P^ LANGENDYKS

GEDICHTEN.

TWEE 'DEELEN,

verklaaring

ν Α Ν D Ε

TYTEL-P RENT

De Dichtkonfi word verlieht door Fehns zuivre flraalen^
Die haar de Eenflemmigheid^ ten doel, voor de oogen houd
Om, aan zyn gepaart, na 't leeven af te maaien,
In fpreekende fchildry j al 't geen Natuur ontvoud:
De Onweetenheid^ die 't nat der Hoefbron poogt te keeren,
Ontvangt van Tegazus den welverdienden loon.
En fchenkt haar ^Dkhtgeefl vocht, het Maatgezang ter eeren 5
Dit wekt de Loftrompet van Cüo^ op een toon
Die van Erato word geftreelt op Liefdensfnaaren:
Euterpe fcheid zig at, blaaft op haar Rmfch-pyp ^ Veld-
En Bos- en Stroomgezang, den deun der Herderichaaren,
Terwyl een Tirifteüng met volle kragt zich ilelt
Op't fcherpen zyner fchkht^ Xot Punt- en Snelgedichten.
Schoon, in'tverfehlet, het den glans ontwykt der zon,
Zal 't werk van Langendyk nog op den Voorgrond lichten,
Zo lang de Dichtkonit leeft, op Amilels Helicon.

j. w.

D Ε

GEDICHTEN

VAN

PIETER LANGENDYK

eerste deel.

t'A Μ S τ Ε L D Α Μ ,

deW £ d: van B; Vi s s c η £ r ^ Boekvejrkoopiler
de Dirk van Hailelc-ftecg, 17 21,

AAN DE

BEMINNAARS

DER

nederduitsche

DICHTK ONS Τ.

7 Ώ Ε lieve u^ die gewoon zyt uwen geefl te verfrijjchen ^ met
^ de letterlekkernyé'n der naamhaftige^ichters ^die onze Ne-
derduitfche taaie en dichtkonfl in vollen luifltr gezet hebbeyi, de
tedere vruchten van mynengeringen geefl ^ begrepen in deeze bla-
deren 5 met eenige gun ft te ontvangen y niet als een weltoebereid
gerecht: maar een fruit dat men gewoon is naa den maaltyd voor
te zetten , waaronder veeltyds iets gevonden word dat voor de
tonge fmaakljk zy. En gtlyk em liefhebber van het ooft het zel-
ve yiiet verwerpt ^ omdat het eenweiïiig wormftekig is: maar het
bedorvene daar uit fnydi zo vleij ik my m^t de hoop dat myne
geringe arbeid niet feenetnaal zal verworpen worden. Ik zalniety
gel)'k de gewoonte is i voorweyidendat ik deeze verfameling op
verzoek of flerk aandringen van myne vrinden gemaakt hehbe :
maar betuige dat ik het op eigen goedvinden hebbe ondernomen^
dewyl ik beducht was dat andi ren het na deezen mochteyi onder-
neemen^ en dingen ν an, hun eigen maakftl ^ ja zelfs fchotfchrif-
ten daar onder mengen, om den achterdocht weg te neernm^ dat zy
de opflelkrs daar van zyn j een kon/l^die door de ν erf aamelaars en
uitgeevers der vaerzen van afgeflorvene dichters in andtre tyden

* 2 meer

VOORBERICHT.

meer dan eens gepleegd is, waar voor zo vselflrafen verfoei-
jing verdiemyi > als andere braave mannen lof en dankbaarheid^
die de nagélaatene fchriften zuiver en mst goed oor de dl aan het ge-
meen ten bejie hebben gegeeven. "De reden die ik hadde om zelf
de hand daar dan te jlaan is verder, dat eenige myner vaerzen o-
ver al hebben gezx>orven, die ongedrukt en door onkundigen nage-
fchreven zyn, waardoor zy bedurven, en gerabraakt waar en,ja
zelf zyn 'er my voorgekoomen, waar in men de floutheid heeft ge-
had geh eele redenen te veranderen i ook zag ik vaerzen van an-
deren gemaakt die voor de myne wier den uitgegeeven.

Ik was mede beducht dat my het geluk niet ligt mögt gebeuren^
dat anderen de moeijte zouden neemen om eene eenpaarige fpelling
te behouden, en de taal^ieraaden waar te neemen die in een ge-
dicht naar myyie zi^inelykheid ν er eifcht worden > waarin ik gaer-
ne bekenne dat ik my zelve niet voldaan hebbe, en hoe naauwkeu-
rig men op de drukfeilen gelet heeft, zullen 'er zekerlyk ingejlopen
zyn 3 die wy den tadbeminnaar verzoeken goedgunflig te verbe-
teren ^ boven al een regel in Julius Cezar (yyfde Bedryf^ eer He
Tooneel) die qitalyk gefield is y naamelyk:

Ik kom 't uit Katoos naam u zelf te kennen geeven.

Lees daar voor.

Dat my uit Katoos naam te kennen is gegeeven.

My is niet onbekend dat fommigegeleerde mannen, engroote ver-
nuften, de naauwkeurigheid der letterkonftenaars befchimpen:
maar dewyl die konfl een wezeiilyk fieraad der Poêzy is,
volgt daar uit dat men hier in niet te naaukeurig weezen kan^
en ik geef gaerne de eer aan d^ opbouwers onzer taaie (de le-
den

VOORBERICHT.

den van de Kamer in Liefde bloeijende, mitsgaders de beeren

C. van Heulen, S. Ampzing, P. C. Hoofd, J. v. Vondel,^
de Branden, Vader en Zoonen, A. Moonen, Vollen hoven,

D. van Hoogilraaten , J. Nyloë , W. Séwel , en an^
dere^ die met onvermoeijden vlyt aan de Nederduitfche taaien
dichtkonß gearbeid hebben) dat ik myn klein waslicht aan hnn^
ne bUakende toortfen ontßoken hebbe ; z>elfs in de bly[pelen,
waarin men gemeene perfonaadjen ßraattaal moet laaien fpree^
ken i hebbe ik de geflachten der naamwoorden overal zoeken
waar te neemen. Ik heb de fpelkonß van den beere L. Bake
Tneefl gevolgd ^ niet omdat ik anderen afkeur % maar dewyl my^
ne z,innelykbeid in begin daar op gevallen is, en de verfchil*
lende gevoelens der taalkundigen my wederhouden om myne ge-
woonte te vëranderen , tot dat zy malkander. overtuigt, en
dus die konß op eenen eenpaartgen voet gebracht hebben, Is
hier ergens in gemiß ^ men neeme het voor eene drukfout. Nie-,
mant denke dat ik hier mede braave vernuften wil veroordec-
len of hunne werken verachten 9 en om een vlekje in de taal
hunne vaerzen verwerpen , dat waar of men een fchoon lich-
aam lelyk noemde^om dat het met befmette klederen omhangen zy.·^

Eer ik van dit Bericht affcheide^ zal ik nog zeggen, dat ik
my 5 in de Herderszangen vooral^ zocht te wachten van het hei-
lige met het onheilige te vermengen j hebbende de zelve in vier
foorten onderfcheiden: als ßichtelyke, die wy op eenen ernjügen
en godtgewyden toon houden y eenvouwige^ die den gemeencn her-
derßyl naabootfen^ mitsgaders zulke^ die naar den trant der ouden.
Goden en Godinnen invoereny en eindelyk Wildzangen op de Ita-
liaenfche wyze, zofidcr evenwel (gelyk men zegt) hemel en aar^
de onder malkander te mengen.

T^at 'er in de Herderszangen geen al te hoogdraavende ßyl
mag gebruikt worden ^ is het algemeen gevoelen aer dicht kundigen:

* X maar

VOORBERICHT.

maar daarom behoudt een T>khtcr de vryheid om zyne herdersfluit
op hooge en laage toonen te doen klinken, Zy die de herders zo
onnozel willen rmaken als hunne fchapen, hebben den bybel maar
open te flaan, het Hoogelied en veele 'Pfalmen na te kezen , dan
zullen zy wel haaß van andere gedachten worden , en bekennen
dat de godtgewyde herderklanken van T>avid en Salomon op eenen
verheeven trant doordraaven. En waarom zoude een herder niet
eenïge geleerdheid kunnen hebben, de wyl de tyd hem toelaat om zich
in den Hemelsloop en Natuurkunde te kunnen oeffenen. Hier uït
befluit iky dat een^ verheeven trant zomtyts in een Herderzang
vereifcht word^ behoudens dat de gelykenijfen en fpreekwyzen naar
het veld rieken, de fchorre krygstrompet noch trommelklank daar
tujfen gehoord worde ^ en alles op eenen eenp aar igen flyl naar de
fioffe gefchikt zy.

In de boertige gedichten heb ik my vooral gewacht om door
*vuile dubbelzinnige uitdrukfelen (een aartigheid van deezen tyd^
de kuifehe ooren van myne kezers te quetfen, en wenfche dat
ik Trichters van groot er bequaamheid hier door mogte opgewekt
hebben^ om de vrolyke Thalye, die kuifehe Zanggodin^ uit de
handen van haare fchaakers te verloffen.

Vaart wel.,

P. L.

L Α Μ-

lambert bidloo

AAN DEN HEE RE

PIETER LANGENDYK,

Op het uitgeven van zyn Ε. Gedigten.

'Dtgmm laude njimm Muf α 'vetat mort.
^"^CoeloMtifa beat, Horat. Carm. IV. Od. viii.

My is, Heer Lan g ε ν dyk , uw beeltenis ontmoet
In 't Tanpoetkoui 'k lieb daar uw geeft begroet,
JSaar 't weinig , tot dien tyd, ter kennis van myne oogenj
Thans werd myn 'Digtlufl in verbazing opgetoogen,
Na 't zien der menigte der Vaarz^en aan het ligt j
Waar door ge my, hoe doof, doed hooren door 't gezigt,
En haar, hoe zwak en ftram in 't hoog getal der jaarenj
Verluftigt, om voor u een Eere-kind te baaren,
't Welk, na uw dood, den roem van NeêriandfchPoëzy
Vereeuwig, en behoede in agting, en waardy,
Om die voorde Achterklap, Nyd, en 'c geweld der tyden,
Voor haaren ondergang kloekmoedig te bevryden 5
En opzing: *Lang endyk , lofwaai^ig man^ de Faam
Der T>ichtkonfl zal njerbiêri^t verflerven van uw Naam.

Heb dank. Heer Langendyk, diemy, reeds op drie beeneni
En ftrompelend naar 't graf, uw hulp, en hand komt leenen,
En my goedgonftig naar uw Vaerzen-hof geleid,
Zoo rykelyk voorzien met alle keurlykheid
Van een verzameling der uitgekipfte bloemen,
Die Neêriandfch Poëzy in kleur, en geur doen roemen;
Wier wakk're geeft, en keeft der woorden in't gewrocht,
Door brave vindingen ter zaken uitgedocht.
Het fynfte, en krachtigfte van aller dingen wezen,
Zoo 't de natuur verthoont, verftandelyk doedt lezen,

* * En

En in het lief of leed des voorvals, door dien gloed
Verheveldc, met meer drift te dringen in't gemoed:
Dat is het innigil doel der fo'èty te treffen,
En haare waardigheid ^^ten Hernel te verheffen:

Dus word myn 'Dichthifly hoe verfchrompelt, oud^ en grys^
Verjongt in dezen Hof, als waar ze in 't Paradys
Aan 't Hoofd der goede Hoojfyddi^ï twee-paar waerelds-deelen».
Naar hun zaizoenen, en byzond're luchtilreekj teelen
Al 'tfchoon/t geen elk Geweft vermaak jen voordeel geeft.
En de Ahoorzienigheid des grooten Scheppers leeft 3
Daar deze Hof-geneugte op veelerlei gezichten,
Door haar verwiflèhng, op aarde een hemel fliehten.
Rym-Uefde vind alhier, waartoe haar keur zich vleidt.
Voldaan, naar 't oogenwit van haare zinlykheid
Vernoegen geeft, en fla^g naar meer en meer doet haaken j
Zoo als verandering den trek doedt graager maaken:
Dus roept ze, Langendyk, lofwaardig mm·, de Faam
T>er T>ichtkonß laat niet toe 't verßerven van uw Naam.

Men ziet de Schilderkofiß, aan 't hoofd der Wetenfchappenj^
Als koningin van 't Bal, de Reyën voor te flappen j
Zy ,wel te recht genoemde een ilomme Poëfy,
In haar verbeeldingen, en doorzicht in waardy.
Door verwen, en pinceel doedipreken alle Tochten j
Waar mede in zelfflryd 't Hert word hevig aangevochten,
Door bJydfchap, treurigheid, hoop, vreeze, liefde,en haat^
Naaf 't zielberoerelyk met drift ter zinnen gaat,.
En door verandering der wezens,en gewrichten,
Zichtbaarlyk kan den fland van elks gemoed berichten.

De T>ichtko7ifl is in 't zelfde een fprekend Tafereel,
Waar in de Geeft,en Penn' zyn verwen,en pinceel,.
Om, in verfcheidene beweeging aller dingen.
Door tyden, en geval,en Staats-veranderingen,
Met dieper indruk, en vereeuwder heugenis.
Te doen gedenken 'e geen al lang vergeten is.

Heb diikj Heer Langendyk, wienslelyen^en roozcn

Van

Van Vc4d' tn Herderszang verquikken, en verpoozen

Myn T>icht-lufl^ als zy fuft op dac zoo doornig pad.

Tot haar uitfpanning in de ledigheid bevat,

Indien zich zelfs een juk Vrywilng op te leggen

Zy een ontheffen van bezwaarenis te ze;ggen:

Wie kendt het Noodlot van de meefte Diciiters niet!

Om op te volgen \ geen hun zinne-keur gebiedt!

Hoe zwaar, en laftig in het oeifenen bevonden5

Dus heeft twjnT>ichtluß7.\ά\ wel ruilig onderwonden

't Ferwoefle Joodfche volk, uit d'oirfprong van zyn val,

Zoo God my levens-loop, en kracht verleenen zal 5

Myn landsiiên op te doen j maar och! hoe vaak verflagen,

Terwyl ze reis op reis in zuchten 5 fchreijen, klagen,

Te flikken fchyndt; ja ook wel foratyds zoo verbluft.

Dat ze in kleinmoedigheid, verdrietig, en verfuft.

Het Werk , hoe verr' gebracht, verdoemen wil ten vuure,

Als dat ze in Treurens-ftyl de flippen tyds van 'c uure

Tot haar vertrek gefielt, in barren geefl verflyt.

Zy, weereloos, geparfl ten byzyn vaneen flryd^

Gevangen, weggevoert; haar brood geweekt in traanen j

Genoodzaakt tot den vlugt, door vlam, en bloed te baanen.

ó, Gy gelukkiger in 't keuren van de flof.
Die u ten Geefl invloeidt, tot oefïening, en lof.
Met zoo veel honigzoets van Huuwlyks lekkernye,
In zulke uitdrukfelen der kuifche Minnarye,
Dat geene Pharifeê, in achterklap hoe fyn,
U ooit betigten zal, een * Fefcemin te zynj

* * 2 Ver-

NB. 'tot bericht der minder Taalgeleerden heb ik de onderßaande Notulen dienßig
geacht hier by te megen; maar niet om Ό Ed. ervarendheid te Jchoolmeeßeren.

*Fefcennin'] Een inwoonder van Fefcennia of Fefcennium^ een ftedeken in tosL·'
»i, doch door de Flor^ntynfche Panfen&^n het Patrimonium van St.Pietergchragt,
heden geheten Citta Caftellana. Hier zegt men bedacht te zyn de ontuchtige gezan-
gen op de Bruilofts-Feeßen, naar die plaats (weinig i'haren roem) Carmina Fefcen-
ntna genoemdt. Dit wierd lulk eene gewoonte, dai Augußm zich niet gefchaemt
heett zulke in het licht te geven, naar het getuigem's van Macrob. Saturnal.^xiv,
Zoodanige heeft ook Claudianns ter Bruilofte van Keizer Honorius en Maria. Hy

ve^

Vergeef me dit by u in 't aangezicht te pryzen:

Wat hoeft me t'allen tyd den rugge toe te wyzen"

Waar toe de Waarheid het gezichte voorvvaards wil,

Dat paft de roeijers, hier was 't een verzoorde gril.

Wat hebt ge, 'm Herders^ Feld-cn Vijfcherj-gezangen ^

't Geooreloofd verhaal van 't Bruilofts-bed vervangen! ^^ -

"t Geen myne deirne, noch gedachtig aan haar jeugd,

Verquiktycn aandoedtmet een onbefproken vreugd j

om t'elkens, als haar weer Verwoefling komt vervaren.

Wanneer de-moord, en vlam haar moed,enPenn bezwaarenj,.

Tot haare veiligheid te vluchten naar de hut

Van uw ^^Thaly'é, om daar voor overval befchut>

Tot haar afweiding in zoo veel veranderingen,

In 't bofch, de beemd, en aan den zoeten vliet te zingen j .

En j uichen, L α ν g ε ν dy κ, lofwaardig man, de faam

Der T>ïchtkonfl laat niet toe't verflerven van tiw naam.

Hollandfche Gjges^ die, door Snel- en. Ψmt-gedichten^
De donk're kameren der ondeugd komt verlichten,
En daar ontdekt 't bedrog der fyne guitery ,
En fchyn-deugd, met den mom van God,sdienft op de zy j ,
Om voor die itreeken zig voorzienelyk te wagten.
Wat zyn wy diep verpligt tot dankbaare gedagten,
Dat gy de Vryheid'van ons lieve Vaderland
Daar in, met uwe Penn, zoo manlyk bied de hand^,
En hebt de Tiranny in Kerk, en Staat, verfmeten^
Het ftaal niet wel gepaft -aan 't weereloos geweten:
Ditdoedtgy onbeichroomdl·, in ftyl, en woorden zarpj
Dög beter als gevleid. Een harde quaft eifcht fcharp.
Een fchurfde kop diend met geen ftompe kam gehekeld,

mfchoonde 2,ich mette-ieggen, Lafdva p<igimefl^ vit α frobay het blad is dartel,
maar bet leven vroom. >

" **'ïbalid] Gewoonlyk <3e;imam van een der 9 Zanggodinnen \ doch ik neem het
hier voor een der 3 bekende Gr^z/V». Het woord komt uit het Griekfch, en· heeft
veeJerki betekenis, een fmakelyke maaltyd., allerhande lekkerny., bloem- en loofkranf.
ffn, zang, gefpelenwat ter Bruiloftoi feeß- gebruikelyk was. De Gratiën,
worden by de Poëten gezegtdrie geïufters, cn ftaatdochters van te zyn...

En 't geen lang duuren zal moet wezen wel gepekeldt.

ój Dat uw Naam-genoot flegts voor een oogenblik
Den grafzark ligten kon, wat was hy in zyn fchik,
Als hy, b(iyEdipus der vroome Batavieren^
Uw i2>igt-konfl lezen mögt zyn fabUen te ver^iieren.
Uw Naam-genoot, maar die den bynaam Hoveling,
Regtftrydig met zyn Geeft, door Oud'ren keuze ontfingj
Hy tot niets min gezind, als't PrinPlykHof te vleien j
Die geirne had gewild het Vaderland bevryën
Van al het overiehot der ilaaffche dienftbaarheid
Door 't Gravelyk geweld, en Hoveling beleid,
Om 't ilokje van een Ampt,men ftelle zig voor oogen

Be lang van Hollands Staat ^ en zyn Souvrain vermogen,
Om door den Raad en Ί volk de krygs-en Burger- Wet,
En Regt, cn Schattingen te werden ingezet,
ό, Zag L Α c O υ R τ, hoe gy, door éénen Geeft gedreven,
In al Schrifteny hem zoo duidlyk deed herleven,
Hy juichte Langendyk, lofwaardig man, de Faam
Der T)ichikonjf laat nooit toe'tverßervenvanuwNaam.

Daar komt verzading in het zoetft van alle dingen 5
En al 't vermaak op aard ryft uit veranderingen.
Gewis'lyk Eêlis veel-, dogfnel^, en wel nog meer-:
Aan de eerften tyd, en vlyt by oeffening geeft eer ;
Wel om ftandvaftigheid in 't opzet te doen pryzen,
Dog niet, om hun vernuft, de lauw'ren toe te wyzen:
Naardien 't glad vylen voor geen grooter baas deed gaan
Een lomp in vindingen, en kreupelen,
Terwyl de laatften', door 't verheev'len der gedagten,
'c Uitboefemen der Geeft geen oogenwenk doen wagten.
Gelukkig Dichter^ die dit alles t'zamenvoegd-, -
En dus de zinlykheid van yders luft vernoegt; -
Zoo kan de 'Toëzy op aarde een hemel geven ^^
Om, tot der eeuwen eind uw Werk te doen herleven;

** 2 Vaar

* PIETER LA COURT.

h Belang van HollaKd] Intereß^c. Heilzame gronden ^c,

KWTïï

Vaar voort dan^ Langendyk, lofwaardig man^ de Faam
^Der T)ichtkonfl Imt mit toe V ve-rlierven van wju Naam,

l. β i d l o o

Op het τ WE Ε D Ε D Ε Ε L der Gedichten

yan den Heere

PIETER LANGENDYK.

^Omne tuUt TimBum^ qui mifmit & utile dulci^
Le^orem dele^ïando, parit erque monendo. Hor. de Art. Ψοίί.

et fmaaklykft confituur, ten tong van alle menfchen,

__En t geenze in Ψοβζ,γ tot hun vcrluiling wenfchen,

Is 5 daar het nuttelyk^ en Η zoet zyn f zaam gemengt ^
55 Waar in den Lezers het geneuglyk wordgehengd ^
5, En tot aanmanen van de ware deugd komt treffen.
Wat T>ichter voor zig zelfs, en 't volk, dit kan befefFen,
De vinding, en 't geval te paiièn op zaiiben,
Hy zal den toeflag van 't Gemeenebefl voldoen.

Wat proeftmc in Langendyk, als by verwiilêlingen
Der ipyze in 't nageregt van feeilmaal, zig befpringen
Van nieuwe lezens-luil in dit zyn Tweede T>eely
Met friiïche vrugten van zyn ύgcnHof ^ zoo veel,
Dat zig myn T>icht-hiß hier niet reed'lyk kan beklagen,
Van aan der Franfen trots zo fchand'lyk op te draagen
Het hooge- leer aarfchap der Schouwburgs - Toezy^
* Gelyk zy deed wel eer. Zy houd hem daar in vry.
Dit ziet me in zynen fchik van zoo veel Bfy-Thooneelen,
Om, naar 't geval, en ftof de rollen uit te deelenj ^
Waar in de vinding, ftyl, en fterker woorden-kragt.

Zoo

♦Gclyk Zie doorgaans in myn PanpoHicon^ cn vooruamentlyk daar ik op
bladz. 179.181. fpreek van ii'/^/è/ii».

Zoo die natuiirelyk behoorden voortgebragt,
Alom te vinden zynjnaar 'c opftel der Gedichten^
Als iterke lendenen tot fteunièl der gewrigten.

Maar, zagt myn 'Oïcht-lufl^ ftaat ge uw zelfs niet in het ligt,
Weêrfprekend uw Geftel in 't oog en aangezigt
Gy ziet den IDkhter hier den Fransman te vertalen,
is dit niet boven Ons zyn glory op te halen,.
Met dit vertolken voor het Amßerdams Tooneell
En juift geplaatil aan 't hoofd van dit zyn Tweede T^eeL
De waarheid zy voldaan, naar billykheid , en reden:
\ Was door de Cato van de Britten reeds betreden
In Batavierfche taal, zoo 't vryën volken paftj
Waar op Ons Langendyk wel degelyk verrail,
Met door dit franfche ftuk aan Holland te verthoonen,
Hoe in dat Koningkryk nog brave Geeflen woonen,
Die, daar men voormaals ρ agt op lyf-ftraf te verbiên
Handhavers van het Regt der Burgerfland te zien.
Thans Cato fyïQkcn doed voor 't /^ryGemeenebefle
Met redeneringen, waarop de welvaart veile
Zoo grooten zegen in ons lieve vaderland.

Poor nu wat yver aan den Dichter gaf de hand,-
Om de Overzetting van den Franfchman op te nemen ,
Hy laat hem, naar de mode,in liefde-iwymling temen,·
Klet uitkom ft, die gewoon 't gebeurlyk ftapt voorby,
Hy volgt hem op dien voet vertalende in de lyj
Doch daar het aankomt om zyn oog-punt te bezeilen,
Daar loeft hy hooger op, en daar zal 't nimmer feilen
Te merken duidelyk, by die naauwkeurig leeft, ·
Waar heen de Poëzy van zyn verheven Geeft
Haar grootfte krachten wend, om ter behouden haven,
Zyn landgenoot ten dienft, gelukkiglyk te ftaven, ·
3j Dat Eénerlei belang de z,iel der Vryheid is,
„ En de AllerhoogHe Wet des Volks behoudenis.
Daar de Eenheers Eigenbaat den voorfpoed der Gemeente,
Door Willen als Geboèn, uitmergelt ten gebeente,-

En

ΊΒβ

En de Altydmeerderaar des Ryks werd waard gezegt,
jj Alzins ver minder aar van haar geluk , en Recht,
Dit Iaat zich in dit werk zonklaarelyk beichouwen^
Waar in men Julms en Cato ziet behouwen
Elk zyne neiging in de Tochten van't gemoed.
Daar dien de Alleenvoogdy verftrekt het HoogHe Goed5
En Vryheid, Eigendom, en Ruil: der onderdanen
Vertrappelt, om zich dus den weg tenThrpon te banen 5
Maar deze, liever als zyn Vaderland verraan
Door ilaverny, den dood luft willig te ondergaan.

De liefde op Burger-fland doedt Langendyk bemerken
Een Hollandjch Tatriot^ in 'c licht van al zyn Werken.
Hoe trefl^yk werd door hem Vermoorde Onnozelheid
Van * Palamedes, ivï Vertooningenbepleit!
Zoo ziel-beroer'lyk, en toepaiT'lyk op de Broeders,
De Martelaars van Staat, en dierb're Vryheids Hoeders,
O2itmyY\eT>ichtlufl dien verraderlyken moordt,
Der zuiv*re IVitte deugd noit zonder weedom hoort,
En, door geheugenis, zich t'elkens brengt te vooren,
Den wyzen ^^Seneca, en Nero aan te hooren.

Dan 't werde ook eenmaal tyd, dat ze uit haar droefheid ryzV
En thoon ,dat Langendyk, het vriend'lyk onderwys
Van Flaccm·, om fgmwyl den Geeft, te ftyf gefpannen,
Te ondoilen uit den dwang der bloedige Tyrannen.
Ge\ukkigDichtery die des Grooteyi Leeraars raadt
In 't wiil*'len van de ftof zoo konftig gade ilaat j

Om aller ff keure-ßem^ door 't Algemeen behagen^

"Door

§ Altydvermeerderaar] Semper Augußus.

* Palamedes'] Van hem kan men lezen VirgiUus^ en vccle andere Grtekfche^^n
Latynfche Poëten , doch voornamcntlyk by Sophocles in een Treurfpel met zynen
naam, doch waar van men ücchts weinig overlchot vind, en daar onder de twee
volgende Vaarilên: O Danciirs gy hebt vermoord^ •vermoord den veeïvjetenden , on-
fchuldigen Nachtegaal der ^Jufen.

. ** Sefieca] T'reurfpel-dichter 'm Oäavia, Aä, Secundo.
f Grooten Leeraar] Q^ Horatius Flaccus.

tt Keiire-ßetn] .'k Heb dit aldus vertaalt voor het welks zin my ïeer

dui·

ii.

IDoor't ζοΕΓ met nut gemengt i behoorlyk weg te dragen,

Zoo komt ons 't Blyfpel voor, daar \ Amper Bitter-zoet
In de uirkomil 't qiiaad zyn ilraf^ en deugd haar loon ontmoet.
Elk V zyn is Recht gedaan. Men hoeft zich niet te fchamenj
Luidskeels te lachen, en met handklap te beäamen
Den Scherts van Langendyk ; de zedigite Sophtß^
Als hy de ^^uinquampoix (vloek-waarde Αδίίωιιβ)
in zyn Wind-Handeling^ bedrog, en fchelmeryën,
Zoo levendig verthoond, en doed ten ilraf beryën :
Ja m)'nT)icht-lufty hoe droefgeeilig, toen ze hem zag
Ten Schouwburg aan de Paal, met eene grimmelach
Zyn vrolyke Ikalfé aldus quam vriend'lyk groeten,

Wellevend ^Maagdelyn, vaar voort in Schimp 5 zoo moeten
O^ABionißendit uitbroeizei van den Nacht,
Door win-zucht, tot bederf des ηaailen, voortgebracht,
j, Gegifpt, gebrandmerkt zyn; voor yders oog, en ooren>
j, Dat vratige gedrocht, Harpyen-^ reed te ftooren
Onze Eendracht, en 't belang van 't 'vry Gemeenebeß^
Waar op de Welvaart, en befcherming is geveft.
Had oix.^^Sevems Pvechtzyn gunil- en Rook-verkoper

* * * Ver·

cluifter voorquam in dat geieg , dog onxe veelwetende Er^^ax heeft my verligt
in 2,yne Adagia^ alwaar hy zegt , dat by de Korneinen in de Raedtsvergaderingen
een gewoontej was, wanneer eenig aanzienlyk Ampt zoude werden begeven , de
namen der geenen die daar na üonden, op een berdeken wierden omgedragen,
en die men keurde met een ilip aangewezen, waar op dan door ftemmen-meer-
derheid wicrd beflooten.

*IVIaagdelyn] Behalven 't geen alvoorens van 'Thalia^ een der Gratiën, is .ge-
zegt, diend ook te weten, dat ze kuifch , en maagd was, daar die der Zanggo-
dinnen genomen werd voor geile, en dartele T?oêJye. Maar Seaeca, lib. Ui. de
Benef. zegt daar by verüaan te worden, V milde geven , V beleefd omfangen en
dunkhaar erkennen.

** Severus] Alexander, om Zyn ftrenge krygstucht dien naam toegevoegd. De-
ze dan merkende, dat zekere zyn hoveling den menfchen gebaren maakte,als of
hy met hem fprak, daar hy geen enkel woord uittede, deed dit onderzoeken en
verilaande, dat deze Vercomius Thurinus veel geld genoot, met dc menfchen diets
te maken , met dit en dat heeft u de Keizer begmßigdt. Waar op dan volgde , dat
hy dezen knaap aan een hooge maft deed ophangen , en door den rook van nat
ftroo, en fpaanders, verilikken, doende daar by uitroepen, hy heeft Rook vcrhft
en zal door Rook geßraft vjorden. '

-"-If

J) VercomiuSy dien Boer- en Burger-Beurzen-ftroper.
Te ilraffen door den Rook, wat zou , zoo Boreäs
Alhier zoo ilreng opblies, als by zyn Noorder-As,
Van diC JVmdhandelaars een hoop tot ftok-vleefch droogen!
Indien 't de Ravens, en de Kraaijen wilden doogen.
Dus uitte zich Thalyê in haaren overmoed j
Toen ze een, korts Bedelaar, met goud-beranden Hoed,
En Rooden Mantel, zag als een Baroen ipanieeren 3
Maar u, Heer L α ν g ε ν d υ κ, zal my ne T)icht4ufl eeren,
Die (God ten voorften) en 't ilandvaftig trouw beiluit
O^s AmßerdamfchenRaads^ώ&η Zundvloed hebt gefluit.
En aller Keure-flem, door *t algemeen behagen
Van 't zoet μεγ nut gemengd vermögt hebt weg te dragen\
Dus fluit ze , Lan g ε ν dyk , lofwaardig man^ de Faam.
Τ)er Dicht-konß laat mit toe 't verßerven vanuw Naam,
Zoo zal uw Toezy^ op Aarde een Hemel geven y
En tot der Eeuwen eind uw werken doen herleven.

O Ρ

i

OP DE

gedichten

van den heere

PIETER LANGENDYK.

w,

y mogen dan dien fchatvan Dichtjuweelen,
Dien Êondel van Tooneelilóf, vol van geeft,
Eens zien in 't licht, en in hunn'fchoonheit deelen.

Zo groot, als lang in Nêerlant is geweeft!
En können we u, ο Langei^dyk ihier hooren,

En zien uw konft, uw dichtkonft, indengront,
Die kenners en beminners zal bekooren,

Ook als de zark bedekt uw'gulden mont?
Wat wonder dóch ? wyl uwe ^ytherfnaaren
Van koper, nóch gedarmte zyn gedraait^
Maar op Parnas van Febus gulde Haaren j

Een vrugt van gunft, die zelden iemant maait.
De Faam oroeglang uw'aangenaame zangen

Ganfch Neêrlant omj van hun gewagen Y,
En Maas, enRhyn, en zien met groot verlangen.

En luft te moet uw'mildePoëzy.
Wie zou ook niet dees'welgefteldetoonea

Beminnen ? daar hun liefFelyk geluyt
De zwaanen, die Meanders boort bewoonen,

Bekooren kan, en lókt ten hooftftroom uyt.
'k Vind Plautus geeft herleeven in dees'blaren,

^ ^ ^ -y

En Huygens, nooit rmt waarde gewaardeertj
In fnelheit van gedachten evenaaren,

Van kenners ileets met ryken lof vereert.
Hier vloeit een 2;ee van Hyppokreenfclie ilroomen j.

Hier Tpringt een bron van wyshcit óveral j
Hier 's zedcleer, om driften in te toornen >

Hier ilort en bruyfcht Parnailus Waterval.
Onze Amftelj' van verwondering opgetogen,
Steekt zyne kruyn, op 't lieffelyk geluyt.
Dat Bofch en Beemt tot aandacht heeft bewogen,.

Ten ftroorafalet, en groene biezen uyt.
Het Graaflyk Hout aan Haarlems oude wallen

Krygt ooren op den klank van uw muzyk
Die Koflers ftadt behoeden zal voor t'vallen,

Gelyk uw' naam, Dichtryke Langendyk !
Met welk een lufl:, ο Boomgaart, rykvan vruchten?

ο Bloemperk/ treed* ik uwe paden door!
Het zy ik met de treurigen leer'zuchten.

Of by een' Bruyt den blyden Hymen hoor':
Wy biy ven met verzadeloos verlangen

Aan 's Dichters mont, als hy de krygstrompet
Der helden roem doet klinken, vrolyk hangen,

'T zy dat hy zingt van Godsdienft, of's Lants wet,
Of lokt den Vreê door zyne toverdichten

Ten hemel uyt, en legt Belloon aan bant,
Of ftygt om hoog naar zonn'-en ilarre-lichten

Of weder daalt, en reyfl: langs beemt en ilrant»
Elk is verplicht aan zyne zuiv're klanken-.

Maar Haarlem, u, u paft het allermeeft.
Zo lang het Y uw Spaarnimf kufcht, te danken·
Heer Γ angendyk,. uw'Ingeboorens geeft,.
Die zyn papier heeft tot uw'roem befchreevea

Met onuytwisbre en overderffelyke inkt.
Waar door gy t'zaam ook eeuwiglyk zult leeven,,
ZoJang de zon in t zoele weften zinkt,.

En wederom uyt d'Oofterpoort komt daagen ^

(ieen minder dank blyft hem de Schilderkonil:
Verfchuldigt voor zyn' lofzang op te draagen,

Die vadzigheit en fnorkeryen bonil.
Twee peften voor de jonge fchilderbaazen.

Die naarftigheyt en leerzucht maakt beroemt,
Hoe drieftigh ook onkunde en armoe raazen.

En 't ongedult dees edie konftmaagt doemt,
Die, duur verplicht aan langendyks gedichten;
In onzen kreyts kunftminners voor zal lichten.

M. BROUERIUS

van Niede k. J. C"^'
Traßant int erm colori.

c

AAN

AAN DEN HEER

PIETER LANGENDYK.

I

Op zyn Loßyk dichtkmßig Werk,

Η

.eer Langendyk» ik prys uw dicht,
Maar al zo waar als 't hemellicht
Ons toeftraalt, heeft het niet van noden
Dat ik het prys, 't is afgerigt
Op lekkerny voor aardfche goden.

Wie anders dan de nydigheid
Ofwaanwys, die zig zeiven vleijt.
Zal op uw Werk te zeggen weeten?
De lauwer word voor u bereid
In 't ftrydig renperk der Poeëten.

Dit tuigt uw zuiv're ftyl en ftof.
Tot uw onfterfFelyken lof,
U van Parnailiis mild gefchonken;
Uw dichtpen zal aan 't ftarrcnhof,
By Orfeus lier vol luifter pronken.

W. vander HOEVEN.

O Ρ

' til

I

ii

m

OP HET

dichtkonstig mengelwerk,

VANDENHEER

PIETER LANGENDYK.

A,

.1 kampt het weile met het oofl:,
Al Iteit zig 't Noorde tegen 'c Zuyen,

Van zomerlugt nog zon verpooft,
En drukt de Mey met Maartfe büyen;

Door onweer van haar glans berooft ^
Nog praalt die fchoone, waard te roemen,

Met een gevlogten krans om 't hoofd
Van uitgeleze zomerbloemen 5
Van bloemen op Parnas geplukt;
Een krans die hart en oog verrukt.
En ilorm en onweer kan verduuren:
Terwyl het eêiil: gewas vergaat
Zyn hoofd en bladen hangen Iaat
Als een fieraad van weinige uren.

ó Meymaand! ftont gy immer fchoon 5
Dit bloemfchakeerfel fpant de kroon.

Dat vry de ftrenge Boreas
Die Hof-en Beemd-en Boom beroovcr

Zyn kegels uit de noorder afcli
Piier uitilorte over kruid , en loover:

Geen winter, van wat ilorm beroert,
Die 't let terbloemenperk kan fchaden,

Dat zelf de Nyt de lippen fnoert
Door zyn met konft doorweve bladen.
'c gewas daar Febus lof uit fpruit
Tart zelfde vratige eeuwen uit.
En ichenkt zyn planter 't eeuwig leven,
hier ryil: de Zangberg my te hoog,
Daar ik door 's hemels ftarreboog
Den Dichter op dien lof zie zweven j
"Gelyk de Faam uit 's Kermers wyk
Den roem trompet van Langendyk.

Wie zig ter heldenzang toeruft

Om Mars den yfren ilaf te ontwringen j
't heeft Lang end γ ic voor al geluft

Den lof der Schilderkonft te zingen:
Wat door 'tpenfeel wort afgemaalt,
Hoe door de kragt der tafereelen.
Natuur, wiskonftig agterhaalt.

Haar wezen in de verf ziet fpelen:
't Zy dat het vee, of menfen baart.
Door Horm en onweer 't woud vervaart

Of rold den Donder op de baren j
Of, door geweniler lugt gedwee
De zonne glinft'ren doet uit zee,

En mift en nevels op doet klaren,
En maalt al wat op 't water leeft
Of op zyn vlerk dc lugt doorzweeft.

6 Konit, daar alle konft voor zwigt!
6 Schilderkon ft zoo waard doorkeken

Wäar gy het hoofd fteekt in het ligt!
Het leven tintelt in uw ftreken.

Hebt ge ergens dubb'len lof behaalt
Daar met de pen 't penfeel zig paarde

Hier ryft uw glori onbepaalt!
Hier fpreijt uw roem zig over de aarde.

't 7jy ge ons boflchadiën vertoont,
Mee levend goud de bergen kroont,
Wanneer het ligt 5 de nagt ontweken,
De Zonne de Ooilerpoort ontiluit,
En laat des werrels Minnaar uit,
In glans hier ryker uitgeftreken,

Dan daar hem 'tlauwermeysje ontdook
Dat voor zyn min, hare oogen look.

'T zy datge 't kenners oog houd ilaan
Voor beemden heuvels en valeyen,
Qf langs een digt beplance laan

't Vooruitgezigt laat fpelemeyen y
Daar Pan de Vlietmaagd lokt, en ftreelt

Op zyne ruispyp hem laat hooren.
Of aan den berg Licëus kweelt

En geeft den Olm, en Wyngert ooren
Het leven wekt in bron, en vliet,
Of bouwd de zwaan een huis van riet,,
Of, wars van buiten itad te deyzen,.
Het oog laat zinken in de pragt
Van Amftels Keere-en Keyzers-gragc.

En zyne marmere paleyzen
Waar in de konft met pragt getoyt
Nu indifch gout, en paerlen ftroyt.

Waar ben ik ? wat gelieft geruifch
Verrukt my? welk een zoet betooveren
Voert met een mommelend gedruifch
Myn geeft door blaan, en groene looveren t
Wat friilèr lugten fchep ik hier
Hoe glinfteren boven hegge en tuinen,,

De toppen door het zonnevier,
Van de konyneryke duynen

ó Luftbos van natuur gebouwd

^^ ^^

Ik zie het Harelemmcr Hout
En KósTERs ftad ten hemel ryzen.
Stad van vermaartheit! tróts geiligt.
Wat blyft ge aan Langendyk verpligt,,
Die op zoo netgeftelde wyzen
Met uwen lof ten hemel vaart
En zyn geboorteplaats vermaardt!

Zoete oeifening van zang en fpel

Wie wenft uw orgel niet te hooren !
Hier ryft de groote Ëmanuël:

Een jaarzang voor kunftkennendeooren;.
Maar niet, voor die verdwaaft van geeft

'c Geringfte voor het befte kiezen
En5 "hoe gewaarfchout, " hoebedeeft,.

In drieft veroordeel zig verliezen.
Zoo los, en vry, en buiten dwang
ILaat hier de Veld- en Viftèrzang

Zig by des harders ruispyp hooren
Daar Hymen, zoet op poëzy,
By 't kroonen van 't verjaargety

Zyn harp ter trouwfeeft uitgekoren;
Als in Triomf, en Zegepraal
Laat klinken door de bruiloftszaal.

6 Letterbloemperk breed'en ruim
'k Verdwaal in uw geleyde dreven!:
Wat vrolyk uur, wat blyde luim
Doen Pfiche, en, Fokkenbrog herleven

'k Zie Punt-en Snel-en Steekend digt,,
De vlym der werreltfe gebreken,

Al bytend loog in het gezigt
Van waan, en eygen wysheit fteken.
Maar hier komt op verhever zon
De vorft 5 die kwam,, die zag, en won:,,

Met Römers Kato flreng van zeden
(De mond die voor de vryheit iprak
Het waardigfte onder 't ftarrendak)
Ons Amftels treurtonneel betreden $
En kleed en iicrd de Keyzer-gragC
Met Caefars keyzerlyke pragt.

Kamacho's ryke bruiloftsdifch,

Van elk geoorlofc te genaken,
(Daar Don Quichot de fcheytsman is)

Kan 't volk, maar Sanche 't meeft vermaken.
Zie, hoe hy met zyn kaken fchermd.

Een hoen verzwelgt, en, onder 'c kluiven-,
Zyn overmilden kók omermd,

Daar fnip, patrys, en koppelduiven
Hem uit de vleespot opgefchuimt,
Zyn maag van nugtre dampen ruimdt!

Dat fmulmaal maakt hem gants bewogen
En in den geeft verbaaft en ifom
Zoo dra de ryke bruidegom

De bruir gerukt ziet uit zyne oogen.
Maar hoe hy op die loosheit ichelt,
Ze is hier vermogener dan geit.

Nood ons die zelve Blyipelsnaar

't Poëtcn-maal van Krelis Louwen

Den Zwetzer, den Wiskonftenaar

Als't viugtig Juffertje te aanfchouwen?

Wie keert ons van het Beursgedrang,

't Gefpook der Nagta6i:ioniilen >

En Quincampoix voor oproer bang,

Om zoo veel nieuwgefmede liften,

Daar Arlequyn zyn rol mè fpeelt

En leeg papier voor koek uitdeelt

In 't Itaaljaans tonneel te ontwinden!

^ ^ ^ it

'k Verdrink ίη zulk een zee van ilof
ό Langendyk ! ik eys verlof!
Laat niyn gedigt zyn eind hier vinden ί
Gy zwygt. Dat is: gy ilaat het toe,
Ligt myner krabbelingen moe.

ro. Mey, i7ix<

ο ρ D Ε

VERZAMELING der GEDICHTEN

van den heere

PIETER LANGENDYK.

unillievenden beluil op keur van Poè'zy,
Die nooit verzadigt word van zulk een Lekkcrny,
Wel aan, komt in deez' hof vol iclioone bloemen weiden^
En als gy alles hebt met oordeel ondericheiden,
Zegt dan met my: Wie is zo glad, zo vindingryk.
Zo net van taal, zo vlug van geeft als langendyk?
OnsNederland mag roem op't puik der Dicht ren draagen;
De kunft doet ieder een van zynen lof gewaagen.

Cl. Bruik.

AAN

4

AAN DEN HERE

PIETER LANGENDYK.

Ojf het uitgeven zyner Toêzy,

Laat vry Lucullus op zyn' volle tafel pralen,
Hier is een eed'Jer ipys om Goden zelf te onthalen:
Roemt hy op de overvloet van alle lekkerny,
Wy roemen dit gerecht van d' eed'Ie Poëzy.
Dat hert en ooren ilreelt is hoger te waarderen,
Dan allen overvloet van gulzig banketteren.

Wie voelt op \ lezen niet een' zoeten minne-brandt,
Wanneer ge, ó lan g ε ν dyk ! naar 't bruilofts ledekant
De twee geliefjes leidt door trouw aan een geklonken ?
Uw bruilofts-dicht, bezaaid met zuiv're minnevonken,
Kwetft nimmer 't keurig oor van 't zedig juiFerfchap.
Geen dubbelzinnigheit van woorden, vuile klap,
Noch platte ftraat-taal koil uw'Zangeres bekoren.
Om haren luider in dien modderpoel te fmoren,
Acht zy de gaven van die grote kunil te waard:
Zy fchat de Poëzy te hemelfch in haar aardt
Om vuile boertery in dichtmaat op te zingen.

Wat bitze nydt kan u dien groten roem ontwringen,
Dien gy verdient hebt met den lof der Schilder-kunft
In helden-verflen af te malen ? met wat gunft
En achting dit Juweel van ieder wierdt ontfangen,
Tuigt de algemene lofj daar toe zyn myn gezangen.
Om dien naar rechten eifch te melden, te gering.
Dat keurlyk helden-dicht brengt elk in twyiFeling,
Of me eerft uw kennis van de Schilderkunil moet loven,

Dan

Dan of uw'Poëzy de Maal-kunil ilreeft te boven'.

Met wat eene achting elk voor u is aangedaan,
Tuigt Haarlems Broederfchap der trouwe Pellicaan;
Dees Broederfchap5 geveftuit zo veel'brave leden,
Behoeft ('t is elk bekendvoor geen der and're ileden'
Van 't machtig Nederlandt te wyken in het geen
De zuiv're dichtkunil eifcht zo vol bekoorlykheên.
Het ftelt u in 't getal van zyne kunftgenoten,
En 't ziet door u zyn roem van dag tot dag vergroten
Ja met verwondering de gaven van uw geeft
Uitblinken in gezang op menig bruilofts feeft',
Gy, door cene eed'le zucht van dankbaarheit gedreven,;
Hebt onnavolgelyk door uwe pen befchreven
In maargezang den lof dier noit volpreze ftadt,
Die onder haar gebiedt heel Kenn'merland bevat.

Wie wordt niet als verrukt, wanneer men op uw'fnaren
U lieiF'lyk kwelen hoort 't vermaak van 't \afchryk Sparen y
En Haarlems dapperheit en onbezweken moedt
Eer Alva's wrede zoon zich zat zoop aan het bloedtr
Dier trouwe bugeren, die voor de vryheir vochten ?
Schoon zy, helaas! te duur hunn'dapperheit bekochten'
Met eigen ondergang en 's vyands ongeni!'

Als ik myn oogen op uw'herders-zangen ila^
Wat vind ik nier een reeks van zoete minne-klachten^
Der herdersknapen, die hunn*liefde zien verachten
Van Phillis, Amaril en Doris, die hunn'fmert
En min belagchen met een onmeedogend hert.
Gy Schildert in uw dicht de fmert zo op hun wezen",'
Dat elk hunn'minnewondt, als uit hun oog, kan lezen ·,·
En niet zo haaft zien wy de minnares geraakt .-
Of ook met een de vreugdt, die op hun aanzicht blaakt.

Wie wordt, ó Langendyk , tot lagchen niet bewogen,»
Wanneer hy Lodewyk zo geeftig ziet bedrogen
Van zyne minnares Charlotte, ruim zo kaal
Als hy ? zo weet bedrog door uitterlyke praal·,,

Mejonker loshoofdt vaak met kunft in flaap te wiegen.
Geen nood! als twee malkaêr, gelyk als hier, bedriegen,.
Krygt elk zyn rechten loon en welverdiende ftrai

Wat ftof uw Quincampoix aan elk tot lagchen gaf.
Acht ik onnodig om in 'c breed'hierop te halen.
De Heb-zucht kende toen geen wysheit, perk of palen,»
Maar drong gelyk een vloedt, door ys-gang aangezet.
Door dyk en dammen heên. Europa fchcen befmet
Met dolle koortzen, die, fchoon dat ze zyn verdwenen^
Veel' duizend menfchen noch tot hunne fchä bewenen.

Uw Arlequyn, vercierd naar 't kaljaanfch toneel,-
Toont,, hoe een ieder "toen voor windt het befte deel
Van 't algemene nut, den handel liet verlopen,
Om voor zynTchyven ilechts wat kooUpapier te kopen»
Uw Zwetzer toont den aardt van menig vunfe poep,..
Die met zyn groen'livry elk een door zyn geroep,
Gefnoef en zwetzery wel graag zou doen geloven,,
Dat hy als gunfteling verkeert aan grote Hoven,
Maar als men jonker mof eens by den dag beziet,
Bevindt men, dat fchoonJiy een tal van knechts gebiedtj,,
Die met een ftyve tredt hem kraflènde na treden,
Spek-handel is de zuil van zyn'grootmoedigheden.

Indien ik ftuk. voor ftuk de vruchten van uw geeft
Naar eifch befchryven zou, moeft ik op hoger leeft
Myn'verflèn ichoeien, maar de kennis myner krachten
Leert my voorzichtelyk den middel-weg betrachten,
En niet te dolen door een ingebeeiden waan:
Maar gy die hoger ipoor vrymoedig in mögt ilaan,,
Laat nooit, uit vreez voor haat, een zucht in u verderven 3
Die u de onfteriPlykheit tot loon zal doen verwerven.

G.EORGE WETSTEIN.

Θ Ρ'

ο ρ D Ε

mengel ρ οεζυ

VAN DEN HEERE

PIETER LANGENDYK.

w.

at zielbekoorend Dichtbanket
Wordt Febus Zoonen in deez' bladen,

Zo mild zo ryklyk voorgezet,
Om hunnen Dichtluft te verzaaden ?
Wat keur ί wat pronk van Poëzy!
Wat Hemelval! watlekkerny!

Wie noodt ons op dit heilig Feefl ?
Gelierd met zo veel puikjuweelen
Van eenen rykbegaafden Geeft,
Wier glanfen ons in de oogen fpeelen.
Wie ftreelt ons met ditDichtmuzyk?
De braave Dichter Langendyic!

De braave Langendyk ! dit zy,
ó Megenaaten der Poëten!

Genoeg om de edele waardy
Van 't deftig Kunftwerk af te meeten j
Van 't Kunftwerk, daar de bitfchc Nyd
Vergeeffch op knarsfetandt en byt.

*****

Bataaffche Dichters! vlecht een kroort
Van eeuwiggroenende lauwrieren

Om *t hoofd van Febus waardften Zoon,
Om 't hoofd des Hoofdpoëets te iieren,
Die met zyn zuiver Neêrduitfch Dicht
Ganfch Neerland aan zyn* roem verplicht.

Hoe iierlyk weidt hy in den lof
Der oude Schilderkunft, voor deezen
Van and'ren meêr om de ed'le ilof
Gepreezen, maar nog nooit volpreezen:
Zo zet de ipreekende Schild'ry
Het ilomme Dichtwerk kuiler by!

Hoe juicht Heer Lems beroemde Stad
Op 't klinken van zyn zuiv're fnaaren,

Als hy zyn gulde 9yter vat
En zingt, tot lof van 't zeilryk Spaaren,
Haare oorlogsdeugd en kloek beleid.
Haar fchoonte en welgelegenheid!

Met welk een Hemelfch veldgeluid,
Met welk een'toon ilreelt hy onze ooren,

Wen hy zyn zachte herdersfluit
Aan *s Amftels groenen zoom laat hooren,
En bofch, en berg, en dal, en vliet
Boeit aan zyn zevenmondig riet!

Hoe lieflyk klinkt zynhuuw'lyksfnaar.
Daar twee Gelieven binnen treeden

Voor Junoos heilig Echtaltaar:
Wat fchat van Hymens lieflykheden

Wat vreugd, wat heil wordt hier verbeeld.
Als hy het zoet der Trouwdag queelt 1

Hier zien wc een* Duitfchen Martiaal ^
Volleerd in fcherpe Puntgefchriftcn,
Vry van vervalfchte baftaardtaal.
Het goede van het quaade fchiften
Hier zien we hem met kracht van reên
Alle ondeugd iloutden nek intreên!

Dichtminnaars ! welk een open hof
Van doorgewrochte Mengelzangen,

Vol keur van uitgeleezen itof
Waar op myn Geeft verrukt blyft hangen,
En zich verlieft in zulk een'fchat,
Die al wat Dichtkunft heet bevat i

Maar welk een reeks van Poczy
Komt my al lachende te vooren,

Daar 's Dichters heufche boertery
Zich doet op loflè toonen hooren,
Vol jok, vol geeft, vol kern en pit.
Waar om geen fchorfch van ontucht zit.

Tans wend ik my na 't Schouwtooneel,
Daar zo veel Puiktooneelgedichten,

Zo net gefchikt in ieder deel.
Elk een vermaak aandoen en ftichten:
En al wie ftichtende vermaakt
Heeft recht het wit der kunft geraakt.

Dat heet, ó Dichteren, dat heet
Zich zelf behoeden voor het fterven!

Dat heet voor moeite en vlyt en zweet
De onilerflykheid met roem verwerven!
Zo leeft men eeuwen naa zyn dood!
Zo wordt men van Apol vergood!

"^f ^ ^ ^ ^ ^

óLangendyk! ό Flonkerfter
Van Pindus hemelhooge tranfen!

Wy volgen u , daar ge ons van ver
Verlicht met eeuwigheld're glanfen I
Gaa voor, ό Hoofdpoëet! gaavoor,
Wy volgen op 't gebaande ipoor!

Leef lang! zing lang ί nooit werde uw luil·,
Indien Apol myn beê wil hooren.

Verdoofd, nog 't Dichtvuur uitgeblufcht!
Niets moete uw' heiPgen yver ftooren!
Zo ilrekt ge Neerland lang ten nut.
En Helikon tot ilcun en ftut.

COVERT van MATER.

AAN DEN HEERE

PIETER LANGENDYK

Op de uitgaave zyner

ρ ο Ε ζ Υ Ε.

Η oe wordt eene edle Ziel tot ftoornis aangezet

Wen laiFe vJeijery verdienden lof befmet!

Voigt niet de lailer als een fchaiiw der braaven tred ?

Of als een adder ?
Die, fchuiPIende onder \ groen, daar 't weelig tiert en waft,
De ergelooze Onnozelheid befpiedt, belaagt, verraft,
En met zyn dubble tong haar in de hielen taft,

ßemorft van't zwadder,

En zwart vergif, dat hem van 't hert ten ftrot uit welt:
Die Bazihsk, die zelf met eigen gif zich velt,
Hift Pindus Cerb'rus aan tot bailèn dat hy zwelt

Van fpyt en tooren I
Dan dat hy brulle cn huile en knarilè en zet zich fchrap
Met opgefparden muil voor Pindus ftylen trap.
Ie Hinku, óLangendyk! vanachter naa, en flap

In uwe ipooren.

'k Staa veilig, acht ik, daar ik in de fchaduw ilaa
Van uwe Lauwerblaên, als ik uw Bock opflaa,
En bly ter Bruilofte op uw Dichtbanketten gaa

Met Febus Zoonen.·

5

OF gaa ik tans, 't fchynt vreemd, by 't Godendom ter Feeft?
Myn Ziel fmaakt zuivre Ambroos, de Nektar drenkt myn' Geeft
Men juicht hier, daar men zulk een'hertenwelluft leeft,

Met Hemeltoonen,

Op ongemeene wyze een* oorlogzegepfalm:
Of huuwt de veldfluit aan den ichuinfchen rietenhalm:
Of looft geneugchelyk de vredeolyf of palm

Zo grootfch en edel 1
Of zingt de Min ter eere, en Lieven op hun koets:
Of gifpt met ftraifer toon, niet belgziek, maar goedsmoeds.
De Hydraas onzer eeuwe, en temt die onverhoeds

Met luit en vedel:

Of queelt een'Lofzang die de AardswondVen wonder looft,
De Kunft der Kunften kroont, die tans Natuur het hoofd
Durft biên, en aan't fieraad, dat zy haar ftout ontrooft.

Onze oogen kluiftert.
Ik hoor ecn'kopren klank, Homeers en Marooszwierj
Ik hoor Anakreöns en Flakkus gulde lier
En Pindaars zilvre luit, zo Hemelfch klinkt het hier

Daar 't alles luiftert.

6 Goude Zeden, gy Gezufters van de Deugd!

Treedt faam ten reije, en danft, en fpringt, en juiciht van vreugd.

Nu Langendyk u kroont met de onvervvelkbre jeugd

. In Amftels veften.
Ruimt fnoó gebreken , in een*helfchen nacht geteeld,
't Groot Aardfch tooneel daar ge alle uw'grooten rol op ipeelt,
Ziende u op 't Schouwburg aan het Y dus afgebeeld

Als vuile peften.

Zo daverde eer 't aaloud tooneel als Plautus Iprak,
Of als Terents den draak met ftoute Draaken ftak.
ó Längendyk gy grypt met hen den lauwertak,

En leeft oniterflyk I
Wie met den eikenkrans vergood keert uit her veld,
Wordt hier befchonken met een gaaf die meerder geldt
Dan Memfiefch koper, dat door 't vuur des blixems fmelt,

Dit 's onverderilyk.

Meduzaas ilaale fchild, nog burgt, nog yz're wal,
Befchermt u voor den fchicht des Doods, die 't groot Heelal
Vaak fel beftrydt, en dreigt met een' onfchutbren val

't Onzeker leven.
Alleen de wakkre Geeft, die 't fchrander oordeel voedt,
Toont hemelfchklaar hoe ze ons onilerflyk leeven doet:
't Drieil onveriland, hoe zeer 't hier tegen pleit en woedt.

Kan 't niet weêrilreeven.

Die dolle vyand van der Kunilen voedilervrouw

Holt toomloos buiten 't ipoor, en barft vän ipyt cn rouw

Dat hy met laft'ren, nog met yflyk handgevouw

Tans niet kan winnen.
Want wie de reden voor zyn'Palinuur erkent
Gaat met den teugel, die die wilde woeftheid ment.
Steeds in de hand, daar hy den ipitfen berg op rent

Der Zanggodinnen,

Dus hebtge, óLangendyk! door uw volgeeftig Werk
U een gedachtenis voltooid, die boven 't zwerk
En 's Konings naaldenlpits uitfteekt in's Waerelds perk

Aan'tYenSpaarcfi,

Dc

De ontelbre jaaren, nog der tyden fnelle vlucht
Verilindt, nog rooit die uit ι neen, 't vliegende gerucht
Uws loiFelyken Naams zal uit dit Aardfch gehucht

Ten Hemel vaaren.

[PIETER MERKMAN de Jonge,

LOF

mami^

Zie IvAliG-EliDgK:, hêt ρtüA èer êtcMf^n .u/i /iet^

L·^ ^/^^^rtmet ernjt te^paere4i ^
/ißi rn ine va ir /lef Spaei^^en ^

Vvii yr-nc4t-'éoO<f Tah t^r z^c;^ ίαti^'rieH ζι^τν/ΐΰϊ}^^

I llInrtTHllUJili««!*'""

LOF

DER AELOUDE

SCHILDERKONST.

I

κ roem de konil die door het licht
En fchaduw op haar' tafereelciij
AI wat natuur brengt voor 't gezicht.
Vol glans en majefteit laat fpeelen 5
Die menig' braaven konftenaar
Heeft onverwelkb'ren lof gegeeven.
Schoon Atróps met de nootlotfchaar
Den draad afknipte van het leeven.

Hoe lieflyk weidt een keurig oog.»
Wanneer 't aanfchouwt de fchilderyen>
Met verw naar Iris regenboog
Gemengd, om met natuur te ftryên!
Deez' laat Auroor aan de oofter kim
Het blaauw gebergte flaauw verUchte η 3
En Hekaté gelyk een ichim
Voor Febus zonneglaniïèn zwichten,
Terwyl de zoele weilewind
De bloemen opent met zyn' afem,
De morgendauw allengs verzwindt.
En opryft met een' koelen waafem.
Dan ziet het oog het frifch gewas,
Gevlakte kalven, nucht'rekoeijen.
Van welkers hairen in het gras
De paerlen druipen, als zy loeijen,

Α

Em

SCHJLDERKONST.

En zwemmen over na de duinen»
Die blinken door een blanke ilreek.
Verdeeld in geele en groene kruinen.
Van welkers toppen 'c volk, in zee^
De zoet en volgelaaden' ichepen
Allengs ziet nad'ren aan de ree.
Om hunne lading in te ileepen.

Een ander maalt een woeft orkaaa
In lucht met wolken overtrokken.
Daar ichepen door ten afgrond gaan.
En klippen van hunn' wortels fchokken.
Dan ziet men 't allerfterkile icliip
In holle zee en dwarrelwinden.
Te barile iling'ren op een klip 5
Daar trooit noch uitkomft is te vindm
Voor zeeliên, die door zulkcn nood
In plaats van vloeken bidden leeren.
En 't naar gezicht, waar in de dood
Te leezen is^ ten hemel keerenj
Terwyl een ander op een maft.
Aan mars en afgebroken touwen,
Zyn* handen ilaat, die aanftonds vaft
Bekleumen, om het lyf te houwen.
Waarop, op eiken donderflag.
Gevolgd naa felle blixemftraien,
Hy zich verbeeldt den jongften dag,
Wyl hy 'er 't lyf niet af kan haaien.
Te meer wanneer het dryvend wrak.
Waar van zyn maats geilingerd waaren,
Digt aan zyji zyd% door krak op krak
Hem dreigt. te domplen in de baaren.

Of fchildert hy een ftorm op 't land,
Dan ziet men hcete weêrlichtvlaagen,

Α 2

LOF PER Α Ε L ο υ D Ε

Die hutten fteeken in den brand.^

En 't landvolk in ipelonken jaagen y

Of blixem die in torens ilaat,

En door den wind raakt in gehuchten,

Zodat de huisliên buiten raad,

Met wat zy bergen kunnen, vluchten

Terwyl men anderen bezig ziet

Om is het mooglyk ondertuiïchen

De vlam die telkens verder fchiet,

Door kracht van water uit te bluilchen.

Ook hoe de ftorm een landhuis fchudt^

En blaail de pannen van de daken >

Ja rukt een ichoorileen, zwaar geftut

Met yzersy neder, onder't kraaken,

En giert door takken van't geboomt',

't Geen buigt, en fcheurt, en ploft in 't water

Dat zwellende over landen llroomt,.

En bruifcht met yiïèlyk gefchater.

Die fchept vermaak de Egeifche zee
Na zwaare ftormen in te binden,
En toont de droeve Alcioné,
Vervloekende de loiïè winden.
Als zy haar' döoden Ceïx ziet
Naa fchipbreuk dry ven aan de ftranden.
Van 't wydberoemd Tra^yns gebied,
Daar hy d.€n fcepter had in handen.

Een ander^ilaat het beter aan
Om 't oog te kittlen met gebouwen.
Deez' zet zig neer by't Vatikaan,
Om 't Roomfche metzelwerk te aanfchouwen;
Het geen op vyfderhande wyz'.
Verdeeld in grove en ted're leden,
De Bcuwkpaft roemt, en ilrekt ten. pryg.

SCHILDERKONS τ. IJ

En ftreelt door evenredigheden.
Nu fcliildert hy ons Peters kerk
Van binnen,mec zyn bouw^ieraaden,
Dan Titus boog, dat treflyk werk,
Of Neroos fchoone waterbaden ,
En doet den Zuil van Antonyn
Of van Trajaan ten hemel ryzen.
Die byeen'laagen zonnefchyn
Hun ichaduw geeven op Paleizen.

Een ander van een grooter- geeÄ^
Vertoont ons^ de gefcliiedeniilèn ,
En volgt omilandig 't geen hy leeft,
Of uit de aêloudheid weet te giiïèn.
Hier voert hy in Pompeus zaal
Held Cezar, zynde alom verraaden^
Van t'zaamgezwoor'jtlen, die hetftaal
Uitrukte om in zyn bloed te baden 5
Daar Brutus, op wiens fier gelaad
De zucht tot vryheid is te leezen.
Den neêrgedrukten Roomfchen ftaat
Door Cezars dood poogt t© geneezen^
Die ichrikkende opvliegt van zjn troon
En Brutus hebbende gevonden,
Pas tot hem zegt: gy ook myn^ zoon.'
Of valt door dryentwintig wonden.

En wil hy door een hooger geeft
Zichzelf een ryken eertroon ftichten.
Doet hy het Perfiefch heir, bevreesd
Voor Ma^edoonfche helden zwichten.
Daar Alexander op zyn paerd·
Darius moedige olifanten
Doet vluchten voor zyn fchitt'rend zwaerd
En brengt den fchrik aan alle kanten,-

A. 3.

lodder, α ε l ο υ Ό ε

Dan baadt de Schildcrkonft in 't bloed
Van honderdduizend Pcrfiaanenj
Dan voelt zy Alexanders moed
Om zidi een eeuwige eer te baanen.
Ganfch Azië is faaar dan te kleen.
Zy kan haar eerzucht niet bepaalen j
Maar gefpt het harnas aan haar leên
Om meer trium&n te behaalen.
Le Brun 3 ó groote fchilderheld!
Had gy wel mindere gedachten ^
Wanneer gy op de proef gefteld
Geringer voorwerp dorft verachten?
Had gy in Alexanders tyd
Geleefd, hoe zou men van u φreekeni
Heeft hem Apel Xampaspe ontvryd,
U zou geen Statira ontbreeken.

Egiptc roemt dat zya Kaldeen,
Die Izis en Oziris eerden,
Aan Giges deze konft voorheen
By hen gevonden eerilmaal leerden.
De Giiekfche wysheid ilond verfteld.
Als zy op platte tafereelen
DoorDedaals neef^ dien Jèhilderheld,
Deez^ nieuwe fchepJèlen zag teelen.
Ach/.riepzcj dat gy door de lucht
Met waflè vleuglen hebt gevlogen,
^tKretenzer doolhof zyt ontvlucht,
óDedalus., is niet gelogen:
Neef Pirrus heeft veel meer gedaan >
Hy zou de goden zelf bedriegen:
Want daar men u ziet voor ons itaan.
Doet hy u op panueelen vliegen.
Athene roemt op Foiignoot

SCHILDERKOJSrST.

Die 'tkonftgraaveeren heeft gevonden.

Met Mikon zynen tydgenoot.

Die t'zaam' naar de eeuwige eerkroon fïonden.

Door dezen fchynt de konfl: verbreid.

Die 't hooft toen opftak by de Grieken,

En vol van glans en majefteir

De hoven doorvloog op haar'wieken.

Toen rees de groote Fidias ,

Die 'theilig fchild van Paflas maaide.

Meteenen, die zyn leerling was,

En voorts een eenwige eer behaalde

Door zyn' OKmpiichen Jiipyn,

In goud en marmerfteen geiheden.

De Griek riep uiti kan 't mooglyk zya

Dat gy,. gebleven hier beneden.

Die wonderlyke trekken bragt

Uit uwen geeft in ^t Godlyk wezen,-

Die majefteit, die groote kracht,

Die Jupiter van elk doet vreezen?

Ik heb, iprak Fidias, Homeer

In zyne vaerzen willen volgen,.

Daar hy met zynen fenixveér

Dien God dus fchildert, als verbolgen:.

„ Het hair verftrooijdie op t godlyk hoofd

„ Des donderaars, de winkbraan zonken,

„'t Gezicht, nu fchitt'rend dan verdoofd,

,5 Scheen als een iineulend vuur t'öntvonken.

„ De hemel fehudt, de Oiimpus kraakt,

„Tervvyl hy met zyn blixemftraalen

„Het kruid der aarde zengt en blaakt, -

33 En bergen zinken doet tot dalen.

Zo blyft, doorluchte Fidias,

Uw naam vereeuwigd door uw* weiden, -

LOF der. AELOUDE

Al zyn zy, kas! tot puin en afch
Vergaan met de oude Griekfche kerken.
De Dichtkunft die gy hebt geacht ^
Zingt nog hoe uw Minerf t'Atheenen
De waereld in verwondring bragt.
De ftraalen van haar' wysheid fcheenen
Om 't Godlyk beeld. De krygspiek drilt.
Men ziet den ftryd der Amazoonen
Met Thezeus om het blinkend fcliild
Van buiten in een lyft vertoonen.
Van binnen ziet men Tifons rot 3
De reuzen die den hemel tergen,
Geblixenid van den dondergod,
Verpletten door gebroken bergen.
De Sfinx, haar wysheid toegewydj
Bewaart de krygshelmet vol lauren.
Op haare broozcn ilaat de ftryd
Der fnoó Lapiten en Centauren.
Dit werk heeft 's meefters roem verbreid.
En pronkt naait and're kunft^ieraaden
In 't goude koor der eeuwigheid,
Daar 'tNyd noch Afgunft kunnen fchaden.

Ontfluit, 6 fchoone Schilderkonil'
O zufter van de Zanggodinnen
Deez' Tempel! laat myn geeft de gonft
Van uwe lievelingen winnen!
't Gaat wel, men opent my de deur.
O Goón hoe ftaa ik opgetogen!
Zien wy fchakeering van koleur ?
Of fpeelt het leven voor onze oogen?

Hier hangt een werk van Mikons hand,
Daar Priaam fneuvelt voor de altaaren,
D.e Griek vol woede blaakt en brandt.

SCHILDERKONS τ. IJ

En fleept Kailandraby de hairen.
Door Ajax ihooden luft verkracht.
Apollodorus van Athenen
Verbeeldt hoc hy de go6n veracht.
Men ziet hem teiFens Jail'ren, wcenen,
£n dreigen, daar hy op een klip.
Met kracht de onftuime zee ontzwommen.
Het wrak van zyn geblixemd fchip.
Vol roofs van Trojes heiligdommen,
Met hartenleet ten grond* ziet gaan.
Hy moet al lafterend verdrinken j
Neptmius drytand doet door 't ilaan
Hem met de rots in zee verzinken.

Wat verder zien we een heerlyk beeld,
Penelope, den roem der vrouwen
Uit Zeuxis ichrand'ren geeft geteeld.
Zyn Juno die wy hier aanfchouwen
Is heerlyk, en volmaakt van leeft,
Wyl hy,uit de Agrigenter maagden,
Vyf ichoone keurde, die hem 't meeft
Met de andere konftenaars behaagden.
Uit de eene koos hy 't fier gelaat.
Een aanzicht net en fraaij befneden.
Uit de andere de juifte maat
Der armen, en der poez'le ledea
De derde fchonk bevalligheid,
De vierde een welftand aller deelen,
De vyfde een fiere majefteitj
Die, hoe ontzaglyk, 't hart kon ftreelcn,
Een hemelkoninginne waard.

Uw fruit, aantreklyk voor elks oogen,
O Zeuxis, maakte u ook vermaard,
Hier hebt gy vog'len door bedrogen,

Β

DER AELOUDE

Wanneer gy met Parazius
't Vermaarde wedfpél had begonnen.
't Is waar uw fruit bedroog den muich:
Maar gy wierdt echter zelfs verwonnen
Door 't net gefchilderde gordyn,
Dat gy te haaftig wout verichuiven.
Maar 't volk vergaapt zich aan den fchyn.
'tis zo veel konil dus vrucht en druiven
Te ichild'ren als geplooijde ftof,
Daar de Ε fezier in was bedreeven.
Men geev'hem hierom grooten lof.
Nog zal hy dien te boven ftreeven
Door and're werken van zyn hand.
Naar de evenmaat der aangezichten ^
Een fchoonen omtrek, vailen ftand
Des beelds, en vlakke fnelle lichten.

Maar zagt, wat wond'ren zien wy meer?
Twee ligtgewapende foldaaten.,
Zy werpen hunne fchilden neer,
Wyl zy verbaail den ihyd verlaaten.
De één fchynt door 't loopen als verhit ^
En zoekt wêer ademtocht te krygen,
En de ander, die ginfch nederzit,
Schynt moede en afgemat te hygen.
Dit konftftuk pronkt met Demons naam.
Maar 'tiluk dat wy daar naait zien hangen
Is meer vereeuwigd door de faam.
'k Word van verwondering bevangen,
Timantes, groote fchilderheld ,
Door 't puik van uwe tafereelen,
Vol fchikking, die uw'wysheid meld,
In 't hand'len van de konftpen^eelen.
Wy zien de onnozele Ißgeen

SCHILDER κ ONS τ.

Voor 't bloedaltaar der prieft'ren bukken.
Al 'theirvol droefheid, ilort gebeên.
Op hoop van haar den dood te ontrukken.
Ja Kalchas zelf, de aartshuichelaar,
Laat traanen, beeft, en fchynt te fidderen.
Wanneer de maagd niet hangend hair
Het oog ilaat op de Griekfche ridderen.
En prinièn die rondom haar ftaan.
Geveinsde Uliiïès fchynt te ichreijén.
Held Ajax roept de goden aan
Op 'tnaar gezucht der maagdereijen.
Vorft Menelaüs ziet zyn nicht
Vol droefheid aan , en fchynt te w'eenén
En roepen: welk een wreed gezicht!
Een konings dochter van Mi^éenen,
Een oa^erfchoone lentebloem.
Nog naauwlyks uit de knop gebroken,
Vrouw Klitemneftraas hoop én roem.
Die helden heeft in min ontdoken,
En vorft Achilles lieve bruid,
Moet op den eifch der godheid fterven.
Diaan herroep uw wreed befluit!
'kWil Helena voor eeuwig dérven.
Nooit ftort men dit onnozel bloed.
Indien men, Goden, voor het leeven
Den val van Troije koopen moet 5
Wel aan, ik ben getrooil te fneeven:
Maar ach! het noodlot, al tc wreed,
Eifcht maagdebloed tot offerhande!
Daar knielt ze, en 't moordmes is gereed.
Elk wreek deez'dood, en myne fcfiande,
Op Paris, Priaams laifen zoon!
Deez'flag, ó dapp're Griekfche helden,

Β 2

xz

LOF DEK Α Ε L O υ D Ε

ó Wreekers van myn bitteren hoon,
Zal duizend Trooijiche koppen gelden;
Dus ziet men in dit braaf gelaat,
Hoe gramfchap vrees, en medelyden.
Met wraakzucht, droefheid, Ipytenhaatj
Het koningklyk. gemoed beilryden:
Maar Agamemnon gaat de rouw
Om zyne dochter diepft ter harte..
Als heur Timantes fchild'ren zou
(Wiens kloek penceel het leeven tarte)
Schoot hy in kracfit en konft te kortj
Dies moeft de mantel 't hoofd bedekken,
Terwyl hy zucht, en traanen ilort,
Die elk tot medely verwekken.
Hy kan het alderliefile kind
Niet voor het bloedaltaar zien flachten:.
Zyn hart heeft het te teér bemind,
Het finelt in daik op zyne klagten.

Eupompus fchilderde ook met konil,.
Daar Sicionië op mag boogen,
Zyn naam leeft door Pikturaas gonil.
Al blinkt zyn werk niet voor onze oogen..

Gints zien w' in 't aartig tafereel,
Hoe de Overwinning op een wagen
Vier roiïèn ment, met haar gareel.
Die deez'Godin, elks welbehaagen
Ten hemel voeren op den wind>
Voorts Hebe, een meisje jong vanjaaren.
Lieftallig, overal bemind.
Godin der jongkheid, blond van hairen,
Die dartiend golven om den hals.
Haar fluijer fpeelt rondom de leden.
Bedekt, een boezem quiks en malfch>

SCHILDERKONS τ. IJ

Met duizenden aantreklykheden.
Nikomachus doorluchte geeft
Blonk dus in 't Kapitool te Romen,
En is alom beroemd geweeft.
Wie kan zyn' luften thans betoomen,
6 Schilderkonft, in dit vertrek?
Wie kan uw' konftenaars volpryzen?
Myn zang loopt buiten myn bellek,
Vervoerd door zo veel Griekfche wyzen.
Wat fchoonlieid toonen Filoxeên
En Ariftides in hunn* werken>
Daar Pamfilus mê heeft geftreên.
Wat wond'ren zyn 'er aan te merken.
In deez'befaamde konftenaars.
Wie kan naar waarde Echion loven?
Het zonnelicht verdooft de kaers.
Zyn' konft gaat allen roem te boven.

Ei zie wat lieve en zoete maagd
Vlecht hier een krans van kruid en bloemen!
Ze^j fchoone, wie uw oog behaagt?
Wie zal zich zo gelukkig noemen
Dat hy uw tuiltjes waardig zy?
Gy lacht, en wilt geen antwoord geevcn?
ó Goón! wy zien een fchildery,
Die niets ontbreekt dan 't waare leeven I
Paufias heeft zyn lief Gliceêr
(Die hem de fcliikking van de verven^
Door bloemfdiakeering zacht en teêr
Geleerd heeft) dus behoed voor 't fterven.

Wat ftuk zien wy dus onvoldaan ?
Het fchynt een t' famenkomft der Goden.
Eufranor dorft dit werk beftaan,
Zyn zucht tot lof fcheen hem te noden

Β 3

LOF DER Α Ε L ο υ D Ε

Tat zulk een godlyk meeilerftuk:
Doch hy, vervoerd door zyn' gedachten..
Maalt God Neptuin met goed geluk
Zo fchoon als iemant kon verwachten :
Maar wyl hy al zyn konil beileed
Kon hy daarna Jupyn niet trefFenj
Hy ilaakt zyn werk met hartenleetj
En moet te laat zyn ramp befeften.

De jonge krygsliên, die wy gints
In^t fchip zien treden^zyn de helden.
Die Jazon, Argos dapp'ren prins.
Wiens roem de grootfte dicht'ren melden,
Getrouwlyk volgen op den tocht
Naar Kolchis j om het vlies te winnen.
Dit iluk, door Guidias gewrocht,
Vhgt Romen om zyn konil te minnen.

Ook zien w' een werk van Antidoot,
Een tweegevecht, gemaald te Atheenen j
Maar 't geen zyn roem het meeil vergroot^
Die door den tyd ligt waar' verdwenen,
Is, dat de groote Nicias,
Het licht der konil in zyne tyden,
Deez' wakk'ren meeilers leerling was,
Wiens Averk hier pronkt aan alle zyden.
Wy moeten langs deez' gallery
Zyn over deftig werk befèhouwen.
Koom laat ons wandlen aan deez' zy.
ο Zoet bedrog! deez" konilgebouwen
Zyn op een platten muur gemaald!
ο 'Hand van wonderlyk vermogen!
Hier word natuur zelf achterhaald.
De doorzichtkonil bedriegt onze oogen!
Gints ilaat Neméa in een nis.

SCHILDERKONS τ. IJ

Zy temt een leeuw den voril der dieren >
Wyl zy Godin der boiïchen is.
Hier naait is Bachus, zie hem zwieren
En dronken waggelen, met Sileen,-
Zyn' Satyrs.en zyn* Wynpapinnen.
Hier danft, daar φυιιwt, gints rolt 'er een:
Die dronken wil den dans beginnen.
Op 't fchel geluid van evoë.
ó Roem der Griekfclie konftenaaren,
Uw naam vliegt over land en zee,
De lauwerkroon verkiert uw' hairen.
Auguilus heeft uw werk bemind!
Die overwinnaar wierd- bevangen
Van konftluft door uw' Hiacint,
Die in zyn' tempel wierd gehangen,
Na dat die keizer was vergood»
Maar zoude ik, wat ik zie, verhaalen,
Myn 'fchilderzang wierd veel te groot 5
Ik treede in een der naafte zaaien.

De Si^ioonfche fchildergeeft,
Melantus, ilreelde elks hart door de oogen.
Hoe groot die fchilder is geweeft,
Is waard te worden overwogen.
Hy had den koning Ariftraat
Gefchilderd op deez' zegenwagen,
Waar achter de Overwinning ftaat.
Die hem, naa 's vyands nederlaagen,
Verciert met eenen lauwerkrans:
Maar 't heerlyk ftuk wierd haaft gefchondcn:
Want naa den dood des iiió tirans
Heeft zich Aratus onderwonden
Zyn lang verdrukte vaderland ^

Te redden uit^de ilaaffche banden.^

LOF DER AELOUDE

't Geluk verzelt zyn ilrydb're hand,
Hy fchopt het hoofd der dwingelanden,
Tiran Nikoklcs , uit den troon..
Vernielt alom de beeldteniilèn
Der ryksverraaders tot hunn' hoon^j
De held wil nochtans 't werk niet miiièn,
Dat door Melantus hand zo eêl
Is uitgevoerd. Hy ilaat verwonderd
En ftaroogt op dit Tafereel,
Het welk alleen wordt uitgezonderd:
Doch zucht tot konft zwichtvoordenhaat.
Het iluk mag in 't geheel niet bly ven.
Hy volgt te figt Nealces raad
Die 't hoofd des d winglands uit doet wryven.
Het ov^'rig werk wordt duur gefchat.
Van prinièn en vermaarde heeren.
Die op den rykdom van een iladt
Deeze enk'le fchildery waardeeren.

Ei my! wat felle blixemftraal
Ver blindt met kracht my n' fcheem rende oogen
En fchittert door de ichilderzaal ?
Zy brandt... 6 neen, ik word bedrogen.
Dat doen geen blixems van Jupyn:
Maar van den prins der konilenaaren!
Bedekze weer met uw gordyn.
Godin, en laat my wat bedaaren,
Eer Alexander uit zyn hand
Apelles fchildervuur laat glippen,
My de oogen blaakere en verbrand'
Die ik bedekt hou met de ilippen
Van 't kleed....gy hebt myn beê verhoord,
En ilreelt my weder hart en zinneiL
^k Zie Vcnusj die elks oog bekoort,

SCHILDERKONS τ. IJ

Het puik der hemelfche Godinnen,
Gebooren uit het ichuim der zee.
Zy ichynt gekleed met dunnen waièm.'
Men welkoomt haar aan Ciprus ree,
Terwyl zy met haar zoeten aièm
De roos doet bloeijen, daar zy treedt.
Zy vlecht het hair met paerelfiioeren.
Al de Uuren maaken zich gereed
Om haar ten hemel in te voeren.
Zo leeft gy 5 óKampaspe, in ichyn
Van Venus3 door 't penceeluws minnaars,
Die zuchten moeft van minnepyn,
Eer hy uit d' arm des overwinnaars
Van Azië, u ontiing, door gonft
Tot zynen geeft, zo kloek,zo fchrander,
Naadat de liefde tot de konft.
Uw liefde in 't hart van Alexander
Verwon, door ftryd en wederftryd
Hoe moeft Auguftus 't ftuk behaagen, .
O Schoone, wyl hy 't in zyn tyd
Met plechtigheid heeft om doen draagen,
En offeren als een heiligdom
Te Rome, in Cezars tempelkooren,
En liet, al maalde Apel u ftom ,
Uw ftem in Griekfche vaerzen hooren.
'k Zie Megabizus d'offeraar.
Zo breed van baard, geftrekt van wezen.
Door vetheid waggelende aan 't altaar.
Een hinde, uit honderd uitgelezen.
Eerbiedig oiF'ren aan Diaan,
Geholpen door der prieft'ren reijen,
In fchyn met godsvrucht aangedaan,
Om 't volk te ftraffen of te vleijen,

C

lof der aeloude

Na dat liet tot hun voordeel ftrekt.
'k Zie Klitus, 't puik der Griekfche helden,,
Gemaald of hy ten ilryde trekt.
Den helm ontiangt, en na de velden
Van Azië , Filippus zoon,
Uit Macedoniën, wil volgen 5
Een Prins die in de plaats van loon,,
Door Alexander zelf verbolgen
In dronkenfchap wierd omgebracht j
Wyl hy hem niet als God wilde eeren,
Des vaders daaden hooger acht.
En fmaalt op 's konings wyffche kleêren 3,
Die 's anderendaags den held befchreidt,^
Het hof vervuk met jammerklachten.
Een heerlyk lykvuur hem bereidt,
En ^s hemels gramfchap wil verzachten.

""k zie Abro, dat welluilig beeft.
Van 't eiland Samos, naar het leeven 5
Een logge vetimul, grof van geeft,
En in een ichildery, daar neven'.
Een man beroemd door kloek verftandj
'tis Gorgoftheen, den treurfpelfchryver >
Die 't hoofd laat ruften op de hand, ^
De nagels kaauwt, en peinft vol yver
Hoe hy zyn fpelen fchikken wilj
Gpdat zyn naam niet word* mispreezen
Van Momus, of een albedil.
Die fchimpt, en niet befchimpt wil weezen.
Meer helden pronken door de konft
Des fchilderprins, wiens.wonderwerken
Hem brachten in der vorften gonft 5
Wiens roem de Faam op vlugge vlerken
Den nazaat eeuwig melden zal,,

SCHILDERKONS τ. IJ

Ten ipyt der ichilderkonftbarbaaren,
Benyders^ die hy overal
Grootmoedig in den fchildd' doril vaarenj
En kliiift'ren in zyn ichildery 5
Die Grieken niet alleen, maar Romen
Hielt opgetogen, dat hem bly
Zag in zyn wal verwellekoomen.
Hier was het dat zyn kloek pengeel
By iedereen den prys behaalde.
Door "t paerd, zo leevend ichoon en eêl, .
't Geen 't vuur als uit zyne oogen itraalde.
Hy lette op ^t oordeel van geen menfch,
Die door de wangunft aangedreeven.
Licht tegen zyne hoop en wenfch
Den prys kon aan zyn vrienden geevenj
ο Neen, hy brengt een leevend paerd
By 't ros gemaald met zyn pengeelen,
Dat briefcht, en fchuimbekt, roert den ftaart ^
En poogt Apelles dier te ilreelenj
Dus won hy d' opgehangen prys.
Ten ipyt van de andere konftenaaren,
Wiens paerden op zo fchoon een wys
Noch leevend niet gefchildert waaren.
Ook heeft hy Alexander hier
Vertoond op zynen zegewagen.
Van wezen dapper, jong, en fier:
Maar 't moeil, wie konil bemint, mishaagen,
Dat keizer Klaudius zo ligt
Dit heerlyk wezen uit deed wryven 5
Om dat Auguftus aangezicht,
Dat echter fcn vereeuwigd blyven,
Op Alexanders lyf zou ilaan ·,
Dus moeft die eeuw twee beeldteniiTen

C 2

21 LOF DER. AELOUDE

Des heldsj door prins Apel gedaan.

Om 's keizers zinlykheden miiïèn.

Ook maalde hy den krygsgod Mars,.

Geboeid aan voeten, hals, en handen,

Die wreed van opzicht, ftuurs en bars,

Uit boosheid knarfte op zyne tanden.

Hier naaft zien wy Achilles zoon,

Held Pirrus, koning vanEpieren,

Die teiFens dapper Ichynt en fchoon j

Geharnaft om de krygslaurieren

Te winnen in het veld van eer.

Den Griek een heldenfpoor te baanen.

En gaan vol moed en kraclit te keer

't Ontelbaar heir der Perfiaanen.,

Ook maalde deze kloeke hand

Diaane,in 't midden van haar reijen;

Voor wie een ree op 't outer brandt,

In de TeiTaliiche valleijen

Gevangen voor de jachtgodin,

Door Nimfen, fchoone jagereiïèn,,

Die uit een afkeer van de min

Hunn' brand in koele beeken leiïchen.

Dees reinigt haar getrouwen hond

Den muil van bloed, en die plukt bladen

Tot artièny voor zyne wond >

Een ander is met wild beladen

Door haar gevangen op de jagt.

Hier fnydt men takken af tot pylen.

Daar deelt men t'faam het koil'lyk vacht^

Gints zienwe een maagd haar jachtipriet vylen,

Die op een rib van 't everzwyn

De punt is drillende afgebroken.

Decz' draagt een vaas vol oiferwyn y

SCHILDERKONS τ. IJ

Die hout en takken om te itooken.
Een ander boet of maakt een net,
Terwyl een deel der ichoone reijen
Op 't leger van de honden let.
En and'ren d' oiferdifch bereiên.
Gints zien we 'er door de jagtvermoeijd.
Die fluim'rend hunne leden rekken,
Of daar het bruifchend beeknat vloeijt
In üaap geraakt, hen voelen wekken.
Om hunn' godin met feeilgebaar
En zoet geluid van maagdekeelen
Eerbiedig by het veldaltaar
Te loven, en het oor te ftreelen.
Als Febus paerden gaan te ruft.
De hooge bergen ichaduw geeven.
En Venus fter de kimmen kuft.
Geen nevels boven 't aardryk zweeven
Behalven wolkjes, die Diaan
Gezeten op haar hemelwagen,
In 't midden van de held're maan
Door haaren fterren-hcirweg draagen.

Gints zien we Apelles laatfte werk,
Zyn Venus, die haar glans ten toon ipreit,
Ze is naakt, en zit op 't dunne zwerk,
Elk ftaat verbaaft om haare fchoonlieid.
Het loddrig oog fchiet vonk op vonk ,
Van 't mondje vloeijen nektar druppelen.
Zy maakt de ftramfte gryzaarts jongk,
En doet den ftuurftenwysgeer huppelen, .
Als hy dit hemelfch beeld.beziet,.
Dat alle zinnen kan bekooren.
Zwyg oudheid, ze is uit zeefchuim niet}
Maar uit Apels penceel gebooren,

^ 3

21 LOF DER. AELOUDE

Op \ eiland Kos, daar zweeftze om hoog
Nu haar de hemeh"eijen nooden.
Gints treedt ze in Iris regenboog,
En voert haar' fchilder by de Goden.

Nu toont de tafereelgodes
Jalizus 5 niet zyn^ jachthond ^ konilig
Gefchilderd van Protogenes.
Wat God was uw penceel zo gonftig,
ο Schilderheld, dat gy den prins
Der kunllenaars hieldt opgetogen ?
Hy zag verwonderd hier en gints,
Miilrouwende zyn konil en oogen.
Ach! hier ontbreeken maar alleen
(Dus baril hy uit naa 't diep ontroeren)
Dry hemelfche bevalligheên,
Om 't iluk ter ilerren m te voeren'

Godin wat fchoonheid ilelt g' ons voor ί
Wy zien der Goden beelden praaien,
Gefchilderd van Asklepidoor,
Tot eeuwig ^ierièl uwer zaaien.
Jupyn zienw' op zyn' adelaar.
Die oppergod, en blixemdraager.
Pronkt met een diadeem op 't hair.
Hier nevens ftaat de waereldplaager,
God Mars, de fchrik van iladt en veld.
Van 't hoofd gewapend tot de voeten,
Dien de uitgeteerde wolf verzelt.
Als haakende om een roof te ontmoeten.
Hier nevens zien wy Venus ilaan.
De gordel Ceitus ^iert haar' leden.
Zy lonkt haar' Mavors ileelswysaan j
De fmidt Vulkanus word beftreden
Van yverzucht, terwyl zy lacht,

SCHILDERKONS τ. IJ

En haare duiven trekkebekken,
't Schynt of hy met zyn net weer wacht
Om hunne fnoepery te ontdekken.
In Juno zien we een majefteit.
De paauwen trekken haaren wagen,
In Pallas zweemt ernfthaftigheid.
Men ziet haar ^t fchubbig pantièr draagen,
Met krygsipiets, helm, en beukelaar.
Apol fchynt op zyn lier te fpeelen.
De lauwerkroon verkiert zyn hair.
Diane zienw' een jachthond ftreelen.
Een krans van graan ^iert Ceres ^t hoofd.
Merkuur ichynt weg te willen vliegen,
Als hebbende iets den goón ontroofd,
Of zoekende Argus te bedriegen.
Ncptuun zit op zyn fchulpentroon,
Vercierd met paerlen groot van waarde.
Vrouw Veila voert op 't hoofd een kroon
Van fteden, als Godin der aarde.

Maar zacht wat fcheepftryd toont men hier?
My dunkt ik zie de Egiptenaaren
Den NyU hun fchoone hoofd-rievier,
Vol moeds met hunne vloot bevaaren.
Bevechtende den Periiaan,
Die Memfis helden durf braveeren.
D' een valt zyn' vyand dapper aan.
En de ander poogt hem af te keeren.
De pylenhaag'len door de lucht.
De pektoorts brandt in zeil en touwen.
Men bluft de vlam, men fchreeuwt cn vlucht.
Wat menfch kan zonderfchrik aanichouwen,,
Hoe 't zwaerd aan alle kanten woedt,
En maaijt een oegil van heldenkoppen!

LOFder.AELOUDE

De Nylilroom mengt met menfchebloed

Zyn' kriftalyne waterdroppen,

En braaktze in 't Middellandfche zout

AI walgende uit, door zeven keelen.

En vloekt de krygsliên die zo ilout

Op zynen ftroom den meeiler ipeelen.

Gy hebt, Nealces, dezen ftiyd

Gefchilderd, geeftig, kloek en kragtig j

Waarom gy roemens waardig zyt.

De aêloiidheid is uw naam gedachtig.

De Krokodil die in het riet

Verfchuild 5 om d' Ezel te verilinden j

Beduidt ons waar de ftryd gefchiedt.

En hoe de Pers zal ondervinden

Dat hem de Egiptenaar verjaag'

En doe van zyne ilranden wyken ,

De vloot van Memfis hoofdftroom vaag'

En dwing' de trotfe vlag te ilryken,

Zo werd de zee weer vry en ruim.

Gy zult door zulk een vinding leeven.

Zo wel als door het paerdefchuim,

Dat gy zyn eifch niet wift te geeven.

Voor dat ge uit ongedult een vuil'

Bemorite ipons beüond te werpen

Na 't paerd, en trof het voor den muil 5

Waar door (hoe g' eerftuw geeil mögt fcherpen)

't Geval uw' naeriligheid verwon ^

Wyl 't fchuim fcheen waarlyk fchuim te weezen,

Datj voor u, niemant fchild'ren kon.

Uw naam word ook van elk geprezen,
Pireïkus, door de aartigheid
Van duizend kleene beuzelingen.
Gy maalde een boer die fchreeuwt en fchreijt,

S C Η I L D Ε R κ ο Ν S Τ; .

En fchynt te worftlen en te wringen,
Omdat hem door een dorp barbier,
(Van aanzicht puiftig, vies en kluchtige
Een krom pedantje, mal van zwier)
Met haak en nyptang, fiks en luchtig.
Een kies wordt uit den fmoel gehaald.
Ik laat hem bezig met den kinkel.
En. zie wat gy hebt, afgemaald
In zynen wonderlyken winkel.
We aanichouwen blinkend moordgeweer,
Om 't volk na de Ehzefche velden ·
Te zenden, over Karons veer.
Na de oude en afgeleefde helden,
By wien men gul en vrolyk leeft.
Van leemten weet noch and're quaalen^,
En geen barbier van nooden heeft-
Om ons de kiezen uit te haaien..
Men ziet 'er honderd potten ilaan.
Zo vol vergifte en baftaart naamen,
Dat zonder tov'ren te verftaan.
Geen wyze Egiptenaar zou raamen
Wat drek 'er in verborgen is.
De zolder hangt vol krokodillen,.
Zeer vreemde vogelen en vis 5
Die Eskulaap hem leerde villen.
Zyn knechts zyn ookbefchouwens waard,.
Die de ezelskoppen vlytig fchuuren
Met fchuimend zeepzop in den baart.
Een besje lacht om die poftuuren,
En maakt een paskaart van haar toot 5
W aar in de meeile fteden komen
Van de oude ichyf (nu waereldkloot)
Van 't uiterft Tule tot aan Romen, .

Ό

lof der. Α Ε L Ο XJ Ώ Ε

Vergeeft my wyze konftgodin
Dat ik u roem met boerteryenj
Uw kluchtenfchilder gaf 't my in,
Minerf wil ook verpoozing lyën.

Neem myne z^ngnimShj de hand,
Zy volgt als zufter uwe fchreeden.
Waar &engt g'ons? ach wy zyn op'tlandl
Daar w' op gebloemte en kruiden treeden»
Koom laat ons zitten in het groen ,
By 't ruißchen van deez' klaare beeken.
Hier zien wy in het lentzaaijzocn
De ted're knopjes openbreeken.
Hoe fris, hoe geurig wail het kruid.
Bedauwd met's hemels koelen waafem,
Belonkt van Titon en zyn bruid,
Geilreeld door Seiyrs zachten aièm.
Waar zyn we ? is dit het zalig veld ?
Of is Saturnus tyd herbooren ?
De hemelfche Pandoor herjfteld,
En itreelt zy 't aardryk als te vooren?
Is al 't gedierte mak en tam ?
Is Mars geboeid? Belloon gebannen?
Wydt de Afrikaanfche leeuw by 't lam!
En vreeft de vryheid geen tyrannen ?
Is 't heiloos goud, waarom men zwoegt,
En moordtjen rooft, in deaardbegraaven?
Groeijt alles zonder dat men ploegt?
Wordt nu geen heer gevleijt van flaaven,
En kent men geenen nyd of haat ?
Pkiimilrykery bedrog en veinzen,
Of gierigheid, of zucht tot ftaat ?
Uit ieder vry zyn hartgepeinzen ?
En ziet men weêr uit tederheid

SCHILDERKONS τ. IJ

Den broeder zynen broeder kuilchen ?

En zal de liemelmajefteic

Den blixem van haar' gramfchap bluilchen ?

ο Ja 5 de zuivere vreedc flicht

Altaar en kerk in deez' landsdouwen,

Maar gpon I bedriegt men myn gezicht ?

Het is een konilftuk5dat we aanfchouwejij'

Verbeeldende den gulden tyd.

Van weelde en welluft ovei^oten,

Den vorft Auguitus toegcwyd,'

Die Janus tempel heeft gefloten.

O Zielvérrukkelyk vertrek,

't Welk Lucius pengeel bemaalde.

Dat g* eeuwig tot getuigen ilrekk*

Wat licht zyn ichrand*ren geefl: beftraalde f-

Hy heeft de Landichapfchilderkonft

Het eerft geoefFend op de muuren j

En won in Romen ieders gonft,

Waarom zyn naam zal eeuwig duuren.

Hoe! jfluit gy nu 6 ichoone maagd
Voor myne zanggodinne uw deuren?
Miilchien heeft u haar lof mishaagd.
Waarom geeft gy haar ftof tot treuren
Mag zy niet weiden in den beemd
Van uwe fchilderlekkernyen
^k Merk dat gy haar 't gezicht beneemt
Van de adeloude fchilderyen^
Opdat ze een weinig adem haal* ,
En heb verpoozing tuflèn 't zingen 5.
Ook vindt zy in uw fchilderzaal, . -
Godin, zo veel beipiegelingen.
En zulk een overryke ilof
Om de oude konftenaars te pryzen,.

D ζ

21 LOF DER. AELOUDE

Dat z'eer zou dwaalen in hunn' lof.
Als hunne wonderen aan te wyzen.
Zy vond geen eind voor haar gedicht ^
Indien zy ftuk voor ftuk zou roemen
Wat de oudheid brengt voor haar gezicht.
Wie telt de loveren en bloemen
Op 't altoosbloeijend Helikon?
De drupplen van den hoefbronader?
De ftraalen van de held're zon.
Die kroon van aller dichteren vader.

Treedt yverige fchilderjeugd
De aêloudheid na4 met wakk're ftappen j
Maar volg vooral het pad der deugd,
En oeiFen u in wetenfchappen.
Let op de fchikking der natuur.
Nooit moet gy haare kracht verliezen:
Maar leer van uw' godin Piktuur,
Het fchoonfte uit haare fchoonheid kiezen:
Dus zyn u de ouden voorgegaan.
Beichouw hunn' naagelaaten'werken:
Hunn' beelden die te Rome ilaanj
'c Bouwvallig overfchot der kerken.
Pronknaalden, ileenen uit den grond
Gegraaven in de laater dagen.
Vol heerlyk beelden werk halfrond.
Dat keurige oogen kan behaagen.
Ding, ding de aêloudheid na de kroon:
Zo g'als Appellen uit kunt jleeken.
Zal uwen geeft noch roem, noch loon,
Noch Alexanderen gunil ontbreekeji.

LOF'

i-ofkrans

^'^ordeßadt

^^arlem.

Μ.
iU,

Ήί

lil

LOFKRANS

Voor de βadt

HAARLEM.

't L-uft my de aêloude ftadt, befpoeld van 't kronklend Spaaren,
Een krans van zegening te drukken op de Iiairen,
En wand'lend met vermaak door 'tKenn'mer paradys,
De Trouw voor 't Vaderland te zingen, haar ten pryz¹,
ó Haarlem, koningin van duizend vruchtbare hoven.
Wie kan uw' heerlykheid en ftand nad waarde loven?
Zwicht Tempe voor deez* ftreek. Zwicht Peneus voor deez* vliei^
Die uit zyn waterkruik het nat in d* Yftroom giet.
6 Trouw, en Vryheid, weeft de dierbare zanggodinnen
Die ons ontvonken. Helpt den zegezang beginnen.
De hooge Blinker ftrekke ons tot een Helikon,
En Spaarnes eed'le vloed een klaare Hengftebron.
Veranderj fchoone Hout, uw' bladeren in tongen5
Zo word' de roem der iladt met eigen lof gezongen.
Of laat het pluimgediert' zyn orgelkeeltje flaan,
Op 't ruiiïchen van 't geboomt', 't Gaat wel, wy heffen aan.

Waar zal ik, fchoone ftadt, uw ouden ooriprongk zoeken.^
Kan ik betrouwen op het dwaallicht van de boeken i*
Dees zegt dat gy wel eer zyt door * Heer Lern geflieht,

Een

1  X^xi^tzQn Heer Lern y oilVtlkm^ als men iyii geflacht nafpeurt, zyn gekomen
KzeloortnValk^ Van welker waardywyzien kunnen ,als we inzien de ftichting van
Voorburg z^Falkenhurg^mm alles is zonder grond,en nu al lang vaa de naauvvkcuri-

gc

LOFKRANS VOOR

ge onderzoekers metgoed bewys wederfproken. De nafpeurende Boxhorn ("op mon-
delinge onderrechting van wylen dien fcherpzinnigen en icherpzienden fchryver^hoQ-
wel hem eenig toeval de oogen verduifterde) brengt eerfl: het bedenken dat/^aar-
Ze;» zoude zyn een Heim der Hernien te voorfchyn; doch twyfFelachtig en zon-
der befluit te neemen. Om welk bedenken met zekerheid te beveiligen, zich
70 vecleontwyffelbaareblyken bloot geeven, dat ik niet weet hoe die in de oud-
heid ervaaren mannen langer in hun befluit ftil geftaan hebben. De Hernien dan,
2yn volken, by Ammianus Marcellinus^ TrehelUus PolUo^ Züßmus^ Suidas^ en
andere rchryvcrs,bekend:deze,zegt j^or^/dWij·, dat uit hun half-eiland Schandin-a·'
via ('t geen met een engen hals aan Λ «^λ paalt, en ten deele Noorwegen ^ Zwe.'
den^ Gotland, en andere noordfche landen bevat) uitgetogen zyn, om andere
woonplaatfen te zoeken. Eugippus^ in 't leven van den abt Severinus^ die de
apoiiel der Noriciërs genoemd wordt,fchynt te kennen te geeven, dat de Heru^
ïen in dien tyd, de ftreek van Norikum (nu in 't gemeen Beieren) bewoond heb-
ben. Aimonus maaktze de zelfde met de Longobarden\ 't welk zo zynde is.· van
dezsr optocht en plaatsverw-ifleliing genoeg bekend; doch Frokofms fpreekt. van
een oorlog,die tuflen Langobarden en Hernien geweefl: is, alwaar de Hernien
zo geflagen wierden, datze genootzaakt-luaren hunne woonplaatfen te verlaaten
en andere te zoeken. De redenaar Mamertinuszyn reden voor den Keizer
Maximiane uitgeiproken,,zegt aldus; als alle deBarbaaren geheel Galliê metver-
woeßing dreigden y en niet alleen de Borgondiers en Alamannen'^ maar ookde Chaw
bonen en Hernien^ in krachten de eerflen onder de Barbaaren^ in woonplaatfen de
Jaatflen^ met een fneldriftigen loop in deze landen ingevallen waarenQm. uit wel-
ke woorden ik, leere zegt Kluverius^ dat de Hernien en Chaubonen Cof Caivonen
of Cauchen^ gelyk zy genoemd worden) ten tyde van Maximiaan^ door geheel
Du tfchland het landfchap achter rugge laatende, tot aan den Ryn doorgedron-
gen zyn .Wat kan'er klaarder gezegt worden? waar van deeze, myns bedunkens,
de voctftappen in ÄöÄ^ir^, en die ingelaaten hebben. Niette ver-
geefs, derhalven, vindt men by Marcellinus·, na wiens {karietos) omkomen^ men
het genomen vendel der Her uien en Batavieren Qt geen de Barbaren tot verguizing^
al danfende^ telkens opßeekende or/i hoog vertoonden naa een zwaarenßrydweder
bekomen heeft, titer, ziet men de Herulen en Batavieren onder één vaendel gevoegd,
even gelyk te vooren de Batavieren en Kaninefatendat zyn de Kennemers^
waar van Haarlem de hoofilad is; tot geen duiiïer bewys dat de Herulen toen al
onder den ktaev juliaan hun Helm geveftigd, en den naam der Kaninefatenvet'·
nietigd hebben gehad: ('t'g<;en met den tyd des optocht onder Maximiaan zeer
wel overéénkomt) want dat Prokopius van de Herulen fpreekende zegt: dat
hen den keizer Jußiniaan., toen hy aan het ryk cfuam ^ met zeer goede woonplaatfen
en andere dingen begiftigde, 't geen veel jaaren laater ismoetmyns achtens,verr
ilaan worden, dat hy z' 'er in beveiligde en voor wettig erkende; want zo word
gezegd dat hy den tranken de Gallien gaf, daar zy die te vooren al bemachtigd
hadden, waar in hy ze, om de fchaduw der keizerlyke opperwaardigheid te be-
waaren, met zynen toefland bekrachtigde. Waar mede nu, zo ik achte, Heev
hem genoeg de beenen verlemd zyn , om (taande te kunnen blyven. Zie dit in.
Ohdaam Roomfcbe mogendheid, bladz. 15 en 16.

DE STADT HAARLEM. 3^5

Een ander, dat gy blyft aan * Haarlems ftam verplicht.
Een ridderlykm ftam, geacht by Hollands braaven,
Wiens ilot by f Aiïiimberg legt in het puin begraaven,
Door *t knaagen van den tyd en binnelandfchen twift.
Of wordt uw oude naam uit ** hair en km gegift ? \
Na zand en klei, aldus in de oude taal geheeten, j

Omdat gy tuflèn 't duin en weiland zyt gezeten.
Of komt men nader aan de waarheid van uw* naam,
Als gy uw* oorfprongk haalt uit helden groot van faam^
Hernien^ volken, die met de oude 'Batavieren
Vereenigd, overal de Roomfche krygsbannieren
Verzelden, tot een ilcun van 't Waerelddwingend ryk?
't Kan weezen, als men neemt den naam van '^HeimvoQtWyk-y
Dan zyt gy Herulheim^ de woonplaats van die helden,
Wions roem en dapperheid de aêloude fchriften melden.
Men klaagt met reden dat de dappere Batavier
Zyn daaden liever deed, dan naaliet op 't papier.
Dit maakt, 0 Ouderen, den Naazaat onverduldig.
Wat zyn wy Tacitus en Cezar niet al fchuldig.
Dat zy in hunne taal uw' deugden, dapperheid,
En daaden hebben door het ganich Heelal verbreid.^

Gelyk in Texel, als de zanden zyn verloopen,

Ε En

* Dat de ftadt door het geflacht genaamd ïoude geflieht ïyn is niet

denkelyk: dewyl men nergens, myns wetens,vindt dat ïy hier heerfchappy ge-
voerd hebben: dies haalt die eedeleftam, mogelyk zynen naam van't ilot, eti
deheerlykheid die voorby de Beverwyk legt.

t Nu het huis van den oudadelyken üamAiïe»delffy tot huiden in bloéijenden
wel (land.

** Sommige meenen dat dit de oorfpronk van Haarlems naam loude wec-
ken: maar, onzes wcetens, vindt men geen leem oikleiland\i\f^t omtrent, ten
waar het van de duinen mögt overdekt leggen.

fj-iHi-/««, betekent in de oude Hollandfche taal huls^ vjyk^laats o^borßvjering,
Dus wordt het dorp SaJfum^SaJfenheim van ouds genaamd, na de die daar
^nne voetflappen gelaaten hebben, en Noordwyk na-de Nooren, Kafwykm de
^atten^ of Hejfen^ en Kaukerk na de 'Kauchen.

34^ LOFKRANS VOOR

En veele baakens wt^, geen Eeeman heeft te hoopen
Dat hy zyn koil'lyk Ichip., op 's lands behoiide ree^
Door 't onweer brengen zal j ten zy hem in dc zee
Een gaauw' piloot ontmoet5 en leidt voorby de zanden^
Zo zou men op de bank der giffiï^g moeten ftranden,
Ten waar' die mannai door een onvemioeijde vlyt
De baakens wezen van 's lands oudheid 5. in dien tyd.

't Zy Haarlem is gebouwd van zyn Kaninefaaten,
Of door Heriilai, of ßatavifche foldaaten,
Die bondgenooten van het machtig Rome zyn,
Beilaande 't eiland dat omarmd is van den Ryn j
Den roem van Ken'merland behoeft men niet te giilèn^-
Die blinkt vol l^liίl·ersιlitin'slands gefchiedeniflèn.

Als Rome trots wiei'dt door zyn opperheerfchappy,
En al de waereld dwong, vocht Kenn'merland zich vryj
Dat bleek toen Burgerhart 's lands vryheid zag A^erdrukken..
Decs liet in \ Heilig bos de helden t' faamen rukken,
Befchonk hen in den nacht uit zyn' gewyde ichaal.
En iprak den vad'ren aan met deeze heldetaal:

Spitsbroeders, wy zyn nu, als in voorleeden'tyden,
Geen bondgenooten meer. Men moet van Rome lyden
Dat 't ons tot flaaven maak'. Vergeefs verwacht men hier
Een fledehouder,, met zyn pracht en hoofichen zwier,
Om uit des keizers naam ten nut des lands te komen.
Men laat ons tot een prooij aan 't flegte volk van Romen^
Aan hoplicn, nooit door bloed of gierigheid verzaad,
M^ien geen verdichtiels ooit ontbreeken, om den ftaat
Met fchyn van recht alom te kneev'len en te knellen.
„ Zy pr.eilcn wederom ons volk tot krygsgezellen.

De

I Birrgerhart ^ Klaas Burger^ Claudius Civilis^ een vcrß^ of voirße

oudcÏ óc Βataviereii^ wiens broeder P^ä/äS door een Roomfch ovcrile^ Capiio
genaamd,omgebracht was,omdat hy itout voor de vryheid gefproken hadde.
Lees deezcu oorlog eii aanipraakeii (gefchied in 't jaar oiizes Heeren 72} in

DE STADT HAARLEM. 3^5

De tyd genaakt weer dat de moeder van het kind
Voor eeuwig fcheiden zal, hoe teér het wordt bemind:
Maar zo de vryheid nog de harten weet te raaken.
Moet onze Batavier nu voor zyn' weliland waaken.
Het Roomfche ryk is nooit in erger ftaat geweeil.
De Legioenen, daar het ganlch Heelal voor vreeil,
Zyn zwakke krygers, en geen mannen meer, maar naamen.
Hunn' fchanièn zyn vol buit. Ik weet, zo wy daar quamen.
Dat onze dapp're vuift hen lichtlyk zou verilaan.
Gcrmanje en Gaule zal met ons na vryheid itaan,
Ja Rome moet het zien, en onverfchillig blyven:
Want zo men 't oogwit mill van onze krygsbedryven.
Dan blyft Vespaziaan het voorwerp van den haatj
Dies weert de Üaaverny uit onzen vryën ilaat.
Dus fprak die edelile der dapp're Batavieren,
En zondt na Kenn'merland opdat het de bannieren
Met zynen bontgenoot gelyk ontwinden zou.
Men trok vol moeds te veld', met dapperheid en trouw.
Hier zag men Brinio, het hoofd der Kenn'merkuiders,
Vcrheflen op een fchildj hy zwoer de Roomfche ftanderts
Tc jaagen uit het veld, 's lands vryheid voor te ftaan,
Gelyk zyn vader eer zo loflyk had gedaan,
Dic met Kahgula, het hoofd der dwingelanden,
Düril fpotcen, als men zag hoe dat hy langs de ilranden
Dc helmen vullen deed met fchulpen, tot een blyk
Dat hy den Oceaan de macht van "t Roomfche ryk
Had onderworpen, en van Rome mögt bcgeeren,
Om als verwinnaar van 't Heelal te triumfeeren.

Dccs dapp're ^ Brinio heeft fchielyk langs het ilrand
Dc Roomfche legerplaats en ilerktens overmandt,
AVaar onder wordt geteld het heerlyk Huis te Britten,

Ε 2 En

_ 1 Βάη'ιο^ Bruno^ O?Bruin^ wiens vader den keizer A^' j/i^^·«/^ bcfpottc als hy
Πι dcezc landen was, in den jaarc 42,. Grof: Uk 7 cap.

LOFKRANS VOOR

En al de Sloten die daar Rome mögt bezitten,
Gefticht door Cezar, en de keizers na zyn tyd.
Zo vliegt een felle brand in 't ilormen wyd en zyd,
En ziet geen toorens aan of hemelhooge daken,
Omze als de laagfte hut, tot as en puin te maaken.

De fchrand'reBurgerhart ontveinsde,door zyn lift,
Voor 't Roomfche volk, dat hy van deezen aanilag wift,
Beloofde d'opiland van denKennemer te dempen.
En dorft de hopliên van Vitellius befchempen,
Dat zy de fterkten. dus verlieten door den fchrik:
Maar ziende zkh ontdekt, rukt in een oogenblik
Byéén zyn Bataviers, deKenn'mers met de Vriezen,
Die hem tot veldheer door den klank der fchilden kiezen.
Hy flaat zyn leger langs de boorden van den Ryn,
Daar ook de benden van de dwingelanden zyn.
Men heeft met mannen moed -den vyand aangegrepen,
Die overwonnen wierdt j en vierentwintig fchepen,
Gelegen in den Ryn,.,moeft laaten tot vrybuit.
Zo fpringt een felle leeuw 't Hir^ynfch bofchaadië uit,
Daar de adelaar zich ziet door eigen roof benaauwen,
En fnuikt der vog'len vorft de wieken met zyn'klaauwen.

De Faam blies deeze maar de Nederlanden door,
En 't klonk den Duitfchen met den Franken in het oor.
Die als verbyfterd door die kloekheid, elk beleden,
Dat zich de... Batavier vol moeds had vry geftreden.

Germanjé zondt daarop een eedlen afgezant,
Om hulp tc bieden aan het vryë vaderland.
En Burgerhart zocht voorts de Franken op te wekken,
Om zicb.der flaverny van Romen ook te ontrekken
Met diergelyke rede: „ ó mannen, fprak de held,
„ Denkt hoe veel jaaren gy van Rome zyt gequeld.

't Verbloemt uw' llaverny met valichen fcnyn van vreede.
„ Wy trokken tot uw hulp het flagzwaerd uit de fchedej

Hoe-.

fH;

Ulli

it

li

DE STADT HAARLEM. 3^5

Hoewel wy waaren van de fchattingen bevryd,
Waardoor gy wordt gedrukt, 'k Heb in den eerilen ftryd^
Die heerichers van 't Heelal met weinig volks verwonnen.
Zy zouden fidd'ren als de Franken eens begonnen
Te werpen van den hals het juk der flaaverny.
Heiperiè' is verzwakt door twiil en dwing'landy.
Het kan met eigen macht de ftormen niet verduuren:
3, Maar dwingt elk landfchap door het bloed dernagebuuren.
„ Men denk nu aan den ilag van Vindex niet, maar aan
5, Bataaffche. ruiters ^ die den Borgonjon verilaan.
53 Streed niet Virginius, met hulp der Batavieren.^
Bedenk dan, hoe gy door uw eigen* krygsbannieren
Zyt overweldigd, en in ilaverny geraakt.
Nu geld het u, en ons. 't Is nodig dat men waakt.
Voor my, 'k heb tot myn hulp het puik der dapp're benden , ^
Dat Ottoos legioen dorft vallen in de lenden.
Laat Syrië, met al het Ooile, in flaaverny.
35 Des Roomfchen dwing'lands zyn j Batavië blyfc vryj
55 En Gaule, heeft ook al de mannen niet verloren,
53 Die, eer de fchatting u verdrukte, zyn geboorenj
55 Ja Varus nederlaag heeft Duitichland vry gemaakt.
35 Dat heeft; Vitel alleen aan harte niet geraakt j ^

55 Maar vorft Auguilus zelf. Beichermen van het leeven < *
35 Is aan 't onreedlyk dier zelf van natuur gegeeven.
35 Nu kan men 't Roomfche volk, terwyl het twift, verilaan:
55 Dees volgt Vitellius, en die Vespaziaan.
Dus zocht de held den Frank een moed in ^ hart te iprecken::
Maar vond zich tot zyn fpyt van deeze hulp verileeken:
Doch 't aangenaam© nieuws klonk hem wel haaft in 't oor ^
Hoe dat de Bataviers, en Kenn'mer benden, door
^Vitellius na Rome in zynen dienft ontboden,
fc rugge trokken, en, uit Flakkus heir gevloden,
't Romeinfche volk by Bon verwonnen door hunn' moedj

Ε 3 , Dus

L Ο F Κ R Α Ν S VOOR

Dus vondt hy zich verilerkt door eigen heldenbloed.

Doch 't luil' niy dezen kryg niet verder op te haaien:
Ik zocht maar d' eed'len aart der ouden af te maaien 5
^k Moeft anders melden hoe hy wondüor Ilag op flag.
En Xanten hieldt bezet, daar 's vyands heir in ag.
Tot dat hy, ziende zich aan allen kant verraaden.
Een einde heeft gemaakt van zyne heldendaaden.
Na dat de Batavier zich 't Roomiche krygsgeweld
Ontrukt zag, en alom de vryheid weêr heriteld.
Zo roemt Bataviè'j met d'eedlen Kenn'merlander,
Dat hy^als Bondgenoot, den Roomfchen arendftander
Gedraagen heeft in 't veld, en lyfwacht is geweeft
Der Roomfche keizers, van het ganfch Heekil gevreeft.
Zo roemt g' 0 Herulheim, dat gy geen ftad wilt wyken
Wanneer 'c de vryheid geld, waar voor de trouw moct blykm,

ïMaar denk niet braave iladt, 6 vreedeparadys.
Schoon ik van oorlog zing, dat ik den oorlog prysj
ó Neen, de vreedetoon luidt zachter op myn' fnaaren.
Ik wandel liever langs de boorden van het Spaaren-,
Daar ons Ailrea, uit den hemel neergedaald,
Met lieifelykcr lucht en heerlykheit befLraaltj
Daar duizend fchepen op den friffchen ftroom laveeren.
Of vliegen voor den wind als vog'Ien op hunn' veeren j
Daar menig' luithuis, \ welk zich fpiegelt in 't kriilal,
't Cieraad verilrekt des ftrooms, of Haarlems zoetendal,
Van daar het woedend Meir in zyne kil koomt bruizen,
Tot daar 't zyn' wat'ren looft in Spaarendammer Huizen.

Koom, laat ons in den ¹Hout dat heerlyk luftprieel
Den Schepper looven voor zyn' goedheid, u zo veel

Zo

1  Het qfde Ihut^ mceit vernield in 't beleg der Spanjaarden^ doch inden jaa-
re 1585· wederom beplant, en nu in onzen tyd merkclyk veranderd, met rechte
laanen in den ouden H)kt^ op het Spanjaarts veld·, en overal, daar de boonien
.door ouderdom uitgcliorven waaren.

D E STA D T Η Α Α R L Ε Μ. 39

Zo menigwerf, ο itadt, in hoogen nood gebleken 5
Opdat de vreede en ruil: de zielen mag ontfteeken.

O groen, ο lieilyk Hof, daar ieder in mag gaan ί
O bolch vol hoven en gezichten, wys ons aan,
Waar eertyds *Koiler was gezeten buiten kommer, -
Daar hy van beukenhout de letters fneed, in 't lommer"
Van 't aangenaame graen, en vondt door 's hemels gonft'
Ten roem van zynen naam, en yders nut, de konil

*Kofler. Adrianus Junius, Petrus Schriverkis en Markus -Suerius BoKhor-
nius, en meer andere fchryvers betoonen, dat de Boekdrukkunit in den jaare
1440 te Haarlem is uitgevonden , door Lanrens Joannes^ getegt Kofter^ bene-
vens zynen fchoonzoon Thomas Pe^er, 't welk ook blykt aan deeze twee op-
fehriften voor het huis onder zyn afbeeldfcl gefchrev-en.

Het twede byfchrift luidt aldus:

LOFKRANS VOOR

Der eedle Drukkery, daar Haarlem op mag roemen.

LaatMentz zyn Guitenberg den eerften vinder noemen.5

,De ¹Ietterdievery is jaaren lang ontdekt:

De f Spiegel wyft het klaar, tot heden onbevlekt.

Aan 't marktveld ilaat nog 't huis van 't hoofd der letterzetters.

Maar waarom werdt den held geen ilerrenkrans van letters

Gevlochten om het hoofd; opdat hy heerlyk praal' ?

Waarom niet opgerecht een pronkbeeld van metaal,

EnFauft, zyn knecht, vertoond, geketend aan zyn'voeten,

Om met demoedigheid dien letterroof te boeten ?

Roemt Rotterdam niet op Erasmus treflyk beeld ?

Waarom blyft Kofter van dien luifter nog misdeeld?

Die al de waereld heeft verloil uit haar verkeerdheid,

En met zyn konft ontftak de fakkel der geleerdheid.

Wat vreugd, wat lieflykheid vcrfchaft dit heerlyk woud,
Aan luftpaleizen langs zyn' laanenfchoon gebouwd.'

Van daar de Baan begint, omplant met groene dreevenj
Door Hertog Aalbrecht tot vermaak der jeugd gegeeven,

Tot

1  De letterdlevny. De bovengemelde fchryvers getuigen dat Jan Fauß^ of
Vmß de letteren ïyns meeiters geftolen heeft, en daar mede na Mentz gevlucht
is. Dit (leunt op de getuigenis niet alleen van mannen die geloofwaardig zyn,
maar 't blykt ook klaar aan een boek genaamd

f Spiegel onzer behoudenijje ^ zynde het eerfte boek door Laurens Kofler gedrukt,
zo in 't latyn als duits, begrypende een voorreede van vyf, en een v^'erkje van
'zesenvyftig bladzyden,Tiynde een vergelyking van voornaame gefchiedeniffendes
ouden en nieuwen verbonds met de heidenfche fchriften. Dit is gedrukt in den
jüare 1440, en in 't zelfde jaar quam, met de zelfde letter die Laurens gebruikt
had, te Mentz in 't licht, AlexandriGalli i^oi^r/W^, Hier blykt de dievery. Som-
mige willen ^-ixLaurens ook een boek zoude gedrukt hebben46bladzydengroot,
verbeeldende de gefchiedeniilen van den Evangeliß Joannes ; mitsgaders een an-
der genaamd Kunß van flerven^ 22 bladzyden. Deeze alle zouden te vinden zyn
in de boekery des graafs van Pcmbroek: andere meenen dat het laatfte gedrukt
is van Jan Vmß of Gutenberg^ na den diefftal.

Wy zouden meerder kanttekeningen, indien het nodig v/aar, maaken: maar
\vy hebben die zaaken daar verfchil over is of duifter zyn , ten deele willen op-
JoiTen. Men leeze behalven de genoemde fchryveren Samuel Ampßng^ Ouden-
hcven enz.

DE STADT HAARLEM. 3^5

'Tot aan het Kraaijeneil, dat landhuis ryk van blaan,
Is 't als een paradys, alom van laan tot laan.

Voorts doet zichHeemilede op,een ad'lyk flotaan'tSpaarcB,
AVaarin men wapens van 's lands graaven ziet bewaaren,
]Mct vLiurflotpieken, en meer ander moordgeweer
Der Spaanfche dwing'landy. Het landverilindend Meir,
Het welk de Vennip heeft verflonden met zyn' ftroomen j
Vloeijt hier in 't Spaaren, dat zyn groenbewailèn' zoomen
Langs hoven. Scholenaar, en Schalkwyk, mild bcipat,
Dic duizend zeilen zien laveeren naar de iladt.

Maar wil de wandelaar den Heerenweg verkiezen,
Hy zal zich in 't vermaak der heerlykheid verliezen,
Daar 't fchoone *JBoich en Vaart zyn oogen tot zich trekt j
Daar f Endenhout den geeft tot vreugd en aandacht wekt,
Dat door de veldfchalmei van Wellekens zal leeven,
Zo lang de poëzy in Holland wordt verheven.

Gy luftpaleizen die hier praalt, vergeeft het my
Dat ik u hoofd voor hoofd niet roeme in poëzy:
Wie telt de boomen die zo heerlyk u omringen >
Wie telt de drupp'len die uit uw' fonteinen ipringen ?
AVie telt de lov'ren ? al uw vruchten en gebloemt ?
Die met verwondering zwygt heeft u te recht geroemd,

AVy groeten Berkenrode uit de oudheid opgereezen,
Door eed'le ridderen met lof gebouwd voordeezen,
Een ryke heerlykheid, genietende die eer.
Dat zy de zorg verpooft van Amftels ** Burgerheer.

AVanneer wy verder treên verheft zich uit de duinen
De fpits van Bennebroek, langs geele en groene kruinen.
Hier is het Mannepad , by oud en jong fcfaanid,
I^us na de nederlaag der Vlamingen genaamd,

F Die

* De luftplaats van den heere Dirk van Lennep.

t Dc iuftplaats van den heere Muiter.

De Ed: grootachtb: heer Mr.Jan Trip, heer van Berkenrode &c. &c. Burger-
mecücr der ft^dt Amaerdam.

LOFKRANS V O O R

Die voor de leeuwsbanier van Haamfté moeiten vluchten.

'k Laat Lis en Hillegom, twee dorpen, veel gehuchten,.
En floten daar omtrent, aan myne flinker hand j.
Opdat ons de Aardenhout door vreugd de zorg verbant.

Als wy door 't Mannepat, of de elze laantjes treeden,
Vertoont de Leidfche vaart ons duizend lieflykheden.
(Nu drie-en-zeftig jaar geleden aanbefteed.
En na vyf maanden tyds gegraaven en gereed.)

Het jachthuis "^Vog'lezang vertoont zig daar voor de oogen,
Met luifler opgebouwd door 't graaiïelyk vermogen
Van Floris, die zich hier onthieldt by dag en nacht.
Des zomers, als de luil hem noopte tot de jacht.
Om langs het f Bentveld 't hert of't wild konyn te jaagen,
En met den valk of 't net de vogels te belaagen.
Roem ook, ó edel huis,, dat u de heer de Groot
De zoon des grooten Huigs, bewoonde tot zyn doodj
Een man die, toen de hulk der Staaten fcheen te ftranden,
Voor 't raazende gemeen zich bergde in vreemde landen ,
Nadat hy onbefchroomd voor Hollands vryheid ijDrakj
Wanneer 't de dwing'landy aan moed noch macht ontbrak j
Om eedle helden, en getrouwe burgervaders.
Te fcheuren van malkaar, of fchelden voor verraaders.

Gints ziet men Elswoud, en het zandryk Overveen,
Het Reieerbofch, de Kolk en hoven daar omheen.
Hier is de Blinker, dus genaamd na dapp're helden-.
Die zich geharnafl: op de hooge kruinen ilelden,
En flikkerden van ver door ilraalen van de zon,
In't flreng beleg, op hoop of m'u ontzetten kon.
Hier kan men wandelen langs Tett'ro door de dalen,

OF

* Dcluflplaats van incvrouwe de wed: van den Ed: geftr: grootachb : heere
Didcrik Dikx, hoogbaljiuw van Kennemerland enz. BurgermeeÜer der ftadt
Haarlem.

f Heden toekomende den Ed: gr: Achtbaare heere Gerbrand Pancras Michielsï
vryheer van Wcilerdykshorn enz. Burgermeeiter der ftadt Amftcrdam.

DE STADT HAARLEM. 3^5

Of op de bleekery een fniTchen adan haaien.
En ruilen te Aalbertsberg, 't aeloude graaflyk lïof.
Daar Floris 't Handveit ichreef, de iladt ten hut ën lof.
Hier legt een groote beemd van witte lyriwaatbleeken,
Aan 't hangen van het duin', vol groene én blanke ilreekcnj
Hier zypelt door 't gebergt' het leevendig kriftal,
En maakt een klaare beek, óf kleinen watervaT.
In 't wand'len doet zich op het ad1yk Bfëderoede,
't Kaileel van Did'riks zoon', vervallen'door de' woede
Des binndandfchen krygs of inval· dés WéitvriësV
En^Heemskerk dat ook deelde in zulk éen groot vérlies 5
't Welk de al te bitt're wraak des vyands moeil bezuuren.
Den brand der daken zien, en val der ilerke muuren,
Met Adrichem, Foreeft, het Ailenburger ilot,
't Huis Reewyk, Poelenburg, en Meereftein: maar 't lot
Des oorlogs kon zo fel'die Hotén nog'niet treffen.
Of zagen zich ibmtyds uit afch" en piiin, vérheffen.

Maar als ik 't overlchot van Haarlems huis befchouw.
Verwondert my de deugd van "eene Kéhn'mer vrouw.
Die als mén in 'f b'ëleg het ilöt''moéil" óvérgééven.
Haar man droeg, op den hals den bergae'^dus zyn leven j
Dewyl 't was toegeftaan van hunnen vyands kant,
Dat zy haar beften fchat mögt draagen'uit den brahä.'
Eneas liefde moét voor' ziük" éen* liefde wykèn.
Men kent' de 'liiin het beft 'wanneer de trouw moet blyken.

Sints bleef dit heörljrk'ilot in afcli, helaas! vergaan.
Hier toont de landzaat dien gewyden heuvel aan.
Op wien de''Graavén' 'aan cieii völke nioeftêh zweeren,
's Lands vryheid voor' té''ftaan, én ria'de'" régeeren;
(Van ridders, knaapéh, en' V lands bürgérs*hoog gevierd)
Waarop meii' hiaiiilliap ^wbe:iS ]èii' hy gehuldigd wierdt.
M'y zullen vän'de'Abdf in'^Elèiofidliiér hi^^
Noch Alkmaar zién in^t réMdffièt'MfïïepMélftraMen;

F 2 Dan

KRANS VOOR

Dan moeil ik dorp by dorp bezoeken langs de Zaan,.
En zien den y ver van de Zaanredammers aan,
Of my begeven by hunn' fchepentimmeraadje.
En pryzen padt voor padt in 't molenwiekbosgaadje.

Wy treên door Beverwyk,. daar 'ε pluimgedierte queelt,..
Dat heerlyk paradys 't welk ieders zinnen iïreelt.
Vol Atlas hoven, daar de goudgeele app'len bloeijen >
En Velzen, daar men ziet de bolle kerfen groeijen,,
Die barilen op den. boom door fap als Ambrozyn,
Veel friilcher in den mond dan d'allereêlite wyn.
Hier pleeg vrouw Machtelt eer, die fchoone bruid van Velzen^
Eer Floris wierd vermoord , haar Gerard bly te omhelzen.
Vaert wel gy Kruidberg , en Paleizen in het rond
Lang duure uw heerlykheid op deezen vrugtb'ren grond.

Wy. treeden na de ftadt, de Zandpoort door, langs Schootcn^,
En groeten Spaarendam, het huis ter Hart en Slooten,
En 't Reuzendorp Spaarwouw, met Reineveen, een hof
(Aan dc eeuwigheid gewyd door Van der Hoevens lof)
Wiens vyvers ryk van vis, en jong geplante dreeven
Hun welluil en vermaek den heufchen bouwheer geeven.
Lang leef hier Reineveld met zyn beminde, vry
Van onruit, daar hy zich vermaekt in poëzy.

Vergeeft ons Hoogerwoerd dat wy ter zyde treeden
Wy fpiegelden ons eer in uw' vermaaklykheden3
De geeil van Vlaming, in de acloudheid hoog geleerd,
Heejft u, als Weilerbaan zyn Okkenburg geëerd.
Al valt het Huis ter Kleef, en ^t overichot der muuren,
Zyn lof en de uwe zal den tand des tyds verduuren.

Myn vaderlyke ftadt, wy treeden in uw' wal,
Eiï ftaan verbyfterd waar men eerft beginnen zal.
Te loven in gezang het geen g' ons laat befchouwenr
Wy roemen Bavoos kerk die Aelbrecht op deedt bouwen >
Ww toren juift gezet op't midden van het kruis^

De

DE STADT HAARLEM. 3^5

De vismarkt 5 't zand, de hal en 't overoud iladthuis j
Of koning Willems hof zal onzen aandacht wekken.
Daar de achtb're raaden 't volk voor burgervaderen ilrekkeiij
Alwaar de hoogbaljuuw van 't aude Kenn'merland,
Ten fchrik der boozen,. zyn geilrenge vierfchaer ipant.
En 's lands gerechtigheid op haaren troon verheven j.
De vroome burgerye in zegening doet leevenj,
Daar ook's lands graaven en graavinnen op een ry
Gemaald zyn , en geroemd in oude poëzyj
Volgeeilig, naar den tyd, van Melis Stoke een dichter
Dien Holland eeuwig roemt, als de eerften taalverlichter.
Of zal ik Bakenes eerft roemen in myn werk ?
W^iens toren de oude ftadt ver<^iert met zyne kerk,
En voor den oudften ftaat bekend in 's lands gefchichten ?
Nu moeft een vroeger eeuw ons van dien naam berichten,
Of hy zyn afkomft telt van Bachus^ die voorheen.
Hier aangebeden wierdt, eer 't licht des Heilands fcheen.
Of moet men 't van een Baak die op den Kes ftondt haaien >:
De wyngaardftammen, hier ontgraaven, doen ons dwaalen.
Maar hoe het zy, dit is het ouafte deel der-ftadt.
Van 't Spaaren eeuwen lang met zynen ftroom beipat.
Ook ziet men hier de kerk gebouwd fint Jan ter eeren.
Door ridders van het kruis, en 't heilig graf des Heeren j
M^aarom die fchoone ftraat Sint Jansftraat wordt genaamd,»
Gelyk de koningsftraat, in de oudheid lang befaamd,
Na Koning Willem, dien befti'yder der Weftfriezen,
Die zynen weg hier door na Gangolf plag te kiezen
Een heiligdom daarna ten nut der ftadt geflecht,
En tot een botermarkt der burgers aangelegt.
Dees koning meent men gaf een handveft in die dagen
Dat Haarlems Burgerye één dag in 't jaar mögt jaagen,.
Die ηοσ op heden wordt de Hartjesdag genoemd.
En in dees ftadt gevierd, welke op die vryheid.roemt.'

F 3 Wy;

L O F. Κ R ^ Ν S V 0:0 R

Wy zullen zwygeii väii de' kloófteis en konventén,
Vier biddende orders m dc biiTchops iloel, wiens renten
Het recht der graaflykheid ten nutte lïeeft gemaakt
Wanneer de vrylieid hier is in haai iland geraakt.
In laater tydenis de nieuwe kerk gerezen
Die aan fint Anna plag wel eer gewyd te weezen.
'k Roem 't zielen klooiler met een toren fraaij verjierd ,
AVaar in den Godtsdienft die hervormd is, is gevierd^
't Bagynhof, nu de kerk der Franfche vluchtelingen >
De groene wallen die de' niéuwe' iladt' omringen j
De poorten, naar de wyS der Gottéil'opgebouwd-.
En meerder kerken die hier 't keurig oog befchouwt,
Gereezen naa het volk' verloft was iiit' zyn blindheid,
Maar laas! gefpliü doör- twill in veelderlei Gezindheid ί

Dus verre, ó ichoöne■ iladt ^ Vorftih Vaii Kenn'merland,
Heb ik gezongen'-Van üw' aangenaanien iland^ ^
Nu zingt myb Zanggodiri üw dapperfe ooflögsdaaden.
Hoe dikmaalsas üw heir gekeerd'aiiet'laur^^
Manmoedig üif het^veldi Wat léed'de Drechter Vries
By 't ilot te Zaanden^^dooi mv^héldeli al vérlies.
Moeft Gysbrecht uit zyn'erf niet vluchten voor uw'ilanderts .^
Als g'Amitèrdani verwon', met hulp der Waterlanders,
Omdat hy haä gcftemd in' Vélzens iiiood verraad,
Miilchienaiit y vér' voor den welflaiiä-van den ilaat
Dewyl hy Floris'zóori '\Vöu'hulden, en^yervberén -
Den vader buiten 's lands;· die'tegen 't -regt veel boeren
Tot ridders hadt gemaakt^ om zyne dwinglandy.
Tc ily ven, als hy dong na-a de opperheericïappy. ' ' >" =
Of was het uit een wrok-y om dat zynliicht"vaii Velzeri"
In fchande vvierdt^ gebraèht- door Floris geihomhelzen
Waar van de aeloudlieid'ons niet 'klaar hèèft olKi€rrêcht>
Hoe't zyjgy hebt zi^'^lïadt-veroverd^eii creflecht^-· -
Gy wreekte Floris dood op al zyn'moorienaaren.

β

DE STA D.Τ .Η Α Α R L Ε Μ. 47

Ja die in 't negenfl: lid van Velzens maagfchapAvaren.

Zo volgde gy alom, op uw''verwinning fier,.,;......

De heirkracht van den Graaf, met Hollands krygsbannier,..
Die als een oude leeuw uit. zynen kuil gefprongen
Om op den roof te gaan, gevolgd'wièrdt van zyn jongen.

Wanneer ganfcli Chriftenryk met macht ter 'Kruisvaart ging;
Quaamt gy in Fred'riks heir, die u verheugd ontving,
Met Willem, Floris. zaonj daar xidd^reiï en knaapen
In Kenn'merland gevoed, geklojnken in het wapen
Met hunne hulk voorwind geiloven uit de.„vloot,
Den keten braaken die den'mond des'Nylftrooms floot j
AVaar op het Chriften heir ten'haTen ingelaaten,
Den Sarazeen.verwon, en/t ilerke Damiaten,
Dat blykt aan 'siceizers zwaerd dat.op^iiw wapen klinkt,·
En 't kruis des patriairchs. cÊat hy uw. iterrem blinkt.
De klokjes in de kerk _vaa Bavo, opgehangen
\^crvolgen. nog den toon van^iw.triumfgezangen.

Ook toonde gy uw'trouw in't ftryden voor 'slands zaak.
Die uitblonk- toen gy door J akobaas bitt'fe .wraak , .
(Als Holland was'gefplitil'in Hoek èn Kabeljaauwen)
Uw'muuren doorreen heir vaii>Kenn'mers zaagt benaauwen;
Gy joegt die.krygsheldin 'manmoedig van uw* wal,' ' i
Dat ook een oorzaak was van haar vermaarden» val.

Maar wie kan zonder fchrik de moed van Haarlems helden
In dat vermaard belegi des. wreeden Alvaas meldenl
AViens hair ryft niet te berg die van dat ftormen hoort.
AVat zeg ik iÏormèn? neen, ikmeensdé woede en moord.
Ten afgrond opgedriefcht, met zwaeixlen, galg en raden,
Om zich in "t eerlyk bloed dei" burgerenL" te baaden 5
Die voor den Godtsdienil en de Vryhei d itaal noch vuur
Ontzagen: maar vol moeds gefpat uit hunnen muur,
En in de legerplaats des vyands door gebroken.

Het

* Zie hier verder van inde. aanmerkingen achter 't vaers- gevoegd.

LOFKRANS VOOR.

Het Spanjaaits veld van 't bloed derDuitfchen deden rooken,
En ileepten in triumf den krygsbuit binnens wals.
Zo klonken ze in den ilorm de zwaerden door den hals
Van dwingelanden, en verwaande Spaanfche donnen,
Ja kuipten koppen uit verbitterdheid in tonnen.
Waar op gefchreven ilondt: „ ontvang, ó dwingeland^
35 Dees Negen Penningen, geperft van't Vaderland,
„ Gy zult de Tiende zyn, indien we u overwinnen.
Die Ichrikkelyke hoon gaat Fred'rik aan de zinnen.
Hy ilormt weer: maar vergeefs verdubbelt hy zyn vuur.
Al zyn de wallen zwak, het krygsvolk ftrekt een muur
Van vaft geklonken ilaal, daar niemant door kan booren:
Waarom de Spanjaart na geen ilormen meer wil hooren.
Hy ziet de vrouwen zelfs, ontziende geen gevaar,
Gewapend op den muur met Kenau Hailèlaer,
Die als '^^nth.QzM Vorilin der Amazoonen,
Zich met haar wyvenheir durft in den ftryd vertoonen.
Om, die den muiu' beklimt, te bonzen in de grachtj
Ofpikkrans, zwavel, kalk, heet water onverwacht
Te werpen op het lyf, en fchicten in het honderd,
Zo dat het Alva zelf ten hove in de ooren dondert;
't Geen Fred'rik fidd'ren doet, cn denken om met haaft
Te vluchten van de iladt, die ganfch Euroop verbaail.
Doch de aartstyran befluit niet van de plaats te keeren:
Maar door den hongersnood de burgers te ovcriieeren.
Dit gaf Oranje tyd te denken op ontzet:
Maar 't wierd dien dapperen prins door tegenfpoed belet.
Hy bracht op Haarlems Meir een vloot van zwakke fchepen,
Die door een groot getal .der Spanjaarts aangegrepen,
Den ftryd verlooren, en de lang beilormde iiadt
De hoop tot haar ontzet, die 't volk hadde opgevat.

Wie kan de rampen van haar' hongersnood befchouwen ?
De vader ziet den zoon, de mannen zien de vrouwen,

Door

DE STADT HAARLEM. 3^5

Door 't vailen afgemat^ bezwyken in him huis.
De koeijhuid, kat en hond, de vuile rat en muis
Zyn wildbraad op den difch der edelften en ryken.
Die naa 't verteerd is, niets meer vindende, bezwyken.
Wie ilort geen traanen, die gemeene burgers ziet.
Omtrent den vuilnis hoop te hunk'ren,of men niet
Een koolftronk vinden kan om vrouw of kind tc laaven,
Terwyl hy zelf verflaauwt, en voor hen wordt begraaven.

Die nood der burgery zet haar tot wanhoop aan.
Men wil de iladt door 't vuur rampzalig doen vergaan 5
De zwakke vrouwen met de kinderen omringen,
En flaan door 's vyands vuur, met afgeilroopte klingen:
Maar 't vrouwelyk gekerm verandert dit beiluit.
Men zondt gezanten naa het Spaanfche leger uit.
Om met Don Frederik van de overgaaf te φreeken.
Dus is die krygsleeuwin naa eenendertig weeken
Door hongersnood getemd, en menig' wakk're held
Moeft buigen voor den beul, die nimmer boog in "t veld.
Men zag na <le overgaaf ruim veertien honderd mannen
Vermoorden, door 't geweld der vreeflyke aartstyrannen:
Maar deeze wreedheid heeft weer wreekers opgewekt j
Ja Haarlems droeve val heeft zelf tot heil geilrekt
Van 't dierbaar vaderland: want elk heeft moed gekregen
De Vryheid voor te ilaan, door fcherpte van den degen.
Men zwoer Filippus af, om zyne dwing'landy,
En vocht naa tachtig jaar 't vereenigd Neerland vry.

Wat hebt gy zints dien tyd al zegening genoten,
ó Wydberoemde ftadt. Hoe zag men u vergrooten ί
Wat hebt gy konilenaars in uwen fchoot gevoed,
't Geen u ten roem verftrekt, zo wel als uwe moed.
Itaalje heeft den prys voorlang aan u gegeeven
Der lantfchapfchildery. Zo lang Piktuur zal leeven
Blyft Heemskerks naam bekend, door werken kloek en fchoon ,

G Ja

so LOFKRANS V O O

Ja ipant met Rafaël van ouds de fchilderkroon.
Zo praalt het Prinfenhof met uw Kornelus ilukken,
De tweede Titiaan, die ieder kon verrukken.
Vermander , Goltius, en Matham, Zaanredam
Zyn Burgers Iiier geweeftjAvanneer de vryheid quam.
De weêrgalooze Hals in wezens af te beelden,
De twee Berkheidens, die een ieders zinnen ilreelden 5
Uw Berchem, en Bamboots, Romein en van der Meer 3,
Wiens landfchapfchilderkonil de Eaam met lof en eer
De waereld door bazuint y.zjn uwe voedilerlingen.
Uw' groote Woiiwerman ^. die in belegeringen
En flagen uitilak, heeft gemaald zo ongemeen,
Dat Vrankryks vorilen , en de dapp're prins Eugeenj
Zyn tafereelen voor een grooten prys begeeren.
\Vie kan Oilade^.. wie Dufart of Engels eeren
Naa waarde van hun werk? of Braakenburg, wiens geeft.
Een laiiler voor uw' ftadt nog onlangs is geweeft?
1< Zou na de braave Maas, de leevenden ook roemen,
En hunne fchoone konil: voor vrouw Pidura noemen:
Maar zulks is voor mynNimf een al te ted're ilof:
Want heft zy d' een te hoog, het kreukt des anders lof

Maar roem ook, Haarlem, op uw' kloeke letterhelden.
Vergeet dan Ampfmg noch Schriverius te melden,
En and're mannen, die uit de oudheid ryke ilof
Verfchaften tot uw eer en ongemeeten lof
Dan moogt gy ook met roem van uw' dry kamers fprceken ,.
Die menigwerv'den prys in redenrykkonft ilreken,
Ja hitilen eeril het volk door fchimp in poëzy
Tot opftand, om het land te ontllaan van dwing'landys
Getuigen zyn hier van hunne oude zinneipelen.
Doch eer voor al de konft, „die ieders hart kan ftreelen,
Van Schermers zangheldin, vol aangenaamen zwier.
Die aan 'c gekernte pronkt met zyne goude lier. .

^ Maat

DE STADT Η Α Α R L Ε Μ.

Maar eer^ en roemj naa Godt, uw' vvyze Majeftraaten j
Uw burgervaders, die tot ïieil der olidefzaaten
Hunne ongekreukte trouw voor't vaderland doen zien.
Den wees, den ouden itok en de armen byftand biên;
De deugd verheiFen, en de boosheid doen kaftyden.
Hier hoeft geen vreemdéhng geweetensdwang te lyden.
Hier leeft de Vryheid, met den Godtsdienft en de ruil.

6 Vrede, zuiler van de vrolykheit en luft,
6 fchoone hemehuaagd, blyf met Godts zegeningen
Dit Kenn'mer luitprieel eeuw uit eeuw in omringen 5
Omhels Minerve, die door 's liemels milde gcxnil
Haar troon hier heeft gebouwd, ten luiiler haarer konil.
Haar weefkonft, wyd befaamd, zo vci' ^s knds vlooten vaaren.
Of waar men handel dryfir in koftelyke waaren.
Roemt Sidon op de konft der zydewevery.
Ons Haarlem ftreeft daar inFenicië verby.
Bloeij lang myn vaderiladt; nooit moet uw deugd bezwyken.
Waarvan gy proeven geeft wanneer de Trouw moet blyken.

O Ρ

Pr. L A N G E N D Y K S

lo fkrans

VOOR DE STADT

haarlem.

W-

■ vlecht met zulk eene aartigheid
Ε erf krans om Y hoofdvan'tpuik derJkchn?

G 2

rrte

Wie boogt met zulk eerC drang van re dem

Op Haarlems dapper krygsbeleid?
Wie roemt m^yn braave Letterkloeken
En Schilders, wydberoemd van naam ^,
Alom op vleugelen van de Faam
Met lof gevoerd in 's waerelds hoeken ?
Wie pryfl op zulk een^ zoeten trant
Myn fchoonte en welgelegen fland"^.

TEGENZANG.

V Is Langendyk, Apolloos zoon,
Geo[ueekt ^ gekoefierd in uw'muur en ^
Wmis zang alle eeuwen zal verduwen ^

Zo lang de 'Dichtkmfl fpant de kroon,
't Is hy:, die op zyn zuivere fnaar en,
^ie hy van Febus zelfontfong^
Uw lof zo zielverrukkend zong
Ter eeuwige eer van V kronkHend Spaaren y
Dat fier op zulk een' fchoonen lof
Hem toejuicht uit zyn Waterhof

SLOTZANG.

Zo toont die wakk're letterheld '
Dat hy, aan d'Amflelflroomgezeeten^
Zyn vaderfladt niet wil vergeet en,

Maar tot myn roem zyn fnaaren fielt
Op vryen trant., zo grootfch, zo edel.
Maar braave Dichter I Roem van 't Tl
oiPuikpo'eét I hoewel ge my
Eer^.. Lofkrans vlocht om mynen fchedel
Van Ί allerfchoonß gebloemte op aard\
Noch zyt gy fchooner Lofkrans waard..

Govert van Mater.

AANTEKENINGEN

Op de Noodmunt die geflagen is geduurende de belegering der Stade

Η Α Α R L Ε Μ.

DEwyl het den verftandigcn nakomelingen altyd aangenaam is, de gedenktekenen hunj
ncr voorvaderen te bevväaren , of die door anderen bewaart zyn\ met eenen zondcr-
Jiiigcn eerbied te befchouwen ; zal ik den liefhebberen van de oudheid onzer vadeilykc
ftadc zekerlyk geenen onaangenaamen dienft doen, dat ik achter myncn Loßrnns de af-
beeldingen der }>enningen voege, die tot het werk betreklyk Zyn ·, te meer omdat de mec-
iten in de Medalïfche Hißoricvzn Bizot niet gevonden worden. Wy hebben dczelven ge-
zien in het Muntkabinet van den Heere Andries Schoemaker, uitneemend liefhebber , ""cii
\erfamelaar der vaderlandfche gedenkpenningen , die ons gulhartig de hand geboden heeft
om de zelve in 't koper te laaten brengen.

De 111e penning die ons voorkomt, is eigenilyk geen Noodmunt :.maar ko -»er geld, dat
rc Haarlem gcilagcn wierd, wanneer vericheide fteden verlof hadden om zodanig koper
geld te munten , tot dat na't fluiten van de Unie's lands algemeene Muntery is opgerecht.
Aan de ecne zyde der Penning ziet men 't wapen der ftadt, het welk met vier Iterren en
een zwaerd pronkt, door den keizer Fredetyk Barbarofl'a, cn een zilver kruis door den
Patriarch van Jeruzalem, aan die van Haarlem vereerd, ter gedachtenill'e van dc Held-
haftiije verovering der ftadr Pclufië of Damiate. Achter hec zelve vertoont zich een dor-
re boom , die het oude wapen zoude ge weeft zyn : maar ons gevoelen is ,dat het een groe-
ne boom of bofch is gewceil, 't welk in de diiiftere eeuwen , toen dekonften en weeten-
ichappen ruuw en onbefchaafd waaren, door lompe kladders en ftempclknoeijcrs totzuik
een' dorren tak gemaakt zy. De reden die ons tot dat gevoelen aanleidt is , dat Haarlem
Π1 de oude tyden al vermaard was, door zyn vermoaklyk Hout, dc welluft van ganfch
Holland, een bofchgaadje van grooter uitgeilrektheid dan men hedendaags ziet, waarin
dc Graaven cn edelen zich met de jagt verliiftigden : cn het geen ons gevoelen veriterkc
1"; dat 'er meer wapens omtrent dien tyd door onkunde verbalferd zyn, gelyk men , on-
der anderen, zien kan, aan het wapen van Delft, zynde een ftroomcnd water op een zil-
ver of v/it fchild , welk water van onkundige kladfchilders cn ftcenhakkers in een rechte
Zwarte ftreep veranderd is, het welk dus is gebleven tot dc Regeering het zelve op den
ouden voet herftel i heeft. De andere zyde des Pennings vertoont ons den naam der (lade
Haarlem in 't midden van eenen eiken- of Burgerkrans,

De ide penning , die ook een koperc munt der lladt is, vertoont het wapen met dit
omfchrifr: Haarlems goed ^ cn de andere zyde het oudecn nieuwe ichild , mctceneopene
kroon gekroont. Het opfchrift van deezen Penning fchynt my eenigzins re kennen te gec-
>en of dczelven niet op gezette tyden aan den armen uitgedeelt zyn om leevensmiddeleu
tt koopen, welke penningen door de Regenten der Godtshuizen wederom van dc winke-
liers konde ingewiiïelt worden , gelyk men in dc jaarcn 1545 cn 1559 te Delft penningen
ten dien einde gemunt heeft, ais men in befchryving dier itadt zien kan bladz 46»

Hierop volgen de Noodmunten ^ die gellagen zyn in den jaarc 1^71 cn 1573 terwyl dc
Aadt belegert was door den Spanjaard. Van No. 3 tot 14 zyn het alle zilvere Noodpcnnin-
gcn , uirgczondcrd No. 13 die van leer gemaakt is. Het wapen der ftadt en 't jaargetal
IS op allen afgebeeld ; ook ziet men op fommigcn een leeuwtje geftcmpeld , 't welkeen bfykis
dat het van de Overigheid ingewiflelt is. De andere kleine wapentjes , als daar zyn ftcrrcn y
M-acrclden, cn andere figuuren, beduiden de merken van die geenc die het inccftc zilver
iu den algemccnen uood ter munt gebracht hebben.

* G 5 No. 15

'Oi

Tno. 15 cn \6. zyn geenc Noodmunten ; maar gonde en zilvere Penningen ,die deMa-
giitraat hcef'c doen Haan, tot gedachtenis der overwinning van Damiate; alsook op de
uitvinding der Drukkontl van Laurens Kofter in den jaare 1440. Aan de eene zyde is cen
icliip, dat met volle zeilen de gefpannen keren aan Itukkcn breekt, wordende van alle
kanten uit het kalkeel met pylen beCchoten. Onder aan itaar het wapen met het gewoonc
opfchrift: VICIT VIM VIRTUS. De deugd verivint het geiaeld. Aan dé andere zyde
de Konit of VVeetcnfchap , verlicht van de fhraalen des hemels (beduidende dat de Druk-
konft de waerekl verlicht heeft) houdende een krans in de rechter en leunende met de ilih-
kcrhand op een drukpers. Aanhaar rechterzyde zyn eenige boeken, waar op cen pilaar
ftaat, met dit woord: TYPOGRAPHIA. Drukkonß, cn aan wederzyde S. C. dat is SE-
NATUS CONSULTUS. Door Raadsbefluit. Onder aan HARLEMUM. Haarlem.

No. 17, 18,19,10. zyn heclc, halve en vierendcelen eens Ryksdalers , misgaders een
iluk van tien ftuivers, die alLe billioen verklaart-, maar geduurende't beleg tot noodmunt
gebruikt, en gelyk aan 't leeuwtje blykt, wederom in gewilTeld zyn : doch deeze Ryk-
dalcrs zyn niet alleen te Haarlem ten dien einde gebruikt; maar ook van anderefteden,
ja van de Spanjaarden zelf, wanneer "er gebrek vaii geld was. Gelyk my de voorgemel-
de Heer aangetoond heeft, door een afdruk, hem toegezonden waarop het jaartal ijSo
ftaat. Onder alle deeze gemelde ftukken munten de vier volgende noodpenningen uit,
naamelyk No. 4. dat het lladts wapen heeft waar onder 't jaartal 157^ aaude eene zy-
de ; en van achteren deeze woorden :

NOBS HAARLEM ALBANICASTPvIS OBCESSA TYRANNI STRENUA : MI-
LITIBUS CAUSA NECESSA DEDIT.

Doch dewyl deeze woorden niet geftempeld: maar op de penning gegraveerd zyn , is
het denkelyk dat het 'er naderhand (mogelyk kort na de belegering) door liethebbers op.
gefneden is. No. 8 is op de zelfde wyze, cn op de tegenzyde zyn deeze woorden gegra-
veerd,

HAARLEM VAN DEN TIRAN ALBA BELEGERD HEEFT DOOR NOOD
DIT GELD GESLAGEN..

No. iz is een vierkante zilvere noodmunt daar liet wapen van Haarlem op geftempeld
is, en deeze woorden van iemand om gefneden zyn,

DES CONINGS MACHT EN HEEFT MYN NIET BEDWONGEN
aan de tegenzyde ziet men een man in een gebroken rond, ilaande de handen in het
hair , onder hem is een doodshoofd met twee beenen, verbeeldende, den hongersnood,
wanhoop cn dood. In den gebroken kring ftaat HAARLEM en by de rand is gegraveerd.

DAN DOOR DEN HONGER BEN IK VERSLONNEN.
Hier uit blykt dat deeze penning in 't laatft der belegering isgcflaagen: als mede de volgende :

No. IJ is een noodmunt van leer, 't ftads wapen ftaat aan de eene zyde met het jaar-
tal 1573. en deeze woorden DUCDALFS GELOFTE IS, AAN MYN GEBLEKEN,

op de andere zyde

DOEN HAARLEM BELEGERD WAS DOOR DUCDALFS TIRANNY

WAS DIT DEN SOLDAATEN GEGEEVEN TOT SOLDY. D: 13 Jvli Ao: 1573.

Deeze noodpcnniiig (als gezegt is) is van leer: maar men ziet daar van ook zilvere
cn kopere kopyën; volgens Bizot worden 'er ook papieren gevonden die echt zyn. Ver-
der is aaimierkelyk, dat volgens de dagtekening deeze penning moet uitgedeelt zyn juift
daags voor de overgaaf der (ladt, wanneer de hongersnood zo grooc was , dar zes fol-
daatcn twee ponden broods wierden toegedeeld.

Deeze woorden: Ducdalfs gelofte is aan my» gebleeken zouden onkundigen in bedenken
kunnen brengeu, of de penning naa 't beleg mogte gellagen Zyn: maer zy willen te ken-
nen geeven dat dca Haarlemmers gebleeken was dat zy op de beloften van dien tiran
geenen ftaat konden maaken , en zich fpiegelden aan de fteden Rotterdam, Zutfen , en
Naarden, waar in zyn Spanjaarden tegen het gegeeven woord, het mecrendeel der burger»
decrJyk tnishaudeld, cu met ccuc afgryflelykc woede vermoord hadden.

<1

it

ι

6t

m

ν:

EMMANUEL.

τ Α Α R ζ A N G,

Op de Geboorte onzes Zaligmaakers, en Gezalfden:

jezus christus.

_'e Chriiïé waereld vier' den jaardag van dén held:

Godtzelf, Godts geeft, Godts zoon, 't zoenoffer, aangefteld-
Om door zyn kruis en bitter lyden,
Zyne uitverkoor'nen te bevrydcn
Van 't juk der zonden, en de flaaverny der wet.
Koomt Vorften die den voet op goude troonen zet 5.
Die pronkt in 't purper en fcharlaken,
Verlaat uw hof voor rietedaken 5
Knielt voor den grootften heer, den koning van't heelal,
In 't ned'rig Bethlehem gebooren in een ftaL
Zyn moeder torft geen gulde kroonen 5
Naauw heeft ze een hutte om in te woonen:
En nogtans baart ze een' zoon, die, waar"t zyn wil geweeft,..
Gelyk een Cezar of Auguftus wierd gevreesd:

G 3 ; Hy.

EMMANUEL.

Hyhad terwacreld kunnen komen
In 't groote Kapitool van Romen;
Doch kieft de nederigheid^ voor hooffche pracht en zwier.
Hem volgt noch hoveUng, noch iloet, noch lyfftaffieri
Hem, dien op zyn gebod· en wenken,
Indien hern iemant konde krenken.
Een hemellegioen van eng'len helpen zou j
^laar neen, hy kieft deez' ftal; dit ongeacht gebouw:
Opdat de zynen zouden leeren
De waare ned'righeid waardeeren.
Koomt alle volkeren der aarde, groet uw' Heer!
Knielt met een dankbaar hart voor deeze kribbe neer j
Befchouwt deez' groote wonderheden!
Dat wond'ren wonder 1 niet te ontleden ί
Ziet hoe de Schepper zelfs het merk zyns fchepfels draagt.
Een kind is Godty en menfch! de moeder blyft een maagd !
Die uit Maria is gebooren,
Schiep zelfs Maria van te vooren!
De zoon is naar den Geeft des moeders bruidegom!
Hier fuft de wysheid voor; welfpreekendheid wordt ftom»
Deez' bruigom is haar heil en hoeder,
Hy zaligt zyne bruid en moeder,
En vader, naar den vleerche, uit Davids oud geilacht.
Hoe blooft de zuiv're maagd, wanneer de Heiland lacht!
jVlen hoort haar Code een' Lofzang zingen.
Maar zie, wie koomt de kribbe omringen?
De hcrd'ren, die door 't heir des hemels zyn gewekt^
Aan wien Emmanuels geboorte uur is ontdekt:
De herders, voor wien de Engletongen
Godt de eer, en de aard den vreede zongen.
Gints komenWyzen, 't zyn dry Perzen of Kaldeen^j
Wien in het Ooften die geleiftérre eerft vericheen:
Die fter die g' op den ital ziet ftraalen.

Let

J Α Α R ζ Α Ν G. Η

Eet hoe zy 'è kind hunn' fchuld betaaleii:
Zy offeren het goud, alsvorft, die't al gebiedt5
Zy oif'ren 't wierook j't geen zyn priefterfchap bediedtj
En mirrhe, 't merk van 't bitter lyden.
Herodes mag dien voril benyden,
En zuipen kinderbloed , terwyl hy trilt en beeft.
De moorder ftaa na 't lyf van hem;,door wien hy leeft5
Egipte dekt hem voor zyn laagen.
Na's Vaders wil en welixhaagen.
Schrikt aartstirannen voor deez' jonggebooren Zoon!
Gy moogt hem vangen, en beipotten, ^ gees'len, doón :
't Moet zyn; maar wat h^bt gy te vreezen.
Die rechter van dien voril zult weezen!
Deeze is het zaat der vrouwe, een held,die 't helfch Serpent
Den kop verbryz'len zal > .deeze is 't begin, en end.·
Dit is het zaad voor zo veel eeuwen
Beloofd aan heilige Hebreeuwen 5
Beloofd aan Abraham; voor Davids huis bereid
Wiens troon beveiligd is tot in der eeuwigheid.
Strekt Salems priefter elk ten wonder ?
Ja: deeze is 't voorbeeld in 't byzonder, -
Dat Chriilus prieilerdom, een licht dat eeuwig is, -
De fchaduw van de wet, die dikke duillernis.

Van de aard met kracht zou doen verdwynen; ·
En in des menfchen harte fchynen.
i^e Aartsvader Jakob heeft deez' krib van verr' gezien ^.
En Moifes zag dat deez' geboorte zou gefchiên,
Wanneer hy fprak: GüJ zal verwekken
Een, die u tot Profeet zalßrekken,
Een uit uw' broederen, naa wiensßem gy hooren zult.
^ie deez' voorzegging in dit kindeke vervuld.
W^ie is Profeet en Vorft gebooren
Als hy Godts zoon en uitverkooren. -

Wai

EMMANUEL.

Was Moizes Godts profeet, liy was de knecht j deez' zoon ι
Hy zat van eeuwigheid op 's Vaders hemeltroon 5
Die fprak met Godt, bedekt door wolken >
Deeze is de koning aller volken.
Die in den hemel by den Vader is geëerd.
Die heeft de fchaduwe der dingen maar geleerd ^
En deeze 't licht der zuiv're waarheid j
Zo wykt het diiifter voor de klaarheid;
De fchadiiw van de wet voor Jezus heilzaam licht.
Befchouwt het Paafchlam, vry van fmet, dat fchoon gerichtj
Ziet de offerhanden, reinigingen
Van 't lichaam, Ipys, en and're dingen j
Befchouwt de borillapj ziet d'Aartsprieiter in zyn kleed.
Zo ryk versierd met goud.' zo gierlyk, langk en breed!
Om dus de bondhutte in te treeden;
't Zyn fchaduwen der heerlykheden
Van 't kindeke, dat in dees flechte kribbe legt.
Heeft Ezaïas niet door Godts bevel voorzegd,
Verilokte Joden, hoort 't verklaaren,
Een maagd zal eenen zoone baar en,
Zyn naam zal zyn genoemd Kmmanuél^ dat V G ο d τ
Met ons.? Gelooft in hem, en leeft naar zyn gebod;
Aanfchouwt dit kind, dat's ifr'els komng.
Wacht gy hem in een' gulde wooning ?
Gy dwaalt: uw vorfr is arm: men haalt hem echter in,
Als hy Jeruialem genaakt op de Ezelin.

Dus moeil,'dus moeft hy triumfoeren.
Om Abrams kind'ren te bekeeren.
Deeze is ons tot een' voril in eeuwigheid gekroond 3
Door wiens beftier de wolf by zachte kudden woont.
En luipaerts by de geitjes leggen.
Vraagt iemant wat -zyn' tytels zeggen ?

Dus

J Α Α R ζ Α Ν G. 6f

Duszynze: wonderlyk^ raad^ flerkte,^ held en kracht ^
Oneindig vadery vorfl des vredes^ groot van macht.
Hy is met oly overgoot en
Van vreugd^ ver boven zyn' genooten,
Ten teken van zyn ampt. Vraagt gy na zyne wet?
Ze is niet op Sinaï^maar Sion ingezet.

Doorleeft, doorbladert de Profeeten,
Zy hebben van zyn* komil geweeten.
Al die beloften Haan op 't Kind 5 gelooft in hem:
Zo bouw' hy u in 't harte een nieuw Jeruzalem.
O Jezus! Vor ft van alle vorften!
O Heilfontein! waar na wy dorften!
Gy zyt den ouderen niet onbekend geweeft:
Zy hebben u gezien, befchaduwd in den geeft>
Zy konden u, ó Heer, niet raaken!
Schoon zy met u vol vreugde fpraaken:
Gy waart door vleugels van uwe engelen bedekt,
Gyzytbeipot, gedood, begraaven, opgewekt,
En voorts ten hemel ingevaaren.
Tot blyfchap van uw' heiërfchaaren,
In die voorzeggingen, die gy ó Heer! vervult.
En die gy op uw' tyd nog meer vervullen zult.
Gy moet de poort der helle indringen j
Gy zult den wreeden draak befpringen >
Die 't menfchdom heeft befmet met rook, met ftank, met gal:
De Hange, d'oorzaak van onz'al te droeven val.
Die met de paradysboomvruchten
De plukfter lokte tot genuchten,
En 's waerelds eerften vorft door d' eerfte bruid bedroog,
Wanneer hy, fchalk en loos, den eerften logen loog.
O Kind ί ó Vader aller vaderen!
Laat toe dat wy uw' kribbe naderen.
Ik fidder als ik denk dat 2;y zyt Godt uit Godt,

Η Maar

Ε Μ Μ Α Ν υ Ê L·

Maar ziende u menfch, als menfch. Iet ik op uw gebod ,,
Dan fcheppe ik adeni) kracht, en leeven.
Als van een* hooger geeft gedreeven.
Gedoog dat ik ii raake, en voor u nederkniel:
Want dan geneeft gy de melaatsheid myner zieL
Laat ons uw heilig voorhoofd kuilchen,
Ons yvervuur zy nooit te bluilchen.
Beftraal ons met uw oog. Schenk ons een lieven lach
Zo worde ons duiiler hart zo helder als de dag.
Wil door uw dood, uw bitter lyden,
Ons van des duivels macht bevryden!
Leid, als gy zyt verhoogd aan ^s vaders rechterhand
Den duivel, hel en dood, en zonden hebt vermand,,
Ons by uw* zalige uitverkoorenen >
Opdat wy leeven als herboorenen,
Van eng'le vleugelen befchut in eeuwigheid,
Terp laatze die gy hebt den geenen toebereid
Die op uw heirbaan moedig ftreeven,
(Door heldenyver aangedreeven}
Na Sions vreedepalm?. en onverwelkb're kroon r
Die gy hen ichenken zult van uw' genadetroon.
Uw trouw, o heiland! isgebleeken:
Gy zyt den uwen nooit bezwecken.
Verfterk ons met genade: op dat wy onbevreeft.
De waereld en het vleefch, als krygsliên naar den geelï
Bevechtende, uit het veld nooit wyken:
Waar op fteets onze trouw moet blyken.

de

'1

DE

ZWITSERSGHE

eenvoudigheid,

Klaagende over de beäorvene zeden rVeeler doopsgezinden^

of weerlooze Chrtflenen,

De fchoone Eenvoudigheid, uit Mennoos kerk, verdwenen,
Die zuiv're hemelmaagd, is op cen nieuw verichenen,
Niet in een fyn gewaad 5 niet kraakende van zy^
Of zweemend naar den zwier: maar in een boere py,
Hoe, zou zy die niet weet om vuil genot te waaken.
Maar beter heeft geleerd te lyden en verzaaken ,
Zich fmukken met den tooij > ο neen deeze ydclheid
Volg' die, die 't aardfch gemoed met aardfche fchatten vleijt.
Men ziet haar niet veel vlags op haaren rykdom voeren.
De kerker was haar kieed'j haar ketens waarenfnoeren^
Haar' traanen paerlen, en haar difchbanketten kruis.
Vervolging, pyn en fmaad. Zy tradt niet in haar huis
Op marm're vloeren, of Ooftindiaanfchematten.
Haar yz're kift was vol gekneveld geld noch fchatten.
Zy dilchte/t fruit niet in gefchilderd porcelyn, >
Of ichonk \ geflepen' glas tot aan de kim vol wyn,
pit weelde en overdaad; neen: maar om zich te laaven.
Zy hadt geen rytuig met twee paerden om te draaven,
Als zy met fchepen op den rynilroom herwaarts quam,
En zag met fchrik de pracht der broederen te Amfterdam,

Η 2- Een

68

DE ZWITSERSCHE

Een dert'le pnicht, die haar de traanen perJde uit de oogen,
En dus met dubble reen tot klaagen heeft bewogen.

Is dit het zelfde land / waar ni ik heb verlangt.
Toen ik in ketenen en boeijens zat geprangt?
Bedriegt myn oog my ook-?zyn dit de :gelfde broeders,
Myn hulpersin den nood? naaft Godt myn volks behoeders?
6 Ja, hunn' mildheid maakt hen kenbaar by myn volk.
Dit ftraaltje deugds blinkt nog uit eene duift're wolk
Van noodeloozen twift , en bitt're kerkkrakèelen,
Die ongebondenheid. en zorgeloosheid teelen.
ó Gy gevallenen zyt oorzaak dat ik treur,
En myn eenvoudig kleed in zo veel deelenfcheur,
Als ik hier kerken vind, fchaapskooijen, daar de wolven
Zich in verfchuilen. ó Elendigen! bedolven
In 't diamante puin der waereld, 't ghnft'rend quaad.
Voor wien de zon der deugd beneveld ondergaat,
Gy preekt van weerloosheid, en voert terwyl de ilandertSj
Met legers Vlamingen, en heiren Waterlanders,
Gewapend met den twiil, geharnail met den ban,
Elk met een bitze tong, die harten quetfen kan,
Gericht ten oorlog, niet die landen kan vernielen.
Of dierbaar menfchen bloed, neen, maar dat meer is,zielen,
Gy denkt dit woord is hart? noch harder is uw' twiil.
Ach waar die fcheur geheeld, die vlak eens afgewifcht
Van 't kleed, der waarheid! mocht die wond eens haail geneezen,;
En Godts gemeente één hart en ééne ziele weezen,
Hoe beurde Jezus, bruid dan 't dierbaar hoofd om hoogj
Hoe zou zy die haar knie voor Babels beeld niet boog,
Een nieuw Jeruzalem oprechten in het harte.
Zich ziende dan bevryd van ballingfchap en fmarte
Hoe menig'fchaapjey dat nu dwaalt inde woeftyn,
Wierd dan gevonden! ó! hoe heuch'lyk zou zulks zyn!
Dat geldt u.allermeeft ó eng'len der gemeente.

Die

EENVOUDIGHEID.

Die laauw geworden zyt, en 't koftlyk kerkgefteentey
Het vreedelicht, niet op den kandelaa^ontfteekt.
Daar gy genoegfaam weet wat aan dat werk ontbreekt.
Slaat handen aan den ploeg. Werkt yv'rig in den akker
Des beeren, zyt niet Aaauw, niet llaaperig, maar wakker,
Zo worde 't onkruid, dat nu al te weelderig groeijt.
Door uwe wakkerheid geftadig uitgeroeijdj
Zo zie men 't vreedelicht de vreede kerk befchynen.
En alle nevels voor haar' heerlykheid vcrdwynen.

Wat zien wy menig' pop gefmukt in wulps gewaad!
Wanneer wy met ons volk hier wandten op de Itraat.
Ei zie daar komt 'er een,, die we als een paauw zien trceden.
ó Schande half gekleed! half met ontdekte leden!
Sluit kind'ren fluit uw oog. Maar zagr waar gaat ze heen.^
Och in de kerk! dat's niet uit Godtsdienft zo ik meen:
Maar eerder om aldaar met heur gewaad te pronken,
En 't lodderig gezicht den minnaar toe te lonken,
Die eeril zyn vrouwe hair gepoederd heeft met meel,
Opdat zyn wulpsheid van de haare niet verfcheel'.
Men durft dit foort naauw meer met eigen' naamen heeten r
Want die zyn nu te flegt, veel te oud, en lang verfleeten,
Mennifte juffertjes en heeren vleijt hen bet.
Dat is hunn' roem en glans beft in het licht gezet.
Die naam houdt eenen toon met 't klinken van de ichyven,
De wulpsheid, hovaardy, en 't tooijfel hunner lyven.
Men werpt my mooglyk toe, dat, in den grond, het quaad.
Min. in de kleeding, dan in 't wulps gemoed, beftaat.
En dat de hovaardy zo min in fyne kantjes
Als hooge hoeden fteekt, of naauwe keelebandjes^
Dat ieder naar zyn ftaat behoort gekleed te zyn,
Geringe liên in 't grof, de ryken in het fyn.
't Is waar, men weet het dus een' fchoonen glimp te geeven r
Maar ziet men 't tegendeel niet uit het loiïè leeveri?

Η 3 Strekt

DE ZWITSER^CHE

"Strekt niet het weerfchyn kleed een ipiegel voor een hart.

Een hart in de ydelheid en hovaerdy verward?

En fchoon hovaerdigheid in 't ned'rig kleed kon fteeken,

't Geeft minder voorbeeld tot het volgen van gebreken.

Men durft in 't prachtig kleed veel doen dat niet betaamt.

Daar in het ned'rig kleed men veeltyds zich voor fchaamt.

Koom, volg my, zo 't u luft, 'k zal u een voorbeeld toonen.

Hier ftaan \vy voor een huis, daar wulpfche lieden woonen.

Helaas! van Mennos volk (ten minften met den naam)

Wat zien wy hier al prachts. Wat rot men hier al t'faam

Met ileedjes. Dat 's een zwier! wat ftrykt men met dcvoeten^!

Hoe aartig weet die heer dat juffertje te groeten ,

Hoe geeftig leidt hy haar de trappen op in 't huis!

Hier moeten wy eens in. Men zal door al 't gedruis

En overvloed van volk ons mogelyk niet merken.

Dit is een groot bezoek. Voorwaar hier zyn geen klerken.

Maar mceiters in de konil derwaereldiche ydelheid.

Wat word hier al geftrookt, gelikt, geilreeld, gevleijd.

Hoe koftlyk ftaat de bruid en bruigom daar te pryken.

Wat dunkt u, vind men hier wel iemand myns gelyken.^

A¥ordt hier de nederigheid gevierd, en goede zeen,

In plaats van hovaerdy en dertelheid! ό neen.

Zacht wyk wat aan een zy, men zal hier, onder 'c zingen

En ipeelen, op de maat eens huppelen en ipringen.

Zie Herodias weer, hoe dat zy zwiert en zweeft

Al dert^lend langs den vloer! 't fchynt of zy leilên geeft,

Hoe g'een Johannes't zwaerd door zynen nek kunt jaagen.

Om in een ichotel 't hoofd de moeder op te draagen:

Maar dat 's hier 't oogmerk niet j zy heeft alleen haar net

Om't vogeltje, dat zy wil vangen, opgezet.

Hoe vliegt de wyn in hoofd derjongmans (zacht't zyn heeren)

Wat fmult men al bankets, wat kreukt men hier al kleèrcn.

Wat is hier al geiloeijs, al fneuldings, al pleizier.

Miiar

EENVOUDIGHEID. Ti

Maar fy! ik walg 'er van. Vertrekken wy van hier.

Helaas ik fchrik en beef! ach, myn geloofsgenooten,
Durft gy de ned'Hgheid aldus voor 't voorhoofd ftooten >
Gy dwaalt van 't rechte pad. Keert weder. Zet uw' voet
Op d'engen weg, gebaand door Jezus martelbloed.
Gedenkt een tyd te rug van honderd vyftig jaaren.
Beziet u zelf, en denkt hoe de overoud'ren waaren^
Deez' werkten om een fchat, een onvergangklyk' loon^
Deeze achten min de pracht, dan 's hemels martelkroon.
De mildheid, het is waar, is hoog in u bevonden:
Maar één deugd wifcht niet uit al de overige zonden.
Godt eifchr het gantfche hart. Zoelct en behoudt de deugd y
Zo leeft gy namaals in een veel volmaakter vreugd.
Denkt niet, dat deeze klagt geichiede, om u te hoonen,
Neen, 'k deed 't uit liefde^ om u den weg der deugd te toonea
Ook heb ik niemant in 't bezonder in het oog.
Dat weet de hemel, die tot klaagenmy bewoog.
De hemel, die u wil zyn dierbaren zegen geeven
Door heiligmaaking, opdat gy in 't eeuwig leeven
Den vreedepalm ontfangt, en de onverwelkb're kroon,.
Daar de englen's Heeren lof verbreiden voor zyn troon.

HAR-

rl

herderszangen.

g ο d ε ν r ε ε,

herderszang

ter inwyding van den Eerwaardigen en geleerden Heere

JOAN DOORNIK,

tot bedienaar des Goddelyken woords te Oegiigeefl,

Iet ver van daar de Ryn door Katwyk plag te fchietciij
Zyn ilroomkruik by het huis te Britten uit te gieten ^
Tc bmillchenin de zee: maar nu in zachte ruil:>
Voor't woedend pekelfchuim j de duinen ilreelt en kuft,
Laat Zanger in het groen de blyde ruifchpyp hooren.
Myn ^Zeeling, zingt de knaap ^ wiens zang ons kan bekooren ^
Dic Ryn-en Aemftelland verlekkert door \ geluid
Van keurig veldmuzyk, gy noopt my op myn fluit
Dit onbcflepen' hed voor bofch en veld te φeelen.
Myn veldzang, braavc knaap, zal 't kerfpel ligt verveelen:
Op zoete druiven fmaakt geen harde of wrange, peer :
Cy fpoort my nochtans aan 5 'k zal moedig op die eer
Myn Ikm verheft en 5 en voor Rynlands veldelingen
Den lof van Godevree, dien braaven herder, zingen:
\ an Godevree, dien tans Gods kudde is toevertrouwd,

I 2 En

* ücHcctE: Kraaijvanger Rcchtsgekcrde

76 Ό α D Ε ν R Ε Ε,

'γ . , .

En die bcichermen zal, indien 'er uit ¹ het woud

Van ongenade een wolf durve op de lamm'ren vallen,

Of loeren op den roof omtrent de herderftallen.

ς Het ncd'iig Oegffge^ juicht, ja zegent dèezen dag 5.

En dankt der herd'ren Godt met blyfchap en ontzag,

Nu 't wakk'rcn Gode vree, van heilig vuur ontfteckenj.

In de oude Landkapel hoort boetorakels fpreekenj-

Nu 's hemels zegendauw, die van zyn' lippen vloeijt.

Met zuiv're druppelenhet dorftighart befproeijtj

Nu hy.'t geheiligd zia.d op 't akkerland zal'zaaijenj

Om vruchten in dm Oegfl door zymngeeß te maaijen-j

Nu hy zyn paart met die van Jeiïès zoon,

Die Libans Cederberg deedt hupp'len op zyn toon,

Gelyk de.heuvelen, vol geele en groene kruinen,.

Ten rei gaan, op zyn zang, met Batoos hooge duinen.

Ja juich vry Oegifgeefl-, juich! vervul de lucht met vreugd :

Gy kieft een' herder, die in zyne ted're jeugd

Door 's hemels gunft de borft der Godtsvrucht heeft gezogen

Die op het landfchool is in wysheid opgetogen,

Doorleerd in weetenfchap5 waar door zyn geeft, zo kloek,

Den zin aan u verklaart van Godts orakelboek,

En 't * afgedwaalde fchaap, dat doolt op barre heiden.

Geblind cioor \ bygeloof, weet naä den ftal te leiden.

Indien het -f fchurfte vee, dat geenen herder kent.
En in den ilyk zich>naar zyn' luften keert en wendt,
Kon luift'ren naa zyn ftem, hoe yv'rig zou hy't waiTchen,.,
En helpen reinigen in Godts genadeplailèn.

Indien 't ** verftrooiide vee vaalsrêls ouden ftal,-

Dat

'f wond va» ongenade (hier genomen voor de ftrafplaatsdergodlooïen) dus
genaamd door den keizer Claudius, plag dc B.iathouwers van de NederfaiTen-^
•af Vriezen te fcheiden, zie de Chronyk.vau Holland, Div: 2> ijkap: en elders-
* de Roomfchen eni..
f de OngodiilejLL·.,
"^^de Jodca=.

HERDERSZANG.

Dat op den herder hoopt, die 't eens vergaderen zal',

En weer ia Kanaan als voorryds laaten graazen,

Zyn ftemme kon verilaan, hoe vrolyk zou het aazen

Op hemels klaver, by het geeft'Iyk Libanon,

En drinken 't heilzaam vocht uit Godts genadebron.

Indien de ^ dieren in de Arabifche waranden.

Die tuk zyn op den roof, en fcherp van klaauw en tanden,.

Eens hoorden naa zyn ftem,^ zy zouden- haaft gedwee

Het gras herkaauwen in één weide met het vee,

Dces ilem zou d' f olifant, die ''t licht der zon fchynt te eerenn

In't woefte Lybiën, naar't eeuwig licht doenkeeren.

En temmen ft wild, dat in 't Amerikaans geweil

Ζ y η jongen, zo men zegt, met vleefch der menfchen mefty, ,

Dan zouden leeuw en beer en wolf de lammeren üreelen.

Dan zou 't een vreede-eeuw zyn in alle waerelddeelen:

Maar de opperherder, die het alles weezen gaf,^

Zal zelf hen t'zynen tyd vergad'ren met zyn ftaf,.

En G O D Ε V R Ε Ε zal (door de eerwaardige amptgenooten.

In 't vry Bataaffch geweil met oly overgoten .

Van hemelzegening^ hem fmeeken dat zyn woord

Elks hart vermurwe, en word' door "'s hemels gunft bekoord?

Tot rein geloof, en liefde, en hoop 5 opdat zy treeden

Ou 't eeuwigduurend veld van zyn barmhartigheden,

In zaliger landsdouwwaar in de koorzang klinkt

Door duizend kringen, daar-herfchoon gefterntein blinkt.-

Gy zult ó OegHgeefl fcherp naa zyne itemme luiileren,
Die 'c waare licht niet voor uwe oogen zal verduiileren j
Een licht ,-.dat uit uw ftreek de fchaduwe verdreef -
Van 't wangeloof, dat lang in uwe buurtkerk bleef;
IJw buurtkerk, de oudOre der Bataviiche landsdouwen,

I Die

Die vader Willebort op * Roomfch tiras zag bouwen,
Van wien de duiilere eeuw deez'f beuzelen verdicht j
Hoe hy, een herder door des hemels geeft verlicht.
Onze overoud'ren door zyn' wonderdaan bekeerde.
En allereeril den wil des Opperherders leerde.
Ook hoe hy had beloofd uw kerk (toen onvolbracht}
Te wyden: maar dewyl de dood hem onvemacht
Te beurt viel, kon hy dit by 't leeven niet volbrengen>
Dies quam zyn geeft daarna de Landkapel beiprengen,
En heihgen, met hulp der zuiv're moedermaagd.
Dank Godt, der herd'ren Godt, dat zyne heilzon daagt
Door al die nevelen van bygeloovigheden.
Prys, Oegifgeefijzymn naam in lofzang en gebeden.

En gy 5 ó G O D Ε V R Ε Ε, volhard in uwe trouw,
In't hoeden van Godts vee, in zynen akkerbouw.
Waak voor de lamm're kooij vol yvers vroeg en fpade,
Zo wint gy eene kroon van hemelfche genade.
Zing zynen lof alom waar zyne fchaapen gaan.
Het duin zy Sions berg, de Rynftroom uw Jordaan,
Zo zal uw Hemelzang door lucht en wolken dringen,
Daar de eng'lcn 't fneeuwwit lam in 't koor omringen.

il^fi:

v pv o o μ-

ι,Γ

m

Β

VROOMAARD,

HERDERSKLAGTE.

'p Haarlems blinker j't hoofd der kenifmerlandfchediiincn.
Dat 's zomers afileekt op ontelbare groene kruinen
Der heuveltjes, met hehn door Duinman net beplant,
Van wiens verheven top men 't omgelegen land
Gclyk een dal befchouwt, beiproeid van 't Meir en^'t Spaaren,
Terwyl men 't vlakke ilrand hoort kuilen door de baaren,
Zat Vreedelief, een knaap uit 't boomryk Overveen,
Hy treurde om 't groot verlies van Vroomaard, die voorheen.
De herderbuurt vergierde en de omgelegen* ftreeken
Van zyne wysheid en mildadigheid. deed' fpreeken.

Ach! Vroomaard, klaagde hy, gy zyt ons dan ontrukt!
De dood heeft dan de bloem uws leevens afgeplukt ?
O Ja, gy zyt niet meer ! nu moeten ν/γ u derven.
En eeuwig in een nacht van duift're droefheid zwerven !
De Nimf van^t Spaaren zucht, en zygt ter neêr in't riet,,
Dat aan de beekjes meldt, hoe Vroomaard ons verliet,
HocVroomaards zuiv're ziel ren hemel is genomen,
Terwyl zyn lichaam ruft by Aemftels zilv're ilroomen,
Daar al zyn kiOoil om fchreijt, terwyl de droeve lucht
Bevochtigd door een' wolk van traanen , telkens zucht..
Jdimt herders op deez,' berg, helpt bojfchen en vallei jen
Met eenen droeven galm uw Vr oomaar ds dood befchretjtnl
ik zag,niet lang geleên,hoe boven 't huis ter Kleef,
Dat oud vervallen' llot, een donker wolkje dreef,

t CrCPn ffl!<rpnc rrfrir^f/^i* x^ri/^fAt- r^n Ar\r\v A-ïrinrl

Geen telkens grooter wierdt,> en door den wind gedreeven

Op

V R O O Μ Α Α R D,

Op eene dikke wolk, pas uit de zee geheven,
Met felle ilormen ftorttCjen baarde een blixemvlam
Die niyne iliilp verbrandde. Ik zag een ykenilam
Den liQogilen van 't gehucht door wind en donder vallen.
En 'k kon myn wollig vee naauw jaagen in de ilallen>
Dewyl de weide door den regen als verdronk
En ik tot de enkelen in 't zyplend water zonk:
Maar weinig dacht myjals men't onweer zag bedaaren,
Dat dit een voorfpooK was van 't geen ons zou weêrvaaren.
In 't laatft der lente was hier Zorger, zwaar van hoofd >
Die altoos lampen fpelt, en zelden wordt geloofd,
Ik lachte 5 als hy de buurt in zorg en onruft ilelde,
A^anneer hy droef te moe Nimf Hageroos vertelde,
Hoe hem zyn knaapje tooide om eene wilge fluit,
Waar mê hy vogels lokt, ja door een zoet geluid
De Jiachtegaalen loos en geeitig kan bedriegen,
Hoe hy een tortelduif zag van het takje vliegen,
'c Geen hy in 't oog had, om te fnyden met zyn knyf.
Voorts hoe een fperwer uit de lucht viel, recht op 't lyf
Der bange tortel, en haar met zyn Jdaauwen fclieurde,}
Hoe, op dat naar gezicht^ een fchool van vogels treurde.
Dat wieken repte, om zich re bergen uit den nood5
Dit, iprak hy, fpelt voorvaft een waardig man den dood.
Helaas! 't is al te waar: dewyl wy Vroomaardmiiïèn,
Gelooft de ganfche buurt, dat Zorger ramp kan giilèn.
Ach Zorger, waart gy hier, wy daalden f zaam beneên^
Daar ik op gindfen eik dit vaarsje heb gefneên.
Klimt herders op deez,' berg, helpt boffchen en valleijen
Met eenen droeven galm uw Vroamaards dood befchreijenl
Men zal hem nu niet meer zien wand'len in 't gehucht.
Omringd van 't lieve krooft, met zo veel zielsgenucht.
Hy zal des zomers, in zynlufthof ryk van blaaren,
Het puik der herderen en nimfen niet vergaaren,

Η Ε R D Ε R S κ L Α G τ Ε. 81

Gelyk hy plag, als liy vermaak vondt op het land.

Nooit zal ly toonen, wat al boomen hy ,geplant

Of zelf gepoot heeft 3 en veel minder ons meer noemen,

Wat hem het mild zaizoen belooft van kruid en bloemen.

De lufthof treurt, ook treurt het landhuis om zyn' heer.

En 't dor geboomte klaagt: nooit nooit koomt Vroomaard wéér!

Klimt herders op deez* berg^ helpt bojfchen en njalleijen

Met eenen droeven galm uw Vroomaar ds dood bef ehre ij en!

Het pluimgediert vliegt uit dit droevige geweft,

En bouwt in blyder oort zyn overkonilig neft.

't Ksonyn blyft in zyn hol door vreeze wechgefcholen.

Omdat het Duinman hoort, die daar omtrent koomt dooien

Miftrooftig en bedroeft ^ dien 't nu niet luft zyn net

Tc fpannen voor het hol, 't konyntje met de fret

En hond te vangen, neen,'k hoor Düinman droevigweenen,

Zyn luil tot jaagen is door Vroomaards dood verdwenen.

Vreeit niet konyntjes, gy zult vry zyn voor een poos:

Want Duinman is, als gy, vol vrees en trooileloos.

KlmT>tii7iman op deez^bergy helpt bojfchen en valleijen

Met eenen droeven galm mynVroomaardsdood befchreijen l

'k Bracht korts voor zynen dood nog zuivel in het fteê.

En zag daar hoe veel goeds men aan de weeskens dêe 5

Hoe Vroomaard't Godtshuis hielp bezorgen en bellieren,

Waar door de jeugd opwaichte in deugd en goê manieren.

Ook zag ik knaapen uit het Zwitièrfche gebergt

\^crdi-evcn om 't geloof, van Wolfaart hart getergd,

Geboeijd, gevangen, en ontbloot van vee en haven,

ja zo men zegt verkogt ver over zee voor flaaven.

Die nu vcrloil· zyn door de herd'ren uit den druk,

En Vroomaard nevens hen bedanken voor 't geluk.

Almt herders op deez^ btrg^ helpt boffchen en valkijen

Met eenen droeven galm uw Vroomaards dood befchreijen!

Elelaas, war groot verlies is dit voor Erremgard,

Κ En

8z V R O O Μ Α Α R D,

En haare kiiidertjcs! hoe gaat het haar aan't hart.

Nu zy haar'nooddruft mift. Wie zal nu om haar denke%

En vars gemolke melk, en rarwe om Godtswil fchenken?

Wie zal een ooilam voor haar flachten in de ilulp,

Als zy van honger kermt, ontbloot van alle hulp!

Wie zal haar kinderen, wanneer zy naakt zyn, kleeden?

Of door een vroom gedrag hen voorgaan in de zeden?

Nu Vroomaard niet meer is, die ryk van have en goed.

Om Erremgarde dacht in zynen overvloed.

Knaap Vrekaart zal 't niet doen, die alles waant te fpillen^

Als hy het laatile fchaap eens herders niet mag villen j

Die altoos wroet en fchraapt, en klaagt van flegt gewas.

Al gaan zyn koeijen tot de koilèms in het gras.

Klimt herders op deez^ berghelpt boffchen en valleijen

Met eenen droeven galm uw Vraomaards dood befchreijen!

En gy, 6 droevig krooil! ó telgen van zyn' ftam!

Hoe trof de fchrik u t' zaam wanneer hy affcheid nam^

Toen gy uit zynen mond zyn'laatften zegen hoorde,

\¥anneer de ilem vervloog j die u zo vaak bekoorde

Tot vaderliefde, die van d'opgang uwer jeugd

En tot het allerlaatil u raadde tot de deugd .

Daar ge erfgenaam van zyt, zo wel als Ichat en have,

Die hier in u nog blyft fchoon Vroomaard daalt ten grave,

Gy zyt als fpruiten die men by een linde vindt.

Die neêrgeilaagen legt door eenen feilen wind,

Waardoor gy mê gedrukt nog evenwel blyft bloeijen,

En 't zelfde blad behoudt des ilams die u deed groeijen.

Al legt uw lindeboom zo fchoon van kroon ter neer,

Gy groene ipruiten ryft aan zyne zyde weer.

Maar laas! wat itrooije ik hier myn klachten voor de winden.
Die ongevoelig zyn > wat zoek ik trooft te vinden
By vliet, en boom,en berg, zy zyn, gelyk de dood.
Uit himJi' natuure doof, en van gevoel ontbloot.

Hoe

HERDERSKLAGTE. 8:

Hoe kort, hoe kort helaas! volgt Vroomaard zyne moeder

Na 't hemelfche geweft, by Godt, hun heil en hoeder.

En leert ons fpiegelen, als in een klaaren vliet,

Hoe 't leeven van den menfch hem,eer hy'tdenkt,ontichiet.

En wy armzaligen! wat mogen we ons vergaapen

Aan zo veel lands en zands en groot getal van fchaapen I

Men ilerft zo lang men leeft, 't Geluk is ongewis,

Behalven daar geen eind van zalig leeven is.

Het baat niet Vroomaard weer te wenfchen in het leeven.

Die op de wolken treedt haakt naar geen groene dreeven.

Hy pronkt nu met een kroon van eeuwig diamant,

In plaats van bloemen, in het hemels vaderland.

Leef Vroomaard op die plaats, daar we alle na4 verlangen.

Daar 'k hoop dat gy uw krooil met blydfchap zult ontfangen!

Dus klaagde Vreedeluft, tot dat de droeve maan
Hem noodde van den berg in zyne ilulp te gaan.

η α α-

HAAGER OO S.

HE ΆΏ Ε R S ζ AN Gy

TER Β R U I L Ο F Τ Ε

VAN. DEN HEERE

MICHIEL SLAGREGEN

d e jong ε.

EN JONGKVROUW

teyn

DE JONGE.

Aan 7 T^ in KanßUefsflulp^by zynen warmen haard^^
Was korts een goed getal der herderen vergaard^
Al knaapen afgerïgt om op het riet te zingen^
Ten roem der nimfen en Bataaffche veldelingen:
Hier viel het Zanglufls beurt te zingenop zyn' trant ^
Van zoete Η α α g ε R ο ο s , bloem van Kenn'merland '·^
En wakkeren Vreedelief, wiens min haar kon bekoor en λ
l^tis liet hjyt paar ter eere^ een ned'rig veldliet hoor en.

HERDERSZANG. 85)

Van waar gy flangswys kruipt, langs hoven en priëelcn,
Door 't oude Herulheim: hoor my aandachtig queelen j
Want veldzang is altyd u aangenaam geweeft.
Dus hoorde gy nog korts dien meirzang, vol van geeft y
Dien zwaanenzang5 van hem, ter ilerren ingevaaren,
Daar ik, geringe knaap, niet ben by te eevenaaren.
Behaagt u laager trant Ρ hoor dan myn herdersfluit,
Tot eer van Vreedelief, en Haageroos zyn bruid.

Ja Ha AGERooSjwaar 't lente, en't bofch voorzien van bladeren',
Dan zou de landjeugd in den groenen Hout vergaaderen:
Om aan te hooren, hoe de blyde nachtegaal
Op uw geboorte queelde', en in zyn zoete taal'
Verliefde deuntjes zong, terwyl de maagdereijen,
U naar het Echtaltaar met Vreedelief geleijen:
Nu zingen we in de ilulp gedreven, door de kou>'
Uw vrolyk Jaargety,· gelyk met uwe trouw.
Benevens uwe deuga, en fchoone aantreklykheden',
üw lieflyk maatgezang, en uw' volmaakte zeden.

Gelyk de nachtegaal den leeuw'rik overtreft.
En alle vogelen, als hy zyn' ftem verheft.
Doet luiil'ren naa zyn' Idankj zo doet gy elk verflingeren^-
Op 't lieftelyk geluid, verwekt door uw€ vingeren,
En aan uw' ftem gepaard5. zo zuiver, zo volmaakt.
Dat al de jeugd verhefd naar uwen maiitzang haakt.
Dus doet gy zingende in een'vruchtb're beemd gezeten,
Uw fchaapjes luift'ren, en het malfche gi'as vergeeten.
Door aandagt als verrukt j ja zelfs de dert'le geit
Vergeet haar hupp'len j door uw zang, vol zoetigheidv
'Zoet is de honig die de nyv're byen gaêren
Uit lentebloemen, tym, en roosmaryne blaêren:
Nog zoeter is uw zang, maar allerzoetft uw min.
Die gy uw' herder toont, begaafde herderin.

Vv'at konft, O Vreedelief ! kon u verwinnaar maaken ,·

Κ Van

HAAGEROOS.

Van 't kilfte maagdehart, dat u in min doet blaaken?
Dat nimmer luiilerde, naar klachten, of geween
Der herderen, verUefd op haar bevalhgheên.
Ja Haageroos was doof voor alle minneklachten.
Uw liefde, braave knaap, kon haar alleen verzachten.
Gy maakte haar gedwee, door uw veriland en deugd,
En vrolyke ommegang, naa d'aart van haare jeugd.
Wie kan, ο Vreedelief, wie kan uw itand waardeeren?
Of zingen naar den eifch ^ nu gy uw zielsbegeeren
In 't end genieten zultj nu gy voor 't echtaltaar
Uw harten eensgezind, zult fmelten in elkaer.
Al wat uw hart begeert zal Haageroos behaagen.
Zy offert u haar'min, haar' prilite lentedagen.
De roozen van haar jeugd,en leevens morgenftond.
Gy kuil vernoegd en bly den dauw van haaren mond,
Een dauw veel ïriilcher als de dauw op muskadellen,
Die in een vruchtbaar hof, op eenen wynftok zwellen.

Dit wint ge, ó braave knaap! door deugd en kloek verftand,
Daar gy in uitblinkt, by de jeugd van Kenn'merland.
Ryk zyt ge in have en vee: maar ryker nog in zeden.
Men zag van jongs af aan, u noeil, den tyd befteeden
In 't trouw bezorgen van uw vaders land, en vee:
Dies brengt gy voor 't altaar des hemels zegen mee.
ó Ja! dus brengt ge, ó roem der Herulheimer knaapen,
Een zegen, grooter , dan uw groot getal van fchaapen.

En gy, ó vader van dit lief vereenigd paar.
Wat wordt gy op dit Feeil, in 't hart, al vreugds gewaar?
Nu gy de vruchten van uw' jeugd, met zegeningen
Dus overgoten ziet, wie kan uw blyfchap zingen?
Dat voegde een' herder, meer bedreven op het riet,
Dat liep een toon t e hoog, in myn eenvoudig lied.
Koomt Kenn'mernimfen, helpt my bruiloftskroontjes ftrengelerti
En wilt uw ilemmen, met myn laage veldfluit mengelen.

Ter

HERDERSZANG. 85)

Ter eere van het paar, dat nu met hart en hand,

Wordt door de trouw verknocht, ten roem van Kenn'merland,

Geluk 6 deftig paar, in uw ftandvaftig minnen.
Gezegend zy uw echt j de twift verdeele uw' zinnen
En zuiv're liefde nooity zo üyt gy uwe jeugd.
Door "s hemels hulp gefterkt, in liefde tot de deugd j
Zo moet uw wollig vee,en akker welig groeijen.
Zo moet uw ruime ftulp van melk en boter vloeijen.
Zo zy,6 Haageroos ! ó overichoone bruid,
Uw naaite Jaargety versierd met eene φruit.

Ih^s njer zongZmgluß ^ tot het puik der 'veldelingen
Het riet opvatte^ om meè den lof νm 'tpaar te zingen.

MAAG-

MAAGDELIEF,

HE ROER SZANG,
TER BRUILOFfE

VAN DEN HEERE

ι: f ^

HENDRIK HAGEN

DE JONGE.

EN JONGKVROUW.

ANNA VAN ANKLAM,

1:11

Γ

luft my) gezeten aan deez' groenen waterkant,
Van herder Ε ε r r y ic s min^ en Maagdelief , te queelen^
Van fchoone Maagdelief, die bloem van Amftelland,
Vol zedigheids, en deiigds, 't peraat van haar' geφeelen.
Indien ik zingen kon, als Tyter, op de fluit,
Dan kreegen berg, en beek, en veld, en boilchen ooren^
Den naam van Maagdelief zou elk ,met zoet geluid
Van duizend vogeltjes, en duizend Echoos hooren:
Maar ik, geringe knaap., zin^ wildzang op myn riet ^

'k Heb

HERDERSZANG. 85)

'k Heb nooit uit Aganippe of Cailalis gedronken:
Ik durf nochtans op^t fecil vcrfchynen met myn lied j
De deugd van 't lieve paar kan jnynen geeft: ontfonken.
Geluk ó Ε Ε R RY κ ! met uw* fchoone herderin.
Gy hebt uw' minnefmart aan bofch noch veld te klaagen:
Want fchoone Μ α α g d e l i ε f betoont u wedermin,
Zy offert u haar' jeugd, haar'liev^lente dagen.
Gy zult nu eens van zin, uw wollig vee te wed
Geleiden, met malkaêr, en in één fchaduw rufl:en.
(ó Min! gegrond op deugd, waar gy uw' voeten zet,
Bloeit geurig Mirtekruid, en groeijen duizend luft:cn.)
Het is uw braaf veriland dat 11 verwinnaar maakt.
Van 't £ierfl:e maagdehart, eerfl: tot geen min te ontfonken,
Door and're knaapen, neen: gy hebt haar' hart geraakt.
Zy toont aan u haar' vlam, door kuifchè minnelonken.
De zuiv're melk is blank, blank zyn de leliblaén,
Noch blanker is haar deugd, die ieder moet waardeeren.
ó Welgelukkig -knaap! gy 'hebt een'keur gedaan,
Daar u de buurt om pryll, en elk u om zal eeren.
De hemel mint de deugd, de liefde, en zedigheid5
Dees ilraalen, elk om 't zeeril·, uit haare vrind'lyke oogcn.
Wat vreugd, 0 Ε ε r r γ IC; is voor uwe min bereid!
Nu gy die Ichoone omhelft, en hebt in uw vermogen.
Geluk, 6 Μ Α Α G D Ε1Ε F! geluk met zulk een' keur.
Zo fchaat'ren bofch cn veld, zo galmen alle becken 3
Tcrwyl de maagdcnrei de bloemen, zoet van geur,
Jn tceiie mandjes gaart, en aanvoert naar deez'Ürceken.
Juicht herders van de buurt: 't is hoogtyd op het land,
Ciy moet met ftcm en fluit den wynmaand eer bewyzen j
Niet om den wyngaardftam (door Evgë geplant)
Niet om de friilè druif, die fchoone vrucit te pryzen :
Klaar om dat deeze maand het zoetile herdcrspaar.
Door Hymens heilige echt met vreugde ziet vergaaren.

L Het

po Μ Α Α G D Ε L I Ε F,

Het hartje van de mei houd elk voor 't fchoonil' van 't jaar:
Ik kies de fchaduw van de blyde wyngaardblaaren j
Ik zal een druiventros, daar nog de dauw op leit,
Uitperfchen in een fchaal, en aan de knaapen fchenken j
Opdat ze ό deugdryk paar, zo vol bekoorlykheid',
Decz'aangenaamen dag, waar op gy paart, gedenken.
Een grooter zanger geeve u leiïèn van de deugd 5
Myn lied zy Hechts een blad in eenen korf vol bloemen >
Uw' oud'ren ilrekken zelf een voorbeeld voor uw'jeugd,
Gy volgt haar zuiver ipoor, wel waardig om te roemen.
Gezegend zy deez* Echt, op zuiv're min gebouwd.
De liefde en zedigheid zie ik uw'ilulp vergieren 5
Terwyl gy voor 't altaar van Hymen wordt getrouwd,
Daarduizend kusjesomhet kuiiche bruidsbed zwieren,
ó Eendracht, hemelgift, hou eeuwig hier uw ilee!
Gy mint de laage flulp meer dan de gulde daken j
Gy haat de hovaardy, gy mint de deugd en vree j
Gy kieil den herdersrokvoorpurper en fcharlaken,
ó Eendracht, liefde, en vreê, houdt eeuwig hier uw' ftand
Zo heeft dit lieve paar geen onheil ooit te vreezen,
Zo groeije en bloeij'hun vee, en have, en akkerland j
Zo moett' dit lieve paar altoos gezegend weezen.

Ï)us ß)eelde Zangliifl^ op zyn'laage her dersfluit ^
En wenfchte V Iteve paar eerlang een zoete fpniit.

Α S τ R Ε Α

HER D £ R S Ζ Α Ν Gy

TER BRÜILOFTE

VAN DEN HEERE

GERRIT SCHOEMAKER

EN JONGΚVROUW

MARGARETA ESSER.

L

'rx_yuil· my, gezeten in de fchadiivv der abeelen,
ßcvryd voor 't ileeken van de heete middagzon,
Ter eere van de min, een herderslied te queelen,

Op 't feeil van fclioone Α s τ r ε , en haaren C έ; l α d ο ίί.
Koomt Aemjlelnimfen ^ pert het paar met mirtekroonen ^
Bataaffche Muzen ^ leert my blyde bruiloftstoonen.
Een ander herder ilyt zig dag en nacht met treuren ^
En itort voor berg en dal zyn droeve minneklacht:
Maar u, óCeladon, mögt beter lot gebeuren ·,

Α s τ R Ε Α heeft uw liefde en zuchten nooit veracht·.
Eer gy nog beide wift van liefde of min te ipreeken,

L 2 Bc·

Α S Τ R Ε Α

Beminden gy malkaêr in 't teérile van uw jeugd.
Zo groeit een wil'ge ipriiit allengs aan vliet en beeken,

Gelyk uw' beider mia en ongeveinsde deugd.
Wat zoetheid kan men zich door zulk eén min belooveir!

Wat bovenaardfche vreugd is 't^ dus te zyn gepaard!
Men zv/yg van roozeareuk, dien welluft aller hoven,
De geur der-minnebloem verwint den roozegaard.
Koomt Aemflelnimfen giert dit paar m.4 mirtekroonen,
Bataaffche Muzcn^^ kert mj blyde bruiloftstoonen..
Indien 't geoorlooft is, ó bloem der herderinnen,

'k Zal raaden^, hoe uw hart vol liefde was gefield,
Wanneer uw herder.zou zyn Britiche reis beginnen: ,
Gy.hebf j terwyl hy reisde, al deAUirtjes nageteld!
Gy hebt uw zorgjes en uw zuchtjes hem gezonden.

Op vleugels van de min, na Grootbrittanjes ftrand.
Daar hebbende in zyn h^rtterüond lum plaats gei^ondenj ,

Hy zondt de zyne u weer naa 't vry Bataaffche land;
Maar als hy zich weerom hadt op de zee begeeven,

Om u, zyn noordflar, weer te krygen in 't gezichtj
\Vat deed de minfte wind u niet al onheils vreezen '

'k Geloof, de liefde hielt de golven in haar pligt.
Juich dan, ó fchoone Α s τr ε i gy hebt uw lief ontfangen^,

Hy brengt die:zorgjes i en, die zuchjes aan. u weer,
Hy blyft aan uwen hals en roode lipjes hangen^

Zo groeit de^zuiv're njin door 't afzyn meer en meer.
Koomt AemflelnimftTi, gifirt dit paar mst rairtehooncn,
Bataaffche M^iz^T^ j M^rt my blyde bruiloftstoonen.
Geluk, 6 Ouders.' van.dit paar, wel waard te roemen,
Wat vreugd geniet gy t' zaam op deezen blyden dag.
ά,Vader vaji de bruid^ v/at dunkt u van die bloemen.^

'k Denk nicmant, friiler ooit in de Artfenytuin zag.
Hun deugd geeit meerder geur dan reuk der fpeceryea
Vau d' Qoiler Indiaan, of Igozen Arabier,

Gy.

Η ERDE R S Ζ Α Ν G. η

Gy queekte de eene bloem, vol zorgs ten allen tyen.

De deugd wordt, als het goud, gelouterd door het vier.'
De gryze Waarmond, die des hemels zuiv're wegen,

In Aemftels Landkapel, aan jeugd "en ouden wyft,
Roemt uwe zorgen in 't bedeelen van den zegen,

Waarmeê des hemels gunil nooddrufte landliên ipyft.
Vaar in uw' yver voort. Men zal u ileets bedanken..

Uw lof is veel te klein in myn eenvoudig lied 5
Die eiicht een hooger toon, en heerelyker klanken,
Dat paft een zanger meer bedreeven op het riet.
Koomt Aemflelnimfen^ giert dit. paar met mirtekroonerit -.
Bataaffche Muzen ^ leert my hooger bruiloft st oonen.
Indien 't my waar vergund op hooger trant te zingen,

ó Braave Vader van\den braaven Cel Ατ> ο ν ,
Ik roemde uw kloek verftand, voor Aiemftels veldelingen 3.

Waar me gy Konftliefs hart en duizend harten won:
Ik roemde uw kloek vernuft, in die gewyde bladen,

Uw ^ zilv're Landkronyk, waar in de vryheid praalt j
Daar Batoos edel krooft, 'beroemd door heldedaaden,

In uitblinkt, en den zege.op Woeftaard. heeft behaald.
Ik zong hoe Landsknecht zocht den Heemraad te onderdrukken,.

En hoe hy Burgerhart, reets oud en afgeleefd.
Voor 't onrechtvaerdig zwaerd't eerwaardig hoofd deed bukken,.

Gclyk gy in uw boekinet zilv're letters fchreeft.
Ik zong hoe Landraad en zyn broeder raakte om 't leeven,

Van Woeftaards drift gefleurd onwaardig door het zandy
iMaar welkers beelden nu in 't zilver^ fchooii gedreeveii,

Juweclen ftrekken in dea ring van 't vrije land...
Maar zacht, myn yver fchynt nier van liet i]Door te dwaalenj ,

Die zang valt my te zwaar, wy zingen van de bruid,
vjccn leeuwrik houdt den toon der fchelle nachtegaaien,

L 3 Wy v

HetMu i3t-liabüict van den Heerc SchocmAker,

τ R Ε Α,

Wy qucelen van de min op onze herdersfluit.
Koomt Aemflelnimfen pert dit paar met mirtekroonen^
Bataaffche Muzen ^ k zing weer laager bruiloftstomen.
Daar ryil een heuvel by des Aemftels zilv're ilroomen,
Bezaaijd met bloemgewas, met Joveren en kruid.
Beplant met populier en hooge abeeleboomen ,
Hier oefFent zig de jeugd met zmgtn op de fluit >
Hier hoorde ik eerft uw lof, 6 fchoone Α s τ r ε α , zingen,
Met dien van C ε l α d ο ν , op 't zevenmondig riet
Met wafch aan één gekleefd 5 daar een der veldelingen
My noopte, om *t bruiloftsfeefl: te vierea^ niet dit lied.

ZANG.

Stem: Tranquilles Coeurj.

O

Meimaand voedtßer ν an de mini
Vtrquikfier van het lieve keven!
Gy haalt den zoeten wellufl iyi I
Qy lokt hem in uw groene dreeven !
Het pluimgedierte queelt^ op 't feefl van Celadon ^
fchoone Α s τ r ε verwon.

2.

Geluk0 zoetfie her der spaar I

Gy fmelt, naar 's heemels welbehaagen,

Uw zuiv're harten in elkaèr^

Tot vreugd van alle uw lieve maagen.

Het nachtegaaltje zingt ^ met Heffelyk geluid^

^en roem der fchoone bruid.

Η Ε R D Ε R S ζ Α Ν G.

Ο CeLADON kus uw Ast ΈΙ^Έ.!

Zy noodt u door verliefde lonken,

^e min nam in haar oog zyn fleè^

En fchbot uw borfl vol minnevonken.

Nu blaakt uw jeugdig hart, T>at vtmr zy nooit gebluß:

Maar fiaag in brandgekuß,

'T>e hemels die de deugd waardeert ^
Τ)ο6 u geflaag in liefde groeijen;
Zo werd uw min van elk geëerd j
Zo zal uw vee en akker bloeijeny
Zo leeft gy met malkah^ in liefde tot de deugdy
bofch en veld verheugt.

Indien V de wil des hemels zy^

O C Ε L Α D O N, öΒ R α I D J E,

Zo worde op Y naafle Jaargety,

Uw ftulp gezegend met een Jpruitje,

Tot vreugde van *tgefacht^ 'tgeen zingt met blyden zin:

Ï)e hemel kroon dees min!

KoomtAemftelNimfen3 ftrooijt dit paar met verfche bloemen,
Bataaffche Muzen wilt dit trouwfeeil altoos roemen.

LAU-

£ Α υ R Ä,

HERDERSZANG

TER Β R υ I L O F Τ Ε

VAN DEN HEERE

JURIAAN WILLINK

EN JONGKVROUW

ELIZABET VAN TONGERLO.

Β

ataaflche herders heft een vrolyk feeillied aan ί
Laat uwe fchaapjes in het malfche klaver gaan.
Elk ^ier' zyn' herdersilaf met jeugdig veilen palmen ^
Terwyl de leeuw'rik in de lucht met blyde galmen
Den lentedageraat al dartelende ontmoet.
Gevolgd van 't zonnelicht, 't geen 't al verquikt en voedt^
Ontdekker van de min van menfch, en vee, en dieren 3
Van zo veel vogeltjes als op hunn' wiekjes zwieren j
Van zo veel visjes als 'er ipait'len in den vliet 5
Van zo veel vreugds als 't hart van Ε ε r r y κ nu j^eniet,

HERDERSZANG. 85)

Die op deez'blyden dag, naa zuchten en verlangen,
Voor 't heilig Echtaltaar zyn'L α ur α zal ontfangen,
Die zoete herderin 5 de bloem der Aemfteljeugd,
Zoichoon van aangezicht, als luiilerryk door deugd,
Vol zoete aanminnigheids, weiwaardig om te roemen.

Bataaffche nimfen, ^iertde bruid met lentebloemen'
Zoet ruikt de hia^int, die in den bloemhof ilaat,
Zoet fmaakt de nektar van een' volle honigraat.
Zoet is de veldzang van de fchoone herderinnen,
Nog zoeter is de min, die harten kan verwinnen;
Maar 't allerzoetfte zoet is deugd, die elk waardeert:
De bloem verlieft zyn geur, de honig wordt verteerd,
Het fchoonfte zanggeluid, dat harten ftreelten ooren.
Moet in de dunne lucht en ruimen hemel fmooren:
Maar 't zoet der zuiv're min, gegrondveft op de deugd,
Blyfr eeuwig onbefmet in zyne friilè jeugd..
Gezegend is die min, in 's hemels naam begonnen 1
Zy heeft het koele hart van Laura overwonnen,.
Die eerft afkeerig was van minnekozery 5
Die altoos vluchtte voor de herd'ren aan het Y.
O zilv're beekjes / gy behoeft ons niet te vraagen,
Waarom haar EeR ry κ s liefde in 't einde kon behaagen j.
Dat weeten boflchen en waranden , berg en dal:
'tVerftand waardeert de deugd 5 de deugd verwint het al.

Bataaffche herders, kroont dit paar met bruiloftskroonen!
O Ε Ε R R γ κ 5 in wiens ziel zo veele gaaven woonen,
Die ileeds de heirbaan van de zuiv're deugd betradt,.
De hemel fchenkt u tans een onwaardeerb'ren fchat.
Voor 't groot verlies, dat korts u over is gekomen,
Wanneer uw Vreedegimt van de aard wierdt weggenomen ^
De zoete Vreedegunt, die met een goude kroon
Vol held're fterrcn blinkt, zo luifterryk! zo fchoon,
Aan grooterBruiloftsdifch, daarhemelfche Chooralen

Μ Een

LAURA,

Een vreugd genieten, die geen ilerv'ling afkan maaien!

Daar zy vol bJydfchaps van geen aardfche vreugde weet i

Daar ze op geen klaverveld, maar op de wolken treedt 5

Of zo deez' bruilofts vreugd miiTchien haar klonk in de ooren,

Uw wyze keur zou haar volmaakte ziel bekooreni

Zy knikte u vrolyk aan, met eenen blyden lach,

Als zy haar lieve krooft inLAURAAs armen zag,

Zo teder als zy zelf, in fchaduwe der elzen,

Die zoete wichtjes plag te koeil'ren, en te omhelzen!

Maar neen, zy fpiegelt zichin'tongefchapen licht.

Versierd met ftraalen om 't onfterPlyk aangezicht^

Haar ziel, gezuiverd van al 't aardfch, kan niets begeeren.

Daar ze alle volheid heeft, en heerlykheid des Heeren:

Daar Vader Waarmonddie de Godtgewyde blaan

In onze Landkapel getrouw plag op te flaan;

Om oud cn jong den weg der deugden aan te wyzen,

Wiens nederig gemoed nog-alle herd'ren pryzen,

Zyn lieve maagichap en gezaligd krooft ontmoet.

Bekleed met fterren, en beftuu wd met eenen ftoet

Van hemelreièn, die met duizend vreugde klanken,

Godt, aller herd'ren Godtjin eeuwigheid bedanken!

Maar zacht, myn veldfchalmei khnkt op te hoogen trant.
Men byt my in het oor: blyf herder, blyf op't land!
Maar ziet men \ wollig vee juift altoos klaver fcheeren?
Of zal de nachtegaal geduurig quinkeleeren
Op eenen zelfden toon ? 6 neen: de landknaap weet
Ook meer te zingen, als van 't kruid dat hy betreedt. -

Bataafiche nimfen, ftrooijt den weg met huuw'lykspalmen!
Ίζ Hoor duizend vogels met hunne orgelkeeltjes galmen
Den lof der kuifche min, die La υ r α α s kruin verciert.
Te recht wordt deeze dag, ó lieve bruid, gevierd!
Uw herder zal deez' dag voor al zyn' dagen roemen,
Nu hy u mag zyn lief, zyn waarciige Ega noemen j

Nu

HERDERSZANG. 85)

Nu gy uw zuiver hart fmelt met zyn hart in één,.
En uwe fchaapjes in één drift en weide treên.
Hy zal uw wcälig vee des daags vol yvers weidoii.
En, als de zonne brandt, naar 't koele wed geleiden j
Terwyl gy 't lieve krooft een lieve moeder zyt,
En hy zich in zyn heil5 uw wedermin, verblyd>
Wanneer die wichtjes u hunn' teed're liefde toonen.
En ipeelende om u heen, uw' zorg met kusjes loonen.

Gelyk de honigby door vlyt den korf verrykt.
Wanneer zy uitvliegt, en haar vlerkjes nederftrykt
Op bloem en bloeifem, om den zoeten dauw te lekken.
En zwaar gelaan met wafch en honig aan komt trekken j
Terwyl de broedby vaft het honighuisje bouwt.
Of haare jongen voedt, verquikt. en onderhoudt:
Zo zal zyn yver ook, 't zy avond, het zy morgen,
U onderfteunen en voor uwen weliland zorgen;
Zo vloeijt de welvaart in uw' ilulp, vereenigd Paar ί

Bataaffche herders, volgt de nimfen naar't altaar,
En helpt met hart en mond de milde Godtheid fineeken.
Dat twift noch huiskrakkeel deez'zuiv're min verbreeken >
Dat 's hemels zegening haar vroeg en laat beftraaPj
Dat vader, moeders, en het maagfchap altemaal,
Zich veèle jaaren in deez' huuwlyksmin verblyden j
En namaals leeven, daar men eeuwen telt noch tyden.

R Ε D Ε G υ Ν τ.

HE RO Ε RS ζ ANGy

TER BRUILOFTE

VAN DEN HEERE

ABRAHAM BECK,

EN JONGKVROUW

LEVINA INGE HAM.

Ν

Aä 'tzilver Spaarcn 5 't hoofd der Kenn'merlandfche bceken^
DacHcriilheimberproeijt, en de omgelegenMtreeken,
Zendt Zanger zynen vriend, die onbeileepen'lied,
Gedieht aan Gysbrechts erf, en klaaren Aemilelvliet j
Op hoop, oPt Redegunt enV r ο ο μ η α r τ mogtbekooren^
Dit ned'rig herders hed op't bruiloftsfeeft te hooren.

ó Zuiv're liefdeband! die harten t'famen bindt.
6 Eendracht, hemelgaaf! ó deugd, alom bemind/
ó Zoete zedigheid! gy uitgekeurde bloemen,
Die Sarons hof verkiert, die alle herd'ren roemen.
En elk het hart verheugt, die uwe waarde kent3

Uw

HERDERSZANG. 85)