quia in eam caufam fe |
|||||||||
|
ET MANDATORiBUS. fy?
judicati debitores debitoris condemnati execu-
tionem pati non tenebantur , nifi prius captis ac diftradiis omnibus illis, qua* pignoris judi- cialis noraine fine quxftione capi poterattt. I» ft in causji %. c. quando ftfcus vel privatus debi~ toris fui debttores tonvenire poffit. I. a divo Pio 15. §. fic quoqtte 8. ff. de U judicata. Etfi vero olim fidejuffori cuivis liberum fuit» rogare cre- ditorem,, ut prius cum reo experiatur , ipfius hdejufforis rogantis periculo. Lfimandaveraxz, $.tnterdum 2. ff, mandati. tamen invitum ad id adigere haud potuit, fi fe non fineret adidex* orarij doncc tandem a Juftiniano hoc benefi-* cium indudum fuit. 15. Quia vero dilatoria tantum hxc exceptio>
eft, fic ut» excuffo principah debitore, iterum adverfus fidejuflbrem regreffus deinde detur irt ;id, quod ,ex debitoris excuffi facultatibus fer- vari non potuit. d, novell.q., cap. 1. (Addcfif. de excepttomlitts num. 4. circa med. ) hinc antc litem conteftatam eandem opponi neceffe eft. /. exceptionem 19. c. de probatton. Fachineu» controverf libr. 8. cap. 52. Ant.Fabcr Cod. libr. 8« ttt, z$. de exception. deftn. 1. licet diffch> tiat Zangerus de exceptiombm part. 1. cap. 16. num. 5. & feqq. Carpzovius deftn, forenf. part, 1. conftit. 3. defm. i7, Unde, fiexcuffus jatn fuerit principalis debitor, ac deinde cum fide- jufforein reliquum fada fuerit litis conteftatio» eaquelitependente, ad meliorem fortunam reus principalis.revertatur, magis eft, ut fidejuffori permitti non debeac, eandem rurfus creditori opponere. Diverfum foret, fi inter mor^as re- petendi fidejufforis debitor lucrofae hereditatis acquifitione, aliove modo, idoneus effe coepiflct» antequam^ fidejuffori lis denuo rhoven cdpta effet; ut pbte quo cafu fidejuffof iteratS ordi- nis exceptione «ti prohibendus non eft, fimo- do debitorcm conftet matiifefto locupletem fadum, eo quod oppofita per fidejufforem re- petita ordinis exceptio eiicrvari non poteft in- idonei debitoris repllcatione. &tg. I. ab bitone- ribtts 10. jf. hutlu 3. ff. de vacat. &excuf.mu~ nerum. & uti pro excufib ac hon idonco habe- tur, qui abfens eft, licet idoneus ac non ex- cuffus fit. auth. pufente C, h. i. ita & e con- verfo aquum , pro i16n excuflb haberi eum» qui jam femel vere excuflus , tameh tempore litis cum fidejuffbre conteftanda? adhuc locuples & idoneus eft. Fachineus contreperf libr. 8. cap. 55. Eoque facit, quod tradunt, lodurri* non effe beneficiio huic , fi propter abfentiam debitoris fidejaffor conveniri coeperit, & pen-r dente lite debitor revertatut. Berlicbr'usir<»B«r/«/. pr*&. part. iV tonclttf 24. Mm. 35, licetinpras- fettte qu*ftibne dilTentiat. d. tomluf. 24. num. 139. 14O. 141. Excuffus autem intelligitur, de quo appaHtor feu executGr retulit, feexcus- fiiTe, ncc ulla alia bona invennTe j cum appa-» ritbri ita in officio verfanti, ac referentideeo» quod juffujudici&, adeoque oifficii nomine fecit,- Dddddd 3, iides |
||||||
|
De FIDEjbsSORlBUS
l.mora rei $8'. //. de verb. oblig. Lfi quis folu-
tioni 24. §. tum reus 1. //. deufuris. non ad ufuras» fcd ad obligationis perpetuationem per- tlnet, five illa perpetuatio contingat per inter- pellationem debitori a creditore faciam, de qua Infra, num. 3 6. five ex eo, quod poft moram a debitore commiffam res debita interierit. /, fi k colono 58. §. 1. //. h. t. Cxterum Amfte^ lodami receptum eft , fidejufforem non teneri in ukeriores ufuras quam fesquiennii, a tem-* pore executionis retro computandi. Keuren van Amfterdamtweede deel cap, 5. num.q.pag. 178. Groenewegen ad L 10. C. b. t. Confer He- ringium de ftdejujfor. cap. 24. num. 233. & feqq. . a Av., $ 14. Licet autem fubinde fidejufibres inrem
iuam propnumque commodum lntervemant, veluti pro procuratore fuo. §. fi vero aliquis 4. Inftit. de fatifdation. tamen frequentius in alie- nam utilitatem: eaque de causa potiffimum tria ipfis beneficia comparata funt, puta, ordinis feu excuffionis, divifionis, & cedendarum aclio- num. Ordinis feu exeuffionis beneficium eft exceptio, qua oppofita, fidejuffor, ante prin- cipalem debitorem conventus , petit, ut prius cxcutiatur reus principalis. novell. 4. cap. 1. Et Juftinianum autorem habet, quatenus genera- liter fidejufforibus indultum fuit,&ordinarium eorum remedium effe&um eft. d.nov. ^.cap. 1. namalioquin& ante Juftiniani tcmpora tumin quibufdam fidejufforibus, tum etiam in aliisil- lud ufum habuifle, extra dubiumeft. Sicenim, ciim ex duobus pluribusve tutoribus unus fblus tutelam adminiftraflet, reliqui ex ejus geftione per pupillum conventi, oppofito ordinis bene- ficio id obtinebant, ut primo conveniretur lo- co is j qui adminiftraverat, fi folvendo effet, & fucceffores ejus. /. ult. C, de dividendk tute- U. Sic quoque, divisa inter debitorum fifca- lium exactares adminiftratione, primo loco con- veniendus fuit gerens & fidejuffores ac nomina- tores ejus, antequam poffet ad collegas perve- niri, juxta fa6ti fpeciem in /. qmniam 3. C, de tonveniendu fifci debitoribus. juncT;. /. Imperator 11. §. 1, ff ad municipalem. Brunemannus ad d. L 3. Sed&, fi inter plurcs magiftratus, qui- bus tutoris dandi jus erat, conveniffet, ut unius periculo tutor crearetur, alter fubfidiarii con- ventus actione, jure petebat, prius excuti fa- cultates illius, qui fe folum ex conventione fub- miferat periculo ex tutoris crcatione imminen- ti. /. 1. §. fi inter g. ff de magiftrat. tonve- niendis. Indemnitatis infuper fidejuflbres, qui fefe obligaverant in id , quod a prtncipali de- bitore fervari non poterat, non alitef , quam feo prius cxcuffo, conveniendi erant. /. 1. /. 2. C. de conveniend. ffci debitoribus. Uti nohttifi cxcuffo prids pignore utiliter interpellabatur, qui in id acceptus erat, quod ex pignOre, iti- dem obligato , refici non poffet. /. omiffts 17. C 6» f. Quemadnaodum. etiam in executione |
||||||
|
94«
|
||||||||||
|
L i b. XLVI. T i t. I.
|
||||||||||
|
Nihil in contrarium faciente l. ft duo $1, in fme
ff. de admin. & peric. tut, l. ft chorus 79. pr. ff delegatis 3, quibus motus diffentit Wiflembac- hius adPand. h. t.num. 20. cumneutra adpraj- fentem quxftioncm pertineat, dum in /. 70. de iegato non geueris fed univerfitatis , chori nempc vcl familise, fermo eft, ac dicitur, choro vel familia legata perinde effe, quafi finguli homi- nes legati fint, adeoque fub familia legata conti- nerifervos omncs familiam illam conftituentes. Stringeret magis, fi doceretur, genere lcgato, om- nes ejus fpccies videri legatas,quod falfum eftjcum una tantum ex genere fpecies, quam hercs aut le- gatarius fecundum diftincliiones alibi traditas ele- gerit, inde debita fit. Et quod attinet d.1. 5 1. in fine, illa quoque non de genere & fpecic, fed to- to ac parte tra&at,, ac monet, id quod juris eft in tutelae totius adminiftratione denegata, etiam in partis denegatione locum habere ; unde ni- hil inferri poffe puto. Confer prolixe difputan- tem Berlichium concluf. prail. part. 2. concluf, 22. Et quamvis nonnullis placeat, tunc, cum a fidejuffore uni beneficio renunciatum eft. no- minatim, eique generalis renunciatio fubjunfta, (veluti fi caverit, fe renunciare benefcio divi- fionis reliquifque omnibus exceptiontbus fdejujfori datis ) etiam ordinis & cedendarum adionum beneficia conticefcerc. Zoefius ad Pand. h. ui num. 21. Carpzovius defm, for. part. 2. conftit. 17, defm. a» tamen vix eft , ut id admiferis, fi non ufu conftante vel ftatuto induftum fit j cum adhuc tunc milket illud , quod ad ftabi- liendam renunciationis generalis impotentiam adferri folet, puta, quodrenunciatio ftridi ju- i ris fit, nemo credatur velle jactare fuum, & fc excludere a beneficio, de quo incertum, an un- quam cogitaverit. Nonenim fequitur, eum, qui cogkavk de beneficio divifionis, dumaper- tam ejus fecit renunciationem, etiam propterea fimul de ordinis aut cedendarum a&ionum rc- medio cogitaffe, etfi omnium beneficiorum fide- juflbri competentium mentionem fubjecerit: nc alioquin eo deveniatur, etiam eum, qui nulla prar- mifsa beneficii fpecialis mentione gcneraliter tan- tum renunciavitbeneficiis omnibus fidejuflori in- dultis,omnibus exceptionibus cariturum effe: cunii utiquede eo, quiunifpecificc renunciavk bencfi- cio,acreliquis generaliter, seque obtendipoflit, quod de cseteris fpecifice non cogkaverit, ac alle- gatur de eo, qui tantum generaliter omnibus re-t nunciavit juribus fidejuffori conceffis, quod ab eo de fingulis fpecialiter cogitatum non fit. Cum renunciatione autem gencraii, nihilope- rante, confundi non debet tacita renunciatio: Nam cum plerumque expreffi & taciti eadem vis fit, & in aliis multis renunciationes tacitx aque, ac tacitaJconventiones,admiffx fuerint,ratio non eft, cur non fidejufforibus quoque fuumordinisbe- neficium ex tacita periret renunciatione; qua- lis praecipue haec videtur, fi fe pro debko obli- gaverit, tanquam principalem. Cumcnimccrti juris
|
||||||||||
|
fides habeatur, donec contrarium probatum fue-
rit. Tyraquellus de retratlu gentilit. §. 8. glojf. 9, num. 10. & feqq. pracipue num. 28. Quod fi omnia qmdcm excuffa fint debitoris bona , quae in judicantis ac executionem jubentis ter- ritorio fita funt; alia tamen fuperfint non ex- cuffa, judicis akerius jurifdictioni fubje&a, vi- dendum , utrum inter judicem judicantem , & eum, in cujus territorio condemnatus bona babet, mutua lkerarum requifitorialium co- mitas & ufus ( de quo ad tit. de re judicata num, 41. ) admiffus fit, nec ne. Si enim al- terum rogatum decreta fententiasque alterius exfequi receptum fuerit , non poteft- videri judex in univerfum excufliffe, ubi adhuc fuper- funt alia, in quibus condemnationis faz exe- cutionem poteft rogando procurare : cum ex adverfo omnes judicis partes ceffent , adeoque & executio perada cenferi debeat, ubi nulla alia executionis ulterius facicndae via tentari poteft, Nec movere debet , quod adhuc crc- ditori jus fit pulfandi nova lke debitorem in eo territorio, in quo is bona habct, adeoque nec- dum excuffiffe dici poffit , quo usque potuk; fi confideres, ordinis beneficium non impone- re creditori neceffitatem litigandi cum debkore apud alium judicem ; fed potius quiefcere ip- fam ordinis exceptioncm, fi principalis ita ab- fens fit, ut conveniri nequeat$ utcunque cer- tum fit, illum conveniri potuiffe in eo loco , in quo eft, aSore rei forum fequente. auth. pr&- fente C. h. t, Confer Ant. Fabrum Cod. libr. 8. tit. 24. defin. 2 3. Carpzovium defin, forenf. part. z* conftit. 18. deftn. 14. Berlichium part. 2. concluf. 24. nnm. 19, 20. Porro in Hollandia & vicinis quibusdam locis, hoc excuffionis be- neficium etiam extenfum eft ad cafum illum, quo praediis & praedibus , feu fidejuflbribus & immobilium hypotheds credkori cautum fuit; quatenus fidejuffor conventus recte defiderat, prius excuti pignora pro eodem debito devincta* etiamfi non a debitore, fed a tertio poffeffa fint; fic ut eo cafu , quo praediis pradibusque cau- tum, fidejuffores non in aliud videantur accep- tieffe, quamquod ex pignorum venditione re- digi non potuerit, uti id probatum in tit. qui pot, in pignore num. $.fere circa ftnem. 16. Ceffat tamen beneficium ordinis in fi-
dejuffore judicatum folvi, fecundum di&a intit, qut fatifd, cog. num. 16. vel fi ei a fidejuflore renunciatum fit fpecialiter , cum generalis om- nium exceptionum renunciatio neque hanc ne- que alias tollat. arg. /. fed & Ji quis 4. §. qua- fttum eft 4, //. /i quis caut. in jud. ftft. caufafac- iis. I. 1, ff. ft quii in jusvocnon ierit. I. emtor. fudii 47. §. lucius 1. ff.de paElis, l. cum Aqui- liana 5, ff. de tranfacl. Ant. FaberCW. libr. 8. tit. 28. defiu. 31. Zoefius ad Patid. h. t. num. 20. Joh. Papon. libr. 10. tit. 4. arreft. 16. Sande de cejftone aclionum cap. 6. nmn. 38. Carp- zovius defn. forenf.part. %. conftit.ij. defin.i. |
||||||||||
|
«
|
||||||||||
|
De FlDEJUSSORlBUS
jurls fit , principalem debitorem , qua talem,
nullo ordinis beneficio munitum effe , neceffe eft, vel enixam illam & fpccificam fidejufforis teftatjoncm, qua fe tanquam principalem vo- luitobligamm,nulliusplane momenti efle; veJ, fi alicujus cfficaciae habeatur, fldejuflbri tali or- dinis beneficium permitti non debere ; ne ver- ba, fpecificum quid denotantia, in conventio- ne otiofa fint, ac nihil operentur, Andr. Gayl libr. z. abferv. 28. »«*». 2. & 6, Chriftineus ad Mechltn. tit. 7. artic. 15. tium.'z. Hugo Grotlus manud, ad jurifprud. HoU. libr. 3, cap. 3. nunt. 54. ibique Groenewegen in notis. Fa- chineus controverf. libr. 8. cap. 54. Ecrlichius concluf. pracl. libr. z. concluf. zi.num,4. &feqq. Eft tamen, ubi ne expreffa quidem hujus benefi- cii renunciatio fidejuffori prasjudicat, puta, fi fi- dcjuflerit in id , quod ab alio, vel ex pignore dato, falvum creditor habere non poteft; ita jubente natura hujus fidejuitionis, dum talcs fi- dejuflorcs videntur tantum conditionales debi- tores efle, fi fcilicet conftet , quantum aliundc falvum effe nequeat, & ob id non nifi exiften- tc conditione convcniri poflunt. /. decem ftipu- latus 1x6. ff. de verb. obligat, l. omijfis 17. C. b. t. Ant. Faber Cod. libr. 8- tit. zB.defin. 46. Pyrrhus Maurus de fidejuffor. partis fecund&prin- eipalis fetlionis 6. cap. 3. num. 69. pag. 573. Andr. Gayllibr. z. obferv. 127,, num, 13. Hip- politus de Marfiliis de fidejufforib. »«»1.23. Carpzovius depn. for. part, z. confiit. 17. defin. 7. 8. Refponfa Jurifc. Holl. part. 4.. cow/U. 83. Idemque eft , fi cum tali renunciatione fide- jufferit pro debito, quod adhuc liquidum red- di debet; quatenus faltem cum principaliprius agendum eft ad id , utliquidura fiat, & itaap- pareat, in quid fidejuffor excutiendus fit. Pyr- rhus Maurus, de fidejuff. partis fecunda princip. feftionis 6. cap. z.num.ult. 17. Non etiam huic beneficio locus eft, fi
manifeftum fit , nihil apud debitorem effe, in
quo cxecutio fiat, dum vel bonis ceffit , vel
mendicitatem exercet, & ex eleemofynis fuften-
tatur; cum nullam amplius ad excutiendum vi-
deatur habere aftionem , cui propter inopiam
advcrfarii inanis a&io cft. I. nam u nullam 6 ff,
de dolo. Mynfingerus cent. 2. obferv. 15. num.
1, Andr. Gayl libr. 2. obferv. zj, num, 14. &,
feqq. Carpzoviusdefin. forenf.part. z.conftit, 18,
defi». 15. Berlichius part. z. concluf. praft. 24.
num. 21. & 138. Refponfa Jurifc. Holl. part.
I. confil. Co. & 239. Contra, quam ftatuen-
dum foret, fi debitoris principalis bona publi-
cata fint j ut pote quat in fifcum cum seris alie-
nionere tranfeunt, fic utfifcus, ad inftar he-
redis, fucceffor univerfalis fit, & aeque ac is,
qui publicationem paffus eft , ex ejus capitc
conveniripoffit, necalio jure utidebeat, quam
privatus ille in cujus locum fubintravit, nede-
li&um patientis publicationem altcri noceat. arg.
I. inter eos 51. §. ult. ff, b. t. /. 1. C. b. t. I.
|
|||||||
|
ET MANDATORIBUS. 940
tutoris tui z. C. ad leg. Jui. de vi puhl. l.fi ut
proponis 5. C. de bonis profcript. I. fi debitor %, C. de fent. pajfis & refiitut. Nec obeft /. »0» reEle 3. U fententia 20. C. b. t. cum jus anti-' quum contineant illius teroporis, quo nondum ndejufforibus ordinis benencium datum foerat, Fachineus controv. libr. 8. cap. 55. Sed nec admittenda videtur hsec exceptio , fi creditoc velit cum fidcjuffore compenfarc, dum k fide- juffore convenitur ad folvendum id, quod fide- juffori debet; quia ctiam id, quod naturS de- betur, compenfari poteft. L etiam quod 6. ff. de compenfat. fidejufforem autcm naturaliter de- bere, licet dilatoriam habcat exceptionem, vel inde patet , quod & peremtoriS divifionis ex- ceptione munitus nihilominus co usque naturS debitor permaneat, ut, fi folvent non oppofi- ta exceptipne, condicere nequeat quod folutum eft. /. (i teftamento 49. §. ex duobus 1. infine ff. b. t. Pmerquam quod jus novum j quale eft hoc ordinis bcneficium > ftridam recipkin- terpretationem •, ac proinde , cum Juftinianus hanc divifionis exceptionem dedcrit fidejuflbri- bus ante principalem excuffum conventis > iti noftra vcro compcnfationis fpecie fidejuffor nbn a creditore, fed potius creditor a fidejuffore ju- diciopulfetur, bcneficium eo usque non vide- tur trahendum; pracfertim, cum & aliis inca* fibus reo conyento permittatur , quod eidem 9 fi ipfe ageret, non fuiffet permittendum j uti id inter alia ex reconventione notum eft , qu| reus conventus mutuam inftituit adionem apud eundem judicem , qu» alioquin , non praeee- dente conventione, apud alium movenda effet. Ne dicam, leges magis retentionl faverc, quam actioni, retentionem vero exercet folummodo, qui compenfationem objicit, magis non folve- re cupiens, quam folutum repetere. l.ideocom- penfatio 3. ff.de compenfat. Meyerus coUegiQ Argentorat. ad ?and. b, t, num. 17. §. 7. Schneid- wmus ad §,fi plures mflit. h, t. num. 7. Herin- gius de fidejufforibus cap. 27. num, 313. Pyr- rhus Maurus de fidejujfor. partis prittu primip^- lis , feclionis 6. cap, 3. mm. 105. pag. 581« Berlichius concl. pracl. part. z. comluf. zq.num. 101. ; ' '-;' 18. Denegandum infuper ordinis beneficiurn
ei, qui pro naturali tahtum debito, cujusin- tultu adio intentari, adeoquc executio fieri non poteft t interceuit: vel pro debitore , qui re-y fcripto moratorio fefe poteft tueri, ut latius monftratum in tit. de cejfione bonor, num. "19. vel, fi fidejuffor per mendacium negaverit 5 f^ fidejuffiffe. arg. I. fi dubitet 10. %„itademumn ff. h, t. (licct id moribus yix obtincat propter abrogatas pcerias legitimas aliquem fraudantes jure fuo, riotante Groenewegio ad §. 1. inftit, de vi bon. rapt, num. ult.) vel impcdiverit, quo minus principalis debitor excutiatur. arg. /» quod quis ex cuipa 102.ff.de reg. jurit. Berli- ' chius part. 2, «mtlup praS.i^, num. 104. vel 1 * Dddddd 3 Ih |
|||||||
|
•
|
|||||||
|
L ib.XLVI.Tit. I.
|
||||||||||||||
|
#*
|
||||||||||||||
|
ifi a%teceftum jaffi a debitore principali acce- vel a&ione reali, fidem interpofucrit • fi prin-
|
||||||||||||||
|
perit eam qua-rititatem, pro qua fidejuffit. arg.,
I. fi mulier icf. I. fi tiittlieri 22. ff. ad Senatufc. fellejan. jurtcl. I. rjf* eod. tit. aut alias penes fe' habeat bona debkoris, ex quibus folutioftem facefe' poteft. afg. /. f\ procuratorem$. §.fi ig- nordnteS 7. //. tnandati. prascipue vero, fi de- bitbr principalis abfens fit, nec per fidcjuflb- rerri iritra certum terripus arbitrarium, ajudice prsfefigendum, fiftatur, ut ipfe prius excuti pos- fit. dtith. prafent-e G. h. t. novell.q.cap. t. Bcr- lichius concltif, pratl: part, 2. concluf. 24. num. 3 5. #* fecft. Jure autem civili abfens efle in- telligitur, qui itaabeft, ut proptcr abfentiam conveniri nequcat, adeoque abfens dici non potuit, fi dorrii procuratorem reliquiflet, qui ejus nomine poflet a creditoribus interpellari ; vel in loco , unde aberat, & in quo forum competens fortiebatuf , bona haberet, in qux Creditores rei fervanda? causa mitti poflent. arg. I. item ait pntor 2t, §. b<tc autem 2. 3, /. 22. ff. ex quib. caufismajores, & arg. l.cumums 12. §. is qui 1. //. de reb, autorit. jud. poffid. juncl. tot. iit. // ex quib. caufis in poffeff, eatur. Mo- ribus autem noftris abfens videtur habendus, qui vel in alia degit provincia , vel in ipsa quidem HoIIandia , fed urbe alia, nec pri- ifia inftantia ad Curiam Hollandias Provin- cialem , communem fuberiorem omnium Hol- landdrum judicem, vocari poteft ; eo ex- cepto, quod Amftelodami, Delphis , & Ro- terodami » beneficium hoc fidejuflbribus dene- gatur, quando principalis reus extra ejufdem ci- vitatis territorium degit ; fecundum tradita a Grbenewegio ad atith. pr&fente C. h. t. Sane, fi quis in alia degens urbe vel prbviricia , bona tamen habcat eo loco, in quo prsefens ipfe prius excuti deberet , fic ut mediante arfefto rerum illarum juxta receptum morem jurifdictio fun- dari, & eflicaciter a&io perinde adverfus eum, ac fi prafens effet» moveri poffit, non video, cur non & tunc prius excutiendus foret prin- cipalis debitor, ubi de praxi in cpntrafium haud liquet, eoque faciunt tradita a Groenewegio ad d. autb. pr&fente in princ. Publicanoriirri fide- juflbresetfijureRomano acsteris, quantum ad hoc beneficium attinet, fegregati non apparent, atqrie adeo fe quoque potuerunt eo tueri. Ant. iMatthseus^ auclhn.iibr, z.cdp.p. num. 15. icT. tafflen in Hollandia id ipfis denegatum ih dege- aerde ordotmantien op de verpactitingen artic. 27. Ml. i. placit. Holl.pdg. 812. 813. Longema- gis fidejuflbres redemtorum operis publici ad auxilium commune ordinis admittendi, quoties ei renunciatum nori eft , nec fuum riroprium faclum promiferunt. Arit. Matthaeus de auclion. libr. 2. cap. 10. num. 23. 19. Enumeratis hafienus cafibus, quibus
fceflat ordinis beneficium, plufes alii a Do&o- tibus addi folent 1 veltiti, fi qtiis jurato inter- teffefitj velproepcleiia^velPrincipe, velfifco, |
cipalis litigiofus, rixofus , cavillofus fit , vel
|
|||||||||||||
|
potens, vel clericus, vel fcholaris, vel alias con-
ventu difficilior; fi caufa fummarie ex bono 8c aquo fit decidenda , vel inter mercatorcs ; il debitor in mora jam conftitutus deceflcrit ; fi ad fugam fefe paret; fi bona debitoris principa- lis erntoremnon itiveniant; fi creditum non ad debitorem , fed ipfum fidejuflbrem pervenerit; fi fidejuflbr promifedt, fe confeftjm, quantoci- us, foluturum ; qiiae omnia cum pluribus aliis dubia fatis ac ambigua , imo erronea magna ex parte , videri poflunt prolixius difceptata a Berlichio d. pdrt. 2. coticluf. 24. ab initio ufque ad num. 142. Pyrrho Mauro de fidejujfor. par- tts fecundt, principalis, fetlionis 6. cap. 3. a num. 43. ttfque ad jinem. Heringio ie fidejuffor. cap. 27. num. 186. & multis feqq.
20. Illud obfervatu dignum , creditorem»
qui egit in folidum contra principalem, &fen- tentiam obtinuit,executionem vero deprehendit difficilem, veldiutius protelandam, pofle eodem reliclo convenire fidejuflbrem, qui per renun- ciationem aut gliarri ob caufam excuflionis be- neficio deftituttts eft, cjuia non eledione unius, fed fatisfadiorie cateri Hberaritur , & tollitur agendi jus. /. feos prtncipales 23. i generaliter 28. C. h, t. arg. l.fi quis 27. §. ult. ff. man-
dati. Guido" Papic decif. 348. & ibi adnotaia. Radelantius Ctifu Ultrdjett, decif. 22. Neofta- dtus CtirU Hdllahd. decif 6. Ndc aliud dicen- dum, finoti ex afle, fed in partem debiti cce- piflet reum pfiticipalem cbnvenire,"ac deinceps fflutato cotifillo ad fidejuflbrem tranfife vcllet, pet ea, quae fcripfi iri tit. de dttobus feis tonfiitum- dii ntim. 4. .21. Divificihis beneficium , citm Hadriam
epiflblte tfibuatur iri %. fi plutis'4. Infi. h. t. I. inter fidejujfom 26". /. 27. ^i.ff. h, 'r; epiftbk vefo divi Pii in /. fi iejiamento 40. §. ex duobus 1. //. h. t. dicendum videtur , vel per Hadfianum iri d. §. 4. divum Pium deno- tatum efle; qiiippe qiii etiam Hadriani nomeri aflumfit eoqvte irifigriitiis fuit, docente Rsevar- db. lib. 3. VdrioftttH (ap, 1 o. vel Hadfianum Tra* jani fucceflbrefri pfimitus id fua epiftola indu- xifle , divuffl VerqTium nova id cpiftolarepc- tiifle ac coritirmafle, additis forte norinullis prio- re1 Hadfiarii epiftbll riori contentis: eodem mo-* do , qub tutortim excufatio ob imperitiam li- terarum adfcribitur epiftolae divi Pii iri §./»«?«- liter 8. lnfiit.de exctif. tut. qua? inPandecSisob- tinere dicitur fecunduffl epiftblas divorum Ha- dfiarii & Antonini , fupple, Pii. /. 6. §, ttlt. ff. di excuf. tiit. Et hoc pofterius etiam pro- babilius eft, eo quod edi&um perpetuum Ha- dtiani tempofe, adeoque antedivum Piumim- pefib adfflbttim coriditum fuit, ex eo vero ediclo beneficium hoc jam bbtiriuifle , autof eft Paulus tecept.fent.Br. 1. tit. 2o.undecon- jkefelicet, meritem epiftote Hadriani etiarri in
|
||||||||||||||
|
951
|
|||||||||
|
ET MANDATORIBUSg
|
|||||||||
|
De fidejussoribds
in edidum fuifle translatam. Locum autem ha-
bet tunc , cum plures pro eodem debito fine partis mentione interccflcrunt: & cft, quo op- pofuo, unus ex pluribus fidcjuflbribus in foli- dum obligatus ac conventus, petit , ne ultra virilem debiti portionem condemnetur, fi mo- do confidejuffores reliqui, quorum intuitu hoc remedium adhibet, tempore litis conteftatx fol- vcndo fint. Kam quod atttinet eos , qui li- tis conteftatae tempore folvendo non crant, eo loco habentur , ac fi non fidejuffiffcnt j unde fi quatuor fidejufferint, & omnes folvendo fint, unus in folidum conventus obtinere potcft per hoc beneficium, ne in amplius quam quartam de- biti partem condemnetur; qui, fi duo ex qua- tuor inidonei effent , in femiffem damnandus effet divisa fcilicet actione in partes viriles in- ter eos folos, qui folvendo funt. £. fi plures 4. Jnftit. h. t, l. inter fidejuffores 26. L 27. L 28. /. fi teftamento 49. §. ex duobus i.ff. h. t.l. mn recle 3. /, liberam 16. C. h. t. Quod fi poftli- tem conteftatam defierint reliqui folvendo effe, idad onus fidejufforis, qui exceptionem oppo- fuit^ co tempore , quo illi folvendo erant, non pertinet, fed creditori nocet, etiamfi ille minorennis effet ; adeo ut nec in intcgrumre- llitutione fubveniendum ei fit, quia deceptus non videtur, jure communi ufus, &vitium aliense ceffationis akerius non ceffantis difpendio cede- re , juris ratio non patitur. /. inter eos 51. §, cum inter 4. ff. h. t. arg. /. 1. C. de divid. tu- tela. contra, quam dicendum foret, fi confta- ret, oppofita divifioajs exceptione actionem in- ter eos, qui tunc folvendonon erant, dlvifam effe ; cum eocafu aetatis auxilium minorum nomine jure implorctur , quia lubrico aetatis admiffa divlfio fuit, quam major prudentiorque non fuiffet admiffurus. /. amijfi 52. §. mter i. ff. b. t. Si dubitetur , an omnes aut aiiqui ex pluribus folvendo fint, nec ne,fidejufforiexci- pienti onus probandi incumbere debet,; tum, quia aflirmat, eos idoneos effe, tum quia hoc, quod reliqui folvendo fint , unicum exceptio- nis oppofita? fundamentum cft, & ob id ab ex- cipiente probandum. arg. /. 1. ff. de exceptionib* Lfe quidem 9. C. eod. tit. I. quotiens oper* 18. §. qui dolo i.jjf. deprobation. yxndi. /. ficonten- dat 28, ff. h.t. quanquam hic multum.valct arbitrium judicis, ut aeftimet, qui reliquorum folvendo fint, qui non ; ficut idetiam evenit in fidejufloribus admittendis, cum difceptatur, utrunvidonei fint, necne;adeo ut & appellatio. permittenda videatur, fi judex divifionem ad- miferit eorum ini«uitu> quos creditor putat fol- vendo non effe, aut vice versa. /. fi vero 5. §. qui pro 1. l.arbitro 9. /. io; pr. & §. 1. ff.qui. fatifd. cog. Quin imo, fi incertum, an fidejus- fores folvendo fint , & unus eorum a creditore Conveniatur in folidum, audiendus eft, oblata fati/datione defiderans, ut fuo periculo confide- Julfores conveniantur in parte, fi modoomnes, |
|||||||||
|
qui idonei effe dicuntur, praeftofint. /. fidubU
tet 1 Q.jf, h. t. An vero ha»c exccptio, tanquam peremtoria, ctiam poft litem conteftatam ufque ad fententiam opponi poffit, difputatum fatis in tit. de exceptiombus num. 5. 22. Ut autem locus fit huic beneficio, non
intereft, utritm pro privato,, an pro fifcali de- bito iritervcnerint, velutipro publicanis ve&H gallum conduftoribus; cum nufpiam invenian- tur a regula exccpti; nec ftringat argumentum a tutorum fidcjufforibus petitum , quibus hoc beneficium conftat dencgatum effe. /. ult, ff. rem ptip. falvam fore. uti conftat , in multis fifcum & rempublicani codem cum pupillis jure frui. /. pen. C. quib. ex caufts majores in integr. reftit, /. pen. C. de jure reipttblicA. Non cnim rccte condudor vedigalium tutori comparatur, adeo- que nec fidejuflbrcs cjusfidejufforibustutoruna; fed magis in omnem evcntum curatorcsrejpu- blicse tutoribus haud abfimilcs videntur; idep- que non aliud inferri poffet, quam &eos, qul pro reipublicx adminiftratoribus fidejuffetaint, rem reipublica falvam fore, carituros hoc bene- ficio, exemplo fidejubentium pro tutore, rem pttpiUi falvam fore: de cstero, ficut cxtra illum tutorum cafum fidejuffores, qui pro debito apud pupillum creditorcm intervenerunt, hoc bene- ficio deftituti non funt , ita nec , qui apud fifcum, five pro vccligalium penfione, five pro alio debito qualicunquc. Ant. Matthxus de <i«- ftion. libr. 2, cap. 9. num. 14. Wiffembadrurf Pand. h, t, num. 18. In Hollandia tamen iis di- vifionis beneficium dencgatum , codem placi- to, ac artkulo , quo ipfis ordinis bcneficiarn ablatum effe , fupra probatum cft. num, 18. Non etiam refert, utrum omnes codem modo obligati fint, an vero alter eorum purc, alter in diem vel fub conditione; quatenus fuccurri oportet ei., :qui pure acceptus cft, ut intetim, donec exifterc conditio poteft, in virilcm par-- tem convcniatur; in rcliquam vero partcmtuui demum, cum conditio defeccrit, vcl exifiente die aut conditionc conftiterit, rcliquos folven- do non effe. L fi plures fint ,27. /. h. t. arg. §. hlt. lnftit.de duobus reis ftipulandi. Quid,quod & divifionis beneficium non impeditur cx co, quod plures non codem, fed diverfis tempori- bus accepti fuerint, fi modo pro eodem om- ncs intervenerint debitore in folidum fine par- tis mentione/arg. /. fi Titius & 48. §. huic 1. * /. h. t.' Schneidwinus ad §. fi plures 4. lnftit. b. t. num. 19. in fine. Confer Pyrrhum Maurum dt fdejujfor. fecunde, partis principalis , feclionis 6, cap. 4. num. 4. 5. 6. 7. pag. 606. Nonenirn fufficit, plures pro codem debito intcrveniffe, nifi & in folidum obligati fint; cum placuerit, in- ter eos fidejuffores actionem dividcndam cffe, qui folidum & partes viriles fide fua efle jufferunt, diverfumque cffe, fi ab initio finguli tantum viri- Iles partes promififlent, aut vcrbis itaconceptis
ftipulanti,Sf«lM<»Mat pmtm vtrilemftdetuaefft jubes; |
|||||||||
|
Lib. XLVI. Tit. F.
|
|||||||||
|
95*
|
|||||||||
|
totum alteri irrogare , cum ipfe fuo dolo fibi
offecerk, necmagisei adverfus confidcjufforcm majorem fuccurendum fit, quam fi per factam novationem circumvento minore, & reftituto, defideraret , in veterem dcbitorcm utilem fibi aflionem dari. Rurfus, fi ab initio minorfi- mul cum majore pro eodem intervenerit, ma- jori bcneficium hoc haud denegandum , utcun- que minor deinceps setatis auxilio adjutus fuc- rit; idque propter incertum atatis dcreftitutioMf, id eft , quia confidejuffor majorennis ignorare potuit, hunc , cum quo fimul fidem interpo- nit, minorem efle; & , fi maxime id haud igno- raverit, juftamtamcn haberc potuit caufamex- iftimandi , prstorem non cfle minori reftitu- tionis remedium impertiturum, quod non pro- mifcue , fed causa tantum cognita , indulgeri folct: ut proinde difpar minoris &mulierisra- tio fit, dum & fexus apparet, & Vellejani dis- pofitio, fidejuffionem muliebrem evertens,non clebuk ignota effe. /. fi Titim & 48. §. huic 1. ff. h. t. Zoefius ad Pand. h. t. num. 31. 32. 24. Non etiam admittitur ad hoc beneficI-«
um, qui ei renunciavit. arg. /. pen. C. de pac- tis. Dummodo & hic fpecialis rcnunciatio facta fuerk, eodem modo, quo id de ordinis bene- ficio in anterioribus num. 16. probatum fuit; cum eadem in utroque ratio militet: ut tamen tacita renunciatio nec hic reprobaftda fit; qua- lis & tunc fubeffe vel prajfumkur vel fingitur, cum unus ex pluribus, non oppofiti divifionis exceptione, totum exfolvk, denegataipficon- didtione feu revocatione- ^uantitatis , tanquam non indebite cxfolut». /. fi teftatiiento 49. §. tx duobus 1. ff. h. t. Hugo Grotius manui. adju- tifprud. Holl. libr. 3. tap. 3. num. ^. Gome- zius variar. refolut. tom z. cap. 13. num. 15. in fitie. Uti &, fi pro debito individuo itinc- ris, aftus, vise, plures fidejuflerint: ficut enim ta- lis obligatio ex perfona hercdum non recipit divifionem, fedafingulis promiflbiis heredibus folida petitio eft, /. ri& itineris 17. ff. de fervi- tutibus. juncV/. ftipulationum qu<edam 1. $. ex his 2. ff. deverb; obligat. ita quoque intercon- fide/uflores divifionem aclionis fieri haud patitur cbndkio obligationis. Idemquecffevolunt, Ci pro fado individuo fidejuffio a pluribus fada fit j ut tamen refpedu ejus quodintereft, divi-. fib haud videatur reprobanda. Heringius de fi- dejujfor. cap. ij.part. z.num.<?it & feqq. Con- fer tit. de verb. oUigat. num. 16. Prsecipue vero tacita renunciatio eft , fi fidejuflbr promiferk, fe folidum folutumm; vel fe in folidum obligave- rit, ut principalem, & tinus pro omnibus; ne ver- ba videantur fruftra appofita & otiofa. Hngo Grotius manud. ad jurifprud. Hall. libr. 3. cap. 3. num. 54. Carpzovius defin. forenf. part. %. conftit. ij. defin. 9. licet de jure Saxonico con- trarium tueatur; & alii demum hocadmittant, fi formuk fuperiori verbum indmfitn, aut arqui- pollens, adjedum fit. Ant Mattlmis de obhgat. difput.
|
|||||||||
|
jttbes; quia & tunc ab initio non nifi partes
Viriles fingulos debere vifuro fuit. /. inter eos yi.pr. ff. h. t. Sicut nec fufficit, pro eodem debito plures interveniffe , fi debitores diverfi fint: qua ratione fi duo rei promktendi fepa- ratim fidejuffores dederint, invkus credkor in- ter omnes fidejufforcs actionem dividere non tenetur, fed inter eos duntaxat, qui pro fin- gulis intervenerunt. d. I. inter eos 51. %.duorei 1. ff. b. t. Longeque minus» fi pecuniam a Titio
ftipulatus, fidejuflbrem quis acceperit, deinde eandcm pecuniam ab alio ftipulatus alium ac- cepcrit fidejufibrem ; cum confidejuffores non intelligantur, qui diverfarum ftipulationum fi- dejuffores funt. l.fia Titio 43. ff. t. Et licet plures pro uno fidejuffore intervenientes , inter fe confidejuflbres fint, ideoque&divifionisbe- neficium ad eos jeque , ac ad principalcs fide- juffores pertineat , tamen ejus, pro quo fide- }ufferunt, confide/uffores non funt, & ideo fi- dejuffor fidejufforis defiderare non poteft, ut in- ter fe & eum fidejufforem, pro quo fidejuffit, dividatur obligatio, quia ille locoreieft, nec re<5te petitur, inter reum & fidejufforem dividi aclionem. /. f\ plures 27. §. ult. ff, b. t. Cui non contradick §. 1. ejufdem kgis; fi legem illam ita accipiamus, ut agat de eafu, quo fi- dejuffor exftitit hcres fidcjuffori; fubaudita, vel fuppleta voce beres , quam & in nonnullis ex- emplaribus legi, Gloffa cum aliis monet ad d. I. quo pofito fenfus erit, fidejuflbrem unum, al- teri fidejuflbri fuccedentem , & pro fiia1 & pro defun&i fidejuflbris parte virili debere folvendo efle, ut fidejuffores cseteri hujus intuku ex epi- ftola Hadriani obtinere poffint divifionem obli- gationis. 23. Ceffat tamen & boc beneficium variis
aliis in cafibus praeter eos, qui numero praece- dcnte. per occafionem jam adnotati funt, puta, fi per mcndacium negaverit, fe fidejuffiffe, eo- dem modo , quo ordinis beneficium ceffare, fcd magis ex ;ure civili, quam hodierno , fu- pra di6tum num. 18. Si plures pro uno tutore fidejufferint, rem pupilli falvam fore. /. ult, ff. rem pupilli falvam fore. Si quis fidejufferit una cum muliere , quse Vellcjani exeeptione tuta erat; quia fcire potuerat, aut ignorare non de- buerat, mulierem fruftra intercedete, adeoquc obligationi fubducendam effe. /. fi Titius & 48. p. ff. h. t. Sande decif. libr. 3V tit. 10. defin. 2. quod & latius cum limkationibus tradkum
h tit. ad Senatufc. Vellejan. num. 7. Quod fi tma cum minore quis intercefferk , & poftea tninor per in integrum reftitutionem obligatio- ni fubducatur, ita demum onus obligationis in- tegrum fidejuflbr major fufcipere debet, fi pri- mo folus interceflerit; & poftea minor ei in idem debitum per credkorem bona fide additus fit. Nam fi dolo creditoris induclus fit minor, utfefidejuffori,jam prius obligato, addat fide- jufforem, non potQft eredjtor t reftkato rflinore? |
|||||||||
|
ET MANDATOHIBUS* 9§2|
vendo diligens eft, ex diligentia damnum fen*
tiat; reliqui negfigentiorcs ex fua negligentia kt habeant, utinminus condemnentur, atqueiti diligentia negligentise pcenas luat. /. inter eot $1. §. fidejupr 1. ff; h, t. jun<5t /. ult. in §nt C. depojiti. Plane , fi unus ex pluribus fuarrt pprtionem virilem non creditori folverk, fed confidejulToii , deinceps a credkore conventus judicium declinare non poteft, quo minus virii' lem faltem poitionem folvat; mahdati judicid repetiturus ca , qux fidejuflbri, ut is folveret, numeravk» Q^iin imo, credkor ne eum qul- dem , qui a confidejulfoie partem vkiieni jam recepit, ad folidi debiti folutionem reftecom-* pellit, fed divifionis eitccptione oppofitafolam virilem partem confequitur; cumexeo, quod inter confidcjufforcs a6lum eft, actio nullafivei in rem fwc in perfonam creditori ad id, quod confidejuflbri folutum fuk, nafci potuerit, aufi jus agendi immutarl arg. /. debitorum 25. Cl de paciis. Neoftadius Curu fupr. dccif, ^7. quai incipit; cum ex causa <k& 26". Quibus autem in cafibus , ccflante dl<
vifionis exceptione, fidejuflorcs finguli iri fbli-* dum conveniri & excuti pofliint, heredesquO'* que eorum nullo divifionis beneficio fe poflunfi tueri , quo minus ad folidi debiti folutionerrt adigantur, qui uni fidejuflbri fijccefferurit; fedl. id non impcdit , quo minus finguli portionis hereditariae folutione defungantur, fi modo in-< dividua rei debitse naturanonrefiagetur; adeo< que pofito centum auredrum debito, quatuor* que pro eo fidejiuToribus divifionis auxillo de-« ftitutis , fi quidem uni ex his mortuo unicus hercs fuerit , credkori in folida centum a&ia adverfus eum fine cxceptione danda eft j fin quatuor a?qualker ei fucccflcrint , in fingulos ipfo jure non nifi ad viginti quinquc agcndi fa- cultas crcdkori competit; cun! adiones heredi- tarix ex principiis certiffimis ipfo jure intcr co- heredes divife fint. arg. I. per familia z.§.ult. I. 3. ff. famil. ercifc, Quin &, fi creditor, qui propter ceffantem divifionis exceptionem unum expluribuseligerepoterat,& utfliter infolidum convenire , fingulos in partem virilem conve- nerit, & adverfus fingulos litem conteftatus fit, fed a quibusdam virilem partem fervare non po- tuerit, nullam ulterius in rcliquos idoneos ad id, inquo reliqui deficiunt, adionemhabetj cum poft litis conteftationem petitionem divn fam redintegrari juris ratio non patiatur. /. //- berum 16. C h. t. I. fimandatu 50, §. Taulus refpondit unum 3. ff, mandati. fecus, fivelunum eorum in folidum conveniflet ; vel unum tan- tum in partem virilem, reliquis jadicio haud interpellatis; vel unus eorum partem virilem fponte obtuliffet; eodem modo iisdemque ra« tionibus, quibus id de pluribus debendi reis plcnius demonftratum in tit. de duobus rels eon* ftituend. num. 4. Adde Heringium de fdejujf. cap. 27. p#rt. *• »«"»• 48« ihique citatos. |
||||||
|
De fidejussor ibus
difput. 31. num. 5». in ftne poft Zangerum de
exception. part. 3. cap. 19. num. 3. & alios ibi- dem cit. Diverfum effet, fi plures fidejuflbres fimpliciter fe obligaflent in folidum , eUk^ een voor al, feu finguli pro totodebko; tunc enim adhuc beneficio hoc divifionis uti pQfliint, quia verbis talibus nihil ukra cavetur , quam quod ipfo jure obtinet , ut nempe finguli in iblidum teneantur; licet fignifices (inquiuntlm- peratores) adjettum effe in obligatione, ut fingu- li- in folidum tenerentur, tamen nibil h&c rei mu- tat conditionem juris & conftitutionem t nam & cum hoc non adjiciatur, fmguli tamen in folidum tenentur: fed ubi funt omnes idonei, in portionem ebligatio dividitur. I. non rette 3. in fine C. h.t. Atque ita Amftelodami obtinere , ut, qui cum aliis fidejuffit > elck^ een voor al, non aliter in folidum condemnari poffit invitus, quam fi re- liqui neque praefentes fint, neque bona in terri- torio habeant, tcftis eft Groenewegen ad auth. pufente. C. h. t. in fine. Et fane, non idem» fed aliud plane eft, in folidum fe obligare, aliud vero promtttere, fe folidum foluturum ; dum is, qui h folidum fe obligat, nihilaliudexprimit, quam quod & lege difpofitum eft , & propterea non tenetur folidum folvere, fi rcliqui folvendo fint, d. I. 3. at, qui folidum fe foluturum cavet , non modo obligationem in folidum in fe fufcipk, fed & fimuleffe&umejus, folidi fcilicet folutio- tiem; nec partis, fed tantum folidi folutionet pro- miffum implet. Non tatrien tacite renunciafle videtur aut huic divifionis aut ordinis bene- ficio , qui pro debito guarentigiato, ut lo- quuntur, interceffit, vel fecundum morcs no- ftros pro debito voluntaria* condemnationis clau- fulam habente, lieet, in eodem inftrumento fi- dem interpofuerit, ac ipfe quoque in condem- nationem confcnferit j cum ille in condemna- tionem confenfus non alio fpectet s quam ut quis fine longis litium ambagibus executionem patiatur ejus debiti, ad quod , fi voluntarise condemnationis claufula non fuiflet addka, ob- fervato folenni judiciorum ordine, aclongisli- tium ambagibus , fuiflet tandem a judice con- demnandus: condemnandum autem eum folum- modo fuifle in partem virilem propter Hadfiani bcneficium, ubi tantum fimpliciter una cum a- liis pro alieno debito interceffit, certi juris eft. Gomezius variar. refolut. tom. 2. cap. i^.num. xj.inmed. 25. Qvtocf.fi unus ex pluribus confidejuflb-
ribus fuam virilem debiti partem fponte folve* rit, reliqui vero ceflent in folutione, fecundum juris rigorem quidem recufare non poflet, quo minus, refidui divifione fa&a, portionis judi- cium accipiat, quia eam quantitatem inter il- los, qui folvendo funt, dividi convenit, quse litis conteftats tempore debita eft: fed tamen humanius vifum, fi & reliqui folvendo fint li- tis conteftatae tempore,, per exccptionem ei, ^uifolvk, fuccurri; nealioquinis, quiinfol- |
||||||
|
m^i
|
||||||||||
|
Lib. XLVf. Tit. I.
|
||||||||||
|
■.'::
|
||||||||||
|
;fibi ipfis impofuerunt, folvcwdi neecffitate. arg„
/. fi fidejuffor 7. §. fi tieceffaria 1. ff.quifatifd. cog. Simili tnoHo fidcjuflori folidum folvcnti neceflarium cft mandatum adionum ad pigno- ra perfequcnda ; quoticns creditori pignoribus fimul & fidejiifforibus cautum fuit, & fidcjus- for necdum cxcuflis pignoribus folidum folve- re compcllitur; cum iiitcr fidejuflbrem & pig- nus crcditori Gonftitucntcm nihil actum fit, cx quo pignorum perfecutio fidc/uflbri nafci pos- fet. /. cum alier 11. I. mandati atlio 14. C. b. t. Confer Ncoftadium C«r/,< lloil. decif. 1 %. Man- datori quoque folventi neccflariam cfle adionum ceflioncm adverfus dcbitorcm principalcm; ac fidejnflbrem hac in partediftarcamandatorc, & regulariter haud defidefare, fibi aftiones a credi-< tore contra principalem cedi dcbitorem, quia ei fi- ne ceflione per aclionem mandati vel negotiorum geftorum, contra debitorem movendam, abunde confultum eft, demonftravi plcnius in tit. de paclis num. 14, quibusadde Ant. Fabrum Cod. libr. 8. tit. 28. defin. 17. St tamen fidcjuflbri neque man- dati neque negotiorum gcttoram aclio compc- tat, dum forte pro irtvito ac prohibentc debi- tore fidejnflit , etiam utiliter a creditorc fibi adionem contra debitorem mandari petit, mi- litante jam eadem ratlonc , ob quam adverfu» confidejuflbres defiderare poteft aclionum ces-. fionem. Idemque eft, fi aclio creditoris ad- verfus' debttorem principalem ita privilegiata fit, ut 6c in cefltonarinm cum acl:ione priviiegtum tranfire pofUt, ( protit id de ftttierari2 adione probatum in tit. de rtligiofis nttm. ii.) cum& ; tunc ceffio aclionis pfadadonem tribuat fide- j jiiflbfi, qui mandati vcl ncgotiorum geftorum ; aclione ad iridemnitatcmcontcndcns, nulio an- tc alios exigendi privilegio inftfudtus eflet. Ncc aliud diccndum, fi princtparis obligatio adjnn- dSam habcat claufulam confenfus in volnnta- riam condemnationem, & magis pafatam cxc- cutionem. ConferModcftiniimPiftoris^w^. 2. 29. Qitodficreditorjamantcreliquoslibcra- verit fidejuflores, aut quofdam cx^ illis, etiam folidt debiti folutionem ab uno ilfo, qucm non dimt- fit , obtinere nequit, non obftante bcnfificti divifionis fenunciatione, fed tantum portionem virilem non liberati, Sd illofum, qui in obli- gatiofie fidejuflbria ita retcnti ftuit i creditore, ut is in partem eorum vtfitem ac^bncs fide/nflort convento cedere poflit; co quod jpfius credito- ris vitio aceidtt, ne poflit fidejnfTbri contra re- ltquos aclionem mandare. arg. /. Stichm aut Fampbilum 95. §. pen. ff de foltttiort. ibiqtte Go- tofredus in mtis. arg. /. cum apparebit 47. ff. /a- cati. Hartmannus Piftoris qrnff. 48. nm. 4, Heririgius de fidejuffortbus cap. 27. p^rt. 3. mm. 13. Ant. Matthseus^ attflion. tibr. t.cap. ir, num. 54. Cotifer Neoftadium Curia ttolland. decif li. Diverfum foret, fi quidamex fidc- jufloribus defiiflent folvendo effe; cum in adio- tium venditionibus , ( qualis & hic concipituc fecuu*
|
||||||||||
|
.;"' iy.Betteficram cedendarum actionum eft,
cjuo oppofito, fidejuflor unus ex pluribus, fo- lidum folvere paratus, dum vel noluit vel non potuit fe tueri exceptione divifionis, petit, fi- bi a cfeditore ccdi feu vendi actiones contra rc- liquos eonfidejuflbres , ac rcum principalem, itt & contra pofleflbrcs pignorum , cafu quo fidejuflbribus fimul & pignoribus cautum fuit; nifi pignora poflefloribus in aliam infuper cau- famobligata fint, cum tunc non priuscompel- lendus fittransferrepignora, quam omnedebi- tum perfolvatur. /. creditori 2. /. cum alter 11, l. ntanddti atlio 14. /. ficut eligendi ii. C. b.t. I fi mandatu 13. /. fidejuffonbtts 17. /. cum is qui 3 6. I. ut fidejttffbr 39, ff. h. t. Qyibus con- fequens eft, parte debiti tantum perunumfo- luta, licet illa viriH parte major fit > non pofle peti per folventem , fibi adiones cedi contra cpnfidejuflbres in id, quod fupra fuam partem praftitit, five debiti integri cxigcndi jus jam creditori competierit, five partis folutio exdie adhuc dilata fit, dum forte anniia, bima, trima die debebaturprincipaliter, &anno pnmo lap- fo fidejuflbr unus penfionis illiusfolutionem fe- cit; cum utique abfurdum eflet, ad ceflionem a&ionum & cautionis feu chirographi traditio- nem cogi creditorem, qui adhuc ipfe ex eo fc- cunda: tertia?que*penfionis exfolutionem perfe- qui debet, uti iniquum videbatur, cedi jus pig- noris, quod adhuc in aliam caufam obligatum erat.rf.W. Carpzovius defin.forenf. part. 2, conftit. i 7. defin. 22. Heringius de fidejuff. cap. 27. pdft. 3. num. 18. Sande de ceffione aft. cap. 6. num. 35. 36. Modeftinus Piftorjs part. 1, qu&ft, 1. & Jacobus Schultes in notis. 28. Ceflio autem ha?c actionum Contra re-
liquos confidejuflbres fidejuflbri folidum folven- ti omnino neceffaria eft , quia fine ea nullam adverfus csteros ex fuo capke a&ionem habet; non utique mandati, quod inter confidejuflbres haud interponitur, neque etiam negotiorum ge- ftorum, quiafolidum folvens nonalienum, fed fuum negotium geffifle intelligitur, nec ut alios, fed ut fe liberaret, totum folviflc, totum debens. /. utfidejuffor Hif. h. t. I.cum alter n. C. b. f. Nec eft, quod objiciatur, tutori,qui folus folidum pupillo folvit,quod ex adtriiniftrata tutela debeba- tur,cmque actioties contra contutorcs noti erant ntandatae, utllemnihilomirius exvariorumPrin- cipum conftitutiotiibtts a&loiiem adverfits con- tutores dandam efle. /. i. §. itfi forte i^.ff,\de tUteld & rat. diftrab. fitefiim, qiiodtutoribus utili aclione fuccurfttm fuerit ex conftitutio- riibtfs, id inde eft, quia hi neceflario fungun- tur officio,. qudd declinare nequettrit; ac pro* inde £quum vifum, ttt, qttlbus irivkis onusa lege imponitur, his quoque ad irtderrinitatern £ lege qusm maxime confuleretur: curn ex ad- veflb fidejuflbres non inviti, fed ex libera vO- luntate, alieriam fufcipiantobligationem, ideo- qwbwlfita rnereafttur » lege juYafUnea,quam |
||||||||||
|
ET MANDAf ORl8U§» $5J
inter ipfos fidejuflionis dniis perinde divifum ap*
pareat , ac fi divifionis beneficio renunciatuns non efletjrcnunciationc fcilicet id unum operante* ne divifionis exccptio opponatur crcditoriagen-* ti , aut iis , qui cefsa per creditorem actione contendunt. Hartmannus Piftoris patt. i. qu&ft* 48. num. 13. & feqq. Berlichius concluf. ptafti part. i.comluf. 22. num. 06. & feqq. Carpzo-* vius defin.for. part. i.conftit. 17. defin. 19. He* ringius defidejuffor.cap. zj.patt. ^.num. ■$•$.& feqq. Neccft, quoddicas, ficfuturura, utdif- parisconditidnisfint, qui pariter & eodem mo- do obligati fnnt, dum pofteriores, a prioribuS conventi, poffunt non folvcndo eflc. Etenim» fi ex evcntu appareat, pofteriore loco convcn* torum inopia inanem adverfus eos aftionem cs-* fe, dicendum vidctur j horum inidoneotiirrt por-* tionem ad reliquOrUm idoneorum onus pertine^ re ; fic ut & priores, qui fecundum propofitant facti fpcciem, deduda fua portione virili in re-« liquuum contra confidejufforem egerant & obti-» nuerant, reftituere finguli tencantur, quantomi- nus recuperaturi fuiffent, fidemtisiis, quifol-» vendo non funt , inter idoneos folos obligatid fidejufforia conftitiffet ; ut ita sequale omnium onus fiat per beneficium ccdcndarum a£tionum 3 quorum ex interceflione aequalis obligdtio eft, quique finguli ultra virilem portioncm convcniri inviti non potuiffent , fi non divifionis excep-* tionircnunciaffent: prxfertim, cum bcneficiurrt cedcndarum a£tionum fubfidiarium fit beneficii divifionis, ad quod, quicfcente divifionis exccp-* tione, fidejufToribus refugium patet; ac proinde» ficuti in beneficio divifionis oppofito in viriles finguli partes condemnantur 5 fi omncs folveh-* do fint, fed, quibufdam non folvcndo exiftcn- tibus, pars eorum gravat reliquos idoneos, H- cet jam fuam partern folverint. /. inter fidcjufforet 16. L 27. ff. h. tt ita & in cedendarum aitio- num remedio inidonei fidejufforis portione ido- neos reliquos «qualiter gravari, a?quum eft. arg* /. verum eft6^. §.Jicum tres j. ff.profocio. Nam uti iniquum vifum fuit t ex eadem focietate ali-> um plus, alium minus confequij fi fortcunus ex fociis partem fuam integram a focio adeptus fit , ac dein reliqui propter inopiam focii de* bitoris folidam partem fuam falvam habere ne-* queant, & ob id is, qui integram partem jarrt adeptus eft , reliquis mirius obrinentibus pro rata tcnctur communicare. d. I. 6y. §, 5. fic quoque non poteftnon iniquitate laborare, uC' ex sequali fidejuflione alius plus,alius minus dam-« ni fuftineret, cum nullus edrum temporefide- juflionis ullo modo fibi pra? aliis cdnventione quadam profpexerit , ex qua melioris, quant caeteri, conditionis effet. Berlichius d. pattt 2, concluf. praftic, 22. num. 5*5. 5)6". 97. Chri-» ftineus ad Mecblin, tit. 7- artic. 15. num.fi Carocius decif. 8j.i« fine. Carpzovius defin^- fot. part. 2. conftit. 17. defin. 20. Hcringiuil d. (ap. 2.7, pn. 3. num. 36". Eeeecc 2- 30. Hanc
|
||||||
|
DE FIDEJUSSORIBUS
fecundummox dicenda) venditor, adeoquchoc
in cafu creditor , non teneatur debitorcm fide- jufforem praftare locupletem, fed fatisfaciat, fi debitorem prxftet. /. ft nomen 4. ff, de bered. Vel aft. vendua. Et quamvis legcs, de a&ionum contra confidejufforcs ceflionc loquentes, haud definiant, utrum in totum adverfus reliquos, an magis fubducta folventis parte virili in reliquum acTiones cedendse fint; tamen neque juris neque jequitatis ratio patitur , ut quis ejus portionis, in quam ipfepropria obligatione devinctus fue- rat, ceflionem impetret, atque ita, quod ipfe liberaturus folvit» repetat ab alio, quocum in pari caufa eft. Prarterquam quod ea ratione in cafu plurium confidejufforum, veluti quatuor, fidejuflor primus fecundum a&ione cefsa in fo- Hdumconveniens, cidem rurfusacTionemin fo- lidum cedere deberet, atque adeo non modo contra reliquos duos, fed & contra femet ipfum; quod abfurdum eft: autalioquinfuturumeffct, ut in ulcimum foium omne fidcjuflionis dam- num redundaret, dum primus adtione in folidum cefsa, folidum rcpetcret a fecundo , fecundus iterum a tertio, tertius dcniqne a quarto; quarto vero ob defe<5tum aliorum confidejuflb- rum tantum adverfus dcbitorcrn principalem, farpe Iatitantcm aut non idoneum , inanes fere fupereflcntadtiones. HartmannusPiftoris libr. 1. quaft. 48. num. 6. & feqq. Heringius defidejuffor. cap. 27. part. 3, num. 28. & feqq. Zoefius ad Pand. h. t. num. 41. Carpzovius defin. forenf. fart- 2. conftit. 17. defin. 18, Quin imo , ficut portio virilis fidejulToris folventis in aftionibus cedendis fubducenda eft, ita nec in cafu quatuor confidejuflbrum crHcacitcr abuno ex reliquis tri- bus invito totum debiti foluti dodrantem fide- juflbr folvens repetere poteft; dum ceflionarius aftione cefla experiens , eadem divifionis ex- ceptione repelli poffet, qua, fi cedens ipfe age- ret, fidejuflbres fefe defcndiflent; quippc quorum jus fa<5to feu ceflione credkoris imminui haud potuit, aut tolli vel immutari. arg, /. debitorum 25. C. de paftis. jund. I. nondebet aftori 41. ff. de reg. juris. Eoque facit argumcntum ex /, fi flures 38, §. utt.ff. deadmin.&petic.tut.jand. L 1. §. plane 14. ff. de tutela& ration. dtftrah. & ex /. cum poffeffor 5. ff. de cenftbus. juncl. /. cum alter 11. C. /;. t. Plane , quibus in cafi- bus beneficium divifionis ex renunciatione quie- fcit, magiseft, ut primus, quem fuo creditor, arbitrio elegerit, in folidum conventus , con- fldejuflbrem unum ex reliquis, fuo quoque ar- bitrio, in folidum conveniat, fubducta fola1 parte fua virili , adeoque dodrantem totius debiti ab co confequatur ; & hic rurfus a&ione ccfla in folidum contra tertium, fubdu<5ta fua ac pritni folventis parte, adeoque re ipsa ,ad debiti totius femiffem experiatur; ac tandem hic tertius con- tra quartum , ad reliquam debiti partem quar- tam : atque ita fiet tandem exitu infpe&o, ut virilcmfidejuflbrquifqucdebiti partemferat, & |
||||||
|
«
|
||||||||||
|
956 L i b. XLVI. T it. I.
|
||||||||||
|
ita ftipulatus 97. §, poffum 1. ff. de verb. obligat,
l. ficut reus 65. ff. h. t. Etenim , quod pri-
mo dicitur, fidejuffore folvente, debitorem ip-
fo jure haud liberari, crroncumeftj cumaliud
evincatur ex princ. Inftit. quib. moi. toll. oblig.
ubi traditur, /i reusfolverit, etiam eos, qui pro eo
intervenerunt , liberari : idem ex contrario con-
tingerey fi f.dejuffor fslverit j «0» enim ipfum (0*
lum liberari, fed etiam reum. Nec re&e exci-
pitur , haud affcri eo in loco, reum ipfo jureli-
berari, adeoque verba textus acVipi poffe de reo
per exccptionem liberato. Repugnat cnim ifta
interpretatio fcopo Imperatoris , tractantis de
modis, quibus non ope exccptionis , fed ipfo
jure tollitur obligatio. Repugnat fimilitudini,
feu comparationi, quam Imperator facit intce
efTe&um folutionis a reo facTae, qua fidejus-
forem ipfo jure liberari inter omnesconftat,&
eam quae a fidejuffore profe&a cft. Repugnat
denique , quod in d. pr. dcfinitur, nihtl inter-
ejfe, quis folvat, mrum ipfe , an alim pro eo •
liberari enim & alio folvente ; quod verum non
efTet 4 fi, fidejuffore folvcnte, rcus ipfo jure non
liberaretur. Sed & aftionem crcditori contra
debitorem ipfo jure tolfi ac extingui per folu-
tionem «\ fidcjuffore faftam, fi temporc foluti-
onis neque actionis ceffio intervenerit , neque
conventio de ea cedenda, manifeftum cft ex ob-
jcftione per Jurifconfultum formata ac foluta in
l, cum U qui -$6. ff. h. t. quse inepta effet, fii
non reus per folutionem fidejufibris ipfo jtire
liberatus fuiffet; tanto magis, quia in d. I. 36.
eadem plane ratiocinatio inftituta cft , qualisin
l. Modeftinus j6. ff. de folution. in cujus tamen
legis 76*. fpecie per folutionem unius reliquos
ipfo jure fic liberari, ut acl:io nulla fuperfit 3
fatetur ac tradit ipfe Sande d. cap. 7, de a&k-
num cejfione num. 3. Nec recT:e ad inftitucn-
dam comparationem inte* mandatorem & fide-
jufforem folvcntem fubfumitur, quods fidejuffor
arque, ac mandator, fuo nomine folvit. Nani
etfi facile dari poteft, fidejufforem folvere es
proprio contra<5fcu fuo, puta. ftipulatione, cum
fbrte reus cx alia deberet causa, imo ctiam fol~«
vere quod ipfc debet , quia ipfe fe foluturum
promifit: non tamen ideo verum eft, eum fuo
nomine folvere, aut fuo nomine debere ; dum
aliud eft, debere; aliud, fuo nomine debere 1
utiid in conftituto manifcftum eft; ubi & is,
qui conftituit quod ipfe debet, & is, qui con-
ftituit quod alius debet, fi folvat, folvit pro-
cul dubio, quiaipfe ex conftituto fefe obliga-»
vit, & ejus, quod conftituit, debitor eft; &
tamen non eo minus verum eft , eum , qui
fuum proprium debitum conftituit, folvere quod
fuo nomine debet j qui vero conftituit quod
alius debet, alieno nomine folutionem prsfta-
re. Atque ita perfpicue fatis diftinguunturil-
la, folvere qttod meo tiomine debeo , & folvere
quod pro alio fidejufforio nomine debeo. I. & ma-
gis 4. #, de folution. Sc adhuc apcrtiusin l.cum
sx
|
||||||||||
|
* 20. Hanc verp a&ionum ccffionem refte
|
||||||||||
|
peti ante fa&am debiti folutionem per fide-
jufforem , extra dubium eft. At poftquam folutmn fuerit , fruftraneum prima fpecie vi- dcii poffet fidejufforis defiderium ; cum jam creditor fuum reccperit, & perceptione debiti omnes liberafi fint, adeoque & adio, ipfoju- re fublata, ac nufpiam amplius apparens, cedi ncqueat. Sed non ita eft ; magisque diftin- guendum , utrum ante folutionem , ve! etiam ipfo folutionis tempore, eonvenerit, ut man- darentur actiones , an vero nihil de his a&um fit. Si enim poft folutum fine ullo pacto to- tum , quod dcbebatur , actiones poft aliquod intervallum ceffx fint, nihil ea ccffione agitur, cum nulla aftio ultra fiiperfit, folutioneexftin- <3a. U Modeflinm refpondit 76. ff, de folutim. Sin ante convenerit, ut mandarentuf a&iones, atqueita folutio facla fit, fubfecutum deinceps a&ionum mandatum inutile non eft, quiacre- ditor hoc cafu non in folutum acdpit, fed quodammodo nomen debitoris vendit , nomi- nisquc venditi pretium ei folvitur, & ideo ha- bet adhuc actiones, ad quas prseftandas fe ven- dendo obligavit. d. I. Modeftinus 76. ff, de folu- tionibm. atque ita paclum anteccdens praefuppo- nitur in l. cum is qui 3, 6. ff. h. t. Eoque pcr- tinet, quod Julianus de hoc cedendarum a&io- num bcneficio agens , ait , fidejufloribus fuCc curri folere, ut ftipulator compellatur ei, qui folidum folvere paratus eft , vendere c&terorum nomina. I. fidejuffbribm 17. ff. h. t. Ethxcadeo vera funt, ut fecundum Romani juris principia fidejuflor, qui neglexit ante folidi folutionem, vel in ipsa folutione, a&ionum ceffionem ob- tinere, vel de iis cedendis conventionem inter- ponere , nc per reftitutionem quidem in inte- grum adjuvari poffit ad hoc, ut ei adhuc cedan- tur acTiones ; idque per rationes propofitas in tit. ex quibus caufts majores num, 16, Nechis contrarium eft, quod mandatorpoffitaftionum ceffionem adverfus eum, cui credi mandavit, pctere etiam diu poft facfam creditori folutio- nem, ctfi nihil de cedendis a&ionibus actum fuerit; idque ex ratione , quia mandator fol- vendo non liberat debitorem ipfo jure , adeo- que a&io necdum extin&a cedi per creditorem poteft; & hoc rarfusideo» quia mandator non alieno fed fuo nomine & propter mandatum luumfolvit, quod autcm fuo nomine quisfol- vit, non nomine debitoris, debitorem non li- berat. I. Vapinianus 2,8. ff. mandati, l. ft quid pffejfor 31. pr. ff. de petit. heredit. Namlicet ld in mandatore verum fit , perperam tamen a Johanne a Sande multisque aliis diffentientibus per eumallegatis de atlionum ceffione cap. y.num. II. ad fidejuflorem producitur , quafi & ille ^folvendononliberaret ipfo jure debitorem, quia non pro debitore , fed fuo nomine folvit, & propter ftipulationem fuam, qua non alium , jcd fe pro alio folutururn, promifu. arg. I. fi |
||||||||||
|
DE FIDEJUSS6RIBUS ET MANDATORiBUS,
ex pluribus 07. //. de folution. in qua cum quid juffbres a_tionem a creditore cedi, licet de e3
|
||||||||||||
|
cedenda nihil a&um fit, autor eft Groenewe-
|
||||||||||||
|
t £_'"_! __.1_-_._I_..-~ _-.». I
|
||||||||||||
|
fohvtum proponeretur ab eo , qui plunbus ex
|
||||||||||||
|
caufis debitor erat , nec exprefferat , in quam
caiifam folutum imputari vcllet, ac ob id du- bium eflct , cx qua causa folutum cenferctur, Papinianus definiens, magis in id, quod quis fuo, quam quod fidejuflbrio nomine debebat, vidcri folviflc*, his illud verbis comprehendit, foft hum ordinem potior habebitur propria, quam aitena caufa, veluti fidejujforis; quod veteres ideo deftniverunt, quod vertftmile videretur , diligen- tem debitorem admonitu ita negotium fuumgeftu- tttmfuijfe: indkio plus quam manifefto, cum crgo fidejuflbrio nomine folventem, non fuum, fed alicnum, dcbitoris fcilicet principalis, ne- gotium gcffifle ; quod nec quisquam jure in dubium revocaverit , fi cogitet, fidejuflbrcm, qui fine mandato dcbitoris intervenerat, ad re- petendum id, quod kaexiolvit, adverfus clebi- torem contraria ncgotiorum geftorum aclione cxperiri. /. ex mandato 20. §, ftdejuffori 1. //, tnandati, qua? non competit ei, qui fuonomi- ne folutionem fecit, fecundum latius tradita in tit. de negotiis geftU num. 13, Neque quic- quam juvat, quod Celfus aperte dcfinivifle vi- detur, fidejuflbrem vel nomine debitOris', vel fuo nomine folvere potuifle. /. indebitam pecu- niam 47. ff. de condiB. indebiti. eo quod talis diftin_tio, in materia condiftionis indebiti pto- pofita, ibidemque vulgata fatis, longe alio fen- fu valet __ accipitur ; cum per fidejujforem fuo tiomine folventem defignetur talis, qui putatfe principalem debitorem effe, & ita folvit debi- tum, tanquam fuum; per fidejufforemverort'-- bitoris nomine folventem fignificetur ille, qui fi- dejuflbrio nomine, feu tanquam fidejuflbr fol- vit; eodem modo quo tutorio vcl procuratorio nomine folvit tutor vel procurator M , quod pupillus aut dominus mandans credebatur debe- re , ncc tamen debebat; unde & in indebiti condidione par horum trium ita fidcjuflbrio, tutorio , procuratio nomine folventium caufa cft , fi id , quod folverunt , ab eo, pro quo fidejuflerant, vel a pupillo, aut domino man- dante, debitum non fit, quatenusnonhis ipfis folventibus, fed ei, pro quo tanquam fidejus- fores, tutores, aut procuratores folverunt, inde- biti condi__io accommodatur. . fi procurator 6. I. indebitam pecuniam 47, i cum indebkum 57. //, de condift. indebiti. Adde tit. de condict. in- deb. num. 8. 9. Quamvis autem hsec ita fefe habeant cx jure civili, plurimique fententiae hu- jus defenforcs fint, allegati apud Sande de ces- fione aftionum cap. 7. num. 12. accumhiscon- fentiat Hugo Grotius manud. adjuriJprud.HoU. libr. 3. cap. 3. num.62. tamen momm noftro- rum fimplicitati nunc magis convenire, ut fi- dejuflbri etiam fine ulla a<5tionum ceflione ad- verfus reliquos confidejuflbrcs expcriundi pote- ftas afleratur, aut faltem licentia petcndi etiam dudum poft folutionem, fibi |
gen ad /.11. C. h. t. poft alios ibi citatos.
Confer Berlichium conclnf. pratt. part. 2. con-
cluf. 22. mtm, 75. & feqq. Neoftadium Curia
Boll, decif, 12« Qtia fententia admifsa, haud
difficulter & illud probandum fuerit, fidejuflb-
rem , qui renunciavit huic cedendarum a&io-
num beneficio, impediri quidem hoc ipfo, nc
per oppofitam exceptionem difterat fblutionem
debki, in quod fidejuflit; fed tamen non ideo
illum fibi ademifle facukatem pctendi adionum
ceffioncm \ eo quod bcneficiorum renunciatio-
nes ftridi juris funt, __ renunciatio tantumin
gratiam creditoris fatta videtur, ne dilatoria re-
pcllatur exceptione; non autem in favorem
confidejuflbrum , ne contra eos aciiones cede-
rentur. Sande de cejfione aclionum cap. 6, nttm.
41. Carpzovius defin. forenf part. i.conftit. 17.
deftn. 17, Petriis Hcigius part. 1. quaft. 38.
num. 37. & feqq.
31. Cum autem fsepe non nifi unus fide-
juflbr fit, cui bcneficium divifionis autceden- darum a&ionum prodefle nequit , atque etiam tunc, cum plurcs alterutdus beneficii remedio ufi funt, ad minimum partis virilis onus fufte- rant, neque tamen sequum fit , officium fide- juflbris ipii damnofum eife. arg. /. Jifervus com- munis 61. §. quod vero 5. //. de funu, regres- fus ei contra debitorem principalem datur in icl omne, quod fidejuflbrio nomine folvere co- adus fuit, accommodata eum in finem aftione mandati , fi cx mandato debitoris principalis fidejufferit, vel a&ione negotiorum geftorum s fi fine mandato interveniens utiliter negotium debitoris geffiffe probetur. §. Ji qttid autem 6, Inftit. h. t. I. f\ remmerandi 6. %.fipaffusi. {. ex mandato 21. §. ?. .. qui ftde 53. ff. b, t. In quam utramque a(Sioi.em, quse bon_e fidei eft , non modo ea veniunt,; qu_e principalis creditori debuit, & _l fidejuffore fbiuta funt, fed & idquod intereft, adeoque &damnareli- qua, quss fidejuffor paflus cft ex eo, quod de- bitor eum, foluto creditori mature debito, nort liberavit; idque fecundum propriam & ordina- riam aftionis utriusque naturam, alibi traclia- tam. Carpzovius defin, forenf. patt. z. conftit. 17. defm. 23. nifi damnum fua culpa fenfe- rit; quo pcrtinet, fi a-creditore conventus acl folvendum fidejufjorio nbmine, ae fatis intelli-i gens , fe neque ordinis neque divifionis gau- derebeneficio, litigare maluerit, quambonam fidem agnofccre ac folvere , atque ita fuccum- bens in litis expenfas damnatus forte fit, aut fuas faitem impcnfas ferre juffus ; cum ha(3:e- nus temerarius litigator fuerit, & ita damnum hocnonquafidejuffor ex ucilitatedebitorisqui_{ folvens, fed qua temerarius litigator, fuftincarj prxfeitim cum fidejuffori non conveniat, de apicibus juris difpucare, fed tantum de eo, arj ' debitor fit, nec ne. arg. I fi ftdejujfor 29. §. |
|||||||||||
|
Eeecee 3 <IM**
|
||||||||||||
|
L 1 b. XLVI. Tit. I,
|
|||||||||
|
■quadamq.ff. mandati. I. nemoremfuam 82. §. i.
in ftne.ff. de verb. obligat. jun<5t. /. eum quem temere 79, //. de judiciis, Cseterum in eo, quod his aclionibus ultra debitum ipfum damni & ejus quod intcrcft perfccutio fit, diftant hae aftiones ab iis, qua? per creditorem fidejuffori folidum folventi adverfus confidejuffores ceffae funt; quip- pe quibus cum nihil ultra petere fidejuffor poflit, quam quod & ipfe creditor , in cujus locum per ceflionem fucceflit ; creditor autem non nabuerit jus exigendi id , quod fidejufforiS fo- lidum folvcntis intercft; fponte patet in id, quod intereft, a&ione cefsa reHquos a confidejuflb- rc nullo jure conveniri; nifi poft ceflionem a ceflionario interpellati in portionibus fuis con- fidcjuffori rcftituendis moram fecerint , eaque ex causa fidejuflbr, quifolidum praftitit, cce- perit in damno effe, ut egregie argumentatur Simon Ulricus Piftoris in notis ad Hartmanni Viftoris obfervatiomm 79. & ex eo Carpzovius d. defm. 2.3. - 32. Etfi vero tttnc, cum fidejuffor exman-
dato debitoris intercedit, nihil vetat , fidejus- fori per debitorem dari vel promitti prsemium aliquod fidejuflionis. U ft remunerandi 6, $. ult. infine ff. mandati. dum & periculi pretium pa- cifcilicet. arg. /. periculi pretium 5. ff. de nauti- co foznore. 8c in mandato honorarii promiflio reprobata non eft. I. fi remunerandi 6. in pr. /. 7. ff. mandati. imo mulier ex fua fidejuflione erficaciter obligari dicitur , nullo Senatufcon- fulti Vcllejani auxilio adjuvanda, fi vel ab ini- tio vel poftea aliquid acceperit , ut fe inter- ponat. I. antiqtu jurifdiftianis 2,3. C. ad fena- tufc. VeUejanum. tamen, ficut in pignoribus lex commiflbria penitus damnata fuit. /. ult. C. de pattis pignorum. ita & in fidejufforibus haud vi- detur- admktenda , dum forte inter debitorem ac fidejufforemid adum fuit, ut» «kbko intra certum tempus non foluto , res aliqua debito- ris fidejuffori loco debiti cedat; cum non minor afperitas, adeoque nec minor ejus improbandi tatio fit in fidejuffore , quam in hypothecam habente creditore. Secus , fi conveniffet, ut tunc jufto pretio fidejuffori emta fit, quia tunc non pactum commiflbrium , fed conditionalis yenditio contra&a cenfetur. /. ult. ff. de contrab. cmt, Pinenus ad rubric. Cod. de refcind. vendtt. fart. z, cap. 1. num. 31. Mohneus de ufuris quaft. 52. num. 350". & fegq. Zoefius ad tit. J?and. de pignor. & hypotbecis num. 20, 33. Sunt tamen^ieafus , quibusfidcjuflbr fo-
lutum repetere non poteft: funt & , quibusid, in quod fidejuflit, repetere a debitore poteft, licet ipfe nihil hactenus prseftiterit. Solutire- petitionem non habet, fi pro invito ac prohi- bcnte fidejufferit, curaita mandati adio procul dubio deficiat , & negotiomm geftorum ac~tio ei non detur, qui inviti & prohibentis negotia geflit; ut proinde non alio, quam donandi ani- |
|||||||||
|
6. §. fi paffus 2. l.fipro tc 40. ff. mandati. jnnSt.
I- ult. c. de negot. geftis. Gomezius var. refo- luti tom. z, cap, 13. num. 11. Licet moribus hodiernis aliud videatur placere fecundum ea, quje dixi in tit. de tiegotiis geftis num. 11. Sa- ne, fi manifefto conftcc , aut in hoc , aut in aliis cafibus , donandi propofito quem fidejus- fiffe, dubitari non poteft, quin repetitio iolu- ti deneganda fit. /. fed videamus 4. ff. de negot. geftis. l.fifilius 1 z. C. eod. tit. I. fedft paterfamili- as o. §. «0« folum 3. ff. ad fenatufc, Macedon. Ceffat quoque repetitio, fi quis pro pupillo fi- ne tutoris autoritate promittcnte, vcl pro fervo apud dominum, vcl fine mandato pro eo, qut tantum naturaliter ex paclo obligatus erat, fi- dejuflerit ; cum ita neque fidcjubendo nequc folvendo videri poffit utiliter ncgotium gefiiffe dcbitoris , qui non potuit invitus ad folven- dum compelli. Idemque eft, fi quis fciens c% mandato adolcfcentis luxuriofi pro meretrice fi- dejufferit; quia fimilis cft ei , qui perdituro pecuniam fciens crediderit. /, fi vero 12. §. ft adolefcens 11. //. mandati. Uti &, fi fidejus- for in majorem quantitatcm, quam debiti ratio exigebat, aut aliter per injuriam judicis con" detrmatus fuerit , ac fciens prudenfque reme- dium appellationis omiferit, aut, cum paupec eflet, teftato non convenerit debitorem, ut, fi ipfeputaret, appellaret; vel fciens omiferit ex- ceptionem, qua reus uti potuit, nec defidcra-i verit a reo, ut ipfe potius fufciperet judicium vel fuo vel procuratorio nomine. /. fi procura- torem 8. §. quod & ad 8. /. idemque eft 10. §. generaliter 12. ff. mandati. l.fiproeh 10. in fine C. eod. tit. I. ex perfona 32. /. exceptiom 67- ff b. t. fi modo debitor principalis ad re- ftitutionem conventus manifeftam judicis inju- riam & concurrentem fidejufforis dolum probet. Neoftadius CurU fupr. decif. 34. ConferHart- mannum Piftoris obferv. 78. Heringium de fi- dejujfor. cap. z6. num. 10. & multis fequent, Sed & , fi fidejuflor non fimpliter pretium fi- dejuffionis padusfit, fed omne debiti, proquo intervenerat, periculum in fe fufceperit, nul- lam ad id, quod folvit , a&ionem habet > au- xilio omni indignus ob calliditatem fuam, qui1 turpem videtur alicnje litis feciffe redemtionem. /. ft remmerandi 6. §. ult. ff, mandati. Sicut nec , fi ita folverit , ut debitori folutio non profuerit, dum non creditori folvit , fed ei» quem putabat creditoris procuratorem effe, cuni non effet; quippe quo cafu potius ab eo, cui perperam folvit , repetere debet. /. inter cau~ fas 16. $. mandattt 5. //. mandati. I ft procu- ratori 14. //. de conditT:. caufa data. Quod ti, cum fidejuffor folviffet, neque certioraffct reum, fic deinceps reus iterum folverit quod folvcre eum non oportebat , mandati agens fidcjuflor repelli poteft, fi , cum poffet eum certiorare, nonfecerit, quia dolo proximum cft, quodpoft |
|||||||||
|
mo , vidcri poffit inte;rceffifTe. l.fi rtmunerandi folutionem uon nunciaveritdebitori; acfatisfa-
cict
|
|||||||||
|
De fi dejussor ibus et mandatoribus. 9)9
|
||||||
|
ftum dicitur. arg. i. Vublia Mavia z6". §. uli:fft
depoftti. §. item verborum 12. lnftit. de imaiU
ftipulat. l.optimam qmftionem 14. C. dccontrab.
& committ. ftipulat. & inomnemeventum, tm+
merationc non facta , acceptilatio donationis
causa intervenifie intclligatur, moribus prafer-
timhodiemis, quibus pacT:iones expreilae atque
tacitae ftipulationis effcftum , fecundum alibi
tradita , ibrtiuntur ; adeoque non idco minus
effe poteft acccptilatio, quod verborum eonce-*
ptio folennis hic adhibita non fit. Gomezius
variar. refolut. tom. z.cap. 13. num. 13. Mafcar-
dus de pnobationibus concluf. 373.
35/Quiavero remedium ad indemnitatcrrt
fidejuflori pofitum eft in aftione mandati , vcl
negotiorum geftorum, neceffe ctiameft, util-
lam ordine legitimo moveat, adcoquc novo ju-
dicio contra reum principalem exp*criatUr •, neC
permittendum ei , ut vi fententiae, qitS ipfe
condemnatus ac exccutionem paffus eft , rurfus
fine nova lite debitorem excutiat; cum vel ra&
culpa potuiffet fuccubuiffe , vel aliter ita fidc-
juftilTe , ut regrcflus ei contra dcbitorem nort
pateret, fecundum ante di&a ; ut proinde no-
va caufae cognitio intervenire debeat , & poft
eam nova condemnationis fententia fequi: nifi
vel fidcjufTor fit de judicato folvendo , fecun-
dum latius tradita & autoritatibus firmata in titm
qui fatifd. cog. mm. 17. in ftne. quibus adde
Hippolytum de Marfiliis de fidejujforibus num.
%6z. 36"3. vel obligatio, qua principaJis reus
creditori devindius erat, claufulam habeat pa-
rata? executibnis > vel fecundum mores noftros
claufulam confenfus in voluntariam condemna-
tionem | ac fidejuffor adione per creditorem
fibi cefsa cxperiri velit; quippe quo cafu ex ca-
pite crediroris & ipfe quali quali paratiore dc-
bitoris promtius excutiendi facultate gavifurus
effet. Modeftinus Piftoris qutft. z. Cance-
rius var, refolut. part. z. cap. 5. num. 126".
36V Evanefcit fidejuffio confufione , dum
debitor fidejuffori, vel creditor fidejuffori fuc-
cedit, de qua latius in tit. de folution. uttamen
in cafu, quo debitor fidejuflbri facccdit, cre-
ditor feparationem bonorum petere pafHt, non
obftante eo , quod obligatio fidejuflionis ex-
ftinda fit , fecundum tradita in tit, dt fepara-
tionibus nunt. 1. in fine. Extinguitur & lapfu
temporis, idqueduplici fenfu , dum fidejuffbr
vel ita fidejuflit ad certum tempus, ut tempo-
ris adjedlio tantum habeat relationem ad durati-
onem obligationis fide/uflbri« ; vcluti , fi pro
Titio centum aureos mutuos accipicnte fic in-
tervenerit, ut ultra biennium noluerit pro eo
debito devinclus effe, adeoque iritra bicnnium
quidem proximum utiliter conveniatur , lapfo
verobiennio crcditorcm agentem exccptiooe doli
ve! pacti jurercpellat, cum paclacontraaibus,
&ob id etiam fidcjuflionibus, legem dent, Bc
limitata conventio limitatum producat d&etum.
arg. /. ebligauomim fert 44. $• #& dim *• J*
dg
|
||||||
|
£lct debitor cedendo fidejuffori fuam , quam ha-
bet , indebiti condidonem. I. fi fidejttjfor 29. f. boc idem 3. ff. mamtati. Nam &, fi econ- verfb, cum debitor folviffet, ignarus fidejuffor itcrum folverit , mandati a&ionem haberet; quia ignofcendum eft ei, fi non divinavit, de- bkorem folviffe , & debitor debuit notum fa- cere fideiuffori, fe jam folviffe, ne creditor ob- repat fidejuffori, & ignorantiam ejus circumve- niat. d. I. f\ fdejuffor 29.' §. ft cum 2.//. man dati. unde & , fi fidejuffor ex ipfius debitoris fubftantiafolverit, ( dum forte debitor in ante- ceffum numeraverat fidejufiori quantitatem» in quam fidejuffit) ignorans, debitorem folviflfe, vel etiam acceptilatione velpa&oliberatumeffe, mandati eum debitori haud teneri, Ulpianus as- ferit. /. Jl procttratorem 8 § ft ignorantes 7. //. mandati. Piane , fi fiJejuffor folverit qutdem creditori, quod rcus debebat, fed ante dicm obli- gationi principali appofitum , exfpe&are debet diem, qno eum folvere oportuit. /. Ji fdejujfor vel 31. ff. b. t. V* 34. Vice versa permiffum aliquando fidejus-
fori repetere a reo id, in quod fidejuffit, Iieet necdum ipfe folverit; vel fakem defiderare a reo, ut is folvat creditori; puta, fi id ab initio ita convcnerit ; vel fidejuffor ad folvendum jam condcmnatus fit; vel probemr ita incepiffe bo» na fua dilapidare, ut hdejulTort jufta metuendi causa fit. I. jfj jidejuffor 6. I f% pro ea 1 o. C. man dati. I. fifdejuffores 41.$, 1, l.fidejuffor pro^. ff. b. t. I. Lttcius Jittus 38. §. 1. I. ji tnandatu 45- §• j* judicio iff. mandati. Mantica de ta- ctt. & ambtguis libr. 16. tit. 22. nttm. 8» & feqq Ant. FaberCo</. libr. 4. tit. z6. defin.iq. 26. Andr. dyl. Itbr. 2. obferv. 29, num. 8 & variis feqq. Hugo Grotius manud. adjurifprud. Holl. Ubr. 3. cap. 3. num 55. & feqq. Meno- thkxsde arbitrar. jttd. Itbr. z.cufu 41.»tt«. 13. & muitii feqq. vel fidejuffor debitum creditori legitime obtulerit» eoque acccptare nolente, in publico loco confignatum depofuerit. /. $- dejttffor qui 64, ff. b. t. vel fuum proprium de- bitorem creditori delegaverit, utcunque is ne- que folverit crcditori, neque folvendo fit; quia delcgatio talis folutionis loco eft. /. qtti debito- fem 18. ff. b. t. vel fidejuffori per credkorem, fidejufforis ipfius contemplatione , donationis causa debitum accepto latum fuerit , aut libe- ratio legata. /. idemque & to. §. ult. I. inter taufai 16. §- f\ is qui 3. ff. mandati. Refponfa Jurifc. Holl. part. 4 confxl. 173. qmft, 1. ctrca fnem. cui confequens eft, ll creditor confeffus fit, a fidejuffore fibi folutum effe debitum s nec poft confefTioncm emiflam queratur numeratum non effe, quod fcripfit numeratum, reum mandati vel negotiorum geftorum judicio oportere fide- juffori ad reftitutionem condemhari; neque ultra anxie inquirendum effe, utrum vere folutio in- tervenerit, nec ne: cum per confeffiones in fcri- ptis cmiflas plena probatio fiat ejus, quod ge- |
||||||
|
Lib. XLVI. TiT.I,
|
|||||||||
|
9^o
|
|||||||||
|
fciendum eft 58. ff. de obligat. &aB. jun&. /. i*
ff. de confejfis, tamen fi is, qui injuriarum ac~Uo- ne conveniendus erat, fidejufforem de fiftendo dederit, &die fiftendi praeterito, ac commifsa ftipulatione, mortuus fit, antequam lis conte- ftata eflet, aut mora tantamterceffiffet, utlitis conteftatio potuiffct interponi, fidejuffor morte rei liberatus intclligitur. /. fieum judicio 10. $. injuriarum 2, ff.fi quis caution. in judicio fift* caufi faclis non obtemp. quemadmodum & alias, reo ante diem fiftendi mortiio, fidejuffor defi- ftendo datus definit obligatus effe. /. fi decejfe- rit. 4. ff. qui fatifd, cog. quod ex profeffo tra- ditum in tit. fiquis caution. in judicio fiftendi cau- sa faclis num. 3. 3 8. Infuper fidejuffores indemnitatis , ( qui
fcilicet intervencrunt pro eo, quod vel a debi- tore, vel ex pignoribus pro eodem debito obli- gatis j fervari non potuit, juxta /. fi fidejujfores 41. l.inter creditricem 63. ff.h.t. /. omiffis 1.7. C, h, t. ) a fidejuffione liberati ccnfentur , nec conveniri a creditore poffunt, fi, cum is age- re , ac tum debitorem, tum pignora excutere potuiffet , atque ita folidum confequi, inter moras ejus ac excuffionis dilationem debitor principalis facultatibus lapfus fit , aut pignor» defierint idonea effe; cum verum fit, credito- rem potuifTe aliunde , quam a fidejuffore in- demnitatis 5 fuum creditum falvum habere ; adeoque , etfi per negligentiam fuam falvum non habet, tamen perinde eft, ac fi falvum ha- buiffet, dum, quodquis ex fua culpadamnum fentit, non intelligitur damnum fentire. l.fifi- dejujfores 41. ff. h.t. juncl. /. quod quu excuU pa 203, ff. de reg. juris. Quod de fidejuffore indemnitatis didum, ad alios, fimpliciter alic- nam obligationem fua fide effe jubentes, pro- ducendum quoque videtur, fi illi beneficio or- dinis feu excufftonis haud renunciaverint, eo quod poft indudam a Juftiniano hanc ordinis exceptionem fidejuffores, fine ejus renunciatio- ne intervenientes , non alio videntur loco ha- bendi, quaro quo olim accepti in id, quod 3 debitore vel ex pignore acquiri non poffet. Sedi fiordinis feu excuffionis auxilio per renuncia- tionem aut alitcr deftituti fint, fic ut jus anti- quum obtineat, aliud dicendum foret; cumcs illo jure, fic per renunciationem redufto, aut refervato, refponfum fuerit , fi fidejuffor fim-» pliciter obligatus denunciaverit creditori, ut de-» bitorem ad folvendam pecuniam compelleret,- vel pignus diftraheret, isque ceffaverit, eum a fidejuffore deinceps convento non poffe doli mali exceptione fummoveri, eo quod creditor a<f agendum compelli non poteft > antequam agere velit. I. fi fidejuffor 6z. ff. b. t, junct. tot. tit. C. ut nemo invitus agere vel accufare cogatur. Gomezius variar, refolut. tom. 2. cap. 12.num. 9. Ant.Faber Cod. libr.%. tn. 28. defin. 22. He- ringius de fidejufforibus cap. 20. §. 15. Carp- zoyius defm. for. part. & conftit. 19. defin. 10. ' Ut |
|||||||||
|
de obligat. & aB, & arg. /, fervitutes ipfo 4. ff,
de fervitutibus, nifi intra tcmpus illud biennii interpellatus ad folvendum , in mora fuerit, & inter morasbiennium elabatur; quippequoca- fu etiam poft bienriii lapfum obligatus mane- ret, mora perpetuante obligationem , ne alias moratori profit. Confer Garpzovium defin.fo- rertf. part. 2. conftit. 19. defin 6. & 7. Vel fe- cundo ita , ut fidejullio ejus refpiciat certum tempus, ad quod , & de quo, obligatio prin- cipalis conccpta fuerat, veluti pro condu&ione quinquennii; quatenus in repetitam fexti fepti- mive anni conduqtionem haud intelligitur obli- gatus effe, quamvis de primi quinquennii pen- fione etiam poft quinquennium obligatus ma- neat , donec integra temporis illius penfio fo- luta fuerit. I. fi cum Hermes 7. C de locato. arg. /. ium %u<tritur 13. %. qui impleto 11. ff. locati. Vitmius felecl, quaft.libr. 2. cap. 41. De- bito quoque principali per novationem volun- tariam in obligationem aliam translatoj fidejus- foriam obligationem , velut accefToriam , ex- ftinguincceffeeft, utlatius monebitur titulofe- qucnte de novation. Nec aliud dicendum , fi principalis obligatio praefcriptione exftin&a fit. Quod fi principalis quidem debitor interpellatus fuerit, fed fidejuffor nunquam, ac ne totis qui- dem triginta annis , non tamen fidejuffor fefe prsfcriptione tueri poffet; eo quod perpetuata per interpellationem debitori fa&am obligatio- ne adverfus ipfum debitorem , etiam adverfus fidejuffores reliquafque acceffiones eandem per- petuari placuit. l.fi fervum ftipulatus 91. f.nunc ■pideamus q,ff. deverbor. obligat.zc, reomoram faciente, etiam fidcjufforcm teneri. I. ft quis folu- tioni 24. §. cum reus i.ff. deufuris. Etfane, fi interpellatio uni ex reis debendi fa<5ta prxfcrip- tionem interrumpat etiam alterms rei intuitu, quorum uterque seque principalker obligatus eft, /. ult. C. de duobus reis. longe magis per cam, quae debitori principali fa&a eft, obligationem advcrfus fidejufforem perdurare dicendum eft, cum naturale magis fit , ut accefforium fequa- tur fuum principale , quam ut unum principa- le exaltero aeftimetur,- Vinnius feleftarum quaft, libr, 2. cap, 10. i» princ. Struvius ad Band. b. t. num. 47. , 37« Adhaec fidejuffionem de judicato folven-
do vires perdere, fi Ubellus petitionis, vel acto- ris aut rei perfona,poft interpofitam cauttonem rnutetur, di&um tn tit, qui fatifd. cogantm num. pen. Et quamvis fidejuffor, qui pro pcena de- li6ti perpetrati fidejuffit, non liberetur morien- ,te reo , qui deli&um agnoverat, & fidejuffo- rem pro pcena dando , fefe pcenae talis debito- *em confeffus fuerat, adeoque non jam ampli- jis ex deli&o fed confeffione fua obligatus, jpfe quoqueheredes fuos adpcenam pendendam devindos reddiderat» dum idoperatur litis con- teftatio, adeoque longe magis confeflio , quse jpro judicato «ft. arg, l. mw pmmla z<5, /, |
|||||||||
|
De fidejussoaibus
Ut tamen fidejuffor fpontefolverecreditori pos-
fic, atque ita vel propriis vel ccilis per credi- torem a£tionibus adverfus debitorem experiri, i\ velit a fidejuffionis follicitudine ac periculo liberatus effe. \- 39. Non tamen evanefcit fijejuffio, fi bona
debitoris publicata fint, aut in credicores per
beneficium ceffionis translata, aut refcriptum
moiatorium a debitore impetratum fuerit. §. ult.
lnftit. de feplication. L 1. C. h. t. arg. Lfivero
f.ff.quifatifd, cog. de quibus alibi latius. Nec
pcr oblationem aliorum fidejuflbmm sque aut
forte magis idoneorum invito creditori facbam,
fccundum ea, quse de oblatis aliis pignoribus,
loco rerum prius obligatarum, di&a in tit. quib.
tnod. pignus vel hjrpotb. folvitur. num. 11, quibus
adde Heringium de fidejujfor. cap. 20. §. 37.
Nec per id, quod pro eadem obligatione prse-
ter priores ab initio datos alii deinceps denturj
cum hi potius priorum confidejuffores fint, ut
fupra didum num. 22. Andr. Gayl libr. 2. ob-
ferv. 30. num. 6. Heringius de fidejujfor, cap.
20. $. 36. Nec ex eo , quod fidejuflbr diu
fteterit in fidejuffione. /. pignoribus datis z$.C.
h. t. An autem, fi diu fteterjt in fidejuffione,
decennio forte aut alio temporc arbitrio judicis
fatis diuturno 1 dcfiderare jure poffit a debitore,
feliberaria fidejuflione, diftinctione terminan-
dum eft. Aut enim obligatio principalis ejus
eft conditionis , ut tractum temporis in fe ha-
beat , ac ftatim impleri nequeat ; atque tunc
nullo id jure petipoteft, veluti,fipro evictYto-
nc,aut tutorum, curatorum,aliorumque fimilium
adminiftratione intervenerit; eo quod tales obli-
gationes quodammodo in fufpenfo funt, & ob
id nulla debkori culpa imputari poteft , quod
non perfolverit, ficut nec creditori, quod non
exegerit; nifi jam exftitcrit id, quod faciebat,
obligationem in pendenti efle, dum eviclio fe-
cuta vel adminiftratio finita eft, & ex eo tem-
pore diutius infolutione reus ceffaverit, Aut e
contrario principale debitum tale eft, ut in de-
bitoris poteftate fit, etiam confeftim illtid praj-
ftare; eoque cafu obtinuit, fidcjuflbrem redte
petere, ut a fidejuffione dimittatur, fi diu a de-
bitore, quominus folvat, aut a creditorej quo-
minus exigat, ceffatum fuerit; idque vel a de-
bitbre principali, vel a fidejuflbre , quem de-
bitor fidejuflbri dedit in fecuritatem indemnita-
tis, per mandati vel negotiorum geftorum aftio-
nem perfequeuda». L iucitts Tttius 38. §. i.ff.
mandtti. juncl /. pgtefi accipi 4, ffm b, t, Sande
|
|||||||
|
ET MANDATO R I B U S. $6;t\
decif. libr. 3. tit. \o. defin. 7. Andr. Gayl. Ubr,
2. obferv. 20. num. 3. & feqq. & num. 7. Me- nochius de arbitr. judic. libr. 2. cafu 41. num. 1. & feqq. & twm. 8. Mantica de tacit.&am- big. libr. 16. tit. 22. num. 27. Gomezius va, riar. refolut. tom. 2. cap. 13. num. 10. Waflb* naar pracl, ptdic. cap. 1. num. 46. §. 5. 6". 7. Qiiin & , pofito , quod fidejuflbr diu fteterin in fidcjuflione, & creditor qttotannis areo for-* tis ufuras percipiens, fortem haud repetat, ido- nca? fidcjuffionis fiducia fecure quiefcens, pcr-« mittenda videtur fidcjuflbri facultas interpel-» landi creditorem , ut debitorem excutiat, aut pignora diftrahat, fibique vigilet, proteftatio-» ne addita, fe obftrictum alioquin haud forecrc-» ditori ad damnum , quod ex ulteriore a&ionis mora atque dilatione exfpe&andum eft, ita fug-« gerente rei a?quitate, licet hic forfitan jurc de-« ficiamur. Appendix decifionum poft Refponfst Jurifc. HoU. part. 3. vol. 1. pag. 31* /w fine &. 32. 40. Altera tituli pars eft de mandatoribus „
qui licet fidejuflbribus fimillimi fint , adeo ut non multum referre Julianus fcripferit» utrum praefens quis intcrrogatus fidejubeat, an abfens mandet. /. fi hereditatem 32. fereinfineff.man-* dati, tamcn in nonnulHs diverfi funt. Etcnim fi-» dejuflbr non nifi praefens intervenit mediante ftipulatione fecundum jus civile , ac principa- lem obligationem conceptione verborum ante- cedere seque, ac fequi, ppteft, & ftridf /urfs adione ex ftipulatu convenitur. d. I. 32. ff. mandatt. §. fidejujfor 3. Inftit. h.t. mandatorve- ro etiam abfens, mediante contra&tt confenfti conftante , ac principalem obligationem fc?m-. per antecedit, & aftione mandati bon» fidei tenetur. d. I. 32. L fi vero non 12. §. fi poft 14./. mandati. Ille regulariter riullaV a&ionum ceffione adverfus principalem debitorem opus habet; at hic omnino , fecundum fupra tra- dita««w. 28. Ule , fi folverit folidum , nec quicquam cgerit de cedendis fibi contra confi- dejuffores adionibus, poftea id exjure Roma- no defidcrare nequit; hic vero & tuhc id jure petit, ut di<5tum num. 30. An autem manda- ti teneatur, qui confilium dcdit,. ut ccrtae per- fonse credatur , vel rogatus de certa perfona, numidonea fit, refpondk bona fidc idoneam es- fe,cui tutocredatur , nec ultra quid promifiti, tum ex jure civili tum moribus , Iatius difpu-» tatum in tit, mmdati. num. 4. |
|||||||
|
Ff ffff 77 r.
|
|||||||
|
L 1 b. XLVI. T it. II.
|
|||||||||||||||
|
9'6&
|
|||||||||||||||
|
T I T V L V S II.
De novationibus & delegationibus. S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||
|
1. Quid fit tiovatio necejfaria , & in quibus di-
ftmtta fxt a voluntaria quantum ad effecltu ? 2. Quidfit vohmtaria novatio in genere f Quid
novatio in fpecie, delegationi oppofita} Fit fti- fulatione. An&paclo? Et quid moribus} 3. An olim, an & jure mvo novatio exprafum-
tiontbus inducatur ? An & tnoribus f An, fi verbis aut fcripto comprebenfa ftt formula ftipu- lationis Aquiliana} Anper transaftionem} Ant ft pofterior obligatio non pojfit fimul cum priore confiftere} 4. Non fit novatio per folam fcena (lipulationem
obligationi alteri appofitam. 5. Non fit mvatio per conventionem de realiapro
redebita in folutum dandk. Nec flipulatione poftea addita de ufuris praftandis, aut de ma- joribus loco minorum folvendis , nec hifce modts liberantur fidejujfores aut pignora. <J. Non fit novatio, fi creditor debitori terminum
folutionis prorogaverit. An fidejujfores tunc te- neantur adid, in quo crevit obligatio ob dilattO' tiemt 7. An fit novatio , fi proteftatio de non novando
faciafit ? vel pofterior obligatio fxt ipfojure nul- la} Quid, fi deficiat conditionovationis} Quid, 1 fi conditio novationis exiftat, fed ante ejus ex- iftentiam res debita perierit, aut perfona ex priore obligatione defierit teneri ? g. Quis novare poffitf An,& quando pupitit cum
aut fme tutore ? An procuratdres, vel unus ex duobus reis, vel adje&us folutioni, velfiliusfa- tnilias in caufis, qutbus atlio patri qu&fttal 9. Qualia debita mvari pojfint ? XJbi & de debito
in diem aut fub condittone. |
|||||||||||||||
|
10. An novatione tollitur obligatio ex causajudU
cati ? An& privilegia prioris obligationis & pig- norum acfidejujforum vinculum, ufurarum cur- fus, pwn<& ftipulatio &c. ? An f& quatenus mo- ra purgetur ? 11. Quid fit delegatio} Fieri poteft fttb condhio-
ne; An conditionalis fit, fi qttis addat, fefs- lututum,fi dekgatus intra certum lenipus mtt folvat ? Quid, fi dtbiti adhuc contrabendi in- tuitu delegatio fiat ? 1 z. Quot perfom * quot & quales contraHus ai
delegationem tequirantur ? Recenfentur plures cafus, quibus non eft delegatio, quia aliquod re- quifuum detft, Deliterts cambit. remirT. 13. Delegatione perimuntur priores obligationes,
licet delegatus folvendo non ftt, nift adfit dolus delegantis 5 vel aliud allum fit. De ajfigna- tione hodiernk. An, & quando iUa liberet de- bitorem affignantem ? Quid, fi debitor mmen fui debitoris creditori in folutum velpignoride- derit cum poteftate exigendil 14. M exceptiones, qua deleganti poterant oppo--
m t objici poffint et, cui faila delegatio ? An delegatione facla , perimantur fidejujfiones & pignora & pcen* ftipulationes prioribus obliga- ttonibas addita ? An, & fiftatur cnrftts tifura- - rum ? An per delegationem purgetur moraprio-
rum obligationum intuitu facla ? 15. Anutraque, an tantum alterutra totiaturob-
Ugatio, fi is, cui & Titius & Sejus aliquid de- btbat, ftipuletur aCajo dari fibi, quodTitius aut Sejus debet ? Qttid juris,fi delegatusafu- riofo, quem putabat fana mentis effe, folvetit creditori ejus ? |
|||||||||||||||
|
ovatio in fenfu latiore vel neCes-
fada eft » vel voluntaria. L aliam caufam 29. ff. h. t, Neceflaria di- citur , quse fit per litis contefta- tionern & fententiam , quatenus, «tti per ftipulationem, itaquoque judicio inter acbrem & reum contrahi videtur , non tam < fpe&ataorigine judicii,quam ipsa judicati obli- gatione. I. licettamen 3. §, idem fcribit it.ff. de peculio. jun&a l. delegare n.|. 1. //. h. t, per quam nemo conditionem fuam deteriorem, fed plerumque meliorem facit. I. non folet 86. I. 87. //. de reg.furis. Unde &aliam effe cau- Jfam novationis voluntariaj, aliam hujus neces- /ariae, leu judicii accepti, multa exempla, au- tore Paulo, oftcndunt: cum hac neque curfus ufurarum fiftatur. Llite conteftata 35.//. deufu- ik, nec pignovwm aut ft^ejuflgrvwa tollatur obli- |
|||||||||||||||
|
gatio. l.folutum non 11. pr. junft §. i.ff. de
pignorat. atl. ncc privilegia pereant. d. I. aliam caufam 29. //. h. t. nifi perfonalia fin.t, &ces- fionarius a&ionemfibi ceitam intentet. /. explu- ribus 42. //. de admin. & peric. tut. arg. I. in omnibus 68. ff.de reg. juris. Ant. Matthanis de auftion. libr. 1. cap. 21. num. 20. 21. atque infuper obligationes alioquin tcmpore aut mor- te intereuntes per eam perpetuentur, ac ad here- des tranfmittantur. d, l. 29. in fine ff. b. t. de quibus alibi a&um latius. 2. Voluntaria novatio appellatur, qux fit
cx libera partium cqnventione ; & eft prioris obligationis five naturalis five civilis in aliam five naturalem five civilem transfufio atque trans- latio 9 dumex prsecedente causa fic nova con- ftituitur, ut prior perimatur. L 1. //• h. t. Di- viditurque in novationem in fpecie , ac dcle- gatiod
|
|||||||||||||||
|
De NOVATIONIBUS ET DEtEGATlONIBUS.
Novatio in fpecie eft , quse con- Fachineus controverf. libr, 3. cap. 92
|
9H
Meno-
|
|||||||||||||||
|
ntioncm.
|
||||||||||||||||
|
cbius de pr&fumiion, libr. i.prafumt. 134. »81».
3 5. & feqq. Argentreus ad confuet. Britann.ar- tic. 273. «ttffi, 16. 17. Chriftineus 4~ Mecblm tit. 7. artic. 16. num. 4. Mafcardus de probatio~ nibus concluf. 1113. num. 18. & feqq. Q11E ra- tione, fi verbis ( vel etiam fcriptura >cx moribus) comprehenfa fit ftipulationis Aq*uilianse fqrmu- la, negari non potcft, quin novatio fit, etiamfi additum non fuerit nominatim, novationerti effe. §. eft autem 2. Inftit. quib, mod. oblig. tdll. I. & um 18. §. 1. ff. de acceptiiat. arg. l.ficaufa 32.C. de tramattion. Confer Ant.Fabrum Cod. livr. 8. tit. 29. de novation. defin. 11,12. Scd & trans- aaione faa_ novationem contingere veriuseftt quoties per ftipulationem , aut per dationem feii contraaum innominatum, firmata fuit. arg. /. cum mota 6. C. de transacTwn. Et quamvis jure civili non idem dici potuerit, fi transaaio folo pa^o fa^a fuiffet. arg. /.fiinftituta zj.ff. de inoff. teftam. tamen cum moribus eadem paai, quse ftipulationis vis fit, ratio non apparet, cur non & per transaaionem pa^o faaam novatio indur . catur, ac proinde generaliter definiatur, novam transaaione obligationem nafci certam, loco prioris incertse. Ant. Faber Cod. libr, 2. tit. 4. deftn. 2. Menochius^p^/ttWf. libr. l.prafumt. 134. »«wi. 42. Denique, quoties apparet, obln gationem pofteriorem non pofle fimul cum prio- re confiftere, adeoque cum priore incompati- bilem effe, ( ut loquuntur) non poteft non vide- ri novatio eo modo interveniffe. Mcnochius de pr&fumt. d. Ubr. 3. prafumt. 134. num. 39. & feqq. Mafcardus de probation. concluf 1113, num. 23. NeoftadiusC«n<6 Ho/I. decif.9. verfti. tendoet niet. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. z.con- fil. izS.fere in pr. & part. 3. voU 2. confil,$z* num. 12. 4. Contravero neque vcterinequenovojure
per folam pcense ftipulationem, obligationi alte- ri appofitam, contingcre novationem verius eft j tum, quia abfurdum foret, ftipulatione pcenali labefaaari atque perimi obligationem, ad quam firmandam ipfa pcense ftipulatio adinventa potis- fimum ac adjeaa fuit. arg. $. ult. lnftk. de ver~ bor.obligat. l,ftipulatioiftai%. §. alteri 17.//. de verb. oblig. tum etiam, quia ci, qui pcenali con- ventione munivit contracl:um alium, permiffum eft, antequam pcenam petat, ex obligatione prse- cedente agere; vel, fi prius pcenam ex ftipulatu confecutusfit, perfcqui ulterius id exobligatio- ne prsecedente, quod intereft, fi forte pcena ad- dita minor fit, quam eft illud, quanti verein- tereft, obligationem priorem impletam non effc /. prddiamibi zB.fi. de acl.cmti. ju»a. /. qui Ro* maizz.%. Vlavius Hermes z. ff. de verb. obligat. Necrepugnat, quod a Paulo traditum, finavem fieri ftipulatus fim , &, fi non feceris, centum, videndum cffe, utrum duse ftipulationcs fintr pu- ra & conditionalis, 6. exiftens fequcntis condi- tiQnontollatpriorem» an vero transferatinfe. |
||||||||||||||||
|
tmgit fine intcrventu novse perfonae, ficutob
ligatio nova intcr eafdem confiftat pcrfonas, irfter quas prior conftitit ; ac fit interpofita ftipulatione. §. pr&teiea 3. circa med. lnftit.qitib. mod. toll. obligat. quod & ex priore ftipulatio- nis Aquilianse parte manifeftiffimum eft. §. eji autem z. Inftit. quib. mod. toll. oblig. I. & uno 18. §. 1. //. de acceptilat. non item pado j eo quod prior obligatio pado tolli nequit ipfoju- re. §. puterea 3. Iriftit. de exception. I. fi unus 27. §. paclus ne z. ff. de pailis. nifi obligatio, .quse prsceffit , talis fit, Ut vel cx natura fua, vel ex jure fingulari, per paclum ipfo ju.etfik li poffit : ex jure quidem fingulari , fi civilis furti vel injuriarum obligatio & adtio fit. /, fi unut 27. §. patlus z. verf. fed fi ff. de patlis. jun-t. I. ft tibi decem 17. §• qu&dam 1. ff. eod. tit. ex natura vero fua, fi naturalis tantumfit; quippe quse, uti pecunise numeratione , ita & jufto paaoipfo jure tollitur; vinculo a?quitatis, quo folo fuftinebatur, conventionis fequitatc dis- ioluto, atque adeo codem modo, quocolliga- tum fuerat. /. Stichum aut pampbilium 5*5. §. ttaturalis 4. //. de folution. jun& /. nibiltamna- turale 35. //. de reg. juris. Cumque moribus hodiernis paai non minor, quam ftipulationis, vis fit, seque nunc pa^o , ac ftipulatione , no- vationem fieri, reae obferva.um a Zoefio ad Vand. h, t. nnm. 9. Mafcardo de probation. con- tltif. 1113. num. z^.Parentep. m. PauloVoet Aii §. 3. lnftit. quib. moi, toll. oblig. nttm. 4. in 3. Et olim quidem etiam ex prsdumtioni-
bus ac conjeauris novatio colligebatur, fedju- re novo ex conftitutione Juftiniani ( cui pcr in- terpolationem qusedam Jurifconfultorum refpon- fa in Pahdeais accommodata funt. I qui ufum- fruclum 58.«» fineff. de verb, oblig. l.aliam 29* in med. I. fi rem 3 i. §. 1. poft med. ff. b. $.) interveniffe non intelligitur , nifi boc expres- fum fit. I. ult. C. de novation. §. pen. in ftne Inftit. quib. mod. oblig. toll. Qu°d etfi moribus quoque bodicrnisobtinerecenfet Groenewegen ti §. 3. inftW. quib. mod. toll. oblig. Carpzovi- us dejn. for. part. 2. conftit. 19. def. 14. Rcf- ponfa Jurifc. Holl. part. z, confil. 31-magis tamen eft , ut cum aliis exiftimemus, etiam ex conjeauris prsefumtionem novationis induci nunc poffe, fi illse adeo verifimiles ac urgentes fint, ut ex iis perfpicuum effe poffit, a prima .obligatione partes recedere, & illam in fecun- dam transferre voluiffe; ut ita tacitse, fedfatis perfpicux, idem, qui expreffse, voluntatis ef- feaus fit; quod forte nec ipfi juri civili noviflimo in_. l.ult. propofito advcrfatur; dum Juftinia- nus conftituit, voluntate folum, non lege novandum fffe, adeoque folas reprobat conjeauras lege ma- gis quam probabili partium voluntate fubnixas. Andr. GayUi&i'. 2. obferv. 30. mm. 3. 4. 5. Zangcrus de exception. part. 3. cap. ^.mm. 1 itf. |
||||||||||||||||
|
Ffffff
|
||||||||||||||||
|
&quafi
|
||||||||||||||||
|
L i b. XLVI. Tit. II.
|
||||||||||||||
|
96*
|
||||||||||||||
|
& quafi novatio prioris fiat > & hoc magis ve-
rum cfle. /. obligationum fere 44. §. ult, f de ob- iig. & aclion. Etenim ibi quafi novatio fieri dici- tur, quatcnus creditor non poteft fimul rem in obligationem dedu&am , vel id quod intereft , & pcenarn petere , fed pcena prius petita impu- tatur in fequentem petitionem ejus quod intereft, fi forte in pcena prius petita minus fit, quam m co, quanti intereft> principalem obligatio- ncm impletam non effe. /. apud Celfum 4. §. La- beo ait 7. ff. de doli mati & metus exceptione. d. l.prtdia mihi 28. ff. de acl, emt. Prseterquam quodipfa vocula quafi fatis denotat ,• non pro- prie, fed improprie novationem effe, ficutijw- tisjurandi conditio ex numero effe poteft vidert no- vandi detegandive-, autore Paulo in /, qui juraffe z6.§.ult. ff. de jurejurando, quam tamen non cffe novationem proprie didam, inter omnes conftat. Non etiam adverfatur /. 1. ff.de penu legatA. I. fipenum 24. ff. quando dies legat. eedat. Non enim ibi novatio, quse non nifi duorum voluntate fieri poteft, fed unius teftatoris vo- luntas eft, qui penum legat, & ob moram in penu prseftanda commiflam commutat feu trans- fcrt kgatum penus in legatum pecunia:, ademto penus legato. d. /. 24. <. Sola quoque conventione de re alia pro
ca, quae ab initio debebatur, in folutum danda, nullam novationem contingere dicendum eft; cumab Imperatoribus refcriptum fuerit, pretii causa non pecunia numerata, fed pecoribus pro ea in folutum confentienti datis, contra&um emtionis irritum baud conftitui. /. pretiicaufa <?. C. de rcfcind. vendit.- arg. /. ft non fortem z6. §.fi centum 4. //. de condtit. indebiti. Sed &, fi cre- ditor, cui ab initio debitum competebat non ufurarium , deinceps ufuras a debitore pa&us fuerit, vel, cum prius ufurse leviores effent de- bitse, poftea graviores in conventionem deduxer rit , nulla inde novatio oritur, fed obligarioni prioritantum alia de ufuris adjicitur, uti id a- perte evincitur. arg. /. qui nominibm 44. $. fed fi 1. //, de admin. & peric. tut. junct. /. aliam caufam 2,9.//. h. t. Cum enim in d. I. 29. trar ditum fuerit, novatione voluntaria poft puber- tatem fa&a perire privilegium tutelse; ac in d, l. 44. cautum fit, pupillum poft pubertatem rationibus a tutore acceptis, reliquationem ejus fecutum, & ufuras acceptantem, privilegium fuum in bonis tutoris venditis non amififfe, fpon- tefequitur, novationem illa ufurarum accepta- iionefa&am non effe. Quibus confentaneum eft, neque pignora liberata efie neque fidejus- fores, qui pro priore obligatione non ufuraria, vel de levioribus ufuris concepta, intervcnerant, licet ad incrementum obljgationis ufurarise, ex pofteriore conventione proveniens, devindi non fint; cum in eam caufajn haud fidejufferint. Nec rede in contrarium adducitur, obligatio- nem priorem non ufurariam & pofteriorem ufu- rariam , incompatibiks cffe, adeoque ex n&* |
||||||||||||||
|
ceflitate novationem conringere
|
uti argumcn-
|
|||||||||||||
|
tantur diffentientes Jurifconfuki in Refponfis
Jurifc. Holl. part. z. confil. iz6. qtuft. 1. taiv tum enim abeft, ut tales obligationes credi de- beant incompatibiles , ut potius non uYuraria inclufa fit ufuraria? , uri majori fummse minor ineft. /. 1. §. /i ftiputanti 4. ff. de verbor. oblig. Sed nec illud obftat, quod qui apud menfam argentariorum nummos fuos depoluerunt, men- fse publicje fidem fecuti , habeant privilegium ante alios creditores, quotiens foro cedunt num- mularii ; & tamen amittant hoc privilegium prselationis, fi poftea ufuras acceperint, quafi renunciaverint depofito. /. fi hominem 7. §. quo- tiens z. ff. depoftti. l.fiventri 24. §. in bonis z. ff. de rebus autorit. jud. poffidendis. Etenim perit eo cafu privilegium, quia hoc ipfo, quo quix ufuras accipk pecuniarum, ab inirio apud num- raularios fimpliciter depofitarum , intelligitur recefliffe a contraftu depofiti, imo per quan- dam fpeciem ficlaJ traditionis nummos depofitos recepiffe ex causa depofiti, iterumque ex no> va causa mutui eofdem nummulariis ad fce- nus adnumeraffe. arg. /. certi condiclio <j. §. ult. ff. de reb. creditk. §. interdum 44, lnftit. de rerumdivtf. atque adeo novationequadamprio- rem depofiti obligationem transfudiffe in aliam ex mutuo procedentem 5 dnm impoflibile eft 3 idem&exmutuo & ex depofito debitum effe9 & jam ante dictum fuit, novationem fa&amin- telligi, ubi pofterior obligario cum priore com- patibilis ( utajunt) non eft. Menochius depr^ fumt. libr. 2. prafumt. 134. num. 43. Quod 8c ipfe Jurifconfultus in d. I. 7. §. 2. ff. depofiti. haudobfcure fignificat, afferens, eos, quivel pofteaufurasacceperint, videri depofito renun- ciaffe. At ex adverfo in noftrp cafu pofterior obligatio ufuraria cum priore non ufuraria con- fiftere poteft; dum prior ex mutuo perdurat in fuo ftatu, fed ei poftea ufurarum ftipulatio feu pactio adjicitur , quae ab obligatione fortis di- verfa quidem eft, fed tamen haud quaquam prio- rem fortis obligarionem novat aut tollit. arg. /. centum Captsa 8. //. de eo quod certo loco. Cbn- fer Ant. Matthaeum de auclion. liibr. 1. cap. 21. num. z6.zy. 6. Nec aliud dicendum, fi creditor debitori
prorogaverit terminum folutionis, (non obli- gationis ) feu inducias longiorcs indulferit, quam abinitioconftitutaefuerant; ne alioquin eo de- veniatur, ut & per refcriptum moratorium no- vationem induci, pignoraque ac fidejuffores li- beraridicamus; quod usque adco a jure & ve- ritate remotum eft, ut potius durante morato- rii refcripti virtute fidejuffor rede excutiatur, ceffante tunc ordinis exceptione, fecundum la- tiusdifceptatain tit.de ceffione bonorumnum. 19, Licet & hic verum fit, fidejufforem in id, in quo exdilatione folutioniscrevitobligatio, haud futurum obligatum, nifi in omnem caufam ob- Iigationis cxpreffe intcrvenerit, aut intcrprcta- tione
|
||||||||||||||
|
i
|
||||||||||||||
|
I
|
|||||||||
|
De NOVATlONIBUS ET DELEGAT IONIBUS. $6j
|
|||||||||
|
tlone juris intervenifle credatur, fecundum ea,
qusefcripfiinfif. de fidejufforibus num. 13. atque ka fentiunt Hugo Grotius manud. ad jurijprud. Boll. libr. 3. cap. 4 3. num. 7- & feqq. Sandc de- eif. Hbr. 3. tit. 1 o. deftn. 5. Vinnius feletl. qiuft. libr. z.cap.qz. Parensp. m.PauIusVoet<*d§. 3. Inftit. quib. mod. re contrah, oblig. num. 8. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 1. conftl. 278, Adde Berlichium concluf pratl. part. 2. concluf. 2$. Mafcardum de probation. concluf. 1113, num. 9. & feqq. & alios citatos a 'Wiflembachio ad tit. Tand. de fidejufforibus num. 2 5. 7. Sciendum denique , novatlonem non fieri,
fi exprefle proteftatio denon novando fada fit. Pyrrhus Maurus de fidejufforibus pattis fecunda principalis feclione 10, §. 4. num. 13. & 47. vel pofterior obligatio, in quam prior transfun- denda erat, ipfo jure nulla fit. §, praterea 3.Im- fiit. quib. mod. toll. obligatio. I novatio non 24. ff. b. t. Menochius depufumtionibus libr. 3. pra- fumt, 134. num. 45. Mantica de tacit. & am- biguis libr. 17. tit. 1. num. 11. Nonobftante eo , quod in d. §. 3. dicitur, aliquando etiam novationem fieri , licet pofterior obligatio inutilis fit; cum ibi pofterior obligatio tantum eatenus dicaturinutilis, quatenusinde aclio civilis haud competit contra pupillum fine tutore novan- tem : quem tamen naturalitcr obligari ita, ut per iftam obligationem naturalem furroga- tam prior pereat, evidens eft ex /. 1. §. I. //. h. t. Sed &, fi novatio fub conditione fafta fit, & obligationis fecunda* conditio deficiat» prior manebit obligatio cum fuis acceffionibus. §. pra- terea 3, in med. Inftit. quib. mod. toll. obligatio. I. quotiens 14. ff. b. t. Quin imo , fi maxime exiftat obligationis fecundae conditio , non tamen aliter intelligetur facta novatio, quam fi tempore conditionis exiftenris res illa, qua* de- bita fuerat ex obligatione prascedente , adhuc in rerum natura fit, & perfona appareat, quae obligari poffit ; unde novatio haud videbitur interveniffe, fi pendente conditionc debitor no- vans deportatus fit aut fervus effeclus , vel res fine culpa debitoris novantis exftindta fit. /■ quo- tiens 14. pr. & §. 1. in fine. I. ft rem 31. //. b, 1. licet quantum ad interitum rei, pendente con- dkione contingentemj non per omnia, fed tan- tum eatenus, quatenus nova non exiftifobliga- tio cfficax 1 verum fit, novationem non efle, uti idex diccndis infra num. io, patefcet. 8. Novare poffunt omnes> qui non prohi-
bentur, etiam pupilli & fimiles fine tutoris au- toritate , quoties ipfi obligati funt naturaliter ac civiliter; quippe quo cafu meliorem reddunt conditionem fuam, id efficientes, ut obligatio naturalis ac civilis fimul perimatur, & in ejus locum fubintret fola naturalis, nullam adverfus pupillum creditori tribuens exa&ionem. /. 1. $. 1. ff. b. t. Cui non contradicit /. certiy. §. idem erit 5. & §. fed & fi 7. //■ de reb. credu tis. cum ibi agatur de cafibus , in quibus non. |
|||||||||
|
erat novandi propofitum; ut dicT:um in tit. de
rebus creditis num. 16. circa ptem. Quod fi ex adverfo pupilli ahos fibi obligatos habeant, magis cft , ut fine tutore novare non poffints ne lubrico statis deteriorem faciant condkio- ncm fuam, eaque perdant jura , quae per no- vationem interirc folent. /. novare poffumus 20« §. pupillus i.ff. b. t, Planetutores & curatores pro pupiUis & minoribus ac furiofis novare prohibiti non funt, quoties id pupillo expedit. d. /. 20. $. 1. I. ult. §. agn%tum 1. ff. b. t. uti nec procuratores fpeciale ad id , vel gene-> rale mandatum habentes. d. I. 20. §. 1, ff. h, t. fi modo mandatum fit generale cum libera, fecundum fundamenta alibi tradita in tit. de pro- curat. num, 7. Nec unus ex duobus reis de- bendi vel credendi, ut diftum in tit. de duobus reis conftituendis num. 5. Non tamen novatio per- miffa eft ei, qui tantum folutioni adjedus eft, licet ei rede folvatur. /. cui refte 10. /. ft de~ bitorem 21. f. b. t. I quod fiipulatus 10. ff. de folution. Nec filio in illis caufis, quibus actio patri qusfita eft, fine confenfu ejus. l.ftliuspa- tris 23. /. non ideo 25. ff. h. t. I. ft unusexzj, ff. de patlis. 9. Novatur vero debitum omne, fivenatu-»
rale tantum, five naturale ac civile fimul, /. I. $. 1. ff. h.t, Nec intereft, utrum ex contradu vel quafi, an malefieio vel quafi, an ex aliis fimili- bus caufarum figuris obligatio defcendat, prout id ex formula ftipulationis Aquiliana? in aperto eft. /. Aquiliana 4. ff. ie tranfattion. /. omnes 2. //. h. t, §. eft autem 2. Inftit. quib. mod. toU. oblig, l. & uno i8.§. 1. //. deacceptilatt Nec,utrum prius debitum purum fit, an in dicm, vel fub con- ditione conceptum : ut tamen purum quidetn debitum, aut in diem certum contraflum, fta- tim novari poffit; conditionale vero ita de- mum» fi exiftat conditio, quae facit nafci obli- gationem priorem , in omni novatione prsere- quifitam. Eftque hic cafus , in quo , (cum vulgoaliud nativitatis, aliud interitus momen- tum effe debeat) obligatio uno eodemque tem- poris momento nafcitur ac interit. /. in diem 5. l,fi Stichum dari 8. §. legata i. /. quotiens 14. §./UjS i.Jf.fc. U 10. Eflfcclus novationis eft, quod prior tol-
latur obligatio , etiamfi ex rei judjcats autori- tate nata effet. /. fi caufam 2. C. de execut, rei judicata, perimantur privilegia priori obligatio- ni adhserentia. /. aliam caujam 29, //. h. t. ac reliquaz ejus evanefcant acceffiones , veluti fi- dejuffiones, pignora, ufurarum curfus, pcen* fti- pulatio priori appofita obligationi. /. fi creditot i j. Lnovatione 18.//. k i. (nifi fidejuffio vel pignus repetitum fit. /. novatione 4. C. de fide* jufforibus. I. folutum 11. §. novata 1, ff. depig- norat. -att. quo cafu pignus durat cum praeroga- tivatemporis, exquo primitus conftitutum eft. /. creditor acceptit 3. /. creditor qui it.§. fapU nknus <. /f, qui potjn pignore. Adde tit. quipot. V tfffi 3 *
|
|||||||||
|
m*
|
|||||||||
|
•i
|
||||||||||||||||||
|
Lib. XLVI. Tit. II.
|
||||||||||||||||||
|
9«
|
||||||||||||||||||
|
12. Praecipue vero neceiTe eft , ut & dele--
gans, & delegantis debitor ac creditor, cui ob-* ligatioexdelegatione qusrcnda eft, confentiat; adeoque, utinterdclcgantem & dcbkorem ejus mandatum intcrcedat; ficut& intcr delegantem accredkorem cjtis, qua: & ratioeft, curisquo- que, qui fari non poteft , fcriptura vel nutu de~ legare poffit. /. delegare fcriptura 17, ff. h, t. ac tandem inter debkorem dclegatum ac credkorcm delegantis ftipulatio interponatur. /. i. I, nec creditoris 6. C. h. t. I. fx mandatu 45. §. pen. ff. mandati. Quibus confequens eft, delegatio- nem dici non pofle, fi quis fuo mandet debitori, utisfolvat mandantiscredkori, acdebkorman- datopareat, nullade cstcro inter debkorem & creditorem mandantis ftipulatione interpofita, arg. /. fi debitorem 21. //. h. t. Ncc, fi exad- verfo abfente me credkor meus a debitore meo ftipulatus fit novandi animo, quod is mihide- bet, necego id poftea ratum habeam. l.fiquis abfente zt.ff. h. t, Nec,filocatorfundiprimus ab eo, cui per condudorem fundus idem fublo- catus fuit, annis pluribus mercedem acceperit» nec alia conventio interpofita fit. Ant. Faber Cod.libr. 4. tit. 42. defin.zS. Nec, fidebkor credkori fuo contra debitorem fuum actionem cedat; eo quod adtionis cefllo etiam invito ce- dentis dcbkore fieri poteft. /. 1. C. h.t. Nec denique, fiid, quodmihi debebas, adebkore tuo ex tuo mandato ftipulatus fim periculo tuo; quia agere tecum mandati poflum in id, quod minus ab illo fcrvare potcro; cum tunc demutn liberetur is, qui debkorem dclegat, fi nomen ejus credkor fecutus fit; quod non eft, ubi pe- riculo mandantis a debitore ejus ftipulatur. /. fi mandattt 45. §. pen.ff. mandati. Planelatiusfum- todelegationisvocabulo, poflumetiam delegarc meum debitorem , ut is folvat ei, qui meus credkor non eft: veleum, qui non eft meus dc- bitor, utprome folvat credkori meo. l.fipater tuus 5. C. h.t. Confer Fachineum controv. libr, 11. cap, 54. Eoque fere pertinent ea > qus de cambii literis, procuratis, datis, oblatis, acce- ptatis&c. latius tractavi in tit. denauticofcenofe num. },&feqqusqueadfinem, X 3. Delegationis rette facta: efFedus eft idcm
fere, qui & novationis; quod nempe prior tol- latur obligatio , & quidem duplex, qu« ante fubfuerat, in ejusque locum una fuccedat: ad- eoque, fiponas, primum fecundo, fecundum tertio centum debere, ac a fecundo primum juffum efle tertio folvere, tertiumque a primd ftipulatum efle , quod is fccundo debet , eve- niet, ut neque primus fecundo ultra devinclus fit, nec fecundus tertio , fed omnis deinceps obligatio inter prtmum ac tertium , tanquam debitorem & creditorem, fubfiftat. Nec cefiat hic cffedus ex eo, quod dcbitor delegatus fol- vendo non fit. I. fi delegatio 3. in fine C. h. t. I. fi nomen 4. ff. de hered. vel att. vend. Zangerus de exctptim. part. 3. cap. 6. nttm. }z. Ant. Faber Ud.
|
||||||||||||||||||
|
inpign.mm. jjfo ) denique etiam mora purge-
tur j qua ratione fi Sticbum dari ftipulatus iim, & cum in mora promiflbr eiTet, quo minus da- ret, rurfus eundem ftipulatus fuero, definit pe- |
||||||||||||||||||
|
quafi mo-
sticbum da- |
||||||||||||||||||
|
riculum ad promiflbrcm pertincre
|
||||||||||||||||||
|
ra purgata, autore Ulpiano in /. /»
ti 8. ffi ff. h. t. Eoque nititur fundamento, quod ab eodem Ulpiano ex Marcelli fenten- tia traditum , cum Stichus pure effet debi- tus , ac poft moram in eo praeftando fadam Stichus idem itcrnm in condkionalem obligatio- nem novandi animo deductus decefliflet penden- te conditlonc, moram purgatam efle, nec in- telligi in fequentem obligationem deductam; licet propter Stichi interkum ante conditionis exiftentiam novatio deftituatur effe&u, atque ita non male dicatur, novationem non contingere, quia non fubeft i*es eo tempore, quo conditio impletur; quatenus Stichus nec ex mora priore jam purgata peti poteft , nec ex fecunda obli- gatione proprer interkum fine promiflbris cul- pa & mora contingentem. I. quotiens 14.//. h. t. junci. I. qui decem 72. §. cum Stkhum t. ff. de folution. Quibus ita expofitis, nulla pugna erit inter Ulpianum» & Venulejum, autorem legis fi rem ti. ff. h. t. quippe qui ibidemalTe- rens , novationem factam efle in eadem facti fpccie , qua fervus debitus poft moram in no- vam dcductus fuerat ftipulationem condkiona- lem , ac pendente condkione decefferat, non aliud voluit , quam quod per illam fecundam obligationem conditionalem tnora purgata fit, cmas primae obligationis intuitu commifla fuerat; quia fcilicet ex fecunda. ftipulatione nova condi- tionali cceperat debitor Stichi ad Stichumobli- gatus efle, non tam re, quam potius fpe, fed tamen fpe tali, ex qua etiam pendente obliga- tionis fecundas conditione ftipulatur jure dickur credkor efle. arg. I. is cui fub 41. ff. deobitg, & acl. juncT:. §. fub conditione 4. Inftit, de verbor. Qbligat. AHter Cujacius libr. 2 5. obfervat. 17. 11. Delegatioeft novatio, quaz fit intcrven-
tu novse perfona?, dum quis vice fua alium cre- dkorifuodatj vel cui jufferk credkor. l.delegd' ren.ff.h.t. §. pen. Inftit. quib.modistoll.oblig. in qua eadem fere obfervanda, quae in novatio- ne in fpecie; nam & hanc fub conditione fieri, nihil vetat ; atque etiam fub conditione fa&a intelligitur,;: fi quis fuum debitorem deleget cre- ditori fuo , fed addat, fe foluturum, fi intra certum tempus a debkorc folutum non fit; qua- tenus, non fubfecuta per delegatum folutione,de- legans perinde conveniri poteft, ac fi. nulla de- legatio interveniflet. Carpzovius defin. forenf, fart. z. conftit. 18. defih, %.num.7,&feqq. Sic- \it & conditionalis eft, fi debiti necdum contra- 6ti,fedadhuc contrahendi intukudelegatiofiat, dum Sejus novandi animo promktit id , quod Tkhisdebkuruseft; quo cafu contingk, eodem tempore impleri prioris ftipulationis condkio- «em,&novari. J./* stif&M» 8. §. fiquU i.ff.b.t, |
||||||||||||||||||
|
-
|
||||||||||||||||||
|
(k
|
||||||||||||||||||
|
967
|
||||||||||||||
|
DE NOVATIONIBUS ET DEtEGATl ONlBtfS»
|
||||||||||||||
|
rum fuarum, fecundus centtim tertio fub fide-»
juilione Titii, ac fecundus primum dclegetter- tio, tertius vero a primo ftipuletur, fibi dari» quod priraus fecundo deber; uti ilulla ampliua inter primum & fecundum obligatio cohfiftit,, ficut nec inter fecundum & tertium , ita quo- que acceflbria pignoris obligatio, qtiEE pro de- bitore primo , nec non fidejuflbria , quae pro fecundo adhibka fuerat, ultra fuperefle nequit. Idemque de cseteris obligationum principalium acceflionibus ftatui jubet regula , qua acceflb- rium fine prjncipafi confiftere non poteft. Antt Faber Cod. libr. 8. tit. 8. defin. 19. & 24. eam- que fupponunt fcntentiam , quotquot tradnnt» delegationiscundem, quinovationis, effefturn efle, quales funt Joh. Baptifta Schwartzentha- lcr de novat. & delegat. cap. r. num. ult. Zoe- fius^i Pand. h. ttnum. 17. Perezius inCodb, t. num. 13. Qiiin imo, uti morampurgaripef novationem in fpecie , fupra diftum fuit , ita & per delegationem, qus novationem in fe ha- bet, id contingere, verius eft ,. etiam fi dele- gationonpuraicdconditionalisfit, arg. d,l. 14. & L 3 1. ff. ht t. Nec huic adverfatur/. eum qnt ita ftipulatur 5«?. §. ult, ff.de verb, oblig. cum cx verbis legis haudquaquam pateat, fadifpe- ciem ibi propofitam , delegationem efficerej quod & antiquis nonnullis Interpretibus pla- cuiffe, Gloflaad^. §. ult. docet. Et fane de- legationem ibi nullam faciam eflc, velindeap* paret, quod is, quiprior y>ure promiferat ho* minem, dicatur poft interpofitam a fecundo ho- minis ejufdem promiflionem conditionalem peri* dente conditione moram comrnififfe} quod dici aut fieri nequit , fi delcgado conditionalis in- tervenifTe^ 5 eo quod tunc vi delegationis illius conditionalis debitor prior non amplius pure» fed potius fub contraria conditione obligatus fuiflet , adeoque pendente delegationis condi- tione non potuiflet in mora efle j dilationem quippe folutionis habens, donec condjtio exi~ ftens vel deficiens monftraverit, utmim prioif ex priore , an pofterior cx pofteriore promis- fione debiturus fit. /. pecuniam 3CT. ff. dc rebui creditif. arg. /. quod fi alii 7. /. ft legatum 10. //. deadim.vel transfer. legatis, Nec juvat effu- gium Cujacii hic diffcntientis ad d. t. 5 5. §. ult. ff. de verbor. obligat. ac excipientis, debi- tum quidem ex puro conditionale effici, fi quia id, quoddebuitpure, delegante creditore pro- miferitaliifubconditione, dequeco cafu agere* d.l.^6.ff de rebuscreditis, at non itafe remha- bere, fi ponas diverfos eandem rem pure & fub conditione novandi animp promififle. I. Julia*. nus 60. §. 1. //. d* eonditl. indeb. Etenim, ficuti primo nulla diverfitatis ratio reddi poteft, cur magis debitum prius cx puro fieret condi- tionale , fi unus idemque novandi animo pro- raittatfub conditione, quod prius purepromi- ferat; quam fi alius pure promiferit» aliusde- inde idem noyandi animo fub condirione pro- raittatf
|
||||||||||||||
|
Cod. libr.q. tit. 5. defm, 1. circa finem. Henr,
Kinfchot refponfo 54. Zoefius ad Pand. h. t, mim. 17. Perczius ad Cod. h. t. num. 13. nifi delegantis dolus concurrat, qui adioni manda- ti, vcl in fubfidium a&ioni doli locum facerct. ar^. /. & eleganter 7. §, ult. I. 8. /. cum a te pcuniam 25. I. quidam debitor 38. ff. de dolo. junct. I. & eleganter 7. $.non folum j.Jf' deda- lo. Ant. Faber Cod. Itbr. 8. w. t$.de novation. defm. z. vel id aclum fit, utdelegans folveret, quod a debitore ejus falvum habcre non potue- nt is> cui delegatio fadta eft : quo tamen cafu vere novationem non efle , fupra di&um eft. I. fi mandatu 45. §. pen. ff. mandati. ficuttunc 5d, quod ita geftum eft, magis accedat ad fim- plicia noftratia folvendi mandata, aflignationes yulgo dictas, ex quibus nulla aflignanti libera- tio contingit, nifi quatenus ad eas folutio fecu- ta fuerit, ex notiflima praxi: prarterquam fi cre- «Jitor nomen fibi aflignatum in folutum accepe- tit, & apocham de (olutione fibi fada dederit aflignanti, tanquam ab aflignato accepturus, cjuod aflignans debet: quippe quo cafu delcga- tio plena efle intelligitur, velfaltcm infolutum datio, atque adeo deleganti libcrationem parit. Ant. Faber Cod. libr. 4. tit. 5. defin. t. Neo- itadius Curi& Holl. decif. 38. Lceuwcn«»/./oi\ yart. 1. libr. 4, cap. 34.»«!». 4. -Parens p. mem. PaulusVoet ad §. 3. Inflit. quib. mod. toll.obli- |
||||||||||||||
|
gat
toris
nis, |
num. 4, Diverfum eflet, fi debitor debi-
fui nomen, feu inftrumentum obligatio- dcdiflet in fecuritatem creditori fuo, cum |
|||||||||||||
|
exigendi poteftate; eo quod tunc nomen ma-
gis pignori obligatum videtur, quam delega- tum, aut in folutum datum. arg. Lmmenquo- que 4. C. qus, res pign. dari. I. poftquam 71C. de hered. vel atl. vendita. L cum convenit zo, ff. de pignor, & hypoth, I. ft convenerit 18. ff.depigno- vat. 4#. Ant. Faber Cod. libr. 8. tit. z^.deno- Vation. defin. 9. 14. Eft& effe&us delegationis» quodexce-
ptio , quam deleganti poterat opponere debi-
tor , objici non poflit ei , cui delegatio facta
eft, nifi minorennitatis , aut Vellejani ( non
item Macedoniani ) Senatufconfulti exceptio fit.
I. doli exceptio 19, ff- h. t. vcl competentia?, in
cafu, quo prior maritus pofteriori dotisnomi-
ne, tanquam debkor mulieris , dotem promi-
ferit. I. fi prior maritus 32. ff. foluto matrimon.
Cumque delegatio lcgitime fa&a veram in fe
contineat obligationum priorum novationem ac
diflblutionem, dum delegare eft vice fua alium
debkorem fuo creditori dare, & folvifle cenfe-
tur, quidelegat. I. delegare 11. ff. h.t. l.quam-
Vts 8. $. interdum 3, ff.ad Senatufc. VeUejanum.
ratio non apparet, cur non etiam fidejuffbrum &
pignorum obligationem pcena*que promiflionem
dicamus peremtam , qtfa obligationes priores
munit.se fuerant, ac interruptum ufurarum cur-
fum, fi non aliud a&um fit: adeoque, fipri-
mus centura debeat fecundo , fub pignorc re-
|
||||||||||||||
|
Lib. XLVL Ti t. III.
|
|||||||||||||||
|
?68
|
|||||||||||||||
|
fub conditione debitor, an vero fecunclus, c%"
promiffione obligandus fit; ac , quod debetur lub ea conditione, quae an impleatur incertum eft » fi ante folvatur , repeti poteft. d. I, quoi fi ea 18. in fme. ff. de condiil. indeb, 15. Si is cui decem Titius, quindccim Se-
jus debebat , ab Attio ftipulatus fit , quod Tt~ tius aut quod Sejus debeat , dari fibi ; nova- tum non effc utrumque debitum , fed in po- teftate Attii effe , pro quo velit folvere , & eum liberare , Celfus fcribit. I. fi is cui 26, ff, h. t. Nec huic contrarium eft , quod Paulus cenfuk, fituhominem, Sejusvero decem mi- hi dare debeat, egoquc ab alterutro novandi animo ftipuler, quod xe aut Sejum dare oportet3 utrumque novari , quia utrumque in pofterio- rem deducitur ftipulationem. /. te hominem 32. ff, h. t. Nam hoc ipfo , quo Paulus dixit, utrumque in pofleriorem dediui fitpulationem , fa- tis apette fignificavit, ftipulatorem vocc disjun-< (5tiva aut ufum fuiffe pro copulativa & , quod antiquis haud infrequcns fuit ; teftante eodem Paulo ac Juftiniano , fzpe ita comparatum effe , ut conjuntfta pro disjunctis accipiantur, & disjuncla pro conjunftis. I. fape ita 55, f. de verk fignif. I. cum quidam 4. C. de verbor. & rerum fignif. a quibus Celfus non abhorret in d. I. 26. ff. h. t. dum fuam decifionem tantum vult admitti, Jt pngamus na acJum effe , ut aU terutrum daret ; ac mox fubjungit , alioquin utrumque videri in ftipulatum deducSlum , & utrumque novatum, fi novandi animo hocfat; ac- cepta etiam tunc voce aut pro &, feu disjun-* clis pro conjunetis, ficuti formula , qua plures una ftipulatione obligationes voce copulantc & novatse funt , proponitur in l. ult, §. ult. ff. i}. t. Joh. Baptifta Schwartzenthaler de wvatien. cap. 1. num. 31. ■ Quod fi debitor a furiofo, qucm mentis compotem putabat , delegatus, creditori ejus folvat, 8c deincumeo agaturfu- riofi nomine , exceptione doli in id , quod in rem furiofi proccffit, dcfendimr. I. ftdehiw 16* ff, ds doli mali & met. except. |
|||||||||||||||
|
mittat: ka infuper tantum abeft, ex d. I. 60.
$. t.ff. de condtB. indeb. probari, puramprio- rem non ficri conditionalem , fi fecundus no- vandi animo promittat fub conditione , quod primus antea pure promiferat ; ut potius inde omni modo confirmetur, tunc, cum alius iub conditione promifit > quod prior pure promi- ferat, priorem promiifionem hoc iplb conditio- nalem effici. Quaeftio namque in d. I. 60. §. 1. cft, an is, qui, quod pure dcbet, fub con- ditione promifit, novandi animo , & penden- te novationis conditione folvit» folutum repe- terc poffit tanquam indebitum j & refpondetur, plerofque quidem id putaffe , quia, exquAobli- gatione folvat, adhuc tncertum eft: idemque effe, etiamfi diverfas perfonas ponas eandem pecuniam pure, & fub conditione ,novandi animo promififfe, fed mqx rejicitur illa fententia refpe&u cafus prio- ris, quo idem priuspure & poftea novandiani- mo fub conditione promifit, ac definitur, vel faltem ex fundamento addu&o inferendum re- linquitur, talem pendente novationiseonditio- nc folventem» repetere non poffe tanquam in- debitum, ex ratione , quia promiflorem j^prius pure,dein animo novandi fub conditione promit- tentcm, debiturum ejfe certum\eft, quatenus, defi- ciente quidem conditione, debitor erit ex priore , eadcm vero exiftente, expofteriore obligatione: ubi autem certum eft , debitum iri , ibi inte- rim feu antea folutum repeti non poffe ut in- debitum» evidens eftex /. quod fi ea 18. //. de tonditt. indeb. Atque hinc etiam aperte Juris- confultus in d. I. 6o- §. 1. monet > hunc ca- fum, quo idem pure & fub condkione novan- di animo promiftt, diffimilem effe cafui ifti, quo unuspecuniam prius pure» deindeeandem alius novandi animo promiferat fub conditione; adeoque fupponit, re&e de hoc cafu plerofque putaffe, folventem pendente novationis conditio- ne rcpetere folutum poffe ; manifeftiflima ra- tione , quia fcilicet tempore fdlutionis adhuc inccrtum plane erat , an primus , propter no- vationem conditionalem nonamplius pure, fed |
|||||||||||||||
|
TITV LV S III.
De folutionibus Sc liberationibus.
S u m m A R 1 a.
|
|||||||||||||||
|
1. Quld fit folutto tn fenfu flricliore & Utiore ?
Qui poffint folvere; nbi dc crimimw reis, pro-
euratoribm , aliis quibusvis folventibus pro de- bitore fciente » ignorante , invito 5 & quando dm pro alio folvcre nequeat f An pupilli & ininores fine tutore vel curatore folverepoJfint> m quid , fi id fecerint ? An uxor fine mariti Wfiwfin? 4tt WipW dt foltnigm /4^, & |
|||||||||||||||
|
non probam, eondemnandus fit ?
2, Qfftbw folvi pojfit ? An reo criminU ? M ad-
jeilo folutioni ? Et quid ,fi adfeclus ftatum mu* taverifi An & heredi adjetti? 3. tAny(sfquando proftiratori} Anei, quitan*
tum ad litcm, Vel tantum ad rem vendendam tonftitutus efti vel cujus mandatum jam revo- catum ? Aji falfo procttraWt ? An appariwi in jus
|
|||||||||||||||
|
&9
|
|||||||||||||||
|
LiBERATlONtBtJ^
|
|||||||||||||||
|
E SOLUTIONIBUS ET
|
|||||||||||||||
|
, mt execufwnem fentenfta facien-
|
tori; vel dolo malo debitofts pluris aftimata in /0«
lutumdatafit} SubpoenA debens, an pctna, foluti libemurab obligatione*principalit &vice versi? 14. Qii£ requirantur, ut lex tritim annorum pofte-
riorum folutione ptobata prafumatur, annorum pracedentium reditus annuos folutos ejfet 15. Quibus modis probetur folutto jme civili ac ho~
dierno} Qua fit vis apotha ? An creditot debitoU folventi teneatur dare apocbam } An non fatisfa- ciat, reddendo chirograpbum cancellatum au\tn- cifum ? An debitor fola exbibitiom cbirogupbl cancellati folutionem probare pojfit ? An creditot cogi pojfit ad dandam debhorigeneralem apocbam de omnibus debitis ? Et quisfu effetltis apocbage-* neralis ( 16*. Si qnis ex pluribus caufu debedt, & aliquidfol-
vat, quomodo & quando tunc ip[e debitor, vel crc- ditor cltgatfm quam cauftm folutum velit} Si tieu- ter tempore folutionis id conftitiierit, in quam cau- fam tunc lex definiat folutum videri^difttnttiombui exponitur. Quid juris,fi alicui folvatur, qui & fud & procuratorio nomine exacTtonem babebat, nec exprejfum fit, ex qtta causa folvatur t I ji Recenfetttur modi plurimi, quibus obligatio tol-
litur vel ipfojurevelfaltem ope exceptionis, 18. Qtiidfit-confufio, per quam tollitur obtigatio,,&
quot modis fieri pojfit ? 19. Quidjuris circa confuftonem, (i debitor cteditorl
aut vice versa fuccedat, etiam circa obligationes accejforias fidejujforum & pignorum } 2,©, Quidfipdejujfor debitori, vel debitorfidejujfori
fuccedat ? Et quid >ft tali in cafu fidejujfor pro ftt£ ebligatione fidejujforia fidejufforem dederit aut pignus} Etqutdy fi fidejujfor potuerit feexfuk perfona tueri aliqua perfonali exceptione ? Quid, fxprincipaiis debkortantumnaturaliterfuerit ob- HgatuSffidejuJfor civiliter f Quid» ft principaltt debitor ex fuo capite potuerit juvaripct reftitu- tionem ex minorennitate ? 21. Quid, fifidejujfor fuccedat creditoti, velcre-
ditor fdejujfori} % i. Quid, fi unus ex pluribus debendi teis creditori*
Vel creditor uni expluribus debendi reis j vel umtc cx pluribtts crcdendi reis debitori j Vel debitotuni expluribus credendi reisfuccedat} 2,2. Quid, fi fdejujfar, qui pro duobus debendi teis
apudftipulatojrem, vel pro promijfore apudduos ctedendi teos fidejajferat, uni reorum debendi vel credendi fuccedat -, aut hi ipfi ? 24. Qutdy fi unus reus debendi alteft debendicor-
reo, velunus teus credendi alteri correo ciedendi fuccedat ? De emendatione 1.9 3. §. 1. 2. ff. h. t. & de utilitateproftuente ex eo, quod nonfiat con- fufio, fi correus correo debendi vel credendi fucce* datftfortealtet excepftone temporali velperpetui tuttts fuerit, aut repeUi potuerit, alter non ? 25., Quid, fifidejujfor fuccedat confidejujfori t
26. Quid juris fit, fififius fuo fuccedat debitbri§
veltanquam heres, vel tanquam in bonavacaii- tia} GjmdjfifucftjferitTiftQdebUQfiMaviii & dfmttiainipfiM&vio} |
||||||||||||||
|
$ut vocantt
|
|||||||||||||||
|
ti}
4, An & quandofervis ? Et quid, ft manumifi fint }
An noftratibus famulis§& ancillu, quod dominis debitum} ., • 5. Quotnodo folvere debeant debitorespupillorum ?
An deficientibtts tutoribus, patri pupillorum reiie folvatur} An uxori folvi pojfit fine mariti autorita- te f A» cedenti poft aclionem cejfam t An uni ex fociis folidum t An beredi fiduciario, dum pendet condilio fideicommijfi ? Remifl. An, & quando hereditatu poffeffori folutum liberet folventem a vero berede ? Deflipendiis miniftrantium Socie- tatibus Indicis, fi illa beredi non vero foluta [mt. 6. Quid agendum, fi pluresfmt, qui fmguli dicunt,
fibifolidumdeherij $el fe ex ajfe creditori bere- des effe t 7. An debitor creditoris fui creditori retle folvatfine
voluntate ejus t An fecundm condutlor primo lo- catori mercedem ? An poffeffor cbirograpbi haben- tis toonder defes, obftnere pojfit ex eofentenftam interlocutoriam ad fiduciariam foluftonem, aut definitivam ad plenam folutionem, finondoceat, quojure cbirograpbum teneat ? An liberetur, qui coaBus boftibtts regionem invadentibusfolvit, quod ffco velprivatis debet ? 8. Cujuslocimenfura circa folutionem immobilium
& mobilium, praferiim fungibilium, fpeelanda fit} Qutd, fiduo loca folutioni menfurandarum lerum alternativefint addita ? Quando ex neces- fitate apud nos merces appenfione vel admenfione tradi debeant, & tributum eo nomine folvi ? Qttando facienda ftt appenfto vel admenfio, & cu- jus fumptti} 9. ln qua monetk debitum pecuniarium folvi debeau
deque nummis reprabts & mutatione moneta, Re- miff. re in genere debita ex atlti inter vivos vel legato, quajj)ecies,& cujus eleclione, folvenda fu ? An debitor generis,vel reifmgibilis olei, vini &c. liberari pojfit peffimum folvendo, an magis media honitatis vinum , & cujusgeneris, folvendum fit jure civili ac hodierno* latius excutitur} An tem in genere debens, aut duas res alternative, folvere pojfit illam Jpeciem, qu& tempore obligationis con- trafta in bonis creditoris erat, fed effe defiit ? 10. Aliud pro alio invito creditori folvi nequit. Re-
cenfentur plures cafus excepti. 11. An creditor poffit partem debiti petere ? An de-
bitor volenti creditori partem folvere ? An,& qui- bus in cafibus eidem invito t De folutione debiti bereditatii, remifT. 12. Quo in locofitfaciendafolutio ? An debiiomem
debitam ieferre debeat.ad domum treditoris} Quo tempore folvendum fit ex obligationepura, in diem dut conditionali ? An ante diem appofitum folvi pffit mvito creditorte Quo tempore folvendum , quod promiffum, hoc anno ,hoc menfe, Calen- disjanuariis, poft aliquot dics wJannos, Vel quando debitor voluerit ? 13. QmsfuefJe&usfolMionis} Quidjumftresfo-
luta, vel in folutum data, pofttAefimamr tiedi- |
|||||||||||||||
|
i
|
||||||||||||||
|
Lib. XLVI. Tit. III.
|
||||||||||||||
|
97o
|
||||||||||||||
|
aftionem ? An ftftat curfum afurarunt ? An ■fte-:
rampurget ? 2Q. Quitftteffettus, firesdebitalegitimeconfigna- ta ac depofuaftt ? cujtfcpericulo deimepsfit ? An deponehs eam, a creditore necdum acceptam, re- petere poffit ? An tunc ceffent effettus depofitionis} Anftdeptffores & pignora, depofttione liberata, tunc iterum incipiant obligari ? An deponens de- pofitiottem debeat denumiare creditori ? QuiA agendum , fi pars debiti fit liquida, pars ilU- quida ? Depofttionu loco eft , fi crediter ptofi~ teatur , fe pecuniam habere pro confignatd ac depoftta ? Quid, figraphiariw, apudquem fatta depofitioy foro cedat? |
||||||||||||||
|
27. Non contingit confufio, fi aditiofiat cum in-
ventario. Confufione fxftintta obligationes re- dintegramur ,fi vtclor in petitione bereditatis, eam cedat adverfario, cumpatlo, tttobligatto- M$ reftaurentur; vcl,fi quti aditam bereditatem vtndat'aUeri\ vel ex capite minorennitatis ad- verfus aditionem reftituatur; vel hereditas ad- eunti evincatur %qtterel* altisque»modis; vel ei auferatur, ut indigno per culpam, non dolum. Quid, fi heres, qui erat creditor aut debitor de- funcli, bereditatem exfideicommiffo reftituat ter- tio} 28. Qualem effeftum habeat fola realis obLttio debi-
tifine confignaiione & depofitione ? An & folvat amichrefin ? An faciaueffare pcsna promijf* ex- 'olutio quandoque omnem com-
ple&kur obligationis cliflblutio- ,nem ac fatisfa&ionem, dum fol- vere dicitur , qui fecit > quod face- re promifit. I. folutionis verbo 176. ff. de verl. fignif. quo fenfu obligatio eft juris vinculum., quo neceflitate adftringimur alicu- jus rei folvendae. pfinc, Inftit. de obligation. In fpecievero folutio, quatenusab acceptilatiohe» n6vationes multifqiic aliis obligationis diflblven- dae modis diftat, eft naturalis praeftatio cjus, quod debetur. pr. Inftit. quib. mod, toll. oblig. Qtiam facere poflunt quilibet libcram haben- tes rerum fuarum adminiftrationem 5 etiam qui jam criminis rei poftulati funt. /, fed nec illud qi.ffi b.t. nifi perduellionis crimen fit. l.ult. C. ad leg. Jul. majeftatis. Antj Faber Cod, libr, j». ut. z.deftn. 1. Adde tit. de donation. num. 8. uti & procuratores , fpeciale mandatum ad folvendum habcntes, vel generale cum libera. /. quodlibet debitum 87. //. b. t. Confer tit, de procttrat. num. 7. dummodo inftrufti mandato generali ea folvant, quae exa&ionem babent, & ad quae folvenda dominns invkus conftringi poflet; cum non fit probabile, dominum fpe- ciafiter mandaturum fuifle, ut folvatur» quod exigi ab ipfo invito neqnit; mandato autem ge- nerali non alia videntur a mandante permitti, quam qua: & fpeciafiter permiflurus eflet. l. qui peculii 46, ff. de peculio. Quin imo , etiam fi. quis pro debitore ignorante vel invito folverit, fubfiftet folut'10, faltem eatenus, ut»inde libe- ratio debitori contingat. I. folutione 23. /, /i pro me 40. /. folvere pro 53. //. /). t. pfinc. Inftit. quib, mod. toll. obligatio- nifi obligatio fit ad- fa&um artificiale , in quo certse perfona? sefti- mata ac fpe<5tata induftria , per alium non pe- rinde impleri poteft. I. inter artifices 31. ff. h. i. Ant. Matthseus de auftion. libr. 2. cap. 10. num. 13. £4. i<y. junge tit. locati num.*^^.& tit. ie verb. oblig. mm. 8. vel folutio prineipa- litcr fiat in recognitioncm dominii diredi, ut accidit in canonis emphytc^tticarii praeftatione, fecuhdum tradita inrif. fi ager veclig..ideft em- .ftyt. petatur num.^. po/i meti, Pupillus yel' |
||||||||||||||
|
furiofus vel prodigus non recre folvit fine tu>
toris aut curatoris autoritate , quod natural ket ac civiliter debet, adeo ut folutum , fi exftet, vindicari poflit, fed fi confumtum fit , Iibera-> tio contingat. /. quod fi forte 14, §. uk. ff. h. t. §. ult. infine Inftit. quib. aiienare licet veltion. arg. I. fi debitor 16. ff. de doli mali & metus except. Secus fi folvat illud , quod ipfe folua fine tutdris autoritate ftipulanti promiferat; quippe cujus repetitionem omni cafu habet. /« quod pupillus 41. j^. de condicl. indeb. Quoduna * cum aliis, ad folutionem a minoribus faclam pertinentibus , latius expofui in tit. de mi- nor. 25. annis num. zt. An vero uxor ma- ritali fubjefb poteftati rede folvat debitum fi-« ne viri autoritate , quod vel ftante matrimo-« hib eontraxerat clam viro, vel vere a viro erat debitum, fic ut is ad illud folvendum compel- li potuiifet, manifeftum eft ex diftis ad tit. de condicl. indebiti num. 19. & tit. de rittt mtptia- rum num. 50: Quod fi quis conventus excipiat, fe debitum illud jam folvifle, ac Jn folutlenis probatione deficiat, non alitcr aftori condem- nandus eft, quam fi is intentionis fuse vcrita- tem probet , cum fola folutionis allegatio non habeat in fe tacitam debiti confefllonem > fe- cundum tradita ad tit. de confeffts num. t.infine. nifi circumftantiae concurrentcs aliud fuadeant, veluti, folutio partis debki, &fimilia. Ant. Fa- ber Cod. libr. 4. tii. 14. defin, 6 5. 2. Solvitur creditori r ctiamfi reus criminis
effet, nifi perduellis fit. /. reo criminis 41. ff. b. t. juncl:. /. ttlt. C. ad leg. Jul. majeftat, Ant. Fa- ber Cod. libr. o. tit. 2. defm. 1. uti & ilfis, quibus creditor folvi juflerit. /. fi debitorem-21. ff. de nofation. adeoque procul dubio ei, qui fblutio- ni adjeduseft, cum tacitum mandatum defol- vendo fubfit, ubi quis folutioni adjicitur, fic ut & invito creditore debitor adjccto rccle fol- vat, quia certam condiHonem habuk ftipulatio, quam immutare non potuit ftipulator, etiamfi jam pars aliqua debiti ftipulatori folutafit. §.^ quis alii 4. lnftit. de inutil. fiipulat. /. fed & fi 7. §. i.ff. de.conftit. pecun. I ult. jf. ft ita $'.if. 4e mb, oblig. I. vewpmufAtofi 12. §. pen. Lcum decem
|
||||||||||||||
|
0
|
||||||||||||||
|
D E SOtUtlONilfiDS E T 11 B fe R A T 1 d N I B tj &>
|
|||||||||
|
m
|
|||||||||
|
T
iecem yi. ff. h, t, nifi is, qui prius promife-
rat Titio, fe Titio mt Mavio daturum, poftea cidem Titio conftitucrit, fe foli Titio folutu- rum cffe, quippe quo cafu fi Mffivio deinceps folverct, Titio nihilo minus tcnerctur. /. fi vero mibi 8. ff. de conftit. pecuriu. Scd & ita demum adje<5to recte fdlvitur, fi in eodem ftatu maneat, inquofuit, cumftipulatio interponeretur: cx- terum five in adoptioncm five in cxilium iverit, vcl aqua & igni ei intcrdidum» vel fcrvus fa- ftus fit, folutioei fa6ia dcbitorem non liberat. l.cum qtfts fibi 38. pr, ff. h. t, Nec huiccon- trarium eft , quod traditur in /. Sticbum aut Pampbilum 95. $. ufumfruclum 6. ff,h. t. Leum qrit 56. §. qui fxbi z. ff, de verbor. obligat. Non enim alius legis utriusque fenfus eft , quam quod nihil interfit, utrum adjeclus folutioni fit pater- familias , an filiusfamilias, quatenus utriquc re<5te folvitur, fimodo maneat in eo ftatu, in quo erat ftipulationis tempore» nec patria po- teftas, cui ftipulationis tempore fubjc&userat, impedimento eft , quo minus ei , in eodem ftatu perduranti, re<5te folvatur. Cujacius ad /. 55,//. de verbor. obligat. in fine. Bronckhorft enant. cent, 4. affert. 64. Multo magis peribit facultas folvendi adje&o , fi adje<5tus mortuus iit t cum enim is creditoris ftipulantis manda- tarius fit, ut jam dictum, & mandatum morte mandatarii evanefcat , neque executio mandati per heredem ejus fieri pofllt, confequens eft, etiam folvi inutiliter fucceflbri ejus, quiadjectus eft. /. cum quis fibi 55, ff. de verb. obligat. I, quod fi ftipttlatus 10. l.fiftipulatusfimSi.ff.h.t, 3. Procuratori quoqueutilitcr folvitur,quo- ties ille ad folutioncm accipiendam fpeciale mandatum , vel generale cum libcra habet. /. vero procuratori 12. /. qrit hominem 34. §. fiTi- tium 3* ff.h. t. Non tamen ei, qui tantum ad litem, vel tantum ad rem vcndendam con- ftitutus eft. /. hoc jure utimur 86. ff. h. t. I. 1. §. igitur 1z, ff, de exercit. act. I. fed fi tan- tum 13.//. de patlis. Lecuwcn Cenfi for.part, 1. libr. 4. cap. 2,4. num. ult. nifi aliud circum- ftantias fuadeant. Sande decif. libr. 3. tit. 16.de- fn. 2. Necei, cujus mandatum eft revocatunv, nifi debitor id ignorans, bona fidc folutionem fecerit. d. I, vero procuratori 12. §. fed & fx 1.1. 18. I. 34. §. 3. /. cum quis fxbi 38. §. fi debi- toretn 1. ff. h. t. Multoque minus procurato- ri falfo; licet debitor exiftimaverit, fe volun- tate creditoris ei folvere, atque ita in bona fide fit; eo quod, nullo mandato intercedente, ne- mo liberatur folvendo ei, qui fc ultro alienis ne^otiis gerendis offert. d. I. qui hominem 34, §.)» nullo 4. //. b. t. Ant. Faber Cod. libr. 8. tit. 30. defin. 29. Cum autem apparitor & a judice & ab ipfo aSore mandatum habeat agen- di ca, qux apparitorio nomine per eum expe- diuntur, fequitur, reum apparitori in jus vo- canti, ac libellum petitionis tradenti, non re<5te folvere j eo quod non fohuionis aecipiendae» |
|||||||||
|
fed in jus vdcationis farienda: » mandato tunc
tantum videtur inftructus efle. Quod fi poft fententiam ex voluntate adoris vi<5toris execu- tionem faciat, pignora capiendo, diftrahendd,n6 fic quidem fecure debitor ei folvit, fcd velipfl creditori, fi pra?fe,ns fit, ofterre re ipsa debetj quod fententia comprehenfum cft, vel alioquiit idobiignatum dcponere^ quia verum eft, man-» dato executionis faciendae inclufum noneflefb-* lutionis accipicnda? mandatum. Plane » fl jc& ecutor modum exccdcns metu prsfentis carce- ris extorqueat reo folutionem , magis eft , ufc reus liberetur 5 cum vcl judici vel viclori fie imputandum, quod tam iniqui apparitoris ope- ra in exfequendo ufi lint. arg. /. i. §. unde qu&* rit o. ff. de exercit. atl. I. fed fi pupiUus 11. & profcriptum 4, in fme ff. de inftit. act. jund. /4 unic. §. fervi 5. ff. furti adverfus nautas &c. 1% nam & Servius 21. §. ult. ff. de negot. geftis-. Ant. Faber Cod. libr.S. tit. 30. defin. 24. 4. Servum quod attinet, fi debitum peculiaa
re fit, rede illud ei folvitur, nifi manumiflus
fit, ac folvens fciverit , pcculium manumiflb
ademtum efle. Sin domino fit debitum ex con-
tradu dominico , non aliter ei tuto folvitur$
quam fi pccuniis dominicis exigendis prapofi^
tus fit i vel voluntate domini nummos ejus fce-
neraverit, aut juffu domini fpecialis debiti fo-*
lutio fafla fit, etiamfi fbrte folutionis facte tem-
pore fervus talis jam manumiffus fit, fl modo)
id folvens ignoraverit. /. ft qrits fervo 18» /. quod
fervus 5y. ff. h. t. $.ittm fi 10. lnftit. manda-
ti. Qyod & ad famulos noftros non male trans-
tuleris, quibus jure folutio fit, quando expres-
fum vet tacitum folutionis accipiendas manda-
tum habcnt, vcluti , fi inftrumentum crcditi
exhibeant , nec furti fufpicio.fit ; vel tabcrnai
fint praepofiti; vel alioquin tales, quibus folu-
tionem fieri dominus hadenus permittere foli-»
tus fuit, etiamfi ilfi deinceps foluta interverte-
rint , aut inutiliter abfumferint. Ant. Faber;
Cod. libr. 4. ttt. 28. defin. p. & libr, 8. tit. 30*
defin. zp. Quibus addc, qus ktipfiadtit.com^
modati num, 6.
5. Quo modo 9 ac quibus obfervatis , pet
debitores pupillorum & fimiiium rc<5tc folutid fiat, tum jure civili, tum moribus, tra(5tatUmi ex profcffo ad tit. de minor. 25. anriis n*um. 22. Qiiibus addendura, deficfentibus tutoribus, fb- lutionem rede fieri patri minorcnnium , tan- quam adminiftratori legitimo , imo tanquarri tutori legitimo fuorum libcrorum aliis tutori- bus haud fubje&ornm. Ant. Faber Ced. UbTi 6. tlt. 35. defin. 15. Refpodfa Jurifc. H0II4 part. 1. conftl. 167. & part. 3. voU 1. xonfiL 182. licet confultiusfit, a magiftratu peti, u^ . pater tanquam legitimus liberoium fnorum tutoc confirmetur?, convenienter iis, quac di&a ad tiU de legit.tutoribus num.q. amemed. Sed &uxori non rc<5ie folvi fine viri autoritate , exceptis minutis debkis , di<5l«m in tit. de ritU tiuptiap |
|||||||||
|
L 1 b. XLVI. Tit. III.
|
|||||||||||||||
|
972
|
|||||||||||||||
|
gationem cceptam dcclaraverit, quibus ftiperr*
clii fui ■ reliqua poft obitum fuum praeftari velir. Placitum Ordinum Generaiium 13. Vcbr. \6zj. vol. 2. placit. Holl.pag. £303. Artikel briefvan de Weji-lndifche Compagnie 12. April 1675. ar- tic. 17. vol. 3. placit.pag. 1348. Licct Prsc- fcdis focietatis Indise Oricntalis magis injunclum fit, ut heredibns- apparcntibus folvant fub cau- tione idonea de rcftituendo, fi alii emerferint. Artikel brief van de Ooft-lndifche Cowpagnie ^ Sept. i6yi. artic. 37. vol. 3, placit. lioll. pag. 6. Quod fi duo plurefve fint, qui finguli fe
ex afle heredes efle aflerunt, vel folidi debiti cre-* ditores, neutri folutio fatis fecure prxftatur, fed potiusid, quod debctur, confignandum ac de- ponendum in ufum vicloris ; nifi forte unus eorum cautionem idoneam ofterac debitori, dc |
|||||||||||||||
|
nutn, yo. in med, Porro an & quando cedenti
poft actioncrn ceffam tuto adhuc folvi poffit, patet ex traditis in tit. de hered. vel aft. vend. num. 15. An & quando uni ex fociis foli- dum , quod focietati debetur , ■petendum ex tit. pro fecio num. 16. Adhsc faclaheredi fidu- ciario folutione, dum fideicommiffi pendet con- ditio , liberari debitorem, fic ut poft exiften- tiam conditionis a fidcicommiflario non poflit ultra conveniri,, probatum in tit. ad fenatufc. Trehell. num. 6*3. Quod ,fi non vero heredi, fcd hereditatis poffeflbri folutum fit, quod de- fundto, adeoque ex ejus capite heredi vero de- bitum erat; fi quidem poflTefl.br hereditatis id, quod ex folutione adeptus eft, hercdi vero re- ftituerit, liberatum fore debitorem , vix ambi- gitur. l.fi quid poffejfor 3 1. §. ult. ff. de petit. heredit. Si vero ei non reddiderit, videndum, an temere folutio fada fit , pro herede fe ge- renti, de quo facile fciri potuiflet, ipfum he- redem non effe; an vero bona fide debitum ei fit prajftitum , qui non vana fimplicitate nec juris ignorantia, fed publice heres plcrifque cre- debatur. Priore enim cafu folutio ad libera- tionem proficere non poteft , cum ignorantia fupina & affe&ata nulli prsbcat excuiationcm , nec quifquam debeat ignarus effe conditionis ejus, cuifolvit, nonmagis, quam ejus, quo- cum contrahit. arg. /. quicumalio 19. ff.de reg. juris. junct. /. nec fupina 6.1. regula efl 9. §. fed fafti z. ff. de juris & fafti ignor. Pofterio- rc vero, bona fides cum jufto concurrens fa6ti errore patrocinari videtur folyenti, ne ad itera- tam adigatur folutionem , heredi vero facien- dam. arg. /. Ji qtiis patremfam. 3, pr. ff. ad fenatufc. Macedon. I. cum quis Jibi 38. §. fi de- bttorem 1. ff. b. t. Eoque facit , quod fupra probatum, liberari debkorem, qui procurato- ri crcditoris aut difpenfatoii folvit poft revoca- tum mandatum, ignorans, id revocatum efle: quodque , uti bona fides tantum prjeftat poffi- denti» quantum veritas. /. bonafides 136.ff.de reg. juris. ita etiam videatur excufare dcbere eum, qui jufto errore deceptus folvit ci, qui opinio- ne communi habetur pro tali, cui de jure fol- vendum eft, maxime cum leges ad liberandum propenfiores nos efle jubeant, quam ad obli- gandum. /. Arriamts 47. ff, de oblig. & aftion. Ant- Faber Cod. libr. 6.tit. $6.de(in. 15.»«/«. 14. ij. 16". Qua ratione quoque iterato con- ftitutum ab Ordinibus Generalibus,prafedos fo- cietatis Indias Occidentalis, fi fcmel rnenftrua ftipendia defunclorum fociorum nauticorum, militum , aliorumque focictati miniftrantium folverint iis, qui per duosad minimum teftes probant, fcdefuncfo proximos effe, non poffe per alios proximiores poftea emergentcs iterum conveniri; fed illos, qui fe potiora habere jura contendunt , agere debere adverfus eos , qui- bus folutum fuit; nifi defuncfcus teftamento, quod prxfectis innotuit , vcl etiam antc navi- |
|||||||||||||||
|
\
|
eo advcrfus alterum defendendo. arg. /. 1. §¥
|
||||||||||||||
|
apudjulianum 37. ff. depofiti. Ant. FabccCoi.
libr. y.tit. 22.defin. 8. Rebuflus aiconfiit. reg, tom. i, de literis obligator. artic. 9. gloff. 2. num. 7. 8. Surdus dtcif. 6. num. 6, Boedus decif. 106. Pyrrhus Maurus de folutionibm cap. 86". 7. Etfi autem creditoris mei creditori non
recl;e folvam , fine voluntate creditoris mei. /. invito 12. C. h. t. nifi quatenus utiliter perme negotium ejus ignorantis geftum eft. arg. /. ji opera 6, ff. de doli mali 0' met. except. tamen» fi conducior fecundus fim , cui rcsa conduclo- re primo fublocata eft , non modo conduiSori primo, quocum contraxi, rcCle folvo , fed & primo locatori; eo quod huic pignori obliga- ta funt invecta & iflata mea , fi domus con- duda fit, vel fruclus, fi fundus ; adeoquc fol- vo , ut res meas a vinculo pignoris liberatas habeam- /• folutum 11. §. folutum 5. ff. de pig- norat. aft. I. fi in lege 24. §. ft colonus t. ff. la- cati. Bronckhorft Mifcetl. cent, 1. affert. 80. in pr. 0" in ftne. Quod , fi poffeilbr chirogra- phiin individnovago concepti, toonder defes, of houder defes , docere nequeat, quo jure chiro- graphum adeptus fit, placuit , fiduciariam fo- lutionem a tali rede pcti poflc ac impetrari, quia tunc cautio de reftituendo interponitur; definitivam vero ad folvendum fentei^tiam non pofle per eum obtineri, quia illa finecautione executionem habet. Neoftadius Curu lloll. de- cif. 10. nifi forte audiendus videatur definiti- vam petens, fi ofrerat idoneam dc reftituendo fatifdationem, dum fortc quid fubeft, quo fi- duciarise folutionis adjudicatio impcdita eftr eo quod turit cadem folvcnti paratur feciuitas, quse prxftatur dcbitori, fiduciariam folutionem facere compulfo. Coadum autem per hoftes, regionem occupantes, folverc hoftibus, quod vd fifco vel privatis debct , liberarica folurio- ne, patet ex dictis ad tit. locati num. 28. & ad tit. de publicanis num. 7. tn pie. (I modo bona fide exparte folventis, & vi majore, cui refifti nequit, oinnia gefta fint: nam fi collu- fione
|
|||||||||||||||
|
tlBEkATlONlSUa» §f$
fit, fecuhdum naturam omnium obligatidnum.
pure conccptarum, cx quibus prafenti die de- betur, acfolvendum cft, licetcum aliquotem* peramento. arg. I. eum quicatendis qi. §.quo~ tiens 1. ff. de verb. bbtigat. §. 2. lnftit,,eod, titi junct. /. quod dicimus 105. ff. b. t. I, qui fun* dum vendebat 40. //. de contrab, emt. Adde Coftalium ad d, l. 40. Idque fumtu magis vcn-> ditoris, quam emtoris, fi non aliud pa&o vet ftatuto cautum aut confuetudine receptutn fueritj cum admcnfio vcl appenlio ad tradirio* nem, adeoque ad implementum contraitus per- tineat, traditio autcm pcr eum, qui obligatuS cftj facienda fit; 9. In quali vero moneta pecuniarii debi-
ti folutio Jieri poflit, & an reprobos dando
nummos debkor liberctur, ac quid juris iitj
fi inter tcmpus debiti contradi & folutionis fa-
ciendse valor moncta; internus aut cxternus mu-
tatus fit, aliaque huc pertinentia plenius tra&a-»
ta funt in tit. de rebus creditisnum. 23* 24. 2 j,
Si res in genere fit debita , vcl ex ultima vo-
luntate , vcl ex actu inter vivos, qualis tunit.
fpecies, 8c cujus elcdione ac arbitrio, folven-
da fit, evidens cft cx diSis in tit. de optione vet
eleft. legata nttrn. 6. & in tit, de verb, obliga-
tion. num, xz, Et licet vulgo tradatur , jqre
civili inter genus, ex ultima voluntate , & ex
contradu debitum, illud intcrefle, quod , fi ex
ultima deberctur voluntatejad minimum mediai
notae res praftanda fuerit. /. legato gcneraliter 37*
junct. /• ft beres generaliter 11 o. ff„ de legatit
1, fin ex a£tu inter vivos, viliiTtmam fpeciem
dando debitor defungi potuerit. /. fidejuffotem
52. ff. mandaii, tamcn moribus hodicrnis etiamv
medias bonitatis rcm folvi oportcre } ubi e£
contractu gcnus cft dcbitum, contendit Groene-
wcgen ad d. I. 52. ff. mandati. rcprehenfus eo
nomine a. Brunemanno ad d. /. 5 2. Scd, pe-
nitius omnibus confidcratis , forte non tcmcre
tentavefis, ex ipfo jure civili regulariter in, dc-
bito generis cx contractu ssmen ac cx ultimS
voluntate, rcm mcciiam creditori debere acqui-
ri.j cum nulla lege cautum putem, hac in par-
te inter obligationcs cx conventionibus ac uki-<
mis voluntatibus diverfitatem efle: in trkico ve-*
ro, velvino, veloleo, fimilibufquerebusfun-
gibilibus Hberari debitorem pofle viliflimi tri-*
tici, vini, oleique prjeftationc. Quod non mo-
do indeevincitur , quod d. /. 52. mandati ge-
neraliter de tritico dcbito concepta eft, abfque
ulla diftincl:ione, an triticum illud ex contraciuy
an ex teftamento debitum fitj fed 8c ex eo»
quod, uti in d. I. 52. dicitur , quodlibet tri-
ticum dando rettm Hberari poffe , ita quoque de
trkico, vino,veloleo lcgato definitum fit» cum
certum pondus olci non adjefta qualitate legatur,
liberum effe heredi, cujus velit generis oleum le*
gatario dare, l. cumcertum 4. ffde tritico,vinQi
vel oleo leg. Quin imo, cum non facile fufR*
cientera differentiae inter fungibilia ac non fun-
Gggggg 3 £ibilia
|
||||||
|
De SOLUTlONlBUS ET
fione qulSarh aut alia mala fidc folventis con-
currepte, magis cft , neque ipfo jure neque opjr exceptionis liberari folventem : & de eo cafu , quo vis major coactionis abfuit , aut collufio adfuit, ac-cipiendum cffeplackum Or- dinum Generalium 6. Julii 1673. vol, 3. pla- cif. Holl, pag. 249. ex prsefationc ejus haudim- probabiliter colligi poteft. 8. Solvenda eft res ipfa , qus obligatione
comprchenfa eft, &c co modo, caque quanti- tate ac qualitate , quse exprefla fuit. Si res immobiles ad certam menfuram debcantur, & ea pro locorum divcrfitate varia fit , in dubio folvi dcbent juxta menfuram loci , in quo fitse funt. Radelantius Curi<& Ultrajeft. decis 39. Sim. van Leeuwcn Cenf. for, part. i.libr, 4.cap. 19. num. 18. Sin mobiles , praecipue fungjbilesj fpcctanda menfura loci, in quo ex convcntio- ne praeftanda; funt ; eo qud unufquifque con- traxifle intelligitur in eo loco , qui folutioni deftinatus eft, feu, in quo ut folveret » fe obli- gavit. /. Imperatores 71. ff. de comrab. emt. I, aut ubi quifqtte 3. ff. de reb. aatorit. jud. pojfid. I. contraxiffe 2,1. ff. de oblig. & at~t. I. unic. C. ubi conven. qui certo loco dare promifit. arg. tot. tit. ff. de eo quod certo loco. Parens p. m. Pau- lus Voet de ftatutxs feft. 9. cap. 2. num. 12. poft alios ibi citatos. Adde tit. de condift. tritica- ria, nttm. ult. Nifi quantitas per alterius loci adjecYtonem exprefle vel tacite fuerit detcrmina- ta , idque vel pcr naturam contractus, dum cruantitas certa mutuo data , alio in loco rcdden- da eft, cum fcmper cadem quantitate mutuum reftitui debeat, qua acceptum eft: vel per ip- fius rei admenfurandx qualitatem , veluti, fi quis promiferit decem dolia vini Aurelianenfis: cum eo cafu praeftanda forent dolia recepts il- lic magnitudinis , ubicunque locorum folutio facienda fit. Burgundus ad confuetud. Flandri& traft. 4. num. 28. 29. Ant. Matthxus de obli~ gat. difptit. 39. tbef. 11. Paulus Voet d. feft, 9, de (tatutis cap. 2. num. 16. ubi& num. 13. definit, fi alternative duo locafolutioniadjecla fint, ita ut vel ab initio, vel ob moram dcbi- toris , elc&io loci alterutrius actori competat, confiderari oportere menfuram loci , in quo actor petitionem inftituit. arg. /. arbitraria 1. §. Scavola 3. //. de eo quod certo loco. Caeterum moribus noftris rebus ad menfuram aut pondus divenditis ve&igal impofitum eft, tempore ad- menfurationis vel appenfionis perfolvendum, & fi forte res tales per averfionem fiot vcndkaj, nihilominus tributum illudpendi oportere; fed fi femel,p©s-derat3e , rurfus alteri divendantur dWelrt quantitate , nullo addito vel detracto, ponderatione nova,aut iteratS. ve&igalis, pon- derationi impofiti, fojutione opus non efle, conftitutum fuit, de quibus aliifque pluribus agunt Placita Ordinum Hollandia?, op de wage, item op de ronde mate. Facienda vero appen- fi'o vel admenfio quantocius, fi non aliud actum |
||||||
|
TlT. III.
toris crat, fcd tempore folutiOnis in bonis ejus
efle defiit. Secus , fi duae res alternative pro- miffae effent, quarmnunaftipulatoriseratj qiiip- pe cujus folutio non rccle fit, licet defierit fti- pulatoris cffe, eo quod , qui duas res promit- tit akernative, cum unius promiffio eflet inva- lida , unam tantum rem videtur promififfe , & ea fola in obiigationem dcdu&a, utproinde& fola folvi poffit. /. qui decem debet 72. §. stic- hum 4. //. b. t. I. ft duo rei 128. in fine ff. de verbor. obligat. Licct de debito generis diffcn- fifle videatur 1'apirrianus in /. Mavius fundum 66. §. nonidem ■$. ff.de legatis 2. Confer Ant. Fabrum conjeftur. hbr, 2. cap. 15. 10. Aliud pro alio volenti quidem credito-*
ri folvi poteft. /. pretii caufa 9. C. de refcind. vendit. I, manifcfti 17. /. fi operas 20. C. b. t. at non eidem invito. /. eum a quo 16. C. h. t, L mututim damus 2. §, mutui 1. //. de rebus crei* nifi fictifit obligatio, in quapro faclo pratfta- ri poteft id quod imereft. /. ft quis ab 13. §. i. //. de re judicata. §. ult. Inftit. de verb. abligi vel legata fit res aliena, qua? redimi non poteil:, vel fervus, in quem heres cx jufta causa pecu- liari ducitur affedionc; quo cafu aeftimatio fol- vi poteft. §. «0» folum 4. lnjiit. de legatis. I. f% domus 71. §. qui canfitetur, 3. //. de legatis 1, vel damnum fit datum per fervum aut animal alterius ; quatenus is liberari poteft noxae dan- do. tit. Inftit. & Vand. de noxal att. vel res debita perierit per moram aut culpam talem > quam debitor praeftare dcbet ; cum tunc rei loco ex neceffitate seftimatio folvenda fit. tot. tit. ff. de conditt. triticaria, vel debitor nummos non ha- beat, nec aliunde poffit mutuos invenire; quip« pe quo cafu creditor res debitoris aeftimatas te- netur in folutum accipere, auth. hoc nifi C. b, t. vel pars bonorum legata fit ■, quatenus hercs le- gatario rerum finguiarnm partes dare non com- pellitur , fcd pretium pro rata dando dcfungl poteft; imo rerum individuarum prctia neccfia- rio prsftare tenetur. /. non amplius %6. §. »/f„ //. de legatis %, De quibus fingulis , aliifque fimilibus, jam ante latius & exprofeffo inpro- pria cujufque materiae fede a&um cft. HT Simili modo, licet creditor partem dcbiti,
vcl unam ex pluribus rebus una obligatione com-* prehenfis petere poffit, arbitrio nihilominus de- bitori relido, an partem petitam, an totum prae-» ftarepetentivelit. l.in commodato 17. §,duabus 4. //. commodati. arg. §. fi minus 34. lnftit. de attion. licet etiam debitor volenti creditori per partes refte folvat, five is obligationis contraclje tempore, five poftea in id confenferit, non ta- men eidem invito, quia particularis folutionon minima incommoda adjuncla habet. /. tutor coh-' demnatus 41. §. lucius,Titius 1. //. de ufuris. jund. l.plane ad officium 3,//. famil. ereifcunda. nifiparsdebiti liquida, pars illiquida fit. Lqui- dam exiftimaverunt 21. //. de reb.creditis. l.per- \ mittendum 8. // / pars keredit. pet, vel fervus dectm
|
||||||
|
974 1** B* XLVI.
gibilia,in genere debita, rationcm reddi pofle
exiftimem, quantum ad praefentem quaeftionem 1 attinet, non improbabiliter defcndi poffe cre- | diderim, etiam in tritici,vini,oleique debito, non exprefsa per contra&um aut ultimam vo- luntatem qualitate ejus, nonpeffimumfed me- diae bonitatis triticum, oleum, vinum praeftandum effe. Etenim, quando dc tritico, vino vel oleo generaliter fine qualitatis adje&ione debito in legibus fermo eft, qualitas magis ad varias tri- tici, vini,olei fpecies , feu genera fubaltema, relationem habet, dum vinum aliud Campa- num eft , aliud alterius regionis; frumentum aliud Italicum, aliud ex .&gypto advehi foli- tunv, oleum denique varium prorfus pro varia materia, ex qua illud exprimi folet. Ubi er- go non adjeda qualitate oleutn, vinum, frumcn- tum ftipulanti promiffum aut legato relj&um eft, clecYio quidem debitori tributa eft, cujus generis oleum tritkumve folvere velit , ut habet d. L 4- ff- de tritico,vino vel oleo legato. & ideo quod- libet triticum ( id eft cujuslibet generis) dando liberatur, uthabetd. /. ^.ff< mandati, adeo- que viliffimi generis oleum, vinum,frumenturn arbitrio fuo dare poteft, non confiderato, cu- jus generisoleo, vino, vel tritico uti folitus fit tcftator aut promifTor, vel cujus gencris oleum iftius regionis homines in ufu habeant, ut Paulus loquitur in d. I. 4, Verum non ideo fequkur , debitorem ex illo genere tritici vini vel olei , quod elegerit , peflimam poffe fpeciem folvere, adeoque tale, quod mucidum, acidum, aut alio quocunque modo corruptum eft ; fed potius ad viliffimi generis ele&i fpe- ciem bonitatis media; obftridtus videtur, fecun- dum leges alias, volentes id obfervandumefle, ne optimum vel peffimum accipiatur, /. legato generaliter 37.//. de legatis 1. Nec adverfatur d. I. <z. //• mandati. in qua dicitur , fidejus- forem* reononaliudtriticumrepeterepoffe, quam quo pefilmo tritico liberare fe a ftipulatore licuit. Mentio namque tritici pejfimi non abfolute ibi, fed comparate propofita eft, ut pejfimum fit, quo pejus folvendo debitor aut fidejuffor libe- rari haud potuiffet ; ac proinde , fi fidejuffor optimi vini vel optimi tritici ( quale Verbi gra- tia, apud nos habetur nuncvinum Rhcnanum, & triticum Zelandicum) optimam vel mediam fpeciem creditori folviffet, ejus a reo repetendi jus non haberet, fed acceptare ab eo tcneretur vinum Gallicum aut triticum in Hollandia ali- bive natum , mediae bonitatis, quia tali vsno vel tritico foluto potuiflet reus ac fidejuflbr li- berari; uti id ex verbis d. I, 52, fatis apparet. Atque itaverum erit, quod a Groenewegio ad d. I. 52, fcriptum fuit, moribus noftris (fed a jure civili fecundum jam expofita haud feceden- tibus) rem mediae notae ex genere debito fol- vendam effe. Caeterura qui rem in genere de- bet, non prohibetur etiam illam folvere» qua? obligationis contra&ae tempore in bonis credi- |
||||||
|
\
|
||||||
|
De solotiowibus e
decem heredi dare jufllisfit, utliber fiat; idque
libertatis favore l. cttm beres 4, §. item fi decem 6. ff. de ftatultberis. vel emphyteuticorum & pa- trimonalium fundorum poffeflbres penfioncm annuam dcbeant, quippequarumpartem, dum- moclo non minorem tertia , exactoribus offer- re poffunt. /. placuit 4. C. de collai.fund, patri- tnonial. vel unus expluribus tutoribus, curato- ribus , fidejuflbribus, conftitutoribus aliifque fimiiibus, in folidum conventus, habeat acop- % ponat beneficium divifipnis, de tpro ad tit. defi-
dejujforibttt alibique; vel plures fint unius debi- toris heredes , qui finguli tantum pro rata te- nentur; aut e converfo plures heredes credito* rjs, quibus fingulis non ultra hereditariam cre- djti partem folvendum eft , nifi individuum fit debitum. /. per familia z.$,ult. Isj, l.q.fffa- mil. ercifi l. z. & tot. tit. C, de bereditar. aftion, de qua seris alieni hereditarii folutione vel ex- a&ione prolixe actum in tit. de acquir. vel omitt. beredit. num. 19. & feqq. ad num. 32, & in tit, de verbor, obligation. mm. 1,5, 16, 17. 12. Facienda folutio in loco, in quo obli-
gatio contrada eft, nifi implementum contra- clus ad alium locum exprefle vel tacite deftina- tum fit. /. beres abfens 19. §. proinde z. ff. de judiciis. I. contraxiffe 2,1. ff. de oblig. & aftion. I. aut ubi 3. ff. de reb. autorit. jud.pojfid. §.33. Infl. de aftion. tot. tit. ff. de eo quod certo loco. Deferre tamen ad sedes vel ad locum domicilii creditoris debitor non tenetur, nifi id itacon- venerit , vel confuetudine receptum fit. arg. /, item illa verba 18. ff. de conftit.pecunia. Ant. Faber Cod. libr. 8. tit. 30. defin. 4. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. z. confxl. 1. verfu, 't derde ebjecl pag. 5. in med. Licet alii velint , lo- cum folutionis efle domum creditoris, quosci- tat Ant. Matthaeusde obligation.difput.29.num. 1 o. Sed & temporis ratio in folutione haben- da eft ; fi enim nullum tempus obligationi ex- prefll- auttacite adje&um fit, uti confeftim pe- ti poteft, ka quoque confeftim folvi oportere, * ratio dic"tat ; licet cum aliquo temperamento
id accipiendum fit, cum creditor non debeat cum facco prsefens efle. /. qttod dicimus 105. Jf, b. t. §. opinis ftipulatio z. Inftit. deverb. obligat. I. eum qui calendis 41. §.quotiens 1. ff.deverb, oblig. Sin dies aut conditio , fuerit appofita, non nifi exiftente die vel conditione folutionem facere debitor invitus conftringi poteft, fecun- dum tradita plcnius in tit. de verbor. obligat. ttum. 19. ubi inter alia difputatum , quando folvere debeat, qui promifit hoc anno vel boc tnenfe dari; vel calendis Januariis fine adjecti- one proximarum ; vel poft aliquot dies, aut poft aliqttot annos, An autem certo die debitum, invito creditori ante diem folvi poffit, diftin- drone definitum cft in, tit. de rebus creditis. num. 19. jEt eum, qui fe obligavit ad folvendum quando voluerit, heredem quidem relinquere obligaturn ad folvendum,.at ipuirn , quarndju V---v'i' '■'•.'•
|
||||||
|
T tlBERATlOMlBUSJ pjf
vivit, invitum ad folutionem haud poffe cogi|
diftum in iit. de atlion. emti tutm. 17. 1 3. xEfFe&us folutionis eft , quod liberetut
principalis debitor & fidejuffores ac pignora. princt, lnftit. quib. mod. toll, oblig. I. in omnibus 43. ff>. b. t. nifi id, quodfolutumeft, ( five debeaturj five pso alia re debita in folutum fit datum) evincatur in totum aut pro parte » aut unum ex pluribus in folutum datis j quippe quo ca-« fu folutio nulla fafta creditur; fic ut in toturrt pdftina cum fuis acceffionibus oSligatio faiva fit ; eo quod re integra creditor partem , aut rem unam fine altera , non fuiflet accepturusk /. fi rem meam zo. I. etiam citra 27. I, fi quis alienam 46. pr, & §. 1. l.fi bominem 69. ff.b. t. I libera 8. C. de fent.& interlocut.omn.judic. Sed &, fi quis per dolum pluris aftimatum fun-* dum in folucum dediflet , non libcratur , nifi id, quod deeft , repleatur. d. I, 46. §. ttlt. ff. b. t. Neccft, quoddkasi ubires prore,vel res pro pecunia debita in folutum datur , pcr-« mutationem aut vcnditionem videri facliam, ad« eoque propter cviftionem rei in folutum dat« ex emto aut in fa&um prxfcriptis vcrbis a&io* nem accommodandam effe. arg. /. eleganter 24* ff. de pignorat. aft. I, fi pradium 4. /. fi ob cau* fam 13. C. de eviftion. Etcnim non pugnanfi ifta, obligationem priorem inftaurari, & afti-« onem de evidione dari,- ut in creditoris arbi- trio fit, utrum magis ad priftinam obligatioqem, tanquam non exftin&am , redire vclit, an de; eviitione agere ; ut obfervat Doncllus 4$ ^ 4j> C. de eviftion. num. 5. nthil in contrariuni faciente /, Ji pro fundo 33, C. de trapfatt. cum\ ibi non de datione in folutum, fed tranfa&io^ ne agatur; qua interpofita litem fopitam redin* tegrari jequum non vidcbatur. Addc paulo ali- ter definientem Ant. Matthseum de auftion. libn 1. cap. 10. num. 39. Quod fi quis fub pcena debeat; forte foluta, nccpcena» cxadio locuin habet: uti vice versa, pcenafoluta, dcbitiprin- cipalis ceflat petitio, nifi pluris interfitcredito- ris , quam cft in peena ; ad quod tunc acSid adhuc falva eft. /. refcriptum 10. §. ft pafto i.fft ■ de paftis. I. pradiamibi zS.ff.de aft, emti. Ad-« de tit. de twvatiombus num. 4. 14. Eft &erTecl:us alius, quod nempeobII-4
gatus ad annuam prsftationem, fi triumanno-' rum pofteriorum, & quidem continuorum, fo- lutionem apochis diftincTiis tribus ( non teftjbus) probaverit, fuperiorum etiam annorum debitum folvifle cenfeatur , nifi ipfe fcripto contrarium profcflus fit, vel creditor in fua apocha de an-? norum fuperiorum reditibus haud folutis pro^ teftatus fuerit, vel denique manifeftp contrariurh probctur. Idemque dicendum , fi fingulis fe- meftribus fblutio fieri folita fit, & cx tribug apochis de trium femcftrium cqntinuatorum fo- lutione cpnftet. arg. /. pen. C, de apocbis pMi* cis. rion obftante /. cutp notiffimi 7. §. ult. C, de pufcriptf 30. vel 49. mn^r. c\\m M noij agatuj?
|
||||||
|
Lib. XLVI. Tit. IIf.
|
||||||||
|
97*
|
||||||||
|
eham generalem de folutisornhibus haftcniisde-*
bitis, & quis fit effeclus talium apocharum ge- neralium , videri poteft apud Ant. Thcffaurum decif 74. Rebuffum d. tracl. de famulorum fa~ lariis gloffa 5. 16. Quodfiis, quifolvit* pluribtis ex cau-
fis debitOr fit, eligere poteft, ex qua causaipfe folutum velit; eo vero non cligente, creditor id ftatuit, dummodo ita ftatuat, «tl ftatuerct, fi ipfe folviffet, adeoque non in id , quod con- troverfurn efat, autquod in dicm demum, aut naturaliter tantum debitum eft. Neccffe tamen, ut hoc ipfum vel dcbitor.vel creditor conftitu- at in re prsefente, hoc eft, ftatim atque folu- tum eft , feu , dum folvitur, ut vel creditori liberum fit nOn accipere, Vel debitori rion da* re, fi alionomine exfdlutum quis eorumvclki cKterum poftea non permittitur , fcd tunc po- tius legum definitioni incipitlocus cflc. /, i.I, z. ff. h, t. I. 1, C. h. t, quae volunt in dubio^ ut prius in ufuras, quse exaclionem habent, id, quod folvitur, deinde in fortcm, acccpto fera-* tur. d.l. 1. C. h. t. I, in his vero 5. §. Impera- tor u 3*. I. 6*. ff. b. t. I.cum & fortis 35. ff.de pignorat. a£l. I. fi ufuras z 1. C. de ufurU. Ant. Fabejr Cod. libr. 8. tit. 30. defm. 31. Carpzo- vius defin, forenf. part. z. confiit. 251. defin. 17, Refponfa Jurifc. Holl. part, 3. vol. 1, confil. 145. quaft ult, Si plura fint dcbita principalia, exeacausafolutumcreditur, exqua tunc, cum debitor folvebat, compelli poterat ad folutio- nem. /. cum expluribus 103. ff. h, t. arg. /. ct* terum 3. §. j, d. I. $, §. z. ff. t. Si omnia cx- adionem habeant , illud folutum intelligitur, quod eft graviffimum, feu duriorem caufam ha- bet $ quo fcilicet non foluto vcl infamia fequc-* retur, vel poena, vel ad ufuras obligatio, vcl incrementum litis es inficiatione in duplum, vel parata imminct cxecutio ex causa judicati, vel quod cum fidejufloris aut pignoris obliga- tione debctur. /. uterum 3. pr. I. & magis 4. /. 5. pr. I, fi quid ex 7. /. cum ex pluribus 97» ff. b. t. Poft hunc ordinem potior habetur pro- pria quam aliena caufa , fi quis & proprio & fidejufforio nomine debitor fit, etiamfi fidcjus- forium debitum antiquiuscffet. d.l. cumexplu* ribus 97. ff. b. f*'jun&, /. 1. circa med. I. & magis 4. ff. b. t. Si nihil horum interveniat, adeoque pluradebita fint seque gravia, vel sque propria, vel seque fidejufforia, folutum impu- tatur in id, quod anticjuius eft. d. /. cum pluri- bus 97. /. in his vero 5, /. ubi fidejuffor 24. ff b. t: Pyrrhus Maurus de folutionibus cap. 9. Me- nochius de prafumt. libr. 3. prafamt. 13 6. Hu- go Grotius manad. ad jnrifprud, Holl. libr. 3. cap, 30. num. 28. & feqq. Carpzovius defiffi forenf. part. z. conftit. 29. defin. 16. Sed fi nec antiquitas temporis prsedominetur, fed pac dierum & contraduum caufa fit, cx omnibus fummis pro portione videtur .folutum. /. iUud non 8. //, b. t. veluti, fi Msevius fimui cum Titio-
|
||||||||
|
afeattir dc cafu, quo poftcriorum annorum re-
ditus foluti funt, fed in otnnlum annorum pne- cedentium folutione ceffatum Fuit ; quo cafu j iilis tautum annuis reditibus, qui trigefimiun re- tro computandum excedunt, prgefcriptum intel- Hgitur. Vide Mafcardum "de probatian. concluf. 1327. Ant. ThefTaurum decif, 114. nBn. 4. Joh. Papon. libr. 10. tit. 5. in append. arrefi. z. Menochium de pr&fumtion. libr. 3. pr&fumt. 39. Brunemannum ad d. /. t.C. de apocbispu- ilicis. Ant. Fabrum Cod. libr. 8. tit. 30. defin. 32, Carpzovium dejin. forenf. part. z. conjlit. z. defin. 7. 8. Perezium ad tit. C. de apocbis pa- blicis. num. j. & feqq. 15. Probationem folutionis quod atttnet,
ea potiffimum per teftes aut fcripturam fitj li- cet & ex jurejurando vel confeffione deeacon- ftare poflit, fecundum alibi tradita. Et teftes quidem ad folutionem plcne docendam duo fuf- ftciunt ex moribus hodiernis, utcunque fecun- dum jus* civile idoncorum teftium quinque nu- merus requifitus fuerit. /. teftium facilitatem 18. C. de teftibas. ibique Groenewegen in notis. Scrip- tura vero liberatoria » qua? apochse, & vulgo qui~ tantiit venit appellatione, seque valide probatur folutio , ac per cautionem feu fcripturam obli- gatoriam ipfa obiigatio; imo aliquo refpec^u po- tentius > quatenus alibi jam latius demonftratum fuit , toto biennio exceptionem privilegiatam non numeratse pecunise opponi pofle confeffio- ni debitiin fcriptis fadta?, apochsevero nonni- fi proximis triginta diebus. /. in contraBibus 14. $. 1. 2, C. de non*numerat, pecun. I. teftium fa- cilkatein 18. C. de teftibus. I, plures apocbis 10. C. de fide inftrument. Atque hinc eft , quod & apocham debitori folventi creditor dare te- netur prater cautionem, quae, folutione fa&a finc causa apud creditorem remaneret, nec ali- ter, quam apocha accepta debitor ad folvertdurn jnvitus compellitur. arg. d. I. teftium 18. C. de teftibus. neque enim defungi poteft creditor red- dendo tantum inftrumentum obligationis can- cellatum aut deletum aut incifum $ cum regu- 'lariter debitor ex eo folo, quod cautionem ex- hibetincifam aut cancellatam, non fatis validam facere poffit folutionis probationem, fi nonam- plius doceat, fibi cautionem ita cancellatam a cfeditore reftitutam' effe; quod propter morta- litatem teftium , qui prsefentes fuerunt, alias- que caufas, faepe difficile aut impoffibile eft, ac multis poteft evenire modis, ut vel pcr quan- dam creditoris culparn, vcl etiam fineejuscul- pa, inftrumentum addebitorem pervcniat, aut ad tcrtium , tum debitoris ttim tertii arbitrio facile cancellandum aut incidendum. Confer Ant Fabrum cod.libr. 8. tit. 30. defin, i.&-$. Menochiumdf pufumtion. libr. z.pr^fumt. 141. Mafcardum de probation. concluf. 477, Rebuf- fum ad conftit. regias tom. z. de famulor. fala- riis gloff. 5. num. i. 4. & feqq, An autem de- bitQrcreditoremcogerepoflit, ad dandam apQi |
||||||||
|
DE SOLUTIONIBUS E
Titioex emtione, mutuo, ftipulatione, alio-
ve fimili contra&u fe obligaverit ad mille au- reos, itatit qutngcntos quifquedcberct, acde- inceps eidem Titio heres exiftens, quingentos folvat ; apparcns namque in omnibns par debi- ti utriufque conditio facit , ut quingentorum femis in id quod Msevius fuo , femis in id quod ex Titii capite tanquam heresejusdebct, pr»- ftitus intelligatur. Nec re&c dixeris , parum interefle , utrum ille fuo an defun&i Titii no- mine folviffc ccnfeatur , cum utique totorum mille debitor fit. Nara etfi verumeft, falven- tis intuitunon multum aut fortc nihil referrc, ta- men, quatenus & Masvius & Titius creditori in fecuritatem crediti fidejuflbres dediffc potuerunt, aut pignora devinxiffc, difcrimen haud exiguum cft, an in id, quod Msevius fuo nomine debuit, an magis in utrumquc tum Titii tum Msevii debitum, foluti imputatio fiat : nam fi in dc- bitum folius Ma?vii , fidcjufforibus aut pigno- ribus ab eo datis in univerfum liberatio con- tingit, manente in univerfum obligatione pig- norum aut fidejuflbrum, qui a Titio dati fue~ rant; cum alioquin, (I in utrumque debitum folutiopro rata fadh habcatur, etiam utriufquc fidejuffores pro rata liberati cfficiantur. Quod fi folutio fa<5h fit ei, qui & fuo & procurato- rio nomine exa&ionem habebat, nec a folven- te expreffum fuerit, qua ex causa folutum vo- luerk , accipiens in dubio fuum potius quam alienum debitum accepifle cenfetur, fibiquevi- eilaffe; codemmodo, quo fecundum ante dicta quifque magis quod proprio, quam quodalie- no nominedcbct, folvifle intelligitur; cum ve- rifimile fit, diligcntem patremfamilias fuum po- tius, quam alienum ncgotium geflifle, dum or- dinata charitas a fe ipsa incipit. arg. /. cum ex tluribus 97. ff.b. t. nifi aliud fuadeant concur- rentes circumftantiae. Refponfa Jurifc. Holl, part. 5. tonfil. 193. Quid juris fit, fi quisfol- verit, cum putaret» fc proprio nomine debe- re , & re ipsa dcberet fidejuflbrio nomine , di£tum in tit. de condicl. indeb. mtm. 9. circa frinc. 17. Prseter folutionem in fpecic plurcs alii
modi funt, quibus vel ipfo jurc , vel faltem ope cxceptionis obligatio tollitur, & liberatio contingit, puta fatisfactio , compenfatio , rci interitus , jusjurandum , pactum , transa&io, concurfus caufarum duarum lucrativarum in eun- dem hominem eandemque rem , praefcriptio, confenfus corum inter quos confiftit obligatio, le°atum liberationis , occupatio rei debitae in- vito debitore pcr creditorem fa&a privata auto- ritate, juxta /. fed & partus 12. §, ult. I. 13. ff. quod metm causa, de quibus fingulis fparfim jn variis hujus commentarii partibus a&um fuit. Praecipue vero huc petinet confufio » nec non oblatio confignatio acdepofitioreidebita?; qua» duse hic paulo attentius confiderandse funt. 18. Confufio eft, ci!m jus debitoris& cre-
|
||||||
|
r tlBERATlONlBUS, $?f
ditoris in eandem perfonam devenit aditionehe-
reditatis, fic ut, hereditate non adita, confu*
fio quoque cvitctur. /. pen. in fine ff. b. t. U
Sticbum aut Pampbilum qj. §. aditio z. ff. b.U
L ult, §. pen. ff. de legatis 2. /. fidebitor fub 59«
/. matrem & 80. in fine. ff.ad Senatufc.Trebell*
L 1. §. fi debitor 18. ff, ad leg. Falcid. Neau-
| tem hax confufionis materia , perplexa fatis t
I confufe tra&etur, fciendum eft , evenire , ut
vel debitor fuccedat creditori; vel creditor de-
bitori; vel debitor fidejuflbri fimilibusque aliis
acceflbrie obligatis •, vel fidejuflbr debitori; vel
creditor fidejuffori; vcl fidejuffor creditori; vel
unus ex pluribus debendi reiscrcditori; velcre-
ditor uni ex piuribus debendi reis; vcl unus ex
pluribus credendi reis debitori; veldebitoruni
ex pluribus credendi reis ; vel fide/uffor , qui
pro duobus debendi reis intervenerat, uni ex
ilhs defun&o ; vel fidejuflbri unus ex pluribus
debendi reis; vcl fidejuffor, quiapudduoscre-
dendi reos fidejuflerat, uniexillis; vel unusex
illis fidejuflbri; vel unus ex duobus credendi feu.
ftipulandi correis alteri correo ftipulandijvel unus
ex pluribus debendi reis alteri correo dcbendi; vel
unus ex pluribus confidejuflbribus alteri confi-
dejuflbri j vel denique fifcus fuo debitori; aut
duobus, quorum alter alterius creditor eft.
19, Si debitor creditori» vel creditor debi-
tori fuccedat, fine dubio extinguitur obligatio pro ca parte, qua quis heres eft, unacumob-« ligationibus acceflbriis pignorum & fidcjuflb* rum, etiamfiobligatio principalis tantum eflet na- turalis, & fidejuffor vel pignus civilitcrtenere- tur; eo quod confufio talis pro folutionc valett & nemo poteft apud eundem pro eodem obli- gatus manere. /. beres a debitore z 1. §. quod /1 ftipulator 3. I. fi Sticbum 38. §, a Tttio i.i. de- bitori 50. ff. de fidejuffor. I. qui bominemaut 34. $. quidam 8. I. ficut acceptilatio 75. I. Sticbum aut Patnpbilum 95. §. aditio 2. ff. b. t. I. debitori 7, C. de paclis. I. ut debttum 5. /. 6. C. deheredii tar. ac%. Et quod vinculum pignoris poft con- fufionem durare dicitur in /. debitor fub pignore 59. ff. ad Senatufc. Trebell. univerfale non eft, fed tantum in cafu fingulari ibidem propofito t quando nempe creditor fub pignore a debitore fuo heres inftitutus & hcredkatem rcftituere ro- gatus, compulfus adiit & reftituit; ne alias W damno hxreat, qui invitus adivit, quafi eo in cafu per confufionem fola juris fubtilitatc prin- cipalis obligatio civilis confufa fuerit, fejl na- turalis remanferit, ut ex Icge patet. 20. Sidebitorfidejuflbri, vel fidejuflbrdebi-
tori heres fiat, eonfufio ita contingit» utfide- juflbria tollatur obligatio (proea fcilicet partc, qua fucceditur, prout id in omnibus confufio- nis cafibus fequentibusetiam obtinet,ac femel hic monuifle fuffecerit) & principalis fola fu- perfit; quoniam aequum eft, ut major feu prin- cipalis magis tollat minorem » quam ut a mi- noretollatur» & quafi generale quid tcnentlura Hhhhhh cft,
|
||||||
|
L i b. XLVL Tit. IIL
|
||||||||
|
97$
|
||||||||
|
etiam, fi quis fidejubeat, cum res ejus jam afi*
te a debitore , pro quo fidejubebat, pignori data cffct, intelligkur hoc ipfo , quod fideju- beat, quodammodo mandare, rcs iuaseffeob- ligatas. /. Pomponius 5. §. uli. ff.qnipot.inpign. ut proinde id longe magis intelligi debeat, fi non a debitore, led ipfo fidejuflore, res obli- gata fit, AddeBachoviumdf pignorib, & by~ potb. libr. 5. cap, z. num. 7, in pu Zangerum de exception. part. 3. cap. 9. mm. 13. & feqq. Usque adeo autem fidejufioria obligatio tollitur, ubi debitor fidejuflbri, aut vice versa fuccedk, ut & pcrcant exccptioncs, quibus fe fidejuffor tueri poffet , fi fidejufforio nomine fuifletcon- ventus: qua ratione i\ mulier fine Vellejani re- nunciatione pro Titio fidejnfferk, deinde Ti- tio heres exiftat, Vellcjani beneficiocontracrc- ditorem uti nequk , quia inconditum eft , fub- vcnire fexui mulieris, qusc fuo nomine pericIi-« tatur. /. Stichum aut Pamphilum 95. §. aditio 2. circa fin, ff. b. t. I, cum reus 14. ff. de fidejuff. Csterum quod dicium , obligationem fidcjus- foriam confufione tolli, ubi ei accedit princi- palis, id*totiens verum eft, quotkns obligatio debitoris principalisplenior eft, id eft,obliga- tionis naturalis 8c civilis fimul effecium habct, d.iiSticbum aut Pamphilum 05. §. quodvulgo 3. in pr, ff. b. t. Nam fi pro debitore naturali- ter tantum obligato fidejuffor iutcrvencrk , ac deinceps alter alteri fuccedat, magis eft, ut ex benignitate fidejufforia obligatio una cum prin- cipali naturali remaneat, &■ utriusque eftedus durent, licet ex rigore juris nemo pro fefidc- juffor effe poffit. /. heres a debitore 2,x. §. fervo tuo z. ff. de fidejuffoiibm. Et fccundum hanc definkioncm probanda omnino vidctur cmen- datio d. I. 05. §• 3.//. b, t. quam fecit Cuja- cius libr. 11. obferv. 34. cumque fecutusZan- gerus de exeeption. part. 3. cap. 9. .ntim. 17. & feqq, & Gothofrcdtis in notis ad d. I. 05. §.3. adjiciendo verbis vulgo occurrentibus vocem naturk , & mox vocem non, ac legcndo, nam Ji reus natura duntaxat fuit obligatm, fidejuffor non liberabitur. Quam ledionem non modo fuadcnt verba occurrcnua in Bafilicis libr. z6. tit. 5, /. 95. §. z. fed & totus contextus jubet; quip- pe qui alioquin non refpondcbk fatis regulx , in principio d, $. 3, propofita;, a qua Juris- confultus exceptionem adducere deftinavcrat, quae non fada tali emendatione nufpiam appa- reret; atque infuper omni carerct fcnfu juridl- co, dum ficri nequit , ut reus duntaxat fuerit obligatus , & fidejuffor liberetur ; cum utique necefle fuerit, non folum reum, fed & fide- jufforem obligatum fuiffe, ut fidejuffor liberari poffet , liberatione omni prxcedentem obliga- tionem involvente. Ut proinde brcvis ac fuc- cinabr ex Bafilicis Latine rcdditis fenfus legis fit, quod vulgo dicitur, fidejufforem, qui debitori beres exftitit, liberari oitligationefidejuffotid, tunc verutnejfe, cumplenmea, eft obligatioprimipalii^ nam
|
||||||||
|
eft» ut, ubi ei obligationi, quxfequelslocum
obtinet, principalisaccedk, confufa ac per con- fufionem extinda cenferi debeat obligatio illa, qu2 fequels loco eft. /. cum reus i4. /. debitori 56. ff. de fidejuffor. & mandat. I. fi reuspromk- tendi jl'jf. de duobus reis. I. fi duo rei 93. $. fed fi reus z. ff. b. t. cujus §. fecundi princi- pium legendum affirmative, demta vocc «0», & ad finem §. 1. transferenda, nealias primapa- ragraphi 2. verba cum regula, immediate poft per modum rationis fuggefta, pugnent, utin- fra>n«ra. 2,4. demonftrabitur. Quodfi fidejuffor rurfuspro fe fecuhdum dederit fidejufforem, & dein dcbkori fuccedat, vel ipfi debitor, non modo primi, fed & fecundi fidcjufforis obliga- tio fidejuflbria confufione exftingukur ; quia fublata obligatione ejus, proquofidejuflumfk, eum quoque ,qui fidcjufferk, liberari necefle eft. I. cttm quisfibi 38. §. ult. in fme ff. b.t. Con- tra, quam placuit, fi fidejuflbr infuamobliga- tlonem pignus dederit , & poftea debitorem heredem habeat: quamvis enim tunc debitor ex fidejufforia causa non amplius tcneatur, nihilo minus tamen pignus obligatum manet. d. 1.3 8. §. ult. ff. b. t. Hsc ita tam varie, quia obli- gatio principalis & fidejuflbria non poteft fi- mul in una perfona confiftere , dum ineptum eft, ut idem pro fe ipfo fidejuffqr fit •, cuicon- fequens erat, fecundi quoque fidejufforis obli- gationem perfonalem peremtam effe, quiafine principali confiftere non poterat; principalis au- tem obligatio rcfpedu fccundi fidejufforis erat obligatio fidejufforis primi; unde & ab Ulpiano proponiturfidejuffor principalis & fidejuffor fidejus- foris. l.fipluresfmtzy.^.ult.ff.defidejuffor. At, cum fidejuffor rem ftiam creditori pignori obli- gat,rem ipfam afficit jurc reali pignoris, quod rem comitatur, ad quemcunque illa devenerit, nec pe- rimitur vincuium illud ex eo,quod res obligata ad dcbitorem pervenerit, quia nihil vetat, & perfo- nam dcbkoris & res ejus pro eodem debito apud eundem crcditorem obligatas cffe , fed potius illud quotidianum eft; adcoque nulla neccffitas erat, ut confufione tolleretur jus reale pigno- ris, dum ex fucceffione debitor dominium pi- gnoris nancifcebatur. Si dicas, fublatam ta- menfuifle obligationem fidejuflbriam, proqua pignus a. fidejuflbre conftitutum fuerat, necfi- ne principaH obligatione pignus eflepoffe: re- fponderi poteft, effe tamen cafus quosdam, in quibiMcl:ione perfonali fummota vinculum pi- gnorisiidhuc perdurat , fecundum monita in tit. de pign. & bjrpotb.num, 19. inter quos & hic numcrari debet, qtiia fola juris civilis fubti- Ikate hic obligatio fidcjufforia confunditur ex ratione tali, quae in pjgnus non quadrat, dum quisque pro fe pignus dare poteft, profefide- juffor cfle nequit. Quin & forte nec abfurdum fuerit, fi dkatur, fidejuflorem pro obligatione fidejufforia pigrius dantem , videri pignus illud firaul pro principaU debito «onltiuiiffe , quia |
||||||||
|
De SOLOTIONIBUS £T 11 S E K A f 1 O N I B U S;
|
||||||
|
is non poteft pro eodem apud eundem obligi*
tus effe ; fed Msevius & Sempronius obligatus remanct, & ob id etiam fidejuflbres eorum, ft quos forlitan alteruter eorum vcl uterque de- diffet, fic ut adverfus eos fingulos in foliduni adio fuperfit, fi non fuerit inter eos focietas* id cft, ( ut opinor) fi id a€tum fuerit, ut fin- guli in folidum obligati fint j nam fi focii fue- rint, id eft , fimul promiferint quidem , fed nonea mente,utfingulitotumdeberent (dequo in tit. de duobus reis conftit, num. 2. poft med.) in partem tantum virilem conveniri poflent, in quam folam ab initio obligati fuerant. /. Gra~ nius 71. ff. de fidejuffor. Idemque de caeteris cafibus judicium efto; cum enimnon videatuc diverfitatis ratio cffe , utrum unus cx pluribus debendi, an unus ex pluribus crcdendi rcis obli- gationi per confufionem eximatur, a:quum eft, ut idem quoque jus admittatur. Neque his con- trarium eft, quod uno ex pluribus dcbendi reis folvente, vel uni cx pluribus credcndi reis fafta folutione omnium perimatur obligatio, & ont- ncs liberentur. §. i. lnftit.de duobus reis fitpul. & promitt. confufio vero folutionis potcftatem habeat , fic ut cOnfufione perinde cxtinguatut obligatio, ac folutioncJ. ft td quod mihi zi.§. unde 1. ff. de liberat, legata. I. debitort creditot 50. f. de fdejuffor. Nam etfi hoc aliquanda verum eft, non tamen femper; unde & Papi- nianiis rcftri&ius Iocutus, confufionem aliquan* do pro folntione cedere rcfpondit. I. Stichum aul Famphilum 9 5. §. adith a. circa pr. ff. b, t, quan- do fcilicet prster iftas perfonas, inter quas con-« fufio contingit, non aliae funt, quarum intui- tu obligatio aefcive vcl paffive adhuc tcnere po- teft: alioquin propter unam perfonam per con-< fufioncm obligationi ai3iv« vcl pafliva: ( ut lo- quuntur) cxemtam caetcri nequc liberantur, ne- quc amittunt jus obligationis , quia confufia fiftione juris ex qu^dam neccflitate pro folutio- ne eft, ubi inter duas tantum perfbnas obliga-» tio confiftens aditione in unius pcrfonam reci- dit ; qualis neceflitas non fubcft , ubi plurcs obligati funt, vel alium fibi obligatum habent, quatenus reliquorum intuitu obligatio fdva efle poteft, utcunque unus ex pluribus cjufdemju- ris ac poteftatis debitoribus aut crcditoribus obli-* gationi fubduftus fit. d. I. Guniusji. ff, deft* dejuffor. & mand. 23. Si fidcjuffor, qul pro duobus fidcjuffe-i
rat debendi reis , uni eorum ut heres fucceffc- rit, pro altero debendi reo adhuc obligatus per-« manet. I. heres a debitore at. §. cum & tu 4, //. de ftdejuffor. ficut e converfo, fi pro promis- fore apud duos fidejufferit ftipulandi reos, &J uni eorum heres fuerit, alteri adhuc contra fi- dejuflbrem aftio fupereft, quia inter hunc fide- jufforem & alterum reum credendi fuperftitem adhuc obligatio confiftere poteft, adeoquened tunc confufio folutionis poteftatem habet* Sed & ipfe fidejuflor, qui uni reo credendi fuc- ' Hhhhhh a «eflitj |
||||||
|
tiam fi rem natma duntaxat ftiit obligatus , non
tolltiur ftde)ufforu obtigatio. si vero debitor per- fonale auxiltttm habuit , tolliiur ; nam fi minor mutuam pecuniam, quam accepit, perdiderit, & fidejafforberes ei exftiterit* ipfe queque intracon- ftttutum tempm auxilium reftitutionis implorabit, Unde fimul intelligimus» non impediri confu- fioncm ex eo , quod principalis debitor , cui fuccefTit fidejuffor, ex fua propria perfona quod- dam habcat auxilium, veluti reftitutionis adhuc impetrand^ , fed fidejufforem fuccedentem ex ibio capite defun&i convcniri inpofterum poflc, & defunfti auxilio ufurum effe. Quod & aper- .tiflime, yerbis non corruptis proponitur in d. i 95.^.3.^". h.t, & notatCujacius d.libr, n. obferv. 34. Ut tamcn obfervandum fit, non aliter id verum effe , quam fi debitoris princi- palis defenfio talis fit , qua: & fidejuffori pro- deffe poteft 5 qualis efVreftitutio in intcgrum, fi fidejuffor pro minore , non qua tali , fed vel tanquam herede alterius , vel tanquam defcn- fore, intervenerit; namfiprominore, quami- nore, & contemplatione juris pr&torii, uthabet d. I. 05. §. 3. verius eft, fidejufforinon opor- tere fuccurri in necem crcditoris, licet debito- ri minori fidejuffor heres fit; prout id latius a me probatum in tii.detninor. t^.annis num. 39. maxime , cum generaliter dici poffit , illis in cafibus, quibus principalis debitor ea tutus eft defenfione, quK fidejuffori prodeffe nequit, ob- ligationem fidejufforiam pleniorem effe, quam cft principalis , adcoque fecundum ante di&a non effe confufionc perimendam ; atque infu- per auxilia pleraque pcrfonalia ad heredes non transmitti, adeoqucnec prodcfle fidcjuffori tan- cmam heredi debitoris. z 1. Si fidejuffor creditoris vel credkor fide-
jufforis adiverit hercditatem, etiam hoc cafu per confufionem abolctur obligatio acccflbria fide- jufforis, quia nemo apud fe ipfum & in fuam fecuritatem fibi ipfipoteft fidcjuffor effe; cum- quc alterutram ita exftingui neccfle cffet, asquum magis erat, ut & hic principalis abforbcret ac- cefforiam, quam utaccefforia confumeret prin- cipalem, atque ita etiam per confequcntiam femet ipfam. I. heres a debitore 2,1. §. quodfx ftipulator 3. tn med, l. Granius 71. inftne prin- eipii ff. de fidejuff, & mand. I. in omnibus 43. ff.h.t.. 21. Si unus cx pluribus debendi reis credi-
tori heres fit, vel creditor uni ex pluribus de- bendi reis, vel unus cx pluribus credendi reis debitori , vel debitor uni ex pluribus credendi feu ftipulandi rcis; non exftinguitur his in ca- fibus ex confufione obligatio, fed tantum per- fona obligationi eximitur , una cum accefforiis iftius perfonse obligationibus ; adeoque fi quis a Titio, M«vio & Sempronio fundum ftipu- latus , a Titio fidejufforem acceperit , deinde Titio heresexiftat, Titii quidem perfona obli- gationi fubdu&a cft, uti & fidcjuffor ejus, quia |
||||||
|
TlT. III.
rei differcntia eft. Nam fi aker e% rels pacl? Cort-
venti tcmporali exceptione fummoveri potuerit» intercrit, is, quiheresexftitit, utrumnefuo no- mine , an hercditario experiatur ; ut ita poflit animadvertere, exceptioni locus fit, necne. dt l, fi duo rei fint 93. pr. ff. h. t. Etquamvisin d. /. temporalis cxceptionis pacli mcntio fiat, ta- men eadem confufionis non admiffx utiiitas eft, etiam , cum aker perpetua pafti exceptione re- pelH potuiffet; eo quod & pa#um fmiplex de non petendo » per unum ex duobus credendi reis interpofitum , alteri damnofum non eft. l.fi unus ex 27. pr. jund. §. pacla qu& 4. in fmeff. de paftis. Simili modo impeditaconfufioobli- gationum inter duos debcndi "reos, quorumal- ter alteri fucceffit, hanc utilitatem habet, quod unus ex duobus debendi reis poffet exceptione pacSi de non petendo tutus effe , qua: ta*men alteri debendi reo non competeret, fecundum facli fpeciem , quas eft in /. libenitknem 3. §. nunc de effcclu 3. ff. deliberat. legata. quo fit, ut iterum heres animadvertere, fecumque pru- denter conftituere debeat, mrum fuperftitem debendi reum ex proprio ejus, an ex defuncli correi capite convenire veht, ne padi convcmi cxceptionc repulfam patiatur. < 25. Si fidejuffor confidejufforis adiverit he- reditatem, nec hic ulia obligationum confufio fit, ex eadem ratione , ex qua eam fieri ncga- tum in numero praecedente, fi rcus credendi vel debendi fuo correo heres fiat ; quia fcilicet x- qualis obligationis utriusque poteftas non pati- tur» definiri, utra obligatio per alteram peri- menda fit» adeoque neceffe eft , utramque in una heredis perfona confiftere. /. heres a debito- re 2t. §. non eft novum 1. ff.de fidejujforib. & mandat. Unde & multa numero fuperiore tra- dita ad hunc quoque C3fum transfercnda funt. 2 5, Si fifcus fuo fuccedat debitori, fi qui-
dem, tanquam heres ex teftamehto, non appa- ret, aliudin eo conftitutum effe , quaminpri- vatis, quifuo fuccedunt debitori, obtinet. Sin tanquam in bona vacantia, neque confufio de- bki fit, neque fidejufforesliberantur, nifiqua* tenus ex bonis vacantibus ad fifcumpervenerit; adeoque fi ex bonis ejus, qui fine hcrcde mor- tuus, mille fifco debebat, non nifi quingenti ad fikum pervenerint, in rcliquos quingentos fidejuffor debhoris rede convenitur, quia even- tusdemonftrat, bona defundi non fuffeciffe aeri alieno , atque adeo nullis exiftentibus bonis, (quse demum intelliguntur dedudo omni aere alieno. /. fubfignatum 39. §. bona 1. ff. de verb. fignif.) etiam fifcum re ipsS non fuifte debito- ris fui, fine herede defundi, fuccefforem. arg. /. 1. §. an bona 1, ff. dejure fifci. Eoqueper- tinere videtur, quod a Paulo fcriptum, fi prin- cipalis rei bona ad fifcum devoluta fmt, fidejus- fores liberantur , ritfi forte minus idonei fint, & in reliquum non exfolttta quantitatis accejjerint. /. ifl fraudem45.§. fi prmdpalis n. //. dejureffci. CUJUJ
|
|||||
|
$>?<> L i b. XLVI.
coffit, adverfus promifforem ex capite ejus, cui
heres eft, aftionem falvam habet> perinde, ac 'ille, qui creditori tini , apud quem interceffe- rat, poftea heres eft. arg. /. in omritbus.^y ff. h, t. I, heres a debitore 21. $. quod fi fitpula- 4or 3,in med.ff.de fidejujfor.& mand. Eadem- que dicenda ex iifdem fundamentis, fi fidejus- fdri defuncto, ac vel pro pluribns debendl reis, vel apud plures credendi reos obligato » unus "reorum debendi vel credendi hcres exiftat. 24. Si unus ex duobus credendi feu ftipu-
landi reis ad correi credendi veniat hereditatem, obligationes defun&i & heredis haud confun- duntur : uti ncc » fi unus ex duobus debendi reis alteri correo debendi fuccedat; quia, quo- ties dua: ejufdem poteftatis obligationes funt, feu asque principales, non poteft reperiri, utra per alteram confumenda fit, & ob id utramque manere necefle eft. /. fi reus promittendi 13. //. de duob. reis confiituend. I. generaliter 5. //. de fidejujfor. & rnand. I. (t duorei fint 93. pr.ff. h. t. Nec reptignat §. 1. ejusdem I. 93. cum textus corruptus omnino fit per tranfpofitioncm vo- cis non , quas perperam demta decifioni facta: in §. 1. tranflata quoque perperam fuit ad ver- ba priora paragraphi fecundi. Quod enim vo- euia non eximenda neceffario fit ex prima parte textus paragraphi fecundi, nec ibi tolerari ullo . modo poffit, inde manifeftum eft, quod regu- h in eodem §. 2. rhox fubjundta , per quam ratio redditurdecifionis» in primis verbis d. pa- . ragraphi fecundi contentas , decifionem illam omnino evertat, fi vocula ntm ibidem retinea- tur»unde &in Bafilicis d.libr. z6.tit, 5. /, 93. verba d. §. 2, in princ. occurrunt fine negatio- ne. Et quod idem illud non , fic alieno pofi- tum loco, reddi debeat fuae propriae fedi para- graphi primi , fatis evincitnon modo conftans le&io legum ante addu&arum, puta /5. ff.de fidejujf. /.13. //. de duob. rets. verum etiam ver- ba prima paragraphi primi, denotantia con- nexionem & decifionis fimilitudinem inter ca- fum principii d.l. 93. (ubi reus credendi fuc- cefferat correo, ac confufio negatur) & cafum paragraphi primi, ubi reus debendi correo po- nitur fuccefliffe. Ut proinde hon aliud reftet, quam ut cum Haloandro, nec non cum Cuja- cio libr, n. obferv. 34. in fine ita paragraphus 1. & z. d. I. 93. legatur j item fi duo rei fint fromittendi, & alter alterum heredem feripferit, non confunditur obligatio. Sed fi reus heredem fi~ dejufforem fcripferit , confunditur obligatio 1 fic cnim fua legi conftabit ratio , & cum aliis le- gibus , apertam decifionem habentibus , con- cordia. Porro ex eo, quod in hifce cafibus utra- que fupereft obligatio , & in una fuccefforis perfona refidet, defcendit» quod creditor fno fuccedens credendi correo, eligere poffit, utrum fuo proprio, an vero correi defunfii nomine» debitorem convenire velit. Nec inanis autfu- perflua haec difputatio, fed magna fepc hujus |
|||||
|
Dfi SOLUTIONIBUS ET LIBERAT IONIBUS*
|
|||||||||
|
981
|
|||||||||
|
tujus fcnfus hic videtur, quod, fi bona ad fis-
cum devoluta fint , fidejuflbres libercntur , fi modo defun£tus idoneus fuerit, adeoque flfcus tantum & amplkis ex bonis defuncti confecu- tus fit, qnantum fifco debitum erat. Sedfi bo- ha non fufflciant exfolvendo arri alieno, adco- que fint bona minus idonei, fupple, debitoris, fi Jejuflbres non erunt libcrati, quippequi fi in- tervenerint , faltem in reliquum nori exfoluta? quantitatis accefferunt; vel ut apertius dicam, fidejuffores liberantur, nifi forte minus idonei de- bitoris boiia fint , & in reliquum non exfoluta quantitatis fidejuflbres accejferint, id eft, pro tali debito fidejuflbres dati fint. Confer Gloflam ad d. I. 45. §. 11. Quod fi fifcus & Titib fuc- ceflerit , qui Msevio centum debebat, & dein quoque Mxvio,eonfufione peremta obligatio eft. I. Granius 71. f, defidejujf, & mandat. 27. Non tamen ex aditione nafeitur fupra-
dicta obligationum confufio , fi hereditas con- fe&o inventario adita fit, ut dic~tum in tit. de jure deliberandi num. 24. Sed & fecundo va- riis ex caufis obligationes confufione fublatse redintegrantur, puta, vel ex exprefsa pactione, dum heres hereditatcm , poftquam iri judicio obtinuiflet, tradiderit adverfario fuoealege, ut fibi praftaretur, quod defunftus debuerat, per- inde ac Ci non adiviflet. /. debitori tuo 7. C. de paftis. vel ex pa&ione tacka, quse ineft, fi quis hereditatem fibi quxfitam vendat alteri. /. 2, §. cum quis debitori 18. ff. de heredit. velaft. vend. Adde tit. de hered. vel aft. vend, num, 7. circa fnem. vel ex eo , quod heres ex capite mino- rennitatis, aliave jufta causa adverfus aditionem hereditatis reftitutus fuit. /. ettm bonis patris 87. §. 1. ff. de acquir. vel omitt. hered. Sed&, fi hereditas per querelam ablata , vel alias evidfo fit, quia aut nullum aut ruptum aut injuftum atitaliterinutile apparebat teftamentum, exquo aditio faiSa fuerat, vel hereditas alicui tanquam non per doIum,fed per culpam indigno ablata fuerit , confufio , qua* vel vere, contigit, vel videtur faltem contigifle , ceflfabit , & adeunti a&iones fitse falvse erunt. /. Stichum aut Pam- fbilum 9j. §. fi creditor 8. ff. h. t. l.eumquiin- ojficiofi 21. §. ult. ff. de inoff. teftam. /. fimari- tus tuus 22. in fine C. de inoff. teft. I. heredem qui 17. in fne ff.' de his quib. ut indignis. qua: falva* non effent, fi hercdi poft aditionem he- redkas tanquam indigno ob dolum auferretur. d. I, 17. //. de his quib. utindignis. I. propter ve- neni 21. §. neptis x. ff. ad Senatufc. silan & Claud. Quod fi quis ex fideicommiffo here- ditatem reftituere rogatus fit , obligatio , quje inter defunclum & heredem conftiterat, ac con- fufione exftin&a fuerat, ex Senatufconfulto qui- dem Trebelliano non redintegratur, fed fi he- res debitor defun&i fuerit, in actionem ex te- ftamento transfunditur, fic ut fiduciarius ex cau- sa fideicommifli eam debiti fui, quam reliquo- rum bonorum, partem reftituere cogatur./. <fe- |
|||||||||
|
dufta quarta 58. pr. ff. ad Senatufc. TrebeU. ibi-
que Brunemannus. Sin creditor ejusj velde- ducet fibi debitum , vel repetet ex aequitate t quafi indebite, feu amplius, quam oportet, ctf fideicommiffo reftitutum fit; nifi fua fraudcef- fecerit, ut jequitas repetitionis concedenda: in co dcficiat. arg. /, pen. ff. ad Senatufc. TrebelL jund. /. debitor 59. //. eod. tit. Adde tit, ai Senatufc. Trebell. num. 36. Conferqua:deeon- fufionum variis cafibus fcripfit Cujacius ad Afri- canum traftatu 7. ad l. n. ff. de fidejujfor. & mand. Ant. Faber conjeftur. Ubr.j.cap. 16*. 17» & libr, 8. cap.q. Ant. Matthams de obligat. difput, ult.th.j.&feqq.adtheffj. 28. Circa oblationem & dcpofitioncm rci
debitje obfervandum, fi eatantum realiter obla- ta fit, non itcm confignata atque depofita, Ii- berari demum debitorem tali oblatione , fi rc$ oblata poftmodum finc culpa debitoris pericrit» five corpus certum fit debitum , five quantitas vel resin genere; quia non eftarquum, pecu- nia amifla teneri eum , qui non teneretur , il creditor accipere voluiflet; ut tamch magis ope exccptionis doli mali , quam ipfo jure libere- tur; nifi debuerit ex causa dotis , vel alio bo- nsfideijudicio; quanquam aliquando interpel- latus non folverit, cum utique mora pofterior purgct priorem. /. fi foluturus 39, l. qut decent debet 72. pr. ff. h. t. I. interdum pura 72, §. ult. I. ftipulatus fum 105. ff. deverb. obl. fic uc & ipfe fur , qui fcmper in mora effe dicituri liberetur a condiifiione- furtfva , fi, poftquarn domino rem furtivam obtulit, ea dcfierit in re- bus humanis efle. I, in re furtiva 8. ff. de cun- dift. furtiva. Zoefius ad Vand. h. t. num. 3 7. Scd & nuda reali oblatione dcbiti folvi antichre- fin, veriuscft; cum id evincat /. expradiis 11. C.de ufuris, ubi dum ab Antonino refcriptum fuit, ex pradiis pignori obligatis creditor poft obla- tam fibi jurepecuniam, fi fruftus accepit, exone- rari fortis debitum, certum eft, fupponitur om- nino inter debitorem & creditorem prscefllfle pactum antichrefios, cujus vi fruclus pignoris an- te oblationem pecunise dcbitae cedebant crcdito- ri in viccm ufurarum, oblata vero pecunia per- cepti fortis debitum exonerabant, quafi anti- chrcfi per oblationem peremta. Nifi enimita interpreteris, & antkhrefios conventioncm in- terceffifle fupponas, non modo fruclus poft obla- tam jure pecuniam a creditore percepti cedcre debuiflent in fortis exonerationem, ied & om- nes reliqui, quos ante debiti oblationem cre- ditorex pignore quandocunque qusefiviflet./. 1. 2.3. C. de pignorat. aft. Pcena? quoque promis- faz obligationem non nafci, fi intra tempusne- gotio fub pcena implendo prsfinitum , reali^ oblatio jfacTa fit, patet ex /. Celfus ait 23, §t ult. I. 24. /. arbiter 40. ff. de recept. qui arb. recep. atque infuper ufurarum curfum per rea- lem debiti oblationem fine dcpofitionefifH, ;u- re civili, licet moribus aliud obtineat, per di- Hhhhhh i ftin- |
|||||||||
|
Lib. X.LVI. Tit, IV.
|
|||||||||||||
|
ftinftiories expHcatum intit. de^ ufuris num. 17.
Generaliter denique moram hoc modo purga- ri , ex fupra de fure di&is notum eft , ac a Paulo traditum in l. interdum pura 73. §. ult. I. /i fervum ftipulatus 91. §* fequitur 3. //. de verb. obligat, 29. Quod fi cum reali oblatione concurrat
amplius cOnfignatio ac depofitio debiti j non du- bium , quin pleniffimum folutionis effeftum, producat ; fi modo tempore locoque debito, & in univerfum ita , ut oportet , fa&a fit. /. obfignatione 9. C, h. t, l. tutor condemnatus 41. §. Lucius 1. ff. de ufuris, l, acceptam mutuo 19. C. de ufuris l. invicem 12. C. de compenfatione. fic ut deinceps periculum quoque ejus , quod re&e depofitum , non ad deponentem fpe&et, . fed ad eum, in cujus ufum depofitio fa<5ta eft. Confer Ant. Matthseum de auclion. libr. 1. cap. 13. num. 18. 19. Licet ei, qui depofuit , adhuc repetendse rei dcpofitae facultas competat, quam- diu per crcditorem oblata non eft; quo tamen cafu perinde omniahabenda forent, acfineque oblatio ulla fa&a, neque depofitio fecuta cflct. d. I. acceptam mtttm 19. in fine C. de ufuris. ibi- que Brunemannus circa fn. Donellus ad d. I, 19. num. ult. Zoefius ad Pand. h. t. num. ult. Ant. Matthanis de obtigat. difput. 39. num. 19. eo forte excepto , quod pignora ab extraneo data, & fidejuflbres, per faftam legitimo mo- do depofitionem rei debitae liberati , non inci- piant iterum obligati efle, fi debitor pecuniam depofitam recipiat; ne mora creditoris iis no- ceat; cum , fi is acceptaflfet , debitor recipere non potuiffct. Et fane > quod de pafto pofte- |
riore debitoris definitum cft , illud non obefle
fidejuflbri femel liberato ope exceptionis per paftum rei principalis de non petendo.» longc magis hic obJtinet , ubi liberatio ipfo jure per dcpofitionem rei dcbita: contigit. Si reus, in- quit Jurifconfultus > pojiquam pacius eft , a fe non peti pecuniam, (ideoque capit idpaftum fie- juffori quoque prodtjfe) paclus fit, ut a fe peti li* ceat, verius eftt femel acquifuam fidejujforipacli exceptionem ulterius ei invito extorqueri non pofje. l. ult. ff. de pattis., Quifquis autem, crcditore oblatum debitum acceptare recufante , depofi- tionem ejus facit , id ipfum creditori fignifica- re tenetur ; ut, fi videatur , tollat depofitum. Hugo Grotius manud. ad Jttrifprud, Holl, libr. 3. cap, 40. nunt. 3. Quod fi pars debiti fit li- quida, pars illiquida, itademum partis liquids oblatio ac depofitio cfficax erit , fi partis illi- quidse intuitu cautio offeratur dc ea folvenda, ubi-conftiterit debitam efle. arg. I. ftatuliber f, ff. de ftatuliberis. Ant. Faber Cod. libr. 8. tit. 30. dejin. 5. Depofitionis vero vicem ob- tinere, fi , cUm debitor depofitionem minare- tur, creditor profeflus fuerit, fe pecuniam ha- bere pro confignata atque depofita , didum in tit. de ufuris num. 17. in med. Et quid juris fit, fi Graphiarius aut alius fimilis, apud qucm fa&a depofitio , folvendo non fic , apparet ex traditis ad tit. dcpofiti num. ult. 8c ad tit, qtti po* tiores in pign. num. 14. quibus adde Ant. Mat- thseum de autiion. libr. 1. cap. 13, num. 18. 19, Mollerum/«M*/r>i«HJ libr. 4, cap. 18. Por- ro de hac oblatione ac depofitione conferMe-* nochium de arbitrar. jud. libr, 2, cafu 232. |
||||||||||||
|
r 1 rv l v s iv.
De acceptilatione.
Summaria. |
|||||||||||||
|
i. Quid ftt acceptilatio? I» quo diftet abapocha}
An femper contineat donationem ? Qut accepto ferre poffinh & quibus > An & pupillis fme tu- tore } An tutor, curator, procurator pojfit pro pu- pillo &c. acceptilationem facere , vel ei acce- ptum ferri ? An non pmmifsk novatime } An fervus jufftt domini acceptum facere ? An ei ac- ceptum fieri, quod ipfe vcl dominus debet} Qmd juris in fervocommum, rejpettu condomi- norum , vel extraneorum ? Quid in pliof, & fatreejus? %. An pro parte pojftt deVttum acceptum ferri}
, An ,& quo modo alta debita non verbis conftan-
tta, fed ex aliis contratlibus aut deliftis nata ? Et 4e ftipulatione Aquiliana. Stftipulatorpoftplures feparatas promiffiones fibi fatlas acceptumferaty p quod fibi promiffum eft, m omnes toUantut ?
|
3. Etiam debitum in diem vel conditionale acceptum
ferripoteft. An acceptilatio fieri ex die vel fub conditione ? An fub modo ? 4. Quis fit effettus acceptilationis > An fidejujfori
facla liberet reum principalem ? An& tunc-, cum f.de]uffio antecejfit obligationem principalem, ft Jidejujfori accepto feratur , antequam obligati» pnincipalis nata aut contratla effet, eaque poft acceptilationem nafcatur ? 5. Genere debito, fi fpecies ejus accepto feratur,
tota obligatio folvitur yfive debitori }five citiitori eleftio competat. Uti&, ft unum ex alternati~ ve debitis accepto latum (it. Non poteft accepti~ latiofierialternatim. 6. An,& quando acceptilatio inutilis valeattan~
quam paftum utile ? An hodie acceptilatio ex die vel conditione fieri pojfit ? Accepti-
|
||||||||||||
|
DE ACCE-TILATIONE» 4$%
jure ufusfru&us vel ufus tenet,aut etlam bona fide
poffidetjvel hereditas jacens in cujus dominio eft | eo quod fervi tales ita ftipnlando feu acceptum ro- gando, videntur ex re eorum ipfis vel hereditati acquirere , quia fpecies acquirendi eft liberare |
||||||||
|
cceptilatio eft& fit mediantetoria. §. i. *toU. oblig. acquod apocha n
|
||||||||
|
alium obligatione. /. an inutilis 8. $. ult.l.fpe-
ciesacquirendi n.pr.&§§.feqq. ff h. t. Skquo- que fervus communis, uti uni ex dominis fti- pulari, ita & acccpto rogare, eumque accepto liberarepoteft, non modo ab extraneo, fed& ab ipfo domino altero , cui altcr debitor erat. /. an inutilis 8. §. fttvus 1. z. ff. h. t. Filium-» familias quod fpe&at , fi quidem is alteri pro- rniferit, ipfe procul dubio acceptum rogare po- tcft, quia ipfe obligatus eft 5 pater vero accc- ptum rogando nihil agit , cum non fit ipfe ci- viliter obligatus, fed filius. d. /. 8. §. ult.ff. h. tt 8c in patrcm honoraria: tantum adiones o»m-« petant. /. Jpecies 11. §. fed & fi 1. ff, h. t. z. Accepto ferri poteft debitum vel in to-
tum, vel pro parte , li modo dividuum fit. L
pars 9. /. & per jmjurandum 13. §. fi id 1. /.
qui hominem 17. //. /;. t. & diredo quidem tan*
tum id, quod ex obligatione v^|bis conftante
debetur: acceptilatio enim verborum obligatio-*
nem tollit, quia & ipfa vcrbis fit: nec vifurti
fuit, verbis tolli oportere , quod verbis con-
traclum non eft. /. an inutilis 8. §. acceptum 3,
//. h, t. §, item per 1. Infl. quib. mod. toll. oblig.
Ut tamen una cum obligatione verbis conftan-
te , ac per acceptilationem fublata, percmtas
etiam cenfeantur obligationes acceflbria; pigno-
rum, licet pignus non verbis, fed re vel con^
fenfucontra61:umfif, & vice versS, fufliciat,vel
accefforiam obligationem verbis conftantem,
qualis cft fidcjuflbria , acceptilatione fublatam
efle, dum fidejuflbri accepto latum, ut princi-
palis quoque obligatio tollatur, utcunque non
verbis fcd rc vel confenfu conftiterit, vel etiam
ex quafi contradu dclidove nata fuerit, arg.
/, & per jusjtirandum i^,§.Jiftdejuffbri y.ff. b. t.
Sed & id, quod ex alia causa debctur, poteft
in ftipulationem dcduci per novationem, & fic
diflblvi per acceptilationcm : quem in finem
prodita fuit ftipulatio, qus vulgo Aquiliana ap-
pcllatur, per quam contingit, ut omnium re-
rum obligatio , in ftipulationem deduda , pcr
acceptilationcm tollatur, cujus formula eft in
§. eft autem z. Inftit, qmb. mod. oblig.toU. {,&
uno 18. §? i*ff. h. t. I uh. c. h. t. Qtiod fi
poft feparatas plures promiffiortcs ftipulanti fa-
das, ftipulator accepto ferat, quod fibi promis-
fum eft, omnes promiffiones exftin<S£e intelli-
guntur , fi nonaliud aclum apparcat. /. pluri-
btts 6. //. h. t. & accepto lata ob rem judicatam
claufula, csEtcrxquoquepartesftipuIationis cva-
nuifle cenfentur, quia propter hoc tantum in-
terponuntur, ut res judicari poffit. /. ft accepto
20. //. h t.
^. Cseterum non intereft, utrum debitum,
^acceptilatione tollendum^purum, an indiem, an
|
||||||||
|
liberatio, qiwm fi pecuniafoluta fit. l.ft accep-
lo 19. §. i«f- &• '■ Eamque facere pofllmt omnes , quibus libera rerum fuarum competit adminiftratio , fic ut & donare poffint : licet enim non femperacceptilatio donandi causain- terponatur , fed & ob id , ut aliquid viciffim fiat. /. [1 qui* accepto 4. //. de condtft. caitf. da- ta. frequenter tamen donationem continet. /. 2. C. h. t. I. ult. ff qti£ in fraud. ctedit, Confer tit. qu& in fraud. credit,- num. 7. Accepto fer- tur omnibus debitoribus, qui ejus conditionis ftmt, ut ftipulando meliorem poffmt facere con- ditionem fuam. Unde &piipillusfmetutorisau- toritate per acceptilationem liberari poteft. /. pupiUum z. ff. b. t. Qiiia ver6 a&ibus legitimis adnumerata invenitur. ^ aclus legttimi 77. //. de reg. juris, & nemoalieno nomine a&uslegi- timos exercere poteft. /. nemo alieno 123, ff.de yeg. juris. fequicur , unumquemque per fe ac- ceptilationem facere oporterc, aut acceptilatio- ne liberandum effe, nec per interpofitam ade- bitore vel creditore perfonam fatis recte eam ce- lebrari; adeo ut neque tutor, neque curator, ne- cjue procurator ex mandato domini poffit pu- pilli, furiofi , dominive nomine acceptum fa- cere, nec his viciffim eo nomine acceptum fie- ri; fed in his omnibus fimilibufque cafibus obli- gatio, quse in pupilli , furiofi.dominive man- I dantis perfona confiftebat, five a&ivc five paffi- ve , novari debeat , & in tutoris , curatoris, procuratorifve perfonam transferri, quo deinceps per acceptilationem liberatio contingat. Nam & in abfentium perfona hoc remedium recep- tumfuitjiit ftipularenturab aliquonovandicau- sa id, quod iis abfens debebat , & ita accepto liberarent eum , a quo ftipulatifuerant; ficque fiebat, ut abfens novatione', prxfens acceptila- tionefiberationem obtineret. /. & per jusjuran- dum 13. §. tmor 10. f. h. t. Qtiod autem a Paulo fcriptum eft, per procuratorem nec libera- ri, nec liberarequemquam acceptilatione f\ne man- dato pojfe. /. 3. ff. h, t. noneo fenfu accipien- dum, quafi ex mandato procurator dirccto pos- fet acccpto ferre , vel ei accepto ferri , quod domino mandanti debetur , domiriufve debet; fed quod per circuitum id fieri poffit , nova- tione prius adhibita , fecundum formam jam propofitam ex d. I. 13. §. 10. ff. h. t. Cane- rum ex eo, quod ftemo alteri, fed tantum fibi de- bitum acceptum ferre poteft, etiam illud defcen- dit, quod fervus ne juflu quidem domini accc- ptutn facere poffit. /. pen. ff. h. t. quia non fer- vo, fed domino ipfi debetur, quiproindetan- quam creditor accepto liberare debet. Licet ipfi fervo accepto re&e feratur id , quod vel ipfe debetnaturalitcr, veldorninusejus, quiveeum |
||||||||
|
Li b. XLVI. Tit. IV.
|
|||||||||
|
984
|
|||||||||
|
dente legatorum conditione, legata debcbuntdr
ab herede j fi poftea eorum conditio exiftat. /. & per jusjurandum 13. §. fi legatorum 8. ff. h. t> quia verum eft, pendente legaticondkionehe- redem non fuifle legati debitorem , aut lcgata- rium crcditorem ; «adeoque acceptilationem , pendente legati conditione fa&am, debito prin- cipali antiquiorcm efle. /. is cui fub 42. //. de oblig. & att. Sed &, fi ftipulatus a fidejuflbre, quod Titio credidero, fide tua effe jubes , deinde antequam crederet , acceptum fecerit fidejuflb- ri, reum non liberari, fed, quandocunque ei creditum fuerit, teneri placuit: nam etfi fidc- juflor non ante Hberatus efTe credatur, quam cum fuerit credkum reo ; non tamen , ut jam di- «3um , reus antiquiore acceptilatione , quam obligatio ejus eft , liberari potuit. d. /. 13. #. qui ita 0. //. h, t. Zangerus de exception. part, 3. cap* 7. mm. 48. & feqq.
5. Quod fi res in genere fit debita, & fpe>-
cies ex genere accepto.fcratur , obligatio tota exftingukur; quod qufdem fine dubio obtinet3 cum eleclio debitoris eft , quia , qnod invito ftipulatori promiffor folvere poteft, id & acce- ptum latum liberationem parit. d.l. 13. §. fiis qui 4. //. h. t. verum tamen & tunc probandum eft,
cum electio credkori competk; quatenus recle dixeris id, quod volenti creditori re£le folvitura etiam accepto latum liberationem debere pro- ducere, ut verum maneat, acceptilationcm fo* lutionis exemplo Hberare. arg. d. I. 5. ff, h. t. diflentit Zangerus de except.part. %.cap. y.num, 76. & feqq. Nihil in contrarium faciente eo, quod, fi teftator hominem legaverit , & Sti- chum adimat, non perimitur obligatio ad lega- tum, fed tantum extenuatur, ut Stichum lega- tarius eligere non poflit. /. qui hominem 11. I. n.ff.de adim. vel transfer. legatis. cumidideo fic placuerit, quia hic nullum legatarii credi- toris fadum , nulla voluntas , nulla denique Stichi quafi debiti eleftio adeft, utiquidem iu acceptilatione ; ut proinde ei propter non elc- dam, fed fine fuo fado fubductam obligatio- ni rem fingularem perire non debeat jus eledio- nis cx casteris rebus, eodem fub generelegato contentis. Nec evertuntur haec ex eo , quod & concurrcnte creditoris faclo nihilominus a&io fuperfit ex obligatione ad genus , etian.fi fpe- cies certa obligationi exemta fit, dum creditor, cui homo in gencre debitus eft , pacifcitur, ne Stichum petat. l.ft unus 27. §. fed ft generaliter 7. //. de paclis, cum aeque hic, acinfuperiori- bus alia pa£ti, quam acceptilationis, ratiofit; dum acceptilatio vim folutionis habet, ac pro- inde nihil refert , folvatur an accepto fcratur certa fpecies ex generedcbito: padum vcrofo- lutionis effcdum non obtinct , nec liberatio- nem ipfo jure inducit, fed tantum pa&i cxce- ptionem tribuit refpedu ejus, quod pafio com- prehenfum eft, non item rerum aliarum intui- tu > de quibus padto nihil a&utn eft. d. I. z 7. §. 7. Scci
|
|||||||||
|
an conditionale fit, nifi quod, ubi fub condi-
tione vel ex die debetur, vis acceptilationis de- mum obtineat »* fi conditio exftiterit, vel dies vcncrit. I. quod in diem la. i fi fub conditione 21, //. h, *. Ex quo apparet, acceptilationem, quam a&ibus legitimis accenferi fupra di&um* tacite diem vel conditionem recipere ; quem- admodum & folutio quantum ad effe&um fuurtj ex tacita conditione fufpendi poteft , quatenus traditio rei, ex.emtione fafta, non transfert do- rfiinum, nifi pretio foluto , vel fide de eo ha- bka. §. vendite 41. Inftit. de rer. divif licetex- prefsa diei vel condkionis adjectione in totum acceptllatio vitiaretur. I. aftm legitimi yy.ff.de reg. jnris. fic ut in diem vel fub conditione fa&a nullius momenti fit , quia folutionis exemplo folet liberare. Lacceptilatio 4./. 5.//- h.t. Pla- ne, cum modi adje&io non fufpendat id, quod agitur, fed negotium purum relinquat. arg. I. a teftatore 109. ff. de condit, & demonftrat, etiam acceptilationem fub modo fieri , nihil vetat, vcluti, ut acceptilatione Hberatus expromiflb- rem dct; quo tamen modo non impleto, con- dici poffet ey» qui accepto liberatus eft. I. fi quis accepto 4//. de condicl, causadata. l.qttam- vis ptgnoris 8. §. fi convenerit 8, //. ad fenatufc. Vellejan. 4. Acceptilationis effe&us idem eft, qui &
folutionis, cum exemplo folutionis liberare fo- leat. /. in diem 5. ff. b. t. adeoque cumprin- cipali obligatione etiam acceflbrix tolluntur, veluti pignorum, fidejuflbrum, alisque fimiles, & uni ex correis debendi, vel ab uno ex cor- reis credendi fa&a, omnium perimit obligatio- nem & omnes liberat, fecundum alibi tradita. Quin imo» fi fidejuflbri accepto latum fit, li- beratur etiam prineipalis debitor. /. & per jus- jurandum 15. §. /i fidejuffori 7, ff. h. t. Quam- vis cnim conventio fidejuflibris, id eft, pa&io de non petendo, neque debitori principali pro- fit, ncque confidejuflbribus. /. fidejujforis autem z^. ff. de paUis. quiafcilicet pa<3o non tollitur ipfb jure obligatio , fed tantum ope exccptio- nis , quae pacifcenti foli regularitcr competit, non item alteri , qui pa&us non fuit, alia ta- men acceptilationis ratio eft , qu_e folutionis exemplo liberare folet 5 fblutio autem a fidejus- fore facta omnem asque perimit obligationem ipfo jure , ac fi a reo fa&a effet. princ. Inftit. quib, mod. toll. oblig. Confer iit. de iiberat, le- gatanum. 3, Ethaecita, nifi fidejuflio anteces- ferit principalem obligationem, & fidejuflbr pro debitore necdumobligato, fed adhuc in futurum bbligando adhibkus , acceptilatione liberatus fit, antequam is, pro quo intervenit, incepis- fet obligatus efle; tunc enim natademum poft acceptilationem principalis oblieatio non poteft videri fublata, cum abfurdum foret, reum li- berari antiquiore acceptilatione, quam eft obliga- tio ejus. Qua ratione, fi legatorum fub conditione idi&orum fidejuflori dato accepto latum fit, pen- |
|||||||||
|
P85
|
|||||||||||||||
|
De 8TIPUHTI0NIBUS 1> R £T O R.I I S.
|
|||||||||||||||
|
debitum, in fufpenfo fit, donec condnio exfti-
terit. I. quod in diem 12. ff. h. t. neceflarium > erat, Sticho ante eventum conditionis moricn- • te, acceptilationem Stichi inutilem fuiffe, dunt cxiftentc conditione apparuit, non Stichum, jam fublatum > fed tantum decem in obligatione effe» atque adeo acceptolatumfuifle, quod debitum non erat. arg. d. 1.13. §. 2. 3. 5. //. h. t. Pa» cius enant. cent. i.num. 95». Cujacius ad l. 27. §. 6. ff. de paftis, Q 6. Di&a haftenus de effedtu acceptilationisi
vera funt, fi recte fa&a fit; nam fi aliquo la- boret vitio, vifum fuit , acceptilationem inu- tilem habere paclum utile liberatorium; nifi con- tra fenfum fit , .aut pa&i utilis termini habiles haud inveniantur. /. an inutitis 8. //, h. t. Un- de fi accepto latum fit ei, qui nonverbis, fed re obligatus eft, non liberatur quidem ipfoju- re, fed exceptione dolimali, vel pa<5ti conven- ti, fe poteft tueri. l.ftaccepto 19.//. h. t. Cum- que ufu hodierno invaluerit., eandem ftipula- tionis & pacli vlm effe, defendi poffe videtur, etiam nunc efEcacem effe acceptilationem, quse ftib conditione, vel etiam per interpofitam per- fonam fa<5ta fuit, quatenus ut utile pa&umfu- ftinetur. Groenewegen ad l. 4. & 8. ff. h. t. Parens Paulus Voet ad §. 2. Inftit. quib. mod, toll. oblig. num. 2, |
|||||||||||||||
|
Sed &, fi duat res alternative debeantur> veluti,
Stkhut aut Pampbilus, & una accepto l3ta fit, tota obligatiodiflblvitur. l.fiunuszj.^ fedftjtiputa- tus 6. ff de paftu. Cui non obftat d.i. 13. §. fi Sticbum 6. ff.b. t. Agitur enim ibi de eo, qui decem aut Stichum ftipulatus alterna- tim, poftea non Sticbum tantum aut decem tan- tum accepto tulit , fed> uti ftipulatus erat al- ternatim Sticbum aut decem, ita quoque alterna- tim fecit acceptilationem Stkhi aut decem j ad- eoque non mirum, mortuo Stkbo adhuc decetn manere in obligatione» perinde ac fi acceptila- tio interpofita non fuiflet; cum acceptilatio al- ternative facta non magis fubfifterc poffit, quam folutio Stkbi aut decem alternatim fieri ; dum folutio & acceptilatio ex pratfenti vires habent, adeoque in fnfpenfo effe nequeunt , & tamen in fufpenfo eflbnt, fi akernatim Stkbut aut de- cem refte folvi, aut accepto ferri poffet. arg. d. I. 4. & 5,//. b.t. Vel fccundo dici poteft, in d. I. 13. §. 6. agi de promiftlone conditionali Stkbi aut decem, quae pendente conditione fpem tantum obligationis producit , & exiftente de- mum conditione nafcitur; nafci vcro non po- teft ad rem, quae eo temporc in rerum natura fion eft. Cum ergo Stichus pcndente conditio- ne accepto latus effet , & acceptilatio ejus» quod fub conditione debetur, seque ac ipfum |
|||||||||||||||
|
T IT V L V S V.
De (tjpulationibus praetoriis,
$ U M M A R I A.
|
|||||||||||||||
|
Emendatur 1. 1. §. 6. & 7. ff. h. t.
2. De diviftoneftipulationum pr&toriarum, & qnid
ftnt ftipulationes pratoiU cautionales ? Cur di- cantur intercedere, ut nova fit adio ? 3. Quid fint ftipulationes pratoria judkiales?
4. Quidfint prdtorid ftipulationes communes ? Et
quo fenfu omnes pratom dki poffint cautiona- les? §. pen. & ult, ff. b. t. arg. /. in conventtonalibm
52. ff.de verbor. obligat. juncft. /. Paulus notat 8. ff. h. t. Et fi quid obfctfri in illis fit» non protinus contra ftipulatorem recipit explicatio- nem» fed potius ambigui fermonis interpreta- tionem praetor ex fua mente facit, quia ipfe fic eas interponi praecepit. /. itt pratotiis p. ff. h.t. I. in conventionalibus 5 2. ff. de verbor. obligat, At- que infuperin hifce per procuratorem ftipuJan- tem causa cognita utilis ac*tio domino quaeritur. /. generaliter 3. /. in omnibut 5. ff. h, t. Sed &, fi ftipulationi fadi pcenas ftipulatio fubjunda fir, neque faclium fit prxftkum , pcena non com- mittitur, vel faltem cum effedu haud exigitur» I i i i i i » nec* |
|||||||||||||||
|
X. Quot modis accifiantur ftipulationes pratoria,
cujus arbitrio quid in his mutetur ? Quomodo faciendaftt interpretatio, fi quid obfcuri in his /ir? An ex his aBio acquiri pojfit per procura- torem ? An ex hi$ pana promijfa debeatur, fi nihil interfit ? An ftpius interponends. ftnt ? Re- gulariter deftderant fidejujfores. Quando pig- tioribus aut nuda repromijfione contenu fint ? \ raetoriae ftipulationes anguftiorc fen-
'fu dicuntur» quas prator quaf^rae- 1 tor jubet interponi; fcu , quae a imero prsctoris officio proficifcun- ' tur» oppofitae judicialibus , con- ventionalibus, &communibus. pr. & §. i. 2. 3. 4. Inftit. de divif. ftipulation. At Iatiore fi- gnificatione in hoc titulo funt, quaspraetorfuo edi<5to jubet interponi: ( uti id ex tot. h. t. & tit. feqq. manifeftum eft ) in quibus plura oc- currunt firigularia. Nam fi quid vel addi vel detrahivelimmutari in ftipulationibus oporteat, prauoriae id jurifdiftionis eft, qui id obfervabit, ne bencficium fuum alteri captiofum fit. lm 1. |
|||||||||||||||
|
L i b. XLVI. Tit. V,
|
|||||||||
|
986
|
|||||||||
|
,fi nccdum intercffe cceperit. /. & fi poft 8. ff.
fi qnis caution. in jud. ftft. causa faftu. quae tria aliter obtinere in ftipulatione conventionali pa- tet ex /. ftipulatio ifta 38. §. alteri 17. & §. 18, jfi de verbor. oblig, Adhaec, cum eum infinem interponantur ha: ftipulationes , ut ftipulanti cautum fic, hafce fjepius arbitrio praetoris inter- poni placuit, quoties fcilicct fine culpa ftipu- lantis defierit cautum efle. I. pratoria ftipulatio- nes 4. ff. b. t. I. is a quo 3, §, ult. /. 4. ff. ut Bi poffeff. legat, nom. effe liceat; Denique ftipu- lationes ha* pTaetoriae regulariter deilderant per- fonas pro fe intervenientium, & neque pigno- ribus quis, neque pecuniae, vcl auri, vel ar- genti depofitione in vicem fatisdationis fungi- tur. /. 1. §. (lipulationum 5. /. pratoria fatisda- tiones 7, ff. b. t. eo excepto, quod de facienda rerum collatione etiam pignoribus caveri pr«- tor permifit. /. 1. §. jubet autem 9. ff. decolla- tionibus. ficuti nuda repromiflione contentus fuit, fi quis poft novi operis nunciationem nomine publico, aut alias nomine procuratorio fa&am, pergere velit in opcre novo, & ob id nuncian- ti cavere debeat de opere deftruendo, ubinon jure exftruSum apparuerit. /. non folum 8. §.fi cum pojfem z. 3. 4. ff, deoperisnovinunciat; 1.1. §. fttpulatio 6. ff. b, t. vel fi damni infecti de jcdibus aliisve rebus vitiofis proprio nomine cau- tio praeftanda fit. /. 1. §. item ex causa 7. ff. b. t. /. boc amplius 9. §. pen. & ult, l. qui bona fde 13. pr. I. damni infeHi 30. §. i. ff.de dam- no infetlo. vel fi evi&ionis nomine cavendum fue- rit. /. 1. §. 8. //. h. t. de quibus ex profeflb peculiaribus titulis actum. Interim fufpe&um mihi prorfus eft, quod in /. 1. §. ftipulatio 6. ff, h. t. ( in quo agitur de interponenda cau- tione de deftruendo opere novo, ubi apparue- rit non jure factum effe, fi is, cui nunciatum opus novum, in opere ccepto pergere velit ob- lata cautione ) in fine legitur; fed hi quidemt qui fuo nomine cavent, repromittunt; qui alieno, fatisdant. Cum utique conftet exaliislegibus, illos, qui in opere ccepto pcrgere volunt^, ad impediendum effe&um nunciarionis novi ope- ris, fatisdare debere, quotics adverfarius novum opus fuo nomine nunciaverit, repromittere ve- ro ei, qui nunciavit alieno nomine, adeoque diverfitatem cautionis non ex eo pendere , an quis fuo an alieno nomine caveat, fcd ex eo, aii ts, cui cavendum, fuoanalienonominefe- cerit nunciationem. /. non folum 8. §. (1 cum z. Cb* 3. ff- de operis novi mnciatione, l. unic. in tned. C. eod. tit, Quia vero ulterius ex aliis legibus manifeftum eft , damni infe&i cautio- nem interponendam efle repromiflione, fi quis fuo nomine caveat; fatisdatione vero, fi nomi- ne alieno feu procuratorio. d, l. 9. §. pen. & ult. I. 13. in pr. I. 30. §, 1. //. de damno in- fefto. conje6turam facio, verba finalia di&i pa- ragraphi fexti fupra addu&a per incuriam dem- ta fuifle fini paragraphi fequentis feptimi, & |
additaverbis finalibus paragraphifexti. Ac pro-
inde , fi fuo reponantur loco , & ex paragra- pho fexto transferantur ad finem paragraphi feptimi, fenfus erit juftus, aliisque legibus fa- tis refpondens, nempe ; ex causa damm infecli interdum repromittitur, imerdum fatisdatur : nam fi quid in fiuminepubltco ftat, fatisdatur, de <tdi~ bus autem repromittitur. sed hi quidem, quifuo nomine cavent, repromittunt; qui alieno, fatis- dant. Csterum moribus noftris praetorias aut judiciales cautiones ctiam per pignora (ieri pofle, causa cognita, autor eft Groenewegcn ad l. 7. //• b.t. z: Sunt autem ftipulationespmorizevelfdH-
tionales , vel jttdiciaLs, vcl communes. Cau~
tionales defcribuntur , quse inftar aclionis ha-
bent, &, ut nova fit actio, intercedunt; qua-
les funt cautio legatorum nomine , de rato,
damni infe<5H, & rcm pupilli falvam fore. /. 1.
$, cautionales z. ff. h. t. Interccdere vcro dicun-
tur, ut novafit allio % quatcnus adtioni priori, (i
quse competierit, alia accedit exftipulatu, per
quam nunc peti poteft , quod alioquin peten-
dum fuiflet aftione ex teftamento, aliaveiimili
pro legatis perfequendis comparata, vel aftionc
tutelae ex adminiftratione tutela?, fecundumcer-
tiflima juris principia; vel condidione, fi do-«
minus. ratum non habuerit, quod a procurato-
re geftum eft, ( quatenus placuit, nulla de ra-
to ftipulatione interpofita , condi&ionem ad-
verfus procuratorem locum habere. /. tdt. infi-
ne ff: rem ratam haberi. ) vel acl:ione ex lege
Aquilia in cafu, quo quis ripam fuam ita mu-
nivit, ut vicinis inde damnum datum fit. arg.
/. unic, §. pen. ff. de ripa munienda. Licet cnim
cautio damni infedi nomine regulariter tunc
demum locum habeat, cum aliud remedium ad
indemnitatem in cafum damni imminentis, po-
fteaquecontingentis, in jure proditum non cft,
fecundum latius probata in tit. de iege Aquilta
num. 3. & tit, de damno infeclo num. 1, poft med.
tamen jure fingulari is, qui ripam fuam muni-
turus eft, vicinis defiderantibus cavere jubetur
de damno infedo, & tamen, damno dato, acVio-
nem ex legc Aquilia habet; ex ratione, quia
damnum illo in cafu non fola omiflionc , fcd
ex fado munitionis datum fuit , adeoque ter-
mini habiles occurrebant adionis cx lege Aqui-
liapro damno dato movenda?. Quamquam alio-
quin & ipfa petitio cautionis de damno infcdo
etiam4^io«» appellatione venit. /. inquilitto^.
ff. de damno infefto. Atquc ita verum apparct,
has quatuor cautioncs intcrponi , ut nova fit
adio; licet non ideo prior fublata fit, fed ma-
gis in arbitrio creditoris pofirum, utrum prio-
ribus adionibus etiam citra ftipulationem com-
petcntibus , an adtfone ex ftipulatu uti vclit:
nifi doceri poflit, ftipulationem interpofitam
fuifle animo novandi obligationem , ex tcfta-
mento vel adminiftratione tutelae natam; quip-
pequocafufola fupercflet ex ftipulatu obligatio.
i-fi
|
||||||||
|
REM PUPILLt VEL ADOLESCENTIS SALVAM FOfcB.' 98?
di causa , & fpedant ad judicii praparato*
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
/, fi fub cendit
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
chum 8. §. Ugata 1. /jf. de novation,
3. ludiciales appellantur, quas proptcr judi-
cium interponuntur 1 ut illud raturn fiatj quo pertinet cautio judicatum folvi, & cautio ex ope- ris novi nunciatione , feu, dc deftruendo ope- re, fiappareat, non jure cxftruclum efTe • quam' poft nunciationem novi operis fecundum ante dicl:a prsftat is,- cui nunciatum eft , fi in opere ccepto pergere velit ,• quamque fpeciem effe cautionis judicatum folvi > atque adeo ad judicii confervationem pertinere , ex eo intel- ligi poteft, quod promittitur deftrnclio, fiju- dex judicavcrit, non jure exftru&um efle. 4. Communes funt, qus fiunt judicio fiften-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
na.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
/. 1. $. communes 2. f b, t, adeoquc
ncc plane judirialcs funt , cum non iti hoc fi- ant pra?ciptie, ut judicium fit flrmius, vel res» quspetitur, intutofit, fednefruftradiesagen- di prcefcribatur: nec tamen etiam planc conven- tionales, eo quod aliquo modo propter judicii firmitatem fiunt; ut propterca communcs dici mereantur. Licet fenfu generaliore orrjnes etj- am tum judiciales tum communes ftipulationes natura fui cautionales fint; quatcnus hoc agjtuf in ftipulationibus his omnibus, ut cautior ie- curiorque per eas creditor fit. /. 1. §. $• fden- dum 4. ff. h. t. I. quo etiim 12. pr. ff, rein r*- tam baberi. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
T I T V L V S VI.
Rem pupilli vel adolefcentis falvam fore.
S ummaria. |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
I. Quales tutores ftettc prajient cautionem ? re-
miff. Oifmam hic a tutoribus & fimilibus fti- fulemnr? | uando ac quales tutores ac Curato-
res cavere debeant, rempupilli fal- I vam fore,petendum ex tit. de admin.
\&peric. tut. num, %. Petunt autem
^cautionem hanc idterponi etiam
ipfi minores. I, 1. C. de tutore vel curatore qui fatis noo dedit. qui & ipfi ftipulantur, ficut & impuberes , fi modo prsefentes fint , ac fari poflint; alioquin pro ipfis ftipulatur fervus pu- pillaris , vel alius a prstore ad id conftitutus, per. quem utilis a&io pupillo acquiritur. /. 2. 3, 4. 6, 9. ff, h. t. Si furiofus curatorem acci- piens filium habeat in poteftate , is ftipulatur rem patris falvam fore , ac patri acquuit obli- gationem. I. fi pus 5. ff. h. t. 2. Quando autem committatur haec cautio
intutoribus» curatoribus, protutoribus, &fi- rnilibus, patet ex di&is ad tit. de tuteU & ra- tion. difirah, & tit. de eo, qtti pro tutore prove cu* |
2. Quando commhtatur h<tc catitio ? An ex hh
cautione agi pofiit jure civili ac moribust fita^ tor nihil gejferit, cum gerere debuiffet ? ratore negot. gejfit. & tit. de fidejujf: & nommK
& bered. tut. Interim Romanis placuit, cefla- fe vim cautionis hujus, fi tntor aut curatornfe. hil gefferit, cum gerere debuiflct, adeoque aftio- ne ex ftipulatu neque ipfos, neque fidejuflbrcs eorum teneri , fed tantum utiU acliioni tutcke locum efle, vel , fi tutcla nccdum finita effct, compellendos eos efle ad adminiftrationem , uc ita ad adminiftrationem accedentcs eriam ex ifta poflint ftipulatione tcncri. /. non quafi 4. 5. feji enim 2. & §. ft quis curator 7. //. h. t, Qiiod ipfum, nimis anxia fubtilitate nitens , an cum damno pupillorum, fic aiSione contra fidquflbres carituxorum , moribus hodiernis probari debeat, merfro dubitcs» cum pupillorum non referat, utrum ex omifsa adminiftratione, an ex gcftio- ne imprudentec uegligenterque facla , in dam-i no fint. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
Tir v l v s vii.
Judicatum folvi.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
um titulus hic, agens decautionej«#-
catumfolvi, propter maximara affinita- tem cum cautione de fijlendo 9 ex rjro- |
feflb jam fuerit expofitus fub tit. qui fatifd. cog,
mm. 10. & feqq. ufque adftnentt eo lectorem remittens, plura non addo. |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
I.....
iilll 2 |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
Zl T{J-
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
4
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
j)88
|
LiB.X-LVf. Tit. YIIL
rirv uv s viii.
Rem ratam haberi, & de ratihabitionc.
S u m m a r i a. |
|||||||||||||
|
i, Vhl jam atimt fxt de hk cautione derato}
2. Recenfentur cafus, quibus procurator teietiam
de rato cavere debet. 3. Ad qnid agatur, fi domimts ratum nonhabeat,
! uando cautio de rato per procu-
i ratorem prasftanda fit , quando ■non: & quandoille fubtalicau- Jtione admittendusvel nonadmit- Hendus (it j quando ratihabitio fie- *ri pofTit, & fimilia, traditum in tit. de procuratot., num. 9, 10. 11. 12. 2. Etfi vero regulariter procuratori a&oris ln
cumbit de tato cavcndi necefiitas, ubi de man- dato dubitatur, vel conjun&ae perfons pro con- jun&is agere volunt, ficut defenfori reorum cautio de judicato folvendo; tamen nonnuliis in Cafibus rei defenfor de rato cavere debet , pu- ta, Ci pro tutore abfcnte fufpecto poftulato de- fenfor exiftat. I non folum 39, §. tilt.ff. depto- tur&t. vel in causa liberali pro eo , qui ftatus controverfiam facit, five ex fervitute in liber- tatem adverfus eum litiget, five ex libertate in fervhutem petat, ut ex utraque parte quafi a&or habeatur. d. ['.39. §. fi ftatus 5, ff. deptocatat. Quandoque fimul jungenda cautio de tato de- quejudicatofotvenda; fi fcilicet defendat in acYto- ne in rem. I* Bomponm fctibit 42. §. fed & u |
||||||||||||||
|
tum ex cautione , tum in cafu qtto cautio tim
praftita ? An, qui primo noluit ratum habere 3 poftea adhuc vojfit ? |
||||||||||||||
|
z.ff. de procutator, vel pro co , contra quem
minox reftitui defidcrat, interveniat. d.l. 39. §. eft & 6. ff. de procurat. vel in judiciisdivi- foriis; eo modo, quo & duplex calumnis jus- jurandum in iis utrimque prsftandum , dum uterque fimul actor 8c reus eft. /, f\ defunclm 1$, §, ult.ff. de ptocuratar. l.inter cohetedes 44, %. qui familm 4. ff. famil. wcifc. 3. Quod fi dominus ea , qus gefta funt,
ipoftmodum rata non habuerit, ex hac cautione contra procuratorem & fidejuffores ejus a&io datur ad id quod intereft ; idque vel in totum vel pro parte, fi pro parte tantum fuerit ratum habitum quod geftum eft. I. fi procurator 18. //. h. t, Adde d. tit. de procurat.num. 13, Sic- ut contra procuratorem condi&io competeret, fi quidem nulla de rato cautio fuiffet praeftita. I. ult. in fme ff. h. t. Si tamen is , qui primo ratum hahere noluit, mutata deinde mente ra- tum habeat, ex xquitate ftipuiatio haud com- mittitur, aut faltem doli exceptio locumhabet. I. quo enim 12. §. Julianm z. ff. h. t. |
||||||||||||||
|
,:vv'.S
|
||||||||||||||
|
UBER
|
||||||||||||||
|
9$?
|
|||||||||||
|
LIBER QUADRAGESIMUS SEPTIMUS.
T I T V L V S I.
De privatis deli&is.
SllMMARlA, ;
|
|||||||||||
|
3. Qaot fint delicla privata} Moribus fifcus folus
feu publica, perfonm, deliftorum privatorum per- fecutionem pcenalem faciunt, nec multum eate~ nusinter crimina publica & privata deliftanune intereft; privati non panam, fed tantnm in- demnitatem petunt a delinquente & berede ejus in folidum. Probatur , in quibusdam adbuc bodie dupli vel alterim pant pecuniaria perft- cutiohem privatis lafis competere. |
|||||||||||
|
. Qutd fint delifta in genere ? An & ftne dolo
delinqui pojfit; & an ubicunque dolus eft, ibi etiam aclio ex delitto fit ? . Quotupliciafmtdelicla} Quidfintdelittapriva-
ta? Monflratar, deliftaprivata diftincla effe ab ex- traordinariis, &publicis, licet ex eodern deltilo &civiLiter> & extra ordinem criminaliter, vel etiam judicio publico agi poffit^ uti &y mum facinus ex variis judicioram publicorum legibus accufari pojfe , prout varie conftderatum fuerit. 'eli&umin genere ac fenfu latiore,
' ( prout accipitur in /. i./. 2. ff.de
xlegibm) eftorfenfio di&o velfa&o
illata, ( quo & fcriptura & confi-
lium & auxilium pertinet. /. aut
fatta 16. f de poenis. §, n. ii.lnftit.deoblig,
ix delilto. I. 53. m fine ff. de verb. oblig. non
fola cogitatio. /. 18. //. de pcenis. ) qua quis
contra jus laeditur dolo culpave akerius, in
foeeiem contra&us aut quafi contra&us non
Cadens. Licet enim regulariter dolus defide-
retur in eo, a quo comiriittuntur, & maleficia
affeaus diftinguat. §. placuit tamen 7. lnjtit.
de obligat. qu* ex tielifto. I. inter omnes 46*. §.
recle ditlum 7. t q«i injurU 53. f de furtis.
l.iUud^J.pen. &ult. l. 4. jf deinjuriis. nec
teneantur ex deli&o, qui doli capaces non funt,
§. pen. lnftit. de obligat. ex deliclo, l. illud rela-
%um %. §. fane i.jjf. de injuriis. I infans tz.ff.
ad leg. Cornel. de ftcariis. tamen negari nequit,
quin & fine dolo deli&aperpetrari, ac pcenJe ita
delinquentibus imponi poflint. Sic enim l&x
dicitur deli&orum, quse fponte velignorantiAtim-
trabuntur, cocreitio; qua occafione varia prb-
pofui exempla eorum, qui vel juris vel facti ig-
norantia, atque adeo fine dolo peccantes, poe-
nas luunt. tit. de legibusmm. 3. & jure in qum-
quennium relcgatus legitur , qui per lafciviarri
mortis caufam prabuerat. /. lege Cornelia fy. §.
cum quidam 1. //. ad leg. Corn. de fuar. Mari-
tum quoque, qui impetu tra&us doloris, curri
difficiUimum effet, juftam indignationern terri-
perare , uxorem in adukerio deprehenfarn Qc-
ciderat, in infulam relegari , mt in opus per-
petuum tradi, conftitutum fuit. /. ftaditUMitm
38. §. Jmperator 8. /f. ad leg. Jul. de adult.
Ne dicam fexcenta hujufmodi pofle referri, in
quibus deli&a apparent, abfque dolo commis-
la , & tamen arbitrio judicis pro modo culpje
|
|||||||||||
|
f punienda. Confer /. ult. §. dhi 10. ff. de ptt-
blican. & veclig. & commijf. I. divm claudius 1 •). ff. ad leg. Cornel. de fa\fts. I. qui ades 9. ff. de incend, ruina naufrag, & tot. tit* ad leg. Aquil Sicut e converfo t multifariam dolo ma- lo tefiones inferri porfunt, qua? tamen ad de^ lida non pertincnt, fed tantum id effidunt-, ut la.fi lsdentes aftione ex contradu , dliaVC fimili, compellant ad indemhitatis 'pra?'ftado^ nem, neque hadienus interfit, afl doloari <cul« pa, fecundum negotiiculafque qualitatem prk* ftanda , damrtum ab adverfario paili fint. %. Sunt autem dcli&a vel privata , vel ex-
traordiriaria, vd <popukria, vcl publica. Pri- vata dicuntur, quse a<ftione privata vindicantut ab eo, ad quem ea res pertinet ^ fic ut pbe- na exa&a ipfi a6tbri kfo applicctur. arg. I. prk~ tor edixit 7. §. f\ dicaPur 1. ff de iujuriis. §. funi autetn 13. & feqq. inftit. de oblig. tx de- liclo. §. ttlt. inftit. de vi bonor. vapi. §. patitur 2. & feqq. Inftih de injwiis. Et cwariwis ejc delitflo privato etiarn crimirialiter extra ordi- ncm agatur , fic ut Jk ift crirhen fubfcriben- dum trittc fuerit. I. wlfe ff. b. t. lult. ff.defkr- tis. I. ult. ff. demfariis. §.mfunimi ko. infit. de injuriis. ac ex tbderii delicio & civilis pe¥fe- cutib ad rx&natn |>rivatarn , & judicmrri p^ibli- crim effe pofl?t,, veluti acl:io legis AejiiiilisE & accufatlo ex lege Cornelia, fifervus dolo rria- lo occifiis fit. I inde NefMtim 513. f, ft dolo o. ff. adleg. Aquil, atque infuper lejutderii facifto- ris iftta^u & judicio ptibtico & extra ordittehl actufaftdi poteftas fxpe ebmpetit, ut multts il exempHs adftrttft Ant. MattfiMis 4e ctmtn. in pralegomen, cap, 4. num. o. Deriique ^tiHm Uriniift tiimth ex plaribus |>ublicbrtim judkio- rum legibus vindicari poflit , fic ut accufatori eledio competat t ex qua judicii publici Icge l delinquentem velit reum peragere. /. fenatus
liiiii 3 cenfuit |
|||||||||||
|
L i b. XLVII. Tit. I.
|
|||||||||||||
|
tyo
|
|||||||||||||
|
conftitiuinftu: fpccies, puta fumim , rapina,
damnum injuria datum ( quod fcilicet Jege A- quilia cocrcetur , cujusque tradatio jam in Li- bro o. tit. x. abfoluta fuit) & injuria fcu con- tumclia. Caeterum moribus noftris cx dclictis hifce privatis fere fifcus folus, idcft3 publicus nomine fifci conftitutus accufator, ad poenasa- git , eodem modo , quo in publicis crimini- bus ; privati vero , qui delicto kfi funt , ad proprium tantum damnum perjcquendum, non ad pcenam , aftionem habent, fic ut cx moribus noitris inter privata delicla & crimina publica non multum liflc in parte interfit. Groenewe- gen ad rubr.ff. h. t. Cnmque hac ratione a<5tio- nes ex delido privatis competcntes non pcena- les amplius , fed rei perfccutoria; fint, juftum vifum fuit, eas ctiam in hcredes delinquentiun> in folidum dari, utcunque nihil ex delidode- fundi ad heredes pervenerit, velhcreditas, fi- ne inventario adita , fufficicns non fit ; ut la- tius expofitum in tit. de fidejnff. & nominat, & hered.tutor. num. ult. infne. Licetautemnnnc pcenx dupli, tripli, quadrupli, quae jure civili cx privatis delifitis aciori adjudicanda; erant , us- que adeo in defuctudinem abierint, ut nefifci quidem procuratores eas amplius rede petant» fed potius ad alias ufu receptas aut arbitrarias extraordinarias contendant delidorum coerci- tiones, ut in titulis fequentibus apparebit; in- ficias tamen iri nequit, quin apud nos variis in cafibus de novo dupli aut ulterius multipli- catae quantitatis pcense indudse fint; veluti qua- drupli adverfus prsetorcs paganos aliosque pa- gorum magiftratus, qui nomine tributi, quod ex immobilibuspendendum, ampliusexegetint, quam exigi debuerat. placit. Ordtn. Holl, z. Ottobr. 1584. vol. 1. placit. Hott. pag. 1509. ficut & nonnullis aliis in cafibus, propofitis in placitis Ordinum Hollandiae vol. 1. pag, 1595. in med, & vol. 3. pag. yzz. artic. zq.pag, 724. art. 30. pag. 731. artic. 84. infne. Sicquo- qite alibi obfervatum, colonos poft finitam lo- cationem detredantes prsdiorum reftitutionemj,, poft litem conteftatam dimidium eeftimationis praedii, poft fententiam vero totum prasdii pre- tium una cum praedio , ac eo quod intereft^ domino pr«ftare debere, ad tit. locati num. 3 2. Magiftri infuper navium, fi conduxerint fcien- tcs operas focii nautici, qui eas jam alteri ma- giftro addixerat * tenentur ifti magiftro priori in duplum mercedis. Placcaat van Koning Pfei- lips van Zee-recbten , tit. van Scbiplujrden artic. 3. & ex eo Grotius manud. ad jurisprud. Hott. libr. 3. cap. 20. num. 35. quibus addi pofiuut alii cafus plures ex variorum locorura peculia- ribus ftatutis deprompti a Parente p. m. Paulo Voet ad $. ult, Injiit, de oblig. ex islitto «aau ult. in mei. |
|||||||||||||
|
cenfnit 14. ff, de accufatian. veluti
Julia de vi publica, vel lcge Julia |
|||||||||||||
|
x lege
de vi |
|||||||||||||
|
privata , fi quis convocatis horninibus vim fe-
ccrit, quo quis verberetur , pulfetur , neque homo occifus fit. /. qui dolo 10. §. bac lege 1. //. ad leg, Jul. de vipublka. junft. l.hadege 2. //. ad leg. Jul. de vi privata. vcl ex lcgc Cor- nclia de falfis, & lege Cornclia dc ficariis, fi quis falfumteftimoniumdolomalodixerit, quo cmis publico judicio rci capitalis damnaretur, l. 1. §. pr&terea 1. ff. adleg. Corn. de ftcariis. juncl:. 7. 1. §. t. z, X. lege Cornelia 9. §. ult, ff, ad leg. Corn. defatfis. vel ex lege Cornelia de ficariis & legc Julia repetundarunx, fi magiftratus incapitalem caufam pecuniam acccperit,ut publi- calegereusfieret.1. 1, §. praterea t.infmeff.ad lcg.Cornel.deficariis, Panlus recept.fentent.libr. •}.tit. 23. §. judex 4. junft. L 1. L 6. $. ult. I. 7. pr. & §. ult. ff. ad leg, Jul. repetand. Non u- men ideo condudendum inde eft > vel privata delicta cum publicis aut extraordinariisconfun- di criminibus, vel plurium criminum publico- rum commixtionem effe; cum eo nonobftan- te, fua cuique deli£to conftet natura , ac ter- mini , quibus ab alio deli&o feparctur; nec a- liud eveniat, quam quod in uno facto, pro va- tia qualitate ejus, duplex poffit deli£tum conti- neri. Qua ratione furtum non ideo definiteffe deliftum privatum & furtum in fpecie , quod eo nomine criminaliter agi poffit; fed manet privatum; fic ut in poteftate fitejus, quifur- tum paffus eft, civiliter agere furti npmine, & pcenam pecuniariam fibi, utpote privatim lsefo, perfequi. d. I. ult, ff. de furtU. qui tamen , fi criminaliter extraordinem accufare velit , fur- tum ha&enus extraordinarium erimen eft, qua- tenus ex delictis privatis non modo privatus quis lseditur , fed & Reipublicse officitur, cu- jus intuitu criminaliter agens furti, peenam ta- lem , per quam non tam fibi , quam potius Reipublicas lafse fatisfiat , furi petit irrogari. Sed &, fi rapinam confideres, furtum illud priva- tum , utcunque improbhts eft , eoque nomi- ne privata de vi bonorum raptorum a<5tio da- tur: quia tamen fado violento committitur, vis publica vel privata ei cohserens judicio pu- blico ex lege Julia de vi locum facit. Falfum denique teftimonium legc Cornelia de falfis coercctur, ficut lege Julia repetundarum acce- ptatio pecuniee facla a magiftratibus , quo afi- ter faciant , quam officii ratio exigit: fed quia teftimonium falfum apparet dictum, aut pecu- Siia a, magiftratu accepta, ut homo infons neci dctur , dolofum illud occidendi propofitum in legem Corneliam de ficariis incidit, in qua do- lus pro fatSto accipitur. Idemque de fimilibus judicium efto. 3; DeUftorum privatorum qua.tuor vulgo
|
|||||||||||||
|
TITU-
|
|||||||||||||
|
D B F U R T I 5»
rit v l vs ii.
De furtis.
S U M M A K I A.
|
||||||||
|
l. Quid fit furtum > Cur dicatur naturali jure
probibitum ? z. Qui furtum committant > An & pupiUi> An
pater fuo filiofam. vel filiusf. fuo patri; & an ac qualis propter furtum attio inter eos effepos- fit> An creditor debitori furripiens remftbide- bitam ? 3. 1« qnibus rebus furtum fiat > An m immobi-
libus ? An in rebus nullius > An in homine li- bero ? Any& quando,& quo tefpeclu in rebus be- teditatis jacentis ? 4. An quis furtum faciat in re proprtt , ft alius j
in ed jus aliquod habeat ? An & in rebus com- munibus > ' 5. De furto ufus & porTeftionis,
6. Contreclatio requiritur ad furtum. Quo mo-
do per naturalem contreitationem furtum fiat ? Vbi de his, qui tabulas furripiunt aut delent; indebitum fcientes accipiunt, aut alteri folven- dum delegant; depofitum recipiunt vel asalie- tium exigunt, mentientes procurationem ; rem mobilem a non domino emunt ; falfa pondera vel menfuras adhibent ; fervum fugitivum ce- lant. An &, qui nudam habuerunt furandi voluntatem; furem non indicant j fugitivo iter tnonftrant; furtum minantur; conclave ingreffi funt furandi causa 5 depofitum inficiantur, vel incipiunt fuo nomine poffidere > 7. Quibus modis ope, confilio furtum fiat ? An
fola ope vel folo confilio, licetopemferens, aut confilium dans nihil ipfe contreclaverit ? An fur- ti uneatur-t quiopevel confiiio juvittales, qui attione furti nequeunt conveniri > 8. Non fit furtum, fi defit animus lucrandi. An
ergo in cafu extrema neceffitatu > Ati, fi quis furetur , ut alteri donet, vel concedat alteri uftim rei fibi commodata > g, De variis furtorum diviftonibus • pucipue de
furto manife(lo & nec manifefto. Qu<e concur- rere debeant, ut furtum poffit dici manifeftum > Zt quid, fi quis videat fibi furtum fieri, ac taceafi Quidjuris,/tdeprehendaturcumrefur- tiva, qui furtum non fecity fed rem furreptam perferendam recepit > • 10. De ptznafurti maniftfti & nec manifefti ex
1. i2. tab. & jure pofteriore. Defurtoobla- tOjConceptOiprohibitOy nonexhibitOi &demo- do inveftigandi furtum pet lancem & licium, Remiff Quid duplicandum vel quadtuplkan- dum fit; ubi de re , qua apud furem interim crevit> vel melior fatla , vel depretiata fuit, & an tx continuata contreftatione multiplex nafcatur furti aWto > Quid de vefte fervi fur- |
||||||||
|
repti, vel facco, quo cotttetita erat pecmiia?
11. Sifurpartemreii velresquasdamexpluribm uno armario, apotbecd , nave contentis fttrri-
piat, an etiam reliquarum rtrum inclufarum
fur fit ?
iz. Sifurti agati qui dominus non eft, an du~ plum vel quadruplum rei% an ejusquodintereft%
confequatur >
13. Quibus detur attio furti> An iUis\ quornm
intereft ex turpi causd, ut furibus furtum rur- fus paffis i & ftmilibus ? An eit cujus tanttim intereft ob lucrum ceffans, ut, pro herede vd donato poffidenti? An bona-fidei emtori; fiu- ctumio ; creditori ob pignus furreptum ; ful- loni ; conduclori, cui res locata erepta , vel etiam fruclus pradii locati adhuc pendentes? Quid juris in commodatario furtum paffo \ aut depofitario > An tutori aut protutori, cujus cul- pa res pupiUaris per tertium ablata eft. Aneii cui res erat debita , fei necdum tradita > An creditori vel fidejuffori ejus, qui furtum paffut & inde pauperior faBus eft > 14. Contra quos detur furti atlio > An , /1 »/«-»
res fimttl furtum fecerint, contra fingulosin fo- lidum > An contra mercenarium, libertum, dotne- fticum, ob viitusfmtum > An in heredes ? Et quid% fi tutor res pupiUi fubduxerit, ac moriatur dtt- rante tutela > An & heredibns. f'y, Furti etiam criminaliter agi potuit, & fte*
qttentius attum jure civili pofteriore per eos, qul furtumpafft, adpcenam extraordinariam; non ta- men ad mortem aut membri amputationem vb fimplex furtum. Moribus noftris furtum pas- fus nuUam habet ptenalem furti aclionem in du- plum aut quadruplum , fed tantum in id quod intereft, contra fttrem & furis heredem in fo- lidum, Criminaliter de furto nunc accufant tan- tum perfona publica , etiam ob furta leviora9 nififint leviora domeftica; non tamen crimina- liter nunc accufantur commodatarii, depofttariii & fimiles abutentes re commodatk &c. Qua tnodo inquiri poffit in furiivas tes ? Remiff. 16. Si de furto fafto conftet, at non de quanti-
tate rerum fubduclarum , aut aftimatione ea- rum. An & quando ftandum ftt jurijuranda ejust qui furtum pajfus eft> Quando nont 17. De pcenis publicis furti recentioribus ex con-
ftitutione Frederici & Caroti V. Recenfentur est CarpTLOvio potiffmum plertque modi. quibusfut- tumfiti & variantes furtorum circumftantU, tx quibus pecna exajpetari vel mitigari folent. RemifT. 18. Annon tmnttt dttra ftt ultimi fupplicii pana
|
||||||||
|
. TlT. II.
fis terriwiis fit commiffttm ? Quo modo in Hol-
landia , Zelandia , Ultrajeftt furtum fimpiex puniri debeat} 10. Domeftica farta graviora nttnc durius coir-
centur, quam alia. 20. Anmotocriminali judicio furti, dominus fur-
tum pajfas , aut alius , cujus intereft , pajfit rem repetere , aut id qtioi intereft ? Etana- quum fit, res furtivas pfco cedere > ut bonae fidei mentio fiat 5 eo modo , quo id
de doli a&ione per liberos libertosque adverfus parentes aut patronos movenda fuggeffit idem UJpianus in /. «0» debet 11. in fme ff. de dolo malo. Gaeteras plane res, qux filiusfamilias pa- tri acquirit, fi patri furripuerit , furtum qui- dem facit, & res in caufam furtivam cadit, ac ob id ufucapi non poteft , fed furti a&io non nafcitur, quia nec ex alia eausa poteft intereos adio effe; non tam juris conftitutione, quam potius natura rei id impediente; cum enimpa- ter & filiusfamilias civiliter una intelligantur perfona efle, non magis pater cum fuo filiofa- milias , quam cum femet ipfo , agere poteft. §. hi qui in 12. lnftit. de oblig. ex delitio, l. ne cumfiliofamilias 16. ff. h. t. An vero creditor rem furripiens fibi debitam , hoc ipfo furtum debitori faciat, diftin&ione terminandum eft. Si enim ex ea causa creditor fit, ex qua vicis- fim pretium aut rem aliam praeftare debet, ac necdum praeftiterit, perinde furti adionetene- tur, ac fi pignus fubtraxiflet. /. eum qui emit 14. §. adeo autem 1. ff. h. t. quia palam eft, venditorem, quafi pignus, retinere pro pretio pofle eam rem, quam vendidit. l.Jutianus 15. §. offerri 8. ff. de att. einti. Idemque de reli- quis, retentionem ex aliqua causa quafi jure pi- gnoris habentibus, dicendum eft. arg. /. cre- ditoris 1 j. ult, ff. h, t. Sin pretium jam numc- raverit, aut rem aliam praeftiterit vicifllm dan~ dam, aut alioquin creditor fit ex ea causa, cx qua nihil ipfe dare vel praKtare tenebatur, fub- du&ione rei fibi debita» fefe furti adioni non fecit obnoxium. d. I. 14. §. 1. ff. h. t. Nec eft, quod objiciatur , five ex ftipulatione tibi rem debeam , & non tradam eam , tu tameit naftus fis pofleffionem, five vendidcrim, ne- que tradiderim, tu yerd fine voluntate mea rem occupaveris , te »0» pro emtore pojfidere , fed pradonem effe. /. fi ex ftiputatione 5. ff de ac- quir. vel amitt. poffeff. Non enim ibi per prae- donem defignatur talis, qui rem furripuit, aut in furti vitio eft , fed potius fimplex poflefTor mals fidei, oppofitus ei , qui rem pro emtore pofftdet, adeoque ufucapiendi facultate gaudet. Cseteroquin pradonem non effe» qut pretium nu- meravit, Ulpianus notat. /. nec utlam 12. §, fi qnis fciens 8. ff. de petit, beredit. 3. Fit autem furtum in rebus tantum mo-
bilibus , non imraobilibus , abolita veterum quorun-
|
|||||||
|
$$i L i b. XLVIl
tbfimplex fartum tertiorepetitum> Anobunum
fartum fimplex , fed admodum grave , pvena tnortis imponi poffit > An triplex furtum, fi tres aut plures difttnclas res fur Jimul abftuterit, aut ter quaterve itrit redieritque, ut aaferret quod ttna vice portare non potuit ? An ob ter- tium furtum fufpendi, qui propter primum aut fecundum punitm non fuit > Et quid , fi pcena furti prioris ei fuerit remijfit ? An fufficiat ad l pcenam mortis triplex furtum, fi illud in diver- tl ll^^P^ k*c" facien(^* gratia, vel ipfius rei, M ItlllllJl) ve^ et'am UU1S eJus * polTeilionis- la ^^^^ ve> *luo^iure naturali prohibitum =S_3sp||pg| eft admittere. $. furtum i. lnftit. de oblig. qit£ ex delitto nafc. I. i. §• ult, ff. h. t. licet enim furtum praefupponat dominiorum di- ftin&ionem, & meum ac tuum , illa vero di- ftin&io demum jure gentium introduda fit. /. ex boc jure 5. jf.« dejuftit. & jure, non tamen ideo perperam naturali )ure prohibitum dicitur in definitione ; quin & non modo civiliter & quafi more civitatis, fed etiam natura turpeac probrum efle. /. probrum 42. ff. de verb. fignif. quatenus in jure noftro jus naturae & gentium fepius confunditur, ac promifcue ufurpatur. §. & qttidem i.§. fmgulorum u.# 12. lnftit. de rerum divif. I, 1, jun&. 13. ff. de acquir. rer, domin. ■„.■ a 2. Commhtere ftfVtum poflunt omnes, qui
doli capaces funt, etiam pupilli pubertati pro- ximi. §. pen. Inftit, de oblig. qua ex delitto. /. pupiUum qui 111. ff. de reg. juris. l.impuberem 23. ff. b,t. Pater quoque fuo filiofamilias , racione peculii caftrenfis & quafi caftrenfis, & generalker refpc&u peculii illius , quod jure novo patri non acquiritur ; ficut viciflim filius- familias patri, adeo ut & furti a£tione patri te- neatur ad pcenam pecuniariam, ex rebus illis, quas fibi qua:fivit, patri pendendam; cum ha- beat in peculio, unde fatisfaciat. I, fi quk uxori 52. §. fed fi filius 5. 6. ff. b. t. Quod autem in d. L 52. §. 6, in fine Ulpianusait, patrem filiofamilias in peculio caftrenfi non tantum/«r- tum facere, fed etiam furti teneri, non eo per- tinet , quod fifius jure fuo palam patri furti aftionem , ( quam , eodem Ulpiano autore, conftat infamantera efle. /. 1. /. furti accipe 6, §. fedfi 1. ff. de his qui not. infamiA. §. exqui- busdam 2. Inftit. de poena tem. litig. ) intentare poflet, cum reverentia parentibus patronisque debita fuaferit , famofas adverfus eos acliones non dari, quin nec eas, quae doli vel fraudis mentionem babent, licet famofae non fint, ita definiente itidem Ulpiano. l.parens 5. §. 1./. 6". 1.7. jf. de obfeq. parent. & patr. praft. fed potius ita accipiendum eft, ut effe&um aclionis furti, du- plum nempe vel quadruplum, filius a patre fur- tum paltus confequatur; verum inftituta infa- Fmttt verbis roitigata atque temperata aSione 3 |
|||||||
|
/
|
|||||||
|
i D E F
quorandam fententia , exiftimantium , etiam
fundi locive furtum fieri. §. quod autem 7. In- fiit. de ufacap. I, verum eft 25, /. ft cret& 57. ff. h. t. Et quidcm in alienis , non item in iis, quas nullius funt. /. ttlt, ff. expilata. beredi- tatis, unde rcgulariter hominis liberi furtum non fit , eo excepto , quod propter filiumfa- milias fubdu&um patri ( non item matri) ex jure patrise poteftatis , & cujusdam quafi pro- prietatis, aflio furti, ( at non condidio furti- va, uti quidem intuitu rerum aliarum seftima- bilium ) data fuerit.% interdum etiam 9, Inftit. deoblig. ex delitlo. I. ftpavonem 37. infwe. I. 38. pr, & $. 1. ff. h, t. junct. /. 1. §. per hanc 2. ff. de rei vindicat. I, interdiclorum 2. §. quadam 2. ff. de interdiftis. Sed nec rerum jacentishe- reditatis; eo quod hereditas jacens nullius in bo- nis eft, fed eo nomine judicium expilatx he- reditatis datur, de quo alibi. /. hereditaria, 6"8. ff. h, t. I. ft fervus legatttsqo>. ff.de noxal. atlion. I. 1. §, Sctevola ait 15, ff, ft is, qui in teftam. liber effe juffus. nifi res aliqua defuncto commo- data, vel locata, vel pignori data, vel apud cum depofita , vel e converfo res ipfa defuncti per eum adhuc vivum alteri pignori oblfgata., vel commodata, vel in ufumfruQum concefla, ja- cente hereditate fubducta fit; licet enim obres defun&o commodatas & fimiles ex hereditate amotas, nulla hereditati, adeoque nec heredi , a<5tio acquiratur, tamen commodanti cceterisque, quorum intereft, dencganda non eft, /. ettm qui emit 14. §. fi res commodata 14. ff. h. t, & fi defunctus ipfe res fuas pignori dederit, vel in iis ufusfruclus alienus fit, non modo his jus pi- gnoris aut ufusfruclus habentibus , fed & ipfi heredi furtum fieri, ac aftionem furti compete- re pofle refponfum fuit. /. bereditarU rei 68. I. 6$. I, 70. ff. k t. Cujus circa heredem, non priore fed pofteriore cafu ad actionem fur- ti admittendum, varietatis illa non improbabi- lis forte diverfitatis ratio eft, quod in pofterio- re cafu, quo creditor aut fru&uarius ante mor- tem defundi rem ejus jam cceperat ufusfructus pignorisve jure poflidere, etiam deinceps pos- fidcre feu detinere perfeveret nomine heredita- tis jacentis , defunctum reprafentantis , adeo- que hereditas jacens pcr eorum corpora poffide- re videatur; pofleflionis autem furtumfiat, & non aliter, nec alia de causa, hereditarige rei furtum fieri negetur, quam quia hereditas non habet pofleflionem. /. 1. §. Scavola if.ffftisj qui teftam. liber effe juffus &c. Quod dici ne- quit de cafu priore, quo res aliqua ipfi defuncto pignori data , ex hereditate jacente fubtracta fuit; dum conftat, creditorem quidem & com- tnodatarium ac fimiles domino pofleflionem confervare & pofleflioni ejus miniftcrium pra> bere; dominum vero eandem pofleflionem feu detentionem haud confervare creditori, adeo- cjue nec poft obitum ejus hereditati jacenti. 4. Ex eo pprro , quod dictum, furtum in |
||||||
|
v r t i s, 99%
alienis rebus committi, fequltur, neminem rei
fuEe proprix pofle furtum facere, nifi refpe<5tii juris, quod alius m re noftra habct, & quate- nus illa noftra non eft: qua ratione dominus, quiremfuam furripuit, in quaufusfru&usalie- nus cft, furti ufufrucluario tenetur. l.credtto* ris 15. §. dominus 1. ff. h. t. Nec aliud dicen- dum, fi necdum foluto debito, pignus auferac creditori. §. aliqaando 10. lnftit, de oblig.exde- liclo. I. itaque fullo 12. §. ttlt. I. ft isquirem66. I. creditori 87. ff. h. t. vel rem epmmodatoda- tam fubducat commodatario , juftam retinendl caufam habenti , veluti ex jure Pande&arum propter impenfas necefiarias in rcm commoda-» tam factas. /. creditorts 1 y. §. ult. I. fiisquirem 59. ff. b. t. (quod tamen jusretentionispofte- riorum Imperatorum conftitutiorie commodata- rio dcnegatum fuilTe , utcunque moribus ho- diernis reftitutum , probavi in tit. commodati num, ult,) vel quia necdum lapfum eft tempus, ad quod ufus conceflus fuit j-quippe quo cafu ufus in commodatarium translati furtum fit. Licet enim in d. I. 1 j .§.«//. & d. I. 59, ff. h.t. tantum fiat mentio retentionis propter impcn* fas, & aclionis furti propter impeditam ea ra- tione retentionem quafi pignoris jure , non item propter ufum ante tempus ablatum, non tamen in iis a<5tio furti ob ufum maturius a- dcmtum excluditur. Praterquam quod & utra- que lex accipi fatis commodc poflit de furrcp- tione, qus finito demum tempore vel ufu con- tigit; cum dicatur, nibil interejfe commodatarii, quod falfum eflet , fi diutius utendi jure gain deret. Quia vero rcs communes partim pro- priae partim alienae funt, unum ex fociis par- tium ad reliquos focios pcrtinentium furtum faccre pofle, utcunque difficilius voluifle prse- fumatur, dubium non eft. /, re'% communit 4J, /. fed fi ex 47. /, merito autem 51. jf. fro focie l. 1. ff. de ufuris. 5. Nec tantum proprietatis, fcd &ff^fur-
tum fieri, definitio furti fatis oftendit, ac pro- inde , fi creditor pignore , vcl depofitarius rc depofita utatur, vel is , qui rem utendam ac- cepit, inaliumufum eam transferat, quamcu- jus gratid ei data eft, veleamrurfusakericom- modato concedat, furtum committit. §. furttim autem 6. Inftit.de oblig, exdeltfto. LquivasqS. §.fi ego tibi 4. /. fi pignore 54. pr. & §, i,ff. b. t. Denique pojfejfionis quoque furtumappa- ret in debitore, qui debito nondum folutopi- gnus aufcrt creditori. §. aliquando 10. Inftit.de oblig. ex deliclo. ficut & in domino , qui rem fuam ab alib pofleflam iniquo fubducit pofles- fori privata autoritate, fciens, idperlegeshaud licere. §. 1. Inftit, de vi bonor. fapt. 6. Prcecipuum furti requifitum eft contrefta-*
tto, quse vel naturalis efl:, velcivilis, dumquid interpretatione juris pro contrectatione habetur. Ad naturalem prseter alia plurima fponte nota etiam pertinet , fi quis tabulas furr/piat aut Kkkkkk delea|'
|
||||||
|
II, Tit. II.
detur. Quaratione furti reum effe placuit, qui
nummostibiexcuffit, ut alius eos raperet; aut tibi obftitit, ut alius rem tuam excipcret; aut oves tuas , vel boves , fugaverit, ut alius eas abigeret ; aut fcalas feneftris fuppofuerit, vel ipfas feneftras aut oftium effregerit , ut alius furtum faceret; aut ferramenta ad eff'ringendum, aut fcalas ut feneftris fupponerentur , commo- daverit, licet in his omnibusnullum confilium opem ferentis principaliter ad furtum faciendum intervenerit. §. ifnerdum quoque 11. Inftit. dc oblig. ex delicfo. I. fape ita comparatum 53. §. ult. ff. de verb. ftgnif. I. fi quu uxori 52. §. fi quis de mantt 13. l.fi pignore 5 4. §. qui ferra- menta 4. ff. h. t. Sed & fi, cum Titio hone* fto viro pecuniam credere vellem, tu mihi fub- jeceris alium Titium egenum , quafi ille effet locuples, & nummos acceptos cum eo divife- ris , furti teneris, quafi ope tua confilioque fur- tum fa<5lum fit. /. fi quis uxori 52. §. cum Titio 11. ff. h. t. Nec hifce , qua? dc iola ope fo- ioque confilio did:a , contrarium eft, quod in d, l. 53. §. ult. //. de verb. fignif. dicitur poft veterum autoritatetn eo perventum ejfe, ut nemo ope videatur feciffe , nifi & confilium maligmm habuerit. Non enim alius verborum illorum fenfus eft, quam quod nullus opem furiferens furti teneatur , nifi qui confilium feu propofi- tum furti adjuvandi habuerit, feu ideo opem tulerit, ut alius tolleret. d. I. 5 2. §, 13. ff. h. t. feu fciverit, cujus rei gratia opcm tulerit. rf, §. n. Inftit, de oblig. ex delifto. Uridefequc- batur, eum, qui per lafciviam , & non data opera, ut furtum ficret,, panno rubro fugavit armenta , vel fores meretricis effi-egit injuria-* rum aut libidinis causa , furti non teneri , fij fures ingreffi meretricis res egefferint, aut ar- menta fugata abduxerint. d, §. 11. lnft. de oblig. ex deticlo. I. verum eft 39. /. in furti aSione 50. §. ttlt. I. qui tnjuru caufa 53. //. b. t. Longe- que minus, fi bona fide, nefciens fe reiillici- tx opem ferre, fcalas aut ferramenta fubmini- ftraverit ei , quem credebat dominum effe. d, §. 11. /. in furti allione 50. §.rcfte 2. //. h.t. Quod de ope, idem & de confilio verum cft, cum nempe, qui confilium furandi dcdit ac ad furtum faciendum hortatus fuit, furti reum effe, licet domi quietus confedcrit, aut forte per mor- bum aut vitium aliquod ne aptus quidem opi ferendse fuerit; tum , quia a Jurifconfulto ad- notatum fuit, verba illa ope , confilio , fepara- tim accipienda effe. d. I. 53. §. ult. ff. deverb. ftgnif. & alternatim ope conftliove alicujus furtum fieri. l.proinde& G.ffdecondift.furiivA- quod non effet, fi confilium fine ope neminem de- lido furti obnoxium faceret: tum quia in d.l. 5?. §. ult, ff. de verb. ftgnif. & in /• *« furti attione 50. §. confilium 3. ff. h. t. dicitur ac monftratur , aliud effe fa&um ejus, qui ope, aliud ejus, qui confilio furtum fecit , ck ei, qui opem tulit , condki poffe , non ei, qui confi-
|
||||||||||
|
994 L l b. XLV
deleat furti causa. /. qui tabulas zj. %,ult.&U.
feqq. ff. h. t. I. f\ quis teftamentum 41. $. i.ff. ad leg. Aquil. fi fciens indebitum accipiat ab ignorante, vel indebitum folvendum dclegave- rit alteri, eique praefcnte delegante folutumfit. /. quoniam furtum 18. ff. de condUl. furt. I. faU , fus creditor 43, $. fi is qui 2. ff. h. t. fi falfus procurator depofitum recipiat > vel ses alienum exigat. l.falfus procurator 19. C. h. t. l.falftu creditor 43, §. falfus 1. /. fivendidere 80. %.fal- fm 6. ff. h. t. fi fciens emat a non domino, & tradi fibi patiatur rem mobilem alienam. arg. I. incivilem z. C. h. t. fifalfa ponderavelmen- furas ad decipiendos fecum contrabentes adhi- beat. I. fi quis uxori 52. §. majora 22. ff. h. t. fi fugitivum fervum celet. /. 1. //. de fugitivis. I. qui vas 48. §. qui furem 1. ff. h.t. Adharc furtum facit, qui pecuniam a me accepit, ut meo folveret creditori , & fuo nomine eidem folverit, cum & ipfe debitor ejus effet. I. f\ quis uxori 52. §. Julianus 16. ff.b. t. Non tamen ad contrectationem, adeoque nec ad furtum re- ferri debet , fi quis nudam conceperit furandi voluntatem. arg. I, cogitationis 18.//. de panis, aut furem non indicet. d. /.48. §. 1. //. h. t. aut fugitivo iter monftret. l.furtttm non6z.ff. h.t. aut furtum verbo fcriptove minatus fit. /. ft quis uxori 52. §. neque verbo 19. ff. h. t. aut con- clave furandi gratia ingreffus fuerit, fed necdum quicquam attigerit. /. volgaris eft 21. %.qmfm- ti 7. //. h. t. aut fimpliciter depofitum inficia- tus fit, nec enim furtum eftipfainficiatio, li- cet prope furtum fit; acfurtumverefaciat,qui poffeffionem depofiti adipifcitur intervertendi causa ; fivc annulum apud fe depofitum in di- gito habeat, five da&yliotheca, quem cum de- pofito tenet, habere pro fuo deftinaverit, five cx causa depofiti tenere dcfierit, cceperitque fi- bi tpfi in pofterum velle poffidere 5 cum con- fundi non debeat nuda depofiti inficiatio cum dereli&ione prioris detentionis, & conftitutio- ne feu deftinatione in pofterum fibi fuoque no- mine poffidendi; qua magis , quam fola infi- ciatione , peccatur. /. inficiando 67. ff. h. t. I. poffideri 3. §. fi rem 18. I. fi rem mobilem 47. //. de acquir. vel omitt. poff. Adde tit. de acquir. vel amitt. poffeff. num. 13. Ant. Matthseumde criminib. libr. 47. tit. 1. num. 4. 5- 7. Civilis feu fi&a contre&atio maxime in
co cernitur , qui ope conftliove furtum adjuvit. Et quamvis quis fimul & confilium furandi da- re&opem furi ferre poffit, quamvis etiam cum confilio vel ope concurrere poffit ipfius rei fur- tivse contreclatio , dum quis Titio , lucrandi animo rem tollenti, fed graviorem» quam ut ab uno afportari poffet, in ea de loco in locum movendaauxiliumprsftat. arg. /. volgaris eft 21. §. fi duo 9. //. h.t, tamen neque cum confilio opem , neque cum ope corporis ipfius furtivi contre&ationem, ab veo faciendam qui opem tulit, concurrere necefle eft ad id » ut furti a&io |
||||||||||
|
/
|
||||||||||
|
D & £ U
confilium dedit » confiHum dare videri eum»qui
perfuadet & impellit atquc inftruit confilio ad
furtum facicndum ; opem fcrre eum, oui mi-
nifterium atque adjutorium ad furripiendas rcs
prsbet; quse rurfus ha%d procedercnt, fi prseter
confiliumetiamopem ferre confultor deberet j
tumdenique» quia definitnm cft, mandatorem
csedis, injurise , cseterorumque delictorum, ex
lege Cornelia de ficariis» aciione injuriarum, &
aliis fimilibus*teneri$ cum tamen conftet, fc-
lo confenfu, etiam per abfentem , msndatum
intcrponi poffe. I, ntbil intereft i 5, ff. ad leg.
Corn. de ficariis. I. non folum 11. $. fi mandam
3. & feqq. ff< de injuriis. §. pen. lriftit. deinju-
riis. /. 1, §, quoties. 13. ff. de vi & vi armata.
Quibus rurfus non eft contrarium, quod in d.
/.53. §. ult. ff, de verb. fignif. dicitur, eoper-
vcntum efle , ut tonftlium babuijfe non noceat,
nift & fattam fecutum ftt. quodque in d. $. 11.
in fine lnftit. de oblig. ex delitto fcriptum eft,
eum, qui nullam opem ad furtum faciendum ad-
hibuit- fed tantum confilium dedit atque bortatus
eft ad furtum faciendum, non teneri furti. Non
enim ad aliud ifta & fimilia juris loca perti-
nent, quam ut fignificctur, ad confilmm a con-
fdltore datum debere re ipsa fequi furtum atque
contrcftationem ejus, cui confilium datum fuit»
quia fine contreftatione fubfecuta non apparet,
#quxres furtiva fit, quidve in aftione furti du-
plicandum aut quadruplicandum foret ; neuti-
quam vero , ut idem ille, qui confilium dedit
atque hortatus eft, ipfe deberet vel contrc&as-
fe vel opem tulifle, ut a&ione furti teneretur:
unde & ex aliis juris textibus apparet, in cafu,
quo quis opem furi tulit, vel confilium furan-
di dedit, obligationem totam ex ope vel con-
filio in fufpenfo cffe, & fecundumUIpianifen-
tentiam eum, qui perfuaiit fervo alieno ut fu-
geret,*ut ab alio furripiatur , interim quidem
furti non teneri, fedtunc incipere teneri,cum
quis fugitivi fur effe cceperit. /. qui fervo per~
fuaftt 36. ff. b. t. Quo & pertinent, qua^ali-
bi ab Ulpiano tradita, hoc jus in ufu fuifle, ut
furtum finc contre&atione non fiat, ideoque &
opem ferre vel confilium dare, tunc nocere, cum
fecuta contrettatio efl, per eum fcilicet, cui confi-
lium aut auxilium prsftitum fuerit, /. ft quis uxori
52, tf. nequeverbo i^.ff.h. t. jundl. /. 15. §. 10.
//. de injuriis. Denique huc facit, quod jure fingu-
lari is tantum, qui fervo fuafit» ut domino furtum
faccret, ex confilio teneatur, etiamfi maxime fer-
vus furtum vere domino haud fecerit, ne alioquin
ex hujusmodi impunitate corruptor in alium fer-
vum, qui facile corrumpi poffet, tale facinus per-
petraret. §. fed & fi credat 8. Inflit. de oblig. ex
delitto. l.fi quis fervo 20. C. b. t. Cxterum us-
que adeo ex confilio vel ope poft fubfccutam
ab alio contrcftationem quis hirti tenetur, ut
& aftio furti in eum intentari poffit, licet is,
cui opem tulit, nulla furti a&ione convenien-
<ks fit, dum forte fervo vel filiofamilias vel
|
||||||
|
R T IS. gp£
uxori» patri vel domlnd Vel maritd fuofurtunt
facienti , opem tulit, eumve confilio inftmxit* §. hi qtti in parentum 12. Inftit. de oblig. ex de* litto. I. qui fervo 30". §. item placuit i. l.fiquit ttxori 52. pr. & §. 1, ff. h. tt 8. Sicut autem contredationem dolofo furtl
faciendi propofito fieri necefTe eft, prout id ei fuperioribys abunde conftat , ita quoque lucri faciendi animum requirit furti definitio, $. I. lnft.de oblig. ex deltHo, Unde eos, qui tan- tum injuris feu contumelise inferendse, vcl dam- ni dandi causa, non ut ipfi lucrentur , alicna* res auferunt, a furti vitio excufati funt. /. vc* rum cft 39. /. qtti injurit 5^. ff. £, f. Pbne, fi qui in cafu extremas ncccffitatis efculenta fur- ripuerint, cosnon omnino carerelucrandi pro- pofito, (licet mitiore forte pcena fint coercendi) jure contendit Ant. Matthseus de crimimbus iibn 47.tir. 1. eap. 1. num. 7. & a me latiustradi- tumiwfif. de lege Rhodia de jattu tmm. 14. Sed &, fi quis rem furto fubducat, ut rurfus alte- ri eandem donet, lucri causa feciffe intelligi- tur; five ca mente rem prorfus alienam inter- vertat, five ufum rei , fibi jam commodataei rurfus alteri commodato det: licet enim ea rai« tione magis utilftatem, ln ufu conceffo conft- ftentem» a fe avertere videatur, tamen fpecies lucri eft, ex alieno largiri, & beneficii debi- torem ac ad antidora obligationem fibi acqui- rere, /, fi pignore 54. §. eum qui 1, ff. h, tt ■ 9. Furtorum varix funt fpecies: aliud' enim
diurnum eft, aliud noclurnum: de quo adttt. de furibus balneariis. aliud fimplex, aliud qua- lificatum vulgo diftum , veluti , fi cum effra- <5lione vel violentia committatur: de quo ad tit* de effraftor. & expilatoribus. vel abigeatus aut fa- crilegium aut peculatus fiat, de quibuseft pe- culiaris titulus de abigeif. item ad legem Juliam peculatus &c. Praecipue vero aliud manifeftum, aliud nec manifeftum. Furtum manifeftum dici- tur, quando fur deprehenditur cum re furtiva , antequam eo detulit, quo deferre eo die dcfti- naverat. Nec manifeftum, fi fur dcprehcndatur demum, poftquam dctulit, quo perferre eo die deftinavcrat. $. furtorum autem ^.Inftit.deoblig. ex delitto. I. fur efl manifeftus 3. & feqq.ff.h.t* Ad furtum autem manjfeftum neceffe non eft, ut fur in ipfo loco deprehendatur, in quo fur- tum fccit, fed fufficit, fi vel alio inloco,five publico, five privato, deprehendatur cum re fur- tiva, antequam ad locum deftiriatum perveninet. d. I. 3. infine.l. 5. ff. b. t. Sicut nec requi- ritur, ut cum re furtiva apprehenfus feu com- prehenfus fuerit, fed & manifeftus erit» ficum vidifles eum furripientQm , & ad comprehen- dendum eum accurriffes , abjeclo furto efFuge- rit» /. fi quis in 7. §. pen. ff. h. t, Parvique re- fert, a quo deprehendatur, utrum ab eo cujus resfuit» anahalio, fivevicino, five quolibec tranfeunte, & per dcprehenfionem gercntenc- gotium ejus, qui furtum patitur, d. I. 3, §. i> Kkkkkk z I.7.
|
||||||
|
II. TlT. II.
id qtiident, tn quod, crevijfet poftea res furrepta.
quafi dicerct, non muhiplicarinumcrum a&io- num furti, licet fur afliduo fcu frequenter ean- dem rem in fuos ufus contre&ct, dunijdiutius detinet; fic ut ne pro eifquidem, inquodcre- verit poftea res furrepta, nova furti a&io com- petat ; fcd nna aiftione perfccutio dupli fiat» quanti res tempore furti fucrat, quanrique po- ftea melior fa&a cft ; adeoque non pugnant , novani attionem dupli non nafciinld, mquodcre- verit poflea res furrepta ; & dari attionem duplt, quanti unquam res apudfurem plurimi fuerit; quia> quod femel tantum furti cum fure agi poftit, non refert propofitse quaeftioni, an aitionc fur- ti duplum peti poilit ejus, quanti res unquam apud furem plurimi fuerit. d.l.6j. §. i.ff.h.t. Sed & amplius , fi fervus veftitus vcl pccunia cum facco fubducla fit, non modo fervi & pe- cuniae, fed & veftis atque facci furtum fit, & in furti adione tum vcftis tum facci duplicatio vel quadruplicatio eft, licet forte facci aut veftis furripiendar animus non fuerit. /. eum qui emit 14. §. non folum 15. /. qui faccum yj.ff. h. t. 11. Qiiod fi fur non totam rern, ied par-
tem ejus, aut res quasdam pauciores ex pluri- bus, unoarmario, apotheca, nave, &c. con- tentisfurripiat, an rci totiusautomnium rerunt inclufarum fur fit, an tantum earum, quas & quatenusfuftulit, vulgaris quasftio fuit, inqua, Ofilius quidem cenfuit, eum , qui ex acervo frumenti, quem in totum tollere nonpoterat, modiumunum fuftulit, totius accrvi furem efle. /. vulgaris eft it. pr. ff. h. t. quafi prjefumen- dum fuerit, illum ,qui in furti crimine jam verfa- tur, totum, fi potuiflTet, fuifle ablaturum. Contra vero Sabino & aliis placuit, fi quis majoris pon- deris quid aperuit, aut refregit, quod toJJere non poflit, non cfle omnium rcrum cum eo furti adtionem, fedearum tantum, quastulit, quia totum tollere non potuit; fin totum vastollerc potuerit, totius furem erfc , licet folverit , ut fingulas vel quasdam res tollerct. d. I. 21. %, itemfi majoris 8. //. h. tr Cstcrum, quia cx generalibus jurisfundamentisobtinct, furtinou teneri eum, qui non contreftavit, & eatcnus tantum teneri, quatcnus contreclavit cum fu- randi propofito , in hac opinionum varietate magis probandum puto, quod Antonio Mat- thsodecriminibuslibr. 47. iif, t.cap.i.num.'^ &Brunemanno ad d.l. n.ff.h.t. juftiusaequi- usque vifum fuit, puta, illum, qui ex horreo pleno vel nave onufta frumento» vel exacervo frumenti ■modium unum abftulit, vel ex dolio aut cifterna vel nave vinaria partcm quandam vini, vel ex ardi aut armano rcfraclo uniones aut quid fimilc fubtraxit, ejus folius furem efle, quod abftulit, furtique teneri; non item rerum caeterarum nomine, quas reliquit, ctiainfi forte illas contreclaflet , ut uniones, quorum tarttum fubduccndorum propofitum habcbat, furtoraperet.d. 1.11.pajfimt&l.22.$.i.ff.b.t. Pro
|
|||||
|
$$6 L i b. XLV
l, 7. §. ult, ff, b. t. I fi quis folutioni 24. §.«/f.
ff. de ufuris. Si modo deprehenfib fignificata fuerit: nam fi, cum tibifurtumfaceremdedo- mo tua, abfcondifti te, ne te occidam, etiamfi vidifti furtum ficri, tamen manifeftum non eft. d. I. 7. §, ibidem i.ff. h. t. uti nec , fi forte patronus liberto, aut is» cujus magna verecun- dia eft , ei, quem in praefentia pudpr ad refi- ftcndum impedit, fcicntiatquequiefcenti, nec prohibenti, furtum fecerit. I. pen. ff. h. t. Quod (i is , qui cum re furtjva deprehenditur , ipfe non furripuerit » fed rem furreptam perferen- dam receperit, fi quidem fciens furtivam efle, fur manifeftug eft , fin ignorans , nec ipfe fur eft propter bonamfidem; nec alter manifeftus, quia deprehenfus*non eft. I. fi quis perferendum 35.//. h.t. 10. Furti manifefti pcena oHm ex lege 12.
tabularum erat, ut•homincs Iibcri verberati in fervitutem addicerentur ei, cui furtum fadnm erat; fervi verberibus affccti de faxo prsecipita- rentur, tefte Gcllio nott. Attic, libr. 11. cap. 18. nec manifcfti pcena duplum erat. Dein pra> tores , rctenta dupli pcena in furto nec mani- fefto , in quadruplum fures manifeftos teneri voluerunt. Et quamvis olim etiam furti con- cepti, oblati, prohibiti, & non exhibiti, pce- naz fuerint, ac cuivis licuerit per lancem & li- cium inquirere in alienis aedibus furta concepta, (de quo inveftigandi furti more videri poteft Rsvardus ad leg. 12. tabular. cap. n,& prae- cipue cap. 16. Rofinus antiquit. Romanar. Ubr. 8, cap. 6. pag. mibi 608. Vinntus ad §, 4. ln- fiit. de oblig. ex delitto) tamen pofteridribus tem- poribus in ufu efle defierunt. d. §. 4. Injtit. de oblig. ex delitto. ibique vulgo Interpretes. Du- pftcatur autem, vel quadruplicatur res*, qualis fuit furti tempore, &«uti poftea aecrevit; ad- coque regulariter non id , quanti aftoris inte- reft, fed verum rei pretium , quanti unquam a furti fa&i tempore plurimi fuerit. Unde, fi res furtiva ante fententiam in rebus humanis efle defierit, aut deterior efle cceperit, ajftima- tio duplicanda vel quadruplicanda referri debet ad id tempus, quo furtiim factum eft: fin pre- tiofior fit efteda, ejus duplum quanti tunc fue- rit, cumpretiofiorerat, aeftimandum fuit; quia & tunc furtum ejus affidua contredatione fa&um efle, verius eft. I. in furti ^o.pr.ff.h.t. Nam &, fi infans furto fubducms apud furem adole- verit » tam adolefcentis quam infantis furrum factum creditur, licet unum tantum furtum fit, ac propterea non fatpius, fed femel, actione fur- ti agi poflit, ita tamen, ut duplum praeftetur cjus» quanti unquam homo furreptus apud fu- rem plurimi fuerit, adeoque adolefcentis potius quam infantis asftimatio fiat. I. inficiando 67* §. infans z.ff. b. t. Nec aliud voluifle videtur Pomponius in /. ei qui-furtip.ff.b.t. cumait, «, quifurti attionem babet, ajfidua contrettatio- ne furis non magis funi aclio nafci poteji'9 nc in |
|||||
|
DlFOHT.I S.
|
|||||||
|
domini fint , five non. §. furti autem 13. lnjft
de oblig. ex deliclo, l. cujus interfuit 1 o.ff. h. t. J fi modo interfit eorum ex jufta & honefta cau- sa. /. tum is cujus n. ff. h. t. Unde fi furi rurfus furtum factum fit, non furi primocon- tra fccundum, fcd domino rei contra utrumquc» aciio furti competlt, fic ut una alteram non perimat, quia duo fi&a diverfa funt; quamvis enim furis prioris interfit, rem fibi falvam ciTc, quia condiftione furtiva ad cam rcftituendam tcnetur, & propterea etiam aftio rei perfecu- toria depofiti vel commodati ei data fuerit. /. commodare poffnmus 15. /. icT. ^f. commodati. I. bona fides 3 i, §. -i.//. depofxti. tamen difplicuit, pcenalem hanc furti actionem furi velalterima- IsE fidei pofleiTori indulgeri, ne cx*improbitate fua. lucrum capiat. /, itaque fullo 12. %.fedfurti r. /. qui re fibi j6. §. 1. ff. h. t. Excepto ca- fu, quo fullo vcftimenta fibi ad poliendum da- ta alteri commodato dedit ad ufum fine volun- tate domini, &, ita furtum ufus fecit, fi dein- de eommodatario furtum fa&um fit. /. qui vat 48. §. fi ego ttbi 4. ff. h. t. Sed. & fccundo neceflc, ut proptcr damnum datum, non ob folum lucrum ceflans, intcrfit agentis; quo fadum, ut ejus rei nomine,*qux pro herede, autprodo- nato, poiTidetur, agere furti pofleflbr non pos- fit, quamvis ufucapere potuiflet; & alioquin ex jure communi non modo intcreiTevidcaturejus, qui damnumpaflurus, fed & qui lucrum fadu- rus fuiflet. /. f\ is cui 71. §. 1. f h. t. ;'und. /. fi commiffa i%,ff. Mam rem habm. Dcnique requintur, u.t jnterfit agen^ ex jure in re, la- uoretamcn fq.nfu fumta phrafi juris in re, quam quidem vulgo, fic ut, quantuiTi a3 hanc a^i* onem a^tjnet, non mpdo jus in rc habcre in? telligantur, qui jys dpminii, poflefTionis, fer- vitutis, aut pignoris habent , fed 8c, qui ex voluntate domini rem ita tcnent, uteorumpe- ricuio res fit. Itaque non modo bona? fidei emtori & fructuario accommodatur adio furti. §. item ft fullo 15. lnflit. de ohligat. ex.deMo. /. cum ns pignori 20. §, 1. I, ft quit uxori jt. §. fed & ft rem 10. ff, b. t. I. arboribm 12. §. utt.ff.de ufufruclu, uti&, crcditori, cuipignu^ furreptum , cum adhuc durarct pignus ( non item yinculo pignoris jam diflbluto, nifi pro- pter concurrentem creditoris culpam crcditoris interfit. /. eum qui 14. §. idem fcribit 6. j.ff, h. t. ) in duplum aut quadruplum debiti, ia creditoris ipfius utilitater» ccflurum, fi debitor furtum fccerit; in duplum vel quadruplum to- tius pignoris, ccflurum incommodum domini» fi extraneus pignus furto fnbtraxerit- §> undf conftat 14. Inftit. de eblig. ex deliclo. I, creditq- ris 15, /. ft debHor 70, /. credimi actio Kj.ff. h. $, fcd & fulloni , cu< yefiimenta poliendat vel fartori, c«i farcienda data, fi is corum fur*-* tum paflus fuerit, ac in univerfum folvendo Ctt. §. itemfifulio 15. Inftih de oblig, ex delitlo. l.qui vas 48. §, fi ego tibi 4. //. /;. *. nec noti con- Kkkkkk 3 dutfori, |
|||||||
|
Pro qua (cntentia ctiam facit, quod nomina-
tim Scnatufconfulto , temporibus Claudianis condito, cautum fuerit, eum , qui ex naufragio clavos) velunumex hit abftulerit, omniumrerum tiomine tenert. I, quo naufragium 3. §. Senatufcon- fulium 8. ff. de incendio ,ruina,naufrag. nave^ra- te expug. Quale Senatufconfultum fuperfluum fuiiTet atque inutile, fi ita vulgo obtinuiffet in furto, ut unam ex pluribus in nave vel arma- 110 vel arca contentis rebusfubducens, deom- nibus furti teneretur ;v & non jure fingulari hoc ita fenatui placuiflet, propter infignitiorem fa- cinoris atrocitatem in iis, qui quid ex miferri- ma naufragorum fortuna rapuilfent , & ob id etiam gravioribus videbantur pcenis coeicendi, ut patet ex d. /. 3. §. 8. in fine. ii. Qtiod autem fupra dicTum eft, dupli-
cari vel quadruplicari verum rei furtivse pretium, non vero confiderari, quanti interfit agentis, non modo tunc locum habet, cum verus do- minusexpcritur, verum etiam , cumaguntnon domini, quorum ita interfuit, ut & ipfis acTio furti a jure data fuerit; uti id apparet incredi- tore, cui pignus furreptum ; ut pote qui non induplumaut quadruplum ejus, quodintereft, pignus non furripi, fed in duplum aut quadru- plum totius rei, fiextraneusfurripuerit, indu- plum vcl quadruplum debiti , fi ipfe debitor fubduxerit, agere poteft. /. 15. /. 87. ff. h. t. Nec eft^, quod quis in contrarium ducatur ex /. eum qui* emit 14. §. idem fcribit 6. ff. h. t. quippc in qua illud quidem ponitur, credito- rem , cui decem debebantur, aclione furti ifta decem a fure confecutum efle, fed non afleri- tur, illumnil prarter ifta decem aut petiiffeaut obtinuifle ; fed potius decem ac~tione furti ad- eptus dicitur, quatenus duplicatam aut quadru- plicatam totius rei seftimationcm a fure confe- cutus, nihil inde retinet aut fibi deducit prx- ter illa decem, quse debita funt, ac reliquum omne domino debitori prseftat. d. I. i^.ffh.t, Nec aljud dicendum, fi bona; fidei emtorfur- tum paflfus , acTione furti duplum aut qua- druplum perfequatur; cum bona fides plerum- que poflidcnti tantum praftet, quantum veri- tas, quotiens lex impedimento non eft. /. bona fides 136". ff de reg. juris. nifi fimul, feu eo- dem tempore furti a&ionem intentet & domi- nus & bon» fidei pofleflbr: tunc enim emto- ri quidem bonae fidei pofleiTori duplum ejus, quanti intfrcft, adjudicandumfuit, dominove- ro duplum, quanti res ipfa fuerit. Nec mo- vere debet, quod ita duobus pccna furti pra> ftctur ; cum emtori duplum pofleiTionis , do- mino duplum proprietatis folvatur, & longe alia pofleiTionis, alia proprietatis seftimatio fit, /. furtivam anciUam 74. //. h. t. junel:. I. fiduo 3. §. ttlt. in fine ff. uti pofidetis. 13. Ad perfequendam hanc dupli vel qua-
drupli pcenam comparata fuit a&io furti, com- petens omnibus illis, quorum intereft , five |
|||||||
|
998 Lib. XLVII. Tit. II.
|
|||||||||
|
oblig. ex deliclo. Sic & e converfo J quisquis
vel voluntate fua, vel etiam pro tutore ncgqtia gcrit, vel tutor aut cnrator eft , ob rem fua culpa furreptam non habet furti aftionem , quia non cx voluntate domini pofleflionem aut dc- tentionem adcptus fuit , licet res periculo ejus fit. /. is cujus intereft. Sp.ff. h. t, Longe. mi~ nus eam habet» cuidcbita quidem erat rcs furto fubducta , veluti cx venditione , ftipulatione, teftamento , aliavc fimili causa, fed necdum tra- dita. §. quum autem cmtio 3. circa fin. Inft. de emtione vendit. I. eum qui emit 14 pr. I. ft ven^ didero 80. pv. d. L is cujus intereft 85. ff. b. t. cuive ne debita quidcifi eft, utcunque fumma- pere ejus incerfuerit, hunc , cui furtum faclum» cx furto ad paupertatem haud delapfum efle : qua ratione non dubium , quin £c crcditoris interfit, & fidejufforis, debitorem cxfurtofor- tunis fuis haud fpoliari, atque ita definere fol- vendo efle ; nec tamen ideo proptcr res de- bitori per furtum ablatas hi actione furti con-* tra furcm uti poflhnt. /. interdum aciidit 49. lt is cujtu imereft 85. in fine ff, b. t. 14. Compctit ha;c furti aclio pcenalis-con-
tra furem, & , fi plures fint » contra fingulos in folidum, fic ut unius praeftatione cateri non liberentur» fed ab unoquoque eorum totapce- na exigatur, etiamfi res talis communiterabla- ta eflct, quam finguli in folidum ob pondus afportafe non potui(Tent. /. 1. Cdecon^icl.fur- tiva. I. vulgarts eft 21. §. pen. ff. If. t. arg. I. item Mela 11. §. fed ft plures z.ff.adleg. Aqttit. Non tamen data fuit contra mercenarium, aut libcrtum » aut domefticum , fi vilius furtum fuiflfet. l.ft Ltbertus 8q. f. h. t. junct. / per- fficiendum n. §• furta ii ff. depcenis. ficutnec contra furis heredes, nifi lis cum defun<5to erfet conteftata, vel aliquid ex dolo defun&i ad he- redes perveniflct. §. 1. Inftit. de perpet. & tem~ poral. aci. vel tutor res pupilli furripuifllt; tunc cnim mortuo tutore » uti caeterae adiones pce- nales, ita & furti acYto contra- hcredes, turoris data fuit, quia a fe ipfo tutor exigere debuifler, fibique fplvere. /. ft tuior reipublicx 9. §", ult, /. 10. ff. de tut. & ration. dtftrah. Et quam- vis jure pofteriori conftiterit , heredibus cjus» qui furtum paflus eflet, hanc quoque darifur- ti aclionem. /. 1. §. heredem 1, ff, de privati* deliclit, tamen id antea dubium ac controverfum fuifle» docet Rsevardus variorum libr. 3. cap. 8. 15. Etfi autem jure Pandedarum*fuicin po-
teftate ejus, qui furtum paflus erat, utrum ci- vUiter,an criminaliter,eo nomine csperirivel* let, tamen jam tum de fuo tempore Ulpianus adnotavit, meminiffeoportere, huncfttrtipltrum* que criminaliter agi, & eum, qui agit, in cri- men fubfcribere» non quafi publicum cflct judi- ciiim, fed quia vifum erat, temcritatcm agcn- tium etiam extraordinaria animadvcriionc cocr- cendam efle. /. ult. ff. h t. eo cxccpto, quod furta. domcftica, fi viliora cflcnt, afcrvis, aut libcrtis
|
|||||||||
|
ductori » cui res loeata? furto ablatse ; cum &
|
|||||||||
|
fullo & rerum condu&orcs poflcflionem earum
cx voluntate domini na&i fint» ac domino te- iieantur» fi per culpam ebrum , fecundutn qiia- litatem negotii prasftandarn * furtum fa&um fit. /. eum qui emit 14. §. qualis ergo 10". L is cu- \Ui intereft 85. //. h. t. five rerum ipfarum mo- bilium locatarum furtum contigerit , five fru- clluum in fundo locato natorum ac per furem a folo feparatorum. /. eum qui emit 14. §. cofoni 2./. ft apes 16. jf. 1. f/ b. t. Non obftante /. /i fer- vmcommunis6i.%Aocavi 8.//,M.Cumaccipien- da fit illa lex de cafu , quo colonus folvendo rion eft, fic ut ex fru&ibus, pignoris jure ta- cite devinclis, mercedcm confequi dominus de- beat. Eoque pertinere puto » quod i Paulo fcriptum» ftugibus ex fundo furreptu, tam colo- ttum , quam dominum , furti agere poffe , quia titriusque intereft, rem perfequi. I. fuUo%i. '.fru- gibus 1. //. /;. t. Intereft fcilieet domini fundi tunc » cum colonus folvendo non eft ; argu- mento eorum, qusdefullone fiKtum paflb tra- diintur in §. item /t fuUo 15. Inftit, de obiig. ex delifto. Porro idem, quod in fullone accon- duclore » etiam olim in commodatario locum habuit; ( cujus veftigia in Pandedis funt. /, eum qui emit 14. §. ft res commodata 14. 15. \6. ff. h, t.) fed cum commodatum natura fua gra- tuitum eflet, Juftiniano magis placuit, eledio- nem commodanti permitti oportere , utrum a&ione furti contra iurem, an commodati con- tra commodatarium experiri velit; &, fi com- modatarium elegerit , commodatario deinceps furti a&ionem dari» quippe cujus, ex commo- dato conventi ac condemnati, jam intereft, rem furto ablatam non effe: femel autem fafta per commodantem electione , nullum commodanti amphus ad akeram actionem regreflum patere; nifi furti ignarus commodatarium convenire cce- perit, & poftea eo comperto velit ad furti a£ti~ onem tranfire. §. qu& de fulkne 16, lnftit. de oblig. ex delitto. I ult. C. /;. t. Depofitario plane, licet ex voluntate domini rem adeptus fit, denegata fuit furti a&io, quiapericuloejus res non eft , dum folum dolum & latam cul- pam in depofito prasftat, adeoque non ejus, fed domini intereft, rem falvam efle. §. fed is apttd 17. inftit. de oblig. *x delitlo. aut fi ejus inter- eflet, quia forte dolo proprio aut lata culpa concurrente furtumpaflus eft,& ob id a&ione depofiti conventus fuit, non tamen ad adionem furti admittendus foret; cum eo cafu ipfius non «x jufta & honefta causa intcreflet, fed extur- pi causa doli, latseve culps , quse dolus eft. i. eum qui emit 14. §. is mtem 3. #4, ff. h. t. nifi in Illis verfemur terminis, in quibus depo- ^fnarius levis ctiam aut leviflima: culpje prsefta- tioni obnoxius eft; co quod tunc in depofitario idemforte, quod in commodatario, obfervan- dum forct. Dequibus, aliisque fimilibus la- tiusInterpretcs ad §. 14. 15. itf. 17. lnft. de |
|||||||||
|
D E F
.' ^
Hbcrtis in domo patroni morantibus, aut mer-
cenariis perpetrata , publice vindicanda non fuerint. /. perfpiciendum n. §. furta i. ff. de pxnis. Adeoque extraordinaria pcena tunc fur- tum fuifle coercitum , evinrit fatis extraordina- ria animadverfio, tanquam ex lege talionis, & vi fubfcriptionis in crimen ,* imponenda ei, qui temere furti criminaliter egiflet. d. I. ult. ff. h. t. Ut tamen propter fimplex furtum luftinianus vetuerit omnino, quodlibet membrumabfcin- di, aut mortem inferri, fed aliter fures cafti- gari praxeperit. noveU. 134. cap. uit.circamed, auth. fed novo C. de fervis fugitivis, Sed mori- bus hodiernis civilis illa furti actio in duplum aut quadruplum pcenale in univerfum conticeffit; nec cuiquam privato furtum paffo ulterior furti perfecutio competit, quam ut rei furtiva? xfti- mationem & id quod intereft perfequatur afu- re, aut furis herede , fecundum ea , quse ge- neraliter de privatorum delidtorum pcenis pri- vatis tradita in praced. tit. de privatis deliclis, num. ult. Et quia commodatarii intereft, prop- ter ufum interverfum , ei quoque nunc ad id quod intereft a&ionem in factum accommoda- ri sequum eft. De csetero , furti criminaliter privatus agere non poteft , fed illi foli, quibus publica criminum accufatio ofEcii nomine de- mandata eft, fic ut nunc inter raodum facien- di criminalem furti executionem, &criminum reliquorum publicorum accufationem, nihil in- terfit, ex praxi notifllma. Ut tamen obfervan- dum fit , non ita facile nunc publicam admitti furti accufationem, atque quidem ex lege civi- li: cum enim illo jure depofitarius vel creditor utcns re depofita vel pignori data, & commodata- rius in alium ufum transferens rem commodatam, quam cujus gratia ei datafuerat, nec nonfcien- ter ab ignorante indebitum accipiens , ac fi quis alius his fimilis fit , furti reus cffet, ncc tantum furti adtione civili in duplum aut qua- druplum conveniri poflet, fed & arbitrio Uefi cri- minaliter adverfus eum agi, dumcircacriminalem furti executionem jus civile inter graviora & le- viora furta non diftinxit j imo hoc ipfo,' quo no- minatim difpofuit, furta domeftica, fi viliora fint, publice vindkanda non efle. /. perfpicien- dum 11. §• furta 1. ff.de p#»»,fatis fignificavit, alia non domeftica , utcunque leviora , publi- cse fubeflfc coercitioni, ( quod etiam pluribus aliis confirmat Ant. Matthams de criminibus libr. 47. tit. 1. cap. 2. num. 4.) e contrario mori- bus noftris nunc magis placuit, tales, fi non ultra peccatum fuerit, criminalem non pati^er- fecutionem; nec pcenas pecuniariaj obnoxios effi- ci , fed tantum dominis in id quod intereft teneri, quafi minores fint tales a pudore reces- fus, quam ut infamise & corporali fubjacerent coercitioni. Groenewegen ad §. 7. lnff.it. de oblig. ex delifto. & ad i. 18. ff. de condicl. fur~ iiva. & ad l. 14. //. commodati. & ad l. 1. §. 25. ff% depofni, & ad /. 22. §. 7. //, mandati. |
||||||
|
Scadl.qf.ff. pro focio. poft multos alios ad</.
§. 7. citatos, An, & quo modo inquiri poffie nunc furtum in aliena domo i fi indicia fint, ibi res furtivas occultari, uti & de furum rerumve furtivarum receptatoribus, dicendum ad tit, 4e receptator. ' 16, Quod fi de furto quidem fa<5ta conftetj
de quantitate vero rerum furreptarum vel dc earum aeftimatione vera non seque , in du* bio ftandum videtur jurjjurando ejus , qui furtum paflus eft , fi ex vita ac moribus, ejus nulla perjurii fufpicio fubeffe videatur. /. fi quando 9. C. unde vi, Menochius de arbitrau jud. itbr. 2. cafa 208. num, 3. Carpzovius defin, forenf part. 4. conftit. 33. defin. 1. id- que , fi folum' vertatur ipfius furis prjejudi- cium , ac contra eum agatur: nam fi contra heredem ejus, vix eft, ut foli jurijurando ple- na fides habeatur , cum hoc jusjurandum quo- dammodo in pcenam odiumque furis receptum videatur, utproinde pcena perfonam furis cgre* di non debeat.. Idemque eft, fi patrimonium furis folvendo non fit, & />b id ex majore sefti- mationis aut quantitatis definitione per jusju- randum fa&a crcditores tanto minus efient pro rata obtenturi. Adeoque his in cafibus alia? pro* bationes adducendae ; licet in re tam obfcura etiam minus perfedhe plenseque probationes vi- deantur admittendse. Confer Ncoftadium Cmia Holl. decif. 19. Andr. Gayl libr. 2. obferv. 64. « num. 7. & feqq. Groenewegen Bc Bruneman- num ad d. 1.0. C. unde vi, "Waflenaar pracl, pdie. cap. 14. nutn. 4. & di£ta ad tit. nauu caupM ftabul. ut recepta reftit, num, 8. 17. Quod fpeftat poenas publicas fimplicis
furti , quse poft Romani juris compofitionem conftitutse funt, fecuiidum jus feudale ex Fre- derici conftitutione, fiquis quiiiqucfolidosaut amplius valens fuerit furatus, laqueo fufpen- dendus fuit: fi minus, fcopis & forcipe exco- riandus, ac tundendus. libr. 2. feudor, tit, 27« §. ult. Ex conftitutione vero Criminali Ca- roli V. pro varietate circumftantiarum, artate» qualitate, dignitate furum , conditione rerum furto ablatarum , ac furtis prima vice vel itc- rum&tertio repetitis pcena: levioresvelgravio- res irrogantur. Confer conftitutionem crimi- nalem Caroli V. art. 157. & multis feqq. Sc ad eam Zieritzium, Remum, & Matthiam Stq~ phani, Noftris moribus furcs fimplices prima vice virgis ccedi, ob repetitum furti facinus acrius virgis excoriari acftigmatepuniri, tertio convidos laqueo ad mortem dari folcrc, notat Vinnius ad §. f.lnft. de oblig. ex deliUonum.^. quibus non longc diffimilia tradit Ant. Mat- thasus de criminibm libr. 47. tit. 1. cap. 2. num. 10. in pr. Parens p. mem. Paulus Voet ad §, 5. Inftit. de oblig. ex deliftp mm. 2. Groenc- wegen ad d. §. y. quamvis placitis ipfis Ordi- num Holiandia; feverior pcena fit, fecundum verba infra num, x8, exbibita. Qyod&usque • adeo
|
||||||
|
I. TlT. H.
affirmante fententia ftat Carpzovius pracl. crU
min. part. 2. qmft. 77. Groenewegen ad §. 5, Inftit. de oblig. .ex delitto. Pro negante Ant. Mattbseus de criminibus libr. 47. tit. 1. cap. 2. num. 1 o. Pareris p. mem. Paulus Voet de fta- tutis fecl. 5. cap. 2. num. 19. Quicquid ejus rei fit, praTuppoiitb fane ftatuto , fecundurh quod ob fimplex furtum tertio repetittfm pcena laquei imponitur, ultimo fupplicio afliciendus non eft, qui unum tantum, ied admodum gra- ve, furtum commiiit; nec reCte hic applicueris id, quod in materia tutelarum placuit , unam gravem & negotiofam tutelam pro tribus vul- garibus cedere, & excufationem prsftare. l.fiis qui 31. §. ult. ff. de excuf. tut. quafi ad ejus exemplum etiamfurtum unum graveadmodum tribus modicis xquipolleat: cum utique a con- tra&ibus aut quafi ad deliclorum coerckiones argumentum non re&e transferatur , & inter- pretatione legum pcena; in dubio molliendse po- tius , quam exafperandce fint, nifi alia? con- currant circumftantije furti crimen aggra- vantes. I. pen. ff. de pxnis. I. fallum euique 155. §. ult. ff. de reg. jur. Farinacius operutn criminal. parte 7. de furtis. quaft. 167. partt 2. Fachineus csntroverf. libr. 9. cap. 91. Go- mezius variar. refolut. tom. 2. cap. 5. num. 7. Sed &, fi plures res fimul fur abftulerit, vel afti- bus pluribus continuatis fnrtum fecerit, durrt una vice portare non potuit, cujus furripiendi propofitum habuerat, & obid ter quaterve ive- ntredieritque, aliaatquealiaafportaturus, non multiplex, fed unum debet furtum cenferi; ut tanquam pro uno primoque furto pcena levior irrogetur. arg. /. eum qui 14. $. idem dicunt 7, //. /;. t. I. prator edixit 7. §. / mihi plures 5. ff. de injuriis. Non obftante , quod tot vul- go intelligantur efle ftipulationcs , quot rcs. §. quotiens 18, Inft. de inutil. ftipul. I. 1. §. pen. I. fcire debemrn 29. /. ubi autem 75. §. pen. I. quoddicitur 8cT. l.plutibus rebus 140. ff. de verb. obligat. Cum ncc hic argumentatio a contraclu ad delicta recie procedat. Ant. Mattharus decri- minibus libr. 47. tit. 1. cap. 2. num. n. ubi & obfervat, ob tertium furtum ultimo non oportere aflici fupplicio illum, qui proptcrpri- mum aut fecundum punitus non fuit> nifi cx indulgentia Principis ei pcena remifla fit; eo quod necdum tentata per pcen» feveritatem at- que cruciatum emcndationc , certum nonduirr eft, omncm ex pcenas metu dcefle emendatio- ris vitce fpem. arg. /. capitalium 28. §.folent2. ff. de.pcsnis. Plane, fi in diverfis territoriis femei iterumque furtum admiflum, atque etiam puni- tum fit, tertii furti pcena poterit capitalis effej eo quod nihil referre videturad majorcm minorem- ve emendatioris vitx fpem, quo in territorio furti crimen commifliim punitumque fit. JuliusCJa- rus §. furtum num. 1 o. Et haec quidem omnia ita, finon aliud ftatutis cautura fit; prout aliter in quibufdam difpofitum. placito Qrdtnum HoUandia |
|||||
|
iooo L i b. XLVI
adeo vulgo innotuit, ut fupervacuum prope vi-
deatur, plura addere, nifi quod in hifce mul- tum arbitrio providi atquc circumfpe&i judicis Committendum videatur , ob multiplicem cir- cumftantiarum varietatem ; quam accurate ac pleniflime tra<5hvit Profper Farinacius in parte feptjma rerum criminalium , & prsecipue Be- nediclius Carpfovius, dum egit pluribus de pce- na fimplicis furti absque eftra&ione commifli, praxi criminali part. 2. qu&ft. 78. de poena fur- ti cum effra&ione commiffi. d, part. 2. qmft. 79. An, & quando fures ob lucrum ceflans & damnum ratione rei ablatas reftitutum a pcena fufpendii liberentur. d. part. 2. qmft. 80. An non judex de corpore delicti incertus , fufpen- dii pcenam furi remittere debeat, licet is fur- tum confeffus fit? d. part. 2. quaft. Bt. Quo usque qualitas perfonarum dclinquentium miti- gari faciat pcenam furti, & quo modo fint pu- niendi fures impuberes, minores, domcftici, nobiles, ftudiofi, acfceminas? d.part.2.qusft. 82. Qualcs alia? circumftantias ad pcenam furti mitigandam aut exafperandam fufficientes fint. d. part. 2. quaft. 88. De furto in pecunia ac rebus fuas adminiftrationi ac fidei concreditis commiflb, ejusque pcena. d.part, 2,qu<tft. 85. De pcena invenientium res alienas, & non re- ftituentium. d. part. 2. quaft. 85. De auxi- liatoribus & receptatoribus furum, nec non re- rum furtivarum emtoribus , eorumque pcena. d. part. 2. qiuft. 87. De pcenis eorum , qui animaliafera ex vivariis,aut pifcesin pifcinas con- je&osfurto fubducunt, & ea occafione depce- nis illicitx vcnationis. d. part. 2. qu&ft. 84. ( de quibus & actum in tit. de acquir. rer. do- rninio nutn. 4. ^. 6*. 7.) De variis fpeciebus furtorum, puta arborum* furtim ccefarum, her- barum , cibarlorum, efculentorum, fpoliatio- ne cadaverum defunftorum , terminorum mo- torum , expilatae hereditatis, plagii. d. part. 2, qmft. 83. & his jungenda decreta Curije Hol- landicse de non fubduccndis frugibus, gallinis, ovibus, vitulis &c. ex alienis jedibus, agris, hor- tis &c. 4. Sept. 1cT5cT.ro/. 2. placit. HtU. pag. 2459. & feqq. & 11. Sept. 1679. vol. 2. pla- cit. Holl. pag. 530. Qujb fumma rerum capita de furto ex viri do&iflimi fcriptis hic itapropo- nendacenfui,tumutuno quafi obtutu innote- fcat, quanta hujus crimims varietas fit, tum, ut quisque , fi opus j ex eorum infpe&ione hau- riat habeatque, unde exemplumfumat, fuum- que in puniendo arbitrium prudenter modere- tur. De cjetero plurimi tituli hujus libri de furtis qualificatis tra&antes, & fuo ordine ac loco feparatim explicandi, occafionem fub- miniftrabunt notabiliora de hifce proponen- «Ji. 18. An autem cum juftitise ratione fatis con-
veniat, quod ob repetitum idcntidem fimplex furtum pcena ukimi fupplicii imponatur , in utramquc pattcm acrker difputari folct. Fro •
|
|||||
|
De tigno
|
IOO!
primura magnum laqueo puniri pofle. Ant. Mat-
thams de criminibus libr. 47. tit. 1. cap. 3. num. 4. fere in pr. 19. Domeftica furta quod attinet, quaeper
famulos aliofve mercenarios committuntur, ttio- ribus hodiernis propter cavendi difficultatem fe- verius in eorum autores animadverti folet , fi majoris momenti fint, ut ita fupplicti gravitatc magis abfterreantur, qui proniorem furandi oc- cafionem habent. Jul. Clarus §. furtum num. ii, Groenewegen ad %. tz. inflit. de oblig. cx deliclo. Ant. Matthaeus d. libr, 47. tit. 1. caf. 3. num. 3. 20. Etfi vero civilis a&io furti in duplum
aut quadruplum mere pcenale non potuerit fi- mul concurrere cum pcena» extraordinarise per- fecutione criminali, ne bis ex eodem deli&o reus puniatur. I. interdum 56, §. qui furetn 1. ff. h, t. tamen , uti jure civili condidio furti- va vel rei vindicatio concurrere potuit cum acli- one furti mere pcenali, fic ut altera alteram non confumeret, fecundum plenius tradita in tit, de obiig. & att. num. 18. ita quoque tum jure ci- vili , tum moribus hodiernis , criminale fur- ti judicium , per accufatores publicos intenta- tum, non impedit, quo minus a9:io rei perfc- cutoria propter furtum domino .detur» cseteris- que, quorum intereft, furtum non fieri, jux- ta ante dicla. d. I. interdum <$6. §. qui furem 1, ff. h. t. Fachineus controverf. libr.9. cap. z. Ant. Matthaeus d. libr. 47.' tit. 1. cap. 4. mm, 3. Qui & numero fequcnte 4. damnat durum locorum quorundam ufum , /ecundum quem resfurtiva?priftinisnon redduntur dominis, fcd fifco vindicantur. Addc Befoldum in delibatit juris ad Vani, b, t. quaft. 6, |
|||||||||||||||
|
16. Decembr. anni 1595. artic. io. vol. i.pU-
cit. HoU.pag. 484. & 19. Martii 1614. artic.
I. d. vol. 1. pag. 491, quo Ordines definiunt;
fo wiebevondenfal werden enige dieverije gepleegt
te bebben, fal voor de eerfte reyfe in 't openbaar
ftrengelijk, werden gegeeffclt ende gebrantteykent;
voor de tweede reyfe gegeejfelt, gebrantmerckt,
ende gebannen uyt den lande van Holland ende
Weft Vrieftand, oppene van wederomme gegeejfelt,
gebrantmerkt, en gebannen te tverden by den Ge-
recbte , daar defdve gevangen fullen werden,
tiiet tegenftaande 't voorgaande vonnijfe ende ban-
niffement by den llove ofte by een ander Gerecbte
foude mogen wefen gedecreteert, weike executie
aUen rechters by defen fpecialijk^ wort geUft ende
bevolen. Ende voor de derde reyfe fal den delin-
quant fonder enige conniventie mette kporde, fulx
datter de dood na volgt, geftraft worden met con-
ffcatie van goederen : ten ware omme 4'enor-
miteyt van de eerfte of tweede dieverije , of om
de menicbvuldicbeyt van diverfe dieverijan by bem
gepleegt, den recbter werde gemoveert, defelVe
fwaarder ofte metter dood te ftraffen voor de eer-
fte ofte tweede reyfe* Ende dit al in fxmpele die-
verijen, die niet en ftjn gequalifceert , ofte ver-
mengt met enige valsbeyt, huysbrake, k$rk*oof,
Zeeroof, brandroof, berovinge van molens, brug-
gen, ofte flnyfen, ofte andere diergelijkf omftan-
dicheden *t feyt befwarende, His fimilia conti-
nentur placito Ordinum Zelandu 19, JulU 1607.
art. 10. d. vol. 1. placit, Holl. pag. 498, & 16.
Sept. 1614. artic. 1. d. vol. 1. pag, 505. 506.
Nec longe recedit jus Ultrajectinum, quo cau-
tum , ob primum furtum leve & fimplex, furem
mn debere fufpendi. statut. Urbis Ultrajett. rubr.
$9*art. 1. Unde a contrario educitur, furtum
|
||||||||||||||||
|
-:
|
||||||||||||||||
|
T 11 V L V S III.
De tigno Jun&o.
S V M M A R i A.
|
||||||||||||||||
|
x. Quid hic f\t tigmm? An aUh de tignojunfto j
f\t etiam in duplum contra jungentem bona fi- / de ? Et in qub nihilominus diftet jungens bona
fide, ab eo,quijunxitmaldfde? An,&quan- do tignum adhuc junftum vel dijfohttum vindi- uia fpecies furti eft, fi quis fciens
alienum tignum fuis jungat aedibus aut vineis, hinc & furti occafio- ne de tigno junfto agitur. Tigni appellatione hic omnis continetur materia, ex qua aedificiumconftatj quacquevi- ncsneceffariaeft, utpertics, pedamenta. /. 1. $. 1. ff. b,t, §. cum in fm 29. inftiu dtw.di- |
||||||||||||||||
|
cari pofftt, & quo modo ?
1. Anquttignum alienum fuis junxit adibus, /7- lud eximere pojftt, & reftituendo liberari a dupli praftatione ? Ad quid moribus noftmten- dat atlio de tigno junHoi * vif. I. tigni 7. ff. ai exbidendum. I. tigni appeU
latione 61.1. pali & pertica. 168. ff. de verb.fi- gnif. .Quamvis autem tignum alienis zdibus, aut vineis, bona malave fide junctum vindicari non potuerit per priftinum dominum , quam- diu jundtuni manet, ne vel aedificia fub hoc pra:textu diruantur, & publicus deformetur ur- bisafpedus»velvinearum culturaturbetur,* faris Lillll tamen |
||||||||||||||||
|
. T 1 T, III.
fcriptum, legem 12: tab; tighhrh sdibus^jun-»
cHuth interim folvi prohibuijfe , pretiumque ejus dari votuiffe. I. qui resfuas 98. §.ult. in fmeff. de foliition. Refpondcri namque poteft , vel'■ pretium dari, quatenus duplo pretiumineft,' fi jungensin bona fidefit: velfecundo, pretiuni* dari debere prsiter duplum , fi fcilicec is , qui ,• junxit, in mala fide fit , quatenus lex duode- cim tabularum tunc vindicationem quidem ti- gnipermifit, (uthabettf: I.98. §.uit.infine.') & monuit ipfe Pauius ia d. /."l^, §.0". ff.de reivindic. fed interim folvi vetuit, pretiumque! ejus dari voluit, dum talis mala fide jungens; a<5tione ad exhibendum & rei vtndicatiohe ex-1 trinfecusad xftimaticmemconvcnitur, tanqnarh talis, qui non poffidet, fed dolo.malopoffidc-' re defiit, cuiquepropterea parcendumnoherac,» juxta d. I. r. §.* titt, l. %. ff. h. t. Non etianv fepugnat l. de eo quod 6]. ff. de donation, intef vir. & uxor, Cum agat de marito j qui rerrf mulieris ex cOnfenfu cjus fuis juhxerat CEdibusj- qiio cafu ceflabat actio de tigno junflo in du- plum, quia non efat prbbabile , decemviros hanc in duplum aftionem introducentes, de iis\ fenfiffe , quorum voluntate res eofum■ in alie- num asdificium cbnjiinftx effent. 'di L 65. Sed( necadverfatur, quod heres, qui rem a defun— && legatam junxit xdibus, tantum ad arftimatio-»% nem legatario teneatur, fivefcienS, five igno- rans id feceirit; l. utera igitur 41* §. ult. /.42* l. 43. ff. de legatis 1. Non enim illictignum :aliehum, fedfuum, aedibus junxerat, &obidl- deerant termini habiles adionis dc tigno junfto 1 cum utique heres adeundo hereditatem rerum- omhium defundi dominium nancifcatur, adeo-iv' que & ejus, quam ex causa legati prseftare de-' bet. /. cum heredes 23. ff. de acquir. vel amitt. poffeff. Denique nec rede objeceris, eum fo- lum, qui mala fide junxit, in duplum tcnen, quafi rat,io dupli a decemviris in furto pofita effet,v & ita tigni furtivi mentionemeffe in /. i. ff. h. t. d. I. 63. in fine ff.^e donat. inter vir, & uxor. Kltm potlus dupli prsftandi ratio inde petenda fit, quod de tigno bona malave fide junclp nec ad>eximendum nec ad exhibcndum agi poffit; &'quia hoc accidit ex fado jungen- tis., five is in bona five in mal a fide fuerit, idco confulendum videbathr dominotigni, ut,quia re fua invitus carerccogitur , qiise tameh vcre exftat, rei pretium ac alterum tariturh obti- neat. Qiiod ipfiira ettam rion tideo grave;un* genti; quip*pe qui viciffim hoc Cordrriodb frui* tur, quod non teneatur in diffolutiqnem & ti- grii alterius furrbgationerh impenfas facerc, ac labefacl;ibnis rriajpris periculum aut detrimen- tunifubire. Eoque pertinere puto, quod di- cituir, a<5tionern in duplum efle induftam, nc ijungens id qubd jundum eft eximere cogatur, neve «dificia refciridi hecefle fic. d. §« i^.lnft. \de rer. divtf, d. I. 7, §. ib."ff. de acquir. rer. dtiftih^ Necjtie moVcre deBet fuperius adduda* mcntio
|
|||||||
|
I66l; L I B/XLVU
tametf ei cbnfultiim Fuit actione de tigno juncto»
induplum adlimattbnis compara^a, tam contra bonaquam mala fide jungentes. /. r. ff.h.t.d, $. ±$, Itift. derer. divif I. adeoquidem j. §. cnttt in fuo 10. ffde acquir. rer. dotninio. inter qubs nihilbmihus illud intereft, quod , ficon- trabona fide jungentemagatur, duplo infit ipfa res*»;fic ut duplo prxftito tighum poftea folu- tuhi vindicari nequeat per eum ,■• qui jam du- plurrthabet; (licetalioquin tignum folutumin priftinam caufarii Tevcrci dicsttur. ,hhabitator 59. ff.de rei Vindic.) fih mala fide juhgens duplurrr jam folverit , ampfius tigni poftmodum foluti vindtcationem pati teneatur, vel etiam ad ex- hibendum actione & vindkatione extrinfecus ad tigni adhuc juntSti aeftiraationem conveniri pos- fit; Ita namque a Paulo traditum, tignum alie- mm adibus juntlum , nec vindicari poteft propter legem duodecim tabularum, nec eo nomine ad ex- hibendam agi ,nifi adverfm eum% qui fciens alie- tiunt junxit ddibm^ fed eft aclioantiqua de tigno itmiio, qua in duplum ex iege dtiodecim tabula- tum defcendit. I. in rem aclio 23. §. ttgnum 6. fF. de rei vindicat. ex quibus verbis prirno qui- derri apparet, fine diftinftione a&ionem de tigno junctb in dutffum datam effe ex ipsa lege duo- decim tabularurp, qiialifcunque junxiffet, five bona fivemala fide: fed & fecuhdb evidensin- die eft, neque vindicatiortem necjue prjepar2toi riam ad exhibendiim aclibnem poffe intenfari adveifuS eum, qui bbna" fide junxit, & a&ione de tigno juhSo in dupkim terietur: denique tertio , adhuc ad exhibendum aftionem & rei vindicationem competefe priftirio tigni domino adverfus ehm, qui fciens junxit, fic ut in eum quidem , qui in bona fide fiiit, actio ih du- plum pcenalis mlxta ; in eum vero , qui mala fidejunxit, in duplum mere pcenale detur. Prae- terquam quod etiam mala fide jungens infamia laborat» cui non fubeft, qui bona fide junxit, ignorans alienum. arg. I. fi furtiti. C. exquib. cauf. infam. irrog. Et fi quidem tignum ipfum defierit junftum effe, expedita fatis ejus vihdi- ' candi ratio eft, dum ipfum tignt corpus avoca- tur; fin iilud etiamnum jun&um/tnaatat j, ad exhibendum a<5fcio & vindicatio extrinfecus da- tur ad aeftimationem tigni, quatenus, mala fide jungens.non fic convenitur , quafi poffideret, fed quafi dolo malo fecerit, quo riiinus poffi- deat; etiamfi jam tigni Furtivi norhine in du- plunfaclum fitj r^uiahon oportebat, parciei, qui fciens alienam rem sedificio inclufit virixit- vc;. /. 1. §. u{t. I. Z. ff. h. t. Acproinde, quod alibi traditur, fi aliquJl ex causa dirutum ftt *di-'. ficiuniy pop! materia dominum, ft noh fueritdu- plumjam confecutus, tunc eam vihdicare, & at exhibendum de ekre agere, J, cum in fuo 29. in fihe inft. derer. divtf accipicndum efii de eo, qui bona fidetignum aliehum fuis junxeratse- dibus, cuique prqp|er bonam fidemparcendum; craw ,'Nec his contrarimn eft ? quod 1 Paulo |
|||||||
|
4
|
|||||||
|
S I ll S jdUI TES
|
IOO£
dicatur ad xftimationem tcneri propter ratio-
nem fupra- redditam, & tamcn, fi detraxetit as praftiterit,pcenis focum fore, licet non ut vendat, dctraxerit , fed ut cxfolvat. /. fenatm enim 43. ff. de legafis 1. Plane, fi nulla publicoafpcdui deformatio ex tigni jun&i refciffionc immineat, dari facile poterit, jungentem eximendo refti- tuendoque tignum haud detcrioratum liberare fefe pofle a dupli obligatione', cum nonomnis tigniexemtio aut translatio interdicta fit, fedea fola, quae contra publicamfkutilkatem; quod fatis manifeftum ex rcfcripto Alexandri ; cum ait, ncgotiandi causa xdificia demoliri & rnar- mora detrahere, edifto D. Vefpafiani Sc Sena- tufconfulto vetitum cft; csterum dealiadomo in aliam transferre qusedam licerc , receptura eft; fed nec dominis ita transfcrre licet, ut in- tegris sediflciis depofitis publicus deformetur afpectus. I. negotiandi 2. C. de adific. privatis, Quod fi sedificinm,. cui tignum ccepkjunc~tum effe,vendkum & ab emtore ufucaptum fit, an diflblutum poftea adhuc per priftinum dominum vindicari poffit, di&um inttt.de ufurpat.&ufu* cap. num. 11, Noftris porro moribus ceflat aftio de tigno jun<5to , quatenus in duplum cft, vifumque , domino tigni confukum fatis efle per a&ionem in fa&um ad pretium &id, quod ejus intereft, re carere. Grotius manud. adju- rijprud. Holl. libr. z. cap. io.num.6. Groenc- wegen ad §. 29. Inft. de rer. divif falva inte- rim publica furti accufatione adverfus cum, qui tignum abftulk furandi propofko. |
|||||||||||||
|
mentio ttgni furtivi ; cum & furtivurn effe po-
tucrit , & tamen bona fide a. domino atdium aedibus jungi ; atque infuper in plcrifque juris textibus fimpliciter alieni tigni eommemoratio fiat; furtivum vero in uno alteroque loco pro- ponatur, quia plerumque tigna a nondominis jun&a furtiva erant. arg. §. quod autem 3. In- ftit. de ufacapion. Confer Vinnium ad §, 29. de Inftit. de rer. divif Parentem PauIumVoet ad §. 31. 32. Inftit. eod.tit. z. Nec audiendus vicktur , qui fciens aut
imprudens tignum alienum junxit, fi illud exi- mere velit , iterumque domino reddere, ut a dupli prasftatione fe liberet, quoties tigni juncli refolutio dirutionem sdium pro parte vel in to- tum poft fe traheret, atque ita deteriorem cffi^ cerec publicum urbis afpe<5tum; eo quod tunc lex 12. tabularum non pcrmittit tignum fol- vi, non in gratiam tantum ejus quijunxit, fed & vel maxime in publicam utilkatem, ne fub hoc pratextu sdificia diruantur. I. x.inpr.ff. b. t. unde & tignum interim folvi prohibuit, pretiumque ejus dari voluit, d. I. 98. JS". ult.ff.' de folution. Et quamvis ex eo, quod fupra di- clum, in duplum a&ionem datam, ne jungens eximere jun&a cogatur , aut sedificia rcfcindi neccfle fit. d. §. 29. Inft. de rer. divif. d. I. 7. §. 10. ff. de acquir. rer. dom. appareat, a&io- nem in duplum etiam ad commodum jungen- tis pertinere, non tamen inde fequitur, illum habere eximendi poteftatem , fi cum afpeQus publici prsjudicio id fieret, cum utique etiam eo in cafu, quo heres rem legatam. asdibusjunsdt, |
||||||||||||||
|
• ■ *■ -
Siis, qui teftamento liber eiTe juflus erat, poft mortem domini ante
aditam hereditatem furripuiffe aut corrupifte quid dicetur. •■ ,h i 8 n »/; i/. U d
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||
|
1. Cur introduci debuerit aciio hoc iit. propoftta,
& qua fit natura ejm ? *t fervus teftamcnto liber efle juflus
' ex hereditate jacente domini ma- ^numittentis quid abftuliflet aut cor- ' rupiflet, denciebat afiio civilis fur- 'ti, dum hereditati jacenti nullum fit furtum. I, 1. §. Scavola ait i^. ff. h. t. & heredkas jacens heredkarii fervi domina fingi- tur, nulla autem furti aftio domino contra fer- vum datur, 1'icet poftca defierit dominus efle, adeoque nec hic locus efle potuit judicio fubfi- diario expilats heredkatis. §. pen, Inftit. de no- xalib. att. I. 1. C. eod. tit. I. fervi & 17. pr. & §. i.ff. de furiis. Sed prsetor utilem in ta- lem fejrvum dcdk a&ionem annalem induplum |
||||||||||||||
|
z. Qua concurrere debeant, ut huic aclioui locut
mere pcenalem; fic ut infuper ablati fupcrfit vin-
dicatio, &had:enus hsc aciio ad fimilitudinem adionis furti competat. /. 1. pr.&§.prater 17, ff. h. t. cui & in eo fimilis eft , quod heredi- bus quidcm detur i in heredes vero non item, quia pcenalis eft. 11 1. §. pen.ff.ti.t, quodque, fi plures tale quid commiferint, in folidum fin- guli tenentur, nec unius pratftatione cseteri H- berantur. /. 1, §. ult.ff. h. t. 2. Requkiturautem, ut ablatio vel corruptlp
fa&a fit dolo vel lata culpa, quse dolus eft. /, 1. §.* non aliar z.ff. h. t. &jquidempoftmo«em domini, non eo vivente;. eo quod, fi viva do- mino fa&a fit > omnis acliio ceflat propcer p>* LUlll 1 tefU* |
||||||||||||||
|
Lib. XLVII. Tit. V. VI. VII.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
1004
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
pure data fit, conveniendus eft ac puniendus
tanquam homo liber , fin fub conditione, ea pendcnteutfervus coiircendus foret. /, i.§.quii tamen^. ff.b. t. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
teftatem. d. §. pen. Infi. de noxal. aft. d. I. 1.
C. eod. tit. d. I 17. pr. & §. 1. ff.de furtis. ac dcnique antc aditam hereditatem-, fecundum ti- tuli infcriptionem : nam fi quid tale admiferit poftquam adita eft hereditas» fi quidem libertas |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t 1T V L V S V.
Furti adverfus nautas, caupones; ftabularios. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
f!^l)y uar ad hunc titulum pertincnt, jam an-
4 te fatis in titulo , tiauta, caupenes,ft<tbu- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
larii ut recepta refiituant, proptcr materise con*
tinentiam tra&ata funt. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Ti.ryL.vs vi.
Si familia furtum feciiTe dicetur.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
>i familiafervorum , domino igno-
rante , vel fciente quidem fed im- !pcdire non valente» furtum fece- 1 rit extranco » dominus vel noxas 'dando totam familiam, vel femel praeftando tantum, quantum fi unus homo li- ber furtum feciflet, liberari potcft. /. i.pr. &. §, 1. /. 3, //- b. t. Ut tamen praner pcenam adhuc fimpli, feu rei ipfius, condictio fit. /. z, ff. b. t. Idemque ex aequitate etiam obtinere, fi familia damnum dederit lege Aquilia coer- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
"cendum, demonftratum in tit. ad leg. AquiU
num. 8. Lieet variis in cafibus aliis, fi fami- lia deliquerit, dominus fervorum fingulorum nomine ad totam pcenam teneatur » veluti ia albo praetoris corrupto propter contemtam pra> toris majeftatem. /. fi familia 9. ff. de- juris- diclione, &injuriapcr familiam illata, quiafin- gulorum proprium eft maleficium , ac tanto m^ jor injuria» quanto a pluribusadmiflacft; imo tot injurise funt, quot & perfonx injuriam fa- cientium*. /. fi plures fervi 34. //. de injuriis. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
T I T V L V S VII.
Arborum furtim caefarum.
Summaria. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
cafa, & quanio id fiat ? An refcindere liceat
radices vicina arboris in mftram terram immti-
fas?
4. Quales ailiones concurrere poffint cum bac actie- ne ? Et an una alteram confumat ?
J4;D{ criminali arborum furtim cefarum judicio ex jure civili & bodierno.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Quii hic fit arbor , qutd ca*dere , cingcrc,
fecare ? Quid furtim ? Qutdfit ailto arborum furtim cafarum, & ad
quidtendat> Quibtis competat» & contraquos? Qutd, fi plures cmcidertnt , vel plurium arbor cafa fu ? Quid juris , fi fciente domino arbor cafafit}
Quid , /t radicim evulfa ? Quid, fi jme ftt |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
rborum appellatione hic non ea
tantum veniunt , quas fruticibus opponuntur, verum etiam vites, hederx» arundines, fali&a, alia- que fimilia, fi modo radices egerint, &aliquoufque excreverintj nam firadicesnon- dum conceperint, aut tam tenerae fint arbores, ut nerbadoco videantur cfle» arborum numero non «santincntur, ut tamen ftirpes oles arbores cen- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
feantur, five jam radices egerin.t, five nondum.
/, vitem 3. pr.& $§. feqq. /. 4. ff. h. t. Arbo- rem vero cadere non tantum eft fuccidere , {ed etiam ferire casdendi causa /. cadere 5. ff. b. t. quo pertinet,qupdabUlpianofcriptum, etiam fi non tota arbor cxfa fit, rede tamen agi, qna- ,fi casfa. /. furtim 7, §. etiam ft 3. ff- b. t. cingc- U eft deglabrare , feu corticciw in oibem dc- trahere, fubfecare eft ferra fecare , adcoque a- liud
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ARBORUM FURTIM CiSARUM, foo^
j, Ceffat tamen haec a&io ^ fi arbores noi*
|
||||||||||||
|
liud eft c&dere , aliud
|
||||||||||||
|
furtim, fed fciente domino caefe fint per vim.
/. facienda 8, §. iitt. ff, h. t. vel non caefa:, fed radickusevulfas, atque exftirpata;; ut pote quo cafu adio legis Aquiliat danda , quafi ex rup- to. /. furtim 7, §. fi quis 2. ff. h. t. vel deni- que jure csefae fuerint , veluti fi alius arborem nullo jure plantaverit in fundo csedentis, arg. /. quemadmodum 29. «§. ftprotetfum i.infineffai leg. Aquil. I. fed fi inter zj.ff.de fervit. prad. urban. aut arbor vicini urbano pradio oieo ve! ruftico officiat, & per dominumftct, quomi- nus ipfe eam fuccidat , aut ad pedum quindc- cim altitudinem ramos coerceat, ac ob id cgo id egerim ex permiflu prsetoris, fecundum tra- dita in tit. de arbortbus cadendis, Plane, fi arboc in vicini fundum radices por,rexit, recidere cas vicino non licet; agere autcm licet, non eflc jus , ficuti tignum aut protectum , immiffum habere. /. fi plures 6. §. ult. ff. h. t. 4. Concurrere cum hac adione poteft etiarrt
adio locati, fi caedens conduclor fit; 8c furti, fi furandi propofito quis arborem cxciderit; 8c lcgis Aquilise, velut ob damnum injuria datum j & in- terdi(5tum quod vi aut clam. /. 1. /. facienda 8. §. pen. I. <?. /. pen. ff% h. t. ita tamen, ut quod quis una aflione confecutus fuit, in alteram pinguiorem imputandum fit , fi pinguio- re, qua nondum adum , experiri velit. /. 1. /. pen. ff. h. t. idque juxta rcgulam traditam in tit. de oblig. & ait. num. 20, Nec obftat l. fi colonus 9. ff. h. t. Verba ehim illa, plane nni attione contentus ejfe debet attor, eo fenfu acci- pienda funt, ut alia adione perfequi nequeat, quod ex'priore jam confecutus cft, dum id fe- cundum jam dida in pofteriorem pinguiorem imputatur. 5. Eft & criminale arborum furtim csefanun
judicium; cum a Gajo fcriptum fit, eos, qui arbores, & maxime vitcs cseciderint, etiam tan- quam latrones puniri. /. fciendum 2. ff. h, t. & Paulus Ubr. 5. fent. tit. 20. doceat, eos, qui noftu frugiferas arbores manu facT:a recidcrint, . ad tempus plerumque in opus publicum dam- nari; aut honcftiores damnumfarcirecogi, vel Curia fubmoveri, vel rclegari. Nec dubium, quin moribus noftris cdminalker tales accufa- ri poftlnt, & virgis aliave pcena arbitraria coerce- ri pro circumftandarum varietate. Groenewegen ad L 2. ff. b. t. Adde dccretum Curise Holl. ult. Febr. 1674. vol. 3. placit HoU, pag. 530. |
||||||||||||
|
t. ibique Gotofred. in notis. Denique furtim
csefse arbores dicuntur , quas clam & ignorante domino, ccelandique cjus causa , czdiinmr. /. furtim 7. pr. I. facienda 8. §. 1. ff. h. t. 2, Propter arbores furtim caefas cdmparata fuit
actio arbojjptn furtim caefarum ex lege duode- cimtabularum, perpetua, induplumdamnida- ti» fic ut non arboris totius duplum prseftetur, fed ipfius arboris fic excifse pretium primo de- duci debeat, tum deinde reliquum asftimetur, quanti interfit, arborem csefam non efle, ejus- que duplum veniat in condemnationem. /. I. I. furtim 7. §. pen. & ult. L 8. /jf. h. t. Paulus recept, fent. itbr. 2. tit. 21. $. five fegetes 21. adeoque duplum ejus, quanti arbor per excifio- nem depretiata fuerit; eo fere modo , quo & fervi corrupti a&io in duplum non fervi to- tius, fed depretiationis, datur. Nifj forte quis cum Gotofredo in notis ad d. I. 7. §. ult. ma- lit , ex lege 12. tabularura pcenam fuifle vi- ginti quinque affium , autoritate Plinii; du- plumquc magis ex edi&o pmoris obtinuiffe. Competit autem non modo domino, cjus- que heredibus. d. I. furtim 7. §. pen.ff. h. t. ve- rum etiam emphyteuta'. /. cadere 5. §. ttlt.ff. h. t. non item fruduario vel colono : quibus tamen frucluum nomine permittkur experiri in- terdifto quod vi aut clam, fructuario etiam uti- li aclione ex lege Aquilia. d. I. cadere 5. §. is iujus 2. ff. h. t. junft, /. is qui puteum n. §. ult. I. 12,. /. 12. /. competit 16. §, 1. ff. quod vi aut cUm. Contra caedentem, licet neque ar~ borem caefam abftulerit, neque habuerit furan-» di propofitum. /. furtim 7. §. nec ejfe 1. ff. h. t. five ipfc cajciderit, five fervo fuo, aut alieno, hominive libero imperaverit, Ut caedatur, fub- fecctur, cingatur. d. /. 7. §• five 4. ff.h. t. non tamcn contra heredem, quia pcenalis eft, d. L 7. §• pw* ff n- '• & ex fervi ^ac^° non nm"
noxalis in dominum , fi voluntas domini de- fuerit; ficut in carteris maleficiis. d. L 7. §. quod fi j.ff. h, t. Si plures fimul cxciderint, in fo- lidum finguli tenentur , exemplo furum , fic ut unius prseftatione cseteri non liberentur. /. fi plures 6.ff h. t. juncT:. arg. /. item Mela 11, §. fed fi plures 2. /. ita vulneratus 51. circa fi~ nem ff. ad leg. Aquil. licet e converfo, fi plu- rium arbor csefa fit , univcrfis una duntaxat, & femel, pcena prsftanda fit. d. I. 6. §. i,ff, b.t. |
||||||||||||
|
Llllll 3
|
||||||||||||
|
TITU-
|
||||||||||||
|
L i■*. XLVII. Tit. VIII.
|
||||||||||||||
|
toofi
|
||||||||||||||
|
T 1 TV L V S VIII.
De vi bonorum raptorum.
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||
|
tmba a coaBione & rix£\ ac quo modo turbA
concitetur ? 4. Quo modo moribm noftris propter hac omnia civiliter vel criminalher agi pojfit i |
||||||||||||||
|
,i, Derapink&atlione de vi'bomram raptorum>
Et quid, fi quis putans rem fuam effe, rapue- rit?
i. Dedammdatot coaBis hominibiu? 3. De damno in turba dato , & in quo differat apina ell contre&atio fraudulofa,
Vioknta j lucri faciendi gratia, vel ipfiusrei, velufus ejus, pos- feffionifve: adeoque fpecics furti limprobioris: ob quam prodita eft ___ aclio de vi bonorum raptorum,
competcns illis, quorum intereft j eodem fere
modo , quo & furti a&io ; fic ut generaliter
dici poffit» exquibus cauftsfurti competitaaio
in re clam amota, ex iifdem omnes habere hanc
aaionem , quoties vi res rapta eft. §. ult. ln-
ftit. h. t. I. pr&tor ait 2.*§. in hk aclione 22.
23. ff. h. t. Quin imo faciliushanc, quam fur-
ti aftionem accommodari iis , qui vel modice
fua intereffe docebunt , Ulpianus autor eft. I.
prttor ait 2. §. ft in re 24. //. h. t. Conve-
niunturhaca&ione, quirem mobijem dolo ma-
lo furripuerunt, non errore , intra annum
utilem in quadruplum veri pretii rei, poft an-
num in fimplum. princ. lnftiu h. t. I. prator ait
2. §. in bac aftione 13. //. h. u Si quis rem
fuam, aut quam fuam effe credebat, apud alium
exiftentem, privata rapuerit autoritate, putans id
fibi per jura Ucere ; fi quidem dominus re ip-
sa fit, dominium amittit, & vem poffeffori re-
ftituere cogitur; fin resaliena fuerit, una cum
re xftimationem ejusreddere compellitur. §. 1.
lnflit. b. 1.1. f\ quis in 7. C. unde vi.
z. Similis huic 3e vi bonorum raptorum actio-
ni, imo fpecies adionis de vi bonorum raptorum cft ea , quse comparata fuit advcrfus cos, qui cpaftis hominibus fivc armatis five inermibus, damnum dederunt , licet ipfi damnum dantes non coegerint homines damni dandi gratia; uti & contra cos, qui homines coegerunt, li- cet nonipfi cogentes, fed alii, darnnum dede- rint; utcunque hifce incafibus fine vi res abla-, tx fint, damnumve datum. /. prator ait 2. pr. & §. *• J. 4- 5- 7- 9- «■IZ-1> tutot ait 4-
§. ft quis adwuti C. 7. ff. b. t. |
||||||||||||||
|
3. Si damnum in turba datum fuerit , con-*
tra eum, qui damnumdcdit, cujufve dolo dam- num datumeft, in duplumveri pretii ejus tem- poris, quo agitur, acTio intra annunt accom- modatur , poft annum in fimplum , licet ipfe damnum dans turbam non coegcrit , vei turbae cogcnda; confilium non habuerit. l.pr&tor ait 4. pr. & §. 4. 5. 6. 7. 8. n. 12. 13. 14. ff. h. t. Differt autem turba a coadione hominum & rixa: rixa enim etiam duorum eft. /. prator ait 4. §. turbam 3. ff. h. t. coadio hominum dici potcft'& fi unus coadus fit. /. prator ait 2. §. fed & ft 6. ff. b. t. at turba dicfcur , cum de- cem aut quindccim adfunt. d. /.4.$. turbam 3. ff, h. t. & varie concitari dolo contrahique tur- ba poteft , puta , clamore , vel fado , veluti verberatione fervi hominifve liberi , vel dum quis criminatur aliquem, vel mifericordiam ci- vium provocat. d. I. 4. §. fi quis adventu 6. & §. fi cum fervum 13. 14. //. b. t. 4. Plane noftris moribus, quicunquc modis
fuperioribus hoc titulo propofkis Ixfionem fu« ftinuit, paenalem nullam habct adionem , fe«l tantum perfecutionem damni & ejus quod in~ tereft, fecundum ea, quse de furtum paffis, ad folam indemnitatem , non pcenam agentibus ante fcripta in tit, de furtis num, 15. nec domi- nium amittit, qui rem fuam errore lapfus ini- quo poffcffori privatim per vim aufert. De csc- tero, uti ob furtum & violentiam variepotuit agi criminaliter ex jure civili, etiam quando- que publico judicio, ita quoque furtum violen- tum committentes , aut damnum in turba do- Io dantes, extra ordinem, fubinde Sc ultimo fup- plicioaffici poffunt. Groenewegen ad §. x.lnft, h. t. Parens p. mcm. Paulus Voet ad §. 2. Inft. h. t. num, ult. Confer placitum Ordinum Hol- landix 19. Martii 1614. artic. 2. vol. i.placis. HoU. pag.pag, 492. Zelandix 16. Sept. 161$. art. 2. d. vol, 1. pag. 50 6. |
||||||||||||||
|
TITU-
|
||||||||||||||
|
#•
|
||||||||||||||||||||||
|
De ItfC^NDjtO, R/UIKA SiCmJ
|
||||||||||||||||||||||
|
T I T V L V S IX.
|
||||||||||||||||||||||
|
•.,,!
|
||||||||||||||||||||||
|
; ' ■ :
|
||||||||||||||||||||||
|
De incendio, ruina, naufragio, nave, rate, expugnata.
|
||||||||||||||||||||||
|
'.'... S U m' M
|
A ,H I A.
|
|||||||||||||||||||||
|
:Ui
|
||||||||||||||||||||||
|
■- *t ,..'■-'.•.■ 1
|
...,. (. .1 \. ■ ■ ■ : , ■■> -, ■■,■■■■>
|
|||||||||||||||||||||
|
fa vel inmari inventa, tumjure civtlt tutHWpw*
cipue morilius bodietnis , & ad quos pertineat rerum talium cuftodi*} • jl>- >; ir-Tt; \im 4. De its, quipiratis opemferunt t res ap Hsrap*
tasemuntt&quipropiraiisbabendifint} Pf
: vadorum peritis eorumque officiisy deque lumi-
nibus per littora noftra difvofitis. De probatio~
ne naufragii, llentuT.; M m
p Depanis eorum, qui incendia dolo, yel culn
pd , excitarunt, De incendii per fceleratos in Brabantid excitati damno communker fansda peruniverfitatem', in cujuswritorioid tontigit^ •,A ■■' ■ tt»»SO ,,iu .'■ ;■-■ ■ . ttwt ■■' ! '■
ac per incendia, ruinas, naufragis, omnia turba-
rum, tumukus trepidationifque plena fint, & ne« gligentius ut plurimum quifque ex confteroa- tione metuque rebusn fuis ^ euftodiendis invi^ gilet. arg. d; /.31 §. j. //, ,b. t. Quod fi quif rcs alienas exincendio, ruhiajinaufragiQfubduxe- rit , ea mente..■».'. utieas cuftodiat ,t falyafquc faciat.ei i>cu^"us. funt^ prsmio tpotiuss^ .quarri pcena dignus efti d. L 3. §. non tantttm 3, //. I), ti. ■::.■:.'■.■ •■/•;.(.:■.:''-'.■"-■ ,&'KmW& vJit £ i;tt iifat 2. Prseter hanc pcenam ex ediclo pmoris etiam illud fenatufconfiiUo :Qaudii tcmporibus indu&um fuit, ut fi quis ex naufragio iclavos» vel unum ex his abftuierk, omnium rcrumnor mine teneatur. d, l 3, §. fenatufconfultum 8. //» b. t. atque infuper, ut in quantum ex edido prxtoris in eos acl:io datur , qui ex miferrima naufragorum fortunarapuiflent, in tantum etiamj fifco damnarentur. d. I 3, §. 8. /» fne ff. h. u Sed &,criminales hoc nomine inducijeperfecu- tiones. Nam & ex lege Julia de vi pubJica vcl privata puniendt dicuntur, qui ex incendio vel naufragio rapucrint aliquid prseter materiam. h ineadem 3. §. item tenetur 3. ff, ad'leg, Jul, de vifabl. I. 1. $. 1. //. ad leg.Jul.devipriv, & fenatufconfuko Claudianis temporibus cori- ditocautum, eos, quorvim fraude autconfiliq nauffagi fuppreili per vim fuiflent, ne navi^ vei ibi periclitantibus opitulentur, legis Cor- neliie, qua: de ficariis eft, pcbnis afficiendos effei d. I. 3. §. ult. in med. ff.b.t., Ac Hadrianus edi&o prccepit j utpf^fWes dehis',,' qui.exnauA. fragio diripirifle probatifuerint, tanquamdeja-f tronibus gravem fenteritiam dicant» L tte quid ex 7,in med.ff h;t. iDeniquedehjs, quipra- dam ex naufragio difipuiflerit, Antoninus con-* fultus; inter aiia egrogie, refcripfit■%■,.multum i«- tereft , peritura eeilegerm ^ an, qute fervariposn fent 1 flagitiofe kvafbtim $4ideoque~t fi gramt prtdavi-appetit* videkMTdMetos QUfdemfyflibm
cafot
|
||||||||||||||||||||||
|
i. gua afaonc teneantur, quiexincendiotruina>
naufragio, nave, rate expugmtarapiunti & qui id cenfeantur facere, quinon? Etquid,fi ra- piatur tempore inundationis , aut villt expu- gnata? * ' ;.*.'
2. Quibus aliis potnis pecuniariis puniantur\ fr
de criminaliperfecutione^maxime, fi naufragos fupprejferint, naufragia procuraverint , lumi- nibusde nofte accenfis ad faliendosnavigantes ? St quidmoributcirca bos omnes} 3. An, & quando ftfco cedant bona naufragorum
- aut navis levandacausajatta, in littus expul- >i qms dolo maloincendiivelruinas
I tempore , ex ipfo velut igne 2 vel ^ruina, vel etiam propter incendium I aut ruinam, feu*propter tumultum Latque trepidationem incendii vel ruinx, nori ex ipfoprsdio ardente vel ruente, fed exprzdiis adjacentibus, quid rapucnt, vel tempore naufragii aut ratis expugnatae quidab- ftulerit ex navigio, vel receperit, veldamnum dolo in rebusdederit,fivedumipfeexpugnabat, five dum alii cxpugnabant prsdones , adione prztoria intra annum, ex quo primum de ea re ixperiundi poteftasfuit, in quadruplum, poil annum in fimplum conveniri poteft. I. j. pr. &§. 1. 2.1. 3. §• 1. 3- 4- 5- ***;#**** iun& I. 1. §• eum tamen f.ff. depofm. Si tamcn exincendio,ruina,naufragio rem jamfervatam, & alio loco pofitam, alius poft ahquod tempo- risintervallumfubtraxeritvelrapuetit, furtitan- tum , vel de vi bonorum raptorum a&ione, non bic, tenetur; *rriaxime , fi non intellige- bat, ex incendio vet naufragio ruinave eam efle. I 1. §. ult. U i. I. %. I. /» 4mt ** 5- //• n. u In heredes ita delinquentium nonultra, quam quatenusadeos pcrvenit, aftiodatur, hcethe- redibus competat, fecundum vulgatam adio- num pcenalium conditionem. l.Pedius^.$.ult: ff.h. u Expugnari vero navis dicitur, cum fpoliatur , aut mergkur ,'atit diiTolvitur, aut pertunditur , aut funes ejus prsxiduntur, aut vela confcinduntur, aut anchorae involantur de rhari. /, expugnatur 6. ff. h. t. Sed, quod de nave expugnata diaum , etiam ad vjllam aut dbmum expugnatamprodu£tumfuit. l.qtionau- fragium 3. §• tabto i. ff. ». t. nec immerito trahitur quoque ad pfum ablationis illius, qpx per occafionem incurfus aquarum feu iriurida-- tibnis, vel hoftium prsdonumve irrueritium ac depopulantium contlngit, cum utique per iftos inudationis & depopulationis caius «que>? |
||||||||||||||||||||||
|
Lib. XLVII. Tif. IX.
|
|||||||||
|
iooS
|
|||||||||
|
norum, modico falvationis prajmiofoluto, nec
pofle hssc in mart inventa deferri ad loca alia vicina, quorura domini naufragorum bona fi- bi vindicant, majoris praemii adipifcendi fpc| qui contra fecerint, pro furibus habendos eife. I Quod & poftea ab Ordinibus Hollandi» jnaxi- 1 ma ex parte repetitum , cum definita prasmii quantitate. placit. Ordin. Holl. 17. Maji. 1651. vol. 1. placit. Hell. pag. 1072. & z. Decembr. i66$. vol, 2. placit. Hott, pag. 3081. ac no- viflime renovatum decreto Gubernatoris ac Curise Hollandicse 2» Aprilis 1674. vol. ^.plasit. Holl. pag. 735. Adde Neoftadium Curia fupr. decif. 44. tempus autemvindicationi per domi- nos faciendse praefinitum ( five ipfarum rerum in- tuifu, five refpedu pretii redadi ex rebus, qusc fervando fervari non potuerunt , & ob id jure diftrada? funt, ) ex ufii eft annus & fex fep- timanae, quoproeterkpfoad fifcum pertinentbo- na naufragorum , ut tamen facile audiatur po- ftea dominus , parte modica obiata recuperare defiderans naufragio jaduve fado amifla. Hu- go Grotiusmanud.ad jurifprud.Holl.libr.2. cap. 4. num. 33. 34. 35. Groenewegen ad l. i.C. de naufragiis. poftf alios ibi citatos. Cum au- tem ex talionis lege fifcus Hollandicus fibi pos- fet aflerere jus in bona naufraga ad tales perti- nentia, quorum Principes illo utunturjure, ut res fifci fit , ubkunque natat; hinc mutuis aliquando conventionibus inter Belgas fcedera- tos aliofque populos id adum, ne protinus hoc jus duriflimum in naufragorum bonis exercea- tur. Qua ratione inter Sueciae Regem & Or- dincs Generales, nec npn inter eofdem Ordincs Generales & Imperatorem Maroccenfem feu Mauritaniae convenit, ut intra annum & dicm feu fex feptimanas Sueci ad BeJgse res naufra- gio amiflas fine folcnni judiciorum ordine vin- dicare poflint. trallaat van commercie tnffchen den Koninck, van Sweden en de Heeren Staten Gene- raal anno 1679, artic. 31. vol. 3. placit. Holl. pag. 1401. tratlaat tuffchen den Keyfer van Maroc- co , en de Heeren Staten Generaal 24. Scpt. 1610, artic. 12. vol. 2. placit, Holl. pag. 226^ 4. Sed nec prsstermittendum, ab Ordinibus Generalibus ad avertendam , quo ad ejus fieri poteft, piraticam cautum efle, ne quis piratis opem ferat, aut cum illis contrahat, rapta ab iis emat &c. Placit, Ordinum General. 2<j.A«g» i6n, vol, 1. plactt, Holl. pag. 971. propiratis vero habendos efle etiam , qui navem ad prae- das agendas inftruclam habentes duplici diver- forum Principum inter fc bellantium mandato utuntur, vulgo, dle op dubbele commifft varen. placito Ordin. General. 29. Jtnuar, 1658. vol. 2, placit. Holl. pag. 499. Praeterea ad occurren- dum naufragiis plura placita conccpta fuiflc de vadorum perttis eorumque officiis, & de habcn- dis inccndendifque luminibus per littora difpo- fitis , quse occurrunt vol. 3. placit. Holl. pag, 12%6. & feqq, ad pag. 1306% Et quod fpcdat nau-
|
|||||||||
|
ufos in triennium relegabis ; autfifordidiores erunt,
in ppus publicum ejufdem temporis dabis , fervos
fiageUis ufos in metallum damnabis. Si non ma-
gn& pecunia res fuerint f liberos fuftibus, fervos
fiageUis c&fos dimittere poteris. Et omnino, ut in
uteris, ita hujufinodi caufts, ex perfonarumcon-
ditione, & rerum qualitate, diligenter funt afti-
manda, nequid aut duriusautremijfius conftitua-
tur, qaam caufa poftulabit. I. Pedius 4. §. divus
i. ff. h. t. Ad avertenda vero na,ufragia prss-
fides provinciae efficere jubentur, ne pifcatores
no&c, lumine oftenfo»fallant navigantes, qua-
fi in portum aliqnem delaturi, eoque modoin
periculum naves , & qui in iis funt, deducanr,
iibique execrandam praedam parent. t. ne pifca-
tores 10. ff. h. t. Moriffus quoque hodiernis
graviflime in eos animadvertitur, qui ex nau-
rragio rapuerint ; nam fi magiftri vel nautae id
fecerint, vivicumburii pcena in eos fancita fuit,
in alios laquei fupplicium. Placito Philippi Hifp.
Regis van Zeeregten. ult. Oftobr. 1563. tit, 4.
van Schipbref(inge artic. 13. vol. 1. placit. HoU.
pag. S16. Et generaliter eos, qui ex incendio,
ruina , naufragio rapiunt, prima vice ultimo
affici fupplicio, bonis publicatis , conftitutum
ab Ordinibus Hollandiae» placito 19. Martii
1614. art. 1. in fine & art." 2, vol. 1. placit.
"HoU.pag. 451.492. nec non Zelandise 16*. Sept.
ICT14. art. 1. in fine & artic. 2, d. vol. i.pag.
505. 506. De caetero pcena quadrupli, uti in
aliis, ita & hic exolevit. Groenewegen ad l.
1. //. b. t.
3. Illud expeditum eft, jure civili bona nau-
fragorum fifco non ceflifle , fed priftinis fuiffe dominis reftkuenda ; nolentibus Priticipibus, ex aliena calamitate compendium tam lu£tuofum fe&ari. I. 1. C. de naufragiis. Unde & licere cuique naufragium fuum impune colligere , a Severo & Antonino refcriptum fuit. I, ult. ff. h. t. adeo ut , ne ufucapio quidem ex titulo pro dereli<5to in rcbus naufragio amiflis, & ab alio inventis , procedat, dominove noceat. /. interdum 21. §. quod ex 1. ff. de acquir. vel a- mitt. poffeff. Et quamvis olim in Hollandia vi- deatur jus illud obtinuifle durum atque rigidum, ut bona naufragorum in iittus Hollandicum eje- 6ta fifco cederent , tamen id paulatim favore mercaturae invalefcentis mutatum; & prrmo qui- dem exprivilegio Mariae Burgundicae I4-Mar- tii 1445. indu£wm , bona naufragio araifla, & in Httus eje&a vel aliter inventa, per domi- nos repetipofle, honorario inventori ac cufto- di tributo. vol. 2. placit.Holl. pag. 666,inmed. poftea edido Philippi Hifp. Regis, 15. Maji 1574. vol. 2, placit. Holl. pag. 2,117. difpofi- tum i talia bona in littore inventa , non pofle per privatos inde tolli, fed per quaeftorem do- maniorum aut fubftitutum ejus debere appre- hendi, vel fi in ipfo mari quis ea na<5tus fit, intra duodecim ab adventu horas eidem quaefto- t\ tradenda dfe, ut auerventur in ufura domi- |
|||||||||
|
De injuriis et f
mnfragii probationem, fingulariaqiKedam, qiue
circa cam receptafunt, videri poflimt apud DD. ad l, 2. C. de naufragiis. Mafcardum de pro- bation. concluf. 272. "Wameiuim conftl. juris ci- vtlis ccnt. 4. confil. 24. Perezium ad tit. C. de naufragiis num. 7. & feqq, 5. Circa incendium vero obfcrvandum, eos,
qni ^dcs accrvumve frumenti juxra xdcs pofi- tum fcientes prudentefque combuflerunt, vin- <%s, verberatos, igne necandos effe. /, qui &des 9. ff. b. t. & qui data opera inccndium in ur- be fecerint, fi quidem humilioris loci cflent, beftiisobjici folitos fuifle; fi honoratiores, ca- pitis ant deportationis poenam fubiifle. I, ult. in fine ff. h. t. i. f\ quis dolo 10. //. ad leg. Cor- nel. de ficariis. quandoque ctiam vivicomburii. /. capitalittm 28. §. incendiarii 12. ff„ de pomis. denique gravius in Africa mcflium incenfores, in Myfia vitium, punitos fuifle. /. aut facla 16. §. pen. ff. de pcsnis. Atque ita moribus quoquc noftris incendiarii dolofi vel uftilati incenfo ftra- minc ftrangulari folent, vel ftrangulati combu- ri; quandoque&vivicrcmari, ubi circumftan- |
||||||||||||
|
AMOSISLIBELLIS, TOOG
tia? crimen aggravant. Conftitttth criminalis Ca-
roli v. artic, 125. placitumOrdinum Generalium 4. Junii. 1657. vol. i. placit.Holl. pag. 247$. Groenewegen ad l. 28. §. 12. ff. depccnis. Pa- rens p. m. Paulus Voet ad §. 5. Inftit. de pu- blic. judiciis num. ult. in fine, Quod ii fine do- lo qnis incendium.cxcitaverit , ienius arbitrio judicis pro culps atque imprudentise modo coer- cctur. d, I. $>. ffi b. t. I. nam falutem 3. $. cog- nofcit i.ff.de offic. pufecTtvigil.d.l. 28. §. 12. ff. de pcenis. & ex lege Aquilia ad damnidatirc- parationem condemnatur , ut di&um in tit. ad legem Aqttil. num. 19. & feqq. Quid , quod, & ab Ordinibus Gcneralibus conftitutum fuit, in rcgione Brabantina , quas eis fubeft , dam- num ab incendiariis datum fcrri debcre arqua- liter ab omnibus membris illius univerfitatis, in qua illud excitatum eft; ut ita magis ope at- que vigilantia communi arceantur inccndiarii, & reftinguantur incendia communiter nocitura. placit. Ordin. General. 4. Jttnii 16*57. vol. %, placit. Holl. pag, 2473, |
||||||||||||
|
T 1 TV L V S X.
De injuriis & famofis Jibellis. Summaria. |
||||||||||||
|
x. Qmd ftt injurta} Qui eam inferrepojjint} An
bruta, impubcres, furiofi, dormientes, ebrii & ebriofi ? An ebrii peccantes dolo careant t & an ac quo ufque cbrietas aut iracundia in injuriis verbalibus excufet > 2. An> & quando injuriam committant & inju-
,riarum teneantur magiftratm, judices, infub- jeclos ac litigantes , praceptores in difcipulos, apparitores executionem facientes, creditores bo- na dcbitorum occupantes, & quaft debitorum, qui non funt? An & maritus poft divortium pe- tens vemris infpeclionem , verberibus aut alia atrocitate maritali abutens poteflate, patronus aut parens libertos aut liberos duriter crudeit- terque ccercentes ? An & magifter navU in fo- dum nauticum, & ubi tunc conveniendm fit ? 3. Anteneatur, qul injuriaminferrijujfit, man-
davit, fuafit , procuravit ? An & qui alieno juffu fecit ? Quid , ft jujfa patrU aut domini} jn' maritus nunc conveniri pofftt ex injuridt quam uxor ejas tertio intulit} 4. Qai pati pojfint injuriaffi ? An volentes ? An
infantes, furiofi ? An fervi, & quid juris, ft quis fervis propriis vel alienis hjuriam intule- rit > An ob verbales aut reales injurias bomini . ieviffimo & moribus indigno iUatas detur aclio
injuriarum ?
j. An & quo modo defmtlu inferri pojftt injuria |
||||||||||||
|
verbalts aut realis ? tsfn & quo modo tunc he-
redibus injuriarum aBh detar ? An & filtis, (t illt patris, pofl obitum injuria ajfefti, repu- dient bereditatem ? 6. An domini, poffcjfores bona fidei, ftutluarii, in*
juriam patiantur per fervos Ufos i An & bo- dierni domini ex injuria famulis anciilisve facla ? An patres per filios in poteftate ? An & per emancipatos} An maritus vel Jponfas per 11x9- rem aut fjionfam ? An& quando ttxor >ft>onfa, vidua, per injuriam marito viventi yel defunclo faftam ? An magiftratus aut jadex per appari- tores, dominus per vafallos, Princeps per lega- tos a fe mijfos} AnAbbas aut monafterium per ttnum ex monacbis, cognatio vel familia per unum de fami\\k vel cognatkne} Qttid, ft in- juriam inferens his, ignoret effe filiumfam.ux- orem &c> Quid, ftidfciat, fedignorett at- )us ftt> Quid, /i' putetejfe filiumf. Titii, cum effet Mavii> Quid, ft Tttio wjmiam inferat9 putans ettm effe Mavium ? 7. Qttot modU injuria inferatur ? Recenfentur
multi modi, quibus wjuria re infertur, ubi& de et>j qui non pulfatas, fed elevatamanufi- pias territusi cujus mens medicamentis aut vim turbata; quive qu<eftiones, occupationem bonorum, fignationem domus, arreftationem & fimiliain- fons & fine camk paffus eft ; reprobatur ut Mmmmmm ftitm
|
||||||||||||
|
I
|
||||||||
|
. Tit. X.
demnatio ad recantationem aut ipfa recmtatto ?
Locum habet in injuriis verbalibus. An in iis ■, qudfcripto pttblico velprivaio HUt<n,; & qtto mo~ do tunc recantandum ftt f ln realibus depreca- tioni lccus, non recantattoni. Uti & in verbatibttst fiexprobrataplene attt fere plene probari poffint. An hodie propter injurias verbaies aut reales Ufus cumttlare pojfit uno libella aftionem ad amendam honorabilem & profixabilem ? An vili & ab- jefto bomini etiam competat aftio aque ad amen- dam bonorabilem, ac proftabilem > ah affh ad palinodiam evanefcat morte ejtts, qtt\ yerbalem injuriam paffus eft? An perpcttta fu> An&in realibus injuriis perpetua fit aftia ad depreca* tionem & amendam profttabilem ? Quibus re- mediis abfens vel prttfens cogatur ad amendam honorabilem ? 18. Privatus apud nos de injuriis tantum ad a-
mendam bonorabilem & profitabilem agit; & ex lege Aquilia adindemnitatem; criminaliter agunt tantum publici accufatores ; qtto modo ht fe jungant privatis injuriarum agentibtts? An tunc reus per procuratorem fe pojftt tueri ? ig. Ceffat injuriarum aftio-, fi quiseam abinitw
ad animum non revocaverit ? An dijfimula(je vi- deatur, ji ad injurias ilLtaf filuerit ? 20. Ceffat, fi ex parte ejtts qtti Ufu, defttinjtt-
riandi propofuum. Unde id colligatur ? Ubi de verbis perfe injuriofis, & aliis ambiguis \ de iUis, qui artis intuitu interrogati^ rejpondent pcr erro- rem, aut fecundum erroneas artis fttd regulas; de magiftratibus , pr&ceptoribus objurgantibtu $ oratoribus vitia perftringentibus; honorem alteri decerni impedientibus $ munus onerofum impo- nentibus; per jocum aut per errorem quid ad- mitteniibus; fui defendendi causa qttid objieien- tibus, injurias retorquentibus , vel remfionis modum excedentibus; tefti contra fe produftQ quid objicientibus. Et quid, fi non pojfint plene probare objefta ? ltem de agentibus aut excipien- tibus de fpolio; defeftum (egitimorum natatittm aut nobtlttatis allegantibus, ut impediant digm- tatem a folis nobitibus obtinendam. 21. Tratona injuriarum aftio anm perit. Unde
annus incipiat currere > Mulier deftupro violen- to fibi illato non nifi intrafexfepiimanasinqui- bufdam locis agere poteft. De duratione aftionis injuriarum ex lege Cornelid. De duratiom judi- cii criminalis de injuriis. De duratione aftioms ad amendam honorabilem & profuabilem. 12 2. Morte injuriam inferentis aut patientis cejfat
injuriarum aftio. Si ante mortem reifit fafta litit conteftatio, quo refpeclu adhuc duret injuria per- fecutio ? Pro litis conteftatione eft , fi reus ter citatus defuerit, ac poftea moriatur, 23. Ceffat etiam fatisfaftione, pafto, transaHione,
jurejurando, revocatione injuriarum verbalium ante litem conteftatam-jremiJfione.Que modStacite pat remifftol An & ufufacu Cana> Anper remis-' fionem injuris, a Ufofaftamctffet bodic pubtica cri- minaltsperfecutioperpratorem aatfifci patromm |
||||||||
|
to\6 L i b. XLV
fidejuffor imdomus ; intcrpellatur jttdicio para-
tus- folvcre; res fuas vendere , vel iis autjure publtco uti probibetttr. ltem de rti, quieven- ium fenteniU venduht, quafi judicem corrup- turi j proclamationibits nuptiarum interccdunt; anciUas alienas conftuprant; pudicitiam virginis matron&ve attentant ; comitem eis abducunt ; eas adfeftantur; ad invidiam alterius ad ima- gines Frincipum confugiunt, barbam demittunt, vefte lugubri utuntur &c. pifturis, reprafenta- tione in fcend s gefticulationibus atios ludibrio babent. 8. Quo motlo verbis injuria $at> Vbi de bis, qui can'
tant, pralegunt,quod alteriuspudorem Udit; & de eo.qui obfcanis verbis apttd boneftas utitur $ concw bitum cum puellajaftat; convicium homini certo, (non incerto) prafenti velabfenti, direfto velper indireftumfacit. Quid,fiexprobretvitiacorporis aut animi, qua natnra probrum non babent > 9i Anexcufet conviciatorem prafatio honoris} An
& quando convicii veritas > Quid, fi in cafibus, quibus veritas convicii excufat, probatio pat fed fton plena ? Qttid,fi doceaturdefamapublica> Quid, f\ nominetur autor convicii ? io. Quo modo literis injuriafiat} Ubi pracipue
de Itbello famofo, carmine, hiftoria , comcedii, compofuis, editis, vulgatis. An & famofus li- bellus, fx autor nomen proprium fuum ei addide- Ytti Anexcufetveritasobjeclorum in libellofa- mofo ? Anfit famofus libellus, fi in vago tantum Jit conceptus, nec certa perfona deftgnata ? ii. Quo modo confenfu injuria fiat ?
12. Quo modo projkici poffit ei , quiUnjurias ab
alio metuit ? An is qui fub pozna promifit, fe Titio injuriam non iltaturum, ad pcenam teneatur, jt eam intulerit uxori Titii ? Qui dicit» injuriam f\bi faclameffe, id probare debet. An& diesac locus probari debeat ? An probari poffit per juris- jurandi delationem ? 13. Qua injuriarum poena fuerit ex lege 12. ta-
bul.> De pratoriA aftione injuriarum adinjum aftimationem. Adquodtempus aftimatioreferen- dafit> Exquibus circumftantiis crefcat vel mi- nuatur ajtimatio injuria > An etiam ex habitu & veflitu ejus, qui injuriam paffus eft > Ex uno faclo pluribus tnjuria fieri poteft, &fingulorum tiomine bac aftione pratoriA agi, ad diverfas afti- mationes injuria, nec una alteram tollit. 14. De attione injuriarum civili ex lege Corne-
lia ; ob quam injuriam, quibm, & ad qttid detur} j j. De criminali perfecutione extraordinaria inju-
fia, & quibus pcenis tunc rei ftc conventi coer- cendifwt, jure civili ac moribus> x6. &e criminali publicoinjuriarumjudiciocontra
eos, qut miniftris facrorumaut facris ipfisinju- riamintulerunt, aitt libehs famofos compofue- ra»t, edidermt j &de pcena eorum exjureci- vili ac bodierno. | 17. De aftione ad palinodiam , moribus recepta.
An fit civilis, m ctiminalis ? An infamtt con- |
||||||||
|
\
|
||||||||
|
De injuros et famosis tiBEttis* lori
|
|||||||||||||
|
msvenda ? An remiffio per unum fafla noceat
aliis, qui ex eodem fatto injuriam paffi funtt An patris remiffto noceat filio , ant vice ver- si? 24, Judicio civili injuriarum tollebatur ex jure |
|||||||||||||
|
civili criminale , & vice versL futertamen
altquando mjnngebat , ut criminaliter agere~ tur. Moribus utrumque eoncurrere poteft • uti & adindemnitatem atlto j qu&nen perimitur trans* attione fuper injuriis fatla*. |
|||||||||||||
|
ti multiplex in Icgibus obvia eft
i juris fignificatio. /. pen, & ult. ff. de juftitia &jure. ita quoquenon idem usque denotatui: injurise vo- cabulo. princ. itift. h. t. Sedhoc loco injuria accipitur pro contumelia , fic ut nonnullis definiatur, quod fit contumelia con- tra bonos morcs alicui illata j licet re&ius di- cendum videatur, quod fitdelictum incontem- tum bominis liberi admiffum, quo ejus corpus, vel dignitas, vel fama laeditur dolo malo. Quam inferre poffunt illi foli j qui doli capaces funt: nam uti csetcra maleficia diftinguitaffcftus, ita & injuriam. Cui confcquens eft, bruta ani- mantia eam inferre non poffe, ut pote fenfu ra- tionis carentia. princ. Inftit. Ji quadrupes paup, fec. dic. I. 1. §. ait prttor 3. ff. eod. tit, Et cmamvis pupilli pubertati proximi injuriam x- que ac furtum facere poffint. /. pupillum qui Xii,"ff, de reg. juris. fruftra tamen apud judi- ces de injuria per infantes aut irifantise proxi- mos, vel per furiofos aut amentcs illata, con- queftus quis fueritj cum illos aetas &innocen- tia confilii, hos fati infelicitas doH capaces effc non finat. /. illud 3. §. fane 1. ff, h. t. junct, /. infans 12. ff. ad leg. Cortiel. de ficar. Idem- quevidctur in dormientibus ftutuendum j quip- pe qui furiofis comparantur, eorum ignari, quse fomniantes dicunt aut faciunt. arg. /. 1. §, fu- riofus 3. ff. de acquir. vel amitt. poffeff. cap. ma- jores ecclefu 3. §. verum quidam & feqq. usque ad ftnem capitis. extra. de baptifmo & ejus effeclu. Ebrios quod fpc&at, non idem de iis , quod de furiofis, re&e dixeris: tametfi enimeoipfo tempore, quo turbatus iis eft a vino , fnbdo- lo illo luclatore, rationis ufus, furiofisautde- mcntibus , quin& dormientibus, nonmultum abfimiles vidcri poflunt, tamen culpa non ca- rent , quod inebriari fe paffi fint ; unde & a Marciano tales per ebrietatem peccantes , non cafu fortuko, fed impetu delinquerc perhiben- tur. /. perfficiendum n. §. delinquitur z, ff. de pcenis. Quid, quod nec dolo careant, fi non iimpliciter ebrii fint, id eft, talcs, qui prseter confuetudinem vinocapti, dum aut fuasautvi- ni vires ignorabant, aut inviti compcllebantur cum ftrenuis aliis potatoribus paria bibendo fa- cere, fed vel ebriofi, qui, contra&a ad ebrie- tatem usque bibendi confuetudine, ignari non funt, quo ruere foleant vino victi , vel etiam prius infolentes, hanc ipfam ob caufam largius bibunt, ut audentiores in injuriam aliaque fa- cinora prsemeditata eant. Qui vinum male fe- runt, inquit Scneca libr. 3. de ira cap. 14. & |
|||||||||||||
|
mandant fuis, ut e convivio auferantut $ intetit-
perantiam in morbo fuam experti , parere fibi itii adversa, valetudine vetant: optimum eft, notis vi- tiis impedimenta profptcere. Quisquis ergo ifta prsefentiens , futuris haud profpicit malis , ne contingant, fraude non caret : eoque apprime faciunt, quse ex Ariftotcle in hanc fententiam addu&a ab Ant. Matthseo de criminibus in pr&«- legom. cap. 2, mtm. 14. Qiiibus adde Andr» Gayl libr. 2. obferv. 110. num. 27. & fcqq. Nec repugnat Marcianus, in d. 1.11. §. 2, £ de panis. dcfiniens , impetu delinqui , cum per ebrietatem ad manus aut adferrum venitur. Noa enim impetus ibidem dolo opponitur» fed propO" ftto, qualc piopofitum eft in iis, qui dclibera* to confilio machinantur fcelus j unde 8c ita dc linquere dicuntur latrones qui faclionem habent, Etfi vero tale propofitum talisque machinatio prsemeditata non cft in illis , qui impetu pec- cant , non tamen dolus in univcrfutn deeft: nam & homicida impetu peccat , non modo cum jufti, fed & cum injufti doloris Jmpetu ac fubitaneo irse motu ad csedem proccdit. arg. /. fi adulterium 3 8. §. Imperator 8. ff. ad leg. Jul. de aduheriis. Nec dubium , quin & plurims* furta non ex propofito , fed impetu commit- tantur, occafione furcm faciente , Sc auri ar- gentique fplcndore fubito impellente ad occu- pandum, cujus arripiendi nullum antea propo-; fitum, nulla deftinatio erat. Idemque de adul- terio, ftupro, multisque aliis dcltciis dcmon- ftratu facile eft. Sic nec advcrfatur, quodfcri- ptum eft , per vinum vel lafciviam lapfis capita* lem pcenam remittendam ejfe. I. omne deliHum 6. §. qui fe 7. in fme ff. h. t. Conftat enim, ini ea Jege quseftionem effe deeo, qui fe vulnera- vit vel alias mortem fibi confcifcere tentavit 3 de quo Hadrianus ita conftituiffe dicitur , ut, fi impaticntia doloris, auttsedio vitse, autmor- bo, aut furore, aut pudore morimaluk, non animadvertatur in eum , fcd ignominia mitta- tur : fi nihil tale prsetendat , capite puniatur, tanquam qui fcclerisconfcientia voluit fibi mor- tem inferre. Sed fi fe vulneraverit, non data opera, neque confulto , verum lapfus, id eft prolapfus per vinum aut lafciviam, capitalis pana ei remittenda eft; cum hic nulla prsefumi pos- fit fceleris confcientia in eo , qui ita iapfu feu cafu fefe vulneravit, ac forte ad tempus militiae muniis obeundis inidoneum rcddidit. Quia ta- men & ebrictas & lafcivia, Isefioni caufam prx- bens, culpam habct. arg. /. lege Cornelia 4. /. cum quidant 1, ff. ad leg. Corn. de ftcar. hmc tali per vinum aut lafciviam lapfo vulneratoque |
|||||||||||||
|
ebrietatisfuA temeritatem ai petulamiam metmnt, militk mutatio inoganda dicebatur. d. 1.6.§, 7;
Mmmmmra % -m
|
|||||||||||||
|
VII. Tit. X.
toribus pignora capere ac profcribcre judicati
exequendi gratia: fi tamen creditor pcr inju- riam bona debitoris occupaverit, vel apparitor judicati exequendi causa pignora ccperit atque profcripferit, cum condemnatus judicato fatis- facere paratus eflet, vel utcrquepignusprofcri- pferit venditurus , tanquam a me accepcrit, cum ab alio accepiffct, infamandi mei causa» injuriarum condemnandus eft. i item apud 1 5. §.fi quis bona 31. 32. 33. ff. h. t. Dataquo- que per leges poteftas marito petendi poft di- vortium infpeftionem uxoris, qux fe praegnan- tem negat, fi ipfe fefe patrcm optet; fi tamcn injuriae inferendx causa maritum id dcfiderafle probari pofllt , mulieri injuriarum eo nominc experiri licet. /. 1. pr. & §, fi omnes 8. //. de ventre infpic. Marito infuper maritalem in ux- orem competere poteftatcm ccrtum eft ; fi ta- men ea realibus atrocioribus injuriis illatls ab- utatur, nihil vetat, quominus ipia eo nominc injuriarum agat , temperata tamen 8t mitigata verbis propter honorem matrimonii a&ione, fecundum tradita a Joh. a Sande decif. libr. ^, tit. 8. defin. 10. Nec huic mukum diffirnilc eft, fi patronus libertum , patcr filium eman- cipatum, in quos modicam exercere coercitio- nem jura permiferunt, atrociore fervilique afre- cerint punitione, nec convicio quo vel levi pul- fatione cmendaverint , fed flagris , verberibus vulneribusque non mediocribus ajfflixerint; quippe qualium fadiorum atrocitate moveri prstor poteft , ut his fubveniat per indultara injuriarum adionem. /. prator edixit 7. §. pr&~ terea z. & 3. ff. h. t. Moribus dertique ho- diernis magiftro navis in fociosnauticos, qucv. rum opera utitur, modica coercitio durante na- vigatione data fuit , qualem domini in famu- los habent ; fic ut & alapam unam aut ictura fuftis focius nauticus a magiftro pati teneatur, nec defendere (cCc poflit, nifi iclus per magi- ftrum duplicatus fuerit. "Wisbuyfche Zeerech- ten artic. 24. Placcaat van Koninc^ Philips vm de Zeevaart annt 1563. tit. van de Scbipskett- ren artic. 1. nec tamen id impedit, quo minus focius nauticus de realibus aut vcrbalibus inju- riis per magiftrum illatis agat; dummodo non alibi durante itinere, fed dcmum poft reditum, adionem moveat. Zeerecbtcn van Kejtfer Carel ly.Julii t^i.artic. n. Hugo Grotiusm*- md. ad jurifprud- Holl. libr. 3. cap. 20. num. 40. 3. Nihil autem refert, utrum quisinjuriam
ipfeinferat, anveroeamitjferrifuaferit, juflerir, mandaverit, aut alia qua ratione procuraverit, ut ea fieret, fic uttam is qui mandavk, quam is, qui fufcepk , & exfecutus eft , injuriarum tc- neatur. $. pen. Inftit. h, t. I. non folum xx.pr, & §, ft mandatu 3. & feqq. I. fed ft unm 17, #. fervus 2. jf. b. t. Licct enim mandatum rci turpis non fit obligatorium inter mandantem Sc mandatarium, tamen id non impedit, quomi- nus
|
||||||
|
1012 L 1 B. XL
tn fme. Planc fi nulla pcr ebrictatcm realis injuria
fa&a fit, fed intra convicia atcjue makdicta fubfti- terit, excufandus videtur ebrius, ubi difcufsa vi- nolentia, crapulaque edormita, fobrium pceni- tuerit, ac pronteatur, fe velle pro non didis habe- ri, qus dicta funt, vulgo, dat by fyne woorden geen geftant wil doen. arg. I. unk. C.ft quis Imperat. ma~ ledixerit, l.qukquid calore 48. ff de reg. juris.l, divortium non ^.ff. de divort. & repud. Unde & prudentioribus placuit pragmaticis, confultum effe, ut, fi inter fpumantia mero pocula excidc- rint verba ad injuriam altcrius fpe&antia, mittatur ad autorem injuriae verbalis tabellio cum teftibus, rogaturus , an pridie vcl nuper'di£Us inhsrere velit» of by fyne woorden geflant wil doen. We- fembecius paratitl. Pand. h. t. num. 4. Sande decif. libr. 5. tit. 8, defin. 8. Ant. Matthaeusde criminib.libr. 47. tit. 4. cap.^.numult. Groe- newegen ad Grotii manud. jurijprud. Holl. libr. 3. cap. i6.fnum. J. tn noviff. edit, "Waflenaar fratl. judic. cap. iq. num. z. & 11, Parensp. mem. Paulus Voet ad princ. inft. h. t. num. z. Verfu , quid fi ebrius. Dida hadtenus de inju- riis vcrbalibus ab ebrietate profc&is, etiam ad cas, cjuse ab irs impctu proficifcuntur, porri- genda funt; cum id, cjuod calore iracundiae vel fit vcl dicitur , non ante ratum haberi debeat, quam fi perfeverantia mentis apparuerit. d. I. 48./. de reg.juris. d. I. 3. ff.de divortiis. We- fembecius, Ant. Matthaeus & "WafTenaar d.lo- cis. Joh. Papon libr. 8. tit. 3. arrefl. 15. 16, Ant. Faber Cod. libr. 9. tit, zo.defm. o, & 11. Licet aliter fentiat Andr. Gayl libr. z. obferv. 106. num. 8. & feqq. Imbertus Inftitution. fo~ renf. libro 1. cap. 33. lit. D. in notis. t. Csterum injuriam facere quis poteft,
non modo , dum in negotio prorfus illicito verfatur , fed & dum in re licita vel obeundo munere fibi demandato occupatus eft, cjuoties praefcriptos muneris fui terminos contumeliofe transgrcditur, fuaqtie in alterius contemtum ab- utitur poteftate. Liberum magiftratui atcjue judicibus jure licito & jure honoris, quem fu- ftinent, increpare ac coercere Htigantes , cau- farum patronos , procuratores, aliosque fimi- les, fi quid ab hifce peccatum fuerit; liberum praeceptoribus modice fuos caftigare difcipulos, parum bene facientes, quod demonftratur: fi tamen hi contumeliofis verbis aliquem contra bonos mores oneraverint, fifine causa autprat- ter modum caftigaverint, nonadvindiclamma- jeftatis publicae, non monendi & erudiendi cau- *a, fed ad concitandam invidiam atque infa- miam , ( tametfi id non facile prsefumendum cft) injuriarum actione teneri poffunt. I. injtt- mrttm 13. §. qua jure 6. I. nec magiftratibus 3Z. I, 33. ff. h. t. arg. /• fed etfi 5.§.«£f. 1.4, ff. ad leg. Aquil. I. continet 3. §., 1. //. quod metus causa. Licitum creditori, pignus fui de- bitoris diftraherc, bona ejus ordine kgitimo oc- icupare; licinim apparitoribus & litium execu- |
||||||
|
De injuriis et i
nus utcrque tanquam ex deliclo obligetur, fe-
cundum latius expofita in tit. mandati num. 6. Eo excepto, quod in leviore injuria, facinoris atroeitatem in fe nonhabente, (ficut& inaliis deli&is levioribus, ) quam fervus aut filiusfa- milias jubente patre vel domino intulit , folus mandans injuriarum tenetur, mandatarium ve- ro ab acYione injuriarum ac pcena liberat pa- rendi neceflitas. /. ad ea qut 157. ff. de reg. juris. I. is qui in puteutn 11. §. an ignofcitur 7. ff. quod vi aut clam. /. liberorum t i.§,ult. I. j 2. ff. de his qui not. infam. Menochius de arbitrar. judic. libr. z. caftt 354. An autem exinjuria» quam uxor tertio intulit , maritus, qua talis, ftante matrimonio conveniri poffit, & judica- to fatisfaccre teneatur, quatenus illud pecunia- rix quantitatis condemnationem continct, pe~ tendum cx iis, quse generalius tradita in tit. de judiciis num. 17. Confer Rodenburch de jure conjttgum tit. 3. cap, 2. pag. 348. & feqq. 4. Injuriam patiuntur homines liberj, invi-
ti» non volentes. /. 1. §. usque adeo j. in fine ff. h. t. arg. /. quod & 3. §. y» quis volentem 5. ff. de libera homine exhib. 2. non videtur 11. ff. fi quid in fiaudem patroni, fimodo ejusfintcon- ditionis , ut fama eorum & exiftimatio tadi poflit, etiamfi forfitan ipfi nequeant intellige- re, in fuam contumeliam quid admiflumeffej quales funt infantes, furiofi. /. Hludrelatum 3. §. 1. z. ff. h. t. Quemadmodum vice versa quidam , ut ut maxime percipiant, pati tamen nequeunt injunam » faltem non ad eum juris effe&um, ut ipfis ea propter injuriarum ac~Uo competeret, quales funt fervi, juris civilis con- fideratione pro nullis habiri , nullam ex jure Quiritium dignitatem, exiftimationem, famam, nullum civile caput habentes. §. fervisautem 3. Jnftit. h. t. jun<5t. /. liberos 3. tn fine /. 4, ff. de capite minutis. §. fervus 4. Inftit. eod. tit. Li- cct verum fit, neqtie propriis neque alienis fer- vis injuriam inferri dcbere. /. 1. C. h. t. adeo ut, fi proprii fint fervi, quereke iis propter in- jurias a dominis fa&as ex jure naturali, fecun- dum quod confiderantur ut homines, non de- negentur; &c, fi quidem ipfi domini eos into- lerabili affecerint injuria, vcnderc eos compellan- tur. §. ult. Jnflit. de his qui fui vel alieni juris. I. ft dominus 2. ff. eod. tit. fin alieni, ncc appa- reat, in domini contumeliam id fa&um efle, inultum a praetore relinqui non debeat j maxi- me , fi verbcribus aut qusftione fieret i quia hanc & fcrvum fentire, palam eft: fecus fi le- viter percuflus fit, vel ei leviter malediclum, vel ipfius fervi qualitas, minifterium, alisque circumftantije aliud fuadeant; cum pra:tor tam injuria?, qusc commifla dicitur, quam perfbnse» in quem commifla , rationem habere jubeatur. I, item apud 15. §. prator ait 34. 35. 8c$.pr£- tor ait 43. 44. ff. h. t. In hominem leviffi- mum, viliffitnum , infamia notatum , impro- bum atquc inteftabilcm, & in genere non na- |
||||||
|
AMOSIS LlfiELLIS. lOT^
talibus aut fortunis humilem, fed moribns in-
dignum, admiffa verbalis injuria non facile pcr a<5tioncm injuriarum vindicanda videtur, cum vix fir, ut vcrbis Isedatur cxiftimatio ejus, qui eam non habet, cujusque intuitu nonmultum a fervis diverfus eft. arg. /. qui, adulterium 19. C. ad leg. Jul. de adulteriis, l. item apud 15.$. fi quis virgines 15. f. /;. t, Plane , quin rea- lem, praefertim atrociorem, perpeffus injuriam, etiam injuriarum a&ionem eo nomine movere poffit, non eft , quod dubitetur ; cum, non obftante exiftimationis ja&ura, corpus liberum nihilominus circumferat. 5. Nec vivis tantum , fed & mortws quo*
dammodo fieri poteft contumelia: tametfi cnint ipfi rebus humanis cxemti funt , fupereffe ta- men poteft apud viros graves & honeftos poft funus hilaris defunetorum fama , virtutumque grata apud poftcros metnoria, in folis illis ab- olenda poft obitum atque damnanda, qui per- duellionis crimen admiferunt. Haec ergo fi pro- fcindatur fugillcturve aut laceffitur , injuriam pati videtur ipfe defunctus. §. i.Inftit, quib. ex caufxs mammitt. non licet, /. 1. §. etft 4. ff.h.t. Quin imo , rcales quoque injurias iis inferri pofle, non eft inficias eundum, veluti, fica- daver eorum detineatur, ftinusimpediatur, ofla eruantur in loco perpetuse fepulturat deftinato recondita, ftatUEe in monumento aut alibi ho- noris causa pofitas faxis csedantur. d, /. t.§,etfi 4. & §. quoties 6. I, ftatua zj, ff h, t. I. offs 8. ff. de religiofts. Ant. Matthseus de criminib. libr. 47. tit. 4. cap. 1. nunt. 13. Quibus ia cafibus, fi tale quid contigerit ante aditam he- reditatem, ipfi heredkati jacenti defundum re- praefentanti, & per hoc heredi futuro, injuria- rum adio quseritur : fin poft aditionem , illis % qui defundo heredes bonorumve pofleffores cx- ftiterunt, injuriarum a<5tio fuo nomine compe- tit ; quia etiam ad horum fpectat exiftimatio- nem, fi quje injuria defun<5io fiat, femperque eorum intercft, defun<Si famam purgare, d. L 1, §. 4. & 6. ff. h. t. adco ut & finguli info- Iidum agere poffint. Sande decifi libr. <j. tit, 8. defin. z, Quin imo, fi defundo poft mortem injuriam factam ponas, liberos autem cjus pa- ternam repudiaffe hereditatcm, non defuntqui- dem , quibus placuit, liberis talibus nullam in- juriarum a&ionem accommodandam effe; quafi neque agcre poffint ut liberi, quia parentem defunclum nec habent nec habuerunt unquani inpotcftate; neque ut heredes, quiapaternam fupponuntur repudiafle fucceffionem. Surdus decif. 89. num. 13» ~WaiknMVprac7.judic.cap* ly.num. if.inmed. fedrediusaliquandoipfig quoque injuriarum aftio dcfenditur, Sicut enim ad filium fuum, licet ab hcreditate paterna ab- ftinentem adio fepukhri violati pertinet; quia nihil hereditarium , aut ad rem familiarero de- funfti fpedans, fed magis ultionem meram at- que vindidam filius perfequitur. /. quafttum Mmmmmm 3 tfi |
||||||
|
1014 L i b. XLV
*JI io. //. de fepulchro violato. juncl l.fepukhri
violati aftio 6. in ftne ff. de fepulchro violato. ita quoque injuriamm a&io ei haud deneganda videtur: prafertim, fi confideres, ipfam fepul- chri violati a&ionem efle quandam fpeciem a&io- nis injuriarum ; prout id latius affertum in tit. de mortuo inferendo & fepukhro adif. num. i. Necftringitin contrarium, quod fupra dictum» liberos aut agere debere tanquam liberos, aut tanquam defunfti hercdes. Etenim refponderi poteft, eos agere tanquam liberos •, non, quafi injuriam in parentis dcfundi peifona pafTi effent, fed quia ipfi injuriam ita fuftinucrunt cx fua perfona, quatenus non modica filii ignominia cft, fi parentem aut fervum, aut indignum, aut fceleratum habcat, adeoque nec levis ei injuria fit per eos, qui hifce fimilibusque parentis de- fun£ti famam calumniofe profcindunt. /. i. §, I. jund. princ. ff. 8e libcrali cama. Nam &, fi hcredcs extranei, quibus ob injurias de- fun£to poft aditam ejus hercditatem illatas in- juriarum a<5tio permittitur, eandem inftituant, videri non poffunt eam movifle tanquam hcre- dcs defun&i, injuriofe poft fuum funus habiti; cum certum fit , injuriarum aftionem nec he- redi dari, nec in hejredem. §. i. Inftit. de per- pet. & temporal. atl. ( de quo infra pluribus) fed potius , quia per aditionem ita cceperunt defun&o connexi efle, ut ipforum jam interfit, defun6tum non lsdi. Unde & poft aditionem injuria ipfi beredi quodammodo /4#<*dicitur, ip- feque fuo nomine injuriarum habere a&ionem, quia femper heredis intereft , defuncH famam purgare, ac ad exiftimationcm ejus fpe&at, fi quse defun<5to injuria fiat. d. I. i. §. etfi 4. & §. quotiens «5. //. h. t. Porro, utihcres extra- neus aditione contingit defun&um, ita & filius nativitate; perindeque filu intereft ex nativita- te, ac intereft heredis ex aditione, ne qua dc- funclo injuria fiat; &, fi fiat, seque ad utrius- que pertinet exiftimationem : ut proinde etiam aeque uterque, tanquam injuriam ipfe quodam- modo paffus, ad a&ionem injuriarum fuo no- mine intentandam admittendus fit, non tam, ut faftam patri, fed ut faftam fibi ipfi injuriam | perfequatur. Confer Henningium Goden confil. 102. num. 5. &feqq. Berlichium decif. 188. 6. Sicut autem vel per fe, vcl per alios quis
inferre, itaquoque vel per fc, vel per alios pati injuriam poteft; puta per eos, quos in fuaha- bet poteftate, quive ipfius affectui fubjccti funt. I. 1. §. item aut 3. //, b. t. Atque ita primo qiiidem per fervos proprios , homines liberos bona fide fervientes , fervos alienos bona fide poffeflos, aut fru&uarios, quoties injuria gra- vbr, & aperte ad domini vel poffefforis vel fru- ftuarii contumeliam fpectans, illatafuit; quod plenius peti poteft ex §. 2. 4. 5. 6. Inft. b. t. I. item apud 15, §. pr&tor ait 34. & feqq. usque ad ftnem. I. i<5. I, 17, //. b. t. & a moribus noftrisi utcunque abolita fervitutc, nonpror*. |
||||||
|
I* T. I T, j\.*
fus alienum eft , fi doceri poffit, famulis an-
cillisve noftris injurias in noftram contumcliam fa&as efle. Hugo Grotius manud. ad jurifirud. Holl. libr. 2. cap. 35. ntm. 12. Gomczius va- riar. refolut. tom. 3. cap. 6. num. 6. Sed &fc- cundo per filiosfamilias aut filiasfamilias patri, in cujus poteftate funt , & cum quo una cen- fcntur perfona cfle; non itcm pcr emancipatos injuria affe&os , propter ccflantem poteftatem ac perfonarum unitatem , & quia legibus no- minatimrequiritur, utliberi, pcrquos quisin- juriam patitur, in ejus poteftate fint. $.patitur 1. Infiit. h. t. I. 1. §. item 3. & ult. I. fed fi 17. §. ait prator 10. & feqq. I eum qui 18. §. pen. & ult. ff. h. t. adco ut dcfinitum fucrit, injuriarum patri non rcneri eum, qui filiofa- milias ejus injuriam intulit, cnm ilium putaret eflc patremfamilias. d. I. eum qui 18. §. pen.ff, b.t. Adhsecmarito pcr uxorcm. d. §. 2. lnftit. h. t. d. I. 1. §. 3. /. eum qui 18. §. pen. & ult. ff. h. t. fponfo pcr fponfam. /. idem apud 1 5. §. fponfum 24. ff. h. t. Licct e converfo, it marito fponfove injuria fiat , uxor aut fponf» injuriarum agere nequeat, quia uxores a viris, non viros ab uxoribus dcfcndi, sequum cft. d. §. 2. Inftit, b. t. I. quodfi viro 2. ff.h.t. Eo- que nititur fundamento, quod a Frifix Scnatu decifum fuit, viduat nullam competerc injuria- rum aftionem ex eo, quod marito jam defun- &.o injuria per alios illata effet. Sande decif. libr, 5. tit. 8. dejin. 2. in fine. nifi de fponfb vel marito , fivc adhuc vivcnte , five jam de- functo, talia per injuriam difleminentur, qua: & ad fponfse, uxoris, aut viduaz contumcliam pcrtinent. Quid enim , fi maritus dicatur per injuriam fcrvus, aut uxoris proprise leno cflc, ac per hoc vel ipfum matrimonii jus indubiumre- vocetur , vel caftitatis violats uxor arguatur ? Uxoris fane vidua?que intcrcft, non tcmercta- libus criminationibus tjcdari connubium , me- ritoquc ad actioncm injuriarum admittcnda erit, non quatcnus maritus, fed quatcnus ipfa co mc- doinjuriam pafla eft;qucmadmodum admittitur ad caufam liberalcm mariti fui agere, ubi ilic, utcunque voluntate fua, tanquam fervus poffi- detur , dum non ipfi quidem marito volcnti, fcd tamcn uxori injuria fit. /. amplius 3. §. cum vero 2. junct. /. 1. 2. ff. de liberali causL Henningius Godcn conftl. 102. num. 8, & feqq. Parens p. mem. Paulus Voet ad §, z. Inft. b.t. verf. non tamen. Magiftratui infuper autjudi- ci per fatcllites aut apparitores, dominis pcr vafallos, Principi per legatos a fe miflbs, in- juriam inferri vix dubium, quoties conftiterir, apparitoribus, vafallis, fubditis, legatis, qua talibus, adeoque in contemtum magiftratus, ju- dicis, Principisve, qucm repraefcntant, cuivc fubfunt, injuriam factam eflc. arg. d, l. \. §. item aut 3. //. h. t. Unde & propter illatas legatis injurias bclla plurima mota fuiffe, pas- fim hiftori* facrse & profanx tcftantur, achanc |
||||||
|
AMOSIS LIBELLIS. I0r 5
propriam inhabitet, flve condu&am, fivegra»
tis conceffam j vcl etiam in villa horfove degat. §. fed & lex 8. Ittftit. b. t. I. lex Cornelia ^.pr. & §§. feqq. I. qui in domum 23. ff. b. t. autin navi foleat habitare. arg. /. bocedtclum 6. §, ult. ff. de dejeftis & effufis. licet in interdiclis illist quEetantumin immobilibuslocumhabent, vel- uti unde vi , aut quod vi aut clam, navis do- mui comparata non fit. /. 1. §. fi quis de tlave 7. /. de vi & vi armata. I, vi facit 20. §. pen. ff, qitod vi aut clatn. Si quis fundum alterius ingrediatur , domino prohibente. arg. §. fera igitur 12. Inftit. de rer. divif. I. divm V'm 16. ff. de fervitut. pr&d. ruftic. I. quod enim 5. §. 1. ff.deacquir. rer. domin. junfi. l.injuriarum 13. §. ult. in fine ff. b. t. Si quis non pulfet qui- dem, fed manus fipius adverfus alium eleyet, terreatque, quafi vapulaturum. l.itemapudi^. §. ft quis pulfatus j. ff. h. t. S'\ fimo corrupto aliqucm perfundat» cceno, lutooblinat» aquas alicujus confpurcct. /. 1. §. 1. ff.de extraord. crimin. Paulus fent. libr. 5. tit. 4. §. 13, Si mentem alicujus medicamento» aliove quo, alie-. naverit , vino forte nimio onerando, ut eurn deinde Iudibrio exponat. d. I. item apud 1 y. pr. ff. b, t. fi manifefte calumniosa delatione effe- cerit, ut homo infons qujeftioni fubjcdus ac tortus fuerit: vel, cum /udexeffet, calumnio- fe tormenta adhibcri prsecepcrit. arg. /. decmio- nes 16. C. de qttaftion. lnftruclio Curi& Braban- tim artic. 455. vol, z. placit Holl. pag. 911, Si hominem libcrum, tanquam fugitivum fuum apprehenderit. I. fi liber 22. ff. h. t. Si non debitoris bona occupaverit y diftraxerit , tan- quam debitoris. d. I. item apud 1 5. §. fiquit bo~ na 31, 32. 33. //. b. t. Si domum debitoris fignaverit fine autoritate ejus, qui concedcndi jus poteftatemque habet. l.fi injuru 10. ff. h. t. fi vexationis causa ad tribunal alicujus alium in- terpellaverit» aut fecundum mores hodiernos dolo malo injurix causa fiftatalium, feuarrcfto detineat. I. injuriarum 13. §. fiquisper j.ffb-t. "Wefcmbecius paratitl Pand. b. t. mm. 7. Si pro rei qualitate evidentiffime locupletem, vel, Q dubitetur , approbatum fidejufforcm judicio fiftendi causa non acceperit; idque tam refpe- flu rei eum dantis» quam ipfius fidejufforis. /. fi vero 5. §. 1. //. qui fatifd. cog. Si, cum de- bitor paratus eflet folvcre creditori, hic fidejus- fores debitoris in cjus injuriam interpellaverif. l.fi creditor 10. ff. b. t. Si prohibeat, ne quis res fuas proprias jurc fuo diftrahat. l.fiqmpro* prium 24. //. h. t, Si impediat , quo minus quis re fua f aut jure publico, aut via publica locove publico utatur, aut in mari pifcetur &c. /. injuriarum 13. §. u\t. ff, h. t. /. qui penden- tem 25. ffk de acl. emti. Si eventum fenten- tia:, tanquam pecuniam judici daturus, alteri vendiderit, atque ita judicem corruptionis infi- mulaverit. /. item apud 15, §. idem ait eum 30. //. k U ibique Gotofred. m notis. Si ma- JitiojTe
|
||||||
|
DE INJURIIS ET
juftam bellandl caufam effe , pluribus demon-
ftravi in tratlatu de jttre militari cap. i.num. 2J. Denique ctiam Abbati totique monafterio per nnum ex monachis» univerfefamiliseper unum defamilia contumeliis affetSum, cognationiper uniim cognatum injuria fit, quoties illa non ad fingularem perfonam, fed ad familis cognatio- nisve aut fodalitatis jus ac honorcm relationem habet; eo quod tunc non tam cognati vel fo- dalis in monafterio, quam proprix injuriae per- fecutio fit, arg. /. i. Z. i. ff. de liberali causa. Wefembecius paratitl. Pand. h. t. ntm. 6. Go- mezius variar. refolut. tom. 3. cap. 6- num. 6: Hcnning. Goden. d. confilio 102. num. 10. & feqq. Menochius de arbitrar. judic. libr.z. cafu z6i. Annacus Robertus rerum judicat. libr. 4, cap. 12. Pcrezius ad Cod. b, t. hum. 12. Pa- vcns Paulus Voet ad §. 2. Inft. h. t, fereinfine. Obfervandum tamcn, in enumeratis hifce cafi- bus» quibus quis per alterius perfonam injurias patitur, defiderari, uteas inferens noverit con- ditionemcjus, cuiintulit, adeoquefciverit,effe filiumfamilias, uxorem, fponfam, &c. cuiin- juriam facit ; ficet forfitan ignoraverit , cujus patris, mariti , fponfi effet ; quia qui id non ignorat, cuicunque patri, cuicunque maritOj per filium, peruxorem vult facere injuriam: namfi omnino patremfamiliasautviduam velvirginem necdum defponfatam cffe crediderit eam, quam contumelia affecit, nec maritus nec fponfus nec pater ullam injuriarum aftionem fuo nomine habet. /, 1. §, pen, l. ettm qui iB.§.peti.&ult. ff. b. t. Sed & , fi errando putavcrit , cum, eamve, cui injuriam facir, cfle filiumfamilias, aut uxorem aut fponfam Titii, cum eflet Mse- vii, nec injuriam fuiffet illaturus, fi Mxvii cffe fciviffct, non poteft, quafi Mjevio injuriam in- tuliffet, conveniri. arg. /. item apud 15. §. in- terduminjuria 45. ff. b. t. Uttamenis, quiin- juriam ipfe paffus eft, injuriarum habeat a&io- nem, quia verum eft» injuriam ei faclam effe, licet in quadara perfonse injuriofe habita? quali- tate crravcrit. Nam & fi injuria mihi fiat ab eo, cui ignotus fum» aut qui putat, me Lu- cium Titium effe, cum fim Gajus Scjus, pra»- valet, quod principale eft, injuriam eummihi facere voluiffe , & ideo injuriarum actionem mihi competere, quia certusfum, licetillcpu- tet me alium effe, quamfum. d. I. eumqui 18. §.fi injuria ^.ff.h. t. arg. I. doliverbum 5. #, 1. ff. de fervo conupto. I. fcientiam 45. §. f\ meum 2, ff. ad leg. Aquil. 7. Variis porro modis injuria infertur, pu-
ta, re, vcrbis, literis, & confenfu; ac vel ad corporis» vel ;id dignitatis, vel ad farnse kefio- ncm pertinet. Realis injuriae cum plurima pas- fim in hoc titulo alibique occurrant exempla, opera? pretium fuerit praecipua recenfere, qua- lia funt, fi quis pulfatus aut verberatus fuerit, aut domus ejus, quae tutiflimum cuique refu- giutn effc dcbct» per alium viintroitafitj fiye |
||||||
|
*
|
|||||||||
|
ioi6 Lib. XLVII. Tit. X.
|
|||||||||
|
feqq. Sande decif. Itbr. ^.tit.S.defw. 5, Groe-
newegen ad §. 4. ltiftit. de publtcts judic. nu.mm 19. Si contra bonos mores civitatis akeri- cer- to , non incerto , convicium faciat aut maic- didiim in iplius invidiam atque contcmtum, fierive curet ; fivc praefenti , fivc abfcnti , ad domum cjus vel tabcrnam aut ftationcm. I. itent apud 15. §. ait pr&tor 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. //. b. t. §. 1. lnftit. h. t. fivcpfi- vato, five judici, a. cujus forte (cntentia appcl- lavit. /. judici ab 42.//. b. t.l. illud fciendum 8.//. de appeUat. idque vcl dircdo» vel pcr obliquum, dum aut pcr ironiam laudando deridct , aut a fe amoliendo vitium aut icclus aliquod , taci- tam cjus exprobrationem advcrfario facit, velu- ti, fi ei, cui aut fcortationcm aut homicidium objiccre vult, dicat, ego faltem fcortator, jta- micidanon fum &c. Althufius diuolog. libr, 1. cap. 124. num, 4. Petrus Gregorius Tholofa- nus fyntagm. juris civilis hbr. 38. cap. t.num. 8. Ant. Matthaeus de crimin. Itbr. 47. tit. 4. cap, 1. num, 1. in frne. Q110 pertinet dlud Pliniiin panegyricoTrajani^ non ewm, inquit, pciicu-* lum eft» ne, cum loquar de humanitaU, expto- brari fibi fuperbiam credat ; cum defrngditate-, luxuriam •, cum de clementu , crudelitatem; cum de liberalitate , avaiitiam ; cum de benignttate > livorem; cum de coniinentia, Itbidinem; cum de labore, inertiam -y cum de fortitudtne, timorem» Quinimo, nonprarcifc rcquiritur, utid,c]uod convicio exprobratur, probrum natura aut civi- tatis jure in fc contincat» cum & vocifcratio atque objeftio ejus , quod nullam in fe turpi- tudinem habet, injuriamhaberepoil.it; vcluti, fi quis altcri ad invidiam objiciat cgcftatcm, aut naturaz vitium » dum eummcndicum» clau- dum, lufcum, cscum , calvum, gibbofum, cur- vum» tortuofum, planipcdcm, pruriginofum, fcabiofum appellat, aut aliis crudis rudioribusque ornat cphhetis , quibusaliquando 8c viridecar- tero graves fe mutuo ex prxcipiti iracundiarca- lorc profcindunt; cum utique dubitari non pos- fit, quin ha:c infamandi alterius caufa dicantur; ad injuriam autcm pertinct, qukquid aitcrius infamandi gratia. vel dicitur vel fit. /. item aptttl 15. §. generaliter 27. ff. h. t. Et ccrte, fi in- humanum cenfucrint Imperatores , quod quis paupertatis alicnse vilitatem detegens, contcm- tum ei pariat. I. 2. in medio primipii C. quande & quibtts quarta pars ex bon, decur. non poteft non inhurnanum ac injuriofum efle, fiquisna- turalis vitii, tametfi apparentis fortc , mcmo- riam renovando refricandoque, ludibrium ac ri- fum, defpe&umque, quantum in fc eft, exci- tare intendat. Gomczius variar, refolut. tom.^, cap. 6. num. 2. Jul. Clarus §. injuria. num. 15. "Wefembecius faratitl. Pand. h, t. num. 8. in med. nifi appareat, talianoninjuriandi, fedjo- candi inter colloquia familiaria ludendiquecau- sa, prolata effc. at|r. /, item apud 15.5. memi- n'ffe 23« jf* &• *• ^,c ut kfc multum atbitrio iudicis
|
|||||||||
|
litiofe intercedat , ne ex more fiant nuptiarum
futurarum causa proclamationes nundinales vel dominicales. Ecbtreglement vati de Staten Gene- raal 18. Martii 1656", artic. 21. vol.ri, placit HoU. pag. 243?« Si ancillas alienas corrumpat, conftupret. /• inter Uberas 6. ff. ad leg. Jtd. de adulteriis. I fed eft qu&ftionis 9. §. ult.^t.fi ftu* prum 25. //. h. t, Si pudickiam alicujus atten- tet, feu id agat , blanda oratione appellando, ut ex pudica impudica fiat. d, l. fed eft qtufito- tiis 9. §. ult, l. 10. /. item apud 15. %,appeUare 20. & §. aliud eft zz. ff h. t. Si comitcm virginis aut matronae abduxerit. /. item apud 15. $. fiquisvtrgines 15. in fme & §§. feqq. ff.b.t. juncl:. I. 1. §. ult. ff. de extraordin. criminibus. Si impudicitiae gratia. inhoneftius aliquam cxci- piat; id quod , poft alios Ant. Matthauis exten- dit ad protervam & tcmulentam juvcntutem, quae mulieres boneftas in via publica fibi obvias impudicius contreftare fblct , & ex bujufmodi grege qucndam fuftibus caefum ac rclegatum memorat. de criminibus libr, 47. tit. 4. cap, 2. num. 6. in med. Si prastextatam autmatronam honeftam adfeftctur, feu tacitus frequenter con- tra bonos morcs animo libidinofo fcquatur; quiaaffiduafrequcntianonnnilam infamiam prae- bet. /. item apud 15. §. aliud eft 22. 23.//. h. t. § 1. Inftit. b. t. Si ad invidiam alterius imaginem Imperatoris portaverit, aut ad ftatuas Principis confugerit. /. SenatufconfultQ 38.//. b. t. junft. J. in eum 5. //. de extraord.crimin. I, capitalium 28. §. ad ftatuas 7. ff.de panis. Si ad alterius invidiam vefte lugubri utatur, aut Jquallida •, aut barbam demittat, vel capillos fubmittat. /. item apud 15. §. generaliter 27. /. vcflem fordidam 39. //. h, t. Gotofrcdus in no- tis ad d. I. 15. §. 27. Rsevardus itbr. 3. varh* rum cap. 6. Lipfius ad Senecam confolatione ad Volybium cap. 36. Si pi&uram pingat in alte-. riiis contumeliam ; in fcena perfonam alicujus inducat kidibrii causa; gcftu obfcccno vel inde- Coro alium ludificet; aut gefticulationibus illa fignificct, qua? verbis fcriptovc prolata injuriam habent ; de quibus ex parte Pctrus Gregorius Tholofan. fyntagm. juris libr. 38. cap. 5, num. 14. Ant. Matthaeus de criminibus libr. 47. tit. 4. cap. 1. num, 1. in fine. Bcrlichius concluf. praft. patt. 5. concluf. 67. num. 51. 52. Parensp. m. Paulus Voet4</§. 1. Inftit.h.t. verfu denique in med. , S. Verbis infertur injuria , fi quis cantitct
autptaelegat carmen aut cantilenatri, pudorcm alicujus kdentem ; quae Paulo pfalterium dici- tur, /. item apud 15. §. generalitet 27. in fne ff. h. t. Paulus recept. fent.libr. %.tit. %.%. 15. Si turpibus aut obfccenis verbis utatur apud ho- neftos honeftasve. d. I. item apud i^ §, qni turpibus zx.ff. h. i. Si cummuliereautpuel- la honefta concubitum jacl;ct. arg. cap. quamftt gvave 9. extra, dt excejfibus prdat. Carpzovius $ra8. crimin. part, z. qu&ft. 95. num. 42. & |
|||||||||
|
/
|
|||||||||
|
Dg 1NJURUS ET FAMOSIS IlBELLlS* t©t?
|
|||||||
|
judicisrelinquendum videatur, ut ex rcbus at-
quc pcrfonis ftatuat , utrum injuria hoc modo illau videatur, nec ne. Ant. Matthsus de cri- tfiin. libr. 47. tit. 4, cap. 1. num. 3. 9. Nccexcufat ab injuria verbah, quod quis
prxmittat honoris prarfiitionem, dum aliutn fal- vo bonore furem, prmdonem, falfarium effe dicit; cum ifta proteftatio, fitfto contraria, nihilope- rcturj nifi & hic ex circumftantiis colligipos- fit, reprchendendi magis & emcndandi, quam injuris infcrcndat propofito, verba talia prolata cffc. arg. /. bis vetbis 48. §. illa inftitmio i.ff, de hered. inftit, l. fed & fi 5. §. itlt. ff. ad leg. Aquii. Jul. Clarus §. injuria nmn. 13. Covar- ruvias variar. refolut, libr. 1. cap. 11. num. 1, Andr. Gayl libr. 2. obferv. 101. Chriftineus ad Mechlin, tit. z. artic. 4. num. 8. & 15. Zoe- iius ad Pand. h. t. num. 7. Ant.Fabcr Cod. libr. 5?. tit. 20. dcfin. 5». maxime, fi fc jurejurando ad delationcm judicis aut partis expurget, ha;c contumclia? causa a fe difta non effe. Chrifti- neus ad Mechltn. tit. 2, artic.q.num, 11. Andr. Gayl libr. z. obferv. 106". num. 7. Waffenaar pratltjudic. cap. 19. num. 13. circafinem. Qiiod fi verum effe conftet , quod objcclium eft, ne fic qtiidcm objicicns ab injuria fcmper excufa- tus eft. Nam Ci tale quid akeri exprobraverit, quod manifeftum ficri Reipublicxintereft, ob eam rcm ipfum condemnari bonum & a;quum non eft; veluti fi crimen objecerit, quod ncc- dumpunitumfuit; quia peccata nocentium no- ta cffe atque puniri oportet & expedft, ncque prsfumendum cft, eum, qui quid agit, quod agcre poterat fine bono bonaque rcipublicx confulendi mcnte, malo injuriandianimoagcre voluiffe ; dtim quiscjue in dubio bonus credi- tur, donec contrarium probatum fuerit. l.eum qui 18. pr. ff. h. t. junct. I. fi a reo 70. §. ult. ff. de fidejuffor. I. juftijftmos 2. C. de offuio refto- ris provincidi. Sc argum. /. merito autem j 1. ff. pro focio. Si vcro pcr id , quod objeftum fuit, reipublicse ncque fcratur neque metatur , ut ajunt , dum vel corporis vitium cxprobratum, vel tale maleficium , cujus intuitu delinquens jam pcenam fuftinuit, nec ultra cocrcendus eft, injuriarum adio, non obftante opprobrii veri- tatc, locum habet, eo quod tunc nulla boni propofiti conjeclura concipi potcft, ut proinde non alia quam injurise faciendas praefumtio fu- pcrfit. Fachincus controverf. libr. 9. cap. 10. Andr. Gayl libr. 2. obfcrv. 99. Farinaciusqu&fl. loj.num, 228. Gomczius variar. refolut.tom. 3. cap. 6. nitm. z. Jul. Clarus d. §. injuria.num. 12. Confcr Mynfingerum cent. 4. obferv. 4. Cbriftineum ad Mechlin. tit.z. art, q,num. 10, 11. Grotium manud, ad jurijprnd. Holl.libr.i. Cap.3.6. num, 2. 3. 4. Covarruviamvariar.re- folut. Ubr. 1. cap. 11. num. 6. & feq. Groene- wegen ad d. I. 18. ff. h. t. paulo aliter fen- tientes; fed finaijufta ratione. Si enim in ca- fu,, quo reipublics intcreft , crimen detegi, |
|||||||
|
non aliter excufet convitii veritas, quamfiapud
judicem tale quid objcdnm eflet, adeoquepet modum alicujus accufationis autdelationis, fe* querettir, omncs illos,qui crimenjudici mani-* fcftarunt , quod tamen tandem plene probari nequit, injuriarum teneri, utcunque fincdolo' malo, jufiiflimo fa&i errore, etiam prudentis* fimos fallente, lapfidelationem feciffcnt: quod falfum eft; cum aftc&us a'que hoc, ac reliqua maleficia, diftinguat. Ne dicam, ctiam ipfas pri- vatas criminum delationes magna cx parte noii primario ab amorc juvandi rcmpublicam j fed ab infefto & inimico deferentis animo profi-» cifci. Et hxc ita, quatcnus poena injuriae im- ponenda cft : quod enim attinct injurix vcrba- lis recantationcm , ab ea libcratum cffc , qiu conviciicujufcunque veritatem docet, infradl- cetur num.xj. Plane, fi veritasconvicii, cdn- tinentisea, qusedetcgi reipublica: intereft, ple-» ne probata non fit, non dubium, quin pecca- tum intelligi debeat, & injuria coercenda fit, utcunquenon levcs advcrfus eum, cuifadtain- juria, prsefumtiones militent. Sande decif. Ubt» 5. tit. 2, defin. 7. Cui confcquens eft, adevi* tandam injurise pcenam in hac convicii ad utili-* tatcm publicam pertinentis fpecie non fufficcre, quod quis de fama publica docerc poflit, eum conftet, famam publicam, sequc fi<5H quam ve- rinunciam, perfe ad probandum idoneamnori effc, fed tantum, fi confentiens fit, confirmarfi aliquo modo feu adjuvare rei , de qtia qti£eri-< tur, fidem. arg. /. teftium fides 1, §. ejufdem zt ff. de teftibus. nec deefle plerumque audaccs ca- lumniatores, ex quorum calumnia haeret aliquid, ha:ret potiftimum fama fmiftra per iniquos, fub- inde &c incertos,autores malignc fparfa, quam dis- feminare,atque objiciendo augerc, injuria non ca- ret, iicet hic aliter fentiat poft Ant. Fabriim Cod. libr. 9. tit, 20. defin. 5. Jul. Clarum §. fin. quaft. 6z. num. 8. Carpzovius defin forenf» part. 4. conftit. 42. defin. 5, in princ. Atque ita ab Ordinibus Zelandia? conftitutum, eum, qui alium diffamavit, fama? publica? prxfidio tu- tum non efie. Nader ampliatie van ^e politikg ordonn. van Zeeland 24. Januar. 167 2, artic. 11. vol. 3. placit. HoU. pag. 596'. 597. Longc inus ad excufationem injuriae talis , convicio fa&s, fufKcere poteft, quod is, qui convicium ecit, offerat autorem nominare, a quo habet llud, quod convicio objecit; cumitanihilaliud gat, quam quod focium participemque injurias rodat, dum & autor ille convicium autcerte aledi<5hun fecit; ut pote quod arquc abfenti, c prsefenti fieri, patet ex /. item apud 1 j. §, onvicium non 7. ff. h. t. Carpzovius pratl. cri- in. part. 2. quaft, 96*, num, 67. (f feqq. Ber- chius concluf. pratl. part. <}. concluf. 65. num. lt. poft alios ibi citatos, Quamvis Zelandispla- uerit, nominatione autoris defungi poffecon* iciatorem, & ab injuriae pcenaliberari. d.pla* ito Ordinum Zeland. artic. 11. |
|||||||
|
Knnnnn _$©• t*U
|
|||||||
|
td»# L i b. XLVII. Tit, X.
10. Literis injuria fit, fi quis libelloPrin- Zierkzius ad d. artic. 110. in verbis, mmen
cipi vel alteri dato famam alicujus infeftatus fue- 1 fuum occultaverit. Berlichius concluf pracl.part. rit l.item apud 15. §.fi quis libello 29. ffb.tA 5. concluf. 6j.num. 27. &feqq. Parensp.mem. , |
|||||||||||
|
vel ad alicujus corttemtum & ludibrium atque
infamiam infcriptionem, vel hiftoriam, vel co- mcediam , vel libellum , vel cantilenam com- pofuerit, ediderit, vulgaverk, cotrimunicave- rit, impreflerit, dolove malo fecerit, quo quid eorum fieret. I. lex Cornelia 5. §.fiquis librum 9. & feqq. ff- b. t. I. unic. C. de famofis libellis. Flacitum Pbiitppi Hifp. Regis 26. ^Mwr. 1559. vol. i.placit. H0U.pag.46-}. contra quae etiam, ncfiant, multis placitis provifum fuit, quaeoc- currunt vol. 1. placit. Holl. pag. 438. & multis feqq. vol. z. pag. 2469- & i6i\> &vol. 1-M- 520. & feqq. Et libellum quidem famofum plerumque fine nomine, vel alieno fi&ove fup- pofito,fpargi folere, adeo notum eft, ut inde nonnullis placucrit, famofum non pofledicili- bellum, quoties autor nomen fuum haud difli- mulavit. Nebelkra decif. 16. Georg. Remus in Nemefi Carolitd cap. 110. Carpzoviuspwfl. crimin. pari. 2. quaft. 98. num. 28. & feqq. poft alios d. num. 28. citatos; quod & crimi- nali conftitutioni Caroli V. artic. 110. videri poflet convenire. Scd probabilius longe eft, folam nominis proprii expreflionem aut omiflio- nem efficere non pofle, quo minus , vel quo magis, libellus famofus fit; quippe qui potis- fimum ex contentis & obje<5Us aeftknandus eft. Unde & in /. lex Comelia 5. §. ftquUlibrum?. ff, h. t. fit mentio ejus , qui librum ad infa- miam alicujus pertinentem fcripferit &c. etiamfi alterius nomine ediderit, vel fme nomine: quo ipfo fupponitur, etiam famofum pofle librum efle, fi quis nomen proprium ediderit, fimo- do ad infamiam alicujus Hber fcriptus fit. Nec aliam ob caufam in d. conftit. crimin. art.no. Carolum V. meminifle puto ejus , qui fuum nomen proprium non addidit, quam quia ple- rumque famofi libelli autores latitare fludent; leges vero concipi folent de eo, quodfrequen- ter aut plerumque accidit. Et fane, fi folano- minis profrii adjeftio idoperaripofiet, nefcri- ptum contumeliofiflimum famofis eflet libellis accenfendum, fequeretur, audaces & impudentes injuriae protervae autores impune peccare, ti- midiores feverioribus fubjugari fuppliciis , at- que ita ex proverbio veniam corvis dan, vexa- ri vero cenfura columbas: quod a ratione alie- num eft; cum aliunde conftet, palam perpe- trata crimina gravius folere vindicari propter confpicuam in eorum autoribus majorem mali- tiam ac improbitatem; in quadruplum condem- nari fures manifeftos, nec manifeftos non ultra duplum. §. pcena 5. Inftit. de oblig. ex delifto, Atque ita fentiunt Azo infumma pod. tit.de in- juriis num. 4. Wefembecius paratitl. Pand. b. t. tium. 19. Petrus Heigius part. 1. qu&ft. 31. mm. 22. & feqq. Matthias Stephani ad d. ar |
|||||||||||
|
Paulus Voet ad princ. lnftit.b. t. num. z.infine.
Ncc obje&i per libellum fcmofum criminisve- ritas autorem cjuspcence, fakem arbkrarise , po- teft fubducerc: licet enim in convicio id ita pla- cuifle , fupra demonftratum fit, dum ignofcen- dura videtur ei, qui praxipki calorc linguaquc mentem fsepe antevertente, objecit ea, quae de- tegi reipublicae intereft , fi poftea probct; ta- men ad libellos fatnofos, tanquam tra&um tem- poris ad fui compotitionem deiiderantes, ac a iedato magis perfeveranteque laedendi propofi- to proficilcentes, porrigcndum non cft. Unde & Imperatorcs Valentinianus & Valens edixe- runt, eum, quiquidfcriptoobjicerevult, mo- re folito, receptoquejudiciorumordine,dcbere kk ad criminis objicicndi probationem offer- re; fane, inquiunt, fi quu dtvotionis fu& acfa- lutis publica cufiodiam gerit , nomen fuum prof- teatur, & qua per famofum libetttm perfequenda putaverit , ore proprio edicat ; ita ut absque ultit trepidatione accedat , fciensy quod, fi affertioni- brn fuu fides veri fuerit opitulata, laudcm maxi» mam & pramium a noftra clementia confequetur. I. unic. C. de famofis UbelHs. Sicut c converfo Conftantinus voluit , famofis libellis repertis, requirendum efle fcriptionis autorem , cogen* dumque de his rebus, quas proponendas credi- dit , comprobare : nec tamen fupplicio, etiamfx aliquid oftenderit, fubtrabendum', quia infamarc maluit, quam accufare. /. 1. Cod. Tbeodof. de famofis libellU. & ibi interpretatio. Quibusetiam fatis refpondet conftkutio criminalis Caroli V. artic. 110. in fine. Zicritzius ad d, artic. 110. verbo. licetetiam. Perezius ad tit. C. de famofis /i- I bellis num. 4. Struvius ad Pand. exercit. 48. num. 66. diflent. Fachineus controv. libr. 9. cap. 11. Quod fi libellus in vago tantum conceptus fit, fic ut certa perfona eo neque dircdo ncque per circuitum ac tacite defignetur, qus la'da- tur, vifum quidem Hugoni Grotioi» Reffonfis Jurifc. Holl. part. 3. vol, 2. confil. 167. num. 1. 2. 3. neque famofum libeilumeffe, heque famofi libclli pcenam debcre fibi locum vindi- care, quia, fi incertae perfonae conviciumfiat, nulla executio eft , autore Ulpiano in /. item apud 15, §. cui non 9. ff. b. t. Refiius tamcn & hic intcr injurias convicio illatas, & eas, quaelibello fiunt, differentiam admiferis; cum utique de convicio nominatim agat d.t. 15? §.. 9. de illis vero, qui librum aut epigramma in ai- terius infamiam fcripferint, Paulus in l.quodC. f. b.t. aperte aliud aflerat, diccns , Senatut- confultum ( cujus in prsecedentc ltge mentio erat ) necejfarium e(l, cum nomen adjeclum ticn eft ejus, in qttem faclum eft : tunc ei qtiia diffi* cilis probatio ejt, voluit fenatus ,publica quafttone remvindicari: teterum,[tnomenadjeftumfit, & |
|||||||||||
|
t\6. xjo. mfiitHtims crimin. Caroli V. num.i. jttre cnamtmi injumrum agi potertt.
|
|||||||||||
|
xi. Con-
|
|||||||||||
|
=r^r=r^rrr=
|
||||||||||||
|
wmmm
|
||||||||||||
|
De INJURIIS ET FAMOSIS LIBELLIS. tOlQ
ii. Confenfu denique injuriam quis facit,, judicatur» fed ad id , quo fa&a eft. /. injuria-
fi akeri injuriam fieri mandet, aut gcneralker rum 21.jf.h.t. ut judex veltantireumcondem- |
||||||||||||
|
piocurct, ut alteri contumelia inferatur. /. non
' foliim u.%.fi mandatu^.&feqq.ff.h.t.^.pen. Inftit. b. t. quod & fupra monitum num. 3. 11. Sicutautem damnum aliud faclumaiiud
infectum eft, quod nempe fieri metuitur j ita quoque injurise id re&e applicueris: adcoque titi damni futuri intuitu profpici folet per cautio- nem de damno infc&o, ita non minus adverfus injurias imminentes profpiciendum ei, qui il- las metuigj, dum vel judices fuperiores rogati eum in fuam recipiunt tutelam j* cujus praxin exhibet Waffenaar praftic. judic. cap. 3 o. num. 56. 57. 58. vclifti, aquoimminent, caven- di neceflitas dc non offendendo, feu, denonin- juriando imponitur. Conftit. Crimin. Caroli V. art. 176". Gomezius variar. ref. tom. 3. cap. 6. num. 16. Ant. Matthseuslibr.qy. tit.5. cap.z. num.5. Quod fi is, qui cautiohem interpofuk dc non injuriando vel offendendo Titio addka pcena? pecurnarise promiflione, 11 contra fa&um fit, non Titium ip- fumjfed uxorem ejuscontumeliisaffeccrit, aut aliter offenderit, magis eft, ut ftipulatio pcena? commiffa videri debeat, ac exigi pcena poffit- cnm ex ante dictis evidens fit, injuriam uxori illatam ab eo, qui non ignorabat eam uxorem effe, marito ipfi factam intelligi. §, i.lnftit.h, t. I. etim qui 18. §. pen. & ult. ff. h. t. Quis- quis autem injuriam fibi fa£tam aflerit, probar tionis onus fubire cogitur, tum quia actoreft» tum quia aliquid affirmat. arg. /. qui accufare 4, C. de edendo. I. aftor quad 23. C de proba- tion. fic ut & dies & locus injuriae illatse pro- bari debeat , fi reus aut neget injuriam , aut prafcriptione a<5tionis injuriarum fe velit tueri. ConferAndr. Gayl Ubr. 1. obfervat.6^.. Carp- zoviumpraft. crimin. part. 2. #«*/?. p 5. num. 3 j. & feqq. & quse dicentur in tit. de accufation. & snfcript. quae probatio an & per jurisjurandi de- lationem fieri poflit, traclatum in tit. de jure- jurando num. xo. 13. Pro vindicandis injuriis jam illatis varia
funt prodita juris civilis remedia, qus, ut ut omnia meram fpe&ent vindictam, fingula tamen ad diverfam tendunt ultionis fpeciem. Et olim quidem ex lege duodecim tabularum propter membrum ruptum talio erat j propter os fra- <5tum vel depalmatum viginti quinque aflium pcena, tanquam fufficiens in illa veterum pau- pertate. Sed cumhaec pcena priore in cafufub- inde afpera nimium videretur, in pofteriore pro- pter crefcentem Romanorum opulentiam remiffa nimis, & ob id a. ditioribus, praecipue a Lucio quodam Ncratio, ludibrio haberetur, in defue- tudinem abiit. §. 7. Inft. b. t. Gellius Noft. attic. libr. 20. cap. 1. Feftus in voce talio. Ac in locum ejusfucceflit ex edi&o praetorum actio injuriarum, in qua permiffum injuriam paflis per jusjurandum in litem eandem ssftimare , relata |
||||||||||||
|
net , quanti actor seftimaverit, vel minoris,
prout id ipfi xquum vifum fuerit; dum crefcit aut minuitur seftimatio fecundum gradum digni- tatis, vitaeque hbneftatem , tam illius qui in- fculk injuriam, quam qui eam paffus eft» tum etiam ratione loci atque temporis , quo ea il- lata eft , ac atrocitatis ipfius contumelise , fic ut hic omnino proportio geometrica-videatur obfervanda. Atrocior fcilicet credkur inuiria, fi in oculoquis p^rcufTus fuerit, quamfi inalia corporis parte , ac vulneris ipfius magnitudo •injurije atrockatem auget j nec dubium quin le- vior ccnferi debeat injuria convicio non admo- dum enormi illata, quam fi quis ab afio vulne- ratus fit, aut fuftibus cxfus. Atrociorem quo- que injuriam effe fa&am in theatro , in foro, in confpectu pranoris, die dominico autferiato divino, jejuniis precibufque deftinato , magi- ftratui aut fenatori ab humili perfoiia, parenti patronove a filio vel liberto, quam fi die ordiT nario, remotis arbitris in folitudine , ab alio tantam reverentiam haud debente, illata effet, manifeftum ex §. pcena autem 7. & §. atrox p. Inftit. h. t. L prator 7. §. ult. I. 8. /. 9. /, fed fx 17. §. qu&dam jgf, conftitmionibm 37, §, r. ff. h. t, Rsevardus libr, 1. varhrum cap, p, Me- nochius dearbitrar.ju4ic.libr. zuafu 263. Go- mezius variar. refolut. tom. 3. cap. <S. num. 4, Ant. Matthseus de criminibm libr. 47. tit, 4. cap, 1. num. 6. PaulusVoet & DD. ad §, p, j«- ftit. h. t. Quid , quod etiam vcftimentorum, quibus indutus fuit contumeliis affcclus, ratio ha- betur in injuriarum seftimatione: ex habitu enim & ornatu prsefumendam effe cujuslibet qualita- tem, & talem quemque efle cenfendum, qua- lis extrinfecus videtur-, obfervat Gotofredus in notis ad. /.15. §. ij.jf. h. t. Mcnochiuslibr. 6. prdcfumt.89. num. 5.'Brunemannus ad l. 4. C. b. t. in ftne. Qua ratione, licct gravis ad- modum & atrox credatur effe injuria , quse fa- cerdoti illata eft , cum effet in facerdotio , & dignitatis habkum ac ornamenta praferret, fa- crifque vacaret. /. atrocem 4. C. h. t. I. fi quis in 10. C. de epifcop. & cltric. tamen , fi laici veftem facerdos affumferit, &acombibonefor- fitan autcolluforcinpopinisactabernis conviciis impetitus, aut pugnis inter rixas contufus fue- rit, fimplex illatantum leviorque habcbiturin- juriaj cum non caupona > fed templum» reli- giofis hujufmodi hominibus debeat commenda- tum cfle, ut inquit Perezius Cod. h. t. num. 1 j. Similique modo vix cft, ut pcr impudicos fer- mones injuria fiat matronse vel virgini, honeftce quidem, npn tamen virginea vel matronali, fed ancillari vefineretricia vefte indutae, fi non ul- tra blandse orationis appellationem ad pudiciri- am attentandam proceffum fuerit; cum fuo faclo fuaque culpa taies videantur injuriantem m er- |
||||||||||||
|
injuriarum asftimatipne non ad id tempus, quo rorem induxiffe. d. /. item apud 1$. §■ ft qms
Nnnnnn 2 V»gi*
|
||||||||||||
|
"*
|
||||||||||
|
Li b. XLVII. Tit. X.
|
||||||||||
|
ioio
|
||||||||||
|
diftin&ionis anfam prafcidiffe videtur f mperatorj
dum difertis verbis , de omni injariJt eum , qui pafftis eft, pojfe vel criminaliter agere, vel civRi- ter „ affcrit. §. in fumma 10. Inftit. h. t. Ant; MatthiEus de criminib. libr. 47. tit. 4. cap- z. num. ult, Quoties autcm extra ordinem quis agit, judicis oflicio extraordinaria pcena arbitra- ria cx causa & perfona reo irrogatur ; adeo ut plerumquc quidcm fervi flagellis cxfi dominis rcftituantur, libcri humilioris loci fuftibus fnbji- ciantur, csteri vcl exillo tcmporali, vcl interdi- clionecertce r,ci cocrceantur. d. §, in^umma lo. tnftit. b. t. I, ult. ff. h. t. quandoque tamen pro injuriae aetrocitate pcEna graviore > mctalli, aut operis publici. Paulus recept. fent. itbr. 5. tit. 4, §. 8. nonnnunquam &: ultirril fupplicii in cafibus propofitis in /, 1. §. 1. & ult. ff. de extraord. crimin. I. decuriones 16. C. de qu&ftion, l. ft quis in hoc 10. C. de epifc. & clericis. & apud Pauium recept. fent. libr. ^,'tit. 4. §. 13. & feqq* Atque ita moribus quoque noftris pcenara injuriae arbitrariam eife,. monet poft alios Groe- newegen ad d. §. 10. Infl. h. t. & virgis ali-. quando csefum fuiffe , qui fe cum puclla con- cubuiffe falfo gloriatus fucrat , aliquando aliis pcenis arbitrariiscoercitum fuiffe, tradit Sande decif. libr. 5, tit. 8. defn. 5. Carpzoviuspraft. crimin. part. 2. qtuft. 96. ntm, 42, & feqq. Groenewcgcn ad $. 4. lnftit. depublic.judic.num. 1%. & ufquc ad mortis pcenam extendere fe pos- fe arbitrium judicis , fi magiftratui vel parcn- tibus injuris reales illatse fint, pluribus exfequi- tur Carpzoviuspr^fit. crimin^part. 2. qu&ft. 100. 16. Praeterea publicum olim ex lege Cor-
nelia de injuriis judicium fuiffe, colligi poteft tum ex /. hos accufare 12. §. ult. in fxne ff. Ae accufat. tum etiam ex /. conftitutionibus 37. §. 1. ff. h. t. in qua dum afferitur, ctiam ex legc Co lnelia injuriarum aftioncnli civiliter moVeri pofle, indicium eft, criminalem quoque ex ca lege patuiife accufationem ; licet probabile ad- modum fit, pccuniariam tantum ex ea pcenam in damnato locum habuiffe ; eo quod Cornc- lius Sylla autor fuiffe dicitur , fervum non de- bere ex lege Cornelia injuriarum reum recipi, fed duriorem ei pcenam cxtra ordinem immi- nere,tcfte Venulcjo. d. I. hos accttfare 12. §. ult. in ftm ff. de accufation. , idque convenien- ter ei , quod paulo ante dixerat , fcrvos rcos non fieri illis ex lcgibus, quibus pecuniaria pce- na irrogatur. d. t. 12. §. ult. Eoque pertinct, quod in arbitrio domini fuiffe dicitur, utrum fervum fuum verberandum exhibere vellet , ut ita verberibus fatisficret ei, qui injuriam paffus erat, an eum noxsededere, vel litis aeftimatio- nem fufterre. /. fedft unirn 17. §. cum fervtts 4. ff. h. t, Nec dubium , quin jurc poftcriori cx Principum recentiorum conftitutionibus injuri» crimen publicum effcclum fuerit, Hi quis in ecclefias catholicas irrucns facerdo- tibus , miniftris, vel ipfi cultui locoque fa- cro
|
||||||||||
|
vhgines 15. ff. h. t. junS. /.jl igBoraM* 50, ff.
locati, (fi modo in</. i. 15. §. 15. in /»«e lega- tur, vixtenetury utfenfus legis fu? let.) T« ve- ro, inquit ille apud Ariftaenetum Latine reddi- tum libri 1. epiftola 4. per Apottjnem indoclus pror- fus atque imperitus es Venefts. Vroba quippe bac hora, per mediam urbem, iftoc ornatu incederety obvitfque htUris} num neque unguenta fenftflt qm redolet, nec fonum armillarum bene fonanttum au divifti ditlce motarum ? qualia folent multeres de induftria protendentes manum , & fummis digttis prendentes fwum, atque his ^matoms indiciis al- leclantes juventutem. Sed & refpexi, inquit; re- fpexit & illa; leonem ex unguibus *agnofco. Qiia- li vero habitu matronae a meretricibus diftin<5ta?, nec fine oomitatu in publicum procedere fo- litae fuerint , peti peteft ex Briffonio antiquit libr. i.cap, 4. Rxvardo libr. 4. varior.cap. 17. Demftero in notis ad Rofini antiquitates libr. 5. cap. 32. fere in princ. Nec praetermittendum, ex uno facto contumeliofo multiplicem poffe nafci pmoriam injuriarum adionem, pro nu- mero fcilicet perfonarum , qua> vel per fe vel per alios ex tali fa£to injuriam paflk funt: adeo- que fi filiamfamilias fiHofamilias nuptam & in- juria affecfam ponas, feparatse quatuor injuria- rum aSiones jure movenlur , du« quidem per patrem filiifamilias, duse per patrem filixfami- lias; ita ut uterque & fuo nomine experiatur, & nomine ejus , quem aut quam in poteftate liabet , nec una a&io intentata alteram confu- iriat, fed quadruplicem feritentiam & judicati a<5tionem fubire debeat injuriam inferens , at- que ctiam prodiversa tum patris utriufque tnm filii filiaeque familias conditione alia atque alia injuriae aeftimatio facienda fit. /. t. §■ ult. I. eum qm i%.§.finupta2.ff.h.t. §.patitur 2. Inftit.h.t, 14. Competit infuper actio civilis ex lege
Cornelia , fed propter atrociorem tantum in- juriam , quam quis per fe , non per alium, paflus eft, veluti, fi quis pulfatus, verberatus, aut domus ejus vi introita fit. Unde fi in fi- liumfamilias hxc admiffa fuerint ,ipfe folus, non autem pater ejus, hanc ex lege Cornelia actio- nem exercere poteft, praetoria fola patri tum fuo tum fiiiif. fui nomine accommodata; ut ut alio- quin non ipfe filiusfamilias , fed magis pater ejus » pro ipfo in judjcio confiftat. /, lex Cor- nelia 5. pr. & §. illud 6. ff. h. t. §. fed & lex $. Inftit. h. t. Et de hac a&ione injuriarum ex lege Cornelia accipienda /. filiusfamilias 9, fft de oblig. & atlion. Nec dubiura , quin jefti- matio injurisE aeque in hac, ac in prsetoria a&io- ne, pro varietate circumftantiarum crefcat aut minuatur. /, conftitutionibus 37. §, j. ff. h. t. jund. §. fed & lex 8. & 9, Infttt. h. t. 15. Ad haec criminaliter extra opinem prop-
ter injurias experiri lsefus j>oteft. /, fin. ff, h. t. §.in fumma 10. lnftit.h. r^five^gravis fivelovis fit injuria; tura, quia, lege non diftinguente, jice noftrum eft diftinguerej tum tjuia omnem |
||||||||||
|
D£ INJURiiS 3ET F
|
toit
gant. %. pen. lnftit. depana temeie UHg.ml. i.ff
dehis qui not. infam. quas^tamsn omnes noii
criminalibus , fed civilibusacccnferi judiciiss
certum eft : atque infuper verius fit , noftris
ac Gerrrjaniae moribus neminem ex eo folo,
quod ad palinodiam damnatus fuerit, ac re ip-
sa recantaverit , infamem effe, ut latius tradi-
tum in tit de his qui not. infamid num. ult. dt
de Germanix confuetudine tcftatur Andr. Gayl
ltbr. 1.* obferv. 65. num. 6. Cseterum non iri
omms genens injuria locum habet palinodia,
fed tantum in vcrbali, utita vcrbis recanrando
medelam adhibcat,. qui verbis Mk , & eodent
mbdo purgetur injuria , quo illata eft, atg. I.
nibil tam 3 5.//. de reg. juris. Quod tamen etiam
ad injurias fcripto expreflas rede producitur,
cum maledicentia aeque literis ac viva voce fieri
poflit, utv pluribus docet Ant. Matthaeus de crl-
min. libr. 47. tit, 4. cap. 4. num. z. Hugo Grd-
tius manudufi.adjurifprud. Holl. libr. 3. cap. ~6k
num. 1. z. pracfertim fi privata tantum fcriptu^
raper epiftolam injuria fafia fitj ficnim libcl-
lo carmineve famofo ,»difperfo , diflcminato»
publicato, non iniquum fuerit, recantatioiiem
fcripto publico faciendam imponi, uti fcripto
publicato contumelia faaaeft. Farinacius qutfl.
105. num. 437. Planeinreali injuria recantati*
oni lpcus non cft, fed potius ad injurise realis
illatae deprecationem contendendum foret. Htt-
go Grotius manuduft. ad jurifprud. Holl, libt
3. cap. 35. num. z. & feqq. Berlichius concluf.
praa. part. 5. concluf. 6z. num. 16. Quin nee in ipsa verbali, quoties,id, quod pcr injuriam exprobratum fuit, vcrum apparet, vel plenam aut prope plenam probationem habet; quippc quo cafu fatisfafturus videtur reus adori, fi palinodix Ioco confiteatur , fe contra bonos mores ifta effutiilfe. Hugo Grotius manud. ad jurtfprud. HoU. libr. 3. cap. -$. num. 4. 5. e. Bedichws conclufpracl.part. ^.concluf. 6z. num. 23. Carjpzovius praH.crimin. part. 2, quafl. 90". tium. 53. Sande decif. libr. --. tit. 8. deftn, 7, Parladorius rerum quotid. libr, r. dp. 17. num. 33. Groencvvcgcn ad l iB.ffh. t. Ant.Mat- thsus de crimin. libr. 47r tit. 4. cap. 4. numt 4. Parens p. mem. Paulus Voet ad §.12, i«-
ftit. h. t. num, z. Porro ex ufu fori injuriam verbalem vel realcm paffus uno libello cumula- re poteft adionem ad palinodiam in verbali» aut ad dcprecationem in reali injuria, &a<3io- nem ad injuriae illatae Eeftimationem, fibi, vel* fiitavelit, pauperibus applicandam 5 defignans eum in finemcertam nummorum quantitatem cum jurisjurandi oblatione, quod propter tan^ tam majoremve pecuniam tales injurias patinol- let;quam tamen judex moderatur:& hoc eft,quod vulgo dicimr , contendi poffc fimul ad ameth dam honoramem &jrofitabilem. Andr. Gayl libfi 1. obferv. 6$. Bronchorft Mifcellan. cent. z.dt* fert. 58. i» §mi Chriftineus ad Mechlin. tit. z,
artu. 4. num. 23. Groenewegen ad. f. 10. I«*
Nnnnnn 3 flit*
|
|||||||
|
cro "aliquid injurias importet; capitali iri con-
vidos confeffofque pcena fancita. /. ft quisin hoc i o. C de epifc. & cleric. Uti & ex fenatufcon- fulto ac Valentiniani Vakntifqneedifto, fiquis librum famofum aut carmen ad infamiam alte- rius fcripferit, compofucrit, ediderit, dolove malo fecerit, quoquideorumfieret, autemen- dum vendendumve curgverit I. lex Cornelia 5. §, ft quis librum o* & feqq. junct. L 6. ff. h. m l. unic, C. de faiMfis libeliu. fic ut ex lege jufli •fiilt improbi & inteftabiles effe,- qui eo nomi- nc condemnati fuerint. d. I. 5. §. 9. ff. h, t. Etquamvis anteamitior ac extraordinaria-pcena, relegationem non excedens , decreta fuerit in libelli famofl reos. Paulus recept. fent. libr. 5. tit. 4. §. in eos 16. tamen poftea capitis pcenam cis imponi fancitum fuit, maxime , fi crimen atrox & capitale expfobratum fuerit. d. I. unic. C. de famofis libellis. licet nuuc arbitraria: ma- gis pcense in famofis libelhs locum habeant, Confer plura placita Ordinum. vol. 1, placit. Holl. pag. 439.* & feqq. & vol. z. pag. 2469, & pag. 2623. & vol. 3. pag. 520. & feqq. po~ litic. ordinationem Zelandu anno 1585. art, 36. Vol. 1. placit, Holl. pag. 357. Groenewegen ad l, unic. C. de famofis libeilis. Carpzovium pracl. criminali part. 2, #«<«/?. 98. Sicut & in iis, qui miniftris facra facientibus aut locis facris injuri- am fecerint. Groenewcgen ad d. I. 10. C. de epifc. & clericis, 17. Denique moribus hodiernis recepta ma-
xime a&io ad palinodiam , feu injuriarum re- cantationem) diverfa omnino ab adtione injuria- rum Romani juris, fecundum Berlichium part. 5. toncluf. 6z. num. 13. & feqq. Farinacium qu&ft, 10$. nttm, 71.) qualis recantatio fat mag- narri in fe pcenam habet , dum nullus gravius afficitur , quam qtti ad fupplicium pcenitentia tra- ditur , autorc Sencca libr. 3. de ira" cap. z6. Quia tamen pcena illa neque pecuniaria eft, aut fifco applicanda, neque corporalis , fequi- tur hanc ad palinodiam adionem > civilibus ma- gis , quam criminalibus judiciis accenfendam effe,moribus praefertim noftris, quibusplacuit, privatos nullum criminale movere' judicium » fed taritum ad indemnitatem agcre poffe, fi alie- no delicto laifi fint, ut alibi di&um : quem- admodumaliis infuper argumentis, a fingulari fori hujus vel illius confuetudine petitis, idad- ftruxerunt autores varii, interquos Andr. Gayl. libr. i.obferv.6<$. Bronckhorft«»f. z.Mifcellan. ajfert. 58. Carpzovius defm. for.part.q. conftit. 42. defin. z. Mynfmgerus «»f. z.obfervat. 98. Groenewegcn & Parens p. m. Paulus Voet ad $. 10. Inftit. h. t. num. 3. Neque in con- trarium movere poteft , quod haec ad recanta- tionem a&io infamans fit. Cum®primo non fequatur inde , eam criminalem efle , dum & mandati, & depofiti, & tutela?» & pro focio, & furti aclio, & alias plures ad pcenam priva- tis tafisappUcandamtendent.es, infamiam irro- |
||||||||
|
Lib. XLVII. Tit. X.
|
|||||||||||||
|
iotr
|
|||||||||||||
|
ft
|
|||||||||||||
|
t. Confer Carpzovium praft.crimin.part.:,. quaft. 95.»««»». 31. & feqq. EtquamvisUl-
|
cap. 35. tmm. 3. 4,
qui & ideo» cum de utroque egiffet, amenda *nempe honorabili ac profttabili, mox num. 5.6. fubjungit locutione reftricla. , juri exigendae a- mends profitabilis anni filentio praefcribi ; al- tum filens de amenda honorabili, atque ita fa- tis fupponens, ejns exadionem perpctuo dura- re; quod & probat Bcjlichius d. parte 5. com- $cluf. 61. num pen. Parens Paulus Voct ad§, ult. inftit. h. t. num. 2. in med. TQuin imo propter reales injurias a&ionem ad amendam non mo**' do honorabilem , fed & profitabiiem perpetuo dari, nec anno evanefcere, judicatum inHol- landia, tefte Neoftadio Curia Holl. decif. 13. Groenewegio ad Grotium manud. d.libr. -^.cap, 35. num. 6. licet aliquando Ultrajcdi judica- tum fuerit , perfecutionem amcndx honorabi- 3i*s, feu deprec,ationem iil|uriarum realium pla- gis illatarum , anno finiri. Radclantius Curia Ultrajecl. decif. 121. Qtiibus vcro remediisad recantationcm adigatur , qui vel per contuma- ciam abfens eft , vel prsfens fecantare mordi- cus detreSat, pcti potcft ex Berlichio d, part. 5. concluf. 6"2. num. 36". & feqq. Carpzovio pratl. crimin, part. z, quaft. 94. num. 11. & 1,8. Caeterum moribus noftns illud obtinet,
quod injuriam paffus prjeter hanc adioncm ad <»- mendam honorabilem & profitabilem, nullam aliam vel privatam vel publicam injuria? fibi faftae cx- ecutionem habeat, fed tantum aclionem priva- tam ex lege Aquilia ad indemnitatem, fi fortc injuria illata etiam ad damnum rei familiaris pertinuerit, convenienter legi 15-- §. fiquu fer. vo 46. ff. h. t. I, unic. C. quando civilts aclio criminali prajudicet. l.qut fervum %^,ff. deoblig. & a£t. l.fed & fi 5. §. 1. //. adleg. Aquil.jul. Clarus' §. ult. quaft. 58. mm. 38. Meno- chius libr. 3. prafumt. 114. Gomezius var. refoi tom, 3. cap. 6. num. 9. Pcrezius C. h. t. num. ult. Berlichius part. 5. concluf. 70. num. z6. & feqq. Brunemannus ad l 1. C. h, r. Chriftineus ad Mechlin. tit. 2. artic.q, num. 23. in fwe. De csetero folus fifcus criminalem in- juriarum perfecutionem facit, ficut id de priva- tis delidis generaliter , & in fpecie dc furto quoque , jam alibi adnotatum fuit. Groene-i wegen4i§. 10. Inft.h. t. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. i%Q.qu*ft. 2. Unde&, fipd- vatus civilem injuriarum aftionem intentet propter injuriam five verbalem five realem fibi illatam , faepe praetores aut fifci advocad fefe li- ti adjungunt, & petunt, ut a&or doceat, fal- fitatem exprobratorum, vel reus veritatem; 8c in probatione deficiens arbitrio judicis coiircea- tur, vel muldas folvat, fi quae ftatutis impo- fitae fint; #e cujus praxi vide "Waflenaar pract. jftdic. cap. 1. num. 46. §. 14. 15. 16". Confet* Refponfa Jurifc. Holl.fwf. i.confd. 3 ip. Carp- zovium pracl. crimin. part. 2. quaft. 99. Ncc impcditur reus per procuratorem fefe hic tueri, * ctiamfi
|
||||||||||||
|
trajectinis placuerit, in cafu, quo injuriam pa-
tiens vilis & abjcctus eft , (id eft , non pauper aut humililoconatus, fedtnrpis, infamia juris aut facli laborans) ei a&ionem ad palinodiam aut de- precationem atque fatisfa&ionem non effe accom- modandam, fed tantum ad pecuniariam injuriae aeftimationem. Statutum Urbis Ultrajeft. rubric. 46".' artic. 2. Ant. Matthaeus de criminibtu libt. 47. tit, 4. cap. 4. num. 6. Paulus Voet ad §. 10. Inftit. h, t. num. 3. tamen ubi justale mu- nicipale inductuin non fuit,, magiseft, uthu- jus quoque generis hommibus permittatur h*o- norabilem non minus quam profitabilem amen- dam petere , fi verbalibus aut realibus injuriis fccundum fuam conditionem fe impctitos do- ceant : licet enim hujjus aut illius criminis in- tuitu & fcelerati & legum conremtores fint, ac ob id vel jure, vel gravium atquefhoneftorum virorum opinione , infamiam incurrerint; ta- mcn cum leges omnibus hominibus sequaliter adverfus injurias ac laefiones praefidium fecurita- temque tribuere dcbeant. /. capitalium i%.§,ad ftatuas 7. ff. de pcenis, nec quisquam pcenae ul- tra, quam quatcnus peccavit, fubjiciendus fit; non iniquum fuerit, fi perfona turpis verberi- bus indigne fithabita, vel quid acerbius per men- dacium ac calumniam ei exprobratum , recan- tationem falfo obje&orum , aut injur-iarum rea- lium deprecationem, injurianti imponi. Quid enim, fi homicidae adulterium, adultero homi- cidium aut furtum aliudve fcelus praeter verita- tem obje&um fuerit ? Eoque faciunt, quae de nobilibus recantare obftri&is» fi humiliores la- ferint, addu&a a Berlichio concluf, praft.part, 5. concluf. 6z. num. 30. & feqq. Nec praetermk- tcndum , hanc ad paHnodtam acKonem morte ejus, qui injuriam verbalem paflus eft, non ex- ftingui, utcunque vulgata tum civilis tum cri- minalis injuriarum perfecutio fic evanefcere fb- leat» fecundum infra latius dicenda; fedpotius liberis quoque ejus ac heredibus aliis, quorum intereft» falfis conviciis profcilfam non efle de- functi exiftimationem , dari oportere. Hugo Grotius manud. ad jurifprud. HoU. libr. 3. cap. 35. num^ 9. 10. Fruftra diffentiente Berlichio d, part. 5. comluf. 6z. num. 25. &feqq. quip- pe cujus argumenta hoc uno fere collabuntur, quod interfit Hberomm, & aliorum heredum, pro vero non haberi fpargique de defundto, quod per mendacium atque calumniam obje- cllum fuit, ut fupra monitum num. 5. Quem- admodum nec anni fpatio eam interire , fed triginta annis durare» veriuseft, cum recanta- tio tahs re ipsa nihil aliud (it, quam reftitutio ho- noris per convicium ablati feu laefi , adeoqufe non tam ultionis quandam exaclionem habeat, quampotius tei perfecutionem, uti id recle ob- fervatuma Carpzoviopraft, crimin. part. 2, quaft, 54. wm. 13. & ftll* Hugone Gtotio manudt |
|||||||||||||
|
*
|
|||||||||||||
|
DE INJURIIS ET FAMOSIS LIBELLIS.
|
|||||||
|
renf. part. 4. cotiftit. 42. deftn. 7. Bruneman-
nus ad d. I, 5. C. b. t. poft alios ibipt. Sed 8c dolus abfuiffe prxfumitur , fi quis artis fuae contemplatione rogatus a vero aberraverit, dum aut non fatis ad artis fua? rcgulas refpexit, aut fallacia difciplinae (ux prjecepta fecutus eft; vel- uti, fi medicus perperam refponderit aut lepri aut morbo gallico aegrotantem laborare ; vel aftrologus aut alius, illicitam divinationem aut vaticinia pollicitus, dixerit, Titium furto rem abftuliffe, cum is infons effet, Mazvitim in fce- leratum evafurum , turpique letho periturum &c. licct hujus generis homines conftitutiom- bus , talia intcrdiccntibus , teneantur. I. item apud 15. §. fi quii afttologus ti. ff. b.t. Magi- ftratus quoque, fi quid adverfus refiftcntem vio- lentius fccerit , aut invcrecunde poftulantem aliudque quid fimile perperam agentetn verbis reprehenderit acrioribus , non tedcndi propo- fito, fed jure licito ac jure honoris fui id fe- ciffe prafumi debet. I. injuriarum 13. § qu* jure poteftatis 6. ff. b. t. arg. /. qtiemadmodum 20. §. magiftratus 7. ff. ad leg. Aquit. I. continet 2. §. 1. ff. quod metus causa. Idcmque obtinet in prseccptore , difcipulos non fatis ex artis pisefcripto facientes coercente. /. aut facla 16. $, caufa 2. ff.de posnis. I. fed & ft 5. §, ult. ff. de injuriis. I. item apud j j. §. adjicitur 28. ff. b. t. I. 2. §. Servitts 43. ff. de orig, juris. Nec aliud dicendum, fi orator in corruptos (c culi morcs invedus vitia verbis durioribus exa* gitet , dummodo non indulgeat odio privato, nec prxcipitato imprudentique fcrvore protinus perfonas peccatis obnoxias nominatim defignet atque perftringat , fed ea morum cmendando- rum praeccpta proponat, ex quibus quifque fuo- rum vitiorum fibi confcius dcfumat fibi, quod ad intcgrioris vitx inftitutum movere poteftac impcllere. arg. d. U. epiftola Pauli ad Galatas cap. 2. verfu 1. & feqq. 8c ad Titttm cap. r. verftt 10. & feqq. Simili modo nec in/uriandi confilium habuifle credendus eft , qui de hono- ribus alicujus decernendis paflus non eftdecer- ni, ut puta imaginem alicui, vel quidaliudta- le j vel laborcm aut munus onerofum alteri ex- tra ordinem imponi curavit; cum multum in- terfit, contumeliae causa quid fiat , an vcro ficri quid in honorem alicujus non patiatur, aliudque fit laborem injungcre, aliud injuriam faccre. /. injuriarum 12. §. ft quis de q.& j.ff. b. t. Quin &, fi quis per jocum percutiat, auc dumcertat, injuriarum non teneturj ficutnec, qui per errorem pugnum duxeritei, quempu- tabat fusc fubeffe poteftati ac emendationi, aut cum eum coercerc vellet, aberrans alium per- cufferit in proximo ftantem. /. illud relatum 2. §. pen. & ult. I. 4. //. b. t. Quive fui defen- dendi causa quid alteri objecerit. arg, l.fedfi unius 17. $. plane fi B.ff. b. t. nam utinrea- libus, fic & in verbalibus , quod quis ad fui defenfionem dixerit, id jure dixifleexiftimatur» arg.
|
|||||||
|
ctiamfi fifctts criminaliter agat, nifi de atrocio-
ribus ageretur injuriis, in quibus pcena corpo- ris aftlidiva in reum conftituenda foret, utau- tor eft Groenewcgen ad d. %. 10. Inftit. b. t. num. 4. ^. Carpzovius pracl, crimiti. part. 2. qu&ft. q<j. num. 54. & feqq. ip. Multis tamen ex caufis denegatur inju-
riarum perfccutio , idque , dum vel ab initio nata non fuit, vel, poftquam nata, compete- re defiit. Ab initio non nafcitur , quia quid deeft vel ex parte ejus qui injuriam patitur, vel ex parte ejus, a quo proficifcitur. Ex partc il- lius , qui eam paifus eft , requifitum deficit, quoties non protinus eandcm ad animum revo- caverit; quatenusci, quieam diffimulavit, at- que ita dereliquit, non permittitur poftea ex pce- nitentia recolere, aut fuum inalterius injuriam confilium mutarc. /. non folum 11, §. injuriarttm 1. ff. b. t. §. ult. lnftit. b. t. junct. L netno po- tefi T)-ff- de reg. juris. dummodo memineri- mus, ex folo filentio ejus, qui laefionem fufti- nuit, perperam colligiautprxfumiinjurisdifli- mulationem ; dum non raro tales circumftan- tia? funt , ut molHora exfpcctari debeant fandi tempora, & duplicandas in/urias merito quis fae- pe metuat, fi velhifcere aufus f!ierit> ideoque , ut eft in fatyra, Tulfatus roget, & pugnis contufus adoret,
Vt paucis liceat cunt dentibus inde reverti. Multis fanc, experientia tefte, injuriis fefe non- nunquam objicit , qui de una illata dolet ; & ut ait Seneca, qui levem injuriam filentio fer- re noluerant, graviflimis malis obruti funt j in- dignatique , aliquid ex pleniflima libertate di- minui, fervile in fe attraxerunt jugum. libr. 2. de ira cap. 14» 20. Ex parte illius , qui injuriam intulifle
videri poffet, impedimentum fubcft, quo minus
injuriarum teneatur, fi injuriandi defit propofi-
tum , quod ex circumftantiis colligcndum eft ,
dum dolus in mente refidet, & in dubio non
prsfumitur, nec aliter, quam ex fa&i qualita-
tibus apparere ac doceri poteft»fecundum addu&a
in tit. de dolo malo num. 2. Unde fi verba
qujedam prolata fint ambigua, duplicem fenfum
admittentia, in bonam partem indubiofacien-
da eorum interpretatio t quoties enim alia po-
teft capi conje<5Uira, pro delicto prafumendum
non eft. arg. /. merito autem 51. ff. pro focio.
I. item apud 15. §. /i communtm 36. ff. b. t.
de quo late Menoehius de pr&fumtion. libr. 5.
pr&fumt, 2. & 2. Sin tales fuerint prolati
fermones, qui per fe & propria fignifica-
tione contumeliam inferunt, injuriandi ani-
mus adfuiffe creditur , eique , qui illa protu-
Jit, probatio incumbit, injurise facienda? con-
filium defuiffe. I. ft non convicii ?. C. b. t. arg.
I. 1. C, ad leg. Cornel. de ficar. I non omnes j.
§. a barbaris 6. ff. de re militari. Zoefius ad
Fand. b. t. num. 5. Ant. Matthanis de crimin. libr.
qj.tit.q.cap.i.num. xo. Carpzovius deftn. fo-
|
|||||||
|
1024- L i b. XL
arg. I. utvim 3. ff. de juftit. & jure, Cui non
abfimile, fi quis laceffitus injuriam retorfcrit, cum compcnfata. co modo videantur injurise, quatcnus civiliter agi potuiflet, & rctorfio in- jurice non habcatinjuriam ,dum non eftinjuria, pati quod fcccris, ac ignofcendum eft ei, qui voluit fe ulcifci provocatus. I. qui cummajor 14. #. f\ libertus 6. ff. de bonti libertorum. I. qtu amnia 25. ff. de pmurator. Sic ut hic quasdam fit injurias cum injuria» deli<5ti cum deli-io pari compenfatio. arg. l.viro 39. ff.fvlutomatrimon. fi modo retorfio feu repreiTio injuria: moderata 0 fit, ac injuria; illatse refpondens; cum sque ini- quum cenferi debeat, in famae & honoris dc- fenfione, ac in defenfione bonorum aut vitae, moderamen excedere inculpatse tutela?. arg. /. 1. C. unde vi. adeoque exceflus non plane impu- nitus foret, prout hxc & alia circa retorfionis matcriam latius executus cft Berlichius concluf pracl. part. <j. concluf. 64. Andr. Gayl libr. 2. obferv. 100. Fachineus controverf libr..^. cap. 12. Gregorius Tholofanus fyntagm. juris ci- vilis libr. 38. cap. 7. num. 14. Zoefius ad Pand. h. t. num. 9. 10. Ant. Mattlmis de crimtnib. libr. 47. tit. 4, cap. 1, mm. 9. Carpzovius pratl. crimin. part. 2. quaft. 97. num. 23. & feqq. "Waflenaar pratt. judic. cap. 19. num. 9. Ref- .ponfa Jurifc. Holl. part. 1. confil. 224. &part. 2. vol. 1. confil. 124. & part. 5. confxl. 81, & 183. Qyod fi litigator five a_tor, five reus, tefti contra fe produdto quid objecerit ad elevan- dam aut diminuendam fidem ejus, nec tunc inju- riandi animo, fed potius fui defendendi confilio id egiffe crcdendus eft, etiamfinon potueritob- je_ta pleniflime probare , fi rnodo verifimiles aliquas opprobrii fa&i caufas producere poflit; ne alioquin porta malitiis aperiatur, & conces- fa videatur licentia, fui defendendi praetextu quse- vis in advcrfarios eorumque teftes velut de plau- ftro convicia impune projiciendi cumulandique. arg. I, Lucius 21. //. de bis qui not. infamia. I. qui cum major 14. §. fi patris mortem 7. ff. de bonis libertorum. I. deferre 18. §. fed communem 7. //. de jure fifci. I. ult. ff. de publicis judiciis. I. quod reipubiica 33. //. h. t. L quifquis 6. §. ante omnia 1. C. de poftulando. Fachineus c$n- troverf. libr. 9. cap. 13. "Wefembecius paratitl. Pand. b. t. num, 9. Jttl. Clarus §.fin.quaft. 53, num. 4. Chriftineus ad Mechlin. tit, 2. artic. 4. num. 16. & feqq. Mornacius ad l. 21. ff.debis qui not. infam. Carpzovius defm. forenf, part. 4, conftit. 42. deftn. 7. in ftne. Sic quoque eum, qui fervata ex naufragio bona fua rcpetens, contendit, plura fervata eflc, ac qusedam fup- prefla, ab adione injuriarum, qua convenie- batur, liberatum fuifle , teftis eft Neoftadius Cmu fttpr. decif, 44. Sicut nec injuriarum ju- dicio pulfandus videtur , qui a_tioncm vel ex- ceptionem fpolii apud judicem propofuit. Berli- cbius praft. conclufpart. 1. concluf. 21. «««1,93. & ftfk Quive» cum alius dignitatem ambi- |
||||||
|
V _L I.• X I i » _T%._
ret folis nobilibus aut legitime natis defcrch-
dam, ambientem negavit nobilem aut cx ma- trimonio legitimo piognatum efle. Ant. Mat- thaus de ctiminibm libr. 47. tit, 4. cap. i.num. 7. Denique injuriarum actionem nonnafci, fi vcrba vel fafta injuriofa ab iis profe&a fuerint, qui doli capaccs non funt, ante di_tum, num. I. Uti&, quoufqueexcufetebrietas,„. ttum. I. 21. #>Et ha.c quidem de injuriarum atSione in fuis natalibus impedita. Ceflat porro in- juriarum perfecutio etiam variis ex caulis, poft- quam ob veram injuriam competerc cce- pit ; quarum prima eft tcmporis lapfus ; anno enim terminatur ea , qua. ex edicto pratoris de- fcendit l. fi non 5. C. b. t. fic ut annus curre- re incipiat cx eo tempore, ex quo quis fcivk, injuriam fibi illatam efle. Hngo Grotius »»«t- »«,. ad jurifprud. Holl. libr. 3. cap. 35. num* 6. ibique Groenewegcn in notis. Fachineus con- troverf. libr. 9. caf. 8. Chriftineus ad Mecblin. tit. 2. artic. 4, mm. 4. Andr. Gayl libr. 2 ob~< ferv. 105. Imbertus inftit.forenf libr. 1. cap. 33. lit. D. in netis, Ant. Matth_eus paramia 9. num. 14. Leeuwen cenf.for, part. 1. libr. 2. cap. 10. num. 14. Carpzovius defn. forenf part. 4. con- ftit. 45. defn. i. & 3. atque etiam utilis fit, quoties injuriam palTus docere poteft , fe non potuifle maturius agere. Neoftadius Curia HoU. decif. 27. prout id evenire poteft , fi li- tis alterius occafione litigantium alter altcri in- jurias fecerit , pofita fententia , quod injurias fic illatas nomine nulla moveri poffit injuriarutn adtio, nifi poftquam lis illa principalis per dc- finitivam terminata fuerit , fecundum tradita i Carpzovio pratl. crimin.part, r.qnaft.yj. num. 40. & feqq. Sandio decif. Friftc. libr. 5. tit- 8. defn. 11. poft Berlichium pratl. concluf part. 5. concluf 6 5. num. 44, & feqq. JJlane uno ia cafu injuriarum a_tio ex quorundam locoium ftatutis intra fex fcptimanas moveri debct , ex quo primum cxpcriundi poteftas fuit; puta, fi mulicr ob id, quod fe vi ftupratam contcndit, agere velit. Hugo Grotius d.ltbr. %.cap. 35. »«1/1.14. ibique Groenewegen. Etfivero prop- ter reales injurias etiam actioni prsetorise lo- cus fuit , eaque & tunc non ultra anni fpa- tium fuam cxtendit durationem , tamen & ci- vilem ex lege Cornelia adionem ob injurias rea- les competiifle , jam fupra diflum ; quse tan- quam ex lege defcendens , non annalis , fed perpetua eft, triginta annis durans, fi quispul- fatus , aut verberatus , aut domus ejus vi in- troita fit; ita fuadente civilium adionum natu- ra, quas hae inparteper temporis brevioris cir- cumfcriptioi^em nufpiam mutata apparct. arg. I. ficut 3. C. de prafcript. 30. vel 40. annor. princ, Inft. de perpeu & tempor. aclion. Hartman- nus Piftoris libr. 4. quaft. 20. Mynfingerus cent. i.obferv.Z^.¢. 5. obferv. 7. num. ult. Fachineus fontroverf libr. 9. cap. 7. Andr. GayJ libr. 2. obferv. 105. Sande decif libr. 5. ttt. 8. deh.
|
||||||
|
De INJURUS ET F
deftn. 3. Neoftadius Curia Holland. decif. 13,
G roenewegen ad Grotii manuducl. Jurifprud. HolL Ubr. 3. cap. 3^. num. 6. Ant. Matthseus de cri- minibus libr. 47. tit. 4. cap. 1, num, 15». Parens p. mem. Paulus Voet ad §. ult. Inftit.b. t.num. 1. inmed, Quod attinet ad criminale injurise indkium, veluti ob famofum libellum, annorum viginti fpatio elapfo illud ceffare dicendum eft; cum ordinariumfit; ut criminales accufationes, quibus breviora tempora non funt aperte praefti- tuta , ad annos viginti a perpetrato crimine du- rent. /, querela falfi 12. C. ad leg. Comel. de falfis. Ant. Hmhzvts decrimin. libr. 47. tit. 4. cap. 1. nunt. 18, in fine. Quid vero obtineat circa finiendam illam , qua: moribus frequen- tata, aclionem ad palinodiam , aut injuriarum realium deprecationem , & injuria? arftimatio- nem, quae venit appellatione amenda bonorabi- lis & profitabilis , fatis conftat ex iis , quse fu- pra dicta num. 17. 22. Morte quoque tarh illius, qiu injuriam
intulit, quamqui eampaffus eft, evanefcit in-
juriarum aftio ; quippe nec heredibus compe-
tens, nec in heredes; nifi poft litem contefta-
tam demum mors contigerit: lket enim crimi-
nalis perfecutio non ultra detur ad pcenam cor-
poralem aut aliam arbitrariam, etiam tunc, cum
poft litem conteftatam demum reus fato functus
fuit, dum morte rei, quas pendente accufatio-
ne fupervenit » abolitio criminis legitima con-
tingit, & accufatio jam ccepta perimitur. /, in
fenatufconfultum 1$. §. ft propter 3. ff. ad fena-
tufc. Turpill. I. defunclo eo 6, ff. de publ. judi-
ciis. I. 1. /. 3. /. ult, C. ftreusvel accufator mor-
tutts ftt. tamen nihil vetat, quominus, litefe-
mel conteftata, civilis injuriarum actio conti-
nuetur adverfus heredes ejus , qili fecit injuri-
am , ad seftimationem injuriae in numerata pe-
cunia obtinendam; cura hic vulgaris litis con-
teftationis effe&us fit, ut actiones pcenales ab
utraque parte tranfmittantur. §. 1. Inft. de per-
pet. & temporal. acl. I. injuriarum 13.»» princ.
I. itemapud 15. §. injuriarum 14. ff. b. t. l.unic.
Cod. ex deliclis defuncl. in quantum hered. conven.
I. ftnon 10. §. injuriarum 2. ff.fi quiscautian, in
jud. fift. cduf.fatlis. I. ult. in fine. ff. de fidejuff.
& nominat. & hered. tut. fic ut & injuriarum
a&io ad exemplum a&ionis popularis in bonis
noftris .poft litem conteftatam computctur,
quse ante litem conteftatam non creditur in no~
ftris bonis effc. /. injmiarum aBio 28. ff. b, t.
juncT:. I. ut ft cui 12. ff. de verb, fignif, Chrifti-
neus ad Mechlin. tit. 2. art. 4. num. x^.in ad-
ditam. Sande decif. libr. 5. tit. 8. defin. 4.
Groenewegen ad Grotii manud. ad jurifprud.
Holl. libr. 3. cap. 3$. num. 11, Ut tamenpro
litis conteftatione haberi debcat , fi reus inju-
riarum acYione conveniendus, poft tertiam ei-
tationem & diei tertium dicti lapfum contuma-
citer emanens, fuique copiam non faciens, mo-
riatur 1 licet quarta citatio , qus ex abundan^»
|
||||||
|
AMOSIS LIBELLIS» 102€
ti fleri confuevit , necdum fa&a fit. Neofta*.
dius Curia Holland. decif. 27. 23. Tollitur & fatisfaftione per eum fa&a,
qui injuriam intulit. l.fed fi 17. §. fi ante6.ff, b. t. paclo , transa&ione , jurejurando , dum reus ad verfario vel judice deferente jurat, fe non feciffe injuriam , aut non habuiffe injuriandi propofitum, vel adverfarium tali contumelia in- dignum eflc. /. lex Cornelia 5. §. hac lege 8. /. non folum 11. §. injuriarum 1. ff. h, t. Uti &, fi ante litem conteftatam verbalium injuriarum intuitu profiteatur, fe rata non habere per men- tis perfeverantiam ea , quas fervore iracundia? > aut nimia dicendi prarcipitantia, convkia pro- tulerat, fecundum ante dicla num. 1. etiamfi. forte non inter pocula, fed alia occafione, con- vicia fafta fuerint. Groenewegen ad Grotium libr, i.manud. cap. 35. ««»». 5. Sande decif. libr. 5. tit. 8. deftn, 8. Carpzovius praclic. cri- minali part. 2. quaft. 97. num. 12. & feqq. Praeterea remiflione, quse nuda voluntate con- tingit. /. fed fi 17. $. fi ante 6. in fine ff, b. t, ac vel cxprefle fieri poteft, vel tacite, dum com-« munia adhibcntur amicitia: fymbola, convivia, fympofia » aliaque reftitutse indicia familiarita- tis. Hugo Grotius manud, ad jurijprud, Holl. libr. 3. cap. 35. »«w. 6. 7. 8. Uttamennon adionem injuriarum , fed folum animi ranco- rem, odium, & vindidae privatse cupidinem, remififle videatur, qui vel folus vel cum adver- fario fuo ad facrse Ccena» participium venit; cum Chriftianum quidem fit, injuriarum obli- vifci, fed nihilominus & pium, famse kfse re- parationem haud negligere; ne alioquin profti- tuta Sc amifsa ea, quam viri graves & honefti de te conceperunt, opinione bona, definas rei- publicse, ecclcfiae> civibus in ppfterum prodcfle. Amezius de caftb. confcientia libr. 5. cap, 3. num. 4. Gregorius Tholofanus fyntagm. juris civilis libr.^S.cap. 7. num.6. Berlichiusconcluf.pracl. part. <;.concluf. 70. num. 18.19. &feqq. San- de decifi libr. 5. tit. 8. defin. 13. Ant. Mat- thseus^ crimin. libr. 47. tit.^.cap. i.num. 1 j. Parens p. raem. Paulus Voet ad §. ult. Inft. b. t. num. 1. fere infine. Etfi vero rcmiflio injurise per laefum fa<5ta privatam conticefcere faciat in- juriarum a&ionem, non tamcn & publkam tollit accufationem, quse prsetoribus , aliisque fifci miniftris, qua talibus , competit, ubi de gravioribus injuriis illatis quseftio eft j cum quis- que juri quidem fuo privato, at non juri publi- co publksque vindiftae ac difciplinse renuncia- re poflit. Carpzovius praEl. crimin. patt. 2, quaft. 97. num, 53. Quin &, cum fupra di&umfit* plures pluribus ex uno fado contumeliofo in- juriarura ac1;iones nafci, fciendum eft, remis- fionem ab uno fadam foli remittenti impedi- mento efle, quo minus agat, czeteris per idem faftum injuriam perpcflis haud quaquam obefle, fecundum regulam, qua quod inter alios acT;um, geftum, contradumve fuk/aliishaud praejudicat. O 000 00 toti |
||||||
|
Li b. XLVII. Tit. XI.
|
||||||||||||||||
|
02 6
|
||||||||||||||||
|
24. Ceflat dcnique omnis uiterior injuriarum
perfecutio, fi iemel pcr Isfum de injuriis actum fitj iic ut, quicunquc propter injuriam illatam criminaliter cgcrit vel cxtra ordinem velpubli- co judicio, civilem ex lege Cornelia vel prse- toriam aftionem amplius inftituere non poffit; vel fi harum unam intentaverit, criminalis om- nis evanefcat accufatio; eo quod utraque, tum adio, tum accufatio, ad n\eram tendit vindi- fiam, quam femel, nonfsepius, propteridem deliclum exigi asquum eft. /. qttod Senatufcon- fultum 6. in fwe. I. 7. §. 1. ff. b. t. Ut tamen exaequitate fecundum jus Romanum praetor, ne crimina meritis fubducerentur pcenis, injunxe- rit agenti , ut omifsa civili a&ione publicam inftitueret aut cxtraordinariam accufationem , ne privatum judicium publico prxjudicaret. d. I. 7» §. 1. //. h. t. Confer Ant. Matthseum de cri- minib. libr. 47, tit. 4. cap. 3. num. 9. & quae fcripfi in tit. de judiciis mm. 7. Sicut&mori-* bus noftris cum a£tione civili ad amendam ho- norabilem ac profitabilem concurrere poteft cri- minale judicium ab advocato fifci vcl praetore» litigantibus fe jungente, movendumj adeo ut alterum judicium ab altcro non perimatur; prout nec perimitur acrio ex lege Aquilia ad indemnitatem , fecundum fupra monita »««3. 18. adeo ut, fi fuper injuria jam transacmra fuerit 1 nihilominus acHo ad indemnitatem ex lege Aquilia fuperfit , juxta tradita in tit. dt transatl. num. 21. |
||||||||||||||||
|
m. tit. C. inter alios atla vel judicata aliis tton
nocere. I. fitpe conftitutum 6y ff.de reg. juris* l. tes inter z. C. qttibtti res judic. non noceat. I. Clauditts Felix i6.'in jine ff. qui pot. in pign. Qiiod tamen in patre & filiofamilias, per cu- jus quafi latus pater eft tefus, per omnia non obtinet: nam quod fpe&at praetoriam injuria- rum adionem, filirts quidem eandem remittens, fibitantum praejudicat, non item patri j eodem rnodo , ac fi ab initio filiusfamilias voluntate fua verbalibus aut realibus injuriis afrectus fuis- fet: adeoque patri injuriam haud remittcnti u- troque in cafu experiundi facultas denegata non eft. /. in perfona 30. ff. de pattis. I i. $.u&que adeo 5. /. /i quis fervum 26". ff. h. t. Per pa- tremverofada remiffio etiam filiofamilias no- cet; nifi vilis & abjefta fitperfona patris, filii ex adverfo honcfta; cum iniquum foret, hoc in cafu filiifamilias exiftimationi per remiffio- nem patris pra/udicium fieri, & patrem viliffi- mum filii fui honorati contumeliam ad fuam metiri uiilitatem. I fed fi 17. §• plane 12, & ip ff. h. t. Plane, cum adio ex lege Cor- nelia defcendcns nullo modo patri, fedfoli fi- lio qusefita fit, fruftra pater remiferit , quod non habet; ac proinde falva femper eft filiofa- milias harc civilis injuriarum perfecutio , non obftante contumeliarum remiffione per patrem quemcunque facH. arg. d. U in perfona 3 o. ff.de patlis. I. lex Cornelia 5. §. iUud quaritur <S. & 7. ff. h. t. |
||||||||||||||||
|
T I TV L V S XI.
Dc extraordinariis criminibns.
|
||||||||||||||||
|
Summaria.
|
||||||||||||||||
|
4. De crimine Dardanariorum remiff De direUa-
riis vel detetlariis, fettoribus Zonariis, aper- tulariis, prodentibus aliena inftrumenta advet* fa parti, terrentibus hominum mentes fuperfti- tione, circulatoribus & circumforaneis. j. Quid fuerit crimen fcopelifmi, & qua pmia
ejrn ? De veteribus colonis migrare jujfis, & vulnerum, mortis, incendii alteriusve mali me- tu novos colonos abfterrentibus. De extorquen- tibus per fcriptas denunciationes pecunias certo loco deponendas fub mortis aut inccndii commi- natione. De his, quifigna fua rebtts impontint alienis , aut titulos potentioris prafigunt , aut vela regia fujpendunt. 6, De aggerum Nili perruptoribus. Quibus pce-
nishodie puniantur, qui aggeres perfoiiunt ftve marinos publicos, five privatos pattciorum pos- fefforum. De exfcindentibus arborem fycami- nonem Nili aggeres colligentem ; deque iis, qui apud ms fubducunt ex collibus arenaceis carices & alia
|
||||||||||||||||
|
1. Quid fint crimina extraordinaria} Cur, cum
pwta horum criminum arbitraria fint, pluribus tamenceru pocna propomntur impoftta ? Anju- dex in hifce etiam ad ultimum fupplicium pos- ftt procederei Qui poffmt in his extraordinariis experiri ? 2. Ad crimina extraordinaria pertinet , alienas
nuptias follicitare, matrimonia alienainterpella- re, fimo corrupto fordibusquealiishomines, la- cw, flumina, ffiulas conjpurcare ; puelU ab- dutlo vel corrupto comite ftuprum perfuadere, vel impudicitia gratid aliud quid facere. 3. Quid ftt crimen partus abatli , & quo modo
fieripojfit? Quafit pcena ipfius mulieris partum fibi abigentis ? Qu& illius, qui poculum ab- ortioms dedit» five medicus, five alius t Et m Uceat partum abigere, fi vel matri vel par- tui pereundum fit ? De diftinUione partus vi~ talis & necdum yitalis (x conftitutione Caro- HV. |
||||||||||||||||
|
DE EXTRAORDINARIIS CRIMINIBUS. IO27
|
||||||||
|
- JJ ( ------- 1
hetb& mxttm (Wyer ditta) incrementum
t rimina extraordinaria funt, quae non
;certa lege lata, fed moribus populi vindicata, ad oppofitionem crimi- num publicorum feu legitimorum. arg. /. pravaricationis 3. § ult. ff. de pr&varicat. I. ftellionatus 3. §. pen. ff. ftellionatus. jun<5l. /. 1. ff. de publicis judiciis. &inquaenul- Ja certa pcena per leges conftituta, fed arbitrio judicis infligenda eft. d. /, ftellionatus 3. § pen. ff. ftellionatus. I. 1. §. 1. z. ff. de effracl.&ex- pilat. fic ut in iis judex pro circumftantiis pce- nam rainuere vel augere poflit, dummodo ra- tionem non excedat, /. bodie licet 1%. ff.de pm- mts. prudenterquc caveat, nequid autduriusaut remiflius conftituat , quam caufa poftulabit, perpensa diligenter perfonarum conditione & xerum qualitate. /. Vedius 4. §. 1. in fine ff. de incend. ruina naufiag. nave rate expugn. Unde &, ne forte modumjudex egrediatur» innon- nullis criminibus extraordinariis ad certam us- tjue pcenam arbitrium judicis coar<Satum inve- nitur » ne in durius condemnare poflit, fed om- nino in mitius , quoties ita xquitas religioni judicantis fuggefferit, ut patet ex /. I. $. 2.//. de effraftoribus. I. 1. ff. de furibus balneariis. d, l. 3. §. pen. ff. ftellionatus. inaliis variae pcena- rum fpecies proponuntur, quibus extraordina- ria crimina aliquando fuerunt coercita, non eo fine, ut judex ea fequi omnino cogatur , fed ut exemplum habeat, quod intueatur , & vel fequatur, vel pro varia admifli qualitate exafpe- ret, leniatve, fi ita causa cognita judicaverit con- venire. arg. d.l. 1. §. 1. //. de effraft. & ex- pilat. I. facrilegii 6. ff, ad leg. Jul, peculatus. Et quamvis non facile ad ultimum fupplicium arbitrium judicis procedere debeat, tamen ubi gravcs urgentesque caufae fubfunt, nihil vetat, etiam ad mortis pcenam in extraordinariis hifce criminibus reos damnari, ut in variis eomndem ipecicbus obfervabitur, atque etiam evidenseft cx /. i. §. ult. I. funt quadam 9. //. h. t. I. 1. //, de effracl. & expilat. Cseterum in hifce illi fcre foli judicio experiuntur , ad quos ea res pertinet, non quilibet ex populo. /. ftellionatus ^.ff. h. t. I. pravaricationis 3, infine ff.depra- yaricatione. I. abigeatus 2. //, de abigeis. eoex- cepto, quod aliquando in fubfidium quilibet ex populo admittitur, non agente fciliceteo, cu- jus peculiariter intereft, uti id contingit in cri- mine fepulchri violati. l.prator ait g. puff, de fepukhro violato. 1. Plura criminum extraordinariorum exem-
pla hoc titulo recenfentur prster ea, quibus (ingulares tituli in fequentibus tributi funt; velut, alienas nuptias follicitare, id eft, pudi- citiam uxoris alienae appellare feu attentare; ma- trimonia aliena interpellare» id eft i uxoris alie- m nuptias appetere , pofita qz more Romano |
1 pediunt% lapides, limum, arenam &aliapre*
l pe ipfas aggerum radices tollunt. faciJitate ac frequentia divortiorum j qualesetfl
effeciu fceleris potiri non potuerunt, proptcr
voluntatem tamen perniriofae libidinis extra or-
dinem puniuntur. /. 1. pr. ff. h. t. ibique Go-
tofred. in notis. Adhsc flmo corrupto aliquem
perfundere, cceno lutove vel fordibus aliis os al-
terius aut corpus oblinere» aquas fpurcare, fi-
ftulas, lacus, aut quid aliud fimile ad mjuriam
publicam contaminare , flumen, ( commune
illud tum militum tum aliorum poculum. /.
cum fupra 12. c. de re militari) immunditie
polluere atque coinquinare , in quos graviter
animadverti folet. /. 1. $. 1. ff. h. t. jund. /.
is qui inputeum n. //. quod vi aut clam. H-
cethietiam ex lcge Aquilia, quandoque etiara
interdicto quod vi aut clam, fubinde injuriarum
adiione, conveniri poflint. d. I. 1, §. i.ff h.t.
d.l. 11. ff. quod vi aut clam. prxterea puclla:
ftuprum , abdudo ab ea vel corrupto comitef
perfuadere , mulierem puellamve interpcllare,
quidve impudicitiae gratia facere , donum vel
domum prxbere, pretiumve, quo is perfuadeat,
dare j quales perfedo flagitio capite puniuntur,
imperfedo , in infulam dcportantur , corrupti
comites fummo fupplkio afficiuntur. /. 1. §. alt.
ff. h. t.
3. Pertinethuc quoque partus abaclio, quse
eft immatura concepti fcetus ejedio feu exclu- fio ; dum vel furtivos puejla ftudet occultarc amores, indeque fecutam conccptionem; vela fubftitutis aut ab inteftato fucceflionem fperan- tibus aiiisque fimilibus , quorum intereft non nafci pofthumum, corrupta eft, ut vim vifce- ribusinferat; vclmarito, a quo divertit, pro- leminvidet, adcoque id efficit, ne jam inimi- co marito filium procrearet. /. divus Severus 4, //. h. t. I. Cicero m 30. //. de poenis. jund. /. imperatores ao. §. 1. //. de probation. I. 1, pr. & §§. feqq. ff. de ventre injptc. Nec intereft, quaratione abortus procuretur, fi modo dolo- fum partus abigendi propofitum adfit; five foe- tui in utero exiftenti alimenta denegentur, ve- na; feaione ukra modum inftituta , quo ipfo impeditur nutritio fcetus: fivc malis medica- mentis, & abortionis poculis adhibitis, five ex- ternaconcuflione, preflione, vehemente inor- dinatoque motu vis vifceribus ad ejeftionem prsematuram inferatur. /. fi quis aliquid 38, §, qui abortionis 5. /. Cicero 39. //. de panis. I. fi mulierem 8. ff. adleg. Comet. deficariis. I. fi fervusfervum zj.§.fi mulier 22. jun&. I ^ai». tus Mudus 39. ff. ad leg. Aquil. Procurati ab- ortus pcenam quod attinet, mulierem quandam Milefiam , quae ab heredibus fecundis pecunia accepta, ipfa fibi mcdicamentis partum abege- rat, rei capitalis fuifle damnatam, Cicero in o- ratione pro Cluentio Avito fcripfit, tefteTrv* phonino in d. /, 39. //. dt peenis. ncc injuria, |
|||||||
|
Qopooo * quippe
|
||||||||
|
Lib. XLVII. Ti t. XI,
|
|||||||
|
\oi 8
■quippe <J«<* (eodem Cicerone ibidem pergente )
fpem parentis, memoriam nominis, fubfidiumge- neris, beredem familia, deftgnatum reipubltcA ci~ vem fuftuliffet, eam vero , quse vifceribus fuis, cum prajgnans effet, poft divortium vim mtu- lerat, ne jam inimico marito pareret, temporali exilio coercitam fuiffe, ex Principum refcriptis, ab eodem Tryphonino traditum in d. I. 39. uti & aMarciano in l. divus Severus 4. ff h. t. nec non Ulpianoin l. /i mulierem&.ff. adleg. Cornel.de ficariis. Quisquis autem mulieri ignoranti vel in- vitae abortionis poculum propinaverit, 11 quidem humilior, in metallum damnandus, fin honeftior, in infulam amifsa parte bonorum relegandus, fi inde mulier periiffet, fummo fupplicio affi- ciendus fuit, etiamfi dolofum occidendi propo- fitum nonhabuerk, quia mali exempli res eft. I. fi quis aliquid 38. §. qui abortionis 5, ff. de pcenis. Idemque de medico ftatuendum, qui abortus faciendi causa venenum feu medicamen- tum fciens prudens praparaverk. arg. /. ftater autem z. in fwe ff. ad leg. Pomp. de parricidiis. juncl:. /. nihil intereft 15. ff. ad leg. Cornel. de fuariis. Secus, fi medicamento in alios ufus fecundum artis praecepta dato , abortus praeter expe&ationcm fecutus fit arg. (. illichas 6*. §. ftcut medico 7. //. de offic. praftdis. vel, cum ne- ceffario aut matri uterum geftanti , aut fcetui per immaturam exclufionem pereundum effet, mater fecundum ordinatam charitatem» a fe ipsa incipientem , ad tutelam corporis fui aba&io- ncm fcetus fibi fieri procuraverit, ut ita fibi magis jam viventi confuleret, quam fpei incer- tx animantis, forte nunquam perficiendi aut na- fcituri. Ant. Matthaeus decrimin. I1br.q7.tit. 5. cap. 1. num. 5. Caeterum conftkutione Crimi- nali Caroli V. artic. 133. inter aba&um par- tum jam vitalem, & necdum vkatem, diftin- 6tio adhibetur, ut vitalem quidem partum ab- igenti ultimum fupplicium propofitum fit; in nondutn vitali ejecto arbkraria pcena locum ha- beat: quod & a jure divino non alienumeffe, ac multis placere, docet Ant. Matthaeus d. libr. 47. tit. 5. cap, 1. num. 2.3. Carpzoviuspr<t#. erimin* part. 1. quaft. 11. num* z. & feqq. 4. Eft & crimen extraordinarium Dardana-
tiorum p qui annonam flagellant, & falfis men- furisj autftateris adukerinis in vendendo utun- tur. I- mnonam 6. ff b. t. ( de quibus ad tit, de lege JuM de annona ) uti & facculariorum, qui vetitas in facculo artes cxercentes, partem fub- ducunt artibus rnalis feu magicis, partem fub- trahunt: nec non direftariorum, vel deteftario- tum t qui in aliena ccenacula fe dirigunt furan- di animoj quales plus, quam fures, puniendi dicuntur, adeoque vel ad tempus in opusdan- <U publicum , aut fuftibus caftigandi & dimit- tendi, aut ad tempus relegandi. /. faccularii 7. ff, h. t. I. 1. $. i. ff. de effraftoribus. Paulus tecept. fent.ltbr, 5, ik. 4. §. 8. His nonmul- tum diffimjies (itottt wnmi, in turba & cy* |
|||||||
|
culis hominum incftutorum loculos fccantes;
apertularii, in nihil adeo obferatum aut occlu- fum incidentes , quod non aperiant ac reclu- dant. Confer Cujacium libr. 10. obfervat. 2,7. Gotofredum in notis ad d. I. 7. ff. b. t. Ant. Matthaeum de crimin. Itbr. 47. tit. 11. cap. 1, num. 4. 5, 6. Adhasc criminum extraordina^ riorumreis acccnfcndi, qui alterius inftrumen* ta adverfa parti prodidemnt. I. funt pratereaZ» ff. b. t. quive quid fecerint, quo leves homi- num animi fuperftitione Numinis terrerentur, quos in infulam reiegari divus Marcus refcrip- fit. I. fi quis aliquid 30. //. de pcsnis. ipfique etiam circulatores & circumforanei , fcrpcntes circumferentes ac proponentes; pro modo ad- mifli coercendi, fi cui ob eorum metum dam- num datum fit. I. ult. ff. b. t. Menochius de arbitrar.judic.libr.z. cafu %6C>. Ant.Matthaeus de crimin. hbr. 47. tit. 5. cap. 4. 5. Praprimis extraordinarium eft fcopelifmi
crimen, in Arabia frequentatum; cujus admis- fum tale fuit , quod inimici folcrcnt pradium inimici fui fKoviAi%Hv, id eft , lapidesponcre,, indicio futuros , quod fi quis eum agrum co- luiffet, malo letho periturus effet infidiis eorum, qui fcopulos pofuiffent: qua res tantum timo- rcm incutiebat, ut nemo ad eum agrum acce- dere auderet, crudelitatem metuens eorum, qui fcopelifmum fecerant. Unde cum agricukum fummo Reipublicse prsejudicio turbaretur quam maxime ac impediretur, non mirum, quod prx- fides etiam iilam rem graviter usque ad pcenatt» capitis exfequi fuerint foliti; prsfertim, cum & ipfa res mortem comminaretur. /. funt qn&~ dam 9. //. h. t. Neque in hoc crimine necdfe videtur , ut lapidum pofitioni artem quandara magicam adjuncliam fuiffe exiftimemus cum Zie- ritxio ad conftitut. criminalem Caroli V. in fne. ai explicationem d. I. 9. //. /;. t. pag. tnihi 220, 221. Cum potius ilia lapidum pofitio indicium tantum effet, futumm, ut malo letho perirent f qui agros illos coluiffent , non vcneficio aut fufurris magicis, fed inftdiis corwwquifcopulos pofuiffent. Unde licet fateri neceffe fit, ipfum fcopelifmi crimen, tanqttam Arabia? peculiare» apud nos non obtinere, verum tamen eft, fco*- pelifmo fic explicato affine admodum hic cri- men efTe, quo ruftici feu coloni vetercs ob non folutam penfionem, negligenter adhibitam cul- turam, aliasque caufas, a dominis migrarejus- fi, vulnera, necem, incendium, fatorumcor-. ruptionem, pecorum expulfionem, & aliano* vis minantur aut inferunt condu&oribus, atquc ita injedo terrore impediunt , ne quis ad co» rundem agrorum cukuram accedat ; quales & corporalibus & pecuniariis pcenis arbitrariis coer- cendos efle fancitum ediclo Caroli V. zx. Ja~ nuarii 151$. vol. 1. placit. holl.pag. 36"3. P*. litica ordtnat. Ordinum Holland. ann. i58o.*r. tic. 30. & feqq. quin imo etiam ad ultimum usqu« fupplicium in bifce per judicem procedi poffe!
|
|||||||
|
De extraordin,
poflc, codem modo, quo in fcopelifmofanci-
tum ab Hollandia: Ordinibus 26", Sept. KJ58. in prafat, & artic. 5". vol. z^plaeit.HoUand.pag. 2515. & feqq. Nec multum fceleratis hifce diilimilcs, imopejores, qui fcriptis denuncia- tionibus certas pecunise fummas, aflignato lo- co deponendas , extorquere conantur , addita incendii, vulnerum, mortis interminatione, fi violentis & iniquis eorum defideriis fatisfa&um non fit. Ant. Mattbieus de criminib. libr, 47. tit. j. cap. z. num. 5. Porro lapidum pofitioni quodammodo accedit, & ideo ab Antonio Mat- thseo relatum ad fcopelifmi crimen d. libr. 47. ttt. 5. cap. 2. num. 4, feveriusque fecundum juracivilia coercendum, fi quis rebusfuis, vel fibi obligatis, aut debkis, quas altus poftidet, titulum fuum vel fignum impofuerit antequam eas per judicem eviciffet ; vel praedio , quod poflidet, quodque alius vindicaturus eflct, ti~ tulum potentioris aut Principis arfixerit, vel ve- la regia fufpcnderit, ut adverfarium avindican- do abfterreat ; de quibus funt in Codice tituli, ut nemini liceat ftne judicis autoritate figna rebtts imponere alienis : item ut nemo privam titulos fudiis fuis vel alienis imponat , vel vela^egia fufpendat: uti&, de his qui potentiorum nomint titulos pradiis affigunt: nec non noveU. 17. cap, 15. novell. 28. cap. 5. novell. 1^4. 6. Denique criminibus extraordinariis, hoc
in titulo propofitis, etiam adnumeratum,"" fi quis chomata, id eft aggeres, aquam Niloticam con- tinentes aut difpenfantes in ^Egypto , rumpat aut diflblvat , ut erfundatur , antequam incre- mentum ejus ad cubitum duodccimum adfcen- derk; qualis extra ordinem & pro conditione fua & pro adrnifli menfura, opcre publico ple- ditur, autmetallo. l.pen.ff. h.t. jun&. /. 1. §, ripa 5. ff. de fluminibus. fed jure novo certa magisque exafperata huic facinori per Impera- torum Honorii & Thcodofii conftitutionem pee- na propofita fuit, ac fancitum, ut autor ejus fiammis eo in loco confumatur, in quo id per- petravit ; confciis & confortibus ejus deporta- tioneconftringendis; atqueinfuper omnibusli- centia fupplicandi vel recipiendi civitatem vel dignitatem vel fubftantiam denegata. l.unic.C. de Nili aggertbus non rumpendit. Juftiflima fane ratione; dum conftat, jjEgyptum exNiliexun- datione proferendis ubertim frumentis aptiffi- mam, totius imperii Romani velut commune granarium fuifie, & Italiam, tum hortis tum ne- |
KKllS CRIMINIBUS. Iolg
moribus voluptati defervientibus magna ex par-
tc occupatam, extcrnse opis indiguifle, ne anno- nadefc&usefTetjUt non temere dicmm fit, hos qui Nifi aggeres ruperint, fa&o tali propemo- dum imperii totius appetere fecuritatera. d. L unic. Cumque magna ex parte Reipublica? quo- que noftrae & multarum regionum aliarum fa- lus in valida aggcrum munitione ad avertendas marium & fluminum inundationes confiftat, nQn mirum, quod Interprctes plerique etiam ad ul- timum usquc fupplicium extendant pcenas eo- rum, qui aggeribus perfodiendis operamdcde- rint; prout id pluribus docet Ant. Mattharus de crimin. libr. 47. tit. 5. cap. ^.tium. 3. 4. E{ quamvis Viro illido&iflimoplacuerit, remhoc modo temperan pofle, ut, qui aggercs marinos aut totius provincia: ruperit, capitis fupplicio afliciatur; mitius puniatur, qui privatos, pau- corum forte pofleflbrum. d. num. 4. tamen po- ftea ab Ordinibus Hollandiaj ukimum fuppli- cium cum publicatione bonorum, fine ulla fpc venise, fancitum promifcue adverfus qualefcun- que aggerum perruptores, five illi aggcres ma- ri oppofitos, five privatas agrorum pauciorum munitiones, dtjken, kaden, dammen, corrupe- rint, incidcrint, aut aqua: coercendae imparcs reddiderint. Placit. Ordinum HoUand. 23. No- vembris 167$. vol. 3. placit. Holl. pag. 601. 60 z. Confer Damhouderum praxi crimin, cap. 10 5. Quod fi quis non ipfos quidem Nili aggeres perrupiflet, fed arborem fycaminonem excidis- fet,etiam hjec res extra ordinem vindicabatur pce- na non Ievi, idcirco , quod hse arbores colli- gunt aggeres Niloticos ac firmant adverfus aquse vim. d. I. pen. ff. h. t. Quibus apud nos fimi- lcs habendi, die doortiy rijs, heltn van de duy~ nen en ^ndere plaatfen , die voor 't verftuyven moeten bewaart worden , rooven en vervoeren; die het wtjer van de wijsrwaarden afmaeijen, en daar door den wasdom beletten; die k\ort onder de „ dijken het fant, flik\, fieenen afgraaven &c. de quibus Placitum Caroii V. 9 Decembris 1547. vol. 1. placit HoU. pag. 2050. item Vhilippi Hijp. Regisip April 156$. itemPrincipisMamitiiH#J- landifi Gubematoru 28. Junii i^q.vol. i.pla- cit. Holland. pag. 1414, &feqq. item Ordimtm HollandiA 22. Aprilis 1616. vol, 1. placit.HolL pag. 1256. infine & feqq, & 25. Sept. 166z* vol. z. placit, Holl. pag. 2837. & feqq. item Ordinum Generalium z. Maji i6zo. yoL t. pla* cit. Holl. pag, 1255. |
||||||||
|
Oooooo 3
|
|||||||||
|
TITV*
|
|||||||||
|
I
|
|||||||||
|
L i b. XLVIL T it, XIL •*
T 1 1 V L V S XIL
De fepulchro violato.
SUMMARIA.
|
|||||||||
|
3. Quando ceffentp&na violati fepukbri, autmi-
nuantur ? Quid juris in fcholaribus anatomu causii cadaver extrahentibus} Nunc arbitraria, funt potns. violantium fepulchra. 4. De impedientibus funus defunfti pratextu de-
biti, & de fignantibus res moribundi debitoru; aut ante nonum a morte diem beredes ejus in~ terpeUantibus. Bt quid hodie in bifce obtineatt maxime, fi fit metus expilationis ? An & ca- daver detineri poffit pro debito civili, denec cautttm fuerit, attt folutum ? citur. /. quafitufh eft ic.ff.h, t. Adde tit. 4e
acquir. vel omitt. hered. num. 6, 2. Eft infuper interdictum quod vi autclam,
fi fepulchrum fuerit vi aut clam dirutum, aut ofluar|a , id eft , a>dicula , in qua ofla recon- duntur; vel fi ftatua de fcpulchro evulfa fit. /. fx fepulchrum z. ff. h. t. juhcl /. locum 2. §. fepulcbrum 5. l.offaS.ff. de religiofis. Eft&judi- cium publicum ex Iege Julia dc vi publica, fi quis fecerit,quo minus aliquisfuneretur {epeliaturve; quia etiam qui fepulchrum violat, facit, quo quis minus fepukus ut. /. fepulchri violati 8. ff. b. u ficut & ex legibus Imperatorum pofteriorum ad pcenam viginti librarum auri fifco inferen- dam, tum in ipfos violatores, tum in judices9 qui id negligunt vindicare. /. f% quis fepuUhrum 3. /.4. C. h. t. dummodo in /. 4. pro decem
legatur viginti, prout id fuadet ipfa lex prxce- dens tertia, quas eandera violatorum & judicum non vindkantium pcenam proponit, uti & ba- filici, Ubr. 60. tit. 23. /. 14. Adhsc , fi rei fepulchrorum violatorum corpora ipfa extraxe- rint, vel ofla eruerint, humiliores fummofup^ plkio affici, honeftiores in infulam deportari, aut relegari, aut in metallum damnari, Paulus autor eft. /. rei fepulchrorum n.ff.h.t, fed & capite pleciendi , qui armata manu cadavera fpohant, mitius vero judicis arbitrio ufque ad pcenam metalli, fi fme armis id faSum fit. /. pr<e- tor ait 3. §. adverfus 7. ff. h. t. I. qui fepulchra 4. C. b. t. prsfertim cum tales a facrilcgio non
longc abfint, fic ut facrflegii pcena iis infligt pomt, /. pergit audacia 5. C. b.t. Sciendum denique, Hadrianum refcrlpto pcenam ftatuifle quadraginta aitreorum fifco inierendorum ad- verfus cos, qui in urbe fepeliunt, ac advei fus magiftratus, quihaec pafll funt; locumque pu- blicari prjecepiffe, & corpus transferri; non ob- ftantc lege municipaliid permittente; quiage- nerali* funt refcripta, h oportetimperiaUafta- luta
|
|||||||||
|
x. De atrocitate hujus criminis. De aclione fe-
pukbri violati vel inbabitati; quibm competat ? Quid, ft plures fint, ad quos fepulchrum ffie- llat ? An fcenitere poffit is cujus interejl , fi priusagere mluerit ? Fiitus hoc agens judicioan pro berede fe gerat ? %. Quibus aliis judiciis privatis & publkis hic lo-
eusfut De extrahentibus affa vel cadavera,& jj>o- ttantibus cadavera armatamanu, velfine armis. De interdiclA cadaverum fepulturd in urbibus, permifsa a Juftiniano in monafieriis, tandem etiam a Leone in urbibus. j^^^^!^»epulchri violatio grave adeo cri-
^^^mM men eft , ut Imperatoribus Chri- ^^^^^^ftianis vifum fuerit, nullam vin- ^^^1^^^ culorum requicm accipere dcbe- ^^-^^f-^c illos, quorum audacia ad ipfa defun&orum bufta pergit, quique quiefcc- re fepultos quadam fceleris immanitate non fi- nunt. /. nemo deinceps 3, in med, C. de epifc, audient, jun&. /, pergit 5, C, h. U Et primo quidem, fi quis fepukhrum violaverit, prsetor ei, ad quem illa res pertinet, dat afitionem in- famantem in id, quod aequum judici videbitur; fecundum modum injurias, temeritatisque, quaj fa&a eft •> & damni, quod inde contigit, & lucri cjus, qui viblavit; ne tamen unquam in minus, quam centum aurcos ob fepulchrum viola*um,aut in minus quam ducentos ob fepulchrum inhabita- tum,condemnatiofiat: fiisnonagat, cuivisex populo datur a&io popularis in aureos centum ob fepulchrum violatum ; in ducentos, fi fit in- habitatum ; fi modo dolus adfir. /. 1. /. prator ait $.pr,& §. 1. & §. qui de fepulcbri 8. & §. ult. /. fepulcbri violati 6.%ff. h. t. quse pcena populari a&ione adjudicanda , inter a&orem & fifcum dividenda videtur. arg. /. lege Cornelia zy. §, ult. ff. ad fenatufc, Silan, & Claudtan. licet, agente eo, cujus intereft, totum, quod adjudicatur , a&ori cedat, ut dici pofllt habe- re id quod intereft. arg. d. /.3. pr. & §. 8. ff. h. t. Quod fi ad plures jus fepulchri perti- neat, non ei, qui occupavit , fed omnibus a&o datur, nec una alteram perimit, quia in id, quoduniufcujufqueintereft, agitur. l.pra- tov ait 3. §. Ji *d plures o. //. h. t, Et fi is, cujusintereft, fepulchri violati agere prius no- luerit» pcenitentia a&a adhuc audiendus eft, antequam extraneus litem conteftetur. d. /. 3. 5, £ iscujus ig.//. h. t. Filiusautem hac agens a&ione non videturhocipfo pro herede feges- fiffe, nec crditoribus heredkariis obnoxius d& 9
|
|||||||||
|
De sefulc
ttita fuam vim obtlnere ac in omni loco vale-
re. I prator ait 3. §. D. Hadrianus 5. ff. h. U Qiiod ita placuifle dicitur, ne fan&um munici- piorum jus polluatur. /. mortuorum 12. C.de religiofu. Juftinianus tamen in monafteriis fepe- liri defun&os permifit, dummodo non cadaver muliebre in monafterio virorum, aut vice ver- sa. noveU, 133, cap. 2. tandem Leo Imperator generaliter indulfit, in urbe perpetuse fepultu- ix mortuos tradi. noveUa leoriu 53. 2. Excufantur tamen a pcena fepulchri vio-
lati 3 qui juflu Pontificis aut magiftratus ofla cruunt aut transferunt , aut monumenta col- lapfa non contactis cadaveribus reficiunt. l-ojfa 8. f de religiofts, l, fepulclm deteriorem 7. ff. b. t. Zoefius ad Pand. h, t. num 4, Ant. Mat- thaetts de crimin. libr. 47. tit. 6. cap. 1. num, 6. Mitiganda quoque in fervis pcenafuit, quo- ties juflu domini boc crimen perpetrarunt, qua- tenus fine fcientia domini fepulchra demolien- tes, in metallum damnandi fuerunt 5 relegandi vero , fi domini autoritas & juflus eos ad id urfiffet. /. fi fervus 2. C, h. t. Quod fi domi- nusloci, fine cujus voluntate alius mortuum intulerat, privata autoritate cadaver inde erue- rit, injuriarum quidem actione convenin po- teft. d. I. offa 8. ff. de religiofu. at non fepul- chri violati judicio , quia illatione tali loeus religiofus redditus non fuit , adcoque nec fe- pulchrum effedum. arg. /. invito 2. C. dere- ligiofis. I. locum 2. §. pen. & ult. ff de religiofis, Qiiemadmodum etiam injuriarum quidem, fed non fcpulchri violati a£Ho eft, fi quis ftatuam deftin&i in monumento pofitam faxis eecideric. l.fiftatua 2 7. ff. h. t. Non obftante i fi fepuUhrum 2. ff. h, t. quippe qua? de ftatua tra&at de mo- numento revulfa, quo ipfo fepulchri forma cor- rumpitur ; non item , fi ftatua maneat eodem loco pofica , utcunque faxis per injuriam petifa feu csefa. 'Wiflembach ad Pand. b. t. num 18. in med. Deniquegeneraliteromnes illi ^ fepul chri violati crimine immunes funt, qui dolo carent. /. prator ait 3. §. prima 1. ff. h. t. quo in nUmero etiamhabendi ex jurecivili, quife- pulchra hoftium deftruunt; quafi fepulchra ho- ftium nobis religiofa non firit. /. fepulchra ho- ftium 4. ff h. t. I. cum loca 3 6. ff. de religiofis. non tamen fcholares , fi anatomia: causa cada- ver extraxerint. Anc. Matthseus d. libr. 47. tit. 6. cap. 1. num. ult. ac proinde arbitrio judicis pro modo admifli puniendi ; prafertim cum nunc invaluiflevideatur, omnem fepulchri vio- lati pcenam arbitrariam efle, fecundum Groe- newegium ad rttbric. Pand, b. t. |
|||||||
|
ro vifVLAfo. foai
4. Sepulchrorum violatoribus afrines funt*
qui defundi debitoris fepulturam impediunt * non permittentes funus efferri, veljam elatum, deferri ad locum deftinatum , donec aut debi* tum confecuti fuerint, aut fponfionem accepe- rint ; quales ex jure Codicis in pcenam quin-* quaginta librarum auri damnandi fuerunt» fi noii habeant in sere , in pelle luituri j irrkumque pronunciandum, quicquid ea occafione gefturn fuerit,, five pignus datum, five fidejuflbr confti- tutus. /. Ult. c. /;. t. jure vero novellarum cre- dito in univerfum cadunt, & alterum tantutn heredibus defuncti inferre compelluntur , pu« blicata infuper tertia bonorum parte: qua pce-« na & illi pleclendi , qiii moribundi debitoris ardes adeunt, ipfum, aliosquc moleftia afficiunt4 aut rebus ejus fignacula non fervato lcgali offi* cio imponunt. mth. item C. h. t. novell. 6o.pra & cap.t, Sed &, fiquis ante novem dies ab obitu humerandos aliquam adverfus quemquam ex perfona defundti moleftiam fecerit, ad folu« tionem ant cautionem interpellando , omnem fidejufHonem aliamve cautionem aut promiflio- nem ita obtentam invalidam efle, JuftinianUS conftituit. noveU. 115, cap, 5. §. 1. auth, fei neque C. h, t. Et quamvis moribus hodiemis non ultra vigere videatur id , quod didum de diffcrchda interpellatione usque ad noni a mor> te diei lapfum. Chriftincus vol, 1. decif. 81* Bugnyon des lotx abroguez, libr. 4. lemmate ^cj» circa fn» Perezius ad Cod. h. t. num, ult. praj- fertim, ubi heredkatis expilanda? metus & oc-« cafio fubeft. Groenewegcn adautb.item C.h.u num. 2. tamen circa ipfius fepulturse impedi- mentum & cadaveris efferendi vcl jam e do- mo iri plateam elati detentione quae Romanis placuerunt 5 etiamnum obtinerc dcberc vc- rius eft, quoties de civili debko agitur j cum sequitate nitantur naturali, utcunque forfan pce- nae publicae imponcndaj ratio nunc magis ar* bitraria fit; atque ita etiam a Carolo V. confti- tutum perhibetur. Peckius de jttre fiftendicap. 5. num. 23. Menochius de arbitrar. jttdk, libr. 2. cafu ^Sj.num, 19. & feqq, Zocfmsad Pand, h. t. mm. ult. Perezius Cod, eod. tit. nttm. ult. Plane , cum locorum quorundam confuetudinc cadaveris detentio feu arreftatio etiam propter civile debitum permiffa feratur , ut autor eft Peckius d. loco & Parensp. mem. PaulusVoet ad §. 1. Inftit. quibus ex caufismanum. nonlicet, num. 4. cafu evcniente penitius in loci cujus- que, in quo id contigit, morem inquirendum foret. |
|||||||
|
TITV*
|
|||||||
|
L ib. XLVII. Tit. XIII.
|
|||||||||||
|
103*
|
|||||||||||
|
r it v l v s xih.
De concuffione.
S U m m a r i a; |
|||||||||||
|
hodicrnis, pucipue in judicibus & officialibuss
nec non in militibusac prafeftis, ruftkos% ca- ftella puternavigantes, & alios fimiles con- cutientibus ? capitalis efTe poteft. /. unic. C. de fuperexaUia-
nibtts, I, illkitas 6. §. 2. ff. de cffic. pufidis, 11 quis accufationem vel teftimonii dictionem per calumniam comminatus fit, ut quid fibi detur; in quo transa<5Hones a fordidis diftare dicuntur concuffionibus. /. z.ff. h. t. I. pen.ff.decalum- niator. junct. /. 1. §. pen. ff, eod. tit. fi quisirt carcerem detrufus fit, ut aliquid ei extorquerc- tur. /. pen. ff. quod metus causd. vel a potentc adverfario minis fit territus, fore, ut vin&us iret ad cognitionem ; vel fine judice quidem , fed tamen interveniente apparitione prasfidis in- debitum folvere cogatur. /. ult. $. 1. & utt.ff. quod metus cattsd. fi executores litiumplusjufto exegerint, fub obtentu executionis rei judica- tx. novell, 1*4. cap. 3, fi quis de judicis ami- citiis aut familiaritate mentiens , eventus fen- tentiarum ejus vendat. Paulus recept. fent. lihr. <$.tit. 2J. §. ult. fimagiftratus mortis autver- borum terrore pecunias alicui per injuriara ex- torferint. /. continet 3. §. i.ff, h. t. Nec re- pugnat, quod tales ex lege Juliarepetundaruta teneantur. tot. tit. ff. ad leg. Jul. repetund. Et- enimrepetundarum rei funt, qui nullo terrore injedo, fed fponte oblataaccepcrunt, ut, vci ne faciant , quod officii ratio exigit : fi vis, mins, terror incuffus adfit, eft quidem judi- cium repetundarum in quadruplum, fed 8c am- plius ut concuffores extra ordincm coercentur. 2, Poena hujus criminis eft reftitutio pecu- niai fic extortx, & alia arbitraria. /. 1. ff.b.L l. pen. ff. de calumniat. I. pen. C. de his, qu£ vi metusve causd. Nonnunquam 6V publicum de concuffione judicium ex Senatufconfultis eft, quibus pcena legis Cornelis tcneri jubentur, qui in accufationem innocentium coierint, qui- ve ob accufandum vel non accufandum, denun- ciandum vcl non denunciandum teftimonium pecuniam acceperint. /. %. ff. h. t. . Nec du- bium, quin aliquando concurrere cum hac ac- cufatione poffit condiftio ob turpem caufam. l.quod evitandi 2. C. de conditt. ob turp. cauf. a&io quod metus caufa, dum fiipra probatum, concuffioni metum inefTe ; ut & actio in fadtum de calumniatoribus. arg. /. 1. §. pen.&ipen. ff. de calumhiat. Caeterum ex conftitutione cri- minali Caroli V. artic. 128. & 129. gladio ferinjubetur, qui concuffionem fecit, autjuris vcl
|
|||||||||||
|
t, Quldfit contutfio? In quo diftetarapind} In
qua differat a fimplki metu ? ~R.ecenfentu*r modi plurimi, quibus concujfio fit. . z. Qua fuerit posna comujjionis ? Qua moribus
oncuffio i ( quse & impreffio dici-
tur. I. pen. c. quod metus causd} eft terror inje&us, pecunia? vel al- terius rei extorquenda? gratia, prje- cipuequidem fnb fpecie poteftatis, fimulato magiftratus /uffu , fed tamen & aliis modis fub aliquo juris obtentu atque colore. I. i. z. ff. h. t. quse quo modo a rapinadiftet, colligi poteft ex dictis ad tit. quod metus causd mtm. i. Et quamvis omnis concuffio metum contineat , non tamen viciffim metus omnis concuffionerri habet, adeoque metus a concus- fione j ut genus a fpecie , diftinguitur. Si enim metus inftantis ftu futuri periculi, apri- vatis" imminentis, ac per privatos inferendi per- petrandique incuflus fit, veluti mortis aut vul- nerum a pradonibus aliisque, preces & rogatio- nes armatas adhibentibus» aut privati carceris, metusquidem a&io eo nomine competit, con- cuffionis vero judicium nullum eft. At fi quis quaefito autoritatis publica: colore, five in ipsa metus illatione, five in executione ejus, cujus terror injicitur , per injuftitiam tamen , pecu- niam aut rem aliam extorqueat, jam praeter me- tum etiam concuffionis crimen adeft. Quod ac- cidit, fi quis fimulato praefidis juffu pecuniam ab alio confecutus fit. /. i. ff. h. t. fi centurio vel alius fimilis tyroeinii evitandi causa pecuniam ab aliquo acceperit. /. quod evitandi 2, C. de condiit. obturpem caufam, fi in offkio veladmi- niftratione pofitus privato per impreffionem ex- torferit venditionem rerum. arg. /. pen. & ult. C. de his qtu vi metusve causd. vel puellam, fuae poteftati fubjectam, invitam compulcrit ad nup- tias metu fuae potcftatis. /. unic. C. fi qmcunque praditus poteflate , vel ad eum pertin. ad fuppo- fitar.jutifd.fui ajpirav. nuptias. fimetator, qui hofpitia militibus & prafe&is affignat, eamob caufam quid acceperit, aut mifites hofpitio ex- cepti, plus, quam oportet, fibi vindicaverint. /. illicitas 6. §. illkita 2. & §. 5. 6.ff. de offic. pufidis. fi quis infignibus altioris ordinis utatur, aut militem fe fingat, quo alios vexet & con- cutiat, iisque cinguli prafumtione gravis fit. ^l. illkitas 6. §, 2. ff. de off. puftdis. Paulus recept. fent. libr. 5. tit. 25. §. pen. fi fub fpe- cie tributorum illicitae fiant exa&iones feu fu- perexa&iones, quorum pcena ex continuatione |
|||||||||||
|
D E A B
|
1033
in alios , atque etiam in prsetcrnavigantes ae
transeuntes, multis repreflse atque coercita» in- veniuntur Ordinum placitis, quae magna ex par* te in unum colleda funtin vol. z. pladtor. Holl, pag. 87. 93. & feqq. ad pag. i^.&pag. 179. & feqq. uti & varia placita anni 1666. 1667. 1671. 1676. 1578. vol. 3. plaeit. HoU. pag. 151. 167. in fne, 514, 515. ia8i. |
||||||||||||||||
|
vel rei alicujus extorquendse gratia hominum
violentorum faftioni fefe junxit. Apudnosju- dicum & officialium concuflfiones ac illickas exactiones rcmotione ab orficio, & pro re nata coercitione duriore puniri , autor eft Groene- wegen ad l. i. C.adleg.Jul.repetund. militum autem & militibus aut caftellis & munitionibus prsfedtamm concuffiones, tum in rufticos > tum |
|||||||||||||||||
|
T I T V L V S XIV.
Dc abigeis.
S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||
|
3. An plenius, an magis lenius puniantur , qul
abigunt a Jhbulis ? Att & mitius, quiminotat quam qui majora animalia abigunt ? 4. Qui hodie pro abigeis babeantur ', & qtu ea'
rum posna fit ? De panis eorum , qui rapiunt quid ex munitionibus aggerum , molendinist cataraftis, pontibus, curribus, aratris &c. An mitigari pojfit ptena in abaEloribus animalium minorum ? • fubfcriptione. /. unic. C. h. t. fed fi criminali-
ter extra ordinem cum infcriptione in crimen accufatio fiat, juxta d, l. unic. C. h. t. plerum-« que in opus publicum perpetuumauttempora- rium daranati fuerunt. /. 1, i« fme principii fft h. t. aut relegati vel ordine moti, fi honeftio- re loco nati eflent. d. I. 1. jf, pen. ff. h. t. nifi cumferro abegiflent, quod & plerumque con- tingebat; quippe qui beftiis objici poterant. d. I. 1, § pen. L z. ff. h. t. aut nifi frequen- tius committeretur hoc genus maleficii : nam cum crefcentibus delidis etiam pcenas exa/pera- ri «quum eflet. /. aut fafta 16. §. ult. ff. de poenis, ex rcfcripto Hadriani, pofita fiequenti^ criminis, abigci, cumduriilimepuniunttir,«<4 gladium damnari folent. d.l.i. pr.ff. b. t. Qua- lem ad gladium condemnationem viri graves ac- cipiunt de condemnatione ad ludum gladiato- rium, quia ex Rufino in collatione legum Mo- faicarum apparet, in eodem Hadriani refcripto fubjundum fuifle, eos, qui tam noti tamque graves in abigendo fuiflent , ut jam prius cx hoc crimine aliqua pcenaafFedi eflent, in me- tallum damnandos fuifle ; qualis metalli pcena cum proponatur tanquam gravior, necefleeft, damnationem ad gladium non cfle pcenam ulti- mi fupplicii, fed ad ludum gladiatorium oporterc referri. Cujacius libr. 13. obferv. I o. Ant. Mat- thaeus de crimin. libr.47. tit. 8. cap.z. num. 3. Scd cum ludi gladiatorii cruenti dudum ante Ju- ftiniani tempora fublati fucrint. /. untc, C. de gladiatoribus penitus toUendis. placet magis, quod abaliis fcriptum, dari quidem pofle, quod in Pppppp ipfo |
|||||||||||||||||
|
I. Quid f\nt abigei} Quot animalia debeant ab-
egijfe ? Quid, fi abegerint ahimalia aberrantia m folitudme , vel de quibus controverfiam fa* ciebant t 3, Anabtgei atlione furti teneantur ? Quibuscoer-
cendi pxnts, fi criminaliter conveniantur ? Et quidfit boc titulo, ad gladiumdamnari abigeos ? monftratur, non denotari ludum giadiatorium ac tentatur emendatio laci ex Rufino de abigeis. ,'bigei feu abadtores funt , qui pe-
cora ex pafcuis abducunt} & abi- Igendi ftudium, quafi artem exer- lcent. /, 1. §. i.ff. b. t. Ut ta- men non omnes abigei cenfeantur, «jui pecus abigunt, fed potius pro numcro & conditione abactorum animalium vel fures vel abigeifint, ac tum demumpro abigeis habean- tur, fi decem oves vel capras , quatuor aut quinque fues, unum equum vel bovem abe- gerint, fiveuna vice fimul &femelprjefinitum ovium caprarumve aut fuum numerum abduxe- rint , five fsepius & pluribus vicibus unum al- terumve animal abigendo, tandem numerum il- lum adimpleverint. /. tilt. pr. & §. z. ff. h, t. I. aut fatta 16*. §. quantitas 7. ff. de pmis. li- cet circa numerum aliud ex parte definitum in- veniatur a Paulo recept. fent. libr. 5. tit. 18. dum ait, aba&orcs efle, qui unum equum, duas equas, totidemque boves, tapras decem, aut por- cos quinque abegerint, Quod fi quis oves vel boves aberrantes, aut equos in folitudine reli- dos abduxerit , fur potius, quam abigeus di- cendus eft. I 1. §. 1. in fme ff h. t. ficut nec abigeis aecenfendus, fed potius ad civilem tan- tum examinationem remittendus , qui pecora abegit, de quorum proprietate controverfiam faciebat 5 fi non color abigeatus quatfitus fit, fed pecora vere putaverit fua efle, juftis ratio- nibus duftus. /. 1. §. ult. ff. h. t. 1. Cum autem abigeatus furtum contineat,
non dubium, quin abigei ordinaria furti a&io- ne conveniri poffint, non intcrpofita in crimen |
|||||||||||||||||
|
C3
|
|||||||||||||||||
|
tog4 t i b, XLVII
ipfo Hadriani refcripto per damnationem ad gla-
dium defignatus fuerit ludus gladiatorius ; fed Tribonianum illud refcriptum exhibuifle itamu- tilatum» ut ad ufum & rationem fui temporis illud accommodaret, & verba quidem Hadria- ni, quoad ejus fieri poterat , refervaret , ve- f um non ex Hadriani fed Juftiniani mente ex- plicanda, quae procul dubio efle non potuit de ludo gladiatorio cruento, tuncignoto, dudum- que abolito, fed de gladio naturali , feu ulti- mi fupplicii pcena gladio iraroganda. Unde jk m d. I. i, $. i? fimpliciter , uti metalli, ita gladti pana proponitur. Sanck decif. libr. 5. tit, 9. defm. o. Wiflembachdd Pand. h. t. num. 18. Nifi forte fufpe&us videatur ipfe Rufini locus, & addita negatione legi debeat; ideoque puto apud vos quoque fufficere genus poena, quodmaxi- tne huic malepcio irrogari folet, ut ad gladium abigei dentur: aut fi quis non tam notus & tam gravit in abigendo fuit , ut prius ex hoc crimine aliqua poena affettus fit , hunc in metallum dari oportete. Qua le<5Hone pofita , metalli pcena tanquam levior primo irroganda fuit, obrepe- titum vero facinus ad gladium damnatio. Et fanenufpiam apparere putem, damnationem ad cruentos illos veterum ludos gladiatorios levio- rem fuifle, quam in metaHum dationem. Con- tra vero aliunde patet, damnationem adbeftias &ad gladium aeque, ac damnationcm in mctal- lum, induxifle lervitutem pcenae. 2. fi quis mi- Iri *a 5. §. fi quis plane 3. ff. deacquir.velomitt. hered. §. pcen* fervus 3. Inftit. quib. mod. patr. pot. folvitur. adhsec damnationem ad beftias & ad ludum gladiatorium periculo amiffionis vitse naturalis fubjccifle damnatos. arg. /, ult. ff. de fugitivis. denique tum ad beftias tum ad ludum gladiatorium damnatos ex illa condemnatione debuifle tandem interire Teu confumi; prout id de damnatis ad beftias docet Raevardus Vario- rum Hbr. z. cap. 14. dedamnatisadludumgla- diatorium tradit Paulus recept. fent. libr. 5. tit. 17. ubi, cumdixiflet, mcdiocrium deliftorum pcenas efle metallum, ludum, deportationem, fub- jungit, fane qui ad gladium dantur, intra annum confumendi funt. Quae fi ita fint, utadludum gladiatorium damnati ita intra annum confumi dcbcant, perfuafum habeo , ipfam ad ludum gladiatorium damnationem pro graviorc fuppli- cio habendam fuifle, quam in metallum dam- nationem, fola vita civili privantem j adeoque |
|||||||
|
Tit. XIV.
etiam emendationem fuperiorem haud improba;-
bilem efle. 3. Quod fi non ex pafcuis aut fylvis fed a
ftabulis abaclum fit domitum pecus , non ple- nius, ut vulgo legitur, fed potius lenius coerce- tur aba&or. /. ult. §. i.ff, h. t. Cum facilior fit cuftodia animalium ftabulis incluforum, nec ita pateat abducendi occafio, nifi concurrat ne- gligentia qusedam domini ^ at ex adverfo in fyl- vis & pafcuis oberraritium animalium difficilis admodum cuftodia adverfus infidiatorcs appa- reat j ut proinde durioris fupplicii metu extor- queri & parari per leges debuerit fecuritas ani- malibus, privata diligentia non fatis tutis. Scd & eos, qui porcam, vel caprum , vel verve- cem abduxerint, non tam graviter, quam qui majora animalia abigunt, ple&i debere, Ulpi- anus monet. 2. 1. §. fed & 1. ff. h. t. 4. Caeterum moribus noftris abigei cenfen-*
tur etiam, qui velunam ovem ex pafcuis abe- gerint, aut ibi maftaverint, & caruem abftu- lerint , & ex rigore juris aeque, ac boum aut equorum abadores, laqueo vitamfiniredebent; eo quod non tam valor aut quantitas rei fub- duetae , quam potius fa&i qualitas atrocitatem poenae mcretur, ut fcilicet difcant homines ab- ftinere a talibus, quas cura privata minoretn cuftodiam habentia, publieae legis rigore metui ablationis magis fubducuntur. Atque hinc eft» quod fecundum varia placita non modo anima- lium aba&ores, fed & quid diripientes ex mu- nitionibus aggerum , molendinis , cataractis , pontibus, aratris, curribus, rebufque aliis fimi- libus, tranfeuntium libidini expofitis, ultimo fnp- plicio & publicatione bonorum puniendi fint. Placitum Ordinum Holland. icT. Dec. ijp^. arttc. 12. vol. t. placit. Holl. pag. 484. 485. & 19. Majf. i6i^.artic. 3. d. vol. 1. p^.493. item placit. Ordinum Zelandias ip.Julii 1607. artic. iz,& 17. Sept. 16x4. artic. 3. d. vot. 1. pag. 499. & 507. Ut tamcn in iis, qui minora animalia , veluti oves aut vitulos, abcgcrunt, pcena arbitrio judicis mitigari pos- fit, & pro re nata imponi extraordinaria; ipsi Hollandiae Curia id fatis innucntc , dum aut mortis aut aliam arbitrariam minatur pccnam rueccommittentibus, placito fuo 4. Sept. \6j<S. vol, 2. ptacit. Holl. pag. 2450. Confcr Carpzo- viumpracl. crimin. part. z.quafi. 85. num. 37. & feqq. Sandc decif, libr. 5. tit, 9. defin.p. inftie. |
|||||||
|
TITU-
|
|||||||
|
De PR/EVARICATION8J
|
|||||||||||
|
ioj5
|
|||||||||||
|
T 11 V L V S XV.
De praevaricatione.
S tJ m m a R i a; |
|||||||||||
|
3, Quando pr&varicationis publicum fit judicium,
quando non ? Et quo modo puniantur accufato- res aut advocati pr&varicantes? An reus pra- varicatione abfolutus iterum accufari pojfit ? Et quidf fiaccufatoremcorruperit? Quid, ftquis per calumniam puvaricationis crimen intenta- verit} blicum dicitur, cum in accufatione judiciipu-»
blici ipfc accufator prsevaricatur. d.l. 3. §, 1. //. h. t. Privatum vero ( quod moribus intro- du&um eft), cum in judicio non publico, dutn forte extra ordinem criminaliter agitur, accufa- tor, vel in utroque tam publko quam non pu- blico, vcletiam civili negotio, advocatus prse- varicatur. /. 1. §. 1. /. 3. $, 2. //. k t. Cujus ea ratio eft, quod accufator judicio publico ac- cufans per fubfcriptionem in crimen Me obli- gavit ad pcenam talionis, adcoque eam, qua? lege publicorum judiciorum didata fuit, ut fu- pervacuum foret, a judice poenam aliquamde- cerni. At in extraordinariis criminibus uti a&or extraordinariam, non legitimam, pcenamper- fequitur , ita quoque in crinaen fubfcribendo feie tantum ad extraordinariam talionis poenarn devincit, qua* arbitrio judicis definienda eft. Et quia advocatus nunquam in crimen infcribit, ideo in eo prasvaricante ac caufam prodcnte femper extra ordinem animadverti, necerTe fuit. Atque hinc etiam varietas pcense in pravari- cantes dcfcendit , dum conftitutum, accufito- res in criminibus pra?varicantes eadem pcenl afliciendos eflc, qua tenerentur, fi ipfi in le- gem commififfent, qua reus per prasvaricatio- nem abfolutus eft. l.pen.ff.h.t. adeoque etiam procul dubio infames erunt, fi in causa ju- dicii publici prscvaricatores pronunciati fintj cum & omnia judicia publica infament. /. ft is 4. ff, h. t. I, 1. //. de his quinot. infam, juncT;.
/. infamem f.ff, de publicis judic, In advocatis plane extraordinaria tantum , ut jam diclum, punitiolocumhabet. d.l. 1. §. i.infineff. h, tm imo ex ufu fori, qui Ulpiani tempore invaluc- rat , in omnibus prsevaricationis cujufcunque reis. /. fciendum 2. ff. h. t. Probata autem prae- varicatione accufator poftea cx lege non accu- far. l.accufator^.ff. h. t. ^at e converfo reus iterum accufari poteft. /. pr&varicatiwis 3. §. nam fi i.ff.h, t. I. ft quis homicidii 11. C. de accufation. I. 1. C, de advoc. diverf, judiciorum, imo , fi delatorcm corrupifTe corivincatur, in omnibus caufis , prseterquam in fanguine , ex Senatufconfulto pro vido habetur. /. ult.ff. h. |. Pppppp z juncll.
|
|||||||||||
|
i. Quidfit pr&varicari? An pr&varicetur, qttiab
accufando d.efi(lit, atit tranfigit , aut fecreta clicntis fui prodit ? 2. An pr&varicatio in civilibus licita fit litiganti-
bus ? An & advocato ? Quid de chirurgis aut cauponibus vuUiera a fe obligata , vel in fuis cauponis accepta, non deferemibus ? ravaricatio eft collufio cum reo, ut
abfolvatur , fic ut quis adverfario caufam donet, prodita causa fua: fic appellata a varia certatione; cum is, qui prsevaricatur, ex utraquepar- te confiftat, quin imo, exaltera. /. i. ff. h. t. I. pr&varicatores 212. ff. de verb. fignif. /. r- §• calumniari 1. & §. pr&varicatores 6. ff. ad Se~ rtatufc. Tttrpill. Ut tamen prssvaricari non cen- featur , qui fimpliciter ab accufando defiftit, quippe qui magis tergiverfari dicitur. d, l. 1. pr. & §. 1. //. ad Senattifc. Turpill. /. pr&vari- cationis 3. §. ult. ff. h. t. uti nec , qui fuper deli&o tranfigit: nec advocatus aut procurator, fecreta clientis fui prodens; quippe qui magis in falfi crimen incidit. /. 1. §. is qui depofita 6. ff. ad leg. Corn. de falfis. junct. LftquUali- quid 38. §. fi quis inftrttmentum 8. & $>. ff. de foenis. 2. Habetautem pravaricatio proprie tantum
locumin criminalibus; unde*&in</,/, i.§. i.jf. ad SC. Turpill. prsevaricari dicitur, qui vera crimina abfcondit; non item incivilibus, cum in his actor fuam caufam impune prodere pos- jfit, quippejurifuo duntaxat, nonpublico, re- nuncians; excepto cafu, quo patronus vel do- minus cum fuo colludit liberto vel fervo , ut is ingenuus a judice pronuncietur , ut lathis di&um in tit. de jurtsdiftione num. 40. in medio. & tit. de collufione detegenda, quod tamen ad- vocato ejus permiflum non eft, qui & idco praivaricaridicitur, licet impropric, fiveinci- vili five in criminali clientis fui causacumad- verfario colludat. /. 1. §. i.ff.h.t.l.i. C. de advoc. diverf. judicior. quemadmodum etiam non nifi impropria pravaricatio eft, quando chirurgi vulnera a fe obligata fecundum mul- torum locorum ftntuta non deferunt, autcau- pones ea, quse fibi invicem temulenti in cau- pona ipforum inter rixas intulerunt, fecundum Ant. Matthaeum de crimin. libr. 47. tit. p. cap. 1. num. ult. in fine. 3, Cseterum praeyaricationis judicium vel pu-
blicum vel non publicum feu moribus intro- duduraeft. Lprmricauonk j.ff. ff.b.t, Pu- |
|||||||||||
|
Lib. XLVII. Tit. XVI.
|
|||||||||||||||||||||||
|
cationis crimen, infamia notatur. l.i God.
advoc, diverf, judtciorum. |
|||||||||||||||||||||||
|
juwft. I. athletas 4. §. ult. L 5. ff. de his qui
not. tnfamia. /. tranftgere 18. C. de transatlion. Quod fi quis temere alteri intentaverit prsvari- |
|||||||||||||||||||||||
|
T IT V L V S XVI.
De receptatoribus. SllMMARlA.
|
|||||||||||||||||||||||
|
commiferatione 5 aut receperunt ignorantes, vel
inviti dum ob potentiam repeliere non potueruat, & quid tunc agendum fit ? Quid jurts, fi quis falfofit accufatus receptationis} Qua pans apud nos ftnt imponenda receptato* ribtts, & in fpecie receptatoribus homicidarnm, furum, rerum furtivarum, res furtivas emen- tium ? , An & quanio ac qttg modo mtnc liceat in atie*
ms adibus res fmtiva* quarere ? |
|||||||||||||||||||||||
|
Qtiil fint receptatores > An tantum, qui latro-
ties in jpecie fic diclos, an vero , qui & alio- rum delittorttm reos receperunt ? , Votna receptatorum eft eadem , qtta eorum, quos receperunt ? Aleatorum receptatores duritts coercentur, quam
ipfi aleatores. Ex quibus caufis mitius punian' tur receptatores, quam fcelerati, qttos recepe- rttnt ? Vbi de iis, qui receperttnt cognatos aut affines; de mnlieribus recipientibus; deiis,qui fme Jje lucri am fceleris focietate recepemnt tx |
|||||||||||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||||||||||
|
5
|
|||||||||||||||||||||||
|
ch&, cum apprehenderint latrones, interrogent m
de fociis & receptatoribus,«per latrones deno- tans procul dubio fceleratosomnes, adquosfe- fe irenarcharum cura & inquifitio extendebat. Sparfim fane in jure noftro mcntio invenitur eorum, qui receptatores fuerunt abigeorum. /. ult. §. ult, ff. de abigeis. furum. §. conceptum 4. lnftit, de oblig. ex delUlo, l. qtti vas 48. §. 1. 2. 3.//. de furtis. raptorum. I. quo naufiragium 3. §. non tantum 3. & 4. //. de incend. vuin. nau- ftag. fervorum fugkivorum. /. 1. pr. & §.qtto£ autem 2. //. de fetvo cormpto. aleatorum. /. 1. §. 1. 2. ff. de aleator. hoftium fugientium. /. Metrodorum 40. ff. de pcenis. Unde & infcri- ptio tituli Codicis eft, de his, qui latrones vel aliis criminibus reos occultaverint. 2. Pcena receptatorum eadem eft rcgulariter»
quae ipfius delinquentis, qui receptus eft. /, 1, c. b. t. de bis qui latron. &c. occultarunt. Paulus recept. fent. Ubr. 5. tit. 3. §.4, qua ratione ia« tronum receptatores puniendi tanquam latrones. /. 1. ff. b. t. & receptator fervi noxii de caxle domini, ex lege Cornelia de ficarfis. l.ftquisin 3. §. fi quis qttem 12. ff, ad Senatufc. Silan. &
Claudian. furtivarum rerum receptatorcs in du- plum aetione furti nec manifefti. §. conceptum 4. in ftne Inftit. de oblig, ex delitlo. I. eos qui
14. C. de furtts. vi raptarum eodemmodoquo raptores, arg. /. crimen o. C. ad leg. Jul. de vi publ. vel priv. Et cadem aclione tencri * qui ex incendio, ruina, naufragio rapuerunt, quiquc dolo malo rapta receperunt, conftat ex /. qm nauftagium 3. §. non tantum 3. & q.ff, de in- cend: ruina, nattft. nave, rate expugn. 3. Eft tamen cafus , ubi durius receptator
punitur, quam illi , quos recepit > quatenus ixcepu*
|
|||||||||||||||||||||||
|
effimum gcnus eft receptatorum,
jfine quibus nemo fceleratus latere ■ diu poteft. I. congruit 13, //, de
■ offic. prafidis. I, 1. ff. b. t. fubla-
'; tisque receptatoribus, conquietu- *am cfle graflantium cupidinem, Paulus fcripfit,
libr. 5. recept. fent. tit. 3. £. 4. Sunt cnim recepta- tores, qui delinquentes in fuo vel aliend reci- piunt , refugiumque eis prsftant abfcondendi causa, /, 1. §. quod autem z.ff, de fervocorru- pto. d. I. congruit 13. //. de offic. prtfidts. Nec obftat , quod in l. 1. 2. //. h. t. tantum fiat mentio eorum j qui latrones receperunt, qui- que ideo perinde puniendi dicuntur, atque la- trones. Etenim vel notabilius tantum recep- tationis exemplum proponitur in iis, qui latro- ncs receperunt; non exclufis aliorum facino- roforiim receptatoribus ; uti merum imperium defcribitur jus gladio animadvertendi , etiamfi & aliae punitiones , gladio haud irrogandx, ad illudpertineant. Vel dici poteft,iatronum appellatione omnes omnino fceleratos fignificari. Qua.ratione cum in d. I. 13. //. de offic prafi- dis. Ulpianus dixiflet, prafidem facrilegos, la- mnes , plagiarios ,/am conquirere debere , & pottt quifque deliquerit, in eum animadvertere, receptatorefque eorum coircere, mox addit, ftne quibus latro diutius latere non poteft, vocem latro- nis ita referens ad latrones in fpecie & facrile- gos & plagiarios & fures ante recenfitos. At- cme ita quoque , cum irenarcharum officium cflet, ut facerent, pacis & quietis per fingula territoria ftare concordiam, & ob id fcelerato- rum delationes ac denunciationes ipfis iucum- berent. /. unic. C. deirenarchis. Divus tamen V'w fub edifto propofuiife dicitur» ut irtm- |
|||||||||||||||||||||||
|
w
|
|||||||||||||||||||||||
|
m
|
|||||||||||||||||||||||
|
/'
|
||||||||
|
DE RECtpT
receptatori aleatomm impunc furtum aut inju- j
i ia fit, tmx ipfis illata aleatoribus feu collufo- ribus impunita non funt. /. i. §• !• 2,. //. de aleatoribus. Sunt e converfo cafus caufsequc plures, quibus mitius cum fufceptore, quam ipfo facinoris autore agitur. Sicnimis, apudquem latro occultatus eft, affinis cognatusve fit, eum neque abfolvendum neque fevereadmodumpu- niendum cfle Paulus monet; quia non par eft hujus deli&um & eorum, qui nihil ad fc per- tincntes latrones recipiunt. /. 2.//. fc, f» &uti ignofcendum eft ei, qui fanguinem fuum qua- literqualiterredemtumvoluit. /. i.ff. debon. eor. quiantefetit. mortem ftbiconfciv. itaquoquenon graviter in eos animadvertendum, qui/Mttfup- plieii perkulo per occultationem fubducere ten- taverint. . Sed & fexus fragilitas facit, pcenam minui; •atque ita mulier exulare juffa proponi- tur ob latronum focietatem. /. vim paffam 39. §. tmtlierem 4. ff. ad leg. Jul. de adulter. qua- Jis focietas procul dubio ineft ettarti latronum receptationi. Et hxc ita, nifi in hoc aut illo crimine lex nominatim eandem fceminae fcelc- ratos rccipienti, quam viris, eandem conjun- <5Hs, quam extraneis, pcenam imponat, prout id fac5tum , fi quis domum fuam, ut ftuprum adulteriumve cum alicria matrefamilias fieret, fciens prsebuerit. /. qui domum 8. /. 9. juncT. 1. 10. §. 1. ff. ad leg. jul. de adulteriis. Adhsec non eadem fed mitiore coercendi pcena, qui, cum nullam fcelcris focietatem cum facinorofis contraxiffcnt, fimpliciter poft perpetratum fa- cinus fine fpe lucri , intempeftiva commifera- tione eos receperunt ac occultarunt; cum uti- que in /. 1. ff. b. t. illi dicantur in pari cum latronibus causahabcndi, qui, cumapprehen- dere latrones poflent, pecunid acceptd vel furre- ptorum parte dimiferunt: & de his ex commife- ratione recipientibus accipiendum videtur, quod in /. 1. C. h. t. debis qui latrones. fcriptumeft, eum, qui latrones fciens fufcepcrit, & offerre judici fiipcrfederit, fupplicio corporali aut di- fpendio facultatum , pro qualitate perfonse & judicis juftimatione, pleclendum effe: quodque traditum in /. ult. §. ult. ff. de abigeis reccpto- res abigeorum in decennium ab Italia relegari oportere; cum tamen ipfi abigei durius puni- rentur: ficut &, quod Paulo placuit, eum qui hoftem fugientem fciens fufcepit, in infulam dcportari. /. Metrodorum 40. //. depoenis. Ant. Matthsus libr. 47. tit. 10. cap. 2. num. 2. Carpzoviuspraft.crimin.part. ^.qtuji.i^.num. |
||||||||
|
ATORIBUS. ^037
3 8. (£" feqq. Pr^cipue vero vcl in univerfum excu-
fandi,vel leviter tantum puniendi,qui infcii ac finc
dolo malo defi&orum rcos, aut res furreptas fufce*
perunt. arg. /. quo naufiagium 3. §. mn tantum
3. //. deincend. ruiti. naufiag. &c. I. doli ver-
bum 5. //. de fervo corrupto. quive inviti rcce*
perunt, dum propter fceleratorum potentiam
eosnequerepellere nequc tradere poflunt; quo
tamen cafu Rcftorum provincise eft , auxilia
mittere ad capiendos vel detinendos latrones,
& fi ipforum auxilia non fufficiant, a tribunis
feu primatibus militum , qui in locisfunt, au-
xilia tnilitaria poftulare ; fic ut cxtra ordinem
punieildi fint , qui auxilia non tulerint. /. ult,
C. b. t. de bis qui latrones occult, Quod fi in«
nocentes dcprehendantur , qui dicebantur no-
ccntes, dum vel neminem receperant, vel illi»
quos receperant, criminis rei non erant, accu-
fator receptationis pcenam, quje in calumnia-
tores exercenda eft, fubire cogitur. d. I. ult, itt
fine C. h. t,
4. Moribus hodiernis pcena receptatorum ar*
bitraria eft, fecundum Groenewegium 8c alios
ab eo citatos ad tit, C. de bis qui latrtmes occult.
Ut tamen in fpecie rcccptatoribus homicida-
rum ex decreto Curise Hollandicae propofita in-
veniatur pcena centum florenorum Hollandi-
corum ; riifi fanguinis proximitas rccipienterri
excufct pro parte. Decreto Cmia BolL 20. Febr.
i$8p. artic. 8. vol. 1. placit. Holl. pag. 388.
ficut receptatoribus furum aut rerum furtivartim
pccna virgarum, ftigmatis, & 'relegationis pro
prima vice; mortis vero ob facinus repetitum,
etiamfi cmtionis, permutationis, alteriusve tituli
colore res furtivas fcientcs reccpiffent. placit,
ordin, Holl. 19. Martii KS14. art. 4. vol. 1.
placit. Holl. pag. 493. Ordinum Zelapdia 16.
Sept. 1614. art. 4. d. vol. 1. pag. 507. licct
vcrum fit, vix exemplum pcenje ultimi fuppli-
cii in furum receptatores exftare; nec ullo mo-
do ad iftum punitionis rigorem procedi opor-
tcre iftis in locis, qitorum ftatutis id nomina-
tim cautum non eft. Ant. Matthxus libr. 47,
tit. 1. cap. i.num. 12.
5. Caterum uti jurecivili pofteriorc» ita 8c
nunc nemo privata autontate in Kdibus alienis rem furtivam invcftigarc poteft , fed tantum autoritate judicis tunc, cumindicia arbitrioju- dicis fufficientia adfunt, rem illic occultari, uC notant vulgo DD. ad §. 4. lnft. de oblig. ex delift. Jul. Clarus %.furtum num. 3, Joh. Pa-; pon. libr. 23. tit 6. arreft. "10. |
||||||||
|
9
pppppp 1 rifv*
|
||||||||
|
Lib. XLVII. Tit. XVII. XVIII,
|
||||||||||||||||||||||
|
J0$8
|
||||||||||||||||||||||
|
T 1 TV L V S XVII.
De furibus balneariis.
|
||||||||||||||||||||||
|
narl, honeftiores relegari poffunt. /, %. ff. h. t.
niiles in furto balneario deprehenfus, ignomi- niamittendus fuit. /. tdt. ff. h. t. Quodii cap- farii , qui mercede veftimenta lavantium aficr- vanda receperunt, ea fur.to fubduxerint, extra- ordinaria eos manet coercitio. /. nam falutem 3. ff, de off. prafefti vigil. licet alio {enfu inju- re noftro caffarii dicantur fervi, qui librospor-* tant. Lficollaftaneus 13, ff. demanumijf. vmdi- |
||||||||||||||||||||||
|
~ "^g^-vgfc ures balnearii dicuntur , qui fur
|
H
|
|||||||||||||||||||||
|
fjjj jll^^^ripiunt veftes eorum, qui inbal
^neis nudati lavant. Hi gravius, quam fures fimplices , extra ordi- nem puniuntur; idemque in furi- bus no&urnis obtinet ; quos & ideo facilius, quam diurnos» occidi pofie> di<3tum in tit. de Uge Aqmlia num. 22. Ut tamen horum no&umo- rum aut balneariorum furum pcena non excedat opus publicum temporarium , nifi telo fe de- fendant, quo cafu, viliores in metalium dam- |
||||||||||||||||||||||
|
r it v l ys xviii.
De efFra&oribus & expilatoribus,
S U M M A R I A:
|
||||||||||||||||||||||
|
2. De pomis expilatorum, & \n viis puhlicis ali~
hique pecunias aut bona vi extorquentium; tum jure Romano, tum mortbus, 3. Decarcerum effraftoribus. Remiff.
talis furto caufam prabuerit. arg. /. verum efi 39.
ff. de furtis. 2. Expilatores,forteficdicli» quafinepilum
quidem relinquentes, fecundum Gotofredum in notis ad l. 1. §. 1. ff. h. t. funt fures atro- ciores, qui pecuniam & veftimenta hominibus eripiunt, villas alienas aut sedes diripiunt. /. 1. §. 1. //. h. t. I. aut fafta 16, §. qualitate 6. ff. de pcenis. Paulus recept. fent. libr. 5. tit. 3. §. 3. Qiiales arbitrio judicis in opas publicum perpetuum aut temporarium dahtur, vel, fi ho- neftiores fint , ordine ad tcmpus moventur, aut patrije finibus jubentur cxcederc. d, 1.1. §. 1. ff. h. t. aut, fi in turba cum telis coada id fece- rint, eos capite puniri Paulus fcripfit recept.fent, libr. 5. tit. 3. §. 3. ficut &de illis ,qui frequentec & cum ferro graflantur, Calliftratus id docpt. /. capitalium 28. §. grajfatores 10. ff. de pcenis. atque ita nunc apud nos capite plcdendos efle cum publicatione bonorum, qui alteri fuum ex- torferint five in viis publicis» five in propria do- mo, aliove inloco, fancitum. d. placit. Ordin. Holl. art. z.&d.placito Ordinum Zeland. artic. 2. 3.,De carceribus effradis dicetur ad tit. ff.
de cuftod. & exbib. reorum. |
||||||||||||||||||||||
|
% De pcenis effringentium ades, horrea, &c.fu-
randicaufa ex jure civili & hodierno. De fuh- minifiramibusferramenta ad effringendum. De effringentibus fme antmo farandi. »i quis furandi causa sedes, feneftras,
'januas, horrea efFringat, vel alie- £nas asdes aut villas expugnet , di- Iripiat, fi quidemde die , fuftibus "caftigatur , aut arbitrio judicis in opiis temporarium vel perpetuum datur, vel, 11 honeftior fit, relegatur: fin de no&e, fu- ftibus caefus in metallum damnatur. /. 1. §. ult. l.z.ff. h. t. fed moribus hodiernis qui alie- nas eftringunt jedes, horrea»naves, furandi pro- pofito, laqueo puniendi funt, nifi circumftan- tiae fuadeant, pcenam mitigari. Flacit. ordinum Holl. 19. Martii 1614. artic. z. vol. 1. placit. Holl, pag. 492. 49 3. Zelandiae 16. Sept.. 16* 14. artic. z. d. vol. 1. pag. 506, Groenewegen ad §, 8. lnfiit. de public. judiciis. Rcfponfa Jurifc. Holl. part, 1. confil. 321. qui vero ferramen- ta ad effringendum fcientes fuppeditant, utfim- plices fures tcnentur; licet verum fit,eosseque criminaliter extra ordinem, ac civiliter a£i:ione furti, convenin pofle, tanquam tales, quiope furtum juve.runt. I. fi pignore 54. §. pen. junft. I. ult. ff, de furtis. Quod fi non furandi, fed libidinis causa , quis meretricis fojp eflFrege- rit, mitiusvidcturcoercendus, ctiamfi effraftio |
||||||||||||||||||||||
|
TITU+
|
||||||||||||||||||||||
|
«Sjfe
|
||||||||||||||||||||||
|
EXPII.AT.ffi HKREDlTATlS»
|
|||||||||||||||||
|
*$M
|
|||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S XIX.
Expilatae hereditatis. ,
S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||
|
i. Quando committatm hoc crtmen ? An & ab eo,
qut fmripuit rem, quam igmrabat ad heredita- tem jacentem pertincre ? 2. Qui agant judicio expilata bereditatis > &con-
tra quos ? An & contra coberedes ? An contra um hercditati jacenti furtum non
fiat , ut latius traditum in tit. de \furtis num. 3. neque tamen here- di futuro per fubductionem rerum hereditariarum lsefio impune infe- renda fuerit , placuit, eos , qui ex hereditate jacente quid abftulerint, teneri crimine expila- tae hereditatis; five expilandi propofitum habue- rint, fcientes rem hereditariam efle , five fu- xandi confilio rem fubduxerint, ignorantes, il- lam in ea causa efle, ut ad hereditatem jacen- tem pertineat ; licet enim aliis vifum fuerit, furtumefle, tamen id Paulo difplicuit, quiani- hil mutat exiftimatio feu opinio furripientis. I. ttU.ff. h. u multumque diftat opinio feu exifti- matio delinquentis abaffe&u, qui maleficiadi- flinguere dicitur : nam qui voluit rem Titii fuffurari, fi tollat rem M«vii, furtum tamen com- Kiittit,quia affedtum furandi habet,Iicet in opinio- nedecipiatur, &quivoluit percutere M«vium, cum percuflerit alium, quem Msevium efle puta- bat, nihilominus ut homicida vel ut injurise illatae reustenetur. /. ettm quinocentem 18, §,7» inju- ria 3. /f. de injmiis. eoque fenfuerror in revel qualitate rei non mutat crimen , dum utique intentio principalis erat, furari, aut injuriam facere » aut occidere; & praevalere debet, quod principale eft. d. /. 18. $. 3. At fi affe&us va- riet, ut fi quis libidinis causa ancillam mere- tricem rapiat, furti non tenetur; qui tamen fur- ti teneretur , fi animo furandi abduxiflet; at- que ita non fa&um confideratur, fed caufa fa- ciendi» feu finis, fcopus & intentio facientis. I verum eft 30. /. qui injmU 53. ff. de fmtis §. interdum 11. Inftit. de oblig. ex deliclo. 1. Expilationis hujus nomine agunt illi quo- |
|||||||||||||||||
|
axorem ejus, cujus eft bereditas ? An& contra
mvercam ftmipientem ex hereditate ad privignos pertinente ? 3. Qut fit poena hujus crtminis ? Quales acliontt cum hac attione concmrere pojfinti rum intereft, puta heredes; adco ut unus ex plu-
ribus coheredibus expilataj hereditatis crimen ob- jiciens ac obtinens, etiam coheredibus profuifle videatur. /. res bereditarias 4. //. h. t. Contra extraneos ex hereditate furripientes , non item contra coheredes} quippe qui magis jure fuo, quam expilandi propofito, res heredkarias pra> fumendi contreciafle. l.i.C. h. 1.I. adverfus 3, c. familia ercifc. juncV l. merito 51.//. pro fo- cio. nifi aperte de expilationis confilio pateat» uc dixi plenius ad tit. familia ercifc. num. 40. Con- fer Refponfa Jurifc. Holl. part. 4. confxl. 40. nec contra uxorem ejus » de cujus hereditate agitur, quia ob honorem matrimonii nec furti cum ea agi poteft. I. uxor 5. //. h, t. I. adver- fu% 4. C. h. t. i heres viri 33. ff.de negot. gefiis. 1. quamvis 17. C. de furtis. Diverfum eflet, fi
vitricus aut noverca expilaflent heredkatem ad privignos ab avo vel extraneo devolutam •» uti enim defun&us ipfe, furtum ab iis paflus, a&io- ne furti adverfus eosexperiri potuifiet, itanunc heredes ejus fubfidiario hoc judicio expilatse he- reditatis, /, 2, 3. C. h. t. D. Joh. a Someren de jure novercarum cap. ij. num. 4. 3. Pcena hujus criminis cft extraordinaria
arbitrio judicis. /. 1.//. h. t. cum nota infamia:, qua laborant furti damnati, ac proinde etiam, qui furibus improbiores funt, expilatores. /. f\ te expilajfe 12. C. ex quib. caufis infam. irrog. & cum ejus accufationeconcurrere poteft rei vin- dicatio» vel ad exhibendum a&io. /. f% expilata 2. infine. I. 3. ff. h. t. Nam, quod alibi fcrip-
tum eft, expilatae hereditatis crimen loco defi- cientis a&ionis intendi confuevifle. /. ult. C. h, t. id de deficiente alia adione poenali intelli- gendum eft. |
|||||||||||||||||
|
T 1 T y LF $ XX.
Stellionatus,
|
|||||||||||||||||
|
S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||
|
i. Qttid fit fteltionatas, &undedicatur} Judi- | eft, fed fubftdiarium. Qut fttpwna e]us}
cium fiellimatm , ntc publicum nee privatum 2. Rectnfentttr plmimi modi, quibm fteUiottatm |
|||||||||||||||||
|
com^
|
|||||||||||||||||
|
L i b. XLVII. Tit. XXI.
|
||||||||||||||
|
1040
|
||||||||||||||
|
tione> vel rem uni venditam rmfas alteri vendat j
3. An jletlionatus infamet} Remiff, 9. defxn. 8. vel aurum monftraverit, tanquam
pignori daturus, &, antequam daret, xsfub- jccerit. /. fi quis in pignore 3 6. ff. de pignorat. att. Si creditor vel non numeratam pecuniam accepcrit , vel numeratam itcrum acceperit cx causa judicati: quamvis enim tunc propterau- toritatem rci judicatse ceffet indebiti condi&io, tamen ftellionatus crimen eft. I. fi fidejuffor 20. §. in omnibus 5. ff. mandati. Infnper, ii quis rem alii obligatam ,'diflimulata obligatione, per calliditatem alii dtftraxcrit vel permutavcrit, vel in folutum dederit. d. I. pen. §. 1. ff. b.t. id- que refpe6tu ejus, in quem illa res translata eft: nam quod attinet creditorem, cui priore loco res obligata fuerat , ei per aftionem furti , fi. res mobilis. fit, confultum eft. /. fi u qui rem 66. ff. de furtis. Idcmque eft , ii rem alteri rurfus obliget, diflimulata obligatione; ut ta- men liberetur, fi utrique iarisfaeiat. /, 1. l.ult, C. h. t. uti tutor vectigalia conducens , a cri- mine falfi. /. unic. C. ne tut. vel curat. vettig, conducat. Nec eft , quod dicas , eum , qui rem eandcm duobus, in folidum fingulis , fe- paratim vendit, in falfi crimen incidcre. /. qui duobus n. ff. ad leg. Cornel. 4-e fatfis. unde in- ferendum videri poflet, eum quoque falfi reura effe , qui duobus feparatim eandem rem pigno- ri obfignavit, diflimulata apud pofteriorem cre-* ditorem priore obligatione. Etenim etiam ven- ditio ejufdem rei duobus feparatim facta asque» ac obligatio, ad ftellionatus crimen olim per- tinuffe videtur, donec ex Hadriani conftitutione faftum vendentis rem eandem duobus ad cri- men falfi tranflatum fuit. Quod cum de obli- gante cautum non fuerit, hic ftellionatui fub- je&us remanet. Meyerus (olleg. Afgentorat. ai Pand, b. t. num. 3. Ant. Matthaeus de crimin. hbr. qj.tit. 13. cap. 1. »«»».4. Confcr de ftellionatu Menochium de arbitrar. judic. librm z. cafu 381. & feqq 3. An ftellionatus infamet, di&um in tit. U
his, qui not. infamib num. 1. infine. |
||||||||||||||
|
committi potefi ? An &, fi quis rem prius uni
obligatam alteri obligety dijfimulatapwre obliga- »tellionatus ( ita di&us a ftellionc,
animali verfutiflimo, ex lacertarum igenere ) eft omnis fallacia , difli- imulatio , impoftura , in fraudem 'alterius , proprii criminis nomen non habens. Cujus criminis exa&ioni tum demum locus eft , cum aliud crimen non eft, quod objiciatur, adeoque & titulus criminis& alia pcenalis a&io deeft , fic ut haec fubfidiaria fit, exemplo adtionis doli, ac, quod in priva- tis judiciis eftdoli actio, boc in criminibus fn ftellionatus perfecutio. I. fiellionatus 3. §. 1. ff b. t. licet aftiones civiles rei perfecutoria? cum hoc ftellionatus judicio concurrere poflint, ve- luti pignoratitia& fimiles. /. x.in fineff deptg- mrat. attione. Interim ftellionatusaftionem ne- que publicis judiciis neque privatis attionibus contineri, Papinianus notat. I. 1. ff. h.t, non privatis, quia in iis in fubfidium non ad hoc, fcd doli judicium recurri , jam di&um ex d. I, 3. §. 1. -ff h. t, non publicis, quia ftellionatus neque legttimum crimen eft, neque pcenam le- gitimam habet propofitam, fed extra ordinem coercetur , dummodo pcena non excedat opus metalli in plebeis, in honeftioribus relegatio- nem aut ab ordine remotionem. /. pen. §. pent ff. b. t. t. Committitur hoc crimen variis modis;
puta, ft quis in inftrumento per perjurium ju raverit, fua pignora effe, & ita res alienas tan- quam fuas pignori dederit. I. tutor 16, § con- trariam i.ff. de ptgnorat. att. jun&, J. ult, ff. b. t. fi merces fuppofuerit, vel obligatas aver- terit, vel corruperit. I. pen. §. i.ff.h.t. fipro ducat aliquem creditorem, fimulans , eum efle antiquiorem in causa pignoris, creditoris frau- dandi causa. / ult. C. b.t. dummodo non pro- duxeriteumin finem falfum inftrumentum; eo quod tunc falfi reuseffet. l.fi a debttore zt.ff. ad leg, Cornel. de falfis. Adhaec , fi quis cre- ditori xs pro auro pignori dederit. /. 1. §. ult. ff de pignorat. att. Sande decifi libr. 5. tit. |
||||||||||||||
|
T 1 T V L V S XXI.
De tcrmino moto. S U M M A R I A.
|
||||||||||||||
|
! v &c Et quid , fi lapides furto fubduxerint,
ignorantes, his terminos diftinttos ejfe ?
%. Qutptena moribus obtineam f ftrat pluribus Ant. Matthasus de crimin. libr. 47.
tit. 14. cap. 1. Rofinus antiquit. Roman.libr. 2. cap. 10. pag mibi i8o\ 187. & Itbr. 3. cap.6. SI termini confufi fuerint, five dolo, fivecul- pS, fiYecafu,finiumrcgundorumadioni, jam alibi
|
||||||||||||||
|
i. Detetminis agrorum & fanftitate eorum apud
Veteres. Remiff Quibus pcenis jure civili pu- tiiti fuerint ■> qui terminos movtffent, exarajfent e agrorum terminis, quid fint, quo
modo probentur &c. adum fatis in I w. finium regundorum num. o, eo- rumque fanditatem ac apud Ro- itianos prifcos divinitatem dcmon- |
||||||||||||||
|
\
|
||||||||||||||
|
DE COLLEGIIS ET
|
lO^t
conditione admittentium coercitlone tranfigen-
dum fuit. /. 1. ff. b. t. Nifi fi.quis malit cum Meyero itt collegio Argentorat. ad Pand. h. r. num. 8. poftmed. hunc verbis Modeftini fenfum dare,quod permiflum quidem fuerit ex lege agra- ria myldam perfequi, fedfi quis extraordinem agere vellct, judex non potuerit tunc in mulc- tam arbitrariam condemnare , fed caftigati»ne, relegatione ,verberibus debueritpunire. z. Quicquid fit , moribus hodiernis con-
ftitutas hafce pcenas non obtinere ait Groe- neweeen ad bunc tH. Sed tamen Ultrajecli no- minatim iancitum, colonos, quiagn conducti terminos obfcuraverint, prima vice damnandos efle in seftimationem ejus portignis, quam fi- nibus obfcuratis intercipere annifi funtj iterum convictos prseter seftimationem in exilium perpe- tuum mitti debere; quandoque, & ultimo affici fupplicio. Ant, Mattha?us de crimin.lihr. 47. tit. . i^.cap. 2. inffne. quibus fimilia cauta funtplaci- to Ordinum Zelandise 16. Febr. 1618. artic. 14, vol. x. placil. Holl. pag. 371. ficuti & corpora- lis pcena propofita in conftit. crimin. Caroli V* art. 114, - |
|||||||||||||||||
|
alibi in d. tit. finium regundorum expofitae, lo-
cus cft. Criminale vero de termino moto ju- dicium non datur, nifi contra eum , qui ter- minum iri confinio dolo malo amovit, exara- vit, aut finium confundendorum gratia faciem terrse convertit, ex arbore arbuftum, autexfyl- va novale faciens. Qualesterminorum exarato- res ex lege agraria Caji Catfaris aureis quinqua- ginta, populari a&ione petendis, mul&abantur in fmgulos lapides, & fi fervus, infciente do- mino, id feciflet, capite ple&endus fuit , nifi dominus mulctam fufferre maluerit. /., tilt. pr. & §. i. z. ff. b. t. Deinde Hadrianus Impera- tor extra ordinem eos pro modo admifli &setate delinquentium coerceri, ac potifllmum relega- ri voluir, autcaftigatosadopus publicum bien- nio dari ; fed fi per ignorantiara aut fortuito lapides furati eflent , id eft , lapides qua lapi- des, non qua agrorum terminos, dum ignora- bant, lapidibus bifce terminos agris efle pofitos, vcrbcribus "eos decidere feu fatisfacere pofle, ab eodem refcriptum fuit. /. diyus z. ff. h. t. Tandem Modeftini tempore terminorum avul- fommnonmulda pecuniaria obtinuit, fcd pro |
||||||||||||||||||
|
t 1 :r v l v s xxii.
De collegiis & corporibus.
$ U M M A R I A.
|
||||||||||||||||||
|
fit, & an in judicio ftare ? RemiiT. *
Nemopotuiteffe membrum duorum collegiorum, Quid agendum, fi effet ? |
||||||||||||||||||
|
t, Quafmt coUegtalicita, quaiUicita} Etdepa- I
nii collegiorum Hlicitorum. An collegiis tolera tis, veluti anabaptiftarum , quid relinqui pos- 1 ollegia vel licita funt & privilegia-
ta, qualiaexjure civili recenfemur plurima ab Ant. Matthseo de crimin. libr.47.tit. i^.cap. 1. num. uii. ac, fuum habere poflunt patrimonium commune, arcam communem, heredes inftitui, ab inteftato fucledere membro collegii, lcgatis honorari, aliisque modis fibi bona acquirere, eorum intuitu a&iones in judicio movere vel ex- cipere per fuos actores, decreta feu paftiones fibi condere, aliaque facere, de quibus jam aflum ad tit. quod cujusque univerfitatk nomine. veli/- licita, qua: aut ad finem malum inftituta funt, aut in genere a fenatu vel Principe non proba- ta: nifi enim ex Senatufconfulti vel Casfaris au- toritate collegium vel corpus quodcunque coic- rit, contra Senatufconfukum & conftitutiones conventus celebratur. /. C9tU0p §• i.ff.h.t. Et hsec variis coercentur pcenis, maxime fi ad irnaium finem, reipublicss damnofum, inftituta fint; nam & domus, inquacaetus eft habitus, publicatur. I. conventicula 15. C. de epifc. & dericis. &cxtraordinemreusniicxticaetus, velut |
||||||||||||||||||
|
2.
|
||||||||||||||||||
|
ex crimine extraordinario co&cetun arg. /. fub
pratextu %,ff. de ixtraord. crimin. imo, quis- quis collegium illicitum ufurpaverit, ea pcen^ tenetur, quS tencntur, qui hominibus armatis loca publica vel templa occupafle judicatifuntf adeoque vel lege Julia majefiatis, vel lege Ju- lia de vi publka. /. quisquis z. ff. h. t. jundt. /. 1. §. l.ff.ad leg. Jul. majeftat. I, in eadem 3. §. ult. /. qui dolo 10. §. 1. ff. ad leg.Jul.de vi publicS,. Qiiandoque tamen collegia illicita, fi non tendant ad feditionem , tantum diflbl- vuntur, & inter fe pecuniam dividunt collegii fodales. /. collegia 3. //, h. t. fubinde ne diflbl- vuntur quidem , fed tolerantur j quales in his regionibus funt csetus Anabaptiftarum, Remon- ftrantium & fimilium j quibus an legari poflit, & an competat jus ftandi in judicio, videripo- teft in tit. quod cujusque univerfit. nomine num 2, ficut & de liberalitate in monafteria pontificio- rum non excercenda, nummisvequacunquera- tione <z& transmittendis, ad tit. de hered. inflit. mm. 3. z, Cssterum nemo potukeiTe membrum
(^qqqq^ duoruin |
||||||||||||||||||
|
L i b. XLVII. Tit. XXIII.
|
|||||||||||||||||
|
petit ex rationc , qua: communis fuit. I, i. §;
ult. ff, h. t. v |
|||||||||||||||||
|
duorum collegtorum licitorum , & fi fit, eli-
gerc debet, in quo efie velit, accepturus ab al- tero collegio > quod deferit, id quod ei com- |
|||||||||||||||||
|
T I T V*L V $ XXIII.
De popularibus a&ionibus.
|
|||||||||||||||||
|
ftituitur. /. qui populari 5. f/. h. t. Adde tit.de
procurator. num. 16. nec pro reo ante litem cpn- teftatam fidejuflor intervcnit. /. fiquisproeo 56'. jf. ult. ff. de fidejujfor. Confer tit. de fidejujfor. num. 11. Quique eas habet, ante litem con- teftatam non videtur inde locupletior; at poftea omnino. /. ut fi cui iz.ff. de verb.ftgnif fub qua fimitatione accipienda verba generaliora in /. pen. $. 1. ff. h. t. An autem heres fidcicom-* miflb gravatus etiam popularcs adtiooes reftitucf re teneatur, expofitum in tit. ad Senatufc, Tre- bellian. num. 36. in fine. Moribus interim no-< ftris nullus privatus actione populari, quataii, experiri poteft, fed omnino ad privatunrinter* efle. Groencwegen ad mbric. vmd. h. t. |
|||||||||||||||||
|
l opulares a&iones funt, quibus jus
1 populi defendkur. /. i. ff. h. t. & cuivis quidem ex populo compe- 1 tunt, qui perfonam habet legiti- ' morn ftandi in judicio; fed tamen in concurfu plurium agere volentium prafertur is, cujusintereft, vel qui magis idoneus cre- ditur. /.*./. 3. 0. i. ff. h. t. l.fi vero 5.§. hac autem 5. ff.de his qui effud. vel dejecerim. Mu- lieribus plane ac pupillis non dantur, nifi cum ad eos res pertinet. /. mulieri 6. ff. h. t. Nec heredibus, qua talibus, aut in heredes aut ul- tra annum moveri poflunt. /. ult. ff. h. t. d. /, 5,5.5. //. de his qui effud. vel dejec. Etquarn- vis reus in hifce per procuratorem fe poffit tue- ri» non tamen ab a&ore procurator re&e com |
|||||||||||||||||
|
11;
11 ■ j
|
|||||||||||||||||
|
LIBE^
|
|||||||||||||||||
|
•
|
|||||||||||||||||
|
l043
|
||||||||||
|
LIBER QUADRAGESIMUS OCTAVU5.
|
||||||||||
|
r 11 v l v s i.
De publicis judiciis.
S u m M a r i a. |
||||||||||
|
rentia inter judicia publica & privata.
3. De divifione criminum in capitalia & tion CA*
fitdia. 4. An & quando nunc m ordine judiciorum cru
minalium feqrn debeamus jus civile. tit. 13. cap, 6. in pr, cap. 7. & cap. 9.) tamen
adhuc in multis publica judicia a. privatis diffe-» runt. Privato namque judicio illi foli agunt, quorum intereft ; at publico quilibet, ut jam dicturn. Privatum indiftinfte procuratorem ad- mittit pro a<9:ore Bc reo j non ita publicum» fecundum tradita in iit. de procurat. num. 14. Privato damiiati regulariter infamiam non fub-« eunt, exceptis paucis cafibus» propofitis in tit. de bis qui not. infamia num. 2. publico vero damnati judicio infames funt. /. infamem 7. ff. h. t. illud morte rei frcquentius haud exftin* guitur, ut multis in locis obfervatum j hoc om- nino» nifi fit crimen perducllion h. I. ult.ff.ad leg, Jul. majeftat. §. publica 3. Inftit. b, t. vel peculatus, repetundarum , refidui > in quibus principahs quseftio ablatse pecunia: movetur, & turpia lucra heredibus funt extorquenda. /. ult. ff. ad leg. Jul. pecul, /. datur z.ff. ad leg. Jul. repetund. juncl:. /. in heredem 5. ff.de calumniat, vcl nifi reus confcicntia fceleris fibi mortem confciverit, aut condemnatus appellaverit» cum nominatim bonorum publicatio fcntcntia con- tenta eflet, & pendente appellatione mortuus fuerit, quippe quo cafu qua?ftio de bonorum publicatione fuperefle potuit, /. pen. & ult. C, fi retts vel accufator tmrtuus fuerit. Adhsc pri- vatum intra triennium , publicum intra bien-- nium, ex quo cceptum eft, terminari dcbuit, ne rei criminum carceris fquallore macerentur, quod innocentibus miferum , noxiis non fatis fevcrum eft, de quo latius a6tum ad tit. deju- diciis num. 53, & feqq. Unde & a Philippo Hifp. Rege cautum, judicia criminalia tcrmi- nanda efle quantocius, ante omnia alia ncgo- tia» & iisdem fepofitis. Ordonnantie op de flijl van procederen in criminele faken 9. Julii 1570; artic.6z. vol. z.placit.HoU.pag. 1058. Illudpoft viginti anoos, ex quo primum experiundi po- teftas fuit, frequentius moveri poteft. arg. /. ficutz. 4. 8ctot. tit. C. de prafcript. 30.W/40. annor. hoc ycro poft annos viginti a crimine commiflb elapfos non ultra datur. /. quereld falfi 12. C. ad leg. Cornel. de falfts. Non ob- Qciqggq * ftante |
||||||||||
|
Quidfintcrimmapublic*, & cm iu appeUa-
ta? , De vetere judkioram publicorum ordine. Re-
mifT. Jure novo extra ordinem publicorum cri- miiium execmio fit. Recenfentur plurim<6 diffe- rimina publka dicuntur, quae de-
fccndunt feu coercentur ex legibus 'publieorum judiciorum. l.tiff- h. t. ■quatenus certa lege publka con- »ftituta funt, adeo ut publica efle non intelligantur , quOties neque legc aliqua populi Romani de iis cautum eft ut publica fint, neque per Seriatufconfultum autPrincipis conftitutionem pcena legis alicujus judiciorUm publicorum ad ea produda fuit. arg. /. prtva- ticationu 3. §♦ ult. ff. de pravaricat. I. fteUiona- tus accufath 3. §. pcma z. ff. ftellionattts. cujus produdionis exempla funt varia in /. I. §. item ob 1. & §, ad teftamenta 7. & §. ex iltt 9. /. divus ctaudins 15. pr. & §§. feqq. I. qui duvbus 21.ff.ad leg. Cornel. de falfis. I. lege JuliA 4. §. ult. ff. ad leg. Jul. peculat. I, lege Corneliaq. §. idem z. I. ex Senatufconfulto 15. ff. ad leg. Cornel. de ficariit. Leges autem populi Roma- ni potiffimum ea crimina fecerunt publica, qua: vel adverfus Rempublicam erant commifla, vel a populo perinde habebantur , ac fi adverfus Rempublicam commifla effent. Carolus Sigo- iilusdejadiciis libr. z. cap. z. Cxterum & aliam ob caufam publica fuifle dicta, Imperator in Inftitutionibus ait, puta, quia cuivis ex popu- Ioexecutio eorum plerumque dabatur. §. 2. ln- ftit. h. t. exceptocrimine adulterii & partusfup- pofiti, in quo pauc» tantum perfons ad accu- fandum admittuntur. /. quamvis adulterii 30. C. ad leg. Jul. de adulteriis. I. lege Cornelia 30. §.i.ff. ad leg. Cornel. de falfis. z. Etfi vero jure pofteriore Romano etiam
extra ordinem criminum publicorum executio atque probatio fafta fuit, durante quidem pce- na Iegum > fed ordine vetufto exercendorum ju- diciorum publicorum per defuetudinem antiqua- to. /. ardo 8. ff. b. t. ( quem qui novifle defide- raf., videre poteft Gotofredum in notis ad d. I. 8. ff. b.t. Carolum Sigonium de judiciis libr. z. cap. 4, & feqq. ad cap. z 3. Jul. Polletum bifto- tiafori Romanilibr. q.cap. j.& feqq. usqtteadfi- nemlibri. Rofinum Mtiquit. libr. p.cap.ij.iS. & feqq. Ant. Mattbsum de crimiri. libr. 48. |
||||||||||
|
Li b. XLVIII. Tit. II.
ftante f, /« CQgnitkmt 13. ff. ad Senatufc, SiU- j goniutntradit Ant.Matthzus de crimin. libr,48.
|
||||||||||||||||||
|
ttt, 13, cap. 8. num. 2. Et reusedminisexcon-
ftitutione Philippi Hifp. Regis op de ftijl van procederenincriminete faken anno 1570. attic. 6. jufius fit interpofito jurejurando ad intcrrogata * refpondere; qus tamen jurisjurandi prxftatioin ufu non eft» tefte Petro Bort tratlaat van cri- minele fakjrn tit. 7. num. 31. 32. 3. Dividuntur judicia publica in caphalia, m
quibus mors naturalis aut civilis per libertatis aut civitatis ademtionem infligitur, 8c non ca~ pitalia, inquibus, ialvavita, ltbertate, acci- vitate, lcvior pcena irrogatur. §. publicorum 2* lnftit.b. t. l.publicorum z. ff. b. t. I. capitalium 28, pr. & §. t, //. de pcrnis. 4. Quia vero in caufis criminalibus quan-
tum ad ordinem judiciorum fcqui debemusdis- pofitionem juris communis, ubi non invenitur aliud ftatutis cautum, aut inveterato populi ufu comprobatum, prout id conftitutum a Philip- ritatis per judicem in dubiiscaufis, autperad- j po Hifp. Rege, in de ordonnantie opdeftqlvan
|
||||||||||||||||||
|
j
|
||||||||||||||||||
|
procederen in criminele faken 9. Julii 1570. art.
73. vol. 2. placit, Hott. pag, 1060. fcitu ne- cefiarium vidctur, quge de crimtnalium judicio- rum.ordine libri noftri juris civilis habeant; ut- cunque qujedam, irno plura > ex hjfce ufu alitet obtinere certum fit. |
||||||||||||||||||
|
verfarium, deferendp , quae omnia in publico
plerumque rcprobata funt ; & contra compro- batge ad veritatem indagandam quxftioncs feu tormenta , ncc non in crimen fubfcriptiones, ut in fequcntibus hujus libri apparebif, licet apud Romanos olim etiam jurijurando calumniae in criminalibus videatur locus fuilfe , ut poft Si- |
||||||||||||||||||
|
T 1T V L V S II.
De accufationibus & infcriptionibus.
SUMMARIA»
|
||||||||||||||||||
|
8. An & quando ac quo ufque reus criminis fuunt
accufaterem quUam reconventione poffit gra- vioris vel paris vel levioris criminU accufare ? An & quando focius participem criminu} q. An liberii liberti, domeftici, alnmni accuft'
repoffmtparentes, patvonos &c.} Annondein- juriis eorttm queri ? An pater fMum, ft is yel in patrem, vel in exiraneum peccaverit ? An patronus libertum ? An frater jratrem ? 10. An quis eodetn tempore plura pottterit judicia
criminalia fubfcripta babere ? Et quid , fi fe- eundo aut tertio fuam attt fuortiminjuriampro* feqnatur ? ii. An plures unum ejufdem crimims accufare
pojjintj & quid agevdum judici, ftplures veniant ad accufandumi Etquidi fi pluresinter fecon- fentiant, ut fimul accufent ? An alius accufare poffit, fi prior^ib accufando deftiterit, aut ali- • ter reum peragcre impeditus fttt An&is^ cu-
jus magis intererat, cum jam ab atto pr&ven- tus ejfet, nee tamen ipfe negligens fdijjet} An quis propter unum crimen ex pluribus legibus reus peragi potuerit ? An non per plures accu- fari,
|
||||||||||||||||||
|
1. De ftmplici delatione criminit, &curttmcde-
feretu noti debuerit in crimen fubfcribere ? Con- fcius perduellionis deferre tenetur. De ojjitio irenarcharum in deferendis crimmibm, & quid, ft imprudenter aut calumniofe detulerint ? 2. De folenni accufatione , de litis conttftationc,
de libello accufationis & qua eo exprimenda. An & quando etiam locus & dies exprimi de- beat? Si die exprejfo, doceatur decrimine, non prmfe de die » an reus condenwari pojftt, de die non excipiens} An libeUo infctendaconclufio ad certam aliquam panam ? 3. Mulieresaccufare ttequeunt; recenfentur tamcn
cafus excepti. 4. Repuift & ab accufando impuberes; non item
regulariter minores, f\ modo ftnt annorum fep- tendecim, & curatorem adbibeant. 5. An piifamilias fme patris confenfut
6. An pauperes, milites, vetetani, ntagiftratus
ttidjores, viriilluftres qui magiftratusnonfunt> 7. An infames, quales multi recenfentur ? *An
deportati, & m bi perficere poffmt mboatas ante depmntkwm accufationes} |
||||||||||||||||||
|
tm
|
||||||||||||||||||
|
DE ACCUSATIONIBUS E
|
104$
17. Quo modo crimen in judiciam deducatur per
inquifitionem ? Quid fit inquifttio generalis % quid Jpeciaits. Inquifitio moribus accufationem antecedere debet. 18. Apud nos nullus privatus accufat, fedtantum
defert crimen, accufant perfona publica. Jtiee diftincla apud nos accufatio & inquifitio. Qua modo peri debeat inquifitio ? Coercendi nutic extra ordinem, qui per calumniam crimen de- ferunt ad publicos accufatores, & ipfi accttfa- tores, licet in crimen non infcribant. An reut icriminis fine jujfu judicis apprebendi $ aut in
perfona citari pojftt ? 10. Reus captus aut fe fiftens intenogandus elit
etiam tormentis adbibitis. Si confeffio ejus fold fufficere videatur ad condemnationem obtinen- dam, extraordinarium criminale judicium eft t fin atU probationes ad eum convincendum adbi- benda fint. Ordinarium eft ctiminale judiciuin, procuratores & alia litis folennia admittens. so. Reus ob crimen levius citatus in pcrfon^,
petere poteft ante diem fibi dittum , ut citatia tatis commutetur in ftmplicem citationem. si fc ftftat vi citationis in perfona, poteft uti operk procuratoris. Non differendi accufatio aut qud- ftio ob id, quod accufatus libellum Principiob* tulit dd impetrandam remiffionem. Carceri in- clufus quantocius, faltem intra triduum , dt crimine intemgandus eft. Interrogationi reo- rum pr&fens effe poteft pr&tor , non advocatut ejus. Anteinterrogationem folennem nulli, ac nc marito quidem vel curatori, ad reum adittis pa- tet , poft omnino ex permijfu judicis, excujfit adeuntibus, num ad effringendum ittftrumcnta occultent ? Poteft reus poft peratlas interrogatto- nes fe fubmittere arbitrio judicum , fi litigare' nolit. Accttfatores non debent diffimutare ar- gumenta, qutbus rei fublevantur. zi. De foro competente in criminalibus. Re*
milT. cio fubdantur. /. quifquis 5. §..pen. & ult. C.
ad leg. Jul. majeftat, muncris vero ratione de-« ferre crimina tenentuc ircnarcha: , paci publi- ca: ac tranquillitati prsefecli, a decurionibus no- minati , a prxfidibus elecli. I. unic. C. de ire- narcbis. qua delatione facla infpicicndum ac per- pendendum fuit, anverafintan falfa, quOrum infimulatio fa&a eft, quia non omnes irenarc- has ex fide bona elogia fcribere compertum fuit. /. ea quidem 7. C. deaccufatton. jun£t. /. divut Hadrianus 6. pr. ff, de cuftod. & exbibit. reomm. Qualia elogia etiam notoria dicuntur , ac nihil aliud funt, quam fcriptura, quibus continen» tur indkia, quas de crimine & qualitatibus ejusf ac autoribus irenarcbae per inquifitionem infio- tuerunt. Quod ut manifeftius fit , fcieiidurrt eft, irenarchas, cum apprehcnderint latrones, interrogare eos debuiiTe de fociis & receptato- ribus , & interrogationes literis iuclu/as atque* obfignatas ad cognitionem magiftratus mittere i |
|||||||
|
fitri, fi ex uno faclo plura crimina nafcanturl
M moribus ptura crimina uno libello cumutari
pojfint ?
12,. Qui pojfint accufari, vel «0»? ubi deimpit-
beribus , fervis , magiftratibus. An & , qui
femcl fententia judicts abfotuti, fi nova offeran-
tur probationes ? Et qutd , fi leviore pcena fit
punitus, ac gravior petatur ? Quid, (i Jit. ab~
folutus per colluftonem , aut poftertor accufator
fuam aut fuorum injurtam profequatar ? Quid,
(i reus tantum ab inftantia abfoltttus fit ? Quid,
fi prius fu accufatus de bomine vulnetato, & po-
Jlea accufetur de bomine ex eo vulnere perem-
to>
13. Defubfcriptione in ctimen & pceua talionisin
accufatore^ & an infcriptio dtfferat a fubfcriptio- ne ? Quando ceffet necejfttas fubfcriptionis ? 14. De ejfeftu accufationis, & an accufatus in-
terim a muneris publici adminiftratione remo- vendus fit ? Et quid moribus ? An dignitat ac- cufato tribuat fedendi poteftatem, dum de cri- mine interrogatur ? 15. Crimina etiam in judicium deducuntur per
adnotationem, per exceptionem crhnjnis a£- cufatori oppofitam. 16. Etiam per obktionem fui ad purgationcm,
feu per aclionem ex 1. diffamari. De forma bujus judicii, an impetratum a Curifi. manda- tum purgationis locum faciat px&ventioni , & quando peti poffit , ut purgare fe volens remit- tatur ad judtcem ordinarium ? An, pendente lite fuper exceptione fori declinatoria, procura- tor ffci petere poffit, reum carceri includi ? Et generaliter, notabtlia plura circa boc judicium purgationis exercendum. Quid agendum fu ter- tio , cujus in lite criminali mentio fatla tan- quam nocentis ? An pendente judicio purgationis reus pojfit apud competentem judicem accufari alterius criminis, quod mandato purgationis non comprebenfum ? ion uno modo crimitia in judidum
^deducuntur, quorum tamen prsci- 'puus eft delatio, quse vel fimplici Menunciatione, vel accufatione fo- lenni fit. Denunciatio eft crimi- nis & delinquentis apud jndicem delatio fine fubfcriptione in crimen & mctu talionis. Cum enim delationem hanc fimplicem cx jure civili illi foli faciantj quibus ad id neccflitas vel ratione cri- minis vel ratione muneris incumbit, iniquum es- fet, hifce, non fpdnte fua ad denunciationem pro- ccdentibus, fubfcriptionem in crimen injungi. /. ea quidem j.C.de accufationibus. quaz tamen accu- fatoribus non inique impofita fuic, co quod illi non inviti, fed volentes accufationem mo- vent, fecundum infcriptionem Tituli Cod. ut nemo invittu agere vel accufare cogatur. Et cri- minis quidem intuitu neceilitas delationis lo- cum habet in iis, qui perduellionis confcii funt, ne alioquin pari cum ipfis perducllibus fuppli-. |
||||||||
|
[II. TlT. II.
probato publici judicii crimine, pcenzt lcge-pu-
blicorum judiciorum prxftkuta irroganda fuit, fic ut & judex reum fimplicker ex tali lege no- centem pronunciaret , nullam vero fententia pcenam definirct ; contra, quam in extraordi- nariis criminibus obtinebat, ubi pcena arbitrio judicis infligenda erat: indeque a pcenis le^iti- mis provocatio non adrniffa , quia fecundum Labeonem , fimulatque quis vi&us fuerit ejus maleficii, cujus pcena eftftatuta, ftatim eade- betur; at mulcta: provocatio eft , quia judicis poteftas eft , quantam dicat, nifi cum lege eft conftitutum, quantam dicat. /. fi qua pcena efi 244. ff. de verb. fignif. 3. Adaccufandum procedere poffunt omnes
illi , qui non prohibentur : prohibentur vero alii in univerfum, alii tantum intuitu certarum perfonarum aut caufarum. In univerfum pro- hibentur mulieres, five propter fexus vetecun- diam , five propter fragilitatcrri, qua facile in- ducuntur, ut vel odio habeant, vel ament im- potcnter. /. l.l. qui accufare $.ff, h. 1.1. Senatus- confulto 5, f. non ignorat 9, C. de his qui accttf. non poffunt. junft. 7. maritus 21. C.de procura* tor. tum ctiam, quia munerum & publicorum judiciorum participes non funt» nec privatas aliorum caufas in judicio civili tradare poflimt j adeoque longe minus publicas totius populi, a&ione populari judiciove criminali publico vin- dicandas. arg. l.famine 2. ff. dereg. juris, l. i. %.fecundoloco 5.//. de poftulando. l.alienamiS. C. de procurator. I. mulieri 6. ff. depopuhr.afi. nifi crimen atrociffimum fit perduellionis. I. in quaftionibus 8. ff. ad leg. Jul. majeft. velanno- na? fraudatae. /. mtdierem 13.//. h. t. vel Simo- nis exjure canonico. cap. tanto 7, extra. dc Si~ monid. quod tk crimini \xfa majcftatis affimila- tur in jure civili. /. fiquemquam ^i.C.deepifc. & clericu. ficut & hserefis Manichjeorum, Do- natiftarum, fimiliumque. /. Manichtos 4. §, i» mortem 4. C. de luret. & Manich. vel nifi fuarn aut fuorum perfcquantur injuriam, dum paren- tium, liberorumque» patroni» patrons, & eo- rum filii» fili*, nepotis, neptisve, & in gene- re eorum, in quos invitse teftimoniumnondi- cunt, mortem exfequuntur. /. 1. /. 2. ff. b'. t. d. I. 5. 6* 9. C, de bis accuf. non poff. arg. d. I. mulieri 6. C. de popul. aft. quibus in cafibus etiam fine fubfcriptione incrimen accufarcpos- funt. /. de crimine 11, €. de his qui accuf. mn poff. Plane, fi vir adulterium commififfc dica- tur, etfi talc facinus procul dubio ad injuriam uxoris fummopere pertinet, non tamenaccufa- tionem ipfa eo nomine moverepoteft, utlatius dicetur in tit. ad leg. Jul. de adulttriis. 4. Propter aetatis lubricum ab accufando re-
pclluntur impuberes. /. qui accufare 8. ff. h. t^ nifi & hi fuam fuorumve injuriam ex confilio tutoris perfequi veiint. /. cettis ex 2. §. i.ff. h. t. /. clarum 4. C. de autorit. praftanda. arg. /. mulieri 6. ff. de popul. aft. Cumque nomi- natitn
|
|||||
|
10^6 L i b* XLV
qno fa<5fc>» hi, qui cum elogio miffi, ex inte-
gro audiendi ftterunt ; juffique irenarchse fuis notortis affiftcre, feu vcnire , ac , quod fcrip- ferint, exfequi; ut fi diligenter fuaspartes im- pleverint , eollaudentur ; fi parum prudenter, non inquifitis argumentis , fimpliciter denote- tur, irenarchen minus retuliffe; fin maligne in- terrogaverint, aut non dida retulerint pro di&is, vindicentur in exemplum, ne quid ali- ud poftea tale facere moliantur. d. I. 6. $. i, ff. de cuftod,& exhib. reorum. junct. /. ab acctt- fatione 6. §, wnciatores 3. ff. ad fenatufc. Tur- pill. 2. Accufatio eft delatio criminis ad judicem
cum infcriptione folenniter fa&a vindicTias publi- c» gratia: in qua, sque ac in civilibus judiciis, fit litis conteftatio, dum accufator ait feu accufat, ju- dex interrogat, reus vel inficiatur, vel jure fa&um ait : nam fi fateatur , proprie litis coritcftatio non eft , cum poft confcffionem lis effe ne- quc-at , fed eonfeflus pro judicato fit, /. 1. ff. de confejfss. Fit autem accufatio hasc libello continente nomen judicis,accufatoris, rei, ge- nus criminis » & ejus commiffi annum, men- fem, idque convenienter formulse feu concep- tioni a Paulo propofitx » apud illum putorem vel proconfulem Lucius Tittus profeffus eft Mavi- am lege Julid de adulteriis ream deferre» quod dicat, eam cum Gajo Sejo in civitate illd, domo illius , menfe itto , confulibus iltis, adulterium commififfe. /. libellorum 3. pr. ff. h. t. Sed ne- quc diem neque locum commiffi criminis accu- fator invitus comprehendere tenetur , Hcet in ipsa Pauli formula locus adulterii commiffiad- jectus fit. d. I. 3. ff. h. t. nifi reus jufta ex causa & diem & locum exprimi poftulct» quo poffit , die locoque addito , fuam a criminis commiffi loco abfentiam, indeque innocentiam & accufationis falfitatem docere, ut di&um in tit. de edendo num. 15. vel etiam prafcriptione criminis fe vellct tueri. arg. I. mariti lenocwium 29, §. hoc quinquennium 6. ff. ad leg. Jul. de adulter. Quod quidem in crimine adulterii, ftupri, homicidii, aliisque fimilibus locum ha- bere poteft, fed tamen ad omnia crimina non pertinct; quaratione in falfi accufatione locum exprirai necefle non eft , quo nempe in loco inftturaentum falfum confcriptum fit» fed fuf- ficit» re ipsa demonftrare» falfum commifliim cffe: uti nec, fi in omiffione fa&i, quod ex officio interponendum erat, deliftum confiftat. M. Clarus §. fn. quaft. 12. num. 11. in fxne. Quin imo, fi jubente judice, vel fponte, ac- cufator diem criminis libello exprefferit, & po- ftea de die prsecife docere nequeat, de cauero tamcn crimen a. rco perpetratum efle aperte pro- bct, reo fuum alibi non demonftrante, aufc de eo excipiente, non abfolvendus» fed magis con- demnandus foret reus. Jul. Clarus d.qutft, 12, num. 13. 14. Conclufionis adaliquampcenam jiullainiiiperiQreformula memio eft, eoquod, | |
|||||
|
m
|
|||||||
|
De accusationibus
natim impubemm fiat mcntio ind. /.8. recte in-
fertur, adultos ergo , id eft puberes fed annis viginti quinque minores, accufare poffc, fi rao- do ejus aetatis fint, ut in judicio pro aliis, ad- eoque etiam pro populo in vindi&ae publicse per- fecutione, ftare poffint, feu > non fint mino- rcs decem & feptem annis. arg. §. juft* 5. In- ftit. quib. ex cauf, manumitt. non liceu l. fi col- latianeus 13. //. de manumijf. vind. Atquein- fuper curatores ipfis accufantibus affiftant, ut cautius & melius litem inferant , nec ex fua imperitia vel juvenili calore aliquid vel dicant, vel taceant, quod fi fuiflet prolatum, vel non expreflum, prodefle eis poterat,' & a deteriore calculo eos eripere. /. clamm 4. C. de autorit. fujtanda. Facitque pro hac de minoribus ad ac- cufandum admittendis opinione, quod lex Ju- lia de adulteriis fpecialiteradulteriiaccufarepro- bibet minorem viginti quinque annis, fi non matrimonii fui injuriam exfequatur. I. fi mari- tus 15. §. lex Julia 6. ff. ad leg, Jul. de adul- teriis. quse exceptio fingularis fupponit, vulgo minores aliis in criminibus accufare potuifle, dum exceptio firmat regulam in cafibus non ex- ceptis. arg. /. 1. ff. de effie. ejus cui matid. ju~ rifdicl. Nec repugnat, quod minor annis vi- ginti non poflit effe tcftis in cautls criminali- bus. l.inteftimoniuht 20. ff. de teftibus. eoquod non ita in facto accufatoris , quam quidem in depofitione teftis, falusrei vertitur. Ant.Mat- thseus de crimin. libr. 48. tit. i^.cap. x.num.y Zoefius ad vand. h. t. numt 4. Wiflembachdt/ Tand. h. t. num. 16. 5. Filiumfamilias quod attinet , illum non
nifi patre confentiente ad accufandum ve"nire potuifle, verius eft, cujuscunque aetatis efiet; co quod uno tantum in cafuhoc ipfi nominatim refcripto indultum apparet, puta, ut publico ju- dicio adulterium in uxorem fine voluntate pa- tris arguere poflit, quia proprii doloris vindi- dam confequitur. /. filiumfamilias 3 7. jund. /. inter liberas 6, §. filiusfamilids 2. ff. adleg.Jul. de adulteriis. quod & latius exfequitur Ant. Matthaeus d. libr. 48. tit. 13. cap, 1. num. 5. 6". Non etiam admittendi ad accufandum pauperes, minus habentes quam quinquaginta aureosj eo quod paupertas fubinde ftimulatad Klicita. /. nonnulli 10. ff. h. t. Nec milites, cum & in caufis civilibus a litium alienarum procuratione depulfi fint, ne avocentur a mi- litia; nifi & hic fuam aut fuorum injuriam per- fequantur. d. /. 8. ff. h, t. l.non prohibentur 8. /. fi crimen 10. C. de his qui accufi mn poff. junct /. filittsfamilids 8. §. veteraniz.ff.depro- curatm Diverfum in veteranis eft, qui licetde- latores efle prohibiti fuerint, propter honorem & merita militia:. /. deferre 18. $. veterani 5. ff, de jure ffci. tamen, cum non teneantur ar- mis incumbere, & in civiiibus poflint pro aliis procuratores efle, nihil obftat, cur nonadpu- blicorum criminum accedant accufationes. arg. |
|||||||
|
ET INSCRIPTIONIBUS ^47
d. /, 8. §. t. ff. de procurator. Repulfiinuipee
magiftratus majores , qui propter poteftatem fine fraude in jus vocari non pofluntj tum,ne derelinquant curam rcipublicse, dum accufatio- ni vacant; tum, ne potentia fua infontes op- primant. d, l. 8. ff. h. t. Ut tamen viri illu-. ftres, qui magiftratus non funt, nufpiam inve- niantur accufare prohibiti, fmo Atis aperte ad- miffi, dum his permifliim, ut in criminali ju- dicio tanquam adorcs per procuratorem in ju- dicio ftare poflint. §. in fumma lo.Jnftit. de injuriis, l. ult. C, eoi. tit. quamvis & his dcla- tiones facere interdidum fuerit. d. L deferre 18. §. item ilariffimi 1. ff. de jure ffci. 7. Infamcs quoque lcx ab accufatione exclu-
fit. d. /. 8. //. h. t. adeoque etiam eos, qivi ju» dicio publico damnati , vel cahimnia notati, vel cum beftiis depugnandi causa in arenam im-« mifli funt, aut artem ludicram vel lenocinium fecerunt, aut ob accufandum vel non accufan- dum ncgotiumve cui faceffendum pecuniamac- cepifle fuerunt judicati. /. isquijudicio q.ff.b. t, autfalfumteftimonium fubornati dixcrunt. /. alii propter 9. ff. h. t. aut ab accufando deftiterunt. /. qui deftiterit z, ff ad Senatufc. Turpill. auc praevaricati funt. /. accufator 5. //. de pravarica- tione. aut deportati, aut in opus publicum dam- nati, licct inchoatas ante condemnationem dela- tioncs feu accufationes perficere atque adim- plere poflint. l.fi qui reus 5. §. 1. z.ff.depu- blicis judiciis, 8. Repellitur & reuscriminis; nonenimre-»
conventiones, feu anticategoria:, rcgulariter in criminalibus admittends , cum non relatione criminum, fed innocentiae demonftratione reus •purgetur. /. fi qui retts 5. pr.ff. de publicisjudi- ciis. /. neganda 10. C. de his qui accuf. nonpos- funt. nifi adverfario fuo accufatori gravius cri- men objiciat ante litem conteftatam. /. 1. C.de his qui accuf. non poff. vel fuas fuorumque in- jurias exfequatur. d, l. negavda i^.C.de hisqui accuf, non poff. vel mulicr adukcrii poftulata a viro fuo, lenocinii crimen ei rcgerat, vel pudici- tiam quoque ab eo non fuiflc eKhibitam exci- piat; nonad cum effcdum, ut tales allcgatio- nes maritum repellanfc ab accufatione , rnulie- remque excufent , aut criminis cum crimine compenfationem inducant, fed ut & maritum fuum fcelus oneret, ac ipfe quoque ex eo dam- netur. /. ex lege z. $. fi publico 5./. fiuxornon 13. §. jttdex 5, //. ad leg, Jul, de adulter. Sed & regulariter reus accufatus fuum accufarc vo- lens accufatorem paris aut minoris criminisj hactenus audiendus eft, ut infcriptionem advcr- fus eum pendente accufatione deponat, profe- cuturus, poftquam fe crimine, quo premeba- tur, exuerit. d. I. |p. C. de his qui accitf non poff. Similiter nec focius criminis focium par- tkipemque reclc accufat ; cum juris autoritas eum , qui de fe confeflus eft , ne interrogari quidem dc aliorum confcientia finat. /. ult. in # fms
|
|||||||
|
#
|
||||||||
|
L 1 b. XLVIII. Tit. II.
|
||||||||
|
to
fine C. de accufat. nifi agaturdc crimine atroci,
veluti perduellionis. /. quisquis 5. $. ult. C. ad lggm jul. majeftatis. vel falfse monctse. /. 1. C. de falsa monetl vel latrocinii. /. divus Uadria* nus 6. §. fed & i.ff. de cuftod. & exbtb. reo- rum. o. Certarum perfonarum intuitu accufare
nonnulli proniberftur; puta liberi & liberti pa- rentes patronosque fuos. /. qui accufan%,infme ff. b. t. domeftici vel alumni eos, a cmibus edu- caimir&aluntur, adeo ut ante omnem teftium exhibitionem atquc examinationem judicii, in ipfo accufationis exordio , capite fcriendi fint, quafi vox talis funefta accufatoris amputari po- tiiis debeat, quam audiri. /. ult, C de bis qui accuf non poffunt. nifi fit crimen Ixfx majefta- tis. d. /. ult. #arg. /. minime majores tf.ff.d* religiofis. Ut tamen Hberi Jibertique aliisparen- tum patronorumque criminibus tefi, non pro- hibeantur rerum fuarum defendendarum gratia de fado parentum patronorumque queri, cum & fervis id ipfum permiflum fuerit. /. bi tamen 11. §. liberi 1. ff. b. t. jun& §. ult. lnftit. de bis qui fui vtl alien. juris fttnt. veluti, fidicant, vi fe a poffeflione ab his expulfos; fcilicet non, ut crimen vis eis intendant , fed ut poffeffio- nem recipiant, intentato interdifto undcvi, fi yis atrox & armata intervenerit, aut alioquin inftituta, in fa&um a&ione. d.l. 11. §. 1. //. h.t. junft. /. 1. §. interdiclum hoc 43. ff.de vi & vi armata. Sic nec filius impeditur de fa&o matris queri, fi djcat, fuppofitum ab ea par- tum, quo magis coheredem haberet; quam- vis eam ream ex lege Cornelia facere permis- iltm ci non fit. d. I. 11. §. 1. in fine ff. h. t. Ex adverfo parentes fuos liberos accufarc pos- funt, fi contumaciam eorum & infidias apud prse- fidem exponant : quamvis cnim pietas & ratio mturalis parentes admodum revoccnt ab accu- fandi propofito, tamen, fificvifumfuerit, au- diendi funt, ut judex deli&um , ad publicam pietatem pertinens, pro modo ejus vindicet, /. propter infidias 14. C. de bis qui accuf. non poff. J. 1. §. 2. //. de obfeqq. parent. & patr.praftand. vel etiam commoneat tcrreatque filium a patre oblatum» quinon, ut oportet, converfari di- citur. /. nec quicquam 9. §. de plano 3. //. de o$c. proconf. & Ugati. Plane , fi non in pa- trem, fed alium , filius deliquerit, patrem ad accufandum procedere , durum effet : unde & defertorem, qui a patre fuo fuerat oblatus, in deteriorem militiam divus Pius dari juflit, ne pater videretur ad fupplicium obtuliffe. /. mili- tes agrutn 13. §. ult. ff. de re milit." SimiH modo patroni deferre quidem poffunt contu- maciam libertorum. d. I 9. §. 3. ff.de off.pro- tmf. & legati. fed fi eos <$|itis accufaverint, a legitima eorum fucceffione & bonorum poffes- fione contra tabulas exclufi funt. /. eum patro- num 10. /• n.ff. dejurepatronatw. Denique tiec frater fratrcra re&e accufat criminis capita- |
||||||||
|
Iis, fub pccna exilii. i.fimagmm i^.C.dehis
qui accuf. ttott poffunt. 10. Geterum quisquis jam unum judicium
criminale adverfus criminis alicujus reum fub- fcriptum habet, pendente illa accufatione alium de novo accufare non poteft , quia lege julfa publicorum judiciornm cautum fuit, nc eodem tempore de duobus reis quis quereretur; quia, fi ex primo judicio fuccubuerit , tanquam ca- lumniator, pcena talionis ex fecunda fubfcrip- tionenon poflet per omnia locumhabere, cer- te non ea, quse eft infamia:, ex priore calum- nia jam impa&ae; nifi quis judicio criminalife- cundo fuam aut fuorum injuriara exfequi velit j quippe quo cafu accufationi primx alteram ad- jungere licitum eft. /. hos accufmre iz. §, lege 2. ff. b. t. quin & fecundse tertiam, & tsrtix quar- tam; fi modo & fecunda, & tertia, & quarta, fuam aut fuorum injuriam profequatur ; Co- que fenfu accipienda /. cum rationibus 16. C. de his qui accuf. non poff /. qui accuftre 8. in fme ff. J). t. ' •■ : ■*■■ " 11. Vke versa nec plures unum criminis
cjufdem reum re&e accufant, adeo ut, fi plu- res ad accufandum veniant , dum alios ad id ambr rcipublicse , alios fpes laudis , alios prae- miorum defidcrium , alios odium, alios aliud quid impellit , judex , aut' ille qui cognitiorti praeeft, conftitucre debeat causa cognita, atquc eligcrc , quis ad accufandum admittcndus fit > aeftimatis fcilicet accufatorum perfonis vel c% dignitate, vel ex eo quod intereft $ vel Ktatc, vel moribus, vel alia jufta cx causa. /. ft plu- res 16. ff. h. t. I. ex lege Julia z. §. pen. &ult. ff. ad leg. Jul. de adulteriis. arg. /. fi plures 2. ff. de popul. atl. qua: divtnatio olim appeliata fuit. Nifi plures inter fe convcniant, ut fimul accufent; quo pcrtincre videtur, quod in /. fi accufatoribus 4. C. de accufatiombiis mentio fit accufatorum abfentium & non per contumaciam ceffantium, refpe<5tu cjufdem rci: atque ita plu- res fimul admiflbs fuifle , exemplis docet Ant. Matthaeus de crimin. libr. 48. tit. 13. cap. %. num. 1. Si tamen is, qui primitus accufaverat, ab accufatione deftiterit, aut aliquo cafu eam peragere impeditus fit, vcl libelli infcriptionum legitimc ordinatinon fuerint, atque ita rcino- men abolitum fit, alius reum cundem fupcr-co*> dem criminc accufare poteft. /. Itbellorum 3 §. quodfi 1. & ult. I. bi tamen 11. §. ult. ff. h. t. Sed &, fi is, cujus minus intererat, jamprasvenc- rit, veluti fi inadulterii eriminc accufando patcr jam prior libellos infcriptionis depofuerit, ma- nto non*ncgligente iiequc retardante , fed ac- cufationem parante, & probationibus inftrucn- te atque muniente, adhuc maritusfupervcniens praferendus fuit; cum credendum fuerit, ma- ritum accufationem & ira propenfiore & ma- jore dolore executurum efle. d. I. ex lege 2. §, pen. ff. ad leg. Jul, de adulter. arg. /. quamvis 3 o. circa med. C. cod. tit, Praeterea fenatus ccnfuit,
|
||||||||
|
DE ACCUSATIONIBUS
Ccnfuit , ncc propter unurn idemque crimcn
quemquam ex pluribus judiciorum publicorum lcgibus reum fieri pofle, etiamfi crimen illud in plures lcgcs incurrat, velmi legem Corneliam de ficariis & legem Corneliam de falfis, fi fal- fum fit di&um tcftimonium, quo homo infons neci detur, fed ex alterutra tantum debere eum accufari. l.fenatus cenfuit 14. jf. h. t, Quodta- rnen non impedit , quo minus , fi ex eodem fado plura crimina nafcantur, de uno crimine per unum jam accufatus, pendente illa accufa- tione de altero quoque per alium accufetur, ita ue judex fuper utroque crimine audientiam ac- commodare debeat, & non feparatim de uno, fed poft pleniffimam pofterioris quoque exami- nationcm de utroquc fententiam ferre. /. qui de crimine 9. C. de accufationibus. arg. /. nunquam z, pr.&§. 1. ff. de privatis deliclis. Ant. Mattlmis de crimin, libr. 48. in, i$,cap. %.mm, 3. Con- fer Jul. Clarum §. /iw. quaft. 84. nam. 2. & 4. Moribus denique hodiernis per eos , qui no- mine publico accufant, plura crimina uno poffe libcllo cumulari, fic ut omnium nomine una pcense perfecutio fiat, ex quotidiana praxi cer- tiffimum eft. Jul. Clarus §. fm, quaft. 13. num, 3*4«
12. Accufari poffunt omnes, cujusoinque
fexus , setatis, dignitatis , conditionis, atquc
adeo etiam impuberes, fi modo doli capaccs iint, & ob id delinquere poffint, aut de co du- bitetur, fecundum fundamcnta jurisalibitradi- ta; quin & ipfi fcrvi: quamvis enim varia fint crimina, quibus amiffionis civitatis aut liber- tatis pcena eft propofita, tamen id non impe- dit, quo minus & eorum intuitu rei peragan- tur , aliis poenis , in fervos cadentibus, tunc cocrccndi. /. bos aaufate 12. §. ult.ff. h. t. Non tamen abfentes, nifi criminis levioris infimu- lentur, de quo agendum in tit. de reqttir. reis vel abfent. damnand. Ncc praefcs provincia?, neclegatus ptovincialis ejuscriminis, quod an- te commiferit, quam in legationem venerit, nec magiftratus populi Romani , ncc is , qui reipublicx causa abeft , dummodo non retra- dandx legis causa abfit. /. bos accufare iz. pr. ff h. t. Nec , qui femel accufati & abfoluti funt, quippe novo ejufdem criminis accufatori vulgatam oppofituri rei judicatse exceptioncm, etiamfi ille novarum probationum ofFerretalle- gationem. l.ficui crimen 7. §. hisdem i.ff.b.t. Jac. Coren obferv. %6. vel ad graviorem con- tenderet punitiqnem apud alium judicem, quam quse a. priore fuit reoirrogata; cumresjudicata pro veritatc habeatur , & jufta prxfumatur, ii modo non appareat, reum ftudio affe&afle jurifduSioncm prioris judicis, ut mitius ab eo puniretur. Refp. Jurifc. HoII. part. 2. confil. 319. Confer Carpzovium defm, for. part. 4. (onftit. 48. def. 9. E,t hzc ita , nifi pofterior prioris probet collufionem. /. pravaricationis 3. §. nam fi 1. ff. de pwarisat. I. fi quis boz |
ET INSCRIPTIONIBUS. xt>^
micidii n, c. de accufathnibusi vel fuum per-
fequatur dolorem, doceatque, ignoraffe fe ac- cufationem ab alio inftitutam. d. I. 7, §. %. ff. h. t. vcluti, fi mulier nb extraneo adulterii ac- cufata & abfoluta fit , ac poftea maritus accu- fationem jufta cx causa inftaurare vclit. /. fi maritus 4. §. ult. ff. ad leg. Jul, de adulteriit, Sed &, fi reus non ab ipfo crimine, fed tan- tum ab inftantia, libcratus fit, interpofita de re- deundo repromiffione, quando vocatus fucrit * eo quod obje&ura crimen probari necdutn fntis potuit, iterum accufari poteft, vel potiusaccu-« fationi priori inhsereri; cum nondum fuam in- nocentiam demonftraverit. arg. /. abfenttm oV C. de accufationibm. Ant. Matthauis de crimin. lihr. 48. tit. 13. cap. 5. num. 10. in fne. De- nique nihil impedit, levioris criminis accufa- tum & punitum, rurfus poftca gtavioris accu- fari, quod ex codem facto dcfcendiffe ptobatur, vcluti, fi quis primo punitus fit tanquam vul* nerator , & poftca apparcat, ex vulnere illo 3 tanquam lethali, vulneratum periiffc , ideoquc iterum ut homicida accufetur. arg. /. fi vulne* rato 46". /. 47, ff, ad leg. Aquil. fecus, fi dfe ho* mine vulnerato accufatus, per fententiam non condemnatus, fed abfolutus eiTet; cum ipfius facii intuitu, cx quo & fequens accufatia profluerc dcbct, innocentia ejusper judicemjamcompro- bata fit. Ant. Faber Cod. libr. 9. tit. 1 o. defm. 10. 13. Ne autem temerc quisperaccufationem inalieni capitis difcrimen irrueret, neveimpu- nita eflet in criminalibus menticndi atque ca* lumniandi liccntia, Ioco jurisjurandi calumni^j ( quod olim ck ab accufatore prsftandum fuifle, di&um in tit. de publicis fudic. num. 2, in fme.} adinvcnta fuit in crimen fubfcriptio, cujus vin- culo cavet quisque, quod crimcn objeeturus fit, & in ejus accufatione usque ad fcntentiam per- feveraturus. /. /J cui crimen 7, pr. & §. i.ff. h.t, dato eum in finem fidejuflbre. /. qui crimen 3. C. de bis qui accuf. non pojf. fimulque ad talioncm, feu fimilitudinem fupplicii fefe obftringit, fi in probationc defeciffe & calumniatus eflc dcprer- henfus fuerit; fic ut & accufationc pendchte cuftodia: fimilitudinem cum rco, ( habita tamca dignitatis asftimatione ) patiatur. /. ult. c de ac- cufatiombus. I. nuUus %. in fme C. de exhib, & transmitt. reis. Et hoc eft quod dicitur in d. I. 2. C. de exbib. & transmitt. reis. non prius ac- commodandum cffe accufatori feu infimulatori confenfum, quam f\ folenni kge fe vinxertt, & in pcenam reciproci ftilo trepidante recaverit, Quod fi accufaturus literas ricfciat, alium procofub- fcribere neceffe cft. /. libellorum 3. §. ittm fub- fcribere 2. ff. h. t. Et licet frequcnter infcriptio confundatur cum fubfcriptione, tamen non dc- ' funt, qui hanc ab illa ita diftinguunt,. utfub- fcriptionem vclint infcriptionis partem cfle. Vi- de Ant. Matthaeum de crirnm. libr. 48. iit. 15. cap. 6. num. 2. & feqq. Ceflat tamen infcriptio- nis neceflitas , fi mulier accufet, ut fuam auc Rrrrrr fuorum |
|||||
|
•
|
|||||||||
|
L 1 B. XLVIIL Ti t. iF.
|
|||||||||
|
1050
|
|||||||||
|
fuorum injuriam perfcquatur. I. de crimine 12.
G. de hu qtii accuf. non pojfunt. vel maritus jure tmriti uxorem fuam adulterii ream faciat. /. qtumvis 2. o, C. ad Itg, Jul. de adulteriis. vel de iiberorum aut parentum nece vindicanda agatur. /. tdt. ff, de publicis judiciis. vcl delator fimpli- citer crimen denunciet fine folenni accufatione. I. ea quidem 7. C. de accufation. Ceffat &in- fcriptionis jam interpofitse vis , fl abolitio in- tervenerit; de qua ad tit. de Senatufc, Turpill. 14. Effe&us accufationis eft , quod accufa- tus in reatu maneat» donec innocentiam fuam judici comprobaverit, diluendo ea , quse ad ip- fum convincendum ab accufatore adducla funt. Et quia infontes aeque , ac nocentes, accufari poff unt, accufatus interim ab officio haud vi- detur removendtfs, donec caufa pcrdefinkivam terminata fuerit (exccpto cafu accufationis quafi publicas fufpecti tucoris. $. fi quis autem 7. In- ftit. de fujpeit. tntor.) licct ad novos honores afpirare non poffit is , qui delatus eft * ante- quam (ck ab impacto crimine purgaverk. /, li- bertm ij. §.in qttaftionibw 12, jf, ad municipa- lem. I. unic. C, de teis poftulatis. nifi perannumi jure novo per biennium lis criminaiis pepende- rit, nec pcr eum ftetcrit, quo minus caufa in- tra illud tempus terminctur. /. reus delatus 7. ff. de muner. & bonor. I. Lucius Tititu 21. %,idem rejpondit 5. ff. ad mttnicipalem. jun&. /, ult, C, ut intra certum temptts qttaft. crimin. terminetur, Moribus tamen noftris pendente accufatione reis interim interdici exercitium fui muneris aut di- gnitatis, autor eft Groenewegen ad d. I. ij, §. 12. ff. ad municipalem. quod utiadmittiforte poterit, quoties quis infimulatur criminis, quod occafione & obtentu muneris publici fibi de~ mandati commiffum dicitur. lnfirucl. Curia HoU, artic, 7. arg. d, §. 7. inftit. de fufpeB. tut. ita rcgularker aliis in cafibus probandum non eft; parumad rem facicntceo, quod nunc non quis- quc privatus, fcd fofi fifci advocati ali*a?quefi- mlles perfonse publicse accufcnt, & nonalitcr, quam poft fummariam in crimen inquifitionem; cura utique difficilius olim calumniofx fuerint faftae accufationes, quam nunc, infcriptione in crimen & talionis pcena ac cuftodiavfimilkudi- ne magis tunc abftetrente a calumnia privatos accufatores, quam quidem nunc abfterrentur accufatorespublici» neque infcriptionis vinculo, nequc fimilitudini cuftodiae, ncque talionis me- tui obnoxii. Illud interim apud nos obtinet, dignkatem nulli reo tribuere facultatem feden- di , dum ad interrogationes fuper crimine re- fpondet, reatu hactenus dignitatem excludente, licet aliter in Gallia fervetur. Groenewcgen ad l. ult. C. ubi fenatores vel ctarijfimi. 15. Praeter delationem & folennem accufa-
tionem alii infuper modi funt, quibus crimina in judicium deduct ad pcenam poffunt ; puta adnotatio, quando nomen abfentis aut profugi inter reos criminum notatur feu defcribitur, |
|||||||||
|
tanquam requkendi; dc quo agetur in tit. de
requir. reis vel abfent, damnand.; nec non exce- ptto; cumis, qui accufatur, ipfi accufatori cri- men objicit ad eum rcpellendum ac improban- dum, cujns exemplum eft in muliere a marito adukerii accufata, & eidem lenocinii vel adul- terii crimcn objiciente, atque kaefficiente, ut non minus accufatori, quam accufatje pcena mc- rit3 imponatur. /. ex lege 2. §. ft publico <$, l,fi uxor 13. §. judex ^.ff. ad leg. Jul. de adtilt. 16. Adhacc oblatio ad purgatienem, cum reuy
fama publica vel aliter, fed fine accufatione, infimulatur alicujus criminis, veluti homicklii» quod vci faflum negat , vel jure faclum con- tendit, & ob id initituit adionem ex /. diffa- mari. de cujus aftionis ufu in criminalibus egt P^ucis in tit. de judictis. 6c varios recenfui au^- toresde eo prolixius agentes num. 21,11, qui- bus noviffime addendus VctmsBorttrattaat van criminele faken. tit. 3. van purge, ubi pleniffimc hoc purgationis judicium & praxin ejus expo- nit, definiens in primis, apud nos impetratum a Curia mandatum purgationis facerc locum praeventioni, fic irt & lis principalis fuper ipfo crimine apud eandem Curiam agitandafit, fivc folus procurator fifci fc opponat , five praetoc loci, in quo , non petito purgationis manda* to , lis de crimine fuiflet agitanda , -nifi ante mandatum purgationis prartor illius regionis jam in crimen inquifiverit, & quafi prseparaverit ac^ cufationem inftituendam ; quo cafu petit, li- tem criminalem ad judicem ordinarium remitti; & fufficere , quod inquifitio fa&a fit , ante- quammandatum purgationis prxtori inquirenti infinuatum, ac ipfe citatus fuit, licet manda- tum purgationis ante inquifitionem jam effet ii»- petratum , quafi citatio pro^ric fit adus illc , qui prsventionem facit: imo fufliccre, quod Jn- quifitio interpofita fit poft primam citationem nullitatc laborantem , fed ante fecundam jure faftam. Non tamcn fufficere prsparatoria in- quifitionis, veluti, quod praetor teftes ckavcrit ad tcftimonium perhibendum, vel teftes coram tabellione & teftibus jam dcclaraverint, quid depofiturl fint, vel apud alium judicem, quam qui de criminc judicaturus eft, depofitiones fa- ftae fint; fed neceffe effe, ut coram ipfo judicc, apud quem reus criminis causa litigaturus eft, foienniter & canonice, ut loquuntur, expcdi- tx, & per graphiarium judicii fubfcriptx fint; utque infuper inquifitio fa£ta fit rcfpedu illius, qui purgationis mandatum petit; & quidcm ita, ut ex inquifitis gravatus Cyt, ac qnadam pras- fumtione nocens; nec perierk inquifitionis vis pcr anni prafcriptionem , non citato intra an- num a prsefcriptione eo , dc quo inquifitum fuit; de caetero generalem in crimen inquifi- tionem, aut cadaveris occifi infpcctionem, non irapedire pra:vcntionem. num. 7. & feqq. ai num. zo. Pmerea, pendente lite fuperexce- ptione dcciinatoria inter impetrantem mandati purga-
|
|||||||||
|
DE ACCUSATlONlBUS ET INSClUpTlONlBUS.
|
|||||||
|
purgationis & pmorem loci, in quo reus fo-
rum compctens aiias fortiri debet , procurato- rem fifci petere pofle, ut interim reuspublic» euftodia? committatur, fi quas habeat probatio- nes» impetrantem gravantes. Quomodo pro- cedaturfuper propofita exceptione declinatoria ? Et quid reus facere debeat, & petere, fi con- fentiat in remiflionem *ad judicem ordinarium ? Quid, prsetor, fi apud Curiam litem purgatio- «is pati velit ? num. 20. & feqq. ad nutn, 3 2» Quandoque peti mandatumpcenale, fiquisme- tuat, neaut infons, aut ob leve deliclumma- litia pratoris apprehendatur, aut citetur ut per- fonalem fui copiam faciat ? num, 34. 35. 36. Qifomodo procedatur refpecTu impetrati man- dati purgationis ? qui citandi ? Quid die dicto impetrator fe fiftens agere debeat , quohabitu fe ilftere, cujufcunque fit dignitatis ? Quidjuris, jfi mandati impetrator die di&o fenonfiftat, & quid petat, fi fe fiftat ? An re<5te procurator fifci vel prstor petat, impetrantem mandatum purgationis examinari ad articulos » antequam impetrans petitionem fuampropofuit, autpoft- quam eam propofuit, antequam hi fc purgati- oni opponant? num. 37- & feW ad mm- 6& Adhaec impetratorem mandati purgationis pu- blicse cuftodis committi» fi plura contra fe fas- fus fit. Si citati fe non fiftant die dido, im- petrantem, quantumadeosattinet, pronunciari infontem a crimine , fed non obtinere impen- fas litis purgationis, exceptis paucis cafibus; procuratorififcitamen aliquando iiijungi, utin cdmen inquirat , & pro re nata fe opponat. tium. 67. & feqq. <*d num. 71. Dilationem peti poffe per procuratorem fifci & prsetorem , dimiflb iritcrim impetrante, cum repromiflione de fe fiftendo , fub pcena convicti & confefli, ubi monitus tuerit, num. 73'. 74. 75. Etiam illos, quorum civiliter intereft, purgationi fe pofle apud eandem Curiam opponere, &fuum intereffe perfequi. num. 78. Quid fitagendum ci, qui in adis publicis litis criminalis alicujus tertii nominatus eft tanquam criminis partkeps ? num. 79. 80. Pendente purgationis judicio purgantem pofle accufari alterius criminis, man- dato purgationis non comprehenfi, apud judi- cem ordinarium competentem. num. 81. 17. Denique etiam crimen in judicium de-
ducitur per inquifttionem, dumjudex, famaper- motus publica, vel denunciatione hominis,vel ctiam motu proprio, inquiritindeli&um&de- linquentes. I. prafes 3. l.congruit 13. ff.deojfic. prdtdis. I, 1. C. ubi de criminibus. arg. /. tutor quoque 3. §. praterea 4. ff, de fujp. tutor. Hoec vero vel generalis eflepoteft, vel fpecialis. G.e- neralisdicitur, quando is, cui id ex officioiu- cumbit, inquirit, utrum in fuo territorio Ia- trones aliique fcelerati verfentur aut latitent, atque ita facit, ut provincia malis purgetur ho- minibus. d.L^l.iV ff- de °$c' $?$$' #eo'
quc reducendum, quodad prsfedi urbicurara |
|||||||
|
pertinere dicitur, ut per urbem difpoiltos ha-»
beat ftationarios milites » ad referendum fibi 2 quid in urbe agatur. /. 1. $, quiesquoqne liff de o§c. pr&fe&i urbi. Specialis eft, curri vel iii perfonam certam inquiritur, quss deliquifle fer- tur aut nunciatur $ vel in certum crimen» quod commiflum dicitur, aut etiamapparet, fed cu- jus autor ha&enus ignoratur t quo tamen cafut cavendum prudenter , ne quis facile in perfb- nam, qux eft illaefe exiftimationis, & non vilis, inquirat. Qualis inquifuio; moribus hodiernia notabilem accufationis partem facit, fic ut ne* que accufatio folennis, neque apprehenfio ejusj qui deliquiffe dicitur, jure fiat, fi non in ante-» ceflum in crimen & qualitates ejus inquifitum fuerit» fed ipfo jure nulla fit , nec per fubfe-» quentem confirmctur inquifitionem , nifi retis in flagranti crimine deprehenfus fit, teftc Pe- tro Bort traclaat van criminele fak*n , cap, 4, num. 40. 18. Csterum moribus noftrls nullus priva-i
tus accufationem vindiclse publicae perfequenda. gratia inftituefc poteft, fed folus fifci procura- tor, prsetores»aliique fimiles officii nomine j de-« lationem tantum criminis ad futurum accufato- rem publicum facientibus illis , qui jure civili ad accufandufn admittebantut : unde non mo- do differentia inter crimina publica & delic_i_l privata,quantumad pcenat perfequendx modum & ordincm, nunc apud nos fublataeft, utdi-* clum tit. defurtis num. 15. fed etiarii difcrimen deferendi crimina in judicium per accufationem & per inquifitionem ^ ut autor eft Pctrus Borfe d. traftatu cap. 4. num. 20. Et quamvis hi t qui nomine publico accufant, per infcriptionem in crimen ad talionis poenam feCe non devin- ciant j tamen* uti arbitrariis pceniscoercendi funt^ qui falfis indiciis ac delationibus accufatores pu- blicos ad accufandum permovere tentarunt, ita quoque ipfi accufatores publici non impune per calumniam accufant. Placit. Fbilippi Htjp. Kegii 27. Aug. i^6i.verfu. item dat onfen Pmureur volt 2. placit. Holl. pag. 1406". neque temere , ac plerumque tantum juflii judicis in crimen inqui- runt, poftquam ad judicem detulcrunt, qusede hoc vel illo crimine ex rumore vel aliter ipfisi innotuerunt j prout ifta plenius feciindum pfaxin tradit Groenewegen ad tit. C. de tits qui accu- fare non pojfunt. Ant. Matthziis de crimin. libr< 48. tit, 20. cap, 2. mm. 7. 8. o. "Waflenaar praft, judic. cap. 27, num. 2. & prxcipiie Petru» Boirt d. traclaat van criminele faksn caplq.num* 2i, & feqq, mque ad fwem, qui etiam pto hae fententiade reo criminis citrajuffumjudicisnon apprehendendo, aut inperfona citandot ut loquun- tur , egregie ratlocinatur tit. 5. tiutn. ja. & feqq. eamque defendit Groenewegcn ad 1. ult. C.deexhib.&transmitt. «fc.Andr. GaylWr, 1« obferv. 54. num. 2, 3. nifi in flagrante delida atrociore depreheridatur ,velperfona viJis&ab- jeda fit, quales vagabundi effe folenti Parerij'. RfrrrJ- a f>.menu* |
|||||||
|
Lib. XLVIII. Tit, II.
|
|||||||
|
10 f 2
p. mem. Paulus Voet ad §. §.7. Inflit. iejure
natur. gent. & civili pofi med, Confer d'ordon- \
nantfe op de (lijl van procederen in crimimle fa-
hen anni 1570. art. 2. 3, 4. vol. i.placit. Iloll.
pag. 1045. Scordonnantie op de crimimle jttftitie
anni 1570. artic. 50. d.vol. 2.pag. 102,7. licet,
quantum ad praxin Hollandise tefletur d. tit. 5.
num. I9.& feqq, fifci quidem procuratorem ad ea
agenda confenfu Curise indigere, pratores autcm
aliosquc fine inferiorum judicum afienfu poiTe
fuopericulo & citationesin perfona facere, &
criminum reos apprehendere , fpeciofis pro praxi
fftl argumentis adducTis, fed quse debiliora vide-
rcntur, fi non apparerent ufu firmata, qui tamen
ipfe ufus corruptela dicitur, in d'ordotitiantie op
de criminele Juftitie , ama 157°- ff¥f. 50< d-
fol. 2. pag. 1027.
19. Reo autem crimwis vel jamdetento,dum
inflagrarite delicTo deprehenfus fuit, vel fefcfi- ftente , cum citatus effet , ut ipfe fefe judicio fifteret', ( gedachvaart in perfoori te compareren) accufatorin Hollandia alibique jurc petit, ut rcus fuper crimirie ac circumftantiis feu quali- tatibus ejus interrogettir, ac ad refpondendum co- gatur , etiam quseftionum terrore incuflb, fi delicTi gravitas tormenta admittat ; &, fi qui- dcm ex confeffione fponte ad intcrrogationes emifsa nafcantur contra reum prafumtiones ac indicia ad torturam fufficientia, defidcratur ab; accufatore , ut ulterior veritatis iridagatio per tormcnta fiat , atrocitate facinoris quseftiones haud refpuente,de quo late Petrus Bort d. traftaat van criminele fahen tit. 7. Leeuwen cenf. for: part. 2. libr. 2. cap. 8. Quodfi accufator putet, folam rei confefiionem five fponte ad interro- gationes editam, five tormentis cxpreflam, fuf- ficere poffe ad obtinendam contra rcum fcnten- tiam ad pcenam delicTo infiigendam , cxtra or- dinemcriminalejudicium perfequitur, nonaliis documentis, quam rei confeflione litem fuam inftruens criminalem, & condemnationcm pe- tens. Sin vel ipfe animadvertat, minus fufK- cientia ad condemnationem efle, quse reus con- feflus eft, adeoqne alias probationes ad eum convinccndumadhiberi oportere, velitajudices ipfi cenfeant; extraordinarium criminale judi- cium ceflat, ac reus admittitur ad litem crimi- nalem ordinario more per procuratorem venti- landam , obfervato folenni judiciorum ordinc, dilatibnibus, probationum editionibus , &c. Neoftadius Curm fupr. decif 113. Waffenaar pdtl. i«Aic. cap'. 27. num. 8. & feqq. Petrus Bort d. traflatu (ap. 7, num. 30. & feqq. & m, 9.
"20. Quaedam tamen funt, quseeircaordinem
juoicii criminalis hic obiter adnotanda. Etenim, fireus criminis citatus fit, ut in perfona fefi- ftat certo die (gedagvaart in perfoon te compare* reri) ac yel levius fit deHcTum, propter quod ita citatur» petere poteft ante diem fiftendi per li- belium fiippHccm, jnarratvs narran.dis atj delicTi |
|||||||
|
extenuationem, citationem illam hpeyfotAi ut
loquuntur, commutari in fimplicem citationem,
Petrus Bott tratl. van criminele faken tit. 5.
num. 74. ?<). Waflenaar praft. judic. cap. 27.
num. 6. Refponfa Jurifc. Holl. part. 9. vol. 2.
conftl, 167. tnfne. Si rcus in perfona citatusfe
die dicTo fiftat, non prohibetur uti opera pro-
curatoris & advocati tinius aut plurium, five
praefens petere velit, ut a neceflitate fiftendi per^
fonam fuam liberetur, &ad litem criminalem
ordinariam admittatur , per procuratorem cx-«
pediendam, five aliud quid putet poftulandum
efle; cum talis difputatio litis ordinari» fit. Re-
fponfa Jurifc. Holl. patt, 2mVol. 2, confil. n. in
fine, Non tamen jure defiderat reus, accufatio-
nem criminis, ac circa illud inquifitionem ve-
ritatis , etiam per tormenta, differri , fub co
prsetextu, quodjam iibellum fitpplicem obtule-
rit ad impctrandam a Majeftate criminis remis-
fionem. Ordonnantie op de ftijl van procederen in
criminele faken 9, Julii 1570. artic. 6%,vol. 2,
placit. JJoll.pag, 1058. Scd& e converforcus
criminiscarccri inclufus, quantocius, certcin-
tra triduum, fuper crimine interrogandus eft,
ne diuturno carceris fquallore languefcat, ma-
xime fi infons fit , & concuflionibus accufin-
tium porta patefcat 5 fic ut vel reus ipfe vcl pro-
pinqui ejus de protracTa interrogatione per H-
bellum judici oblatum queri poffint. Privilegie
van Vrouwe Maria van Burgundien anni 1476".
verf item dat onfe Renttneefiers. vol. 2. placit.
EoU. pag. 66$. circa med. Ordonnantie opdeftijt
Van procederen in criminele faken - anni 1570.
artic. 6. vol. 2, placit. Holl. pag. 1047. Inftruftio
Curitt. Brabant. arttc. 454. d. vol. 2. pag. 909.
Petrus Bort d, traftatu. tit.yi num. 2. 3. 4.
Interrogationi vero reorum praefentcs quidcm
efle poffunt prstores, fifci procuratores, & fi~
miles nomine publico accufantes; fcd fi hl ab-
fcntesfint, ^id vicem eorum fupplendam admit-
tendi non funt advocati corum aut procurato-
res; licet fubinde tales corruptclse cxerceantur.
Appendix decifwrium poft rejponfa Jnrifc, Eoll.part.
3. vol. 1. pag. 40, Interim ante peracTam hanc
folennem interrogationem nulli vcl a*mico, vcl
confanguineo, vel advocatoaut procuratori ad-
itus ad reum detentum patct; uti poft cam per^
fecTam non nifi cx permiffu judicls, longcquc
minuspernocTatio in carcere cum captivo, etiam-
fi uxor eflet , nifi ad id nominatim Hcentia a
judice obtcnta fit. Ordonnantie op de maniere
van procederen in criminele fak$n atmi 15 70. ar-
tic. ij. vol, 2. piacit. EoU.pag. 1049. Inftrutlh
voor de Cippiers amii 1570. ih fne vol. 2. pag.
1045, lnftruftie van den Cippier vm de voor-
poorte 19. Nov. 16*10. art. 14. & feqq.d.vot.
z.pag, 1510. Ant. MatthEus de crimin. libr.
48. tit. 20. cap. 2. num. 15. icT. adeo ut, Ci
minor aut mulier detincatur , riec marito nec
tutori feucuratoriaditusconcedatur, antequam
ad intcrrogata refponfum fuerit, fedpofteaom-
nino,
|
|||||||
|
De custodia eT ex
nmol ut confilio & auxilio <!brum deinde de-
fendantur; ut colligi potcft ex di&is in tit. de judiciis num. iz. & 17. Ut tamen in cafu , quo aditus cx permifTu judicis patct, commcn- tarienfis excutere poffit omnes cujusvis condi- tionis adeuntcs, ne forte occultent & clam fup- peditent inftrumenta efrradtioni apta. Decreto Cam Holt. 18. Aprilis 1616. vol. z.placit. Holl, pag. 1513. Poteft & reus criminis poft per- a&as hafce interrogationes , ad evitandos gra- viores litis cnminalis fumtus per libellum fup- plicem fe fubmittere arbitrio judicum , exte- nuato, quoad eius fieri potcft, ac excufato de- licta fibi impa&o. Waflenaar praft. judic. cap. 27. num. 7. Et quamvis eorum , qui publi- co accufant nomine, officium fit, argumenta illa urgere, quibus oneratur reus atque convin- citur, tamen diffimulare non debent ea, qui- |
||||||||||||
|
HIBITIONE REORUM. IO55
bus reus fublevatur; adeo ut, fi forte accufa-
tus aut defcnfores ejus ea pmermiferint, ip(t ea fuggerere teneantur ; cum interfit reipublica;, infontes non perire , aut fa£torum ignorantia ac fuppreftione circumveniri judicantium rcli- gionem ad id, ut quid contra ftatuant, quam orficii ratio exigit. Inftruclie van dm Advocaat Fifcaal van de Generaliteyt 19.Novembr. i6oz. art. 10. vol. 2. placit. Holl. pag. 1191. Ordon- nantie op de manier van procederen in criminele faken, anni 15 70. artic. 24. d. vol. 2. placit. Holl. pag. 1050. Leeuwen cenf. fot. part. 2» libr. z. cap. 12. num. 4. / 21. De foro & judice competente circacri- minum perfecutiones , & an quis in loco do- micilii de crimine alibi perpetrato accufari pos* fit, deque aliis fimilibus, adum intit. dejudi- ciis num. 67. & feqq. |
||||||||||||
|
1 l t V L V S III.
De cuftodia & exhibitione reorum*
S u M m a r 1 a. |
||||||||||||
|
i. Rettnt accufatum judex exhiberi prehendique
jubet. Nec jine jujfu judicis quisquam exhiben- dus aut prebendendus , exceptis paticis cafibus. De transmijfione rei, fub alio judice latitantisy aut capti , ad locuih in quo crimen commijfum, attt ad locum domicilii. Et qttid , fi in loco judicts transmittentis allud crimen levius com- miferit ? Qu<n fuerit ratio transmifftonis ? Ho- die magis comitatis, quam neceffitatis eji. 2t An reus criminis ex domo fua vel templo vel a
ftattta Principis, ad quam confugerat , abduci pojftt ? Et qttid moribus ? An & quando appa- rhores, adreum prehendendum mijfi, eumoc- cidere pojfmt ? Qu<& f\t posna rei violenter refi- ftentis apparitoribus ? An apparitor reum fu- gientcm perfequi pojft in alieno territorio & ibi capere ? An reus a judice ordinario in flagranti deliclo apprehendi pojfu , f% privilegio fori mu iiitus fit, fi apprehendens eumtradatjudicipri- yilegmo ? De poenis eorum, qui impediunt rei apprebenfiotiem, aut eum eximunt mambus ca- pientium. '3. Quo modo reus criminis exhibitus cuftodiride-
beat, judex arbitratttr ? £. De carceris cuftodia ? Anjure civili vel bodier-
no quis pofftt ad perpetuos carceres damnari! Quando rei accufati carcere cuftodiendi fint, quando «0»? Quando vincuU carceris cuftodu jungi pojfmt (7 qtialia f Vinculis publicis etiam fine carcere rei aliquando cuftoditi ; aliquando fub cuftodik officii feu apparitoris conftituti. y; An incarcerari pojfunt, qui ftde publica, feu
falvo condnclu nitentes, fe fiftuntl guidsftta~ |
||||||||||||
|
les fmt, quibus falvus 'conduclus concedi non Ae*
buiffet ? An accufatores ipfi , vel mulieres in- carcerari pojfmt jme civili ac moribus ? 6". Quo modo benigne traclandi ftnt incarcerati^ qui id curare debuerim jure civili ac moribus ? De fuggerendis ftequenter judici nominibus & deliftis carceratorum. An carceri inclafus ob morbumgravem inde dimittendus fit? Etqua- liter talis curari debeat ? 7. De probibitis privatis carceribus, & pomis eo-
rum, tttm jure civili, tum moribus. 8. De poma commentarienfu , aut adjutoris &
famulorum ejus, fi reus, ob crimen vel civile debitum inclufus, dolo eorum aut culpa evafe- rit} 9. De posna eorum, qui carceres effringunt; item
de reis efftaclo carcere, vel fine effraclione fu- gientibus; & de propinquis reorum evafwnem ope vel conftlio adjuvantibus. An effraclo car- cere fugiens pro confejfo habeatur l Quo ntodo procedendum ftt adverfus eum, qtti carccre ef- ftaclo evafit? 10. De libera , artliore , & arclijfima mtlitari
cuftodia; &quibus ea committenda} Dep«na3 ft cuftoditus evaferit ? 11. Cujus fumtu alendus ftt reus cuftoditus ?
12. Quando reus cautioni ftdejufforis. de fiftendo
committi debeat} An &, fi ob deliclum rele- gationis pcena ftt ? An carceri includendus, ft fidejujfores invenire nequeai} 13. Quo modo jidejujfqr puniaturt fi reus fe nott
ftiterit % & de dilatione ulteripre fidejuffori ad ftfiendum danda. Quid, fi reuspendenteprimi Rrrrrr 3 yel
|
||||||||||||
|
III. TlT. III.
aut dignitatem?
5. De praxi, quareus in perfona citatusvelin»
carceratus petit, fe fub ftdejujfione laxari. M de reo ob dubias probationes ab inftantia dimis- fo fub cautione juratoria aut fidejufforid de fe fifiendo fub pcena convifti & confeffi. De re» criminis tantum decretojudicis% nonarbitrioac» cufatoris ex carcere dimittendo. que infuper, ut aut latfi aut eorum propinqui
in fupplicio de nocentibus fumto folatium ha- beant. /. eapitalium 28. §.pen.ff.depanis. Quam-< vis verum fit, aliquando causa cognita, fed ra- rius, ad domicili aut originis locum reos cum. elogio transmiffos fuiffe. /. non efl dubium 11. §. I. ff. h. t. Plane rhoribus hodiernis trans- mifliones reorum ndn neceflitatis, fed tantum comitatis & humanitatis funt, co quod non ita nunc, uti quidem apud Romanos, judicesuni fupremo fubfunt capiti, fcu Imperatori. Con- fer confilium Curia Ultrajeftina poft Radelantii decifiones. Groenewegen adl. 1. C ubi de cri- minibus. PaulumVoetde ftatutis feft. 11. cap. 1. num. 6. 2. Quem autem judex exhiberi comprehen-
dique decrevit, ei neque domus tutum fatis re* fugium erit, cumad civiles tantum caufasper- tineat, neminem de domo fua extrahi debere. /. nemo de domo 103. ff. de reg. juris. ut potc cujus ratio inter alia in eo ponitur, quod domi latitans fatis pcena! fubire videatur, quodpro- pter latitationem ejus creditores in poffeffionem bonorum mittantur. /. plerique 18. /. 19.ff.de in jus voc. qualis pcena in graviorum criminum reis haud quaquam fufficiens dici poteft. Co- ftaliusrfd</. /. 18. Imbertus Inftit. forenfi libr. 3, tit. 5. Ant. Matthaeusdecrimin. libr. 48. tit. 14. cap. 1. num. 1. Cumque abfurdum fit,in templis tutum fcelus confiftere» nonmodoilli, quiar- mati eo confugerunt , cum graviorum crimi- num rei cffent, fed & qui inermes ibi latitare voluerint, inde abftrahendi funt. /. 3. §. ult, C. de his qui ad ecctef. confug. jun<5t. novell. 17. cap. 7. Idemque de iis dicendum , qui ad fta- tuas Principum confugerint, ut accufationem fuppliciumque evitent. arg. /. unic. C, de his qui adftatuas confug. I. capitalium 28. §. ad ftatuac 7. ff. de pcenis, Confer de confugientibus ad aras Deorum Rasvardum libr. 1. varior. cap. 6. Ca> terum apud nos azylorum ufus non eft , adeo- que reus criminis in quovis loco capi poteft, quod & circa graviora crimina ipfis Principum Pontificiorum decretis cautum. d'Ordonnantie op de criminele Juftitie 5. Julii 1570. artic. 66. vol. i.placitUotl. pag. 1035. uti & anno 1434. in het traclaat tuffchen Bertoch Philips van Bttr- gundien en den Biffchop van Vytrecht. d. vol, 2. pag. 1151. &feqq. Qiiod fi reus comprehendcn- dusin fugam fe conjiciat, occidi nequitabap- paritoribus ad eum apprehendendum miffis, cum ilii ad capiendum , non ad occidendum mifii, interi-
|
|||||||
|
1054 L i b* XL
rel fecundH diUtkne moriatur ? An & quando
ftdejuffbr fufcipiendo rei fe non fiftentis defenfio- nem tiberari poffit apcxnk? Quamdiu fidejuffor de ftftendo obligatus tnaneat ad fiftendum, fi mllum tempus fiftendi fit appofttum ? 14. Quando reus criminis fua repromiffioni aut jurijurando committi poffit propter prafumtionem iunocentia, vit* integritatem ,amplijfimas opes, ^^^^S^^i reiis criminisdelatus fit, &accu-
illx^liilll ^ator f°^enm* *eSe ^6 devinxerit»
^^^"^^^ac in pcenam reciproci ftilo trepi- lP^JIi*$ dante recaverit, id eft in crimen ^T^^^fubferipferit, judex reum per ap~ paritorem exhiberi prehendique jubet; dum nullus in judicio exhibendus eft » nifi de cujus exhibitione judex pronunciaverit. /. 2. /. 3. C. de exbib. & transmitt. reis. praterquam fi in mora pcriculum /Ic. arg. /. ait prator 10. $. fi debitorem 16. ff. qua in fraud, credit.alun.funt. de quo jam adum in tit. de accufat. num. vel crimen nominatim inveniatur cxceptum; velutt, fiquismilitisdefcrtor, autlatrofit. arg. /. 1. 2, C. quando liceat unicuique fine judicefe rlmitc, aut virginis raptor. arg. /. unic, C. de raptu virg. & fanftimonial. aut falfus monetarius. /. 1. C. de falsa moneta. aut fur manifeftus. l.fi quu in fervitute 7. §. pen. & ult. ff. de furtis. Qiiod fi reus latitet extra territorium judicis, ubi crimen eft commiffum , & ad quem dela- tus eft, moris fuit apud Romanos, ut is fcri- bat ad collegam fuum , judicem loci, in quo reus agere dicitur, & defideret, cum compre- henfum ad fe transmitti , adeo ut hsec transmis- fio neceflitatis fuerit, quoties poftulata effet. /. folent 7. ff. h. t. novell. 134. cap. 5. &fi qui- dem defenforibus civitatum oblati fuerint cri- minum graviorum rei, per hos una cum accu- fatoribus ad judicium dirigi debuerint fub ido- nea profecutione. /. defenfores 7. C. de defenfor. civitatum. uttamenei, qui reducendus erat, ad difponendas res fuas componendosque mseftos pcenatesfpatium fufficientium dierum» nonmi- nus triginta, tribueretur. /. mllus 2. C. deex- bib. & transmiti. reis. Sed & > fi facrilegium admtffum fuiffet in afiqua provincia, deindein alia minus crimen, placuit, judicem loci , in quo minus crimen perpetratum fuerat, reum transmittere ad eam provinciam > in qua facri- legium admifit, poftquam prius de crimine le- viore in fua provincia commiflb cognoverit. /. fi cui crimen 7. §.' ult. ff. de accufation. Induftse autem fuerunt potiflimum ha? reorum trans- tniffiones ad locum deli&i, tum > quia illic cer- t tius & evidentius, ac velut in re prasfenti, co- gnofci poterat de crimine ; mm quia publice intereffe videbatur, deli&a ibi puniri, ubi com- miffaerant, ut, quod exemplo nocitum, pce- naemendetur, & (ut ait Seneea,) quivivipro- deffe noluerunt , eorum morte rejpublica utatur diim pcreunt, utalios pereundodeterreantj at- |
|||||||
|
• #
|
|||||||
|
De CUSTODIA ET EXHlfclTiONE REORUM. 10^
interimcndo eum» mandati fines excefluri efTent, vel fidcjufloribus committat, vel fibi, ideft,
|
||||||||
|
repromiffioni nudae de fe fiftendo. /. i.ff.h. f,
Groenewegen ad L 1. C. dt cuftod. reerum. 4. Carceris cuftodiam quod fpec^at, obfer-
vandum, carceres jure civili non ad puniendos,- fed tantum ad continendos homines » induclos fuifle, adeoquc convictos confeflbsve criminum reos non potuifle per modum pcenx ad perpe- tuos damnari carceres. /. aut damnum 8. §. fo~ lent p.ff.de peenis. I. incredibile 6. C. eod. tit. (Iicet contrarium moribus hodiernis reccptum fit. Groenewegen ad d. I. <J# C.de postiis.) Cui confentaneum eft, incarcerationem non aliter- decerni oportere, quam fi confcffus aut condem- natus jam fuerit reus , ut fola pcena reftet in- fligenda. /. nullm 2. C. de exhib. & transmitt* rets. I. fi cmfejfus 5. ff h. t. vel tam grave fce- lus admififle videatur, ut praefumendum fit, il-. lum per fugamfefe fupplicio fubduamum efle. /. divus Vius ^.ff. h. t. quod putant Interprc-» tes locum habere, quoties crimenmercturpce^ nam corporalem , aut aliam talem , qux ab« fenti infligi nequit. Gotofredus in notis ad d. /, 3. ff.h. t. Julius Clarus §. fin. quxft, 40". num. 7. Jacob. Coren confil. 1. Mcnochius de arbi- trar. judic. libr. z. caftt 303. Petrus Bontrac- taat van criminele fak§n tit. 5. num, 8. & ftqq, Nec dubium > quin & aliquando vincula car- ceri adjungi poffint, & reus jubcatur ex vin- culis caufam dicere; quod tunc maximc Jocum habuit, cum fervus capitis accufatus nec a do- mino nec ab alio defendcbatur. /, fi fervus 2. pr. ff. h. t. uti & , fi reus graviffimi criminis graviffimis oneretur pra^fumtionibus ; quo ta« mencafu non ferreis manicis, fed prolixioribus catenis onerandus eft, ut & cruciatus defit, 8c fida fub cuftodia mancat. /. 1. C. de cuftodicl reorum, Sed & e converfo in vinculis publicis reum criminis efle pofle finc carceris cuftodia, expeditum eft » dum vinclus & compeditus aflervatur aliquo loco commodo» licet dc cse- tero ad cuftodiam reorum publicc haud deftina- to; qua ratione cum, qui alea; ludend,T caus^ vim intulerit > ac ludere compulerit , in latu- mias (id eft carccres) tel in vincula publica du~> ci, Ulpianus autor eft. /. 1. §. ult. ff, de aiea- toribus. Eftque vinculis hifce publicis potiffi- mum tunc ufus, cum criminum rei de locoin locum transferendi funt, aut fecundum- morcs quorundam ad triremes damnati. Quin imo, cuftodia; nonnunquam commiffi fuerunt rei ita, ut liSores & apparitores jubercntur cos cuftodire humano & miti officio atque civili, quo pgr- tinere vidctur, quod Imperator Antoninusfcri- pfit, accufatum fub cuftodid officii fallum eflta, /. 1. C. ad Senatufc. Turpill. qualis tradith cu- ftodia ojficii omnino ab incarceratione divcrfa fuit» &fepe incarcerationem anteceffit, utpa-« tet ex /. ult. C de abolitionibus. Cujacius para* titl. Cod. de cuftodid reorum in pr. 5. Cavendum tamen» ne incarcerentur, qui
proptet
|
||||||||
|
idjo ultra prbcederent, quam procedere licet
ipiis judicibus per lictores rcprafentatis , qui nc- jninem indi&a causa morti dare pofTunt: fecus, fi is ipfis lictoribus violenter refiftat, & vulne- ra iis necemve ititetitct; quippe quo cafu vim vi repellere permiffum videtur , obfervato mode- ramine inculpatge tutel». arg. /. ut vim 2. ff.de iuftit. & jure. /. fi fervus 4. C. de bis qui ad ec- defias confttg. Fachincus controverf libr. 9. cap. 73, Jul. Clarus §, fin. quaft. 20. num. 1. Ant. Mattlmis d. Ubr. 48. tit. 14. cap. 1. num.q. <$, Prxfertim, cum hoc ipfo, quo quis violenter reiiftit judicibus» aut apparitoribus pereosmis- fis, capitalis criminisreusfiat, utcunque de cx- tero infons effet intuitucriminis, propterquod exhibendus eft. arg. /. omne delittum 6. §. con- tumacia 2,. ff. de re militari. usque adeo autem in apprchendendo criminis reo termini juris- diclionis obfervandi funt, ut» fi judex, judi- cemve reprsefcntans, reumin fuo tcrritorio de- prehenfum ac fugientem perfcquatur , appre- hendere tamcn aut ultra perfequi nequeat, quam primum rcus excefTerit fines perfequen- tis , cum judex in alieno territorio tanquam privatus confideretur > adeoque ibidem compre- hendens, a&um jurifdi&ionis in alieno exer- ceret, quod jura non finunt. arg. /, ult. ff. de jurifditt. juncT:. /. pr&fes ptovincia 3. ff.de offic. pufidis. Gomezius variar. refol. tom. 3. cap, 9. num. 5. Ant. Matthsus de crimin, lihr. 48. tit. 14. cap, 1. num. 3. licet contra fcntiat Argen- timsadconfuet.Britann.artic. 12,gloff. 2. mm. 2, Si tamen in flagranti deli&o quis dcprehenda- tur, qui fingulari privilegio fori munitus eft> a quocunque judice vel officiali illius territorii, in quo reperitur, apprehendi poteft, dummo- do in continenti per apprehendentem tradajjtfr judici ex privilegio competenti. Ordonnantie op de criminele Juftitie anni 1570. artic. 64. vol, 2. placit, Holl.pag, 1034. Mynfmgerus cent. z.ob- ferv. 6j. num. 8. Zoefius ad Pand. h. t. num. 4. Quisquis vero clamoribus» concurfu , turba, alioque fimili modo impedit, ne reus criminis apprehendatur, arbitraria pcena plectendus eft, imo eadem » qua & ipfe criminis rcus : & e contrario jubentur omnes, juftitiee miniftris in apprehendendo criminis reo violentiam patienti- bus»pro virili opem ferre. Ordonn. op de criminele Juftitie anni 1570. art. 46. 47. 48. d. vol. z. pag. 1016. Et de pcenis eorum» quijamcap- tum eximunt manibus capientium, vidc Tbo- mingium decif. 15. 3. Exhibitus porro reus pendentc lite crimi-
nali ita cuftodiendus eft, ut, fi nocens deprehen- datur, condignis pcenis fubdi poffit. Quo autem modo id tuto fiat, arbitrio judicis pro criminis gravitate, rei exhibki conditione, prsefumtio- nibus gravioribus aut levioribus adverfus illum militantibus, ftatuendum eft , fic ut vel in car- ceres eum recipiat, vel muitari tradat cuftodia?»' |
||||||||
|
.I..T IT. III.
gcrat, feu judici fuggcrat, numcrum perfona-
rum, varietatem deli&orurn , clauforum ordi- nes, attatemque vincHorum. /, de his quas 5. C„ de cuftodid reorum. cui non longe difiimilia funt, qua: ipfis judicibus inferioribus impofita inve- niuntur. d. Ordonnantie op de criminele juftitie anni 1.570.4». ^z.&feqq. d. vol. z.pag, 1022. Ec quamvis verum fit , criminum reos carceri inclufos non efle omnino ex carceribus dhnit- tendos ob id, quod morbo graviore, ac fortc lcthali, correpti funt, ne fimulata morbi vio- lentia eraiffi, fefe pcense imminenti fubducant; cum ne ob civiie quidem dcbitum inclufi fub morbi obtentu laxandi fint. Ant. Faber Cod. libr. 8. tit. 30. dejin. 16. Petrus Bort tratlattt de arrejtis cap. 8. num. 33. tamen & medico- rum auxilia & debita ac neceffaria segrotanti- bus officia atquc exhibitiones denegari iniquum foret, quatenus hasc falva fideli cuftodia praj- ftari poffunt. Confer d^lnjiruclie voor den Cipier van de Voorpoorte artic. 24. vol, z. placit. Holl. pag, 1511. Ac generaliter , qua ratione tra- (ftandi fint ab hodierniscarcerumcuftodibusco- rumque miniftris criminum rei carccril?us in- clufi, quid iis praftari poflit, quid non, peti poteft ex conftitutionibus de ofncio ejus, cjui carcerum curae prxeft, editis, qualis eft d'ltt- ftruclie voor de Cipiers anni 157Q.V0/. z.placit. Holl.pag. 1043. ^* feffl' ^ d'lnftru£lie voor den Cipier van de V$orpome anni 1610. d. vol. 2. pag. 1507. & feqq, 7. Prasterca fummopere a privatorum carce-
rum exercitio abftinendum eft, cum jurc civili is, qui privatis alium incluferit carccribus, Ise- fse majcftatis reus habeatur. /. 1. C. de privd~ tis carceribus. exceptis illis cafibus, quibus ali— cui permiffum cft autoritate privata caperc dc- linquentem, ut quantocius judici tradatur pu- niendus, quos enarravi in tit. pr&ced. de acctt- fationibus nmn. . ut tamen in /. 2. C.depri-* vatis carceribus a. Cujacio ex Bafilicis reftituta,, mitior hujus fadi pcena fit propofita, ac con- ftitutum , tot diebus privati carceris reum dc-« bere publicis includi carceribus , quot fucnt alius privatim ab co inclufus , & causa illa ca- dere, propter quam inclufio privatim fa6ia cft. Sicut &nunc apud nos magis arbitraria,acple- rumque lenior, privati carceris pcena cft. Groe- ncvvegen ad d. I. 1. C. de privatis carcer. 8. CsEterum diligenter cuftodiendi, quicar-
ceri indufi funt. Quod fi dolo vel lata cuipi commentarienfis evaferint, commentaricnfem fupplicii fimilitudo teneti adcoque velcapitalis pcena, vel mitior^ prout is, qui evafit, capi- talis aut levioris criminis rcus fuerit: idcmque periculum manet adjutorem ejus, fi forte com- mentarienfis ex neceffitate quadam abfens fue- rit. /. ad commentarienfem 4. C. de cuftodia reo- Tttm. quibusfimilia fere cauta in d'lnftruclie voor den Cipier van de Voorpoorte. artic. 4. 5. d. vol. 2, flacit, Holl. pag. 1509. eo addito , quotl com-
|
|||||
|
Xdj6 L i b. XLVIl
propter fpedales caufas in carccrcm detrudi ne~
cuieunt, qualesfunt illi, qui fide publtca, feu fa!vo condu&u fubnixi , fcfc fiftunc , utpote quibus, ii maxime nocentes deprehendantur, ni- hilominus proptcr datam fidem publicam, nul- Jo pmextu violandam , liber receflus publice promiffus, relinqui debet, utpluribusexfequi- tur.Ant. Matthsus de crimimb. itbr, 48. W. 14. cap. 2. num. 8. licet talis effet, cuifalvuscon- du&us de jure conccdi non poffet. Fachineus libr. o. controv. caf>. 63. Et quamvis jure civili accufatores durante accufatione parcm cum reo fubire debuerint carceris cuftodiam , dumper fubfcriptionem in crimen ad fimilitudinem fup- plicii, fi fuccumberent, fefc devinciebant. /. ult C.de accufttionibus. tamen hodiernis monbus ob ceflantem infcriptionis ufum & accufationem privatis adcmtam , ac Soii& demandatam perfo- nis publicis , officli' nomine id agentibus, m univerfum difplicuit , accufatores incarcerari, cx notiuima praxij eocxcepto, quod focietati fcu coJlcgio mercatorum gentis Anglicanse pri- vilcgium datum fuit , quo cautum , accufato aliquo illius collegii membro & incarcerato ad delationem alicujus privati, ipfum quoque de~ latorem fubire debere cuftodia: fimilitudinem, aut alioquin reum quantocius cx carcere dimit- tendum effe. Placito Qrdinum Generalium anni 1587. verfu maar aangaande vol. 1. placit.HoU. pag, 763. Ex adverfo, licet jure novifnmoju- flinianeo fceminK in carcerem conjici non po- tuerint, fedvel muliebri cuftodisc committi, vel monaftcrio indudi debuerint, fi gravioris cri- minis vex effenf, fin levioris , fidejufibria? vel juratorisc permitti cautioni. authint, hodie C. de cuftodia reorum. tamen nunc redudum fuitpas- fim jus anterius civile, fecundum quod mulie- res seque, ac viri, carceri mancipantur, dum- modo id obfervetur , ut diverfa a virishabeant clauftrorum tutamina. /. quoniam 3. C.decufio- diareorum. Groenswegcn ad d.auth.hodie.poft mukos ibi citatos.
6. Curandum infuper, ne carccr, qui pcndcnte
criminali judicio detentioni tantum infcrvire debct, inpoenamdcgeneret, quod fieret, fi vel immki & inhumano modo excipiantur a cu- ftodibus , aut viftu fraudcntur , aut nimis ar- aa fquallidave tctri loci cuftodia macerentur, &carcere quafi perimantur; cujus avertendi cu- ra etiamEpifcopisipfis ex jure civili dcmandata fuit. /. 1. C. de cuflodia reorum. I. judkes^. I. neminem volumtts 22. $. 1. C. de epifcop. au- dient. & jure noftro ipfis omcialibus accufanti- bus, aut eorum optionibus. Ordonnantie op de mmtnelejuftitie, anni i^o.artic, 39.40. w/. i. placit. Holl.pag. 1014. uti &, fi diu inau- diti detineantur ac tradantur oblivioni; quod ne fiat , injun&um fuit commentarienfi, ( id eft , cuftodi carceris in commentarios redigenti feu referenti cuftodias , feu captas pcrfonas) ut in.tra diem trigefimum femper ia- |
|||||
|
De CUSTODlA ET EX
commentarienfis etiam fadum famulorum ac
reliquoratn domefticorum praeftare debeat. Pla- iie, fi non dolus neque lata culpa , fed levior qu£dam negligentia circa reum criminis cufto- diendum evafioni ejus caufam dederit, pcena quoque levior pro culps modo irroganda vide- tur. arg. /. milttes 12,. pr. ff. b. t. & generali- ter eciam dolo pofito, pcenam nunc magis ar- bitrariam efle , vult Groenewcgen ad d. I. 4. C. de cuftod. reorum. imo Ci nulla ejus culpa appareat, extra pcenam quoque erit. arg. Lult. §. qui fi z, in fme ff. b. t. Sed nec graviori- bus pcenis locus eft , fi dolo vel culpa com- mentarienfis effugerit is, qui tantum ob debi- tum civilc inclufus fuerat, verum potiuseoca- fu obligatus videtur, uc fatisfaciat creditoribus, quorum utilitates per fugam illius, qui deten- tus fuerat, fraudatae funt. Menochius de arbi- trar. judic. Itbr. 2. cafu 302. num. z. Peckius de jure ftftendi cap. 41. 9. Quod d carceres, quibuscontinetur reus
criminis , effra&i fuerint, fi quidem per alios,
illi capitis , imo majeftatis rei funt , fi modo
fint carceres fupremi Principis majeftatem haben-
tis: nam & , fi defit eftradtio, tamen qui reum
confeffum aut damnatum, & ob id in vincula
publica conjectum, vi vel dolo exemerint, aut
emiferint, ex lege Julia Majeftatis tenentur. /.
cujusque 4. in fme principii. ff. ad leg. Jul Maje-
fiatis. ac moribus hodiernis arbitraria pcena pu-
niuntur. Groenewegen ad /. 6. C. de epifcop, au-
dtent. & ad /. 4, C. de cttftod. reor. Sin ipfe
reus vi Carccres effregerit, & evaferit, fivefo-
lus, fivc inita cum aliis confpiratione , capite
ple£tcndus fuit ex jure civili , etiamfi infons
fuiffet rcfpc&u delicli, ob quod incarceratus fue-
rat , vel illud levius fuiffet , adeoque minore
debuiffet pcena coerceri. /. 1. ff. de effracT;. &
expilator. I. pen. ff. h. t. I. Ji qais aliquid 3 8. §.
pen. ff. de pcmit. I. milites agrum 13. §. pen. ff.
de re milit, Cum veto capitis poena vel mortem
civilem vel naturalem in juredenotet, nec ulla
alia-lege cautum inveniatur , ultimo fupplicio
afficiendos ac vita naturali privandos effe reos
carcerum cffraftores; ac in dubio pcenae inter-
pretatione molliendae potiusfint, quamexafpe-
randae. / pen. ff. de poenis. magis eft, nt in d, U.
per capitis pomam non mors naturalis, fed tan-
tum civilis intelligi debeat. Sed quicquid jure
civili difputctur de reis ipfis effracto carcere fu-
eicntibus, fecundumea, quse pluribus quseftio-
nibus excutit Fachineus controverf. libr, 9. cap.
64. & multis feqq. Menochius de arbitrar. ju-
Atc. Itbr. z. cafu 301. Farinacius quaft. 3 o. 31.
32. Ant. Matthacus de crimin. libr. 47. tit. ult.
eap. 4. tamen in his omnibus arbitrarias potius
poenae locus nunc eft, eique non admodum gra-
vi, dum quandam procul dubio excufationem
roeretur, quivel fanguinem fuum qualiter qua-
liter redemtum voluit. /. 1. ff. de bonis eor. qui an-
tefent. mortem ftbi confciv. vel fefe in naturalem
|
||||||
|
HIBITIONE REORUM. lOfJ
libertatem, carceris cuftodia impeditam, ftuduic
vindicare. Longeque magis ha?e tunc proban- da, cum finc eftraotione aut violentia reuseva- fit, occafionem fugiendi na<5tus. ConferGroe- newegen ad tit. ff. de effraft. & expilator. quem- admodum & mitius coercendi videntur propin- qui, noti, farniliares, qui confilium fugiendi ex carcere dederunt, vel etiam fugam adjuve- ' runt fine effra&ione. Quid enim, fi uxor per- mutatis veftibus maritnm ex carcere exire faciat, dum ipfa manet ? quid fi cognata cognato ideoi pratftet officium ? arg. l.z. //. dereceptatoribus. Gomezius variar. refolut. tom. 3.^.9. numult, Reum certe hoc ipfo, quo fugit, five effrado carcere, five fine effradionc, pro confeffo non efle habendum, vcrius eft*, cum magis liberta- tis naturalis , per cgrceres impeditae , ftudio, quam fceleris confcientia fugiffe prarfumendus fit: unde & Calliftratus eum, qui carccre ef« frado evafit, adhuc infontem prsefupponit, & non propter deliclum, pro quo incarceratus fuit, fcd propter ipfam effra&ionem , puniendunn cenfet, non pcenaeadem, quam delidum , cu- jus accufatus erat, merebatur , fed alia ; qua; dici non poffent, ficx fuga pro confeflo habe- retur. /. pen. ff. b. t, Fachineus controv. libr. 9. cap. 65. Gomczius varkr, refolut, tom. 3. cap. 9, num. 11. Zocfius ad Pand. b. t. num. 20. Q110 vero modo procedendum fit adverfus eum» qui carcere effrado evafit, videri potcfi; apudl . Neoftadium Curu Holl. decif. 50". 10. Circa mi!itarc«r-cuftodiam, cuiarbitrio
judicis commfctuntur rei criminum, juxta /. 1. ff. b, t. obfervandum eft, non facile tyroni ta- . lem oportere cuftodiam committi; eo quod, G reus elapfus fuerit, fuga talis non tam tyroni, quam ei, quityroni credidit, imputanda foret. /. ult. pr, ff. b. t. Quid, quod non uni, fed duobus plerumque militibus cuftodia deman- danda fuit. d, l.ult. §. 1. ff. b. t. Fuerunt au-» tem rei vel in libera militari cuftodia, quando a militibus quidem affervati , non tamcn per vincuia aut catenas iis alligati erant; cujusaper- tas liberarque cuftodiae militaris mentio eft in l, nemo carcerem z, C. de exaclor. tributor. quam- que Paulus Apoftolus Romae fubiiffe ab initio videtur, fecundum afta apoftol.cap.uit. verfi6m Vel fecundo in cuftodia militari non libera, dum duobus traditi militibus, utrique catenis erant alligati, fed tamen extra carcerem. Vei denique in cuftodia adftridiffima, cum fcilicct , carceri mancipatus, in ipfo carcere duobus alli- gatus militibus, aflcrvatur; prout id Apoftolo Petrocontigiffe videtur, i» 4& apoftol. cap. \%m verf. 4. & feqq. Quod fi reus ex militari cufto- dia evaferit, vel fe occiderit, milites pro rno- • do doli vel culpse gravius. aut lenius coercendi funt; fi culpa careant, nec pcenam fuftinent, veluti fi cuftbditus fimul cum altero cuftode fugeritt /. milites 12. /. tdt, §, 1, & feqq. ff. b. t, Sfffff II. Ift
|
||||||
|
1058 L i b. XL
11. Inquseftione, cujus fumtu reus, cufto-
<lia carccris aut rnilitari durante, exhibendus feu | alendus fit, dicendum videtur, accufatoris im- penfis nutriendum effe, fi infons appareat •, fin nocens, propriis, fi habeat; alioquin publicis. Confer d*lnflruclie voor den Cipier van de Voor- poorteanni 16*10. artic. o. vol. 2. flacit. Holland. pag, 1500. "Wefembecium paratitl, ad Pand, h. t. num. 6*. Ant. Matthsum de crimin. libr. 48. tit. 14, cap. 2. num. 11. Neoftadium C«- via. fupr. decif. 1. Petrum Bort van arreften cap. 6. num. 3. & 15. . 11. FidejuilorijB cautioni quamvis locus non
fit pro reo criminis ad eum effe&um, ut fide- juffor capitalcm aut corporalem pcenam fuftineat rei loco , ut plenius traditum in tit. defidejus- for. num. 7, tamenut de reo fiftendo fidemin- terponat, adeoque reus fidejufforibus commit- tatur, probatum eft ; prafertim tunc, cum ex addu&is ha6tenus probationibus aut praefumtio- jffbus lcvioribus reus magis abfolvcndus vide- tur, quam condcmnandus, aut deliclo ipfi, cu~ jus infimulatur, poena corporalis haud inferen- da foret, utcunque veritas obje&i probata effet. arg. /. 1. /. 3. f. b. t. Jul. Clarus §. fin.quaft. Afi.num. 7. Ant. Matthsus de crimin.libr. 48. iit. 14. cap. 2. »«*». 2. Quod fi pcena relega- tionis delido fit propofita, fidejuffio etiam tunc pro reo admittenda videtur, cum a certis locis relegandus eft, non item, cum ad certum lo- cum ; fecundum ea , quar de reis abfentibus condemnandis aut non condemnandis per diftin- clionem tradita in tit, de procuratoribus num. 14. Quod fi is , qui vel propter innocentiae prse- fumtionem, vcl propter qualitatem deli&i, fi- dejufforibus committi poffet, idoneos invenire nequeat, carceri includendus videtur. /. eos qui 6. §. fuper \m 3. I. mimmc fas 12. C.deappel- lation. Et fane, fi delinquens, ac non habens in «re, in pelle luere debeat, non abfurdum, ut ob fidejufforis inopiam, feu defectum, etiam qualem qualem carceris moleftiam cuftodia? cau- sa fuftineat. arg. //. ult. ff. de in jusvoc. I. i.§. ult. f. de panis. Jul. Clarus §. fin. qugft. 46. trnnt. 7. in fine. 13. Quod fi reus fefe non ftiterk , conve-
nientcr fatisdationi, fidejuffor in pcenam pecu- niariam condemnandus eft, fi quae pcena fpe- ciatim promiffa fuerit, vel confuetudine indu- da, aut alioquin in id , quod arbitrio judicis sequum vidcbitur : quandoque etiam extra or- dinem corporalker coerccndus , fi reum dob non exhibeat. /. fi quis teum q.jf, h. t. Refpon- M Jurifc. Holl. part. 1. confil, 212. Ut tamen non ftatim puniatur fidejuffor , fi reus fui co- • piam non fecerit conftituto tempore j fcd po- tius ei altera dilatio danda fit tanta, quanta fue- rat prior, intra quam reus fe fiftere debuerat, dummodo pofterior non longior fit fex menfi- ! bus ; qua itidem elapsa, fidejuffori pceha im- j ooncnda eft. /. famimus 2(5, c. de fidejujforibus,' |
||||||
|
VIII. TlT. III.
Qyod fi reus interim decefferit, fi quidem 10*
tra dilationis primse terminum, a pcena immu- nis eft fidejuffor ; non item , fi demum intra terminum dilationis fecunds, nifi fidejuffor ret defenfionem fufceperit durantc fccunda dilatio- ne , nec deferuerk fcd perfccerit: elapsa enim etiam fccunda dilatione, omni modo ad pcenam tenetur , nec defenfionem rei fufcipiendo de~ fungi poteft. Sicut ncc, fi primas vel fccundae dilationis temporc fufceperit defenfioncm rei, &deinde a defenfione dcfiftat, reumquc ipfum exhibere velit; generaliter enim poft lufceptam femel rei defenfioncm, exhibitione ejus a pce- na deinceps liberari nequit. d. I. 26. C. de jj- dejuffor, Plane, fi nullum certum tempus fide- juifioni de reo fiftendo adje&um fuerit, id to- tum arbitrio judicis relinquendum videtur, in-* tra quantum temporis fpatium rcus criminis ft- ftendusfit: quod enim in /. fi fidejuffor 27. Ca defidejuffor. definitumeft, fidejufforem, fi qui- dem fine fcripto cautionem de fiftendo interpo^ fuerit, poft duos roenfes a cautione praftita li-« berari a rei fiftendi neccflitate; fin in fcriptis, perpetuo ad fiftendum teneri; id ad caufas civi- les, feu privatas, non item criminales, feu pu« blicas pertinet, ut ex ipsa lege patet. Quia ta- men Romanis placuit, caufas criminales intra biennium, ex quo litis contcftatio facta , ter- minandas cffe, alioquin eo tempore elapfo reum abfolvi oportere. /. ult. C. ut intra certum tem- pus qmftio crimin. termin. confequcns eft, nec ultra biennium fidejufforem videri pofle devin- dnm ad reum fiftendum. Sane enim, vel ab- foluto reo , vel condemnato , evanefcere onv nem cautionis de fiftendo vim ac potcftatem , in eoque illam diftare a. cautione de judicato folvendo, latius diclum ad tit. qui fatifd, cog. num. 11. 14. Denique ctiam rei criminum aliquando
committuntur fibi, id cft, fua? promiffioni, fi- dei, religioni. /. 1. ff. h. t. quod tunc locum habet, cum primo intuitu fere manifcfta & j'u- reprobata fuppetunt argumenta, acgravesprs- fumtiones pro rei innocentia. Cu^cimparatitl. C. de cuftodia teeritm. vel fi delidorum levio- rum accufatus, tam amplas poffideat facultatcs, ut probabile non fit, illum fuga fefc fubdudu- rum effe. d. I. 1. ff. h. t. "Wefembecius parat. ad Pand. h. t. num. $, aut vitx anteadse vir- tus & integritas amovcat criminis fufpicionem. Ant. Mattha^us de crimin. libr. 48. tit. 14. cap. z. num. 5. 6. 7. aut dignitas, qua illuftris cft, qui accufatur , fuadeat , ipfum fibi committi. /. quotiens 17. C. dedtgnitatibus. jund. d.l. 1. ff. h. t, Contra , quam ftatuendum foret, fi crimcn atrocitatem facinoris in fe contineat, 8c graviores contra reum militent prsefurntioncs. arg. /. divus Pius 3. ff. h. t. Moribus fane ho- diernis, fi reiis citatus , ut fc fiftat in perfova, die diclo fui copiam faciat , accufttor a judice petit, ut is incarcerctur, usque ad fincmlitis: contra
|
||||||
|
Ad legem Juli
contra vero reus faspe defiderat» fe fub cautio-
ne laxari, non modo, cum fe fponte ftitit, fed 8c , cum jam comprehenfus ac carceri inclufus eft* de cujus praxi confer dordonnantie op de fiijl van procederen itt criminele faken» <*«»' 15 7°« art. z8. & feqq. & *rtic. 52. 53. vol. z. pla- cit. Holl.pag. 1051. & 1055. Petrum Bort traclaat van criminele faken tit. 8. Et fi qui- dem contra reum modicse tantum militent fu- fpiciones, fic ut judex necdum condemnare reum neque abfblverc per definitivam poflit:, nec fuf- ficientia ad tormentorum adhibitionem indicia fint, reus interim fub cautione juratoria autfi- dejufforia, arbitrio judicis, de fe omnitempo- re fiftendo, quotiefcunque vocatus fuerit, fub |
||||||||||||
|
AM MAJESTATIS. I0$9
pcena convi&i & confeffi, dimitti poteft. d'Or-
donnantie op de ftijl van procederen in ctimintlc fakenanni 1570. artic. 44. d.vol.t.pag. 1054. item d'Ordonnantie op de criminele Juftitie anni 1570. artic. 53? d. vol. i. pag. 1028. Caetc* rum quisquis ob crimen carceri inclufus fuit, non nifi publica judicis autoritate, nequaquam, folo accufatoris publici arbitdo , ex carcere di- mittendus eft. Ordonnantie op de crimiuele jufli- tie anni 1570. artic. 53. in flne. d. vol. 2. pag. 1028. item d'Ordonn. op de flijl van procederen in criminele faken anni 1570. art. 31. d.vol 2. pag. 1051. item d^lnftrncTte van den cipier van de Voorpoorte anni 16x0. artic. 18, d. vol. z. pag. 1510. |
||||||||||||
|
r 1 r v l v s iv.
Ad Iegem Juliam majeftatis.
S u M m A R 1 a. |
||||||||||||
|
quamdiu pofl mortem perduellis accnfatio ma»
veri poffit ? De bonorum omnium pubitcatione, licet liberi exfttnt. An, & quomque perduel- Uum alienationes ac donationes in extraneum autconjugem collata, & folutiones ipfis autper ipfos fafta, flrma manere pojfint? RemifT. 7. Qu& fint fingular>>* in noc crimine ? Vbi de ac-
cufantibw, qui aliat inidonei; dedignitatenon liberante a tormentis; de fervis in dominos tor~ quendis *, de his non lugendis • cadaviribus eo- rum ad fepulturam non petendis. Quo fenfu quilibet inperduellem hoftis ftt, & eum occidat\ & de negligendo hic folenni judiciorum ordine. 8. Infames funf, qui pro criminis bujus reo inter*-
cedunt. An & moribus ? Quibus pornis coer- ceantur filii perduellium mafculi aut famiiu ? Quibus cedant hereditates liberis perduellium ablata ? An h& in liberos pawa etiam locum habeant, /i non pater fed mater perduellisfit ? o. An ha pcena etiam pertineant ad liberos ante
vel poft crimen contrailum emancipatos ? An& ad natos ante crimen ? An & ad naturales ? An & ad nepotes} An & ad parentes perduel- lium? An moribus hodiernis ha potnA contrali-* heros adhuc obtineant} 10. An hic tentaium crimen eodem putiiatur mo-
do, quo peraclum ? 11. De fatellitibus & miniftris hujus criminis?
An foli confcii ex e$, quod crimen non detexe- runt , fint pleftendi pmis perduellionis , Ucet criminis participes nunquam fuerint ? Et de#e- nia comcdenda detegentibus hoc crimen fociis. 1 z. Vcena ha fingulares non habent locum in crt*
mine Ufa majeftatis > qttod non babet perdueU lionem, nec iniis, qui ptrveneratiottemVrin- tipis pejerarunt. sfffffi m
|
||||||||||||
|
1. De crimine Ufie majeflatis divint, harefi, apo-
ftafla, atbeifmo, blajpbemid, & hujuspcena. a. Quid fit majeftas humana , proprie & impro-
prie> Quando dicatur Udi ? QuotupUxfitcri- ffleii Ufa majeftatis ? Quid fit crimen perduel- iionis. Qttid crimen Ufa venerationispublica, & de his, qui Principi maledixerint, aut ima~ gines ejtts vioUverint, eorumque posnis. Qttid trimen Ufa poteftatis publica, & quibtis modis committatur f 3. Recenfentur multi modt, quibus committitur
crimen perdueUionis. Non omnis , feditionem tnovens, etiam perduellionis retts eft j nec om- nis, qui fciens falfum fcripfit vel recitavit in tabulis publicis, necomnis, qui conflliariis Prin- cipis necem intentavit. 4. Committitur perdueUio a folisfuhjeftis, cujtts-
cunque fexus, fve ratione domicilii five origi- nis intuitu fubjetti flnt: peregrini tamen inma- jeftatem populi quid molientes acerrime punien- di ut hoftes. An & univerfuates hoc crimen tommittant ? An & populi faderati ? Et quid, fi in&quali fmdere junfti fint ? An & vafalli m domims ? 5, Committitur tantum contra eos. qui majcfta-
ttm babent, Mcet minus fint -potentes viribus, cSr alterius populi majeftatem comiter conferva- 7e debeant, Qitinam intelligantur majeftate puditiy utcontra eos perduellio fleripoffit} Ef an etiam contra focietatem IndUorientalis, aut occidentalis ? 6. Quj oltm, qua tx lege 1 % tabularum , qua
ex Uge Cornelia & utrkque Julia fuertt pcena perduellionis ? De paenis poflea per Imperatores exafteratis, ultimo fupplicie , duratione perfe- tmionit poft mortem , damnauone memorUi |
||||||||||||
|
I. Tit. IV.
|
|||||||
|
* \66q L i b, XLV]
TgT^|$^§% ti majeftas alia divina alia huma-
Pi^^S na eft , fic ut altiflima majeftas ^^\W^^ Deo ab Imperatoribus adfcriba- i^^W^^ tur. /. ult.-C. de feriis. itanecab- ^^^tW^ furdum fuerit, quicquid aliis vi- dcatur, ipfum quoque laefse majeftatis crimen ita difpefcere » ut aliud tefae majeftatis divins, aliud humanse fit. autb. Gaz,aros C. de baret. & Manicb. Lsefse majeftatis divinse crimencen- feri debet, quod immediate in Deum, altiffi- ma praeditum majeftate, committitur. Eoque reducenda Imefis, id eft, error in vero fenfu & articulo fundamentali fidei Chnftiana» cum pertinacia: de qua videndi DD. ad tit. C. de hareticis &'Manicbais. Apoftafia, feu defectio univerfalis a fide & religione Chriftiana , fe- mel agnita: quam tra&ant Interpretes ad tit. C. de apoftatis, Atheifmus, dum quis> finoncor- de , at certe ore ac profeffione , negat Deum effe : de quo videnda difputatio avi p. m. Gis- berti Voetii de atbeifmo vol. 1. difputationum pag. 104. & ftqq. praecipue vero in Deum blas- phemia, qua de Deo pugnantia cutn ejus na- tura ac fandkate cum contemtu , & velut in contumeliam ejus, proferuntur. Cujus pcena jure divino fuit lapidatio. Levitici cap, 24. verf. 14, 15. 16. exjure civili ultimum fupplicium. MPtlL 77. cap, 1. §. x. 2. ex conftitutione Criminali Caroli V. pcena mortis , aut corpo- ralis coercitio, pro modo admiffi, ac atrocita- te. artic. 106. & ad eum Matthias Stephani, Zieritzius & Remus; veluti lingus perfora- tio , labiorum fciffio , & fimilia , de quibus Damhouderus praxi crimin. cap. 61. fic ut rae- rko dixcris , poenam blafphemias nunc fere ar- bitrariam effe. Groenewegen adnovell. 77. Pa- rens p. m. Paulus Voet ad §.3. Inftit. depublic. judic. num. ult. Adde cdifitum Principis Auriaci 24. Julii 1673- vol. 3. placit.Holl.pag. 179. 2. Majeftas humana eft magnitudo imperii
illius, qui fumma gaudet poteftate , adeoque fuprema legibusque civilibus foluta poteftas; quas in ftatu democratico apud populum , in ariftocratico penes optimates » in monarchico penes Principem eft : iicet aliquando latiore fenfu per majeftatem in jurc noftro defignetur amplkudo magiftratus ; quo pertinet , quod a Paulo fcriptum eft , locum illum recte jus ap- pellari, ubicunque prator falvd majejlaie imperii fuiy falvoquemore majorum, jm dicere conftituit. l. pen. in fine ff. de juftit, & jure. uti & contem- $am majeftatem pratoris vindicari. I. f\ familia 9. ff. de jurifdiclione. Lsdi autem dicitur fumma illa majeftas, quoties de dignitate, magnitudi- rie » amplitudine , poteftate ejus quid detrahi- tu#, eique derogatur: unde crimen Jsfa: maje- ftatis generaliter dici poteft, quo publica ma- jcftas quomodocunque violatur. Et quia non omnis violatio majeftatis eandemfacinorisatro- citatem habet , adeoque nec femper eandem jj«nam mcremr | hinc cft, quod jara oiira! |
|||||||
|
Interpretes» quin & ipfi juris noftri autoresa
aliud conftituerunt crimen lxfse majeftatis in gc*> nere, aliud in fpecie , quod pcrduellionis ap- pellatione venit, multaque ■fihgularia in fc ha- bet, ut conftat cx l. ult. ff. b. t. Nec incon- cinne Jacobus Gotofredus ad l. quisquis 5. C. b. t. ad tria capita reducit ea, quibus adverfus majeftatcm* peccatur, quorum primum eft cri- mcn Ufs, majeftatis in fpecie , feu perduellionis9 quod hoftili animo adverfus populum Roma- num , aut Principem ejusque fecuritatem com- mittitur. /, 1. §, 1. junel:. I. ult.ff. b. t. I. de minore 10. §. i.' ff. de qtuftion. de quo potis-« fimum in fequentibus agendum erit. Akerutr» eft Ufe venerationis, quando fado diclove atro- ci, non tamen hoftili animo, veneratio Prin- cipi debita violatur; veluti, fi quis Imperatori maledixerit. I. unic. C. ft quis Imperatori maledU %erix. de quo latius egi in traft. de jure militari cap. 4. num. 45. quibus adde placitum Ordinum U0tlandUz7.Sept.167t.v9l. 3. placit.Holipag. 517. & placitum Ordinum General, 19. Maji 1673. d. vol. 2, pag, 518. 519. vel fi ftatuas aut imagines Principis jam confecratas faxis con- fulto petierit, confpurcaverit, conflaverit: fc-« cus, fi lapide inccrto jaftato, fortuito ftatuans Csefaris attigerit, aut vetuftate corruptam refe- cerit, aut reprobatam vel necdum confecrataro conflaverit, vendiderit, aliudve quid fimilefe- cerit. I cujusque 4. §. ult. I. 5. /. 6. L7.ult.ff. b. t. junct l. ft ftatua 17. ff. de injuriis. Con- fer Briffonium antiquit. libr. 4. cap, 11. Ant. Matthseum de crimin. libr. 48. tit. 2. cap. 2. num. ult. chca med. . Et generaliter cavendum fummopere fecundum Modcftinum , ne cri- men hoc a judictbus in occafionem ob principalis majeftatis venerationem habcatur, fed in veritate fubfit, adeoque Sc perfona fpcdtanda eft , an potuerit facere , & an antc quid fecerit, & an cogitaverit, & an fanse men- tis fuerit, nec fadi tcmeritas , aut lubricum lingux, adpcenamfacile trahendum eft: quan- quam enim temerarii digni poena fint, tamea ut infanis illis parcendum eft , fi non tale fic deliSum, quod yel ex fcriptura legis defcendit, vel ad exemplum legis vindicandum eft. /. fa- mofi 7. §. pen. ff. h. t. Tertium in autoritaiit feu poteftatis publica turbatione confiftit; dum quis audaci fa&o; fed fine hoftilianimo, ufur- pat majeftatica, puta, falfam monetam cudcn- do. '.2. C. de falsa. moneta. privatos carcercs exercendo. I. 1. C. de privatis carcerib. debito» res ab ecclcfia abftrahendo. /. 2. C. de bii qui ad ecclef. confug. uti & , fi praefcs intra quin- quaginta dies recedat ex ea provincia, cuipra?- fuit. /. unic. in ftne principii C.utemnesjud.ram civiles quam militares &c, vel fi quis encaufto feu purpura utatur, dum id Imperatores Romani fibi folis voluerunt refervatum. /. pen. C. de ' veftibus boloberis & auratis. junft. /. pen.-C.de diyerfis refcriptis & pragmat. fanclion. 3. Crimea
|
|||||||
|
106Y •
|
|||||||||
|
Ad legem Juliam majestatis.
|
|||||||||
|
Quae hic obiter » fervatis in plerisque ipfis
legum verbis, enarraffe fuffecerit; cum maxi* mam eorum partem alibi plenius expofuerim in libello de jure militari cap. 4. atque infuper ver-. borum fingulorum mentem erudita interpreta- tjone jam praroccupaverit Ant. Matthams <te m- miritbus libr. 48. tit. 2. toto capitez, quiomni- no conferendus. Ut tamen id unum non vi- .deatur hic prsetermktendum, quibusdam inca* fibus fupra fcriptis non femper majeftatis crimcn effe, fed itademum, fi adverfus Rempublicamr & ad everfionem ejus, commiffum fit. Qua ratione, cum fedkio non modo adverfusRem- publicam moveri poflit, fed & aliis ex caufis extra omnem Reipublicse confiderationcm, di- cendum fuerit, etiam non omhem feditionem ad majeftatis crimen oportere referri» ut latiua tradkum in-d, UbeUo de jure militari cap. 4.««;», 38. 39, 40. 41. 42. Similique modo, fiquis falfum fciens fcripfit vel reckaverk in tabulis publicis, ita demum videri poteftmajeftatislse- fx reus effe, fi id ab eo in perniciem & fub- verfionem Reipublicaj fa&um fit: cum alioquiri falfum fcribere aut recitare in tabulis publicis,' magis ad legem Corneliam de falfis pertineat. /. inftrumcnwum 16. $. 1. %, ff. ad leg.Cornel. de falfu. vel ad legem Juliam peculatus. /. hac lege 10. ff. ad leg, Jul, peculatus. Ant. Mat- thseus d. libr. 48. tit. %. cap. 2. num. 14. De* nique nec omnis ille, qui confiliariis Principis necem intulerit, ideo protinus majeftatis reus eft, fed demum, fi id fecerk in odium Prin-« cipis ac contemplatione ejus, eoque fine , uc Reipublicae tranquillitas turbetur, non iterh , fi tales odio privato & fimultate lasfi fint; quod in- nui videtur co ipfo , quod j»ro ratione cxten- fionis hujus Iraperator ait, nam & hi ipfi part corporis noftri fmt, adeoque non ex prqprio fed ipfius Principis capite cenfentut, quatenus nemr- pe confilii publici causa adhibentur ab Impera- tore, & circa latus ejus agunt, ac velut in pa- rentes ab eo aflumti funt. /. humanum 8. C. d'$ legibus, l. jurijj/eritos 30. ff. de excuf tut. §. fi« liusfamilias 4. mftit. quib. mod. patr, pot. tollw tur, ■ > / 4. Commktkur hoc crimen pcrduellionis a
folis fubjecllis, cujufcunque fexus, quod fufius executus fum in d. libello de jure miliiari cap, 4, num. o. & feqq. five ratione domkilii ex eo, quod fubacti, vel in civkatem recepti, five ra- tione originis feu nativitatis fubjedti fint. Cle~ mentina Faftoraits 2. paulo poft med.verfu. tur~ fusnoneft: de fentent. & re judicatd. adeoque five natura five jure obligati fint majeftatem rc- vereri: nam qui fubditi non funt, uti Icgibus ab eo, cui non fubfunt, latis, decrctisque, pare- re non tenentur, ita nec majeftatis rei videri poffunt, fi ea commiferint, quas faluti atque fecuritati ejus adverfantur j, ficut non ille » qui alterius , fed qui fuum proprium parcntern ^ ruedio fuftulit, parricida eft. Unde fi advena, Sfffff 3 ^ui |
|||||||||
|
3. Crimen perduellionis quod attinet, de
quo potiffimum hoc titulo agitur, variis illud modis committkur, puca , fi cujus opera dolo malo confilium initum fuerk, quo obfides in- juffu Principis interciderent; quo armati homi- nes cum telis lapidibusve in urbe fmt, conve- niantve adverfus Rempublicam , locave occu- pentur vel templa j quove ccetus conventusve fiat, homincsve ad ipdkionem convocentur j cujusve opera, confilio, dolo malo confilium initum erit, quo quis magiftratus populi Ro- mani, quive imperium poteftatemve habet, oc- cidatur; quove quis adverfus Rempublicam ar- ma ferat; quique hoftibus populi Romani nun- cium literasve miferit, fignumve dcderit, fe- ceritve dolo malo, quo hoftes populi Romani confilio uiventur adverfus Rempublkam; qui- , ve miiites folliekaverit conckaverkve, quo fe- ditio tumultusve adverfus Rempublicam fiat, quive de provincia , cum ei fucceffum effet, non difceffit; aut exercitum deferuk , velpri- vatus ad hoftes perfugk ; quive fciens falfum confcripfit vel reckavit in tabulis publicis j de quo poftremo quanquam dubitari poterat, ta- mcn & hoc in capke primo legis Juliaz maje- ftatis enumeratumTuit. /. 1. §. 1. /. 2,- ff.b.t. Adhjec , qui hoftem conckaverit» aut civem hofti tradiderit» aut in bellis cefferk , aut ar- cem, quam tenet, aut caftra , hofti conceffe- rit; autinjuffu Principis bellum ge-fferit, dele-- ftumve habuerk, exerckum comparaverit; qui- ve» cum ei in provincia fucceffum eflet, exer- citum fucceflori non tradidit; quive imperium cxerckumve populi Romani deferuerk ; quive privatus pro poteftate magiftratuve quid fciens dolo malo gefferk , quive quid eorum » qua: fupra fcripta funt, facere curaverit ; cujusve dolo malo jurejurando quis ada&us eft , quo adverfus Rempublicam faciat; cujusve dolo ma- lo exercitus populi Romani in infidias deductus hoftibusve prodkus erit ; fa&umve erit , quo minus hoftes in poteftatem populi Romani ve- niant; cujusve opera dolo malo hoftes populi Romani commeatu» armis, telis, equis , pe- cunia, aliave qua re adjuti erunt; utve cx ami- cis hoftes populi Romani fiant; cujusve dolo malo fa£him erit, quo Rex exterse nationis po- pulo Romano minus obfequatur, aut quoma- gis obfides, pecunia, jumenta, hoftibus populi Romani dentur adverfus Rempublicam : item qui confeffum in judicio reum , & propter hoc in vincula conjectum, emiferit. /. 3, l. 4. ff. h. t. Praeterea, cujus ope confilio dolo malo provin- ciavel civkas hoftibus prodka eft. l.pen.ff.b.t, vel fi quis coniurationem adverfus Rempubli- cam, autfceleftam cum militibus, velprivatis, vel barbaris inierit fa&ionem, a,ut ipfius.fa<ftio- nisfufceperit facramentum, veldederit,. de ne- ce Principis, aut etiam virorumilluftrium,*qui confiftorio Principis interfunt, aut fenatorum» autPrincipi milkantium. I. qmsquis 5, C. b. t. |
|||||||||
|
'!► io'6:
|
|||||||||||||||
|
L i b. XLVIII. Tit.
|
|||||||||||||||
|
que dignitate , neque viribus nobis pares fint."
( fic enim legendum videtur cum Haloandro; cum verba neque viri boni nobis prafunt, in Flo- rentina editione occurrentia , fme fenfu fint) Sic eos, quimajeftatem noftram comiter conferva- re debent , liberos ejfe intelligendum eft. Quoi fi inferiorum Prindpum aut magiftratuum , fu- periorem agnofcentium , fecuritas ac poteftas turbetur aut infringatur ,|arbitraria; potius pu- nitioni locus eft. Penes quos vero Principes aut magiftratus nunc majeftas refideat , ut cri- men laslk majeftatis in eos committi queat; qui ex adverfo pro fubalternis, feu aliense ma- jeftati fubjedis habendi fint , non tam facile, certenonfine invidia, determinari poteft,dum de variis falis arduse contentiones iunt , quas fcripto privato aut decidere aut componere, non meum efle arbitror, ne, fi iifdem me fine ne-» ceflitate immifceam , temeritatis forte vcl im- prudentise notam incurram. Confer jul.CIarura §. laf* majeftatis crimen num. 2. 3. Fachineum centrov. libr. $.cap. 32. BeColdum deltbat.juris ad Pand. h. t. quaft. 8. ,& 11. Ant. Matthseum d. libr. 48. tit.z. cap. 1. num. 4. Carpzoviura praft, criminali part. 1. quaft. 41. num, 16. & feqq. Wiifembach ad Pand. h, t, num. 2. 5. 6". Et an contra focietatem Indise Orientalis aut Occidentalis hoc crimen committatur, prolixe difcuifum videri poteft in Refponfis Jurifc. HolU part. 5. tonfxl. 232. & feqq. ad confil. 245. 6*. Pcenas quod fpecT;at, in crimen \xCx ma-
jeftatis feu perdueliionis conftitutas, olim de faxo Tarpejo dejedos fuiffe prbditores, teftiseftSe- neca libr. 1. de ira cap. 16. fuit certe vetuft* lex duodccim tabularum, capitis pcenamineos conftituens , qui civem hofti tradidiifent , ho- ftes concitaffent. I. lex 12. tab. -^.ff.h.t. Fuit deinde lex Cornelia majeftatis: fuit & lex Ju- lia majeftatis duplex , altera Julii Cxfaris , al- tera Augufti : quibus in genere hoc crimen aquse & ignis interdidione, vel exilio, videtur fuiffe punitum, Paulus recept. fent, libr. 5. tit. 29. eo quod illis temporibus adhuc lex Portia & Sempronia vigebat, civibus ad ultimum fup- plicium damnatis exilium permittens, fi non aliud extra ordinem turbulentis temporibus viderctut Senatui ftatuendum effe , fecundum tradita i Philippo Brodseo in notis ad Julii Polleti hifto- riam fari Romam. libr. 4. cap. 1. tium. 6. Qua- rum legum, nec nOn aliarum, de hac aut illa IxCx majeftatisfpecietra<5tantlum, capita videri poffunt cnumerata apud Carolum Sigonium de judiciis libr, z, cap. zy. Caterum pofteriori- bus temporibus exafperatEe fuerunt perduellio- nis pcense : praeterquam enim quod Pauli Ju- rifconfulti sevo humiliores beftiis objccli fue- runt, «vel vivi .exufti, honeftiores capite puniti. Paulus recept. fent. libr. 5. d. tit. z$. acjufti- niani tempore omnes , qui contra Imperatorem aut Rempublicam aliquid moliti funt , anima? fuftinuerunt amiffionem. §. publica, autem 3. Jnftit,
|
|||||||||||||||
|
qui necdum fedem fortunarum in aliqua fixit
regione, contra Principcm aut populum regio- | nis iftius hoftile quid machinetur , acerrimis quidem pcenis ibidem, tanquam hoftis Reipu- blicae, vel. tanquam fceleratus, jure fubjicitur, ut pote ex delicto forum competens fortitus ibi, ubi deliquit; fed majeftatis reus non cft. Be- foldus in delibatis juris ad Pand, h. t. qu&ft. 9, Ant. Matthauis de crimin. libr. 48. tit. z, cap.. 1. nutn. 7. 8. Et quamvis non fingulares tan- tum perfonae, fed & integraehominumuniver- fitates in hoc crimen incidere poflint. arg. /. metum autem 9. §. animadvertendum 1. ff. quod metus causa. tamen fcederatus populus, ututin- aequali fcedere jun<5tus , majeftatis \xCx crimen in fcedcratos, cjuorum majeftatem comiter ha- bere debet, haud committit j eo quod, cum foederatus fit» fubditus non eft, fed populi li- beri nomine venit. /. non dubium 7. §. liber iv £ de captiv. & poftlim. reverfis. Befoldtis deli- hat. juris ad Pand. h. t, qu&ft. 10. Quemad- modum & vafallus , qui feudi nomine ad fide- Htatem domino devindus eft, feloniam quidcm in dominum, non vero majeftatis crimen, com- mittere poteft , fi extra feudi caufam domino dire&o fubje&us non fit. d. cap. paftoralis i.in Clementinis, circamed.verfu, rarfus. tit.de fen- tent. & re judicat. uti id fieri poife, vel exeo colligi poteft, quod & privati feuda dare pos- fint, quos tamen non pofle fubje&os habere, evidentiflimum eft. libr. 1. feudor. tit. 1. in princ. libr. 1. feudor. tit. 3$, Gomeziusvariar. refolut. tom. 3. cap. z. rium, 10. Ant. Matthaeus d. libr. 48. tit. z. cap. i. num. 10. Wiflem- bach ad Pand. h. t. num. 3. 5. In nullos aujem alios crimen hoc perpe-
trari poteft, quam penes quos fummum impe- rium feu majeftas eft, adeoque adverfus popu- lum Romanum , ac alium quemvis populum aut Principem , fuperiorcm in fuo territorio haud agnofcentem, Cive Regis, five Principis, five Ducis titulo , five alia quacunque deno- minatione , fupremum imperium habeat cxer- ceatque : etiamfi non aeque potens fit , atque quidem ajil , penes quos itidem majeftas eft. Qua ratione dubitandum non videtur, quin& adverfus eos, qui alteri populo libero inaequali foedere juncli funt, committi poflit» cumnon obftante fcederis insequalitate nihilominus po- puli libcri maneant, & belli jus„ & majeftatem habcntes , uti id apertum eft ex d, l. 7. §. 1, ff. de captivis & poftlimt reverfis. in qua fecun- dum Proculum liber populus eft is, qui ttuliius al- terius populipoteftati eft fubjeftus, ftve is focdera- tus eft: item fxve aqtto fccdere in amicitiam venit, five fadere comprehenfum eft, ut u populus alte- ritis populi majeftaiem comiter tonfervaret: hoc enim adjicitur, ut intelligatur , alterum populutri fuperiorem ejfe; non ut intelligatur, alterum non ejfe liberum: quemadmodum clientes noftros intel- ligmins Itbergs #» ttiamft ntqtts antgriute, tis- |
|||||||||||||||
|
.............■■■.......iiiinr
|
|||||||||||||||
|
Ad legem Juli
Inftit, de publ. judiciis. I, qttisquU 5.C. h.t. Mi-
litairen artikel brief antri 1590. artic. 5. &feqq. infuper crimen hoc morte rei non exftinguitur, fed cum alias vulgo in reatu decedens integro ftatu decedat, hic ab heredibus purgandus eft, ne alioquin hereditas fifco vindicctur. l.ttlt. ff. h. t. Nec minus memoria ejus poft mortem damnatur. d. §. 3. lnftit. depublic.judic. ideft, nomini cjus perpetua infamiae nota inuritur, ac aboletur, quicquideo vivo in honorem ejus de- cretum , infcriptum, impofitumve fuit. arg. /. eorum qui 24. ff de ptsnis. quem in finern pla- cuit, etiam poft mortem nocentis pcfle crimi- nishujus accufationem inchoari. /. 6. I, 7./, 8. C. h. t. J^onfer. Gregor. Tholofanum fyniagm. fur. civil, libr. 35. cap. 1. num. 9. &feqq. Fa- rinacium qu&ft. 116. num. 2. & feqq. & qui- dem probabiliter intra proximum a morte quin- quennium, tum quia placuit, de ftatu defun- •• ftorum poft illud tempus quatri non opoitere.
tot. tit. ff. ne de fiatu defuncl. poft quinquennium qturaiur. tum quia etiam apoftafiae crimen poft mortem, fed intra quinquennium a morte computandum, moveri potuit. /. fi quis de~ ftmclumz, C, de apoftatis. Ant. Matthauis de cri- min. libr. 48, tit. 1, cap. 3. num. 5. Refponfa Jurifc. Holl. part. 5. confxl. 228. Usqneadeo autem publicanda fuerunt bona perdueliium, juxta /. 6. 7. 8. C. h. t. ut Iisec publicationis pcena cmm jure fingulari refpectu hujus crimi- nis refervata fuerit, cum jam vulgo per jus no- vifllmum circa criminum reliquorum reos in- dudum eflct, bona damnatorum adpcenamca- pitalem non fifco , fcd conjuncYis quibusdam peifonis proximis, fifco praeferendis, cedere de- bere. novell, 134. cap. ult. in fwe. Quo usque vero vel alienationes, vel donationes in extra- neos aut conjugem collata? , vel folutiones, reo hujus criminis, vel a reo, fa<5te ante vei poft crimen commiffum ratae maneant, aut infirmx fint, petendum ex traditis in tit. de donaiioni- bus inter vir. & uxorem num. 4. Qc tit. de dona- tionibus num. 8. & tit, de folution. num. 1. 7. Adhaec plurima alia in criminis hujus ac-
cufatione , perfecutione , & punitione occur- runt fiogularia : etcnim ad accufandum hic ad- mitti poflunt, quia alias prohibiti funt, puta fer- vi, milites, mulieres, infames. l.famofij.pr, & §§. feqq. /. 8. ff. b. t. jund. /. 8. & feqq. ff. de accufat. &infcript. nec dignitas a tormen- tis hic quemquam liberat. /. fi quis dkm 3. /. 4. C. b. t. I. de mimre 10. §. poteft 1. ff. dequa- ftim. I. decuriones 16". C. dequaftion. poteftque in caput domini fui, ctiminis hujus accufati, fervus torqueri. /. pen. $. 1. I. ult. §. i.ff.b.t. cum enim hoc crimen tendat ad everfionem * Principis aut Reipublics , qui vel qu« fupre-
ma domina eft , non mirum, fi pro fupremis dominis fervi torqueantur in dominos priva- tos, qui & ipfi Retpublica:, tanquam fuprema; dominx , fubjecti funt j prsfertim fi cogitcs, |
||||||
|
AM MAJESTATIS. io6j
tunc , cum fervi communis dominus unus ab
altero occifus dicitur, fervum in caput domini fui, condominum occidifleinfimulati, torque- ri pofle. /. hoc quod pUtcet 13. in ftneC.dequa- ftion. Sed neclugendi, qui ex hoc crimine danv» nati funt. /. libetorum 11. §. «0» folem 3.//. dt his qui not. infam. I. minime majores 3 5. ff. de religiofts. nec cadavera eorum ad fepulturam conceduntur. /. 1. ff. de cadaveribus punit. dc- nique quilibet in pcrduellem hoftis eft , eum- que jure occidit*, ti modo de perduellione con- ftet, dum vcl cum hoftibus ad patriam delen- dam armatus venit. d. I. 35. //. de religiofts. h ejusdem legis 3. §. ult. ff. ad leg. Cornel.de Ji~ cariis. vel per fententiam hoftis patria: dedara- tuseft; quodtamen ut fiat, folennem judicio- rum ordinem obfervari neccflc non eft, non pcenas feftinatione , fed prjeveniehdi periculi causa. arg. /, ft quu ftlio 6. §. quii tamen 9. in in ftne ff. dt injttft. rupt. irrit. teft. Adde Gude- linum de jure noviff. libr. '. cap. 16, verfu non folum, & Ant. Matthauim de crimin. libr, 48. tit. 2. cap. 3. num. 6. 8. Sed & illud fingulare eft , quod pcense
hujus criminis quadam tenus perfonam delhv* quentis egrediantur: cum enim vulgo impro- batum non fuerit faclum eorum , qui miferi- cordia du.fli , pro reis criminum ad obtineh- dam delidi gratiam apud Prineipem interce- dunt, tamen hic juffi funt fine vcnia notabiles efle , qui pro h^fce unquam intervenire apud Principem tentaverint. I. quisquis 5. §, denique 2. C. h. t. Quod tamcn nunc non obtinerc, fcribit Groenewcgen ad d, l. *. §. 2, //. b. t. Scd & , cum jure communi crimen vcl pcena paterna nullam maculam filio infligere poffit, /. crimen vel 26". //. de pctnis, aliud de fiiiis reorum hujus criminis fancitum fuit, utitapa- ■rentes, quos abjedse propriai vitae curafortefa- cilius in transverfum ageret, fuorum tamen Ji- berorum charitate in oificio Cefe contineant, & amiciores Reipublicse reddantur, fcientes, fuutti fcelus etiam in liberorurn caput rcdundaturunl. Placuit etenim, imperatoria quidem lenitate vi- tam ipfis relinquendam efle, cum antea patcr- no debuiflent perire fupplicio , in quibus pa- terni, hoc cft, hereditarii cfiminis exempla me- tuuntur; fed dc cstero a materna vel avita, at- que omnium etiam proximorum hereditate eo3 ^oportere exclufos efle, ex teftamentis extraneo- rum nihil caperc, perpetuo pauperes , & cx crimine paterno infames, ad nullos prorfus ho- nores aut facramenta pervenire, poftrcmo tales efle debere, ut ipfis, cgeftatc perpetua fbrden- tibus, &morsfit folatium, & vita fupplicium. d. I, qttisquis ', §. filii 1. ff b. t. Mitiorepau- lo fententia in filiabus , quas pro infirmitatc fexus minus aufuras prsefumtum fuit, compf0- bata, quatentis iis ex hereditate matema falci- diam feu legitimam capere permiffum eft. d. t. 5. ad ftlias 3. C. h. t. Et fi quidem a per- duelli-*
|
||||||
|
Lib. XLVIII. Tit. IV,
|
|||||||||
|
1064
|
|||||||||
|
mendat ab aliis adhlbitam, cxiftimantibus, pce-*
nas hafee in liberis poft hoc crimen contra&Lim emancipatis locum habere , non item in iis, qui antea de parentis perduellis exiverant poteftate3 ea minus probabilis videtur: ut ut entm conce- datur, emancipationes liberorum, ante crimen inchoatum faclas , ratas efle , firmas quoque ' manere dotes ac donationes in liberos ante id tempus collatas , infirmas vero atque inutiles, quas poftea interpofitas ftint. d. I. 5. §. emanci- pationes 4. C. /;. t. non tamen inde fluit,antc^ emancipatos ideo minus fubcffe pcenis fupra enarratis, quam vel in poteftate retentos , vel demum poft facinus inchoatum de potcftate di- miffos. Nam & filiis ac filiabus impoteftate retentis donationes propter nuptias ac dotes da- ri potuifle , imo ex neceffitate juris dandas fuis- fe , inter omnes in confeffo eft , ac patet es /. capite 10. ff. de ritunuptiarum. easqueperfu- pervenicns poftea perduellionis crimen in irri- tum non deduci, colligi fatis poteft ex arg. U donatknes in 31. §. ult. ff. de donation. d. I. j. §. 4. /. ult. C. h. t, neque tamen ex eo re<Se intuleris > ideo nec fuos feu in poteftate reten- tos) his pcenis fubeffe. Quin potius, cum in omnibus five fuis,five quocunque tempore eman^» cipatis ; metuenda fint exempla paterna , pa- fem quoque non acquirendi j feu egeftatis 5 pce- nam obtinere debere ratio diclat. Cumque li- beris hifce per induftriam ptopriam , extra li- beralitatis alienx adjutorium» acquirendi potc- ftas prxclufa a lege non fit, ad rem non facit, quod forfan antea emancipati plura fibi acqui- rere potuerint, qux ftti fuo acquirunt parenti: nam & fui caftrenfe potuerunt antc crimen pa- tris acquifivilTe peculium, qtiod ipfis poftca ob crimen paternum nulla lege ademtum inveni- iturj & tamen in fuis pcenas illas omnino lo- cum habere extra omne dubium eft. Porro9 uti inter ante & poft crimen inchoatum eman- cipatos diftincTio rcprobata jam fuit, ita quo- que inter ante crimen & poftca natos difcrimcn .adhibitumnonapparet, legislatore fimplicemat- quenon limitatam filiorum, & pofterorum mcn- tionem faciente. d. I. 5. $, 1. 3. C. h, t, l. quando quis 10. in fine. C, de bonis profcript. & merito , cnm a^qualis ab utrisque exempli pa- terni metus immineat. Ncc recle a dignitate paternaliberis, ante dignitatem qusefiram natts, haud proficiente, argumentum duxeris ad id, ut nec ante natis crimcn patcrnum obeffe dc- beat. Prxterquam cnim , quod alibi adftru- dum a me fuit , dignitatem liberis ante natis toties prodeffe, quotics ipfi voluerint ejuspar- ticipes effe. tit. de Senatoribus nnm. 4. Infupcr ea, qus propter criminis atrocitatcm jure fin- gulari contra communes jurifprudentise reguhts * in liberis punicndis induda funt, non fatis recle cx aliis , quas ex communibus jtiris pra?ccptis petita, fubverti poffunt. Gomezius variar. re- folut. tum. 3. cap, z,num. 16. Ant. Mattha?i?s V- dt |
|||||||||
|
ducllibus qusdam ad uxores eorum devoluta,
deinde libcris perduelliumreftituendafint, por- tiones filiis dcbitas in univerfum fifco appli- candas cffe, filiabus folam partis fuse lcgitimam obvenire debere , conftitutum fuit. d. I. 5. §. uxores 5$C. h. t. Etfi vero perduellis ipfius hcreditas in univerfum fifco cedit, tamen ne- que bona materna, neque cognatorum autex- traneorum ab inteftato obvenientia » aut fupre- mo rcli&a judicio, fifco applicanda funt, cum id nulla Icge cautum fit > nec liberi.perduel- lium tanquam indigni, fed magis tanquam in- capaces confiderari debeant, dum pcense genus neminem indignum » fed tantum incapacem, reddit; adcoque nec eum, qui non ex fuo, fed alieno ^fcelere punitur ; fic ut^ & depottatis Sc pcena; fervis palam reli<5h. pro non fcriptis ha- beantur , & ob id tanquam caduca penes here- des, aut fubftitutos, aut conjundos remaneant, fifco exclufo. /. fi in metallum 3. pr. & §. i.ff. de bis qtis pro non fcriptis. I. in ftaudem 1 o. §. l.ff. de his quib. ut indignU. Quse moribus no- ftris co magis admittenda , quod & ipfa indi- ^gnis ablata nunc non fifco, fed privatis perin- de acquirantur, ac fi pro non fcriptis habita fuis- fent, ut diclum in tit, de his quib, itt indign. tium. ult. Fachineus controv. libr. $. cap. 3 6. Ant. Matthseus decrimin. libr. 48. tit. i.cap. 3. tifim. 18. Gomezius var. refolut. tom. ^.cap. 2. tium. 14, Perezius in Cod, h. t. num. 24. Et quamvis frequentius in mafculos, rariusinfoe- minas, plerumque minus audentcs, cadat hoc crimen ; tamen fi mulier , fexus fui indolem cgrefla, majeftatis damnetur , etiam in liberis ejus cafdem pcenas admitti verius eft ; tum quia paffim leges de pcenis agentes, & in mafculinnm concepts fexum, etiam ad foeminaspertinent, quoties non aliud nominatim de fceminis alio modo coercendis lege cautum eft, & pronun- ciatio fermonis in fexu mafculino ad utrumque fexumplcrumqueporrigitur. I. pronunciatio ip^. ff. de verb. Jtgnif. tum, quia in d. I. 5. C. b, t. in pr. Imperator ufus eft voce quisquis $ verbum autem hoc (i qttis , vel quisqais, tam fceminas quam mafculos comple&itur. /. 1. ff. de verb. ftgnif. Jul. Clarus §. Ufa majeftatis num. 13, inmed. Perezius in Cod. h. t, num. 21, 9. Haj vero in liberos perduellium pcense
fancitx, non tantum ad fuos, fed & ad eman- cipatos pertinent ; cum vinculum illud fuitatis fola civili nitatur ratione , nec ex ejus diffolu- tione vel fanguinis vel afTeftionis jus ulla cx par- te laxatum videri poffit aut imminutum, neque lex ullam inter eos hac in parte diftinctionem faciat, fed fimpliciter filiorum ftliarumque ha- beat mentionem; atque infuper in utrisque mi- litet eadem legis ratio , quod nempe exempla paterna in filiis metuenda fint. Zoefius ad Vand. h, t. num. 22. Perezius in Cod. h. t. num. 20. Quam enim Ant. Matthams de crimin. libr. 48, tit.i.eap' 3. num. 12. diftinctionem com- |
|||||||||
|
Ad lege m JotiA
|
MAJESTATI9. l©£g
gradusliberi defignantur. §. ult. lnft.quitefiamt
tut. dari pojf. Licet enim ad pofteros ea ptiena tranfear, quod omnia perduellis bona fifco ce* dant, adeoque nec filii nec nepotes aut ulte* riores defcendentes ullam hereditatis paternas partem capiant , cum aliis in crimihibus fcmis eis relinquendfis eflet» de quo folo in d. 1.10» agkur, nontamen inde fequitur, reliquas pce- has fingularifeveritate in filios conftitutas» etiam inpofteris, feu ulterioris gradus liberis, locum habere. Gomezius variar.refolut. tom, $.cap. 2* num. 15. Zoefius ad Pand, b.t.num. 23. Ant* Matthajus d. Ubr. 48. tit. z. cap. ynum. i6t Wiffembach ad Pani. h, t. d. num. \ o» Vt%* terea de liberis perduellium dtda ad parentes pcr- duellium fine lege extendere , exe#|Jo grave foret, praefertim cum neque ita in prcntibug metuenda fint cxempla liberorum, uti quidern in Hberis exempla paterna , dum non iEneag aut Hedor Afcanii, fed magis A fcanius Hcdo- ris & ;£nese exemplo, uti ad virtutcs, itanori raro ad peccata movetur, neque tam vitia libe* rorum in parentes, quam potius parentum in liberos» derivantur ; atque infuper parentes» ;am magis ftata? setatis atque prudentix, magis quoque moderata capturi atque fecuturi prsefu- mantur confilia , quam quidem filii, ex juve-« nili pr^cipitique fanguinis fervore fa?pe in cali- da & audacia confilia , prima fpecie la?ta, tra- datu dura , cventu triftia inconfidcrate ruon- tes. Denique, cum jam olim ifte in libcros ri- gor moderatioribus difplicuerit, & inimicorum ac hojiium Hberis non ejfe irafcendum ; inter Syl- lana crudelitatis exempla effe , quod a republid liberos profcriptorum fummovtt', nibil ejfe iniquius, quam aliquem beredem paterni odii fieri , a Se- neca prudenter obfervatum fuerit. libr. z, dg ira cap. 34. qtiam moribus noftris mitiora pla- cuerunt circa liberos perduellium : quippe qui nunc parentis quidem perduelHs hereditate ca- rent, fed de canero neque infames habentur, neque ab honoribus aut cxtfaneorum heredita- tibus exclufi funt, ut poft multos alios autor eft Farinacius qu&ft. 116. §.3. num. 144. & feqq, Groenewegenad l. 5. §. i.C.h.t. Con- fer tamen Parentem p. mem. PauJum Voet ai §. 3. lnftit. de public. judicis num. ult. ubipoe- narum in liberos adhuc a quibufdam gentibus decretarum exempla refert. 10. Pcenas autem hafce perduellionis hac^e-*
nus enarratas non modo illi fubeunt , qui cri- men hoc ad effefmm perduxerunt, fed cV qui tentarunt tantum, cum eadem feveritatc volun- tatem fceleris*» qua effedum , puniri jura vo- luerint. /, quisquis 5. pr. C. b. t. fi modo vo- luntas illa aliqiio modo in adum fuetit dedu- &a; eo quod alioquin nudas cogitationis» rie- que notje, neque quemquam mortalem kden- tis, nulJa pcenaeft. /. cogitationis i2,ff. depce- nis. Eoque pertinct illud Catonis apud Salfu- ftium in b§Uo Cmlinar. cap, 52. inpr. Catera^* Tttttt inquit |
||||||||
|
iecrimtn. d. libr. 48. tit. z. cap. 3. num. 15,
Zocfius ad Pand. b. t. num. 24. & feqq. usque ad finem. Perezius in Cod. b. t. jnttm, 23. Ad- de Farinacium quaft. ij6. §. 3. num. qi. pag. tnibi 120. 121. Naturales liberos quod fpectat» ad eos pcenae hx. non videntur porrigendse, tum quia filiorum appellatione naturales in dubio non continentur, dum filius is cft, quemjufta* nuptis demonftrant, feu qui ex viro & uxore ejus nafcitur, quod de naturalibus dici nequit. /. filium eum 6. ff. de bis qtti fui vel alien. juris, funt. I. quia femper 5. ff. de in jus voc. jun<£t. I. 2. §.legitimos y.ff.deexcuf.tutor, tumetiam, quia prxfumtum non eft , tantam liberorum naturalium , quam quidem legitime natorum, affe&ionem effe erga parentes, a quibus macu- la riativitatis dehoneftati fuilt, nifi naturales po- ftea legitimati, atque ita purgato natiyitatis vi- tio , dignitatis familiajque paternse participes fuerint. Ant. Mattharus de crimin. Itbr. 48. ttt. 1. cap. 3. num. 14. Wiflembach ad Pand.b. t. mm. io. Nec movet, quod in fideicommiflis &lege Pompeja de parricidiis filiorum denomi- natione^etiam naturales continentur. /. exfaclo 17. $. fi quis rogatus 4. ff. ad Senatufc. TrebeU. I. Ims accufare 12. $. ult. ff. de accufaiton. Non enim in fideicommiflis id univerfaliter verum cft , fed magis voluntatis quaeftio effe dicitur. d< /. 17'. §. 4. & in lege Pompeja de parrici- diis apertc placuit, fufncere, quod quis natura pater fit, licet jure non fit. d. /. 12. §, ult. quod de filiis perduellium» praeter jus commu- ne fine fua culpa cx deli&o paterno puniendis, cautum non eft. Fruftraque urgetur, melioris conditionis ita futnros naturales, quam legiti- mos. Non enim abfurdurn eft, deterioris efle conditionis legitimos quantum ad banc pcenam, qui & in obtinenda parentis innocui hereditate potiores fuiflent, quam naturales; ut ita, pe- nes quem eft fpes commodi ex capite patris » eundem quoque ex ejufdem capite damnum fe- quatur. I. fecundum naturam 10. ff. de reg. ju- fis. Sed nec ad ncpotes producendum , quod de filiis ha&enus di&um; cum proprie filiorum nomine foli comprehendantur liberi primigra- dus. §.ult, Inftit, qui teftam. tut. dari. I. quidfi nepotes 6. ff de teflam, tut. nepotes vero non aliter , quam fi urgens ratio fubfit 5 cur jufta interpretatione nepotes viderentur continendi cffe, dum forte id commodum nepotibus ac fa- vorabile eft. I. filii appetlatione 84. jun&. l.ju- fta interpretatione 201. ff.de verb. fxgn, quaiis juftaratio adco hic non fubeft, utpotiusfigni- ficatio filii hic, quoad ejus fieri poteft, reftrin- genda fit, dum placuk, interpretatione legum poenas molliendas potius in dubio , quam ex- afperandas cffe. /. pen.ff. de pants. Nee eft, ■quod objicias, majeftatis reum pcenim ad fuos eiiam pofteros transmittere. /• quando quis 1 o. in fme C. de bmis profcript. quorum pofterorum no- raine non modo filii, fed oranes cujufcunque |
|||||||||
|
l
|
|||||||||
|
L r b. XLVIII. Tit. IV.
|
|||||||||||
|
\o66
|
|||||||||||
|
runt, adcoque tales , qui a factionis' jam "in- ,
choatae principibus per facramentum in fadionis focietatem atqae confortium venerunt: ab his vero omnibus in §i 6. feparati enarrantur fatel- lites, miniftri, confch, adeoque tales, quivel ope fadionem promovent, vcl fcicntes non de- tegunt, & rcticentia Rempublicam aitt Prin- crpem everti patiuntur. Neque hunc paragra- phi'fexti fenfum evertit, quod in fequente §. 7. dicitur, fane Jiquis in exordio inita faftionis, ftu- dio vera laudis accenfus, initam prodiderit faitia^ nem, & pumio & honore a nobis donabitur\ i$ vero, qui ufus fuerit faclione, fi vel fero, inco- gnita tamenadhuCt canfiliorum arcanapatefecerit, abfotutione tantum ac venia dignushabebitur-j cum tantum abfit', ut ifta noftrse obftent fententise, ut magis omni modo juvare videantur. Inter- eft fcilicet intcr eos , qui nudam habuerunt fa&ionis fcientiam , abfque ullo cohfortio' aut focietate facinoris , & reliquos , qui fadionc ufi funt, five tanquam principes & autores fa- dionis, fivc tanquam a principibus hifce in fa- dionis focietatem faeramento aflumti. Qui nu- dam habuerunt fcientiam , non focietatem fa- clionis , uti deliquiirent reticentia , pcenisque graviflimis fuiflent affidendi ex §. 6. ita , il quantocius detexerint ftudio verse laudis, prac- mia omnino fperare potuerunt, tanquam tales , qui neque focietate fceleris , neque reticentia peccavcrunt, adeoque criminis omnis expertes funt. Qui vcro ufi fuerunt fa«_lionc, fivc tan- quam principes fadionis , five tanquam in fo- cietatem fafiioms aflumti , fi arcana factionis adhuc incognita patefecerint, nullo prorfus prasmio condecorandi fuerunt, quippe verefcc- lerati, fed tantum ob dctedionem venia digni: , illo fcre modo, quo,Hadrianus refcripfit, ci, qui transfugit , & poftea multos latrones ap- prehcndit , ac transfugas demonftravit, parcl pofle. /. «08 omnes 5. §. ult, ff. de re militari. junct /. x. §. pen. ff. de quaftion. Atque ita apparct, d.§. ult, l, 5. C. h. t. nontantumad §. 6. fed ad omnes priores legis partes perti- nere. 12. Sicut autcm vcniam merentur aut prx-
mium-fecundum jam dida, qui hoc crimen dc- tcxerunt "j ita quoque ulterius obfervandum, pcenas omnes fingulares, de quibus ha&enus adum, infoloperduellionis crimine locum ha-* bere j non item in aliis lx(x majeftatis feu po- teftatis publicac fpeciebus. I. ult. ff.h.t. longe- que minus, fi quis per venerationem Principls. inconfulto calore pejeravcrit , cum talis ne m majeftatis quidem crimen incurrat. l.jurisjuran* di 2. C de rtbus creditis. |
|||||||||||
|
inquir, maleficia tunc perfequare, ubi facla funt 5
hoc niji provideris, ne accidat , ubi evenit , fru~ ftra judicia imptores. Confer Mcyerum coUegip Argentorat. ad Pand. tit. de privatis deliftisnum. 3. in fxne. Ant. Matthaeum de crimin. in prale- gom. cap. 1. num. 5. 6*. • f 11. Nec prjetermittendum, non modo prin-
cipalcs hujus criminis autores his poenis fubjici,
verum etiam focios , fatellites, ac miniftros,
libcrofque eorum; quin & folos confcios, nu-
dam fcihcet habentes hujus facinoris tentatifeu
inchoati confcientiam, neque detegcntes, etiam-
fi nullo modo« corifilia cum fceleratis fociave-
rint. d. t. quisquis 5, §. pen. C. ,h. t. jund. /.
decuriones_j 6. C. de quaftion. Quod & cautum
per Oitfees Generales in den militairen artikel
brief anni i^qo. artic. 6. vol. 2. plactt. Hott;
pag. \ji, Etfane, fi'parr_cidii aut paganifmi
renovati atque exerciti cohfcios etiam parricidii
aut paganifmi pcena maneat. /. utrum 6, l. 7,
ff. ad legem Pomp. de parricid. I. nemo veneran-
di 7. C. de fagamt & facrific. fi tanquam no-
centcs, ac csedis dominicae rei , puniendi fue-
rint, qui non claraore faltem facinus detexe-
runt,, ut domino auxilium ferri poflet. /. 1. §.
eodem autem 27. 28. 20. /. excipiuntur 14. ff.
ad Senatufc. Silan. & Claud, quid ni parricidii
confcii, ac non mature detegentes, eodemcum
primis autoribus ple&antur fupplicio ? cum uti-
que magis quisque patria*, omnes omnium cha-
ritates complectenti, obligatus fit, quam filius
aut extraneus patri, vel fervus domino pericli-
tanti. arg. /. famofx 7. §. fervi 2. ff.h.t. l.mi-
nime majores 35. ff. de religiofis, junS. libr. 2.
feud. tit. 28. in ftne. Nec probanda videtur illa
quorundam interpretatio , qua per confcios de-
notari voluiit illos, qui non nudam habuerunt
fcientiam criminis, fed fimul foeictate fa&iofis
jun&i, pars fa&ionis fucrunt. Cum cnira jam
in principio d. I. <j. a&um fuiflet de illis, qui
in fceleris focietatem veniflent, tautologias ma-
nifeftae vitium in lege eflet, quod prcefumen-
dum non eft. Nec juvat effugium, quafi in
principio lcgis adutft tantum fuilfet de autori-
bus & principibus fcelcrata. faftionis, at in §. <5.
de reliquis > qui pars fa&ionis, non tamen au-
tores funt. Quod enim in principio non mo-
do de primis fa&ionis autoribus atque princi-
pibus, fed &dc reliquis, qui faftioni fefe focia-
runt, fermo fuerit, ex verbis plus quam ma-
nifeftumeft, cnm primo proponantur tanquam
principcs & capita factionis, quicunque cum mi-
litibus, vel privatis, vel barbaris fyeleftam inive-
runt faftionem; iifquc mox adjungantur per vo-
cem 4«t, tanquam a prioribus divcrfi, qui fa-
itionis ipfxus fufceperunt facramentum , vrt dedt-
|
|||||||||||
|
TITV-
|
|||||||||||
|
f
|
|||||||||||
|
Ad LEGEM JuLIAM t>E ADUtTERlIS C0ERCENDI5. tOtf?
TIIVLVSV.
Ad Iegem Juliam de adulteriis coercendis. _ •
S V M m a r i a.
|
||||||||
|
ftupratomheredes agere ftuprata poffit} Anfttt*
pratoris inopts parentes ad dottmdandam invttl compelli poffint ? 6. S't Jiuprata infantem pariit, ftupratot eamale*
re, & puerperii fumtus ferre debet; licetfta-- pratam nec ducere nec dot.tre teneatur j velftt- per dote cum ftuprata jam tranfegerit, Quii juris , fi puella Ttttum patrem ejfe dicat, tpfi concubttum negei ? Qutd, ft concubttum fatea* tur , fed ejus temports , ut pater per naturam ejfe non potuerit, aut eam etiam cum alus rem v babuijfe dicat ? An & parentes ftupratoris ad
alimenta tnfatitis cogi pojftnt, fi ftuprator pau- perfit} sipuelaftuprataopulentaftt, ftupratot paupety aut bona etiam babens, cui onus alendt tncumbat ? Mortuo infante fumtus funeris eutts gravat, qui per mottem ab onere alendi libt- ratur. 7. Quid f\t adultermm proprie ditlum ? An &
committatur cum uxore aiterius injufta , & qua ftt HU ? An & cum uxore libertin* con* dhtonts ? De feedhate hujus criminis, & in qua eonftftat ex jure civili} An jnreeivilifuerit atU ultenum ligati mmfoluta} Quid motibus} D$ poljfgamiti, remiff g. An adulttrium jttre civiit cum ancilits eotstu*
bernio junclis, & qua poena corrumpentis an- cillas ? An fervut adulterii accufari ob violatum contubernium ? ^n adulterium cum famini vtli & abjefta, vel cum e£, qua paffim for- tnam venalem babet, tum jure ctvtii tummo- ribus } An adulter ftt, qut fe jungit mulierit quam putat vacantem ejfe , cum vere nupta #'•
9. Anfit adulterium cum aliena concubinat* An
cum alterius faonsa} An non faltem bocfacinui fit feverius vmdicandum } 1 o. De poena adulterii ex jure antiquo Romano &
moribus altarum gentium, remiff. De psena ex lege Julta Augufti, de poena caphis, <& an in- dutla ante Conflantinum.l De poena caphismi- tigata per Juftinianum.in ftemtnis- deque na- rium abfcijjione. De pvems adulterii ftmplicit & qualiftcati ex legibus HoUandia, 11. Conjux infons lucratur, dotem, aut prepter
nuptias donationem , & alia quadam. Quid moribus obtineat hac in parte } iz. Pater ftliamfamilias f nonemancipatam; pri-
mi gradus non neptem; in ipsa turpitudim de- prehenfam ; in demo fua vel generi fui , non altbi; non gravidam $ una cum aduhero, mit alterum tantum, occidere potuit. 13, Anmaritusolitn& jure pofteriore, aemoribm
Tttttt a bttditu
|
||||||||
|
t\ De fornieatione cum muliere inhonefta} An&
qua peena punita in muHeribus & mafculis , de pcenis dommorum anciUas, parentum ftltai, ptoptn quorum proptnquas, nutrictm pueUas fua cura commijfas proftnuentium ; deque lenontbus ac /«- panariis haud tolerandis; & hts, qutadesfuas lenoni elocant, tum jure civiH tum motibus. a. Quid ftt ftuprum in fpecie, diftinclum a forni-
catione & adulterio ? Qu<t poena ejus jure ci- vili & hodierno in mafculis & foemmu ? Ex quibtts caufts poena ftupri exajperanda fit } ubt de tutore pupiUam, magiftro difcipulam, com- mentarienfe incarceratam, incareerato commen tarienfts famulam, ftuprante ■ item de eo, qui -necdum vtri potentem aut mente captam, aut boneftam dolo malo in id inebriatam, aut co tnite munitam abduBo vel conupto comiie vi tiat;de multerefefe proprio aut altenoftrvojun gente; de ftupro cum vtrgine Veftait, Deo de- vota, vidua intra annum luftus , J-tdat cum Chriftiana, aut vue vena. De eo, qui plu tes ctrca tdem tempusftupravh; debumili>qui honoratam. De ftuptt vtotentt pccna, & me retrice per vtm fubacla} Quomodoprobetur ftu- prum violentum ? An puelU ajfertione ? Quam ditt duret crimina'u & civtlts perfecutioftupri Vtolenti. An pramaturui cum Jponsa concubitus puniatur pcend ftupri ? a. De pana , qua ftuprator ftupratam ducere attt
dotare tenetur. An id in cujusvis conditionts puetia locam babeat} Cujus quantitatu dos con~ fthuenda fit. Quid, ft ducere nolit, &obin- opiam dotare non pojfit ? An cejfent nunc reli- qua ftupri pcena, fi ducat aut dotet ? a, Cejfat ducendi aut dotandi necejfttas, fi quis
cum vidita cubuerit • vel cum pueUa jam ab alto corrupta; vel f\ tUa, cujits vkginhatem corru- pit, aitis deinde fe profthuerit j modo htc pro- bet ftuprator, prafumtio cafthatis pro puella & virginhate eft, An & cejfet, fi famula aftito domini, cui mtntjirat, vttiata Jit, cum ftatu- tum famuld tait relegationem aut fimtlem pos- nam imponh? An &, fi tpfa maits artibusftu- pratorem ad ftuprum incttavertt ? An & , /» puella ab uxorato ftuprata fu , aut a calibe* cum quo ei jus connubtt non eft ? Quid, fi jam altert nupta ftt , vel ftupratori nubere tecufet, aut nubere per parentes prohibeatur} Quid, fi jhpratoripfejam aliam duxerh uxorem} j. Dos ftuptata ftaitm , non demum , cum al-
teri nubhy danda, Atlio addotem autnupttas triginta annis durat. m poft mortemftupratst ttansmittatur ad hertdes ejut ? An & tomra |
||||||||
|
mu xLvm. TiT.■v.-
|
|||||||||||
|
te£8
|
|||||||||||
|
diernis pojfit adulterumt autuxorem, inadul-
terio deprebenfos, occtdere i An& pater filiam, aat adulterum ejus, jure bodierno } 14. Bgter aut marittts, fi lege permittentepojfent
occidere filiam aut ddultettim, etiam idpotue- runt jubere fuis filiisfamiUas. Non tamen po- tuerunt occidere in cafibus, quibtts nonpoterant eos adulterii accufare. Habentes jus occidendi ati & habuerint jtts eontumeliis ajficiendi ,v dr v caftrandQ
15. An, fi patert aut maritus , non babens jus
occidendi) occidefit tamen adulterum vet adul- \ teram , an ordinaria legis cornelia p«nk pu-
ytiendus f\t> v
i<5':• Ceffant omnes p<sn& adutterii morte adnlteri
Veladultera antt condemnationem, autpenden-
te appellatione. An & refpeftu dotis & ft-
milium ? An & , fi conjux ittfons nocenti cri-
men remiferit; vel mortuus ftt, non motd lite
1 de lucro dotis ob adulterium? Cejfant & * f\
fer errorem juftijftmum adulterium commiffum
fit} An » & quando , fi mulier conjugem ab-
'■'. fentem mortuum credens alteri nupferh } Ubi
::■-,:& alia, remiff. Ceffant &, f\ mulier vim paffa
ifit. i -y t " "■'■
17. Mitiganda adulterii pmna , fi quis illud ten-
taverit , »0» perfecerit ; & quando perfeciffe videatur f Ut & , fi corruperit eam quam ttuptam putabat, cuminnupta ejfet; velinnup- tam credebat qua nupta erat. An mitiganda fena, ft adultera alteget, denegatum fibifuiffe idebitum conjugale,y velmaritum jam antead-
tilterum fuiffe ? vel evitandi mali majoris gra- id adulteriumfuiffecommiffum} »■■»< 18. Exajperandaadulterii pcena, fi quis fimulans
dolo fe maritum aut uxorem, ignoranit & de- cepto vel decepta fefe mifcuerit. Quid, fi vilis illufirem matremfamUias, vafallus uxorem do- tnini, dominus uxorem vafalli violaverit ? Quid, ficum adulterio concurrat incefiusf An concur- rente inceftu jurisgentium, par adulteraacad- oncubitus cxtra matrimonium re-
probati variaE funt fpecies, puta fcortatio, adulterium, inceftus,& nefanda ,portentofaatque obbrute- fcens conjundio. Scortatio forni- cationem, concubinatum & ftuprum contmet. Fornjcatio in fpecie eft concubitus cum inhonc- fta fcemina, corpore palam quasftum facientc, qus qualis fit, peti poteft ex /. palam quaftum 43. pr, & §§. feqq. ff. de ritu nnpt. hujusque delidi olim a jure civili nulla erat pcena con- ftituta, nequelex Julia de adulteriis & ftupris eo percinebatj usquc adeo, ut, fi muliervul- garis , id eft vulgo fe proftitucns, poftea in matrimonium viri convenerit, iterumquc vidua fiat, impune in eam ftuprum committi Ulpia- nus aflcrat. I. f\ uxor non 13. §. fed & in eaz. ff. b. t. eo quod in muliere libera non abole- tur vits anteaflaj turpitudo l\pc ipfo> quodpo- |
|||||||||||
|
ultero pma kroganda fit ?
i^. Quid fit inceftus> Concurrere poteficumm&-
tnmonio putattvo , contubernio , concubmatu, ,- adulterio, fiupro , mfornicatione. Quis Rsma-
m babiius fuerilt inccftus juris gentium , quis juris civilis ? 20. Qua olim, qua jure novo Juftiniani fuerint
pans. inceftus matrimonio commijfi ? Et quid in ^'fecmina juris civilis inceftum nuptiis commit-
ft unte} Quid juris, fi incefim per ftuprum fit commijfus? Quid, fi per adulterium} Qu&fint pana inceftusm Hollandia} De puniendis illisf qui copuiant fotenni more tales, qui vetitas nuptiai ineunt. An & quo usque puniendi, qui jgnorantes ac bona fide imeftas nuptas contraxe- runt , an liberi ex tati incefiu bona fidei nati bodie parentibm legitimi cenfeantur} %l. Uxor maritum criminaliter adttlterii accufar"e
non potuit 5 nec minor mafcaltu, nifi de fuo matrimonio violato ; nee omnes promifcue fed pauca tantum perfona conjutiil<e. Quando ma- ritus potuerit uxorem aduiterii accufare, quan- do non, jure veteri ac novo} Quando pater vel extraneus ante maritum pottteriu accufare adut- terum aut adulteram, ftante vel foluto matri- monio} Et quando rnaritus inteliigatur lenoci- nium uxoris exercuijfe, & quo modo ob id pn- niendm ? Qui moribus accufent adutterium ? 2,2. Quamdiu duret accufatio adulterii exjureci-
vili & bodierno} ubi de quinquennio, & quan- do prafcriptioni duorum aut fex menfium in ad- ulterio locus fit. Quinquennii prafcriptio etiam obtinet in lenocinii reu; qni illi fint ? non ta~ men, fi adulterium cum inceftu aut vi conjun- tlum fit. 25. De differentiis inter adutterii & inceftus ac-
cufationem ; & de probatione adulterii. Rc- mifl'. 24, De nefando concubitu contra natttram , aut
cum brutis, & fimiltbus, RcmilT. |
|||||||||||
|
ftea intermilTa fit. d. I. palam 43. §. non folum
4. Jf. de ritu nupt. aliter, quam in ancilla po- ftea manumifsa obtinuit. /. pen. ff. de bis qui not. infam, Licet autem fornicatio talis neque cor- porali neque pecuniaria pcena punita fuerit, ta- men.ca, quascorpore quasftum faciebat, infa- mis erat, etiamfi paupertate urgcnte, tale vi- vendi genus elegiflet. d, l. palam 43. §.nonfo- lum 4. & 5. ff, de ritu nupt. eoque pcrtinct, quodalibi fcriptum , mulierem turpiterquidcm faccrc, quod fit rncrctrix, non tamcn turpitcr accipcrc, cum fit mcretrix. /. idem fi 4. §. fed quod ^.ff.de condicl. ob turpcm caufam. Crcdi- tor quoquc', pignoratam iibi ancillam profti- tuens, jus pignoris in eamamittebat. /. elegan- ter 24. §. ult. ff. de pignorat. acl. Sed & leno- nes ac lena* juris infamia notati. /. 1 • ff- de his quinot. infam. eo quod lenociniumfaccrc, non minus eft , quara corporc quiftum cxcrcerc. Lcnoncs
|
|||||||||||
|
Ad legem Jdliam dead
Lcnones autem lenseque efle intelliguntur, qui
quseve mulieres quarftuarias proftituunt, five
fuo, five alterius nomine, five palam, five fub
fpecie cauponse hoc vitae genus exerceant., ha-
bentes fub prattextu inftrumenti cauponarii ac
puellarum in caupona miniftrantium, muliercs
proftitutas, atque ipfa intemperantia; vina prse-
bentes. d. I. 43. §. lenocinium 6. 7. S.ff.deri-
tu nupt. I. qu£ adulterium 29. C. h. t. Adhsec
ex jure pofteriorc, ll parentes filias & domini
ancillas fuas proftituentes, peccandi ncceffitatem
iis invitis imponant , patria fua vel dominica
cxcidentes poteftate in exilium pellendi, aut in
metallum damnandi. I. ft lenones iz./C. deepifc.
audient. I. lenones patres 6, /. 7. C. de Jpeclaculis.
Similisque pcena illis propofita, qui malisarti-
bus puellas, prafertimpaupertinasconquirentes,
aliquo dato promiflove redimnnt ad turpcm quse-
fium, in utilitatem redimentis corpore facien-
dum , ac fub contra&us alicujus colore ad luxu-
riam publice quibusvis miferas invitasque ex-
ponunt; contraclu ipfo nullas vires habente» ac
iis, quse puellis talibus per lcnones prseftita»
apud cas remanentibus : dominoque infuper, fi
lenonem in domo. fua fciens patiatur , nec cx-
pellat, decem auri libris mulctando, & difcri-
mini publicationis domus fua; obnoxio. noyell.
«4. Qyod fi nutrix, cui puellse cuftodia apa-
"irentibus commifla eft, eandem proftituat, aut
ad fui proftitutionem inftiget , ei ex Conftan-
tini conftitutione meatus oris & faucium, qui-
bus nefaria hortamenta protulit, liquentis plurrj-*
bi ingeftioneoccludendus fuit. /. 1. Cod. Tbeo-
dofiani de raptu virg. & viduarum. quibus adde
/. 1. in fine ff. de extraord. crimm. Pluradega-
neis, lenonibus, meretricibus, lupanaria fre-
cjuentantibus, vidc apud Menochium de arbitrar.
jidic.libr. z.cafu 289. 53 5. 534. 535. Carpzo-
vium pratl. crim. qu&ft, 70. uti &de libidino-
fis deofculationibus mulieri, prsefertim invitse
illatis,videri poteft idem Menochius cafu zSy.
Cseterum de proftibulis veterum, de meretri-
cibus olim nomen publice apud asdiles profiten-
tibus, vecligal feu aurum luftrale inferentibus,
aliisque fimilibus dicere hic nihil attinet. Con-
fcr Cujacium ad /. ult. C. de fpetlaculis & ad
tit. C. de naviculariis & de tollenda auri luftra-
lis collatione & ad novell. 14. Rittershufium ad
fiovell. part. n.cap. 7. num, 0. 10. 11. Ant.
Matthseum de crimin. libr. 48. tit.^.cap. 1.
mtm. 6. fed obfervandum potius, minus pro-
bandam efle illorum fententiam, qui lupanaria
atque proftibula meretricum publice permitten-
da cenfuerunt, ut graviora adulterii, inceftus,
aliaque nefanda crimina evitentur. Non ideo t
inquit egregic Seneca libr. 1. de ira cap. 12.,
yitia in ufum recipiendafunt, quia aliquando ali-
quid boni effecerunt : nam & febres qu&dam ge-
nera valetuditiis levant; nec ideo non ex toto tllis
caruiffe meliuseft, abominandumremediigenus eft,
fanitatem debere morbo» atque hinc ab Ordini-
|
||||||
|
ULTERIIS COERCENDIS. 1060
bus Zelandise nec non ab Grdinibus Generali-
bus, varis pcense conftituts adverfus lenones, lenonibus fcientes domum elocantes , meretri- ces fc proftitucntes, mafculos lupanaria frcquen- tantcs, imo ultimum fupplicium advcrfus paren- tes, fratres, fororcs, patruos, amitas, tutores, qui filias , forores , fratrum fororumve filias» aut pupilks proftituerint» Politike ordonn, van Zeeland anni 1583. artic.ij. 16. 27. 34. 35. vol, 1. placit. noll. pag. 3-57. en de ampliatie van de Politike ordonn. van Zeeland anni 1666. art. %. & feqq. & 4«»» 1673. artic, 14. w/. 3, placit. Holl. pag. 593. & 597. Ecbtreglement van de Staten Generaal 18. Martii 1656. artic, 73. & feqq. ttique ad artic. 70. vol, z. placit. Holl. pag. 2443. Confer Carpzovium pracl. cri- min. quaft. 71. num. 45. & feqq. 2. Stuprum, licet aliquando tam lato fenfu
accipiatur, ut&nefandam cum mafculis libidi- nem contineat. /. ifti quidem 8. $. quodfi dederit 2. ff.quodmetus causa. l.ftuprum 34 §. i.ff. h. t.&c adukerium in fpecic fic didum, dum lex Julia ftu- prum & adulterium promifcue, fed abufive, appcl- lat; tamen propric in virginem viduamve honefte viventem committitur j in quo a fornicatigne feparatur, quse cum mcretrice fit. /. inter ftbe- ras 6. §. lex 1. ff. h. t. §. item lex Julia 4. J«- ftit. de public. judic. Cujas pcena in honcftio- ribtis eft publicatio dimidise partis bonorum & infamia , in humilioribus cprporalis coercitio cum rclegatione. d. §. 4, bift. depublic. judiciis. non in mafculis tantum jftupratoribus, fcd & in fceminis voluntate fua libidini alieiice pudorem fuum proftcrnentibus, Iocum habens. arg. /. eum qui 18. l.fcelijfimam 20. C. h. t. maximc, cum lex inter mafculos 5c fceminas haud quaquam diftin- guat, atque infupcr jurc cautum fit, muliercs quo- quc , quod domum prabuerunt, vel pro com- perto ftupro aliquid acccperunt, ftuprumve fua- ferunt, iifdem lcgis Julise pcenis teneri, quam quse ftuprum commifcrunt. /. mater autem 10, §. mulieres 1. junct /. hac verba 11. ff. h. t» Ant. Matthseus de crimin. libr. 48. tit. i.cap. 5, num, 6, Brouwer de jure connub. libr. 1, cap. 16. num* 36*. Carpzovius pracl. crimin. quaft. 69. mm. 60. & feqq. Moribus tamen noftris pce- na ftupri magis arbitraria vidctur. Vide £ck- reglement van de Staten Generaal 18. MartU 1655. artic. 80*. vol. 2. plac. Holl. pag. 2445. Nec dubium, quin quandoque ex variis facti qualitatibus ac circumftantiis coercitio cjtis ag- gravanda fit. Etenim , fi tutor velcuratorpu- pillam fuam ftupraverit, bonis publicatis depor- tatur, quamvis eam pcenam videatur meritus, quam raptori leges imponunt. /. mic. C.fiquis eam, cujus tutor fuit, ftupraverit, Damhoude- rus praxi crimin. cap. 02. num, 8, Et hujus exemplo ludimagifter fknilesque alii, qui puel- las fuee difciplinae commiffas vitiarunt. Brouwer de jure connubior. libr, 1. cap, 26. num. ult. m tned. Grocnewegen ad tit. c.fi quis eam, cujus Tttttt 3 tuftf |
||||||
|
L 1 b. XLVIII. Tit. V.
|
|||||||
|
1070
ttttor ftiit ftuprav. Nec non commentarienfis,
qui incarceratam violaverit; cum cVeumpotis- iimum in finem indu&um fuerit, fcparatas efle debere virorum ac raulierum in carcere man- fioncs , ne'turpis commixtionis occafio fit. /. quoniam 3. C. de cuftod. reorum. Menochius de arbitr. judic. libr. z. cafu 292. Jul. Giarus $. fornicatio num. 24. Carpzovius pratt. crimin. qiuft. 69. num, 23. & feqq. adnum. 33. Gre- gorius Tholofanus fynt. jur. civil. Itbr. 36. cap. 9. num. io. Quemadmodum ex adverfo du- rius quoque coercendus , qui carceri inclufus ancillam commentarienfis, aut ipfam carceris cuftodem, ftupro polluerit, tum propter loci publici, non ad fcelcra committenda, fedfcele- ratos ad poenam continendos comparati, viola- tionem , tum ne per talis ftupri occafionem evadat inclufus. Menochius d. cafu 292. num. ult. Sed & in metallum damnandus humilior, ln infulam vero relegandus, aut in exilium mit- tendus honeftior, qui immaturam feu necdum viripotentem virginem corruperit. /. fi quis ali qmd 38. §. qui nandum 3. ff de pcenis. Adde Menochium de arbttrar. judic.libr.z.cafu 294. Cajpzovium praft. crimin. quaft. 69. num. 37. & feqq Cui non abfimilis videtur, qui mcnte captam ftuprat, quive honeftam dolo maloin- ebriat, ut deinceps ea licentius abutatur , no- tante Carpzovio A. qttaft. 69. num. 33. & feqq. Praeterea, fi quis corrupto vel abducto comite ftuprum puellae perfuaferit, perfe&o flagitio , capite puniendus fuit; imperfecfco, in infulam deportandus, comitibus corruptis fummo fup- plicio afficiendis. I. 1. in fine ff. de extraord. trimin. Mulier quoque, quae proprio fefe fervo junxit, capitali fuit pcena amcienda, fervus igni tradendus, bona proximis ab inteftato applkan- da. L unic. C. de mtilier. qua fe propriis fervis junxerunt. licet lenius puniretur , fi fe Hberto fuo /unxiiTet. arg. /. libertum 3. C. de nuptiis. Quod fi alieno fefe fervo mifcuifler, nec ab illa abftineret conjunftione , poftquam ter effet a" domino admonita , in fervitutem ipfa olim a fervi domino vindicabatur cum omnibus bonis fuis ex Senatufconfulto Claudiano, quodtamen a Juftiniano fublatum fuit, reli&a dominofo- la poteftate coercendi fervum fuum , & 4 tali muliere abftrahendi. /. unic. C de Senatufcon- fulto Claudiano tollendo. $. ult. Inftit. de fucces- fionibus fublatis &c. Adhaec uti olim in virgi- nibus Veftalibus caftitatis profligatjo grande ne- fas erat, fic ut ob id vivae in terra defodlendae fuerint, ( quod pluribus docet Rofinus anti- quit. Roman. libr. 3. cap. 19.) ita fub Chriftia- nislmperatoribus monialium feu virgirmm Deo devotarum violatio: fi quis, non dicam, rapere, fed attentare tantum jungendi matrimonii causa facratijfimas vigines aufus fuerit , capitali pma feriatur, inquit Jovinianus Imperator /. fi quts tton 5. C. de epifc. & clericis. Aggravanda in- fuper ftupri pcena, fi vidua intra aunumluftus |
|||||||
|
ftupro fe polluerit : cum enim cx matrimonio
intra annum luetus contra&o tam ipfa , quam is, qui fcicns eam duxit, infamis fiat. /. t. /. liberovum 11. §. ult. ff. de his qui not. infam. etiam exafperanda videtur codrcitio inhifce,de- cies millies plus ( fecundum Imperatorera ) pec- cantibus. novell. 39. cap, 2. Ant. Matthaeus de cr\* min. libr. 48. tit. 3 cap, 5. num. 9. Sicut &", fi Ju- dasus puellam Chriftianam corruperit, aut Chri- ftianus Judsam: etenim cum ipfa matrimonia Chriftianorum cum Judsis usque adeo interdi&a fint, ut proadulteriishabcantur. l.nequis Chri- ftianam 6. C. de Judais. atrocius etiam inter ta-« les ftuprum cenferi debet, qui matrimonio fub- fequente nequeunt qualiter qualiter illegitimam emendare conjuncHionem. Menochius de arbU trar.jud. d. libr. 2. caftt 290. Jul. Clarus jT. fornicatio num. 25. z6. Farinacius quaft. 139. quo in numero is quoque cenfendus, qui circa idem fere tempus plures puellas vitiavit, cutri utique ad fummum unam poflit in uxorem du- cere, & reliquas: poft unam dudlam fruftra acl nupti.is contendant, fed neceflario dotis datio- ne dimittendae fint. Brouwer de jure connuk. ttbr. 1. cap. 20*. num.ult. Nonetiam dubitan- dum videtur, quin gravius peccet, atque adea etiam duriori poenae fubjiciendus fit homovilis & abjedus, fi virginem nobilem; famulus fi# milisve domeftkus, fidomini fui filiam ftupra- vcrit. Ant. Matthaeus de crimin. libr. 48. W. 3, cap. 7. num. z 3. Brouwer dejure tonnubior. libn 1. cap, 26, nam. 29. Carpzovius praft. crimm. quaft. 59. num. 44. Praecipue vero intenden- da rigidius pcena in eum, quiviolentuminvita; ftuprum intulit: quippe qui, tanquam vispu- blicae reus, deportatione puniendus fuit. l.ma- riti lenocinium 29. §. ult. ff. h. t. jundt, §. item lex Julia 8. Insl, de pttblic, judic% quin imo , cum libidinis causa raptus violentus fiat, diccn- dum videtur, violentum ftupratorem atrocitate facinoris a raptore haud differre ; atque adeo, fi fcelus perfecerit , iifdem , quibus raptores, poenis , ultimo nempe fupplicio , ple<Sendum eflfe. arg. /. qut catu 5. §. ult. ff, adleg. Jul. dt vi public. I. un. C. de raptu virg. & fanft. junct. /. ji quis non f. C. de epifc, & cltricis, Jul. Cla- rus §. fornicatio num. ult. Carpzovius praB. crimtn. quail. 69. mm. 29.34.41. Ant. Mat- thaeus d. libr. 48. tit. 3. cap. 5. num.8. in fint. Groenewegen ad §. 8. Insl. de public. )udtc. Brouwer de jute connubior. libr. 1. cap, iS.num. 30. adeo ut & violentum ftuprum meretrici publicae illatum eapitali pcena vindicatum referat Groenewegen ad /. 22. C. h. t. fi modo vio- lentia probata fuerit: non enim nudae creden- durn aflertioni puellae , quae fe invitam ftupra- tam afferit, quippe facile eo confugitura, pu- dicitiae protegend* causa; fcd potius qualifica- tae fides adhibenda erit confcffioni ftupratoris , quodnon invitam ftupraverit, donecaliundede yiolentiS illata conftitcrk; clamore folo illius % quae
|
|||||||
|
■'■■W'
|
||||||||||||||||||||
|
AdlegemJuliamdeadulteriiscoercendis.
|
||||||||||||||||||||
|
■
in legibus publicorum judiciorum, velprivato-
rum criminum, in eos, qui pcenas pecuniariat egentes eludunt , extraordinariam animadver* fionem inducendam effe. /. 1. §. ttlt, ff. de p#- nis. Farinacius q<q$. 147. num. 100. & feqq» Parens p. m. Paulus Voet ad%.^,lnftit.depubh judic. num. 19. inftne. Qua occafione obfer- vandum, eum , qui vel duxerit vel dotaverit, fecundum mores hodiernos fufficientem vfderi fubiiffe ftupri pcenam, nec ulterius graviori le- gis Julise de ftupris aut cxtraordinarias coercitio-* ni fubjiciendum cffe. Ant. Matthaeus de crimin* « libr. 48. tit. 3-. cap. 7. num. 23, Carpzovius. praft, crimin. qu<tft,6$. num. 6i. & ftqq, Brou- wer de jure connubior, Hbr, 1. cap,z6,num.ult„ licet alii id tantum, fi ftupratam duxerit, non item, fidotaverit, admittantt Berlichius praQ, conclaf. part, 5. conclaf. 38. num. 114. iij. Sane, fi duxerit, vel ex ipfo jure Romano vi* detur a ftupri pcena liber effe. arg. /, in concu- binatu 3. ff. de concubinis, Brouwer de jure son» nubior. Ubr, 1. cap. z6.num. 25. 4. Non tamen ha*c altcrnativa dotandi du-«
cendive neceffitas obtinet, fi non virgo fed vi« dua volcns ftuprata fit. Sande decif. libr. 2. tit. 1. defin. 10. in med. Groenewegen ad §, 4.1»- ftit» de public. judiciis num. 18. Parens p. m. Paulus Voet ad $, 4. Inftit. depubl.judic. num, 19. Brouwer de jure connub, libr. 1. cap. z6* num. 47. Jicet alii contra fentiant. Beriiehius part. 5. concluf. ^S.num.77. Cavpzoviuspract. crimin. qudsft, 68.»»m. 23. Longeque minus, fi puella ftupro prius fuam amiferit virginitatem , deinde ab. alio rurfus per ftuprum polluatur: non enim fecundus ille ullatenus eam dotare auc ducere tenetur, ne melioris fit conditionis quar |
||||||||||||||||||||
|
qua? fe vim paffam ait, indicium frfficiens vis
illane haud faciente, dum & proclamans ita pu- gnare poteft, tanquam qux vincere non vult; multoque minus jurejurando per eam obluto de vi fibi facta. Leeuwen cenf, for. part. z.Ubr. z. tap. 12. num. 5. ififme. Refponf. Jurifc. Holl. part. 1. conftl. 308. & conftl. ult. poft med. part. 4. conftU 405. Confer Mafcardum deprobation. concluf. 1417. num. z6. & feqq. Et quamvis regulariteraccufatio de adulteriis&ftupris^quin- quennio circumfcripta fit, tamen propter con- currentem hoc in cafu violentiam perpetuo, id cft viginti annis, ftupri per vim illati perfecutio criminalis durat. d. I. mariti lenocimum 29. §. ult. ff. b. t. I. qui coctu 5. §. ult. ff. ad leg. Jul. de vi puhlica. junft. /. querela falji Hz. C. ad leg. Corn. de falfts. civilem enim quod attinet perfecutionem ejus quod intereft, actioneinju- riarum civili faciendam, illa in Hollandia1 in- tra fex feptimanas movenda videtur , ex quo mulieri querendi facultas data fuit, ficredamus Hugoni Grotio manud. ad jurijprud. Holl. libr. 3. cap. 35. num. 14. ibique. Groenewegen in notii. Ex contrario peenam ftupri mitigandam effe «obfervant Interpretes, quando fcilicet fpon- fus prsematurum cum fponsa fua concubitum •cxercuit , quafi illud proprie ftuprum non fit, fed potius adverfus praefcripta matrimonii con- trahendi folennia ipeccatum , fic ut frequenter fola apud viros graves & honeftos levis notae macula fufficiens pcena videatur. Confer Carp- zovium pratt. crtmin quafi. 69. num. 46. & feqq. Ant. Matthxum paramia z. num. 11. 3. Pracipue vcro ftupri fimplicis poena ex
generali confuetudine eft, quod ftuprator ftu |
||||||||||||||||||||
|
aut dotare, uti id
|
||||||||||||||||||||
|
pratam aut ducere teneamr
|
||||||||||||||||||||
|
multis firmat autoritatibus Groenewegen ad §.
4. lnftit. de public. judic. num. 16. 17. Echtre- glement vande Staten Generaal 18. Martii 10*5 6, art. 86. vol. z. placit. Holl. pag. 2445. cujus- cunque conditionis aut dignitatis puella fuerit, adeo ut hanc cleclionem videatur etiam falvam habere ftuprator inferioris conditionis , quam eft ipfa ftuprata. Refponfa Jurifc. Ho\l part. 3. vol. 2. conftl. 90. num. 1. 2. 4. Eftque indo- tis conftituendae quantitate habenda ratio non bonorum aut conditionis ftupratoris, fed potius jpfius puellae ftuprat». arg. /. cum poft divortitm <>9- §.nuptiis 5. ff de jure dot. Sande decif. libr. i. tit. 1. defin. 10. in med. Refponfa Jurifc. Holl. p^rt. 1. conftl. 148, in pne. Adde Gro- tium manud. ad jurijprud, Holl. libr. 3. cap,i<$, tium. 16. & feqq. ut fcilicet dotis nominetan- tum £ ftupratore percipiat , quanto plus dotis nomineopushabet, ut pari nubere poffit. Refp. Jurifc. Holl. d. part. 3. voL 2. conftl. 90. num. 2. five de cxtero ipfa opulenta five paupertina fit. Confcr Farinacium quaft. 147. num. 128. 129. Quod fi ftuprator ftupratam ducerenolit, &propter inopiam dotare nonpoffit, extraor- dinem cocrccndus cft j cum generaliter placuerit3 |
||||||||||||||||||||
|
per fcelus, quam qua: per nuptias jure proba-
tas virgo effe defiit; pranerquam quod in talem propric ftuprum commiffum dici nequit, quip'4 pe in virgine tantum aut vidua honefte vivente locum habcns; ut proinde nec hsec ftupri poe- na tali commixtioni applicanda fit. Carpzovius praft. crimin. quaft. 68. num. 76. & feqq, Ber- Iichius concluf pratt. part, g« concluf 38. num, 6z, Brouwer de jure connub. Itbr. 1. cap. 26". num. 47. Quid quod nec primus ftuprator eo cafu illam ducere aut dotare cog^ndus eft; cum ita per plures ftuprata, faclo fuo ademerit ftu- pratorifacultatemeligcndi ex alternativis, quip- pe ftupro pofteriore fe reddens indignam nilptiis primi ftupratoris, quem aliis fefe vulgando fpe- viffe videtuf \ adeo ut, fivel maxime nuptiarum futurarum promiffio intervenif&t, repudium ob ftuprum a fponsa commiffum mitti poffeti fi> cundum alibi tradita. Et certe , fi vidua ad alias tranfiens nuptias indigna fuerit vifa digni- tate prioris mariti, ionge magis indigna hono- re nuptiarum prioris ftupratoris , quae modo fcelerato viri alterius amores fecuta fuit. Fari- nacius quaft. 147. num. 79. Gratiahus difcept. forenf. cap. 5, in fne. Carocius decif, 59. dij- fejat.
|
||||||||||||||||||||
|
> . L...XL
fei\t. Berliehius A. pm. 5. concluf 38. mm. 39.
Ut tamen ftupratori aflerenti , ftupratam non i fuiffe virginem , aut poftea aliis quoque fefc vulgaffe , ftdes habenda non fit, quamdiu ftu- prum cym alio commiffum|j>haud probaverit, cum quisque in dubio bonus prafumi debeat, donec contrarium probatum fuerk. arg. I. me~ rito 51. ff. pro focio* Damhouderus praxi crimin. cap.'y t. in fine. Farinacius quaft, 147. num. 135. Mafcardus de probat. concluf 1418. Carpzovius praft. crimin,.,quaft.6$. ntim. 81. 82.83. Ber- * lichius pratt. concluf. part. <f. concluf. 38.»«»». ,63. Sed & cum in Zelandia conftitutum fit, ancillas cum filiis eorum, quibus ferviunt, du- rante- minifterio concumbentes, relegandas efle ad parentum defiderium, nec nuptias fequi de- bere, etiamfi nuptiarum promiffio a filiis ma- jorennibus vel rninorennibus interpofita effet, fi parentes in eas libere non confentiant, idque propter frequentia anciilarum lenocinia, artes- que malignas» quibus incautos in ftuprum pel- liciunt. Placit. Ordinum Zelandi* 2,4. Januarii 167$. artic. 15. vol. ^.placit. HoU. pag. 598. dicendum videtur, ctiam hifce altcrnativam do- tis aut matrimonii petitionem denegandam effe; prsefumtione contra tales militante, quod non ieduftse fuerint fed ipfas feduxerint. Qua ra- tione etiam pluribus placuit, cejffare hancpeti- tionem alternativam, quoties vel ex confeffio- ne ipfius puelk, vel aliis probationibus, ( non fola ftupratoris affertione ) conftiterit, puellam nudam ad le<5tum juvenis veniffe, & ita in ftu- prum non confenfiffe tantum, fed & invitaffe: licet parenti puellae eo nomine injuriarum adtio ad id qudd intereft, omnino fuperfit. arg. I. 1. §, tuque adeo <$. l.fi quit fervum 16. ff.deinju- riis. Berlichius concluf. pratt.part. j.concluf 38. num. 31. 31. Farinacius quaft, 147. num. 122. Brouwer de jure connub. libr, 1. cap, 26. num. 44. Nec ab ea, quse ftupratorcm ipfa fic fol- licitavit , diverfa multum videtur , quse pre- tium certum pro corporis fui ufura virginitatis- que flore. pafta fuit; utpote qus corpore fuo fic qusftum faciens meretricum ordini accen- fenda videtur, adeoque non ftuprum fed for- nicationem paffa intclligi debct, ex qua forni- catione cum mfiHere, formam venalem haben- te, nulla ad dotandurrl aut ducendum obligatio nafcitur. Carpzovius pracl. crimin.quafi. 6%. num: 87. 88, 89. Sed &, fi vir uxoremha- bens, puellam ftupraverit , aut coelebs eam, quam ob fangiunis aut affinitatis vinculum du- cere non poteft, dotare eandem haud compel- kndus; cum fibi puella imputare debeat, quod tiullo jure poffit alternatim experiri, fciens, eum talem effe, cui per rriatrimonium jungi nequit; & dotatio in locum matrimonii furrogata videa- tiir, quafi praftatio quxdam ejus, quodinter- eft, matrimonium fecutum, feu faftum imple- tum non effe, ut proinde, nulla exiftente ad ma- lymomum obligatione, etiarn videri nequeat |
|||||||
|
VIII. Tit. V,
fubeffe obliptio ad dotcm, velut quoddam in*
tereffe,, quod nuptise contra6tae non fint. Carp- fcovius pratt, crimin, quaft. 68. num, jo.&feqq. ad num. 76. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1. conjil. 226V Nec tamen ideo meliods eft con- ditionis maritus, quam coelebs; cum alis pce- nae graviores in eum, tanquam adulterum, con- ftituendae fint; & obligatio ad dotem non tam ceffct in favorcm mariti, quam potius in odiutn puellae, in alieni thori focietatem venientis; fi modopuellavelfciverit, velerrore fupinoigno- raverit, eum talem effe. arg. /. ettm qui 18.C. h. t. Prseterea nulla ad dotem dandam obliga- tio eft, fi puella ftuprata jam in alterius matri- monium convenerit, vcl ipfa ftupratori fuo nu- bere nolit» aut autoritate parentum , nuptiis intercedere valentium , nubere ei prohibeatur: eo quod his in cafibus ftupratori per ipfam ftii- pratam aut parentes ejus , absque ullo ftupra- toris facl:o, adimitur jus ele&ionis ex akernati- vis , ex confuetudine inductum; adeoque ipfa fefe fpoliavit potcftate inftituendi hanc acl:io^ nem alternatim concipiendam. Carpzovius de- fin, for. part. 4. conftit. 17. defin, 1. & pracl. criminali qu*ft. 68. num. 84.^ feqq. Etquam- vis Menochius de arbitr. jud. libr, 2. cafn 288, mm, %i. & Farinacius quaji. 147. num. 27, velit, ita demum ceffare obligationcm ad do# tem, fi a^qualis conditionis viro illa nupferit9 quafi tunc eventus docuerit, illam nullum cx ftupro damnum fenfiffe ; vix tamen eft , ut idl comprobaveris , cum in omnem eventum , fi inferioris ordinis viro juncta fit, id fuo fuorum- ve parentum faSo imputarc debeat , nec pro damno reputare poffit, quod fua fenfit volun- tatefacloque. arg. I. quod quis ex cttlpa 203,^. de reg. jaris. & perduret nihilominus hoc ca- fu vis argumenti fuperioris , obligatum raa- nerenon debere ex alternativaobligationeeum, cui per ipfius creditoris fadum facultas eligendi ex alternativis ademta fuit: five enim credi- tor pafto fuo, five facio fuo id agat, ut obli- gatio ad unum ex alternativis evanefcat, nihil refcrt; pa<fto vero cle non petenda una re es alternative debitis totam diflolvi obligationem, Paulus docet. I, ft mttt 27. §, fedfiftipulatm 6. ff. de paHU. Non idem dicendum, fi ftuprator ipfe aliam duxerit, antequam a priore ad eam dotandam aut ducendam conveniretur: cum enim ita ipfe fuo fefe fa<5to privaverk eledionis jure; juftum eft, ut in id unum, quod nunc agere poteft, ideft, ad dotandum, condemne- tur; eo fere modo, quo is , qui noxali tene- tur actionc ad damnum reparandum aut ani- mal fervumve nocentem noxae dandura , ad damni totius' reparationem conftringitur, quo- ties alicnando , vel occidendo , vel alio fimiU modo, fefe eo deduxit, ut noxae dare ampliuu non poffit, ut didum in tit. de noxal. aft. nuni. f. & 7. Nam & hoc noftro in cafuftuprator, nratrimonium cligens, videtur femet ipfum |
|||||||
|
•
|
|||||||
|
ADLEGEM JOLIAM DE AD
«uodammodo noxae dedifle ftuprat*, «^dam-
2i ukerioris reparatione , in dotc danda conli- ftente, fefc liberaret. Berlichius i. part. 5.«»- cluf, pr*®. 38. num. 34. Carpzovms pratl. m- min. quefl. 6S. num. 49. & feqq. < Quibus autem in cafibus ad dotandam aut
ducendam puellam agi potcft, dos quantocius prseftanda, fi ftuprator ftupratam ducere noht; nec expedandum, donec illa alteri nubat; ne velarteftupratoris nuptise alia: impediantur, vel is medio tempore ad inopiam delabatur, atque ita eludatur multoties ad dotem obligatio. Brou- wer de jure connub. libr. 1. cap. 26. num. 50. Carpzovius pralt. crimin. quaft. 6$. num. 33. Kec jus hoc agendi ita quinquennio circum- fcriptum eft a tempore ftupri illati, utiquidem pcenz publicz perfecutio, fed potius perpetuo durat, cum pcrfonali adione ad alterutrum ex hifcecontendatur, perfonales vero aaionesper- petussfmt, ideft,ad annos triginta extendan- tur. Berlichius C0ncluf praft, part. 5. d.concluf 38. num. 33. Carpzovius praii. crimin. quaft. 6%.num. 44. & feqq. diftent. AutorinRefpon- fis Jurifc. Holl. part. 1. cottfil, 148. circa med. Et quamvis Carpzovius d. qu&ft. 68. num. 38. & feqq. fimpliciter contendat, acjtioncm hanc etiam ad hercdes ftupratae tranfmitti; &alii ex adverfo morte ftupratz eam interire cenfeant, tamen diftindionc res temperanda videtur, ut totieseam dicamus ad heredes tranfire, quoties lis ad dotem aut nuptias a viva adhuc ftuprata cft ccepta moveri : eo quod per litem motam ftuprator in mora efle ccepit , atque adeo per moram ejus contigit, quod interveniente mor- te mulicris, non amplius liberam habeat eledio- nem , utrum eam ducendo a dotis dandse ne- ccflltate fefe Hberare velitj ncc mora cjusdete- riorem reddere debuit mulieris vigilantis pcrfc- cutionem. arg. I. arrhis 3. C. de ftonfalibus. Si cnim mortua fuerit, antequam per ipfam aftio hxc in judicium deduda fuit , heredibus ejus permittenda non eft ; eo quod cafus fortuitus mortalitatis ex laterc ftuprata:, & ita creditricis, fuperveniens fine mora ftupratoris concurrente, impoffibilem effeeit facultatem agendiadid, ut dotetur vel ducatur, quae rcbus humanisexem- ta duci amplius haud poteft. arg. rf. I. 3. C.<fc foonfalik Plane mortuo ftupratore, cumitaca- fus mortalitatis, fuperveniens ex parte obligati, nuptias impediat, non animadverto, cur non ef- ficax ftupratse adverfus ftupratoris heredes aclio competat, ad indcmnitatem tendens , ut fcili- cet,dumnuptiafequi nequeunt, provirginita- te dos reponatur, tanquam «ftimatio raptse vir- ginitatis, per quam depretiata fuit mulier ftu- prata refpeftu mariti , fibi conditione aequafis, per nuptias copulandi: prsefertim, cum mori- bus hodiernis adiones rei perfecutoria? cx par- te aftoris , ex deli&o defcendentes , qualis & hsec cx ftupro eft , ad heredes transmittantur, fccundiim alibi tradita i» *}*' ie fdeM- '&&*• |
tTERIIS COERCENDIS, 107^
& hertd. tut. num. ult. circa fnem. Quod (1
ftuprator, utroque parentc etiamnum*fuperftt- te , nihil in bonis habeat, undc dos ftupratse conftituatur, adverfus parentem ftupratoris ac~tio ftupratse ad dotem haud videtur indulgenda effe cx juris rigorc, ut dictum in tit. de noxal. atf» num. ult. in fine. utcunque verumfit, parentes plcrumquc liberorum nomine conventos dotes puellis ftupratis praftare , ne alioquin filii ipfi neque ducentes neque dotantes fcverioribus pu- blicis fubjiciantur ftupri pcenis, fecundum fu- pra tradita num. 3. atque ita per corpora filio-» rum parcntes pcne magis, quam filii ipfi, pe- riclitentur ac affligantur. arg. §, ult. Inftit. dt noxal. aclion. 6. Porro ad ftupri, atque etiam fornicatio*
nis pcenam quodammodo pertinet, quod, fo- bole per illegitimam conjundionem progenita , ftuprator aut fcortator ad alcndam talcm fobo- lem, 8c prseftandos partus feu puerperii fumtus compelli poftlt, etiamfi verfaremur illis in ter* minis, quibus neque ducere neque dotarc im* prargnatam tenetur, dum aut uxoratus cft, aul jam per alium ftupratse fefe mifcuit, aut alia fimilis caufa fuperius rccenfita eum a ducendo dotandoque liberatum reddit •, cum hsec divcrfa plane fint, dotem puellse violatse darc, & in- fantem alere , dum alterum ftupratse, akerum infantis favorem refpicit ac utilitatem: adco ut fi maximc cum vitiata fuper dote transaftum fuerit, adhuc petitio fumtuum puerperii &ali- mentorum infantis fuperfit, quoties nulla ho- rum in transadrione mentio eft. Biouwer de jure connub. libr. 1. cap. z6. tium, 51. Et hax ita, fi ftuprator fe patrem fateatur, aut talis cflc probetur: circa quae , quotidiana nimium, ut brevis fim , fi quidem ftuprator in univerfum neget cum puella concubitum, pucllse aifirman- ti onus probandi ftnpri incumbit, dc qua pro- batione videri poteft Farinacius quaft. 147. num. 130. & feqq. & quaft. 136. Mafcardus de probation. comluf. 1344. Nec fufficit, quod puella prsegnans aliquem tanquam patrem no- minet, licet jurato & in ipfis partus doloribus atque anguftiis, ncc aliter probet concubitura; fi modo mafculus jurejurando fefe purget, quod nunquam ci fefe mifcuerk, fi ccelebs fit: nam fi uxoremhabeat ,difficilius ci jusjurandum a judi- ce, certe non nifi urgentibus indiciis, dcfcr- tur, idque quatenus civiliter, non criminaliter convenitur. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. coiijil. 31. & part. 4. conftl. 37^. nam fi concubitum quidem fateatur, fed fe patrem nc- get, puellse creditur patrem nominanti, licet probari ppflet, eam aliis quoque fefe profti- tuifle, aut mafculus cxcipiat, fedemummenfc uno atque altero ante partum , vel e converfo non nifi toto ante partum biennio cum ea con- fuevifle > atque adeo per rerum naturam non potuifle infantis editi patrem efle : etcnim eo non obftantc interim alere jubctur partum > |
||||||||
|
Vvvvyy »squc
|
|||||||||
|
i©74 L i b.
usque dum evidentcr probaverit in lite princi-
pali, partum ex fe genitum non eflc; quippe quo impleto ab alendi neceffitate per definiti- varn abfolvendus forct, recuperatums etiam a matre infantis ea , quae interim alimcntorum nomine proptcr intcrlocutorise fententix autori- tatem erogarc compulfus fuit. arg. /. unic. §. inmeffe 7. & feqq. ff. fi mulier ventris notnine in poffejfione per calumniam effe dicetur. /. 1. §. ult. 1.2. ff. de ventre in poffeff. mitt. Quodfipater infantis nihil proprium habeat , unde alimenta defumantur, redte parentes ejus a<l alimenta ne- poti naturali prasftanda conftringuntur, impu- taturi legkims filii fui , qukquid eo nomine per eos erogatum fuerit. Carpzovius dep*. for. part. z.conftit. 10. dep. 20. Quse tamen itaobti- uent, fi puella ftuprata paupertina fit, ftuprator vero, autfakem parentes ejus, «fcabeant, unde alimeqta infanti dccernantur: nam fi puella quo- que bona habeat , alimenta filio naturali pra?- ftanda commune potias Datris matrisquc natu- ralis onus forent ; imo fi matrem opulentam, patrem paupertinum concipias, onus alendifo- bolem naturalem foli matri naturali eodemjure knponendum videtur, quo matri legkima:, fi maritus ejus inopia dignofcatur laborare, fecun- dum alibi tradita in tit. de agnofc. & alend. li- beris. Evanefcit autem hoc onus alendi morte infantis, ut tamen funeris fumtus eum gravet, qui per mortem ab alendi ncccflkatc liberatus fuit, ut ka, qui commodum ex morte infan- tis fenfit, etiam onus, mortalitati ex humanita- te cohaerens, fuftincat, juxta /. fecundum natu- ram 10. ff. de reg.juris. Confer de hifce, aliis-, que fimilibus huc fpe&antibus Carpzovium pracl. crimin. 4««/?. 68. num. 104. & feqq. us- qm ad piem. Berlichium praft. conclnf part. j. concluf. 38. num. 41. & feqq. Grotium Hia- nud. libr, 3. cap. 3 f. num. 18. & feqq, ibi- que Groenewegen in notis. Henricum Brou- vver de jure connubhr. libr. 1. cap. z6.mm. 51, <z. Waflenaer pratt. judic. cap. 20. num. 2. 3. 4."\.6. Refponfa Jurifc Holl. part. 3. vol. 1. confil. 156. & part. 1. confil. 301. 7. Adulterium, licet aliquando etiam ftuprum
ambitu fuo compkaatur. /. inter liberas 6. §. lex 1. f. b. t. & ftuprum Judaei cumChriftia- na, dkatur adulterii vicem obtinerc /. ne quis Cbrifttanam 6. C. dejudak. proprie tamen eft alieni thori violatio , feu aliens matrisfamilias corruptio. I. fugitivus eftzz^. ff.de verb.fign. d. h 6.%. 1. ff- n. t. five illa foknnker du&a, fi- ve folo confenfu fine ulla pompa feftivitateque fociata fuerit, (uti poterat ex /. 22. C.denup- tiis. I. 30. ff. de reg. juris. I. 24. ff. de ritu nupt.) & hoc voluifle puto Ulpianum, cum fcri- pfit, fivejufta uxor fuerit, five injufla, accufa- tionem inftituere vkum potuifle. I. fi uxor 13. §. plane five x. ff.b. t. licet eam explicet Aut. Matthasus d. libr. 48. tit, 3. cap. i.mm. 7. de axore conwa leges du<3& juxu cafus ©«urren-» |
L Ti t. V.
tesin d. /. 13. §. 4. 6. S..ff. h. t. Cui tamen
obftat, quod Jurifconfultus rationem reddit^ cur &c injuftas uxores viri poilint adulterii ac-^ cufare, quia fcilicet hac lex ad amnia matrimo* nia pertinet, d.l. 13. §, 1. ff. h. t. at veronc- que vir neque uxor neque nuptiae neque matri- monium intelligitur inter cos, qui contra legura prseccpta coierint. §. pen. mft, de nuptiis. Nec in-. tereft, ingcnua fit mulier, an libertina; cum & li- bertina liberorum hominum clafli accenfeatur. §, ult.Jnftit.de jure perfonar. junct, l.'mterlibetas6* ff. h. t. adeo ut & libertus patronum adulterii accufare jure mariti non prohibcatur. l.fiadulte- rium 3 8. §. pen. ff. h, t. nec alio refpe&u inter mu* lieresviles &abjecl:aslibertinanumeretur, quam quatenuseinuptisecum fenatore intcrdidaz funt. /. humilem 7. C. de inceft. & inutil. nupt. Fce- ditas autem hujus criminis vel ex co manifefta eft, quod castera fere deli&a propria: tut pitudi-» nis finibus contineantur, adulterium vero quod-» dam velut vitiorum agmen trahat, dum fangui- nis jura conturbantur, partus fuppofitiones fiunt, adulterinx ftirpes inferuntur alicnx familia?, ve- risque heredibus ea ratione hereditates interver-* tuntur, marito fape hoftis infeftiflnni fobolcm nefaria conjundtione procreatam tanquam fuam agnofcente, alente, ad fucceffionem vocantc, vel ab inteftato heredem habente ; qualia cum metuenda non fint, quoties non nuptai fedvir- gini viduave caftitas violatur , hinc Romanis placuit, cum fola nupta feu matrefamiliasalie- na adulterium, cum libera fcu folutaacvacan- te, five virgine, five vidua , ftuprum efle. d. /. 6. §. 1. /. ftuprum 34. pr. & §. 1. ff. h. t. Quibus confcquens crat, mulieremduobuseo- dem temporc nuptam, adulteram ex jurc civili cfle ; virum autem uxorem aheram priori indu- centem ftupri magis, quam adultcrii reum cen- feri. /. eum qui duat 18. C. b. t. auth. hodie C. de repudiis. jund. d. I. 6. §. 1. /. 34. §. 1. ff. h. t. De cujus polygamiae improbationc ac pce- nis videri poteft Carpzovius pract. crimin. qiuft. 66. Brouwer de jure connubior. libr. 2. cap. j. Cxtcrum uti jure divino atquc canonico , ita & moribus hodiernis, ligati cum foluta seque , ac foluti cum ligata , adulterium cft. MatthKi cap. i^. verf. 9. Marci cap. 10. verf, 11.12. cap. transmi]f<e 4. extra de eo qui cognovit con^ fanguineam uxoris fua, Pelitike ordonnantie anni 1580. artic, ij, 16. Lecuwcncenffor.part. 1, libr. 1. cap. 13. num. 26. Paulus VoQtad$.j{. Inft. de publ. ftidic. num. 6. 8. Non tamen ex lege Julia deadulteriisauC
ftupris coerccbatur , qui fe junxiflct ancilla?, five proprise, five alienje, qux in fervi contu- bernio, adeoque naturali ratione uxor ejus erat; fed potius infamia quadam fa&i laborabat, t<c extra ordinera, arbitrio judicis pro modo admifll coercebatur, atque etiam a. doraino ancillae aclionedefervo corrupto,aut legisAquilia*,auc injuriarum, conyeniri poterat. /. inttr libefas 6. • |
||||||||
|
/. fta-
|
|||||||||
|
AD LEGEM JuLlAMDE ADU
/, ftuprum 34, ff. b. t. I. etfi libtdine 25. C. b. t.
I, ult. ff. de offic. prdfidis. I. ft ftttprum^ 25. ff.de injuriis. Quid, quod nec ipfi fervi propter vio- latum contubernium fuum adulterii potucrunt accufari. /. fervt oh 23. C. b. t. Sed nec cum foemina vili atque abjecta adulterium fuit ex Conftantini conftitutionc; qtu adttlterium, in- quk, commifit, utrum domina caupona an mini- ftra fuerit ,• requiri debebit , & ita obfequio fa- mulata fervtli , ut plerumque ipfa intemperantu vina prabuerit: «f» f\ dominatdbernafuerit, ngn fit a vinculis juris excepta : ft vero potantibus mi- tiifterium prabuerit, pro vilitate ejus» qtu in rea- tum deducitur» accufatione exclusa , liberi , qui accufantur, abfcedant j cum ab bis fcsminis pudi- titig, ratio requiratur » qua juris nexibus detinen- tur, & matrtsfamilias nomen obtinent. H£ vero immunes a judiciaria feveritate & ftupri & adul- terii praftentur, quas vita vilitas dignas legum ob- fervatione non credidit. I. qua adulterium 29. C. b. t. quibus adde /. humilem 7. C. de inceft. & inutil. nupt. Sed cum leges omnibus hominibus sequaliter fecuritatem tribuant, &«qualiterom- nes legibus fubje&i fubjeda:que fint. /. capita- lium 28. §. ad ftatuas 7. ff. de pmis, jun<5t. /. *jus non in 8. ff. delegibus. rationi magis conve- niens eft, etiam in tales fceminas viles, fi fola vilitate , non item propudiofo vita* luxuriofas genere laborent , adulterium nunc committi, ut & ipfae, & earum eorruptores , condignis adulterii pcenis fubjiciantur. Confer Ant. Mat- thseum de crimin. libr. 48. tit. $.cap. i.num. 5, Simili fere ratione adulterii crimen in iiscefla- bat, quae paffim venalem formam exhibebant, ac proftitutas meretricio more vuigo fe prsbe- bant. /. fi ea qtu 22. C. b. t. quamvis adulte- rii accufatio non extingueretur ex eo , quod ad- ultera deinceps inciperet fe vulgo proftituere, aut lenocinium exercere, aut operas fuas in fce- nam locare» quo poflet adulterii poenas evita- re. /. mater autem 10. §. ult. ff. b. t. ficut e convcrfo non ceffabat adulterii crimen aut pce- na in ea , quae , cum prius corpore qusftum feciffet, feu vulgaris fuiffet, deinde fefe viro in matrimonium dederat, eoque conftante, pu- dicitiam haud fervaverat. l.fiuxor i^.%.fed& in 2. ff. b. t. Cseterum, quod quibufdam pla- cuit, jure civiliac moribushodiernis diftinguen- dum effe intcr mulieres, quaj deferto marito more meretricio tanquam folutse agunt vivunt- que, & eas, qua? cum maritis in matrimonio perdurantes , corpus fuum ftupratoribus pluri- bus, non tamen ita paffim & fine deleclu, per- mittunt, inhis, &qui cum hifce congrediun- tur, ordinarias adulterii poenas locum habere, in illis non.item , id vero minus probandum videtur; cum utiqife qualifcunque defertioma- litiofa mulieris eam ipfo jure non liberetavin- culo matrimonii: adeoque pofitis *adhuc nup- tiis, cttam adulterium poni nccefle eft, adul- terio autem apparente, cur adultcrii pcena non |
||||||
|
LTERIXS COUCENDIS. lOJ^
infligeretur ipfi faltem mulieri ita peccanti, non
animadverto? Etfane, fi conftet, eam, qua? repudium virp non exiegemifit, eoanimo,ut licentius peccaret , adulterii potuiffe a marito fuo repudiato accufari. I. fi multer ,35. C. h.t. Longe magis accufanda erit , quse ne quafito quidem rcpudii colore a viro receffit. Plane in iis, qui fefe talibusmifcuerintmulieribusmere- tricio morc proftitutis, & vel deferto viro va- gantibus, vel matrimonii fpeciem cum rnarito etiamnumobfervantibus,inquirendum puto ma- gis ; utrum mulieris talis matrimonium adhuc perdurans pcrfpcdum cognitumque habuerint, an vero nefciverint, eam nuptiali fcedere alii junclam clle; ,ut illo quidem cafu tanqitamad- ulteri, hoc vero tanquam ftupri aut fornicatio- nis rei, confiderentur • prout illam diftinclio- ncm etiam comprobat Antonius Matthxus in illis, qui cum ea coierunt muliere, qusrcpu- dium viro non ex lege miferat» ut magis im- pune fua: poflet impudicitise induigere. de crimin* libr, 48. tlt. 3. cap, 1. num. 10. Pratfertim, cum generalius definiendum videatur , ftupri > non adulterii coercitionem effe oportere , fi quis ei fefe junxerit, quam bona fide & ignorantia non affedata putabat folutam cfle , cum vcre nupta eflet; tum, quia lege juiia cautum fult, ne quis adulttrium faciat fciens doto malo. I. hac verba 12. ff. b. t. qualis fcicntia dolofumque adulterii commktendi propofitum abcft ab eo, qui mulierem fefe proftituentem innuptam cfle credit: tum ctiam, quia ab adulterii crimine immunem aperte pronunciat Gajus illum, qui uxorem duccbat mulierem, cui repudium qiu- dem, fed non cx lege miflum crat, quaeque id- circo adhuc vere nupta crat, cum is matrimo- nium rcpudio lcgkimo jam diremtum crederet: addita ratione , quia adulterium fine dolo tnalo non committitur ; cum ex adverfo intelligcrctur dolo commififle, qui eamduxit,*fciensexlcgc repudiatam nonefle. /. pen.ff. b. t. ConfcrFa- rinacium quaft. 141. num. Sz.&feqq. cf. Cum afiena concubina adultcrium rfon
eft, quod non nffi in matremfamilias commit- titur. /. fi uxor 13. §. fi quis uxorem 6. ff. b.t. eo quod concubina neque nomen nequehonc-, ftatem feu honorem matrisfamilias habet, nifi inpatroni fui concubinatu fit. /. probrtm 41. §. 1. ff. de ritu nupt. juncl:. /. cum tabulis 16. §. quoniam 1. ff. de bit quib. ut indignis. I. 1. pr. &§.i- ff> de concubinis. Confer Cujacium libr. 5. obfervat, 6. Cum aliena quoque fponsaiwn adultcrium in fpccie, fed potius ftuprum pro- prie didum committi, dicendum eft: nondum enim hic materfamilias, nondum matrimoniumf adeoque necdum thori alicni fcu matrimonii violatio intelligi poteft j nec fpes matrimonii ipfum matrimonium eft, nec id quod adhuc m pcndentieft, perindc habendum, acfijameflet; pra*fertim cum jure civili adeo debile fuerit fponfaliorum vinculum, ut facillimc ac prope Vwvvv % intr |
||||||
|
I. Tit. V.
ralitcr, etiarn in fponsa hoc crimen vindican-
durn eke. d. I. 13. §. 3. Sic ctenim in d. L 13. §.8. Ulpianus; fi mtnor duodccim amiis in domum dedttcla adulterium commiferit , mox apttd eum atatem excejferit, cosperitque ejfe uxor , non po- terit jure vtri accufart ext eo adulterio, quod ante atatem nupta commtfit, fed vel qmfi Jponfapote- rit accufari ex refiripto divi Severi , quod fupra (nempe £. 3.) relatum efi. Ncc turbarc debet, qnod fcmcl itcrumque in hoc Ulpiani loco ad- ulterii aTponsa commiffi mentio fiat; fi modo memineris , lege Julia promifcue ftnprum & adukerium accipi. /. inter liberas 6. §. lex i.ff. b. t. Nihil vero in contraritim facit /. proptet 7. C. b.t. Nonenim illicaflecitur, cumfpon--
sa commiffum fuifle adultcrium, neque inuni- verfum dc accufatione cx Icgc Julia fcrmo cft^ fcd potius , cum fponfa per vim violata cffet, (quod in d. L 7. prsefupponitur, clum dicitur, ipfam mulierem fuam profequi injuriafti, quse non volenti , fed tantum invitse fit. /. 1. §, usque adeo <). ff. de injuriis) maritus dickur hoc cri- men exercere jure mariti\ nonquod violatorem fua; fponfs accufct adulterii; cum aperte nege- tur, illum jurc viri id facerepoffe. d. /. 13, §. 8. ff. h. t. fed potius, quod cum coexperiatur
injuriarum actione; (ficut ipfa quoque fuas in- jurias adverfus talem profequi dicebatur ,) & quidem jure mariti, quia, quantum ad injuria- rum acTionem attinet, fponfus ac fponfa mariti & uxons jure cenfentur. l.itemapud 1 5.§• fpon- fum 2,4, /. eum qui nocentem 18. §. pen. & ult, ff. de injuriis, MinusfaneprobabilitercumHcn- rico Brouwer de jure connub. libr. 1. cap. 16. num. 35. acceperis d. I. 7. de fponsa , quse nondum viripotens,fine vi corrupta fiiitjtum quia verba legis de virgtne adulta violatd concepta funt; tum quia, fccundum jam cxpofita, quan- | tum ad prarfcntem quseftionem nulla interadul-
' tam & immaturam adhuc fponfam alterius vio- latam differentia eft , & ob id fcrvanda potius vulgata leftio , quam admittcnda ex Bafilicis emendatio , fecundum quam legcndum forct propter violatam virginem novellam , qua poftet pubefcere ccepit&c. libr. 60. tit. 37. I.,jz. cum tum demum ex hifce fimilibusque libris corrc- diones verborum inducendse fint, quando uN gcntior juris ratio vulgatam textus evertit Ieclio- nem. Quia tamcn ob concurrcntem fidei per; fponfalia intcrpofits & fpei matrimonii viola-i tionem, ftuprum in fponfam alienam admiflurii' ftupri fimplicis modum egredlmr, nondubium, quin, uti ex aliis caufis variis fupra num. z. re- cenfitis, ita quoque hic, ftupri poena exafpe-» randafit: prsefertim, cum & jure divinofeve- rius in concubitum cum fponsa aliena , quam in ftuprum fimplex, animacfverfum fuerit. Dett- teronomii cap. iz.verf.zy.&feqq. juncT. Exodi cap. 22. verf. 16. Hofea cap. 4. verfi 13. 10, Pcenam adulteriiqupdfpe<5tat, olimpri-
' vatim adukcria fuiffc punita > mariti arbitrio, ubi
|
||||||
|
1076 Li b. XLVIl
impune unius voluntatc, invito altero , diflbl-
vi potuerit fecundum tradita in tit. de Jponfal.
nUm. 12. Et quamvis fponfa in pluribus juris
articulis pro uxore habcatur , uti fponfus pro
marito, noil tameri in omnibus, ut obferva-
tum in d. tit. de Jponfal. num. ult. nec vere uxor
eft; iniquiusque foret, in pcenalibus fine fpe-
. ciali lcgc cxtenfionem adukerii, in matremfa-
milias committcndi , faccre ad fponfim , quae
materfamilias non clt; jubente jure noftro, in-
terpretatiorie legum pcenas molliendas potius,
quam exafperandas eflc. /. f>en. ff. de pmiis. Et
fane, fi cum alieria fponsa adulterium cffct in
fpecie ftc dictum, perperam m quaeftione, an
jure mariti vir accufare pojfit eam ftsminam, quat
cum ei defponfa fuiffet, alii inmatrimoniumapa-
trefuijfettradita} refponfumfuhTet, novamrem
inftituere hujmmodiaccufatorem, qui adulterii cri-
men objkere defiderat prepter boc tamum, quod
priori fibi dejponfa puella, a patre alii in matri-
monium fuertt tradita. I. miles qui nj.qu&re-
batur 7. ff. b. t. Si enim fponfa uxoris loco
cffet, non potuiffet non effe adulterium cum
ea, fi alteri nubat, uti adulterium eft, fi vere
uxor alterum priori virum fuperinducat. Nec
prodeft effugium, quali parentis autoritate fpon-
falia priora fuiflent diflbluta , idque fecundum
jus patri ex lege Romana competens. Nam
etfi hoc dandumfit, manente tn poteftate filia,
patrem fponfo nuncium remittere potuifle, ac
fponfalia diflolvere. /. in poteftate 10. ff. dejpon-
falibus. I. divortium autem 2. §. ult. Jf.de divor-
tiis & repud. tamen tale quid in cafu d.l. 11.
§,7. interveniffe, nulla legis parte patet, ne-
que ctiam probabile eft} cum nemo credi pos-
fit tam fupinus , ut fibi perfuadeat , diffolutis
jure fponfalibus etiamnum fibi In fponfam jus
aliquod fuperfuifle ; tum demum non carens
aliqua dubitaadi ratione , curri non diffolutis,
fed infuper habitis fponfalibus antea rite initis,
pater fponfim alteri in matrimonium tradk. II-
luclquidem cxtradubium eft, neque matrimo-
nium qualecunque , neque ipem matrimonii
violare permitti, & ob id tale facinus cum fpon-
sa commiflum vindicarioportere. .. fi uxqr 13.
§. divi 3. ff. b. t. fed quo modo, quovejurc,
ibidem non exprimitur: ac aliunde conftat, ta-
km non jure vlri a fuo fponfo quafi marito,
fed quafi fponfam accufari poffe. d. I. 13. §. jt
minor 8. ff. b. t. Non obftante eo, quodvi-
deri poffct in d. 1.13. §. 8. cafus fingularis de-
fintri, quo puella ante annum duodecimum
ducta, antesetatem juftam ab alio corrupta erat;
quodque non appareat, eam fuiffe defporifatam
(prout & talem cafum non defponfatas antes-
tatem in domum deduda? Ulpianus exhibet in
I. qutfitum efl 9. //. dejponfal.) Contra namque
defponfatam cam fuiffe , nec in minore annis
dubdecim aliud , quam in majore obtinuifle,
ex eo manifeftum eft , quod cafus ille dicitur
pcrtinere ad refcriptum Sevcri> jubentis genc
|
||||||
|
Ad legemJuliamdead
ubi illecaufam eum propinquiscognoviffet j &
ab.aliis gcntibus pcenas varias tum publicctum privatim , huic crimini infligi fofitas > peti poteft cx Carolo Sigonio de amtquo jure civium Ro- man, libr.i. cap. 9. verfu uxorum porro, Rofini amiquitatibm Itbr. 8. cap. 24. & Demfteriadeum notii. Alexandro ab Alexandro genial, dierum libr, 4. c. 1. _£rodio Pandecl. Itbr. 8. tit. 1, cap, 4. Ant. Matthxo de crimin, libr. 48. tit. 3. cap. 3, num. 18. Deinde lege Julia per Augu- ftum lata propofitam fuiffe relegationem in pa- ganis i in militibus deportationem probabile eft, ac pluribus adftruit Ant. Matthjeus de crimin. iibr.q&.^u.^.cap, z,num.i. Pofteaultirrmm fupplicium adultera. non minus, quamadultero impofitum ftiit > fed quo autore » incertum eft, "licet probabile, etiam ante Conftantini tenv
pora capitalem, imo mortis pcenam > adulteris utriusque fexus fuiffe infligendam , fecundum ca,qu3-latiusarhe difputatat» ttt. de transattion. ttum. 18. Juftiniarius vero, fervata in mafculis pcena capitali , fceminas adulteras verberatas in monafterium detrudi jullit, concefsa maritisli- centia eas intra biennium recipiendi. autb. fed bodie C. b. t. novell. 134. cap. io fed ex lege ultima C. b. t. adulteris verberatis & tonfis na- res abfciiTi , ut ita inhonefto vulnere , eoque confpicuo , perpetuam circumferrent pera&i cri- minis exprobrationem. Ex edidto politico Ordi- numHoUandiae anni 1580. art. 15. 16.17. adul- terii quidem qualificati, id eft ligati cum ligata, pcena eft relcgatio utriusque in annosquinqua- ginta, & adulteri intuitu infamia, cinguli, fi quo potitur, privatio , ac honorum publicorum in futurum capcffendorum inhabilitas. Simpli- cis vero, fi fkligati cumfoluta, ligatuscingu- lo privatus , in mul&am centum florenorum condemnandus, & ex repetito fcelere in flore- nos ducentos cum annbrum quinquaginta exi- !io; muliere foluta prima vice carceri manci- panda, diebusque quatuordecim pane & aqua tenuiter nutrienda, & ob repetitum facinus ad annos quinquaginta releganda, Sin foluticum ligata, folutus carceri inclufus ac pane & aqua cjiiatuordecim diebus nutritus , in centum flo- renos damnandus y ex reiterato crimine in per- petuum relegandus; ligata vero annorumquin- cjuaginta exilio coercenda. Quas pcena., quate- nus pecuniariar, pottea quadruplicata: fuerunt, ^adultcrio qualificato infuperaddita pcenamil- le florenorum , cum interdi-to , ne fuper hoc * crimine transac.io*fiat. Placit, Ordin. HoUand.
11. Sept. 1677. vol. 3. Placit. Hpli: pag. 507. qua tamen nunc iterum tolerata, pcena. relicjua: fere per opulentiores pecuniaria quantitate fo- luta evitari folent. 11. Praterea propter adulterium jteti poffe
a conjuge infonte feparationem matrimonii, di- ftum latius in tit, de divortiis, & dotem vel pro- jpter nuptias donationem nocenti conjugi adem- tam , innocenti cedere , una. cum quajuitate |
||||||
|
JLTERIIS COERCENDIS, I0?7
tertias partis dotis ex reliquis bonis, nifi exftent
I liberi, uti & paucis quibusdam aliis in cafibus exceptis, expofitum in tit, foluto matrimon. num. icj. Qiiod & moribus hodiernis obtinet, dum conftitutum ab Hollandise Ordinibus d. editlo politico , anni 1580. art. 18. pcenas fuperius enarratas infligendas effe , falvo infonti conjugt jure/uo, fecundum jus fcriptum fibi compe* tente. Confer Groenewegen ad mveU, iift cap. 8. 5). 10. Leeuwen cenf. fer. part. 1. librt 1. cap. 15. num. 9. D. Joh. _ Someren dejti- re noverc.cap, 15. num. 8. Abrah. a Wefel d$ connub. bonor. fociet. traft. 2. cap. 4, num. 1.2« 3 &f«qq. & 12.13. 14. 15. &{eqq\ Ant.Mat- thajum de crimin. Itbr. 48. tit. 3. cap. 3. numt z. & feqq. Brouvvcr de jure connub. libr. z.cap. ult. num. 24. & feqq. Appendicem decifionum pofi Refp. Jurifc. Holl.part. 3. vol. 1, pag/zf, Refp. Jurifc. Hollpart. i.confil. utt, Berlichium part, 4. concl. 20. 12. Pcenis denique adulterii adnumeratum,
quod pater filiamfamilias five naturalem , five adoptivam , occidere poffit una cum adultero, fi modo filiam eo tempore, quo eamoccidit, in potcftate habeat, etiamfi nuptiarum contrada- rum tempore emancipata fuiffet 5, & quidem primo fanguinis gradu junctam ; fic ut ne- que avus ,* neque alii ulteriorcs afcendentcs hoc jure gaudcant , five neptem folam , fivc cum nepte patrem ejus intermedium in pote- ftate habeant : licet enim in /. patri 20. & 21. ff. h. t. tantum°fit mentio avi habentis in poteitate cum filio neptem ex co genitam,fta- .tuatquc, tunc neque per avum, nequeperpa- trem eundemque fiUumfamilias, adukeram oc- cidi poffe ; tamen ncc tunc , cum avus folam neptem in potcftate habet,id in avo permiffum vi- dcri potcft; cum nulla lex id avo aperte indul- geat, & patris appellatione avus non continea- tur, nifi jufta interpretatione. /. jufta interpre- tatione 201. ff. de verb. fignif. qualisjufta*inter- pretationis ratio non fubeft ad facicndam pce- nalium extenfionem. arg. /. pen, ff. de pocna, Adhxc neceffe eft, ut filiam in ipfa turpitudi- ne deprehendat, non ex intervallo. /. quod ait lex zi.pr, & §. -1. ff. b. t. & quidem doirji fuae, in qua habitat, licet ibi filia non habitet, avrt domi generi fui, non item alibi; eoquod majorem injuriam putavit Leeislator, quod in do- mum patris aut mariti aufa fuerit filia adulterum inducere. /.necinea zz.§.jm z.l.quodaiilex 23. §. quare z.ffb, t, dcnique ita, ut neque infontern cum nocente perimat, quod eveniret, fi prsgnans obtruncaretur. arg. l.pragnantti 3.//. depoenis. I, Imperator 18, //. de ftatu bom. neque ex uno fce- lere nocentium uni parcatj fed adulterum una cum filia adultcra unico quafi adu continuato & viut unoiclu occidat, nonfolum adulterum» aut prius adulterum , dein adulteram cx intet* vallo , vel vice versl. d. L 23. §. ult. ff, b.t. usque adeo, ut in dubium vocatum fuerit, an Vvwvv 3 noa |
||||||
|
L 1 b. XLVIII. Tit, V.
|
||||||||||
|
1078
|
||||||||||
|
non ex lcge Cornelia de ficariis reus effet pa-
ter, qui adulterum occiderat, cum filia poft gra- via vulnera per patrem illata fupcrvixiflet: ac ex bcnignitate dccifum fuerit , impunitatem pa- rentj eoncedendam efle, quafi'filia fato magis quam patris voluntate fervata fuerit. /. nibil in- terejl 3 z. /f. b. t. ' . 13. Etfiveroolim maritus etiam jushabuifle
videtur occidendi uxorem adulteram in ipsa. tur- pitudine deprehenfam; cum&eam, cjuam ipfe non ita deprehenderat, convi&am confeflamvc privato potuerit punire arbitrio fecundum ante diela; imo etiam necare eam, qyje vinumde- libalfet, quia temulentia proximus ad ifnpudi- citiam gradus eft ; tamen , uti privatim adul- teria puniendi poteftas poftea marito ademta fuit, ac lege Julia ccepit hoc crimen rigidius publice vindicari, ita quoque ex jure recentiore marito non licet deprehenfum in adulterio uxoris kxx adultcrum occidere ; five paterfamilias ipfe lit, five filiusfamilias. /. marito quoque 24, pr. & §. z, ff. b. t. nifi jure novo eum, quem adulterii cum uxore fufpe&um habebat, fi poft trinam dcnunciationem teftato faCtam , ut abftineret a mulieris confortio, domi fu« vel alibi cum uxo~ re fua verfantcm Inveniat. autb. f% quis C. b. t. vel adulterum vilemdomi fuas, nonitemindo- mo fui foceri aur. alibi deprehendat; qualisad- ulter vilis eft, qui artem ludkram ante fecit, in fcenam faltandi cantandique causa prodiit, judicio publico damnatus neque in integrum re- ftitutus cft, quive libertus fuit mariti, uxoris, patris, matris, filii, aut filia?, five proprius cu- juspiam eorum, five cum alio communis; uti & fervus. d. I. marito quoque 24. pr. ff.b.t. ex qua lege reftringendum, quod generalius a Pau- lo fcriptum de fervo, lege Aquilia nonteneri, qui occidit adulterum deprehenfum fervum alie- nam. I. qui occidit 50. ff. ad leg. Aqiiil, utfub- audiatur, domi fua, Uxorem vero ipfam adul- tcram occidendi poteftatem nullo in cafu, five domi fu«, fivc alibi deprehenfam, maritusha- bet; fuitque tam varie hoc jus conftitutum > ut patri, non marito, mulierem, & omnem adul- terum occidere permitteretur , quod plerum- que pietas paterni nominis confilium pro liberis capit: cxterum mariti calor & impetus facile decernentis atque faevientis refrenandus fuit. /. nec in e£ 22,,*§. ult. ff. h, t. junft. /. 1. §. ult. ff. ad leg. Cornel. de.ficariis. Ncc quicquamfa- cit, quod apud Paulum recept. fent. libr. 2. tit. 26*. legitur , maritum inventam in adulterio uxorem occidere pofle, fi adulterum domi fuae deprchendat; cum vel de more iilius temporis, non jure, accipiendus fit j vel autoritas ejus neu- tiquam ad evertenda, fed tantum ad confirmanda atque elucidanda juris Romani di&ata, condu- cat. Et quamvis ab Hugone Grotio fcriptum fuerit, marito in Hollaqdia jus occidendi aduf terum una cum adultera. in adulterio deprehen- sa competere. Hbr, $, mamL ai jmifcrud, HoU. |
||||||||||
|
cap, 33. in fne. merito tamen, & juftis ratio-
nibus illa fententia impugnata ab Ant. Mattbax» d. libr. 48. tit. 3. cap. 7, num. 15., Qucmad- modum nec patri ullo modo nunc hocjusafleri poteft occidendi filiam una cum adultero; quip- pe quod habet veftigium antiqua? illius & acer- bx poteftatis patriat, jus vitse necisque in libe- ros tribuentis, & moribus ignotse. Gioenewe- gen ad /. 4. C. b. t. Parens p. m. Paulus Voet ad §. 4. Inflit. de public. judic. num. 5. inmed. nifi violentum uxori filisve adulterium infera- tur. Refponfa Jurifc. Holl. part. i.conjil. 331. 14. Quibus autem in caiibus,. & quibusia
locis , jus occidendi adultcram aut adulterum patri maritoque datum fuit, non tantum per fc, fed & per fuos filiosfamilias jus illud exercere potucrunt, fic ut fac"tum tale impune ferret fi- lius, juflu paterno ad id inftrudus. /. Gracchm 4. C. h. t. Sed nec per fe aliter, quam fi jure patris maritive accufare potueriht: fi enim ccs- fet accufandi licentia vel propter turpem patris aut mariti conditionem, vel propter ipfiusfiliae ignominiofam vivendi rationem , vel proptcr adulteri honorem dum magiftratus crat, etiam occidendi jure deftituti erant. /. marito 24. §. ult. ff. h. t. Denique nec pmermittendum , eos quibus occidendi adulteri jus datum eft, multo magis pofle contumeliis afficere, non tantum ver- balibus, fed & realibus. d. I. nec in ea z 1. §. fed qm l.ff.h. t. Ant. Mattbxusd. libr. 48. tit. 3. cap, 3.
num, 18. ubi & taftrandi licentiam tuetur. 15. Quod fi pater, cui &setas & pletas mo-
derata confilia iuadere debuerat , hic modum excefferit , vel neptem occide-ndo , vel folum adulterum aut folam adulteram , vel utramque quidem , fed alibi quam in fua vel generi do-* mo; magis eft, ut ex lege Cornelia de ficariis reus peragi poflit, & ordinaria pcena pledi; cum nuspiam lex patri parcendum dicat, nifi cum fecundum legis prafcriptum intendit exer- cere fuum occidendi jus, fed pra?ter voluntatem eventus defuit. arg. /. nihil intereft 32. //. h.t. Diverfa mariti caufa eft , qui , uti in primis genialis thori vindex efle debet, quia <k primam atque praecipuam ex adulterio injuriam patitur, /. quamvit adulterii 30. C. b. t. ita quoque ca- lore & impetu commotus a feverioribus deccr- nendis haud ita facile avocatur. /. nec ineaiz. §. utt, ff. h. t. &obid, cum difficillimum Le- gislatores ipfi crediderint juftum dolorem tem^ perare , etiam eum , ceflante legis autoritate uxorem adulteram aut adulterum perimentem» non ordina'ria legis Cornelix pcena, fedmitius» cxilio vel in opus publicum damnatione, ple- &i pofle, placuit; inconfulto quidem, fcd ta- men juftodolore fadum ejus relevante./. Grac~ chtu 4, m jine C.h. t. I. fi adulterium 28,§■ Im- perator 8. //. b, t. /. i, §. ult, ff. adleg. Cornel. de ficariis. 16". Sunt tamen cafus, quibus adulterii pce-
na in univerfum ceflat: funt, quibus minuitur: funt»
|
||||||||||
|
. 1
|
||||||||||
|
Ad leoem Joliam deadu
funt, quibus exafperanda eft. Ceffat in totum,
fi aduker vel adultera ante condemnationcm, vel etiam poft eam, fed pendente appellatione motiantur. arg. L nlt. ff. ad leg. Jul. majefi. fic ut nec ootis fimiliumque perfecutio ultra fuperfit j ficuti nec ultra durat pecuniarii commodi petitio infonti competens, ii recon- ciliatio inter conjuges interceflcrit, lket illa rerr.iffio publicam non perimat pcenae petitio- nem fcu accufationem. Abrah. aWckldecon- nub. bomr. focitt. traB. z. cap. 4, mm. 24, 25. & mm. 47. & feqq. Idemque eft» fi infons conjux nullam ipfe de conjugis adulterio quae- ftionem moverit pro lucris hifce pecuniariis ob- tinendis, fivefcivcrit, fiveignoraverit, crimen hoc a conjuge perpetratum efle, ut prolixe di- fputat Berlichius concluf. pracl. part. 4. concluf. 30. num. 1. & feqq.& num. 12.& feqq. Non ctiam poenx ullatenus locus eft, fi non dolo, fed juftiffimo facH errore, non fupino vel affe- €tato infimulatovc, adulterium commiflum fit, fivc fimul ex viri & mulieris parte error talis intervcnerit, five alterius fraude aker circum- veritus & in errorem dedu&us fuerit, dumvcl adukera uxoris legitimae thoro adfcenfo uxorem fe fimulans, maritum fraudis ignarum admifit; vcl adulter alienum ingreflus thorum , feque maritum fimulans , in eam egit, quae fe viro proprio fubjectam opinabatur5 eo quod veniam meretur juftiffima fafti ignorantia, qulppe do- lum feu delinquendi propofitum excludens in ignorante, fine quo adukerium, lege Julia coer- cendum, npn intelligitur. arg. l,b<zcverb*iz. ff. b. t. I. qui contrn 4. C. de incefi. & inutil. nupt. junct. L nibil confenfui 116". §. nlt. ff.de teg.'juris. I. regula juris 9. //. de juris & fatti ignor. Sed &, fi mulier, cum maritum abfen- tem audiviflet vita functum efle, alii fc junxe- rit, marito deinceps reverfo, Papinianus cen- fuit, tam juris quam fa&i qusftionem moveri: nam fi longo tempore transa&o , fine ullius ftupri probatione , falfis rumoribus indu&a, quafi foluta priore vinculo, legitimis nuptiis fe- cundis jun&a fuerit, quia verifimile eft dece- ptam eam fuifle, nihil vindi&a dignum videri: fin fi&a mariti morsargumentumraciendisnup- tHs probabitur praftitifle, pudicitiam hoc fafto laborantem pro admiffi qualitate vindicandam efle. /. miles qui n. §. mulier cum 12. ff. b.t. Quando autem mulier ob diuturnam viri abfen- tiam, aut mortis opinionem , ad alias nuptias tranfirc poffit, vel non *, & an reverfus prior naaritus uxorem akeri nuptam recipere poffit; an prior illam relinquere fecundo, aliaque fimilia, exjurecivili& hodierno latius tra&ata in tit. de titunupt. nstm. 90. Porroficuterrorconfenfumin fcelus excludit, ita quoque vis raajor, cui refifti nequir.J. nihil confenfu'tH6. pr. //, dereg.juris. tinde fi qua; vim pafla fuerit > five dum apud hoftes capta erat, five alias quacunque ratione, in ea cauaa non eft, ut adukerii vel ftupridamnetur; |
||||||
|
LTEE.IIS COERCENDIS. IO79-
licet injuriam fuam, protegendas pudicitixgra*
tia , confeftim marito renunciari prohibuerit. I. fi uxor 13. §. fi qtds plane 7. I. vimpajfam }<*u ff.b.t. Etenim, ut ab Imperatoribus refcrip- tum, fcediffimam earum nequitiam 5 quse pu-« dorem fuum alicnis libidinibus profternunt» non etiam earum » quae per vim ftupro com- preflse funt > irreprchensa voluntate, leges ul<« cifcuntur; fic ut easetiaminviolatacexiftimatio"» nis eflc, mcrito placuerit. I. fccdijfimum 20. C. b. f«' 17. Mitiganda adukcrii pcena eft , fi quis hoc facinus tentaverit quidcm, fed non perfe-» cerit. arg. /. 1. pr. & §. ult. ff, de extraord. crn min. Qjiando vcrotentatumfolummodo,quan-« do perfcclum videri debeat hoc crimen, explw cat Ant. Matthaeus dc crimin. libr. 48. tit. 3. cap. 2. num. 7. 8.10. Conanti autem & noa perficienti adukerium non abfimiiis eft , qui credens, mulierem maritatam cfle, eandemcor-» rupit, cumtamcn illa innupta eflct; licetenim adukerii committendianimumhabuerit, rcips^ tamen ftuprum tantum , non adukerium fuitj cum neque alienarum nuptiarum facrilegium, neque alienae matrisfamilias corruptio , aut irt univerfum matrimonium ullum violatum appa* reat, fine quibus adukerium concipi non potcft» lege civili vindicandum. arg. i. intcr liber*s 6. §. 1. //. h. t. I. quamris aduUerii 30. §. 1. C. b. t. Et quamvis in lege Cornelia de ficariis dolus feu propofitum pro faclio accipiatur,pce^ natque ordinariae locum faciat, ctiamfivcrc at* des fecuta non fit. /. 1. §. divus 3./. in legeCor* nelia 7.1. dim Badrianm 14. //. ad leg. Covnel. deficariis. tamenidinaliiscriminibus, &nomi-* natim in adukerio, comprobatum non eft: nam p ut egregic TryphoninuSjdf furem^AduUtrumyalea- torem, quanquam aliquafignificationeexanimipro* pofitiontfola quis dicere poffit; ut etiam is, qui ntm* quamalienam rem invito domino fubtraxerit, »«w- quam alienam matremfamilias corruperit , fi mo- do ejus mentts futrit, ut occafione data id com- miffurus fit , tamen oportere tadem hac crimina ajfumto acia inielligi. L fugitivut efi 225. //. dt verbm fignif. qualis adus adukcrii aflumtus hoc in cafu , quo mulier innupta erat , non eft. Ant. Matthatus de crimin. libr.48. tit. y.cap. 2. num. 6. "Wiflembach ad Pand. h. t. mtm. 21. Sicquoque ftupri, non vero adukcni, pcenam infligi oportere , fi quis fefc per errorum mu- lieri mikuerit, quam putabat innuptam efTe, cum vcre uxor cflet, jam fupra monitum»«OT. 8. in pne. Non tamen minuenda cocrcitio ex eo, quod mulier alleget, ob dcnegatam debitj conjugalis prjeftationem fe foris quzrere dcbuis- fe, qu*od domi non invcnicbat, aut fcfevicem reddere voluiife mariro fuo , pudicitiam haud exhibenti; quodve allcgetur neccffitas, evitan- di majoris, incommodi gratia^ quia nullatanta neccffitas cft > qua; id , quod natura probrum eft, licitumefflcerepoffitj adeoutmaritoetiam pateat accufatio adukerii ab uxore commiffi, |
||||||
|
\oU L 1 b. XLVIIL Tit. V.
|
|||||||
|
cum apud hoftes cftet; utcunque jure belli du-
riffima alia metuere, nifi confentiret, debuerit; ac tantum Hbera tunc pronunciata fuerit, cum vim paffa eflet. /. fi uxor 13. $. f% quis plane 7. ff. h.[t. nequc medela mali triftis ob debiti con- jugalis denegationcm , aut violatum a conjugc matrimonii fcedus, in adulterii turpitudine quse- ri debet ; nec paria crimina mutua penfatione quantum ad publicam vindictam tolluntur, fed potius utrumque peccantem legitimis reddunt pcenis obnoxium. d. I, 13. §. judex 5. ff.h.t, Confer Zoefium. ad Pand. h. t, num, 47. jo. 5r*
18. Exafperandum e converfo videtur adul-
terii fuppHcium, fi quis fcicns dolo malofefi-
mulaverit quacunquc rationc maritum» vclux- orem , & ita errantem, five agentem, five pa- tientem , alterius eonjugem,legitimaElicit£que con jun&ioni fe operam navare opinantem, exem- plo peffimo circumvcnerit; cnm ita cum adul* terii crimine falfi crimen , quod ipfum per fe capitale eft, 'concurrat, & crimen adulterii fum- mopere aggravet. arg, /. tos qui diverfa 27. §. ttlt. ff. dd leg. Cornel. de faljis. Henr. Brouwer de jure connub. libr. 2. cap.ult. nUm. jpinmed. Similiter intendi pcenam oportere cenfent , fi vilis & abjedtus illuftrem fceminam adulterio commaculaverit. arg. l.pen. C. ad Senatufc. Orfit. §. strox o. lnfiit. de injuriis. eoque facit, quod maritus adulterum vilem, non item alium, domi fua: deprehenfum occidere potuit. /. marito 24. ff. b. t. Nec dubium,quin fi vafallus uxorem domini, vel dominus uxorem vafalli fui violaverit, in eo fakemduriorcoercitiofit, quod ille quidem di- rccto, hic vero utili dominio feudi cadat , ut vulgo notant juris feudalis Interpretes, & mo- nui in digreffione defeudis infine libri trigefxmi oda- vi num. 112.6* 120. Prsecipue vcro exaggeran- da adulterii pcena, fi cum adulterio inceftus con- currat; co quod & hk dupficatum crimen eft. /. f% quis vidmm 5. ff.de quaftion. Quodautem ibi a Marciano definitur, talem in infulam dc- portandum efle , non tam ex juris difpofitione eft , quia Marciani tempore etiam adulterium folum fine inceftu jam capitale effe&umfuerat; quam potius ex ufu & confuetudine judicum, pcenas contra legum rigdrem remifliione nimia emolHentium, ut latius probavi in tit. de trans- aftion, mm. 18. circa med. Et Iicet jure novis- fimo mitior adulterae quam adulteri poena fuerit, tamen fi cum adulterio concurrat inceftus juris gentium, veluti cum privigna aut noverca, ea- dem mulieri, qux mafculo pcena imponenda eft. I, f% adulterium 38. pr. & §. i.ff.h.t, autcer- te in fceminam ultra vulgatam adulterii poenam feverius propter duplex crimcn animadverten- dum j adeo ut nec quinquc annorum praefcriptio- ne crimcn inceftus conjun&um adulterio pcri- matur. l.vim paffam 39, §. prafiriptione <$,ff, b. t. Cujacius libr. zo.obfervat. 17. Ant. Mat- thaus 4( mtnin, {ibr. 48. tit, $, sap. 7, mm* £. |
|||||||
|
10. Eftautem inceftus proprie maris &fce-
minaj conjun&io illicita rationc fangninis aut affinitatis. §. 1. & feqq. junct. §. pen. mfi. de nuptiis. ac vel cum matrimonii aut contubernii colorc, velcum adulterio, vel cum ftupro, vel cum fornicatione , vel cum concubinatu con- currere poteft. /. miles qui n. §. militem 1. /, fi adulterium 38. pr. & §§. feqq. L ult. ff. h. t. l.fi quis viduam 5. ff. de quafiion. /. 1. § peu, ff. de concubinis. I. adoptivus 14. $. ferviles 2. & %. LetiamfijG, l, tilt. ffderitu nupt. Divi* diturque, quod alius cx jure gcntium, alius ex jure civili inceftus fit. Ex jure quidem gen- tium inter afcendcntes & defcendentes, quique per affinitatem fibi invicem parentum libero- rumve loco effe cceperunt, quales funt focer, focrus, gener, nurus, vitricus, noverca, pri- vignus, privigna. /. ult. §. 1. ff.de condicl.fine causa L ult. ff, de ritu nupt. fratcr & foror. /# eum qui 19. C. de epifc. & clericis. jund. Lli- bertinaf S,'ff. de ritu nupt. Ant. Matthams de crimin. libr. 48. tit. 3. cap. 6. num. 3. Brou- wer de jure cennubior Ubr. 2. cap. 17. num. 7. Patrui vero aut avunculi conjundionem curil fi- lia, aut ulteriore fratris fororisve defcendente, an Romani pro inceftu juris gentium , an magis lege civili prohibito habuerint, incertum fatis^ Papinianum tamen inter has duas inceftus fpe* cies diftinguentem in d. I. 38.//. h. t, fub in« ccftu juris gentium etiam avunculi patruive curn fratris fbrorisve filia conjundionem comprehen- difle , hoc evinci videtur argumento , quod, quantum ad inceftum juris civilis, marium de- tcriorem ait, quam fceminarum conditionem elTe , marcs pcenis fubjici, fceminas excufari, in juris gentium inceftu parem maris 8c fcCmi- nse turpitudinem paremque pcenam obtinere. d. L 38. §. quare 2. //. h. t. de puella autcm avunculo nuptura , & nuptiarum causa dotem ei dante, alibi fcribat, ob turpem caufam dan- tis & accipientis pecuniam videri datam, & par utriusquc deli&um efle. /. ult. pr. ff. de condift. fine camb. Et quamvis in d. L ult. puellse ni- hilominus dotis data; repetitionem tribuat ex illo colore, quodilla dotem dedcritmatrimoniigra- tia, quod nullum erat, non ftupri causa;non tamen ideo aut turpitudinem aut delidum ex e» conjundione nafciturum ullatenus a muliere a- molitur. Nec repugnat /. ult. ff. de riiunupt. cum in ea Paulus quidem ftatuat, inter afcen- dentes & defcendentes inceftum ex juregentiurn cfle, fed non dicat, inter collaterales non efle , fcd non ita perpetuum efle, adeoque labi faci- lius pofle, qui in transversa, quam qui in rccta linea, nuptias contrahunt, co feremodo, quo &Imperator fcripfit, inttr tas quoque perfonas , qua ex transverfo gradu cognationis junguntur, tffe quandam fimilem obfervationem, fed non tantam. §. inter eas z, Infiit. de nuptiis. Juris civilis in- ceftus cft inter patrem & filiamadoptivam, fivc durajrjie fiyc fofutai adoptionc j »cc non intcc Iratrcoi
|
|||||||
|
Ad legemJuliamdeadi
fratrem & fororem adoptivam , adoptione aut
faltem patria poteftate in filium naturalem & fororem adoptivam adhuc conftante : fed & cum amiti vel amita magna adoptiva fimilibusque perfonis. $. i, 2,* 5. Injiit. de nuptiis. I. (i qua mihi 1 2. p. ult. I. per adoptionem 17. pr. & §§. feqq. L quin etiam 55. pr, & jF. x. //. de ritu ttupt. juncT. Lftfitpulor 35. §. item quod i.ff. de verb, obligat. 20. Quod fi inceftus juris gentiu.m perma-
. trimonium commiftus fit, aequalcm pcenam mas & fcemina fubire debuit, fed, ut opinor, Pa- pinianitempore adhuc arbitrariam, mitiorem fa- ne, quam erat adulterii. /. ft adulterium 3 8. §. 2. 3. //. h. t. Nec aliud inmafculo, inceftum juris civilis committcnte»obtinuit, muliere ab hujus inceftus crimine excufata, quafi lapsa er- rore juris, qui in mulieribus multis cafibus im- punitus eft. d. I. 38. §. 2. ffb.t. juncT. /. re- gula eft 9. //. de juris & fatti ignor. fed jure Juftiniani noviflimo inccftuofas jure gentium , nuptias contrahentis pcena eft bonorum publi- catio tam canerorum , quam dotis, nifi liberi fuperfint legitimi, quibus hoc ipfo fui jurisef- fe&is ea applicantur cum onere alendi paren- tem inceftuofum; exilium infuper, & cinguli, fi quo potkur, fpoliatio, verbcratio quoque, li vilis fit; fcemina etiam talia fcienterpeccan- «e fimili poense fubjuganda. Auth. inceftas C. de inceftis nupt. novell. iz. cap. 1. 2. quibus&ad- ditum, liberos ex tali complexu natos non efle a parentibus alcndos. auth. ex complexu C. de itt~ teft. nuptiis. quod tamen generali confuetudine abolitum , dum iniquum vifum, liberos, qui non peccarunt, alimentis fraudari. Adde ttt. de liberis & pofthum. num. ult. Extra matrimonium inceftu facTo , fi quidem per ftuprum , pcena adulterii irroganda fuit. d. I. 38. §. ftuprum 1. //. b. t. juncT. /. miles qui 11. §. militem i.ff. b. t. nifi juris civilis inceftus eflet, a quofce- mina cxcufata folam ftupri pcenam fuftinuit. arg. d. I. 38. $. 2. ff. h.t. Sin pcr adultcrium, jam fupra dicTum, quid juris fuerit. Quse ita diftirfcTius explicare necefle fuit, cum Hollan- dise Ordinibus placuerit, edicTo fuo confirma- re pcenas omnes a jure civili in inceftuofos con- ftitutas. Ordonnantie van Poittie anni 1580. ar~ tic. 13. & 18 in fine. vol. 1. placit. Holl. pag. .334. Gonfer D. Joh. a Someren dejurenover- tar. cap. i<jj..fett. 1. num. ,1. 2. Refponfa Ju- rifc. Holl. part. 3. vol. 2. confil, 140. & Ap- pendicem decifionum. poft Refponfa Jurifc. Holl. part. y vol. 1. pag. 37. in ftne d* 38. Depce- nis concionatorum, fimiliumque , qui autori- tatem publicam nuptiis intra gradus prohibitos, aut aliter contra leges contra&is addiderunt, copulando tales, vide ecbtreglement vandeSta- ten Generaal 18. Uartii i6%6.artic.^.& 6%. rol. 2. placit. Hott. pag. 243 8. e^ 2442. Abrah. a "Wefei ad novellas canftit. Vltraj. artic. 14, , mtm. 60, CelTant tamen graviorcs hse inceftus |
||||||
|
LTER I r S COERCENDIS. I0.8l
poenaj, fi fola fponfalia contracl:a fed nuptiae fe-
cutaj non fint. arg. /. fin. ff. dc conditt. fmecau- sa, vel fi inceftus aut lubrico setatis, aut juftis- fima fadi ignorantia commiflus appareat, Sc errore compcrto, vel exiftente legitima state, conjundio talis fine ulla procraftinatione direm- ta fuerit. /. qui contra 4. C. de inceft. & inutil. nupt. d. I. 38. §. ftatres 5. 6". 7. ff. h. t. Ut tamen & in ignorantibus pcensc quaedam locum habeant, puta, quod neque vir, neque nxor, neque dos intelligatur effe , ac illegitimi ha- beantur ex juris rigore liberi cx tali conjnndio- ne geniti, quamdiu refcripto principali*nonle- gitimantur. §. pen. lnftit.de nuptiis. jund. l.qui in provimia 57. §. i. ff. de rttu nupt ad quas etiam pcenas refpicere videtur Paulus Jurifcon- fultus, quando in /. ult. ff. de ritu nupt. fcribit, eos, qui palam inceftas contraxerunt nuptias, levius, (fcilicettantum pcenis in d.§, pen. Inft, de nupttis recenfitis) fi vero clam, gravius pu- niri j quia palam delinquentes , ut errantes, majorepcena excufanturj clam committerites ut contumaces pledtuntur. Licct moribus hodier- nis inceftuofi libcri parentibus poffint fuccede- re tanquam legitimi, fi uterque vel altcrut?r pa- rens bona fide nuptias contra przcepta legum iniverit, fecundum tradita in tit. ad Senatufc. TertuUianum & de fuccejf. ab inteft. num. 8. in ftne. 21, Cxtcrum adulterii accufatio in multis a
vulgatis accufationis regulis dcBe&k: nam ne- que minor viginri quinque annis ad hujus cri- minis perfecutionem admittitur , nifi proprii matrimonii injuriam exfequatur. l.Jimaritus ij, §. lex Julia 6. ff. h. t. Adde tit. de accufat. num. 4. Neque mulier publicofjudiciodevio- lato fuo proprio matrimonio queri, vel mari- tum criminaliter accufarepoteft; licet ad pcenas civiles fecundum alibi dida rede-contendat. /. 1. C. h. t. juncT. novell. 117. cap 9/nequecui- libet promifcue, fed paucis tantamperfonis/us accufandi datum fuit, etiam ante Conftantini tempora, licet Conftantinus fpecifice defigna- verit maritum, patrem, patruum, avunculum. /. quamvis adulterii 30. C. h. t. quod latiusex- pofitum in tit. de transatt. num. 18. fere inprm In primis tamen maritum oportuit genialis tho- ri vindicem efle. d. /. 30. C, h, t. ficutincon- curfu potior fit maritus, reliquisque praeferen- dus: etiamfi patcr jam pr«venerit & Ubellos h- fcriptionum depofuerit, nifi pater maritum in- famem arguat, aut cum uxore colludentem ma- gis, quam ex animo accufantem, autnegligen- tem atque retardantem , neque accufationem parantcm. /. ex lege Jttlia z. §. pen. l.^.ff.h.t. aut lenocinium uxoris exercentem. /. cum mu- lier 47. ff foluto matrimon. Quibus in cafibus ctiam reliqui, quibus in hoc crimine accufan- di jus eft, marito anteponendi funt. l.fimari- t«* 4. §. ult. b. r. Et hac tta foluto matrimo- aio: eo namqueadhucconftantc, maritusqui- Xxxxxx dem |
||||||
|
' <■.
|
|||||||||
|
?o8i Lib. XLVIII. Tit. V.
|
|||||||||
|
in 14. /. ita nobis 28. c. h. t. Scd&, fimor-
tua fuerit in matriraonio mulier, atque ita ex latere ejus crimen morte exftinftum fit» mari- tus & reliqui propinqui adulterum inter reos recipijure poftularunt. d. I. vimpaffnm^. §, in matrimonio z.ff. h". t. Moribus interim hodier- nis adulterii accufatio quantum ad vindi&am pii- blicam folis competit illis, qui ad accufandos ctiam aliorum criminum reos publice conftitu- ti funt, falvo uxori vel marito innocenti jure petendi matrimonii diffolutionem, de quo ali- bi adum. Groenewegcn ad l, 1. C. /.. t. zz. Durationem accufationis quod atcinet»
fecundum jus Pandeclarum illud quidem adul- tero& adultera. commnnefuit, quodperquin- quennium continuum, a criminis pcrpctrati die computandum, accufationi in univerfum «pra.- fcriptum fuerit, five matrimonio adhuc conftan- te, five eodem jamdifToIuto, fpatiumtale pra.- terlapfum fuerit. /. mariti lenotinium 29, §, fex menfium 5. 6V7, ff. h. t. I, adulterpoft^.lita, nobis 28. C.b. t. dummodo eximeretur ex xquitate . quinquenmi computationi tempus illud5quod pec poftulationem altcrius pra.cedentem confumtum fuit. /. quinquennium 11. ff. h.t. Sed illud in- tererat, quod cum adulter omni cafu usque ad quinquennium accufari poflet, adultera non ni- fi intra fex a foluto matrimonio menfes accufa- tionem timere debuerit , etiamfi inter crimea commiflum & nuptialis vinculi diflblutionem exiguum tantum, verbi gratia, trium menfium, fpatium intercefliflet, fic ut in tali cafu non ul- tra novcm menfes a criminis commiffi die per- fecutio adulterii adverfus adulteram movcripo-* tucrit 1 & maritus- quidem jure mariti tntra duos menfes proximos a foluto matrimonio agere de- buerit, aut eo ceflante pater filiam adulteram in poteftate habcns, elapfo vero bimeftri fpa- tio, idcm maritus aut pater alios habuerit mcn- fes quatuor , quibus jure extranei hoc crimen perfequeretur a.que, ac reliqui extra cum, quibus executio hujus criminis conceffa fuit. Uttamen & hic fequenti non fuerit imputandum in menfes quatuor tempus illud, quo propter priorem*', po- tiore accufandi jure munitum, accufare impedi- tus fuit *, prout id plenius videri poteft in l.fi marU tm 4. pr, & §§, feqq. I miles qui 11. §. fexaginta 6. l.iscujtu i4,§. marito z. ff. b. t.l. 1. §. accufatio- nem 1 o. ff. ad Senatufc. Turpill. Quinquennii au- temhujus prsefcriptio non modo in.adulteriadul-* teraeve accufatione locum habet, fed & in illis, qui lenocinii rei funt. /. martti lenocinium 29. §. hoc quinquennium 6. ff. b. t. quales cnumgantur, qui adulterium fuaferunt , adulterum fubjece- runt, domum fuam pra.buerunt, autprocom- perto adulterio pecuniam, ut illud celent, ac- ceperunt. /. 8. /. 9. /. 10. /. 12. /. 14. pr. & §. 1. /. 29, §. 6. ff. h. t. I, de crimine 10. C, h. t. Nec moribus hodiernis illa quinquennii pra-fcriptio refpcftu adultcrii fublata videtur, ut dmtit.de diverfistempor.prafcript. num, j.tnfine. viginti
|
|||||||||
|
dem ipfe jurePande&arum nullo modo poterat
accufare vel adultcrum vel adulteram adhuc a fc 1 in matrimonto retentam. /. fi miles 11. §. vo- lenti lo.ff. b. t. I. crimen adulterii n. C. h. t, /, ult. §. ult. ff. de divortiis. reliqui vero, qui- bus hujus criminis pcrfecutio a lege data, ad~' ulterum omnino accufarc potuerunt , tametfi lcnociniivir prior non poftuletur. /. vimpaffam 39. §. nupta quoque t. ff. h.t. atadukeram non aliter, quam fi prius lenocinii maritus convidcus fic j eo quod vifum fuit , probatam a marito uxorem & quiefcens matrimonium ab aliis tur- bari nbn debere , atque inquietari. /. conftante z6. ff. h. t. Lenocinium autem circa uxorcm fuarn excrcere maritus intelligitur , qui vel lu- crum ex uxoris adulterio captat, veldcprehen- fam in adulterio feu ipsa turpitudine in matri- monio retinet, aut dimillam -prius reducit, aut cum adultero uxoris fua. fuper crimine tranfigit. /, ex lege 2. §. lemcinii 2. & 6,1. milesqui n. pr, /. mariti lemcinium 31. pr* & §§. feqq. l.fi quis adulterium 33. §. 1. ff. h. t. I. de crimine 10. C. h. t. /. mercalem ^.C.decondicl.obturp, cauf. qualis & proptcrea tanquam adulter puni- tur. l.qui domum 8. ff. h.t. ficutuxortanquam adultera, fi ex adulterio viri pretium acceperit /. fi quis adulterium 33. §. ult, ff. b. t, Plane qui patitur uxorem fuam delinquere» matrimo- niumque fuum contemnit, ac contaminationi non indignatur, in ea causa non eft. l.exlege z. §• caterum 3, /. mariti lemcinium i^.Q.qua- ftum 4. in fine ff. h. t. Sed cum jure novo pla- cuerit, mulierem a marito in adulterio depre- henfam pofle nihilominus in matrimonio reti- neri, atque etiam conftante matrimonio mari- tum poffe fuam uxorcm adulterii accufare, imo nec ante ejus dimittendx facukate gauderc, quam fi adulterii eam convicerit, autb, fed novt jure C: h. t. novell. 117. cap. 8. §. z. ceflare videtur ratlo , cur non mtilier adultera, quie- fcente marito , etiam per confanguineos reli- qnos, ad accufandum a jurc admiffos, rea ad- ulterii poftulari poffit , matrimonio etiamnum conftante : ficut hodiernis moribus nihil vetat, accufationem adulterii publicam moveri mulic- ri adultera., utcunquc maritus ei, quantum in fe eft, deli&i gratiam facere, eamque in ma- trimonio rettnere voluerit, ex notiffima praxi. Ca-terum foluto matrimonio, ( & cx jur,cjaovo etiam eodem conftante ex ratione paulo ante data,) arbitrio mariti & reliquorum, quibus ac- cufandi jus eft , permiflum fuit, utrum prius adulterum,anmagis adulteram, adulterii ream peragere voluerint: nifi illa alteri nupta fuerit; tunc enim prius ab adultero incipiendum fuit; pra:tcrquam fi adultera., priusquam nuberet, ju- dicium denunciatum fit; quippe quo cafulibe- rum electionis arbitrium aecufator falvum ha- buit. /. ex lege 2. pr, l. nuptam mib'% 5. Ljimi- les 11. §. licet 11. /. qui uxori 16 & feqq. I. vimpajfam 39. §. tiupta pins i.ff.b.t. l.fiAum |
|||||||||
|
J\D LEGEM JULIAM DE VI PUBLICA.
|
|||||||||||||
|
viginti tamen annis , feu ordinario tempore cri-
minum perfecutionibus praeftituto, absque quin- quennii pisfcriptione extenditur accufatio t fi adulterium cum inceftu conjun&um , vel per vim illatum fit. i. mariti lenocinium 29. §. utt. I. vimpaffam 39 §. prafcriptione 5. ff. h* t. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. I. conftl 329, 23. In quibus vero adulterii accufatio am-
plius ab inceftus accufatione diverfa fit, expo- nit Cujacius libr. 20. obferv. 17. Deque ad- ulterii probatione videndus Farinadus qu&ft. 135. Mafcardus de probaiion. concluf. 50, & feqq. ad conduf. 65. Refponfa Jurifc., Holl. part. 2, confti. 244. & part. 3. vel. z.confti. 342. / 343. num. 14. & feqq (vere 242. 243.)^ 707. & feqq. & tjuse fcripfi ad tit. deprobation, num. 18. 24. De nefanda virorum cum viris, foemi-
|
|||||||||||||
|
narum cum fceminis, hominum cum brutis
commixtione, aliaque fimili contra naturam lu* xuriantium feeditatc atque turpitudine , fi ne* ceffefuerit, videri poteftFarinacius$«rf/f. 148^ Ju!. Clarus §. fodomta. Gregorius Tholofanu* fyntagm. juris civil. tibr. 30% cap. IO, & 14. Menochlus atbitrar.jud.libr. 2. cafu 286. Dam* houderus pratt. crimin. cap. 96. Ant. Matthzus d$ crimin. libr. 48. tit.^.tap, 6.num.8. & feqq. Carp, zovius pra&. crimin. quafi. 7<st Brouvver de jure connubior. libr. z. cap. 4. num. 19. GroeneWegert ad§. ^.lnftit. de publ. judic.num. 12,13, Leeu-» wen cenf. for. part. 1. libr. 5. cap. 28. tium* 8. & feqq. Parens p. m. Paulus Voet ad §. 4, Inft. de publ. judic. num. 9, 10. 11. & vulgo DD. adl. 31. c. b. t. & ad d. §, 4. inft. de publ. judic. |
|||||||||||||
|
•"■ r~nr 1111 ihiihjj
|
|||||||||||||
|
r 1 1 v l v s vl
Ad legem Juliam de vi publica.
S U M M A R I A.
|
|||||||||||||
|
1. Quales leges de fi lata fuerint ? Quid ftt vit
publica & privata} Ad vim publicam nonfem- per armts opm eft. Quid veniat armorum ap- pellatione} Quandovit armata intelligatur fa- tla, quando non ? Quid, ft primo inermes ve- neiint} Aut quidam tantum armati? Quid,ft armis ufi non fint ? Quid, fi quu per altos vim feri curet dolo fuo ? 2. Hecenfentur, qui tenentm ex lege Juliadevi
publua. De interdifto armorum ufu » & ta~ men atmis promercii causa habitii ? RemifT. 3. Qua ftt pxna vis publica , jure civiii & ho-
dierno} Quandonunc uitimo fuppikiopuniatur; ubi & de iis, qui curfimpublitos, feu poftas, fpoiiant. 4. Quid ftt crimen raptus, & in quas commit
tatur} An & in ffionfam propriam jure civitil An & a foemina tn virumf An &quomodoin volentem jure civiii raptm fiat ? %z vileges potiffirnumtres latje fue-
|[runt, una Plautia, & duse Juliae, 'Qefaris altera, ahera Augufti,ut i latius tradit Carolus Sigonius de ju- 'diciis iibr. 2. cap. ult. LegisJulia duo fumma fuerunt capita, alterum de vi pu- blica, altcrum dc vi privata : hoc cnim jurcu- timur, inquit Ulpianus , ut quicquid omnino per vim fiat, aut in vis publka: aut in vis pri- vatse crimen incidat. I. hoc jure utimur 152. Jf, de reg. juris. Vim publicam Juftinianusdefini- vit eam, qua: fitcumarmis; privatam, quaefit fine armis. §. ncuperandd 6. in fint lnft. dein- |
|||||||||||||
|
5. Qua ftt potna raptus m raptore » comhibtts |
confciis, & cui cedant bona raptoris ? a qui» bus raptor in ipfo fiagitio occidi foffit ? Angau» deat fori privtlegio, & an condemnatus appet- lare pofftt f An nuptia cum rapta confifterel Quid , fi parentes dolerem remiferint} An & moribus pccna juris civiiis abtineam'} 6. Exajperanda pcena, fi cnm raptu concurrat ai-
ufterium. Mitiganda, fi quis meretricem ra- puerit, nifi illa vitam jam emendaverit, Quid% fi rapuerit eam, qttam prius volentemftupravit ? Quid juris hodie, fi quts propriam fponfam ra- puerit} Quid, ft volentem rapuerit- atque invi- tantem puettam minorennemautmajorennemaut mptam } An mitiganda pana , / poftea tntet raptorem & raptam nuptia fecutajint ? exju* ris Canenici permifftone ? Mitiganda & pwsa, fi quis rapuerit, fed non cortuperit pudicitiam ejus. S>e poenis ex mveUa Leonk. terdiclis. Qu^ definitiones licet ut plurimum
procedant, non tamen fcmper, infpeda potis* fimum vi publica. Tametfi enim forfan omnis vis armata poflit dici publica; non tamen etiarrt omnis vis publica armata eft ; cum 8c ilnc ar- mis Refpublica publicave ucilitas ita Isedi pos* fit, ut inde legis Julise de vi publica accufatio nafcatur, prout id accidit in eo , qui impedi-* vit, quo minus reus Romse intra certumtem* pus adfit." /. lege Julia 8. f. fe. t. aut novave* <5tigalia exercet. I. ult. ff. h. t. Confer Ant, Matthsum de crimin. libr. 48. tit. 4. cap. 1. num* z. 3. Parentem p. m. Paulum Voet ad §. 8, Xxxxxx * injlitt- |
|||||||||||||
|
cr. Tit. vi.
exerceantur, aut judices, ui oportet, judicent,
vel is, qui poteftatem imperiumve habebit, quam eijuserit, decernat, imperet, faciat. Quilu- dos pecuniamve ab aliquo invito publice privatimve per injuriam exegerit. Qui cum telo dolo malo in concione fuerit, aut ubi judicium publice exerce- bitur , pt&ter eum , qui propter venationem ha- beat homines, qui cum beftiis pugnent. Qui con- vocatis bominibus vim fecerit , quo quis verbere- tur & pulfetur, neque occifus homofit. Quiades alienas aut villas expilaverit , effregerit, expu- gnaverit, fi quidem in turbd cum telo fecerint. Qui mva vecligalia exercuerint. Qux omnia pe- ' tita ex legibus toto hoc titulo comprehenfis, uti & ex /. quoniam 6. C, h. t. I. fepulchri vio- lati %.ff. de fepulchro violato. ac Pauli receptis fen- tent. libr. 5. tit. z6. ac hisre/pondent, quaein eundem fere modum tradita ab Antonio Mat- thxo de crimin. libr. 48. tit. 4. cap. 1. num. 3. Quo modo autem ifta, quae de armis promercii causa habitis difta', cohsercant fatis cum inter- di&o privatis armorum ufu , exponit adhibita temporum diftin&ione Ant. Matthsus de cri-, min. libr. 48. d. tit. 4. cap. 1. num. 4, 3. Pcena vis publica; ex lege Julia inhomi-
nibus libcris eft aquae & ignis interdidio, in, cujus locum fucceffk deportatio. I. qui dolo 10. §. uit. ff. h. t. §. itetn lex Julia de vi 8. lnftit. de publ. judiciis. atque adeo etiam bonorum pu- blicatio, fi non extent conjun&se quaedam per- fon«s quibusjure novo Juftinianus bona refer- vari voluit. novell. 134. cap. ult. quin & aliquan- do ultimum fupplicium, prxfcrtim inhumilio- ribus , fi atrocior violentias publica: fpccies fit; vel ex vi illata caedes alicujus fubfccuta fuerit, ut patet ex l. hi qui ades xi.ff. h, t. l.quoniam multa 6. C. h. t. & Paulo recept. fent. libr. ■$. tit. %6. in pr. In fcrvis rcgulariter ultimum fupplicium, fi finc juflii domini vim publicam commiferint; nam fi metu atque cxhortationc dominorum id fecerint, in metallum dati. /. fervos 8. C. h, t. fic ut in hoc atrociorc flagi- tio parendi neceflitas jure fingulari pcenam fa- ciat mitigari eodem modo, quo & in /. fifervut z. C% de fepulchro violato. cum alioquin regula juris fit, ad ea, qua nott habent atrocitatem fa- cinoris vel fceleris, ignofci fervis, fi vel domi- nis, vel his, qui vice dominorum funt, vel- uti tutoribus aut curatoribus, obtemperaverint. /. ad e* qtu 157, ff. de reg. juris. I is qui itt puteum 11. §. an igmfcitur 7. ff. quod vi aut clam. Caetcrum moribus pcena vis publicx plerumquc arbitrariaeft pro modo & gravitate admilli crimi-» nis. Groenewcgen ad §. 8. Inftit. depublic.judic. Et tjuamvis armorum ufus privatis nunc prohi- bitus non fit, abufustamen inprjejudiciumuti- litatis, pacis, & quietis publicae, ctiamnum inter- di<5tus manct; imo identidem prohibitio novis edictis repetita. Vide conftitutionem Philippi Hifp. Regis 26*. Oclobr. 1661. vol. 2. placit. HoU, pag. 2087. Placitum ordinum Generaltum 6. Sept.
|
||||||
|
ioS4 L i i. XLVI
Inftit. de publicis jadiciis nunt. 2. Armorum ap-
peliatione hic non folum fcuta & gladii & ga- lcx , fed & fuftes & lapidcs fignificantur, ac in genere illa omnia , quibus finguli homines nocerc poflunt. I." armatos 9. /. hi qui ades n, §. 1. f. h. t. §. recuperanda 6. in fine Inftit. de interdiclis. I. quod eft 3.S. armis z. ff. de vi & vi armaia. Armata autem vis fa&a intelligitur, etiamfi non omnes, qui vis facicndas causa fue- runt adhibiti, fed quidam tantum e* his, ar- mati fuerint. Sed & fi inermes quidemvene- rint, vcrum in ipsa concertatlonc eo proceflerint, ut fuftes aut lapides fumerent, vis armata erit. d. I quod eft 3. $. plane & 3. & 4. ff. de vi & vi armata. ficut etiam e convcrfo, Ci armati quidem vcnerint ad dcjiciendum de pofleflionc, fed armis ad dejiciendum ufinonfintj co quod fufficit terror armorum, ut videantur armis dc- jecifle. d. I. 3. §. qui armati <}, ff. de vi & vi armata. Et, uti in aliis, ita hic quoquevim artnatam quis facere non tantum per fc poteft > fed & pcr procuratorem aut familiam fuam, utcunque inermis ipfe & abfens fuerit, fimo- do id fieri juflerit, aut fadum procuratoris fa- miliaeve ratum habeat. d. I. 3. §. cumprocurator 10. & 11. ff. de vi & vi jtrmatd. Quinimo, qui dolo malo fecerit, quo alius vim armatam inferat, ipfe intuliffe vitlcri debet. d. I, 2. §. boc interdiflum 12. 2. Tenetur vero ex lege Julia de vi publica,
( ut utar verbis Sigonii, qui d. cap. tilt, fpecie» ad hanclegcm pertinentes congeflft) qui arma, tela domt fua , agrove in villa, prater ufum vena- tionis, vel itineris, vel navigationis coegerit, pra- ter ea, qtu quis promercii causa habuerit, bere- ditateve ei obvenerint. Qui turba feditionisve fa- cienda confilium inierint, fervosque ac liberos ho- mines in armis habuerint. Qui pubes cum telo in publico fuerit, ( nifi tuendae falutis causa. /. pen. §. 'ult. ff h. t.) Qui pejftmo exemplo convocatdfe- ditione villac expugnaverint, & cum telis & ar- mis bona rapuerint. Qui ex incendio rapmrit ali~ quid prater materiam. Qui puerum vel feminam vel qttempiam per vim ftupraverit. Quiinincen- dio cum gladio aut telo rapiendi causdfuit, vel prohibendi deminum res fuas fervare. gui homi- nibus armatis pofftfforem domo » agrove fuo , aut navi fua dejecerit, expugnaverit concmfu, utque id ftaret (feu fieret) homines commodaverit. Qtti catu, concurfuy turba, feditiom, incendium fe~ cerit, quive hominem dolo maltt incluferit, obfe- derit, quive fecerit, quo mims fepeliatur, quo magis funus diripiatur, diftrahatur, quive per vim ftbi obligaverit. Qui, cum imperium poteftatem- ve haberet, ctvem Romanum adverfus provocatio- nem necaverit, verberaverit, jujferitque quid fie- ri , aut quid in coUum injeeerit, ut torqueatur. Si legatortim, oratorum, comitumve quem pulfa- verit, ftve injuriam fecerit. Qui reum vinxertt, impedieritve , quo minus intra certum tempus ad- fit. Qui doh tnalo fecerit, quo minm judicia tuto |
||||||
|
Ad legem juliamde vipublica;
|
|||||||||
|
io8$-
|
|||||||||
|
6. Stpt. 16*6*1. VoL 2. ptacit. Holl. pag. 1669, lex Julia de vi 8. Inftit. de puUic. judiciis. d.L
|
|||||||||
|
unic. in pr. & §. 2. 3. c. b. i. atque infuper fi
ingenua, non item ancilla vel libertina, rapta fit, bonorum omnium amiflio, refpe^tu ipfius raptoris , & eorum , qui iilum in ipsa inva- fione & rapina comitati fuerint j non item cai- terorum intuitu , qui.confcij tantum fuerunt, aut receperunt, opemve tulerunt. d. I, unic. §. & ftquidem 1. & 2. C de raptu virgin. I raptores 54. C. de epifc. &clerkis. fic ut & rapientis& in ipsa invafione adfiftcntium bonji ccdant rap- tse ingenuar. d. I. unic. §. & fx quidem i.C.de raptu virgin, vel monafterio aut ecclcfix, fi rap- ta monialis aut diaconifla fuerit. d. I. raptores 54. C. de epifc. &clericis. aut raptse parcntibus» fi rapta in nuptias invitis parentibus confenfe- rit; autfifco, fi defint parentes, aut ipfi quo- que nuptiis talibus putaverint aflentiendum efle. novell. 143. Prseterea plura alia in hoccrimine vindicando occurrunt fingularia: ctenim raptoc in ipfo flagitio deprehenius impune i parcnti- bus j confanguineis, ( quibus tamenfolosfratres denotari docet Ant. Matthsus de crimin. libr. 48. tit. 4. tap. 1. num. 10.) tutoribus, cura-» toribus , patronis, dominis raptae occidi potcft. d. I. unic. fere in pr. C. de raptu virg. uti & a raptae marito, fi in nuptam raptus committatur. arg. d. I. unic. circa med. verfu qua multo ma- gis. jund. /. 1. §. pen. ff, ad leg. Cernet. deji- car. Nec uti poteft fori privilegio, aut a fen- . tentia appellare , fi conviclus ac condemnatus fuerit. d. I. uttic. in fineprincipii C. de raptu virg» Nec nuptiae poflunt confifterc intcr raptorem & raptam, nifi abolitio criminis impetratafucrit, fecundum tradita in tit. de ritu nupt. mtm. 26. in ftne, adeo ut parentes rapta? deportandi fue- rint» fi in nuptias cum raptore confenfiffcnt, aut alias dolorem fuum remififfent, & cum rapto- re fuper raptu tranfcgiffcnt. novelt, i^.ferein med. navell. 150. d. i. unic. §. panas 2. in ftne C, de raptu virg. Neque moribus hodiemis a juris civilis difpofitionc in puniendis raptoribus eorumque miniftris & adjutoribus recefliim vi- detur, fcd magis ipfum jus civile ediclis firma- tum. Ordonnantie van Folitie van Holland anni 1580. artic, 18. van Zeetand%. Febr. 1583. artic, 7 2. voi 1. plaiit. Holl. pag. 7t<i.& 257. Echtreglement van de Staten Generaal 18. Mar- tii 1655, artic, 85. vol. 2. placit. Holl. pag. 2444. 6. Exafperanda vero, quoadejusfieripoteir,
raptus pcena , fi cum raptu concurrat adulte- rium, quia duplex crimen cft. /. anic. inmedio principii. verfu. qua multo magis C. de rapt, virg. Sed & e converfo mitjganda, fi quis non ho- neftam, fed meretricem rapuerit ; tum , quia Imperator nominatim virginum boneftarum men- tionem fecit, & ea honeftatis qualitas in rcli- quis quoque * mulieribus, five viduabus , five nuptis,pofteafubjundis intelligi debeat repetita feu fubaudita effs: tum etiam arg. /. vtrumeft Xxxxxx 3 30, |
|||||||||
|
& ftqq. atque ita quoque nominatim hujus uni-
verficatis ftudiofis , qui minoribus fefe de die
aut de no<5te armant fclopetis , pcenarum rigi-
diorum comminatio propofita. Editto Ordittum
HoliandU 20. Sept. 1659. vol. 3, placit. Holl.
pag. 549. Nee dubium , quin & nunc aliquan-
do ob vim publicam ultimum poflit infligi fup-
plicium » prout id frequens eft in ardium ef-
fradoribus, viarum publicarum grafiatoribus,
qui.cum ferro aggrediuntur ac fpoliant, utdi-
<Sum tit. de effrattoribtts & expitat, num. 1.
Confcr Ant. Matthseum d. libr. 48. tit.q.cap. 4.
Carpzovium pratt. Crtmin. quafl. 40. uti & in
iis, qui curfores publicos (feu poftas utajunt)
fpoliaverint. Flacito Ordinum Generalium 6. Dec.
1646. vol. 1. pUcit. Holl.pag. 527. Quidju-
ris fit in iis , qui apparitori publico Yiolenter
refiftunt, di&um ex parte m tit. de cuftod, &
txhibit, reorum num. 2. quibus adde Simonem
van Leeuwen cenf.for. part. 1. libr. 5. cap.zi.
ftutn. 15. ikpart. 2. libr. 1. cap. 9. nttm. 7. 8. 9.
4. Graviflima vis publicx fpecies eft raptus
erimen , quod ab eo committitur, qui virgi- nem , aut viduam, aut faneUmonialem, aut nup- tam libidinis causa abducit, fiveingenuam, fi- ve libertinam , five ancillam alienam. §. item lex Julia de vi 8. lnftit. de pubtic, judiciis. I. qui eatu 5. §. ult. ff. h. t. I. mic. C. de raptu virg. & fanttiman. I. raptores virginum 54. C.deepifc. & ciericis. Nec dubitandum, quin &exjuris civilis rigore raptus fit, fi quis fponfam propriam rapere aufus fuerit. I. mic. fereinpr. C.dcrap- tu virg. vel fcemina amoris furore correpta ju- venem libidinis causa rapiat; cum & in juvc- nem raptum fieri poffe pateat ex /. & eum 6. ff. h. t. & fceminam major pudicitiae ratio ac fexus verecundia magis a fadotam audacitam- que inverecundo debuiflet abfterrere: atque in- fuper fcemina raptui minifterium praebens, ae- que ac mafculus , capitc puniatur. d. I. unrc. §. panas z. c. de raptu virg. unde & aequaliter punienda videri poteft , fi raptum ipfa feccrit. Ant. Matthauis de crimin, libr, 48. tit, 4, cap. .2. num. z. 3. quamvis alii velint, arbitrariae magis pcenae locum efle. JuHus Clarus §. raptut num. 6. Menochius de arbitrar. judic. libr. z. eafu 291. num. 29. & feqq, Farinacius quaft. 145, nttm. 40. & feqiq. Nec refert, utrum mu- lier invita fit rapta , an volens ipfa, fed invitis parentibus; vel, cum parentibus deftituca eflet, malis artibus rapientis permota fuerit, ut vel- let, fic ut hoc ipfum vclle mulieris ab infidiis •nequiflirni hominis, rapinam mcditantis , in- ducatur. I. unic. §. poenas 2. c. de raptu virg. & fanBim. Confer Farinacium d.quaft. 145.num. 105,^ mult. feqq. Menochium de arbitrar.
jud. Ubr. 2. cafu 291. num. 9. & feqq. 5. Pcena raptus eft ukimum fupplicium, tam
in miniftris & adjutoribus & confciis cujuscun- que fcxus, quaminipfis rapientibus. i.§.item |
|||||||||
|
»
|
||||||||||
|
Lib. XLVIII. Tit. VI.
|
||||||||||
|
io8#
|
||||||||||
|
30. jun£t. LfulloZz. §. qui ancillam i.f. defur-
tis. fnii eam dercli£to meretricio vivendigene- re ad pudicos mores reverfam efle rebus ipfis & faitis conftiterit: tunc enim magis eft, ut ordinariis poenis fubjiciatur, qui rapmm fecit, arg. I. imperialis 23. §, I. & feqq.C.denuptiis. Menochius de arbitrar. judic. libr. 2. cafu 291. num. 2. & feqq. Farinacius qu&ft. 145. nutn, 16*3. & multis Jeqq. Ant. Matthasus de crimin. hbr. 48. tit. 4. cap. 2. num. 4, Quod fi non quidem meretrix fuerit, fed fua voluntate jam antc per raptorem ftuprata > live femel five faj- pius, prsfumtio eft, eam non invitam raptam effe ; & , fi maxirr^e contra voluntatem rapta Fuerit, dum ftruprum pati voluit , non abdu- dionem, etiam tunc in cxtraordinariam potius coercitionem inclinandum vidctur» cum in tali non amplius inveniatur honeftas illa , quam Ju- ftinianius in rapta requilivit. Confer Mcno- chium de arbitrar, judic. hbr, 2. cafu 191.num. 28. Farinacium qttaft. 145, num 161. \6z. Cumque longe potentius ex jure hodierno, quam quidem Romano , vinculum ex fponfa- libus contraclis nafcatur , etiam minus delin- quere videtur, qui fponiam propriam, jure le- gitimo defponfatam, rapuerit , non modo, fi illa quodammodo conferiferit , ( quo cafu faci- nus omnino impunitum efle oportere , cenfet Groenewegen adi. unic. C. de rapiu yirg. in princ. verum etiam , fi pcr vim abdu&a fit; ut pro- inde etiarn extraordinaria* potius coercitioni pro admjfli qualitatibus, fadum aggravantibus aut cxtenuantibus, quam ordinariis raptus pcenis rap- tor fubjkiendus fit. Quod fi quis puellamvo- lentem atque etiam petentem & invitantem ra- puerit, de juris civilis rigore etiam hac in par- te ufus rcmifit , ut quiefcente ordinaria raptus punitione, facinus hoc pecuniaria. coercitione, aut aljter'arbitrio judicisextraordinem vindice- ttfr. Menochwsde arbttrar.jud. libr. %. cafu 29-1. num. 16. & feqq. Groenewegen ad d. I. untc, Jf. 2. Cod. de raptu virg Parens p. mem. Paulus Voet ad §, 8. lnft, de public. judiciis num, 11, Pere- zius ad tit. C. de raptu rtrgm num. 3. ( quod ex variis circumftantiis colligi pofll* Menochius d. loco docet) usque adeo, ut & Frifia: Senatus tantum virgis csfum in decennium relegaverit, qui uxorem akerius volentem abduxerat, & diutius cum ea moratus fuerat, Sande decif, libr, 5. tit. 9. dtftn. 10. Quin imo , nullo modo nunc raptus intelligitur, fi qujs puellam ejus SEtatis , ut fine parentum tutorumye confenfu nubcre poflit , abducat volentem matrimonii causa. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2, conftl. 191, Nam fi per setatem necdum nubere fim paren- tis confeiiftt poflet, non dubitandum» quin atrox admodum injuria parenti , cujus confen- fus fuiflet adhibendus, illata fit, non obftante Blix ipfius confcnfu, &obidin abducentem& adjutores ejus feverius extra ordinem animad- verti debcat. arg. /. j. §. usque adco 5, ff. de |
||||||||||
|
injariis, Ant. Fabcr Cod. Uhr. 9. tit.^.deftn.t.
Refponfa Jurifc. Holl. part. 4. conftl. 108. Et quia fecundum jus Canonicum, quod hac in parte mores fequuntur, nuptiaj inter raptorem» & raptam confiftere poflimt, fi modo requifitat nuptiarum concurrant. cap. ult. extra. de raptor,- vifum fu.it, etiam ob nuptiasita fubfecutas or-> dinariam ultimi fupplicii aut corporalem ces- fare raptus pcenam , falva tamen perfecutione poenae pecuniaria, fifco applicanda. Ant. Faber Cod, ttbr. 9. tit. 9. dtpti, h. fere in fne. JuL Clarus §. raptus num. 8. Qiiod & Grocnewe- gio poft alios ab eo cicatos placet ad d. L unic* §. 1. C, de raptu virgm. num. 3. nifi vispubli- ca,id eftarmata, intervenerit, & alise circum^ ftantis concurrant, crimen ita aggravantes, \xt atrocitas ejus publicam vindidam pofcat , quae per fubfequcns matrimonium tolli aut aboleri nequitj tunc enim , poftquaro matrimonio priu» interpofito fatisfsdum fuit parti la-fe , ut legH tima nafcatur foboles ex raptu ftuproque vio^ lento concepta, raptor deinceps ob vim publi-» cam ultimo poflet aflici fupplicio, ut & reipu-* blicse laefaefiitisfiat. Jul.Ciarus %.raptut. num.%. licet & verum fit, matrimonii jam contradi fa* vore facilius impetrari a Principe abolitionem hujus criminis ac remiflionem , ne bene con-« cordans matrimonium temere dirimatur. arg, l. t. §,ult. ff. de liberis exhibendis.' Groenewe* gen ad d, l. unic. §. 1. num. 3. C, de raptu vir~ ginum. Confer CarpzoviumpMt?, crimin. quaft. 75. num. 6],& ftqq. Denique fi quis mulie- rem quidetn rapucrit , fed intadam reliquerit pudicitiam ejus , ad extraordinariam magis le- viorem pcenam deveniendum eft; eo quod ra- tio, propter quam adco leges in raptores infur- gunt, in eo ponitur, quod virgiuitasvelcaftitat corrupta reflitui gp» pefftt. d. L tmtc, fere in pr. C. de raptu virg. quahs caftitatis aut virginita* tiscorruptiohic deefle fupponitur; quodquein nuptis mulieribus raptis acerbius crimen vindi- candum fit» quia dupltcittnentur trimine tam ad« utterii, quam rapin*. d. t. unic. in medio princi~ pii. quod dici nonpoflct, fi & fine nuptar cop- ruptionc graviores hse raptus pcenae obtincrenr. Neque in contrarium movere debent a viris do- ^tis in medium addu&a, ex quibus pleraque le- viorafunt, prascipuum vero efle videtur, quoi parentes & confanguinei & tutores & patroni potuerunt raptorem in ipfo crimine raptus de- prehenfum occidere, deprehendi vero cum, qui abdudtone, invafione, rapina, non qui in pu- dicitiae violatione occup.atus eft. d. I, unic. in medio principii. Sed quam non firma fit illatio, otcidi poffunt a parentibm, ergo & ordinaria ac ex parte ftnguUres raptus pwna in talihus locum ha- bent; vel inde conftat , quod & ex lege Julia pater adulterum una cum fua filiafamilias in ad- ulterio deprehenfum occidere potuerit, & mari- tus adulterum vilem domi fuar, fecundum tradita mtit.pr/tced.ad Ug. Jul.deadulter.num. 12.13. quodquc
|
||||||||||
|
AD LEGEM JULIAM DE VI PRIVATA.
|
||||||||||||||||||
|
bent. Nam & in crimine Isefa? majeftatis, quod
fine hoftili in rempublicam animo committitur pcena ultimi fupplicii xque > ac in perduellionc» propofita eft, nec tamen ideo in reliquis tam dura , %atque quidem in perduellione , contra nocentes animadverfio probata fuit. /. ult. ff. ai leg. Jul, majeftatis. Denique nec pratermit- tendum, ex novella Leonis 35?. feverioresJufti-> niani pcenas fuifle cmollitas, fic ut, fi cum ar« mis raptus commiffus fuerit, raptor gladiopu- niatur , adjutores & receptatores nafo mutila-» ti ac verberati, cute tenus tondeantur : fta fi- ne armis, raptus autor manus mutilationc, re- liquiverberibus, tonfura, & deportatione pce- nas pendant, pecuniariis condemnationibus ej£ Juftiniani conftitutione vigori fuo refervatis. |
||||||||||||||||||
|
quodque furem no<5turnum e medio tolli lex
duodeeim tabularum permiferit. /. itaque 4. §; lex r. ff. ad leg. Aquil. cum tamen fere in aperto fit , ukimi fupplicii pcenam neque ad- ultero ex ipsa lege Julia de adulteriis , ne- que furi nodurno irrogandam fuiffe , fed om- nino leviorem ; ut patet ex /. 1, ff. de fnribns notturnis. & diftum in tit.puced. nttm. 13, Non etiamquicquamfacitjoviniani refcriptum, quo capitali pcena feriri jubetur non modo |
||||||||||||||||||
|
qui rapere , fed & qui vel attentare tantum
jungendi matrimoriiicausafacratiffimas virgines aufus fuerit. /. fi quis non 5. C. dt eptfcopis & cleric. Licet enim matrimonia aut raptum in tales tentaffe capitale fit , non tamen ideo tot fingularia , ad crimen raptus acerbiore modo coercendum induda , protinus etiam locun/ ha- |
||||||||||||||||||
|
%
|
||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S VII.
Ad legem Juliam de vi privata.
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||||||
|
2. De pank vts privaU ex jure civUi & hodier~
* m. De caupone punitoy quod privatim viatori fayd hyeme tboracem exuijfet pro debito. |
||||||||||||||||||
|
1. Quihus ntodis quis committdt vim privatam}
Quadam ftmt, de quibtts & exlegejulid de vi publica, & ex lege Jultd de vi privatd, accufa- tio eft: & cur? |im privatam fuperiore tkulo dixi-
|mus potiffimum eam efle » quse
ifine armis fit. §. 6. Inft. de in-
herdiftis, Haec variis quoque poteft
'committi modis, puta, rapiendo
ex naufragio dolomalo. /. 1. §. 1. ff. h. t.bo-
na debitoris fine autpritate judicis occupando.
/. pen. & ttlt. ff.h.t. l.exftat 13. ff. quodmetus
cattfa. aliquern ex agro fuo congregatis homi-
nibus fine armis dejiciendo. ift quisaliqttem 5.
ff. b.t. pignus creditori per vim cripiendo, de-
bitori per vim pignus extorquendo * vel pos-
feffionem fundi obligati, invito debitorc, in-
grediendo , aut rem aherius , quafi debitoris,
contra voluntatemejuspignoricapiendo. l.i.l.
5. C. b. t. adleg. Jul. devipubl. velprivatd. im-
probe in alienam litem coeundo, ex Senatufcon-
flilto Volufiano; dumidagkur» utquicquidex
condemnatione in rem uniusredadum fuerit, in-
ter eos communicetur. /. ex fenatufconfulto 6,ff. h.
t. Qiiin imo, qui convocatis hominibus vim fe-
cerit» quo quis verberetur, pulfetur, neque ho-
mo occifus fit, ex hac lege Julia de vi privata
teneri dicitur. /. hac lege z. ff. b, t. quem tamen
cx eadcm causa poffeex lege Julia de vi publi-
ca accufari, Ulpianus iifdem plane verbis con-
tcndit. /. qui dolo 10. $. hac lege x.ff. ad leg.
Jul. de vi publicd. Similique modo ex lege Ju-
lia dc vi privata reus eft, qui ccetum vel con-
curfum fecerit, quo minus quis in jus produ-
|
||||||||||||||||||
|
cerctur. l.jiquisaliqucm 4. ff. h.t. quod tamen
ipfum exemplis lcgis Juliae de vi publica adnume- ratum in /. lege Jul. %,ffad leg. Jul. de vi publicd. Non alia, ut opinor» rationc , quam quia violentiae majori minor incft , & facilis fsepe vis eft probatio » diflicilior vero armorum ad- hibitionis demoriftratio; qup fit > ut accufator faipe ad legem Juliam de vi privata confugi- at,dumfefe in armorum probatione metuitde- futurum efle •, ficiit furti agit & ille, qui rapi- nam eft paffus, quia minoribus probationis diffi- cultatibus obnoxium furtum, quam rapina eft. 2. Pcena vis privatje eft publicatio tertise par- tis bonorum & infamia. /. 1. pr. /. tth, //. b. t. §. item lex Julia de vi%. lnftit. de public. fa- diciis. prseter alias tum pcenas privatas, tum ex« traordinarias coercitioncs , pro admiffi quali- tate imponendas, ac in aliis Pandedarum titu- lis jam ante expofitas, quas tamcn & cx parte abufu receflifle, fuis locis adnotatum eft. Imo moribus hodiernis arbitrariam vis privatse pce- nam effe , tradit Groencwcgen ad §. 8. lnft. de public. judiciis. Parens p. m. Paulus Voct ad d. §, 8. tmm. 6. Qua ratione mulftatum fuis- fe extra ordinem cauponem , quod mifellum viatoremfinc farcina ingreffum, & nonhaben- tem , unde folveret, fseva hyemc thorace fpo- liaverat, refert Ant. Matthseus de auflio». libr. i, wp. 19. num. 76, inftne, , '•'■ .,■ " TITU.
|
||||||||||||||||||
|
L i b> XLVIII. Tit. VIII.
|
|||||||||||
|
to88
|
|||||||||||
|
T 1 T V t V S VIII.
Ad legem Cornejiam de ficariis & veneficiis, S U M M A R I A.
|
|||||||||||
|
1, De variis legibus Corneliis; & jure de fica-
riis ante legm Corneiiam. Qui teneamur hdc lege de ficants} An& illi, qut fme inftrumen- to extrinfecus affumto occidunt , veluti pugno, calcis tttu , iUijtone in terram , conculcattone, famium comprefflone &c. Quo modo in dubio est mftrumento, quo cades fafta, ptafumatur, occtdendi animum adfuiffe vel defmffe ? Ubi de tnonjltis fenmendis; ubi de abortu ^pbi de au~ toibeiria agatur} 2, Quid » fx per errorem occidat Titium , quem
ptuabat Mavium , vel Titium Uavio acftan tem, vel eum, qui cadis impediendacausd fe medium interpofuerat} 3, Tentntur &, qui mortis caufam prabuerunt,
naufragos fupprtmendo , tmpediendo ne ptricli- tanttbus fubveniatur ; falfum tefttmonium vet indictum propendo, ut infons neci detur ; in fontem ad necem condemnando. An &, qui, cum poffet, opem non tulit periclitanti, & ob id cafo } An, qui hominem incluftt aut abjecity §it fame pereat$ vel alteri trucidandum prabuit; vel canemferocem concitavit in alium ? An. qui cadem mandavtt» aut occidere volentem ulienus inftigavtt , aut cadem jam faclam habuit ra- tam ? Quid ,fi quis vuinerari mandaverit, oc- ctdi vetuerit, & cades fecuta fit ? 4. An legts Cornetiapanisfubfit, qui cademten-
tavit, fednon perfecit} Et quid moribus} De judtcio meduorum , an vttlnus lethale fuerit, nec ne ; & an adverfus illud judicium proba- tiones contraria admittenda fint ? Punttus ut vulnerans , an adhuc ex lege Cornelia puni- ri poffit, fi po(l appareat, vulnus lethale effe} An lethale, f\ quis quadraginta diebus fupervi- xerii} j. Extenfa ptxna legis Cornelia ad armantes fa-
miliam poffeffionis invadenda causd, feditiofos, caftrmtes alios, aut fe caftrandos prabentes, 6, De pand bomicidii ex jure antiquo & pefte-
riore civili, divino, ac hodierno; & qua for- tnd olifn fatla fuerit in Hollandia ac vicinis lo- cis perfecutio bujus poena ? De homicida indig- tio heredttate occifu remiff. de damni pnvati per cadem illati reparatione; fed locum non haben- te, fi fuarius ulttmo fupplicio affeftus fit, j. Qwd, fi plures dulo unum occiderint; ftmul onus
hominis necandi causa dejecerint; finguliletha- le vulnus infiixerint} Quid, ft unus lethaliter vultieravent, alter deinde fuperveniens occide- rit ? Quid , fi homo in rixk occifus fit ? & quid, ft ipfe in rixA occifus ante mortem Wtxe- titt fe 4 Titiofenuffumeffe} Quid, fiplmtt |
fimul in ttecem unius confpirantes, 'eundem ag~
' &TeJfi f,nt* ^*'* mo tantum vulnere cafus fu>
8. De patnd homicidii exafperandd ; ubi de im-
molanttbus hominem ; de latrontbus; de affafi-
nis, etiam ob crimen tentatum mme puniendis;
prameditatam cadem ex inftdits inferentibus;
mulierem a fe impragnatam , infantem tmbel-
lem occidenttbus; fapius cadem facientibus; in
loco facrt, curia, domo occift, aut tn nave,
necantibus.
5>, De mitiganda pma legis Cornelia & impo*
nenda arbtiraria relegationis &c. ubi& de eo,
qui fme dolo per culpam, etiam tatam occidit;
de tentante vioientam rerum invaftonem, fi ek
cctaftone cades fat. De propinamtbus pocuium
amatortum, aut abortionis , aut conceptiottis,
fi inde mors fecuta fit ? De marito uxorem in
adulterio deprebenfam occidente. Quid juris in
his , qui fpontaneo ira impetu , ex caufts levi-
oribus concepto, occldunt ? Et quid , fi verba-
libus aut realibus primo tnjuriis provocati ? Quid,
fiaddueUumprovocativelprovocantest adverfa-
tiumperimant}
10. De bomicidio caftt aut jure faflo, uM & de
infante aut furiofo tempore furoris occidente\ deqtte eo, qui furem tmitmium, tramfugam, perdueilem , noclurnum agrorum populatorem 9 vel etiam ex jure hodiemo diurnum fata, okrat gallinas &c, furriptentem , fepta dejicientem, cunicuios noch in coiitbus elocatis capientem, &c. peremit, 11. De impunitate obfervantis moderamen tncul-
pau tuteia, pro tuitione vita vel pudicitia pro- pria vel aiiena cujuscunque $ & de occidente pro recuperandis armis eum, qui in rixd uni ar- ma adimit, alteri reiinquit, fi inermi pericu- lum vtta inde immineat. An ceffet allegatio itt- cuipata tutela , ft quis primo cadem negave- rit} 12. An in dubio prafumendum moderamen incuU
fattt tuteia } An ad probandum hoc modera» men admittenda probationes imperfecla ? e^» ad moderamen hoc requiratur, ut primum iclum expeftet, aut paribus armis fe defendat} Quid» fiverbalivel reali injuridprovocanSi autarmit aggfediens, aprovocatoin vtta pericuium dcdu- clus, eundem occidat, tie ipfepereat? 13. De iis , qui excefferunt moderamen inculpa-
tatuteU, coercendts; djquepretio cenciliatio- nis agnatis cccifi folvendo, feu wcrgeldo Ger~ manorum, remiiT, 14 De venenariis, venena temere vendentibus,
cerevifiam » fontes, ftumina , fafcua veneno itifi*
|
||||||||||
|
A D LEGEM CORNELIAM DE SICARIIS ET VENEFICIIS. 10
qttldam ex fimplicitate fortilegia inftituant > in-
qutrendo in furta & alia ? Quidt fi carmine vel fcripto morbos autgrandints pellere tentent ? 16". De incendiariis. remifl. |
||||||||||
|
injicienac effe
15. De e
|
||||||||||
|
les magicas, deque aftrologis, vatidicis-, divina-
toribus, & bis qui eos confulunt. Quidt fi nunc |
||||||||||
|
tffe: nam f\ gladinm ftrinxerit, & in eo percuf-
ferit, indubitate occidendi animo id eum admiftffe t fedfi clavipercujfit > mt cucuma, licet ferro per- cufferit, tamen non occidendi animo, lemendam pocnam ejust qui in rixS, cafu magis 3 (fic enim cum aliis legendum cfle potius > quam caufa9 monui & expofui in tit. ad legem Aqttil, num. 2,9.) quam voluntate homicidium admifit. Uti & illud Arrii Menandri, eum > qui commilito- nem vulneravit > fi quidem Upide, militid rejici 5 fin gladio > capital admittere. I. omne deliclum 6. §. /1 quis commilitonem 6. ff. de re militari. qua-» ter|Us & hic non ita in eo > qui lapide > atquc quidem in eo > qui gladio commilitonem pe« tiit ac laefit, occidendi voluntas adfuifle exifti- matur. Caetcrum praefumtiones omnes tumho- minis tum jiiris, in ambiguo obtincntes , in univerfum conquiefcere, ubi probationes in con* trarium evidentes adfunt, aut leviorcs praefum-» tioncs per graviores contrarias pelluntur, di- dum in tit. de probat. num. 14. 15. Quibus confequenseft> probato igitur occidendi propo- fito, nihil referre, quo Jnftrumenti genere, aut qua ratione fine ullius inftrumcnti adhibitione, morshomini confulto illata fit: &exadverfo> fi doceatur, non occidendi animo hominem percus- fumnecique datum eflcjpcenam homicidii ordi- nariam remitti oportcre. /. 1. C. h. tt Anautem ctiam ad monftra haec lex pertineat, pctcndum ex tit. de his, qui fui vel alien. juris funt num. ult. quemadmodum de csede nondum natorurn per abortum procurata jam adum ex profeflb in tit. de extraordin. crimin. num. 3. & de ca:- de fui ipfius agetur in tit. de bonis eotum , qui ante fent. mtrttm fibi confciv. z. In hac vero kge Cornelia de ficariis primo
quidem non multum intereft > utrum quis illum occidat, quem occidere deftinaverat > an vero alterum per errorem, five in perfona errct, dum putat Titium eflc, cujusoccidendi propofitum conccperat, cum Msevius eflet, five vulnus in Titium diredum, fed ab eo declinatum, Ma:- vio in proximo ftanti lethale fuerit > five deni- que occidatur, qui csedis impediendaecausa fc- fc medium inter aggreflbrem & dcfendentem interpofuerat: quia praevalet > quod principale ' eft, nec error talis tollit aut occidendi animum, aut c$dem lege Cornelia vindicandam. arg. L eum qui nocentem 18. §. fi injuria 3. & §. ult. ff. de injuriis. I doli verbum 5. §. ftquis 1. ff. de fervocorrupto. Nec repugnat, quod injuriarum non teneatur , qui, cum fervo fuo pugnum ducere vellet,inproximo,teftantem invituspcr- cuflitj aut hominem libcrumcecidit, dumpu- tabat feryumfaum effe. I. illudrelatum 3. §.ult. Vyyyyy M*
|
||||||||||
|
laria» a ComelioSyllaDiclatore le-
j\ges latae, quarum quaedam pofte- irioribus legibus quafi antiquatae *fucrunt; qua. ratione legi Gorne- - --- pliae majeftatis lex Julia majeftatis; legi Corneliae de parricidiis lex Pompeja de par- ricidiis derogavit:. aliae manferunt, qualis eft lex Cornelia de falfis, & hsc noftra, ex qua adhuc pu- blicum de ficariis, dequc venefiriis > nec non de jncendiariis judiciumfupereft. Quale vero jus cir- ca ficarios & veneficos antelegem Corneliam tum fub Regibus tum in libera Republica obtinuerit, peti poteft ex Carolo Sigonio de judicits, libr. 2. cap. 3 1. ubi & latius ftcam, a, qua ficariorum nomen, defcribit; licctin lege Cornelia, fpe- cies nobilior pro genere ponatur, fic ut vel te- li vel ficm appellatione vcniat omne armorum genus, quo homo occidi poteft» ficuttignino- mine materia omnis, ex qua «dificium fit. §, itemiex Cornelia 5. Inftit, de public.judic. Unde & ex lege Cornelia de ficariis merito dixeris teneri eum > qui cujufcunque conditionis ho- minem> five mafculum five fceminam > fivepu- berem five impuberem, fiye liberum, five fervum, eumque vcl proprium vel alienum, quocunque inftrumenti genere dolo malo occidit. d. §, 5. /, 1. pr, &§. i. $.ff, b. t.l. pen. C. b. t. §. ult.lnft. debis, qui fui vel alien. juris funt. I. inde Nera- tius 2,3. §. /t dolo 9. ff. adieg. Aquil, §. liberum autem 11. Infttt. eod. tit. -vel etiam fine ullo inftrumento extrinfecus aflumto, dum vel pug- nis vel capitis impetu, autcakisiftibus&con- cukationibus, aut in terram illifionibus, aut fau- cium compreflionibus > aut detentionibus fub aqua, donec fuftbcatio fceuta fuerit > fimilibus- que nocendi modis homicidium confulto dolo- que fa&um probatur. /. eum qui 5, C. b. t. I. quk attiotie 7. §, occifum 1. jf. ad leg. Aquil. Farinacius qmft. 119. num. 9. & feqq. Ant. Matthaeus decrimin. libr, 48. tit. ^.cap. 1. num. 1. Carpzovius praB. crimin. qtuft. 3, num. 2,8. & feqq. Quod ut magis intelligatur, fciendum eft> dolum, in mente haercntem ,' plerumque ex circumftantiis fa£ti ac qualitatibuserui & sefti- mari.- L fi voluntate 8. in pr. I. dolus 10. C, de refcind. yendit. atque ita etiam in quaeftione, an dolofum occidendi propofitum adfuifle cre- datur , inter alia ex inftrumenti genere induci potuifle doli tum concurrentis tum deficientis pra:fumtionem: eoque pertinere, quod ab Ha- driano refcriptum in l. 1. §. divus 3. ff, b, t. tum fcilicct, quibominemoccidit, fi nonocciden- di animo hoc admifit, abfolvi foffe j & qui bomi- nem non occidit, fedvulneravit, ut occidat, fro bomkidl dmtmdum. Et cx re bsc cmftituendum |
||||||||||
|
L 1 b. XLVIII. Tit. VIII.
|
||||||||||
|
1090
|
||||||||||
|
/. 4. ff. de injmiis, Diverfa namque ejus rei ratio
141 eo eft, quod is, de quo ibi agitur, verfatus fit Itt re licitS , modica fcilieet coercitione fervi fui, vel quem putdbat bona fide fuum effc, per Ieges pernufsa: in re vero prorfns illiciti & inlegem *Corneliam impingentc is, quioccidendivolnn- tarem habens» alium pro alio e medio tollit. Ne- queabhacprima objedtionelonge abit ea, qu# fetimrexl. item apud r^. §.fi quis virgines 15 ff. deinjuriis. Nam&illicdenegatur injuriarum ac- tio, quia nec is, qui virgines aut matronas appel- laverat, fcd meretricia, autancillari vcfte indutas, ullum habebatinjuriandipropofitum, fedpotius illx de fe queri fibique imputare debebant, quod hubitutam indecente veftitse cffent. Smdedecif, libr. 5. tit. 9 defin. 6.F.miiac'msquafi.iz<j. num. if<5. 157, Berlichius prrffl. concluf.part, q.concl. 10, Fachineus controv. libr. i.cap. 37. Carpzo- vius pracl.crimiri, quafi, 5. Ant. Matthseus libr, 48. tit. <$. cap. 3. num. 12, 13. 3. Deinde etiam parum refert , titrum ma-
ntt ftia quis occidat , an mortis caufam prse- beat. /. nibil intereft 15. ff. h, t. Qua ratione recSe es hac lege reus poftulatur , qui naufra- gos fuppreffit, & doio malofecit, quo minus ipfis periclitantibus fubveniatur. /. quo naufra- gium 3. §. ult. ff. deincend, ruin. naufr. nave,ra~ te expugn. I. ejufdem 3. §, item is 4. ff, h. t. vel falfum teftimonium dolo malo dixit, quo qnis publico judicio rei capitalis damnaretur: quive, cum magiftratns judexve quseftionis es- i fet, fub capitalem caufam pecuniam accepcrit, ut publica lege reus fieret ,• aut operam dederit, quo quis falfum indicium profiteatur, ut quis innocens conveniatur, condemnetur. /. 1. pr. & §. 1. d l. 3. §. 4. //. h. t. aut generaliter eorum quid fecerit contra hominis necem, quod lcgibus permiffum non fit. /. lege Comelia 4. pr, ff. h. t. Praeterea, qui, cum poflet, opcm non tulit periclitanti, adcoque in causaeft, ut is ab aiio occidatur, non tamen promifcue, fed jllis in cafibus, quibus leges talem defenfionis ncceffitatem certis perfonis voluerunt impofitam, veluti fi prrepofitum fuum miles, cum poflet, non protexerit. /. omne deliclum 6. §. pen. & ult. ff. de re militari. aut fervus vel ancilla do- mintim dominamve vioknta aggreffione in mortis difcrimen addudum. /. 1. f.juxta hoc 28, &feqq.ff. <td Senatufc. Silan. & Claud. Con- fer Ant. Matthaeum de crimin. inpr&legom. cap. 1. num./i^. Zbefium ad Pand. h. t. num. 26". quive hominem ita inclufit aut abjecit, ut fame necaretur. /. necare videtur 4. ff. de agnofc. & alend. liberis.'§. ult. inpr. inftit. ad legem Aquil, aut akeri trucidandum obtulit vel tradidit. arg. /. item Mela 11. $. fi alius i.ff ad leg, Aquil. •iut eanem fcrocem dolomalo irritavit, ut is a- liummorfuperimeret. arg. d.l. n.§. item cum to-f.ff. adleg. Aquil. autaliumoccidimandavit. J. nibil interefi 15, §. 1. ff. h. t. Adde tit. mandati mm. 6. a cjua tamen diverfus eft, qui |
alium, jam fponte occidere volentem, ulterius
inftigavit, aut propofitum collaudavit; cumvi- deri ncqueat mortis caufam dediflc ei , qul & fine collaudatione tali vel inftigationeperitu- rns f uiffet. Carpzovius pracl, crimin. qudfi. 4, num, z8.&feqq. uti &, quicsedem jamperpetratam ab alio ratam habuit, eo quod regula de rati- fiabitione mandato comparata ad privata tantum judicia, non ad criminum accufationes, pertine- re videtur, in quibus coercendis delicli perpe- trati tempus fpe&atur. /. 1. //. de pcenis. eo ve- ro tempore, id cft , ca?dis fada;, nullum ap- paruit deli(Sum ejus, fadum nullum, quoddi- ci poffit csedi caufam prabuiffe. Et farie, fi ne ad infamiam quidem irrogandam ratihabitio man- dato principali comparanda fit, ut conftat ex l. quid ergo 13. pr. ff. dehisqui not.mfamia. lon- ge minus exxquanda videtur , ubi de ultimo fupplicio imponendo qua^ftio effc. Ant. Mat- thams de crimin. inprdegom. cap. 1. num. 14. Sed & , fi quis vulnerari mandaverit vulnere non lethali, occidi vetuerit, & ex circumftan- tiis mandati pateat, defuifle in mandante occi- dendi propofitum , neque dicis causa mandato vulneris additam fuiffe csedis prohibitionem, prout id fadum intelligi poteft,-fi gladio cul- trove vulnus in pe<3us infligi mandet, vitse ta- men parci jubcat, proteftatione quadam ;uffio- ni priori contraria, fed vel fufte, vel pugno, aliove fimili inftrumento» quo adhibito, ex juris prcefumtione animus occidendi abefle crediturj ca?de fubfecuta de vulnerato potius , quam dc occifo, mandantem teneri , rationi juris con- veniens eft; cum non aliter ordinario Icgis Cor- nelijede ficariis fuppliciolocus fit, quam fi is, qui per fc vel alium csedem fecit, dolofum oc- cidendi propofitumhabuerit, exceptis pauciffi- mis cafibus, inter quos cum non numeretur us- piam hic nofterde vulnerismandatore, ubi cx- des fccuta eft , non aliud reftat, quam ut re- gute vulgata: ftetur. Efto enim , quod vul- nera non infligantur ad menfuram, & hoc ip- fum cogitarepotuerit, aut certe debuerit, qut vulnus mandat, qtiia tamen tempore mandati interpofiti neque hoc cogitavit, nequemortem fecuturam prsevidit, ad fummum in culpa Iata vcrfatur, quam in Iege Cornelia pro dolo non accipi , neque ordinarise pcena: locum facere, inter omnes in confeflb eft. /. in lege Cornelia j.ff. h.t. Neccft, quod urgeas, ipfum man- dando vulnus morti , licet prseter expeclatio- nem fecutse, caufam dediffe, cum vero , qui caufam morti dedit, perinde puniri, ac fi ipfe occidiffet. /. nihil interefi if.ff. I). t. Etenim axioma illud tunc ufum habet, cum direcfo, non item , quando ex accidenti tantum , & contra intentionem, causa mortis praebita fuir, uti id fatis declarat exemplum mox regulsefub- jundum, qtiod nempe non vulneris, fed cadit mandator pro homicida habeatur. d, L i^, §. l. ff. h. t. Aliter certe ftatuenti eo devenien- duijrt
|
|||||||||
|
- -,-.■■■■ ,•-■■•-■ ■-': .:;V':.^.;.;.
|
||||||||||
|
Ad legemcorneuamde
foret, ut & jaculatores, & putatores, & mu-
liones, &mediei, fi per imperitiam vehmpru- dcntiam morti hominis caufam dediflent:, ex autoritate d. L 15. morte muldandi efient; quod a ratione juris alienum eft. Ac propte- rca nec fententiac huic obeffe poteft, quodge- ncralius, qui occafionem damniprtftat, damnum feciffe videatur. I. qui occidit 30* §. pen. tn jme #. ad Itg. Aquil. & occidifle vulgo dicatur, qw mortis caufam quolibet modo prabmt. I. tta vul- neratus «1. i» pr, f ^od. tit. Cum utique afler- tiones m circa legis Aquili* adionem con- cepts,' (in qua leviflimamculpamasque acdo- lum coerceri conftat ex §. ac neis ^lnftit. ad legem Aquil.) produci nonpoflint ad legemCor- neliam , dolum omnimodo defiderantem ; & facile quidemdari queat, vulneris mandatorem cariis fecutae intuitu culps reum efle , & ob id aftioni legis Aquili* , quin & extraordt- nariae coercitioni obnoxium reddi ex tah man- dato; fed ob dolidefedum ctiam legis Corne- Hse fupplicio fubducendum efle , viciflim dari debet. Non obftante eo, quod & is , qui abor- tionis aut amatorium poculum dedit , quique ad poflefllonem occupandam profeaus eft, oc- cidendi propofitumnon habeat,& tamen ulti- mo fit afficiendus fupplicib, fi- e« abortioms aut amatorio poculo mulier aut homo penent, vel cx partepoffidentis, aut exparteejus, quipos- feflionem temere tentavit, quis mteremtus fit. l.kquisaliquid tf.§.quiabortionts 5. ff.de poems. I quoniam multa6. C.ad leg.Jul.de vt. Cum, uti iam fupra adnotatum , cafus hi fingulares fint, & a regula excepti, eandemque firman- tes in non exceptis. Et quamvis exempli mali res fit, vulnus mandare, non tamen adeo ma- li, atque quidem eft , abortkmis autamaton- um poculum propinare; neque ex eo folo, quod exemplimaliresfit, refte infertur, ordmanam ereo legis Corneliae pccnam mnigendam eiie; cum & exemplo malo mulier conceptionis po- culum alteri mulieripropinet, &tamen, fi in- de mulier perierit, leviori relegationis pcenx fubjicienda dicatur, qua: medicamentum ad conceptionem dedit. I ejufdem 3. §. adjecltoz. in ine ff. h. ti Denique nec in contranum ta- cit, quod, fi mandans non teneretur de occi- fo,' etiam mandatarius dc occifo obligatusnon foret, quianecipfeoccidendi, fed tantum vul» nerandi propofitum habuit. Sane enim nechoc abfurdum fuerit,ut ordinariaepoenae & ipfe exima- tur ,fi ex inftrumenti genere aliifque circumftan- ftantiis colligi poflit, eum necandi animo car- uifle* areumento eorum, quae fupra di&a num. ,. iUHi-^^' %.6.ff.dere tntlitari. Et hanc opinionem vere probat, hcct diflentire velle videatur Carpzovius praft. crimin. aud 4- '* nm' 17' uhUe *d mm' 2<S* Uti&
Ant Matthsus Hbr. 48. tit. 5. cap. 3. num. l6 aum loquiturde mandatariogladmm ftrm-
gente, vuinufque certo loco & cert* ac defi- |
CAHIIS ET VENEFICIIS. lO^X
itaE magnitudinis infligere fecundum mandaturri
aud valente. 4. Tertio nec necefle eft fecundum jus ci->
ile , ut caedes re ipsa fecuta fit ; fed fufHcit, vel cum telo quis ambulaverit tantum homi-» is occidendi furtive faciendi causa. /. 1. pr.ff» . t. I. is qui cum 7. C. b. t. §, item lex Corne* a 5. injlti. de publicis judiciis. I. aut facla 16. . eventus 8. ff. de pcenis. vel vcnenum hominis ecandi causa fecerit, vendiderit, paraverit, abuerit. /. cjufdem legis 3. prt & §. 1. ff. . t. vel mala fecerit facrificia , quo hofflines ccidantur. /. ex fenatufconfulto 13 .ff.h. t. junct. auli recept.fent. libr. 5. tit. 13. §. 9. vel in- antem expofuerit, quem tamen alius fuftulitj um exponens dicatur omni refertus inhumani- ate & crudelitate , tantoque deterior aliis ho- icidio pollutis, quanto calamitofioribus infcrt. . ult. C. de infantibus expof.noveU. 153,^. u ei denique animo occidendi homincm vulhe- averit , neque tamen mors fecuta fit. /. 1. §. ivus 3. //. h.t. In hoc enim, 8c aiiis quibus- am gravioribus maleficiis voluntas fpe<Satur, on exitusi J. divus Hadrianus 14. //. h. t. & ominatim in hac lege Cornelia dolus pro fadto ccipitur , hoc eft , animus occidendi pio eo ft, ac fi quis vere occidiflet. /. in lege Cotne* ia 7. //. h. t. Quod tamen ita intelligendum eft, fi animus per a&um aliquem homicidio propinquummanifeftatusfuerit, arg. d. I. i.§. 3« //. b. t. juncl:. I. cogitationis 18. ff. de p®nut Et, fi mores hodiernos fpe<ftes, ne fic quidem ordinarix pcena: locus erit, dum generaliter pla- cuit, fi forte perduellionis crimen, & quaedam alia propter concurrentes circumftantias atroci- tatem infignitiorem habentia excipias, tentatum fcelus non cadem fcveritate, qua pcrfedum, puniendum efle; quemadmodum id ipfis quo- que Romanis haud difplicuit in aliis crimini- bus, utcumque gravioribus , & capite vindi- candis, fi confummata eflent, ut patct ex /. 1* §. ult. ff. de extraord. crimin, & iis, qux dixi in tit, ad leg. Jul. de adulterus num, 17. Qual ratione nunc ordinaria legis Cornelia; pcena non foret expiandum, fi quis hominis occidcndi cau- sa cum telo ambulaverit, aut mortem minatus fuerit , aut gladium cultrumve ftrinxerit , aut necandi animo .hominem , fed non lethaliter, vulneraverit, uti id multis firmat autoritatibus Ant. Matthasus de crimin. libr. 48. tit. 5. cap, 3. num. 11. Carpzovius pratt. crimin. quaft. 20". mm. 1. &. feqq- Groenewegen ad §.5. Jnft de public. judic. ParensPaulus Voet ad d. §. §. num. 4. Refponfa Jurifc. Holl. part. z. conftl. iqz. An autem vulnus lethale fuerit, an non lethale, medicorum judicio definicndum eft, ex- aminatovulneris loco , aliisque circumftantiis, & artificiinarte, dequearte, refpondentj, cre- dendum ; ita tamen , ut probationes contra- riae non videantur rejiciendae efle. Andr. Gayl libr. 1. obferv, 111. »««• t.6. Waflenaarff^. Yyyyyy 2 jttdif.
|
|||||||
|
L 1 b. XLVIII. Tit. VIII.
|
||||||||||||||||
|
IQ£2
|
||||||||||||||||
|
judic.cap. i$,num, 29. neque pcenam capitisevitaturus fit, qui primo ad pcenam pccuniariam
condemnatus fuit, velut ob vuinus non lctha- le, fi vulneratus poftmodum ex vulncrc mo- riattir , & appareat illud lethale fuifle. arg. /, fi vulnerato 46. /. 47. //, ad leg. Aquil. junft. L inde Neratius 23. §, Ji dolo 9, //. eod. tit. Ant. Faber Cod. libr. 9. tit. 1 o.defin. 1 b. Ut tamen in diibio pra.fumendum fit, cum, qui quadraginta diebus ftipervixit, ex vulnere non obiifie. Hugo Grotiusmanud. ad jurifprud. Holl libr. ^.cap. 34. num. 15. Refponf. Jurifc Holl. part.qrconftl. 115, 5. Gbfervandum denique , legis Cornelia; pcenam ex Senatufconfultis & conftitutionibus extenfam fuifle etiam ad cafus plures , in qui- bus ne tentatum quidem homicidium fuit; ve^ Juti, ad eos, qui familiam armant pofieflionis invadendjE gratia; fcditionis autores funt; ho- minem libidinis vel promercii causa caftrant, aut thlibiam faciunt; aut fe ipfos fponte caftran- dos pra_bent. /. ejufdem legis 3, $. item is 4, /. 4, §, ult. I. <}. /. 6, ff. b. t, qualia apud nos quoqtie illicita , fcd & fimul inaudita prorfus cffe, tradit Brouw.er de jure connubior. Itbr, 2, cap. 4, num. 6. Confer novellam Leonis 60. 6, Legis Cqrnelise de ficariis poena fuit in in-
fulam deportatio , & omnium bonorum publi- catio; fed tempore Marciani & Modeftini Ju- rifconfulti fblebant homicida; capitc puniri, imo bcftiis fubjici, nifi honeftiore loco pofiti eflent, quo cafu in infulam deportabantur. /. ejus- dem legis 3. §. legis 5. /. pen. ff. h. t. tan- demque omnes ex pofterioribus Principum con- ftitutionibus capite puniti, juflufque homicida, quod fecit, femper exfpectarc. /. nemo deinceps 3, C, de epifcop. audientia. §. Uem lepc Cornelia 5. lnflit. de public. judic. idquc convenienter juri divino. Genef. cap. 9, verf. 6. Exod. cap. 21. verf 12. & 14. Levitkicap. 24. verf. 17. Numer. cap. 35. verf. 16. & feqq. Deuteron. cap. 19. verf 11. & feqq. Matthaicap. z6.verf, 52, & juri naturac , fecundum quod homicida primus Cainus metuebat ab omnibus , quod iiio fecerat fratri Abeli. Genef cap. 4. verf. 14. Moribus queque hodiernis pcena capitis eft, cum publicatione bonorum, nifi ex privilegio, civitatibus certis indulto, publicatio remifla fit. Groenewegen ad l. 16. ff. h t. Parens p. m. Paulus Voet ad §.5. mft. de publ. judiciis nttm. |
legem Aquil, num, 11. nifi ob homicidium uki-
oio fit afle<Sus fupplicio: quippe quo cafu he- redcsejus innihilumvidus, liberis, fimilibtts- que homicidio l_eiis obligati funt. Carpzovius depn. for. part.q. conflit. iz,■ def.n. 7. Gome- zius variar. ref&lut.tom. $.eap. 3,»«;«, 37. Ant. Matth-eus libr. 48. ttt. 5. cap. 7. num. 12. in fme. diflcntiente hic Grotio in manuduft, ad ju~ rifprud. Holl. libu 3.. cap. 33. num. 7. 8. 7. Locus autem eft hifce pcenis non tantum,
fi unus, fed &, fi plures unum dolo occiderint, fic ut finguli ordinario fupplicio periride fubjiciendl fint, ac fii non juncti, fcd feparati ca.dem perpe- traffent j cum poena, quam urfus ftjbiit, rclevarc alterum non debeat. arg. /. itemMela 11, §. fed fi plures 2. in fine jf. ad teg. Aquil, veluti fi al- ter fortc mandaverit , alter occiderit ; alter jugulaverit, alter tenuerit jugulandum. /. item Mela 11. §. fi alius 1. ff. ad leg. Aquil. jund. /. nihil interefl 15. ff, h. t. Uti & , fi plures fimul trabem aliudve quid , quod fin- guli movere non poflent, hominis occidendi causa ex alto dejecerint. arg. /. ita vulneratus 51./» fine ff. ad leg. Aquil. aut ita dolo percus- ferint, ut conftet, afingulis lethale vulnus il- latumefle; cum finguli tunc, cnm vulnerabant, .occidifle , atqueita adpoenam delido propofi- tam femet obligafle intelligantur. arg. d. I. item Mela 11. §. fed fl plures 1. ff. ad leg. Aquil. I. huic fcriptur* 15. §. i.in med- ff. adleg. Aquil. Sed &, fi unus prius vulnus certo certius Ie- thale inflixerit , aliusdeinde fupervcniens aiio vulnere lethali illato id egerit, ut lethalitcr jam vulneratus citius exftingueretur, dicendum vi- detur , utrumque , uti ex capite primo Iegis Aquilia. de homineoccifo tcnetur, ita quoquc ordinaria legis Cornclia. pcena afficiendum cffe, fi uterque in dolo fuerit, idque per rationes la- tius addu&as in tit. ad leg. Aquil, tmm. 9. Qifi- bus adde Ant. Matthseum de crimin, libr. 48. tit. 5. cap. 3, num, 19. Quod fi homo inrixa occifus fit, inccrto csdis autore, ante omnia quidem icius fingulorum collatis armis & inftru- mentis contemplari oportet, fi forfan aftimaii inde poflit, quis occiderit. /. ult. ff. h. t. & Ci nec hac rationc detegatur homicida, omnes qui- dem ex lege Aquilia de occifo tenentur , tan- quam tales , qui rixando in culpa fuerunt. d9 l. item Mela 11. §. fed fiplures i.ff.adleg. Aquil. atque etiam extra ordinem pro modo culpa. coer- |
|||||||||||||||
|
8. Cu
|
A * ___« ii . >V r 7. ", -v'
|
o
|
||||||||||||||
|
xes noftros exadiofieri fohtafuent, videnpo- cendi forent, fecundumca, qu* dehomicidio
tcft apud Hug. Grotium manud. ad jurifprud. per culpam admiffo infradicentur: atnullusev mll hbr. 3 cap. p.num. 14. & feqq. Ant. legeCorneliadeficariis.etiamficonftaret quis Matth^um de crtmm. Itbr. 48. ttt. 5. cap. 7. autorprimusrixxfuerit;eoquodnonideoetiam ttum. 6. 7. Pmerea mdignuscft homicidahe- apparet, cujus dolo homo occifus fit in pu- teditate ejus, quem vit^ fpoliavit. /. cum ratio blicam autcm accufationcm atque notionem ea 7. §. praterea 4.J, de boms damnat. cujus pce- tantum deferri debent , qus munita funt ido- na:intuituqu3.ftionesplurcsdifcuf&;».0f,w. neis teftibus, vel inftructa apertiffimis docu- de hts qmbus ut indtgnts, Denique & larfis per mentis, vel indiciis ad probationem indubita- homicidium tenetur ad damni pnvati reparati-1 tis & iuce clarioribus expedita. /. ult. C. de pro- onem atuonc civili, 4c qua aftum in tit. ad bathti. ufque adeo , ut ne ipfius quidem vul- nerati
|
||||||||||||||||
|
ESICARIISET VENEFICIIS. 1093
five ftupritegendigratia» fivealiamob caufam,
una cum fpe animantis e medio tollit, quive infantcm nullius injurise inferendse capacem pe- remit; aut fepius homicidii crimen commifit, illudve in loco facro, aut in curia perpetravitj aut in ipsaoccifi domo, cum confulto ad occiden- dum ingreflus eflet, qu£e cum aliis huc fpc- clantibus videri pofTunt apud Carpzovium praft. crtmin. qtitfl, 24, fic denique circa navigantes conftitutum apud nos fuit, eum , qui iri na- vi aliumoccidit, cadaveri jungendum atque ita in marc projiciendum eflc. ArtikelBriefroeren~ de den Oorloch ter Zee 27. Apnl 1619 artic. 42. vol. 2. placit. Uoll, pag. 194. Ant^el Brief van deOoft-lndifche Compagme 8. Martii 1658. artic. 82. d. vol. z. pag. 1299. 9. Pluribus ex adverfo modis accidk, ut ho-
micidio pcrpetrato, non ordinariagladii pcena» fed alia mitior arbitraria irnponatur. Etenim generaliter obfervandum eft» deficiente dolo & occidendi propofuo, etiam quiefceregladii fup- plicium,Hcet lata in occidenteculpaadcflet, eo quod vulgo quidem alias,fed tamen non in hac lc« ge, lata culpa pro dolo accipitur aut dolus eft. /. in legeCornelta 7. ff.h.t. cxcepto eo, quod capi- tale fupplicium fubire debeat , nec fcntentiam contra fe latam appellatjone poilit fufpcndere» qui violcntam rerum alicnarum tentavit invafi- onem , fi quis vcl ex poflldentis vel pofleflionem tentantis parte , intcremtus fit , utcunque ca~ ruerit occidendi animo , qui ita tentabat pos- feflionis invafioncm. /. quoniam multa 6. ff.ad leg. Inl de vipubl. vel priv. quodque etiamfum- mo debeat fupplicio affici , qui abortionis aut amatorium poculum dedit , fi inde mulier aut homo perierit , etfi dolo non feccrit, quia cxempli pcflimi reseft, fub amieitiarfpecieho- mines enccare. l.ftquis aliquid 38. § quiabor- tionis 5. ff. de panis. Diverfum m eaeft, qux mcdicamentumdcditadconceptioncm , quippe quae promovere ftudens fobolis procreationem, non intendebat rcm illicitam, adcoque cura non malo animo hoc feciflet, fcd tantum mah exem- plo , profefla fcilicct artern , quam non calle- bat, & circa.quam fcire debuerat, ignorantiam fuam altcri damnoiam futuram, ex Scnatufcon- fulto relegari jufla fuit. I. ejufdem legis7, §.ad~ jeclio t.infineff. h.t. Unde &apparet, illos, qui dolo carucrunt, fcd inculpa fuerunt, non tantum actione ex lege Aquilia , aliave fimi- liad indemnitatcm pcenamque pecuniariam ten- dcnte , conveniri potuifle; ( de quo ad tit, ad legem Aquil. aftum ex profeflb) verum etiam extra ordinem pcena quadam publica fuiffecocr- ccndos., Qya ctiam ratione, cum quidam per lafciviam mortis caufam praebuiflet, comproba- tam fuit ab Hadriano Ignatii Taurini fa6ium, quod cum in quinquennium relegaflet. /. lege Cornelia 4. §. cum quidam 1, ff.b. t. & extra ordinem puniendum efle aurigam , qui » dum alios ante yertere ftudet, fuum autalterius.cur-* Yyyyyy 3 rum |
||||||
|
A D LEGEM CORNELIAM D
■ncrati ac moribundi aflertio, quod a Titio in
rixa occifus fit, plenam cjedis probationem fa- ciat. I. ftquis in gravi 3-§- fxquis moriens i. ff. «d fenatufc. Silan. & CUud, Refponfajurifc. Holl. part. 3. vol. 1. confil 11. in pr.Aliter, quam definiendum foret , fi plurcs noiv per rixse occafionem , fed pra:meditato confilio in necem alicujus confpiraverint , atque ita fimul eum aggrefli» uno forte tantum vulnere letha- li confodcrint: cum enim hoc in cafu manifeftum fit, omnes occidendi habuifle propofitum, at- que etiam csedem ab uno vere fa&am ope ju- viffe , dum is , qui aggreflionem patiebatur, pluribus impar fuccubuit , aggrefiorem unum forte vel rcpulfurus, vel obfervata inculpata tu- tela obtruncaturus, merito omnes ordinarise legis Cornelijepcense addicendi forent; quod utiex ju- riscivilisprincipiisextradubiumcft. ai;g, l.i.pr, & §• i+ //• n- ?♦ i£a quoque aperte conftitutum in tonftit. criminali Caroli V. art, 148. Confer Placi- tumordinum General, 6. Sept. 1/S&1* ctrcamed, ToL.z.plac.HoU.pag. z66$, Menochium/tedJ'- bitrar. judic. libr.z. cafu 26*2,. Jacobum Coren conftl. 1. Berlichium concluf. pracl part. ^ concluf 11. Carpzovium pratl. crimin, quaft. 2 5...,.Ant. Matthamm /i&.48. tit. 5.cap. 3. num. ult,,3 . 8. Ex juftis tamen caufis exafperanda non-
nunquam homicidii pcepa , ut non gladio, fcd feveriore quodamfupplicii genere,arbitrio. judicis definiendo, homicida neci detur. Prseterquam enim, quod in parricidio puniendo multa fin- gularia funt, ut in titulo feqttente patcbit, etiam olim honeftiores capitc plexi» humiliorcs beftiis obje<5ti, qui hominem immolaverant, cx ejus- ve fanguine litaverant, fanum templumve pol- luerant. Paulus recept. fent. libr. 5, tit. 23, §■ 10. Famofos quoque latrones antea apud Ro- manos crucibus, deinde, poft fubiatum crucis fupplicium, furca figi placuit. I. caphalium zB, §. pen. ff. de panis. Uti nunc vulgo , & no- iiiinatim ex conftitutione criminali Caroli V. rotx fupplicio afEci folent, artic. 137. Idem- que in aflafinis , qui fcilicet pretio homicidia vendere folent, vcl etiam emere , ftatuendum eft : quippe in quibus inter alia hoc fingulare eft , quod adhuc moribus hodiernis horum conatus codem modo puniatur, ac fi fcclus perT feciflent. Ant. Matthae.us de crimin. libr. 48. tit. 5. cap. j.num. 3. 4. De quibus latrocinii & aflafinii criminibus, pcenifque ex ufu recep- tis, agit prolixius Farinacius qu&ft. 123. Carp- zovius praft. crimin. quaft. iq. 22, 23. Leeu- vven cenf. for. part. 1, libr. 5. cap. 12. 13. Sed nec dubiundum videtur , quin fi non du- riore , certe magis infamante capkis pcena afficiendus fit , qui dudum prameditatum ho- micidium altcri, nihil tale expeftanti, ex in- fidiis infert, quam , qui fubito iracundix im- petu, fed injufto , commotus adverfarium oc- cidit ; magifque intendenda fit ultimi fupplicii infamia ineo, qui mulieremafe impraegnatam |
||||||
|
L ib* XLVIII. Tit, VIII.
|
|||||||||
|
1094
|
|||||||||
|
rum evertcns viatorem aut adftantem peremit» du~
bitandum haud videtur. Refponfa jurifc. Holl. part. 1. confil. 323. Sed &, cum imritusuxo- rcm in adukerio deprehenfam occidiflet, & propter juftum dolorem > quem temperare dif- iiciilimumerat, videretur extra dolum efle, ul- timum quidem fupplicium ci remittendum fuit; verum quia plus fecit, quam facere debuerat, dum leges ei privatam talem vindi&am haud indulferant, placuit, eum, fi humilis loci fit, in opus perpetuum tradi; fin honeftior, inin- fulam relegari. /, ft adulterium 38 §. Imperator 8, //. ad leg Jul. de adult, Adde d. tit. ad leg. lul, deadulter. num, 13. 14. Cumque hoc ita in marito per graviflimam adultera injuriam concitato » jure fingulari conftitutum fit, ad alios aut fubito atque fpontaneo ira? impetu conci- tatos , aut injuria leviore ad iram commotos» atqueita adverfarium occidentcs, porrigendum noneft; fed potius ad ordinariamhi legis Cor- neliae poenam revocandi forent. Licet cnim di- ftincta h£EC fint, impetu & propofito delinque re. I perfpuiendum 11. $. delinquitur 2. ff. de pccnis. non tamen idco illi » qui impetu delin- quunt, extra dolum funt; quod uti probatum antea de iis, qui per ebrietatem peccarunt, ad tit. de injuriis num. 1. ita etiam in illis , qui iracundise calore ftimulati ca?dem perpetrarunt, verum eft , dum & in ira neque judicium ne- que aflenfus animi neqne voluntas deeft. No- bis, (inquit Scneca libr. 2. de iracap. 1) pla- cet, nil ipfam itam per fe audere , fed animo approbame; nam fpeciem capere accepta injurU» & ultionem ejus concupifcere, & utrumque con- jungere, nec ladi fe debutffe , & vindicari debe ret non eftejus mpetusl qui ftnevoluntatenoftra concitetur: ille fimplex e(l, htc compofittis & plura cominens. Imellextt aliquid, indignatuseft, dam navit, ulcifcttur. Bac non pojfunt fieri- nifi arit- mus ejus , qut tangebatur, ajfenfus eft. Proin- de , fi quis injuria quadam verbali provocatus ufque adeo ira indulgendum cenfuerit, utftri&o cultro gladiove injuriantem occidat, vixeft, ut ob ordinaria pcena abfolvendus fit, cum mul- tum interfit intcr vcrbales injurias & atrociores reales , quarum hae fi pratceflerint, mitigatio- nem pcenx fuadere poflunt , illse non item, quippetam leves habita,, ut recantatione, de- precatione , fimilibufque modis fecundum tra- dita in tit. de injuriis evanefcant. Ant. Matthse- us de/crimin. libr. 48 tit. 5, cap. 3. num. 8. Berlichius concluf praSic. part. 4. concluf. 17. prjcipue num, 2,2. Carpzovius pracl. crimin. quaft.6. poft alios ibi citatos. Diflent. Gome- zius variar. refol. tom. 3. cap. 3. num, 24. in fine. Quid juris fit in provocantibus & pro- voeatis atque procedentibus ad duellum , fi- ve peremto provocante , five caefo provocato, varia? antea opiniones fuerunt, prjefertim cum olim apud Longobardos duellum inter proba- rionum & liciiim dirimcndamm modos nume- |
|||||||||
|
ratum fuerit, & hinc moris hujus reliquise aliis
magis, aliis minus durje horridseque & impro- bandce fuerint vifa;. Confer Berlichium d. part. 4. concluf. 16. Parcntem p. m. Paulum Voet traclatu de duellis. donec tandem ab Hollandix Ordinibus prxtcr alias pcenas in provocantes 8c provocatos decretas, licet csedes fecuta non fit, gcneraliter ultimum fupplicium fancitum fuit in conditionis cujufquc homines, qui duello adverfarinminterimunt, five provocantes, five provocatifint.Placit. Ordtn. Hollandu %x. Mar- tii 1617. vol. z.placit. Holl. pag.tfS' &feqq. An vero ebrietas mitigationi locum faciat, col- ligi poteft ex difputatis ad tit. de injuriis nurn. 1. & multis refponfis Jurifc. Holl. part. 4. con- fil 20J. & feqq. a pag. 526'. ad pag. 540". Waflenaar^S. judtc.eap.19. num. 44 Carp- zovio pratt. crimin. quaft. 146*. io< Cafuprorfus fortuitofi contigerit homi-
cidium , nulla pracedente culpa , impunitum plane eft, ut conftat ex pluribus exemplis in ttt. de lege Aqutlia recenfitis, in quibus aut dolus occidentis adeft, aut deficiente dolo etiam cul- pa decft. Nec male huc reduxeris csdem ab infante vel furiofo fadam, quorum alterum in- nocentia confilii tuetur , alterum fati infelici- tas, qua fatis punitus videtur, excufatum red- dit. I. infans iz.ff. b. t. I. pen. §. ult. ff. ad leg. Pomp. de parricid. fi modo tempore furoris, non dilucidi intervalli, csdes fada fit. Confer Carpzovium pracl. crimin, quaft. 145,, Sed & > quicunque jure ac lcge permittente occidit, ex- tra omnem pcenam eft ; veluti , fi quis furem nodurnum occiderit, cum id clamore fignifi- caflet, nec parcere ei fine fuo periculo potue- rit. /.. furem o. ff b. t. junift /. itaque^, §, 1. // ad leg. Aquil. Vlacit. Ordinum Holl. 10. Mar- tii 1614. artic. 7. & Ordinum Zelandia 10". Sept. 1614. art.y. aut transfugam peremerit. / ejufdem legis 3. §. ult.ff. h, t. aut perduel- lcm. /. minime majores 35. ff. de religiofts. aut rtiiitix defertorem refiftentem. /. 2. C. quando liceat unicuique finejudice fevind. aut nofturnum agri populatorem. /. 1. C. quando liceat urisc, fine jud. fe vind. & ex moribus HoJlandia? ctiam diurnum, fruges, fata, olera alicna deprsedantem, gallinas furripientem, feptadejicientem, fimo- nitus non defiftat,fed contumaciter refiftat. Placito ordinum HoU. 18. Julii 10*08. & 8. Julii 1651. vol. 1. placit. Holl.pag, 515. & $ 17. qua?non ita pridem novo placito plenius ampliata funt: ficut & collium cuniculariorum condudoribus licentia data occidendi graflatores nocturnos in fuis col- libusvenantes, fibique refiftentes. Decreto Cu- ria Holl. 11. Julii 1580. vol. 1. placit. Hoil. pag.iKtf. l\ 11. Prxcipuevere extra legis poenam eftis,
qui aggreflorem occidit, obfervato moderami- ne inculpatse tutelas, fic ut neque difcrimen ef» fugere, neque eiparcere fine fuo periculo po- ttteritj fiye pro corporis five pro pudicitia: dc- fenfione
|
|||||||||
|
♦
|
||||||||||||||
|
Ad legem corneliam de sicariis et veneficiis. 109?
|
||||||||||||||
|
mn&.. I. tion omnes 5. §. ^ barbaris 6. ff. de re
mtiit. Akiuusdeprafumtion. reg. ^.prafumt.A, Mafcardus de probation. concluf. 72. num. 14. & conciuf. 490. Refponfa Jurifc. Holl. jwr.3. vol. 2. confil. 11. »01». 4. & feqq. ( ficet aliter cautum fit Conftitutione criminali Caroli V. aritc, 141.) Unde & ad probandum inculpatae tutek mode- ramen fufHcere poflunt probationes non omni exceptione majores » veluti , domeftici , con- fanguinei, velteftisunus. Farinacius <J«<e^. 125. num. 422. & feqq. Bcrlichius concluf. pracl. part. 4. concluf. 14. num. i^.&feqq. Carpzovius defin.forenf part. 4. confttt. 8. defm. 2. Refpon- fa Jurifc. Holl. part. 3. vol, i.confil. 50. & part„ 3. vol. 2. confiL 167. num. 14. & feqq. magis- cjue credendum teftibus pro reo, quam pro ac- cufatore contra eum deponentibus. Refponia Ju- rifc. Holl. part. 3. vol. 2. confil. 40, num. 6.7. Plane ut quis dici poilit inculpatx tutelse mo- deramen obfervafle, neccffe non cft, ut iaum primum expe<5kt, deindc defenfionem paret; cum primus ille idus poflet lethalis efle, atque adeopr«ftet, pratvenire, quam praeveniri; eo- qucpertinet, quodUlpianusfcripfit, eum^ qui quemcunque ferro fe petentenh occiderit, non vi- deri injuria occidifle. L fid & fx 5. pr. |f. ad leg. Aqttil. quodque a Gordiano conftitutum fuit, eum , qui percujforem ad fe venientem gladio rc pulerit , »0« ttt bomicidam teneri; quia defenfor propru falutis in nullo peccaffe videtur. I. fi quit percujforem 3. C. b. t. Atque ita aperte defini- tum conftit. Crimin. Caroli v. artic. 140. in fi~ ne. Bcrlichius concluf. praft. part, A.concluf. 13, num. 7. & feqq- poft multos ibi citatos. Gome- zius variar, refolut, tom. 3. cap. 3. num, 22. Bronchorft mifcett. cent, 2. affert. 51. Scd nec requiritur , ut paribus armis , quibus ag- greflionem patitur , fcfe defendat ; cum fufti- ciat, quod in dubiovitse difcrimine conftitutus fit, fiveafufte, fiveatclo, five a cultro, fi- ve ab alio quocunque inftrumento dubium il- lud immineatvitaedifcrimen; quodquc aggres- fionem ab alio patiatur. /. isqui aggrejfionem 1. I. 3. C.b.t. Gomeziusvrfr. refolut. tom. $.cap. 3. mm. 22. in med. Quod fi prior ipfe verba- lem injuriam infcrens , mox ab injuriam paflo vitae periculum patiatur, eumque pccidat, dum aliter ei parccre non potuit, etiam tunc cadis quidem intuitu inculpatam exercuifle tutelam videtur; fed quia prior ipfe verbali injuria ir- ritavit adverfarium, extraordinaria pcena, tan- quam talis, qui faltem perculpamcadi caufam praebuit, cxilio aliove fimili rnoclo cocrccndus videtur; quid enim refert, an per lafciviam» an per verbalem injuriam , caufam morti dede- rit? cumvero, qui per lafciviam caufam mor- tis pratbuk , in quinquennium jurc relegatum fuifle , Ulpianus notat. I. lege Cornelia 4. $. cum quidam 1. ff b.t. Sande decif libr. 5. tit. $». defin. 7. Qa« longe magis obfervanda, fi quis primo aggreffionem armis fecerit» deinde ?««• |
||||||||||||||
|
. • ir
|
||||||||||||||
|
fenfione id fecerit. U is qut 2. L fi quis percuftb
rem 3. C. b, t, U 1. §• pen. ff. b. t. $. injuria 2« Inftit. ad leg. Aquil. L itaque 4. ff. eod. tit, Andr. G&yl libr. z.obferv.tio.mun. 13. Quin &, ii ad defendendum tertium, opem implo- rantem, iive uxorem, five cognatum cognatam- ve, five extraneum extraneamve, occiderit ag- greflbrem violentum, mortis aut ftupri violen- ti periculum inferentem, quod non aliter, quam aggreflbris caede impediri potuit atque averti, inculpatae tutelae allegationi locus eft. I 1, §. pen. ff. b. t. L ifti quidem 8. §, pen. & ult. ff, quod met. caufa. Conftit. crimin. Caroli V. art, 150. Nam j ut egregie Antonius Matthzeus, na- tura rermn inter omnes bomines cognationem in- ftituit, cujus vi & ad opitulandum opprejfis accar- rimus, & irafcimur opprimenti. Quod ft, cum quo humanitas communis eft, etiam civttas nos junxerit , /4?« duplici vinculo ad opem ferendam adftringimur: nefas eft, ut ait Setteca, nocere pa- tria : ergo civi quoque , quoniam pars patria eft ; quod fi nocere nefas, ergo opitulari fas eft. Henique, Ji quts, cum probibere crimen pojfet, non probtbuit, prope tpfe id admifijfe videtur > utique a peend immunis effe debet, qui probibuit. de crim. libr, 48. tit. <).cap, i.num. ii.n.Gomeziusi?*- riar. refal. tom, 3. cap. 3. num. 21. Berlichius con- ciuf.pratl.part.A. concluf n.num.44. Farina- clusquaft, 125. part. j.num. 167.& feqq. Carp- zaviuspraft.crimin. quaft. 3 2. Denicjue ii quis ri- xantium atque pugnantium uni arma ademerit,al- teri rcliqucrit, is, cui arma iubdufta, nonmo- do quacunquc ratione Mc adverfus armatum tue- ri poteft , fed & arma fibi ademta repetere, etiam tum nece adimentis, fi aliter ei parce- re fine periculo fuo non potuerit, dum ab arma- to ukerius inftante inermimortisdifcrimenim- minebat?, fi non armis receptis k(e tuere- tur, fic ut & hoc ad inculpatae tutelas modera- men referendum fit. Boeriusdecif. 83. num.A. 5. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. tonjtl. 41. num. 5, Neque impedita cenferi debet ha:c inculpatx tutelae allegatio ex eo , quod quis primo ncgaverit, fe csedem perpetrafle , & de caede convi&us fuerit ^ eo quod nemo ex bis, qui negant, fedebere, prohibctur alia defenfi- one uti, nifi lex impediat ; finc diftin&ione, an ex contra&u , an ex deli&o debitor fit. I. tiemo ex bis 43. ff. de reg. juris. I. is qui dicit 5, /. nemo prohibetur 8. ff. deexception. l.unius 18. §. pen. ff. de qtuflion. Berlichius concluf. pratt. part. A.concluf. lA.ffum. 30". & feqq, Jul.Cla- rus $. bomitidium, num. 35. Andr. Gayl de face publica libr. 1. cap. ij. num. pen. & ult12. Pro hoc autem inculpatse tutelae mo- deramine etiam in dubio praefumendum eft, do- nec prsfumtio illa vel probationibus, vel for- tioribus in contrarium indiciis pulfa fuerit; cum quifquebonusprsefumatur, quamdiu malusnon probatur, nec ante in eodem mali gcnere ma |
||||||||||||||
|
XQ
|
||||||||||||||
|
lus fuit. arg. I. merito autem 51, f. pro facio.
|
||||||||||||||
|
-" Vi * .
|
||||||||||||||
|
",0
|
||||||||||||||
|
#
|
|||||||||
|
io$6
|
L 1 b. XLVIII. Tit#< VIII.
|
||||||||
|
to retrocedens, imo & fugiens, quoufqueterat, atque ita ad iftas reda&us anguftias ,aut ipfi aut adverfario pereundum fit, eundconfodiat; co quod non videtur in vita? periJo conftitutus eflc, qui prior infultando advfarium provocavit, feque fponte fua in vdifcrimen prxcipitem dedit, adeoque nec coadefenfionis caufam habuifle, Andr. Gayl lI. de pace publicd cap. 16. num. 17. Berlichconcluf.prali.part./^, concluf ipnum. 5. Cazovius defin.for, part. 4, conftit. q. defin. 4.rinacius quaft, izj, num. 118.
13. Quod fi occidens inculpata? tutela? moramen exceflerit, a pcena quidem ordinaria licft, fed tamen /udicis arbitrio pro majorc minreve exceflus modo puniendus eft, reJe^ationpcenapecuniariaaliifquemodis, prout id eiJigio fuggeflerit. Confer de moderamine hinculpatae tutete , 8c exceffu ejus Berlichiuconcluf. pratl. part. 4. conciuf. 12. & feqq.concluf. ip. Carpzovium praft, criminali qtu28. 29. 30, 3 1, 32. 33. Farinacium qttaft. 12Andr. Gayl libr. z. obferv. 110. num. 10. &
feqq. 8cdepace publicd Hbr. i.cap, 16.17. Zofium ad Pand. h. t. num. 30. & feqq. Conftittionem criminalem Caroli V. artic. 139. &feq& ad eam Interpretes. Refponfa Jurifc. Holpart. 2. confU. alt. & part. 3. vol. 1. conftl. 50& part. 3, vol. z. confil. n. 40. 167. ficutdpretio conciliationis, agnatis occifi per homicidam, qui moderamen inculpata? tutelse excefllt, folvcndo» quod Germanis Wergeldum dici videtur , ac a prseftatione damni, & ejuquodintereft, diverfumeft, confulendus Carpzovius pratt. crimin. quaft. 34. Berlichius concluf. praciic. part. 4. coneluf. n. num. iq. & feqq. & concluf. 18. num. 54. & feqq. Hugo Grotius manud. ad jurifprud. HoU. iibr. z. cap30. in pr. 8c libr. 3. cap. 33. num. 7. & feqqAlpheni Pfittacus Hollandia? parte 1. cap. 36"poft med. pag. mihi 543. & feqq. 14. Tenentur irifuper ex lege Cornelia de
ficariis venefici» etiam venenarii didi, qui vel veneno homines enecant, vel necandi hominis gratia vencna mala parant, vendunt , habent. §. <. Inflit. de publicis jttdiciis. I. ejufdem.^. pr. & §§. feqq. ff. h, t. I. capitalium 2 8. §. venena- rii 9. jf. de pcenis. imo, quiaplus cft, veneno homines occidere,quamgladio. l.i.C.demale- ficis & mathemat. ex conftitutione criminali Ca- roli V.jdrtk. 130. mares venenarii rota: fuppli- cio , foeminse fuffocatione aquis peragenda pu- niuntur. Quemadmodum & ScnatufconfuJto effeftum, ut Jegis Cornelix pcena ad pigmen- tarios extendatur » fi temere cicutam , aconi- tum, aliaque venenata dederint. d. I. 3. §. alio m ff. h. t. Nec dubium» quin ad hofce vene narios referendi fint, qui cerevifiam , fontes $ flumina, pafcua venenis inficiunt. De quibus Jatius Berlichius concluf. ptaB. part. 4. concluf. »<?. FarinaciHS ^uft. 122, Matthias Stephani, |
& alii Interpretes ad d. confttt. criminalem Cd-
roliV. art. 130. Ant. Mattlmis de crimin, libr. 48. tit, 5; cap. 5. num. i.& 3. Carpzovius praB. cuminali qtufl. 20. 21." Leeuwen cenffor. part. 1. libr. f.cap. 15. Et quamvisvuJgofcc- leris conatus non eodem modo nunc puniatur, quo crimen pcrpetratum, tamen non fine ratio- neprudentioribusplacuit, etiam mortenon fecu- ta venenarium ordinaria veneficorum pcena pu- niendum efle, fi modo ad ad:um proximum de- ventum fuerit» adeoqtie non cmtum tantum aut paratum, fed & jam propinarum concipiatur,* cum pcffimi exempli res fit, vcneno incautos c me- dio tollere, & vencnarius» quantum in fe eft, omnia fecerit, qua: facere potuit, uthomone- ci detur. Farinacius quafl. 122. ntm. 25, ^p, & feqq. Ant. Matthxus d. Itbr. 48. tit. ^, cap. 5, num. 3. diflcntiente Simone van Leeuwen d. libr. f. cap. 15. num: z. ij. Damnatse infuper cx Iege^CorneHa ar-
tes magica?, ac puniti, qui easexercent^ ficut tempore Paulijurifconfulti placuerit, artisma- gic* confcios fummo fupplicio affici , id cft, beftiis objici , aut cruci fuffigi , magos ipfos vivos exuri, honeftiores artismagicae librospe- nes fe habentes bonis publicatis in infulara de- portari, humiliores capite puniri, libris ipfis pu- blice combuftis. Paulus recept. fent. libr. 5. tit. 23. jf. 11. 12. Ex Chriftianorum vero Princi- pum conftitutionibus ipfi magicam artem exer- centes concremandi fuerunt. /. nullus 3. C. de malefic, & mathemat. atque ita digni habiti, ut eos, tanquam naturse pcrcgrinos» feralis peftis abfumat. /, multi 6. C. de malef. & mathem. Ferali namque pefte abfumi , nihil jjliud eife, quam concremari» docet Rsvardus libr. pva- rtorum cap. 3. eidemque pcenaj fubjiciendi hanc artem difcentes , dum culpa fimilis vifa., pro- hibita difcere ac docere, /, pen. C. de malef. & mathem. Non aliter tamen ex Conftantini-Je- ge pcenis hifce Jocus fuit, quam fi in perni- ciem humani generis ars haec exerceretur, ho- minibus fufurru magico enecatis, pudicis ani- mis ad Jibidinem deflexis, elementis turbatis : cs- terum nullis criminalibus implicanda tunc fuc- runt remedia humanfs quadita corporibus» aut in agreftibus locis innocenter adhibita fuffragia, . ne matuns vmdcmiis metuercntur imbrcs, aut ventis, grandinifve lapidatione quaterentur ,• qui- bus non cujufquam falus aut sftimatio \xc\&e- tur, fed quorum proficcrent acfus, nc divina muncra & labores liomfnum ftcrnerentur. /. eorttm eft 4. juncl. /. multi 6. C* de nultf, & mathem. Sed cum jus divinum nullam talem di- ftinciioncm habeat, ac fimpliciter artes magi- cas pallim damnct, mcrito illa Conftantini in- dulgentia rcjicitur , tanquam gentilifmi vcfti- gium, animo Principis , ad fidem Chriftiamin converfi, etiamnum tunc hscrens ,■ quanquam nec omnibus gentilibus hoc ipfum probatum fuit. UJpianus ccrte medicum noluit ciici eum,' qui ia
|
||||||||
|
De lege pompeja de parricidiis.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
res» vates» fimiles habiti artes magieas exercen-»
tibus» iifdemque, quibus illi, pcenis CQercitij ac fub uno maleficorum nomine vulgo conten- tu l. nullus 3. I. nemo ?, C. de malef, & mau bem. Quifquis vero hos confuluerit, ex Coh* ftantini refcripto in infulam deportandus fuit, ex Conftantii edi&o gladii fupplicio afficiendus* d. I. 3. t. 5. C.de malef, & mathem. Plane,fi quis nunc ex fimplickate quadam fine dsmcmis invocatione fortilegiis utatur, inquirendo, quis furtum fecerit, quis infantem incantaverit &c4 pcena tantum pecuniaria , vel alia leviore ar-< bitraria coerceri folet , addita comminatione, ne in pofterum fimilia tentet. Refponfa Ju- rifc, Holl. part. 1. conftl. 312.. Quod & dc iis dicendum videtur , qui carmine aut fcriptura adhibita morbos aut grandines pcllere tentant. Ant. Mattbajus de crimin. libr. 48. tit. 5. cap. 5. nnm. ult. 16. De inceiidiariis & Incendio dolo, culpS,
cafu concitato, actum ad tit. de incetid. ruin» |
|||||||||||||||||||||||||
|
incantavit, qui imprecatus eft » qui ( vulgari
impoftorum verbo ) exorcifavit; nec efTe hsec
medicina: genera , timetfi ftnt , qui hos fibi
profuifle cum prsedicatione affirment, /. i. §.
medicos -. ff. de extraord. cognition. Aftrologos
quod attinet, ac eos , qui illicitam divinatio-
ncm pollicentur , hi & olim apud Romanos
gentiles non modo odio habiti, fed & ex con-
ftitutiontbus puniti fuerunt. /. itemapud 1 j. §.
fi qais aftrologus 13.ff.de injttriis. Vaticinatores,
inquit Paulus, qui feDeo plenos effc aflimu-
lant» idcirco civitate expelli placuit , ne hu-
mana credulitate publici mores ad fpem alicu-
jus rei corrumperentur , vel certe ex co po-
pulares animi turbarentur. libr, 5;. fent. iit,
21. ubi & addit, eos, qui de falute Principis
vel fummae Reipublicse mathematkos, ariolos,
arufpices, vaticinatores confuluerint, cum eo,
qui refpondit, capite puniendos, fervos de fa-
lute domini confulentes, cruci affigendos fuifTe,
refpondentibus in metallum damnatis, aut in in
|
|||||||||||||||||||||||||
|
fulam deportatis, Verum ex Principum recen- | naufrag. nave» rate, expugn, num, utt.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
tiorum legibus mathematici, arufpices, aug
|
u-|
|
||||||||||||||||||||||||
|
T IT V L V S IX.
De lege Pompeja de parricidiis. S U M M A R I "A.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
verfi, Qccidermt ? Quo modo , qul corija»
gem} .}
5. Quo modo puniendi adminiftri & confcii parri*
cidii ?; Quid, fi ftmpliciter confcii fuerint, net
ope aut confiito juverint}
6.; Quando ceffet in totum pocna parricidii, quan- do mittganda ftt? Quid , fi meretrix aut alia
clam partum edens, eum mortuum prodii£edi~
cat, ncc de vita ejut indicia fint ? Quid, ftten-
tatum mn peraclum fit crimtn ? .
7. De bis qui parentibus atroces injurias intule-
runt. r \ 8. Qui plura fcripferint de parrkidio » infantici-
dio, marititidio, ftatricidio, & aliorum proxi* miorum cade ? jadeparricidiis, Marciano autore, Cautumfuit,
ut, fi qutspatrem» matrem, avum, ayiam, fra- tremy f^orem, patruelenti matruelem, (ideft, vel fratrem utroque junclum parente » qui fim- pliciter frater dicitur , vel jundum tantum per patrem , qui frater patruelis nuncupatur , vel tantum pcr matrem nexum, quem lex Iratrem matruelem videtur appellaffe. Ant. Matthasus d, libr.^S. tit. <S.cap, i.num.q.)patruum, avuncu* lum, amitam > confebrinum , ^confobrinam, uxo- rems virum, generum, f%crum, vitricum, pti- yignumt privignam, patronum , patronam , 9t~ JLitiiz (iderit3
|
|||||||||||||||||||||||||
|
i. De parricidk olim ignoto & varia parricidiifi-
gniftfatione, Qui fecundum Marcianum ex le- ge Pompeja de parricidiis puniti fueriut ? Qui fecunium Juftinianum & alios ? 2. Monftratur ex ipfk lege Pompeja non aliam
fuiffe pmam parricidii, quam qiu erat legis Cornelia de ficariis: culei veto pcenam , atite legem Pompejam more majorum induiiam, poft legem Pompejam iterum in ufum revocatam futjfe, rejpeftu quarttndam perfonarum. 3. Quales parentes liberique haclegecontmantur^
an & naturales, inceftuoftt adoptivi} 4. Quo modo hodie puniantur, qui qu&ve liberos
aut parentes occiderunt ? Quo modo , qui vi- tricum, novercam, focerum, focrumt & vice ,e parricidio antiquis Romanis ig~
noto, nec nifi ferius lege latavin- |
|||||||||||||||||||||||||
|
I
|
|||||||||||||||||||||||||
|
t
|
dicato , deque latiffima parricidii
|
||||||||||||||||||||||||
|
«1 ^^^^ fignificatione, qua veteres omnem
^5& homicidam dixerunt parricidam, vide Carolum Sigonium de judiciis libr. 2. cap. 31. in pr. & poft med, nobis hic ob- fervaffe fuffecerit , in lege Pompeja de par- ricidiis latius extenfum fuiffe parricidii voca- bulum , quam quidem poftea a Jurifconfu- ltis ck ipfo juftiniano ad effecl:um infligendx culei pccna: acceptumfuit. Lege enim Pompc- |
|||||||||||||||||||||||||
|
Lib. XLVIII. Tit. IX.
|
|||||||
|
1098
ciderit, cujttfve dolo malo id fatlum erit, ut pot- (
na ea teneatur , qua eft legis Cornelia de fuariis. Et qttamvis in ea lege confobrini mentio fiat, npn ctiam omnium eorura, qui pari propiore- ve gradu funt, uti nec novercae vel fponfae, ncc matris aut avi, filium filiamve aut nepotem occidentis, tamen feptentia. legis hos omnes con- tineri;, idern Marcianus docet. /. 1. I. 3, l. 4. ff.b, t. Cpntra vcrp Juftinianus in §. alia 6. ln- ftit. de public. judiciiSifccxm&nm fuitemporis ufum concipiens legis Pompejse fententiam , ac tri- buens ifti legi » quod non ex ipsa lege , fed ex anteriore & ppfteriorq circa parricidas jijre ob- tinuit , ( quod & in aliis judiciorum publico- rum fpeciebus ab eo factum , adfcripta pcena ulcimi fupplicii legi Iuli« de adulteriis, Corne- lise de ficariis , aliifque pluribus ,.quse tamen ex illis legibus indu&a non eft ) detrahenfque mentionem illorum , qui non videbantur adeo graviterdeliquiffe, utculei pcenam fuftinerent, ca lege cavcri ait, Ut ft quis parentis, aut filii, aut omnino affinitatis ejm, qua nmcupatione parentum continetur , fata pr¶verit, ( vel properave- rit) five clam, ftve palam id aufus fuerit, poena parricidii puniatur, & neque gladio, neque igni- bus, neque ulli alii folenni poina fubjiciatur, fed infutus culeo cum cane , & gallo gallinaceo, & yipera , & fimia , & inter eas ferales anguftias comprebenfus, fecundumquedqualitastuletit-, vel in vicinum mare , vcl in amnem projiciatur, ut omnium elementorum ufuvivuscarerejncipiat, & ei ccelum faperftiti , & terra moriito auferatur. Si quis autem alias cognatione vel affmitate perfa- ms conjunttas necaverk , pcenam legis' Cornelia de ficariis fuftinebit. Quibus fimiiia occurrunt a Conftantino conftitiita l. unic. C. de bis qui parentes vel Hberos occiderint. nec non a Mode- ftino jam ante fcripta in l. pen. ff.h, *• qui & addit, eos prius virgis fanguineis caefps culeo inditos fuifte. Caufas vero feralisihujus iti culeo cPnfortii & reliquarum pcenae culei circum- ftantiarum videre licet apud Ant." Matthaeum de crimin. libr. 48.iit. 6. cap. i.mm: 3. 4. 5,6. ■ m* \ y'\~:/-
2. CsEterum ex ipsa lege Pompeja non aliam
parrtcidio , quam homicidio fimplici, pcenam fuiffc propofitam,adeoque eam,qu3e eft legisCpr- nelise de ficariis, ex Marciano rrie didicifle ac fcripfilTe memini , at ex moribus majprum in- duQam antiquitus culei pcenam, 8c mediis tem- , ppribus abolitam, aut faltem neqite Corrielia ne- quePompejalege proppfitamautcorripebbatam, fub Imperatoribus Ipofterioribus tum gehtilibus tum Chriftianis ob facinoris atrocitatem in ufum fuiffe revocatam, non quantum addmnes lcge Pompeja de parficidis enumeratos5 fed tantum refpeclu parentum liberorumque 8c ^eorum, qui afiinitatis ejus funt,, quse nuncupatione paren- tum continetur , refcrvata in Cjetefis, qui a- lias cognatione vel affinitate perfonas necavetint, poena legis Cornelis tje ficariis, certum puto' |
|||||||
|
ex d.§. 6. Inftit. de puhlicis jiidic.d l.pen.pr &
§. 1. ff b. t. quicquid alii fenferint de verbis Marciani in /. i.ff. b.t. occurrentibus, utnem- pe parricida pauia eateyeatur, qua eft legis Cor* nelia de fuariis. Ex lcgc fane vel Cornelia vel Pompeja pcenam culci non primitus inductam fuiffe, inde manifcftum cft , quod & ante eam obtinuit ; quippe Publio Mallcolo ob matrem peremtam primum impofita; & Modeftino te- fte ex more majorum inftituta. d. I pen. ff, b. t. Sed nec repetitam aut comprobatam eam pcenam fuiffe yel a Sulla vel a Pompejoin legeCorne- lia atque Pompcja/de parricidiis , imo nec vi- vicomburium aut ad bcftias damnationem (cu- jus Paulus mentionem facit libr. 5. fentent. tit. 24. ) aut ullum ultimi fnpplicii feu mortis natu- ralis genus, fed leviorem , aqux puta & ignis interdi&ionem, perfuafiflimum mihi , quando confidcrp, temporibus illis, quibus & Sulla& Pompejus fuas leges propofucrunt, atque etiam poft eos , adhuc in ufu fuiife lcgcm Portiam atque Semproniam, quibus cautum erat, con- demnatis civibus non animam cripi, fed exi- lium permkti, uti id ex rei Romanse fcriptori- bus, prsecipue ex Salluftio patet , belli Cati- linarii cap. 5 1. pofito vero harum legem vigore atque obfervantia, non potuifie aut Sullam aut Pompejum fine fpecie crudelitatis, fimulque non nifi vana quadam & fine viribusin fceleratos irl ac indignatione, graviorem pcenam crimini- bus Jmponere, quam aquse & ignis interdicli- onem, dum aliam quamcunque graviorem elu- dere poterant, voluntarium ex Icge Portiaatquc Sempronia exilium fubcundo. Qiiam etiam exiftimo rationem cffe, cur nequc de homici- dio neque de adultcrio neque de aliis atrocio-r ribus criminibus latse lcgcs Julia? ukimum dam- natis fupplicium impofuerint, fedadfummum mortem civilem, utcunque manfuetudo illa non ita diu duraverit, fed pcenae 'cxafperatsc riirfus fuerint; cujus rei exemplum infigne eft in cri- minc lsefae majeftatis feu perduellionis , quod omnium gravitlimum eft. Cum enim ob pro- ditionem Metius equis in contraria verfis dila- ceratus effet, & majeftatis rei exlegeduodecim tabularum debuiffent capite puniri. /. lex 11. ta~ bularum 3. ff. ad Jeg.-Jul. majeft. ex ipsa legc Jtilia majeftatis his tantum igni & aqua in per- petuum interdiclum fuiffe, Paulus teftatur, libr. •}< fentent. tit, 29. quo modo etiam relegato- rum aut deportatPfum ex causa majeftatis me- minit Modeftinus, addens ftatuas eorumdetra- hendas effe. I. eerym qui 24. ff. de poenis. Nc- que ullo colpre Julius Caefar oratione fua novi- tatem, legibus non receptam, exprobraffet iis, qui conjuratos Catiltns fbcios cenfuerant in fe- natu ultimo efle afrlciendos fupplieio , (\ lex Cornelia majeftatis in vindicando hoc criminc ultra aquae '& ignis interdicliionem proceffifiet. Vide Salluftium belli Gatilmarii eap, 51. Hsec vcrp fi ita in atrociffimo adverfus patriam po- pulum-
|
|||||||
|
v DE LEGEPOMPEJ
pulumque Romanum admiflo fcclere tunc pla-
cuerint, quid mirum, fi & parricidis non gra- vior fuerit a Sulla aut Pompejo pcena prseftku- ta ? Ut proinde nec in dubium revocanda vi- deatur vulgata ledio verborum Marciani , qui- bus legis Pompejx pcenam proponit, «tnempe ea pcend teneatttr parricida» qua eft legis Corne- lia de ficariis. d. I. i. ff. h. t. Licet enimve- rum fit, etiam legem Corneliam de parricidiis latam fuiffe. /. z. §. capta deinde 3 2, ff. de orig. iuris. non tamen ideo pro verbis» qu£ eft legis Cornelia de ficariis fubftituendum videtur, qm eft legis Cornelia de parricidiis; nifi primo de- rnonftratum fuerit , aut culei pccnam ex lcge Pompeja vel indu&am vel repetitam effe , aut faltem aliam legis Cornelise de ficariis , aliam legis Corneliae de parricidiis pcenam fuiffe \ prse- fertim, 'cum, fecundum jam di<Sa:, inaliis co- gnatione vel affinitate jun&is perfonis, lege etiam Pompeja recenfitis, dicatur obtinere de- bere posna legis Cornelia de ftcariis, d. §. 6. In- fiit. de pnbl. judic. & quidem fecundum Mode- ftinum capitis pcena aut ultimi fupplicii. d. I, pen. §. i. ff. b. t. atque ita exafpcrata quidcm po- fterioribus temporibus iterum fuerit parricidii pcena in iis , qui parentes aut liberos, quique pcr affinitatem tales habentur, necaverint, fed in caeteris adhuc remanferit difpofitio legisPom- pejae, qux erat, ut ea poena tmicaturparricida, qu& eft legis Corneiu de ficariis. 3. Quales autem parentes fint , aut liberi,
non multum intereft , cum naturale fanguinis
vinculum potuiflimum confideretur , & natu-
ram praecipue lex Pompeja tueatur , adeoque
& fervilis cognatio » & neceilitudo naturalis,
quse inter parentes liberofque naturales aut fpu-
rios aut inceftuofos intercedit , pcense culei lo-
• cum facit. arg. /. qttique litigandi 4. §. ult. I. pa-
rentes 6. ff. de in jus vocando. utciinque enim ex
inceftu liberos procreans, & legum contemtor
& impius fit, attamcn & pater eft, fecundum
Imperatorem in novelt. 12. cap. 2. Carpzovius
praft. crimin. qu&ft. 8. num. 28. Etfi vero pa-
rentes & liberi adoptivi non nifi vinculo civifi
inter fe connexi funt. /. non facile 4. §. cogna-
ponis z.ff. de grad. & affn. tamen hoe loco eos
parentum liberorumque appellatione etiam com-
prchendi probabile eft; eo quod eandem reve-
rentiam, obfequium, pietatem adoptivi debcnt,
quam vel naturales, vel legitime nSti. arg. /. pa~
tris 7./. 8. f. de in jus voc. & majorem, quam
privignus vitrico; quippe qui famofam tum fur-
ti tum expilatae hereditatis aclionem vitrico no-
vercseque moverc poteft, quod non poteft pa-
tri adoptivo filius adoptivus. l.fi nondum 3. /,
4e bis qui 1r» C. de fttrtis. I. 2. /, 3, c. decri-
tnine expil. hered. jun&. d. I. 7. & 8. ff. de in
jus voc. cum tamen privignus, privigna , item-
que vitricus & noverca, in legc Pompeja con-
tineantur , & proxime adjungantur focrui ge-
ncroque. d. U j. ff. \h t.
|
|||||||
|
IDEPARRICIDIIS. lopp
4. Mores hodiernos quod attinet, 'ceflantc
fere paflim culeipcena cum canis, galli, fimiar, viperaeque ferali confortio, pater qui liberos, & liberi, qui parcntes occiderunt, plerumque crurifragio vitam finiunt ; matrcs infanticida: fubmeriione, aut laqueo» aut gladio pleduntur, quandoque & vivce in tcrra defodiuntur j &in hifce multum- valet arbitrium judicis, confide- ratis parricidii commifli qualitatibus ac circum- ftantiis. Confer conftitutionem crimiualem Catoli V, art.^j. 36". 131. 137. Groenevvcgen &pa- rentem p. m. Paujum Voet ad $. 6. Inft. ds puhl, judiciis. Sc aliosab iiscitatos. Plane inpri- vigno vitricum, aut novercam, vel genero foce- rum aut focrum occidente»vel vicc versa, nunc atrocius fupplicium , in culei locum iurrogari folitum, decerni» tnuhis difplicuit, magifque ordinariam ficariorum pcenam fufficere vifurn, nifi qualitates alise concurrentes crimen aggrava- verint, uti id poft plures alios adftruit D. Joh. i Someren dejurenovercar. tytp. 1 f.fett. 2. num. 1, 2. Carpzoviuspratt. crimtn. quaft, 8. num. 33,$* feqq. licetaliuddicendum foret, fi cx jure civili decifio facienda effet. Contra, quam in fratricidio, quippe quod ex ipfis legibus Romanis tantum or- dinarise legis Comelise de ficariis punitioni fubeft. d.Lpen. §.i.ff. b.ud. §. 6. tn ftne Jnftit.depubli- cisjudiciis. uti&cardesa msrito in uxorem, aut abuxoreinmaritumcommiffa. arg. d.l. o. §. 1. ff, h. t. d. §. 6, in fne lnftit. de public. jttdic. 5. Porro non illi tantum parricidii poena af-
ficiendi , qui ipfi occiderunt , verum ctiam , quicriminis hujusconfdi fuerunt, five fangui- ne juncli fuerint, fivc extranei. /. utrum 6,ff. h, t, quod quidem extra dubium eft , fi fimul cooperati fuerint, qua ratione , fi fciente crc- ditorc , ad fcelus hoc committendum pccunia fit fubminiftrata, ( puta fi ad veneni mali com- parationem , vel etiam ut latronibus aggreffb- ribufque darctur, qui patrcm interficercnt) par- ricidii pcena teneri cum, qui quaefierit pecuniam» quique eorum ita credidennt, aut aquoitaca- vcrint, Ulpianus autor eft. I. fifciente 7. //. /;. t, Sed fi confcii tantum, non item criminis ad- miniftri fucrint, major ha:fitandi ratio fubeft: vc- rum tamcn & hofcc cxjurisRomanirigorc xquc puniendos fuiffe, vcrius cft j cum in d. I. 6. ff. h. t. fimpliciterafferatur,, etiam parricidii pcena con- fcios affici, fine ulla diftinftione, an fimul coope- rati fintmec ne. Et, quodverba illa fimpficitcr propofitahaudferant reftridionem adfimulcoo- peranles, in causa eft Scsevolae refponfum in l.fra» terz.ff.h.t. ubifraterparridda:, quicogmverat tantum, nec patri indicaverat, relegatus dicitur; & medicus fupplicio a§"edus. Sane enim, fi & in hac /. 2. invito.prorfusverborum contextu,quisfcien- tiam interpretari vellet de ca » cui etiam auxi- lium aut confilium conjunclum fuerat ; haudf quaquam jequum fuiffet, fratrcm ob id tantum relegari, uti ibidem relegatus dicitur, quia co- gnoyerat tamum» nec patri indicavtrat» (ed po- |
|||||||
|
:T*'
|
|||||||
|
Li*. XLVIII. Tit. X.
|
||||||||||||||||||||
|
uoo
tius ordinarix parricidii pcenae fuiffet addicen-
dus , tanquam talis , qui vere parricida fuit. Cur autem in medico ultimum fupplicium , iri fratrefola relegatio in ifta fa<5ti fpccic conftitu- ta fuerit, cjus hsec forte ratio reddi poteft, quod medicus, extraneus, non usque adeo amoreil- lius, qui parricidii fcelus meditabatur, impelli atque invitari debuerit, ut imminens fcelus fi- lentio premeret: cum ex adverfc? fraternus af- feclus facile potuerit fratrem abfterrere, quo mi- nus deferendo fratrem, patrique indicando, in capitis periculum eundem deduceret; adeoque, licet traheret affe&us paternus ad detegendum, retardabat tamen ac a deferendo rcvocabat fra- ternus; fic ut veluti in mcdio pofitus, quo fc vcrteret, ambiguus haereret : cseterum quia in ordine dile<5tionis pater fratre potior eft, & in patrem innocuum amor, diclante recta ratione, fuperare debuerat ac vincere affe&ionem in fra- trem, imm2ne fcelus genitori parantem , non poterat non peccaffe fideri frater , qui patri non indicaverat ; modicae ob id relegationis pccnse fubjiciendus. 6". Ceffat tamcn in univerfum pcena parri-
cidii , fi per furorem quis illud perpctravcrit, quafi fatis ipfo furore punitus , diligentius fo- lummodo in pofterum cuftodicndus, autetiam vinculis coercendus, ut ei nocendi facultas adi- matur. /. pen. §. ult. ff. b. t. uti &, fi pater fi- lium patriae proditorem , ad patriam delendam venientem , vel filius patrem, interemcrit. /. minime majores 35. ff. dereligiofis, fel pater a filio, aut filius a patre , necem intentante, ad vitse propriae confervationem occifus fit, obfer- vato moderamine inculpatae tutelae; eo quod quifque fibi proximus efi, & ordinata charitas a fc incipiens di&at, illatam a quocunque vim injuftam vi atque defenfione jufta propeifi. arg. /. ut vim 3. ff.de Juftit. & jurt. Et generaliter, quibus ex caufis quis excufatur a pcena lcgis Corneliae de ficariis, cx iifdem etiam parricidii impunitatem competere , «quum eft. Qucm* |
||||||||||||||||||||
|
admodum etiam iifdem ex caufis mJtiganda par-»'
ricidii cocrcitio, quibus ordinaria legis Corne- liae de ficariis pcena jure remittitur, ac alia ar- bitraria imponitur. Confer Ant. Matthseum de crimin, libr. 48. m. 6.cap. z. nnm. 10. & feqq, Qua ratione divus Hadrianus patrem , qui in, venationc filium fuum novercam adulterantem, nccaverat, ininfulam deportari juflit, eoquod latronis magis , quam patris jure , eum inter- fecerat. I. divus j.ff. b.t, Nec dubitandum vi- detur, quin cxtra ordinem tantum in parricidam animadvertendum fit, fi parricidium nondolo» fed culpa , ctiam lata 1 commiffum fit. arg. L in lege ComeM 7. ff. ad leg. Corttel. de fxcariis, Vide Carpzovium praft. crimin. qtuft. 15, & 18, difficiliusque inparricidio, q.uam homicidio, do- lumprjefumi, ex Cicerone confirmat latius Anr. Mmhxns decrimin. libr. 48, tit. 6. cap. i.num. 6. Quod fi mulier » merctrix forte, partum clam enixa, eundemmortuumprodiiffe, vitalemnoa_ fuiffe, contendat, nec de vitlejus evidentia ap- pareant indicia, ctiam tunc ad extraordinariam tantum pcenam procedi, tradit poft alios Sande decif. libr. 5. tit. 9. defin. 3. Groenewegen ad §. 6. lnftit. de publicis judiciis num, 4. Sed &, fi tentatum tantum, non perfedtum fcelus fuerit, ab ordinario plerumque fupplfcio abftinendum, & extra ordinem pcena imponenda eft, ut pluribus exfequitur Carp^oviusprdS. crimin.jquaft. 17. 7. Quibus vero modis coerccndi fint , qui
nequc occiderunt parentes, neque occidere ten- tarunt, fed verberibus aut alia graviore affecerunt injuria,di<5tum in tit. deobfequiis parent. &patront praftand. num. z. Piura de parricidio, infanticidio, mariticidio, fratricidio , & aliorum proximio- rum caede, petenda ex Cicerone in orationepro Sexto Rofcio Amerine.Vmnacioquitft. 120. Me- nochb de arbitrar. judic. cafu 355. Carpzovio pratl. crtmin. quttft. 8. & feqq. ad qutft. 10. Damhoudero praxi criminali cap. 87, Berlichio concluf. praft. part. 4. concluf. 6. 7. Ant. Mat- thsco libr. 48. tit. 6. cdp. 1. 2. |
||||||||||||||||||||
|
% l 1 V L V S X.
|
||||||||||||||||||||
|
Ad legem Corneliam de falfis & de Senatufconfulto Liboniano.
|
||||||||||||||||||||
|
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||||||||
|
4, Quando reiicentia & dijfimulatione falfumfat ?'
XJbi & de teftibus fe fubdmentibui , ne tefti- ntonium dkant, de tabellianibus reqaifuaf fo- lennitates dolo omittentibus; dc mendtcantibu* & militibus infirmitatem Jimulantibw, 5, Quihtu modis fcriptma falfum fiat.
6, Recenfentur mtdii modi, quibus falfum re feu
fafto committitur. 7, Quibus modis eommitti pojftt crimen falfa mo*
rieta ex jure civili & Mievnol
8. Qu*
|
||||||||||||||||||||
|
1. Qutd f\t falfum, quidquafi falfum in adfcri-
bentibus fxbi aut fuis in alterius teftamenta, & in tutoribtti ante redditas rationescumffcocon- trahentibus, aut viri teftimeritum aperienti- bus, z, Verum falfum non p fme dolo malo : & plu-
rimis fit modis. |
||||||||||||||||||||
|
3
|
Recenfentm caftu, in qaibtu falfum difto com-
|
|||||||||||||||||||
|
mittitur. Ait & recitato falfo inftrumento} non
faftoi |
||||||||||||||||||||
|
*
|
||||||||||||||||||||
|
AD LEGEM CORNELIAMDEFALSIS &C.
|
||||||||
|
IIOI
|
||||||||
|
nis participes fint, & quando mn mortis fed
levior pcena locum habeatt 9. Qui latius de crimine falfi videndt fint ? Ant. Matcha!iis de crimin, libr, 48. tit. 7. cap. il
num. 10. 11. fi falsa interpellatione Prsfidi ob- repat. /, fi quis obrepferit 29. ff. h. t, vel men- dacio expreffo, quid impetrarerit, fi modofi- mul ingens mentientis improbitas inveniatur. /. pen. c. fi contra jus vel util. publ. velpermen» dac, Si judex fn judicando conftitutioncs Prin- cipum neglexerit dolo malo. I. i.§. fed &fijU" dex 3, ff. h. t. Si quis recitavcrit falfum tefta- mentum.» ita definiente Paulo in l. qui tefta* mentum 2. ff. h. t. licet contra videatur antea fenfuTe Papinianus in l. falfi nominis 13. $. 1. ff. h. t. ut proinde dicendum vidcatur » Pauli tempore lcgem Corneliam etiam ad recitantes falfa inftrumenta vcl teftamenta fniffe porreclam, quod Papiniano fcribente necdum invalucrat» juribus fcilicet non raro, & quidcm prscipuc in hac falfi materia, increfcentibus. Ant. Mat- thams decrimhi. tibr. 48. tit. 7. cap. 1. nttm. 3. 4. Reticentia falfum committitur, velquafi '
falfum, fi tutor diffimulans» fe rationes non-
dum fuo pupillo rcddidiffe , cum fifco contra-
hat, &ita Pragfedlis acrario obrepat. 1.1. §. ex
iM 9. ff. b. t, fi quis libello dato vcritatem in
precibus a fe ^atis non adjecerit ; fi modo 8c
hic ingens diffimulantis improbitas appareat. /.
fi quis obrepferit 29. ff. h. t. junct. I. pen. C, ft
contra jus vel utilit, public. & generaliter, fi quis
veritatem dolo malo reticuerit celaveritquc, quo
alios in errorem deducat. I. inftrumentoram 16.
§. nlt, ff. h. t, quam Imperatores tacendi ftau*
dem dixere. I. pr&fcriptione i. c. fi contrajusvel
utilit, public. Ncc perperam huc reduxeris eos,
qui dolo malo fe fubducunt , ne ad teftimo-
nium dicendum adigantur; licet Mcnochius hic
non ordinariam, fed arbitrariatl mitiorem pce-
nam probet, dearbitrar. judic.libr. i.cafu 310.
num, 14. 15. uti & notarios feu tabclliones,
qui requifitas in inftrumcnto folennitat«s dolo
malo omifcrunt. /. jubemus 20. infme C.dete»
ftamentis. Farinacius qu&ft. 157. num. i.&feqq.
Mafcardus de probation, concluf. 645. num. 14.
Menochius dearbitrar. jud.cafu 370. num. 5,6.
Jul. Clarus §. falfum num. 21. dcniquc & va-
lidos mendicantes, qui infirmitatem fimulanr,
fucatisque coloribus fe pallidos aut rcligatis
membris claudos fingunt; & milites ,qui va-
letudinis adverf* praetextu , cum fani effent,
inter impedimenta dclitefcunt, aut caftra non
fequuntur; ha&enus faltem, ut cxtra ordinem
coercendi fint. Menochius de arbitrar. judic.
libr. %. cafa 532. num. 10. Ant. Matthxus dc
crimin. libr. 48. tit. 7. cap. 1. num. 17. Con-
fer DD. ad tit. C, de mendicantibus validis. Na-»
VeU. 80. cap. 5.
5. Scriptura falfi reus fit, qui falfas teftatio-»
ncs facien^is, teftimoniave jfaifa infpkienda
Zzzzzz 3 , dolo
|
||||||||
|
8. Qttafit p«na falfi ex )ure civili & hodierno,
&qu£ peens eorum, qui falfo moneta reifunt,
~ fm diretlo five per confequemiam hujus crimi-
alfum eft , quod animo corrum-
pend« veritatis, m alterius fraudem 'dolo malo fit. arg. I. i. $, i. & feqq. I. Quid fit falfum i^.ff.h.t. ——«obj^b/. nec exemplum io, C. h. t. Eft & quafi falfum. 1.I. §. ult. ff, h. t. quod fcili- cet juris interpretatione pro falfo habetur, ac ut falfum vindicatur , licet vere non fit tale: quod accidit in eo, qui fibi, vel iis, quorum in poteftate eft * quosve in poteftate habct, quid adfcripfit in teftamento ex Yoluntate teftatoris, licet errore jurisj idque ex Scnatufconfulto Li- boniano , & Claudii edi&o. tot. tit. C. de hk qui fibi adfcripferint in tefiam. /. divus Claudius 15. pr. & §§. feqq. ff. h. t. Si enim contrate- ftatoris voluntatem id factum effet, verum magis quam quafi falfum commifTum intelligeretur. Ac de his fibi adfcribentibus latius a&um ad tit. de hk qttA pro non fcriptk. ntm. 3. & 4. Sed & , fi tutor cum fifco contraxerit» non redditis ratio- nibus, quafi falfum eft. I. !.§.«£ jW*q. ff. Iht. in quo textu legendum videtur» fi quis adverfus hanc legem prafettk araria obrepfetit, pro eo» quod vulgo legitur profetlus, obfervante id ip- fum Gotofredo in notis. Denique etiam ad quafi falfum reducendum puto , fi quis vivi teftamentum apcruerit, recitaverit, refignaverit, cum utique nulla naturalis in tali facto falfitas appareat. /. 1. §, is qui aperuerit $. ff.h.t. I. fi quis aliquid 38. §. qui vivi j.ff. de powis. Paulus recept. fent. libr. 5. tit. 25. §. 6, z. Verum falfum non aliter commktitur,
quam fi dolus adfit, uhde qui in calculo , ac
fupputationibus > & rationibus, fimilibusque
mentiuntur per errorem, falfi rei non funt;
maxime, cum error talis etiam in prudentibres
facile cadat. I. quid fit falfum 23. ff. h.t, Nec
dubium» quin modis quam plurimis admitta-
tur, qui tamen ad certa capita reduci poflunt,
dum ad teftamcnta » ad nummos , ad inftru-
menta alia & fcripturas, ad indicia atquetcfti-
monia perhibenda, ad obligationes feu contra-
<5tus, ad pondera velmenfuras, ad perfonas ea-
rumque ftatum, conditionem, qualitatem» &
fimilia pertinent: ac vel dic"to, vel reticentia,
vcl fcriptura , vel fafto fcfe quis huic crimini
obnoxium facit.
3. Difto falfum fit, fi quis falfa, vel varia
atquc inter fe diverfa , vel pro duobus diverfa teftimonia dkat dolo malo. /, 1. §. 1. \. e§s qui 27. pr. & $\ 1. ff. h. t. I. qui falfo 16. ff.de tefiibus, fi alius alium mutuis falforum teftimo- niorum operis juverit. /. lege Cornelia 9. §, pen, ff. h. t. fi quis contra fuum fignum teftimo- nium dixerit, id eft, fux fubfcriptioni adverfe- tur, quam figno firmaverat. /. eosqui 27. §, 1. ff. h. t. Gotoftedus in notis ad d, l. 27. §. 1, |
||||||||
|
[. T 1 t. X.
landia; 9. Dec. 1661. 2. Maji 166^. j.oUobf.
1663, vol. 2. placit. HoU. pag. 27^3, & feqq. 2903. 3057. aut fi quis tcftamentum codicil- losve fubduxit, fuppreffit, aut falfum fubjecit. /. qui teftamentum 2. /. inftrumentorum 16. pr, l, fi quis patris 26. ff. h. t. I. licet ex tabulit 3. /. eum qui cetavit 14. C, h. t. aut alias tabulas publicas, publicave inftrumenta, non item pri- vata , furripuit. /. 1. §. qui in rationibus 4. jund. /. inftrumentorufn 16. pr. ff. h. t, ( cujus fceleris avertendi causa ab Hollandis; Curia ve- titum > ne quis ex graphejo libros, ada publica continentes , clam domum deferat. 25. Sept. 158CT. vol. 2. placit. HoU.pag. 2201.) aut de judicis amicitia vel familiaritate mentiens, even- tus fententiarum ejus vendit; quidve obtentu nominis cjus agit. Paulus recept, fent, d. libr. 5. tit. 25. §. ult. junct. l.qui explicandi io.C,de accufation. aut judicem corrumpk, qiiamvisre- miitius puniri foleat. /. qui duobus 21. in fme. ff. b. t. aut faifisutitur conftitutionibus. l.ult, ff. b. t, aut falfa pondera menfurasve adhibet; aut publica pondera menfurasque corrumpit. /. pen. ff. h. t. aut alterius loci ponderibus utitur. Plactta Philippi Hifp, Regis occurremia vol. 2. placit. HoU. pag. 2089. & feqq. & Ordinum Hollandia 19. Dec. 1603. art. 38. & feqq. vol. 1, fag.iji1). aut fericumtingitcoloribus, prseter modum pondus ferici gravaritibus. P/<i- cita Ordinum Generalium anni 1598. & 162$. vol. i.placit. HoU.pag. 1180. & feqq. autfor- des mifcet bonis mercibus, ut fallat emtores, veluti aromatibus. Confer placitum Ordinum General. 30. Novembris i6<$6. vol. 2. placit: Holl. pag. 2463, aut lupulo bono fpuriumnon bonae nots. Placitum Ordinum Holl, 18. Julii 1CT57. vol. 2. placit. Holl. pag. 2477. aut co- lori rubicundo in Zelandia nafcenti» ac parari folito, ( mee dido ) alia deteriora. Placitum Or~ dinum Zeland, 8. Julii 1662. vol. 2. placit.Holl. pag. 3039. (quamvis & talcs tanquam Darda- narii, extra ordinem puniti fuerint. /. annonam 6. pr. & §§. feqq. ff. de extraord, crimin. I. in Dardanarios 3 7, ff. de pomis.) aut partum fup- ponit. /. lege Cornelid 30. §. i.ff.h.t. autfig- num adulterinum facit, fculpitve. l.lege Corne- lid 30. pr. ff. b.t. fivc illud publicum fitcivi- tatum, collegiorum, five privatum. Placitum ordinum Hollandia 11. Martii 1613. vol. 1. placit. Holl, pag. 127%. aut alienum nomcn, praenomen, aut cognomen aflumit. /. falfi no- minis i}. ff. b.t. Gregorius Tholofanus fyn- tagm.jttris civilis libr.^6. cap. 4. Sentemtenvan den Hogen en Provmcialen Rade, decif, 66. circa fin, DD. ad tit. C. dt imitatione nominis. aut pro milite fe gerit, cum non eflet. /. eos quidiver- fa 27. §. ult. ff. b. t. aut non militantem pro milhe obtrudkj de quibus varia circa luftratio- nem militarem placita vol. 2. placit. Holl. pag. 209. 210. art. 2. pag. 214. artic. 3. & pag. 217. acfeqq, ad pag. 249. aut iufignibus illicitis utitur.
|
||||||
|
iioi L i b. XLVII
dolo malo conjecerit, id eft, in fcripturam re-
degerit, ut judicio 'exponerentur judicique ob- truderentur. /. i. pr. ff. h. t, vel fcripturam in- terleverit, mutaverit» minuerit, corruperit, fi- ve ea fcriptura privata fit , five publica. /. i.§. qui in 4. /. qui teftamentum z. L pen, ff. h. t, l, fi quis decurio 21. C. h. t. quive alienum chi- rographum imitatur. /. quidfttfalfum 23.//. b. t, aut fcribit, fe prsfentem aliquid fecifle, eum abfens fuiflfet; vel abfentis nomen, quafi pra*- fentis, inferit inftrumento. /. qui velut 13. C. b. t. Coftalius ad /. 3. ff. de fide inftrument. Gregor. Tholofanus fyntagm. juris civilis Ubr. 36. cap. 5. num. 4. Perezius ai Cod.h.t.num. 4. aut prstoris nomine falfas literas reddit, aut
edi<5ta falfa proponit. /, qiii nomine 25. ff. h.t. aut falfo diplomate vias commeat. /. eosqui 27. §. ult. ff. b. t. aut pradUto die pignoris obliga- tionem, aliudve quid fimile, in altcrius mentitur lsefionem. /. fi 4 debitore 28. ff. b. t. jun&. /. tabularum 2. §. diem 6. ff. teftam. quemadm. aper, infpic. & defcrik I. 1. $. editiones 2, ff. de edendo. ( fecus fi fine alterius prsjudicio id confenfu partium fa&um fit. /. repetita 3, ff.de fide inftrument, ibique Goftalius ) aut mutat tem- pus vel locum in contra&us inftrumento. arg. §. item verborttm 12. Inft. de inutil. ftipulat, l. optimam 14. C. de contrah. & committ. jtipulat. juncl novell.47. cap. 1. §. 1. aut falfse fcriptu- ra> fubfcribit feu fubfignat fciens. /. qui tefta- mentum 2. /. inpumentorum \6. §. Paulusi.ff. b. t. aut chartas vacuas fibi facit fubfcribi vcl fubnotari, & poftea pro arbitrio a fubfcriben- tis mente aliena fuprafcribit. Farinacius quaft. 150. num. 92. aut falfas acccptivel expenfira- tiones conficit , praecipue , fi id a publicahis fiat, quibus ob tale fa&um flagellatio, ftigma, & relegatio variis placitis propofita. Vide vol, i.placit.Holl.pag. 1677. art. 3$.&pag. 1907. mt. 45. 6. Fa&o denique in falficrimenincidit, qni
vivi teftamentum aperit. I. 1. §. is qui aperuit 5. ff.J). t. aut depofita apud fe inftrumenta ad-
verfariis depofitoris prodit. /. I. §. is qm depo- fita 6. ff. b. t. (licet tales etiam extra ordinem coerciti fuerint. /. funt pmerea 8. //. de extra- ord. crimin. ) aut duobus in folidum eandem rem diverfis contraftibus vendidit. /. quiduobus ti. ff.b. t. adde tit. fteUionatus num. 2. aut gemmas fpurias fidasque pro veris diftraxit, au- roveutveras inclufit fciens. Placit. Ordinum Ge- neralium 21. Martii 1606. artic. 55. 5.6*. 57. vol. 1. placiu HoU, pag. 2<58<5. 2687. aut ex aere fadta vafa vel inftrumenta pro aureis vel ar- genteis. Placit. ordinum General, i^.Julii 1627. & 6. Oftobr, 163 1. vol, 1. placit. Holl. pag, 2734, & 2736. in med. Confer Jac Coren obferv. 27. num. 61, & feqq. aut aureaquidem vel argentea , fed vilioris mixturae, quam per leges iicet, quo pcrtinent placita de aurifabris fimilibusque promulgata ab Ordinibus Hol- |
||||||
|
ADLtfGEM CORNELIAM.DE FALSIS &C. llO^
, . m \j t Paulus recept. grinas mittunt monetas, ut inde deterioris mo-
|
||||||||||||||
|
S
i
|
q»i cuitros peregrinos fignis aliorum artificum
fignant , aut fignatos vendunt. Vide placitum Ordmum Holland. i. Augufti 1661. vol. z. pU- cit. Holl. pag. 266]. in fine. nec non faponae co&ores, figna alia inurentes vafis fuis, quam urbis illius , in qua illa coda fuit , vel figna inufta fuisdoliisadjungentes, deelders gemetkte Dujgen in bare Tonnen inkuypende. PUcitutn Or- dinutn Holl. 5. 0#. 1663. vol. 2. placit. Holl, pag. 3079. uti & aliena figna fuislinisprxpa- ratis, Ttpijngaren , aut ollis fi&ilibus ad uium hcrbse Tbee confectis , imponentes. Plaiitum Ordin. Holl. 20. Januarii 1680. vol. ^.placit. Holl. pag. 1375. & 1376. aut chartis in- iignia alieni molendini. Placit. Caroli V. 10. Octobr, 1530. vol. z. placit. Holl, pag. 2057. Sed & fi quis reditus vitalitios exegerit poft mortem eorum, quorum corporibus erant im- pofiti, non minus falfi crimen committit, quam teftes, qui de vitis jam fato fun&orum depo- fuerunt, fecundum placita Ordinum Hoilandiae Attni 1652, 1653. 1654. vol. 1, placit. Hotl. fag. 149^. & feqq, 7. Praz caeteris vero circa monetam falft cri- j
men omni fere aevo frequentatum fuit , dum nummi, quorum fabricandorum poteftas maje- ftaticis accenfetur, a piivatis fabricantur, .fivc |
nct*nummi fW^s ^fecundT ea> qu*
occurrunt in placito Maximihani Iraperatons
|
||||||||||||
|
14. Decembr. 1489. vol. 1. placit. Hott. pag.
2592. in med. #2595. ante med. & Placito ordinum Generalium 5. Junii i6ii.inpr*fat't9- ne d. vol. 1. pag. zy%6. uti & , qui nummos peregrinos atque reprobatos important , ex- pendunt. placit. Ordmum Generaltum 21. Jutii 1622. art. 22. 23, 24. d, vol. 1, pag. 2807. & 1. Augufti & 30. oHobris 1630. d. vol. 1. pag. 2976. & feqq. PUcit. Ord. Holl. 20. Febr. i6oz. d. vol: pag. 3022. aut probos juftique pondcris conflant, feu in rudem materise mas- fam reducunt. PUcit. Ordin. General. 21. Julii 1622. artic..21. d. vot. 1. pag. 2807. autre- probos penes fe affervant, nec ad monetarios» aliosve, quibus ejus rei cura mandata, defcrunt. Bdia.Carolty.^.Febr. 1520. art.^.d.vol. 1. pag. 2618. Et ut falfe monetse fabricandse occafio eo mclius tollatur, vetitum, ne quisfihe fpeciali venia uomi fuae habeat prela • quibus imagines aeri argentove imprimi poflunt. Pla-> cit. ordinum General. 20. Sept. i6n.d.vol.u pag. 2932, 8. Pcena falfi ordinaria in liberis hominibus
fuit deportatio , in fervis ultimum fupplicium. /. 1.%. ult.,-/-. ult. ff. h.t. &generaliterprocir- cumftaptiis, ajcyariis falfi fpcciebus, variisquo- que molis falfum punitum fuifle, colligi poteft ex l fdlfi nominit 13. §. 1. /• qui duobus zi. l.pen.§. i.ff. b. t. Ac quamvis ex Caroli V. conftitutiohe 30. Januatii 1545. vol. i.placit. HoU.rpag,- 38^. pcena falfi propofita fueritulti- mum fupplicium fufpendio irrogandum; tamcn ipfa criminali conftitutione ejus magis arbitra- ria decreta ftjfti *rt. 112. 113. &moribusno- ftris arbitraria habetur, fic ut pro circumftan- tiarum diverfitatc , manus aut pollicis amputa- tione, fuftigationc, exilio i quandoque & pce- na pecuniaria coerccatur, qui falfum fecit, ut notat Groenewegen ad §; 7. Inftit. de public. judiciis. Parens p. m. Paulus Voec ad d. §.7. imm. 4. & mitiganda videatur peena, fi levioris momend Iaefio per falfitatem illata fit. Refpon- fa jurifc.Holf part. 4. conftl. 66. ut tamen ali- quando & ultimum fupplicium irrogetur cum bonorum publicatione, fi circumftanti* & fre- quentia vel repetitio criminis id luadeat. Sen- tentien yan den Hoogen enProvincialen Kade de- cif. <6. Plane circa falfam monetam conftitu- tumfuit jure civili vivicomburium infalfsemo- netsE reos, ac publicatio domus, quam domi- nus fciens huic crimini perpetrando conceflit ad uftim. i. 1. t *• C- fcf*M moneta. Exedido Maximiliani Imperatoris 14. Dec. 1489.1»«/. 1. placit. HolLpag. 2584. 2585. oleo immitten- dus atquc coquendus monetarms pubhcus, fal- fam monetam cudens, nifi in cxiguo tantu.m i juftabohitatis proportione rcceflum fuerit; qua cafu pcens pecuniariae locus erat. Ex conftitu- * tione |
||||||||||||||
|
materia aut pondere fuo laborent , WeMh
ponderis , bonseque materiae fint, aut pubhca fafti auaoritate,fednon probi ratione pqndens autmateriae; aut cum probi eflent ab mitio, ad- ulterantur, radcndo, diminuendo; aut ab aljis malefabricati, velrafi, expenduntur dolo ma- lo 3 piumbeive aut ftannei dolo malo vendun- tur , ut nempe tindi aliis mifceantur nummis bonis. I. quicunque 8. 19- F-^ «• fwjf- b t. tot. iit. C. de falsa moneta. Confer Ant. Matthaeum de crimin. libr. 48. tit, % caf^Bt quia Falfae monets crimen etiam ad legem Ju- liam majeftatis reduci potutt. I. }. C. dejalsa moneta. non mirum, quod & hi teneri djcan- tur , qui, cum prohibere tale qmd poflcnt non prohibuerint. d, l. 9. §. e»dm 1. g. »./. quodque omnibus impofita fuerit neceflitas in- quirendi in eos, qui adulterinarh monetam clan^ deftinis fceleribus exercent. /• iv C de Jalsa monetl Caeterum & falffe mohctae reihaben- tur, quiaquiforti feu chryfulca minuunt ju- ftum bonsemonetx poridus, (quod Ordinesap- pellant, waffcbenmetjterke waieren) aut applum* batura vel aliter nummos nbn jufti ponderis ef- ficiunt graviores. Edift, Caroli V. 4. Fefcr. 1520artic. 41. vol. 1. jUcit. H0ll.pag.z617. PUcitOrdinttm General. 6. Julii 16io. artic. 28.29d vol. 1. p«|. ~679- 468°- placit- Ordinum H0ll.19.Dk. 1603. artic. 19. vol. i.placitMoll pag. 2710. quive nummos jufti pohderis & materia: feparant ab iis, qui jufti ponderisnbfunt & jufti ponderis nummos ad ahas pere |
||||||||||||||
|
XlOij. .3'",« L 1 B.
tione criminali Caroli V. artic. ili.
mata poena civilis vivicomburii in eos, |
XLVIII. Tit. XI.
|
||||||||||||||||||
|
confir-
qui fal- |
tiore, quam ultimi fupplicii, coercidone aninv*
advertendum in eos fuit, prout id ex placitis, cuique fa<5to improbo additis, fatis colligipo- teft. Confer Refponfa. Jurifc. HolL part. 3.V0L ■i. confil. 155. & part. $,con[U.6z.C3.64. ctj. 66. Nec pratermittendum , cum in moneta quadam fcederati Belgii reprobi nummi quidam contrafidem datam cufi eflent, permittentibus id illius regionis magiftratibus, monetarium & miniftros ejus, quique materiam ad id fuppe- ditaverant, per Ordines Generales declaratos fuiffe infames & inhabiles ad dignitates, veti- tosque provincias alias ingrcdi fub pcena arbi- traria. Placit. Ordinum General. 5. Aprilis i6zS. vol. 1. placit. Holl. pag. 25)64. &feqq. quaera- tione infamix & inhabilitatis poftca gcneralius definita adverfus omnes monetarios. Placito Ord. General, 8. Martii 1636, d. vol. 1, placit.Holl. pag. 3005. 5». Hsc brevifTime de falfi crimine , cujus
innumeras prope fpecies alias fi quis defideret, conferat Farinacium toto tomo 6. operum cr'tmi~ nalium. GregoriumThoIofan. fyntagm. jurisci- vilis libr. t,6. cap. 1. 2, 3. 4. 5. Carpzovium pracl. criminali qiuft. 93. Ant. Matthseum de crimin. libr. 48. tit. 7, |
||||||||||||||||||
|
famcudunt, comparant fibi, &expcndunt: uti
& publicationis «dium, in quibus hoc fa&um; reliqui pcena arbitraria, qui vel radunt aliterve minuunt juftam monetam > vel nummos cu- dunt non habentes monetae cudendaj jus , aut cum haberent, nummos juftos in rudem mas- fam refolvunt, indeque vilioris nota? pecuniam conficiunt. Apud nos falfos monetarios aut gladio, aut laqueo » ultimo certe fupplicio, pu- niri moriseft. Groenewegen ad l. z. C.defal- samoneta. Paulus Voct ad $. 7. lnftit, depublk. judkiis num. 4. quae poena etfi ex rigore juris etiam eos maneat, qui nummos rodunt aut ali- ter minuunt, plerumque tamen eamin his mi- tigari, experientia docet, & notat Groenewe- gcn adl. 8. jf. b. t. ficut & pcena quadrupli impofita illis , qui reprobam monetam expen- dunt, ob repetitum facinus pcena exafperanda. Flacit. Ordin. General. 6.Martii 1645. artic.x. vol. i.^lacit. HoU. pag.2893. Quinimo,cum multa, per confequentiam ad moneta: adultera- tioncm in fupenoribus relata, etiam a fimplici- tate ac rufticitate proficifci pollint, & doli in mente retenti difficilis probatio fit , etiam mi- |
|||||||||||||||||||
|
T I X V L V S XI.
De lege Julia repetundarum.
S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||||
|
pr&cipue de acceptis per eos qui publico mmert
minifteriove funguntur} ut aliter agant, quam tffficii ratio exigit, Ad qus, facla & ad quat ferfonas hac pars legis pertineat}" 3.. Depcena criminis repetundarum tum pecuniaria, tym extraordinaria, ex jure cipili & bodierno. res & dignkates admoti jurare obftrlcti fue-
runt,, fepro adminiftrationibm fortiendis neque de- dijfe quicquamj neque daturos unquam poftmodum fore, five per fey five per interpofitam perfonam, in fiaudem legis facramentique ; aut venditionis, donatiomsve titulo, attt aitis velamentis cujufctm- que contraaus: & ol> hoc , ( exceptis folis fola- tiis) nibilpenitus tam in adminiftratione pofttost quam poft depofttum officium , pro aliquo puftito beneficio tempore adminiftrationis, quam gratuito meruerunt, accepturos. L ult. C. k t. novell. S. ini fihe. fic ut & irritse fuerint pronunciata,' jam olim a lege venditiones, Iocationes cjus rei causa pluris minorisve fadse , impeditsque fuerint ufucapiones, priusquam in potcftatem ejtis, a quo profecta res eft, heredesve ejus venerit. /. pen. §.1. ff. h. t. %. Cxterum Iegis Juliae repetundanimplura
fuiffc
|
|||||||||||||||||||
|
1. Quo usque xenia & mtmufcnU acciperepotue-
rint Romani magijlratus ? De jwejurando per eos praftando, de officio gratu impertiendo, de- que irritis contraclibus in ftaudem hujus juris initis. z. De variis capitibm legis Julia repetundarum,
?e pecuniis repetundis pluresfuis-
}fe leges latas, ex Carolo Sigonio ^manifeftum eft. dejudkiis libr. 2, \cap. 27; Et quamvis xenia ac- 'cipere magiftratus populi Roma- ni cum quadam moderatione potucrint. /. fo- lent 6. §. ult. ff. de offic. proconf, & tegati. at- que a conjundis etiam folennia munera in infi- nitum, id eft, ultra centumaureos jnannum. I. j. §. 1. jundt. I. eadem lege 6. §. nlt. l.lex Julia 7. §. apparet 1, ff, b. i, Adde tit.de do- nat. inter vir. & uxor. num. 1, in pr, majoris tatncn momenti dona, ex quibus corruptiones metuendae erant , prsftari accipique difplicuit, magisqueprobatum, gratis unumquemquema- giftratum debere fuum impertiri officium, uti gratis honorem adeptus fuit j quem in finem ctiam fub Imperatoribus pofterioribus ad hono^ |
|||||||||||||||||||
|
De legejuliarepetundarum. 1105
judiciorum 20. C. de accufatkn. I. datur z. ff.
|
||||||||||
|
fuiffe capiti ccrtum
|
||||||||||
|
b. t. /. fciant z, C. /;. t, five per fe , five per
fuos domefticos quid acceperint ; quia jequutn fuit, ut eorum culpam fa&umque prseftent, quos debuiffent bonos eligcre , fufpcclos ob- fervare, corruptos coercere. /. I, C. b. t. arg. /. obfervare 4. §. projicifci %. ff, de offic. proconf, &legati. Et quidcm ita, ut totum quadruplum fifco ccflerk, nihil vero ei, qui quiddederatj cum hic utique in turpitudinc pofitus, &cor- ruptioni ftudens, nullam defiderare potuerit da- torum repetitionem. ar|. /. ut puta 2. §. ttlt, 13. ff. de condicl. ob tmpem caufam. Nonob- ftantc /. confiliarios 3. C. de affefforibm. quippc quse agit de cafu, quo quid non fponte datum, fed concuffione cxtortum fuit; quales cafus con- currentis concuffionis mifcentur ctiam hifce, qui ad repetundarum crimen pertinent , tanquam maxime affines, ut patet ex /. 1. 4. 5. C. h.t, adeo ut & moribus hodiernis hoc repetundarum. crimen appellari foleat crimen concuffionis , ut Gotofredus in notis ad rubricam fcu infcriptio- nem hujus tituli obfervat. Sed jure pofteriore in judicibus corruptis indudum , ut dati tri- plum, promiffi dupjum prasftent in caufis civi- libus. autb. novo jure c. de panJl jud. qui male jud. intada in cseteris refcrvata quadrupli pce- na, cum mutata non videatur 5 nifi quod poftea exacerbata magis fuit peena criminis repctunda- rum, fic ut Macro &: Paulo Jurifconfculto tc-« fte, foliti fuerint hujus criminis rci extra ordi- nem puniri vel ordinis motione, vel relcgatione, vei cxilio, vel etiam durius, pro ut admififlcnt, etiam capite ; maxime cum & illi, qui nihil acce-< perunt, fed calore indufti interfcceruntinnoccn- tem , vel quem punire non debuerant, capite pledendi fuerint, vel certe in infulam dcportandi. /. lex Julia 7. $, ult. ff. h. t. I, fx quis aliquid 3 8. §. judices io.ff. depanis. Atqueitamoribusquoque noftrisjudices&alios ofEcii ratione quid illicitc exigentes aut accipientes non praecife duplo, tri- plo vel quadruplo,fed etiam remotione ab officio, & alia graviore pcena arbitraria pro re nata puniri» autor eftpoftaliosGroenewegcn ad l, 1. C. h. t* & ad prtnc. lnfiit. de oblig. ex quafx dcliclo, Pa- rens Paulus Voet ad d. pr. Jnftit. num. %.&ad §. ult. lnft. de public. judic. num. 8, Simon van Leeuwen cenf for. part. 1. libr. ^.cap. 14. num. 12. 13. ac rigidiffime aliquando in hujus cri- minisrcos inquifitum in Hollandia fuifle, col- ligi poteft ex placito Ordinum Hollandije 6. Febr. 1651. vol. 2. placit. HoU. pag. 2397. qucmadmodumetiamfub pcena infamiae, inha- bilitatis, aliaque arbitraria vetitum, neullile- gati munera accipiant, fivemagna, fiveparva, exceptis folis ordinariis, teropore finitx legatio- nis per eos, apud quos legatione funcl;i funt, offerri folitis. flacitum Ordinum General. 10. Aug.i6ji,&Z9.Aprilis 167$.vol.$,placit.lioll, pag.^09. Quibus adde» qusedeconcuffionibus tradita m tit. de concuffione num. 2. m pne. Aaaaaaa TlTlf*
|
||||||||||
|
quoquc fuiffe dicatur , ne proconful legatum
fuum ante fe de provincia dimittat. /. meminiffe 10. §. 1. ff. de offc. proconf. & legati. neve fe- nator navem habeat. /. bis qui naves 3. in fme ff. de vacat. & excuf. mun, Przcipue vero cau- tum hac lcge, ut magiftratum potefta;emve ge- rcntcs quadrftplum reftituant ejus, quod pcrfe vel uxores vel comites ac miniftros acccpcrint, utaliquidagerentvelnon agerent, contra,quam otjicii ratio exigit , quo cafu munus fibi pu- blice demandatum accepta pecunia fupiffe dice- bantur. /. ult. ff. h. t. adeoque pertinet hax lex ad eas pecunias, quas quis in magiftratu, po- teftateve, curatione , legationc , vel quo alio officio, munere, minifteriove publico accepit, ■vel cum ex cohorte cujus eorum effet. /. 1. ff. h. t. I. 1. C. b. t. Quibus confequens eft, ut hac lege teneantur, qui ob judicandum decer- nendumve, vcl non judicandum, vel celerius ju- dicandum , pecuniam acceperint, utcunque in bona causa. /. lege Julti 3. /. 4. ff. b, t. jund. I. m puta 2. §. ult. ff. de condicl. obturpemcau- fam. fivc majores fint judices, five pedanei. /. fciant 2. /. 3. C. h. f. five judicum comitesfeu afleflores. /. in comites 5. ff. b. t. I. confiliarios 3. C.de affefforibus. five denique fenatores ob fententiam in fenatu confiliove publico dicen- dam. /. eadem lege 6. §. ult. ff. h. t. Nec mi- nus ad centuriones aliosque his fimiles , qui quid ob militem legendum mittendumve acce- perint; & ad magiftratus , qui ob judicem ar- bkrumve dandum, mutandum, jubendumveut judicet, aut ob non dandum, non mutandum, non jubendum, ut judicet; vel ob hominem in vincula publica conjiciendum, vinciendum ,vin- cirive jubcndum , exve vinculis dimittendum, aut ob hominem condemnandum abfolvendum- ve, aut ob litem aeftimandam, judiciumve ca- pitis pecuniaeve faciendum, vel nonfaciendum, aut ob acccpro ferendum opus publicum facien- durn, frumentumve publice dandunt, prxben- dum, apprehendendum, ( forte re&ius appenden- dum. arg. /, quidam 7. §. 1. ff. de tritico,vino vel oleo leg. vel cum Haloandro approbandum) farta tc&a tuenda, antequam perfe&a , proba- ta, prarftita lege erunt , aliquid acceperint. /. lex Jtdia 7. pr. & §. illud 2. ff. b. t. Nec re- fcrt , utium magiftratus , talia committentes, urbanifint, an provinciales; tum, quiaeadem in utrisque ratio eft ; tum quia lege Julia ge- neraliter cautum fuit, ut urbani magiftratus ab omni forde fe abftineant. d, l. eadem lege 6, §. ult. in pe ff. b. t. 3. Porro ex ipsa legis Julias repetundarum
difpofitione fola vidctur irrogata fuifle quadru- pU reftituendi condemnatio, tum in ipfos, qui pecuniis, donis, muneribus corrumpi fefc pafli funt, tumintra annum a morte in heredeseo- rum, quiahic principalis quasftio oblataepecu- ni* movetur. /. uit.ff. ad legem Jul. pecul.l.cx |
||||||||||
|
\
|
||||||||||||||||||||||
|
L i B.-XLVIII. Tit, XII.
|
||||||||||||||||||||||
|
uo<>
|
||||||||||||||||||||||
|
T 1T V L V $ XII.
De legc Julia de annona. |
||||||||||||||||||||||
|
ilium ac bonorum publicatio. l.unic.C.detm*
nopoliis. ex conftitutione Caroli V*. 4, Oftobr. 1540. artic. 7, publicatiomercium, inquibus fit monopolium, & alia arbitraria. vol. 1, pla- cit. Hott. pag. 316*. CKiales tamen pcenae nunc in noftra republica, libertati commerciorum fum- mopere favente, vix amplius ufu receptsefunt, utcunque fordida quorundam avaritia quando- que tota prematur refpublica , fingulique fub pretii intenfi onere gemant. Confer Ant. Mat- thseum de crimin. libr. 48. tit. 9. cap. z.num, 4. Leeuwen cenf for. part. 1. libr. 5. cap. o. |
||||||||||||||||||||||
|
ege Julia de annona coercentur,
j qui vexant ac flagellant annonam, 1 naves annonarias aut nautas deti- i nendo , fpecies coemtas fupprimcn- |
||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||
|
' do» focietatem ineundo , aliisque
modis contra anrionarrf faciendo , quo ea fiat carior ; conftituta pcena viginti aureorum & cxtraordinaria animadverfione. /. z, ff. b. t. I. annonam 6. ff. de extraord. crimin. I. in Darda- narios 37. ff. de panis. Praecipue vero vexari poteft annona , uti & aliarum mercium ufui quotidiano infervientium pretium augeri, per monopolium, cujus pcena ex jure civili eft ex- |
||||||||||||||||||||||
|
T l Z V L V S XIII.
Ad legem Juliam peculatus, & de facrilegiis, & de refiduis. S u M M X R 1 A.
|
||||||||||||||||||||||
|
proprie fit} Requiritur & pullica resfacra\ &
locus facery at facrilegium f\t. Devariis, qu& improprie ad facrilegium redufta. 5, De paenis facrilegii ex jure civili & bodieu
no- 6. Quibus modis crimen refxdui committatur jur§
civtli & moribus, ac puniatur ? Marcianus ipfe afferit. d. I. 4. §. ult. ff. b. t,
atqueadeonec fcribere fatis re&e potuerit, pe- cuniam civitati fubtrahentem furti adione, non crimine peculatus teneri. d. I. 81. ff. de furtis. Etenim haud novum , ut antiqui juris ^eftigia ferventur atque proponantur , etiamfi quasdarn mutatio contigerit: fic enim Pomponius defi- nit fuppelledilem domefticum patrisfamilias in- ftrilmentum, quod nec auro nec argento nec vefti adnumeratur. /. 1. ff. de fupett. leg. cum tamen jam antea Celfus fcripfiiTct, moribus civi- tatis & ufu rerum appeUationem ejtts mutatam effe, ideoque fpeciem potius rerum, quam mate- riam inttieri oportere, fupelleclilis potius, anar- gentiy an veftis fint. I. Labeo ait ?.§.T<4ber§ i„ ff. de fupell. leg. Ut proinde nec mirum vidcri debeat, fi Papinianus etiam proprietati verbo- rum ,& definitbni Labebnis inhserens, furturrt in pecunia civitatis , non pcculatum concepe- rit. Nifi quis malit cum Alciato Sc Gotofredc» in notis ad d* l. 81. emendatione uti, & le- gere, aclione f&rti, nec mn criminepeculataste* netur. AliterRjevardtis librK z.varmumcap. i9t- "Sed& ex eo, quod%uadumLabeonisdefinitio- nem
|
||||||||||||||||||||||
|
I. Quid fit peculatus} An in pecunia civitatUpe-
culatus an furtum fit> An inpecuma, quape- riculo fubducentis efl > z. Recenfentur multi mod'ttquibuspcctilatm com-
mittitttr. 3. De pcsnis peculatus ex jttre civili & moribus.
4. Sacrilegium fub peculatu contineri poteft. Quid
eculatus eft furtum pecuniae publi-
cse, fa&um ab eo, cujus ea peri- culo non eft. /. facrilegi 9. §. La- beo z. ff.h. t. de cujus judicio ex more veteri videri poteft Car. Si- «onius de judkiis libr. 1. cap. 8. Pecunisf>«W- c* mentio in definitione fatis arguit, in pecu- nia civitatis ex rigore juris , ac propria publici fjgnificatibne, non peculatum, fed fimplex fur- tumeffe; quod&Papinianusfcripfit. l.obpecu- niani%i.ffdefmtU. optima ratione, quiabona cyvitatis abufive publica dicuntur, dum civitates privatorum loco babentur. I. bona civitatis 15./. 16". ff. de verb.ftgnif. Sed quod cx ipsa lege Julia ad peculatum referri nonpotuit, pofteatamen ex Trajani & Hadriani conftitutione peculatus jure cenfcriccepit. /. lege JttliA 4. §, ult. ff. b. t. uti nuiktsaliistum fenatufconfultis tum Principum refcriptis pcenoe legum,ad judicia publica fpedati- tium, extenfae fuerurit ad facla talia, qu* ab initio nohfuberaritlegtvm talium difpofitiorii. Interitri jri co difficultas eft,quod Papiniarius ignorare non debuerithocab Hadriano Trajanoque indu&urri jus, qubd & Mirciani terriporc in ufu fuiffej |
||||||||||||||||||||||
|
Ad legem juliam peculatus
|
1 107
fed in magiftratibus & eorum miniftris ulti-
mum fupplicium. l.peculatus 3. ff. h. 1.I. unic, C. h. t. §. item lex julia 9. lnfiit. de pablic. ju- diciis. quam tamen ut nimis duram Leo fuftulit, novella Leonis 105. Quandoque & pcena pecu- niaria quadrupliobtinuit, putaineo, quiprse- dam ab hoftibus capram furripuit. /. pen, ff. h. t. quique ex mctallis Csefarianis aurum habuit il- licite , atque conflavit. /. facrilegii 6, §. ult. ff. h, t. uti & hic in Hollandia , 11 quis nomine tribati , quod immobilibus rebus impofitum , plus imponat & exigat, quam jurepubiico de- bebat. Placit. Ordinum Holi. 8. Maji 1585. vol, 2. placit. Holl. pag. 2188. cujus etiam pcenai pecuniarise intuitu judicium hoc publicum ad- verfus heredes exercetur, quia principalis qux- ftio ablataz pecunia? hic quoque vertitur. /. ult, ff. b. t. fed non nifi intra annum a morte ejus, qui peculatum fecit. arg. /. dalur 2. //, ad leg* Jul. repetmd. juriS. d. /. ult. ff. h. t. cum alio- quin adverfus ipfum criminis hujus autorcm perfecutio ad quinquennium ufque cxtendatur. /. peculatus crimen 7. //. h. t, Quam varie au- tem peculatus apud nos & alias gentes coercca- tur, prolixius enarrat Grocnewegen ad%. $.ln- ftit. de public. judiciis. ut merito dixeris, pcenam hodie fere arbitrariam effe. 4. Sacrilegium, licct generalius fub pcculatu
contineatur, quatenus cura facrorum ctiam ad
rempublicam pertinet , eoque fcnfu Marcianus
fcripferit, lege Julia peculatus tcneri, qui pccu-
niam facram, religiofam abftulerit, interccpe-
rit , ut & eum , qui donatum Deo rmmortali
fubduxerit. /. lege Julia 4. pr. & %. i.ff.h. t.
tamen propric & in fpecje fecundum jus civile
eft furtum rci facrx c loj:o facro; non item rei
non facra: e loco facro , nec rci facrae e loco
non facro. Rem fane facram requiri ad facrile-
gii crimen , expeditum cft ex d, l. 1, /. 4, //.
/;. t. Unde, fi res privatorum in sedefacra de-
pofita: cuftodia; causa , furrcptxquc fuerint,
furti acSionem, non facrilcgii clfe, ab Impera-
toribus rcfcriptum fuit. l.divi 5. ff. h. t. Quin
imo, fi non publica fed privata facra cornpila-
ta fucrint , vel tentatse asdicul* incuftoditx ,
eos , qui id admiferint, amplius quam fures,
minus quam facrilegos mereri, Pauius monuit.
i. facrilegi 9. §. funt i.ff. h. t. Locumquoque
facrum efle neceflarium, ut djci poffit admiflum
facrilegium, aperte fatis innuit Claudius Saturni-
nus, aflerens, locumfacere, ut idem vel furtum
vel facrilegium fit, & capite vel mitiore fupplich
luendum. I. aut fatta 16. §. locus 4. //. de potnis.
quatenusfcilicet, re facra elocofacro fubdu&a,
facrilegium erit , fimplex vero furtum , fi cx:
loco non facro res facra auferatur. Cxterum
qusecunque in tit. Cod. de facrilegio occurrunt,
proprie facrilegii crimen haud conftituunt, fed
abufiva prorfus appellatione , qualia funt, fi
quis divinx legis fanditatem aut nefciendo omk-
tat , aut negligendo violet offendatque ; aut
Aaaaaaa z confu-
|
||||||||||
|
nem peculatus debuerit inpecuniapublicacom-
miflus cfle ab eo, cujus ea periculo non efi, eli- citum fuit , tfdituum ergo in his , quse ei tradita fuerint, peculatum non committere. /. facrilegi 9. §. Labeo 2, in fine ff h. t. neque eum qui pecuniam publicam trajiciendam fus- cepit , nec ullum alium , ad cujus periculum pecunia pertinet. d. I, 9. §. tf autem 4. ff. h. t. Nec repugnat, quod arcarii, cxterique , qui x- rario prxfunt , peculatum committant,,- fi vel mutuo dederint pecuniam fidei fuje commiflam. /. i. /. 2. C. de his qui ex publ. ration. mut.pe- cun. accep. adeoque longe magis, fi eam furri- pueriut tempore adminiftrationis. /. unic. C. de crimine peculatus. Non enim arcariorum fimi- liumque periculo pecuni» publica: funt , Heet eas recipiant & adminiftrent. Ant. Matthseus de crimin. Hbr. 48. tit. ic. cap. 1. num. ult. 2. Variis autem modis peculatus fit , tum
dire&o, tum per obliquum; veluti,fi quis praedam ab hoftibus captam, quse fifco cedere debebat, furripuerit. /. pen. ff. h. t. fi minorem in tabu- lis publicis pecuniam fcripferit , quam quanti res publica: venditae vel locatse fucrint. /. hac le- ge 10. ff. h.t, Si, cum fifcl crcditor non efllet, fimulans fe talem effe, acceperit a fifci debito- ribus quod fifco debctur, quamvis eo cafupri- vatam magis pecuniam abftulerit, quam publi- cam. /. facrilegi 9. §. eodem 3. ff. h, t, ( fecus, fi vere creditor fucrit , quia caufam exigendi liabuit. l.peculatus xz.ff.h.t.) Sitabulamame- am» continentem formam agrorum, vcllegem, aut quid fimile , refixcrit , immutaverit. /. qui tabulam 8. ff. h. t. vel quid ia tabulis publicis dclcverit aut induxerit. d. I. 8. §. t.ff. h. t. (li- cet in co etiam falfi crimcn fit. arg. /. qui tefta- menim 2. //. ad !eg. Cornel. de falfis ) vel fi qui injuffu ejus, qui ei rei praeeft, tabularum publicarum infpiciendarum defcribcndarumque poteftatem fecerint. /. facrilegi 9. $. fenatus 5. //. h, t. vel publica in moncta operantes, prs- tcr publicam , etiam extrinfecus intulerint, ac fi^navcrint fuam materiam, vel fignatam furati fucrint. I. facrilegii 6. §. qui cum 1. //. h, f.vcl cx metallis Caefarianis aurum argentumve fub- duxerint. d. I. 6. §. ult. ff. h. t. vel murosper- foraverint , indeve quid abftulerint. /. qui per- foraverit 11. //. h. t. vel in aurum, argentum, jcs publicum quid indant immifceantve , aut fcccrint, fcientes , quo quid indatur mifceatur- ve , quo id pejus fiat. /. 1. //, h. t. (quales & falfi rei funt. /. lege Cornelia 9. ff. ad leg. Cornel. defalfts-. ) vel pecuniam publicam reti- nuerint in ufusaliquos, ncc in cos erogavcrint. I facrilegi 9. #• ult. ff h. t, quod & ad refidui crimen relatum. /. lege Julia 4. §. fed & qui 4. ff b, t. & generaliter, qui fraudem aerario fa- ciunt , pcr fe vel alios , pecuniam publicam auferendo, intercipiendo, in rem fuam verten- |
|||||||||||
|
do. /.
|
Pcena peculatus ordinaria eft. deportatio j
|
||||||||||
|
L iB. XLVIIL Tit. XIV.
|
||||||||||||||||
|
iio8
|
||||||||||||||||
|
Dei no6tu tulcrunt; ca-terum eum , qui inter*
diu modicum aliquid detemplotulit,, pcena me- talli coercendum effe , aut , fi honeftiore loco natus fit, in infulam deportandum. /. fairilegii 6. ff. h. t. Et quamvis Groenewcgius ad §, o. Inft, de puhlic.judic. num. 10. exiftimet, ho- die facrilegos vix gravius puniri quam fimplices furcs; tamen id probandum non eft; adeoquc fi quis elecmofynas pauperum furto fubduxerit, vel res abufive apud nos facras di&as , cultui divino infervientes , magis pro circumftantia- rum varietate facinus tale feverius cocrcendum videtur , convenicnter difpofitioni juriscivilis; cum negari nequeat, quinfurta, circa elcemo- fynas pauperum & res fimiles admifla, non fitri- plicia fed qualificata fint. Ant. Mattham </. libr. 48. tit. 10. cap. 6.num. 3. & 4. PaulusVoet ad §. 9. Inftit, de publ. judic. num. 4. 6. Refidui crimen committunt magiftratus,
aliique, qui pecuniam publicam, ad ufum ali- quem deftinatam, retinuerunt, nec in eum ufum confumferunt. /. 2. /. 4. §. fed & qui 4. ff. h. t. uti & illi, apud quos cx locatione, emtio- ne , afimentaria ratione, cx pecunia quam ac- ceperunt , aliave qua causa , pecunia publica refedit , fi illam ad serarium profeili non fint, vel profeffi quidem fuerint , fed ultra annum penes fc retinuerint ; cum , ante anni lapfum profeffione fa_la, magis ut fifci debitores con- fidercntur , qui pecuniam privatam fifco debe- ant. /. lege Julia 4.$. lege Julia 3. jund. /. fa- crilegi p. §. ult. ff. h, t. praefe&i infuper mili- tares, quiftipendia militaria, fibi adnumerata, militibus haud cxfolvunt, de quo exftat placi- tum 28. Sept. 1587. artic. p. vol. i.placit.HoU. pag. 2 16. Eftque hujus criminis pccna , quod ipfa pecunia refidua in fifcum inferri dcbeat una cum alia parte tcrtia illius pecunise. d. /. 4. §. qua lege 5. //. h. t, aut duplum in cafu. /. ult. C. de frumento urbis Conftantinop. nec morte hoc crimen , in quo principalis eft quasftio retentae pecunije, cvanefcat, fedinheredesexecutioejus extendatur. /, ult, ff. h. t. |
||||||||||||||||
|
confugicntcm ad ccdefiam autoritate fu_ abftra-
hat; >aut difputct, an is dignus fit, quem ele- eerit Imperator ; aut gerat fine fpeciali Princi- pis permiffione adrniniftrationis officium, intra cam provinciam, in-qua provincialis &civisha- betur. /. i. _. 3. 4. C, h. t. de crimine facrile- gii. L facritegii 5. C. de diverfis refcriptis. Uti &, fi quis indebiturn fibi dignitatis locum ufur- pet contra Principum conftitutiones. I. i.C, ut dignitatum ordo favetur. aut alienarum nuptia- rum facrilegus , feu adulter fit, l. quamvis ad- ulterii 30, §. 1. C. ad leg. Jul. de adulter. 5. Poena facrilegii in fpecie fic difti eadem
fuiffe videtur ex lege Julia » qus peculatus. /. lege Julia 4. pr. & §. T. ff. h. t. Sed cum fa- crilegium atrocitatem facinoris majorem habe- ret , quam peculatus , quippe injuriam conti- nens in Deum & homines , mandatis Princi- pum de facrilcgis cautum fuit , ut prxfides fa- crilegos & fimilcs conquirant, ac , uti quifque deliquerit, ineum animadvertant; quemadmo- durn etiam conftitutionibus , ut facrilegi extra ordinem dignis pcenis puniantur. d. I, 4. §. mandatts i. ff. h, t. Unde ncc mirum , quod pro cHveifitate perfonarum, fexus, setatis, pro- que rei & temporis conditione , vel feverius vcl clementius in facrilegos animadverfum fuc- rit*, ac quandoque mortis pcena > quandoque levior , huic crimini irrogata. Sacrilegos certe capite puniri Paulus aflerit. I. factilegi o, ff. h. t. cxccecari , Uipianus fcripfit. I. qui perforave- rit 11. §. i.ff. h. t. juvenem quendam claris- fimum, cum arculam in templo pofuiflct, ibi- que hominem inclufiffet, qui poft clufum tem- plum de arca exiret , & de templo multa fub- trahcret, & fe in arculam iterum referret, con- vielum in infulam fuiffe deportatum , Marcia- nus commemorat. U hfo lege 10. §, 1. ff. h. t. Ulpianus vero, multos ad beftias damnafle fa- crilegos, nonnullos etiam vivos exuffiffe, alios in fiirca fufpendiffe ait 5 fed moderandam effe pcenam ufque ad beftiarum damnationem in iis, qui manu fa&a templum effregerunt , & dona |
||||||||||||||||
|
T 1T V L V S XIV.
De lege Julia ambitus. |
||||||||||||||||
|
amplius m urbe ohtinuit, cx quo ad curam Prin-
cipis , non ad populi favorem , magiftratuum creatio ccepit pertinerc , fed tantum in muni- cipiis. d. I. 1. pr. & §. i.ff. h. t. Et fi quis hac lege damnatus alium eonvicerit, in integrun» reftituitur famaj intuitu, fed pecuniam non re- cipit. d. I. 1. §. qua Uge 2, //. h. t. Sed &, fi quis novum vecligal inftituerit, ex fenatus- confulto velut ob ambitum, tanquam affcdans quod fupra poteftatem ejijs eft, ac foli compc- |
||||||||||||||||
|
Xe vctere eoque licito ambiendi mo-
m, nec non legibus anterioribus, «illiciti ambitus crimen reprimenti- jbus, plura habet Carolus Sigoni- m de judicw libr. i.eap. 30. Ca;- tcrum lex Julia ambitus vetat, clam emendi- cari, vel pretio redimi fuffragia populi ad ho- nores obtinendos, conftituta ex fenatufconful- to pcena centum aureorum & infamiar. I. 1. §. i.ff.M* t. qu* tamen fub Imperatoribus iion |
||||||||||||||||
|
tit
|
||||||||||||||||
|
DeLEGEFABIADE PLAGIARIIS. tlO^
derit quicquam neque daturus fit. /. ult. C. ai
leg. Jul. repetund. novell. 8. in fine. abrogata /»
|
|||||||||||||||
|
tit Principi, hac pcena tfator vel reus, qui domu
|
|||||||||||||||
|
umca C. de faffiagiis. ac hoc ipfum moribus
quoque noftris pra.ftandum eft ab omnibus ad munera civilia vcl militaria evehendis. Ordon- nahtie op 't ftuck^ van de criminele juftitie 5. Ju~ lii 1570. artic. 2. vel. z.placit, Holl, pag. 1010. Placit. Ordinum Holl. 24. Febr. 1656. & 15* Maji 1657. & z6. Martii & i^. Maji 167%, vol. 3. placit. Holl. pag. 102. 103. 8cpag. 188* in fne & feqq. inftruclio fupr. Curis, anic. 17. Ampliatio lnflruftionis 24. Martii 1644.artic.ult. Leeuwen cenf. for. part. 1. libr. 4. cap. 14. num. 13. 14. ita quoque non ita pridcmillis* qui ad munus concionat8ris vocantur , impo- fita fuit ex placito Ordinum Hollandise neces- fitas expurgandi fefe per jusjurandum a crimine Simonise. |
|||||||||||||||
|
d. I unic. §. pen. & ult.ff. b. t. Prscipueve-
ro apud ipfos etiam gentilcs fefe huic iegi ac pcen£ reddebat obnoxium, qui ambitu illicito facerdotium petiiitct. d. L unic. §. i. //. h. t. quale genus ambitus poftea a Chriftianis Prin- cipibus rigidiflime interdi&um fuit. /. fiquem- quam zi.Cde epifc. & clericis. in jure cano- nico Simonia appellatione denotatum, juxta ti- tulum in decretalibus, de ftmonia & ne aliquid pro fpiritualtbus exigatur aut promittatur \ quod apud Reformatos nunc fola cenfura ecclefiaftica ab ipfis ecclefiafticis coerceri, monet Groene- wegen ad d. I. 31. C. de epifc. & clericis. Pla- ne , ficut jure civili quisque ad dignitates ad- movendus folenni jurejurando expurgare fefe debuit, quod pro honore obtinendo neque de- |
|||||||||||||||
|
T I T V L V S XV,
De lege Fabia de plagiariis*
|
|||||||||||||||
|
fuppHcio. /. 1. //. /-. t. ptsEfcrtim fi fervos vcl
liberos ab urbe afportavcrint atque diftraxtrinn /. quoniam 7. C. b. t. vel parentibus fuperftiti- bus per plagium orbitas liberorum inflicla fit, adeo ut tali in cafu fervi & Hberti rci bcftiis objiccrentur > ingenui gladio plederentiir. l.ult* C. b. t. loco ejus, quod antea folerent in metal- lum damnari. d. I, ult. ff. b. t. ad quod jus vctus refpexiffe videtur Imperator Conftantinus in principio d. I. ult. C. h. t. fi modo illic pro tenean- turt legatur tenebantur , uti poft alios ex Codice Theodofiano obfervat Ant. Matthseus d. libr. 48. tit. ii.cap, z.num. 2,Et fane, Hcct trifteac lu- gubre fit, liberorum fuorum efferre funcra, tur- bato mortalitatis ordine; nihil tamen tnftius con- cipi poteft, quam lugcre vivos, dolcre raptosj du- ra, afpera, nefanda nonnunquam cxpcrturos, qui finui parentum mollitcr fuiffent fovcndi; ut pro- inde ncc mirandum fucrit, fi Icgcs poftcriores fc- veriffime in tam horrcndi lucluofique criminis reos animadverti voluerint. Moribus quoquc ho- diernis plagium puerorum, fi celandi animo com- miffum fit, morte punui folet j fin alia de causa, virgis& cxilio, autftigmatc, pro circumftan* tiarum varietate. Groencwegen & Parens PauJus Voet ad §. 10. Inftit. depublicisjudiciis.num.^. |
|||||||||||||||
|
lagium eft furtum hominis libcri
vel fervi alieni, quem quis cmit, vendit, permutat „ donat, donatum- ve accipit, abducit , rapit, celat, fciens dolo malo; non itcm impru- dcnsex errore. /. 1.3.4. 5«5.§. ult.ff. b, t. I. 1. 2. 5. 7. 9. 14. 15. C, b.t. latiusfumto in de- fmitione/«r.J vocabulopro omni interverfione; cum alioquin negari nequeat, quin & plagium finefurto, proprie fic diclo, effe poffit, dum quis non lucri faciendi giatia, fed alias ob cau- fas abducit celatve. arg. /. verum eft 39. ff, de furtis. ficut e converfo furtum quoque in fer- vum committi pofle fine plagio , ab Hadriano refcriptum fuit. /. non ftatim 6. ff. K t. Quod fi quis fugam fervorum fuorum vendiderit , id cft , fervos in fuga exiftentes , antequam eos emtor perfecutus fuerit ac apprehenderit, etiam ut plagiarius tenetur. /. fciendum 2. pr. & §§, feqq ff.b.t. l.infuga 6.C.b.t. Ant Matthams de crimin. libr. 48. tit. 12. cap. 1. num. 6. Pcena autem plagii olim ex ipsa lege Fabiapecuniaria fuit , fed poftea in ufu efle defiit, ac detecli in hoc crimine extra ordincm pro delidi modo ccepcrunt cocrceri, plerumque in mctallum dam- nati. /. ult. ff b. t. quandoque capitali afteffti |
|||||||||||||||
|
*r 1 r v l v s xvl
AdSenatufconfultumTurpillianum, &de abolitionibus criminum*
S U M M A R I A.
1. Diverfa fmt, diffetre accufatiomm, & defi- 1 quis intetiigatur ab accufatkne dejlitijfe contra
' ftere ab accttfatione. Quandoac quibus modis fenatufconfultum Turptllianum? Aaaaaaa 3 ** 8«4
|
|||||||||||||||
|
Ill0 L i b. XLVIII. Tit. XVI.
|
||||||||||||
|
5. QaM fit abolitio legitima ? & quibtts ntodh
|
||||||||||||
|
2. Qu* fit pccna defiftentium ab accufatione capta?
|
||||||||||||
|
&qmbusin cafibtts, ac quibus inperfonispxna
cejfett 3. Cejfat etiam interveniente abolitione, Quid
fxt abolitio publicafen generalis, & quas ob cati- fas concedi folita ? Quis effe£lus ejus ? Ad qua crtmina aut perfonas non pertineat ? 4. Quid fu privata abolitio, & ex qutbus caufxs, ac
quando comedatur, quando non, reatonfentiente aut invito ? Quid, fx plurium criminum accufatio faila fuerit ? Quis effeHus bujus abolitionis ? juamvis invitus nemo agere vel
1 accufare teneatur. I. unic. C. ut ne- ! mo invittls agere vel accuf. cogatur. ^^^^tamen femel fponte inchoataz ac- tfW^SiSb^ cufationis ad finem perducenda? nej ceflitas accufatori a legibus injunda fuit j quam non adimplet, fi tergiverfctur & ab accufatione dcfiftat, adeoque impingk in fenatufconfultum Turpillianum. Dummodomemincrimus, defi- ftentcm confundi non debere cum eo > qui dif- fert accufationem : cum cnim jufta? varise fub- cffc pollint caufse, propter quas in criminalibus fubinde a&ori duae , reo tres dilationes conce- duntur. I. ult. ff. de feriis & dilat. in fenatus- confultum»qui tantum differt, incidiffe non vi- dctur. arg. Ldeftitiffe 13.//. h. t. Deftkiffeau- tem is demum intelligitur, qui affe&um & ani- mum accufandi in totum depofuk. L ab accu- fatione 6. §. animo 1. /. deftitijfe 13. //. b. t.fi- ! ve publicam ex jure veteri , five extraordinari- am cx jure pofteriore criminis publici accufatio- nem cceptam intermittat. I. in fenatufconfultum 15. §. an adeos i.Jf. h. t. junc"t. /. erdo 8.//. de public. juditiis. Nec refert, utrum omiferk perfecutionem publici judicii, an intra prxfini- tum accufationis a prasfide tempus reum fuum haud peregerit. /. ab accufatione 6. §. deftitiffe 2. //. h. t. I. f\ ea qu£ 7. C, de his qui accuf. non pojf. Quo modo & ex jure pofteriore quar- tamul<5hti bonorum parte, qui intrabiennium accufationem criminalem non ad finem perdu- xerint. /. i. 2. C. ut intra certum tempusqu&ft. trimin. terminetur. Non etiam intereft, utrum iri prima lite deftiterit, an poft appeMationem, quia provocationis remedio condemnationis ex- ftingukur pronunciatio. /. 1. §.ult.ff.h.t. Uti ncc, an fimplicker defiftat, an per tranfa&ionem ab accufationc difcedat , illis in cafibus , qui- bus per leges tranfadtio de crimine permiffa non eft ; ufque adeo, ut tunc in fenatufconfultum etiam incidat, qui cum adverfario fuo de com- pofitione illius criminis, quod intendebat, lo- cutusfuerit, atque ita tentavkfolummodo trans- actionem. L ab accufatione 6. pr. ff. bl t. jun<5t I. tranfigere 18. C. de tranfaftion. Nec, utrum defiftere feu tergiverfari perfeveret ,7 an vero pcenkentia. du£tus ad accufationem reverti velit. I. in fenatufconfultmn 15, §. caterum 4. in fine ff. b, t. Necdeniquei utrum ipfe accufationem |
||||||||||||
|
contingat> vbide morte accufatoris & impedi-
tnentts juftis, & de morterei. An poft mortetn rei ab heredibus ejus indemnitatcm petere pos- fmtj qui Ufifunt* An beredei ejus ad tmpen~ fas litis condemnari? ltem de prafcriptionecri- minis, etiam ex moribus. An apud nos morte accufatoris abolitio contingat, & an publico no- mine accufantes nunc etiam abolitionem petanh fx velint ab accufando defiftere ? |
||||||||||||
|
inchoaverit, an accufatorem fubmiferit, infti-
gaverit, inftruxerit ad accufationem, probatio- nes dando, allegationes fuggercndo; fic ut uter- que, tumfubornans, ttim fubornatus teneatur. I. 1. §. incidit 13. l.in fenatufconfuhum 15. pr. ff. h. t. I. res qua in 22. §. ult. I, 23. /. 24 //. de jure fifci. 2. Pcena defiftentium cx fenatufconfulto Tur-
pilliano, Neronis temporibus condito, eft quin- que librarum auri & infamiae, pcr quam in or- dine decurionum aliave dignitate effe prohi- bentur, & ab accufando repelluntur: L qui deftiterit 2. //. h. t. L fpurit 6. §. qui judi- cii 3. //. de decurion. I. pravaricationis 3. §. ult, ff, de pr&varicatione, nonnunquam & extraordi- naria coercitio, judicis arbkrio. Lqui ctimeny, C. de his qui accuf. nqn pojf. L abfentem 5. §. in accufatorem 1. ff. de pomis, l. fi pro eo 2. C. b. t. ad Senatufc. Turpill. Cui tamen punitioni non fubfunt, quilegevclPrincipe permittente tran- figunt cum accufato, atque ita defiftunt. /. de- ftitiffe 13. 4. 1. //.. b. t. quivc , cum libello Principi dato minati fuiflent, fe crimen falfi aliudvc fimile objefluros , poftea non objece- runt. /. qtufttum eft 5. ff. b. t. juncl. /. 1. C. b. t. L libertus 15. //. de in jus vocando aut iti privatis vel extraordinariis furti , injuriarum, ftellionatus, cxpilats hereditatis, fimilibufque cri- menibus ab accufatione criminali extra ordinem inchoata dcfiftunt; licctofticio judicis culpa ta- lium coerceatur. /. fxquis repetere 7. §. 1. ff. h. t. vel ab inccpta fufpedii tutoris poftulationc. L 1. §. fufpeili 11. //, b. t. vel ab co , quod alium dixerunt judicii publici defertionem fe- cilfe, & in hoc fenatufconfukum incidiife s quia hxc judicii publici deferti accufatio judicium pu- blicum non eft , adeoque in defiftentes ab ea fenatufconfulti hujus coiircitio, publici tantum judicii dcfertoribus propofita , haud intervenit. d. I. 1. £. item fx dicatur 12. //• b. t. Sed &, fi a vera criminis publici accufatione defiftat tu- tor poft mortem pupilli, cum eam contcmplati- onepupilli inchoaffet,. extra fenatufconfulti pce- nam cft. /. tutorem'22. //. de bis quib.ut indign. L divus 14. //. h. t. ficut & mulier, ac minor annis viginti quinque , dum lubrico aitatis ac fexus fragilkati in multis condonatur j fi modo tales bona fide , non turpiter pacti padaeve, deftiterint. /. 1. §. auufatiwem 10. in fne. ff. h.t.
|
||||||||||||
|
M TURPILLIANUM, &C. UU
tollebat, magifque notabat eos ipfos, quos li-
berab3t. /. ult, C. de generali abolit. quoddein- famia fa&i potius, quam juris accipiendum vi- deturj cumjuris infamia' illi demum laborave- rint fcelerum rei, qui judicio publico damna- ti, aut de criminc turpiter pa&i fuiflent. arg. /. infamem 7. ff. de pubitc, judic. 4. Pnvata feu fpecialis abolitio eft , quain
ad accufatoris petitionem non Princeps fed ju- dex major, per fe, non mandatarium, pro tri- bunali, non de plano, concedit causa cognita, veluti ob inconfukum & juvenilcm calorem, aut juftum errorem , quo motus accufator ad accufandum proccilit. /. abolitio z, C. de abo~ titionibus. /. 1, §,abolitio 8. & 9. /. aut privatim 10. ff. b. t. Quae quidem, re integra,intratri- ginta dies impetrari folita , etiam fi reus non confentiret 5 non aliter vero , quam reo con- fentiente , fi vel port ttiginta demum dies ac- cufator eam peteret, vel res non arnplius inte- gra effet, dum rcus non tantum officii cufto- dia? traditus jam fuerat, fed & tormcnta ac cru- ciatus aut carceris fquallorem fuerat perpefliis. /. ult. C. de aboiuionib. I. ult.ff. h. t. Pianc, Ct non reus tantum , verum etiam teftes ingenui jam quseftionibus fubjedi fueiint, vel de gra^- vioribus criminibus majeftatis , peculatus, de* fertionis, & fimilibus agatur, abolkionem ctiam duarum partium confenfu petitam dencgari pla- cuit, ac non minus accufatorem ad docenda, quae detulit, quam reum ad purganda, quje ne- gat, urgeri oportere. d. I. ult. in fne C. de abo* titionibus, Quod fi plura crimina idem eidcm intulerit , fingulorum abolitio petenda fuit. /. 1. $. (i ptura 9. & §. 10. poft med. ff. h. t, l. vtm paffam 39. §. duos 6. ff ad leg. Iul. dead- utter. Obtentae autem privata? feu fpecialis hu- jus abolitionis effe&us eft, quod re.us ab eodem quidem repeti nequeat ob idem crimen , ab alio tamen poflit intra triginta dies. /. mutier 4»"§- i- ff- b. t. jundt. /. libeUorum 3. §. ult. ffm de accufation, & accufator Turpilliani fenatus- confulti pcenam evite|; nifi per obreptionem impctraffet abolitionem , dicendo , caufampe- cuniariam effe , cum criminalis eflet. /, ult. jf. ult. ff. h. t, 5.'Legitima abolitio inde dida fuit, quia
fine decreto vcl petitione accufatoris ipfo jure fit; veluti accufatore mortuo, vel juftis ex cau- fis, puta, variis praefidum occupationibus vel eti- am civilium ofticiorum neceffitatibus, diftriclo & impedito, quominusagerepoflit. /. autpri- vatim 10. /. in fenatufconfuUum 15. §. qui poft <},f, h. t. uti & reo exftindo , nifi vel reus demum fato fundus fucrit, poftquam accufa- tor jam deftitiffet, atque ita fe pcense fenatus- confulti reddidiffet obnoxium. d. I, 15. §. ce- terttm 4. ff. h. t. vel crimen tale fit, quod mor- te rei non exftinguitur; velutimajeftatis,pecu- latus, refidui &c. quippe quod accufator etiara adverfus accufati hcredes exfequi obltridus eft. |
||||||
|
Ad senatusconsultu
' h. t, juncl L fifamina 5.C b. t. Plane, fi maritus
accepta contra uxorem adulterii accufatione de- iiftat, eum fenatufconfulti hujus pcenis fubeffe placuit. /. aboittionem 16", C. ad leg. JuL de adtilt. /. ex Uge 2. §. marito 1. ff. eod. tit. li- cet neque in crimen infcribere debuerit. /. quam- ' vis adulterii 3o. poft med. C. ad leg, Jul. de ad-
uiter. neque calumniam timere. /. jure mariti 6, C. ead, tu. ac alioquin conftitutionibus cautum fuerit , eos , de quorum calumnia agi non permittitur, fi deftiterint, in Hujus fenatufcon- fuki pcenam haud incidere. L in fenatufconfuitum 15. §. ea 2. ff. h. t. 3. Prascipua vero causa, ex quaceffat fena-
tufconfulti Turpilliani pcena, cenfetur, fi abo- litio criminis intervenerit, qua: eft licentia de- fiftendi ab accufatione , feu omittendse accu- fationis cceptx; ac in publicam, privatam, & Iegitimam dividitur. /. aboittio 8. & feqq. ffh. t. Publica abolitio dicitur , qux publice & in genere competit, nec ad certas ac nomina- tas perfonas accufatorum aut reorum reftrida cft; unde & aliter generalis abolitio ntmcupatur, juxta infcriptionem tituli Cod. de gtnerali abo- litione. jun&. L 1, C. eod. tit. ac indulgeri fo- lita fuit ob diem infignem , aut publicam la> titiam ac gratulationem , aut ob rem profpere geftam, aut ob honorem divinas domus, aut prop- ter feftum Pafchatis, aliafque caufas fimiles, ob quas & repentinas ferias indici , tnoris erat. /. abolitio 8. /. 9. L f\ interveniente 1 2. ff. h. t. L nemo 3, C. de epifcop. attdtent, junc~t. /. fed &fi z6.§.fiferi<£ 7, //. ex quib. caufmajares. Ejus- que effc&us eft , quod accufati eximantur nu- mero reorum, ncc accufator fecundum jam di&a contra fcnatufconfultum defifterc videatur, fi eos deinteps haud repetat; licet, fi velit, repetere poffit intra triginta dies utiles , a. fmitis feriis computandos , non item poft temporis illius lapfum. /. aut privatim 10. §. triginta 2. /. in- terveniente 12. ff, h. t, junft. /. 1. C. de gene- rait abolit, & quidem jure eodem , quo accu- fabat , fic ut praefcriptioncs ei objici non po- tuerint, quce ante reorum abofitionem non fu- crant objectx. /. f% quis repetere j.ff. h. t. Non tamen abolitionis publicae vis extenfa fuit ad fer- tos , qui accufati in vinculis effe jubentur. /. « Domitianus 16. ff, h. t. nec ad criminum gra-
viorum reos, recenfitos in d. L nemo 3. C.de tpifc. audient. aut falfarios. /. pen. ff.h. t. aut in criminalibus calumniatores. /. pen. C. de calum- niat. nec adeos, qui jam femel liberati, rurfus in idem erimen inciderunt , & impunitatem veteris admiffi non emendationi deputaverunt, fcd confuetudini peccandi. d, l. 3. in ffne C. de epifc. audient. neque etiam ad crimina, quorum accufatio eo tempore, quo publica concedeba- tur abolitio, necdum inftituta fuerat. t.cumeo 2. C. de generati abolit. Denique abolitio hxc publica feu generalis pcense quidem gravioris gratiam faciebat s fed infamiam criminis haud |
||||||
|
Lib. XLVIII. Tit. XVII.
|
||||||||||||||
|
1112
/. in fetiatufconfultiM 15. §. fi propter 3. ffi b.
t. Quemadmodum & Hberum lsefis eft cx jure hodierno , poft mortcm accufati ab hecedibus ejus perfequi reparationem damni per defunftum illati, fecundum ea, quas fcripfi in tit. de fide- juff. & nominat. & bered. tut. num. uti. inft- tie. Ne dicam , nec iniquum efle , in litis criminalis expenfas damnari heredcs rei, accu- fatione durante mortui» fi heredes ejus in- nocemiamdocere nequeant» diluendoea, qtias ad ipfum convincendum ab accufatore in medi- um addudafunt, arg. /. «ti, $. ult. ff. debonis eorum qui ante fent, mortem fibi confciverunt. Ant. Faber Cod. libr. 9. tit. z.defin. 15, Pn£- fcriptione quoque temporis» quo crimen ex- tinguitur, per reum oppofita fi accufator ab ul- teriore perfccutione exclufus fit, legitima vide- tur abolitione adverfus fenatufconfukum tutus efle. /. qumbatur xi.ff- b. t. Contra , quam dicendum foret, fi fponte dcftitiflet, cum reus necdum praefcriptionis ope fe defendiflet. /. 1. §. accnfationem 10. ff. b. t. qualem accufationis prsefcriptionem ctiamnum moribus probari, adeo ut poft quinquennium adulterii» poft vicennium aliorum crimtnumperfecutio impediatur, obfer- vatum fuit in tit. de diverfis temporal. prafcript. |
||||||||||||||
|
num. 7. in fine. De csetero apud nos cx mor-*
te accufatoris lcgitimam haud contingere aboli- tionem , expeditum fatis > dum publico nomi- nc per perfonas publkas accuiatio fit , quibus ante accufationem pera&am fato funciis » fuc- ceflor in officio eandem ad finem perducit. Ee quamvis privati homines, nunc ad accufationem haud admittendi,etiam privata non indigeantabo- litione, ac publici accufatorcs in crimen haud in- fcribant, neque metuant talionis pcenam, ideo- que nec abolitione indigere vidcantur, ut cen- fet Grocnewcgen ad tit. C. de abolition. & dd tit. Codf ad fenatufc. Turpill. redius tamen tra- ditum a Waflenario in pracl. jadic. cap. 30. num. 59. 60, 61. etiam publico nomine accufantes non pofle pro arbitrio ab accufatione ccepta de- fiftere , ne videantur vel cum reo colludere, vel calumniofam ab initio movifle accufatio- ncm > atque adeo petere etiam oportere licenti- am omittendae accufationis » allegatis juftis ra- tionibus» quibus moti non temere ad accufan- dum proceflifle vidcri queant; praefertim, cum & arbitrariam pcenam fubirc debeant, ubi con- ftiterit , eos per calumniofas innocentium ac- cufationes exemplo peffimo concuflioncm ten- taffe. |
||||||||||||||
|
T I T V L V S XVII.
De requirendis vcl abfentibus damnandis.
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||
|
1. Qttando abfentes criminum ret jure civili non
potuerint condemnari. Quo modo abfentes citan- di edittis fuerint , & bona eorum admtanda, quando iUa ob contumacem abfentiam ffco ce- danty quando non. An reo criminis fugitivo fol- vi pojfu a debitoribus} 2, Abfentesper contumaciam crimintmetiamgra-
vijjimorumrei bodie damnari pojfunt; non in du- rioremp«namtquam fi prafentes ejfent, Quan- do nttnc fat adnotatio bonorum » durante ab- femiL An contumaces condemnandi, fi eorum jf bfentes damnari non poffe, fi pcena
I gravior irroganda fit, apparet ex si. 1. pr. & §. 1. jf. b. t.l abfen- \tem <$.ff, depomis.aig. I. 1. anper alium cattfa appeU. reddi pojfint, Quales vero pcense in abfentes decerni queant» quales&quando non,latius traditum i» tit, de procurator, num. 14. Qtiotiefcunque ergo ab- fentes damnari nequeunt, legitime ediclis ci- tandi, miffis etiam literis ad magiftratus, ubi eonfiftunt , ut per eos poffit innotcfcere , re- quirendos eos efle adnotatos. I. 1. §. pufides 3,. ff.h* t. Atque imeriia bona eorum adno- |
appareat innocentia ? An alius pro abfentibus fug-
gerere pojfitjudici ea» qtu ad innocentiam ab- fentis pertinent ? Quid juris, fi contumaciter abfentes ac condemnati poftea fe fiftant, & qtm fit tunc pcena contumacia, ac qm modo evitc- tur} 3. Cum abfens reus citatur , ediclo crimina fpe- cifice exprimenda; & citatus fe fiftens de aliis criminibus, ediclonon exprefils, litigarenontenc- tur, nec ob ea includi poteft. |
|||||||||||||
|
tantur, ut» fi intra annum fui copiam non fa-
ciant, fifco vindicentur» ufque adco, ut poft annum demum venientcs, & innocentiam do- centes, pcenas quidem graviores, crimini, cu- jus infimulati, propofitas evitent, .fedbonanon recuperent in pcenam contumacije, quod edidis haud paruerint. l.quicmque 2. C. b. t. l.ult. ff, b. t, h8& anni computatione a tempore accu- fationis, feu die illo» quo reus fuerit in judicio petitus, fi tunc praefens fuerit, fed poftea abefle cceperit. d. I. quicuitque z, C. h. t. fm eo tem- pore abfens fuerit, dinumeratjone inftituta ab illo diei qtiQ adndtatio vel edidovel literis ad raagiftra*
|
||||||||||||||
|
DeREQUIRENDIS VEL ABSENTIBUSDAMNANDIS. ma
rm^iftratum loci , in quo reus eft , inno- centiam inquirere fecundum Ulpianum in" /. fi
L -~ --r—~ -'-------~ ' non defendmtur i9. ff. de panis. & d. ordoiman-
tie op de ftijl van procederen in criminele faken ,
|
|||||||||||||||||
|
.td
|
|||||||||||||||||
|
h. t. Plane , fi intra annum fcfe fiftant , bo-
na recuperant, iis exceptis, qux, ne corrum- perentur aut deteriora fierent, interim diftrafta funtj quorumin locumfuccedcnspretium, in- ,'de reda&um , reddendum eft../. ult. pr. & §. i. ff. h. t. Skut& ad heredes ejusrcvcrti bona 'debent, fi intra annum mortuiu; fit , atque ita crimen exftin&um. /. i. §. ult, ff. b. t. Qiiid, quod etiam patrono legitima fua portio in bo- ' nis liberti falva fuit , fi bona ejus proptcr ab- fentiam ultra annum continuatam fifco vindi- carentur. l.ftin libertimtm 28. pr. & §. 1. ff. de honis lihertorum. uti & liberis femis, (imo forte & jure noviffimo univerfum patrimonium. arg. no- vell. 134. cap. ult.) fi bona parentis ex hac causa fifco ceflerint; tum ne liberi deterioris fint condi- tionis in bonis parentum , quam patroni in bonis libertorum;tumquiaabfurdum videtur, patrem |
van Koning Pbilips $. Julii 1570. art. 46. Lzm-
bertus Goris adverfar. tratl. 4. ad l. 15». ff.de offtc, praftdis. ad verba. neque excandefcere &c. num. 1 o. 11. Licet enim vulgo tradatur, atque etiam. inftruclione Curia: Holland. d. artic. 120. ca- veatur, abfentcm & contumaccm in crimina- libus pro confeflb habcri, tamen id tantum ex prsefumtione & fi&ione obtinet ; adeo ut, fi non obftante abfentia* manifefto probetur aut conftet vera innocentia rei , is abfblvcndus Cit, folam pecuniariam contumacis pcenam , for- te confiftentem in condemnatione ad impenlas litis, fubiturus. arg. /. properandum 13. §..& ft quidem 2., poft med. C. de judiciis. Refp. Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confit. 40. num. 5. Et quam- vis multis placeat, pro reis abfentibus, ac con- tumacibus,abfentise quidem cxcufationem admit-< ti , at non innocentix adftruflionem ; tamen |
||||||||||||||||
|
graviflima committendo crimina non ultra femis-
fem bonorum tollere liberis, omnia veropcrfo- lam contumaciam ac fiftendi ncglcctum, arg. /. enm ratio 7. ff de bonis damnator. jun£t. /, quando 1 o. C. de bonis profcriptor. Canerum curandum cfleModeftinusmonet,nequidei, qui profugk, .tnedio tempore a debitoribus ejus folvatur, ne , perhocfugaejusinftruatur. l.utt. §.«/f. ff. b. t. 2. Mores noftros quod attinet, rei crimi- j num etiam graviflimorunVabfentes damnari po^- (funt , & , qma abfentes funt, rclegari , eo- rumque bona fifco addici, poftquam terfolcn- ni more pcredicta citati, ac quarta vice ex ab- undanti, fcfe haud ftiterunt, & ex tali contu- macia quafi pro confcffis fucrunt habiti. In- Jlruttio Curu Holl. artic. 120. Appcndix deci- fionum poft refponfa Jurifc. Holl. part, -,vol. 1. fag. 11. in med. Grocnewegen ad l. 6. C. de accufat. Parens p.-m. Paulus Voet ad princ. In- ftit. de publicis judic.num. 3. fere in fine. Dam- nandi vcro abfentes & profugi, fi nocemes ap- pareant, ad eafdem pcenas, adquas eflent dam- nandi, fi prarfentes fuifleht, nondurius, & in litis expenfas. Ordonnantie op de ftijl van proce- deren m criminele faken van Kouing philips 9. Julii 1570. artic. 58. vol. 2. placit. HoU. pag. 1 o 57. Sed adnotatio bonorttm rei abfentis ho- die non decernitur, nifi tam grave crimen fit, ut ob id publicatio bonorum etiam prsefenti in- fligenda effct. d. Ordonn. op de ftijl van proced. in crimin. faken artic. 51. & 53. Waflenaar praU.judic cap. 4. num. 30. quod & ita con- ftitutum ab OrdinibusGeneralibus, in 'tregle- ment op de criminele procedueren in de landen van OvcrMafe 15. Otlob. 166-$. artic. 2. vtil. 2, placit. Holl, pag. 3120. Nec promifcue omnes contumacitcr abfcntes etiam neceffario condem- nandi funt, fed & abfolvi poflunt, fi ratio in- nocentise eorum appareat; cum judkisfit, non |
cum iniquiflimum eflct, metu carceris aut tor-
mentorum abfentem ita condemnari, ut & ea, qus ad ejus innoccntiam facere vidcntur ac fug- geri poffunt , ne audienda quidem aut ad exa- men revocanda forent, & jam fupra dicbim Cit, ipfos quoque judices in innoccntiam abfentis atque indefenfi inquirerc oportere, atque infu- per ipforum accufatorum oflicium cxigat, ut non diflimulent argumenta, quibus rei fublc- vantur, ut traditum in tit. de accufation. nunt, 20. in fine. magis humanitati ac rationi convc- niens videtur, fuggcftaa propinquis argumen- ta atquc documenta innocentiae non cffe per ju- dicem rejicienda, fed acceptanda, prout id eti- am cautum in de voorftbreve ordonnantie op de ftijl van procederenin criminele faken ann. 1570. art. 4ct. -ac pro hac fententia egrcgie rcfponfum a Jurifconfultis Hollandicis , in Refponfts Jurift. Holl. part. 4. confil. 177. utcunque diflimulanr- dumTion dt, ab Ordinibus Generalibus id in- terdiflum fuifle , aliis adductis rationibus, fo- lamque permiflam abfentia? excufationem, abro- gata confuetudinc contraria » tancjuam corrujv- tela. Placit.ordin. General. 3. Maji 1670. tol. 3. Placit. Holland. pag. 601. Qitod fi pcr con- tumaciam abfens reus damnatus fit , ita ut re- legatio ac bonorum publicatio ei fuerit irhpo- fita, ac poftea fe fiftat, ut moram purget, pro- que innocentia probationcs adducar, audien- dus eft , audito etiam & ad ulteriorem pro- bationem admiffo accufatore publico. Sed fi id faciat demum poft annum, ac doccat inno- centiam, manet ex rigore juris firma bonorum publicatio , vel falrera pcena pecuniaria contu- macisE arbitrio judicis imponitur: fin intra an- num a die condemnationis , folas fert impen- fas litis ha<5tcnus faiftas. Ordonn. op de ftijl van procederen in criminele foken 9. Julii 1570. art. 59, vol. 2. plaeit. Holl. pag. 1057. Sed ex be- |
||||||||||||||||
|
obftante abfcntia , nihilominus & in rei inno:» nignitate etiam poft anni lapfum reftitutionera
% Bbbbbbb advcrfu* |
|||||||||||||||||
|
Lib. XLVIII. Tit. XVIII.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
iti^
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
adverfuscontumaciam peti& impetrari percon- 3. vol 1. eonftl. 53. MW. iS.&feqq. poftalios
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
ubi & num. 24. & feqq. fubjun-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
dcmnatum poffe , tradit Groenewegen ad U i
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
z. C. h. t.
|
gunt, reum crimmis,
|
cdi&o citatum, ut fe de-
|
|||||||||||||||||||||||||
|
3. Quoties autem reus criminis abfens per
edi&um citatur, inferenda eftedi&o caufafpe- cialis, & crimen in fpecie, velcrimina, quo- rum nomine accufatur , ut ita reus deliberare poffit, an, die di&o veniente , petere poffit, feliberari a perfonali, ut loquuntur, compari- tione ; vel fefe parare atque inftruere ad con- tradicendumaecufatori, petituro forte, ut reus fe fiftens ex vinculis caufam agat; fic utomiffa in edi&o tali criminis defignatione , reus per procuratorem poffit opponere exceptionem di- latoriam, donec caufaexpreffafuerit. d.ordonn. ep de ftijl van proced. in crimin. faken 9. Julii 1570. artic. 53. Refponfa Jurifc. Holl. fart. |
fendat refpeftu criminis impacti, & die di<5b
fe fiftentem , non poffe tunc alterius criminis accufari, quam quod edi&o citationisexpreffurn fuit, adeoque id unum eo cafu difceptandum efle , an qualitates criminis edi&o contenti ta->* les fint, ut reus carceri mancipandus videatur, an e convcrfo licentia ei incjulgeri debeat per pro- curatorem fefc defendendi: ne alias levioris aut fi&i tantum criminis mentione in edi<5to fa&a, reus innocentiae fiducia , criminis illius intuitu prsfentem fefe fiftat , atque ita dolo circum-< ventus , propter gravius aliud , ac forfan vere perpetratum crimen , quod non cogitanti ob- jicitur , ex vinculis agere caufam compcllatur. |
||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S XVIII.
De quxftionibus. SUMMARIA.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
. Dijfertatio, quJt moderatut quaftionum ufus ab
iniquitatis & injuftiti* viti» purgatur. . Tormenta non adhibenda , nifi crimen grave
f\t, capitis aut membrorum mutitationis pocna puniendum. Nec ad mortem ufque torquendi, fed modus adbibendus pro varia perfonarum qua- litate, &c, actuncjudiciseft, aftimare, quan- tumfidei refponftsper tormenta exprejfts kaben- dum fit. . *Ad qu&ftiones demum deveniendum, ft gra-
ves admodum contra reum militent pra.fumtio- nes. Multum pendet a judicisaftimatione, qua indhia fwt ad torturam fufficientia , qua non. An folaunius teftis depofitio ; fama\ vulnerati ajfertio ; confejjio focii criminis ; mina vel in- imicitia capitales; fuga; vita anteahla non bo- na; in refpondsndo trepidatio ac vacillatio; con- fejjia extrajudicialis, vel jttdkialis , fed co- ram judice incompetente , vel apud competen- tem , fed elicita fpe venia\vel confejfto quali- ficata cadis cum moderamine inculpata tutela ? An , quod res alicujus in loco delicli reperta fuerit, aut apud aliquem res furtiva ? Quid, fiplura taliaaut fimilia concurrantindicia, non enervata per alias militantespro reo prafumtio- nes} ybi de re furtiva repertA apud hominem Juaeftio hoc loco eft inquifitio ve-
ritatis per tormenta, De qua cum [non Theologi tantum, fed& Ju- j rifconfulti difputent acerrimc ,num ■licka & in judiciis admittenda fit, nec nc, haud incanfultum cenfui, qua? in alia profcffionis me$ ftatione ante feculi quadran- |
noti bom nota , nec docentem , unde babeat %
de affertione vulnerati , & fuga accnfati cum cultro cruentato &c. 4. Qui non pojftnt qmftionibus fubjici jure civili
ac moribus ? Vbi de gravidis , impuberibus, militibusy veteranis, decurionibus , viris illa-* ftribus, reis criminum de fe confejfts, aut con* vtttis tfervis contra dominos, fenibus. <. Si plures torquendi , a quo primum fit incho-
andum ? Si in rixS, homo occifus fit, an & qui qiuftioni fubjici pojfint} 6. An quaftiones fwt adhibenda, ft reus plene can-
viBus fit, an magis fine confejfione damnanduti Si decreta ftnt in plene convilium, & is per- duret in negando, an tunc is dimittendus, an vero ordinaria vel extraordinarik poena punien- dus ftt ? 7. Si mn convifti , fed ex indiciis torti negent,
an & quando iterum mqueri pojfint ? & quidt fi in tormentis emijfam confejftontm poftea re» vocent ? Quid, ftter torti perdurent in negatio* ne, anacrimineanab inftantia abfolvendiftnt? 8. An teftes & accufatores jure civili ac moribus
quaftioni fubjici pojftnt ? 9. £>ui ulterius de qttaftienibus videndi ?
|
||||||||||||||||||||||||||
|
tem pro moderato prudenteque tormentorum
ufu publica differtatione prolocutus fui , nunc typis ad hunc titulum defcribenda dare. Multa funt,( dixi tunc temports) quae paulatim intro- du<5ta , per plura fecula retenta fucrunt & m tribunalibus probata, qua; populari tantum er- rori innitebantur vel toediffimse fuperftitioni, nulla
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
/
|
|||||||||
|
DEQUiESTI
|
II 15
bitriojudicis providi graviflimis opprefius, fac-
tum tamen contumaciter inficiatur , an non seque iniquum futurum arbitrabimur , fufpe- clum ante ptirgatas fufpicionis caufas abfolvi* atque ita ei identidem prasberi delinquendi fa- cultatem, quam innocentem condemnari ? ex- trema hjee duo funt, inter quse non alia via me- dia tuta magis , quam fi pcr tormenta verita- tis confeflio exprimatur ei, qucm ha&enus fup- plicio fubjieere judex fecura confcientia nonpo- teft , dimittere vero ut prorfus infbntem haud expedit. ^quiflimum id efle , fimulque tutifli- mum ccnfuere prifci Gracorumfapientes,jufti- tise & sequitatis laude prae caeteris celebres : & hanc vera fatendi neceflitatem tum in liberaV Republica tum in monarchico regimine ufque adeo Romani probartmt, ut & in ipfis vilioris notse teftibus eam non raro decreverint adhi- bendam. Et certe, fireprehendendus omni- no fuiflet, utrationi jurique repugnans» qua> ftionum ufus , aliquam faltem alicubi in facri Codicis voluminibus inferendam fuifle ejus pro- hibitioncm merito contendi pofiet ; prsefertim fi cogitemus fupremum numen non oretantum proprio,fed 8c Prophctarum ac Apoftolorum mi- niftcriis, in vctere novoque fcedere frequcntata inter Gentiles vitia perftringere Sc detcftari fo- litum fuifle , ab iifque retrahere dele&am fibi Ifraelispofteritatem: cujus tamen nufpiam vel mi- nimura arbitror exiftere veftigium» quamvis& ante,& ipfo Meflia: adventu, necnonApofto- lorum temporibus, ubique ferme tormentorum viguifle confuetudinem, raanifeftum fit. Quin imo 3 cum gentium Dodor tribuni juflu tor- toribusverberandus eflet traditus vcritatis inda- gandae gratia, non eo colore quatftiones depre- catus legitur, quodnaturx, quod juftitiae, quod rationis incorrupta: didamini eflent contrarisc 5 fed unicum civitatis Romanse fibi coniperentis allegavit privilegium. Etiamfi enim largiamqr, illos , quos co tempore judices experiebatur, ea fuifle prseconcepta opinionc jara occupatos, ut bonumjuftumque crederent, quicquid Qui- ritum jure comprehcnfum erat; Apoftolum ta- men nequaquam id ipfum abfterruiflet, quo minus rei natura illicitse ( ut alias fsepe in fa- cris lkeris) notaflet iniquitatetti. Qus omnia ut yt evidenter quaeftionum demonftrent per- fuadeantquc juftitiam , plures tamen haud de- ficiunt eruditione clariflimi , quibus vel ea potiflimum ratione tormentorum rigor difpli- cuit , quod ab aequitate naturali abhorrere ar- bitrentur, cruciari quemquam, antequam nocen- tem efle conftiterit , atque ubi fsepe nullum eft verum peccati veftigium» poenam decerni, quse folummodo delidi perpetrati deberet cfle coercitio : omnem namque corporis affliQionem, cruciatum omnem etiam ante fententiam iJIa- tum» pcenam autumant appeliandam. Qui ta- men , ubi etiam in omnes criminum gravio- rum fufpedos, necdum convic^os aut condem- Bbbbbbb % natos |
||||||||
|
nulla interim sequitate, nulio re&se rationis di&a-
mine fuffulta, nullo commcndabilia felice even-
tu. Quis obfecro , a rifu temperet » vel po-
tius a lachrymis ? dum antiqua illa ac vulgaria
contemplaturpurgationum genera, quibtis, proh
doior! ingens infbntium catervanecidata, no-
centes non femcl meritiflimis fubdu&i fuppliciis.
Si quis fsevi criminis olim fuiflet incufatus,
aliarque deeflent fufficientes ad reum convincen-
dum probationes , in fubfidium tandem ad in-
epta & infana, velut ad extremam eamque tu-
tiflimam juftitiae adminiftrandae anchoram re-
eurrebatur : etenim vel facra , pro temporum
illorum ritu , hoftia aflumebatur, folennibus
per facrificulum precibus additis , ut fi nocens
eflet reus,extemplo ei ilia rumperentur; vel etiam
per flammasardcntefque pyrasambulando,fi il-
laefus evafiflet » innocentise firmitlimum crede-
batur argumentum edidifle, fin ignibus uftila-
tus conlpkeretur, evidens id commiffi fceleris
indicium seftimabatur. Quid multis comme-
morem aquam ferventem? quid vomeres ignitos?
quid frequentia ad innocentiam culpamve de-
monftrandam inftituta duella ? quid fanguinis
effluxionem, homicida appropinquante, exin-
teremticadavere? quid denique fagarum in am-
nem proximum deje&ionem, ea lege, ut fi fu-
pernataflent» non aliae quam in condemnando
judicis partes effent , quafi fcilicet immundus
ille fpiritus levitate fua corpus natura grave ftir-
fum traheret, & jn aquarum fuftineret fuperficie.
Verum ut haec omnia, revivifcente ac velutpbft-
liminio gaudcnte Juftitia, tanquam fallacia^ fu-
tilia, impia, & plena vaniflimse credulitatis» ufque
adeo a judiciis abefle atque exulare jufla funt,
ut eorum vix tenuis etiamnum fuperfit memo-
ria; itaperperam, meo quidem judicio» non-
nulli comparandas cum iis cenfent quaeftiones
& tormcnta, quibus dubia ae per reorum con-
tumaciam incerta veritas in lucem protrahitur:
quam enim non eadem , fed diverfa plane fit
horum omnium ratio, natura atque conditio,
quantunque inter fefe diftent, facili negotio
perfpicere poterit , quifquis modo confidera-
verit attentius , divinum in reliquis ad inno-
centiam comprobandam implorari miraculum;
id votis conceptis precibufque folennibus effla-
gitari , ut elementa fuis dcftkuta viribus con-
tra natura: regulas nocere definant, vel ut ad
corpus nutriendum , & animam in fide fan&a
confirmandamdcftinata, in contrarium operen-
tur , & mortales perimant , ut quovis toxieo
nocentiora ; cum ex adverfo nihil in tormentis
prarter naturam deiideretur , nec a miraculo
vcl incerto plane ac fallaci eventu dependeat
reorum innocentia , fed^ potius ipfis, jam pe-
ne convi&is, vit£ necifque prapriae commit-
tatur arbitrium. Atrocis aiicujus fiagitii conci-
piamus accufatum, qui fama publica, teftis uni-
us omni esceptione majoris depofitione, va-
cillatione propria, aliifque prajfurntionibus; ar-
|
|||||||||
|
XLVMI.Tit, XVIII.
|
|||||||
|
Y&l€ L I B.
|
|||||||
|
nocendi poteftas , & exemplo eorum , pccnas
gravitate reliqui a fimilibus abfterrcantur flagi- tiis. Qtiod autem vulgo credkur, quasftionum modum non tam in judicis quam tortoris effe poteftate , hunc etiam , fpeclante judice, fu- cum facefe haud difficulter poffe, & ementitis fidicularum intentionibus , dum mkigata eft pretioejua accrbkas,reo prseter judicantis manda- ta parcere; leviora funt h#c aliaque fimilia, quam ut tormentorum iniquitatem arguerent: codem enim modo multa leviorum , muka graviorum fuppliciorum gcnera , a carnificis , muneribus corrupti, pendebunt arbitrio; ficlionibus atque fallaciis & hic locus crit: imo a commentarienfis fide, auro forte expugnata, pendcbit univerfum reorum fupplicium ; quos fspius ante , fepe poft fententiam, confictis fraudibus , eruptio- nibus , effra&ionibus , aut manifefto cuftodis fcelere evafiffe certum eft. Quod fi tamen bo- num , fi perkum & exercitatum judicem prx- effe judiciis, utoportet, fupponamus; vixeft, Ut has redemtas metuamus tortorum manus, vix , ut haud tempeftiva carnificis vel gratia vel clementia rigori judicis prxvaleat. Et in hifce plurimi non difficukcr acquiefcerent , (1 non alia eos follicitaret cura gravior , fi non triftiffimos fspe ac periculofiffimos obfervarent quaeftionum exitus, fi non fequiora Quintilia- ni , Ciceronis, Auguftini * aliorum de tor* mentis judicia atque elogia ad animum revo- carent: quofdam enim, ajunt, infirmitate ne- ceffarium dicere mendacium, multos in tormen* tis ementitos mori maluiffe falfum fatendo, quam inficiando dolere; fic fontes, modo cor- pore valeant, impunkos evafuros, infontes cru- ciatuum impatientia vicl;os falfa pro veris, imo quidvis confeffos, fine culpa, fine causa mifere pe- rituros, plenas effe hiftorias exemplis eorum, qui vel ipfis in tormcntis, dum famam, dum hono- rem , dum innocentiam mendaci dido prode- re noluerunt, extincli funt; vcl objccla quxvis crimina per inimicos confidta faffi , immeritas innoxii pcenas dcderunt; vel dcnique fccleris fo- cios nominarunt illos , qui longiffime aberanc a criminis fufpicione, ab ipfo crimine maxime alieni: memorabile fervi a Valerio Maximo (libr, 8. c. 4, ) recenferi excmplum, qui Alexandrutn Caji Fannii mancipium occidiffc infimulatus, eoque nomine tortus a domino, admififfc fe id facinus conftantiffime affeveravit, & fupplicio affedus eft j cum parvulo deinde temporc in- terjedo , is , de cujus nece creditum erat, domum rediret incolumis. Ex advcrfo ftu- pendumaTacito (annal. Ub.4. cap. 45. ) mc- morari agreftis Hifpani tormentorum con^ tsmtum , qui , cum Lucium Pifonem , cjus- dem provinciae prxtorem, in itincre aggrcifus peremiffet, interceptus & criminis focios edc- re pertormenta adadus, voce magna clamitaffe fertur ; fruftra fe interrogari ; adfiftercnt focii acfpeftarent, nullam vim tantam doloris forc, uj
|
|||||||
|
natos reos carceres & vincula, prxcipua advcrfus
fugam remedia, j urc dccerni meminerint, aliter procul dubio judicaturi funt : eadem namque ratione forent in univerfum abolenda vincula, tollcnda omnino carcerum cuftodia, reifqueli- bera ufquc ad fcntentiam tribucnda quaquaver- fum oberrandi facultas ; cum plures , experi- entia tefte , carceris fquallor & compedum ca- tenarumque vel dolorcs vel moleftia: infuetas per- diderint, quam moderatse& omni cumcircum- fpe&ione habita: judicum juffu quKftiones. Car- ceres quidem poenalium,carceres hominum noxi- orum etfe Conftantinus fancivk. (i.2. C de exatt. tribtttor. ) fi tamen adeo grave fcelus ab aliquo feratur perpetratum , ut neque fidejufforibus neque militibus committi debeat , eum cu- ftodise publics taedio, ut ut haud diuturno, ma- cerandum effe , donec vel innocentia demon- Itrata, dimittatur, vel, probato criminc , ve- loci fubdatur fupplicio, fuadet neccffitas , ju- bent Principum conftitutiones , refponfa pru- dentum inculcarunt; utita ex Ulpiani fententia noccns pariter & infons ante condemnationem vel abfolutionem k»nc ipfam carceris pcenam fubcat , quamvis codem illo Ulpiano autore, non ad puniendos fed ad detinendos maleficos dicatur adinventus. (/. 2. 5. C. de cuftod.nor. I 1. /. 3. f de cuftod.reorum. /. 8. $. o. ff. de fttttis) Non alia plane quasftionum ^eft condi- tio , quas non puniendi fed veritatis eruendae gratia adhiberi confueviffe notum eft : quod fi itaque nocentem effe eum, qui cruciatibus fub- jiciendus erat, poftea conftkerit , quifquamne iniquum credet ,ipfum contumaciae qualem qua- lem pertormenta poenam effe perpefium ? quis- quamne injuftum putabit, eo doloris impatien- tia reum ada&um cfle , ut mentiri definat, & mentiendo tum crimen aggravare , tum novis confcientiam onerare peccatis? Sed& fi infon- tcm fingamus excruciatum; quotufquifque eft, qui nefciat, ita fere comparatum cffe, utple- rique in atrocis ftagitii graves & ad tormenta fufficicntes prasfumtiones non tam cafu fortui- to, quam fua potius culpa incidant, dum an- te malorum fefe fociarunt fodaiitio , dum oris proprii nimia liberalitate prompferunt non levia fceleris , quafi a fe perpetrati, indicia, dum in vita ante acta viam ad crimina , quorum infi- mulantur , imprudentes ftraverunt: quos pro- lndc quseftionibus fubje&os , non deii&i haud commiffi , fed culpas proprias pcenam ( fi pce- na omnino appellanda fit) luiffe dicendum eft. Prsterquam quod in arduis, in magnis & dif- ficilibus, juris rigor aliquid quidem duri rario- ribus in cafibus ex accidcnti contincat; fed quod contra fingulos, utalias, utilkate publi- ca rcpenditur •, cum reipublka? interfit quam maxime, malis hominibus purgari provinciam, crimina quacunque ratione detegi, dete&a pu- niri , nocentefque condignis fubjugari fuppli- ciis , quo & ipfis reis adimatur in pofterum |
|||||||
|
DE QUiEST
|
I III7
orum virorum gravium confeilibus fententias,
qua, quod major pars decrevit, omnes cenfen- tur decreviffe ? Quodinftrumentis, quodtefta- mentis falfis aliquando indebitum exactum fue- rit & impetratum, hereditas, veris extorta fuc- cefforibus , ad extraneos nonnunquam callide fuerit tranflata , ideone juftum arbitrabimur, nullis omnino fcripturis fidem adhiberi ? Teftes, obfecro , ipfos confideremus; in ore duorum aut trium omnem confiftere veritatem , divina nos docent eloquia , cumque numerum ad fe- rendam in civili vel criminali causa fententiam fufficcre, di&at jus gcntium, civilium ac mii- nicipalium lcgum conditores paflim probant. Falforum tamen & fubornatorum dcpofitione nihil tale mcritum Nabotum periiffe , Jpfum Salvatorem noftrum oncratum fuiffc , divint fcriptores adnotarunt ; nec , fi in hifce exem- plorum catalogum contcxere animuseffct, dif- ficile demonftratu foret, uti plures gula quam gladiofeu bello pcriifle fcruntur, ita lcngeplu- res infontes ex falfis teftium depofitionibus, quam falfis confeflionibus, per tormenta eliri- tis occubuiffe. Ne nunc dicam , jurisjurandi delationem, tanquam maximum litium expedi- endarum remedium, in ufum veniffe, pafHmque fervari, non modo, fi ex paftione litigantium in- terveniat, fed &fiex autoritate judicum , qui fxpe folent in dubiis caufis, exaclo jurejurando, fecundum eum judicare, qui juraverit ? cum ta- men non minus jurisjurandi relfgfo res fragilis fit» & quae veritatem fallat, quam quseftio, li- temque fiepe non ei, qui bonarn fovet caufarn, fed pejeranri, faciat addicjY Et quamvis con- feflio libere, fine violentiae adhibitionc emiffa, cundis adeo valida ad condemnandum vifv fuc- rit , ut confeffus in jure pro condv.'mnato ha- beatur, quofdam tamen dclidum a fe haud per- petratum faflbs, non parum fibi nocuiffe, Ju- rifconfuki in Pandectarum voluminibus agr»o- fcunt abunde ( /. 1. §. 17. & ult. ff. h. t. /./»- de Neratius z^. §. ult. I. t^. I. 25. f &d teg. Aquil. I. fi is cum 4. jf. de confejfu, l. 29. §. §», ff. de frobation.) Longum effct, fingula recen- fere , quse , fi ex folo aeftimaicntur abufu , h Republica tollenda forent, & ultra Garaman- tas ac Indos ablcganda. Qiiin potias , uti in alils, fic & in qua?ftionibus, id obfervandutn fuadct arquitas, fuadet adminiftranda» juftitise ra- tio, ut abufus modis omnibus tollatur, genui- nusveroatqueordinatus rchnquatur ufus. Qtiod fi promifcue tormenta adhibeantur , non pcr- penfis ferioomnibus criminisqualitatibus, non trutinatis przfumtionibus pro reo , vel adver- fus eum militantibus , fi ad folam cujufcunqud accufationem, ad delationem , ad fufpicioncm leviflimam , duriflimis reus veritatis erucndse- gratia cruciatibus exponatur; eft, ut cum Do~ raitio Ulpiano merito aflcramus, quseftioni fi- dem nonquidem femper, nectamennunquamj cfle habendam, rem efle fragilem , ac pericu* Bbbbbbb 3 lofam, |
||||||||
|
ut'veritatem elicerct. Nec minori admiratione
exceptam a Scriptoribus Lesnse , fcorti Athe- nienlis, in tormentis contumaciam , cum de Ariftogitonc & Harmodio , Hipparchi Athe- nienfmm Tyranni occiforibus, interrogata, jugi filentio veritatem ufque adeo premeret, ut tan- dem cruciatuum vi fuperata , ne quid emittc- ret, linguam propriam dentibus prserofam in Hyppia: adftantis os exfpuerit. Aretaphilam quoque Nicocratis Cyrenarum tyranni uxorcm» cum veneno maritum tollere deftinaflet , quo patriam liberaret, detecto confilio, conftanter adeo vada tormentorum genera exquifitiilima pertulifle , ut fufpicionibus pulfis in priftinum honoris gradum penes maritum reftituta * eun- dem tamen paulo poft, in eodem perfiftens pro- pofito, peremerit. Zenonem denique Elearem in confpiratione contra Phalarim aut Hippi- am, & Theodorum quendam in conjuratione in Hieronymum Syracufanorum dominum, tor- mentis preflbs ad confcios edendos , ac omni- bus intolerandis patientiae humanae cruciatibus laceratos > malis {ck vi&os fimulantcs, a con- fciis in infontes avertifle periculum , nomina- tis ipfis tyrannorum propinquis ac familiaribus. ( Livius libr. 24. c. 5. Scnec-de ira libr. z. cap. 12.) Sed ut haec ipfa animis in univerfum exima- tur follicitudo, cogitandum Auditores, rariora cife hujufcemodi exemplaj &, ut in vulgiver- bio eft , unam hirundinem non efrlcerc fuffi- ciens veris inftantis indicium , ita nec pauca qusedam ex omni multorum feeulorum memo- ria. deprompta , prater judicum opinionem, praeter legiflatorum intentionem evenientia, pofle ad evertendum judiciorum ordinem , ad infringendam receptam in hunc ufque diem ve- ritatis inveftigand» methodum, fufficere; ita fi fas fit argumentari, nihil amplius 5n tribunalibus firmum erit, nihil ftabile; eodem jure totus pro- fternetur probationum ufus, & confirmata di- vina pariter ac humaria lcgc probandi ratio cor- ruet , fuifquc in pofterum cenferi debebit de- ftituta viribus. Abfit auditores, ut tantum quis- quam moliatur nefas ! abfit ut hujufmodi per- peram conceptis opinionibus quifquam adfti- puletur ! quibus non aliud foret expe&andum, quam ut Aftrea brevi terras indignata relinque- ret , & in confufiffimum omnia chaos conver- terentur. Quod aliquando judices, odio vel gra- tia vePargitionibuscorruptijContra jus& sequi- tatcm tulerint fententiam , obseratos debitores reofque criminum nocentes dimiferint , aut ad folvendum eos condemnavcrint, qui nullo jure crant obligati , ideone quifquam fance mentis totum judicandi munus cenfebit e Rcpublica climinandum ? Quod fuffragiis colle&is farpe judieantium pars numerofior iniquum decernat, pars minor aequitati lket, adeoque bona caufa quandoque non triumphet, ideone rejicienda juris illa tutiflima regula , qua: numerandas, non ponderandas ftatuit in tribunahbus & ali- |
|||||||||
|
Tit. XVIII.
habendum fit. arg. /. 1. §. %%. 24.15. ff.h.tl
Sicut enim de probationum,& maxime de teftium fide Hadrianus profeflus fuit, qua argumenta ad quem modum prohanda cuique rei fufficiant, nul- lo certo modo fatts defmiri poffe, ideoque fe Va- lerio Vcro de excuticnda teftium fide boc folum pojfe fummatim refcribere » ipfum non utique ai unam probatiorits fpeciem cognitionem ftatim alli- gare debere , fed ex fententia animi fui aftimare oportere , qttid aut credat, aut parum probatttm fibi opinetur. I. teftium 3. §. ejufdem z. ff. de teftibus. ita etiam de tormentis fimilia tradita , nempe, qmftioni ftdem non femper , nec tamen nunquam ejfe habendam, l. 1. §. quaftiorit 2.3. ff. h. t. & causa cognita habendam fdem quaftioni- btts* aut non babendam. d. I. 1, §.caufaque 25. ff.b.t. %. Adhsec tertio inculcatum diligentiflime a
juris civilis autoribus , (i tormentis incipiendum non effe. I. 1, l. maritus 20. ff. b. t. ac ne de bis qttidem qui fine accufatoribtts in cufiodiam re- cepti fint, (forte. ad denunciationem tantum feu delationem Irenarcharum, fecundum /. divtts Hadrianus 6. $. 1. ff. de cuftod. & exbib. reor.) qmftionem habendam effe, nifi aliqttibus fufpici- onibus urgeantur , adeoque non leves qusedam, fed urgentes adverfus eos militcnt prsefumtiones. I. ult. ff. h. t. imo , ad ipfa tormenta fervorum ita demum veritri oporterey tuntfufpeftus eftreus% & aliis argumentis ita probatiorit admovetur, (id eft urgetur atque convinci videtur ) ut fola coti- fetfio fervorum deejfe videatur. I. 1. §. fed & 1. ff. b. t. Et generaiiter » nec in bis criminibus 3 qut pttblicorum judiciorum funt» oportere judi- ces ad inveftigationem veritatis atortnenttsirittium fumere; fed argumentis primum verifimilibus pro- babilibufque uti\ & , fi bis, vetut certis indiciis dufti , inveftiganda veritatis gratilad tormenta putaverint effe veritendum , tunc eos id demum facere debere , fi perfonarum conditto patiatur. I, milites 8. $. 1. C. b. t. Nequc his contrariura eft , quod a Paulo fcriptum , in ea causa , in qua nullis reus argumentis urgebatur, tormen- ta non facile adhibenda effe. l.unius 18. §. inea z, ff. h. t. unde videri ppffet, aliquando tamen, licet difficilius , a torraentis fine illis indiciis initium fieri pofle. Etenim illud »0» facile idem denotat, quod »0« rette, maxime, fi connexa verba fequentia legis confideres, puta, fed in- fiapdum ejfe accufatori , nt id , quod intendit» comprobet atque convincat; atque infuper ipfum Paulum videas in recept. fent. libr. 5. tit. 14. ( unde & deprompta d. I. 18. §. 2. //. /;. t.) ubiita cenfuit, tn criminibus eruendis quaftionem quidem adhtberi , fed non ftatim a tormentis in- cipiendum effe » ideoque prius argumentis quaren- dum; & fi fufpicione aliqua reus urgeatur, adM» bitis tormentis de fociis & fceleribus fuis confiteri compeUeridum. Et his convenienter ctiam Con- ftitutione criminali CaroJi V. artic. 20. cautum» ne quis fine legitime probatis indiciis torquea- tur;
|
||||||
|
iu8 Lib. XLVIII.
lofam, & quse veritatem fallat , dum plerique
pauentia vel duritia ka tormenta contemnunt , ut exprimi illis veritas nullo modo poflit ; alii tanta funt impatientia , ut in quovis mentiri, quam pati tormenta malint. Sed fi circumfpec- tius, fi tardius , fi non nifi pene probato cri- mine , ac reo graviflimis praefumtionibus one- rato, judex tormenta decreverit adhibenda, ni- hil prorfus in illis deprehendi potent iniqui, quod non in carceribus, in teftibus, in inftrumcntis,in jurejurando, in fententia ferenda, inipsa con- feflione liberrime emifsa, aliifqueextraomnem injuftitias & iniquitatis controverfiam conftitu- tis» aeque locum fibi vindicet; ac proinde nul- la fatis urgens ratio fuppetit, cur confeflioni, per hujufmodi tormenta, cum moderamine ad- hibita , primitus extortae , deinceps vero citra cruciatus renovatse, magis, quam aliis legitimis probandi modis, fides eflet deroganda. 2. Hasc funt, quibus olim moderatum ju-
ftifque cancellis conclufum tormentorum ufum ab injuftitiae ac iniquitatis labe liberandum cen- fui; neque etiamnum difplicent. Moderamen vero in variis confiftit. Etenim primo quidem illud obfervandum » ut non in levioribus , fed tantum gravioribus criminibus» quaeftiones ad- hibeantur, ubi pcena capitalis aut membrorum mutilatio convi&o confeflbve infligenda foret; cum non poflit non abfurdum videri, inquifi- tionem in crimen fevcriorem efle , magifque corpus aflfligere accufati , quam ipfa laederet pcena deli&o propofita. /. ediftum 8. ff. b. t. Sed & cavendum fecundo , ne in occafionem fa?vitiae tormenta trahantur. Nam ut in omni- bus aliis fsevitia nimia jure culpatur , ita quo- que in hoc ipfo rigidiore veritatis indagandas modo ab ea abftinendum eft, meritoque tor- mentorum abufum cenfueris, fi eo ufque judex iifdem indulgeret , ut inde mors fequeretur; licet cnim fervorum in tormentis mortuorum Papinianus meminerit. I.patre6.ff. h.t. &ple- rofque, qui torquebantur, in tormentis defe- cifle feu periifle commemoret Ulpianus in /. aut damnum 8. $.necea 3. ff. de parits. non tamen id» utjuftum, probat; quin potius apertis ali- bi verbis improbat, dumvult, quaeftionis mo- dum judices arbitrari oportere , ac in ipfis fer- vis accufatis ita quarftionem haberi debere , ut ^lii vel innocentise vel fupplicio falvi fint. /. qu&fiionis modum 7. ff. b. t. Unde & fcriptum a Charifio, tormenta adhibcnda efle, non quan- ta accufator poftulat, fcd ut moderatae rationis temperamenta defiderant. l.deminore 10. §. for- tnenta 3. ff. b. t. Ut proinde judicis prudentis atque circumfpe&i fit, confiderata perfonae qua- litate , robore, jetate , fexu, aliifque circum- ftantiis, vel graviora vel leviora decernere tor- menta , vel etiam quandoque quaeftionum fo- lummodo terrorem incuterc, expediendo pra> paratoria torturs; ac deinceps aeftimare, quan-. tum fidei reiponfionibus» per tormenta eKpreflisi |
||||||
|
DEQU&STIONIBUS. Ilt^
luifle , ut inimicum dccidat , fcmpcr deinde4
quod fecit , cxfpectaturus. Nec folam fugam |
||||||||||
|
tur; uti & in Conftitutione Hilipp
modo procedendi in criminaitbus
|
||||||||||
|
ejus, qui criminis infimulatur, five antc, five
poft inquifitionem inchoatam , in fugam fefe det; cum utroque cafu infons carceris ac vin- culorum, quin & ipforum tormcntorum adhiben- dorum metu, abefle poffit. Confer tit. de proba- tiott, num. 5. nec folam vitarn ante acl;am, qua quis non bona: in civitate exiftimationis eft } nec folam in refpondendo trepidationem ac va- cillationem: quippequae, etfi ad flluminandani veritatem , concurrente cognitionis fubtilis di- ligentia , conferre quid pofTunt. /. de mimic \o. §. plurimum 5. ff.h. t, arg. i. teftium 3.$. idem divus 3. & 4. ff.de teftibas» non tamenad tormentorum illationem fuflicere dicuntur. Fa- rinacius qusft. 176", num. 53, Nec folam con-« feflionem extrajudicialem generaliorem de homi- cidio aliovc crimine commiflb , abfque alia fpecifica qualitatum delicti defignatione; qualis aliquandoa liberaiioris oris hominibusinterpo- cula ac combibones effutitur. arg. §. 1. Inftit. de teftam. milit. Gomezius variar. refolut. tom. 3. cap. 13. num. 8. Menochius de prafumt. libra 1. qudft. 80. tmm. 14. & feqq. Si tamcn in ju- dicio confcffio fpecifica fafta fucrit, fed qus£ aliquo laborat defeclu , fufficiens ad torturam indicium facerct, cum non poflit tunc a lcvi- tate quadam videri procef-iffe , veluti, fi quis crimen confeffus fit apud judkem incompeten- tem. Jul. Clarus §. fin, quaft. 21. num. 32. 33. vel apud competentem quidem , fed fpe venise a judice induflus. Leeuwcn cenf. for, part, 2. libr, 2. cap, 12, mm. 12. 13. vcl cse- dem a fe faclameffe, fed obfervato modcrami- ne inculpatse tutelse, ncque ullam probabilem defenfionis rationcm aut indicium cdat. Carp- zovius defm. forenf part. 4. conftit, 8. dtfm. 4. 5, 7.zngen\s de tortur*. cap. 2. num. 157. Denique nechoc folum fufficit, quodresalicujus, veluti gladius, baculus, figillum, aliudve fimile, in loco deli<5ti perpctrati repcrta fit; vel apud aliquem resfurtiva, fide csetero is homo, cu/us reseft, vel apud quem res furtiva invenitur, homo bo- nus & frugi fit. Matthias Stcphani ad cotiftit. crimin. Caroit V, artic. 29. poft med. Zangerus de torturA cap. 2. nttm. 36. Farinacius d.quaft, 176. num. 74. 75. Ant. Fabcr Cod. libr. 6. tit. 2. defn. 4. Plane, fi plura ex fuperioribus aliifque fimilibus indiciis Ift unum concurrant, magiseft, ut arbitriojudicispoffint adtorturam adhibehdam fufficientia effe ; dum novum noti eft , ut quae fingula non profunt, muka ju- vent. arg. /. teftium 3, §. ejufdem t. ff.de tefttbus* l. ft qui adulterii 34. C. ad leg. Jul. de adulter. Carpzovius prali.crimin.qUaft, 120. pef tot. (fi modo per alias militantes pro rco pra-fumtio- ncs, utcunque non seque prsegnantes, enerva- ta: non fint. Bo'<inm'decif 165. nttm. ult. Carp- zoviuspracl. crimin. quaft. 12 i.num. 62. &feqq.) Atque kafufficiens vulgo creditifm, fi r«s furtiva apud
|
||||||||||
|
ftilti. artic. 42. vol. 2. placit. HoU. pag. 1054.
fimcitum, ne judices aliter torturam adhibeant,
quam fi mdicia tam evidentiafint, ut fola reo-
rum confeflio decifle videatur. Qiise vero fuf-
ficientia ad torturam indicia fint, providi pru-
dentifquc judicis ssftimatio magis eft , dum id
certa lege dcfiniri non fatis poteft ; uti fecun-
dum Hadriani refcriptum nuUo certo modo fatis
dejiniri potuit, tjttg atgumenta, adquem modum
probanda , cuique rei fufficiant. l„ teftium 3. §.
ejufdem 2. ff. de tefttbus. quod &poftvariaex-
cufla monet Gomezius variar. refolut, tom. 3,
cap. 13; num. 13. circa med, Et quamvis in
conftitutione criminali Caroli V. multa reccn-
fcanmr indicia tum gcneralia tum crimini cui-
que fpecialia , quibus pofitis , tortura adhiberi
poffet. artic. 24. & multis feqq. meminifle ta-
men oportet, leges plerumque in fummo fole-
re rigore concipi , dum experientia teftatur,
ut piurimum judicantium animos ad manfuctu-
dinem inclinare , & uti leges de pcenis , ita
quoque de tormentis, conceptas interpretatione
molliendas potius, quam exafperandas efle. arg.
I, pen. ff. de pcenis. imo fi verum fit, quod nunc
vulgo tradi folet, pcenas fere pro cireumftan-
tiarum varietate non certas fed arbitrarias efle,
& vel graviores vel leviores pro re nata infligi;
dum tamen judex in utroque modo rationem
jnon exccdat. arg. /. hodie 13. ff. de poenis. etiam
rcfte dixeris , indicia ad torturam adhibendam
an fufficientia fint , nec ne , magnopere a ju-
dicis arbitrio pendere ; cum iniquum foret ip-
fas criminis poenas seftimationi ejus rclinqui,
an &quando infligi debeant, qusftionum mo-
dum haud relinqui : dummodo cogitet , fuffi-
ciens ad torturam indicium non cffe folam uni-
us teftis depofitioncm. /. maritus 20. ff. h. t,
ibique Grocnewegen: etiamfi is, contra quem
teftis unusdcponit, vita. improbatat fit. "Was-
fenaar pracl. jttd. cap. 27. num. 17. inftne. nec
folamfamam publicam. arg. l.teftium 3. §. ejuf-
dem z, ff. de teftibus. Adde tit. de probation.
»«»«. 4. nec folam aflertionem ipfius vulnera-
ti. l.fi quis in 3. §. fi quis moriens i.ff.ad fe-
natufc. silan. Zangerus de tortura cap. 2. num,
158. Gomezius variar. refolut. tom. 3. cap. 3.
nttm. 16. Ant.Faber Cod. libr. 9.tit.21. defin.26.
ConferRcfponfa Jurifc. HoU. part.q.conftl. 358.
nec folam confeflionem focii criminis. arg. /.
repeti 16. §. 1. ff. h. t. I. ult. C. de accufauon,
nec folas minas«ei factas , qui poftea intcrem-
tus fLiit,cumvel a levkate quadam, vel a pre-
cipiti calore iracundise, perfeverantiam mentis
naud habente, proficifci poffint. arg. /. qttk-
quid in calore 48. ff. de reg. juris. I. unic.C. fi
quis lmper. maledixerit. I. metum 9, c. de his qua
vi metufve causa. nec folas inimicitias capitales
cum oceifo exercitas; cum inde non fequatur,
ilium vindiSa; privata. indulgere ufque adeo vo-
|
||||||||||
|
*
|
||||||||||
|
L i b. XLVIII. Tit. XVIII.
|
|||||||||
|
1120
|
|||||||||
|
tur 7. ff. ai fenatufc. Silan. tamen ncque id lcx
ipfa fatis probat , cum ignofci dicatur fervis atate defettis in eo , quod nocentes videri ne* qucant, fi domino periclitanti opem non tulcrintj quod longe defiftat ab iis, qui criminis prope plene convidi, fed illud inficiantes, confiteri compelluntur ; neque , fi probarct, ufus fer- vat, fed potius, uti pcenis nocentes, ita tor- mentis admodum fufpcdi, addicuntur , habita setatis ratione in cruciatu infercndo, Gomczius variar. refol. tom. 3. cap. ^13. num. 3. Ant. Fa- ber Cod. libr. 9. tit. 21. dejin. 24. Carpxovius pracl.crimin. qu<tft. 118. num. 35. & feqq. 5. Quod fi plurcs ejufdem criminis intuitu
ita prafumtionibus 8c indiciis oncrati fint, ut omnes quseftionibus videantnr cxponendi, ad- monentur judices, a fuipcdiiBmo incipicndum efle , vel ab eo qui timidior videtur , aut x- tatis tenerioris, ideoque minus adverfus tor- menta induraturus prarfumitur, & generalitcrs a quo facillime pofle verum fciri , judcx cre- didcrit. /. 1. §. idem divus z, i unius 18, pr. ff. b, t, Si tamen in rixa homo occifus fit, 8c ignoretur csdis autor , non omnes & finguli, qui rixati , quseftionibus fubjiciendi funt , fed potius in univcrfum a, quxftione abftinendum, eo quod extraordinaria tantum pcena relegatio- nis aliave arbitraria fingulis imponi poteft, ubi cscdis autor haud apparet, ut <dic"tum tit, ad leg. Cornel. de ftcariis num. 7. nifi adverfus unutn graviores militent prjefumtiones, quod casdem intulerit , veiuti aflertio vulnerati, arma cra- entata , fuga , fimiliaque. Ant. Faber Cod. libr. 9. tit. 21. defin. 19. Carpzovius defm.fo* renf. part. 4. conftit. 7. defin. 2. Zangeru§ de tortura cap, z. num. 161. & feqq. 6. An autem qusftioncs adhibendss fint, ubi
probationibus evidentibus rcus convidtus , in ncgando nihilominus perfiftit , cum in fincm, ut ad plene probatorum confefllonem adigatur, quo ceflet appellatio , quse convido quidem, at non confeflb fecundum alibi dicenda patet, in dubium vocari folet ? Jure fane civili nihil cvi- dentius videtur, Ojiiam conquiefcere dcbere tor- mentorum ufum , ubi plena & evidens crimi- nis probatio, atque ita fides , judici facla eft; eo quod fubfidiaria tantum probationis fpecics eft , qu^ pcr confeflionem tormentis elicitam educitur , adeoque non aliter in atrocioribus ac capitalibus criminibus ea veritatis exquiren- dse causa adhiberi oporterc Auguftus edixit, quam fi aliter explorari & inveftigari non pos- fint ,* nec veritas corum aliter , quam per tor- menta, haberi,inveniri, illuminari. I. ediclum 8. /. divus 9. ff. b. t. I. quotiens 9. C. b. t. jun<f$. /. qui fententiam 16. ff. de peenis. Et his conve- nientcr etiam vetitum fuit , nc in his regioni- bus tortura a judicibus adhibeatur , ubi apcr- tiffimx adfunt probationes, ufu conttMtio abo- lito , vclut cx corruptela induclo. ordonnantie op de ftylvan procederen in criminele fakcn 9. jo- lii
|
|||||||||
|
^apud hominem vilem, non bonse nota*, rcper-
tafuerit, nec is docere poflit , unde eam na£ms
{\t. Gomezius variar. refolut, tom, 3, cap. 13,
ttum. ia. Mcnochius de pr&fumt, libr, 5. pra-
ftimt. zy.num, 6. Jul. Clarus $.fin. quaft. 21.
mm. ult. Mafcardus de probation. concluf. 834.
Refponfa Jurifc HolL part. 4. conftl. 359. aut
cum aflertione ipfius vulnerati concurrat, quod
conftet, inter eos rixam in continenti prazceiiifTe»
mqx gladio cultrove cruentato vifum fuifle fu-
gientem, qui casdis accufatur. Rcfponfrjurifc.
Holl. part. 4. confil. 358. Adde Joh. a Sande
decif.libr. 5. tit. 9. deftn. 14. Menochium de
prafumt. Jibr. 1. qu&ft. 89. num. 117. 118.
Refponfa Jurifc. Ho\l part. z. conftl 35. Carp-
zovium defin. for, part, 4. conftit. 7. defin. z,
4. Dcnique abftinendum a. tormcntis in iis,
quos lcges aut mores quarftioni fubjici vetue-
. runt; quales funt mulieres pragnantes. /. pr&g-
nantu 1. ff.de pcenis. impubercs. /. de minore 10. /.
exlibero i^§.demimre 1. ff.b, t. /, i.§. impu-
beri 3 3. ff. dd fenatufc. Silanian. milites & ve-
terani & decuriones eorumque filii , exeepto
crimine Uefae majcftatis. l.mtlites 8. /. divoMar-
to 11. in pne. I. decuriones 16*. C. b. t. /. ve-
teranus 3. jf. de veteranis. viriilluftres> corum-
cjue liberi ufque ad pronepotes, fi modo pro-
pioris gradus liberos, per quos id privilegium
ad ulteriorcm gradum tranfgreditur, nulla vio-
lati pudoris macula afpergat. I. divo Marco 11.
C, h. t. Sed necde fe confefll contra focios
torquendi funt, ne alienam falutem in dubium
deducant, qui de fua defperarunt. I. repeti 16.
§, 1. ff. b. t, l. ult. C.de accufation.Paulus re-
cept. fent. libr. 1. tit. 12. §. ult. Secus, ficon-
vicrli fuerint, ad quos convidos reftringenda /.
ult. ff. ad exbibendum. I. qui ultimo 29. ff. de
pcenis. I. ult. C. de maleficis & maibemat. vel
necdum convi<5H aut de fe confefll. Paulus re-
cept. fent. libr, 5. tit. 14. vcl fervi de proprii
domini cxde confeili, quatenus ulterius inter-
rogandi, quomandantc flagitium admiflum.fit.
l.&fi percujfor 6. I. prius de 17. ff. ad fena-
tufc. Silanian. Nec fervi contra dominos in d-
vilibus aut criminalibus caufis > exceptis paucis
cafibus. I. 1. I. pridem 6. C. b. t.l.i. §. divus
Antonintis $. & feqq. & §. 16. ff. b. t. dequo
lattus vide D. Noodt probabilium Itbr. 3. cap. 5.6.
Licet haec dc perfonis jam enumeratis quaeftio-
ni haud fubjicicndis per ufum abtogata fint,
fi mulieres gravidas , ac impuberes excipias;
fic ut & milites & viri illuftres & magiftratus
majores minorefve nunc sque, ac alii, per tor-
menta ad criminis confeflionem adigi poilint,
reatu omnem honorem exdudente>pro ut id mul-
tis autoritatibus firmat Groenewegen kd L 8.
& l. 17. C. b. t. uti & defe confefli, adpro-
dcndos alios criminis focios. Groenewegen ad
l. ult, C. de accufation. Et quamvis nonnullis
placuerit, fenes jEtate defedos quasftionibus haud.
cfle exponendos, per /. f\ quit in 3. §. ignofcU
|
|||||||||
|
DE QUiESTIONIBUS.
|
|||||||||
|
I 121
|
|||||||||
|
tendi pcr judices, reum plene convidum qua**<
ftioni fubmittentes , ne is appellatbne calum-. niosa pcenas , in fe convidum decernendas» fufpendi faciat, fpeeafretus» futurum, utin- terim fiat aijquid , per quod fupplicio fubdu- catur , dum & jure civili & Hollandise mori- bus convido quidem , at non confeffo crimi- nis reo, appellandi licentia indulgetur. /. obfer- vare 2. C. quorum appell. non recip. de quo in materia appellationum. Confer Ant. Matthseum de crimin. libr. 48. tit. 16. cap. 3, num. ult. qui non alia de causa ad extraordinariam poenam reo convido & in tormentis neganti imponen- dam inclinat , quam quia judex male in con- vidum quseftiones decrevit, adeoquc fublevan- dus videtur quodammodo in uno reus» qui in alio opprcffus fuit: quod & admitti poterit il- lis in locis, in quibus convidos etiam fine con- feffione damnari, moris eft. At ubi-ufus con- trarius invaluit, concipi non debet, judicem malc quaeftiones in convi(ftum adhibere » qut id agit cx Curiae more» adeoque ncc tunc reug mitiore pcena rcfpedu criminis ipfius punien- dus; eo quod dolores per tormenta illati tunc non tam confiderari debent, ut pars pcense prin^ cipalis delidi, quam potius ut coercitiocontu-» tumacis mendacii, eo fere modo, quo cx jqre civili ultra annum a citatione contumaciter ab- fens patiebatur bonorum publicationem , ut- cunque de caetcro infons effet , non ob crimcn impadum , fed ob cjtationis conteratum, juxta dida in titulo pucedeme. 7. Harc ita » fi plcne convidi pcrfiftant in
negando : aliud plane dicendum , fi non con- vidi , fcd indiciiS ac prafumtionibus graviorf- bus onerati, & ob id tormentis fubjedi, con- ftanter inficicntur impadum fibi crimen: tunc enim neque condemnari pofTunr, quippc ncc con- vidi nec confefH. arg. /. ult. C. de probatiombus. neque de novo feveriori veritatis indagationi exponi, nifi afiis evidcntioribus gravcntur prse- fumtionibus denovo emergentibus. /. untus r8. §. teus 1. ff. b, t, vel cbnfeffi quidem in tor- mentis fint , fed poft elapfum a laxatis fidicu- lis horarum viginti quatuor fpatium rurfus ex more de confcftione in tormentis edita rogati, eandem retradent, ac ad inficias eant. Et ad hos fimilefque cafus reftringi oportet, quodrc- peti poffe quaeftiones, a DivSs Fratribus rcfcrip- tum dicitur in /. repeti 16. ff. b. t. TertiS ta- men vice cx juftis caufis torti, fi negare pcr- gant, non ultra quseftionibus fubjici folcnt, fed potius aut ab inftantia abfolvendi" funt. arg. /. f% qui adutterii 34. C, ad kg. Jul, dead~ ulter, vel ctiam fubinde cx ufu hodierno ab ipfo crimine, pro re nata & judicis arbitrio , falva eis injuriarum adione adverfus illos, quorum ca- lumnia tormentis caufam dedk-j fecundumea, quse occurrunt in lnftruciione CurU UltrajecTtm tit. 20. artic, 10. Brabantim artic.46^. & or~ dontwiiie op de ftijl van procederen itt crimitttlt Ccceccc fafqti |
|||||||||
|
lii i J70. artic. 42. vol. 2. placit. HoU. pag. 1054.
Atque ita reos convidos tantum , utcunque haud confeffos, condemnari', in Frifia placuit. Sande decif. Frific. libr. 5. tit. o. deftn. 14. ac Ultrajedi tales non femel ultimofuiffe addidos fupplicio, ipfe memini. Nec defuiffe viros graves in Hoilandiae Curia, quibusea fedit fententia, ad condemnationempotius, quam adtorturam, tali in cafu procedendum effe» fatiufquc fore, ipfis convidis ac condemnatis appellationem per- mitti, quam induratae in tormenta inficiationis perfeverantiam » indcque promanaturas difficulta- tes haud leves expedari,tcftis eft Neoftadius Curia Holland. decif. 47. in med. Si tamen probabi- libus ex caufis contrarium receptum fit» ne fci- licct per appellationes multiplicatas litibus cri- minalibus replerentur tribunalia :fuperiora,mclio- rifque elTent conditionis peffifm quique » qui inficiatione contumace mcndaceque fupplicii quaerunt dilationem»& fceleri fcelus adjungunt, quam qui bona fide delidum confeffi funt, illud ulterius excutiendum reftat, quid futurum fit, fi eonvidus tormentornm vim patientia fic elu- dat, contemnatque , ut ei confcffio veritatis exprirai nullo modo poffit i Sunt enim ,■ qui- bus vifum , reum abfolvendum effe ; quafi in- ficiationis perfeverantia in tormentis omnem elififfet probationem : funt , qui cenfent, ex- traordinariam ei oportere pcenam irrogari: rcdius tamen fentire videntur, quibus placuit, nlene convidum, ac pro obtinenda confeffio- ne tortum» fed in inficiando perfiftentem, pe- rinde condemnandura cffe, ac fi quseftlones de eo habitaj non fuiffent; eo quod per lcgitimas cpnvidus probationcs, efflcere infiriatione fua contumace non potcft, quo minus argumentis, adverfus eum addudis , fua vis conitet atque autoritas. Sicut enim occifi expurgatio & infi- ciatio , quod nempe a Titio occifus non fit, Titium pcense homicidiinon fubducit, fi is vel idoneis teftibus , vel apertiffimis documentis . nocens apparcat, ut obfervat BrunCmannus- &
DD, ad L 2, ff. ad Setiatufc. Silan. Gomezius yar.refol. tom. ^.cap.i^.num. 17. Ant. Mat- J tharus de crimin. libr. 48. ut. f.cap. 4. num. j. ! in med. ita nec ipfius accufati negatio enerva- re valet probationes illas, quae iegitimse jure- que fufficientes habentur. Atque ita fentit Go- mezius d, tom. 3. cap. 12. num. 20. Neoftadi- ns CuHe Hottand. decif 47. Leeuwen cenf. for. fart. 2. libr. 2. cap. 7, num. 17. injine & 18. & cap. p. num. 9. to.prout & apud nos con- ftitutum in de Ordonnamie op de crtminelejuftitie 5. Jttlii 1570. artie. 61. vol. 2, placit. HoU. fag. 1032. Nec movere debet, quod a Fa- chmcocontroverf.Ubr.^cap.6. obtenditur, ju- •dicem hoc ipfo » quod de reo quseftiones ha-
bet, probationibus adverfus eum addudis fidem plenam non adhiberc, & obid defiderare con- Feffionem cruciatibus extorquendam. Gum contra longe Yerius fit, id unurn apud nosin- |
|||||||||
|
L i b. XLVIIL Ti t. XIX.
|
|||||||||||||||
|
lent , nifi forte vacilient admodum , ac viles
fint, & de graviilimo crimine deponant. San- de decif. libr. 5. tit. 8. defm. 7. ante med. Ant. Matthsus de crimin. Itbr. 48. tit. 16. cap.i. num. 5. 6. Adde Carpzovmm pracl. crimin. qu&fi. 119. num. 46. & feqq. aut de fc jam crimcn confcfli fuerint, ut focios edant. Groenewegeu ad l 10. §. 1. ff- h. t. 9. Plura de qujeftionibus petenda ex Ant.
de Canario , Guidone de Zufa, Francifco Bru- no, Marco Antonio Blanco, aliifque, qui ex profeffo de indiciis & tortura. fcripfcrunt , & fimul imprefli contincntur Oceani jitris tom. 11. part. 1. uti & cx Zangcro de tortura. Thoma Metzgero in refolutiontbus de captura & tortura reorum. Gomezio variar. refolut. tom. 3. cap. 13. Farinacio crimtnaliam tom. 3. qtuft. 82. 83. Carpzovio praxi crimin. qu&ft. 117. & feqq. ad qu&fi. 128, Ant. Matthxo de crimin. libr. 48. tit. 16. Petro Bort. van criminele fal^en, tit, 9. num. 3 2. (5* feqq. Matthia Stephani aiiifque a<i confihutionem cnminalem Caroh V. attic. 20. & mult. feqq. |
|||||||||||||||
|
faken o. Julii 1570. artic.41. vol. 2. placit. Eoll.
pag. 1053. quatque tradit Petrus Bort van cri- mmele faken tit. 9. nttm. 32. & feqq, pag. mihi 111. Wailenaar pracl. judic. cap. 27. num. 18. Ant. Matthseus de crimm. libr. 48. tit. icT. cap. 4. »«»>. icT. Ca*rpzoviuspr4#. crimin. qtufi. 125. 1 2 6. qni duo poftremi magis pro plcna rei ab- folutione inclinant. 8. Pratcr reos accufatos etiam ipil accufato-
res aliquando quxftionibus fubjici potuerunt, in graviflimis trwjcftatis, pcculatus, facramen- ti defertijcriminibus, ut doccantea, qux de- tulerunt; quemadmodum & ipfi teftes adverfus reum produdi. I. ult. poft med. C. de abolhioni- bus. I. de minore 10. §. fed omnes 1. ff. b. t. maxime , fi vacillantes fint. /. ex libero ij.ff- h. t. Qiiin imo, ii harcnarius, vel alius fimi- lis homo viliffimus , teftis admiucndus cffct, teftimonio ejus fine tormentis credendum non fuiiTe , patet ex /. ob carmen 21. §. fi ea 2, ff. de tefiibus. Sed moribus ifta circa accufatores publice conftkutos locum non habere , extra dubium eft. Nec tcftes apud nos torqueri fo- |
|||||||||||||||
|
T / T V L V S XIX.
|
|||||||||||||||
|
De poenis.
|
|||||||||||||||
|
1, Quulfitpoma? m qttibusdiftet <i mulfta* De
pcenarum neceffitate, ac tardiore tamen earum irrogatione. remifl. 2. De pomh mortem naturalem inferentibus , &
fub/lhuta, in locum crucis, furca ptsna. De damnatione in metallttm, vel opus metalli, vel minifterium metaliicum , idqtte ad tempus vel in petpetuum; itetn de damnatione in opusptt- blicum, adtempus velinperpetttum; &quan- do per luc libertas , aut civitas, vel neutrat adimatur, plenior explicatio. Item defpeciebus pcenatum non capitalittm, ubi & de posna vin- culorum ad tempus, aut in perpetuum, & quid fit vinculorum verbcratio ? 5. Qtto fenfu , & quatenus verum fit , qttod ab
Vlpiano fcriptum» gladio animadverti oporte- re, non fecuri, vel telo, vel fufte, vel laqueo, vcl quo alio modo ? Enanantttr pccn<e , tum capitales , tum non capitales, a quibus impo- nendis judices jttre civtU debuerttm abfiimre in totum , vel refpetlu quarundam perfonarum; qna tamen hodie non fervantur. 4. An jure dvili judex mutare potuerh poanas le-
gitimas, & quid moribus ? An potuerit in ar~ bhrariis graviarem aliam imponerepcenam,quam vulgo folebat imponi, ut fama parcat} Anju- dex condemnare poffit in pasnam graviorem, qttam petita /air? An pmtam committere arbi- trio accufatoris, aut domini jurifdic~lionis> An ipfi reo pmmndo, ut gligat ? sifiaimo pm* |
alternative fmt propofiu, m tttnc reo eleUio com-i
petat> Pcena pecumaria certa [tatato pr&finha, fed arbhrio judicis attgenda, atigmentum de pe- cimia , non corporali pana accipiendum. De pmnis prttdentia judicis moderandis varia m- |
||||||||||||||
|
mta.
|
|||||||||||||||
|
5. Reo cotidemnato pmna qttantocius imponenda.
An non triginta diebtts fufpendenda > Differen- da tamen pana in pmgnante muliere donec par- tum ediderh. An & in eo, qui poft delittum furere capit, donec iterum ad fanam mentem redeatl An &,in coy qui dicit, fe haberere- fercndum ad Principcm, quod ad falutem cjus pertineat ? C. Non eft ptmiendus, qni durante furore vel in~
fantia deliqttit , licet poftea fang, mentis aut pubes fiat. Si deliquerit, qtti dtlucida habe* bat furoris intervallaj an pr<efamatur infume, an fan& mentU tempore deliquiffe , ac puniri poffit ? Et quid juris in iis, qtti minus diligsn* ter cuftodiveruut furiofum delinqmntem ? 7, An mitigandapcetia in delinquente per ebrieta-
tem, it& , aut amoris impetum, aut cum pro- digus ejfet ? remiff. An mhiganda in mulkri- btis*, inminoribus ;in fenibus> An obutilitatem reipubliCd allatam; infigne artificium; UJionem exiguaw dclifto illatam; faciimstentatum, fed non perfeclum} An ex eo> quodplurimiimpu* ne peccarunt prava confuetuiine ? An ob pau- ftrtdtem m pscuniariis pmnis mulclifve ? An ob id,
|
|||||||||||||||
|
D E POENIS.,
|
H23
|
|||||||||||||
|
1 o. cujus temporis pena imponenda, fi inter tem-
pus deltclt & condemnauonis, vei vulnerislet-
baits eymortisindepQflmodumfecuta, pmamtt-
tatafu; velmutatacondttioperfen* deLinquen*
us, cum pro quaittate dtversa pwna diverfitas
obtineret}
11. Cujus loci t<ena » fi m mo loco vulnerattts,
in altoexfttnttus ftt, cum diverf* loci mmfque
parns. effent? Quid, ft aliain loco deltftt, alttt
in loco domiciltt pcena okineat ? Quid, fi alia
inlocQ, ubiquisdeliclum mandavit, aliainloca
delicli perpetrati pcenavigeat ? Qua pcena ,fi de-*
. linquens extra locum domicilii, nec in domici-
liinecindelicliloco, fed alibi, accufeturt vel
alibi deltnquens revertatur ad locum domicilii»
ibique accufetur ? vil i» ««8 ft^ts territom
vulneretftantem in alio territorio ?
|
||||||||||||||
|
U, qmd detinquens diu fuit itt reatu, vel qttod
crimen ante multos annos ftt commiffum ? at} fur, rupto laqueo , iterum fufpendendus ? An puelUin matrtmoniumpetentidandus? Dealiis mitigan&apKna caufts. remhT. 8. Poena in dubio wollienda interpretatione. Qua-
Its manus amputanda, Ji amputatiomanus fta- tuto ftt impoftta ? Quid, ft pcena gravior de noHe ■> quam de die, & in dtluculo crimen ftt (ommiffumi Anpotnaprtftnitaverberanti ,vul- neranti, etiam its imponenda, qui inftigarunt, ut id §etet ? An nova pcena per ftatutunt inducta cenfeatur abrogata pcena juris civilis ? Si fta- ttuo duplicetur psxna ob crimen nocle commis- fumi an id etiam ad corporalem pertineat* o. *An poena ex fimilitudine rationis ad ftmiles
cafus extendi poffmt ? An , & quibus ex cau- fts, porne, exafperandtt fint} |
||||||||||||||
|
fi quidem in perpetuum facla fuiflet , liberta-»
tem fimul atque civitatem tollcbat, fic ut ver-* beribus fcrvilibus coacerentur ita damnati. §, pasn& fervus 3. Inftit.quib. mod, patr.poteft. tt-ll. jun<5t. /. inmetaUum \z. ff. de jure fifci. l.aut damnum 8. $. eft pcena 4. & §. in mtntfteritm 8. /. funt quidam 17. I. in metallum 36. ff. fr« t. Vide Briflonium antiquit. Itbr. 3. cap. 9, fin ad tempus, fola civitas tollcbatur, falva liberta- te. /. capitalium 28. §. divus Hadrianus 6. ff. h. t. Ut tamcn minor pcena fuerit, i\ quis in opus metalli damnaretur, quam fi in metallum; quatenus in opus metalli damnati levioribus, in rnetallum dati gravioribus vinculis premc- bantur : unde & , fi in opus metalli damnati refugae cflent cx Opere metalli , in mctallum damnabantur pcense loco vinculis gravioribus coercendi. d. I. 8. §. inter eos 6. ff. b. t. I. cog- nitionum 5. §. nlt. ff. de extraord. cognition, Et quamvis vcrum fit , ad tcmpus neminem in metallum damnad debuifle , vel in opus mctalli. /. capitalium 28. §. divus 6. ff. b. t. quia capitis diminutio non ad tempus , fcd in perpetuum fieri folita , ut multis exfequitur Cujacius libr. 6. obfervat. 25. tamen folitum hoc fuifle» ut in minifterium mctallicum fce-« mina in perpetuum vel ad tempus damnaren- tur , Ulpianus autor eft. I. aut damnum 8, §. in minifterium 8. ff. b. t. (quemadmodum 8ct tefte eodem Ulpiano folebant prjefidcs in car- cere continendos damnare, utcunque id eosfa- cere non oporteret. d.i. 8. §. folent 9, ff, h. t. ac Papinianus fervum per errorem in opus pu- blicum temporarium damnatum, ac damnatio- nem tenuifle, proponit; cum tamen fervus ki opus publicum perpetuum aut temporarium dam- nari non poffet. /. fervus 3 4. ff. b. t.) Si ergo dam- natio in opus metalli ad tcmpus fafta fuiflet, fufti- nebatur i quo uique poterat, fed non, tanquam in metallum damnatio, ideoque nec Hbertatcm dam* nato toflebat, qui damnationis in metallum cffe- cHustrat. d, l.capttalium 28..§. divus 6.ff. h.t. Ccccccc 2 Et |
||||||||||||||
|
, ocna eft delicYi coercitio fcu ultio,
1 adcoque malum paflionis propter
malum actionis. Etfi vero pcena
1 latiore fenfu etiam mul&ara com-
pcenam a. mul&is differre in variis, patet ex /.
aliud fraus 131. $> 1. h ft qm pma 244. jf.de verb. fignif. & ex Interpretibus ad d. U. mul&am- que olim in bobus aut ovibus , poft in pecu- nia conftitifle, certumquc mulcta: modum fnis- fe , latius docet Jul. Polletus de foro Rvmano libr. 5, cap. 1. Bnflbnius aMiqnit. Ubr. i.ekpl 3. qui & alibi tradit, quinam liabuerint mulclvan-1 di jus. libr. 3. antiqun cap. 4. Pcenas autem delinquentibus imponi , quam atquum , quam juftum fit ; quam tamen cun<5hnter ad gravio- ra fupplicia, ac non nsfi urgente neceflltate, de- venicndum fit, adftruere prolixius non fert ani- mus, intelligctilla facile , quifquis Senecam con- fulere volucrir, libr. 1. de irk cap. 5. 14. 15. 16". prolixc ac graviter de eo diflerentem ; uti & Jurifconfultos noftros m l. fi a reo. 70. ■§'. ult. ff. de fidejuff, l. ita vulneratus 5 1. $. ttlt. ff. ad leg. Aquil. junct /. eum qui nocentem 18. ff. de injuriis. [
z. Dividitur pcena in capitalem & non ca-
pitalem. Capitalis eft, qua mors naturalis vcl civilis infligkur. Naturalis, per damnationcm ad furcam. concremationem , capitis amputa- tioncm; l. cafttalium 28. pr. & §. pen. ff. b.t. fubftituto fcilicct per compilatorcs Pandeda- rum in utroque textu, uti & alibi, furcae fup- plic'10 in locumpoense crucis, quaz Conftantini conftitutione fublata fuit , ut obfervat Goto- fredus in notis ad d. (. z8. in pr. ff. h. t. Ant. Matthaeus de crimin. libr. 48. tit. 18. cap. 1. num. z. Civilis, quas & proxima morti pcena dicitur > per damnationem in metallum & de- portationem , quibus damnatus aut libertatem pcrdit, aut faltem civium numero eximitur. d. I. 18. ff. b. t. Damnatio ccrte in metallum , vel in opus metalli aut minifterium metallkum, |
||||||||||||||
|
I
H24 L i b, XLV3
Et ad hanc temporariam in metallum dam-
nationem pcrtinct /. ftne 13. ff, h-1. cafum con- tinens, quo quis fimplicitcr ad tcmpus erat in mctallum datus, fed per imperitiam dantis cx- preffum non erat certum tcmpus, feu dies, quo ufquc, pcr crrorem omiflus crat; cumquc du- bitaretur , in quantum ergo tcmporis fpatium cenferi deberct fa&a in metallum condemnatio, placuit, decennii tempora pr&finita videri. Quo modo ctiam in metallum damnati, fi valetudi- ne aut astatis infirmitate inutiles operi faciendo deprehendcrentur, a praefide dimitti potuerunt, fi modo vel cognatos vel affines baberent ,, a quibus fcilicet alerentur, & non minus dectm annis pcenae fuse funcYi fucrint. /. in metallum 22. ff. h. t. Sed quod di&um , damnatione jn opus metalfi ad tempus fada , civitatem tolli , libertatcm folam falvam eflc , ci non advcrfatur l. aut damnum 8. §. in minifte- %'mm 8. in fme ff. t). t. ubi fceminse -, in mi- nifterium metallicum ad tempus damnatx, di- cuntur civitatem retinere. Etenim , quemad- modum Jurifconfultus alibi Itbertatis vocabulo abufus fuit, aflerens, ei, cui aqua & igni inter- diclum fuit, itbertatem adimi. I. cognitionum 5. §. ult. ff. de extraord. cognit. quod vulgo de libertate , qua: ex jure Quiritium eft» non ea » qua? jure gentium competit , Interprctes cxponunt; ita quoque civitatem in d, l, 8. §. 8. //. b. t. non male acceperis dc co civitatis jurc, quod non ex jurc Quiritium, fed cx jure gentium cft , & libertatem falvam comitatur; dum & aliae gcntes liberae civitatum nomine fuerunt defignatar , tum in /. 7. in fine ff de captivis & pojllim. tum in probatis autori- bus , prxfertim Julio Csefare , de bello Gal- lico , atque adeo civitatis jura , quatenus illa juris gentiwn erant, habuerunt , qui civi- tatis illius mcmbra crant, licet civitatis Roraa- jiae jure carercnt. Sed cum damnatione in opus mctalli non confundcnda damnatio in opus pu- blicum ; quia haec damnatio in opus publi- cum Icvioribus criminibus crat propofita, tefte Paulo recept. fent. libr, 5. tit. 17. §. 2. & fi quis in perpctuum damnaretur in opus publi- cum, civitatcm folam amittebat, retcnta liber- tatc. /. funt quidam 17. §. 1, ff. b. t. atque ita in /. capitalium 28. §. divus 6*. ff. h. t. legcn- dum cflc hujus enim libertat manet, quemadmo- dum etiam bit, qui in perpetuum opus damnan- tur, jure monet Cujacius ad Pauli recept, fent. Itbr. 5. tit. 17. §. ult. circa fnem. nam fi ad tempus, libertatem ac civitatem falvam habebat. I ad tempus 6. C. ex quib, caufts infam. irtoga- tur, Non capitalis pcena eft, qua vel relegatio ad tempus aut in perpetuum , vel in opus pu- blicum ad tempus damnatio, vcl aflus alicujus prohibitio, dumforo, advocationibus, nego- tiationc, fpeftaculis interdicitur, vel pcena pc- cuniaria, aut infamia irrogatur, vel ctiamcor- poralis coercjtio 1 ad quara reducitnr fuftiura |
||||||
|
II. Tit. XIX.
i<5tus feu admonitio, in tenuioribus» non ho~
neftioribus adhibcnda , flagellorum caftigatio, /, f\ quii forte 6. in fne l, 7. /. 8. pr. I. $. f?. & §§. feqq. I. capitalium 28. §. catera 1. & 2, ff. h. t. atquc ctiam vincula publica. Qua ra- tione in eum, qui compulit alea ludere, anim- adverfionem ita facicndam Ulpianus cenfuit, ut aut mul&a muldktur , aut in latumias vel in vincula publica ducatur. /. 1. §. ult. ff.de aleator. Sc Paulus inter minimas pcenas eum rclegatio- ne, exilio, operc publico, vincula quoque re- ccnfct, recept. fent. libr. 5. tit. 17. §.2, acp^- «<e vinculorum , fcrvo impofitat, mentio eft in /. fervus 10. C. b. t. dummodo 5n liberis ho- minibusad vincula perpctua non fierctcondcm- natio. /. mandatk 35. ff. b. t. qux tamen ficri potcrat in fervis. /. f\ quis aliquid 38. <J. quife 4. ff. b. t. juncl:. /. fervus 10. C.h.t, fucrunt- quc ha:c vincula publica diftincta prorfus a vin- culorum vetberatione, cujus intcr pcenas mcntio eft in /. veluti fuflium 7. ff. h. t. qnatcnus ibi per vincula verberandl causa comparata cum Gotofredo fatis recic intelligi poflunt lora & habense , quibus ficut ad vincieudos ac modc- randos equos uti moris fuit, ita & ad modicas cocrcitioncs faciendas, adeo ut impuberes, qui torquendi non erant, terreri tamen fblerent, Sc habena vel ferula cxdi. /. 1. §. impuberes 33. ff, ad Senatufc. Silan. nifi quis cxiftimet, pro vinculorum verbtratio, legi oportere vincula, ver* beratio, dum forte amanuenfes duplici prjece- denti genitivorum pluralis numeri fono jam as- fueti, etiam ejufdem foni continuationcm per- pcram tertia vice rcpcticrunt, fcribcndo, in d. I. 7. feluti fuflium admonitio , fiagellorum caftU gatio y vinculorum verberath, pro vincula, ver~ beratio , prout conjccturam illam nupcrrime mihi colloquio familiari fuggeffit Clariffimus Cuninghamius, Scotus, auditor olim inter pri- mos charus, jurifprudentia* civili ultcrius cxor- nmdx % Corporique juris Romani magisadhuc a mendis expurgando, incumbens accrrime. 3. Csterum, quod didum fuit cum Calli-
ftrato atquc Paulo, ultimum fupplicium infcrri folitum furca, feu crucc, concrcmationc, ca- pitis amputatione. d. /.28. //. h, t. Paulus d. libr. 5. recept. fent, tit. 17. §. 2. ci non fatis refpondere videtur, quod ab Ulpiano, qui utri- que' fere coetaneus , dcfinitum , gladio folo 3 non itcm mpdis aliis , ultimum pofle fuppli- cium infcrri: ait cnim, vitd adimitttr, ut pu- ta, fi damnetur aliquis, ut gladio in eum anim- advertatur. Sed animadverti gladio oportet, mn fecuri, vel ttlo , vel fufte , vel laqueo, rel qae alio modo: proinde nec liberam mortis facultatem concedendi jus praftdes babent ; multoque tnagis (forte, minus) vel veneno necandiy & mox, nes ea quidem pana damnari quem oportet, ttt verberibus necetur, vel virgis interimatur, nec tormentU. I. aut damnumS.§.vitai,& $. necea^.ff.h.t. atquc ita Modeftinus quoque, mn foffe quem ftc damnart, m
|
||||||
|
De p
ut de fttxo pucipitetur, l. [tdiut'moi<$.§. i.ff.ht.
Et quamvis viri dodiffimi refpondendum pu- tent, pcenas ab Ulpiano & Modeftino enumera- tas, tanquam illicitas, antea quidem magna faltem ex parte in ufu fuifle, fed poftea adhiberi vetitas; tamen non ea ratione fatis videturdifficultaseno- data *, tum, quia non ita apparet, omnes iftas pce- nas legibus fuifle pofterioribus interdictas; tum quia Ulpianus non modo fpeciatim enumerata iita fupplicia removet, fed unice gladii animad- vcrfionem permittit, dum ait,/e</ animadverti gla~ dio oportet, non fecuri, vel telo , vel fufte, vel laqueo, vel quo alio modo. Si enim non alio mo- tlo, quam gladio, ergo nonvivicumburio, ne- que cruce vel furca , quod tamen cum Calli- ftrato Paulus permifit d. locis. Nec dubium, quin plures aliae pcenarum fpecies Romanis in ufu fuerint , ut latius docct Jul. Polletus de foro Roniano libr. <$.cap. 19. Ac proinde magis eft, ut exiftimem, Ulptanumind.I. 8. §. t. & Mo- deftinum in d. I. 25. §. 1. ff.h.t. tantum age- re de punicndi modo, quoties non pcena quas- dam legitima, fcd arbitraria officio judicis im- ponenda fuit, intentau extraordinaria criminis extraordinarii accufatione ; eo quod ad pccnas lcgitimas haud ficbat damnatio a judicibus in publicis judiciis, fed tantum pronunciabatur, reumexhac vel illa publicorum judiciorum le- gc nocentem efle , legi TabU &c. locum tffe* l. non valet 4. C. ad ad ieg. Fab. de plagiar. quo fa&o» pcena a. lege di&ata , imponenda dam- nato erat *, unde nec a pcena tali provocatio erat, cum non fententia judicis, fed lege poflet videri gravatus, qui pcena legitima puniendus erat: fimul atque enim, fecundum Labeonem, vUlus quis eft ejus maleficii, cujus pana eft ftatu- tay ftaiim ea debetur. l.fi qua pxna 2,44, ff. de verb. fignif. legifque poteftas adverfus eum ex- ercetur, licet nihil de p«na fubjeclum (it >tefteMar- eiano inl.i. §. quorum4.//.ad Senatufconf. Tur- fill. contra vero in cxtraordinariis, arbitrio judicis cocrcendis, ipfa pocnac definitio ac modus fen- tcntia judicis exprimi debebat , adeoque rcus vel ad gladium vel ad aliam pcenam mitiorem, quam pro fua religione judcx cenfuiflet deli<5to & qualitatibus ejus rcfpondere, condemnandus erat. Ubi ergo judex extra ordincm de crimi- ne cognofcit, ideoque, autore Ulpiano , po- teft , quam vult, fententiam ferre , vel levio- rem vcl graviorem , modo rationem non ex- cedat. /. hodie 13. //. h. t. reitri£tum videtur fuifle hoc ejus arbitrium eatenus , ut ad ultimum quidem fupplicium procedere potuerit, urgen- te ita delifti gravitate, vcrum non omnis ge- ncris pcenas mortem inferentes decernere , fed tantum ad gladium damnare, ab omni alio du- riore mortis inferendae modo abftinere. Quo rnodo etiam in extraordinario crimine abigeatus ab Hadriano rcfcriptum dicitur ; abigeas, cum duriffime puniuntur, ad gladium damnari [oltre; puniriautem eos duruTime non utique, fedu- |
||||||
|
OENIS. ; 1125
bi frcquentius eft id genus maleficii; alloquin
eos & in opus, & nonnunquam temporarium, dari. /. 1. jf. de abigeis. Nec prajtermittendum, etiam in pcenis non capitalibus hujusmodi re- ftrictiones judicantibus fuifle impofitas , per quas prohibiti fuerunt certa pcenarutn genera delinquentibus infligere. Sic enim vetitum, ne quis ad perpcmos carccres aut vincula perpetua condcmnetur. I. aut damnum 8. §. [olent 9. lm mandatis 35.^, h, t. I. incredibile 6*. C. h. t. (cujus tamen contrarium placuit jure canonico. cap. quamvis 3. de peenis in 6. & moribus rece- pta? ad triremes ac ergaftula condemnationes. Groenewegen ad l, 6, C. b. t. Hugo Grotius manud. ad juri[prud, HoU. libr. i. cap. 1. num. 40. ) ne facies, quse ad fimilitudinem pulchri- tudinis ccelcftis figurata dickur , ftigmate ma- culctur. /. fi quis in 17. C. h. t. ne quis in pce- nam curiai addicatur , vel akeri alicui corpori > vcluti, piftorum. /. ne quis pro 19. C. h. t. I. ne quis offtcialium 3 8, C. de decurion. ne manus utraque cuiquam amputetur. noveU. 134. cap. ult, Sed cum hodic pcenae fere fmt arbitrariae, & aliquando fimilitudo laefionis per modum pcc- nse imponitur, non ita reftrictiones ha: tum in mortis fupplicio, tum in non capitalibus pccnis irrogandis obfervari folent , fKpiusque malam homini ex decreto judicis fciflam mcmini, qui prius ipfe vulnus tale alteri inflixerat. Confcr Groenewegen ad /. 6. & [eqq. ff. h. t. Sed &r, quod jure civili obtinuit, decuriones eorumque libcrosac parentes,ncc in metallum necinopus metalli damnari , nec furcae fubjici, nec vivos exuri. /. moris eft o. §. ifta 11. & feqq. f. b.t. moribus exolcvit, reatu omnem honorcm cx- cludcnte. Groenewcgen ad l. 3. G.b.t. 4. Quoties autem lex certam pcenam crimi-
ni publico propofuiflct, usque adco illa , ex ip- sa juris difpofitione, fecundum jam dicla, in- fligi dcbuit, ut nec judex eam in aliud pcena: genus mutare potuerit;co quod, ut cum Papi- niano Marcianusrefpondit, facli quidem qusftio in arbitrio judicantis eft , juris vero autoritas non eft; adeoque & pcenx perfecutio non ejus mandatur voluntati , fed lcgis autoritati rcfer- vatur. /.i.§. quorum 4. ff. ad Senatufc, TurpiU* arg. /. /1 qua pcena eft 244. ff.de verb, fignif. I. non valet 4. C. ad leg. tab. de plagiar. atque ita etiam cautum edi&o criminali 5. Juhi 15 70, artic. 56", 57. vol. 2. placit. Holl. pag. 1029. ubi certae pcenje vel certe muldse deliel:o per ftatuta aut edicTa funt conftitutje, judices dcbe- re ad eas condemnare rcos noccntes convidos confeflbsve, necpoflc minuere fub fpccie aequi- tatis, quafi nimia dutitics eflct in iis, atque ita fibi de xquitate vel iniquitate legis judicium arrogare. Sed cum circumftantise acqualitates criminum plerumque admodum mutent crimi- na, reosque vel premant vel levent, atque ita nunc vulgo circumferatur, pcenas fere arbitra- riasefle. Groenewegen ad rubrk. fand.&Coi. |
||||||
|
L i b. XLVIII. Tit. XIX.
|
||||||||||
|
I!
b. t. Ant. Matthseus de crimin. libr. 48. tit. 18.
cap. 4. num. 6. hinc etiam magis invaluit, quod jure civili in extraordinariis criminibns punien- dis fervabatur; in quibus licet aliquando cert» pcenae fuerint praefinkae, ad quas judicis pote- ftas ita adftri&a erat , ut leviores quidem pro variis delicTi qualkatibus , at non graviores, polTet imponere , fecundum tradita in tit. de extraord. crimin.num. 1. tamen id judici com- petiiiTe vidctur, ut durioribus, quam lex per- mktebat, potucrit pcenis afficerc, eaqueratio- ne ab infamia , quae alias reum damnatum ul |
||||||||||
|
lubriter a Marciano circa harc in commune ad-
monitum, perfpiciendum efle judicanti, ne quid aut duriusaut remiflius conftituatur, quam cau- fa depofcit: non enim feveritatis aut clementke laudem affectandam efle, fcd perpenfo judicio , prout quoeque res expoftulat , decernendum; & lcvioribus quidem in caufis proniorcs ad lenitatem judiccs efle oporterc, in gravioribus vero fevcritatem lcgum cum aliquo tempera- mento benignitatis fubfcqui. /. perfptciendum 11, ff. b. t.l. Pedwsq. §. 1, in fine ff.de incend.ruin. naufrag. Confer d'Ordotmamie op de criminelt juftitie 5. Julii 1570. artic. 58. 59. vol. i.pla- cit. HoU. pag. 1030. Sic fiet,- ut pro menfura delicti conftituatur in reos , convenienter legi 3 I. ff. ad legem Cotn. de falfis. cum ex adver- fo crudeles merito dicendi fint , qui puniendi caufam quidem habent, modum non habent, quique verbera, lacerationes, fupplicia gravis- fima , non tam in ukionem & exemplum, quam in fui voluptatem imponunt; quirident, gaudent, muka fruuntur jucunditate, ubi fup- piiciisputantpofielocum cffe, prorfus in obli- vionem omnis clcmentix vcnientes , & omne foedus humanum animo ejkientes. 5. Quod fi judex lcgi cert^ publicorum ju-
diciorum locum efle pronunciaverk, vclexle-
gis permifTione pcenam quandam arbitrariam
fententia fua conftkuerit, quantocius eam pla*
cuit executioni dandam cfle , velocique reum
fupplicio fubjiciendum. I. de bis 5. C. decufto-
dia reorum. Acerbiffima enim juxta Senccam
crudefitas eft , quae pcenam trahit , & mifcri-»
cordise gcnus eft, cito occidcre, libr. 2. de be-
n.efic. cap. 5. dum exfpecTatio diuturnior pcenae
ipsa poena gravior eft; unde & cuipiampcena:
maturationem prccanti regcflit Tibciius , non-
dum fe cum eo in gratiam rediijje; gratiam fcilicet
appellans, fipcenaveloce eum abfumerct. Non
faciente in contrarium co, quod Imperatorcs rc-
fcripferunt; fi vindicari in aliquos fevcrius con-
tra fuam confuetudincm pro caufse intuitu jus-
ferint, nolle fe, ftatim eos aut fubirepcenam,
aut excipcre fcntentiam , fed per dies triginta
fuper ftatu eorum fortem & fonunam fufpen-
fam manere. /. ft vindieare 10. C. b. t. Non
enim agit illa lex de reis folenni more auditis
per judicem , atque ita condemnatis ; fed de
cafu, quo Princcps, fubito irae impetu commo-
tus, extra ordinem aliquos ultimo fupplicio
affici juffit; quos intra trigefimum diem
poena; fubjki vetuit , ut medio tempore
iram mitigare pofTit , ncc fera fcftinatse m-
mium crudclitatis pcenitentia fit , dum pce-
na dilata poteft cxigi, non poteft cxada revoca-
ri. Maximum fcilicct remedium ir& dilatio eft-3
ut primus ejus fervor relanguefcat , & caligo ,
qm promit menttm, aut rtftdat, aut minus dcn~
fa fit. Quddam ex his, qtttt te prmpitem fcre-
bant, bora, non tantum dies, molliet, qu&dam
ex toto evanefcmt tcfte Scneca iibr. 3. de ira*
cap.
|
||||||||||
|
liberare , quafi transa&o per
aliam coerckionem feveriorem infamiae nego- tio. I. ordine decurior.nm 15. ff. ad munici- palem. juncT, l. ai tempus 5. ff.de decurion. Et quamvis in caufis civilibus judex regularitcr in plus condemuare nequeat , quam ab a&o- rc petitum fuit ; tamcn in criminalibus contra fervatur , iit , fi forte accufans nomine publi- co pcenam minorem libello accufationis com- plexus fuerit , quam atrocitas delicfi exigere videtur, judex in graviorem pofTk poenam con- demnare; unde & juffi accufatores publici fub- jicere fpeciali pcense hujus aut illius petitioni generalem claufulam, per quam akerius pcenae irrogatio judicis arbkrio definienda relinqukur. Ordonn. op de criminele juftitie 5. Julii 1570. artic 54. vol. 2. placit.Holl. pag. 1028. Pcenas certe arbkrio accufatoris, aut domini jurifdidio- nis committere judex nullo modo poteft, fed ipfe vel condemnare reum ad certam pcenam debet, vel abfolvere, abolita, quae antea qui- bufdam in locis invaluerat, corruptela, Ordonn. op de ftifl van frocederen in crimin. faken 9. Ju~ lii 1570. artic. 43, d. vol, 2. placit Holl. pag. 1054. Longeque minus ipfi rco nocenti prae- bendum pcenae arbkrium ; & quod Romanis placuit, prsefides non pofle perkuris per uki- mum fupplicium liberam mortis facultatem con- ccdere. /. aut damnum 8. §. vita 1. ff. b, t. id generaliter de pcenis ftatuendum videtur; quia ncquaquam decorum eft, legere aliquid aut evi- tare ex eo, a quo in univcrfum excufari vellet rcus. Groenewegen ad d. I. 8. §. I. ff. b. t. Si tamen ftatutis plures pcenae alternative inve- niantur alicui delidto propofitse, aliquando ele- <5tio punitionis fubeundae ipfi reo permittenda foret, fecundum diftinftiones, pctendas ex Ju~ lio Claro pratl.crimtn. §, fm.qu&ft. 85. rittni, 6. Menochkxte arbitrar. jud, libr. 1. qu&ft. 94. Plane , fi pcena certa pecuniaria conftituta fta- tuto fuerit, fed addito judicis arbitrio augendi eam minuendive , veluti centum auteorum aut majotem minoremve fuo arbitriot arbitrium illud in dubio ad idem pcenae genus reftrictum cen- feri debet, ut majorem quidem pecuniariam, at non corporalem aut aliam toto genere diver- fam imponat coercitionem , nifi forte ob pau- pertatcm, de quoinfra. Jul. Clarus §. ftn. qu&ft. 83. »«w. 12. Quicquid fit, illud utique fa« |
||||||||||
|
t
|
||||||||||
|
SA. 1 ■ •' ' •
|
||||||||||
|
De poenis. 1117
datur,utcunquc fuos habeat tutores & dcfenfo-
res. /. 1. §. ult. ff, de Carboritan. ediclo. longe magis ki tempus rcftitutae mentis fanse differen- da vidctur pcrfecutio criminis ac pcen» execu- tio advcrfus eum , qui nunc furiofus eft. Ac- ccdit hifce & a pictate defumta ratio, quse me- rito Antonio Matthaso palmaria vifa eft, quod judiccm non corporum modo fed & animorum curam haberc oporteat •, ad falutem autem ani- marum illud in primis pertineat, ne cujus fup- plicium ka feftinctur, ut is pcenitentiam age- re, fcriifque precibus seternas pcenas deprccari non valcret, quod non valet, quifquis furore correptus eft. de crimin. libr. 48. in prdegom, cap. z. num. 7. Quod fi quis dicat, fe habcre referendum ad Principem, quod falutem ejus fpeclat, nequaquam pcena: executio differenda videtur, utcunque hic variatum fucrit; fic fa- ne Ulpianus cgregie hac de re, /i quis forte% inquit, ne fupplicio affuiatur) dkat, fe lubere, quod Principi referat falutisipfius causa, anremit" tendus fit ad eum , videndum eft > & fitnt pleri* que praftdum tam timidi, ut ettam pofi fententi- am, de eo diclam, pwnam fuftineant, nec qttic* quam attdiant : alii omritno non patiantur quk~ qttam tale aUegantes; nommlli neque femper, «c- que nunquam remitttmt, fed inquirunt, qu\dfit% quod aliegare Principi veiit, quidquey quodprofa- lute ipftus habeat dicere , pofi qu& attt fttftment p«namr aut non fuftinent : quod videtur babere mediam rationem : caterum , mea fert opinio» ptorfus eos non debuiffe, poftea quam femel dam- natt funt, audiri, quicquid allegent, Quis enim dttbttat, eluiends, pxna causa ai bac ees dccur- rere ? magifqm effe punienios , qui tam diu cotu ticuerunt, quod pro falute Principis babere fe rfi- cerejaStant: nec eritmdebebant tam magnamrem tam diu reticere. I. fi quis forte 6. ff. h, t. 6. Ceffant tamen pcenarum perfccutiones
adverfus eos, quiin furoredcliquerunr, aut in infantia , ctiamfi poftea ad fanam mentcm re- vertantur, aut doli capaccm artatcm attingant; cum poena cffe non debeat, ubi noxia feu cul- pa non eft ; quae nec in infantcm , nec in fu- riofum cadit, quorum alterum innocenm con- fihi tuetur , alterum fati infclickas exculat, qui & ipfo furore fatis punkus dickur, carcc- re aut vinculis gravloribus diligentius cuftodi- enduSjUt nocendi facultas adimatur, fi/modo & hic reveracomposmentisnon'fucrit: namfi, fimulato furore vcl amentia facinus ab co*per- petratum conftkcrk, tion dubium, quin pleclen- dusfit. I. infans 12, ff'. ad kg. Cornel. de fi- car. I, pen. $. ult, ff. aileg. Pemp.de parrkidiis, l. congruit 13. £. ult, i. 14. ff. de offic. praftih, l. fed etfi 5. §. & Ueo z. ff. ad leg. Aquil, Quod fi is, qui dilucida fanae mentisintervallahabet, peccaverit, explorandurn diligenter, an eo di- Iucidi intervalli terripore fcelus admiferit, ut morbo ejus vema danda non fit j an vcro id ip* fum haud ita matjifefto apparcat» adcoque ex- cufan-i
|
||||||
|
cap. 12., Eftquc admodum probabileTheodofio conftkutionem Ambrofu fuinftigatione emiffam fuiffc , poftquamprudenter & inclementer multa Thcfffium miliia jufferat obtruncari; proutbus adftructum vidcri poteft a Jacobfrcdo in comment. ad /,13. Cod. Tbeodnis, Et hsec ka, nifi jufta ratio ptensncm poftulet Si enim mulier crimemifcrit , ob quod vel mortis fupplipcena corporaiis infligi dcbet , differecucio, doncc partum ediderit , ne pcdiatur autorcm deli&i , & cum graanimantis innocui pcrimatur, aut dolotri illatis praemature ejiciatur. I. pr&ff. b. t. l.imperator 18. ff. de ftatuhomlus recept. fent. libr, 1. tit. 12. §. 5.us antiquit. libr, z. cap. 20.etiamfi incere prsegnans fafta fit, vel ex ipfo clo , propter quod punienda eft , vetcrio inceftuve. Gotofredus in net3. Sed &, fi quis poft deli&um comfurorem vere a&us fuerit, fic ut fimror non fit , diffcrcnda in co pcendonec ad fanam mcntem redierit; noob id, quod ipfo furore fatis punitucum ita ncc poft ceffantem itcrum funicndus effet, quia & tunc verum mfurorc eum punitum fuiffe : non cquia fmis pcense cft emendatio delcum utique ratio illa ftringere tantubi dc pcenis mortem naturalem hautibus qusftio eft ; nequaquam, ubfupplicio , inemendabilibus maximedo: fcd potius ex co, quod abfens atqfus nemo puniri poffit, five jure cmoribus hodicrnis , nifi per contufens fit, fecundum tradita in tit. dein furiofum autem durante furorecontumacia, quam ulla alia doli fpcrc poffit, quippe quse fine voluntaatque propofko non contingk; quonm furiofus expcrs eft. I. furioft 40furis L non exigimm z, §. idem eft 5. fin jui, ftft. cauf.faclis. I. 1. §, furis qui animo 27. ff. de acqttir. velundc & talis non fatis apte praefenfcd abfentis locohabettir. /. ubi non1.//. de reg, jur.l. ult. ff, de verb.tunc, cum de fententia, in praefequa:ftio eft; quam furiofo nequejudcxdicercpoteft. l.furiofo 9. ff.tL Ncc eft, quod dicas, furiofuconjun&ifquc pcrfonis defendi poffque languidiorem remiffioremquefcnfioncm efle , expcricntia teftetft ftatus & hereditatis controvcrfiabcri, (qui seque ac furiofus dicittis aptc appcliari non poffe. d. I. uftgnif. ) differri dcbeat in tcmpuquiametus effe poteft» neminus
|
||||||
|
L i b. XLVIII. TiT, XIX.
|
|||||||||
|
t f aS
|
|||||||||
|
dinarias quodammodo mitigari pcenas, quoties
apparet, fexus fragilitatem crimini committen- do caufam dediffe ; non item , fi tale crimen fit, quod fexus fceminei egrcditur imbccillita- tcm. Non difpar platie minorum conditioeft, quippe qui adverfus dclicta quidcm in intcgrum haud reftituuntur , neque fub statis prastexta veniam pcenae deprecari pollunt. I. impunitas 7. C. h, t. I, auxilium 37. §. 1. ff. de viinor,
25. annis. fed uti nonnunquam in minoribus non fuit pro criminc habitum , quod idem a majorcnnibus admiifum , coercitioni erat ob- noxium, ut latius probatum in tit. de minor. yi- ginti quinque annis num. 45. ita quoque non ini- quum vifum, quod interdum etiarrj in atrocio- ribus miferatio astatis ad mediocrem peenam ju- dicem producat,prasfcrtim, ubi probabiles cir-. cumftantia; lubrico setatis aliquid dandum fua- dent. d. I. auxilium 37. §. i. in med. ff.de mi- nor. zj.amis. Sande-decif. Itbr. y. tit. 9. de* ftn. 4. Confer Fachineum controv. libr. 1, cap. 71. Meuochium de arbitrar. jud. libr. 2. cafu 329. Tyraquellum de pwnis temperandiscaufa 7. Carpzovium pracl, crimin. qu&ft. 143. num. 59. & feqq. ad finem. Ant. Mmhxum decrimin.in prdegom. cap. 2, num.,2. 2. 4. In fenibusm- fuper pcenam corporalem oportere mitigari, sequum videtur. arg. /. in metallum 22. ff.h.t. utiquaeftionesipfasnon eadem feveritate habeh- das efle de fenibus, atque quidem de aliis, tradi- di, intit deqmftion. num. ^,'mfme. &autoreft Menochius de arbitr. judic. cafu 329. num. 19* & feqq. Tyraquellus de panis temperand. caufli 8. Adhxc quodammodo in punjendo parci
oportcre iis, qui ingentem rcipublicse utilita- tem attulerunt, transfugas detegendo aut pcr- duelles, manifeftum eft ex l.nsn omnes 5. §. ult. ff. de re miiit, l. quisquis 5, §.ult. C. adleg. 3f«/. majeft. Sed & infigne artificium, quo fu- pra alios excellit reus criminis , ad mitigatio- nem pcense quandoquc permovere judicem pos- fe, vulgo probatur. arg. l.adbeftiasii.ff.b.t. jun6t. /. «0» omnes 5. §. nlt. ff. de re milit. Groenewegen & Bruncmannus ad d. I, 3 r. ff, h. t. licet alii contradicant, Ant, Matthseus de crimin, libr. 48. tit. 18. cap, 5. num. 7. Ap- parente quoque cxigua lsfione , pcena minor imponenda videtur. Refponfa Jurifc. Holl. part, 4. confil. 66. ficut & levius crimina tentata tantum, quam perfe&a, puniri folcnt, exmori- bus praffertim hodiernis, fecundum alibi monita. Conmctudo quoque irrationabilis contra legem punientem induda, qua impunitum facinus tule- runt multi, qui contra legem peccavcrant, ut- cunque lcgcm non abroget, prout diclum tit. de legibus num. 28. 37, pcenas tamen mitigationem fuadet, doneclex» quafi dormicns, iterum in ufum revocata fuerk; eo quod confuetudo pcc*- candi contra legem alios in quandam ignoran- tiam deducit, ut exemplo magis, quam lcgis contcmtu ? peccaife intelligantur. arg. novell, »54.
|
|||||||||
|
cufandus videatur 5 quod& indubio pradTumen-
dym in iis , qui jam antea reciproca furoris & fanae mentis viciffitudine agitati funt; fuperve- niente fcilicet haud infrequenter fubitaneo & mexpeftato prorfus furoris impetu in eo , qui mentis compos erat, & ut talis a£tus,non nifi a fan;e mentis hominibus gerifoiitos, jam ge- rere coeperat; uti id cohftat ex facti fpccie per Juftinianura decisa, qua quis in dilucidis fuis fu- roris intervallis teftari voluerat, & hoc fana men- te inceperat facere,fed in ipfo a<Su teftandi adver- sa valetudine tentus fuit » feu , ccepto tefta- mento furere ccepit. /. fmiofum 9. C. qui teftam. fac. poff. Eoque pertinet, quod alibi traditum > tunc non prafumi in furore geftum, cum om- nia re&e atque ordinc gefta invcniuntur ; cui confcquens, ut contrarium in dubio credi dc- beat, fi quid non ordine geftum fit , quod tunc quoque , cum delinquitur , verum cft. Vide iit, de curat, fur. & aliis extra min. dand. Mm. 4. & tit, qui teftam. fac. poff. num. 35. Interim Imperatoribus vifa fuit illa rcs cjus mo- menti effe, ut poft explorationem diligentem fe confuli voluerint, aftimaturi, an, fi per im- manitatem facinoris, cum pofTef videri fentire, commiferit , fupplicio afficiendus fit ? Et fi furorc excufatus fit , illos , a quibus illo tem- porc furiofus obfervatus fuit, vocandos effe, caufamque tantse negligentiae cxcutiendam, ac in unuraquemqe eorum , prout levari vel onerariculpa ejusvidebitur jconftituendum; eo quod cuftodia furioforum non in hoc folum ad- hibetur, ne quid perniciofius ipfiin fe molian- tur, fed nc aliis quoque exitio fint. d. I. Divus Marcus 14. ff. de off. prafidis. Confer Attdr. Gayl libr, 2. obferv. 110. mm. 2,1. 22. Ant. Matthaeum de crimin. in prdegom. cap. z. num. 5. 6". 7. 8. 9. 10. 7. An autem cbfietas faciat mitigari pcenarn
delicli per ebrietatem admiffi ? dictum in tit. de injuriis num. 1. An irse iropetus ? traditum in tit. ad leg. Cornel. de fxcar. num. 9. An furor amoris? excutit Andr. Gayl d. hbr. z. obferv. 110. nttm. 23. Menochius de arbitrar.jud.Hbr. z. cafu 328. Ant. Matthxus in praUgom, d, cap. 0 num. ult. An prodigalitas ? traditum in tit. de curat. furiof.&aliis&c. num. y.injine.Sexum quod attinet , etfi rcgulariter de mafculino genere difpofita etiam ad fceminas pertinc- ant , atque adeo pcense in mafcuios fancitae ctiam mulieribus in dubio fcriptae intelligantur, finonnominatimaliudcautumfit.arg. 1.1.ff.de vcrb. ftgnif. I. ft quis ita 16*. ff. de teftam. tut. Ant. Mattheus de auclion. libr. 2. cap. 7. num. 34. tamen , cum jtis civile variis ih cafibus in puniendo meliorem fecerit fceminarum quam jnafculorum conditionem, velutji in adulterio, inceftu, aliifquc. /. quamvis 30.5, 1. junc?. auth. fed hodie C ad leg, Jul, de adulter. I. fi adul- terium 38.$. quare z. ff. eod. tit, non abfur- «luja fuent, ob fexus fragiUtaterQetiarn extraor |
|||||||||
|
D E P OENIS.
|
|||||||||
|
lll^
|
|||||||||
|
dum jus feudale fciens inftrumentum de feudi
vcnditione fine domini confenfu. Ubr, ,.z, feud* tit. 55. cirea finem principii. quippe quo cafu dextra potius, qua nocitum , refecanda foret» ut ei membro imponatur pcena , quo crimen admiflum. Parens p. m. Paulus Voet deflatutis feft. 7. cap. 3. num. 3. Sed &, fi pcena gra« vior impofita fit a lege delifto de nofte , quara de die commiflo, &illud in diluculo perpetra- tum probctur, five ante ortum folis, fivc poft occafum, dum aut vcfperafcit, aut diefcit, cce- lumque albefcit , magis eft , ut lcviore pcena dcfungi reuspoftlt j quia dkinequit, de nofte peccatum cfle, adeoque pcens gravioris deficit requifitum. arg. I. Ttttus 25. §. Lucius 1. ff.de liberis & pofthum. Everhardus in topicis, in locot a contrario. poft med. pag. mihi 71. fere in pr. Adde Chriftincum ad Uechlin. tit. 2. 4rf.n0. tittm. 3. & 8, Sic quoque pcenas, ftatutoim- pofitas percutienti aut vulneranti, ncgant in du- bio pertftiere ad cos , qui hortando ftimulan- doque in causa fuerunt, ut aliusla?deretur,aut percuteretur, magisque his arbitrariam volunt pcenam infligi; eo quod non nifi in cafibus per lcges cxpreflis verum eft, candem delinqucntis & delido caufam dantis pcenam cffe. Parens Paulus Voet de ftatutis feli. 7. cap. 3, mtm. 4. Adliaxfipcena nova ftatuto indudla inveniatur, credendum in dubio , abrogatam fuiffe eam, quK jurc civili tali delido propofita fuerat; quod & ex eo colligere iicet, quod Ordincsa- liquando fuis placitis fpeciatim caverunt, pcenis juris civilis locum fore prstereas, cjuae placitrs comprehenfae funt; quod utique fruftra fieret» fi practer pccnas ftatutarias etiam rcfcrvara? ceri- feri debercnt illse, quse juris Romani funt. P<f- litica ordinatio ordinum Hollandia anni 1580.4^- tic. il-& i2. Jul. Clarus §. fin. quaft.2<$.num. 5. Denique fi ftatuto duplicetur pocna, velud propter tempus nodurnum , diem feflum &c, id de pecuniaria, nori corporalipcenaaccipieu- dum efle, tradit Chriftineus ad Mecblin, tit. 2. art. 10. mm. 8. in ftne. quamvis ncgari non debeat , quin & corporalis ob tempus no- clurnum videatur arbitrio judicis cxafperanda efle , fi. noclis circumftahtia crimen aggrave- tur. ' i 9. Regulatamen fupcrior de pcenis intcrpre-
tatione moiliendis potius, quam exafperandis,non impedit, quo minus ad fimiles cafus extenfio pcenarum fiat'; cum in criminalibus seque , ac civilibus, verum fit, nori pofle omnes articu- los fingulatim aut legibus aut Senatufconfultis comprehendi ; adeoquc fi in aliqua causa fen- tentia eorum rhantfefta fit, cum , qui juris- diclioni prseft, ad fimilia procedere atque ita jus dicefe debere. /. iHud qmfitum^z. ff.adleg. Aquil. jund. /. neque leges lo.l.iii iz. ij. ff. de legibUs.libr, 2, feudor. tit. 24. §. z.poftl mei. nifi forte pcenae tales fint comprehenli legibus, qua; ab arbitrio Legislatoris pendent, dum fa* Ddddddd aitm |
|||||||||
|
154. cap. 1. cait, objicitmtur 7, caufa^z. quaft.
4, Zoefius ad Vand. tit. de legibus. parte z. de confuetudine. num. 17. Tyraquellns depanis tem- perand. caufa 42! Mollerus femeftr. libr. ^.cap. 2. Hartm. Piftoris libr. 1. qmft. 49. num. 25. Quamvis autcm ob inopiam muktas remitti, obtinuerit , aliud tamen in pecuniariis pcsnis placuitj injunclumque judicibus , ut eis , qui poenam pecuniariam egentes eludunt, extraor- dinariam inducant coercitionem, atque ita, qui non habet in #re, in pelle luat. /. 1. § ult. ff. b. t. junft. I. ilitcitas 6. §. ult. ff. de off. prtf- dh. I. ult. h fine. C. de modo mulBarm. Ordonn. ep de ftijl van procederen in crimin, faken 9. Ju* lii 1570. artic. 62. vol. z. placit. Holl. pag. 1059. Jnftruclio CurU H0ll.artic.z14, Annse- us Robertus rer.judicat. libr. z. cap. i^.Groe- newcgen ad l. 6". §. ult. ff. de offic. pr&fidis. & ad 1.1. §. ult. ff. h. t. Et licet pcens illorum, qui diutino tempore in reatu fuerunt , atque ita diu carceris aut alterius cuftodije fquallorem & moleftiam fuftinuerunt, aliquatenus fublevan- dse fuerint, nec eo modo fintpuniendi, quam qui in recenti fententiam excipiunt. l.ft diutino 25. ff. b. t. tamen ex eo folo , quod crimen ante longum tempus commiflum fuit , nulla pdenas imminutio exfpe&anda eft, cum id nul- lalegecautum fit, ntfi elapfum proponatur tan- tum temporis fpatium, quantum fecundum le- gcs criminis praefcdptioni prsfinitum eft. Ant. Matthaeus de crimpi. libr. 48. tit. 18. cap. 4. num. z6.& cap, f. num. 14. An autem fur rupto laqueo decidens, iterum fufpendendus fit, dubitatum olim, at nunc dubitationem omnem tollit vulgata fentcntis forraula, qua fic dam- nantur ad patibulum, ut mors fequatur.^ Nec amplius ufu fervatur corruptela illa , qua olim fupplicio capitis fubducebatur condemnatus, quem in matrimonium puella popofciffet; de quibus Ant. Matthseus de crimin. Ubr. 48. tit. 18. cap. 5. num. 1?. 16. 17. 'Wurmferus in mtcleo jttris controverji libr, 4. tit. 1. controv. 6. & 8. poft alios ibi citatos. Cseterum alise mi- tigandarum pcenarum caufse plurcs, yulgo tra- duntur a DD. prscipue Tyraqucllo in d. tracl. de pcenistemperand, aut remitt. Farinacio ope- rum crtminal. part. 2. qu&ft. 26. & feqq. ad qttaft, 99. Ant. Mattha*o de crimin, libr. 48. tit. 18. cap. 4. & 5. 8. Quodfi ambiguumquodammodofit,qux
jn pcenarum determinatione verborum Legisla- toris mcns fuerit, regnla generalis dktat» in- terpretatione legum pcenas molliendas potius, quam exafpcrandas efle. /. pen. ff. b. 1.1. fatlum cuique M5-§- »lt. //• de reg.juris. Unde fi lex aut ftatutum velit, manu vcl pollke muti- lari delinquentem , finiftra in dubio tanquam minus apta minusque utilis amputanda foret, nifi talis pcena delido propofita imponatur, quia manu peccatum fuit, veluti tabelliont, qui vel falfum confcripfitUiftjumentum, velfecun- |
|||||||||
|
Lib. XLVIII. Tit. XIX.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
1 3° " * . , , tcmpus fpcftemr. Idemque eft , fi pccna k*
aum.cui propommtur, non»; .0.», fed m P P ? ,,;.,. (fc fj ^,,.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
- inreciViutis ptobrum contmet , ucm . ^^ "''^p^us Vo« de ****&
|
|||||||||||||||||||||||||
|
,,.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
— - - - ,
|
|||||||||||||||||||||||||
|
f
|
civili licitum fieri. Licet enim & eorum intuku,
quaz natura turpitudinem habere intelliguntur in arbkrio Lcgiflatoris fit, quonam pcense ge nere, vel duriore vel leviore, ea coerceri velk; tamen cum jequalkatem & rationem modum- que in puniendo obfervare velle praefumendus fit. arg. I. 11, & 13. ff. b. t, non alia conje&u- ra capi potcft, quam quod paribus deliais pa- res quoque pcenas voluerit infligendas effe. Et fane, fiex eo, quod judex alias potuiflet pce- nas definire , dcducere quis vellet, pcenarum ad fimilia extenfionem Uaud admitti oportere •, neceffe foret* ut nec in civilibus caufis ex fimi- litudine rationis ad fimiUa lex produccnda fo- ret; cum certumfit, quamplurirnas quoquein caufis ciYilibus definitiones ita conceptas effe» ut arbkrioLegiflatorisalio potuiflent modo con- ftkui, fine juftitiae & sequkatis kefiorjft. Vide Modeftinurn Piftoris part. 3. quaft. 124. num. 106. & feqq. Zpefium ai tit. Parid, de legibus tium. 63.64. 65. & quae fcripfi ad tit. de con- trab. emt. num. 20. Sed & fecundo regula ifta nullaterius obftat, quo minus aliquando fingu- laris exafperatio pcenae fiat; idque aut ob lo- cum in quo crimen admittitur, qua ratione gra- vius in Africa plexi meflium incenfores , in Myfia vitium ; ubi metalla funt, adukeratores monetae: aut ob frequentiam crimmis , quo- ties multis- perfonis graflantibus exemplo opus cft. I. aut fatta 16. §. pen. & uit. ff. h. t. acer- bitas enim ulcifcendi maleficii bene atque caute vivendi difciplina eft, fecundum Gellium noft, Attic. libr. 20. cap, 1, 10. lUud excutiendum reftat, cujus locicujufque temporis pcena delinquenti irrogandfit. Tempus quod attinet, fi quidem poft crimen commiflum, fed ante condemnationempcena ftatuto exafperata fit, illa magis imponenda videtur , qus tempore perpetrati facinoriobtinuit , co quod quifquc delinquens velucontraau quodatn involuntario intelligkur kk
ad eam obligaffe pcenam, quam fcivit, aut fcirc faltem potuit atque debuit, deli<3;o per leges propofitam effe ; nec divinare neceflc habuk, levioris pcenae prioris futuram in duriucommutationem. arg. /. jubemus 20. in fine Cde teftamentis. ac leges futuris certum eft daformam negotiis , nec ad faaa praeterita rcvocari ; nifi nominatim de praterkp tcmporeadhuc pendentibus negotiis cautum fit. I. leg& 7. C. de legibus. Et fane, uti placuit,reunon eam pcenam fubke debere , quam condtio ejus admittk eo temporc, quo fententiaipfo fertur, fed eam , quam fuftineret , fitempore eflet fententiam paflus, cum deltqufet. /. 1. pr. &-$»■!. ff. h. t. ita quoque jftum, ut in ipfo pceuae genere infligendo d |
l L. .. Nec aliud diccndum, fi
|
inter
|
||||||||||||||||||||||
|
eap.
|
|||||||||||||||||||||||||
|
tempus vnlneris lethalis inflifti, & mortis indc
fecutce, exafperatio vel mkigatio pcenatperfta-
tutum inducatur. Cum enim vulnerans lethali
vulnere intelligatur jam tum, cum vulnerabat,
occidiflc. /. huic fcriptur& 15. §. 1. l.aitlexn,
§. annus 1. ff. adleg.Aquil. confequens eft, non
mortis fed vulnerationis momentum, homicidii
feu delicli perpetrati tempus efle. Matthias Ste-
phani a4 conftit, crimin* Caroli V, artic. 137. "m
pne.
II. Loci intuku obfervandum eft, fiquisiti
uno loco lethaliter vulneratus, in alio ex tali vul- nere mortuus fit, & alia in vulneris quam mortis loco pcena obtineat, eam oportere pcenam impo- ni, quam dictat lex loci vulneris inflidi^ tum, quia 1 fecundum paulo ante dida vulnerans ipfo vulncris j illati momento videtur occidifle. arg. d. I. 15. $.»i, I. 21. §. 1. ff. ad leg. Aquil. tum quia, uti initium contra<3us, ita quoque initium de- lidti magis infpiciendum , quam quod poftca fubfecutum fuit. I. 1. C. ubi de criminibus. tum denique, quia non fatis ,$quum, ut ab arbitrio mortifere vulnerati penderet, quonam fupplicii gcnere homicida puniendus effet; quod tamen eveniret , dum in vulnerati poteftate fuit , acl quem locum voluerkpoft vulnus acceptumde- ferri. Quod fi alia in loco^delidi, alia in io- co domicilii delinquentis, pcena deliclo prepo-. fita fit, magis eft, ut dclinquens pcenam fube^ at, quam praefinivk lex loci, in quo deliquit, nonloci, inquodomicilium fovet. Sicut enim in veris contraaibus in dubio quifque ccnfe- turrefpexifle in rebusmobilibusadmetiendisap- pendendifve menfuram aut pondus loci illius, in quo contraxit , adeoque , in quo ut folvc- ret, fe obligavk ; fecundum tradita in tit. de folution. num. 8. ita quoque delinquens vide- tur tacite pcr deli&um , velut contraaum in- voluntarium, fefe obligafle ad talcm pcena: mo- dum, qualis prjeftitutus eft per legem loci, in quo delidum perpetravit. Carpzovius pracl. cti- min. quaft, 54. num. 50. & feqq. Coftalius^ l. ult. ff. de noxal, aclion. Ant. Matthsus de crimin. Ubr. 48. tit, 4, cap. 4. num. z. Parens Paulus Voet de ftatutis feft. 11. cap. 1. num. 1. 1. Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol, _■, conftl. iBo. fere in ftne. Sed & , fi quis man- daverk crimen in alio territorio commktcndum, ubi alia, quam cx lege loci , ubi mandator domicilium habet mandatumve interpofuit, pce- na recepta fuit, mandantem quoque pcenis lo- ci, in quo deliaum admiffum , fubdi oporte- re, ex eo evinckur, quodperaliumdclinqucns, ipfe videatur per fe deliquiffe , atque adeo de- li£ti temppre prsefens in eo fuifle loco, in quo per mandatarium facinus admitti procuravit; quodque infuper raandans, ut quid alio in lo- |
|||||||||||||||||||||||||
|
co
|
|||||||||||||||||||||||||
|
lidi potius ^ommiflG ? c^uam coadQrnnationis
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Debonisd/
|
||||||||||||||||
|
mnatorum: |ta|
cutio adverfus eum inftituta fit: uti&> fi ir*
aKo delinquens loco, reverfus dcinde fit adlo* cum domieilii , ibique accufetur: vel in urio ftans tcrritorio vulneraverit ftantem in alio territorio , pcenalibus aliis lcgibus utcntc. di traft, deftatutis feft. 11. cap. 1. num. 4. 5. uiu Quibus adde, quae habct dc hifce Jul. Clarus d. quaft. 38. num. 6". & feqq. Quanquam in quaeftionibus hifce pofterioribus plurimum yi-; detur arbitrio judicis committendum, ex quo placuit ufu, omnes ferc pcenas arbitrarias efle. |
||||||||||||||||
|
co fiat i cenferi debeat ibi mandatum interpo-
fuifTe, ubi mandati implementum fieri voluit, {ecundum regulam de contra&ibus conceptam, qua quifque eo in loco , ad quem contra&us implementum deftinavit, intelligitur contraxifle. I exigere 6^. ff.de judiciis. I. contraxtffe ti.ff. de oblig. & *8. I. at ubi qmfque 3. //. de oblig. & aft. Jul. Clarus §. fift. quaft. 38. num. 6*. Parens Paulus Voet de ftatutis d. feft. 11. cap. 1. num. 3, qui & ulterius definit, quas pcena imponenda reo fit, fi nec in domicihi, nec in delicti perpetrati loco, fed alibi, pcenas perfe- |
||||||||||||||||
|
TIT V LV S XX.
De bonis damnatorum-
S u m m a r 1 a. |
||||||||||||||||
|
Qua, veniant futumum apptltathne ?
6. Ceffat publicatio, ft reas ame condemmthntm
moriatur, aut fententiam publicationii paffks, appellaverit, & pendente appellatione mortuui fit; vel fxt crimen perduellionis, quo cafu quin- quennio 4 morte durat quaftio de bonu. Ceffat & ex privilegio Nobilibus UoUandia & pleris* que HoUandia civitatibus indulto. De ejusprl* vilegii interpretatione , & an locum habeat in crimine perduellionis, aut falfie moneta,} Qm4 juris in Gelrii & Ultrajefti ? Quid )uris,f% patri~ monium damnati non fufficiat arialieno folven- do ? An ceffante publicatioHe damnatus de bonk fuis teftari pojfit j & quo modo ei fuccedatur, poftto, quod obtineat auth. bona damnatoruro C. h. t. Remiff. 7. Vifcus fert onus aris alieni pro d parte , qu&
per publicationem fuccedit damnato. cui fifco cedant mobilia & immobilia damnati, ftfuhdi- verfts Principibus fupremis ftta vel conflitutafmt? Et pro qud parte quisque fifcus onus arisalhm ferat ? • 8. Redeuntibut per pacis cotidhiones ad domimt
priftinos mmobtlibus jurebelli publkatis, an& ea redeant, qua ptr jmuhttos comraftus publi* cationi fubdufta fuerunt ? 9. Vbi piura de publicatione ?
|
||||||||||||||||
|
i. De varia juris mntatione circa publicationes
bonorum probatas aut reprobatas; & quid no- vijfime a Juftiniano conftitutum fuerit} Anpro- ximis etiam refervanda fmt bona , qtu defun- clus fcelere quafivit ? 2* Oui jure ctvtli ac moribus publicare pofftnt ?
An bona publicata cedant dominis territoriorum merum tmperium babentibus, an pfco Principb, qui merum imperium iis concejfit} 3, o& deliilum proprietarii folaproprietas, obde-
liftum fruftuarii folus ufusfruftas publicatur. Ob deliftum martti non bona uxoris, aut vice ver- sa. An dos ob deliftum uxoris ? Att ob deliftum fiduciarii bona fideicommiffaria ? An non faltem fruftus eorum ? An bona emphyteuticaria ? An feuda} Generaliter alienari probibttanec delin- quendo amittuntur. 4. An fubfiftant donationes aut alienationes ex ti-
tulo onerofo poft crimen commijfum fafta, ftcon- demnatio fequatur ? Et quid , fi delinquens ,in fraudem ftfci non ufus fit acquirendi conditione ? Quid , fi ob crimen jam profugus delatam ftbi bereditatem alteri vendiderit ? *. Publtcatio ftriftam recipit interpretationem. An,
publicatis mobtitbus & immobilibus , publicata cenfeantur incorporaiia ? An, bonit omnibus pu- blicatis, futura ftjco cedant, an magis damna- to & ejus heredibus, jure civili & hodierno} Jg?5j§|i|«§3S lim in libera Republka quaeftiones
y^^^^X publicorum criminum itamodera- 1 lliiliiP/1tos foifi*6 Romanos , ut pcenam ^^^^0A capitis cura pecuniaria non con- J^3a§=£^0 jungerent, ex Cicerone tradit Ju- lius Polietus biftoriafori Romamlibr. 5. cap. 19. circa princip. fub primis deinde Imperatoribus damnatos ad ultimum fupplicium, aut civitate privatos & ad peregrinitatem reda&os , etiam publicatlonem bonorum paflos fuifle, ex hiftoria |
||||||||||||||||
|
illius temporis manifeftum eft, ufque acU
eo , ut & liberis damnati fuperftitibus , uni-« verfa tamcn bona ejus fifco cederent, ut au* tor eft Alphenus Jurifconfultus, fub Augu- fto celebris, aflerens, eum, qui civitatem a* mitteret, nibil aliud juris adimere UUris, nifi quod ab ipfo perventurum effet ad eos, fi in* teftatus in civitate moreretur , boc eft, ber$- ditatem t)us: cum enim ab inteftato libcri cx afle patri hereacs eflent, neceflc crat, to- Pdddddd 3. taoj |
||||||||||||||||
|
Lib. XLVIH. Tit. XX.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
t
|
• r »« AMfinMtemo interverti he- ordini decurionum ccdebat , fi decutio erimen
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
^
|
reditatem. U eumqui ,. #. deMerdM & releg
& deport. Sed tamen, Paulo tcfte fuerunt ex- empla, quibus Romani Imperatorcs , numero liberorum moti, omnia liberis bona rehquerunt, ac nominatim Hadrianus Albini fihis. /• cum ra- tio 7. %.fi ptures j,f b.U acpofteaexdecreto Severilmperatoris, eorum, qui majeitatis cri- rhine damnati erant , libertorum bona hbens damnatorum confervanda fuifle, &tumdemum fifco vindicanda , fi nemo damnati hberorum exiftat, ab Hermogeniano traditum 111 /. »> rum qtii 9. jf. «d leg- ?«'• m*W\ quod de gra- viffimo majeftatis criminc , & de bonis hbcr- torum, exhoccriminepuniendorum, ltacon- ftitutum , longe magis in criminibus nonita gravibus ac in ingenuae conditioms homimbus delinquentibusobtinuiffe, ratio di&at. Carte- rum non diu decreti hujus autontatem coniti- tifle , ex eo colligi poteft , quod Pauli atque Caliiftrati tempore pars tantum bonorum , & quidem dimidia , liberis eorum, quibusautvi- ta aut civitas adimcbatur, aut fervilis irrogaba- tur conditio, falva fuerit. I. x. pr. & §■ i. 2. 2. l.cum ratio 7. #• & *■ five ««urales cflent |
capitale admififfet, liberos n.on habens : verba
certe illa in d. cap. i2. fed finere eat generi, & legi, & fecundum illam ordini, omni modo ad mentem difia. conftitutionis fuam habcnt rela- tionem. Plane per novellam 134, cap. ult, no- viflimc fancitum, omnia damnatorum bbna re- linqui debere defcendentibus eorum & adfcen- dcntibus usque ad tcrtium gradum , nec non uxori inopi & indotatse portionem fuam, ( quae definita in novell. 117. cap. 5.) his vero om- nibus deficientibus , bona omnia fifco fecun- dum jura vetera acquirenda cffe , excepto folo majeftatis crimine, in quo, ficut antea nihil li- beris refervabatur. d. I. 10. C. b, t. de bonis profcript. ita nec quicquam recentiffimo jure re- fervandum fuit. Gbfervandum intcrim , non alia adfcendentibus aut defcendentibus bona fer- vari, quam qua. condemnato fiac fcclcre qux- fita fuerant: per flagitium parta in univerfum fifco applicanda effe, vcluti, fi cognatum fuum quis interimi curaverit, vcl cum, a quoheres fcriptus erat, & adierit hercditatem ejus » aut bonorum poffeflionem acccperit; cum conftet, occidentem hereditate occifi indignum effe, &_
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
five adoptivi, fi non fraudis causa adoptio fafta indignis ablata fifco vindicari. d. I cumratiof.
eflet. d. L 7. §. ex bonis 2. ff. b. U quemad- $■ prmxerea 4. ff. b. tt junft. /. lucius Titius 9, modum & patronis ex bonis libertorum delin- ff de jure ffci. L indignum efi 3. ff.de bis,quib. |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
qucntium tegiuun» it^.*»»,.» *«"■• — -• / ■ *• j
Merfmum 1. ff. b. t. I. fi in libertinum 28. pr. & §. 1. ff. de bonis libert. Et hanc partis di- midiae confervationem in gratiam liberorum con- |
ut indignts.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
*. Publicare bona omnia fecundum jus Co-
dicis foli potuerunt, qui in fumma adminiftra- tionis erant pofiti poteftate , ut Prarfefli prae- torio & Prsfeai urbi , cceteri non , mfi hoc |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
firmarunt quoquePrmc.pes poltenorcs, 1 neo- - - - p mc pem rctulitTcnt. /. unic. C. nefim
dofius&Valentinianus omma demum tunc fifco f2?rinJZc^X. liceat conffcare. Scd |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Vindicantes,cumliberideficerent. I. quando quts
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
10. C. de bonu profcriptorum. Atque h_ec lta m bo-
nis patris delinquentis i in bonis enim matris de- «ortatse filiis nihil deberi, juris abfolutiffimi effe a |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
& placitum cxtat Ordinum Hollandia: , quo
■ cautum,n.edc publicationis quaeftionibus occa- fionebclli Hifpanici orituris judicet in prima,
l r___ja *^v^i.,rr. .nftnntia Curia Provinciahs |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
.S
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
&iocie.ianoc. Mfim«no rcfc„pu,m to..J &
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
bom 6. C b. t. Videturque hoc ita fervatum Fuifle
usque ad tempora Juftiniani.utcunque fubinde per oppreflionemquorundam aliter fieret, quorum ideomorcsetiama Juftiniano reprehenfi fuerunt tanquaiMW, "*m non resfint, qu* delmqumt, fed qui res poftdent, reciprocabant feu converte- bant ordinem , & eos quidem , qui dtgm erant txena, dimitteb^nt, iUorum autem auferebant res, alios pro illis punientts, quos lex forte ad tlUrum wcabat fuccejjionem i juffusque Tribonianus m hoc omnem ponere providentiam, ut, cum ah- quis dignus apparuerit pcena , tpfe qutdempu- maw, risautem ejus non conttngantur, fed /i- nanturgeneri & legi, & fectmdum iUamordtm. novell. 17: cap. 12. Neque tamen exiftiman- dum , hac parre novellx quicquam innovatum fiiifle, velbona omnia damnati fuifle liberis ejus aut generi feu cognationi relifla, fed potiiis confirmata per iflud caput fuit difpofitio confti- tutionisTheodofuacValentiniani, md.Lio. C. b. t. fecundum quam pars dimidia liberis damnati fervaturj Wta vero hereiitas curia_feu |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
quaturipfisOrdinibus, eorumve Delegatis.p/4-
ctt. ordin. Holl. 28. Martii 1591. vol. 2. placit. HolL pag. 1506. in med. quodtamen nunc non ultra obfervatur, adeoque ex noftrls moribus hodiernis publicare poteft omnis, qui merum impcrium habet, & gladii potcftatem ; ut ta- men in dubio bona non praefumantur hodierno jurc publicata , fed id fententia judicis expri- mendum fit, dum odiofe cenfentur efle bono- rum publicationes. arg. d. L 7. ff. b. t. d. nov. 17. cap. 12. Groenewegen ad l. unic. C. ne fine jujfu Frincipis. & bona publicata non ce- dant dominis territoriorum, merum & mixtum imperium ex Principis conceffione habentibus, fcd fifco ipfius Principis majeftatem habentis. Ant. Matthseus de crimin, libr, 48. tit. 20. cap. 4. num, 17. eoque pertinent argumenta varia Chriftina-i vol.i.decif.ijj. aliter PctrusBort van criminele faktn tit. 1 o. tmm. 94. & few* 3. Quoties autem bonorum publkatio ex
crimine locum habere poteft , profpiciendum frobe.
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tf .'■'■
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
"33
rer. alienat. part. 3. cap. $.pum. ttlt. Ant. Mat-
thjeo decrimin. libr. 48. tit. 18. cap. 2. num. 10^ Et licet ex jure veteri Romano interfuerit circa bona alienari prohibita & ex fideicommiffo ro«« ftituenda, utrum damnatus civitatem folam amitteret, puta deportatione, an vero & liber- tatem, pcense fervitute; quatenus fervuspcen» fa&us pro mortuo habebatur , adeoque ipfo condemnationis momento conditio fideicom* miffi videbatur extitifle; quod aliter in depor- tato obtinebat, dum non omnino morti com<« parabatur deportatio. /. intercidit 59. §. 1. 2. ff. de condit. & demonftrat. tamen ex quo pla- cuit Juftiniano , nullum ex genere, poense fer* vumeffici, novell. 22. cap* 8.nulla quoque hac in parte differeritia. fupereft. Ant. Matthams d. libr. 48. tit. 18. cap, 2 num. 16, Porro a bo- nis fideicommiffiriis non longe diftat emphy- teufis , certae famiHae conceffa , eique alligatas licet enim vulgo cum bonis reliquis etiamem- phytcufis fifco cedat publicationis jure, non ta« men ea, qux familis data eft; ne cx alieno fa&o priventur infontes ea re, quam non ex bene- ficio ukimi poflefforis ac damnati, fed primi acquircntis ac concedentis, fperare poflunt atque habere. Hugo Grotius manud. ad jurifpr. Holl, libr. z. cap. 40. num. 33. Sixtinus de regali- bus libr, 2, cap. 12. num. 46, & feq\. Idcmquc circa juspatronatusdicendum. Jul. Clarus§. wt quaft.j?,. num. 7, Ant. Mattba:us de crimin. libr. 48.W. zo.cap. 4. num. 23. Anautem&qualia bona feudalia, publicatis bbnis omnibus, fifco tamen non addicantur , di&um in digreffione de feudis poft librum 38. num. 114. qualia ctiam pu- blicentur peculia, publicatis patris aut filiif. bo- |
||||||||||||||
|
DE BONIS DAM
|
||||||||||||||
|
probe, nc cnm damnati bonis etiam res ad ali-
um pertinentes fifco applicentur, ut pcena te- neat fnos autores , nec quifquam alieni crimi- nis fucceflor conftituatur, contra /. crimen vel potna %6. jf. de pmiis. Qua ratione fru&uario delinquente folus ufusfrudtus, proprietario nu- do delinquente, fola proprietas confifcatur. Ant. Matthaeus de crimin. lihr. 48. tit. 18. cap, z, fittm. 9. Et ex mariti" delido fola mariti, ex uxoris delicto fola uxoris bona fifco cedunt, in- nocui conjugis bonis a nocentis patrimonio fe- parandis. l.ftquispoft bac 9. C. de bonisprofcript. Appendix 'dicifionum poft Refpgnfa Jurif, HoH. part. 3. vol. 1, pag. 44. in pr. Rodenburg de jttre conjugum tit. z. parte altera.pag.milri 307. & feqq. Imo, fi jus civile fpecles, nedotesqui- dem mulierum delinquentium, & bonorum pu- blicationem patientium , fifco addi&s fuerunt in prajudicium mariti, nifi in quinque legibus, puta majeftatis, vis publicas, parricidii, vene- ficii, & de ficariis. l.quinque 2.&feqq. ff. h.t, Bona quoque ex causa fideicommiffi per con- demnatum tertio reftituenda, fifco non acqui- xl ex causa publicationis, expeditum eft, tum nc fiduciarii crimen noceat fidcicommilfario, con- tra d. I, 2,6*. //. b. t. tum, quia fiduciarius uti- que rerum ex fideicommiifo reftituendarum de- bitor eft, quippe ex quafi contradu, aditione Jiereditatis devin&us; non aliterautem, quam cum onere a_ris alieni, per damnatum ante con- demnationem contra&i, boiia damnati fifcus ex publicatione capit , perinde fere , ac fi heres cflet, ut infra latius explicabitur. Refponfa Ju- rifc Holl. part. 4, confil. 402. Sane , quenv |
||||||||||||||
|
admodum ex debitons ooaerai;! oums
|
||||||||||||||
|
a
|
miflb obnoxiis, pendente fideicommiffi dievel 1 nis,trac~tat Jul. Clarus §. fin. qudft, 78. num.
|
|||||||||||||
|
conditione , creditores ejus frudus in diminu- '
tionem crediti perciperetam diu poflunt,quam diu
dcbitor ipfe eos fuos feciffct. /. peto 69. $. pr&~
dium. 1, ff, de legatis. 2. ita quoque fifco per-
miffum fideicommiflb obnoxia bona ejus, qui
condemnatus cft ad mortem civilem , interim
oecupare , ut^medii temporis fru£his capiat,
donec fideicommifll conditio, diefve exftiteritj
forte & in pcrpetuum res ipfas retineat, fiqua
ratione contingat, ut fideicommiflum extingua-
tur. /. Statius Florus 48. §. ult.ff de jure ftfci,
l. cum pater 77. §. bereditatem 4. ff. de Itga-
iis z. idque fine diftindione, an bona fimpli-
citer fideicommiflct fint obnoxia , an fpecia-
liter alienari prohibita : quamvis enim in
Hollandia videatur autoritate rei judicatat
id induQum eflc , ut fifcus rerum fpeciali-
ter & in perpetuum alicnari prohibitarum
fruSus haud capiat, fcd tantum fimpli-
ci fideicommiflb gravatarum. Neoftadius C«-
lU Holl. decif. 23. Groenewcgen ad d. I.
48. §• i- f. de jure jifci. Petrus Bort van cri-
vtinele faken tit. 1 o. num. 78. & feqq. tamen
ubi talis decifio deficir, contrarium magis de-
fendi poteft cura Johannc a Sande de frobib
|
11.12. 13.14. Ant.
48. tit. 18. cap. z. num. 6, 7. Et generaliter
definiri poteft, omnia, qu« alicnari prohibita» fic ut tranfire non poiTint in cxtraneos fucceflb- res, nec delinquendo amitti pofle, ut in con- fiscationcm venirent ob erimen prohibiti. San- dc de prohib. alienat. part. 3. cap. 3. num. 41. Pctrus Bort van crimineli faken tit. 1 o. num. 81. Sixtinus de regalibus libr, z. cap. 12. nttm. 37-
4. Sed uti aliisfuccurrendum, nc cx alieno
lsedantur dcliclo per publicationem, ita caven-
dum quoquc, ne illis in cafibus, quibus admis-
fa publicatio, fifcus fuo fraudetur jurc. Unde
fiis, quidelidumperpxitravit, exquometuen-
da publicatio, antc accufationem contra fe mo-
tam bona alienaverit tkulo lucrativo; fubfecu-
tadeinceps condemnatione, donationes inirri-
tum deducuntur , ac donata ad fifcum re-
deunt, fecundum latius expofita in tit. de do-
nationibus num. 8. Sed & , fi ex titulo one-
rofo1 venditionis alteriusve contra&us fimilis ,
alienatio poft crimen contra&um faSa apparcat,
fifci fraudandi causa, fic ut & accipiens fraudis
fuerit particeps, ( quod ex muhis circumftantiis
Pdddd4d 5 coUigi
|
|||||||||||||
|
Lib. XLVIII. Tit. XX.
|
|||||||
|
1134
colligi poteft, reccnfitis in Rcfponfis Jurifc. Holl.
part. i.confil, 120.) fifco non minus, quam alteri cuicunque privato per alienationes frau* dulentas laefo , accommodanda videtur ad revo- candas alienationcs aftio Pauliana. /. in fraudem 45. ff. de jure fifsi. L in fraudem 11. §. ult. ff. qui& a quib. manum. liberi nonfiant. Vide Jul. Clarum §. fin. quaft. 78. num. 16". & feqq. Ant.Matthamm de crtmin, libr. 48. tit. i%.cap. 2. mm. 19. praefertim, cumhac inpartefifcus ctiam privilegio munitus fit, dum privati alie- nata quidem revocare poffunt» fed non ea, de quibus dolo malo id tantum egit debitor , ne acquirat. /. quod autem 6. pr. & §§. feqq. ff. qtta in fraud. cred. alien. funt m refcind. fifcus vero hoc jurc utitur, ut in ejus fraudem fa&um intelligatur non modo, fi quid quocunque ti- tuloalienatumfuerit» verumetiam, fidoloma- io acquifitio omifla fit. d. /. in fraudem 45. ff. de jure fifci, non obftante l. cum quidam 26. ff. tod. tit. quippe cujus folutio inveniri poteft in ttt. qua in fraudem creditor. alien. tmm, 16. in fine, His confequens eft, longe magis re- vocationi locum efle oportere, fi quis propter crimen jam profugus, delatamfibi hereditatem akeri vendiderit, haud ignaro, in flfci fraudem id fieri; cum amplius tunc emtione tali etiam fuga rei irHtruatur 9 contra l. ult. §. ult. ff. de requir. vel abfent. damnandis, Confer Refp. Ju- tifc, Holl. part. 1. confxl. 240. 5. Porroftri&ublicatiobonorum recipit
intcrpretationem, cum pcena fit, arg. /. pen, ff. de potnis. fic ut ncc delinquere videatur , qui in dubiis qusfttonibus contra fifcum facile ref- pondcrit. /. »0» puto 10. ff.de jtire fifci. quo- ties nempe non de damno evitando, fed com- pendio fackndo fifcus agit, ut latius exponit Ant. Matthaeus de auftion. libr. 2. cap. 7. num. 89. 00. Atque ita publicatis omnibus delin- quentis mobilibus & immobilibus, incorporalia non debent cenferi confifcata efle. Licct enim hodierno ufu divifio rerum in mobiles & im- mobiles etiam fub k comple&i foleat incorpo- ralia, quatenus illa vel ad mobilia vel ad im- mobilia per intcrpretationem reducuntur , ut latius expofitum in tit. de rer. diviftone num. 18. & feqq. tamen fimul ibidem obfervatum fuit num. 29. tum demum id ita ufu plaeuiffe, cum vel fermonis tenor id poftulat, vel alia neccflitas cx difpofitione , univerfitatem bono- rum continente, fubeft; neutiquam vero, ubi nulla ncceilitas adeft univerfitatem omnium bonorum comprehendendi fub mobilium & im- mobilium appellatione , qualis non eft , quo- ties bonorum publicatio arbitraria judicis fen- tentia imponitur j ut pote qui vel omnium re- rum vcl quarundam rerum ademtionc reum po- tuit coercere. Confer Jul. Clarum §. fin, quafi. 78. Aum. 9, Nec minus ex ftri<5ta illa publicatidnis interpretatione dcfcendit, quod pu- blicatis bonis^ pradTcntiafola, non f oftca qux- |
|||||||
|
renda , publicata intelliguntur , five omnium
bonorum, five dimidiae tertiive aut akerius par- tis publicatio fa&a fit; fic ut poftca quasfita non ipfi tantum publicationem paflo , fed & poft ejus obitum heredibus cjus acquirantur ac conferventur ; fi modo publicationem patiens reus Hbertatem civitatemque falvam habeat, prout id contingit in iis, qui ex lege Julia dc ftupris , aut de vi privata damnati fuerunt. §. item lex 4. Inftit. de public. judiciis, l. 1. ff, ai leg. Jul. de ri privatL aut extra ordinem rele- gati cum bonorum publicatione. I, relegatm 14. §. magna 1. ff. de interd. & releg, & de- port. I. cum ratio 7. $. ult. ff. h, t. ac de his fimilibusque cafibus accipienda Pauli Jurifcon- fulti verba , quibus receptum aflbrit, publicatis bonis, quicquid poftea acquiritur, fifcum non fequi. /. fi mandavero 22. %. is cujus j.ff.man-* dati. nam fi cum publicatione concurrat depor- tatio, aliave pcena talis, per quam quis nume- ro civium eximitur, ita quidem interim bona poft publicationem obvenientia acquirit fibi, ut circa ea emcre, vendere, aliaque jure gcntium li- citafacerepoffit, fed non ad eum effe&um, ut indc fraus fifco fieret, qui ei mortuo fucceffu- rus eft. /. ejus qui 8. §. f% cui 1. i.ff.qniteftam, fac.pff. jun<5t. /. deportatus 15. ff.deinterd.& releg. & deport. I. funt quidam 17. §. item x.ff. iepanis. d.l.cumratio7. §.ult. ff. h.t. Etquia deportatio acque, ac pcenxfervitus, a moribus receflit quantum ad effeclus fuos, confequens eft, nunc generaliter pra:fentia fola delinquen- tis bona, per publicationem fifco acquiri $ fu^ tura ncque vivo neque moituo condcmnato ad fifcum pertincre. Groenewegen ad l, 2,C.b. f. de bonis profcript. Quse vero futurarum , quae praefentium rerum appellatione veniant, pro parte colligi poteft ex traditis ad tit. ad legem Falcidiam num. 27. & iis , qux habet Ant. Matthaeus de ctimin. libr. 48. tit. 18. num. 12. 14. 1«;. 6. Ceffat tamen bonorum proptcr crimcn
publicatio, fi rcus moriatur ante-xondemnatio- nem; eo quod ita morte crimen extinguitur, ut nec dc bonis ukra quasftio fuperfit, licet talc effet delidum, cui etiam publicationis pcena» jure prseftituta fuit, co quod declaratoria fal- tem tum jure Romano tum moribus hodiernis requifita fuit fententia , rcum ex tali crimine, quod publicationis pcenam meretur, nocentem effe. /. in fraudem 45. §. bona i.ff.dejurefifci. arg. /. in Senatufconfultum 15. §. fi propter %.ff. ad Senatufc. Turpitt. jun<5t. /. non valet 4. C. ai leg. Tab, de plagiar. Refponfa Jurifc. Holl. par- te 1. conjil. 32 j, quod fub akerius nomine re- petitum part. 4. confil. 52. nifi ex confcientia fceleris fibi mortem confciverit, de quo ad tit. feq. aut poft fententiara, qua» publicationem ir- rogavit, fed appellatione fufpenfam , eadem pendcnte mortuus fit j cum & tunc bonorum qudlio poft mortcm rcmaneat. /. fi itpi 2. C. i»
|
|||||||
|
De bonis damnatorum;
|
1*3*
|
||||||||||||||
|
fi micnte appett. mors interven. Addc qua: di- tum ad collatcrales attinet ) kt Neoftadio &
|
|||||||||||||||
|
Grocnewcgio traditum in tit. ad Senatufc. Ter-
|
|||||||||||||||
|
cam ad tit. fipendente appell. mors mterven. aut«
|
|||||||||||||||
|
perduellionis crimen fit , quippe cx quo
hercdes defunftum necdum condemnatum haud dcfenderint atque purgaverint, hereditas fifco vindicatur. l.ult. ff.ad leg. Jul.majeft. Lult.C de bonis eot. qni ante fent. mortem fik confciv. ut tamen illis in cafibus, quibus poft mortem rei necdum condemnati dc bonis ejus fifco ex publicatione addicendis quxftio moveri poteft, pcrfecutio illa bonorum non ultra quinquen- nium amorte rei extendendavideatur. arg. l.fx quis defunttum 2. C. de apoftatis. Jul. Clarus§. UU majeftatis num. 16. in$ne. Peregrinus de iure m Itbr. 4. tit. 5. mm. 33. Brunemannus ad d. I. 2. Rcfponfa Jurifc. Holl. part. <}.con- fil. 228. Praecipue vcro his in regionibus mul- tifariam conticciTit publicatio , fic ut exigua tantum pars patrimonii delinquentis, fifco ce- dat, fecundumprivilegiaNobilibus Hollandiae, ac pluribus civitatibus indulta, de quibus, & eo- rum interpretatione, ac an in crimine quoque lafae majeftatis locum fibi vindicent, vide pla- citum Ordinum HoU. 9. Jmuarii 1595. vol. 1. flacit. Holl. pag. 106 3. 6c quae imprelTa vol. 3. placit. Holl. pag. 532. Groenewegium adautb. bona damnatorum C. h. t. multosque ibi citatos. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2. confil. 10. part. 2. vol. 1. conftl. 187. part.+ conftl.6^.& 272. Certe pofita privilegii talis conceflione, etiam illud vires exfcrere, fi quis ex falfs monetsc cri- mine condemnetur , adeoque bona cjus fifco non cedere, aliquoties placitis nominatim expres- fum fuit. Editt. Maximiliani 14. Decembr. 1480. vol. 1. placit. Holl. pag.z<$9<}.tircamed.Edi£tum LieeftrU Comitis 4. AUg. 1586. artic. 24. d. vol. 1. pag. 2634. Ediclum ordinum Generah 21. Mar- tii i6o6.artic. 1. d.vol 1. pag. 1669. ln rnul- tis quoque Gelris partibus cum pccna ultimi fupplicii non concurrere bonorum pubhcatio- nem, exceptis paucis criminibus, traditLamb. Goris adverfar. tracl. 1. cap. 4. nnm. 11. Et Ultrajeftibonadelinquentiumnonpublicarj.nifi in criminc tafae majcftatis, autor eft Ant. Mat-
thmsdeaucliott. libr. 2. cap. 4. num.zj.mfine. & de crimin. libr. 48, tit. 20. cap. 4. nnm. 20. infine. Dcnique, eftedu infpedo, noneftlo- cus publicationi , fi patrimonium delinquentis atque condemnati folvendo non fit, fic ut de- duftoaerc alicno nihil acquirififcopoflit: quip- pc quo cafu magis eft, ut fifcus illud damnati creditoribus concedat permittatque. I. 1. §. an hona 1. ff jttre pfci. L ejus qui 8. §. ft cui i.ff. qui teftam. fac. poff. Neoftadius Curia fupr. de- iif. 125. An autem, ceflante bonorum publi- catione, reus condemnatus de bonis fuis tefta- ri poflit jure civili ac hodierno, didum adtit. qm teftam. facere pof num. 39. 40. Et quo rnodo fuccedatur , pofito , quod monbus rc- cepta fit auth. bona damnatomm C. h. t. ( hcet perperamdcfcripta ex nmU, 134. f«f. ul}. quar» |
|||||||||||||||
|
tullian. de fucceff. ab imeftato num. 35. infme.
7. Effedus publicationis eft, quod, utifis-
cus bona condcmnati acquirit , ita & debita condemnati agnofcere ac folvere teneatur, tan- quam fuccedcns in locum cjus j & quidem in totum , fi omnium bonorum publicatio fecuta fit, pro parte dimidia , tertia , aliave , fi pro femiife, triente, aut alia portione patrimonium ejus fifco ccflerit , veluti cx lege Julia de ftu- pris, aut de vi privata, co quod fucceflio pro oneribus portionis fuse rcfpondet, & condem-« natus non nifi pro ea parte , quam retinuit , obligatus manct. I. tutoris 2. C, ad leg. Jul. de vi publ. velprivata. jund. l.i. C. de fidejuff. & mandat. §. item lex Julia 4, & §. 8. lnfttt. de pnblic. judic. I. 1. I. ult. ff. ad leg. JuU de vi pri~ vaxa. Cseterum, cum nunc bona condcmnati per diverfa poflint diverforum Principum fupre-* morum tcrritoria difpcrfa efle , dubitari non modo poteft, publicatis bonis omnibus, cujus Principis fifco bona ccdant, fcd &, qualis fis» cus, ac pro qua parte , onus asris alieni, quo gravabatur conuemnatus, agnofcere dcbeat. Pri- mum quod attinet, dicendum vidctur, condem- nati ac publicatione puniti res immobiles ccdc- re fifco Principis cujufque , in cujus tcrritorio fitae fint. Qiiamvis cnim fententia publicatio- nem bonorum imponcns , direclo non afficiac aut in publicum addicat bona immobilia in Principis alterius fuprcmi tcrritorio cxiftentia 3 ut latius cxfequitur Ant. Matthams de aimin* libr. 48.tif. 20. cap. 4. num. 17, tamcn idnon impedit , quo minus altcrius iftius territorii Princeps, bcnc pracfumcns dc re advcrfus fcclera- tum alibi judicata, etiam executionem cjusfa- ciat in bonis immobilibus fuae fubjedis juris- diQioni, praefertim, ficrimen talc fit, exquo & ipfe, fi judicaflct , bonorum publicationcm fuiflet dccreturus. Adde tit. de judiciis, num. 69. in fme. Ant. Fabrum Cod. libr. 9. tit. 2 7« defm.i. Jul. Clarum§. fm. quaft.jZ.num. 27, Qua ratione etiam Domino dc Brederode adju- dicata immobilia in territorio ejus Vianenfi fi- ta. Sententien van den Hogen en Frovincialen Ra- de decif. 13, Nec aliud cx juris tigore ftatuen- dum de mobilibus; Hcet enim in materia fuc- ceflionis ab inteftato rcccptum fit, mobiliare- gi lege domicilii dcfun<5ti, quia , ubicunquc naturalker exiftant, finguntur domino prafcn- tia efle, tamen vere fubfunt potcftati atque im- perio cjus, in cujus territorio inveniuntur, ut latius tradidi in 11*. de conftit. Primipum parte al- tera , de ftatutis num. 11. atque adco , nifi Princepsille comitati indulgetc vclit, (quod hic, ubi At proprii fifci commodo quaeftio vertitur, difficulter pratfumendum, fi de conventione in- ter vicinas gcntcs aut inveterato ufu haud con-* ftet) mobilia aequc ac immobilia , in fuo tcr*- ritorio rcpetta, fifco fuo Yindicandijurc rauni- tua
|
|||||||||||||||
|
L i b. XLVIII. Tir.XXL
|
|||||||||||||||
|
1136
|
|||||||||||||||
|
26. AddeRefponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol.it
conftL io.mm.ult.]ix\: Clarum $. fin. qu&ft. 78. num. 28. 29. Parentcm.p. m. Paulum Voet de ftatutis fetl. 11, cap.z.num. 5. imo,vixaliainter heredes& fifcos ex publicacione fuccedentes difte- rentia intcrccdere vidctur, quam quod heredes fine inventario adeuntes in iolidum fupra vires patrimoniitcneantur creditoribus, fifci vero non, ultra, quam afcendunt damnati bona. Jul, Cla- rus d. qmft. 78. num. 30. Ant. Matthseus 4$ crimin. libr, 48. tit, 18. cap. 2. imm. ult. 8. Illud filentio non pra?termittendum , ix
pacis conditionibus ad priftinos dominos reverti debeant bona immobilia in hoftili folo flta, & per occafionem belli publicata, non videri ex- clufa bona illa, quse per fimulatos contradus in alios fuere translata, publicationis evitandae cau- sa ; eo quod, utcunque fimulatis contractibus falfitas ineffe videatur , non tamen id verum eft, ubi hoftis eludendi gratia tale quid intcr- venit, dum belli jus tales in hoftem dolosde- fendit. Vide Refponfa Jurifc. Holl. part. 4. con- ftl. 142. 9, Plura de publicatione bonorum ex mori-
bus hodiernis videri poffunt apud Petrum Bort van criminele faken tit. 10. fag. mibi 115, e^* feqq, Sixtinum de regalibus libr. 2. cap. 1 z. Chas- faneum ad confuet. Burgund. rubric. 2. & alios confuetudinum Intcrpretes. Ant. Matthaum de crimin. libr. 48. tit. 18. cap. 2. & tit. zo.cap. 4. mm. 15. & feqq. |
|||||||||||||||
|
tus eft ; atque ita ctiam fieri folitum , autor
eft Ant. Matthaeus parcemia 7. num. 8. in fine. & de crimm.,libr, 48. tit. 20. cap. 4: num 18. Sfcfit» ut» quemadmodumnuncuniusdefun&i inteftati plures intelliguntur cfle hereditates pro multitudine utentium diverfo fucceffionis jure re- gionum , in quibus immobilia difperfa funt» fecttndum tradita in tit. ad fenatufc. Tertult, & de fucceffi ab inteftato nuttt. 24. ita quoque tot ccnfeantur effe publicationes, quot locis divcr- forum Principum imperio fubjectis mobilia vel immobilia delinquentis bona conftituta aut fita funt. Parens p. m. Paulus Voet de ftatutis fecl. ii. cap. z. num. 2, 3, 4. & de natu- 74 mobil, & immobil. cap. 23. num. 8. 13. 14. Alterum quod fpeclat» quo ncmpe modo, & per quos, aeris alieni onus ferendum fit, ra- tioni & xquitatt convenicns exiftimo, idem in pluribus diverforum Principum fifcis ftatuendum effe, quod inpluribusuniusdeftmcli hcredibus, quorum alii plus alii minus ex bonis defuncti jurc fucceffionis propter variantia ftatuta fitus rerum confccuti funt , adeoque fifcos fingulos pro rata emolumenti , quod quifque ex publi- catione fenfit, creditoribus dcvinclos fore; eo quod etiam in publicationibus verum eft, fuc- cefforem ex publicatione pro oneribus portio- nis fua?, feu utilitatis cxbonisqusefitae, refpon- dere debcre, I. tutoris 2. C. ai leg, Jal. de vi publ. vet privatL Quod & fuadent , quai a me fcripta ad tit. de acquir. vel omitt. hered. num. |
|||||||||||||||
|
T I T V L V S XXI.
De bonis eorum * qui ante fententiam mortem fibi confciverunt. S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||
|
tt Tie autocheiria Stoms probata & impunitate
ejus, ft tentata > mn peratlai exceptis pau* cis caftbus. Prafumitur tamen facla ex con- fcientia fceleris latentis, ft de alia causa, /«- tore, amentiJti dolore, &ftmilibusr haudap- pareai, Si quis ex confcientia fceleris fibi mor- tem confciverit, an & quando bona ejus pa- hlicentury jttre civili ac mvribus'? 2. lmprobata Chriftianis hu fententia Stoicorum.
Qud pcena hodie puniantur, qui fceleris con- ' utochciriam a Stoi&s Philofophis
probatam omnino fuiflc , fi non ex fceleris confcientia procederet, probavi antea in tit. ad leg. Aquil. num. 11. adduda Senecae autori- tate; qui & idco multis extollit Catonis Uti- cenfis fefe manu fua perimentis faftum , quafi quo pulchrius nihil habeat Jupiter, quod fpe- ^tetmtcms. deprovidentm tap. 2, in med, imo |
fcientia , vel tadio vita , doloris impatientia s
autpudore, mortem fthi inferre tentarunt, fed non perfecertmt. Qjuid , fi per furorem ? si absque fceleris confcientia mortem qttis verefibi intulerit , bona mn publicantur. An tunc ca- daver ignominiofe haberi debeat , & ab bone- fta fepultmk arceri ? An peccet, qui cadave? educit ex aqua» fi in ripa reponat mortuum • quive refcindit laqueum ejus, qui fe fufpendit, fiid quantocius denunciet publicet Deumipfum inducit vclut humano fermone lo-
quentem» & prolixe mortales, ad mortem fibi I ipfis inferendam, invitantem hortantemque, tan- quam ita breviffimam ac expeditiffimam ad H- bcrtatem viam ingreffuros. d. libr. de providen- tia cap, ult, Confer Ant. Matthaeum de crimin. libr. 48. tit. 5. cap, 1. num. 9. Menochiumtfe arbitr. judic. cafu 284. Hinc nequc teftamenta eorura, qui tgedio vitae, vcl valetudinis adverfx, dolo-
|
||||||||||||||
|
orum, &c. **$7
Corneliae, ut alibi dictum , extraordinaria fal-
tem pccna acerbiore fa&um tale vindicandum erit; eo quod , qui fibi non peperdt , multo minus aliis parciturus credkur , fi non pcena: fcnfu abfterrc3tur. /. tilt. §. 6. ff. h. t. Illum certe, qui ex vitse tatdio, vel pudore, veldo- loris impatientia, fibi mortem confcifcerc tenta- verit, nec tamen peregerit, extra ordinemtanr tum cocrccndum efle , expcditum eft. Meno- chius de arbitrar. judic.*cafu 284. num. 22. & feqq. Matth. Stephani ad conftit. crimin, Caroti V. artic. 135. circa med. Ant. Mattlmisdecri- min. libr. 48. tit. 5. cap. 1. mm. 10. in fme. Non itcm , fi pcr furorem ", cum ipfo furore fatis punitus fit, ac potius in eos, qui furiofo cuftodiendo fucrunt adhibiti, nc quid pcrnicio- fius in fc aut alios moliatur , pro ncgligcntix modo animadvertcndum foret. arg. /. divus Mar- cus 14. //. de offtc. prafidis» l. pen. §, «If. //. ad leg. Pomp. de parricid, Quod fi absque fceleris confcicntia, fecundum ante di<fta, ad eflcdum autochciria perduda fit , publicationi quidem bonorum locus non cft, tum jurc civili per dd. U, tum etiam ex moribus hodicrnis, Coniftit, cru min. Caroli V. artic. 135. ibique Interpretcs. Refponfa Jurifc. Holl. part. 2. conftl. 104. Sc part. 4, conftl, 26*4, Appendix dccifionum, pejl Refponfit Jurifc, Holl. part. 3. vol. 1, pag, ^y.in fwe. Sed an cadaver inquictari, aur ignomi- niapublica afficidebeat, diftinctione tcrminan- dum videtur ? Si enim a furore vcl amcntia hoc facinus proccflerit; five perpctua, five tempo- raria , magis eft, neque ignominiam cadaveri, neque mulftam ex bonis imponendam cflc; eo quod nec fuperftes poft facinus tentatum, fcd non perfcdura , ulla coercitione affici dcbuis- fet fccundum jam dicla , fatis ipsa ameatia vcl furore punitus, ac commifcratione potius, quam pcena dignus. Grocncwegcn ad l. 1. i.C. b. t. num. 7. Parens p. m. Paulus Voct ad §.5. ln- ftit. de public. judiciis num. 9; Sin ex vitx ta?- dio, vel aliter extra furorem aut amcntiam, id deftinato confilio admiflum fit, non adco im- probanda vidctur recepta multis in locis con- fuctudo , qua cadaver furciE appenditur , aut \ uncis carnificis cx urbe cxtra&urn, fub patibu- lo fepelitur, quo alii abfterreantur, ne fimilia. tentent, nifi hanc infamiam proximi pecunia redemerint. Ant. Matthaois de ciimin. libr. 48. tit. 5. cap. 1. num. 11. Paulus Voet d. loco. Refponfa Jurifc. Hbll. patt. 2. conftl, 104. Li- cet in Hollandia ceflare honcftse fcpultura? de- ncgationem , adcoque quod pro ea obtincnda I a propinquis cxigitur, ex concuffione magis, quam jure pendi, ftatuat Groenewegcn ad d. lt r. 2. C. h.t. num. 6. 7, &; ad Gmii manud. ad Jurifprud. Holl, libr. 2. cap. 1. num. 3 3. Pe- trus Bort van de ctiminele fa\en tit. 10. Mftm. 58. 59. Refponfa Jurifc, Holl. part. 4. confil, 164. Quod & refpondere videtur privijegioa Maria Bttrgundica Hollandis 8i Zelandis con- Eceecee ceflb |
||||||
|
De bonis e
dolorisve luflusve impatientia , vcl jaftatione,
ut quidam Philofophi,' vel furore , vel pudo- ' re mori maluhlcnt, infirmabantur. I, fi quisf- lio 6. §. ejus qui 7, ff. de injufto rupt, trrit. te- Jiam. neque ipfi, fi facinus ex caufis hifce ten- talfcnt, non peregiflent , ullam fuftinere poe- nam fuperftites debuerunt ; eo excepto, quod ignominia mittendi fuerunt, fi milites fuiflent, quafi in eo peccantes , quod contra facramenti fidemfe militiseper mortem voluntariam voluis- fcnt fubdu&os. /. omne deitclum 6. §. qui fe 7. ff. de re militari. i f\ quis aliquid 3 8. §. ttlt. ff, de ptznk. I. 1. C. b. t, utimali fcrvi credcban- tur, qui quid feciflent mortis fuae confcifcen- dae gratia , quo magis fe rebus humanis cx- trahercnt, atquc ita fe eximerent dominomm poteftati. /. cum autem 2,3* JT. excipitur 3. ff. de adilit. edifto. dummodo meminerimus, de il- lis, qui non invcrliuntur ex aliqua, fuperiorum caufarum fibi ipfis mortem intentaffe, prasfum- tum fuifle, quod latcntis fceleris confcientia id ab iis admiflum fuerit, ideoque tune illos pu- niri debuifle, quafi de fe fententiam tulerint, propria nocentes confcflione. /. ttlt. §, fi autem 6". //. h, t, adco vx~y fi milites eflent , capitis pceaa iis fecundum Arrium Menandrum impo- nenda fuerit. d. I, 6. §, 7. ff. de re miitt, Pla- ne quisquis, reus criminis jam poftulatus, vel in fcelere deprehenfus , ex confcientia fceleris talis, ob quod bona condemnati fifco cederent, mortem fibi confcivit, hanc poenam pati dc- bet , quod bona cjus fifco vindicentur. /, 1. /. 2. C. k. t, l. qui rei 3. pknc. & §. 1. 2. 3. ff. b. t, etiam moribus hodiernis. Groenewc- gen ad l. 1. i, C. h, t. num. 8. uttamenhere- des ejns, qui fe occidit , ad innocentiam ejus defendendam admitti debeant, atquc ita, non probato crimine , bona fibi rctinere. /. ult. §, ult. ff, h, t. quemadmodum nec publicationi bonouim locus eft , fi ex confcientia quidem fcelcris, fed antequam reus poftularetur, necem fibi confciverit. d. I. 3. pr.ff.h.t, Cui&con- fentire videtur conftitutio criminalis Caroli V. artic. 135. aperte pcenam publicationisftatuens in cafu, quo rcus jam poftulatus fuit. Matthias Stcphani ad d. artic, 135. 2. CxterumquaeRomar»isplacuit, quaeStoi-
corum fcftx arrifit fcntcntia , Chriftianae reli- gionis re&asque rationis naturalis principiis ac praeceptis adverfa eft; uti id multis egregie de- monftrat Ant. Matthaeus d. Ubr. 48. tit. 5. caf. 2. num. 9. 10, & prolixe avus p, m. Gisber- tus Voet feleftarum difput, fart. 4. difputatione de bomicidio & Ufione fui ipfius pag, 245, & feqq. adeoque fi quis ex fceleris confcientia vio- lcntas fibi manus intulerit, ut fe perimat, gla- dio pnnicndus eft fecundum Ant. Matthaeum ie ctimin. libr. 48. tit. 5. cap. 1. num. 10. i» fine. aut fi cui forte hoc durius videatur, dum homicidia tcntata , fed non pera&a , moribus hodiernis ordinaria: non fubjacent pcenae legis |
||||||
|
Lib. XLVIII. Tit. XXII.
|
||||||||||||||||||||||||
|
1138
|
||||||||||||||||||||||||
|
Cui fimile videtur, fi abfciffio fiat horninis,
quifufpenfus deprehenditur, quia poffet adhuc vivus cfle 1 atque ita mors averti; dummodo, fi mortuus jam fuerit, hocquoque judici quanto- cius fignificetur» ut infpe&io cadaveris, & in fa&i qualitates inquifitio, fieri poffit. |
||||||||||||||||||||||||
|
ceffo 14. Mariu 1475. vol. z, placit. HoU,pag.
70. circa med. quo etiam ibidem cautum, uni- cuique licere hominem merfum, fiveviYumfi- ve mortuum, ex aqua educere fine metu pcense, fi modo , cum mortuus deprehenditur, repo- natur in ripa ita, ut pedes in aqua propendeant. |
||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S XXII.
De interdi&is & relegatis & deportatis.
S u m m a r 1 a.
|
||||||||||||||||||||||||
|
4, De varia fignificatiohe exilii. De deportatk*
ne & aqua & ignis interdiftione; an iis li- bertas totlatur ? De earttm origine , remiff. De differentiis inter deportationem & relega-* tionem. An relegati adbuc ftattiis bonorari potuerint} Anrelegatio, deponatio^ autinme* tallum damnatio fervk tmponi potuerit} 5, ^«* pcznJl jure civili ac moribm co'ercean~
tur , qttirelegationit deportationh fimilibusque ptxnis non parent , aut ftigiunt ex opere pu^ blicot attt metalli, cui• addiSi funt> An ex- cufentur, /i contra interdiftionem redeant tem* pore nundinarum majorum> 6, Apud nos & alios deportatio, & in metallam
datio , nota non eft. Recenfentur , qui apud nos aut alios fimiles fere videvtur deportatis aut in metallum datis. locorum interdiftio ; aut lata fuga , ut omnium
locorum interdkatur prater certum locum; aut in infula vinculum, id eft relegatio in infuiam. I, exi- Hurn 5. ff. b. t. Cujacius quidcm , ut expli- cet, quid fit lata fuga, lcgendum putat, cer-* ti loci interdiftio , id eft lata fuga , attt om~ nium tocorum imerdittioprater certum locum, in no- tis ad Pauli recept. fent, libr. 5. tit, 17. §. ult. poft med. aliis aliae placent emcndationes majo- rem adhuc vulgatx leciionis mutationem con- tinentes , ut Marciano conveniat cum Ulpia- no. Cajterum cxiftimem , abfque illa ver- borum commutatkme , Marcianum explicari poffc, fi unum in, velut fuperfluum demas, & pro in infuU vincuium fimplicker legas infuia\ vincuium<, convenientcrHaloandri editioni, & Corpori Crloffato. Primoctenim, quodMarci-* anus t r i/t, Ulpianus duo relegationum gencra con- ftituit,eodem modo fefc habet, quo capitis dirni-» nutio; cpamjuftinianustriplicem ponit. princ. Inftit. de capit. dimimtt. Ulpianus duplicem »' magnam & minorem, L 1. §. fi filitts 4. ff. de fuis & legit. bered. fub magna comprehendcns fpe- cicm duplicem Juftiniani , puta maximam 8c mediam, qua vel libcrtas, vcl etiam fola civi- tas intcrvenicnte deportationc tollitur; ut con- ftat cx /. 1. §. capitis 8. in fme ff. ad fenatufc. Tet-
|
||||||||||||||||||||||||
|
, Quibus rehus alicui in pcenani interdici pofilt ?
An pr&fes ultra adminiftrationis fu* temptts pos- ftt alicui interdicere ? An magiftratus bodierni ? An korttm interdiftio territorto coarftata f\t ? Quo modo verum fit relegatorum duo, & re- legatorum tria genera ejfe , & quid fit lata fuga ? , An magiftratus potuerint relegare in infulam
aut locum alium certum, fua jurifdiftioni non fubjeftum ? An relegare a locis fua poteftati baud fuppofitis, a provinciis aliem ? Quo modo judi- ees urbani & alii Hellandia pojfmt a tota HoU landia relegare ? Quo jure a Zelandta & Ultra- jefto, ftcut Ultrajeftini a folo HoHandico ? Quo ntodo Curia HoUandica ab omnibus feptem pro- vinciis, locisque adjeftis, fi tam grave crimen /k? |
||||||||||||||||||||||||
|
3
|
||||||||||||||||||||||||
|
ntcrdic*H in genere funt omncs il-
li, quibtts vel certo loco, vel ho- nore, vel negotiatione, vel ordi- ne, vel profeffione, vel arte, vel condudlione vccYigalium » vel ad- |
||||||||||||||||||||||||
|
vocatione
tur. L 1. |
, vcl foro , vel fpe&aculis interdici-
§. pen. ff. de off. prafefti urbi. I. moris |
|||||||||||||||||||||||
|
tft 9. pf. & §S*f*ffl* L capitalium 28. §. fotent
3. ff de panit. I. relegator,um 7-§. interdicere 10. I 8. jf. b. t, An autem praefes ultra admini- ftrationis fuae tempus alicui potucrit hifce inter- dicere , expofitum in tit. de off. prafeHi ur- hi num. i. in fne. Plane moribus hodiernis id poffunt magiftratus ukraadminiftrationis fua: tempus.. Groenewegen ad l. ult. ff. de pmis, Sed tamen loco interdi&io coar&ata eft , adeo ut is,cui artc, negotiationef foro interdictum eft, extra terrkorium interdicentis artem , ne- gotiationcm, forenfia tra&arc poffit. arg. L ttlt. ff. de iurifditl. Parensp. m. PaulusVoet defia* ttttis feft, 4. cap. 5* num. 19. 2. Relegatos quod attinet, relegatorurn duo
cffe genera Ulpianus ait; quofdam, qui in in- fulam relegantur •, alios, quibus fimpliciter in- terdickur provinciis, non etiam infula affigna- tur. L relegatorum 7. ff. b. t, fecundum Mar- cianum vero mtinm triplex eft , aut (tmrum |
||||||||||||||||||||||||
|
DE INTERDICTIS ET RELEGATIS ET DEPORTATIS. I139
|
||||||
|
tionis fpecicm , in eam conftituiffet, poft quin-
quennium pcenam illam ha&enus mitigavit, ut eam ex infula in continentem terram tranftule- rit. Foft quinquennittm demum, inquit Suetonius in Augufto cap. 6" 5. ex infnl* in continentem, levioribufque paulo condttionibus , tranftulit eam ; nam ttt omnino revocaret, exorari nnllo modo po- tuit, atqueitafuftulitinfuljEvincuIum, tertium eumdemque feveriffimum relcgationis gradum; nec tamen ideo liberum ei permifit exilium > liberamve vagandi poteftatem, ut tantum acer- ds abftineret locis , in quibus forte Auguftus effet; etcnim Suetonio tcfte in vita Tiberii cap. 50. Julia, uxori tantum abfttit, itt relegata quod mihimum eft offtcii aut bumanitatis impertiret Tiberius, ut ex confiitutione patris uno oppido clatt- fam, domo quoque egredi & commcrcio hominum frui vetuerit : adeoque Auguftus re ipsa poft relaxatum infula: vinculum filise fuae latam fu- gam impofuit, ut nempe omnium locorum ufu ei interdi<5tum effet prsqter certum locum , u- numque oppidum, quo claufa, domo quoque egredi per Tiberium prohibita fuit. 3. Quoties vero aut certis locis interdicitur»
aut in certum locum certamve infulam rclega-
tio fit, illa plerumque territorio relegantis cir-
cumfcripta fuit ; adeoque extra provinciam fu-
am, feu a provincia fua, relegare quidcm prje-
{cs potuit, relegatoquc neceffitatem a fua pro-
vincia abftinendi imponere. /. relegatorum 7. §,
fed extra 7. & §. interdicere io. ff. b.t. atque
ctiam ad certa fuse provincias locarelegare, in-
terdicendo, ne ex illis egrediatur, A, /. 7. §. item
in 8. & 9. ff. b. t. fed poteftatem non habuit
relegandi in infulam, aut in provinciam locum-
quc certum, fuae non fubjcftum jurifdiclioni. d.
I. 7. §. fxcut 6. ff. b. t. junct. /. ult. ff. de juris-
d'di. nec interdicendialienaprovincia, nifi hoc
quibufdam prsfidibus nominatim indukum in-
veniretur a. Principe; vel etiam per quandam con-
fequentiam; quamvis & tunc propter autorita-
tem fupremi Principis, cui omncs provincia:
fubjcclx erant, ut patet ex d. I. 7, §. interdi-
cere 10, & mult. feqq. Eodemquc modo nunc
quifque tantum a. fuo, non itcm alicno,tcrri-
torio relegationem fack ; nifi i fupremo plu-
rium locorum , divcrfis magiftratibus inferio-
ribus parentium, Principc hoc conftitutum fit»
vcl fpecialis conventio cum aliis territoriorura
Principibus fupremis hanc ab alicna quoque re-
gione relegandi facultatem dederit. Qua ratio*
ne edicto criminali Pbilippi Hifp. Eegis 5. Julii
1570, artic. 6}.vol. 2, placit, Holl. pag, 1024.
conftitutum fuit, propter crimen kfsemajefta-
tis divinje vel humanae judices etiara inferiores
rclegare potuiffe ab omnibus Belgii provinciis»
quas tunc ei fubjedse erant. Et urbium fingu-
larum HoIIandicarum judiccs autoritate vario-
rum edicl:orum fceleratis non urbe tantum fua»
fcd & tota Hollandia interdicere poffunt, no-
tifllmo ufu. Groenewegcn ad d. I. 7, §.12,
Eeeeeee 2 -fl.
|
||||||
|
TertuU. quse ejufdem Ulpiani eft: quo modo
& Cdliftratus {ub magna comple&itur tum maxi- mam tum mediam, quseveldeportatione, vclin metallum damnatione contingit. /. cognitionum 5. §. ult. ff. de exititord. cognit, Adeoque , ut ad relegationem redeam, cum Ulpianus relega- torum duo gencra ponit, unum * quo relegan- tur in infulam, alterum, quo provinciis eis inter- dickur , non etiam infula afflgnatur , fub pofte- riore genere comprchendit & illos, quibus in- terdicitur tantum una provincia, unove loco, & illos, qui ab omnibus provinciis lacifvc, uno excepto, abftinere juffi funt. At cum Marcia- nus exilium triplex ponit, hunc fervat ordinem, ut leviffimam exilii fpecicm prsemittat , puta, certorum locorum interdiftionem, quse hunc efte- ctum habet , ut tantum a certis locis abftinere debeat, in omnibus reliquis fuo poffit arbi- trio finc pcenas metu morari, atque verfari: ita namquc Ulpianus fubminiftrat exempla eorum, quibus injunctum , ut a patria , a civitate ali- qua, ab Italia , a provincia una vel quibufdam abftineant, ne intra patria. territorium vel mu- ros morentur. /., relegatorum 7. §. interdicere 10. &feqq. ad §. 20. ff. k t. Poft hanc leviffimam Marcianus tranfit ad feveriorcm eamque quafi mediam relegationis fpeciem, puta , latam fu- gamutomnium locorum interdicatur (fubaudi ufu) pater certum locum : quod contingit iterumfe- cundum Ulpianum, quando prsefes quem dam- nat, ne de domo fua procedat. L potefi 9. ff. b. t. vel ut in certH provincia parte moretur ; civi- tatem aliquam aut patriam non excedat\ regionem aliquam non egrediatur. d. I. relegatorum 7. §. item in 8. & §. folet pr&terea 1 9. ff. b. t. Sic fit , ut omnia loca alia , prjeter locum certum fibi affignatum, fugere dcbeat lata faga, id eft magna fuga , uti iata culpa & magna culpa eo- dem redeunt. /. magna negligentia 226. ff. de verb. fign. jundt. /. 1. §. i.ff.ft menfor falfum tnodum. I. quod Nerva 3 z. ff. depofiti. relegatio fane ad tempus fnnpliciter propofita fug<t no- mine venit in /. qui cum uno 4, §. ad tempus 4. //. de re militari. Quid ni ergo latam fu- gam dixeris, ubi quis non unum fed omnia lo- ca fugere juffus eft ? Atque ita latam fugam, forte nufpiam, quaminhac/, 5.&femelapud Ammianum Marcellinum in Corpore Juris aut Autoribus Latinis occurrentem , intcrpreta- tur do&iffimus Valefius » in notis ad Ammia- num Marccllinum Ubr. 19. cap. 12. ad verba Uta fuga, nec non Calvinus in lexico ad verbum, exilium. Tandem fummum feu duriffimum re- lc"atioms gradum Marcianus exprimit, xnfula vinculum, id eft> retegatianem in infulam, quse per fe fatis manifefta eft. Quod autem ita tres exilii gradus Romanis noti fuerint, ex iis, quje de Julia Augufti filia apud Suetonium fcripta funt, manifcftum eft. Cum enim primum Au- cuftus eam in certam infulam relegaffet, atque ita infuU vincukm , Yelut acerbimrnam rdega- |
||||||
|
Lib. XLVIII. Tit. XXItP
|
||||||||||||
|
1140
|
||||||||||||
|
quod illa non nifi in perpetuum, ha»c vel ad
tempus vel in perpetuum irrogari potuit. /. re- legattts integrum 18. pr, & %. 1. ff. h. t. illa femper civitatem 8c bona ademit; hyc nunquam civitatem; ac bona non nifi pro parte, nec ali- ter, quam fi relegatio fieret in perpetuum, ac fpecialiter pars bonorum publicaretur. /. relegati in 4, /. relegatorum 7. §. ad tempus 4. /. rele- gatttseft 14. §. magna r. ff.h.t. Unde&rele- gatus ftatuis aut imaginibus honorari non fuit prohibitus. /. relegatus ftatuis ij.ff.h.t. qua- tenus .fcilicet erectae in honorem cjus ftatuze non dejiciuntur eb fupervenientcm relcgationem, nifi ob crimen \x(x majeftatis relc^atio interve- nerit. /. eorum qtii 24. //. de pmits. non vero, ut aliaj de novo erigantur: nam cum vel reatus folus omnem honorem excludat , longe magis idfecutaad reatum condemnatb facit. arg. /. 1. C. ubi fenat. vel clarijf. Adhxc pra:fidibus fa- cultas relegandi in infulam compctiit, nonitcm deportandi. /. inter pccmu 6. §. 1. junci. /. re- tegatorttm 7. §. i.ff.h. t. Deniquefciendum cft, deportationem in fervos conftitui haud quaquam potuiffe, quippequi, nullum in civitate Ro- mana caput habentes, juxta §, fervus 4. lnfiit.de capit. diminut. etiam per pcenam caput civile non potuerunt amittere ; cjuo pertinet , quodl legitur, capitis , pcenam fervorum pcenis non convenire. /. hos accufare 12. §. emnibus 4. //. de accufation. Relcgationem ex adverfo iis sequc ac civibus Romanis fuiffe irrogatam. /. fifervm z.G. de fepulchro violato. I. fervo 2. //. qrit &a quib. manum. liberi nonfiant. Ncque contrarium eft in d.l, 12. jJ. 4. ff. de accuftthnibus. cum potius Jurifconfultus ibidem id agat, ut hanc ipfam relegationis deportationisque diffcrentiam fuggerat: prsemittens namque , fervos ex om- nibus legibus veos fieri, exccptS lcgc Julia de vi privata , quia ea lcge damnatr partis tertise bonorum publicatione puniuntur , qua? pcena in fervum non cadit j mox fubjungit, idemquc dicendum effe in cxteris legibus, quibtts ptcunia- riapcena irrogatur, vel etiam capitis, qua, fervorum parnis non competit, ficuti relegatio, fupple compe- iit; quafi diceret, non ita, uti relcgatio in fervos decerni poteft, deportationem quoqtte feu capitis poenam decerni in eos poffe; idque quia relegatio- ne nihil adimitur eorum , in quibus ab hominc libero fervus diftat, dcportatione vero jus ci vitatis feu caput civilc ac bona, quorum neutrum fcr- vushabet. Neceft, quod rurfus urgeas, inme- tallum damnari fervos aque ac liberos poffe. /. aut damnum 8. §. fervos aut 12. ff. de panit. t. metatli 11. C. de pcenis. undc & in infulam deportatio videri poffet ab illorum conditione non alicna effe. Nam etfi per damnationcm in mctallum ipfis neque libertas neque civitas, quarn millam habebant , adimi potucrit, non tamen ideo talis in eos fcntentia inutilis fuit; cum ex fervis privatorum deinceps fcrvi pcena; fierent. d. h 8. §. 12. //. de pcenis. 5. Quis-
|
||||||||||||
|
ff. h, t. ( quod & alibl obtinere, autor eft Gu-
delmus de jure noviff. libr. 5. cap.. 15. in fme) Quemadrnodum & Ipiis judicibus paganis, re- legandi poteftatem habentibus, iddatum» uta tota Hollandia relegare poiTint vagabundos va- lidofque mendicantes. Placit.Ordtnum Holl.19. Martii 10" 14. artic. 18. vol. 1. placii. Holi. pag. 490. Ex mutua vero conventione eft , quod Hollandici judices etiam Zelandico & Ultra- jecTiino folo, viciflimque Zelandi ac Ultrajectini folo Hollandico interdicere poflint, ut dixiiif. de conftit. Principum parte alterk de ftatutis num. 17. Quin imo j fi crimen atrox admiffum fit, quod etiam Ordinum Generalium edi£ta laedit , novum non cft , ut ex fpeciali Ordinum Ge- neralium authoritate, in fingulis caufis talibus intcrponenda , Curia Hollandka aut Suprema releget ab omnibus Fcederatis Provinciis terris- que omnibus imperio Ordinum Generalium fub- jecTtG. Sententiam talem a Suprema Hollandia Ctiria latam exhibet Petrus Bort van criminelefa- kfn tit. 1 i.cap. 10.»«*». \6.pag. mihi 201. 202. 4. Porro exilium tam late nonnunquam ac- cipitur , ut 8c deportationem contineat , imo proprie defignet a?que & ignis intcrdi&ionem, ac improprie tantum relegationcm compledatur. I. pttblicorum z.ff. depublic.judic. Undc & eviden- tioris intclleftus gratia exilium deportationis dici- tur.Lplacet <}.'mpneC,defacrof.ecclef.\iti8cexi* lium, quod eft vice deportatiorits, ubi civitas amit- titur. I. qtti cum 14, §. ts demum %. ff. de bonu libert, Appellantur autem deportati , qui ad certam infulam in perpetuum deferuntur, reten- ta quidem Hbertate , fed amifsa civitate *, fic ut per pcenam deportationis ad pcregrinitatem rcducantur. /. funtquidam 17, §. i.ff. de pccrits. I. fed /1 Jw 10. §. fedfi per 6. ff. de in jus voc. I. fed fi conditioni 6. §. folemus 2. ff. de he- red. inftit. quemadmodum & per aquse & ignis interdi&ionem fecundum Ulpianum infragmen- tistit. 10.£.3. acPaulumind, 1.1. ff.de public. jttdiciis, Nec ei , quod de libertate deportatis falva di&um, refragatur Calliftratus in /. cogni- tionum 5. §. ult. f. de extraord.cogritt, cumibi vel per libertatem deportatione amittendam in- telligi poflit libertas illa , qua* civium Roma- norum fuit, quazque non nifi falva civitatepo- tcrat falva efle, prout id pluribus adftruit Pa- rens p. mem. Paulus Voet ad §. 2. inft. de cd- fitis dimihutione. vel etiam legi poffit pro velu- ti, vely uti in antiquis quibusdam codicibus legi teftatur Accurfius; aut vel utique, utcon- ; tendit Raevardus libr. |. variorttm cap. j. De
hujus vero interdidionis aquae & ignis, nec non deportationis origine atque initiis pluraex an- * tiquitate a viris doftis congefta videri poffunt
apud Briflbniutn antiquit. libr. 3. cap. 5. 6. & Ulricum Huberum digrejfwnum part. i.libr. 3. cap. 7. 8. 9. 10. Nobis iiifFecerit, paucisenu- meraffe differentias inter deportationem & rele- gationem intcrcederites 5 quarum prima eft, |
||||||||||||
|
Desententiampas
|
1141
prseeife iftoc modo in contumaces ac relegatio-
nis violatores animadvcrri folet, fed magis alia
pcena gravior arbitrio judicis imponitur redcun- tibus contra interdidionem. Sande decif. libr. 5. tit. 9. defin. 9, infine. Groenevvegcn ad l, 4. ff, de pcenis. nifi quod validis mcndicantibus, relegationl non parentibus , virgarum rigida caftigatio fancita fuit. Edifto Ordin. Holl, 10. Manii 1614. artic. 16. Vol. 1. placit. Holl.pag. 490. Nec hos aut alios ullos relegatos a pcena liberabit, quod nundinarum libcrarum tempo- re ad loca interdi&a venerint, cum illa libertas folis obsratis , non item fcelcratis nundinas turbaturis, profit. arg. I. nemo deinceps ^.C.de epifcop. attd. quod & plurimis firmat Pcckius de jme ftftendi cap. 10. num. 7. 6. Caeterum apud nos deportatio in infulam
in ufu non eft, nec in mctallum damnatio; ut tamen damnationi in metallum , qua: libcrta- tem jurc noviffimo non fuftulit, fimilis quodam- modo videatur, licet non in omnibus, adtri- remesvel crgaftula pnblka condemnatio. Chri- ftineus vol. j. decif. <}z.infine. Groenewegen & Paulus Voct ai §. 3. Infiit. quib. mod, patr. pot. toU. Bannitos quoque in Imperio deportatis haud multum abfimiks haberi, patet ex Andr. Gail depacepublicalibr, 1. cap. 12. ficutinGal- lia illi, qui toto regno in perpctuum cxulare juffi. Rodenburch de jure conjug. tit. 2, caf, 1. num. 16. in tned. |
|||||||||||||||
|
$. Quisquis autem haud paruiffet, pcenis le-
vioribus hoc titulo propofitis , ei feverior in contumacix coercitionem decernebatur. Qiia ratione placuit , in tempus relegato , fi inter-, d.etislocis non excedat intra tempus, intra quod debuit , vel ctiam alias exilio non obtempera- vcrit, maturius redcundo , perpetuum exilium imponendum effe; in perpetuum relegato a cer- tis locis aut in certaloca» & non parenti , in- fulx vinculum , feu relegationem in infulam, conftitui oportere; in infulam relegato, fi ex- ccdat, deportationem ; in infulam deportato, & evadenti , pcenam capitis irrogari ; contu- macia in his omnibus pcenam cumulante. /. re- legati 4. I. capitalium 28. §. in exulibus 13. ff. de pcenis. (in qua l. 4. fere in pr. pro excedat Iegendum videtur , accedat , ut omnia prarce- dentia & fequentia legis verba fuadcnt) quem- admodum etiam in opus publicum damnati ad tempus, ac refugse , duplicato tempore quod fupererat, damnari folebant. /. aut damnum 8. §. quisquis 7. ff. de pomU, in opus metalli ad tempus dati, ob fugam in opus metalU pcrpe- tuum damnabantur; operi perpetuo addi<5ti, fi fugerent, in metallum dabantur j in metallum damnati , fi id admififfent, fummo fupplicio afficiebantur. d. I. capitalium 28. §. ita& in 14. ff. de pocnis. jun<5t. /. aut damnum 8. §. intereos 6. ff. de pcenis. I, cognitionum 5. $. ult. ff. de extraord. cognit. Sed moribus noftris non adeo |
||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S XXIII.
De fententiam paffis & reftitutis,
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||||
|
alios devoluta ? Au bona interim alienata ? An
. jtts patronatus ? 4. An recenfita numero fuperiore recuperet , quit
cuminfons effct condemnatus, refinunuraVrin- cipe. Et quid in aliis interfxt inter nocentem & innocentem contu fententiam reftitutum ? 5. Reftitutus etiam fubjicitur priftino oneri tute-
U, & ms alieni pro ea parte , q\d bona re- - cuperare ex indulgentia potuit , licet ea fponte
abdicet. An & , fi res qu&dam fwgulares ei ex fpeciati indulgentiH reddanturl 6. Etiam ante fententiam detifti gratia obtineri
poteftt vel in totum, vel ex parte, An&ita9 ut occidens evitet occurfum propinquorunt occiji, aut ut ad tempus a toco , in quo illi commo- rantur, abftineat? An hoc propinqui conventio- ne pacifci poffint ? Quid hodie interftt inter re- miffie & pardon ? Quid intet hac duo & abo- litionem} 7. Imtitit eft impetratio remiftonis per fub &
Eeceeee 3 obrep*
|
||||||||||||||||
|
1, Condemnatum, fivenocentem, five infontem,
folus Primeps, non judejx, reftituit. Qui apud nos pofint criminis gratiam facere ? An judices pojftnt reis criminum impunitatem promittere aut pr&ftare , ut fe & focios prodant ? Remis- Jione criminis obtenta , fed mulcla pecuniaria per Curiam iifipoftta , an curia illam vel par- tem ejus ob paupertatem remittere poflit} z. Reftitutio per Principem ad certos effeftus n-
firitta quid operetur ? Kelegatus potefi reftitui, ut a paucioribus iocis in pofterum abftineat, vel ttt ad tempus in loca interdiclaremeet. Siquis ftmpltciter reflituatur , an bona recuperet ? JEr quibus nominibus veniatjalis reftitmio ? Quid jit plenifiima reftitutio ? X. Quis ftt effeftus plenijfim&reflitutionU? Anbo*
na recuperentur ? An fruftus interim ex bonis publicatis ptrcepti ? An hereditates interim aliis nb incapacitatem condemnati dekt& ? An bona fidticommiffma , ob condemnatl defeftum ad |
||||||||||||||||
|
Tit. XXIII.
fu ? Quid tunc injungamr occidenti circa csn*
ciliationem ? Er an propinquis adhuc fua atti» tunc falva fit ? io. Si qua negletta circa impetrationem autcon- firmationem remijfioms, reftitutionis in integrum imploratione emendari nequeum , fed de nov» gratia petenda , exprefsa fatta gratia prieris obtenu, fed forte haud fufficientis , mentio- ne. 11. Vbi plura videnda de remijfione, & ejus pe-
tenda modo, requifttis , conciliatione cum pt&- pinquis occifi, aliisque. 12. De concejfione reditus in locum , unde quis
abeft, fine metu incarcerationis, vulgo, land- winninge. flUm prbmittiere impunitatem , ut forte extor-
queant confeftionem, nec, fipromiferint, fer- vare poffe j' ne videantur affedare vellc maje- ftatica , licet ex confenfu Principis id poilint uni, fi fe & reliquos criminis reos prodat. Leeu- wen cenf. for. part. 2. libr. 2. cap. 12. numm IJ. 14. 15. Sane, fi is, qui remiflionemde- licli a Principc impetravit, per Curiam tamen. condemnetur in mulclam civilem feu pecunia- riam, Curia poftmodum ex jufta causa partem illius muldse remittere potcft. Appendix de- cifionum poft Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. t.pag. 17. uti jureRomano Prxfides. /. illici* tas 6. §. ult, ff. de offic. praftdis, licet frcquentius dilatio quasdam folutionis concedatur, & pra> terlapfo dilationis tempore, nec folutione facla, pecuniaria mulda convertatur in pcenam cor- poralem, arbitrio judicis definiendam, Inftrutl* Curia Holl. artie. 224. Bdiftum Caroli V, 26. Maji 1544. artic. 24. voU i.placit. Holl. pxg. 326. 2. Eft autem reftitutio , quam Princcps fa-
cit, vel ad certbs effe6lus limitata, vcl fimpli- citer conceffa, vel pleniffima. Ad certos effe- ctus, veluti ad reditum in patriam & prxccdcn- tem dignitatem ; eoque cafu itleque patria po- teftas ncque bona videntur reftituta. L j. I. j. //. h. t. I. in infulam 6, l. fi pater 9. C, b. t, Qua ratione etiam moribus noftris relegatus vel inumvcrfum contra relegationem rcftitui po- teft, vel ccrtorum tantum locorum intuitu, ut ad ea aditus pateat, non ad omnia, a quibus re- legatio fa&a fuit j quod maxime tunc fieri tra- dit "Waffenaar, cum judex ab alieno territorio, Curia Hollandiae a provincia Ultrajcclina, vi mutus conventionis , relegationcm fecit , & reftitutio conceditur ad id , ut Ultrajcftino m folo deinceps fine metu verfari liceat. Pratt. ju- dic. cap. 29. num. 55. eo fere modo, quo Au- guftus filise Juliae prius in infulam relegata?, hanc fecit gratiam, ut ex infula, in quam re- legata fuerat, in continentem terram rediret, fed certi oppidi finibus conclufa , fecundum dida ad tit. de interd. & releg. & deport. num. a. Quid 1 quod & certi temporis intuitu re- ftitutio
|
||||||
|
ii4a Li b. XLVIII.
obreptionem. An & obreptio, fi quis dijfimu-
let , per ebrietatem in nundinis cadem faftam effe, etiam in tioUandia- ? An &, fi quis an* tea ftmilis aut diverfi criminis remiffionem im- petraverit, nec hoc libeilo , quo fecundi crimi- nis remiffio petitur, infertum fit ? 8. An inutilis remiffionis impetratio , fi pecunu
autresaliadatavelpromiffafwt? Quid , fieam (oncefferit, qui non habebat concedendi jus ? Concedit Princeps territorii in quo crimen admis- - fum, ftve admittens civis , ftve peregrinus fit.
An & Princeps, cui delinquens fitbeft ratione domicilii ? <j., An inutilis remijfio impetrata & confirmata,
amequam occidens occifi propinquis conciliatus ' l reus cx crimirie condemnatus fit,
nullus judicum aut prxfidum po-
p|j|teftfuam revocarc fententiam, aut
delifti gratiam facere , aut dam-
' natum reftituere , etiamfi is talis
effet, qui quidemut nocens damnatus fdit, fed cujus innocentia: ratio pdftea conftitit. /. i. §. ult. in ftne ff. de quaftion. I. divi fratres 27. ff. de panis. ut pote qui, fi re ipsa infons fit, judicis tamen fententia nocens habetur , dum res judicata pro veritate accipitur. arg. I. inge- mtum 25. ff. deftatu homin. Hinc ncceffefuit, legis, pcenas damnato irrogantis, vinculum ab co laxari, qui legis condendae, ac juftis ex caufis tol- lenda? ,poteftatemhabet, qualis eft folus Prin- ceps , ut reus condemnatus fupplicio fubduca- tur. d. I. 27. //. de panis. d. I. i.§. ult. infine //. de quafiion. eoque pertinet, quod in l, pen. C. de precibus Imperat. offerend. conftitutum fuit, rcfcripta contra juselicita ab omnibus ju- dicibus refutanda effe, nifi forte fit aliquid, qupd non laedat alterum, & profit petenti , vel cri- mcn fupplicantibus indulgeat. Atque ita mo- ribus quoque hodicrnis penes folos majeftate praiditos ea poteftas eft , veluti in Hollandia pcnes Ordines Hollandise , ficut & penes alia- rum provinciarurn Ordines, ratione fui territo- rii» nec nonpenes Ordines Generales refpc&u regionum illarum , quac eorum imperio extra feptem Provincias fubjeclse funt, etiam fi remotis- jfimx» ac in India fitae ; aut pcnes eum , cui tanquam Gubernatori hanc voluerint potefta- tem delegare. Decreta duo Ordinum General. 3 1. Januar. 1648. vol. z. placit. Holl. pag. 2385». Petrus Bort van criminele faken tit. 12. cap. 1. num. 15. & feqq. & num. 55. 5«», 57. 58, 50. Refp..Jurifc. Holl. part. 2. vol, %, confd. 220. pag. 580. & feqq. unde & natae graves querelse de corruptela , qua etiam vafalli, & juftitiae miniftri, deliftorum gratiam facere, imo quotannis quofdam criminum reos impu- nitos dimittere foliti. Vide £ Ordonnamie op de triminelejuftitie^.juliii-yo. artic. i^.&feqq. 24.28. vol. i.placit.Holl.pag.ioi^.&feqq.Qui- bus confequens ^ft, judices »on pofje reis crimif |
||||||
|
ssisetrestitutis. 1143
devolutam, recuperari a reftitnto vi reftitutio-
nis; cum ncc hanc abftulerit fententia , quip- pe necdum tunc delatam. Jul. Clarus d. quaft. 50. num. 8. imo , fi bona aHenari prohibita propter crimen condemnati non apud flfcum interim manferint , fed aliis dc familia ftatira ceflerint, fecundum ea , quse ex multorum opi- nione , & judicato Hollandico, antea funt tra- dita in tit. de benis damnat, num. ^.redte dixe* ris, nec ea ad reftitutum dcbere reverti; cum enim femel jure fuerint aliis de familia acquifi-» ta, non fin# injuria corum ipfis auferri a Prin- cipe poflent. Gomezius variar. ref. tom, f.Citp, 13, num. 39. in med. Ant. Matthseus d. ttt. 19. cap. 5. num, 10. in med. Nam necbona medio tempore alienata, reftituto reddenda funt; eo quod , uti vulgo , ita & in hac reftitutio* ne, beneficia Principum in dubio intclligenda falvo jurc tertii , & fine cujusquam injuria, data eflc , dum nulli mortalium jus {uum de-* trahendum eft. /. pen. C. de precib. Imperat. offer. I. nec avus 4. C. de emancip. liberor. junft. $, ttlt, in med, lnftit. de his qui fui vel alieni /«- ris funt. I. 2. §. fi quis a Frimipe 16. ff. nequid in loco publ, ftat. Nifi fifcus ipfe vendiderit ; quippe quo cafu pretium furrogatum videtuc in locum rei, quemadmodum in aliis univerfa- libus, non particularibus judiciis ad rerum re-t ftitutionem, pretia vicem rerum diftradarum ob- tinere, earumque in locum fuccederc, dictum in tit. de petit. hered. num. 18. & tit, de rei vindic. num. 10. Jul. Clarus §. fin. qmft. 59. num. 6. Gomeziusvar, refolut, tom. \.cap. 13. num, 39. Ant. Matthaeus d. tit. 19. cap. 5. num. 10. "Waffcnaar d. cap, 29. num. 48. poft atios cit. Neque his contrarium eft , quod re- dintegretur jus patronatus , quo damnatus per fcntentiam exciderat. /. 1. ff. h.t. uti &ju$ patrias poteftatis fecundum ante dicla. Etcnim jus illud patronatus poft fentcntiam ad alium non erat tranflatum , non utique in fifcum, nec etiam in ipfum libertum; ficut ncc jus pa- trjse poteftatis tranfivit in filium cx patris con- demnationc; fed potius fufpcnditur lolummodo illud jus virtute fentcntise cx quadam confequen- tia neceflaria , propter^ incapacitatem condem- nati; quaccflante, juris illius cxercitium fpon- te refufcitatur , fecundum Gomezium d. kco. 4. Didatamcn hadenusde fructibus medii temporis, aut rebus alienatis, ad aliofvedelatis, haud reftituendis, ita demum obtinent, li ve- re nocenti, fententiamque jure paiTo, plcniiti- ma reftitutio indulta fuerit. Si cnim cjus, qui nocens videbatur, & ut talis damnatus crat, innocentise ratio poftea manifefte conftiterit, magis eft, ut talis omni ex parte fic per refti- tutionem in priftinum rcponatur ftatum, ac fi nulla unquam condemnationis fententia intcr-» vcniiTct, nc alioquin ibi reliquiae quaedampce- nas fint, ubi nulla floxia eft ; adeoquc reverti debeant ad eum omnia bona , etiam alicnata, ncc
|
|||||
|
Desententiampa
ftitutio relegatis indulgeri poteft a. folo Princi-
pe , non aliis; commeatum enim remeatumque cxuli ncminem, nifi Imperatorem ex aliqua cau- sadarepofle, Marcianus fcripfit. /. relegati 4. in fine ff. de pwnis. Quod fi fimpliciter rcfti- tutio conceffa fit, per eam folummodo reditus in patriam & poena corporalis remiffio tribui- tur; quae 8c generalis reftitutionis aut genera- lis aut communis indulgentiae aut abolitionis generalis nomine venit. /. cum patrem z. /. tu- jor 4, /, ^. I. generalis 7. l.fi pater 9. C. b. t. junc"t. /. ult. C. de generali abolitione. Groene- wcgen ad d. I.1. 2. C, b. t. num. 7. Pleniflima ve- 10 illa dicitur, per quam omnia recuperantur per fententiam amifla. /. 1. C. b. t. eodemfere modo, quo & perjus poftliminii omniaredin- tegrantur jura illis j qui ex captivkate ab hofti- bus reverfi funt ; unde & inter jus poftliminii ac reftitutionem a Principe fa&am comparatio ab Ulpiano inftituta, in /. fi quis flio 6. §. pen. ff, de injufto irrit. fatt. teft. Et de hac reftitu- tione pleniffima fermo eft in §. cum autem 1. Inftit. quib. mod. patria pot. toll. fi modo illic tali legatur diftin&ione, ut verba per omnia non ad decifionem fed cafum propofitum reducan- tur, puta , fedfiex indulgentiaPrincipisreftituti fuerint per omnia, priftinum ftatum recipiunt; at- que ita nulla inter d, §, 1. & /. 5. /. 9, C.b.U pugna eft. 3. Pleniffimae reftitutionis hujus effe&us eft,
quod cum reliquis juribus fententia amiflis refthutus etiam fua bona recuperat per fis- cum occupata. /. 1. junct. /. tutor, 4. /, 11. I. 12. /. ult, pr. & §. penult. & ult. c. b.t. "Non tamen fru&us , medio tempore ex bonis perccptos; eo quodhi per fentcntiam nonfue- xunt ademti; reftitutio autem fola reddit ea, quibus quis per fententiam fpoliatus fuit. d. I. ttlt, §, ult. C. h. t, arg. autbent. idem eft de Nefto- rianis C. de h&ret. & Manicb. noveU. 115. cap, 3. §. 14. lketenimin rei vindicatione & fimi- libus reftituere denotet , cum fua causa & fru- fiibus rem reddere. /, in condemnatione 173. §. cum verbum 1. ff. de reg. juris. I. reftituere au- tem 35. /. reftituere is 75. ff. de verb. ftgnif, l. videamus 38. pr. & §§. feqq. ff.de ufuris.xzmtn id ad noftram reftitutionem ex indulgentia ob- tentam trahendum non eft; eo quodvindicans & fimiles agunt de damno evitando, dcque re- bus rccuperandis, quse fine fcelcre amifla , & ab alio per injuriam poflefla funt; hic vero fis- cus jure pofledit, non rem alicnam, fcdfuam, ex deliclo condemnati fibi qusefitam, & ex me- ra gratia adeoque titulo lucrativo ad fententiam paflum reverfuram. Gome2tus variar. refolut, tom. 3. cap. 13. num. 38, Jul. Clarus §. ftn, yuaft, 50. num. 7. Ant. Matthseus de crimin. libr. 48. tit. 19. cap. <j, num. 9. "Waflenaar fratt. jud. cap. 20, num, 4. Eodemque ex fundamento dicendum videtur , nec heredita- tcra, propter condemnati incapacitatcm ad a.lios |
|||||
|
L i b. XLVIII. Tit. XXIII.
|
|||||||
|
1144
nec non feudaiia & fidctcommiflaria, propter
damnationemejusadaliosdelata, ipfarque etiam hcrcditatcs ob prsefumtam damnatt incapacita- tem altis qusefitx; prxfertim, fi cogites, nullum iis , qui fes has tencnt, adimi jus qusefitum, aut injuriam ficri concefsa infonti reftitutione; cum in omnem evcntum tantum confiderari po- tuerint atque debuerint , tanquam bonse fidei pofleflbres rerum , jure ad infontem , ac fine causa damnatum , pertinentium , quibus ad fummum propter bonam fidem fruetus forte confumti videfipoflent relinquendif fecundum fundamenta generalia , de fru&ibus per boux fidei poflbflbres rcftkuendis lucrandifve latius tfacTata in tit. de acquir. rer. domin. num. 29. & feqq, Ant. Mattlmis de ctimin. libr. 48. tit. 19. cap. ^. num. 10. Adde Refponfa Jurifc. Holl. part. f.confil. 185. Quin imo, cum in cafu , quo nocens pleniffime reftituitur, im- penfis tamen litis criminalis contra fe motse, & debito advocatis fifci, aliifque, falario, grava- tus maneat. Inftruclio CurU Sttprema artie. 59. firabantwa artic. 111. & 616. cx adverfo his omnibus eximendus eft, aut jam prseftita rc- cipere debet , qui propter probatam innocen- tiam adverfus fentcntise iniquiatem a Principe reftitutus fuit. Refp. Jurifc. Holl. d. part. 5. cort- fil. 185. ^.♦Uti autem jura reftituto redintegrantur,
quae ei cpmmoda funt, ita & onera per refti- tutionem redintegrari , ratio dicTat, eo fe- re modo , quo id per jus poftliminii contin- ' gere , notum eft. Qua ratione tutelas cu- Keve adminiftrationem rcftitutus recuperat. arg. I. ult. §. pen. ff. h. t. juncT. I. quamvis 8. ff. de mieU & ration. diftrabendis. §. ab hoftibus 2. In- ftit. de Attil. tutore. atque etiam oneribus om- nibus xris alicniarite fententiam contracTi fub- jicitur, quotiesbona quoqueomnia per indul- gentiam ad eum revcrfa funt. /. pen. C. h. t. I. pen. ff. h. t. vel ei facultas a Prindpe oblata eft bona fua recuperandi; etiamfi enim illa de- relinquere malucrit, acTionibus tamen, quibus ante fententiam fubjecTus fuerat , exucre fefe non poteft. I. fi deportatus 2. ff. h. t. Qiiod fi non omnia bona, fed pars eorum, feu quota, veluti tertia , quarta, fexta, ad reftitutum ex indulgentia revertatur , etiam pro fata portio- ne ejus rurfus incipit teneri. I. fi debitor 3. C. h. f. Plane, fi reftitutio fefenon porrexerit ad bona damnati, fifcus ea retinens omniquoque oneri seris alieni obnoxius remanet, nec cre- ditores ex antegefto habent cum eo, qui de- bkor fuit, illas actiones. /. 2. I. 3. ff. b. t. ufque adeo, ut, fi vel maxime , uf res quas- dam ex indulgcntia Principis haberet, impe- traverit, ab oncre tamen aer,is alieni ex praece- dente tempofc Hberatus maneat. d. I. ft debitor 3. C. h. t. 6. Cscterum non modo poft fententiam, fcd
&antecondemnauonem delinquens gratiamds- |
|||||||
|
licTi pcenseque immincntis remiffioncrn petit &
impetrat, vel in totum, vcl cx partc, ut pce- na capitalis remittatur , fed arbitrio judicis alia levior deccrnatur, cujus exemplumexhibetPe- trus Bort van criminele faken tit. 12. cap. 6. num. 12, 13. vclctiam, fub certis legibusat- que conditionibus, per eum, cui gratia deiicTi fit , praeftandis ; veluti , 111 ad tempus certura abftineat ab eo loco, in quo commorantur pro- pinqui occifi, & ut quavis ratione evitet occur- fum eorum. Appcndix dccifionum, foft llefp. Jmifc Holl. part. 3. vol. 1, pag. 12. in fwe & 13. & 40. in med. licet propinqui occifi id conventione inducere nequeant , ut impetrans delifti gratiam a certis locis fefc abftineat; eo quod hoc quandam fpeciem exercitii jurisdidio- nis, ad privatos haud pertinentis, fapere vide- tur. Hugo Grotius manud, ai jurifprud. HolL libr. 3. cap. 33. num, 10. ibiquc Groencwcgcn in notis. Et fi quidem rcfpcdu cxdisfiictss gra- tia concedatur , vulgo in praxi dicitur remijfie, fin aliorum eriminum intuitu , pardon appclla- tur >y inter quse duo illud intcreft, quod homi- cida remiflionis aPrincipeconccfia: interinatio- nem feu confirmationem petere dcbcat, in ge- nua procumbens; reliqui vero delinquentes id ftantes , aperto capite pctant. Petrus Bort d. tit. 12. cap. 6. num. 7. ficuti rurfus ha?c duo in eo ab abolitione diftant, quod interinatione feu confirmatione indigeant ; abolitionis vero, ad omnia crimina pertinentis, nulla confirma- tio feu interinatio petenda fit , ut poft alios obfervat Groenewegen ad l. 1. 2. C. h. t. num, ult. 7. Eft autem inutilis impetratio refcripti re-
miflionis ac gratia; delidi, fi pcr fub & ob- rcptionem impetratum fit; expreffo in narra- tione apcrto mendacio, vcl omifsacornm narra- tione, quse crimen aggravant, & adeiictigra- tia faciendaPrincipem abfterruiflent; cumom- nibus refcriptis id commune fit a quod fubau- ditam habeant conditionem , fi preces veritate nitantur ,, eaque deficiente , mendax prccator jubeatur carerc impetratis, fccundum latius di- da in tit. de conftit. Ftincipum num. 3. & 4. quibus adde , quse habet Petrus Bort van cri- ,minele faken tit. n.cap. 3. num. 3. & mult. feqq. Et fi vero ex edido Caroli V. 3 o. Jx~ nuar. 1545. w/, 1. pUcit. Holl.pag. 383. rc- miflio concedi difficultcr admodum potuerit ho- micidii per ebrietatera aut aliter iti nundinis raajoribus urbium pagorumve commifli, fic ut per obreptioncm remiilio intelligeretur obten- ta, fi in fupplicatione nundinarum circumftau- tia prsetermifla fuiflet , & hoc jus alibi adiiuc fervetur, fecundum Waflenaar pratl. judic. cap. 29. num. 44. circa ftuem. tamen in Hollandla nunc talem nundinarum mentionem haud cfle neceflariam , autumat Petrus Bort d. cap. 3.. num. 20. An ex vero, merito dubitcs, cum ratio edidi Carolini non fit pctita a quadam fancli-
|
|||||||
|
DE SENTENTIAM PAS
|
U4J
tiam faccre., nulliusquc momenti efle indukam
ab altcrius regionis Principe remiflionem. Can- cerius variar. refolut. part, 2. eap. i.num. 70.& fcqq. Petrus Bort van criminele faken tit. 12. cap. i.num. 60. Refponfa Jurifc. Holl./wf. 3, vol, 2. eonfil, 320. (vere 220.) num. 1. & 3. Quod & hadenus admitti poteft, ut pcr alium facta rcmiflio non obfit , quo minus in loco dclidi pepctrad pafecutio poense fiat , quam- diu etiam ab hujus rcgionis Principc criminis gratia indulta non eft, ctiamfi dclinquens a lo- co delidi abfit, quatcnus hodie etiam abfentes accufari damnariquc poflimt in loco criminis pcrpetrati , fccundum tradita in ttt. de judicits num. 67. m med. Caetcrum t> cum in d. tit, de judiciis num. (58. & 70, ctiam adnotatum fuc- rit, delinquentcs in locodomicilii quoqncpofle accufari iiituitu criminis alibi admifli , & do- micilii Jegiflatorem pofle fua lcgc pcenas pra;- fiaire fubjcdo fuo, in cafum, quo in alio ter- ritorio quaedam fecerit, quaj tcrritorii legjfla- tori difplicent, ac pro crimine ei habentur, li- cet ex lege regionis, inquafiunt, delidafor- te non fint, ut di(5tum tit. de conftit. Principum parte altera de ftatutis num. 9. poft med. non animadverto , cur Princeps domicilii, qui pu- «ire delinquentem potcft, non poflct etiam dc- licti gratiam facerc, ad eum faltcm effcdum, ut delinquens tuto ac fine pcen» mctu in domici- Ili laco moretur: quod & aperte evincit trans- aclio intcr Ordincs Gcnerales & Hifpanos it\+ ita 26*. Decembr. 1661. de finibus territoriiO- vermafe, in cujus artic. 15. cautum, fipcriftam transadionem de finibus contingeret, aliquem per domicihum fcu liabitationcm fuam fubjici Hifpano , cum jam antc dcliili alicujus perpe- trati veniam & rcmiffioncm ab OrdinibusGe- ncralibus impetraflct , aut vicc vensa ; Princi- pem, in Cujiis territorio nunc commoratur fcu domiciliuravi illius transacSionis habet, peten- ti novum remiflionis diploma indulturum. vol. 2. ptacit. HoU. pag. 27^3. 2784. o. Non tamen inutilis cft remiifllo cx eo
folo , quod indulta fueri^, cum accdum oc- cidens cum occifi propinquis in concordiam rc- diiflet , eofque placaflet. Lxcet xnlm facilior fit rcmifllonis impetratio , ft propinqtii liomi- cidse conciliati fint, quatenus Ccfc impctradoui aut confirmationi opponcre ncqueunt Ant. Fa- ber Cod. libr. o. tit. 10, defm. 3. tamen nihil vetat, quo minus Princeps etiam abfquc pra> cedcnte tali conciliatione , remiflionem indul- geat y ac remiflionis illius confirmatio quoque interponatur, prarfcrtim, ubipropinquiadcon- ciliationcm, jam fa^pius tentatam , difficiliorcs funt. Henricus Kinfchot de refcript. gratutra- clat. 3. de rtmiff. homicidii cap, 13. cirea fwem. Ut tarnen tunc injungatur adhuc homicida;, ut propinquos occifi citari curet, quo in concor- diam cum ipfo rcdcant acceptis iis, qua; con- ventione definicndacrunt, autafioquinperCu-, Fffffff riam |
|||||||
|
fun&itatedieinundinarum, qmkermiffttt^ pro-
ptie kerkmiffen appellantur, ied a frcquentia ho- micidiorum » quas per ebrictatera committeban- tur -j non alias autem frequentius, quam nun- dinarum tempore , Baccho litari folitum ; & quia profufa: ingurgkationcs ifte non ipfo tan- tum nundinarum die, fed & per quandam con- tinuationem poftea fiunt, hinc Sc in eo edicto cxdes integro triduo poft lapfum nundinarum drem admifla eodem habetur loco , ac ,fi ipfo rmndinarum die fafta eflet; indkio evidente, non diei fan&itatem, fed frcquentiorem ea oc- cafione ebrietatem, edicto ifti caufam dedifle. Quicquid fit, illud utique certum eft , pcr obreptionem impetratum videri refcriptum re- miflze caedis, fi quis jam ante csdis altcrius re- miflionem impetraverit , neque hoc libello, alteram remifiionis petitionem continente, nar- ratum fit ; cum difficilius longe illis indulgen- tia videatur concedenda , qui impunitatem ve- teris admiffinon emendationi, fed potius con- fuetudini peccandi dcputaverint: idque quoties ejufdem, non alterius gcneris crimcn ante re- miflum , diflimulatum cft. arg. /. nemo dein- ceps 3. infmeC.deepifcop, audient, quod &cau- tum Inftrutl. Curk Erabant. artic, 614, Jul. Cla- rus §. fn. qttaft. 59. num. 9. Henr. Kinfchat de refcriptis gratU tratlat. 3, deremijf. bomicidii cap. 17. num. 5. Bort d. tit. 12. cap. 3. num. 21. 22. "Waflenaar d. cap. 251. mtm. 44. in fne. 8. Proeterca inutilis impctratio cft , fi pro-
bari poflit , ad remiflionem dcliifti impctran-
dam pecunias aliafve rcs datas aut promiflas
efle ; extra ordinem coercendo eo > qui acccpit.
Ordonn. op de criminele juftitie 5, Jalii 1570.
artic. 16. rol. i.placit. Jipll. pag. 1015); Ad-
de tit. mandati num. 1 o, m fne. uti &, fi intra
annum, ex quo caedcs fa6ta, rcmifllo obtenta
iit. Editt. Caroli V. 26. Maji 1544. artic. 1.
Hcnr. Kinfchot d. tratt. 3. de remijf. homicid.
eap, 11. vcl etiam impetrata ab eo, qui non
habebat delictj talisremittendi jus; dum delin-
qnens ejus non fubeft jurifdidioni ac poteftati.
Scicndum etenim, illumquidcm, in cujuster-
ritorio crimcn admifium fuit , illius criminis
gratiam facere pofle ,. quia nullius publica au-
toritas adeo kefa videri potcft , atque quidem
cjus» in cujus tcrritorio illud perpetratum cft :
nec intercfle, ntrum delinquens in loco deIi<5U
fimul quoque domicilium foveat , an advcna
feu percgrinus fit» alibiconftitutumhabensdo-
micilii jus; cum utique in domicilii loco pec-
catum non fit, nec regionis illius pax publica
turbata. Sedan non etiamPrinceps, cuifubeft
domicilii jure dclinquens , poflit delidum re-
mittere, a fuo fubje&o inalteriusPrincipister-
ritorio perpetratum, non «que expeditura eft?
Sunt enim». quibusplacuit, nullum alium prae-
ter eum Principem , in cujus tcrritorio delic-
turh cornmiffum conftat, delifti iflius poffe gra-
|
||||||||
|
«n_^^B___
|
||||||||||||||||||||
|
L i b. XLVIII. Tit. XXIV.
|
||||||||||||||||||||
|
1146
riam fuo norainc tranfigi patiantur. Appendix
decifionum, poft Rejp. Jurifc. Holl. part. -$.vol. 1, pag. 14. Hsnr. Kinfchot d. tracl. de remiff. homicidii cap. 15. num. ult. Cum enirn Prin- ceps neque foleat, ncque debeat ulli jusquscfi- tum adimere » propinquis occifi nondum con- ciliatis a&io fua, non obftante remiffionis im- petratione ac confirmatione, falva eft. Henric. Kinfchot d. traci. de remiff. homicid. cap. 13. tittm. 5. 1 o. Quod fi delinquens gratiam quidem im-
petravcrit, fed in petitione aut confirmatione gratiae quid negle&um peccatumve fit, ex quo videri poffet impetratio inutilis efle, atque adeo pcenam adhuc metuat, reftitutione in integrum adverfus omifla juvari non poteft, fed iteratam debet delicU gratiam petere , non diffimulato, quod jam ante obtinuerit diploma gratiae , fed id inutile effe vereatur. Ediclum Caroli V. z6. Maji 1544. artic. 9. 10. 1 i.voL i.placit. Holi pag. 324. Petrus Bort vm criminele faken tit. 12. cap. 3. num. 23. & feqq. |
||||||||||||||||||||
|
11. Plura de delictarum ~, prascipue homi-
cidii remiffione, forma, modoque petendi di- ploma remiilionis , ac confirmatlonem ejus, conciliatione cum propinquis occifi , aliifque fimilibus huc fpectantibus , vide apud Henric. Kinfchot d. tratt. de remifftone homicidii. Cre- fpum de Valdaura obfervat. 5. Petrum Bort van criminele faken tit. 12. cap. 1. z. & feqq* Waflenaar pracl. judic. cap. 29. 12. Quod fi quis ob homicidium commis*
fumprofugus, purgare fefevelit, autfuperali- quo moderaminis inculpata: tutcls exceflu tran- figere cum publico accufatore , mctuat auteni apprehenfionem carcerifque fquallorem , pcti per eum poteft per modum gratia? libcra facul- tas verfandi in ea regione, undc abeft, fine metu incarcerationis , quod beneficium appel- latur nobis landwinninge ; de quo itidem, an & quando, a quibus , & quo modo conceda- tur, latius traclat Petrus Bort d. tit. 12. cap. 8. 'Waflenaar prafit. jud. cap. ult. |
||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V $ XXIV.
De cadaveribus punitomm. |
||||||||||||||||||||
|
, adavera punitorum cognatis aliifque
petentibus ad fepulturam concedi folent» etiamfi ad exurendum dam- nati cflent, fcilicet, ut ofla & ci- neres collccta fepultura tradantur;, nifi confultum videatur ea publico exponere Ipe&aculo, ad deterrendos alios, ne fimilia ten- tent; vel perduellionis rei fint. I. i.l. ult. ff. h. t. jund. /. capitalium 28. §. pen. ff.depanis. Confer d. ordonnantie opdefttjlvan procederenin triminele faken y.Julii 1570. artic. 40. vol. a. placit. Holl. pag. 1055. In Hollandia tamen punitorum cadavera Academiae, quas Leydae eft, id petenti in anatomia? ufum concedi debent. Tlacitum Ordinum Hollandia 18. Dec. i^.& 19, Dw. 1619. vqU 2. fUfit, HoU. p^, 1065. |
Sed & deportatorum aut in infulam relegatCM
rum cadavera ex loco, in quem vivi deportati fuerant , alio transferri nequivcrunt fine Prin- cipis confenfu. I. 1. ff. b. t. Pannicularia au-« tem punitorum , id eft , veftimenta & alia qusedam exigui pretii, quse penes fe habuerunt, non commentarienfibus aut optionibus ccde- bant , fed in ufus publicos pretium eorum per prjefides impendendum erat, licet non prsecife ad fifcum fuerit tranfferendum, adeo ut, cum id praifides nonnulli fcciffent » perquam nimia di- legentia rem praeftitifle dicebantur ; cum fufH- ceret, ea non in proprios prsefidum ufus verti, fed ad utilitatem officii defervire. /. divus Hd* drwnu 6, ff. de bmis damnat. |
|||||||||||||||||||
|
LIBER
|
||||||||||||||||||||
|
......... ;....■
_____
|
||||||||||||||||||||
|
•**—'■•■
|
||||||||||||||||||||
|
■HMMMHM
|
||||||||||||||||||||
|
»'4?
|
|||||||||
|
LIBER QUADRAGESIMUS NONUS.
TITVLVSI.
De appellationibus & relacionibus. r , .
S U M M A R I A.
|
|||||||||
|
nem ejus, quod arbitcr definiet ? Aa, ft ante
fententiam conveneritde mn appeilaudo, &att tmc appellatione fufpendatttr executio ? An £ fententid , fi jusjurandum a parte parti vel a judice delatum fuerit ? 7. An apud nos a politicis magiftratuum decretis%
vel a decretis Cameu rationum ? An, fi judex probaverit caufas parentum non confentientium jn nuptias Uberorum ? An Z futuro gravaminet An a fententiis in caufis aggerum, aquaduilu^ um publicorum , cataraclarum , viarum ? Au in caufis alimentorum ? Ad quam quantitatem fententia jure civili , & in Hollandid, Zelan* did, alibique , adfcenden debeant, ut appel» lari pojfit ? 8. An a fententid, quamtulit judexreduftknis?
An a definitivd , fi ab interlocutorid appella* tumt & appellatio illa adbuc pendeat? Anap- pellatio ab interlocutorid impediat cogmmmm de lite principali ? o. Recenfentur crimina quadam , cx quibus ton*
demnatus jure civili non appellai. Alias vulga appellari poteft , etiam in crimknbus , quibus poena certa per legem eft conftituta , licet non ab ipsd illd pcend. An appellent confejfi de cri- mine legitimq ? An confefft de crimine , cujus pozna arbitriojudicis infligitur? 10. Any & quando in Hollandid accufator velrettt
appellare pojfit, fi folenni more , vel extra* ordinarie , judicium criminale exercitum fue~ rit; vel posna fit impofita fine ulld litis formd per magiftratus urbium ex juftitid quddam po- litied, & an cejfante appellatione, pateant que- rela de iniquitate ad ordines deferenda, & an appellatio litem extraordinariam criminalem tnutet in ordinariam ? An appellet officialis a proprio judice ad pxnam condemnatus, quia peccavit in officio, vel aliter? Anapparitor al- terms judicii coudemnattu a judice, cujrn ju- rifditfionem vhtavit ? An, & quo usque jurc civili & moribus Hollandia a condemnatione ai multtas & correftiones civiles fada, appeltari pojflt? & quid, fi quis ob injuriamcondemna- tus ftt ad multlam & palinodiam vel depreta* tiontm ? 11. Qnid' circa appellatknes in criminalibus oUU
ma\' in Zelandid, Ultrajetti, alibique. iz. An & quando jure civili ab merloeutorm
fententiis appellari potuerit in caufts civilibus ? QumdQ moribtts llollandu ,Zelandia9 Flandria, * JFffffff z &** . |
|||||||||
|
t. Quidfit appeUatiol Quid juris, fi appeUatum
fitadeum, qui judicanti pat, vel inferior eft ? Quid,fi ad fuperiorem, fed alium, quam qui appeUandus erat} Quid, fiperfaltum} z. Quis appeUare pojfit ? An, qui fententiam ex-
prejfe vel tacite , petitd dilatione , probavit ? Jn condemnati, quorum non intereft fenten- tiam everti, dum nuUum ipft damnum inde me- tuunt, cujusvaria dantur exempla. An&em- tor , cui res evifta, vel fidejujfbr cx fud con- demnatus fidejujfione ? 3. 'Dehis, qui appellant, quia eorum intereft,li-
cet condemnati non fint. XJbi de legatariis, fi beres fuccumbat difputans de valore teftamenti, yel de re litigiosd legata; fidejujforibus, ubi debi- ter condemnatus eft , licet fint pro judicato fi- dejujfores; dominis, vitto procuratore \ autori- brn , vifto emtore , & vice versk ; treditori- btts, debitore tirca pignus fuperato; capitulo , tibi Epifcopus; Frincipe, ubi fubjetti fuccubue- rmt: & an iis profit appeUatio Principis ? Item, de beredibus reliquis, uno ex bis damnato; de fidejujfore, damnato debitore; de quolibet ap- pellante pro reo criminis, etiam invito. 4. An & viftor appeUarepoJfit} Etquidfit,gvlc-
ven a minima proponeren ? An vicloris ra- tionem babere debeat judex, fi u non appeUa- verit , nec gravamina propofuerit, & tamen aliquo modo lafus fit ? An viclori, qui fortem & ufuras petierat, cuique fola fors adjudicata fuerat, reo folo appellante, ufuraper fuperio- rem judicem adjudicart pojfmt ? j. An appeUari pojftt a parte fententia ; & an
tunc appeUans cogatur defignare, a qud parte appellet ? An & ob non adjudicatas fortis ufu- ras; aut non adjudicatas litis impenfas} tAn oh folam iniquam impenfarum litis taxatio- mm ? €. An appellari ab executione fentemia; &>0m
moribus ? An , fi tres conformes fententia m eadem lite fmt lau , &quid, fi aliqua dif-\ formis intermedia fuerit ? An is, qui ex con-\ tumacid condemnatus eft ? Ef an contra eam\ reftitui poffit in civili aut criminali lite ?, Attl condemnatus ad tributa » aliaque debita fifca-l lia ? An condemnatus in civilibus ex fud con-\ feffione, vel ad id, quod in judicio fponte 6b-\ tulit, nec in amplius ? Vel ex confenfu fuo \ri voluntariam condemnationem inftrumento infer- um ? Et auii, ft confenfus in condemnatio- |
|||||||||
|
, TlT, I,
tione laxandum fit ? An a decreto arreftifa-
ciendi ? An a decreto , quo conceduntur titera requifitori£ ? Vel quo judex alter, iis deferens, eMCUtionem decemit; vel e contrario executio- nemnegatl Qaidagendum, fijudex, quijudi- cavit , titeras reqmfitorias dare recufet ? An a decreto literarum nevarum executiom , fea mandati executionis renovati ? 16 An appellari a decreto , qtio heredes fcriptl inducuntttr in poffeffwnem rerum hereditariarum? An , /»judicatum de causa momentanedt, pof[es~ fwnis ? An hodie a fententiis in pojfejforio fum- mario aut plenario laiis ? An , a decreto fe- queftrationis ? 17. Multumintereft inter appeUationem afenten-
ttis definttivis, & decretu aut interlocutoriis," ratione modi appetlationis, in fcriptis facienda, cttm gravaminum defignatione &c. 18. An fatla per ttnum ex pluribus litk confor-
tibus appellatio profit reltquis tton appeliantibtts ? Bt quid, fi is tantum appeltett qili fe Utijun- xit ? Quid, fi caufa dividua fit ? Quid ifiplu- res ex eadetn causa feparatim condenmati fint, & unus appellet? Quid, fi reliqui toto deccn- dio ignari ftterintt cenfortem unum appellajfe? An adbarens atiena appellationi expenfas pro ra- td refundat ? Ana piuribus vittus contra unum appellans cenfeatur contra omnes appeilaffe ? 19. Cui incumbat onns probatidi in lite appella-
tionis ? 20. De mulcTts temeraru appeltationis. An has
debeant pubtici accufatores hodiemi ? Quid, fi appellans renunciet appellationi , aut tranfi- gat ? An,& quando appellans renunciare ap- pellationi poffit invito adverfario ? An ad remm- ciationem requtratur confenfus judicis jureciviii ac moribus ? An defertio vel renumiatio unius noceat alteri , & an non faltem ei, qui non principaliter appellavit, fed appellationi adh&- fit ? An & viclor , contra quem appellatum, fententu pro fe lata renunciare poffit ? Quid juris, fi in eriminalibus accufator appetlet, & reus renumiet fententia pro fe lata ? Attt reo appellante, accufator renunciet ? 21. Quid fit relatio? Etan a fententiis, poftre-
lationem convenienter refcripto latis , appellari potuerit? Anpendente relatione jttdex judicare pojftt £ An hodie fit relationum ufus ? ti aequalis fuit , aut inferior, haud competere
fententise, a fuperioreaut^qualilata.*, evertcn- dx jus,& ob id inutilem etiam ac nullam elfe fadtam ad taies appellationem. Nec fubvenien- dum erit ei, qui errore lapfus minorem appc!- lavit, quam qui de jure appellandus crat, ad- eoque vcl parem judicanti , vel ctiam inferio- rem , veluti , fi a fententia pratoris unius ad akerum prsetorem , qui xqualis judkanti eft, vel a fententia pra:fec"t.i urbi ad prsetorem, qui judicanteinferior, provocatumfit. Qiiod,fiab inferiore judicc ad fuperiorem quidem, appella- tum
|
||||||
|
1148 L i b. XLIX
& alioYum locorum , fi inferiores judices, vel
Curit judicaverint ? 13, An prahibita appeliatione in criminalibus, etiam illa prohibita cenfeatur in imeriocutorm ad crimmaiia pertinentibus ? An in Hoilandia a decreto citationis in perfonam, aat a realiin jus vocatione per apprebenfionem perfona ? An a decreto pr¶torit in crimen inquifitionis; aut, quo reus ad iitem criminalem legitimo ju- diciorum ordine tratlandam admittitur , aut cjuaftionespermittuntur aut denegantur; & qu& reo tunc fint edenda, cum accufator ab iis de- negatis appellat ? An a denegaio examine rei ad articulos ? Att a decreto concedente vel ne- gante incarcerationem rei, pendente lite crimi- nali ; & quid interim fiat, pendente appella- tione , fi ea permiffa fit ? ia. An appeliari a fententM vel decreto habente
vim definitiv* ? An, fi reo, ex 1. difFamari, fi- lentium impofttum ? Vel appellatio pronuncletttr defertai Vel judex, ad quem appellatum, ap- pellationem non admittat ? An tunc judex ap- peiiationis etiam titem principalemdefiniat? An & tunc, cum decretum, quadam amplius pro- handa effe, & judici appellationis non appareat, ea, qtuprobandafunt, adrem pertinere} An, fi pronnncietur, non habere perfonam ftandi in judicioy vel non inftruclum quatitate, qua ex- pritur ; vel oppofitionem rette aut perperam fattam ejfe; vel Titio res addicatur in auftione publick, cum Mavius contenderet, fibi addi- tendam fuiffe ?. Vel rtjiciantur aut admittantm exceptiones declinatori&, vel litis pendentis, aut finitd, & qtu fub his contineantur ? Ana rejefta exceptiime obfcuri libetli ? An a denegato decre- to vendendi &des fideicommijfarias vetuftate de- formatas ? 15. An a decreto de aperturateftamenth, velex-
hibitione alicttjus rei ; vel modo inftruenda li- tis, appointementen difpofitief j vel demanu agnofcenda? An a concejfo mandato falv&guar- dia? Et quid, fi tale mandatumper fub & ob- reptionem obtentum fit? An a decreto facienda inquifltionisvaletudinaria; aut, quo curatorbo- tm conftituitur ? Et quid, /t dicatur curator non Uoneus datus ? Quid , ft fidejujfor oblatus ad laxandum arrefti vtnculum dicatur nonidoneus, vel caufa nontalis, utarreftivinculumfubcau- 'ppellatio eft provocatio a fenten-
'tia judicis inferioris ad judicem fu- iperiorcm competentem , ad id, [ut is fecundum jus poteftatis fnae iniquam judicis inferioris fenten- tiam emendet, & fuse reftituatxquitati. Cum enim par in parem non habeat imperium, ut- cunque de exercendis voluntaris jurifdicl:ionis adibus quaftio eflet, ac longe minus inferior in fuperiorem. /. apud ettm 14. jf. de manumijftonibus. l.apud fliumf. 18. §. apud 1. Jfj de manumis- fis vindillS* confequens eft, qi, qui judkan- |
||||||
|
De appellationibu
|
1149
tlum, cui folutio fiduciaria fa&a, executiodi-
rigenda eft, fi modo ego anterior fim creditof & jure potior , nec quicquam aliud fit in de- bitoris bonis , unde fatisfieri mihi pbflit. Ec quamvis Faber ibidem fubjiciat, alibi ullo in cafu vix efle, ut appellare non poflit, qui con- demnatus fuit, tamen & alii, non tantis Invo- Iuti ambagibus, occurrtint. Nam &, fi heres cum inventarii benclicio condcmnetur ad fol- vendum creditori hercditario, jura debiliora ha- benti, ab illa fententia ipfi appcllatio patere nequit, quia nihil ejus intereft, dum alii cre- ditores defuncli , potiore muniti jure , nori contra heredem talem, fed tantum contra cre- ditorem debiliorem , cui folutum , regreffum habent. /. ult. §. 4. <f, 6. C. de jure deliber. Prseterea , cum fecundum jus noviffimum te- ftator, rem litigiofam legans, non aliud de- difle intclligatur , quam incertum litis even- tum , fic ut heres vincens kgatum pra.ftet j vidus vero ad nihil teneatur, condemnatio he- redis ex ifta lite nequaquam heredcm gravat, fed fblum legatarium j ut proinde nec neredi, cujus nilvl intercft , fcd legatario appellandum fit. arg. auth.nuncfi C.de litigiofis. novell. 112, cap. 1. Non tamen co pertinct cmtor fuccum- bens in rei fibi venditje evi&ione, & eam ter- tio reftituere damnatus. Licet enim evidionis periculum ad venditorem feu autorem , cui lis denunciata , fpe&et. /. 1. C, ubi in rem aclio» tamen non eo minus emtoris intereft, rcm re- tinere potius , quam prctium cum eo , quod intereft , repetere. arg. I. fi ex causa o. /. in caufs, 13. §. interdum 1. ff. de minor. i^.amw» praefertim, fi cogites , inidoneum pofle auto- rem effe , a quo indemnitas cmtori prasftandas foret. /, ab executiotte 4. §. item fi z. ff. h. t. Ncc alia fidcjufforis , cx fidcjufllone condcm- nati, conditio efl; ; ut pote cui rcgreffus qui- dem contra principalem debitorem per actio- nem mandati vel ncgotiorum gcftorum, ex ccr- tis juris principiis datur; fed tamcn cjus inter- cft magis , ab initio non folvcrc , quam folu- tum repetere, quod fepc ob inopiam principa- lis haud rccuperatur. l.ideo 3. jf. de compenfat. I. fi flipulatus 15. ff, de fidejujforibus. unde nec hifce appellatio jure denegatur. Ant. Faber Cod, libr. 7. tit. 20. defm. 5. pofl med. 3. Skut autem condemnatis aliquando fecun-
dum jam dicta facultas appcllandi haud tribui- tur, ubi nihil corum intereft, fententiam mu- tari; ita e converfo infrcqucns noneft, utap- pellatio illis pateat, qui condemnati nonfunt, quoties res inter allos judicata iis nocere po- teft, ficut eorum interfit, tertium itacondem- natum non effe. /. ab executore 4. §. alio 2. f. b. t» Qua rationc , cum fecundum jus Pande- clarum adhuc per qucrclam inofficiofi re<5.e mo- tam non inftitutio tantum , fed & legata reli- quaque voluntatis illius capita everterentur, lccatariis data fuit appellandi facultas, ilcoritra Fffffff 3 fcer^ |
||||||||
|
tum fuerit , fed per errorem ad alium » quam
qui appellandus erat , five «qualem ei , qui debuiflet appellari, five eo fuperiorem, ex sequo & bono fuftinetur appellatio talis, ut pote fa- vorabilis , ac fpecies defenfionis , perindeque kabetur. ac fi ad eum fuiffet provocatum, apud quem appellationis caufa de jure ventilanda erat , fic ut & ad eum iftius caufae remiflio fiat. Quaratione, cum a" judice,perconfules £x refcripto principalidato,vi&us non ad con- fules, fed ad prsefecTum urbi appellaffet, a di- vis fratribus refcriptum fuit ; cum per errorem fattum dkas , uti a judice , quem ex refcripto noflro ab amplijfimis eonfutibus acceperas , ad ^unium Ruflicum , amicum nofinim , pr&feclum ftrbi provocares , confules amptijfimi perinde cog- mfcant, atque fi ad ipfos facla effet provocatio, l. i. §. 3. ff. b, t. Quemadmodum & hoc; ap- petlationes , qua recla ad Principem facle funt» omijfis his, ad quos debuerunt fteri ex imo ordi- m, ad prtfides remitti j uti &, a judice, quem a prafule prbvincia quis acceperat, «0» refte Im- peratorem appellatum effe , idcoque remitti eum ad pr&fidem debere. I. Imperatores 2.1. pr. & §, 1. ff. h. t. Et hunc puto verum eflfe fenfum legis 1. §. 3. ff. h. t. in cujus finc Ulpianus -concludit, ft quis ergo vel parem vel majorem judicem appellaverit ( quam fcilicct eft is , qui debebat appellari) alium tamen pro alio » in ek tattsa efl, ut error ei non noceat: fed fl minorem { quam fcilicet eft is , ad quem appellandum erat) nocebit. Et fecundum hxc etiam appella- tione ad Curiam Brabantinam per faltum fa&a, ad judicem intermedium praeteritum Htigantes xcmittendi funt. luftruft, Curu Brabant. artic. 2. Appellare poflunt, qui vel fententia ;u-
dicis vel magiftratus decreto fc Ixfos putant, fi modo fententiam neque exprefle neque tacite comprobaverint; unde ab appellatione repellen- dus, qui condemnatus dilationem petiit adfol- vendum. I. ad folutionem 5. C. de re judicata, Quod fi ilii» qui in lite fuccubuerunt, nullum cx ea condemnatione damnum fuftincant , fic ut eorum haud interfit, fententiam everti, eti- am appellatio eis permktenda non eft : cum nulli foleant audiri appellantes, nifi hi, quo- rtim intereft , vel quibus mandatum eft , vel qui ncgotium alicnum gerunt , qu^>d mox ra- tum habetut. /. 1. ff, de appett. recip. vel non. I. fi uteris 2. C. de fide inftrum. Qualeexemplum condemnati, cujus non intereft, concipitAnt. Faber Cod. libr. 7. tit. 29. defin. 5. in debito- ris mei debitore , qui ab alio crcditore con- ventus» ac fiduciariam folutionem facere , ac- cepto de reftituendo fidejuffore , compulfus fuit, fed tali folutione , per definitivam revo- cabili > nondum liberatus , a me tanquam de- bitor debitoris mei conveniri poteft, mihique condemnari; fed cum "femel jam folverit alteri, non in ipfuii^ condcmnatum, fed in iilum tec- |
|||||||||
|
L ib. XLIX. Ti t. I.
|
|||||||||
|
judicata non noccat reliquis cohcredibus, (ex*
cepta evidionis materia, ubi omnibus denun- ciatum eft autoris heredibus, & unus corum in lkefubftitit, ideoque omnibus vincit aut vinci- tur. /. fi rem 6z.* §. fi ei 1. ff. de eviclion.) dum unus male potuit defendifle, ncc fua col- lufione reliquis , in lite non fubfiftentibus, adimat intentionis aut defenfionis legitimx fa- cienda* jus , tamen » quia ex re contra unum judicata grave prxjudicium natum videtur ad« verfus cseteros codem jure munitos, eademque defenfione utentes, ha&enus adhuc eorum in- terefle videtur, ne fententia rata maneat: nam & fententia , qua principalis condemnatur de- bitor, non nocet fidejuflbri, quippe qui nova lite conveniendus , defenfione alia uti potcft, nifi fit fidejuflbr jtidicatum folvi, fecundum di- <5ta in tit. qui fatisd. cog. num. 17. & tit. de re judkat. num, 3 2,. & tamen huic quoque a fen-» tentia, contra principalem lata, patet appella- tio, nonalia, utopinor, cxcausa, quamquia ex re contra principalcm judicata prsefumtum, fidcjuffione probata , fidcjufforem quoque id ipfum debere. Denique pro reo criminis con- demnato quemvis ex populo appellare pofle pla-« cuit, etiam invito & relu&ante ac perire fefti-» nante. /. «0» tantum 6, ff. h. t. non deficicnte etiam hic in eo, qui appellat, ratione ab eo> quod intereft, petita; cum primo quidemhu- manitatis ratio omnem provocationem audiri fuadeat. d. I. 6. Et deinde non minus interfit reipublica* , infontem dimitti , quam pcenis condignis nocentem fubjugari, dum nemo pri- vatus membrorum dominus cft, fed fola refpu- blica: ac proinde, ficut quilibct pro promovenda utilitate publica ad pcenarum irrogationem accu- fare poteftjita quoque sequumjut cV pro membro- rum infontis, licet forte per quandam infaniam provocationi refiftentis, confervatione quilibet appellando defenfor exiftat. 4. Qyia vero fententia talis efle poteft , ut"
& victus de ea doleat , & vicl:or parum fibi adjudkatum credat , facile contingit, ut is, contra qucm appellatum eft > ipfe quoque ad- verfus eandem fententiam appellet. /. tdt. C. h, t. quod pragmaticis dicitur, grieven a minl- tna proponeren. Groenewegen ad /. ult. C. h. t. vel bjf comlufte a minimk tyfcben. Refponfa Ju-« rifc. Holl.part. 1, confil. 290. infme, Etquam- vis jure civili non videatur neccffarium fuifle, ut appellatus intra dccem dies viciffim quoque appellet, fed propter appellationem ab ad- verfario intetpofitam appellati quoque abfentis | rationem in emcndanda fentcntia habere, & partes cjus per fuum vigorem implcre judex debuerit, quafi commune appellanti appellato- que remedium fic appellatio. /. ult. in fine prin- cipii C. h. t. Andr. Gayl libr. 1, obferv. 122. num. 3. idque refpe&u ejufdem capitis fcu par- tis fententije, a qua appellatum fuit , non in- tuit« capitum aliorum , a quibps, uti ab uno latcrc
|
|||||||||
|
heredem, tcftamento vocatum, pronunciatum
cflet. L fi fafpeita 29. f. d<? *»<>#. "#*>». /• *
jfcnrwtftf 5. JJ. 1. 2.3-4.Jf.6.f. Quodlicetju-
re novo quercte intuitu abrogatum fit, dum
legata firma permanent, ad alios tamen cafus,
quibus de teftamenti totius valore difputatur,
atque adco legatorum quoque obligatio in pc-
riculum deduceretur , omnino producendum
cft. Sed & , reo principali condemnato , fi-
dejuffori, qui pro ejus debito intervenit, patet
appellatio, ufque adeo, ut, fi emtori per fen-
tentiam judicis evida resfuerit, fidejulTor ven-
ditoris pro evi&ione datus rcde appellet, etiamfi
& venditor & emtor acquiefcendum putent.
d. I. a fcntmtu $.pr. ff. b. t. Nec excipiendus
videtur cafus fidejuflbris de judicato folvendo,
quem etfi nonnulH volunt appellare non pofle,
fi reus ipfe condemnatus acquiefcat. Gratianus
difcept.for. cap. 374. num. 27. & feqq. tamen
ifta fententia ea laborat iniquitate, quod porta
malitiis ac collufionibus aperiatur in necem fi-
dejuflbris , inanem aliquando tantum habituri
" aclioncm contra condemnatum inopia laboran-
tem; dummodo fidejuflbr intra tcmpora legiti-
ma appellationem interponat. Procuratore vi&o,
nec appellante , dominus provocare potcft. /.
ab execuwe 4. §. atio z.ff.b. t. autore vi£b,
de proprictate reivenditse, emtor; &vicev'er-
sa,venditorfeu autor, vi&o emtore. d. /.4. §.
itemft 3. ff. h. t. I. fi parentes 20. c. de evittion.
I. Herennius 63. §. 1. 2. ff. de evittion. Eachi-
neus controv. Itbr. 11. cap. 5. Creditor quoque,
fuperato debitore de proprietate pignoris agen-
te , quoties fcilicet fententia , contra debito-
rem lata., creditori nocet, quod evenit, fivel
de pignore in fpecie, cujus poflidendi jus crc-
ditori competebat, debitor egerit , vel de hy-
potheca & liti creditor adftiterit; cumaiioquin
fcntentia de hypotheca» proprietate contra de-
bitorem lata non obfit creditori, adeoque nec
cjus interfit, ut appellaret. d.l. ab executoreq.
§. idque 4. ff. b. t. jun& /. f* fuperatm 3. ff.
de pign. & typotb. de quo latius a&um ad tit,
qui pot. in pignore num. 2. Nec minus capitu-
lum audiendum eft, appellans a fententia con-
traEpifcopum lataad id, ut ea faceret, exqui-
bus eeclefije praejudicium generaretur. tap, di-
lefti filii 13. txtu. de majoritate & obedient.
Sicut & Princeps provocans a fententia contra
fubjeftos fuos lata, quoties illa fecundario fal-
tem ad ipfius quoque laefionem fpe&at, fic ut
& ipfis fubje&is non appellantibus provocatio
iftaprofit. Andr. Gayl libr. i. obferv. 125.
»mw. 3. & feqq. & obferv. 126". Quin imo,fi
unus ex coheredibus in coheredum prsejudicium
fe condemnari paflus fit, re&e appellant cxteri,
quamvis & fine appellatione tuti fint. /. a fen-
tentia f. ff. b. t. Nec cft, quod dicas» corum
tunc haud interefle , quando finc appellatione
tuti funt; adeoque fecundum ante di&a fruftra
cos appellare* Uiti spjm res adYerfus unum
|
|||||||||
|
De appellationibus et relationibus.
|
|||||||||||||||||
|
II £1
|
|||||||||||||||||
|
Jatere provocatum non fuit, ita nec ex parte quibus fentcntia: capitibus appellet, ut reliquo-
|
|||||||||||||||||
|
rum, tanquam filentio comprobatorum , exe-
cutio fiat, nifi de rationibus qujeftio eflet. In- ftrudio Curia: fupr. anic. 220. Ultraje&inse tit. van Appel artic, 8. Nec intereft , utrum in principali ncgotio in judicium dedu<5b, an in acceffionibus ejus gravamcn appareat. Qua ratione recte appcltatur ob non adjudicatas ad- judicata: forris ufuras , cafu , quo de jure fu- iflentadjudicandat. Ant. Fabcr Cod. d. libr. 4. tit, 24. defin. 6. Et quamvis jure civili ojf folasli-' tis impcnfas haud adjudicatas appellari non potue- tuerit , fed magis judex illas debuerit vidlori refundere. /. ult. C. quamlo provoc. non eft »g- cejfe. junft. /. properaudum 12. §. fm atitem 6. C. &i juduiis. quia tamen non ita hodie judi- ces, pcr imprudentiam male judicantes , liteni fuam faciunt, aut parti Ixik tenentur indem- nitatem prseftare ; magis placuit , appellatio- ncm patere victori , fi in eas victus haud fit damnatus. Grocnewegen ad l, ult. C. qu.mda provoc. non eft necejfe. poft plures ibi cit. Con^ tra, quam , fi tantum cffet quseftio de impen-i farum taxatione, qua condemnatus fe gravatutn arbitratur; quippe quo cafu tantum taxationis revifio, per eundem facienda judicem , & exc- cutionem haud fufpendens, peti poflet, ut didum tit. de re judicata num. %6. poft med. 6. Quia vero multi funt cafus , in quibus
appellandi facultas denegata eft, vel de co dis- putatur, opersepretiumfuerit, prxcipuos expo- nere; & hoc quidem ordine, ut primo de de- finitivis , tum in civilibus , tum in criminali- bus, videatur; deinde de intcrlocutoriis itidem ad Htes principales five civiles five criminales fuam habentibus relationcm ; ac dcnique de iis, qux neque mcre funt interlocutoria:, neque mere dcfinitivae , quales funt , qu» direclo principalem qu«ftioncm non terminant, neque tamen aliam cxfpedant dcfinitivam, (qualemexpeftant fententia:, quse proprieftri- doque irifenfu intcrlocutoria: appellantutjquo etiam pertinent decrcta de multis negotiis in- terponi folita. Civiles quod fpedat caufas, fen-« tentia definitiva terminatas, negat jus civileap- pellationem ab executione illius fententise. /. ab executione 4. ff. h. t. nifi executor in exfequen- do modum excedat. /. ab executione 5. c. qu§- rum appeU. non lecip. quo tamen cafu nunc in Hollandia ipfe condemnatus non appellat, fed mandatum pcenale impetrat, aut in inferiobus tribunalibus fe executioni opponit, fccundum ca , quje habet Merula in praxi libr. 4, tit. 515* cap. 4. pajfim & pracipue num. 8. & quae dixl tit. de re judicata num. 44. Non etiam per- mifla appellatio tertia vice in eadem lite fuper iifdem capitulis , fuper quibus quis jam tr« conformes contra fe fcntentias obtinuir. /. unic. C. ne liceat m una, eademque caufa tertto provo- care. fecus, fi in fecunda tertiave fcntentia no- |
|||||||||||||||||
|
adverfirii, haud appellantis, emendatio exfpe-
ctanda. Sande decif. libr. i. tit. 12. defin, 7. Brunemannus ad d.l. ult.pr, C. 6.1. tamenapud nos judicem ad ea, aquibus appellatus vicillim ipfe quoque intra tempora lcgitima non appel- layit, attendere non foiere , quafi is id omit- tens acquieverit fententix, eamque decem die- rum filentio ratam habuerit , autor eft Groe- newegen ad d, l. ult. C. b, t. convenienter iis, «jua: de praxi Gallise tradit Rebuftus ad confiit. regiastom. 3. de appellatiojt, in prafat. num. 25. z6. Waflenaar praft. judic. cap. 24. num. 13. mfme. Q110 fundamentorededixeris, in cafu, quo ador fortem cum ufuris petiit, & fola for- tis non vero ufurarum adjudicatio per infe- riorem judicem fecuta eft, folufque reus,non item ador, appellavit, judicem appellationis non pos- fc victori a&ori ufuras adjudicare , utcunque illa: ex mora vel conventione debuiffent in pri- ma lite adjudicatse efle. Quod enim in pctitio- nem nominatim deductnm a judice haud adju- dicatur, tacite abjudicatum intelligitur; ac pro- inde a&or ab hac tacita non appellans abjudi- catione, renunciafle vidctur ukeriori ufurarum petitioni. Nec eft, quod cum diflentiente Ant. Fabro Cod. libr. 4. tit. 24. dejin, 6. in not, num. 5. excipias , bonam non efle confecutionem» judex reum ad ufuras non condemnavit , ergo ab iis abfolvit ; nam fi id de non petitis per acto- rem ufuris ex ftipulatu feu conventione dcbitis intelligatnr, admitti forte poterit, quafi tunc, fuper non dcdudis in judicium ufuris videri ne- queat judicatum cfle: at fi eas nominatim pe- titasponas, contra dicendum cft, deomni eo, in quod condemnatio non intervenit , abfolu- tionem fa&am videri, prout id vel ex eo col- ligi poteft, quod actor fine appellatione nunquam ufurarum obtinuiflet folutionem , fi , reo non appcllante , fententia prior exfecutionem na£ta eflet. Necrepugnat, quod a Modeftino refpon- fum, eurn, qui de appellatione cognovit, po- tuifle , fi fmftratoriam morandi causa appella- tionem interpofitam animadverteret , ctiam de ufuris inedii temporis eum condemnare. I. tu- tor condemnatus 41. pr. ff. de ufuris, Cumlex ifta non de ufuris agat in priore lite petitis ac non adjudicatis, fed tantum de iis, quse prop- ter fruftratoriam morahdi causa appellationem in- terpofitam, videbantur ex squo a&ori tribuen- dse ratione temporis , quod intercefferat a die appellationis fruftratoria; ad diem fententise in appellatione latse: quod & agnofcit Ant. Faber d. defmit, 6. num. 4. in notis. 5. Appcllari potcft ab omni gravamine per
fententiam illato , fivc fentcntia vi<5to in uni- verfum damnofa videatur , fivc unum tantum olterumve caput ejus, fi feparatis pluribuscam capitibus conftare concipias. /. quadam mulier 41. ff. familu ercifc. quo cafu appellans etiam |
|||||||||||||||||
|
ad defiderium appellati explicarc tenctur,
|
a vum gravamen contmeatur
|
quod prima cori-
|
|||||||||||||||
|
tm*
|
|||||||||||||||||
|
L i b. XHX, T 1 t. L
|
|||||||
|
tt5*
tentum non fmt, quippe quo cafti ctiam tertia
provocatio patet , gravaminis illius novi intui- tu , mancnte in rcliquls firmo eo , quod tri- bus fententiiseodem modo definitum fuit. Tren- tacinquius variar. refolut, libr. 2. tit. de appel- lationibm refolut. iz.num. 4. 8zrefolttt. 15. ubi & latius excutit, quando fententise conformcs, quando difformes cenfends flnt. Condemna- tum quoquc ex contumacia in pcenam ejus ap- peilare non pofle placuit, quando fcilicet edifto peremtorio citatus, fui copiam non fecit : nifi paratus fit docere , fc non per contumaciam, fed juftis impcditum caufis abfuiflc*. /. & posl editlum 73. §• tt.lt. ff. de judiciis. junft. l.con- tumacia 53, §. 1. & feqq.ff.de rejttdicata. In- ftrucl. Curia Brabant. artic. 592. vol.z-placit. Holl. pag, 932. Cumque non ita difficulter fpecio- fx quaedam allcgari poffint abfenti> caufse, con- tumacifacile nunc a Curia Suprcma facultas ap- pellandi per reftitutionem concedi folet. Groe- newegen ad L 1. C. qttorum appeU. non recip.m caufis fcilicct civilibus : nam in criminalibus vix eft, ut id admittatur, fi quis vclutcontu- max condcmnatus fit , eo quod talis pro con- feifo habetur. Ordonnantie op de ftijl van procede- len in crimmele faken 9 Julii 1570. art. 66. rol. 2. Vlacit. Holl. pag. 1058. Sed & jure ci- vili abftinendum prorfus fuit a provocatione , quoties fifcalis calculi fatisfadio poftulatur , aut tributaria; fnndionis folenne munus expofcitur, aut alias manifefto conftitcrit, publicum debi- torem efle , ne commoda fifco debita callidis ac calumniofis dcbitorum artibus cliftcrantur: nam fi id liquido non conftiterit, neque Ro- manis cx legibiiG,nequemoribus hodiernis ap- pellationis remedium iis, quiqueruntur, quod non fatis convi6ti fint, fe fifco debere, dene- gandum foret. J. abjimenditm 4. I. ult. C. quo~ rum appell. non recip. Grocnewcgen ad d. I. 4. Confer Lceuwcn cenf. for. part. 2, libr. 1, caf. 32. num. 14. Qua ratione etiam cautum In- ftru&ione Curise fupr. artic, 101. non admit- tcndam efle appellationem, fi qua?ftib fit de tri- btitis ad Principis aut Ocdinum petitionem im- pofitis feu conceffis beden of fttbvemien van den Prince ofte Staten , nifi jufHffima caufa fubfit. Adhxc confeffo in caufis civilibus , atque ita fccundum propriam confeffionem condemnato, non patct provocatio ; cum nulls confeffi in- tuitu partcs fint judicis in cognofccndo, fed tantum in condemnando , dum confeffus pro condcrnnato eft , fua quodammodo fencentia damnatus. /. 1, ff. de confejfis, cui confequens eft, ipfum quoquc judicem appellationis non ultra in caufce merita inquirere debere, fedpo- tius confcffum rurfus condemnare. arg, d.l. 1. I5ndefi quis oflfcrat advcrfario in lite, ■quoobla- tb fe poffc dcfungt exiftimat, ac lri id tantum, non in amplius condemnatus fit, magis eft, ut ab illa ncqueat appellate condemnatione. Ant. Faber €od. tibr, 3, tit* 1. dtfin, j^, fere in pr. |
|||||||
|
Waffenaar pracl. judk. cap, 24. nttm. 16. Con-
fcflo autem non mukum diffimilis eft, qui m,e- diante conventione in anteceffum involuntariam confenfit condemnationem corum , de quibus convcnit ; eo quod volenti atque confenticn- ti nulla fit injnria. /. 1. Jf. ttfque adeo 5. ff. de injuriis. neque tunc judex amplius in convento- rum juftitiam inquirit aut jequitatem , fcd id unum infpicit, incujus rei vel quantitatis con- demnationem confenfus ex conventione, a qua invito advcrfario recedcrc non licct, interpofi- tus fit , ut majorem id , quod placuit, firmi- tatem ex rei judicats autoritate nancifcatur, /. tale paclum 40. §. qui provocavit 1. ff. de pd- ftis. arg. /. fi convemerit 26". ff. dere judicata. I. jttdicem 21. ff. communi divid. jund. /. ficut initio 5. C. de oblig. & aftion. Lccuwen cenf. for.part. z. Itbr. 1. cap. 29. num. 24, Ikcap. 32. num. 13. nifi confcnfus fit in condemnationem cjus, quod non paclo jam dcfinitum, fcd po- ftea dcmum arbitri compromhTarii fententia dc- finicndum erit; tunc enimappellatioadhncper- miflaeft, ubiin id, quod arbitri judicaverinr, condemnatio ex■compromittcntiufti vohintate, in ipfo compromiflb interpofita , fecuta fuit; co quod hoc cafu tantum in inccrtum quid, arbitrio tertii definiendum, \8c fsepe ex evcntu non fecun- dum aequitatem definitum,confcnfus apparetilicet fupplicatio fieri feu revifio poftulari ncqueat, ut didtum tit. ex quibus caufis majores num. 17. & tit. de receptis qui arbitr, recep. num. 3 r. Qubd fi ante fententiam convenerit, ne per al- terutrum litigantium appelletur, convcntio il-. la, • tanquam ad lites diminuendas fpeclans, com- probata eft, adeoque impedit appcllationem, /. utt. §. ult. C, de tempor. & reparat. appeUat. Andr. Gny\ libr. 1.' obferv. 135. num. 9. 10. Mynfingerus cent. 1. obferv. 14. nifi dolus aut enormiflima Ixfio appareat. Trentacinquius va- riar. refolut. libr, 2. tit. de appetUtiombas. refo- lut. 11. aut aliter advcrfus padloncm talem re- ftitutip in integrum ex jufta causa obtineatur • quo tamen cafu pcr appellationem, rcftitutione permjfTam, non fufpeftdi fcntcntisc executio- nem , tratlit Groenewcgcn ad d, l. tdt. C. de tempor. & reparat, appeliat. Aft Vero a fenten- tia ad jusjurandum lata appellari poilit, diftin- (Stione definiendum eft ? Nam fi pars partiad- vcrfs detulerit jusjurandum, 8c illud cx dclatio- ne vel relatione fit "prjeftitum , indcque fubfe- cuta judicis fentcntia-, appellari nullo modo potcft, co quod tate jusjurandum transadionis vicem obtinet; a transaftione vero non patet appcllatio , quippe qua fi laefio qusdam illata fit, conventioni propris , non errori judican- tis vcl iniquitati imputanda foret. Sindelaturrt quidem a parte , fed ab adverfario declinatuni fitt &ob id condemnatio in declinantem fccu- ta fuerit, appellationi ab illa fententia locus eft: fictit & , fi non pars adverfa illud , fed judcx deculeik , & ad eam delationcm vcl pra:ftito vcl
|
|||||||
|
DE APPELLATIONIBl
vcl dcclinato jurejurando fentcntia lata fit ■ pro-
ut ifta latius tradidi in tit. de jurejarando num. 16. 25. 30. 31. 7. Moribus infuper Hollandiz & aliarum
regionum id obthiet, ut a decretis magiftratuum politicis, circancgotia politica interpofitis, ap- pellatio conticefcat. Inftruclio Curu fapr. artic. ioi. Chriftineus vol. i.decif.66. num. 3. Zy- pxus notit. jurit Belgici libr. 2. tit, de appella- lion. verfu.fed neque folet. Eoquepetinet, quod Curiis Hollandise nominatim cognitio de cau- fis politicis interdidta fuit, fecundum latiusex- pofita in tit. de jadiciis num. 137. Sed necap- pellatio fieri aut reformatio peti poteft a kn- tentiis & decretis Camera* rationum Hollan- dise, fed tantum querelarum » de his ad Ordi- nes deferendarum, poteftas patet iis, qui fe loe- fos putant. Inftruftie van de Heeren van de Re~ keninge der Domejmen van Holland 17. Martii 1503. artic. 70. 1>ol. 3. pag. 730, Incafuquo- que, quo parentes in nuptias liberorum fuo- rum confentire nolunt, denegata apud nos ap- pellatio, quoties judex diffenftim parentum fcn- tentia fua juftum pronunciat: fecus , fi allcga- tas diffcnfus caufas rejiciat, ut minus fufficien- tes, ut di&um in tit. de ritu nupt. num. 12. Prseterea Inftructione Curise fupremse artic. J02. a gravamine futuro feu imminente tan- tum, at necdum prasfente, interdi<5ta provoca- tio : eoque facit argumentum ex /. 1. pr. ff. quando appelland, fit. Atque infuper ,t cum an- tea cautum fuiffet Inftrudtione Curise Holl. etrtic. 214. judicum inferiorum fententias in caufis aggerum > aquarduduum publtcorum, catara&arum, aliifque fimilibus, appellationem quidem admittere, fed tamen fub cautione exc- cutioni dandas effe non obftante appellatione, nifi executio irreparabile damnum habeat, aut urgentiflima qusedam executionis inhibendse caufa fit, ac his fimilia fancita effent, fi de hifce per ipfam Hollandias Curiam fententia lata fu- ifTet. d. lnftruci. Curia Holl.artic. 217. acpoft- ea ex Inftru&ione Curise fupr, artic. 101. nec appellationis nec reformationis mandatapeream Curiam concedenda eflent a fententiis circa ag- gerum, viarum, pontium, tranfituum repara- tiones quid definientibus , nifi juftiflim3 ratio aliud fuadeat; poftremo tamen appellatio &re- formatio ita permiffa fitit, ut interim executio fieret fub cautione. Nader provif. accoord tus- fcben Holland en Zeeland 11. Junii 1674. ar- tic. 23. vol. 3. placit. Ho//. p^, 604. Addelw- ftruft. Curu Brabant. artic. 590. Neoftadium Curim fupr. decifi 54. Idemque dicendum fere de feHtentiis, quse de alimentis prssftandis latse funt. arg. d. Inftruft. CurUfupr. artic. 1 o 1. £t cjuamvis plures diftinguendum putent, utrum de alimentis ex contractu vel teftamento debi- tis, an ex officio judicis impofitis quseftio fit; tamen cum utrobique eadem ratio militet, quod nempc alimcntorum caufa dilationera non reci-» |
||||||
|
JS ETRELATIONIBUS. Il^t
1 piat, dum futurum effet > ut dilata per appel-
lationem prseftatione alimcntorum, alendus in- terim fame periret; & ob id feriatis quoque die- bus alimenta conftitui poffint, ac in iisadjudi- catis tcropus judicatis cxfequendis datumofficio judicis coar<5tctur. /. eadem cratiotie z. ff, defe- riis. l.quiprotribunaliz. ff.de rejudicata. jundt, l.ult.ff.deappell.recip.velnon. magistft, utap- pellationem de alimentis quantum ad efrcdum fujpenfivum impeditam dicamus,at non ad ef&dtum devolutum. Fachineus controverf libr. i.eap. 77» Adhsec uti jure civili judicum variorum fenten- tisenon admittebant appellationem, filisdecem librasauri non excederet. novell. 23. eap. 1. ita quoque nunc variis in locis impedita appellatio ratione quantitatis minoris, de qua lisperjudi- cis inferioris fer^entiam definita fuit. Sic cnim anteajudices ufbium Zelandise non admifcrunt provocationem aut reformationem rcfpe&u fen- tentiarum, libras quatuor Flandricas haud ex- cedentium , nifi infamia cohsercret , aut aliud majus adeffet prsejudicium. Frovifioneel accoord tuffchenHollandenZeeland 7. Martii 1607. anic. 11. vol. 2. placit. Holl. pag. jj6. Quod ita poftea quantitatis intuitu mutatum fuit, ut nonaliter pateret appellatio, quam fi in urbibus Zelandia; majoribus fententise centum, in minoribus tri- ginta, inpagis quindecim florenorum cxcedant quantitatem. Naderprovifioneel accoord 11. Junii 1674. artic. 25. vol, 3. placit. Holl, pag. 6$qt Simili modo nec antea in HoIIandia recipienda fuit appellatio, fifentcntissjudicum urbanorum non adfccnderent ukra florenos quinquaginta, paganorum vcro & bene natorum (ut ajunt) ultri viginti; dummodo & hic ncque infamia, neque aliud gravius prsejudicium pecuniariam comita- rctur condemnationcm. Nader ampliatie van d'inftru£lie van den Hogen en Provincialen Rade 24. Martii 1644, artic. j. vol. 1. placit. Holl. pag. 780. infine. Qiiod itidem poftea ficimmuta- tum j ut in urbibus, fub quibus & Haga 1 ccn- tum, in judiciis bene natorum aut pagorum > qua- draginta florenos haud cxccdens fentcntia om- nem refpucret appcllationcm aut reformationem. Placjto Ordinum Holl, 8. Maji 1674. vol. $..pla- cit.Holi pag.66$, Sic dcnique caufeminores, ( olim in urbibus ccntum, in pagis quinquagin- ta, jurepofteriorcin urbibus ducentos in pagis centum florenos non cxeedcntcs ) pcr appclla- tionem delatje ad Curiam Hollandise Provincia- lem, vel potius ad delcgatos minoribns caufis judkandis ejufdem Curiae Senatores, ac ab iis- demterminataj, rcformationera quidem admit- tuntapleno collegio faciendam cx iifdem adis \ nifi oblato libcllo fupplice licentia impetretur novas adducendi probationes; fed alia ad Supre- mam Curiam appellatio aut reformatio ukerior a Curise Provincialis judicato in hifce improbata fuit, nifi & hic infamia aut aliud majoris rao- menti prsejudicium fententia: minoris quantitatis comeseflet. Infiruftie in kleyne fakenyw den |
||||||
|
L i b. XLIX. T it. L
|
|||||||||
|
i pf4
|
|||||||||
|
Hovevan lloUand 21. Decembr. 1j79.aruc.z1. ficoium, veneficorum, adultewum, itemque et
|
|||||||||
|
rum^quimamfeftamviolcntiam commiferum, ar-*
gumentis convictus, teftibus fuperatus, voce ettam propria vitium fcelufque confejfus, audiatur appeU lans. Gum enim criminibus hifce recenfitis cer- ta per leges Julias ac Cornelias pcena effet pro- pofita , reus confeffus non tam judicis de cri- mine cognofcentis , quam fua fententia dam-> natus intelligitur , ac proinde , cum per con- feftionem fuam omnem ulteriorem fuftuliiTet fadi quaftionem , non aliud reftabat , quam ut pcenis legitimis locus fieret , a quibus ap- pellationem haud permitti , jam diclium fuit. Contra vero, fi in iifdem hifce criminibus re- us tcftibus produdis, inftrumentifque prolatis, & aliis argumentis pratftitis condemnatus, mini- me vece fud confejfus fit , aut fotmidine tormen* torum terriitis , contra fe aliquid dixerit , pro- vocandi licentiam ei non denegnri, a;quum Impe- ratores cenfuerunt in d. I. 2. iri fine C. quor. appell. non recip. Cum enim deficicnte propria confeilione,pofitaque continuata rci inficiatione, fuperfit etiamnum fadi quxftio , an nempe nocens fit, qui fe nocentem ncgat, & in fadi interpretatione plerumque etiam prudentiflimi falli poffint , nocentemque pronunciare , qui vere infonseft. arg, l.inomni 1. ff. de juris & fatti ignor. adverfus illud illatum a judice gra- vamen remedium appellationis patefcere , ju- ftum fuit. Atque hinc quoque nullus dubito, quin non modo convi<5tis, fed & ipfis confes- fis, atque ita per judicem condemnatis, provo* catio pcrmiffa fuerit, illisin caufis, in quibus rion modo de eo judex pronunciabat , an no- cens reus eflet, fed 8c quonam pcena? genere eum aflfici oporteret; dum in extraordinariis cri- minibus facile judex rationem in puniendi mo- do excedere poterat, ac affcdata fevcritatis cle- mentiseve gloria vel durius quid vcl remiffius conftituere, quam caufa depofcit, contra rcgu- lam, qux eft in /. profpiciendum n. pr. I. he* die 12. ff. de pcenis. - I o. Quse omnia licet prima fpecie videri pos-
fint moribus quoque hodiernis probanda effe, ut rationi fatis convenientia, prarfertim ex qno placuit , pcenas nttnc fere arbitrarias cffe , at- que etiam olimin hifce regionibus circaadmk- tendam aut reprobandam in criminalibus ap- pellationcm variatum fuerit , ut patet ujt de ordonnantie op de crimincle juftitie 5. Jtdii 1570, artic,j%. vol.z.placit.Holi pag. 1040. & d'or- donnantie op de flijl van procederen in criminele fafyn o. Julii 1 ^70. ariic. CT4. d. vol. 2. pag. 1058. tamen nunc in Hollandia obtinet wmttl- tum intercffe, utrum criminaliterextraordincm accufatio inftituta fit, & rens ex fua propria confeflione damnatus j an vero obfervato fo- lenni more criminale judicium motum, & in- de condemnatio fecuta fuerit , an deniqus per modum juftitix politicse , finc ulla litis forma, posna quxdam in dclinquentem a ma- giflra»
|
|||||||||
|
zz.vol. z, placit, Holl. pag. 765. & nader am-
pltatie van d'mftructie van de Boven van Holland 24. Martii 1644,. artic. 23. 24. 28. d.Vol. z. 8. Licitam tamen efle appellationem a ien-
tentia, quam tulit judcx redu&ionis, five fen- tentiam ab*arbitris latam retraftaverit, five com- probaverit, dicT:um in tit. de receptvs quiarbitr. Teceper.num.z8, Provocationem quoqueadefi- nitiva fentcntia patere, fi ab interlocutoria prius incadem causa appellatum fuerit, eaque adhuc pendeat, pofitis fcilicet terminis habilibus ad- miflkab interlocutoria appellationis, veriuseft. •arg, clementina unica > dc dolo & contumaciL Adde Groenewegen ad l. 7. C. quorum appell. non recip. non enim apud nos per appellationem ab interlocutoria impeditur ulterioi* cognitio ju- dicis inferioris circa caufam principalem, pen- dente fuper interlocutoriis appellatione. lnftru- &toCuria Holland. artic. %\\. Merula in praxi libr. 4. tit. iii. cap. 3. num. 2. o. In caufis criminalibus fcntcntia definitiva
terminatis fecundum jus civile quibufdam in cafi- busappellatio impedita fuit, veluti, fi quis convi- 6his fuuTetfalfe monets. I. 1. C. de falsamoneta. autraptusadmiffi. /. unic. inftne principii c, de raptu virg. & fanclimon. aut fi tales effent, quos damnatos ftatim puniri Reipublicae intereft, prae- veniendi periculi causa; quales funt infignes latro- nes, aut feditionum concitatores, vcl duces fadio- num. l.conftitutiones 16. ff. h. t. I. fiquisfilio6. §. qutd tamen o. ff. de injufto rttpt. irrit. tefi, vel fi quis vim facere tentaverit, eaque occafione ex parte vim infercntis aut patientis occifo ho- mine, condemnatus fit. /. quorum 6. C. ad leg, Jul. de vi publ. vel privat, In cxteris vero ufque adeo patuit condemnato appellandi Rcentia , ut & fecundum ante dida quilibet pro eo, fivc vo- lente, five invito & perire feftinante, appellans audicndus fuerit. l.nontantum 6. ff, h. t, Licet enim a pcenis legitimis provocatio fieri non po- tuerit, fi quis folam pcens juftitiam in dubium vo- care vellet; eo quod gravamen tale non a judicis fcntentia, fed legis diipofitione defcendit, ideoque nullis a judicibus emendari mutarive poteft, /, fi qutt pcena eft 244. ff. de verbor figntf. tamen quatenus judex convi&um pronuneiat ejusma- leficii , cujus pcena lege ftatuta eft , adeoque legi Juliae aut Fabiar: aut Cornelix locum effe, re&e reus appellat ab illo gravamine , quod non legis, fed judicis eft , atque ita non de juris autoritate difputat, fed de fafti quaeftione, an nempe nocens ac convi&us fit, nec ne, qua- lis fa6H quaeftio in judicantium poteftate cft, cum juris autoritas non fit. /. ordine decurhnum 15. i» fine principii ff. ad municipalem, l. 1. §. quorum 4. ff adfenatufc. Turpillian. Eoque niti exiftimem fundamento , quod in /. obfervare 2» C. quorum appell. non recip. refcriptum fuit, obfervandum cfle? m qu\$ bommdamm, male- |
|||||||||
|
\
|
||||||||
|
De appellationibu
|
««55
tionabile quidem videri poflet fecundum ea, quse
fupra tradita, num. 9. fcd vix eft, ut in Hol- landiaadmittaturr cum enim nunc omnes ferc pcenae pro circumftantiarum varietate ac qualita- tibus criminum arbitrariae efle cenfeantur, inane prorfus atque eluforium redderetur fuperius pla- citumOrdinum Hollandia?, omnem inuniver- fumnegans provocationem illis, qui extra or-« dinem ex fua confeffionc damnati funt; dum fa- cile iiseflet, afperitatis nimige arguere fententias, etiam in mitiorem partem latas, ut iupplicii ob- tineant dilationem, fperantes intcrim futurum forfan aliquid, quopcenam evitent. Porrocon- feffis aflimilandi vidcntur in Hollandia, quiirt moto extra ordinem criminali judicio inquifito- rio contumaciter in criminis negatione perfi- ftunt, cum tamen manifeftiflimum eflct, publi- ceque notorium, illos criminis intuitu, cujus extra ordinem aecufati funt, convidos ac no- centes efle, ideoque & his denegari provocandi licentiam, tradit Groenewegen ad /. 2.C. qm- rum appell. non redp. num. 4. &pJcniusadftruir, ac dubia removet PetrusBort van de criminele faken tit. n. cap. 6. Sctit. 7. num.q%.& feqq. Ne tamen fub fpecie caufarum criminaliter & extraordinem decifarum, ac ob id appcllatio- nern afpernantium , aliquando caufa: folenni more inftruendse occulrarentur, querelas ad Or- dines fpfos ea de re defercndas denegari haudl oportere, colligiexeopoteft, quod de dccretis in aliquem per magiftratus Urbium Hollandias per juftitiam politicam finc ulla litis forma mox dicetur, ut Ordines ada litis ad fe dclata pef peritos examinari curent, atque ita definiant» an non color aliquis iniquitati quarfitus fit. Groenewegen ad d. I, 2. C. qtiornm appell. mn recip. num. 6. Qiiod fi ncque folenni more ne- queextra ordinem de crimine judices cognovc- rint , fed magiftratus Urbium Hollandiaj abs- queullalitis forma,,pcr juftitiamquandam, ut appellant, politicam , proptcr quietcm urbfs (ax & populi fibi fubjecli publicamque utilita- tem, durius quid in aliquem dccrcvcrint, vel- uti, ut ex urbe tanquam civis aut incola inuti- lis migret, aut, cum jam abeflet, eo non re- deat, dumaliquandoitacomparatumeft, utne- gotium ne litis quidem criminalis extra ordincm movendse moram patiatur, appellatio omni* prorfus exclufa eft, & parendi neceflitas ifti ho- mini impofita. Placitum Ordinum Holland. 17, Jutii 1612. vol. 2. placit. Holl. pag, 1063. qui tamen, fipolitico tali decreto gravatum fc pu- tet, querelas apud Ordines exponere poteft, argumento dccreti Ordinum Hollandi» 17. A*> pril. 1585. vol. i. placit. Holl. pag. 434. Con- fer Petrum Bort prolixe de hac juftitia politicl diflerentem » & parciorem ejus ufum commen- dantem , van crimineU faken tit. 11. cap. 9, num.y.& multis feqq. Ab hifce vero decretis politicis non adeo longie abefle videtur, fi quis ofEcialis a proprio fuo judiee, cujus officialis eft, |
|||||||
|
giftratibus urbanis conftituta fit. Sienimfolen-
. ni obfcrvato judiciorum ordine lis criminalis inftructa fit, acondemnationeilla tamaccufato, quam accufatori appellare licet, eodem modo,quo ic in civilibus caufis provocatio parti utrique pcrmifta eft. Sin extra ordinem de crimine jus di&um fuerit in reura confeflum, fiveajudici- bus inferioribus , five ab Hollandia Curia, ap- pellandi ficentia reo condemnato praeciufa eft, ac fententia executioni datur. Placiwm Ordinum Holland. 10. Sept. 1591. vol. 2. placit. Holl, pag. 1061. Neoftadius Curia Holl. decif. 47. Appendix decifionum pofl Refponfa Jurifc. HoU. part. 3. voi. 1. pag. 15. Groenewegen ad l. 2. €od. quorum appell. non recip. Petrus Bort van (timinele faken tit. 11. cap. 1. num, 22. & feqq. Quae fimili modo difpofita in Inftru&ione Cu- riae Flandrica: artic. 244. 245. vol. 2. placit. Holl.pag. 2734. Ut tamen accufatoripublico pateat appellatio,fi exiftimet,non fatis refponden- tem dcliclo pcenam fententia conftitutam efle. d. Inftruct. Curis Flandr. artic, 246". PetrusBort van criminele faken tit. 11. cap. 8. num. 10. &feq. Grocnewegen ad d. I. 2. C. quorum appell. non recip. num. 9, ( quod an etiam procuratori fifci permitti dcbeat afentcntiis per Hollandis Cu- riaminconfeflum latis, exofficio, & non ad accufationem procuratoris fifci, vide Petrum Bort van criminele faken tit. 11. cap. 8. num. 21.) cujus appellationis tunc notabilis effe&us eft, quod deinceps lis criminalis extraordinaria in ordinariam convertatur, & obfervato fblenni ju- diciorum ordine omnia deinceps difceptanda fint. PetrusBort van criminele faken tit. 11. cap. 10. quodque tunc ipfi quoque condemnato viciflrtn pateat provocandi licentia, five fe pereandem illam fententiam, a qua accufator appellavit, gravatum putet, five poftea per judicem appel- lationis ad duriorem condemnatus pcenam, ab illa fupplicii exafperatione provocare velit. arg. tit. ff. quod quisque juris in alterum ftatuerit. Con- flitutio Tbilippi Hijp. Regis 27. Augufti 1^62. Verfu item aangaande vol. 2, placit. Iloll. pag. 1497. Groenewegen ad d. I. 2. C.quorumap- pellat. non recip. num,^. PetrusBort d. tit. 11. cap. 8. num. 22. &feqq. "Waflenaar pracl, jndic. tap. 24.»»>».. 14. inpne. licet aliquando appel- latio ab exafperata per Hollandias Curiam pcena per fupremam Curiam reje£t,a fuerit, cum ei de confeflione rei conftaret. Appendix deci- fionum poft Rejponft Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1. pag. 15. tn med. Quod autem a Simone van Leeuwenfcriptumeft, cenf. for. part. 2. libr, 2. cap, 17. num. 12.13. regulam denon admitten- da appellationc rei ex propria confeflioneinju- dicio criminali extraordinario condemnati, hanc pati exceptionem, ut in arbitrariis caufis, in qui- bus nulla certa pcena conftituta, adeoque arbi- trio judicis permifla eft, reus non obftante con- feflionedegravitatepcenaeconqueri & appellare poflitj fijudex ln camQduraegreflusfit, idra* |
||||||||
|
Tit. I.
Zelandia enim neque confeffus neque conviclus
atquc ita condemnatus criminis reus ad appel- landum admittitur, neque etiamaccufatorcjus, quoties Iis criminaliter cxtra ordinem intentata fuit, etiamfi qusedam interveniflent» ex quibus videretur fecundum Hollandise praxin lis crimi- nalis ordinario more trac~hta efle : fed tum de- mum accufatori reoque provocatio patet, cum judex litem criminalcm obfervato folenni judi- ciorum ordine inftrui juflit. Nader provifioneel accoord tupben Holland en Zeeland 11. Junii 1574. artic. 20. 21. 22. vol. 3. placit. Holli pag. 694, quo ipfo immutata qusedam , quss ex antiquiore inter Hollandos ac Zclandos con- ventione placuerant, & a Groenewegio ante jus hoc recentius conditum tradita fuerunt add. I. 2. C, qttorum appellationes non recip. nutn. 7. UltrajecTi quoque non magis convictis, quam confeilis, appellatio permittitur, teftc Waflena- rio in pratt.judic. cap. 24. num. 14. in fine.cu-* jus tamen ratio, quod lcilicet nemo illic con- demnetur, nifi decrimine confcifus, vcra non eft; cum & convidos abfque confeflione dam-s natos meminerim, ac pluribus demum poft con- demnationem horis cum pcenitentia faCinoris edidifle confeflionem. De aliarum gcntium ufii circa admittendas reprobandafve in criminalibus appellationes videri poffitnt autores citati apud Petrum Bort van criminele fakpn , tit. 11. cap, 1. num.9. & feqq. Sim. van Lceuwen cenf.for. part. 2. libr. 2. cap, 17. num. 7. & feqq. 12. Hadenusdeappellationea fententiisdc-
finitivis in civili vel criminali causa latis. In- terlocutorias quod attinet, jus civilc nullam ad-«, vAfus eas admifit appellationem. /. oportet 3 6". C. b. t. nifi illse damnum continerent irrcpara- bilej atque ita ante fententiam appcllari potu- it, ii qu^ftionem in civili negotio hnbendam judex interlocutus eflet , vel in criminali , fi contra leges hoc faceret, veluti de iis, qui es privilegio fecundum alibi tradita torqueri noii debebant. I ante fententiam 1. ff.de appellat, tecip. Vel non. Vel fi reus in adione quod me- tus causa rem mctu amiflam jubeatur reftkuerc, nimalit in quad^uplum damnari. Azo in famm* Cod. adtit. de bisqua vimetufve causkmm. 12. (adde tit. de re judk. num. 4.) non obftante eo, quodtalis contumax vidcri poflit; quiali» cet contumax fit in rcftituendo, non tamen fii veniendo & judice agnofcendo. In Hollandia olim ab intcrlocutoriis inferiorum judicum fen- tentiis ad Hollndise Curiam appellari potuifle, patet cx Inftrudione Curise Holl. artic. 198. deinde conftitutum, ab iis per judices urbanos aut paganos latis haud efle provocandum, aut reformationem petendain quocunque fub pra:- textu , five ab Hollandiae five a Suprema Cu- ria, nifi earum executio damnum, pcr dcfini- tivam haud reparabile, contioeat, relata ad in- | terlocutorias etiam condemnatione ad fiducia- riamfolimonem, cujufcunque quantiwtis. ^w- fliatic
|
|||||||
|
1156 ;tJm;-L 1 b. XLIX
coerceaturobid, quod officii fui limitestrans-
greflus fuit, ideoque & tunc ex ipfo etiam jure civili appcllare voiens audiendus non eft, quafi hajc domeftica potius caftigatio, quam publica qusedam judicii ibrrna eflet. Contra, quam, fi de patdmonio fuo apud eum litigaflet. l.nulli 3. C. quorum appell. non recip. ibique Bruneman- nus. aut de deli&o extra officium admiflb quseftio eflct. vide Sande<kd/, libr. 5. tit. 10. defin. 2. Sed&, cum apparitor Scabinorum Hagae Co- mitisfuppofitumCuriae citaflet ad judiciumSca- btnorum, & ob id tanquam violator jurifdi&io- nis Curiae Hollandicae apprehenfus, kique tridtii incarcerationem tenueque panis & aqus; nutri- mentum ac impenfas damnatus eflet, appella- tionem ejus ab illa condemnatione Suprema Cu- ria cenfuit rejiciendam efle. Neoftadius CurU fuprem& decif. 117. Denique criminalium ho- rum occafione obfervandum, jure quidem civili a mulctis impofitis appcllari potuifle. /. & in multis 25. C, h. t. I. fi qm pcena 244. ff. de verb. fignif. fed jure Hollandico a mul&is & corre- clionibus civilibus per judices inferiores decre- tis, ac ad fummam illam, quse vulgo appella- tionem admittit, adfcendentibus, non appella- tiones,fedtantumreformationes permiffe funt, ftc ut interim mul&ae impofitae executio fub cau- tionefiat. lnftruclio Curia Holl. artic. 214; 217. Cttriafupr. artic. 09. Groenewegen add.l. 25. C.b.t. Petrus Bort van criminele faken tit. 11. cap.9. Quod & m Flandria indu&um edi&o Caroli V. 28. Sept. 1528. vol. 2. placit, Holl. pag. 1527. ac renovatum Inftruclione Curiae Flandricse artk. 247. 248. vol. 2. placit. Holl. pag. 2735. & kis fimilia fere tradka inlnftru- cYtone Curise Brabant. artic. 589. vol. 2. placit. Holl. pag. 931. nifi urgens qusedam ratio fuadeat, interim fufpendi executionem , fi forte mul&ts hifce civilibus infamia qusedams aut aliud gravius prsejudkium, damnumve, haud facileperjudi- cis fupcrioris fententiam reparabilc, cohsereat. d. Inftrutt. Cutt& lloll. artic. 214. Caria fupr. artic. 99. Flandricge d. artic. 247. 248. aut prjeftatio fa&i alicujus, quod deinceps infe&um reddi nequit: qua ratione, fi quis ob injurias alteri illatas ad mulctam & palinodiam aut de- precationem condemnatus appellaverit, ne mul- &32quidemexecutio facienda erk; cum mul&a haudfeparandavideatur a palinodia, recantatio vero per appellationem fufpendi debeat; quia, licet reeantantem nulla gravetjurisinfamia, fe- cundum di&a in tit. de bit qui mt. infatn. num. 9. tamen viro gravi dtira atque ardua eft, nec fine rubore peragitur, adeoque irreparabile re- vera damnum eft in illo palinodise fa<5fco, quod femel interpofitum , judicis fuperioris fententia non poteft definere praeftitum elTe. Sande libr, 1, tit. 13. dtfin. 4. circa med. Papon. libr. 19.tit. j<Arr, 8. 11, In aliis extra Hollandiam locls magis
rcftrida iri criminalibus appellandi licentia. In |
|||||||
|
De appellationibus et relationibus.
|
||||||||||
|
pliatie van de infi
|
||||||||||
|
3120. Ab ipfius vero Curise FJan*
dricse interlocutoriis non aliter appellatur, quam fi mille ducentorum florenorum excedant quan* titatem , vel haud reparabile damnum per cas fuccumbcnti inferatur. d'Inftrucl. Curu Vlandri» c&.art. 341; alioquin pendente appellationeex« ecutionem habent fub cautione. d'l»ftrutl, ar* tic. 343, 13. Sicut autem in civili, ita & in criminali li*
te interlocucorije fentcntis fcrri poffuntj & quam- vis vulgo difputetur, utrum, fiftatuto a definitivis fententiis criminalibus appellare prohibitum fiti ab interlocutoriisnihilominus fuper incidcnti ali- quolatis patefcat appellatio, plurefque in aflir-. mantem inclincnt fcntentiam. Benderus de revi- fione concluf 38. Menochius de adipifc. pojfejf. remed. 4, »««».808. & multU feqq. Refpdnfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confil. 53, Confej: PetrumBort van crimineU fak$n tit. u. cap. ** num. 12. & feqq. tamen id non ita iimpliciter de jure Hollandico definiri poteft , fed potius per fpecies eundum videtur. Et primo quidcm a decreto citationis in perfonam, aut a reali per apprehenfionem perfonje fadacitatione, appel- larinequit, non magis, quam a fimpliciscita- tionis decreto. Inflrucl. Curia fupr. artic. 102, Curia Hottand. artic. 217. Petrus Bort van tri- minele faken tit. 11. cap. 2. num,- 12. & mult, feqq. Confer Inftrutlionem Curia Flandrica artw, 240. Hcet alioquin realis dtatio, feuapprehen- fio, pra;judicium inferat, quod per definitivam reparari nequit j quo moti alii, appellationem, putant permittendam efle. Trentacinquius va- riar, refolut. libr. 2. tit.de appettation. refolut. 13. num. 7. Sane, fi quis ob crimcn extra locum domicilii in Hollandia commitfum in flagranti delido in loco delidi apprchenfus non fif, nec ob deliftum profugus, ad domicilii locumfcfc contulerit, deinccps autem a judicc , in cujus territorio dcliquit, citetur , ut in perfona fefe fiftat, de crimine-Iitigaturus, redc a tali cita- tionc appellat, five locus domicilii jam antiqiri- tus tali privilegio munitus fuerit, five non ,qua- tenus placito Ordinum Hollandiae generalite-c conftitutum , reum criminis Hollandum , ex- tra locum domicilii in Hollandia delinquentem, nec in delido deprehenfum , nec latitanteni, non nifi in domicilii loco conveniri pofle, fe-. cundum fcripta in tit. de judtciis num. 6%. Pfit- tacusHollandia: W. 23. van appeU libettofupplice 27. Sic quoque ob notabilcrn abufum citado- nis & impofitse neceflitatis kk fiftendi inperfii- na,appelIationem admiflam fuifle patct ex Pfifr- taco Hollandise part. 2. tit. 23. van appel, libelh fupplice 1 o. Porro nec appellationi lbcus eft a decreto, quo pra?paratoria in crimen inquifido injungitur. Inftrucl; Curia fupr, art. 102. aut quo reus ad litem criminalem ordinariam, fo- lenni more trac%ndam j admittitur, cumacci^. fator malltt «xtra ordiherh pcenam pcriequf| |
||||||||||
|
land, 21. Decembr, 1579. artic, 3, &pi£ecipue
placit. Ordinum Hollandu 19. Martii iCzz.vol. 2. placit. Holl. pag. 2289. qualis appellationis ab interlocutoriis, ob concurrentcs circumftan- tias irreparabile damnum continentibus, exem- pU plura colligi pofiunt ex Pfittaco Hollandise tit. 23. van Appell, prxkrtim libello fupplice 16. 18. 19, 20. 21'. zz.&cparte z. Pfittaci.tit.
23, van appell,libello fupplice 3, fj 6. 8. Et
quamvisnonnullisplaceat, nonobftante appel- tionis ab interlocutoriis prohibitione eam ni- hilominus admittendam efle, quoties interlocu- torije manifefto injuftse aut nullsefunt Reipon- fa Jurifc. Holl. part 3. voL 2. confil. 53. num. 17. concefsa interim, dum de nullkate lis pen- det , exfequendi licentia. Rebuffus ad conftit. reg, tom. 1, defentent. proviftonal. artic. 1. gloff. 9. num. 7, tamen in Hollandia id improbatum eft, nominatimque vetitum , ne fub nullitatis obtentu provocationes fiant. d. plasit, Ord. Holl. 19. Martii i6zz. Jacob Coren obferv. 15.
Groenewegen ad l. 7. C. quorum appell. non 16' cip. Ab hoc vero jure Hollandico vix recedit Zelandicum, quatenus etiam ab interlocutoriis urbanorum aut paganorum judicum Zelandico- rum fententiis provocatio conticeflit, nifi infa^- mice fequelam aut non reparabile damnum ha- beant. Ndder proviftoneel accoord tujfcben Holland m Zeeland 11, Junii 1674, drtic. 28. vok 3. placit. Holl.pag. 694. Quod fi HolIandiVCu- ria interlocutoriam tulerit fententiam , ab ea ad Supremam Curiam patet appellatio, illis inca- fibus , quibus & jure civili id licet , adeoque iion , ubi aut non reparabile pcr definitivam damnum continet, aut aliquam habet infamia» fequelam , aut non egredkur quantitatem, o- lim fexcentorum , nunc mille quingentorum florenorum Hollandicorum. Infiruclio Curiafupr, artic. 103.104. Nader ampliatie vand'inftrukie 24. Martii 1644. artic. 19.ro/. 1. placit. HoU,
pag. 783. Ab interlocutoriis vero delegatorum Curiaz Hollandicse ad caufas minores, nec appel- latio nec reauditioconceditur. InftruHieinkley- tse faken zr.Dec. 1579. artic. 11. vol. z.pla- tit, Holl. pag. 7CT3. In Flandria quoque itajus eft i ut ab interlocutoriis per judices inferiores latis neque appellatio neque reformatio admifla fit: quod dlim a Philippo Burgundico Flandris datum 15. Febr. 1448. vol. z, placit. Holl, pag. 983. poftea ab Ordinibus Generalibus confir- matum fuit, fi non infamise fequelam , aut aliud praejudicium, per definitivam haud repa- rabile, contineant. lnftruZt. CurU Tlandricaar- tic. 237.238.139.To/. z.placit. HoU. pag. 2733. Quibus fimilia fere per Ordines Generales con- ftituta ckca interlocutorias latas a judicibus in- ferioribus regionum, quse Ultra Mofana? appel- lantur, vulgo de Landen van Overmafe. Regte- mextt op bet procederen ih de landen vtnOverma- |
||||||||||
|
fe. t$% Qtlob, i<SG$. mie, 50. W/, 2. pfarit, tum» quia non appellatiir a decrctis, qumjfc
|
||||||||||
|
L i b. XLIX. Tit. I.
|
|||||||||
|
1158
|
|||||||||
|
judex prsefcribit modum inftruendae litis, appoin- nitivae habent; alias non. Vmi vero dcfiniu-
|
|||||||||
|
vae habere intelligitur, ideoque appellationem ad-
mittit fententia, qua alicuiconventoper actio- nem ex l. diffamari, filentium perpetuum fuit impofitum: licet enim ita de principali nego- tio nihil diredo definitum fuerit, tamen injun- da illa filentii neceflitas impedit, ne de principali controverfia deinceps ulla lis moveatur , atque ita definitivse , litem totam perimentis , cfte- ftiiin habet. Et hssc ita , fi conventus ex L diffamari fcfe ftiterit, fecus fiin citatum, fed fe non fiftentem ac contumaciter abfentem> fenten- tia filentii lata eflet; tunc enim in pcenam con- tumacise ceflaret appellatio. Andr. Gayl libr. 1. obferv. ijz. nifi fccundum ante dicla num. 6„ reftitutio in intcgrum obtcnta fit. Similimo- do appellatio non dencganda a iententia, qua appellatio pronunciatur dcferta ; fi is, qui de- (eruifle dicitur , fc deferuific negct, atque ita fe per iniquam judicis {cntentiam , ab errore profedam , a lite ulterius profcquenda depul- fum, ac re ipsa ad perpetuum de fa re (ilentium damnatum queratur, five prius ab alia definiti- va, five ab interlocutoria, cum id liceret, ap«> pellatum fitj cum utique pronunciatio defertae appellationis ab interlocutoria per confequen- tiam confirmet eam, a qua appellatum, atque ita ejus intuitu effcdum definitivse producat. arg. I. fi prafes 6. C. quomodo & quando judex fent. proferre deb. Andr. Gay\ libr. 1. obferv. 138, Ant. Faber Cod.libr.j.tit. 15. defn. 9. Myn-* fingerus centur 3. obferv. 36". & 88. num. 3. & feqq. Brunemannus ad d. I. 6.in fine. licct confultum fit, adverfus lapfum tcmporis, pcr quod appellatio videtur prodcferta habcri, rc- ftitutionem peti. PiittacusHollandisef><Jrfe z.tit. 23. van appel libello fupplice 15. Idemquc di- cendum, fi ab eo , ad quem appcllatum » ju- dicatum fuerit, appellationem non cflc admit«« tendam; quippe a quo ufque adeo patet appel- latio, ut per eam etiam fimul de tota lite prin-» cipalijudkium transfcratnr ad judicemillum fu- periorem > fi illc pronunciet, appellationem a judice intermedio non jure rcjeclam efle; eo quod judex intermedius judkarc non potuit de ne- gotio , quod negavit per appcllationem ad fe devolutum effe. Neoftadius Car. Supr. decif, 118. Groencwegen ad l. 19. C. de appellat. Quo modo etiam , cum Hollandise Cuna de^* crcviflet, qusedam adhuc per litigantcm pro- banda cfle,& ab eo decreto appellatum eflct,Curia autemSuprcma deprehenderet, illud probatum nihil ad litis decifionem faccrc, caufam princi- palem definivit, tefte Ncoftadio Curia fupr. de- cif. 31. Sic quoque rede appcllat > quem ju- dex a limine judicii rcpcllit , pronunciando, illum non habere legitimam perfonam ftandi in judicio > aut non habere qualitatem illam, qua judicio experitur , veluti, non efle tuto- rem aut curatorem, aut procuratotem, qualem qualitatem quifque va ingreflu litis docere de- bctt
|
|||||||||
|
tementen difpofitief, tum quia per appeUationem
ab accufatore fa&am lis criminalis, extra ordi-
nem ccepta , convertitur in litem criminalem
ordinariam fecundum fupra di&a nttm. io. un-
deeveniret, utaccufator appellando hoc ipfum
induceret» quodunumper appellationem impe-
ditum vult. Petrus Borc van ctiminele faf^en tit.
<j. num. 49. & feqq. Quod fi judex quseftiones
habendas aut non habendas efle interlocutus fit,
multum apud nos refert, utrum lis criminalis
extra ordinem mota fit, & adhuc itaduret, an
vcro ad litem criminalem ordinariam reus ad-
miflus fit; cum poftcriore cafu & reus a tor-
mentis decretis, & accufator ab iifdem per ju-
dicem denegatis> appellandi facultatem habcat;
priore vero ab iifdem quidem decretis reo ap*
pellatio haud quaquam pateat, at omnino ac-
cufatori ab iifdem denegatis; qua per accufato-
rem fa&a, necefle eft, reo edi exempla inftru-
mentorum, quibus accufator litem ha&enus cx-
tra ordinem inftruxit, ut ita poflit probabilcm
fuam urgere innocentiam , indeque juftitiam
denegatse tormentorum adhibitionis. Neoftadius
SurU fupr, decif 113. & ex profeflb Petrus
Bort van ctiminele faken tit. n.cap.^,Sctit. 7,
mm. <5o, & feqq- Simili modo, fi ad accufato-
jis petitionem denegatum fuerit examen rei ad
articulos , appellatio accufatori permiffa fuit
Pfittacus Hollandiae part. z, tit. 23. van appel.
libello fupplice 13. Incarcerationem pendente
lite criminali decretam , aut accufatori denega-
tam quod fpe&at > in Hte quidem extra ordinem
roota ac pcndente, nulla a tali decreto appel-
latio eft; fcd (1 lis principalis de crimine folen-
niter & ufitato judiciorum more inftruatur, idem
obtinet , quod de tormentotum decreto fupra
monitum , appellationcm nempe &. reo Hcere
ab ea decrcta, & accufatore ab ea rcjedta ; ita
tamen , ut reus appellans tamdiu indudendus
fit, donec judicis fuperioris, ad quemappella-
tum, inhibitio fa&a fuerit; & accufatore appel-
lante > reus jam inclufus tamdiu debeat in car-
cere retineri , donee aliud sV fuperiore judice
conftitutum fuerit , fed necdum inclufus interim
haud includatur ; prout ifta quoque pluribus
tra&at Petrus Bort van criminele faken tit. 11.
cap. 3. num. 5. & multis feqq. & cap. 8. num.
35, 36. 37. In Zelandia ita jus cft, ut> qui-
bus in cafibus a fententia criminali definitiva
appellari nequit , in iis nec ab interlocutoria
appellandi poteftas fit. Naderprovifioneelaccoord
tujfcben Holland en Zeeland n. Junii 1674. ar-
tic. 20. z i.vol. i.placit. Holl. pag. 694,
14. Reftat> ut tra&emus exempla qusedam
nobiliora fententiarum & dccretorum , quae ne- que per omnia definitivis, neque interlocutoriis proprie fic di&is accenferi poflunt, aut de qui- busfaltem id controverfum eft. Circa quse in genere dicendum videtur, admittendam efle re- gulariter ab iis appellattoaem, quoties Yim defi» |
|||||||||
|
De appellationibus et relationibus.
|
||||||||||||||||||
|
11
|
||||||||||||||||||
|
bct, Ci ca per adverfarium negetur , ut dixi dendj licentia , ut pretium reditibus compa-
ttt. de edendo num. 4. ut proinde non poffit non randis impenderetur, qui anlium vice, fideicom- |
||||||||||||||||||
|
Neoftadius Curia Supr. decif,
|
||||||||||||||||||
|
miflb fubeflent.
|
||||||||||||||||||
|
videri illatum per hujufmodi pronuncationem
pra?j.udicium tale, quod non temporarium, fed perpetuum» adeoque non reparabile eft. Tren- tacinquius variar. refolut. libr. z. tit. de appel- lat. refolnt. i2.num. 10. Sed &, fi judexpro- nunciavent, in executione fententis oppofirio- nem re<5ie vel perperam factam efle, appellatio- ni locus eft, fic ut & executiointerim fufpen- datur,cum ita damnum irreparabileinferatur, Ant. Matthams de auclion. Hbr. 1. cap. 11. num. $7. 88. Nec aliud dicendum , fi res inau&i- one publica uni, tanquam plush'citanti,ajudice addida fuerit, cum alius eam fibi ., tanquam meliorem conditionem offerenti, addi&am vel- let , eo quod ifta quoque ratione de kcfione difceptatur , quae citra appellationis remedium emendari non poteft. Ant. Matthseus de auclion. libr. 1. cap. 15. num. 1. 2. Adhax afententiis illis, quibus rejicituroppofita per reum excep- tio declinatoria , vel litis pendentis, (fub qua multis in locis etiam comprehenfa exceptio com- promiffi in arbitros, ut dixi Iatius tit. de recepr tis num, zi.in med.) vel litisfinita?, ( fub qui- bus etiam tranfadionis ac laudi homologati ex- ceptio comprehenditur,) appellatio permifla. eft; cum dubium non fit, quin & ex reje£tione ta- li non reparabile damnum oriatur, fi modo ex- ceptiones hs videantur etiam probataj efle; qua de causa neceffe eft , ut in hifce appellans probationes judici, ad quem, una cum fenten- tia exhibeat , quo rectius judicetur, utrum ap- pellatio recipienda , an magis ut frivola rejici- enda fit. Ampliatio Injiruclionis Curice Holland. 21. Dec. 1579. artic. 2. & 10. Nader pro- vtfmeel accoord tujfchen Holland en Zeeland 11. Junii 167^, artic. 28, vol. 3. placit. Holl. pag, 694. Cap. ftgnificante 34. extra de refcriptis. Andr. Gayl. libr, 1. obferv. 130. num. 9. io. Ant.Faber Cod.libr, 7. tit, ij.defin. 9. Myn- fingerus cent. 3. obferp. 3$, Quln &, fi judex incompctentem fe pronunciet, adeoque declina- toriam admittat exceptionem, actori provocatio non dcneganda, dum forte ejus intereft , ma- gis ibi, ubi fa&a in jus vocatio, quam alibi, litem ad finem perduci. Andr. Gayl d. lib. 1, obferv. 30. num, 9, 10. Trentacinquius «.■ riar. refolut. libr. 2. tit. de appellation. refolui, 13. num. 9. Adhaec a rejeda exceptione obs- curi & inepti libelli , a prjefinito tempore ni* mis brevi nimifve longo , a non admifsa pro- ductione teftium , inftrumentorum , aliarum- que probationum, tanquam non reparabile dam- num habentibus, provocationem probatTren- tacinquius d. refolut. 17. num. n. iz. 13.14, Nec prstcrmittendum hoc loco, admifiam fuifle a Suprema Curia appellationem a denegato per Hollandix Ctiriam decreto vendendi asdes fidei- |
||||||||||||||||||
|
74-
15f. Non tamen admiffa appellatio a decre-
to aperturae teftamenti. I. quifquis ne 6. C, quo- rttm appellationes non recip. I. ult. ff. de appellat, recip. vel non. Nec, fi decreta fit cxhibitio rei, cujus exhibendx poteftatem condemnatus habet; tum quia exhibitio talis exhibenti neque gra- vis admodum neque damnofa cft , fi is , cui • fa&a , nullum in ea jus ulterius profequatur j tum, quia , quicquid obfcurius cft , ac altio- rem quazftionem habet, differendum cft in di- re&um feu principale judicium, re interimex- hiberi juffa. /. in bac aclione 3. §. ibidem 13*' ff. ad exbibendum. Sic quoque apud nos pro- vocatio non eft a decretis de litis inftruendas modo intcrpofitis, appointementen difpojitief,boe de fakefal werdengetnftrueert. PetrusBort vancri~ minele faken tit. 9. num. 52. Pfittacus Hollan- dise part. %. tit. 23, van appel pag. mihi z6j. aut de manu agnoiccnda, quoties quis ex chi- rographo ad fiduciaris folutionis adjudicatio-i nem contendere vult; fecundum tradita itt tit^g, de re judicata num. 7. Nec a conceffione man-* dati falvse guardis, feu fecuritatis & prote&io- nis adverfus violentias & injurias imminentes, ac comminationibus evidcnterprobandisexpres- fas. inftruft. Curia Supremx. artic. 102. quo tamen per fub & obreptionem impetrato, ad- verfarius prima inftantia apud eandem Curiam, quse fecuritatem concefllt, injuriarum aftionem adverfus impetrantem inftituere poteft. Pfitta- cus Hollandias ptrt. 1. tit. 33. in fine, in cu;"us parte z. d. tit. 33, multi cafus libdlis fuppli- cibus continentur, in quibus falva guardia con- ceffa fuit. Nec a dccrcto faciendse inquifitionis valetudinarise. lnflrutt. Curiafupr.artic. i02.(de qmadtit. de probation. num. 12.) aut citationk lnftruH. Cur, Holl. art. z 17. Nec ab co, quo cura- tor bonis darur, fi qui fint, qui exiftimant, crea- tione curatoris haud opus efle: quippe quo cafu reftiusillos, quifeopponunt,facluroseffe, fili- bello fupplice extra ordinem caufas cxponant, cur curator conftituendus non fit, refponfum eft in Refponfis Jurifconfult. Holl. part. j, conftl, 116". Secus forte, fi creditores nonnulli cura- torem datum haud efle idoneum , aut non fa- tisidoneecaviffe, obtendant. arg. l.arbiiro q.jf. quifatifd. eog. Adde Trentacinquium variar. re~ folut, libr, z. tit. deappellation.refolut. ii.num. 14. Nam & , fi cautio per arrefto detentum oblata , eo fine^, ut laxetur arrefti vinculum, inidonea dicatur, eamque judex vel idoneam pronunciavcrit in gratiam detenti , vel inido- neam in gratiam ejus , qui curavit detineri, aut etiam judicavcrk, caufam detentionis talem efle, nt vinculiim detentionis non videatur ob- |
||||||||||||||||||
|
Iata fatifdatione idonea ■diflblvendum , appella-
eumelmente & lege peteretiir ven- ' tionilocumefle,dixiinw, qaifatifd.cog.tium,^, ubl
|
||||||||||||||||||
|
commiflariaruituras,
|
||||||||||||||||||
|
L i b. XLIX. Tit. L
|
|||||||||||
|
i6o
|
|||||||||||
|
ubi & dcfinitum, an, & quando a decreto de- quendi lapfo certi temporis termino exfpirare,
tentionis feu arrcfti adbuc faciendi provocari | ipfam vcro a&ionem judicati > feu fententix vim,
polTit. Quodfi judcxs qui reumad folvendum perpetuam manere, nec renovationem petitam
|
|||||||||||
|
impediri poffe per partem adverfam, nifi aut fo-
luti aut compenfati cxceptionem opponat ; at- que adco verius fit, non reponi in priftinum ftatum fententiam, quafi nunc recenter lata 8c ita appellabilis effet, fed tantum executabilem fieri , quas forte jam diu ob lapfum fatalium ( ut loquuntur ) defierat appellabilis effe , nec contra decem dierum lapfum , quo fententia tranfivit in rem judicatam, fed anni, quinquen- nii, decenniifluxum, novas cxecutionis literas pro remedio effe, non aliter haxejusfententia admittenda videtur, quam fi per rcnovatas illas executionis literas novum inferatur gravamen, quod fententia prsecedente, qux inrem judica- tam tranfivit, illatum non erat ; vel in aliam pcrfonam renovatio executionis decernatur, quam quae fententia continetur, veluti, contra Titium, tanquam heredem condcmnati, ad id citatnm, ut videat contra fe fcntentiam declarari execu- tabilem, ac negantcm, fe condemnati hercdem effe. Confer Trentacinquiura variar. refol. Ubr» 2, tit. de appeUation. refolut. iz. Fachineum controv. libr. 1. cap. 74. 16. Prseter ha*c, fimiliaque alla, funt & de-
creta feu fententije in poffefforiis judiciis lata?, a quibus an appcllatio admiffa fit, paucis ex - plicandum eft. Et primo quidem denegata ap- pellatio a decreto, quo hi , qui heredes fcripti funt, in rerum hereditariarum poffeffionem in- ducuntur, pcena viginti librarum argcntiexju- re civili tam in judicem, qui appellationem rc- cepit, quam in ipfum appellantem fancita. /, ult. ff. de appeU. recip, vel non. I quisquis ne 6, C. quortim appell. non recip. fic ut ncque ad/tf- fpenjivum nequc ad devolutiynm ejfeclum (utlo- quuntur) appellatio proficiat; cum utiquenon protinus illa viginti librarum pccna potuiffet imponi, fi faltem quod ad effedum devolutivum attinet, provocari potuiffet. Fachineus comro- verf libr. 1. cap. 76. Brunemannns add. 1.6. C, quorum appeU. nonrecip. Contra, quampla- cuit» fi de momentanea poffeffione judicatum fuerit; quippe quo cafu appellatio hadenus fal- tem jure civili permiffa fuit, ut cognitio qui- dem de juftitia judicati ad fuperiorem judicem devolvatur , fed tamen intcrim fuum fententia lata fortiatur effcclum, & poffeffionis rcforma- tio ita fiat, ut integra omnis proprietatis caufa fervetur. /. unic, C. fi de momentanea pojfejfione fuerit appeUatum. unde &, fi executio fentcntja; in poffelforio pleno latse irreparabile damnum haberct, ipfa quoque executio pcr appellationcm deberet fufpcnfa manere; cum alioquin omnis caufa proprietatis integra non fervaretur. Tren» tacinquius variar. rejolut. libr. z. tit. de apptl- lat.refol, 14. num. 7. 8. 51. io.Fachincusfow^or. libr. 1. cap. 75. Sed cum moribus hodiernis recepta fit vulgata diftinftio inter judicium poffcs^
|
|||||||||||
|
condcmnavit » ob non fufficientcs judicato
exfequcndo res ad condemnatum pertinentcs,
fuoque in territorio fitas, litcras requifitoriales
vidori concedat ad judicem alterius territorii,
ubi alia vicli bona funt , ab eo literarum re-
quifitoriarum decreto provocari nonpoffe, ve-
rius cft; utinec, fi judex ita requifitus execu-
tionem in fui territorii bona faciendam decer-
nat; eo quod decretis talibus nihil aliud com-
prebenditur, quam executio fententise , quam
reus per omiffam intra tempora legitima appel-
lationem tranfire paflus eft in rem judicatam,
fikntioque fuo tacite comprobavit , requifito
judice repraTentante eum, qui fententiam tulit,
& requifivit feu rogavit fententiae a felata: exe-
cutionem. arg. I a divo Pio ippr. & §. i. ff.
de re judic. Rebuffus ad conftitut. regias tom. z,
tralls, de literis requifttor. glojf* ^.num. 10. Sed
&, fi judex rogatus a judice condemnante de-
ferre nolit literis requifitoriis, & executionem in
bona fusEjurifdi&ioni fubjecla decernere, ceffat
appellatio > quoties boc ipfum meras comitatis
vcftj fecusfineccffitatis fit: (de qua tum comi-
tate tum ncceffitate judicis rogati , fententiam
ab alio judice latam exfequentis, a&um in tit.
de re jtidicata num. 41.) fi enim comitatisfit,
nulla fit injuria ei, cui comitatis officium, quod
beneficium eft , denegatur: fin neceffitatis, in-
juria eft judicis rogati, cxecutionem detre&an-
tis; quemadmodum etiam injuria foret, fi ju-
dex » qui judicavit , excuflis fui tcrritorii bo-
nis, judicato haudfufficientibus, adalteriuslo-
ci judiccm» cui alia condcmnati bona fubfunt,
litcvas requifitorias admittere folitum, easdem
darc recufaret : quibus tamen in cafibus forte
non tam appellatio tentanda foret , quam po-
tius a judicibus fuperioribus compulfio inferio-
rum ad id, quodofficiincccflitasexigit, agen-
dum imploranda. Confer d. tit. de re judtcatd
num. 41, Quia vero rcs judicatae percertitem-
porisfpatium elapfum, vcluti anni» quinquen-
nii» deccnnii , in eam rediguntur caufam , ut
non amplius executioni dari poffint, nifi reno-
vatum executionis decretum ( nteuwe letteren
yan executie ) obtentum fit ab illo judice, qui
fententiam tulit, fecundum tradita in d, tit. de
re judicat. num. 47. circajinem. dubitari poffet,
utrum a tali renovato executionis decreto rens
citatus appellare poffit ? Ita quidem generalius
velit Simon van Leeuwen cenf. forenfi part. 2.
libr. i.cap. 33, num. 3. quafi jure exfequendi
per temporis lapfum extin&o, & nuncperno-
vas executionis literas redintegrato, lion maj>-
ris effkaciae cffct fententia , quam fi tempore
renovatae cxecutionis demum lata effet. Sed
cum id minus refpondcat iis, quae abipfo pau-
lo ante in prascedente numero fecundo re&e &
ex vero fcripta funt, puta , jus quidem exfo
|
|||||||||||
|
De appellationi
|
||||||||||||
|
poffeflbrium plenarium, fummarium'» & fumma-
riiflimum, fecundum tradita in tit. uti poffldetis num. 6". vifum multis fuit, a fententia quidem in judicio fummariiflimo, van reftabliffement, nec non in fummario, van recredentie, appellatio- nem denegandam efle, quia nihil hic definitur, cjuod non per aliatn fententiam, etiam in pos- fefforio pleno latam, rcparari, ac in priftinum ftatum reponi poflit : at a fententia in pleno pofleflbrio lata provocantem audiri oportere, quia illa pofleflionem omnem in adverfarium transfcrendo, irreparabile fuccumbenti damnum infert, quatenus is in petitorio tunc probandi onus fubire debens, ac in eo deficiens, etiam in petitorio fuccubiturus eft ; cum e contrario vidor in petkorio effe potuiflet, fi inpoffeflb- rio pleno fuiflet ei pofTeffio adjudicata , atque ita in petitorio partcs rei fuftinens, ab intentione adyerfarii aaoris, fedin probationedeficientis, fuiflct abfolvendus^fecundum tradita in tit. de rei vindic. num. 24. Grande fane prarjudicium efle in poffeflionis ad adverfarium tranflatione, manifcftum eft, ex §. retinends. 4, Inftit. de inter. diHis. uti& ex eo, quod falfo neganti, fe pos- iidere , cum tamen poffeffor effet, auferatur poffeflio in poenam mendacii, & adverfario ad- judicetur, licet non probanti, remfuameffe. /. ult. ff. de rei vindicatione. quod moribus muta- tum non efle, dixi in d. tit, de rei vindic. num. 25. atque ita de appellationibus a fententiis in pofleflbrio latis fentit Mynfingerus cent. 6. ob- ferv. 13. Andr. Gayl libr. 1. obferv. 7. Carp- zovius defin. forenf. part. 1. conftit. i^.defin. 24. Brunemannus ad d. U unic. C. fi de moment. poff. fuerit appellatum. Ab Ordinibus tamen Gene- ralibus conftitutum fuit, in Flandria a fenten- tiis in plcnario poffefforio latis non magis, quam in poflefforio fummario, appellari pofle, &hoc fblum ihterefle , quod fententiae in poffefforio fiimmario fub cautione executioni dandse fint, in plenario fine cautione. Inftruft. Curia, Flan- drics, artic. 243, & 540. vol. 2. placit. Holl. pag. 2734. & 2750. Exlnftruflione Curije Supremx artic. 102. denegata appellandiJicen- tia a mandato feu literis conceflis ad querelas novitatis, brieven van complainte. Cumque ma- ritus uxori fuae eum aliis bonis teftamento re- liquiffet feudum, quod ex tenore prima? inve- ftitura? neque a&u inter vivos neque ultima vo- luntat» ex domini diredi venia alienari poterat, & eo defun&o fucceflbr feudi legitimus cum vidua de retinenda feudi poffeflione contenderet interdido retinendaj poffeflionis, ac Hollandia? Curia eam fucceffori legitimo pleniffime addi- xiffet, appellatione ab eo ad fupremam Curiam interpofita, Senatum Supremum denegafle ap- pellanti refcriptum appellationis, quia nihif pro* ponebatur, quin proprietatis judicio reftitui poflet, memorat Neoftadius Curia fupr. decif 107. Ad fententias autetn circa pofleflioncm |
n6t
tinere videtur decretum fequeftrationis; a quo
tamen, tanquam interlocutorio & damnum per definitivam reparabile continente appellari ne- quit , nifi pofieflionis fequeftratio Ita fiat, ut poffeffbr privetur commodo fua? pofleflionis, adeoque id agatur tali apud fequeftrem depofi- tione , ut neutrius poffeffioni id tempus pro«» cedat, juxta l. licet deponere 17. §. 1. ff. depo- fui. l.iniereffe 39. ff. de acquir. velamitt.pofftjf. Ant. Fabcr-C0. libr. 4. tit. 3. defin, z, 17. Caeterum in modo appellandi a fenren-
tiis definitivis, &aliisfive interlocutoriis, fivc decretis , illud intereft, quod a dcfinitivis ve| in contincnti, judice adhuc pro tribunali ie- dente , appellari poflit viva voce, pronunciato folo eo, appello. I. fed fi apud z, ff.h.t. I. liti- gatoribus 14. C. h. t. vel etiam ex intervallo intra tempus conftitutum, libello adhibito, ac continente folummodo, quis appellct, & ad* verfus quem , & a qua fententia. /. 1. §. ult. ff. h. t. cum neccffe nonfit, exprimere, aqua parte fententia:, aut ob quas rationes appelle- tur. /. appellanti 13, ff. h. t, licet id pofteaap-» pellans ad defiderium appellati cxplicare tenea-* tur, fecundum ante di&a num. 5. & ficaufam appellandi certam dixerit, fibi- non prxjudicat, ut non poffet ab hac difcedere, & aliam allega- re , fed magis ei facukas patet alias adducendi appeflationis rationes , perfequcndique provo- cationem fuam , quibufcunque potucrit mo-« dis. /. fcio quafttum. 3. §. ult. ff. h. t. ab in- terlocutoriis vero ac decretis ut rc<5te appella- tio inftituatur, in fcriptis eam fieri necefle eft, exprefsa etiam causa gravaminis, ut ita /udex, ad quem appellatur , dijudicare poffit, utrum appellatio recipienda videatur , an non ; quod tamen non ex jure civili eft, quo fi judex in* crior jus aliquod intcrlocutione denegaffet, d fcripto infinuabatur tantum, ut kfus fibi fer-* aretin appellatione allegationem de eo inprarju- icatam. /. ^C. C. h. t, fed potiuscx jure canonico efcendit. cap, ut debitusGp. extra de appetiatiatu lementina, appellanti j. eod, tit. atque ita quo- ue moribus obtinerc patct cx ampliatione In-< ructionis Curia? Holl. 21. Dec. 1579. artic. . & docet Merula ;"« praxi libr, 4. tit. 11;. ap. 4. num. 3. & feqq. Schotanus in proceffu diciali pag. 80. in fim. Andr. Gayl libr. j. ferv. 130. 18. Interpofita appellatione fufpendi fenten-
ae executionem, eoque fenfu provocationis re-
edio condemnationis extingui pronunciatio-
em,ex /. x.f. ult. ff. ad fenatufc. Turpiti. Jati-
dkendum erit ad tit. nihil. intjovari appella-
ne interpofita. An autem facta per unum e*
ufdemlkis confortibusappellatio reliquisquo-
e profit litis confortibus, cx eo dijudican-
m videtur , utrum omnes eadem ex causa,
demque fententia condemnati fint, aceadem
nes defenfioneutantur, necne. Sienimuna
|
|||||||||||
|
temporanarji occupatasetiamquodammodoper- eademquecaufa defenfionisfuerit, refcriptok-
Hhhhhhh ciig
|
||||||||||||
|
L i b. XLIX. T i t. I.
|
|||||||||
|
t\6t
|
|||||||||
|
cus eft, fccundum quod, fi in communi eildem-
quc causa alter appcliet , alter non , vi£toria akerius ei proficit, qui non appellavis, /. fi qui feparatim 10. §■ ult. ff. b. t. L i. z. C. fiunus ex pluribus appeUaverit, adco ut & appellante eo, qui fcfc junxit in lite alteri Htigand , appel* latio profit ci, cuife junxit, fi uterque eadem babeat caufse merita. Andr. Gayl libr, i. obferv, ili, num. 7, Ncquc intereft, dividua. an in- dividns rei intuitu condemnati pkfes fint. Carp- zovius defm. for. part, 1. conftit. 20. defm. 15. Brunemannus ad l. 1. z. C. fi unus ex plurib. appell, Hart. Piftoris libr. 1. qmft, 47. nutu. 2. <£* feqq. Csterum fi diverfa defenfio fit, alia quoque caufa cft, uti id contingit in duobus tu- toribus tutela? jndicio condemnatis, quorum al- ter tutelam geflerat, alter non attigerat, & is, qui non gcflbrat, provocavit. I fi qui fepara- tim 1 o. $. ult. ff, b. t. Ant. Faber Cod. Itbr. 7. tit. 20. defm, 1. Brunemannus ad l, 1. 2. C. fi unusex plurib.appell. Carpzovius defm. forenf. fart. 1. conftit, 20. defm. 15. <k prolixc Hart- mannus Piftoris libr. 1. qutft. 47. ubi limitationes addit; intcr quas & hsec numeranda, fi plures ex eadem quidem causa, fcd feparatim condem- nati fuerint. d. I. 10. princ. ff. b. t. licet hic diflentiat poft alios Hartmannus Piftoris d. qu&ft. 47. num. 6. & feqq. fcd finc fundamen- to; cum in d. I 10. $. fed cum a. ff. b. t. qua movcntur, non agatur de tutoribus per di- verfas fentcntias condcmnatis. Et fane, fi, cum in una causa feparatim duplex fententia divifa daretur, veluti, alia fortis, alia ufurarum- duplcx appellatio neceffaria fit, ne alteram agnovifle, de altcra provocafle intelligatur. I. cum in una 17. ff. b. t. etiam finguHs appellandi neceflltas incumbere debet, ubi plures feparatim condem- nati funt. Sed nec unius appellatio akcri uti- lis eft, fi is toto deccndio, intra quod appel- landum, ignoraverit, a conforte appellatum es- fc; cum non potuerit non vidcri fuo filcntio comprobaflc fentcntiam , & intelligi nequeat uti voluifle aliena appellatione , quam nefcit factam efle. Hartmann. Piftoris d. quaft. 47. num 23. Unde& ab aliis traditum , intra de- cem dies unumquemque appellationi pcralium fa&x adhxrere oportcrc. Trentacinquius variar. refolut.libr. a. tit de appellation. refolut. 6. mm. 10. Nec dubitandum videtur , quin is , qui alterius adhaefit appellationi, expenfas refunde- re pro rata tcneatur. Hartm. Piftoris. d. libr. -1. qu&ft. 47. num. 1$. Ncque diftin&ioni fu- periori adverfatur, quod ab Ulpiano generali- tcr fcriptum fuit , hos folos appellafle videri, quorum nomina HbelHs appellationis fuerunt comprehenfa, ubi nomina quorundam tantum cx his , adverfus quos pronunciatum, libellis inferta funt. I. fcio 3. §. certe z. ff. b. t. cum illius legis definitio cx ante allegatis legibus, «liftin&ionc utcntibus, reftringenda fit adcafus #los, in quibus non una omniurrt condemna-» |
torum defenfio eft. Vfccversa, fiviclus a plu*
ribus ejufdem litis confortibus appellationem advcrfus unum eorum interpofuerit, adverfus omnes quoque provocafle intelHgitur 5 fi modo & hic una omnium vi&orum caufa atque de- fenfio appareat, l. fcio 3. §. fed iUttd 1. ff.h. t. 19. Oniis autem probandi iin appellationis
lite inc*umbit eidem, qui & in prima lite pro- bare debuit; cum appellatione penderite nihil innovandum fit, innovatio vero effet, fi oneri probandifubjiceretur, qui iftiin primalite ob- noxius non fuit j nifi fortevitiumin ordineju- dicii commiflum allegetur, quod tamen peral- legantem , tanquam aflirmantem , probandum foret. arg. /. ei incumbit 2. ff.de pvobation, lm aclor 23. C. eod. titm 20. Ne vero tcmere quis ad appdiandum
profiliat, mulfts nunc, ab initio dcponendac9 in ufii funt, de quibus aftum in tit. de calum- niatoribus num.pen. & «/f.eNotandumque cfta accufatorcs publicos,afentcntiacriminali appel- lantes, multftas appellationi inepts praftitutas neque folvere debere, ncque confignarc. Pfitta- cus Hollandias pait. 1. tit. 23.. van appcl, eez- fte mandement pag. mibi 292. in princ. Qiiid vero juris fit circa mulSas , fi appellans re- nunciet appellationi, aut tranfigat cum adver- fario, peti potcft ex Inftruciione Curiai Holl. artic. 190. ^oi.^o^.&CuriaESupr.rfnjV. 218. 219. Curige Brabantinas artic. 594, 603. Sci- endum etenim , appellationi per appellantem renunciari pofle, ctiam invito adverfario, fi rcs adhuc intcgra fit, dum adverfarii necdum inte- reft ob impenfas appellationis intuitu erogatas3 aut aliter; cum fuo quifque juri renunciare pos- fit, fi hoc ipfo alium non lsedat. arg. /. pen. C. de paclis. I. poteft beres 71. ff. ad leg. I-allii. at non nifi adverfario confentiente, quoties res integra noncft. arg. I. mic, ff. fx pendente ap~ pell. mors intervenerit. adeoquc ad cafum, quo res adhuc integraeft , reftringenda videtur. I. fx quis libellos 28: C. h. t. Confer Tyjraquellum de retrattu gentil. poft §.36. ai ftnem tituli num. 25. Trentacinquium variar, refolut. libr. 2. ttt. de appellat. refol. 8. num, i.& feqq, Ju- dicis fane confenfus ad hanc renunciatioriem neccflarius non eft, cum nullum ei praejudici- um fiat. arg. I, confenftffe 2. §, convemrc 1. ff.dt judiciis. nifi noftris moribus adidi ut appella- tionis temerarise mulcT:a remittatur< Groenewe-;, gen ad l. 28. C. b. t. Nec prsetermittendum, renunciationem aut defertionem appellationi^, ab uno fadam, alteri, qui etiam principalitcr' appellavit, aut appcllationi per akerum fa&ec ad- hsefitjhaud quaquam nocere.Lancelottus de atten- tatis cap. 12. ampliat.i 2. Sed & appellatus, qui in primalite viclor cxftitit, defiftere ab appellationis lite poteft, fentcntiasque judicis infcrioris pro fc latae rcnunciare, fi modo juret, fe id bona ti- de & abfque ullius fraude facere. lnftruft. C«- * m Holl. artit, 209. Quis autem cfteclus fit,
inn
|
||||||||
|
A QUIBUS APPELL
|
!i<5|
probatoque per appellantcm mendacio confu-
lentis, vel rem non ita fe habere, qua: fcrip- ta fuit, Princeps non vult, videri a 1 c judicatum> priufquam contra fcriptum fuerit, quemadmo* dum aliter fe res habeat, quam ei infinuatum fuit. /. 1. §. qiufmmt 1. 2. ff> h. t. Enim ve- ro , fi ad proprie di&am judieum relationem, plene inftruftam , exemplo litigantibus edito * ut vel probent affenfu, vel additis precibus re- futatoriis allegationes contrarias habentibus re- pellant, Princeps refcripferit , & judices illud in judicando fecuti fint, provocationi ultra lo~ cus non eft; cum ita nulla falfitate litigantium alteruter laedi poffit, fed plena relationibus veri- tas fidefque conftet. I. jubemus 34. C. 6. t. lm ult. ff. quando appell. ftt, & intra qtu tempora, jun6fc. /. 1. 2. C. de relationibus. Sufpendituc autem relatione ad Principem fada officium judi- cis, ut fententiam ferre nequeat i nifipoftquam a Principe refcriptum fuit. d.l. 1. C. de relation, d. /. 34. C. h. t. junct. /. ex illo 13» C. b.t.ycl nifi partes confcnferint. /. ad Imperatorem 26". f. h. t. quo cafu remiffa ad Principem cogni- tio circumduci dicitur ab eo , qui remifit. /. ad Principem 22. ff. h. t. Sed jure noviflimo relationes tales a Juftiniano interdi&ae funt« ac injundhim judicibus, ut caufam perfeiSte cxa- minatam fua terminent fententia , executioni legitimaj danda , fi non ab ea appellatum fit. auth, novo jure C. de relationibus. novell. 12 f. Neque apud nos relationum ufus eft, licet in Flandria atque Germania qusedam fupereffe ve- ftigia, obfervet Groenewegen ai tit. C. dere* lationibus. |
|||||||||||||||||||
|
fi in caufis criminalibus accufator appellaverit,
& reus renunciet fententix, a qua appellatum? aut e convetfo reus appellaverit, quoties id li- cet , & accufator renunciet fententise , a qua 3ppellatum , dum nullitatem ejus aut ineptiam agnofck, exponit latius Petrus Bort van crimi- nele faken tit. n. cap, 10. num, o. & feqq. 21, Altera tituli pars eft de relatioritbus, cu-
jus frequens olim ufus fuit , dum judices am- bigentes de jure, atque haefitantes, quid in hoc vel illo cafu dubio ftatuendum effet, caufam ad fu- periorem referebant , & quidem quandoque ad magiftratum, quo pertinet illud UJpiani in l, eum quem 70. §. 1. ff. de judiciis. judicibus fcilicet de jure confulentibus praefides refpon- dere folere, de fadto confulentibus non debere prafides confilium impertire , verum jubere, eos , prout religio fuggerit , fententiam pro- ferre. Prscipue vero ad Principem, antequam fententia per eos lata fuerit : poftquam enim litcm fententia definiverint, promiffa ( fic enim legendum cum Haloandro, nonpumiffa)rela- tione terrere litigantes nequeunt, aut impedire, neafe provocetur.J. 1. C.derelationibus. Quod fi confultatione feu relatione pra»mifla refcrip- tum Principis ad eam impetraverint , atque ita fecundum illud fententiam tulerint, multum intercft, utrum fine partium fcientia Principem confuluerint , an plenam ac proprie diftam ad Principem fecerint relationem. Si enim ad nu- <3am judicum confultationem Princeps refcrip- ferit, a fcntentiis, refcripto convenienter latis, appellatio fupereft; eo quod judex infciis par- tibus confulendo Principem , mentiri poffet, |
||||||||||||||||||||
|
T ITV L V S II.
A quibus appellare non licet? .■■.;... f
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||||||||
|
landia Ordinum } An ftpius fteri , & ita re-
vtfio revifionis ejfe ? An non querela nullitath proporii ? An, & quando fufpendat execmionem} Si fufpendat, peti poteft3 tempus fupplicatiorits in' terponenda & profequenda eoarttari; per quas Ma coarllatio fieri pofflt ? 4, lidemilli,qui judicarunt, pro parteiterttmhie
judicant, fed cum aliis adjunftis. Quot adjun- gendifinti Angratis, feuproDeo (ut loqttun- tur ) obtineri revifto poffit ? An in ek aliafacla ptt* ni, alia probationes adduci poffunt? Et quid% ft qua in prioribm inftantiis addufta , fed per judices rejecta ftnt > An reftitutio obtineri con- tra lapfum fatalium ? An facultas fupplicandi aliqua quantitate , fententiis comprehensa^ coarftata fit, uti quidem appellatio ? 5, De fme revifionis, emendatione emris feu
Hhhhhhh * «%«*<
|
||||||||||||||||||||
|
2. Recenfentur illi, a quibus appellare non licet. An
a fententia Primipis ? An contra horum fenten- tias reftitutio in integrum concedi poffit ,& curl 2, Contra fententias pufeftorumpratorio, alierum-
que fupremorum judicum, permiffa fupplicatio, fett revifio. Quid tlla fxt, & in quibus con- veniatcumappellationetubiinteraliat inquibus caufts fupplicatio permiffafiu vel non ? Et quod v't~ Sior aque} ac vittus, fupplicarepojfit; atque etiam direfto fupplicare debeat , fi gravatus ftt; nec tft fuppltcatio a minima. 3. Ifl quibus difftrat nb appellatione ? Vbi, intra
quod tempus fupplicandum contra fententias pra- feflorum pratorio, Curia fuprem* Hollandica Zelandicaque, ultrajettin£,Brabantim, Re- Horis & Judicttm Academia Lugdmo Batavua* fufetlowm rebusmaritimis, ActymmHth |
||||||||||||||||||||
|
jmmm
■ ,
|
||||||||||||||||||||
|
►
|
||||||||||||||||||||
|
Li b. XLIX. TaT« II.
|
||||||||||||||
|
vi 6%
|
||||||||||||||
|
appellavit, fed appellationm deferuit.
8, 4«id fit Reauditio ? in quibm conveniat cum appellatione, ubi de fujjtenfwne executiotiis, & rerita reauditioue a decretis de infiruendd lite. I» quibus differat ab appeilatione ; ubi de mn. proponendis- m reaudittone gravaminibus a. mini- ma; de tetnpore> intra quod petenda; de lite ex iisdem probatimibm terminandd; dereaudu tione admifsd, licet non pateat appellatio, Q£,licentiafupereft. l.prtfecli 17. /. i8. §.«/«»
2. & 4. ff. de minor. 25. annis. Hsec idcirco tam varie , quia appellatio quidem iniquitatis fententise querelam , in integrum vero reftitu- tio erroris proprii venis petitioncm, vel adver- farii circumventionis allegationem continet. d. I. prafecli 17. ff. de minor. 2 5. annis. z. Etfi vero a.fententiis prsfcclorum prse-
torio appellatio fit vetita » fupplicatio tamen ad- mifla cft i quae etiam in praxi revifio & errortt propofitio appcllatur, ( licet fint, qui fupplica- tionem a revifione diftindam volunt. Benderus de revifione in pro«mio num. 18. & feqq,) acdi- ci poteft querela adverfus gravamen illius judi- cis, a cujus fentcntia propter excellentiam ejus, aut ftatutum, aut Principis conftitutioaem, ap- pellare non iicet. 4,1. unie. C. de fent. prafetT:,* pratprio. noveil. 119. cap. 5. /. fi quis adverfus 5. & auib. qua fupplicatio. C. de precibus lmftr rat. vffei. magnanaque cum appellatione fimiH- tudinem ihabet, adeo ut, in cmibus caufis ap- peilationi locus eft, in iis etiam fupplicatio pcr- roifla cenferi debeat, ubi vice facra judicatum fuit , nifi contrarium nominatim conftitutum fit; uti poft plures alios adductos obfervat Anr. Matthxus de auclion. libr. 1. cap. 11. mm. 87. in m.ed. Q^a ratione , uti ab interlocutoriis damnum reparabile continentibus , a fcntcntiis in poifeflbrio , aut ex partium in condemna- itionem voluntariam confenfu iatis, appellatio non admittitur, fecundum di&a tit, 1. ita ncc rcvifio; prout id de interlocutoriis cautum I«- firucl. Curia fuprem, artic, z26. Ultrajcclinae tit. van revifie artic. ult. Brabantinje artic. 668, B,eglement op de revifien van fententien van Reflor en Rechters der Univerfitep binneriteyden 6. oft. 16f6. artic. 10, vol. 2. placit. Hollpag, 1120, Adde Reip. Jurifc. Holl. part, 3. vol. 2. conftt 103. 104. (licet ab interlocutoriis judicum prsfedlorum rei maritima: appellari pofle , a pluribus Hollandiffi Jurifconfultisrefponfumfit, propter verba generaliora, contcnta in d'lnflritc~tie voordeCollegien ter Admiraliteyt 13. Aug. 1597- artic, 50. vol. %, piacit. Hoii. pag. 1542. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 5. confxi. 154. quod- & occurrit part. 4, coitfii. 370.) de iis, quavin pofleflbrio lat«. d. Inftruci:. Curia: Supr. art. 285. Ultrajedinse tit. van revifte artie. uli: Brabantinat artic. 667. Regkm<ent op derevifien van fententien dtr umverfutyt btnnen ttyden ar- ticyii.voi.z. psg\ 1121. defententiis excon- fcnfu
|
||||||||||||||
|
imqiiitatU. W&fumm&um quidem » fed non
femper vetttm, novtjfimam fentemiam optimam * *ffe,
6v mtra qttod tempus caufa revifionis terminan-
7. Quid ftt Reformatio, & in qtiibtts difiet ab ap-
pvllatione ratione temporis, intra quod petenda, executionis mn fufyendenda, &c feti potefi stiam pofi execumnem, etiamabeo, quiprim tiamvis regulariter a judicum om-
nium fententiis appellarc liceat, cum sequum fit» miquitatem eo- l rum, aut imperitiam , & natam ' inde lsefionem, in melius reforma- |
||||||||||||||
|
»1
|
neque ulla judici» a qUo appellatur, inju-
|
|||||||||||||
|
ria fiat, dum appellans jure publico feu com-
muni utitur, qttalis videri nequit injuris causa hoc facere , juris executione injuriam non ha- berite. arg. I. tnjumrunt 13.5. is qui jure 1. jf. de ittjuriis. dummodonon convicietur ei, a quo appcllat ; cum ob id infamia ple&endus eflet. I. tllud fciendum 8. f. b. t. I. judici 42. ff. de in- jariis. tamen a quorundam fententiis appellare non licet, veluti fi fenatus judicaverit. /. 1. §. (cietuium t. ff. b. t. longeque minus, fi Prin- cepsipfe, adeo ut ftultum Ulpianus crediderit, illud admonere, a Pfmcipe appellare fas mn effe, addita ratione, cum ipfeft, quipwocatM,ep%. | tamen ipfa ratio inepta videtur; eo quod multi funt intermedii judices , ad quos «b inferiori- biis, & a quibus ad fuperiores appelhtur; nifi itaUlpianum interpreteris, ut fenfus fitj cum ipfe fummusfit» qui provocari poteft , nec alius appareat, ad quem ut fuperiorem appellatio di- rigatur; & a quo Principis fententia emenda- rctur. arg. novell. 113. cap. x. acomnimodo certus aliquis provocationum finis efle de%eat, ne lites immortales seternseque fint. Nec ob- ftat, quodcaufa jam femela Prjncipe.decifa.rur- f us in ejufdem Principis auditorium deduci pos- fit. /. minor autem 18. §. fm autem 1. ff. de mi- nor. 2j. annis. Cum ibi non de appcllatione, fed in integrum rcftitutione ex capite minoren- nitatis adverfus fententiam, a Principe in mi- norem latam, agatur, quam& tunc non alius, fed ipfe Princeps facit. Neque novum eft'>» a plurium judicum fententiis appellationcs denc- gari, adverfus quas tamen reftitutionis auxilium jure imploratur. Si enim aPrincipc judex ita datus fit, ne Uceret ab eo provocare , ceflat ap- pcllatio. I. 1. §. ttlt. ff. b, t. uti & , fi lata fit fententia a prsefedo auguftali fimilibusque aliis in lite, decem aurilibras non cxcedente. novell. 1£3. cap. 1. ac inuniverfum, fiapraefc&opra> torio jitdkatum fuerit. /. ttnic. C de ftntentiis frefett.pAtorio. |. utiic. §. i. ff, de off. frafecli fratofio. quia tunc velut vice facra judicatur. d. mv. 25. cap. 1. d. lt mic. §. i. %e off. pt&f. fUtor. neque tamen eo minus hifce in cafibus jeftitutionis pctend», ac ex juftiscaufisQbtinen- |
||||||||||||||
|
A OJJIBUS APPELLARE NON LICET.
|
|||||||||
|
11^5,
|
|||||||||
|
fenfu partium in condemnationem latis, "Was-
fenaar pratt. judic. cap. 25, num. 25, & quse fcripfi (id tit. ex qttib. canfis tnajores z^.ann.re- jiit. tiutn. 17., Prsterea , uti vidtori seque ac viclo appeliatio, ita quoque revifio patet,licet non pef omnia eodem modo; quatcnus appel- lantc vi&o , victor quoque a minimd appellare poteft ; at proprie revifio a minimd non eft, fed potius uterque feparatim petere debet in Hollandia mandatum revifionis, praftitis prje- ftandis. Pfittacus Hollandia; part. 1. cap. 28* num. 2. verfu ia materie. pag. mibi 436'. poft med. Adhxc quemadmodum appellatio, ita & revifio deferta pronunciari poteft, ubijs, qui revifio- nem petiit, fefe non fiftit, neque eam perfe- quitur. "Waflenaar pracl. judic. cap„ 15. num. 3. DifFerenti» tamen inter appellationes &
revifiones, tum ex jure civili, tum ex hodiernis moribus,pluresfunt. Etenim appellatio intra decem dies interponi debet , ut tit. 4. dicetur latius, fupplicatio toto biennio a lata fententit patct. d.Lunic. C.defent.prafeZt.prator. Qya- lc biennium etiam in Hollandia obtinet refpc- du fententiarum a Curia Suprema profe&arum. Inftrutt. Cur. supr. artk. 279, uti &Ultraje<ai. Inftrutt. CuriaUltrajeft. tit. van reviften artic. 1. Anni vero fpatium prafinitum ratione fentcn- tiarum Curiae Brabantina?» nec non Redifcoris 8? Judicum Academise, quse hic Leydse eft. Inftrutt. Cmi& Brabant. artic. 660. vol. z. placit. Holl, pag. 947. Reglementop de reviften van de fenten* tien van Rfttor en Recbters binnen leyden, artic. ^.d. vol. z. pag. 1119. Quatuor menfium, loco anni ante conftituti, in judicatis per praefe&os rebus maritimis. InftruBie voor de Collegien ter Admiraliteyt 13. Aug. 1597. ariic. 50.&ibino- td fubjunttd vol. 2. pag. 1542. Trium men- fium, quoties quis fententiis delegatorum Hol- Jandia: Ordinumfe gravatum putat. Generaleor- don. op de verpachtingen artic. 21. vol. 3. pla- cit. Uoll. pag. 814. Illa fiepius fieri poteft, fi modo gradatim fiat , ut dictum tit. de appell. num, 1. Hxcnonnifi femel in una eademque causaj fic utde fententia judicis fupplicationis apud alium €lterior querela nulla quocunque co- lorc fuperfit. d. L ftquisadverfus 5. C.deprecibut imperat. offer. (ubilegendum denuo fuerit. Go- tofr. in not.)L jam trigefma 3 p infine C. de appella- tion.lnftrutt. CurUsupr. arttc. zS^.Reglementop de uvifie van de fententien van Rettor en Recbte- ten van de Univerftteyt binnen Leyden 6. Ocl. i6<}6. artic.ult. vol, z, placit. Holl. pag. nzz. quod & plenius poftea conftitutum placito Or- dinum Hollandise 25. Januarii 1659. & de- creto Curise Holl. 7. Febr, 16^. vol.z. placit. Holl. p4g. 1472. nullasfcilicetqucrelasnullitatis, aut cxceptiones,, aut provocationes, 4ut fuper revifiones, aut refcripta gratiae, aut reftitutia- nes, aut beneficia,aut remedia qualiacunque, dire&o aut pcr indirecjtum admittenda efle con- |
|||||||||
|
tra fententias,ad fupplicationem feu in rcvifio*
ne latas. Et huic fententiae convenienter res-, ponfum fuit; lata in India Occidentali fententia, per judices inferiores , ac tandem ad fupplica- tionem a fupremo Indix Senatu fa<9:a cmCx ejus- demdecjfione, nonpofle rurfus fupplicari Or- dinibus Gcneralibus, ut iterato judicetur. Re- fponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1. confil. 177. Quamvis alioquin aliis in locis adhuc qucrelce manifeftse nullitatis adverfus fententias revifio- nis non in univerfum improbatx videantur: in, quod & inclinant Autores d. refftonft in fxne. Ben- derus de revifione concluf. 18. num. 4. & feqq. Vantius de nuUitat. procejfuum tit, an qua ftnt. poff. dici null. ttttm. 11. & feqq. pag. mibi 76. Refponfa Jurifc. Holl. part. %. confU. 169. Illa fufpendit executionem fententise, de quo ad tit, tiibil innovari appell. interp. Hsc non item: li- cet cautionis intuitu interfit, utrum intra decem dies, an vero poft temporis illius lapfum intra biennium a lata fentcntia fupplicatio fada fit; quatenus intra decendiumfubfecutafupplicatio-» ne, fententia non aliter, quam prasftita dere- ftituendo cautione, executioni datur; fine cau- tione vero» fi poft illius demum fpatii Iapfum fupplicatum fuerit. novell. 119. cap. 5. Bende* rus de revifione concluf. 29. Scntentiis tamen a Redore & Senatu juridico hujus Univerfita- tis latis illa prxrogativa tributa fuit> quod non obftante revifionis interventu executionem ha- bcantfine cautione. Regtement op de revifierivan de Univerfiteyt binnen leyden artic. iz.d. vol. zf placit. Holl. pag. 1121. Et hax ita, nifi exe- cutio irreparabile damnum habeat. d. artit. 12. PfittacusHolland./urf. 1. cap. 28. num. z.verfu. revifte furcbeert. pag. 435. vcluti, fi rcvifiope- tita fit, cum exccptio fori declinatoria rejccla cflct. Refp. Jurifc. Holl. part. 3. vol. z. conftl. 104. vel condemnatio facla ad matrimonium contrahendum,ad injurias rcparandas recantatione vel deprecationc, Bendcrus de revifione concl. ip. num. 150. Waflenaar praft. jud. cap. zj. numm 27. Refp. Jurifc. Holl. part. 3. vol. z, confil. 103. in fine. Quibus in cafibus cum revifio hacienus induere videatur naturam appellationis, «quumetiam, ut longiora revifionis petcndae & profequendas tempora ad defiderium vidoris coarclentur : quod ante impetrari folitum ab Hollandise Ordinibus, fecundum exempla in Pfittaco Hollandise d. loco : fed poftea fa?pius etiam ab ipsa Curia Suprema petitum acobtcn- tum; atque etiam cjus exemplo a Reclore & Ju- dicibus hujus Univerfitatis anno i6$6. incau- sa. quadam matrimoniali; fed cum huic contra- dicereturper eos, quorum intcrcrat Htem tra- Jtay apudOrdines Hollandiae dccretum Judicum Academicorum iniquitatis argucntes , conful- tius cenfuerunt illi, qui feftinandum putabant, morae omnis amputanda? gratia, eantlem ab Or- dinibus Hollandia? petere temporis coangufta- tionem , haud difficulter tunc indultam. Hhhhhhh | 4.JW
|
|||||||||
|
XLIX. T it, II.
|
||||||||||||
|
L i b.
|
||||||||||||
|
H66
|
||||||||||||
|
4. Amplius in appellatione judicant alii, poffunt, fed tantum inftrua.o quasdam, feu de-
|
||||||||||||
|
quam qui tulerunt fententiam , a qua appel- 1latum , dum ad fuperiorem appellatio inftitui-tur. In revifione idem , qui judicavit, rur-
fus judicat , vel fucceffor in officib : fed cum credibile fit , illum proprise fententise inhasfu- rum effe, dum quis non facile vult videri er- raffe , placuit, praefeao pr-etorio, qui judica- vit, qUa.ftorem facri palatii adjungi, ut fimui iterum caufam cognofcant, nec retraaetur^ quod ita ab iis ftatutum fuerit. d. I. jam trigefima 35. C. de appellation. Quod & moribus obti- net, adjunao per eos, penesquos majeftaseft, cp-to reviforum , feu de novo judicaturorum, numerb y qui non idem ubique eft; feptenari- us in fententiis a, Curia Suprema latis, juxtain- ftrnaionem Curiae fupr. artic, 282.2,83. itaut liunc numerum adjungant Ordines Hollandiae, vel Ordines Zelandiaz, prout lites vel ex Hol- landia vel ex Zelandia ad Curiam fuprernam de- latae, per eamque terminata. fuerint. Nader ver~ drach tuffcben Hollanden Zeeland 20. Sept. 1596. ariic. 13. vol. z. placit. Holl. pag. 847. In in- ftruaione Curisc Brabantins adjungendi 0^0 vel pauciorcs, pro re nata, non plures. Inftrutt. Ca- riaBrahant. art. 66$.vol. z.placit. Holl.pag. 947, In placito Ordinum Hollandise de ordine re- vifionis refpeau fententiarum Reaoris & Judi- cum Univerfitatis, quae Leydse eft, 6. Oclobr. j6^6.artic. 7. conftitutum, numerum adjun- dtbrum debere uno minorem effe , qu*m eft numerus corum , qui jamjudicarunt, iterum- que cum adjunais judicaturi funt, dummodo hi non pauciores quam feptem fint. Septem adjun- guntur, ubi fententia. pra_feaorum rei mariti- m_e per revifionem ad examen revocanda. funt, ita ut feptem tantum eorum , qui ante judica- runt, concurrant cumfeptcm adjun&is ad revi- fioncm, licet plures judicaffcnt. Xlacitum ordi- tium Getteralium z6, Aug. i6z^. artic. 3. vol. 3, placit. Holl. pag. 1239. & Inftruclie voor de Collegien ter Admiraliteyt. 13, Aug. 1597.4r.ic. 50. Vol. z. plae. Holl. pag. 1542, Quinque, ubi revifio imploratur refpeau ejus, quod a de- legatis Hollandia. Ordinibus judicatum fuit. Generale Ordomantien op de verpathtingen artic31. iw fne vol. 3. placit. Hall.pag.Siq. Adhsc lllud intereft , quod appeliatio etiam illis per- miffa fit, qui ob paupertatem gratis litigatit, dum hoc adjutorium ipfis nulla lege aut Ordi- num placito ademtum apparet: at nemo gratisfeu pro Deo, ut loquuntur, revifionem impetrare poffit. Placit. Ordinum Holl.ip.Julii 1675.vol. 3pag. 684. Wzttena.arpratt.judicieelcap. z^.num%6. Licet anno 1660.15. Aprilit OrdinibusGeneralibusper Hollandiae Curiam, eadererogatam,refponfum fuerit, etiam gratis revifionem petenti per Ordines Generales non injufte indulgeri. Pfittacus Holl. part. t. cap. zZ.fere inprverf. op den 15. Nulia quoque nova fa^a i |
legata eximi cognitioni revifurorum, quo non
nifi iifdem ex a^is judicetur. Benderus de revi- ftone concluf. 16. per tot. Pfittacus Hollandiae part. 1. cap. 28. num. 6. verfu in revifie pag. mibi 438. Waffenaar pratt.judic. cap. 25. num, 11. quod ut redc fiat , neque produaorum fraudulofa contingat fubmutatio, cautum fuit, labente eo tempore , quod revifioni petendse prsefinitum eft, inftruftas judicatafque lites non debere litigantibus reftitui, nifi is, qui fuccu- buit, exprefferenuncietremediorevifionis. In-* ftrua. Curiae Supr. artic. 287. Ultrajeains^ tit. van revifie arttc, 7. Reglement op de revifien van de Univerfttejt Vmnen Leyden artic. i^.vol. z. placit. Holl. 1121. Qux non ita fempcr in appellationibus locumhabere,ex dicendis intit. 7. manifeftum erit. Sitamen in prima inftan- tia nova fa^a fmt pofita , vel probationes ad- duase , fed quae judex inferior forte rcjecit, tanquam ad rem haud -pertinentia, re^e in ju- dicio revifionis dcduci atque ingcri poffunt, cum & in eo verfctur error judicis inferioris, quod ad ea, qus confideranda erant in lite deciden- da, non fatis attenderit, neque culpa ulla aut neeligentia fupplicanti poffit hac in parte im- putari. Refponfa Jurifc. Holl.part. <$.conftl. 247. itt pe. Sed & , cum adverfus lapfum fatahum in appellationibus haud difficulter in integrutn reftitutio indulgeri confueverit ; contra fatalia revifionis lapfa nulla reftitutio concedenda eft. Pfittacus Holland. part. 1. cap. 28. num. 6, verfit in materiepag. »»$»438. Denique, cum appellationesapudnos & variisaliis in locisim- peditae fint ex co , quod de minore quantitate fententiaajudicibus inferioribus latafuerit, ut diaum tit. i.num. 7. de revifionibus nihil ta- le definitum invenio, ubi a fupremorum judi- cum ordinariorum fententiis revifio petitur, fed fimpliciter gravatis ad hoc remedium aditus pan- ditur. Inftrua. Curise fupr. artic. 279. Ultraje- ainae ttt. van revifie mic.u Reglement op de revifien van d' Vniverftteyt binnen Leyden artic. 4. eo excepto , cmod fententia. prspofitorum rebus maritimis non admittant revilionem, ni- fiquantitasexcedatfexcentos florenos. lnftruclie voor de Collegien ter Admiraliteyt 13. Aug. 1597. artic. $o. d. vol. z. pag. 1542. jure pofteriorc florenosbis mille, utteftatur Neoftadius CmU Supr. decif. 115. 5. Finis revifionis idem cft, qui appellationis,
ut nempe iniquitas fententiae emendetur. Licet enim ex verecundia fentcntise fupremorum judi- "cum, erroris magis, quam iniquitatis arguantur, tamen negari nequit, quin & ab errore iniqui- tasprocedat; adeoque, ficut appellationis ufus induaus dicitur, iniquitatis aut imperitis judi-. cantium corrigcnd» gratia. /. 1. pr. ff. de appeU lathn. ita quoque fupplicationis licentiam mva- luiffe, Imperatoresrefcripferunt, utjuvarentur, |
|||||||||||
|
lite revifionis, null* noy* probationes adduci
|
||||||||||||
|
116?
torum, qui rotulse prsfunt , gravatos putant ,
ideoquc a pleniorc judicum collegio caufam ean- dem ad cxamcn revocari, ac in melius fentcn- tiam reformari petunt. Inftruft. Curu fuprenut artic. 177. Qiue reauditio illud cum appellatio- ne commune habct, quod per eam poftulatam executio interim fufpendatur. Neoftadius Curi& Holland. decif. 39. circa fmem, ncc rcauditiope- , ti poffit a, decrctis dc modo inftruenda: litis in- terpolitis, appointcmenten difpofitief t idquecon- venientcr decreto Curix Hollandica? 18. De- cembr. 1587. Appendix decifionum poft Refp. Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1. pag. 3. in pr. Pfit- tacus HoIIand. part. 1. cap. 27. fere in pr. & part. z, cap. 27. fere in pr. verfuden offuierpag. 264. Sed in aliis variis diverfitas eft. Eteniin in reauditione non admiifa propofitio gravami- num a minima , fed quotics utcrqne fe grava- tum putat , uterque reauditionis auxilium im- plorare debet. Pfittacus Holland. part. 1. cap. 27. circa med, verfu in reauditie. pag. mihi 43 2. Eftque inHollandia petenda reauditio intra tridu- um, computandum de momento in momentum. Inftrucl. Curia fupr. artic. 177. Jac. Corenofr- ferv. 36. Neoftadius Curia fupr. decif. 97. qu& incipit. Guilielmus, In Curia Flandrix intra ocli- duum. Wftrutt. Curi* flandr. artic. 333. vol. 2« placit. Holl, pag. 2749. Sic ut hoc tempus mu- tuo procuratorum utriufque partis confenfu pro- rogari nequeat fine yenii Curije. d. Iuftr. fupr. Curia art. 177. Curia Flandr. art.nq, utta- men aliquando juftis ex caufis advcrfus tcmpo- ris ilHus lapfum reftitutio conccfla fucrit , fe- cundum ea, quaetradunturinPfntaco Holland. part. 1. cap. 27. in princ, Adhsec ex iifdem adis Iregularher in reauditione judicandum cft, qua-
tenus vetitum, ne in ea ratio habeatur illarum probationum, quae recenter producuntur, cum antea apud RotuU Commiffarios, feu judices de- legatos, omiflse effcnt. Dccrgto Curia Holl. 21« Febr. 1584. vol. 2. Placit. Holl. pag, 2160. Confer tamen Neoftadium Curi& Holl. decif. 39. & Curi& Supr. decif 16. Dcnique pluri- bus in cafibus reauditioni locus CrTe potcft, iri quibus de^castero^reformationis ac appellationis " auxiliumldenegatum cft, ut cx quotidiano rc- rum & fpri ufu patst. |
||||||||||||||||||
|
QUIS A QUO A
qui fententiis prsefectorum prattorio fe contra
jus Ufts affirmant. I. unic. C. de fent. prafeft. putorio. Confer Neoftadium Curia fupr. decif, 66. poji. med. Sed nec diffiteri quifquam aufit, idem in revifionibus evenire poffe, quod de ap- pellationibus ab Ulpiano traditum, nonnunquam fcilicet bene latas fententias in pejas reformari; neque utique melius pronunciare eum , qui novis- jimus fententiam laturus eft. d. I. i.pr.ff. deap- pellat. quanquam id praefumendum non eft. 6. Caufse vero revifionis intra annum a Htc in
revifione conteftata terminamtafunt, denegata pbft temporis illius lapfum ulteriore revifionis profecutionc, nifiex partejudicum impedimen- tum fubfuerit. Inftruft. Cttm Supr. artic. 284. 7. Pmer duplex appellationis ac fuppli-
cationis adverfus iniquas fcntentias remedium,. infuper alia duo noftris & aliorum moribus cbmprobata funt, puta reformatio & reauditio? cjuae quidem muka cum appellatione habent communia, fed tamen & in variis diverfse funt. Etenim cum appellatio intra decem dies facienda iit, & intra legitimum facta tempus executionem fententia? regulariter impediat , faltem vi inhi- bitionis per appellantem impetrari folitce j re- fbrmatio e contrario intra anrjum] peti poteft, aiec fufpendit executionem, nifiin eadamnum contineretur, quod poftea per judicem fuperio- crem reparari nonpoffet. Inftru<5t. Curiae Holl. artic. 212. Supremse artic. 217. Plandricaedr- tic. 252. Scfeqq.vol. 2. placit. Holl. pag. 2735. Xjroenewegen ad l. 6. §. 5. C. de appellation. Adde Appendicem decifiorium» poft Refponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol. 1. pag. 9. fere in fi- m, Atque hinc eft , quod & poft factam fen- tcntiae executionem rcformatio jure poftuletur; ampliufque ctiam is , qui appellavit , fed ap- pellationem deferuit, reformationem defidera- repoffit, fi necdum annus a tempore latse fen-
tentia? prjeterlapfus fit. Nader ampliatie van d'in-
ftrutlie van den hogen en frovincialen Rade 24.
Martii 1644. artic. 25. ac denique multis in
cafibus Reformationis petitiones admiffse , in
quibus appellatio ad cfrec"tum fufpendendae exc-
cutionis denegata fuit, <jui fere jam ante in
tit. 1. recenfiti funt.
|
||||||||||||||||||
|
8. Reauditio ,pratcipue iliis accommodatur,
«mife per fenteritias& decreta judicum-dclega- |
1
|
01
|
||||||||||||||||
|
—~. 1 ;i l :;: h u z
T I T V hV S III, |
||||||||||||||||||
|
Quis a qtio appelletur.
3 u M M a R 1 A, |
||||||||||||||||||
|
. necenfentur plerique cafus \ adquos inHot-
landii & vicinis quibufdam locu k variigene* ris judicum infermtwi fehteniiis appellandum (it>\,: \ . \ , k |
||||||||||||||||||
|
Gradatim non per faltum Appellandum, nift
intermedius rejiciat appellationem. Recenfentuy fleriquejudicesi aquibuSi & «d qms juje a* filipatmtappeUAUQ. ,..., |
||||||||||||||||||
|
Lib. XLIX. TiT. III. IV.
|
|||||||||||||||||||||
|
6%
|
|||||||||||||||||||||
|
11
|
|||||||||||||||||||||
|
t. nifi judex a Principe datus fuam alterl man-<
daflet jurisdi&ionem , juxta. /. unic. C. qui pr& fua jurifditt. jud, dare. de quo a&um ad tit.de jurifdi6tione nutn, 12. 2. Moribus quoque hodiernis a fententiis;
commiflariorum ad certas caufas,veluti maritimas, matrimoniales, dijudicandas delegatis, ad judices ordinarios urbanos j puta , Scabinos, appellatio inftituitur; quod Amftelodami frequens eft.Con- fer Berlichium decif, 135. a fententiis praefecli faltuum & afleflorum ad Curiam Hollandiae feu* dalem , & inde rurfus ad Curiam Suprcmam. Placit. Ordinum Holland. 22. Novembr. 1670. vol. 3. placit. Holl. <pag, 716. Adde tit. de judi- ciis num. 127, ubi & num. 132. 133. la-* tius actum, ad quos ab inferioribus curiis feu- dalibus provocandum fit. a Curia Flandriae ad Ordines Generales. Ittftrutt. Curia Flandr. art. 337. 338. vol. 2. plac. Holi pag. 2750. Pla- cit. Ordinum General. 24. May 1680. vol. 3, pladt, Holl. pag. 703. a delegatis urbium Sca^ binis in materia fraudationis impofitionumHo!-* landicarum, aliisque ad-impofitiones pertinenti-» bus, ad Collegium Delegatorum Ordinum HoI-« landiae. Generale Ordonnantie op de Verpachtin- gen artic. 30. vol. 3. placit. Holl.pag.S13. ut| in eadem materia impofitionum, ratione terri- toriorum Ordinibus Generalibus parentium', I delegatis ad eas caufas judicibus inferioribus adl Confilium Status Foederati Belgii. InftrutXu van den Raad van Staten in fa\en van gemeene mid-> delenj. Martii 16j6, artic. 10. vol. i. placit. Holl. pag. 1006. Adde rit. dejudiciisnum. 129» Ad quos vero, &an ad Hollandicam, anvero ad Ultrajeclinam Curiam Provincialem appel- lari debeat in caufis , rakende *i groote Water- fchap van woerden, per diftincViones «transadn one per utriusque Provinciae delegatos termina-i tum fiut 2 5. Aug. 1657. Placit, ordin. HoU. 10« Julii 1(^58, vol. z. placit, Holl. pag. 116*3, |
|||||||||||||||||||||
|
• uoties appellandi licentia eft, gra-
datim ad fummi judicis examen i iices deduci, non per faltum opor- \ tere provocari, conftat cx /. Impe- tPW^S^sb ratores zi^ff. de appellation. & iis, qyar di&a tit, i.nuni. i, quibusadde lnftrutt. Carla HoU. artic. 205. Brabantinae artic. 598. Merulim inpraxi libr. 4. tit. 3. cap^ 1. nifi judex intermedius renuat admittere appellatio- nem. Neoftadius Curia Supr. decif. n8, Groenewegen ad l, 19. C. de appellation. At^ que ita jure civili a judice per praetorem vel praefidem aut praefedtum urbi praetoriove dato ad eum , qui dederat» pratorem nem- pe vcl praifidem & fimiles appellandum fuit. /. Imperatores 21. §. iidem 1. ff. deappellat. I. r. t, ult. ff. h. t. & hi dati delegatorum judicum vcniunt appellatione in l. pracipimus 3 2. §. hac fi i.C.deappellat. aDuumviris municipiorum itidem adPraefidem. I. hi qui ad 7. C. de ap- fellation. a Legato proconfulis ad proconfulem. I, appellari 1. ff. h. t. a Proconfulibus vel Co- mitibus Onentis, vel Praefe&o Auguftali, vel vicariis praefe&orum vice cognofcentibus > ad Prsrc&um Praetorio vel Quaeftorem facri pala- tii. I. a Proconfulibus 19. l.addittos 29. I. pra- sipimus^z. C. de appellation. aprocuratoreCae- faris feu rationali itidem ad praefc&um pratorio, /. cttm poft, 26. C.de appellation. ficut & a pra*- fidibus provinciarum. arg. /, pracipimus 32. §. quod fi 1. C.de appellation. I. ex divi 4. C. de locato. a delegato Principis ad Principem. arg. /. 1. ff. h. t, junct. /. minor autem 18. §. pen. ff, de minor. 25. annis. a praetoread prsfe&um urbi, & ab hoc ad Principem. /. ft apud 17. C. de appellation. jun<5i. /, Mmilius Larianus 38. ff, deminor.i^. annis. a. mandatario jurifdi&io- nis nonad mandantem, «juippequiipfe perali- um judicaffe intelljgitur, fed ad eum, qui fu- pra mandantem eft , ac fuiflet appellandus, fi mandans ipfe per fe judicaffet. /. I. §« 1. jf. b. |
|||||||||||||||||||||
|
t 1 '..y- v l v s iv.
Quando appellandum fit, Zc intra quae tempora?
|
|||||||||||||||||||||
|
S u M M
t, Quando appellandum, f% agatur de fcelerato
ad opinionem prafidis per Principem deprtan- dot vei ft quis velit excufatm effeamuherefifn impofito vel imponendo} t. Intra quod tempus olim in cattsa ftopriH Vel
aliena, & qua propria, qtta aliena caufa fue- fit ? ^ifid, f\ partim propria, partim aliend? Decem dies jitre, novo conftituti & ttftt recepti, qUo rejpeftu fint continui vel ntiles ? An cur- fantignoranti} Anindecendh computmr Aist |
|||||||||||||||||||||
|
A R I A,
1 »(* "-■ i
|
|||||||||||||||||||||
|
fententia lata} An & dies fefti ac feriati? An
computetur decendium de momento in vtomen- imn> An fujjiciat, intra decem diesprottftatio* nem fieri de appellando i q.j&ndt coniputetur decendium,fi fententia fub
conditione aliqua fu iata ? Vel fuper eligendiju- re > alterutri-adjudicato} 4, An contra lapfum decendii jttre civili &mori-
btts reftitutio impeirdripojfitb Anvaleatfenien- tia idtd dd appellationeffl poft dtcein dies inier- pofitam
|
|||||||||||||||||||||
|
__________.
|
|||||||||||||||||||||
|
QUANDO APPELLA
|
Hl6p
veniat, & an tunc judex appellationis adhucde
tpsa lite prmcipali judicare pojfst? Cuiincumbat probatio, fi dicatur lapfu temporis appellatio dc- ferta? 6. De impetranio mandatoantlciymams, utin- tra breviora tempora appellans profequatur ap- pellationem. |
||||||||
|
pofitam, cum pars utraque ex certa fcientia li-
tem appelktionis ad finem perduxijfet ? 5. Qu£ jure civili fuerint tempora appellationts
profequenda ac finienda ? Qu* ex moribw ? H« elapfis, appellatio defertacreditur. An adver- fus illam defertionem reftitutio obtineri poffit ? Appellatione deferta , ad quem redeat juris- dittio ? Quid fut, fi appellatus fea viclor non uas hic titulus quaeftiones habet,
quarum prima eft, quando appel- | flandumfit? altera, intra quse tem- £^2fpora? Prima jam tit, 1. maxima t^u ex parte definita eft, puta, appel- landum effe, quando per fententiam judicis liti- gans fe gravatum putat , ffYe definitivam five * jnterlocutoriam, quae definitivse vimhabet: non ante. Hinc, cum prsefes ipfe non haberet in infulam deportandi jus, aut puniendi decurionem, fed Principi fuam deberet de fcelerato depor- tando, deque puniendo decurione incarcerato, fcribere opinionem , comprobandam deinceps a Principe, vel improbandam; ambiguum fuit, utrum tunc , cum Imperator refcripfit, an ma- gis, cum ei a praefide fcriptum fuit, appellan- dum fit? & quia utrimque difficultas urgebat, ac pramatura videbatur appellatio ante Princi- pis refcriptum , quod poterat non fequi, rur- liisque poft refcriptum fera nimis , dum potuit mendaciis apud Principem a praefide oneratus effe , ac difficultcr comprobata per Principem opinio praefidis retractatur j humanitate fugge- rente, placuit , utroque» tempore non fruftra provocari, quia non adverfus Principem , fed ju- dicis calliditatem provocatum intelligitur, nifi cxemplum literarum, cum Imperatori fcribere- tur, litigatori editum fit, quia tunc non appel- lans confenfifle videtur, vera efie', quse fcripta funt, nec audiendus eft, fi dicat, fe eventum refcripti fuftinuiflefeuexpe<5tafle. /. i.pr.l. utt. f, b. t. ]\mt\, l.fi quis filio 7, §, ejus qui depor- tatur 7. & feqq, ff. de injuft. rupt. irrit, teftam. Adde tit. de offic. pufidis num. 1. in fine, Sed 6, cum ad munera publica admoti excufare fe
poffint, fi juftam excufandi caufam habere fe exiftiment, in quasftione, quando appellandum fit , tutelse munus a reliquis in eo diftinctum fuit, quod in reliquis ftatim a nominatione ap- pellandum fuerit, in tutela non aliter, quam poft propofitam & reje&am excufationem. L 1. §. 1. 2. ff. b. t. de quoplenius a&urniflfif. de excufation. tutor. num. 4. 2. Alterumquod attinet, olim in causa pro-
pria intra biduum, in aliena intra triduum ap- pellandum fuit. /. 1. §. biduum 5. & §. ult.ff, b. t. L eos qui 6, $.fin autem 5. C. deappella- tion. Caufaautempropriavidebatur, cujusemo- lumentum aut damnum ad aliquem fuo nomi- nepertineti qualiseftdomlnus, autinremfuam conftitutus procurator: aliena, ubi litis eventus aliumtangit» proutideftinfimpliciprocuratore, |
|||||||||
|
tutore pupilli canfas agente , quocunque tuto*
rem fufpe&um poftulante, atque ita vere pupilli defenfionem fubeunte. Quod fi in partem fuo, in partem alieno nomine litigaflet,ei fuo nomine bi- duum, alieno triduum, datum fuit. /. 1. §, in pro* priA 11, 12. 13. 14./. 2.pr.&§§,fcqq.ffb,t.x Lintratriduum 3.ff.deappell.recip. velnon. Sed ju- re novo intra decem dierum fpatium tum in pro« pria tum in alicna causa appellandum eft. novell» 2$.cap. 1. quod&paffim ferefervatur. Etlicet hi dies centinui fint, in eo tamen utiles cenfentur , quod non currant, fi judcx, qui pronunciavk, & a. quo appellandum, fui copiam non fecerit, id eft s in publico adeundi poteftatem : non enim ad do* mum ejus aut hortos aut' villas fuburbanas ao« cedere litigantem appellandi causa necefle eft; ut tamen eo cafu , quo judicis, qui judicavit, copiam non habet , intra praefinitum decendii tempus fuperiorem, ad quem appellandum, adire debeat, fi modo ejus adeundi facuJtasfit; cum fufficere vifum fuerit, quod alterutrius adeundi poteftas pateat, ut praefcripcioni locus fit. /. 1.' §. dies 7.8. o. 1 o, ff. b. t. Sed & fecundo, die* hi decem in eo utiles dici poffunt, quod igno- ranti non currant, fed tantum fcienti: unde fl in prsEfentem fententia lata fit, non dubium, quin a tempore latse feu recitata; fcntentiae dies computandi fint. /. 1. §. biduum j.ff. h.t. w- vell. % 3. cap. 1. fin in abfentem, non ex tempore pronunciationis, fed ex quo quis fcit, fe condem- natum effe,- dummodo meminerimus , furfice-' re, quod vel per procuratorcm id fciat; cum difficile UJpianus dicat efle , ut audiatur, qul abfens per procuratorem defenfus eft , fi pro*« curator pro eo haud provocaverit. /. 1. §. ult* ff. b. t, juncl. /. ab eo 3, C. quomodo efr quan* do judex fent. prof. debeat. Inftrudio Curise Holl. artic 198. 116. Ultraje&inse tit, vanap- pel artic, 1. Sande decif.libr, 1, tit. 13. defin. 2. Trentacinquius libr. 2. variar, refolut. tit. de appellation. refolui. 6. num. 3. 4, & refoluu 4. num. 3. 4. Andr.Gayl libr, 1, obferv. 139. num. 7, & feqq. Neoftadius de paclis antenuptm obferv. 1. in notis, ad verbum, decendium. Anf.' Matthseus de auftion. libr. 1. cap. \6.num, 58. Requeftam tamencivilcm, feu in integrum refti- tutionem defideratMerula in praxilibr.^.tit. j. cap. z. num. 7. forte, quia appellanti poftde- cem dies fatius eft in integrum reftitutionern petere contra lapfum decendii, faciJe impetrarf folitam, quam prolixius occupari difficili igno* rantkfuaeprobatione: cumalioquJn reftkutione liiiiii opus |
|||||||||
|
:. Tit. iv.
omittens prsfcriptionis oppofitionem, adverfarlo
remifiife reftitutionispetendse neceflltatem fum- tumque. Obiervandum tamen, apud nos cafum eife, quo ne decem quidem dies ad appcllan- dum competunt , fed in continenti provocan- dum eft j puta , fi ad ultimum damnatus fup- plicium appellare vclit in cafibus , quibus id licet. Contra, quam placuit, finon ad mortis pcenam, fcd aliam corporalcm aut pecuniariam condemnatio fada fit. Petrus Bort van trimine^, le faken tit. 11. cap. 8. num. 24. & feqq. 5. Appellatione interpofita , tempora lon-»
giora pro diverfis locorum intervallis jure civi-
li conftituta fuerunt, intra quse caufa, in qua
appellatum, adjudicem fuperiorem transferatur
ac introducatur, de* quibus in /. ult. & tot. tit,^
C. de tempor. & reparat. appellat, Quemadmo-
dum & ad peragendam appellationis caufam an-
ni fpatium fuit praefinitum ; quandoque etiam
biennium, exjuftacausa, fi appellans in mora
non fuerit: anno vero aut biennio fecundum jam
dida prxterlapfo, perindeerat, acfiappellatum
non fuiifet. /. ult §. illud etiam 4. C. de tempor,
& reparat. appellat. Quod tamen anni vel bien-
nii fpatium moribus non obfervari, fed appel-
lationum caufas, geque ac prima: inftantia; lites,
poft conclufionem in causa perpetuas efle, tra-
dit Groenewegen ad rubric, C. de temporl &
reparat, appellat. Certa interiminfingulistribu-
nalibus definita funt tcmporum fpatia , intra
qu« appellatio interpofita ulterius introducend3
eft. Ex Inftru&ione Curia? Hollandise , fi ab
inferiore judice ad iftam Curiam appellatum
fuerit, intra dies viginti ; fin ab iila Curia
ad Suprcmam intra fex feptimanas, antea intra
dies quadraginta. Jnftruft. Curia Holl. artic. 204.
216» lnfiruft, curta fuprema artic. 216". 226".
computandos non a prima fed poftrema appel-
latione intra deccm dics fa&a , fi forte femel
atque iterum ab eadem fententia intra decem
dies appcllatum.fit. Neoftadius Curia fupr, de-
ctfc. 85. Pfittacus HolLind. part. 1. iit. i-^.van
appel, pag. tntbt Z93. poft med. Ex Iriftruciione
Curise Ultrajedina; fex feptimanae huic rei prse-
finitae funt. ttt. van appel arttc, 1. alibi alia
tempora: quibus omnibus illud commune cft,
quod neglecta per iftud fpatitlm appellationis
introduciione ad fuperiorem, appellatio habea-
tur deferta, nifi jufta reftitutionis caufa fit. d.
Inftrud. Cur. Suprema?.art. 225. Hollandiaj
artic. 114. 204. 216. Ultrajefl. artic: 1, Andr.
Gayl libr. i.obferv. 140. 143. Neoftadius de
paclis antenupt. obferv. 1, in notis ad verba, non re~
cipiendam, & ai verba. vigeftmmn, & Curia Holl.
decif. 39- Qualis tamen reftitutio jure reccn-
tiore in Hollandia reprobataeft, ac definitum,
illum , qui appellavit, ac intra tempus legiti-
mum profecutus non eft, tantum reformationis
mandatum a Suprema vel Hollandias Curiaob-
tinere debere. Nader ampiiatie van de inflru~
8te 24. Maitii 1644. artic. 25. Appellatione*
vcro
|
||||||
|
l\yo L i b. XLI]X
opus non fit,ubi leges & CuriarumInftru&io-
nes a tempore fcicntise decem dies computari definiunt. De caetero , ex quo currcre ccepit hoc decendium , adco deinceps continuum eft, utnonmodo ipfe dies fententias latae vel fcien- tise in deccm diebus numeretur. lnftruftio Ca- rh Holl. artic. 19 8. ac fefti feriatique dies im- putcntur, quibus & ideo ob periculum in mo- ra appellationes permiflse funt /. 1. C de fe- riis. arg. I, five pars 3, C. de dilationib. I.1.$. dies 7. ff, b, t. I. 1. in fine. I. z. I. 3. ff, defe- tiis, verum etiatn de momento in momentum computatio temporis facienda fit, confiderata, hora , qua judicatum, quaque appellatum fuit. Jac. Coren obferv. 36*. num. 11, & num. 18. ac feqq. Andr. Gayl d. libr. 1. obferv. 139.»«»*. 5. Pfitcacus Holland. part. 1. tit. 23. van appel, pag. mibi 293. Neque fufficit, quodquisin- tra decem dies proteftationcm fecerit de appel- latione interponenda , fed neceffe, ut re ipsa ap- pellatiointerveniat, mandato appellationis ob- tento, aliisquemodis, quibus appellationes fie- %\ moris eft. Decretum utriusque Curi& z. lebr.
1588. vol. z. placit. Holl. pag. 1417.
3. Qiiod fi fcntentia fub conditione lata fit,
non ex die, quo conditio exftitit, fed quola- ta fuit, tempus computandum eft. I, 1, §> bi- duum 5. ff, b. t. veluti, fi reus a&ori condem- netur fub illa conditione , fi adtor juraverit, debitum effe, quod petitum eft , a&orque ju- ret poft deccm dies. Mynfingerus cent. 5. eb~ ferv. 95. In lite quoque fuper eligendi jure, utrum illud debitori competat , an creditori, fi elecVio alterutri adjudicata fuerit, appcllandi tempus ftatim currit, non ex eo die, quo ele- dtio fa6ta eft: licet enim vi&or rem illameli- gere poflet, in cujus datione vel acceptatione . victus acquiefceret •, tamen injuria judicis ipfo
fententia? latse momento in eo jam apparuit, quod perperam eligcndi facultas in adverfarium tranflata fuit, ut proinde ftatim etiam ab illo gravamine illato appellandum fit. Ant. Faber Cod. libr. 7. tit. 27. defm. 6". 4. Lapfo deccm dierum fpatio , appellandi
facultati prgefcriptum eft , nifi adverfus tempo- ris lapfum juftis cx caufis in integrum reftitutio pbtenta fuerit. /. ult. ff, de in integrum refiitut. I, ait prnttor 7. §. item fi 11. ff. de minor, 25. annis. lnftruftio Curia Supr. artic. 116. quse, cum moribus noftris haud difficulter impetretur. Groenewegcn ai /. 3. C. de temp, & reparat. ap. peilat. non magnamquoque fupereffe puto hse- fitationem cicca quasftionem , an , fi poft de- cem demum dies appellatum fuerit, & pars utraque ex certa fcientia litem appellationis ad finem pcrducat, non allegata ex lapfu fatalium prsefcriptionc, rata fit fententia a judice appel- lationis lata, quam tra&at Trentacinquius va- riar. refolut, libr. 2. tit, de appellation, refolut. 6, num. ult, Mynfingerus cent. 6*. obferv. 49. vidctur enim is , eonwa qucm appellatum, hanc |
||||||
|
De appellationibu
|
U7I
artic. 228. 229. Confer Neoftadium de patlis
antenupt. d,obferv. i.\in notis ad verba. non re~ cipiendam. Probatio autem ejus, quod per ap- pellantemtempora appellationi interponenda & profequenda praefinita fuerint obfervata , ap- pcllantiincumbit, tanquam affirmanti. Inftrucli$ Curia fupr, artic. 226*. 6. Casterum fi negotia, de quibus litigatur,
mora: diuturnioris impaticntia fint , aut alias haud improbabile fit, morandse tantum cxccutio- nis gratia provocari, novum non cft, ut appel- latus libello fupplice pctat mandatum anticipa-» tionis , quo jubetur appellans intra tempora breviora fuam profcqui appellationcm , fic ut, fi femel iterumque citatus fefe non fiftat, aut gravamina non proponat, appellatio dcclarctur deferta > ipfequc in expenfas ac mul&am dam- netur. Inftrutl, Curia Holland. artic. 207. Su- premaj artic. 230. 231. de cujus praxi vide Pfittacum Hollandia? cap. 22. Waflenaar pratl. judic. cap. 4. art. 1. 2. 3. 4. <?. uti & Inftru- dionem Curia? Brabant. artic. 584. Flandric» artic.2<$9,&feqq.vol.2.pkcit,HoH. pag. 2737. |
|||||||||||||||||||
|
vero dcfcrta, redit omnis jurifdictio ad judicem
inferiorem , a quo appellatum. Andr. Gayl d. Itbr. i. obferv. 146. num. ij. Neoftadius de patlis antempt, obferv. 1. in notis ad verba. non recipiendam. Quod il appellatus feu victor fui copiam haud faciat poft repetitam citationem, in Hollandiae Curia pronunciatur, male judica- turri, rc<5fce appellatum efle, & fententiam prio- ,rcm non profuturam ei, pro quo lata eft. ln- ftruft. Curia Uoll. artic. 114. Quod & cautum Inftru&ione Curiae Flandrics artic. 255. vol. 2. flacti. HoU. pag. 27.36. Nec aliud obti- nct, fi ab interlocutoriis Curise Provincialis Hollandix > aut etiam a definitivis latis ad lites yiva voce > non fcripto ventilatas , ad Supre- mam appellatum fit. At fi a dcfinkivis ad lites in fcriptis habitas, Suprema Curia poft dnplica- tam appellati moram non prxcife male judica- tum pronunciat , fed litem plene examinatam fecundum juftitiam & aquitatem ita definit, ut appellatus ac contumaciter abfens adhuc victo- riam obtinere poflit, in folas expenfas moras Qccafionefa&asdamnandus. Inftrutt. CuriaSupr, |
||||||||||||||||||||
|
ritv l v s v.
De appellationibus recipiendis, vel non.
S v m m a r 1 a. |
||||||||||||||||||||
|
2, Quidjuris, fi is't ad quem fatla appellattQ,
eam nolit admittete t |
||||||||||||||||||||
|
i. Quid 4gendam> & g«<cpa!»<t> fi judex *'»/<?»
mr > a quo appellatto faila, eam tecipere nolit ? & quid moribus ? i ab co, cui appellandi poteftas eft,
intra legitimum tempus appcllatio fit interpofita, judex, acujusfen- 1 tentia appellatum eft, rc,cipere de- bet appellationem , nec eam im- pedire. Quod fi eam reciperc noluerit, aut poftquam recepiflct> aliudquoddam appellatio- ni impedimentum fecerit, ad Principem, fi ad cum fafta appellatio, alioquin adjudicem, ad quem appellatum fuit, eundum eft; cui judex inferior relatione adhibita exponere tenetur cau- fas , cur appellationem non receperit. i ei cu- )us 5. /. 6". ff. b. U l. a proconfulibus 19. C.de appellation. poena gravi conftituenda in eum, qui perperam recipere appellationem denega- verit. /. quoniam 21. C. de appellat. Quales pcenK licet nunc non obtineant. Groenewegen |
||||||||||||||||||||
|
ad l. 19. C. de appellat. tamcn non dubium^
quin judex inferior > impediens appellationem, & appellantem in mulclam condemnans , de- linquat; fic ut & cjus delidi rcmiflio aliquan- do petita ac obtenta inveniatur. Sententien vatt den Hoogen en Frovincialen liade, decif. 17. 2. Vice vcrsa judcx quoque, ad quem ap-
pellatum^caufaj cognitionem non dcbet afpernari. Quod fi appellationi Iocum non efle pronun- ciaverit, a fententia tali appellari ita poteft, ut litis totius principalis cognitio atque decifio hoc ipfo acl, fupcriorem judicem tranfeat ab co, qui pcrperam ncgavit, appellationi locumefle, lecundum tradka tit. 1. »»»». 14. Quando au- tem appellationes recipiend^ fint, quandonon, petendum ex iis , quse tit, primo latius fcripta fimi |
||||||||||||||||||||
|
XITU*
|
||||||||||||||||||||
|
I# « • • • *
111111 2 |
||||||||||||||||||||
|
Ci
|
||||||||||||||||
|
L ib. XLIX. Tit. VI.
T 1 T V L V S VI.
De libellis dimiiToriis, qui apoftoli dicuntur S U U U A B. I, A.
|
||||||||||||||||
|
IIJ2
|
||||||||||||||||
|
maxime in appellatione ab intethcutoms? Ju-
dex compelli potefl, ut edat inftrumenta litis, in qua appellatum, Judici infinuanda appellato, ut, ftvelit, fentemiam defendatt alias fups-. rior non admittit appellatknem. jpfe vero judex , qui ifta facere fuperfederit^
quique huic apparent, omne damnum, quod per caufam non editorum a&orum litigator fu-< ftinuit, ex propriis facukatibus ei farcife corn- pellitur , decem amplius libramm. auri pcena muldandus. novelh vz6. cap. 3. Planeyfi judex inferior exiftimet, fe.juftisexcaufisappellatio- nem non recipere, relatione adhibita eas apud fuperiorem judicam estponere tenetur, fecundum dida in titulo praecedente. z. - -Gaeterum -apoftolos ho.s hodie in ufu
nqn effe , fcribit Groenewcgen ad L <. C. de appeUat. deferre tamen folet judex infe- rior appcllationi propter reverentiam fupetio- ris.ji■ ,■ <aroe.newe.gen:-«^: tubrie. C. quorum ap- pell, non recip. ac tenetur judex infcrior, aquo appellatum , a<fta omnia lftigantibus iexhibe- Ht," Tetidm mandato compulforiali , fi recu- fet,, ad.ida judice fuperiore cogendus. Inftrucl. Gurid'lioUand. kriii, iiQ. Hinc apud nos, & paffim receptum eft, judici inferiori infinua- ri, appellationem fadam efle , qno , fi ita vi- deatur', fententiae a. fe latae dcfenfionem, fu- I fcipiat. lnftrutl. Curia Boll. artic. 206. Addc I privilegium Mam Burgundica 14. Martii 1470". Vol. 2. placit HoU. pag.66%. infme. fic ut, eo negketo , judex fuperior appellantem non ad- mittat. Neoftadiiis Curu fupr. decif 7. in fme. Pfittacus Holland. tit. 23. van appel; pag. mihi 2,04, in pr. Cum autem apud nos fecundum alibi difta regulariter ab interlocutoriis appella^ tio interditla fit, nifi irreparabile damnum con« tineant, & hoc ipfum quandoque dubium vi- deri poteft % apoftolos adhuc per provocantes ab interlocutoria pctcndos effe tradit Neoftadi- us Ckria Supr. decif. 73. in pne. |
||||||||||||||||
|
1. ^«ii fint apofloli , per ^Kew petendi , & a \
quQjomedendi} Quid;«m, finonpetitiy vel petitiy fed a judtce non dati ftnt ? Bt quid, fi judex eos dare recufet ex jufta caufa} 2. An, & quo ufque apoftoli adbuc in ufafinty
$f|$Cpo{toli funt libelli dimifforii, qui-
|
||||||||||||||||
|
bus judex, a quo appellatum, te-
|
||||||||||||||||
|
IP^lIftatur , fe deferre appellationi &
&#»fivcprincipcm) fiveahum, qui
jure appellatus eft, adeoque pati vclle ut iu- Lriorde e&fen litc eognofcat. .«»«*.#. *.*■ auten/hi per appellantem petendi mu. tngm-
ta dies a tempore lats fententi* ex ,ure Codi- cs , ex jure veroNoveUaruma tempore fafce provocationis , ac per judicem or.ftandi una cum geftis feu aaitatis in ea causa , «t judici majori poffint exhiberi feu mfinuan. M«U. ,25 M> *. l.iudiabusz^.C. deappellat. ohm intra quintum diem,tefte Paulo rffftf. /"«*. Ziftr <?»». 34. i» pr. quia 8c appellatio tunc breiiorc temporc , puta biduo vclmduo,cn- cumfcripta erat, Eofque etiarn non petitos,u- dex cui de appellatione conftat , fponte dare debet l. eos qui6. §• ult.'C de appeilat. Quo fpcdarcputo verba Pauli, cum,qui intra tem- pora qrsfotutadimifforias.non poftulavent. jel acceperit >(fcuicct nonpoftulatas fed fponteda- tas) vel reddiderit, prsfcriptione ab agcndo fummoveri. d. Br. 5. fentent. M. & » fme. Quod ft libellos tales dare fine causa ,udex re- cuiet aut prxftare morctur una cum actis, an- tea quidem arquum vifum fuit, hoc nonnoce- re appellanti , fi tnodo intra tempus inftanter & fepius petietit; ac id ipfum conteftetur. /. unic. 5. ull jf. b. t. arg. I prf* 5; fc * P™0»' (uMus 10. C.de appellat. mnlftando tamen eo, Licos dare diftulerit. a. /• »<f*W*$ Uf, ne C. rfe ^ppeU^tt. fed novellarum jurc fenten- tia pcr tcmporis illius decurium confirmata fuit, |
||||||||||||||||
|
11 r v l v s VII. % .
Nihil innovari appellatione interpofita.
S UMMARIA.
Appellatio interpofita{ufbendit executionem fen- , *mt bodiern* inbibitiones G*PJ**^te*j*'J |
||||||||||||||||
|
NIHIL INNOVARI APPELLATIONE INTERPOSITA:
|
||||||||
|
nem. Qtftd, f\ ex pluribus criminibus damna- landis^TlandrUy alibique, intucertamquan-
|
||||||||
|
tus, abunoappellet} AninnoVari, fiappellatio
5
|
tttatem.
Ut fentetitU dici pojfmt afcendere ad certant
quantitatem, an & computandts, mpcnf& Htit, in quas condemnatus eft viclus} Et quid, fifo^ U litis impenfe defmitam fuperentquantitatemt fors adjudicata non itent, aut vice verfa ? Quid,fi major quantitas petita , j & petitor fuccumbent in expenfas litis infta. prafmitam qmntitatem damnatus, appeUaverit ? An executio permitten-. da, fi yi§or: majoris fumme velit remittere id9 quod defmitam quantitatem excedit} Qjtid, fi pluresfumm* adjudicata ftnt, qun,nonfinguk9 fed cumu!at& dejinitam excedunt qttantitatem;, & quando cumulath facienda, quando m»? 6. Jn cafikus fquibus appellatio vulgo non fufpem
ditexecutionemy tameninhibitio concedenda,fi executio infami<e aut damnigraviorisirrcparabl- . lis fequelambabeat; nifi nominatim aliud ftatuto
cautumfit. Appellante condemnato ad mulclam0f palinodiam, nec mulcla executio interim ftt^i 7. lnnovationes Jicuntur attentata. Quando h&c
fint reparanda , & an pendente lite> Perquos attentari pojfit ? Ubi de judice ; de parte; de tertio 9 qui utitur jure partis; de tertio, qui non utitur jure partis, fed cujus tamen inter-- eft; de tertio, cui nec feritur ncc metttur. Att peti pojfit reparatio attentatorum, /i tertius, a parte caufam non babens , attentaverit ? Qui latitts fwt videndi de attentatis} 8. Si appellans attentet, attentatumnonreparatt-
dum, fed appellatio deferta habetur, Qttid,. fi attemet is, qui non principaliter appellavtt yfed aliena adlufit appeUatkntf, ; appellatum concipias , capka reliqua feparata
fuam executionem habent ,.fecundum dicla in
tit. i.,de appellat. num. p Si tamcnex pluri-
bus damnatus facinoribus propter qusedam ap-
pellaverit, propter quscdara non, fi quidem gra-
viora fint:, ob qu# appcllatum , lcvius autem
id, ob quod non provocatum , pcena in uni-
verfum differenda foret; fin graviorem fenten-
tiam meruk cx fpecie, ex qua non appellavic,
omni modo pcena imponendaeft. /. unic. §, utt.
ff. h. t. Neque intereft, Utrum appcUatio inter-
pofita recepta fit, an non: nam fi reccpta fit,
abftinendum ab innovatione, quia reccptaeftj
fi non recepta, abftinendum tamen, ne prsju-
dicium fiat, quoad deliberctur , an recipienda
fit, nec ne, l.untc. pr. ff. h.t. I. appelktione 3.
C. de appellation. L f\ ut proponis 3. C. ^«4»^
provoc. non eft mceffe, Nec, utrum jam appel-.
latum fit j an vero fatale appellationis tempus
dierum decem necdum effluxerk, ut adhuc ap-
pcliari poflic, utcunque hecdum appellatum fir.
Jac. Coren d. obferv. 34. num. 4. & feqq. Re-
fponfa Jurifc. Holl. part. 3. vol 1. confil. 53.
num. 1. 2» 3. Sane», fi appcllatio quidem in-
terpofita, fed vel non redte, vel non tempefti-
1 ve infinuata fit inferiori judici ac adyerfario|
Iiiiiii 3 &in-
|
|||||||
|
dtm adbuc cttrrit decendiutn} Quidj fiappel-
latum fit,, fed appellatio judici aut parti.non tempeftive infmaata fit, & ftc executio ctxpta ? Quid juris in attentatu pendente refiitutione in integrum ad appellandum ? 2. An & quando in appeUatione nov<t probationes
addnci, vel exceptiones allegari pojfmt ? Anacla litis reddenda, quamdiu appellari poteft> f\ ex iifdem attis judicandum fit , & quo modo ad . fuperiorem transferenda} Bonorijudicisinferia-
ris confulitur, fi fuperior emendans fententiamx ■ addat, eam ob novas probationes emendari. \
g. De bodierna petitione inbibitionis, & quid in~,
terfit inter inhibkie & furcheantie ? De pe- tenda revocatione inhibitionis concejf^. Delibel-, lo fupplice antidotali , ne adyerfario cqnceda^ tur inbibitio, f\ forte eam pethurus fit, Etiam. in aliis cafibus libello fupplici antidotali locus! 4. Inbibitio non conceditur ., quoties damnum ir-
reparabile inferret viclori. Recenfentur multi cafttii in qttibtts fententiaexecutiofit t nonob- ftante appeltatione ; de alimentis, aggeribtts, catarallii , conftituenda hypotbeca pro debito, tnulftis, caufis qu&ftorum &rarii contia publica- fios , navibus in mari capiis , & per dommos viclores vindicatis; item, fi fententU late aju- dicibus inferioribus Flandrids, vel a Curiafeu- dali HollandU: ttti & ab inferioribtts Hotlan- dhi, Zelandu, Ultrajettina ditjeceftos judicibusy a prafeclo faltuum Hollandi<et vel Cttria Hol- |ppeIlationis effe&us cft, quodfus-
''pcndatur fententia , omniaque in ■ priftino ftatu relinqui debcant, ac jfecundum hujus tituli infcriptio- Inem nihil innovari. /. unic.ff.h.t, I. prmpimus 32,. §.4. ?. C. de dppell. novell. 134. cap, 3. in fine, Unde & damnati ad de- portationem, aut in infulam relegationem, ant ab ordine motionem, pendente appellatione in- tegri ftatus efle cenfentur, nec locis, aut ordi- ne, unde relegativelmoti, interim arcendi funt. d. I. unic. §. z. 3. 4. jf. b. U nec carent tefta- mentifactione. I. qui alatronibus 13. §. ult, ff. qui tefi. fac. poff, nec inter infames habentur, fi fcntentia infamiam inferat. /. furti 6.§.fedfi 1. ff, de his qui not, infam. &, uti lite conteftata, ita appellatione interpofita, continuatur ufura- rum obligatio ac curfus. I "egotiorumzq. ff.de appellation. Nec vere a'jjjl nabent claufulKin- hibitionis, ut plurimun- i petitionem appellan- tis nunc rnandatis appeiiationum inferi folitae , cjuam hoc ipfum jus commune Roroanum, ni- liil innovari appellatione interpofira. Jacob. Co- rcn obfervat. 34. num, 1. & feqq. Et hxc ita, quatenus appeilatum : fi enim piuribus fenten- tia conftct capitibus, & ab uno vel quibufdam |
||||||||
|
Lib. XLIX. Tit. VII.
|
||||||||||||
|
1:174
& intcrira quid innovatum fuerit , id non vi-
dctur inpriftinum ftatum reponendumefle ,cum
id appcllans fuae debeat negUgentias acceptum
fcrre » ncque quicquam in contemtum judkis
fuperioris fa&um videri poffit. Ordonnantie op
de Juftitie in de Steden en ten plattin lande van
Hollandartie. zi. Joh. Papon. libr. 10. tit. 3,
arreft. 3. Hieron. Manfredus de attentatu libr.
1. part. 5. 801».' 13. Herculanus de attenfatts
cap.10.num, 15. Lmcehtms deattentatispart.
i.cap. 11. qui poftremus etiam cap. 14. ex-
ponit prolixe , quid juris fit in attentatis pen-
dente petkione reftitutionis in integrum ad ap-
pellandum.
* .2. Nihil tamen obftat h#c regula, nihil in~
novari appeltatione. interpofita, quo minus nova: probationes per inftrumenta vel teftes adhibean* tur in lite appellationis, fi modo non ad nova capita , fed ad ea, qua: judicio priore agitata , pertineant: &hoc eft,quod vulgotradkur, in appellationibus non probata probari, non dedu<5ta dcduci poffe. I. eos qui 6. §. fi quidaatem 1. & z. C. de appellation. I. per hanc divinam q.C.de tempor. & reparat. appellat. prolixe Hartman- nus Piftoris libr. 4. qmft. 23. Brunemannusad d. I. 4. c. de temp. & reparat. appell. quod & in Hollandia obtinet, fi ab inferioribus judici- bus ad Hollandise Curiam appellatum fit, five in fcriptis, five fine fcriptura lis traftata fuerit, Inftruft. Curia? Holl. artic. 208. Idemque cau- tum Inftru&ione Curiat Ukrajed. tit, van ap~ pel. arttc, 6*. nec aliud dicendum, fi a Curia Hol- landiae ad fupremam appellatum fit in lite non In fcriptishabita. Inftruft. CurU Supr. art. 172. Sed contra placuk, quoties a Curia Hollandise fententia lata eft de lite in fcriptis ventilata» & ab ea ad Curiam Supremam appellatur: tunc enim ex iisdem decidcndum a&is , an bene , an male judicatum fit, adeoque novae probationes addu- ci nequeunt , nifi ad id in integrum reftkutio petiti & obtenta fuerit. Infiruftio Cam Supr. artic. 171. Neoftadius de paftis antenupt. ob- ferv. 9. Groenewegen ad l. 4. C. de tempor. & reparat. appell. ■Waffenaar praft.judic. cap. 24. tium. 25. 26. llefponfa Jurifc. Holl. part. 2. conftl. 180. infne. Quod ctiam ita conftitu- tum , ubi a judicibus inferioribus ad Curiam Brabantinam appelktur. Inftruil. Curia Brahan- ima artic. 609. 6io> vol. 2. placit. Holl. pag. 535, nec non , fi a quatuor principalium ju- diciorum ( van Gent, Tperen, Brugge, en *t Vrije ) fentcntiis ad Curiam Flandricam appelletur, ex privilcgio Maximiliani Auftriaci 30. Junii 1495. vol. i. placit. Holl. pag, 1510. Et ut ex iifdem a&is judicari poffit, acta prioris litis obfignata ad Curiam Superiorcm transmittenda fimt; nec akerutri litigantium acta reftkuenda, nifi conftet appellationi utrimque renunciatum effe. Inftruft. Curia, Holl. artic. 219. imo, in Inftrud. CuriajHandricae 4«.345. vol. z.placit. |
||||||||||||
|
litis adverfario confentiente reddita fucrint, hoc
Ipfo fententiam ab utroquc litigante compro- batam intelligi , nec ultra appcllationi vel re- formationi locum forc. Porro, ubi novcc pro- bationcs, ibi & novse exdeptioncs, apudinfe- riorem judicem haud allcgatx, in appellatione opponi poflunt j quotics non ad novum capi- tulum pertinent , fed ex illis oriuntur & illis conjundx funt , quse apud anteriorem judicem nofcuntur propofitse. I. per hatic 4, C. detemp. & reparat. appellat. nifi fint dilatorise, perfonse procuratoris ob qualitatem cjus in prima lite haud oppofitse. arg. /. ita demum i^.C.depro^ curat. Brunemannus , Groencwegen aliique, ad d. leges. Prudenter interim ad tuitionem ac confervationcm honoris judicum inferioruni fancitum fuit in d. Inftmft. Curia Brabant.art. CT13. tunc, cum addudis novis probationis fen- tcntise rctradlantur , id cxprimi debcre , quocl ex hovis probationibus per appellantem adhibi- tis fententia mutata fit : licet id alibi non ita obtincat. In rcgionibus Ultra Mofanis, vulgo diftis , de landen van Over-Mafe> ab appellan^ tis dependet arbitrio j an ex iisdem aftis judi- cari velk, an de novo Htem inftruerc. Reglc- ment op't procederen in.de landen vafl Over-Ma~ fe 15, oftobris i66},artic, 58.P0/, z.placit. HolL pag. 3 121. 3. Qiiia verb multi cafus funt, quibus turri
jure civili , tum prsecipuc moribus hodiernis fententije', non obftante appellatione legitimc fada , executioni dantur , plerumque nunc in Hollandia peti & mandato appellationis inferi folitam claufulam inhibitionis % nc jndex infe- rior fententiam exfequatur, tradkMerulapw** libr. 4. tit. 3. cap. 4. Sc de more Ultrajcctmo teftatur ^afienaar praft, judic. cap. 24. nunt. 20. Refponfa Jurifc. Holl. part. 1, confil. 281. in quo refponfo etiam contenta eft diffcrcntia inter terminos praxios [urcheantte & inbibitie9 in eo confiftens , quod decretum wbibitiotiis omnia reponat in co ftatu , in quo crant ipfo fententiaj latae momento ; at decretum fuperfc- dendi feu van de furcbeantie> rcm tantum con- fcrvet in eo ftatu, in quo illa eft co tempore, quo decretum interponkur, fed ante gcfta fcu fa6ta non annullentur, Petita autem & obtcn- ta per appellantem inhibitione , nonnunquam vidorvlibelIo fupplice petk revocationem inhi- bkionis , contendens , ei de re fentcntiam la- tam effe , ut executio ejus per appellation^m fufpendenda non fit, vulgo, afdoemnge van de claufule van inhibitie. Leeuwen cenf for. part, 2. libr. 1. cap. 24. »»<||8. infine. Sed&, cum quodammodo dubium vidcri poteft, an execu- tio fententise per appellationem fufpcndi dcbeat, nec ne , & vidor executionem deliderans me- tuit, ne forte vicl:us inhibitionem petat, in an- teceflum libello fupplice, rationibus inftrucT:o t defiderare poteft». ne adverfario pctcnti inhibi- U9nis dccrctum indulgeatur, qualis libellus vulgo ffquefU
|
||||||||||||
|
UqII. ffg, »7p
|
nornmatim cautum , fi a&a
|
|||||||||||
|
NIHIL INNOVARI APPEL!
tequcfia antidotaits appellatur. Jacob. Coren ob-
ferv. 34. inpr. licet & aliis in cafibus, quibus quis fufpicatur, advcrfarium decretum aliquod in fuum praejudicium pctiturum" efle , libellus talis antidotalis •ufum inveniat, ut conftat ex . Pfittaco Holland. part. 1. cap. 49. libello fuppli- ce quinqttagefimo pag. milri 676. 677. 4. Quamvis autcm in tit. 1. de appellat. oc-
cafione fententiarum illarum, a quibus in uni- verfum appellare non licet, etiam varii cafus propofiti fuerint, in quibus appellatio admiffa quidem eft , fed executionem haud fufpendit, nec inhibitio conceditur; tamen haud inutile futurum exiftimo, fi hic magis ex profeflbho- rum feriem contexam. Et primo quidem gene- raliter inhibitio nonconceditur, quotiesdilatio executionis damnum irreparabile inferret vlcto- ri, contra quem petitur. arg. l.uh.pr.ff. deap- pellation. Rebuffus ad confiit. regias tom. %.de appellation. ariit. 7. glojf. z. num. 20. Wafle- naar pratt. judic. cap. 24. num. 28. circa med. Quo fundamento jam ante tit. 1. de appellat. num. 7. traditum, executionem fententiae non obftante appellatione fieri in quaeftionibus de alimentis, aggeribus , aquarductibus publicis, catara&is , pontibus, tranfitu, viisteficiendis, aliifque fimilibus. Sicut & illud, quod in judi- cio criminali ordinario decretum judicisinferio- ris de reo criminis carceri includendo fuam ha- beat executionem , pendente appellatione per reum fafta, donec judex fuperior inhibitionem fecerit. d. tit» 1. num. 13. circa finem. Simi- lf ratione, fi quts obtinuerk pro fcfententiam, qua adverfarius condemnatur ad conftituendum pro debito aliquo hypothecae jus, & ab ea ap- pelletur, merito rcfponfum fuit, jure defiderari inhibitionis per appellantem impetratse retrafta- tionem , ad eum cffe&um , ut interim fecun- dum condemnationem hypotheca conftituatur, effecltu fuo deftituenda, fi contraperfuperiorem judicatum fuerit ; eo quod appellatione penden- te bona conderanati poflent aliis obligari credi- toribus, qui tempore priores etiam jure potio- res eflent, atque adeo per inhibitionem execu- tionis inutilis omnino reddi poflet vi&ori fen- tentia, etiam ab appellationis judice confirma- ta. Refp. Jurifc. Holl. part. 3. vol. 2. confil. 139. Sed &, fi non adeo periculum immineat vi&ori ex executionis dilatione, plurimis nihi- lominus in cafibus inhibitio improbata & exe- cutio contra appellantem permifla eft. Ita nam- que executionem patitur appellans, qui ante fen- tentiam mutua conventiohe id egerat cum ad- verfario, ne appclletur, fi poft fdntentiam, pe- tita & obtenta adverfus praecedentem illam pa- dtionem reftitutione ,• adhuc appellaverit, fe- cundum tradka in d. tit, 1. &e appell. num. 6. Muldtarum quoque ac corre&ionum civilium exccutionem fub cautione faciendam efle, ut- cunque provocatum fuerit, diftum in d. tit. t. mm. 10. quod & tuuc locum habet, cum |
^ATIONE INTERPOSITA; IIy f
quis condemnatus fuit ob id , quod vcl rcpro-
bam monetam expcnderit, vel aliud quid fece- rit in prxjudicium» valoris nummorum publice conftituti. Placito 4. Atig. 1585. artic. zy.vol. 1. placit. Holl. pag. 2634. Nec non in caufis fraudatae impofitionis, fi is, qui fraudafle dici- tur, fuccubucrit, ac appcllaverit. Quemadmo- dum etiam , fi extra mulctarum caufam inter? publicanos qua talcs & privatos Hte mota pri- vati vidi appellent*, vel ipfi publicani, abaera- rii quarftoribus in lite fuperati. Gemrale Ordon- nant. op de verpachtingen van UolUnd artic. 30. in fme vol. 3. placit. Holl. pag. 814, Pranerea » fi riaves in mari captae per fuos reclamentur do- minos tanquam non jure captae , variis publi- cis conventionibus conftitutum fuit, faciendam effe fub cautione cxecutionem fententiae , ap- pcllattone interpofita , quoties prima lite pro reclamantibus judicatum fuerit; non item, fi con- traeos. Tractaat van commerciemetEngelandi 1. Dec. 1674. artic. 13. vol. 3. Placit. Uoll. pag. 355. met Vrankrijk 10. Aug. 167%. ar- tic. 29. d. vol. 3. plg. 373. met Svveden 1, Oclobr 1679. artic. 29. d. vot. 3. pag. 1401, Nedi- cam, ex privilegio Philippi Burgundi, per Gr-« dines Generales confirmato , fententias omnes judicum Flandrise inferiorum in adionibus in rem aut in perfonam latis per eofdem executio^ ni poffe mandari, licet ad fuperiores provoca-« tum fit. Confiitutio Vhilippi Burgundia Ducis 1 j. Febr. 1448. vol. 2. placit. Jtoll, pag. 983. €r, feqq. Jnfiruclio Curu Handrica artic. z^6, d. voi. 2. pag. 2733. Sententias quoque latas k Curia fcudali Hollandia; nullam recipere poffe ex appellatione executionis dilationem, cautio- ne praeftita, ab Hollandise Ordinibus,conftitutum fuit , Initruftione Curise feudalis Hollandia: 7. Aprilis 1661. artic. 34. d. vol. z.pag. 26*52« Denique etiam quantitatis intuitu cxecutionem pendente appellatione habent fententiae fecun- dum jus noviffimum, (antea enim fummae mi« norcs fuerunt) latae in Urbibus Hollandiae ma-« joribus, Dordraco, Harlemo, Dclphis , Lugdu- no, Amftelodamo, Gouda, Rotcrodamo, ad- fcendcntes tantum ad fexcentos florehos : in aliis urbibus & Hagae Comitis , ad trecentos: in judiciis Baillivorum & bene natorum , ad centum &viginti: injudiciispaganis, adoclo- ginta. Placit. Ordinum Holl. 8. Uay ICT74. vol. 3. pkcit. Holl. pag. 669. In Urbibus Ze- landiae majoribus ad fexcentos 5 in minoribus ad fexaginta ; in pagis ad triginta. Nader pw- vifioneel accoord tuffchen Holland en Zeeland 1 r. Junii 1674. artic. z6. 27. vol. 3. placit. Holl. pag. ^94. in urbibus Dicecefios Ultrajeftinae, ad ducentos. lnfirucl. Curu Vltrajecl. tit. van Appel. artic. 12. in judicio prafe&i faltuum Hollandise & afleflbrum , ad centum. Placito Ordimtm HolUnd. 25. Janii \6zi, vol. 1. placit. Holl. pag. 1420. & noviffime, placito iz, Mar-* tii 1674. artic. 66, vol. ^placit, JioUand. pag: 611.
|
|||||
|
I
|
|||||||
|
I Tit. VII.
cio captat; tum etiam, quia fic eircumvenire-
tur ordo judicialis, legibus non modoin com- modum litigantium, verumetiam obpublicam utilitatem praeftitutus. Rebuffus ad conftit. regi- as tom. 1. de fentent. executorii^artic, 16, gloff, 6. num. ult. "Waffenaar pracl. jiulic. cap. 24. nttm. 20. in med. Pluribus quantitatibus una fententiacomprehenfis, quas feparatae non exce- dunt, cumulatx feu coadunatse excedunt defi- nitam ftatuto fexcentorum fummam , multum, refert, utrum ex una a&ione unaque causa % an vero ex pluribus caufis feparatis condemna- tio fecuta fit: priore enim cafu fimulcumulata?, pofteriore feorfim fingulaz fpc&anda? funt. arg, /, fi idem H.jf. de jurifdiftione. Sande decif. libr. 1. tk. 12. defin. 4. ante med. Rebuffus d, tratl.de fent. executoriis artic. 13, Chriftineus ad Mecblin. tit. 1. artic. 16. num. 1, Qua ratione re&e fortis & ufurarum una fententia addictarum cumulatio fit ad id , ut executio fufpendatur, quia ex eadem causa fortis & ufurarum obligatio defcendit. Andr.Gayl libr. 1. obferv. n$.numm 3. Mynfingerustem. 5. obferv. $2,infine, Con« tra, fi ad mulftam ob injurias reales, & ad im-« penfasin medicos ac chirurgos factas condem-» natus appellaverit, cum forte mulcta effetqua^ dringentorum, impenfae trecentorum, fingul« quantitates feorfim confideraiae, fuampendente appellatione executioncm habent, quia ex di- ftindtis duabusactionibus, puta, injuriarum & legis Aquilia:, condemnatio fecuta fuit. Sande d.libr. 1. tit. 13. defn. ^.inmed. qui&ibidetn refert, judicatum , cumulandas non effe fum*- mas, cumquisin aliam quantitatem ob verba-» lcs, in aliam pb reales injurias condemnatus es- fet; qdafi tot intelligantur effe fententia^, quot feparatauniusTententiae capita apparent. arg, §, quotiens plures 18, inftit. de inutil. ftipulat, 6. Di<5la haftenus de fententiis appeUatione
pendente executioni mandandis , ita demum plerumque admittenda, fi exccutio infamix aut alterius damni gravioris , quod per fuperioris fententiam reparari non fatis poffet, fequelam nonhabeat: alioquin enim fufpendi executio-» nemoporterc, ratio di<5tat, & variisinlocisfu-« pra addu<5tis id nominatim expreffura eft, vclutii in Inftrudione Curije Holland. artic. 214. Su- premae artic. 99. Feudalis Holl. artic. 34. vol. zf placit. Holl. pag. 2652. Flandricse artk. 236", 247 248. d. vol. 2.pag. 273 3. acin reliquis ck squitate limitatio illafubaudienda vidctur, nifi aliud nominatim cautum fit, (utj cautum eft in, materia aggerum. Nader provjfioneel accoord tuffchen Holland en Zeeland 21. Jumi1674. ar- tic. 23. vol. 3, placit, Holl. pag. ^04.) Unde, fi quis ob injurias ad multSam & palinodiam con- dcmnatus appellaverit , fententi?e executionem etiam mulftae intuitu differendam effe, Hcet alio- quin mul&arum executio non obftante appel- latione peragatur, di<5tum fuh, tit. i,deappet~ Ution. num. 10. in fme% 7. Vo*
|
|||||||
|
n?6 L i b, XLI>
Ciz. Infentcntiis a Curia Hollandise latis, ad
oftingentos. Nader .Atnpliat. van d'Inftruclie van den Hogen en Provinc. Rade 24, Martii 1644, artic. 22. In Curia Flandriae ad fexcentos, fi defmitiva?, ad mille ducentos, fi interlocutoiise. Inftrucl. Curia Flandr. artic. 343, vol. z. placit, Holi. pag. 2750. Quid porro juris hac in parte fitin regionibus transmofanis, quas parcntOr- dinibus Fcederati Belgii, videri poteft, in de tnaniere van procederen in de landen van Over- Mafe. 15. 0#. 166$. artic. 51. 52. ^z.vol. z. placit, Holl, pag. 2 120. 5. Circa harum quantitatum computationem
confiderandum eft, impenfas Htis, in quas vi- ctus victori condenpnatus eft , nullam facere mutationem, fed tahtum quantitatem illam, de qua Htigatum , quatenus adjudicata fuit, infpi- cicndam effe : ac proinde exccutioni locum fo- re, fi fumma adjudicata fexcentos non excedat florenos, (pofito ftatutodefexcentis) Hcetaddi- tis litis impenfis ultra fexccntos executio fiat; ufque adeo , ut fi fols litis impenfas ultra iftam affurgant fexcentorum quantitatem , nihilomi- nus fuam habeant executionem , quia litigiofa quantitas adjudicata intra illam confiftit fum- mam ; & a:quum eft , ut acceffio, qualis cft haec in expenfas condemnatio , fequatur fuum principalc, tum in permittcnda, tum in inhi- bcnda exccutione. Cui confequens eft , ut fi fortis adjudicatx quantitas fexcentos fuperet, impenfx vero vi<Sori adjudicataz vix ducentos contineant, propter dilatam ex appellatione exe- cutionem fortis intuitu etiam impenfarum exe- cutio interim mhtbenda fit, Sande decif. libr, i, tit. 12, depn. 4. poft med. Ant. Faber Cod. libr. 7, tit. 15. dejin. 16*. Coftalius ad l. 11.. jf, de jmifditlione num. 21. Sedck, fi de ma- jore fumma ( veluti mille florenis) Hs Fuerit, reoque abfoluto, a&or ci in expenfas litis, intra fexcentorum quantitatem confiftentes, condem- natus, appellaverit, executio impenfarum in- tuitu inhibenda eft, fecundum Joh. a. Sande d. defm. 4 fere circa fnem, tum, quia, utiipfc de Frifico jure fcribens ait, ftatutum de condem- natoriis non liberatoriis fententiis loquhur; tum prsecipue, quia de majore, quam fexcentorum, quantitate Hs adhuc apud fuperiorem judicem ex appellatione pendet, &adhuc adjudicari poffet, quo cafu, fi rurfus appellaretur, inhibitioni locus elfet, etiam refpe&u impenfarum litis, fi forfan & illse victori per appeltationis judicem adjudicatse fuiflent: neque aequum, ut aliud in uno quam in altero adverfario circa impenfarum executionem jusftatuatur. Quod fividor, cui amplior, quam fexcentorum fummaper fententiam addicta fuit, appellante adverfario , remittere velit de adju- dicata fibi quantkate id, quod fexcentos egre- ditur» quo interim ejus exfecutio fieret, audi- endus non eft; tum, quia hocagendo nontam juri fuo renunciat , quam potius jus praefentis executionis cum adyerfarU appellantis praejudi- |
|||||||
|
QjJjESENTENTIJE SINE
|
1177
experiundum eft. Eoque reducendus etiam ca-
fus , quo procurator partis attentavit , nullo raandato fpeciali ad id inftrufhis, ut multisdo- cet Lancelottusrfe attentatispart. i.cap. 1. num. 6. & ftqq. Cseterum , cum non nifi innume- rorum prope cafuum recenfione fingula capita fuperiora, aliaque quam plurima ad attentato- rum materiam fpc<5tentia, abfolvi poflint, fuf- fecerit, ad autores ifta prolixe & ex profcffo tra&antes remififfe , quales prjecipui funt Ro-* bertusLancelotttiSjFrancifcus Herculanus, Hie- ronymusManfredus in libris fuis de attentatis. Andr. Gayl Itbr. 1. obferv. 144. & feqq. Was- fenaar praft. judic. cap. 24. mtm. 46. & feqq. ad finem. 8. Obfervandum tamen, interefTc multum,
utrum appcllatus quid innovaverit, an ipfc ap- pellans: fi enim per appcllantcm quid attenta- tum fit, non illud defideratur, ut attcntata rc- parentur, fcd ut pcr judicem appcllatio dcfer- ta pronuncietur , cum non poffit non vide- ri appellationem deferuiffe , qui innovando contra eam venit. Andr. Gayl libr. 1. ob- ferv. 146. num. 12. 13. 14. 15 Mynfinge- rus cent, z. obferv. 50. Sane fi is, qui non principaliter appellavit , fed aliense adhsefit ap- pellationi, quid attentaverit , petitioni rcpara- tionis attentatorum adhuc locus effepoteft, eo quod per talc attentatum non finitur lis appcl- lationis cum principali appellante , quippe cui neque defertio, neque renunciatio appellationis' per adhserentem fa&a nocere poteft; cum ne prin- cipalis quidem appellans dcfertione vcl renun- ciatione fua praejudicium ullum iis adferat, qui appellationi ejus adhasferunt. Lancelottus de at* tentatis cap, 12. amptiat. 12. |
|||||||||||||
|
7. Pofita vero propter appellationem execu- f
tionis inhibitione, fi quis quid innovet, atten- j tare dicitur , vocabulo apud Practicos ufitatiffi- mo, utcunque forfitan non fatis Latino in no- ftro fenfu ; ac attentata quantocius reparanda, feu in priftinum ftatum reponendafunt, fimo- do poft inhibitionem quid innovatum fit: fi enim ante , reparationis quasftionem fimul cum lite principali terminari, fic ut ordine de attentatis primo , dein de principali causa pronuncietur, tradit Waffenaar praB. judic. cap. 24. num.<$i. Confer Andr. Gayl Ubr, 1. obferv. 146". At- tentatur autem vel a judice, a quo appellatum, dum is ea facit, qu« ad exfecutionem fenten- tis fpe&ant; vel a parte,veluti, fi privata occupet autoritate, quod tanquam victor debebat habe- re; vel a tertio, qui utitur jure partis , dum aut hercs vidoris eft , aut ceiTionarius ; yel a tertio , qui jurc quidem vi&oris non utitur, {ed cujus tamen intereft, latam pro vi&ore fen- tentiam ratam manere , dum forte pro fuo in- tereffe fefe liti adjunxit, vel appellationi adhx- fit; aut denique a tertio, qui neque jure partis utitur, nequeexealitedamnum metuit lucrum- ve fperat. Prioribus tribus in cafibus, ubi ju- dex, aut pars, aut jure partis utens , quid at- tentavit , reparatio attentatorum rcde petiturj cumharc vere attentata fint. Quarto quoque ca- fu, puta, fi quis liti fe junxerit, aut appella- tioni per alium fa&se adhajferit, idem obtinere, tradit Lancelottus de attematis caf. 1 2. ampliat. 1 2. licet aliud velle videatur Waffenaarpratt. ju- dic. cap. 24. num. 5 $. m med. Quinto in cafuvere attentata non funt, neque vulgata de reparandis at- sentatis remedia locum habent, fed ordinaria via, a-ei vindicatione, interdi&o, fimilibufque aliis ad- Verfus tertium talem turbantem & attentantem |
||||||||||||||
|
T I T V L V S VIII.
Quae fententiae fine appeliatione refcindantur >
S U M M A R I A. |
||||||||||||||
|
3. Moribus fententu ftne appellatione tion inf,r*
mantur fub pratextu nullitatis, exceptis paucis caftbus. Bt facile impetratur poft lapfum fata- lium reftittaio ad appellandi licentiam , ubl fententia nullitatis arguitui. tcntia ipfo jure nulla conventus, eandemfacile
eludet nullitatis allegatione; qaz ab appellatio- ne in eo diftat , quod ejus allegandse facultas totis diiret triginta annis; appellatio vero intra decem dies interponenda fit: quodque de ap- pellationis juftitia nunquam cognofcat, quiju-1 dicavit, fed is, qui judicante fuperior eft; de nullitate vero judex ipfe, qui judicavit, fi or- .Kkkkjskk dina- |
||||||||||||||
|
1. mUitatU allegatio inquibus dijferat ab appeU
latione ?
a. Recenfentur mulu caufe , ex quibus fenten- tia nulla efl, ubi de fententia contra mortuam lata ex jure civili & bodierno; aliifque. ii fententia ipfo jure nulla fit, ap-
pellatione opus non eft. /, 1. §. jitem cum 2. ff. b. t. fed actor, f^^MJd M non °bftan*e judicato, eandem ruf- W^^^^^fus acYionem movere poteft, op- pofitam fibi ab adverfario rei judicatasexceptio- nem exclufurus doli vel nullitatts replicatione: ficut viciflim reus a&ione rei judicata: ex fen-« |
||||||||||||||
|
Tit\ IX.
|
|||||||||||||
|
,,7$ Lib. XLIX.
ditwrius fuerit. l.i.C. de fcnt. &interloc.omn.
jud. fin datus, is , qui cum dcdit , aut^ alms ptiori dato par, mrfus ad eandem caufam a prs- fide , qui priorem dederat , conftituendus. I d ut pmpamt^.. C.quomodo & quandojudex fent. proferte deb. I. cum non eo 6. C. quando. provoc. non cfl neccffe. quae an hodie adhuc ferventur, cx infra dicendis patebit. %. Multis autem modisfieri poteft,ut fen-
tcntia ipfo jure nulh fit; puta, fi turpia conti- neat, aut impoffibilia. /. ult. ff. h. t. vel erro- rein calculi; nifi de ipfo calculi errore judex pronunciaverit. /. i. §.item-ji i. ff. h. t. juncl:. /, unic. C de errore calculi. vcl lata fit a judice uftra terminos fuse jurifdictionis, ratione terri- torii , temporis , aut quantitatis ; fuppofito, quod prorogationi .tacitae. non potuerit locus effc , fccundum latius traftata de jurifdidione prorogata in tit. de furifdittione num. 14. & muUtsfeqq. vel cotitra priorem fententiam, qux hm tranfiveratin rqmjudicatam, fecundumtra- dita per diftin&ionem in tit. de re judicata num. 47 in med. vel contra mortuum. /. 2. ff. k t. Refponfa Jurifc. HoMpart. 4. confii 3 8(5. ni- fi noftris moribus litigatpr mortuus fit poft con- clufionem in causa ; cum eo cafu heredes ejus citandi non fint ad reaifumenda arma litis, feu arramenta, ut loquuntur. Ant. Matthauis de attclion. Br. 1. cap. 11. num. 8.9. Groenewe- gen ad rubric. C. quo modo & quandojud. fent. proferre deb. vel contra non vocatum , & ita abfentem. I. 1. §.. item cum ex 3. ff. h. t. vel dircfto contra leges, id eft , non tantumcon- tra jus partis,fcd & contra jus conftitutionis,prout id cxplicat Jurifconfultus in /. 1« §. item cum contra 1. ff. b. t. Nec huic contrarmm eft, cmod judex proponitur condemnaflc in tifuras ufurarum, contra leges & facras conftkutiones, & ab ea fcntentia condemnatns appellaffe, ac definkur, nihil proponi , cur judicati agi non poffct , cum non fecundum leges appellatum eflct. /■ pr&fes provinch 27- f de re pdicMA, Non enim ibi afferkur, judicem exprefle corf- demnafle in ufuras ufurarum , aut juffiffe no- nrinatim, ut praftentur ufuu ufurarum; ac pro- |
|||||||||||||
|
inde legem illam fatis commode explicuerimiis
de cafu, quo fententia lata tacite tantum con- demnationem in ufurarum ufuras compk&eba- tur, dum forte a&or , ufuris prius in fortem converfis, facloque de iis chirographo ufurario, ufuras petiit, ut ex forte debitas , in eafque ju- dex condemnavit. Denique quoties fententia requifito aliquo legitimo deftkuta cft, quod ex tit. de re judicata petendum , nullitatis allega- tio locum habere poteft ex jure civili , fi non. nominatim alius fententix infirmandat modus a lcge pra:fcriptus inveni|Ltur. arg. /. non dubium <. C. de legibtts. Adde Ant. Mattha*um de ja- diciis dtfp. 11. num. 55. & feqq. ad finem. 2. Sed moribus hodiernis fummota utpluri-»
mum nimis anxia nimifque fcrupulosa cx juris apicibus difputatione illa , utrum fententia jp- fo jure nulla fit, an fummo jure fubfiftens ap- pellationis remedio refcindenda , magis inva- luit, fine appellatione fententias fub pratextu nullitatis haud infirmari. Ant. Matthasus de auclionibus libr. 1. cap. 16*. num, ttlt. Groene- wegen ad rubric. C quando pravoc. non eft neceffe, poft multos ibi citatos, nifi adefedu jurifdidio- nis, aut citationis, aut mandati procuratorii nul- litas piocedat, ut poft alips obfervat Groenewe- ^en d.loto. Refponfa Jurifc. Holl. part. j.con- ftl. 104. circa ftnem, Ut proinde regulariter, non obftante nullitatc , appellandum fit, non intra annos triginta , quibus ex jure Romano querela nullita|is moveri pqterat, fed intra de- cem dies ; & judex appellationis de ipsa nulli- tate cognofcere debeat. Ant. Matth$us d.libr. 1. cap. 16. num. 58. Parens p. m- Paulus Voet td ptinc Inftit. d,e o|ic judkis num. z. Sed quemadmodum lapfis decem diebus, haud dif- ficulter in intcgrum reftitutio, ad appellandi fa- cultatem obtinetur , fecundum alibi dida , ita longe magis rcftitutionis auxilio quis facile ad appellandum etiam poft plurium annorum de- eurfum admittitur , ut apud fuperiorem caufa: nullitatis ad examen revocentur. Matthams d. cap. 16. num. 59. Adde Neoftadium Curia Su- I preitt£ decif 76. |
|||||||||||||
|
T 1 T V L V S IX.
An per alium caufe appellationis reddi poffint, |
|||||||||||||
|
conjund» perfona? pro coujuntSis rede appellant.
arg. Li.ff. deappell. recip.velnon. Lfed& \u 2 5. ff.de procuratar. junft. d. I. 1. ff. h. t. necnon procurator pro procuratore condemnato,tanquam domino litis priqris per litis conteftationem fa<5to. /, ab execmkm 4. §. «2f. ff de appellation. Pla- ne noftrismoribus caufs quidem appellationum ^que, ac jure civili, pcr alium rcddi poflunr, fcd
|
|||||||||||||
|
egula generalis circa rcddendas
* appellationum caufas cft, eas lites, ' quatapud inferiorem judiceroper , alium agi poffunt, etiam per alium . „ y in judicio appellatiouis rede ven- tilari; ^ contra, pe.r alium reddi non poflc caufas
appellationis, quaties in prima Htc per alium agi aut defendi interdiftum fuit. /. 1. ff. h. t. Hinc & |
|||||||||||||
|
Sl TUTOR VEL CURATOR VEL MAGISTRATUS &c. 1179
fed tamen illudreceptum eft,appellationem abalio 1 habeatur per eum, pro quo fa£taeft. Carpzovius
proaliocondemnatofa&amnulliusmomentiefle, I defm, forenfpart. uconfiit. i^.defin.6. Confer nill intra decem dies a tempore latx fententise rata j omnino tit, de procuratoribus num. 18. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
TITV L V S X.
Si tutor vel curator vel magiftratus creatus appellaverit. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
neglectam adminiftrationem, reparare compel-
litur. Quod fi juftam habuerit appellandi cau- fam, atque ita excufetur, gravandus non eft, fed magis Praefidis vcl Principis eft seftimare , cui illud damnum adfcribendum fit. I. 1, ff. b. t. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
*i quis ad tutelam aut curam aut
'ad reipublics munera cleftus ap- ;pcllaverit,ac fuccumbat,omne dam- Inum , quod appellatione penden- "te pupillus aut minor aut refpubli- ca fenfit, ob moram in fufcipiendo munere & |
|||||||||||||||||||||||||||
|
TIT V L V S XI.
Eum qui appellavit, in provincia defendi.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
que Romae ob caufam legationis aut appellatio*
nis fubfiftentes, inviti non pofllnt ibidem aliai lite conveniri, fed jus revocandi domum ha- beant; quod & aliis privati negotii gratia, vel,- uti tutelse reddendse , teftimonii dicendi causa Romam evocatis datum fuit: fic uthocjusdo-* mum revocandi latius pateat , nec dici poflic, reipublicas causa abefle intelligi omncs illos» J qui eo jurc muniti funt. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
jui appellationls causa fuperJorem
ad judicemproficifcitur, cumrei- f publicx causa nonabfit, domiin- 'jterim aliis in caufis defcndi dcbet. H.i.zff.b.t. Nec eft , quod di- cas , illos , qui appellationis . causa Romx funt, legatiscomparari. l.confenfiffe 2. §. legatis 3, ff. de judiciis. Etenim comparatio ifta non analioillicinftituitur, quaminco, quod utri- |
|||||||||||||||||||||||||||
|
T l T V L V $ XII.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
i\pud eum, a quo appellatur, aliam caufam agcre compellendum.
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
pellare debeat fine convicio , falvoque honore
ejus, ne alioquin ipfc infamia aliterque plccta- tur. I. illud fciendum 8. ff. de appeUat. I. judici 42. ff. de injuriis. atque adeo judicem appella- tione fua non laeferit, fruftra quoque injuriam ab eo timet; praeterquam quod in omnem even- tum appcllatio falva fit. d, l. unic. infneff. h. t. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
i,s, qui appellavit in unacausa,ju-
dicem illum , a quo provocavit, i recufare nequit in alia causa feu li- »te , tanquam fufpe&um & ofTen- lfum fibi: nifi alis juftsejudicista- lis dcclinandi caufse accedant, /. unic. ff. h. t.
Cum enim quisque ab inferioris fententia ap-
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S XIII.
Si pendente appellatione mors intervenerit. S u m m a R 1 a. |
|||||||||||||||||||||||||||
|
qui adultcrii damnatus appellaverat , fufetfit
quaftio de lucro ex communione & quajlu, po~ fito , quod tali lucro privetur adulter aut ad- ultera} ^ Kkkkkkk z Herei
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
1, Ueres in caufis civilibus appeUationem profequi
non tenetur» nifi alterius imerftt.
7.. An&quando incriminalibus, defuntlo crimints 7eo, quidamnaw appellayerat? Anmortmm
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
L i b. XLIX. T it. XIV.
|
|||||||||||||||||||||
|
nam fi quis fine adcmtione bonorum relegatus
appellaverit, ac moriatur , appellationem ejus heres haud profequitur, eo quod nulla de bonis quseftio vertitur , adeoque nec cujusquam in- tereft. Sin bonis ademtis relegatus, velinin- fulam deportatus, vel in metallum datus, pro- vocatione interpofita decefferit, adverfus fenten- tiam , etiam nominatim de bonis Iatam , non aliter is, qui emolumentum fucceffionis liabet» obtinere poteft, feu publicationemevitare, quam fi in reddendis caufis appellationis iniquitatem fententiae detexcrit. Aliter , cjuam obtineret» fi fententia non comprehenderet publicationis, mentionem; quippe quo cafu , lket forfan ex juris difpofitione bona damnati deberent fifco cedere, tamen reo mortuo etiam de bonis pu* blicandis quaeftio peremta eft. I. umc. ff. h. t. L fi U qui 3, C. h. t. Atque ita etiam, praefup- pofito, conjugem ob adulterium cadere commo- do ftatutariac communionis & lucro quseftus ftante matrimonio obvenientis, fi conjux, tan- quam nocens, adulterii damnatus appcllaverit, ac pendente appellatione mors intervcnerit, qiia> |
|||||||||||||||||||||
|
eres appellantis poteft , fi velit,
appellationem perfequi, ideoque, fi mortuus fit alteruter litigantium, hodie apud nos aeque in judicio appellationis, ac in prima inftan- |
|||||||||||||||||||||
|
tia,
|
heres defunfti ad reaffumenda arramenta,
|
||||||||||||||||||||
|
feu arma litis, citandus eft. Gtoenewegen ad
rubric. Cod. h. t. fed invitus cogendus non eft, fi ftatutis acquiefcere velit; nifi alterius interfit, appellationis caufas reddi. U unic, ff, h. t. U i. C; h. t. Qiia ratione,fi tutor aut alius fimilis excufare fe volens appellaverit, ac pendente ap- pellatione mortuus tuerit, fucceflbrcs ejus cau- fas appellationis neccfle habent reddere, propter periculum medii temporis , quod ad tutores, fme causa jufta tutelam declinantes , pertiner. I. z. ff. fi tutor vel curat. vel magiftr. creatusap- ftU. Scd &, fi tutor in negotio pupilli appel- latione interpofita deceflerit, heredemejuscau- fam appellationis reddere neceffeeft, netemere tutor in causa pupilli appellafle videatur, adeo- que ad indemnitatem ei prxftandam heres adi- gatur; nifi tutelae rationes jam reddkae fint. /. |
|||||||||||||||||||||
|
ttnic. §. ult»ff. h. t, U tutor /i 27. ff. de appella- ! ftio quoque de lucro ex communione & quxftu
tionib. perimitur. Abrah. a Wefcl de connub. focietate z. Necaliud in caufis criminalibus obtinet; tracl. 2. cap. 4. num. 24. 25. 26.
|
|||||||||||||||||||||
|
tlTVLVS XIV.
De jure fifci. S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||||||
|
, I» quo olim diftinclm fuerjt fifcas ab arario ?
lnquoadhuc diflentbona ftfcaliaa ytivato Prin- cipis patrimonio ? Quo refpecltt verum ftt , facile cotitra fifcum
tefponderi ? Recenfentur plurtma privilegia & »ub prioribus Romanis Principibus
ififcum & aerarium diftincta in co ffuiffe, quod fifcus Principis, sera- ]rium populi effct , pluribus fir- Imat Raevardus libr. 4. vanorum cap. 4. Sed poftca fifci gerariique jura fere con- fufa fuiffe, & promifcue ufurpata hsec vocabu- la , colligi poteft ex U ediclo 13. pr. ff. h t. I. 1. §. ex ifta 9. ff. ad leg. CorneU de falfis. U ergo qttamdiu 4. §. fi bona 20. ff, de fiieic. li- bertat. I. facrilegi 9. §. ult. ff. ad leg.Jul.pecu- Ittus. §. ult. Inft. de ufucapion. Utcunque verum fit, differentiam ufque remanfiffe inter bona fifcalia & privatum Principis patrimonium* d. §. ttlt. Inft. de ufucapion. U non intelligitur 3. $.pen. U fifcus cum 6. $. x.ff. h. t. §, thefau- los 39. Inftit. de rer. divtf. quatenus privatum patrimonium jure dominii ad ipfum tanquam privatum pertinet, rerura vero fifcalium ma-« |
|||||||||||||||||||||
|
jura ffcalia.
3. De regaliis»ii»oW&ajex libr. z. feud. tk. 56, Dijfictlwum brevis explicatio. Qui ultra vi~ dendi de regaliis, & reliquis fifci jnribus ? gis ufus tantum vel ufusfru&us & adminiftratio,
proprietate apud fifcum ipfum manente. Unde in /. cumfervus 39. § fi vero S.ff. delegatis. 1. horti Salluftiani dicuntur Augitfii effe, tanquara res privati patrimonii , fundus vero Albanus „ tanquam fifcalis , principalibus, ttfibus defervire: & res aliae publicis ufibus infervirc, alise in fif- ci patrimonio cfle, U pacla conventa 72. §. 1. ff.de contrah. emt. juncl:. d. U 39. §. 8. 9.10. ff. de legatis 1. 2. LicetautemModeftinusrefponderit, non
putare fe , delinquere eum , qui in dubiis quaeftionibus contra fifcum facile refponderit. Unon putv 10. ff. h.t. indeque videri poffct, deteriorem fifci quam privatorum caufam effe; tamen cum non aliter id verum fit, quam quando de poenarum multSarumque compen- diis fimilibufque lucris captandis quaeftio eft^ ut latius docet Ant. Matthams dt auclion. Ubr, z.cap.
|
|||||||||||||||||||||
|
i8:
|
|||||||||||
|
De jurefisci.
|
|||||||||||
|
2. cap. y.mim, 89.90. hinc nec impedit, quo-
minus vaiiis fifcus gaudeat rmvilegiis, fparfim in jure occurrentibus, & maxima ex parte jam tra&atis. Etenim lcgalem multis in cafibus hypo- thecam habet,fecundum tradita in tit. in quib, cauf. pign, vel bypoth. tacite contrab. num. 8.9.10. ufu- ras ex omni contractu percipit ex mora, non dat, nifi quatenus in jus pnvati (uccedit. /. cum quidam 17. §.ftfcus 5. 6. jf. de ufuris.tit. cod. deufuris fifcalibus. Evi&ionis nomine nunquam duplum praftat ,licet a procuratore Cssfaris promiifum. /. fiprocurator j.ff.h.t. imo jure noviitimo rem a- lienam vendens protinus dominium in emtorem transfert, adeoquenein fimplum quidemquae- flio de evi&ione {upereffe poteft. §. ult. lnftit, de itfucapion. I. ult, C, de quadriennii pr&fcitptione, Petit inftrumenta fibi a reo edi , ut di&um tit. de edendo num. 18. Debitorem fuum ex causaprimipilari, nec non debitorem ejus, an- te tempus convenire poteft, quoties debitor pri- mipilaris facultatibus labitur, ac mctuscft» ne fifcus fibi dcbitum haudconfequatur. /. i.C.de condift, ex lege. ficut & contra filios debentis cx primipilo contendk ad folutionem, licet pa- tris heredes non fint. /. ult. C. de prwitpilo. Re- li&a indignis, nec non vacantia & obfidum ac captivorum bona occupat , juxta ea, quse oc- currunt in /. 31. 3 2. ff.h. t, Sc tit, de his quib. ut indignis & tit, ad Senatufc. Tertullian, in mate- ria fucceiTionis ab inteftato. num. 27. & feqq. Thefauros artibus magicis invcntos fibi vindi- cat. /. unic. C.de thefauris. pcenaspecuniariasex deli&is variisque contra&ibus contralegesinitis fibi acquirit , nec non bona ob crimen publi- cata, prout ifta latius cxcuffa funt in tit. de bo- ttis damnat. 8c tit. deboniseor.qutantefent.mort. ftbi confciv. alibique. Res fibi cum alio commu- nes etiam invito condomino, in totum vendit, ut conftat ex tit, de comrah. emtione num. 14, Condu&ores ve&igalium aliquando invitos ul- tra tempus condu&ionis in condu&ione retinet, de quo in tit. de publicanis num. z. Siremven- dat alteri elocatam , emtor locationi perinde ftare tenetur , ac fi id nominatim aftura eflet. I. ult. pofl med. ff. h. t. Si vendat hereditatem fibi delatam , emtor invitus a&iones heredita- rias patitur» uti id adnotatum in tit, de hercd. vel aft. vend. num. 8. In fraudem fifci alicna- natum intelligitur, non modo, fi debitor ob- seratus patrimonium diminuerit, verum etiam, fi id egerit, ne acquirat, aut non utatur acqui- rendi conditione , quod expofitum in tit, qm in fraudem credit, alien. funt ut refcind. num. 16. in ftne. & qui in fraudem fifci alienatum fciens lufcepit» a&ione Pauliana non in fimplum, ut vulgo , fed duplum tenetur. /. aufertur 46. §. qni aliquid t.ff. h.t. Adhxc impeditaperleges uiucapio rerum fifcalium, tit. de ufucapton. num. 12, Rebus fifcalibus au&ione publica divendi- tis, ac plus licitanti addi&is, ulterior adje&io pretii adhuc admiffa cft, tit, de addilt, in diem. |
m. 2. In caufis fifcalibus peculiaris, fori pri-
ilegio locus cft. /. U 2. C. ubi cauftt fifcaks* xemplo minorum fifcus reftituitur, ut demon- ratum in tit. de tninor. 25. annis num. ^. ec ad fatifdandum compellkur. tit. quifatisdare og. num. 5. 3. Prae&pue vcro notabilis jurium fifcalium
parsconfiftit in regaliis minoribus» recenfitisin libr. 2. feudor. tit, 56. quid fint regalia. quarura qusedam jam in anterioribus enarrata' funt, veU uti mulftarum focnarumque compendia» bona va- cantia, & qtta» m ab indignis, legibus auferun- tur-t bonacontrahenttum imeftasnuptiasy condem- natorum , & profcriptorum, bona committentium ctimen majefiatis : alix per fe evidentcs fatis, puta , vi& publict, , fiumina navigabilia , & ex quibus fiunt navigabilia, portus, moneta, potcfias conftttuendorum magiftratuum ad jujtitiam expe- diendam, ptfcatianum rediius & fdinarum, di- midium thefauri in loco Cafarisinventi> nondata opera, vel loco religiofo; vel totus, ft datJt opera: quaedam deniquc explicatu difrlciliores , qualcs I. armannU » vel armandu, quibus fignificari videntur fabricx armorum, & armamentaria pu- blica, qualia Principes Romani fibi folis refcr- varunt. tit. C. ut armorum ufus infcto Princtpe interdiit.ftt, Confer Ant. Matthaeum de crtmin. libr, 48. tit. 4, cap. 1, num 4, licet alii vclint, armandias efte vedigal, quod penditur pro li- centia arma faciendi ; alii littora publica; alii alia longius a. verofimili recedentia. 11. Rtpatica quse videntur commoda & vedigalia protranfi- tu ripse prseftanda , vel latius omne jus , quod Princeps habet in ripis fluminum publicorum refpecl;u vecrigalium vel aggerum vel juris trans- fretandi de ripa in ripam ; idque ad diftinclio- nem vcdigalium, quae vulgo tclonia dicuntur, ut Feudifta d. leco habet. III. Angariarum & pa- rangariarum & plauftrorum & navium praftatio- nes; quae & totidem verbis proponuntur in /. neminem n. C. de facrofanftis ecclefxis. acfunt operx publicae cxtraordinaria: propter repcnti- num aliquod ne^otium prseftari folita? ad cdi- dumImperatoris & quorundam aliorum, qui- bus operarum talium indi<5tio a legc tributa eft. are;. d.l.n.G, de facrof, ecclef. jun&. /. judi- cibm 9. C. de curfu publ. & angariis & parang. ac muneribus patnmonialibus adnumerantur, & poffeiTionibus five patrimoniis indieunturi qualcfcunque fint illi, ad quos patrimonia per- tinent. /. ult. §. patrimoniorum. 21. 22. ff. de muner. & bonor, Adde DD. ad tit. C. de curfu publico & angariis & parangariis. Eft & IV. e x- traordinaria collatio ad regalis numinis expeditio- nem, quae & fuperindiclum appellatur, quia pro Imperatoris utilitate ac neccflitate indicitur fu- pra ordinarias & ftatas indictiones, cenfiis, tri- buta; de quibuseft tit. C. de indiftionibus Sctit. de fuperindifto. Adhaec V. proponuncur argenta- ri&, id eft, argcnti fodinas , fed fpecie pofit^ pro genere, fic Ut omnis generis metalli fodinas |
||||||||||
|
KkkkkHk 3 wa^
|
|||||||||||
|
L 1 b. XLIX. Ti t. XV.
|
|||||||||||||
|
n8i
contineantur. Etlicctfint, qui velint ,omnes
metalli fodinas ad regalia pertinere , etiam ifl privatorum fundis apertas ae inventas, re&ius tamen hlc vel illas folas intcllexeris, qus in locis publicis fifcalibus aut Csefaris detedte funt, quemadmodum mox in d. tit. <$6,ltbr.z.feud. •fubjicitur thefaurus in loco C&faris inventus. vel fecundo non ipfas metalli fodinas , fed cer- tam aliquam portionem, veluti quintam, deci- mam , aut aliam, quse Imperatori aliisque rcga- lia habentibus praeftantur ex fodints , ubkunque locorum intra territorium ejus repertae 8c infti- tutse fuerint. arg. l.cunttis 3. C. de metallariis &metallis, eoque fenfu videntur inter fifcalia jura referri ve&igalia metallorum. I. inter pubiica 17, §. 1.//. de verb. ftgnif. Denique VLpalatia in civitatibus confttetis •, quae & inclyta & facutijfima palatia & confecrata Principibusades appellantur, acabomniprivatorum ufu excepta funt. l.unic. C. de palatiis & domibus dominicis. I. ult. C. de offic. rett. provinc. nec ab aliis occupari vel inha- |
|||||||||||||
|
bitari potuerunt, quam quos ad id Princeps de-
legtt. I. quicunque 17. C. de operibus publicis. five inurberegia, five in aliis provindarum urbi- busj ficutilli» qui provincias regebant, inci- vitatibus, in quibus erant palatia vel prcetoria, debuerint ea inhabuare, nec potuerint, iisdem reli6tis, privatorurn domos ad inhabitandum, veliu prxtoria, fibi vindicare. d. I. ult. c. de offtc. reftoris provincia. atque ita Charifius Jurifconiul- tus in munerum publicorum enumeratione etiam. meminit cwtatorum ad extruenda vel refcienda adi- fcia publica, five palatia. &c. I.ult. §.bi quoque 1 o. ff. de muner. & bonoribus. Et hsec de regali- bus fummo digito tetigiffc fuffecerit, quse fi quis latius tractata defideret, adeat Sixtinum de re- galibus intoto libro fecundo. Vultejum defeudis Ubr. i.cap. 5. num. 7. Rofenthal. fjnopft feudall cap. 5. Jacob.vander Graaf infyntagm.jurisptt- blicicap. 33. & feqq, ad cap. 53. uti gcneralitcs." deomnibusfifci juribus videndus inprimis Pcre* grinus infm traclatu dejure ffci. |
|||||||||||||
|
1 1 T V L V S XV.
De captivis & poftliminio, & redemtis ab hoftibus.
S u M M A R 1 A.
|
|||||||||||||
|
m demum poftquam intra praftiia emm delt-
ta ftmt ? 4. De jure poftliminii circa naves per boftes cap~
tas cum mercibus, & poft recuperatas, exju- re medio & recentiffimo Faderati Belgii , ac paclionibtts publicis, 5. De capta nave boftili , in qua funt merces eo-
rum, qui boftes nonfunt; & quid, ft hoftes in cas merces jus aliquod babeant ? An in dubio nave boftili veclm res pr&fumantur boftiles ? Et quid circa bac pacliombus publicis Otdinum Genera\~ lium cum altts populis definitttm fit ? 6. An navis eorum, qtti extra belli canfam erant%
per noftros capta hoftes, & per nos iifdem erep- ta, priftinis dominis reddi debeat ? 7« Quid jttris, fi navis non vi recepta , fed pev
altquem redemta fu, verum pretio vilioret rum reverfi cx hoc poftliminii jure ftatum pri-
ftinum juraque omnia per captivitatem amifta recuperant, non modo fi capti, fcd ctiam, fi ex vis majoris neceffitate dediti finr. /. eos qui 4. /. retro 16. & pajfim b. t. I fi quos forte 19. C. /;. t. vel publico decrctc hoftibus quidem dediti, fed ab iis non recepti. /, ult. in pte ff. de legation, non tamen, fi armis pofitis fefe turpiter hoftibus dederint; quo de cafu ac- cipienda l, poftltminio 17, ff. b. t. nec, fi, cum ex; pacis conditionibus rcvcrti poffcnt, fua vo- luntate apud hoftes manferint , ac poft rcvcr- tantur.
|
|||||||||||||
|
, Quales res capts, per boftes, & recuperatt,
pofihminio ad dominos priores redeant ? Quales capti ac reverji gaudeant jure pofitiminii ? An &• dediti ? An & redemti, licet lutro necdum reddito-, & an quafi pignori fint prolutrol An &, qiti fponte altquamdiu apud boftcs retnan- fertmt , & pofl redierunt; vel rediertmt, fed animo remeandi ad boftes ? ±An tranffnga ? Quid fit jus poftliminii ? An & quo refpeftu in pace poftliminium ftt ? An & quando poftli- mmto gaudeant, qui per pacis conditiones rever- fi funt ? An tempore induciarum ? An jus pofl- liminii pertineat ad ea, qtu apud boftes fiunt} An ad eay qu& facli funt; ad pojfejfionem ? . Quid moribus obtineat de captis in bello rebus
& perfonis, ac variis circa ea dubiis , remiff. An capta ftatim cedant boftibus 'jure dommiij ^nbellojufto, ( quod nempe po-
pulus liber alteri populo libero indixit ) capta cectunt hoftibus capientibus, fed rccuperata gau- dent jurc poftliminii & ad pri- ftinos dominos revertuntur, fi tjuidem immobilia fint, non item, fi mobilia, nifi fit navis longa oneraria propter belliufum, vel cquus freni patiens, quia fine culpa equi- tis proripere fefe potuit. I. navibus 2. pr. & §. feqq, l. 3. ff. h. t. Sed & ipfi cives capti aut de- diti capientium quid^m fem fium, verumite- |
|||||||||||||
|
De captivis et po
|
U83
h. t. Plane induciarum tempore, com in bre-
ve & prafens tempus convenit, ne inviccm fe laceffant , poftliminium non effe Paulus autpr eft. d. I poftliminium 19. §. inducis, i.ff. h. i. Neque etiam jus poftliminii ad ea pertinet, quas apud boftcs fiunt, non magis quam ficliQ legis Cornelisej nifi fidione juris intelligantur rctro in urbe facla cfle. §, uit. Inftit. quib non eft permijf. fac. teftam. /. ejus qui apud 8. ff. qui teftam. fac. pofi arg. /. in belh 12. §. codicilli 5. ff. h, t.l. 1. c. h. t. nec pcr hoc jus redintegran- tur ea, qus fa&i , fed tantum ea , quaj juris funt, five illa jura reverfo commoda, five gra- via fint; quale eft inter alia onus tutelse. /■. quamvts jure 8. /. de tuteU & ration. difirahend. §. ab hojiibus 2. lnftit, de Attiliano tutore. ac proinde non pofleffio , quse in fe fpeclata tan- tum fadi eft, fi ea per captivitatcm amifla fit. /. denique 19. ff. exquibus caufi wajorcs zt.an- nis. /. fi is qui 15. ff. de ufiurpat. & ufucap. jund. /. 1. §.furiofus 3. //. de acquir.velamitt. pojfeff. 3. Quid moribus noftriscirca rcs bellocap-
tas obtineat, quid circa perfonas ipfas hoftiles» quid juris fit, fi rcs hoftium captae, per hoftes receptje, iterumque mox pcr alios hofti extor- tat fint, petendum una cum aliis fimilibus ex iis, quse fcripfi in tit. de acquir. rer. domin, num, 8. Et quamvis Hugoni Grotio de jure belli libr. 3. cap. o. num, 16. aliifque, placeat, prsedam per hoftes captam tum demum eorum fieri pro- priam naturali ratione, cum intra praefidia ho- ftium delata fuit. arg. /. Pomponius tratlat 44. ff. de acqttir. rer. domin, l. Pomponius fcribit 8, §. ult. ff. familia ercific. I. poftiiminii 5. %,inbej,- lo uff. h. t, verius tamen, etiam ante perfo* lam occupationem dominium pracda: hoftibus acquiri ; cum naturali ratione dominia rerum a poffeffione cceperint, & mi ccelo , niari, tcrra capta ftatim capienti cedunt, ita quoque bcllo capta , quas fuperioribus in eo comparantur a Paulo in /. 1. $. 1. ff, de acqtiir. velamitt.pos- fieff. Adeft certe in hofte capiente naturalis ap- prehenfio, adeftanimus acquirendi, adeftjutta acquircndi caufa in belli jure , adcoque con-« curruntea omnia, quse addominiumacquiren- dum funt neceffaria , etiam antequam res cap- t£e intra prsefidia dedludtx fuerint. Et fane, ni ita ftatuas, dominiumque hoftibus neges , do» nec intra prjefidia resdelatx fuerint, dicenduiri foret, id,quodunus militum manipulus occu- pavit, per alium manipulum focium & ami- cum , fed numerofiorem pofle iterum auferri» quafi id nondum manipuli pr-imo capientis, fed adhuchoftium reseffet: quod utique abfurdurn eft. Nec repugnat d. I. 5. §. 1. //. h. t, cam tantum dicat, civcm per hoftes captum liberum manere, quamdiu intrapra^fidia delatus noneft, quod ita favore libertatis, ut multa alia, in- ductum, ad res trahcndum non cft. Alterum vero argumcntum ex d. I, 8. §. ult. & d. I. 44. pe.
|
|||||||
|
tantur. I. fi captivus 20. //. b, t, nec reverfi,
fed cum animo ad hoftes remeandi. /. poftlimi- nii jus 5. §. ult, ff. h. t. necilli, qui prius ma- lo confilio & proditoris animo ad hoites trans- fugerunt. I. poftliminium 19. §. tranffugs, 4, //. b. t. Nec intereft , quantum ad jus poftli- minii attinet, utrum lutro dato , redemti ab holtibus, an aliter dimifli , aut vi aut fallacia poteftatem hoftium evadentes reverfi fint. /. ni- hil intereji z6.ff. b. t. cum & redemti eodem jure gaudeant, non modo poftquam lutrum re~ demtori fuo rcftituerint, fed 6c ante, quam pri- mum fcilicet in priftinum limen imperii rever- fi fuerint. arg. I, cum & 6. & 7. C. h, t. de pftliminio. I. ab hoftibus 2. C. h. t. I. qtii tefta- mento 20. §. poteftatis 1. ff.qui teftam. fac.pof ubi ante lutrum redditum ingenuitas reftituta fup- ponitur. Unde & tanquam ingenui hcredita- tem fibi delatam vindicare poflunt. /. is qm li- ber 15. C. h. t. ^pfl/r/jwiwio.licetquodamqua- fi pignorisjurc devin&i maneant redemtori iuo, donec ei lutrum ab ipfis, vel ab alio quocunque pro ipfis, reftitutum fuerit, ut didum tit. qua tes ptgn, dari num. 1. vel juris interpretatione pro reftituto habeatur, durn redemtor ifludre- mifit. l.fi liberum n. C. h. t. de poftlim. vei muliercm redemtam proftituit. /. fadijfim<t 7. C. h. t. veleam fibiduxit uxorem. /. ftquisin- genuam 21. //. h. t. /. fi is quii 3.' C. h. t. 2. Eft autem poftliminium jus amiffe rei
recipienda? ab extraneo, & inftatumpriftinum reftituenda? , inter nos ac liberos populos Re- gefque moribus ac legibus conftitutum : nam quod bello amifimus, aut etiam citra bellttm, hocfi rurfus recipiamus,dicimur poftliminiore- cipere. /. poftliminium 19.//. h. t. Non enim in bello tantum , fed & in pace pofthminium aliquo refpe&u efle , manifeftum eft ex Pom- ponio in /. poftliminii jus 5. pr. & §. 1. 2. ff. b. t. Quemadmodum &pace redintegratapoft- liminio locus effe poteft in his, qui eo ufque captjvi apud hoftes manferunt; fed tamen non aliter , quam fi id per pacis conditiones cau- tum fuerit, ut ad fuos revertantur: quod ideo placuiffe Servius fcribit, quia fpem revertcndi civibus in virtute bellica magis, quam in pace cfle, Romani voluerunt. /. in beUo 12. ff. h. t, (in cujus legis principio pro eo, de quibus ni- bil in pattis, legendum efle, de quibus id in pa- clis, monet ex Petro Fabro ac Cujacio Goto- fredus in notis, & Hugo Grotius de jure belli & pads libr. 3. cap. 9. num. 4. ) nifi fi qur cffent, qui pacis tempore venerant adalteros» & bello fubito exardefcente fadi erant belli ju- re fcrvi eorum , apud quos , jam hoftes, fuo fatto, vel magis fato^ ( ut quofdam legere fcribit Simon van Leeuwen in notis) adeoque fine cul- pa fua, dcprehendebantur: hos enim poftlims- jiii jure in pace gauderc comprobatum fuit, fi non foedere cautum fuerit, ne his pflet poftli- minii jus. d. I. in bello 12. in ftne primipii ff. |
||||||||
|
. Tit. XV.
5. Qttod fiin navi hoftili capta inveniantut
rcs quxdam ad eos pertinentes, qui hoftes non funt,naturali ratione non poffunt jttre belli acqui- ri capientibtis» qttibus cum rerum talittm domi- nis bellum noneft, utdixi d. traft. dejuremilit. cap. 5. num. 21. & autor eft Grotius de jure belli &pacisd. libr. 3, cap.6. nttm.f. 6. niil hoftes in rebus illis aliqttod jtts habeant. Confer Refponfa Jurifc. Holl. part. 3, vol. 2. confil. 1. Sedcumexperientiadocuerit» clandeftinis frau- dibus fingi facile poffe , ut res navibus captis contenta; non ad hoftes, fed altos pertinere vi- deantur » pra?fumtio in dubio hsec concipi po- teft, hoftiles credi res, quae navibus hoftilibus vehuntur; finon aliud pa&ionibus publicis inter populos conftitutum fuerit. Hugo Grotius d. libr. 3. dejure belli cap. 6. num. 6. In quam fen* tentiam etiam concepta» apud nos invcniuntur conventiones inter Ordines Generales Belgii Foederati, & Reges Gailias, Suecia:, Lufitania?, di&antes, merccs eorum, qui extra partes funt, in navibus hoftilibus captis inventas una cum navi cedere capienti; contra vero merces ho- ftium ve&as navibus eorum, qui bello impli- citi non funt» jure belU non poffe ex iftis navi- bus educi & occupari, nifi fint merces belli ufibus infervientes, vulgo , waren van contra* bande. Videtra&aat van vrede met Portugaal 6. Aug. \66i, artic. 24. vol. 2. placit. Holl. pag. 2862, tra&aat met Vrankrijk 27. April. 166%. artic.11, d. vol. 2. pag.z$i$. & 10. Augufli 1678. artic. 22. vol. 3. pag. 372, met Sweden 1. Oftobr. 1CT79. artic. 22. d. vol. 3. placit. pag. 1399. 6. Quod fi navis eorum , qui bello non
erant impliciti , qusque ideo jure belli capl non poterat, a noftris tamen hoftibus capta fit, & iifdcm deinceps per noftros erepta, pri- ftinis dominis reddenda videtttr , quia nullo jufto titulo dominium ejus a vero domino re- cefliffe dici poteft» adeoque, uti hoftium nun- quamfuit, ita nec jurc belli noftrum fieri po- teft. Refp. Jurifc Holl. part. z. confil. 95. & confil, i^i.pag. 305. Contra, quam refpon- dendum foret, fiidobtineat, ut naveseorum, qui neutri ftudent parti, jure belli poftint oc- cupari, quotics ad hoftilesportustcndunt, aut ex iis folvunt. Refponfa Jurifc. Holl. part. 5, confil. 16*1. 7. Quid juris fit, fi navis per hoftescapta,
per tertium non viarmata recuperctur, fed re- dimatur , verum redemta fit pretio viliore, expofui in d. traft. de jure milit. cap. 5. num, 24. \rii - |
||||||
|
ii84 \ L i b. XLIX
44. petitttm a, beftiis per lupum ereptis , de-
biiius eft; quia talis htpus non hofti, cumquo jus belH» fed prardoni, dominiiim per rapinam hattd auferenti, fimilis eft. 4. Porro quid itidem antea apud nos obti-
nuerit circa naves noftras pef hoftes captas, iterumque receptas, expofitum a me fecttndum jttra tunc fervata in tra&atu de jure militari cap. 5. num. 2 3, Sed hxc rurfus pofteriori jure mu- tata , dum Placito Ordinum Generalium 13. Aprilis 1677. vol. 2,placit.Holl. pag. 240. con- ftittttum » naves cum mercibus iropofitis per hoftes captas , iterumque per noftrates , pro- prio fumtu navigantes, recuperatas, jure poft- liminii ad fuos debere dominos reverti , fed ita, ut recuperatori cedat in prjemium falva- tionis pars qttinta omnium recuperatorum , fi intra horas quadragtnta o&o navis recepta fit; pars tertia, ii poftea, fed intra duplicatum tem- pus, feu quatuor dies, ex quo hoftes occupa- verant; dimidia vero» fi demum poft quatuor dierum lapfum quantocunqtte tempore intcrje<5ro rurfus hoftibtis erepta fit. Quod & anno prarce- dente per fpecialem conventionem inter Regem Hifpanias & Ordines Generales indu&um fue- rat , fine diftinftione » an pcr naves bellicas, an pcr alias privatim inftrudas recuperatio fa- <5ta effet, quoties vcl Belgae navem Hifpanicam, vel Hifpani navem Belgicam fic hoftiscommu- nis poteftati iterum fubduxiffent. Declaration. fur letraifte de marine 25, Novemb. 1676. artic. 3. d. vol. 3. pag. 290, Cum alioquin extra pa- dionem res fbciorum noftrorum per hoftes cap- tx, perquc noftros iifdem rurfus ereptae, nul- li fubcifent reftittitioni, fecundumea, quseha- bet Grotius de jure belli ac pacis libr. 3. cap, 6. nnm. 7. quemadmodum etiam non reftituenda? forent, fi femel in hoftiles portus dedu&as fue- rint , atque ita pleniilimo jure hoftium fa£te. Groenewegen ad l. z.ff. h. t. d. traft. de jure militari eap. 5. num. 23. Cseterum fi navis ad fubje&os Belgas pertinens, non per privato fum- tu inftru&as naves Belgicas , fed per belltcas Fcederati Belgii recuperata fuiftet, placuit Or- dinibus Generalibus in d. placito 13. Aprilis 1677. rata manere ea, quae antea fuerant de co difpofita. Tandem noviflime cautum Placito Ordinum Gencralium 31.M4JJ 1697. artic.8. dimidiam partem navis recuperata: cedere recu- perantibus, fi illi privato fumtu navigent, quartam vero, fi per navem bellicam recuperatio fii&a fit, fi modo recepta navis non fuerit fub tutela ejus, quieam recepit, onder des felfs «flwy»'nulla am- plius adhibita diftin<9:ione,qiianto temporis fpatio navis per hoftes detenta feu poitelTa fuerit. |
||||||
|
riru-
|
||||||
|
85
|
||||||||||||||||||||||
|
De re militari. &c.
|
||||||||||||||||||||||
|
II
|
||||||||||||||||||||||
|
ti ty l fs xvi.
De re militari.
|
||||||||||||||||||||||
|
les , & quo modo in militiam Jittt adfcribendt:
tertium , de variis militum gradibusac fpeciebus, pr&fertim de exercitus lmperatore, ejufque requi- fitis: quartum de deliclis ac mminibus militum, eorumque pcenis : quintum , de pramiis militum & prada bellicd ; fextum de privilegiis militum> & altts qutbufdam pr<eter jus cammune quoad mi~ lites conjittutis : fepumum, de judicibus mMta« ribus : & oftavum , de mifftone militum & p*- ce. |
||||||||||||||||||||||
|
ulta ad rcm militarem , prascipue
ad privilegia militum fpe&antia, per occafionem in variis hujus com- mentarii partibus expofita funt, atque infuper olim a me cum plu- ribus aliis ad jusmilitare pertinentibus inunum congefta fuerunt libro fingulari de jure militari o&q capitibus abfoluto, quorum primum agit de bello in genere , & nonnullis ejas fpeciebus ac divifionibus: fecundum, demilittdt qui& qua |
||||||||||||||||||||||
|
T 1T V L V S XVII. Sc XVIII.
De caftrenfi peculio, & de veteranis.
|
||||||||||||||||||||||
|
legitimo tempore honefte miffi funt , variis
gaudere privilegiis , eundemque illis ac eorum liberis honorem haberi , qui & dccurionibus ac eorum libcris -, ideoque eos nec adbeftias, nec inmetallum, nec in opus publicum, dam- aari, nec fuftibus csedi, nec muneribus publi- cis perfonahbus» aut neceflitati fabrkaj navium, aut exacVionis tributorum facienda: , nec tor- mentis , nec muneri tutclse rcgulariter invitos fubjici, patet ex I. 1. z. ?. 5- f- &• *• & di- dum alibi, puta in tit. de excttfat. tut. num. 8. & tit. de quaftionibus num. 4. alibique. |
||||||||||||||||||||||
|
aftrenfe peculium eft, quod miles
occafione militiae armatae acquifi- vit, five mobile, five immobile. I. 1. C. b. t. in quo non modo w-^^r^ filiosfamilias pro patribusfamilias lwberi quantum ad difpofitionem tum inter vi- vos tum ultima voluntate 'faciendam, fed & in tnultis aliis fingularia recepta efle, paffim, ubi id materiae tracTsatio exegit, obfervatum fuit. M.ffionem quoque militum praicipue tripli- cem fuifle, dixi latius in tratl. de jure militari cap 8. mm, 1. & feqq. & veteranos, quifcilicet exa&o |
||||||||||||||||||||||
|
LIBER
|
||||||||||||||||||||||
|
Lllllll
|
||||||||||||||||||||||
|
<
|
|||||||||||||||
|
\\U
|
|||||||||||||||
|
LIBER QUINQAJAGESIMUS.
T 1T V L V $ I.
Ad municipalem» & de incolis.
S u m m a R i a. |
|||||||||||||||
|
fa civitate fedem fixerttnt? Vbi plura traSen*
tttr de domtcilio ? 3. In quo originarii fea municipes in fpecie cum
incolis conveniant; in quibus dtftincli fint ? Vbi tnultis de utrorumque juribus agitur, 4. Municipes creduntur fcire, qttod fciunt hi, qtii
' prafunt municipio. prjedium, quod a colono poilidetur, ac frucluum
quserendorum causa coliturj eoque fcjifu Pau- iusfcripfit, colonum expulfum aconducl;ione in aliam cotomam fe conferentem, prioris intuitu ad penfiones non teneri, Hcet locator eum jam pativelit; dum forte duabus fcilicet coloniis,id cft, prsediis, colendis non fufficit. /. fi in lege 14 §. colonus 4, ff, locati. & Ulpianus meminit ■/iarum, in vitias vel tn altas colonias, ideftprae- dia colenda, ducentes. /. 2. §. privata v't* z%, in pne ff. ne quid in loco publico. Scsvola quoque cotonos fmna conduttione de colonia difcejfiffe, ait. l.Seja exparte 20. §. pradia T^.ff. deinftruft.vel inftrum. legato. Nec dubito, quin & eadem fi- gnificatione colonia accipienda fit in l. ejus qui 27, §. fi quis 1. fft h. t. ubi Ulpianus definit» eum, qui negotia fua non in colonia fed in muni- cipio femper agity in illo vendit, emit,contrahit, eo in foro, batneo,fpeilaiulis utitur, ibi feflos dies celebrat , omnibtu denique municipii commodis, nuttis toloniarum, fruitur, ibi magis habere domi- cilium, quam ubi colendi cattsa diverfatur. Plura de municipiis , coloniis, prxfecturis antiquis, eorumque jure , ac republica , videri poffunt apud Carolum Sigonium de antiquo jure ltaita libr. 2. cap. 2. & feqq adcap. 14, 2, Cxterum fecundum Ulpianum municipes
olim proprie appellati fuerunt rauneris partici- pes, recepti in civitate, ut munera nobifcum facerent: fed poftea municipes didi, ut ut abu- five, fu^ cujusque civitatis cives, honorum & munerum civilium participcs. /. 1. §. i.ff. h.t. eosque tales vel nativitas facit, vel manumifllo, vel adoptio. /. l.pr.J. h.t. quod latius expofi- tum in tit. de judtais num. 91. Sed & pcrin- colatum quis particeps fieri potcft munerum o- nerumque municipalium, dum in aliquo munt- cipio domicilium figit, adeoque rerum ac for- tunarum fuarum fummamconftituit, undenon fit difceflurus , fi nihil avocet , undeque cum profedus eft, percgrinari vidctur. /. cives 7. C. de mcolis. I. 2. C. ubi Senat. vel clartff. I. in lege ttn-
|
|||||||||||||||
|
I. t)e legibus & privilegiis municipalibus, Inqui-
bus municipia dtverfa fuerint a colontis ? Co- loni& aliqttando funt pr&dia ruftica colenda. Vbi plura viden pojfint de mimictpiis, coloniis, pr&- feclurts Romanorumc %. Qutd fmt mtmitipesy quidincoUt An & in-
cota » qui tn terrttorio ctvitatis , non in ip- uemadmodum fifcus, ita & muni-
cipia habuerunt apud Romanosju- ra fua , quae & leges municipales appellantur. /. r. ff. de albo fcrib. |
|||||||||||||||
|
w»
|
|||||||||||||||
|
>/. magifiratus 25. ff, h. t. l.pra-
tor ait 3. §. divus Hadnanus 5. ff, de feputchro violato. & leges morefque locorum. I. teftamen- ti 2. C quemadm. teftam. aper. infpic. & de- fcrib. & fimpHciter leges ; qua ratione Ulpia- nus fcripfit, neminem civitatis aut curiae nomi- ne experiri poffc , nifi eum, cttt lex permittit, aut, lege ceffante, ordodedit.l. tiulli 3. ff.quod cujufque umverfttatis nomine. quae tamen itacon- ftituendae erant, ne generaHbus Principum con- ftituttonibus adverfae effent. d. I 3, §. 5.//. de fepukhro viotato, Licet ncgari nequeat, quin va- ria variis municiptis privilegia a jure commu- ni temota concefta fuerint, ut patet cx /. 1. §. ult. I. Lttcius Titius 21. %.ult.ff.h.t. I. fi non fpe ciali 9. C. %e teftamentis. I. Antiochenfum 37. I. 38. §. i./f. de rebus autor. jud.poffti, l non tantttm 17. §. llienfibus 1. ff. de excufat. tutor. Quorum etiam privilegiorum memoria magis fupereft» quam ipfarum legum municipalium; quippe cum jam tum Auli Gcllii temporibus ita obfcura obliterataque fuerint municipiorum jura, ut iis per innotitiam utt municipes non poffent. Nott. Atticar. libr. 16*. cap. 13. in fme. in quo capke etiam ulterius exphcatur, in qui- bus municipta a coloniis diverfa fuerint , dum municipes ibi defcribuntur , cives Romani cx municipiis, legibus fuis & fuo jure uten- tcs, muneris tantum cum populo Romano ho- norarii participes , nullis aliis neceflitatibus, neque ulla populi Rotnani lege adftri&i, ni- fi populus eorum fundus faclus fit : fed colo- niarum alia neceffitudo cffc dicitur , dum non veniunt extrinfecus in civitatem, nec fuis radi- cibus nituntur, fed ex civitate propagat» funt, & jura inftitutaque omnia populi Romani, non fui arbitrii, habcnt. Ita Gellius. Licet in jure nofttoperw/o»w?M dcfignetur etiam quandoque |
|||||||||||||||
|
1187
|
||||||||||
|
Ad municipalem, et de incolis.
|
||||||||||
|
cenforia 103. ff. de verb. ftgnif. junS. I. incola
29. jf. b. t. five fedem conftituerit in ipfo mu- nicipio, five extra municipium in fmibus ejus. /. pupittus eft 239. §. incola 2. ff- de verb.fignif, l.qtti ex vico 30. ff. b. t. Ant. Faber Cod. libr. 6. tit. 19. defin. 17. etiamfi concedendum vi- deatur, eum , qui in territorio alicujus civita- tis, non in ipsa civitatc , commoratur, velut incolam ad fubeunda munera vel capefcendos honorcs ejus gencris, qux oppidanorum propria funt, non conftringi •, deque his fatis commo- de acccperis l. eft verum 3. C, de incolis. L fci- re oportet 3 5. ff. b. t. quod & firmari ex co pofle videtur , quod in d. I. 27, §. 1. ff. b, t. quis proponitur femper in municipio egifle, &c. omni lnts municipiorum commodis , willis coloniarum, fruitus tffe, ideoque magis in municipio, quam in colonia, praxlio nempe extra municipiumco- lendo, fecundum ante expofita, domicilium ha- bcrc : alio ccrte jure & commodis uti eos, qui in municipiis, quam qui in vicis & villis ifti mu- nicipio refpondentibus commorantur, ex d, l. patet fatis. Sed cum de iis, quae ad domicilii ju^ ra pcrtinent, jam ex profeflo egerim in titulo de judiciisnum. 92. & feqq. ad num. 103. noneft, quod jam aftum agam , nifi quod confultum ex- iftimem fubjicerc fummatim hoc loco, in qui- busincoheab originariis feucivibus, feumuni- cipibus in fpecie, diverfi fint. 3. Lket enim originarii & incolse ineocon-
venianc, quod utrique &jurifdi<5tionim>igiftra- tuum loci, in quo cives vel incolse funt, fub- jccti fint, & muneribus obnoxii, usque adeo, ut, (i quis alterius loci incola, altcrius civis fic, a Gajo fcriptum fuerit, incolam & his magiftra- tibus parcre debere, apud quos incola eft, & il- lis, apudquosciviseft; nec tantum municipali jurifdiftioni in utroque municipio fubjeclum efle, verum etiam omnibus pubhcis muncribus fungi debere. /. incola & bis 29. //. h. t. tamen plurcs inter utrosque differentias intercedunt; dum municipes proprie funt fine fua voluntate, ex quadam neccflitate, & nafcendi conditione ; incoU vero voluntate fua, dum fuo arbitrio fe- cundumfupra difta certo in loco rerumacfor- tunarum fuarum fummam conftituerunt; unde & tales voluntarii municipes appellantur in /. pen infme c. dehis, qui fponte munera publicafubeunt. & ultro fefe incolatus jure civitatis muneribus obligafle. l.fiinpatria 5. C. deincolis. tlli, uti initio infpedo inviti fubfunt muneribus, ita & per omnem vitam inviti regulariter in eaperdu- rant conditione, nec migrando fefe iifdem fub- ducunt, fed poft migrationem e locooriginisad locum alium , in utroque publicis muneribus fungidebent. d. I. incola & 29. //, b. t. L i.L ult. C. de municip. & originar. Hi vero, ficut fua voluntate fefe incolatus jure muneribusfub- miferunt, ita quoque arbitrio fuo migrando evi- tare poflunt munera omnia, deinceps incolatus jure imponenda -3 licet ante migrationem in-» |
undisparerc obftricti fint, eoque refpeclu di- .
antur incolatui , nifi perfc&o munere , cui am deftinati erant, renunciare non pofle, /. do- ictlium re 20. I. mcolajam^4.ff.h.t. L 1.C; e incolis. d. I. pen. C. de bie, quifponte publica mu- era fubeunt. Ex quibus etiam fponte fluit, in- colacusjusmutabile elfc. arg. d.U. & tempOra- riamdomiciliirationem, ut ait Papinianus in /. libertuspropter 17, §. patris n.ff.b.t. originis contra immutabile prorfus. /. affumtto 6. ff. b\% L pen, C. de municip. & originariis. quod tamert hodie mukis in locis aliter obfervatur , dum quisque migrando ex loco originis etiarn onera ibidem imponenda declinare poteft , (niiiforte nimis catervatim migratio fiat) ficut viciffim commodis quoque caret, & privilcgiis ex ori- gine competentibus , atque infupcr multis in locis certam bonorum partem civitati originis propter migrationem folvere compellitur, dc qui- bus aliisque diftnm in tit. de judiciis num. 99. Adhsec fine origine nemo cfle poteft, utcunque origo alicujus fspc ignoretur; ac plerumquein unotantum loco originarius eft: at fine domi- cilio adeoque incolatu quem cflc, & e contra- riopluribus etiam inlocis codemtemporeinco- latus jure feu domicilio gaudere pofle, certum eft. arg. d. I. 6. junft. /. ejus qui 27. §.Celfus 2. ff. h. t. Addenr. de judiciis num. 92, Filius originem patris, non item domicilium fcu in- colatum fequitnr , nec muneribus civilibus cjc paterno obftringitur domicilio, quoties ipfealio in loco feorfim a patrc domicilium conftitutum habct. /. affumtto 6. §. pius 1. L libertus 17. §. pairis 11. ff. b. t. Ncc aliud in Hberto obti- net, quippe de quo itidem placuit, cum cuni Hberis fuis manumiflbris fui originequidem,at non incolatu feu domkilio , cenferi j five pa-« tronus, five patrona fit; quoties ipfe alibi in- cola cft; fic ut & eo loci, undc patronus aut patronaeft, &ubi ipfe domiciliumhabet, mu- nus facere debeat. /. ejus qui 27. pr. L de jure 37. §. libertos 1. ff. b. t. L unie. C. de Itberttnif. (unde& fimpliciter alibi dicitur, manumiffum ejusmunicipii fieri municipem , undeoriginem manumiflor trahit. /. municeps effe 2 3. ff. h„ t.) & fi patronum habeat duarum civitatum munici- pem, vel a pluribus manumiflus fit, per manu- miffionem omnium illarum municeps erfkiatur, /. f% quis * 7. /. ejus qui 27. ff. b, t. Ncc intcreft > utrum fponte, an ex fideicommiflb manumiflus fic; cum non fideicommittentis fed manumiflb- ris origo fpechnda fit. /. libertus propter 17. §. ex causa S.ff.b. t. L fimproponist. c.demunicip, &originar. Neque eft, quod quis cxiftimet, libertos ex manumiffione non patriam modo, fed & incolatum feu domicilium patronifequi, ex /. affumtio6.§.ult. L filii libertorum zi.pr. ff. b.t. Etenim non illic conjuhaim domicilii &origim$ mentioeft, fcd alternative, originemvel domici- lium patrorii fcqui dicuntur, adeoque ex originc quidcm ptoicul dubio aeftimantur , fi conftet, |
|||||||||
|
Ll 11111 z cujus
|
||||||||||
|
Lib. L. T it. II. & 111.
|
|||||||||||||||||||||
|
Ipf
|
|||||||||||||||||||||
|
derunt in nuptias non legitimas, non eo Ioci mn-
nera fubire debeant , unde mariti earum , fed unde ipfx ortae funt. l.pen.q, ult. //, h.t. jundt. §. pen, Inflit. de nuptiis. Quemadmodum &, fi necdum nuptae , fed fponfae tantum. I, ea qu& defponfa 32,, //. b. t. vel mortuo priore marito alise nuptiae intervenerint. I. filii 1 z. §. vidua 1.//. h.t. Adde tit. de judiciis num. 05. Non tamcn in univcrfum per nuptias, indeque fecutum tran- fuum uxoris in domiciHum mariti, aboleri jus originis, maxime, fide juribus originis mulieri commodis, immunitatibus, jure iffua? & fimili- bus agatur, latius adftrudum videri poteft in Re- fponfis Jurifc. FJoll.part. 4, conftl. 271. 4. Illud obfervatu dignum eft, fecundum Pa-
pinianum municipes intelligi fcire id , quod fciunthi, quibus fnmma rcipublicae commifli eft. I. munictpes 14. //. h, t. |
|||||||||||||||||||||
|
cujusloci originarius fit patronus; fed fiidnon
appareat, domicilium ejus illos fequi convenir. Vel dici potcft j eos etiam patroni pofle domi- cilioccnferi, quoties feparatum fibidomicilium non conftituerunt. arg. d. I. Ubertm propter 17. §,patris xi. ff. h, t. Prseterea potcntius efle jus originis, quamincolatus, fi de honoribus eo- dem tempore in duabus civitatibus delatis, aut tu- torc pupiUis per magiftratum dando, aliisque fi- milibus, quaeftio fit, patct ex /. libertm propter 17. %.fed eodem 4, //. b. t. quod & dictum in tit. de tu- pr. & curat, dat. ab his, quijut dandi &c. num. 2. licet aliquo refpeftu jus incolatus potentius vi- dcatur, quam jus originis; quatenus nempe uxor, alibi originaria, ita pernuptias domicilium ma- riti, adeoquc incolatum fequitur , ut interim ibi, unde originem trahit, non cogatur muneribus fungi. l.ult. §. 3.//J). t. fi modo legitimum fit matrimonium; cum alioquin ilise, quse fe de- |
|||||||||||||||||||||
|
T IX V L V S H.
De decurionibus & filns eorum. |
|||||||||||||||||||||
|
riali fortuna; tamen , cum de his in anteriori-
bus hujus commentarii partibus fatis dictum fuerit, ubi id materia poftulabat, atque infu- per alia plane nunc & varia ac multiformis ci- vitatis cujufque in liifce cV aliis rcgionibus gu- bernandae adminiftranda?que ratio fit , nequc tam dura & afpera decurionum conditio, atque quidem apud Romanos, confulendi erunt ab iis, qui diligentius in haec inquuendum putant, Interpretcs ad bum■ titulum, fcd priecipue adti- tulum Cod. de decurionibus. Briffbnius amiquit. libr. 4. cap. 13. Uti & Commcntatores ad ju- ra municipalia , quae ctiam rcgiminis fotmam praefcriptam continerit. |
|||||||||||||||||||||
|
n municipiis regendis ac admini-
ftrandis fimulacrum aliquod regi- minis Urbis Romae confpicuum plerumque fuit: uti eriim Romae fenatus , fenatores, confules, tri- lbuni plebis; ita in rounicipiis curia , dccurio- nes» duumviri, de fenfores civitatum; nec defue- re quaeftores, sdiles, operum curatores , alii- que his fimiles. Decuriones dicuntur , qui municipii fui euriae adfcripti funt , plebejis oppofiti a Paulo in I. bonores 7. §. is qui z. ff. h, t. De quibus ctiamfi muita dici poffint, veluti qui & qualcs in curiam adoptandi fue- rint; quae dignitas eorum; qus privilegia 5 qua? officia; qux poteftas; quo modo liberentur a cu- |
|||||||||||||||||||||
|
T 1T V L V S III,
|
|||||||||||||||||||||
|
De albo fcribendo.
|
|||||||||||||||||||||
|
omina decurionum in tabulam,
, album didam» redigcbantur eo or- ' dine 1 quo id praecipiebatlex muni- cipalis; aut, ea ceflante, hoc ob- fervato» ut primo loco fcriberen- ti|t, qui dignitates Principis judicio eonfecuti fuerant *, poft hos illi, qui majoribus fundi fue- rant dignitatibus,interque eos antiquiflimus quis- que prajmittendus erat : fecundum quem ordi-- nem etiam fententias dicebant. /, 1. 2. jf bc\t* Non tamen fola albi profcriptione, feu nomi- nis in album rclationc , cmifquam dccurio fie- |
bat, qui de CJEte^o, fecundum lcgem decurio
creatusnon crat. I. Uemmius 10. ff.de dectu rion. Quandoque tamen ordinem & locum, quem primo tcnrierant, mutabant decuriones: nam;ft ad tempus defiiflent cffc dccurioncs, multum intererat \ utjrum ad tcmpus relegati, an tantum ordine moti effent. Relegati fi eflent, elapfo tempore reverfi decuriones^ quidem ite- rum creari poterant, ,fi non aliud impedirct, fed neque ipfotjure finc nova eleclione iri or- dinem decurionurri redibant, nequc, fi de 110- vo in ordinern allcgercntur, priorcm , quem tcnue-
|
||||||||||||||||||||
|
Demuneribusethonoribus. ii 89
rant, fi fortc de ordine dicendarum fententia-
rum fimilibufque ageretur. I. qui ad tempus z. pr, & §. 1. /. 3. pr, & §. 1. ff. de decuriombus. jun&. /. falft nominis 13. §. 1. Jf. M leg. Corn. de falfis. I. etfi feverior 3. C. ex quib. cauf. in- fam.irrog, Conferttf. de hist qui not, infamii num. 7. |
||||||||||||||
|
tenuerant, locum recuvi in ordinem veniebamoti ad tempus , poftdecuriones ipfo jure erum locum alius fubledlocum invcnirent; tunbant, donec locus vaca
|
||||||||||||||
|
dem obtinebant locum , quempridem habue-
|
||||||||||||||
|
T 1 1 V L V S IV.
De muneribus & honoribus.
S U M M # R I1 A,
|
||||||||||||||
|
li & moribus} Etanad fmninatberedestran-
feat, fi altcui pro fe, & beredibus coUatus ftt ? Nova munera fine Principis confenfu non indu- cenda • nec munera pretio afttmanda faerunt, ut evitarentur folutione dftimationis. 3, Quid fint munera perfonalia, patrimonialia, mixta ? Patrimonialia vel rebus , vel perfonis fuerunt impofita. De dijferentia inter patrimo- nialia & perfonalia. |
||||||||||||||
|
i. Qiiotmodis munus in jure accipiatur f Quid
bic ftt munus » quid honor ? Qua differentu inter munera & bonores? 2. Vetitum fuit, ne quis duos ftmul honores ge-
rat: Gradatim per tninores ad majores honores perveniendum fuit. Majoribus fttncli ad mino* res haud revocandi. Qui pra cateris ad hono- res admovendi, qui repellendi ? An quis bono- ri admotus , ante fwem temporis ordine, loco, bonore moveri pojfit fme juftd causat jure civi- um municipes ab eo appellentur,
quod munera civilia capiant. /. mu- mts tribus 18. infme ff. de verb, ftgnif. ordo exegit, ut & de mune- ribus agerctur. Munus in latiore fenfu cft, quod neccffario obimnskge, more, imperiove ejus, qui jubendi poteftatem habet. I. mutius proprie 214.//. de verb. ftgntf. &, au- tore Paulo, tribus modisdicitur, uno donum, unde munera dici, dari, mitti dicuntur j alte- ro onus, quod cum remittitur, vacatio muneris praeftatur; tertio oflicium, unde munera milita- ria, & quidam milites munipci vocati. d. I. 18. //. de verb. fignif. In quibus vero donum proprie di&um a munere differat, tradkum in tit de do~ nation. num. 1, Czterum reftri&a magis figni- ficatione munus publicum a Pomponio definitum fuit, orficium privati horoinis , ex quo com- modum ad fingulos univerfofque cives, remque corum, imperio magiftratusextraordinarioper- venit. I. pupillus e(l 239. $.munus ^.ff.deverb. ftgnif. Sed in hoc noftro titulo munus publicum Califtratus dixit, quod in adminiftranda repu- blica cum fumtu fine titulo dignitatis fubimus: idque ad oppofitionem bonoris municipalist qui ab eodem defcribitur adminiftratio reipublicae cum dignitatis gradu , five cum fumtu, five finefumtu contingens. l.bonor municipalis 14.fr. & §. 1. //. h. t. Inter qua* munera & honores mmicipales, infuper & illud ex jure civili in- terfuit, quod, fi majores annis quinquaginta quinque , qui inviti ad dccurionatum vocari |
||||||||||||||
|
non potcrant , fponte in 3d confenfcrint, &
majores annis feptuaginta fadi fint, mune- ra quidem civilia obire non cogantur , hono- res tamen getere debeant. I. qui ad tempus %. $. ult. ff. de decurion, ik gcncralius, cui mu- ncris publici vacatio data eft , ei rcmiffum non intclligatur, ne magiftratus fiat, dum id ad honorcm magis , quam ad muncra perti- net./. cui muneris iz.ff. h.t. Adhxc honorem fuftinenti munus imponi non potuit; at munus fuftinenti honor omnino dcferri. /. fi quis o. /. honorem la.ff.b. t. ac infamibus muneraqui- dcm, at non honores imponi. /. unic. C. de infamibus. /. unic. C. de his, qui non impletisfti- pendiis facramento foluti funt, Amplius onera feu munera continuare quifque, fi vcllet, po- terat, licet haberet a jurc intcrvalla tcmporum, quibus vacare poffet; honores non ircm. /. di* vus Severus 18. ff. ad municipalem. nifi cx ne- ceflitate quadam, dum alii deerant idonei, qui in honoribus furrogarentur, /. honor 14.$. itlt. ff. b. t. Adde tit. C, dehonor. &muner. non continuandis. z. Obfervandum autem » interdidum apud
Romanos fuiffe, ne unus codem tempore duos honoresduafvedignitatesfimulgerat. /, bacpar- te 10. §. 1. C. de proximis facror. fcrinior. I. bisquidem 5. C. qui militare pojjint. atque etiam debuiffe gradatim honores defcrri, uta mino- ribus ad majores pervcniretur. I. ut gradattnt 11. pr. ff. b. t, neque prius qucmquam majo- rem potuiffe gerere magiftratum, nifi mino- Lllllll 3 rem |
||||||||||||||
|
Li b. L. Tit. IV.
|
|||||||||
|
1190
|
|||||||||
|
junct. /. aftimationem 16. //, h. t. /. in privata
12. §. 1. //. de pollkitat. Brunemannus ad tit. C de excufat. muntrum. in fne. 3. Dividuntur munera in perfonalia, patri-
monialia, & mixta. /. 1. /. ult.pr. & §. bacomnia 28. //. h. t. Perfonalia fecundum Hcrmoge- nianum funt , qusc corporibus , labore, cum follicitudine animi ac vigilantia folenniter fufti- nentur: patrimonialia, in quibus fumtusmaxi- mepoftulatur. l.i.$. illud 5, //. h.t. fubquibus tunc & mixta continentur. Secundum Charifium perfonalia dicufctur, quae animi provifione & corporalis laboris intcntione, fine aliquo geren- tis detrimento perpetrantur. Patrimoniorum vero, qus fumtibus patrimonii & damnis ad- miniftrantisexpediuntur. Mixta dcnique, quae corporali minifterio animique follicitudine , & impensa damnoque patrimonii geruntur. /. «/r, §. 1. 18. 26".//. h t. Et quamvis plurimxgene- ris cujusque fpccies & cxcmpla in d. U. fubji- ciantur; tamen cum omnia municipiorum o'm- nium munera, tum viliora atque fordidiora, tum honoratiora, enarrare longum pariter ac diffici- le videretur, Hcrmogenianus poft recenfitas fpe- ciesplurimasfubjunxit, ex his, qus rctulerat, cstera etiam pcr lcges cujusque civitatis ex con- fuetudine longa intelligi poife. d. /. 1. §. perfo- nalia 2. in pne ff. b. t. Confer Briflbiiium anti- quit. libr. -$.cap. 11. Quod idem dc multipli- cato moribus hodiernis eorundem numero di- cendum eft. Sciendum tamen , patrimonalia munera duplicia fuiffe, dum qusedam cx hifcc pofleffionibus five patrimoniis indicuntur, adeo- que poffcfforem rei comitanturfeugravant, fivc ille municeps fit, five nonj ut agminalium e- quorum prxbitio, alisque intributioncs, quas agrisvel aedificiis fiunt: quaedam ex advcrfota- lia, utfolismunicipibus & incolis imponantur. /. refcripto 6. §. ttlt. /. ult. §. patrimoniorum au- tem z 1. &feqq. ff. b. t. Quamvis utrisque illud commune fucrit, quod in iis fubeundis neque aetatis, neque fcxus, neque dignitatis, nequepri- vilcgii ratio plerumque haberetur. /. furtt mttnera 11.ff.de vacat. & excuf. munerum. d. I. ult. §.21. & feqq.ff.b.t. /. honefte 2. §. 1. ff.de veteranU. I. 3. /. 7./. p. C. de muner. patrimon. tit, c. de quibusmuner. vel praftation. nulli liceat fe excufa- re. Cum ex adverfo in munedbusperfonalibus & fcxus & aetatis & qualitatum aliarum, pcrfo- nas refpicientium , confidcratio juris diverfita- tem fecerit , dum mufieribus non promifcue omniamunera pcrfonalia imponipotucrunt, fed ea fola, quorum fcxus ille capax cft. /. ttuic. C. demulieribus, & in quo loco munerafexnicongru- entia agnofcant. uti nec illis, qui necdum ad ju- ftam perveniflent xtatem. I. Lucius Titiuszi.§< pen. ff. ad municipalem.Ladrempublicam2J.ho* nor 14. $.pen.ff.b.t. |
|||||||||
|
rem fufoepiflct. J, bonor i4. §. pen. ff.b. t. rurfufque
majoribus honoribus functos ad minores devo- carrnon opcrtuifle. /. majoribus 2, C. quem- admod civilta munera indicumur. Praeterea, quan- turn fieri potuit, merito fuo dignioribus, ho- noratioribus , opulcntioribus , honores de- mandari debuifle : non paupertinis , qui fe non fatis exhibere valent , aut dignitatis fuse fplendorcm tueri, nec libertinis, nec ex ad- miniftratione reipublics reliquatoribus, qui non idonee pro reliquis caviflent. /. refcripta 6. pr. & §. 1. /. bonor 14. §. de honoribus 3. ff. h. 1.1. honores 7, //. de decurton. I. ad fubeunda 4^. C. de decmionibas. I. unic. C. ad legem Vifettiam. Ut tamcn, fi lege municipali caveatur, cer- tx conditionis homines in honoribus prasferen- dos efle , id tum demum obfervandum fuerit, fi tales idonei cflent. d. I. 6. pr. I. ut gradatim 11. § etfi i. //, b. t. Illud quoque aequum vi- fitm futt, honori admotos non efle ante finem tcniptkis ordine, loco, vel honore dejiciendos, finon doccatur, iilos male fe geffifle. arg. /. fi quos judices 3. C.deoff. prafetli pratorio Orient. & lttjrici.l. grammaticos 2. C. de profeff. & mc~ dicis. junct, /. pen. ff. de decretis ab ordine fa- ciend. Quod & latius ac multorum autoritate adftruitur in Rcfponfis Jurifc. Holl. part. 4. con- ftl. 180, 181. 182. licet alia contraria occur- rant de eadcm fatSti fpecie refponfa , in Res- ponfis Jurifc. Holl. part. 5, confil. 3. 4. 5. 6". 7. & rcs co fere rcdeat, nt revocatio permifla fit, quotics honor ita conceffus cft , ut ad li- bitum concedentium revocabilis fit» dummodo tunc revocatio fiat fine ulla cxiftimationis laefio ne aut fugillationc j non item, fi ex quadam conventionis fpecie ad vitam aut certum tem- puscollatus. Confer Sande decif, libr. ^,tit. 10. defn. 2. Groenewcgen ad /. 2. c. qttor. appell, non recip. Et fi alicui pro (c & heredibus mu- nus aut officium conceflum fit , etiam ad fce- minas heredes id tranfire verius eft, utcunque virile fuerit, quatenusfceminaheresid perfub- ftitutum adminiftrari gcriquc curare poteft. Ant. Matthaeus de au&ion, libr. 2. cap. 7. nttm. 62. Qtiicquid autem alibi de afiis difputetur five mu- neribus five honoribus, certc ab Ordinibus Hol- landia: definitum fuit,magiftratus urbium non ha- bere jus removendi Ordine magiftratus collegam fuum , ad tcmpus aut in perpetuum. Placit. Ordin. Holl. 9. Aug. 166%. vol. 3, placit. Holl. pag. 4L Nec prstermittendum,jureciviliane- minc, acnea pra?fide quidem , nova munera indici potuiffc, nifi fafia prius ad Principem relatione. /. ptaset 8. C. de excufat. munerum. ncc prctio taxanda fuifle munera perfonalia, ad id ut evitarcntur aeftimationis hujufmodi folu- tione ,adco utqui tale quid admififlet , & fol- verc oblata, & munera delata fuftinere cogc- rctur. /. ijlud convenit 9. c. de excufat. muntr. |
|||||||||
|
TITU-
|
|||||||||
|
De vacatione et excusatione &c.
|
||||||||||||||
|
i 191
|
||||||||||||||
|
T l T V L V S V.
■■&£'•:' *' ■■■■■ '■ '. -N Vl ' '-*■ *.#!' ■■ '.'=".■■' fi ' : &pit.■' ;* ' '.; .. ■'■■.;.' ■■■■ :'■
De vacatione & excufatione rrmnerum.
|
||||||||||||||
|
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||
|
minore tum majore ac ingravefcente, quinqua-
ginta quinque & feptuaginta annorum. 4. An & quot liberorum numerus excufet a mu-
neribtts & bonoribust An&amuneribaspatri- monialibus ? 5. De excufatione veteranorum , athletarum, ex
inimicitia aut mn fervato ordine ad munus no- mtnatorum, advocatorum , medicorum, philo- fopborum , artes liberales , artifuia , opificia, negotiationem, naviculariam exetcenttum$ de^ qtte quibufdam, qui non excufandi. |
||||||||||||||
|
i. De invhis ad mttnera civilia cogendis. In quo
diftet vacatio ab excufatione} An &magtftra- tus vacationem concedere pojfint ? i. Qui babeant immunitatem a muneribtts & bo-
itonbus} Qui afolismuneribus, nonbonortbus? Immunitas conceffa in dubio perfonalia, non pa- trimonialia munera rejptcit. Qutbusdam im munitas ab aliquibus , non ab omnibus, patri- monialibus conceffa fttit. i. Ex qttibus caujis immunitas a muneribus aut
honoribus competat; ubi de fexu muliebri, in- opia, adversa valetudine > abfemia, atate tum "d honores & munera civilia nomi-
nati, inviti ad ea agnofcenda com-
WShJ^ pelli poflimt modis illis , quibus
m tutores ad tutelam, fi non juftam
excufattonis caufam habeant, /. fi
quis magiflratus 9. //. de munerib. & bonor. I.
pen. §, pen. ff b. t. I. fx ad magiftratum 18. C.
de decurion. nc alioquin, fi, prout cuiquc libue-
rit, permiflura.eflet fe excufare , deeflent, qui
munera in Rebuspublicis obirent. /. 1. pr.ff.
b.U Quid fit excufatio, petendum ex iis, quse
di&aad tit. deexcufat. tmor. Inquoautemro*
fdnodiftct ab cxcufatione, dubium eft. Goto-
fredus in notis ad rubrkam hujus tituli ait, va-
cationem neque caufam neque legem habere,
at excufationem omnino; fic ut vacatio tunc nil
prxter indulgentiam Principis pro fundamento
liabeat, nec aliuspraeterPrincipemeandemcon-
cedat: licet verum fit, ipfos Principes noluifle
vacationes concedere, nifi ex veris probatisque
caufis, /. unic. C. de bis qtti a Princip. vacation.
I, nemo judex 14. C, de decurion. Ambitiofa
certe & facris conftitutiombus improbata fuifle
decreta ordinis decurionum , quibus immunita-
tes alicui concedebantur > excepto Hberaiium ftu-
diorum antiftite, & medendi cura fungentc, a-
pcrtumeftex/. 1. 2. C.dedecretis decurion. fuper
immun. quibufdam conced. Adde tit. depublicanis
num. 27. imo civitatum tabulariis flammaz fuppli-
cium prajftitutum * fi cujusquam fraude, ambitu,
poteftate in juftam cu jusquam profitcantur immu-
nitatem. /. 1. C. de immunit. nemini conced. Nec
vcpugnatlinbonoribus 8. §. qttimuneris ^.ff.b.t.
cx qua etiam magiftratus videtur immunitatcm
dare pofle, Commode namque verba per magiftra-
tttm, a prioribus feparari, & fequentibus adjungi
poflunt, commate pofito poft verbum babet, ut
fenfus fit, eum , qui muneris publici vacatio-
nemhabet, refte recufare collationeseximpro-
|
||||||||||||||
|
vifo per magiftratus indi&as : adcoque vacatio-
nem muneris publici ca continere , quae non lege , non Senatufconfulto , non conftitutioni- bus Principum injunguntur, fcd extra ordincm a mngiftratibus imponuntur, feu imperantur. /, unic. C. de vacat. public. muner. I. bi qui mime- ris 6. ff, b. t. Non infrequens tamcn cft in ju- re noftro, per vacationem dcnotari erfe&um ex- cufationis, fic ut vacare dicantur, qui exjuftis caufis per leges probatis excufati funt; & vaca- tionem non habere , in quos jufts cxcufationis caufse cadere haud videntur, piout id de Comi- tibus praefidum & proconfulum procuratorum- que Csefaris, de defenforibus civitatum, aliis— que apparet ex l.ab hit 10. §. ult, l. legato 12. §. i.ff. h.t. I. utgradatim 11. §. ttlt. I. ult. §. ttlf. ff. de muner. & botwr. I, cttm auricularii:C,qui morbo fe excuf. 2. Duo autem gencra tribucnda; muncris pu>
blici vacationis cfie, Ulpianus ait, unum ple- nius, cum & militis datur j aliudexiguius, cum nudam muneris vacationem accepcrint. /. pen. §. duo 1. ff.h.t. in qua lcge,fi per militiam cum glofsa intelligas honsrem, plenior erit, cum a muneribus & honoribus fcu militiis, tenuior, cum a folis muneribus , non itcm honoribus, vacare Hcct. Quo modo a muneribus & hono- ribus cxcufationem habent dcfcnfores civitatum. /. ab bis 10. §. ult.ff. b. t. comites praefidum & proconfulum procuratorumque Cafaris. /. le- gate 12. §. I. ff. h.t. negotiatores frumcnta- rii. /. eos qui 9. §. i,ff. h. tt qui appellationis causa Romam profcdi, ut apud Principcm cau- fam agant. /. in bonoribus 8. §. ult. ff. h. t. mi- nores annis viginti quinquc. /. ad rempublicam 8. ff, de muner, & bonor. l.fextum z.ff. b.t. At e contrario a folis muneribus, non item hono- ribus | excufantur majores annis feptuaginta. I, quiad tempus z, $, ult. ff. de decurion. & gene- raiiter,
|
||||||||||||||
|
'
|
|||||||
|
Tit. V.
pecunise erogationem habeat. I. & qui eriginem
3«§. quamvts6.ff.de muner. & honor. /. majotes 3. /. fempet 5.//. de jure immumt. L fextum 2. §-pen,ff. h. t. vel munera fint connexa honori- bus; nam cum ab honoribus aetas ilia nonex- cufet, fequitur,nec a conjunftis honori mune- ribus immunitatem competere. /, fextum 2. §. numttus i. I. in bonoribus 8.//, /; t. I. qui ad tetnpus z. #. ult.ff. dedecutionib. Nec eft quod dicas, majores quinquaginta quinque annisin- vitos ad munera pcrfonalia vocari non poffe, ex manifefto jure. /. ult.' C. qui atate vel pro- fejfwne. etenim , cum hoc fit refcriptum Di- ocletiani & Maximiani Imperatorum, qui im- peritarunt poft tempora Ulpiani, & in eo fe re- ferant ad jus manifeftum, non incongruum fue- rit, plcniorcm juris illius manifefti determina- tionc.m ex Ulpiano pctere, qui inl.quiadtem- pus 2. § ult. ff. de decttrionibus fcripfit, majores annu qutnquagmta quinque ad decutionatus hono- remtnvttt vocari conftttutionibus prohibentur; fed fieiretconfenfertnt, etfx majores annis feptuagint* fmt, munera quidem civiiia obtre non coguntur, bonotes autetn gerete debent: adeoque verum qui- dem erit, majorcs annis quinquaginta quinque invitos ad pcrfonalia munera non vocari, quia inviti poft eam a:tatem haud tenentur dccuno- ncs effe; fcd fi fponte poft eam setatem affen^ fum prarbuerint in decurionatum, deincepsus- que ad annum feptuagefimum, non ultra, in- viti civilia compelluntur munera fubire; hono- res etiam ultta eam artatem. 4. Numcrus quoque liberorum quinque non
quidcm ab honoribus, fi facerdotium excipias, fcd tamen a muneribus petfonalibus excufatio- nem tribuit , nifi munera fint talia , qux ho- noribus cohaerent. /. fextum 2. %.numetus 1. I. in bonoribus 8. pr. ff. h. t. L & qui originem 3. §. quamvis 6. & §. cura 12. ff. de muner, & honor. tot. tit. C. de his, qui numero libctor. & de his oneribus honori conncxis accipiendum vi- dctur, quocl ab Alcxandro rcfcriptum , nume- tum Ubetotum ab onetibus non excufare. I. 1. C. de hts, qui mtm. Itbtror. Si tamcn libcrorum nu- mero k(e cxcufans filium habcat setatis legiti- mae, eum obcundis ftatim pro fuo patre mune- ribus applicari placuit. /. ult. C. de histquinutn. Itberor. quia ideo proprium pratmium immu- nitatis proptcr filios patribus datum eft , quod illi munera fubituri fint. /. & qui otiginem 2. §. quamvis 6. ff. de mun. & boner. Plane a pa- trimonialibus muneribus non quinquc fcd fede- cim demum puerorum numerus immunitati lo- cum facit. /. femper 5. $. demonftratur 2. //. de jure immunit. quemadmodum jure fingulari a munere legationis excufationem praibuerunt U- beri tres. i. i.C.de legatiombus. 5^ AJh«c veteranis honefte miflis excufatio
data. /. 2. 3. C. de bis , qui non implet. ftipend. L i.C.dehtSy qui fpontepubl, muner. fufcip. nec non athletis , qui pec omnem yitam certaffe, ac
|
|||||||
|
na?3 L i <*i- Lt
raliter, quibus fimpliciter rriuneris publici va-
eatio datafuit, eis non rcmifTum, nemagiftra- tusfiant, quia id ad honorem magis, quamad muncra fpee^at, /. cut muneris 12. ff, de muntr. &bonor. Qnod fi & ab honoribus, & amu- neribus non modo perfonahbus , verum etiam patrimonialibus imtnunitas a Principc alicui ex plenitudinepoteftatis conceffa fuerit, eam com- parationcad praecedentes habita plcniftimam re- €te dixeris, licet ea fimplkiter pltna appellctur in l. etiam minores y. C, de muner. pattwtontor. Et qmmvis immunitas muncrum publicorum per Principem conceffa in dubio a folis perfo- mlibus, non itcm patrimoniorum libcretonc- ribus. /. qttt itnmunitatem 3. C. de mttnerib. pa- trimonior. nec ulla privikgia in univerfum va- cationem praeftcnt ab his oncribus, qua: poffes- fionibus vel patrimonio indicuntur. I. ab bis 10. //. h. t. tamcn quaedam ex his a Principe ali- quando ex privilcgio pcrfonis quibufdam remiffa fuifle, conftatex / funtmuneta 11. infineff. h. t. atque itaangariarum praeftatio & recipiendiho- fpitis ncceflitas & militibus & liberalium artium profcfforibus inter caetera remitfa dicuntur. d. I. abbts 10 $. cotpus i.ff. h. t. I ult. §. ult. ff. de muner. & bonor. imo medicos, grammaticos, aliarum literarum profcffores & lcgum doftores una cum uxoribus & flliis, nec non&rebus, quas in civitatibus fuis poilident, abomnifun- cTione & ab omnibus muneribus civilibus vel publicis immunes cffe, conftitutumfuit. /. tne- dicos 6. C. de ptofeffor. & medtcis. 3. Caufaeexcufitionis, uti a munere tutelae,
ita& a, caetcris teipublicae muneribus, plurimae funt , quarum prarcipuas obiter recenfuiife fuf- fecerit, ut, fiopus, Intcrpretcs ad leges cita- tas confuli poiTmt. Primo itaquc loco fcxus ab omnibus illis muneribus excufationem prsbet» quaef exui mulicbri haud congruunt , ac pro- pter fragilitatem , verecundiam , debilitatem, aliamve fexus conditionem fceminis injungi ne- quennt. l.&qui otiginem }.§. corporalia 3. //. de mun. & honor l.pen. c. de bts, qui numero lir heror. I. unic. C. de mulier. & quo in loco. Sed & ipfis mafculis non una ex causa excufatio competit : nam & inopia vacationem tribuit, qu undiu continuatur, nifi obfequia corpori in- di&a fint. /. cura 4, §. 1. 2. ff. de mun. & hono- rtb. /. ab bis 1 o §. pen. ff. b. t. Si adverfa valetu- do. /. fextum 2. § pen. U pen. pr. ff b. t. & abfcn- tia reipublicae causa. /. 1. C. de ptofeff. & med. arg. /. procuratores 5. C, de excufat. munerum. &aetas, eaque vel minor annis vigintiquinquc, 1, ad rempubitcam 8. //. de muner. & honor. L fextum i.ff. h. t. I. mntantum 11. //. de decu- rion. arg. l.neque 5. /. etiam 7, C. de muner. pa- trimon. velmajor annis feptuaginta, fic ut an- nus feptuagcfimus debeat impletus efle j nifi quis antea munera non gefferit obpaupertatem» & in fene&ute admoveatur muneri, cujus ad- mmiftrauo non tam corporis vexationem, quam |
|||||||
|
De JURE IMMUNITATIS.
|
||||||||||||||||||||
|
u?3
|
||||||||||||||||||||
|
ac coronis non mlnus tribus merito fuo , non pra. fidum & proconfulum procuratorumque Ca.-
|
||||||||||||||||||||
|
semulorum corruptione vel redemtione , coro
nati fuerunt. .. unic. C, de athletis. uti & iis, qui in urbe Alexandrina annis triginta civilibus muneribus redte digneque fun&i. /. eum qui 5 8. C. de decurion. Non etiam quifquam fubire compellitur munus illud , ad quod fe propter inimicitias, ut onerc vexetur, nominatum pro- baverit. /. unic. C. ft propter inimicit. elettio fa- Ba fit, quive alium potiorem nominandumefle oftenderit. /. unic. C. de potiorib.ad mungrano- minand. Prsecipue vero illi, qui jam gerurit ho- nores, inviti munera non fufcipiunt. /. bono- rem 10. ff. de mtmer. & honor, l. tnduttis %. C. de excufat. muner. multiqueeorum,, quireipu blicse officiis aut minifteriis fuis utiles funt • ve- iuti Philofophi, Grammatici, Rhetores, Medici, legum Do<_tores. /. medtcos 6. & tot. tit. C. de profeffor. & medic. I. in honoribus 8. § pen. /. 9. ff. h. t. Advocati illuftrium ac fpedabilium judi- cum. /. fancimtis ut 6. C. de advoc. diverf, ju- dicior. tit. Cod. quib. muner. excuf. h'ty qui pofi implet. milit. vel. advocat. illi, qui caftris ope- ram dant per militiam. /. & qui origtnem 3. §. bis qui 1. //. de mun. & honor. defenfores rei- public_e. /. abbis 10. §,ult.ff.b. t. Comites |
.aric / leit/ttn T %". S. T. Tr. /__ t. Cf_n..i li1--r.rr"c
|
|||||||||||||||||||
|
laris. /. legato 12. §. 1. JJ. ». t. condu&orcs
ve&igalium fifci, qui prsefentes negptium exer-» cent. /. .._ hononbus 8. §. non alios 1. //. h. r. .. femper 5. §. conduttores io, ff. de jure immunit. /. «/-.#?. quib. mun. excuf, /.., qui poftimplet. milit. &c. navicularii majorum navium anno- nam juvantes, & negotiatores frumentarii, quam- diu adu ifta curant. /. bis qui naves 3. /. eos qui o. §• 1. ff. b. t. I. femper 5. §. negotiatores 3. & feqq. ff. de jure immunit. negotiatores veftiarii, linteones, purpurarii, particarii, de- votioni Principis infervientes. /. negotiatores 7. C. de excuf, muner. artifices pra.terea plurimi, cjuorum artificia funt in notitia comprchenfi. ttt. Cod. de excuf. artific. I. femper 5. §. pen. & ult. ff, de jure immunit. ficut alii multi enar- rantur, quorum conditio aliquam munerum graviorum vacationem tribuit. /, ult. ff.de jttrc tmmunit. Non tamcn Poe ta. aut calculatorcs. /. 3. /. 4. C. de profeff. & med. nec menforesin, provinciis. /. ab bis 10, §. corpus 1. ff. //. r. nec illi, qui primis literis pueros imbuunt. /. fextum z. §, «... ff. h. t, /, ut gradatim ir. §. ult. ff. de muner. & honor. nec hydraula., aut venatores. /. 4. /. 6, C. de excufat. numerum. |
||||||||||||||||||||
|
T 1 T V L V S VI.
|
||||||||||||||||||||
|
De jure immunitatis.
.<:,-. • -. ■
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||||||||
|
& pofteris?
5. CoUegiodata immunitas an profxt furrogatis in
collegio? An, fifmgulis membris nominatis, aut quibusdam ex coUegio-, datafxt ? An profit affumtis in coUegium, qui non agunt agenda, vel carent aliquo requiftto per legem, immunitate donan- tem? 6. Anpatrifamilias immunitas data profit uxorili~
berisquef siprofttuxori,antunc&vidua} An emtori competens immunitas proftt ei, quiexre- trattufundum avocat ab emtore ? _.»immunitas perfonalis proprietarii ptoftt colono, fruttuario» aut emtori in cafti venditionis ? 7. lmmunitas conceffa nonoperatur, ubiefturgens
reipublic£ neceffitas; vel penuria eorum, qui mu- ttera vel honores gerere poffunt, An, qui immu- nitate gaudct, eam amittat in futurum ex eo% quod quadamfyonte fubierit ? Qmbus modis aliis ceffet tmmunitatis concejfio ? RemifT. neficio immunitatis contineantur. Immunitas,
etfi ad hopores etiam ac munera perfonaliaper- tinet, proprie tamcn & accurate loquendo eft exemtio, vacatio, relevatio a pra.ftandistribu« tis & oneribus. Eftquevelperfonarum» velre* Mmminrnrnm rum, |
||||||||||||||||||||
|
x. Quotuplexfit immunitas. Recenfentur varia de
immunitate, alibi trattata. z. Vnde dijudkandum fit, quo usque fefe exten-
dat conceffa immunitas ? Anexpr&fcripttone^ & m ea hic locttm habeat ? Striftam recipit inter- ■pretationem immunitas data. In dubio a folu perfonalibus non patrimonialibus comeffa pr&fu- tnitur. Data imtnunitas a vecligalibus, ad pr<z- fentia, nonfutura, pertinet. Quid, fmonno- vaimpofita, fedveteraaufta fintt Pradiisali- cujtts indulta, adfola pr&feniia, non poft qmftta fpettat. Quid,fi prafentia alluvione auttafmt ? 3. An ... dubio perfonalisfit, anrealuadheredes
tranftens} Etquid, fi perfona proptermilitiam aut dignitatem data fit, «0» ipfts rebus ? Quidt fi perfona talis militare definat ? Quid, /i im- tnunitas perfona data fit ob bene merita ? 4. tsid quales fucceffores tranfeat immunitas ge-
neri & pofteris data ? Et quid, ft data liberis |
||||||||||||||||||||
|
uperiore titulo a&um potiffimum
de caufis immunitatis , hic vero tra&andum magis dcjureimmuni- tatiti ideft, forma, conditione, legc ejus, «juatenus duret > qui be- |
||||||||||||||||||||
|
Lib. L T i t. VI.
|
|||||||
|
U9*
rum, qu# liberatsc funt; ac vel ad tempus vel
in perpctuum ; atque ita conceflio immunitatis * apud nos frequens eft in iis, qui agrorum mer-
forum exficcationes fuo fumtu, fed publica au- toritate, faciunt, ut patet ex iis, quaz fcripfiad tit. de acquir. rer. dommio num. i^.poft mf$. De immunitate refpe&u vc&igalium jamanteaplu- ra fuerunt expofita in tit, de pubticanis & vecli- gal. & commtff. num, 17. 28, 29,30. quorum haec fumma fuit num. 27. Qui allegat immunita- tem a vefttgalibus, eam probare debet, Concedit eam Princeps. An & magiftratus circa vecligalia municipii} An Princeps concedere pojfit poft faftam bcaiionem vefttgalium ? lufcrtpta immunitatis an prafumantur per obreptionem impetrata ? An pra- fcrtptioneimmunitas acqitiri poffit} num. 28. Qui babuerintimmunitateml ubt de legatis, fifco, Prin- cipe, ftudtofis, navicularits rem fuam geremibus, militibus | item de rebus exercitui Vel ufus fui causa paratisi tumjurecivtli, tum moribus: & de fru- Jtibus horariis, (fiujten) in proprio natis accon-
fumtis, vel alten donatis; & de abrogata tmmu- nitate portionis, quamfmenaulo magiftri & focii nautici transvehunt (voeringe ) num. 29. Qui am- pliusapud nosgaudeant immunitate vettigaltum; u- bi & de focietate Indtca. Qualet Hollandid civi- tatesfmt immunes a tglonio} num. 30. Quidju- ris, Ji bona pertineant ad duos, quorumaltertm- munis eft, alter non ? Quid, fi bona munia & im~ muniamixtaftnt? 2. Praeterhsec generalius circa jus immunita-
tis obfervandum elt, in qiueftione, quo usque fefe extendat data immunitas, id ex diplomate conceflionis, feu codicillis impcrialibus dijudi- candum efTe, fi quidem immunitatis beneficium aPrincipeindultum fuerit. arg, /. femper 5. §. immunitati 4. ff. b. t. Sin a kge, potiflimum ex confuetudine, optima legum interprete , id de- finiri oportere. arg. /. ftdeinterpretatione 27. /, o^.ff.delegibus. I. non tantum 9, circa fin.ff.de decuriomb. I. /i publicanm 4. §. uh ff. depubltcanis, Andr. Gayl libr. 2. obferv. 5z.num.18. Nam, quod attinet jus immunitatis ex prafcriptione, verius eft, neminem ex fola prafcriptione fibi poffe immunitatem adrogare, perea, qusetra- dita ttt. de diverfts temporal. prafcript num. 11. ante med. Dc castero, quia immunitatis indul- gentia privilegium habet, etiam ftti&am reci- pit interpretationem, ut quam minimum dero- getur juri communi, arg. l.quodvero contrai^. ff. de legibus. fecundum tundamenta juris, de pri- vilcgiorum interpretatione tradita in tit. de con- fht.ptincipum ntim. 16. & feqq. Undemulto- rum dependet* determinatio: etenim propterpa concefla fimpliciter immunitas in dubio a folis perfonalibus, non item patrimonialibus, mu- neribttslibcrationemtribuit. arg. I. ab his oneri- bus 10, ff.de vacat, & excuf. mun. l.ult. §. abhu- jmmodi 24. ff. de mun. & bonor. I. funtmmera 11. ff.de vacat.& excufmun. Rofenthaldc/i?«- dit cap. 5. (oncluf. %6,inpr. Et data a ve&igaU-. |
|||||||
|
bus immunitas ad prafentia tantum, non itertt
futura, feude novo imponenda, temporecon- ceflionis ignorata & non cogitata, pertinet, fi nonaliapateatmens concedentis. arg. /, Rutiii& PoUa 69. /. in lege fundi jj. ff. de contrab.emt. Contra, quam dicendum videretur, fi non no- va inducT:a, fed priora tantum au&a fuerint; cum acceflio fequi debeat fuum principale. \^iflen- bach ad Pand. vol. 2. difput. 40. num. 21. Ant. Matthjeus de auftion. Itbr. 2. cap. 7. num. 54.^" feqq. SimiH modo rebus alicujus, veluti prse- diis, indulta immunitas, non liberat ab onere resillas, quxei, qui privilegium meruit, po- ftea acquirends funt, quia femper prafens tem- pusintelligitur, fi aliud coroprehenfum non fit> aut circumitantia? aliud evidenterhaudfuadeant. arg. l.fiitaj. ff, deauro& arg.legato. l.ftaco^ lom%9 ff.de verb. obligat. quamvis &hiccon- tra refpondendum videatur , fi prjedia non de novo quaefita, fed alluvione aut aliter aucta es- fent, ut in acceflione idcm juris fit, quod in principali re. Confer "Wiflcnbachium d. vol. 2. dtfput.qo.num, 20. Ant. Matthsum dc auttioit. Itbr, z.cap.j.num. 52.53. 2. Adhaec pcrfonalis magis in obfcuro, quam
realis, praefumenda immunitatis indulgentia cft.
Licet enim pacla potius realia credantur, qaam
perfonalia , quia latiorem recipiunt interpreta-
tionem , tanquam ad jus commune fpeclantia ,
utdidum tit. de pattii num. 14. infine. indeque
etiam nonnulli velint, immunitatem ex vi con-
tra&uscarnpetentem ad heredes transmitti: (de
quotamen merito dubites, fecundumtraditain
tit, de conftit. Ptincipum num, 14.) aliud tamen
procul dubio in ea ftatuendum , qua? fine for-
ma conventionis, per modum beneficii tributa
fuit : quippe qua; , cum jus fingulare habcat,
&detrahat aliquid zequahtati ifti,, qua: interci-
ves confervanda erat, ac per confcquens etiam
publicse utilitati, finibus quam maxirae angu-
itis coardanda fuit ; adeoque pcrfonis data ad
heredcs non tranfit. /. i.§. r. Lfemper <}.§■ im-
munttati^. ff/ h t. Andr. Gayl libr. 1. obferv.
2. mm. 14. Ant. Matthsus de auclion. libr, 2.
cap. 7. num. 50. Confer Menochium libr. 3.
prafumpt. 103. Rofenthal fjnopfi feudali cap. 5.
concluf 85. Perezium tit, Cod. de excufi mune-
rum.num. 18. 19.20. Quin imo, fi nonno-
minatinVcertaj perfohse, fed dignitati vel mili-
tiae, atque ita perfonis propter militiam aut dig-
nitatem, jus immunitatis datum concipias, he-
redibus illud riequacmam prodeft , five a folis
perfonalibus , five ettam a realibus muneribus
liberationem indulgentia contineat , fi modo
non ipfis fit rebus collata, fed perfonis militia:
aut dignitatis contemplatione, /. fordidormi 12.
C. de excuf. munerum, arg. /. pen. ff. de fervitute
legata. cum utique in omnibus caufis id obfer-
vetur, ut, ubi perfonae conditio locum facit be-
neficio, ibi deficiente ea, beneficium quoque
deficiat. /. momnibm <>8. ff.de reg. juris, Vt ta-
men
|
|||||||
|
De jure imm
|
ll9f
ad municipalem. I. femper $. §. immunitatiq. ff,
h. t. jun<S. /. unic. C. de libertinis. Andr. Gayl libr. z. obferv. 2, num. 16. Perezius ad tit. Cod. de excuf. mttnerum. num. 16. licetaliter fentire videatur Pctrus Barbofa ad l. 14. ff. foluto ma- trimonionum. 38. 39. Ant. MattLeus dcaticiion. Itbr. z.cap. 7. num.6t. 6z. 6$. 5. Collegio concefsa immunitate , non illi
tantum ea gaudent, qui conceflionis tcmpore membra ejus fuerunt, fed &, qui qitocunque/ tempore deinceps in priorum deflcientium lo- cum furrogati, autcooptati funt; cumcollegk mori aut deficere nonintelligantur, fcd, muta- tis licet omnibus membris, eadem nihilominus maneant. /. ftcut 7. §. ult. ff. quod cu)usqueuni- verftt. nomine. I. proponebatur 76. ff. de jttdiciis. I. fotmacenfuaiiq. §. quanquam 3. ff. de cenfibus. /. maximarum 12,. C. de excufat. mun. Diverfum eflet , fi non ipfi collegio vel corpori in com- mune, fed fingulis perlonis, aut nominatis cer- tiscollegii mcmbris indulta cfTet. d. I. 4. §. 3.1 ff. de cenfibus. d.l. iz. C. de excuf. mun. Sed & collegio ipfi data, non omnibus compctit > qui in illud affumti fuerunt, fed illis folis, qui \xx eo artifices funt, & operam impendunt utiliter. i. ptn. §. pen.ff. h. t. nec deftituti funt aliquo arti- ficii aut negotiationis requifito, quod a lege aufi, conftitutione, immunitatem tribucnte, cxa6tutn eft./. femper 5»§. licet 6. ff. h.t. jund. /. 1. pr. ff. b,t. 6. An autem immunitas patrifamilias da-
ta, etiam uxori ac libcris familiatque e;'us pro- ficiat , dubium eft. Sanc fi immunitas a ve- digalibus ratione fpecierum , qua? ad alimen- ta & munditiem fimiliaque pcrtinent, patrifa- milias tributa fuerit, immunitatis utilitas hade- nusadtotam familiam fpeetare vidctur, quatc- nus illa efculcntis & potulentis, ac id genus aliis fimilibus, fine vedigalis folutione pcrpatrem- familias comparatis, uti potcft; ne alioquin dif- ficultas oriatur in difccrnendis ac aftimandis illis, qujeufuipatrisfamilias, quarque ufibus familia; ceffurafunt ;idquead exemplum illius, cui ufus alicujus rei relicHus eft : quippe qui cum uxo- re, liberisque , & libertis, nec non pcrfonis aliis Iiberis, quoram opera tanquam fervorum utitur, comniorari in domo ufuaria poteftj & ex fundi ufuarii fruclibus tantum fibi fumere, quantum fibi fuisque , quin & hofpitibus ac convivisfufflcit; uti vice verfa maritusquoque, fi uxori a>dium fundive ufus competat. arg. /. plenum 1 z. § prater i.ff de ufu & habitat. §. item u qui z. Inftit. eod. tit. Ant. Matthjeus de au- clion. libr. 2. cap. 7. num. 58. 59. Sed vix eft* ut id ad omriis generis immunitates alias porri- gatur : indeque eft , quod aliquando nomina- tim uxori quoque ac liberis immnnitatcm tri-. butam videas, ut contigit in Mcdicis, literarurn Profefforjbus, Icgum Dbcloribus. l.medicis 6. C. deprofeff. & med. quaf doque fpcciatim liberis Hbertisque , qui funt de familia , denegatam, l.femper 5. §. immunitati fiff. b. t, Plane qui- Mmmmrnm?! z bus
|
|||||||
|
rncn hi s quibus propter dignitatem, beneficium
tale tributum fuit, eo non quamdiu militave- rint, fed , quamdiu vixerint , perfruantur. /. tam legem 14. C. de excufat. mun. Confer Petrum Barbofam ad /. 14. //. folttto ma- trim.num. \<$.& feqq. & num. 10. 20. Quid, quod ne tunc quidem, cum propter bene meri- taimmunitas obtcnta fuk , heredibus utiliseft, aut certe non ultra perfonas nominatas extendi- tur. /. 1, §. ulu ff. deconfttt. Prtncipum, %.fed & qttod 6. in fine Inftit. de jure nat. gent. & civili. utcunque legata, ctiam propter bene meritum rcli&a, ad heredes tranfeant, 11 modo cceperint legatario deberi, ex certis juris noftri principiis; tum, quia ex causa lcgati dominium lcgatario ac- quiritur, quod ad heredes tranfitorium eft ; tum, quia difpofita de iis, qu$ ad jus commune perti- nent, adea, quae contra juris rationem intro- du&a funt, trahi non debent. arg. /. quod vero eontra 14. /. 15. ff. de legibus. Petrus Barbofa ad l. i^.ff. foluto matrimon.num. 7. Pcrezius adtit. C. de excuf. munerum num. 14. 4. Quod (1 immunitas nominatim generi &
pofteris indulta fuerit, ad eos quidem, qui ex mafculis, non vero ad illos, quiexfceminisna- ti funt, pertinet. /. 1. §. ult, ff b.t, quia mulier familias feu generis fui caput & finis eft. /. pro- tiunciatio 95. § ult.ff. de verb. ftgnif. fed & ipfis permafculcs fuccedentibus in perpetuum durat. /. immunitates ^,ff. h.t. Plane Uberts & pofteris datse immunitates , etiam ad defcendentes per foeminastransmittipomint, quia libcrorumap- pellatione continentur non tantum, qui in pote- ftate funt, fcd omnes, five virilis fivc fceminini fexusfint, autexfceminino fexu dcfcendentes./. lognofcere 56.5. 1. //. de verb.fignif.l. ult. C. de fuis & legit. hered. d. I. q.ff, h. t. Quibusnon adverfatur Javolenus, aflerens* vacationem, item- qite immmitatemt qus, liberis &, pofteris alicujus dataeft, ad eos duntaxat pertwere, qui ejus fa- miliafunt. /. vacatio 12. ff. de muner. & honor. Per familiam enim ibi intelligendi, qui ex ea- dem primi immunitate donati domo nati prodie- runt, fcu jure fanguinis legitimi ex co defcen- dentes funt: ita namque fecundum Ulpianum, communi jure familiam dicimus omnium agnato- rum: nam etft, patrefamilias mortuo, finguli ftn- gulas familias habent, tamen omnes, qui fub unius poteftatefuerunt, recle ejufdem familia appellan- tur, qui ex eadem domo & gente proditt funt. I. pronunciatioyj. §.familia z. infmeff, deverb.ftg- tiif. idquc ad exclufionem tum adoptivorum, qui alitcr accepto familiae vocabulo in familia qui~ dem funt, fedimmunitatum defcendcntibuscon- ceflarum participes effe non debent, ne cbm- mento adoptionis fraus fieret ftti£tx privilcgio- rum interpretationi. arg. /, fideicommiffum afiliis 76. ff. de condit. & demonftr. tum etiam liber- torum, qui itidem latiore fenfu in familia pa- troni efle cenfentur, nec tamen propter patro- numimmunitate gaudent. arg. /, libertm 17. ff. |
||||||||
|
Tit. VIL
52,. num. 26. & feqq. Ant. Theffaurus decif.
234. num, 10. Schraderus de feudis part. io. feit. 1. num. 130. Petrus Heigius part. 1. quteft, 18. num. 2j.& feqq. Rofenthal de feudts cap, 5. cencluf 86. Perezius ad tit. Cod. de immuntt. nemini concedend. num. 4, Quod fi is, qui im- munitate gaudet, munera qusedam five perfona- lia five realia , a quibus excufare fe poterat, (pon- te fufceperit , non ideo in totum cenfetur re* nunciafle fuo immunitatis juri, fed adhucare- liquis nondum fufceptis Hberationem fibi vin- dicarepoteft. l.publki z.l. 3. C. de bis qui jponte publ. mm. fubeunt. I. voluntaria 1 z. C. de excuf tut. nifi fiqui fponte fefe decuriones fieri inpa» tria fua pafli fint, fine ulla certa lege pa&oque confcrvandse immunitatis. /, 1. /. ult. C, de bit qutfpontepubi mun. fubeunt. I. femper <}.§.ult. ff. b.t.t. qui ad tempus z. ult. ff. de decurion, Cum autem immunitatis jus privilegium contineat,non eft, quodhicexprofeflode modis agam, quibus ceflat aut evanefcit immunitatis conceflio , eo quodidcolligi fatis poteft ex iis, quae de privile- giorum amiffione interituque fcripfi ad tit. de con- ftttut. Principum. num. 20. &mult.feqq. Quibus adde Ant. Matthaeum de auiiion. libr. 2, cap. 7. num. jj, &mulmfeqq. |
||||||||||||||
|
1196 L i b. L.
bus in cafibus uxores ob maritorum honores
ac dignitates immunitate gaudent , eas etiam viduas factis, quamdiu in novum matrimonium non convencrint, gaudere aequum eft, per ea > quaedixi in tit. de fenatoribmnum. <),feqq. Quod fiemtor ex privilegio immunis a laudimiis aut aliis oncribus venditioni rerum impofitis retra- ftum patiatur, retrahentem ca non frui immu- nitate, fed folvere perinde oportere , ac fi ab initio emtor extitiflet , di&um in tit. de lege commifforia num ly.inmed. Et an immunitas perionalis proprietarii profit colono aut fru&ua- rio, aut emtori in cafu venditionis, videri po- teft apud Ant. Matthsum de atiilion. libr, z. Cap. 7. num. 66. 67. 68, 69. 70. 7. Non tamcn, pcr immunitatis conceflio
nem quifquam cujufcunque ordinis aut dig- nitatis ab iis eft liberatus muneribus , quas ex urgcnte quadam pcculiari reipublicae neceflltacc indicuntur. I 1. 2. i. C ie quibus muner. vel pr&ftat. nulli liceat fe excufare. I. 1. C. deindtcito* ttibtts Nec, fi penuria fit eorum, qui munera publicavel honores fubire poffunt, urgente fci- licet & tunc nercflitate» ut immunitates ad ali- quidinfringantur. /. W gradatim 11. §. quotiens 2.1. bomr 14 §.utt. I afttmationem \6. §.ult.ff de muner. & bonor. Andr. Gayl libr. z. obferv. |
||||||||||||||
|
T ITV L V S VII.
De legationibus.
S U M M A R I A.
|
||||||||||||||
|
jure revocandidomum. Et an, acquando, qmbtss-*
que tn caujis abfentes tn patiia defendi debtte* rtnt ? Ex quo tempore, & ad quod ufqtte tempui gavifi fuermt jure abfentium retpubtks causa* An morientes in munere tegationU debeant viati- ca accepta reftttttere cottegu legationis, aut rei- publka ? 5. An bt legati potuerint dona accipere, autlega-
ttonem deferere ? An,& quatenus privata fua vel aliena negotia gerere, curare ? Et qttid moribus ? 6". De noftratium ad comitia & collegia varia dele-
gatorum jttre circa in jus vocationes & arrtfta- tiones, jus domkilii; deqtte adeunda eorum hc- reditate cum beneficio inventarii; aut tn eam fuc- ceffione ab inttftato; de fotennitate per eos in te- ftamento & aliis acitbus adbtbenda. Quo usque fubftnt legibus loci> ubi tegationis causamoran- tur ? De damno iis reparando, qttodfertuito pajfi fum. Remiff. |
||||||||||||||
|
1. Quot generum fmt legati} De inviotabilitate
Legatorum a populo libeto ad poputum Uberum tnifforumy rattone perfona, bonorum, comitum, adtum, etiam jure Hollandico. t. De legatione\\bcr'i& nonhbcra. Abfentes iiberk
legatione non gaudent juribus legationum. De le- gatione ermiua & non gratuita; deque viati- co, (eu legativo. 2, De modo conftituendi Legatos munkipiorum.
Qui, & quot fuerint eligendi ? An & unus fotuerit plures legationes fufcipere ? Qho ordine qttuque in munkipio fungi dtbuerit legattone} ~Bx quibtts caufts fe potuertnt excufare a lega- tione ? An fungi potuerint legatione per vica- tium; & per quem ? An & moribus ? Quando biennii vacatio competierit legatione perfunclis ? An ftlio ex eo> quod pater legatus fuit; velex eo , qnod ipfe $ro atto vkarium Legati munus fubiit ? 4. De priviUgiis legatorum municipaimm. vbi de
|
||||||||||||||
|
ij. jf. de accufat. t. fed addes 19. §. ult. ff,
locati. I. diem 4. ff de offic. affeff. de quibus a&urn in tit, de offtc. prajidis. Alii appellantur Legati Vrdconfttlis, Proconfuli additi, fecundum latius tradita in tit. de off. troconf. & tegati. Alii, qui
|
||||||||||||||
|
egatorum tion una conditio eft:
alii enim Legati Cafaris vel Impera- toris dicuntur, ad provincias Cae- faris regendas miffi, adeoque prae- fidej provinciarum. 4, botttccufaYe |
||||||||||||||
|
Delega
|
1197
non gratuitd omnino, adeoquenon femper, fed
imerdum. Non obftante d. I. 2. §. uh, //, h. t, cum videatur in ea lege addenda effe voeula non, ac legendum, his , qui non gratuitam le- gationem fufcepermt , legativum ex forma refti- tuatur; prout etiam ita legitur apud Holoan- drum, nec non in corpore gloffato. Non enim fatis refte gratuita dicitur legatio , quse muni- cipio per viatici reftitutionem onerofa eft. 3. Conftituebantur legati non modo prz-
fentes, fed & abfentes, decreto feu mandato de- curiontim. d. I. Titio cttm 36. //, ad municipa- lem. I. f\ abfenti 11. //. b. t. unde & Ugatio mandaia dicitur in /. Paulus refpondtt 8. $. 1. in fme ff. h. t. Et quidem idonei j non infa- mes, aut poftulandi jure carentes , aut reipu- blicae feu civitatisdebitores, licet lcgationi de- cernendse non obeffet, cjuod quis fifci debitor effet. /. fciendum 4. pr. & §. 1. 2. //. h. t. Non etiamin unaeademquecausaplures,quam tres, ne nimium fumtu viaticifque civitas gra- varetur. d. I. fciendum 4. §, ult. ff. h. t. li- cet pauciores mitti potuerint, imo unutn euq- demque plures lcgationes fufcipere prohibituru non fuerit ; prjelcrtim , fi & fumtus & itine- fis compendium id fuaderct. /. pen.pr. ff. h. t. Fungi vero legatione dcbebant co ordinc, quo erant in albo fcripti j nec alias quifqUam mu- nus legationis obire invitus compellebatur, ?uam (I priores , qui in cutiam Je<5ti eranr»
undi effent : nifi legatio de primoribus viris defideraret perfonas , & qui ordine vocaban- tur, inferiores effent ; tunc enim ordo obfcr- vandus non erat. /. fciendum 4. §, ordine j.ff. h. t. )mi6t, l. injuriarum aclio 13. §. idetn Lftbeo j. ff. de injuriis. Excufare tamen a le- gatione fcfe potuerunt, qui tres habebant Jibe- ros. /. 1. C. h, t. Nec is, qui aliqucm accu- faverat, compellendus erat legationem fufcipe- re ad eum, qui fe domefticum aut amicumdi- cebat ejus , qui accufabatur. d. /. fciendum 4. §. fi accufatio 3. ff. h. t. Licet enim fodimei fociusmeusfociusnonfit. l.mmfociiio. ff. pra focio, tamen inimici mei amicus etiam meu$ videtur inimicus effe. arg. /. liberi de 28. inft- ne C. de inoff. teftam, Pra*teiea permiffum ie- gAtis hoc fuit, ut per vicarium legatione fun- gi poffent, dummodo noh alfos , quam filios fuos vicarids dairent. d. I, 4. §. legati 4. /, vi- carius 13. ff. h. t. nifi fofte gratuitam quis le- gationem fufcepiffet; quafi ille libcraliora pa- trise prxftans ofiBcia, non ita ad filiorum perfo- nas coar£fendus fuerit. /. f\ abfenti n, ff, h, t. Licet moribus noftris ob eleclam perfonse in- dtiftHam & Bditn vkaria hujufmodi opera in Ie- gatis improbata fit. Groenewegen ad l. 4, §. 4. ff. h. ti A$h£t bicnnii vacationem a legatione habuerunt, qui legatione perfuncli ftierant. (licet in aliis triennium vel quinauennium da-» tum eflet) /. filius 7. ff, h. t. I. ab honoribus 2. 1 C. de mumi. & honor, non continuand, etiamfi Mmmmmmm 3 dc |
||||||||
|
cjui a populo Romano ad exteras gentes, vel
ab his ad populum Romanum miffi. /. ult. ff. h. t. I. fanclum eft 8. §. fanclum i. ff. dedi- fif, rerum. I. qui a latronibus 13. §. 1. //. qui teft. fac. poff. I. a legatis 8. C de veBig. & com~ tnijfis. quos arrefto non poffe vexari vel ratio- ne bonorum , aut cBmitum ac miniftrorum, di&um in tit. deinjus vocandonum. 43, &jure gentium fan&os elfe atque inviolabiles ob fidem publicam, de eorum fecuritate interpofitam., ex- pofitum in tit.de inftit,& jurenum. 18. Eoque nititur fundamento , quod ab Ordinibus Hol- landiae fancitum fuit, illos, qui verbis injufio- fis legatos la_dunt, aut vim-edibus eoruminfe- runt, pulfando, vitra confringendo, concurfum ante sedesatque turbam fadendo, aliifquefimi- libus, corporali pcena coerccndos cffe. Ptacit. Ordinum Holl. 29. Martii 1651. vol. 1. pla- eit. HoU. pag. 525. Alii denique funt legati k municipiis ad Principem mifli. I. ult.§.legati 12. //. de mun. & bonor. vel etiam qumdoque ad aliasperfonas./. fciendum4. §.(iaccufatio ^.ff.b. t. ab Ulpiano legati municipalesdicti. /. i.ff, h. t. de «juibus potiflimum hic titulus conceptus eft. 2. Legatio autem alia libera eft , alia non
libera. Liberam dixerunt, quaz fine ullareipu- blkx procuratione , privatje tantum rci gratia fuftinetur , dum quis titulo honoratur, ut fe- licius fua expediat. l.quilibera 14, ff. h. t. jun6t. I. item bi 4, /. 5. ff, ex quib. caufts majores. Go- tofredus in notis ad d. I, 14 Beroaldus4(/ Sue- ton, in vitd Tiberii cap.^i. Nonlibera, quam quis fuftinet reipublicse causa, &tanquam mu- nus publicum perfonale invitus fufcipere com- pellitur , quseque fola juribus ac privilcgiis le- gationum munita eft: cum illi, qui libera ab- funt legatione , neque reipublicse causa abfen- tes intelligantur. d. I. 14. ff. b t. jund. d, l. 4. /. 5. /. reipublica causd 36, ff. ex quib. cauf. majotes. neque propter eam privilegiis utantur, quse reipublicse causa abfentibus competunt. 4, /. 4. m fme ff. ex quib. cattf. majores. Sed & fecundo legationem aliam gratuitam, aliam non gratuitam fuiffc » coiligi poteft ex /. legatus 2. §. ult. I, fi abfenti 11, pr, ff. h. t. Gratuita le- gatio fuiffe videtur, quam quis non publicis ci- vitatis, fed fuis impenfis fttbeundam fufcipiebat, fic ut eo nomine nullum ei viaticum, quod & legativum di&utn, prseftaretur. Non gratuita, quando viaticum legato ad fuftinendos itineris & alios fumtus a municipio pendebatur, fic ut aliquando difputatum fuerit,utrum viaticum illud ei, cui Romae ftudiorum eausa degenti nego- tium a patria mandatum erat, deberetur, an magis alteri, quem is fuo loco fubftituer.lt. U Titio cum $6. ff. ad municipalem. Eoque per- tinet, quod Jurifconfultus in /. ult. §. legait 12» //. demun. & honor, fcripfit, iegatos, qui ad facrarium Principis mittuntur, viaticum, quod legativum dicitur, interdum folere accipere; quate- nus fcilicet illud "m gratuitd non accipiunt, in |
|||||||||
|
Li b. L. Tit. VIII.
|
||||||||
|
1198
de eadem causa, quam in lcgationc dcfende-
rant , litigaretur. /. Paulus nfpondtt 8. pr. ff.. b. t. fi raodo tranfmarina legatione pcrfuncti elTent , non itcm, fi de proximo obfequium leipublicse exhibuiffent. I. tranfmarma 3. C. b. t. Sed propter patrem legationc functum filius bicnnii non habuit vacauonem, utcunque ho- ncres alii inter patrem & filium non potuerint continuari. /. ftto 6, ff b.t, jun&. I. 1. & tot. tit. C. de muner. & bonor. non continuand. inter patrem & {Hittm. Neque quifquam declinare aut deprecari munus legationis potuit ex eo, quod vicarius alieni muneris datus , legationem pro alio voluntate fua fuicepiffet; fed pctius vaca- tio biennii ei compctcbat , cujus vicem gefle- rat, quia is per alium lcgatione functus vide- batur. /. flim 7. I. vicarms 12. ff. h. t. 4. Plura legatis hike beneficia fcu privile-
gia inveniuntur tributa , puta , quod Romas, ubi legationis causa fubfiftebant, conventi, ha- buerintjusrevocandidomum, ut latius di&um tit. de judiais num. 91. Quod jn negotiisqui- dem ante legationem fufceptam motis ablentes dcfendi debucrint , at fufcepta jam legatione non , nift injunclo munere fungantur , id eft, defungantur » feu defuncti iint. /. pen. §. 1. ff. b. t. ibique glofla : non, dum adhuc fun- guntur. /. ult. ff. eum qut appell. in ptovincm defendi. Quod gavifi fuerint juribus coiuin, qui reipublicsE causa abfentes funt. /, fed & fi per 16.$ ult. ff. ex quib, caufismajores. ex quo creati, non ex quo profc&i , aut Romam ve- nerint. /. legato tempus 5.//. b. t, donec rever* fi, velreverti potuerint atquc debucrint, com- putato ad iter jufto tempore. arg. /. 4. /. 5.//. tx quik cauf. majores. Denique , quod , fi in muncre legattonis, antequam ad patnanYrever- terentur, decefliflent , lumtus proficifcentibus dati non reftituercntur , fcd pcnes hcredes re- manerent. /. legatus anteqttam 10. $. i.ff.b. t. adeo ut, pluribus miffis, fi finguli proprio nomine fumtus fufccpifTent, reliquisnon debe- retreftitui, quod unus moriens adproprias ero- gationes fufceperat: vel, fi maxime m eacau- sa cflet, ut reftitui omnino deberct, reipubli- cs inferendum fuerit; nifi id , quod defun&o datum, honorariis advocatorum deftinatum fu- iflet. / cum vos z. C. b t. 5. Officium legatorum eft, a muneribus feu
donis capiendis abftincre , fi nolint legis Ju- |
||||||||
|
lia? repctundarum rei ficri. /. 1. ff ad leg. JaL
repetund. lcgationem fufceptam non deferere; ne ahoquin extra ordinem puniantur , ordine moti. /. i.ff, b. t. nifi probent, fe neceflaria causa impeditos moram fecifle. /. legatus contra 2. $. r.-.jf. b. t. I. cum vos 2. in fine C. b. t* prscipue vero curare pubHca fibi commifla, non ptivata, five propria, five aliena. /. Paulasres- pondit 8. §. uli. ff. b, t. Ut tamen poflint 8c cum amico fuo prsetore gratis confilium com- municare. d. I. 8. §. ult. tn fme ff. b. t. & ex permiflu Principis libellum de aliis fuis negotiis dare. /. is qui legatione 15. ff.. b, t. & a Prin- cipe quid contra ipfam illamrempublicam, cu- jus lcgati funt, petere , dummodo per alium, non per fe petant. /. legatus contra 2. pr. ff.h* t. & de injuriis ac damnisj lcgationis tempore fibi illatis, etiam ipfo legationistcmpore expe- riri. / Paulus rtfpondit 9. /. 10. ff. b. t. cVcau- fam pupilk fuse inftruere vel defendere. /. fi abfntt 11. §. 1. ff. b. r. & domum fibi in fua patria comparare. /. Itgaius creatus 12. ff, h. t. & hereditatem adire etiam coacli a fidcicom- miflario , fi eam fufpedam dicant , licet non coganturdeliberare ac reftituere, nifipoftquam domum reverfi funt. /. fi legaius 50. //. b. f. Quamvis de his omnibus anxia nimis difputa- tio efle videatur , dum nullt nunc interdidum privata fua traclare , fi modo publica non ne- gligat aut intermittat. Groenewegen adl, 11, §. 1. //. b. t. 6. Porro de legationibus publicis confulen-"
di, qui de jurepublico fcripferunt. Etquid ju- ris fit in noftrarum regionum delegatis ad va- ria collcgia circa in jus vocationes & arrcftatio- nes, didum in tit. de in jus vocando num. 44. cir- ca jus domicilii; in tit. de judtciis nttm. 98. cir- ca aditioncm hcreditatis delegatorum talium cum inventarii beneficio; in tit, de jure deliberandi^ num. 12, aut fucccffionem ab inteftato in bo- na eorum mobiiia; in tit. ad fenatufc, Tertut- Uan. & de fucceff. ab inteftato num. 34. autfo- lennttatem tn condcndis teftamentis aliifque afti- bus folennibus; in tit. qttiteftam. fac. poff.num. 14, Amplius, an, & quo ufque fubiint legi- buslocorum, in quibus legationis causa com- morantur; in tit. de legibus num. iz. Denique de damno iis reparando, fi quod fortuito paffi fint, videri potefi confilium in Refponf Jurifc. Holl, part. 4. confil. 385. |
||||||||
|
r 1 r v l v s Viii,
De adminiftratione rerum ad civitates pertinentium.
S u M M a R 1 A. v1
I. De creatore curantium res civitatis,deque cu- eos puftanda, rationibus reddendis* &an,ae
ramum talium ymb wh D« camiwe per I quando femel reddit* retraclan poffmt ob caU ; ?■-.. -;.-- ■■»■ \ ■■•- cult
|
||||||||
|
DE ADMINISTRATI
|
1199
tionem folvendi ? An privath jus exfttuendi in
publico ? An repetere debeat fortes bene faueri coUocatas? , 3. An7& quando finitk adminiftratkm conveniri
pojfit a creditoribus reipublica ? 4. Qui obligentur ex hk adminiftratione. Ubi dt
patre filiifamiliaf , §lio patris adminifttantis % fidejufforibus , nominatoribus, collegis advimi- ftrationis, quo ordine, ac quando bi omnes con- veniti pojfmt , deque beneficio ordinis ac divi- fionis. |
|||||||||||||||
|
' cult irrorem ? Qualti culpa pr&ftanda , &
qiht doli pcena ? An teneamur, f\ Princeps pe- cuniai civitatis in ttfus publtcos abftulerit ? De diligentia adbtbenda in exigendis teipubkfa de- bitis, exjurebodierno. 2. Cujrn temporis pericalum ad admtniftratorem pertineat ratiene penfwnum , aut nominum ci- vitatis ? An civitati relifta ad certos uftu con- vertere pojftt in ufus alios fwe Principis autori- tate ? An ad ufuras teneatur, fi pecunias ad- tiiiniftrationis penes fe retinuerit, vel a debito- ribus non exegerit ? An poffit iis concedere dila- reabantur in civitatibus prseter alios
publicae utilitatis curam gerentes, etiam adminiftratores feu curatores rerum ad civitates pertinendum; & qui eos conftituebat feu nomi- |
||||||||||||||||
|
ceps ex plenitudine poteftatis , neceultate ur-
gente, pecunias civitatis, in ufus publicos ab-< ftulerit. Ant. Matthaeus de atUlion. libr. i.cap. 13. num. 19. De csetero , an diligentes in exigcndis reipublicse debitis fuerint, nec ne, id ex circumftantiis seftimandum eft : in quas ut commodius inquiri poflit, circa qusftbres ^rarii in Hollandia conititutum, eos intra bien- nium debere obtinere remiflionem non exado-» rum a fe debitorum, diligentia exigendi ac vigi- lantia probata ; alioquin reliqua talia ipforutn periculo fore; nifi ex juftacausa temporislon- gioris dilationem obtinuerint. Placit. Ordinum Holl. 2z. Novembr, 1558. vol. 3. placit. HoU. pag. pp. 2. Ut vero diftin&ius intelligatur, de qui-
bus civitati, cujus res adminiftrant , obftridi fint, fciendum eft, curatorem unumquemque fui tantura temporis periculum prseftare , non item temporis fequentis ; quippe cujus pericu-* Ium ad fucceflbrem pertinet: unde fi condu&o- res prasdiorum publicorum, aut ve&igalium,us- que ad tempus finitse conduclionis idonei fue- rint, eoque elapfo per fucceflorem adminiftra- tionis in eadem condudione retenti, annorurn quorundam reliqua traxerint , & ex frudibus prsdii mercedes fervari non potuerint, fucccs- ior, qui locavit, tenetur. /. curatores 3. §. ex eodem 1, ff. h. U Et fi curator fit calendarii, nominum , quaj deteriora fada funt tempore curatoris, periculum ad eura pertinere % eorum vero, quae, antequam curator fieret, idonea non erant, velidonea efledefierant, poftquarn defierat adminiftrare, damno eum non gravari, refcriptum fuit. /. ult. $-. pen. ff. h. t. juftd. /. 1. C. de perkulo nominator. Sed & , fi quas acceperit pecunias , in certam fpeciem civkati rehdas, noa in alios ufus, quam in quos ac? cepit, erogare debet, /. r. /. 4. pr. I, decutio* nes 5. §, 1, ff. h. U nifi Principis autoritate, ex jiiftis caufis id conftituatur , quales plures recenfentur in /. legatum 4..■//. h, t. I. ult. ff. de opetib. publicis. I. unic. C de expenfis lud. />«- blicor. Longeque minus in ufus proprios: narn & pecuniz, qua; penes eum ex finita adminiftra- tione remanfit, quasve durante adminiftratione non pauco tempore ab eo retenta fuit, ufuras prasftare debet, nififi quid allegare poffct, qua cx causa
|
||||||||||||||||
|
nabat
|
||||||||||||||||
|
creator ac nominator vocabatur. L non
|
||||||||||||||||
|
utique 2. $. fi eo tempore 7. //. h. t. I. quoties
2. C. quo quifque ordtne conveniatm. I. lmpera- tor 11. $. i. //, ad muniapalem. Pro varietate vero rerum civitatis etiam aliis atque aliis ad- miniftratores hi intenti erant, quatenus & ca- lendarii, & operum civitatis, & prsedioftim ac vectigalium, & rerum civitatis diftrahendarum, & frumenti in ufum civitatis coemendi .-cura- tores proponuntur in /. »0» Utiqtte 2. §. quod de 2, & feqq, /. 3. §. I. /. ult, pr. & §§. feqq. ff. h. t. Eorumque officium eft ante omnia cau- tionem Idoneam pro fua praeftare adminiftratio- ne , excepto eo , qui calendarii curator eft, quia hic a. praefide eligitur ex inquifitione. /. cu- ratores 3. §. ult% jun&. /. ult, §." item tefcrip- ferunt 7. //. b. t. praecipue vero rationes redde- re adminiftrationis fus. /. non utique 2. §,quod de frumentdrii 2. in fine ff, h. t. ut tamen, li in calculo erratum fuerit, calculi erroris retra- dtatio etiam poft decennii vel vicennii tempo- ra admittatur , niu rationes fubfcripts & ex- pun&x fuerint. /. pen. ff. h. t. tunc enim ad- verfus eum quidem , qui adminiftravit , ul- tra viginti, adverfus hercdem verp ultra decem annos, rctra&arinon poflunt. /. in omnibus 13. §. i.ff, de diverfts tempotal.pt afcript. Sedapud nos ex privilegio Mariae Burgundicae 14. Mar- tii 1476. rationes adminiftrationis rerumadci- vitates pertinentium femel legitime examinatae ac redditae retra<5tari non potuerunt juflu Comi- tis. vol. 2. placit. Holl. pag. 667. in ftne & 66$. Praeftandus autem abhifce rerum ad civi- tates pertinentium curatoribus dolus lata & Ie- vis culpa , quae diligentia dicitur. /. magiftratus 6. ff. b. t. Hcet inter dolum & culpam eorum id interfit, quod , fi negligentia damnum de- derint, in fimplum teneantur ; fin dolo , in duplum damni dati ipfi condemnandi fint; he- redcs eorum non nifi in fimplum, ne pcena ex dolo dcfun&i ad eos defcendat. /. nlt, $. item refcripferint 4. //. h. t, Ut tamcn neque dolo neque culpae eonim adfcribi dcbeat, fi forte Prin- |
||||||||||||||||
|
i20o L i b, L. T
ex causa tardius intuliflet. /. ult, f>r. & §. ult,
ff. h. t. Ant. Matthasus de auclion. libr. z. cap, 5. nmn. 37. Plane , fi quas pecunias ab ope- rum redcmtoribus exigere debuerit , ob opera publica male cxftru&a,non ad ufuras eum, fed tan- tum ad fortem teneri,conftkutum fuit. d. I. ult. pr. ff. h. t, & quidem fortis nomine ideo, quia non modo opera reipublicse debito modo curare de- bet, fed&eorum periculumad eum pcrtinet, ac beredes ejus. d. l.ult. §. i.ff. h.t. Anautemcu- ratores hi debitoribus rcipublicse quandam con- cedere poffint dilationem ? an privato jus exftru- endi quidin publicis civitatis locis ? expotefta- te per leges municipales ipfis tributa dijudican- dum eft; dummodo obfervemus, indubiolwec ipfis data non videri. arg. /. prohibere 3. $. pla- ne 4. //. qttod vi aut ciam. nifi forte juftiflima qusedam caufa fubfit, & dilatio non prolixa in- dulgeatur. arg. I, in fraudem^. §. ffcaltbus 10. //. de jure ftfci. juncl /. vettigalia (ine 10. §. 1. //. de publican. & veclig. Ant. Matthasus de au ilion. libr. z. cap, 5. num. 38. 39, Sane, fi pe- cunise publicx apud debitores idoneos bene col- locatse fint % & hi quotannis ufuras prseftent, de forte reftituenda per curatorem reipublicse inquietandi non fuerunt. /. Ji bene 33.//. de ufu- lis. I. z. in pr. C. de debitor. civitatis. 7, Sicut autem diligentem oportet effe ad-
miniftratorem rerumad rcmpublicam pertinen- tium in exigendis iis , quaz reipublica? debita; ita viciflim id , quod a republica debetur cre- ditoribus > exfolvi ab eo sequum eft, idque du- rante adminiftratione: ea namque finita, con veniri ita demum poteft a reipublicse creditori- bus , fi adminiftrationis tempore iis novatione fa&a pccuniam caverit: diverfaque caufa eft, fi tantura conftituerk ; quippe quo cafu a&io poft depofitam adminiftrationem in eum dene- ganda foret, quia tunc magis ei fimilis vidctur, quipublicevendidic autlocavit. /. curatores §. in eum z.ff.b. U Nechifce adverfatur l.pafittiortem <, ff. quando ex faflto tut. Licct enira illa no- vationis, poft finkam tutelam interpofitse, men- tionemhabeat,tamen non excludit eam , quee durante officio intervenit. arg. /. procurator qui 67. ff. de procurator, Minus obftat /. ult. ff. de inflmria att. cum ibi non tam novationis for- rnula«dhibka videatur, quam potius conftituti. arg. /. Titius Sejo t^.ff- de conftit. pecunia. 4. Ex hac adminiftratione rerum ad civitates
pertinentium non ipfe tantum curator tenetur, fed & pater filiifamilias j qui adminiftrationem fufcepit , in folidum, fi patre volente gefferit, alias de peculio;~ ut tamen prius excutiendus fit filius, quampater. /, fx filiusf, 7. //, h. t. juncT:. |
IT. VIII.
/. libertus 17. $. filium z. ff.h. t, nonitemfi-
lius pro patre, creato reipublica? curatore, adeo ut ncc cavere pro eo cogatur > etiamfi pater in j eum jam emancipatum, priufquam curator con- ftkuerttur, paitem bonorum fuorum donatio- nis causa contulerit. /. curatores 3. §. pen. ff ht t. Fidejuffores quoque teneri, ac nominatores, & in ipfos quoque adminiftrationis collcgas a&ionem dari reipublicse, dubium non eft. /. lmperator 11. /. iz.l, 13.//. admunicipal, Ut tamen obfervandum fit , & fidejuffores & no- minatores & collegas ex fa&o curatoris reipu- blicse ad rem tantum, nonad pccnam teneri, fi forte in pcenam curatores condemnati fint. /. libertus 17. §. ult. ff ad municipalem. I. fide- jujfores mtgiflratuum 68./.»/r. ff.de fidejuffori- bus&mandat, atque infuper in quxftione, quo quifque ordine conveniatur, aliud placuiffe, fi de magiftratuum, aliud, fi demunera admini- ftrantiumobligationeageretur: quatenus in ma-* giftratibus obtinuit, periculum ita demum col- legse adfcribendum efle , fi ncque ab eo > qui gcfly:, neque ab his, qui pro eo intervenerunt, neque abiis, qui nonidoneumnominarunt, res fervari poflit, & folvendo non fuit , honore depofito : ahoquin , fi perfona vel cautio fit idonea , vei folvendo fuit, quo tempore con- veniri potuk, unufquifque in id, quod admi* niftravit,tenetur. /. lmperator n. pr,& §. 1. /. qutd ergo 13. //. admunicipalem. I. 3. & 4, C. quo quifque ordtne conven. five duo creati fuerint magiftratus divifis aflibus adminiftrationis, fi- ve indivifis. In muncribus vero , quae duobus injuncla , interfuit , utrum feparatis portioni- bus, an pro indivifo: nam fifeparatim, hicordo fervabatur, ut prius fidejuffor, dein nominator, tandem collega conveniretur; fin pro indivi- fo , coilega prius , tunc fidcjuflbr , ultimo nominator, /. 2. C.quo quifque ordine convenia" tur. Confer Cujachim ad /. 1. C. quo quifque ordine convenmur. Ant. Matthseum de auction. Ubr. z. cap. 5. num. 26, ubi & de beneficio divifionis inter collegas agit. Teneturvero col- lcga, etiamfi hi , qui communis officii cura- tores erant, pecuniam , omnibus in folidum datam, inter fe diviferint; quia jus reipublicse pado mutari non poteft. /. curatores 3, jun<5t. /. non utique z. §. jus reipublica 8. //. /;. t. &, fi duo gefferint, fervarique ab altero , quod de- betur, non poflit, cum, qui collegam nomi- navit , in univerfum conveniri tradkum , ex ratione, quia fcire debebat , cum, qui nomi- naretur, individuum officium & commune pe- riculum fufcepturum. /. quidergo ii.m fine ff. ad mimmpdtm. |
||||||
|
TITU*
|
|||||||
|
DE DECRETIS AB ORDINE FACIENDIS &c.
|
||||||||||||||||
|
IlOl
|
||||||||||||||||
|
T ITV LV S IX.
- •
De decretis ab ordine faciendis. |
||||||||||||||||
|
verit, id omnes decrevifle cenfentur. /. 2. /. j2
//. h. 1.I. quod major 19. //. ad municipalem. L nulli 3. /. 4. ff. quod cujufque univerf. nomine. ad quem titulum plura de eo, num, 7. Quod autem femel ordo rite decrevit, id refcindi non oportet, nifi ex causa , dum ad publicam res- picit utilitatem refciflio prioris decreti. /. pen, ff. h. t. L at gradatim n. §. reprobari 3. ff de muner. & honor. Si tamen per ignorantiam quan- dam adverfus talia Decurionum decreta quid ad* milTum fit, veniam facilius ille juris municipa- lis error meretur, & a pcena excufationem prx-i bet. /. ult. ff. h. t. |
||||||||||||||||
|
(ccretai etiam leges municipales di-
\£tx l. 3. //. h. t. I. prator 3. §. di- \vus Hadrianus <^.ff.de fepulchro vio~ )Uto. ab ordine Decurionum con- di poflunt, fi rnodo Principum conftitutionibushaud adverfentur. d- *• 3- §• !>• //. h. t. nec ambitiofa fint, qualia, quse largi- tiones continent , aut debiti akeriufque juris liquidi remiflionem, aut non neceffariam fala- rii affignationem. L ambitiofaq. pr. &§§.feqq. ff. h. t. L ult. c. de decretis decurionum. L pr&- fes 12. C. de tranfaclion. ac denique duae par- tes tertiae Decurionumpratfentesfuerint; quic- quid enim tunc major prsefentium pars decre- |
||||||||||||||||
|
T I 1 V L V S X.
De operibus publicis.
S u m m A K 1 a: |
||||||||||||||||
|
tus opera publka ttova facere fumtu fuo poffit?
An & qUando legata vel donata in opus certum publicum convertipojfmt inopus aliud, autalios ufus, aut reftaurationem operum , qtu jam funt ? De infcribendo operibus publicis nomine iUorumt quorum liberalitateexftruilat autta, ornata &c. non item aliorum. 3. Qui moribus noftris vendere prohibiti materiam operibus publicis applicandam, quia nimio fan~ guinis aut afftnitatis vinculo contingunt eost qul opera pubiica curant fieri, operum curatorem conftituebat Proconful vcl
Praefes. /. fi in aliam 7. §. ades x. ff. de offic. proconf. & legati. vel etiam magiftratus muni- cipalis. /. quotiens 2. §. fed & fi curatores 2, Jf. ad mtmicipalem. Ejusque officium fuit, cu- ram gerere operum publicomm, & exftruenda urgere. /. ult. §. bi quoque 10. inmed.ff.de mun. & honor. fic ut curator operum cum redemto* ribus negotium haberet, refpublica cum iplo curatore , quem efficiendis operibus prxftituit. /. quiliberalitate 2. %.curatores i.ff.h.t. Quod tamen ita perpetuum non fuit, quin jeftimatio praefidis provincia; fuerit , quatenus quis , & cui, hac in parte obftri&us fir. d. I. 2. §. 1. ff. h. t. forte, fi curator folvendo non fit. Ant. Matthaeus de auclion. libr. 2, cap. 10. mm.ult. Quod fi ceflaverit, fuo heredumque periculo ceflat, refpeQu temporis, quo ipfevivk, noa item illius , quod poft mortem ejus ceflit. /. i.pr.ff.b. t, finprocuraveritquidem, fednon Knnnnnn be»ea |
||||||||||||||||
|
, I>e operunt redemtione per averftonem aut in
pedes menfurafvey probatione , periculot ufu- fis praftandis ob opera publica non prafttta. Re- mitT. Qua ftntopera publica? Quis, &aqui- Jius operum publicorum curator creatus fuerit, & qua ejus officiafuerint, qtu ebligatio ? Qua- le, & quo ufque operumpericulum adeum he- redefque fpeclet ? . Recenfentur multa per eum cavenda & ohfer-
vanda, ne jus publicum Udatur, An & quan- do nova opera pojfit inchoare ? Quando priva- • e operum redemtione per averfio-
1 nem vel in pedes menfurafve,pro- jbatione, periculo, tempore, intra I qucd abfolvenda, fimtlibufque, _ a&um in tit. locati num. 33. & feqq. ufque ad finem. ficut de praeftandis ufuris in cafum , quo ftatuae in publico ponendae , aut aliud opus in publico faciendum ex causa lcga- ti vel pollicitationis, pofitum perfe&umque non fuerit; in tit. de ufuris num. 1. Opera autem publica hic dicuntur, qua» propria funt civita- tis, templa , theatra , ftadia , balnea , ther- mae, aquaedu&us, prstoria judicum , pala- tia, bafiHca; , porticus., portus , angiportus, imagines, ftatuje, muri, pome, pontes civita- tis, aliaque fimilia. Quibus fpecialem curato- rem conftitutum habebant municipia , unum ex patribus civitatis, non reclorem provincis, aut alios viros fpedabiles , fub gravi pcena. /. mi(. €. de ratiocin. operum publicor, Huncvero |
||||||||||||||||
|
1202 *V L 1 B. L. 1
bene, fic ut opus vitiofum fit, de vitio ipfe
beredefque ejus tenentur reipublicae in integros annos quindecimab opere perfecto, ficutdam- num omne, fi modo non ex cafibus fortuitis, fcd opetisvitio, fupervenerit» de ipfius & heredum patrimonio reparandum fit. /. omnes 8. C. h. t. junft ./. ult. §.i. ff.de adtmn. ret. ad civit, pertinent. 2. Sed & curandum ab eo fuit , ne opera fiant in muris , portis, aliisve locis publids, ni- fi praefes fuper eo aditus, Principem de eo con- fuluerit. I. pen. ff. h. 1./. &dificia iq.C.h.t. ne quis angiportus integros, velpartem, velpor- ticus publicas, fibi ufurpet; neve quidfaciatin bafilicis, templis, autaliis ufui publico deftina- tis xdificiis , femota omni praefcriptione. /. qui ftne 20. l.pen. C. b. t. junft. /. prafcriptioC. C, h. t. nc ftatuae vel imagines anteriorum Princi- puro , inconfulto Principe , deponantur , nifi cum honore dimoveantur, dum opera publica reficiuntur, poft refe&ionem rurfusfuo loco col- locandae.l.fiquando 16. C. b, t. nepro aedificando obere privato opus publicum diruatur, nifipe- nitus fit deftructum, ac exiguiin civitateufust l.fi aliquando 15. C. h. t, nec vice versa fabricae publica; inchoandac gratia domus privata dirua- tur, quae pluris quam quinquaginta argenti li- bris seftimatur, nifi imperiali accedcnte autorita- te. /. ft quando o. C. /;. t. Adhaec cavendunvci fuit, ne opus novum inchoct, priusquam ea , quae ccepta invenit a praedeccfforibus fuis, ve- tuftate diruta, aut defidia dereli&a, diligenti ftu- dio inftauraverit, aut compleverit. /. nlt. C. b. t, neve opus novum publico fumtu fine Principis affcnfu faciat. /. opmnovum 3. §, pnblico 1. ff.b. t. licet privato cuivis opus publicum fuofumtufa- cere permiffum fit ad pubficam utilitaternautor- natum , etiam finc Principis autoritate, praeter- quam fi ad aemulationem altcrius civkatis perti- neat, vcl materiam feditionis praebeat, vel cir- cum, theatrum , aut amphkheatrum fit. /. opus novum 3. pr. ff. h. t. vel muri cxftruantur, vel in rnuris, portis, aliisve locis publicis opus publi- cumfiat. /■ pen.ff.h, t. Quid quod non facere tantum, fed & polliceri opus publicum quisque potuit, & ex pollicitatione efficaciterobligari, de quo ad tit, &e poUicitation. vcl etiam ultima voluntate hercdibus imponere faciendi operis pu- blici neceffitatem. /. pdeicommiffo 11. §, f\ in ope- rezi.&feqq.ff>dekgatis 3. l.ftlegatum 5.l.alt. ff.h t. l.legatum 4. ff. de admin. rer. adcivitat. pertinentium. I. civitatibus izi.ff.delegatis 1, Et quamvis legatam municipio pecuniam in aliam rem, quam defun&us voluit, convertere citra Principis autoritatem non lkeat. d. /. legatum 4. ff. deadmin. rer. adjivit. pertin. tamenpecuniam, quae in opera nova legata eft, potius in tutelam eorum operum, quae funt, convertendam, quam ad inchoandum opus erogandam > divus Pius re- fcripfit, fcilicet fi fatis operum civitas habeat, & non facile ad reficienda ea pecunia inveniatur. l.ult.ff.b.t. Sicu.t&, fi tclbtor unurn opus fic- |
||||||
|
IT. X.
ri jufferit, quod Fakidiae lcgis intcrventu fieri
non potcft; permittitur, fummam, quae eo no- mine debetur, in id, quod maxime neceffarium reipublicae videatur , convertere : vcl fi plures fummae in opcra plura kgentur, & kgis Falcidiae interventu id, quod relinquitur, opcrum om- nium exftruftioni non fufnciat, permittitur in unum opus , quod civitas velit , erOgari. d. i legatum 4. /. de admtn. rer. ad civit, ptrtin. De- nique pecuniam municipio kgatam, utexrcdi- tu cjus venatio vei fpe&acula edantur, fenatus ineas caufas erogari vetuit, & pecuniam eo lc- gatam, in id, quod maxime neccffarium muni- cipibus, transferre permifit, ut in eo munifi- centia cjus, qui kgavit, infcriptione notetur. d. 1.4. inftne. arg. /. legatum civitati 16. ff. de ufti &ufufr,legato. Generalius etenim, quicunque privatus Hberalitate, non ncceffitatedebiti, re- ditus ad opera facienda conceflit, munificientias fuaefru&um de infcriptione nominis fuisoperi- bus, fi quae fecerit, capcre non prohibctur. /. qui ttberalitate z. pr. /.3. §. ult.ff. h.t. Quod& ei permiffum, qui opus ab alio fadum, ex volun- tatepopuli marmoribus aliove modoexornavit; manentibus tamcn tunc priorum titulis, qui il- lud opus fecerunt; ne alioquin erafo ejusnoml- ne, cujus liberalitate opus primitus exftrucium fuit-, impediantur in futurum fimiles civiumin patriam liberalitates. /. qui itberalitate z, %.ult, /.ult,§, i,ff.h. t. Qtiodfi privatiin opcra,quae publica pecunia fiunt, aliquam dc fuo adjece- rintfummam, itatitulo infcriptionis uti potue- runt, ut, quantam contulerint fummam in id opus, fcribant. d.l.ult.in fine ff. h.t. Infcribi autem opcri publico nomen altcrius, quam Prin- cipis, aut ejus, cujus pecunia id opus faclum fue- rit, non licuit, ac ne praefidis quidem, fic ut lsfae majcftatis reus haberetur, qui id tentafkf. l.fiqtti judices 10. C. h.t. quemadmodum & in privatis operibus, invitishis, qui fccerunt, fta- tuae aliisponi non pofllmt. /. inprivatit 12. ff, de pollichatione. 3. Ne autem vel nimio pretio vendatur matc-
ria exftruendis operibus publicis neceftaria, vel minusaptaaut corruptavendaturprobona, cau- tum in Hollandia , ne aggerum prafecti, co- rum affefforcs, fecretarii, quaeftores, apparito- res & nuncii, per fc autper patres, matres, fi- lios, filias, fratrcs, forores, etiam pcraffinita- tem tales, vendant matcriam lignorum , lapi- dum, ferri, applkandam in exftrudioncm aut reparationem aggerum, promontoriorum, pon- tium , cataradarum, mokndinorum , aliorurn- que fimilium operum publicorum j fub poen^ privationis cinguli feu dignitatis, &&aliaarbi- traria. Placit. Ordinum Holl, 16. Martii 1676. vol. 3- Placit. Holl. pag. 5 16. Quibus.fimilia ferc jam ante fuerant conftituta, in d^mflruclie voor de Heeren van Reeksninge der Domeynen van Holiand 27. Martii 1 503. artic. 5 1. d. vol. i-p*g. 726". ^Added. vol, 3. $*g. 1 z 55. 123^. |
||||||
|
De nundinis.
|
|||||||||||
|
1203
|
|||||||||||
|
r ir v l v s xi.
De nundinis.
Summaria. |
|||||||||||
|
Ampofmt? Angaudeant bacmmunitate, qui
foro cefferunt , aut a loco nundinamm relegatl funt, aut in ipfis nundmis contraxerunt ? 4. An hi, qui deliquerunt in nundinis, vel ante
nundinas? An &, quitemporenundinarumfu- giunt, vel de fuga fufpeCti fttnt ? An&qui re- nunciarunt nundinarum immunitati ? An illa renunciatio etiam teneat heredes renunciantis, aut viduam ejus , maritumve fecundum vidust talis ? 5. Quanti temporis pufcriptione jus tiundinarum
amittatur ? quod jam alibi adnotatum de rebus alienis aut
furtivis , bona fide emtis in nundinis publicis , per dominum haud vindicandis, nifi pretiore- fufo. tit. de rei vindicat. num. 8. fed & praeci- pue, quod publicam habeant fecuritatem , ne quifquam fub prcetextu privati debiti aliquam ibidem concurrcntibus molcftiam inferre poffit. /. unic. in fne C. h.t. adeoque nec fiftere cos, feu arreftare, durante tempore nundinarum, cu- jus inltium & finis figno publico , plerumque campanse , denotari ex more folet. Mevius de arreftiscap.il. num. 7, & feqq. Peckius deju- re ftftendi cap. io. num. 2. PctrusBort vanar- reften cap. 6. num. 9. Berlichius concluf pratt.part. I. concluf jj. num. 1. & feqq. five mercato-
res fint , five alii quicunque , qui co emen- di aut animi causa convenerunt , cum in d. L unic. C. h. t. generaliter inhibitum fit, ne fub prsetextu privati debiti aliq.ua ibidem concurren-* tibus moleftia inferatur: quod & hodiernis mo- ribus ita fervari tradit Groenewegcn ad d. /f .unic. C. h. t. Licet contrarium de nundinarum Lipfienfium jure teftctur Mevius dearreftis cap, II. num. 19. Carpzovius defm. for. part. 1,
conftit. 30. depn. 24. An autem immunitas illa a metu arrefti feu detentionis etiam ad loca illa, per quaz ad nundinas acccdendum in- deque recedendum eft , extendi debeat ; an vcro, uti tempore , ita & loco , privilegium illud nundinarum circumfcriptum fit , ambi- guum fatis: Peckio quidem extenfionem ad lo- ca in acceflu redituque tranfeunda jus hoc inj- munitatis producente. de jure ftftendi cap. 10. num. 4, aliis ad locum nundinarum immuni- tatem reftringentibus , inter quos Mevius de arreftis cap. n.num. 18. Mollerus femeftrium libr, 1. cap. 12. num. 5. 6. Bcrlichius part, 1. concluf. praclicab. 77, num, p. 3. Non tamen hac nundinarum immunita-
te gaudent, qui jam ante nundinarum initium
Nnnnnnn 2 per
|
|||||||||||
|
1. De antiquo circtt nundinas ordinarias jure.
Remiff. Cur fotus Vrinceps concedatjmnundi- dinarum majorum? An Princeps hocjttscivitati tribttere pojfit in pr&judieium vicinarum civita- tum hoc jttre gaudentium ? 2. De rebus alienis aut furtivis in nundinis pri-
vilegiatis emtis. Remifl. De immunitate, ne debitorestempore nundinarum inquietentur. An immunitas ijia pertineat ad loca , fer qua ad nundinas acceffus & receffus eft ? 3. An ante nundinas per unutn creditorem jam de-
tenti, per aiiumtempore nundinarttm commen- undinse dictss fuerupt quafinoven-
dhia? , a nono qudque die , quo
ruftici , poftquam per o£to dics
operi ruftico incubuerant, in ur-
bem confluebant, mercium emen-
darum vendendarumque gratia. De quibus, an
feriatae fuerint, nec ne , uti & de otigine ea-
rum, & antiquo.circa eas jure, videri poflimt,
quse ex Macrobio aliifque congeffit Rofinus
Antiquit. Roman. libr. 4. cap. 17. ante med. pag.
inibi 302. & obfervavit Briflbnius antiquk. fe-
left. libr. 1. cap. 15. Cujacius in paratitl. Cod.
h. t. Gregorius Tholofanus fyntagm. jur. civil.
libr. zf.cap. 3. Pmer hasnundinas, unoquo-
que die nono redeuntes, fuerunt & alise majo-
res , ftatis ac certis quibufdam anni cujufque
diebus habitse > adeoque magni mercatus, quo-
rum exercendorum licentia per modum privilc-
gii indulgebatur a Principe. l.unic. C.h.t. non
ab alio: cum enim nundinarum taliumtempo-
re interdiftum eflet , ne fub prstextu privati
dcbi» aliqua ibidem concurrentibus moleftia
jnferretur, /. unic. C. b. t, atque ita jus agen-
di creditoribus ad tempus adimeremr ; neque
ulli prseter Principem competeret juris ad tem-
pus ex jufta causa adimendi arbitrium. arg. I.
quoties 2. /. univerfa 4. C. de precibus Imperato-
ti offerend. confequens fuit, non ab alio , quam
ab inveterata confuetudine, qux legis inftar eft,
yel ab eo » penes quem majeftas & privilegia
concedendi facultas erat » induci eas potuifle. I.
unic. C. b. t. I. 1. ff. b.t. Nedicam, difputa-
tatum inter jurislnterpretes fuifle, anPrinceps
vicinis civitatibus jura nundinarummajorumtri-
buere potucrit, in prsejudicium aliarum in vi-
cinia civitatum, quibus jam privilegium nun-
dinarum quaefitum fuerat; de quo Andr. Gayl
libr. i. obferv, 69. num. 24. 25,
2. Inter nundinarum harum majorum jura
atque privilegia non modo numeratur illud» |
|||||||||||
|
Lib, L. T 1 t. XI.
|
|||||||
|
3204
pcr fuos credkores in loco nundinarum deten-
ti arrcfto atque indufi fuerunt. Tantum enim abeft , ut hi proptcr fupcrvcnientem nundina- rum celebritatcm laxandi effent, ut potiusipfo nundinarum tempore per alios creditores de no- vo commendari poffint, ( ut in praxi loquuntur) ad eum effe&um, ut, fi maximepriores » qui ante nundinas eum arrefto detinuerant, in la- xationem ejus confentiant» ipfe tamen dimit- tendus non fit , nifi & poftcrioribus , qui in ipfis nundinis commendaverant detentionem ejus, fatisfa£tum fatifdatumve fit. Petrus Bort de arreftis cap, 6. mm. 9. Non etiam nundi- narum privilegiis digni crediti, qui foro ceffe- runt, convafatis fraudulenter rebus fuis. Con- faet, Antwerp. tit, %-j.art. 18. Bortd. kc»,<jui- ve ab ipfo nundinarum babendarum loco rele- gati funt. arg. I relegati 4. in fine ff. depcenis. Confuet. Antwerp. tit. 49. artic. 6. in fine. eo quodhihoftium loeo ccnfentur, magifque tur- bandee pacis pubhcse gratia , quam nundinandi causa accedere velie prsefumendi funt, &, ut ,cum Imperat. loquar, tales, a quibus admiffis contaminari potius gaudia laztitiamque commu- nem animadvcrfum fuit. I. nemo deinceps 3. C. de epifcop. audient. Peckius dejureftftendicap, io. num. 7. Mevius de arreftis cap. 11. num. 14. Carpzovius defin.forenf. part. i.conftit, yo.de- fin. 3 o. Sed nec immunitatc hac fruuntur, qui in ipfis nundinis contraxerunt» refpeflu illius debiti. arg. /. beres abfens 19. §. proinde 2. //. de judiciis. Et fane , fi legati , qui legationis tempore Romse conventi, jus revocandi domum habent, eo tamen jure uti nequeant, fi in ip- fo legationis loco, legationifque tempore, con- veniantur de debito , quod contraxerunt tem- pore lcgationis, egregia ratione , ne fcilicet ali- ter poteftas Legatis detur, fub hac fpecie res alie- nas domum deferendi. /. fi legationis 25. //. de judittis, junfi:. /. confenftjfe 2. jf. omnes 4. ff eod. tit. abfurdum videretur , privatis id per- mitti. Peckius de jure fiftendi d. cap. 10. num. 6. Berlichius part. 1. concluf. prattic, jj.num, 8. Mevius de arreftis cap, n. num. 15. licet aliud placeat Carpzovio defin. forenf. part, j. conftit. 30. defin. 2<S.Mollero femeftrium libr. 1. cap. 12. num. 4. 4. Pmerea, uti ab aliis beneficiisprincipa-
libus, ita & a nundinarum privilegiis merito removentur, qui deliquerunt, ac ex delictis ad pcenam publicam fubeundam conveniuntur, non modo, fi ipfo nundinarum tempore deliquerint, ad exemplum eorum, qui nundinarum tempo- re contraxerunt, ne alioquin melioris fint con- ditionis delinquentes, quamcontrahentes: ve- rum etiam, fi, cum antea fcelus commififfent, in ipfis nundinis fiducia nimia prjefentes fint; tum, quia crimina puniri magna ratio, utilitas nempe publica fuadet. /. fi a reo 70. §. ult, ff. de fidejuffor. I. eum qui mcentem 18. pr. ff. de injuriis. L ita vulneratus 51,$. ult. poft med, ff. |
|||||||
|
ad leg. Aquil. tum etiam, quia fceleratis ne ad
templa quidem aut ftatuas Principum confugi- entibus, fed folis mifeiis,fecuritas data fuit, ne- que loci vcl imaginum fanctitas obftitit, quo minus eo profugi mde inviti abriperentur, con- dignas fcelerum pcenas exccpturi. novell. 17. cap, 7. L capitalium 28. §. ai ftatuas 7, ff, de pcenis. Meviusrfu arreftis cap, n.num. 13. Ber- lkhius d, part. 1. comtuf. 77. num. 13. Delin- quentibus addunt nonnulli & illos, qui vel fu- giunt, vel de fuga admodum fufpe&i funt j qua* fi periculum, quod in mora cft, non permittat, differri juris exccutionem contra cos, qui bene- ficio nundinarum , in quibus bona fides om- nia regere debet , indigni funt , uti ratiocina- tur Mevius dearreftis d. cap. 11, num. 17. Ber- lichius d. part. 1. concluf 77. num. io. 11, Quod quidem haclenus admitti poteft , ut de- tineri pollint , qui in nundinarum loco domt- ciliumfoyentes, nundinarum temporefraudan- dorum creditorum gratia fugam parant aut ca- peffunt; eo^uod hi propne videri nequeunt publicam nuiiainarum fecuritatem fidemque fe- cuti effe, quippe non aliunde adventantes, fed jam ante nundinarum initium prasfentes: aft ne- quaquam probandum videtur in peregrinis feu advenis , qui nundinarum fiducia permoti. ac freti, aliunde accefferunt, haud equidem ven- turi , fi lites & perfonse rerumve detentiones metuere debuiffent j dum fingi facile callidequc poflet, mercatoremadvenamde fuga fufpectum effe; atque ita ruiturum effet fere nundinarum privilegium , paucis fiducia publica acceffuris. Carpzovius defin.forenffart.i. conftit. ^o.defin. 25. eoquefortc modo accipi acreftringi poflet, quod quidam tradiderunt, cives & artifices loci nundinarum hac non gaudere nundinarum immu- nkate. Carpzoviusd.p<jrf. 1. cotiftit. 30. defin, 24. Denique nec iis, qui privilegio nundinarum libe- rarum renunciarunt, hazc immunitas refte afleri- tur. Licet enim hoc nundinarum majorum jus in utilitatcm publicam induclum fir, ut frequentioc ementium vendentiumque confluxus effet, tamen & privatum uniufcujufque prirati refpicit com- modum; cui is proinde rede renunciat. arg. /. pen, C. depaftis. I. peteft heres 7 i.ff. ai leg. Fal~. cid. Mevius de arreftis d. cap. 11. num. ult. Mollerus femeflrium tibr. 1. cap, 12, num.. 3. Berlichius d. part. 1, concluf -jj.num. 12. Pe- trus Bort van arreften cap, 6, num, 9. in fine, An vero renunciatio ifta immunitatis heredi quo- que renunciantis obfit , an potius , tanquam perfonalis, evanefcat morte renunciantis, varie fentiunt Interpretes, ut colligi poteft ex iis, qux habet Peckius de jure fiftendi cap. 13. Videtur autem quseftionis hujus decifio dcpendere ade- terminatione controverfice illius, an prorogatio jurifdidionis etiam heredem prorogantis te- neat; cum re ipsa talis renunciatio prorogatio- nem jurifdi&ionis ratione temporis compleda- tur : adeoque quibus in locis ex prorogatione heredes
|
|||||||
|
Depollicitationibus.
|
|||||||||||||||||
|
1205
|
|||||||||||||||||
|
5. Amittitur jure civili nundinarum jusnoa
ufu decennii. /. 1. //. & t. moribus vero ho- diernis , quibus fere ignota decennii praefcrip-» tio, triente feculi; nifi nundinarum exercenda- rum occafio defuerit ; quippe quo cafu , defi- ciente negligentia, juri huic nullo temporis fpa- tio prsicribitur, argumento ejus, quod agerc non valenti non curratpraefcriptio. Menochius de prafumt. libr. 6. pr&fumt.qt. in fwe. Groe-* newegen ad l. 1. ff. h. t. |
|||||||||||||||||
|
heredesobligantur, ibl renunciatio nundinarum 1
heredi quoque oberit; uti inFrifia: at ubiper- • fonam prorogantis haud egreditur, ibi nec he- redibus ex defun&i renunciatione nundinarum immunitasdenegandaeft; ut Ultrajecti; fecun- dum tradita in tit. de jurifdicl. num. 28. 29. ubi & ea proponuntur , ex quibus decidi po- teft, an renunciatio haec noceat viduse renun- ciantis, aut fecundo marito ejus , fi is, qua maritus ex contra&u mariti prioris, uxorem o- bligantis, conveniatur. |
|||||||||||||||||
|
ITIT V L V S XII.
De pollicitationibus. S U M M A R I A.
|
|||||||||||||||||
|
2. Mimis effcax eft pollidtatio ftne causd faflaB
quam fi ob jujlam caufam intervenerit : etiam tunc, cum promijfor labiturfacnltatibus, 3. Minus etiam obltgantur beredes ex ea, qua fmc
causd, quam qua, ob caufam juftam intervenit. Dupliciter dicitur promijfum autlegatumobho* norem. |
|||||||||||||||||
|
, I» quibus pollicitatio diflet a pafto ? An in paUum
autcontraftum innominatum abirepojfit} Anex pollicitatione perjecutio fitf An Votum voventem ebliget ? An pollicitatio dotis , vel bonorarii ? Obligat pollicitatio civitati facla. Qui petant implementum ejus ? Qua forma implen debeat ? Quales conditiones adjecla pollkitatiom fervandm fmtt vel non i ! ollicitatio eft folius offcrentis pro-
<miffio; diftansapadoineo, quod paftum fit duorum confenfus atque conventio. l.patlum 3. ff. h.t. nec 1 inter praefentes tantum, fed & in- ter abfentes per epiftolam interponi poffit. l.La- beo ait 2. ff. de pattis. cum ex adverfo pollicita- tio, per epiftolam fa<5to, obligatoria non fit. I. Cbaridemo 5. ff. b. t. Bronchorft mifcell. cent. 2. ajfert. «79. Ut tamen pollicitatio , qua. initio infpecto pa&um noncft, pa&i naturam induere videatur, ex quo pcr eum, cuifaSa, acceptata fuerit, ficut pa<5tio contra&us innominati con- ditionem affumit, ubi ex uno latere impleta fuit; imo pollicitationem ipfam in contra&um inno- minatum abire pofle, fi ob aliquam caufam in- tervenerit, & ea fecuta feu impleta fit, colligi poteft ex l. ult. $. ult. ff. de oblig. & aftion. Cu- jacius libr. 19. obferv. 32. Uti autem ex nudo paflo regulariter nulla perfecutio vel aftio ad pro- miffum eft, ita nec ex pollicitatione j nifi vel divinas vel humanae rei favor id fuadeat. Divina. reifavorinvotoapparet, quofit, utfiquisrem aliquam voverit Deo, voto obligetur; fic ut eo ipfo perfona quidem voventis, nec non heredes ejus, ex voto obftrifti fint, ipfa verores, quse vo- vetur, neque facra cfficiatur, neque cx patrimo- nio voventis abeat, nifipoftquamfolutaautfe- pofitafuerit; fi modo vovens talis fit, utvovere potuerit, veluti paterfamilias; cum utiqucne- que fiiiusfamilias, neque fervus, fine patris do- |
|||||||||||||||||
|
minive autoritate voto obligetur. I. fi quis rem 2«
pr. & $$.feqq, ff. b. t. Favor humans rei in do- teeft, cujus intuitu, dotis pctitionem ex dotis pollicitatione nafci placuit. /. ad exatlionem 6. C. de dotispromijftone. Sed & officii prseftiti rcmune- ratio, sequitate naturali nitens, efficit, utfala- rii certas pollicitationis, pvocuratori promiffi, perfecutio fit. arg. /. qui mutuam j 6. $. falarium 3. ff, mandati. jundl, /. falarium 7. ff. eod. tit. Praecipue vero civitatis favore pollicitatio ci fadta obligatoria cft, five a mafculo, five a foemina profcda fuerit. /. totiens 6. §. non tantum 1. ff. b. t. fic ut implementum pollicitationis exigere poffint aftores feu fyndici civitatis illius, incu- jus utilitatem ea fa&a fuit. /, de poUicitationibus X. ff.b.t. arg. /. i.§. 1. & tot.tit.ff.quodcujmque univerftt.nomine. l.ftquis donaverit i^.C.defa- crof. ecclef & pollicitationis forma obfcrvanda fit; unde illos, qui opera pro honore exftruerc polliciti funt, ad ea exftruenda, non vero pecu-» niam pro his inferendam , cogi dcbere, refcri* ptum fuit. /. Imperatores 13. pr. ff, h. t. lieec tandem, fi in operibus exftruendis moram ni-» miam committant, aut ea facerc neqycant, in pecuniam & ufuras damnandi fint. /. filcgatum 5. ff.de operib. publicis. Sicut e convcrfo in id quoque opera danda , ut in eos ufus, in quos fafta pollicitatio, erogatio promiffifiat, fimo- do per leges civitatis liceat, /. Septitia 10. in fine ff.b.t, junft. l.iegatum civitati 16.ff.deufu& ufufr. lcgato. fcryenturque conditiones pollicita- Nnnnnnn 5 tionis |
|||||||||||||||||
|
L. T i t. XIII.
|
|||||||||||||||||||||||
|
I206
|
|||||||||||||||||||||||
|
I B.
|
|||||||||||||||||||||||
|
dotium, aliamve juftam caufam, interpofita fit»
in perfona heredis nullam recipit diminutionem, fed is asque, ac defuncftus, in folidum , quafi ad ars alienum tenetur. l.totiens 6, l.expollicttations 9.l.pen.pr.ff. b. t. nifiis, quipromiferat, an- tequam honorcm vel magiftratum ineat, dece- dat: tuncenim heres convcniri nequk,nifi ab ipfo promiflore, vel, eo adhuc vivo > a republica opus inchoatum fit. ifi opus ob 11. //. /). t. Sed fi fine causa pollicitatio intervcnerit, adeoque ex opere demum ccepto promiflor cceperit pollicitationis jure obligari, in heredibus hanc pollicitatio di- minutionem recipit, ut, fi defun&i bona libe- ralitati folvendo non fint, cxtranei heredcs foluta quinta , libcri foluta decima patrimonii defuncti parte liberari poffint. d, l. ex pollicitatione 9. /. pen. & ult. ff. /?. t. in qua lege pen. ne contradi&io videatur efle , diccndum videtur, duplici fenfu accipi poffe, promiffum ob honorem; uno modo , quando promittitur ob honorem aut facerdotium decretum vel deccrnendum, quae fignificatio frequentior cft, ut patet ex l. 3.6". 9. 11. ff. h. u & ita quoque in /. pen. pr. ff, h. t. alio vero modo, cum quis promktit opus, ut fibi honorem , famam , benevolentiam apud fuos conciliet, gratamque fui memoriam apud pofteros confervet , fimulque etiam honorem & ornatum civitati, patrise, adferat; cujusex- empla funt inl, legatum 16,//. de ufu&ufufr. legato.l. Septitia 10.//. h. t. alibiquc : atque ita ad bonorem legatum dicitur, quod ad nrn- nus edendum venationemve , ludos fcenicos > ludos circenfes , aut ad divifioncfn fingulorum civium» vcl epulum , vel alimenta infirmae aeta- tis reliaum fuerit , tanquant pertinens ad hono- rem civitatis. I. civitatibus jzz.ff. de legatis 1, quo fenfu fi acceperimus verba , fed fi quis ob honorem &c. in d. I. pen, h- t. nulla eorum cum prima ejufdem lcgis parte pugna erit. |
|||||||||||||||||||||||
|
tionis, fi eas ratas eflc utilitatis publicae interfit;
vel (akem ei nihil per eas decedat; veluti fi redi- tum certum in agonem feu certamen quadrien- nale mulier largita fit, &dedicaverk, ealege, ut markus & liberi praefiderent certamini. I. Sep- titia i o. ff. h. t. nam fi damnofae fint, obfer- vari non debent ■, veluti, facti certse fummae lar- gitione ea lege, ne ve&igal exerceatur; nihilo minus enim vedigal exercendum foret , quia, qoas vetus confuetudo comprobat, tolerabilia iunt. I, lmperatores i3. §, 1. //. h. t. 2. Cseterum multum intereft, utrumexju-
ftacausa pollkitatio fa&a fuerit, an fineea. Si enim cx jufta causa, ut puta, obhonoremde- cretum aut decernendum, vcl propter incendium, aut terrss motum, aut ruinam, aut cafum alium fimilem, quem civitas pafla cfl:, promiffor om- nimodo, etfi non inchoavcrk, implere promis- fum tcnetur, illudque ab eo, quafi debitum j exigipotcft. /. 1. §. «0» femper 1. /. pattum 3. I. propterq. I. ob cafum 7, //. /;. t. Sin finecausa, expollicitatione obligatus non eft; nifi jamfa- cercccepcrit, quod promifit, dum fundamenta jecit, vel locum purgavit, vel impenfam in pu- blico pofuit, vcl locus illi petenti deftinatus eft, vel rem ex polHckationc municipibus jam tradi- dit; tunc enim deferere, quod coeptum eft, non poteft, nec tradita vindicare, quia ex fa&o illo inchoationis apparct feria fefe obligandi mens, & sequiffimum eft, hujusmodi voluntates in ci- vkatcscollataspcenitcrxtia non revocari. d.l. 1, §. 1, 2. 3. 5. I. pattum 3. pr. & §. 1. //. b. t. ut tamcn hoc cafu, quo fine causa promiffio fa&a, donator poft opus cceptum pauper fa<5tus, libe- rari poffit ab ulteriore opcris pcrfedione, fi quin- tam patrimonii partcm prxftet. /. ex pollicitatione p.infineff.b.t, 3. Sed & fecundo hcredum intuku jus aliud
eft, fi jufta ex causa , aliud, fi fine causa polli- citatio fa&a fit. Nam fi ob honorcm, aut facer- |
|||||||||||||||||||||||
|
T 1T V L V S XIII.
* •■ ,■•■'•
Deextraordinariis cognitionibus,& Ci judex litemfuamfecille diceretur.
SuMMARIA.
|
|||||||||||||||||||||||
|
. ixtraordinam cognttiones quid fuerint ? Quo-
tuplices ? ?racipue locum babuerunt circa fala- ria multis enumeratis debita, non circa mercedes. . De honorariis advocatorum, procuratorum, cU
vilisfapentUprofeJfQrum, medicormn, remiff. |
|||||||||||||||||||||||
|
Cul cedant fportula bonoraria ex negotio incbo-
ato per aliquem nomine officii, fed perfetto per
fttccefforem in offtcio ob mortem aut remotio-
nemi
De judice litem fuam faciente. Remiff.
|
|||||||||||||||||||||||
|
3
|
|||||||||||||||||||||||
|
a&ione, neque judex pedaneus dabatur , fed
extra ordinem jus dkebatur per prsetorem aut pnefidem. Harum numerum in gene- ra dividi facile haud poffe , Califtratus in H- hn u 4* cognitiombui autor eft > nifi forte in
|
|||||||||||||||||||||||
|
xtraordinarise cognitiones(ab extra-
ordinariis executionibus diftindse, de quibus in tit. derejudic. num. 31.) appellatae fuerunt, in qui- bus ordinaria non conteadebatur |
|||||||||||||||||||||||
|
DE PROXE
|
I207
& prsecipue ex iis, quae habet Seneea<fc benefi-
ciis libr. 6. cap. 15. 16. Quid mcdici exigere poflint, vel non, patet ex di&is ad tit. de pa- His num.19. Quodiiquis munere publico fun- gens , deceflerit, aut remotus fuerit , poft- quam jam quatdam inchoata effent, fed non- dum perfefta , ex quibus aut honoraria aut fportuk fperari potient , hxc non ipfi jam remo- to, autheredibus ejus» fed magis fucceffori in orficio cedere xquutn eft; cum is,qui munere fungitur, refpe&u emolumentorum muneris il- lius fruduariofimilis habcatur; ac proinde, uti fru&uarius immaturos fructus fperatos ad here- des haud tranfmittit, aut ufufru&u aliter finito colligere non poteft , ita nec hoc in cafu fpera- ta quidem, ied nondum dclata feu acquifita, adeoque necdum matura, ut ita dicam, commo- da adminiftrationis ; idque argumcnto eorum qu£etraditaapudBurgundum4rf confutt, Plandria tracl. io.num.6 & f>qq & ex eo in Refponfis Jurifc. Holl. part. 4. tonfil. 3 16, pag. 5^,1. 3. De judicelitem fuam facicnte, dcquepce-
nis judicumdolo vel imperitia male jtidicantium affdforum, advocatorum ajudiabusrogatorum, ac perperam jus fuggerentium, actum in tit. dc judiciis num. 58. |
||||||||||||
|
in quatuor genera, quatenus autde honoribus
five muncribus gerendis agitatur j aut de re pe- cuniaria difceptatur ; aut de exiftimatione ali- cujus cognofcitur ; de capitali crimine quaeri- tur. I. cognitionum $.ffb. t. Ad munera & honores pertinere videtur, quod & de incolis cxtra ordinem cognitio fafta fuit. /. pen, ff. ad municipalem. Ad res pecuniarias praecipue ipe- itant honoraria atque falaria prsftanda obfte- .tricibus , nutricibus ob alimoniam infantium uberihus praftitam, advocatis, medicis, comi- tibus feu affeffbribus, grammaticis, rhetoribus» geometris, procuratoribus, ludi literariimagi- ftris, librariis , notariis , calculatoribus fcu ta- bulariis, fimilibufque operas liberales praeftan- tibus, de quibus paflim in /. i. ff. b t. Ca> tcrarum enim artium opificibus five artificibus, quse funt extra literas vel notas pofitas, nequa- quam extra ordinem jusdicere prsfes debuit; eo quod tunc locati, condufti a&io, aut aliud fi- mile ordinarium juris remedium competit. /. i. $„ fed c&terarum 7. ff. b. f. 2. De falariis advocatorum jaminanteriori-
bus aftum ad tit. de poftulando nnm. 67. 8. de honorariis procuratorum , ad ttt mandati. num. z. Quid civilis ftpientia? profeflbribus de- beatur , peti poteft ex /. 1. §, 4. 5. ff. b. t. |
|||||||||||||
|
T I T V L V S XIV.
De proxeneticis. S U M M A R I A.
|
|||||||||||||
|
z. An proxeneta in nuptiis intervemre pojfit ? An
teneatur , fi nomen non bonum monftraverit ? An poffit teftis effe tn causa, in qud proxenet4 fuit ? & de fide Lbrotum ejtis* rmnferit imperfeclus, etiamfi multum molcftia»,
fed fruftra , impenderit ad negotium ad finem perduccndum,; compenfaturus fcilicet operatn turic fine liicro collocatam cum emolumentis aliis majoribus, leyifarpe moleftia laborcque qusefi- tis ac quserendis. Refponfa Jurifc. Holl. part, p vol. 1. confil. 67. quod repetitura part, 3. vol. x, confil.7%. z. De Proxenetis vero in anterioribus tradta-
tum, an & ad nuptias conciliandas intcrvenire pofllnt, & quo ufque proxcneticum pacifci ? tit, dt fponfal. num. 1. infme. An teneantur, fi intervenerint faciendi nominis gratia , & bona fide nomen 'monftraverint laudaverintque non bonum? Etquid, fnddolofecerint ? tit. man- datt, num. 4. poftmed. quibus adde Refponfa Ju- rifc. Holl. part. 1. eonfil. z8o. An inter eos, interquos conciliatores feu proxeneta? fiierunt, teftes effe poflint ? Et quam fidem mereantur li-. bri forum in negotiis per eorum operulam con- ciliatis ? tit, de ufiibus. num, 8. TJriA,
|
|||||||||||||
|
a. Quid fmtproxenetica} An & qw modopeten-
da ? An exprimenda m petitione opera pr&fttta, & caufa , & quantttas ? An peti pojfint , ft negotiumfttnullumt aut manferit imperfeclumi ^^M. d extraordinariascognitiones etiam
proxenetica pertinent , pramia fcilicet, quse debentur proxenetar; qui & pararius, & conciliator, & interpres , & medius dicitur, ac alicujus negotii inter duos plurefve gerendi gratia operam accommodat, adeoque inemtio- nibus, venditionibus, commerciis, contracti- bus licitis utilem non adeo improb-ibili more fc cxhibet, proque prxftito in hifce officio pro- xeneticum percipere poteft, atque eriam extra ©rdinem petere, five certum promtffum fit, fi- ve incertum , ei tunc adjudicandum pro modo & quantitatis & negotii , in quo operula ifta dcfundus fuit. /. 1. /. uit. ff. h. t. Unde & proxeniticum petens exprimere,debct operamac caufam, ex qua debetur, idque ea quantitate, qua: ftatuto cujufque loci , vel more regionis rccepta eft. Refponfa Jurifc. Holl. part. ^.vol. 2. conftl, 34.v»aw. 5. Non tamen proxeneti- cumpetit, fi contra&usfitipfo jurenullus, vel |
|||||||||||||
|
lao8 Lib. L.Tit, XV. XVI.&XVII.
i irv t v s xv.
|
||||||||||||||||
|
fibus.
A R I A.
|
||||||||||||||||
|
De cen
$ U M M
I. Quti bicfit cenfus, & quotuplex? Vbiplura
decenfuy dequeimmumtateacenfut dittafmt? Mmuendus cenfus , agrk diminutu. An colo- nu provinciales juris Italici fuerint m totum (enfus hoc loco did poteft folennis
j defcriptio civium & bonorum ad
\ eos pertinentium. /. atatem 3. /. 4. f
h.t. ut ita unufquifque vel ratione
„____J capitis fui, vel ratione remm fua-
lum, tributum praftet: unde 8c duplex fuit,
aliuscapitis, alius bonorum, pratfertim ltnmo- bilium. d. /.3. /- 4- /• «It- $< D. Vefpafianus 7. ff. h. t. quorum intuitu forma cenfualis , feu cenfendi modus traditur in d. I. forma^.ffb. t. Sine cenfu vero aut reliquis fundum vendi non potuifle ; ac legalem pro cenfibus ac tributis competiifle hypothecam, fuis locis obfervatum fuit; ficut & pleraque de jure immunitatis a tri- butis, veaigalibus, aliifque oneribus. Nequedu- bium, quinaequitasfuggerat, relevari oportere acenfueos, qui agris uti non potuerint, dum chafmate, fluminis edacitate , aliterve perierunt, aut diminuti funt. d. /. formaq. §• illam i.jf. b. t. I bi quos 2. C. de aUuvionibus. Illud magis in m- certo , cum colonia: aliae Italicac eflent , alias provinciales, & hge rurfus vel fimpliciter tales, tcI coloniarum Italicarum jure donata:, juxta 1.1.1 6.1. 7./.8.f. b. t. an hae juris Italici co- lonise plena immunkate cenfus gavifae fuerint? Sedvixeft, ut id affirmari queat; quamvisnec neeandum videatur, quin aliquia iis immunitas competierit. arg. l.ult.pr.&%.D.Vefpafianus7. |
||||||||||||||||
|
immurns a cenfu ? Qui videndi de vetere R$~
manorum cenfu & cenforibus ? 2. De contrattu cenfuali , indeque annuo redim irredimibili t deque alio redituredimibiH. ff. b. t. QuS de re qui plura cupit, confulat
Cujacium Itbr. 10. c&/m>, 35. Qiiemadmodum etiam de vetere Romanorum cenfu cenforibus- que videri poteft Briflbnius antiquit. Hbr. i.cap. 5. Carolus Sigonius de antiquo jure civiumRo- man. libr. 1. cap. 4. Bulengerus de vettigal, p(M puli Romani cap. 11. & 13. 2. Praeter cenfum, autoritate publica impo*
ni folitum, infuper noftris & aliorum moribus
notuseftcenfus annuus, id eft, annua quaedara
prajftatio feu reditus irredimibilis, quem is, qui
pradium alienat , fibi fuifque refervat penden*
dum ex pr*dio, velut in fignum dominii, qudn-
dam apud fe conftituti , fic ut prsdium ipfum
protali annua cenfus prxftatione obligatum fit,
nec dominus pra:fens ,invito antiquo domino,
prxdiumab illo poflit onere liberare: vocatur-
que apud nos hoc cenfus exigendi jus, cijnsrechtf
etiam apud vicinos, recht van oud- eygen, De quo
Hugo Grotius manudutt. ad jurifprud. Holland.
libr.z. cap. 46. Licet alias cenfus etiam latius
pro reditu annuo accipiatur, qui redimibilis eft,
nec ex antiquo dominio originem trahit. De quo
cenfuum jure tradat prolixe Bonius de cenftbus
Follerius de contratlibus cenfuariis in vol. 6. part, 2.
Oceani juris, & pracipue Cencius tratlatu de
cenfibus. DD. ad tit. juris Canonici de cenftbus.
|
||||||||||||||||
|
T 1T V L V S XVI. & XVII.
...'•■ J ■;■■■■■ ,{ * ■■■■■""-'■■'■; !..--■ ' ■■■■■■■ : *:-C- •■'' '
De verborum fignificationibus, & de regulis juris.
|
||||||||||||||||
|
raque tituli hujus utriusque utilia )am ante fin-
gulis jurifprudentix noftra; materiis explanandis adhibcnda fuerint, ad cafque transferenda. |
||||||||||||||||
|
ibfoluta Pandeaarum interpretatione,
fupervacua videtur de verborum ftgmfi- ^t^cationibus & regulis juris ukerior exph- catio; cumfieri alitcr haud potuerit, quinple- |
||||||||||||||||
|
F 1 N 1 s.
|
||||||||||||||||
|
ADDENDA
|
||||||||||||||||
|
A D D E N D A
Ad partem primam.
|
||||||||||
|
\it. de fenatortbtct, aifinem numeri 7. adde }
j Benignius tamen id ipfis indulgendum vidc ' tur. arg. I. unic. §. ult. ff.debonor .poffeff. ex teftamento militis. Tit. d» offic. proconf. & legati. num.4. lin. 30. poft verba, quibuiadde, quod, adda Judicisdandipotefta- temhabuerit, qustamenei a proconfule delegari noii potuit i cum proconfuli ipii ilta judicis dandi poteftas non jure magiftratus, fed ex fpeciali lege competierit. l.cum pr&tor iz. §■ judicemi. ff.de judiats. junft. /. 1, ff. de offic ejus, ctti mand. jurtfdiEt. Sed & huc confert, quod ccc. Tit.de jurifdiclione. num.o. lin. 36. poft vcrba </*<?*-
euf. tut. adde; Et hinc Gajus, agens de civitatealiave univerfitate , quae adtorem aut fyndicum feu defenfo- rem non habebat, ait, & quidem non effe attorem vel fyndicumtunc quequeintelligimus, cumisabfit, autva- letuiineimpedietur, autinhabilis fitadagendum. l.\.%. quodfii.ff, quod cujutque tmiverfitatii nomine, Eod. tit. de jurisdiftione, ad finem numeri 11. adde.
Exceptioni huic prirnae altera addi poteft, fi nempe is, qui delegavit» feu mandavit jurisdictionem , fubdele- gandi poteftatem mandatario concefierit: quod fieri poiTe, ex eo evincitur, quod, quscunquenonexfpe- ciali lege competunt, mandari pofiint. /. l". f. de off. ejui, cuimandata jurisdift. poteftas vero mandandiju- risdiaionem alteri , non ex fpeciali lege , fed ex jure imgiftratus,8c ex more majorum exerceatur. l-moref. jf.h.t. Cuiproinde confequens eft, praetorem ita poffe alteri fuam mandare jurisdictionem, ut mandatarius non fuam, fed ipfius prjetoris mandantis jurisdi&ioncm al- terimandetj 8cita efliciat, ut non amplius ipfc vicem praeroris gerat, fed ut tertius i!le vice prstoris jurisdi- clionem exerceat. Tit.deedendo, adfinem ntmeri3. adde, Nifireusli-
bello tali obfcuro 8c ineptoconventus, debitum autcri- men fponte fateatur ; eo quod confeflio ioeptiam 8c nullitatemlibellividetur purgare. Mynfingerus cent. f. ebferv. 77. Tit.de transaBionibm, num. ift.fag. ipo. col.\.pofi
vtrfns Juyenalis, adde. Ne dicam , totum paragra- phumi. d-Iegisjo. C. adleg. Jul.deadult. nequefuiffe, neque effe potuiffe partem legisillius, fedaTriboniano adje&um eiTe, tum , quia dudum ante illam legem Con- ilantinus non tam introduxit, quam potius prsefuppo- fuit, pcenam adulterii capitalem fuiffe, in /■ quifenten- tinm 16. C dt pxncs, quam undccim annis 8c amplius ante d. Ugem 30.fuiffe conditam, ex fubfcriptionis utrius- quecollatione manifeftumeft; tum, quianequeinCo- diceTheodofiano, neque in Bafilicis ulla verborum d. legis trigefimae mcntio eft, ut patet ex infpe£tione legis 1. Cod. Theodof. ad leg. Jul.de adulter. Ubr. 9. tit.7. & Bafi- lic. Ubro 60. tit. ; 7. cap. 60. tum denique, quia probabilis omnino conje&ura eft , ( quse Sc Jacobo Gotofredo, erudicionis confummatse viro , non difplicuit in com- ment.adl.4. Cod. Theodofian. quorum appell. non recip. libr. 11. tit. 36.) verba dicti §. 1. translata eiTe ad d. legem trigefimam ex Uge 4. Cod. Theodof. quorum ap- pell. non recip. Non, quafi illa demum lege, adeoque nonnifi, poft exceffumConftantini, pcena ultimifup- plicii inducta fuiffet; fed quod , cum nulla apparcret JexConftantini, qua is apertepr«ftituiffetadulterisgla- dii punitionem, commodum Triboniano vifum fueiit, verba Conftantii atque Conftantis paulum immutata, gc ad Jurifprudentise Juftinianeae ufum accommodata, affuered.legitrigefimseConftantini. Erat nempe pcena capitalis notaante Conftantium 8c Conftantem, & ut opinor, (fed de quo difputarur) ante Conftantinum, fedConftantius ac Conftans non contenti fimplici ulti- inifupplicii irrogatione, adulterosculeoinfui jufferunt. Cumque in d. I- 4.. Cod. Theodofiani conftituiffcnt, fiicriiegosnuptitirumtmquam manifeftos parricidas, in- fuercculeo vivos,vel exurerejudieantemetwm; Tri- bonianus culei loco pcenam gladit, tempore Juftiniani probatam , fubftituiffe videtur, fcribens in d. I. 30. §. *. facrilegos nnptiarum gladto pttnmoportet> Phrafiolo- |
||||||||||
|
egia fane eadem, & quidem non vulgaris, fed impro-
pria prorfus ac metaphorica, in utrSquelegcconfpicu* eft, neque ulla alia in Theodofiano aut Juftinianeo Codice conftitutio invenitur, unde potius illa verbai/. legi trigefimae videri poffent adjuncla effe. Quamvi» enim Jacobus Gotofredus ad d. /.4. C.Theodof.quomm appell. non recip. prope circafin. conjecturamproponat, in primo imperii tempore legem quandam fpecialem a Conftantino de infligenda adulteris gladii pcena con- ditam fuiffe , fed quse nufpiam nunc apparcns injurit tcmporum perierit; tamen ex tali lege, cu)uslata:ne- que verba nequc veftigium ullum fupereft, incremen- tum accepiffe legem jo. non exiftimavit , fed potius, ut dicTrum , cx d. I. 4. Cod. Theodof. quor. appell. nen recip. Prseterquam quod praefumtio illa de lege ali^ Conftantini, pccnam gladiiin adulteros fanciente, fed deperdita* , minorem probabilitatis fpeciem haberc vi- dctur, dum nulla hiftoricorum probatorumfidedoceri poffe puto, Conftantinum pcense gladii adulteris prse- ftitutae primum autorem fuiiTe ; cum tamen credibile non fit, tot laudum Conftantini, ( mngni appellati.) prsecones , prxfertim tcmporis illius Patres Chriftia- nos , filentio fuppreffuros fuifle tam iniigne Conftan- tini fa&um , quo ad legis Divinae normam redegiffec adulterii coercitionem, fi omnino jus tale primitus ab co profedtum fuiffet. Ead. num. 18. pag. 190. col. \. lin. 33. pofl: verba
Jul. de adult. Uti conftat, homicidis uhimum fuppli- cium pofteriorc jure fuiffepropofitum, cumanteami- tior ex lege Cornelia pcena eflet, autorc Paulo recept. fent. libr. j\ tit. 13. in pr. 8c Marciano in/. ejmdem^. §. pen. ff. ad leg. Cornel.' de ficar. licet apparere non exiftimem , cui Imperatori ifla pcenae exafperatio tri- buenda fit. Eod. num.' 18. pag. 190. eol. 1. lin. 6. afine, poft
verba mentio efi, adde. Neque eft, quod quisturbe- tur ex eo, quod in d. I. tafiitatis 9. C. ad leg.Jul.de adttlt: fcriptum eft, lege Julia de pudicitia Aamnatam in pcenk legitimts perfeverare ; quafi haec non fana r#- tione refcripturus fuiffet Imperator Alexander, fi ultl- mum adultera: fupplicium eo tempore fuiflet impo- nendum: eam enimindefluerelmperatorisfententiam, mulierem ex Jcge Julia de pudicitia damnatam perdu- rare debere in mortis poena , qua jam ex lege affedta efletj eamque jam fupplicio confumtam adhuc eva- dere, adhuc in uxorem duci reducique poffe , 8c alia plura abfonamagis, atqueineptiora, deAlexandroSe- vero minime prsefumenda. Stringerent namquc vehe- menter ifta, ii Iroperatori de niuliere ex lege Juliadc pudichik punita fermofuiffet, quam nequeevaderene- que duci reducive pofle , certum eft. Scd , cum de muliere ex lege Julia de pudicitia damnata (nonpuni- ta ) refcriptum agat, infirma funt: quia reciiflime di- citur, damnatos ex crimine, mortis pccnam merente, in pcena' legitima debere perfeverare; quatcnus fcilicet prsefides, aliiquc fimiles, neque condemnationemafe fattam revocarc potuerunt ; eoque modo damnaturr» fupplicio eximere, neque aliter delicli gratiam facerc. /.i.§. ult. infine ff. de qutflion. neque pcenam capira- lemalege conftitutam mollire aut minuere; dumfafti qttidem qusfiio tn potefiate judicantium ejl, jurit vero autoritas non eft, praefertim inpcenisalegeprxfcriptis. /. ordine 15-. ff. ad municipal, /. 1. §. quorum 4. ff. ai Senatufc. Turpill. junct. /. fi qus. paena 144.ff.de verb, ftgnif. Adeoque perfeverat in pcena legitima poftdam- nationem mulier adultera , ubi deftinatum ei fuppli- ci»m re ipsa infligitur, ncc pcena mortis, per legem didtata, remittitur damnatEe, aut convertitur in levio- rem. Si tamen ita ad mortem damnata quocunquvmo' do paenam capitalem evafirit, is, qui eam fciens duxe- rit uxorem, velrednxerit,eadem Uge ex caufa Unocinii punietur. Etquamvis verum fit, damnatosad morrem criminum reos fupplicio quantocius fubjiciendos effe. l.dehts f C. de cuftod. reorum. acnein convidtos qui« dem , fed necdum condemnatos, ultionem oportere differri. l.cumrtit iS. C de /xrwM.tamennecdubium, Ooooooo judicot |
||||||||||
|
rv
|
||||||||||
|
\
|
||||||||
|
A D D E N D A
|
||||||||
|
uxoremduxijfet, tenereiur, illud fupponit, quod&frl
refcriptoAlexandri cujus confiliarius erat.comprehcn- fum eft, puta, fi muiter adulterii dammta quocmqnt modo pcenam capitalem evafijfet , cum utique eandem tradtet qusftionem, quse in d. I, 9. ia fine ab Alexan- dro definita tucrat, teneri fcilicet eum ex lege Juliadc adulteriis , qui adulterii damnatam , uxorem duxijjet aut reduxijfet, ubi illa quocunquemodo pcenam capi- talem evafiffet. Eed. num. iS.pag. 191. col. 1. lin.tj. poft verbum
repellendas, adde. Non etiam fatis refte integritas ver- borum di&se /. 9. in dubium vocatur ex eo, quod ne Valeriani quidem ac Gallieni tempore pcena adulterii capitalis fuiffetj unde longeminus eam fub Alexandro capitalem fuiffe concludendum eft. Non enim Impe- ratorcs illi in eonftitutione fua, (quse eft l. fine mettt 17. C. ad leg. Jul. de adult. 8c ita habet ; fine me- tu legis Julia de adulterik (oercendis revocare uxorem in matrimonium potes; cum nihilamplius quam Ubellos accufationis obtulifti, quia poflea camperiffe te affirmas, quod vana indignatione ad accufationem incitatus fue- ris. Is enim committit inpcenam, quam lex certo capi- tt denunciat, qui vel publke adulterio damnatam habeti vel adulteram fciens, Ht ignorantiam fimulare nonpos-' fit, retinet uxorem) non, inquam , negant, adulterium eo tempore fecundum legum vigorem ultimo fuiffe fupplicio vindicandunij fed marito, qui nihil amplius quam libellos accufationis dc adulterio uxoris vana oh- tulerat indignatione, acpcenitentiaduftus, eandemin matrimonium, fi modoidperlegem Juliam liceiet, re- vocare volebat, refcripferunt, eum id finc metu legii Juli* facere poffe , addita ratione , quia is committit in pcenam, quam lex certo capite denunciat , qui pu- blke adulteiii damnatam habet, vel adulteram , &c. fciens retinet uxorem. Quale legis Juli» caput nullo quidem modo poterat fibi locum vindicare , tibi ex juris exafperati rigore adultera capitali fupplicio con- fumta fuiffet, fed tunc cum , convcnienter anterior» refcripto Alexandri, mulier adulteriidamnata quocun- que modo poenameapitalem evafijfet. d, L ^.adeoquepo- iita tali facti fpecie, qualem jam ante Alcxander con- ceperat. Sic uthaec Valerianiac Gallienilexeandemha- beat definitionem , quse eft in finc refcripti Alexan- dri Severi, eum nempe , qui adulterii damnamm, Ji quocunque modo paenam capitalem evaferit , fciens du- xerit uxorem vel reduxerit, eadem Uge ex aaufa lem- cinti puniendum ejfe. Denique nec ratia eft, cur ad du- plicis textus emendationem tam notabilem feftinetuf autoritateGloffatorisincerti Grarci ad libros Bafilicos, quam adduxit Cujacius obfervat. libr. zo. cap. 18. u* pr. &exeo JacobusGotofredusi»«7»Wfnt.ad L $.Ced. Theodos. quorum appell. nonrecip. paulo pcfi med.qnx- que habet, fecundum leges veteres ey fecundum cvnfii- tutiones Codicis Hermogeniani (fpGregoriani adultertum fuijje capitale. Quis eniminantiqui jurishiftoricaquse- ftione tuto credat asvi barbari Gloifatoribus, qui alias totiens vapulant, tanquamlectionislegumfincersecoi- ruptores, quorum ineptse gloffaiintextumirrepfcrunt; Quis fidem habeat interpreti Grseco, incerto, afiirman- ti quid de contentis in Codice Gregoriano & Hermo- geniano , quos probabile eft uunquam ab eo aut lc- clos autiu(pe<3os fuiffe, ac ne ufpiam quidein integrcs ea. Ktate extitiffe, fi confideres , quam tenuis Codicis iftius utriufque mentioapud veteresatque memoria fu- perfit, non obftante diligentiffima. in utrumque inda- gatibne a Jacobo Gotofrcdo per fummam induftriam inftitutd , in pr&legomenis ad Godkem Theodcfianum cap. i. Nifi quis eodem modo ftandum putettraditio- ni Harmenopuli iti epitom, juris U6r. 1. tit. 1. cumait, hic Jtifimianus tres quoque ccdkes Gregerianum, lier- mogenianum & Theodofianum in lucem ptodidit , qui- bus codkibus ThaialaUi, Anatolii & ifidori legibus ud- junilis, aUeras duodecim tabulas , hoc eji , dmdeeim libros ipfemet perfecit, Sunt autem , qui jam dtcUs to-, diees antejufiimanittmpora extittffe affirm&ht, fed con- fufos ac difperfos, ab ipfo vero congeftos,&in duodccim libros repofitos. Quod fi hifce nihil deferendum quii exiftimet, fed de codicibus hifce pergulam pictorum dTe, vcrioibiJ, omniafi&i»i perfuafus fit, uonanim- adverto,
|
||||||||
|
judices in iis obfervandis non raro negligentiorcs fuiffe,
acvel manifefta probatione convi£tis, vcl etiam dam- natis, ipatium temporis dediffe , adeo ut facultas vel fuptlkandi\ vbI qutbmdam mnlignii artibtis tam p**fi-% dttm, quam officmlium poenM evitandi criminofijfimpt pateret, fccundum Imperatorem in d>L cumreie 18. C, tle poenk, Ut nunc fileam, in muliere adulterii dam- nata ad mortem, juftiffimas poffe fubeffe caufas, cur fupplicium etiam in tempus longius, in menfcs plures, differatur. Quidenim.fi ex maritoproprioantecom- miffum adulterium , quid fi ex ipfo concubitu adulte- rinoprsegnans.convidtaprotinus adulterii damnataque fuerit ? Executionem fane pcena; fufpendi > donec par- tus fuerit editus, ne fcelcre materno infons abfumatur, ratio ac leges jubent. Lpr&gnantit $> ff.depcenit. t.Im- ferator 18. ff\ de Jiatu homimim. Ac proinde, fivejure fiveinjuriadilatamortis pcenafuerit, contingere haud difficulter potuit , ut ad ultimum damnata fuppli- cium hoc aut illo modo pcenam capitalem inter mo- ras evadat. Atque ita refpondentes , non inviti fi- ne opinionis noftrse praejudicio fequimur eo, quo Vi- xi do&iffnni, Iegem fufpe&am habentes , ducere vo- lunt» mulierem nempe in d. L 9. damnatam fuiffe ad ultimum fiipplkium , & tamen cvafiffe ; fcd ut eo usque/fequamur, necefiitas non eft. Quid enim, ob- fecro , vetat , pofteriora AJexandri verba accipere de muliere adulterii quidem damnata» fed ex focordiaac remiflione judicantium ad pcenam capitali leviorem, atque adeo pcenam capitalem evadentc ex condemna- tionis ipfius vigore? Si enim Juftinianus adulteros vel proditionejudicum, vel alio quolibet modo, definitas a legibus pcenas aliquando evafiffe proponat, in noveU. 154. cap. ix. iiUlpianus, Alexandro cosetaneus, poft damnationem adulteri mulierem, adulterii cumeoinfi- mulatam , adhuc gratia obtinere feu vincerc poffe as- fumferitin argumentum. L denunciaffe^ 17. §. qu&ri- tur 6. Jf. ad leg. Jul. de adult. quid ni per quandam judicis gratiam levioribus potuiffet, ac non capitalibus ob adulterium pcenis addici ? Ex quibus omnibus intelligi poteft, non aliud Alexandrum voluiffc, quam, opor- tere legejulm de pudkitia damnatam in poenis legitimis perfeverare, adeoque fubjiciendam effe capitali fuppli- cio, ad quoddamnatafuit, nee ullamoportere deli£ti gratiam damnatse ficri, quo pcenam evitet, autoritatc fententias irrogandam. Eum autem, qui adulterii dam- natam , fi quocunque ntodo pcendm tapitalem evaferit, (dum aut ad non capitalem pcenam damnata fuit, aut ad capitaletn datnfiata inter fupplicii jure vel in- juria dilati moras per fugam aut aiio quocunque mo- do fe pcense fubduxit) fciens duxertt ttxorem , vel re- duxerit , eadem lege ex causa lenocimi punkndum effe, atque itafervatam legis 9. le<5tionem jufta fatis confta. reratione, afequelisabfurdioribus, quibusprimafron- te preffa videri poffet, abunde purgatam. Eod. num* «8. pag. igo.col. z. lin. \z. afine, poft
verbum degenerajfe , adde. Simili modo a Marciano quidem fcriptum fuit, pcenam falii vel quafi falfi de- portationem effe, & omnium bonorum publicationem. /. 1. §. pen.ff. ad leg. Corn. de falfis. Paulus vero co- jstaneus Marciano, in libr. f.fent. tit. if.§. pen. eos, qui falfovel varie teftimonia dixerunt, velutriquepar- ti prodiderunt, aut in exilium &gi, aut in infulam re- legari, aut cttria moveri, tradidit ; non ex legc, fed ex ufu moreque recepto. Sed 8c Modeftinus in parri- cidis culei pcenam more majorum conftitutam obtine- ie ait, fi proximum mare fit; alioquin qos beftiisob- iici.fecundumHadrianiconftitutionem.L pen-ff.adleg. 1'omp. de parrkid. Et tamen Paulus Modeftino aequa- lis aut nonnihil fuperior , fuas fcribcns receptas fen- tentias, adeoque ea, qus in ipfi.s obtinent rerum ar- gumentis, ait; hi parricida: antea Mfuti culeo in mare pr&cipitabantitr, hodie autem vivi comburuntur, aut ad befiias dantur; iterum exufu, noa lege. lil>r.$.recept. fent. tit. 14. ! Sod. num. iS. pag. 151. col. 1. lin. <S. poft verbum
tapitalem , adde. Sic quoque , cum Ulpianus in /. i. §. qui ttutem i. ff> de'toncubinhfcribit, eum, quiexle- gc Julri de adulteriis damnatam in concubinatu ha- buit. lcge Juiia dc adukcriis «oii teaeri > auamvis fi |
||||||||
|
A D D E N D A,
|
||||||||
|
adverto , cur plus autoritatis fideivc inveniat Gloffa-
tor Grxcus incertus in iis, quae de Codicis utriusque Hermogeniani Gregorianique contentis fcribit; Glos- fatori, inquam, incerto, ignoto , & in cadem glofsa non modo fua propria evertenti, fed 8c alia de veteri jure non vera, alia de jure certo inepte atque imper- fefte tradenti; dum primo ibi obje&ionem illam, ad quamrefpondetverbisfuperius adduSis, moturus, ait, ntqtti adulterium neque pcewm fanguinis ingerit, neque cafitalis ejus coercitio eft, ut paffim didicimus, fed ad- ttltero aufertur tantum pars bonorum dimidia, cumta- men neque ex Bafilicis, nequc ex Codice Theodofia- no, neque ex juris noftri civilis libris , neque aliunde doceri poffe exiftimen, non aliam adulterii ante Con- ftantini tempora pcenam»fuiiTe, quam dim'tdi& tantum fttrtis bonorttm ablationcm : dum fecundo herois Pa- tricii interpretationem probat, fecundum quem lex i8.C.de transa&ionibus agebat de criminibus pcenam fanguinis irrogantibus, reje6ta.herois Eudoxii fententia; cum tamen , fi vera fit Patricii fententia , adulterium ante Conftantini imperium capitale fuerit; rurfusque, fi demum ex Conftantini lege 30. C. ad itg. Jui. de adulter, inceperit capitale effe, falfa debuerit efle Pa- tricii fententia, explicantis d. legem. 18. inBafiliciska fcriptam, in his quidem criminibus, qu& fanguinis pot- namingerunt, tranfigere litet, excepto adulterio: dum denique tam ofcitanter defcripfit atque cxplicuit divifio- nem criminum capitaliumSc non capitalium.ut integram inortis civilis pcenara prsetermiferit. Qux ne quis gra- tis a me di£ta putet, non invidebo le£tori glofiam, quatenus prasfentem refpicit quaeftionem , ex Bafilic libr. II. tit. 1. ad caput $J. feu ad d, l. 18. C. b. t, i/ol. 1. pag. 810. & £111. ita habentem. H&c conftitu- tio inttrpretationem berots tatricti admifit: etenim he» res Eudoxius dicebat, de criminibus omnibus, auorum pcena eft in infulam deportatio , vel in metallum dam- ntttio, tranfigere licere, Heros autem Patricius, de bis eriminihus, auerumpoena mors eft, tranftgere permiffum sffe. H&c ergo confiitutio manifefte de criminibus , qu& pcsnstm fanguinis ingerunt. hocjus accepit, & Fatricii fententiam comprobavit; & poft qusedam alia , ntqui adulterium neque poenam fangttinis ingerit,nequecapita- lis ejus coercitio cft , ut paffim didicimus , fed adultero nufertur tantum pars bonorum dimidia. £>)uo modo igi- tur conftitmio h&c agens decriminibus, qu& poenamfan- guinis ingerunt , excipit adulttrii crimeni Difce fecun- ttum leges veteres & fecundum conftitutiones codicis Her- mogeniani & Gregoriani adulterium nonfuijfe capitale, retle dicis. Verttm hodie tx conftitutione Conftantini, cih& (ita eft libr. 9. Codicis tit. 9. conftit. 30. capitale eft. Publicorttmjudiciorum qu&dam cafitali» funt, qu&- dam non capitalia; capitalia autem dicimus, qtt& reum ttltimo fupplicio afficiunt, idefi, anim&amijpone;c&tera •vero ■» qu& infamtam cum damno pecttniario irrogant, fublica qiiide-m dicuntur, non tamen capttalia. Haflc- nus Gioffator, de quo quid alii Virido&ijudicaturj fint, nefcio; mihi certerefponfioGloffatoris objectioni fal- fx, de adulterio tantum dimidiata' bonorum partepu- nito , refpondere fatis videtur, £c digna argumentatio. nc folutio, dignum, ut fic dicam , patella operculum cffe. Eod- tit. de tranfatt, num 1 tf.pag.jgx. coUi.Un.f. poft
verba de calumniator. adde. Praefuppofitofcilicet crimi-
ne tali, in quo fecundum d. I. 18. C. h. t. tranfigere
prohibitum non eft. Non enim in caufis tantum civi-
Hbus ac pecuniariis, vcrum generaliter in omnibus
caufis, in quibus fecundum Ieges tranfaclionibus inter-
diftum non eft , illa inter tranfaftiones 8c calumnias
atque concuffiones diftindrio comprobata fuit. /. in
fttmma 6j. §. & qujdem 1. ff. de conditt. indeb. Quo
modo etiam in abolitione impetranda denegandave in
caufis 00Q capitalibus, de quibus tranfigere non licet,
inter eos , qui calumniofe fallaciterque accufarunt, 8c
g converfo flncerd mente, fed per errorem aut teme-
ritatem aut calorem adaccufandum procefferunt, mul-
tum intereiTe, conftat ex /. a. & l. 3. C- deabolitioni-
lus. Et fanc, fi ignofcendum reo tranfigenti, qui fc-
fc dolo fuo per crimcn periculo capitis obnoxium fe-
citi juftvunne, utaccufatori vcnianondctur, quinul-
|
um crimen contraxit, fcd ad acculationem criminis
ccedens, infcriptionead pcenamtalionisfefe devinxit, ne omnino bono , ne crimina manerent impunita, qua2 coerceri , magna utilitatis publica; ratio fuadct i arg. I fi a reo 70. §. ttit.jf. de fidtjuff. l.eum qui 18. . deinjuriis. l.ita vulnerattts fi. §.&ftimatio i. ff.ad teg. Aquil. Si accufatorem fponte adaccufandum proces- fiffe dicas, dum nullus invitus accufarc compcllitur; reUm quoque fponte ac liberavoluntate ad delinquen- dum profiliiflecogita; dum nec ipfe crimencontrahe- recoaiStusfuiti tantomagisodiopublicodignus, quod voluntate fua ad vetitum , fcelus nempe , accefferit» com ex adverfo ad publicamaccufationem defcendens accufator, id egerit, quod agere leges publicorum ju- diciorum cuique ad accufandum habili permiferunt.' Nec movere debet, quod , fi omnino defifterc accu- fator voluiflet, 8c miferationi locum facere , fponte ac gratis necdum cceptam debuiffet omittereaccufatio-* nem, vel a jam cceptS fine pretio defiftere , non tur- piterpacifci, 8cita fe crimini concuffionis per dolofas pecuniae extorfiones obnoxium facere. Etenim, ficon- ftiterit, eum, qui accufationem parat, aut jam inchoavit, calumniatoremeffe, 8c falfa crimina fcienter intendere autcomminari.ut ita injedto tcrrore pecuniam innocenti extorqueat, nullumin legibus praefidium aut apud juris Interpretes auxilium ad evitandas malitix dolique pce- nas inventurus eft; dum fordidis interdiftumeflecon- cuifionibus, apudomnes in confeffo eft. Sedquisfibi perfuaferit > folos accufari infontes, ac nonfrequentius vere nocentes? Quis jure calumniatorem dixerit, qui ad accufandum eum, qucm nocentem credit, fefcac^ cingit, vel jam accufare ccepit ? Quis concuffbrem, qui ab accufatione, quam jure fuo raovere poterat, abfti- net, velaccepta» in qua habebat obtinendi fiduciam, defiftit, urgente id reo, & , dum precibus impetrare ne- quit, pecunid oblata id eflkere fludente , ac qualiter qualiterredimere tentante fanguinem fuum, dum fibt fceleris, cujusinfimulatur, confciusefl? Cognatumfin- ge, velamicura ac familiarem meum Titium arVtevio latronis more occifum ; eft fane , quod doleam ca:fi jadturam, quem magno optaffem falvum effe: fiargu- mentaconquirim, fi me inftruam , ut Mxvium cxdis dolofe convincara , fi inchoem judicio publico crimi- nisperfecutionem, jurc mc facere nullusambigit. Sed fiMsevius ultimi fupplicii metu, (quem non cgoipii . fed llle fibi fuo fecit fcelere, arg. /. fi mtditr 11. pr. jf. qttod metttt caufa ) per fc, per alios precibus, 8c durrt precibus exorari me haud patior , pretio oblato in id me: inducat, utnon aecufem , vel inchoatam accufationeni nonultra profequar, quis hic meconcufloremjurcap- pellet , qui, cum in poen-i publica , quam accufando perfequi potuiflem , folatium amiffi cognati vel familia- risfuiifemhabiturus, juxta/.capitalittmiS. §.pen. ff-de poenii. nunc pecuniarix quanJtatis praeftatione in ibla- tium acceptameum animi doloremlexamicicxdecon- traftum remittam. Re&ius quidem me honeftiusque fafturum , non eo
inficias, fiprecibus magis rei, quamprctiomoverime
patiar, ut criminis capitalis accufationem nocentimo-
tam movendamve omittam; fed fi peroccafionemac-
cufationis probabiliter juftx , five motse five moven-
dae , pecuntam acceperim in negotio capitali , calum-
niatorcm inde aut concuffbrem me effe, nunquam pro-
babitur. Multa fcilicet in jure aoftro funt, quae per-
miffa , quae licita; quibus tamen alia prselata magis 8c
probata atque laudata funt. Venditori vinum cmtoria
periculo, effunderc licet, fi diem ad metiendum prse-
ftituit, nec intra diem admenfum fit; fa£t3 priusem-
tori denunciatione: fi tamen, cum poffet tffundtre, »*»
effundat, laudandm eft potius &c. /, 1. §. pen. <& ult,
ff. de peric. & commodo rei vend, Licet in pretio cm-
tionis 8c venditionis contrahentibus fe circumvenire,
fimodo Ixfio enormis ultra dimidiumabfit: reftiusta-
men honeftiusquc id agitur, ut pretium reiquamma-
xime refpondeat, quod 8c lex fieri jubet, ubinimia8c
manifefte iniqua inxqualitas apparet. /. i» caufi 16. §.
idem Pomponius A,,ff, de minor, if. annu, jun£t. 2. a.
C. dejefcind. vend. I. mdefiNerv& yg-ff- pro focio. Vulc
conftitutio , nc proxeneta feu conciliator nuptiaruia
|
|||||||
|
Oooeooo 2 quie-
|
||||||||
|
A D D B N D A
|
|||||||
|
magis fuiffe, aut certe refcripti verba magis ad &c-,
cufatorem quam rcum pertinere , ratione non impro- babili inde erui pofle puto , quod in d. L 18. non rei, fed accufatoris contra leges tranfigentis , pcena proponitur , dum ftatuitur , de crimtnibm pubticis, qHA fanguinit fosnam non ingerunt , tranfigere noa licere , titra falfi accufatiotiem , fi cum multis Viris Dodtiffimis verba illa citra falfi accufationem ita inter» preteris, ut velint, tranfigentem dc non capitalibusin falfi crimen 8c pcenara incidere ; quod 8t verum eft, ac, licet ex hac /. 18. probari non putcm, tamen cx Marciano conftat in /. 1. §. 1. 2. ff. ad leg. Comel. de falfis. Hanc vero falfi pcenam ad accufatores, quiob accufandum vclnon accufandum pecuniam acceperunt, ex lege Gornelia pcrtinere, aCtor eft Macer in l. z. ff, de concufftone. Reosquidem criminum ad dcfenfionem bona: caufse venire , non adverfarios aut judicem re- dimere debere, eosque, qui defenfione omifsd relimere fententiam malunt, cum ipfis crimen objiceretur, quirt- gentss folidos inferre jujfos ejfe. I. Imperatores'^- ff. de jurefifci. imo adverfarium corrumpentes, aut cumeo tranfigentes, pro conviftis confefl^sque haberi lego. /, ult.ff. de prtvaricatione. I. in fifci caufis 4. /. ejus qui ig. ff. dejurefifci, Quin 8c pcena legis Cornelia:arfi- cieum, quijudicem corruperit, corrumpendumvecu- raverit, a Marciano & Paulo fcriptum deprehendo. U 1. §. fed & fi 1. /. qui duobus zi. in fine. ff. ad tig, CorneL de falfis, Sed tranfigentem cum accufatortf reum, cumve corrumpentem, falfi pcena afficiendum fuifie ex lege Cornelia adt Senatufconfultis ad eam per- tinentibus, videre ha£tenus non Iicuit, ficutidnecvi- diffe fe Cujacius profitetur libr. 6. cbferv. 11. Nor» enim id evincitur ex /. de crtmint 10. C. ad leg, JuL. de adulter. qua refcriptum, de crimim adultertt pacifck non licet, $» par deliclum eft accufatoru fravaricatorts* ejp defugientit veritatis inquifitionem, ( vel ut alii lcgunti rei fugientis inquifitionem i quamvis 8c in Bafilicis fen- fu prorfus alio lex illa occurrat) qui autempretiumpre comferto Jlupro accepit , pcen* legis Julit de adulteru* tenetur, Nam etfi in adulterii crimine, de quotran- figcre non licet , par fit deliftum accufatoris prasvari- catoris 8c rei fugientis veritatis inquifitionem, non ta- men eaparitas in illo eft, quod uterque falfi reus elTet, fed in eo, quod, uti.adulter pretium dans accldatori, pcena: legis Julise de adulteriis fubjiciendus eft , tan- quam talis, qui contra legem tranfigens, hocipfopro convidto confeffoque fecundum antc difta habetui; ita &, qui pretium pro comperto firupro accepit, panilegis JultA de adulteriis teneatur, fccundum ipfaverbafina- lia d. legis 10. Quemadtnodura etiam ex aliis legibus adulterii 8c lenocinii pccna ex lege Julia de adulrerii* eadem eft. /. qui domum 8. L mariti lenocinittas 19. §. pleffitur l-l.fi quis adulterium 33. §. nlt.ff. ad leg, Jul. de adult. Nequead adftruendum id, quodinrf. /. 18. non jus univerfale, fedtantumquKftionisfingu- laris a Valente propofitx decifiocontincretur, ultraid, de quo libellns conceptus erat, haud producenda rfufs' ficiens argumentum in eo eflcvidetur, quodd. lcx 18. refcriptum fit. Nam uti facile concefferim. rclcripu Principum quam plurima Iibello fupplici ipfis oblato vel confultationi magiftratuum accommodata fuiflc, prsefertim , ubi qualitates fa£ti gc circumftantiac ex li- bello fupplicc vel confultatione in ipfum refcriptum principale translatac apparent; ita quoque Virosin jurc vcrfatos id mihi non a:gre daturos confido, innumera prope refcripta efle, in quibusnuHaeorum, quaelibsl- lis fignificata fuerant, habita mentione, nujla fadta fpe- cifica quseftionis propofitac determinatione , gcneralia tantum jura , regulas univcrfales expreiTeruntlmpera- tores , ex quibus unusquisque de jure confulens inteU ligere poterat, fecumquc ftatuerc, quale in propofitl fa£ti fpecic jus obtincret. Idfane uti exmultis aliorum Principum refcriptis , in noftrum codicem relatis ma- nifeftum eft, quac recenfere longum foret, itaprsepri- misilla refcribendi ratio arrifit Imperatoribus Diocletia- no8c Maximiano, autoribus d- legis 18, prout hocfa- cile patebit infpicienti legem 14. 17. 18. C. delegatis. 1.19. ao.Iu. zy. 17, 89. C defidetcommiffis. I. 16.17. C. adltg, fatcid, L ». C defuis & legit. fotr$i.l.i. C.ad * Staa- |
|||||||
|
quicquam eo noraine eapiat: fi ramen omnmo fufti-
neataiiquid accipere, usque ad certam quantitatem ex- igere cx padto poreft. /. ult. C. defponfalibm. Concu- binatuslicitaconfuetudo dicituri fed ionge magislegi- «mum matrimonium, tanquam honeftius, prslatum fuit. /. fen. C. ad Senatufc. Orfitian. junet. Lfrobrum 41. §. i.ff. de rim nupt. Nec difpari ratianedixcris, honeftius quidem illum facere, qui reo criminis capi- talis roganti id gratis dat, ne cum accufet aut,pergat accufarei licite tamen , utcunque minus honefte, ac- cipere transactionis jure, ae accufct, quem creditno- centem, dum frohibitam non ijfe transa&ionemlcxde- finitj fic ut in hifce fimilibusque locus fitregulse juris, non omne , quod licet, honeftum elTc l. non omne 144. ff. de reg.JHrk. & vicifiim ncc omne illud, quod mlnus honeftum eft, hoc ipfo protinus illicitum efle. Eod. tit. de transait.num. to.adfinem, adde. Quod autem in principio hujus numeri a me di£tum, tran»- aaionem de capitalibus cxtra adulterhim tam accufa- tori, quam rco, impune HcuilTe , quia d. I. 18. non diftinguit, id adeo verum eft, ut nec petere promifla accufator tranfigens prohibeatur, cum utique conven- tio jure licita , feu non prohibita , petitionem pariat, fi modo contraftu transaftio fadta fit; nam fi folopa- &o, uti alias vulgo nulla ex pacto, etiam tranfigendi causiinterpofito, aflio datur. l.cumproponsuinterxx. C.detaBu. ita ncc, fidecapitalibustransaaiomnudi paaiterminis confiftat. Quo tamea cafu accufator, fi necdum reipsadeftiterit, accufationcm ultra perfequi, non impleta per reumpromiflifide, prorfibitus non vi- detur j quemadmodum inftituta inofficiofi teftamenti accufatione, & fubfecuta per pa&um transacTione, »> officiofi caufam nihilominus integram effe placuit , fi ab hercde transactioni fides non prscftetur. Lfiinftitu- ta ty. pr. ff. de inoff. teftam. Cui contrarium noneft refcriptum Valeriani & Gallieni, quo difpofitum, quam- vis eum ordinem fcriptura contineat , ut frimo abolitio criminu fofceretur , & tunt dehinc omnibm flacitis ob- temperaretur , non obfervantibtu tamen adverfariis faT ftomm fidem , accufatorem mftaurareaccHfationemmi- nime foffe, * quA ipfe deftitit. I. quamvu 3. C. adSe- natufc. Turpill. unde conftare videbatur, nec trans- actione promifia peti, nec in accufatione pergi poffe. Etenim , ex qua ratione cefiabat prorniflbrum petitio iad:t>'*7* ff' <*' ifl0f- teft*m' ex cddem quoque ces- fat in d.l.%. videlicet, quia non ftipulatione, fed pa- &o, transactio celebrata fuerat. Accufatio vero dene- gatur, non, quia transactione ipsa exftincta fuerat, fed qui accuiator abolitionem impetraverat, quafemelob- tentd, idem crimen ab eodem in eundem inftaurari non poteft. /. mulier 4. §. 1. ff.ad Senatufc. Turpill. Quod vero in l. fi quidem 9* C.decontrah.&committ. fiTbulat. ab eodem Diocletiano 8c Maximiano refcri- ptum invenitur , fi ob non inftituendam accufationem criminis pecunia promiffa ftt , cum de hujttsmodi caufts pacifci non liceat, fetuio denegatur; ad crimina publi- ca pcenam fanguinis haud irrogautia reftringendum cffe, manifeftum ex ipsa lege eft, quippe qu* dehujusmo- di caufis feu criminibus tractat , de quibus pacifct non licet, quod de folis pcenam fanguinis haud ingerenti- bus, abiisdcmlmperatoribus in d. I. 18. C.h. t. fta- tutum fuit, cum prsemififlent, de capitalibus tranfige- re vel pacifci prohibttum non effe, adeoquelicere. Por- ro qusc hactenus ad explicationen» pleniorem fenfus d. legis i3. C. h. t. adducta funt, non ex eo collabun- tur , quod d. I. 18. refcriptum contineat , ad Valen- tem^reum directumi adeoque non pro jurc univerfaji, fed tantum pro definitione cafus alicujus fingularis, a Valente rco per libellum propofiti, annempereotran- figenti ignofci debeat, accipiendum fit, ultraquseftio- nem propofitam haud extendendum. Refcriptum enim efle, negari nequit : ad Valentem datutn efle, infcri- ptio cvincit: fed Valentem illum reum fuiffe accufa- tum, non accufatorem, non magiftratum, qui Prin- cipem de jure confulere potuit, fubfumifaciliusquam probari pofle confido ; cum nullum ejus indicium ex lcge appareat , neque fine aliqua probationis fpecie $ale quid pro bafi atque fundamento explicationis fub- fteroi queat. Qjuio Uao Valentem ijluia accufatorem |
|||||||
|
N D A.
quidem in aliis criminibus ultimo fupplicio non i'ind«-
candis, quia in /. 1. ff. de ban. eor. qut ante fent. fim- pliciter afferitur, /'» capitaltbus crtmmibus non nocere ei, quiadverf«rittmcorrupit,$ddua,t&tione, quiaPrin- Cipes tgnofcendum cenfuerunt et, quifangumemjuum qua~ liter qualiter redemtum volutt, quafi folis illis ignofcotur, qut deliquerunt , pcenamque funt meriti. Procede- rent cnim ifta, fi non ipfa tranfa&io per Impcrato- reslicitafeu nonprohibita fuiffetpronunciata; atquein- fuper tgnofcendivetbam, &fimilia, tantum de nocen- tibus ufurparentur ; quod ita non eft. Licet enim no^ centibus ignofci, expeditura fit. /. nemo deinceps 3. C. de eptfc.audient.i. ad eaqu&ifj.ff. deregjuris.)un6t. I, ult, C dehis, quifibi adfcrtpf, tamen & r^w/«dici- tur manifefte infontibus , qui ex generalibus quidera juris regulis videri poflent prima fpecie noccntes effe, fed ob concurrentes circumftantias vere infontes funt, & jure licito egerunt id ipfum, cujus intuitu ipfis ig- nofci dicitur. Qua ratione Ulpianus, (qui Scautorefl: d. I. 1.) refpondit; fiiibertus majeftatispatronifiliutn ac* cufavit , & patroni filius caiumnu eum capttts pttniri defideravit, non debet repeili hoc editlo. Idemputo, & fi ab eo petitus , relorfit tn eum crimina : ignofcendum enim eft ei , fi volttit fe tdcifci provecatns. I, qui cum, major 14. §. fi iibertus 6. ff dc banis libertor. nec ma,- le ed rarione dixeris, ignofccndum efleei, qui fuien» nodturnum aut latronem fibi infidiantemoccidit, cunx aliter ei palcere fine fuo periculo non poflet. arg. /. ttaque 4, pr. & § i.ffad ieg. Aquil. jun<St. / fureta q. ff ad ieg. Cornei. de ficar. Atque ita Ulpianu/n ex Ulpiano explicamus in eo, quod fcnpfit, ignofcenJumeilz tranfigenti de crimine capitali. fcilicet, non tanquam peccanti pcenamque merito per talcm tranfaclionem „ fed tanquam jurCjlicito fuper crimine cum accufatorK tranfigenti, utcunqueforfan intuitu criminis ipfius, cu- jus infimulatur, nocenti puniendoque, Ad tit. deminor. jf.annis num. %6. lin. ;;. poft verba
poftmed. adde. Nec adverfatur/, tutores 61 ,ff. decondicla indebiti, Cum illic agatur de cafu, quo tutor credito- ribus folvit aroplius , quam iis erat debitum , & defi- niatur, quis tunc ejus, quod indebitc folutum , con- diftionem habeat. , Adtit. dejudiciis. num. ft.adfinem, adde;Omnem
denique dubitandi rationem, an pofterior fit. /. 13.C. h. t. quam d. I. uit, C deprttfcript. ^o.vei 40. annor. tollit, quodJuftinianusin/.i.§ 1. C. annaliexcept.hu- det fuam conftitutionem, qua aftiones , in judicium dedudas, annis quadraginta durare fanciverat; ac ex illius legisprimje fubfcriptioneappareat, eam emifiam fuiffe xv. Calend. April. Lampadio & Orefte Confuli- bus; cum ex adverfo lex 13. C. h. t. data fit v 1. Calend. April. Lampadiogc Orefte Confulibus, adeoquenovera diebus poft d. legem primam , qua; tamcn jam ruen- tionem habebat d, legis ult. C. de prEefcript. 30. vel 40. annor. Eod tit, de judictis num. fQ.adfinem, adde, Acno-
minatim in Hollandia cautum , ne ulli hoc demandc- tur , cujus filius, aut gencr , aut frater , aut affinis, advocati vel procuratoris munere in illa lite funftua cft. Placito Ordinum Holland. 13. Martii 1C169. vol. 3. plactt, Holi. pag. 66%. infine. Eod- tit. dtjudtciis. num.gf. lin.f. poftverba Jein-
eoiis, addc, Quo cafu ncc jus originis in uxore extin£tum aut fufpenfum foret. Hugo Grotius, in Rejpotifis Ju. rifc Holl. part. 3. vol. i. confil. i8f. uum. 8. Adttt.deinoff.teftam.nttm. yo.adfinem, adde, Pla-
ne, fi pater quid filia: reliquerit nomine legitimae» fi- lios autcm Scnepotesex illafilia inllituerir, ac filia que- ratur , minus fibi relidum efle , fupplementumque petat, non omnes inffituti, /ed foli cx filia nepotes, hoc fupplementi onus fuftinent; quippcquibusmater- na portio ex teftamerito obtigit, ut ita inter liberos sequalitas fervetur. D. Joh. a Someren de rtfrtfentauo- m cap. f, num.uit, Ad tii. de rei vindicat. num- 4, lin. 47. poft vcrbum
interfuiffe, adde. Non etiam adveriatur /. fi rim 9. §, ult ff. de pipiorat, acl. /. Julianus ait. I i. jE qui Ja- tifd. cog. i. itcet ffi. ff. de judtriis. i. fi mandavero 17, ff. martdati. Cum in his omnibus non dcfiierit princi- Ooooooo % fsd^a |
||||||
|
A D D E
S.enatufc.TertuU. i.3.4. 7.10, C commun.dtfuccejjion.
/. 11. C. de teftam. manumiff, I.12. Cde fideic.libert.l. 8. Cdeingenuis manumiff. I.10. z6. 19. 30- 31. 34.. 39. C </eiiberalicnufa. l.z.l.%. Cdeufueap.pro herede. I. 4. f.j.C.depmfcript.iongi temp. I. i.C.inqutb.cauf.ces- fet lotigi ttmp.prttfcript. I. 7. CquomodoeJ? quandojud. fent.frof.deb. I. io. C. defent. & interlocut. /. n.C. de appeU. l.j. Cqumdoprovocnonneceffeeft.l. 18. 19. 21, 24.. C. de pign. & bypotb. 1.9. C g«* /><>*• *'» pign-/• *• ^•Cfiantiquior ered. pign. vend. /i 13.17. 18. Cdedi- firaft.pigw.i. 10. 11. Cdeexcept.l.pen.C.deinutil.fti- pul.l.6.C de novat. /.4. C. deadopt.l. \6. C dedcnat. i. 7. C.«(/ /■?£. Corn.de ftcar. i. 11. C. </e /*//». quibus alias multas eorundem Imperatoruro addere, facile effet, nifi id fupervacuum, nimiseque diligentiae, videri poflet. Ad hanc vero refcriptorum, generales juris definitio- nes comprehendentium, claflem reduci quoque opor- tere hanc /. 18. inde colligi poteft, quodnulla velmi- nima fa6ti fingularis propofitiaut mentio eft, aut qua- litas exprimitur; quodquenon de uno aliquocrimine, veluti de homicidio, nec de unius generis criminibus tantum, quidconftituatur, fed generaliffima 8c ad om nia crimina, tam capitalia, quam non capitalia, per tinens definitio ab Imperatoribus rradatur , ne ex ceptione quidcm a regula, fi quae effet, praetermifsa; uempe , tranfigere vel pacifci de crimine capttali , ex eepto adulterio, prohibitum non eft: in aliis autem cn minibus pubiicis , qu& fanguinis pasnam non tngerunt, tranfigere non licet, citra faifiaccufationem. Exquage nerali determinatione. omnia omnino crimina publi ca complectente, Valens, five accufator , five judex, iivefut aliis placet) reus, difcere pc-terat, arque a:fti- mare, fecunque ftatuere , utrum tranfa&io , de qua «juaerebatur, five dc capitali crfmine fanguinis pcenam ingerente , five de alio pcenam fanguinis haud inge- xente, five dc adulterio, interpofita, jure licito illici- tove inita eflet. Phrafiologia cnim illa prohibitum non ejt , non aliudfignificat, quam quod jure licitum fit decapitalitraufigerecrimine, excepto adulterio; prout id non modo argui poteft ex oppofka de cafu oppo- fito criminum , fanguinis pcenam haud ingerentium, definitione , quod nempe de its tranfigere non liceat,^ verum etiam ex eo, quod hsec refcribendi ratio, qua xon prohibita dicebantur , quse jure licita ac probata erant, ficut aliislmperatoribus in ufufuit. in /. 1. C tte tranfacj. /. 3. C. de inoff. teftam. i. 7. C. de pigno- rat. aB. I. f. C qui pet. tut. I. 3. C. de fujfetl. tut.l. iz. C. de teftamentis. /. 4. C. de inftit. & fubftit.L 4. C. iepaclisconventis /.3. C deretvindicat. itainprimisar- rifit. acfrequentata fuit Dioclctiano 8c Maximiano; ut pote quam adhibuerunt in /-14. C de tranfacl. l.J.C de txception. L 18. Cdeinoff. ttft. I. 14. 19- Cdereiyind. /.9. 10. n. C defervitut. &aqud. l.ti. C.deprobat. I. f. 6. C de contrah. emt. /. 16. C. de jure dot. L 3. C. rerum amot. I. 6. C qui dare tut l. 16. 17^ C. de admin. tut. I 9. C de pr&i, & aliis reb- minor. I. 17*. C. de furtis. I. 3. C ad fenatufc. Orfittan, /. 8. C. de legit. hered. prxterplures alias, cuique iriterlegendum occurrerites. Et fane , quid intereft, utrum cum Im- peratoribus ex </. /. 18 dicatur , tranfigerc de capita- libus prohibitum non ejfe , an cum Ulpiano ex /. 1. §• g. ff.de calumniat, afferatur, nonejfeinterdtclumtrans- silionibus, fed fordidisconcuflionibus; quotamenip- fonihilaliudUlpianumvoluifle, nonambigitur, quara transa&iones lege licitas , concufllones illicitas cffe. Quibusconfequens eft, non modo reo, (fi velmaxi- me Valens reus fuiflet) hoe datum fuifle ex d. i. 18- ut ob tranfadtionem de criminibus capitalibus non ha- 1 beretur pro convidto & confcflb, adeoque impunitas j hadtenus ei competeret , fed omnino jure licito eum : tranfegiffe, ficut in omnibus legibus fupra adduiftis li- citojurevalidequefacit, de quo refcriptum eft, quod facere prohtbttm non fit Si autcm id reo licere confti- terit, non facile convellipoffeexiftimemratiocinium, quo id aceufatori quoque tunc permiffum effc deberet ante adftru£tum eft. Nec eft, quod quis nihilominus exiftimet , reum criminis capitalis fanguinis pcenam ingerentis, tranfigendo delinquere , licet ex commi- foatiouc cx eo iolo noa hsbcatur pro couvicto , uti |
||||||
|
^
|
||||||
|
A D D E N D A.
|
|||||||
|
palis aliqua agendi caufa, feu aftionis fundamentum;
ted tantum quxdam prxmitti debueriut, aut prseftari, ex parte afloris, qux aut prsemifla non funt , veluti mandatum , aut non facta , puta oblatio totius debiti ad pignus luendum. Quo modo generaliter in omni- bus contractibus ultro citroquc obligatoriis agens, an- tequani impleverk contractum ex fuo latere , repelli poteft; fed eo impleto , nihilominus vincit. Et quod attinet fpeciem facti, quae eft in d. t. 17. Jf- mandati, etiam non exacto per procuratorem eo, cujusexactio mandata erat, recte mandans agebat actione mandatii cum utique debuiffet procurator exegiffe 5 alioquin in id, quod intereft, mandanti damnandus. Jure tamen Canonico contrarium placuit, quotiespetitioex gene- rali jure dominii, non ex fpeciali titulo, factacft. cap. 3. defentent. & rejudicata in6. Eod. tit. de rei vindicat. ntm. 19. ad finem, adde; nifi
tutor aut pater aut maritus, pupilli vel filii fui defuncti veluxorisheres exiftens, non jara amplius in alterius, fed inpropriamutilitatcm revocare vellet fundum, nul- lo jureafe alienatum. arg. l.poft mortemtf.jf.de aJop- tion.l.pen. jf. de fmtdodotali. Sandedecif. libr. a.tit.tf. iefin. 17. Eod.tit.dereivindicat. num.%6. lin-13. «fine, poft
verba Ubr. i,eap, ff-adde. Sed8c, fi quis ab initio fun- dum alienum bona fidejuitoque titulo naftusfuerit, po- fteaveroinillofundosedificaverit eo temporc, quojam fciebatalienum, hoc eiconeedendumUlpianuscenfuit, Bt fine difpendio domini arese tollat, quod pofuit. /. fu- lianus $7. ff. b- t. quafi non debeat haberi per omnia poflefibr malae fitlei, qui 8c ufucapiendi & adtione Publi- ciana experiendifacultate gaudet; magisque propter u- fucapionis implendae fpem praffumi poflit impendifle, ut fibi negotium gereret, quam ut domino fundi inse- dificata donaret. Ad tit. de ufufruBu accrefi. num. 3, lin, \f. poft verba
ff.de ufnfiuiiu. adde; Unde 8c incafu, quoplureshe- redes legato alimentorum pluribus prseftando obligati eflent, 8cjudices ad evitandam minutam prreftationem unum ex heredibus elegiffent, utisfolus fingulisalendis alimentafubminiftraret, 8chuic unifortem darent, ex cujus ufuris alimenta folverentur ; conftitutum fuit, fiunc heredem, fortem a reliquis accipientem, cavere debere, fe fortem iis reftituturum pro rata parte, uti quisque ex alendis decefferit. l.folent 3. in med.ff. de annuts legatis. qualiscautioinutiliseffet ,fireliquisalen- disaccrefcerentdeficientium alendorum portiones. Adtit.qttib. mod. ufusfr. amittit. num.x. lin.f.afi-
ne, poftverba, in jurecejferit; adde; Nec turbare de- bet , quod a Celfo fcriptum , fi furiofo , quem fana; mentis exiftimas, eo, quod forte in confpe&u inumbratae quietisfuitconftitutus, remtradideris, tedefinerepos- fidere, licetille non fit adeptus poffeffionem: fuflicere enim, quoddimiferispoffeftionem, etiamfinontrans- fcras: denique ridiculum effe, illuddicere, quodnon alitcrquisvelitdimittere, quam fitransferat; cumpo- tiusvelitomninodimittere, quiaexiftimat, fetransfer- re. l.quodmeo 18.§•/?furiofo \.ff. de acquir.velamitt, pojfejf. Nonenim ibidedominir, autjurisalterius , fed foliuspofleflionis amiffione agitur; quz, utifa£ti eft , ita etiam facile interveniente qaturali traditionis fafito a nobis recedit: a poffefiionis autem amifiione ad amiffio- nemdominii, alteriusvc juris qusefiti, nulla argumen- tatioeft, pofleffione nihil commune habentecum pro- prietate. l.naturaliter \%. §. i.ff. de acquit.velamitt, poffejf, Eoque pertinere exiftimo, quod Ulpianus fcripfit, differentiam inter dominium & poffeflionem hanc efle, quod dominium nihilominus ejus manet, qui dominus effe non vult; poffeflionem autem recedere, ut quisque conftituitnollepoflidtere. l.fiquisvitj. jun£t. l.i.f.fi •vir^.ff.deacquir. vel amitt. pojfiff. non, quafiinvitus retineat rem, fiillarapro derelifto habere yelit; fed, quoddominii jusabeonon recedat, fireminalium velit translatam, nifi 8c re ipsa eandem in illum traosferat. Ne dicam, illum quoque , qui errans poffeflionem trans- ferre vulo in alium , eandem haud acquirentcm, non amittere pofleflionem, quia quodamraodo fub condi- tionereceditdepofleflione. l.fi me in ^.iijfwprinci- liijf.fcamihwlWif^teftfi |
|||||||
|
Ad.iit.de ufufr.ear, rer. qut ufit confum.num.^. lin".
if. poft verba ; in cafum mori., adde. Prjefertim , fi confideres, quafi ufumfruftum teroporis pofterioris in- ventum effe ex Senatufconfulto; 8c Imperatorem, auto- rem d. legis %f, id > quodde ufuris, ex auro , argento, vefte prxftandis, definit,tanquamquidnoviconiHtuis- fe, teujujjijje, fecundum verba legis, adeoquepermi- fiffe, ut ufurs nomine auri,argenti, veftis, in quafi ufum- fruftum datse, in conventionem deduci ex mora pos- fent, acvoluifle totum populum ejus rei certioremfa- ccre.per d.l. \f. quae.tanquam edi6tum, ad populum totumdireftafuit. Nec fatis aptedixeris, ind.l.if.ta- lem fa<3:ifpeciem effe, qualis proponitur in l.fiprt 8. C. ficertumpetatur. Etcnim, cumind. \.%f. jusnovumCi Conftantino induclum fit, ut ex antedidis apparet, fru- ftrafuerit, quiin lege, pluribus annis anteriore, renl eandem jam fuiffe decifam contendere velit. Quin po- tiusind. 1.8. nonaliudcomprehenfumeft, quamquod etiama jurifconfultotraditumfuerat in l. rogajli 11. ff. derebus creditis. fi£tam nempe traditionem in mutua probatam effe, dum mutuum roganti res alise dabantur vendendi seftimatse, ut pretium inde redadlum mutuum effet; 8c mutui iftius nomine ufuras legitimas in con- ventionem refte deduci. Brunemannus ad d.l. 8. Deni- quc, cum Jurifconfultusin /. \. ff. h. t. expreffc defi-- niat, Senatufconfulto indudtum videri , ut earum re« rum, quA ufu toUuntur vel minnuntur, poffit ufusfru- 6tus legafi; ncque praeter veftimenta res ulla aliainle- gibus occurrat, circaquam quafiufusfruftuscfletideo, quiaa/wOTiMWUar.necefleeft, inveftimentis, tanquam ufu minttendis, ex fenatufconfulto quafi ufumfrudum effc. Oleum certc , 8c vinum , 8c frumentum , ufu non minui, fed in totum tolli, res ipfa loquitur: pe- cuniam numeratam, aurum, argcntum , a:s, rationc corporis'nuIlo modo minui , expcnfione , adnumera- tione , appenfione , fed corpora eadem multoties ex- penfa, ejufdem manere quantitatis ejusdemquevaloris» fed interimexpendenti, adnumeranti, appendcnti, ia totum perire, quatenus ita dominium8c utilitas abeo recedit; non vero diminui , expeditum eft. Aut ergo in d. l.t.ff. h. t. eximendum quoque erit illud mi- nuiutr, aut, fi retineas , retinendum quoquc fue- rit in §. x. Inft. de ufufruBu , vocabulum veftimento- rum ; quippe in quibus folis diminutto per ufum in <l. 1.1. occurrens, veritatem 8c excmplum invcnirc poteft. Eod. tit, de ufufr- ear, rer. qu<t ufu ctnfum. ttum. 4. lin»
\6. a fine, poft verba in fragmentis tit. 14. §. 27.ad- de. Et generalitcr illud quidem verum eft , res fungi- biles expatrisfamilias deftinatione poflererumnonfun- gibilium naturam induere quantum ad cffe£tus; at ut res non fungibiles induerent naturam fungibilium.exem- plo nullo fatis idoneo ex lcgibus probari pofle credidcrim. Ad tit. familiA ercifc, num-1 f. adfinem adde, Quod*
autem in l. inter pupillos. ZQ.ff. de autorit. tut. gene- raliter divifio videatur fieri potuifle fine decreto, mi- rumnoncft; cum ea lex Scaevolaj fit, qui vixitScfcnp- fit, ante quamoratione Severi indu^umfuit, adalic- nationes rerum pupillarium decreto opus cffc. Ad tit. de rebus creditis. num. f. pag. 616. colmntm
1.. li». 29. poft verbum qttando, addc; in Lejus rei^6. i.45'ff.de reivindicat ftatuit, fi in rci vindicatione reus cx jurejurando in litem prseftiterit seftimationem , do- minium ftatim ad poflefforem pertinerc , quia do- miuus cum eo tranfegiffe 8c decidiffe videtur co pre» tio, quod ipfe conftituit: hsec autem ita ejfe, fi resprt- fensfiti fin abfins, *«»cdominium rei acquiri » cum pofleffionem ejus pojfejfor nacius efl ex veluntatt acloris. Nonenim alia dc causa Paulum itafcripfiffe exiftimo, quam quia, ubi res prcefens cft, veie tradi potuit, 8c ob id quoque tradita fingitur ; tradi vero non potuit vere, cum abfens eft, ideoque nec dominium ejusvi- deri poteft tranflatum ex ficla traditione, terminosha- btles haud invenjente. Sed 8c pro hac opinionc facit, quod idem Paulus 8cc. Eddempag. 616. column. 1. lin. j 1.poft verba, Jecon-
irah. emt. adde. Quodque idem Papinianusin /. dona-
tiones. 31.%,fpecies 1. ff.dedonation. refpondit, Jpeciet
txtrtt dottm a matrefilu nomine viro tradttas, filia, q»*
(rsfensfnit, iwatas ,&abci viro traditas viitru Q$*y
|
|||||||
|
A D D E N D A
|
|||||||||||||
|
Hs filix procfentia rurfus fruftra cum cmphafi proponere-
tur, fiseque, filiaabfente, fi&apotuiflectraditioeflia. Eod.ut.derebm credit. num.f.adfinem, adde.. Nec
eft, quod quis etiam in cafu d. I.34. ffi mandati, xque, acin cafu l. jj.ff.de rei viniic. conftitutum pofleflo- rium quarrat. Etenim in conftituto pofleflbrio is, qui fuo nomine pofledit, incipit deinceps alieno nomine poffidere. d.l.iS.ff. de acquir. vel amitt.poff, quod & contingit in faSi fpecie , quse eft in d. I. 77. at in </. /. 34./£ mandati, non poteftprocurator vellenum- inos, a domini dcbitoribus exatios , nomine domini poflidere, quos vulc mutuos apud fe efie; fedpotius, cum antea nummos illos exa&os nomine domini pos- fedifiet, nunc id 3gere vult , ut eos fuo nomine tan- quam rautuos habeat, quod a conftituto pofleflbrid longe diverfum eft. Ad ttt. dejurejurando num. 1 o. ad finem, adde ; Si ta-
.men judex dicatur in caufis criminalibus pccuniam ac- cepifle, (quo probato, in exilium mittenduseflet, pu- blicatis omnibus bonis) neque id probare litigatorpo- tuerit , perfona , quaz accepiflc dicitur , jurare tene- tur, qttod neque per fe, neque peraliamperfonamacce- pit > aut promijjionem babuit, ut ita liberetur. authent, no- •vejure C. de poendjud. qui maiejudicavit. Cujus juris fingularis ea ratio videtur, quod non tam jurisjurandi novi impofitio hic fiat, quampotiusrepedtioquaedam jurisjurandi illius , quod quilibet honoribus confpicui in muneris ingreflu praeftare tenebanturi quippe inter alia jurantes, fe nihii fenitm , tam in adminiftratione pofitos , quam pofl depofitum efficium > pro aliquo pr&- Jiito beneficio tempore adminiftrationu , quam gratuitg meruerint, acoepturos. I. tilt. in med. C. ad leg. Jul. repetund. jtdtit. de cendiB. indebiti. num, 9. ad finem, addc;
Nec eft , quod regeras , poiTeiTori hereditatis ne tum quidem, cum vcreindebitumfolvit, condidiioncm da- ri, fed magis heredi vero, quievicithereditatem. /.3. I. 4. /. f.ff. h. t, Vero namque heredi condi&io illic accomodatur, quia ex rebus hereditariis legata indebi- te foluta erant, ix. pofleflbr hereditatis inbonafidepo» fitus non tenetur , nifi in quantum locupletior factus cftj acproinde, ne periculum talis debiti, exYoIutio- |
|||||||||||||
|
ne non debita nati, ad eumpcrtineret,placuit, eima-
gis dari condittioncm indebiti , cujus periculo eft. d. I. 3. tnfim. Eod. tit. de condift. indeb. in num. 10. lin. 6.&f,d
fine, pro verbis , quatn pro ratd confequi petuifent ob non fnffutens patrimonmm paternum ; legcndum mo- neo , qmm vere erat debitum ex non fujficiente patri- monto patemo , uti & monui in tit. qua inftaud. cre- dtt. alten.funt, utrefcind. num. \j.poft med. Eod. tit. decondicl. indtb. num. i9.adfinem, adde;Por-
ro eadem ratione, qua debitum amuliere, ckmviro, contraclium atque folutum, repeti poteft tanquam in- dcbitum ctiam defendipoteft, recupcrari pofleinde- bmcondiclionefcudurn, quod pervafallum, nonob- tenta a domtno direfto teftandi licentia, legatumfuit, iiiucceflbr feudahs errore fefti lapfiis, dumputat, te- itandi vemam obtentam efle , vel rem allodialem efle credit, eandem ex causa legati legatario pnsftiteriti quia icihcet dcbitum naturale qUale quale feudi, fine domini affenfu legati, ufu hodierno prorfus improba- tum cft; ut poft alios Petrus Borc , de feudis MoUand. part. f. ttt. z. cap. 1. num. j-q. pag. m'thi 74. Ad tit. de bered. velait. vend. nurn. 1 $, adfinem, addej
Sed & poft denunciationem rede folvi ccdenti ,'quan- do ob utilitatem cedeutis aclio cefla eft, obferva?Ant. Faber Cod. libr. 8. tit. $Q.defin. 13. Ad tit. in quib. cauf. pign. vel bypoth. tac. contrab.
mm.zf.lin. itf.poft verba diclumeft; adde; Acfruftra funt, qui d.J. ult. reftringendam putant ad resactio- ne Pauhana vel refciflbrid revocandas. Cum utiqneal- tum de alienatis in fraudem creditorum in ea leee fi- lentium fit,& generaliter pofleflbres rerum dicantur con- veniendi; attio vcro Pauliana non detur contra quos- vis rerum pofleflores ; & , fi maxime contra omnes rei, in fraudem creditorum alienata;, pofleflbres com- peteret, ( uti competit refciflbria ) non tamen ideo promifcue contra pofleflbres rerum debitoris, fedtan- tum contra pofleflbres earum rerum, qua; infraudem creditorum alienats funt, reliquis alienationibus, nou infraudemcredkorumfaftrs, in fuo robore pcrduran- tihus. - |
|||||||||||||
|
Ad partem fecundam,
|
|||||||||||||
|
[d tit. de ritit HUpt. nttm. a. ad finem , adde;
lNoA etiam obftat , quod nuptise non intelli-
[■gantur , nifi accedac feftivitai nuptiarum. I.
gf4ncimicf 14. C. b. t. fub qud & in doraum
dedudio videtur comprehenfa. Etenim per feftivita- tem nuptiarum nihil aliud ibi denotatur , quam ipfe nuptiarum contradus, confenfucontrahentiumScami-, corum fide firmatus, juxta d. U zi. C. h. t. kuquan- io votum nuptiarum re ipsd procejferit 5 ut habet ipfa lexi^. idqueadexclufionemtemporisillius, quohi,in quorum nuptias aliquid conceptum aut collatum fue- rat, per jetatem incipiebant nuptiis habiles efle. Ad tit. de donat. inter vir. & uxorem num. 18. adfi-
B«w,adde. Sciendum tamen, haecdeprohibitdintercon- juges UItraje£tinos gratificatione, magna ex parte ab OrdinibusUltraje&inisimrautata fuifle, poftquamhsec jam typis imprefla fuerant 5 ut monui in titulo, tunc nondum impreftb, de beredibus injiituendu, num.j. Ad tit. defidejujf. & nominat. & hered .tut, in num. 1.
pag.-ii8.coI. i,lin.4..po8;verb&&peric.tut.a.ddci Nec adverfatur i.fi pojleaquam 10. Jf. rem pup.falvamfore. Ubi definitum , fi tutor poft pubertatem in reftituen- da tutela1 aliquamdiu moram fecerit, & fruduum no- mine & ufurarum raediitemporistamfidejuflbresejus, quam ipfura teneri. Lex enim illa pertinet ad talia poft finitam tutelam gefta , quaE durante tutela jam inchoata fuerant , 81 ita tutels judicio connexa , per tutorem etiam poft pubcrtatem gercnda erant , juxta /. ur.ic. C. ut cauf&po(l pubert. tutoradfit. l.tutorpoft. 11. C. arbitrium tuteU. I. ita autem f. §. poft comple- tum 6. jf. i» adrnia. & ptrie. mt. Parladorius rtrttm |
|||||||||||||
|
qnotid, libr. ». cap. fin. part, ti §. n. num. 5-7, ^.
feqq. Munnos de Efcobar de ratioanits **p. 34. nHm. 10. 11. Eod. tit. num. f. pag. 140. tol. 1. lin. i7,^>oft ver-
bzjuffiuerit &(. adde; vel cum prasceflit, dolumpu- ran, & tunc lubjieitur, culpam non prtfiari, nifi dola proximam, uti eft in /. ubi exigitur S.f. de edendo. Adtit.deliberisr^pofthumU.nHm. 8. lin. 18. afine,
poft verba [contra tai>. adde. Nifi pofthumus ita fub conditione cxheredatus fit j cum fieri poflit , ut ante nativitatem ejus conditio exiftat, eodem modo , quo in inftitutione. /. i.%. (ed &>fi f.ff. de ventre in pos~ Jejf. mitt. jun<a. /. cum peftbumus n.f. h. t. Ad tit. de coniit. Injiitutionum. nuto. 4. //'«. 41.
poft verba legat. cedat. adde. Quemadmodum etiam legatum fub conditione datum , cum transfeitur, fub eadem conditione transferri videtur , fi 0011 conditio priori perfonaj cohasreat. Uegatumfubx^. ff. de adtm. vtl transf, iegatis. Eod.tit.num.uit.adfinm,a(l4e. Sicutautem condi-
tio faepe in fubftitutione tacitecenfetur repetita, atquc fubauditur , ita quoque dies in fubftitutis repetitus vi- detur ex probabili mente tcftatoris , quafi is noluerit, ut plus juris haberet fubftitutus, aut maturiuspercipe- ret, quam is , cui fubftitutiq fa£ta fuit; cujus exero- plum eft in /. fubim Uavim 36. %. Tttia x.f.decon* Uit. & demonfirat. Ad tit. dtlegatis num. 6\, Un. 1©. afine poft verba
rebus dubiis, adde. Unde ^» »'» d. l> 16. §• uit. non di- citur generalius, non concurrentepofibume, fed»s»»«. tvpofthttme , totum legatura Titio debcri, adeoque fi |
|||||||||||||
|
1
|
|||||||||||||
|
A D D E N D A.
|
||||||||
|
ejus proprius aut alienus , teftamentum confcripfifTet,
fscundum ea, qux tradidi aU ttt. Fand. quitefiam. fac poff. num. zi.infine, TJiideSc in Belgio, quod Hiipa- nis paret , tabellio nulli ex agnatis quid poteft adfcri- bere intra quartum gradum, uti poft Zoelium ad tit. l'and. de lege Cornel. de falfis, 8c alios notat Parens p. mem. Paulus Voet ad §. 7. Inftit. de fublic jud.num. 4. in fine. Adtit.adleg. Talcid.num. it\.adfinem, adde. Non
tamen pro tali habendus, qui fimpliciter, omifsacau- sa teftamenti , ab inteftato hereditatem adit , quippc cui Falcidise detradliio nihilominus indulta eft. l.fidn» 18. §. §. 1. ff-fi qms omifsd cattsa teftamenti t*re. Adttt, ad Senatufc. TrebeU, num. i6,pag.fif.col. 1.
lin. 6. poft verba Falcid. num. 17. adde. Probaturquc hsc fententia ex l. deduti» f%, pr. ff. h. t. ubi heres fiduciarius, poftea etiam heres faftus illius, qui fidei- committentis debitor fuerat, cogitur ex fideicommis- fo debiti illius dodrantem fideicommiflario prseftare, quafi debitum nonfuiffet confufioneextincvkum. Quod 8c confirmatur arg. /. pen. ff. h. t. ubi heredibus here- dum fiduciariorum , fimulque creditorum fideicom- mittcntis, petitio ejus, quod defundtus debuerat, ju- re fingulari ob peculiarem quandam rationem denega- tur, videlicet, quia fiduciarii multaex hereditatecon- fumfiffe proponebantur, adeoquetequitas ipfis deficie- bat, quo minusrepeterentpoftrcftitutionem fideicom- miffi, cujus alioquin repetendi jus habuiffent. Adtit.fiquid m frattdem patroni num 1. adfinem, ad-
de: uttamen emtori pretium reddendum fit, fi frau- de caruerit. arg. d. §. 11. Adtit.aiSenattifc. TertulLejp de fueceff.abintellato*
num.d. Un.S.afine, poft verbaj?»/legitimi. adde. Nec* adverfatur cap, tanta ejl. extra, eod. tit. qui filii fint legitimii Cum caput illudaceipiendum ftt de caiu, quo uterque fceleris confcientiam habuit. Non etiam'rc- pugnat cap. inhibitio 3.verfu.fiquisvero. exira.declan* deft. dejpons, Quippeinquo textudefinitum fuit , quid obtineat ex juris rigorc , convenienter principiis juris civilis; qui tamen rigor aliis capitibus mitigatusfuit. Eod.Jit- num. 13. pag, $yj,col.x. lin. ult. poft ver-
bam , agnofcit. addc. Denique tantum concurfum effe fratrum cum patre & matre , non vero cum aliis adfcendentibus remotioribus , ubi pater materque de- ficit , aperte probant verba novelU 118. cap. 1. circa med. dum illic diferte cautum , fi cum afccndentibus inveniuntur fratres aut forores ex utrifque parentibus conjundti defunclo , eos cum proximis gradu adfcev- denttbus vocari , fi atit pater aut tnater futrint: unde iequitur, eosnonomni cafu, necpromifcuecum om- nibus adicendentibus, venire; fed> fi pater aut mater faerint: ideoque moxetiam fubjicitur, in hoc cnfupd- trem nullum ufttm ex filtorum autfili-irum portiontpos- fe fibt penitus vindicare , nulla avi fadfa mentione; cum tamcn id avo aeque interdicendum fuiffet , fi 8c avuscumdefunflinepotis fratribus fuccedere potuiffet, dum fratres fuccedentes xque potuiflentinavi, quara in patris poteftate effe. Ad tit. dedonatiombus.num. S.ad fintm ,addc. Mo-
ribus tamen hodiernis donationcs , a conjuge nocen- te conjugi fadtas , ratas non manere in praejudicium fifci $ ex publicatione venientis ad bona conjugis no- centis , tradit Groenewegen ad L 9. C. de bonis pro~ fcriptor, Ad tit. de acqttir. rer, dom, nttm. 8. lin, 14. a fi--,e.
poft verba. num, 11. adde, & ex jurerecentiorcinr//. de captivts & pofllim. reverfis. Eod, tit. num- 31. lin, 20. afine. adde. Andr. Gayl.
libr. 1. obferv. 63. num, ult. Hxc ita in poffeflbrio plc- nario : in fummario enim rcfpefiu recredentia vidtor fruftus percipiendos haud lucratur apud nos; cuman- te executionem cavcre debeat de iisreftituendis, fipo- ftea viftus fuerit. Inftru£t. Curia: Supr. art. 204. Bra- bant. art. 443. Sciendumque , in Hollandia cum pos- feffione fiduciaria adjudicari fimul fruclus a ternpore litis fuper recredentia conteftatw perceptos, Ncoftadius Cur.fyr. decif. 9;. |
||||||||
|
natus fuiffet pofthumns, Iicet legati.mnon agnoviffet,
tamen Titius tion ultra virilem habuiflet partem ; eo quod nativitate pofthumi exiftebat conditio , iub qua teftator voluit, ut viriles collegatariis partes darentur, atque ita nonre, fed verbis tantum, conjun&ieffent. EoU. tit. ad d. num. 6\. ad finem adde. Fruftraque cxcipitur, tales verbis conjundlos conceptione quidem verborumvideri ab initio partes habere, reipsa autem non, quia non habent partes pro divifoj partes autem pro indivifo etiam ab initio habere eos, qui re 5c verbis fimul conjuncli funt. /. nomen filiarum 164. §• partitionis 1. ff. de verb.fignif. I. legata inuttiiter 19. %,ult.ff. dele~ gatis 1. Etenim inter verbistantumconjundtos, 8c re ac verbis fimul conjundos illud intereft , quod verbis tantum conjundti femper & ab initio cx voluntate 8c verbis teftatoris partcs pro indivifo hahent} at re ac ver- bus fimul conjuncli ab initio ne pro indivifo quidem partes habent, fed folidum legatum fingulis competit, donec concurfu partes fecerint. d. L 80. jundt. /. So. ff. de legatis $.d. L$.pr.ffi denfufruElu accrefc. Adeo- que re & verbis fimul conjuniti id incipiunt habere exconciirfu, quodverbis tantum conjundii citraullum concurfum ab initio habent; utrique deinceps per ju- dicium communi dividundo a communione recefTu- ri, 8c fic pro divifo partes obtenturi. Qiiod veroatti- net ad d. L 164: §. 1. ffi de verb. fignif. & l. 19. §. ult.ff. de legatis 1. non illic affeiitur , re 8c verbis fi- mul conjundtos abinitio partes habcre, fedid tantum, fi duobus partes acquirendae fint , nec partes defigna- ta; inveniantur, dimidiatas fingulis deberi: prout etiam re 8cverbis fimulconjuncti, ii concurfupartesfaciant, dimidiatum iinguli pro indivifo partem acquirunt; neu- tiquamvero, deficieuteconcurfu» abinitiofingulipar- tes habent.
Ad tit. derebus ilubiis; ntttn.%. pag. 467. col. 1, lin.
11. poll verbum Trebell. adde. Adhsec, iifratres duo, alter prolem habens , alter fine prole , naufragio pe- reant, fuperftitibus aliis prsdefun£torum fratrum filiis; viium nonnullis fuit, prsfumi in dubio oportere, prse- mortuum fuiffe fratrem, quiprolemhabet, utita fra- tri improli fuccedant in capita fratrum liberi, atqueita aequales capiant partes, quos seque propinquos per fe natura conftituit, ita fuadente naturali aequitate. Sic poft alios D» Joh. a Someren dt repra.fentatione cap. 3. feit. 1. nnm. 11. prsefuppofito ,. quod juris Romani difpofitio circa fucceffiones ab inteftato hac in parte recepta fit. Ad tit. de bis.qua pro non fcriptis num. 3. adfinem
adde. Et quamvisGroenewegiusvelit, patrem filio fuo in alieno teftamento recte quid adfcribere poffe, quia nunc apud nos pater nullum in adventitiis filii bo- nis ufumfrudtum habet. ad.l. 10. ff. ad leg. Cornel. defalfis, ficut jure civili filius matri, pater filiofanii- lias militi in teftamento commilitonis, maritus uxori fuse in alieno teftamento potuit adfcribere, quia nul- lum inde lucrum marito, filio, patri, adfcribenti ac- quirebatur. /. eo qui i o. /. 11./. uxori 18. ff. ad leg. Comel. defalfis. nec aliter id marito nuncinterdiftum velit Groenewegius ad d. I, 18. quam fi ftatutaria in- ter conjuges communio fit , ut pars adfcriptorurn ex communionis )ure maritocederet; 8c hoc fortcadmit- ti poffit, quando Hollandus obfervato jure Romano coram feptemteftibus teftarivoluerit, vel quando clau- fum condens teftamentum, illud alteri diftavit fcriben- dum , deinceps autem coram tabellione 8c duobus te- ftibus folenniter fignificavit, 8c adfcribi curavit, fcrip- tura. tahfuamfupremamcontineri voluntatemj tamen probandum non videtur, fi teftamentum more noftro I tabcllione adhibitis duobus teftibus in fcripturam re- digatur; cumpropter diminutasfolennitatcs, 8c tabel- lionem fidei faciendai gratia prsecipue adhibitum, non poffit hon fufpe&um effe teftimonium tabellionis, ma- nu fua teftamentum fcribcntis, 8c uxori, filio, patri, jnatri, fimilibusquc, quid adfcribentis, praefertim, fi confidcres • teftamenti fidem apud Romanos non pe- pcndiffe ab eo, cujus manu fcribebatur, fedateftibus jufto,nurncrp adhibitis» five teftatpr ipfe > five fervus |
||||||||
|
INDEX
|
||||||||
|
INDEX ALPH ABETICUS.
Numerus primus librum , fecundus ticulum , tertius paragra-
phum tituli continet. Ubi autem poft numerum primum
ponitur litera D. cum numero, denotatur digrefllo
de feudis, addita ad finem libri trigefimi o&avi.
|
||||||||||
|
ferre, 8c ei accepto ferri? Annon, prsemifsa nova-
tione ? An fervus juflu domini acceptum facere ,vcl ci acceptum ferri , quod ipfe vel dominus debet ? Quidjurisin fervo communi, refpcflu condomino- rum vel extraneorum ? Quid in filiof. 8t patre ejus ? 46,4.1.
De acceptilatione partis debiti. Quo modo obligatio-
nes non verbis conftantes, acceptilatione tolli poffint? 8c de ftipulatibne Aquiliand. Si ftipulator poft plu- res feparatas promiffiones fibi fadtas acceptum fe- rat, quod fibi promijjum eji , an omnes tollantur ? 46.4,1.
De debito in diem vel conditionali tollendo. An ac-
ceptilatio ex dic, fub conditione, vel fub modo, fie^ ri poffit? 46.4,3, De effe&u acceptilationis. An fidejuffori fa£ta liberet
principalem ? An 8c tunc, cum fidejufiio anteceffit obligationem principalem , fi fidejuffori accepto fe- ratur, antequam principalis oata aut contrafia effer, eaque poft acccptilationem nafcatur ? 46.4.4, Genere debito , fi fpecies una accepto feratur , tot»
obligatiofolvitur, fivedebitori, five creditorteledlio competat. Uti 8c, fi unum ex alternative debitis ac- cepto feratur, Non poteft acceptilatio fieri alterna- tive. 46.4.4. An,8c quando acceptilatio inutilis valeat utpaclum uti«
le ? Quid moribus l • 46.4. f, AcceJJso.'
Quid fit , 8c unde dijudicari debeat, quid prindpalff,'
quid accefforium fit ? 41.1.14. Accrefcenii jus.
Quandojus acerefcendi inter coheredos, Scquomodo,
locum habeat jureciviliacmoribus? 19a.39.8c40. Jus accrefcendi olim tantum in legatisvindicationislo-
cum habuit. Sxpe eft magis jus non decrefcendi. Quid foepe pcr conjunHos 8c disjunitos defignetur ? An fit jus accrefcendi, fi teftator unirem.alteriaeftima- tionemleget? Velfingulis fingulas res unaoratione? 30. i.jo.
Inter legatarios re., vel re 8c verbis fimul conjunclos,
jusaccrefcendilocumhabet. 30, 1,60. Inter verbis tantum conjundlos locum non habct.
30,1,61.
In jure accrefcendi alii aliis potiores funt. Reconjun-
dis invitis pars accrefcit fineonere; re8c verbisfimul conjun&isvolentibus, fedcumonere. 30.1.61. Anjusaccrefcendi etiam obdneat in legato quantitatum
feu rerum fungibilium ? 30. 163. Quidhodie circajus accrefcendi inter collegatariosfer-
vetur? 30.1,64. Dejureaccrefcendiinfideicommiffis. 36.1, 71.
An 8c huic juri locus, fi donatariorum unusdonata non
acceptav erit i 3 9 • f •' 4» Aecufati».
De felenni accufatione, litis conteftatione, Hbcllo ac-
cufationis8c requifitis ejus, ubi8c de locoactempo- pecriminisadmiffi. Andie expreffo, reusabfolven- dus , fi doceatur d« crimine, non pratcife de die ? An libello inferenda conclufio ad certam pcenam ? 48. 1.1.
Qui jure civili accufare fuerint prohibiti in univerfum ?
Ubi de mulieribus, impuberibus , filiisfamilias fme patris confenfu , pauperibus, militibus, veteranis, magiftratibus majoribus, virisilluftribus,infamibus, deportatis. 48. t.^.r^feqq, AnBcquandoac quo usque accufati fuum accufatorem
reconvenire poffint , de graviori. pari, aut leviore criminc? An 8c quando fociusparticipem criminis? 48.1.8.
Ppppppp $p |
||||||||||
|
A.
|
||||||||||
|
Abnclio pttrtat.
uale hoc crimenfit? Quae fit poena mu. lieris partum fibi abigentis ? Quae il- lius, qui poculum abortionis dedit, fivc medicus , five alius? An Uceat partum abigere, fivelmatri velpar- tui pereundum fit ? De diftindtio- ne partus vitalis 8c necdum vitalis. 47. n. 3.
Abbxs. Aadolus Abbatisnoceatmonafterio ? 16.9. f. Abdicath bonorum.
De abdicatione bonorum ppft obitum mariti per vi-
duam fadta" , ut fe dcbitis fubducat , fcc folennitate
cjus; 8c quid, fi maritus peregre moriatur, vel uxor
tempore fepulturae mariti abfit a domo mortuaria fi-
ne dolo ? An debeat omnia fua abdicare ? Quid > fi
ante vel poft folennitatem abdicationis qusdam in-
terverterit? 41.3.12.
An&maritocompetathocjusabdicationis, fi uxorpu-
blica fuerit mercatrix? An ipfi uxori, publica:mer-
catrici ? An viduie ratione debiti clam viro contracli,
pofito ftatuto, quod inde pofiit foluto matrimonio
conveniri ? An vidua per talem abdicationem libere-
tur a debitis fuis matrimonio antiquioribus ? An
competat heredibus mulieris, fi ilia in matrimonio
decedat? 4t.[3.13.
Abigeatm.
Quid fit hoc crimen, quo modo, & in qua animalia
committatur, inqusnon? 47.14.U
Depoenis, 8c quid fit hoc tit- ttd gUdium abigeos dam-
nnri. Monftratur , non effe ludum gladiatorium.
47.14. 1.
Anplenm, an veroleniuspuniendi a ftabulisabigentes,
autanimaliaminora? 47.14.3.
Qui hodie pro abigeis habeantur, Sc qux pcenae ?
47.14.4.
Abolitio.
De defiftentibus ab accufatione fine aboiitione; quan-
do quis videatur deftitiffe j quae fit pcena eorum ; & quando pcena ceffet ? 48.16.1. &feqq. Quid fit publica feu generalis abolitio; 8c ex quibus cau-
fisconcedatur ? Quiseffeclus ejus; 8c ad quse crimi- naautperfonasnonpertineat? 48.16.3. Quid fit privata; ex quibus caufis.ac quandoconceda-
tur, velnon; reo confentiente aut invito? Quid, fi pluriumcriminum accufatio facTia fit? Quis effcdius ejus? 48-16.4, Quidfit legitima, 8c qoibus modis contingat? Ubi de
morteaccufatoris autrei, 8cjuftoimpedimento. An poftmortem rei heredes ejus ad indemnitatem hefis prseftandam, aut ad litis impenfas damnari poffint? De praefcriptione criminis ? An nunc morte accufa- toris abolitio fiat. 8c an is fine abolitione defiftere poffit? • 48.16.5-. Abfens.
De citandis edi&o abfentibus criminumreis, dequeiis
abfentibus condemuandis aut abfolvendis , ptr alios defendendis» 8c aliis quaeftionibus huc fpectantibus. 48.17. t.&feqq.
Acteptatio. De acceptatione donationis, vide domtio.
Acceptilatio. Quid fit acceptilatio ? Inquo diftetabapocbi. An fem-
per contineat donationera ? Qui» 8c quibus, acce- pto ferre poffint? An pupillisfine tutore? Antutor, curator, procuja.torpro pupillo frc, poffit accepturn |
||||||||||
|
fI m o ^ X.
|
|||||||
|
detraxerit? Quid, fipure legatumlegeturveladima-
tur fub conditione ? An confirmetur pure inutiliter jlegatum, fi adjtnaturfub conditione ? .24,4.2. Quid^uris, fi quis duobus,Titiislegaverit, deindeuni
ademerit, nccappareat, de quo fenferit? 34.4.2. An revocatione generali prioris yoluntatis etiam revo-
" cata legata acj pias caufas? 34.4.4. De taqta ademtjoue; ubidedeletione legati; dcclara-
tionelegatariiingrati; exaetionenominislegati, auC debiti, cujus liberatio legaca erat ; deiniroicitia, 8c reconciliatione fecuta ; ,de legatario polluente uxo- rem teftatoris, aut ipfum capitisaccufante. 34.4.$*. Quid, fi teftacor inter vivos dederit rem legatam, aut
partem e;us, autunam ex alterpative legatis ? Quid, fi Jibere, vel.neceflitate alieuaverit. Quid , fi alie- hatio nulla fit , vel res redimatur iterum ? Si tefta- tpr rem certam Titio lcget, dein Maevioomniabo- i]a donet,,ari adhuc debeatur legatum? 34.4.6. Quot modis, fiat tranflatio legati ,* & ita tacita adem-
tio."" An priori fub conditione vel onerc legatum, cx tranflatione tranfeat cum tali causa ? An onere tranflato in alium , etiam legatum fit tranflatum ? An tranflatum adhuc debeatur priori , fi pofterior incapax fit, vel vivo teftatore moriatur, vel condi- tio tranflationi addita deficiat ? An tranflationem ha- beat formula, kmplttu, quam Titio legavi, heres metts Sejo decem dato ? 34.4. 7. An tranflatio a perfond gravata in gr^avatam contineat
tacitam ademtionein '*? "Si teftatpr primo omues he- redcs gravaverit , ^einde cayeat, ne unus det , an. reliqui totum dare debearit? 34.4.8. Non debetur legaturn, deficiente conditione , morte
legatarii ante"* cefiionem diei; acquifitione reilegata ex causa Iucrativa. Quid , fifervo donetur, quod domino legatum? Quid, fi quantitas legata fit, 8c ilia a tertib dbnetuf legatario? Quid,, fi duorumte- ftamentis res eadem iegetur eidem > 8c is ex primo rem aut sftimationemacquirat ?' 34- 4- 9» Evanefcit repudiatione. An ea fieri poflit, pendente
cbnditione? An heres repudiando hereditatem etiam repudiet legatum fijbi datum ? Perit 8c , fi.,teftatpr redifnat fervum", cui fegaverat. An is fervus.poftea libef fadtus, Jegatum adhuc.peterepoffit? 34.. 4.1 o» Ancxftir)guaturl|gatum, fi kgatariusjremfib»jTaBcon-
ditione velpureiegatam efriat ab herede, fciens.vel ignbrans? 3+v4-'.' • Arievanefcat legatum, fi teftafor legatariumgravetfi-
deicommiflo , deinde fideicommiffario adimat ? Si adimat legatario, ari per id etiam adimat fideicom- miflario? 34. 4. 12. An particulare fideicpmmifTum cor,ruat , fi legatari,us
eo gravatus, mpriacur anteteftatorem, autiegatum repudiec? '■*&? 36.1.69. Aditip hereditfttii.
De aditione hereditatis cum beneficio inventarii, vide
tepertorium. De aditione npn facienda > fi teftatoj violenta mortc
fit pcremtus , nifi de familia gu^ftio fit habita 4c fumtum de nqceniibus* fupplicium. 29. f. 1. & An intellieatur heies faclus » qui dicit,, fe yelle adire
hereditatcni ? 29.2.3. De adltione, qua; fit per jjeftipnem pro herede , vide
geftio pro herede. Qjji ppfiint adire , vel non ? Ubi de mutis 8c furdis,
pupillis, rnjnpribus, prpdigis ; tutqre pro pupijlo, curatore pro prodigo, procuratore proheredeman- dante; procuratorc Cxfarjs, & quidmoribusnoftris circa hjec ? An apud nos maritus prp uxpre adeat» etiam ca invita, li ex ftatuto pr^hibitus fit respxo- risalienare fine yqluntate ejus? 29.2.9. Quo modo adeat feivus 8c fiiiusfamilias, 8c quid patri
ejus inde acquiratur l Quid, fi pater aditionem ju- bere nolit, yel pb Furofem npn ppflit? Quid mqri,- bus circa heec ? Quisadeat, & culcedacheieditas de- lata iis, qpi fn gerontpcomib, prphanptrpphip 8cc. nutriuntur? ?9,1,,°' ^P herps heredis ap!ij*e pofiit hereditatem defunitp dela-
tam» fed ab eo non aditam? Quandp 8c quibus ex cau-
|
|||||||
|
An liberi .libertl, domeftici accufare parentes 8cc. An
de injuriis eorum queri? An pater filium, in feaut extraneos fceleraturii? An patronus libertum, frater rratrem? 48.2.9. An quis eodem tempqre plura potuerit judicia crithi-
nalia fubfcripta habere? Qujd, fi fuam aut fuorum inju- riam profequatur ? 48.2.1 o. An plures unum accufare poffint, 8c quid agendiim
judici, fi plures veriiant? Quid , fi inter feconfen- tiant, ut fimul accufent ? An alius accufare poffit, fi prior deititerit, a,ut impe,ditus fit reum peragere? 'An is, cujus intererat magis, cum jam ab alib prae- yeritus eflet? An quis prPpter unum crimen explu- ribus legibus reus peragi potuerit? Anper pluresac- cufari, fi ex uno fajfto plura criminanafcantur? An mbribus plura crimina uno libello cumulari ? 48. *, 2.11. Qut poflint accufari; uIm de impuberibus; fervis; ma-
' giftratibus; fententia femel abfolutis, fi novae offe-
raticur probatjones ; punicis leyiore pceria , fi nunc
grayior pefatur. Quid, fi abfoiuti per colluiionem,
saut pofterior fuaftvfuorumve injuriamperfequatur ?
t^uid, fi tanturn abfoluti abinftantia. Quid, fiac-
* cmacus de vulnerato, poft accufetur de exftincvtoex
illp vulnere? ' 48.2.12.
Ari petidente judicio purgationis , reus alterius crimi-
hisaccufaripoffit apudjudicemaliumcbmpetentem? 48.2.16.
De fubfcriptione in critheh, & viejus? 48. 2. i 3.
"£>e Vflfe£fu accufationis, 8c an accufatopermittendain-
tefim munerispublici adminiftratio ? Quid m.oribus?
^An dignitas reo tribuat fedeudt poteftatem, dum de
crimine rogatur ? 4S. 2.14.
Crimina etiam deducuntur in judicium per jtiwtdtio- ]
"" nem , exceptionem , oblationem fui ai purgationem, inquifitionem. 4S.2. 1 j\ &fe<i%. Apud riosprivati poflunt deferre crimen, abcufant fo-
\x pcrfonsepublicce. Quo modo apud nos fiat in- quifitio, accufationis comes ? Coerceadi extraprdi- ^tterh, qui crimen per calumniam deferurit adpubli- cos accufatores 5 8c ipfi quoque accufatores , licet in crirnen non fubfcribant. An reus critninis ftne juflu judicis appretiendi aut ir,i Jerfond citari poflit? 48.4.18.
Quando apud nos cenfeatur ordinnrium , quando ex-
traordinarium judicium criminale? 48.2. 19. An cfifferendaaccufatio, vel inqiiificio exeo, quodreus
Principi iibellum pbtulit ad obtinendarn remifiio- nem ? Dc cxaminando quantocius incarcerato, & qui prsefentes effb poffint examini ? An aditus ad r,e,utri arite examcn tale ulli fit concedendus? 'De reo polt ejtamen fefubmtttente arbitrio jud-icis. Denpndiffi- tttrilandis per accufatores argumentis, quibusreifub- hivantur. 48.2.20. Aclio.
Quid fit a&io? An 8c injuriarum acpopularisadtiofub
defiriitiohe contineatur. Et de pluribusadtionumdi- vifionibus. 44. 7.8. &feqq. De adtionibus bonae fidei 8c ftiicli juris. An alise fint
bona fidei praeter contentas in §, 28.29. deati-1 De differentiis inter eas? QuidfiBtarbitraria;? Quomb- do initio infpe£to fint ftridti juris? In quo differant - ab aclionibus bonas fidei? An moribus omnesa£tio-
nesfint bonaefidei? 44.7.12. De multiplici concurfu plurium acHionum , & an u-
na intentata alterarh perimat, vide concurfus aStto- imir,. ' *
Ah uno agendi modo eleclto, a6tor ad alterum trans-
irepoflit, prioreomiffo? ,' 44.7.23. Attor, adjutor tuteU.
Quid fit, 8c quando conftituatur 1 a<S. i. 1,
Adethtio legati.
Jslon adimit legatum, nifiquidedit; necalteri, quam
cuidedit; necaliud, quam quoddedit. 24.4.1. Quandb legatum pro par,te adimipoffit» quandonon ?
Ou|d, fi tiomine legctto Stichus adimatur ? Qujd, fi teiiator domui legatK columnas, ornamento gemmas |
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||||||
|
caufishereditas nondum adita transmittatur adhere-
des, jurecivili, acmoribus? 19.1.11, Hereditas pure adeunda. An pendente conditione in-
ftitutionis adiri poflit? Etquid, fiquis panimpure, partim fub conditione inftitutus fit> alio dato cohe- redeautfubftituto? 29.1.11. Qui adit, fcire debet , hereditatem fibi delatam efle,
nee dubius eiTe de jure fuo, quod exemplis doce- tur. 19.2.11, An heres adiensfcire debeat, extitifle conditionem, fub
quainftitutuseft? 29.2.14. Anquispoflitdelatam fibi hereditatem proparteadire,
pro parte repudiare ? Aut admittere legitimam , repu- |
|||||||||||||
|
Quid juris circa onus aris alienf ♦ il ex teftarncncd vel
ftatuto alius paternorum , alius maternorum here* fit? 19.2 2j-. Proqusiparte, fi ex moribus aliusexteftamento, aliu«
ab inteftato heres fit, vel alii in omnium, alii tan- tum incertilocibonis dcfundro propter variantiafta- tuta fuccedantf 29.2.26, Transa&ione inter Iegitimum & teftamentarium here-
dem fadM, quo usqueaesalienumquisqueagnofcat? Quo usque, qui in fold legitima inftitutus eft ? Au liberi , quibus aflignata bona materna esl lege , ut pater omne debiti onus fubeat, adhuc acreditoribus conveniri poflint, 29. 2. 27, Proquiparte heres quisque ad legata ex aditioneoblN
getur, vide legatum- Dedebitis individuis heredes finguli in folidum conve-
niripoflunt, ac folvcre debent- Ubi de obligatione ad opus , ad patientiam fervitutum prscdialium, ad fadtum, ad abftinentiam a fafto; 8c an, acquous- que, inhifcefinguliinid, quod iritereft, teneautur, fi obligatio impleta non fit ? 29,2.28. Quidjuris, fi in cafibus fuperioribus defundJtusccrtam,
pcenam in cafum non impletse obligationis promiie- rit? Wi.if.&feqq. Quando finguli fiercdes pro parte quidcm convenian-
tur, fed non nifi folidum folvi poflit. Ubideobli* gationedefundiiad rem in genere vel altemativede- bitam; dedebitis defunfti hypothecariis. Quid, fi defundrus promiferit , fe rem certam creditori pig- nori obligaturum efle ? Item de pretio debito pro re per defunftum emtl, fed necdum ei traditd? 29. 2. 29»
Quando heredes finguli in folidum conveniri poflint»
icd liberentur partis prseftatione? Ubi de pra;ftatio> neevidtionisrerumadefun6fovcnditarum. 19. 2. jo. Sialimentadcbeantur, uniex pluribusheredibuseorum.
prajftatio imponenda a judice. 29.2.51, Exquorundam l.ocorum legibus finguli heredes de de-
bitis etiam dividuis in folidum conveniri poflunt. Cujusloci ftatutum obfervandum fit ? 29. a. j 1. An & quando & quo usque heres teneatur pradtare fa-
clumdefunfti, cumdefundlus quid jure, velminu* redie, automninocontralegesfecit? 29.2.32» De omiflione hereditatis & repudiatione ex teftamento
acaditioneabinteftato, vide refudtatio hereditatii. Adminiftr*tio rerum ctvitatis. Decreatore curantium res civitatis, deque curatorum
taliumvaria curd. De cautione per eos prasftandsij rarionibusreddendis, 8c an,ac quandofemelredditje retradtari pofiint ob calculi errorem ? Qualis culpa prseftanda; 8c qusedoli pcena? An teneantur.fi Prin- cepspecuniascivitatisin ufus publicos abftulerit? De diligentia adhibenda in exigendis reipublicse debitis ex jurehodierno. fo.g. 1. Cujustemporispericulum ad adminiftratorem pertineat
ratione penfionum aut nominum civitatis? An civi- tati relicla ad certos ufus convertere pofiit in ufus-a- lios fine Principis autoritate ? An ufuras prseftet pecu- niae, quam ex adminiftratione penes fe retinuit t vcl a debitoribusnon exegit? An poflit iis concedere dila- tionemfolvcndi? An privatis jus exftrucndi inpubli- co ? An repetere debcat fortes bene fcenori colloca- tas? f o.8.2< An>Scquando,finita adminiftratione conveniri pofiita
creditoribusreipublicse? fo.8.3. Qjui obligentur ex hac adminiftratione? Ubi de patre fi-
liif.filiopatrisadminiftrantis, fidejuflbribus.nomina- toribus , collegis adminiftrationis; quo ordine, ac quando hi omnes conveniripofiint, dequcbeneficio ordinisacdivifionis, , yo.8.4. Admintjiratio tntoris.
An tutor fe immifcere poflit adminiftrationi, fi con-
juges liberos impuberes inftituerint. 8c fibi invicem ufumfrudium rcliquerint, durante ufufrudtu? 16.2,4.. Quastutor jure adminiftrationis facerc debeat circapu-
pilli inftitutionem in artibus , honoraria pra-cepto-
rum.liberalitates & munerum mifliones? 16.7.6.
I Anpatri pupillorum obasrato remittere partcm debiti?
Aut ci pecuniam pupillaretn rautuo dare ? Aa debitori
PPPPPPP * PH-.
|
|||||||||||||
|
diata reliqua' hereditate?
|
|||||||||||||
|
19,
|
|||||||||||||
|
An fubftitutus pupillaris, fimulque impuberi coheres >
poflithereditatem patris repudiare vel pro fua, velpro impuberisparte, Sctamen impuberis adire heredita- tem ? An repudiare ex fubftitutione, poftquam ad- ivitfubftituentishereditatem pro fud partc ? 19.2.16. Coherede reftituto contra aditionem> vel privato parte fuS ob non impletum judicium defundti , pars ejus altericoheredi volenti, non invito, accrefcit. Anfi- liusautagnatus feudaliaadmittere. allodialiarepudia- repoflit? Etquidmoribus? Sibona defundiperplu- res regiones, diverfo fucceflionis jure utentes, dis. perfa fint. An unius regionis hereditas adiri, alte- rius repudiari poflit ? Quando heres ex afle inftitu- tus, vel ex lege domicilii fimpliciter vocatus, quorun- dam tantum bonorumintuituadirepoflit? 19 2.17. Heres quandocunque adiens, confequitur jura defuncTii, nonpofleflionem. Quidmoribus? 29.2.18. Viciflim fubjicitur oneribus hereditariis. An heredis
unius inopia cseteros gravet ? An noceat aut profit creditoribus , fingulis heredibus nomina fingula in folidum adjudicari? An creditor, qui unumviadju- dicationis in folidum convenit , adhuc contra reli- quosagerepoflitr Quid, fiteftatorvoluerit, vel in- terheredes convenerit, ut finguli certa debitainfo- lidum folverent , aut defun&us unum ex heredibus contradlu fuo in folidum obligaverit l Quid catteri coheredesageredebeant, fi pro fua parteconvenian- turrefpedlu debiti, cujus folutio uni erat impofita? 29.2.19.
Proquapartequisque ferat ses alienum, fi teftator por- tioneshereditarias exprefferit, 8c uni legata dcderit, vel rerum divifionem fecerit non refpondentem par- tibus expreflis; vel fine praecedente partium expres- fione fingulos ex rebus certis diverfi valoris, vel ex recerta in partibus inaequalibusinftituerit, nulloda- tocoherede, velresomnes inter eos inasqualiter di- viferit; velalium Icalicorum, alium provincialium > aliumurbanorum, alium rufticorum, alium csetera- rum rerum heredem fcripferit ? Si res uni ex infti- tutione obvenientes non fufEciant oneri seris alieni pro parte ejus, nec is aliunde habeat, an id casteri juppleredebeant ex fuis partibus? Quid, fi teftator lesdiftribuerit, fed vetet, ne quis pradegatacapiat, nili foluto prius omni sere alieno? 29.2.10. An ex jure primogeniturseamplius caplens.quamreli-
<}ui colieredes,etiam majoris debiti partem ferat?Qujd, iifeudutnprimogenitocedens» pro debito oppigno- ratum fit, vel onus jeris alieni, propter ipfum feu- dum contradti, fit feudo iropofitum? Si pater feu- dum emens pretium nonfolverit , vel mutuum ad folvendum pretium accipiens, pro eo feudum obli- gaverit, an primogenitus folus idonusagnofcerede- beat/ Si collateralis in feudum talenovumfuccedat, an 8c ipfe pretium feudi nondum folutum fcrrc l 29.2. 2 1.
Anferatats alienum fcriptus exrecertd, dato ei cohe-
rede? Etquid, fi inftitutus lit e'x certaparteacquss-
ftuum; 19, %. 22.
Quid juris circa ses alienum, fi unuscaftrenfium, alius
paganicorum heres fit ? Et quid , fi caftrenfia non
fufficiantdebitis caftrenfibus? 19.1. 23.
Quid , fi vel ex teftamento vel ab inteftato alius mo-
bilium , alius immobilium hcres fit ? In quibiisdam
locis hercs mobilium. folus, aut prscipue , ses alie-
aumfcrt. »0.1.24.
|
|||||||||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||
|
nuDillanferminumfoIutionisprorogare? 26.7.6. Mitiganda pcena, fi tentatum fit, non perfeflum; fi
De refedtione rcrum pupillarium; debiti pupillaris folu- I innuptam quis corrupent, cum nuptam putarct» aut |
||||||||||
|
tione. An 8t fibi folveretutor debeat? De impl
dis conditionibus 8c modis, fub quibus pupilioquid debitum. 26 7.7- De exacfione eorum, quse pupillo debentur ab extraneo
vel tutore, & de diftrahendis pignoribuspupilloob- ligatis. Quando debitores pupilli indigeant decreto ad folvendum tutori pupilli ? Cujus periculo fit, fi debitorespupillares definantfolvendoeffc? 26.7.8. Deaflervandis cautionibus 8c inftrumentis pupillaribus. 26.7-9-
Depecuniis pupillaribus collocandis foenort aut in em-
tionemprsediorum. Ad quas ufuras teneaturtutor,
fi eas otiofas habuerit, aut in fuos ufus converterit,
aut iibi utmutuas adfcripferit ? Quid, fi neget, fe
potuiffe collocare, & tamen proprios nummos col-
locaverit? Quidagendum, fi delk occaiio collocan-
di? Etquid moribus, ac quo modo tutor jurenunc
poffucollocarenummospupilli. 26.7.9. & 10.
An tutores poflint continuarc mercaturam a patre pu-
pilliexercitam ? F,t cujus nomine ac periculo prafu-
mantur continuaffe? Quo usque eam debeant conti-
nuare? Quid, fi pater praeceperit continuationcm ?
Anikpoffmtcontinuare iocietatem conjugalem cum
fuperftite pupillorumparente? 26.7.11.
Detutoris officio circa lites pro pupillo movendas aut
excipiendas, 8cquando fuo perieulo litigettutorjure
civili&hodierno, deque decreto ad litigandum inv
petrando. 26.7.12.
An tutor poffit tranfigere fuper fpe fideicommiffi vel
fuperufufru£cu, cujusdurario incerta? 16.7.13.
An tutor a contutore adminiftrante poflit «rationes ex-
igere? 26 7.14,
An, 8c quo usque tutor, vel heres cjus, finita tutela adhuc
; debeatadminiftrare? 26.7.15-.
Adulterium.
Denuptiis ob adulterium diffolvendis, vide divortium. Quidproprieiit adulterium? An£t cum uxore alterius iitjtifitc; 8cquseiitilla? An cum uxorelibertinaecon- ditionis? Defceditatc hujus criminis. Au jurecivili fueritinter ligatum 8tfolutam? Quid moribus? De . polygamia. 48.$-. 7, Anjurecivilicum ancillis contubernio jun&is» Scqute
pcena? Anfervus adulterii accufari ob violatum con- tubernium ? An adulterium cum fcemina vili 8c ab- jcfta? Ancumea, quae fe vulgo proftituit? Etquid moribus? An cum fcemin. nupta, quam putat va- cantemeffc? 48.5-. 8. Attcumaliend concubina vel fponsa? Et de taliconcu-
bitu ieverius vindicando. 48. f. 9. De pcenis adulterii etiara ex moribus Hollandiae. 48.
y; 10.
De conjuge infonte lucrante dotcm, aut propter nu-
ptiasdonationem, Scalia. Quidmoribus? 48.5% n. Quando, quoloco, quomodo,qualemfiliamfam. pa-
ter potuerit una cum adultero occidcre ? Non fo- lum adulterum. 48-f- «*• Anmaritus olim, autjurenovo,aut moribus potuerit
occidere adulterum aut uxorem in adulterio depre- henfam? An pater filiam, aut adulterumejus, jure . hodierno? 48- f, 15.
Anpater autmaritus, quibus cafibus jure poterant oc-
r cidere, etiam id potuerint jubcre fuis filiisfamilias?
Nonpotueruntocciderein cafibus, quibusnonpote-
rantadultcriiaccufarc Habentes jus occidendi, an
8t potuerint contumeliis afficere , aut caftrare? 48.
f.14.
An ordinariae pcenae Iegis Cornehse locus fit, fi pater
,aut maritus occiderit , non habens occidendi jus?
\ . 48-f.if.
Ceffant pcenx morte nocentis ante condemnationem,
velpendente appellatione. An 8c relpe&u dotis ac fimilium ? An 8c , fi infons conjux nocenti crimen remiferit, vel mortuus fit , non mota lite de lucro -dotisob adulterium? Ceffant, fi errore jufto adulte- rium commiffum. An, fi mulier maritum abfentem mortuum credens, alteri nupferit ? &c. An fi vim pafla uxor iit ? 48.J-. 16. |
nuptam , putansmnuptam efle, An , n adulteraal-
|
|||||||||
|
leget, denegatum fibi fuiffe debitum conjugale , vei
maritum jam anteadulterumfuiflej vel evitaudi ma- li majoris gratia adulterium fuiffe commiflum ? 48. f- "7*
Exafperanda , fi quis dol6 fimulaos fe maruum aut
uxorem , ignoranti fe mikuerit. Quid, ii vilis il-
luftrem matremfam. vafallus uxorem domini, do-
. minus uxorem vafalli, violaverit? Quid, ficumad-
ulterio concurrat inceftus? An , concurrentc inceftu
jurisgentium, par adultero 8c adultcrse pcena irro-
gandafit? 48.y. 18.
Uxor maritum criminaliter adulterii accufare non po-
tuit; nec minor mafculus, nifi de fuo matrimonio
violato ; nec omnes promifcue, fed paucse tantum
perfonse. Quando maritus potuerit uxorem adulte-
rii accufare ? Quando pater vel extraneus ante niarir
tum? Quimoribusaccufent? 48.^.21.
Quamdiuduret accufatio adulterii ex jure civili&mo-
ribus? Ubi dc quinquennio, 8c quando prxfcriptio-
ni duorum aut iex menfium locus iit ? Non eft prsfcri-
ptio quinquennii, fi adulterium cum inceftu aut vi
conjundium fit. 48.5-. 22.
De diffetentiis inter inceftus 8c adulterii accufationem, Sc
de probatione adulterii. 48. $■. 22.
De nefando concubitu. 48. f. 24.
Ms alhnum.
Quomodoheredesfubeant ses alienum defunfti, Scpro quibuspartibus, Scc. Vide aditio bereditatis. AffinitM. 2?eafnnitate8c quafi gradibusejus, ac computandira- tione; item deprimo.iecundo, 8ctertio genereaffi»- nitatis. 23,2.29- QuEeaffinifasimpediatnuptias ? Vldenuptu.
Impedimentum ex affinitate extra caufam nuptiarum intelligi debet de affinitate adhuc durante , non de dircmta. 23.2. 34.- De aggerum Nili perruptoribus. Quibus pcenis hodic
puniantur , qui aggeres perfodiunt , five publicos marinos, five privatos pauciorum poffeflbrum. Dc cxfcindentibus arborem fycaminonem Nili aggeres colligentem i deque lis , qui apud nos ex collibus arenaceis fubducunt carices 8c alia , diflipationent arenximpedientiai vel herbae marinse (wijer diclse) incrementum impediunt i lapides, limum, arenam propeipfasaggerumradicestollunt. 47. u.6. Agnitio liberorum. . .
Divortio fadlo, mulier fe gravidam piitans, maritoid
denunciaredebet. Quidcirca hanc denunciationem expartemariti 8c uxoris agendum fitj Si quae ab iis prKtermiffa, id partuinonnocet. 25-.2.1. De partu agnofcendo , qui ftante matrimonio editus
eft. Quando maritus non teneatur eumagnofcere? Agnuio fimntU\ fen chirograft, „,
Vide fententia. Album,
De albo dccurionum fcribendo , 8c.de ordinis in albo mutatione. 5-0.3.1.
Alienatio. . /
De alienatione rerum ddtalium, videfSndus dotalit. De alienatione rerum pupillarium, vide tutel*, tutoret. Quo modo 8c folennitate alieriandae fint res ecclefise, pisecaufa:, fifci, civitatis, vici.pagi? 27.9.17.
De alienatione rerum fideicommiffariarum, vide/f/«- commijfum.
De alienatione in fraude.m patroni, 8c aclione Faviana acCalvifianS. " 38.5". i>&feqq-
De alienatione feudi, vldpfeudum,
Dealienationein fraudemcreditorum. Vide..P**/MW» atlio.
Atimenta.
Intereft inter alimenta ex contra&u vcl teftamento de- bita , 8c ca , quae ex officio pietatis a, judice impo-
nuntur. Quid veriiat nominealimentorum? An>8c
meiiicamenta, fumtusinftudiaf a/.3'4-
Ab
|
||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||||||
|
Abarbttrio patris prsecipuependetalendi modus? Quid
juris , fi nimis fordide 8c avare alat infra natalium conditionem ? An ad alendum obligatus fatisfaciat, fi alendis pra:bendam aut locum in gerontocomio procurer? - 2f. 3.4. Qualesliberos alerepater teneatur? An&naturales, in-
ceftuofos, adulterinosf An & liberos illos, quibus par- tem bonorum aut dotem jamdedit, fiilla confum- ta fit? %f. $.f. Quandomater ad alimenta liberis prceftanda teneatur?
Quidmoribus? Cujus fumtu liberi alendi, fi divor- tio matrimonium diflblutum fit ? if. 3. 6. Quando avus & avia teneantur nepotes alere ? An & ne-
potes naturales ex filio legitimo, vel legitimos ex fi- lionaturali? 25-. 37. Liberi tenentur alcre parentes. An 8c matrem infa-
mem, corpore quceftum tacientem, aut patrem in. ceftuofum ? Anfrater fratrem, etiam uterinum ,aut naturalem ? An patronuslibertum, 8c vice versa ? An maritusinopem uxorem , & vice versa? An Sc uxo- rem, quce adulterio aut malitiosa deiertionecaufam divortioprasbuit, & contra ? %f. 3.8. Remotiores cognati , ultra fratrem , cognatum alere
non coguntur , nec donatarius omnium bonorum donantem; licetpiefaciant, fialant. ifj 9. An affinitatis vinculum ad alendum obliget in eodem
gradu, in quocognatio ? 2 r. 3.10. In concurfu plurium , ad alendum obligatorum , cui
onusalendiimponendumfit ? if. J-Vi. Dehis, qui ex eleemofynis alendi, & dealendisinfan-
tibus expofitis. Qtm in loco nunc apud nos tales alen. di fint, feu in qud urbe 8cc ? if. 311. Quibus modis compellatur ad alendum, qui ex officio
pietatis obligatus eft.' An hsec perfecutio popularis fit ? Anin modo alimentorum definicndojudexetiamde- beat habcre rationem bonorum extra fuum territo- rium fitorum ? An alimenta interim decernenda, fi quisfe patrem neget? Aut in generetalem, qui ad alendum tenetur ? An illa temporaria alimentorum adjudicatio veritati prayudicet ? 2f. 3. 13. CeiTat obligatio ad alimenta , fi alendus calleat artifi-
cium,unde fe exhibeat. Anpatri cedat, quodfilius lucratur ex opificio, ubi ab eo nutritur, cuminas- iignandis bonis maternis onus alendi in fe recepis- fet? *f-?. 14- Ceflat, fi alendus bona aliunde habeat, ex quibus ali
poteft. Quid, fi extraneus bona libcris reliqucritea lege, ut fruftus 8c ufurze cedant in augmentum for- tis Quid, fi extraneus patri legaverit bonorum u- fumfru&um, ut inde liberos alat, vel pater in aiTig- nandis bonis matemis onus alendi fufceperit, &po- ftea liberi aliunde bona ac^uirant, ac pater doceat, ufumfructum legatum, aut reditum bonorumma- ternorum, non fuflicere oneri alendi ? if.^.tf. An ipfam fortem bonorum paternorum aut materno-
rum, vel adventitiorum , parens fuperftesabfumere poftit in liberorum educationem ? Si parensfuperftcs liberis prsemorientibus non fuccedat ex jureScabini- co , ex hereditate eorum deducere poteft , quanto plus in alimenta liberorum erogavit, quam erat in fruclibus patrimonii liberorum. Alimenta per patrem data liberis prioris thori, an & quando imputentur communioni conjugali cum fecunda conjuge ? lr. 3.16.
£i p»er in afiignatione bonorum matemorumrecepe-
rit onus alendi liberos ex fructibus, 8c quidamlibe- ri ab avo materno nutriti fint , fructuum pars pro rata* non patri, fed liberis cedit. ay. 3.17. Ceflat alendi neceflitas, fi ad alendum obligati inopes
fint; vel fi ipfi alcndi ingrati fint. An heres ejus, qui ex pietate ad alendum obligatus erat, fuccedat in illudonus? An noverca poft diflblutummatrimo- nium , cum pater binubusin aflignandis bonis ma- ternis onus alendi fufcepiflet? An , pofita tali obli- gatione patris ad alendum, liberi minorennes pete- repoflint, fe communt fratrummajorenniumfum- tu ali ? Si extraneus ex mera' liberalitate promiferh alimenta ad certum tempus , an heres teneatur, (i promifforintraidtempusmoriatur? ic.3.18. |
|||||||||||||
|
Ceffat obligatio ad alimenta morte alendi. An tuncfs"
qui aluit, veftimenta repetere poflit, finondumat- tl!ta? ii-.3.i9. |
|||||||||||||
|
Ubi divortio faclro liberi cducandi ?
|
|||||||||||||
|
**■•?. 20.
|
|||||||||||||
|
Quo modo alimenta pupillo , qui fub tuteld eft , der
cernenda fint? An tutor fine pranore poflit modum ftatuere ? An omnes reditus in alimenta abfumerc? An prator poflit definire alimenta fupra vires rcdi- tuum? Aucio vel diminuto pupilii patrimonio, au- gendus aut diminuendus modus alimentorum. 17, 2.. 1*
Quid juris. fi tutor abfit , aut latitet i ne pupillo ali-
mento decernantur ? Quid , fi per mendacium ne- get, alimenta decerni pofle? Quid, fi pupillusvere egenus fit ? Cognitio de egeftate fummatim facien- Quce alia pupillo prteter alimenta praftari debcantf
17.x.4.
Qua: contineantur fub alimnntis , quje fub cibariis le-
gatis? Qua: fub legatis cibariis 8c veftiariis? 34.1. r.
Qualia fint prseftanda, fi teftator generaliter alimenta
legaverit, non oprefsa quantitatc aut modo ? 34.1. 2.
An quis invitus teneaturalimentalegareliberis, paren-
tibus, fratribus, uxori inopi? 34.1.3,
Recenfentur multa fingularia in Jegato alimentorum.
Ubi, an die feriato de iis jus dici? An incapaci re-
linqui ? De iis tranfigi ? An alteri cedi pofliut ? An
»er appellationem adjudicatio eorum fufpendi ? An
lifti? Anrefcripto moratoriodifferri? Andebeantur,
fi ex imperfecto teftamcnto fint triennio prseftita?
An initio anni debeantur, 8c tunc reddendum fit.
quod alendus non confumfit, ut vcftes ? Siepius le-
gata femel debentur, ac ceflat in iisjusaccrefcendi.
Ad pubertatem rclidta, vcl puero, vel z&mnjorenni-
tatem, quamdiu debeantur? An alimenta legata iis-
demgaudeant privilegiis, quibuspiacaufa? 34.1.4.
Si pluribus alimenta legentur, an judex fingulis here-
dibusfingulos alendos reftc aflignet ? Aut uni for-
tem, utis inde folus alimenta folvat? Quid interfit,
utrum teftator id egerit, an judex, circa fortis refti-
tutionem poft monem alendorum ? 34.1. $■„
Si uni cognato res certas, dein omnibus cognatis ali-
menta leget, an illa quoque debeanturrerumcerta-
rum legatario? An 8c ei, qui cognatus noneft,fed
quem publicecognatumappellavit? 34-I-6.
Debentur a tempore mortis , licet minifterium , ob
quod relicla, necdumprjEftaripoffit, usqueadmor-
tem alendi, fi non aliudcautum, licetmaturiusces-
fet caufa aut minifterium , ob quod relicla. Non
ceflant morte onerati , nifi fructuarius Iegato ali-
mentorumgravatusfit. 34.1.7,
Alluvio,
Cui cedat alluvio in agris limitatis , 8c non limitatis,
jure civili ac moribus ? An liceat alluvionem arte
promovere? An proficiat iis , qui fundos aut terri-
torii jurifdiclionem in feudum acceperunt, aut jus
decimarum habent ? An id,quod alluit feudo, feu-
dale fiat ? Quid juris in eo , quod alluit fuudo fru-
dtuario veloppignorato ? 4.1. 1. ij>.
Cui cedat alluvioinfulse influmine nata;? 41. 1. 17.
Alveus jluminis.
Cui cedat alveus defertus ? Cui novus alveus , fi ite-
rum derelinquatur ? Scquidmoribus? 41.1.18.
Cuicedat alveus dereliclius inter infulaminflumine na-
tam 8c agros trans flumen iitos? 41, 1. 17.
Ambitus.
De crimine ambitus 8c pcenj. 48. 14.1,
Amotarum rerum aftio.
Cur ob furtum inter virum 8c uxorem non furti, fed
rerum amotarum adtio competat? An deturob fur-
tum, quod ante nuptias, vcl poft c^jam diflblu-
tas, faftum eft ? tr.a. 1.
Tum demum a6tioni huic locus eft , cum foluto ma-
trimonio agitur ob res ftante matrimonio divortii
causa amotas. %f. 2.1.
Quid fit hxc aclio? Qrnbus modis amotio fiat? An*gc
per interpofitas perfonas ? Quibus dctur , 8c contra
quos ? 2f. a.3.
Ad quid tcndat f Cujus temporis zftimatio fpcdanda
TPPPPPP 3 f«»
|
|||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
mnes, non agnofcant figna fua? De apertnra minws
folenni. Cujus loci leges in aperiendo obfervandae? Quo tempore apertura fieri debeat ? An a decreco aperturae appellari poffit? 19 3.1, Qui petant infpiciendi defcribendique licentiam ? Ec
depublicationeteftamentorum. 29,3.1« Quid juris circa aperturam , fi plura fint teftamenta,
vel unum pluribus codicibus fcriptum t Vel tefta- mentum 8c exemplum, aut tabulae fecundae vel codi- cilli? >9- 3. ;. Quando tabulat non iint aperiendae ? Ubi de prohibi-
tione teftatoris. 8c an ea coram tabellione 8c teftibus fieri debeat? An etiam diei £c confulis deicriptio »g editiofaciendafn? 19. 3.4. Quo modo apud nos aperiantur teftamenta claufa?
De non apericndis teftamentis aut hereditate adeunda
ejus, qui violenta morteperemtus, antequamqux- ftio dc familia fuerit habita , & fumtum dc nocen- tibus fupplicium ; deque pcenis contra facientium. ip.f.num. 1.1. ;.f.
Qui hic veniant nomine familix ? qui pro nocentibus
habendiftnt? 29.^.4. Anhspcenshodieobtineant t 19.5-. 6.
Apocha.
Qux fit vis apochae? An creditor debitori folventi apo*5
cham dare debeat • An non fatisfaciat reddendo chirographum cancellatum >. An debitor exhibendo chirographum cancellatum folutionero probare poffit? An creditor cogi poflit ad dandam generalem apo- cham de omnibus debiris? Qu^efit vis apochx gene- ralis? 46.3.1 $•. Apofioli.
De apoftolis in appellattone. 49.6.1, & 2.
Appellatio.
Quid fit ? Quid, fi appellatum ad parem judicanti. vel
inferiorem ? Qyid , fi ad fuperiorem , fed alium, quam qui appellandus eratr Quid, fi per faltum! 49.1.1.
Quis appellare poflit ? An.qui fententiamapprobavit,
etiamtacite, petit4dilatione? Ancondemnati.quo- rum non intereft kntcntiam cverti; cujus varia ex- empla. An enuor eviclioucm paflus, velfidejuflbr condemnatus? 49.1. t* Recenfentur multi, qui appellare poffunt, quiaeorura
intereft, licet condemnatinonflnt. 49-1.3. An & viftor appellet? An viftoris rationem haberede-
beat judex , fi is non appellaverit , uec gravamina propofuerit, & tamen aliquo modo lxfus fit ? An viftori , qui fortem 8c uiuras petierat , cuique fola fors adjudicata fuerat, reo folo appellante , ufurae periuperioremadjudicaripoffint l 49.1.4. Anappellari aparte fententiat? An tunc defignandum ,
a qua parte? An & ob non adjudicatasfortisufuras, aut litis impenfas ? Ari ob folam tniquam impcnfa- rum litis taxationem ? 49, 1. ^. An appellari ab executione f Et quidmoribus? An, fi
tres latae conformes fententix in eadem lite ? Aa condemnatus ex contumaciS ; 8c an contra eam re- ftitui poffit in civili vel criminali litc ? An condcm- natus ad debita fifcalia , vel in civilibus ex fua con- feffione, vel ad id, quod in judicio fponte obtulit, nec in amplius i vel ex confenfu fuo in condemna- tionem, compromiflis aliisque conventionibus addi- to ? An , fi ante fentcntiam convenerit de non ap* pellando ; 81 an tunc appellatio fufpendat executio- nem? An a fenrentia, fi jusjurandum apartcparti, velajudicedelatumfit? 49. 1.6. An apud nos a politicis magiftratuum decretis , vel a
decretis Camerx rationum? An.fi judex probetdis- fenfum parentum circa nuptias liberorum? Anafn- turo gravamine ? An a fententiis in caufis aggerum, aqua:du£tuum, cataraftarum, viarum? Anincaufis alimentorum. Ad quam quantitatem adfcendere de- beat fementia, utappellaripoflit, inHollandia.Ze- landia, altbique? 49.1.7. An a fententia judicis redu£tionis ? An a definitiva, ii
appellatio ab interlocutoria adhuc pendeat ? An ap- pelUtio ab interlocutohi impcdiat cognitionem dc lit^
|
|||||||
|
fit, fi res amota perierit? An jusjurandum in litem
tunc locum habeat > Quid confequatur amovens,
ubi praeftitit seftimationem rei ? tf* 2.4.
An, ft negetur amotio , jusjurandum deferri vel le-
terri poffit ? 2f. 2,f.
Quando ceffet hxc aftio ? ubt inter alia , quid juris,
fi conjuges fibi invicem amoverint ? Si polt divor-
tium redintegratio conjugii fa£ta fit , ac novum di-
vortium? Si uxor rem mariti, quam is altericom-
modaverat, commodatatio iubducat ? 2f. 2.6.
An ceflet aut differatur ob crimeu sdulterii, quo mulier
poftulata ? Adhuc moribus hodiernis ufum habet.
%?. 2.7.
Annona. De pcenis flagellantium annonam. 48. ix. 1. Annus.
De anno utili 8c continuo, 8t quandocceptushabeatur procompleto, vide pnefcriptio. Annuutn kgatum.
Annuum plura legata continet, 8t morte legatarii pe- rit. Quandodies ejuscedat? An fufficiat,legatarium initio atini vixifle , ut totius anni legarum debea- tur? An initio cujufque anni peti poflir . fi ex fru- clibus certi fundi prxftandum fit ? Er quid , fi fru- £tus non {ufficiant ? An fingulis annis fpeclraiida ca pacitas legatariif An, & quoufqueannuipraefcriptio fieri poffit? 33 >■ >• Quando annuum legatum perpetuoduret i ubi de an-
nuo pro fe & heredibus ; vel perfonae ruttone offl- cii, quofungitur, vel collegio aut ecclefiK relitto; vel ad ludos , quibus heredes praefidetent. Cur in hifce aliud obtineat in ufufruftu ? 33. 1.1. An cefler annuum, fi ob certam caufam futuram, pu-
ta adminiftrationem, reli&um ht , 8cilla ceffetvtvo legatario ? An ceflet mortegravati? Etquid, ii fru- •Stuarius ex fuo ufufruclu annuum dare juflis iit ? An pereat capitts diminutione i Si legatartus ex fundo
fibi legato annuum alteri dare juflus, Falcidiam in furtdo patiatur , an & tanto minus annui nominc praeftet? %%• 1.4- Rccenfentur cafus, in quibus dubium, an fit annuum
lcgatum, an femel prseftandum 33. • • f • Quibus modis annuum legetur ? An ita ut uno anno
aliud prxftetur , quam altero ? Quid debeatur » ii leget annuum, quod ipfe dare folitus ? Quid, fitunc varie, autalia forma prxftiterit Quid, fianreprat- ftiterit, fed non poftremis annis? Quid, fi cognatis omnibus annuum leget, quod vivus praeltsbat, nec tamen omnibus vivus praeftiterit ? Quid , ii focieta- tem univerfalem cum uxorc habens , ita legaverit, 8c centum Titio prseftare fit folitus , ancentum.an quinquaginta debeantur ? Quid , fi quis fimpliciter annuum leget, non exprefsii re aut quantitate, 33 1.6.
ln mtnftrtu aut diurno reliflo idem obtinet, quod in
annuo. |J? I>7« Qux propinquorum poteftas ftr, fi annuum legerur, per
pauperum curatores arbitrio proximiorum teftatoris diftribuendum ? * 33 1.8. Quando cedat dies legati annuA ,bima,trima. die prx-
ftandt ? Ao interim ufurx debeantur penfionis non folutx ? Quibus fit folvendum penfionibus ? Quid, fi penfionibus insequalibus arbitrio heredis aut lcga- tarii folvi debeat ? 3 ? • ' • 9« Pluribus quam tribus penfionibus , folutio legati a te-
ftatore juberi poteft. An evanefcat, legatario ante finem penfionumomnium moriente ? 33.1.10. An & in corporibus poffit locum habere hoc legatum
annua.bima.rrimadie dandum ? 33, 1. 11, Quid, fiteflgjor jtiflerit , annua.bima, trima diedari
Titio, cum crit annorum 14, Sc is eamxtatemjam excefferit? 33. 1.1». Quid, fi teftator annuurolegct.fedduabuspenfionibus
prwftandum? 33.1.13. Apertura teftamenti.
Curtabulx teftamentiaperiendxfint? Etquid, fifpon-
te fint apcrtx?"Quo modo ac quibus citatisfolenni- ter apertuta fiatj $c qutd, ii teftcs quidam, vel o- |
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||||||
|
Hce princjpali ? 40.1.' 8.
Ex quibus criminibus damnatus jure civili non appel-
let? In reliquis licet appellare, licet certa pcena per legem fit ftatuta, fednon ab ipsslilla pcena. An ap- pcllent confefii de crimine legitimo , vel extraordi- nario 49. 1. 9, An & quando in JHollandia' accufator vel reus appella-
re poffit, ft folenni more , vel extraordinarie judi- ciura.crirnioale exercitum fit, vel pcenaa magiftra- tu urbium fine ulla litis forma fit impofita ? An ceflante appellatione, pateant querctedeiniquitate, :ad Ordines deferendse? An appellatio litem crimina- Jem cxtraordinariam mutet in ordinariam.? An ap- pe.llet officialis a proprio judice ad pcenam coodem- natus, quiapeceavit inofticio , vel aliter ? An ap- paritar/ajteriusjudicii, condemnatus a judice , cu- jus jurifdi&ionem violavit ? An ,& quo ufquejure civiji'8c Hollandico a condemnatione ad muhStas &c .correctionesciviles? Etquid.fiobinjuriam condem- natuSifitjad mul&am & palinodiam ? 49., 1.10. Quid cireaappellationes in eriminalibus inZelaadia,
Ultraje&i, alibique? 49. n. 11. De appellatione ab interlocutoriis in caufis eiviubus,
ex jurc civilij Hollandis; Zelandix, Flandrisc&c. ii inferiores judices velCuiia judicaverit? 49. i>. 12. An prohibita appellatio in criminalibus etiam pertineat
ad interlocutorias in criminalibus ? An in Hollandia a decreto citationis in perfona; aut reali apprefaen- fione ? An a decreto prseparatoria; in crimen iuqui- fitionis 5 aut quo reus admittitur ad litera crimina- lem folenni more tractandam ; aut quxftiones per- mittuntur vel denegantur, & quse reo fint edenda, cum accufator ab his denegatis appellat ? An a de- negato examine rei ad articulos ? Ari a decreto de- negante vel concedente incarcerationem rei ad ar- ticulos ? Sc quid interim fiat, pendente appellatio- ne, fi ex decreto permiffa fit ? 491,13. An appellari a fententia vel decreto , habenee vim de-
finitiva:? An a filentio impofito ex /. di§*m*ri; vel pronunciatione appellatiojiis defertae; vel rejecH ap- pellatione per judicem, ad quem > & an tunc fupe- rior totam litem principalem definiat? An £c tunc, cum deeretum, qusedam amplius prob.mda effc, Sc judici appellationis non appareat, probanda ad rem pertinere? An, fipronuncietur, non habere perfo- nam ftandi injudicioi carere qualitate , qua experi- tur ; oppofitionem re&e aut perperam fa&am effe; vei Titiores addicta fit in au&ione publica , quam Mevius fibi addicendam contcndit; vel rejicianrur, aut admittantur exceptiones declinatoria; , vel litis pendentis, autfinitae, 8c quadllsefint? Anarejedri exceptione obfcuri libelli ? An a denegato decreto vendendi sedcs fideicommiflarias vetuftate deforma- tas? 49« «• "4- An a decreto deapertura teftamenti; de reexhibendaj
demodoinftruendae litis,- de manu agnofcenda ? An a conceflb mandatofalvajguardite ; cc quid, fi illud per obreptionem obtentum fit? An adecreto inqui- fitionis valetudinarix; aut quo curatorbonis datar; . & quid , fi curator dicatur non idoncus ; vel fidc- juflbr , oblatus ad laxandum arrefti vinculum ; vel laxatio negetur , quia caufa talis dicitur , quse non admittit laxationem fub cautione? An a dccretoar» refti faciendi; vel , quo conceduntur literse requifi- toriales; vcl judex alter requifitus executionem de- cernit , aut negat ; & quid agendum , fi judex, qui judjcavit, requifitorias dare nolit ? An a decre- to literarum novarum executionis? 49. i.iy. An a dccreto, quo heredes fcripti inducuntur iu pos-
feffionem hereditatis / An , fi judicatum de causa iiiomentaneas pofleffionis ? An hodie u fententiis in fiimmariovel plenario poffeflorio latis? An adecre- to fequeftrationis ? . 49.1.16. An appcllari poffit a fententiis adrelationem latis? 49.
1. (!•
Intereft intei* appellationem a defiflitivis, 6c iatcrlocu»
toriis aut dccretis, ratione appeUationis in fcriptis fa- ciend» , cum gravaminum defignatione &c. 49.1 • |
|||||||||||||
|
An appellatio unius confbrtium litis profitreHquisnon
appellantibus; & quid , fi U tantum appellet , qui le liti junxit? Qu^id, fi caufa djvidua fit ? Quid, fi plures ex e^dem causa feparatim condemnati fint» & unus appellet? Quid, fi reliqui toto decendio ig- noraverint, confortem appellafle? An adhserens alie- na: appellationi , expenfas pro rata refundat ? An a pluribus vidtus , ac contra unum appellans , appel- lare videatur contra omnes? 49. 1.18. Quisiprobare debeat in lite appellationis ? 49.1.19.
De mulftis temeraria; appellationis. An has debeanc
hodierni accufatores publici ? An renuncians appel- lationi, aut traaCgcns ? An renunciari poffit appel- lationi , invito adverfario ? An invito judice , jure civiliiac moribus? An defertio velrenunciatio unius noce,at alteri ; an non ei5 qui appellationi adhsefit? An victor, contra quem appellatum, fententise pro fe lata: renunciare poflit? Quid juris, ii incrimina- libus, appellante accufatore, reus renuncict fentcn- tiK.pro fe lata:; aut accufator, rco appellante? 49. 1.10.
A quorum fcntentiis appellare non liceat; cur contra
Principis fententiam uon fit appellatio, fed quideiu reftitutio? 49.1.1. Quis a quo appelletur, feu, ad quos gradatim appel-
landum, jurecivfli&Hollandico, acvicinarumgen- "um / 49. j. 1.&2. Quando appellandum , fi pra:fes opinatus iit de fcele-
rato per Principcm deportando , vel quis excufafi velit a publicis muneribus? 49.4.1. Intra quod terapus appellandum jure vetcri & novof
Decem dies, quo refpedlu fint continui, vel utiles; & an currant ignoranti ? An iis imputetur dies fen- tentiE lata:? An dies fcfti 8c feriati ? An computetur tempus de momento in momcntum ? An fufficiat intra decem dics fieri proteftationem de appellando) 49.4.2.
Unde computetur decendium, fi fcntentia fub condi-
tione lata » vel fuper jure eligendi altcrutri adjudi- cato? 49.43. An contra lapfum deccndii reftitutio obtineri poffit?
An valcatfententia lataad appellationem poft decem, dies fa£lam , cum pars utraque id icicns litem ad finem perduxit? 49.4,4. De temporibus appellationis profequenda; ac finicnd»,
jurccivili, ac moribus; 8c dc defertione appellatio- nis. An contra cam reftitutio obtineri poffit ? Ap- pellationedefertd, adquem redeatjurifdiclio? Quid fiat, fi yi£tor appellatus non veniat? An tuncjudex appellationis adhuc de ipsa' lite principali judicare poffit? Cui incumbat probatio, fi appellatiodicatur |
|||||||||||||
|
dcferta ?
|
|||||||||||||
|
49.4,5-,
|
|||||||||||||
|
De mandato anticipationis, ut intra breviora tempora
appellationis perfecutio fiat. 49.4.6. Quid agendum, qus pcena, fi judex , a quo, appel-
lationem reciperc nolit; vel judex, ad quem, ean- demnolitadmittere? 49.^.1.^.1. Dc apoftolis feu libellis dimifToriis in appeilatione j 8c
an hodie eorum ufus? 49,6.1.^2. Judex cogitur edere inftrumenta litis , hvqua appella-
tum. Judici infinuanda appellatio, ut, fi velic, fen-
tentiam defendat, alias non admittitur appellatio.
0 49.6.2.
Appellatio fufpendit exccutionem. Capita, a quibus
non appcllatum , cxecutioni dantur. Quid , fi ex pluribus criminibus damnatus, de unoappeilct ? An innovari, feu attentari, fi appellatio necdum rece- pta j vd necdum appellatum fit ? Vel appellatio nec- dum judici aut parti infinuata? Quid juris in atten- tatis, pendentepetitioncreftitutionisadappellandum? 1 . . 49'7«*
An & quando in appellatione novxprobationesvelex-
ceptioncs allegari poflint ? An afta litis reddcnda , quamdiu appeliari poteft, fiex iisdem a€risjudican- dum ? Et dc corum ad fuperiorem tranflatione; Aa addcndum a fuperiorc, rctraciari fcntentiam obno- vas pmbation es ? 49. 7.1. Dc pctitione inhibitioms , 8c in quo diftent, inhibitie,
ti Jhrcbeamie. Dc pctcndd rcvocationc inhibitiouis con-
|
|||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||||||
|
Dc affignatione debitorum, vide dehgath,
. Attentata. Vide appellatio.
Aucupium.
Vide tienatio.
Aurum.
Quid contineatur fub auro vel argento legato ? an &
numerata pecunia ? Quid fub auro infeclo , quid fub fafto ? De legato auro vel argento cfcario, po- torio, viatorio, balncari, fignato. Anfubauroar- gentove cfcario contineantur vafa , quibus edcbat aut potabat tcftator. Quid dcbeatur, 8t praeftari pos- fit, certo pondert auri vel argenti vel auri faSi le- gato? 34-2.1. Qui legat aurumfaum, ancontineatid, quodeftincre-
dito; vel auri fabro datum, ut is inde vas conficiat ? An quod poft conditum teftamcntum quaefivit ? An quod non ufus fui fed promercii causa habuit ? 34. 2. 2>
An fub auro contineantur inaurata , eleftrum , auri-
chalcum ? An vafa aurca» quae fuot fupelle&ilis aut alterius generis , fi fupellex fpecialiter alteri legata non fit? 34. 1.3. An 8t quando auro vel argento legato cedant emble-
mata alterius materiae , gemmae inclufas , aut mar- garitae < Quando aurum cedat gemmis, aut gemmss auro; 8c unde dijudicandum , utrum aurum acccs- fio fit, an gemma? 34. 2. 4. Autocheiria.
Autocheiriaquando impunitafuerit, quando non? ju^
re civili ac moribus, Deignominid, de impediendsl fepultura , refcindcndo eo , qui fe fune fufpendit» cducendo cx aquis eo , qui merfus eft. 4^. 21.1. & 2.
Auttritas tutorum. Qus fint requifita autoritatis tutorum? an hodie rati*
habitio fufhciat? quid juris, fi autoritas non ritefit interpofita? 26.8.1. Non indiget pupillas autoritate , ft conditioncm faciat
meliorem. Quibus in cafibus ipfe obligetur fmetu- tore. 26.8.2. Quo fenfu contra£rus utrimque obligatorii claudicare
dicantur ob defedlum autoritatis. An pupillus finc tutore poffit alteri promittere, juri fuo renunciare, hereditatem adire , fideicommiffi reftitutionem ad- mittcre, pignus accipere? 26. 8. 3. Pupillus fine tutorc contrahens ad quos effeftus obli-
getur naturaliter. An confirmctur ratihabitione pcr pupillum jam majorem fadla? 26.8.4. Quando prxter autoritatem tutoris decreto opus fit ?
i6. 8.5-.
An tutor poffit in rem fsam autor fieri» 26, 8.6.
Quando unius tutoris autoritas fufficiat» quandonon?
An autor ficri poflit tutor honorarius , vel qui jarn fufpeclus poftulatur ? An , tutela divisa unus redte autor fiat in iis , qus alteri tutori demandata. 26. 8.7.
An tutor cogi poffit, ut autor fiat? 26. 8.8.
Pupillus infans autore tutore nihil fere agit, fed tutor
omnia pro infante. a6. S.9»
De autoritate mariti. Vide nxor.
|
|||||||||||||
|
concellx. De libello fupplice antidotali, ne adver-
larioconcedaturinhibitio, fieampetat. • 49-7-S" Recenfentur.cafus plurimi , quibus inhibitio non con-
ceditur , fed executio fit , non obftante appcllatio- ne I ubi inter alia multa etiam de fententiis inferio- rurn judtcura intracertamquantitatemlatis. 49.7.4. Quae computanda 8c confideranda fint, utfentcntiavi-
deri pofiit cxcedere quantitatem , exccutionem ha- bentem , per plures fpecics 8t quaeftiones determi- natur, 8c de cumulatione plurium fummarum. 49. In cafibus, quibus appellatio vulgo non fufpendit exc-
cutionem, inhibitio tamen fit, fi executio infamiae aut damni gravioris irreparabilis fequelam habeati nifi nominatim aliud ftatutocautum fit. Condem- nato ?.d muiaara Sc palinodiam appellante, nec mul- ctecxecutiointerimfit. 49.7.6. Quando reparanda fint attentata ? Per quos attentari
poflit; ubi de judice; parte; tertio, qui utiturjure partis, tertio, qui non utitur jure partis, cujus ta- men intcreftj tertio, cujus nihil intereft. An peti pofiit reparatio attcntatorum, fi tertius, apartecau- fam non habens, attentaverit ? Qui latiusvidendide attentntii ? Si appelbns attentet, non fit reparatio, fed appellatio
deierta habetur. Quid, fi attentaverit, quitantum appellationi alienae adhsefit? 49. 7.8. Quc-e fententiae fine appellations refcindantur , 8c de
fententiis contra mortuum latis. Hodie paucistan- tum cafibus fententiae fineappellationepractextunul- litatis infirmantur j alias appellandum etiam ab iis, quse nullae funt. 49- 8. 1. &feqq- Anperaliumcaufe appellationisreddi? 49.9. i.
Quid juris, fi creatus tutor, curator, magiftratus ap-
pellaverit? 49.10;!. Eum qui appellavit, in provinciddefendi, 49.11.1.
Apud eum , a quo appellatum » aliam caufam agere
Compellendum. 49.11.1. Heres an profequi teneatur appellationem in caufa ci-
vili vel criminali ? Anmortuoeo, qui adulterii dam-
natus appellaverat, fuperfit quxftio de lucro ex com-
munione8c quxftu ? 49. ij. i« &*•
Applumbatnra.
De eo, qui brachium alienum fux ftatux junxit, 8c in
genere de junclis per ferrnminatione-m aut applum- baturam. 41.1.17. Apprehenfio reorum.
An quis apprehendi poffit fine juffu judicis? 48.3.1.
An reus a templis aut ftatuis Principum vel domo fua
abftrahi poflit ? An apparitores poffint refiftentem occidere ? Quse fit pcena refiftcntis * An apparitores poffunt reum fugientcm pcrfequi in alieno territo- rio ? An reus, privilegio fori munitus, apprehendi poffit a judice ordinario, fi is cum mox tradat pri- vilegiato ? De pcenis impedicntium apprchenfionem, autreumeximentium. 48.3.*. Appulfio.
In quo diftet ab alluvione, quando crufta temeappul-
fa coaluiffe videatur 1 An poft coalitionem crufta
vel arbores, aut pretiura eorura, a priftino domi-
- no vindicari poffint? 41,1.16.
Aqua.
An 8c quando liceat aquam ducere ex flnmineopubli-
co , vel caftello publico , vel per viam publicam, vel ex flumine privato , vel ex aquis , qux nobis dicuntur heere wateringen, ban wateringen* De a&ione aqus pluvix arcendx, quibus, contra quos,
ad quid, 8c quaudo competat , 8c quod multis ca- libus ceffec. 39.3. z.&feqq. Arhoy.
Quid fit arborcm eedere, cingere , /««1« furtim , 47.
7.1.
Pc aclionc arborum furtim csefarum , quando locum
habeat ? An refcindere liceat radices vicinae ar-
boris in noftram terram immiffas ? De judicio cri-
minali arborum furtim caefarum cx jure civiligcho»
. dierno. 47.7.2. & ftqq.
Afligwtit,
Pc affigiiauone libertorum. 38.4,1. & ftqq.
|
|||||||||||||
|
B.
|
|||||||||||||
|
"Bonorum poffeffio,
Curbonorum poffeffionesaprstorefintindudtx ? Quid
fint ? quot modis dividantur, prxcipue in ediftalcs & decretales? 37. 1. i. & ftqq. Quj, 8t quo modo, eam agnofcant ? ubi de agnitio-
ne per procuratorem, tutorem, aclorem municipii &c De tempore, intraquod facienda agnitio adie fcieutiae} 8c an excufet error juris ? An fcientia tu- toris, curatoris, patris noceat pupillo, furiofo, fi- lio? 37. 1.4. frf, De bonorum poffeflione contra tabulas, quibus detur?
An jurejuftinianeo fublata ? ?7»4» '■ &feqi* De legatis prseftandis, petitapoffcffionc contratabula?.
37-f.i.
Dc vcntrc id poflefTioaem toittcadp, 37- 9- ».
De
|
|||||||||||||
|
'.
|
|||||||||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||||||||||||
|
De jure poftliminii circa naves per hoftes captas cuffl
mercibus, & poft recuperatas, jure medio8crecen- tiflimo Fcederati Belgii, ac pa&is publicis. 49,1 j-. 4, De capta nave hoftili , in qua funt merces eorum,
qui hoftes non funt. Et quid, fi hoftes in merces eas jus aliquod habeant ? An in dubio nave hoftili vedta* merces pr&fumantur hoftiles ? Et quid circa hsec padtionibus publicis OrdinumGeneralium cutn aliis populis definitum fucrit ? 49-15". f. Annaviseorum, qui extra belli caufam funt, per ho-
ftes noftros capta, 8c per nos iisdera erepta, prifti- nisdominisreddidebeat ? 49. if. 6% Quid juris, fi navis non vi recepta , fed per aliquem
redemtafit, verum pretio viliore? 49. if.7. Carbonianhm ediclu/t).
Debonoriim pcffeffione ex Carbohiano edifto, 8fc dif-
ferenda ftatus contrbverfid, pupillo mota, adrem- puspubertatis. $1.'io.i.&feq%. Carcer.
Vide cuftodia reorum.
Cattfa,
An 8c quando falfa caufa de prasterito, vel dc faturoi
vel conditionaliter adjedta, legatum vitiet? 35-. 1.9. An de falfis caufis legato additis didta etiam locum ha-
beant in inftitutionibus & fideicommiffis ? 3?, 1. 10.
Falfa caufa adjecla non facit legatum, jjvi.11.
Ciiutio,
De cautione legatorum nomine, fi legatorum praeffia-
tio ex die , conditione , vel alia Causa fufpenfa fit ? Quando unius legati nominepluribuscavendumfit ? An 8c cavendum ei , cui fub conditione poteftativd legatum ? 36.3.1« Qui ita caveant , 8c quibus ? An 8c procuratori, lcga-
tario, aut difpenfatori? An & ultimo fubftituto fi- deicommiffario per primum fiduciarium t 36. 3. x. Ubi 8c quando de legatis cavendum? An 8c poft liteni
conteftatam aut nppellatipnem ? Quid interfit inter cautionem , quae ex ediito prsetorfs, 8c qua; cx rc- fcripto Antonini interponitur ? An iterum caven- dum, fifidejufforesinidoneifint ? 36. 3. 5.. Quis fit effettus hujus cautionis ? An committatur, &
heres pendente legati conditibne ab hojtibus captus aut mortuus fit ? 36. 3.4. An aitio ex ftipulatu , coutra fidejufTores de legatis
movenda , imitetur actionem ex teftamento , ra- tione fiudtuum, ufurarum , juris accrefcendi 8cc. Non fatifdat de legatis fifcus, rcfpublica, nec qui pa-
ratus eft probarc , nihil deberi- An caveaturei, cui liberatio legata ? An ei , cui a pupillari fubfti- tuto quid reliSum , quamdiu pupillus vivit ? An filiof. a patre? An legatarius hanc cautionemremit- tere poflit ? An 8c teftator jure civili ac moribus ? Ecquid, fi tunc fucceflbr fua diffipet? 36.3.6. De miffione in poffeffionem , fi non caveatur legato-
rum nomine, vide miffto in pojftjponem. De cautione Aamni tnfeili nomine , vide Damnum in-
fettum> De cautione rem papilli falvam fere. 4,6.6. i.
De ca.utiom judicatum folvi. 46. 7. 1.
De cautione rem ratam baberi: 46.8.1.
Cedendarum aciionum benefieium.
Fidejuflbr tuforis folidum folvens pupillo, an 8c quan-
do petere poffit , fibi cedi aftiones contra contuto- resejus.pro quo fidejuflit, 8c confidejufloresfuos? 17. 7. i*
An, fi pignoribus 8c fidejuflbribus cautum fit , etiara
pignorum intuitu a6tio fidejuffori cedenda fit ? Ari 8c , fi pignora adhuc in aliam caufam obligata fint ? An cedendge fidejuflbri adtioncs , fi tantum partem debiti, licet fua majorem , folverit ? An, fi folverit unamautalterampenfionem debitiannua, bima., trima die folvendi > 46.1.27, Cur neceflaria fit fidejuffori ceffio aftionum contra
confidejufforcs , 5c refpeftu pignorum pro eoderrj
debito obligatorum ? Cur 8c neceffaria mandatori
Qqqqqqq contsa
|
||||||||||||||||||||
|
De miffione in poffeffionem exCarboniano edi6to, £c
effedtu ejus. Quando ei locus, quando non; quan- do differenda ltatus controverfia impuberi mota; quandonon? Etaliadehocedifto. tf.io.i.&feqq. De bonorum pofleffione fecundum tabulas. 37. 11.1.
& fiqq-
De bonorum pofTeffione, quae patri emancipatori pix-
terito datur , refpe&u bonorum emancipati. 37« 12.1-
Debonorum porTeffioneexteftamentomilitis. 37.13.1.
De bonorum pofleffione, undeliberi. 38.6. i.&fiqq. |
||||||||||||||||||||
|
3.8.7.
38.8. 38.9.
38.11. 38. ii. 38.13. 38.14. 38.1/. |
||||||||||||||||||||
|
Unde legitimi.
Unde cognati.
De fuccefforio edi£to.
Unde vir & uxor.
De veteranorum & militum fuccefiione.
Quibus non competat bonorum poffefiio.
De pofleffione ex legibus fenatusve confultis
Quis ordo in bonorum poffeffione fervetur ?
|
||||||||||||||||||||
|
Cadaver. «
|
||||||||||||||||||||
|
An cadavera arreftari poffint?
Decadaveribus fe ipfos occidentium. |
||||||||||||||||||||
|
De cadaveribus punitorum.
Cadnca.
Cui cedant pro non fcriptis habita , aut caduca , aut
qus funt in causa caduci? 34.8. 1. Qua: latiore fenfu pro non fcriptis habeantur? Ubi de
jeli&is deportato, fervo pcense, exulibus noftratibus, (woeft balimgen) transfugis» apudhoftesfpontemo- rantibus , jam morcuis tempore conditi teftamenti» vcl ante ceffionem diei, itera de iis , quse intelligi non poffunt, aut non legi, aut ftolidam vel capta- toriam continent voluntatem. 34.8.1; Pro non fcriptis funt, quse quis fibi vel fuis adfcripfit.
Quid, fi maritus, miles , fervus id fecerit? Quid, fi fibi adfcribens alii reftituererogatusfit? Quid ho- die in hifce obtineat? Et quid, fi maritusunatabu- la fcribat fuum 8c uxoris teftamentum, ac fibi invi- cem gratificentur ? 34-8.3. Quibus in cafibus debeantur , quK quis fibi vel fuis
adfcripfit ? Quid , fi teftator codicillis confirmet te- ftamentum, quo quis fibi adfcripfit? Quid, fi quis ex voluntate teftatoris privatim fcripferit ejus tefta- mentum, 8c fibi adfcripferit, deinceps hoc a tabel- lione folenniter defcriptumacateftatorefubfcriptum fit? 34.8.4. Capio mortts caufa.
Quid fit mortis causa capio? Et in quo diftet a dona-
tione mortis causa? Multis modis poteftmortiscau- sa capi. 39- 6. 9. Qui poffint mortis causa capere? An mortis causa ca-
piofubfiftatin fraudem Falcidias? Animplendamor- tis causa capio, fi is, cui prjeftandum , capax non iit ? Cui legatur totum , fi decem Cajo dederit , an tota decem dare debeat, fi tantum pro parteremex causa legati capere poflit ? 39.6.1 o. An fideicommiffo gravari poffint mortis causa capien-
tes. 39.<5.u. Capta bello.
Cui ccdant belloautprivatisexcurfionibus capta ab ho-
ftibus, jure civili 8c hodicrno ? 41.1.8. An capta ftatim cedant hoftibus jure dominii, an de-
pium , poftquam intra praefidia illorum deiata funt ? 49.1J.3.
Captivi & poftliminio reverji.
Quales res captse, 8c recuperatse, portliminio addomi-
nosredeant? Quales capti, ac reverfi gaudeant jure poftliminii, qualesnon? 49. ijm. Quidfitpoftliminium? Quo refpe&u in pace poftlimi-
nium fit ? An eo gaudeant, qui per pacis conditio- nes reverfi funt ; aut tempore induciarum ? An jus hocpertineat ad ea, qux apud hoftesfiunt, vel ad ca, qujefa&ilunt, ad poffeffioneni ? 49, ij.z. |
||||||||||||||||||||
|
I N D E X,
|
|||||||
|
fuperfit, an reddendnm cedenti! 42.3.9.
An cedens infamis fit, aut perdatadminifrrationemrc-
rum ad liberos pertinentium , aut tutelam vel cu- ram ? An excrcere poffit aaiones ante ceffionem quaffifas ? An Et quatenus aaionem injuriarum , fi injuria ceffione antiquior fit? 41. 3. 10. Anceffiodebitorisprdritfidejuffori? 41.3.11.
De abdicatione bonorum poft obitum mariti per vi-
duam faad , ut fe debitis fubducat , vide abdtcauo lorlornm. Non indigetceffione.qui habetbeneficium competen- tiat, vel ejurat bonorum copiato , vel impetrat re- fcriptum moratorium. 41.3.14. Cejjio diei.
De die cedente 8c v.eniente in obligationibus ex con- traau. Quando cedat 8c veniat i^ics legati puri, ii heres pure vel fub conditione inftitutus fit, aut legatum fit debitum conditionale ? Quahdo cedat dies eorum , quae morte legatarii extinguuntur l Si teftatorlegaveritTitio pro fe 8c heredibus, anTitius moriens ante teftatorem transmittat legati ipem ad heredes ? 36.1.1. De ceffione diei legati in diem reliai , fi certum fit,
diemvivolegatarioextiturumj velincertum, anvivo an mortuo legatario extiturus fit s vel plane incertum, an unquam fitextiturus? Quid, fidiesincertusmo- randa; tantum folutionis gratia additus fit ; 8c unde id colligatur ? Legato alicui reliao , cum erit mna- rur^ quatHordecim, an annus debeatcompletusefle? An legatum dotis, ntytws. reliaum , conditionale fit? 36.2.4. De ceffione diei legati conditionalis. Quid juris , fi
legatum fub contrariis duabus condiuonibus reli- aum fit, veluti, /**e naais vefierit, five non vene- ntl 8c cur hic aliud in contraaibus , aliud in ulti- mis voluntatibus fervctur ? 36.1.3. In quibus cafibus conditio legato appofita non impe-
diat transmiffionem ejus? An Scimpediantconditio- nes tacite fubaudits ? Et quid, fi ha: expreffie fue* fint? 36.2.4. Quid juris circa ceffionem diei, fi Titio legetur «/«*-
fruistu aut decem , 8c is ante aditam hereditatem moriatur ? Quid, fi Sej& decem , aut , fi pepererit, fundum ? Quid, fi ufutjrn&M pure aut decemfub con- ditionel 36.2.5-, Citaito.
De petitione , ut citatio in perfnnam commutetur in fimplicem citationem. An fe fiftens , 8c id petens, uti poffit procuratore ? 48. 2.20. De praxi , qua reus in perfona citatus vel carceratus,
petit fe fub fidejuffore laxari. 48.3.15". De citatione reorurn criminis abfentium , iisque ex
contumacia abiemibus condemnandis vel abfolven- dis jure civili ac moribus; de fuggeftione pertinen- tium ad innocentiam rei abfentis ; de exprimendis fpecifice criminibus in ediao citationis , 8c de non cogendo reo refpondere ad crimina, ediao non in- ferta. 48.17.1. ^feqq. CoaBio ad teftandum.
Quae pcense fint cogentium aut prohibentium teftari ? Et quando uuius coaaio vel prohibitio aliisobfit,quan- do non ? 29. 6.1. Tenetur cogens vel prohibens etiam illis, quorum in-
tereft. Quid , fi magiftratus prohibuerint ? Quid, fi prohibens folvendo non fit ? 29.6.2^ Benemeritis 8c blanditiis non dblofisprovocarelicetju-
dicium defunai. 296.3; Quid moribus circa hsec obtineat? 29.6.4.
Ex quibus indiciis coaaio, prohibitio, blanditiae dolofa:
colligi poflint ? 29.6. ^. Codiiilli, Claufula codtcillaris.
Quid fint codicilli , quo modo ex teftamento vel ab jnteftato, 8c qua folennitate condautur ? An mulier in iis poflit teftis cffe ? 29. 7.1. Qui poffint codicillos facere ? An pater pro fuo fi-
liof. impubere? An illi, qui non habcnt jus teftan- di? Ubi defervis, filiisfarnilias, deportatis. An fta- tuto probibitus teftari, poffit tamen codicillos fa- cerei zy-i-t- Quid
|
|||||||
|
contra eum, cui credi mandavit? Cur non neeeffa-
ria fidejuffori conira debitorem principalem ? Qul- bus in caiibus ceffio aftionum fidejuffori contrade- bhorem utilis ac neceflariafit ? Ubi de fidejubente proinvito, pro debito aftione pnvilegiata exigen- So aut paratam habente executionem. 46.1.1H. Si creditor quosdam fidejuffores liberavcnt, nec ideo
aftiones contra eos cedere poff.t, an reltquos pro partibus dimifforum excuterc poffit, fi careantbe- neficio divifionis ? Quid, fi non dimiffi fed pau- peresfaai? Cedenda: acliones contra rehquos, de- duaa virili parte folventis folidum. An unus, fo- lido foluto, folidum ab uno ex reliqms conbde- iufforibus petere poffit, fubdufla iua parte vin- li, an magis a fmgulis partem virilem ? St ex re- liquis , in quosmaio ceffa , quidam folvendo non fint, an id squaliter omnes gravet ? 46. «• »9« An fidejuffor poft faflam folidi folutionem petere
poffit, fibi aaiones cedicontra confidejuffores ? An mandator? Et quid moribus infidejuffore? Anho- die fidejuffor, quireriunciavit beneficiocedendarum aaionum , adhuc petere poffit, aaiones fibi ced! ? 46.1.30.
Cenfm.
Quid fit cenfus 8t quotuplex ? Minuendus cenfus, a-
• cris diminutis. Ubi plura videnda de veterumcen-
fu , Scimmunitate a cenfu? AncoloniKprovinciales
innt Italici fuerint in totum immunes a cenfu ?
JO.If.I.
Cenfualis contraBus.
De cenfuali contraau , indeque annuo reditu non re-
diniibili, 8tc jo.i/.i. Ctjjio bonorum.
De origine ceffionis bonorum. In quo diftet a ceffio-
ne aaionum 8c folenni in jure ceffione ? 41. 3.1 • Qui poffint bonis cedere ? An peregrini, cum m ep-
rum patria id peregrinis denegatur ? Quibus locis denegetur? An filiusfamilias ? Anfceminai tndtgeant hoc beneficio , aut municipia , jure civih ac mori- bus? .. . • .♦»■3»*»
An cedere bonis poffit , qui juravit , fc foluturum,
velprimo negavit, fe debere, vel huic benefictore- nunciavit , vel prius obtinuit refcriptum morato- rium, vel ita condemnatuseft, utScfententiatrans- iverit in rem judicatam, vel femel jambonisceffit ? Etquid, fitempore ceffionis debuerit fubconditio- ne, quspoft ceffionem exftith? 4^?-3« Anheresejus, qui bonisceffit, gaudeatbeneficiocom-
petentise, fi fme. inventario adeat ? 41.3.4. An cedere poffit ex deliao obligatus ad pcenam pecu-
niariam ? An is, quocum alius invitus jubente Principe contraxit? An fidejuffor delinquentis ? An is qui dolo bona confumfit , vel dolofe corrafit, aut celavit ? An publicani jure civili ac monbus? An obligatusad faaum, cujus praeftatio in ejuspo- teftate eft? An , qui quid emit in nundinis pubh- cis 3 An mercator minutira vendens contra eum, a quo merccs emit? An tutor refpeau debitipupil- larls? , . ..,. W-lff'
De modo ceffionis faciendac jure civili ac moribus.
Quis hodie concedat hoc beneficium ? Quis confir- metconceffum, fidebitorruri degat ? Quis, fijuffu Curia: Hollandica: arrefto detentus obtinuent refcn- ptum ceffionis a Curia fuprema? Quot citationibus opus, ut creditores confentiant in refcnpti confir- mationem? An debitor interim carceriincludendus ob id, quod quidam crcditores obloquuntur con- firmationi? 41.3.6. Qua: res ccdi debeant ? An 8t bonahberorumemanci-
patorum, aut fuorum? 4*"3-7/ Crcditorcs bona ceffa vendere debent , non intcr ie
dividcre, aut fibi retinere, aut ufucapere. Debitor cedens liberatur a carccre. An 8c a debito ? An poft ceffionem gaudeat beneficio competentiae , etiam contra creditores , quibufcum poft ceffioncm con- traxit? 41.3.8. An cedens bonis, ea revocare poffit necdum diftraaa,
fx fatisfacere velit l Si quid poft dimiffos creditores |
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
bent in gratiam conjugis fuperftitis , veluti ftfudura
novum ftante matrimonio quaefitum. Angcimmo- derate fibi per defundlurn donata ? An 8c quando collateralis in feudum novumfuccedenspretium ejus folvcre teneatur? Conjux praemoriensnequedefcen- dentibus neque collateralibus remitterc poteft confe- rendi neceflitatem in prsejudicium conjugis fuperfti. tis. 37.6.8- Quando fit collatio facienda ? Quibus modis re ipsa,
quandoquecautionis prseftatione ? Cuicompetat ele- dtio, an res, an vero seftimatio conferendafit? Cu- jus temporis seftimatio fpcdtanda ? Quid juris circa collationem 8c Eeftimationem in Holjandia* ? Cujus temporis Eeftimatio infpicienda in feudis novis con- ferendis? 37.6.9. Quibus modis quis adigatur ad collationem ? Et quid
agendum, fi quis uni cohercdiautomnibusconferre vel cavere nolit aut non poffit ? Quid, iipofteacol- lationem offerat ? 37.6.10.* Conferenda profedtitia. Quk fub his contineantur J
Ubi de variis. 37-6. 11. An 8c conferenda , quse quis dolo aut culpd poffidere
defiit ? Aut non acquifivit, cum poffet ? An demum qusefita poft mortem parentis ? An prailegata , vel ex ftatuto uni jure primogenitursecedentia? Anpoft mortem patris uni ex liberis donata ob patris bene- merita ? An adventitia ? An ufusfrudlus adventitio- rum, quem pater filiof.remifit ? ftnlucrumdotisex padto vel ftatuto quaffitum ? 37.6.12. De collatione dotis 8c propter nuptias donationis. Aa
dos ab avo nepti data conferri debeat , cum neptis patri intermedio fuccedit? Andosapatruo datafilise fratris, fiillapatriautp'atruodantifuccedat ? 37.7. i. Quid, fi dos ob inopiam aut culpam mariti falva cffe
nequeat, jurecivili&moribus? 37.7.2. An 8c conferendum, quod pater ultra donationem pro-
pter nuptias dedit, ut filius nuptias puellse nobilis obtineret? 37.7.3, An 8c alimenta, fumtus puerperii, fipaterfiliamcum
maritoecliberisaliquamdiualuerit? 37.7.4. An fumtus in convivium nuptiale, ornamenta.veftes,
& alia ? Et unde erogatorum quantitas probetur ? 37-7-f*
An conferenda donatio remuneratoria ? An gtquando donatio fimplex? Et quid moribus? 37.6.1;.
An 8c, qua* liberis ad officinam inftruendam , merca-
turam , Sc fimilia , data funt ? An 8c , quod pater pro filio folvit tanquam fidejuflor ejus, aut qua? fi- lius fuccedens patri vivodebuit? An8crjepotes, avo fuccedentes , ea , quae pater intermedius prjedefur|- dius avo debuit, fi patri heredesnonfint ? 37.6.14, An, quse filius patri debuitexdelidto j qusevepaterpro
filio delinquente folvit? An ea, quse liberis data in eos ufus, in quos data non folent conferri, fi is illa non ita erogaverit, fed inutiliter confumferit ? Cui incumbat probatio inutilis confumtionis ? 37.6. ift An feudi novi emti aut alio titulo onerofo vel lucrati-
vo acquifiti pretium , 8c cujus temporis « fratribus conferendum ? An non in gratiam parentis aut no- vercse fuperftitis, etiam » collaterali fuccefiore ma- riti? 37.6.16, An fcudi antiqui nomine collatio faciendafratribusaut
parenti vitricove fuperftiti ? An melioratio feudi an- tiqui , quse per impenfam vel fine impensa ultimi poffeflbris contigit ? De «ftimatione meliorationis conferend-e. An conferendae impenfse in perceptio- nem frucluum anni poftremi, quiadhuc pen^ntes fucceffori feudali cedunt ? 37.6.17. Conferenda a-ftimatio feudi antiqui in gratiam conju-
gis fuperftitis, fi id ex pacvto vel ftatuto venerit ia communionem conjugafem ? An, fi collateralisfeu- di novi, vel antiqui, aut meliorationum ejus a;fti- mationem, conjugi fuperftiti ultimi poffefforis confe- rat, id a cseteris allodialium heredibus repetat,, uc ses alienum hercditariuna \ An ratione coIJationis in- teriit inter feuda retta 8c noftratia hereditari» ? Ad collationem pretii feudi obftridlus peterepoteftado- mino"diredto, inter fe 8c reliquos aliodialium hercdes feudum dividi > fi difpliceat coilatio pretii. 37.618. Qjqqqqq * Dic^a |
|||||||
|
Quid juris , fi plures unius codicilli inter fe pugnent ?
Non facile admittenda pugna , fi alirer interpreta- tione explicari poffint. An in codicillis heresdiredto inftitui , exheredatio fieri, conditio inftitutioni in teftamento fadtae adfcribi poffit ? An nomina here- dum vel portiones exprimi , vel conditio impleri poffit teftamento inferta? An dubiateftamenti verba cxplicari ? An heres teftamento inftitutus declarari indignus ? An pcena privationis reli&orum apponi ? 29-7-?•
Quando in codicillis fcripta perindehabeantur, acfiin teftamento, unde dependent, fcripta effent; quan- donon? 19.7.4. Apud nos confufa tefhmentorum 8c codicillorum jura,
ratione folennitatum , & eorum , qua: in codicillis olim fieri non poterant. Cujus juris multi efledlus. . . .*9-1-S-
An teftamenta imperfedla valeantjurecodicilli? Quid,
fi chufula codicillaris fit appofita? Quibusillaverbis
concipi pofiit ? Concipitur, ut vel adomnia, velad
quxdam tantum difpofita relationem habeat. 29.
7.(S.
An claufula codicillaris non addita fubaudiatur tacite ?
Et quid, fi teftamentum fit militare , vel patris in-
ter liberos? Si exprefla fit, praefuniitur exvoluntate
teftatorisexpreflaefTe. 19- )• 7-
Claufula haic confirmat teftamenta imperfedta ratione
folennitatis, non item imperfediarationevoluntatis,
aut alias continentia id, quod contra leges eft, aUt
ab eo condita, qui non habet jus teftandi. An ju-
re civili firmet teftamenta ob prseteritionem certa-
rum perfonarum nulla vel infirmanda? An efficiat,
ut heredes ab inteftato reftituant quafi ex fideicom-
mifto hereditatem ei, quiverbisdiredttsinteftamen-
tofubftitutus fuerat? 19. 7- 8-
An qui prius egit tanquam ex teftamento, poftea poflit
agere ex vi claufulse codicillaris tanquam ex codicillo ?
Etquid moribus? *P'7-9-
Cognatio.
De cognationis lineis ac gradibus , 8c ratione compu-
tandi gradus. 23.2.19.
Quae cognatio impediat nuptias ? vide nuptit.
4 Cognitio extraordinaria*
De cognitionibus extraordinariis. j-o, 13. 1. &feqq< Collaiio bonorum.
Quid fit collatio. Qux prima caufa 8c origo ejus, &
varia de jure veteri collationis. 57.c».«•
Jure novo conferunt fui 8c emancipati, cx teftamento
vel ab inteftato fuccedentes. Non tamen defcen-
dentes teftamento inftituti, quoties afcendenti non
fuccefliirent ab inteftato. 37.6.1.
Nepotes jure reprsefentationis avo fuccedentes, confe-
runt accepta ab avo , in gratiam 8c fratrum & pa-
truorum, quibufcum concurrunt, five vivo five mon-
tuo patre intermedio acceperint. 37.6. 3.
Kepotes avo fuccedcntes, patruis, & patruorum prse-
mortuorum liberis conferunt , quas pater interme-
dius, fivixiffetSc fucceffiffet, contuliflet, fiveeihe-
redesfuerint, fivenon, nift cx flatuto fuccedant avo
nonin ftirpes, fedcapita. 27.6.4.
An 8c conferant, quce pater intermedius contulifiet,
fi conferenda tantx quantitatis fint, ut collatione
fadta, nepotibuslegitima falva nonfit ? 37-6.f.
Quid juris circa collationem , fi extranei una cum li-
beris inftituti fint? An 8c afcendentes conferant aut
collaterales, fi fuccedant defcendenti ant collatcrali ?
Quid , fi teftator collationem. tunc injunxerit ? Et
quandovideaturinjunxifle? 37.6.6.
Moribus liberi parenti fuccedentes etiam in gratiam pa-
rentis fuperftitis aut vitrici vel novercae conferre de-
bent. Cur tota dos & alia fimilia in totum in gra-
tiam proprii parentis fint conferenda ex jurc Aefdo-
mico? Contenditur, ex jure Aefdomico, & paflim
in aliis locis , dotem ex communi parentum patri-
rrionio datam.nonnifiprofemiffe, 8c tantum in gra-
tiam fratrum, non item parcntis fuperftitis, confe-
rendam effe- totam tamen in gratiam vitrici aut no-
vercse. 3/.. 6.6»
Etiara collaterales conjugis prasraorientis confcrre de*.
|
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
Veniunt procul dubio omnia, quce veniunt in acquse-
ftuum communionem. 23. », 70. An feuda inHollandia,Gelria,8cUltrajec"ti, aut faltem
seftimatio eorum ? 23.2.71. An feuda ftante matrimonio qusefita jure fuccefiionis,
aut titulo particulari oneroib vel Iucrativo ? Anallu- viofeudi,fiillaftantematrimoniocontigerit?*3.2.72. An bona dominica, Gelris di£ta Heeren goederen ? An
gentilitia? An ernphyteuticaria, cenfualia , agriad- fcriptitiorum ? An dominiumdireclum feudi velem- phyteufios ? 23. 2. 73. An canonicatus 8c pra_bendse antenuptiasvelftante ma-
trimonio quaEiitae? 23.2.74. An munera venafia? 43. 2. 75--
An jus ipfum patronatus? 23. 2. 76,
An bona fideicommiflaria ? An donata ed lege, utdo-
natariofineliberis moriente redeant ad donantishe- redes, 8c conditio exfliterit? An 8c donata ea lege, ne in ftatutariam vcniantcommunionem ? 23. 4.77. An arrha? fponialitiae , vel jocalia doni matutini titulo
data ? An ornamenta ftante matrimonio per virurn uxori emta ? 23. 2. 78. An, liresillai, quaenoncontinenturfubcommunione,
ftante matrimonio vendita: iinr, aut cum aliis rebus communicabilibus permmatse, pretium aut resper- mutatione qua^fitae inter conjuges communicentur ? De damnis in ftatutariam communionem venientibus.
An 8c quo ufque aes alienum ante nuptias contra- &um? Et quid, fi matrimonium fit diflblutum, in Hollandia vel Ultraje&i, 8c alibi ? An 8c commune ks alienura matrimonio vetuftius, fi pro eo feudum, coramunioni exemtum, ante nuptiasfit obligatum? 23.2.80.
An commune onus, fi quid indotem, alimenta, pe-
regrinationem privignoriim binubuserogaverit ? 23.
2.81.8C 23. 3. 1 $. 16. gc 2f. 3- id. tnfine.
An & onus alendi prolem adulterinam mariti ? An no-
verca etiam foluto matrimonio obligata maneat ad privignos alendos? Et quid , fi maritus binubus irt afiignandis bonis maternis onusalendi liberos primi thori ad certum tempus infe fufcepiflet ? 23.2.82. AnimpenfxinfunusconjugisprKmorientis? 23.2.83.
Ut lucrum aut damnum commune iit, fuflicit , cau-
fam ejus ftante matrimonio exftitifle , licet effe£ius demum foluto matrimonio fequatur. 23.2.84. Communio univerfalis, quam inter conjuges inducit
vel excludit ftatutum domicilii mariti, eiiani ex ta- cito conjugum pa£to , indufta vel exclufa intelligi- tur in immobilibusfitis in eo loco, in quo ftatutum contrarium viget, fi modo illud non prohibeat pa- (Stionem in contrarium. 23.2. 8f, Communio bonorumnon seftimandaex domicilioma-
riti, fi is ante nuptias conftitueric tranlire addomi- cilium fponfse. 23.2. 86. An ex migratione ad locum , alio jure utentem circa
communionem , tollatur communio , quie nuptiis inducta erat, 8c vice versa? Etquid, fi nominatim teftafi fint conjuges, fibi circa communionem pla- cere novi domicilii leges? 23. 2. 87. Quid juris circa communionem , fi marirus tempore
nuptiarum in duobus locisdiverlo jureutentibusdo- micilium foveat ? 23.2.88. Non inducitur communio ex nuptiis , per minorem
fine parentum, tutorum, cognatorum confenfu ini- tis , fi ea minori damnofa fit. An 8c per fecundas nuptias in prsejudicium liberorum primi thori ? An per praematurum fponfi cum fponfa concubitum ? An per matrimonium putatitivum ? 23. 2.89. De continuatione communionis poft mortem unius
conjugis, vide continuatio communionis. An 8c quando prasfumendum fit, couimunionem inter
conjugesefle? 23.2.91. Quid intcrfit inter hancftatutariam interconjuges com-
munionem, 8c focietatem juris civilis univerialem ? 23.2.92.
An communio 8c alii nuptiarum effeflus introducan-
tur per nuptias, licet concubitus fecutus non fit;
»3- *'9J-e^/'W-
De |
|||||||
|
Difla de feudi collatione pertinent 8c ad emphyteufin
inlocis, ubieaadinftarfeudireda&aeft. 37.6 19. De collatione erogatorum in acquiiitionem praebendse,
canonicatus, munerisvevenalis, autnonvenalis. An conferenda , quse pater erogavit ad liberandum fi- lium, abarbarishoftibusvecaptum? 37.6.10. An, & quando ac quo usque fumtus in ftudia aut pe-
regrinationem conferri debeant fratribus , vitrico, noverca*. 37.6.11. Ari conferenda bibliotheca, ftudiorum occafionecom-
parata? 37.6.21. An filius ftudiis deftinatus 8c jam injtiatus , moriente
patre ante %a abfoluta , petere poflit, ex communi fumtus dari ad ea perficienda, libros emendos, do- floris titulum obtinendum ? An non faltem , cum fratres poft parentis obitum in communione perdu- rant? 37.6.23. An 8c conferendi rerum conferendarum fru&us 8c ufu-
rae ? An ex confcrendis deducendse impenfa. in ea fadhe? AnannotationiSc affertioniparentisftandum, fi non fatis conftet de erogatorum quantitate? 37. 6. 24,.
Ceffat collatio, fi conferre debens exheredatus fit 8c ac-
quiefcat, vel abftineat ab hereditate, ctiam, cumin gratiam vitrici vel noverca. conferendum , fi legiti- ma liberorum ltefi non fit, & nihil in fraudem no- vercse fa<5rum% An conferat, fi jure legati aut alio titulo parriculari capiat partem hereditatis paternse vcl maternae ? An , fi unus ex pluribus nepotibus, avo per reprsefentationem fuccedentibus, abftincat, reliqui nepotes patruis conferre debeant, quod ab- ftincns conferre debuiffet ? 37.6. 25-. An , fi liberi adeant cum inventario, conferre debeant
itt gratiam fratrum ? An 8c in gratiam creditorum parentis defuncTii, ut collata iis cedant in debiti fo- lutionem?! 37.6.26. Ceffat collatio, fi teftator eam remiferit. Anremiffio
exindiciiscolligipoiT.t? 37.6.27. An & paelo collationis neceffitas tolli poffitjurecivili,
ac moribus ? 37.6.28. De collatione, cum conjungebantur cum emancipato
liberi ejus. 37.8. !.($•*. Collegium.
Qus fint collegia licita, quse illicita. De poenis illici-
torum ? An illicitis quid relinqui poffit, vel hscc li-
tigare ? An quis membrum effe duorum ^collegio-
rum? 47.22.1.0 z,
Colles artnacei.
Quoraodoper arense injedHenem ex coftibus proximis
• amittatur agrorum dominium ? Nulli licet frutices
autcarices, helm, tollere ex collibus. 41,1.20. Collufio. De collufione circa ftatus controverfiam detegenda.
40. 16. 1.
ColonU.
DecoloniispopuliRomani. f 9.1.1,
An colonia. provinciales Jurts Italici fuerint in totum
immunes a cenfu ? jo, 1 f, 1,
Commijf*.
De rebus commiffis ob fraudatum ve&igal. Vide pe-
tiignlia.
Communio acqtujiuum-
Vide pacla dotalia. Communio bonorum inter conjuges.
Jure civili non fuit ex nuptiis inter conjuges bonorum
q$nmunio. Contra, multorum moribus, & quo-
rum? 23. t.6f. & 67.
De origine ftatutariae inter conjuges communionis. 23.
2. 66.
An ipfo jure prsefentia 8c futura inter conjuges com- municentur ratione poffeffionis & proprietatis, li- cet folius mariti nomine ftante matrimonio quaefi- ta? 13.2.68. An impediatur communio per patrimoniorum maxi-
maradifparitatem, vel ex eo , quod alter conjugum fitfpurius, cuififcusfuccedit? An per nobilitatem? 23.1. 68.
In hanc communionem veniunt hereditates , legata,
donationcs. An 81 quo ufque turpia lucra ? 13.2.69.
|
|||||||
|
I N D E X.
|
||||||
|
De paaitilcommunione univerfali,<6cquae in eamve.
niant? 23.4.16.
Competentia beneficium.
An 8c quandocompetentiae beneficium competatdona-
tario, & quid prius deducat ? 39.7.19.
Generalius de competentioe beneficioi 41.1.
Concubina.
An concubinse donari poflit jure civili ac moribus. 24. i.if.
Quid fitconcubinatus? quomodo a ftupro diftet? if. 7.1.
In quibus conveniat cum juftis nuptiis ? if. 7. *•
In quibus differat a juftis nuptiis, 8c liberi naturales a
legitime natis? Concubinatus jure civili nonproba-
tus fed toleratus fuit. Moribus improbatus eft , &
varie puniturj necconcubina differta meretrice. 2f.
7- 3«
Concurfus aBionum.
De triplici modo, quo actiones ex uno faflo concur-
runt, ut una prius mota alteram in totum, velpro
parte, vel nullomodoperimat. An adio injuriarum
perimat adionem ex lege Aquilia , Scviceversa?
, 44. 7. 16.
Quid juris , fi plures ex eadem causa concurrant rei
perfecutorise ? Quid, fiexdiverfiscaufis? 44.7.17.
De concurfu rei pcrfecutorise cum merc pcenali. 44^ 7 •
18.
De concurfu rei perfecutoria; cum pcenali mixti. 44« 7. 19.
De concurfu mcrepcenalis cum alid mere pcenali , vel
cnm pcenali mixta, & de concurfu plurium adionum,
quse finguke pcenalesmixtsefunt. 44.7.20.
Quo refpedu vera fit regula, nunquam acliones poentt-
les deeadem re concurrentes, aliaaliam confumil. 4$'
7.21.
An uno modo agendi eledo , adhuc ad alterum aaor
tranfire poflit, priore relido? 44. 7. 23.
Concufjio.
Deconcuflipnepublicanorum&pceniseorum.jo.^. 19.
Quid fit crimen concuflionis ? Recenfentur modi, qui-
buscommittitur. 47.13.1. Quae fuerit pcena ejus ? Quae moribus in judice , mi-
litibus, praffedis, rufticos, prseternavigantes, aliofque concutientibus ? 47. «3- 2. Condttio
Quid fit proprie conditio ? 28. 7. i.
Quid juris, fi teftator fcribat, fe heredeminftituere fe-
cundnm conditionesmfra fcriptas, 8t nullas fubjiciat? Quid, fi heredem primo pure, dein fub conditione inftituat, autversa vice? 28. 72. Conditiones, tacitc fubauditse ex ipsa reinatura, non
faciunt difpofitionem conditionalem. Si talesperte- ftatorem expreflk fuerint, an non tunc conditionis vim £c effedum habeant ? 28.7.3. Conditiones fubauditae ex probabili mente teftatoris,
difpofitionem faciunt conditionalem , pcrinde ac fi expreflse efient. Quando conditio , inftitutioni ad- dita , repetita cenfeatur in fubftitutione ? Et q.uando generafiter in priore teftamcnti difpofitione pofitss conditiones tacite repetitse videantur in poftea dis- pofitis? 28.7.4- Quseconditionesfinti/Jf/Vw*, quxindividut? 18.7.f-
Quando in conditionibus in nonfaciendo conjiftentibus
locus fit cautioni MuciatiK, quandonon? Scdelap- fti autorum juris in afllgnandis exemplis Mucianse cautionis. 18.7.6. Quibus praeftandafit Muciana cautio? An8c heredibus
ab inteftato? 18.7.7. Quse fint reftituend* exhac cautione ? 28- 7.8.
Quae fint conditionesnatura impoflibiles ? An 8c con-
ditio faciendi monumentum ad exemplum ejus, quod alteri certo in loco ftruBum eft , fi id non appareat ? Quae impoflibiles jure, aut ineptae ? Quid , fi tan- tum ad tempus a jure prohibitx ? Quae impoflibilcs verborum aut rerum perplexitate ? 28.7.9» De conditionc poteftativd , eafuali &mixta; de con-
ditione nominis alieni affumendi. 18. 7.10. De conditione nubtndi, vcl mtrem ducmdi. E t quid,
|
||||||
|
fi honoratus nuptias contraxerit, fcd contra Ic«?
ges? 18. 7.11,
De conditione , fi non' nupferit ; fi ctrtn, perfon* , aui
certo in loco, aut intracertum tempus, mnnupferit.
Et dereliaismulieri, eumvidua erit. Quid.fieon-
ditio tantum per obliquum , non diredo, nupriaa
contrahi vetet ? Quid, fi Titiae legetur, fiCajanon
nupferitl Quidfiid, quod Titise relidum, (iillanon
nubat, rogetur atteri reftituere, fimpliciter, vel fub
comditione, (i nubat ? * 28.7.1*.
Qua legefitimprobataconditio matrimonii non contra,-
hendi ? Qua; fententia Juftiniani circa conditionem
viduitatis ? An 8c hodic refte adjiciatur conditio
viduitatis ? An mulier reliaa fub conditione vidui-
tatis , 8c per nuptias amifla , recuperet , fi iterum
vidua fiat? 18. 7.13.
An virgini poflit imponi conditio, fi non nubat ? Qui
fcripferint de conditione nubendi vel non nubendi l
& de conditione, fi patrui , aut extranei arbitratut
aut confiiio nubat ,itcm dcconditione ingrediendi vtl
non ingrediendi monafterium. Dc pluribus aliis con-
ditioniluis poflibilihus. Rcmiff. 28.7.14.
De conditione , ft fine liberis moriatur , exprefsa vel
fubauditi. 36. 1. il.&feqq*
Vidctkfideicommfflum.
Qui fint effedus conditionis exiftentis aut deficientis?
Quarum conditionum implementum haud requira-
tur ? Ubi & de differentia inter impojjibtles naturd
velmoribus, Steas, quce funt impoftibilcs iw^mtm»
• aut rerum perplexitatt, 8cde conditione^«r«»rf('re-
mittenda- 28.7«if«
Cur in ultimis voluntatibus conditionesnatura vcl mo-
ribus impoflibiles pro non fcriptis habeantur j con-
traausautem viticnt? An 8chodie tales conditiones
in teftamentishabeantur pronon fcriptis? 28.7.16.
Conditiones in prateritum aut praefens conceptse, £c
quas taciteiniunt exnatura rei, cxiftercquidem de-
bent, fed non fuspendunt difpofitionem. 28. 7.17.
Conditiones cafuales omnino exiftere debent , ut 8c
mixtse, quatenus cafuales funt. Poteftativa ccnfetur
defeciffc, fi per teftatorem, aut per honoratum ftet,
quo minus impleatur. Si honoratus profeflus fit, fe
nolle implere, an pcenitentise locus ? Quid , fs ho-
noratus ipfc in causa fit, ne tertius admittat imple*
mentum poteftativae ? 28. 7. 18.
Poteftativa fingitur impleta, fi pcr cum, cujus intererat
cam non implcri , vel per eum , in cujus perfonal
debebat impleri , ftcterit , quo minus implcatur,
diredo, aut per confequentiam. AnpCEnitcntiaim-
pedicntis poflit poftca honorato imponere neceflita-
tem implendi? 28. 7.19.
Si poteftativa deficiat faao tertii, cujus nihil intercat,
an 8c quando pro impleta. habeatur , quando non ?
»8. 7.10,
Si poteftativa deficiat cafu, an 8c quandopro implcta,
quando pro defeaa habeatur, etiaminannuis lega-
tis , 8c conditione traaum temporis habente ? Et
quid, fi duobus darejuflus, unidarcnequeat, quia
illemortuuseft. 28.7.21.-
An poft mortem teftatorisfuperveniensmortalitasejus,
in cujus perfona conditio implenda crat , qua- tra-
aum temporis habet, veluti, fi cum Titiomoretur,
perimat in futurum legata annua fub tali conditione
reliaa? 18,7.21.
Diftindioncs fuperiores non ita Iocum habent in liber-
tate relida fub conditione poteftativa; qusetuncfa-
vore Iibertatis facilius impleta fingitur. 28. 7.13.
Per quos conditio implenda fit ? An pcr heredem ho-
norati , aut fubftitutum in conditionibus dandi ve(
faciendi ? An per Abbatem vel tutorem pro inona-
fterio vel pupillo honorato ? An filiusf. fervus, im-
pubes, conditionem implere poflint finc juflu patris
aut domini, vel tutoris autoritate ? 28,7.14.
An conditio poteftativa, contraclibus addita, pcr he-
rcdes impleri poflit? 44- 7.4. "
An implenda conditio, fi inde nulla alteri accedat uti-
Jitas? An implenda fpecifice , 8c quando per arqni-
valens? 28.7.27.
An vivo , an mortuo teftatore conditionci tum potc-
Q.qqqqqq 3 ftati-
|
||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
vice versa, fuftedat, etiam circa obligationesacccs-
forias fidejuflbrum & pignorum ? 46. 3. 19, Quid, fi fidejuflbrdebitori, veldebitorfidejufibrifuc-
cedat ? Et quid, fi tali in cafu fidejuflbr pro fuaob- ligatione fidejuflbria fidejuflbrem dederitvelpignus? Et quid, fi fidejuflor potuerit fe ex fud perfonatue- ri alicjua perfonali cxceptione ? Quid, ii principalis dcbitor tantum naturaliterfuerit obligatus, fidejuflor civiliter? Quid, fiprincipalisdebitorexfuocapitepo- tuerit juvari rellitutione ex minorennitate ? 46. 3,20, Quid, fi fidejuiTor fuccedat creditori , vel creditor fi-
dejuflbri? 46.3.11. Quid , fi unus ex pluribus debendi reis creditori i vcl
creditor uni ex pluribus debendi reis ? Vel unus ex pluribus credendi reis debitori ; vel debitor uni ex pluribuscredendireisfuccedat ? 46. 3-it. Quid, fi fidejuflor, qui produobus debendireis apud
ftipulatorem, vel pro promiflbre apud duoscreden- di reos fidejuflerac, uni reorum debendi vel creden- di fuccedatj vel vice verfa hi ei? 46. 3.231 Quid, fi unus reus debendi correo debendi, vel unus
reus credendi correo credendi fuccedat ? De utilita- te profluente ex co, quod non fiatconfulio, ficor- reus correo debendi vel credendi fuccedat, fi forte alter exceptione temporali vel perpetua tutus fuerit, vel repelli potuerit, alter non ? , 46. 3.14. Quid, ii fidejuflbr fuccedat confidejuflori? 46. 3. 2$".
Qu.'d juris fit, fi fifcus fuo fuccedat debkori» veltan-
quam heres, vel tanquam in bona vacantia ? Quid, ii fucceflerit Titio debitori Mavii , & dein etiam ip- fi Maevio? 46. 3 16« Non contingit confufio, fi aditio fiat cum inventario?
Confufione extin&ae obligationesredintegrantur, fi vitStor in petitione hereditatis eam cedat adverfario» cum padto, ut obligationes reftaurentur i vel fiquis aditam hereditatem vendat alteri» vcl ex capitetni- norennitatis adverfus aditioncm reftituatur, f el he- reditas adeunti evincatur querela » aliifque modis; vel auferatur, ut indigno per culparn» non dolum* Quid, fiheres, debitor aut creditor defuncli, refti- tuat hereditatcm ex fideicommiffo? 4,6.3.17. Confufio tnateriarum.
Cui cedant confufi liquores aut metalla duorum , &
quid, fimateriaearidse duorumcommixtas fint? 41. i.ij.
ConjunBa. Quando conjun&a pro disjunftis, disjun£l3 pro con-
jundis habeantur» 18.7.19. Confenfut parcntttm ai nuptias.
Vide nuptii.
Confignatio & depofitio.
Vide oblatio confignatio depofitio. «
Ctntinuatiocommunionis, inter fuperftitem & liberot
poft folutum matrimonium. In quibus locisobtineat hxccontinuatiocommunionis?
Sine fpeciali ftatuto non eft in dubio admittenda. Nec in dubio ultra liberos ad heredes extraneosde- funfti porrigenda. Quk ftatuta ctiam extraneos in- cludant heredes ? Pertinet in dubio ctiam ad liberos majorennes. 14.3,28. In continuatam focietatem plcrifque in locis non vc-
niunt hereditates, fedfruitushereditatumobvenien- tium. In Hollandiae plerifquelocisedamhereditates. An & tunc, cum inter ipfos conjuges non fuit uni* verfalis fedacquaeftuum communio? An, fitempo- re foluti matrimonii nulla aut pauca fuerint bona communia ? An in focietatis continuationem veni- antfumtusinftudia, honorem, aliraentaliberorum, aliaque fimilia? 24. 3.29. Non eft continuatio focietatis , fi ca liberis damnofa
fit. Quo modo id fciri poflit , ut liberi eligant, an , bona parentis defuntSH petere velint , an amplecli communionem ? An poflint pro partc aliqua tem- poris ampIecSli communionem , pro parte eam re- pudiare? 14.3.30. An 6t quo ufquevcrum fit» conjugemfuperftitemnec
alienare nec obligare pofle bona in praejudicium li- berorum, quibuicum communionis continuatio eft, exceptis paucu ufibus i a 4 3 ?' • An,
|
|||||||
|
fiativs tum cafuales impleri debeant , aut exiflere ?
Et quid iit conditio promifcua, 8t non fromifcua ? 18. 7.16.
An conditiones poteftativse per honoratum poft mor-
tem teftatoris quantocius impiendae fint , an magis id ab honorati arbitrio pendeat ? An non prsetor, petehtibus iis , quorum intereft , tempus prsefinire pofiit, intra quod impleantur ? Si teftator certum tempusimplementoprjefinicrit, ex quodieilludcur- rat. »8. 7.17. Si conditio teftamento inferta jam exftiterit ante con-
ditum teftamentum, an iterum poftca exiftere debe- at? 28.7.18. Quid juris, fipluresconditiqnesconjunftim veldisjun-
ftim adfcriptafint? Quandoconjun-fta pro disjunftis, disjun&a proconjunitis habeantur J Qualis conditio ..exiftere velimpleridebeat, li pluresconditionesdiver- fis teftamenti partibus adfcriptse fintinftitutioni, le- gato, libertati ? 1S.720. De ambigua; conditionis interpretatione. Si maritus
uxori leget » fi illa qnandoque liberoi habuerit , de liberis ex fe , non ex alio genitis fenfifTe videtur. Conditio , /*' Titw nupferit, non impletur, fi prius Cajo, poftea Titio nubat. 18.7.30. Qui plura icripferint de conditionibus? 18.7.31.
Quando dies incertus inftitutioni vel legato appofitus
conditionem faciat, quando non 1 Diescertus lega- tis adjici potuit , non inftitutionibus , ubi pro non lcripto eft : at moribus heres ex certo tempore vel «d certum tempus inftitui poteft ; & ad tempus in- ftitutus univerfali fideicommiifo cenfetur gravatus. 18.7.31.
Confijfio. Confeflio tacita ex quibus colligatur ? An & ex filen-
tio, fuga, oppofitione folutionis, compenfationis, exceptionis? 41.1.1. De confeflione judiciali. Quid, fi illa fiat apud judi-
dem incompetentem ? Quid , fi fateatur , fe occi- diffe, nec conftet de corpore deli&i? Quid, fi, fe debere rem, qus non amplius exiftit ? Quid, fi, fe certam debere quantitatem , fed fine expreflione caufx ? Quid , fi fateatur ad obicurum libellum ? 41. 1.1.
Necefle, ut de fuo faflo fateatur. Contra fe: exlibe-
ra voluntatc , non vi , metu , iracundia , errore. Quid, fi error juris fit ? Quid, fi probarenequeat, feerrorefa&iconfeffumeffe? 41. i. 3. Confcflio debet efle certa. An olfcurx interpretatio
fiat contra confeffum ? Quid juris, fi pupillus, mi- nor, setatisveniam habens, auttutor, curator,pro- curator fateatur, &cuinoceat? An&quandochens corrigere poflit erroneam advocati confeflionem ? An procurator ipfe peterepoflitreftitutioncm contra fuatn confcflionem ? 41.1,4. Acceptanda confeflio per adverfarium aut procurato-
rcm ejus. An is confeflionem qualificatam dividere poflitincivilibusautcriminalibus? 4.1.1. f, De cffe&u confeflionis iudicialis. An ad eam fequi de-
beat condemnatio in civilibui & criminalibus? An judex poflit in aliud condemnare, quam quod con- feflione comprehenfum ? An & quales induciseeon- feffo competant, aut arbitrio judicis concedi poflint ? 41.1.6.
An confeflio in uno fa&a judicio, probet inalio? An
id, quod quis ut teftis in uno judicio depofuit? An rcvocaripoflit? 42.1.7. De confefiione extrajudicialt, & ejus effec"hi. Quid,
figeminata? Quid, fi in fcripto fadra ? Anprobata confeflione hSc, judex poflit jusjurandum deferre ? An unius teftis depofitio cum probata confeflione extrajudiciali plenam fidem faeiat ? 42.1.8. De confeflione in teftamento fadM , & ejus viribus.
Quid , fi quis aflerat in teftamento , fibi deberi ? 41. 1. 9.
Confifcatio. Vide fttblicatio.
Confufio debiti & treiitu
Quid fit ? Et quot modis fieri poflit ? 46.3.18.
Quid juris circa confufionera, fidebitorcyeditori» aut
|
|||||||
|
I N D E X.
|
||||||||
|
An, fi fuperftes ad fecunda vota tranfeat, etiamvitri-
cus aut noverca veniant ad continuatamfocietatem?
Et an liberis prioris thori poft obitumparentisbinu-
bi continuatio fit communionis cum vitrico aut no-
verca? 14.5.31.
Impeditur continuatio, aut finitur , confecto per fu-
perftitem repertorio. Si fuperftes folus fit liberorum
tutor , cui tunc repertorium offerredebeat ? Intra
quantum tempus a folutomatrimonioconficiendum
fit? Et, fipoftconficiatur, anretroadiefolutimatri-
monii continuatio fuiflecenfeatur? if J 33-
Recenfentur per indicem plurima: quxftiones , & au-
— toritates circa hanc repertorii confe&ionem, ad ef-
9 fedtumdirimendajfocietatis; ut 8ccirca modosalios,
quibus continuatio interrumpitur. »43.33.
Cujus loci ftatutacirca focietatis hujuscontinuationem
8c diflblutionem fpe&anda fint ? Et an migratio ad
alium locum fuperveniens poft inchoatam focietatis
continuationem poflit continuationi adferre mutatio-
nem ? »4- 3 34*
In quibus Iocis ignoratur continuatio communionis,
repertorium tamen a fuperftite edendum heredibus conjugis defun&i per fuperftitem , antequam fepa- ratio bonorum fiat, 8c jurejurando firmandum; quod habetur pro prxftito, ubi mors praeftationem praevenit. 14- 3* 3f • Continuatio pojfejfionis.
Vide ufucttpio.
Conttaftus,
De contra&u mariti & uxoris, vide uxor,
De contra&u inter virum 8c uxorem, vide donatio in-
ter ■viriitn & uxorem. Gcneraliadecontra&ibus, vide obligatio.
Qorrei ftipulandi vei promittendi.
Quid fint duo rei debendi vel credendi ; & unde di-
canturm? Andies, conditio.locus .uniuspromiflio- ni vel ftipulationi additus impediat, ne correi fint? An , fi a£tus modicus non extraneus interveniat? An , fi diverfis temporibus ftipulentur aut promit- tant? 4f.». 1. Recenfentur plurims faftorum fpecies,in quibus non
funt duo correi, licet videantur. 45-. 2.2. Correi efle poffunt in ftipulatione, mutuo , commo-
dato: depofito , emtione, locatione, teftamento 8cc. 47.2.3.
An ftipulator eligere poffit, quem ex duobus correis
debendivelitinfolidumconvenire? Anpromiflor, cui velitfolidum folvere, 8cquousquedurecele£tioifta ? An ftipulator a fingulis correis poflit partem pete- te? An, fiabuno, quem in folidum convenit, to- tum confecutus non fit, reliquum abaltero petere? An, fi partem ab uno petierit , vel fponte oblatam acceptaverit , adhuc reliquum ahyuoo ex pluribus petere; vel ab eo ipfo , qui jam partem folvit ? Si a fingulis partem petierit , 8c quidam folvendo non fint, an reliquum tunc ab aliis petere? An moribus correidebendigaudeantbeneficiodivifionis? 45-. 1.4. Solutiouiin his correisfimiliseft acccptilatio, novatio,
uni, autab unofadta. An 8c judicatumdeuno, vel jurafum ab uno, aut contra unum? Quid, fi unus per capitis diminutionem obligationi exemtus fit? Quid, fi creditor uni reorum debendi fuccedat; vel tinus debendi reus alteri reo debendi ; vel unus credendi reusdterireo credendi? Quidjurisincom- ' penfatione , qua? per unum vel uni objici poterat ? 4f.i.f.
An unius reorum debendi vel credendi interpellatio pro-
fit aut noceat alteri ad id, ne fiat prsefcriptio ? An
mora vel fadturij unius rei debendi noceat alteri ?
' 4J-.2.6.
Si unus folidum exegerit vel folverit; an 8c quando
exa&umaltericommunicare,velfolutumiepeterepro parte a correo poffit ? An totum ab uno exigens, poffit 8c acTrionem contra cseteros debendi reos pro rata cedere; 8c an folvens id petere poflit ? An & quan- tum nunc unus folidum fblvens etiam fine cefiione a£tionis repetere poflit a correo ? 45*. i- 7- Crimina, extraordinaria,
Quid fmt ? Cur , cum pcens eorum arbitrariw fint,
|
. pluribus tamen certse pcenae proponantur i An ju>
dex in hifce etiam ad ultimum fupplicium pos- fitprocedere ? Qui poflintde his experiri ? 47.11.1. Recenfentur varia crimina cxtraordinaria. 47. n. Crimina publica,
Quid fint? Cur publica dicantur? De antiquo judicio-
rum publicorum ordine, 8c extraordinaria ex recen- tiori jure executione, ac differentiis inter publicaac privata. 48. 1. ■.($•*. De divifione in capitalia 8c non capitalia. 48. 1. 3.
An 8c quando nunc in ordine judiciorum publicorum
fequi debeamus jus civile? 48.1.4. Culpa.
Quid defignetur in jure per culpam dolo proximam ?
, . 27-7-f-
Cumulatio actionum,
An plures atliones uno libello cumulari poffint ? 44. 7.21»
An hodiecumularipoflitjudicium petitorium cum pos-
feiTorio adipifcendse vel recuperanda* poffeflionis?
43-''f*
An cum poffeffbrio retinendse pofleflionis. 43. i.tf. Cura, Curator,
De curatore ventri dando. Quis detur, 8c quale offi-
cium ejus? 37-9- *• In quibuscura maritorum inuxores differat a curami-
norum? 23,2.63. De utili curationis causa a&ione, 8c an durante cur4
moveri poflit. »7.3.10. De contraria curationis causa a&ionc. *7-4- '3«
An cur^ator omniaminorumbona in dotem darepoflit ?
8c quid fi dotem promiferit fupra vires patrimonii ? 23. 3.4.
Tutela 8c cura hodie confufa» funt, 17.10.1.
Quae jure civili fuerint differenria* inter tutelam 8c cu-
ram ? An minoribus invitis detur curator jure civili 8c hodierno ? An hodie minor in judicio civili vel criminali confiftat fine curatore ? Curator ad litem datur a judice , coram quo litigandum , licet alibi minor domicilium habeat. Nectalis curator fatifdat. rem minoris falvam fore. »7. yo, x, De curatore dementis 8c furiofi. An opus fit decreto
vel publicatione, ut quis pro furiofo habeatur ? An valeantgefta per furiofum in furore, fed antequam ei curator daretur , aut poft curatorem acceptum, fed cum jam fance mentis eflet fadus ? 17.10.3. Quando furiofus dilucida habet intervalla , quaj tunc
fint officia curatoris tum furoris tum intervalli tem- pore? An in dubio quid in furore, an magisinter- vallidilucidi temporegeftumpraefumatur ? 27.10 4. Quae fint officia curatoris furiofo dati ? Quo modo 8c
ad quos effeclus curator pro furiofo adeat heredita- tem , furiofo delatam , 8c acquirat legata vel fidci- commiila ? xj. 10, j-. De curatoreprodigisdando? qualesilli fint? 17.10.6.
Prodigus exdecreto nihilagerepoteft, fit prodigus de-
creto, definit talis effe contrario decreto. Degeftis per vere prodigum , fed ante decretum ; de gettis per prodigum declaratum, fed in quo verc ceflabac aut nunquam fueratprodagilitas; cum necdum co n- trario dccreto prius eflet infirmatum. 27,10. 7. Moribus neceflaria folennis publicatio decreti prodiga-
litatis & interdidionis. 27.1 o. 8. In quibus pupillis magis quam furiofis comparentur
prodigi? 17.10.9. Quis apud nos curatorem prodigodare pofiit, aut fu-
riofb? De confirmatione curatoris, quem pater te- ftamento dedit filio prodigo vel furiofo. An pater liberis , liberi patri furiofo v%l prodigo , uxor ma- rito, curatores dari poflint ? An uxor & liberi fub- fint curatori fui patrisaut mariti furiofi ? 27. 10.10. An in loco domicilii prodigus declaratus ubique pro tali habcndus fit , etiam , quoad immobilia i" alio territorio fita? Quid juris, fi quis degens extra lo- cum, in quo publicatio decreti fafta eft, Scdecre- ti ignarus, cum prodigo contraxerit? 27.10.11. An & curator dandus Gt turpiter viventibus, meretri- cibus, (i res fuas non diffipent? »7.10.12. De
|
|||||||
|
I
|
||||||||
|
I N D E X.
|
||||||
|
juvantibus. An rei efrWngentes pro confeflis habeft-
di; Scquomodocontra eos procedendum? 48.3.9. De militari cuftodia libera , arcliore, ar&iffima ; 8c
pceua, ficuftoditusevadat. 48.3.11. Cujus fumtu alendus reus cuftodkus? 48. 3. iot
Quando reus cautioni fidejuflorise committendus ? Afi
fi relegatio delicto fitpropofita? An carcerandus, fi. fidejuffores invenirenequeat ? 48.3. u. De pcena fidejuflbris reum non fiftentis. De dilatione
ulteriore fidejuflbridanda, 8c" reo interim moriente. An&cquandofidejufibr defendendo reum fe non fi- ftentem, pcenam evitet ? Quamdiu obligatus maneat ad fiftendum, fi nullum tempus fiftendifitadditum? 48.3.13J
Ex quibus caufis reus fuas permittatur repromiflioni?
48.3.14.
De praxi, qu£ reus in perfona citatus vel incarceratus,
petit fe fub fidejuflione laxari; 8c iis, qui fub tali
cautione ab inftantia dimittuntur. De reis nonaccu-
fatoris fed judicis arbitrio dimittendis. 48. 3.1/.
D.
Damnum infeclum.
Cur indufliafit cautiodamni infedti? Quidfit damnum
infe&um ? Quo remedio petenda ha;c cautio ? An ei locus, fi alio'remediois, cui damnum imminet, fibi profpicere pofiit ? 39.1.1. Quisjubeathanc cautionem prasftari ? Exquibus rebus
damnum timeri debeat , ut cautioni locus fit ? Ec quid, fi publicoloco, vel expublico, damnumim- mineat? 39.2.1. Quis eam petat? Ubi de iis, quorum periculo reseft;
fuperficiariis, creditoribus hypothecariis , inquilinis 8c locatoribus, frudhiariis&cproprietariis. Petensfuo vel alieno nomine prxftat jusjurandum calumniar? An tunc anxie prktorinquirat? Si juraverit petitor, 8c alio tempore ftipuletur, aniterum jurare debeat? 39.1.3.
Non petit eam' bons fidei poffefror , nec qui illicite
exftruxit , aut alteri prius ipfe ejufdem rei nominc cavere noluit. An 8c quando emtor refpeftu reifibi venditx fed nondum tradits? An focius a focio, li rei propria; a re communi damnum immineat? 39. »•4'
An is, qui damnum metuit exvitio rei, nonacciden-
tali, fed naturali ; aut cx eo,quod vicinus quidfa- cit in fuo, jure fuo? 59.2.f. Qui fuo , qui procuratorio nomine cavere debeant?
ubi de dominis , bonae fidei poflefforibus , fruclua- riis, fervitutem realem habentibus. Repromittitca- vens fuo nomine; fatifdat, qui alieno. Quee fit ra- tio? Qtiid jugjs, fidubium, anfuoan alieno nomi- ne cavcre debeat ? 39.1.6. Quis caveat, fiinterpetitorem&pofleflbremrei vitio-
fse lis pendeat ? Quid juris, fi plures fintdominirej vitiofse, velrei, cuidamnum timetur ? 39.1.7. Ubi petenda hatc cautio? Diescautioni inferendus. Quid,
fi confulto vel errore pra;termifl"us fit ? Quo modo prxtor diem definiat ? Ad quantum tempus , fi ex opere in flumine publico ripave faclo damnum im- mineat ? An lapfo die appofito iterum cavendum fit? " 39.2.8. Qui aganthaccautione, 8c contra quos? An 8c contra
fucceflbres particulares rei vitiofse ? Ad qualis damni reparationem agatur ? Quid , fi non ex vitio rei, vel non ei rei, vel non ei parti, cujus intuitu cau- tum, damnumillatumfit ? An immoderata fit faci- enda aeftimatio damni ob picluras 8c alia ad luxum ipeftantia ? Quid , fi damnum metuens fulferit pa- rietem? Quid, fi nullus integras tedes conducere ve- lit, aut ex iis migret, obmetum vicina:domusrui- pofe ? 39.4.9. De miflione in poffeflionem damni infedi nomine,
vide mijfio in pojftjjionem. Si plures damni infedti nomine in poffeffionem mifli
fint, pro qu3 parte tunc quifquepoflideat, 8cdam- nireparationempetat, aut ufucapiat ? Quid, fiunus corum in rcm vitiofam fumtum feccrit 1 39• *• 13. Quid
|
||||||
|
De curatore mutis, furdis , perpetua valetudine labo-
rantibus dato ; & quo ufque illi fe 8c fua obligare aut alienare poffint fine curatore? 27.10.13. De antiqua curacorporum ecclefiafticorum > utmona-
fterioturn. » 27-'°- <4 De modis finiendi curam , Sc dubiis eo pertinentibus?
17. 10.14..
De curatoribus alia vide in verbo tutela & tutores.
Cttrator bonis datus. Quibtis tn cafibus curator bonis detur? 41- 7-%m
Quis jure civili curatorem bonis conftituerit ? Cujus
loci judex hodie , G bona in diverfis territoriis fita? 8c ubi tunc agitandum univerfale judicium concur- fus creditorum ? Quis det bonis Profefforum Leydae agentium, viduarumeorum, ftudioforum, fecreta- riorum, pedellorum ? Quisbonis eorum, qui focietati Indicaain lndia miniftrant? aut advocatorum, alio- rumquefuppofitorum Curis Hollandicse? 41.7.1. An curator hic invitus creari pofTit? An8c quandode-
poncre offkium? 41- 7- 3* Quot, & qui poflTmtcreari? TJbi deadvocatis, procu-
ratoribus , fceminis, creditoribus, debitore ipfo , 8c fiiio ejus, minoribus. 4*« 7- 4* De inventario faciendo. An pervicarium pofiitcurare?
An vendere vel locare jam venditavellocata per de- bitorem ? An exercere vel excipere debeat a&iones debitori 8c in eum competentes ? Et, fi plures fint curatores, an finguli in folidum? An curatorrerum Italicarum folvere poflit creditori provinciali ? An circa actiones movendasinterfit inter curatorembo- nis ceflis 8c hereditati jacenti datum? 41. 7- f • An curatorpofiit hypothecaria agere contrateijjios pos-
feflbresrerum, quEperdebitoremcreditoribuserant obligatce? _ 41.7.6. An curator etiam res, hoic aut illi creditori fpecialiter
pignori datas, apprehendere, adminiftrare, acven- dere debeat ? an magis ipfe creditor ? An non is, qui fpcciali gaudet jure retentionis ? An non refpu- blica , fi adminiftrator bonorum ejus folvendo non fit ? An bona , quibus curator datus , in alio loco poflint arreftari jurifdiclionis fundandse gratia ? Re- tineri poflunt per creditorem , invito curatore, obli- gationes ftipendiorum militarium, oriinantien op fol- dye, 4i-7-7. An curator poflit inftituere judicium communi dividun-
docircaremdebitoricumaliocommunem ? 42.7. 8. De obligatione inter curatorem & debitorem, cujus bona
curat, £c quam ei culpam praftet ? 41.7.9. De obligatione inter curatorem 81 creditores , ac cul-
pse pr£cftatione,8cdcimputandisimpenfis litis teme- re motEe. 4*-7- 10. An debitor obseratus aut creditores habeant hypothe-
cam legalem in bonis curatoris? _ 41.7. n. Si plures fint curatores , an ex adminiftratione fingu-
}i in folidum conveniri poflint? An in iis locumha- beat beneficium divifionis, vel ordinis? 41.7.12. De modisfiniendDehujuscurse. Sicuratormunusimple-
verit, nec ultra quicquam poflideat ex bonis debi-
toris, creditores poftea emergentes non curatorem,
fed creditores, quibus folutum, conveniunt. 41.7.13.
Curatores operum publicorum,
Vide adminijiratio rerurn civitatis.
Cufiodia reorum. Ab arbitrio judicis pendetmoduscuftodiendi. 48.?.;.
An rei ad perpetuos carceres damnaripoflint? Quando
incarcerandi , vel non s 8c an vincula carceratis in- jici ? De cuftodia vincttlorum finecarcere. Decon- ftitutis fub cuftodia' apparitoris. 48. 3. 4. An incarcerari , qui ialvo conductu muniti ? An , fi
tales, quibus illejdari non debuit 3 An incarcerari ac- cufatores aut mulieres? 48.3.5-. Decura incarceratorum, 8cfuggerendisjudicifrequen-
ter eorum nominibus. An quis ob morbum ex car- cere dimittendus? quo modo curandus? 48.3.6. De prohtbitis privatis carceribus, 8c pcen3. 48.3.7.
De pcena commentarienfis 8c miniftrorum, fi dolo aut
culpa eorum reus evaferit. 48.3.8. De pcena eftringentium carceres, 8c reis cum aut fihe
efTra&ione fugientibus» ac propinquis ope.confilio |
||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
Quid interfit, utrum damnum contigeritantepetitam
cautionem, an pofteam ante decretam cautionem, vel poft decretam miflioaem in pofleflionem?30.i. 14. Quo r emedio moribus confultum fic de damno infefto ?
39.*. IjT.
Debitum, An 8c quando utiliter debitor debitum legetcreditori ?
Etquid, filegeturnondebitum? 34.3.8. An debitor quantitatis legans fimpliciter eam quantita-
tem creditori , cenfeacur voluifle compeniare ? An non, fi pignuscreditorilegaverit, ei pro debito obli- i gatum? 34- 3-9*
Decretumi ,v i.r.
De decretis ab ordine faciendis. S°- 9-!l
Decurio,
De decurionibus 8c filiis eorum. f o. i» 1.
Delatio criminis.
Dedelatione, quideferant? Quj ratione officii deferrc
debeant, ubi & de irenarchis. Quid, fi per calum- niam vel imprudenter detulerint? 43.1.1. Delegatio.
Quid fit delegatio ? Fieri poteft fub conditione. An
conditionalis, fi quis addat, fe foluturum , ii dele- gatus incra certum tempus nonfolvat? Qujd , fide- bitiadhuccontrahendiintuitudelegatiofiu? 46.3. 11. Quoc perfonae, quot 8c qualescontra&usad eamrequi-
. rantur ? Recenfentur cafus , quibus non elt delega-
tio, quiaaliquod requifitum deeft. 46.1.11. Delegans liberatur , licet delcgatus folvendo non fit,
nili dolus adfit, vel aliud lit adtum De aflignatio- nehodierna. An&quandoliberecaflignantem? Quid, fidebitornomen fui debitoris in folutum velpignori dederitcreditorifuocumpoteftateexigendi?^^. 1. 13. An exceptiones, qua; poflunrvobjici deiegmti. . oppo-
ni poflint ei , cui fa&a delegatio ? An delegatione perimantur fidejufliones , pignora , pcenac, priori obligationi additae; fiftatur curfus ufurarum ; mora purgetur priorum obligationum intuitu fadta ? 46- 1,14.
An utraque, an tantumalterutra, tollaturobligariojfi
is, cui 8c Titius & Sejus quid debebat, ftipuietur a Cajo, dari fibi.qttodTitittsautSejiu debet ? Quidju- . ris, ft delegatus a furiofo, quem putabatfana: men-
tiseffe, folverit creditori ejus? 46.2. if, Deletio tefiamenii.
Vide infirmatio tefiamenti.
Delibeyandi jrts,
Quid fit jus deliberandi ? Quamdiu duret nemine adi-
tionem urgente ? Quo modo 8c olim 8t jure novo poflit prsefigi in teftamento dics cretionis deadeun- da hereditate? *8* 8- r. Urgentibus aliis , quantum tempus heredi concedatur
ad deliberandum, jure veteri, Juftinianeo , 8c ho- dierno ? 18.8.1. An, deliberante inftituto, tempus curratfubftituto vcl
heredi legitimo? Si deliberans intratempusmentcm non deelaiaverit, an ex filentio ejus aditio, an re«. pudiatio pradumi debeat ? In quorum gratiam jus deliberandi inductum fit? 18.8.3. Quidjuris circa jus deliberandi, fi fiduciariusheredita-
tem fufpeftam dicat, & aditionem urgeat fideicom- miflarius? ' 18. 8.4- Quibus heredibus prafiniatur tempus deliberandi? An
& fub poteftativa inftitutis, pendente conditioV ? An 8c fuis heredibus ? Et quid , fi fe jam abftinue- rint ? An 8c neceflariis , 8c prsetoriis , 8c fideicom- miffariis? An 8c legatariis? 18.8. f. Heres deliberans jure petic, fibi copiamfierirationum,
tabularum, literarum defun&t, ab iis, qui illas te-; nent; etiam a coheredibus , qui jam adiverunt» ac creditoribus hereditariis in pofleflionem miffis ,- ho- die ctiam, a conjuge fuperftite fibi edi inventarium bonorum defundti. z8.8.6. Dum deliberat , pati debet , creditores mitti in bona
defun&i j nec res hereditarias alienare poteft , Difi venia a prxtore impetrata ex juftis quibufdam cau- fis- 18. S. 7«, Denegatur jus deliberandi, fi probetur* heredemjam
adivifle. »8.8.8.» |
DeliBum.
Quidfitdeliftum? An fine dolo committi poflit i An*
ubidolus, ibietiam exdelidtoaftiofit? 47.1.1. Quidiint deliifta privata? Diftant a publicisScextraor-
dinariis, licet ex eodem deli&o &civiliter, Scextra ordinem vel judicio publico criminaliter agi poffit» Unum facinus ex variis publicorumjudiciorumlegi» bus accufari poteft. 4.7. 1. x. Quot fint privata delicta ? Moribus fifcus folus pcena-
lemexdelidlis perfecutionem facit, &ha£tenusnunc non multum inter deiiaa publica & privata intereft ? Privati non pcenam, fed tantum indemnitatem pe- tunt a delinquente, 8t hercde cjus in folidum. Ad- huc hodie dupli vel alterius pcena: pecuniarixperfc- cutio privacis compecit in quibufdam caiibus. 47. Demonflratto.
An8cquandofoU demonftratione fine nomine quisre*
ftamentohonorari poflit? An digito monftrari? Ai» falfademonftratio, addita nomini propriohonorati» vitietdifpolitionem? An 8c quando falfa demonrtra- tiocircacognationem velaffinitatem ? 3f. r. 3. Falfademonftratioreilegata: quando inutile faciatlega-
tum, quando non ? 3$-. 1.4. Andebeaturlegatum , fi teftator rem demonftret, un-
delegatum piacftetur, 8c illa non appareat, vel efle defierit, velprreflationi nonfufficiat ? 35*. I.fj Quid, (i teftatordemonftret verbis futuri temporisrerrt
in futurum acquirendam , ex qua legarum prajftarl vult, vel quam ipfam legat , 8c ea non acquiraturi? Etannon talis demonftratio conditionis effeftum ha- beat? 3$\!.6V Falfa demonftratio non facit legatum , dum legatum
diciiur , quodlegatum non eft. 3f. 1.7J Quid , fi teftator nomen 8c qualitatem aut artificium
perfona; expreflerit , nominato non conveniens, 8c dubium iit, anin nomine, an in demonftratione er** ratum fit ? Quid, ii Tisio amtio, aut cognato relin- quat, ScplureshabeatTitioscognatos? 3f. 1.8; ■„ , Dtfortatio, yide exilinm.
Depofitio-
Vidc oblatio,con(ign<ttio, & depofitio.
Dereltclio. Pro dere!ic~tis habita, cui cedant, 8c de agris deiertis^
Quid, fi non dominus dereliquerit ? An quis poffit rent fuam pro parte derelinquere ? An agros (ieriles vel oneri reficiendi aggeris obnoxios, &tretinerefertilcs in vicinia? An derelinquere agros poft cefpitcs inde edu&os, ut tributo liberetur ? 41.1.10, Defertio malitiofa,
De matrimonio ob malitiofam defcrtionem folvendo/
vide dtvortium. Dies.
Dediebus continuis, utilibus, cceptis, autdemomen*
to in momentum computandis , die intercalari , 8c fimilibus, vide pr&fcriptio. Difpenfatioi
Quales magiftratus difpenfatione remittant neceffita-
temproclamationum/in nuptiis. 23.1.3« Divifionis beneficmm.
Quo usque fidejuflbr tutoris gaudeat divifionis benefi-
cio exfua vel tutoris perfona? *7-7- «- An ab Hadriano, an magis a Pio fit induftum hoc be-
neficium divifionis ? An locum habeat refpediu con- fidejuflorum, qui folvendo non funt ? Creditori no-' cet, fi quidam poft litem conteftatam definant fol- vendoefle? Nechic minorreftituitur, nifiintervere inidoneos divifionem admiferit. Quis probet, quis definiat ,an reliqui fint idonei ? Quid agendum fit uni infolidumconvento, fidubium, an reliqui fintido- nei ? Quando hasc exceptio opponenda ? 46.1.11#, Aneilocus, fi plures fidejuflerintprocondudforevedti-
galiumautalio dcbito fifcali ? Et quid moribus? Aa iialiuspure,aliusfubconditionefide;uflerit? Velplu- res diverfis temporibus pro eodem debitore in foli» dum? Qu_id, fi fidejuflerint fro dtbito veipartt ejtu i Rrrrrrr An^ |
||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||||||
|
De malitiosp defertione & nuptiis ob cam autoritate
publica diffolvendis. An tunc infonti, ac nocenti, alise nuptise permittendae fint ? Quihus pcenisdam- ni afficiatur ex moribus malitioie deferens < 14. 1. 9.
Si defertus aut deferta fine praevio defertionis judicio
alias nuptias contrahat , illarum diflolutionem defe- rens recle petit. Qyjd, fi fponte cedere velit ? Si defertus poft finitum defertionis judicium aliasnu- ptias contiaxerit, an deferens poffit petere ex pce- nitentia earum diflolutionem ? 14. 1. 10. Si non intervenerit defertionis judicium , an defertuj
deferentem ac pcenitentem poft longum tempus re- cipere teneatur? 14 1.11« An mulieri ob diutinam mariti expeditionem & in-
certitudiuem , an vivat , aliae nuptise permittendse fint ? Et quid , fi maritus revertatur deinde ? 13. *• 99*
An malitiofa fit defcrtio , fi maritus ob crimen pro-
fugus iit, vel relegatus, aut ob metum perfecutio- nis alio migret ? An , fi uxor talem maritum fequt nolit, ipfe adverfus eam defertionis judicium move- repoffit? 141.15. Si nuptiae ob adulterium aut defertionem folutzfint,
non privatim , fed folenniter , redintegrari pos- funt: alias nec nuptis funt, nec liberiindelegitimi nafcuntur. Redintegratione fafta revivifcunt indu- bio padta dotalia , pcenae ceilant. 14.1. 14. Nuptia; retro nullas declarantur, etiam invito viroac
muliere , fi inceftae fint , vel fine parentum con- fenfu initje- An ob impotentiam nuptias antece- dentem , & quamdiu illa debeat efle continuata? Quibus illa probetur modis, & quo modo agi de- beat ■ 14.1.1 f. An & nullx declaranda:, fi quis vitiatam & abalioim-
praegnatam pro virgine vel vidua honefti duxerit |
|||||||||||||
|
An , fi pro eodem Jebito, fed diverfis debitoribus? An
Snter div&rfarum ftipulationum fidejuffbres? An in- ter fidejufibrem primum & fidejuifores abcodatos? 46. 1. n-
Ceffat, fifidejuffornegaverit, fefidejufliffe; vel plures
fidejufferint» rem pupilli fdvam fore, vel cum mu-
liere. Quid, fi cum minore, tc ispofteareftituatur?
46.1.*?.
Ceffat , fi ei fpecialiter renunciatum fit. 46. 1. »4- & i<5,
An fi unus folidum folvcrit, condicat uf indebitum,
quod fuprafuam partem folvit ? An ceffet, fi plures
. pro rei vel fafti individui debito fidejufierinr ? Quid, fi
quhpromiferit,-/e fotitium foluiurum , vel feobliga-
verit in folidum nt prtnttpalem , $■ unus pro ornni-
hnt ? Quid , fi plures fidejuflerint in folidum , elck
e$n voor al} Quid, fi prodebitoguarentigiaro, vel
habentc tiaululam confenfus in voluntariam con-
demnationem ? 46.1.14-
An, qui iuam partem virilem debitifpontefolvit, ad-
buc de reliquorum confidejuflorum ceffantium par-
. tibus teneatur , fi hi folvendo fint ? An adhuc con-
veniri a credttore , fi fuam parrem virilem folvent
confidejuffori ? Etan contrafidejufforem departeilla '
ei ioluta, creditor recle agat ? 46, 1. if.
GeiTantebeneficiodivifionisin fidejufforibus, an&qua-
tenus inter heredes defun&i fidejufloris adhuc adtio
divifa fit ? Si creditor fingulos in folidum convenire
valens , pro virili parte convenire cceperit, 8c dein
cjuidam (olvendo non fint, id reliquos nongravat;
contra vcro , fi unum tantutn convenerit in ioli-
dum, autinpartem, aut partemabunofponteobla-
tamacceperit. 4° '■ **•
De divifionis beneficio inter plurcs adminiftratores re-
rum ad civitatempertinentium. /0.8.4.
m Divartium,
Quid fit divortium , quid repudium ? Quibus fiat mo-
dis, qua folennitate? Qyid, fi poft miffum ahienti
. libellum repudii mittentem pceniteat , 8c tamen li-
bellus tradatur? Quid, fi non fuerit abfentitraditus,
fedaddomum ejusdelatus? 14.1.1.
Nimiadivortiorum licentia ex conjugumconfenfu Ro-
manis tolerata vnagis quam probata ruit Reftri&a
per Juftinianum ad eam , quae fit religionis intuitu.
Per juftinum fecundum rurfus generalitcr tolerata.
14. 1. 1.
Quse jure civili medio ac novo fuerint juftse caufse re- pudii invito alcero conjuge ? Qus pctnse divcrten- tium finejuftacausa? 14.1.5. Jure civili liberi in potefiate non nifi ex confenfu pa-
tris poterant matrimnnium dirimere; necpaternup- tias filiifhmilias aut filisef ipfisiovitisj iecusinfpon falibus filisef- Et quid circa haec jurehodierno? An pater poffit cogere filiam , ut divertat a marito ad- ultero? »4 *■♦• Moribus noftris tantum ob adulrerium 8c malitiofam
defertionem matrimonium diffolvitur Quid , fi uxor vim pafla fit ? Qud, fi mfons nocenri crimen reiniferit > aut fliens crimen , debitum conjugale prseftiterit ? An gc quando maritus uxorem adulte- ramretinenslenociniireusfit ? 14 1 f. Si5tvir 8t uxor adulterium commiferint, an alreruter
feparationem petere pofiit, & quo usqueparcrimen mutua penfatione tollatur? An is, cuiaconjugecri- men adulterii remiffumeft, viciffim cogi poflit, ut remiflionem criminis faciat , ubi & altcr conjux in hoccrimen pofteaincidit? 14.1.6. An uxor excufetur , fi fievitia mariti , vel ex inopia,
vel ob denegatum a marito conrumaciter debitum conjugale , iu adulrerium fe prolapfam dicat ? An uxor ob denegatum contumaciter debitum con- jugale petere pofilt matrimonii diffolntionem ? 14.1.7.
Autaritate judicis, non privata, nuptiseobadulterium dirimendsr funt. Quo modo id petatur? An infon- ti permittendum fit alias nuptiascontraherc? An, 8c cjuando ipfi nocenti ? An fi pcenitentid ducatur no- «ens, cogi poffit infons , ut noccotem recipiat ? Z4.1.8.
|
|||||||||||||
|
ignorans:
|
|||||||||||||
|
14. z. 1 f.
|
|||||||||||||
|
An ob fupervcnientem furorem.impotentiam , mor-
bum contagiofum, fsvitiam nimiamconjugis, nup-
tiarum diflblutio peti poflit ? An non faltem thort
& roenfse feparatio ob furorem aut fasvitiam im-
petrari? 24.1.16.
De effeftibus feparationis thori & menfe. 24. 2. *ft
Si muber fine publica autorjtate a viro recedens fc-
oriim habitet, anfiat lucrorum viri particeps, aut
ab eo alenda fit ? An non , it publica autorhate
feparatio thori facla? 14.2.18.
An ceflcnt effe£lus nuptiarum , fi conjuges rommu-
ni confenfu , fed privata autoritate feorfim habi-
tent? Et quid, fi aliud pa&ifint? 24.2.19.
Dejutlicio de mortbus fublato. 24.2.20.
Dogrium.
De petitione doerii poft folutum matrimonium vi
pa«Si vel ftatuti An divortio faftoinfons doerium
petere poffit ; 8c an ftatim , an demum mortuo
nocente? 24-5.13.
Si pi&o dotali certa res , vejuti domus Corneliana »
deiignata fit , tanquam in doerium ceffura fuper-
ftiti , & ftante matrimonio exufta , iterumque re-
ftituta fit, an nova domus peti poffit ut doerium,
fine refufione impenfarum? 24.3.24.
An fuperftes pro doerio ex paclis dotalibus aut fta-
tutis debito habeat hypothecam legalem in bonis
defunfti? »4?- *f«
An evanefcat obligatio ad doerium , five certx rei fe-
mel prseftandoe, five annuse prseftationis , fi prse-
moriens fuperftiti legsverit bonorum omnium aut
quarundam rerum ufumrruftum? 14.3.16.
Cujus loci ftatuta circa doerium paclitium aut ftatuta-
rium fpedtanda fintf 14.327.
"Dolut.
De exceptione doli, vide exteptfa ioli.
Donatip.
Quid iit donatio? Tn quo donumdiftetsimunere? An tutor pupilli nomine poflit matri vel forori pupilli rnitfere munus nuptalitium f J9-f-'* An donatio fit contraftus ? An fit modus an caufa
acquirendi dominii, an vero fimul modus & cau- fa? An donatio jure veteri ac aovopotuerit perrlci padto
|
|||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||||||||||||
|
An adbuc moribushodiernisinfinuacio requiratnr? Aa
8c traditioimmobilium coram lege loci, 8c fcriptu- ra coram tabellione & teftibus confecla , nunc pro infinuatione fit? Quid nunc veniat aurei appellatio- ne? 39. j-. 18. De effeftu donationis traditione aut ftipulatione aut
padio perfeclse. Donator gaudet bcneficio compe- tcntiae, licet conftituerit, quse prius donavcrat. Aa deducat , quod aliis debet ex titulo onerofo vel lu- crativo? Angaudeathoc beneficio, qui, cum vellet donare fecundo , ex ejus voluntate promifit tertio, ac a tertio conveniatur ? 39.7.19. An donatis bonis omnibus, vel maxima" eorum parte,
donatariusteneaturad folvendum ssalientim donan- tis , & quo ufque ? Et quid moribus*? An is , cui donatur respignori obligata, eam luere debeat ? 39. f. 20.
An donatio condifionalis evanefcat , fi donatarius aut
donans moriatur pendente conditione ? 39. f. 21. An donatio perfecla infirmari poffit refcripto Frincipis?
An ex eo, quoddonansdicit, fe in alterius fraudem, donaffe ? De revocatione ob ingratitudinem donata* rii. Quid, fi donator pafto vel jurejurando promi- ferit , fe ex ea causa non revocaturum ? Qua; fint jufta; revocandi caufaej 8c quibus a£lionibusriat re- vocatio? An ad caufas fimiles extendi poffint? Ma- ter binuba tantum revocat obcaufas tres. Ob levio- rem ingratitudinem non fit revocatio. 39. f. 21. An ob ingratitudinera heres donantis agere, vel heres
donatarii conveniri poffit ? Quid, ii donatarius oc- ciderit donantem, 8c is non revocaverit ? Quid, fi donatarius vulnerans lethaliterdonantem , tamenip- fe ante donantem mortuus fit ? An ecclefia; donata revocenturpropteringratitudinemprjelati ? 39.7.313, An Sc revocentur, quae ante litem conteftataro dona-
tarius bona fide alienavit titulo onerofb vel lucrati- vo? Quis luac, fi donatarius res pignori obl/gaveritj An donator revocans ftare debeat locationi per do- natarium fa£ta: ? 30. f. 24. An 8c revocetur ob ingratitudinem donatioremunera-
toria , vel propter nuptias, aut dos a patre vel ex- traneodata? An ScfrucHusab ingratoante litemcon- teftatam pcrcepti ? 39.7.27. An propter liberos donatoripoft donationem natosre-
vocaripoffitdonatiojureciv'ili8chodierno? 39.7.26. Pofita affirmante fentcntia , an fieri poflit revocatio
propterHberos naturalesa patre velmatre,? Anprop- ter legitimatos nuptiis aut refcripto; Quid, fi natu- rales ante donationem nati, ied port legitimatifint? An, ut propter legitimatos refcripto rcvocetur dona-
tio, donatariusm legitimationemconfentire debeat? An 8c propter adoptivos vel fpirituales liberos revo- catio fieri? 39.7.27. An 8c propter unicum filium ; vel filios ulterioris gra-
dusj vel fratres poftea natos ? 39.7. 28.' An revocationi locus , fi liberi poft donationem nati
dcceflerint iterum antc fadtam revocationem ? An redintegretur donatio, quseob liberos revocata fuit, fi hi poftea vivo donatoremoriantur ? 39.7.19. An 6c quando locus fit remedio /. 8. G.eterevoc.donxti
fi donans temporc donationis unum habeat filium , ac poft donationcm alios fufcipiat ? An, fitempore donationis liberos quidemnon habuerit, fed proba- bilefuerit, eum liberosfufccpturum ? 39.7.30. An folus donans , an vcro 8c liberi donatoris poftea
nati , vel heredes extraoei , ex d. I. 8. donationem revocare poffint ? An donans ipfe , fi rcnunciaverit remedib d. I. 8 ? 39' $*•?'* An & propter liberos revocationi locus, fitantumpars
bonorum donata fit , vel res fingularis majoris mo- menti ? Arbitrio judicis definiendum , quanta pars donata revocationi fubjaceat, 8c infpicicndum ineo tempus donationis, non vero fecutum poftea incre- mentum 8c decrementumpatrimonii. 39. 7. 32; An 8c huic revocationi locus , fi ecclefise donatumj
vel donans tantum remiferit jura fibi competentia? An 8c, fi renunciaverit juriprimogeniturae, cum 1U beros uon-haberet ? 39f-33" An cx hac causarevocaripoflitdonatioremuneratcna,
Rrrrrrr * vcl |
|||||||||||||||||||
|
padto vel ftipulatione ? , 39. 7. 1.
Quid fit donatio propria 8c impropia? An remunera-
toria pertineat ad propriam ? 39. y.3.
Quid fit donatio inter vivos ? An Sc, fi quis dicat, fe
donarepoftmortem f»*m\ Etandonatarius talem do-
nationem ad heredes tranfmittat, fi vivo donante
|
|||||||||||||||||||
|
monatur?
|
|||||||||||||||||||
|
39- r 4-
|
|||||||||||||||||||
|
An in dubio donatio praefumatur? Recenfentur cafus,
quibus praffumitur. 39.7.7. Quis, cui, donarepoflit? An 8cignoto velmeritoper
turpcmaffeftionem? An Sc quando pater fuo filiofami- lias, vel filius patri ? An morte patris velemancipa- tione confirmetur donatio a patre filiofamilias inu- tiliter fafta? 39- %$• An 8c quando filiusf. extraneo donare poflit peculium
profe&itium 1 An & adventitium ? Quid moribus? %9- S- 7-
An reus perduellionis donare poflit poft crimen com-
iniffum ? An rata maneat donatio fadta poft crimcn ab alterius criminis reo, fi condemnatio fequatur, vel autochciria ex fceleris confcientia? An ante cri- men fadta infirmeturper condemnationem ? An do- nationes mortis causa ? Cur non etiam donationes inter virum 8c uxorem? 39. $-. 8. An uxor donare poffu fine confenfumariti? An mari-
tus donando nocere uxori? An minores fuis tutori- bus, prseceptoribus 8cc Et an fic inutiliter donata pos- iint revocare cum fru£tibus? An conjugi, concubi- HK, meretrici, Iiberis inceftuofis apatre, advocato a cliente, medico ab jegroto donari poflit ? Demo- ribundis immobilia alicubi donare prohibitis, & refig- natione canonicatuum ab sgroto in utilitatem tertii? An fenes, muti, ftupidi, religiofi , decuriones do-, nare poffint ? 397 9- Quae res donari poflint? An alienae, 8c quis tunc.efre-
<Stus ? An hereditas defun£H vel viventis ? An bona cognati proximi fuperftitis ? An omnia bona praden- tia 8c futura ? An fimpliciter donatis omnibus futu- ra contineantur ? An 8c tunc incorporalia feu jura : An 8c tunc, cum donata mobilia 8c immobilia? An Scfeuda? 39.7.10. An donatio perfki poffit fine acceptatione donatariir'
Et quid, fi pa&is dotalibus abfenti fponfa.- fiat? 39. An quis per epiftolam aut nunciumpoflit donationem
acceptare? An 8c pro infante, furiofo, pofthumo, fervusejus,aut tutor, autcurator? An Sc pro dona- tariis per fe*rvos publicos feu tabelliones acceptatio fieri? An 8t per procuratorem autnotarium jureci- vili ac moribus ? 39.7.12. An pluribus rebus fimul donatis, donatarius unamac-
ceptare , alteram repudiarc poflit ? An donatio ac- ceptari poftmortem donantis? Etquid, (i executio donationisdilatafit poft mortemdonantis? Anheres donatarii poflit acceptare ? Etan donansdonationem non acceptatam poflit rcvocare? An 8c, fi notarius pro donatario iguorante acceptaverit ? Quo tempo- re poffit donatarius acceptationem a notario fa&am, ratam habere ? 39. 7. 13 • An, fi pluribus donetur fimul, portionon aceeptantis
accreicat eseteris ? 39- f • 14. Aflis infinuanda donatio excedens 700 aureos. Quid,
fi negle&a fit ? Recenfentur cafus, quibus ceflat in- finuandi neceffitas. Quid , fi donata non excedant quingentos, fed fruftus ex donatis percepti ? An 8c remiffa infinuatio, fi quisdonetper jurisfui renun- |
|||||||||||||||||||
|
ciationem 1
|
|||||||||||||||||||
|
39.7. 17.
|
|||||||||||||||||||
|
Quid, fi diverfis temporibus pluresab eodem donatio-
nes in eundem fiant, fingulse non excedentes quin- gentosfolidos, conj un6t.se excedentes? Quid, fiplu- res eodem tempore , eodem inftrumento , donent uni i vel unus pluribus ? Quid , fi donatio quingcn- tos exccdens pluribuspenfionibus, quingentos haud excedentibus, folvenda fit ? Quid , fi donatus fit reditus annuus, qui fucceffu temporis aureos quin- gentos excedere poteft 2 39. 7. 1 6", An recfproca vel remuneratoria donatio indigeat infi-
nuatione? Cur donatio propternuptias ex parteViri infiauanda h l 39.f. /7. |
|||||||||||||||||||
|
I N- D £ X.
|
||||||||||||
|
viliter ? 24. 1.4;
Morte confirmaturetiam donatio, quasnon traditione,
fed ftipulatione velpadto legitimofaifaeft.. 24.1.5-. Quibus in cafibus morte donantisnon confirmeturdo- natio ? Si donantem pceniteat , ultima pcenitentia fpe£hmda eft. An heres pcenitere pofiit ? An pce- nitentia praefumatur? An ex fupervenenientedivor- tio, vel ii donatarius donantem occiderit ; vel do- nans donata alienayeritaut obiigaverit? 24. 1.6. Non confirmaturmorte aut fervitute donatarii. Quid, fi is donanti ampla legata dederit ? Quid fi donans eam tunc ratam habeat ? 24.1. 7. Inter conjuges jure civili 8c hodierno contra&us one-
rofi confiitere poflunt ; nifi fimulentur in fraudera prohibitae donationis. Quandofimulatitalescontra- clrusin totum, quandopropartenulfi fint ? Quidju- ris, fi maritodebeat uxor 8c Titius, ac maritusTi- tio aut uxori accepto tulerit? 24. 1.8. Quo modo per interpofitas perfonas fraus fiat prohi-
bitioni donationis? ubi de «tonatis focero , genero, focrui, fratris uxori, 8c fimilibus. AnSchsec morte firmentur ? 24. 1.9. Subfiftit tamendonatio remuneratoria. An8cea, qua
fenexuxorijuvenculse.uxorplebejamarito nobili do- nat in compenfationem nobilitatis &c. ? An valeat do- natio mortis vel exilii vel divortii causa ? 24.1. 10. Non amare, nec ut inter infeftos jus prohibitae dona- tionis tradtandum; hincvariis cafibusdonatio ftatim firma eft, Qup modo uxor probet , res fibi a viro donatas effe ? 24.1.11. Valet ftatim, fi vel donans non fiat pauperior, vel do-
natariusnonditior. Recenfentur cafus multi , quibus ■ rata donatio, quia donatarius non fit ditior, ex ju- re civili 8c hodierno. 24. 1.12. Recenfentur cafus, quibus donatio valet, quiadonans
non fit pauperior , ubi 8c de repudiatione heredita- tis aut legatii rogatione.utlegaturus autdonaturus fibi legct aut donet uxori, 8cc. Et quid moribus circa h»c? 24.1.13. Valet donatio intcr Principem 8t Auguftam; item ad
reparationem sdium exuftarum. Potuit 8c uxor an- te nuptias pccnam pacifciin certum cafum, eamque ftante matrimonio exigere. 24, 1.14. An valeat donatio inter fponfum 8c fponfam ? An in-
ter conjuges putativos ? An concubinae donari pos- fit? 8c quid moribus ? 24.1.15-, Si nonappareat, unde uxorrem habeat,*an piaefuma-
tur habere ex mariti donatione ? & quid moribus ? 24.1- 16.
Quale jusnunc apudplures populosobtineat circahanc interconjuges liberalitatem inter vivos autteftaraen- to fa&am ? An non fubfiftat teftamento fadta, fi proximicognati confentiant vivo teftatori ? 24.1.17. Recenfentur per indicem plurimx quseftiones , prse- fupponentes ftatutum, neconjux conjugi quidultra ufumfrudium donet autleget; 8cde neceffnateufus- fruftus reciprocerelinquendi. Qui de hisfcripferint? »4.1.18.
Cujus loci ftatuta circa prohibitam inter conjuges do-
nationem fpeftanda fint ? 24.1.19.
Domtio mortis caufa,
An, fi quis permittat alteri re,m donare, is eampoflit
donare mortis causa? Quid fit donatio mortis cau-
sa"? Unde colligatur, an inter vivos an mortis cau-
s;l donatiofit? An &quo modovaleat donatiomor-
tis caufa ita fafla, utnullo cafu revocetur? 39. 6.1.
In dubio magis praefumitur donatio inter vivos. An8c
tunc , cum in periculo conftitutus donat ? An &,
cum in teftamentodonat; & donatioperdonatorem
prxfentem acceptatur? 39.6,2.
De tribus. fpeciebus donationis mortis causa , 8c in
quibus effec~tu differanf inter fe ? An evanefcat do-
natio, fi quis propter eertum prsefens aut immincns
periculum donaverit, 8c ex illo periculo evaferit?
Et antunclieresejuspoffitdonatarevocare? 39.6.3«
De exsquatione legatorum 8c mortis caufadonationuin
in variis ex jurcciviii ac moribus. 39,6.4.
An uxor fine mariti confenfu poffit mortis causa do-
narc? Ao miaorca Ktatc, qua8cteftamentumcon-
dcre ?
|
||||||||||||
|
vel propter nuptias, vel dos, abextraneo d_:u? An
& donano facla pattisdotalibus, utfequatur rnatri- monium , aliashaud fecuturum ? 59. y. 34. An ob liberos poftea natos revocetur in totum, an ad
legitimam? Analienata antelitem conteftatam ? An ftudlus ante litem conteftatam percepti exftantes vel confumti ? An fruitus non compenfandi cum tneliorationibusa donatario fa&is, 8c eireftituendis? An ipfo jure propter liberos infirmetur donatio ? Qua a&ione fiat donatorum repetitio 8c an illa de- tur contra tertios poffeffores ? An 8c contra heredes donatarii? 39- f* 35"* Si quis donet immoderate, liberos jam babens, datur
querela inofficiofx donationis. Qux prima origo ejus? An in dubio difpofita ftatuto de querela1 inofficiofi teftamenti etiam ad hancquerelam extendi debeant? . . 3?f-3°-
Hsec querela non eft actio m rem , fed in perfonam.
Datur Hberis primi&ulteriorisgradus, etiam eman-
cipatis, etiam poft donationem natis. An&natura- libusl An 8c parentibus aut fratribus? Contra quos inftituenda fit ? An perhanc donatio revocetur ultra legitimam, fi adfit confilium fraudandi? 39,f. 37. Si pluribus donatum fit diverfis temporibus », an fola
poftremo donata revocentur , an omnia pro rata ? Quo temporc infpici debeat , an legitima laffa fit, mortifne , an donationis ? Quid , fi pater qucedam donaverit, reliqua luxuconfumferit? 39.5.38. Ceffat hsec querelalapfo quinquennioa morte donato-
ris ; fi liberi ingrati ; fi pater non donatione , fed oncrofo tituloalienaverit, nifi emtorfucrit dolipar ticcps. 3"-f-39- Ceffat etiam in donatione remuneratoria, aut fi aliud re-
mediumfuperfit. An ceffetin donationemortiscau- sa ? An, fi ei renunciatum fit vivo vel mortuo do- natorc, exprefle vel tacite ? 39. r, 40. t)c querela jnofficiofs dotis? 39,^.41.
Quid interfit inter querelam inofficiofae donationis,
& remedium ex /. 8. C. de revoc. donat ? Quid in- ter querelam inofficiofi teftamenti , & inofficiofae donationis ? An requiratur , ut hereditas adeatur per eos, contra quos movenda ? 39. y-4». Pohatarii fideicommiffo per donantem tempore dona.
tionis gravari poffunt. Qualis aftio inde competat fideicommiffario ? Andonansfideicommiflum, do- nationi additum, revocare poflit, cum vel fine con- fenfudotfatarii,, fi fideicommiffarius fpemfideicom- |
||||||||||||
|
mifli acceptavent <
|
||||||||||||
|
59. f.43.
|
||||||||||||
|
An fi donatum fit ea lege , ut donata ad donantem
revertantur, fi donatarius fine liberisdeceflerit, in- de liberis donatariijus fideicommiffi datum fit ? 39. Donatto propter nuptias.
In quibus donatio propternuptiasconveniatcum dote,
inquibus differat? 8c quse fit origo ejus ? »3.3.11. Inter dotem 8c propter nuptias donationem ffiqualifas
hodie non fervatur. An hodie hujus donationis ufus fit? An non tunc , cum id a&um , utuxor omnia ferat onera matrimonii, maritusdonationemfalvam Jiabeat ? An tunc marito competat bypotheca legalis in bonis uxoris pro ea recuperanda. ? 23.3.2». Donatio inter virum & uxorem.
Munera folennia conjux conjugi mittere poteft, atnon
donare inter vivos. Cur liceat mortis causa, &non inter vivos ? 24.1. i. Si donatio fimplex inter conjuges factafit.qualis pos-
feffio tranfeat ? Aninde competatintcrdicium unde vi ? An facultas ufucapiendi ? 24- «.2. Dominium non tranfit in conjugem donatarium. Quan-
do 8c quo ufquc donator donata vindicare aut con- dicere poffit ? Qyjd, fi donatarius rem iterum alienave- arit? Quando videatur fa&us locupletior ex redona- t£,quando non? An Scquales fru&usaut ufuratcum ipfis rebus donatis repeti poffint ? 24.1.3. Confirmatur haec donatio morte donantis, modoa&is
infinuata vel teftamento confirmata fit , fi excedat 5-00. aureos. An 8c morte civili ? 8c quali ? Quid, fi uterque conjux fimul raoriatur DaturaJiter aut ci- |
||||||||||||
|
*
|
||||||||||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||||||
|
dere ? Inter quos liberalitas teftamentQ exerceri po-
teft, vel non.intereos Scdonafio mortiscairsa licita vel illicita eft. 39,6.5-. In quo ditferat legatumamortiscausa donationc? Ubt
de filiof. mortis causa donante. Quo tempore do- natarius capax eiTe debeat ? An una fit donatio an- nux praeftationis , an multiplex ? An dominium ex legato 8c tnortis causii donatione tranfeat fine tradi- tione , 8c an acceptatio requiratur ? An interdicto, quod legatorum, teneatur donatarius mortis causa? 39. 6.6,
Qjfibus modis evanefeat hsec donatio ? An morte do-
natarii ante donantem ,fidonans donaverit Titio & ejus herediius, vel Titig pro fe ,8c htredibus ? Qaid, xi donans & donatarius, vei duo , qui fibi invicem mortis causa. donaverant , uno cafu fimul pereant? Si diverfis temporibus iint faclse mortis causa dona- tiones, 8c creditores donantis non pofllnt fuum con- iequi, an omnes pro rata, an folae poftremse infir- mentur? 39,15.7. An evanefcat, fi donator rem donatam poftea aliena-
verit, vel pignori obligaverit? An ii hereditas ejus adita non fit? 39.6.8. /n fideicommiflo gravari poflint mortis caufa dona-
tarii? 39.6.11. De mortis causa capione, vide capio mortis caufa.
Dos.
Dotes quidem, at non jura dotium, apu&nos obtinent,
nifi paclo dotaliereducla fint. *3-3- •• Quid iit dos? quo fenfu dotis caufa perpetun dicatur?
Quo modo differat a paraphernisoc receptitiis ?, 8c quid moribus? 13.3.1. Quae res in dotem dari poflint ? An 8c id , quod njari-
tus uxori debet ? 8c quid tunc dotale fit? 23. 3. 3. An curator omnia adultae bona in dotem dare poiiit ?
8c ii fupra vires patrimonii dotem prorniferit, an puellam aut fe obliget jure civili 8c hodierno ? 13.3.4. An omnibus bqnis in dotem datis etiam futura conti-
neantur ? An uxor credatur omnia in dotem dedifle, fi patiatur maritum omnibus frui? 13.3.5-. An fub omnibus in dotem datis etiam feuda contine-
antur? 13.3.6. Quibus modis dosdetur ? Anresfiat dofalis, fitertius,
qui ante nuptias rem tradiderat , ut nuptiis fecutis dotalis ejjet, moriatur antenuptias? 13.3.7; Quibus modis promittatur ? Quid juris , fi dos geue-
raliter fine certa quantitate promifla fit a muliere, extraneo, patre? Quid moribus? An extraneus aut pater dotem certa; quantitatis promittensfupra vires patrimonii gaudeat beneficio competentise ? 23.3.8. Quando ad doterri promiflam agi poflit ? An dos pro.
miffa peti. fi repudio ante nuptias miflb, poftea fpon- falia redintegrata, 8c nuptiae fecutae fint ? 2 3.3.9, Quo ufque dotis folutio in diem differri poflit ? Qua;
fit pcena morse in dotefolvenda ex jurecivili 8c mo- ribus? An uxor ob dotem non folutam de domo ex- |
||||||||||||||
|
De exceptione non numeratsedotis. An rnariti apocha
de dote numerad obfit mariti ereditoribus, 8c qua- iis probatio numerationis fufliciens iit contra credi- tores ? An haec etiam obtineant in donatione prop* ternuptias? 23.3.17. Si conftet de dotis numeratione, an 8c acceflbria pro-
miffa prsefumantur numerata , veluti certa pecunise. quantitas ad ornatum 8c veftitum fponfae? 23.3,17. Quid fit dos adventitia, quid profe&itia? »3.3- 18.
An maritus fit dominus dotis, 8c quale doniiniumac-
quiratrei dotalis asftimatae vel inaeftimatae? An aefti- matio dotis venditioncm faciat jure civili 8c mori- »us? , a3-3-'?« Quales a&iones maritus exerceat circa res dotales i
Quid, fires aliena in dotem data fit? Devituperio dotatarum perperam concepto. 13.3,20. De fundi dotalis 8c rerum dotalium alienatione. Vi-
de fundus dotalis. Qu^o modo repetatur dos, qua: ante nuptias data eft,
h nuptis non fequantur? 14.3. 1. Propter quas caufas dos ftante matrimonio ad uxorem
redire poflit? An 8c ob inopiam mariti? Quid tunc mulier circa dotem poflit facere ? Quid, ii maritus idoneam pro dote cautionem offerat ? Quid, fi mu- lier fciens inopi nupferit ? An dos marito iterum reddenda , ii ad meliorem fortunam revertatur? 24-3-a.
De rei uxoriaj adione 8c aclione ex ftipulatu pro dote
recuperand^. Quis repetat dotem adventitiam i
Quis dotem profeditiam repetat ex pacto dotis datio-
ni addito ? 14, 3.4. Si defit pa&io, cuituticfitreddenda dos profeflitia, ii
filia dotata foluto matrimonio fuperftes fit, iive fui juris, five patriae fubjecT:a poteftati ? ' 24.3. f. Si filia in matrimonio moriatur , 8c mortis tempore
fuerit in patris poteftate, dos profeditia patri redden- da, fin emancipata fuerit, dos non ad patrcm, fed filise heredes revertitur. 24.3.d. Revertitur ad patrem dos filia;familias in matrimonio
morientis, (icet liberifupcrfint ex illdfiliS. 14.3.7. Quis repetat, ii avus nepti dotem dederit? An &pa-
ter, avomortuo? 14.3,8. Cui moribus hodiernis dos reddendafit? Anviduapro
dote , 8c aliis ex paclo dotali reddendis, incumbere poflit rebus mariti defundti ? An tanquam fpoliata reftitui debeat, fi fraude heredum mariti pofleflio- ncm reliquerit, hec ei folutio fiat ? 24.3.9, An maritus teneatur de dote, ii dotem a patremulie-
ris vel extraneo promiflbre , vel debitore ^Jelegato petere neglexerit, aut remiferit dotis obligationem? 24.3.10.
Quo tempore dos foluro matrimonio reddi dcbuerit ju-
re veterj & novo ? Ex qifibus caufis mox a /oluto matrimonioreddidebuerit? Anpro reftitutione mo- bilium in diemdilata uxor fidejuflbrem exigerepos» fit ? Quando hodie dos reddenda ? 24. 3,11. Quales dotis accefliones cum dote reftituendje fint ?
Quid}uriscircafru£tuspra£cipueanni poftremi, tum naturales, tum civiles? Etquid moribus? 14.3.11. An una curri dote reddenda alimenta aut muneramo-
dica, quae parens mulieris ftante matrimonio dedit, cum ante nuptias non promififlet? 24 3.13. Si maritusjure licito resdotalesftantematrimonioven-
diderit, quale pretium reddere debeat ? Quid , ii fraudandse uxpris causa minoris vendideric dolo? Quid, fi vendideritpretioannu3, bima.trimadiefol- vendo, 8cnecdum vcnerit diesomniumpenfionum? , , »4« 3- »4-
Quo modo ufusfruitus a muliere vel alip in dotem da-
tus, aut dotis causdconftitutus, foluto matrimonio
reddi debeat? *4-3- >?•
Contra quos detur aclio ad dotem reftituendam ? 24
■ ..'",: - 3- '7'
Quo inloco dos reftituenda? Cujus loci ipecTranda se-
ftimatio circa nummbs in dotem datos ac reftituen- dos? 24.3.18. Quibus in cafibus ceiTet dotis repetitio ? Ubi de divor-
tio culpi uxoris fa&o. Quando pe q.uide.tn ob ad-
Rrrrrrr 3' ulte*
|
||||||||||||||
|
pelli poflit ?
|
||||||||||||||
|
23-3.9.
|
||||||||||||||
|
Fater jureRomanoinvitus cogiturdotare filiam. Quid
juris , fi pater furiofus aut ab hoftibus captus iit ? 23.3.10.
An 8c locupletem dotare teneatur? 23. 3, 11.
An 8c emancipatam ? 23-3. 11.
An 8c fecundo nubentem ? An naturalem, aut ingra-
tam ? An minorem fine confenfu nubentem ? 13. 3-'3-
Quando avus 8c mater cogi poflint dotem dare ? An
8c frater fororem dotare teneatur ? 23. 3.14.
Hodie communepatris 8c matris onuseft, dotem da-
re liberis. An8c quoufqiicpaterbinubus dotemcon- itituens priorii thori liberis, cenfeatuream etiamex bonis fecundje conjugis conftituifle. 23. 3. iy. Si liberi bona propria habeant, hodie pater non de fuisfed
liberorum bonis in dubiodotemconftituiflecreditur. Fater moribus magis ex libera voluntate liberis do<- tem dat, nifi injuria* prohibeat nuptias liberorum nujorcnnium, 8c illi eas autoritate magiftratus con- , trahant- Siplus, quameratinpatrimonioliberorum, promiferit pater aut mater binubusaut binuba, un- de fupplendura fit, quod deeft. 23.3.1$. |
||||||||||||||
|
1
|
||||||||||||||
|
I N D E X-
|
||||||||||||||
|
quorum optare is , cui tunkse aut equi optio data,
33-f.i.
Quo tempore optandum ? An praetor, & ad cujus pe-
titionem , tempus ad optandum prarfcribere poflit ? An poft illius temporis lapfum adhucoptiolegatario permittenda? Si non, cui tunc cedat, quod optari - potuiflet? 33. f-3-
An optio fieri per procuratorem ? An per filiumfami-
lias legatarium fine patris confenfu ? Quid , fi fer- vus,cuioptio legata, poft diem legaticedentem ma- numiffus bt ? Quid , fi plures legatarij , vel plures heredes unius legatarii, in optlrido diflentiant ? Quid, fi unus legatarii heres impediat optionem ? Omnes fimul optare debent. Unooptante, ac moxmorien- te vel furente , fi & reliqui eandera rem optent» fuftinetur optio. 3 3.f.4. Si tertius optare juflus non optet , legatarius ipfe op-
tat , fed non optimum , nifi teftator ipfi in fubfi- dium exprefle optionem dederit; & curnon corruat legatum , tertio illo non optante? Quid, fiipfihe- redi permifla fit optio , 8c is pro legatario 'optare nolit? 33-f.j-. Rein generelegatS, cui competat eleftio, 8tqualisres
eligi poflit ; Si iftius generis res in hereditate non fint, an legatum generiscorruat ? Quid, fidomum, leget, nullam habens domum, fed pecuniamindo- mus emtionem repofitam ? Quid, ii leget fundum Cornelianifm, habcns plures ejufdem nominis? 33. De eleclione ex duabus rebus alternative legatis. Si
dux res alternative legatas fint, fed altera pure, al- tera fub condirione, an corruat»legatum, legatario ante conditionis eventum moriente ? Quid , fi ex alternative legatis una perierit, vel a vivo teftatore legatario fit prseftita ? 3 3 • f ■7 • Eligensin legato optionis, generis, aut alternativorufn,
quando variare poflit, quando non ? An 8t, fiprae- llita fit una ex alternativis, fed cum crederetur fola in fpccie legata effe? 33.5-. 8- Vino vel tritico legato fine expreflionc qualitatis, cut
|
||||||||||||||
|
ulterium uxoris dos maritocedat, fed veluxori, vel
liberis., vel parentibus , vel extraneis reddi debeat? Quales de dote conventi gaudeant beneficio compe- tentioe jure civili ac moribus? 14. 3. 19. Quid juris circa reftitutionem , fi dos inarftimata pe-,
rieric? Qualem culpam marituspraeftet? Etquaefint adfcribenda culpse mariti! Qtiid juris, fi perierit in totum vel pro parte dos seftimata ? 14. 3. 20. An, Scquando» 8c quo usque moribus noftrismaritus
praeftet» fifuerit bonorum omnium velacqua:ftuum, communio, vel mulier fibi dotem falvam padtafit? 14. 3. ii.
Marito dotem reddenti viciffim de indemnitate cautio
prseltanda, ubi fe dotis intuitu obligavit. 24.3.11. De U<>erio ex pa£to vel ftatuto, vide doerium.
De impenfis in dotem faitis, vide impenfs.
Si dos legetur puellse nupturae, non tranfit ad heredes,
fi illa innupta moriatur. Si pater filiae legetcertam quantitatem in dotem , & poftea nubenti minorem det dotem, an reliquum ex causa legatt peti poflit. 3j,4.|.
, Cur dos 8c quaedam alia dicantur prdegari ? 33.4.1. Pr&legatur dos expreffe vel tacite. Quando prailega-
tum dotisvaleat&tpetipoflit, quandonon? 33.4.?. Mille ifl dotem datis, 8t mille per maritum uxori le-
gatis fine dotis mentione , an uxor bis mille petere polfic? Si matri uxoris ex pacto dosreddendafit, 8c maritusuixori dotem pradeget, vel pater , qui do- tem a nuru acceperat , nurui aut filio fuo illam le get, an bis dos debeatur? Quid, fi primo fpeciali- ter fundum dotalem , dein totam dotis univerfita- tem leget ? 33.4.4. In quibus pinguius fit legatum , quam de dote actio ,
ubi de reprsefentatione , liberatione ab obligatione dotis cautae , non numeratx 5 ceflante impenfarum deduciione i An uxor , cui fundus dotalis praelega- tus, colonum mariti pofftt ante tempus expellere ? 33.4. f.
An uxor, cui dos prselegata, fideicommiflo reftituen-
da; dotis gravari poffit ? 33.4.6. De doario prima padtis dotalibus dato, 8c poftealega-
to. 3J-4-7- Dotalia paftai
Vide pafta dotalia. Duo rei lebendi vel credendi.
Vide correi flipulandi & promittenii.
E.
• Educatio.
Ubi divortio faQo liberi educandi fint? 1/. 3.10.
De definitione patris vel prsetoris ubi pupillus educari
debeat. An apud matrem vitricum fuperinducen-
tem , aut luxuriofam, aut ha:reticam ? An apud vi-
tricum aut novercam ? An apud tutorem Poniificium.
- fi parens alteruter refbrmatse Religionis fuerit ? Quid,
fi remotior cognatus gratis offerat educationem,
cummater vellet alere ex reditibuspupilli? 17.2.1.
Efraftie.
De pcenis effringentium aedes, horrea&c, 8c fubmins-
ftrantium ferramenta. 47.18.1. De carcerum effra£tione, vide cufioiia reorum.
Eleftio,
An differat optio 8c eleclio Iegata ? An incorporalium
S^ fungibilium optio legari poflit , 8c quae fit uti- litas in optione fungibilium ? Optari poflunt tres rcs, optione in plurali numero data. Optari poteft opti- irtum. Si teftator ex genere, unde optandum, fpe- ciem unam praeftiterit vivus legatario , optio adhuc falva. ' 33'f-'- Eligitur ex rebds teftatoris, quse funt mortistempore.
Quid, fi res qujedam teftatoris apud tertium fint ? Quid, fi pauciores fint res in hereditate, quam op- tari debuerant ? Si uni certus fervus, alteri optio le- gatafit. anoptaripoflitfervusille alteri legatus, aut fervus fub conditione liber efle juflus ? An pptari ex rebus per heredem alienatis, aut fervis abeomanu- nfiflis ? Ao cx fymhefi veltium , aut quadrigi e- |
||||||||||||||
|
competat eleftio ratione qualitatisi
|
||||||||||||||
|
3?-6?
|
||||||||||||||
|
Genere debito ex ftipulatu, vel duabus rebusalternati-
ve, cui competat ele&io? An creditor fibi ftipulatus cledtionem , eam transmittat ad heredem, vel eum cui ceflit aut legavit fuumjus? Anj qui degit, mu- tarepoflit? '■'"' 4f-1.11. Error.
Anvitieturdifpofitio, fi teftator in nomine propriovel appellativo rei legatx, vel in nomine proprioheredis aut legatarii, vel in fuo nomine proprio erravcrit ? 3f. i.t'.
An ita vitietur ftipulatio ? 4f • > • 6. Exieptio.
Qao modo differant, ope exceptioniste ipfo jure tutiim efle? 44. i.i. Adlionis verbo quo refpeftu contirieatur exceptio l
44.1.3.
An exceptio opponi poffit, quamdiu a£tio non move- tur? Quid moribus ? An opponi poflit condemha- tioni? Proponiturpermodum conditionis. 44.1.2. Poteft quis pluribus uti exceptionibus , vel fimul , vel fucceffive, nifi lex vetet. Moribus Omnes fimul op- ponendae, paucis exceptis. Quid , fi fimul habeat fori declinatoriam 8c alias litis finita» exceptiones i 44. 1.3.
De exceptionibus jurit 8c faBi.' Item de dilatoriis 8c
peremtoriis. Recenfentur pleraque exempla dilato-
riarum. An eo pertineat exceptio fpolii , 8c ordi-
nis? Quae exceptionum fpeciespertineantadperem-
torias? 44.1.4.
Exceptiones olim ipfb jure inerant judiciis bona; fidei,
non ftri£ti juris. Anolim, autjurepofteriore, etiam
• ex edidto perpetuo , exceptiones perpetua:, ante li-
tem conteftatam omiffa: in judiciisftriilijuris, poftea
usque ad fententiam opponipotuerint? Etquidmo-
ribushacin parte? 44. i.f.
Dilatoria exceptiones an 8c quando poft litem conte-
ftatam opponi poflint? 44- \-6~
An exceptio dilatori» vel pcremtoria, omifla inprima'
litc,
|
||||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
An exceptio rei judicarae oppofita ad impediendum lU
tis ingreffum, &rejefta, iterumopponi pofteapos* fit, ut alia quaevis exceptio ? An reus hac uti poffit, fi ea non oppofita , vcl oppofita' quidem , fed re- je£ta, condemnatus fit ? 44. 2. o. An libejlus fupplex femel Curi» oblatus , iterum of-
ferri polfit cidem Curiae, vel alteri fuperiori autin-
feriori, fi ad eum, primavice oblatum, nihil, auC
non ex voto refcriptum fit ? 44.2.6.
Excufatio.
An tutor hoc ipfo, quo a caeteris publicis muneribus
excufatus eft, etiam atuteJa vacet? 27,1.1, Qui citandi , fi tutor fe excufare velit ? An per libel-
lum fe poffit excufare ? Antempus fo dierum etiam habeat locum in excufatione a tutelis jam fufceptis? 27. 1.2,
Tempus hoc non currit ignoranti : fsepe nec fcienti.
Qind, fi moreturtutor ultra centefimum iapideni ? An in dubio prsfumatur fciviflc, an ignorafle? 27. 1.3.
De quatuormenfibus ad probandam excufationem. An
a nominatione, an vero a rejecla cxcufatione, ap- peliandum fitf 27.1.4, An pendente hlc lite tutor teneaturadminiftrare? Cu-
jus periculo ceflet medio tempore , fi fuccumbat? Quid, fi ex faifis, vel non fufficientibus caufis ex- cufatus fit ? 27. i.y. Impropric fe excufat, quitutor efle nequit. An excu-
fare fe poffit libertus, vel qui patri pupillorum pro- mifit, fe tutelam gefturum? An fe excufans perdaC- legatum fibi relidum ? An legitimi fe excufare pos- fint? 27.1.6. Recenfentur multa: caufe excufantes & a fufcipiendji
8c a fufcepta tuteli. 27.1,7. Enarrantur multae caufae tantum a fufcipienda , non
itcm a fufcepd excufantes ? An & cxcufentur magi- ftratus municipales ? 27.1.8. De excufatione a parte tutelae ob nimis diffufum pu-
pilli patrimonium. 27.1.0. De excufatione ob difparitatem conditionis tutorum 8c
pupillorum, & vanis excmplis. 27.1, io. Juftam habcns caufam , ncc fe excufans ab unitutela,
adhuc ab altera fe excufare poteft. 27.1. n. Recenfcntur caufa: dubise , fed per leges improbata*.
Quid, fi plures fint caufae imperfecla; ? Quo modo cogantur adminiftrare , qui fe nequeunt excufare? Hodiecaufxexcufationum funt arbitrariae. 27.1.12. An de caufis excufationis cognofcat camera pupillaris,
fi exclula fit? • 27.1.12. De coadtione ad muncra reipubJica:. In quo diftet vo-
catto ab excufatione ? An magiftratus vacationem con- cedere poffint? , co. f. 1. De excufatione a muneribus& honoribuspublicis, vi-
de immnnitas. Excujponis beneficinm.
Vide ordinis beneficium,
Executfa.
An executio decreta: folutionis fiduciariar peti poffic
poft definitivam fententiam , a qui appellatum ab adtore vel reo? 42. 1. 12, An reus executionem patiens vindicare poffit immobi-
lia ab apparitore pignori capta , quorum venditio- n.i tertius fe oppofuit ut dominus , ac obtinuit l 42.1-29.
Executio fententiae quando in adionibus in rem & in
perfonam fieri potuerit ? An adio judicati etiam lo- cum habuertt, fi condemnatio cffetfa&a ex adionc in rem? 42.1. jo. Exfequendi modus jure civili vel ordinarius fuit, dato
judke judicati, L mota judicati aclione 5 vel extra ordinem dato apparitore, qui exfequeretur vice ar- bitri. Quando potiffimum priori , quando poftcri- ori locus fuerit, ac plerumque non nifi re urgcnte? 42,1. |t.
A&io judicati an & heredi vi&oris detur , aut ceflio»
nario i Contra quos detur j ubi de pupillis , muni- cipiis, fuffeciisincollegio.dominis, fi tutor, acior, procurator, defundus collegii praifeclrus , condem- natws fit i An & contra heredes condemnati ? An |
|||||||
|
lite, opponi pofTit iu appellatione ? 49.7.1.
Recenfenturplurima: exceptiones, qu&etiam poftfea-
tentiam opponi poflunt in executione. 44. 1.7. An exceptionespraecedcnte numero comprehenfie, exe-
cutioni opponi poffint j fi jam ante fententiara op- pofita: fuerint ? An reus opponere poffit exceptio- nem , cui renunciavit ? An generalis renunciatio fufficiat ? An & tacite renunciari poffit exceptioni- bus? 44.1.8. De exceptionibus civilibus & pratoriis , favorabtlibus
& odiojis, perfonalibus, realibus & mixtis. Pcrfona- Jes an profintdefenfori l An& quo modo fidejuflb- ri? 44> *-9' Excipiens probare debet exceptionem. An & quando
noftris moribus triplicatio & quadruplicatio admit- tatur ? An excipiens hoc ipfo fateatur de intentione a£toris ? 44.1.10. Quid fint exceptionesprdjudieiaks} Exemplaproponun-
tur. An moribus noftris quis fimulfundum & viam adillumperfundumalterum petere poffit? 44. iv'l*. Quae fint exceptiones Ittis finiui 44. 2, 1.
Exceptio doli.
Quid fit generalis exceptio doli, Sc cum quibus con-
currat exceptionibus ? 44.4.1. Quid fitfpecialisexceptiodoli? Cuidetur? Qmbusop-
ponatur ? Quando de dolo procuratoris redte exci- piatur ? An opponatur fucceflbri particulari ejus, qui dolum fecit ? An patri vel domino de dolo fi- liif. aut fervi , An patrono vel heredi e;us de dolo patroni vel heredis ? An exceptioni doli poffit op- poni replicatio doli ? 44 4.2. An oppofita doli exceptio adlioncm ftrictj juris faciat
bonae fidei? 44.4.3. Exceptio jurisjurandi.
Quibusprofit? Quae concurrere in eddebeant? Anju-
rejurando tolli poffit obligatio ipfo jure? 44 <;•*■• Exceptio litis pendentis. De exceptionis hujus requifitis. Quando lis alibiccepta
intelligatur ? An hanc opponere poffit, qui alibiter • citatus fui copiam non fecit? An Iitis pendentiain-
ducla fit, fi aetor die di&o fui copiam non faciat, & edi&um circumducatur ? An a&io ex l- diffa- jnari inducat litis pendentiam refpeitu litisprincipa- lis? 44.1.7. Quo tempore opponenda fit hsec exceptio , & an ab
ejus oppofitae reje&ione appellare poffit ? 44.2.8. Exceptio litigiofi. Quando res litigiofa fiat? Analienatioejusfit ipfojure
nulla? Cui detur haec exceptio? 44 6. 1. De pcena dedicantisin facrum, donantis,vendenti?*emen-
tis fcienterrem fitigiofam. 44,6.2. Quibus modis licite fiat alienatio litigiofi ? ubi de di-
vifione, tranfacvtione, inftitutione, legato. Anpen- dens hereditatis petitio impediat , ne creditores a pofleflbre credita exigant, aut res defun&oeommo- datas &c ? Quid juris hodic circalitigiofi alienatio- nem ? 44" ^- 3-
Exceptio metus,
Quid fit, quibus, & a quibus opponi poffit? An pa-
tri per filium? 44.4.4.
Exceptw rei judieat*.
Quid fit? in quibusjudiciis locum habeat? Cuidetur?
An Sc reo condemnato, fi partem judicati folverit, de
parte alid novo judicio conveniatur? 44-*. <•
An fententia non tollat obligationem ipfo jure ? 44.
2.2.
De requifitis hujus exceptionis. Quando intelligatur
eadem res peti , vel non , exemplis plurimis mon- ftratur. 44,2.2. Quando iterum cenfeatur peti ex eddem etutsd ? Peti
■ poteft alia. aftione , & tamen erit eadem petendi
caufa ; ac vice vers|. Quid interfit inter adtiones in perfonam & in rem circa expreflam aut non ex- preflam fpecialem petendi caufam ? 44>*-4- Quales perfam civiliter intelligantur ea:demefle, mul-
tis cafibus Jdocetur. An fententia pro autore , vel contraeum, profit autnoceat emtori? An proem- . tore vei contra eum lata noceat aut profit autori ?
■' iNHr'*# |
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
pit pro menfura debiti , fic fi pendente exccutidne
viclus muha folvat, minus venditur, quam captum fuit. 41. 1.41. An & feuda capi poflint ? An 8c fi dominus feudum
caducum dicat efle ? An fru&us rerum fructuariarum, aut fideicommifiariarum ? Quid , fi teftator vetue- rit, ne capianturpro debitis ufufrudtu vel liberalita- te defun&i antiquioribus , vel jufferit , per execu- torem teftamenti fruftus prxftari ut alimenta ? An in fubfidium boves aratores, ftipendia condemnati, dignitas. venalis ? An uno defiftente , alter infiftere poffit eidem executioni jani cceptse? 41,143. Quo modo confultum, fi executor modum excedat i
An excedat, fi pro falario fuo 8c impenfisexecutio- nis faciat executionem ? An executor reliquum pre- tii pignorum captorum retinere poflit proeo, quotj fibi ex alia causa debetur ? Qualem culpam praeftet? Ad quid teneatur executormodum excedens, 8cau ipfe eo nomine refpondere debeat, fi victor ei ia- demnitatem promiferit? An 8c vidtus vicioremcon- venire poflit de exceflu apparitoris? 41. 1.44. Deficientibus bonis condemnatus carceri includi poteft.'
Quales {umtus tunc.vidtor commcntarienfi folvat > An fcemins pro debito civili includi poffint jure ci- vili & hodierno ? An mulier publica mcrcatrix etiam, cum viro? 41. t.Aft Non incarcerantur , qui gaudent beneficio competen-
tix. Quid illud fit, quantum eo nomine debitor . retineat, 8tquodnam tempus fpectandum fit ? Qui
habeant hoc beneficiurn? An 8c frater a fjatre, vel vitricus a privigno conventus ? An 8t per conventio- nem hoc beneficium acquiri poflit? Quid, fi credi- tor promiferit , fe benigne cum debitore acturum ? 41.1.46.
In quibus caufis apud nos executio parata locum ha-;
beat ? An quis apud nos eam fibi pacifci poflit ? Qe claufula voluntaria; condemnationis, inftrumento in- fertS , 8c effectu ejus. Ex cujus loci lege aeftiman- dum , an inftrumentum ex pacto paratam poflitha- bere executioncm ? 41.1,48» MxheredattBt
De exhcredatione libcrorum , vide libm.
Extiium. Quo modo relegatorum duo, £c trm dicantur effege-
nera } Qujd fic lata fagn? 48.12.1* An magiftratus relegare potuerit ad loca certa , vel a
locis certis fuK jurifdictioni non fubjectis? Quid ju- ris hac in parte in Zelandia , 8c Ultrajecti ? Quc» modo Curix Hollandicae relegent a feptem provin- ciis, locifqueadjectis, fi tam grave crimen fit? 48. 11.3«
De deportatione , 8c aquie ac ignis interdictione , 8c
differentiisinterrelegationem ac deportationem. An relegati adhuc ftatuis honorari potuerint < An rele- gatio, deportatio, in metallum damnatio fervisim- poni?^ 48^1-4. De pcena eorum , jure civili ac moribus , qui depor-
tationi, relegationi , fimilibufque non parenr, aut fugiunt ex opere, cui addicti. Quid, fiadlocainter- dicta veniant tempore nundinarum ? 48. n. y. Quiapud nos Scaliosfimilcs videantur inmultisdepor-
tato aut in metallum dato ? 48.11,6, Expilatio.
De pcenis expilatorum , & in viispubHcis alibiquebo-
na vel pecuniam vi extorquentium. 47.18. i. Qui committantcrimenexptlata hereditatis? 47.19. f.
Qui agant eo nomine, Bccontra quos? An contrahe-
redes, veluxoremejus, cujusefthereditas? Ancon- tra novercam furripientem ex hereditate ad privig- nos pertinente? 47.19,1, De pcen4, 8c qualcs actiones concurrant? 47.19. 3,
Y.
Ftltidialex.
Quibus legibus coercitae fuerint liberalitates ? Quid Ie-
/ geFuria, Voconia, Falcidia, cautum? Etde variis
capitibus legis Falcidi». . 3^.1.».
Quo refpecluFalcidialata fitin favoremteftatoris, hc-
tredis.
|
|||||||
|
- 'hodie citandus hcres , ut fententia contra eum de-
ciareturexecutoria ? An 8c fi heres fit » qui defun- cT:i procurator fuerat? An 8t vidua maflaria , cujus maritus condcmnatus fuerat 3 An 8c detur contra tertium , qui pendente lite coepit eaufam a reo ha- bere? An contra eum , qui fe reo junxit in lite, veluti debitorem , qui fe junxit fidejuflbri ? An 8c contra debitorem , qui fe non junxerat , condem- nato fidejuflbre? An contrafidejufforem, condem- nato debitore ? Et quid? fi fit fidejuflbr de judicato i folvendo? Quid juris, fi plurcs una fententiadam-
nati fint, cum forte efientcorrei debendi? Anuni- us inopia cseteros gravet ? 4*- i • ?!• An moribus noftris matrimonio conftante pro debitis,
eo couftante contra&is, promifcuein uxoris ficma- ritibonisexecutiofieripoflit, exclusabonorumcom* munione ? An & quo ufque , foluto matrimonio ? Et quid , fi matrimonio conftante maritus bona uxoris pro debito pignori obligaverit ? An pro debi- tisconjugis matrimonio antiquioribus, bonaalterius conjugis excuti poflint , ftante vel foluto matrimo- nio ? An citandus maritus , ut videat , fententiam contra fe declarari executabilem , quje contra uxo- rem ejus ante nuptias lata erat ? 41. <• 33- An uxore ex delicto ad pccuniam damnatd, vel cxju-
dicio, in quo fine viro ftetit autoritate judicis, ma- ritus ftante matrimonio teneatur pati executionem? 41.1.34
Hodie magis extra ordiuem fit executio , quam per
a&ionem judicati, fervatis tamen iis , quae tradita de judicatia£tione. Poft qualesinduciasnuncinchoe- tur executio per fummationeni & renovationcm; quo modo in aftionibus in rem 8c poflefforiis per poffeflionis ablationem , in a£tionibus ad faftum aliquod per civilem cuftodiam , (gyfelmge) in per- fonalibus ctcteris ad pecuniam condemnationibus per pignorum aflignationem aut capionem ? 41.1.3$-' Apud nos executionem patiuntur, tanquam adfaftum
obligati, qui ad folvendos capones 8t alia in recog- nitionem tenentur. AnStquando victorinvituscom- pelli poflit per vi£lum , ut judicati effectum perfe- quatur, vel judicato pareat, quatenus id vi£to uti- le eft? 41. 1.36. An vi&us evitare poflit executionem oblata cautione
de folvendojudicato? Anexecutio capitisliquidifen- tentise fufpendatur exeo, quod aliudcaput necdum fit liquidum ? An nunc judices modicas dilationcs arbitrarias condemnato dare poffmt ? Quales nunc ufurse defceantur ex causa judicati? An pluribushe- redibus aut fociis condemnatis , denunciatio fingu- lis fit facicnda ad folvendum? An fufficiat, denun- ciationem hanc fatnilise fieri» an ipfi condemnato? 41.1.37.
An 8c quando vi&ores victis in executione teneantur
caveredereftituendisexjudicatoperceptis? 41.1.38. Cujus loci legesfervandaein executione? 41.1.39.
Quales judices jure civili executi fuerint fententias ?
Quales moribus ? Quae obfervanda, fiCuriae execu- tionem faciant in terris Hollandicis dominos juris- dictionis peculiareshabentibusj velinurbibus? Quis exequatur . fi appellatio pronuncietur deferta , vel fententia infertoris in totum autpro parteconfirme- < tur, aut in totum retractetur ? 4». 1.40.
De executione in bona fub alio judice fita, fi nonfuf-
ficientia fint in territorio judicantis , per literas re- quifitoriales. Jure civili talis executio fuit neceflita- tis , uti 8t in Hollandid , fi judex Hollandus alium judicem Hollandum roget: comitatisveroeft, firo- gans8c rogatus non fubfint uni fupremo Principi. An judexalter, fub quo bona fita, executionem facere poflit, licet non rogatus per judicantem ? Quid, fi is , qui judicavit, literas requifitorias expedirerecu- fet ? Quando judex requifitus jure recufet exequi ? 41.1.41.
Qualia bona primo , qualia deinde capi debuerint ju-
dicati causa ex jurecivili? Quo modo a&iones con- ,'.- deninati? Hoc ordine negletfto executio non eftnul-
la , fi fe vicxus non opponat. Imo viftus ipfe bona aifignat, fi non affignet, aut captiofe, apparitorca-. |
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||||||
|
Quidjuriscirca Falcidiam, fi dominus&fervus, pater
Scfiliusf. fimul initituti, & alterius portio exhaufta j alterius intafta fit , 8c dominus aut patcr poteftatis jureexaffeheresfiat? . ?f.i. 11. Quid juris.fi quis pupillo coheres & fubftitutusdatus. pu-
pilliportione legatisexhaufta, jurefubftitutionisvul* garis aut pupillaris ad partem pupilli exhauftam ve- niat ? Quid, fiextraneusextraneocoheres& vulgariter fubftitutus, deficientc cohercde, partim ex inftitu- tione, partim ex fubftitutione heres fiat , cum pars alterutra exhaufta effet? Quid, fiipfiuscoheredisac fubftituti pupillarij) portio exhaufta fit , & is poilea pupillo ex fubftitutione heres fiat ? Quid, fi portio utraquetumimpuberis, tum coheredis &fubftituti, ultra dodrantem gravata fit ? 3f-2- 21* QuidjuriscircaFalcidiam, fiquispupillocoheres&fub-
ftitutus datus, fintadta ipfius, exhaufta pupilli por- tionejl ipfetanquamfubftitutus novislegatisgravatus fit,&pupilloheresfiat? Quidfipater, duobusimpu- beribus inftitutis nimiumque gravatis , fubftitutum eundum dederitutrique, vel noviffimomorienti, & ispofteautriquevelnoviffimo morienti exfubftitutio- ne fuccedat? jf, 1.13. Sipaterimpubereminftitutum legatisquidem, fednon
ultradqdrantem, gravaverit, eiqueduosdederitfub- ftitutos, &utrumquenovis iterumgravavcritlegatis, alterum infra, alterum fupra dodrantem fua:partis, an & quo usque hi fubftituti Falcidia uti poffint? 3f-»•*♦•
Quas imputentur in quartam Falcidiam ? An&quandc»
pradegata. legata, herediinter vivosdonataaut indo- tern data ? An mortis causa capiones ? An heredi inde- bite fojuta, quafi defundto debita? An, quod heres quaefivit occafione hereditatis, quae folvendo non erat ? Dumeamutidoneam vendidit, vcl cum creditoribus in partem padius eft ? jf. a. if, Quotempore quantitas patrimonii fit fpedlanda? Qu«
prius inde deducenda ? Ubi de impeniis in funus & mo- numentum, sre alieno, dote & debito praslegato, prc- tiis fervorum manumiflbrum aut fupplicio affedto- rum.Iegato ad pias caufas. An.quod heres ex legato pice caufse & fimilibus detrahere nequit. gravet reliquos le- gatarios, uthis tantoplusdetrahatur ? jf, 1,16. Quae fint computanda in patrimoniodefundH, utFalci-
disratioineatur, qua: non ? Ubi p!urima;recenfeu- turres, dequibusdubitaripoffet. 5^.1.17. An legatarii peterepoflint infpeclionem eorum , cx qui-
bus quantitas patrimonii apparet ? An & arbjtrum pe- tere, quires aeftimet & calculumFalcidiaeponat? Ad eumomncs.legatarii rcmittendi & creditorcshcredi- tarii. jf. jtjiS. ResKftimandseex communi opinione, non aifedtione,
non pretio infolito aut momentaneo ; non arbitrio teftatoris, aut heredis, aut ex tertii ftultitia. Quid fit pretium formale? . jf. i.zo. Servi hicalegeEeftimati. Quomodoa;ftimanda;adtiones
inanes ob inopiam debitoris; vcl obligationescondi- tionales , aut ex incerto certovc die contrafix} vel le- gatafubconditioneaut exdierelidtaj veldebitanatu- ralia, aut qua: ob exceptioncm perpetuam peti ne- queunt, fpontetamen foluta condicinequeuntutin- debita ? Quid, fi defundtus fit uuus ex reis debendi vel crcdendi? jf.t.jo. Quibusremediis heres Falcidiam fervare poffit ? Ubide
retentione, & variis aftionibusad repetendum id.quod fupramodumFalcidisepeneslegatariumeft. jf.i. 31. Decautionedereddendo, fi plus, quamperlegemFal-
cidiam licuerit, legatum effe dicetur. Quando & quibus in cafibus interponatur, quibus legatariis re- . miffa fit? 3f'3- '•
Nonpromifcue, fedjufti causSurgenteimponitur. An
&poft folutioncm exigi poffit? Quando viresperdat jam interpofita ? An teftator eam remittere poflit i Quo modo fideicommiffarii caveant legatanis ? Quo
modo caveatur, fi uni ufusfrudtus, alteri proprieta» rei legata iit? 3f. 3.3. Familia.
Defideicommiflb familU rclicto, vidc fidtuomtnijfum* ■Sffffff Quid
|
|||||||||||||
|
redis, legatariorum, &publicsutilitatis. fjstfcj.
Falcidia: dedudtio obtinet in Iegatis & fideicommiffis
particularibus, mortis causa donationibus. An & in donationibusinter virum&uxorem s velintervivosj vel fideicommiffis ex contradtu padtove dotali indu- ctis; velmortis causacapionibus? 3^.1.4. Anin pecunia ad monumentum ftruendumlegat?, ? An
in libertatibus, per teftatorem dircdto auc perfidei- commiffum datis proprio aut heredis aut alienofer- vo ? An & in pecunia alicui legata. , ut fuum aut alienum fervum manumittat ? Et alia. gj-.i.f- Qiio modo Falcidia deducatur ex legato liberationis,
fervitutum prjedialium, operum, ftatuarum, 8c alio- rum individuorum? 3$Vli(S' Quo modo in ufufrudtu, aut annuo , aut alimentis.le-
gatis Falcidia; computatio & dedudtio fiat , jure ci- vili&hodierno? Etquid, fi annuum civitati velcol- legio relidtum fit? 3f'a,7' Qup modo ex legatis conditionalibus , aut ex die je-
lidtis? Quo modo conditionalia hsec aut ex die relidta efficiant, ut propterhxc ceteris, quibus pure lega- tum, plus minusve Falcidia: nomineftatim, autex- itu condittonis infpedto, decedat? An, fi res pendente legaticonditioneperierit, patrimonio defundti in ra- tione Falcidix annumeranda fit? 3f'2,8; Habet&locum in legatis Principi, reipublica:, autuni
heredum relidtis. 3f. *• 9- Quibus in locis Falcidia nunc in totum ceffet ? Ceifat
jure civili, fi teftator heredi quartam intervivosde- derit, ut fit loco Falcidias. 3^.1.10. Ceifat.fi teftatoream prohibuerit, teftamento velcodi-
cillis. Quousque id olim potuerit ? Ubiadhuchodie prohibitio fit vetita? Quo modo heres legatariis poft mortemteftatorispoffitFalcidiamremittere? Expres- fa prohibitio cenfetur, fi teftator vetuerit rem alienari extra familiam j vel jufferit folvi iutegra legata fine di- minutione. An&, fijufferitfuam voluntatem imple- ri, cumpcenaecomminatione? An Falcidia prohiberi poffit in liberis primi gradus; & an hi legatis gravati deducant duasquartas,legitimam & Faleidiam ? An vivo teftatore heres cum legatario pacifci poffit de Fal- cidia non deducendd ? jf. »•«!. CerTat, fi heres adeat fme inventario. Si uni integra lega-
tafolvat fciens aut juris errore, an&reliquisintegra fol venda? Quid, fi integra folverit errore fadti? ;f.*•• %• Ceflat in Iegitis teilamento militari relidtis. Quid, fi
teftamentum aut codicilli ante militiam , aut poft miffionem, fiutconditi? An&jurenovo, fi militis hereditascuminventarioadeatur? 37. z. 1 3. Ceffatinrebus, quasheres ex hereditate fubtraxit, aut
de quibus incapaci reddendis clam fidem interpofuit > autid dolo egit, ut fideicommilTum a teftatorereli- «ftumintercidat. Cuituncillaquartacedat? Quid, fi non f ubtraxerit, fed hereditarium effe negaverit & fuccubuerit? >, 3 f-,1, '41 Ceflatinlegatisinftrumentisfeu documentis prsedii. An
& qup usque in dote prselegata, aut debito legato > An & in rebusuxoriscausa emtis, paratis, eique le- gatis? , , ,' , , -v 3f-»-«f- An jure veteri, novo , ac moribus ceflet in legato ad
pias caufas ? 35". t? '<*. An ceffet , fi dos alii legetur , vel res alia, ut deinde
per interpofitam legatarii perfonam dos uxori , vel respise caufcereftituatur? 3f- *• ' 7- An&quandoheresexfingulis rebus pro rata Falcidiam
deducere debeat , quando poffit invito legatario ex una retotam, etiam relpedtu aliarum rerumlegata- rum,deducere? 3?. 1.18. Deduciteam heres. An & fifcus fuccedens in bona va-
, cantiaautpublicata? An&illi, quibus hereditas ven- . dita, donata, legata? An & quando heredes fideicom- ' miflarii? An&quando legatarii legatovclfideicom-
-■., miflo gravati ? Quid, fi heres fimulquelegatariusle-
gatum , aut legatarius partiarius partem hereditatis fibilegatamalterireftituererogatusfit? jf- *• 19- fn fingulis heredibus Falcidise ratio ponenda. Quidju-
ris, fi, duobus inftitutis, portio uniusexhaufta, al- tcrius intada remanferit, 8c pars gravata accrefcat |
|||||||||||||
|
iioa gravatae, vcl contra ?
|
|||||||||||||
|
z.10.
|
|||||||||||||
|
3f
|
|||||||||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||||||||||
|
emtionevel aliter acquirens feudum nobile, fmtno-
bilis? Quidapud nos tcquiratur,utquistanquam no-
|
||||||||||||||||||
|
Falfum.
|
l
|
|||||||||||||||||
|
Quidfalfum, quid quali falfutn, in adfcribentibus fibi
inaliehoteftamentb, ac tutoribus cum fifco contra- hentibus.Scviviteftamentumaperientibus? 48.10.1. Verumfalfumnonfit finedolb. 48.10...
Recenfenturcafus, quibus falfum fit diiio. An&recita-
to inftrumento falfo, nbnfacto? 48,10.3. Defalfoperre/jcenft*»» &fimulationtm, ubideteftibus
fe fubducentibus, ne teftes fint » de tabellionibus re quifitasfolcnnitatesdoloomittentibus, demendican- tibus 8c militibus morbum fimulantibus. 48.1 o* 4. Quibus modis fcriptura falfum fiat? 48. io; y.
Demodis, quibusfalfumrefeufactofiat. 48.10,6.
De crimine falfac moneta*. 48.10. 7.
Quae fint pcena; falfi; quse eorum , qui falfse monetae
rei funt, five directo five per confequentiam crimi-
nis participes fint; & quando nonmortis, fed levior
pccna irroganda. 48.10.8
Qui latius de falfo videndi ? 48.10.9,
Felonia.
Vide fettdum.
Fermminatii*
Vide applumbatura.
Feudum.
An Sc quando feuda veniant in ftatutariam communio- nem ? Vide communio bonorum inter conjuges.
An 8c quando collateralis in feudum novum fuccedens, pretium ejus folvere teneatur? ?7s^-8' De feudorum aut seftimationis collatione, vide colldtio.
De feudorum origine , 8c convenientiis ac difFerentiis eorum , quse proxime ad feuda 8c vafallos videntur accedere. 38. D. t. De autoribus librorum feudaliura, numeio librorum,
8c eorum diftributione. 38.0,1. Unde/««_i nomen defcendat? Quotmodisaccipiatur?
Quidfit? 38.0.3. Feudis opponuntur allodia. In dubio res magis allodia-
lis, quam feudalis prsefumitur. 38. D^4 Defeudismafculinis 8c fcemininis, idque duplici fenfu.
In dubio magis prsefumenda mafculina. An ab initio mafculina, deindeconvertipoffint in fcemininamo- ribus noftris? 38.0.5*. De feudo veteri feu paterno, 8c mvo. In dubio vetus
proefumitur. An 8c quando feudum novum alicui concedi poflit jure feudi veteris ? An viciffim vetus concedi jure feudi novi. 38. D. 6. Feudum, quod venditione, teftamento, aut aliter trans-
fertur licite in tertium, hujus intuitu pro novo habe- tur, nifihicfimul fucceffor feudalisftt. Anrecuperet anttqui feudi naturam , fi alienans illud redemerit ? An &quandofeudum comparatum ex pretio feudivete- risalienatiproantiquo habendumfit? Feudumexan- tiquo novum fit , fi de eo inveftiantur ex beneficio domini, tanquam fucceffores, qui ex tcnoreprimas inveftiturse non debebant fuccedere. An ex antiquo novumfiat, fi dominus vafaUo, qui feloniam com- miferat, eandem remtferit ? 38.0,7. Defeudo ligio 8c non ligio. Quis feudumligiumconce-
dat? An quis duorum vafallus ligtus effe poffit? 38.D.8. De £eudo franco 8c nonfranco. IndubiopraefiirnitUrnon francum. De feudo conditionato. An in conditionato prseter certum fervitium expreflum alia ordinaria fer- vitia praftanda fint ? 38. D. 9, De feudo ecclefiafiico 8c feculari. An apud nos illa di-
ftinftio ufum inveniat? 38.D. 10. De feudo corporali 8c incorporali. Quidfitfeudumcawe-
r&, cavem, foldatt? An debeatur, fi non fit inca- |
bilis adicrtbatur Hollandiae Ordinibus ? 3 8. D. 1 $.
efeudis dividuis 8c individuis, gcqualiafintnoftratia.
De feudis principalibusScfubfeudis, hooftleenen, e»
tichttr leenen. 38. D. 16.
De feudis hereditariis 8c non hereditariis, feu expac~t»&
ptovidemia,ve\famdiaribus,t\x\ in hisfuccederepoflit,
qui neque primo acquirenti neque ultimo pofleflort
heresfuit? Onde dicantur, tx paiio & providentid?
Defeudis mixtu, partimhereditariis, partimfamiliii-
ribus. Iftquibus feudanoftra hereditaria,c»^«r/?e»/e-
lijke erfleenen, differant ab hereditariis propriedidtis ?
Quo tempore 8c qul occafione , haec apud nos in-
duda, Scex vafallorum allodiis fcuda facta fuerint,
38. D. 17.
Defcudis propriis 8c impropriis. Indubiomagis/irtifn^, quam impropria, magis ex pacTo 8c providentia, quam hereditariapriefumuntur. Siinaliquotertioreclafeu- di natura pafto mutata fit, in cseteris tamen reclunrt intelligitur. Qualia feuda ex ipsa jurisfeudaHsdifpo- fittonereceflerint are&ifeudi natura. 38. D. iS. Qui fcuda dare poffint ? An fceminse, pofrefToresbonx
lidei> minores,8cc. An rerum alienarum admini- ftratores? An maritus res uxoris? An abbates, prse- lati, resmonafterii vel ecclefia:? 8cc; 38.D. 19, Vafallipotueruntrurfusde feudo fuoaliosfubinfeudare,
velres fuas proprias iis in feudum darei 8c hifubin- fcudatirurfusaliis, ac fic deinceps. Quifuerint regni n>H regis capitanei, valvafores majorts, valvafores tni- nores, valvafores minimi feuvalvafim, Apudnosde quibusrebus, 8cquotvicibus fubinfeudatio fieri pos- lit, 8c de denominationibus in hac fubinfeudationej An necefle, fubinfeudationem iisdem fieri conditio- nibus, quibus prima fcudi conceflio? An in dubio prsefumatur ita fafta? 38.D.20. Quipoffint fcuda accipere; ubi de roinoribus, mutis,
furdisj cseclsi imperfeiflis: itetnde Regibus 8c ipfo Imperatorefeuda accipiente; de ecclefiis 8cperfoni» Ecclefiafticis. Anhodie ecclefiK,nofocomia, aliaquc corpora > feuda acquirere poflint fine iicentia cjus, pe- nes quem majeftas cft ? Si collegia, feu manus mortus, teuda teneant, pcrfona eligenda, per quam repra:fen- tentur j ex cujusmortevelmutationerenovatioinve- ftituras petatur, aliaque a vaiallo prarftandaprseften- tur i 38.D.11, Quibus nominibus defigncntur jure feudali, qui in feu-
dum dederunt aut acceperum? Unde Vafatius 8c fe- rtior dicatur? 38.0.21. Quasresinfeudum dart poffint? Anrnobiles, autextra
commercium ? Quae accedant, fi pradium autcaftrum in feudum detur? 38.0.23. An res incorporales, reditus ex canlera ve! cavena ? Re-
ditusannuus feudo inlpofitus feudalis fit ratioue fuc- ceflionis&c noutatxen inHolIandia rationepetenda: retiovationis, inveftitufse: 8c regitur fecundum jus feudi, cui impofitus eft* Quid , fi pliaribus prasdiis feudalibus fit impofitus? Si tantum pro debito per- fonalifcudum pignori obligetur, debitum exeoflon fit feudale. 38.0.14. An, feudopervafallum in emphyteufin dato, emphy-
teufis induat feudi naturam ? ^S.Oif. An id, quod allutt fundd feudali, feudale fiat ? 41.1.15-.
Anjusalluvionis in feudumdaripoflit? Andominusvi. vente vafallb poffit alitlm de efo fcudo iriveftire ? Qitan- do talis inveftitura effc&Um foftiatitr ? An 8l, fi invc- ftiens vel inveftitus moriatur ante vafalluin poflefTo. |
|||||||||||||||||
|
mera vel cavena, unde folvatur? Qutd fit feudum
gr»mitum&officwfHm? Quid kadum guardu, gua-
ftaldU, advocatia, habitationu ? J8. D. 11.
De feudo in curte 8c extra curttn. 3»- D. 1 »
Dcfeado perpetuo feu rtali, 8c ttmporalt feu perfonalu
f f 38.D.13
Qutdfitfeudum magnttm, medium, parvam, 8c unde
tddijudicetur? 38.0.14 UefcudoBsWtf & ignobili, plebejo, burgenfe. Quts nobileconcedat? Annobile praefumatur, quodconfcsfum ab habente majeftatem l Nobile vel magis ye-minusnobile: itepi rtgalt v«l non rtgale. Anplebeju
|
rem, velanteconditionis additse autfubauditjceven-
tum? An 8c fierl poffit ebtempore, quo pofieiror va- fallus liberos habet aut aghatos fucceffionem fperan- tes? An 8c in cafum caducitatis feudi? An neceflc, utvafalluspofleflbrinearntfonferttiat? 38. 0.26. ktiregaliam feudum dari ? Quidfint? Quid majora 8c minoral 38. O. 27. Respropria dantis in fcudUm darida. Qttousquefcu.
dalis fiat , fi communis detur ? Quo modo vafallus rcm fuam propriam in feudum accipere poffit , ut idfrequentiffimum in noftratibus fcudis hereditariis. 38. D. iS.
Si |
|||||||||||||||||
|
I N D E X
|
|||||||
|
De feudis hereditariis apud nos promifcue venia teftan-
di petita conceditur. De rtttu rarius, & non nifi pleniflima caufae cognitione , nec per alios, quam ipfos Hollandise Ordines. 38. D. ff. Si quis fine venia de feudo teftetur , nec res nec oefti-
matio debetur. Poteft tamen oeftimatio feudi lega- ri fub conditione , fi feudum legatum non prsefte- tur j vel heres inftitui fub conditione , fi feudum tcrtio dederit. Poteft pater liberis reliquis tantum prselegare, quanti valet feudum primogenito ceifu- rum. 38. D.?6. Jure feudali adfcendentes non fuccedunt in feuda nova
vel antiqua defcendentium, nifi id pacto adtumfit, vel feudum filio contemplatione patrisfitquatfitum; vel mere hereditarium ; uti 8c in Hollandicis feudis hereditariis, non redtis. 3S. D. $7. Non fuccedunt collaterales primi acquirentis, fed om-
nino collaterales ultimipoffeflbris, fifimulacquiren- tis primi defcendentes fint; & nonprimoacquiren- ti, fed ultimo pofleffori proximipncferuntur. Qu:'- bus in cafibus frater fratri in novo feudo fuccedat ? An in feudis re6tis Hollandicis fuccedant collateralcs ultimi poffefforis, fi fint acquirentis primi defcen- dentes? 38.D.J8. Non fuccedunt defcendentes ex jure civili incapaces,
ncc libcri adoptivi, nec fceminoe aut ex fceminisde- fcendentes, licet deficerent omnes mafculi, 8c feu- dum non gratmtum fed pretio comparatum effet. 38.D.J-9.
Recenfentur cafus , quibus fceminae in feudum fucce-
dere poffunt, 8c cafus, quibus id ambiguum. 38.D. 60. Quibus cafibus fceminte admittuntur, fubfidiaria tantutn
eft earum fucceflio, nec veniunt, quamdiu mafculi fuperfunt, licet longc remotiores. Deficientibus ta- men poftea mafculis, perquos exdufae fuerant, ad- mitti poflunt. 38.D.61. An 8c quo modo fcemina; in Hollandicis feudis heredi-
tariis fuccedant, a reclis exclufje fint ? 38, D.61. Jure feudali non fucccdunt defcendentes muti , furdi
ca:ci, furiofi, aut aliter imperfe&i j nec clerici aut monachi; exceptis paucis cafibus. Quid, fi rurfus habitum religiofum deponant ? 38.D.63. His tamen, fi pauperiores, aliquid ex reditu feudide-
bebatur. An moribus tales fuccedant ? 38. D.64. An liberi naturales, aut fpurii, vel exnaturalibuslegi-
time nati fuccedant in feudum paternum aut mater- num, jure feudaliacmoribus ? 38.0.65-. An legitimati ulli fuccedant in feuda jure feudafi ? An
moribus Iegitimati per nuptias? An natus exconcu- bind, 8c poft intermedias nuptias , prolemque indc fuperftitem, legitimatus per nuptias fuccedat infeu- dum ut primogenitus. Legiumati refcripto non aliter, quamfiad feuda quoque Icgitimati fint. An tuncle» gitimatio fe extendat ad feuda cxtra territorium lc- gitimantisfita? An ad cam opus fit confenfu domi- ni direeti aut agnatorum ? An fimpliciter ad feuda lc- gitimatusfuccedat etiam in feuda regalia ? ;8. D. 66. Succedunt defcendentes etiam ex fecutsdo vel ulteriore
roatrimonio. Q,uid, fi matrimonium fecundumad morgmaticnm contra&um fit ? Et quid, fi omnes prio- ris thori liberi poftea deficiant ? Quid, fi pater pact» talia matrimonio additamutarevelit ? 38. D. 67. Anjurefeudali filius in minorc allodialium parte infti-
tutus, vel prscteritus, velcum autfinecaus3exherc- datus, nihilominus xqualitercumcxterisfratribusin feuda fuccederedebuerit? 38. D. 68. An 8c quo usque jus reprsefentationis locum habuerit in
lined defccndcnte circa feuda ? Quo usquc in linca collaterali ultimi poffefforis ? Si femel ad aliquam li- neamfeudum dcvenerit, non aliteradaliamtranfit, quamfiintotumpriordefecerit. 38. D.69. Feudalisfucccffio moribus adhuc diftat in multisafuc-
ceflione in allodiaiia. Quo modo fuccedatur in feudis Hollandicis, Ultrajeclinis, Gelricis, Zutphanienfibus, Clivenfibus, & muitis aliis locorum aliorum, ut 8c qui- bufdam certa lege conccflis- Remijf. Adhxc devarii fignificationefeud» concefli, tenonverfterfelijkenrech~ ten, toteen etHToig onverfterfelykleen, autaliafimili formulji. 38. D.70. • Sffffff x Moribua
|
|||||||
|
Si tertius res alienas in feudum datas evincere velit,
quid vafallo agendum fit ? An dans evidlionem va-
falio praeftet? An, fi vafalius danti nondenunciave-
rit , litcm motam efle , fententia domino dire&o
noceat? ^S.D.zg.
Quo modo feudum de novo acquiratur ultimsi volun-
• tate? An per donationem mortiscausa, 6cquistunc
effe&us? 38.D.30.
Quo modo a£hi inter vivos quis acquirat jus ad feu-
dum fibi ab alio conftituendum ? Ubi dc donatione,
emtione, &c. prxcipue de contra&u feudali. An is
fit ionafidei, nominntus ? 38. D. 41.
De conftitutione feudi per inveftituram, & de invefti-
tura ac renovatione ejus, vide inveftitnra.
Feudum prxfcriptione acquiritur. Cujus qualitatis in
dubio tunc feudum praefumatur ? Quot modis prse-
fcriptio haec fieri poflit? 38. D. 31.
Quae concurreredebeant ad praefcriptionem, perquam
res ex allodiali feudalis fk ? 38- X>. 3 j.
Qua ratione paulatim invaluerit, mortuo vafallo ad
fuccefTores ejus feudum tranfire? 38. D.$i.
De feudo vaiallus teftari nequit, niii hereditarium fi.t,
velconfentiantomnesilli, quorumintereft. 38. D.43.
Defbudis Hollandiae hereditariis teftari vafallus poteft,
fi dominus confentiac : nec agnatorum confenfu o-
pus. 38. D.44.
Venia teftandi de feudis impetrari poteft ante vel polt
conditum teftamentum , non polt mortem vafalli.
Nec alius , cujus intereft , recte veniam aut confir-
mationem petit. 38. D. 4f.
Non neceffe, ut in teftamento venise impetrataemen-
tio fiat. Quis probet, finegeturveniaeimpetratio?
38. D.46.
An pereat licentiae impetratoe vis morte concedentis ? An coram tabellione 8c teftibus, vel apud adta, vel coram feptem teftibus, vel coram duobus Ordinum Hollandiat vafaliis, de feudo Hollandico vafallus te- ftari pofllt? An, fi coram domino 8c duobus curiae paribus valallus tettatus fit, alia venise impetratione Ultrajecli aut in Hollandia opus fit ? An tacitus do- jnini confenfus, aut coram teftibus fine fcripto ex- pofitusfufficiat ? An Pontificiaereligionisvafallus Hol- landicus alibi, quam coram Hollandiae Curiadefcu- do teftari polfit? 38.D.47. An , fi vaftllus, impetrata venia , aliquem fimpliciter
inftituat, nulla feudorum mentione fafta, is etiam feuda vi illius inftitutionis capiat ? 38. D. 48. Pertinet ha:c venia ad ultimam vafalli voluntatem , h>
cet faepius mutatam , 8cad quofcunqueinftitutosvel inftituendos. Ordines Hollandiae veniam dantteftan- di de feudis a fe aut vafallis fuis conceftis, licet ex- tra Hollandiam fitis, 8c vice versa. Ultraje&ini Or- dines de feudis conceflisafeautfuisvafallisautfubdi- tis, licet non vafallis, 5c quae horum ratio fit? 38. D. 49. Subinfeudatus an de fubfeudo teftari pofllt ex venisl fubinfeudantis, an domini fuperioris ? 38. D. fo. An vafallus, cui feudum jamjurefuccefllonisdelatum, fed qui necdum de eo inveftitutus eft, de eo teftari poffit? 38-D.fi. Venia teftandi de feudo, aut illud inter vivos alienan-
di, ftri&am recipit interpretationem. An ejus vite- ftetur, qui de jure non habet teftamenti facvtionem, ut pupillus ? An fpurius ? An ejus vi feudum relin- quiei, qui caret paffiva teftamenti faftione, autfpu- rio? 38. D.fi. Vi veniae hujus , vafallus etiam vulgariter fubftituere
poteft, at non per fideicommiffum , nifi 8c id im«- petratum fit. An & quando tunc pluresfubftitutio- nis fideicommiflariae gradus fieri poflint? 38. D.f$. . An impetrata teftandi venid , liceat etiam feudum in- ter plures dividere ? An vafallus in dubio prasfuma- tur voluifle dividere ? Si Titio in feudo inftiruto li- beros ejus nomine colledtivo fubftituerit per fidei- commiflum , non omnes fimul , fed primogenitus primo loco admittendus. Si hereditas, etiam feu- da continens, ex fideicommifToproximioribus refti- tuenda fit, feuda foli natu maximo reftituenda, qui cxillolaterc, undefeudumproceflit, conjun&us eft, exclufis aliis, licet proximioribus. 38. D.f^. |
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
dali, aut Holfandico? 38.0.91.
An refutatio feudi invito domtno re&e. fiat ? Quid Ss
quotuplex fit? An ad eam requiratur confenlus ag- natorum ? An confenfus domini , fi refutatio fiat agnato ? An confenfus agnatorum proximiorum, ii fiat remotiori, aut vice versS? 38.0.9;.. An refutari poffit domino , ut recipiatur, 8c ex anti-
quo novum fiat, quo alii fuccedant, quamquiante fucceffiffent ? 38.0.95-. Feudo ex confenfu domini oppignorato , an creditor
id fine novo confenfu vendere poflit ? An fine con- fenfu vendere fuumcreditum» pro quo feudum obli- gatum eft. 38. D.94. Valet ftatutum, ut feudum alienari poffit fine domini
confenfu. Quibus in locis ad ahenationem feudi in- ter vivos confenfu opus fit, quibus non ? An facile denegetur confenfus petitus ? An fub generali vel legali hypotheca contineantur feuda ? An in fubfi- dium judicati causa. capiantur ? 38. D. 9,-. Feuda re£ta Hollandica nec alienantur nec obligantur
fine confeufu domini, qui 8c raro cbncedkur, nec aliter, quam poft plenam caufs cogrnitjonem. Aa judicati causa capi poffint ? An dividi ea , quae ju- rifdi£tionem adjun&am habent ! An afienari here- ditaria Hollandica ex confenfu dornini , fi concefTa ed lege, ne alienentur ? An ex his effodi cefpites, terra fictilis, 8cc. fine confenfu donjini ? An de his valeant fine domini confirmatione, vivo vafalloim- petrata , pafita dotalia , quid difbonentia de futura fucceffione? ;8. D.9&. Quotiesconfenfusdominj autaguatorum hodie adalie-
nationem requiritur, ex juris feudalis fcripti regulis controverfia: decidend*. 38.0.97. Ubi facienda fit traditio feudorum 8c fubfeudorum ?
41.1.58.
De renavatione mvelliturae, vide mveftiiura.
Qualia commoda, jura, acliones vafallusex feudicon-
ceffione habeat? Ad qua domino dircftQ pracftanda teneatur, utilitatem, falutem, honorem domini reipi- cientia? 38. D. 108. Cujus fumtu vafallus fervitia militanadomino prsftet?
An fponte 8cnon rogatus fervitiaofferredebcat? An per fubftitutum fervire poffit ? Quid fint hefienditU? Hodic apud nos fervitia aut militia haudincumbunt: fecus olim. 38. D. 109. Quaj commoda dominus ex fcudi conceflione habeat?
Ad quaj vafallo teneatur ? An 8c quando directum fuum dominium invito vafallo in alium transfene poffit, jure feudali 8c hodierno ? ;8. 0.1 i o, Amittitur feudum ob ingratitudinem infignem in do-
minuni commiffam. Quae caufae fatis graves fint, 8c an ad fimiles extendi poffint ? An ob ingratitudi- nem commifiam , antequam vafallus effet ? An, ii tales ingratitudinis caufas non in dominum, fedex- traneum commiferit? Quid At/elema fenfu proprio 8c improprio ? 38. D. 111. Recenfentur plurimx caufae fpeciales ex jure feudali,
quK vim in dominum , autrcsejus, aut grandem rerum ejus Isfionero, perfonaeve contcmfum con- tinent. 38.0.112. Recenfentur caufae alis; ubi de vafallo, filium autdo-
mefticum , per quem dominus eft laefus-, non ad- ducente ad dominum, ut ei fatisfiat, de abnegatio- ne feudi vel partis vel conditionis j de non petiti inira tempus legitimuro renovatione inveftiturae, jure feudali 8c hodierno ; de alienatione feudi fine confenfu domini a vafallo fciente facta , in totum vel pro parte. An rediroendo evitet pcenam amiffio- nis? ;8.D. n;, Ob quas caufas, non in dominum fed tertium com-
miffas, vafallus feudo cadat ? Ubide parricidio, fra- trc domini occifo , nimia in fubditosfeudales faevi- tia. An hodie ob facinus in extraneum commiflum vafallus feudo cadat ? An 8c qualia feuda apud nos ob crimen vafalli publicentur, publicatis bonisejus? 38.0.114.
An vafallo ad amiffionem fcudi noceat faclum tertii»
veluti, filii vel domeftici ; tutoris in feudo pupilli;
Oiariainfeudouxoris? Etquidmoribus? 38. D. iif.
Aa
|
|||||||
|
MoribusHollandicis, Ultrajc&inis, 8c multorum alio-
rum, jus reprafentationis.ceflat in feudi fucccflione, & proximus gradu vocatqr , exclufis remotioiibus ? ;S.D.71.
In Hollandia tamen proximus ultimi poflefforis non
fuceedir, nifi fit fimul ejus linese, unde feudum ad ultimum pofleflbrem pervenit: fed deficiente illa. H- nea, proximus ultiroi pofleffbris, utcunquealterius lineae, fuccedit. 38.0-71. An in Hollandia aut Ultrajeai in ftuda fuccedant
cognati undecimi aut ulterioris gradus ? ;8. D. 73. Duplicitas vincull fanguinishic non attenditur, Scuno
latere junclus ultimo pofleflbri potior effe poteft in feudi fucceffione, quam alius ejufdem gradusdupli- ci vinculo junctus. 58. D. 74. An, deficiente cognatione, conjux apud oos in feuda
fuccedat? 38. D. 7f. In feudis Hollandicis filius fecundo genitus prsfertur
aepoti ex primogenito praedefun&o; 8c nepos natu rnajor ex filio vel filia natu minore , nepoti natu minori ex filio natu raajore, etiam in feudis re&is. Quidhic Ultraie£ti, Sc vicinis inlocis obtineat? 38. D. 76.
In feudis Hollandias beteditmis fcemina proximior ex-
cludit mafculum etiam uno tantum gradu remotio- rem; at in reHis, fi fceminis quoque fuccefiio ex fpe- ciali concefiione deferri poffit , fcemina non aliter, quara deficientibus omnibus mafculis primi acqui- rentis. 38.D.77. Si vafallus feudum vendiderit , ac pretium acceperit,
fed necdum tradiderit, non emtoris fed venditoris fucceflbr feudalis ad illudvenit. An tunc cogi poffit ad feudumemtoH tradendum? Qmdjuris, fi exad- verfo emtor fit mortuus , antequam ei a venditore feudum eflet traditum ? 38. D. 78. Summa fucceffionis in feuda Hollandicahcreditariaeft,
ut primoltneae, fecundogradus, terciofexus» quar- to aetatis ratio prselationem tribuat. An in hifce feu- dis fuccedatur ultimo poffefTori, an primo acqui- renti? 38. D.79. Cujus loci legcs in fuceeffione feudali obfervandae fint;
uti 8c in quaeftione, an de feudis vafallus teftaripos- fit? Produclis varii tenoris inftrumentis infucceffio- ne in dubio praevaletid, quod antiquius eft. Etcon- fuetudo in fucceflione interpretatur primum invefti- turas tenorem. 38. D. So. Dejure primogeniturse in fucceffionefeudali, vide pri-
mtgenitnra,. Olim feudorum alienationes non adeo prohibitse , fed
pofteriore feudali jure in fcripturam reda£to rigidis- fime,8ccur? 38.D.86. Quales alienationura fpecies prohibitae fuerint ? ubi de
venditione, permutatione, infoluturndatione, do- natione fitnplici, autpropter nuptias, dote, pigno- re vel hypotheca. 38.0.87. Subfiftunt tamen ex confenfu domini. Quid, fi plures
fint domini? An etiam requiraturconfeofus agnato- rum ? An defcendentes alienantis feudum revocare poffint ? Confenfus generalis primo tenore invefti- turse concedi poteft. Si ad unum alienationis actum concedatur.ftri&iffimam recipit interpretationem ra- tione modi , perfonarum , temporis 8cc Heres ex confenfu per defun&um obtento alienare poteft, S.uf- ficit ratihabitio ac tacitus confenfus ; non item fola prsfentia ac patientia. 38.D. 88. Licita fine domini confenfu locatio feudi , non item
contradtus libellarius. Licita fru.ftuum feudi venditio, etiam in tempus vitae vafalli fecundum mores Gel- ri». An licita tranfadtio, aut compromiffum ? 8c an haec domino noceant» feudo aperto 1 38,0.89. An fine domini confenfu licita fubinfeudatio, & qui-
bus ea fit facienda conditionibus f An & quoufque obfit agnatisfubinfeudantis? Refoluto jure fubinfeu- dantis, refolvitur jus fubinfeudati} qui tamen invi- to domino fuperiore feudum retinerc poteft » fi ab eo feudum agnofcere paratus fit. ;8. D. 90. An & quatenus realis fervitus feudo fine domini yo-
luntate poffit iroponi ? An 8c ufusfruclus ? 38. D. 91. An fine coufcnfu domini pofiit dividifcudum jurefeu*
|
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
De variis formulis, quibus tacite inducitur fideicom-
miflum. An 8c tacite, fi alias eveniret, utperfona minusdileiSta melioris fieret conditionis, quam ma- gis dilecla ? Quid, fi fideicommiflum colligi poflic per neceflariam confequentiam verborum expreflb- rum» 36.1.10. Quid , fi Titium a me inftitutum rogem , ut is Sem-
pronium infiituat f velut htreditatem Mdvii, cuijam fuccejferat, alteri reflituat ? vel ut fu& propri& here- ditatis certam partem reftitunt ? Quid, fi quis dicat > peto , eum morieris, fili, licet altos quoque libertt fufceperis, Sempronio nepoti meo plus tribuas in hono- remmei nominis, vel, peto, filia, ut bonatuaqunn- doque difiribuas liberis tuis, ut quisque de te merue- ritl 36.1.11. An fideicommifla jure civili, ac moribus , aclis publi-
cis infinuanda, ut valeant? 36.1.11. De fideicommiffo fub conditione, fi gravatusfinelibe-
ris moriatur. An liberi naturales vel fpurii faciant, hancdeficere, inmafculo velfcemin4? 36.1.13, An 8c per nuptias legitimati ? Et quid, fi conditio con-
ccpta de liberis ex legitimo matrimonio natts ? An 8c adoptivi, aut refcripto legitimati? 36.1-14. An 8c deficiat conditio , uno tantum filio fuperftite ?
Qiiid, fi fuperiint nepotes aut pronepotes ? Quid, fi moriente gravato, fint adhuc in utero ? Quid, li gravato heredes non fuerint? Quid, finati, ledan- te gravatum mortui? Etquid, li conditio concepta, fi Uberos fufceperit\ 36 i.ij. Cui incumbat probatio , fi dubium , an gravatus fine
libcris decefferit ? Quid, fi una cum liberis uno ca- fuperierit? Anita gravatus teneatur reftituere, dum vivit, ficonftet, liberosnonpoffefperari? 36.1.16. Tacite fubauditur hsec conditio , fi afcendens dektu»
dentem gravet. An 8c, fi pater filium naturalema ie inftitutum ? An 8c, fi defcendentes gravantis, auc piacaufaperfideicommiffumfubftitutafit? 36.1.1;. Anfub3udiatur, fi tempore fadti teftamenti gravatus li-
beros habuerit, fciente gravante ? 36.1.18. An fubaudiatur , fi liberi parentes inftitutos gravent,
vel frater fratrem ? An 8c , fi pater duos inftituens filios, alterum , fub exprefsa conditione, ft fine II* berts, alterurofimplicitergravet? An.fipater,filium 8c extraneum inftitucns , utrumque fimpliciter gra- • vet! 3 6.1.19.
Qui plura fcripferint de tacita. coadhioae fi fine libe-
ru ? 36.1. 20. Quibus relinqui poflint fideicommifla ? An incapaci-
tius? An capaci per intermediam perfonam incapa- cis ? 36.1 .xi» Subftituens fideicommiflo fratris fui velextranei/iierof
(kinderen ) an 8c nepotes comple&atur ? 36.1.11. Si pater filio fubftituac duas filias Sc ex tertia pra:de-
funflta nepotes , an praemortuis filiabus, nepotcs ex illis nati veniant ad fideicommiffum ? 36.1.13. Si liberosaut fratres inftituens velit, ut portio morientis
fine liberis cedat reliquis coheredibu* & vorum fuccts- foribus ab inteftato , an prxmortuorum coheredum fucceffores fimul cum coheredibus fuperftitibus ad- mittantur ? Si ad fideicommiffum vocaverit fratres & eorum adhuc vivemium liberos , an tunc fratres cum liberis ex fe genitis concurrant ? Si Tttium & heredes ejut, an tunc contincantur heredes extranei ? 36.1.24.
Si per fideicQmmiflum fubftituti fint proximiores , vel
Janguins proximiores, an tunc languine proximi ve- niant, licet ftatutum iis non deferat legitimam fuc- ceflionem? Et an remotiores cumproximioribusju- re repraferitationis ? Si fubftituti fint proximiores ab inteftato, qui, 8cquo ordine, 8cfecundumcujus!o- ci legemtuncveniant? 36. i.if. Subftitutis per fideicommiflum proximioribut , an ad-
mittendi, quimorientefiduciario, feuexiftcntccon- ditione funt proximi; an potius, qui teftatori mo- rienti mortis tempore fuerunt proximi, eorumve heredes? 36. «.26. Fideicommiflum farailiai relinqui poteft. Qui tunc ve-
niant nomine/a;»i/»,c? An probibitio, ntresaliem-
tur txtra familiam , contioeat fideicommiffum fa-
Sffflffj miliae.
|
|||||||
|
An feudo cadat, fi annuum, feudi nomine domino de-
bitum, ei non folvat toto triennio * 3 8. D. 116. Ad quem pertineat feudum, quod vafallas ob fa£tum
ilHcitum amifit ? Ad quem ? Si fubinfeudatus deli- querit ? Quid, fi prselatus, qui tenebat feudum no- mine eccleiite? Quid moribus? 38. D. 117. An heres domini feudum ob feloniam vafalli avocare
poffit ? An heres vafalli ob feloniam defunfti feudo privari ? Quid juris circa fru£tus 8c meliorationes feudi <?b feloniam amifli ? An feudum apertum ex delitto redeat cum oneribus, ei a vafallo impofitis? 38.D;ii8.
An dominus ob feloniam poflk autoritate privata. va-
fallum expellere? 38. D.up, Ex quibus caufis, in vafallum commiflis, dominusdi-
re&us privetur dominio direfto ? An 8c , fi contu- maciter deneget petitam inveftiturae renovationem ? 38. D. 120.
Definit res feudalis efle , fi dominus direftus prsefcri-
ptione acquirat utile dominium : refutatione: prse- fcriptione direeli dominii per vafallum facM, & quo modo illa fiat ? Item lapfo tempore , ad quod feu- dum conceflum: contraria conventione, neresam- plius feudalis fit. An agnatorum confenfus ad id re- quiratur? Et quid moribus? An definatfcudalisefle, fi dominus creditoribus vafalli permittat , feudum alienari ut allodium ? 38. D. 1*1. Finiturfeudum vafallo fine heredemoriente; nec fifco,
fed domino cedit. An is privata autoritate feudum vacans occupare pofllt ? Finitur 8c, domino direfto fine heredibus decedente , ac vafallo cedit, exclufo fifco. 38. D. in. Jure feudali feudum extinguebatur, fivafalluslmpera-
tor crearetur , vel dominus diredlum fuum domi- nium in ecclefiam contuliffet. Perit 8c interitu rei. Quid, fi pars perierit ? Quid, fidominusprseegefta- tejeudumcamersevelcavensfolverenequeat? Quid, fi feudum inundatum , aut ab hoftibus captum fit ? 38.0.123.
De foro competente in negotiis feudalibus; de modis
probandi , deque jurejurando cum duodecim facra~ mentalibus prxftando. 38. D. 114. Fideicommijfum.
In dubio magis direfta quamfideicommiffariafubftitu-
tio praefumitur: utraque tamen conjungipoteft. De origine 8c incremento fideicommiflorum. 36.1.1. Quibus formulis inducantur fideicommifla univerfalia ?
36. 1.*.
Quid fit fideicommiflum reate feu reciprocum > quid
gradualel Quibusformulisinducantur? 36.1.3. Quid fideicommiffum/i7w/>/e.* feu abfolutum, quideow-
ditionale , feu , in cafum contrafaclionis induftum. 36.1.4.
Quid in Hollandia fit fideicommiffum fimplex 8c du-
' plex, 6c quid interfit ? 36.1.5-.
Qui relinquere pofllnt ? Qui gravari ? Si pater liberos
inftitutos fideicommiflb gravet, 8c prsemorientibus liberis primi gradus, nepotes ex fubftitutionevulga- ri vel abinteftatofuccedant, an ad fideicommiffate- neantur? 36.1.6". Frohibitione alicnationis facla , quamdiu durat fecun-
dus conlanguinitatis gradus, fiad bona non alienan- da veniant fratres 8c fratrum filii, an etiamfratrum filii ex jure reprsefentationis gravati maneant ? 36.1.7 • An8cnutu fideicommiffa relinqui ? Quot teftes requi-
rantur? De herede prxfente ac reftituere rogatofine teftibus, jure civili 8c hodierno. Antuncfiduciario puberi, fed minori, jusjurandumdeferripoflit? An huic jurisjurandi delationi etiamtunclocus, cumle- gato vel roortfs causa donationi folennitas quaedam deeft ? An epiftola fideicommiffaria fubfiftat fine te- ftibus? 36.1.8. An a<5tu inter vivos fideicommiffajnducipoflint, 8can
diftentabinduftisultimavoluntate? 36.1.9. De fideicommiflis, quibus donatarii tempore donatio-
nis gravantur a donatore , 8c variis circa ea dubiis. An fideicommiffo gravan poflint mortis caufa donata-
rii, 8c mortis causa capientes ? jj, 6,11. |
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
defeclum coheredis ei ceffit , fi fponte ve! coafius
adiverit ? An 8c hcreditas impubcris , fi fiduciarius etiam ex pupillari fubftitutione heres fuerit filio im- puberi gravantis? 36.1,38. An reftituenda , quse defunfto naturaliter tantum de-
bita, fiduciario ibluta funt?.An legatainutiliapenes heredem remanentia ? An per fidueiariumdiminuta» corrupta, & qualem in lisculpam prseftet? Codicil- lis rogatus reftituere , an 8t reftituat , quje ei tefta- mento reli&a? 36.1.39. Legatarii , aut fideicommiflarii rerum certae regionis,
velut Italicarum, non cogunt heredem, ut adeatSc rcftituat» atomnino fideicommiffarii univerfales. Si Titius a Msevio inffitutus , 8c ante aditionem mor- tuus, heredem rogaverit , ut is Masvianam hercdi- tatem Lucio reftituat, an, &quatenus Lucius fidu- ciarium cogere poflit, ad adeundumf 36, 1.40. An 8c cogi poflit adire , poftquam jam repudiavit ?
An cogens poftea recufare poifit hereditatem ? Quid< fi monatur aote fadtam fibi rellitutionem ? Quid, fi fiduciarius moriaturantequamcogeieturj velpoffc decretum coaftionis contumaciter adire nolit ? An fiduciarius preffusad adeundum peterepoffittempus deliberandi ? Coacla aditio etiam firmat omnia tefta- mento difpofita. 36.1.41. An fiduciarius cogi , fi fideicommiffum valere neget,
8c de eo difputetur? An, fi urgeat fecundus aut ul- terior fideicommiffarius, primo non urgente ? Aa exaffeinftitutus, 8t affem reftituere rogatus, fi tan~ tum partjs capax fit ? An ex affe inftitutus, 8c tan- tum partem uni, vel pluribus totUm , vel uni pure alteri fub conditione reftitucre rogatus , ab uno ad adeundum cogi poflit, etiam pendente conditione? An coaftio locum habeat, fi fiduciario alius vulga- riter fubftitutus fit, cum fubftitutus eodem vel alio fideicommiffo gravatus eflet? 36.1.41. An cogi poffit acceptare &. reftituere . cui pars herc-
ditatis cum onerefideicommiffirclicla eft? An, qui tantum ex parte inftitutus , partis illius reftitutione gravatus eft? Ao uterque cogi, fi duo inftituti par- tium fuarum fideicommiffb onerati fint ? 36.1.43. An pure inftitutus, 8c fub conditione, vel ex diegrava-
tus, pendente conditione vel die cogi poffit ? 36.1.44. An inftitucus fub conditione, 8t reftituere rogatus, e£
pendente cogi poffit adire, aut implere conditionem poteftativam in dando vel faciendo confiftentem ? Et quid juris, fi ipfe implerenolit, 8ceaper fideicom- mifiarium cogentem impleri non poflit ? 36. i .4f. Moribus hodiernis an opus fit folenni coattione ? An
adhuc vigeant effeiStus coaftionis? An,8c quandofi- deicommiflarius pro fideicommiflo perfequendo ha- beatremedium polleflbrium ? 36.1.46. De deduclione quartse Trebellianicte, vide Trebelliamca.
Reftituta hereditate, pro qua parte fiduciarius8c fidei-
commiflarius ferant onus geris aljeni 8c legatorum ? An fiduciarius onuslegatorum reipeciu quarta», quam retinet? An ferat haec onera, fi praeceptis ccrtis re- bus hereditatemreftituererogatus fit ? Quid, fitunc fidekommiffarius repudiet fideicommiflum ? Quid, ii admirtat , fed folvendo non fit, an fiduciarius in fubiidium ? ~: ■•■ 36.1,60. Fiduciai ius reftituens. quales recuperet impenfas; ubi
de fumtibus repcrtorii , centefiina vel ducentefima patrimonii, vicefima hereditatjs. Quales recuperet meliorationes , 8c quo modo illa: seftimanda: ? An 8c acvlionem habeat ad impenfas repetendas? Anpa- ti debeatcompenfationem frucluumcum melioratio- nibus 8c impenfis? . 36.1,61. Bona fideicommiffaria alien^ri nequeunt, nifi ad ses
alienum aut legata folvenda, vel, fi coufentiant om- nes , qui fperant fideicommiffum. An ad dotem conftituendam ? An , ut quis fe aut fuos liberet a pcena delicti ? Quid operetur alienatio , fi pendente fideicommiffi conditione hcta fit? 36.1.6». Veudcnte fideicommiffi conditione an debitores here-
ditarii recte folvant fiduciario 1 An hic alienarepos- fit res, qua» fervari nequeunt ? An resfideicommis- farias permutare cum utilioribus; fervitutem iis ac- quirere, eas ab onere cenfus, tributi, canonis libe- rarc;
|
|||||||
|
- tnili*. An fola prohibitio alienationis inducat fidei-
commivTum, fi perfonse non defignentur , quarum gratiafit? Quid, fi prohibitiofiat circa res tales, in quas cadebatfpecialisaffectioprohibentis? Quid. fi, ne in certas perfonas fiat alicnatio, ex odio juftoin eas? Quid, fi prohibens jubeat, alienata coheredi- bus vel fifco cedere ? An prohibitus alienare inter vivosj hoc poffit ultima voluntate? Adquas aliena- tionespertineatgeneralisprohibitio alienationis? Qua- les parres alienare pofiint, vel noh, cum plures fi- mul alienare prohibiti? 36.1.17. Ex quibus formulis fideicommiflum fatnilii, relictum
una reftitutione evanefcat , vel ex adverfo graduale fiat, 8c fsepius multis familise perfonis reftituatur? 36.1.28.
Non eft fideicommiffum, cum in gravati arbitrioeft,
an velit reltitaere. An fiduciarius de fideicommiflo famili* reliclo teftari pofiit , 8c remotiorem ex fa- milia prsfore proximiori , vel a£tu inter vivos in -. eum alienare ? Deque libera vel minus libera facul-
tate eligendi unum cx familia ; 8t an femel fa<5ta -', cleftio mutari poflit ? An fiduciarius unum eligens
eum gravare poffit fideicommiflb ? An facultas eli- gendi faciat, ut heres eligentis ex rebus reftituendis Falcidiam deducat ? Qui admittantur , fi eleelio fi- duciario permifla non fit , vel is non elegerit, vel in extraneum alicnaverit? 36.1.19. Qui tanquam proximiores fucccdant in fideicommiffb
familise reliCto ? An talia fideicommifla imitcntur fucccffionem abinteftato, 8cadmirtantjusreprsefen- tationis? Quandoeeffet reprasfentatio? An, fifidei- committens reliquerit familise, falvd gmdus prs.ro- gativa ? 36. 1.30. An in fideicommiffo familia» reli&o admittendiScprae-
ferendi , qui gravanti , an qui gravato feu ultirao poffeflbri, proximi funt ? An hae in parte interfit, utrum in cafum mortis , an in cafum alicnationis extra familiam fidcicommiflum reli&um fit ? 3 6.1.31. Non necefle, ut fideicommiflariivivofideicommitten-
te nati autconccpti fint. Quitcmporeexiftentiscon- ditionis fideicoromiffi nec nati nec concepti funt, non admittuntur ad fideicommiflum» nifi aliud voluerit fideicommittens, utpoteft. 36.1.31. ln dubiofideicommiffaperpetuanon durant ultraquar-
tum gradum, nifi aliud teftator voluerit. Unde ill* voluntas colligi poffit ? Quid hoc cafu obtineat Da- vcntrise . in Belgio Hifpanico , Ultrajefti , in Hol- landia , 8c Frifia j 8c quo modo gradus computen- tur? 36.1.3;. Reftitutio fideicommiffi fit re, verbis, epiftola , nun-
cio, perprocuratorem. Quo fiattempore? Quando antetempusatcftatoreprKfinitum ? Anduobus infti- tutis fubftitutus per fideicommiffum in cafum mortis utriufque inftituti mortem expeclare debeat? An, & ad quem effecTutn fiduciarius ante conditionis eventum reftitucre poffit ? 36.1. 34.. An 8c quo modo pupillus aut minor gravatus refti-
tuat tum aliis, tum ipfi tutori fideicommiffario ? 8c quid moribus? 36.1.je. Reftituuntur rcs juxta repertorium. An confe£tio ejus
fidijciario per tcftatorem remitti poffit ? An reftitu- ens deducat, quod fibi a defunfto debitum? Anres fuas proprias in hereditate repertas reftituat ? An jus , jjatronatus civile aut ecclefiafticum? An quse acqui-
fivit indebita ex errore vel imprudentia judicis, vel ftultitia tertii ? An jura fepulchrorum ? An feuda, de quibus impetrata teftandi venia ? An fiduciario per defunclum inter vivos donata? An per fideicom- miffarium ex hcreditate furrepta ? An , qus condi- tionis implends causa heres a coherede, vel fideicom- njiflario» vellegatario accepitf Ar» populares a&io- nes?, 36.1.36. An 8c quandopraelegata cum hereditate reftituenda fint
per fiduciarium ? An 8c dos prselegata ? An 8c id, quod liberi gravati lucrifecerunt ex eo , quod foror eorufn» accepta dote renunciavit hereditati paternse? 36.1.37.
An ex femiffe inftitutus , & reftitucre rogatus, refti-
tuat & partem alteram, quse ex jure accrefcendi ob |
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
An teneatur, quifidejubet, aliumfoluturumi Etquid"
moribus? An, quifidejubet apudalium, quamcre- ditorem ? An in fidejufilone poffit alius adjici, tan- quam adjedlus folutioni ? An teneatur creditori, qui promifit debitori, fe pro eofoluturum ? An nonip- fidebirori? Anfidejuberepoffitinaliud, quamquod reus dcbet ? Quando fidejuffbr induriorem, quan- do in leviorem caufam acceptus videatur, exemplis multisdeclaratur, dequibusdubitaripoffet. 46.1.3. Fidejuflbr in majorem acceptus quantitatem , quatn
rcus debet, tene#tur ad fummam concurrentem. 46.1.4.
An fidejubere poffit filiusfam.mulier.mutus, furdus,
miles, clericus, advocatus , procurator, notarius, judex, nobilis aut potens , minor ij-. annis , uxor polita in poteftate mariti, prodigus, ebrius, Scc. ? An plures pro fe invicem alterna fidejuffione ? 46. 1. f. Cui obligationiaccedat fidejuflbr? Anei, cuijampra-
fcriptum ? Quo fenfu antecedere 8c fequipoflit? An & pro fidejuflbre fidejuflor intervenire pofllt ? An Sc pro debitore apud fidejuflbrem ? 46.1.6. An&quoufqueprodelidio jam commiflb vel commit-
tendo , fi de pcefta pecuniaria agatur ? Quid, fi de pcena corporali ? 46. 1,7. An 8c pro debitis incertis aut illiquidia ? An pro omni
eo, quod Titiusdebet autdebiturus eft? Scadquid tuucfidejuflbrteneatur? An fidejubensproeo, quod conftiterit, Maevium Titio debere, obligatus maneat» fi id demum conftiterit poft mortem Titii ? 46.1. S. An Sc quando pro naturali obligationc ? An pro mu-
liere intcrcedente , filiof. mutuum accipiente , pro- digo fine curatore promittente , pupillo fine tuto- ris autoritate obligato ? Et de fenfu I. ij. ff. h. t. 46.1,0.
De fidejuffione ex jure bodierno pro naturali obliga-
tione i ubi de fidejubcnte pro firmitate mutationis padtorum dotabum perpadiaalia ftante matrimonio mita; vel pro padiisdotalibus conjugi fccunda: plus, quam portionem filialem tribueriribus; autprouxo- re, quae fine viri autoritatecontraxit, inHollandia, 8c Ultrajedti, 46*1.10. An fidejuflbr accedere poffit obligationi impofiibili,
vel a£tibus contraleges geftis? Anpro populari a£ti- onc? An prd dotis datione, vel reilitutionc, ftante vel folutomatrimonio? Etquid moribu»? 46.1.11. An fidejuflbr teneatur ad rauldtamaut poenam , in quam
principalis incidit ? An ad aeftimationem affediionis cx jurejurandoin litem ? An fc obligans pro aediurri peniione, teneatur dc detcfiorationc ? Etquid* fifi- dcjuflerit pro totsl cohdu6tionef Fidejubens de im- penfis iftis pro arreftante res debitoris, an Sctenea- tur dc rerum depretiationc ? An , fi pro hercde cx femifle fidejuflerit legatorum nomirie , Sc reJiqua hereditas accrefcat cum onere , ad fblida legata te- neatur? Anfidejubens, rempupilli falvamfore, tc- neatur dc gcftis poft finitam tutelam ? 46.1, n, An fidejuflor vel ex mora propria1 , vel ex mora dc-
bitoris principalis ad ufdras teneatur , diftindtioni- bus explicatur. Quando videatuf in omnem caufam fidejuflifle? Ubi dc fidejubcnte pro co , quod aite- rum d»re oportet opertebttve ; vel , rtm fuptlli fal- vamfore; vcl legxtorum nomine. Quid , fi fiiripli- citer fidejufferitproobligatione, quas promiflionem aut obligationem ufurarum ex fua natura continet? Quid Amftelodami circa obligatioriem ufurarum in fidejuffore ? 46.1. 13. De beneficio ordinis feu excufilonis , vide Ofdiuis be-
neficium. De beneficio divifionis, vide divifionis benefitium.
Fidejuflor contra debitorem habet adliotiem mandati
vel negotiorum geftorurn. Ad quid utraque tendat?' An 8c ad impenlas litis, quam fidejuflbr , uttafis, iuftinuit ? An fidejuflor id quod intereft etiam repe- tere poflit a reliquis coiifidciufibiibus, contra quos adiione cefsa agit? 46. 1.31. An fidejuflbr prxmium pro fidejufliooe accipere vel
pacifci poffit a debitorci Anid agere, ut debitoin- ter certum tempus non foluto , Icge commiflbria xes aliqua ccdat fidejuflbri pro debito, vel ut e> ]u- fto
|
|||||||
|
rares ex feudalibus allodiales Facere ? An sedes vetu-
itas ex decreto vendere} vel respignori obligarepro jriutuo ad centefimam folvendam ? An alienare, fi gravans id nominatim permiferit ? An rata maneat alienatio, fi emtor 8c venditor ignoravcrit onus fi- deicommiffiexfadtoteftatoris? An tranfadtio, com- promiffum, fententia inter fiduciarium 8c tertium no- ccat fideicommiffario ? 36. 1-63. Si fiduciarius res quafdam extra caufas fuperiores alie-
"' naverit, alienata imputantur in partem, quam fidu-
ciarius deducerepoteft. Si ultra alienatum, folavin- dicantur pofterius alienata. An ufucapio impediat vindicationem? An8c revocenturfrudtusmediitem. poris i An fideicommiffarius alienata revocet , fi fi- duciario heres fit ? An pars illa , quam unus rcvo- care nequit , quia ahenanti heres eft , pef cseteros ejufdem juris fideicommiffarios revocari poffit ? 36. i. 64.
Evanefcit fideicommiffum repudiatione, reroiffione
per omnes illos fadia, qui fperant fideicommiffum, vel fi remotior fperans proximiori remittenti heres fit. An remiffio noceat etiam necdumnatis aut concep- tis tempore remiflionis , fi remittenti heredes fint? An fideicommiffum remififle cenfeantur , qlii bbna fideicommiffaria inter fediviierunt, addito, fecon- tra divifionem non venturos ? 36. « ,6f. Evanefcit & deficiente condirione ; deficientibu* illis,
quibus relidtum; pcenitentia gravantis. Cui incum- bat probatio mutatae voluntatis ? An pcenitentia pro- betur ex eo , quod pater filium naturalem , quem inftituerat cum onere fideicommiffi , curet refcrip. to legitimari, cum inferta libere teftandi facultate ? An per conceffam in alia* teftamenti parte alienandi facultatem ? Quid juris , fi inftitutum impuberem gravet, eique infuper interdicat, ne in minorenni- tate alienet, feddemum, ubimajorerit? 36.1.66. Evanefcit , fi fideicommiffarius moriatur pendente fi-
deicommiffi conditione. Quando ex voliintate te- ftatoris vel ex conjedtura pietatis fpes fideicommiffi pendente conditionetranfmittatur adheredes? Si te- ftatorTitium iuftituens , ei fine liberis rhofienti Msevium fubftituat , 8c Titius vivo teftatore mofia- tur, liberi ejus fubftituto potiores funt. Anin fidei- commiffis padto introdudtis fpes ad heredes tranfeat, fi pendente conditione fideicommiffarius decedat? 36,1.67.
An fideicommiffarius jus tranfmittat, fi poft eventum
conditionis, fed ante agnitum fideicommiffum mo- riatur? velante aditam afiduciario hereditatem ? An fideicommiffum necdum agnitum alteri cedi poffit per fideicommiffarium ? 36.1.68. Anevanefcat.fi fiduciariusantefideicommittentem mo-
riatur ? An 8c tunc , cum teftator conjunxit fubfti- tutionem diredtam cum fideicommiflaria ? An 8c, Ci claufulam codicillarem adjecerit ? An gc particulare fideicommiffum corruat , fi legatarius eo gravatus monatur ante teftatorem > aut legatum repudiet ? 36.1.69.
Fublica autoritate ex juftis caufis laxari poteft vincu-
lum fideicommiffi. An alius prseter Principem hoc poffit facere? 36.1.70. Aninfideicommiffislocusfitjuriaccrefcendi? 36.1.71.
De fideicommiflbrum interprctatione. 36*1.71.
De cautione fideicommiffbrum nomine prsftanda, vi-
de catttio. Videjujfor.
CurfidejuffordicaturaliquandotfifyroOTf/TMS prts, vas,
autor fecundus ? Differt a mandatore, expromiffbfc, conftituente. Hodie etiam padto vel fcripto , fine verbis, fidejuberi poteft. 46.1.1. Fidejuflbrem dare obligatus ex conventione, vel juffu
prstoris, an liberetur dando pignus, autjuratoca- vcndo ? An de novo cavendum , fi dederit eum, qui perlegesnonpoteratfldejubere; velperegririiim} vel facultatibus inidoneum ? Anis, qui non promi- fit dare ndejuffbrem , ad eum pro debito dandum cogi poffit? An nonis, qui promifitindemnitatem? An fidejuflbfefacultatibus labente, afiusdari debeat? 46,1,2.
|
|||||||
|
I N D E X,
|
|||||||
|
Ubi cautio damni infedi i 3f;.i.-8.
Ubi refciflio fententia: exfaifis documentis latce, velob
inilrumenta noviter repeita ? 41.1. iS.
Ubi cognofcendum de oppofitionis caufis , fi alius ju-
dex tulerit fcntentiam, aliusrequifitus eam exicqua- tur? 4»-f4. . Fraudatio.
De fraudatione vectigaiium , vide veciigal.
Fmcins. Quotuplices fint frudtus ? Quales fruifius malce fidei
pofleflbr reftituerc tencatur? An8c percipiendos, & quales illi fint? An tcquando uiuras ex pecuniatce- nori data redaclas? 41.1.28. Quales frudtus lucretur aut reftituat bonse fidei poffes-
sor ? Et quid , fi ex confunvas locupletior fa&us fit? Qui cenfeantur confumti, bcanperceptione, an vero confumtione acquirat irrevocabile dominium i 41. 1.39.
An 8c lucretur naturalcs, fi in bona fide fit, 8c titulo
jufto careat , vel eum habeat , fed rem ufucapere nequeat ? 41.1.30. Quid, fi pro tempore in bona, pro tempore in mala
fide fuerit ? vel defunftus in boni , heres in mala fide? Quid, fi bonae fidei poffeflbr viclor fuerit in poffeflbrio, vi£tus inpetitorio? Quid, fi poft litem ci motam peremta fit inftantia per culpam adoris, & poft ad novam litis conteftationem fequatur cort- demnatio? , 41.1.31. Quales impenfs, in rem poffeffam aut ejus occafione
facvtae, cum frudtibus compenfandx fint ? 41. 1.32. Qua. in parte mores recedant a jure Romano circa
frudiuum reftitutionem ? 41.1.33. > Fttndus dotalis,
Quid lex Julia , quid Juftinianus circa prxdii dotalis
obligationem aut alienationem dcfinierit ? Quid ye- ; niat appellatione pr&dii dotalis ? An 8c mariti fuc-
ceflbribus alienatio interdicla fit? 23. f. 1. Quce hic veniant nomine prohibitae alicnationis ? An
8c alienatio neceflaria , aut per univerfitatem fafta? ■ r ,, , a?-f-2. Aii ad Fundum «ftimatum pcrtineatprohibitio aliena-
tionis ? Quid juris, fi mulier in dotem dedevit, quod fibi maritus debet, isvero debeat fundum autdeeem, yel fundum Cornelianum aut Tttianum ? i?-?- 3, Anad resmobilesdotalcspretiofas prohibitio extenden-
dafit? An ad paraphernalia? 23.^.4. Si alienatio fa6ta fit , ipfo jurc nulla eft. Quid juris,
, fi ufucapio fundi dotalis, ante nuptias ccepta, rtante
matrimonio impleta fit? 13- $■. j-. Quibus in cafibus fubfiftat autconvalefcatalienatiofun-
didotalis? 23, f. 6. Quid moribusHollandiaiSc quarundam vicinarumgcn-
tium maritus pofiit circa res dotales;,,.8c in gencre circa propria iua 8c uxoris fuis bona? 23.5-.7. An & quando prxfcriptionunc obfit mulieri, fundmu
fuum non jure a maritp alieqatum vindicanti? 43. j, 8. , Funus. De impedientibusfunus defuncli prsetextu debiti, 8c de
fignantibus resmoribundidebitoris, autantenonum a morte diem heredes ejus interpeliantibus. Quid hodie inhifce, fi fit mctus expilationis ? Ancadaver dctineripoffit pro debitocivili,doneC|Cautum tuerit, . autfolutumf -l 47,12.4.
:: Furiefus.
De curatore furiofis dando, £c. geftis per furiofos tem-
pore furoris vel dilucidi intervalli , hereditatis adi- ,tione per curatorem pro iis ia£ta8cc. vide cura,eu- tator. Furtum,
Quid fit fuitum ? An jure naturali vetitum I 47. i. 1.
Qui furtum committant? An pupflli ? An patcr filiof.
vel contra ; 8c an tunc aftio furti fit ? An cieditor debitori furripiens rem fibi debitam ? 47-2. 2. In quibus rcbus furtum fiat? An in rebus nulliusj ho-
mine liberojrebus hcreditatisjacentis? 47. 2.3. An quis in repropria? Anincommuni? 47.2.4.
De furto ufus 8c poffeflionis. 47. 2. f •
De contreflatione in furto requifita. Rccenfentur multa
ad contreftauoaem reducenda 7 quacdam etiam, de
quibus
|
|||||||
|
fto pretio emta fit ? 46.1. 3i,
Quando fidejuflbri denegetur repetitio foluti ? Ubi de .
fidejubente pro invito , jure civili ac moribus j vel fioe mandato pro naturaliter tantum obligato ; vel pro meretrice ex mandato adolefcentis luxuriofi. QiwLfi injuria judicis condemnatus non appellave- rit j aiit omiferit exceptionem reo competentem; aut omne debiti pericuium in fe receperit ; aut ita folverit, ut folutio debitori non profuerit ? Quid, fi fidejuffor folverit. dein reus non certioratus ite- • rurum folverit, aut vice versa. % Quid, fi folveritan-
te diem principali debito appofitum? 4.6.1. 35, Quando fidejufior agere poflit contra debitorem , an-
tequaro ipfe folverit? Ubi de eo , fi ira convenerit; fi fidejuffor jam condemnatus fit; fi debitor incipiat labi facultatibus; fi fidejufiordebitumcreditoriobla- tum depofuerit obfignatum ; fi proprium fuum de- bitorem inidoneum creditori delegaverit 5 fi debitum fldejuffori, ipfius contemplatione, remiffum fit. An i iufficiat confeffio creditoris , fibi folutum effe a fi-
■■< dejuffore, ut fidejuflor repetere poffit J 46.1. 34.
An fidejuffor vi fententiae contra fe lata: iterum debi-
torem excutere poffit fine nova lite ? Et quid , fi fit fidejuffor de judicato folvendo ? An uti poffit parata executione , vi claufulx voluntarke condem- nationis, quse debiti principalis inftrumento inferta eft- 46. i.3f. Evanefcit fidejuffio confufione , nifi feparatio petatur.
An 8c quo modo lapfu tcmporis adjeeli ? An nova- tione vel prasfcriptione principalis debiti ? An inter- pellatio debitori fa6ta ad interrumpendam pra>fcrip- tionem noceatfidejufforinoninterpellato? 46.1.36. Quando vires perdat fidejuffio de judicato folvendo ?
An de folvcnda. pcena ex delifto jam agnito fide- juflio fa&a evanefcat morte rci ? An non , fi quis fidejufferit pro eo , qui aftione injuriarum conve- niendus eft, Sc antelitem conteftatam moritur? 46. «•37-
An fidejubens in id, quod a debitore, velex pignore,
haberi nequit, liberetur , fi creditor in excutiendo moram faciat, 8c interim debitor autpignus inido- neum fiat ? An id etiam obtineat in illis , qui non renunciarunt beneficio ordinis ? An &, fi renuncia- verint , ac denunciaverint creditori , ut debitorem aut pignus excutiat , 8c ille ceffet ? An non faltem fponte folvere poflint , 8c mox a reo repetere? 46. t.38.
INfon liberatur fidejuffor , fi bona debitoris publicata
fint > vel is bonis ceflerit, vel refcriptum morato- rium irnpetraverit. An oblatione aliorum seque ac magis idoneorum? An ex eo, quod poftea alii pro vieodem debito interccfferint? An ex eo, quod fide-
juffor diu ftetit in fidejuffione ? An 8c quando talis < fidejuffor ob id petere poffit, fe liberari s 8c a quo
id petat? 46.1.39. Fidutimafolutio. ?*
Vide fmtenti*.
Fifcus.
De differentia fifci 8c cerarii 8c privati patrimonii Prin- cipis. 49- '41 »•
Quo fenfu verum fit, faeile contra fifcum refponderi.
Tllecenfentur plurima fifci jura, inter quse 8c regalin % niinora» 49.14.1.813. Wlttmen.
Defluminibus, Scnequid in flumine publicofiat, quo pejus navigetur. 43.11.1.
Ne quid in flumine publico fiat, quo aliter aqua fluit.
atque uti priore Eeftate fluxit. 43.13.1,
Ut in flumine publico navigare liceat. 43. 14.1,
De ripa munienda. 43.1 y, 1.
Fcetttra aniinalium,
Cuicedat? 4t.i.if. Ttorum competens.
An camera pupillaris cognofcat de caufis excufationum, fi exclufa fit ? 27. i.iz.
Ubi tutores conveniri poffintadrationes reddendas, 8c
an apud Hollaiidiae curiam ex priyilegio pupillis 8c
aliis miierabilibus pcrforiUdajo? 27.3.17.
Ubi Jegata pcu debcant ? 30.1.^8.
|
|||||||
|
I
I N D E X.
|
|||||||||
|
G.
|
|||||||||
|
• quibus id dubium,an videantur haberecontredtatio-
nem ? 47.2.6.
Qud rationefurtum ope, conjftlio fiat? An folaope, vel
foloconfilio, licetopeniferens, autconfilium dans,
nihil ipfe contrectaverit ? Quid, fi quis juverit eos,
qui ipii nequeunt aclione furti conveniri ? 47.1.7.
Non fit furtum fine animo lucrandi. An ergo in cafu
neceffitatis? An, qui furatur ut alteri donet ? An,
qoi concedit alteri ufum rei, fibi commodatae »47.1.8.
De variis furtorum. divifionibus , praecipue de furto
manifefto; 8c quando utrumque committatur ? Quid,
fi, deprehendatur , qui non fecit furtum , fed rem
furreptam perferendam recepit? 47.2.9.
De pcena furti manifefti antiqua 8c pofteriore. Defur-
to concepto, ohiato 8cc. dequeinveftigationefurtiper
lancem & licium. Quid duplicandumautquadrupli-
candumfit? Ubideincremento, acceflionibusrerum
furtivarum, vefte fervi, faccopecuniae furreptx; 8c
an ex continuata. contredtatione multiplex nafcatur
a£tio furti? 47. 1. «o,
Si fur partem rei , vel res quafdam ex pluribus , uno
armario, apotheca , nave contentis furripiac, an 8c
reliquarum inclufarum fur fit? 47.2. it.
Si furti agat > qui dominus non eft , an duplum aut
quadruplum rei, an vero ejus quod intereft confe-
quatur ? 47.1.11.
Quibus detur a£tio furti, 8c quomododebeatinterefle
ejus, qui furti agere vult, per plurimas fpecies ex-
plicatur? 47.1.13.
Contra quos detur? An fi pluresfimulfurtumfecerint,
contra fingulos in folidum ? An contra mercenarium,
libertum, domefticum, ob viliusfurtum ? ^ninhe-
redes l Et quid , fi tutor rcs pupilli lubduxerit , ac
moriatur durante tutela? 47.1.14.
Quo modo 8c ad quatn pcenam jurecivili criminaliter
a£tum fuerit ? Hodie furtum paffus contra furem 5c
furis heredem in folidum agit ad indemnitatem, non
. ad pcenam , ad quam furti accufant tantum perfo-
nse publicse Qbqux furta non utnuncaccufatiocri-
, minalis ? Quo modo inquiri poifit in res furtivas ?
47.i.jf.
Si de furto fadto conftet, at non de quantitate rernm : fubdu£tarum, aut xftimatione, an & quando ftandum fit jurijurando ejus, qui f urtum paflus eft ? 47.2.16. De pcenis publicis furti recentioribus , 8c de modis, quibus nunc fit , denique variantibus furtorum cir- cumftantiis, ex quibus pcena exafperari vel mitigari folet. 47. !• 17. An non nimis durafitmortis pcena ob fimplex furtum
tertio repetitum • An ob unum furtum fimplex, fed admodum grave , pccna mortis imponi poflit ? An triplex furtum , fi tres aut plures diftindtas resfurfi- mul abftulerit , aut ter quaterve iverit redieritque, ut auferret, quod una vice portare non potuit? An propter tertium fufpendi , qui propter primum 8c fecundum punitus non fuit? Et quid, fi pcena furti prioris ei fuerit remifla? An fufficit adpcenammor- tis triplex furtum, fi illud in diverfis territoriis fit commiffum ? Qup modo in Hollandia , Zelandia, Ultraje£ti fimplex furtum puniri debeat? 47.2.18. Domefticafurtagravioranunc durius coercentur, quam alia- 47.1.19. An moto criminali judicio furti, dominusfurtumpas-
fus , aut alius , cujus intereft, poflit rem repetere, aut id quod intereft ? An xquum fit, res furtivasfi- fco cedere? 47.1. 20. Quid , fi fervus teftamento domini Hber efle juffus,
poft mortem domini ante aditam hereditatem quid ex ea furripuerit ? 47.4.1. Dea£tioneobfurcum adverfus nautas, caupones, ftabu-
larios. 47.5-. 1. De adtione ob furtum afamilia alicujusfaftum. 47.6.1.
De arboribus furtim cxfis, 47.7.1, &feqt[. De furto ex incendio, ruina, naufragio, nave, rate expu-
De turibus Bameanis. 47.17,1.
De pcenis furantium quid ex munitionibus aggerum,
molendinis, catara&is , pontibus, curribus, ara- tris 8cc, 47.14.4, |
|||||||||
|
Gtftio pro herede.'.
Quid fit pro herede geftio , & an folo animo fiat ? 29.1.4.
Pro herede gerit, qui agit ea, quae citra jus 8c nomen heredis agi nequeunt. Ubi de acceptante ea, quse heredi conditionis implendx causa dari juflit tefta- tori de agente judicio familix ercifcundx; cum ie- gatariis in partem pacifcente; de tranfigente cum herede legitimo;deinftitutioneteftamentofafta; de donante, legante, vendente hereditatem fibi delatam j de acquiefcente fententix , qua damhatus eft ut he- res; de intentante acTriones contra debitores heredi- tarios; deinftituente petitionem hereditatisj dema- numittente fervos hereditarios vindidia ; de rogato in jure, an heres fit, 8c refpondente , fe hercdem efle. 29. t.f. Non cenfetur geffifle pro herede , qui absque rerum
hereditariarum contreclatione fecit ea , qux 8c tan- quam heres 8c tanquam extraneus agerepoteft. Ubi de exigente operas officiales a liberto parentis; mor- tuum inferente in fepulchrum hereditarium ; acci- piente pecuniam ob cxdem parentis ab homicida i de vidua inftituta amarito, aut liberis, annum gra- tix exigentibus ; de eo , qui defun&o funus fecit» Coniultum, in hiice proteftari: 29.2.6. Si quis circa ipfas res hereditarias ea geflerit, quiu &
fuo 8c hereditario jure facere potelt, in dubiopras- fumitur pro herede geflifle. Ubi de utente rebushe- reditariis; manente diu in domo mortuariS; reshc» reditarias locante , vendente , fruftus percipientc» debita hereditaria extra judicium exigente; credito- ribus folvente aut compenfationem opponente &c. 19.4.7.
Creditorum eftprobare, quod heres acTrus hereditarios geflerit; Sctuncherediseft, probare, feali^excausa, non animo hcredis geflilTe. Quibus modis id pro- betur? Et quando maritus , uxor , liberi manente» in domo mortuaria, non intelligantur pro herede fe geflifle;. 19.1.7. An cenfeatur geffifle pro herede , qui detre£tat folu-
tionemejus, quod defunfto debuerat, aut a fubfti- tuto vel herede legitimo pretium accepit heredi- tatis omittenda; causa ? An, fifuusvelextraneusfur- ripueritrem ex hereditate ? Quid. fi fuus emerit rem patris a creditoribus paternis ? Quid, fi fuus aut ex- traneus impleverit conditionem poteftativam , fub qua. inftitutus erat? 19.1.8. Quj poflint pro herede gercre, 8c de effcclu, acaliis,
vide aditio hereditatis. Gratia.
Condemnatum , five infontem , five nocentem reum folus Princeps reftituit. Qui apud nos poflint delicli gratiam facerc? An judices impunitatem alicui pro- mittere, ut fe 8c focios prodat? Remiffione obten- ta , fed pecuniaria. pcena per Curiam impofita, aa Curia illam , aut partem ejus , remittere poflit ob paupertatem? . 48.23.1. Reftitutio, ad certos effectus reftricta, quid operetur l
Reftitui poteft relegatus, ut a paucioribus locis ab- ftineat ,vel ut pro tempore redeat. Simpliciter reftitu- tusanbonarecuperet ? Quibusnominibusvcniatfim- plex refticutio ? Quid fit reftitutio pleniflima ^48.23.2. Quiseffectus pleniffimx reftitutionis ? An bonarecupe- rentur? Anfructus interim exiisperccpti? Anhere-v. ditates aliis ob incapacitatem condemnati delatx ? An fideicommiflaria ob condemnati defectum ad alios devoluta? An interim alienata? An jus patronatus? 48.23.3.
An ea recuperet, qui reftituitur, quia infons damnatus
erat ? Et quid in aliis interfit inter infontem ac no-
centem contrafententiam reftitutum ? 48.23.4.
Reftitutusfubjicitur priftinis oneribus, etiam arrisaiie-
. ni, proeaparte, quabonapotuit ex indulgentiare-
cuperare, licet abdicet. An 8c, fires quadamfingu-
lares ei ex indulgentia reddantur? 48.23.^.
Etiam ante fententiam delicti gratia obtineri poteft ,* ia
totum, velpro parte. An ita, ut occidens eyitet occur-
A Ttttttt fum
|
|||||||||
|
I
D E X.
|
||||||||||
|
I N
|
||||||||||
|
re fuum patrem, fimulque tutorem, quf ei ex jure
Scabiniconon poteftluccedere? AnUltrajetvtj paren- tes aut fratres, iimulque tutores, pluscaperepoffint ex teftamento minorum, quam ipfis ab inteftato de- betur? 18. f. 8. Anrainoreshifcemobiliarelinquerepoffint? 18. f. 9.
An inftitui poflint curatores honorarii? An paedagogi,
praeeeptores, ephori, roagiftri tyrocinii durante ty- rocinio? An curator ad unum adfum minoridatus? Anis, quifponteresquafdamminorisgerit} Anprse- feclius militarisa milite minore ? *8. f. 1 o. Anredehisrelinquatur, fiuitatutela, inftitutione, aut
tyrocinio? An tutori jam excufato, vel tutoris jam mortui liberis, uxori ? Quid , fi minor nuptiis aut veni3 setatis jam cceperit major cffe ? Quid, fi verc major, fed rationes nondum redditse? *8.f-ii. Inftitutis Hberis nafcituris fratrum aut cognatorum ad-
hucca:libum. An& vocaticenfeantur, quipoftmor- temteftatoris quocunquc tempore concipiuntur? Et quaspartesvideantur habere jam nati, quamdiu alii nafci poffunt ? An heredes legitimi petere poflint, interim fibi committi hereditatem, donec pofthumi nati fuerint ? 18. f. 11. Siquishabensfratresquofdam & fratrum liberos, gene-
raliter fratrum liberos inftituerit, an&illosvideatur inftituifle, qui demum poft mortemejusconcipien- tur ac nafccntur ? 28 f. 15. Qui generaliter teftamento uxorem inftituit. An& fe-
cundamauttertiam videaturvocaffe? 18, f. 14. An inftitutio poflit teftamento fcripto fieri per relatio-
nemadfcripturam adhuc conficiendam ? Etquid, fi haec p,oftea non fit confedta ? An per relationem ad certum ftatutum, veiutiinftituendoillos, quiexjure Scabinico debcrent venire ? 18. f. 1 f. Si teftator inftituerit aut iubftituerit heredes legitmos,
vel ftbi ab mteftato fuccedtntes, quinam tunc cenfean- tur vocati? 18. f. 16. Qui, &exquaparte, videanturinftituti,fiquis/M/r«»ii
& fororumfitios ac nepotes , heredes Itgiuntos, ex squis partibm inftituat? Quid, fiomiferit in ea formula, heredeslegitmoii Quid, fi inftttuti vel fubftitutifinc liberi legitimi, & ex ftatuto tantum fuccedant liberi primithori? Quid, f\ fratres, & tantum fucccdant ex ftatuto germani ? »8. f. 17. Qut cenfeantur vocati, fi teftator inftituerit illot, qui
ipfidebentfmcedere, & padtis dotaltbus parentumte- ftatoriscertusordofuccedendi prxfinitusfitincalum, quo liberi nafcituri dccederent inteftati > 18. s •' 8. Siquisinftituerit proxtmot (fijne naafie -vtienden) non
addito, fibi »b inteflutt fuctedentes, qui tunc videan- turvocati? 18.;. 19. Si quis inftituat^-a^w & eorum liberos, aut totam cogna-*
tionemfuam , non ftmul fed ordine fucceffivo veniunr, fecundum gradum dtleftionis & fucceflionis inteftatse. iS.f.io.
Quibustemporibusinftituti debeant habere pafiivam te-
ftamenti faftiouem ? An cum minor curatorem aut ■ fimiles inftituit, convalefcat inftitutio, fi major factus
aut aliter a poteftate inftituti liberatus moriatur ? Quid. iimaritusUltJajectinusuxori mobilia contra ftatutum reliquerit, & poftea domicilio in Hollandiam tranfla- to, ubiidlicet, moriatur? Quid.fiinftitutusfitillc^ quitempore inftitutionis apud hoftes fua commora- batur voluntate , & poftea vivo teftatore in patriam rediit? iS.f.n, Medio temporeinter inftitutionem & mortem teftatoris
vel conditionis evgntum, inftitutum caruiffe teftamen- tifactione, nonnocet. Quid, fi Hollandus uxori re- linquatrnobilia, deinUltrajectummigret, ubiidnon Jicet, actandemante roortemreducatdomiciliumin Hollandiara ? Quid juris, fi incapax inftituatur fub conditione, cum captrt poterit ? 18. f. 11. Quse partesinfiitutisexhereditatecedant, fiunicusexre
certa fcriptus fit i vel unus ex re certl, alter fine re j vcl omhes ex rei certae difpari quantitate ? Vel unus rerutn Itaiicarum, alter provmcialtum 1 Vel \mus patemorum, alter matemorum 1 Etquid veniat nomine rer«m//4- licaritm, maxime in negotiatoreltaUco, mercesaut pecuDUS in provmcia habcute 2 x8. $ t j. Quid
|
||||||||||
|
fum propinquorum occifi ? Aut utaloco, inquoilli
degunt, abftineat? Anhocpropinquipacifcipoflint ? f Quid hodieinterfitinteryew^e, frpardon) Quid inter hxcduo, &abolitionero? 48. t}.6. De remiffione impetrata per fub & obreptionem. An
obreptio, fi quis diflimulet, caedem per ebrietatem in nundinis fa&am effe ? Autfejam anteafimilisaut diverficriminisremiffionemimpetraffe? 48.13-7. .Aninutilisremifiio, fipecuniavel resaliaedataeautpro-
miflkfint? Quid.fi data anon habente dandi jus ? Con- cedit Princeps territorii , in quo crimen admiffum. An & Princeps loci domicilii? 48. *$,Q'. Aninutilis , fi obtenta & confirmata ante conciliatio-
nem cum propinquis occifi ? Quid tunc injungatur occidenticircaconciliationemj &anpropinquistunc adhuca&io falva fit? 48.»?.9. Negle&a circa impetrationem aut confirroationem re-
miflionis.reftitutione in integrum cmendari nequeunt, ied gratia de novo petenda , fada mentione prioris obtentae, fedfortenonfufficientis. 48. ii-io- Ubi plura videnda de remiflione, & ejus petendse modo,
requifitis, conciliatione, aliisque. 48. *}»■■••• De conceflione reditus in locum, undequisabeft, fine
.metuiacarcerationis.vulgo^nrfw/BWJwj]». 48.15. 11. H.
Heres, hereditas,
Heresrurorisquandoex fa£to proprio teneatur, Sequa-
lem culpam praeftet ? An & quo usque negotia per de- funftum ccepta teneatur perficerc) 17.7.4. Anhcredcstutorum & hcredes magiftratuum teneantur
cxdolotutorisdefunclti, filiscum defun&o non con- teftata, necaliquidexdolo defuncliadheredesperve- nerit? M7'f- An a&tones ex contra&ibus ex dolo defunclti in folidum
dentur contra heredes, jure civili antiquo 8c pofte- liore , Canonico , & hodicrno ? Uti & a£tiones ex delictts? 27.7.6. Quidfit heieditas, quot roodis deferatur ? An & paftisr
^ »8.1.1.
Hereditas jacensquandorcpr3efentetdcfun£t.ura, quan-
do beredem ? »9- *■• ',• De liberisSt pofthumis heredibus inftituendis, vide liberu
Quid fit fuus heres? 18. a. 1«
Quid fit neccffarius> Quid extraneus heres ? 19.1.1.
Quibus verbis fieri poflit inftitutio, & quales fervi pos-
fint inftitui > 18. f. 1. Aninftituipoflintignotiteftatori? An civhates, 8tquo
-" modocapiant? Ancollegia.ecclefiat.pauperes,Deus
&c.? Si facerdos templi heres fcribatur, an ipfi, an templo hereditascedat ? 18. f. 1. An moribus noftris ecclefiae, monafteria, monachi, mo-
niales? Etquid, fiabinreftaroproximisperfonsetales fuccedere debeaot ? An collegia iecvtariorum, veluti, anabaptiftarum &c ? »8. f. J. Anapudnosorphanotrophia, gerontocomia, pauperes,
licet ad id Ucentia 3 Principe impetrata non fit? Si Chrifto vel ecclefise refinquatur , apud nos pauperi- busccdit. Pauperibusrelicia quibus & cujuslocipau- peribus cedant ? 18 f.4- An jure civili & hodiernohaeretict, apoftatse.i fe&arii,
peregrini, banniti, transfugae, muiieres intraannum luftusnubentes, improbi& inteftabiles? i8f.f- Quantum capere poflintex teftamento parentum liberi
ex daronato coitu nati ? Vel uxor fecunda ex bonisbi nubi, habentis liberos prioris thori ? Vel maritus fe- cundusexbonisvidus intraannumluclusducta:? An adulteradulteram inftituerepoflit?An inceftuofus eam, quam inceftu polluit ? Etvice versS? Anconcubinam is, quieamaluit? 18 f>6- An is, qui cum minore nupttas inivit fine confenfu paren-
tum minoris.ab ea inftitui poflit? An Ultraje&i & in vi- cinislocisconjuxconjugemrecl:einftituat?Efquidhslc inpartenoviflimeanno 1700. cautumfit? »8. f. 7. An minoresimmobilia inftituttonis vel legatititulo relin-
quere poflint tutori, curatori, aut adminiftratori fuo, auteorum uxoribus, autliberis, auiconcubinisiuis ? Situtoresfimul fint proximi abinteftato, an & quo usquc tuac relicla valeant? An minorpoflitinftitus; |
||||||||||
|
I N D E X*
|
|||||||||
|
pulatorem , vel ex jure hodiemo dlurnum , 'fati*
olera , gallinas , &c. furripientem , fepta dejicien- tem , cuniculos no£le in collibus locatis capientem &c. percmit. 48.8. t o, De impunitate obfervantis moderamen inculpats tute-
lae, vide moJeremen incutyatA tutcls. De autocheiria. 48.21.1. ^ffe^.
De venenariis, vide venenarii.
De excrcentibus artes magicas, vide magia,
Uonor. Vide munus.
Honorarium.
De variorum honorariis.' j-o. 13. ii&fttjM*
Hora.
Hora quando cenfeatur elapfa effe? 44. 3.1,
Hypotbec».
An hypotheca legalis competat tutori in bonis pupilli
pro indemnitate ? 27.4.1. An pupillo in bonis magiftratuum, qui tutorem dede-
runt? 27.8.4.' An debitorl obaerato aut creditoribus in bonis curato-
ris bonorum ? 42.7,11< |
|||||||||
|
Qnid juris, fi omnes fine rei aut partis affignatione
inftituti fint uniformi vel difformi oratione una aut pluribus , nomine proprio , aut colle&ivo, veluti, fratres & fratrisliberi; uxor&cognati, cognatima- riti & ttxoris &c. 28. f. 14- Quid juris, fi omnibus inftitutis partes datsj vel qut-
bufdam, & alii fine parte fcripti? Dequerecurfuad dupondium, tripondium &c & de dubiiscirca baec. In quibus legibus forniulae varia; ambigua: inftitutio-
num explicentur » Quid nunc obtineat circa cafus plures in tribus numeris fuperioribus propofitos, ex quoplacuit, quemque pro parte teftatum, propar- te inteftatum mori pofle ? 28. f-26*. Inutilis eft inftitutio perplexa, aut fadta cum tajthere-
dis defignatione , quae contumeliae causd addi lblet. Valct tamen cum elogio & objurgatione. 28. f-tj Inutiles inftitutiones captatoriae. Quae tales fint, qu*
non? 18. f.28. An valeat inftitutio expreffe vel tacite in arbitnum ter-
tiicollata} *8.f.*Q. S Homagium.
Vide invejlitura.
Homicidium.
Qui teneantur lege Cornelia de ficariis ? An &, qui
pugno , calce , illifiooe in terram , conculcatione, faucium compreflione &c- occidunt ? Qgo modo ex inftrumento, quo caedes fa&a , praefumatur , occi- dendi animum adfuifle vel defuiffe. 48.8. 1. Quid, fi per errorem occidat Titium, quem putat effe
Maevium ; vel Titium Maevio adftantem j vel caedis impediendae causa intervenientem ? 4.8.8.2. Tenentur, quimortiscaufampraebuerunt, qualesmul-
ti recenfentur. An &, qui, cumpoflet, opemnon tulit periclitanti & caefo ? An , qui csedem manda- vit ; occidere volentem ulterius inftigavit ; aut c«- dem faftam ratara habuit? An vulnus mandans, cas- defecutd? 48.8.3. Quid, fi caedes tentata, non fa£ta, jure civih & mo-
ribus? De judicio medicorum, anvulnus lethalefit. An illud judicium contrariis probationibus convelh poffit? Punitus ut vulnerans, an adhuc puniripoflit utoccidens, fi poftpateat, vulnus lethaleeffe? An lethale , fi quis quadraginta diebus fupervixerit ? 48.8.4'
ExtenfalegisCorneliae pcena ad armantes familiam pos-
feffionisinvadendaecausa; feditiofos; caftrantesalios, aut fe prsebentes caftrandos. 48.8. f • De pcena homicidii ex jure ctvili , divino , hodierno.
De antiquo in Hollatrdia & vicinia pcense hujus per- fequendae modo. De homicida, indigno hereditate occifi. De damni privati per caedem illati repara- tione } fed ccffante , fi ficarius raorte punitus fit. 4,8.8.6.
Quid, fi plures dolo unumocciderint; fimul onusho-
minis necandi causa dejecerint j finguli lethale vul- nus inflixerint ? Quid , fi unus lethaliter vulnerave- rit, alter fupcrveniens occiderit ? Quid, fihomoin rixa occifus fit ? Quid, fi tn rixa occifus dixerit an- te mortem, a quo percuffus fit ? Quid, fi plures fi- mulinnecem alicujus confpirantes, eundemaggreffi fint, & is uno tantum vulnere csefus fit? 48.8.7. De homicidii pcena exafperanda ex plurimis caufis, quae
recenfentur. 48.8.8. De mitiganda. homicidii pcena, & imponenda arbitra-
ria relegationis &c. Ubi de occidentibus fine dolo per culpam , & quando lata culpa in hac lege mor- te puniatur, in iuvadentibus alienam pofleffionem, fi ca occafione caedes fa£ta , & propinantibus ama- forium aut abortionis aut conceptionispoculum.fi inde homo perierit Quid, fi maritus occiderit ux- orem iu adulterio deprehenfam? Quid, fi quis irac impetu , ex caufis levioribus concepto, occiderit? Quid , fi , verbalibus aut realibus injuriis provoca- tus ? Quid , fi ad duellum provocans aut provoca- tus? 48.8.9. De homicidio cafu aut jure fa£to; ubi de Jnfante, fu-
riofo , occidente ; de eo , qui furem ncaurnum , transfugam , perduellem j no£turnum agrorum po- |
|||||||||
|
Immunitttt.
Qui allegat immUhttatem a veftigalibus, riam probare
debet. Concedit eam Princeps. An & magiftratus circa veftigalia municipii. An Princeps poftfadam locationem vedligalium ? Refcripra immunitatis an prxfumanturperobreptionemimpetratalAnpraefcri- ptione immunitas acquiratur ? 39-4' 27.' Qui habuerinr. immunitatem ? Ubi de legatis , fifco,
Principe , ftudiofis , naviculariis rem fuam gerenti- bus; item de rebus exercitui vel ufus causa paratis, tum jure civili, tum moribus: & de frudibus hora- riis ( vulgo freupen) in proprio natis & confumtis» vel alteri donatts ; & de abrogata immunitate por- tionis, quam fine naulo magiftri & focii nautici trans- vehunt. voeringe. 19.4.28. Qut amplius apud nos gaudeant immunitate vcdliga-
lium ? An & focietas Indica ? Quales Hollandiae ci- vitates fint immunes a telonio ? 39.4.19, Quid juris, fi bona pertineant ad duos, quorum altes
tmmunis eft , alter non ? Quid , Ci bona munia & immunia mixta fint; 39.4.30. Unde dijudicandum fit, quousquefeextendatdataim-
rounitas ? An ex praefcriptione , & an ei hic locua fit? De ftri£ta immunitatis interpretatione. In du- bio conceffa pra:fumitur a folis perfonalibus , non patrimonialibus: & data 4 ve&igalibus , ad praefen- tia, nonfutura, pertinet. Quid, fi vetera tantum au&afint? Praediis conceffa, ad folapraefentia.non apoft quafita, fpc£tat. Quid , fi pr^fenua alluvio- necreverint? jo. 6.%.. An immunitas in dubio pcrfonalis, an realis fit, &ad
hcredes tranfeat ? Quid, fi perfonac propter mili- tiam aut dignitatem data fit, non ipfis rebus ? Quid» fi tunc perfona talis militare definat ? Quid, fi lm- munitas perfonae data ob benemerita ? f o. 6.3. Ad quales fucceffores tranfeat immunitas/enm & fro-
Jieris data ? Quid, fi dataliberis& pofteris ? fo. 6.4. Collegio data an profk furrogatis in collegio ? An, fi
fingulis membris nonainatis, aut quibufdam ex col- legio , data fit ? An profit affumtis in coltegium, qui non agunt agenda , vel carent aliquo requifito per legem immunitatc donantem ? fo.fi.f, An patrifam. data profit uxorilibcrisque? Si uxori.an
tunc & viduae? An emtori competens profitei, qui ex retra£tu feudum avocat ? An immunitaspcrfona- lis proprietarii profit colono auffrudinario, autem- tori in cafu venditionis? fo.6. 6. Immunttas data non operatur, ubi efturgens re/publi-
cae neceffitas, vel penuria eorum , qui mqnera vcl honores gerere poffunt. An quis immunitate gau- dens, eam amittat in futurumexeo, quodquaedam fponte fubietit ? Quibus modis aliis ccffet immuni- tatis conceffio? fo.Q.j. Ttttttt i D«
|
|||||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||
|
capacis ? Ad quid teneatur executor teftament?, fi
prseiumtio iit , illum rogatum incapaci praeilare ? An tunc incapax fefe deferens , partem relicii capiat? 34- 9- f-
Indignus, qui teftatorem occidit, cujusve negligentia
periit. An6cperdatlegata, mortis causa donationes, aut capiones? Au reli&a deheantur, fi teftator pofl lethale vulnus diutius fuperftes , ea non revocet ? 34.9.6.
An indignus, qui injuriis provoeatus teftatorem occi-
dit , veluti itdulterum uxoris fuae , aut usorem ad-
ulteram ? Autaggreflbrem, fi obfervaverit, vel ex-
cefferit, inculpatam tutelam ? 34.9.7.
An indignus, qui tantum tentavit occidere, vel gravi
affecit injuria; veloccidit fratrem,patrem,fi!ium te- ftatoris? Anindignusmaneat, ficumproximistran- fegerit de casde ? 34 9 8. Pcena indignitatis non egrcditur eam partem aut rem,
cujus intuitu caufa indignitatis commiffa eft: atlio- nes tamen 8c fervitutes aditione confuiae non revi- vifcunt poft ablationem hereditatis. 34.9.10. Indignum fe faciens, fibi, non aliis^icet. An occi-
dente ante occifum mortuo, filius ej.us occifoheres fiat? An fratres germani fratri fuo per patrem oc- cifo? Iteei detutoribus, iuo velpupillinominequid facientibus, ex quo indignitas oritur , aliifque. 34. 9.11.
Moribus ea , quse irjdignis ablata , fifco non cedunt.
TJbi remaneant tum teftamento data, tum donata J Et an fubftitutus prsferatur in iis heredi legitimo ? 349. ii.
In*dificatio, Insedificata cui cedant ? Et quid , fi folo non cohiere-
ant? Qyo mododominus tigni juntli indemnitatem coniequatUr ? 41.1.14.. Infirmatio teftanienti.
De infirmatione teftamenti ob liberorunv praeteritio-
nem. vide liberi. De revocatione tefi^menti apud a&a vel coram quin-
que teftibus, 8c cpncurrente decenniilapfu. Antefta- tor poffit folenniter coram feptem teftibus fuum re- vocare teftamentum ? vel nunc coram tabellione 8c duobus teftibus? Qu}d? fi coram tabe,llione 8t duo- bus teftibus infcribat teftamento claufo 8c indorfato, fe illud revocare? Quid, fi,cum fibiteftamentore- fervafletexpreflionem nominisheredjs.illud expres- ferit, ac poftea deleverit, aliudque fupra fcriplerit? , . *B. 3.1.
De ruptione teftamenti prioris per ppfterius ex jure
communi vel privilegio rette conditum. An tefta- mentum patris inter liberos revocari poflit per po- fterius privilegjatum ; 8c an exprefia revpcatio requi- ratur ? Cur pada dotafia expreffe debeant revocari jure hodierno, non item teftamenta ? aS. 3.3. Ut prius rumpatur per pplterius , neceflja eft , ut ex;
pofteriore adiri ppffit hcreditas , ppn item » ut re ipsaadeatur, » 28-3.4. 6>f. Prius ruptum per pofterius npp convalefcit iterum, fi
pofterius deinde jure civili aut praetorip infirmetur: at ornnipp , fi teftator folenniter revocet aut inci- dat pofterius, cijm declaratione, qupd jdfacit. ut prius ratum fiat. 28.3, f. Recenfentur cafus, quibus prius rurnpitur teftamen-,
tum per pofterius imperfedtum. 28.3.6. Quid, fi teilatpr poftcriore jufferit , ut prius valeret?
Quid, fipofteriuscpndiderit, credens, fcriptum in |>riore mortuum efle , 8t is teftatori fuperftes fit ? 18.3.7.
Hodie quifque pluribus relidtis teftamentis decedere
poteft, ut omnia valeant. Quid , fi fibi fint contra- ria? Exprefsa demum revocatione priorainfirmantur pey pofteriora. 28.3.8. Sl dup teftamenta epdem tempore conditaproducantur,
nec appareat, quodnam poftremumfit, an 8;; quan- 4palterutrnm vel utriimque valeat ? 1839. R^vpcationem teftamenti non impedit paftum aut jus-
jurandum de non revocando. An claufuladerogato-
. ria pofterioris teftamenti ? Quid . fi teftator cave-
jit» oe ulla, voluntas pofterior rata iit, nifi cui ipie csr-
tani
|
||||||||||
|
De immunitatibus rmndinarom majorum, vide nttndi-
|
||||||||||
|
n*.
Ex quibus caufis immunitas a muneribus aut honori-
bus competat , 8c a quibus latius explicetur. 50. f. 2. & feqq.
Impenfa
Quse fint impenfe neceflarise ? quo fenfu verum fit»
lmpenfis neceffariis ipfo jure dotem minui ? Quid
jnterfit hic inccr impenfas in prsefentem , 8t in per-
petuam rei dotalis utilitatem faftas ? Quid inter ne-
ceflarias faclas, 8t faciendas fed omiffas, fi cafus in-
cendii aut fimilis, rei dotali fupervenerit ? If.i«i.
An 8t quando moribus noftris impenfs neceffarise do-
tem minuant aut deducendse fint ? Et quo modo
aeftimandse, fi maritus fuumaut uxorisfundummu-
niverit adverfus fiuminis edacitatem? 25% 1.2.
Q£se fint impenfae utiles , 8c', quibus modis repeten-
dse, fi in dotem faftae fint ? An 8t mediante com-
penfatione ? An 8c quo modo moribus noftris utiles
impenfse repeti poflint , 8t quo modo aeftimandae?
Si maritus ja&is molibus fui aut uxorii fundi allu-
vionem auxerit, quo modo tunc sftimandse ? Et an
tunc alluvio pertineat ad acqussftus- ay. 1.3.
Quid fint voluptuariae impenfse? An & quo ufque re.
cuperari poffrnt in dotemfacbe, jurecivili 8t mori-
bus? Quando habeantur pro utilibus ? zf. 1.4.
Si maritusinfundo dotali lapicidinas aperuerit, anim-
penfam repetat ? Cui cedant lapides edudti ? Quid
moribus? tf.i.j.
Imptnfm litts.
Vide fententia.
Implantata.
Implantata 8t fata in alieno, cuicedant? Cui arborin confinio pofita ? Quibus remediis impenfae recupe- rentur ? An 8t eas recuperet , qui fciens alienum fundum confevit ? An arboris in alieno plantatae do- minus arborem erutam vindicarepoffu? .41.1. tf. Incendium. De pcenis eorum, qui incendia dolo vel culpa excita- runt ? De incendn, per fceleratos in Brabantia exci- tati, damno communiter ferendo per univerfitatem, in cujusterritorioid contingit. , 47 9-f- Inceftus.
Quid fit? Quis Romanis fuerit inceftus jorisgentium, quis juris civilis ? 48. y. 19. De pcenis inceftuspernuptias.per ftuprum.peradulte-
rium commiffi , per fcientes aut ignorantes , maf- culos aut feminas jure civili acmoribus. De pcenis copulantium eos , qui inceftas nuptias contr^hunt. An liberi ex inceftu, per errorem commiiTo, parenti- bus legitimi nunc cenfeantur? 48.^.10. Incoh.
Vide mmicifia. ,, ti. .; Indignus. •■
Indignis ablata fifco cefferunt cum onere. An exeluib fuU*-
ftituto ? Indignus hereditate Titii an fuccedere pos- fit Mxvio , qui Titii heres fuit ? An fiearius heredi ejus, quem occidit? 34.9.1. Quandoque indignis ablata non cedunt fifco. Ubi de
reliclis tutori, ut tutor fit; de legatario teftaroen- tum fupprimente, ut fraudet inftitutum » de matre Hberis tutorem non petente, here'de intra annum de- funcT:i voluntatem non implentei muhere intra an- num luftus nubente, 8t aliis. 34.9.1. Quando ablata fifco ceflerint ? Ubi de accufantibus te-
ftatorem capitis, aut deferentibus i de reli&is focariaz a mifite; ineeftuofae veladultera:ab adultcro, item de his, quiteftamentumdixerunt falfum, inofficiofum , non jurefaclum, autpetierunt poffefiioqern contra tabulas; Stquid moribus. 34-9-3- De i's» q^orum nomina a teftatore deleta, quivema-
trem pupilli, cui fubftituti, accufarunt partus fup- pofiti; item de iis, qui prius re£te i^ftituti, fi po- ftea incapaces inftituantur; aut teftator inftitutos de- claret in codicillis indignos 3 4.9.4. De reiiftfs incapaci per tacitum fideicommiffum. Quan-
do clam fides dc reftituendo incapaci videatur ae- commodata? An fola proximitas inducat hanc praefum- tionem , inftitutisiparentibus, liberis, fratribus in- |
||||||||||
|
f
|
||||||||||
|
i n d e x:
|
||||||||||||||
|
aut viventi factam? An magiftratusautjudexperap-
paritores; dominus per vafallos j Princeps per legatos ,* abbas aut monafterium permonachos; cognatio vel familiaperunumdecognationeautfamilia? Quid, fi injuriam inferens his , ignoret efle filiumf. uxorem 8co ? Quid, fiignoret, cujusfit? Qiiid, fi putet efle filiumf. Titii, cumeffetMxvii ? Quid, fiTitioinju- riaminferat, putans, eumeffeMxvium ? 47.10.6. Recenfentur plurimi modi continentes fpeciem realis
injurke, aut fakemeoreducendi. 47.10.7. Recenfentur modi, qui ad verbalem pertinent inju-
riam. 47.10.8. An excufet convitiatorem prsefatio honoris , aut con-
vitii vcritas ? Quid, fi in cafibus, quibus veritasex- cufat, probatio fiat, fed non plene ? Quid, fi do- ceatur de fama publica? Quid, fi nominetur autor |
||||||||||||||
|
fam verborum formulam» in priore expreffam,in-
feruerit? 28.3.10. Si plures una tabula. teftati fint , an , & quando , &
„quo usque unus fine altero teftamentum mutare poflit? 28.3.11. De irrito teftamento. An hodie irritum fiat percapi-
tis diminutionem ? An per migrationem ad locum, in quo is, qui alibi teftatusfuerat jure, necdumper setatem aut aliter teftari poterat , teftamentum fiat irritum quoad mobilia ? An8t, fi teftamento Hollan- dusuxoreminftituerit, 8cpofteamigretUltraje6tum, ubi id illicitum ? 28.3.12. An convalefcat teftamentum Hollandi in Hollandid con-
ditum , fed per migrationem ad ditionem UltrajeiSti- nam irritum fa£tum, fi is Ultrajecli impleat i8asta- |
||||||||||||||
|
tis annum ? An non, fi mutato domieilio rurfus in
Hollandiam revertatur ? ,28-3.13. Irritum etiam fit, non adita hereditate. Antunc ad-
. huc legata debeantur ? Anirritumfiat, fiteftatorca- pitis damnetur, aut fibi mortem confcifcat ? Etquid, fi comra damnationem reftkuatur ? 28.3.14. Quidjuris,fi teftamentum confultodeletum, incifum,
. corruptum fit? Quid, fi id contigerit in noftratibus teftamentis claufis? Quid, fi ex pluribus exemplarii bus unum 'corifulto deletum fit ? Quid , fi tantum exemplum incifum autdeletum? Quid, fifitexem- plum ex protocollo notarii defcriptum? 28.4.. 1. Qu_id , fi inconfulto, ateftatorevel tertio deletum fit, autincifum? Quid, fi muresilludroferint? 28.4..2. Quid juris , fi pars teftamenti deleta iit , circa deleta & non deleta ? Si fola fint inducla heredum nomina, an adhuc debeantur legata? Cui cedat hereditas, de- letis heredum nominibus ? An fubftituto, fi inftituti nomen deletum fit ? Quid, fi unius tantum heredis , nomen deletumfit,, vel omnium quidem, fed addi- to, quod teftator unum tantum heredem offenfum habebat? 48.4,3. Quando & ex quibus circumftantiis teftamentum pra:-
iumatur confulto vel inconfulto dcletum aut inci- . fum? 28.4.4. Ingtnuitsu.
Si ingenuus effe dicetur. 40.14.1. Inhibitio.
De inhibitione executionis ob appellationem, &atten- tatis, vide appellatio. Injuria.
Quid fit ? Qui eam inferre poffint ? An pupilli, furio-
fi , dormientes, ebrii ? An ebrii peccantes dolo ca-
. reant ? An 8e quo usque ebrietas aut ira in injuriis
. verbalibus excufet?' 47.10.1.
An & quando injuriam faciant magiftratus , judices,
fubjedtis ac litigantibus; praxeptores difcipulis; ap-
paritores executionem facientes; creditoresbonade-
bitorum occupantes, vel quafi debitorum, qui non
funt ? An maritus poft divortium petens ventris in-
fpectionem ; verberibus aut alia atrocitate abutens
maritali poteftate ? An patronus aut parens libertos
liberosve crudeliter coercens; aut magifter navis fo-
cium nauticum? Et ubi tunc conveniendus fit? 47.
10, 2.
An teneatur , qui in juriam inferri mandavit , fuafit,
procuravit? An qui alienojufiufecit ? Quid.fi juffu patris aut domini ? An maritus nunc conveniri pos- fit ex injuria per uxorem tertio fafta? 47.10. 3« Qui poffint injuriam pati? An volentes, infantes, fu- rioft ? Quid juris , fi quis fervis propriis vel alienis • injuriam intulerit? An ob verbales autrealesinjurias homini leviflimo 8c moribusindigno illatas detur aitio injuriarum? 47.10.4. An 8c quo modo defundtis fiat injuria verbalis autrea-
lis? AnScquomodotunc heredibus injuriarum a<Stio detur ? An & filiis, qui patris, poft obitum injuria affcfti, repudiarunt hereditatero ? 47.1 o.5-. An domini , poffeflbres bonse fidei , fruftuarii, inju»
riam patiantur per fervos kefos? An hodierni domi- tii, ex injuria famulis ancillisve fafta? An paterpe* fjlios in poteftate , aut emancipatos ? An roaritus, Jponfus , per uxorem aut fponfam ? An & quando fponfa, uxor, vidua, perinjuriam marito defundto |
||||||||||||||
|
47.10 9*
|
||||||||||||||
|
c
|
*.*... ....... ^
|
|||||||||||||
|
Quo modo literis fiat injuria? Ubi prsecipue de libello
famofo, carmine, hiftoria , comsedia, 8cc An fic famofus libellus , cui autor nomcn proprium addi- dit? An, fi in vago tantum fit conceptus, neccer- ta perfona defignata , quae laedatur ? An excufet ve- ritas in famoio libello objedtorum ? 47.10.10. Quo modo confenfu injuria fiat ? 47. 10.11.
Quo modo proipici poffit ei, qui injurias ab alio me-
tuit ? An fub pcena promittens , fe Titio injuriam non illaturum, teneatur ad pccnam , fi eam inferas uxori Titii? Qui dicit, injuriam fibi fa&amefle, id probaredebet. AnScdiesaclocusprobaridebeat < An probaripoflitper jurisjurandidelationem .< 47.10. 12. De antiqua pcena injurise. De aiEtione prxtorid inju- riarum, & de seftimatione injuriae; adquodtempus referenda fit? Ex quibus circumftantiis creicat ? An 8c ex habitu ac veftitu injuriam pafli.' Ex uno facto pluribus injuriarum a£tio nafci poteft, nec unus agens alteri prasjudicat. 47; 10.13. De adtione injuriarum civili ex Iege Comelia- Ob
quaminjuriam.quibus, autobquiddetur .47. io. 14« De criminali perfecutione extraordinaria. injuriae ; 8c quibus pcenis tunc rei coercendi fint, jure civili ac moribus? 47. 10. tf. De criminali publico injuriarumjudiciocontraeos.qui
miniftris facrorum aut facris ipfis injuriam inferunr, autlibcllosfamofos componunt; dcquepcenaeorum, ex jure civili 8t moribus. 47. io, 16. De aclione ad palinodiam. An civilis ancriminalisfit?
Aninfamet? Locum habetininjuriis verbalibus. An gc quomodo in his, quse fcripto publico vel privato illa- t32 ? In reaiibus locus eft deprecationi , noh recan- . tationi; uti 8c in verbalibus , fi exprobrata plenc, aut fere plene probata fint. An hodie injuriam pas- fus cumulare poflit uno libello a6tionem ad amm- dam honorabilem & frofitabilem ? An ac"tia ad pali- nodiam evanefcat morte ejus, qui injuriam paflus ? An perpetua fit ? An 8c in realibus ailio ad depreca^ . tionem 8c amendam profitabilem ? Quibus remediis prsefens vel abfens cogatur ad ameniam honorabi- lemi 47.10.17. Privati apud nos tantum agunt ad amendam honorabi-
lem 8c profitabilem ; 8c ex lege Aqutiid ad indem- nitatem. Criminaliter tantum agunt publici accufa- . tores. Quo modo hi fe jungant privatisinjuriarum agentibus .< A» tunc reus per procuratorem fe poffit tueri? 47.10.18. Ceflat a£tio injuriarum , fi quis eas ad animum non
revocaverit. An diflimulafle videatur, fi ad eas U- latas filuerit? -47.10.19. Ceflat, fi ex parte ejus, qui Isefit, animus injuriandi defit,
Unde id colligatur? Ubi de verbis per fe injuriofis, aut ambiguis; de interrogatisintuituartisfu3eacper- peram refpondentibus; de magiftratibus, prsecepto- ribus, oratoribus objurgantibus; honorem alteri de- cerni impedientibus ; per jocurh aut errorem quid admittentibus ; fui defendendi^causa quid objicien- tibus , injurias retorquentibus , aut retorfionis mo- dum excedentibus; tefti fibi adverfo quid ad fidem minuendam opponentibus. Etquid, finonpoflint plene probare objecta ? De agentibus aut excipienti- busdefpolioj defectum nataiium legitimorum aut Ttttttt», nobi- |
||||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||
|
D. Hadriani tollendo, vide poffefforia rtmtdiai
De interdi&o > quod legatorum. 43.3. i.&feqq, De interdi&o, ne vis Jiat mtjfoin fojfeflionem. 43.4.1,
& feqq.
Dc interdifto de tabulis exhibendis. 43.5-. 1. & fiqq. De interdicto, ne quid in loco facrofiat. 4^.6. r, De interdi&o , ne quid in loco publico vel itinere fiat.
43.8.1.
Dc interdifto, de loeo publico fruendo. 43 9.1. De interdi&o, ne quid invia publuufiat. 43. 10.1.
De interdidlo , ne vis fiat iter viamve publicam refici- enti, 43.11.1.
De interdiflis circa flumina&ripas. vide flumen.
De interdidto unde vi, in quibus rebus locum habeat» quibus competat, quibus non ; contra quos; & ad
quid? 43.16. i.&feqq,
De remedio juris canonici ex can. redintegranda.. In
quibus difterat ab interdi&o unde vi ? Quando ces-
fet? 43.16.7.
An vidua reftitui debeattanquam fpoliata, quse, cum
poflet rebus mariti incumbere pro dote recuperan-
da, fraude heredum mariti pofleflionem reliquerit.
& eideindenon folvatur? 24.3.9.
De interdicto uti poffidetis; in quibusrebuslocumha-
J beat; quibus competat; contra qnos; ad quidten-
dat ? Quis vincat in hoc interdi&o jure Canonico ?
Quis in beneficialibus? 43.17.1. &feqq.
De mandatis fpolii, novitatis , & mmutenentU, vidc
mandata curiarum.
De interdicto dt fuperficiebus. 43,18. \l De interdido de itinere ailuque privato utendo, vdre-
ficiendo. 43.19.1. & z»
De interdi£r.o dt aqua quotidian» & tftiva dneendd, &
de aqud ex caftello ducendd. 43. lo. i.^>i.
De intcrdicto , ne visfiat rivos, fpecas, incilia,fepta.,
reficienti vel purganti. 43.11.1't
De interdicto, ne vis fiatuttntiaqua tx fonte, vet pu~
teo , vel lacu, 43.11. 1;
De interdicto de tloacis, tum publicis , tum privatis.
43-*3-«-
De interdicto quod viaut clam. Quando ei locus fit,
in quibus rebus, cuidetur, contra quos, & quando
ceflet? 43.14.1. &feqq. &43.21-. 1. De interdicto de precario, vide precarium.
De interdicto de arboribus cadendis. 43.17.1; De interdicto deglande legenda. 43.28.1.
De interdicto de bomine Itbero exhibtndo. 43.19.».»
De interdicto de liberis exhibendis, 43. 30.1. De interdicto utrubu 43,31. 1,
De interdicto de migrando. 43. 31.1,
De interdicto Salviano. 43, 33, (,
Interdiciio.
Quibusrebus alicuiinpcenam interdicipoffit.' Anprje-
fes interdicere negotiatione, foro &c. ultra tempus
fuEe adminiftrationis ? An hodierni magiftratus? Art
horum interdictio territorio coarctetur ? 48. %%, 1.
.._,_ Intereffe.
Quid fit id quod intereft , latiore & ftrictiore fenfu?
Qualia lucra fub eocontineantur, qualia non ? An &
afFectionis fingulafis habenda ratio in eo quod inte- reft? • 4<r. ,.p. De diftinctione in aeftimando co, quod intereft, inter
cafus certos & incertos, & reftrictione ad duplumin cafibus certis. Et quid moribus ? Quid per eafus, per cafus certos , per cafus intertos denotetur in l. unic» C. de fent. qu& pro eo quod interefl. 4$-, 1.10. An peti poffit id quo intereft , ceflatum fuifie in prse-
ftando eo quod intereft . & fic deinceps ? An quis jure petat ufuras fortis . & ampiius id , quod inte- reft ? Quo modo nunc judices in definiendo eo, quod intereft, procedant ? 4f, 1. - (. An agi poflit ad id quod intereft , fi quis moram fa-
ciat in opere promifib inchoando, licet noadum elap- fum fit tempus, quo perfici potuit? 4f. 1.14. Si per unum ex pluribus heredibus obligati ad factum
ftet, quo minus fiat. An & quoufque tum is, tum rcliqui cohercdes obligati fint adid, quod intcreft i 29.1.18.
Inttr- |
|||||||||
|
nobilitatls allegantibus. ut impediant dignitatem fo-
lis nobilibus deferendam. 47.10.10. Pra?toria actio perit anno. Unde is incipiat currere ?
Mulier de ftupro fibi violenter illato intra fex fepti- manas in nonnullis locis agere dcbet. De duratione a&ianis ex lege Cornelia; judicii publici criminalis; a&ionis ad amendam honorabilem & profitabilem. 47. 10. ai.
Ceffat injuriarum a&iomorte inferentis &patientisin- juriam- Quid, fi ante mortem rei fitfa&a Iitiscon- teftatio ? Pro Iitis conteftatione eft, H reus ter cita- tus defuerit, & poft moriatur. 47.10.11. CefTatfatiffa6tione, paflo, tranfa&ione, jurcjurando,
revocatione verbalium injuriarum ante litem conte- ftatam ; remiffione j quo modo illa tacite fiat ? An per remifilonem a Isefo fa£tam ceflet hodie publica criminalis perfecutio ? An remiffio per unum fa- cta noceat aliis , qui ex eodem facto injuriam paffi funt? An patris remiffio noceat filio, aut vice versa ? 47.10.13.
Judicio civili injuriarum tollebatur jure Romano cri- minale; & vice versd. Prsetor tamen aliquando in- jungebat, ut criminaliter ageretur, Moribusutrum- que poteft concurrere, uti& ad indcmnitatem actio, quas non perimitur tranfactione fuper injuriis facta. 47.10.14.
Inofficiofa donaiio. De revocauda inofficiosa' donatione, vide donatfo, Inquifitfo.
Quid fit inquifitio generalis in crimen, quid fpecialis? Moribus antecedere folet accufationem. 48.1.17. De modo inquifitionis in crimen aliifque eo pertinen- tibus, de reo carcerato quantocius examinando, li- cet jam petierit libello remiffidnem a Principe. Qui examini poffint adefle , de non permiflo aditu ad reum ante examen, &c. 48.2.18, & feqq, Inflitmfo heredis,
Vide heres, Inflrumentum.
Quid fit inftrumentum ? An eo contineatur etiam in-
ftrumentum inftrumenti? 3;. 7.1.
Quid interfit inter legatum/«»f»i inflruBi & fttndi cum
inftrumento? De inftrumentis patriffam. lanionis,
piftoris, medici, pidtoris, pifcatoris &c. De inftru-
mentisdomus, villae, taberna:, caupona-, vineae. An
villsEinftrumentofuppellexcontineatur? An mola ad
inftrumenta aedium aut fundi pertineat ? 33.7.2.
An, legato fundo inftrufto , vel fundo &inftrumento,
velfundo cum inftrumento, & fund,a pofteaalienato,
adhuc debeatur legatum inftrumentorum ? & qualiuiri?
33-7*3-
Qus fequantur , fi fimphciter fundus legetur ? Qux.
fi, ut optimus maximufque efti Qux, fi fundus le- getur cumomnibus, quaeibifunt? Etquid, fi tem- pore mortis quxdam eo tranfiata fint fine tcftatoris voluntate? 33« 7«4- Infula,
Cui cedat infula in mari nata , & quid moribus cir-
ca infulas noviter dete&as feu inventai ? Cui in- fula in flumine nata , jure civili & hodierno ? Cui alluvio infulas & alveus defertus inter infulam & agros trans flumcn fitos, fi egrediatur latitudincm fundi, cujus intuitu primum acquifita fuit ? Et quid , fi nata fit ante fundum fru£luarium ? 41,1.17. Interdicla.
De interdi&is & atftionibus in fa&um , qute pro his
competunt. Anolim cum interdi&is quaedam aftio- rtes concurrerint? . ■ 43.1.1. De interdiftis, quas edam continent caufam proprie-
tatis ? An tale quoque fit interdi&um de homine li- bero exhibendo ? 43.1.1. Recenfentur plures interdiftorum divifiones. Andentur
interdi&a, quse fimul fint adipifcendas & retinendae vel recuperandx pofietfionis? 43.1.3. Aninfament? Quoufquein iishabeaturratio fru&uum
&ufurarum? 43.1.4. De interdi&o, quorum bonorum, contraquos, inqui-
bus rebus, & ad quid , locum habeat. 43.». 1. De remcdio poficfiorio juftiniani tx U nlt. C. 4$ tdffio
|
|||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
fius rei feudalis traditionem facere debeat ? An , ll
duo diverfis temporibus de eodem feudo per fym- bola inveftiti fint, 8c pofteri inveftito naturalis p os- feflio fit tradita, hic potior fit ? 38. D. 38» An inveftitura fine teftibus fieri poflit ? Quid , fi per
confeflionem domini , vel per fcripturam fine tefti- bus probari poflit ? An in prima inveftitura tefte» idonei fint, qui tunc, cum adhibentur, non funt curiae pares ? Quid, fi adhibiti fint teftes, qui non funt curiaa pares, 8c dominus fateatur, eam fa&am efle ? An 8c adhibendi teftes curia*. pares, fi clericus inveftituram faciat ? Si nulli aut non idonei ejufdera curiae pares fint , qui tunc adhiberi debeant i 38. D. 39.
An ad inveftituram neceflario requiratur icriptura, quae dicitur ireve teftatum 1 ■ 58. D. 40. An jusjurandum fidelitatis praecedere debeat invefti-
turam , anpotiusinveftiturajusjurandurn ? ;8. D.41. Cur introdudta rcnovatio inveftiturse ? An inea aliquid ex primo tenore inveftiturae, vel in jurisjurandifor- mula , mutari poffit ? Si quid mutatum fit , an 8c quando id ratum iit ? Et quid hic in Hollandia ? Nul- lus apud nos de feudis litigare potcft, nifi prius in- veftitus; hinc uterque litigans inveftitur. Petenda rcnovatio, mutato domino vel vafallo. Quid inter- fit inter eam, quae mutato domino, 8c eam , qux mutato vafallo fit ? 38. D. 98. Si plures unius vaialli fucceflbres fint, an finguli re-
novationem peteie 8c fidelitatem praeftare debeant, fivc diviferint, five non diviierint ? Et quid, fi uni totum feudum ex divifione cefferir? 38. D.99. Pluribus in feudo HolJandico inftitutis , interim intra
legitimum tempus unus eorum , nomine omnium, petit renovationem, 2c fi poftea uni cedat fcudum, is rurius fuo nomine eam petit, licet prius nnmine omnium inveftitus fit Curaror bonis defundti da- tus renovationem inveftiturae petit, iterumque em- tor , non item , fi bonis debitoris latitantts curatbr datus fit. Quid, fibonis ejus, quibonis ceifit? 38. D.ioo.
Si in Hollandia fcudum intcr plures dividatur , fingu-
larum partium nomine renovatio petenda 8c integra
Jaudimia folvenda , cxcepta, prima vice. Alibi , ubi
feudafuntdividua, laudimiapro partibus fingulis tan-
tum pro rata. An coniolidatis partibus feudi, etiam
invito domino , ccflct multiphcatio renovationis 8c
laudimiorum ? 38. D. ■ 01;
Si primogenitusfeuduradelatumnonadmittat, fedfra-
triminorirelinquat, duplicatalaudimiapra:ftanda. An
& quadragefima jeftimationis fifco, quafi ex aliena-
tione? 38. D. ioru-
Si plures fint domini direcli , femel tantum petenda
renovatioja quodominotunc peteuda? 38.D.103.
Quid juris circa renovationem, h* feudum ad corpora
vel collegia pertineat, vel ad pupillum, jure feuda-
li ac moribus ? An petenda renovatio , fi vafallus
partem, quam alienaverat, redimat vi pacli de rc-
trovendendo ? 38. D. 104.
Intra quod tempus pctenda fitrenovatio? An hocqur-
rat ignoranti ? An partium confenfu arctart vel pro-
rogari poflit ? An folius domini voluntate ar&ari?
Quid juris apud nos, fi primus fucccflbr , non pc-
tita rcnovatione , mortuus fit, vel pcr plures , fibi
ordine fuccedentes, renovationispetitio neglecla fit?
38. D- ioy.
Pro inveftitura 8c renovatione ejus hodie , non |ure feudali, folvenda laudimia 8c curialia } non tamea pro primii vice, fi vafallus propriam rcm convertat infcudalem. Qualia laudimiaprseftanda fint, 8cquo modo nunc aeftimari foieant? Si altcrnative debcan- tur, vafalli cle£tio eft Quae laudimia8c curialiapro magno, medio , parvo feudo prreftanda in HoMan- dia , ii nihll ccrti ab initio deftuitum fit ? Si unius anni fructus laudimii nominc lblvi debeat, vaiallut liberari nequit praeftando decem florcnos Quo modo unius anni fructus confiderandus ac «ftimandus fit? 38. D. 106.
Alteri uiufructu, alteri proprietate feudi legatd , an 8c
quaudo proprietariusrcnovationempctat &laudimia |
|||||||
|
Interloeutio.
De fententiis interlocutoriis, vide fenttntia.
Interpretatio. Ubi nulla in verbis ambiguitas, non admittenda volun-
tatis qussftio. An novd opus iolennitatc , fi tclbtor verba fua interpretetur ? 34. f. 1. Si lexinterpreteturdubiam voluntatem» nonrccurren-
dum ad ufura teftatoris , aut morem regionis. Le- gans praedia , quae potTidet , an 8c comprehcndat praedia fibi.pignori data ? Quid juris, iidi&um» Sejo cum dttcentis , qu& apud eum depofui , trecenta lego ? Quid, fi fcriptum, ftmdum beres meus Attio cum Dione h/l&vii fervo dato ? Quid , fi habens Flac- cum fullonem 8c Stichum piftorem, leget Flacsum pijiorem ? Quid , li uni fervos textores, alteri ver- ms legtt, 8c quidam vernse fimul textores fint ? 34-f«*-
Quid juris, fi filio nafcituro plus, filise «afciturse mi-
nus relinquatur , & fimul edatur filius ac filia ? Si centum legentur filio vel filise nafciturx , an fingu- lis centum, fi plures edantur? Gemellis natis, quis primus praefumatur editus ? In comraorientibus uno cafu quando alter alteri credatur fupervixifle? Eitan prcefumtio talis pelli poffit depofitione unius teftis ? 34'*» 3-
Quales regulse fervandae a Jurifconfultis 8c judicibus in
interpretandis dubiisvoluntatibus, quas nec teftator nec lex expofuit ? Et quando voluntas ob defecium interpretationis inutilis fit ? 34- 5"- 4- Apud quos quserendi cafus dubii ultimarum volunta-
tum? 34-f'f- Interruptio poftjjionis
Vide ttfucupio.
Intextura,
Quid juris, fi quis alienam purpuram fuo panno in-
texuerit, aut alienam lanam purpura infecerit? 41. ,1.21.
Inventarium. K
Vide repertorium.
Inventio.
An ad acquifitioncm per inventionem fufrlciat vtdifle
rem , fi alius eam prior occupet ? An haec locum
habeat in deperditis ? An inventor deperditorum pe-
tere poflit praemium inventionis, licet non promis-
fum ? Quid agere debeat inventor deperditorum ?
Cui cedantdeperdita, fi non vindicentur a domino?
An 8c quando cedant inventori bona jadta navis le-
vandje causa? An 8c bona naufragorum? 41.1.9.
Inventio in quibus rebus locum habeat? 41.1. iOr
De inventis rebus derelidtis, 8c agris dcreli&is» ndede-
reliilio.
De thefauro invento, vide tbefaurus. De inventis metalli fodinis, lapicidinis, gemmiseffbs- fis, jure civili ac moribus. 41.1.13. Inveftitura.
Conftituitur feudum inveftitura, quaevela&u, velor- dine natura , fequitur ad caufas acquirendi feudi. Praefumitur, aut nngitur fa&a , fi judicatum, rem feudalem efle ; aut feudum ptaefcriptione acquira- tur. 3S.O.31. Sine Inveftitura feudum regulariter non conftituitur.
Anproinveftiturahabendum, fidominus vafallo di- cat, vadein pofleflionem fundi, & teneas illum pro feudo? 38. D. 34. Unde dicla inveflitura ? Qujd fit inveftitura propria 8c
impropriai 38.D. 3f. Qu» in inveftiturl requirantur ? Ubi de promifiione
fidelitatis, feu homagio. Quando jusjurandum fide- litatis non praeftetur, manente tamen ad fidelitatem obligatione? Ubidefpecialipadto, 8c deecclefiafeu- dum accipieute , 8c pupillo. An tutor pro pupillo jusjurandum fidelitatis praeftetjure feudali 8thodier- no ? An & quando per procuratorem praeftari pos- iit, ? De formula jurisjurandi fidelitatis, 8c quae eo contineantur? 38. D- 36. Qualia reverentise 8c fubjedtionis figna per vaiallum ,
inveftituram accipientem, edendafint? 38. D 37. Qualia figna aut fymbola inveftiens adbibeat ? An poft figni alicujua corporei traduionem adiius ycram jp- |
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
Vat ? Ffuctuarius ,~ aut cui doarium ex feudo aflig-
natum, an petat renovationem , aut laudimia prge- ftet ? An non coofirmarionem juris fibi conftituti? An una fufficiat confirmatio, fi pluribus feudisejus- dem Curite imponatur ufusfructus? An pro divifio- ne vel oppignoratione feudi laudimia folvi debeant? Ancurialia? Quidimerfitinterrenovationeminvefti- tura; 8c adtus alicujus confirmationem ? 3S. D. 107. Inundatio. Inundatio an mutet dominium ? An pifcatione quis fibi poffit eonfervare jus in agros ihundatos ? An 8c quando moribus agri inundati cedant Principi ? An domini, 8t aliijus in rehabentes autjurildi&ionem, cogi poffint ad agros ficcandos ? Quo ufque contri- buant ad exficcationem . qui habentjus decimarum, reditus , cenfus &c. Nihil refecandum aut effbdien- dum prope aggeres inundationem impedientes, De praemiis, quibus homines invitanturadagros ficcan- dos, vel inculcos colendos. 41.1.19. L.
Laudimia.
De Laudimiis, vide inveftitur*.
Legatum. Quid fit legatum ? Si teftator legatario donet rem le-
gatam , an in dubio magis prarfumenda fit efle do- natio inter vivos, an mortis causa ? 30,1.1. Sublata eft differentia inter legata 8c fideicommifla j
ut 8c inter legata damnationis, vindicationis 8cc. 30. i,i.
Qui poffint legare ? Quibus recle legetur , vel npn ?
An jam mortuis, apud hoftes captis, fervis domini deportati? Si extraneo inftitutO leget cognatis proxi- mn , qui videantur defignati , 8c pro quibus paiti- bus? 30.1.3. Heres a fe ipfo legatum capere nequit , ratione civili
8c naturali. Inutile eftlegatum datum heredi exafle. Quid, fi heredi ex affe inftituto 8c Titio legatum fit? Quam partem ex legatocapiat heres, cui ex femiffe inftituto & duobus aliis extraneis fundus legatuseft? 30.1.4.
Quae pars cuique ex legato cedat, fi teftator omnibus
neredibus , in partibus inxqualibus inftitutis , rem unam fimplicilegatoreliquerit, exemplisexplicatur. 30. i.f.
Quam quifque partem capiat, fi ex pluribus heredibus
uni, aut quibufdam tantum, res legetur ? Et an hse juris civiJis determinationes adhuc hodie fervandx 30.1.6.
Si non fimplexlegatum, fed prselegatum uni, autqui-
bufdam, aut omnibus heredibus relicrum fit, qua- les tunc partes finguli, 8c quo jurc, capiant? Ecan in praelegato heres a fe ipfo capere poffit ? 30. 1,7. An regula , quod nemo a fe capere poffit , ctiam in
mortis causa donatione obtineat? 30. r.8. An legart poffit res incapaci, ut is eam reftituat capa-
ci ? An poliri ftatutaria gratificationis inter conju- ges prohibitione, conjuxconjugilegare poffit pecu- niam inter pauperes diftribuendam ? 30. r. 9. Quibus temporibus legatarius debeat capax efle legati
puri 8c conditionalis ? An incapaci legari poflit fub conditione ,fi aliquando c/ipere potuerit, 8c quando tunc debeat capax efle ? 30. 1.1 o. Qm" poffint legatisgravari? An8c heredesab inteftato?
An & heredes legitimi impuberis filiif per patrem ejus? An 8c fubftituti ? An fubftitutus filiif. impu- beris exheredati ? Quando fubftitutus iifdem intelli- gatur gravatus legatis, 8cfideicommiffis, quibusin- ftitutus ? Quando non ? 30.1,11. An gravari poffit legato , qui nec exprefsa nec tacita
, defun&i voluntate, fed cafu heres fit? cujus exem-
pla dantur. Et quid moribus? 31.1.i*.
Teftator vel unum in folidum , vel omnes virilibus
aut hereditariis portiontbus gravare poteft. An.fi jufieric corpus hereditarium ab uno praeftari , eum videatur in folidum gravafle ? An legatarius unum io folidum gravatum jn folidum convenire poffit ? .30.1.13.
|
|||||||
|
An gravari poffint legatarii , fideicommiiTarii, morttd
causadonatarii, mortiscausa capientes? An maritus ab uxore, qua: eidonaverat? An 8c debitores defun- clij & quis tunc effe&us? An donatarii intervivos? 30. 1.14.
Heredes ultra vireshereditatis gravari poflunt, nonle-
gatarii, exceptis quibufdam cafibus. 30. i.ij*. Recenfentur cafus, quibus alii videntur honorati, alii
legatis gravati, ubi de municipio, pupillo honorato, tutore & fimilibusgravatis, 8cde gravati heredishe- rede. Vere non honoratus , gravari nequit- An 8c quando, pofita ftatutariacommunione, excommu- ni mafsd folvendum, quod unus conjux vcl uterque fimul legavit. 30.1.16. Quales reslegari poffint? AnSc, quseapudhoftesfunt?
An res in genere? SiteftatOrleget genUsrerum, ve. luti, fupellectilem fuam , 8c prsemiferit vel fubjun- xerit quafdam generis illius fpecies. An tunc pra> ter fpecies recenfitas debeantur aliz fub illo genere contents? 30.1.17. Quae contineantur legatis ntobiUbus "fine certi loci ad-
je&ione ? An merces venales , numerata pecunia ? An & ea, quserepofita, utfcenori aut inemtionem pradiorum collocentur ? Anatliones? Quaecontine- antur legato mobilium certi loci ? An nomina, quo- rum inftrumenta in eo loco funt ? An pecunia ptse- fidiicausa ibi repofita s 8c quid illafit? Qualisregu- la in hisobfervanda ? 30.1.18. Legaripotelthereditasdefunclo relifta, pars quota he-
reditatis vel bonorum ipfius defundti. Quis tunc ef> fedtus :' Quid interfit , an quota hereditatis detur titulo inftitutionis, anlegati? Etutrum parsheredi- tatis, anbonorum, legetur ? Si taberna, armentum, familia legetur.an unum, an mukiplex fit legatum? 30.1.15.
Legatur 8c nomen feu actio , qus cedenda etiam ad
ufuras fonis adhuc debitas ,• una cum actionibus ac- cefloriis. An heres tencaturpraeftaredebitorem locu- pletem ? An non faltem , fi teftator leget expreffe rem aut quantitatem fibt debitam ? Quid, fileget actio- nem in judicium jam deductam? Utiles actiones le- gatario 8c fine ceffione competunt. AnBcaccefforise, quas heresdemumparavit ? 30.1.10. Quid, fi teftator leget Titio, quod Masvius debet, 8c
is nihil debeat? Et quid, fi exprimat certam quan- titatem tanquam fibi debitam ? Quid fi leget fibi fub conditione debitum ex contractu vel legato ? 30.1.11.
Quid, fi nomen extinctum fit confufione, accceptila-
tionei legatoliberationis? Quid, fiteftaroripfecum effectu exegerit? Undecolligi poffit, teftatorem vo- luiffe, ut legatum nominis exacti adhuc ratum ma- neat? Qniid,' fi debitum novaverit; autfponteobla- tum acceptaverit? Quid petat legatarius , fi nomen quidem extinctum , fed legatum adhuc ratum fit ? 30.1.11.
An evanefcat , fi teftator nomen jam judicio exigere
cceperit, fedantefolutionem mortuusfit? 30.1.23. Quid , fi teftator, cui debtbntur Stichus aut decem ar-
bitrio debitons. leget alteri Stichum fibi debitum; vel uni Stichum alteridecem? Quid, fi, cum habe- ret duosdebendireos, veldebitorem & fidejufrbrem Gajum ejp Lucmm, leget uni, quod fibi Gajus, al- teri, quod fibi Lucius debet ? Quid , fi poftea alte- ruter eorum acceptilatione, pacto, legato liberatus fit? 30.1.14. Quid debeatur, fi calendarium , feu nominumuniver-
fitas legerur? An etiam pecunise exactae'? An in ca- lendarii rationem de novo tranflatae , vel calendarii rationibus exemtK ' L.egato certo nominum nume- ro ex calendario arbitrio legatarii eligendo , cujus temporis calendarium fpectandum fit, facti teftamen- ti, an mortis? 30. i.if. Legatur res heredis, 8c aliena. Quali pretio hsec fic
redimeHda? Praeftanda res heredis, licet teftator pu- taverit', eam fuam efle: aliena demum tunc , cum teltator fcivit alienam effe, 8c id probat legatarius, exceptis paucis cafibus, qui recenfentur. An heres .liberetur a rcdimendi aeceffitate, fi rcsaliena admo- dum
|
|||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||||||
|
jus? An 8c pro fumtibus ad confequendufn legatum
fadtis , in quos heres damnatus eft? jG. 1.41, Qualia legata judicio famil. ercikundse petipoffint?
30.1,44.
An legatarius legatum privata autoritate occupare pos-
fit, invito poffeffore ? Quid , fi teftator ei hoc jus dederit? An poflit via exeeutiva confequi ? Et quid rnoribus? 30.1.4**. Quisqueherestantumfertonuslegatipro eaparte, qus.
heres eft ; licet refpedtu rei individuse in folidum conventus ac condemnatus fit, regreffum tunccon- tra cjcteros habiturus, nifi aiiud teftator voluent: 8c quando videatur aliud voluiffe? An unius inopiacce- teros gravet ratione legati ? An portio deficientis accrefcat reliquis heredibus cum onere legati ? 30. _. 1.46*.
Si unus,tanquam ex affe heres , gravetur legato , 8c
poft ei alius addatur, vel aliusprsetergravatumgra- vanti fuccedat, fcienti, velignoranti, alterumquo* que fucceffurum , an prior integra legata prxftet.} Quid, fi gravetur ex affe inftitutus, qui ex ftatuto fola mobilia caperepoteft? 30.1.47. Prseftanda. cum rebus legacis accefliones earum. Qu^se
, illse fint ? Frudtus 8c ufurse legatorum ex quo tempo-
redebeantur? 30.1,48«
An pro rebus pecunia , aut pro pecunia res legatario
invitodari? An non, fi heres peculiari ducatur af- feftione in rem legacam ? Si eleiftio heredis fit, an rem, an seftimationem dare velit, an partim rem, partim seftimationem dare poflit ? Recenfentur ca- fus, quibus heres vel poteft vel cogitur dare rei le- gatseseftimationem. 30.149. Qualis culpa per gravatum prscftanda, fi beres vel le-
gatarius legato , vel heres univerfali fideicomrniffc* gravatus fit? 30, i.fo, An 8c culpse accenfendum , fi tignum legatum sedibus
junxerit, vel rem legatam in funus impenderit, vel fervum fuum legatum manumiferit vivo autmortuo teftatore ? Quid agerc debeat hercs , fi dubitetur, an res legata fuperfit, nec ne? 30, i.fi. Parte legatse rci exftinfta, an quod fupereft debeatur?
An rudera vel area, exufta. domo ? An corium aut cornua peremto bove ? An equi fuperftites , fi ex |
||||||||||||||
|
dum diflkilis comparatu fitl 30.1. j<5.
Si teftator rem fuam, fed akeriobligatam.Ieget, quis
pignusiuat? Quid, fi alius in re legata ufumfrudtum Iiabeat ? Quid, fi rei legatce impofitum fit onus ta- le, ex quo metuenda dorainii amiflio, an hereseam liberarc debeat ab illo onere? An 8c ifervituteprK- diali, vel reditu irredimibili, qui prsedio Iegaco im- pofitus ? Si teftator condudtor fru&um condudtio- nis alteri leget, quis penfionem folvat? 30.1.17. Quid juris , fi quis leget rem fibi cum alio commu-
«cm ? Quid, fi fundum fuum vedligalem ? Quid, fi rem fibi & heredi communem ? Quid , fi teftator poftea partem alteram rei communis redemerit? Quid, fi conjux leget rem fibi & conjugi ex ftatu- to communem? 30.11.18. Res legatarii propria ei fub conditione, non pure, le-
gari poteft. Quid, fi teftator in relegatarii habue- iit jus fuperficiei, emphyteufios, ufusfrudlus , pig- noris? Quid, fi tertius hsec jura habeat in re legata- rii; aut jus fervitutis prcedialis ? An heres pretium folvat, fi legata fit res legatario vendita 8c tradita, fed pretio non foluto f Redte legatur res legatarii, quoties dominium ejus ipfi auferri poteft ex cau- sa jam nata , rcdte quoque seftimatio rei legatarii. 30. 1.29.
Res extra commercium pofita legari nequit pure vel
fub conditione , nec seftimatio debetur. Quid , fi iit in commercio heredis , non legatarii, vel con- tra ? Si legatarius fideicommiflb gravetur , incapa- citas Iegatarii non obeft fideicommiffario capaci. 30. 1.30.
Quid, fi teftator fuum fervum alteri leget, Scipfifer-
vo leget libertatcm , pure , ex dic , vel fub condi- tione? 30.1.31. Tignum sedibus jundhim an 8e quando Iegari poflit ju-
recivili, vcl moribus? 30.1.32« ;An fi res omnino, vel certisperfonis.velutiimmobilis
tutori, conjugi, prohibeatnr legari , seftimatio de- beatur ? Et quid , fi exprefle rerum talium seftima- tiolegetur? An tacite videantur ftatutoprohibitsele- gari res illse , quse jure prsecipui cedere debent pri- mogenito, autconjugi? 30.1.33. Si idem corpus, aut eadem quantitas , fsepius eidem,
ab eodem, eadem vel diverfis fcripturis Iegetur, an femel, an fsepe debeatur? 20,1.34. Xiegari poffunt fadta. Heres per teffiatorem damnatus
rem duobus vendere, ancogi pofllt uni partem ven- dere, fi alter emere nolit? 30. i.if. An legati prseftatio conferri pofllt inarbitriumheredis?
An , cui dare velit , 8c quibus penfionibus ? An ia arbitrium legatarii ? Et an tunc purum , an condi- tionale legatum fit ? An in arbitrium tertii exprefle vel tacite? 30.1.36. Agnofcidebetlegatum, ut peripoflits idquecumone-
re addito. An pro parte agnofci , pro parte repu- diari poflit, fi una vel plures res legata. fint ? Qitid, 11 plures* fint unius legatarii heredes , vel plures do- mini? An heres repudiare hereditatem, 8c legatum agnofcere? 3°-l'$7' De adtione ex teftamento. In quibus legatis locum ha-
beat, 8c contra quos? Stridti juris cft, fed in variis imitatur adtiones bonse fidei. 30.1. 38. Pe rei vindicatione pro legato , & fundamento cjus.
Quo fenfu dominium rei legatse redta via tranfeat a. defundto in legatarium, 8c quando? Quse legata per vindicationem peti nequeant. 38.1.39. De adlione hypothecaria. An illa divrdua fit, fitefta-
tor expreflc pignus prolegato conftituerit teftamen- to? An teftator hoc jus bypothecse adimere poffit? An hoc jus competat etiam heredi ex re certa infti- tuto ? An 8c legatario annui Iegati? 30.1.40. An competat, fi non heres , fed legatarius legatogra-
vatus fit, 8c in quibus tunc bonis ? Qualia defuncti bona, 8c quo usque, affedtafint, cum plures here- des legato gravati funt, vel unusexpluribus, velex pluribus gravatis quidam jam folverunt? 30.1.41. An hsec hypothecaria etiam detur contra tertios rerum
defundli pofleffores? 30.1.4?.. Art & pro uiujis ac fradtibus leeatonim cooipetat boc
|
||||||||||||||
|
quadriga. unus perierit i
|
||||||||||||||
|
,fX.
|
||||||||||||||
|
Quando ob culparn heres aiftione ex teftamento, quan-
do ex lege Aquilia conveniatur? 30, lijj. Quo modo confultum fit legatario , fi res legata non
heredis, fed tertii faiEto perierit? 20.1.5-4. Quld juris , fi ex lana legata. veftis , ex materia na-
vis, exauropoculum, expoculo maiTafacTafit, vel area. legatse domus impofita vel domus deftruiSta 8c alia repofica ? Quid, fi paulatim in totum refeclaJ 30. i.ff.
Recenlentur cafus, quibus ad legatum agunt, qui in ler
gando nullo modo, ve! non principalircr, nomina- ti funt .• 8c quidem vel foli , vel cum nominatis. Quo raodo cavendum fi.t heredi per eum, qui pri-s, mus agit, fi 8c alcer agere poffit ? 30.1. f6. An legatarius rem unam fibi legatam poflit partim ex
teftamento adlione, partim vindicatione petere? Et quid, fi plures heredes unius Iegatarii ? 30.1.5-7. Ubi legata peti debeant ? 30. 1. fS.
De jure accrefcendi intercollegatarios, videaccrefeen-
dt jm. De annuis legatis, 8c annua, bima, trima die relidlts »
vide annmitn legntum. • Dc reditu legato, vide reditus.
Dcfervitute kgata, quando dies ejus cedat?* 4_L-?\**
De dote prselegata , vide dos.
Deoptione vel elediione legata, vide eleilto.
De tritico.vino vel oleo legato, quid 8c quan.um vi-
deaturlegatum? Quandonihildebeatur 1 Etcuicora- petat elcdiio ratione qualitatis? 33. 6.1. t^ftq^. De inftrudto vel inftrumento legato, Vide infirutnen-
tum. De peeulio legato, vide peculium.
De penu legata, vide ftntH,
De fupeHedtile legata, vjde fupellex.
De aUmentis 8t cibariis Iegatis, vide atitrnntti
V v ? v v v v pc
|
||||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||||||||||||||||
|
cutft ex intermedio matrimonio exifteret filius legi-
time natus? xf- 7. 11.
An necefle, ut Iiberi per fubfequcns matrimonium le-
gitimandi adftent tempore nuptiarum ? An , ut in-
|
|||||||||||||||||||||||
|
De auro, argento, mundo, ornamentis, vefte, ftatuis
legatiSi Vide aurum, mttndus, ornamenta, vefiis, ftatun, De liberatione legata- Vide liberatto. _
De debitore legante, quod debet. Vide debitum.
De adimendis & transferendis legatis, vide ademtio legati.
De rcbus dubiis, vide interpretatio.
De legato pcenae causil, vide posna.
De his quse pro non fcriptis habita, vide caduca.
De his.quibusutindignis, vide tndignm.
Quando dies legatorum cedat, vide cejjio diet.
De cautione legatorum nomine, vide catttio*
Legatus. Qua folennitate legati ad alias gentes mifli, eorumque
■ miniftri poflint teftari? Et quid de delegatisadCol-
legia Ordinum 8cc *8« 1« '4'
Quot generum legati fint ? De inviolabilitate legato-
rum a populo libero ad populum liberum*miflbrum, ratione perfonae, bonorum, comitum. sedium, etiam jurc Hollandico. 5-0.7.1. De Iegatione liberaU non libera. Abfentes libeii lega-
tione non gaudent juribus legationum. De lega- tioae gratutu & non gratuita, 8c viatico, feu lega- tivo. fO.7.1. De modo conftituendi legatos municipiorum. QuiSc
quot fuerint eligendi ? An & unus potuerit plures legationes fufcipere? Quo ordine quisque in muni- cipio debuerit legatione fungi? Ex quibus caufisex- cufare fe potuerint a legatione? An ea fungi potue- rint per vicarium; 8c pet qucm; & quid moribus? Quando biennii vacatio competierit legatione per- fundtis? Anfilio oblcgationem patris? Anquiaquis proalio vicariumlcgati munusfubiit ? f o. 7. 3. De privilegiis legatorum municipalium. Ubi de jure
revocandi domum i 8c an ac quando, quibusque in caufis, abfentesin patria defendi debuerint ? Exquo, & ad quod tempus gavifi fuerint jure abfentium rei- publicas causa ? An morientes inmuneredebeant via- tica accepta reftituere collegis aut reipublicat ? f o. 7.4. An hi legati potuerint dorta accipere , aut legationem
deferere ? An 8c quatenus privata fua vel aliena ne- gotiacurare? Et quid moribus? j*o. j.f. Denoftratium ad comitia 8c collegia varia delegatorum
jurecirca in jus vocationes, 8c arreftationes ; jusdo- miciliij deque adeunda eorum hereditate cum bene- ficio inventarii; aut in eam fucceflioneabinteftato; de folennitate per eos inteftamento, 8c aliis adtibus adhibenda. Quo usque fubfint legibus loci, ubi le- gationis causa morantur? De damno iis reparando, quod tortuito pafii funt^ 50.7. 6. Legitimatio.
Quidfit legitimatio? Quot modis fien* potuerit; an8c
peradrogationem, autJ?/»nominationem? 2^.7.4. De legitimatione per oblationem curix,8c effectibus ejus:
dcfiliiiHegitima. nubente decurioni. An hoc modo fpurii 8c incuftuofi potuerintlegitimari ? *f • 7- f- Quando 8c per quos indu&a fueritlegitimatio perfub-
Tequensmatrimonium?QuifinterTecl:usejus. 2f. 7.6. An nepos legitime natus ex filio nattirali fiat avo legi-
timus, fi is vivo vel mortuo filio naturali concubi- uam ducat in uxorem? if'7'7* 'An per fubfequens matrimonium legitimari poflintfpu-
rii, nati ex ligato 8c foluta, vel foluto 8c ligata ? Et quid, fi folutus 8t ligata putaverint» maritum jam mortuum efle? if. 7.8. An 8c inceftuofi ? Quid, fi folo jure civili inceftusfue-
rit, 8c.difpenfatio ad riuptias poftmodum obtenta iit ? An nati ex illo vel illaV quse nuptias cum im- potente contraxcrat j 8c potenti fe junxerat, ante- quam matrimonium prius nullum declararetur ? An natus ex clerico in minoribus ordinibus conftituto ?
Er quid juris apud nos f if. 7.10. An legititttatio per fubfequensmatrimonium inagone
mortisfieri poflit ? Quid, fi poft nuptiasconcubitusfe- cutus non fit ? An impediaturlegitimatio per id, quod inter concubinatum 8c nuptias cum concubina aliud matrimonium interceflerit ? An tunc primogenitu- saijure gaudeat, quiex concubini primogenitus eft, |
|||||||||||||||||||||||
|
ftrumenta dotalia interveniant?
|
|||||||||||||||||||||||
|
iy.7.11.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Quid fit legitimatio per refcriptum Principis ? Quales
ita legitimari poffint ? if. 7.13. An legitimatio hsec fieri poflit exftantibus liberis legi-
time natis? An 8c poft mortem patris naturalis? Et quid his in cafibus operetur rcipecTu fuccefiionis ¥ An ita legitimati fuccedant patri, fi ispoftlegitima- tionemfufcipiatlibeioslegitimenatos? if. 7. 14. De fuccefiione liberorum legitimatorum , quocunque
legitimationismodo. 38.17. io, An ad hanc legitimationem vivo vel mortuo patre fa-
cT:am requiratur confenfus cognatorum, 8c quid mo- ribus? ' *f-7-J5". Legitimatio haec a quo Principe petenda ? An in uno
territorio legitimatus ubique habeatur prolegitimo? af.7. 16,
Legitimatio per refcriptum pertinet ad majeftatica.
2^.7.17.
Lenocinium. An 8c quando maritus retinens uxorem adulteram, le-
nocinii reus fit ! 14.2.5-. De fornicatione cum muliere inhonefta., & pcena.
48.5-. 1.
De pcenis dominorum ancillas,parentum filias , pro-
pinquorum propinquas, nutricum puellas fuae curse commiflas proftituentium. De lenonibus ac lupana- riis non tolerandis. De his, qui jedes fuas lenoni lo- cant. 48. f.u Quando maritus intelligatur lenocinium uxoris exer-
cuilTe? Et quo modo ob id puniendus? 48. j".2i« Lenocinii crimini quinquennio prsefcribitur. 48. f. n.
Liberatio. Liberatio an tacite legetur , fi chirographum legetur,
aut pignus pro debito obligatum ? Quid juris, fi praeter nomen , cujus liberationem teftator legat, nihil habeat, 8c tamen aliis quoque leget? Quartdo ad tempus, quando in perpetuum legatavideaturli- |
|||||||||||||||||||||||
|
beratio ?
|
|||||||||||||||||||||||
|
34.3.1.
|
|||||||||||||||||||||||
|
Liberatio legatuf debitori teftatoris , heredis , tertii,
fidejuflori teffatoris. An debitori inopi, vel ex ma- kficio debenti , vel tantum naturaliter ? Si legetur non debenti , an is petere poflit rem , cujus quafi debitse remiflio fafta ? An tutoperpetuS exceptione ? An adverfario litiganti, qui bonam aut malam cau- famfavet? Quisfenfus l. tf.ff. h. t.} 34.3.2. Quis fit effe&ushujus legati indebitoreteftatorisSc he-
redis? Quando debitor pafto, quando acceptilatio- neliberandusfit ? Quid, fi conduclorilegeturlibera- tio a condudtione ? Quid fi, cum Sthbm aut ra»,*. pkiiu* deberetur , teftator vetet Stichufil peti? Quid juris in legata liberatione conditionali debiti puri ? Liberatione ad tempus legata , an medii temporis ufurae debeantur ? 34.3.3. Quo modo hodie legatarius obtineat effe£tum Jibera-
tionis legatse? Et an peti pofiitid, quod intereft, fi heres legatariumliberare nolit'? 34.3,4. An hoc legatum liberet a debitis poft teftamentum
contraftis? Anabufuris, quarum dies anteautpoft conditum teftamentum ccflit ? An ab adtionibus iri |
|||||||||||||||||||||||
|
rem ?
|
|||||||||||||||||||||||
|
34 3- f-
|
|||||||||||||||||||||||
|
An corruat hoc legatum, fi hercs vel teftator debitum
exegerit, vellegatariushisfponfe folverit? Aut intec debitoremacteftatorem novatiofaclafit? 34. 3,6. Quiseffedtus, fidebitori teftii,vel fidejuflbri teftatoris,
liberatio a teftatore legata fit ? 34. 3. 7. Liberi.
Qui fideicommifTum rclinquit liberh fratris vel extra-
nei, ( kinderen ) an 8c nepotesvideaturcomplexus? 36.1.22.
De agnofcendis liberis, vitie agnitio libcrortmi.
De alendis liberis, vide alimenta.
De inftitutione pofthumorum & quafi pofthumorum.
ex formula Galli AqUilii, lege Velleja, fententia |u- liatti, 8c lege Cornelil ; & pofthumorum ex filiis emaucipatis. aS.2.1. De
|
|||||||||||||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
ras inidoneus? Et cui incumbat hic onus probandi?
27.8. 3.
Ad quid tcndat haec a&io , 8c an etiam moribus obti- ncat? 27-8.4.0»?. Majeftatis Uft crimtn.
De crimine lsefa*. majeftatis divinae , hxrefi, apoftafiaY
atheifmo, blasphemia, Scpcenaejus. 48.4.1.. Quid fit majeftas humana ? Et hefio ejus? Quotuplex
fit hoc crimen ? Quid fit crimen perduellionis , lae- fse vencrationis publicae; de maledicentibus Prindpi, imagines ejus violantibus, 8c pcena ? Quid fit, 8c quo modo fiat crimen la:fe poteftatis publicae ? 48.4.2.
Recenfentur- multi modi committenda: perduelliohis.
An 8c fiat feditione ; fcribendo vel recitando falfum in tabulis publicis; confiliariisPrmcipisneceminren- tando? 48.4.3. Per quos committatur ? Ubi 8c de peregrinis, univer-
fitatibus, populis fcederc a?quali vel inajquali jun&is, vafallis. ,, 48.4.4. Contraquos? An8ccontraSocietates Indicas? 48.4. f.
De pcenis perduellionis ; damnatione memoriae poft
morcem, aliisque. 48.4,6. De fingularibus in hoc crimine ; ubi de accufatoribus
alias inidoneis , dignitate non eximente tormentis, fervis in dominos torquendis , damnatis non lugen- dis, aut fepeliendis. Quo fenfu quilibetinperduel- lem hoftis fit; 8c de negligendo judiciorum ordine. 48.4.7.
Intercedentes pro reo an infames fint ? De pcenis in,
liberos perduellium ftatutis. Quibus cedant heredi- tates liberis talibus ablatz? Aniislocus, fimaterrea fuerit? 48.4.8. An ha: pcena: pertineant ad emancipatos; ante crimen
natos; naturalcs; nepotes ? An ad parentcsperduej- lium? Quid hodie in hiCce} 48.4.9. Ancrimententatumpuniatur, utpera£rum? 48.4.10.
De fatellitibus j miniftris j confciis licet non participi-
bus. De venia danda detegcntibus hoc crimen fcA- c»s. :48.4.ii. An graviffimse hse pcenae habeant locum in crimine Ise-
fe majeftatis, quod non habet perduellioneni , aut in perjurio per Principis venerationem ? 48.4.1 u> Mandata Cttriarum.
InterdicT-orum loco nunc funt mandata Curiarum."
Quandolocusnonfit mandatispoenalibus? QuKpce-
na temere impetrantium mandata pcenalia ? Pcenai
mandatisinfertserigide exigendae? Ad quam quanti-
tatem addi mandatis pcense poffint, fi Curia nomi-
natim non jufferit addi majorem ? J 43.1.9.
De mandatis fpolii , novitatis , 8c manutenentu. An
his locus, fi controverfia fitdejurcvenandi, 8cquis
fe in quafi poffeffione effe dicat? Quid interfitinter
mandatum manuteneniia 8c novitatts 1 Quid inter
mandatumy^oW & novitatis} Ubi plura dchisinv^-
niantur? 43. l7.y.
Manumijpo.
De manumiffionibus. 40. x.u
De manumiffis vindicT:^. 40. t*4\
De manumiflionibus fervorum univcrfitatis. 40.3.1.
De manumiffis teftamento. 40.4.11
Dcmanumiffioneperfideicommiffum. 4°-f-1 •
Qui fine manumiffione ad libertatem perveniant ?
40. 8. 1.
Qui 8c a quibus manumiffi liberi non fiant ? 40. o.1, Maritalis potefito.
Vide uxor. ;;•;;, r
Majfariajat.
De jure Maflaria , 8c viduis ac viduabus maffariis»
24.3.36.
Menfura. j Cujuslocimcnfurafpeaandafit? Quando&cujusfum-
tu admenfio facicnda? 46.3.8. Mem.
De exceptione metus, vide exceptk mttus.
Vvvvvvv x Migrn*
|
|||||||
|
De inftitutione pofthuroorum , & quafi , ex uxore,
quam quis nondum duxit , five certa five incerta; aut ex uxore illegitima , fed quae legitima fieri po- teft. i8.2. 3. Quid juris circa infirmitatem teftamenti ob praeteritio-
nem fui jam nati vei pofthumi , aut emancipati ? Morienre pofthurno vel quafi , anrurfus convale- fcat teftamentum agnationeruptum ? 28. 2.4. Si fuus jam natus fit praeteritus, fed vivo patre mo-
riatur, vel patri nolit heres effe, an teftamcntum con- valefcat jure civili vel moribus ? 28.2. f. Pofthumi inftituti , fi vivo teftatore nafcantur , an &
inftituti videantur in cafum , quo mortuo teftatore nafcuntur? Quid, fiquis pofthumum inftituerit, 8c plures fimul autfucceffive nafcanturexeadem velfe- cunda tertiSve uxore ? SQuid, fi inftituerit pofthumum nafciturumexcertauxore, 8cnafcaturexaiia ? Quid, fi pater exheredaverit unum filium nafctturum, 6cna- fcaturfilia, vel.plures filii? 28.2.6. De fublatis circa liberos differentiis in fexu & gradu,
ac retcnta differentia inter fuos 8; emancipatos, na- tos 8c pofthumos. 28.2.7. An & quando filii fub conditione inftituti habeantur
pro praeteritis ? An pro praeteritis , fi tantum ex re cert3, vel ab una tantum perfona, vel ab uno tan- tum gradu, vel fub conditione fint exheredati ? Quid, fi fub conditione inftituti , fub contraria exhereda- ti? Quid» fiapud nos noncoramScabinis, fedtan- tum coram tabellione 8c teftibus, fint exheredati? 28.2.8.
Liberi in conditione pofiti an cenfeantur ex teftamen-
to vocati? Et quid juris fit in Hollandia, ac quisu- fus hujus quaeftionis? 28.2.9.^10. Hodie prsteritio eft loco tacitae exheredationis , 8c li-
beris praeteritis querela datur. An , natis aut poft- humis per ignorantiam prsereritis, teftameutum fufti- neatur vi claufulae codicillaris 2 An legata inde debean- tur, dedu&is prius per praeteritos duabus quartis? 28 2.11.
Hodie omnes liberi fub conditione poffiint inftitui , fi
modo legitima iis pure relinquatur. An inftituendi legitimati refcripto Principis ? An 8c nepos naturalis ex filio legitimo, fiadavivelaviaepetitionemlegiti- matusfit? An&naturalesamatrefua? 28.2,12. Pater habens liberos Iegitime natos non poteft liberis
naturalibus plus relinquere, quam unam unciam; fi legitimis careat , naturales ex affe poteft inftituere, uti Sc nepotes naturales ex filio legitimo; vel legitimos nepotes ex fiho naturali ? 18.2.13. An liberis adulterinis & inceftuofis alimenta per parentes
relinqui ? An quid amplius prseter alimenta ? Quid juris in avo refpeetu nepotis inceftuofi ex filio vel filia legitima ? An liberi clericorum in clericatu ge- niti, pro inceftuofis habendi? 28.2.14. Liberttts»
De liberali causa. 40.12.1.
Quibusadlibertatem proclamare nonliceat? 40.13.1.
M.
Magia.
De exercentibus, docentibus, difcentibus artes magi-
cas; dequeaftrologiSjVatidicis.divinatoribus. 8chis, qui eos confulunt. De his, qui nunc fortilegio in- quirunt in furta 8c alia; carmine vel fcripto morbos aut grandines pellere tentant. 48.8.1/. Magiftratus.
Subfidiaria aelio pupillo datur. An 8c contutori, qui ob
unius tutoris inopiam folus folidum folvere debuit ? 27.8.1.
An detur contra majores magiftratus ? An contra de-
curiones abfentes, fi ordo tutorem dederit ? An con- tra collegam magiftratus, qui dedit? An contra he- redesautfidejufloresautpatrem raagiftratus ? 27.8.2. An ei locus, fi tutores 8c fidejuffores ab initio idonei,
poit labantur facultatibus ? Quid , fi idonea cautio non fit exadla , fed tutor folvendo fuerit eo tem- pote, quo potuittuteUe agi, ac poft fiat inter mo- |
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
provocato in vitae periculum addu&us, eundem oc-
cidat? 48.8. ii. De iis, qui exceflerunt moderamen , coercendis, de-
que pretio conciiiationis , agnatis folvendo , feu wergeldo Genuanorura. 48.8.13. Modus.
Qiiid fit modus ? Diftat a conditione. Puram facit dis- pofitionem. Impleturpoftperceptareli<fta, fed cave- tur de eo implendo, lieetheredis non interfit, mo- dum impleri. Quid, fi non impleatur? Etquid, fi, modus tantum in utilitatem ejus , qui implere de- bet, appofitus fit? An tertius, cujus utilitatem res- picitmodus, implementum modi petere poflit ? An pater , accepto legato , relifto ut filium emancipa- ret, ad emancipandum cogi pofiit? 3f. 1.11. An implementum modi fieri debeat j an pro impleto
habeatur, aut ab implemento ejus abftinendum fit, judicandum ex rcgulis de conditionum implemento receptis? Anprobrofus fit modus, ut bonomtus nou alienet relitlnfine confenfutertiit Etquid, fi tertius ille talis fit, cui relinqui non poterat ? 3 f. 1.13. In dubio magis modus prsefumitur quam conditio. 3^.
1.14.
De iis, qua» in teftamento fcripta, duntaxat ad auto-
ritatem teftatoris referuntur; 8c an ac quo ufqueil- la implenda fint ? 3f, i.iy. De pcenis additis contra eos , qui voluntati teftatoris
adverfati fuerint. 3f • 1.16* Monopolium.
De pcena monopolii. 48.12.1.'
Moratorium refcriptum.
QuandoPrincepsconcedat refcriptamoratoria, 8c qui-
busconfentientibus ? Nonconcedit, nifi debitorido- neam de folvendo poft tempus cautionem praeftet, quse & prasftanda, licet refcripto non fit inferta ca-- vendi conditio, vel quidam creditores eam remittc- re velint. An debitor defungt poflit juratoria cautio- ne ? Quid , fi initio cavere non valens poftea offe- rat cautionem ? 41, 3.14. An durante refcripto moratorio prsefcriptiocurratcon-
tra creditores? An fiftaturcurfus ufurarum? Anin- terim incipiant currerc ufurae, quae ante non cucur- rerunt? 41.3.17. An, fi privatim pars major creditorum debitori dede-
rit inducias folutionis, reliqui ex nummis, interim debitori obvenientibus, fibi folvi redte petant ? An minori parti creditornm, inducias aut remiffionem. partis debiti concedere nolentium , permittenda fit intempeftivavenditio boflorum debitoris? 42.3.16. De debitis , quorum exadtio non impedttur refcripto
moratorio, ubi de tributis , cenfibus , penfionibus vedrigalium conduclorum, & fimilibus fifco debitis; de alimentis j de rebus commodato vel pignori da- tis aut depofitisj de pretio rerum auctione publica emtarum ; de mercede artifici debita pro operis in rem , quam adhuc tenct, deque privilegio infolato- rum; de mercede famulorum 8cancillarum ; dedc- bitis ex delicto, 8ciis, quse demumpoft refcriptum contrafta funt. 41.3.17. An refcriptum hoc obfit ettam creditoribus hypothe-
cariis? 413. 18. An profit fidejuflbri debitotis, fi is non reaunciaverit
beneficio ordinis ? An ei, qui propter moratorrum refcriptum fidejuftit? 41.3.19. De duplici ratione induciarum ex moribus, puta brie-
ven van induBie 8c foievtn vattrefpijt e» atsermina* tie. Qui femel obtinuit refcripta induftionis, non po- teft ea iterum petere, fed obtinereadhuc poteftea, quae dicuntur, iritvea vanrefpift. 42. 3. *o; Quis obaeratoabfemi, qui cum creditoribus tranfaclio-
nem tentare vult, fed inclufionem metuit , falvum conduftura concedat, & quando hic dcncgandus fit > 41.3.21.
Mertis caufa donath. Vide donatio mmis eatts*.
Mortis taufa c/tpio.
Vide capio mortis causit.
Mundtts.
Quae contineantur fub mundo muliebri > 34. t. f.
Muni-
|
|||||||
|
, . ' . fyigratio.
An augeatur velminuatur maritalispoteftas permigra-
tionem ad alium locum ? Et an mulier petere pos-
fit id , qnod intereft , fi in migrationem non con-
Amferit? 23.2.61.
An migratio conjugum inducat mutationem circafta-
tutariam inter conjuges communionem ? 2;. 2. 87.
Quid juris, fi conjuges, qui in Hollandia pacto dotali
id egerant, ut mulier eleBionem haberet , dotis faU
va, aut communionis lucri &dnmrit, alio migrent,
ubi id paclum improbatum , deinde rurfus in Hol
landiamrevertantur? 23.4. j-f.
An migratio fupervenienspoft inchoatam folutomatri-
monio communioais continuationem , poflit con-
tinuationi adferre mutationem ? 24. 3. 34.
Miles, rei mtlitaris.
Dc re Ec jure militari. 49. 16.1.
Militaris cufiodia.
Vide cuftodia reornm. Minor if- annis.
An minor reftitui poftit adverfus fponfalia' 43.1.17. Miffio in poffejftonem.
Quando ob non praeftitam cautionem lcgatorum no-
mine mifiio in poffeflTionem fiat , 8c in quje bona?
An hazc mtflio obtineatur, fi venter in poireflionem
' miflus fit? 36.4.. 1.
Qutd juris miffbs confequatur , 8c quid facere poflit
circa res, in quas ruiffuseft ? Quid juris, fiplureslega-
tarii mifli fint ? 36.41.
An ha»c etiam obtineant , fi non ex edi&o prsetoris,
fed Antonini refcripto miffio;fiat? An moribus haec
miflio adhuc vigeat ? Et quid agendum , fi fiducia-
rius cavere non poffit? 36 4. 3.
Quando 'ob non praeftitam damni infefti cautionem
miflioinremautpartemvitiofam decernatur?"Quid,
fi vicini duoa feinvicem petierintcautionem? Qua-
le remedium, 8c contra quem, habeat, qui miflus
fuit, fed non admiflus? 39.1.10.
Miflus 8c admiffus quale jus confequatur ex primo de-
creto, 8c quid circa rem , in quam miflus, facere
debeat? Quid juris, fituncdamnum paflus fit ? 39.
1 11.
Quando miflio fiat ex fecundo decreto , & quis effe-
dtus ejus ? An miflus tunc adhuc cogi poflit pofles-
fionem derelinquere oblata fibi cautione, vel aliter?
An ex fecundo decreto acquirat civilc dominium >
an folam ufucapiendi facultatem? 39.%.1 2.
Si plures mifli fint, quorum uni minus, akeri majus
damnum imminet, pro qua parte tunc quisque pos-
fideat, aut reparationem damni obtineat, aut do-
minus fiatper ufucapionem ? Quid, fi unus eorum
in rem vitiofam fumtum fecerit ? 39.2.13,
De miflione in pofleflionem rei iervands causa- An
eam petant creditores, quibus ex die velconditione
t debetur? Et quis tunc efte&us fit? 41.4.2.
Qifis mittere poffit in pofleflionem, 8cin quse acqua-
liabona? 41.4.3.
Recenfentur caufise, ex quibus hacc mifllo decernitur. De
latitationecreditorumfraudandorumgratiS- 41.4.4.
Qujd tribuat miflio haec circa detentionem, frudtuum
perceptionem, jus pignoris ? An miflio quorundam
creditorum profit aliis poftea miflis , & an hi pos-
fint inhaerere miflioni per alios impetratae, qui de-
inde dimifli funt ? An ex hoc pignore prior tcmpo-
, rc potior fit jure? 42.4.7.
^juibus cafibus ceffet effeftus miffionis ? Quid hodie
loco miilionisfrequentius in ufufit? 41.4.6.
Moderamen imulpata tuteU.
De tuhione vitae vel pudicitise propriae vel alienae ; de
occideute pro recuperandis armis eum , qui in rixa
uui axma ademit , alteri reliquit, fi inermi pericu-
lum vitse immineat. An ceffet allegatio moderami-
nis inculpatae tutelae, fi quis primo caedem negave-
rit? 48.8.11.
An in dubioprsefumendum prohoc rooderamine? An
ad hoc probandum admittendae probationes imper-
fe£he? An neceffe, utprimum idtum expeclet, aut
paribus armis fe defendat ? Quid, fi verbalibus aut
realibus injuriis provocans, autarmis aggrediens, a
|
|||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||
|
Municlpia", mmieipes.
In quibus municipia diftin£ta fuerint a cokniis, Qui
videndi de manicipiis, coltniis , pr&fecluris Roma- norum? fo. i.i. Quid fint municipes , quid incol&\ An.& incoke, qui
non in ipsa civitate, ied territorio ejus fedem fixerunt ? Ubi plura de domicilio ? fo- i. 2. In quibusoriginarii, feu municipes in fpecie, cumin-
colis conveniant; in quibus differanti ubi depleris- que utrorumque juribus. fo. 1.3. An municipes fcire credantur,quodfciunthi, quiprje-
funt municipio ? fa, 1.4. Muntu.
Quid fit munta oppofitum honori ? Et quas inter hsec
differentiae ? fo, 4.1. Nemo duos honores gerere debuit. Gradatim per mi-
nores ad majores deveniendum. Majoribus iuncli ad minores non revocandi. Qui prse caeterisadmo- vendi honoribus 5 qui repellendi ? An quis ante fi- nem temporis ordine, loco, honore, moveri pos- lit fine jufta causa , jure civili 8c moribus r An ad fceminas heredes tranfeat, fi alicui pro fe &heredi- bus collatus fit honor ? j-o. 4. 2. Nova munera fine Principis confenfu non inducenda;
nec munera pretio seftimanda fuerunt, ut evitaren^ tur folutione seftirnationis. fo.4.2. Quid fint munera perfonalia , patrimonialia , mixta ?
Patrimonialia vel rebus vel perfonis imponi poflunt. Pe differentia inter perfonalia & patrimonialia. n 5-0.4. j.
De excufatione munerum & honorum , vide immuni-
tai. Mntatio.
Dc mutatione pa&orum dotalium, vide pafta dotalia. N.
- ' Naufragium.
An & quando fifco cedant bona naufragorum , aut in
tempeftate projeclra navis levandje gratid . in Httus appulfa, vel in mari inventa, tum.jure civili, tum moribus ; 5c ad quos pertineat rerum talium cufto- ' dia? 47- 9-1'
Nobilis.
Quid requiratur , ut quis tanquam nobilis adfcribatur
Hollandise Ordinibus ? 38.D. ij-. Nominatores.
Nominatores tutorum an teneantur jureciviliacmori-
bus, fi tutores tutelam male gefferint? ^7.7.3. De nominatoribusmagiftratuum&fimilium. fo.8.4.
Novatio. Quid fit novatio neceffaria, & in quibus effe&u diftet
a voluntaria? 46.2.1. Quid fit novatio voluntaria in genere? Quid in fpecie,
delegationi oppofita ? An & paclo fiat ? Et quid mo- ribus ? 46.2.2. An olim , jure novo , ac moribus inducatur ex prae-
fumtionibus ? An, fi verbis aut fcripto comprehen-
■ fa fit formula rtipulationis Aquilianse? Anpertrans-
aftionem ? An fi pofterior obligatio non poflit cum
friore confifterefe 46.2.3.
An pcense ftipulatione obligationi alteriadje£ta f 46.2.4.
Non fit novatio per conventionem de re alia pro re
debita in folutum danda. Nec ftipulatione poftea addita de ufuris praeftandis H aut de majoribns Ioco minorum folvendis; nec hifce modis liberanturfide- juffores aut pignora. 46. 2. f. Non fit novatio , fi creditor debitori terminum folu-
tionis prorogaverit. An fidejuffores tunc teneantur in id, inquocrevitobligatioobdilationem? 46.1. 6. An fit novatio, fi proteftatio de non novando fa£ta fic ?
Vel pofterior obligatio fit ipfo jure nulla? Quid» fi deficiat conditio novationis ? Quid, fi conditio no- vationis exiftat, fed ante ejus exiftentiam res debita perierit, aut perfona ex priore obligatione defierit teneri? 46.2.7. Quis novare poffic? An & quando pupilli? Anprocu-
rator, vel unus ex duobus reis, veladjectusfoiutio- ni, vel filiusf. in cjufis, quibus a£tio patri qusefi- |
||||||||||
|
ta? 46". 1.8.
Qualia dcbica novari poffint? UbiSc de debito in diem,
vel fub conditione, 46.2.9. An novatione tollatur obligacio ex causa judicati ? An
& priviiegia prioris obligationis, & pignorum ac fi- dejuflbrum vinculum,ufurarumcurfus, pcenjeftipu- latio &c. An&quatenusmorapurgetur? 46,2.10. De delegatione, vide delegatio.
Nullitas fententix.
De nullitate fententiarum , & quod nunc nullitatis al-
legatio rarius admiffa fit, fed ab ipfis etiara fenten- tiis nullis appellandum fit. 49.8. i. &feqq. Nunciatio novi operis.
Quando quis poffit vel nonpoflit novum opusfacere,
quo alteri nocetur? 39.1:1. Quid fit nunciatio novi operis ? Ob quas caufas fiat ?
Quo modo fiat per prsetorem ; per lapilli ja£tum i per verba ? Quid inter hos modos interfit ratione retincndae pofleffionis ? Nunciatio novi operis fsepe eam tantumfpeciemdenotat, quce verbisfit. 39.1.2. Qui poffmt nunciare nomine publico vel privato ? Ubi
depupillis, fuperficiariis, emphyteutis, creditoribus hypothecariis, bonse fidei poffefforibus, tutoribus, procuratonbus, fruftuariis , fervitutem realem ha- bentibus. Quidjuris, fi pluribus noceaturopereno- vo? 39.-1«3> An coloni vel inquilini ? An fervi ? Qiiid interilt inter
interdittumde operis novi nunciatione, Scquodviaut clam ? An, & quo modo focius focio, five in proprio, fivein communifundo quid novi faciat ? Quo modo nunc focio fuccurratur? 39.1.4. Quibus nuncietur ? An & quo modo praetori ipfi aut
alteri magiftratui ? Quid, fi plures fint dominirei, in qua opus fic ? An nuncietur meffem facicntibus, vineam vel arborem putantibus , opus priftinurh reficientibus , aut iis , qui opus jam perfecerunt ? Facienda nunciatio in re prsfente. Quid , fi in pluri-
bus locis opus fiat ? Quid , fi partim jure , partim non jure ? Confultum , tempore nunciationis mo- dulos adhiberi, utfciatur, quidpoft exftru£tum fit ? Quo tempore poffit fieri nunciatio ? An & abfentc domino , operariis, fervis, pueris, infantibus, qui funt in opere? 39.1,6. Quis fit cffe£tus nunciationis? An deftruendum opus,
fi in opere perreclum fit, cum pergens haberet ex- ftruendijus? An & , fi perrexerit, cum jam ccepis" fet agere, jtts fibi ejfe ita &dificare, vcl, cum igno- raret, nunciationem faclram effe ? £t quid, fihereS' eontra nunciationem defundto factam pcrrexerit l 39.1.7.
An contra nunciationem exftrudtum privata. poffit de-
ftrui nunciantis autoritatef 39.1.8. An ceffet effeftus mortenunciantis, vclalienationeper
eum fafta ? An heres nunciantis de novo uunciare poffit? An experiri interdido de operisnovinuncia- tione ? Quid moribus? 39.1.9, Ceflat, fi prsetor, qui priusjufferat, deindcprohibeat
nunciationem. Si nuncians eam remittat. An re- mittere poffit faftam praetoris autoritate ? Quibusex caufis praetor eam remittat? Ubi de nunciante, qui noluit de calumnia. jurare , aut de rato cavere, auc caruit jure nunciandi, Item de oblata pereum, cui nunciatum , cautione de deftruendo , fi appareat non jure exftrudtum; five illa acceptetur, fivenon. Qualis interponi debeat, 8c an prsetor cam ftatim admittat, an demuro pofttempus? Admifsa cautio- ne, quale interdicT:um habeat pergere volens? 39. |
||||||||||
|
1. 10.
|
||||||||||
|
An&ceffet morte ejusj cui facla; velalienatione? An
& quousqueheres aut particularis fuccefforejus, cui
nunciatum, teneatur ex fuo vel dcfuncli fa-fto con-
tra nunciationem ? 39.1.11,
Nundina.
De antiquo circa nundinas jure. Cur folus Princeps
concedat jus nundinarum majorum ? An concedere poflit civitati in prajudicium ricinarum civitatum, hoc jure jam gaudentium ? fo. 11, j, De rebusalicnisautfurtivis cmtisin nundinis privilegia-
Vvvvvvv 3 tis. |
||||||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||||||||||
|
tis. De immunitate, ne debitorcs tempore nundinarum
inquietentur. An aliis competat, quam rnercatori- bus ? An pertineat ad loca , per quae acceffus 8c re- ceffus eft? fo. n.i. An ante nundinas per unum creditorem jam detenti,
peralium tempore nundinarum commendari poffint? An gaudeant hac immunitate , qui foro cefferunt, a loco nundinarum relegati funt , aut in ipfis nun- dinis contraxerunt ? 5-0.11.3. An hi, qui deliquerunt in nundinis vel ante nundinas ?
An&, qui tempore nundinarumfugiunt, autdefu- ga fufpedti funt ? An qui renunciarunt nundinarum immunitati ? An illa renunciatio etiam heredes te- neat renunciarftis, aut viduam, aut maritum fecun- dum vidua. talis? fo. J1.4. Quanti temporis prsefcriptione jus nundinarum amit-
tatur? j-o. 11. 5, NuptU.
De veterum ritibus in nuptiis , & quid fint nuptise?
23.2.1.
De polygamia, vide polygamia.
Jure civilinuHse erant neceffari.efolennitates. Anrequi-
fita dedudtio fponfse in domum fppnfi? 23.2.2. Moribus adhibendse tres publicse proclamationcs , eti-
|
||||||||||||||||||
|
fa.que, per negligentiam eorum, quibus caufsema-
trimoniales mandatse , proclamationes pera£t_e & nuptia. fecutse fint ? 23.2.1S. Quo ufque moribus ratihabitio parentum, qui ab ini-
tio differiferant, firmet nuptias? Et an faciat, pce- nas ceflare? 23.2.19. Poense Caroli V. edi&o contentae tantum habent Iocum
contra feducentem , non item contra minorem fe- dudtum fedudtamve. 23.1.20. Nec , fi autoritatt: magiftratus nuptise contraftse fint,
quia tutores aut cognati fine causa diflentiebant. nec, fi pater dicat, feinvitum confentire, quia res amplius integra non eft , & velle , ut pcense edidti locurh habeant. Quid, fi nuptiis jamcontradtisma- giftratusdeclaret, fine caus3 tutores autpropinquos diffenfiffe? 23. 2. 21'. Si paterhodie injuriamanifefta vetetnuptias liberorum
minorennium , aa magiftratus tunc fupplere poffit confenfum parentum ? 23.2.22. An parentes aut tutores fine causa difTentientes retine-
re poflint bona eorum , qui nuptias ineunt autori- tate magiftratus? 13.2.23. Qusefintcaufae juftse, obquasparentes, tutores, cog-
nati, jure diffentiant ? 23.2.24; |
||||||||||||||||||
|
am in nuptiis Judjsorum. An iisomiffis nuptise fint «ilnter quos nuptise jure civili non fubftirerint ? Ubi de
|
||||||||||||||||||
|
it t^ . /_______________ll._____________.. „._____;_______ r\___
|
nuptiis impuberum, patrum cum plebe, fcenicarum
cumingenuis, prsefidum cum provinciali, tutorurn cum pupillis, fufceptoris cum fufcepta. 23.2.2^. An olim & hodie nupti_e fint rata. Judceorum , Paga-
norum, Mahumedanorum cumChriftianisj hsereti- corum cum orthodoxis; raptoris cum rapta ? Et quid, fi raptor abolitionem impetravit ? 23.2.26. Dematrimonio interadulterum gcadulteram, velcon-
jugem fecundam priori viventi fuperindu<5_am 5 vel inter mulierem (X eum, qui cum muliere confpira- vit in necem mariti. 23.2.27. De matrimonio leproforum, vetularum , fenum, ca-
ftratorum, fpadonum, herniaphroditorum , amcn- tium, furioforum. 23.2.18»' De prohibitis nuptiis inter adfcendentes & defcenden-
tes ratione cognationis, afiinitatis primi generis, 8c adoptionis. 23.2.30. De prohibitis nuptiis in linea collaterali intcr eos, qui
fibi invicem parentum & liberorum loco funt per cognationem , affinitatem primi generis, & adop.. tionem. 23.2.31. De nuptiis collateralium , qui fibi invicem parentum
& liberorum loco non funt ratione cognationis aut affinitatis, vetitis in gradu fecundo, pen_.iffis in gra- du quarto. 23. 2. 21. An nuptise permittenda. infecundogcnerearfinitatisini-
ter afcendentes 8c defcendentes, aut inter collatera- Ies, veluti intcr privignam & novercae defundfa:vi- duum &c. ? 13, 2.32. Impedimentum nuptiarumexaffinitate, intelligendum
de affinitate jam diffbluta. 13. i. 34. An affinitas naturalis ex ftupro vel concubinatu impe-
diat nuptias? . 23.2.37, An liceat duccrc fponfampatrisvelfilii? 23.-2, 35-.
An nuptiae valeant inter comprivignos, ve,l cum no-
vercse forore aut matre? , 23.2.36. An magiftratus fupremus permittefre poffitnuptiaslege
divina Mofaica ob cognationem vel affinitatem ve- titas, autintcrdiftasfolojurecivili? 23.2.37.^38. Quibus in cafibus nuptise, quae ab initio erant inutiles, ex
|
|||||||||||||||||
|
nullse, licetftatuturnnullitatemnonexprimat? Qua-
les magiftratus poffint difpenfatione eas remittere? Annuptia.nuncinsedibusprivatis contrahi poffint fi- ne venia magiftratus? 23.2.3. An valeant nuptiae per HoIIandum in Brabantia contra-
&ae fervatis folennibus Brabantinis» fedomifsa pro- chmatione in loco domicilii Hollandici. 23.2.4. Fruftra apud nos quseritur , an nuptise fint ex verbis,
dnca te in uxorem- 23. 2. $■. An & quando nunc ex cohibitatione nuptiseprjefuman-
tur? 23.2.5-. Fruftra apud nos disputatur, an furor, cbrietas, me-
tus, impediatnuptiasfolennitercontraflas? 23.2.6. De confenfu parentum ad nuptias liberorum in pote-
ftate: 8c quid, fi abfint aut furiofi fint? Quid, fi fi- ne causa confenfum denegent? 23.2.7. An fufficiat parentum confenfus tacitus ? An ratihabi-
tio patris faciat nuptias retro legitimas, aut Iegiti- niet liberos ante conceptos? 23.2.8. An ob defe£tum confenfus paterni nuptise jure civili
fuerint nullse ? 23.2.9. An neceflarius patris confenfus ad nuptias emancipa-
torum ? Quid , fi filia emancipata minorennis fit? 23.2.10.
An requifitus fuerit matris aut curatorum aut propin-
quorum confenfus? 23.2.10. Quid moribus obtineat circa confenfum parentum ad
nuptias minorennium liberorum ? Quas pcense , fi confenfus defit ? Antunc, patre petente, matrimo- nium refolvendum ? Quid , fi minorennes munere politico, ecclefiaftico, aut militari fungancur, aut feor- fim a patre habitent? 23.2.11. Quid juris circa confenfum parentum , fi liberi majo-
renncs fint ? Ceffat appellatio in Hollandia , fi ju- dexprobetcaufaspatris, nuptiis filii majorenniscon- tradicentis. 23.2.12. Quid.fi paterconfentiat, mater diflentiat, autvicever-
s3 ? An requiratur matris confenfus , fi pater defi- ciat? 23.2.13. An requiraturparentum confenfus, fiad fecundasnup-
tias tranfiverint, aut duri & fevi fint, vel peccandi conditionem liberis imponant, vel prodigi fint de- clarati? 23.2.14. An avivcl vitrici velnovercse confenfus hodie fitneces-
farius? 23.2. if. An hodie defideretur confenfus curatorum autpropin-
quorum ? Et quorum ? Quse poena: , fi confenfus illedefit? 23.2.16. An 8c confenfus parentum , fi liberi ad fecunda vota
tranfeant. 23.2.17. Suffici. hodie tacitus parentum confenfus, qui & ineo
eft, fi proclamationibus haud contradixerint, licet ex ftatuto nullas tencrentur rcddere diffenfus caufas. Quid, fi ignaris parentibus, fine fraudefponfifpon- |
||||||||||||||||||
|
poft fadto convalefcant I
|
||||||||||||||||||
|
23.2.39.
|
||||||||||||||||||
|
De maritali ex nuptiis poteftate inuxorem, vide uxor,
De communione bonorum ex nuptiis inter conjuges> vide communto bonorum tnter coniuges.
Utnuptiarumeffedtuslocumhabeant, an.&ubi, con- fenfus fine concubitu fufficiat, ubi non ? 23.2.93.
Pofita concubitus neceffirate , recenfentur varia; qua_- ftiones circa ipfum concubitum. 23. 2.94.
Si poft folennes denunciationes altcruter moras neflat
in nuptiis contrahendis, & mors interveniat , an
tunc effeftus liuptiarum locum habeant? 23.2.9$-.
De nuptiis contradtis in locis, quse fubfunt focietati Indise Orientalis. 23.2.97.
Dc fecundis nuptiis & poenis earum, vide nujittifecund*-
XZnftli
|
||||||||||||||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Knlitu fecunis., & pccna earum.
De pcenis nuptiarum fecundarum intra annum ludlus
a vidua initarum. 23.2.98. Si ob diutinam mariti abfentiam mulier alteri nupu
fit» an pofteriores nuptis, petenteprimomarito, dis- folvendaEfint? Quidagendum, fipriorreverfusfpon- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
An priyignus novercam inftituerc poffit, prsteritis fuit
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
fratribus germanis?
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
23.2.118.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
An binubus plus relinquere poffit liberis pofterioris,
quam prioris thori ? & anhocpadto dotaliredtecon- veniatui? 23.2.119. Qufenarn conjugi fecunda; imputentur in filiaiem por-
tionem? Anjocalia, donamatutina.doaria.douatio remuneratoria ? An &ufusfru£usomnium.bonorum, & quid tunc liberi prioris thori offerre debeant vitri- co vel novercce? Qtiid, fidatus fit ufusfruftus cum onere alcndi liberos prioris thori? 23.2.120»' Quid , fi binubus fecundse conjugi omnem legaveric
fupelleclilem, & illa videatur excedere portionem fi- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
te velit cedere?
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
23.2,99.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Quo modo multis locis parens binubus ante nuptias
iecundas liberisprimi thori affignare debeat bonapa- rentis prsedefundli ? 23.1.100. Tcense pleraeque fecundarum nuptiarum aeque in mas-
culis, acfceminis, locumhabent. 23.2.101. De arniflioneproprietatisquaefitorum a prioreconjuge.
An &amittantur, qusetantumoccafiooeprioriscon- jugis ab extraneo data ? An &, quse ex legis aut fta- tuti beneficio qusefita ex bonis priorisconjugis? 23. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
lialem?
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
23.2. 121.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
An imputanda in filialem portionem, quse conjugiex
bonis binubi obveniunt ex legis aut ftatuti difpofi- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
tione ?
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
2.101.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
23.2.122.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
De amiffione quaefitorum ex fucceffione inteftata1 libe-
rorum primi thori , quatenus illa a parente defun- clo profedta funt. Et devariis, quse conjugi binubo non adimunturinpoenam. 22.2.102. An & proprietas Icgitimse, quse parentibus debita ex bo-
nis liberorum, amittatur per fecundasnuptias, qua- tenus bona liberorum a parente praedefuncto profe- <Sa funt? 2;, 2.103. Ademta binubo cedunt liberis prioris thori sequaliter,
licet inaequaliter parcnti prsedefundto heredcs firit. 23 2. 104.
Si tertise quartaeve nuptiae fint , aderata folis cedurtt
liberis iliius parentis, a quo profedta." 23.2. 104. Capiunt liberi ademta binubo, licetparenti praedefun-
dto heredes non exftiterint, nifi ingrati & ob idju- fte ab eo exheredatifint? 23.2.10$*. An praedefundHparentisres binuboquaffitas, &pereum
alienatas, liberi vindicare poffint, fi binubo paren- ti heredes exftiterint? 23.*. 10;*. rAn & nepotibus ex filiis prioris thori hjec ademta ce-
dant? An & heredibus extraneis? >|»2. j 06. An ceflcnt pcenae fuperiores , fi omnes liberi prioris
thori vivo parente binubo moriantur ? vel binubus vivis liberis prioris thori rurfus ad viduitatem redi- gatur? " 13 a.107. De cautione , quam binubus aut binuba prfcftare de-
bet pro mobilibus a conjuge priore profedtis. 13. 2.108.
Quo ufque pcena» fuperiores ex /. 3. & 5. C de fecund.
nupt. in Hollandia & Ultrajecti locum habeant ? 23. 2. 109.
Depcena, ne plusrelinquatur fecundaeconjugi, quam
ei ex liberis primi thori , cui minimum refidtum eft- Quibusliberis cedat, quodamplius relidtumeft? An & conjugi fecunda: proportionefiliali? An &ne- potibus in ftirpes ? Et quid , ii plurium nuptiarum anteriorum liberi fint? 23.2.110. Quse ita liberis prioris thori cedunt,ipfisnonimputan-
da in legitimam , nec ex his fupplementum fit , fi cui ex liberis minus fit reli&um, quam legitima. 23. 2. III.
An Hberi avocare poffint relidta contra /. hac ediftali,
fi parenti binubo heredes exftiterint? Et quid, fi bi- nubus id teftamento exprefle prohibuerit, velliberi ei vivo promiferint, fe non avocaturos? 13.2. bu. An impediaturavocatio donatorum inter vivos, fimii-
tuo conjugum confenfu donatio refoluta fit j autex co, quod poftea donans binubus fiat non folvendo, fic ut tunc immoderatacederedeberent in seris alieni folutionem ? 23.1.113. An avocatioimmoderate relidtorumcefletexeo, quod
relidta repudianturavitrico vel noverca? 23.2.114.. An ex eo, quod refpedlu immoderate relictorum pa-
rens binubus fubftitutumdedit ? 23.2. 11 f. Quid juris, li quid per interpofitam perfonam immo-
derate datum ? Et quid, fi binubus cxecutori tefta- menti fui jufTerit, ut in ufus fecreto expofitos ero- get certam nummorum quantitatem , ac fufpicio fraudisfit? 23.2.11(5. An novercavel vitricus propter/. hac ediftali prohibea-
tur plus relinquere privigno vel privignse , quam propriis fuis prioris thori liberis ? 23.1.117. |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
An communio univerfalis ftatutaria impediaturin Holf
landiaper d- l. hae ediilaU; vel fi padto exclufa fit, an teftamento in prsejudiciuni liberorum primi tho- ri induci poffit ? 23.2.122. Ultrajecti /. hac ediBali, impedituniverfalem commu-
nionem , non tamen, quatenusfiliakm non excedit portionem,\nec quatenus liberis prioris thori utilis eft; & , cum pacro cxclufa non eft , nafcitur , ubi omnes thori prioris liberi vivo binubo moriuntur. 23.2.123.
An l. hacediHali impediatcommunionem acquoeftuum
ftante matrimonio obventurorum ? An, ne binubus ftante matrimonio renunciet medietati quxftmun jampactorum autfperatorum? Anobftet, ncpacto dotali id agatur, ut quseftum omnem fecundacon? jux habeat, & onera matrimonii folafuftineat? 23. 2.124..
An majorem portionem uxor fecunda capere poffit,
fidoceat, liberisprioristhoripro patrimonio mater- no plus fuiffeaffignatum, quam debebatur? Quid» fi talisaflignatio ampliorftantefccundomatrimonio, vel poft patfta dotalia fecundi matrimonii, fafta fit i vel binubus immoderatum donativum ( een upfet~ tinge) in Iiberos primi thori contulerit ? 23.2.11?, An binubus poffit ex pa&o dotali debitam conjugi fe-
cundae fiiialem portionem fideicommiffo gravare? vel eam teftamento ad legitimam diminuere , fi li- beris fingulisprioris thoriplus reliquerit? 23. 2. it6, An ad conftituendamportionem filialem prius legitima
liberorum primi thori ex patrimonio binubi dedu? cenda fit? 43,2.127. Filialis portio Eeftimanda infpecto mortistempore, cir-
ca numcrum liberorum & patrimonii quantitatem. 23.2.128.
Qux fit portio filialis , fi omnes prioris thori liberi
vivo binubo mortui fint? 23.2.129. Quanta fit portio filialis fecunda; conjugis, fi binubua
uni cx liberis prioris thori minusrefiquerit quarnle- gitimam , aut unum in totum exheredaverit ? 23. 2.130.
Quid juris circa filialem portionem , fi omncs. liba;.
prioris thori a parente binubo juftc exheredati fiflt? 23-2.131.
Quid juris in illislocis, ubi filiabusnelegitimaquidem
debita , & de filiali novercae portione qusefHo eft ? aj. 2.132.
Quanta fit filialis novercae portio , fi filius primi tho-
ri irifbla legitima inftitutus fit■, &flepotes exeona- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ti in reliqua bona?
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
»3.2,133.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Quo modo filialis portionis ineunda ratio , cum avtis
oinubus, nullos relinquens filios , fed folos nepo- tes, uxori fecundae cam dedit? 23,2.134. Cui incumbat probatio , fi plus novcrca* datuni dica-
tur? 23.4. ijf. An & fruclus immoderate datorum reftituendi, & ex
quotempore? 23.2.13;« Quibus in locis vigeat aut non vigeat /. hat ediftali,
& cujus loci ftamta circa eam fpeclanda fint ? 23. 1.130*.
De aliis pcenis fecundarum nuptiarum , amiffione tu-
tela;, rejiftorum fub conditione viduitatis &c. 23. . ■.,.. ,-.."'. .:..,. *.t%f.
An.
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
ncm. 4*- f- %•
Quis cognofcat de oppofitionis caufis , fi alius tulerit
fententiam, aliusrequifituseamexfequatur. 41. f. 4.
An pendente oppofitione executor fufpendere debeat executionem ? An opponens, venientediefibidicto,
poffit petere tempus ad ddiberandum? 42. f.f.
Optio. Vide eleclio,
Opus.
De operis promifilone , 8c quando ob opus tardius in- choatum , aut non impletum, pcena debeatur , vel id quod intcreft, 8c quo ufque heredes ejus, qui opus promifit, teneantur ad interefle vel pcenam ex de- funcli vel fua vel coheredum culpa, vide fiipulatio. Ordinis beneficium. Quibus in cafibus ordinis beneficium ante Juftinianum fuerit notum in fidejufioribus nonnullis , in uno ex pluribus,qui folus tutelam gefilt, aut debita fifcalia exegit , aut tutorem creavit j in fidejubente in id, quod a debitore vel ex pignore redigi non poteft. An olim creditor cogi potuerit , ut excuteret prius debitorem periculo fidejuflbris ? 46.1.14," Qpponenda haec exceptio ante litem conteftatam. Si
excuffus debitor poft litem cum fidejufforeconterta- tam locuples fiat , an irerum ante fidejufforem ex- cutiendus fit? An non, fi anteiitem fidejuffori mo- tam locuples fiat ? Quid , fi cceperit prsefens effe, ob cujusabfentiam jamcceptum agicum fidejuffore? Quando debitor cenfeatur excuffus ? Quid, fi appa-. ritor afferat, fe excufllffe , 8c nulla bona invenifle ? Quid , fi excufla fint bona in territorio judicis ex» cutientis fita , fed debitor alia habeat in alia. regio- ne? Si prxdiis 8c prsedibuscautum fit, in Holiandiaf prius pignora excutienda. 46. 1.15-. Ceffat in fidejuffore judicatum folvi: 8c reinunciatione
fpecialiter, non generaliter fa£ta. An fufficiat, nni beneficio fpecialiter, refiquisgeneraliterrenunciaffe, ut 8c reliqua ceffent ? An ceffet, fi fe obligaverit/ ut principalem ? An, fl huic beneficio renunciaverit, ^ui fidejuffit; in id , quod a debitore vel ex pignore redigi nequit ? An , fi renunciaverit, qui fidejuffit pro debito, quod adhuc Iiquidum reddi debet? 46. 1.1 &•
An ceffet, fidebitor bonis cefferit, velalias manifefto
pauper fi.t ? An , fi bona ejus ex delicto publicata ?
An.fi creditor , conventus ex alia causa a fidejus-
fore, velit cum eo compenfare? 46.1.17.
An.ceflet in fidejufforepro debito naturali; velproeo,
qui refcriptum moratorium impetravit ? Quid , fi
ncgaverit, fe fidejufiiffc, vel excuflionem principa-
lis impediverit; vcl jam acceperit a debitore id, in
quod fidejuffic ? Ceffat, fi debitor abfit. Quis Iiic
jure civili 8c cooribus pro abfente habeatur ? Quid,
ii abfit , fed bona habeat in loco , unde sbefl , 8c
ubiconveniendus? An fidejuflores publicanorum £t
redemtorum operum publicorum jure civili 8c mo-
ribus gaudeant hocbeneficio? 46.1.18.
Quibus in cafibus aliis ex DD. opinionc ccffet hoc be-
neficium ? 46.1.19,
An, quicondemnationem in totum velpro partecon-
tra reum obtinuit, poflit, eo non excuflb, tranfire
#d fidejuflbrem , qui ordinis beneficio carct ? 46.
1*2, O t De beneficio ordinis in adminiftratoribus rerum ad ci-
vitates pertinentium , collegis eorum 8c fidejuflbri- bus 8c nominatoribus. yo.8.4. bVnamenium.
Quid fit ornamentum ? Si teftatrix Caj?e ornamcrita
fua leget generaliter, 8c mandet, certas ornamenti fpecies cum fuo cadavere inferri tumulo, nechscin- ferantur , apud quem remaneant ? An ornamento legato cedant gemm» poft adje£tae ? An debeantur, 3use poft detract* , 8c ad aliud ornamentum trad-
ata;? An debeatur ipfum ornamentum fic diminu- tum ? An ornamento cedant gemmae nondum jun- ctae, fed quas teftator jungere deftinaverat? An fub ornamentis legatis 8c illa, quae ex mandato quidcra. teftatoris , fed poft mortem ejus emta, ? An 8c ru- d«s g»mmae nulli ornamento juoctse aut deftinatie ? |
|||||||
|
An Sc in militibus locum habeant pccnx fecundarum
nuptiarum ? An 8t in vidua partum ex ftupro eden- te? ':"-'{ 23. a-138. An ceffent hce pcense , fi conjux prsemoriens fuperftiti
■ dederit licentiamad aliavota tranfeundi? An fi libe-
ri in nuptias fecundas confenferint ? An , fi pcenis his expreffe renunciaverint ? 15.1.138. An pcenxlocumhabeant, fi nonnupti», fedfolafpon-
falia contra&a fint. 23.2.139. o.
ObUtio, confignath & depo[it'u.
Qualem effeftum habeat fola realis oblatio debiti ? An
folvat antichrefin ? An faciat ceffarepcense promiflae exa&ionem i curfum ufurarum fiftat, moram pur- get? 46.3.18. Quis fit effeftus , fi res debita legitime confignata ac
depofita fit? Cujus periculodeinceps fit? An depo- nens eam, nonduma creditore acceptam, repecere poflit ? An tunc ceflent effe£tus depofitionis ? An fi- dejuflbres 8c pignora depofitione liberata, tunc ite- rum incipiant obligari ? An deponens depofitionem debeat denunciarecreditori? Quidagendum, fipars debiti fit liquida , pars illiquida ? Depofitionis Joco cft, fi crediror profiteatur, fe pecuniam haberepro confignata acdepofita. Quid, fi graphiarius, apud quem facla depofitio , foro cedat ? 46.3. 20. Obligtttio.
Obligatio nxoris an noceat marito , & an uxori obli-
gatio mariti ? Vide uxor. Quid fit obligatio? An conferri pofiit^n arbitriumde-
bitoris, vel creditoris? 44.7.1. . An dentur obligationes mere civiles , quae fint effica- I
ces. ? An non ex causa judicati , jurisjurandi , con- I feffionis? 44.7.2. Quotuplex fit obligatio naturalis tantum , Stquifpeciei
cujufque effedtus fint? 44.7.3. De obligationemixti, naturali8c civili. Ex quibuscau-
fis defcendat ? de varia. fignificatione 8c divifionibus contracluum. An conditiones poteftativae contrafti- bus additae, per heredes impleri poflint? 44.7.4. Denatura quafi contradtuum, 8t praefumri in hiscon-
ventione, non vero confenfu; ac denumeroeorum. 44- 7- S-
De obligationibus ex deli&o. 44.7.6.
Non poffuntapud nos per tabelliones inftrumentisobli-
gationum inferi formulse obfigationis cameralis. 44. 7.24.
Occupatio.
De acquifitione dominii per occupationem. 4.1.1.1. &feqq.
Oper& libertorum.
De operis libertorum, quales, 8c quo modo pro seta- te ac conditione prasftandae, cujusfumtu, 8cc. 38. I. I.£^>2.
Operapublica.
De operum redemtione, probatione, periculo, ufuris
praeftandis ob opera publica non praeftita. Quae fint opera publica ? De creatione curatoris operum publi- corum; quse ejus officia, quae obligatio ? Quale, 8t quo ufque, periculum operum publicorum ad eum heredefque fpe£tet? f 8.1 o. t. JRccenfentur multa per eum cavenda , 8c obfervanda,
ne )us publicum laedatur. An 8c quaudo nova ope- ra poflit inchoare ? Quando privatus opera publica facere fumtu fuo poffit ? An 8c quando legata vel donata ad opus certum publicum converti poffint inopusaliud, aut reftaurationeni operum, quEejam iunt? De infcribendo operibus publicis nomine illo- rum, quorum fumtu ftrucvta > aucla , ornata; non aliorum. 5-0.10, x, Qui moribus noftris prohibiti vendere materiam ad ope-
ra publica , quia nimio fanguinis aut affinitatis vin- culo contingunt eos, qui ea ficri curant. fo. 10,3. Operis nevi nunciatio, Vide nunciatio novi operis.
Oppofitio contra decretam venditiomm>
l&atalogus multarum qusftionum circa haac oppoGtic-;
|
|||||||
|
<«*I N D E X.
|
|||||||||||||||
|
Diftinftasfutttgemmsealapiilis&margaritis. 34.2.6*.
Si teftatrix Jeget torquem fuam margaritarum, ( hare hatspaarlen ) & poftea prctii majoris torquem in ufum fuum acquirat, prioremque alienet, aut in aJios ufus convertat, quid tunc ex legato debeatur ? 34" x*7*
P. Ta&tt dotttliti.
Anpada dotalia etiam ftante matrimonio concipipos- fint jure civili ac moribus? *3-4' *■
An pacia dotaiia jure civili ac moribus icripturam re-
quirant ? . *3-4- *■
An pac~ta dotalia in fcripturam nonredacla, veldeper-
ditacum fcripta fuiflent, probari poflint foila. conju-
gum confeifione coram tabellione ac teftibus facta ?
»3 4 3-
An pacta dotalia jure Romano ac hodierno defiderent
infinuationem apud adta, aut quinque teftium prae-
fentiam , aut tabellionis adhibitionem ? Cujus loci
legescircafolenma pactorum dotaliumfervandaefint ?
*Jf4
Pafla dotalia etiam tacite iniri poflunt. Si poft divor- tium inter eosdem conjuges redintegrentur nuptise» pacta priora tacite cenfentur repetita: non item, fi cum tertio de novo contrahantur, exceptis paucis cafibus. 1 3. 4. f. Pacta dotalia publica clandeftinis anterioribusautpofte-
rioribus potiorafunt. Necquicquam operanturclan- deftinas repromifliones in prsejudicium pactionum pu- blicarum. Quid, fifrater unus fundum communem, utexaflfefuum, inmatrimonium conferat, &paeto dotalifratresreltquifubfcribant, cnm clandcftinam ab eohaberentcommunionis confeffionem? 134.6". Antales, qui nullius indigent autoritate, pactadotalia amicorum fide firmata mutare poflint pactis clandc- itinisfineamicorum interventu conceptis? 13.4.7. An & clandeftina pacta cenferi debeant , quae non ipfi inftrumento dotali, fed catalogo bonorum, ad pacta - dotaliaiereferenti, infertafunt? 23 4.8. Sifuturiconjugesin pactis publicis feretulerintadaliam
fcripturam certo modo conficiendam, & ea velpta- nenon, vel non eo modo iecutafit, analiquidope- retur? 13 4,9. Qui jure civili potuerint pacta dotalia concipere ? An>
patris pactum profuerit liberis ipfis matrimbnium contrahentibus, aut liberis reliquis, fi iis dotero re- ftitui pactus fit ? An pactum filiaede dote matri red- denda profuerit matri ? 13. 4 io, An extraneus dotem dans, invitadotata in continenti.
vcl ex intervallo pacifci poflit, dotem fibi vel tertio reddij aut permittere, ut tertius fibi reddi pacifca- tur? An&pater? 15.4. 11. An ei, cui actio de dote fibi reftituenda femel nata fuit,
invito jus illud teftamento vel pacto pofteriore tolli |
|||||||||||||||
|
tet j ut liceat conjugibus Inter fe vetitas donatlbflei
exercere- Anvaleat, neconjux conjugi gratificetuf, com id ftatuto permiffuro eflet ? 13 4.10. Valet padum, quo adimitur marito poteftas alienandt
resuxoris, cumidftatutopermiffumeffet. 15.4,11. Valet padtum de lucranda dote vel propternuptiasdo- natione, licet difpari quantitate, vel exuno tantuin latere , conceptum fit. An ceffet obid, quod dos promifla numerata non fit, vel maritusuxorem du- rius habuerit? % 5 4,1*,, An corruat paclum de lucranda dote , ii.dos fub die
certo incertove vel fub cohdirione promifla "fit , Sc ante diei vel conditionis exiftentiam matrimonium diflblvatur?: t; 22.4.1;. Pa&um dc lucranda dote etiam efleclum habet perin-
greflum; in monafterium 13.4.24» Cujus loci ftatuta fpe6tanda fint in pactitio vel ftatuta-
rio lucro dotii?? s;-4-»f. De pacto dotali, quo univcrfalis induciturcommunio»
cum ftatuto non eflet. Qua; res veniant in hanc pactitiam communionem? Ah feuda? ii.4.%6. An pacto dotali rd agi poflit, ut univerfalis commu-
nio regatur Jege alterius loci, quam domicilii mari- ti? An, ut in certis tantum rebus, genere vel loco circumfcriptis, communio fit? An-ut certo tantum . incafu? Qyid juiis circa communionem , fiidactum» ut conjuge fine liberis moriente bona tedeant ad latus, unde provenerunf, & Jiberi fuperftites fint? An exclufa communio per pactom', ut bonnconju- gum foluto matrimonio devdlvantur jure fucceflio- nis Aefdomicae aut Scabinicaef • .' 11.4.17. De pacto communionis acquaeftuum. Exclusa per
pactum communione univerfali , quseftuum tamea communio in dubio locum habet. At exclusd com- munione quxftuum , cxclufa fimul eft univcrfalis» Si ex pacto demum fit communio acquseftuumpoff; certum tempus , Jucra anrc quaefita nuJJo tempore fuot communicanda. 13.4.18. In communione acquxftuum , & quse fub acquaeftu
contineantur, ipectandum ftatutum domicilii conju- gum. ij. 4. ao; Poiita communione acqusftuum, res ftante matrimo-
nio quaefitae ipfo jure fiunt communes, licet nomi- ne unius conjugis quaelitse. 11.4.30. Quod non probatur alterius proprium, acquaeftuscen-
fetur ; quod alterius proprium probatur, acquaeftus non eft, licet non infertum catalogo rerum collata- rum in matrimonium. * 23.4.31. Qu* contineantur fub acquaeftu ? Ubi de qusefitis cX
induftria, opificio, artificio ; occupationererumnul- , lius i fcelere ; de profectitiis liberorum bonis ; d* fructibusnaturalibus, induftrialibus, civilibus; deufu- fructu ftante matrimonio qusefito , & fructibus ju- re ufusfructus antc nuptias quaefiti perceptis, velcx confolidatione ufusfructus, curri proprietas ad aiteruA trum conjugem pertineret. • 23. 4. J*. An in acquxftu fint res ftante matrimonio emt« ? Aq
&, fi venditor adjecerit pactum de retrovendcndo? i Quid, fi maritus ex pecunii fibi & uxori communi emerit iilio primi thori fundum aut reditum vitali- . tium. 13,4.33. An & veftes mariti aut uxoris causa emt« , pam-T
tse ? An & munus venale ftante matrimonio em- tum ? *3-4-34. An rcs emt» ex pecunia, ab uno conjugum inmatri-
monium collata, vel redacta ex venditione re» unius conjugis ? An & rcs allodiaies qusefitae ex permuta* tione rei unius conjugis ?-' 13-4'?l'. An feuda ftante matrimonio ex erotione aut permuta-
tione quaefita? *3'4- 3^» An hereditas ftante matrimonio emta, vel uni eoh/u-
gi, ex parte heredi, ultra fuarh partem per cohere- dem cefsa pro pecunid? An & parsdimidia, fima- ■ rito fofor ejus paternam hereditatem ex aflc ceflcrit, cum poflet illam fibi vindicare? *3'4'37* Aa fundus a cognato mariti aut uxoris venditus » £c
per conjhges retractus? An fundus, quem acogaa- . to uxoris emit maritus, & quem ux.or potuiflet ,ie- trahere? An utile doroiniumemphyteufiosautfeudi, Xxxxjcxx quod |
|||||||||||||||
|
potuent"
|
|||||||||||||||
|
»3-4.
|
|||||||||||||||
|
12.
|
|||||||||||||||
|
JMoribus parentes, cognati, tutores pro futuris conjugi-
buspadaconcipiunt, per eos exprefle vel tacite pfo- banda. An folus pater fuperftes padta dotalia libero- rum nomineeonciperepoflit, operaturaetiamquan- tumadbona materna, an magis tutores quoque ad- hibendi fint? 23.4.13. Pafla dotalia vel ad voluntatem ipec*tant, vel adjusj &
quae fint hsec ? 13.4.14. &if. Qualiapadtadotalia Iegibus ac moribus iroprobata firit ?
»3.4.16.
Qualiafintreprobata, quia muliercsfuperftitesreddunt
indotatas, vel deteriorem dotisconditionem aut repe- titionem ? Quo usque liceat pafto deteriorem redde- redotiscauiamjureciviliacmoribus? *3-4« "7» Qualia pa&a circa dotis petitionem & lucrum valeant,
vel non? 13. 4.18. Qoo usque hodie poflint futuri conjuges pacto dotali
generaliter eligere jus certi loci circa efte&us futuros fui matrimonii ? a;.4. 19. Non valet pa&um , ut maritus in uxoris poteftate fit;
velut maritus tyro alicujus artificii nullam habeat au- toritatem durante tyrocinio; vel ne maritus pro ux- orcin judicio confiftatj nc unquam domicilium mu: |
|||||||||||||||
|
I N D E X.^
|
||||||||
|
An & damnum ex mariti fidejuflione.tuteke adminU
ftratione &c- -, 15.4. j-u Quidjuris, fi quis non intulerit bona promifla , vel
resalienas, autpigooriqbligatas, aaitfuumproprium res alicnum ex lucris ftanic raatrimouio quxfuisfoU
verk? 24.3.16. De pacto dotali, ne bona nxoris pro debttismariti^ma-.
trimonio antiqnioribus txcutitmtur. An illudinfinua* tione, aut tabellionis prafentiaindigeat, autinven- tario bonorum utriusque- €onjugi&? An iniquitatc la« . boreb? •,;; i|"f/|:-j 13.4,fo»
De pacto , ut mulht• dotem falv*m- habeat, nec lusri
aut datnni jianti matrimanio evenientis particeps fit% An in Hollandia prnfit contra credifores hypotheca- rios, quicrediderunt ? Quid , iicrediderintinfamiliJR fuftentationem ? Quid Uitrajecti Sc in Friiia opere- tur tale pactum ? 23.4. ei. Dc pacto , nt tnttiitr ekfliomm h.tbiat , utrum dotem
filti fiivam cupiat , an lucri & damni ftante matri* monia evmientiy particeps rjfe. Hollandis piacet, dis- plicet Ultrajectinis. Quae fitjuftkia<|],us? An&fpon- fusita fibi electionem pacifci pofiit ? Et quis effeaus, fi ita pactus fit ? , r ,a c; 23.4. 73, paclum hoc eleHionis , ao & qua usqjue grofit hcre-
dibus mulieris, tum dekendsntibus, tum extraneis i , ; ..; .., ;.:n»3-4-f4'
Siconjugeska pafti in Hollandia, aliodeindemjgrenr»
ac tandem rurfu6 kv HcJLandum redeant!, ac utro^
bique marjtus contraxerit, an. St^o^uibusfr«ditoribus
tale pa&um obfit i .-.'.n.r,:.-<-,■>■ ■ *J. 4- 9$•
Uxortalem pa£la ele^lioncm pro ma^ko ta.8wn fideju-
bere poteft. ,, .<,/!-1*3.4. f6".
De pa£to , m mtdkr omni cafi* dotem filvam babeat.
ac infuper dmidiam lutri partitni vd, ui: prater do»
tem falvMJi ampliut qtm Imretu*. Non habet tune
in Hollandia mulicr prjelationem- ante credito-
res, fcd tnter ipfos conjuges paclum operattuv
;: ;. ' 't~ ■ . •' . - ■■■;-. tr-i-iii Z$.$.fJ»
De multiplici modo concipiendi pafta dotalia defittu-
>,ri fuccej/iane, moribusprobata, &qiuid*l>isfcripfe- .nl\m.i '; :: i! " ■■■ -i,-.,23.4.^7%
An & quando pafia dotalia de feudorum fucccflionc
finc domini di«e£ti confenfij aut ratjfaabjtione va- leant? »3.4. f8t Ex pafikis dotalibus agi pottft , fi auptise; fecutae , nec
paclra mutata tint. An vcduntate conjugumpcraftum inter vivos mutari poffint , cenfentientifeus illis, quorum intereft J, »2-4- jro. Si teftamento mutanda fint, aneKpfefiai&.fpeetficlco-
rum revocatjone opus fit J 43,4.6@k Cur pafta ta|ia , non item teftamenta , eaia fpecifice
revocari debeaqt? x;8. 3. 3. An, fiparentes aut Cxtranei dotem dederint;, cumpa-
dto, utadfe, vel adtertiumceptum, «tetBev.ertatur, conjuges in prxjudicium iftiws, paflS difp«weretefta- mento poflint ? Et quid, fi parentes aur aKi dotcm dantes tantura, geaeuaiiter, paaifint, utbeoaredeant ;adLa,tus, undo pr^fcifta:? sj. 4.61. Si conjuges bona proBriaf eontjjlsstnt»; cuaj' pa<&©, ut
alter alteri fucceddt * veL ewi wjckfi&ne ftatutaria; communionis, an altfir akcrotimim atutare poflit ? An communi confenfu in Hollandia 8c Ultrajecli ? • An ab iU^ m,u^ti©n^ comimiVM»i eqnieixfu &£tz alter
altero inyito refilire poflit , & pae^si ftatue? An ; tunc fpecifici voluatatis prioiis revocfttioneQpusfit?
23.4.61.
An conjuges, qui prop*iat bona contulerunt, eumpa-
&o, ut bona redeajit *unde pjol^a;, vei cum cerjtae perfonas fibi fuccefl,ur38 defigBatiqn«, pafta-ta^iamu- ta.r;e fimul aut feparatim teftamento poflint ? An Sc poft conjugis morte» fupcrftss wrfpeclH fua; fuc ceflionis, cumconjugesfimuldifpofuiflent, quoroo- do in boaa eomm-usia poft mortemulrimifuperftitia fuecedidebeati Er<q,qid„ fi conjux de bonisfuicon- jugiscxejusconfenfuteftatusilt? ; - »,3.4.63. An mu*%tio eonjugibus permife , fi illi, quibns e.v
paclo dotali erat deftinata. fucceflio, ex voLuntate conjugum bona tlbi reflitui iniisdem tabulisdotalibu- paftiiiut? 13.4.64- Si •
|
||||||||
|
yu^ m«rku5 ex Jure dirccti dominiiretrasirfibiaut
AVfijOt in acquxftu , quorum caufa acquirendi ma-
, trirnoniQ veruftior eft, fi quxdam ad eorum acqui- . fitionem ftante matrimonio erogata fint ? An res . dnte. nuptias emtae , fed ftante matrimonio tradi- .,-,t?e, pieno de communi numerato ■?. An uni con- ;, jugum ante nuptias venditse iub conditione , qux ..ydemum ftante matrimonio exftitit ? An res aliena ,,ante nuptias emta, fed ftante raatrimonio ufuca- pts? *?-4?y- An res, qu» ftante matrimonio uni ex conjugihusper
j judicem adjudicara efttanquamejuspropria? Vel ex , transa&ione penes eum , ut propria remanet ? 23. 4- 40.
An res unius conjugis per hoftes capta, 8t jurepoftli-
msrtii reverla vel rcdemta ? Vel ante nuprias vendt-
6a fimpliciter , aut pa&o addito de retrovendendo,
& ftante matrimonio redemta? Vel exlcgecommis-
3 fijtia , aut remedio legis a. C de refcind. vend. re-
verfa ad venditorem ? 15.4.4'-
Afli res , quae ante.nuptias fuerunt unius conjugis , fi
ftante matrimonio jus ejus diminutum, autau&um
,fic } An doroinum dire&um , fi marirus fuum aut
1 xixoris fcudum in emphyteufin aut feudum dede-
xir? An jus cenfus, aut patronatus, fi in dorem ec-
clcfiae , vel fub lege cenfus, fundus datus fit ? An
fundus ante nuptias emtus , fi ftantc matrimonio
- fBctium propter motat» litcm ex l. 1. C derefcind.
VMnd fupplerum fit? Vel venditori quid datum, ut
, seroittat pa£lum retrovenditionis , fub quo conjux
apte nuptias emerat l An bona conjugis fideicom-
tfiiflRj gravata, fi ftante matrimomo derkiat condi-
tio fideicommifli? 13,4.41.
An hereditates, legata, donationes, a propinquis-aut ex-
traneis uni conjugi fafibx, etiam a Prineipe.autcum
inJegatione eflet. Quid, fi remotior cognatushere-
ditate vel legato houoretur, prseterito proximiore,
velsequepropinquo? Quid. fitaliscognatus.quiper
ftatutumnonvocaturabinteftato? 13.4.43,
Qiiid juris, fi marito per extraneum fit legatum, vel do-
natum munus venale, autfeudum? 25,4.44.
Quid, fi extraneus uni conjugum donaverit vel lega-
'. verit ea lege, ne cedat communioni ? Velviceversa
cognatus voluerit, ut relifta vel donataconjugiutri-
que acquirantur ? Quid , ii modica tantum, puta,
munera folennia ex more conjugi uni acognatoda-
ta fint? * 13.4.4$-.
Si paclo id actum, ut bowt utrimqae iUattt redeant ad
lutts , unde profecl* , oec hereditatis aut lcgati ob-
venturi mentio facta , an tunc hereditates , legata,
donatacontineantur fubacquaeftu? An&tunc, cum
fimpliciter id actum , ut lucrum & damnum ftante
matrimonio obveniens commune fit ? 13. 4 46.
An fub acquseftu contineantur penfiones, ufurae, qua-
rnm dies ante nuptias, vel foluto demum matrimo-
nio cefllt? An fructus naturales ante nuptias vel for
iuto matrimonio percepti ? An alluvio , infula ante
fundum nata , incrementa pretii rerum illatarum ?
Notatur jus fingulare Hollandorum cirea alluviones
praediorum unius conjugis. 13.4.47.
Pamni eadem, quae lucri ratio, licet tantum dc lucro,
nihil dc damno pactum fit. Damnum ftantematri-
. nvoniocontingens sequaliterdiminuitconjugisutrius-
quc patrimonium, licet difpar quantitas utrimque
illatafit. *?-4-48-
Difiert in quibusdam communio acquxftuiim a focie-
tate fimpliciter inha , nec femper proeedk argu-
uientum a tali focietate ad hanc commuuionem.
»3.4.48.
Aa fub. damni communibne contineatur interitus, di-
niinutio, depretiatio rerum unius conjugis ? An in-
■ teritus navis , quam unus conjugum exercuit , aut
reditus vitalitii ? Et quid, fi res xftim»ts in matri-
monium collat* fint? i '4 23.4.49.
An -xs alienum ftante matrimonio contractum ? An
debita conjugum matnmonio antiquiora? An dotcs
ab uno coujuge libcris prioris matrimQniidats: ? 1.3.
4.J».
|
||||||||
|
x
|
||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
Penes quos effe poflit hoc }us ? An penes laicos aut fce-
minas ? Confiftit prsecipue in jure prxfentandi ido- neum ad munus ecclefiafticum. An patronus ipfe poflit idoneum ordinare feu inftituere ? An epifco- pus aliquem ordinare, non facla perpatronumpne- fentatione ? Quando patronus non prsefentet, f ed tan- tum eledionem affenfu probct ? 37.14. j-. Quid interfit inter patronos laicos 8c ecclefiafticos in
quaeftione, anlegatusftneaflenfu patroni beneficium conferre poflit ? Et refpedtu temporis, intra quod praefentatio facienda j 8c circa piKfentationem indi- gni. 37-«4-tf* Quid, fi plures fint patroni, 8c ilii circa prjefentandum
diffentiant? 37.14. 7. An patronus poffit fe ipfum prafentare , aut filium
fuum ? An in jure patronatus laicali circa vicanasgc fimilia patronus poffit juspatronatusaltericederepro una vice , 8c ita a cefilonario in cedentem vicaria conferri? 57, 14,8. Jus patronatus ad quales heredes ex teftamento ve! ab
inteftato tranfire poffit? An interheredesdividipos- fit ? An inter vivos alienari ? An apud nos conven- tiones de prxbendis 8c beneficiis valeant fine con- fenfu Ordinum ? An mutato per fucccflionem aut alienationem patrono, reclior ecclefiae mutari poflit 37- '4-9.
Patronus honorem proceffionis habet: ei inopi ab ec- clefid fubveniendum: curat,, ne facerdos quid ex bo-
nis ecclefiae defraudet. 37.14 10.
Quibus modis amittaturhoc jus? 37.14.11.
Circa prsbendas, vicarias 8cc. qux funt juris patrona-
tus laicalis, pars tertia serario ecclefiaftico in Hollan- dia cedere debet, reliquse patroni collationi relicla: funt. Qui prK aliis ad tales prsebendas admittendi? Qui jure fucceilionis vulgo habeant earum collatio- nem? Qni plura de his fcripferint, 8c deabufujuris hujus apud Reformatos. 37.14,11. . 1 Pauliana afim
Aclio Pauliana in perfonam eft, 41.8,2;
Quibus detur ? An curatori bonis dato ; creditoribus
hypothecariis ; heredibus creditorum j creditori qui debitori heres eft ? 41,8.3. Contra quos detur? Qui cenfeanturfraudisparticipes ?
Si fciant, quosdam fraudari creditores, an revoca* tio alicnationis profit 8c illis , quos fraudari ignora- bant? Et quid, fi fatisfaclum fit ei, quem fraudari fciebant ? An contra heredes ? 41, 8.4. An fuffkiat fraus alienantis,]icet accipiens in bona fide fit,
fi alienatum fit ex titulo lucrativo. 42. 8. j-. An titulus dotis hic onerofus, an lucrativus fit ? Et in
quodiftethxcadio a Faviana&cCatvifiana? 42.8-6. An acceptilatio fit titulus onerofus ? Si uni ex correis
debendi accepto latum fit, an in utrumqueactiore- ftituatur? Et quid, fi fidejuflbri fadSacceptilatione, reus liberatus fit, aut vice versa ? 42.8. 7. An requiratur fraus accipientis , fi in pupillum 8c fi-
miles facla alienatio ex titulo onerofo ? Quo usque teneatur pater vel dominus, {i in filium aut fervum fit alienatum? 42.8.8. An Paulianse locus in alienatis bona fide per legatum
aut mortis causa donationem ? 42.8.9. An detur contra debitorem ? An contra tertios poffes-
fores? 41.8. io. Ad quid tendat 5 Ad quid, fi acceptilatio facta ? An 8c
revocentur ufurse debiti rernifli , 8c frudlus rerum alienatarum ? 42. 8.11, De aclione refciflbrid alienationis, 8c requifitis ejus.
Contra quos detur I In quibus differat a Pauliana. Hodie nulla eft alienatio facla per eos, qui foro ces- ferunt. 42.8-12. Utraque adtio intra annum movenda. Unde annus
computetur? Quando poft annum detur ? 42.8.13. Utrobiquefraus alienantisadcfledebet, Quando debitor
dicipoflitalienafleinfraudemcreditorum ? 42.8.14. Recenfentur multi modi alienationis fraudulentse ? De
folventc ante diem obligationis, fi non deducat in- terufurium. 42. 8, ij. Non eft alienatio in fraudem creditorum, fi obseratus
nonutaturconditione acquirendi; cujus multi modi
Xxxxxxx 1 . cnar-
|
|||||||
|
Si conjuges tabulis dotalibus caverint de fuafuturafuc-
ceffione, an hoc ipfo cenfeantur revocafle fuatefta- menta pa&is dotalibus anteriora ? 234.6j. Si caverint pa£tis dotalibuSi quo modo liberis fuis fine
prole decedentibus fuccedi debeat, an ordinem prse- finitum teftamento mutare poflint ? An 8c ipfi liberi in contrarium teftari, vel bona inter vivosaiienare? 2j. 4.66.
Si tertius , parens futurorum conjugum , aut cogna-
tus , aut extraneus , pa&o dotali promiferit fucces- fionem fponfo fponfcve , an teftamento id mutare poffit in Hollandia , Ultrajedti, iu Frifia, alibique? 13.4.67.
An , ubi fueceflio tabulis dotalibus delata mutari ne-
quit teftamento , fideicotnmiffb gravari poffit fuc- ceffurus ? Annon in cafu , quo per pa&um dotale jequalis fucceflionis promiffio fa&a ? An non tunc omnibus fucceffuris diminui poffit fpes fucceflionis, aliis fimul inftitutis, vel rebus inter vivos alienatis? •■.:,, iap , 23,4.68. Cujus loci ftatuta fpeftanda fint cjrca mutabilitatem
paftorura do.talium ? »3.4- 69. Anpaftadotaliaextendendade cafuincafum? Anquod
pacTris omiffum, exjureRomano, anftatutario.de- cidi debeat? .,. 23,4.70. An non poflit in non expreffis colligi mens pacifcen-
tium ex probabilibus conjecturis ? An ad id admit- tendum argumentum a contrario fenfu, velamino- ri ad majus? An expreffum inunooppofitorumfub- audiri debeaj: in gltero? 23.4.71. An pacla docalia obfcura habere poflint interprctatio-
nem a padiis circa dotes, aliis Iiberis datas, conce- ptis? A« pacta de dote concepta in dubio etiam ob- tineant in dotis augmentis? 23.4.71. An fubaudiatur tacita conditio fi (ine liberis, cum pa-
rentes pacifcuntur, ut mortua in matrimonio filia dos ad fe redeat? 23 4.73- Fafta dotalia ftrictam recipiunt interpretationem. An
pa&o, ut mobilia omnia maneant apud fuperftitem» adiones contineantur ? Pa&um , ut bona reftituan- tur , in dubio impletur uno adlu- Si pater liberi; bona rnaterna in dotem dederit cum padto , ut re- deant unde profefta, an foli lineaematernsepadtusyi- deatur, fe fuisqueexelufis? An, ficautum, utlibe- ris conjugum fine pioledecedentibusbonadevolvan- ,tur, ad proximiores, fiiccedant, qui libcris, an vero qui parendbusproximiores fuut? ,13.4.74. lalinodia.
Vide injuria.
Farentes,
De obfequiis parentibus prseftandis , & de coercitione
illorum , qui contra pietatis ofEcia in parentes pec- carunt. 3.7. ij-. i.©*2. farricidiurn.
De parricidio antiquis ignoto, & varia vocis fignifica-
tione. Qui fecundum Marcianum ex legePompeja de parricidiis puniti fuerint ? Qui fecundum Jufti nianum 8c alios ? 48- 9« • • Ex ipsa lege Pompeja parrkidii pcena fuit eadem, qua:
homicidii ex lege Cornelia- Culei poena ante legem Pompejam nota fuit, & poft legem Pompejam rur- fus in ufum revocatn refpeftu quarundam perfona- rum. ' 48. 9. i. Quales parentes 8cliberihaclegecontineantur? 48.9. 3.
De pcenis hodiernis occidentium parentes, liberos , vi-
tricum, novercam, focerum, focrum, 8c vice versa, conjugem. 48-9,4. De pcena adminiftrorum & confciorum parricidii. Et
quid, fi fimpliciter confcii fuerint ? 48.9. f. Quando ceffet auc mitiganda fit pcena parricidii ? Quid,
fi mulier clam partum edens , eum mortuum pro- diifledicat, nec indicia vitae fiot ? Qu>d, fitentatum, I non perfe&um fit crimcn ? 48.9.6. De injuriis atrocibus parenti illatis. 48.9.7.
Qui plura de parricidio 8cc fcripferint ? 48.9.8.
fatronatus jm.
De j ure patronatus civilis. 3 7.14,1. &feqq.
De jure patrouatus ecclcfiaftici: exquibuscaufisacqui-
ratur? 37.14.4. |
|||||||
|
tXN D E X.
|
|||||||||||||||||||
|
An jure civili judex mtitare potuerit pcenas Iegitirha»,
8t quid monbus? An in arbitrariis potuerit gravio- rem pcenam imponcre, ut famcepareat ? An judex condemnarein pcenam graviorem, quampetitafuit? An pcenam committere arbitrio accufatoris, aut domini jurifdi<Stioni&? An ipfi reopuniendo, utelt- gat ? Pcenis ftatuto alternative propofitis, an reo fit electio ? Pcena pecuniaria certa ftatuto prxfinita, fed arbitrio judicis augendd , augmentum de pecu- nia , non corporali pcena accipiendum, De pcenis prudentia judicis moderandis. 48.19.4. Pcena condemnato quantocius imponenda , non tri-
ginta diebus differenda. Differenda tamen in prasg- nante. An in eo, qui poft deliftum furere ccepit, donec refipifcat ? quive jadtat, fe habere referendum ad Principem, quod adfalutem ejuspertiiieat ? 48. 19. 5". De non puniendo eo, qui deliquitin furorevel infan- tia- An dilucida habens intervalla, prsefumatur deli- quiffe tempore furoris, an diiucidi intervalli ? Et quidjuris in iis, qui minus diligenter cuftodiverunt furiofum Ijedentem ? 48.19.6. An mitiganda pcena in delinquente per ebrietatem,
ira; amorifveimpetum , aut eumprodiguseffet ? An in muliere, minoFe, fene? An ob utiluatem publi- co allatam , infigne artificium , lcefionem exiguarn delictoillatam , facinusteritatum , fednonperadtumf ; An-ex-eo , quod pfurimi impune peccarunt prava confuetudine ? An obpaupertatemin pecuniarjis pce- nismuldifve? An, quiadiudelinquensinreatu fuit, vel crimen ante plures anrios commiffum ? An fuy , rupto laqueo iterum fufpendendus ? An puell» pe- tenti in rnatrimonium dandus? 8cc 48.19.7. Pceux in dubio molliendae interpretatione. Si ftatuto
fit impofita manus anvputatio , qua: amputanda? Quse? fi pcena gravior de nodte quamde die, 8cia dduculo crimen commiflum fit ? An pcena pravfinita verberanti, vulneranti, etiam imponenda ad id in- ftigantibus? An novapcena ftatuto indu<ftd, cenfea- tur abrogata pcena juris civilis ? Si ftatuto duplice- tur pcena ob crimen de nofte commiffum , an id etiam ad corporalem pertineat ? ' 48. (9.8. An pcense ex fimilitudine rationis ad fimiles cafus ex-
tendi poffint? An £c quibus ex caufis pcenae exafpe- raridas fint? 48.199. Cujus temporis pcena impenenda fit , fi pcenje muta-
tiocontigerit,pervariasfpeciGsexpiicatur. 48.19.10. Cujus loci pcena imponenda fit. itiaem per varios ca- ius determinatur. • 48-19.1«, |
|||||||||||||||||||
|
41.8.16.
5n fraudem
fi fciat creditor , cui |
|||||||||||||||||||
|
enarrantur.
An 8c quando folutio uni credito |
|||||||||||||||||||
|
reliquorum fafta cenfeatur
folvitur. folventem non efie folvendo ? Et quid mo-
ribus? 4».8. 17. An, quod de foiutione obtinet, etiam locum habeat,
fi res alia in folutum data fit, vel pro debito pig- nori obligata per obseratum ? Quid, fi pignus cou- ftitutum poftbonapoffeffa, fed mandatum, utcon- ftitueretur , ante bona poffeffa ? Et quid moribus circa dationem in folutum, aut pignusf 4.1.8 18. An 8c quando Pauliana vel refcifforia conventus, pre- tiurn recuperare poflit ab aftore? 41.8.19. De pcena eorum , qui debitores foro cedentes juvant
iobonisoccultandis; vel fe creditores fimulant, cum non fint» vel bona infetransferri eurant? 41.8.10. Peculatus. Quidfit? An fiit in pecunia civitatis, velea, quaepe- riculo fubducentis cft? 48.13:1. Quibus modis eommittatur 8c puniatur jurc civili ac mo
ribus? 48,13.1.^ 3- Peculium.
Servo legato cum peculio, 8c alienato vel raortuo,'an peculium debeatur ? Servo fimpliciter legato, an & quando peculiumccdat lcgatario, velipfi fervo ma- numiflb ? 33. 8.1. Quse debeantur legatario peculii? An 8c augmentape-
culii, Sc qualia? 33.8.1.^3. Penus.
Quae contineantur fub penu legata, 8tqu* fint acces- foriapenus, quajnon? -33.9. 1 • t&»x- Quid , fi legetur penaspr&ter vinum, vel poculentape-
tuis i vel qm eft in promtuario > vel urbana penus, vel penus, qu& Rom&efi, vel omnispenus prtter vinum, quod Ram* eft ? 33- 93- Legata penu intracertum tempuspraeftanda, cum ad
je&ione pcenae in cafum morae, quam diu heres li- berari pofut, pcnum dando ? Quid , fi annua pe- |
|||||||||||||||||||
|
nus legata, 8c in cafum morse pecunia?
Piliura. An 8c quando tabula piftura» cedat t Pirata..
Deiis, quipiratis opemferunt, resraptass Qui pro piratis habendi fint ? Ptfcatio, Vide vertatio.
Plagium.
Djg crimine plagii, 8c pcena.
|
33-9 •♦■
41.1.2.6.
liisemunt.
47.9 4. 48.1;.!.
|
||||||||||||||||||
|
Vcen*.
De legato pcense causaex jure veteriSc novo. 34.6.1.
Cur legstum pcenae causa inutile fit , fi probrofum
quid aut tt tpe contineat? 34. 6. 2. Pcena legatis addi poteft , fi gravatus ea non prwftet.
An gravatus in pcenam a teftatore privari poflit re- lifkis, fi voluntati ejus nonpareat; &an nonquan- doque mora ejus excufetur, fi poftea adhucpareat? Siteftator honoratis adimat relidta , fivolnntatemejus impugnem, illi adhuc capiant, fi probabilem habue- rtnc impugnandi caufam, licet tandem fuccumbant? 34.6.3.
De pcena conventinnali, vide (lifiulatio.
Paena delinquentium, Quidfitpcena? Inquo diftet a mul&a? 4819.1.
De pceuis mortem naturalcm inferentibus, Scfubftitu
ta, in locum crucis, pcena furcse. De damnationc inmetallum, vel opus metalli, velminifterium me taliicum; ad tempus, vel in perpetuum. De dam- natione in opus publicum , temporale , aur perpe- tuum. Quando per haec libertas , aut civitas , aut neutra adimatur, plenior explicatio. De pcenisnon capitalibus , ubi 8c de pcena vinculorum ad tempus aut in perpetuum , 8c quid fit vmculorum verbera- tiot • 48. 19. 1. Quo fenfu, 8c quatenus verum fit illud Ulpiani, gU-
dio animadverti oportere, non fecuri, vel telo , vel fnfte, vel laqtteo, vel quo atio modol a quibus pce- nis judices jure ctvili debuerint abftincre in totum, vel refpe&u quarundam perfoaarum ! Et quid mo- ribus? 48.19.3, |
Pollicitatio.
In quibuspollicitatio diftet a padto ? An in paclymauf, contrattum innominatum abire poflit ? An cx pol- licitatione perftcutJo fit / An votum obliget ? An pollicitatio dotis vcl honorarii ; vel civitati facla? Quis petat implementum ejus ? Quaformaimplenda. fit ? Quales conditiones pollicitationi appofitK fer- vandse fint, vel non ? jro.ii.i. Minus efficax pollidtatio fine jufta causa , quam ex
jufta causai etiam tunc , cum promifibr labitur fa«, cultatibus. j-o. u, 1? Minus etiam tenentur heredes ex ea, quje fine causa,
quam qua; ob juftam caufam intervenit. Dupliciter diciturlegatumautpromiffum obftbnorcin. j-o. iz. 3. P>ilyg*miit- Polygamiailiicita Qua:pce'na? Biniscontraftisnuptiis, pofteriores inutiles. 23. %, 1. TofJJto.
De bonorum poffeffionibus ieu pratoriis hereditatibus,,. vide bonorum pojfejfio.
Quid fit poffeffio/ An quis poffitincertam rei partem.
poffidere? 41.1.1.
Quidinterfitinter domiqium 8c pofTeffionem ? Anpos-
lefllo ipfo jure tranftat in heredes ? An amittatur,
licet alteri uon acquiratur ? An ignoranti vel invito
domino per fervum acquiratur ? An 8c quo modo
poffeflio non juris fed ta£ti fit? 41. 2.1.
Quid fit pofleffio naturals , qutd civilis ? An poffi-
deant fruftuarii, creditores 8cc. ? Quid fit civthffima ?
4..1.3/
Qujd fit poffefijo jufta duplici fenfu ? 41. 2.4«
|
||||||||||||||||||
|
An
|
|||||||||||||||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||||||||
|
An & quo modo duo eodem tempore rem eandem in
folidum finguli pofiiderc poflint jufte vel injufte ? 4i.*.f.
Qui poffint acquirere pofleflionem ? An manicipia,
collegia, furioii, infantes, impuberes ? 41.1.6. De acquifttione poffeffionis per noftros filiosfam. aut
fervos, etiam qui in f uga funt i aut per fervos alie- nos bona fide pofleffos, fruc"hiarios, pignori datos, communes, hereditarios. An, fi tales non habeant intelle&um , aut nolint nobis, fed alteri, acquire- re? 41.*.7- An per procuratorem nobis ignorantibus ? Et quid, fi
is non nobis , fed fibi voluerit acquirere pofleffio- nem ? 41.*. 8. Acquiritur occupatione, acceffione ,|traditione. An ne-
cefle, fi n g ulas rei partes apprehen di ? 41.1.9- An acquiratur ipfo jure ? An folo corpore j vel folo
|
dit? 42.2:8.
An adhuc hodie obtineat ? Duobus de hereditate liti-
gantibus, in pofleffionem interim mittitur, quipo-
tiora jura videtur habere. An hsec miffio intra an-
num petendaj 8t quo in loco? 43.2.0.
Fojtbumm.
Depofthumisliberis.heredibus inftituendis, viialitnri*
Quales pofthumi videantur inftituti , fi quisfratrum
tiberos nafcituros , vel in genere fratrum tiieros in- ftituerit? 8tc, 28.f, it.^ 13. Fojlliminmm. *
Vide C0ptivi & pojiliniinio reverji. ,
Fotejim maritalii. Vide uxor.
0 Frtfcriptio,.
Quid fint temporalas prsefcriptiones ? Quandotempus
de inomtntQ in momentum computetur ln praefcri- ptione, quando dies aut aqnus cceptus pro comple- to habeatui' ? Quando hora lapfa intelligatur , ubi de rnQmeflto in momentum tempus computatur i 5 . 44-3-«.
Qm dicantur dies eontmui? An dies biffextilis, ieu in-
tercalarig, pro die feparato computandus fit inprae-
fcriptipnibus ? 44.3.2.
Qupt modis utile tempns acciphtur? Qux requirantur,
Ut dies dici poflit milisi An dies utilesconfundendi
cum diebus feffionum ? Cur Juftinianus in multis
fuftulerit dies utiles? 44,3.3.
Quid moijjbus noftris fitannus continuus, Scannusuti-
lis , vulgo , par en dag ? An anno continuo dics
unus addi deheat ? 44. 3.4.
Reccnfeiuur exempla prsfcriptionum , quibuslexintra
certum tempus quid fiefi vetat ? 44.3. f.
Enarrantur exempla prxfcriptionurn, quibus intracer-
ittm tempus quid agendum eft : a prxfct%tione vi-
ginti horarum ad prEfcriptionem centum aonorum.
"~ . 44.3.6.
Moribus hodiernisadhuc multa: brevioristemporispr^-
fcriptiones in ufu funt. Inquibusanni, biennii, trien-
nii, quadriennii , quinquennii, vicennii pra?fcriptio
adhuc fervetur ? 44.3.7.
De praefcriptione hodiema trientis feculi. In quibus re-
bus locum habeat? Ubi triginta vel viginti anni fuf- ficiant ? De antiqua apud Hollandos 8c Ultra}e£tinos praffcriptione rerum, anno£cdieimpleta> nuncces- fante. 44.3.8. An hodie ad praefcriptionem longiffimi temporis aut
• trientis feculi requiratur juftus fitulusautbonafides ?
Et quid ad eam fufficiat i An in corporjbus 8c fervi- tutibus praefcriptioneacquirendis «unc conjungipos- fint tempora praedtcefforis 8c fuccefforis univerfalis aut particularis, licet uterquc vcl alteruter in mala fule fuerit? An ad Zelandicam annorum vigtnti ptjefcri- ptionem requiratur juftus titulusautbonafides? Qui- bus non currat hxc longiffimitemporispraifcriptio? • • 44.3.9. Quis fit effectus prscfcriptionis ? AntoUatobligationem
ipfo jure ? An obligationi pra;fcriptx fidejuflfor aut pignus aecedere poffit ? 44. 3.1 o. Quibus rebus prasfcribi nequeat? Quo refpeiEtu contra
Principem non currat pra;fcriptio ? Nec curratagere non valenti? 44. 3.11, Cujus loci ftatutum fpeclandutn in obligationibus aut
immobilibus prsfcribendis ? 44.3.11. 1'rAvaricatio.
Qujdfitprxvaricatio? Quibusfiatmodis? 47.if,r.
An licitain civilibus ? An gc advocato? De chirurgis,
cauponihus, vulneranon deferentibus. 47.1 y, 2. Quando fit crimen publicum, quandonon? Qusepce-
nas ? Quid , fi per calumniam moveatur judiciuni praevaricationis? 47.15;. 3. Vrecarium.
Precarium differt a donatione 8c a pMftl* jurisCano-
nici. An fitcontracT:us?Quando repeti precarium pos- fit ? An ad certum tempus cpnceffum repeti antc tempus ? Etquidmoribus? Qua? r?5 precano conce- di poffint ? An 8c res fuo domino ? 43. »6.1. Qualia commoda habeat precario tenens ? An 8c inter-
diituui uti poffidetis? 43. 26. i.
Xxxxxxx 3 . Quid
|
|||||||||||||||
|
animo? Et de diffenfu veterum.
|
||||||||||||||||
|
10.
.11. vel
An |
||||||||||||||||
|
41. 2
|
||||||||||||||||
|
De acqutrenda quafi pofleffione incorporalium. 41.1
Deretinenda. pofleflione animo 8c corpore (imul ,
|
||||||||||||||||
|
animo folo, vel animo fuo 8c corpore aliqno.
tunc amittatur , fi is pofleffionem dereliquerit, 8c alius eam ingreifus fit, quamdiu id ignorat is, qui alieno corpore poffedit ? 41. *•:■*« Quid hoc fit, quod nemo fibi mutare poffit eaufam
poffeflionis? Poteft tamenquispriorempoffefiionem deielinquere , 8c novatn acquirere : uti & , confti- tuere , fe velle in pofterum alieno noniine poffide- re , per conjiitutum pojfejforium , cujus exempla 8c ufus. 41.1.13. Moribus quorundam reprobatum conjtituttim pojjejfo-
rium, 8c viget parcemia, niemand kan iegeiijk hou- denen geven. Quse ejus ratio ? An quis, non obftati- te illa parcemia , poflit pa&is dotalibus aut mortis causa donare , & fibi ufumfrudtum. retinere ? Qui plura habeant de hdc parcemia? 41.2. >4- An folo corpore vel folo animo amittatur poffeffio.
An pupillus cam amittere poffit fine tutore? Quan- dofolo animo videaturamitti; Recenfentur modi va- rfi, quibufe amittitur. Facilius amittitur poffeffio mobilium, quam immobilium. 41.2.1$-. Quse fint commoda poffeflionis? 41.1.16.
Quibus modls poffeffio probetur ? Hodie circa poffes-
fibnem fervatur maxime jus civile. 41.2.17. De continuatione 8c interruptione poffeflionis , vide
ufucApio. Toffejforia judicia.
Poffefforia judicia funt vei plenaria, vel fummaria, vel
fummariiffima in praxi. 41.1.7. Quid interfit refpeftu probationis inter plenarium Sc
fummarium poflefforium ? 43. 17.6. Pojfejforia remedia.
Quid fit remedium poffefforium juftiniani ex l.ult. C.
de ediBo D. Hadriani tollendo ? 43. 2. z. In quo differat edidlum Hadriani a remedio poffeffo-
rio juftiniani ? Qua: fint vitia vifibilia teftamenti ? 4J.2.J.
An , fi teftamentum careat die 8c confule? An, fi fal-
fum, ruptum, irritum, nullum, inofliciofum, vel tabellio, qui fcripfit, inhabilis dicatur ? Et quid , fi hoc in continenti probari poflic ? 4;. 2. 4. An locus remedio d, l. ult. fi heredes Iegitimi autori-
tate judicis bona defun&i occupaverint ? An, fiqui- dam fcripti poffideant hereditatcm , reliqui eodem fcripti teftamento re£te petant, fe fimul ex d.Uult, admitti? Anfubftitutus, jampoffidens , inftituto ex d. I. ult. ageuti cedere debeat ? An hoc remediura detur heredi fubftituto, fideicommiffario, fijb con- •ditione inftituto, dumpendet cpnditic?, heredis he-
redi? 42.2.5-. An, fi Titio inftituto , duo Titii contendant, fe defi-
gnatos cffe , 8c anceps fit ntriqsque jus ? Au detur liberis aut privignis Ultraje&i autin Hollaqdia, con- tra viduum viduamve maffariam, quamdiupeiident lites hereditaria:? An8c quousque, fi fuperftes mas- farius aut maflaria non fit? 41.2.6. An competat legatariis, aut ex re certa inftitutis?4 3 • a. 7 •
Qualium rerum poffeflio hoc remedio obtineatur? An
earura , quas defunclus tempore mortis non pofle- |
||||||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||
|
Tublicani,
Vide veiligal,
Tublicatio bonorum.
De varia juris civilis mutatione circa publicatioflern bonorum, 8creiervata proximis parteeorum. AnSc reiervandaiispars eorumqua; defunctus feelerequa> fivUj 48.10.1. Qui jure civili & moribus publicare poflint ? An pu-
blicata cedant dominis territorii merum imperium habentibus, an magis filco fupremi Principis ? 48. 10. z.
Quid publicetur delinquente fructuario, velnudopro- prietario ? An bona uxoris ex delicto mariti ? An dos ex delicto uxoris ? An bona per delinquentcm ex fideicommiflb rettituenda , aut fructus eorum ? An emphyteuticaria, velfeudavelaliteralienaripro- hibita? 48.10-j. An donationes , vel onerofo titulo alienationes poft
crimenfaasefubfiftant.fi publicatioiequatur ? Quid, fi del.nquens in fraudem fifci non acquiiierit, quod poterat: Quid, fi ob crimen profugus delatam iibi hereditatem alterivendiderit? 48 10.4. Striaam publicatio recipit mterpretationem. Publica-
tis motnhbui & tmmobtUbus , an incorporalia ? Pu- blicatis ommbus, an & futura , jure civili ac mori- ribus? Et quse videantur futura? 48.10.$-. Ceffat, fi reusante condemnationem moriaturi aurpen-
deweappellatione; niii fententia publicationem con- tineat, vel iit crimen perduellionis. Ceflat ex pri- vilcgio Hollandiae nobilibus, & plerifque civitatibus indulto. De priviiegii hujus interpretatione , & an ei locus in perduellione aut falsa moneta? Quidju- ris io Gelr.a & Ultrajeaif 4.8.10. 6. Quid jur.s , ii patnmonium damnati non fufiiciat jeri
alieno ? An ceflante publicatione , damnatus teftari poflit ? & quo modo ei fuccedatur ab inteftato? 48.10.6.'
Fifcus fert onus aris alicni pro parte, quse publicatur.
Cui fifco cedant mobilia & immobilia damnati fub
diverlis Pnncipibus conftituta aut fita ? & pro qu»
parte quifque fiicusonus srisalieni ferat? 48.10.7.
Redeunnbus per pacis conditiones bonis jure belli pu-
blicatis, an 8c ea redeant , quae per fimulatos con-
traaus publicationi fubdufta fuerant? 48.10.8.
An & quando bonorum publicatio locumhabeac iniis,
qui ie iplos occiderunt ? 48.11.1.& 1.
Ubi pluia de publicatione ? 48.10. 9.
Purgatto.
De oblatione fui ad purgationem criminis, ex /. dtfa- 1 jnau De forma hujus judicii. An impetratum a Cu- ria mandatum purgationis iocumfaciat prseventionii & quando pcti poilit, ut purgare ievolens remitta- tur ad judiccm ordinarium? An pendente lite , fu- per exceptione fori declinatoria, reuscarceriincludi poffit? Etgeneraliternotabilia plura circahocpurga- tionis judicium. Quid agendum fittertio, fi in lite criminali fa^a ejus mentio tanquam nocentis ? An pendente purgationis judicio reus poffit apud com- petentem judiccm accuiari alterius criminis , quod mandatopurgationisnon comprehenfum ? 48.1.16. Qi
jShtdftiones.
Moderatus quaeftionum feu tormentorum ufus ab ini-
quitatis vitio purgatur. 48.18.1. De tormentis non mfi in graviore crimine adhibendis,
de modo in quseftionibus obfervando pro variaper- ionarum dmdmone. Quae fides refponfis extortis habenda fit? 4§. 18- z. Non deicendendum ad tormenta , nifi graves contra
reum militent prsefumtiones. Enarrantur plurima indicia, de quibusdubium, anfintad torturam fuf- ficientia , nec ne? 48.18.3. Qui non poflint quseftionibus fubjici jure civili acmo-
ribus? Ubidegravidis, impuberibus, militibus, ve- , teranis, decurionibus, viris clariifimis, defeconfes-
fis reis , aut conviais , fervis eontra dominos, ie*
aibus. 48.184-
- - s»
|
|||||||||
|
Ouid fit bfterdidam deprecano? AnSc quo ufquehe-
redes tenean.u., ac preeariumad eostranfeat ? Quo tempore »n precario folus dolus . quo tempore le- vilTima culpa prsefteturj 8c cur? &.*' Quando ceflet inrerdifiuai de precano ? Quious mo
^dis cvanefcat precarium ? Ufei deal.enat.one rei pre
cario-concefl*. revocatione, lapiuiempons appoii- tj Et quid , fi ante vel poft finem tempons additi, precario tenensin aliudtempus longius roget? ltcra demorre accipientis & concedent». _ .*•!•**•♦• Qui zdificavit precario , tollcnduro ad vicini benepla-
citum, tot.tveJerfeggens toe, non cogitur dcftruere, nifi nova emergente causa. 45- l0,f t>rtmigenttur& jut. '
Si inter concubinatum 8t nuptias cum concubinaaliud
matrimonium interceiTerit , ex quo l.beri exftant, An primogenitus ex concubina ante nuptias editus gaudeat jure primotjenitune ? .^r7'^'' De onere xns alieni ferendi vel non ferend. refpeftu
eorum , quae jure pnmogenitura: heres capit , ains- que fimilibus. , . . »9-*•.»■•
Au iure primogenitursegaudeantadoptivi? An natian
te acquifitionem rei, in qua jus primogenirur* ob-
tinet? AnlegitimatiperrefcriptumPrincipisi Quis,
fi eemelli uno partu fint editi ? ln libens ex dupli-
cimatrimonio natis an & quo reipeflu duplexjus
primogenirurx poffir locum habere- ;«• D b i,
An 8c quando renunciatione tollatur hoc jus ? An per
renunciarionem apr.mogenito taftam jusillud tran-
feat ad fccundo genirum , an mag.sommbus liberis
profit ? An primogenitus poflit renunciare m favo
rem tertio geniti, prseterito fecundo ? ;8 D- 8*.
An parer fuo teftamento poffit adimere pnmogeniro
hocjus? . ^fj^
Qu* exftlatuto prscipienda , fi in patnmonio dcfun-
&i non fint, aliunde haud redimenda. Nec prseci piendse res alteri ufui , quam qui ftatuto expreflus eft, deftinatse. Nec preeceptio facienda ex his, quse demum poft parentis obitum tempore continuata: focietatis qusefita funt. Cujus loci ftatuta fervanda circa jus pnmogeniturai? 3°- D|4- Qui plura fcripierint de hoc jure ? 38- D- **•
prodtgus,
De prodigo per decretum dei iarando, curatore ei dando,
contrario decreto, deque geftis antedecretum, vei
poft, aliaque plura, vide Cura.
Protutor. Protutela.
Quot modis quis poflit pro tutore fe gerere ; qnando
non fit pro tutore habendus, licet geiat- 17f '•
De aftione direcla prorureke. An protutor teneatur
etiam de non geftis ? Quid agere debeat , fi nolit
amplius gerere? ' j4f,2I
De contraria adione protutelx, 8t in quibus differant
effefiu protutores a veris tutonbus? 2Z.£'3"
Oui cum protutore contraxit , lgnorans eum ralium
efle tutorem, reftitui poteft & cur? An defur refti-
tutio , fi prstor deereverit , fe ratum habiturum
contraaum autore falfo tutore initum ? An, fi fci-
verit tutorem elTe falfum? An, fi contraxem auto-
" *.i re vero & falfo tutorc? 17.6.1.
Quibusteneatur, quifcit, fe tutorem nonefle, &ta-
nien autor fit? 8c quibus aftionibus? Quidjuns, fi
quis doloperfuaferit alteri, ut iscredat, ietutorem
, .cfle, &autorfiat? -»7.6.1.
proxenettt.
Quid fint proxenetica? An 8tquo modopetenda? An
exprimenda in eorum petuione opera praeftita , fc
caufa , & quantitas ? An peti poflint , fi negotium
fit nullum, aut manferit imperfeaum i j-o. 14, 1.
An proxeneta in nuptiis intervenire poflit ? An tene-
atur, fi nomen non bonum monftraverir ? Anpos-
fit teftis efle in causa, in qua proxeneta fuit ? Et de
fide Ubroru^ejusf S° «4- 2«
Froximi.
De fideicommiflo preximioribut, vel fraxtmiotihtis *b
intefiato relicto, vide fideicommijfum, ViMica crimina, Vide trimiw* publita. |
|||||||||
|
I N D
Si plures torquendi, a quo fitinchoandum? An 8cqui
torquendi, fi caedes in rixa fit fa&a ? 48. «8- f. An quxftiones adhiberida:, fi reus plene convictus fit ?
Si decretse fint in plene convictum , & is perduret in negando, An is dimittendus , an magis ordiria- riapcenavelextraordinaria coercendus fit 48.18.6. Si non convicti » fed ex indiciis torti, negent, an 8c
quando iterum torqueri poffint ? Quid» fi in tormen- tisemiiTamconfeifionem poftea revocerit ? Sitertor- ti in negatione perdurent, aii a crimine, an ab in~ ftantia, abfolvendi fint? 48.18.7- An tcftes 8c accufatores torqueri poffint? 481i-8.8.
Qui ultenus de quseftionibus videndi? 48.-18.9»
Jjhtafe contraftttr.
QusBfitnaturaquaficontractuumjqua!fpccies?44.7. j.
Jguerela inofficiof* donationis. Vide donatio. - * *'
'■ c »>'• 1 • - ■' ••■ ■'•-■'' ;'■ ■•' -'• .' ' :">'>;.»;,*t'--i
R.
Rapina.
De rapina Ccdamno in turba dato, & a&ionibus prop-
tereacompetentibus, ac criminali accufatione ex ju- re civili 8c hodierno. 47. 8. y.&fcqq,. De rapientibus ex incendio, ruind, naufragio, nave, ra-
te expugnata ; & criminalibus judiciis eo nomine competentibus.etiam contra eos, qui naufragia procu- Taverint, naufragos fupprefferint. 47.9.1. rfpjeeia.'. De rapientibusex munitionibus aggerum, moleudinis,
cataradtis, pontibus, aratris, curribus &c. 47.14.4. Raptus. m Quid fit crimen raptus ? In quas perfonas committatur?
Quse pcenae rapientium, comitum„confciorum, Ciii cedant bona raptoris. De parentibus , ,dolorem re- mittentibus. An ha:c ita moribus? 48.6.4. &f, Ex quibus caufis pcena raptus exafperanda, ex quibus
mitiganda fit ? 486.1?. Ratibabitio.
Ratihabitio quando fimilis fit mandato,quando non? Et an ratihabitio patris faciat nuptias refrolegitimas? -' «J.i. 8i Rationum redditio.
De rationibus per tutores reddendis , vide tutela, tu- tores. Reauditib.
Quid fit 5 in quibus conveniat cum appellatione , in
quibus ab ea differat? Et alia, 49.1.8.
Receptatores. •
An tantum latronum » an 8c aliorum fceleratorurn ire-
ceptatores fint ? 47.16.1.
De posnis eorum 5 8t quando exafperentur , quarido
mitigentur, quando eeflent. jurecivili ac moribtis?
Quid, fiquisfalfoaccufeturreceptationis? 47. ifi.i,
&fiqi-
Reditus.
Quid iaterfit inter ufumfrucvtum 8c reditum legatum ?
An reditum ex fundodebens poffit venderefundum,
fi reditum praftet? 33'*• **
An reditus legatus morte legatarii extinguatur, an
perpetuus fit? 3?- *; 3'
Reditus ad ludos illicitos reli&us debetur , fed licitis
applieandus eft. Non debetur reditus temporis illi-
«s, quo ludi nonediti.fcdremanetpenesgravatum,
five heredem five legatariura. An 8c quo ufque rc-
ditus prsefcriptio fieri poffit? ?3>' • 4-
SJ reditus fundo per legatum fit impofitus , 8c fundus
venditus poftea pereat, An emtor adhucad reditum
tcneatur? |fffl-jr.
' ' Reformatio.
Quid fit, 8c in quibus diftet ab appellatione. Peti po-
teft poft executionem, etiam ab eo, quiappellatio-
• nem deferuifc * 4o;i.7v
Refuttttio feudi.
De feudi refutatione 8c requifitis. 38. D. 93. Regalii.
Dc regaliis minoribus. 49 • 14.3 ■ Regula Catoniana'.
Quando locumhabeatregula Catoniana, quandonon; 34.7.1.^».
|
||||||
|
>-l>: ,.'Mii Rdatio.
De relationibus, 8c fententiis ad cas latis» acan hodts
earum fit ufus? 49.1.11» Rckgatio.
Vide exilium. -
Remijjiocriminis.
Vide gmtitt.
Renovatio invej}itttr&.
Vide inveftitur.1,
Reperurium.
De repertorio conficiendo ad impediendam foluto fha-
trimonio, asut interrumpendam continuationem com« munionis. Vide continuatio communionis. Tutores ante adtoiniftrationem facere debent reperto»
rium j nifi fit m mora perieulum. Quae iniilud fint referenda > 8« quibus exprefikqualitatibus < t6. 7,3. Quo modo 8c intra quod tempu& iltud conficiendum
fit ? Quo modo , 11 parcns vel vitricus aut noverca pupiliorum fuperftes fit ? An teftlator tutori remittere poffit confiaionemrepertorii? »6.7.4. Quae fit pccaa tutoris non conficientis repertorium ?
Quid., fi qusedam dolo , vel bona fide , praetenni- ferir ? Quid , fi plus in illud iretulerit , quam vere erat in patrimonio pupilli, vel majorem jadtabun- dus exprefferit patrimonii quantitatem ? i<S. 7. f. De ratione, cur inaiodudutii fit cii?caaditionem here-
ditatis beneficium inventarii '?• Inventarii confedtio ante juftinianum in mukis aliis caiibus locum ha« buit, uti & hodie. 28.8.9. Que fint obfenianda. in inventario rationc temporis,
tabcllioiiis, teftium, cita.ionis eorum quorum inte- reft, deferiptionis.rerumgo fruttuum etiam mortuo teftatore perceptorum , fubfcriptionis per heredem? faciendat? Ancontinuati ferie, vel unacharta, fic- ridcbeat? a8.8-10. Quo modo ~giiibus citstis., hodiebeneficium inven-
tarii fpeciafiter a Principeimpetirandum, 8c ajudice confirmandum fit ? Quid, fi creditSW aliique cita- ti fe non fiftant ? Cujus loci folennia hic adhibenda fint? 18.8. n. Quamdiu apud nos duret poteflas-petendi hoc bencu-
cium inventarii? Ubi pctendum, fi mortui fint de- legatiadcomitiaOrdinuraGaniersilium, aliaqueCol- legia? l - 28.8.12. Quales heredes petere nunc poffinfr hoc beneficium ?
An 8c illi , qui prius peticranc tempus deliberandif 28.8.13.
An jure civili conficiens invontarium hoc ipfo jamhe-
res faQu^ fuerit i An hodie hoe beneficium reclepe- tat, qui jam pro herede le g<ffit, aut hereditatcm expilavit ? An , fi alii confanguinw remotiores fine inventario adire velint? Et an tunc is, qui jam be- neficium impetraverat, eirenunciare, acfimpliciter adire poffit ? An & tunc , cura nullus alius fimpli- cem offcrr aditioncm? An 8cmaritusfimpliccmadi- tionem oiferre , fi heredes uxoris cum inventario adirc vclint ? An hscc aditio fine inventario ofierri poffit, cumbencficium inventarii j-am confirmatum cft? i^ .'. v 1&.8.14. An teftator poffit heredi rcmittere hancinventariicon-
feftionem ? Aa jurata affertiio teftatoris dc fui patri- inonii quantitate in taltamento BatSto.-., pro repertorio fit?- Anteftatorprohiberepofttt, nc-here.? adcatcum inventario ; 8$ quis talis prohibitionis cffcdtus fit ? " 28.8. if. Qa\d juris, f» tes qusedam in pepertofto bona fide vcl
dolo pnctenniftje firit ? 28.8.16. An durante inventarii confedlione heres a creditoribus
hcreditariis convcniri poflit ? An non acTrione judica- tiab illis. quibusdcfunilus fucrat-condemnatus ? An notta dominisrerum per defun&um detentarum ? Ai» excausafpoliiperdeiHjnetum canjmiffi }• An interim con veniri fidejuffbres defuncti? An h«re*intcrim recte conveniat dcbitores hereditarios ? 28.8.17. Quis fit effectus repertorii abforutt , refpectq credito-
rum ? Aaheresv-enditioBife-peilitopponere, fictm
bcHoij d*fo»cti etbm propri» ipfiu» re» proftripKe
» fint? An veaire contra mnffl fearum venditionem
4 defurrtlofeetara! Aneomttvw&xttenem, quam
dsfun»
|
||||||
|
\ '
|
|||||||||||||||||||||
|
l-:;N:-DctE*/x.
|
|||||||||||||||||||||
|
: fe^tOl : t|;.;' '■■■■ ■■'■'•■ tg.i^j,
An per repudiationem filius perdat & ca, quse ipfi ex
jure primogeniturse debentur ? An heres prselegata I
, An fideicommiffa , fi teftator heredes inftitutos fibi
vjnvkemper fidejcommifTum fubftituerit incafum,
. quo fine liberis morerentur ? An filia, quas accepta.
dote renunciayit hereditati paternss, venirepoffitad
1 fideicommiffum , fi pater inftituto perfideicommis-.
furnliberosfubftituer.it? ■■ . •, 29*1.38.
De jure accrefcendi intgr coheredes , & an invito co-
- heredi accrefcat ? Quo usque jus accrefcendi hodie in-
. ten cpheredes locum habeat ? u 19.1. 39 & 40,
Qui dolq repudiat hereditatem ex teftamento, vel con-
ditioni, fubquainftitutus, nonparet, teneturad le-
: gata, ac fi adivilfeti Quid, fi dolbfe cefferit legitimo
velfubftituto, gratisautacceptapecunia ? 19.4.1,
An ad legata teneatur, fi bona fide repudiet, aut, ut
frdudem fibi a teftatore faclam eludat ? Quid, fi in-
ftitutus & fimul fubftitutus, adeat ex fubititutionc»
velab inteilato, cum teftator ei eledionem dediffet,
cx quo jure vellet adire? Qu>d, fi alioquam herc-
dis titulo res hereditarias poflideat,? '; ■ 29.4.1.
Quis fit ufus hujus tituli ex juie hodicrnoi 29.4.3.
RefctJJio. ;_ , ,{ .■ .;
De refciffionc fentcntiae ex.falfis documentis lat», vel
ob inftrumenta noviter reperta i & quis tunc judex
competens? 41.1.18.
De refciffione alienationis in fraudemcreditorumfactse»
vide taultana aciio.
Rcfcijfo ria atiio alienatiohii.
Vide Pauliana aiiio. B,es jiidicata. ,,. ., ;
Vide exceftio reijudicat& & fententU.- ,». ?* Refidui crimen,
Quibus modis committatur, & puniatur? 48.13.6. Rejittutio grnli*. ; . '
De gratia. 8c remtiitone criminum, vidc^fatia.
Repudiutn*
|
|||||||||||||||||||||
|
elusfecttcum fiduciario fuper fideicornmiffo, quod
;.'pdft-■ rnortetn defun&i ad hunccuminventario here-
, demdevolvidebet? si 18.8.18.
Si heres cum inventario vendideritbona defunfti, em-
tor a nullo creditore hypothecario defuncli convc- tiiri poteft. »88.19. Talis heres tuto folvit creditoribus prius venientibus >
licet debiliore jure munitis, & legatariis , qui dein conveniendi per creditores potiora.jura habentes. An debitiliquidi folutio fufpendi debeat ob debita alia illiquida? An ob id, quod quidam creditores feop- ponant coiifirmatiom inventarii , & longior oppo- fitionis roora eft? »8>8.io. JPotuit aliquando res heredkarias creditoribus in iolu-
tum dare, Non tamen jure hodierno. 18. 8.21. Deducit Falcidiam ex legatis, licet militis fit hereditas
cum inventario adita. An heredi pereant res heredi- tarJK, an magiscreditoribus 8clegatarii&? 188.11. Deducit ante omnecreditum impeniasin funus, inin-
.; vettrarium , in teftamentiinfinuationcm, Scaliasne-
1 celfarias. -Qualcs 8c quantas funeris impenfas ? An
8c impenfas liti.s pro rerum hereditariarum perfe-
a jQutione vel defcnfiooe? Velfa&as ob id, quod qui-
dam fc opponantinventario? 18 8-23. Kon fit confuiio , fi quid defunctus heredi , aut vice
versa, debuit? An filia tunc dotem fibi a patre pro- . miffam petere poffir ? An & pcense convcntionales
ac legkimaecunc heredifilvse fint? 18.8.24 An heres cum inventario poft diftributam omnempe-
cuniam 6c redditas rationes adhuc teneatur fufcipe* re*rm«»e»;*litiscontradefunftumcceprx? 18.8. tf. An inventarium fiduciarii profit fideicommiffario?
% •.,,: * 18.8 xo.
An heres adiens fineinventario perdat fatcidiam 8c le-
gitimam? An &. TrebeUianicamJ »8.8.17- Si leviora quaedaiti circa inventariumhegis neglexerit,
an beneficium perdat ? An milites finc inventario adeuntes in^olidum teneantur ? An fifcus capiens bona damnatorum, aut vacantia? An illi, qui fuc- cedunt in bona damnatorum, dum fifcus jus fuum remifit? Et quid, fi fifcusaprivato heresfcriptusfit? AnhodieDiaconi, aliiquecuratores pauperum, adc- untes hereditatem pauperibus delatam, vel ipforum pauperum , fineinventariibeneficio, teneanturultra vires hereditatis? »8.8.28. Qui fcripierinv de inventario ? »8.8.19-
Repetundarum crimen.
Quat munufculacaperemagiftratuspotuerint? Dejure-
jurando,de ofHciogratisimpertiendo, 8c contra&i- bus in fraudem hujus juris fa&is. 48.11.1. Recenfentur , qui tenentur lege Julia repetundarum j
8c quo modo puniantur, jure civili acmoribus. 48. 1 l.l. 6» 3.
Repudiatio hereditatis. Quibus modis omittatur herediras, tum re, tum ver-
Dis ? An fui vel extranei abftinere vel repudiare pos- fint, fi quid ex hereditare furripuerint , aut condi- tionem poteftativam impleverint, fub qua inftituti? An repudiare, qui femel adiverunt ? Simuliervidua profeffa fir, fe ftare velle teitamento mariti fui , & poftobtinereexteftamentonequeat, qus* fpcraverat, an adhuc ad padta dotalia revertipoffit ? 19.1.23. Quo modo, & cujus autoritatc repudiatio fiat jurcci-
vili ac moribus, fi impuberi, minori, prodigo.fu- riofo, delata fit hereditas? Sinuptaedelata, maritus repudiat etiam invita ea apud nos. An & tunc.cum ex ftatuto bona alicnare nequit finc confenfu uxoris fuse? 29,1.34. Ar> & ad quem effe&um fieri poffit repudiatio heredi-
tatis nondum delatse, prsecipue pendente inftitutio- , nis conditione. 19. 2.3f•
Repudians evitat regulariter onusdebitihereditarii. An
liberi abftinentes fblverc debeant ea debita, qusepa- rrter ad alirooniam liberorum , aut fludia , aut pcrc-
grinationem contraxit? 29.2.36. An, qui repudiavit, iterum mutata mcnte adire pos-
fit? Repudians cx teftamento an adhuc adire ab in- tcftato ? An 8c vke versa ? An repudians ex poile- iiore imperfcfto , adhuc adire poflit cx priore per- |
|||||||||||||||||||||
|
Vide divortium. + - .
|
::p v
|
||||||||||||||||||||
|
Revififf
|
|||||||||||||||||||||
|
In quorum fentcntiis locum habeat? Quid fit? Inqui-
bus conveniat cum appellatione , ubi &, in auibus caufis permiffa fit, vel nonj quod vi&or scquefup- pficare poffit , ac vi£tus ; 8c direfto fupplicare de- beat; non a mimmd fupplicare. 49 1.2. In quibus differat ab appellaiione ? TJbi, intra quod
tempus a variomm judicum fupremorum fententiis in Hollandia. alibique fupplicandum fit ? An revifio revifionis peti ? An non querela nullitatisproponi? An fufpendat executionem ! Si fufpendat , peti po- teft coanaari tempus ejusinterponendas & profequen- dae. Per quos illa coarclatio fiat ? ^p 1. *, Dc adjundtis in revifione , & numero eorum. An re-
vitio gratis, feu, pro Deo, ut ajunt, obtineri pos- fit 3 An in ea alia facta poni , alue probationes ad- duci? Etquid, fi quae prioribusJnftanriis adducta, per inferiores judices rejecta fuerint? An hic refti- tutio dari contra lapfum fatalium l An facultas fup- plicandi aliqua quantitate , fententiis comprehcns^, |
|||||||||||||||||||||
|
coarctatafit?
|
|||||||||||||||||||||
|
49-2.4.
|
|||||||||||||||||||||
|
Quid eroendetur pcr fententiam revifionis. Non fem-
per ultima fententia cft optima. 49.2.r. De tempore revitionis terminandse. ' 49.2.6.
Revocatto.
De Revocationeteftamenti. Vide infirmatio teflamenti.
De rcvocatione donationis inter vivos propter ingrati-
tudinem, liberospoftca natos, vel jam ante natos, vide donatio. De revocatione donationis mortis caufa , vide donatk
. mortis caufa. De npa muniendi. 43. i^. i^
. ■ -.,., ;^ \ s.: '.
Sacrilegium* ,
Quid proprie fit facrilegium , & qnae requifita cjus. quae improprie dic^ntur faxrilegia 1 Quse pcense fa- erileguJ 48.13.4 ^jr- Saiaria.
|
|||||||||||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||||||||||
|
Salaria.
De variorum falariis. f o. 13.1. &feqq. De falario tutoribus conftituendo, ex jure civili &ho-
dierno. *7-4« >*• Salvus conduBuf.
Quis obserato ablenti, qui cura creditoribus tranfigere tentat, falvum conduftum concedat, & quandohic denegandus fit? , • 42.3.21. Satifdatio tutorum.
De cautionibus per tutores ante adminiftrationemprae- ftandis, ex jure civili & hodierao. 26. 7. 2. Scriptura.
Scriptura chartae cedit. An jure petatur exhibitio char- tse per eum , qui fuas rationes in aliena charta fcri- pfit? Et quid de fcripturae impeufis ? 41.1.16. Scopelifmut.
Quid fit crimen fcopelifmi ? Quae poena? Deveteribus colonismigrare juflis, &vulnerum, mortis, incen- dii, alteriusve mali metu abfterrentibus novoscolo- nos. De extorquentibus per fcriptas denunciationes pecuniam certo loco deponendam fub mortisautin- cendii comminatione. 47.11.7. Sententitt,
Aa reus fententia partim abfolvi, partim condemnari poffit? An in Hoilandiaferrifententia, datdeneyfch en comlufie v>erd ontfeyd, invoegen die gedaan enge- |
fuperhifcercusaftorijusjurandumdeferat? 41.1.10.
An, fiallegetur, reftitutionem peti pofie, veljamcce-
ptam peti ? Vel peti poffe remiflionem mercedis fcri- ptura contentse ? 41.1.11. An & poft litem conteftatam haec fiduciariafolutiope-
tipoflit, aut in appellatione, cum in primalitenon effet petita? 41.1. u. An ex decreto fiduciaria» folutionis nummi a&ori adnu-
merandi , an in graphejo deponendi fint ? Qualem cautionem actor nummos accipiens prseftaredebeat? Quid, fi idonee cavere nequeat ? An exfecutio de- cretae folutionis fiduciariae pcti poflit poft dcfinitivam fententiam, fed a q.ua appellatum ab aclore vel reo ? Ad quid teneatur aftor, fi fidudarise folutionis fen- tentia retracletur per definitivam? 41.1.13. Non decernenda folutio fiduciaria , fi chirographuni
nec vere nec fictione jurisfitagnitum, licetjuratam contiaeat promiflionem : nec , fi tantum per teftes debitum probetur; vel adhucilliquidum fit; velde- bitor refcriptum moratorium jam impetraverit; vel debitum adhuc ex die vel conditione fufpenfum fit; vel jam in causa fit conclufum ; vel pars parti jam, detulerit jusjurandum litis dcciforium; veldefinitiva jamlatafit,£cinremjudicatamtranfiverit. 41. 1.14. Ceflat 8c, fi reus utatur exceptione contractusabacto-
re necdum impleti, nifi ifti exceptioni renunciatum fit. Ceflat, fi chirographum careat causa. debiti, vel eam habeat, ex qua non fit condemnatio ; fi nudus I agat poffeflor chirographi, nifi illud habeat, tboon*
derdefes: fi decretum fiduciarix folutionistotamab- forberet litem principalem: fi conclufio ad fiducia- riamfolutionem diverfa fit a conclufione inliteprin- cipali; fi aiftor non petierit fiduciariam folutionem, fedfententiamdefinitivam. 41. i.iy. Ceflat contra mulierem Vellejani cxceptione fe tuentem.-
AnSc, fi maritus aut uxor conveniatur excontractu «xorisfineviroinito? An, fi reus declinatoriam op- ponatforiexceptionem? An contra aerarii Hollandici quaeftores, qua tales? An 8c quibus obfervatis Hol- landias Curiae contra civitates HollandiK poflint provi- fionesdecernere? AnScquo mddo unus excreditori- bus eam obtineat» poftquam bonis debitoriscuratar datus fuit? 41. 1. 16". Quidfitfententia definitiva? An judex poflit litempro
partedecidere, proparteinaliud tempusdifferre, vel litigantis unius intuitu, fi plures fint litisconfortes ? An plures lites uni fententia terminari inter eafdem vel diverfas perfbnas? 42.1.17; Quse fint requifita definitivce fentenriaj? Ubi8c deprx-
fentisi partium , ac eorum , qui judicare juffi funr. Quid, fijudicesimparenumerodifTentiant ? Quid, (i pari numero circa quantitatem. aut circa alia ? An non tuncpraevaleatfententia, aquaPraefesftat? 42.L 18. Ferendafententia fecundum leges; allegata &probata»
pure; interillos, quilitemconteftatifunt, fedhodic noninprocuratores; conformislibello; noninplus, quam petitum, licet appareat plus debitum ; ncc in plus quamdebitum, Jicet plus petitum. Unoincafu pluspetensadhucjurenovocausacadit. 41.1.19. Regulariterdebeteflecerta, litem finiens; quot modis
videaturcerta efle? Recenfentur cafus, quibus&in- certa valet. 41.1.10. Temerariuslitigator damnandus in expenfas litis, Hcet
viftoridnon petierit; nifi vincat abfens excontuma- cid; velinappellationeper allegationem defcnfionis, in liteprima per dolum omiffa:. An victus viaori te- neatur de impenfis litis, fi judexnihil de hisdefinicrit? Anobfolasimpenfas litis non adjudicatasappellareli- ceat? An vi&us viclori ad impenfas, fi viftor talis, quivierushaudferretimpenfaslitis? 41.1.21. Hodie fsepe compenfantur impcnfie , arbitrio judici,s?
ubideaccufantibuspublico nomine; de lite inter pa- rentes & liberos aut propinquos; de lite fuper juris quseftione; dedebitoreextrajudicium haud interpel- lato, & debitum offerente die fibidi&o* de vicro in appellatione, cum viciffet in primi lite; de lite de- cisdexjurejurando, per adverfarium autjudicemde- lato; delite poft litem conteftataro fopita. pertrans- aftionem. 41.1.21. Yyyyyyy Quando
|
||||||||||||||||
|
nomen u ■.
|
|||||||||||||||||
|
42.1.
|
|||||||||||||||||
|
De duplici fignificatione rei judicacae, & quid interfit
inter fententiam & rem judicatam ? Quando impleta cenfeatur conditio , tot dat het froces uyterlijk ftl aefen getermineertl 41.1.1. Quid interfit inter fententiam & opinionem ? An & quan-
do comminationes, programmata , epiftolse , fub- fcriptiones, commonitiones judicum habcant auto- ritatem rei judicatae ? De more pronunciandi, vide- ri fibi. 41.1.3. Quid fit fententia interlocutoria ? An per definitivam
retra&ari poflit ? Plures incerlocutoriae habent vim definitiva:. An tunc per judicem eundcm revocari poffint, ut appellatio impcJJatur ? 41.1.4. Interlocutoria eft, qua reus abfolvitur abinftantia. An
fimul un3 fententia conjungi poflit abfolutio ab in- ftantia & abjudicatio petitionis ? Eft & interlocuto- ria , qua. litigantes jubentur adeffe delegatis tranfi- gendi causa; vel pleniorem allegatorum quorundam probationem facere: uti &, fi ipfis praefcribatur re- gula tractandi Iitem, prout in faetis confentiuntaut diffentiunt; aut poflTeflio uni litigantium adjudica- tur. 4iii.f. De adjudicationibus folutionis fiduciariae, pendentelite
principali, cx agnitochirographo, libro mercatorio, confefllone rei &c. Qualia debeant concurrere re- quifita ? Qujd, fi ex libro mercatorio conventus ne- get totum contracrum , feu traditionem mercium ? Quot citationibus opus adeamobtinendam?4t. 1.6. Quid, fi reus prsfens chirographum abneget? Quid,
ii dilationem petat ad faciendara agnitionem ? Sire- nuat agnofcere aut abnegare, an adidcondemnatus appellare poflit ? An & quo usque vidus, heredes, in officio fucceflbres , teneantur fcripturam agno- fcere ? Et poft quot citationes finganrur agnoviffe. Quid juris, fi quis literarum imperitus tantumfub- |
|||||||||||||||||
|
notavent;
|
|||||||||||||||||
|
41.1. 7.
|
|||||||||||||||||
|
Anevitet folutionis fiduciaria* decretum, fi alleget, fe
inftrumentum , cui fubfcripfit, nonlegiffe; velnon debere,, quod inftrumento contentum; velalium fuo nominifcripto fuprafcripfifle; aut inftrumentum de- cennioantiquiuseflej aut inftrumento agnito falfita- tem commiffam effe j aut circa debitum fcriptura comprehenfum in calculo erratum effe ? 41.1.8. j\n, fi contra&us initi &chirographiconfcriptitempo-
refenon fanae mentis, autprodigum, autminorcm curatore deftitutum fuifle dicat ? An Sc quando , fi non numeratae pecuniae exceptionem opponat ? Et quid, fifuperea exceptione reus a<5torijusjurandum in continenti deferat ? 41. i. 9. An, (i opponatur exceptio folutionis, acceptilationis,
novationis, pa&idenonpetendo, &e. finonexcon- feflione adverfarii vcl fcripturaprobetur ? Etquid,fi |
|||||||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
Quibusaliisjudiciis privatis autpublicis iocus fit ob fir-
pulchra vel cadavera violata, fpoliata? Quando ces-
ient vel mitigentur pceuae hujus criminis jurecivili»
acmoribus; 47.12.2.^»/^.
De impedientibus fepulturas dcfun&orum, 8c fignantibus
bonadebitorismoribundi. 47.11.4.
Skarius,
Vidc homicidium.
Simonia.
De hoc crimine 8c pcena. 48.14,1. Societas conjugalis.
Vide communio bonorum inter conjuges. Solutio.
Quipoffintfolvcre? Ubide criminumreis, procurato-
ribus, aliis quibusvis folventibus pro debitore fciente,
ignorante, invito. Quandoalius pro alio folvere ne-
queat ? An pupilli 8c minores recte folvant finc tutore?
An uxor fine mariti conienfu ? An excipiens de folutio-
nefa&a,8cnonprobans,condemnandusfit? 46.5.1.
Quibusfolvipoffit? An reo criminis? An adjeciofolu-
tioni ? Et quid , fi adjectus ftatum mutaverit ? An
heredi adje&i ? 46.3.2.
An&quandoprocuratori? Anei, quitantumadlitem,
vel tantum ad rem vendendam conftitutus eft ? Vet
cujus mandatum jam revocatum ? An falfo procura-
tori ? An apparitori in jus vocanti, aut executionem
fententix facienti ? 46,3.3.
Anccquandofervis? Etquid, fimanumiflifint? Anno-
ftratibusfamulis, aut anciilis, quod domino debitum ?
46.3.4.
Quo modo folvere debeant debitorcs pupillorum ? An re&e deficientibus tutoribus, patripupillorum ? An uxori fine mariti autoritate 5 An cedenti poft adtionem ceffam? Anuniex fociis folidum ? Anheredifiducia- rio, dumpendet conditio fideieommiffi? An 81 quando hereditatispoffeffori fadta liberet folventem ? Defti- pendiis miniftrantium focietati Indicse, heredi non vc- rofolutis. 46. 2. f. Quid agendum, fi plures fint, qui finguli dicunt, fibi foli-
dum deberi, vel fe ex affe crediioris heredes eff e?46.3,6»' An debitor creditoris fui creditoriredte folvat fine volun- tate ejus ? An fecundus conduclor primo locatori mer- cedem? An poffeffor chirographi, habentis/^ow^ef defes, obtinere ex eo poffit fiduciariam folutionem, aut abfolutam , fi non doceat, quo jure chirographum teneat? An liberetur, qui coa&us hoftibus regionem in- vadentibusfolvit, quod fifco vel privatisdebet ? 46,1.7. Cujus loci menfura in folutione mobilium 8c immobi- liumfpeiStanda fit ? Qiiid, fiduolocafolutionirerum admenfurandarum ahernative fint addita ? Quando apud nos merces neceflario appenfione veladmenfio- netradidebeant, ut tributum eo nomine praziietur? Qjiando facienda appenfio , vel admenfio, 8c cujus fumtu? "f: 46.3,8. In qua moneta debitum pecuniarium folvi debeat ? Re in
genere debita, qu» fpecies, 8c cujus eledtione, folvcn- dafit? An debitor generis, vel rei fungibilis liberc- turpeffimum dando, ex jure civili £c moribus? An rem in genere debens, vel duas res alternative, folvere poffitillamfpeciem, quae tempore obligationis con- traftae in bonis creditoris erat, fed effe defiit ? 46. 3.9. Aliudproalio invito creditorifolvinequit. Rccenfentur cafus excepti. , 46.3.10. An creditor poffit partem debiti petere ? An debitor
creditori volenti partem folvere ? An , Sc quibusca- fibus eidem invito ? De hereditarii debiti folutione. 46.3.11.
Qyo in loco folvendum ? An debitor rem debitam defer- re debeat ad domum creditoris? Quo tempore fol- vendumex obligatione pura, in diem, 8c conditio- nali? Anantediem invitocreditori? Quandofolven- dum, quodpromiflum boc anno, boc menfe, caUn- disjanuariis, poft aliquot ities vel annos, vel quan- do debitor voluerit ? 46.3.12. Quis fit effe&us folutionis ? Quid juris, fi res foluta,
vel in folutum data , cvincatur creditori ? Vel dolo debitoris pluris ajftimata in folutum data fit ? Sub pcena debens, an foluta pcenalibereturabobligario- ne principali; 8c vice versa l 46.3- ' 3• Qu*
|
|||||||
|
Quandoviclusinquandam tantum impenfarum partem
condemnetur? Quando unus folus ex pluribus ejus- . dem litis confortibus? Difficilius facienda ajudicibus impenfarum compenfatio. FacH impenfarum com- penfatione, vielus tamen folus fert impenfas execu- tionis, finonfpontepareatjudicato. 41.1.13; Sipluresfintlitisconlbrtes inexpenfasdamnati, finguli
tantumpro parte tenentur, iicet relpeftu litis princi- palis finguli in folidum damnatifinti &quidempro parteviiili, licetinaequalesinliteparteshabeant, vel- uti coheredes. Quid, fi coheredes partium inaequa- liumfuceefferint condemnato in expenfas? Anparti- cularesfucceffbres conveniri poffintadimpenfas, ad quasprajdeceffordamnatus fuit? Quae partes impen- farum debeantura fingulis, fi unus confors litisma- jorennis, tres minorennesabunotutorereprsefentati, inexpenfaslitisdamnentur? 42. 1.24. Anjudex appellationem defertam, aut fe incompeten-
tem pronuncians , condemnare poffit in impenfas? An pendente lite principali condemnare jn impenfas retardatselitis? Et an tunc etiam fixecutio earumfiat ante finem litis ? An 8c, fi fuper lite principali deinde transaftumfit? 42.1.2*. Quaeveniant nomine impenfarum litis? An fumtus in
iter, autdamna fortuita occafione itineris? Analius . judex, quam quijudicavit, impenfas litis taxare pos-
fit, aut apud alium fieri earum perfecutio ? Quo mo- do procedatur in taxandis litis impenfis ? Antaxatio- nisrevifiopeti ? 41.1.16. An judex poffit mutare fententiam, quam tulit ? An non
ante pronunciationem ejus? An 8c quando fupplere ea, quxdefunt fententiae? An dubium fenfum expii- care? Andeclarare ad tertii petitionem, fententiam eihaud pnejudicaturam , fi forte per confequentiam praejudicarepoffet > 41.1.17. De refciffione fententiw ex falfis documentis lats , vel
propter inftrumenta noviter reperta. Quis tunc ju- dexcompetens? 41.1.28. Resjudicataproveritate habetur, interlitigantesjusfa-
cit, aliis nec prodeft nec nocet. Quibus in cafibus noceat aliis? 41. »> *9- Peritvis fententiae novatione. Quandoillanon videatur
fatta? Itemrenunciatione, licetea mente , utlisde- nuomoveatur. AnScfiabfolutus denuoconveniatur, & vel non opponat judicati exceptionem, veleaop- pofuaadverfariusjudicatum neget, acjudexjudicet, non effe judicatum, vel judex rejectajudicatiexcep- tione itcrum cognofcat, 8c ita judicet contra prius judicatum ? Quanto temporis fpatio fententia apud nosaliosqueantiquetur, utnovo executionisdecreto opusfu? 42.1.47. Separatio tbori & menft.
Defepaiationethori 8c menfae 8c effedtibusejus, fipri-
vatim.velautoritate publicafa6ta fit. 24.2.16. &feqc[. Separatio bonorum. pe feparatione bonorum patroni a bonis fervi hercdis ne-
ceflarii: peculii filiifamiliasa bonispatris, fifcopatris bona occupante: hereditatis patris ab hereditate filii impuberis in gratiam fubftituti pupillaris: caftrenfis peculiia paganico: bonorumfidejuflbris a bonis de- bitoris obaerati, quifidejuflbriheresexftitit. 42.6.1. De feparatione bonorum defunfiti a bonis heredis, ad
petitionem creditorum 8c legatariorum. Ancampe- tant creditores conditionales ? An Sceilocus, fi quis ex fubftitutione hcres fit? An & hypothecariis credi- toribus utilis effe poffit ? An 8c quando eam petant creditores heredis ? 41.6.2. An petitio feparationis profit iis, qui non petierunt ? Bo-
nisdefunciifeparatisnon fufficientibus, anScquando heres conveniri poflit? An quod fupereft ex feparato pa- tri monio defun&i, cedat creditoribus heredis? 42.6-2. Quando 8c quibus in cafibus cefletpetitiofeparationis?
42.6.4.
Sepulcbrum. Defepujchri violati aut inhabitati aftione. Cuicompe-
tat ? Quid, fi plures fint, ad quos fepukhrum fpe&at ? Anis, adquemfpedtatjusfepulchri, pcenitere poffit, iipriusagere noluerk? An pro herede ie gerat filius hocagensjudicio? 47.12,1. |
|||||||
|
I N D E X
|
||||||||
|
ra conditionalia pdfteriora pura ? Quid , fi prlora
verbis futuri temporis , pofteriora verbis prsefentis temporis, & concubitu firmata? 23.1.20. Si duobus fponfalibus contradtis, fponfa, quzjurepo-
tiore nitebatur , mortua fit aut lponte defiftat , art alteratuncfponfumadnuptiascogerepoflu ? 13.1.21. Quibus in cafibus fponfus & fponia pro marito & ux-
ore habcantur , quibusnon? 23.1.12, De donatione inter fponfum & fponfam. 24.1. if.
Statua. Statuislegatis, quxdebeantur, quxnon? Quiddebea-
tur , ftntuis marmoreis duabm legatis , & pr/tterea omni ma-rmore, fi adhuc alix ftatuzmarmorexfint ? Si teftator jufferit, ftatuas poni in Ioco publico, nec adjecerit, ex qua materia , quales ponends fint ? 34.2,12.
Statu liher. De ftatu liberis. 40.1.7.
Status qnsfiis.
Quando ftatus controverfia , impuberi mota , usque
ad pubertatem differatur , quando non ? 37.1 o. t. & f*q<{'
Ne de ftatu defunclorum poft quinquennium qusera-
tur. i. 40. ic.i.
Statutum.
Cujus loci ftatuta fpeclanda fint in quxftionc, quous-
que fe extendat mariti poteftas in uxorem £c bona ejus? 23. 2,60. Cujus loci ftatutum , in quzftione , an ex nuptiis in-
ducatur inter conjuges bonorum communio ? 23. Cujus loci ftatutum, circa difpofitionem l.bdc ediclali
C. de fecund, nupt. 23.2,135.
Cujus loci leges circa folennia paftorum dotalium ?
23.4.4,
Cujus Ioci Icges circa paclftium aut/ratutariumlucrum dotis? 23,4.1,-.
Cujusloci, in communione acquxftuum, &quseftio-
ne, qusc fub acquxftu contineantur? 23.4.29.
Cujus loci ftatuta circa mutabilitatem paAorum dota-
lium? 25.4.69.
Cujus loci ftatuta circa prohibitam aut permiflam inter
conjuges donationem ? 24 1 < 19.
Cujus loci ftatuta circa doerium padlitium aut ftatuta-
rium? 24.3,27.
Cujus loci circa focietatis continuationem foluto ma-
trimonio, & diflblutionem t 14- 3 • 34*
Cujus loci circa folennia inventarii ? 28. 8.11 •
Cujus loci, in quxftionc xris alieniperhercdesiblven-
di? - 19.2.31.
Cujus Ioci, circa aperturam & infpeclionem tefta-
menti? 29.3.1.
Cujus loci in fucccffione ab intcftato? 38.17.34.
Cujus loci in jure reprsefenfationis ? 38.17- 3f.
Cujus loci in fuccelfione feudali, uti & in quxftione»
an de feudis vafallus teftari poflit ? 38, D. 80.
Cujus loci in jure primogcnituraj? 38. D.84.
Cujus loci in executione fententis? 41.1, 39.
Cujus loci, fi quaeftio de paratd executione ex padto?
41.1,48.
Cujus loci in prKfcriptione obligationum aut rerum immobilium? 44.3,12.
Cujus loci in pcenis imponendis ? 48,19.11.
SteUionattvs.
Quid fit crimenftellionatus? Quxpcena? Qujbusrrio-
dis committatur? An &, fi quis rem uni priusobli-
gatam obliget alteri, diflimulata priore obligatio-
ne, vel rem uni venditam vendat alteri: 47. 10.1.
&fm-
Stipulatio.
Dc ufu hodierno ftipulationum- 4f. i»»»
Quid juris, fiquis ftipulantipromiferitexcausa.quam
Tubefle falfo putabat? An donationis causi ftipulatio
fieripoffit? 4f. 1.1.
Qui ftipulari poffint ? An quis alteri ftipulan poffit?
Quidjuris, iiftiiautTitio, seXfibi & Titio ftipulatus
fit, jure civili ac moribus; &de ufu «djecli inmti-
caturii, Quid, kfibi decem aut Titiohtiiiinim.i- vel
Yyyyyyy * fibt
|
||||||||
|
Q^3? requirantur , ut ex trium annorum pofteriorum
folutione probata prxfumatur, annorum prseceden- tium reditus folutos efle ? 46.3.14. Quibus modis probetur folutio jure civili ac moribus?
Et de apocha. 46.5.15-. Si quis ex pluribus debens caufis , aliquid folvat, quo
■ modo & quando tunc ipfe debitor vel creditor eli-
gat, in quam caufam folutum velit ? Si neuter tem- {>ore folutionis id conftituerit, in quam caufam tunc
ex definiat, fblutum videri ? Quid juris , fi alicui folvatur, qui & fuo & procuratorio nomine exadti- onem habebat, nec di&um fit, inquamcaufamfol- vatuf? 46.3.16, Speeificath.
Cui cedat nova fpecies fa6ta ex fua vel aliend materia ? Cui frumentum, veftis, navis, ex alienis fpicis, lana, vel materia? An & mala fide novamfaciensfpeciem ex alieno fiat dominusejus? Quibus a&ionibus te- neatur, quiexalienofpeciemnovamfecit ? 41.1.11. Sponfalia. Quid fint ? Quid fponfalium fponfio ? in quo differat fperata, padta, fponfa ? 13.1.1. An contrahi inter abfentes? 23. 1.1.
Qui poffint contrahere ? An & impuberes? 25.1.1.
An prodigus? 1;. 1. 3. De fponfalibus metu , dolo , errore , per ebrictatem
contra&is > & de confenfu poftea libere repetito. 15. 1.4.
An requiratur patrisaut tutorum confenfus? Etan pa- ter vel .ftitor poffit fponfalia dirimere ? z 3. i. f. An 8c quando fubconditione contradta, purafiantper fubfequcntem concubitumi i 3. 1.6, An duret obligatio fponfalium initorum fub conditione
fi pater confrnferit, fi is initio diflentiat, fed poitea confentiat ? 23. 1.7. De fponfalibus initis fub conditione impoflibili natura,
vel turpi. Anfubturpi inita demum obligent imple- . ta turpitudine» an&, fi turpitudinem implerepucl- larecufet? 25.1.8. An exfpectandum implemeiuum conditionis, fi illa non
impoflibilis nec turpis, fed difficilis fit? 25.1.9. De fponfalibus ex die cert% vel incerto fufpenfis, & quando inde ad nuptias agi poflit ? 25. 1.10. Si ftatutum requirat fcripturam ad fponfalia • 8c ea de-
fit , an fufficiat confeflio ? An jurisjurandi delatio admittii poffit ? An probatio per quinque teftes ? Qui agant de probationefponfalium i 25.1.11. De obligatione cx fponfalibus ad nuptias , de vetere
tcltone ex fponfu , dilatione matrimonii ultra bien- nium,refolutione fub difpendio arrharum. 25.1.12. An fponfalia firmari ftipulatione pccnali ? 25.1.12. Quibus modis nunc refractariusex fponfalibus ad nup- tiascogipoflit? Au&tunc, cujn matrimonium cum alia jam contraxit? 25.1.12. Qua> fuerint jure civili juftse caufz recedendi a fpon-
falibus , altero invito ? Quid , fi przceflerit aut fu- pervenerit fornicatio fponfi vel fponfx ? 23. t, 13. Quid, fi fponfus ipfe ftupratorem fubornaverit, vel fponfafponfo peccandioccafionem dolo fubminiftra- verit ? Quid , fi fponfa ante vel poft fponfalia vim pafla fit, ignaro fponfo? 23.1.14, Quxnam alis moribus hodiernis fint juftz caufx rece-
dendi a fponfalibus ? Difficilius judicesprocederede- bent ad fponfalium diflblutionem. 25.1,1«/. An filius majorennis. qui apud nospoteft clam paren-
tibus fponfalia contrahere , dirimere poflit fic con- trafta, invita fponsa, fub prztextu diflenfus paren- tum? 23.1.16. Anminoresadverfusfponfaliareftituipoffint? 23.1.17.
An & quando fponfalia utriusque confenfu diflblvi pos- fint ? An magiftratus tali diflblutioni aflenfum accom- modare debeat ? Feftinandz nupti» poft fponfalia, fi nullus contradictor exiftat. %%• 1.18, Sponfalibus diremtis, an & quando reftituidebeantar-
rhx ac fponfalitia largitas ? 25.1.19. De pcena eorum, qui bina fponfatia eodem tempore
contra&a habent. Quz potiora fint, ubi alia legi- tima funt, alia clandeftina concubitu firmata ? Quid, fi priora & pofterior» fint legitima ? Quid, fi prio- |
||||||||
|
f
|
||||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||||||||
|
rit?
|
||||||||||||||||
|
4;. 1.19.
|
||||||||||||||||
|
fibi attt Titio diverjis temporibtts ? vel fibi pttre attt
Titio fub tonditionel vel viceversa? 4f. i". j. Qui poflint ex ftipulatu obligari? An impuberes auto-
re tutore , vel patre , jure civili 8c moribus ? An quis uni ex pluribus heredibus in folidum ftipulari, vel unum in folidum promittendo obligare pofiit ? -%u 4f. 1.4. An 8c quando obligetur jure civili ac hodierno , qui
promifit , alium daturum vel fasSturum ? Ao pro- miflbrfa£ti alient liberetur morteejus, quem fa£tu» 1 rum promifit ? Angaudeat beneficio ordinis, fi is, quem daturum autfafturum promifit, jam ante de- bjtor fuerit? \ .,., 4f. 1. 7. Quales res ftipulari iiceat? An 8c quo ufque quis rem
propriam ftipulari poflit ? Quid , fi quis ftipulatus fit rem, qux eft extra commercium? Quid, fi er- ratum fit in nomine rei, vcl tota materia , parteve cjus ? An femel , an magis annua centum debean- tur itipulanti ccntum P donec matrimonium inive- titl 47.1.6". An 8c quo ufquc diverfitas refponfionis in quantitate
vcl q ualitate vitiet ftipulationem etiam hodie? 45.1.7. An ex ftipulatu ad fa£tum obligatus hberetur prseftan- do id quod intereft? 47. 1.8. Quid fit intereffe\ vide inttrefe,
Ratio, cur pcem ftipulatio indufta fit ? An liceat poe- nam pcena; ftipulari ? An poense ftipulatio redte ap- «,: f>onatur obligationi impoflibili aut turpi ? An exce- dere poflit quadruplum ejus, quod intereft ? 45-. 1.11.
An poena debeatur, fi implementum obligationispro-
miffori arduumnimis fit? Quibus incafibusnonim-
,,■. plens obligationem tamen a pcena promifsaliberfit?
An hodie ingens pcena conventionalis adjudicanda
in totum ei, cujus parum intereft ? 4f. 1.13,
Si opus fit faciendum intra ceitum tempus fub pcena,
an peti pcena poflit , eo ufque elapfo tcmpore , ut
intrareliquumtempusopus perfici nequcat ? Anpoe-
.Qtfkl peti , fi tempus , intra quod opus fub posnS fa-
ciendum erat, prorogacum tit ? Si ftipulationi dan-
di vel faciendi fub pceni, dies certus non fit appo-
fitus 1 quando impleri debeat promiflio , ut pcena
\ evitetur ? An agi poflit ad peeoam aut id quod in-
tereft » fi quis moram faciat in opere inchoando,
licet nondum elapfum fit tempus, quo perfici po-
tuk? 47.1.14.
Si plures unius ad fa&um aut abftinentiam a fa£to obli
gati heredes fint, 8c per unum eorum ftet > an 8c
quo ulque tum is , tum reliqui coheredes ad id,
quod intercft , teneantur ? Et quid , fi tali in cafu
certa pcena per defunctum promifia iit? 47. 1. 17.
Quid juris circa prKftationem geftimationis rerum indi-
viduarum in pluribus unius promiiforis heredibus ?
Quid juris circa pcenae commiflionem refpedtu plu-
rium heredum promifibris, fi pcena ftipulationi rei
dividuse vel individuse adjecu fit, 8c per unum he-
redum ftet, quo minus debitum in totum fit pra»-
ftitum? 4f-1.16
Sj plures ftipulatoris heredes fint, & individua: rei fti-
■• pulatio faiSta , an finguli totam confequi poffint in-
dividuasreiffiftimationem ? Si poense ftipulatio addi*
ta, an unus ex pluribus ftipulatoiisheredibus totam
• pcenam , an folam partem hereditariam petere pos-
fit ? Qtiid juris, fi rei dividuse , fadlive dividui ve
individui qbligatio adjun&am habeat pcense ftipula-
tionem, 8c plures ftipulatoris heredts fint , ac om
nes ob non impletam obligationem ad pcenam age
re vellnt? 45". 1.17
Quando ex ftipulatione pura agi poffit ? Quando ce
dat , quando veniat dies ftipulationis in diem con
ceptse ? Quid juris, fi quis promiferit , boc anno
■ hoc menfe dari; aut calendis famariis fine adjecliio
HC proximarum \ aut pofl aliquotdies vel pofl ali^uo
' i iamcs ? De die, qui tacite ineft adjectioni loci. Quan
do cedat 8c veniat dies ftipulationis conditionalis
Quid juris , fi ftipulator moriatur pendente condi
|
Non valet ftipulatio , fi volueris , valet tum ■voluens,
dttre fponJes. Etcur? 4f. i.ia.
De ftipulationibus fub impoflibili conditione arBrmati-
va vel negativa. conceptis. 4f. i.ir.
Qualesactiones dcntur exftipulatione? Cuicompctant?
An patri , fi fiiiusfomilias Jub conditione ftipulatus
fit, 8cpendentecbnditionefuijurisfacT:us/ Cuicom-
petat eleftio in rebus in genere vel alternative pro-
miffis? Si crcditor fibi ftipulatus iiteleftionem, an
eani tranfmittat ad heredem , vel cum , cui fuum
jiis cefllt aut legavit ? An , qui clegit, mutare pos-
fit? . 4#i.a*.
Contra quem ambiguse ftipulationis interpretatio faci-
enda fit ? Quid juris , ii quis fiii dtctm & Titio de~
cem ftipulatus fit; autrem fungibilem fineexpreflio-
nequantitatisj velinfuIamsEdincarifmelociadjeiStio-
ne? 4T-••*?•
De interitu rei promiffse. An promiflbr circa eam pra-
ftet culpam omijjionnl 47.1.24.
Dedubbus reis ftipuiandi8tpromittendi, vide comiyr/*
pulandi & projniitendi.
De ftipnlationibusfervorum. 8t q«ibusacquirant, eti- am frucluarii, 8c a^ieni bona fide poffeffi ? Quid fi- bi ipiis acquirant ftipulantes? 4f-3- *'&i- De ftipulationibus pr&toriis , earum modo , interpre-
tatione , variis iingularibus. Et de emendatione /. \.%:6.&-.ff.b.t. . 4<J.f. 1... De divifioneftipulationum prxtoriafum ih cautionaks,
judiciates & communts. Quid fittt fingula& 46.^.1. ,:fc';;;f &fe^t{. Stupmfn.
Quid fit proprie ftuprum ? QuK pccnis ? Q^ibus ex caufis ese exafperandar ? Ubi dc tutore ; magiftro; commentarienfe ; incarcerato commentarienfis fa- mulam ftuprante. De ituprat& necdum viripotente; honcfta dolo malo in id inebriata ; vel abdutSto co- mite corrupta.. De muliere fefe proprio aut alieno iervo jungcnte. De ftuprocnm Veftali, aut Deode- votS, autviduaintraannumlu£tus5 JudasicumChrt- ftiana, autvke vcrsa. Dtfeo, qui plures circaidemi tempus ftoprarit |i & h^nili , qui honoratam. De ftuproviolento^ eti&rn meretrici illato. Quo modo probetur? Anpuellseaflertione? Quamdiu duret ftu- pri violenti perfecutio ? An praematurus cum fponsl concubjtus fubfit poenas ftupri ? 48.f. z. De pcena, ut ftupraum ducat aut dotet. An id in pu-
ella cujufvis conditionis? De quamitatedotis. Quid, li inops dotare non poflit, 8c ducere nolit? Ances- fentnuncreliqucepanse, fiducatautdotct ? 48.7.5. Ccilat dotandi vel ducendi necciTitas in vidua; pueila, jam ab alio corrupta; poft raptam virginitatem aliis proftitutS ; modo hsec probeiuur , prsiumitur pro puelld. An ceffet, fi famula a iui domini filio cbr- rupta fit, cumftatutum famulaetali relegationemaut iimilem pcenam imponit? An , fi puella malis aui- bus ftupratorem incitaverit ? An , fi ab uxorato itu- prata, aut a cailibe, cumquo non eft jusconnubii? Quid, fi jam alteri nupta fit j aut ftupratori nube- re nolit ; aut per pareDtes prohibeatur ? Quid , fi ftuprator jam aliam duxerit ? 48. f. 4. Dos ilupratae ftatim , non cum alteri nubit , danda.
Aftio addotem aut nuptias annis triginta durat. An tranfmittatur ad heredes itupratK ? An detur contra heredes ftupratoris? An contra parentes ftupratoris inopis? . ■'; 48.7.7. Stuprator Infantem gehitum alere , rk puerperii fum-
tus terre debet, Itcet ftupratam nec ducere nec do- tare teneatur, aut cum ea jam fuperdote tranfege- rit. Quid , fi ftuprara Titium patrem infantis di- cat, ipfe concubitum neget? Quid, ficoncubitiim fateatur illius temporis , ut pater eflb non poffir; aut eam aliis quoque junftam fuiffe probet ? An £c parentes ftupratoris pauperis ad alimenta infanti? teneantur? Quid, fi ftuprata dives, ftuprator inops fit, veletiamdives? Mortuoinfante, quisferatfuni- tusfuneris? 48.7.6. |
|||||||||||||||
|
tione cafuali ? Si moriatur pcndente conditione po-
- teftativS, an heresejus illam implerepoflit? An he-
res tertii, fi poteftativa per tertium iroplenda fuc-
|
||||||||||||||||
|
Siibinfttidatk,
|
||||||||||||||||
|
Vide fettdnm*
|
||||||||||||||||
|
Suhftripth
|
||||||||||||||||
|
%
|
||||||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||||||
|
teritd matre 8c fratre pupilli » Si pater eofdem filio ^
quos fibi , heredes fcribat , quales ex fubftitutione partes habeant ? An ex fubftitutione admittendi, fi patris hereditatem fepudiaverinr ? An 8c heres vel pater vei dOhiinus ejus, cjHii inftitutus ac fubftitutus fuerat, 8t patris htreditateftt adiverat ? Quales ex fubftitutione partes debeafitur, fi pater eofdem , quos fibi hefedes fcripfem , & Sempfonium filio fubfti- tuat? 28.6.20. Quando fbla fui heredis exiftetitlaconfifmettabulaspu-
pillares, licet fuus abftintierit■'? Quando ex adverfo adirio patertta» hereditatis neceflaria fit ? 28.6.21. Qualia bona febftitutus acquirat ex fubftitutionepupil-
lari ? 'Ah pbflit feparare hereditatem patris ab here- ditate impuberis, U m foiam adire pupillarein ? 28.6.22.
Cefllt pupillaris, fi imptfbes yivo patre moriatur , vel
definat in tejns pftteftate eiTe. Qnid jiifis , fi pater fubftituens, aut impubes, atit uterque, ab hoftibus capiatur> 8c ibi decedat, antpoftlimiaiofevertaturJ Qnando tafculse pupillares cofruant propter ihfirmafuni
patetnum teftamehtum? 18.6.24-
Perit 8t pubertate hsec fubftitutio, vel tcmporebrevio-
re lappofito. An ultra pubertatem fa£ta fuftineatur
jure ndeicommifli ex jure civili ? 28,6. 2f.
Hodie fuftinetur , five a patre fivfc & matre vel extra-
neo fafta ; nec fe extendit ultra bonafubftitUentis»
licet impubes moriatur intra pubertatem, Stapatre
fubftitutio fafta fit. 18.6.16.
Quid fit quafi pupUUris ? An 8c Iiberis mutis ac furdis
fieri poilit ? An 8t prodigis ? 18- 6. 27.
An furiofis impuberibus pater aut mater exemplariter
fubftituat? AnUberiparentibusfuriofis ? 28.6.18.
An libcris ultcrioris gradus ? Anadrogatis? Annatura-
libus a patre vel matre ? 28.6. 29»
Exemplariter fubftituetis etiam fibi dtbet teftamentura.
facere, 81 eos, quibus fubftituit, faltem inlegitimi
inftitnerec ac liberi tales eflexlebent, qui pofient fibi
teftari pofl: moftem fubftituefttis , fi furOr non im-
pediret. Et primo fubilituettdi liberi furiofi , deint
fratres ejos j his demum deficfentibus extfanei. 28.
6, 20.
Omnes liberi aut ©mnes ffatfes ejus, qui furiofuseft,
fubftituendi funt; nec fuflidt, quofdam ex pluribus
fubftftui; Iktt rbite qufdam ex his in furiofum in-
grati fuerint. 28.6. ji.
Cur nqtt fuerit exaiftum, ut patet Velmaterfiliifuriofl
fubftituatur ei exemplariter ? 18.6.32.
Qualia bona capiat exemplaritcrrubftitutus, fivepater,
five mater , five parens uterque ita fubftitUerit ? Ec
qUid raoribus hodiernis opefetur harc fubftitutio ?
28.6.JJ.
Quibus modis evanefcat? Ar» fevivifcathatcfubftitutio,
h furiofus poft dilucidum ibterValium irerum in fu- rorem relabatur? An non faltem parentcs tuncpos- fint de novo fubftitucre? 18.6.34. An infirmetur hxc fubftitutio , fi poftea nafcantur ii-
beri aut fratres, qui furiofo lubftituti noh funt ? 28.6.3^.
Quid fit militaris fubftitutio» 28.6.3«,
ln dubio magis direfla quam fideicommiflafia fubfti-
tutio prsefumitur ? Utraque tatneh conjungi pottft. 36.1.1.
De fideieommiflaria fubftitutibne. Vldefideicemmijfum.
Sttcvtjfb &b intefiato. De fuceeflione patroni in boha libertt. 58. a, l. ^> 1.
De alienatis in fraudem fuccefliottis patroni; &a6lione
Faviana ac Calvifiana 8tC. 38. f. t. &fiqq. Quis dicatur ihteftatus f An & qui teftamentum Facere
non potuit? 38.17.1. An fucceflio ab inteftato deftratUi* ex affinitate ? An
non, pofita' unione prolium ? Afl ex co, quod quis flutfitdr, hofpes, tutor fuerit? Anfuccedantcogna- Hincapaces? An apud nOs monachi, autfacrisPon- tificiorum Ordinibus adfcripti i Et quid , ifi iterum ad feculurn redierint, qui monachi aut clerici■faflS fuerahti 3^8.17.2. Aa in fuccefiione ab jnteftato locus fit fucceflbrio edifto;
Yyyyyyy 3 . fic |
|||||||||||||
|
Sabfcriptio in crimm.
Quis fit effe&us ejus ? An fubfcriptio diftet ab infcri- ptione ia crimen ? Quando ceflet necefiitas fubfcri- |
|||||||||||||
|
48. 2. 13.
|
|||||||||||||
|
ptionis i
|
|||||||||||||
|
SubfiJiaria aclio,
Vide magiftratm. Subftitutto.
Quid fit ? Et quot gradus fubftitutionis fieri poflint ? 28.6.1.
An fubftitutus fubflituti fit etiam fubftitutus inftituti ? 2S.6.1.
Subftitutio praefumenda in dubio magis dire&a, quam
fideicommifiaria. Quando cenfeatur pura vel condi-
tionalis eflb ; 8c quando in utraque fubftituto locus j
fiat? 18-6.3. f
An fubftituto potiores fint heredes ejus, qui ante adi-
tionem mortuus, adeundi facultatem ex aliquojure
ad heredes transmifit? 18.6.4.
An filiof. inftituto, 8c adire nolente, pater ejus fit po-
tior fubftituto ? 28. 6.j\
An coheres prseferatur fubftituto? 28.6.6.
Prxfertur fubftitutus inftituto per dominum obserafum
fervo, ut heredi neceflario. Concurrit cum inftitu-
to, quem teftator putabat liberum, cum fef vus eflet.
18,'tf. 7 •
An fubftituto Iocus, fi inftitutus £ teftatorevellegein-
dignusfit declaratus? Et quid moribus? 28.6.8.
Subftitutio vel vulgaris eft , vel pupiliaris , vel quafi
pupillarisi vel militaris. Et ab his non differt reci-
proca 8c compendiofa. 28.6.9.
Quid fit vulgaris, 8tquibus modisfiat? Si inftituti fibi
invicem fubftituantur, quales in fubftitutione paftes
habeant? An tuncconditionesinltitutionladditaeceh-
feanturrepetitsein fubftitutione ? An ex vulgari fiius
heres ex neceffario fiat voluntarius? 28.6. 10,
An vulgaris tacita contineatur fub exprefsa pupillari ?
28. 6. n.
An vulgaris fatta , fi beres ejjc noluerit ', contineat ta-
citccafum,iiejfenonpoluerit.%zviceVersS? 28.6.12.
An fubftitutus in cafiim , quo liberi tefintoris nafciiuri
<vtvo teflsttort morientur , etiam admittatur, 11 nulli
unquam liberi teftatori nati fint ? 28.6,13.
Evanefcit haec vulgaris, fubftituto ante teftatorem mo-
riente , vel inftituto adeunte. Quid , fi inftitutus
non adiverit ex teftamento fed ab inteftato ? Quid
juris in fubftituto, fi inftitutus minor, quirepudia-
verat, poftea reftituaturi vel, cum adiviffet, poftea
per reftitutionem abftineat ? 18.6.14.
Vulgaris adhuc in ufu eft. An is; cui verbis direftis
vulgariter fubftitutum, fiadierit, videatur gravatus
fideicommiflb de hereditate poft fuam mortem vul-
gari fubftituto reftituendd ? Si itagravatus intelliga-
tur, fubftituti ele&ionem habent, an&jurediredtse
fubftitutionis , an ex fideicommiflb , heredes effe
velint, fiinftitutusrepudiet, coadlo eoadadeundum.
18, 6. iy.
Quid fit pupillxrh ? A quibus fieri poflit ? Quibuslibe- ris fiat? An adrogatis? An exheredatis? An a patre prxteritis? Quidjuris, fipater pupillariter fubftitue- rit liberis natis aut pofthumis in gradu primo pr&- teritis, in fecundo exheredatis? 28.6.16. An 8c quando fubftitutio pupillaris tacita contineatur
fub exprefsa vulgari ? Quando reciproca liberorum fubftitutio vulgarem tantum, qijgndo etiampupilla- rem contineat ? An vulgaris exp^ffla contineat pu- pillarem tacitam, fi iropubes moriatur matrefuper- ftite? 28.6.17. Cum novijjimo morienti fubftituitur , an tunc inftituti
etiam fibi invicem fubftitutiintelligantur? AnScfub- ftituto tunc locus fit, cumomnesinftitutifimuluno cafu ita pereunt, ut nonappareat, uteralterifuper- ftes fuerit? Et quid juris, fi pater voluerit, ejus fi- lii, qui noviflimus morietur, partem propinquore- ftitui? 28. 6 18. Non valet fubftitutioh«c,nifipater fibi quoque vel fi-
mul, velante, non poft, teftamentum faciat; licet non eodem modo. An & in privilegiato teftamen- ; to pupillaris fubftitutio fieri poflit J 28.6.19. An pater extraneos poflit fubftitucre pupillariter, pra;-
|
|||||||||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||||
|
An fratres naturales , fpurii , cx damnato complexa
nati » fibi invicem fuccedant ? An fratres uaturaleg fibiravicem, cumftatuto cautum, nenaturalescog- natis maternis heredes fint ? 38.17.10. Deficientibus fratribus, eorumque filiis, quo deinceps
ordine reliqui collaterales fuccedant, ac concurrant» five fimplici five duplici vincuio defundtum contin- gant? 38. 17. io. An 8c quando collaterales reliqui naturales aut vulgo
qusiiti fuccedant, iifque luccedatur ? An nati ex dam- nato complexu ? An 84 quando cognatis fuccedant le- gitimati nuptiis, reicripto , aut oblatione curia:, at; ipfis fuccedatur , jure civili ac moiibus? 38.17,21. An & fuccedant agnati vel cognati, undecimo aut re- motiore gradu conjunfti defundto? 38.17.11. De fucceflione conjugum ex edidto unde vir &> uxor.
Quid , fi divortiurh intervenerit, fed non jure ? Quid, fi maritus occidcrit uxorem in adultcrio depre- hcnfam? 38.17.13. Dc fucceffione uxoris inopis 8c indotatse in partcm
bonorum mariti ex jure noviffimo. An 8t maritus inops uxori fucccdat . Quas inops cenieatur ? An» quse patremlocupletem habet? Anhaec portioetiam debita, condito per maritum teftamento? An 8. vi- vo marito, fi is eam fine causi cxpulerit ? An ma~ riti teftamento adimi poffit ? An per fraudulofas iu- ter vivos alienationes ? An perdelidtum mariti? 38. 17,14,
An mulier hanc portionem perfequi poffit amaritipri-
mi heredibus , poftquam alteri nupfit ? Si a mariti prioris heredibus nihilconfequipotuerit, an tuncex |
||||||||||||
|
fic ubvcl unilinea. repudiante admittaturaltera» vel
uno gradu repudiante, alter? An 8cfilius rcpudian- tis? 38.17.3. De fucceffione mcapita» Hneas, ftirpes. Deufuregu-
la» , paterna paternis , matern» maternis. Qualis tnors fufficiat proximioris, ut remotior jure reprse- fentationis fuecedat ? An necefle , ut ex jure repra:- fentationis fuccedens heres fuerit ejus , quem re- praefentat? An nepos repudians hereditatem patris, qui poft avi mortem ante aditam ejus hereditatem obierat .adhucadirepoflitavihered.tatem? 38.17.4. De fucceffione defcendentium. Quoufque in haclinea fe extendat jus repradentationis ? Nihil hic interefl: inter fuos, emancipatos, mafculos, fceminas, ex mas- culis aut fceminis defcendentes, ex primo & fecun- do matrimonio genitos. Et quid hac in parte apud nonnullas gentesobtineat ? 38.17.^. An fuccedant avo nepotesnati ex matrtmonio, inquod
l avus non confenfit, vcluti cum turpi muliere? An nepotes, qui avo viventeneque nati rteque concep- ti fucrunt ? An nati ex fHia , quae , accepta dote, renunciavit paternae hereditati, 8cantc patremobiit? An &, fi tali matri renuncianti 8c praemortua here- des fuerint? . 38.17.6. De fucceffione adoptivorum , jure civili 8c hodierno.
38.17,7.
Liben naturales > fpurii, ex ftupro progcniti an , 8c
quo ufque, ac cum quibus fuccedant matri 8; aviae ." avoque materno ? An patri avoque paterno, ex ju- re civtli ac moribus? An nati ex fponsa , cum qua |
||||||||||||
|
mariti fccundibonis ea debeatur? 3°- '7*f-
An moribus fublata fit illa portio ex Juftmian. lege
uxori data ? Apud quos conjux antc omnem tami-
H__ fui coniugis defundti divifionem mobilia plura
praecipiat, 8c quales fuper his praecipieadis qusettio-
nes fint? Ubi conjux conjugi plenius fuccedat? Ubi
adhuc vigeat fucceffio undevir& uxorl An mGel-
ria, Ultrajefti. in Hollandia exjure Scabimco, aut
Aefdomico? . 38.17.16.
De fucccffione fifci inbona vacantia. Quid, ii patnmo-
nium defunfti fit non folvendo ? An fi ex jure Sca-
binico hereditasprofemiflepaternK, pro femiffe ma-
ternte linese cedat, deficientc una linea , pars alteri
lineae accrefcat, an fifco cedat? Boua iUegitime na-
torum, fine liberis 8c teftamento decedentium, pro
femiffe ob defedtum linca: paternje fifco ccdunt in
Hollandid; niii aliudprivilegio cautumfit. Ex dam-
nato complexu natorum bona ex afle fifco ccdunt.
38.1717-
Sihi, quibusfifcusfuccedit, teftamentumcondiderinr, fed inftitutus eo non adierit , an fifcus ex eo Iegata prseftet? & 38..7.18* An fifcus fuccedat in mobilia vel lmmobiha , quai cx-
tra fifciillius territoriumalibi exiftunt? AnStquam- diu cognati poftea apparentes repctere poffintbon3, quse fiicus occupavit ut vacantia? 38.17.19. De fucceffione fifci Gallici in bona peregrinorum in
Gallia morientium, quod vulgoj«J etlbinAtus 8c droift d' aubeine dicitur } deque eo abolito refpeau fub- jedtorum fcederati Belgii. 38.17. 30. Fifcotamen prseferunturcollegia privilegiata, quorum
defundtus membrum fuit. An 8c Acaderaia in bonis ftudiofi? 38.17.31. An hodie talia colkjjgia, aut focius liberalitatisimperia-
lis fuccedant, tl fifco pneferantur? An orpbanotro- phia gerontocomia , nofocomia 8cc fuccedant iis.,- qui ibidem nutriti fuerunt ? 38,' 7- 3 *•• De fucceffionc ab inteftato fecundum jusHollandicum,
Zelandicum , Ultrajedtinum, Gelricum, Zutphani- enfc, Tranfifulanum , Brabantinum , Flandricum. Leodienfe, Gallicum, 8c plerarumque aliarum Eu- ropae nationum. Remijf. 1°«' 7 • 3 3 • In fucceffione imraobilium fpeftanda lexloci, ubi itla
fita funt, in mobilibus lex domicilii defuncti, licet alibi moriatur, aut alibi mobilia exiftant. Cujus lo- ci leges in mobilibus, fi quismercaturx vellegatio- nis causa abfcns a patria moriatur? Cujus locileaes ia profeflbribus aut concionatoribus morientibus? |
||||||||||||
|
ob fponfi raortem nuptiae non fecutce , patri fucce-
dant ? An nati ex matrimonio contra leges contra- &o , fi alteruter vel uterque impedimenti ignarus fuerit? 38/17.8. Aninceftuofivcl adukerinj patri aut matri» cumuter-
que fceleris confciemiam habuiflet ? An matri, fi ex ligato atque foluta nati fuerint, jure civili 8c mori- bus? 38.17.9, De fucceffione legitimatorum pernuptias, 8c quid, fi
jnter concubinatum ac nuptias cum concubma alia: tiuptiae intercefferint ? De fucceffione eorum » qui xefcripto legitimati, mortuo vel vivo patre, extan- tibus autdeficientibus temporelegitimationis autpo- ftea liberis legitime natis. De fucceffione legitima- torum per oblationem curiae. 38.17.10. De fucccffione adfcendentium in bona defcendentium.
An fuccedentibus pluribus adfcendentibus remotio- ribus ejufdem gradus patema paternse, materna ma- ternce linese cedant? An pater cum matre fuccedens filioin poteftate, rctineat ufumfruftumpartis, qux matri ceffit? An tunc mater ctiatn capiat dimidium peculii profedlitii fuifilii? 38.17.11. De fratribus germanis 8c eorum filiis concurrentibus
cum patreSc matreinbona fratris defundti. Antunc pater ufumfrudtum habeat in parte filiisobveniente? An foli fratrum filii exiftentes cum avo concurrant? An nepotes fratrum cum proavo 8c patruis magnis? 38.17.11.
An cum avo vel proavo concurrant fratresgermanide-
fundti, an magis praeferantur? 38.17.13. An cum proxime adfcendentibus concurrant etiamfra-
tres confanguinei aut uterini ? 38.17.14. An naturales aut inceftuofi parentes fuccedant liberis
naturalibus aut inceftuofis? 38.17.17. De fucceffione collateralium , & primo fratrum ger-
manorum, & concurfu filiorum fratriscumfuisthiis. An 8c concurrant fratrum ncpotes J Si foli fint gcr- . manorum filii, in capita fucccdunt, non ftirpes.
Cur praierantur hi germanorum fitii fratribus con- fanguineis, aututerinisdefun£ti?Curpatruisgerman.5 defundti ? Si dubium, an foli fint fratrum nlii, an vero adhuc patruus fuperfit, vivere prsefumitur, 8c in ftirpes fucceditur? 38.17.16, Deficientibusgermams, promifcue veniunt fratrcs con-
fanguinei 8c uterini , corumque filii, eo modo 8c ordine, quogermanorumfilii. 38.17,17. Si concurrant fratres confanguinei 8c uterini, aequales
partes habent, nec patema confanguineis, materna uterinis cedunt. 38.17.18. |
||||||||||||
|
J3t
|
||||||||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||||||||||||
|
Quid juris, fiquis duobusin locis domkilium habeat?
38.17.34-
An &quo ufque jus repra:fentationis in linea collatc-
rali fe extendat in Gallia, Ultrajecli, in Hollandia, Flan- dria, Brabantia, alibique? Cujus loci leges fpe&an- dx in jure rcpra»fentationis l An damnatis ad ulti- mum fupplicium etiam jure reprxfentationis fucce- cedant in Hollandia, qui in quarto graduliaea: col- Iateralis funt? 38. i7*3f* De fucceflione in feuda, vide feudum.
Suggrunda. De fuggrundis Sc prdte&ionibus. 39. 2.16.
Supellex.
Quid fit j & an fub fupelle&ile vafa aurea ac argentea
contineantur ? 33.10.1. Quid , fi alteri fupellex , alteri aurum & argentum,
efcarium ac potorium legetur? 33- 10. 2. Qwe fub fupelle&iie contineantur , cx confuetudine
patrisfam. seftimandum. An 8c pifturse ? An latius
noftratibuspateat »»£»e/quam huyfraad! 8c delega-
to domus cum. omnibus , quse ibi funt. 33.10.3.
Supplicatio.
Vide revifio.
Suppofitio partus.
Quie obfervanda , ut evitetur fuppofitio partus ? i?.
4.3.6*4-
|
||||||||||||||||||||
|
poffit teftis effe ? An Ultraje&i tunc neceffaria te-
ftandi licentia? An 8c mater aliique adfcendentes ita teftari poflint ? An 8c nuncupativum inter liberos fieri? An eo insequales liberis partes dari ? An talis voluntas valeat jure teftamenti ? 28.1. if. Quid juris, fi extraneus eo inftitutus vellegatohonora-
tus fir? An valeat interliberos naturales refpe&upa- tris aut matris ? An inter parentes? 28.1.16. Quid juris , fi tale teftamentum careat die 8c confule?
Quid, fi tantum fit adnotatio divifionis inter libe- ros fine capite , calce , aut fubfcriptione ? Quid, fi plura dicere vel fcribere volens impeditus fit ? Quid, fi unum ex liberis prsterierit ? An exheredare pos- fit? 28.1.17. Qui fint videndi de teftamento patris inter liberos?
28.1.18.
An teftamentum ad pias caufas fit privilegiatum , 8c
quid fit pia caufa ? 28.1.19* Sine tabellione coram feptem teftibus quis in Hollan-
dia &UItraje6ti tcftari poteft. InFriiia teftesfeptem funt neceffarii. De modo quotidianoteftandi coram, tabellione & duobus teftibus - vel fecretario 8c duo- bus fcabinis. Jus fingulareUltraje£tinum circateita- menta coram Secretario 8c fcabinis in urbe vel ruri condita, 8c effec~tus reftridtus : 8c de neceflitate im- petrandi licentiam teftandi ab Ordinibus UltrajectU nis, exceptis paucis cafibus. 28.1.10. An coram Curia. Hollandise veIUltraje£tinicondi pos-
fint? Ubi coram parocho 8c duobus teftibus ? Dettt- ftamentisper Belgas conditisapud Secretarium Con- fulumgentisBelgicsein locismarismediterranci, ad- hibitis duobus teftibus 2S. 1.21. Cujus setatis nunc apud nos aliofque debeant eflc te-
ftes, An adhuc vigeat jus civile circa requifita tefti- um ? An teftis efle poflit mulier , infamis , legata- rius , heres , aut proximi heredis ? An pater adhi- beri ut tabellio in teftamento, in quo filius cjus eman- cipatusinftituitur? 28.1.22. An in Hollandia, Ultrajedti, alibiquc rcquiratur fub-
fcriptio teftium? Et de fenfu artic. 17. novellt Con- Jiitut. Ultrajeii. Ultrajectina teftamenta magis fcrip- ta, Hollandica magis nuncupativa vel mixta funt. An valeant, fi non fint teftatori 8c teftibus pralecta ac aperte comprobata , poftquam a tabellione per- fcripta ? An in iis heres inftitui per relationem ad aliam fcripturam ? 28.1.23. Neceffe nunc , vel tabellionem vel utrumquc teftcm
tabellioni notum , noviffe teftatorem, & hoc ex- primendum. An nullum fitteftamentum, hoc non expreflb ? Rigidius interrogandi teftcs de habitu te- ftatoris, qui tantum aliena fidenoverunt teftatorem. An teftes audiendi, fi dicant, plus a tcftatorcdicta- |
||||||||||||||||||||
|
T.
|
||||||||||||||||||||
|
<-■
|
||||||||||||||||||||
|
Telonia.
Dc teloniis Hollandicis, vulgo tollen, 39.4.16. Quales civitates immunes fint ab iftis teloniis ? 39.4.29.
Tempus.
De tempore utili 8c continuo, vide pr&fcriptit>. Terroinus. ,
Determinisagrorum, 8c fan<5titate eorum, deque cn-
mine termini moti ac poenis. 47. 2'- " &Je11'
Teftamentum. _
An quis jure civili aut hodierno pofljt partim teftatus,
partim inteftatus effe! 18-1. 1.
An tcftaraentorum ufus laudabilis fit , an magis fola
fucceffio ex lege admittenda? Quibus in locis tefta-
irtenta vetita aut permiffa fint ? In locis, ubi teftamcn-
ta vetita, donationes tamen permiflie. 28. i.a.
Quid fit teftamentum 8c quotuplex, 8c deantiquisapud
Romanos teftandi modis? *8.1. 3.
An a&us extraneus intervenire poflit in teftamsnto ?
28. 1.4.
De fubfcriptione teftatoris & expreflione nominis he-
redis permanum teftatoris aut teftis. 28.1. f.
De adhibitione feptem teftium , rogatorum , libere,
8c fimul ad fincm ufque prsefentium, tcftatorem vi-
dentium , fubfcribentium, fignantium , de die vel
denofte. „28,u6:
Quo tempore teffies debeant efle idonei ? de llhs , qui
inidonei funtnatura vel legc. An 8c inidoneifintm-
fames? ^t'1*!'
De teftibus domefticis, 8c quales ilh fint? 28.1.8.
Anheres, aut paterejus, aut frater, aut filius eman- cipatus, poflit teftis efle? An legatarius? 28.1.9.
De teftamento nuncupativo , ejus folennibus , 8c uti- litate. An fcriptum valeat tanquam nuncupativuni,
h in eo defint folennia fcripti , adfint nuncipativi?
28.1-10.
Nuncupativum condi nequit per relationem ad aliam
fcripturam; fcriptum omnino. An valeat teftamen- tum , fi antea a teftatore non di&atum , ei prsele- gatur , 8c ille rogatus , num hsec voluntas ejus fit, fimpliciteraffirmetfinealiiscircumftantiis? 28.1.11. De teftamento privilegiato Principi oblato; vel tempo-
re peftis condito. 28.1.12. De teftamento ruri condito. Etan non hodie ruride-
gens teftari poffit coram quinque tcftibus finetabel- lione? 28. i.«3. Qua folennitate legati ad alias gentesmifli, eorumque
miniftri poflint teftari? 8c quid in delegatis ad Col- legia Ordinum 8co 28. 1.14. De teftamento patris inter liberos. An £c mulier in eo
|
||||||||||||||||||||
|
tum, minus a tabellionc fcriptum cffe? 28
|
||||||||||||||||||||
|
1.24.
|
||||||||||||||||||||
|
An locus 8c dies nunc exprirni debeant ? Et quid
|
fl
|
|||||||||||||||||||
|
hsc omiffa fint? 28.1
De teftamentis noftris claufis 8c indorfatis vulgo, eo
rumque requifitis. An hxc fcripta fint , an nuncu- pativa ? An legatarius in iis poflit teftis effe, an eo adhibito totum teftamentum inutile fit, an folum legatum? 28.1.16. Cujuslocifolennia fint obfervanda ? An 8cquando Hol-
landus aut Ultrajectinus, habens fimul prxdia Hol- landica Sc Ultrajectina, licentiam teftandi ab Ordi- nibus Ultrajectinis impetrare debeat ? 28.1.27, Nullum eft teftamentum , cui aliqua deeft folennitas.
Quid, fi quis teftetur coram fecretario non tabellio- ne, 8c duobus teftibusnon fcabinis ? Aut coram quon- dam fecretario 8c duobus fcabinis? Aut coramqua- tuor teftibus finc tabellione ? Aut coram duobus ta- bellionibus fimuladhibitis finetefte.' Quid, fi tabel- lio ipfe fibifuam fcripfcrit voluntatcm adhibitis duo- bus teftibus ? Quid, li teftamentum , in quo filius ejus inftituitur? Quid , fi feftis alteruter impubes? Quid, fi tabellio tantum putativus? Quid, fitabellio teftamentum non retulerit in memorialem fcriptu- ram? 28.1.28. De claufu® refervatoria, 8cper eam in paucis tantum
confirmari futuram privatam teftatoris fcripturam. 28.1-29.
Tefta- |
||||||||||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
Indias aut inde revertuntur ? 29. 1.11.
De aperturai infpeflione, defcriptionetcftamenti, vidc
apertttra tejiamenti,
De iis, qui teftari prohibuerint vel coegerint. Vide (»• acito ad teftandum. Thefaurus.
Quid fit thefaurus vere , quid improprie ? Cui cedat thefaurus inventus? An hodie apud nos fifco cedat? 41.1.11.
Cui cedat inventus in fundo emphyteutico , feudali,
pignorato, fru£tuario, dotali. vendito fed necdum
tradito? 41. 1.12.
Tignum.
An a£tio detigno junfto fit induplum contra jungen-
tem bona fide ; 8c in quo is diftet a jungente mali
fide ? An & quatenus tignum junctum vel folutum
vindicari poflit? 47.3.1.
An qui tignum alienum fuis junxit aedibus, illud exi-
mere , & reftitutione ejus pra:ftationem dupli evt-
tare poffit ? Ad quid apud nos tendat hsec actio ?
47.3.2^
Tormenta. Vide qu&Jkiones. Traditio.
Quid fit traditio^m/i.* manus, Iongaemanus, ccfym-
bolica? 41. i, 34.
Qus concurrere debeant, ut traditione dominium tran-
feat? 41.1. 35.
An & quando dominium tranfeat , fi rradens 8c acci-
piens dif%itiant in\causa traditionis? 41.1. 36.
An tranfeat,fi qufs ex mandato alterius rem propriam
tradat, putans eam mandantis effe? 41.1.37.
Immobilia moribus tradenda coram lege loci, in quo
fita. An tunc neceffaria pr&fentia Scacceptatio ejus,
cuitraditur? An abfenti fa£la revocari poflitpertra-
dentem ? De traditione feudorum 8c fubfeudorum »
ac quibus praefentibus fiat ? 41. 1. 38.
An immotilia tradi poffint coram lege alterius loci,
quam in quo fita t An in ipfo judicii loco haec tra-
ditio fieri debeat ? An fteri poflit coram judi-
ce fitus , fed verfante in alio territorio ? An, ab-
fente judice, coram parocho oc teftibus ? Ubi faci-
enda folcnnis traditio navium majorum , redituuirs
annuorum , vitalitiorum , Scfimitium? 41.1.39.
An magiftratus poffit denegare autoritatem traditioni,
fi nondum praeceflerint trintlndinse proclamationes
aut ei non conftet de causa traditionis ? Et quid, ii
contraftus fimulatus fit. 41.1.40.
Nonopustraditione coramlegeloci, firestranfeant ex
titulo hereditatis, legati, dotis, legalis communio-
nis, familia: crcifcundse. An 8c eccleiia: vel nobiles
debeant res tradere cpram lege loci ? 41.1.41.
Si venditor immobilia tradat fimpliciter , non coram
lege loci, fibi nocet, at non fuis creditoribus aut
aliis i nec emtorem turbarc poteft in pofleffione,
41.1.42,
Tranflntio legatu Vide ademtio legati. Tranfmijfio. i
De tranfmiffione hereditatis ad heredes. 29.2.11. De tranfmiflione fideicommifii. 36.1.67.^68.
i Tranfriiijjio reorum.
De tranfmiffione reorura ex jure civili £c hodierno.
-. . . , 48.3.1. Trebellianica.
Sponte adiens fiduciarius heres deducit quartam Tre-
bcllianicam. Quo modo repetat, quod fupra dodran-
tem errore fa£ti reftituit ? An errorem probare de-
, beat? Anvpoflit fine detra£tione totam hcreditatem
reftituere, fi itafraudentur creditores ejus, vel quar-
ta non dedufta cedat lucro conjugis , pofita dona-
tionis inter conjuges prohibitione ? 36.1.47.
An pluribus reftituere rogatus , 8c ab uno ad adeun-,
dum coatlus , ex partibus reliquorum non cogen-
tiumTrebelliauicamdeducat? 36,1.41.
An 8c quando haec quarta hon ex omnibus rebus, Cod
und , deduci poffit ? Qux in Trebellianicam impu-
tanda fuit? Anea. quae conditionisimplendaj causi
capit i cohcrede, aut fidcicommiflatio, aut lcgata.
rio >
|
|||||||
|
Teftamentum rc£te conditum imperiali refcripto non
infirmandum. 28.1.30.,
De tcftamentis per iropuberes conditis nullo modo ab
initio vel ex poft fa£to valentibusj & de ultimodie impuberis artatis. 38, 1. 31. An teftari poflint puberes fed ftupidi & hebetes, &cur
Jegibus aetates certse ad a£tus expediendos prjefcribi debueriut,utpofita.aetatetali,a£tusvaleat? 28.1.31. Ultrajedti 8c alibi prove£tior aetas requiritur. Prsefumi- tur indubio teftatorfuifle legitimae setatis. 28. 1.33. De teftamentisfurioforum Scprodigorum, Sciis, quse furore vel interdidtionc antiquiorafunt, vel dilucidi intervalli tempore condita. An valeat teftamentum prodigi, quo prudenter cognationi confuluit ? me- lius, ut veniam ita teftandi petat. 48.1.34. De teftamento ebrii, 8c cui incumbat probatio, fi te-
ftator dicatur ob amcntiam, furorem, ebrietatem, caruille teftamenti faftione? 28.1.3jT* De teftamento muti 8c furdi , conjun£tis vel difcretis
vitiis. Si non furdus, fed mutus ex morbi vifcribe- re nequeat , an ad interrogationem alterius poflit teftamentum nutu condere ? An non ad id refcrip- tum Principis impetrarc? fene£tus aut morbus non impeditteftamentifa£tioncm. 28.1.36. De teftamento cseCi. An hodie tertius teftis in eo ad-
hibendus? »8.1..3 7. An mulier teftari fine mariti confenfu? An eunuchus,
aut aliis membris mutilatus? 28.1. 38. Anteftaripoflinthaeretici, apoftatse, peregrini, mona-
chi, in orphanotrophiis, gerontocomiis, nofocomiis nutriti , infames, obfides, de ftatu fuo dubitantes, deportati , ab hoftibus capti, ad mortem damnatij tum jure civili, tum moribus? 28.1.39.^40. Anjurecivili&hodiernofpurii 8cinceftuafi? 28.1.41. Filiusfamilias de quibus peculiis ? Aa 8c de pleno ad- ventitio? 28.1.42. Hodie poteft, prsterquam in Frifia; uti 8c minor cu-
ratorem habens. Nuptise non faciunt habilemad te- ftandum > qui nondum habet aetatem ftatuto requi- fitam. 28.1.43. Quid juris circa teftamentorum validitatem , fi filius-
fam. Hollandus aut Frifo habeat immobilia partim in Frifia, partirn in Hollandia fita ? Quid , d Hol- landus aut Gelrus habeat immobilia in Gelriaelocis, teftamentum refpuentibus, 8c in Hollandia? Quid, fi HoUandus velUltrajedtinusannorumfexdecim pos- -fideat immobilia & in Hollandia , ubi anno 14, te- ftari licet , &. Ultrajcdti , ubi id demum anno 18. permifium eft ? 28*1.44.. De liberis Sc pofthumis teftamento inftituendis vel ex-
hercdandis. Vide Iiberi.
De injufto, rupto, irrito teftamento, vide infirmatio tt- Jiamenti.
Quid fit teftamentum militare, 8c quando condipos-
fit? »9.1.1.
Quse requirantur ad probationem ejus ? An 8c ipecia-
lis teftium convocatio ? 29.1. 2.
Anfimiles deftinaverit jure communi teftari, 8c quae-
dam defint folennia, illud valeat jure militari ? Quid,
fi miles futim cancellaverit teftamentum , ac mox
iterum velit, illud valere? - 29.1.3.
An miles folo nutu , vcl fola refponfione verbi ita,
ad alterius interrogationem teftari poflit ? Et qus;
nutu peragi poffint? 29,1.4.
Multa recenfentur, in quibus militaria teftamenta apa-
ganicis difFerunt , 8c quae milites in teftamentis ac
circa teftamenta facere poffunt, non item pagani.
29. i.num.f. 6.7,^8.
Non tamen alienantteftamento fundum dotalem, nec
libertates dant in fraudem creditorum, neccaptato-
riam faciunt inftitutionem, nec conditionem juran-
di aut probrofam reli£tis addunt efficaciter. 29.\.9.
Etiam non milites, fi in hoftico fint, militare condunt
teftamentum, fcdid nonvaletufqueadannum amis-
fione, uti quidem militum. An teftamenta praefe-
ftoram valeant ufque ad annum , ex quo fuccefib-
rem acceperunt? © 29.1.10.
An hodie milites adhuc poflint jure militari teftari?
Et quo modo condant teftamenta , qui navigant in
|
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||||||||
|
rit, an juvari poflit per reftitutionem» %6. u*J
An, qui per veniam artatis aut per nuptias pro majo-
renne habctur, invitus cogi vel volens admitti poflit ad tutelam gerendam ? , 26. i.j\ Judsi an Judasorum , an etiam Chriftianorum , pos-
fint tutores efle ? An Pontificii pupillis reformatse religionis? An vecligalium condu&ores? 26.1.6. Datur tutor perfonis. An certae rei vel caufae jure ci-
vili 8c moribus ? An detur pupillis afieni juris ? An pupillis invitis ? An illegitime natis ? An impuberi- bus furiofis? x6,i.jt De variis tutelarum fpeciebus 5 de tutela fexus ex ve-
teri jure civili 8c moribus. 26. i,8. Qui teftamento tutorem darepoflint? An 8c pater mi-
norennis? 26.2.1. Filiis datus tutor, an8c pofthumis, aut iis quos feha-
bere ignorabat, aut nepotibus datus videatur J 26.2.2.
Si pater det tutorem Titio vel M&vio filit , utri tutor
ejfe volmrit, vel Titium aut M&vtum , quidjuris? 26.2,2*
An exheredato tutor a patre detur? 26. 2.3.'
An tutor recle detur fub conditione? An8c fub hac, fi
voluerit? 26.1.4. An noverca poflit per teftamentum mariti fui dari tu-
trix privignis fuis ? 26.4.4. An extraneus hodie teftamentotutoremdare poflitres-
pe<Stu bonorum , qux reliquit j 8c an hodic tefta- mentarii etia"m a magiftratu confirmandi fint? 16.2. f, Quando opus fit confirmatione tutoris ex jure civili,
8c an confirmatus dativus potius quam teftamenta- riusfit? 26.3.1. Quinam confirmentur fine inquifitioneSc fttifdatione?
quinam rum inquifitione ? quinamcum inquifitione 8c fatifdatione } ac in qua; inquirendum 3 26.3,2. &feqq.
Qiiibus,8c quando deferatur tutela legitima? 26.4.1.
Qiiando, 8c quibus prxftitis mater 8c avia ad tutelam
admittantur? An teftamento pater id impedirepos- fit? An invita; cogantur fufcipere ? Quse potior, 11 fit avia 8c mater minorennis? 26.4.2. An mater ob fponfalia vel nuptias fecundas atutelaex-
pellatur ? Quid , fi pater aliud teftamento caverit ? Anrecuperet tutelam, fiitcrum viduafiat? 26.4,3. Quid juris hodie fit circa tutelam legitimam? 26.4.4.
De Iegitima patronorum, parentum, 8c fiduciaria tu-
tela? 26.4,5-.^. 6. Cujus jurisdiclionis fitdatio tutoris? Quales magiftra-
tuspotuerinttutores dare? An 8cordo decurionum? 26. f. 1.
An tutor dari poflit pupillo non fubje&o jurifdiclioni
dantis ? Quis det, fi pupillus uni origine , alteri domicilio fubjedus fit ? Et an fdla habitatio fufli- ciat, ut ei tutor detur ? 26.5-. 2. An dari tutor non fubjeftusjurisdidlioni dantis ? 26,5-. 3.
An magiftratus fe ipfum, aut collegam poflit tutorem
dare, 8c collegam cogere ? 26.5-.4. An hodie magiftratus ordinarii poflint dare tutorem ,
ficamera pupillaris teftamento exclufafit? AnCuria provincialis? AnSenatus juridicus Univerfitatis Lejr- denfis? 26.5-.5-k An tutor datus in loco domicilii, datus cenfeatur uni-
verfo patrimonio ? 26,5-. 5-, Qui poflint tutores petere pro pupillis ? Qui pete-
re teneantur ? 8c quse pcenx , ac quando , Iocum. habeant contra non petentes ? Et quid moribus, ac an 8c pro minoribus invitis nunc curator pcia- tur? %6,6.i.&feq^ De adminiftratione tutorum. Vide adminiftratio.
De inventario per tutorem conficiendo. Vide reperte*
rium. De fatifdatione tutorum, vide fathdatio tniorum.
De autoritate tutorum, vide autoritas tutorum.
Quando ex fatSto tutoris minoragerevcl conveniri pos-
fitf 26.9.1.^.2. An tutor durante vel finitS tutela conveniri poflit ex
fafto pupilli nomine interpofito ? Et quid , fi fe
pro pupillo obligaverit? An id prsfumendum fit?
Qjjidi & tutor dolum commiferit, vei nominc pu-
Zxxxzzz pilli
|
|||||||||||||
|
rlo ? Cur pluraimputentur in Trebellianicam quam
Fa!cidiam ? Qui plura fcripferint de hac imputatio- |
|||||||||||||
|
ne?
|
36.1.4.8.
|
||||||||||||
|
An Sc quales fru£tus in hanc quartam imputentur, &
quartam excedentes reftituendi fint? Quibusformu- lis teftator intelligatur etiam frucluum reftitutionem injunxiffe gravato, vel contra ? An fru&us ex judi- cio teftatoris percepti , 8c quartam excedentes , ce- dant in fupplementum eorum, quae fineculpi fidu- ciarii ex hereditate perierunt ? 36,1,40. Qms probet pcrceptionem frudtuum, fi bi imputandi
vel rertituendi fint ? Quid circa reftitutionem obti- neat in fru<flibus , penfionibus, ufuri.3 , anni po- ftremi , quo rcftitutio facienda ? Quid circa onera penfionum 8c ufurarum, nomine hereditatis debita- rum? 36.1.5-0. Filiis fideicommiflb gravatis fru£tus in quartam non
imputantur , Hcet moribus duas quartas deducant. Quid, fi id pater jufferit ? Quid , fi filius extraneo reltituere debeat ? Nepotibus imputantur , five foli, live cum patruis avo fuccedant ; uti 8c parentibus. Nulli tarnen imputantur fru£tus , qui ex ipsa. quar- talegitima autTrebellianicdperceptifuut. 36. i.ft. An filius fideicommiffb gravatus duas quartas deducat, legitimam8c Trebellianicam, jureciviliSc moribus? Quo modo duplicis quarta: computatio fiat ? An & nepotibus, parentibus.fratribus, hxcduplexquar- tadebeatur? 36.1.5-2. Nepotes fideicommiffb gravati , fi non debuerint avo
ab inteftato fuccedere, non deducunt duas quartas. Duplicisquamededuclionem liberi adheredes quos- cunque tranfmittunt, nec cenfentur ei renunciaffe, fijubeantteftamento, ratamhaberi voluntatem gra- vantis. 36.1.5-3. Rogatus reftituere , quicquid ex hereditate gravantis
poft mortem gravati fupererit, dodrantem confume- re poteft, de folaquarta reftituendacavet, nificau- tio remiffafit. Si plus quam quarra, °uC Plus quam dodrans fuperfit„ an d* co tetlari poflit ? Quid, fi dodrantem donationibus fine causa fa£tis abfumfe- xit? Cui incumbat onus probandianimumfraudandi fideicommiffum ? 36.1.5-4. Quibus ex caufis talisfiduciariusultimamquartamalie-
nare poflit? An 8c, ut dotem conftituat, jure civi- li 8c hodierno ? 36.1.5-5-. Si conjuges fe invicem inftituant cum alienandi facul-
tate, fed ea lege , ut apud ultimo fuperftitem refi- dua in duas partes inter utriufque cognatos dividan- tur, an tunc quarta ultima abfumi poffit, 8c cau- tio ac repertorium remiffum exigi ? Et quid, ll ul- timus fuperftes admodum auxcrit patrimonium ? 36.1.5-6.
AnceffetTrebellianicK detractio, fi teftator eam prohi- buerilinliberisaut extraneisj aut fideicommiffb pise caufie relicto ? An in fiduciario adire compulfo, vel per militare teftarnentum gravato ? An in fidei- commiflarioiterumgravatoj Scquid, fifiduciarium coegerit adire ? An in fidekommiflb per actum in- ter vivos inducto ? , 36.1.57. An ceffet, fi reftituere quis juflus fit, praiceptis certis
rebus, minus quam quartam continentibusf Anex eo , quod teftator prohibuit , hereditatem alienari extra famtliam ? An, fifiduciariusnonconfeceritre- pertorium? 36.1.5-8. An ob non confectum repertorium filius fidcicommis-
fo gravatus, 8c duplicis quartse detractionem habens, amittat legitimam ? 36.1.5-9. Tributum.
Vide velHgal. Tntela, Tutores.
Qujd fit tutela 8c cura ? Quid actor vel adjutor tute-
la: ? Et cur actor conftituatur ? 26.1.1. Eft munus virile , publicum , perfonale , gratuitum.
26.1.2.
Qui poflint efle tutores ? An 8c filiifamilias jure civili
acmoribus? 26. 1.3. Recenfentur plures , qui non poflunt effe tutores. Si
mirior fe majorem, fiQiuJayerit, & tUtehjm. fufcepe- |
|||||||||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
ta, reprobeturirt Jcrofar' Aut filucrofam fine mves*
tario adierit hereditatem,8t cafibusfortuitis illa defierit folvendo cffe? Anculpaaut dolusprxfumidebeat, fi tutor initio tutelae inops, poftea dives appareat? Et quid inpublicisadminiftratoribustuncobtincat? 27.3. if. Triginta annis durat hacaftio. An & quando poft ra-
tiones redditas ac probatas adhuc adtione tutelx agi poffit ? An peti repetita rationum redditio ob calcult errorem aliasque caufas ? 17.3.16. Quo in loco rationes reddendae ? *7* 3-' 7«
De afiione de rationibus diftrahendis contra tutores
competente j & quales acliones cum ea concurrant ? An tunc una alteram tollat ? »7* 3- '9* De utili curationis causa a&ione , & an durante cura
detur? 17.3.20. De contraria tutelx aclione. 27.4. ■ • & *•
Ad quid tendat ? An & ad ufuras impenfarum ? An 6c
ad ea, qux ante cceptam adminiftrationem , vel pofl eam finitam a tutore erogata ? Aut quae a patre p«- pilli erant debita tutori , vel tutori debita , durante tuteladefierunt prxfcriptione deberi ? 27.4. 3. An tutor impenfas repetat, fi ilix exitum felicem noa
habuerint? Vel iri lite, in quam impenfum, fuccu- buerit? Quid, fi id folverit, ad quod non ipfe, fed al- terius regionis tutor conveniri debuit ? 27- 4. 4. Quid, fi fupra vires patrimonii pupillaris impenderit?
Quid, fi plus impenderit, quamdebebat. velinfua causa fuiffet impenfurus ? 27.4. y. Sinomine pupilli indebitum folverit, an 8c hoc contra-
riopoffit judicio repetere? 27.4.6. An St damna fuis rebus per pupillum illata ) vel quae
paffus eft naufragio aut vi latronum , dum iter pro pupillo faciebat ? 27.4.7. Tutor etiam jure compenfationis impenfas recupcraie
poteft. An rejedta compenfatione adhuc contrariat aftioni locus fit ? 27.4.8. An 6c petere poffit, fibi cedi a&iones contra reliquos
contutores? Au e* fine ceffione agere poffit, Sccur magis, quam fidejuffbr? *7-4- 9« Si tutor fe aut fua pro pupillo obligaverit, re&e petir,
fe aut res fuas per pupillum liberari, quia ipfo jure poft finitam tutelam obligatus manet, & conveniri poteft. 27.4. 10. An hac a&ione tutor cogat pupillum, ut is tutela: ra-
tiones recipiat ? 27.4.11. De falario tutori conftituendo Quantum nunc tribuatur,
& qui id petere nequeant? *7-4> •»•. Defidejuflbribustutorum, videfidejufforestutorum.
De nominatoribus tutorum , vide nominatoret.
De heredibus tutorum, vide Beredes.
De magiftratibus, qui tutores dederunt, conveniendis,'
vide Magifiratus. Deincremento juris circa res minorum fine decreto
non alienandas, & an rcs minorum auctionepubli- ca. per tutores diftrahi debeant ? 27. 9.1. An &, decreto opus ad alienationes jurium pupilli , uc
emphyteufios , fuperficiei , falinarum, fodinarum , poffeffionis, ufusfruftus, cenfus, reditus, actionis, molendini natatilis? 27.9.2. Quid veniat hic nomine alienationis, ubi excutiuntur
plerseque fpecies , fub generafi alienationis appella- tione contentse? 27.9.3. Quid nomine obligationis ? An tutor praedium emens
pro pupillo, illud pro pretio obligare poffit fine de- creto ? An pignus legale in bonis pupilli fine decre- to nafcatur? Si pupillus pupillo, fundum cmenti au- tore tutore , pecuniam dederit ea, lege , ut fundus pignoxi fit, an pignus tale valeat fine decreto ? 27.9.4*
Cujus loci magiftratus decretum debeat interponere;
8c quid , fi pupillo Italico , prxdia provincialia ha-
benti, tutor a prsfide datus fit adresprovinciales?
27.9.5-.
Jufta caufa fubeffe debet , ut decretum interponatur;
& inquirendum in caufam, nec fuflicit, eanilibcllo
tutoris fignificari, Sc quae potiflimuin inquirendaac
. obfervanda fint ? »7-9 6- & 7«
An tantumobssalienum, anvero etram obutilitatem'
pupilli decretum interponi poflit? 27-9 8.
Nulla
|
|||||||
|
pilli contraxerit» fciens, eum folvendo non effe i
16.9.3.
An pupillus conveniri ex dolo tutoris i 16, 9.4.
An tutor magis fuo , an pupilli nomine praefumatur
contraxiffe? 16.9.6. Quid fit tutor fufpe&us vel quafi fufpeftus, Scexqui-
dus cauiis? An quia pauper ? Quid, fi fufpedtus fit dives, vel cautionem offerat ? 16.10,1,(^1, An & lcgitimi poffint fufpecli poftulari ? An parentes, pa-
troni ? Quo modo legitimorum famse confulatur ? 26.10.3.
Qui poftulent fufpe£tos ? An prsetor removere poffit,
nemine poftulante, fi fufpefti appareant? 26.10.4,. Poftulatio fit durante tutela. Quid, fi tutclse admini-
ftratio intervalla habeat? 26. io.j\ Qui poflint removere, & an remotio fit jurifdiclionis
ordinariae, an legitimx ? 26.10.6. An fufpe&is poftulatis interim adimatur adminiftratio ?
AnSc quando remoti infames fiant ? Quibusaliispce- nis coerceantur? 26.10.7. An Sc quo usque adhuc hodie obtineat fufpecti poftu-
latio? %6.10.8. De excufationibus tutorum, vide excufatio.
Ubi pupillus educari vel morari debeat, vide educatio
fHpiUorum. De alimentis pupillorum, vide alimenta.
Quibus modis tutela finiatur? An remotus ob dolum
liberfitafuturaeadminiftrationispericulo? 27.3.1. An actio tuteke detur durante, an finitdtutela, & quo
refpectu finita effe debeat ? Andurante tutela pupillus tutorem convenire poffit actionibus tutcla vetuftio- ribus ? An actio ex delicto tutoris , durante tutela commiffo , pereat pupillo per mortem tutoris intra pubcrtatem contingentemJ xy.^.%. Poteft tutor promittere , fe quotannis rationes reddi-
turum. Hodie quotannis reddendae, nifialiudmagi- ftratui aut teftatori videatur. Cui rationes durante tutela reddendae ? 27.3.3. Cui detur actio directa tutelse ? Ubi & de creditoribus
pupilli obaerati, & marito pupillx minorennis. 17.3.4. Contraquosdetur? AnSccontraheredes, Stfifcum, fi
bona tutoris publicata fint ? An contra tutoris de- functi aut remoti fuccefforem in officio de rationibus prioris tutoris defuncti vel remoti ? An contra pa- trem, fi filiusf. tutelam gefferit? An moribusetiam contra viduam tutoris ? Ancontra vitricuma matre tutrice fuperinductum ? 27. 3. f. Situtor matri aut avo pupilli permiferit adminiftratio-
nem, quis conveniatur ? 27.3.6, An fides habenda tutori, afferenti, fe quaedam in ra-
tionespupilli erogaffe? Etquid, fi hoc paterpupilli teftamento prseceperit ? 17.3.7. De petitione reliquorum una cum ufuris , etiain ex
facto contutoris. An prseftandae ufurse ufurarum mul- toties in fortem convcrfarum ? Quid veniat appella- tione reliquorum? 27.3.8. ' An in reliquis reddendis prsecife fequi oporteat inven-
tarium, vel declaratamteftamentoejus, quitutorem
dedit, patrimonii quantitatem ? 27.3.9.
An tutor cogi poflit reliqua reddere ante probatas ratio-
nes? An reliqua peti poffmt parata executione? An
petifiduciaria reliquorumfolutio? 27.3. >o.
An&quando tutor liberetur a redditione reliquorum,
fipater pupilli, velipfepupillus pubes factus, libera-
tionem a rationum redditione legaverit ? Et qua for-
mulauti debeat pupillus, fireliquorumreftitutionem
remittere tutori velit ? 27.3.11.
Tutor regulariter prxftat culpam levem j quandoque
leviffimam 5 quandoque folum dolum & Iatam cul-
pam. 27-3- 12.
Pater pupilli non poteft tutori remittere dolura futu-
rum 5 pupillus poteft praeteritum, 27 • 3 • 13.
Recenfenturplmes doli & culpae, per tutores prseftan-
dae, fpecies. An excufetur tutor, fi quxmalegeffe-
rit, fed ex confilio matris aut prqpinquorum pupilli ?
Etquid, fi pater ipfe id prxcepcrit; vel nominatim
prohibuerit, quaedam fieri, qux pupillo utiliafunt?
27.3.14.
An tutor teneatur , fi pecunia pupilli , jure afferva- |
|||||||
|
I N D E X.
|
|||||||
|
Nulla eft alienatio fine decreto fa&a. Quid , fi illud
iit impetiatum per fub vel obreptionem ? Quid, fi decretum, bona effe obliganda, 8c fint alienata i aut vice versa ? Quid , fi praetor decreverit alternatim bona nliemri vel obligari ? Quid, fi decreverit alie- rtationem , cum fciret , nullam fubefle juftam cau- fam? »7-9 9- Si alienatio fine decreto fadta fit, quomodo ob id tu-
tor teneaturi remiffio debiti inutilis fitj res aliena- ta vindicetur cum fru&ihus i pretium per emtorem repetatur , quarenu; in rem pupilli verfum i 8c cui incumbat onus probandi ? , 27-9.10. In dubio emtor decreti interpofitionem probare debet.
Uti vitium decreti allegans, id docere tenetur. 17. 911.
Recenfentur multi cafus , quibus alienatio fine decre-
to valet, quia ex quadam necefiitate fieri debuit. 17.9. iz.
Enarranturcafus, quibus voluntariae alienationes 8c ob-
ligationesfinedecretofubfiftunt. *7-9; '?• Quo modo per ratihabitionem expreffam vel tacitam
confirmetur alienatio fadla fine decreto ? An talis
• ratiliabirio iropediat rtmedium /.2. C- de refeiwl.
mtnd ? An confirmetur alienatio , fi pupillus tutori
v%\ alterifinedecreto alienantiheres fiat ? 27.9. «4-
In quibufdam locis requiritur ultra decretumconfenfus
agnatorum , 8c alia ? Quo modo his fe opponant, fi decretum fit interpofitum, iisnonauditis? Quid, fi vocati venireauteonfentirenorint ? »7- 9- (f; An decreto opus , fi is vendat, qui in loco domicilii
per nuptias, veniam auatis , aut aliter pro raajore habetur, & res fita fit in loco, ex cujus jure adhuc ininoj eft? An opus decreto.fi vi ftatutipromajo- rehabeatur, fed addatur, neimmobiliafineconfen- fu agnatorum alienet? 17 9 l6, •vQua folennitate alienandae res eeclefia» , fifci» civita-
tis, vici, pagi? An aliter, quam aucJioD" publica. »7.0.17«
v. .:
Vacatto munerum & honorum,
Vide immunitas.
Vetligal.
An publicani fint etiam , qui a municipio vedtigalia
conduxerunt ? *9-4- '• An jure civili aut hodierno pubficanus, finita condu-
clione, invitus ad iteratam condudtionemcogipos- fit ? An finita condudtione tantum offerens , quan-» tum alii, his prseferendus fit? 39. 4.2. Qui ad vedligalium conductionemadmittendifint, vel
non ? Ubi de his »quibus id per lententiam inter- didtum, de reliquatoribus, fifci vel reipublicae debi- toribus, tutoribus , filiisfamilias, minoribus, mili- tibus, clericis , mulieribus , magiftratibus, nobili- bus, potentioribus, peregrinis, fervis. 19.4.1. Qui amplius ex placitis Ordinum Hollandias vedtigalia
conducere nequeant ? An illi , quorum uxores ex padlis antenuptialibus dotem falvam habere debent i quive non ante audtionem publicam mature a dele- gatis Ordinum impetrarunt, causa cognitit, condu- cendi licentiam? 39.4.4. An conducere prohibiti poflint id facere per interpofi-
tam perfonam ? An condudtorum focii aut partici- pes efle? An jure hereditariofuccedereincondudtio- nem ? Quae iingularia fint in oeredibus publicano- rum? ^ ?9 4f- De modo 8c forma locandi vedtigalia apud Romanos,
8c focietatibus publicanorum , Sc magiftris focieta- tum. Quo modo apud nos, 8c quibu&legibus» fiant locationes? Quot focios condudtor pofiir affumere? Quid , fi plures eodem momento eandem penfio- nero offerant? An finguli publicani in fblidumtene- antur? An 8c laudatores ac approbatores publicano- rum aut fidejuflbrum ? An corporaliter puniendi, fi non folvant penfionem ? Decoercendis turpibuscol- lufionibus in conducendis vediigalibus. An 8c fub- locationes fieri poflint? 2,9.4.6". An publicani petere poflint remiflionem penfionis ob
iufalitam fterilitatem , Sc unde ea procedere poffit \ |
|||||||
|
An 8c id quod intereft ob non prseftitas conditiones
promiffas? An augenda penfio ob infblitam uberta- tem ? Quid juris, fi ante finem condudtionis au- geantur vedtigalia, aut ipfum territorium? Anlibe- renturpublicani, fi pcnfionem hofti invadentifolve- re coacii fint? »y ^,yt Aliquandofinelocatione fit ve£Hgalium exadtio. Quan»
do id confultum fic ? Aliquando pars quarta, dimi* dia, aut alia, elocatur. jp 4.8. Qui vedtigalia imponant? An municipia, vcl re&ores
provinciarum ? De pcenis imponentium nova vetfrl- ^alia fine Principis autoritate , auc yetera augea- tium. ?9-49. Soli Ordines in HoIIandia. imponunt aut permictunt
vedtigalia. An in his imponendisratum , quodma- jori parti placuit ? Quo modo femel unanimi con- fenfu induftorum executionem pati debeant fingula: civitates, 8c per quos cogendae? An unacivitasHol- landix graviora poflit imponere tributa frugibus aut mercibus cx alia Hollandia; urbe adve&is, quam qus imponit natis aut fadtis in fuo. 29.4.10. Quid fit vedtigal in ftricto fenfu ? Ubi 8c de portorio.
Quanta portio pro importatione, pro tranfitu, aut nominererumvenditarum folvendafuerit ? Quiddc- notetur per vedligal in latiflimo fenfu ? 39.4.11. Medio fenfu continetur fub vecTrigali tributum & vecti-
gal in fpecie. Quid 8c quotuplex apud Romanos fuerit tributum? Sub vecligalibus tunc contentafoi'- toria, iltfums, fcrtpturt, onerafalinarum, picario- rum, metallorum, vicefima; variae, quadrageiima» quinquagefinia, centefima, ducentefima. 39.4.11. Moribus noftris vecligalia publica vel perfonalia fint»
vel realia. Q^Lixrealia? An quadragefima pretii im- mohilium . triL-efima vel vicefimahereditatum, ma- gis reale an perfona/e vedt/gal fit? 39.4, ij< Recenfentur placita Ordinum Hollandiae de impofitio-
nibus, op de Biere» , Wijnen , Mtt, BrandtWijntn, ■dfijn, Tabacq, inkomende Granen, Boottr, Steur ea Salm, Fruyttn, 'tGtmaal, Sout, Ztep, Turf,Koo- len, Brandhout, Befiiael, gro-veWartn, JP*ge,ron- Je Uatt, Dienftboden, Faarden , Hoornbee(ien, 6e* faeyde Landen, Warmoes Landen , kleyn Segel, Ca- rojjhn, Caltffen, reyfendt Luyden. 39.4.14. Devicefima' fucceffionum 8c mortiscausadonationum,
de quadragefima alienatorum auc donatorum inter vivosi de millefima, quadringentefima, ducentefi- tna , ccntefima patrimoniorum ; de tributis , qua: dicuntur Verpondingen, UuyigeUen; de variis impo- fitionibusj^jua; nuncabrogatae. ?9-4 'f* De teloniis per Hollandiam exigendis } vulgo toUen,
39. 4.16*.
Multse impofitiones Hollandicae etiam in aliis regioui-
bus indudtse , etiam in iis , qua: fubfunt Ordinibus Generalibus. De tributo ab Ordinibus Generalibus impofito , quod dicitur , Licent th Convoy of Veyl- gelt. Praefedti navium bellicarum fub fuil tuitione re- cipere debent naves ad quemcunque Belgii fcederati portum tendentes. 39,4,17. Qure fit optima vediigalium inftituendorum ratio ? Le-
ges de vecligalibus ftridam recipiunt interpretatio- nera } confuetudo tamcn optima hic interpres cft. 39.4.18.
Puniendae concuffionespublicanorum. Qu^omodo coer-
ceantur jure civili 8c moribus? 39 4.19. De pcenis eorum , qui publicanis injuriam infcrunt»
aedes eorum auc bona diripiunt. De pceni commis- fi ob fraudatum veiftigal. Quid , fi res quaedam profeffae, quaedam non, vel unus ex pluribus unius rei dominis fraudaverit? Anevanefcat commiffipce- na morte fraudatoris ? 39.4.20. Quo modo apud nos puniantur fraudatores , quique
opejuverunt, five diredto, five artificiis variis frau- daverint perfe, liberos, famulos, uxores&c. Quae fint pcenae fraudantium portoria , Convoy tn Licent GtldenT: Qux fraudantium telonia? 39.4.21. Multa conftituta ad fraudesimpediendasj ubi, neruri
cenopola fit « aut vinum cxoneretur ; ne cenopolae minutim vina vendant ut caupones 5 ne privati ce- revifiam in urbe aut ruri coquant > utliceatpublica- |
|||||||
|
I N D
|
E X.
#
' flumina , pafcua , veneno inficientibus. An in his conatus puniatur, ac effedus? ," 48.8.14. Venter.
De ventreinfpicieudo, cuftodiendoque partu. xf. 4.1. & ftqq.
Si muliere ventris nomine in poffeffionem mifsa, ea-
dem poffeffio dolo malo ad alium tranilata effe dica-
tur? aj.f. 1.
Si mulier ventris nomine in poffeffione calumnise cau-
Sa effc dicetur? *f.6- '•
Dc ventre in poffeffionem mittendo, & curatore ejus.
",......." " i, '37.9.1.^1.
Verborum obligcttto,
Vide JlipuUtia. Veftis.
Qua: veniant veftis appcllatione , 8c qus fpecies ejus
fint? 34.1.9.
Quidfub vtfie faBA contineatur ? 34.1.1.
Veftc virili legata, an 8c muliebris dcbeatur , qua te-
. ftator ut virili ufus eft •? Et quid juris in ftipulatio-
ne ? Qusedam aliquando ad veftem , aliquando ad
ornamenta pertinent. 34. a.»o.
Quas contineantur legato veftis fkt ? An legata veflf,
vel lana purpurea, vel iis, qus ttxoris catna parata,
debeantur emtapoft mortem teftatoris ? Quid ititer-
fit, i\ legentur , qus: uxoris causa parant funt , 8c
parata- erunt? Quk contineantur fub iis, quse uxo~
ris cattsa parata 1 Legata vefte iugubii, aut nuptia-
li, qualis debeatur? 34.2.11.
Veterani.
De veteranis 8c miffione militari. 49.17.1.
Vta pubiua-.
Quse fint via: publica:, privatse, vicinales? Cuicedant fruclus in viis publieis 8c vicinalibus nati ? Quis in "occurfu vehiculorum , equitum, peditum , cedere debeat in via publica ? 43-7-«»C^*« Vinutn.
Sub vino legato OT «ontineatur acetum ? Quidvinive- teris appellationc ? " 33.6.1. Vino legato, qualia vafa firaul legata videantur? Vino-
cum vafis legato, an 8cdebeatur, quod indoliiseft» Vino amphorario 8c dulcibus omnibus legatis , an debeantur dulcia , qua: potionis non funt ? legatis vini menfurit certis, an menfurx, an vinum ejus quan- titatis legatum fit? 33.6.1. Quidjuris, fivinum fimpliciter fine quantitate Scqua-
litate, vel fola qualitate exprefsa. legatum fit? An vino legato contineatur , 8c quod promercii causi teftator habuit ? Cui competat hic cleclio rationc qualitatisf 33.6.3. An Iegata certa vini quantitate ex certo fundo , tota
debeatur, fi minus ibi natum^it? 33.6.4. . Vis.
Quid fit , 8c quibus modis committatur vis publica; quae pcena ? 48'. 6. 1. &feqq. Quid fit vis privata , quibus modis fiat , 8c an idem
fa6tum lege Julia de vi publica , 8c de vi priva- ta vindicari poffit ? Qus fit pcena jure civili ac mo- «bus? 48.7. i.0<i. Xfnguent*.
Quac contincantur fub unguentis ? 34, z. 8. Votum.
De obligationc ex voto. fo. i%. 1. Ufucapio.
An 8c quo refpc£i:u4ufucapio fit juftus ac rationi con-
veniens acquirencii modus? 41.3.1.
Qui poffint ufucapere ? Ubi 8c de captis ab hoftibusj
8c quid , fi redierint ? An non per fervos fuos aut
filiosfamilias inurbereli£los? 41.3.1,
De requifitis ufucapionis , 8c an in jure crrans ufuca-
perc poffit? 41. 3.3.
Quid fit juftus titulus ? An 8c quan^o fuffidat titului
putativusf An ufucapienti incumbat probatio tituli?
An titulus juftus pra;fumatur ex diutina pofleffione»
4»-3-4-
Quid juris, fi titulut quidem verus adfit, fcd qui ip.
fo jure nulluseit? Quid, fialiusfingatur, alius vere
fubfit? Quid, fi fingatur, 8c nec ille nec alius fub.
fit ? Quid, ii titulus verc fubfu * fed poffeflbr , aut
herc»
|
|||||||
|
■ nis explorarc caveas oenopolarum j utmolitorasfru-
menti fatisdent incafum fraudis; ne notte vel locis infolitis merces exonerentur; ut liceat aperire ciftas farcinas&tc. ad fraudes detegendas; utfufpe&isfrau- dis jusjurandum deferatur purgatorium. 39» 4. *»• Cui cedant commiffa 8c reliquse pecuniaris pcens,ju-
. re civili ac moribus ? 30,4.43.
Ceffnt pcena commiffi interiturei, in qua fraudatum ;
lapfu quinquennii, 8c quid moribus * Quid, fipro- feffio rerum fac~la fit, fed ve&igal non exafitum a publicano ? An inde nafcatur jus immunitatis in fu- turum? An publicani poffint amicis remittere vecti- galia jure civili 81 hodierno? 39-4" l4* Quid , fi impubes , minor , miles fraudem fecerit?
Quid , fi majorennis , fed per errorem ? Quid , fi liberi, famuli, ignorantepatreveldomino ? Quid ju- ris nunc in his omnibus ? Quid, fi quis dolo publi- cani circumventus fraudaverit ? Et de doli talis coer- citione. Quid , fi per tempeftatem aut aliam ne- ceffitatem merces loco non folito exonerentur ? Quid, fi fuper fraudatione transa&umfit, Scquibus prsfentibus tranfigi debeat ?. 39.4. 2?• An pcense remiffionem , aut paitem pcenoe habeant,
qui fuas 8c fociorum fraudes detegunt ? 39.4.16. De immuuitate a veftigalibus, vide immunitat,
De pcenis importantium aut exportantium merces vc-
titas. 39-4-31- Quales ultra videndi de ve&igalibus, 8c qualespotiffi-
nium confulendi caufarum patroni, fi de hifce liti- gandum fit? 39,4.32. Venatio.
An venatio vel aucupium locum habeat in animalibus
fnanfuetis ? An 8c quando in manfuefa&is , aut fe- ris? 4>; 1.3- An 8c in alieno loco ficeat invito doroino vcnari, aut
aucupium facere , & cujus tunc fit fera capta ? An venatio fit in frudlu ? An aper in meum incidens la- queum meus fiat , fi laqueum in publico vel alieno loco pofuerim , fciente vel ignorante domino? 41. 1.4.
An liceat venari vel pifcari inalienisvivariis, fylviscir-
cumfeptis , pifcinis , ftagno vel iacu ? An in mari, flumine ? An qui longo tempore folus in diverticu- lo maris pifcatus fuit , in pofterum alios prohibere poffit ? An prohibere pofiim , nc alius ante meum agrum in flumiue vel mari pifcetur ? Et quid mori- bus? _ 41. i.f. An 8c quibus hodie liceat in flumine publico pifcari ?
Qui nunc habeant jus venandi? Qujejn venando ob- fervanda, 8c a quibusabftinendum? Quasobfervanda circa dccipulas anatum , Vogelkoijen , columbaria, pifcationem , praecipue halecum , prope littora no- ftra, aut in flumine vel aquis noftris mediterraueis ? 41. 1.6.
Qui non habet jiis venandi, feram occupando nonfa-
cit fuam, An evitet mul&as, fi capiat infuoferam fibi nocentem ? Ananimalianoftramanfuefa&anunc definant noftra effe, fi redeundi confuetudinem de- reliquerint? An hodie mulctandus, qui occupat fe- ram, quam alius adhuc perfequitur? 41.1.7. Venditio rerum autoritate judicis,
Creditores rei fervandse causa inpoflcffioncm miffipe-
tere poffunt a judicc decretum feu licentiam venden- di. : *lvf..'l. Quo modo, quo inloco, fit facienda venditio ? Quale
jus fingulare hac in parte habeant Amftelodamenfes, Zelandi ? Et quid, fi mobilia juflu CuriseBoll.ruri fint pignori capta? 41.5-.1. Aliadevenditione rerum autoritate judicis, vide inin-
dice vol. 1. ad.verbum, Venditio pignoris. Quo ttiodo impediri poffit faclo debitoris venditio jam
decreta? An 8c obtineri rcfciflio venditionis jam fa- &se? Qno modo impediatur venditio faelo tertii.fc j dominum aflerentis ? Et quid , fi fegus aliquod in re vendendd habere contendat ? 41.?. 3. j De oppofitione adverfus decretam venditioneBi, vide
oppofitto. Venenarii. }
Dc vcncnariit, venena temcre vendentibus » fontcs»
|
||||||||
|
0
|
||||||||
|
1 N D E X.
|
||||||||
|
xit? • * ' 41.3.14.
An & quando.ac per quosufucapi poffit partus ancil-
lae furtivae? Sc quid juriscircafceturam pecoris furti* vi? 4i.Vif. De continuatapofleflione inter defun£lum& heredem,
venditorem fic emtorem fimilefque. Quando parti- culari fucceflbri profit poffeffio ,autoris , & an talis ufucapere poflit, quod autor non potuit? Quid.fi res ad tertium aut ukeriprem emtorem delata fit ? Quid, fi defun£tu-in bona fidefuerit, heres inma- Ia ? Qu_id,fidefuncl:us boria fide rem emerit , fed heredi in mala fide pofito traditio facla fit! St de- funclus mala fide poflederit , an heres bona: fidei poflit ufucapionem a fe inchoare ? Quid, fi, cura defunctus ccepiflet ufucapere, res poft mortem ejus a tertio pofleffa fit , antequam heres inciperct pos» fidcre ? An jacente hereditate impleri poffit uftica- pio, vel per fervos hereditarios inchoari? An here- di fecundo profit poffeffio primi defuncti , fi heres intermedius non poffederit? 41, 3.16. Q,uo modo naturaliterinterrumpaturpoflfeflio, Sc ufu-
capio ex voluntate vel fa&o ufucapicntis? Ubi dere pro dereliiSto habita, vel per ufucapientem vero do- mino locata, vendita, pignori data, vel hypojhecoe obligata. Qujd , fi ufucapiens rem illam crediton" pignori dederit, £c dein ab eo conduxerit aut pre- cario acceperit? 41. 5.17. Quo modo naturalis fiat interruptio invito ufucapien-
te? Ubi de re anteufucapionem impletamfurtofub- du<fla, aut vi poffefsa, & an recuperatd pofleflione tempus prius pofteriori jungi poflit , vel ufucapio denuo inchoari ? An interrumpatur perfequeftratio- nem ? An per id , quod apparitor rem cepit judi- cati pviequendi causa ? An per miflionem in pofles- fionem ? An per id , quod res ab hoftibus capitur? Et quid, fi iterum recuperata fit? 4JUJ« «8« An civiliter interrumpatur ufucapio vel prsefcriptio per
litis conteftationem jure veteri vd novo? 41.3.19. An per folarn ift jus vocatioriem, aiit extra judicialia-
lem interpellationem ? An per denunciationcm a do- mino factam, ne quid novi in fundo ejus fiat? An litis conteftatione interrumpatur respectu tertii, q^ui litem conteftatusnon eft; vel refp^ctu tertii pos- kflbris, cui lis mota non eft ? An debitori rem prse- fcribenti igtcrrumpatur praefcriptio, fi res illa per cre- ditoVes ejus fubhaftetuf , Sc dominus fubhaftationi fe opponat ac vincat ? 41. 3.10. De tempore ad implendam ufucapionem neceffaiioex
jure civili. Quando artnitriginta requirantur ? Quis conveniendus, fi quis rem autjiereditatem alicnam emerit 4 fifco vel Principc? Qua: oidinario tcmpo- re ufucapi nequeunt, an annis quadraginta prsfcri- bipoifint? 41.3.21* De prxfcriptionibus, vide pr&fcriptio.
Uxor. Uxor fequitur mariti dignitatem, forum, domicilium.
, 23.2.40.
Uxor quo modo jure civili fbbfuerit maritali potcftati ? *
Et quo modo hodie tanquam minorennis fitHicuri' mariti? 23.2.41» Uxor an contrahendo fine viro poflit virum autfeobli-
gare , vel foluto matrimonio ipfa conveniri ex tali contraftuinHollandi3, UItrajecl:iScFnfia? 23.2.42. Quid, fi ratihabitio mariti accedat \ Quid, fi certum
tit, uxorem utiliter contrahere, nec tamen maritus velit comprobare? An fufficiat tacitus mariti confen- fusexpraefentia, fcienti^ 8c fileutio? 23.2.42. Si maritus contradtum uxoris non a^probaverit , aa
ea foluto matrimonio poffit pctere implementurn ejus? 23.2.43. Uxor fine viro alios fibi viroque recte obligat. 23.2.44.
Quo usque publica mercatrix majorennis aut mino-
rennis fe virumque obligare poflit ? 23.2.44. Uxori mercatrici fimilis eft , quse marito quxftori vel
publicano in recipiendis pecuniis afliftit. 23. 2.4f. AnSc quo usque uxor maritum obliget coutrahendo
ratione ceconomia:? 23.2.46. Quid, fi contraxerit, ut maritum redimeret acarcere
yel captivitate ? An -viro abfente»' relegato , uxor
Zz7.zz7.z 3 xccte
|
||||||||
|
hcres ejus , ignoret , illum fubefie , aut fe fibi ex
ea, causa poife aequirere ? • 41 * 3« f. De ufucapione pro foluto. An fieri per eum, qui acci-
pit rem , quam putat fibi deberi , & folventis pro- priam efle.cumeffetnondebitaScaliena? Etquidtunc circa condidtionem indebiti? 41 • 31*1. De ufucapione pre emtore. Quid , fi emtio fit condi-
tionalisf Quid, fi pretiumnonnumeratum? Quid, firesaliafittradita, quam erat vendita ? 41.4. i.&z. QiiX requirantur, ut pro herede vel pro pojfejfore pro-
cedat ufucapio ? An hacex titulo pro herede concur- rere poffit cum aliis titulis fpecialibus, exquibus de- funftus jam cceperat ufucapere r An heres rem de« funeto commodatam aut pignori datam, ufucapere poffit pro herede , fi putet eam defun£ti fuifle ? An 8c pro herede res hereditarias ufucapere poflit , qui vere heres non eft, fedjuftifiimo fadti errore putat, fe heredem efle? 41. f. i.<£"*« Quando pro donato procedat ufucapio , quando non }
Si res aliena mortis causa donetur , in cujus utilita- tem donatarius ufucapiat? 41.(1.1. &z. De ufucapione pro dereitfto. 41. 7. 1.
Quis ufucapiatex titulo/>ro legatol An ita ufucapipos-
iit res viventis? An fic ufucapiat, qui legatariusnon cft, fedputat, fetalem eflfe, dum lcgatum reli£tum imperfetlo vel rupto teftamento, vel codic$is rur- fus ademtum? vel uniex duobusTitiisfolutum.cum dubium effet, quis eoruma teftatoredefignatusfue- rit ? 41.S. i.($>z. Quando procedat ufucapio pro dote ? An 8c cx matri-
monio putativo? An £c quando ante matrimonium dos «eftimata vel inasftimata ufucapi pofiit profuo ? Ufu- capio pro dote an profii: marito.an uxorj? 41.9.1. & 2. Titulus pro fao cumaliistitulis concurrercpotcft. Qui-
bus in cafibus fit titulus fpecialis? ubi de captis anJ- malibus nnnfuefa&is , quse capiens fera putabat. r _$.<. 10.1.
De ufucapione pro tranfaBo. P*» j*r*t6, projudicato,
pro adjudicato , pro noxss. dedito , pro cejfo , pro tna~ numijjo, pro fideicommijfo. 41.1 o. 2. Quid fit bona- fides ? an in ea fit , qut dubitat » aut
emit ab eo , quem fciebat pretium protinus fcorto daturum? t,,$*_ '
An fuperveniens mala fides interrumpatufucapionem?
Initium ufucapionis eft tempus traditionis. In em-
tionebona fides requiriturtemporecontra&us Sctra-
ditionis; cujusratioincerta. 4»*3« 7-
Si membra collegii eo tempore, quo res aliena colle-
gio tradebatur , fciant alienam effe , an bona fides
fuecefforum in eo collegio purget vittjim? 41.3-8.
An in dubio pro bona fide prxfumendum ? 41.3.9-
Quibus in cafibus fine bona fide proccdat ufucapio ?
LFbi de liberatione a fervitute perfonaliaut reali; de
mifiis in pofTeflionem damni infefli nomine ex fe-
cundodecreto; Scdeii:, quibus fervusalienusa non
domino noxae datus eft. 41..3.10.
Quaz res poflint ufucapi ? An 8c fervitutes ? Quo mo-
do procedat ufucapio rcrum uno Jpiritu contenta-
rum; item rttumconnexarum , velutitigni, pofles-
sa domo; denique rerum pluribus capitibus conftan-
tium, ut gregis? 41.3.11.
De prohibita ufucapione rerum, qua? funt extra com-
mercium , aut prsefidi contra legem repetundarum
donatx ; aut dotales ; aut adventitise filiorumf. per
patrcm alienatse , aut fideicommififaria» s aut jure
gentium communes ; aut fifcales , aut Principis.
Quid juris olim 8c poftea circa bona vacantia fifco
nondum nunciata ? Quid moribus circa vacantia 8c
fifcalia? 41.3.12.
An poffint ufucapi res pupillares-? 41.3-13-
An res furtiva?, vi pofleflse , fervus fugitivuss? An fit
res vi poffeffa, unde me Titiusdejecit, fed aliusoc-
cupavit ? Quibus modis purgetur hoc furti vitium ?
In cujus poteftatem reverfa debeat effe res pupilia-
ris, commodata, depofita, pignori data , 8c com-
modatario fimilibufquc furrepta ? Quid , fi depofi-
tarius ipfe furtum fecerit circa rem depofitam ? An
& quando ufucapi poflit res , quam debitor credi-
tori pignori obligavit, & rurfus ci furto fubdu-
|
||||||||
|
i
|
||||||||
|
9
|
||||||||||||||||||
|
I N D E X.
|
||||||||||||||||||
|
recte fine confenfu ejus contlahat? 23. 2. 47.
An uxori cura bonorumcommittipofiit,fi maritusfu-
riofysfit? 25.1.48. An, fi maritus minor fit, uxor ad contrahendum in-
digeat confcnfu curatoris mariti fui ? Et an maritus minor adverfus confenfum uxoriaccommodatumre- ftitui poflit? 25. 2.49. An uxor poflit clam viro liberare fuos ac mariti debi-
tores acceptiiatione , pa&o ? Et an ei recle folvi ? 2J.2.J-0.
Quousqueuxor in HollandJd, Ultrajecti, alibiqueob-
Jigetur ex viri fui contractibus , etiam cum inutili- ter contraxit, in luxum, aleam &c. Quo usqueilla foluto matrimonio obligata rrtaneat ? Et an pati te- neatur executionem fententije, in rebus fuis jam cce- ptam matrimonio conftante? 13.2.5-2. Anuxor obligetur ex tutela velaliaadminiftrationepcr
maritum gefti, aut ex fidejuflione ejus? An&tunc in Hollandia ac Ultrajecti, cum pacto dotalifolaeft fervata communio acquseftuum ? 23.2. f 3. An donatio per maritum fadta noceat uxori ? Et quid,
fi donatum fit uxoris fraudandaecausa? 23.2.^4. An uxori noceat, fimaritus non utaturconditione ac-
quirendi ? Et quid , fi confentiat fuse matri.ut illa omnia bona , atque ipfam etiam legitimam , fidei- commiflb gravet, cum alias mater jufliflet , ipfum |
||||||||||||||||||
|
fola legitima contentum efle ? 23, %, $f,
Aa noceat uxori deli&um mariti , etiam cum fo!a cft
acqujeftuum communio ? 23.2.^6. An , fi maritus occiderit propinquum , cui debebat
heres efle , & ita fe indignum fecerit , vel jufta de causa exheredatus fit _ parente , uxor dimidiam ta- lis hereditatis partetn vindicare poflit, pofita omni- um bonorum comrnunione 3 aut foluto matrimo- nio praedpere sftimationcm ejus excommunipatri- monio? 23. 2.$7. An maritus exerceat juspatronatus, & collationem mu-
nerum ac honorum nomine caftri vel territorii ad uxorem pertinentis? 23.2.5-9. Cujus loci ftatuta fpectanda fint, circa maritalem po-
teftatem in uxores& bonaearum ? 23.1.60. An augeaturvelminuaturmaritalis poteftas migrationc
ad alium locum , & an uxor ob id petere poflit id quod intereft , fi in migrationem non conienferit? 23.2.6».
Qua* fit ratio, cur hodie tam ampla apud nos marita-
lis poteftas fit ? 23.2.62. In quibus differat cura mariti in uxorem a curl mino-
rum? 23.2.63. Maritalis poteftas inuxorem padlisdotalibus minui po-
|
||||||||||||||||||
|
teft.
|
||||||||||||||||||
|
""■ 23.2.64.
|
||||||||||||||||||
|
F I N I S.
|
||||||||||||||||||
|
Errata corrigenda.
|
||||||||||||||||||
|
T «g«pag-«S'?°1*-}1*' ««■privignam.pag.24.C01.2.hn. 1 i.cQnfanguinei.pag. 37.col. 1. lin.4f.num. 17.pae
±*M col. 1. Iin. 6. a fine. hbens pnoris thorj. pag. 87, col. ,. lin. ?3. «e/Pag. 88. col. .. lin. 9. perpaclum pag. 97. col. i, hn. 27' appofiturm pag. 102. col. 1. dele l. 72./. de Ug*t. 2. pag. ij^. col. t. Im. 4f. inutiie" pag. 146. col. 2. lin. 17. pactum efle, nihil obftat. pag. 176. col. 2. lin. 2. cap. inhibitio 3. pag. ,,_. Col i* lin. j-o; junftis. pag. 212. col. i. lin. 7. converfarum. pag. 230. col. 1. ljn. 17. & 16. a fine. fi quid apatreou* pilli tutori debitum fuerit, aut debitum tutori &c. pag. 242. col. 2. lin. 53. vol. 2. pag. 25-4. col. 1 lin \q dele hifce. pag. 291. col. 1. lin. 38. conditione pofitos. pag 306. col. 1. lin. 47. fi & majorennes. pag 207 col. 2. lin. 2*3. prasfectos. pag. 322. col. a.lin. 36. fr. de minorib. pag. 334. col. 2. lin. f7.adheredej.pag. \Jc col. 1. lin. 10. nura. 98. pag. 394. col. 1. hn. 33. quinque teftes. pag.39f.coI. i.Iin. 3 1. vero. pag.400 col « lin. 48. in legatarium. col. 2. lin. 26. 27? vel moriens unum. lin. 30. dtle teftator. pag. 4^2.col. 1 .TjnTi 7' _fi»e" rfWeejus.pag.4f8.col. i.Hn. 14.fi ficdixic.pag. 463. col. 1. lin. 9. ex /. 3. §. ult. ^l.^.ff.kt. pag.fo* coi Iin. 9. vel fideicommiffario. col. 1. lin. 23. an & quando. pag, f39. col. 2,. lin. f2. placit.HolI. pag._ri_ DMr" 5-40. col. 2. Im. 33. hereditate dehberanti. pag. m, col. 2. lin. 11. domicilii defuncti. pag. fpf.col 2 Ii„ _f |
||||||||||||||||||
|
hn. 21. §.demde 4. ff. pag. 837. col. 2. hn. f6. quanta. pag. S47. col. 2. lin. S. contincat. pae. 887. col 2 lin
39. tit. nihil in nov. appell. interp. num. 2. pag. 916. col. 2. lin. 13. vel eum. pag. 036. col. 2. lin. _._. x. _T |
||||||||||||||||||
|
#
|
||||||||||||||||||