p. 1
Amersfordiae
in templo sancti Georgii, quod est primarium, inter alia epitaphia hoc
est cum suis insignis in lapide sarcophago *
(links:) Doornik, Verhaer,
Renesse, Wtenham, (rechts:)
Duvenvoirden, Mathenes, IJsselstein, Woude).[1]
Anno 1569 is gestorven Jan van Doornick, den 18 meert.
Anno 1560, den 1 februarii is gestorven joffrou Maria van Duvenvoirde, die Jan van Doornicks huysvrou was.
In alio lapide in quo signa de Doornick et Verhaer:
Anno 1532, den 8 julii is gestorven Jan van Doornick, hier begraven,
ende anno 1524, den 16 in de mey sterft joffrou Phelippe van der Haer, Jan van
Doornicks huysfrou was.
In tabula ibidem suspensa * Doornick, Vliet van Woerden, Honseler,
Duvenvoirde.
In lapide:
Hier leyt begraven joffrou Johanna Pijck, Wouter heer tot Blocklants
huysfrou, gestorven anno 1582, den 13 junii.
In vitris haec signa vidi * in alio vitro * 1562.
(in de marge: Geniculans in habitu ordinis adorat Salvatorem).
Munus domini Henrici Ruys, commendatoris in Ingen.
Aen de westsijde op een sarck staet dit wapen * Rutger Peut.
Ibidem lapis est cineritio colore *
Hier leyt begraven Wouter, heer tot Blocklant, die gestorven is anno
1573, op sint Willebortsdach.
In alio lapide * Steven Koot ten Berch.
p.
2
Ibidem
suspensa ad columnam signa Pauli de Swart, non ita nuper mortui (marge: huic uxor Wilhelma Bijleria, quae
anno 1626 [obiit] Merenburgio).
Swart, ..., Pijl, Amerongen.
*
In aedibus privatis: De
Rone, Leu, apud Bernardum Cock, * Deuverden, schout, Van Dam,
Achtevelt.
In templo
Georgiano:
In una tabula suspensa
insignia Duverdiorum et Voorde in scuto coniuncta, hoc addito elogio: Dominus
Joannes a Duverden a Voord, patris piae memoriae, Cornelii a Duverden, in
praetura Amisfurti successor, ac Aquarum Eemlandiae praefectus, obiit anno
salutis MDC XVIII, XXIX decembris, aetatis
XXXIX.
Patris
eius epitaphium ex tabula cui sub insigniis appictus est mons eique vultur
advolans; hoc est ex scribente Gijsberto Lappio.
(in
de marge: Creditur esse
Euphrenii)
Adsta
viator:
Dominus
Cornelius a Duverden Amersfortius hic cubat, qui utriusque iuris olim
licentiatus celebris, praeturam in patria annis XXXII
gessit; vixit annos 68, obiit anno MDCXI, XX die
septembris.
Aeternam
fore christicolis veramque salutem,
Peccanti
vel poenam pagina sacra docet.
Annua
monte licet per avem tollatur arena,
Vitifero, tandem vix tibi collis erit.
Tempora
nulla tamen iustorum praemia tollent,
et damnatorum poena perennis erit.
Respice,
vilis homo, veniae nunc tempora restant,
Dum superest Domini gratia larga tui.
Nunc
pavidus simul atque tremens operare salutem,
Innocuo ut veniat vita beata tibi.
Est
hic templum divae Virgini sacrum, de cuius icuncula sive idolo multa fabulantur.
Eius
originem Rosweydus refert ad annum 1444, fol. 169, Historia ecclesiastica
Belgii.
In
domo civica ante caminum divus Georgius pictus cernitur hoc adiuncto
epigrammate:
Est
celebris caeso tua fama dracone, Georgi,
Aedesque
est celebris nostra dicata tibi
Hic cataphractus eques quid stas,
Tua laurea quid vult?
Esse doces pulcrum ferre salutis opem.
Templum
divi Georgii structum in area quam contulit Guido, episcopus, capitulo anno 1317
constructo aedificio in Stoutenburch.
Ad
portam opposito choro medio sub pictura Christi in vitro eiicientis ementes et
vendentes ex templo, versus sequentes leguntur, compositi olim ut credunt a
Theodorico Somero, rectore:
Proiicit
e templo vendentes Christus ementesque,
Expurgans patriam (fervida cura) domum.
Qui
faciunt venale sacrum caelumque Deumque,
Dixeris
ultricem flectere posse Deum.[1]
Ex
spinis
In
tabula ad columnam insignia Levini Botteri cum hac
epigrapho:
Piis
manibus clarissimi viri domini Levini Botteri, Amersfortii, qui iuris utriusque
licentia conspicuus, patriae senatui annis XXXIII a
secretis fuit, causarum censor in curia suprema Ultraiecti sedit, et in lycaio
huius urbis leges professus est, obiit anno MDCXII, III
nonas martias, vixit annos LXVI.
Occubat
hoc tumulo Botteri corpus inane,
Orbe tamen vivit nomine, mente polo.
Ter
denis trinisque annis cum laude senatum
Consiliis, patriae dum iuvat ipse pater,
Summa
hunc caussarum censorum[2]
curia vidit,
Astraeae
titulo qui bene clarus erat,
Dum
bis ter denos et sex transegerat annos,
An,[3]
subito flendus civibus interiit.
I,
homo bulla levis, i, pulvis, et erige cristas,
Ingenium tituli, stemmata opesque, nihil.
p. 3
Chronica Agnetensium virginum Amersfortiae
testatur effigiem divae Virginis, ut vocant, Amersf[ortiae] a quadam Gertrude
Arnoldi filia, Neoclesia Amersfortiam relligiosae vitae profitendae gratia
proficiscente in profluentem
proiectam fuisse. Wilhelmus Clinquart
auctor et fundator dicitur regulariorum canonicorum, quos Clinkers ab eodem
vocant, anno 1380.
Anno 1383
Johannes a Lemego, Andraeas ab Attendoorn, Nicolaus ab Erpel, auspiciis domini
Florentii domum fratrum ad Xenodochium divi Petri Amersfortiae versus
septentrionum exstruere coepere. Andraeas ille peste sublatus est anno 1397.[1]
Fratres anno 1416 regulam augustinianam recipiunt,
atque anno 1420 Birckae extra urbem, medio fere inter Soestam loco monasterium
condunt. Ibi olim sarcophagus magnus iacuit in choro, nunc in urbem translatus,
tali forma:
[] Anno
Domini MCCCC XLVI obiit Johannes Knijf, ipso die Galli, fundator chori; anno Domini MCCCC LXXVI, ipso
die Lebuini confessoris in hyeme, obiit Bernardus Knijf; anno Domini MCCCC LXXXI, die XXI aprilis, obiit Johannes
Knijf, quorum animae requiescant in pace amen.
Nunc hoc monasterium habitatur ab orphanis 60, ab
anno 1588, quo aliunde demigrarunt iussu senatus.
In sarcophago hic infra posito, praeterea leguntur
sequentia: Anno XVc ... obiit dominus Jacobus Knijf, canonicus in
Wijck, hic sepultus apud parentes, cuius animae propitietur Deus.
* Brakel, Mertem, Boechof, Eck, Leefdael, Eck, Delen, Mekeren.
Die edele joffrou ... van Brakel van Kernestein, salige huysfrou van den ed. Henrick Zael, leyt hier begraven, ende is in den Heer gerust, den 30 april 1619, anno aetatis suae 53.
p. 4
In pago Soest monasterium
fuit Brigidanorum, tam viris olim quam faeminis habitatum, nunc funditus
dirutu. Iacet ibidem in loco chori lapis insculptus signis et
verbis sequentibus *
Anno XVcXXXI, den XXVII dach van september,
sterft Henrick van Westrenen, hier begraven, bid voor de ziel * Dorsschen.
In turri firmi
operis mole campanae sunt duae, in quarum altera leguntur sequentia verba, ut
ea descripsit confrater meus Gijsbertus Lappius, talium curiosus observator:
Jesus, Maria, Joannes Baptista is minen naem,
mijn gelut is voor God bequame,
den levenden roep ick,
den doden overlud ik.
Wilhelmus de Wou me fecit anno Domini MCCCCCVI.
Ter Eem in hoc tractu regionis ad Eemum fluvium est in templo
lapis inscriptus *
Anno XVc
LII, den VI
dach augusti, sterf den erentfesten ende vromen Gijsbert van Nienrode,
maerscalc van Amersfoort ende Eemlant, XXIIII jaeren was.
Anno XVc XXXIII, den XX december, sterf
joffrou Hillegont Rhuysch, Gijsbert van Nienrode sijn moeder, et
Anno 1560, 3 februarij sterf heer Antonis van Steensel, pastoor van
Eembrugge. Mit dit wapen *
Apud Birct monasterium fuit in
agro Amersfortio, haec leguntur in lapide ad Orphanos translato:
Anno 1586, die 24 martii, aetatis 55 vita
defunctus est reverendus dominus magister Franciscus Petri, argyrocatus
Amsterodamensis, pater sororum divae Virginis Hornanae.
Hic quoque quiescit Duncanus in Birck, hoc
monasterio cum pro relligione vagus vitam hoc loco finiisset, et in tabula
depictus cum elogio cernitur, erratque Miraeus in anno eius mortis.
Anno 1248 in
Monte Sancto prope Amersfortiam, Ottone episcopo 17 administrante, dedicata
est ecclesia, ductu Henrici abbatis sancti Pauli, qui altaria dedicavit et
nescio quae privilegia dedit, ac solemnia instituit.
Advocatia huius loci fuit olim Lochorstiorum,
qui ad pedem montis adhuc possident casam rusticam. Est quoque ibi locus dictus Scuttershoff, nec procul abest
templum Leusdenum, cuius memorat episcopus Andreas in diplomate.
Est et ibi locus qui dicitur
Vallis Picardorum, ubi olim Philippus Burgundus castramentatus est, cui tunc
suberant et Picardi; soluta vero est hec obsidio anno 1427.
p. 5
Tot Renen placht in de kerck
een altaer ofte memorietafel te staen van de Freysen, met dese wapenen * Hic
divi tutelares *
A
Renen au monastere des relligieux s. François (comme dict Butkens)[2] est
une sepulture de ceux de Linden où sont (si on le peut croire), les 16 armories
ou quartier comme se ensuit:
(links:) Linden, Gennip, Keppel,
Botk[ens] van Eme, Harlaer, Azwijn, Bronckhorst, Arckel, (rechts:) Hoorn a bacst[ardo?], Duffle,
Cleve, Wesemale, Brabant, Habsbourg, Bouchout,
Beaufremont.
Doch dit is bevonden,
beuselingen te sijn, noyt aldaer sulcken sarck nochte plaete geweest te
sijn.
[1] Bloys Utr. p. 142 nr. 2, zie ook aanvulling ald. op p. 313.
[2] Zie Butkens 1626, p. 119-120.
[3] Buchelius is in 1639 nog in Rhenen geweest, maar schrijft in zijn Notae quotidianae p. 93 niets over dit graf, vgl. De Jong 2004, p. 25. Buchelius baseert zich hier vermoedelijk op Van Rietwijk, zie Van Someren 1894, p. 264.
p. 6
In Cunerae kerck hangen veel wapenen der verstorvenen, ende treffelicken grafsteden werden daer gesien. Op een
sarck mette wapenen van Borre staet den naem van Henrick van Amerongen. Op een
ander * Op de sijden staen noch van de selve sarck de bijgevoechde wapenen * In
de kerck te Renen hangen de quartieren van Ruysch, de
huysfrou van Stoutenburch, aldus * Elderen * 1639 * In de glasen van de gulde
leuw. Jorifaes Dircsd. Soet. N. Roest. 1623 *
p. 7
In de kerck hangen noch dese wapenen * Hier hangen noch de wapenen van
Deuverden ende Boll, ende op een blau sarck * Op een ander sarc staen dese
woorden: Cornelis Thonisz Buddinge [31 maart 1593]. [1]
p. 9
De Vico
Durostato, oppido sub imperio Traiectensi, plura alubi
dixi. Est hic arx posteriorum episcoporum domicilio nobile. Templi vero chorum
magna ex parte incendio deformatum, ipsius quoque Davidis Burgundici cineres de
loculo plumbeo tum terrae conditae.
Extat ibidem sarcophagus lapideus in cuius limbo
hoc legitur epitaphium:
Op 3
septembris anno 1540 sterf die eedelen ende vromen Frederick van Seldenneck,
erffelijck keuckenmeester des Heylich Romeinsch Rijcs, ende indertijt
hoofmeester van salige bischop Frederick van Baden, in medio sub insignibus hoc
uxori datum:
Anno MDXLVIII, den 21 decembris sterf
Johanna van Vianen van Rijsenburch, zaligen Frederick Seldenaecks huysfrou was.
*
In monasterio Mariae Magdalenae, ad parietem in xysto legitur:
Jan van der Haer Willemsz, Alijt Jans wijf van der Haer; suster Lysbeth
Jansdr. van der Haer, nonne tot Wijc, sterf in ’t jaer ons Heren MCCCC ende XIII, op st. Pancraesdach, bid voor de ziel.
Dese capel heeft laten vernissen joffrou Eylken van Santvoert in ’t
jaer ons Heren MDLXIII, bid voor de ziel.
In eodem xysto est lapis sarcophagus obscuri
coloris, qui sculptam habet effigiem episcopi in pontificalibus, ut vocant, et
in limbo legitur:
Anno Domini MCCCCVIII, VII die maii obiit venerandus pastor dominus Hubertus
Schenck, Ippusiensis[1] episcopus, frater ordinis praedicatorum, qui fuit fundator et primus
gubernator istius monasterii. Cuius anima per piam misericordiam Dei
requiescat in pace, amen.
In de kerck te Wijck *
Anno 1617, den 21 mai, sterf joncfrou Alexandrina van Bredenrode, oud
78 jaer, huisfrou van Bernard van den Bongard.[2] Sijn quartieren *
Borcheit *
In tabella quadam in qua picta Christi, ut vocant, passio, quam
possidet Gerardus Ketel, questor monasterii Mariae Magdalenae Batavodurensis,
>
p. 10
> spectatur vir armatus sago militari insignibus familiae Abcoudanae
ornatus, geniculans, cui adscripta sequentia verba: Anno Domini millesimo
quadringentesimo septimo, ipso die Circumcisionis Domini obiit domicellus
Giselbertus de Abcoude et de Duerstede, qui fuit secundus sepultus in hoc
claustro, cuius mater Maria de Waelcoert, domina de Abcoude et Duerstede fuit,
prima sepulta in eodem claustro. Quorum animae requiescant in pace, amen.
p. 13
Vollenhoe,
oppido trans Issulam sito, postquam apud Frisios vitam cum morte mutasset,
Theodorus Canterus anno 1615 ... sepultus est, procurante genero, ... cui et
sequens positum monumentum *
Theodoro Cantero,
Ultraiectino, olim in patria sua omnibus honoribus perfuncto, postea in ultima
senectute exuli, bonisque omnibus exuto (talis rerum humanarum orbis)
Leovardiae in Frisia post inchoatum annum aetatis LXXII mortuo et hic sepulto. Monumentum hoc marito et patri uxor et liberi
moerentes posuerunt.
In octobri 1624 hierna is binnen Utrecht overleden joffrou Catarina de
Swart, wedue wijlen joncker Dirck Canter, ende is
gebaert na haer mans graft, hebbende op de kiste dit wapen *
p.
19
Montfortii
in templo sequens fuit epitaphium: *
In ’t jaer ons Heeren
MVcVI den V maert sterft de eedele,
welgeboren[1]
Lodewijck van Montfoorde, heere van der Veere, Brouwershaven, Westcappel,
dewelcke de stadt tegens dat beleg van den hertoge van Saxen ende de Hollanderen
vromelick bewaert ende beschermt heeft, leyt hier bij den eedelen heere Jan,
heere van Montfoorde, Abbenbrouck, Linschoten etc. (Joncker Rietwijck: op st.
Martensdach in den wynter, in plaets van den V meert).
Gist
en genoux en pleines armes contre la muraille, sa mere estoit
Croy.
In ’t choor op de
zuytzijde:
Anno 1499 op den sonnendach
XI M maechdendach is overleden
die edelgeboortige joncfrou Margarete, ouste dochter van Croy, wedue van
joncheer Henrick van Montfoort, Purmerende ende Linschoten,
b.v.d.z.
In ’t cruys van ’t choer onder verheven tombe gedestrueert mit den brant.
Hier leyt begraven heere
Lodewijck van Montfoort, heere tot Hazerwoude, tot Steenkerck ende tot
Tongernelle, ende starf in ’t jaer ons Heeren 1451 opten 18 dach in may; ende
vrou Beatrix van Gaveren, vrou van Steenkercke ende Tongernelle, zijn huysfrou,
starf in ’t jaer ons Heeren 1456, op den 9 dach in julio.
Hier leyt begraven heere Jan
van Montfoort, heere tot Hazerwoude, tot Steenkercken, tot Tongernelle ende tot
Ackoy, ende starf in ’t jaer ons Heeren 1483 op den 20 dach van
augusto.
Hier leyt begraven joncheer
Henrick van Montfoort, ende starf in ’t jaer ons Heeren 1470 op den 21 dach in
januario, bidt Godt voor de zielen etc.
Montfoort alié avecq Gaveren
porte lambel en chef de 3 et ces quartiers * Dese wapenen staen noch in den dom
t’ Utrecht.
[1] In de rechtermarge.
[2] Deze pagina is, op de laatste zin na, bijna letterlijk overgenomen uit Rietwijk, brieven, fol. 26v.
p. 21
Proximum in Betua oppidum comitatu nobile est Culemburgum, a Zulenis ex
Beusichemiorum hereditate diu possessum, et tandem ad Pallantios ex Clivia per
nuptias pervenit.
Hic in templo est lapis caeruleus sarcophagus cum
hisce signis et epitaphio *
In limbo legitur:
[] Hier leyt begraven den erentfesten Lodewijck van Mercke, jonger soon wijlen heers Lodewijck van Mercke, ridder, ende van vrou Jutte, basterddochter van Culemborch, gestorven in ’t jaer 1549.
Hier legt begraven den
erentfesten ende vromen Philips, basterd van Lalain, ridder, heer van
Mouillerie, Mafle etc., starf anno XVc ende L,
den XI april.
In vitro eiusdem loci depictus episcopus Traiectinus,
armatus, geniculans, unus ex Burgundia, David vel Philippus.
Ibidem in quodam
vitro figura:
Bredero de Lalain, Luxenburch, Hoorn, Vianen, Crequy, Meurs,
Manderscheid.
Lapis caeruleus * Anno XVcLIII sijn in God
verstorven de erentveste[1]
joncker Gijsbert Pieck, ende de edele deuchtsame joffer Maria van Buren, sijn
huysfrou.
In vitro: Egmont, Arkel, Culenborch, Buren, Meurs, Sarwarden, Gunterstein,[2] Borselen.
In limbo * Anno XIIIIcXCI, den IIII januari starf den erentfesten ende vromen Hubert van Culenborch, ..
ridder, heer van Esschenstein; ende Sweder van Essenstein,[3]
zijn soon, sterf anno XVcXVI.
In medio signa galeata * Ad parietem suspensae tabulae
* In vitro in quo togatus caerulea in toga expressus cum uxore et liberis et
haec quatuor familiae signa * In alio vitro Runnenbergico sequentia.
p. 22
Geniculans paludamento militari ornatus * Uxor,
aurata chlamide induta in genu ibidem procumbens.
In alio vitro * Lalain, Luxenborch, Croy, Labret,
Beveren, Barlaimont, Meurs, Britanien
In alio vitro depictum: episcopi geniculantis in sacro
solemni habitu simulachrum, addito nomine Joannis Hovei, et
sequentia signa, ibidem expressa *
In lapide sarcophago caeruleo, signa sunt Wesiorum et Culenburgiorum cum galea recta et aperta, et sequentibus
fere literis:
Hier leit begraven Bernt van Wese, die sterf
op st. Barbarendach anno XVc ende XVII, ende Anna van Culenborch.
p. 23
Tiela oppidum olim subditione Traiectensi fuisse videtur, et huius ecclesie
praepositi in clero Traiectensi multiplies numerantur.
In templo parochiali in lapide caeruleo sequens legi epitaphium et signa notavi * Doe men screef MCCCCCXXVI, den IX dach in augusto, sterft Aelbert van Ermelen op st. Laurensavont.
p. 25
Narda civitas in provincia olim Nardinclandia sita, quae nunc Goylandia a
Godela abbatissa Eltensi, cuius in dominio fuit, dicitur; crudeli Hispanorum
laniena notissima.
Hic in templo
principali est in choro lapis cum hoc Lamberti Hortensii epitaphium, mihi a G.
Lappio, iurisconsulto, antiquarum ecclesiarum studiosissimo communicatum:
Hortensium inter mortuos[1]
Quaeris, viator? Urnula
Haec ossa solum aut pulveres
Habet, polus mentem entheam,
Nomen libri, Famam vaga
Doctum ora, ovat coelo ac solo[2]
Decus scholae atque civium.
Conditum hic est corpus
Domini Lamberti Hortensii,
viri omne genus eruditio-
nis eximii,[3] litteratoris ar-
guti, historici sagacis,
iuventutis Nerdenae mo-
deratoris strenui, evo-
cati ex hac vita, anno a laniena
quae soli propter
doctrinam singularem
parserat altero: a nato
Christo MDLXXIII
Memoriae et honori consules et
aeditui posuerunt.
Ibidem hospitium publicum, den Beyaert dictum,
Beyardi n[omine] dicti videntur vagabundi ac mendici, qui ibidem hospitabantur,
unde et Traiecti pontem Beyardum dictum volebat Sijpenes, memorat Pontanus in Amsterodamo
et Bredenrodius in comedia sua, Den Spaenschen Brabander, nominat vagos
mendicos Beyaerts boeven, D.3.
In curia Nerdena novi operis aedificio spectatur
pictura Nerdae conflagrantis et ab Hispano incensae, facta anno 1604, his
versibus additis:
Nerda Batavorum consisto limite in imo,
Hesperidum tristem tristis sum passa furorem,
Namque ruunt flamma passim exuberante penates,
Instar oves cives mactantur vulnere reinermes,
In festo, dicam violantur forte puellae,
Sed comes a
Me refici portis iubet et circumdare vallo
Excelso, hunc igitur seri celebrate nepotes
S ber
n:end t Nardenus
T rp ter aedes
Et es
fa so a
tat s b foe-
dere pa s kal. decembris.
Aende Waech:
U compt, o heer,
Alleen de eer
Van dit gebou
Voor tegenspoet
Dees stadt behoet
End ’t huys Nassou
Anno 1615
Denct op den dach
Dat men hier sach
Hoe Spanien tegen woort
Berooft heeft ’t lant,
Dees stadt verbrant,
De borgerij vermoort.
Anno
1572
I.D.D.C.
[1] Een andere versie staat op p. 207.
[2] Hs. salo. De verbeterde lezing van solo, eximii en quae komt uit Peerlkamp 1866, p. 182 (het hs. van Lap van Waveren) en p. 183 (de tekst op de grafsteen).
[3] Hs. eximium.
p.
27
(in de boog:) Ianitor o celi tibi pronum
mente fideli + intromitte gregem superum placans sibi regem.
(onderaan:) Hic Thidric orat - Opus hoc
Petronilla decorat.
(midden: Agios Petrus).[1]
In
abbatia in limine ostii inter utramque turrim, haec leguntur et describebat anno
1637 in maio, Gisbertus Lappius a Waveren, iurisconsultus
Ultraiectinus.
Petronella
haec Lotharii regis Romani soror virilis animi mulier Florentii 2 uxor, mater
Theodorici sexti, comitis, vixit circo annum Christi 1100 usque ad annum 1144,
quae post maritum vidua aliquamdiu comitatum Hollandiae rexit. Vide Chronicon abbatis Urspergensis in
‘Henrico V imperatore’, pag. 281 seq.[2]
[1] Transcriptie naar Van Deijk 1994, p. 328-329 over ‘Het timpaan van Egmond’ (en afb. 109).
[2] Vgl. Lichtenau 1609, hoofdstuk ‘Historia Heinrici V’, p. 186-207, waar niets over Petronella staat. 7
p. 31
Le
tableau que le moine, qui ait faict les annales de ceulx de Linden, livre
I, pag. 31,[1] dict
que au chasteau de Lede en la Betue est devant la cheminée, faict en l’an 1399,
est d’un cerf percé d’un chevalier romiant les armes d’Aspremont avec ces
vers:[2]
In jaer ons Heren als men
heeft gescreven
MCCC tnegentich seven,[3]
Soo heeft men in ’t wolt tot
Linden sien sneven
Een hert als ghij hier siet
staen naer ’t leven.
Die leste van den Aspremont
die Linden heeft beseten,
Die hevet doorwont ende met
sijn sweert doetgesmeten
’t Welck hier is gestelt ter
eeren om niet te vergeten,
Met sijn snel lopende ros,
daer hij was op geseten.
Staen noch de volgende
wapenen *
Ceste
maison est en la basse Betue, et appertient aujourd’huy au comte de
Culemborch.
Selon
Butkens[4]
derriere le gran autel a Heuclum est
un verre ou dame Isabeau de Linden avec Otto de Heuclum, son mary, est au genoux
decorez de leurs armes, comme Arckel, Lecke, Hoorn, Putte; Linden, Keppel,
Polanen, Bredenrode.
Wert bevonden fluiten te
sijn. Nihil
enim tale quid invenitur, nec horum ulla apud quemquam est
memoria.
In de bac van de kerck op de muer aende zuytside geschildert * Knielt in casake d’armes avec un dolch, arme de pied en cappe de hunsse. Knielt in ‘t wit.[5]
Heuclum utsupra * de vrouwe
knielt in een blauwe rock.
Heuclum
seul; Heuclum seul. Knielen beyde ante imaginem divae virginis et prolis, a
magis adoratae.
D’ eerste venster aen de
noortside staet Heuclum au lambel. In de 2. den Hollantschen tuyn. In de derde [6] *
[1] D.w.z. Butkens 1626, p. 31. Butkens was monnik, later prior van een klooster in Antwerpen.
[2] Op p. 32 staat een grote gravure naar dit schilderij, met het vers en de wapens eronder.
[3] Butkens schrijft voluit ‘Duijsent drij hondert ende negentich seven.’ Verder zijn er alleen kleine verschillen: r. 3 heft men in het, 4 Eenen, het, 5 Asper-, 6 doot-, 7 D’welck, 8 loop-.
[4] Butkens 1626, p. 111, spreekt niet van ‘verre’ maar van ‘vitre’ en noemt ‘Otto d’ Arckel.’ Een gravure naar het raam staat op p. 112.
[5] Van Engelen leest ... ‘cappe de Huysse knielt met wit’, maar dat lijkt weinig zinvol.
[6] Vgl. de beschrijving van Van Rietwijk in: Van Someren 1894, p. 263.
p. 32
In de capel op de noortzijde, daer het outaer van de vrou van Huekelum
gestaen heeft *
Joncker Johan van Arckel, drossart de
Heuclum sterf anno 1598. Sijn huysfrou joffrou Maria van Hoochwoude
[...] Bavaire escartilé de Hénaut et Hollande, sur le tout
Poelgeest.
Joncker Roelof, drossart de Gorcum Jansz voorseyt mit sijn eerste vrou,
joffrou Wilhelmina ..., troude na ... Steelant. * (trais chairon).
In den choor ibidem een dochter van Gelre nata, gehout met Arckel,
obiit 1601, 14 maij.
(links:) Gelder, Cleve,
Bourbon, Bourgoigne, (rechts:)
Merwijck, Holthusen, Ter Houven, Wijhe[1]
*
D’eerste venster aen de suytzijde * met 2 luparden gehouden. Eenige
quartieren confuselicken gestelt.
p. 33
LEERDAMI[1]
In ’t choor aen de zuytsijde * 15 julii novi stili descripsit Ritwic
1629.
Invenitur et Egmont quartelé avec Buren Iselstein sur le tout, gehout
met Manderscheit gequartelleert met Blanckenhaim. Item met Berges als Brabant,
Barthout ende Boutersum.
Op de dooren van den orgele noch Egmont gequarteleert als voor gehuwet
met Lanoy a la bordure de geule
[1] Tussen p. 32-33 is mogelijk een blad uitgescheurd en voorin de Monumenta
geplakt.
[2] Niets van het hier volgende staat in de brief van Van Rietwijk met deze datum (Van Someren 1894, p. 263-264).
p. 35
Asperen oppidulum est non
valde magnum peculium Boetzelariorum, quorum ibi monumenta in templo plura.
In ’t choor:
Joncker Wessel van den Boetzelaer, heer tot Asperen ende Langeraeck, sterf anno 1492, den 21 julii; ende
Joncker Rutger van den Boetzelaer, heer tot Asperen etc., sijn soon,
sterf anno 1545, den 24 septembris.[1]
Anno 1401 leit vrou Elborch den eersten steen van den toorn, (die niet
quaet van fatsoen is).
Joncfrou Berta van Arkel, vrou van Asperen sterf anno 1558, den 15
octobris.
Wessel van den Boetzelaer, vrijheer van Asperen ende Langeraeck sterf
...; ende joncfrou Francoise van Praet, vrou van Cernes, sijn huysfrou, die
sterf anno 1562, den 6 februarii. [2]
... de Marnix de St. Aldegonde, dame de Merwede,
trespassa le 22 mai 1604.
Hangen dese wapenen * Broeckhusen in de plaets van Haeften; Boetzelaer
getimbreert met een draken, half ende hooft.
(links:) Boetzelaer, Praet van Moerkercke, (rechts:)
Bailleul, Grisper, Moerkercke *
filles de Boetzelaer * (Pallant) * Wert noch
gesien * Arme lampassé d’ or.[3]
[1] Bloys Z-H 1, p.1 nr. 2
[2] Bloys Z-H 1, p.1 nr. 1, niet ‘Cernes’maar
‘Carnis’.
[3] Naast of in de wapen: r., o., arg., o., si., g., si.
p. 37
Linden pagus est Betuae contra oppidum Rhenense, in quo castrum Lede, quod nunc
cum pago peculium est comitis Culemburgii magni proventus. Hic
in templo plura a Vonckiis posita signa et monumenta.
Et in primis hoc domini: Die welgeboren heer Floris, graef zo
Culemborch, vrijheer tot Pallant, Withem ende Waerdt, heer tot Lede, Lienden,
Wildenborch etc.; ende vrou Catarina, geboren gravinne tot den Berghe, sijnder
genade huysfrou anno 1603.
In ’t choor een venster recht in den oosten, daerin staet aldus:
Joncker Dirck Vonck van Lienden, commissaris ordinaris van de
monsteringe der Eedele Heren Staten Generael der Vereenigde Nederlanden, sterf
den 10 januarii 1625 stilo vetero.
Liet achter Henrick Vonck,
Joncker Dirck Vonck, scholtus van Lienden, Lede ende Oldenweert
vanwegen den grave van Culemborch, in sijn vaders plaets; trout joncfrou ...,
dochter van Hubrecht van Rijne, scholt van Rhenen etc.
Adriaen, broeder van den voors. joncker Dirck, trout joffrou ... Vonck,
suster van den borgemeester te Rhenen.
Ter sijden naden noort een venster.
Idem joncker Dirck Vonck etc. trout joffrou Adriana van Bredenrode,
1692.
Dit is de commissaris * Vonck, Lockhorst; Brakell, Boecop.
Joffrou Adriana, nata van Brederode *
Adam Vonck van Lienden, scholtus tot Lienden, gehout met Vonck, 1602 *
Adriaen Vonc van Lienden, 1602 * Noest (lion naissant)
Pelegrim Vonck van Lienden, 1602 * Noest
Bartolomeus Vonck van Lienden, gehout, anno 1602 *
Hillegond Vonck van Lienden, 1603 * [1]
p. 38
Johan Vonck van Lienden, 1602 gehout *
Gillis Vonck met sijn broeders huisfrous suster.
Johan Vonck van Lienden, 1603 *
Dierc Vonc van Lienden, 1603 * Haeften
Aen de zuytsijde der kerke: Willem van
Grootvelt, 1602 * (uuyt, uuyt)
Jan van Grootvelt * (uuyt)
p. 57
HOLLANDICA
Tot
Reinsburg,[1]
wesende een oudt dorp ende vermaert jofferenclooster, hebbe ick anno 1612 tot
Leyden een tijt geweest sijnde, mij begeven ende hebbe aldaer in het kercxken,
van de ruynen des cloosters opgerecht, deese naevolgende sepulturen, epitaphiën
ende wapenen uuytgeteyckent.
Op een oude, blouwe sarck,
bicans vergaen, gebroocken ende versleten:
[] Hier leyt begraven [frou
Elisabet] van der Does [relligieus][2]
van Rijnsburch, die sterft anno 1502. Hier leyt begraven joffrou Geertruy van
Reymerswael, die wijff was van Adriaen van der Does *
Leggende aen de noortsijde
der kercken, niet wijt vandaer nae het middel derselver, leggen 2 nieuwe blauwe
sarcken, de helfte minder groot.
[] Cy
gist sev… [monsieur Jean?] de Lalaing natif de Divions, et trespassa l’an 1608
jul. 16. * Lalain, d’Ostreel, Lire, Griboval *
[] Willem van Scherpeseel, starft den 17
meert anno 1598; ende Gerrit van Scherpeseel starft den 26 augusti anno 1594
*
In ’t
midden der kercken leggen sommige schone groote sarckstenen, verciert als
volcht:
[] Hier leyt begraven vrou
Marie, heer George Schenk, vrijheer van Tautenburchs dochter, abdisse van
Reynsburch, die sterf in ’t jaer ons Heeren XVc ende LII, den XIII dach decembris
*
[] Hier leyt begraven vrou Elburch van
den Boetseler, genaemt van Langeraeck, abdisse van Reynsburch, die sterf in ’t
jaer MCCCCC LXVIII, opten IX dach in meert * Ick betrou
in Godt.
[1] Bovenaan is met potlood bijgeschreven: Rhijnsburg.
[2] [frou Elisabet] en [relligieus] onleesbaar gemaakt.
p. 58
[] Hier leyt begraven vrouwe
Beatrix Jansdochter van Reymerswael, abdisse des cloosters van Reinsburch, ende
sterft in ’t jaer XVc ende XXIX, opten 1 dach
februarii, b.v.d.z. * Mit reyner [hert]
dient Godt.
[] Hier leyt begraven vrouwe Adriaen Florisdochter van Botlant, abdisse
van Reinsburch, die sterft anno XVcXXXV, den XIIII dach in april b.v.d.z.
Aldaer op een groote blauwe sarck, redelicken oudt, staet dit
naevolgende wapen sonder enich scrift * Daer sijn noch andere sarcken sonder
enich teyken ofte scrift.
[] Hier leyt begraven
joffrou Stefana van Rossum, abdisse ende vrou van Rijnsburch, Boscoop etc.,
ende sterft in ’t jaer ons Heeren XVIc ende drie, opten 27
decembris. * Niet sonder Godt * Rossum, Hemert, Nievelt, Brouchusen.
Aen de suytsijde van de kerck leyt noch een grote blauwe sarck, geheel
versleten, daer sijn ijdele plaetsen, daer coper oft marmor is ingeleyt
geweest, te weeten rontom den boort 12 * dusdanige wapenkens, ende in ’t midden
van een tronie ende 2 handen. Weinich woorden conde men lesen ende sonder groot
begrip, als: ‘Condidit effatr decenter,’ item ‘Anno M tricentesimo, XV
kal. septembris.[1] Orate
pro...’
Buyten, daer de ruïnen van de oude kerck noch staen, leyt een seer oude sarcksteen van grauwe coleur, die met copere platen rontom heeft verciert geweest, hebbende in ’t midden twe personagiën, die nu wech sijn, sulcx dat de ijdele plaetse daer de platen uuyt sijn, alleen resteren; men seyt dat dese waren de fundateuren van desen clooster.
De tegenwoirdige vrouwe van Reinsborch is van den huyse van Berchem,
ende woont te Leyden, maer de administratie der goederen is meerendeel bij de
Staten.
p. 59
Aen de muer van deselve kerck hangt een tafel met dese cartieren van de
vrou van Reynsborch, vrou Stephana van Rossum aen de westsijde. * Decembris 27
anno 1603.[1]
Daer hange noch dese naevolgende wapenen * 1602, 1602.[2]
In ’t midden van de kerck aen de muer hangt een tafel met quartieren
van de leste vrou van Rijnsborch, Oyenbrugge, suster van den bischop van
Dornick, onlancx overleden.
(links:) Oyenbrug, Ursele, Bouchout, Cruninge,[3] (rechts:)
Tseraerts, Pots, Nispen, Van der Noot. Obiit
anno 1611, septembris 16 *
Aen de suytsijde der kerck hangen de naevolgende wapenen van Merode
ende Loenresloot, baillieu van Rijnlant *
Niet wijt vandaer hangen de wapenen van de huysfrou Cristoffel van
Nijhoff. Ende in de glasen staen de wapenen van Rossum, met Nievelt in andere
van Wijngerden ende als Kessel met rode lozanges.
[1] Het lijkt erop dat 1605 is verbeterd in 1603.
[2] Met potlood bijgeschreven: Assendelft met Haerlem.
[3] In de marge: De vierde swarte balc [nl. in het wapen van Cruninge] loco limbi merginalis.
p. 60
* Noch aldaer[1]
op een groote blauwe sarck staet het naevolgende epitaphe ende wapen:
Bidt voor vrou Elisabet van Mathenesse, abdisse des cloesters, hier
begraven anno MCCCC XCIIII, den IIII dach in novembri.[2]
*
Tot Reinsburg woont den bischop ofte elect van Doornick ... van
Oyenbrugge, habetque filiam naturalem, quam perinde ac ex iusto matrimonio
natam amat, haec[3]
ipsius domus oeconomiam conservat. Soror abbatissa apud eundem
obiit, et ipse reformatam relligionem sequitur.
In de glasen [...]
Comitissa Petronella monasterium in Reinsburg fundavit puellare sancti Benedicti anno 1133 ad honorem beate Virginis et sancti Laurentii martyris, et ibi santimoniales ex Saxonia de Scuterlengeburch adduxit, quarum
1. abbatissa fuit Cunera, soror Frederici de Bichle,
quae obiit 1169. In catalogo Gouthoevii vocatur Cunissa, quae obierit anno
1178.
2. Bonifatia obiit anno 1187.
3. Sophia filia comitis Theoderici 6, quae
resignavit nepti et vixit anno 1211.
4. Agnes filia comitis Florentii III quae obiit 27 augusti anno 1228 *
5. Aleydis Wassenaria
6. Aleydis de Daventria, de quibus praeter nudum
nomen nihil extat.
7. Ernessa vivebat anno 1233.
8.
9. Clarissa vivebat
anno 1266.
10. Aleydis obiit anno 1286.
11. Juditha de Daventria, quam Hollandiae comes in
literis de anno 1298 cognatam suam vocat.
12. Elisabetha de Wieldrecht obiit anno 1316.
13. Ada van Teylingen, domini Simonis filia, obiit
anno eodem 1316.
Ada de Leyden,
Theodorici burgravii filia obiit anno 1316, forte 1326.
Mabelia Wassenaria obiit 6 octobris anno 1329.
Mechtildis de Duvenvoirde obiit die Ascensionis
Domini anno 1349.
Margareta Langenrakia obiit 4 martii anno 1358.
Clarissa de Schengen vixit 1364.
Agnes de Horne anno 1392
Sophia de Drongelen anno 1397.
Catarina de Romerswale, deposita obiit anno Domini
1408.
Margareta van Buren, vermelt annis 1408 ende 1411.
p. 61
Clementia van der Horst obiit 7 februarii anno 1432. *
Baerta van Langeraec obiit 6 aprilis anno 1441.
Margareta ab Ostenda obiit 6 novembris 1452.
Margareta de Bruelis obiit 3 junii anno Domini
1470.
Elysabetha de Mathenesse obiit 4 novembris anno 1499.
Beatrix de Romerswael obiit 1a
februarii anno 1529.
Adriana de Botland obiit 14 aprilis anno 1535.
Maria Schenck de Tautenburch obiit 14 die
decembris anno 1552.
Elburgis van der Boetzelaer obiit 29 martii anno
1566.
Stephana de Rossum obiit 27 decembris anno 1603.
Barbara de Oyenbrugge obiit 16 septembris 1622.
Anna de Berchem Henrici filia huic successit, quae
vivit adhuc anno 1614.
Ick vinde in de genealogie in Duvenvoirde Gijsbertam, abdisse van
Reinsburch, anno 1577 gestorven, quam hic omissam video, unde dubito.
Ibidem suspensa tabula ad parietem[1] *
Ad caput chori lapis antiqua cum effigie et
inscriptione: Wilhelmus primus comes Hollandiae, obiit anno 1223. Aleydis,
filia comitis [Geldrie], uxor [eius], obiit anno 1218.[2]
In anniversario Vallis sancte Mariae prope
Traiectum invenio ad:
8 kal. octobris obiit Lutgardis[3] de Boetzeler, priorissa de Rensburgo.
5 kal. octobris obiit Catarina de Eemskerck,
monialis ibidem anno 1523.
5 idus octobris Mechtildis de Dornic obiit.
Domina Margareta de Opijnen obiit monialis in Rensburgo 5 kal.
novembris 1518.
Obiit 2 decembris domina Elisabeth de Renes de A,
monialis ibidem, soror Sophiae.
monialis.
Obiit Mechtildis de Zuutwijc, monialis, ibidem 17 kal. januarii.
[1] Boven de vier wapens is met potlood bijgeschreven: l.: Brienen, Staverden, r.: Capellen, Wese. Bij het middelste wapen: l.: Lantscroon, r.: Brienen.
[2] Bloys Z-H 2, p. 437, nr. 2.
[3] Hs. abus. Lutgardim … priorissam.
p. 63
In fine van julio 1612, gaende buyten Leyden wanderen lancs de Marne, wesende een van de weeteringen ofte vlieten met de Lede (daer het clooster Ter Lede sijnen naem aff heeft), de Does (daer het huys noch sijnen naem van behout) ende de Poel, waeraff noch comen Abspoel, Poelbrug etc. Hebbe aldaer gesien de relliquiën van het vervallen huys van Alcmade, dat het gemeen volck noempt het huys van den rijcken vrecken, daer verscheyde fabulen aff vertellende. Dit huys heeft eerst den naem van Poelgeest gehadt, ende is lange jaeren aen het geslachte van Alcmade geweest, waeraff een dochter gehuyt met IJsbrant Colster ’tselve op haeren soon Willem heeft gebracht, die daerover sijn vaders name verlatende, den name van Alcmade mette goederen heeft aengenomen. Waervan de erffdochter met Johan van Cuylenborch gehuyt is, wiens dochter Margareta getrout sijnde met heer Philips van Hamal,[1] dese heerlickheyt op haere kynderen gelaten heeft, die deselve mette omleggende veylende sijn. De wapenen van de geslachten die de heerlickheyt beseten hebben, sijn dese *
Niet wijt vandaer leyt Abspoel, een plaets eertijts tot een clooster behorich, die nu geheel vervallen, bij de Staten van Hollant vercocht is aen Foye van Brouckhoven, die hetselve geheel gerepareert ende sijn huysfrou, van de geslachte van Boshusen, heeft nagelaten.
Aen de sijde van de poort hangt een walvischribbe * Dit huys moet een weynich achterwarts staen van de poorte.
[1] Bijleveld 1907, die het gedeelte over Alcmade (op p. 79 in zijn
artikel ‘Oud-Poelgeest’) citeert, heeft
met name deze tussenzin verhaspeld. Op de tekening van Buchelius baseerde C.
van Alkemade zijn tekening van de ruïnes van Oud-Poelgeest, aldus Bijleveld
t.a.p., die verwijst naar Leids
jaarboekje 1 (1904) p. 146.
p. 64
[Warmont] Niet wijt vandaer leyt het huys, Oudt-Teelingen genaempt, toebehorende Mathenes van Wybisma, heer van Hazerswoude, als getrout hebbende de dochter van Vincent van Lockhorst, waeromme ’tselve oock meest metten naeme van Lockhorst bekent ende genoempt wert * Het huys te Warmont is ontrent den jaere 1250, als de genealographi vermanen, met een erffdochter des lesten heere van die wapen ende naeme, gecomen aen het huys ofte geslachte van Woude, doe noch voerende de wapenen Velsen. Ende is daeraan gebleven tot dat heer Jacob, gehout met de dochter van Poelgeest, is geweest de leste man oir van dat geslachte, ontrent den jaere 1490. Achterlatende onder andere dochteren eene met Mathenesse gehout, waervan een dochter deselve goederen als het schijnt gebrocht heeft aen die van Duvenvoirde, ende wort noch bij de naecomelingen van een jonger broeder beseten.
Den lest overleden heer van Warmont, Johan van Duvenvoirde, admirael van Hollant, heeft soo voor sijn huys als op de eynden van sijne heerlickheyt verscheyde ijsere gotelingen (die soo ick meene gebroken sijn) doen stellen tot een teycken ende memorie van sijn admiraelschap. Hij heeft oock de kercke, bij den oorloge geheel verbrant ende gedestrueert, beginnen te repareren ende [het] choor op doen timmeren, met hulpe van de ondersaten, van meeninge sijnde, soo hem Godt gespaert hadde, die heel op sijn oude forme weder op te laten bouwen. De wapenen van de geslachten die dese heerlickheyt beseten hebben, sijn hier volgende *
p. 65
Den toorn van Warmont is noch in wesen, waerop bij het uuyrwerck geschildert staen dese quartieren van den heer van Warmont, lest overleden *
Op den appel van den wederhaen staet een vergult schip.
In de kerck leyt een oude blauwe sarcksteen met de naevolgende wapenen, doch de inscriptie die op de cant stont, was door de langheyt des tijts so versleten, dat ick niet daervan en conde lesen *
Aen de noortsijde van de muer hangen bij het rappier, poignet ende hantschoenen de wapenen ofte quartieren van den lesten heer van Warmont * (links: Mathenes, rechts: Egmont, Foreest).[1]
Daer beneffens aende muren hange de navolgende wapenen in tafelen geschildert.
1606 aetate VIII * 1600 * 1691 (links: Duvenvoorde, Cats, rechts: Duvenvoorde-Egmont, Duvenvoorde). [2]
In de glasen staet voor eerst sijn Excellentie wapen met Saxen sur le tout, ende dese woorden: Je maintiendrai 1594.
Aen de rechtersijde nae het noorden[3] *
Coninck Willem van Romen heeft die hoge heemraden van Rijnlant geprivilegieert in ’t jaer 1255 binnen de stede van Leyden, den Ve idus van october, de 14e indictie. (Siet de Bescrijvinge van Leyden, waer hetselve graef Floris, sijn soon, wert toegescreven, fol. 30).[4]
Joncker Peter van der Does, baillieu ende dijckgreef van Rijnlant * Johan van Duvenvoirde, admirael van Hollant * Heer Gerrit van Poelgeest, heer van Hochmade * >
[1] Met potlood bijgeschreven.
[2] Met potlood bijgeschreven.
[3] De rest van de pagina (de kolom) en het begin van de volgende (tot anno 1591) staat als afb. 4 in ’t Hart 1977, p. 9.
[4] In de marge.
p. 66
> Mr. Pauwels Buys, curator in de universiteit te Leyden;
Pieter Kies, borgemeester van Haerlem;
Nicolaes Ruychaver, schout tot Haerlem *
Joncker Aelbert van Raephorst;
Joncker Amelis van Bockhorst.
De hoge heemraden van Rijnlant, anno 1591.
Aen de zuytzijde van de kerck aen de muir hangt een tafel met dit scrift ende wapen:
Hier leyt begraven mr. Peter van Oey, predicant tot Warmont, sterft den 22 februarii 1598 *
Daer waren uuytgedruct de grote van eenige steenen mit deese woorden: Deese stenen sijn uuyt sijn lichaem gesneden nae sijn doot; de eersten van seven was soo groot als een endeney * 1620 * 1606.
Tot Warmont hangen de wapenen van Mathenes van Wybisma overleden *
Vivit adhuc uxor Nicolai Mathenesii a Wybisma, domini de Haserswoude, filia natu minima Vincentii, domini de Lockhorst, Gertrudis. Habitatque in domo Teylingana, nunc Lockhorst dicta, habetque filiam nuptam Poelgeestis et alias innuptas.
In de glasen sijn noch over de wapenen van Duvenvoird, Bergen op Zoom ende de Witte Zuylen, de reste wesende gebroocken.
p. 67
Aen de luchtersijde nae het zuyden staet een glas met de naevolgende beelden ende wapenen *
(links:) Woerden van Vliet, Naeldwijck, Beyeren, Vleuten,
Vorselaer, Rijnestein, Dinant, Niewael,
(rechts:) Sulen van Nievelt, Eversdijck,
Nijenhoven, Egmont, Ruven, Colster, Schoten, Verlaen *
(links:) Duvenvoirde, Iselstein, Vianen,
Swieten, Mathenesse, Woude, Ostende, Poelgeest,
(rechts:) Egmont, Spangen, Bockhorst,
Alcmade, Forest, Cats, Butenoirt,[1]
Woerd[en] *
p. 68
Te Warmont op de
oude hofstede Out-Teylingen genaemt hebben gelegen 2 cloosteren, het eene voor
broederen van de cistertiën ordre der bernarditen, anno 1413; ende ’t andere
voor susters, eedele vrouwen sijnde, van st. François oirden, gesticht anno 1410
bij joncker Jan van Woude de eerste van den naeme, heere van Warmont ende
Eslickerwoude.
p. 69
Noortwijck-Binnen *
Pulcher et
amoenus[1] locus est, a multis quoque nobilibus habitatus.
Huius dominium ad Douzas a Bouckhorstiis pervenit. De quo sic in Odis
Lugdunensibus Johannes Douza, loci toparcha, canit: Et Borea mea regna, vicum.[2]
Huic ob Lugdunum
defensum maius loci imperium tributum, quod et ad ipsius filium Stephanum
Dousam deductum, qui eo anno 1619 potitur:
Hic in maio 1619,
cum eo me contulissem cum Adolpho Vorstio, nepte meo, sepeliebatur quidam ex
Schagenis, cui nupta fuerat Anna Borselia; hic quod ebrietati nimis esset
deditus, ‘droncke Schagen’ dicebatur. In templo caeruleus erat sarcophagus sub
quo iacebant sepulti Bartolomeus ab Egmonda, cum uxore Almondia et signis
Egmondanorum, Almondiorum et Eversdijckiorum.
In alio lapide
confracto Van der Douziorum insignia spectantur eorundem, ornata Aethyopis
capite. Suspensa ibidem in tabula signa Bronckhorstiorum, Scherpenseliorum,
Schagenorum, Bockhorstiorum, Swietensium, Coendersiorum et hoc expresso cum
sago militari * In tabula quadam * In alio lapide Bouckhorst met Scagen, cuius
mater Sweten.
[1] Transcriptie van deze blz., zie De Moor 1992.
[2] Odes Lugdunenses I/II, in Nova poëmata, [Leiden] 1575, sign. B v-recto. Met dank aan Jan Bloemendal.
p. 70
Stephanus Douza
anno circiter 1621 permutavit dominium de Noortwijck cum suis appendentiis, pro
quo acciperet a Bockhorstio Wimmelghem, non procul Alcmaria, castrum cum
dominio et 20.000 florenis. Nec ita diu supervixit Stephanus turbata re
domestica anno scilicet 162...
Post cuius obitum
Franciscus Douza, velut tutor filiorum fratris retrahere, door het recht van
naestinge, illud voluit, sed tandem destitit, quod Bockhorstius diceret se ex
permutatione non nuda emptione eius dominium accepisse quod et olim in peculio
Bochorstiorum fuisset.
In templo sarcophagos lapides vidi aliunde ut videbatur advectos. In horum uno * in limbo:
In ’t jaer Ons Heeren MCCCCL, op st. Scolasticadach, starf Jan van Bockhorst, heer van Noortich ende van Noortichout; in ’t jaer van LXXIX op ... dach, starf Elisabet van Alcmade, gesellinne van Jan van Bockhorst voornoemt, bidt voor de siel.
In alio: (links:) Bockhorst, Hodenpijl, (rechts:) Scagen, Swieten.
In alio: (links:) Scharpenseel, Sulen van Nievelt, (rechts:) Scagen, Assendelft.
Viane van Bockhorst met Spengen *
In alio lapide
* In medio viri armati simulacrum est; mulieris similiter solemni habitu
ornatae.[1]
Noortwijci
vidi tabulam a Rudolfo pictam Traiecti, in qua dominus de Noortwijck cum
coniuge et omnibus liberis, excepta minima natu Josina. Adscripta 6 disticha ab ipso facta, quae ut
puto cum aliis publicata sunt.[2]
[1] Bloys, Z-H 2, p. 249-250 nr. 8 ziet hier de kwartieren van Vranck van de Boechorst (gest. 1463) en Mathya (?) van Bakenes (gest. 1481).
[2] Het vers staat in Janus Douza, Echo, Den Haag 1603, pag. 33.
p. 71
[Leydae]
Leydae non uno
anno diversa monumenta, epitaphia et inscriptiones ac insignia notavi, idque in
locis publicis atque potissimum templis. A Pancratiano
collegio olim celebri canonicorum incipiam.
In choro, op
sarcken gehouden:
Hier leyt begraven Claes Corneliussoon van Bancken * Lot Hugensz. Gael *
Hier leyt begraven Cornelis Florissoon *
Hier leyt begraven Gerrit van der Mast, die sterf den … maii anno1615 *
Hier leyt begraven Neeltgen Cornelisdochter van Tetroe *
Ad pilam
templi suspensae duae tabulae cum insigniis suis
coloribus expressis, quadrata vero faeminea recentior est.
Pluymen al[ias] ten witte pauwenstert * 1604, 15 februarii * Ibidem op een sarck *
Hier leyt begraven Jan Gerbrandtsz van Rossum, die sterft anno 1607, den 1 aprilis; ende Mariken Cornelis Vergoes, sijn huysfrou, die sterft anno 1604, den 17 octobris.
[] Hier leit begraven Maria Jansdochter van Dusseldorp, huysfrou van Claes van Montfoort Dircxs, ende sterft den 19 decembris 1588.
Hier leyt begraven Jacob Quyrijnssoon van Bancken, die sterft opten 4 januarii 1601 *
Hier leyt begraven mr. Jan Meusz van Assendelft, die sterft in ’t jaer ons Heren 1602, den 4 augusti.
p. 72
Op een sarck vinde ick aldaer dit wapen ende naem Hoochstraten *
Pancraes kerck is anno 1315 gewijt, ende na anno 1366 gefundeert het collegium canonicorum aldaer, bij den bischop Vernenburch van Utrecht, die deselve gevrijt heeft van haer moederkerck tot Leyerdorp, ende is deesen fundatiebrief besegelt bij den voors. bischop, Swederus Uterloo, domproost, ende Henric van Weyde, deecken in deselve kercke, ende
[Proosten
tot Leyen]
Gijsbert van Walenborch, scolaster ten Dom, ende eerste proost tot Leyen anno 1387, den 31 augusti gestorven. Dien sijn gevolcht:
Johannes Aegidii 1408.
Herberen van Oye, qui resignavit 1416.
Heer Dirck van Wassenaer, 1460 gestorven.
Heer Peter Milet.
Heer Dirck uter Meere obiit 1483.
Heer Cornelis van Brouwershaven, die te Romen sterft anno 1485.
Heer Claes van Alphen sterft te Ravenne anno 1494.
Heer Nicolas van Lavennis starft anno 1517.
Adriaen Ram starft anno 1518.
Heer Amelis van Zulen van Nievelt sterft anno 1554.
Bucho van
Montisma transtulit anno 1563 in:
Rodulfum Mulart
die sterft anno 1568.
Heer Maxaemiliaen van Westcappel sterft anno 1583.
Heer Willem van Cleve 1609 gestorven.
Heer Jan van Mathenesse anno 1613 gestorven *
In des princen logiment, eertijts geweest hebbende st. Barbarenconvent, is gevonden onlancx, ettelicke voeten onder de eerde een sarc met de nagestelde wapenen bij Caerl Lieffrinck[1] uuytgeteeckent *
(links:) Sparewou, Adingen, Van Poel, Bockhorst, (rechts:) Alcmade, Woude, Bockhorst,
Verburch.
p. 73
In de kerck hangen dese wapenen in ’t cruys * schijnt een dolfijnhooft. * ibidem in
vitro *
Hierbeneden leyt
Baltazar van Bancken … jaeren schout tot Valckenborch.
Onder leyt een
sarck met een coperen plaet in ’t midden, met deze wapenen *
Hier leyt begraven
Quyrijn Jansz van Banchen, anno 1573 gestorven in ’t LXIII sijns oud[erdoms].
Jan Jansoon van
Woert *
In ’t choor daer
leyt noch een blauwe sarck met de navolgende woorden ende wapenen:
Hier leyt begraven
Willem Jansen van Eemskerck, out-borgemeester van Leyden, anno 1592 gestorven,
aetate 66.
Anno
1545, 1 cal. decembris, magnificus vir mr. Willelmus ab Oy, consultissimus,
iuris utriusque doctor, vita defunctus est. *
Ibidem
in vitro uno vir geniculans cum hisce signis * In alio recentiori vitro cum
viri geniculantis togato habitu atrato, imagine, signa de Seventer, ab Hey
assumpta.
In templo: Dirck van Egmont, secretaris van Rijnlant * Hier …
In hoc templo vidi lapidem sepulcralem Lamberti Jacobi Brouwer, additis insigniis etiam cum galea Suietenorum.
Non procul appendet
ad parietem tabula cum hisce signis * in vitro haec signa * in tabulis * 1617,
3 octobris *
In deselve kercke waren eenige nieuwe glasen gestelt met verscheyden wapenen, in ’t eene een swart velt ende een witte pellicane etc.
p. 74
In templo divae Virgini sacro, nunc nationi Gallicae destinato, sepulcra
sunt Josephi Scaligeri et Caroli Clusii, quae alubi cum epitaphiis et signis
expressa sunt. Suspensum et hoc ad parietem spectatur *
In domo anatomica Lugduni Batavorum pendet tabula historiae VII calculorum vesicae
post mortem repertorum in corpore Johannis Hurnii, medici, instar nucis iuglandis
maioris, coloris cinericei, quilibet pendet dragmas 2 grana 2 et semigranum;
ita ut VII 14
dragmas[1] expleant
et dimidium granum.
Visitur et
ibidem ventriculus viri 47 annorum, dissecti anno 1623, 25 februarii, qui capit
stopas vini 2 et pintam.
In Pancratiano sunt
praeter supraposita epitaphia sequentia:
Anno 1519
obiit Ysabella de Paffenroy.
Anno 1476, den 11 octobris, starf jongfrou Cristina, de Coenraets van Boloys van Treslong wijf was.
Anno 1559 den XV april, starf joffrou Margrita van Boloys van Treslong, weduwe van Jacob van Norde.
p. 75
In st. Peterskerck tot Leyden staen de naevolgende teykenen, wapenen ende cartieren in de glasen.
In het eerste a capite templi *
De 2e,
3e, 4e, 5e nae het noorden erant incertis,
confusis vel nullis emblematibus aut scutis insignita.
In ’t 6e glas
staen dese wapenen *
Het sevende in ’t cruys aen den noortuytganck is groot ende schoon, bij den keyser, als ’t schijnt, gegeven, die met sijn huysse in solemni ornatu daer uuyt gedruct staen, ende onder de wapenen, cum satellito et aulico comitatu.
Het 8e, 9e ende tiende staen aen de ander sijde uutgeteyckent.
Het elfte ende
12e sunt nullis notata signis; temporis iniuria iis ablatis et
confractis.
In 13o
vitro haec supersunt signa *
In 14o
vitro historia palmarum depicta est;
15um *
16um
vitrum duos habet in toga purpurea, duos item habitu atrato; infra 2 divae ut
videtur tutelares * plura scuta fuisse credibile est, quae tamen corrupta *
In vitro 17o
historia resurrectionis Christi expressa erat; infra vero sequentium tam
virorum quam mulierum imagines spectantur *
In ‘t 18e
glas sijn de helmen uuyt ende staen de wapenen confuselick *
Aen de zuytsijde in het 21e glas opclimmende, staen dese wapenen[1] *
p. 76
* In superiori parte divi tutelares spectantur, in inferiore vero alii armati cum liberis et uxoribus.
p. 77
Aen de suytsijde van de kercke opwarts staen noch dese geschilderde glasen * Het scrift conde men qualicken ofte met geen perfectie lesen, ende daerboven stonden eenige historiën, onder de navolgende wapenen * uuyt, uuyt.
Ibidem in seeckere capelle bij het cruys,
staen dese wapenen ende beelden * daerna vier heyligen, redelicken groot *
restitué Wingarden; rode leu in ’t gout. Ita vidi quamvis abusive * als draecxkens,
gout in ’t blauw.
p. 78
Aen de noortsijde het 8e glas, daer boven mentie van is gemaect, ende in een capelle van de Lockhorsten staet, heeft de navolgende wapenen ende figuren, vooreerst boven * hiernae volcht seeckere historie.
Wit glas * wit glas * Dit was uuyt, ende scheen een man ofte het wapen van de man geweest te sijn *
In deselve kerck op ’t choor staen dese epitaphiën ende wapenen * (vide fol. 71 verso).[1]
Jonas a Bilart Wolphardi filius et Catharina Bollia Flandra *
Hier leyt begraven Floris Dircsz van den Bosch, die sterft anno xvc ende XXI op den lesten dach in mey.
In deselve kerck aen de noortsijde staen noch de navolgende glasen. *
p. 79
Een vrou als een heylige gecroont ende in ’t purper gecleet * Een heylige in ’t groen gecleet * Een heylige vrou in ’t root met een witte mantel * Een sant, geheel in ’t wit met hangende mouwen *
Dairaen volcht een glas van de Alcmaden; ut infra * ut supra.
p. 80
* In ’t voorgaende glas staen noch boven dese 4 wapenen, ende beneden dese hier uuytgedructe personagiën. In de kerck hangen noch veel verscheyde wapenen aen de muren ende pylaren van overledenen ende vooreerst in ’t choor dese:
1602, 19 oct. * 1607, 29 nov. * 1602 * 1611, sept. 26, Callisthenes tho Broocke * 1601, 28 oct. * 1602, 23 mey * 1602, 12 oct. * 1612, 12 april * 1598 * 1605, 12 mart. * 1603, 4 mart. * 1596, 25 sept.
p. 81
* Aen de pilaeren aldaer in ’t choor hangen de voorgaende mette noch volgende schilden * bis * 1606, 4 maii * 1611, 25 junii * 1603, 24 apr. * 1595, 7 jul. * 1603, 15 sept. * 1602, 2 sept. * 1602 * 1610, 28 jul. * 17 jul. 1600 * 1602, 23 oct.
Ad pilam ibidem Marnixiorum patris et filii, suspensa sunt insignia quae sequuntur, muta tamen; nec ullum viri tam bene de republica meriti, cui cum virtute prudentia, et cum eleganti ingenio seria coniuncta eruditio, monumentum aut epitaphium, praeterea superest *
Anno 1599, 28 jan. * Boven in een glas van het choor staen onder andere dese wapenen, schijnen quartieren van Boshusen *
p. 82
In het cruys van deselve kerck hangen de navolgende wapenen: (links:) Tetrode, (rechts:) Sonnevelt, Diemen * Joncker Willem van Loo, in sijn leven in de Raet van Staten, was opperscout tot Leyden *
Harman Lambdorf uuyt Lieflant * 1604, 27 dec. * een halve leu uuyt een tombe * 26 jul. 1612, Droetelin *
Anno XVc XLVIII, den V julii, sterft heer Gerrit van Lockhorst ridder *
1604, 14 nov. * voor het choor * ... sterft Johan van Lockhorst.
1602, 27 jul. * 1599 * 1598, 19 aug. *
In de kerck hangen noch de volgende borden met wapenen * 1599, 7 jan. * 1604, 2 oct. * Cornelius obiit 1599 * 1607, 27 sept.
In een glas staet noch een wapen daer in een root cruyd ofte niele in ’t gout met Van der Does.
Ad parietem templi
medii suspensa tabula * 1612 obiit 13 decembris *
p. 83
In ’t choor des selven kercks leggen verscheyde schoone sarcken, waerop
deese navolgende epitaphiën ende wapenen gehouden staen. Vooreerst op een blau sarck daer een jong man in ’t
midden gewapent staet:
(links:) Freese, Werpe,
Holtorp, Penten, (rechts:) Leer, ---, Swickel, Stoltenburch *
Onder staen de navolgende veersen:
Siste gradum, lector, coeca te appello sub umbra,
Edoceo saxum, qualia membra
premat,
Arnoldus
Frisici spesque decusque soli,
Cum coleret Musas studio fervente Batavas,
Nobilis
a proavis, nobilis a studiis,
Exactis vitae ter senis occidit annis,
Caelo
animam reddens, huic sua membra sola.
[] Hier leyt begraven Anthonis van Baerlant, geboren van der Goes,
sterft den 7 augusti 1601.
[] Monumentum pietate, doctrina, genere nobilis iuvenis Johannis van
der Hage, unici filii domini Jacobi van der Hage, d.a. Gotthem, qui pie
obdormivit in flore aetatis anno Domini MDCII, VIII cal. octobris * Expendite, o iuvenes omnes diarii […?].
Bij den inganck in ’t choor leyt een blauwe sarck sonder eenige wapenen
met dit epitaphio daerop gehouden:
D.O.M. et memoriae doctoris Gerardi Bonti, viri
cum omnium disciplinarum tum praecipue utriusque medicinae laudibus
ornatissimi, qui in florentissima Batavorum Academia, primarius medicinae
professor magna famae celebritate totos XXIV annos publice
docuit, [ib]idemque[1]
rector magnificus rectoratu simul cum vita defunctus est XV VIIbris anni MDIC, vixit annos LXII, menses VI, dies X. Coniunx et liberi
moesti posuerunt. *
Laurens Andriesz van Swaenswijck, rentmeester van het Gemeenlant van
Delftlant.
[1] Gecorrigeerd naar Kneppelhout 1864, nr. 319 (gebaseerd op Alma Ac. L., p. 123), hoewel ook andere edities ‘idemque’ hebben (Kn. noot p. 89).
p. 84
Aldaer in ’t choor leggen noch begraven de naevolgende:
Hans de Laet Aertsoon, geboren tot Antwerpen *
Hier leyt begraven Frans Reyersz van Colfschoten.
[] Hier leyt begraven Huych van Alcmade Hugenssoon, die
starft den 10 novembris anno 1591 *
Hier leyt begraven Aeltgen Hugensdochter, die Florens van Bosch wijff
was ende starft anno 1546, 4 novembris.
[] Hier leyt begraven
Ghijsbrecht van Sweten, heer tot Sweten, starft anno XVc
XLVII, den 29 december, ende joffrou Marie van Wijngarden, sijn huysfrou,
ende starft anno XVc XXV, den XVI november.
[] Hier leyt begraven joncker Adrian van Naeldwijck, banderijs genoot
heer van Naeldwijck, gerechte onder
’t carspel van Hermelen, geboren erfmaerschalck van Hollant, sterft den 23
junii 1567; ende joffrou Alijt van Ophemert, geseyt Bloemendael, jonckheer
Adrian van Naeldwijcks huysfrou, starft den 13 augusti 1593 * Sans repos *
Espoir en Dieu *
In chori medio est lapis ceruleus sculptura
fugiente, ubi titulus novus factus: J.van Sonnevelt *
Ibidem in marmore cerulei coloris:
OCtobrIs ter sena DIes et qVIna refVLget[1]
SenaqVe LeIDensI bIs sonat hora soLo *
OrbIs VbI tItan FranCIsCVs IVnIVs atra
TaCtVs peste aethrae regna beata petIt.
A.A.
Ibidem: Baersdorp * Segwart *
[1] Zonder de hoofdletters, die samen het jaartal 1603 vormen, in leesbaarder typografie: ‘Octobris ter sena dies et quina refulget, senaque Leidensi bis sonat hora solo, orbis ubi titan Franciscus Iunius, atra tactus peste, aethrae regna beata petit’. Buchelius vergiste zich, door LeI- i.p.v. LeyDensI te schrijven (zie Kneppelhout 1864, nr. 321, Alma academia p. 37), daardoor komt zijn chronogram (met 13 x I) uit op 1603. Franciscus Junius, theoloog, leefde van 1545-1602.
p. 85
In ’t choor aen den uuytganck in ’t oosten staen aen een pylaer dit
epitaphie, de gront daeroff gecoloreert als bronze:
D.O.M. * Nicolao Stochio Reclinhusio, qui amplissimi senatus Leydensis
accersitu Lugdunum Batavorum publici gymnasii rector perpetuus, annis XXXVII in scolarum administratione laudabiliter peractis, pie placideque vita
functus est anno MDCIII, sexto cal. [octobris] uxor Adeleida van Boot (fidelis et laboris)[1] socia moerens hoc monumentum posuit. Vixit annos LVIII.
[] Hier leyt begraven joncker Arnout van Duvenvoerde, in sijn leven
baillieu ende dijckgreve van Rijnlant, gerust in ’t jaer ons Heeren duisent
seshondert[2]
tien, op den 28 dach van julio * 36. *
In alio lapide chori recentiore: (links:)
Linden, Galen, (rechts:) Zuylen, Drakenborch
*
[] Hier leyt begraven Willem van Boshuysen, ridder, ende sterft in den jaere 1518 opter 16 dach mey. * Hierbij onder eenen helm het wapen van Norden een halve leu.
* Hier leyt begraven Cornelis Pietersz van Noirde, starft […]
[1] Hier wijkt Kneppelhout 1864, nr. 263 (die ook Lugduni geeft i.p. –num) nogal af, terwijl het jaartal MDXCIII moet zijn. Zie ook afb. 34.
[2] Boven ‘ses’ lijkt V te staan (dus 1510 i.p.v. 1610), vgl. Kneppelhout 1864, nr. 245.
p. 86
In de kerck voor het choor in ’t cruys nae het noorden op een blauwe sarck gehouden ende bijcans versleten:
[] Hier leyt begraven Floris van Boschusen, schiltknape van hertoge[1]
Philips, sterft in’t jaer ons Heeren MCCCC LXXIIII, den VIII dach septembris; ende joffrou Billichen, die
Floris’ wijf was, die sterft in ’t jaer ons Heeren M […]
Aldaer in ’t midden van een sarck de wapenen van Sonnevelt met deese
woorden in limbo lapidis: Hier leyt begraven Adriaen van Sonnevelt, is gerust …
Niet wijt vandaen is de sepulture van domino Hornio voor het choor *
Occidit Heurniades, medicorum Bataviae sol,
Quo
vivo, semper vivida Hygeia fuit.
Cos quantum Hippocrati, Galeno Pergama debent,
Tantum,
magne Heurni, terra Batava tibi.[2]
Vicinus lapis nulla habet insignia, sed hoc
epitaphium: D.O.M.
Hic situs est iuvenis doctissimus et clarissimus
magister Jacobus Ramsaeus Scotus,
iuris utriusque doctor, et philosophiae in academia Lugdunensi professor,
multiuga scientia eximius, varia prudentia praeditus, ad varios honoris gradus
evectus et omni vita laudabiliter acta, obiit 12 kal. junii anno MDXCIII, vixit
annos XXVIII. Lector et academia dolete.
Ad parietem ante chorum affixum est marmor cum hoc
signo et epitaphio *
D.O.M. Remberto Dodonaeo Machlin[aeo], dominorum Maximiliani II et Rudolphi II imperatorum medico et
consiliario, cuius in re astronomica, herbarum, medicinae eruditio scriptis
inclaruit. Qui iam senex in academia Lugdunensi apud Batavos, publicus
medicinae professor feliciter obiit anno MDXXXV ad VI idus martias aetatis
suae LXVIII. Rembertus Dodonaeus filius monumentum posuit.[3]
Ad aquilonarem templi partem lapis est recentior *
(links:) Foreest van
Schouwen, Bachut, (rechts:) Berckel,
Van der Gracht.
[1] I.p.v. ‘van hertoge’ leest Kneppelhout 1864, nr. 185 ‘raid ’s hertogen.’ Zie ook afb. 28.
[2] Kneppelhout 1864, nr. 193 geeft andere epigrammen, maar verwijst voor nog andere (deze niet) naar Alma Acad. L., p. 140.
[3] Gravure naar dit epitaaf in Van Meerbeeck 1841, t.o. p. 65. Buchelius noteert abus. ‘Maclin., MDXXCV’ en nog enkele kleinere afwijkingen. In het helmteken ziet Buchelius abus. een vogel. Op p. 65 omschrijft Van Meerbeeck het wapen als ‘Ecusson: d’azur á deux étoiles, d’azur en chef, et un croissant de même en pointe; Cimier: un lion naissant entre un vol éployé et adossé.’ Zie ook Kneppelhout 1864, nr. 195 en afb. 29.
p. 87
In de kerck leyt een grafstede met een blaue sarck met dit wapen * Jan
van Schulenburch.
Ibidem * Michiel Gerritsz van Coudekerck.
[] Hier leyt Hendrick van Meerenborch, van
Dordrecht *
Hier leyt begraven Foy van Broeckhoven, (die geweest sijnde)[1]
in sijn leven baillieu ende dijckgreef van Rhijnlant ende schoutet deser stadt
Leiden, gestorven is rentmeester des lants ende borgemeester deser stadt Leiden
voorseit opte XIX martii anno XVIcX, geleeft hebbende LXVIII jaeren I maent XI dagen.[2]
Op den 26 dach decembris anno 1586 is hier begraven de eerweerdige ende
hoochgeleerde heer, heer Johannes Holmannus Secundus, bij sijn leven professor
der godlicker Scrift in de schole van Leyden[3]
*
Onder Stochii epitaphie:
Tertius ut umbram (libram?) sol orbe
Concessit, Stochius fatis, celosque petivit.
Ad partem chori aquilonarem suspensa sunt signa familiaria Adriani a
Swieten, dijckgrave van Rijnlant ende curateur van de universiteyt, een wapen
in een banderolle met dese 8 wapenen * 2 febr. 1624 * 1625
[1] Erboven geschreven (met ‘in sijn’ abus. dubbel).
[2] Vgl. Kneppelhout 1864, nr. 137 (abus. ‘deser stadt beyde’) en afb. 21.
[3] Vgl. Kneppelhout 1864, nr. 318 (uit Alma Academia L., p. 16).
p. 88
Ad occidentalem templi partem in pavimento haec
epitaphia et signa spectantur:
Hier leyt begraven mr. Adrian de Proost, licentiat in beyden rechten,
gestorven … anno 1590; ende joffrou Soete van Hogelande, sijn huysfrou,
gestorven anno 1584 …, beyde van Middelborch *
In templo lapis est alius caeruleus cum hoc signo
Egidii de Huesen * In alio lapide:
Hier leyt begraven Simon Pauwelsz Bijman sterft anno
1554, den 17 septembris; ende Adriana Richartsdochter van Botlant, sijn wijff *
Ad columnam inferioris templi suspensa haec tabula,
cum rithmis male sonantibus.
[] Door Godt gewrocht,
Hebben de duven die brieven binnen Leyden gebrocht.
Willem Cornelisz van Duvenbode dit.[1]
In ’t choor st. Peters in een blauwe sarck:
D.O.M. Harmanno Roswinckel Alcmariano,
Guillielmi, ex Gertrude Steenhusia filius hoc posuit *
Et patriae fieri gloria forte meae,
In medio cursu studiorum et flore meorum[2]
Eripuit
vitam mors inopina mihi.
Nec mihi nobilitas animi neque forma iuventae
Profuit,
aut generis stemma decusque mei.
Disce meo exemplo fluxe diffidere vitae
Lector,
et huic cineri fausta precare meo.
Vixit XX annos, obiit XXIII aprilis [anno MDCX].[3]
Ibidem *
Hic situs
honoratissimus dominus Daniel van der Moelen, pietate, probitate, virtute,
doctrina instructissimus, reique publicae amantissimus, natus Antwerpiae ante
diem 23 octobris anno 1554, denatus Leydae ante diem 25 julii anno 1600[4] *
Sarcophagus hic est caeruleus, literis et signis
fere fugientibus *
In de kerck op een sarck * Heer Willem van Zijl Pietersen, priester.
[1] Het woordje ‘dit’ ontbreekt op de originele lijst van het wapenbord. Zie Kneppelhout 1864, nr. 96 en afb. 17. Zie ook Van Vloten 1853, p. 214, die leest ‘…drie brieven in stadt gebrocht’ en de naam weglaat. Het paneel hangt nog steeds in de kerk.
[2] Kneppelhout 1864, p nr. 324 (die uit Les délices p. 47 put) leest ‘dum Nestoris’ en i.p.v ‘meorum’: hier ‘iuventae,’ en verderop i.p.v. ‘fluxe’: ‘-xae.’
[3] Aangevuld uit Kneppelhout 1864, nr. 324.
[4] Vgl. Kneppelhout 1864, nr. 289.
p.
89
[]
Clara sub hoc saxo domina abbatissa celebri condita Johanna est de Does, que …
multos (hoc vitali …
ducebat)[1] in
annos, obiit 15… *
In medio faemina santimonialis habitu abbatissae.
(links:) Santenois, Auby, La Deuse,
Lunburch, (rechts:) Waechvier,
Virent, Bosch, Utenhove.[2]
*
Ad
posteritatem, Hadriano de Santenois,[3]
dicto La Deuse, domino de Manage, Hannoniensi, veteri et illustri familia nato,
viro singulari probitate, eruditione atque eximia virtute et spectatissima fide
praedito, qui cum praefectura Vinendalensi sponte se abdicasset, pacis ac
quietis amantissimus, patria intestinis motubus laborante deserta, Lugdunum
Batavorum cum familia commigravit; ubi postea quam exiguo temporis spatio
transacto, in morbum incidisset, acutissima continuaque febri contracta,
vicesima tandem die IV
kalendis octobris spe ac fiducia erga Deum indubitatissima confisus,
amantissimae coniugis suae suorumque ac bonorum virorum desiderio subtractus,
pie placideque in Christo requiescit. Cura parentum filius postremum maestus
posuit V kal.
augusti MDLXXIX,
vixit annos L.
In ’t
choor op een sarck * Hier leyt begraven Hendrick van der Does Jacobsen, die
sterft anno 1523.
Anno 1121 templum Leidense
consecratum in honorem Dei et sanctorum Petri ac Pauli, apostolorum, sub
Godebaldo, 24o episcopo Traiectensi.
Dese kerck word geregiert
bij de commanduriën behorende ten Duytschen huys tot Utrecht.
De commanduren sijn
deese:
Peter anno
1231
Andreas
1304
Dirck
Wolff 1325
Bernart
1350
Florens
1357
Jacob
1366
Dirck van den Rijn
1370
Hendrick van Tiel
1375
Jan van Zeelant
1382
Willem Terning 1395 sterft
tot Schoonhoven anno 1420
Dirck van Renen den
2e sterft tot Utrecht anno 1423 overgedragen hebbende sijn
commandurie
Simon van Naeldwijck die
anno 1449 gestorven is
Adriaen van Foreest sterft
1453
(Vinde dese 2 in br[ief] de
anno 1454, liber ceruleus A 121, met hare segelen, quo tempore erant in vivis
subliniati ambo)[4]
Jacob van Woert obiit
1473
Albert van Baren sterft anno
1504
Joris Florisz van Maeslant,
naedat hij anno 1525 opgedragen hadde, sterft anno 1536
Albrecht Snellaert sterft
anno 1546.[5]
[1] Kneppelhout 1864, 310 (die uit Les délices p. 48 put), leest ‘honestam vitam et castam’. Zie ook afb. 37.
[2] Kneppelhout 1864, nr. 62 leest ‘Van Utenhove, Vaghevier, Varent, Bosch’ (zie ook afb. nr. 8).
[3] Kneppelhout 1864, nr. 62 leest Sainctienoys, in de volgende regel ‘pietate’ i.p.v. ‘probitate,’ en verderop ‘id. augusti’ (13 aug.) i.p.v. ‘V kal. aug.’ (28 juli).
[4] In marge.
[5] Hieronder als custode: Aernt.
p. 90
Aernt Dircxsz Bockenberch van der Goude anno 1592.
Joncker Willem Mulart, die anno 1599 resigneerden
Joncker Jasper van Linden, die na werden
lantcommanduer, ende sterf 27 meert 1620
*
(Siet liber ceruleus A 121) [1] * 1616, 6 julii, Burchstorff *
In lapide caeruleo satis magno haec sine literis
signa spectantur *
In alio similis col[legii?] * in choro suspensa tabula
* 1616 *
In Petroniano hoc templo ad septentrionem, ubi olim
oratorium familiae Lockhorstianae, suspensa nuper ad parietem insignia abbatissae
de Reinsburg, ibidem sepultae *
Ad latus sinistrum. Ibidem in choro suspensa sequentia
signa: Anno 1614, 14 maii * Ibidem: Anno 1614, 22 junii * Ibidem in tabella:
1617, 6 oct. * (videndum).[2]
p. 91
Non procul a suggestu templi est ad columnam, ex aere
epitaphium Bockenbergii a P. S[criverius]
Quid fati invidiam queror
Aut multis moror hospitem
Nomen nobile est, si loquar,
Et[1] paucis omnia dixero:
Bockenbergius hic iacet. *
Petro Bockenbergio, historiographo Hollandiae,
Zeelandiae etc., piae coniugis officiosus in maritum dolor monumentum posuit.
Natus Goudae anno MDXLVIII, denatus Leidae anno MDC
XVII, januarii die XVI, annum vitae LXVIII egressus.
Ad sinistrum chori introitum sepulcrum est domini
Beckerii cum epitaphio in atro marmore Lydio aureis literis.
D.O.M.S. * et aeternae memoriae Andreae Bachaerii, Poperingani Flandri, qui cum
artis medicae peritia inter primos aetatis suae censeretur, eamque principibus XXXIII, comitibus XIII raro exemplo
approbasset, Lugdunumque Batavorum, vitae, aulae, honorum satur secessit, annos
LXX nactus, Deo et naturae ibidem concessit,
pridie kal. decembris, anno MDCXVI.[2]
Coniugi
optimo, optimo patri, uxor liberique hoc monumentum poni curaverunt.
Ibidem[3] *
In choro ad
columnam pendent insignia cum militari sago Johannis de Naeldwijck, non ita
nuper defuncti, ex postremis eius fam[iliae].
Ibidem et
dominae de Mathenesse, quae ex familia Culemburgana *
In eodem choro suspensa sunt duo Silesiorum
baronum signa * 1621.
In de kerck leyt een sarck met het wapen van Pinsen, als aen de
tegensijde met dese woorden: Hier leyt begraven joffrou Maria van Bombergen,
huysfrou van Jacob van Pinsen van Steenhusen, gestorven den III augusti 1618.
[1] ‘Et’ niet in Kneppelhout 1864, nr. 153, zie ook afb. 18.
[2] Correcties naar Kneppelhout 1864, nr. 157; zie ook afb. 26.
[3] Naast wapen: b[lau].
p. 92
In
sacello Lockhorstianorum iuxta signa praefectae Reinsburgicae alia iam
nuper appensa sunt succedentis prefectae ex eadem familia, ut hic disposita
spectantur:
(links:) Berchem,
Schoonhoven, Hincart, Cotereau, (rechts:)
Ruven, Cats, Cruningen, Van Buttingen *
Ibidem in choro pendent * 1622
(links:) Mathenes, Duvenvord,
Assendelft, Nortwijck, (rechts:)
Culemborch, Alcmade, Brienen, Sweten * 1622
Claes Willemsoon Warmont set een leuw, ende sijn huysfrou de ruyten
gequart op een sarc in de kercke.
In
Petreiano sequentia ibidem pendent signa: Santhorst * 1622, 7
octobris * In ’t choor:
In ’t jaer 1622, den X novembris ... heer, heer Hans
Sigismund, friher van Herberstein auf Cuttenhauss etc., im Godtt verstorben *
Dietristein.
De leste vrou van Rensborch heeft nu niet wijt van (de) dit blat,
bovengestelt, van marmer een epitaphe, daerin noch deselve wapenen gesien
worden met dese woorden:
Non est mortua sed dormit. Matheus IX,
24. Hieronder leyt[1] vrou
Anna van Berchem heer Jacobs dochter, in haer leven vrou van Rijnsborch,
gestorven den XIV augusti MDCXX.
Sarc op ’t choor 5 wapen.
Hier leyt begraven Jan Harmansz Schuyrinck van Utrecht, gestorven den 1
maii anno 1603.
[1] Volgens Kneppelhout 1864, nr. 12 stond hier ‘slaept,’ wat heel uitzonderlijk is op een zerk, maar overeenkomt met het motto uit de bijbel. Zie ook afb. 5.
p. 93
Het weeshuys tot Leyden is voor
weynich jaeren seer politelicken met grote netticheyt opgebout, alwaer in de
nieuwe glasen onder andere deese wapenen staen geset *
Anno MIIIIcLXI, op st. Thonisavont, storf
joncfrou Katarina van Diemen, huysfrou van Gijsbert van Zweeten, begraven in
st. Peterskerck tot Leiden.
Het wapen sijn de boyen ende balck van sable en camp d’ or.
Anno MIIIIcLVI, den 19 dach decembris,
starf Gijsbert van Zwieten Baudewijnssoon, hier begraven.
De reste en hebbe ick niet uuytgeteyckent.
Tot Nijenborch voor sijn door hangt dit wapen van sijn huysfrou, die
weleer een weesmeisken binnen Utrecht geweest hadde * 1619
Et in aedibus in quibus dominus de Scagen habitare
solebat, prope pontem Nonnarum, pendent haec muliebria insignia, hic expressa,
dominae de Duvenvoirde * 1622 * (swart boven)[1]
In aede Petreiana Leidae vidi anno 1626.
Op h[et Papen]grafken staet een gasthuys ofte oudeluydenwoninge, Sion genaempt,
gefondeert van Hugo van Sweten ende Lutgard van Bosshusen, sijn huysfrou, ut probat
inscriptio ante ingressum posita, ubi vir togatus depictus geniculans cum
muliere, cum signis utriusque gentilitiis et hisce verbis: Jonckheer Hugo van
Sweten met sijn huysfrou, joncfrou Lutgard van Boshusen, fondateur van Syon,
anno 1480. Daer staen bij noch de naemen van eenige die daertoe geholpen hebben,
ende op diverse tijden ’tselve huys gedoteert.
Tot den dijckgreef van Rijnlant, heer Adriaen van Sweeten, staet in de sale een lange memorietafel, verciert met verscheyde personen, knielende, de mannen gewapent ende de vrouwen in haere feestclederen, met de wapenen boven haer hoofden, met dese inscriptiën[2] onder andere:
(2) Anno MVcLII, voor kersavont, heeft
jonckfrou Johanna van Sweten, dochter van heer Adriaen van Sweten, ridder, doen
vernieuwen dit tafereel, want het van ouderdom vergaen was, sij starf anno MVc,
den […]
(3) Anno MIIIIcLXXXV, den II
dach novembris, starf vrou Otto van Egmont, huysfrou heer Adriaens van Sweten,
ridder, hier begraven bij heer Adriaen van Zweeten, haren man.
(4) Anno MIIIIcLXXXVI, den lesten dach
augusti, starf heer Adriaen van Zweeten, ridder, Jansz, heer van Opmeer, van
der Lier ende Zoutveen, ende is hier begraven bij sijne ouders voor ’t hoge
outaer.
(6) Anno MIIIIc 85, den XIII dach meert, starf Jan van Zweeten, hier begraven bij Boudewijn van
Zweten, sijn vader.
(5) Anno MIIIIcXLII, den XXIII dach novembris, starf joffrou Katarina van Abeel, huysfrou van Jan van
Zweeten, begraven tot Leiden in st. Peterskerck.
[1] Naast een wapen.
[2] Vgl. de transcripties van de memorietafel zelf, in Catalogus Lakenhal 1983, p. 5.
p. 94
Vestalium olim fuit templum,
quod nunc scola Academiae Batavicae,
ubi ius et leges docentur, quo in loco adhoc quaedam sepulcra et epitaphia
videntur ac leguntur in pavimento, quae hic expressa sunt.
[] Hier leyt begraven Jacob
van Montfoort Florisz ende sterf anno 1554, den 17 meye, ende joffrou Dirck
Boelen dochter, Jacobs van Montfoort huysfrou was, sterft 1566, 6 meert[1]
*
Hier leyt begraven Gijsbert
van der Bockhorst (ende starf anno XVcXXXV, den XVI dach in
novembri);[2]
ende joffrou Maria (huysfrou was van Gijsbert van Bockhorst, ende starf anno
XVcXLIX, den XVIII dach decembris).[3]
In alio lapide ceruleo * in alio: Hier leyt begraven Aernt Gerritsoon, anno 1530 gestorven * het cruys van 12 ruyten.
Hier leyt begraven mr.
Philips Codde,[4]
doctor seer vermaert in de medicinen, die sterf op st. Bartolomeusavent in ’t
jaer ons Heere MCCCC LXXX, bidt voor de siel (1459,
register 140).[5]
[] Hier is begraven Pieter
Dircksoon van Voorscoten; ende Barbara sijn wijf was. Broeder Jan van Scerpenisse, anno 1501, den 20 junii
gestorven.
[] Hier leyt begraven Pieter Paeds, starf
anno XVc
ende
VIII,
den XI dach in augusto; ende Marry
Pietersdochter, Pieter Paeds’ wijf, die starf anno XVcXIX, den V dach septembris *
Paeds.
[1] Transcriptie en afb. in Moerman 1978, p. 72-73.
[2] In de marge.
[3] In de marge.
[4] Een verwijzingsteken geeft aan dat de wapens bovenaan de bladzijde, hier horen te staan.
[5] In de marge.
p. 95
[] Anno 1529, den 5 octobris
sterf Floris van Adrichem; ende joffrou Maria, sijn wijf, [anno] 1527.
Anno 1555, den 27 augusti sterf joffrou Magdalena van Hottinga, Jan van
Adrichem wijf; anno 1572, den 13 februarii, sterft Jan van Adrichem.
Anno 1551, 27 februarii obiit magister Johannes ab
Adrichem, iuris utriusque licenciatus, divi Pancratii Leydensis decanus * Vive,
memor loeti, cinis, umbra et mortis imago. * Es quod eram, fies quod
sum, i nunc, fide iuventae.[1]
In lapide caeruleo, quem ante paucos annos hinc amovit
dominus de Mathenesse, erant haec Alcmadiorum signa; in limbo vero legebantur
sequentia verba Teutonica: Hier leyt begraven heer Willem van Alcmade, ridder,
raet mijns genadige heer[2] … *
Ante scolas publicas magnas sive universitatis
silicibus stratis circulus factus, in quo legitur ‘Caelo musa beat’ et ‘Usui et
ambulationi studiosorum. Curatores et consules F. I. anno MoDXC.’ In collegio
theologico inscriptum est Graeca ‘Gymnase seauton pros eusebeian.’
[1] Een nauwkeurige tekening van deze steen is gemaakt door P.J. Mulder. Het origineel bevindt zich in een map met tekeningen van grafzerken uit de St. Pancraskerk, door Mulder, in het Gemeentearchief van Leiden.
[2] Kneppelhout 1864, nr. 316 mist ‘ridder’ enz., maar leest wel ‘sesten dach in januario.’ Willem overleed in 1473.
p. 96
Buyten Leyden leggen de
volgende castelen:
Does, Raephorst, Sweten,
Poelgeest, Warmont, Oudt-Teylingen, nu Lockhorst genaemt, Wijngarden,
Duvenvoirde, Sandthorst, Abspoel, Zuyck, Cronestein, Endegeest, Lips,
Bouckhorst,
Ende de navolgende al
verdestrueert ende vergaen:
Stoop, Roucoop bij Voorschoten, Rosenburch, Waert tot Leyerdorp, Zijlhoff, Alckemade, Paddenpoel, Bosshusen, Rodenburch, het huys te Keubel, domus Corbulonis, nam secundum opinionem quorundam, de oude Vliet, pars fuit fossae Corbulonis. Merenburch, Berendrecht, het huys ter Mije, Torenvliet, Sonnevelt ontrent Valckenborch, Wede, Teylingen tot Sassenheim.
Leyden, met de derde vergrotinge, de grachten ende wallen daerinne gerekent, groot 130 Rijnlantse mergen, ende de vierde vergrotinge, anno 1610 begonnen, beloopt tot 40 mergen.
Anno 1512, in de meert, is
den toorn van st. Peters kerck tot Leyden gevallen, als die 300 jaeren gestaen
hadde.
Cum ante biennium fere scola
academica Lugdunensis fere tota conflagrasset, eadem restaurata, hoc epigrammate
in lapide Lydio deauratis literis notisque ornata
spectatur:
Memoriae
posteritatis[1]
Aedem
istam in quam anno MDLXXXI
curatores
Academiae
et consules huius urbis publicas acroases
transferri
voluerunt, quamque verae sapientiae et
liberalibus
docentium et discentium exercitiis
atque
honoribus dedicarunt, postquam exorta
repente
flammae violentia III eidus novembris anno
MDCXVI
tectum eius, trabes,[2]
cathedras subsel-
liaque
foede absumsisset, eam ex decreto Illustrium ac
Praepotentium
Hollandiae et West-Frisiae Ordinum in hunc
modum
magnifice restauratam publicis divinarum
atque
humanarum rerum disciplinis consecrarunt,
Adrianus
a Mathenes, dominus in Mathenes, Opmeer [etc.],
Cornelis van der Mijle,
dominus in Mijle et Dubbeldam, academiae curatores
Franciscus
Cornelii Torenvlietius,
Laurentius
Hugonis Gaalius,
Petrus
Arnoldi[3]
Deymannus,
Theodorus
Gerardi Hogevenius, consules Reipublicae Lugduno-Bataviae
Anno
MDCXVIII
kal. junii
Ek
mousan agathon kleos.
Siet fol.
71.
[1] Het volgende opschrift staat ook in Van Mieris 1770, p. 545, en Schotel 1875, p. 55, met onbelangrijke verschillen.
[2] Hs.: trabeis.
[3] Van Mieris 1770 en Schotel 1875: ‘Petrus Arnoldus.’
p. 97
In Den Hage hebbe ick
verscheyde soo epitaphiën als wapenen ende quartieren van geslachten gevonden
anno 1610.
Ende in de Groote Kercke de naevolgende:
In ’t choor hangen de wapenen van de heeren van de Orde[1]
des Gulden Vlies, aldaer gecelebreert anno 1456 bij hertoghe Philips van
Bourgoigne. Aen de rechtersijde:
Très excellent prince * don Alphonse, roy d’
Arragon et Sicille
Messire Hues de Lannoy, seigneur de Santes *
trespassé
Messire Anthoine * de Croy, seigneur de Renty
[Messire * Bodoin de Lannoy, dit la Bayghe,
seigneur de Molembeis][2]
Messire Johan * de Croy, seigneur de Thou sur
Marne
Messire Jehan * seigneur de Créquy et de Canaples
Messire Jean * de Melun, seigneur d’ Antoing
Messire Mathieu de Foix, conte de Cominges *
trespassé
Messire Jaques de Lalein, seigneur de Bignicourt *
trespassé
Messire Charles * de Bourgoigne, conte de Charlois
Messire Jean, * seigneur de Ber d’ Auxy
Monsieur Jean, duc * de Clèves, conte de Marche
Messire Reinolt * seigneur de Bredenrode et Viane
Jean de Neufchastel, * seigneur de Montagu
1456 * Aen de andere sijde, wesende de rechter, in ’t ingaen, ofte de
lincker van ’t choor affgaende, hangen de navolgende:
1 * Messire Guibert de Lannoy, seigneur de
Willerval et de Tronchiennes
2 * Messire Lombert, seigneur de Massimines
3 * Messire Pierre de Beffremont, seigneur de
Charny
4 * Messire Simon de Lalein, prisonier
5 * Messire Jean de Vergy, seigneur de Fowans et
Vigmain
6 * Messire Jean, bastard de Luxenbourg, seigneur
de Haubardyn
7 * Messire Thibaut, seigneur de Neufchastel
8 Monsieur Charles, duc d’ Orléans
9 Messire Baudowin de Noyelle[3]
[1] Hs.: ‘de d’ orde’.
[2] In 19e eeuws handschrift.
[3] Snouckaert 1890 geeft enkele van Buchelius afwijkende lezingen: voor Thou sur Marne: Tour …; Bignicourt: Montagu; Charlois: Charollois; Ber d’Auxy: Berdam; Fowans et Vigmain: Touvans & Vigmary; Haubardyn: Haubourdin; Baudowin: Badot.
p. 98
8 * 9 *
10 * Messire Jehan, seigneur de Lannoy
11 * Messire Henry de Borselle, seigneur de la
Vere, trespassé
12 * Messire Drieu, seigneur de Humières
* Messiere Johan de Gevarre, conte d’ Avennes
* Messire Philippe, seigneur de Ternant et de la
Motte
* Messire Vranck de Borselle, conte d’ Ostervant
1, 4, 5, 6
Ibidem staen in de glasen de wapenen van den prince
van Oraignen, René, genaempt van Chalon ende vrouwe Anna van Lothringen, sijn
huysfrou.
Naest het choor an de hoge sijde:
1. Nassau, Heynsberg, Hessen, Katzenelnbogen *
2. Oraignen, Brittaniën, Luxenbourg, Beaufremont *
3. Loraine, R. de Sicil., Gelre, Bourbon *
Uxoris haec 4 sunt, ut et sequentia.
Bourbon, Bouloigne, Gonzaga, Orléans *
Sij beyden sitten knielende, hij in sijn harnasch.
Ibidem Marchio Montis super Zomam fluviolum
geniculatur armatus, cui adstat Gregorius pontifex, tutelaris; insignia, vero
quae ibidem posita haec sunt * anno 1544.
Pendent in aula Basilicae senatus vexilla, hostibus
erepta 152...
p. 99
Ad parietem in choro pendebant haec signa simul in
tabula expressa *
In templo quoque haec insignia spectabantur *
Ad parietem praeterea pendebant tabulae infinitae *
noch dese cartieren * dubito an Metkercken * 1614 * ibidem * 1614 * ibidem in
una tabula *
Hier leyt begraven Willem van der Goes.
Hier leyt begraven Luytgart Sandelijn, weduwe van mr. Rombout
Steynemolen; si sterft anno XVcLVII *
Hier leyt begraven mr. Jan van Banchem, in sijn leven president van den Hogen Rade in Hollant, ende sterft den 29 novembris des jaers MDCI.
Ibidem nae de westsijde op een blauwen sarck:
[] Hier leyt begraven meester Cornelis de Jonge, eerste raet ordinaris,
ende na rekenmeester van Hollant was, die starf anno 1504, den derden in marte;
ende joffrou
Mechtelt van der Merwede, sijn huysfrou, starf anno XVc *
Ibidem prope turrim, ubi insignia Weitziorum
posita, est monumentum ex marmore atro et candido, imaginibus vacuo, quod a
Petro Persinio, ut videtur, in honorem soceri et socrus conditum.
p. 100
D.O.M. * (in de marge: r[ood?]; alias nigra).
Praestantissimo iurisconsulto rebusque civilibus tractandis
exercitatissimo viro domino Quintino Weitsen, domino in Brandwijck, regio in
Haga Comitis consiliario ordinario, charissima coniunx liberique cum lachrimis
posuere. Obiit anno MDLXV, idibus aprilis, aetatis suae XLVII.
Obiit domicella Adriana de Persijn, domini in Brandwijck vidua
integerrima, anno MDLXXX, VI idibus novembris, hic tumulata.
Obiit domicella Maria Weitsen, Petri Persinii uxor charissima, anno MDLXXIIII, pridie kal. sextili, hoc condita tumulo.[1]
Non procul ab hoc loco lapis est sarcophagus
ceruleus cum verbis et signis sequentibus:
[] Hier leyt begraven Thiman Conincks van
Harderwijck Gerritz, ende starf anno 1541, den derden januarii, ende joffrou
Agatha van der Wiel Jacobsdochter, sijn huysfrou was, ende starf anno 1574, den
27 januarii * Ende joffrou Maria Thimas, haer beyder dochter, huysfrou was van
mr. Joost van Rijswijck, ende starf anno XVcLIX, den XVI julii *
Ibidem insignia suspensa *
In een glas aen het westende naer het noorden staet een glas van de
Pinsen’s gegeven, daer hij knielende in eenen swarten tabbert, met bont
gevoedert, is sittende, hebbende paersche mouwen ende een root wambuys, onder
wien deese wapenen *
De vrou daertegens, meede knielende met een swarten gebonten tabbert gecleet, den rock root ende de mouwen blau, eenen sterten doeck op ’t hooft ende een swarte fluwelen cornet daervoor; onder staen dese wapenen *
Hanneman * 1612 *
In ambitu chori ad parietem, tabula pendet hisce
conscripta literis:
Hic Welii recumbant perchari coniugis ossa,
Spiritus
ast coelo gaudet in empyreo.
Iacet et hic obiit XII cal. iulii Cristina de Wees. [2]
[1] Bloys Z-H 2, p. 26 nr. 84, ‘MDLXXXVI Id nov.’
[2] Bloys Z-H 2, p. 31 nr. 117, ‘Wesii … perchare, cal. Jul. C.H. de Wees a 1600’. Het distichon is als tijdvers weergegeven
p.
101
In
pavimenti lapide caeruleo *
Hic
requiescit amplissimus vir Georgius Gilipinus, serenissimus Angliae reginae
Elisabethae concilio status Ordinum Foederatorum Belgii consiliarius, obiit 14
septembris anno MDCII
aetatis LVIo
*
Ci
gist messire Paul Chovart, chevalier, seigneur de Busanval et de Grand Champ et
de la Grange aux Roys, conseillier du roy très chrétien en son conseil d’estat,
et gentilhomme ordinaire de sa chambre, ambassadeur ordinaire pour sa majesté,
vers messieurs les états
Généraulx des Provinces Unies du Pais-Bas, lequel est mort à La Haye, le dernier
jour d’ august mil sis cents sept.
[1]
Ad
parietem pendent * 1611 * 1605 (ruyte)
In
choro *
Hier
leyt begraven Jacob Willemsz van der Mije, eerste burgemeester was van Den Hage,
ende sterft in ’t jaer ons Heeren XVc,
den XXI
mey.
[] Hier leyt begraven mr. Sebastiaen van
Loozen, in sijn leven raet ordinaris in den Hogen Rade in Hollant, ende sterft
in ’t jaer ons Heren MVcXCVII,
den XIII
dage aprilis.
Ende joffrou Angela van
Werenstein, die huysfrou was van den voornoemde mr. Sebastiaen van Loozen * anno
1597, 3 april gestorven.
Hier [leyt] begraven joffrou
Johanna van Looze, de voornoemde mr. Sebastiaen Looze enige dochter, huysfrou
was van den raetsheer mr. Adrian de Jong. [2]
Ibidem in
tabula:
Kniphausen, Elteren, Rennenberch, Bronckhorst * 1613 (naast Elteren in de marge: Bourgondiën niet/met Bourbon).
[1] Bloys ZH 2, p. 9 nr. 6; afb. In Ned. Leeuw 1902, k. 182.
[2] Bloys ZH 2, p. 30 nr. 114, leest niet ‘in den Hogen Rade … XIII dage aprilis … Angela van Werenstein’, maar ‘in den Hove … 24 april … Johanna van Valckenstein’.
p. 102
Aen de noortsijde van het choor staet een capelle van den grave van Hoochstraten, met een seer schoon glas, verciert met sekere historie, aen de een sijde naest het hooft van ’t choor sidt den grave op sijn knijen, gewapent, [in] sijn wapenrock, daerover hangende eenen purperen tabbert met bont gevoedert, daerover hangt het collier van ’t Gulden Vlies, achter hem staet sijn patroon, st. Pauwels, in ’t swart gecleet, met sijn sweert in de hant, ende onder deese wapenen *
Aen de ander sijde van het glas sit de gravinne van Hoochstraten
knielende, (sij was uuyt de familie van Cuylemborch) gecleet met een groene
rock, daerboven enen mantel van purper met bont gevoyert over hangt, haer
patronesse schijnt te wesen st. Elisabeth; onder staen deese wapenen *
In seeckere capelle van Assendelft staen de navolgende wapenen
in de glasen *
Op een blauwe sarck aen de westnoortsijde van
de kerck:
(links:) De Preis, Boubals,
Sarts, Alsteren, (rechts:)
Valckenstein, d’ Edell, Coubel, Boot *
Hier leyt begraven joncheer Willem de Preis, geseit Bercho[ut], heer van Neufmenil, in sijn leven governeur
van het vorstendom Oraigniën, hooft van den chrijsraet der Vereenichde
Nederlanden, ritmeester, ende sterf alhier in Den Hage
den V augustus 1596; ende vrou Geertruit van Valckenstein,
sijn huysfrou, sterf den 17 novembris anno 1604.
1612. In dese kerck hangen mede de wapenen van Duyck met sijn eerste
wijfs, wesende een goude leu in geule; hij voerden 3
swarte dukerkens in ’t gout.
p.
103
Aldaer
staen dese wapenen *
Janus
Dousa Jani filius hic cubat, qui vixit annos XXV,
menses IX,
dies IV.
[1]
*
Noch
op een sarck:
Hier leyt begraven joncker
Adam van der Duyn, heer van Zaenen, in sijn leven hoochhemeraed van Rijnlant,
ende sterft den 20 julii in den jaere ons Heeren MDCII, oudt LXIIII
jaeren.
Hier leyt begraven joncker
Timan van der Duyn, heer van Zaenen, desselven enigen achtergelaten soon, die
sterft ongehuit, den 1 novembris den jaere MDCIII, out XXVI jaeren. Godt geve haer het
ewige leven. [2]
*
Epitaphium praesidis Van der
Mijlen. H.S.E.
Vir nobilis et clarissimus
Hadrianus Mijlius Arnoldi filius Dordracenus, iuris scientia et titulo eximius,
varia prudentia praeditus, et ad varias dignitates evectus, iisque cum sua laude
et bono publico functus, consiliarius in Curia Bataviae et in ea denique
praeses. Vigilans,
incorruptus et verus iustitiae antistes, qui, omni vita laudabiliter [per]acta,
subito obiit XVI kal.
julii anno Christi MDXC,
vixit annos LII.
Lector
et patria, dolete. [3]
In deselve kerck is een
sepulture van mr. Quintijn Weitsten, heer van Brandwijc, wiens wijff schijnt
Parsijn te wesen, sijn wapen hangt daer aldus: *
Ad
templi parietes pendent sequentia signa * ibidem * noch * ad parietem
*
[1] Bloys ZH 2, p. 26 nr. 89, ‘ob.
MDXCVII’..
[2] Bloys ZH 2, p. 27 nr. 93, niet 20 maar ‘XXII juli’.
[3] Bloys ZH 2, p. 30 nr. 113, leest ‘peracta … MDXCVI (1596) Kal. Julii’.
p. 104
Beginnende van de westsijde opwarts de noortsijde lancx * 1614 * 1615
Ruychrock van der Werff metten helm 1594. Noch in de muer een steen
gehouden mette selve wapenen utrimque genii alati * 1592, 1604, 1595, 1593,
1610, 1599, 1606, 1605, 1603.
Van der Noot met Van der Maren gequartiert boven rode staken in ’t silver, onder blau met een helm * alleen 1610 * 1609,
1606, 1604, * 1601 gequart ende Boshusen helm * 1612, 1614 *
Het wapen als Boshusen, alleen anno 1613; Verduin metten helm 1610;
Jong metten helm daerop vleugelen als ’t wapen, obiit
7 junii 1606.
p. 105
In ’t choor hangen de volgende wapenen:
(links:) Coenders,
Schaephers, Tamminga, Ripperda, (rechts:)
Entens, Ompteda, Entens, Uyterwijc * alibi sic.
Gilpin, ibidem * Torre met den helm ende sijn
teeckenen * ibidem in tabulis *1610, 1606, 1612.
In de kerck op taferelen * 1609 * ibidem *
1612 * ibidem * 1603, 1615, 1603, 1613, 1605, 1605 *
Boshusen noch metten helm ende de quartieren
aen de wedersijden gestelt bij de ruyt alleen, anno 1600 * ibidem * 1603 *
p. 106
In tabula 2
In lapide sarcophago pavimenti *
Hier leyt begraven de eedele erentfeste jonckheer Philips de la Torre,
in sijn leven heer van Valckenisse, ende sterft den 6 augusti...
In tabula * 1605
Ibidem: Kaisenbroot *1612 * 1593 * Ante aedes quasdam
* In templo * 1610
In tabula *
In choro lapis est caeruleus cum hac inscriptione:
D.O.M.
Nobilissima et lepidissima puella Evertien Coenders ab
Helpen, nobilissimorum coniugum Abels Coenders et Teebkae[1]
Entens filia, anno MDCIIII,
die XI
augusti, Groningae nata, ac anno MDCXIII, X decembris, Hagae Comitis
denata, melioremque in vitam ex vita hac aerumnosa translata, curantibus
moestissimis parentibus exuvias suas, expectantes gloriosam resurrectionem, sub
hoc saxo posuit. [2]
Infra sunt sculpta signa Condertiorum, supra posita.
Ibidem in tabula * 1618, 1605, 1619, 1610.
p. 107
1614, 1616, 1600 * in tabulis utsupra * 1610 * lampes
au bande * in alia * in aliis * 1617, 1617, 1616, 1612, 1603, 1616, 1616, 1612,
Houyn, 1618, Kinscoten *
In oratorio Assendelfiorum tabula hec habet signa *
In ambitu chori supremo lapis est
caeruleus cum hac inscriptione:
Hier leyt begraven Esgen Wouter Boudries dochter, Adams van Muylwijck
Willemsoons huysfrou, starf * den tweden octobris anno XVcXC
In een glas de Hollantse steden:
Dort, Haerlem, Leiden, Goude, Rotterdam, Alcmaer, Amsterdam, Delft,
Gorcum, Enckhusen, Hoorn, Woerden, Vlaerdingen, Briel, Geertrudenberg, Heusden
* >
p. 108
> Schoonhoven,[1]
Schiedam, Goerede *
In
’t choor in lapide caeruleo *
Hier leit begraven jonker
Artus van Brederode, raetsheer in den Hove van Hollant, natuerlike soon van heer
Reinolt, heer tot Brederode, vriheer tot Vianen, borchgreve t’ Utrecht, baron
van Hemericourt, Ameide etc., ridder van der oirde van het Gulde Vlies, starf
opten XX octobris anno MDXCII.
[] Hier leit begraven Pieter
Hanneman, in sijn leven commissaris van de Commissie van de Rekeninge in
Hollant; ende Katarina Jansdochter, sijn huysfrou, met heurlieder kinderen.
Pieter
Hanneman starf den 28 junii anno ’25, ende sijn huysfrou den 9 januarii anno
’45.
Maria
Hanneman, haer dochter, den 5 julii anno ’46
Cornelia
Hanneman, haer dochter, den 11 januarii 1553 stilo communi. [2] *
1619,
1611, 1619[3]
*
*
Hier leit begraven joncfrou Anna de
Rechtere, huisfrou was van Adrian Duyck, die starf den 25 novembris anno
MVcXCV.
*
Viro clarissimo Johanni Santeno, amplissimis functo honoribus, postremo summi
apud Batavos auditorii senatori, anno Christi MDCIX, suo autem XLII, die
octobris XXVI, ad meliorem vitam migravit cum grave sui desiderium reliquisset,
uxor et liberi posuere. [4]
* 2, 3,
1, 4.
In swart marber met gulden
letteren (choor): D.O.M.
Cornelius Nobelaer toparcha
in Grisoirt et Anna van der Wiele, coniuges, hoc sibi suisque monumentum
fecerunt[5]
*
Ibidem in sarcophago:
Sepulcrum Isabellae de
Jonge, uxoris Hippoliti Persini, praesidis.[6]
*
Ibidem
*
Hier leggen begraven Reinier
van der Does, in sijn leven meester van den Rekencamer van Hollant, die
gestorven es den 2 februarii anno MDXCVII; ende joffrou Maria Ruychrock van de
Werve, sijn huysfrou, overleden den 28 junii anno 1612.
[1] Uitgewist: Vlissingen. De Riemer I p. 284 (en Bloys p. 38-39) vermelden nog veertien namen.
[2] Bloys ZH 2, p. 38 nr. 5, niet commissie … Katarina Jansdochter … 28 junii ... anno '46’, maar ‘camer … Katarina van Warn Jansdochter … 28 july ... anno 1516’
[3] Bij de schilden: o[ker], si[nopel], s[wart], b[lau]?
[4] Bloys ZH 2, p. 9 nr. 7, leest ‘migrans’.
[5] Anno 1617, zie De Riemer I p. 295; Bloys ZH 2, p. 8 nr. 4.
[6] Bloys ZH 2, p. 22 nr. 65.
p. 109
à La Haye
dans la chapelle estoit sur métal
cest epitaphe depuis démolie:
Cy gist le
corps de noble dame, femme de Brimeu, seulle fille de monsieur de Brimeu, dame
et hérétière dudit lieu de Brimeu, de Saint Maxentie, de Huxy, en son temps
femme et espouse de monsieur Jean, seigneur de Lannoy, de Reume, de Bossut sur
Escaut, lieutenant général de monsieur le duc de Bourgoigne en ses païs de
Hollande, Zélande, Frise, governeur de Lille, Douay et Orchyes, capitaine de
Gorchem, morut le 27 de juin 1469. Plaise Dieu dévotement prier pour son âme.
Ibidem sepulcrum est ducis Alberti Bavari et eius
filiae, dominae Jacobae, epitaphia, similiter leguntur rithmica, vernacula
lingua conscripta, reliquorum comitum marchionis item Montis ad Zomam.
In tabula vero suspensa ad parietem * Ibidem:
Hic sepulta est illustrissima domina, domina
Jacoba, ducissa in Bavaria, Hollandia, Zelandia et Frisia, quae obiit anno
Domini MoCCCCoXXXVIo,
IX die octobris. Ora pro ea.
Et fugientibus litteris:
Hic requiescunt ossa Wilhelmi Quarti, comitis
Hannoniae ... interfecti apud Staveram, in festo Cosmae et Damiani. (Vide
Barlandum).
Albertus, dux Bavariae, comes Hannoniae, et domina
Margareta de Bringuns, prima Alberti ...
Eius effigies marmorea supina iacet in ipso monumento.
Hagae in templo sancti Jacobi:
Hier leyt begraven[1]
joffrou Joanna van Waveren, zalige, huysfrou was van Tomas van Tilt, zalige, in
sijn leven dienaer des evangelii, sterft anno 1596, den 16 decembris.
Sculptum in circumferentia sarcophagi:
In moyt, pijn ende verdriet brengt ons het sondich lusten.
Menich verscheyden cruys beswaert den christen
naem.
De rijcke goetheyt Godts maect de vrome saem,
Om Christi wil met hem van hier te gaen in rusten. [2]
Pauli epistola ad Thessalonicenses I, capitolum IV *
Is ’t dat wi geloven etc.
Ibidem: D.O.M.
Andreas Hesselaeus de Dinter,[3] senatus Brabantici praeses, et illustris Arausionensium
principis, Mauritii Nassovici etc., consiliarius, Gelriae et Zutphaniae
provinciarum cancellarius, ac imperante serenissimo Andium duce in Belgio,
finantiarum supremus thesaurarius etc.; et Margareta van der Molen, coniuges,
hic resurrectionem expectant et misericordiam; ille ab anno 1600; ista 1624. [4]
In chori medio, in sarcophago:
Clarissimo, consultissimo, doctissimoque viro Arnoldo
Nicolai, antea quidem Hollandiae senatus, postea vero supremi concilii ab
Ordinibus Confoederatarum Provinciarum Hagae Comitis stabiliti praesidi
integerrimo, fratri charissimo amantissimoque, frater et soror, sororis liberi,
moesti posuere. Vixit annos LXIIII, obiit
XI kalendis februarii anno a Christo nato MDXCII *
[1] In de marge: Ex L[appio?]
[2] Bloys ZH 2, p. 26 nr. 86. Bij Bloys ontbreekt de eerste regel. De derde luidt: ‘De rusten[de] goetheyt Godts maect dat de vrome t’saem.
[3] In de marge: L.
[4] Bloys ZH 2, p. 15 nr. 38, niet ‘provinciarum’maar ‘electus’; vgl. Ned.
Adelsboek 1914, p. 260 sub II.
p. 110
In de Grote kercke in ’t choor, in tabula * ibidem * Chovart * Ibidem:[1]
Nobili ac praeclaro viro Theodoro ab Egmont a Nijenborch, supremi in
Hollandia consilii praesidi dignissimo atque incorruptissimo, monumentum hoc
Deliana de Blockhusen,[2]
charissimo coniugi moestissima coniux, posuit anno Domini XVcXCVI,
VII
idibus januarii. [3]
1614[4] *
[1] In de marge: L.
[2] In de marge: Broeckhusen forte.
[3] Bloys ZH 2, p. 30 nr. 112.
[4] Bij het wapen: w[it], b[lau].
p. 111
Bij de Torfmarckt staen dese wapenen
ende scrift voor enige huseren *
Insignia Simonis de Steenhusen ex Wassenariis legitima stirpe per
Raephorstios oriundi.
Saulterius in sijn boeck van de begravenisse des Princen:[1]
Het ophangen van wapenen wert bij ons in Hollant ende elders meer
misbruict. Het blason van wapenen is enen hont in roden velden of een soch in
groenen velde of een swarte leuw in gulden velde oft een ander grouwelic wreet
dier. Bij de wapenen siet men noch hare vanen, lanciën, piecken, het wort er al
in de kercke bij hare graven gehangen ende vast gemaect, soodat, indien men
alle de vanen, lanciën, standarden, sweerden ende helmetten bijeen vergaderden,
men soude daermede gehele cornetten ruyters ende compaigniën soldaten ten
oorloge connen versien. Ic geve den godtsaligen te bedencken, ofte sulcx dient
toegelaten te worden bij tijden der gereformeerde relligie, ende of sulcx en is
een prophanatie der tempelen, die gemaect sijn om Godt daer te dienen etc.
Hetwelcke de magistraten niet en behoorden toe te laten. Daer sijn oeck
overheden, die sulcx in hare kercken niet en gehengen, als die van Campen, etc.
Sceveringe, ad
Oceani littus Batavicum
pendet ad parietem templi tabula cum hac epigrapha
In ’t jaer van tseventich ende vijftienhondert
Gebuerden hier te Scheveringen op Alderheyligendach
’t Zeewater liep in dese kerck, elck verwondert,
Drie voet ende 2 duym hooch als men doen sach.
Oock mede an den hogen altaer, hoort dit gewach,
Ende in de sacristie en kerckencomptoir mit list,
Ommewerpende met des waters geslach
Enen groten swaren ijseren kist.
Men heeft er wel CXVIII husen gemist,
Ende weinich sijnder ongeschent gebleven.
De schepen waren door ’t dorp gedreven,
Doende grote scade, elc maect daerof mentie.
Drie menschen verdroncken, gelaten het leven,
Dies was hier grooten druck beseven,
Warom dit geschiede, laet ic Godt de sententie.
Alderheiligendach
Sceving ’t water beclagen mach.[2]
Heere, uwen wille geschiede.
[1] Zie Souterius 1626, fol. 229r, en voor de laatste twee zinnen, ‘Hetwelcke’ enz., fol. 233r. Buchelius heeft hier en daar een woord weggelaten, vooral synoniemen. In de laatste zin heeft hij ‘in haere steden’ gepreciseerd tot ‘in hare kercken.’ Met dank aan Klaas van der Hoek.
[2] Een vergelijkbaar tijdvers in Diarium p. 245 (bij een bezoek op 30 sept. 1590).
p. 112
In coemiterio Lissensi inter Lugdunum et
Haerlemum hoc legitur epitaphium, quod Lap descripsit inter ‘Rustica.’
Hier begraven Dingenom Janssoon, was out 86 jaer, ende sterf den 24
octobris 1624, ende had in sijn leven hondert ende negen kinderen of
kintskinderen.
Item in templo
Langenraeckiano ad Leccam:
Hier leyt begraven Antonis Dircsoon Boon, een lantman die hem met de
ploech geneerden. In sijn leven leenman van de ridderschap der graeffelicheit
van Hollant ende van dese vrije heerlickheit van Langeraec, hi is in den Heere
gerust, op den 17 dach van junius anno 1620.
p. 113
Tot Rijswijck bij Den Haghe, in ’t choor van de kercke staen deese acht wapenen van Johan,
heer van Hodenpijl ende Haemstede, anno 1494 gestorven.
p. 115
Anno 1612 door Woerden
reysende nae Leyden, hebbe in de kerck
aldaer, polytelick toegemaeckt ende verciert, de oude glasen waren meest
gebroocken, gerepareert, ende de wapenen confuselicken geset; staen op meer
plaetsen de wapenen van Boshusen, oock met Sweten ende Copier van Leyden. Noch
*
Op een blauwe sarck staet gehouden als volcht:
[] Hier leyt begraven joffrou Maria van Hoxvir, weduwe wijlen jonckheer Gijsbrecht van Duvenvoirde, heer tot Opdam ende Heynsbroeck, die sterft anno 1558. [1] *
Daerbij leyt een sarxcken met het wapen van Oostrum, daer een soonken
van den drost leyt begraven *
Cum nuper magistratus ac cives Traiectenses cum
Ordinibus eiusdem provinciae dissiderent inter se, ac res ad tumultum et arma
spectarent, Ordinibus Confoederatis intercedentibus, pro componendis
controversiis, dies dictus fuit in oppido vicino Woerden. Ibique comitiae
habitae praesidentibus regum foederatorum legatis. Ad cuius rei memoriam in basilica senatoria vitra posita
sunt, elegantibus picturis bellorum Belgicorum ex inventione Joachimi Utenwalii
ornata, ubi. praeter insignia principum et ordinum hi rithmi vernaculi
leguntur:
In de maent maert den sesthienden dach,
Men in dees stadt inkomen sach
Vrankrijch
end Enghelants ghesanten.
De Staten al tesamen verwanten,
End prince Maurits met Staten Raet
Om aff te doene de geschillen quaet
Tusschen de Utrechtse stadt en Staten
Waer toe zij daeghs daeraen d’eerst saten
In dese kamer noch niet geheel
Volmaect, warom door haer beveel
Men dese glasen hier heeft doen setten.
God wil voertaen tweedracht belletten.[2]
Het wapen van de geconfoedereerde Staten, eerst een grauwe lupart in ’t
silver, nu verandert *
[1] Bloys ZH 2, p. 537 nr. 56.
[2] Voor het chronogram tellen de letters I, V, W, L, C in de woorden: In sesthIenden daCh, In Inkomen VrankrIIch EngheLants VerWanten prInCe MaVrIts geschILLen qVaet TVssChen VtreChtse Waer zII In noCh nIet geheeL VolmaeCt Warom beVeeL gLasen hIer WIL Voertaen tWeedraCht beLLetten. Samen vormen ze een jaartal.
p. 117
In de kerck tot Coudekercken hangen verscheydene
wapenen van de verstorven, als volgen: 1606 * 1611, den 30 mey * 1594, den 5
augusti * su. alias wit * ibidem: 1610, 22 meert * xx51 Albout, verkeert geset
* 1612, 13 octobris *
Voor de door van het huys van Albaut, daer deese Ferrand van Poelgeest,
oudste soon van den heere, gestorven was, hingen deselve wapenen met een file
de haut en bas à travers.
In ’t gewulfte[1]
boven van het choor staen de wapenen van Poelgeest geschildert met den helm,
ende noch Poelgeest ende Culemborch, oock met den helm van Culemborch.
Poelgeest, ut volunt, olim Horna dicta, teste Zwerio, ubi vero antiquitus
Poelgeestiorum arx. Vide librum meum manuscriptum, m. 4 pag. 16.
p. 118
In maio 1613 fui in aedibus divi Johannis concionatoris in Coudekerck,
hominis sinceri sed melancholici, qui plures annos de die continuo in tenebris
ambulando et noctu itidem ad candelam transegerat adeo ut pavimentum pedum
attritu consumpserit, nunc vero bene habet, sed ab omni calidiore cibo ac potu
abstinet. Hic nos in templum deducebat, ubi vidi
sarcophagum caeruleum magnum nulla notatum inscriptione, tantum hisce signis *
Lapis vicinus antiquus item caeruleus hac fere forma: [] Hir leyt begraven [...]
Daerbij lach een ander die met coperen plaeten was ingeleyt geweest,
ende in ’t midden een man, doch het cooper wech
genomen sijnde, conde men geen bescheyt daeran sien.
[] Hier leyt begraven heer Aernt Petersz van Tol, priester, ende sterft in ’t jaer ons Heeren dusent vijffhondert, den 9 dach januarii.
In de glasen staen, onder andere wapenen, verscheyde
wapenen van Poelgeest met een swarte bande, aldus * onderscreven: Bij mijn, Jan
Willemsz; bij mijn, Laurens Willemsz; bij mijn, Ariaen Gerritsz; bij mijn,
Jacob Gerritsz; bij mijn, Nicolaes Gerritsz.
Met noch dese cartieren *
p. 119
De kerck tot Bodegraven is voor dese
troublen geweest niet van de geringste, soo in groote, schoonte als geboute ten
plattenlande, maar schijnt bij oorlogen verbrant ende meestendeel geruïneert te
wesen, doch voor sommige jaeren hebben de bueren aldaer
het choor weder op laten timmeren, alwaer in de nieuwe glasen, anno 1599, geset
staet vooreerst den Hollantsen tuyn ende leuw, daernae dese wapenen: * Grote
waterschap te Woerden * Goude * Leiden *
Aen de muer hangt een swarte tafel gescreven met goude lettren, onder
ende boven hebbende deese wapenen van de predicant
aldaer, Johan van Wassenhoven ende Margarete van Wijngarden, sijn huysfrou:
Segers van Wassenhoven, Culsbroec, Ideghem, Van den Dorpe *
Gloria perpes erit stirps, qua Wassenhovia claret
Aeternum nomen non interiturus honos.
Salich sijn de dooden die in den Heere sterven.
Wijngarden, Bosshusen, Zijll, Holy *
Hieronder staet een sarxken in de selve muere
gemetst met deese woorden:
Hier leyt begraven joffrouwe Margarete ende Jacomine Segers, Segers van
Wassenhoven. Margarete sterft den 16 julii, ende Jacomine 16
augusti 1600.
Mors Jacominam vicit, dum vincitur ipsa vincendo,
et victae subiacet imperio.
In pavimenti lapide hec quoque leguntur:
Hier leyt begraven Gijsbert Tonisz van der Tocht, schout tot
Bodegraven, starft den 20 decembris 1600 *
In alia ad parietem tabula * ibidem in templo vetere:
Jasper Hendrickz, timmerman te Bodegraven, met sijn drie kynderen alhier begraven anno 1600 * Heeft op den helm als Zweeten. Extantque sepulcra cum signis Van der Miorum, inter quae unum anno 1559.
p. 121
Ontrent een quartier mijls van de stadt staet
seeckere hofstede van den secretaris van Rijnlant met deese wapenen *
Aen de rechterhant van den Rijn daerbij staen de volgende wapenen voor het huys te Sweten, dat nu de soon van den ontfanger Mierop toecompt * Het huys verthoont sich van den dijck aldus *
Buyten Leyden nae Leyerdorp
leyt aen de slinckersijde het huys ter
Does, sijnen naem als het schijnt hebbende van een
rivierken, de Does genaemt. Dit is langen tijt gepossideert geweest bij het
eedele geslachte Van der Does, waervan ick de genealogiën op andere plaetsen
hebbe uuytgescreven. Dit is een tijt oock van ’tselve geslacht vervreemt
geweest, ende door de oorlogen verdestrueert ende schijnt voor weynich jaeren
door jonck[er] Peter van der Does, admirael, gerepareert in de forme hier,
gelijck het van verre vertoont, uuytgedruct *
Dit huys is vercocht aen heer Aernt, bastaert van IJsselstein, ontrent anno 1480, ende also deselve bij den Roomsch coninck Maxaemilian gebannen worden, is dit huys meede geconfisqueert ende de steede van Leyde gegeven, die etlicke jaeren daer garnesoenen op hebben gehouden, als anno 1489 Hendrick van Raephorst ende nae Willem Heermans, Cornelis van Sonnevelt ende Willem Stoop, arteleriemeester, quo anno gedelibereert worden in den raet van Leyden, ofte men hetselve huys soude offbreecken, om de costen van garnisoenen daer te houden, te sparen.
p. 122
Anno 1610 trouden joffrou Henrica, eenige dochter van joncker Peter van der Does, aen heer Adriaen van Mathenes, die ’t huys van der Does nu besitten *
Anno 1613, die mercurii maii 5, stylo veteri, cum Leirdorpium mane exissem deambulatum, vidi in ruderibus templi,
lapidem caeruleum paene consumptum vetustate et etiam hominum iniuria cum hac
inscriptione in limbo: Hier leyt begraven Coen van Oosterwijck *
In alio lapide *
Op een steenoven wat verder nae Coukercke
staen deese wapenen *
De kercke seer polyt opgetimmert, heeft rontsom nieuwe glasen, ende
onder andere wert daer gesien een glas van dijckgreve ende heemrade van
Rijnlant gegeven, wesende bijcans als hetgeene hiervoor tot Warmont is verhaelt
met de wapenen, behalven des coninxs Wilhelmi, van * Berckenrode; Broechoven,
rentmeester; Egmont, secretaris.
p. 123
Anno 1612 in julio hebbe ick tot
Amsterdam deese wapenen ende epitaphiën in de kercken geëxtraheert, als
vooreerst in de Oude Kercke.
Eene tumbe aen de noortsijde buiten het choor, ontrent 2 voeten hooch,
daerbij aen de muere de wapenen ende armurus van Jacob van Heemskerck, ende in
steen gehouden de zeeslach van Gibralterra, ende het epitaphium met goude
lettren in swarte toutsteen uuytgehouden ende verciert. Vide Pontani librum 2,
capitulum 27 Amstelredami[1]
*
Jacobo ab Heemskercken, Amsterodamensi, viro fortissimo et optime de
patria merito, qui post varias in notas ignotasque oras navigationes, in Novam
Semblam sub polo Arctico, duas in Indiam Orientalem versus Antarcticam totidem,
indeque opimis spoliis anno 1604 reversus victor. Tandem
expeditionis maritimae adversus Hispanos praefectus, eorundem validam classem
Herculeo ausu aggressus in Freto Herculeo sub ipsa arce et urbe Gibraltar VIII kal. Maii anno MDCVIII fudit atque profligavit. Ipse tandem pro patria strenue dimicans occubuit.[2] *
Ab illustrissimis et potentissimis Foederatarum
Provinciarum Belgicarum Ordinibus, patribus patriae hoc monumentum positum. Vixit annos XL
menses II, dies XII.[3]
In een ander staen die van de Voetboge geheel gewapent met hare bogen
den baer aff ende het haer ront, seer out.
Vicinum huic Bruntiorum est sepulcrum albo lapide
tectum, nec procul inde in pavimento lapis est hac inscriptione notatus:
Anno XVcXXIIII, den XXIV dach in augusto, sijn
gestorven Dirck Petersz van Opmeer, ende anno 1545, den 7 april, Aue Stuvers
Hendricsdochter *
In alio lapide * Jacob Kerbeels van Anwerpen.
[] Anno 1516, des vrijdach voor Mathei, verdranck Royer van der
Schulenborch, geboren in den lande van Sassen.[4]
Dirck Hendricksz van Toornenburch leyt hier begraven, sterft den 10
novembris 1606 *
In seecker glas staen de schutterijen in ’t harnasch uuytgedruckt op de
oude wijse.
[1] Zie Pontanus 1611 p. 232, met een gravure van de graftekst. Er zijn enkele verschillen: Pontanus laat ‘oras’ weg; schrijft ‘Antarcticum’, ‘perfectus’, ‘ipse ibidem’, en ‘gloriose occubuit’; waarna twee versregels volgen, die Buchelius weglaat. Zie ook Wagenaar II (3e deel, 2e boek) p. 101-102 voor de tekst met vertaling.
[2] Hierna geeft Wagenaar nog twee regels.
[3] Bloys N-H 2, p. 42 nr. 193; Wagenaar : ‘Mensem I (eene maand)’.
[4] Bloys N-H 2, p. 66 nr. 396 (Opmeer), 397 (Kerbeels), 398 (Schulenborch, Bloys: ‘Schuyenborch’)
p. 124
In deselve kerck in een glas aen de noortsijde van ’t choor, behalve
sommighe personen ende historiën, staen dese wapenen * Brant, Horst.[1]
Daer staet noch een glas met de wapenen van Hollant ende Amsterdam, met
de histoire van Salamonis’ oordel, wel gemaect. In een ander glas staet een
crucifix met dese navolgende wapenen *
In een glas staet noch dit wapen * blau lelie voor; o[ker].
Ibidem in vitro vetusto *
Achter het choor staen noch in een glas dese wapenen *
+ Vlaendren alibi * + Engelant alibi *
Op een sarck staen deese wapenen: (links:)
Sonderdanc, Hemelt, (rechts:)
Montfoort, Sonnevelt.
p. 125
In deselve kerck leggen de naevolgende sarcken met wapenen ende
epitaphiën, als volcht:
Anno 1540 sterft Claes Moyertsdr. * Improvisa
Lethi vis rapuit.
Anno MCCCCLXXXVII opten derden dach in maert
sterft Jan Bennick, hier begraven. Godt heb de ziel.
Hier leyt begraven Lysbeth van Bennick Amelisdochter, ende was sijn
wijff, die sterft in ’t jaer ons Heeren MCCCCLXXXII.
Effigies duorum in lapide incisae.
Op een witte sarcksteen: Pieter Persijn sterft anno 1513, den 6 april.
Bidt voor de ziel. I.V.P. *
1608. Hier leyt begraven Gillis Sautin sterft den 10 decembris 1607.
Memento mori *
In een glas staen dese wapenen, cartieren van den hertoge Carel van
Bourgoigne *
Ante suggestum sequens hoc monumentum legitur humi
lapide norico incisum; ad caput:
Sepulchrum Bardesiorum consulum et senatorum huius
celeberrimi emporii, ab anno 1426.
Mr. Guilielmus Bardesius, VII consul ac senator huius
urbis, obiit 13 consul, sui anno, annum agens 73, 21 martii, anno MDCI. Domina Agatha Guilielmi,
eius uxor, obiit anno MDC, X augusti,
aetatis suae 78.[2]
[] Anno XVcXXXVIII, den XV junii, sterf
Cornelis van Hogendorp, alhier begraven, bidt voor de siel.
Anno XVcLI, den V dach octobris,
Margareta Cornelisdr., sijn huysfrou, bidt voor de siel.
In vitris sacelli Hamburgicorum, insignia
spectantur eius urbis et reipublicae.[3]
*
[1] Bloys N-H 2, p. 66 nr. 399 (Moyertsdr. e.v.),
400 (Persijn), 401 (Sautin), 402 (Lobbe).
[2] Bloys N-H 2, p. 67 nr. 403, abus. ‘Agatha
Gut’.
[3] Bloys N-H 2, p. 62 nr. 371, ‘sijn dochter’
p. 126
In de Nieuwe Kerck tot Amsterdam staet
een glas in ’t cruys aen ’t suyden, met dese wapenen. Het is een wenich
ontraffeneert, ende onder met stucken vernieut als ’t schijnt, daer mannen
staen mette bannieren van Amsterdam *
In een glas aldaer staen noch de wapenen van Hollant, Henegou, Brabant.
Item een glas van den keyser ende sijn huysse, wesende van Portugal.
Dit wapen van Borselen ende Zuylen staet oock in een glas derselver
kercke, Borselen nae het hoge endt.
Alhier leyt meede begraven Willem Eggert, heer van Purmerende, als
blijckt bij de woorden, gestelt op de cant boven van seecker houtwerck, dat
gedient heeft tot affschutsel van een capelle aldaer:
Anno XIIIIcXVII, den XV dach in julio
starff den eerbaren Willem Eggaert, heer tot Purmerende, fundateur van dese
cappelle, gedoteert met 2 vicaryen, meede-fundateur van deese kerck, die
begraven is onder dese blauwe sarck.[1]
Lapis est sine ullo signo, alius tamen adiacet cum
hisce signis: in vitro * in lapide cinericio *
Heer Peter Croeck sterft anno 1521, 5 martii.
Heer Gerrit Pauw starft anno MCCCCXCII. Het wapen een
pauw.
In alio lapide *
In choro eiusdem aedis humi, in marmore norico, hoc
est epitaphium, ob simplicitatem suam memoria dignum:
In hoc sepulcro conditur dominus Petrus, homo nobilis
Lusitanus, qui e vivis decessit anno 1601. Cuius memoriam hunc erexerunt
titulum filii superstites.
Versus meridiem:
Optimae indolis eximiaeque spei adolescentibus
Meinhardo et Reinero Cantiis.[2]
Cum hoc carmine: >
[1] Zie Wagenaar II (3e deel, 2e boek) p. 108, die deze tekst citeert, maar, evenals Bloys N-H 1, p. 269 nr. 9, ‘fundateur van dese cappelle’ weglaat (of voegt Buchelius het toe?).
[2] Bloys N-H 1, p. 302 nr. 229.
p. 127
Sumptibus,
ad patriae spemque, decusque suae,
Hos medio in cursu studiorum et flore iuventae,
Mors
rapuit. Nobis flebilis an patriae?
Tot Amsterdam in de Suderkerck,
binnen weynich jaren getimmert, staen sommige schoone geschilderde glasen,
waeronder een van de velleblooters, nisi fallor, daer Moises sijne schoenen
uuittrect op de heylige plaetse na de teykeninge van Jochim Utewael bij Harman
Beerntsz Bijlart gescreven.
Oock een van de Admiralité laten setten, waerinne comen de wapenen der
residerende, die hier volgen *
p. 128
In deselve kercke leggen verscheyde sarcken ende onder andere de
navolgende, de eene hebbende op den boort dese woorden:
Hier leyt begraven den edelen Leonart Ray, in sijn leven bewinthebber
van de Oestindische Compaignie, in den Heere overleden anno 1619 *
in aere * in deselve kerc
Hic situs est nobilis et amplissimus vir, dominus Antonius l’Empereur
de Oppijck, dominus in Mallert, pietate, virtute et prudentia celebris. Qui
natus Tornaci Nerviorum, denatus est Amsterodami. A patria ob orthodoxam
relligionem exul, anno aetatis suae LXIV,
parta vero salute MDCXV, ad
diem XX
septembris, feliciter quiescit in Domino. Ipsius etiam vidua, clara stemmate et
pia matrona, Sara van der Meulen, Antwerpiae nata, hic partem mortalem reliquit
anno aetatis suae LXVI,
die junii 1618.
Vidi scedas satis antiquas, quas mihi ministravit
clarissimus doctor [Cornelius] Booth, in quibus scriptum sequens Ruysiorum
Amsterdam[mensium] epitaphium.[1]
Piis manibus sacrum grati memoresque posteri
pietatis ergo posuerunt.
Primum omnium parentibus quorum nomina lapis ex
adverso situs insculpta habet. Deinde magister Heymanno Ruysch paraeciae huius
curioni vigilantissimo. Quiquidem sub Davide, episcopo Ultraiectino
Amsterlandis et Sevandis summa cum laude de iure providit ecclesiastico. Tum autem
valens tam corpore quam animo, sacerdotia duo ad huiusce monumenti dextram
instituit atque mediocri redditu instruxit. Exuit hominem homo pius junii die
15 anno 1511.
Praeterea nepoti ex sorore Ruysch Johannis filius
huius percelebris emporii crebro consuli non illaudato. Is obiit diem suum
calendis septembris anno 1540. Necnon charae uxori Diverae, quae coniugem
antevortit morte sua die septembris 6 anno 1539.
Novissime omnium magistro Jacobo Ruysch filio
propter[2]
dormienti. Hic sacerdotio functus e duobus uno, vita fungitur januarii die 20
anno 1541. Faxit Christus ut horum corpora feliciter in vitam redeant animas
sortita [perennes].[3]
Katepoothei ho thanatos eis nikos. 1. Corinthios 15.
Absorpta mors est in victoriam.
[1] In Variorum genealogicorum A, fol. 62 (Verzameling Van Buchel-Booth, HUA, toegang nr. 355, inv. nr. 180) heeft Cornelis Booth het onderstaande opgeschreven. Eronder vermeldt hij dat zijn bron aantekeningen van Wilhelmus van Oort, de ‘archilatomus’ (letterlijk ‘oppersteenhouwer’) van de stad Utrecht, waren.
[2] Lees ‘propior’, ‘dichterbij’? Booth schrijft ook ‘propter’.
[3] Buchel schreef abus. ‘pares’, Booth ‘perennes’. In de volgende regel schreef Booth ‘Katepothè’, zoals men ook in Nestle vindt.
p. 129
In Gerontocomio
Diepte des puts in ’t Outmannenhuys tot Amsterdam, begonnen te booren den 6 junii anno 1605 bij Peter Petersz Enten.
Den eersten dach wesende donderdach, 51 voeten
2e dach 22 voeten 13e
dach 9 voeten
3e dach 14 v. 14e
dach 15 v.
4e dach 12 v. 15e
dach 6 v.
5e dach 27 v. 16e
dach 5 v.
6e dach 26 v. 17e
dach 4 v.
7e dach 34 v. 18e
dach 3 v.
8e dach 24 v. 19e
dach 2 v.
9e dach 11 v. 20e
dach 2 v.
10e dach 9 v. 21e
dach 2 v.
11e dach 8 v. tesamen 38
12e dach 10 v.
tesamen 197 In
alles 235 voeten
In den eersten 7 voeten hoge aerde,
Item 9 voeten dary ende veen
Noch 9 voeten weecke kley
Item 8 voeten sant
Noch 4 voeten aerde
Noch 10 voeten tamelike harde cley
Noch 4 voeten aerde
Noch 10 voeten sant daer men op heyt
2 voeten heel blauwe cley
Item 4 voeten wit sant
5 voeten saver eerde
Item een voet mollem
Noch 14 voet sants
Item 9 voeten sants met wat cley gemengt, daerna
schulpen ende hoornkens
Item 36 voeten harde cley, altemet wat gemengt met
haer ende schulpkens
Item 66 voeten van deselfde cley
Item noch 5 voeten sant met steenkens vermengt
Noch 29 voeten sant = 232
Meminit huius putei Pontanus in Amsterodamo suo[1],
libro 2, capitulo 6, pagina 90.
[1] Zie Pontanus 1611, p. 90, die in drie regels het boorverhaal samenvat en het zuivere putwater prijst. Wagenaar II (3e deel, 4e boek) p. 303 vermeldt ongeveer dezelfde gegevens als Buchelius, maar vertelt erbij, dat het water later brak werd.
p. 131
Anno 1623, in julio, cum essem Noortwici
cum Francisco van der Does eiusque uxore et liberis, ad locum ivimus proximum,
ubi olim monasterium fuerat, ter Lee dictum, cuius tenues extabant relliquiae.
Alwaer stont een lindenboom, seer lustich toegemaect, dat men daerin conde
sitten, alwaer ons een bancquetgen werden toebereyt.
In loco ubi templum fuerat spectabantur aliqui lapides sarcophagi, in
quibus sculpturae virginum vestalium maximarum solemni habitu. Et in horum uno haec inscriptio:
Anno Domini MCCCC LXXXII,[1] XXX die mensis augusti,
obiit honorabilis domina, domina Agnes de Nortich et de Bockhorst, abbatissa
huius loci, cuius anima requiescat in sancta pace.
In alio, in cuius limbo legitur * Venerabilis ac
relligiosa domina Giselberta de Weerdenburch et de Broeckhusen, abbatissa huius
loci, quae obiit XV.I …
In alio, haud dissimili, haec signa sunt ad quatuor
angulos *
Alius similis lapis est ibidem, sed albior cum
simulachro itidem vestalis maximae, ubi signa Brakeliae familiae sunt pisces
cum crucibus.[2]
Tot Noortwijck hebbe ic deselve tijt mede gesien seeckeren memorietafel
van die van der Does, die weleer ter Leede heeft gestaen, ende tot verificatie
van seecker proces tot Utrecht? was gebracht, vanwaer Franciscus van der Does
met behulp van sijn neve, den heer van Sevender het tot Noortwijck heeft
gebracht. Is de binnenste schilderie na den tijt niet qualicken gedaen, maer de
dooren sijn seer slecht ende na daerbij gevoecht. De 32 quart[ieren] staen op
andere plaets bij mij uuytgemaect. Dan de epitaphiën sijn als volcht in goude
letteren ten deele vergaende.
Hier leyt begraven Adriaen van der Does, rentmeester van desen
clooster, ende starf in ’t jaer XVc ende XXVI.[3]
Hier leyt begraven joffrou Aleyt van Spangen, Adriaens wijf van
Mathenesse, anno 1488.
Hier leyt begraven joffrou Elysabeth van Mathenesse, die Dirc van der
Does wijf was, sterf …
Hier leyt begraven joffrou Elysabeth van Cats, die Adriaen van der Does
wijf was, ende sterf … opten leste dach aprilis.
Ick vinde daer het 2e wijff van Adriaen van der Does, uuyt
Vlaenderen, voerende eenen gouden leu of lupart, gecroont met azur in geule.
De schilderie van denselven Adriaen van der Does hebbe ick daer gesien,
seer aerdich gedaen bij Jenne Maubus. Ende de contrefacture van Frans van
Niënrode, geschildert bij Antonie Mor.
[1] Of –XXIIII?
[2] Het begin van deze blz., tot hier, getranscribeerd door De Moor 1987, k. 97.
[3] Doorgehaald: ‘opten leste dach aprilis’.
p.
133
Isselsteinense
dominium quamvis iure optimo ac summo ad Ultraiectinos pertineat. Cum tamen ad
Egmondanos per matrimonium pervenisset, Hollandorum ac Burgundionum se armis
illi in libertatem vendicarant, nec agnoscere dominos Ultraiectinos ultro
voluerunt.
In
templo haec nuper signa et epitaphia vidi ac descripsi.
In sarcophago pavimenti
Ibidem in lapide ceruleo
*
Anno 1565, den 3 aprilis,
sterft Jan van Berck, rentmeester tot Iselstein.
Anno 1557 sterft Margareta
van Lostat.
In een glas aen vier parcken
staen de navolgende wapenen *
In deselve kerck hangen noch de navolgende 4 bannieren van den grave Philips van Hoenloe *
In ’t choor staet een
verheven swarte marbre tombe ontrent V ofte 6 voeten hoge, daerop leggende is
een vrou van witte steen mit haer acht wapenen, ende dit navolgende
scrift:
Hier leyt begraven de
eedelwaelgeboren joffrou Alit, oudste dochter van Culemborch, vrou van
Iselsteyn, die sterft anno XIIIIcLXXI, den 21 julii, bidt voor de
ziel. [1]
*
(In de marge: Culemborg met Van der Lec,
staen confuse. Haer man voerden Egmont gequart met Moers, soo joncker van
Rietwijc niet en failt. Iselstein boven al).
An de suytsijde van deselve
kerck staen deese wapenen, mij onbekent *
Ibidem noch op een sarck
staen dese woorden, met de wapenen van Baexen ende Suylen: [2]
In ’t jaer ons Heeren
XVcXVIII, in mey, sterft Wolfaert van Baexen.
Anno XVcXXVIII,
den XV octobris, sterft joffrou Maria van Zulen, sijn
huysfrou.
(in de marge: Den 17 julii. ‘Wauter’
habet R[ietwijc], sijn wapen lion coronnée à la bordure
esgrellée).
Noch op een ander: Hier leyt
begraven Gijsbert van Baexen, ende sterft in ’t jaer ons Heeren MDXLIX (in de marge: 49), op den VIII
octobris.
In januario 1623 gestorven tot Utrecht joffrou Adriana Boysers, weduwe van den commandeur te Meurs, Cluyt, ende tot IJselstein begraven.[3]
[1] Bloys Utr. p. 300 nr. 3. Bloys leest ‘den XXsten dach’.
[2] Bloys Utr. p. 301 nr. 10. Bloys leest ‘den XVII dach van mey sterft Wolter’, en ‘den XXV octobris’.
[3] Vgl. Rietwijk, brieven fol. 26
p. 134
In den omloop van den choor:
In ’t jaer ons Heeren 1540, den 20 octobris, sterff joncfrou Anna van
Foreest, Aelberts van Egmonts huisfrou. De wapenen *
Aen de zuytsijde na den buyck van de kerck.
In ’t jaer ons Heeren 1542, den 20 junii sterf heer Johan van
Huchtebroeck, ritter, ende anno 1555, den 26 april sterf joncfrou Maria van
Egmont, sijn huysfrou *
In ’t jaer ons Heeren 1509, den 1en augusti sterf Albert van
Egmont.
Den 27 november sterft joncfrou Henrica van Spangen.[1]
In ’t jaer ons Heeren 1478 sterf Willem van Cralinghen.
Anno Domini 1500 sterf Jan van Cralingen, den 28 december.[2]
p. 135
Tot Vianen in de
kerck, onder andere leyt een
sarck met dit wapen *
Lubbert van Groenewoude,
gestorven anno 1568.
Op een andere sarck staet
dit wapen ende epitaphium *
Anno 1596, den 30 augusti,
is gestorven Anna van Haldren, weduwe Frederics van
Losecoten
Ibidem staen op een blauwe
sarck dese wapenen op de hoecken *
Hieronder leyt begraven
joncheer Gerrit van Sparewoude, anno 1595 gestorven, den 13
octobris.
Aen de muer in ’t choor
hangen de naevolgende quartieren. Alse dese van jonckfrou Geertruyt van
Bronckhorst ende Hunnepel, vrou van Vianen *
Item van vrou Willemina van
Haeften, vrou van Brederode *
Noch dese van Floris van
Brederode, heer van Cloetingen *
Templum
illud dicitur ante 70 circiter annos magna ex parte deflagrasse. Ibidem et
sacellum dominorum de Bredenrode, in quo magnificum monumentum domini Reineri
Bredenrodii ac coniugis in imo sceleton accuratissime effigiatum cernitur, in
superiori parte effigies sive simulachra utriusque forma geniculantium.[1]
In
choro sepultus Stephanus Gansch, dominus in Potlitz, qui parvo tempore iunctus
fuerat dominae [...] Bredenrodiae, et ex vulnere ante 7 plusminus menses
obierat.
Item
Johannes, dominus de Boxstel, cuius cadaver Traiecto eo
delatum.
In de capelle begraven 4
voeten hoge 2 personaigiën in marbre op toutsteen. Dese
wapenen:
Brederode
Lalain
Borsel
Bourbon
Vianen Créqui
Haluwijn
Berry
Marck
Doucy
Croy
Meurs met
Vernenberg Fleurenges Renty
Sarwarden,
Craen
et Pals avec
Flandre
Bavière
Lalain
Siet het Quartierboek van de Nederlandsche
heeren.
p. 136
Cardinalis Granvillani memoria est
in vitro eleganter depicta ad septentrionem.
p. 137
Tot Leyderdorp in de kercke hangen noch de wapenen van den heere van Mathenes,
onlancs gestorven ende daer begraven, de quartieren sijn als tot Leyden. In den
choor hangen van den heer van Rascourt, sijn broeder, Mathenes ende Culenborch
etc., met een banneret wapen uuytsteeckende.
In de glasen staen noch de volgende wapenen ende bijscriften: (links:) Van der Does, Adrichem, (rechts:) Duvenvorde, Egmont *
Vrou Philippa van Duvenvorde, weduwe heer Peters van der Does, heer van
Rijnsaterswoude, in sijn leven baillieu ende dijckgreef van Rijnlant, anno
1621.
In een ander * Adriaen van Mathenesse, heer van Mathenesse, Riviere,
Opmeer etc; ende joffrou Henrica van der Does, sijne huysvrou.
Onder in ’t hooft van de kerck leyt een schone
blauwe sarcksteen met gelijcke wapenen behouden.
In een ander glas * Capitein Cornelis van Achthoven * Joannes l’
Empereur, ecclesiastes.
Tabula ibidem suspensa cum signis Philippae
Duvenvordiae:
(links:) Duvenvorde,
Mathenesse, Isselstein, Woude, (rechts:)
Egmont, Foreest, Spangen, Cats *
p. 139
Anno 1623, 8 julii, cum domino Francisco locutus essem, ut cum ipso
iter Nordwicum instituerim, Haerlemum
profectus sum, alwaer ick logeerden op de merct in ’t Gulden Vlies tegenover de
kerck, waerin ick gevonden hebbe de navolgende wapenen *
Daer was mede een sarck van die Van der Wiel met 4 wapenen ende sijn
opscrift.
Varia insuper annotaveram monumenta, signa, epitaphia, inter quae
Duvenvordiorum, Haerlemeorum, Vranconis Wittii, consulis, filiae quoque et
generis Adriani Junii, sed cuncta male fortuna perdidi.
Wieliorum hoc est epitaphium *
Hier leyt begraven mr. Heribert van der Wiele, die in sijn leven was
raet ende rentmeester van Kenemerlant ende West-Frieslant, oeck hooghemeraet
van Rijnlant, overleden den 30 julii MDCXVI.
Ende sijn soon, heer Cornelis van der Wiele, die
sterf den VI maii anno MDCXVIII. [1]
In fine templi vitrum non postrema arte confectum,
in quo simulacrum spectatur Georgii Egmondani, praesulis Traiectini, habitu
sacro, cui utrimque XVI signa adpicta, haud aliter quam Traiecti in Summo et
aliis templis extant.[2]
In vitris item haec signa sunt Ruveniorum et Scotorum
*
In alio vitro recentiore depicta sunt signa
heemradiorum Rijnlandiae galeata ut sequitur *
Ad parietem medii templi est in lapide Benthemico
exsculptum epitaphium cum hoc signo et verbis:
Hier leyt begraven heer Vranc de Witte, in sijn leven
borgemeester deser stat van Haerlem, die starf anno 1532. [3] *
Uxoris nomen incognitae familiae ad columnam suspensa signa *
Op de vloer staet op een steen gehouden een leuwe, noch 3
mispelbloemen.
[1] Bloys NH 3, p. 212 nr. 199, ‘rentmeester-generael … VII maij’.
[2] Geciteerd in Van Bueren 1999, p. 125, noot 18 (bij p. 113).
[3] Bloys NH 3, p. 220 nr. 258, geeft ‘1533’, en vermeldt de naam van zijn vrouw: ‘Magtelt Gerritsdr., gest. XVcXXV den XXIX April’.
p. 140
Meester …dit scheen uytgedaen.[1]
1412 * Anna, Jhesus, Maria * Floris Schoddi.
Den 21 julii 1605 is in de Groote Kercke tot Haerlem de kelder van de
capelle van Assendelft geopent, ende joffrou Alijt van Bloys van Treslong,
genaempt Assendelft, daerin begraven. Ten welcken dage daerinne bevonden sijn
deese aen de muyr geschilderde wapenen, in sulcken stant, coleuren ende mit
wapene als deselve hier geconterfeyt staen.
Tot Haerlem *
Dit is de copie van een tafereel met 2 deuren, inhoudende de schilderie
van heer Barthout van Assendelft, ridder, heer van Veenhusen, knielende in sijn
volle rustinge met een wapenrock van Assendelft; ende vrouwe Ide van Swieten,
aen de een sijde.
De schilderië van heer Huych van Assendelft, priester, fundateur van
het bernardinenclooster ende st. Barbarengasthuis in st. Jansstraet tot
Haerlem, alwaer dese tafereel gehangen heeft, aen de ander sijde.
Dese cartieren * staen noch in de glasen op den groten hoff tot
Haerlem, in de husinge, laest bewoont bij joffrouw Alijt van Treslong, genaempt
van Assendelft, bagijnken aldaer, doch een weynich anders, ende sijn:
Assendelft, Moelenaers, Bakelingers, Adrichem boven,
Vennep, Bleeswijck, Assendelft, Heemskercken beneden.
In ’t choor hangen aen de intercolummen de wapenen van Duvenvoirde,
ende noch dit, hetwelcke ick hier uytgedruct hebbe, wesende het wapen van het
geslacht Haerlem, weleer seer vermaert. *
p. 141
Op een sarck staet het
navolgende *
Hieronder leyt begraven mr.
Ghisbert van Nesse, licentiaet in den rechten, etc. [1]
In sacello Scagensium
*
Ad parietem * op een sarck
*
In
nigro marmore, literis aureis: Memoriae sacrum.
Agatha,
Hadriani Hornani filia, coniugi benemerenti domino Nicolao van der Leur, omnibus
honoribus militaribus defuncto, cum quo vixit sine macula et querela annos 28,
lugens, moerensque posuit.
Arma
puer gessi primis inglorius annis
Sed peperit nomen dextra fidesque mihi.
Lustra
decem implevi dux et virtute tribunus
Glorior Ostendae sic potuisse mori.
Tumulum
marito condidi quo iam tegor, una coniugum quies quorum miscentur ossa, anno
1602.
[2]
In
een out glas staen de volgende wapenen van Brederode ende Lalem. Boven
1,3,2,4 * onder 5,6,8,7*
Ad
columnam in media navi ecclesiae:
Mariae
Guilelmiae Caesarinae pudicitiae, modestiaeque unico exemplo coniugi
amantissimae, Hadrianus Iunius, medicus, ad posterorum memoriam moestissimus
poni curavit.
Ultima
in augusti rapta es, spes unica nobis,
Coniunx,
ah, properae sors tumulata necis.
[3]
[1] Bloys N-H 3, p. 208-9 nr.
174.
[2] Bloys N-H 3, p. 201 nr.122, wijkt op veel punten af.
[3] Bloys N-H 3, p. 219 nr. 257, geeft: VLtIMa In
aVgVsto rapta est spes VnICa nobIs / ConIVX ah propera sors trVCVLenta neCIs.
(Ultima in augusto rapta est spes unica nobis, coniux, ah, propera sors
truculenta necis).
p. 142
De leprosen buyten Haerlem, ten tijde van het belegge anno 1572 *
Het huys te Berckenrode anno 1572 *
p. 143
Het huys te Heemstede buyten Haerlem anno 1572 *
Het huys te Cleef anno 1572 *
p. 144
[Delft]
In ipsa curia
nova Delphensi, ubi scabini conveniunt, ingens est pictura, in qua mors
principis Auriaci exprimitur. Circumstant variae figurae, habitu faemineo et
ipsum principem, laesum et labantem, intuentur, et sunt non dubio virtutes, quas
epigraphe enumerat. Supra caput legitur:
Iam canitur toto nomen in orbe tuum.
Infra vero:
Ecce patrem patriae, virtutum cerne sacellum
Virtutes
politicae: Sapientia, prudentia, iustitia, equitas, clementia, liberalitas,
gravitas.
Virtutes Christianae: Fides, timor Dei, fiducia in
Deum, integritas, humilitas, zelus, pietas, spes, patientia, perseverantia,
tranquillitas, longanimitas, contemptus vitae et mundi, diligentia, charitas,
amor patriae, bonitas, mansuetudo, misericordia, fidelitas, humanitas.
Virtutes militares: Solertia, alacritas, magnanimitas,
fortitudo, audacia, experientia.
Ornamenta principis: Nobilitas, magnificentia,
potentia, gloria.
H.G. Pot 1620. Is auctor vulgo audit Henrick Gerritsen Oostindiën.
Porta
Brielensis et Waterslotia restaurata in formam fere privatae domus hanc
sequentem habet inscriptionem:
Motu bellico deiecta anno MDLXXIII
Necdum
composito restaurata anno MDXCIII.[1]
[Nieuwe Kerk]
Ad sepulcrum principis Wilhelmi Nassovii
Brutus et Auriacus pro libertatis honore
Hic
fraude, ille armis occidit ergo pares?
Haud ita. Pro patria laus est si quis
cadat armis.
Plus
est, hunc armis non potuisse mori. Vide
fol. 86.
Item:
Hier is eerlick begraven dien goeden prins Oraengen,
Die de Nederlantse slaven vri maecte van ’t jock van Spaengen.
p. 145
Delft oppidum vix milliare uno distat Haga, est pulcherrimis passim
aedificiis ornatum, hic in templo (quod est contra Divae Agathae monasterium), varia vidi
sepulcra et signa, ac unum in choro sumptuosum, ex marmore et alabastro, ubi
mulieris ad vivam similitudinem expressae imaginem videre, licet signa ibi suis
coloribus expressa haec sunt *
Illustri serie longaque ab origine gentis
Marnixi soboles. Quod non nescitur in orbe
Nomen
et invito tempore semper erit
Virtutum satis est uni placuisse marito
Quod
pro me loquitur tam preciosus amor.
Delphis in frontispicio basilicae senatoriae nuper post incendium anno 1620 restauratum
legitur literis deauratis sequens distichon:
Haec domus odit,
amat, punit, conservat, honorat:
Nequitiem, pacem, crimina, iura, probos.
[Oude Kerk]
Ad sepulcrum Marnixiae in sarcophago sequentia adde:
(Ber. OK 58)[1]
D.O.M. Elisabethae Marnixiae, v.n. Philippi Marnixii Sancti Aldegondani filiae,
matronae generosissimae, uxori optimae, castissimae, matri pientissimae,
dulcissimae, Carolus Morgan, eques, tribunus militum C.P.L.P.
Vixi ut vivis, morieris ut sum mortua, anno
MDCVIII,
X februarii, relicta filiola patri, Anna Morgan.
Lex universi est, quae iubet nasci et mori.
Ibidem nisi fallor lapis est sarcophagus cum
seqente signo *
Hier leyt begraven joffrou Elisabeth van der Wolff,
wedue jonckheer Willems van Dorp.
Ibidem suspensum epitaphii monumentum hisce literis:
(Ber. OK 235) Hier leyt begraven de eerbare joffrou
Clara van Sparenwoude, huysfrou mr. Aernt van der Meer, hoochheemraet van
Delflant ende secretaris der stadt Delf, gestorven den 4 augusti anno 1616.
In tabula ibidem * Gequart met scaeckbort * In alia
tabula *
In deselve kerck staet een schoon glas, niet seer out, alwaer
verscheyde gewapende knielen in volle rustinge, soo groot als ’t leeven, met de
volgende wapenen *
p. 146
In eodem Templo Veteri lapis est cum hoc
epigrammate:
(Ber. OK 325) Anno 1557, den
XXX septembris, starf Quirijn Aerts van den Hoef, ende leyt alhier begraven
*
Anno
MVcLXXIIII, den XIIII november, starf Feytgen Jansdr. Van Santen, de
huysvrou van Quirijn Aertsz van den Hoef, ende leyt alhier
begraven.
Ibidem in tabella: (links:) Egeren, Millinge, Hekeren, Roer,
(rechts:) Kretier, Mom van Baersdonc,
Diepenbroeck, Raesvelt *
(links:) Pipenpoy, de Mol, (rechts:) Oyenbrug, Ursele.
Epitaphium quoque in hoc Templo Veteri inveni Johannis Overschie mei olim condiscipuli.
(Ber. OK 427)
Germanos…
Ut vidi, ut sistor, pergo
videre Deum
Janus Overschie. Vixeram
anno MDXCI, die octobris XXIII, annos XXV, menses VI, dies
IIX.
A
quo non procul in pavimento lapis est, aere coopertus, in quo legebantur hi
versus:
(Ber.
OK 357) Memento, miseri, triste hoc decurrimus aevum
Et
aura inani et umbra inaniores.
Externa
excipiunt hoc aevum saecula, nonne
Ter desipit, qui totus huic inhaeret?[1]
Hier
leyt begraven Jacob Schot sal., starft anno ’92, 28
octobris.
Geen looff so snel en rijst,
noch roos en can verdwinen,
Als d’ eertsche mensch
vervalt, hij sij doch schoon en groen.
Alludere
videtur ad insignia rosae.[2]
[1] Beresteyn: avia (aura); Aeterna (Ex-); in
haeret.
[2] De notities vanaf ‘Pipenpoy’ staan ook, maar niet woordelijk, in Diarium p. 457-8. Beresteyn heeft nog twee regels.
p. 147
In Templo
Novo,[1] quod est iuxta Forum, ubi sepultus Guilielmus Aurantus princeps anno 158..
sicarii manu occisus in hac urbe, sequentia signa et epitaphia monstrantur *
Wilt dit leesen ende wel verstaen. Den
dertichsten julii anno MVIcIIII is Janneken Nicolaesdochter
In lapide ceruleo: D.O.M.S.
Adriano Teding Berchout, curiae Hollandia senatori
amplissimo, viro, ob eximiam integritatem, prudentiam, humanitatem, bonis
omnibus carissimo, coniugi optimo, optimo patri, uxor liberique moerentes
posuerunt. Obiit Hagae XIX kal. septembris, anno salutis
MDCXX, aetatis XLIX.
In alio lapide: (Ber. NK 130)[2] Begravenisse Govert van Zand. Willem
Brasser, borgemeester *
(Ber. NK 35) Hic et est
sepulcrum Thomae Tilii, ecclesiastica olim destinati abbatis, divi Bernardi ad
Schaldim prope Antverpiam, cum hoc epitaphio:
Bernardum colui monachus malesanus et abbas.
Sed Christus servum me vocat inde suum.[3]
Sequitur:
Cuius amore
Hac recubo tandem mente beatus humo.
Thomas Tilius, minister ecclesiae Delphensis
obiit die XIII januarii anno Domini MDXC.
(links:) Sandelin, Brimeu,
Helmont, Vriesele,
(rechts:) Van de Werve, Tuyl
van Seroskerken, Cuyk, Van Etten
Hier leyt begraven de eedele vrouw, vrouw Constantina Sandelijn van Heerenthout Pertijt, wedue van wijlen heer Philebert, in sijn leven heer van Stavenisse ende Seroskercke, ridder, borchgreve van Zeelant ende daernaer huysfrouw van joncheer Willem van Cats, heer van Capelle-Bieseling, die sterf op den VII april in ’t jaer ons Heeren 1616.
Ibidem in vitro *
Hic vir et duae faeminae nigris amictae palliis
geniculantes depicti.
In alio vitro in quo picta navis divi Petri.
[1] Oorspronkelijk ‘Veteri’ (abus.); ‘novo’ bovengeschreven
[2] Voor de Nieuwe Kerk: nummering in Beresteyn 1936.
[3] Beresteyn: ‘reddidit ecce suum’.
p. 148
Anno 1616 hingen voor de dueren dese volgende wapenen *
In de Nieuwe Kerck in een glas,
redelicken out sijnde, staen de volgende wapenen *
Vir armatus ritu antiquo
Ad sepulcrum principis * transposita sunt haec signa
et extra ordinem suum collocata.
Gehouden bij een engelken * copere platen.
Cum Martinus V, episcopus Romanus, per diploma
Germanos ad bellum contra Hussitas evocasset, 208 cives Delphenses suo sumptu
eo profecti sunt in Bohemiam anno 1422, ut in monumento vetero scriptum
invenitur.
In ’t choor op een sarck:
[] (Ber. NK 126) Anno XVcXXXVII, den 27
dach in september, sterf Jacob Allertsz.
Anno XVcXXXVI, den 27 in april, sterf
Aelgen Simons dochter etc.[1]
In tabula N.D.F. 1616 P.V.H. *
* (Ber. NK 52) Begravenisse van Magdalena Adriaensdr. van Bleyswijck,
huysfrou van Nicolaes Bruynesz van der Dussen, die sterf den 16 april 1610.
Bleyswijck *
p. 149
Tot Schiedam in de kercke
hebbe ick gevonden de volgende sepulturen, alse een blauwe sarck met dese
wapenen *
Willem Florisz sterf anno 1504.
In deselve sepulture leyt noch begraven volgens het opscrift:
Pieter Pietersz van der Burch, gestorven anno 15..
Op een ander sarck met dit wapen * staen de volgende woorden:
Hier leyt begraven Anthonis Willemsoon Muys, anno 1551 gestorven, ende
Maritgen Aertsdochter, sijn wijf.
Op een ander sarck:
Hendrick Florisz sterf anno 1520 *
In extrema circumferentia Latinis literis:
Melchior Willemsoon Welhouck, bailliou tot Schiedam *
p. 151
Leidis
in choro Petreiano est lapis sarcophagus ut sequitur insculptus,
estque coloris cineritii:
[] Sub hac tumba quiescunt nobilissimus Andreas von
Osten […] * (v.d. Osten)[1]
Pendent ante aedes ad Rapenburgium signa Hanteinei,
nuper defuncti *
In tabulis suspensa ibidem sequentia signa * 162.. *
Ad introitum australem occurrit lapis sepulcralis
cui incisa est palma, Erpenii signum
typographicum, et haec verba:
Thomas Erpenius hic fidelium resurrectionem expectat.
In tabula vero marmorea nigra literis deauratis
sequens legitur epitaphium:
Thomae Erpenio, viro in omni genere literarum eximio,
orientalium linguarum peritissimo, earumque in
[1] In potlood.
[2] Kneppelhout 1864, nr. 151 geeft deze spreuk, waar Buchelius een afkorting gebruikt. Andere onbelangrijke afwijkingen in de graftekst: earundemque in alma, eiusque incompa-, Hollandicae, Monacho-, liberum.
p.
152
* In
alio lapide sepulcrali pavimenti proximo haec leguntur:
Jonas
a Byler Wolphardi,[1] e
Catherina Bollia, Flandra, filius unicus, Vinandi nepos, prosapia Gelder,
Londini natus, in ipso studiorum cursu ad vitae melioris bravium abreptus, hoc
monumento conditus.[2]
Vixit
annos XXI, obiit anno MDCIX *
Uuyt het tafereel, eertijts
ten Poel gehangen ende nu in ’t
Gemeenlantshuys te sien, waervan hier voor [fol.] 42.
(1) Anno 1510, 14 dagen in
augusto, starf Jan van Swieten, heer van Opmeer etc., hier begraven tot St.
Mariënpoel voor ’t hoge altaer *
(4) Hier leyt begraven heer
Adrian van Swieten, die sterf in ’t jaer ons Heeren 1497, opten laesten augusti,
met 4 sonen, 2 doot * (Swieten, Abeel en chef)[3]
*
(3) Hier leyt begraven vrou Otto van Egmont, heer Adrian van Swieten wijf was, sterf in ’t jaer ons Heeren 1485, op den 20 novembris, met 6 dochteren achter haer *
(8) Anno 1446, 19 decembris,
sterf Gijsbrecht van Swieten, Boudijnssoon, hier begraven
*
(7) Anno 1461, op St.
Anthonisdach, starf joncfrou Catarina van Diemen, huisfrou van Gijsbrecht van
Swieten, begraven st. Peterskerck te Leyden *
(11) Hier leyt begraven
Baudewijn van Swieten, raet ende thesorier des hooggeboren heer hertoge Philips
van Bourgogne ende fundateur van dit clooster, starf anno 1454, den 17 mey.
*
(12) Hier leyt begraven
jonckfrou Lutgard van Niënrode, huisfrou van Boudewijn van Swieten, die sterf
anno 1464, op st. Mathijsavont, apostel.
(10) Anno 1451, den 21 in
junio, sterf heer Dirc van Swieten, ridder ten heren grave, oudste soon van
Boudewijn van Zwieten.
(9) Eodem anno starf vrou Johanna van Leyenberg, huisfrou van heer Dirck van Swieten, ridder, begraven tot Haerlem in de Grote Kerck.
(13) Anno 1458, den 20
maert, starff heer Evert, ridder, heer van Hoochtwou, b. van hertoge Willem van
Beyer, grave van Hollant, begraven in Den Hage in de Grote
Kerck.
Portoit
Bavière, escartilé de Hénaut et Hollande, au filet en bande, hachements d’argent
et d’azur, cimière une queue du paon, sortant d’ cuve fermé d’or.[4]
[1] Vgl. p. 78.
[2] Kneppelhout 1864, nr. 323 geeft (op basis van Les délices, p. 47) Winandin., conditur. Zie ook afb. 23.
[3] In de marge.
[4] Een verwijzingsteken geeft aan dat deze reeks op p. 153 (Poursuitte) voortgezet wordt.
p. 153
Te Wassenaer in de kerck heeft
gelegen een groote grauwe lanckwerpige sarck met dit opscrift ende wapen * (ex
fide domini Johannis de Noortwijck)
Bidt voor jongr. Dirck van der Does, hier begraven anno Domini MCCCC LXXIII.
Poursuitte du tableau de Sueten a Leiden:
(14) Anno 1467, op st. Gregoriëndach, starf vrou Albert Baudewins
dochter van Swieten, heer Everts, b[astarts] van Hollants, huysfrou begraven in
Den Hage.
(15) Anno 1495, den 15 dach septembris, starff suster Catarina, dochter Boudwins van Swieten, hier priorinne, 35 jaer.
(16) Anno 1432, den 20 dach octobris, starf
Jan van Poelgeest, soon van heer Gerrit van Poelgeest, ridder, begraven in st. Peterskerck te Leyden.
Portoit sur la
poictrine d’un[1] aigle un vervelle de sable,
hachements d’azur et d’or, volant hors une cuve d’or un aigle.
(17) Hier leit begraven joncfrou Margarete van Swieten, dochter van
Bouwijn van Zwieten, huysfrou van Jan van Poelgeest, sij starff anno 1447, op
st. Stevensdach.
In ’t choor hangen de volgende
wapenen *
Hier ontrent in de kerck staet in een steen gehouden het volgende grafscrift, ende daer neffens gehouden dese wapenen *
Hier leyt begraven den eedelen heere geboren Gijsbert van Raephorst, ende sterft in ’t jaer ons Heeren duysent vijfhondert ende twe.
Dese quartieren schinen:
(links:) Raephorst, Zuilen
van Nievelt, Egmont, Niënrode, (rechts:)
Vianen van Beverweerd, Buren, Vianen met Goy, Van der Leck.
Hier leyt begraven François Boudewijn van Berlicum, geboren
’s-Hertogenbosch, sterf den 3 aprilis 1617 in Leyden, out 72 jaeren, 7 maenden.[2]
p. 154
Tot Leyden in ’t choor van st.
Pieters leyt een blauwe sarck mit dit wapen opgehouden:
Martinus Magnus iuris utriusque doctor,
Mid[delburgensis] Zelandus, obiit X septembris anno 1603 *
In alio lapide:
Georgius Vogelius, Noricus, in academia Batavica[1] operam literis navans XXII annos, natus ad omnia quaevis magna, et maxime ad clavum reipublicae
factus et educatus, XIV januarii MDCXXVI, magno cum omnium literatorum et bonorum moerore denatus, et hic situs
est.
Insignia continent aviculam baculo insidentem.
In alio lapide:
Hier leyt begraven Charles Jan[2] Thibaut van Gent, die starf den 14 dach van april in ’t jaer 1607 *
Bij het wapen dat hangt aen den pilaer staet: Obiit 27 die […] anno
1625.
De leu is groen in ’t silver, de chevron metten balck gout in ’t azur.
In alio sarcophago
magno, ibidem:
Hier leit begraven jonckher Barthout van Assendelf,
starf den derden januarii XVIc twe
en twintich; ende sijn huysfrou, joffrou Margareta van den Duyn starf den XXIIII septembris XVIc een ende twintich.
(links:) Assendelf, Van der
Laen, Maren, Alcmade, (rechts:) Van
den Duin, Hoots,[3]
Pinsen, Van Doorn *
In tabella * D.O.M.S. et aeternae memoriae Johannis Friderici.
In alia * (links:)
Catz, Tuyl, (rechts:) Wassenaer,
Mechelen.
[1] Kneppelhout 1864, nr. 233 geeft Atheneo
Batavico.
[2] I.p.v. ‘Charles Jan’ leest Kneppelhout 1864,
nr. 293 wsch. terecht ‘Christian’.
[3] Kneppelhout 1864, nr. 298 leest Hoofs.
p. 155
Op een sarck in ’t choor:
Op een ander: sepulchrum domini Everardi Vorstii *
Ad meridionalem templi partem est in lapide sarcophago
hoc epitaphum domini Bronckhorstii:
Everardi Bronckhorsti, Daventriensis, iurisconsulti
eximii, quod mortale fuit hic quiescit, praeclara ingenii monumenta in hominum
manibus ac admiratione versantur. Obiit anno MDC XXVII, 27
maii.
Astraeae columen tuus hic, Daventria, consul,
Professorque tuus,
Leyda-Batava, iacet,
Nescit at e libris
gloria parta mori.[2]
P.S.
[Petrus Scriverius]
* Ad columnam in aurea area aliud est eius
epitaphium amplum magis et prolixum.
In Pancratiano templo sepultus Justinus Nassovius
cum insignis paternis quater multiplicatis et ruptura natalium spectantur, et
ibidem signa sororis uxoris suae Merodiae et […]
In hoc templo quidam civis dederat vitrum, cui
apposuerat nomen Jesu breviatum, additis versiculis:
Laet
ons bij Jesum Christum blijven,
Al is ’t dat de
geleerde darom kijven.
Donaveratque 6
florenos annuos, ut certum tectum illud conservaretur. Cum tamen id scriptum
minus placeret theol[ogis], sublatum fuit, unde dominus eius, extructo sacello
in loco qui vocatur Voscuyl in vicinia Oestgeest, illud eodem transtulit.
In Petreiano templo vidi etiam vitrum nuper ibi
positum ab academiae curatoribus, arte non magna concinnatum, in quo spectatur
Pallas academica cum sua noctua.
[1] Vgl. Kneppelhout 1864, nr. 244.
[2] Kneppelhout 1864, nr. 115 geeft (op basis van Les délices, p. 52) Professor tuus hic, Qua mortalis erat … aevo.. Zie ook afb. 18.
p. 157
Tusschen Haerlem ende Leyden, ontrent Sassenhem ende het jachthuys Teylingen, is een huys nieu gebout.
Boven de poorte staen deese woorden ende wapenen: Waenen bedriecht *
Alia ibidem inscriptio ex lapidibus
diversicoloribus …
Bij Leyden op de Soeterwoudsche sijde is gelegen het huys te Croonesteyn, dat lang bij de Oomen van
Wijngarden is beseten, ende nu voor sommighe jaeren bij Daniel van Wijngarden
vercocht an […], die ’tselve geheel heeft gerepareert, sich aldus verthonende *
p. 159
Te Rotterdam in ’t choor hangen dese cartieren van den pensionaris Bernevelt
*
Ibidem hangen noch dese wapenen *
In vitro geniculans armatus cum saga militari;
insignia erant Duvenvordiorum. Erant et alii cum signis Wingardorum, Romerswaliorum
et inter fragmenta hoc quoque signum *
Retro chorum signa in vitro Bredenrodiorum, quae ab
armatis in labaris volantibus tenebantur * 1,2,3,4.
Cernuntur ibidem vir armatus, in saga
militari, geniculans, et mulier econtra, quoque in genubus, veste ornata aurea.
Sub turri literis Latinis deauratis leguntur
sequentia:
Anno MCCCCXLIX, op Assentionisavont, is begonnen te delven dat
fondament van desen toorn, ende op st. Jans
Baptistenavont daeraen, worden den eersten pael ingeheyt, ende des dynsdaechs
nae Alderheyligen, soo worden den eersten steen geleyt. Dese kercmeesters waren
op die tijt Gerrit Aertsz ende Bouwen Martensz.
In tabula sinistra similibus literis:
Anno 1547, op den 12 dach in martio, is den eersten steen geleit van
Gijsbert Aerts, tromper van de tweede metselerie, tot de jegenwoirdige hoochte
toe, als het werck stil gestaen hadde 97 jaer. Dese kercmeesters waren op die
tijt Jan van Zoelen Gijsbertsz, Joost Fijck van den Hove Dircksz, ende Melis
van Hogeveen Adriaensoon.
Siet mijn eerste reysboeck met het swarte omslach, s. II.
In foro statua est Erasmi ahenea, quae constat Xm
florenorum.
In eodem templo versus vernaculi leguntur de
liberatione Leidensi:
Seer groot is de heer der heerscaren
Die Leiden dede sparen van des viants hant,
Door regen ende wint dat men dede varen,
Veel poincten vergaren over ’t gansche lant.
Den derden octobris tot des Spaengjaerts scant,
Sijn se ’t haest ontcropen door ’t gedruis
bekent,
Voor de leuwen bevreest, en Godes hant pertenent.
Pendent ibidem in tabulis haec signa *
p. 160
Achter in de kerck hangt een bord met de volgende wapenen *
In seecker capel an ’t choor, an de noortside, hangen in de borden de
navolgende wapenen ende quartieren van Assendelft * In alia tabula *
Daer hangen noch de wapenen van Genth uyt Gelderlant, ende in de kerck
dese borden: 1621 * obiit 5 julii 1616 *
In lapide sarcophago: manus cum globo *
Hier leyt begraven Boudewijn van Muylwijck, in sijn leven 17 jaeren
bailliu ende daerna borgemeester deser stat sijnde, sterft opten XI mey in den
jaere MDCXXVI, out LXXIII.[1]
Achter in de kerck op een sarck *
Hier leyt begraven Fop Petersz van der Meyde, in sijn leven
borgemeester deser stadt Rotterdam, sterf opten derden september anno 1616.
Hier leyt begraven Marrichgen Lenarts van Schilperoort, is gerust den 4
september 1596, was huysfrou van Fop Peterssoon. [2]
Iuxta hunc lapidem leguntur sequentia, in alio lapide
incisa:
Soo sult vergaen
Ghi die blijft staen >
[1] Bloys Z-H 2, p. 394 nr. 440, ‘XXVIII (28) jaren baliou … MVIcXXV (1625), out LXXIIII (79)’.
[2] Bloys Z-H 2, p. 388 nr. 394, leest ‘Maertgen’; vgl. Nr. 394 Pieter van der Meyden.
p. 161
> Om die te
kijcken,
Der wormen
spijs
Gelijck ic
bewijs.
Ten eynde soo
blijcken
Want om te
leven
Hierbi
begeven
En willende
sterven
Godt
gepresen.
Mij ende die ’t
lesen
Laet den hemel
erven.
Qui me creavit
recreet.
In
tabula ad parietem * 1628 *
In
lapide sarcophago:
Hier leyt begraven heer
Jacob van der Duyn, die sterft opten 1 decembris 1506 *
(links:) Van der Duin, de Mije, Teylingen, Van Loen,
(rechts:)
Montfoort, Boxtel, Zuydwijn, Van der Haer.[1]
*
Ad
portam iuxta fluvium numerale distichum:
SerVaVIt,
qVa porta patet qVa terra VIresCIt [2]
Erexerunt
etiam Roterodamenses ante aliquot annos basilicam mercatoriam iuxta hanc portam,
sed ea fere deserta est.
Hic
leguntur aureis literis hi versus utrimque sculpti:
Aërius
geminis ubi sol sub fratribus errat,
Cura
patrum posuit divite tecta trabe.
Porticus
haec cura consurgit coepta senatus,
Civibus
ista suis grato constructa labore.
Statua
aenea quae in foro posita doctori Erasmo cum lapidea prius inde lignea fuisset
10.000 florenorum pretio constare dicitur.
[1] Hoek 1994, p.
69
[2] Est leo cuncta potens pulchrae,
qui moenia portae servavit, qua porta patet, qua terra virescit. (Buchelius heeft verschillende letters met
stippeltjes geschreven, omdat hij ze kennelijk niet goed kon lezen. De betekenis
is onduidelijk).
p. 163
Hoorn oppidum est
West-Frisiae vel, ut nunc vocant Noort-Hollandiae, ubi in templo reliquum est
vitrum cum signis et nomine Gerardi Albautii, praetoris olim loci.
In pavimento lapis pedum usu fere
attritus, ita ut coniugis nomen omnino evanuerat. *
Gerrard Albaut Albertsz hadde getrout de
bastaertdochter van Adriaen van der Lecke, wiens moeder was Johanna Dirck[sdochter] van Egmont, daervan dese quartieren
gefabriceert.
p. 165
Purmerend,
een stedeken in Waterland, gefondeert bij heer Willem van Eggaert, anno 1417
gestorven tot Amsterdam in de Nieuwe Kercke, als de memoriën daer uytwijsen, is
na bij Jan Eggarts vercocht aen sijnen swager Van Zijl ende van dien aen de
heer van Montfoort in den gestichte van Utrecht, van wien het de graven
confisquerende, gegeven hebben aen den baron Pol… van den welcken het gecomen
is aen de graef van Egmont, ende van deselve aende de graeffelickheyt, is corts
na het bedijcken van den Beemster veel vermeerdert. In de kercke hebbe ick
gesien een sarck in ’t choor, met dit wapen:
Joffrouw Anna van Treslong, huisfrou van Michiel de Rosch * castelein
tot Purmerende.
Heer Steven van Zulen * anno 1584 gestorven. [1]
Ad intercolumnia tabula suspensa. *
p. 166
Alcmariae in templo Laurentiano olim
varia vidi monumenta, quae in 2 parte Itinerarii
mei expressi (sic), ut sunt intestinorum Florentii V, comitis,
conspiratione Velsiana occisi. Nicolai Ruvenii Haerlemii, plebaeo tumultu
perempti et aliorum. Nunc anno 1623 in aprili cum illic essem plura videbam
insignia in tabulis ad parietes suspensa. *
p. 171
p. 173
Tot
Oudewater, colonia episcopi
Traiectensis, tyrannide Hispanorum nostro tempore cognita, in den omloop van de
kerck, leggen de sarcken met wapenen ende scrift, hier
uytgemaect.
Ibidem exscribit
Rietw[ijck].
Dirck van Zijl sterf in ’t
jaer 1482, op st. Martinsdach. * David van Zijl sterf den 13 junii anno
XXV. [2]
In den buyck van de kerck,
een witte bentemer steen, lang 8½ voet, breet 6½ *
Heer Jan van Swieten,
priester, sterf in ’t jaer ons Heeren 1531, in octobri.
Ibidem uytgehouden tegens
een pilaer op de zuytsijde staen de voorgemaecte wapenen van Swieten ende van
Zijl, met dese woorden.
In ’t jaer 1525 op st.
Jacobsdach, sterft heer Jan van Swieten Jacobssoon,
priester.
In ’t jaer 1480 op st.
Mathijsdach, sterf Dirc van Zijl.
In ’t jaer 1522, 13 junii,
sterf Daniël van Zijl.
In ’t jaer 1504, den 27
novembris, sterf Geerlof van Swieten Jacobszoon.
In ’t jaer 1536, op st.
Bartolomeusdach, sterf Claes Wouterssoon.
Aecht, Wouter Claessoons
weduwe, sterf 1544, den 19 dach in mey.
[3]
In den buyck van de kerck,
aen de noortsijde op een Naemschen sarcksteen: Anno 1528, den 29 januarii sterf
mr. Roeloff Daniëls van Zijl, priester.
… van Zijl, Jacob Hugens van
Swietens soons wijf, sterf anno 1517, den
18 junii, ende Alijt Jacobs Hugens soons dochter sterf
1500.
Cathrijn van Zijl sterf anno
1500, ende Jan van Zijl Dircksoon sterf anno 1505.
Jan Wouterssoon sterf anno
1529.
[4]
[1] Bloys Z-H 2, p. 287 nr. 66 (ontleend aan Buchel).
[2] Bloys Z-H 2, p. 287 nr. 65 (aanvullingen uit Buchel). Bloys leest 1481 en 1525.
[3] Bloys Z-H 2, p. 287 nr. 67 (ontleend aan Buchel). Bloys leest abus. 1525 i.p.v.
1522
[4] Bloys Z-H 2, p. 289 nr. 83 (ontleend aan Buchel). Bloys leest abus. 1578 i.p.v.
1528.
p. 181
Bescrivinge van de sepulture
des princen te Delft
Het graf van den prince, gemaect door den uuytnemenden ende vermaerden
constenaer, architect ende beeldthouwer mr. Henrick die Keyser, wonende tot
Amsterdam, geboren t’Utrecht, van witten Italiaensen marbersteen, van Dinantsen
toutsteen, van swarte Italiaense gemengelde marbersteen ende van bronze, is
besteet voor 28.000 gulden, behalven 1500 gulden tot een vereeringe.[1]
Ende is daerna verswaert ende verbetert. Heeft 6 jaeren daerover gewerckt.
Is 20 voeten lanc, 15 voeten breet. De eerste 3 trappen maeckende de
hoocht van 2 voeten, van Dinantsen toetsteen, daerop een tombe, hooch van 2
voeten 3 ende ½ duim, lanck 8 voeten ende 10 dumen, breet 3 voeten, 7 duimen,
mede van toets, verciert met moluringe [ende] van copere ciraten, waerop leyt
het dode beelt van Z.E. den prince, so groot als het leven, gecleet in een
princeliken rock van fijnen Italiaensen marber. Het werc butenom bestaet in 22
ronde columnen, gemaect van swarte, Italiaense, gemengelde marber, lanck sonder
hair pedestalen 6 voeten, vier duymen, ende dick in den diameter 9 dumen. De
pedestalen, basen ende capitellen sijn volgens de ordre van Dorica van witten
marbersteen: de lichamen van de pedestalen sijn met gemengelt marber verciert,
de 8 groote plaetsen, begrijpende elcx 2 columnen, sijn ingeleit met toutsteen,
de 4 lichamen op den hoeck sijn gemaect van witten Italiaensen marber, elcx
uuytgehoelt met 2 nichen, waerinne ende op hangen 16 wapenen etc., van bronze,
gestoffeert met hun eygen coloren.[2]
Jaerdicht van den
prins W.v.O.
Den cloecksten prince in verstant, die oyt leefden opter aerden,
Is vermoort te Delft in Hollant, En begraven na sijn waerden.
Fy u, o Assonvil, fy u, ghij jesuïten, etc.
[1] Buchelius heeft de gegevens over de materialen ontleend aan het Besteck van 1614 (zie De Beaufort 1931, bijlage I, p. 89-91) waarin op p. 91 ook de geldbedragen genoemd worden. De ‘verering’ zou 1000 gulden of 1000 daalder kunnen worden; in 1623 blijkt het 1500 gulden te zijn geworden (p. 96), zoals Buchelius ook opgeeft.
[2] Ook dit gedeelte komt bijna woordelijk overeen met het Besteck (p. 89), maar Buchelius heeft de keuzen die de beeldhouwer mocht maken (bijv. de prins ‘in ’t harnas oft in eenen princen rock’) weggelaten en heeft vermeld wat het geworden is.
p. 197
Tot Bergen op Soom in de kerck is
begraven Adriaen van Reimerswael, wiens wapenen ende epitaphie daer gestelt is
als ’t volgt: *
D.O.M. Nobili heroi Adriano de Reimerswael, equiti aurato, domino de
Lodijck, Nieu-Strijen, Weydeme et in Severgem, qui obiit anno MVcXXXIII,
VI maii, ac Joannae de Glymes, Jacobi, baronis de
Grimbergen, filiae, quae obiit anno MVcXXXII, XVI martii. Johanna, filia optimis parentibus hoc monumentum restaurari ac ornari
curavit.
p. 205
In seecker clooster ter Goude
is begraven Cornelis van Sudoort, wiens grafstede met een coperen plaet
verciert was, ende is noch bewaert tot Utrecht bij joncker Gijsbert van Sudoort
in dese forme:
[] Hier leyt begraven Cornelis van Zudoort, die sterft in ’t jaer ons
Heeren doe men screef MCCCCLXXIIII, opten XII dach in januario, bidt voor de
siel om Gods wille.
Goudae in ore chori eminet tabula supra molem
ingentem ligneam, qua chorus a caetero templo recluditur, in qua conflagratio
templi describitur, versu non inepto:
Mille et quingentis et quinquaginta duobus
A Christo nato tacite labentibus annis
Bis sena Jani luce hora vespere nona
Dum ruit hiberno tempestas horrida caelo
Aggeribus passim ventorum turbine ruptis
Demissisque polo tonitru, nive, grandine, nimbis
Concidit haec aedes horrendo fulminis ictu,
In flammasque abiit toti spectabilis urbi
Finitimisque locis vicinisque urbibus horror
Arboribus tamen huic aedi domibusque propinquis
Omnibus illaesis, visu audituque stupendum,
Omnibus intactis a flammae et fulminis ictu.[1]
Chronologicon:
LVX orbI ILLVXIt IanI bIs sena bIfrontIs,
HorrIbILI,
haeC aeDes fVLMIne taCta CadIt.[2]
Hoc positum templo serisque nepotibus esto.
[1] Dit gedicht en het chronologicon staan in Walvis 1713, p. 53. Afwijkingen: Bis sena fani; Decussisque polo; urbibus honor; & fulminis ira; LVX orbI Vt LVXIt.; tanto fVLMIne teCta IaCent. Het jaartal komt bij Walvis correct uit op 1552, bij Buchelius klopt het niet.
[2] Lux orbi illuxit Jani bis sena bifrontis,
horribili haec aedes fulmine tacta cadit.
p. 207
Templum Wesepiorum
consecratum anno 1462, 2 augusti. In hoc insignia Gisberti Lappii cognomento
Divitis, ubi haec insignia: Bloemendael, Lapp, Dorsken. *
Johannis Lappii, prioris memoria, chronicon
Winsemianum. Vide et epitalamium quod Lamberto Lappio scripsit
Hortensius.
In choro lapis sepulcralis, sub quo sepultus
dominus Giselbertus de Isselstein, anno 1392 mortuus, cui appendent in pariete
scuta gentilitia.
Nerdae in
choro templi principalis in sarcophago:
Hortensium inter mortuos quaeris viator,
Urnula haec ossa sola aut pulveres habet,
Polus mentem entheam, nomen libri,
Famam vaga doctorum ora, ovat caelo
Et solo decus scholae atque civium.
Conditum hic est corpus domini Lamberti Hortensii,
Viri omnigene eruditionis eximii,
Literatoris arguti, historici sagacis, iuventutis
Nerdenae
Moderatoris strenui, evocati ex hac vita anno a
laniena
Quae soli propter doctrinam singularem parserat
altero,
A natali Christi MDLXXIII.
Memor ac honori consules et aeditui. [1]
Magister Gisbertus Lap descripsit.[2]
p. 208
Muda piscatorum vere nidulus praeter arcem, cuius praefectus est Hooft, inter
principes Belgicae linguae poetas numerandus. Huius memoria abbas Stadensis,
hic in choro sepultus, et Arnoldus Sulenus Nieveltius, Wilhelmi, praefecti olim
Mudensis, filius, cuius in tabula hoc epitaphium:
Arnoldo a Zulen a Nievelt Hollando, viro antiqua
nobilitate vera et pietate et eruditione armorumque peritia praecellentissimo,
iustitia, aequitate, prudentia et humanitate clarissimo, iudicii gravitate,
consiliorum sagacitate, laborum tollerantia, vitaeque innocentia, domi forisque
celeberrimo, Worcomii primo deinde castri Grevewerdensis gubernatori
dignissimo, Ordinum foederatorum tribuno fortissimo, summis pariter et infimis
acceptissimo, asthmate hic extincto die XXVII junii anno Christianae salutis
MDCVIII, aetatis vero suae XLVII, Mudae sepulto, germano suo charissimo,
familiae Nieveltiae ornamento illustrissimo, nobilis et moestissima virgo
Catharina a Zulen a Nievelt posuit. Vivit post funera virtus. [1]
*
p. 211
In Den Briel:
[] Bereyt u huys, ghij sult
sterven.
Hier leyt begraven Jan van Kerckwerve Cornelissoon, in sijn leven
rentmeester ’s lants van Voorne, gestorven den 26 augusti anno 1563 *
Hier leyt begraven joncfrou Maria Heerman Jacobsdochter, huysfrou van
Jan van Kerckwerve, is gestorven den 1 januarii anno 1567.
(links:) Kerckwerve, Borsele,
Wissenkerke, Cats, *
(rechts:) Heerman, Oom van
Wijngaerde, Drencwaert, Heenvliet. [1]
*
p. 215
Gorocomii in templo haec signa spectantur: Gaet recht *
Nobilis dominus Philippus Hincart, miles, dominus
de Morsel, praefectus Gorichemensis et satrapiae Arculanae *
Ibidem est
sepulcrum Arnoldi de Bosshusen et dominae Geertrudis van der Aa, eius coniugis,
hisce signis notatum. [1] *
p. 219
Te Dordrecht in de Grote Kercke
leyt een blauwe sarck met dit volgende epitaphium, ende wapenen op de 4
hoecken: *
Hier leyt begraven de edele heer Aernt van der Mijl Cornelissoon,
ambachtsheer [van] Dubbeldam, Sint-Anthonispolder, Bleeskensgraef ende
Kijfhoeck, kerckmeester ende borgemeester, gestorven den 26 junii anno 1586.
In eodem templo:
Cornelio ab Hogelande, consiliario et pensionario
civitatis Dordracensis, uxor et liberi pietatis ergo in moerore posuerunt,
vixit annis LVI, obiit XXI aprilis MDLXII. [1]
Catharina a Rammelcourt, uxor sequta maritum.
Ecclesiasticus CXXXVII: Mihi heri et tibi hodie.
Dordrechti olim in templo:
Mr. Vranco Boot celeberrimus ap. Hollandus advocatus
post recusatam senatoriam dignitatem septuagenarius tandem oppressorum
patrociniis immortuus est anno Domini 1557, XI mensis septembris.
Domicella Cristina ab Oisthoorn, uxor mr. Vranconis
Boot, annos nata 36, unico tantum edito filio decessit anno 1629, 26 augusti.
In valvis apertis ad dextram imago Vranconis Boot
et uxoris, in sinistra parte imago Dominici Boot et uxoris, matris XV
liberorum.
In ipsa tabuli area excitatio Lazari e mortuis
depicta.
In deselve op een sarck:
Hier leit begraven de edele heere Dominicus Boot, in sijn leven balliu ende dijckgreef in den lande van
Zijp, Wieringerweert, sterf den 20 mey 1619. * Montfoort.
Ende jonckfrou Janna van Deuverden van Voort, huysfrou van doctor Johan
van Beverwijck, de sterf den 16 augustus 1619.
p. 221
Balivii sive praefecti
Zuyt-Hollandiae
Aegidius de Voorschoten, anno 1285
Wilhelmus Wilhelmi de Zirczee, 1285
Johannes, dominus de Renesse in Zelandia, 1290
qui
post exulare coactus.
Alanus, a Dordracensibus trucidatus, 1299
Johannes a Sassenheim, 1330
N.N. Quequelius, anno 1336
Herbertus de Riede, eques, 1348
Tilmannus Oom Aegidii filius, 1358
Johannes de Leyenberch, anno 1365
Diedericus de Houweningen, eques, 1368
Herbertus de Liesvelt, eques
Paulus de Haestrecht, ex Arq[ueliis?], eques, 1384
Philippus de Lecka, nothus, 1406
cui captivo substitutus Joannes Venedam
Diedericus de Merwede, praefectus quoque Montis Gertrudis, 1414
Dominus de Ethe Drongene Nieuwe, 1426
Hendricus de Liesvelt, 1436
Diodorici van der Does, 1440
Florens de Eemskerck, 1445
Eodem Floris van der Dussen; Jacobus Poth, anno 1459
Floris Oom de Wijngarden, 1450
Wilhelmus Prijcker; Aegidius Adriani, anno 1468
Adrianus Johannis, anno 1470
Daniel de Praet de Moerkercken et Merwede dominus, eques, 1475
Witman Woutersz de Swindrecht, 1481
Jacobus Oom, eques, Florentii filius, 1488 (et
1508)
Didericus Jacobi frater, 1490
Johannes de Minnenbeeck, 1517
Ysbrandus Colsterius, anno 1521
Peter Schoock (obiit 1540), 1522
Jacob Queeckel Jacobi filius, 1537
Georgius de Linden dictus Mol (obiit anno 1574), 1559
Johannes Drenckwaerdius, 1574
Wilhelmus Zulenus Nieveltii, cuius tamen diploma non
invenitur
Johannes Wensonius Adriani filius, 1581
Jacobus Muys, 1583
Dominus Arnoldus Muys ab Holy, 1592.
Insignia pleraque sequenti folio depicta sunt.
Johannes de Strijen, eques, anno 1325
Johannes Zayt Aegidii filius
Godescalcus de Brakel, scutifer, 1380
Johannes Maddyn ex Hannonia, 1385
Johannes de Steenberga, 1400
Johannes de Schoonhout, post biennium captus et a
principe privatus offitio, 1405
Wilhelmus Coulsterius, anno 1408
Cornelius Georgii, 1410
Gerardus de Muylwijck, 1421
Jacobus Tacq Friderici filius, 1439
Wilhelmus Bollen, 1442
Petrus Annock, anno 1457
Florentius Crousing, 1460
Johannes de Lesanen (obiit 1496)
Johannes ab Esch, postea receptor generalis
Hollandiae
Thomas Bokelarius, dominus de Alblasserdam, anno
1481
Johannes de Oudheusden, anno 1499
Jodocus a Cleyburg, Brielanus, 1501
Franciscus Cobels, anno 1505
Nicolaus Cobelius, anno 1506
Crispinus a Boshuysen Johannis filius, 1529
Wilhelmus a Drenckwaert Balduini filius, 1539
Balduinus Wilhelmi filius Drenckweerdius, 1543
Johannes de Bodeghem Delphensis, 1557
Andreas van der Goes Delphensis, 1572
Michael a Beveren, 1572
Wilhelmus a Beveren (adhuc anno 1614), 1584
Horum insignia quae nancisci potui hic adiunxi *
p. 222
Oom, Leyenberch, Houweningen, Liesvelt, Haestrecht, Bastardus van der
Leck, Venedam *
Merwede, Minnebeec, Van der Does, Van der Dussen, Poths, Prijcker,
Moerkercken *
Heemskerck, Swijndrecht, Colster, Schoick, Linden Moll, Drencweert,
Nievelt *
Wensen, Muys van Holy, *
Sequuntur insignia questorum Zuyt-Hollandiae:
Strijen, Sayt, Brakell *
Maddyn, Schoonhout, Steenbergen, Colster, Muylwijck, Tack, Lesanen *
Crousing, Annock, Beuckelaer, Bollen, Esch, Cleyburch, Cobel, Boshusen
*
Oudheusden, Bodegem, Van der Goes, Beveren. *
Catalogus
consulum Dordracensium
qui
singulis annis singuli, ubi vero plures reperiuntur, ii substituti sunt.
Anno 1367 Wormbold de Ratingen Tilmanni filius
Eodem anno Hugo Boye, filius Egidii Oem
1368
Jacob Duic
1369
Arnoldus Boot Cornelii filius
1370
Allardus de Wingarde
1372 Nicolaus Oom
1374 Hugemannus Adami filius,
Henricus Bit
1375
Worimboldus a Wingarde,
Nicolaus Oom,
Johannes de Witte
1376
Hugo Nicolai,
Gerardus a Steenhusen Johannis filius
1377
Henricus a Naerssen Johannis filius,
Allardus de Wingarde
1378 Henricus Naerssen
1381
Henricus Sasse,
Henricus But
1382
Idem, Henricus ab Aerssen
1385
Wilhelmus Bomgaerd filius Wilhelmi,
Jacobus Lisser
1388
Nicolaus Schoutete, Nicolaus Bauweel
1389
iidem, Wilhelmus a Tympel Florentii filius,
Henricus Sasse
1390
iidem 2 posteriores
1391
Johannes a Slingerlant, Joannes Malegijs
1393 Johannes a Slingerlant,
Nicolaus Moelenaer
1394 Caesarius Clauwardi,
Nicolaus Vasont
1395
Jacobus Lisse, Johannes a Slingerlant,
Joannes Maeldegijs
1396
Nicolaus Molenaer, Johannes a Slingerlant
1397
Cornelius Boot Arnoldi filius
1400
Wormboldus But Henrici filius
1404
Thomas Kint Petri filius
1405
Wilhelm Duic
1408
Cornelius Boot Arnoldi filius
1410 Thomas Kint Petri filius
1412 Petrus
Hoddemont, Wormbold a Wingarde
1413 Tilman a Ratingen filius
Hegemanni
p. 223
1414 Thomas
Kint Petri filius, Johannes a Naersen
1415 Wilhelmus
Grammay[1]
Humanni filius
1416 idem,
Joannes Hugonis
…
1419 Joannes
Fasont Nicolai filius
1420 Idem,
Wilhelmus a Muylwijck Joannis filius
1421 Noido ab
Amerongen Bartoldi filius
Walterus a Geuderen Walteri
filius
Joannes Fasont
1422
Snellardus Duic Gisberti filius
Walterus a Genderen, Wilhelmus a Muylwijck
1423 Wilhelmus
a Muylwijck, Wilhelmus Arnoldi,
unde Jongii descendunt;
Thomas Kint
1424 Thomas
Kint, Joannes Sanderus
1426 Snellardus Duic, Gisbertus
Quekel Bernardi filius
1427 idem
1428 idem,
Gerardus a Muylwijc
1429 Walterus
a Genderen
1430
idem, Harmannus Vinc a Brandenburch,
Dieder van den Eick
1431 Walterus a Genderen
1432 idem
1433 idem, Johannes Grammay
1434 Johannes Grammay, Walterus
Humanni
1435 Walterus
Humanni, Alardus Susius Mathaei filius
Snellardus Duic
1436
Snellardus Duic, Abelus Petri
1437 Abel Petri, Didericus a
Slingerlant Ottonis filius
1438 idem
1439 Snellardus Duic, Abelus
Petri
1440 Abel Petri, Didericus a
Slingerlant,
Godscalc Oem Godscalci filius,
1441 Godscalc Oem, Didericus a
Slingerlant,
Snellardus Duic
1443 Jacobus Fraet Johannis
filius, Abel Petri
1444 Abel Petri, Henricus
Maech,
Hadrianus Haec Hermanni filius,
Reinier de Jonge Wilhelmi filius
1445 Reinier de Jonge
1446 idem, Jacob Fraet, Abel
Petri,
Wilhelmus a Naerssen
1447 Wilhelmus
a Naerssen, Abel Petri,
Diederic a Slingerlant
1448 Diederic
a Slingerlant
1449 Diederic
a Slingerlant, Jacobus Praet,
Godscalc Oem, Damasus
Johannis
1450 Damasus
Johannis, Diederic a Slingerlant,
Abel Petri
1451 Abel
Petri, obiit in consulatu, et ei sufficitur
Cornelis Boot Arnoldi filius, Reinerus de
Jonge
1452 Cornelis Boot, Alart Suys,
Diederic Slingerlant
1453 Diederic a Slingerlant,
Cornelis Boot
1454 Idem, Cornelis Boot
1455 Idem, 1456 idem, 1457 idem
Item Reinier de Jonge
1458 Idem, Jacob Fraet,
Cornelis Boot
1459 Cornelis Boot, Renier de
Jonge,
1460
1461 Cornelis Boot, Reinier de
Jonge,
1462 Reinier de Jonge, Jacobus
Damasi a Minnebeec
1463 Jacobus
Damasi, Johannes a Riebeec Diederici filius,
Johannes Oem Tilmanni filius
1464 Idem Oem
1465 Idem,
Florens Oem, dominus de Wingarden Godscalci filius
1466 Johannes
Oem, Alard Susius, Jacobus Damasi,
Tilman de Amerongen Noidi filius
1467 Jacobus Damasi a
Minnebeke,
Florentius Oem, Aegidius de Ratingen Tilmanni
filius
1468 Jacobus Damasi
1469 Adrianus ab Overstege
senior Jacobi filius
1470 idem, Adrianus ab
Overstege senior Jacobi filius
Nicolaus Loinc
1471
idem, Aegidius de Ratingen
1472
Aegidius a Ratingen
Adrianus Boey Hugonis filius
1473 Adrianus Boey, Jacobus
Damasi
Florentius Oem a Wingarden
1474 Florentius Oem, Jacobus
Damasi
1475 Jacobus Damasi, Wilhelmus
Balduini,
unde Drenckweertii
1476 Jacobus Damasi, Wilhelmus
Balduini
1477 Wilhelmus Balduini.
Eodem anno, cum plebs mortem Caroli, ducis
Burgundie intellexisset, et veterem magistratum in Ordinem, et aliquos ex eo
urbem relinquere coegisset, Hamatae factionis civibus hac occasione regimine
urbis occupantibus electus fuit novus consul mense aprilis Cornelius Adriani;
inde Diedericus a Beemont Godefridi filius.
1478 Cornelius
Adriani, Aegidius filius Cornelii
p. 224
1479 Aegidius
Adriani
1480 idem
1481 idem. Cum a hoc anno urbs Dordracensis a
Johanne dicto Egmondano capta, ut Aegidius ibi pugnans occisus esset, Hamatis
partim occisis, partim exulare iussis, Asellani iterum rerum potiti sunt et 28
aprilis novus consul creatus Jacobus Damasi, qui cum multis aliis exul fuerat
ab anno 1477.[1]
1482 Jacobus
Damasi, Johannes Oem Diderici filius
1483 Johannes
Oem, Nicolaus a Backel Diderici filius
1484
Johannes Oem, Nicolaus a Bakel, Gerolfus a Diemen
1485 Gerolfus a Diemen,
Johannes Oem
1486 Wilhelmus Balduini,
Nicolaus a Bakel
1487 Nicolaus a Bakel, Johannes
Oem
1488 Johannes Oem, Gerolfus a
Diemen
1489 Mr. Johannes Duic filius
Wilhelmi
1490 Nicolaus
a Bakel, Cornelius Damasi,
unde Mijlii originem habent.
1491 Cornelius
Damasi, Johannes Oem, Nicolaus Bakel
1492 idem,
Adrianus Okeri
1493 Adrianus
Okeri, Cornelius Damasi
unde Mijlii originem.
1494 Cornelius
Damasi, Wilhelmus Johannis filius,
Reineri nepos, ab
Alblas, dominus de Mijle et Dubbeldam.[2]
Quae dominia anno 1496 ab Henrico van der
Mijl emit Nicolai filius.
1495 Nicolaus Ockeri
1496 idem, Cornelius Damasi
1497 Cornelius Damasi, Nicolaus
Ockeri
1498 Adrianus Ockeri
1499 Wilhelmus Johannis Reineri
filius
1500 Cornelius Damasi
1501 Adrianus Ockeri, Wilhelmus
Johannis Reineri
1502 Wilhelmus Johannis
Reineri, hic cum eo anno a quodam suo cognato
e gentilitate Dousica esset confossus,[3]
electus fuit in eius locum Adrianus Ockeri.
1503 idem, Adrianus Ockeri
1504 idem,
Adrianus de Jode Arnoldi filius
1505 Adrianus
de Jode, Petrus Oem Damasi filius
1506 Petrus
Damasi, 1507 idem
1508 idem,
Florentius a Tol Florentii filius
1509 Florentius
a Tol, Bartoldus Diderici
1510 idem,
Bartoldus
1511 Petrus
Damasi
1512 idem,
Bartolomeus Diderici
1513 Bertoldus
Diederici, Petrus Damasi
1514 iidem,
inverso ordine
1515 Bertoldus Diederici,
Petrus Damasi
1516 Petrus Damasi
1517 idem
1518 idem,
Bertoldus Diederici
1519 Bartoldus
solus, qui et sequenti anno in officio obiit.
Cuique successit Petrus
Damasi.
1521 idem
1522 Cornelius
Cornelii Petri, ex fratre Cornelio nepos
1523 Petrus
Damasi, Jacobus Oem Jacobi filius
1524 Jacobus
Oem obiit in officio 18 aprilis,
et ei surrogatur
Gerardus Bogardus Cornelii filius,
donec solemni modo
eligeretur Johannes Wilhelmi filius ab Alblas;
filius illius Wilhelmi,
qui a sicario peremptus fuit, dominus de Milae.
1525
Johannes Wilhelmi, Johannes Vranconis
1526 iidem inverso ordine
1527 Johannes Wilhelmi
1528
idem,
Florentius Colsterus Isbrandi filius
1529
idem, Colsterus
1530
Johannes Wilhelmi
1531
Johannes Wilhelmi, Florentius Colsterus
1532
Idem, Colsterus
1533
Johannes Wilhelmi
1534
Florentius Colsterus, mr. Wilhelmus Stoop
Adriani filius
1535
mr. Wilhelmus Stoop, Johannes Wilhelmi
1536
Johannes Wilhelmi
1537
Wilhelmus a Drenckwaert, Johannes Wilhelmi,
Nicolaus Balduini filius,
Franciscus a Tol Florentii filius.
1538
Wilhelmus a Drenckwaert, Johannes Wilhelmi
1539
Johannes Wilhelmi
1540
idem
1541
Idem, qui obiit 2 aprilis; surrogatur ad tempus
Franciscus Tol,
donec eligeretur Arnoldus
van der Mijle, Johannis Wilhelmi
gener; Cornelii filius
Cornelii; Nicolai Damasi pronepos.
1542
idem
1543
idem, Wilhelmus a Drenckwaert
1544
iidem, inverso ordine
1545
Arnoldus Mijlius
1546
idem, Wilhelmus a Drenckwaert
[1] 1480 Giellis Adriaensz, tot opten 6. April in ’t najaer, als wanneer die stede door de Kabbeljausche was verrast en ingenomen, hij, metten onderschout op straat wierd doodgeslagen. En is opten 7. in zijn plaats gekosen Jacop [van Minnebeke] heeren Damasz, die sederd het jaer 1477, toen de Hoeksche bovendreven, balling was geweest te Huesden. Zie Balen 1677, p. 246.
[2] Willem [van Alblas, heeren] Jan Reyners zoenszoen, [ambochtsheer van der Mijle en Dubbeldam], zie (incl. de rechte haken) Balen 1677, p. 247.
[3] Balen 1677, p. 248, vermeldt dit voorval niet.
p. 225
1547
Wilhelmus a Drenckweert
1548
Aernold van der Mijl
1549
idem, Wilhelmus a Drenckweert
1550
Wilhelmus a Drenckweert, Hugo Kool Petri filius
1551
Hugo Kool, qui obiit anno 1553, Arnoldus van der
Mijlius
1552
idem, Mijlius
1553
Wilhelmus a Drenckwaert
1554
idem, dominus de Giessenburch, obiitque is eodem
anno; Arnoldus van der Mijlius
1555
Arnoldus Mijlius
1556
idem,
1557
Jacob Oem
1558
idem, Arnoldus Mijlius
1559
idem, Arnoldus Mijlius
1560
idem, Balduinus a Drencwaert Wilhelmi filius
1561
idem, Balduinus
1562
idem, et Arnoldus Mijlius
1563
Arnoldus Mijlius
1564
idem, Balduinus a Drenckwaert
1565
Balduinus a Drenckwaert
1566
Arnoldus Mijlius
1567
idem, Balduinus a Drenckwaert
1568
Balduinus a Drenckwaert
1569
idem, Arnoldus Mijlius
1570
Arnoldus Mijlius
1571
Balduinus Drenckwaert, Arnoldus Mijlius
1572
Arnoldus Mijlius. Hoc anno cum
25 junii Geusii milites et exules
in urbem admissi essent,
Bertholo Entes duce, consul
15 novembris creatus
Cornelius a Beveren Petri filius.[1]
1573
idem, 1574 idem
1575 Michael a Beveren
Cornelii, frater Cornelius Henrici
1576
Cornelius Henrici
1577
idem, Jacobus Muisen Petri filius
1578
Jacobus Muis, Cornelius a Beveren
1579
Cornelius a Beveren, Wilhelmus Diederici filius
Stoop
1580
Wilhelmus Stoop, 1581 idem, Cornelius a Beveren
1582 Cornelius a Beveren
1583 idem, Wilhelmus Stoop
1584 idem, 1585 idem et
Cornelius a Beveren
1586
Cornelius a Beveren obiit subito in curia;
subrogatur Jacobus Cool Adriani
filius, donec eligerentur
Wilhelmus Johannis Wittius, [2]
Cornelius Francisci Wittius
1587
Cornelius Francisci Wittius
1588
idem, Jacobus Cool
1589
Jacobus Cool, Wilhelmus Wittius
1590
Wilhelmus Johannis Wittius, Cornelius Francisci
Wittius
1591
Cornelius Francisci Wittius
1592
idem, Wilhelmus de Jonge Wilhelmi filius
1593
Wilhelmus de Jonge
1594
idem
1595
idem, Willem de Beveren Cornelii filius
1596
Willem de Beveren
1597
Cornelius Francisci Wittius, Wilhelmus a
Beveren
1598
Wilhelmus de Jonge
1599
idem
1600
Wilhelmus Jonge, Cornelius Francisci Wittius
1601
Cornelius Francisci Wittius
1602
idem, Wilhelmus a Beveren
1603
Wilhelmus a Beveren
1604
idem, Adrianus Johannis
1605
Adrianus Johannis
1606
idem, Cornelius Francisci Wittius
1607
Cornelius Francisci Wittius
1608
idem, Wilhelmus a Beveren
1609
Wilhelmus a Beveren
1610
idem, Adrianus Johannis
1611
Adrianus Johannis
1612
idem, Cornelius Francisci Wittius
1613
Cornelius Francisci Wittius
1614
1466 Zegerus Aubry
1474 Cornelius
de Jonge, Dordracensis, post consiliarius Hagiensis, obiit 1504
1480 Joannes de Schoonhoven
1482 Paulus de Amersoye, Gelder
1496 Johannes
Wemsen Fac filius, adiunctus Paulo de Amersoy
1503 Jacobus
de Hoely, adiunctus Wensen, mortuo anno 1502 Paulo
1506 Albertus
a Loo, adiunctus Wensenio
1511 Wensen solus, cum Albertus a Loo factus
esset consiliarius Hollandiae, qui obiit Hagae 1524.
1513 Gerardus
Boogard Cornelii filius, adiunctus Wensio
1514 Florentius Oem de
Wijngarde, adiunctus utroque
1519
Gerardus Boegardus solus, cum Wensenius et
Florentius Oem expresso mandato Caroli, regis Hispaniae post imperatoris, sub
poena capitis et dispendio bonorum, nisi paruisset muneri suo. Se abdicare, et
urbe relicta, alio migrare >
[1] Onder [Van der Mijles] burgemeesterschap, na ’t verdrag, gemaakt met Bartholt Entens, opten 25 van zomermaand, de watergeusen te Dordrecht wierden ingelaten, en zijn … weder gekoren … Zie Balen 1677, p. 253.
[2] Balen 1677, p. 255, schrijft hier uitvoerig over.
p.
226
> coactus fuerit, propterea quod commodo urbis
invigilans, privilegia illius in diminutionem authoritatis regiae
interpretari
ausus fuerat.
1520 Jacobus Teylingen adiungitur
Bogardo, verum paulo post obiit.
1522 Judocus Betz, Mechlinus,
Bogardo et Omio iungitur.
1525 Betz solus, cum Bogardus
obiisset, et Oem factus esset consiliarius Hagiensis.
1537 Nicolaus Grotius Bartholdi
filius, Delfensis, iungitur Betzio.
1538 Gerardus a Bladegem,
Dordracensis, iungitur Grotio.
1541 Nicolaus Grotius
solus.
1547 Adrianus de Jonge adiungitur
socero Grotio.
1549 Wilhelmus Schokius,
Dordracensis, Tilmanni filius, adiungitur Grotio, loco
Jonge.
1553 Cornelius ab Hogelande
Gaspari, Zelandus, qui fuerat praeses
Ultraiectensis, filius, iungitur Grotio et Schoockio.
1556
Nicolaus
Grotius obiit, relicta vidua Apollonia a Sweten.
1563 Petrus Cornettus iungitur
Schokio post mortem Hogelandi.
1572 Schokius a mutatione rerum
alienus urbe excessit, et Cornettus capitur. Qui inde dimissus in Brabantiam
patriam abiit, obiitque ibi anno 1607, aetate 77, Granvellani alumnus
studiorum.
1573 Adrianus Wensen Johannis
filius, et Jacobus Pauli filius, Dordracenses ambo.
1584 Jodocus Meninius, natus in
Flandria, adiungitur Paulo,[1] cum
Wensenius factus fuisset consiliarius in Supremo Hollandiae senatu, ubi obiit
subito 1592.
1590 Ludovicus Menenius solus,
postquam Jacobus Pauli factus esset consiliarius
Hollandiae.
1591 Johannes Beeckius Mathei
filius, patritia apud Embricenses familia oriundi, munere fungitur,
unacum Menenio.
1595 Beeckius solus, cum Jodocus
Meninius senatus Dordracensis gratia excidisset planissime, et alibi sibi
providere esset coactus.
1598 Jacobus Eindius, Caroli
Eindii Antwerpiani filius, et Rochus Honardus Thomae filius, adiungitur
Beeckio.
1601
Rochus
Honart, creatus consiliarius in Magna Curia Hollandiae.
Nobiles
et patritiae ab anno 1300 et ante, ex codice Rat[ingen] Dordracensi,
a
Waltero Gouthovio collectae
Amerongen
- obiit postremus eius familia anno 1502, aetate 8, Noydo
Amerongen.
Buys
Boot
- Cornelius, consul 1461, cuius pronepos Dominicus Boot consiliarius Hagae anno
1562.
Boll
– Jacobus Bol, receptor generalis Hollandiae 1570. – Boye.
Bisanten –
Beveren
Bladegum – Tilman,
pensionarius 1350.
Bauweel – Nicolaus, senator
1325.
Bogaert – in Brabantiam
migravit.
Beemont –
Busser
Boucquet
– oriunda familia Gemblaco, nam Blasius Boucquet 1492 Dordraci factus
monetarius, huius pronepos Wilhelmus Boucquet, patronus
causarum.
Brouwer
– anno 1463 Johannes Brouwer, thesaurarius Dordracensis.
Cuyl
– Cool – Diemen
Duyck
– ex ante 250 annos filia nupta domino Wassenario.
Diemen
– alia familia a superiori, unde Wilhelmus, consiliarius, pronepos Florentii,
qui vixit Dordraci anno 1441.
Van
den Ende – Eland
Drenckwaert
Feytop
Genderen –
Goyer
Grammay –
Gelre
Van der Halle –
Halling
Haddemont - Petrus, consul
1412
Jonge –
Jode
Kuynre –
Kegelaer
Keyser
Van der Lindt – unde
Lindanus, episcopus – Loeuf
Mitvelt –
Maldeghem
Molenaer –
Moll
Muylwijck –
Molen
Moerman
p. 227
Malburg – unde Henricus, capitaneus contra
Frisios, anno 1400.
Nemerii – Naersen, familia dives
Overstege – Adrianus, consul anno 1469, huius posteri
Bergas migrarunt ad Somam.
Pallas – Prijcker
Queecquel
Ratingen – migravit Traiectum ad Rhenum; ab hac
familia Dordraci fundatum hospitale sancti Sacramenti.
Riebeeck – Johannes, consul 1463
Rode
Sasse – Snouck
Schoonhout – Schore
Scaert – Petrus Scaert, castellanus Lovaniensis 1492.
Steenbergen – unde Johannes, receptor generalis
Hollandiae 1399.
Samecoper – Stoop
Slingerlant – Scoutete
Taeker – Tol
Tack – Jacobus 1439.
Vriese – Jacobus, mortuus Hierosolymi 1476.
Vincke – Hermannus, senator Dordracensis anno 1312.
Vasont
Wijngarden – (alia ab Omiorum) praedives familia –
Witte
Wynter
Sequuntur quaedam insignia harum familiarum
Dordracensium
Ratingen, Wijngarden, Duic, Witte *
Naersen, Sasse, But, Schoutete *
Tympel, Slingerlant, Grammay, Vasont *
Amerongen, Genderen, Jongii, Vinc a Brandenburg *
Suys, Abel Peters, Boot, Goeur *
Riebeec, Overstege, Milii, Alblas *
Jode, Tol, Bogard, Stopii *
Cool, Tack, Buys, Bisanten *
Bladegem, Bauweel, Beemont, Busser *
Boucquet, Brouwer, Cuyl, Diemen *
Ende, Goyer, Halling, Kuynre *
Kegelaer, Lindt, Mitvelt, Molenaer *
Pallas, Steenhusen, Rode, Vriese *
Schore, Steenbergen, Scaert, Steenbergen *
Musenbroec, Blijenborch, Grijp, Gouthoven *
p. 233
In
Sprang op een memorietafel in de kerk:
*
Aldaar op een
zerk:
[]
Hier
ligt begraven heer Adam van der Duin, ridder, gestorven in ’t
jaer ons Heeren MCCCCXVII, op st. Antonisdach; en joffrou Christina van
Willestein Foeckensdochter, Adams wijf was. Bid voor die zielen.[1]
Ende Aleid van der Mij, heer Jacob Adamssoon, op
st. Stevens dach MCCCCLX,
b.v.d.z.
p. 249
Tot Tholen
in de kerck leyt een sarcksteen met de navolgende epitafe ende
wapenen:
Hier leyt begraven heer Guy
Anthonissoon van Blois, heerscap in Poortvliet, die sterft anno 1527, ende vrou
Digna van Bloyis, dochter van Willem Adriaen Volker van Asmansbroeck, mede
ambachtsvrou van Brouge, de starff anno XVcXVI, den XV dach van
meert..
Forte wijlen … * [Blois van
Botland, Botland, Reimerswaal].[1]
p. 253
In Zeelandiae Gozeo in templi choro lapis est hisce signis notatus *
p. 255
Walterus, abbas Middelburgensis, vivebat anno
1233, 1147. *
Henricus, abbas Middelburgensis, anno 1313.
Nicolaus, abbas Middelburgensis, 1325.
Heer Willem van der Does, abbas
Middelburgensis, vivebat anno 1390, 1401.
Heer Wigger Gerrit Dussemsz volchgden heer
Willem 1405.
Johannes Swaen, abbas Middelburgensis, anno
1423.
Heer Nicolaes van Colster, abbas
Middelburgensis 1427.
Petrus van Dam, abbas Middelburgensis, anno
1452.
Heer Jan Danckart van Westcappel, abt te
Middelborch, anno 1485.
Heer Peter van der Capelle, na dode heer Jans
Danckart, anno 1500.
Maxaemilianus van
Bourgoigne, abt, anno 1519, 1526.
Cornelis van der Goes, abt van Middelborch,
anno 1536.
Heer Floris van Schoonhoven, abt anno 1546,
sterf den 4 meert anno 1549.
Na heer Floris van Schoonhoven, in september
1549, is gecosen heer Mathijs van Heeswijc, prelaet van Middelborch.
p. 259
De oude hofstede van Alcmade, leggende oostwaerts het huys te Warmont, daer Gouthoven mentie van maect, wert nu bij Sijbrant genaemt van Alcmade door coop bezeten, sijn huysfrouw is Duyst. Seyt verarmt geweest te sijn de voorouders, doch van de rechte[1] Alcmades gecomen.
Het huys ende goet Alcmade, dat naerder Leyden staet, hebbende noch eenige oude ruynen, wert nu bij de Lockhorsten beseten, hetselve gecocht hebbende van den heere van Rijnswoude, uuyten geslachte van Hamale in den lande van Ludich, wiens moeder was Culemborch, ende haer moeder Colster, aen de Alcmades gehuwet.[2]
p. 260
Slydrecht begroot in 1234 mergen, wert
gedeelt in 3 ambachten:
a. Naeltwijck,[1] waervan heer is mr.
Adriaen van Blijenborch, heer Jacobssoon, voert het wapen ende naeme van de
oude heeren van Naeltwijck in Westlant, erfmaerschalcken van Hollant, groot 620
mergen.
b. Lockhorst,
groot 423 mergen, te leen gehouden van de huse van der Meruwe, bij joffrou
Geertruyt van Lockhorst Vincentsdochter, weduwe van joncker Nicolaes van
Mathenesse, voert het wapen Lockhorst bij Amersfort.
c. Niemantsvrint, groot 206 mergen, te leen gehouden van den huyse van
Nienrode, ende is daervan ambachtsheer mr. François van der Burch, voor de eene
helfte, ende Anthonis Pleunen van der Wiel, voor de ander, bij coope van mr.
Jacob van der Eyck, secretaris van den hove van Zuyt-Hollant. *
Giessenoudekerck wert
te leen gehouden van de graeffelickheit van Hollant, tsamen 1880 mergen, ende
is daermede verlijt anno 1413 Wischart van Honswijck, doordien den heer
Walraven. van Bredenrode de spade daer op den dijck hadde gesteken. Na is ’t
gecomen op heer Aernt van Gent, wiens dochters Mathild ende Cristina ’tselve
hebben overgegeven anno 1465 Jacob Pot, bailliu van Zuyt-Hollant, bij wiens
overgifte anno 1470 daermede verlijt is Claes van de Werve, ende is
gedescendeert tot Hendrick van Wijngarden, als getrout hebbende joffrou Leonora
van de Werve, dochter van Joost Giessendam. Is oock anno 1450 gecomen aen Aernt
van Nederveen, ende na aen Willem van Drenckweert Bouwijnssoon, noch heeft
anno 1382 heer Otto van Arckel possessor geweest van ’tselve. *
Giessennieukerck,
groot 750 mergen, te leen gehouden van de graeffelickheit van Hollant, ten
hogen jurisdictie, is met sijn toebehoren mede gecomen uuyt de huysen van
Bredenrode ende Gent, ende anno1495 in den geslachte geweest van Wena, ende
Jacob van Wena heeft het anno 1554 overgegeven Willem van Drenckwaert, ende is
anno 1593 daermede verlijt joffrou Cornelia van Drenckwaert, getrout met Jacob
Taets van Amerongen, wiens soon jonker Willem het noch heeft. Siet achter, fol.
131. Hieronder is mede begrepen de Moeusenbroeck, eertijts een dorp, nu beseten
bij mr. Adriaen van Liesvelt van Moeusenbroeck. *
p. 261
Alblasserdam, groot 629 mergen,
wert gehouden te leene van de graeffelickheit van Hollant, eertijts[1] bij vrou Margareta van
Beyeren, hertoginne van Cleve, ende nae bij Harman Vinck van Brandenburcgh, na
gecomen aen de kinderen van Ghiessen, oeck aen de Beuckelaers, ende anno 1533
aen Wouter van Outheusden, ende bij aliantie aen Arent Cobel, als getrout
hebbende joffrou Anne van Outheusden, na geërft bij testament Aernt le Grant,
geseit Cobel, alsoeck aen joffrou Maria Doublet, weduwe van Dominicus de
Pottere, thesaurier van den prince van Oraigniën etc. *
Molenaersgraef, groot 753 mergen,
wert te lene gehouden van de graeffelickheit van Hollant ende is daervan
ambachtsvrou Jacomine de Lange, eerst weduwe van joncker Augustijn Turck ende
na seigneur Johan Lannoy. *
Hofwegen, groot 168 mergen, wert te
leene gehouden in hooge jurisdictie, ende is anno 1421 overgegeven bij heer
Willem van Brederode aen heer Aernt van Gent, ende is daermede anno 1438
verlijt Wouter van Blocklant, ende in den jaere 1516 gecomen aen Juliana
Boeckelaer, als erfgenaeme haers vaders, die ’tselve anno 1531 over heeft
gegeven aen Seger van Alveringen tot den jaere 1601, als wanneer Segelijn van
Alveringhen, sone van Samuel ende neve van Josue van Alveringhen, die heeft
overgegeven an mr. Jacob Manmaker ende is gecomen anno1613 bij sijn overlijden
aen Engelbrecht Manmaecker, sijn sone, daer moeder van was Loyse de Oyenbrugge.
*
Wijngarden ende Ruybroeck,
groot ontrent 636 mergen, te leene gehouden van de graeffelickheit van Hollant
in hoge jurisdictie, is daermede anno 1421 verlijt heer Aernt van Gent, bij
overgift van heer Willem van Brederode, ende anno 1451 overgegeven aen
Godscalc Oom, ende wert nu gepossideert bij heer Jacob van Wijngarden, heer van
Benthusen, als getrout hebbende joffrou Anna van Rijne. *
p. 262
West-Barendrecht wert
te leen gehouden van de graeffelickheit van Hollant, ende is anno 1440 verlijt
Jacob van Minnebeecke Damissoon, ende bij sijn overlijden sijn soon Jacob 1487,
die ’tselve anno 1491 overgegeven heeft aen vrou Elisabeth van Praet, vrou van
Moerkercke, in welcken geslachte het is gebleven totten jaere 1564, wanneer
Petronella van Praet dat overgaf aen heer Carel van Bronckhorst, die het
nagelaten [heeft] sijnen sone Maxemilian, grave van Bronckhorst, vrijheer van
Batenburgh ende Steyn. Is groot 197 mergen, het buytenlant, bedijckt anno 1555,
is groot 220 mergen.[1] *
Papendrecht, te leen gehouden van
Hollant in hoogen gerechte, eerst bij den huse van Bredenrode, groot 616
mergen. Anno 1415 stack heer Walraven de spade op den dijck, doch daerna heer
Willem van Bredenrode daermede verlijt, gaf de heerlickheit over aen Aernt van
Genth anno 1421, ende ’tselve vervallen sijnde door wanversueck anno 1476,
daermede verlijt Reynier van Hemerten, vercocht anno 1480 bij Gijsbert van
Hemerten aen Tielman Oom Godscalcsoon, wiens nacomelingen deselve hebben
beseten totten jaere 1570, wanneer de erfgenamen van Willem Oem, leste heer van
dat geslacht, die bij spadesteeckinge hebben verlaten aen ’t gemeen van
Alblasserweert, totdat anno 1625 dese heerlickheit bij coope ende transactie,
ter saecke van oude pretensen, gecomen is aen Tielman van Muylwijck, oudtste
soon van mr. Jan Muylwijck en Elisabeth Schoock, naeste leenvolger van Willem
Oem. *
Alblas, iuxta Cluver veteris
Ad-tablas, is een seer out vermaert ambacht, is groot 1210 mergen. Wert te leen
gehouden van Hollant ende heeft ’tselve anno 1280 heer Dirck van Teylingen
vercocht aen Nicolaes Souburgh, soo het hem was bij dode Henrics van Alblas
aengecomen. Is mede bij gifte haers broeders vrou Margriet van Beyeren anno
1408, ende Ocker Jans anno 1454, bij cavelinge der goederen van de kinderen van
Giessen noch anno 1598 aen Hubrecht Stacholder, wiens soon het vercocht aen
heer Cornelis van de Mijl. *
p. 263
De
twee Aertsbergen, gelegen in
Zuyt-Hollant, daerin gelegen is het dorp Aertswaert op de Mase, bij sommige
oude scriften genaemt Hartsweert ofte Hereswaert, ende Arentsweert op de Alm,
sijn tsamen groot 703 mergen.
De
Eem, de Voorn, de Dussen, de Alm, de Dubbel, Dort, Middeel sijn alle rivierkens
in de Zuyt-Hollant, neffens de Mase ende Merwede, daer verscheide ambachten
ende heerlicheden haren naem van behouden hebben. Siet Van Eyck, in de Bescrivinge van den lande van Zuyt-Hollant, zijn
de ambachten van Op- ende Uytalm, Eem met Eemskerck ende Voornsaterwaert bij
het huys van den Berghe van de graeffelickheit van Hollant gehouden tot een
recht ende quaet leen, ende heeft keyser Carel V anno 1524, questie daerover
geresen sijnde tusschen den procureur generael ende ’t
voorscreven huys, aengaende het vervallen van de voorseyde lenen, graef Oswald
van den Berghe de voorseide leenen van nieus vergunt tot gelijcke rechtleen,
ende deselve sijnde weder vervallen, bij het sterven van grave Harman, sonder mans-oir,
den 9 mey 1611, sijn weder aen de graeffelickheit behouden.
Godscalsoort heeft sijn naem van
Godscalck Oem, hiervan is anno 1624 bedijckt 104 mergen lants, 76 roeden. Die
heerlickheit is allodial, hebbende hoge jurisdictie, ende compt toe de gemene
ingelanden.
Heynkensoort, 386 mergen lants,
wert bij joncker Gerart van Assendelft, heer van Cralingen, als ambachtsheer
beseten, ende van den graef van Hoorn te leen gehouden. *
Almonde is gecomen uuyt het huys van
Strien, ende is dit ambacht het stamhuys van het geslacht Almonde, nu noch
onder water ende werd de vischerie hiervan, gelijck van Stanthasen alsoeck de
Swaluwe ende Twintichhoeven mit Dubbelmonde gehouden bij prince Frederick
Henrick van Oraingiën tot een Hollants leen. *
p. 264
Maesdam, leggende bij noorden van de
Mase, is eerst na de bedijckinge ende het toedammen
van de Mase, anno 1438 gedaen, gefundeert, nu groot 262 mergen, wert te leene
gehouden van de graeffelickheit van Hollant, ende is daermede anno 1497 verlijt Jacob Heermans, anno 1505
schepen tot Dordrecht, bij dode Jacob Reniery, sijn outoom, ende in ’t selve
jaer Gijsbrecht Heerman Jacobsz, anno 1541 Boudewijn Gijsberts, ende anno 1578
Petronella van Hoochlande, dochter van mr. Cornelis, pensionaris van Dordrecht,
weduwe van Boudewijn Heermans. In ’t selve jaere, bij
overgifte van haer, joncker Arent van Dorp, die ’t voorseide ambacht nagelaten
heeft Philips van den Bosch, sijnen neve, die het vercocht aen Jacob Manrycque
anno 1612, ende [bij] dode van den selven anno 1615 verlijt op Anton Manrycque,
sijnen broeder. *
De Lint is gedeelt in verscheyen
deelen, als den Grooten Lint, den Cleynen Lint, wesende een 16e part
van ’t geheel, contribueert tegens 172 mergen, 250
roeden. Hiervan is ambachtsheer geweest Pieter Hugensz van Heerjansdam ende
Schobbenlant, die ’t nagelaten heeft sijn sone Hugo
Peterssoon, wiens soon was Joris Hugensz, heer van Jansdam ende Lindt, genaempt
Joris Mol, baillou van Zuyt-Hollant, bij wiens overlijden het gesuccedeert is
op joncfrou Maria, sijn suster, die bij Willem van Beveren, heer Peterssoon,
geprocreert heeft joffrou Alijt van Beveren, ambachtsvrou van Lindt, huysfrou
van Adriaen van Beaumont, ende moeder van […] van Beaumont, ambachtsheer van
der Lindt ende joncfrou Clementia, bij dode haers broeders ambachtsvrou van ’t
voors. ambacht, nu getrout met Arent Martensz, heer van Oost-Barendrecht ende
Schobbenlants ambacht, schepen in Dordrecht. *
Kiefhoek, gelegen aen de Devel,
genaempt Heer Daniel ende heer Arnoutsambacht, van de welcken het eerst is
bedijckt; ende heeft geleeft Floris van Kijfhoek anno 1435. Jegenwoirdich is ambachtsvrou
van de twee delen van ’t achste part joncfrou
Elisabeth van der >
p. 265
>
Mijl Johansdochter, in tweeden huwelick getrout met Jacob van Lanscroon ende in
’t andere derde part vrou Anna van Assendelft, vrou
van Assendelft, Heemskerck, Castricom etc., ende wert gehouden van de graeffelickheit
van Hollant. *
Heer Oudelantsambacht legt
aen de Develsijde ende is groot ontrent 250 mergen, is een achtste part
bedijckt bij heer Oudelant, daervan sijnen naem hebbende, ende uuyt het selve
geslacht gecomen te sijn op de Queeckels. Hebbende daervan ambachtsheeren
geweest onder andere Jacob Queeckel van Wieldrecht, die sterf
anno 1528, item Jacob Queeckel van Wieldrecht Jacobz, die anno 1559 is
overleden, ende is tegenwoirdich ambachtsvrou vrou Anna van Assendelft etc.,
houdende ’tselve te leen van de graeflickheit van Hollant. *
Schobbelantsambacht is
een 16e part mede gelegen aen de Develsijde, groot ontrent 173
mergen, ende soo men meent, heeft sijn naem heer Schoblant van Sevenbergen, de
eerste bedijcker van ’tselve ambacht, wiens descendenten het vercocht hebben
aen Pieter Hugenz, ambachtsheer van Jansdam etc., die sterf
anno 1515. Hebbende ’tselve ten huwelick gegeven met sijn dochter, joffrou
Adriana van Heerjansdam, aen mr. Gerart Bogarts, pensionaris der stadt
Dordrecht, die tsamen wonende joffer Clara Bogardt, ambachtsvrou van
Scobbelant, huysfrou Adriaen van Blijenburg, heer Adriaenssoon, schout tot
Dordrecht, unde Adrianus, pater magistri Adriani, praetoris Dordracensis, die sterf anno 1599, [sine herede], makende ’t voors. leen aen
sijn huysfrou Alijt Wyntgens, ende bij haer anno 1603 opgedragen aen Arnout
Martensz, ambachtsheer van Oost-Barendrecht ende Schobbelant, die ’tselve hout
te leen van de graeffelickheit van Hollant. *
Wort
bevonden dat anno 1421 daermede wert verlijt Arent van Leyenberch, bij opdracht
van Dirck van Swieten, ende anno 1478 IJsbrant van Coulster, anno 1513 Peter
Schoock.
p. 266
Cappel aen de Langestrate in den
Groten Waert van Zuyt-Hollant, leen van de graeffelickheit, bij verscheide
geslachten beseten geweest, als Duyn, Oem, Merwede,
Sprang, Schrevel, Paridaen ofte Partants, Bruhesen, Gent ende eindelicken door
successie in den geslachte van Raveschot, nu bij joncker Aernt van Ravenschot
gehouden. *
Crayestein in de Dortse weert heeft eertijts een schoon casteel gehadt, ende was beseten van de stendelingen
van Hardincxvelt uuyt den huse van Haeften. Wert nu bij heer Wouter van
Crayestein gehouden te leen van den heer van Bredenrode, tot een onsterffelick
erfleen, ende gecocht van joncker Hubrecht van Malsen, heer van Tilborch, als
getrout hebbende vrou Ottolina van Hargem, vrou van Oosterwijck, is gelegen
tusschen de rivieren de Graef ende Merwede. *
Carnesse is gelegen geweest
in de oude dijckage van Riederwaert, gehouden van de heerlickheit van de
Merwede, ende is daer nu van ambachtsheer joncker Gedion van den Boetzelaer
ende van Asperen, heer van Langeraeck ende Nieupoort, gouverneur van Woudrichem
etc., ende ambassadeur ordinaris van den Staten aen den coninck van Vrancrijck,
tsamen groot 434 mergen, 62 roeden. *
Crimpen is groot 118 mergen, ende
heeft behoort aen die van der Leck ende na gecomen met
houwelick aen die van Nassau. Siet daervan de Bescrivinge van Jacob van Eyck van
den lande van Zuyt-Hollant. *
p. 267
Dortsmunde, een heerlickheit bij de Beverens gehouden van ’t
jaer 1255, Roelof Daniëlsz anno 1304, Henrick 1347, Wilhelm Henricks 1363,
Daniël Willemsz anno 1400, Willem Daniëlsoon 1427, Nicolaes Willemsz 1454,
joffrou Gijsberta van Beveren Willemsdochter, douaigere van Dortsmonde, joffrou
Suete Nicolaesdochter, leenhouster van Dortmonde 1471, cui maritus Willem van
Braeckel Reynoutsoon, unde Willem van Braeckel Willemsz anno 1494, mr. Willem
van Beveren, secretaris, anno 1484, leenhouwer van Dortsmunde, bij dode sijns
neefs Willem van Braeckels; anno 1500 mr. Jacob Willemsz, Nicolaes Willemsoon
anno 1505. Cornelis van Beveren Nicolaessoon 1510. Anno 1551 Nicolaes
Cornelisz, leenhouder bij dode sijns vaders; Pieter Nicolaessoon, joffrou
Mechtelt Nicolaesdochter anno 1616. Is nu vercocht aen Cornelis van Blijenborch
Heymanssoon, ende wort bij Wolffart sijn soon beseten. *
Het
ambacht van Eem is van outs
begripende Eemkerck, Eemstein ende Almstein, is weleer gepossideert bij die van
Arckel, als sijnde gealiëert met die van Eem. Siet de Bescrijvinge van Zuyt-Hollant bij Jacob van Eyck, anno 1628 te Dort
uuytgegeven. *
p. 268
Brandwijck solebat esse Quintini
Weytsen, consiliarii Hollandie, hodie neptis eius ex filia, nupta Reinero
Oldenberneveltio, venatori, praefecto, possidet. Continet 1040 iugera eius et
olim domini, dominus Petrus van der Lecke, na Peter
Vinnentsz van der Damme, et anno 1351 Johannes, dominus de Arckel. Ad Nassovios etiam pervenit, a quibus ad
Omios, inde ad Assendelfios ac tandem Mijlios. *
Barendrecht
solet esse ex antiquissimis Zuyt-Hollandiae insulis, et pertinere ad gentem
Oem, donec Mechteldis, huius loci haeres, nupsit Diederico Wassenario, qui
obiit anno 1391, hodie peculium est Lamorali Lignii, cuius avia paterna domina
erat Wassenaria et Barendrechtana, qui vendidit nuper Arnoldo Martini filio. Fuit et olim Gerardi Hornani, qui transtulit in Joannem
Egidium, Zuyt-Hollandie prefectum, ex gente, ut creditur, Omia, anno 1322. *
Berchambacht vel ’s Heeraertberge stirpis Nieveltiae est, ex sorore
Johannis Naelviceni, equitis, ante 120 annos fuit et Vlietiorum,
Wassenhoviorum, Wijngardiorum et Petri Magni filii Jacobi. *
De
hofstede van Binckhorst hielt anno
1457 Aernt van Swieten te leen van de graeffelickheyt van Hollant. Anno 1398
draecht heer Simon van Benthem sijn huys te Binckhorst aen de graef van Hollant
op, en wert daer weder met verlijt. *
Beijerlant, lest vercocht in de
treves bij grave Carel van Egmont aen Diederick van der Nat, ende bij de Staten
van Hollant genaest. *
Besoyen aen de Langstrate, een dorp
ende heerlickheyt, te leen gehouden van de graeffelickheit
van Hollant, compt nu Gerart van Assendelft, heer van Cralingen, gecomen bij
aliance van het oude geslacht Besoyen. *
p. 269
Dubbelmond ad ostium stagnantis
aquae Dubbel, heredium olim Wilhelmi Dubbelmondii, equitis, anno 1250. *
Anno
1532 dedit dominus Gerardus de Assendelft in feudum Josinae, sorori, Stefano
Zulens van der Haer nuptae, villam de Dortoge
in territorio Monasteriensi, vulgo Munster, in Hollant sitam, cum 64 iugeribus
terris. *
Dussen nunc possidetur a Walravio de Genth, domino de Oyen, ex
empto a Brechtiis, qui ex heriditate Dussiorum eo potiti erant. *
Dubbeldam, genaempt van het rivierken
de Dubbel, lopende uuyt de Oude Mase tot in de Merwede, bij westen der stat
Dordrecht. Dese ambachtsheerlickheit wort gehouden van de graefelickheit van
Hollant in erfpacht, ende compt de erfnamen van heer Aernt van der Mijl, heer
Cornelissoon, als getrout hebbende joffrou Maria, dochter van Jan van Alblas,
heer Willemssoon, ambachtsheer van der Mijl, die een soone was van Willem Jan
Reyersz, borgemeester van Dordrecht. *
Groot Waspick,[1] gehouden bij heer Aernt
van Raveschot van de graeffelickheit van Hollant, ende Cleyn Waspick van prince Henrick Frederic. *
p. 270
’s Gravenmoer, een dorp ende
heerlickheyt, ontrent de Dongen in de Dortse Weert, eertijts in den geslachte
geweest van Merwede, Sprangen, Partant ofte Pardaens, Gent, in hoge ende laghe, nu bij testamente gecomen de Verdunen, ende
besit joncker Adam van der Duyn van de graeflickheit van Hollant, te
verheergewaden met een zeel winden. *
Sandeling wert mede geseit Adriaen
Petersambacht, is groot 346 mergen, 400 roeden ende wert te lene gehouden van
den huse ter Lecke, joffrou Ema Sandeling Adriaen Petersdochter, is gehout aen
den outborgemeester Beveren, ende is tegenwoirdich ambachtsheer daervan Joost
Grijp van Valckestein, als man ende voocht van joffrou Agnes Berthouts, outste
dochter van Damis Berthouts, in sijn
leven heer van ’tselve ambacht. *
IJsselmunde wert gedeelt in Oost-
ende West-IJsselmunde. Oost-IJselmunde wert mede genaempt Gijsbert
Jacobsz-ambacht ende West-IJselmonde Ogiersambacht, een vierendeel van ’tselve,
Jacob Bokelsambacht. Oost-IJselmunde is bedijckt anno 1446 bij heer Godscalc
Oom van Wingarden, soo door hemselven als heer Huge van Lannoy, tesamen
ambachtsheren van Oost-IJselmonde, is voor desen van den heer van Egmont te
leen gehouden, ende van de graeffelickheit van Hollant
bij Philips van Merode. Ende wert West-IJselmonde gehouden van ’t ambacht Oost-IJsselmonde bij joffrou Adriana van Herghem,
weduwe van Carel Bentingh, ende sijn beyde groot 791 mergen. *
p. 271
Giessenburg, dominium in pago
Thuredum vel Dordracensi, emit Wilhelmus de Drenckweert anno 1543 ab Arnoldo de Nederveen, per cuius proneptem pervenit ad
Jacobum Taets de Amerongen, quamvis primum a Weniis possessum verisimile sit,
qui et inde agnomen sumpserunt. *
Hardinxvelt, groot 616 mergen, is
eertijts te leene gehouden van de graeffelickheit van
Hollant, in hoghe jurisdictie, die wert bedient bij den drossaert van Gorcum,
ende hiermede is verlijt anno 1412 heer Aernt van Gent, bij opdracht van heer
Willem van Brederode, ende na bij cope anno 1454 Brusten de Jeude, aen welck
geslacht het is gebleven, totdat Jan de Jeude het, de spade op den dijck
stekende, verlaten heeft, ende is anno 1603 daermede verlijt Mathijs van
Asperen, dijckgraef van Alblasserweert, uuyten naeme der gemeener ingelanden,
ende heeft deselve heerlickheit anno 1625 bij cope vercregen Pompeius de Rover,
bailliu van Zuyt-Hollant ende scout van Dordrecht. *
Heijnoort peculium est Johannis
Assendelfii, domini de Cralingen. *
Houweningen, unde Theodoricus de
Houweningen, eques, ante ducentos annos, is gecomen
van heer Splinter de Hargem aen heer Anton Schets, heer van Grobendonck, als
man van joffrou Maria van Malsem, ende was eertijts aen Gijsbert van Hoeckelum
te leen gehouden van de graefelickheit. *
Hendrik Iden Ambacht oft
Heer Heynenambacht, ontrent anno 1507 bij Philips Bartolomeusz van der Does
opgedragen Jan Boom Jansz, van Muylwijck genaempt, die ’tselve besat noch anno
1516, is mede geseyt Schildemans
kinderen ambacht, ende possideert nu vrou Anna van Assendelft. *
p. 272
Heerjansdam emit a stirpe
Verdoesia Petrus Hugonis, civis Dordracensis, ante annos circiter C, unde huius
posteri cognomen assumpserunt, quod a Johanne Rosendalio (equite 1330)[1] invenit, cumque haec
stirps ad duas filias pervenisset, nuper maior bis nupsit, primum cum Joachimo
Hardenbroeckio, unde liberi superstites sunt, et iterum cum Wilhelmo
Ratelantio, sed sterili matrimonio. *
Ick
vinde oock anno 1516 Jan Boom Jansz, nae Philips van der Does heer van
Heerjansdam, die oock voor vrou Janna van Halewijn, douagiere van Wassenaer,
overgaff Peter Hugensz de helfte van der heerlickheyt van Lynden.
Die
hofstede, lande ende hoge heerlickheyt van Leyenborch besath anno 1457 de
joncker van Heuckelum, ende was mede verlijt van de graeffelickheyt van Hollant
Aernt van Swieten, als blijct bij sijne hylicxe vorwarde. *
Aernt
van Swieten hielt mede anno 1457 van de graefelickheit van Hollant de
ambachtsheerlickheyt van Kalslagen, die nu aen de Copieren van Hollant is
gecomen.
p. 273
Liesvelt, firmissimae et operosae
structurae arx ad Leckam, olim a nobili familia Liesveldica possessa, ex qua
Herbertus, eques, Zuyt-Hollandius balivus, ab Ultraiectensibus 1402 captus.
Illam inde anno 1492 possidebat Rolandus Febureus, thesauraius Flandriae, qui
Hadwidem, Heemstediae prope Haerlemum heredem, in uxorem duxerat, et anno 1560
ab eius heredibus emit Ericus ex Brunswicorum ducum familia, qui Woerden
oppidum et arcem quoque possedit. Ille
autem, cum filius naturalis obiisset, cui illud dominium dederat, anno 1584,
transfactione facta, tradidit Philippo, comite ab Hohenloe. *
De Lindt gentis est Persiciae, et solebat esse stemmatos
Lindanae. Anno 1331 aggere munitum ab aliquo de Lindanis, cuius successor
dominus Arnoldus de Lindt, eques, obiit anno 1380, unde Wilhelmus, qui obiit
1406, pater Johannis, a quo filius Damasus, pater Engelbertae, uxoris Petri
Beveri Willemi filii, consulis Dordracensis, partem huius possedit. Theodricus
Haerlemius Berckenrodius, a quo Joannes Cuijl habet… *
Maesdam, ubi anno
1439 Mosae alveus antiquus obturatus,
familiae est Manriques, ex Hispania ut videtur oriundus; antea Dorpiae fuerat,
quae emerat ab heredibus Balduini Heerman Dordracensis. *
Merwede, ante 400
annos constructa ex coctili lapide et caemento, altae est iurisdictionis,
cuius dominium Margareta, filia unica Danielis Marwedani, uxor Wilhelmi
Bredenrodii, sine liberis cum esset, vendidit fratri suo Uterino Ludovico
Pratio, Moerkercken domino, a cuius posteris anno 1547 per nuptias pervenit ad
Danielem Boetzelarium, matre Pratensi natum, is Asperae domini frater fuit, et
sine liberis decedens, heredem reliquit e fratre nepotem (Wesselium),[1] qui vendidit anno 1604 civitati Dordracensi. *
Moerkercke pagus autorem habere creditur dominum de Merwede, saltem
eius dominium, quod emit ante 60 annos a Carolo Santandomaro, alias
Moerbekano, Danoutrae in Flandria domino, matris suae Annae Pratensis herede,
Gosuinus a Raesvelt, nobilis Westphalensis, cui successit Johannes filius,
Moerkercke dominus, adhuc superstes. *
p. 274
Nederveen, unde Johannes Dircxlandiae dominus, ante 80 annos matre
Naelwicensi natus, erfleen van Hollant, bij de Ravenschot, Gent, Bruhesen
gehouden. *
Niecoop cum
principis esset, Joanni (Jacobae)[1] Vianeo in feudum data, iure optimo quemadmodum ipsa
possederat, excepto tantum resortio, id est supremi ab imagine. Ab eius
posteris ad Liginos sive Arenbergios pervenit, a quibus emit Cristophorus
Montfortius, cuius postea occasione multae controversiae exortae sunt, quas ad
finem perduxit Willemus Montfortius qui dominium inde vendidit Henrico Aquilio
Cantabro, genero, Cronenburgii domini, qui etiamnum possidet imo nuper vendidit
Butenwegiis Hollandis. *
Muylkerck, dominium
a Merweda olim gente, et eius quoque dominii feudum nunc possidet Henricus Arnoldus
Doudenus, financiorum Hollandiae ut vocant commissarius, ex empto ab heredibus
Adriani de Herlaer, nam ab iis descendit Johanna de Herlaer, nupta Arnoldo de
Lauwic, qui anno 1594 vendidit Brunoni de Feyter, Gorcomii habitanti. *
Het
ambacht van de Mijl begint bij
westen van de Dubbelt, palende in ’t oosten aen Dubbeldam, in ’t zuden den
Heenbosch ende Leyderambacht, in ’t westen
Poelwijck, in ’t noorden de reviere van de Merwede. Dit ambacht wert
tegenwoirdich gehouden van heer Cornelis van der Mijl, ridder, eertijts beseten
bij het out geslacht van der Mijl, ex qua invenitur circa anno 1300 Aper van
der Mijl, voerende drie ruten. *
Het
landt des heren van Moerkercken is
van 3 augusti 1437 bij Jacob, heer van Gaesbeeck, Abcoude, Putten ende Strijen,
aen heer Lodewijck van Praet, heer van Moerkercken ende Merwede, verleent, die
’tselve gecocht hadde van heer Arent van Rosendael. Dit is na gecomen aen het
geslacht van St. Omeer, door vrou Anna van Praet, huysfrou van heer Joos van
St. Omeer, heer van Danoultre, ende vercocht 1566 aen Gosewijn van Raesvelt, die bij joffrou Ermgard van Bonenburch,
genaempt Honstein, anno 1597 naliet Jan van Raesvelt. *
p. 275
Papendrecht emit
Tilmannus Oem anno 1481 a Gijsberto ab Hemert. *
Poelwijck
gentis solebat esse Merwedanae; habet in circuitu dominia de Leiderambacht, de
Mijl, de Puttershoec, continet autem 270 iugera, huius possessor fuit anno
1438, tempore Philippi Burgundi, Ludovicus Pratensis, Moerkercke dominus. *
Puttershoeck, een Hollants leen, is
nu een dorp met een bequame haven in de Dortse Waert, groot ontrent 140 mergen,
daervan
a. in den
jaere 1402 voor de een helft ambachtsheer was Jan van Naerssen, borgemeester
tot Dordrecht, hem aengecomen bij Jan van Buren, die ’tselve naegelaten heeft
Hadewich van Naerssen, sijn dochter, die te man hadde Dirck van Slingerlant,
ende is na anno 1485 vercocht bij Pieter van Slingerlant Dircxsoon aen vrou
Elisabeth van Loon, vrou van Carnis ende Kijfhoeck, oudste dochter van heer
Aernt van Loon, gesproten uuyt den huse van Arckel, ende van joffrou
Petronella, Abel Pietersdochter; dese was weduwe van heer Vranc van Praet,
ridder, heer van Moerkercken ende Merwede. Is anno 1537 vercocht aen Jan van
Drenckwaert, schout te Dordrecht, soo voor hemselven alse in den naeme van de
ingelanden van Mijnsheerlant van Moerkercken.
b. De ander helft compt de
erfgenaem van vrou Cunera van Meerdervoort, die eerst troude Gillis Schoofs tot
Mechelen, daerna heer Aernt van Lier, ridder, deselve haer aengecomen bij
doode van Adriaen, hare vader, anno 1526, die een
soone was van heer Claes van Meerdervoort ende joffrou Cunera van Drencwaert,
dochter van Willem, anno 1575 borgermeesster tot Dordrecht, van welcke helft
heeft joncfrou Anna van Lier, weduwe van Wolfart van Borssele, haer filiale
portie, het seste part, vercocht aen de graeffelickheyt van Hollant. Stellen
voor ’t wapen van de heerlickheit 3 swarte lelien,
wesende ’tselve van Lier. *
p. 276
Rijsoort pro medietate pertinet ad
Wilhelmum a Beveren. Hier heeft anno 1597 doen bouwen het huys Nederhoven,
Mathijs van Nederhoven, heer van dit ambacht. Pro altera parte, dicta
Strevelshoeck, est dominus Jacobus Sonneman, als getrout hebbende joffrou
Elisabeth van Nederhoven; possedit et Nicolaus Valckenstein.[1] *
Roden suis dominis eius nominis ab anno 1330 possessa fuit,
qui fere omnes Petri vocati fuerunt. Sunt tamen qui hoc
dominium ad diversas stirpes pervenisse putant, qui tamen cognomen dominium
sibi assumpserunt. *
Riede, een smaldelinge van
Meruwede, waervan die van Rede haer naem voeren, hadde mede een huys, genaempt
te Riede.*
Swijndrecht nomen habet a quodam
Schoblando a Swindrecht, cive Dordracensi, solebat esse stirpis Bogardicae, inde
per nuptias ad Blijenburgicos pervenit anno 1457; tenuit a comitatu Hollandiae
Arnoldus Swietenus. *
De
ambachtsheerlickheyt, metter vischeriën, vogeleriën ende turfmaet, hielt anno
1427 Aernt van Swieten van de graeffelick van Hollant te leen in Zoetermeer, dat nu gecomen is aen die
van Wijngarden. *
Sprang, dominium van Zuyt-Hollandia,
hodie possidet Rodolfus Boshusius et a Verduniis, qui diu eo potiti sunt,
habuit Jacobus de Jong, dominus de Valckenvoort, cum per Wielesteinios ad
eosdem Verdunios pervenisset. *
Soubourg, een oude vermaerde plaetse, genaempt het hoff te Soubourg, waervan noch gesien worden de fundamenten in den Alblasserdam
p. 277
De
heerlichheyden van Urck ende Emelweert, wesende thiensgoederen van de
abdie van Elten, daeraff den tiens st. Martensavont met X gulden betaelt
wordt, is een heerlick leengoet van de graeffelickheyt van Hollant.
Deese, als heer Jan van Renesse in replica, so Soudenbalch seyt, placht wel 600
gulden ’s jaers uuyt te brengen, ende soude noch wel soo veel doen, in gevalle
Evert Zoudenbalch die niet en hadde laten verargeren, overmits hij geen rade
gemaect en hadde, ende soude wel 25.000 weert geweest sijn. Waerop bij duplyck
geseit werdt, dat nimmermeer blijcken en soude, dat die heerlickheden 300 ofte
over 200 gulden weert geweest sijn ’s jaers, in menschen memorie. Ende daerover
met vierendeel soo veel niet en souden hebben mogen gelden, oock dat joffrou
van Cuynre soo belast was met schulden, dat zij die moste vercopen.
Dese
heerlickheden hebbende verscheyde landerijen ende dorpen, die nu door het water
affgelopen sijn, sijn eerst dat men weet aen die van Cuynre geweest, ende
daernae, ontrent den jaere 1400, aen heer Dirck van Swieten, die op Urk een
slot getimmert heeft. Doch daernae is het lant weder
die van Cuynre overgegeven, ende gecomen sijnde aan joffrou Alijt van Kuynre,
die gehuyt geweest was met Evert Freys van Snoywijck, heeft deselve dat
vercocht ende opgedragen heer Evert Zoudenbalch, proost tot Maestricht, aen
wiens erfgenamen ende geslachte die gebleven sijn over de hondert jaeren, ende
anno 1600 gemaeckt bij testamente heer
Gerrits Zoudenbalch, sonder hoir gestorven, op sijn suster Johanna Walraven,
huysfrou van Johan Ruysch, die met schulden beswaert sijnde, genootsaeckt is
geworden, de voors. heerlickheden haere crediteuren over te geven, die ten
lesten anno 1616 deselve vercocht ende opgedragen hebben joncker Johan van de
Werve, voor de somme van 10.000 gulden. *
Dese
heerlickheyt wort in de acte subreptitiae, bij Gerrit Ensz van Enckhusen,
deurwaerder van de wapenen der hertogen van Bourgoignen, anno 1475 vercregen,
geseyt te leggen in West-Vrieslant, ende van seeckere attestatie, bij die van
Kuynre gegeven, wert genaempt een dependentie van de
graefschap Kuynre.
Werkendam, een dorp ende
ambachtsheerlickheit, wort oeck genaempt borchgraeffschap, genaempt van een
water, de Wercke in den Dortschen Weert, heeft een slot. Is daer nu heer
joncker Henrick van Eck, als getrout hebbende joffrou Ida, dochter van heer
Laurens van Bronckhorst,
ridder, weduwe van mr. Otto van Arckel, licentiatus iuris.
p. 278
De Wale peculium fuit Walteri van den
Wale, senatoris Dordracensis, anno 1393, cuius filia et haeres, nupta Wilhelmo
de Besoyen, in dote attulit cum ambacto Heynoort, a cuius posteris pervenit ad
Assendelfios. *
Zijdewijn
tenetur a Theodorici de Musenbroeck[1] filiis, Theodorico et Justo, quos ipsi peperit
Margareta a Merwede. *
Wieldrecht, groot hemelsbrete
1882 mergen lang, een ambachtsheerlickheit, te leen gehouden van de graven van
Hollant, ende in den jaere 1414 beleent bij graef Willem, aen den heer van
Sevenbergen, ende in den jaere 1453 bij Gijsbert Queeckel Gijsbertsz, als
getrout hebbende joffrou Mabelia van Sevenbergen, suster van heer Aernt van
Strien, heer van Sevenbergen, van welck huwelick gecomen is Hugo Queeckel van
Wieldrecht, vader van Jacob Queeckel van Wieldrecht, ambachtsheer van Wieldrecht,
Heer Oudelants ambacht etc., wiens suster was joffrou Maria Queeckel van
Wieldrecht, moeder van joffrou Maria van Valck, huysfrou van heer Cornelis van
Beveren, heer Pieterssoon, borgemeester der stadt Dordrecht. Van dit Wieldrecht
hebben de descendenten van Gijsbrecht Queeckel den toenaem genomen, ende haer
wapen gecarteleert, ende sijn alle gecomen van Gijsbert Queeckel Barentsz,
borgermeester tot Dordrecht anno 1426. Dit leen compt jegenwoirdich aen de
graeffelickheit van Hollant. *
Woude, een ridderhoffstede ende
heerlickheit met 70 mergen lants in de Dortse Weert, te leen verlijt gehouden
van die van Boloys, ende nae van de graeffelickheyt van Hollant, heeft anno
1399 vercocht Willem van Minden, ende anno 1498 Pieter Hugens van der Lindt,
die ’tselve gaf ten huwelick met joffrou Elisabeth, die anno 1561 trouden Jacob
Muys van Holy, ende is na bij sijn soon, ridder Hugo, heer van Ketel ende
Spalant, beseten.*
p. 279
[Antwerpia]
Visenda multorum artificum excellentium pictura et
multo marmore splendenti.
Ad parietem: de sepulture van François van der Piet, coopman, ende
Elisabeth van Os, sijn huysfrou * [Verz.
I, 62][1]
Op een sarck: Sepulture van den eersamen Philips Schuyte, coopman deser
stadt, sterft den 12 februarii 1600, ende Anna Jacobsdr., sijn wijff [1626?] * [Verz. I, 78]
Ibidem: Aeternitati s[acrum]
Jacobi de la Faille hic ossa clauduntur, donec
corruptibile hoc incorruptibile induat. Obiit 9 februarii anno 1597 * [Verz. I, 67]
Ibidem D.O.M. Martino van Papenbroeck
Aquisgranensi, et Margaretae Luycx, optimae coniugi, quae vixit annos 66 et
obiit 1606, 6 maii * Insignia Papenbroeck cum galea, [Verz. I, 82] vide Librum 2 insignium.
* Cy gist monsieur Adrian de Mailly, fils aisné de
noble et puissant seigneur messire Loys de Mailly, chancellier, seigneur de
Quesnoy sur la Deusle, viconte d’ Esp[inoy], seigneur de Blangis et de Pan,
lequel agé de 18 ans estant au service de les archiducs, nos princes
souverains, trespassé en ceste ville le 1 septembre 1603 [Verz. I, 410].
Ibidem leyt eenen cooperen plaet daerop gegraveert staet een gewapent
man, met een vrou neffens hem, ende rontom deese letteren:
Hier leyt begraven heer Goduart van Enckevoort, ridder, heer van Ranst,
die sterft in ’t jaer ons Heeren 1549, den 8e dach in julio; ende
vrou Agnes van Halmale, sijn wettige huysfrou, sij sterft in ’t jaer ons Heeren
MVc [Verz.
I, 152].
Ibidem:
Bartolomaeo Tucher ex Norica, illa gente, quae ab Henrici IV
Augusti temporibus, continua maiorum serie reipublicae suae praefuit,[2]
anno 1542, die 26 octobris, defuncto. Heribertae Dens, eius
uxori anno 1557, die 29 martii, posteris [et] omnibus coniugibus eorum, in spe
resurrectionis hic quiescentibus * [Verz.
I, 129; Sw. 73].
Ibidem aeris literis in caeruleo lapide:
D.O.M. Dominus Henricus ter Beke a Coetsvelt,
huius ecclesiae subplebanus a concionibus, comitate, gratia clarus, exstremi
hic iuditii diem expectat.[3] Obiit anno MDCVIII, II augusti. Precibus adiuva, lector. [Verz.
I, 149; Sw. 85][4]
In eodem templo:
[1] Verz. I = Verzameling I, 1856 (en volgende delen);
Sw. = Sweertius 1613, gevolgd door pag. nr.
[2] Verz. en Sw.: ‘praeest’.
[3] Verz. en Sw.: ‘praestolatur’, een synoniem.
[4] Hetzelfde grafschrift op p. 282.
p. 280
D.O.M. Arnoldo Pruenen, Theobaldi filio, Traiecto ad
Mosam honestissimis parentibus oriundo, viro cum erga Deum pietate, tum in
rebus gerendis fide et industria singulari, Maria Bomberga, uxor, carissimo
coniugi, ac communes liberi parenti [Verz.
I, 418; Sw. 74].
Ibidem in tabula suspensa insignia Cornelii Pruenen,
Arnoldi filii * [Verz. I, 410].
Ibidem in alia tabella hoc cernuntur gentilitia signa
Arnoldi de Cordes[1] * [Verz. I, 372].
In ambitu in chori est lapis cum sequentibus signis:
(links:) Praet, Eeckhoven, De Backere,[2]
Van Geile, (rechts:) Michielsen,
Sebrecht, [Nijs], Vermeulen *
D.O.M. Johanni de Praet et Catarinae Michielsen,
eius coniugi * [Verz. I, 74]
D.O.M. Antonio Boot, qui obiit XII aprilis 1585; et Mariae
a Santvoort, eius coniugi, quae obiit VI decembris anno 1603; requiescant in pace [Verz. I, 275; Sw. 94-95].
Ibidem in lapide: (links:) Caestre, Geusre, (rechts:) Ghijselbrechts, Reymerswael *
Jacobus de Caestre et Catarina Gijselberts,
coniuges [Verz. I, 278; Sw. 81].
(Nescio an et hic locanda sit instructio sepulcri
quae sequitur, est in aede Castrensi,
Borchkerck):
D.O.M. Domino Aegidio Wolfswinckel, domino in
Vosmeer et dominae Mariae de Coquiel, eius uxori, viduae Leonardi Mincier,
heredes posuerunt. Obiit illa 25 maii 1594, ille[3] vero 8 julii 1578 * [Verz. II,
370]
Ibidem in vitro in Virginis templo in sacello ad occidentem in pavimento, lapis est
sepulcralis * Heer Jochim Butteken, raet etc., sterf den … anno 1606 [Verz. I, 289].
Ibidem ad parietem crucis:
Cornelius Scribonius Grapheus, praeclarae huius
urbis a secretis sibi suisque, et Hadrianae Philippiae, dulcissimae uxori
vivens posuit; ipsa quidem vixit annos LXXI, decessit autem XVII augusti MDLVI quadragesimo primo anno, marita et matrona
prudentissima;[4] ille vero caram sequutus coniugem migravit XIX [decembris] anno MDLVIII, cum
vixisset annos LXXVI [Verz. I, 157].
Ibidem, ad meridionalem chori ambitum, tabulae
quondam artificiose a Crispino van den Broeck depictae, et memoriae Plantini
consecratae, sequens monumentum subscriptum est literis deauratis:
D.O.M. sacrum. Cristophoro Plantino Turonensi,
civi et incolae Antwerpiano, architypographo regio, pietate, prudentia,
acrimonia, ingenii magno, constantia
ac labore maximo. Cuius industria
atque opera infinita, opera vetera, nova, magno et huius et futuri saeculi
bono, >
[1] Verz. I, 372: (l.:) De Cordes, Van Groesdonk; (r.:) Preunen, Van Bombergen.
[2] Verz. I, 74: Van Rode.
[3] Verz. II, 370 niet ‘illa – ille’, maar ‘ille – illa’.
[4] Van ‘ipsa’ tot hier heeft Buchelius geparafraseerd.
p. 281
> in lucem prodierunt. Joanna Riviera, coniunx et liberi haeredesque illa
optimo viro, hi parenti moesti posuerunt. Tu qui transis et haec legis, bonis
manibus bene apprecare. Vixit annos LXXV desit hic vivere kal. quintilis, anno
Christi MDXXCIX [Verz. I, 43].[1]
Non procul hinc aliud est monumentum his literis
aureis notatum:
D.O.M. sacrum.
Reverendi domini Hadriani Malapert Hannoniae
Montibus honesta familia nati huius insignis collegii canonici senioris
memoriae pietatique executores ex testamento posuerunt. Obiit X kal. aprilis
MDXCVIII, aetatis LXVI [Verz. I, 38].
Insignia sunt eadem cum insigniis Malpertiorum in
urbe Traiectensi habitantium.
In capella quadam retro chorum sequentia leguntur
carmina:
Ambrosius iacet hic, id te volo scire, viator,
Splendida cui Dynter[2] gentis origo fuit.
Conspicuum pietas, quem relligioque fidesque,
Collegam dedit hac Virginis aede sacra.
Nobilibus, doctis placuit, virtuteque fultis
Dum vixit. Vermes nunc sua membra terunt. [Verz. I, 75; Sw. 63]
Idem retro chorum Hexiorum epitaphium subscriptum hoc
distichon *
Certa dies nulli, mors certa, incerta sequentum
Cura, locet tumulum qui sapit ipse sibi.
Invenio quoque sequentia signa
(links:) Van Pijlswijc, [van Hasselt], Beringen, [Beyaerts],
(rechts:) Ossem, Huckins,
Schore, Pallem * [Verz. I, 103].[3]
Ibidem sepulcrum est cum effigie armati militis, sed dubito an signa
sint male collocata, vel insignia posterioris alicuius eius familia *
Heer Willem van Berchem, ridder, die sterft anno 1403[4]
[Verz. I, 110].
Ibidem achter het choor in een capelle hangen de navolgende, als ’t
schijnt, Spaense wapenen * Op een sarck [van Sylvester Pardo] * [Verz. I, 63].
Hier leyt begraven Jan van Mechelen Janssoon, ende joffrou Cornelia van
der Mertse.
In oratorio sancti Lucae pictorum quod est in chori ambitu, in quo est
divi Lucae, Virginem matrem pingentis, tabula manu Martini Voss picta,
sepultura extat eiusdem Vossii, cum hac inscripti[one] et signo *
Sepulture van den eersamen Merten de Vos, schilder, out sijnde 72
jaeren, starf den 4 decembris anno 1603, ende joffrou (vide infra, sequenti
pagina).
[1] Tekst en vertaling van dit epitaaf van Justus Lipsius, in Van Brabant 1972, p. 258. Buchelius noteerde abus. ‘magnus’ en ‘maximus’.
[2] Buchelius heeft de naam abus. veranderd in Lynter. Onder het gedicht: ‘Obiit mensis junii anno MDX.’
[3] Verz. I, 103: ‘Heylwigen’, aanvullingen en ‘Huyckens’.
[4] Verz. I, 110 wsch. correct ‘1503’, zie ald. de kwartieren.
p. 282
[] Hier leyt begraven Johan van Liere die men hiet van Immerselle,
ridder, heer van Yteghem, borchgreve van Aelst, in sijn tijt marckgrave van
Antwerpen, hij sterft anno 1503, den 18 februarii; ende vrou Josina Tollincx,
sijn wettige gesellinne, borchgravinne van Aelst, vrouwe van Popperode, sij
sterft anno1503, 20 decembris.[1] [Verz.
I, 102].
In lapide caeruleo literis ex aere insertis
D.O.M. * Dominus Henricus ter Beke a Coetsvelt, huius ecclesiae
subplebanus a concionibus comitate et gratia clarus, extremi hic iuditii diem
exspectat. Obiit anno MDCVIII, 11 augusti. Precibus
adiuva, lector [Verz. I, 149].[2]
In Onse Vrouwe kerck, gaende om het choor aen de rechter- ofte
suydersijde bij het monumentum Plantini hangt gelijcke memoritafel van
Morellio, geschildert als ick meene, van Rubens. Niet wijt vandaer in pavimento
leyt een sarcksteen met de navolgende woorden:
D.O.M. Maxaemilian van der Noot, coopman, ende Elisabeth de Bruin, sijn
huysvrou etc.[3] * [Verz. I, 49].
In deselve kerck hebbe ick gesien het outaer van st. Cristophoro,
geschildert bij Rubens, hebbende van binnen de afneminge Christi van het cruys,
ende buyten de representatie van st. Christophoro, ende is rontsom beslooten
met een tuyn van marbre ende voorts verciert seer costelijck van albaster,
cooper ende verscheyde sorten van marbre, ende wert geseyt gecost te hebben
over XIIIM guldens.
Supplementum epitaphii Voss paginae supra:
Joffrouw Johanna Boucq, sijn huisfrou, out sijnde[4] … * [Verz. I, 82].
[1] Verz. I, 102: ‘Zerksteen met twee liggende beelden versierd’.
[2] Hetzelfde grafschrift op p. 279.
[3] Verz. I, 49 vermeldt alleen: ‘Zerksteen zonder opschrift met de wapens van VAN DER NOOT & …’.
[4] Later aangevuld met ‘aut sijnde 89 jaeren, sterf den 17 decembris 1626’ (Zweite 1980, p. 28).
p. 283
Antwerpiae in aede Michaelis
in aereis literis in lapide sarcophago, legitur hoc epitaphium:
D.O.M.
Hoc clausa est[1]
aetate virens Isabella sepulcro
Spinola,
quam coluit forma, fides, pietas.
Coniux lustra duo mensemque, puerpera prolis
Octavae,
genetrix tristia fata subit [Verz.
IV, 47].
* Isabellae Spinolae lectissimae faeminae, coniugi
carissimae, Baptista Spinola, patritius Genuensis, pietatis ergo, moerens hoc
monumentum ponendum curavit. Decessit V decembris MDXCII.[2]
Ante templi chorum, versus septemtriones, in muro
insertum est lucidissimum marmor cum sequenti epitaphio et effigie viri
clarissimi, Abrahami Ortelii *
Quem urbs urbium Antwerpia edidit,
Rex regum Philippus geographum
habuit,
Monumentum hic vides.
Caetera Myraeus in eius elogia expressit.[3] In infera parte spherula, hac forma sculpta:
[] Contemno
et orno, mente, manu * Alpha, omega, Christus [Verz. IV, 69; Sw. 140].
Ante chori introitum ad sinistrum stupendae
altitudinis et artis, tabulam dicavit posuitque P.P. Rubens, pictor, eximius
cum sequenti inscriptione:
Matri virgini, hanc tabulam a se pictam ac de suo ornatam, pio adfectu, ad optimae matris sepulchrum, commune cum uxore Isabella Brandt, sua sibi die Petrus Paulus Rubens lugens monumentum posuit, ipso die Michaelis archangeli, anno MDCX [Verz. IV, 54].
[1] Hs. abus. ‘Hocce usa est.’
[2] Verz. IV, 47: ‘1582’. Het
wapen ontbreekt in Verz.
[3] Zie Andreas e.a. 1739, p. 3.
p. 284
In ambitu templi Michaelis, in glasen: * Jan van der Hagen * Jan van
Wijck 1595. Laet niet wijcken.
In de schilderijen an de mueren, bij seeckeren abt doen schilderen,
wert gestelt in yder parck dit alhier uuytgetogen
wapen * desselvigen abts.
p. 285
In
templo divi Jacobi Antwerpiae sequentia descripsi epitaphia *
D.O.M. Caspari [Baseliers] Guilhelmi filio, quondam a
moneta domini ducis Brabantiae zygostati, viro optimo; necnon Catarinae
Corneliae van Daelhem, eius suavissimae coniugi. Vixit ille annos 60, obiit
pridie idus novembris 1607 [Verz. II,
161].
Ibidem * D.O.M. Johannes de
Visschere, huius urbis senator,[1]
dominae Catarinae de Longin, domini Rolandi, equitis aurei, filiae, eius
coniugi carissimae, sibi et suis. Vixit illa annos 48, obiit 29 aprilis 1600 [Verz. II, 145].
Ibidem * Hier leyt begraven Peter Rubris, ende Leonora Wits, sijn
huysfrou.
In ’t choor, in aere * Cy gist messire Johan
Damant, chevalier, amman de ceste ville; et dame Anne de Witte, sa femme,
laquelle praeceda le 24 d’ octobre anno 1599 [Verz. II, 34].
Ibidem * Hic iacet Johannes Menius, nobilis
Venetus, anno 1560 mort[uus].[2] [Verz. II, 303].
In lapide medii templi *
Honestissimae matronae Magdalenae de Greve,
Guilhelmi filiae, quae vixit annos 44, obiit 13 aprilis 1558. Carolus Coquiel
dulcissimae coniugi a secundo thoro necnon et sibi, post morituro, adhuc dum
vivens posuit. Ipse vixit annos … defunctus vita, die … anno Christi MD… [Verz. II, 156].
Columnae insertum sequens monumentum *
D.O.M. Caspari Rovelasca, domo Mediolanensi: avis,
tritavis claris ibidem, nato Antverpiae, urbium urbe, quam consul difficillimis
temporibus feliciter rexit, patre Hieronimo viro praestante, matre Joanna van
Valckendael, praeclara inter Traiectenses stirpe, denato anno MDCVII cum
annos LXVII esset. Necnon Elizabethae van Kestelt, quae annos LII devixit anno MDXCVIII,
coniugibus ad annos XXXIII concordibus, parentibus benemeritis Johanna et Elisabetha, liberi et
haeredes moesti posuerunt * [Verz.
II, 251].
Hier leyt begraven joffrou Anna van den Berch,
sterft anno 1583, den 16 april, huysfrou van joncker Johan Coenen [Verz. II, 254].
Ibidem in capellae vitro * Genius in purpura veste * (in de marge: Onder de sarcke Draecx met
2 personen uuytgehouden; lager:
doorne[3]).
[Verz. II, 270].
Ibidem: D.O.M. Clarae Pels, viduae Johannis de
Guellar, et heredum.
[1] Hs. abus. ‘Johanni … senatori.’
[2] Verz. II, 303 vermeldt ‘Johannes Mennius, nobilis
Venetianus … obiit 1605, die 31 martii.’
[3] Verz. II, 270: ‘zerk van Joes Draeck Walramens zone [gest. 1528] en Barbara Colibrant’ [gest. 1538]; t.o. 270 gravure van man en vrouw, gebeeldhouwd op de zerk. Op p. 271 de wapens in het raam. Waar ‘doorne’ betrekking op heeft is onduidelijk.
p. 286
(links:) Guillar, Maca [Riaca?], (rechts:) Pels, Ydo* [Verz.
II, 82, 83; Sw. 107-108].
Scobar Corduvensis met een dochter van Guillar gehuit[1]
* [Verz. II, 84, Sw. 108].
Noch aldaer de grafstede van Simon de Heremite[2]
met deese wapenen:
(links:) l’Heremite, Gaurieu, (rechts:) Le Meerle, Gillis[3] * [Verz. II, 55, Sw. 102-103].
Ibidem:
Servatio Sanders, Wasiae praetori.
(links:) Sanders, Masseme, (rechts:) Talboom, Keerbeke [Verz.
II, 62].
Ibidem in pavimento templi medii, lapis est in quo
excisa effigies viri cum hoc epitaphio:
Hier leyt begraven Cornelis van der Heyen
[ridder], die van deser werelt scheyt anno 1529 [Verz. II, 174].
Hic faeminae simulacrum cum epitaphio:
Hier leyt begraven joffrou Janna de Hertoge, weduwe wijlen Antonis van
Straten,[4]
die sterft anno 1570 [Verz. II, 176].
In lapide sarcophago:
[] Hier leyt begraven
joncfrou Alijt van Santvoert [gest. 1535], huysfrouwe van joncker Nicolas van
Hamale; ende joffrou Adriane van Chassey[5]
[Verz. II, 252].
Pedum fere attritu consumptus.
Ad columnam in tabula contra capellam Rocoxiorum haec
signa suspensa sunt. *
In sacello Rocoxiorum in vitro[6] *
Ad parietem pendent sequentia suis tabulis signa, cum
galea. *
Ibidem Roccox met Ursele, ende noch gequartiert
als hierboven met helm ende inscript.[7]
Joncker Adrian Roccox sterf in ’t jaer XVcLXX den VII dach
septembris [Verz. II, 274].
[1] Verz. II, 84: ‘Domini Didaci à Scobar, patria
Corduba, obiit [1593, tr.] Clara de Cuellar.’
[2] Verz. II, 55: ‘Armigero, domino de Bettinsart,
huius urbis senatori’ [gest. 1567].
[3] Verz. II, 55: (l.: ) l’ Hermite, Du Jaurien dt. Watripont; (r.:) De Mera, Gillis.
[4] Verz. II, 176: ‘raedt ende rentmeester-generael in ’t Quartier van ’s-Hertogenbosch.’
[5] Verz. II, 252 vervolgt: ‘huysfrouwe van joncker Michiel van Halmale, [sterf 1615].’
[6] Vgl. Verz. II, 274-275.
[7] Verz. II, 276: ‘Vrouwe Adriana Rockox, huysvrou van heer Lancelot van Ursel, ridder, sterf den 11 september 1568.’
p. 287
* Cornelis de Vrient, alias Floris Steenhouder, sterft anno 1538, den
17 septembris; ende sijn huysfrou, Margarete Goos sterft anno 1577, den 11
octobris. Ende sijn soon, Frans Floris, schilder, sterft anno 1570, den 1
octobris, ende sijn soon Cornelis Floris, beeldsnijder ende architect, sterft
anno 1575, den 20 octobris, met Elisabeth Michiels, sijn huysfrou, die sterft
anno 1579, den 23 aprilis, ende Jacob Floris, glaesscriver, sterft anno 1581,
den 8 junii [Verz. II, 240].[1]
(Ad exteriorem templi Franciscanorum partem, hoc monumentum est
depictum Antwerpie, ut anno 1610 descripsi).
In sacello Rocoxianorum templi Jacobaei, pendent sequentia signa variis
aliis immixta *
In quodam sacello partis australis.
Halleri ab Hallerstein *
Ad columnam suspensa est tabula cum signo Grassorum
gentilitio in pavimento, vero lapis sarcophagus continet epitaphium sequens *
D.O.M. Sepolcro di Basileo de Grassis, Piemontese
di Turino, il quale … (signa) et Gerardina de Milano, sua consorte, la quale
passato …
In alio lapide * D.O.M. Joannis de Vischer *
Ibidem suspensa insignia * sensa altera *
In pavimento sepulcrum est Orchiorum cum signo ovali;
hic posito et epitaphio.
Resurrectionis[2] Johanni Paulo Orchio, ex nobilioribus et antiquioribus Comensium apud
Insubres familiis. Vixit annos XXI, mensem I, devixit anno MVICXIIII, V kal. augusti. Johannes Pauli
filius patri optimo posuit [Verz. II,
185].
Ibidem, in australi parte in capella, ut videtur,
Werviorum sequentia pendent signa.
[1] Zie Hedicke 1913, p. 114, voor wie (evenals voor anderen) de oudste bron het hs. van D. Papebrochius is. Deze vermeldt nog enkele latere familieleden, maar Buchelius geeft een nog ongepubliceerde schets van de epitaaf.
[2] Verz. II 185: ‘D.O.M. et resurrectioni sacrum…
Johannis’ etc.
p. 288
1603 * Ibidem in lapide sepulcri * In medio duo, viri
ac mulieris, simulacra excisa[1] *
Ibidem in sacello Sacramenti, ut vocant.
[1] Verz. II 227: Hendrik van de Werve, ridder, gest. 1540, en Hedwig van Cuyk, gest. 1571. Samen zijn ze afgebeeld op gravure t.o. p. 228. Samen zijn ze afgebeeld op gravure t.o. p. 228. Overigens is de linkerhelft van het rechtse ruitvormige schild (met de everzwijnen) bij Buchelius is wel dat van Van de Werve, maar de rechterhelft is niet van Cuyk. Het schild links ontbreekt in Verz. II, 227.
p. 289
In monasterio quod vulgariter ten Vrouwenbroeders, in templi choro videre, est sequens
epitaphium: D.O.M.S. * (v.l.n.r.1,5,9,13;
3,7,11,15; 2,6,10,4; 4, al[ias] hic Boloignen, 12,16)[1]
Helenae de Brederoden, illustrissimi Reginaldi,
equitis aurei velleris, filiae, viduae Thomae Perrenot, comitis a Cantecroy,
ordinis Alcantarae commendatoris, Salameae, domini de Granvelle, Havrincourt,
Chantonai etc., Philippi, eius nomine II, Hispaniae regis, oeconomi, et a
status consilio, a quo etiam civitatis Antverpiensis gubernator fuerat
designatus, Fredericus Perrenot, baro Renaci, Aspremont, dominus Sancti Lupi,
Champagnei etc., eiusdem civitatis gubernator, fratriae carissimae post omnem,
in deplorato morbo, operam frustra exhaustam, mortuae annua sacra pietatis ergo
instituit, et ob m.e. hoc coenotaphium posuit.
Obiit pridie nonas maii, corpore in Perrenottorum
monumentum Vesuntium apud Sequanos elato, anno MDLXXII, cum vixit annos XLIIII [Verz. V,
274].
p. 291
Antwerpiae in
templo beguinagii hec sequentia descripsi.
D.O.M.S. Nobili matronae Mariae van Ursel, domini
Ambrosii Tusher, equestris ordinis senatoris, coniugi lectissimae. Quo e vivis
sublato, ipsa castam elegit viduitatem, quam annis 48 conservavit, et in hoc
beguinagio plena fide et operibus bonis beguina decessit, idibus martii anno
1601. Vixit annos 72, filius eius unicus Robertus Teuscher,
eques, urbis huius senator, matri carissimae faciendum curavit [Verz. V, 437].
(In vitro templi
Jacobaei:
(links:)
Tuscher, Schmitmaer,[1] Cocquiel, Tiemogien, (rechts:)
Ursel, Pots, Lier, Halmale * [Verz.
II, 243].
Armatus in medio geniculans utrimque insignia, ut
alibi expressa.
Mulier inferiori albo et superiore vestitu
atrato). [2]
In templo beguinagii lapis:
Anna van Heetvelt, begijnken van desen hove, sterft anno 1602.
Hier leyt begraven joffrou Wijnrincx, gestorven anno 1577, ende
joffrouw Catalina van der Noot Hendricxsdochter.
Ad Vitam sanctae Beggae 204.
Catarina van der Notia, Cornelii filia ex Gertrude Wijnrics, in beguinagio
Antwerpiensi, obiit anno 1589, post eius mortem anno 7o cum alia ibi sepeliretur, inventa est eius
manus ad cubitum prorsus illaesa; reliquo corpore consumpto, sed haec ex
relatione vespillonis, quod et de bono odore retulerat.[3]
In quodam templo tabula extat cum
signis Vlierdenorum et hoc epitaphio:
Hier leyt begraven juffrouw … huysfrou van mr. Balthasar van Vlierden,
in sijnder tijden licentiat in beyden rechten ende advocaet in den rade van
Brabant, die gestorven is den XXIX dach van september in ’t jaer ons Heeren
1558, bidt onsen Heere Godt voor de sielen *
[1] Verz. II, 243: Schmitman.
[2] Verz. II, 243: Ambrosius Tucher en Maria van Ursel zijn in een raam van de glazenier Franciscus Pluys afgebeeld, geknield voor een bidbank.
[3] Parafrase van een gedeelte uit paragraaf XXXVII (p. 203-205) over deze begijn, uit de Appendix (vgl. hierna p. 291).
p. 292
In seeckere capelle te Antwerpen,
staende voor st. Georgie parochikerck, leyt een sarck met dit epitafe ende
wapen *
Venerando seni Arnoldo Schoyt, huius urbis a multis usque annis senatori, vixit annos LXXX, decessit die 21 novembris anno MDXLVIII; et uxori Margaretae Lodovici,[1] quae vixit annos LXXIIII, obiit anno MDLVIII [Verz. II, 483, Sw. 126].
In de Burchkerck an de muer in swart
marbor *
D.O.M. Dit is alhier ter eeren Goods gestelt vanwegen den eersamen Jan
Willemsz Tax, ende joffrou Maria Sbloyer, sijn huysfrou; de voorseide Tax out
sijnde 60 jaeren, is deser werelt overleden den 29 decembris anno 1600; ende
sijn huysfrou den 1 meert 1603, leggende begraven hiervoor onder haerluder
sarck, bid voor de zielen
Op den sarck staet den tytel van Jan Willemsz Tax, ontfanger-generael
van Hare Hoochheyden[2]
[Verz. II, 357].
In ’t midden van deselve kercke leyt een sarck met een coperen plate
overcleet, waerinne geëtscht staet een vrou op de oude wijse aldus, maer geheel
tot de voeten *
In lapidis circuitu:
Hier leyt begraven joncfrou Marie de May, geboren van Amiens, Nicolas
Basin[3]
wijf was, sij sterff in ’t jaer XVC ende een, XXV daghen in september; bid God voor de ziel [Verz. II, 335].
In alio lapide vicino, ubi de medio sublata erat lamina aerea:
Hier leyt begraven Jan de Meere, starf anno 1609,[4]
den 27 decembris; Heylwich Gillis, sijn huysfrou, sterf anno 1615, den 15
junii; ende Elisabeth van Riem, moeder van Peter van Leemput, sterf den 1
novembris anno 1603; ende Peter van Leemput, soon van Peters etc.
Ad parietem pendet tabula cum hisce signis * anno
1602.
[1] Haar wapen ontbreekt in Verz. II, 483.
[2] Verz. II, 357 noemt haar: ‘Maria Sbloeyers’, en vult bij zijn functie aan: ‘over het Westerquartier, ende H. Sacramentsmeester deser kercke.’
[3] Verz. II, 335: ‘Maria de Moy … Nicolaes Basny.’ Het is niet de in Utrecht bekende Nicolas Basin, zoals Buchelius lijkt te denken.
[4] Hs. 1509.
Tot Mechelen[1] hebbe ick gevonden de naevolgende epitaphiën
ende wapenen, ick en weet in wat kerck:
Johan van Middeldonck sterft
anno MDXXXV, ende Lysbeth Leemans, sijn huysfrou * [Verz. VIII, 469].
In st. Janskerck, staen de
naevolgende epitaphiën ende wapenen:
Hier leyt begraven heer Rombout Huens, heer Willemssoone, die in sijn
leven in de wette in deser stede, diverse [reysen] gedient heeft,[2]
overleden den 14 septembris 1505 [lees 1605]; ende joffrou Margarete Huens
Romboutsdochter * [Verz. VIII, 467].
Op het kerckhoff an de selve kerck staet noch een memorie tafel van
Zijp ende Huens, voerende 3 roosen ende 3 leliën[3] [Verz. VIII,
482].
In templo:
Icy gist Daniel le Clerck, en son temps secretaire
de l’empereur Maxemilien et don Phelippe de Castille, son fils, et depuis
conseil etc. de l’ artelerie et après thésaurier de guerres de l’ empereur
Charle, trespassa 2 janvier 1524.
Ibidem:
Hier leit begraven Johan Machefoing, die sterft
anno 1566, 20 julii; ende joffrou Nicole Boisot, sijn huysfrou, die sterft den
4 dach in september 1559[4] * [Verz. VIII, 471].
Hier leyt begraven joffrou Anna van de Werde,
dochter wijlen Johan Ruyschrock, ridder, huysfrou van François Almoras, die
sterft in ’t jaer MDXLIX, den XVIII september.
[1] Zie Verz. VIII, 516; ald. geen wapens van Middeldonk.
[2] Verz. VIII, 467: ‘die binnen syn leven in de Weth deser stede in diversche reysen geweest heeft Overdeken.’ Hij overleed niet in 1505 maar 1605.
[3] Verz. VIII, 482: ‘Tegen de eerste freit [steunbeer], zuidwaarts … een zerksteen’ met twee wapens, waarvan het linkse door Buchelius getekend is, maar het rechtse, ovale (met drie leeuwenkoppen en face), niet. Het linkse schild heeft inderdaad drie lelies, maar de drie rondjes eronder zijn niet echt drie rozen. Blijkens Verz. is dit het graf van Jan Huens, gest. 1527, en zijn vrouw Elisabeth van den Zijpe, gest. 1561, en hun zoon Rombout Huens, gest. 1554.
[4] In Verz. VIII, 471 geen wapen.
p. 300
Ibidem buyten aen st. Janskerck dit epitaphe:
Hier leyt begraven Rinier Vlamincx, in sijn leven
procureur, die sterft … ende Margareta Ginock, sijn huysfrou, sterft anno 1564[1] * [Verz. VIII, 516].
Te Mechelen in st. Romboutskerck[1]
* ibidem *
Aen de rechtersijde des pants van het choor staet de sepulture van den
heere van Halen mit dit epitaphe:
Dit is de sepulture mijns heeren van Halen, die heere was van Lilloe,
ende sterft anno MCCCLV, IX dach in oest, ende mijn
vrou Maria, dochter mijns heeren van Ghistelle, ende sterft anno MCCCCV.
Te Mechelen … (links:) Baert,
Peters, (rechts:) Wits, Vilain van
Doernick.
p. 304
L’ an 1504, le 22 jan., dresse le Grand Conseil à
Malines, et fust le primier president
mr. Jean Peters, dict Cats, à cui succedast
mr. Josse Lambereys 17 apr. 1521
Nicolaus Everhardi 18 febr. 15..
mr. Lambert de Briarde le 27 novemb. 1532
mre Everard Nicolai 18 feb. 1556
mr Jean van der Burch 1584 *
p. 305
Hier leyt begraven joffrou Catarine de Brecht, weduwe Jan Coels, die
sterft anno 1522.
Noch aldaer *
1. Hier leyt begraven de eersame joffrou Anna van Hamme, dochter van heer ende mr. Liebrecht van Hamme, in sijn tijt raet ende eerste rekenmeester van de camere van de reeckeninge in Brabant, in haren leven grote meesterse *
2. Joffrou Catarine van Stralen, weduwe van Aernt Hinckaert *
3. Hier leyt begraven joffrou Margarete van Duffele, bagine,
kercmeesterse *
4. Joncfrou Mechtelt Roelofs[2]
*
Hic iacet generosus vir Michael Dans de Lumbier,
dominus de Miranda, natione Navarraeus, qui obiit anno MDXXXIII *
In st. Jacobsparochie, ibidem
Hier leyt begraven Anna Remers, suster van doctor Gemma.
Ibidem
Hier leyt begreven Peter van Vlinden, borchgreve van Ast *
Ick meyne dat een van deese wapen sij het schilt van Vlinden.
Ibidem in lapide:
(links:) Velingen,
Thienwincle, (rechts:) Gotingies, De
Mutere *
Nobilis et generosus dominus Johannes de Velingen,
qui obiit[3] 1576, aetate 32.
In een glas *
[1] Voor Leuven verwijst Ev. naar het hs. Everaerts 1877.
[2] Bij 2., 3. en 4. lees resp. Van Straten … Bamhaert (Ep/19) (ofwel
Banchaert, zie Ev. 417); Maria van D. (Ep/13, Ev. 426); Mechtelt Roelants
(Ep/2), zie Crab 1966, pl. LIV (p.
219).
[3] Hs. abus. ‘obiit ob.’
p. 306
Ibidem in een memoritafel * in een glas *
Lovanii ad divi
Petri spectatur imago Johannis a sancto Gaugerico, geniculantis in armis
equestribus, iunioris tum aetatis. At haec togata senioris est in choro ad
divam Barbaram. Vixit autem circa annum 1472.
p. 307
In
templo franciscanorum (ni fallor) est elevatum sepulcrum cui
faemineum superiacet simulacrum, et hoc disticho notatur:
Isabella Glymes Salmis comes hic Cameraci
Praesidis Henrici sum pietate sita.
Infra haec signa sculpta * Ibidem
In ’t jaer ons Heeren 1482, den 6 dach februarii, starft heer Jacob van
Glymes, ridder, heer van Bonet [Ev. 539].
Ibidem in vitro vel tabula *
Ibidem hoc epitaphium:
Hic iacet sepultus nobilis adolescens Erardus a
Merode de Leodio, filius quondam domini de Warous, qui obiit 1555 *
Lovanii alicubi hoc epitaphium:
Equitis Thomae de Traiecto
Quisquis es, hac faciens iter hoc carmen lege,
amabo.
Exemplo
poteris cautior esse meo
Lustra duo florens mea bis impleberat aetas,
Cum
perii telis mors inopina tuis
Ecce meos inter post pocula sumpta, sodales.
Alea cumque suas coepit
habere vices
Forte et ancipiti facta est contentio iactu.
Iudice me misero quae
dirimenda fuit.
In qua victori mea dum sententia palmam
Perstrinxit victum
corripit ira furens,
Nec mora coelatum parat in mea viscera ferrum
Vulnere
quod laesit mortifero exta mihi
Sic miser a socio crudeli morte peremptus
Occubui,
votis Parca cruenta tuis.
Hic, Lovanii in leporis diversorio
Vulneratus in ventre anno 1553,
Vesperi audita nona, pridie iduum
Divae Margaretae,[1] quo vulnere periit
Quarto post die.
p. 308
Ad
s. Petrum Lovanii, sepulcrum
Itali eius qui
causam Borbonii episcopi contra populum Leodiensem oppugnantibus doctoribus
Coloniensibus, fortiter defendit, cum hoc epitaphio:
Nobilis, famosus et egregius vir, doctor Raimundus
de Marliano, utriusque iuris doctor,
cathedralium ecclesiarum Leodiensis et
Besontinensis canonicus, universitatum Lovaniensis et Dolanae, facultatum
utriusque iuris lector ordinarius, obiit anno MCCCC
LXXXV, XX augusti [Ev. 30].
(hiernaast,
rechts:) Prisca Galliae nomina ex Caesare excerpsit, et recentioribus
reddidit.
(in de marge
links:) … Valerius [Andreas] Dessel[ius].
Johannes de Gronsvelt, illuster doctor et
professor primarius, successit in professione Joanni de Groesbeeck, vivere
desiit Lovanii anno 1473, 9 junii, sepultus ad s. Michaelem in templi medio, leguntur inscripti hi versus
sarcophago:
Cultor iustitiae legumque monarcha Johannes
De Gronsvelt, famae celebris tumulo iacet isto
Nec comitis caruit titulo: nam lustra fere sex
Hunc videre vices primas retinere cathedrae
Legum, qua fuerat annis plus octo potitus
Julius hunc nonis[1]
rapuit currentibus, atque
Mille quadringentis decies septem tribus annis
Christi: cuius ovans aeterna pace fruatur;
Gertrudis, sua quae coniux hoc clausa locello.
[1] Als we hier moeten lezen ‘nonae julii (of julias)’ zou dat 7 juli betekenen, maar kennelijk wordt ‘9 juli’ bedoeld (of eigenlijk 9 juni?).
p. 309
Op een sarck, ick en weet niet in wat kerck *
Hier leyt begraven Jan de Brievere van Yper, die sterft anno 1550, den
13 november; ende joffrou Catelina van Meerbeeck, sijn huysfrou, sterft anno
1570, den 7 april.
Dit wapen * hangt aen de muere.
p. 310
In sint Geertruidenkerck in de glasen *
ibidem op een sarck staen de navolgende wapenen ende epitaphe *
Hier leyt begraven joffrou Elizabeth C[loets] wedue wijlen joncker
Aernt Brants van Grobendonck, heer van Court Estienne, die sterft anno 1564; ende
joffrou Anna Brants, haer dochter, huysfrou van Philips Doublet, die sterft
1568 [Ev. 266].
[] Hier leyt begraven mr. Jan van Heetvelde, doctor in de medicinen,
die sterft anno MDXXXIX, ende joffrou Maria Kyps,
sijn huysfrou, anno MDXLVI.
p. 311
In de Gasthuyskerck ad parietem hoc
legi epitaphium:
Hoc in loco sepultus frater Philippus de Begbergen, ordinis
carmelitarum, conventus Brussel[ensis], filius magistri Judoci de Begbergen,
haraldi ducatus Brabantiae *
Ibidem in lapide:
Hier leyt begraven Maxaemilian van Bourgoigniën, die sterf A.D. MDLV, XX januarii. *
In st.
Michielsparochie staen dese wapenen:
(links:)
Van der Borch, Dongelberch, Lyskenrode, Bergen,
(rechts:)
Berchem, Ophem, Voorhout, Asch * [Ev. 144]
Hier leyt begraven Jan van der Borch,[1] die sterft anno 1549, den 2 decembris; ende joffrou Joanna van Berchem,
sijn huysfrou, anno 1543 gestorven [Ev. 144, 147].
Ibidem in vitro * op een sarck *
Hier leyt begraven Louys van Udekim, 15[19] [Ev. 151].
p. 312
[In
beguinagio]
Philippa cognomento Clerq
nobilissimis orta parentibus, nupta nobili viro, domino Ludovico van den Tempel,
inde vidua facta beguina Lovanii anno 1568.
Anna
Nunez Perez vidua olim Caroli Tempelii, equitis aurati[1] et
praetoris Lovanii, begina iam pene 80, anno 1631.
Dominus Henricus de
Dongelberge,[2]
sepultus in beguinagio Lovanii. Domicella
Carola de Dongelberga, quae Lambertinae de Croye, comitissae Berlaimontiae, dum
habitum beguinae susciperet, ut matrina velum presentavit. Henricus de
Dongelberg, eques auratus, dominus de Herlar, filius Jacobi, Brabantiae magni
drossardi, XIII
consulis Bruxellensis, et Adriana de Borluit, domina de Zilbeke, Bassingen etc.,
uxor eius, obiit haec 6 maii 1604, ille 15 junii 1627, parentes
Carolae.
p. 313
In st. Peterskerck tot Loven leyt [een]
sarck met de volgende wapenen:
Hier leyt begraaven joncker Cornelis van Duffele alias van Berthout,
die sterft anno 1542 * [Ev. 23].
Ibidem in een glas * In lapide vero sepulcrali hoc
epitaphium:
Nobilis iuvenis dominus Arnoldus a Boecop, patritius Elburgensis in
Gelria, hic Lovanii iuri studens anno 1575, 24 martii obiit.
(links:) Boecoep, Osende,
Wolfs, Wijnbergen, (rechts:) ---, Van
Holt, Uppendijc, Mekeren *
Bruxellis
In de kercke van Coudenberch staet dit epitaph
ende wapenen *
Cy gist messire Gerard Numan en son vivant
chevalier audiencier et premier secretaire de l’archiduc Philippe, qui
trespassa l’an ... et dame Cornelia de Outheusden, sa femme, qui trespassa l’an
... Post templorum ab iconoclastis anno 1581 vastationem loco aenei operculi
hoc saxum optimis parentibus grati nepotes reposuere.
p. 318
In st.
Guericx hangt dit wapen ende onder op een sarck staet dit
epitaphie *
Hiervoor leggen begraven Maxemilian van Obbergen,
die sterft 29 julii 1568, ende joffrou Martina Cools, sijn huysfrou, die sterft
anno 1557.
Ibidem:
Cy gist Jean de Faure, en son vivant conseiller et
maistre ordinaire de la Chambre de comptes en Brabant, qui trespassa l’an 1600.
Item:
Hier leyt begraven Peter van Oersbeeck, alias Van den Hagen, wiens
huysfrou voerden een halve maene.
Ibidem *
Hier leyt begraven heer Anthonis Orsbeeck, alias Van den Hage, ende
joffrou Maria Smijters, sijn huysfrou, ende Nicolas, sijn soon, anno 1606.
Item:
Hier leyt begraven Nicolas van Zeverdonck, kerckmeester deeser kerck,
die sterft anno 1607.
Aen de muer hangen noch dese wapenen * nescio cuius. Ibidem ad parietem
* Ibidem in een glas * (Wickert)[1] * Ibidem een sarck:
Hier leyt begraven Rogier Baronaige, capellaen deser kercke, die sterft
15.. *
In st. Catharine tot Brussel * Hier leyt
begraven Cornelis Lemmens, coopman deser stadt
In st. Jacobs capelle tot Brussel, bij
het hoff, hangen deese navolgende wapenen van Marnix * In ’t[1]
Te Brussel te minnebroers is
dit epitaphe:
Hier leyt begraven Anthonis Thonis, soone van heer Anthonis, die sterft
anno 1466. Hier leyt begraven joffrou Swaeffs, sijn geselline, die dochter was
heer Claes, ridder, ende sterft anno 14..
In ’t bagijnhof te Brussel:
Cy gist dame Anna Rifsbart,[2] compaigne de messire Rolant Longin, en son vivant chevalier, seigneur de
[la] chapelle, president de la Chambre des comptes en Brabant, qui trespassa 20
janvier 1589, et damoiselle Barbara Longin, sa fille, 30 mars 1575.[3]
Vixit et ibidem domina Catarina Tseraerts, filia
domini Antonii, domini de Hogerheide et Couwenstein, et dominae Margaretae
Potz, quae, sepulto marito suo, domino Engelberto de Oyenbrugge, in hoc
beguinagio multis annis vixit, (mater haec Antonii de Oyenbrug, Grimbergensis
antistitis) 1584 octuagenaria[4] maior decessit, Grymbergae sepulta in aede primaria. Ex ‘Appendice notarum ad Vitam sanctae Beggae,’ 199.
[1] Kennelijk had hier: ‘bagijnhof te Brussel’ enz. moeten volgen.
[2] Lees Rifflart.
[3] Gecorrigeerd naar de ‘Appendix’ p. 199.
[4] Hs. abus. –rio.
p. 325
Te Dixmuyden in de princepaelste
kercke staen de wapenen van Schore *
Te Woemon aen de rechterhant
van ’t hoge outaer staet het wapen van Schoor * met dit scrift:
Cornelle van Schoore, escuir, ende in een glas de navolgende met Schoor
in de helfte gevoecht: Boneem, Walle, Hove *
Joost van Schooren, escuir, et mademoiselle
Katharine de Bourgoigne, sa espouse.
In de kercke te Stongen staen
de volgende wapenen *
In [’t] choor tersijden het hooch autaer een sepulture van coper met de
volgende woorden:
Sepulture van joncfrauwe Cornelia, dochter Joris Buser, Jan van Schore
wijf, dewelcke overleet in ’t jaer ons Heeren MCCCC en XCIII, den IX van october, ende Jan van Schore, die
overleet in ’tselve jaer 1493, den 12 dach in sprockele.
Hier stonden de wapenen van Buser, Schoore, Gistelle etc.
De huysfrou van Buser was een bastaertdochter van den conestable van
Vrancrijc, Gistelle, die een suster
hadde welcke stichte een clooster bij Amiens.
Te Alverghem staet een sepulture
van Jan van Schore ende joffrou Cateline Prouins, met joffrou Johanne, haer
dochter.
Te Alverghem leyt noch begraven Willem van der Borch, die heer was van
der Burch, overleden anno 1565. Dese hadde een broeder, genaempt Peter, voor
hem gestorven, achterlatende een dochter. Hij hadde noch 2 susters, waervan de
eene getrout heeft Adrian van Esclabeeck, ende heeft achtergelaten Adriaen ende
Willem van Esclebeeck, ende de ander, Anna van der Burch etc. is, na het
overliden van haer broeder, geworden vrou van der Borch.
In de glasen staen noch dese wapenen * Bourre.
Item de volgende Zulen? met Van der Burch * Verburch, V.B., V.B., V.B., V.B., (Sconevel; sijn witte schulpen) V.B., V.B., V.B., seigneur de Ath., Crèvecoeur.
Noch dit epitaphe: daerbij uuytgebeelt vijf dochteren ende 9 sonen.
Hier leyt begraven Achilles van der Burch, soon van Andries, die
overleet XVcXXXII, XIX dach in mart, ende Marie,
sijn geselnede *
p. 326
St. Regnier bij Alvergem leggen veel oude
sepulture van der Borch, die nu meestal vergaen sijn van ouderdom. Onder andere
isser een van metael met de wapenen van Van der Burch, daerop gescreven staen
de navolgende woorden:
Hier leyt Peter van der Borch, ridder erfachtich, deurweerder mijns
heere van Vlaenderen, die starf op den XV dach van maerte MCCCLXVIII. Dese had te Jerusalem geweest, ende liet
achter een soon, heer Jacob van der Borch, daer mede begraven.
Noch wasser een oude sepulture, heel gebroken, van enen Pieter van der
Borch, gestorven te Jerusalem, die achterliet 22 kinderen.
Te Vuerne in de
parochiekercke bij de vonte leyt begraven Victor Masin ende joncfrou Marie van
der Borch, sijn gesellinne, in ’t jaer ons Heeren MDXXIX, die dese vonte hebben gegeven, ende onder stont dit wapen *
Daer was meede een schilderie met Joost van der Burch, knielende met
sijn wapen, ende dit epitaphe:
Hiervoor licht begraven Joost van der Burch, wijlen
raet ’s conincx van den Roomsche Rijcke, ende sijn soone Philips, hertoge van
Bourgogne etc., gecommittert ontfanger van Veurnen-ambacht, 29 jaeren, die
starf den 4 dach van sprockele MCCCCXCVI.
Joncfrou Katheline van der Mersch, sijn eerste wijf, die sterf den 20 mey MCCCCLXXVI Simon van der
Borch, haer jongste soon, geboren anno Domini 1454, 19 october, die starf den
23 december anno XVc. Dese Joest hadde noch een
sone Charles, canonick te Veurne, ende een dochter Margriet *
p. 327
Intra
Lovanium et Arescotum oppidum, in silva crux est erectum cum hac
sequenti inscriptione: - bij Cortrijck
Anno 1587 so worden hier verslagen,
Den 20 november van de vrijbuters wreet,
Wesende in dienst den borgemeester gereet.
p. 328
In civitate Buscumducensi
monasterium est divae Clarae virginum clausarum, hoc, ut habet inscriptio, ante
trecentos fere annos conditum:
Dominus Wilhelmus de Busco, miles, dominus de Erp, fundator huius
monasterii anno MCCCXVIII *
In tabula[1]
legitur:
Hier leyt begraven joffrou Agnes, maghet, Johans dochter van Renesse
van Baer, ende sterft in ’t jaer ons Heeren MCCCCLXXXIII, op st.
Victorisdach *
In alia [tabula]:
Hier leyt begraven Hendrick Wolffs, rentmeester deses cloosters, die
sterf anno 1556.
Eius monasterii anno 1613 prefecta erat Maria de Hedel.
p. 335
tsedert 1400 tot 1500.
1.
Heer Hendric, borchgreve, heeft vrouw Margriete, heer Gijsbertsdochter van
Langeraeck, huysfrou van Willem van Montfoort, heer Henricssoon gelijftocht,
anno 1449.
2.
Heer Jan van Montfoort ontfangt van Jan van Zulen Natewisch dat gerecht, tins
ende tienden tot Cockengen, 1438.
3. Jan
van Zulen Swederssoon heeft gemaeckt Sweder, sijn vader, ende Alijt, sijn
moeder, haer beider lijftocht an dat gerichte van vijf hoeven, tiens ende
tienden tot Cockengen, anno eodem.
4.
Heer Gerrit van Zijl, ridder, heeft vercocht heer Johan van Montfoort, ende
opgedragen dat slot ende heerlickheit metten eygendom, goederen, brieven,
leenen van Purmerende, Neck, Purmerlant ende Ilpendam ende alle leenmannen
daervan sijnde, anno 1439.
5.
Heer Gerrit van Zijl, ridder, heeft beloeft heer Gijsbert, heer van Vianen, de
somme van 893 philipsschilden van huysinge, slot ende heerlickheit van
Purmerende, 1437.
6. Jan van Zijl Claessoon bekent noch recht noch toeseggen te hebben,
op de heerlickheit ende goederen van Purmerende ende
visscherie ter Weer, anno 1441.
7.
Jan, de bastaert van Beyeren, scheelt quijt alle
toeseggen, hem competerende aen de heerlickheit van Purmerende, ten behoeve van
heer Gerrit van Zijl, ridder, anno 1431.
8.
Reinout van Homoet, heer van Dorrenweert, heeft quijtgeschouwen Harman van Wie,
heer tot Herven, sulck opseggen als hij hadde op den hof van Wolfhesen mit sijn
toebehoren, anno 1437.
9.
Willem van den Pol van Wourden, 1439.
10.
Heer Hendrick, borchgreve van Montfoort, verlijt Sweder, sijnen bastaertsoon,
1402.
11.
Heer Gerrit van Damassche, abt van St. Pauwels te Utrecht, maect machtich
Gerrit van Oostrum ende Jacob van Damassche, sijn abts broeder, anno 1425.
12.
Vrouw Jacoba van Beyeren verlijt Reynout van Braeckel die vischerie in den
Horensloot, na sijn doot te comen op Willem, sijnen jongsten soon, anno 1417.
13.
Jan Eggaert geeft over die ambachtsheerlickheit van Sparendam Willem van
Braeckel, sijnen neve, 1438.
14.
Gerrit van Zulen van Natewisch beloeft heer Jan van Montfoort te dienste te
comen, als ’t nodich is, met 4 peerden ende drie
knechten, anno Christi 1424.
p. 336
15.
Jan van Persijn heeft vercocht Alwyn vrou Lijsensoon, 1412.
16.
Gijsbrecht Ruysch Claesz, heeft opgedragen den vrijen eygendom van ses mergen
lants Willem Eggaert, heer tot Purmerende, anno 1414.
17. Johan, heer van Ripherscheit, bekent schuldich te sijn heer Jan van Montfoort 100 Hollandse gulde schilden, anno 1418.
18.
Heer Willem Zaerts, ridder heeft vercocht Henric van Rijn een tiende aen de
Meerendijck, 1419.
19.
Hertoch Willem, palsgraef etc., grave van Henegouwen, Hollant etc., heeft gegunt
erffelick Willem Eggaert de heerlickheit ende dagelicxe gerechte van Purmerend ende Purmerlant, mit der kercke gifte,
schout ende scepenen te setten, met allen sijne vervallen, metter vrije
heerlickheit, hoghe ende laege, mit water, winde, wage, tins ende tienden, mit
anderen haren toebehoren, uuytgesondert de vischerie ter Weer, anno 1420, met
een root segel.
20.
Hertoch Johan van Beyeren etc., overmits overcompste tusschen heer Gerrit van
Heemskercke ende Willem Eggaert, confirmeert[1] die goederen welck Willem
Eggart van Gerrit ontfangen heeft, anno 1413.
21.
Hertoch Willem noempt Willem Eggaert sijn opperste thesaurier, 1416.
22.
Hertoch Philips van Bourgonge etc. verleent den bastaertsoon Jan van Beyeren
die hooge ende laege vrij heerlickheden van den dorpe van Purmerlant, 1427.
23.
Idem confirmiert den coep van de vischerie ende sluesen ter Weer, mit haren
toebehoren in Purmerlant, welcke heer Jan van Montfoort gecocht heeft, die hij
in erfpacht houden sal, gelijck heer Gerrit van Zijl die te houden plach, anno
1440.
24.
Consent voor Jan van Vianen, als heer van Jaersvelt, van den zijl die hij
geleyt heeft deur den Leckendijck, anno 1420.
25.
Eenen brief, houdende dat Wolfaert van Maelstede vercocht heeft aen mijn vrou
van der Vere, alsulck lant ende erve als hem aenbestorven is bij mijn vrouw van
Abbenbrouck, 1423.
26.
Een briefken, houdende dat Willem van Maelstede ende Everingen vercocht heeft
vrouw Hadewich van Borselen alsulck lant, als hem aenbestorven is van sijnre
moye van >
p. 337
> Abbenbrouck, anno Christi
1433, met een root segel.
27.
Leenbrief van de goederen ende heerlickheit van Abbenbrouck, door opdrachte van
Jacob Willem van Meliskercke ende Floris, sijn broeder, verleden, Henrick van
Borselen, heer van der Vere, anno 1421.
28.
Een briefken, houdende de opdrachte van ’t achtendeel van alsulck lant, als
joncfrou Catarinen van Schengen anbestorven was, van hare vrou moye van
Abbenbrouck, ten behoeve van vrouw Hadewige van Borsselen.
29.
Accoort tusschen Jacob, heer van Gaesbeeck, ende Hadewige van Borsselen van
Abbenbroeck, nopende de bedijckinge van Velgersdijck, anno 1439, met 2 rode
segelen.
30.
Willem van Haestrecht, Dirck van Zulen van Hermelen, heer tot Sevender,
Vrederic van Zulen van Nievelt, Dirck van Zulen van Heemskerck Dircksoon,
leenmannen, den 26 februari anno 1448.
31.
Heer Lodewich, onse oom Gijsbrecht van Montfoort, onse broeder Jan d’ Ever van
Minden, onse mannen, 1450, op st. Jacobsavont.
32.
Ende soo heer Lodewich te Gode gevaren is, so heeft mijn joncheer Jan sijnen
zoon etc., 1451, 24 juni.
33.
Heer Willem van Montfoort, onsen oom, hout van ons ende hebben hem verlijt, dat
rechte wederdeel ende helft, als wij heer Lodewich, onsen oom, verlijt hebben.
34.
Henrick, bastaertbroeder des heren van Montfoort, staet over seker leen met
Wouter van den Polle, anno 1448.
35.
Heer Ludewich van Montfoort, onse oom, hout van ons ende hebben wij hem verlijt
etc., te hergewaden met enen roden sperwar, als ’t verschijnt etc.,[1] in den eersten
Reynderscoop gericht, tins, tienden, alsoe als wij dat houden van mijn heer van
Utrecht etc. Dirck van Zulen, Aernt van Zulen vermelt in de naestgelande, met
heer Willem van Montfoort, heer Henricksoon, Rover van Zuylen, Henrick Splintersoon,
Jan van Zulen, heer Johan van Montfoort, Hubbelick Sweders bastaert van
Montfoort, ende joncfrou Bertrade Florens Albrechtssoons dochter, anno 1410.
36.
Wolfert Henricksoon van Oosterlant beloeft heer Jan van Montfoort >
p. 338
> ende heer Lodewich, sijn broeder, dat hij de goederen welcke
hij behilict heeft met joncfrou Aernt Joost van Honthorst[dochter], sijnen
wive, niet vercopen en sal, anno 1431.
37.
Heer Jacob van Gaesbeeck en heer Jan, burchgreve van Montfoort, segmans van de
dootslach, geschiet aen Bernt uten Eng, 1440.
38.
Huwelicxe vorwarden Sweders, bastaert van Montfoort, ende joncfrou Derck
Albrecht Henrics dochter etc., anno 1435.
39.
Heer Jan van Heemstede, heer van Benthusen, ende jonge Jan van Heemsteden, sijn
soon, ridder, beloven den heer van Montfoort scadeloos te houden, van ’t geloofde in de huwelicxe vorwarde, Florens van Montfoorde
begrepen, 1401.
40.
Vidimus van een brief, daerbij hertoch Antonis van Brabant verleent heer Jan,
borchgreve van Montfoort, IIIIc lb. jaerlicx erfrenten, welcke hem
vercocht vrouw Maria van Namen, natuerlicke dochter van heer Jan van Namen,
wedue, om een somme van penningen etc., anno 1428.
41.
Tideman van Damasche is verwonnen met alle recht van heer Jan, borchgreve, van de
leengoederen, welcke Soude van Damasche versuumpt hadde, 1427.
42.
Martinus, papa Romae, confirmeert tot enen bisschop van Utrecht, heer Sweder,
met conditiën dat hij sal straffen Rodulf van Diepholt, proost van Osenbrug,
mit sijn adherenten, welck gedaen heeft tegen de vrijheit
van de kercke van Utrecht, anno 1431.
43.
Idem vermaent de steden van Overijssel, Swol, Deventer ende Campen op grote
peinen des heilighen kercks, dat sij Sweder sullen ontfangen voor bischop van
Utrecht, 1431.
44.
Gerrit van Zijl, ridder, heer tot Purmerende heeft vercocht Jan van Zijl,
Willems Screvels, sijnen neve, ende Fye ende Margrite, nu sijns neven
dochteren, 36 Wilhelms schilden ‘s jaers haer driën leven lang gedurende, anno
1436.
45. Oorloff, gegeven bij hertoge Philips van Bourgoigne, aen vrouw Jaqueline, hertoginne in Beyeren, gravinne van Oosterwant, omme als ’t haer te passe soude comen, den 9 november 1433.
46.
Heer Willem Kuyser canonick in den Dom t’ Utrecht, anno 1401.
p. 339
47.
Heer Willem van Montfoort ende van Swieten, ridder, heeft gemaect vrouw
Margarete van Langeraeck, vrouw van Swieten, sijn echte wijf, 20 morgen lant in
den kerspel van Linschoten, haer leven lang, anno 1420, met een root segel.
48.
Hertoch Philips van Bourgoigne, bemerckende die wijsheyt van heer Jan,
borchgrave van Montfoort, verkiest hem tot sijnen rade, metter wedde daertoe
staende, alse 400 vrancken ende 320 hollandsche schilden des jaers, een
root segel, anno 1428.
49.
Otto van der Leck, heer van Hedel, belooft heer Jan van Montfoort, domproost
t’ Utrecht, scadeloos te houden etc., 1409.[1]
50.
Dedinge tusschen heer Lodewich van Montfoort ende heer Willem van Montfoort,
sijnen broeder, aen die één, ende joncfrou Heylwich van Haestrecht, Willems
moeder, aen d’ ander sijde etc., anno 1421.
51.
Heer Sweder, borchgreve van Montfoort, ontfangt in den gerecht van Blocklant
sulcken eygendom, als vrou Ode van Montfoort, sijnre moeder, ende heer
Lodewich ende Willem van Montfoort, sijne broeder, te wesen plach, 1404.
52.
Elyas van Amerongen, knaep, belooft heer Jan van Montfoort, domproost t’
Utrecht, scadeloos te houden van 800 oude vranckrijcse schilden, anno 1411.
53.
Heer Willem van Naeldwijck ende van der Capellen, ende Jan van der Mije, rentmeester
van Noort-Hollant, hebben ontfangen van heer Jan van Montfoort 1500 engelsche
noblen, ten behoeve van heer Gerrits kinderen van Zijl, 1440.
54.
Hertoch Willem, palsgrave etc., gunt heer Jan van Montfoort, dat hij hem mach
te weerstellen tegens de bisschop van Utrecht, sijnen here, anno 1424, root
segel.
55.
Van der uuytspraecke tusschen vrou Ode, vrou van der Leck ende van Montfoort,
heer Ludewijck ende Willem van Montfoort, aen d’ eene, ende heer Jan van
Montfoort, domproost t’ Utrecht, aen de ander sijde, de anno 1412.
56.
Heer Lodewick van Montfoort, ridder, [ende] heer Willem van Montfoort, maken
vrede ende geleyd tusschen heer Jan, burchgreve van Montfoert, mit sijne
adherenten ende ondersaten, anno 1414.
57.
Huwelick tussen hertoch Jan van Brabant ende vrouw Jacoba van Beyeren, dolphine
van Vienne, 1417.
p. 340
58.
Willem van Montfoort heer Henricksoon, maect Margrite van Langeraeck, sijnen
wijve, de hooftiende tusschen Linscoterhaer ende
Vloeswijck, 1411, met een root segel; item 1403.
59.
Vrederick, bisschop t’ Utrecht, met de steden Utrecht ende Amersfoort, bekennen
dat heer Jan van Montfoert, heer Lodewick van Montfoort, heer Willem tot
Lathem, heer Willem van Montfoort, heer van Swieten, ridderen, overmits sij
treden in veten tegens hertoch Jan van Beyeren, soo beloven sij deselve geen
soene te maecken, ofte sij sullen mede op haren goederen ende vrede bevrediget
worden, anno 1420.
60.
Hertoch Philips van Bourgoigne confirmeert die begeerte sijnre suster, vrou
Jacoba, van 600 hollantsche schilden, die ontfangen sullen heer Jan van
Montfoort ende heer Lodewich, sijn broeder.
61.
Anno 1417 intituleerden heer Jan van Arckel sich: Jan, heer van Arckel, van der
Lede, Hagestein, Schoonrewoerd, Gorcum, Leerdam etc.
62.
Heer Philips van Bourgoigne belooft hertoch Jans van Beyeren bastaertsoon, ende
Hadewich Reyniers voordochter, sinen wive, haer beider leven lang de vischerie
ter Weer, anno 1426, root segel.
63.
Frederic van Blanckenhem, bisschop t’ Utrecht, beveelt heer Jan, borchgreve van
Montfoert, die hoge heerlickheit van Montfoort, sijn leven lang, sonder eenige
rekenscap daervan te doen, anno 1422.
64.
Vrouw Cunegund van Bronckhorst, vrouw van Montfoort, geeft over in ’t gerecht van Heeswijck horen echten man, heer Jan van
Montfoort, sijn lijftocht in alle hare goederen, anno 1438, met 3 groene
segelen.
65.
Philips, hertoch van Bourgoigne etc., maect machtich heer Willem, heer tot
Naeldwijck, dat hij heer Gerrit van Zijl ende Herberen mach quijtscelden van
haren eedt ende manscap, die sij gedaen hebben, ende wederom eeden die copers,
die gecocht hebben dat slot ende heerlickhede van Purmerende ende den ambachte
van Schorel, anno 1439.
66.
Brief, waerbij Dirck van Maersen ontfangt die Omwijcker >
p. 341
> tiende, van joncfrou Aernt Joost van Honthorst, 1412.
67.
Heer Gerrit van Zijl ontfangt van Corsten van der Does ende joncfrou Alijt,
sijn wijf, II morgen lant, gelegen buten de Gouwe, den Corten Acker genaempt,
anno 1437.
68.
Consent van vrou Jacoba voor den heer van Montfoort, om te mogen doen
afbreecken het huys te Holenstein, anno 1418.
69. Albrecht
de Witte, Wouter Coeyvoets, anno 1403.
70.
Gijsbrecht van der Heul, bailliu van Rijnlant, anno 1439.
71.
Heer Henrick, borchgreve van Montfoort, ontfangt van Lion van Gent 18 mergen,
gelegen tot Bodegreve, anno 1448.
72.
Heer Jan van Vianen, heer ten Goy, Niecop etc., ende Gijsbert, sijn oudsten
soon, knape, beloven Jan, borchgreve van Montfoort, scadeloos te houden van
alsulcke vorwarden als gemaect sijn, tusschen heer Jan van Vianen, heer tot
Noordeloes, knape, ende joncfrou Meyne van Heemskerck, vrou van Oosterhusen,
data anno 1419, met 2 groen segelen.
73.
Roelof van Dongen ende joncfrou Jutte Willemsdochter van Diemerbroeck,
vergaderen in wittigen huwelike, ende haer vader geeft met haer een hoeve lant
in Diemervrij, anno 1432.
74.
Bischop Vrederic van Utrecht geeft macht den heer van Montfoort, de IJssel te
brengen nae Montfoort, anno 1422.
75.
Jan die bastaert van Montfoort, dijckgraef tusschen de Nieuwendam ende
Schoonhoven op den Leckendijck, vanwegen de domproost,
heer Jan van Montfoort, anno 1412.
76.
Peter Mercken, dijckgraef tusschen Snodelhoeck ende Haesterweert op den
IJsseldijck, anno 1424.
77.
Jan de bastaert van Langeraeck, dijckgreef van de
landen van Haestrecht, anno 1426.
78.
Henrick van Oostrum, schout tot Jaersvelt, 1413.
79.
Heer Jan, domproost t’ Utrecht, borchgreve van Montfoort, ontfangt van
bisschop Vrederic tins, tienden ende dijckgraefschap, na Sweders, heer van Montfoort,
sijn broeders, doot, 1413.
80.
Heer Willem Buser, canonick ten Dom t’ Utrecht, Willem van Gendt, heer Willem
Busers soon, anno 1401.
81.
Margareta, vrou van hertoch van Bourgoigne etc., verleent Jan Eggaert van
Purmerende dat ambachtheerschap ende dagelicxe
gerechte van Sparendam ende Sparenwouderdijck, 1415.
p. 342
82.
Lodewich, ridder, ende Willem, heer tot Lathem, gebroeders van Montfoort,
beloven Heylwich, joncfrou van Haestrecht etc., 1413.
83.
Sweder van Montfoort verwillecoort in handen van Gijsbert van Bredenrode,
domproost t’ Utrecht, dat hij hem de hofstede van Montforde ende der
ondersaten, noch dieners noch vrinden, niet en sel onderwinden binnen acht
jaeren, anno 1461.
84.
Daniël van Nijenwael Zeebrechtssoon, 1429.
85.
Joncker Hendric van Montfoord ontfangt van Daniël van Loenresloot den Cleynen
Draeck in Haestrecht, gelijck hij se ontfangen hadde van vrou Margerete,
palsgrevinne opten Rijn.
86.
Willem van Pijl, rentmeester des heren van Montfoort, 1428.
87.
Aernt de Witte van Werenstein, tot behoeve heer Jan van Montfoort, borchgreve,
ontfangt die tinsweer ende erve van Coudenhove, anno 1421.
88.
Joffrou Alijt Wolpert de Jonge dochter, 1446.
89.
Gelman van de Pol, 1437.
90.
Alphart van der Horst ende Johan sijn broeder, joncfrou Maria, haer moeder,
ende joncfrou Haze, haer suster, hebben overgegeven heer Jan van Montfoort 5
mergen lant in Cortehoeve, anno 1439.
91.
Daniel van Loenresloot ontfangt dat scoutampt van Oudewater van joncker Willem
van Egmont, broeder tot Gelre, voor 305 cronen, 1447.
92.
Gerrit van Damasche, Gerrit van Oostrum, 1425.
93.
Joncfrou Lijsbeth van Linscoten, anno 1414.
94.
Een grote rekeninge uyt franchijn, gedaen aen de graeffelijckheid van Hollant,
Zeelant ende Vrieslant bij heer Jan van Montfoort, als thesaurier generael
geweest hebbende van Hollant de anno 1417, gecotteert A.
95.
Een fundatie van 7 getijden, te lesen binnen den hove van Naeldwijc, gemaect
bij vrou Willem van Egmont van Wateringen, vrou tot Naeldwijck, anno 1444.
96.
Gijsbrecht van Nienrode maect joncfrou Margriet van Rhijn ’t voorseide gerechte
ende tienden ter Oye etc., 1417.
97. Verlij van de heer Liende, van 20 hoeven op Willem
van Poelgeest, anno 1418.
p. 343
98.
Heer Jan van Montfoort ontfangt van Dirck van Albout een stuck lant in den ban
van Heemstede, anno 1439.[1]
99.
Heer Sweder, borchgreve, verlijt, door bede van Henrick van Linscoten, Wouter
Simonssoon van Teylingen dat gerecht ende tienden van ’s Gravensloot in den ban
van Vurden, anno 1469.
100.
Joncfrou Joanna van Montfoort, huysfrou Johans van Ghoor, anno 1494.
101.
Suster Margareta ende Fie, Jans dochteren van Zijl, 1449.
102.
Dirck, Willem ende Aernt Dobbelstein, gebroeders, maken machtich vrou
Catarijn, haer vrou moeder, ende Johan, haer broeder, 1491.
103.
Floris van Hogendorp, anno 1462.
104.
Johan, broeder tot Nijenrode, ende Johanna, joncfrou tot Montfoort, vergaderen
in wittigen huwelick, anno 1475.
105.
Adolf, hertoch van Gelre, heeft bekent vrou Maria van Homoet, Sweders van
Montfoorts echte huysfrou, die Dorenwert met allen sijnen toebehoren, noch de
Joncfrouweert beneden Redingen in den Rhijn, mit andere weerden in den Rijn
gelegen, mit gerechte hooch ende laege, 1469.
106.
Heer Jan, burchgreve van Montfoort, ontfangt van den domproost t’ Oudemunster,
tot een onversterffelicken leen, dat dorp van Linscoten met huys ende tienden,
dat goet te Honthorst mit 2 hoeven lants, met der capelleriën gifte.
- Item
noch 12 hoeven lants, tins ende tienden gelegen tot Linscoten op de Enge, noch
de helfte van tins ende tienden met 12 hoeven lants, oeck tot Linscoten op de
Enghe.
- Item
dat veer voor Oudewater ende Ratelen metter heerlickheit, dat gerecht ende tins
van Vulvenhorst.
- Item
noch een tinde tot Linscoten daer Vulvenhorst in staet.
- Item
de gerechte helfte van de goederen tot Woestwijc,[2] die tins ende tienden ende
sijn toebehoren.
- Item
29 mergen lants als Willam van Polanen van de selven proostië plach te gebruicken,
anno 1439.
107.
Willem, proost t’ Oudemunster t’ Utrecht, verlijt Gijsbrecht van Nienrode dat
gericht ende tienden ter Oyen, alsoe dat gelegen is bij Montfoort, daertoe 9
mergen lants in Hollant, anno 1461.
108.
Scheydinge joncfrou Sophia van Bilant ende Homoet, weduwe, ende joncker Johan
van Homoet, heer van Dorrenweert, mit sijn broeder ende susters ende kinder der
selver etc., anno 1460, mit 6 groen segelen.
p. 344
109.
Jan van Montfoort, ridder, heer van Hazerwoude, belijt ontfangen te hebben van
Willem van Braeckel, 60 Beyerse gulden vanwegen sijns neve van Montfoort, heer
tot Purmerende, met consent des graven van Nassauwen, anno 1461.
110.
Willem van Braeckel ontfangt die Stichtse leengoederen, die voortijts heer
Willem van Montfoort, oom des burchgreven van Montfoort, te leen te houden
plach, te weten 8 mergen lants in Cabbau, die husinge binnen Montfoort, daer
Willem van Haestrecht in te wonen plach, anno 1468.
111.
Adriaen Willem van Braeckels broeder, eodem.
112.
Rutger van den Boetzelaer draecht op, ten proufijte van Henric van Naeldwijc,
15 mergen lant, anno 1445.
113.
Gerrit Oom van Culemborg ende Hubert, sijn soon, 1445.
114.
Gijsberta van Zulen van Nivelt consenteert, dat Hubert, haren soon, vercocht
heeft den heer van Montfoort alsulc erve, als sij haer soon gegeven heeft, anno
1455.
115.
Heer Willem, broeder tot Montfoort, heer van Lathum, ridder, belooft heer
Henric, oudste soon tot Montfoort, capitein tot Wierden, wel te quijten van
allen costen ende scaden die hem toecomen mogen, bij de belooften met heer
Melis van Mijnden gedaen, aen Alart van de Horst, in handen heer Ludewichs van
Montfoort, roerende den casteleinschappe tot Muden ende Goylant, in manieren
den brief inhout, anno 1447, met een root segel.
116.
Uuytspraecke heer Henrics, borchgreve van Montfoort, van den geschille tusschen
Tomas van Utenbroeck ende Jan, sijnen soon, met Bartolomeus van Minden, 1449.
117.
Joncfrou Oda, vrou van der Leck, vercrijcht van den Stoel van Romen, te kiesen
een bichtvader, die haer mach absolveren van hare
sonden, V jaren lang, anno 1o sancti patris Alexandri V, met een
root segel.
118.
Overcompst tusschen heer Jan van Montfoort ende heer Willem, canonick van
Oudemunster, nopende het versterf haerder ouderen, welck heer Jan bewijsen sal
sijnen broeder, 1456.
119.
Johan van Montfoort ontfangt van Jan van Gomengijs een hofstede, geheten de
Nesse, anno 1470, met 2 roode segelen.
120.
Joncker Henrick, heer van Montfoort, ende Gijsbrecht, broeder tot Montfoort,
hebben met malcanderen vertegen, nopens d’ erffenisse
hunder ouderen, anno 1449.
p. 345
121.
Hertoch Willem, palsgrave etc., ontbiet Philips van Borsselen, sijnen
rentmeester, dat hij uuytreicke heer Sweder van Montfoort van verleyde
penningen, 800 Engelsche nobilen, anno 1409.
122.
Heer Sweder van Montfoort, heer van den Dorenweert, anno 1469.
123.
Heer Henrick, borchgreve van Montfoort, beveelt Dirck van den Does Corstensz,
dat schoutampt te Bodegraven mit sijn toebehoren, soo lange sijn
castellainschap van Worden duren sal, anno 1455.
124.
Heer Jacob van Lichtenberch, proost sint Peters t’ Utrecht, looft heer Jan van
Montfoort, borchgreve, alsulcken brief als hij ontfangen heeft van jonckheer
Roelof van Diepholt, postulaet van Utrecht, niet weerloos worden noch
overgeven en sal, dan met consent etc.
125.
Vereeninge tusschen Albrecht Proeys, joncfrou Alijt, sijnre suster, Jan de
Conincs weduwe, an die één sijde, ende Bertolomeus van Nievelt ende sijn wijf,
ende Jan van Meerten[1]
ende sijn wijf, op d’ ander sijde, overmits die doot ende besterfenisse van
Roetert Proeys, haer broeder zaliger, 1458.
126.
Heer Jan, borchgreve tot Montfoort, geeft Evert Veerseler met joncfrou
Catarina, heer Willems natuerlicke dochter, 150 Rijnse gulden, anno 1487.
127.
Henrick, borchgreve, belooft jaerlicx sijnen broeder, Gijsbert van Montfoort,
hondert Beyerse gulden, welcke Willem van Braeckel, rentmeester tot Purmerende
ende Sparendam, sal uuytreicken, anno 1457.
128.
Gijsbert ende Sweder van Montfoort, broederen, appelleren tegens Henric, haren
oudsten broeder, van Jan van Montfoort, haren vader, anno 1466.
129.
Ludewijck, ridder, ende Willem, heer tot Lathem, gebroeders van Montfoort,
beloven Heylwich joncfrou van Haestrecht IXc gulden current met
gulde botdragers, voor sulcke clenodie ende erfenisse als sij hemluden
overgegeven heeft, anno 1413.
130. Hertoch
Philips van Bourgoigne verleent heer Jan van Montfoort tot een erfleen, die
overtochtsluyse ende vischerie tot
Bodegraven, mit allen toebehoren, gelijck Albrecht Henricksoon van Driel plach
te gebruycken, 1449.
131.
Het capittel van Oudemunster verleent Daniel van Loenresloot tot enen erfpacht,
de heerlichede van Papencoep ende Diemerbroeck, mit tins ende tienden ende
jurisdictiën, >
p. 346
>
hooch ende lege, in alle manieren als de brieven medebrengen, anno 1467.
132.
Daniel van Loenresloot vercoopt, met consent van den deken ende capittel t’
Oudemunster, heer Jan van Montfoort, de heerlickheden van Papencoep ende
Diemerbroeck, behoudelijck deselve heren haren jaerlicxe pacht van 3 oude
schilden ende haer rantsoen, 1478.
133.
Anno 1487 geeft over Gerrit van Poelgeest mede sijne actiën van Papencoep.
134.
Rentebrief van 15 gulde Philips schilden, bij heer Jan van Montfoort gecocht
van Jan ende Philips van Polanen, 1437 den 22 augustus.
135.
Accoort van ’t huwelick van Sweder van Montfoort ende joffrou Mechtelt van
Culemborch, 1348 donderdag na Palmdag.[1]
136.
Vidimus van de hijlicxe vorwarden tusschen jonckheer Willem van Montfoort ende
joncfrou Margareta van Langeraec, beginnende ‘Wij, deecken’ etc. 1432.
137.
Henric, oudtste soon van Montfoort, verlijt Lodewijc van Montfoort, sijn oom,
alsulcke goederen als hij leggende hadde in den bailliuschap van Den Haghe,
ende dat vermits de voorseyde heer Lodewich, van den ouden heer Henrick van
Montfoort niet wel naer behoren gegoet en was, 1447.
138.
Certificatie van dat heer Albrecht van Weteringe, indien Ernst Muys, sinen
soon, storve, dat hem daervan soude aencomen meer als 40 lb. Hollants ’s jaers,
anno 1422 (vel ’12).
139.
Leenbrief van het achste deel van de geheele heerlickheit van Abbenbrouck, ten
behoeve van heer Wolfarts van Borselen, anno 1474, beginnende ‘Carol’.
140.
Leenbrief van het seste deel van Abbenbroeck verlijt Sophia, heer Sweders wijf
van Heenvliet, 1405.
141.
Leenbrief, inhoudende dat Henric van Borsel, heer ter Vere, opgedragen heeft
sijne moeder, vrou Hadewich van Borsel, alle sijn aendeel van de heerlickheit
Abbenbroec, anno 1423.
142.
Willem van Polanen ontfangt een stuck lants, gelegen bij den huse van
Vulvenhorst, van sijnre moeder, vrou Lutgart van Vulvenhorst, 1401.
143.
Joncfrou Hillegond ende Heylwich, dochteren van Gerrit van Damasche, 1413.
p. 347
144.
Aernt van den Bosch ontfangt een mergen lant in
Barwoutszwarden, van heer Jacob van Abcoude, 1454.
145.
Dirck Harmanszoon van der Aa, anno 1478.
146.
Confederatie tusschen bischop David ende den borchgreve van Montfoort, 1481 op
manendag, Conceptionis beatae Mariae.
147.
Anno 1433 coopt heer Jan burchgreve van Montfoort, van Willem van Montfoort de
Rover, sijnen neve, eenige landen en goederen tot Linscoten.
148.
Bischop Vrederic verseth de hoge heerlickheit van Montfoort aen heer Jan,
borchgreve, voor de somme van 4000 goude Rijnse gulden, den 21 augustus 1499.
149.
Brief waerbij keiser Carel geeft heer Joost, heer van Montfoort, voor sijnen
dienst drie hondert gulden jaerlix sijn leven lang, de dato 1530, 18 october, mit
een root segel.
150.
1521, testament heer Jans van Montfoort.
151.
Accoort, beroerende de handelinge tusschen bischop David ende heer Jan van
Montfoort, borchgreve, 1481, op den manendag post Conceptionis Mariae.
152.
Sweder, bischop, stelt heer Jan van Montfoort voor 12.000 Hollantse schilden,
daer Wilhelmus op geslagen is, geleent goet, tot onderpant de
hoge ende lege heerlickheit van Montfoort.
153.
Heer Henrick van Naeldwijc, ridder, aen d’ één sijde, ende Michiel van Bulcke
met joffrou Catarijn van Naeldwijc, sijn wettige huisfrou, suster heer Henrics
voornoemt, ter andere sijden, hebben malcanderen quijtgescholden allen
erffelicken goederen, juwelen, roerende ende
onroerende, die bij heer Henrick voorseit ende Jan van Naeldwijc, sijnen
broeder, bij den doot van haer moeder aenbestorven sijn etc., anno 1482.
154.
Tractaet ende compromis tusschen den eerwaarden heer Frederick van Baden,
bischop t’ Utrecht, aen d’ één, ende den hoochgeboren
vorst, heer Jan hertoge van Cleve etc., an d’ ander sijde, van den oorloge ende
twist van beijde der heren landen, 1499.
155.
Vidimus van de hijlicxe vorwarden tusschen heer Willem, Henricsoon van
Montfoort ende vrou Margareta van Langeraeck, heer Gijsberts dochter. Heer
Willem lijftocht vrou Margareta van Langeraeck, vrou van Vloeswijc, in 12
mergen, geheten de Amersfortze hofsteden, in den gerecht van Linscoten, anno
1436.
156.
Huwelicxe vorwarden tusschen Willem van der Borch Jacob Jan[sz] ende joncfrou
Catarijn, dochter des heren van Montfoort, ende Jacob geeft met Willem sijnen
soon aen goederen, erven, hondert Rijnse >
p. 348
>
gulden ’t jaers erfrenten, ende de heer van Montfoort hondert Philips schilden
in erffelicke renten, anno 1442.
157.
Joncfrou Catarijn, natuerlicke dochter des heren van Montfoort, 1445.
158.
Heer Sweer ende Gijsbrecht van Montfoort, gebroederen, hebben overticht Folcker
van Beesde, dat hij haer vader gedoot hadde, warom Folcker wert gevangen
gebracht in Den Haghe, anno 1468.
159.
Beveel van hertoge Philips van Bourgoigne aen bischop David, dat men Sweder
ende Gijsbert, gebrueders tot Montfoort, buyte gewijde plaetsen, daer men hem
becomen can, vangen sal, met allen haren adherenten, anno 1460.
160.
Gerrit van Poelgeest wert consent gegeven van vrou Jacoba, hertoginne van
Beyeren etc., omme te mogen vercopen de tienden die hij heeft ter Aa, anno 1422.
161.
Vrou Margarete van Cleve doet quijtscheldinge Willem Eggaert, Jan de Langhe
etc., ende bekent ontfangen IIIc schilden, anno 1403.
162.
Heer Jan van Woerden, heer van Vliet ende tot Markerhoeff, bekent dat hij
verleent heeft den heer van Montfoort, de heerlickheit van Polsbroeck,
gericht, tins ende 5 blocken tienden, anno 1426, in franchijn, root segel.
163.
Heer Jan van Vianen van Jaersvelt, 1417.
164.
Sweder, borchgreve van Montfoort, ontfangt het dijckgraefschap tusschen den
Nieuwendam ende Schoonhoven, de Leck langes, anno 1405, met 3 rode ende 9
groene segelen.
165.
Hertoch Albrecht heeft vercocht Henrick de Rover van Zuylen een viertel lants,
gelegen in Snelreweert, de 1403, groen segel.
166.
Idem verleent Willem van Montfoort de coorn- ende smalen tienden in
Snodelreweert, in Hekendorp, van welcken verteech heer Otto van Asperen, anno
1401, franchijn.
167.
Sweder, bastaertbroeder van heer Sweder, borchgreve van Montfoort, 1404.
168.
Henrick, borchgreve van Montfoort, verlijt heer Jan van Montfoort, domproost,
sijn soon, behoudelicken hem, Hendrick, borchgreve, ende Oede, vrou van der
Lecke, sijn moeder, haer lijftocht, anno 1400.
169.
Sweer, bastaertbroeder van Jan, borchgreve van Montfoort, 1421.
170.
Heer Henrick, borchgreve van Montfoort, verlijt heer Willem van Montfoort, sijn
neef, een halve hoeve lants in Blocklant, anno 1401, groene segelen.
171.
Item heer Sweder van Montfoort, borchgreve, verleent Willem van >
p.
349
>
Montfoort, heer Henricksoon, knape, tot een rechte lijftocht van joncfrou
Margrite, sijnen wijve, een halve hoeve lants in Blocklant, noch 3 margen
gemeten lants, gemeender vore met joncfrou Heylwich van Haestrecht, anno 1403,
in franchijn met een groenen segel.
172.
Rutger van Doernick cum suis sijn schuldich Henrick de Rover, heer van
Montfoort, 25 Bourgondische nobel/schilden, 1402, met 3 groene
segels.
173.
Heer Rudolf, bischop van Utrecht, scheelt quijt heer Henrick, oudste soon tot
Montfoort, ende sijne meedewerckers, in allen saecken, bruecken ende verbeurten,
tegens de heer van Utrecht ende sijne dienaren verbuert, anno
1447.
174.
Godscalc Oem, generael rentmeester van Hollant ende Zeelant,
1437.
175.
Hertoch Albert, palsgreve op den Rijn, heeft vercocht een vierendeel lants
Wouter Koevoits in Snelreweert, anno 1403.
176.
Joncker Johan, borchgreve van Montfoort, verleent anno 1460 aen Jacob de Wael
Capersweert.
177.
Henrick Noothaft, heer tot Werrenberch, ontseit den heer van Montfoort anno
1420.
178.
Item Wolfart van der Maelstede, heer Henrick van Homoet, Jan sijn soon, mannen
heer Jans, borchgreve van Montfoort, anno 1436, wanneer schijnt dat heer
Henrick doot was.
179.
Heer Jan, borchgreve van Montfoort, heeft gevesticht 200 cronen ten behoeve van
joffrou Beatrijs, dochter heer Willems van Hermeyz, heer tot Streukercken
etc., jaerlix te bueren na doot heer Ludewich van Montfoort, anno
1429.
180.
Sententie diffinitive voor den hove van Rijssel gewesen, tusschen heer
Ghijsbrecht ende heer Sweder van Montfoort, aen d’ één, ende Volcart van Beesde,
aen die ander sijde, beroerende dat hem nageseyt worde, den heer van Montfoort
gedoot te hebben. Gijsbert ende Sweder verclaert qualicken geappelleert, ende
gecondemneert in de costen, anno 1436.
181.
Heer Lodewich ende heer Willem van Montfoort, gebroederen, geven heer Jan
veylich te sitten, mit allen sijn ondersaten, in den gestichte van Utrecht, van
desen dach tot Remigii anno 1415.
182.
Jan van Montfoort, canonick t’ Oudemunster, studeerden te Parijs, anno
1459.
183. Heer Jan van Montfoort verlijt heer Jan van Woerden, heer van Vliet, een deel van de heerlickheden van ’t Veer, streckende uuytter IJssel aen Hoencoperdijck oostwarts, tot een >
p. 350
191. Oth[1] overcomptste
tusschen
den heer van Montfoort ende heer
Lodewijch, sijn broeder, aen d’ één sijde, ende Henrick ende Frederic
van Damasche, gebroederen, met beyder parthien, vrinden ende magen, anno 1435.
184.
Heer Lodewich van Montfoert, ridder, kent ontfangen te hebben van heer Jan van
Montfoort, domproost, sijn broeder, vijf hondert goude vrancken, welcke heer
Otto van der Leck ende heer Henrick van Naeldwijck hem hebben toegeseit, 1412.
185.
Frederic, bischop t’ Utrecht, heeft ontboden heer Willem van Montfoort, heer
Melis uten Eng, ridder, heer Willem van Wije, […] van sint Peters t’ Utrecht,
sijn raet ende secretaris, om te certificeren de deding tusschen heer, Jan
borchgreve van Montfoort, van den gevangen wegen, die hij binnen den oorloge
gevangen hadde, anno 1423, root segel.
186.
Reinolt van Braeckel, Jan van Braeckel sijn soon, 1418.
187.
Adriaen van Braeckel belooft Willem van Braeckel, sijn broeder, Jan Eggaert
sijn oom, Reinolt van Braeckel sijn vader etc., anno 1459.
188.
Geschille tusschen heer Dirck van Zuylen, aen die één sijde, ende Gerrit van
Zuylen, aen d’ ander sijde, om het maerschalcampt des gestichts van Utrecht,
waervan uuytspraecke hebben gedaen heer Jan van Montfoort ende heer Lodewijck,
gebroederen, anno 1433.
189.
Heer Jan maeck machtich Sweder, sijnen bastaertbroeder, Jan de Wael ende Wauter
van Diemen ende elcs bijsonder, inne te vorderen sijn schulden, 1423.
190.
Jacob, heer tot Gaesbeeck ende Abcoude, ontseit heer Jan, borchgreve, heer
Lodewich ende Willem van Montfoort, gebroederen, 1420.
191.
Oth[2] van Schonauwen, Hac van
der Polle, Willem van Persingen, Gijsbert van Bronckhorst Henricksoon, Aernt
van Mekeren met sijn broeder, Govart de Bastart, Henric van Stanck, Oth van
Heuckelum ende van Accoy, Adriaen van Herwijnen, Henrick de Voocht van Eyck,
Michel van Rijmsdijck, Splinter van Loenresloot, Aernt van Rijswijck, heer Jan
van Pourroyen, Rutger van Diemen, Henric van Malsen, Albert van Bueren, Emont
van Tongeren, heer Willem van IJsendoren, ridder, Wernaer van Vloten, Jan van
Weer, Aernt de Wilde, Ernst van Lauwick, Govert van Hoemen, Evert van Wulven,
Albert de bastaert van Buren, Luffert van Huesteyn, Engebrecht >
p. 351
>
Mom, Jan van Oyen, Walraef van Nieweert, Egbert de Vriese, Gijsbert de Cock,
Willem van Galen, Sander van der Vaert, Henrick, heer van Montfoort, met 5
gevangen, Henric de Beste, Alphart van Schonauwen, Willem van Appeltern,
Willem van Malderick, Jan van Buren, bastaert, Jonge Gosen van Linden, anno
1414.
192.
Henrick de Voocht, Rutger Vonck, Jacob van der Eem, Aernt van Elst, Rutger van
Doorn, Robbrecht van den Broeck mit sijn knaep, Harman van Wedewe, Gosen van
Betuwen, Jan van Heteren, Otgen, sijn bastaert, Boudewijn van Batenborch,
bastaert, Jan van Stockbroeck, Lambrecht Pijl, Willem van Brienen, Willem van
Gent, Dirck Cortgrave, Jan uten Weert Henricksoon, Spaen van Hout, Jan van
Nijenhoven, Mathijs van den Wije, Robbertgen van Brenets, bastaert, anno 1418,
beloven respective heer Jan, borchgreve van Montfoort, geen partie te wesen in
tijden van vede tusschen hertoge Jan van Brabant ende vrou Jacobe van Beyeren,
noch tegens hem te doen ofte misdoen, ter cause van gevangenckenissen.
193.
Heer Evert van Everdingen vermelt met 5 gevangenen, 1419.
194.
Philips van Gruenevelt bekent verbeurt lijf ende goet, omdat hij den bischop
van Utrecht gewapender hant heeft helpen keeren, anno 1449.[1]
195.
Jan van Thiel kent verboert lijf ende goet, bij wijsinge des raets van Utrecht,
dat hij den bischop Diepholt met wapenen wederstaen heeft, daerover hij seer
gewont ende geslagen is, anno 1449.
196.
Heer Jan, heer van Montfoort, camerling ‘s hertogen Philips van Bourgondië,
heer van Hekendorp, Linschoten, den Weert etc., 1434.
197.
Jacob, heer van Wassenaer, borchgreve van Leyden, geeft uuytstel Sweder van
Montfoort tot sijnen mundigen dagen, om sijn leen van sijn hofstede met allen
den landen van Zijl tot Leyerdorp te versoecken, anno 1447.
198.
Heer Jan van Woerden, heer tot Vliet, draecht op Hoencoep met gerecht, tins
ende tienden aen Jan, borchgreve van Montfoort, anno 1433, in franchijn, met
groen segel.
199.
Blijf tusschen Henrick de Rover van Zuylen ende sijne vrinden, op de eenen,
ende Wouter Koevoets, op de andere sijden.
200.
Verblijf van heer Jan, borchgreve van Montfoort, ende heren Aernt en Jan van
Wael, gebroederen, canonicken in den Dom t’ Utrecht, anno 1419.
201.
Van de onrechte betijdinge van Vranc, heer van Cralingen, soon van Gillis van
Cralingen, in den doot van Alfert van Polanen, geslagen in Den Haghe, 1420.
p. 352
202.
Jan van der Meer, priester, vicaris in den Dom t’ Utrecht, anno 1413.
203. Elisabeth, palsgravin opten Rijn, claecht
heer Jan, Lodewich ende Willem van Montfoort, gebroederen, dat haer onrecht
doet Vranc van Borselen, welck haer rentmeester is geweest, anno 1437.
204.
In tijden van bischop David van Bourgondië is clerck gewijt joncker Lodewijck,
broeder van Montfoort, anno 1467.
205.
Twist tusschen heer Henric, heer van Montfoort, ende Gijsbert, broeder tot
Montfoort, anno 1452.
206.Heer
Sweder van Culemborch, domproost t’ Utrecht, belooft Aert de Wit etc. anno
1420.
207.
Testament van Sweder, de bastaert van Montfoort, 1446.
208.
Heer Jan van Montfoort verlijt heer Jan van Wourden, heer te Vliet, een deel
van de heerlickheden van ’t Veer, streckende uuyter
IJssel aen Hoencoperdijck oostwarts, tot een onsterffelick leen, 1423.
209.
Heer Hendrick, oudste soon van heer Jan, heer van Montfoort, ende Melis van
Mijnden hebben hun verobligeert voor een jaerlicxe
rente, ten lijve van vrou Margrite, weduwe heer Jacob Partijt, ridder, anno
1451.
210.
Henrick van Vanderick mit sijn adherenten ontseyt heer Jan van Montfoort, anno
1414.
211.
David van Bourgondië, bischop t’ Utrecht, geeft vast geleyde bij name den
domproost van Utrecht, borchgreve van Montfoort, ende den heer van Bredenrode
met sijn rentmeester Willem van Braeckel, heer Wouter van Oisterhout ende
Folpart van Amerongen, Jacob Proeys van der statswegen, tot 20 personen te
mogen merren in der stadt ter tijt toe de dachvaert,
die aldaer is geordonneert, gedaen is ende noch twe dagen daerna, anno 1458.
212.
Joncfrou Hadewych van Montfoort, Jans van Haestrechts wijf, beliefde dat Willem
van Montfoort coopt tegens Willem van Haestrecht, haer soon, de helft eender
hoeve lants in Blocklant, anno 1403.
213.
Dat gemeen consilium van Basel, vergadert in de heylige Geest, scrijft aen heer
Jan van Montfoort, dat hij daertoe helpen will, dat heer Walraven van Meurs,
welck gepostuleert in een bischop t’ Utrecht ende geconfirmeert, dat hij come
in besith, ende heer Rudolf van Diephout wijcke moet, want die niet te recht
gecoren ofte geconfirmeert is, anno 1436, mit een loden segel, als
Liber B, Reg. is uuygemaect, folio 16.
p. 353
214.
Joncfrou Catarina van Sweten verleent Claes Jacobz. van Haestrecht een halve
hoeve lant te Linscoten, data XCVI,
in papire, 1496.[1]
215.
Den borchgreve van Montfoort wert geboden, uuyten hove van De Haghe over te
leveren de artelerie van Wourden, op den huyse voors., op verbueren van allen
sijnen goederen in des Roomsche conincs lande, anno 1492.
216.
Vrou Willem van Naeldwijck lijftocht heer Jan van Montfoort, haren wettelicken
man, in de goederen in Voorne gelegen, 1496.
217.
Gerrit van Heemskerck, heer van Oosthusen ridder, heeft overgegeven heer
Floris van Alcmade, ridder, sijn mannen ofte 100 noblen ’s jaers, uuyt de
vischerie ter Weer, anno 1469, 2 groene segelen.
218.
Joffrou Catarina van Petershem, weduwe van Willem van Dobbelstein, vrou tot
Hare bij Maesstricht, verlijt met dese hantteecken alle datgeene, dat Dirck
Witte ende Aert, haer soone, gedaen hebben in haren naeme, anno 1491, mit
een groen segel.
219.
Attestatie, dat van Peter Croys ende joffrou Cristoffel van Lannoy gecomen sijn
4 echte kinderen, 1490, een groot segel.
220.
Hertoge Albrecht van Sassen geeft geleyde den heer van Montfoort, met 20
personen te comen in de kerck tot Linscoten, van ’s morgens der sonnen opganck
totter sonnen onderganck toe, om te tracteren van den vrede,[2] geschiet tot Montfoort in
den belegge, data anno 1490.
221.
Volpert van Amerongen, Jan van Amerongen, Vrederic van Renesse van Rhenouwen,
schildknape, 1449.
222.
Dirck van Wael belooft den heer van Montfoort met sijnen eedt, niemant te
misdoen overmits de verdrifte, als hem geschiet van de stadt van Utrecht in ’t
jaer 1477, datum 1490.
223.
Anthonis van Montfoort sterf anno 1472 binnen Parijs.
224.
Heer Henrick van Montfoort wert ontseit van Willem van Groenewoude, Sweder van
Houdaen ende sijnen knecht om sijn viant te wesen, anno 1486, in pampier met
een opgedruckt segel in roden wasse.
225.
Heer Gerrit van der Aa, Florens ende Sweder van der Aa, anno 1477.
226.
Jan van Herler Janss. ende sijn knecht ontseggen heer Henrick van Montfoort,
borchgreve, vanwegen heer Florens, bischop t’ Utrecht.
227.
Item Aernt van Lunenborch.
228.
Sweder van Rutenberch ende Seyne Mulart, anno 1387.
229.
Item Gosen van Rossem, ridder, met sijn 86.[3]
[1] In de marge: Montfoorts register.
[2] In de marge: veede.
[3] In de marge: N. S.L. (vgl. p. 356).
p. 354
230.
Johan broeder van Nienrode ende joncfrou Janna van Montfoort vergadert in
echten staet, anno 1475.
231.
Eduwart hertoge van Gelre etc. heeft gegunt Gijsbert heer van Vianen, dat hij
Sweder van Vianen, sijnen broeder, bekennen mach dat dorp van Odijck, hoge ende
laghe, anno 1460.
232.
Uuytspraecke tusschen heer Henrick van Montfoort ende Willem van Zijl,
beroerende de goederen van Purmerende, die Gerrit Willemssoon van Zijl belooft
hadde te lossen, anno 1454.
233.
Jan Coulster, anno 1452.
234. Overcompste
tusschen heer Henrick, borchgreve van Montfoort, heer van Purmerende, met Jan
van Montfoort, sijn broeder, canonick t’ Oudemunster t’ Utrecht, van alsulcke
erffenisse als deselve heer Jan is aengecomen van sijnre moeder, de vrou van
Montfoort, anno 1457.
235.
Heer Jan van Nassauen, graaf etc., heeft ontfangen brieven ende alle regiment
als volcht, van den heer van Montfoort, waerinne begrepen staet dat Jan Eggart,
Willems Eggaertsoon, vercocht heeft die heerlickheit van Purmerende Gerrit van
Zijl, ende heer Gerrit heeft die weder vercocht heer
Jan van Montfoort, anno 1465.
236.
Adriaen van Braeckel, als voocht Willems, sijns ooms soons, verlijt Willem van
Braeckel, sijn broeder, castelain tot Montfoort, alsulcke coorn- ende smael
tiende, als Reinolt van Braeckel, haer vader, van Willem Eggart, haer
oudevader, ende Jan Eggaert, haren oom, te leen te houden plagen in den
gerechte van Wercken, anno 1460.
p. 355
Uuyt de memoriën van Swieten per joncker Van Rietwijc.
1.
Heer Henrick, heer tot Naeldwijck, maerschalc, consenteert Willem van Montfoort
van Sweten, de hofstede van Swieten, metten lande te vercopen, overmits de noot
hem daertoe dronge, anno 1424.
2.
Vranck van Cralingen doe cond etc., want heer Gielis van Cralingen, mijn vader,
ende heer Willem van Montfoort, heer Henrick de Roversz, mijn broeder,
Boudewijn van Swieten, mijn neve, alrehande erve en goederen vercocht hebben,
naer uuytwijsen der brieven etc., dat mij dat wael te wille is etc., 1429, den
1 september.
3.
Lodewijck van Montfoorde, heer van Hazerwoude, ende Gerrit van Poelgeest, heer
van Hoochmade, ridders, doen cond etc. dat voor ons gecomen sijn heer Willem
van Montfoorde de Rover, onsen lieven neve, ende Boudewijn van Swieten, an d’
ander sijde, ende sij verclaerden dat sij claerlicken van ons verbleven sijn
van allen geschillen, die sij tot desen dage toe op malcanderen te seggen
mochten hebben, onsen seggen daeraf te houden ende te voldoen elcx op een pene
van 200 nobel te verboeren, d’ één helfte daerof tot ons genadich heer behoef,
ende d’ ander helft daer wij die wijsen souden etc. Sal oeck doot ende te niete
wesen die heysch, die heer Willem voors. Boudewijn gedaen heeft van sijn
aendeel van den huijse tot Zweten, staende binnen Leyden, dat hem aengecomen
was van der vrou van Swieten, sijn oudemoeder, ende van der vrou van Cralingen,
sijn moeder, ende omdat wij Willem de Rover van Montfoort etc. ende Boudwijn
van Swieten gelooft hebben alle puncten etc. den 12 junii 1442.
4.
Philips, bij der gratie Gods hertoge van Bourgoigne etc., doe cond dat, hoewael
die hoge heerlicheit van Zoeterwoude, daerinne die hofsteden van Swieten ende
van Rijnegum, die onsen getrouwen raed, Boudewijn van Swieten, toebehoren,
gelegen sijn, ons toebehoert etc., 28 november 1445, in Den Haghe.
5.
Dirck van Assendelft ende Cristine van Cralingen, sijn wijf, anno 1424.
6.
Gillis van Cralingen, heer van Voorschoten, vrou Meyne van Swieten, sijn wijf,
1431.
7.
Mechtelt van Cralingen, joncfrou van Vianen, 1448.
p. 356
8. Die
steden van Dordrecht, Haerlem, Leyen, Delft, Amsterdam ende Goude beloven heer
Aernt, bastaert van IJsselstein, ridder ende castelein tot Woerden, schuldich
de somme van 860 lb., elck pont tot 40 groten Vlaems, welck hij verdient heeft
in den oorloge van Utrecht, anno 1484.
9.
Frederick, soon van Egmont, heer van IJsselsteijn, verleent Aernt van
IJsselstein, bastaert, 24 mergen lant mit sijn toebehoren gelegen in Bijlevelt
in den kerspele van Harmelen, anno 1481, met een root segelken.
10. Dat
gerecht van Geestdorp ende Brevelt, overmits versumenis van Dirck van Zuylen
hebben heer Aernt van IJsselstein, ridder, castelein van Wourden, toegewesen na
den rechte van den lande ses mergen lant, gelegen op Brevelt, anno 1484.
11.
Claes Bertolomeuss. van Harmelen heeft gepant Henric van Zuylen, aen al sijn
tilbaer goet tot Hermalen, anno 1480.
12.
Heer Arnout, heer van Egmont ende van IJsselstein, verleent Berte Henric van
Hermalensdochter, Ghuy de Man Rademakers wijf, 24 mergen lant op Bijlevelt, 1380.[1]
13.
Baltazar van Rijnestein, pander des heren van Utrecht, 1480.
14.
Anthonis, soon tot Montfoort, gestorven te Parijs.
15.
Ludwich Happart ende Aernt van Berchem, schepenen tot Antwerpen, maken cond
dat Peter d’ Authijn ende joffrou Barbe van Dorn, sijn huysfrou, bekenden
schuldich te wesen heer Sweder van Montfoort, ridder, 66 lb. Vlaems groot, anno
1488.
16.
Den selven Sweder bekent Peter Zuys schuldich 100 lb. groten Vlaems.
17.
Daniel Oom Jacobsz. 1491.
18.
Heer Henrick van Naeldwijc, met sijn huysfrou, ende vrou Willem van Montfoort
ende Maria haer kinderen, 1485.
19.
Oflaet gegunt grave Engelbert ende Jan van Nassauwen, met Maria van Heynsberch
ende haer moeder, Jan van Montfoort met sijn broeders, anno 1477.
20.
Aflaten gegeven Jan heer van Montfoort ende vrou Willem sijne huysfrou bij
Sixto IV, anno 1476.
p. 357
21.
Frederick van Baden, bischop t’ Utrecht, heeft belooft heer Jan [van] Montfoort
die hoge heerlickheit van Montfoort, dat se niet gelost sal worden binnen
sijnen leven, anno 1499.[1]
22.
Verlijt Vranck, grave van Oisterwant, heer van Borselen, Zuylen etc., Huge van
Swieten Gijsbertssoon, bij dode sijns vaders, die hofstede van Swieten mit 44
mergen lant metter capelriën, behoudelijck joncfrou Lutgard, sijn grootmoeder,
haer lijftochte; present Erst van A., Gotfried Oom, heer van Wijngarden, den
26 junii 1457.
23.
Wij, heer Aelbrecht van Baer, commanduer van st. Peterskercke te Leyen, Adriaen
van Bockhorst, Jan van Poelgeest, Jan van Swieten, Adriaen van Poelgeest ende
Adriaen van Swieten doen cond, dat voor ons gecomen is joncfrou Adriaen van
Swieten, Gijsberts weduwe van IJsselstein, mit Aernt van Duvenvoerde, haer
dochters man, als haren gecoren voocht, ende gaf over met goeden voorsicht ende
met haren vrijen moetwille Huge van Swieten, haer broeder, als dat hij met alle
sijn leengoederen die hij heeft, sijnen vrijen wille doen mach etc., in date
den 22 mey 1479.
24.
Idem Hugo maect dat na sijn doot Cornelis, sijn broeders soon, sal hebben sijn
leengoederen, den 24 mey 1479.
25.
Wi, Dirck van Assendelft ende Cristina van Cralingen, sijn wijf, kennen,
vercocht te hebben Boudewijn van Swieten alle erffenisse, haer aengecomen bij
dode vrou Isabelle van Swieten, oudemoeder Kerstinen voors., ende noemen Claes
van Swieten, haer oom, den 10 april anno 1425.
26.
Claes, de bastaert van Swieten, anno 1427.
27. Philips, hertoch etc., doen cond want onsen
getrouwen Boudwijn van Swieten voortijts gecocht heeft, tegens heer Willem die
Rover van Montfoort, die hofstede ende goederen van Zwieten, met manschappen
ende toebehoren, die hij te leen te houden plach van heer Henrick van
Naeldwijck ende sijnen ouderen, alse van der hoffstede van Teylingen, die heer
Henrick voors. in eygen gegeven heeft, soo hebben wi die voors. coop ende
overgifte van eygen van de hoffstede van Zwieten met haren toebehoren belieft
etc. In orconde gegeven den 21 dach in februari anno 1440, na lope van onsen
hove.
p. 358
tusschen de jaeren 1300 ende 1400.
28.
Wouter Gerrit van den Polle belooft te vrijen de halve hoeve lant, leggende te
Cattenbroeck, die hij vercocht heeft Florens van Montfoort, van aentael die hem
van sijn selfs wegen ofte sijn broeder ofte susters aencomen mach, anno 1340.
29.
Gijsbert van Ruweel, ridder, begeert uterlick in sijnen lesten wille, dat den
heer van Utrecht, bischop, verlijen wil sijnen oom Henric de Rover van Ruweel,
dat huys te Rueel, met sulcke goederen als Gijsbert voorseid te leen hout, anno
1351.
30.
Heer Jan van Montfoort, borchgreve, verlijt Roelof die Rover van Montfoort die
smale tienden tot Tienhoven, noch 6 mergen lant in Lopick, noch een viertel
lants tot Jaersvelt, noch daerbij gelegen een hoeve genaempt Hermanscamp, 1335.
31.
Van der afgescheiden der besterffenissen heer Jans van Culemborch, heer van
der Leck, tusschen heer Gerrit ende vrou Mechtelt, sijn suster, vrou van
Montfoort, anno 1378.
32.
Van der afscheyde tusschen heer Peter Utenham ende vrou Oede van Nereynen mit
haren kinderen, anno 1381, met 4 opgedruckte segelen.
33.
Hertoch Willem, greve van Hollant, met meer heeren eendrachtelicken gesproken
van eenre soene, met heer Sweder, borchgreve van Montfoort, in allen manieren
als de brief inhout, data 1358, met een groen segel.
34.
Hertoch Albrecht, palsgrave etc., ontbiet Sweder van Montfoort, sijnen neve,
dat hij metter haest wil dijcken tusschen den Nieuwendam ende Schoonhoven.
35.
Van den huwelicxen vorwarden tusschen Henric van Homoet ende joncfrou Margriet,
wettelicke dochter heer Sweders, burchgreve van Montfoort, anno 1367, mit 7
segelen.
36.
Henric belooft binnen jaers joncfrou Margriet, sijnen wijve, te maecken 4½ lb.
’s jaers, 16 groten Vlaems voor elck pont, eodem met 13 segelen.
37.
Deding tusschen heer Sweder, heer van Montfoort, ende sijnen soon Henric de
Rover, 1382.
38.
Hertoch Albrecht, palsgrave etc., verlijt Hubert van Montfoort, ridder, dat
huijs te Holenstein, als vrou Hadewich van IJsendoren dat beseten hadde, anno
1381.
p.
359
39.
Heer Aernt, bischop, heer Henrick de Rover van Montfoort, ridder, ende Splinter
van Loenresloot kennen schuldich Thomas IJsewartssoon ende sijn gesellen t’
Utrecht, IIc oude gulden, die men heet schilden, anno 1376.
40.
Heer Aernt van Hoorn, bischop, verleent heer Sweder, borchgreve,
1388.
41.
Herberen van Liesvelt verlijt Hadewich van Montfoort, Jans wijf van Haestrecht,
een vierendeel lants aen de neder-egge van Haestrecht om haer lijftocht daeraen
te hebben.
42.
Vrou Hadewich van Natewisch, heer Wauter van Zulens wijf, was belooft op de
penen van 2000 schilden, niet te hijlicken, tensij bij consent van heer Sweer,
borchgreve van Montfoort, ende heer Gerrits van Vliet, anno
1360.
43.
Ernst van Steenre, knape, belijt in den gerechte van Cabbau, dat hij de 2
margen, 5½ hont lants, gelegen in den voors. Gerechte, behijlict heeft met
joncfrou Adelisen, heer Willems dochter van Montfoort sijn wijf, breder den
brief in dato 1380. Hij hadde doe bij haer enen soon, Harman van
Steenre.
44.
Dedinge tusschen den heer van der Leck ende van Breda, aen d’ één, ende heer
Henrick van Montfoort, aen d’ander sijde, van besterffenisse vrou Oede,
huijsfrou des heeren van Montfoort, vader heer van der Lecke, anno 1379, 4
groene segelen.
45.
Willem van Beyeren etc., grave van Hollant etc., verlijt heer Henric van
Montfoort dat huys tot Linscoten, met timmeringen ende 20 mergen lants, anno
1386.
46.
Idem comes verlijt Sweder van Montfoort hetselve huys ende goet, als dat sijn
voorouderen te houden plagen.
47.
Heer Hubrecht van Braeckel, ridder, ontfanck van vrou Johanna van Cuyck een stuck tienden in den lande van Altena, welck overgegeven
heeft heer van Montfoort Ludewijcksoon, anno 1399. Habetur heer Jan borchgreve,
forte Henricss.
48. Alphart van Lichtenberch, proost t’
Oudemunster, Willem van Riebeeck, heer Willem van Coulster, overleden proost,
Jan van Montfoort, 1399, gementioneert.
49.
Gregorius de XI, paus van Rome, ofte sijn penitentiarius, laet toe, dat heer
Henric van Montfoort de Rover ende vrou Oda van der Leck ende Breda, vergaderen
sullen in echte staet, niettegenstande sij malcanderen in quarto gradu
bestaen.
50.
Heer Rutger van den Boetzeler, anno 1457.
51. Heer Henrick van
Montfoort bekent, ontfangen te hebben van den grave van Porchijn, heer van Croy,
sijn schoonvader de somme >
p.
360
> van 2000 clinckarts, in
minderinge van 6000 clinckarts, met joffrou Margrita van Croy, in huwelick
belooft, anno 1458, met een root wassen segel.
p.
361
52.
Vrou Alienora van Borselen van Nienrode, vrou van Zulen, approbeert de maecke
van Huge van Swieten, [1]
gemaect Cornelis van Swieten Peters oudste soon, ende bij overlijden van hem
Gijsbrecht, sijnen broeder, mede Peters soon; present Henric uten Weer als
oudste gecoren voocht, anno 1479, 4 september.
53.
Boudewijn van Swieten, tresorier van Hollant ende Zeelant etc., doe cond dat ick
om gunste ende liefden wille, die ic drage tot Jan van Orck, Claes van Swietens
bastaertsoon, minen neve, desselven gegeven hebbe voor mi ende minen erven, tot
een recht man leen, 6 goude Wilhelms schilden, die ic hem bewijse alle jaer op
te beuren uuyt mynen goederen te Sweten, daer die dach van betalinge af wesen
sal st. Bavendach, sijn leven lang, anno 1429, in august.
54.
Cunegond, dochter van Boudewijn van Swieten, anno 1449.
55.
Jan Claes de Gruterssoon, schout van Riedwijck ende van der Nieuwerkerck, dat
voor mij etc. quam Beatrijs Gerrit Claesdochter, ende droech op heer Dirck van
Swieten, heer van Orck ende van Emelsweerde, 3 garsen lants in den gerechte van
Nieuwerkerck, gemeen mit Jan van Wijc ende Huge Smeer, anno
1406.
56.
Dirck van Swieten, ridder, geeft Pieter van Leyden Dircksoon, sijne neve, bij
overgift van Gerrit Heerman, sijnen swager, tot een eygen een stuck lant,
gelegen in den ambachte van Stompwijck, tot enen onversterffelicken erfleen, te
verheergewaden met een hoedt ofte V schelling , anno
1404.
57. Dit verlijt Boudewijn van Swieten, Gerrit
Heerman na dode Peters van Leyden, sijn vaders, anno 1430, na sijn suster Berte
Peters dochter van Leyden, na dode haers broeders voors., anno 1431, ende is na
haer gecomen op Luytgart Peters dochter, haer suster, anno
1459.
58.
Frederic van den Pol geeft over XI mergen lants, bepaelt aen Engart Aernts van
der Mijen erfnamen, gelegen onder Berwoutswaerde, aen Dirck van Maersen, 19
mey 1440.
p. 362
De tack van Swieten ex memoriis Rietwijck
desumptis ex originali eius
familiae.
59.
Heer Jacob, derde soon van Ghijsbert van Swieten.
60.
Den jongen Gerrit Emmers heeft getrout joncfrou Agnes van Boshusen.
61. a. Heer Jacob; b. heer Aernt; c. Simon
Gerritsoon van Swieten, drost van Arckel ende bailliu van Voern, genaempt de
vette Simon, troude joncfrou Agnes van der Does ende leefde anno 1444.
62.
Heer Dirck van Swieten was anno 1396 in de oorloge tegens de Vriesen met
hertoge Albrecht in den Kuynre.
63.
Dirck van Swieten verleenden Gillis van Swieten 3½ mergen lants, gelegen in
Soeterwoude, tot een erfleen te verheergewaden met enen snoeck, anno 1391,
jovis post Pentecosten.
64.
Heer Dirck van Swieten, ridder, werde opgedragen bij Gerrit Heerman, sijnen
swager, een stuck lants, gelegen in Stompwijck, tot eenen vrijen eijgen,
’twelck den voors. heer Dirck verlijden Peter van Leyden Dircksoon, sijnen
neve, tot een erfleen; present Dirck Gielissoon van Swieten ende Boudewijn
Harmanssoon, in date 1404, op st. Mathijsdag.
65.
Aen den voors. heer Dirck van Swieten, heer van Urck ende Emelweerde, werde
opgedragen te leen, anno 1406, jovis post Pauli, twee geersten lants, gelegen
in den ban van Nieuwerkerck, bij Beatrix Gerrit Claessoons dochter gepasseert
voor Claes de Gruyterssoon, schout van Riedwijck.
66.
Hij hadde getrout Isabella van
Zudijck, uuyt den huysse van Raephorst, erfdochter, die was doot anno 1428.
67.
Hij verleende Jan van Hillegom 5½ mergen lants, anno 1381 of 1378?, jovis post
Mauritii.
68.
Den voors. Dirck van Swieten werden opgedragen van Floris van der Duyn seecker
lant tot rechten erfleen, 1370, lunae post beatae Mariae nativitatis.
69.
Hij verleende Aernt van Coudewerve seecker lant te verhergewaden mit eenen
roden sperwer, 1377, sondach na Carsmisse.
in de linker kolom: A
70.
Claes van Swieten, knape, vercrijcht van hertoch Albert in erfpacht om 40
schild ’s jaers die Rijntiende, gelegen aen die tienden die heer Dirck te leen
hielt van den abt van Egmont, 1388, 18 febuari.[1]
midden:
71.
Floris van Swieten, anno 1400.
in de rechter kolom: B
72.
Vrou Meyne van Swieten, vrou van Zudijck, was doot anno 1424, voor haer moeder,
vrou Isabel. Sij trouden eerst heer Henrick de Rover, daerna heer Gillis van
Cralingen, heer van Voirschoten, ridder, 1451.
73.
Die vercoopt aen Boudewijn van Swieten, >
p.
363
>
hem noemende sijnen swager, de hofstede te Reynegom met
30 mergen lants, gelegen in Soeterwoude, 1427, in
september.
in de
linker kolom: A
74.
Claes, de bastaert van Swieten, beseten hebbende de
capelrie van Swieten, trout anno 1427 ende wert van Boudewijn van Swieten neve
genoempt.
75.
Jan van Urck, Claes van Swietenssoon, 1429, 22 augustus.
in de
rechterkolom: B
1e
man:
76.
Willem de Rover van Montfoorde ende van Swieten, ridder, verleende seecker
lant als heer van de hofstede van Swieten, anno 1418, dominica post Agnetis.
77.
Het huys metter hofstede timmeringe ende woninge tot Swieten, met boomgaert
ende houte, met 54 mergen ende alle de manschappe ende
gifte der capelriën, gelegen in den ambachte van Soeterwoude in Rijnlant, dat
hij in enen vrijen eygen opdroech Boudewijn van Swieten, sijnen neve, anno 1424,
dynsdach na Dertiendach.
78.
Die de voorschreven heer Willem te leen pleecht te houden van sijnen neve, heer
Henrick van Naeldwijc, maerschalc van Hollant, heer van Teylingen, waervan den
voors. maerschalc heer Willem ontslagen hadde.
van
den 2e man:
79.
Vranck van Cralingen leefden met heer Gillis van Cralingen, sijnen vader, met
Willem de Rover van Montfoort, sijn broeder, anno 1429, den 1 september.
80.
Hij vercoopt Boudewijn van Swieten, sijnen neve, sijn aendeel van de
Rijntienden, die Claes van Swieten, sijn oom zal., van
de graefelickheit van Hollant cofte, anno 1427, 18 mey.
81.
Cristine van Cralingen hadde te man Dirck van Assendelf, anno
1425.
82.
Margarete van Cralingen was huysfrou van heer Gerrit van Heemskerck, ridder,
heer van Heemskerck ende Oisthusen, sij wert anno 1431 genaempt vrou van
Heemskercke.
83.
Mechtelt van Cralingen trouden .... van Vianen, ende leefden anno 1431, genaempt de joffrou van Vianen.
84.
Claes Jansz. van Hillegom (de Johanne, vide Liber Reg. B. fol. 50 verso)
85.
Aechte Claesdochter, bij dode haer broeders, verlijt bij heer Willem van
Montfoort van Swieten, anno 1423.
86.
Claes de Grebber, anno 1462.
87.
Boudewijn van Swieten doe condt allen luden, want
Foeytgen Jans, jonckfrou van Meerburch, van mij te leen te houden plach, die
hofstede >
p.
364
>
van
Meerborch in de kerspele van Leyerdorp etc. Soe heb ic
hem geconsenteert de voors. hofstede te vercopen wien hij wil, tot een vrij
eygen erve etc. Hier waren bij ende over mijn kinderen als Dirck, Gijsbert ende
Jan van Swieten. In orconde des briefs besegelt met minen segele, opten 12
october 1432.
88.
Idem Boudewijn verlijde die helfte van VIII mergen veens, ten behoeve van Jan
van Meerburch, anno 1438.
89.
Verlijde Gijsbert van Swieten ’t voors. lant Dirck
Jansz. van Meerburch; present Willem Heerman, den 19 december
1454.
90.
Adriaen van Swieten, schout tot Leyden, verlijt als een recht bestorven voocht
van Gijsbert van Sweten, sijnen neve, Marie Dircs dochter ’t voors. leen bij dode van Peternel Jansdochter van
Meerburch, haer moeder; presentibus Willem van Boshusen ende Gerrit van
Zonnevelt, den lesten mey anno 1485.
91.
Verlijt Huge van Swiete deselve, 22 august 1467.
92.
Dirck van Swieten, heer van Leyenburch, een recht voocht van Gijsbert van
Swieten, verlijt ’tselve Willem Willemsoon, anno 1486; present Jan van
Duvenvoerde ende Dirck van Honthorst.
93.
Ende Gijsbert verlijt het Jan Willemssoon, anno 1514.
94.
De stadt van Utrecht, bij octroy des keysers, vercoopt
Vrederick van Royenburch ende joffrou Adolfa van Rutenberch, sijne
huysfrou, ses gulden jaers tot lijve van joffrou Adriana Egbert van Nijenrodens
dochter, 17 jaeren out, omme daermede te betalen 12000 gulden aen den welgeboren
heer Lodewich, greve van Stolberch, Honstain, Rochefort ende Montehan, anno
1556.
95.
Procuratie bij Caerl Cats, rentmeester des ampts Gelre, als man ende momber
zijner huysfrou Ysabella van Lienden, op Willem van Nijenrode, procureur
1607.
96.
Verlijdinge van de Overijsselse goederen aen Goert >
p.
365
>
van
Reede in ’t breede gespecificeert, de anno 1570.
97. Bekent joncfrou Maria
van Renesse, weduwe zal. Peter Ruysch, ontfangen te hebben van haere moeder,
joncfrou Ysabelle van Dyemen, weduwe van wijlen Dirck
van Weerdenberch, 342 gulden, belovende die haer ende haren erven te
restitueren, ende hebben de obligatie met haer onderteeckent, Ot van Lynden ende
Johan van Bouckhorst, anno 1567.
p. 377
Bagijnhoff te Genth, begraven.
Hier leyt begraven joncheer Anthonis Sersanders, geseyt de Luna, filius
joncheers Gerrits, in sijn leven heer van Woestine, Cleerebrug, Nieuwenhove
etc., die overleet den 21 september 1610; ende
joncfrou Anna Rufelaert, filia joncheer Jaques, heer van Casteele, sijn
gesellinne. Quartieren:
Sersanders Welbroeck Rufelaert Grisper
Biese Borluyt Utenhove Buridaen
Joncheer Simon Borluit, filius Simoens, anno 1488 op Simon ende
Judedach gestorven; ende joncfrou Lisebette Grutere, sijn gesellinne, die sterf 1500, den 3 oostmaent.
Borluit, Raveschot, Grutere ende Rijm, quartieren.
Ibidem
Adriaen Triest, filius Lievens, schiltknape, 1561;
ende vrou Catarina van Motte, filia Gillis, sijn wijf, 1530 gestorven;
quartieren a dextris:
Triest Spruute Van der Moten Van
den Banck
Boluit Morterie Van Leyns Van den Meere
p. 378
Joncheer Isbrant van den Eynde, rentmeester ende raet van den keyser in
’t quartier van Antwerpen, 1554 gestorven te Tienen,
begraven op ’t bagijnhoff.
A St. Truden, Wilhelmus a Rijckel, abbas, obiit 1272, 4 kal. martii,
huic fratres Harmannus, ordonis Teutonici, et Reinerus, vir militaris,
primogenitus, cui fuere filii Wilhelmus, Walterus, milites, et Henricus, post
abbas s. Pauli Traiectensis.
Carolus le Clercq, toparcha de Boevekerck et Loxen, Caroli V vicarius
generalis regnorum Neapolis et utriusque Siciliae, cum potestate viceregis, filiam habuit Philippotam, nuptam domino de
Tempel, praetori Lovaniensi, quo tempore princeps Carolus, in patriam redux,
universi exercitus regii thesaurarius, et Insulae Camerae computus praeses.
Eius filius Guilielmus le Clercq in coniugem duxit dominam Margaretam
Schoofs, qui et Mechlinae praetor urbis, feudorumque vicarius, benefactor
Beguinagii, gnatam hic reliquit dominam Catarinam le Clercq, uxorem Johannis de
Baronaige, domini de Perck, S. Huberti, Elcwijt, Horseaux, Oyken, Loxen etc.
Quorum unicam heredem filiam duxit vir nobilis Fredericus de Marselaer, dominus de Opdorp, Neerokerzeel, Bruxellis, consul,
beguinarum tutor, cuius vidua asceterio se adscripsit, licet a pluribus
expeteretur.
Au
cloistre de Rechem au pays de Liege, est cest epitaphe comme le met
Butkens:
D.O.M. Perillustri ac generosae dominae Annae
Antoniae de Gouffier, uxori suae, suavissimae feminae, anno 1620 vita functae,
generosus admodum dominus Ernestus liber baro imperialis de Rechem moerens
posuit.[1]
[1] Zie Butkens 1626, p. 314.
[2] Zie Butkens 1626, p. 258-259.
[3] Zie Butkens 1626, p. 252 (…Lamberti, anno
MDXCIV, obiit anno MDCIII).
[4] Zie Butkens 1626, p. 248.
[1] Gramaye 1610, p. 59-60.
[2] ‘Baronatus antiqui titulo clara Boxtelia ante
tercentum annos gentilium de Merhem Bettholdici, vt apparet, sanguinis,
peculium cum filia Theodori Merhemij sub annum 1430. Henrico Ranstio enupta,
& denique cum Adriana Henrici nepte Ioanni Hornano Bauseniaci Dinastae
elocata in diversum nomine & familiam translatum, & nunc ab Illustri
Comite Basseniaco possessum,’ Gramaye, Taxandria 1610, p. 142-143.
[2] ‘Finiam in amplissimi nominis Baronatu aliquot Pagorum ambitu circumscripto … Possederunt etc.’ Gramaye 1610, p. 85.
[1] Vgl. Gramaye 1606 (appendix) p. 25. Buchelius schrijft abus. Sudart.
[2] Zie Butkens 1626, p. 279-280.
[3] Zie Butkens 1626, p. 239-246.
[4] Zie Butkens 1626, p. 257.
[1] Buchelius neemt bijna letterlijk over van Gramaye 1606, p. 71, maar verandert de zinsnede die ‘…professam inuenio Margaretam’ luidde.
[1] Vgl. Gramaye 1606, p. 64.
[2] Vgl. Gramaye, Taxandria 1610, p. 82.
[3] Vgl. Lindanus 1612, p. 163: ‘de Asca sive
Grimbergis’.
[4] Vgl. Lindanus 1612, p. 159: ‘qui cum ob
delicta exilio multatus esset bonaque ejus fisco illata, id dominium emit
Iodocus Halowinus, Flandriae Praetor, Dominus Peenae, & Bugghenhoutii’.
[5] Vgl. Lindanus 1612, p. 160: ‘comiti
Palatino ad Rhenum, duci in Bavaria, comiti Veldensi [etc.]’.
[6] Lindanus 1612, p. 165-166.
Testament van den heer van
Assendelft (abrégé)[1]
In den naeme des Heeren, amen. Condt ende kenlick
zij een ygelick etc., dat ick, Cornelis van Assendelft, heer van Assendelft,
Heemskerck etc, aenmerckende etc., met goede deliberatie gemaect hebbe mijnen
testamente in der manieren navolgende, imployerende daertoe brieven van octroye
bij mij te dien eynde vercregen etc.
In den eersten bevele ick mijne ziele als die uyten lichaeme sal
scheyden, in der barmherticheit Gods, ende mijn lichaem der christelicker
sepulture, die ick vercosen hebbe bij mijne voorouderen in de capelle der heren
van Assendelft ter zijden dier groote kercke van Den Haege.
Verclare voort mijn uytersten begeerte te wesen, dat nae mijnen
overlijden alle mijnen goederen erven ende gedeelt sullen werden onder mijne
drie kinderen, die ick daerinne respectivelicken mijne erfgenaemen gemaect
hebbe ende maecke mitsdesen, willende oversulcx, dat naer mijn overlijden
1. Anna van Assendelft, mijne oudste dochter, gehuwelict aen
heer Gerrit van Renesse, heer van der Aa, ende bij gebreecke van haer, haere
kinderen in haer plaetse, erven zullen
a. in zulcke 300 gulden ’s jaers, als ick op de goederen van
Zevenbergen sprekende hebbe, ende nu bij Cornelis van Reynegum, rentmeester van
de vrouwe van Arenberge betaelt worden, sulcx als ick[2]
de voorseide mijne dochter ten huwelick hebbe belooft, >
[1] Het katern met de pagina’s 439-456 vormt een Fremdkörper in de Inscriptiones. Het zijn geen opschriften zoals het merendeel van het handschrift, maar een testament en processtukken die Buchelius gekopieerd heeft. Ze zijn in een tamelijk grote, duidelijke letter geschreven, terwijl alleen aan het eind van de regels gepriegel en minder goed leesbare afkortingen voorkomen. Met name in deze pagina’s wordt vuyt getranscribeerd als uyt; het lidwoord d’ en het voorzetsel t’ als de en te (dselve als deselve, t’ aenveerden als te aenveerden); goed(er)en steeds als goederen.
[2] Hs. abus. in.
p.
440
> b. ende noch sulcke 1200 gulden ’s jaers als ick haer bij
contracte van huwelick geassigneert hebbe, te ontvangen een jaer nae den
overlijden van vrou Wilhelmina van Haeften, vrouwe van Bredenrode, dowagière van
wijlen heer Nicolaes, heer van Assendelft, mijnen neve, die deselve in
lijftochte haer leven lanck besittende is, zulcx als de voornoemde Van Renesse,
mijne dochters man, deselve aen de heerlickheit van Streefkerck, Nieuleckerlant,
ende in de Hille van Charlois, volgende sijne hijlicxe vorwarden uyten goederen
van den huyse van Assendelft bij de dowargière in tochte beseten verkosen
heeft.
Verclaer voorts dat
Antoinette van Assendelft, mijne jongste
dochter, ofte hare kinderen, gebrake haers, erven sal in de hofstede van
Cronenburch, gelegen tot Castricum, uytbrengende tegenwoirdelick ontrent 300
gulden ’s jaers, mitsgaders in den boomgaert totte selven hoff behorende. Dan,
als die voorseide duagière sal comen te overlijden, soo is mijn uterste wille
dat alsdan de voorseide Antoinette etc. zullen
succederen
a. eerst in 2 losrenten,
sprekende op de heerlickheit van Alblasserdam, de eene van 200 ende de andere
van 93 gulden ’s jaers.
b. Item in alle sulcke goederen als de voornoemde duwagière in
lijftochte besittende is, gelegen in Robbennoort, de Plomp ende Kernemelcxlant,
volgende de leste verhuyringe van de voorseide duwagière, althans uytbrengende
ontrent 618 gulden ’s jaers,
c. ende daertoe noch drie goederen in Barendrecht ende Carnisse, uytbrengende >
p. 441
> ontrent 227 ’s jaers, mits dat sij alsdan sal sijn gehouden te
scheyden van de hofstede van Cronenborch metten boomgaert vandien, ende deselve
laten volgen Gerrit van Assendelft, mijn soon.
3. Soe ick verstae, dat de voorseide mijne twee dochters hen mette
voorseide geassigneerde goederen tevreeden houden sullen, ende dat de reste van
alle mijne goederen, soo leenen als andere, naer mijn overlijden gaen ende
devolueren sullen opten voornoemden Gerrit, mijnen soon, mit dat die
daertegens gehouden blijft alleen te draegen alle de schulden ende lasten van
mijnen boedel, ende sijn voorseide susters daervan te ontlasten, tenwaere
eenige tinsen ofte onlosbare recognitiën uyt haere goederen gaende waren, die
tot lasten van de possesseuren zullen blijven.
4. Maer soo verre den voornoemde Gerrit, mijnen soon, sonder wettige
descendenten achter te laten, voor mij comt te overlijden, soe is mijn
begeerte, dat de voornoemde Anna ofte
haere kinderen boven de goederen hiervoor geassigneert, erven sullen
a. in alle goederen behorende totten huyse ende heerlickheyde van
Assendelft ende Assenburch, >
p. 442
> sulcx als die tegenwoordich in wesen sijn ende gespecificeert
staen, in de rekeninge van wijlen Willem Pietersz Criep, in sijnen tijt
rentmeester van den huyse van Assendelft van den jaere 1557, die ick verstae
dat jegenwoordelic uytbrengen ontrent 2100 gulden jaerlicx,
b. ende daertoe de goederen in Noort-Hollant tot ’s Martins
Eenigenburch, ende daer ontrent gelegen, zulcx die bij eenen Jacob Cornelisz
Hogezijden, casteleyn van den huse tot Schagen, werden ontfangen, ontrent 1520
gulden jaerlicx uytbrengende.
5. Ende dat daerjegens Ant[oinette] ofte haere kinderen, indien sij
eenige achterlaet, erven sullen
a. in de goederen, behorende totten huyse van Haerlem ende Heemskerck,
mede in de voorseide rekeninge gespecificeert, jaerlicx uytbrengende ontrent
1987 gulden.
b. Ende daertoe die landen ende goederen, gelegen tot Nijendorp, sulcx
die bij de dowagière werden beseten, uytbrengende ontrent 255 gulden ’s jaers.
c. Item het goet, genaempt die Garst ofte heer Barthouts cooren,
uytbrengende ontrent 150 gulden ’s jaers.
d. Item ’t huys ende goederen, gelegen in [Den] Haech ende
Haechambacht, weerdich ontrent 369 gulden jaerlicx, behalven het huys,
e. ende daertoe noch ses renten, soo losbaer als onlosbaer, bedragende
tesamen de somme van 636 gulden [’s] jaers, die ick meede opten heere van
Sevenbergen spreeckende hebbe, ende alle andere boven dese bevonden sullen
worden, sullen de voorseide mijne 2 dochteren, ofte haere >
p.
443
> kinderen bij
representatie, ingevalle van de voornoemde oflivicheyt haers broeders, elcx half
ende half als oeck de schulden ende lasten genieten ende draegen.
6. Is voorts mijne uterste
wille, dat de voornoemde mijne dochteren die goederen, henluyden hiervoor
geassigneert, niet en sullen mogen aliëneren, vervremden noch beswaren, maer dat
die ingevalle van geene kinderen ofte descendenten nae te laten, wederomme
sullen moeten keeren aen den voornoemde Gerrit, haeren broeder ofte zijne
kinderen, soeverre daer eenige sijn, ende soe niet, op haere susters ende susters kinderen, ende niet op ymants
anders, niet wesende van mijne bloede, etc., als ick van gelijcke begeere dat de
voorseide Gerrit, mijnen soon, de voorseide hem achtergelaten goederen meede
niet en zall mogen vervreemden etc., welverstaende dat deselve sijne huysfrou
daeruyt sal mogen assigneren eene competente duwairie, haer leven gedurende,
ende van gelijcke mijne dochteren, die bij consent van haere naeste vrienden
gehuwelict sullen wesen haerluder mans.
7. Is noch mijn uterste
wille, ingevalle ick come te overlijden voor Margarete van Abcoude,
mijne huysfrou, wesende de voorseide duwagière van Assendelft noch in
leven, dat in dien gevalle Gerrit, mijn soon, ofte bij sijn offlivicheit mijne
dochteren, gehouden zullen sijn haerluder moeder tot haer onderhout te laten
volgen de bouwinge ende huys van Assenburch mette omliggende bomgaerden, ende
daertoe noch 800 gulden ’s jaers, bij haer te ontfangen uyt de goederen, gelegen
>
p. 444
> ontrent denzelven huyse, als haer goet duncken zal daertoe te
verkiesen, noch die habitatie van ’t huys in Den Haege metten boomgaert nae
expiratie van de lijftochte van de duwagière voornoemt, wanneer in plaetse
van 800 gulden, haer sullen volgen 1600
gulden ’s jaers, boven alle ’twelcke ick mijne huysfrou, gemaect hebbe ende
besproken alle mijne meubele ende roerende goederen, ’tsij gelt, juwelen,
vaseillen, huysraet ende anders geen uytgesondert, om die in eygendomme te
behouden, alleenlic daervan betalende mijne dootschulden. Des sal deselve mijne
huysfrou tegens alle hetgeene haer achtergelaten wert, gehouden wesen afstant
te doen van alle recht ende actie, ’tzij van gemeenschap ofte anders, ’twelck
zij opte goederen, van mijne zijde gecomen ofte staende huwelick
geconquesteert, eenichsins soude mogen pretenderen.
Ende ten eynde dese mijne uterste wille mach werden geëffectueert, soe
hebbe ick tot executeurs genomineert ende verkosen joncker Henrick Heermale,
mr. Johan van Oldenbernevelt, raet ende advocaet des graefschaps van Hollant,
ende mr. Johan Banchem, raet van den Hogen Rade in Hollant. Gevende haerluden
macht ende authoriteyt omme terstont nae mijn overlijden alle mijne goederen te
aenveerden ende tot costen van mijnen boedel doen administreren, ter tijt dese
mijne uterste wille in allen zijnen poincten volbracht zall >
p. 445
> wesen. Versoeckende den last te aenveerden, des ick henluyden
bespreke bij desen elcx een coppe van hondert gulden, ende soe wes ick in
toecomende tijden ymants, ’tzij den armen, goede vrinden, dienstboden ofte
andere noch meer legateren sal mogen, daervan zal blijcken voor notaris,
scepenen ofte onder mijn eygen hant, wille ick dat gehouden sal werden, al ofte
het alhier van woorde tot woorde geïnsereert ware.
Alle hetwelcke ick, Cornelis van Assendelft, verclaere te wesen mijn
uterste wille ende meeninge. Begerende dat deselve nae mijn overlijden
geachtervolcht ende nagecomen worde, ’tzij als testamente ofte codicille
gemaect bij een vader onder sijne kinderen, ofte anders etc.
Willende dat zoeverre ymant van mijne kinderen ofte kintskinderen hen
hiertegens in eeniger manieren quame te opposeren, in rechten ofte daerbuyten
etc., dat deselve van sijne erffenisse ende partagie versteken ende vervallen
sall wesen, ende hem tevreden sall moeten houden met zijne ofte haere legittime
portie, sulcx als naer rechten daerinne ick in sulcken gevalle, den onwilligen
instituere[1]
ende vorder niet. Begerende dat de vordere portie sal de goetwillige
accresseren, ende dat tot dien eynde alle mijne kinderen de approbatie van dese
mijne uterste wille gehouden sullen sijn te doen, aleer sij eenige van mijne
achtergelaten goederen zullen mogen apprehenderen etc.
Ende omme dat mijne ernstige meenige is, dat alle >
p. 446
> ’t voorseide is nae mijne overlijden
werde achtervolcht, soe hebbe ick dese gelijcke twee instrumenten gedaen
scrijven, ende met mijn eygen gescrifte ende hant, welberaen zijnde,
onderteyckent opten 14 julij 1596, etc.
Marie, par la grace de Dieu, reine douagière d’
Hongrie, de Bohème etc., régente.
Très cher et bien amé, nous avons faict voir en
conseil de débat d’ entre les officiers fiscaulx de l’ empereur, monsieur et
frère d’ une part, et messire Geryt, seigneur d’ Assendelft, premier conseillir
en Hollande, d’ autre, prétendants lesdicts fiscaux, que veue la sententie
criminèle, rendue contre feue dame Cathryne de Chasseur, femme dudict seigneur
d’ Assendelft, en vertu de laquelle, elle a esté exécuté au dernier supplice,
et ses biens déclairez, confisquez au proffyt de sa majesté, iceluy seigneur d’
Assendelft fust tenu faire partaige à sa dite magesté de la motyé de ses biens,
en suivant la coustume d’ Hollande toutte notoire, par laquelle y avoit
communion des biens entre mary et femme.
Et pour ce que trouvons que laditte dame d’
Assendelft par la condemnation voluntaire cy-devant passer entre son dict mary
et elle ayt renuntiée a telle part, qu’ elle pouvoit
avoir ès biens de son dict mary, et qu’icelle renunchiation est vaillable, nous
vous ordonnons laisser quant à ce dict seigneur d’ Assendelft paysible, et >
p. 447
> vous déporter des ultérieures procédures.
Mais d’autre part, veu que par la dicte condemnation il estoit tenu
annuellement bailler la somme de 600 florins, la vie de sa dicte femme durante,
et luy laisser suyvre semblable somme après sa mort, pour en disposer etc.,
nous trouvons sa magesté fondée en ce que pouvoit estre deu de la dicte pension
eschevé du vivant de la ditte dame, et aussy ès six cens florins deux aprez son
décez. Nous vous ordonnons à garder en ce le droict de sa magesté et au surplus
faire son plus grand proufyt de la maison où demeuroit la dicte feue dame, et
qu’ il n’ y ait faute à tant très cher et bien amé nostre seigneur vous ait en
garde.
Script à l’ Isle le 25 d’ octobre l’ an 1541.
Signé Marie
Vereyffen l’ a superscrip.
A notre très cher et bien amé Henrick Jansz,
conseillier et recepueur des exploictz au conseil d’ Hollande
Sentence
Katarine de Chasseur, gevangen, die buyten pijne ende banden van ijser
voor den Hove van Hollant bekent heeft, dat sij uyt Vrancrijck heeft doen
haelen ende in dese landen doen brengen twe jonge gesellen, hem generende munte
te slaen, ende dat sij deselve te wercke gestelt, plaetse, gereetschap ende
materialen besorcht heeft. Sulcx dat zijluiden tot haren versoucke ende
proufijt valsche munte geslagen hebben, die sij, gevangen, besteeden ende uyt
heeft doen geven onder ’t gemeen volck; dat sij mede des >
p. 448
> keysers munte soe wel in goude als
silvere penningen heeft doen scroyen, ende in seeckere quantité ofsnijden.
Ende want dit een saecke is, tenderende tot grote cleynachticheit van der hoocheyt van de keyserlicke majesté, ende interest van ’t gemeene welvaert, ende niet en behoort ongepunieert te blijven maer gestraft te worden, ten exempel van anderen, is bij sententie van den voorseide Hove verclaert, verbuert te hebben haer lijff ende gecondemneert, geëxecuteert te worden metten brande. Verclarende allen haer goederen geconfisqueert tot proufijt van der keyserlicke majesté aen deselve sententie gepronuntieert sijnde, is uyt expres beveel ende ordonnantie van de majesteit van de coninginne terstont verclaert, dat deselve Katarine, gecondemneerde, binnen Den Haghe in ’t heymelick geëxecuteert sal worden met den sweerde, ofte andersins, datter de doot na volgen soude. Ende de executie gedaen sijnde, haer lichaem begraven te worden op ’t gewijde, blijckende bij sententie in date den 11 april 1540.
p. 449
Copie [1]
Alvorens uytten naeme van Henrick Botter van Snellenberch, requirant,
cortelicken te repliceren op de exceptie, voorgestelt bij Jan van Doyenborch
cum socyo, gerequireerden. Seyt den requirant, dat hij niet gehouden noch van
meeninge is, metten gerequireerden te procederen, in de
nieuwe ongewoonlicke ende ongefundeerde qualité ofte intitulatie van jonckeren,
die sijluden bij groote nieuwicheyt bij desen differente sijn aennemende ende
voorwerpende.
Want hij, requirant, met haer, noch sijluden met hem, requirant, tsamen
noch eyschende noch verwerende ontrent van 20 jaeren tot her toe, in anders
geen qualité geprocideert en hebben dan simpelick, als Jan van Doyenborch,
Adriaen Ram, Jacob Quaribbe, ende dit in conformiteyt, dat sijluden noch in afcompste
noch in alliance, naer notoire gemeene estimatie ende fame niet anders bekent
en sijn binnen Utrecht, dan voor borgers, ende voor geen ridderschap van desen
lande, wiens eedele alleen toecompt ofte in possessie sijn met sulcke
intitulatie, ofte epithete gedenomineert ofte bescreven te worden.
Omme waervan mitsgaders ’t interesse soowel
publycq als privé daeruyt rijsende te vertoonen, is waer dat ontrent tusschen
30 ende 40 jaeren geleden, die alreoudste ende treffelicxte ridderschap ende
knapen van desen lande met haer propre name sonder eenich epithete genoempt
ende bescreven plagen te worden, alse Dirck van Zulen, Anthonis van Mijnden,
>
[1] Repliek van Hendrik Botter van Snellenberg voor het hof van Utrecht, HUA, toegang 76, archief Huis van Zuylen, nr. 1585
p.
450
> Splinter van Niënrode,
Frederick uten Hamme, ende alsoe allen eedelen ende knapen van desen landen,
ende dit als ofte soelange alse geen ridder geslagen en
worden.
Ende dat alsdoen soowel de
outste als de jongste soonen van graven, vrij- ende banreheeren, jonckeren
plagen genoempt te worden (quasi jonger heeren, vivo adhuc patre)[1]
als joncker Henrick, joncker Robrecht van Bredenrode, bij ’t leven van heer
Reynout van Bredenrode, joncker Frans ende joncker Herman van Runnenberch,
joncker van Egmont, joncker van Wassenaer, bij het leven van hare respective
heer vaderen, ende dat naderhant Willem Turck, heer van Niënrode, Frederic uten
Enge ende etlicke andere van ’t ridderschap van dese landen elcx met ettelicke
peerden in dienste van keiserlicke majesteyt opgeseten waren geweest ten
oorloge, alwaar den adel ofte ridderschap soewel jonckeren genaempt worden, alse
de voornoemde vrijheeren kinderen, bijsonder als sij met drie ofte vier peerden
waren rijdende.
Soe is ‘t, dat sijluden
uyten oorloge thuys comende, die naeme van jonckheer behouden ende gemeriteert
hebbende, is die voorts tot andere haers gelijcke ridderschap gederiveert
geworden, sulcx dat de ridderschap van dese landen alsoe ende van sulcken
hercomen sijn in de possessie vel quasi van jonckeren genaempt te worden, hoewel
daer sommige oude mannen van de ridderschappen waren, die uut een teecken van
oetmoedicheit tot in ’t eynde haers levens deselve intitulatie niet en wilden
admitteren.
1.
Ende also dan in den eersten >
[1] In dit stuk heeft Buchelius enkele Latijnse zinsneden cursief geschreven. In de transcriptie zijn ook vergelijkbare zinsneden gecursiveerd.
p. 451
> ’t voorseide epitheton een particulier
ende proprie intitulatie is, die van ’t ridderschap competerende, ende dat hare
edelen daerbij in Staten gescreven ende bescreven, ende door de wandelinge
benoempt ende vereert worden, ende dat deselve eertitule daromme niet en
behoort promiscue, ende des confuselicken geïnvadeert ofte geüsurpeert te
worden bij den borgeren tot naedeel, vilipendentie ende cleynheit van de
ridderschap van dese landen. Want de requirant niet en can bevinden, hoewel hij
sich daerop wel, soe alhier te lande alse tot Mechelen
geïnformeert heeft, noch en sullen de gerequireerde selfs oeck niet connen
bewijsen, dat sij van ridderschap ofte knapen van desen landen gecomen sijn,
ofte dat se nobilissement hebben van den prince ofte dat se eenige feuda nobilitantia sijn possiderende,
ofte dat se uyt eedele alliancie van moeders van ridderschap gedescendeert
sijn, secundum morem Graecorum, ofte
dat sij van des princen souveraine raetsluden gecomen sijn, die oeck
nobiliteren na bescreven rechten bijsonder alse die descendenten van die hen
oeck nobiliter dragen. ’tWelc immer alhier te lande
die eenige origo, begin ende titelen sijn van eedelen ofte eedeldom van dese
landen, soe out als nieuwe.
2. Ten anderen, alsoe mijn edele heren van den Rade alse conservateurs totius beneordinatae reipublicae incumbeert
te previderen, dat die staet ende eere van ridderschap niet geïnvalideert,
gedeminueert ofte geconfondeert en werde, veel te min te gedogen dat haer eere,
naeme ende intitulatie >
p. 452
> benomen, ende bij andere via facti, ende te onrecht geüsurpeert
soude worden, tot haerluden grote vilependentie, insonderheit die justitie (de
administratie van de welcke dat mijn edele heren bevolen is) een conste is unicuique tribuendi quod suum est. Ende
dat daeromme oec voor mijn edele heren geen acten gecelebreert ofte overgegeven
en behoorden te worden, die sulcke confusie, diminutie ofte prejuditie van
ridderschap soude contineren ofte medebrengen, ende dit noch sonderlinge
cognitione causae, ende tot soe groote prejuditie van de waerheit, die daermede
noch over 30, 40, 50 jaren geledeert ofte vercort soude mogen worden. Want
sijluden de gerequireerde ofte hare nacomelingen alsdan souden mogen seggen dat
sij bij den Hove over lange jaeren voor ritterschap bekent waren geweest.
Waeromme dat mijn heere den griffier Scrijvers, in sijn leven, bevindende
altemet sulcke intitulatiën indiscretelicken te rolle gebrocht, plach die door
te scrappen.
3. Ten derden, alsoe dese gerequireerde geen ridderlijcke eele wercken
aen hem requirant bewesen en hebben uyt dien dat het hemluden niet alleen
genoch is geweest, dat sijluden hem sijn goet met seer quade practijcke en
hebben genomen, maer daerenboven sijn eere, naeme ende fame als noch sijn
denigrerende met diverse atroce injuriën van hem geëvomeert, soe en can hij,
requirant, aequo animo niet verdragen, dat zijluden haerselve aldus sijn
verheffende (non sine evidenti calumnia
et superbiae nota) datelicken jonckeren denomineren. Ende laten denomineren
in haer eygen jegenwoirdicheyt, bijsonder voor den Hove, in het aengesicht van
de justitie, ende dit in aller voegen ende schijn, off sij groote cadetten >
p.
453
> waren ten respecte van
hem impetrant, ende dat zijluden, alsnoch niettegenstaende hare voorseide quade
wercken aen hem geperpetreert, meriteren, noch bij groote nieuwicheit jonckeren
voor den Hove van Utrecht gedenomineert te worden, oeck niet sonder groote
prejudice van sijne requirants persoon ende goet recht, soewel hier voor den
Hove nu ter tijt noch hangende, alse dat bij provisie voor anderen heren Hoven
(alwaer se onbekent sijn) noch betrocken sullen mogen
worden.
Daeromme dat hij, requirant,
sustineert, dat se de voorseide nieuwe intitulatie sullen royeren, tenminsten
onvermindert hare existimatie, van die te blijven sulcx, ende soe groot ofte
cleyn als die is.
Tenware saecke dat sijluden
promptelicken verthoonden bij goede titulen, brieven ofte scriftelicke acten,
dat se bij den heeren Staten oft princen van den lande heymelick genobiliteert
waren, buten kennisse ende weeten van de gemeenen volcke, ofte dat se van ouder
ondergaen ende verarmde ridderschap, nu ter tijt onbekent eertijts gecomen
waren. Welck scriftelick bescheit de requirant gesien hebbende, sal tevreden
sijn hiervan te resiliëren. Want hem, requirant, oeck wel bekent is na rechten,
dat eedeldom die uyt geboorte ymant aencompt, niet geamitteert en wort, door het
verarmen, verlies van goederen, ofte door ’t exerceren van eenige neeringe,
comanschap ofte hantwerck, dan dat so wanneer se de exercitie van sulcx
verlaten, ende dat sulcke hun wederomme nobiliter aliëren ende nobiliter leven,
eedelen sijn, ende mogen genieten die privilegiën van eedelen, ende dat hem,
requirant (als een liefhebber ende indagateur van de >
p.
454
> antiquiteyten van desen
landen, ende oude geslachten vandien, oeck wel bekent is, datter in dese lande
veel goede luden lange jaeren gelatiteert hebben, ende noch latiteren, van
treffelicke ridderschap gecomen, die door cleynheit ende verlies van goederen,
hemluden lange jaeren gedragen hebben als borgers.
Ende dat hij, requirant
alsulcx bevint alleenlick in ’t lant ende stadt van
Amersfort,
* dat eenen Henrick van Lochorst, een scamel kistemaker,
gecomen is geweest van heer Adam van Lochorst, ridder. Alse oeck Lochorst de
papiercoper, die ontrent de Backerbrugge naest mijn heer Loons husinge aldaer te
wonen plach, oeck gecomen van denselven heer Dame van Lochorst.
* Item dat den deurweerder Loenresloot met sijn broeder, de
schoemaker tot Amersfort, gecomen sijn van heer Splinter van Loenresloot,
ridder.
* Item dat die van Weede, soewel te Utrecht als te Amersfort,
gecomen sijn als jonger sonen van heer Wouter van Stautenborch, ridder, ende die
van Stoutenborch van heer Dirck van Amersfort, ridder. Oeck dat de Botters
gecomen sijn van heer Hugo Botter, ridder, door wiens behulp ende beleyde als
veltheer, dat bischop Harman Biron anno 1130 die van Groeningen verwonnen ende
onder sijn subjectie weder gebracht heeft, die vesten
van de stadt afgeworpen ende den grave van Benthem gevangen ende
gevanckelicken wechgevoert heeft tot Utrecht.
* Item een scamel clerck, genaempt Van Isselt, die bij de goede
luden tot Amersfort te Colen ter scholen gehouden worden propter Deum, gecomen van heer Jan van
Isselt, ridder.
*
Ende alsulcx is ’t oeck >
p. 455
> gegaen met die van Harlaer ende die van Woudenberch, seer oude
ende treffelicke ridderschap, daervan de eene het huys te Eembrugge, ende de
ander het stercke huis te Woudenberch toebehoort hebben.
* Item met die van Emelaer, die van Immelaer, die Vresen van
Stroywijck, die van Grimmestein, al geweest sijnde eertijts ridderschap van de
stadt ende lande van Amersfort. Ende sijn die gerequireerde van eenich
diergelijcke ondergegaan ende nu onbekent ridderschap ofte adel gecomen,
daervan sullen sij hebben te verthonen, soe is de requirant tevreden, daervan
te resiliëren als geseyt is. Want hij, requirant, niemant sijn eere ofte titule
benijt, dan siet geerne quod omnia
secundum bonum ordinem in sijn werck gaen ende geschieden, in republica bene constituta, soe hij,
requirant, sonder jactantie van spreecken, in de indagatie van sulcke ende
diergelijcke antiquiteiten van den landen veel tijts versleten heeft, ten
exemple van etlicke scrijvers van dese tijden, daervan de eene De nobilitate Austriae, ende de ander De nobilitate Saxoniae gescreven hebben.
Ende sijn oeck binnen Amersfoort, Deventer, Campen, Swol ende
Groeningen, wesende al Stichtse steden, soewel als Utrecht, oude, treffelicke
borgeren genoch, die oeck wel drie ofte vierhondert jaren goet althoevich goet,
ende geen papen- ofte chrijchsgoet gehadt hebben, die nochtans suo statu et rebus suis contenti vivunt et
maiora turpiter non appetunt.
Item sijn oeck bij den ouden Romainen geweest diversi hominum ordines, als ordinis
equestris, patritii et plebei. Dan de eene en is niet geoorloft geweest, in
des anders orde ende state via facti te involeren ofte haerluder respective naeme ofte insignia te usurperen.
Datelicken dan sijn daertoe gecomen ende geascendeert paulatim, per legittimos tramites, alse hiervoor oeck van >
p. 456
> de titulen ende begin van adeldom van
dese landen geseyt is. Dewelcke titulen ofte wettich begin van adel behoort
voor te gaen aleer ymande de possessie vel quasi van
adel soude mogen aenveerden, ende bijsonder van haer hoochste titulen, van peculiere
namen ende epitheten te willen usurperen, ende dit noch voor den Hove, alwaer
niet wes tacite behoort geadvoyeert, veel min dus expresselicken gepasseert te
worden, dan ’tgeene warachtich ende gerechtich is, practiserende die
gerequireerden nochtans dit in anders geen voegen ende schijn, dan alse
sijluden als practesinen, datelicken met quade practiquen geïnvadeert hebben
die possessie van des requirants landen, des alhier questie is. Ende souden
sulcke luden als dese gerequireerden ende haers gelijcke, voortaen jonckeren
genaempt worden, soe en can de requirant niet bedencken met welcke epitheten
dat men dan vereeren ende nomineren sal die van Zulen, Renesse, van Mijnden,
van Uten Enge ende meer andere diergelijcke van oude
ende treffelicke ridderschap van dese landen, tenware dat men (tot noch een
ander meerder confusie ende absurditeit) die soude gaen noemen genadige, alteze
ende diergelijcke, alwaer op mijne heeren gelieven sal goet regard te nemen,
etc.
p. 460
Relleghem, teste Gremay,[1]
accepit Johannem de Cotereau dominum anno 1571 *
p. 461
Stephani
Wolue toparcha Philibertus de Brusselle anno 1561, post
quem pervenit ad Franciscam van der A, Caroli filiam, cuius coniux Carolus
Armstorffius, cuius filius Wilhelmus eo potitus est anno 1574 *
Saventhem ende Sterrebeke sijn lange in ’t geslachte van der Meere gebleven, jae van den jaere 1425
tot onsen tijt, doch schijnt dat dese heerlickheden ten lesten van malcanderen
sijn gesepareert *
p. 464
Wemmeliae
dominium accepit anno 1561 Jodocus ab Oyenbrugge, a quo per redemptionem venit
ad Lamoralium de Landas anno 1598, et denique anno 1600 ad Wilhelmum de
Cotereau. Haec fuit ab omni hominum memoria penes Tayos acquisitum a duce
merito expeditionis sacrae.[1] *
Uytbergen
emit anno 1433 Jacobus Utenhoven, cui in parte successit Johannes Utenhoven,
quem secuta Philippa Utenhovia, coniux Christophori Barousii, Lusitani, sine
liberis,[2]
inde ad Coudenhovios pervenit, Johannem equem, Johannem, eius filius, inde ad
Nicolaum, Johannis filium, equitem, nunc ex asse Uytbergae et Overmere dominum.[3] *
[1] Vgl. Gramaye 1606, p. 70. Hier luidt het slot: ‘a duce virtutis merite in expeditione sacra exercitae.’
[2] Vgl. Lindanus 1612, p. 173: ‘quae cum nullos haberet liberos.’
[3] Vgl. Lindanus 1612, p. 173.
Nr. 1648, handschrift,
papier 283 x 177 mm, 464 blz., 17e eeuw, signatuur IV.L.16
Arnoud van Buchel, ‘Inscriptiones,’ Opschriften en gedenktekens in kerken en kloosters in Noord- en Zuid-Nederland, met aantekeningen in het Latijn, Nederlands en Frans.
INHOUD
1-4 Amersfoort: St. Joriskerk, klooster De Birkt e.a. gebouwen
4 Soest: Brigittenklooster
4
Ter Eem [Eembrugge]:
kerk
5-7
Rhenen: a. Cunerakerk, b.
minderbroederklooster (p. 8 blanco)
9-10 Wijk bij Duurstede: a. de kerk, b. Maria
Magdalenaklooster (p. 11-12 blanco)
13
Vollenhove: graf van Dirk Canter (p.
14-18 blanco)
19
Montfoort: kerk (p. 20
blanco)
23
Tiel: kerk (p. 24
blanco)
25
Naarden: a. kerk, b. gasthuis, de Beyaert, c. stadhuis (p. 26
blanco)
27
Egmond: abdij, opschrift op de timpaan tussen de torens (p. 28-30
blanco)
31 Lienden: Huis-ter-Lede
(Betuwe)
33
Leerdam: kerk (p. 34
blanco)
35
Asperen: kerk (p. 36
blanco)
37-38 Lienden: kerk (p. 39-56
blanco)
57-61 Rijnsburg: abdijkerk (p. 62
blanco)
63
Alkemade: De geslachten die de
heerlijkheid bezeten hebben, aquarel
63
Abspoel, het huis voor en na het
herstel, aquarel
64
Het huis Oud-Teilingen,
aquarel
64
Bezitters van het huis Warmond
65-68 Warmond: a. kerk, b. de kloosters
van Oud-Teilingen
69
Noordwijk-Binnen, aquarel
69-70 De heerlijkheid
Noordwijk
a.
Pancraskerk of Hooglandse
Kerk, p. 71-73
b.
Barbaraklooster, p.
72
c.
Lieve Vrouwekerk, later
Franse kerk, p. 74
d.
Anatomisch theater, p.
74
e.
Pieterskerk, p.
75-93
f.
Weeshuis, p.
93
g.
[Albert] van Schagen, p.
93
h.
Sionshofje, p.
93
i.
Adriaan van Swieten,
Rijnlandshuis en memorietafel, p. 93
j.
Universiteit, p.
94-96
k.
Namen van een aantal
kastelen rondom Leiden, p. 96
a.
Grote Kerk, p. 97-108,
110
b.
Gravenkapel, p.
109
c.
St. Jacobskerk, p.
109
d.
Huizen aan de Turfmarkt,
111
a. Citaat uit Daniel Souterius’ boek over de
begrafenis van prins Maurits
b.
Scheveningen: kerk
111
Lisse: kerkhof; Langerak: kerk
112
Rijswijk: kerk (p. 114
blanco)
115 Woerden: a. kerk, b. stadhuis (p. 116 blanco)
117
Aquarel van een kasteel (bij
Koudekerk?)
119
Bodegraven: kerk (p. 120
blanco)
121
Hofstede van de secretaris
van Rijnland
121-122 Huis te Zwieten en
huis ter Does bij Leiden, aquarellen, en de bezitters
122
Leiderdorp: kerk
a.
Oude Kerk, p.
123-125
b.
Nieuwe Kerk, p.
126-127
c.
Zuiderkerk, p.
127-128
d.
Grafschrift van familie
Ruys, p. 128
e.
Put in Oudemannenhuis, p.
129 (p. 130 blanco)
131
Noordwijk: bij de plaats waar vroeger
de abdij Ter Lee (Leeuwenhorst) was
(p. 132
blanco)
137
Leiderdorp: kerk (p. 138
blanco)
a.
Grote Kerk, p.
139-141
b.
St. Barbaragasthuis, p. 140
c.
Huis van Aleid van Treslong,
gen. Van Assendelft, begijntje, p. 140
d.
Leprooshuis, huis
Berkenrode, huis Heemstede en huis Kleef
bij Haarlem (in 1572),
aquarellen, p. 142-143
a.
Schilderij in het nieuwe
stadhuis, p. 144
b.
Brielse poort, p.
144
c.
Grafmonument van Willem van
Oranje, p. 144 (en 181)
d.
Kerk tegenover
Aagtenklooster, 145-146
e.
Stadhuis, p.
145
f.
Nieuwe Kerk, p.
147-148
149
Schiedam: kerk (p. 150
blanco)
a.
Rapenburg, huis, p.
151
b.
Pieterskerk, p.
151-155
c.
St. Pancraskerk, p.
155
153
Wassenaar: kerk (p. 156
blanco)
157
Sassenheim: huis
157
Huis Kronenstein bij Leiden,
aquarel (p. 158 blanco)
a.
Kerk, p.
159-161
b.
Poort bij de rivier, p.
161
c.
Koopmansbeurs bij deze
poort, p. 161
d.
Markt, p.161 (p. 162
blanco)
163
Hoorn: kerk (p. 164
blanco)
165
Purmerend: kerk
166
Alkmaar: Laurenskerk (p. 167-172
blanco)
173
Oudewater: kerk (p. 174-180
blanco)
181
Delft: grafmonument van Willem
van Oranje (p. 182-196 blanco)
197
Bergen op Zoom: kerk (p. 198-204
blanco)
205
Gouda: a. een klooster, b. Janskerk (p. 206
blanco)
207
Weesp:
kerk
207
Naarden: kerk
208
Muiden: kerk (p. 209-210
blanco)
211
Brielle: kerk (p. 212-214
blanco)
215
Gorinchem: kerk (p. 216-218
blanco)
219
Dordrecht: Grote Kerk (p. 220
blanco)
221-222
Lijst van baljuws
(1252-1592) en rentmeesters (1325-1584)
van Zuid-Holland
222-225 Lijst van
burgemeesters van Dordrecht (1367-1613)
225-226 Lijst van
pensionarissen van Dordrecht (1466-1601)
226-227 Dordrechtse
adellijke en patriciërsgeslachten, verzameld door W. van
Gouthoven
(p. 228-232
blanco)
233
Sprang: kerk (p. 234-248
blanco)
249
Tholen: kerk (p. 250-252
blanco)
253
Goes: kerk (p. 254
blanco)
255
Middelburg, lijst van abten (p. 256-258
blanco)
259
Alkemade,
de
heren van deze heerlijkheid
260-278
Diverse heerlijkheden in
Zuid-Holland (Brabant e.a.):
Sliedrecht,
Giessen-Oudekerk, Giessen-Nieuwkerk p. 260
Alblasserdam,
Molenaarsgraaf, Hofwegen, Wijngaarden en Ruijbroek p. 261
West-Barendrecht,
Papendrecht, Alblas p. 262
’s Heeraartsberg en
Bergambacht (de twee Aartsbergen), Opalm, Uitalm, Goidschalxoord,
Heinenoord, Almonde p. 263
Maasdam, De Lindt,
Kijfhoek p. 264
Heer Oudelandsambacht,
Schobbelandsambacht p. 265
Capelle in de
Langstraat, Kraayenstein, Carnisse, Krimpen p. 266
Dordsmonde, Eem p.
267
Brandwijk,
Oost-Barendrecht, Bergambacht, Binkhorst, Beijerland, Besoijen in de Langstraat
p. 268
Dubbelmonde, Dordtoge,
Dussen, Dubbeldam, Groot- en Klein-Waspik p. 269
’s Gravenmoer,
Sandelingen-ambacht, IJsselmonde p. 270
Giessenburg,
Hardinxveld, Heinenoord, Houweningen, Hendrik Ido Ambacht p.
271
Heerjansdam,
Leyenburg, Kalslagen p. 272
Liesveld, De Lindt,
Maasdam, Merwede, Moerkerken p. 273
Nederveen, Nieuwkoop,
Muilkerk, De Mijl, Moerkerken p. 274
Papendrecht, Poelwijk,
Puttershoek p. 275
Rijsoord,
Strevelshoek, Rhoon, Riede, Zwijndrecht, Zoetermeer, Sprang, Souburg p.
276
Urk en Emmeloord,
Werkendam p. 277
De Waal, Zuidewijn,
Wieldrecht, Huis-ter-Woude p. 278
a.
Onze-Lieve-Vrouwekerk, p. 279-282
b.
St. Michielsabdij, p. 283-284
c.
St.
Jacobskerk, p. 285-288
d.
bij de minderbroederskerk, p. 287
e.
vrouwenbroedersklooster, p.
289 (p. 290 blanco)
f.
begijnenkerk, p.
291
g. een zekere kerk,
p. 291
h.
een kapel bij de St.
Joriskerk, p. 292
i.
Burchtkerk, 292 (p. 293-298
blanco)
a.
St. Janskerk, p.
299-300
b.
St. Romboutskerk, p. 301 (p.
302-303 blanco)
c.
presidenten van de Grote
Raad, p. 304
a.
begijnhof, p.
305
b.
St. Barbarakerk, p.
305
c.
St. Jacobskerk, p.
305-306
d.
St. Pieterskerk, p. 306 (en
381)
e.
Minderbroederskerk, p.
307
f.
St. Pieterskerk, p.
308
g.
St. Michaëlskerk, p.
308
h.
een kerk, p.
309
i.
St. Gertrudiskerk, p.
310
j.
Gasthuiskerk, p.
311
k.
St. Michaëlskerk, p.
311
l.
begijnhof, p.
312
m.
St. Pieterskerk, p. 313 (p.
314-316 blanco)
a.
St. Jacob-op-Coudenbergkerk,
p. 317
b.
St. Guericxkerk, p.
318
c.
St. Jacobskapel bij het hof,
p. 319
d.
minderbroederskerk, p.
319
e.
begijnhof, p. 319 (p.
320-324 blanco)
325
Diksmuide: hoofdkerk; Woumen; Stongen: kerk
325-326
Alveringem: a. kerk, b. St. Rijkers
(bij Alveringem) kerk
326
Veurne: kerk
327
Kruis in een bos tussen
Leuven en Aarschot
328
’s-Hertogenbosch: klarissenklooster (p.
329-334 blanco)
335-354 Uit de oorkonden van
Montfoort van 1400-1500
355-357 Uit de memoriën van
Van Zwieten, door jonker Van Rietwijk
358-361 Uit de oorkonden van
Montfoort van 1300-1400
362-365 Uit de geschriften
van Van Zwieten, door jonker Van Rietwijk (p. 366-376
blanco)
328
Gent:
begijnhof
381
TIENEN, St. Truiden: diversen (p.
379-380 blanco)
381
Rekkem,
(bij
Luik) minderbroederklooster
Doornik: een
kerk
Luik: St.
Lambertuskerk
Leuven: St. Pieterskerk (p.
382-388 blanco)
389-391 Het geslacht
Montmorency (p. 392-410 blanco)
411-441 Diverse
heerlijkheden in Zuid-Nederland (e.a.)
Hoog- en Aartswoud,
p. 411 (p. 412-414 blanco)
Moermond en Renesse,
p. 415
Heenvliet, p.
415-416
Asten, p.
417
Beusichem, Berchem,
Boxtel, p. 418 (p. 419 blanco)
Cantecroix, p.
420
Kranendonk, p.
421
Diegem, Dormaal, p.
422
Evere, p.
423
Tervuren, p. 424 (p.
425 blanco)
Gistel, p.
426
Huldenberg, p. 427
(p. 428-435 blanco)
Melsbroek,
Montenaken, Mierlo, Moerzeke, p. 436-437 (p. 438 blanco)
(Perk en Elwijt, p.
441)
439-446 Testament van
Cornelis van Assendelft, heer van Heemskerk, dd. 14 juli 1596
446-447 Brief van Maria, de
landvoogdes, over de nalatenschap van de valsemuntster Catharina le Chasseur,
vrouw van Gerrit van
Assendelft, dd. 25 okt. 1541
447-448 Doodvonnis van deze
Catharina, dd. 11 april 1540
449-456 Pleidooi tegen
het onrechtmatig gebruik van de titel jonkheer, die Jan
van Doyenburg c.s. zich toegeëigend hadden,
uitgesproken in de zaak tussen Hendrik Botter van Snellenberg c.s. voor het Hof
van Utrecht - z.d. (p. 457-459 blanco)
460-464 Enkele heerlijkheden
in Zuid-Nederland:
Relegem, p.
460
St. Stevens
Woluwe, Zaventem, Sterrebeek, p. 461 (p. 462-463 blanco)
Wemmel,
Uitbergen, p. 464
Kees Smit, 9 september
2006