J. B L E U L A N D

O T I U M A C D E M I C U M.

J. BLEULAND

O T I U M A C A D E M I C U M,

C 0 N T I N E N S

descriptionem speciminum

NONNULLARUM PARTIUM

CORPORIS HUMANI ET ANIMALIUM SUBTILIORIS
ANATOMIAE OPE IN PHYSIOLOGICUM USUM
PRAEPARATARUM, ALIARUMQUE^ QUI-
BUS MORBORUM ORGANICORUM
NATURA ILLUSTRATUR.

T /? A J E C r I AD R H E .V It M,
E x O F FI c T N A J O H. A L T H E E R ,

A C V I) K M I A E T Y P O G n A P H l,
MDCCCXXVIII.

J.

ICONES ANATOMICO-PHYSIOLOGICAE

PARTIUM CORPORIS HUMANI ET ANIMALIUM,

QUAE IN DESCRIPTIONE

MUSBI ACADEMIAE RHENO - TRAJECTINAE

I N V E N I U

trajectj ad r h e jvu m,

Ex Officina JOH. ALTHEER,

ACADEMIAE TYPOGRAPHI.

M D C C C X X V I.

Ar.

E M I U

iena jam quidem in lucem prodiit enumeratio et brevis de-
fcriptio omnium fpeciminum, quae in ufum mearum praelectionum
Phyfiologicarum antea praeparaveram et hodie in hac Academia
in publicum docentium atque discentium commodum fervantur.
Quamvis autem omnia illa fpecimina non fine fmctu eum in fi~
nem adhiberi posfmt et quotidie adhibeantur, funt tamen in tam
ampla collectione non pauca, quae ceteris praestantiora videan-
tur, et, vel propter artificio plenisfimam fabricam, vel felicisfi-
mum praeparationis fuccesfum , utilitate phyfiologica, etiam primo
intuitu, doctis rerum arbitris fefe maximopere commendant,

Prooemium.

vel qiiae post morbum praegresfum fingulares et magni momenti
et raro vifas mutationes in organorum conllructione monllrant,
atque hanc ob caufam fumma attentione digna mihi quoque
femper vifa funt. Qua propter jam diu in animum induxi earum,
additis iconibus, paulo accuratiorem explicationem in lucem ede-
re, hocque confilium in prooemio defcriptionis Mufei non ce-
lavi.

De hac vero re deinde ferio cogitans atque omnia animo perpen-
dens, quae ad opus tale necesfaria requiruntur, putavi, quamvis
cum doiore, tutius mihi fore ab hoc propofito defistere; vires enim
corporis non folum fenio et valetudine faepe minus prospera afflic-
tas, verum etiam mentis acumen minutum fi me fcntire dicam, ne-
mo certe erit, qui non verum a me dici credat; dum praeterea
ad opus hoc bene abfolvendum magni fumtus requirebantur, et
metuebam, ne non melior fors mihi obveniret, quam quae fummo
fui temporis anatomico,Bern. Siegfr. Albino, contigit, in
cujus querelae memoriam redeo, ilium, ut ejus verbis utar, pra
multis milUhus nummii.m redemisfe. (O

(0 Conf, Bern. Siegfr. Albinus, Praefatio Lib. I. Annotationum Aca-
dfcraicarura.

Prooemium. v

loterim factiim est, iit post editam nieam defcriptionem , non
tantiim in Patria iiostra multi Viri Clarisfmii justisfimique reruni
aestimatores atque peritisfimi, verum etiam jam faepius ante illud
tempus exteri Medicinae Doctores, Anatomiae et Pliyfiologiae
cultores, me ferio fuerint hortati, ut faltem nonnullorum fpecimi-
num icones cum dcfcriptione paulo prolixiore publici juris face-
rem;' quae quidem adliortationes, quid enim disfimulem ? niihi
non erant ingratae; fed tamen vix mihi perfuafisfent, ut ab opere
non esfet defistendum, nifi etiam hisce adhortationibus pondus
addidisfet Regis nostri Augustisfimi, hterarum fautoris eximii, ho-
norificura decretum, quo cognita fua munilkentia conatibus nieis
benevolc fuccurrere ipfi placuit; pro quo infigni favore non pos-
fum non publice gratum animum testari.

Itaque primo quidem in animum induxi talia exhibere, quae
Anatomiam Pathologicam fpectant et praecipuos morbos, in cada-
veribus a me obfervatos, ope iconum aliis quoque confpicien-
dos tradere; verum tamen Anatomiae fubtilioris utilitatis ad Phy-
fiologiae doctrinam amplificandam probe confcius, confdtui etiain
periculum facere, an ea, quae et de fana et de morboili corporis
fabrica proferrem, Medicinae et Anatomiae cultoribus placert^nt.

E M I U M.

Delineationes igitur utriusquc geiieris partium dexterrimorum
artificiim ope parandas curavi; ad quarum exempla
Prtmo icones, quae corporis humani partium fubtiliorem fabri-

cam fpectant, vivis coloribus, aere expresias, exhibere flatui,
easque defcriptione paulo ampliore, additis nonnullis animadver-
fiobus in Phyfiologiae utiiitatem explicare, quibus

Sectmdo adjungere non incongruum duxi obfervationes pa-
thologicas partium, qaarum ftatum natuialem morbofa degenera-
tione cum funesto eventu quam maxime mutatum in examinatis
cadaveribus inveni, dLim tandem

Tertio operae etiam fatis pretium fore duxi, eas partes ex
animaiium diverfis clasfibus nitidisfime depictas addere, quas arte
Ruifchiana etiam feiicisfimo cum fuccesfu per fubtiliorum
vasculorum ope materiae coloratae impletionem praeparavi, et
quarum contemplatio utiiitatem cum jucunditate fpectantibus of-
ferre folet.

Ne autem hoc opus volumine nimium cresceret, aut pretio

nimio ftaret, fi omnia collecta fimul producerentur in pubH-
€um, tutius duxi, etiam exempla aliorum Virorum Clarisfimorum
fequi et totiun opus in aliquot fasciculos dividere pretiumque

Prooemium. vii

quara minimum ftatuere, quo facto omnibus acquifitu facilius red-
di posfit.

Jam igitur in lucem prodit fasciculus prlmus, quo continentur
fex Tabulae, quarura

Prima cor cum pulraonibus infantis recens nati ob oculos po-
nit.

S&ciinda portionem pulmonis hominis adulti integerrimam re»
praefentat.

Tertia continet quatuor figuras, quarum prima pericranii par-
tera, altera durae meningis, tertia pleurae et quarta peritonei
vascula minima confpicienda praebet.

Qiiarta tabula piae matris et cerebri llructuram vasculofam
quinque iconibus illustrat.

Qiiinta vero cellulofae telae organicam flructuram demonftrat
tribus figuris, huic confilio egregie fatisfacientibus.

Sexta tandem viarum, per quas lacrymae fluunt et organi olfac-
tus naturam duabus figuris nitidisfimis praebet fpectandam.

Aker vero, qui hunc fequetur fiisciculus, fex Tabulas partium
morbofarum cum obfervationibus ad eas pertinentibus continet;
tum vero denuo fecuturus est fasciculas, quo partium phyfiologici

P R 0 0 E M I u M.

argumenti ftmcturam proponere animus est, et fic, Deo voletite,
alternis vicibus pergere, donec non folum praecipuas utriusque clas-
fis partes, verum etiam, quae ad anatomiam fubtiliorem anima-
lium pertinent, abfolverimus, fore fperans, ut labor meus cum
indulgentia accipiatur et ita placeat, ut conatibus meis in hoc
opere profequendo calcar jucundum comprobatione publica ad-
datur.

ELENCHU S

ICONUM ANATOMICO-PHYSIOLOGICARUM PAR-
TIUM CORPORIS HU3IANI.

FASCICULUS 1.

Cor cum pulmone infantis recens nati.

2. Portio pulmonis hominis adulti.

3. Pars pericranii, et durae meningis, pleurae ac peritonei vas-

cula minima.

4. Pia mater et cerebri ftructura vasculofa.

5. Cellulofae telae organica ftructura.

6. Viarum, per quas lacrymae fluant, et olfactus organi na-

tura.

F A S C I C U L U S IL

7. Oefophagi flructura.

8. SubtiHor ventriculi fabrica.

9- Externa et interna pancreatis facies.
10 . Hepar.

II. Intestini duodeni tunica, extima et intima.

Intestim duodeni tunica muscularis et vasculofo-nervea.

FASCICULUS IIL

13. Intestini jejiini fuperficies intima.

14. ■ ■ - ' ■ extima.

15. Similis pars infantis, feparatis tunicis*
1(5. Eadem pars ejusdem infantis, ab altera parte ob Gculbs

17. Vasculofa tunica fuperioris intestini ilei adulti hominis

18. Idem intestinum junioris hominis, feparatis tunicis.

F A S C I C U L U S IV.

19. Fabrica finis intestini ilei.

20. Intestini coeci fuperficies extima.

21. Valvula coli, apertura procesfus vermiformis et interna Hiper-

ficies intestini coeci.

22. Portionis intestini coli tunicae diverfae.

23. Tunica extima et intima intestini coli,

24. Intestini recti fuperficles interna.

ELENC HUS

ICONUM ANATOMICO - PHYSIOLOGICARUM
PARTIU3I, AD ANATOMIAM ANIMA-
LIUM PERTINENTIUM,

FASCICULU S I.

1. Cor et piilmones vituli.

2. Cor et pulmones gallinae.

3. Interna llructura cordis anferis.

4. Cor et pulmones ranae.

5. Cor cum branchiis finistris rajae.

6. Structura plumae branchialis rajae fubtilisfima.

FASCICULUS IL

7. Interior fuperficies ventriculi canis.
B. Exterior fuperficies ventricuii ciconiae.

9. Interna fuperficies ventriculi ejusdem avis.

10. Organa digestionis gallinae.

11. Ventriculus et intestina pleuronectis flefi.

12. Earundem partium fuperficies interna.

E L E N C H U S

ICONUM ANATOMICO - PATHOLOGICARUM
PARTIUM CORPORI^ HUMANI.

F A S C I C U L U a I.

1. Cor et pericardium inflarQmatum in anteriore fuperficie;.

2. Eaedem partes in posteriore fuperficie..

3. Pleurae pulmonalis infignes pfeudo - membranaeinflammar

tionis ftatu productae.

4. Pleuro - peripneumoniae vehementis pictura..

5. Vomicae pulmonis natura..

6. Contractus pulmo in minus volumen propter indurationem..

F A S C I C U L U S. IL

7. Pleurae ftatus morbofus.

8. Pleurae et costarum degeneratio infignis.

9. Glandulae thyrioideae tumor fcirrhofus.

10. Oefophagi obturatio, hoc tumore producta.

11. Linguae et pharyngis incrementum praeternaturale et fta.-

tus morbofus.

12. Similia mala in media oefophagi parte..

F A S C 1 C U L U S. IIL
■13. Oefophagi iilcus prope cardiam.

14- Oefophagi et partium adjacentium degeneratio infignis.

Oefophagi concretio cum mediastino atque larynge et glan»-
dulae thyrioideae tumor-

16. Oefophagus idem, a posteriore parte apertus, obflructio-

nem tumore cancrofo productam indicans.

17. Oefophagus, magna pro parte confumtus,

18. Renes cum parte arteriae aortae defcendentis et, calculi

biliarii ex eodem cadavere.

F A S C 1 C U L U S. IV.

19. Ventriculus morbofus apertus et in cavitates diverfas con-

tractas divifus.

20. Inferior ventriculi pars, ulcere aperta, et pylorus induratio-

ne claufus.

21. Totus ventriculus apertus, induratione omnium tunicarum,

fed praecipue intimae, afFectus.

22. Intestini duodeni, jejuni et ilei, morbofae partes ejusdeni

cadaveris.

23. Ejusdem cadaveris intestini' coeci , coli et recti, morbofus

ftatus.

24. Ejusdem cadaveris mammae induratio fere osfea et tumor.

fcirrhi, ad fundum uteri haerentis.

F A S C I C U L U S V,

25- Ventriculus morbofus cum fcirrho pancreatis^
aC Anterior pars hepatis morbolL

27. Ejusdem visceris 'posterior fiiperficies et concretio cam ven-

tricLilo.

28. Partes intestinoriim tenuiiim, inflammatione praegresfa con-

cretae.

-29. Renum et veficae urinariae degeneratio et calculus ex puero.

30. Veficae urinariae induratio et calculus ex puella, item tres

alii calculi.

F A S C I C U L U S VI.

31. Singularis testis degeneratio.

32. Hydrocele cum testis mutatione.

33. Mamma fcirrho aifecta.

34. Uteri totius, fcirrho aiFecti, anterior facies.

35. Ejusdem uteri facies posterior.

36. Dimidia magnitudo ovarii, paitim membranae naturam par-

tim osfeam habentis.

I C O N U M

anatomicarum fasciculus

primus.

T A B U L A. L

PU L 310 N E ^ C U M C O R D E.

Ln hac prima icone repraefentantur pulmones cum corde in-
fantis recens nati, cum aspera arteria in liquore fpirituofo fervati.
Duplex diverfi coloris materies adhibita est, ad intimam harum
partium ftructuram illustrandam; materies fubtilis, coeruleo colo-
re tincta, inmisfa est prudenter et lente admodum per asperam
arteriam in bronchia et canales aeriferas, quo factum est, ut
pulmones expanfi fierent, ac fi aere inflato turgerent, et omnis
externa eorum fuperficies aequabiliter immisfa materie videretur
expanfa; tum vero etiam per venam cavam inferiorem, ligatis
prius fuperiore et arteria aorta ejusque ramis majoribus, ejusdem
fubtilitatis materia rubra immisla est in cor et per hoc in arte-,

i

2 I C O N U M A N A T 0 M I C A R U M

riiun pulmonalem ejiisqiie divifiones, donec peitingeret ad venas-
liomm visceriim, et cordis utraque cavitas turgeret. Porro ita
pracparatae hae partes funt, ut, fublato pericardio, infra aspe-
rae arteriae finera confpiciantur partes abfcisfae mediastini, quae
vala majora et divifionem asperae arteriae in bronchia fub fe re-
condunt; cor vero nudum appareat, impletis vafis, rubra materia
turgens. In hujus fuperficie anteriore notatur linea fibrofa, quae
indicat locum, ubi fepimentum adest, quod cordis ventriculum
dextrum majorem a fniistro minore feparat, dum vascula non-
nulla, rubro colore irapleta, per fuperficiem utriusque ventriculi
funt disperfa. Vafa majora coronaria non multum. materiae acce-
perunt, quoniam eorum origines funt fupra valvulas arteriae aor-
tae femilunares, quae cedunt undae materiae, quae a ventriculo
ad arteriam peilitur, et ciaudere adeo hoc momento videntur ori-
ficia coronariarum; haec autem accipiunt fanguinem eo momento,
quo arteria aorta fe contrahit, et presfus hac contractione fanguis
etiam cavas valvularum fuperficies et orificia arteriaruni corona-
riarum verfus urgetur, eaeque hoc momento fanguine replentur,
^uti in experimento anatomico implentur, fi materia colorata ce-
racea in aortam, retrogrado niotu, cor verfus impellitur. In fupe-
riore cordis finistri parte, inter pulmonis fuperficiem incifam, ap-
paret portio auriculae finistrae, etiam immisfa rubri coloris mate-
ria confpicua.

In puimonibus auteni fefe confpicienda haec exhibent.

1°. Superficies omnis externa colore coeruleo fatis aequabiliter
tincta est, quod indicat, hanc materiem feliciter ad omnium
canalium aeriferorum et cellularum extremos fines perductam esfe,
neque in fuo decurfu ullibi irregularem effufionem esfe pasfam.

2". Postquam incifione fliperioris dextri pulmonis lobi pars
quaedam esfet fublata, ejus internae fubftantiae ftructura appa-

Fasciculus Primus. 3

ret, in qua confpiciuntur vafa fanguifera majora abfcisfa, in fe
habentia materiem rubram, qua funt expanfa, et praeterea rami
minores canaiium aeriferorum discisfi, quibus coerulea mate-
ries continetur, uti et per omnes veficulas aeriferas haec mate-
ries aequabiliter disperfa est, dum eodem modo fines fubti-
lisfnni vaforum fanguiferorum per omnem incifam fuperficiem
aequabili modo rubra materia impleti cernuntur, ei in proximum
contactum fe praebent confpicienda cum canaliculis et veficulis
aereis imptetis coeruleo colore, dum nulla prorfus materiarum
immisfarum confufio detegitur.

3». In fuperiore fmistri puhnonis lobo duplici directione factae
funt incifiones, altera ab interiore exteriora, altera ab exteriore
interiora verfus, et ita cernitur etiam menibrana externa coeru-
lea; interior vero fubftantia, portione hujus fic fublata, diverfas
partes exhibet, ut in medio cavitatem internam ramorum bron-
chiarum majorum, qui incifione apeiti funt, fimilis per longitu-
dinem apertus apparet oblongus ramus inferiora verfus, qui in
apicem terminatur et coerulea materia plenus erat; qua vero
fublata, minima vascula per ejus membranam internam mucofam
disperfa fpecillo materia rubra impleta apparent, dum praeter
discisfos ramos vasculorum fanguiferorum, etiam eadem fabrica
vasculorum minimorum, per tenuisfmiam cellulofam disperforum,
et cum canaliculis aeriferis in proximum contactum venientium,
oculis patent.

4'. Tandem in inferiore lobulo fmistro, eadem ratione incifo,
omnia fubtiliora, quo ad fabricam intimam fubftantiae pulmonis
apparent; quum vero haec pars disfita magis fit a prima bron-
chiarum divifione, non ita hic loci confpiciuntur vestigia ramo-
rum bronchiamm et vaforum majorum, quae in fuperioribus lobis,
^>rigini magis vicina, majori volumine gaudentia apparent. Quam-

i, 2

4 IcONUM Anatomicarum,

qimm igitur eadem est hariim cellulariim atque bronchiarum Ei^
brica, difFerunt tamen multum tunicarum fubtilitate, et celki-
lae fic fenfmi fiunt minoris diametri, quam bronchiarum furcu-
li, ita ut a vicina vasculorum fanguiferorum per telam cellulo-
fam, eas cingentem et nectentem, atque capillarium fitum or-
dinantem, post felicem eorum materia colorata impletionem,,
distributione, parietes ipfi vasculis fanguiferis conftructi videantur.
Mirum autem primo intuitu videtur, quod pleura pulmonalis in
ho£ fpecimine nulla fere vascula rubra monftrat, quae tamen
vasculis ferofis, arteriis continuis, dives fatis est, ita ut, inflam-
matione alFecta, pfeudomembranas non tantum, ex parte fanguinis
hbrofa conftantes, producat, verum etiam in hisce nova vascula.
in confpectum veniant. Quum autem pleura costalis accipiat arte-
rias ab intercostalibus, quae nulla materie in hoc cadavere erant
impletae, et pleura pulmonalis ejus est productio, in hac quo-
que nulla vascula confpicua in hoc fpecimine reddi potuerunt,
in qua ceterum quidem adfunt ferofa, pleurae arteriis continua,
fed multo tenuiora, quam in ipfa pleura costali, propter majorem
a primis fontibus distantiam.

F A S G I e U L U S P R I M U S»

T A B U L A IL

P 0 R T10 PU LMONIS A DU L T L

rlaec tabula monflrat fegmeiitum pulmoiiis liomiiiis adulti. Ab-
fcisfa haec pars a pulmone est, postquam ejus vafa fanguifera per
injectionem materiae rubrae fubtiiisfmiae ita penitus erant imple-
tae, ut totus pulmo inde rubedine grata fulgeret, quamvis nulla
efFufio per aliquod vasculum ruptum potuerit obfervari; unde pa-
tet, ad exilisfmios arteriolarum et venularum pulmonalium fines
perductam esfe materiem injectam. Immisfo deinde per asperam
arteriam prudenter et lente admodum aere, omnis fubftantia va-
forum et cellularum aeriferarum est expanfa; deinde prudenter
ficcum factum est hoc fpecimen, et in liquore, qui partes mem-
branaceas pellucentes facit, immisfum. Ita nunc patet interna
pulmonis fubtilisfima ftructura, ita ut, lentis ope adjutis oculis,
praeter majores nonnullos vaforum aeriferorum abfcisfos ramos,
Gellularis apparatus veficularum pateat, et fubtilisfniii ramuli vas-
culorum fanguiferorum appareant, facientes reticula minima fimul-
que denfisfima in tela cellulofa, quae vascula et cellulas aereas
cingit et inter fe jungit. Nulla autem effufio materiae rubrae in
has cellulas facta est, unde patet, in proximiun quidem contac-
'tum venire vascula fanguifera cum vasculis aeriferis, nullas ve-
ro aperturas adesfe, per quas via directa ex iis ad has demonftrari
posfit; quamvis exhalent etiani probabiliter haec, aeque ac
fines arteriarum bronchialium, qui in membrana mucofa, ex

IcONUM Anatomicarum

bronchiarum ramis ad vascula aerifera et cellulas continua, ad-
funt. Nulla labe hic puhiio erat alFectus, fed in omni parte fa-
nisfimus videbatur; id quod mihi etiam patuit ex comparatione
hujus Ipeciminis cum fimili ex fanisfimo in ftatu mactati ani-
malis quadrupedis puhiione, eodem modo praeparato; quorum
ergo mammahum pulmonum internam fabricam eandem inveni,
quamvis externa facies faepe ratione divifionis in lobos multum
diiferat, ita ut in nonnulHs plures fint lobi, quam in homine,
in ahis totus pulmo indivifus fit. (0 In avibus etiam fimplex
lobus fmgulum pulmonem conftituit; fed quamvis integrum or-
ganum aeriferum multo majus flt, quam in homine aut mammah-
bus, puhiio ipfe minus volumen habet et planam magis figuram;
cellulae internae non adeo funt fubtiles, quoniam non omnes bron-
chiarum rami in iis terminum inveniunt, fed plurimae inter eas
transeunt ad faperficiem externam, quae in fegmenta nonnulla divifa
est pro numero costarum , quarum fpatia intermedia replent; hanc
externam fupeificiem non ita pleura costah vestitam contempla-
niur, fed plurimis apcrturis inftructam, per quas bronchiarum ra-
mi transeunt ad conceptacula aerea, per totum corpus avium di-
fperfa. (^) Multo magis recedunt fua fabrica ab humanorum pul-
nionibus organa respirationis reptilium, magis adhuc piscium
bronchi et veficae natatoriae, ut aha occafione patebit, fi fcilicet
eo usque in abfolvendo hoc opere pervenimus, ut etiam diver-
forum horum animalium partes internas , iconibus ad naturae fidem
pictis, fimus illustraturi.

(1) Confer. fpecimina diverfis ex animalibus notata, in Defcriptione Mufei N°.
1670-1678.

(2) Conf, Md, N°. i(58q-i683.

F A S C I c U L U S P R I M U S. 7

T A B U L A III.

M B M B n A N A B,

Exhibet haec tabula quatuor figuras, quarum

Prima repraefentat partem pericranii homiiiis adulti, in cujus
vafa materia tenuisfima rubra injecta est, eo eventu, ut non tantura
eorum divifiones in ramulos fubtilisfmios inde intelligi posfmt,
verum etiam eorum tranfitus ad finesultimos, quibus in cellulas,
hanc membranam conftituentes, tenuisfimum humorem excer-
nunt. Abfcisfi quoque tenuisfimi furcuU apparent, qui transeunt ad
poros ipfius fubftantiae cranii, aut ad expanfionem membranofam
musculi frontaUs, inter quem et cranium haec membrana jacet ^
quae ergo neque ad ferofas, neque ad mucofas pertinet; imo
vero, quamquam forte non fme ratione eam membranam fibrofam
appellaverunt nonnulli, quorum merita in anatomia etiam fubti-
Hori magni facio , mihi potius membranam cellulofam conftituere
videtur, diverfum organismum habentem et vaforum distributio-
nis rationem, a rehquis corporis humani partibus diverfam.

Secunda icon facta est ad naturam portionis durae matris, in qua
etiam vafa fanguifera felicisfimo cum fuccesfu materia colorata
rubra impleta fant, ita ut eorum divifiones in ramulos minores
et ultimos fines ad oculum pateant, et fimul appareat, rationem
distributionis omnium quam maxime dilFerre ab ea, quae in aUis
membranis ferofis locum habet, ad qaas ceterum etiam haec du-
ra mater pro parte pertinere videtur, et revera quoque pertinet ^

IcONUM Anatomicarum

fcilicet, fi ufum fpectas, quem praestat; exhalat nimimm IV
quorem, uti aliae membranae ferofae, arteriofum vel ferofum,
faperficiem internam, quae arachnoideam fpectat, lubricantem;
fi vero fabricam interius intuemur, fibrofa posfet appellari; fir-
mioris enim est fabricae, quam pleura, aut peritoneum, et fi
oculo armato examinatur accuratius, fibrae confpicuae in ea oc-
currunt, ubivis parallelo ductu fibi adjacentes; in diverfis vero
cerebri partibus diverfam habent directionem, uti eas egre^ie
delineavit Cl. Vicq d'Azyr.

Tertia, quae in hac tabula monftratur icon, facta est adportio-
nem membranae pleurae infantis quinque annorum, quam post fe-
licisfimam vaforutn rubra materia impletionem feparavi a costis et
musculis intercostalibus. In ftatu naturali haec membrana fere
nuila vascula fanguifera habere videtur; haec vero confpicua
fiunt, fi inflammatio in hac parte nascitur; in hoc autem cada-
vere nuila inflammationis nota aderat, adeoque fubtilisfima ma-
teries per artificium injectionis, in hac membrana confpicua red-
didit vascula, quae fanguiferis quidem continua funt, fed in vivo
corpore liquorem cruore tenuiorem vehunt, five illum ferum five
rorem arteriofum appellamus, qui ad humectandam membranae
fiiperficiem et a cohaefione praetematurali cum adjacentibus par-
tibus fervandam, iiiferviat. Singularis hic etiam obfervatur distribu-
tionis ramulorum ratio, diverfa abea, quae in pericranio, aut dura
matre, locum habere foiet, quamque fi eam in primis duabus ico-
nibus contemplamur, ab hac quoque admodum diverfam esfepatet.

Quarta figura portionem repraefentat peritonei infantis quatuor
annorum, eodem modo atque praecedentes membranae artificiofa
vaforum minimorum impletione praeparatam ita, ut fubtilisfima
eorum exhalantia vascula in cavitatem abdominis immisfam materiem
yransudarent. Quamquam epndem in finem haec membrana agere

F A S C I C U L U S P R 1 M U S. 9

debet, ac pleura in cavitate pectoris, differre tamen vidcmus
etiam hic multum rationem, qua ultimae distributiones arteriola-
mm fefe habent; unde ftatuere licet, humorem, qui in hac
cavitate fecernitur, licet idem nostris fenfjbus videatur atque il~
ie , qui in thoracis cavitate collectus aliquando obfervatur, in fano
flatu tamen ab eo diiFerre, et refpondere rationi, qua vaforura
abforbentium oscuiis, in hac praefentibus, iterum asfuinitur, ut in
fanguinem reduci posfit. Exhalantium enim vaforum oscula in
diverfis corporis partibus, diverfum ftimulum defiderare viden-
tur, ut ofRcio fuo rite fungantur ; atque hunc in finem quoque
nervorum distributio probabiliter in hisce partibus admodum di-
verfa est ; quamvis enim propter fubtiiitatem oculos fugiant etnul-
la arte, uti vafa, in confpectum posfint duci, novimus tamen,
eos cum vaforum fystemate intimo connubio jungi, atque hoc
connubium conferre, ut in nutritione, in reparatione atque in fe-
cretionibu^, diveriae materiae ad diverfas partes ducantur. Hoc
eadem certo asfumi potest. Videmus enim, omnia vaforum officia
bene procedere , fi nervomm actio fit placida, e contrario li
eorum agendi ratio etiam caufis non materialibus , V. G-.
animi affectibus diverfae naturae turbatur, etiam fenfibiles in
vasculorum minimorum agendi ratione fieri mutaciones, uti rube-
do genarum aucta pudore, pallor et conilrictio cutanea ter-
rore, fimiliaque, plura exempla deraonftrant. Praeter hunc etiam
nervorum directum in vafa fanguifera et probabiiiter in lympha-
tica influxum, etiam humores, qui osculis vaforum abforbentiuni
contigui veniunt, haec oscula in actum ducunt, unde fit, ut
quo magis hi fmt analogi humoribus, qui jam in vafis lymphati-
cis adfmt, eo promptius et aptius ftimulent eorum oscula et his-
ce humoribus attrahantur. Ideoque in diverfis partibus diverfos
udmodum humores abforbent, ex tela cellulofa vapoiem arte-

2

f C o N U M A N A T O M r c A 11 tJ sr

riorum, cx priiiiis viis chyliim, ex partibus genitalibiis etiani
partem materiae femiiialis, e piilmonibus praeter aerem vitfdem
diverfas partes atmosphaenie accidentales, e fuperficie corporis
et tunicae adipofae cavernulis praeter fmecticum corii halitum,
qiiidqaid in contactum cutis pervenit, atque hujus partis vaforuni
abforbentium oscuHs abforberi potest». Si porro animum atten-
damus, in quas degenerationes abeant hae diverfae membranae ^
eas in ftatu morbofo contemplemur oportet, tum videbimus,
eas degenerationes in Ongulis diverfae admodum indolis esfe;
uri enim pericranium per doloris confenfum cum cute fubinde
materia morbofa, quae hanc partem oecupat in tinea capitis,
ita afficitur, ut in osfibus cranii longe diverfam quafi £abricani
producat, eaque in plagam tumentem celMis conftructam ele-
vat, vel aliquando exostofes valde confistentes et giabras produ-
cat, quamvis ipfani nunquam in osfeam naturam mutatam ob-
fervaverim; fic dura mater illud feminium in fua vasculofa ftruc-
tura habet, ut frequenter excrescentiae fungofae in ea nascan-
tur; pieurae membrana tenuisfima post inflammationem chroni-
cam ingentem in modum crasfitie augetur, et in hydrothorace,,
quo totus faepe pulmo in minus volumeii compresfus et quafi
extenuatus invenitur, hujus partis erasfities aucta et fuhftantia
indurata nobis patuit^ atque per partes, cartilagineas factas, cum
ipiis costis atque muscuUs intercostalibus concreta; dum peri-
toneum, fimili morbo aifectum, magis ad puriformis humoris fe-
cretionem dispofitum videtur, et in hydrope ascite raro vel nun-
quam talem crasfitiem acquifivisfe obfervatum est; in cisticis
vero ejus fumoribus, uti in hydrope hgamentorum uteri, fuani
naturara diverfi niodo denuo mutatam exhibet, mi diverfis ob-
fcrvationibus nobis patuit, quae in pathologicis memorabentiir
et exemplis illustrabuntur..

F A S C l C U L XJ S P 11 I M U S.

T A B U L A IV.

PIA MATER ET 8U.BSTANTIA CEREBRl.

Figuras qiiinqiie hic habemus, qiiarum duae priores partem
infignem piae matris iiidicant, uti haec membrana tum ab ex-
teriore, tum ab interiore, fuperficie fefe confpiciendam praebet;
tres minores vero partem ipfius fubftantiae cerebri diligen-
tius examinatam praebent. Hae igitur partes in corpore proxi-
me inter fe junctae fuemnt; nunc vero, peracta artificiofa prae-
paratione, feparatae monftrantur. In praecedente Tah. IIL Fig, 2.
icon durae matris cerebri exhibita est, quae niembrana mox fub
inteiiore lamina osfea cranii pofita est et fuos procesfus, longi-
tudinalem inter hemispheria cerebri, transverfales inter ejus lo-
bos posteriores et cerebellum, extendit; ceterum nulluni direc-
tum cum fubftantia hujus visceris nexum habet, ne cum eo qui-
dem in proximum contactum venit, ita ut pleura et peritoneum
multo arctiore vinculo cum visccribus, thoracis et abdominis
cavitate contentis, jungantur, quam dura illa mater cum cere-
bro j etenim fub ea jacet praeter tenuisfimam arachnoideam,
quae in ftatu intacto et fano fimplicem expanfionem pellucen-
tem refert, ea, quae figuris duabus majoribus hujus Tah. IV^
vivis coloribus expresfa est, quaeque figurae delineatae funt ad
naturam fpeciminis, quod N®. 169. defcriptionis nostri Mufei
breviter est notatum.

Haec membriina pia inater vocatur et ita delineata est, ut ia

2

lliperiore hujiis tabulae figura appareat ejus externa fuperficiesv.
quae aequabilisdma et glaberriina est, rore in corpore feraper
madida et tecta merabrana arachnoidea. In hoc vero fpecimine,
post felicisiimam vaforum materia rubra ceracea impletionem,
confpicimus elegans rete arteriolarum, qui funt rami carotidum>
internamm menyngei et videntur in fmiplici membrana conten-
ti, uti arterias per duram matrem , per pleuram et peritoneum
fimiii ratione distributas, contemplati fuimus ; quod fi eam
invertamAis, longe aiiter conftitutum esfe patebit, neque opus
est, ut eam invertamus, fed in omni marginis ambitu jam ap-
paret , multo majori artificio ornatam hanc membranam esfe,
quam quis fimplici externa ejus contemplatione putaret; fimbria-
rum enim vaforum plenisfnnaruni habitus hic jam apparet, quae
mox , fi hanc membraiiam penitus inverfim contemplamur, ori^
gines fuos admiranda elegantia nobis monftrant.

In fecunda enim figura ejusdem portionis piae matris, quam
mox ab externa fuperficie contemplati fuimus, internam faciem
explicatam videmus. Hic autem jam patet primo intuitu, non,
fmipiicem hanc membranam esfe, fed ad minimum duabus lamel-
lis conllantem, inter quas celiulofi tenuisfima nectens et vaforum,
innunieroium copiam ordinans jacet; etenim fi attemius hanc
iconem iiituemur, primo in fundo inter procesfus, qui pendent^
detegimus distributionem arteriolarum ingenti copia, hic quafi
rete univerfale facientium, in quo ratio, qua ramulorum mini-
morum disperfio locum habet, rurfus longe. diverfa est ab ea,,
quam in aliis membranis contemplati antea fuiraus (0; fed prae-
terea videmus, hoc in fundo non esfe terminum harum arteriola-
rum distributionis, fed hic earum iter ad longe nobiliores regio^

(0 Conf. Tab.. HL,,

F A s C I C U L U S" P 11 I M" V s .

nes incipere apparet; ex fundo enim hujus membranae diiplices
procesfus proiongantiir, quae in fpecimine, iiti mmc a nexu cum
fubilantia cerebri folutum et expiicatum fervatur et pictum est,
pendent inftar plicarum majorum , ex quariim omni ambita
holoferici inftar prominent mteriolarum penicilli tenuisfimi, fed,
quamdiu in eorpore in fuo fitu et nexu naturali cum viscere^
quod tuetur atque nutrit haec membrann, locata erat, hi proces-
fus introrfum recondebantur inter lobulos rntestiniformes omnis
fubftantiae fic dictae corticalis cerebri, imo forte profundius pe-
netrant ad medullarem, faltem nonnullis in locis. Quibus pro-
cesfibus factum est, ut fiiperiicies illa hujus membranae ingen-
tem in modum ita augeretur, ut vasculorum fubtilisfimorum co~
pia, quibus fcatet, justa ad omnem cerebri fubftantiam posfct
feri, qua ipfi opus est, tum ad nutritioni ejus profpiciendum,
tum maxime forte ad eam aptam reddendam, ut fua recon-
dita huc usque intima ftructura fluiduni illud fubtilisfimum iecer-
nere posfit, qiiod ad' energiam fenforii ipfius atque nervorum ex
eo orientium vires exferendas requiritur.

Ita ergo apparct hujus mcmbranae prae omnibus aliis defcriptis
nobilitas et excellentia; pleura enim, aeque ac dura mater et pe-
riioneum, liquorem fecernit, quo lubricae fibi adjacentes partes
fervantur et a concretione morbofa iiberae; praeterea etiam pieura
visceribus, vitali functioni destinatis et in thorace contentis, uti
peritoneum omnibus visceribus abdominahbusadeo arcte juncta
est, ut eorum extimum involucrum per celluioiam cum fubjacen-
tibus fubftantiis junctum conftituant; haec vero pia mater ipfam
quoque fubftantiae cerebri fabricam multo interius intrat, quam
V. G. peritoneum-hepatis, 1-ienis-aut renum CO, adeoque nomen

CO Ideo, obfervaiite dociisfinio J. L. C. S c h r oede r va a der Kolk, pleunie
wfkniuiacio laepe locum habet, integris . maneutibus- musculis intercostalibus, pQti-^

I C 0 N U M A N A T O M I C A R U M

piae matris, edam propter hoc arctisfimum vinculum, quod cum
viscere, cui profpicere debet, alit, jure fuo mereri videtur.

Icones tres, minores, quae ad latus defcriptarum in hac tabula
liint pictae, unam eamdemque partem ipfius fubftantiae cerebri
repraefentant, quae fublata est ex cadavere juvenis adulti valde
plethorici, postquam felicisfimo cum fuccesfu vafa fanguifera
rubra materia fubtilisfima ceracea esfent impleta.

Uti autem faepius in experimentis, ad fubtiliorem anatomiam
exercendam inilitutis, expertus fum, non ita aequali modo fem-
per arte per vafa injectos humores distribui, quam naturae ipfius
viribus, fed diverfas aliquando caufas occurrere, quae eventum
non omnino fperatum producunt, imo etiam non raro, irritus ut
noster labor iit, ejKciunt; ita quoque in hoc experimento, quo
cmnia cerebri vafa artificiofe replere in animo habui, accidit,
ut fere nulla totius visceris pars apte impleta vafa monllraret,
praeter hanc, quam inveni ad dextri haemispherii externam fu-
periorem mediam partem; quae autem fua pulchritudine meam
attentionem ita ad fe traxit, ut mox eam a reliqua parte fepa-
ratam in liquorem aptum immiferim, quo facto, et compara-
tione inftituta hujus fpeciminis cum ceteris, quae habebam, vi-
di, eam excellere atque dignara esfe, quae ab omni parte, qua
fe in liquore monftrat, delinearetur.

In tertia figura, quae inferiorem locum occupat, apparet fub-
ftantia duplex difcisfa, cujus externa corticalis tota pienisfima est

loneiim inflammatum musculares intestinoruni fibias vel tuiiicam mucofam non fem-
per in fuiim malum trahit, fic inperitonei, hepar iiwestientis, inflamniatione, he-
patis ipfa ftructura iategra manet. Conf. Obferv» Anat, PathoL et Practic. Argu-
menti pag. 28; quod in piae matris inflammatione vehementi, ut pote quae meni-
jjrana multo arctiore yinculo cum ipGi fubilantia cerebri jiingitur. non poterit
lopum habc.re.

F A S C I C U L U S P R I M U S. 15

fiibtilisfimis a pia matfe acceptis vasciilis; apparet porro, quo
modo haec vascLila- ulterius procecknt usque in nieduilarem inti-
mam fubftantiam, in qua plurimi abfcisfi minimi ramuli apparent
non tantum, qui per eam transeunt, verurn etiam multi adeo
tenues et conferti,ut cum hac fubftantia penitus conjungi videan-
tur. Interim pars quaedam exigua aiba, aut parum vasculis tincta,
fuperesfe videtur, ita, ut non tam clare in hac icone, quam in
egregiis iMis prioribus pateat, an fubtilisfima vascula iila, quamvis
innumera, transeant per hanc fubftantiam medullarem, an vero iu
fubtiliora mutentur, quae ipfam iiibfcantiani coiifkiuiit. Omni-
bus tamen coliatis, apparet, vix uiiam lifDftantiae meduiiaris etiam
cerebri particuiam, vasculis fanguiferis, aut hisce continuis, in-
tactam exfistere.

Superior figura hanc cerebri particulam exhibet, ita ut in fu-
perficie fuperiore hujus iconis appareat, vascuiis materia rubra
impietis, ditisfmia pia mater, arctisfnlie cum ipfa fubftantia cor-
ticaii cohaerens. In liac parte piae matris nonnulii rami majo-
res tanquam fontes, ex quibus minimi oriuntur , non uti in aiiis
partibus fenfim decrescentibus ramis, fed mox ex majori trunco
in exiiisfima vascuia transeuntes ad fubftantiam corticalem con-
fpiciuntur, eamque penitus rubedine fua repient, ita, ut haec
tota vascuiis, vei fanguiferis, vei hisce continuis, fed exilisfmiac
diametri conftare videatur; imo in meduilari lubftantia hac in
parte fpeciminis tantam contempiamur vascuiorum rubra materia
impietoriun, fed fimui fubtiiisfimorum copiam in confpectum due-
tam, et finguiari distributionis ratione praeditam, ut vix fieri
potuerit, ut pictor eam arte fua fignificaret; nuiium aiitem fere
t^ubium fuperest, quin haec etiam maximam ipfius meduilaris fub-
ti:antiae partem conficiant.

In aitera icone contempiamur fuperfieiem fuperiorem,. pro par-

16

I C O N U M A N A T O M I C A R U M

te pia niatre tectam, pro parte a fiibllantia cerebri feparata
haec est, abfcisfis pnidenter forficis ope ramusculis, ex inte-
riore fuperficie piae matris ad fubftantiam cerebri ipfam decur-
rentibus, quamque fic vasctilis impletis penitus conftantem con-
fpicimus, ita quidem, ut contracta per actionem liquoris, in quo
fpecimen hoc confervatur, moliisfima pulpa, promineant in omni
ejus ambitu vascula, quafi villi, quibus utraque abfcisfa fuper»
ficies ingenti numero obtegebatur.

F A S C I C U L U S P R I M U S. 17

T A B U L A V.

tela cblzuzosa.

F I G U R A I.

Ut inqiiirerem in quaestionem, an illa pars corporis huma-
ni3 quae Boerhavio, Hallero, omnibusque ejus temporis
phyfioiogis 5 nomine telae cellulofae cognita fuit, merito hoc no-
men habeat, an potius cum Cl.Bordeux,Wolfio atque B 1 u-
menbachio habenda fit fubftantia inorganica, femifluida, mu-
eofa, .ideoque tela mucofa dici debeat, partem hanc, aeque in
ftatu fano atque morbofo, accuratius examinavi, et primum post
impletionem materia colorata fubtilisfima omnium vaforum cor-
poris infantis recens nati, fumma cum cura eam telam praepa-
ravi, quae inter musculum obliquum externum et internum ab-
dominis jacet, eamque fedulo a vicinis feparando, membranulam
tenuisfimam acquifivi, cujus delineatio hic confpicitur, unde pa-
tet, in hac parte non tantum adesfe ftructuram, tenuisfmiam qui-
dem, attamen veram membranam referentem, fed etiam in ea
obfervari apparatum vasculorum fubtilisfmiorum, et quidem longe
aliam minimorum distributionis rationem hic locum habere, quam
in ipfis hisce musculis, a quibus feparata est haec membra-
na, aut quae obfervatur in aliis membranis, cum quibus ra-
tione tenuitatis convenire videtur; fi enim hanc partem ejus-

3

Iconum Anatomicarum

que fidam nostram delineationem compjiremiis cum pracceaen-
tibus iconibus, quae durae matris, pleurae aut peritonei na-
turam illustrant et ramulorum vaforum per has membranas distri-
butionem contemplemur, patebit, hujus partis ftructuram parum
aut nihil coiivenire cum hisce membranis, dictis ferofis, fed ac-
cedere propius ad ilructuram pericranii; quam ideo, uti videtur,
non fine ratione ad membranas cellulofas referendam esfe puta-
vi. Itaque has membranas cellulofas, aliasque partes fimili fabrica
gaudentes, nullatenus inorganicas, mucofas, femifluidasque esfe
dicendas putamus, fed illas revera conllituere fubftantiam vivam
organicam, cui propria quoque competat agendi ratio , mihi per-
fuafum est, uti ceterum ex functione, quam ubivis in corpore
praestat, confirmatur. Aliquando quoque in flatu morbofo cel-
lulofae conftructionem mechanico-organicam ita ad oculum auc-
tam vidi, ut revera nullum dubium fuperfit, quin in ftatu lano
etiam fibris, lamellis, cellulisque, fibi proprios in diverfis partibus
humores fecernentibus, continentibus et moventibus, conllet.
Hoc autem patebit clarius, postquam primum etiam musculi obliqui
externi delineationem exhibui; et in fequenti fpecimine, non ita
morbofo, quam quidem naturae diligentiore actione ita confti-
tuto, ut particulae omnes magis folito evohitae fint, ulterius
haec nostra fententia confirmabitur.

F I G U R A. 11.

Exhibet haec pictura portionem musculi obliqui externi abdomi-
nis infantis recens nati, a qua mox defcripta tela cellulofa feparata
fuit. Confpicitur in hac parte etiam distributio vasculorum mini-

Fasciculus Primus.

morum per omnem fubftantiam fibrarum et expanfionem tendineam
hujus musculi, quoniam fubtilisfimi vaforum ramuli etiam feliciter
admodum, fme ulla materiae coloratae efFufione impleti appa-
rent, et fic diverfam iterum distributionis rationem monftrant
ab ea, quae in aliis membranis, aut in tela cellulofa, quae ab
boc musculo feparata fuit, locum habet; imo vero in diverfis
hujus ejusdem musculi 'partibus diverfa est. Etenim in parte mus-
culi carnea decurrentia vafa confpiciuntur juxta fasciculos minimos
fibrarum earumque fabricam intimam, ut eam nutriant, fubtiiis-
fimi fines intrare videntur; dum in expanfione ejus tendinea lon-
ge alium et vix verbis defcribendum, oculis vero clare distin-
guendum, decurfum habent, quo omnem fubflantiam finibus fuis
etiam intrant. Itaque diverfam ftructuram vasculofam organicam
monflrat cellulofa haec tela a partibus musculofis, quibus adjacet,
et fic in omnibus corporis partibus ipfa liaec celluiofae fabrica
adeo diverfa est, pro diverfo, quemhabuit naturae Auctor, fcopo,
in eam ita conftruendo, ut partium, quibus adnexa est, vel qua-
rum intimam fabricam ingreditur, functionibus diverfis refpon-
dere et infervire posfit, quod nequaquani a materia mucofa, femi-
fluida, inorganica dici potest. In flatu enim naturali hanc diver-
fitatem luculenter ad oculum obfervare posfumus; eadeni enim
tunica celluiofa, quae extimam membranam arteriarum conllituit
ct tunicam muscularcm circumdat, in altera arteriaa parte den-
fior et crasfior est, quam in altera, ratione roboris, quod exfe-
rere debet, ut arteriam in fuo fitu et cum partibus vicinis con-
junctam fervet; quantum etiam diiFert ea tela cellulofa, quae cu-
tem palpebrarum cum musculo orbiculari oculi nectit, ab ea,
quae fimilem musculum orbicularem oris cum cute iabiorum jun-
git; quantum ea, quae inter musculos abdominis ejusque cavita-
tis cutem pofita est, ab ea, quae musculis plantae pedis est fub-

3 . 2

IcONUM Anatomicarum

flrata; et fic in omnibus nostri corporis partibus adeo diverfa fa-
brica gaudet tela cellulofa, ut hic fibras conjungat, illic membra-
nas conftituat, hic vafa cingat, illic tunicas nectat diverfis mo-
dis; praeterea fi a naturali ftatu aberrat, quoque in diverfae natu-
rae morbofas conditiones abit, uti fteatomata aliaque fimiHa
mala, fub cute haerentia, docent. Singularis autem conditio tuni-
cae cellularis adipofae praecipue ad oculum cellulofae organis-
mum membranaceum demonftrat, cujus fpeciminis iconem ad-
dendam curavi figura fequenti.

F I G U R A III.

Delineata hic confpicitur portio cutis feparata a tibia mulie-
ris fexaginta annorum, quae, dum vivebat, bene nutrita et pin-
guis erat, fed hydrope thoracis mortua. Singularis hic adest cutis
et praecipue tunicae adipofae et in ea contentae adipis cum ex-
ternae cutis degeneratione; cutis nimirum exterior fuperficies
corneam acquifivit indolem atque tota granulis corneis durisfi-
mis est tecta; tunica vero adipofa crasfisfima est, ita ut plus
duorum digitorum latitudinem habeat; quae vero crasfities non
formatur fola efFufa quafi ex vafis in fubftantiam mucofam et fe-
mifluidam adipe, fed congeriem exhibet cellularum, ex membra-
nis formatarum, in tres praecipue distinctas feries fatis apta pro-
portione dispofitarum, quae glebis pinguibus funt repletae, et
continentur inter corium induratum et periosteum, quod a tibia
feparatum est.

Ita ex hoc etiam fpecimine patet, telam hanc titulo cellu-
lojae non indignam esfe, fed revera dici mereri organicam corpo-

Fasciculus Primus.

Tis partem, conflriictam ex celliilis membranaceis, inter fe artifi-
ciofisfime connexis et commercium univerfale liabentibus, longe
praestantiorem , quam fubftantiam mucofam, femifluidam, inorga-
nicam prorfus et inertem; ipfi enim novae denominationis^ patroni
huic telae non inertiam, fed vitam actuofam, contractilitate fe-
fe prodentem, tribuunt, dum medium conftituere affirmant inter
fines vaforum exhalantium, quorum adductos humores fpongiae
in modum reforbet, et initia lymphaticorum, ad quae abforptos
humores fua contractilitate perducit. CO

Ci) Conferatur Joh an Franco Beyen, fpecimen Medico Phyriologicum da
Tela Cellulofa^ nupcr mucofa dicta. Trajecti ad Rhenmn Anno cioidccxcix; ubi
tdae cellulofae natura, tum ex Phyfiologorum veterum atq^ue recentiorum fentcntiis,
tum ex propriis experimentis, accuratius illustratur.

iconum Anatomicarum

T A B U L A VI.

riAB ZACMYMALES ET ORGANUM OLFACTm.

F I G U R A. I.

Nitidisfi mas fi hujus tabulae icones iiituemur, videbimus ,
Hnem in praeparando fpecimine, prima figura delineato, fuis-
le, ut viae, quas lacrymae percurrunt, postquam globo ocuJi
liumectando ejusque nitori conferv^ando infervierint, clare in ccn-
fpectum ducantur. Videmus enim hic palpebras utrasque ocuU
infantis, ad exteriorem angulum discisfas et invicem diductas.
In palpebrarum harum margine cartilaginea, tarfo dicta, adhae-
rentia apparent ciUa, quorum directio in fuperiore palpebra fur-
fum, in inferiore deorfum incurvo ductu facta est, ut palpebrae
fic perfecte claudi posfint; pone horum ciliorum ortum, funt
oscula glandularum M e i b o m i i, propter tenuem aetatem in hoc
fpecimine parum confpicua; inter diductas palpebras tunica con-
junctiva oculi vasculis ditisfmia apparet, quae, fi accuratius exa-
minatur, membranam exhibet, non fimpliciter ferofam , vermn ex
ferofa et mucofa quafi compofitam, ut eo mxelius naturae fcopo
respondere posfet, fecernendi fciiicet humorem, non fmipliciter
ferofum; hic enim nimis cito defiueret vel in auras avolaret,
fed fmiul mucofo mixtum, ut perfisteret aliquamdiu ad lubri*
cum hunc ocuii angulum fervandum, antequam abforbetur; tunc
vero, affluente majori copia, anguhim hunc p^tit, qui ibi fundum

F A S G I c U L U S P R I M U S, 23

■qiiafi conflituit, ad quem fiLiiint kcrymae, et in qiio retinentur,
iit a carunculomm lacryffialium osculis, in interno angulo oculi
fefe monftrantibus, abforberi posruit. Setae immisfae funt in haec
puncta lacrymalia, quae abforptas lacrymas ducunt in faccum la-
crymalem per cornua fic dicta limacum ; ex hoc facco, ad anguli
interni inferiorem parcem confpiciendo, et qui membrana, vasculis
plena, interna mucofa, obductus est., defcendit ductus lacr^^Tiaiis,
vel nafalis membranofus, et vasculis ditisfimus ad fandum cavi-
tatis narium usque ante antrum H i g c h m o r i, quod etiam, dif-
fractis osfibus, membranaceum et vasculis ditisfimum in hoc fpe-
cimine cernitur, pone finem vel infertioncm ductus nafali?,
in illam membranae Schneiderianae partem, quae parietem
externiim cavitatis narium et fundum investit, et cujus extcrior
iuperficics ante ct post memoratum ductum mcmbrana cellulofo-
ferofa , vasculis minimis ditisfmia, tecta est; dumante hanc expan-
fionem apertura exterior cavitatis narium cernitur, membrana mu-
cofa jam confpicua, cujus natura in fequenti icone clarius ob ocu-
ios ponitur. (0

F I G U R A. 11.

Ilaec altera icon monflrat, etiani artificiofa vaforum impletione
praeparatum, totum organum olfactus infantis recens nati, pendens
a crista fic dicta galH, quae, a lamina cribrofa osfis ethmoidei
orta, furfum prominet. A parte finistra confpicitur membrana in-
terna cavitatis maxillaris fuperioris, nondum fatis formatae, et

(0 Conf, N®. 233. defcriptionis Miifei.

IcoNiTM Anatomicarum Fasciculus Primus,

cujLis lamina externa fublata est, vasculofa quidem, fed talem
vasculorum distributionem et habitum prae fe ferens, ut ad mem-
branas ferofas pertinere videatur. Exterior quoque pars cavitatis
narium finistrae refecta est, et inferior membranae Schneide-
r i a n a e pars, quae fundum cavitatis narium et exteriorem pa-
rietem in^estit, disfecta et inferiora verfus reclinata est; ante
antrum H i g c h m o r i defcendens confpicitur ductus nafalis, dum
ulterius fic clare in confpectum ducta est expanfio membranae
vSchneiderianae, fepto narium adhaerens cujus ftructura,
araerabranis ferofis et cellulofis, fungofa, vasculis et folliculis mu-
cofis ditisfima, diverfa apparet,,fub quibus vasculis et glandulis
nervulorum, ^olfactui infervientium, tenuisfmia.expanfio, recondita
ek". Haec membrana merito distincta a ferofis habetur et mucofa
appellatur, quoniam inaxime convenit cum fimili, quae inter-
.nam asperae arteriae fuperficiem-terminat; imo vero tenerrima
est et multo tenuior fubtihsfmiorum vasculorum multitudine, quam
raucofa asperae arteriae, aut bronchiarum , unde multo magis etiam
haeraorrhagiis est obnoxia, quam haec; multo magis etiam dif^
fert non tantum ab ahis corporis merabranis ferofis, fibrofis, aut
cellulofis, verum etiam, fi ■ habitum hujus membranae narium
internae diligentius. intuemur, praecipue ratione convolutionum
vasculorum minimorum, patebit, eam, praeterquam quod verum
organum olfiictus conftituit, etiam cum puhnonum apparatu vas-
culofo imiltum. convenire ; unde forte non incongrua mihi vi-
detur. opinio , qua fi;atuere posfe videamur, in refpiratione jam
hic loci inchoare actionem aeris in fiinguinem, et continuatione
hujus membrnnae procedere per asperam arteriam ad canales pul-
monum a.eriferos, in quibus fimilis frructura et vaforum fangui-
fcrorum dispofitio adest.

I C O N U M

anatgmigarum fasciculus

SECUNDUS.

DE HTRVCTVRA OESOPHAGI,

Qiiamquam antea, de fana et morhofa Qefophagi flructura ex
profesfo egi, additis iconibus, naturaletn hujus partis ftructuram
illustrantibus, quo melius intelligi posfet dispofitio in hac par-
te ad morbofas degenerationes, quales in eo fubinde locum ha-
bere pathologicis tabulis etiam demonftravi; non potui tamen hu-
jus paitis ftructuram fanam hac occafione filentio prorfus prae-
terire, quum memorandae jam etiam fint, in fequentibus pat-
hologici argumenti iconibus, obfervationes plures dysphagiae
oefophageae lethalis, cujus caufam in recesfu diverfo a natura-
ii fabrica tunicarum hujus canalis quaerendam esfe, examine

4

iconwm Anatomicaru^m^

cadaverum mihi patuit. Non vero repetam, quam- eo tempore^.
ni fiillor, fatis acciiracam exhibui defcriptionem fitus, formae:
et adhaefionls oefophagi; fed ea br?viter dicam, quae in hoc
opere non fnie fnictu mihi videntur addenda esfe.. Oefopha-r
gum infantis recens nati elegi prae hominis adulti, ut omnia
quae in fubtihsfnna ejus fabrica examinari debeant prorfus fana
nullisque hucusque potentiis nocentibus mutata occurrerent... Idem.
ergo fpecimen,. eundem oefophagum, hie delineatum, primo loco-
exhibeo, quem in libro citato Tab. 1. exiiibui atque pag. 14..
et fequentibus defcripfi; nunc autem vivis coloribus expresfus
est, ut omnia primo intuitu eo magis clare confpiciantur. Ad^
dica fecundo loco hic est icon alius fpeciminis, fcilicet oefophagi
pueri cum larynge; asperae arteriae parte, arteria aorta ejusque;
niagnis ramis, innominato, carotide et fubclavia atque nervis, ar-
teriis rubra materia impletis; quod fpecimen notatum breviter
est in defcriptionis Miifei mstri p. 278.. Ex hoc fpecimine

patet, quam ingens fit nervorum copia, quae ad llructuram oefo-
phagi est necesfaria, qui nervi tum ad musculares tunicae hujus
nominis fibras, tum ad vascula, per omnium tunicamm fubftan-
tiam distributa, tum etiam ad glandularum mucipararum fubtilis-
fimam texturam, fuas minimas divifiones mittunt, et partes has
omnes ad munia fua in oeconomiae animalis commodum prae-
ftanda aptas reddunt; fimul vero hae partes hoc nervorum appa-
ratu tanta fenfilitate redduntur praeditae, ut inde potentiis no-
centibus, pro diverfa earum natura, gradu diverfo et actionis
continua vel interrupta ratione, etiam praeternaturalibus degene-'
rationibus expofitae fint. Quamvis autem hi nervi primum ingre-
diantur externam oefophagi flructuram, fubtilisfima eorum distribu-
tio pfinias impresfiones ab illis potentiis nocentibus pati folet in tii-
nica intima, quum omnia, quae ingeruntur ore, five frigida fint^

F A S C I C U L U S S E .c U H D U S. 27

five calida, five mollia, five dura, five glabra, five aspera, in
proximum veniant contactum cum fenfiiisfimis nervorum finibus,
tenuisfima folummado epidermide tectis, uti ex contemplatione ico-
numpatet, dum, hisce fcnfilisfimis partibus moleste afFectis, vascu-
lorum, cum iis proxime conjunctorum, actio morbofa redditur et
praecipue eorum,quae inglandularum mucipararum fabrica tenerrima
contexta funt. Nihilo minus tamen etiam diverfee acrimoniae,
in univerfa humorum masfi praefentes, ab internis partibus huc
ductae, ad mutandum hunc fenfilisfmuim contextum facere, atque
in eo organica vitia, nata primum inflammatoria plerumque af-
fectione, producere posfunt; haec enim non femper optatum
:€xitum fortitur, fed faepius in fuppurationem vel malignas indu-
rationes, angustiam canalis lethalem producentes, abire folet^quod
in 1. c. fatis ample explicui, adeoque hic repetere non opus est.
Scopus autem praefens confistit in contemplatione accurata par-
tium, uti hae in ftatu fanisfimo fe habent, dum in fequente fas-
'cicuio eas delineatas exhibebo, quales in morbofo ftatu, chronica
degeneratione mutatae, fe monftrant, et exemplis notatu, ut mihi
videtur, fatis dignis iliustrari posfunt. Ut autem ad fani oefophagi
«onteraplationem redeamus.

i

I c a n: u m A n a t o m i c a r v ui

T A B U L A

Iconem exhibet portionis oefophagi infantis recen? nati ejus-
dem, quam N*. 281. defcriptioriis Mufei nostri notavi. Exactis-
fime haec effigies parata est, et naturali colore, uti pdst felicem>
vaforum impletionem fe monftiat , expresfa, atque ita videmus Ifi
hac per iongitudinem difcisfa parte verum habiturii fuperficiei
interioris, pro maxima parte fua intima tunica tectae , pro parte
vero inferiore, haec feparata dependet; unde patet, haric tuni-
cam etiam feorfam monftrari posfe, quamvis in ftatu fano, et
nullus morbus praegresfus fit, quo crasfitiem infignem aliquando
acquirit; porro in hoc fpecimine confpiciuntur plicae longitudi-
nales, quae ex tela cellulofa, omnes^ tunicas inter fe connectente',
formantur, et faciunt

Primo, ut amplior reddi posfit canalis atqu€ ejus parietes ce,-
dant, fi bolus depellendus illud requirat.

Secundo, fpatium augent internum, ut tanto majori copia vas-
cula fecernentia humoreni lubricantem excernere posfint, et glan-
dulae muciparae commodam fibi fedem habeant. Haec vascula iii
omni illa parte villoram minimorum forma confpiciuntur, a qua
intima epidermis fubiata est; in fuperiore vero parte, quae hac
epidermide tecta est, minus nudae hae arteriolae exhalante&
apparent, fed glandulae muciparae majores discretae hic promi-
nent, dum ad lateralem fuperiorem marginem arteriae oefopha-
geae infertio relicta est.

Fasciculus Secundus.

S^i jam fmgulas has tunicas feparatas contemplamiir, apparet
intima , epidermidi firailis , quae in oris cavitate tenuis admodum
in oefophago paulo crasfior estex fapientisfimi Naturae Auctoris
fcopo, quo mehus fubjectos vasculorum et nervulorum tenuis-
fimos fines defendere in transitu alimentorum posfit; etenim in
ventriculo, ubi non tantum attritum patiuntur hae partes, te-
nuior etiam. obfervatur haec oefophagi epidermis. Hujus tu-
nicae natura patet Fig. 2, ubi particula ejus mcmbranae minima
oculo armato porulos innumeros exhibet,. per quos liquor arterio-
fus continuo depluere posfit; glandulae quoque muciparae aper-
turam indicat, Hac epidermide vero a fubjecta tunica detracta,
hujuSy villofae dictae, natiira ulterius apparet; confpiciuntur
enim in Fig, 3. rubri viili, arteriolarum fines, dum ex albo fla-
vescente colore nervea tenerrima, etfi collapfis fibrillis , cognos-
Gitur, atque in inferiore hujus iconis parte, glandulae mox me-
moratae ductulus excretorius apparet, exteriore fine five mar-
gine privatus per detractam intimam. In Fig. 4. apparent cor-
puscula glandulofa, quae arctisfime conjuncta funt cum modo
defcripta nervea, ita ut, 'quamdiu fpecimen in liquore fiuctuat
et villi atque nervulorum fines cum hisce per tenuem cellulofam
juncti funt, non confpiciantur; attamen ab hisce non posfint
feparari; fimiilac vero haec particula e liquore fublata est et pau-
luliim ficca. redditur, collapfis tenuisfimis illis vasculorum peni-
cillis, confpiciuntur haec corpuscuk glandulofa, uti patet in ico-
ne particulae hujus tunicae, in qua objectum fexagies quater
microscopio L y o n e 11 i i auctum magnitudine est. Maximo nume-
ro, et magnitudine admodum diverfa , adfunt haec corpuscula glan-
dulofa, licet fabrica in omnibus eadem videatur; funt enim par-
vi folliculi, ad quos arteriolae minimae perveniunt et liquorem
arteriofuiQ ducunt, cujus tenuior pars per exiliora reforbentia

IcONUM Anatomicarum

lymphatica tollitur, dum fpisfior remanet, quae ex hisce follicii-
lis per ductulos excernentes in cavitatem oefophagi, ad lubricam
intimam membranam reddendam, effunditur.

Fig. 5. vasculis majoribus conftantem membranam exhibet,
quae fat facili negotio a miodo defcripta et musculari, quae eam te-
git, feparari potest; pertelamenim cellulofam fatis laxam et raniu-
ios vaforum cum hisce juncta esfe folet. Singukrem in modum
in hac membrana disperfa funt vascula, longe differenti ab aliis
membrams ratione , fimili fere, quae in vasculofa membrana in-
testini reGti obfervatur, in qua ad fimilia corpuscula glanduiofa,
in pHcis quoque per longitudinem intestini decurrentibus locata,
decurrunt per cellulofam laxam; etenim in hoc intestino quoque.,
fi fcybaia duriora per hunc canalem transeunt, dilatatio notabilis
fit, et ita haec vafa fnie noxa explicari et in rectam directio-
nem extendi posfunt, quod idem in oefophago locum habet, a.
defcendente post deglutitionem bolo majore ad ventriculum.

Omnes has defcriptas tunicas amplectitur denique muscularis,
quae fibris per longitudinem directis externis fatis confpicuis con-
Itat, dum internae circulares vix distincte demonftrari posfunt,
4uoniam multo fuiit cenuiores, quam longitudinales, et quia
hisce adeo iritime funt junctae et intertextae, ut non circuios
integros abfolvant, fed ubivis cum longitudinalibus quaft conjun-
gantur. Denique has omnes cingit teia c^llulofa, cujus ope a
posteriore parte cum anteriore fuperficie corporum vertebrarum
dorfi 5 cum ductu thoracico et vena fnie pari nectuntur, ab ante-
riore cum iar^mge, aspera arteria et aortae arcu, a iaterali parte
.cuffi aorta defcendente et glandulis V e fal i i; fed, quod praecipuum
est, ope hajus telae cellulofae deferiintur raagna copia nervi ad
oefophagum, uti in Fig. 6. hujus Tabulae patet. In hac enim
4:eIineat:aiTQ confpieimus .aoterlorem oefophagi fuperficiem cum la-

F A S C'I C U L U S S E C u N D U S. 275

rynge, parte asperae arteriae, arteria aorta, innominata dextra et
fabclavia firiistra, quae partes hic fervatae funt, iit nervorum,
oerophagi fiinctioni destinatorum, decurfus ad eum confpici pos-
fit, uti in hac figura primo etiam intuitu hae confpiciuntur.

• Ita plexus nervorum octavi paris, qui juxta has partes defcendit
ct fuos ramos ipfi canalis fubllantiae tradit, in hac icone ad oculum
patet; et quidem in fuperiore parte cernitur ramus, in ipfam
oefophagi fubftantiam penetrans, cum quo vero junctus est alter,
qui flectitur infra arcum aortae et adfcendens furfum ingreditur
in laryngem; ad inferiorem vero partem plexus magnus est, qui
multos ramos emittit ad tunicas oefophagi omnes, postquam pri-
mo in musculari disperfi fuerint.

- Maxima ergo hic confpicitur nervorum copia ratione partis,
cui profpicere debent; unde fequitur,

1°. Tunicam muscularem fumma irritabilitate, ceterasque maxi-
ma fenfilitate, praeditas esfe, ita ut illa facillime ab ap-
plicato ftimulo quocumque fe contrahat atque ftimulos,
nervis applicatos, in ceteris vaforum actionem excitare,
eorumque actione incitata, facile infiaramationem producere
posfe^r ~

2". Ex communi horum nervorum vinculo cum fympathetico
magno intelligitur etiam ratio, cur quamvis ipfi oefophago
nullus ftimulus applicetur, faepisfime tamen per confenfum
cum disfitis partibus, quae . patiuntur, ita afficitur oefopha-
gus, ut conflrictiones molestisfimas fubeat, uti obfervamus
in tusfi, in morbis ventriculi et intestinorum, in affectione
morbofa .partium genitalium praecipue in fexu fequiore; imo
etiamfi nullus ftimulus per materiem detegitur, nulla pars
corporis est, quae^ ab animi pathematibus tantopere pati fo-
let, uti quotidiana obfemtio docet luculentisfime.

I C O N U M A N A T O M I C A R U M

Si jam comparemus, qiiae de oefophago fano fcripfimus cum
iis , quae de ftatu ejus morbofo in fequentibus dicenda funt,
patebit, contemplationem hanc fanae partis multum lucis af-
ferre in explicandis illis mutationibus, quas obfervationes pa-
thoiogicae nos docuerunt, omnes et fmgulas hujus canahs par-
tes fubire, quae hunc canalem conftituunt, et quamm muta-
tionum exempla manifesta, in Fasciculo, morborum organiconim
oefophagi notatu digna continente, iconibus illustrare in animo
habeo..

F A S C'I C U L U S S E C u N D U S. 33

EXPLICATIO

T A B U L A E VIL

Fi'g. I. Oefophagus infantis recens nati, per longitudinem apertus.
aa Intima fuperficies epidermide tecta.
b Piicae, villofis vascuiorum finibus tectae, per longitudi-
nem decurrentes.
• ce Detracta epidermis a parte inferiora verfus reflexa.

Particulae ab his partibus abfcisfae, ut tuni:ae feparari,
invicem et fub lente fingulae confpici posfint.

Fig. 2. Particula intimae fuperficiei integra.

Fig. 3. Partscula, a qua intima detracta est, et in qua villi prominent...

Fig. 4. Particula, in qua vascula et cryptae feu glandulae con-
fpiciuntur.

Fig. 5. Particula, in qua vaforum distributio fmgularis apparet, quae.
juncta fuit intimae fuperficiei muscuiaris. ,

Fig. 6. Oefophagus cum larynge, vafis et nervis. .

a Larynx. r

hh Arteriae carotides, injecta materie turgentes. .

c Arteria fubclavia dextra. ^

d -- -- finistra.

e /^rteria aorta, in arcu abfcisfa.

f ---defcendens. ^

ggg Portio oefophagi, a parte posterio^e per longitudinem di-,
fcisfa et pennulis expanfa, quo factum est, ut hic am--
plior videatur quara i

h Pars ejus inferior, integra relicta, i

itii Nervi octavi paris cum laryngeo recurrente, qui fuos ra-^
mos ad oefophagum mittunt» i

S

ICOMUIf AHATOMICAaU*

T A B U L A VIIL

m fabrica int13ia ventriculi eju8qum
differentia in diversa aetate.

Hasce icones parandas curavi, non ita quidem, ut iis illustrarj
posfit naturalis et vivo fimilis ventriculi habitus, qualem fe habet
in fpecimine, quod aSg. pag. 71. dtfcriptionh mei Mufei
notatum est, fed alio fine, alia ratione, post felicisfimam vafo-
mm impletionem, partes, quae hac tabula repraefentantur, func
praeparatae; nimirum ut vasculorum multitudo, decurfus ratio et
multiplex atque complicatus eorum apparatus in adulto hominey
et diverfus omnino a fabrica ejusdem partis tenerrima aetate,
ad oculum confpici posfet; qualem illum defcripfi pag. 73. N\
2p7. in modo meraorata Mu/ei defcriptione, Confpiciuntur in
prima icone, quae parata est ad portionem ventricuH homi-
nis adulti, rami majores arteriarum, rubra materia impleti, ve-
narumque coerulea, juxta fe decurrentes; in minoribus vero
distributionibus non ita regalari ratione dispofiti funt , fed
multitudo, conjunctio et accuniulatio minimarum arteriola-
rum et venularum, ad quas etiam materia rubra, primum
in arterias immisfa , tranfiit, unde venarum non nifi raajo-
fes rami coeroleo colore tincti funt, tanta quidem est,
ttt verbis defcribere omnia nequaquam posfim, et folo in-
tuitu fpectantibus fatis clare fingula appareant; ita ut non
fimplices membranas, quae ventriculum in adulto homine con-
ftituunt, fed potius hanc partem ad glanduJas pertinere ^xe-

Fa«ciculus Secundus.

fis, a quibus non, niii plana fua forma, differre videtur. Quum
vcro comparamus hocce fpecimen cum altero, eodem modo,
eadem cura, eodemque felici eventu praeparato, fed ex infan^
te recens nato defumto, quod Fig. 4. delineatura exhibetur,
magnum ftatim difcrimen confpicitur; in hoc enim ingens pie-
nitudo etiam vaforum obfervatur, ut ne punctum quidem ad-
fit vasculis intactum, attamen multo minus compoficus hic est
Vasculorum apparatus, qiiam in fpecimine adulti hominis, unde
vifus jam fuit clarisfimis Anatomicis ventriculus robustior et cras-
fiore carne conftructus in viris rite valentibus, quam in de*
bilibus, aut feminis; et revera haec difierentia ratione tuni^
cae muscularis perpetuo quidem obfervatur; praeter hanc autem
. alia mihi videtur adesfe caufa majoris crasfitiei ventriculi in adul-
to homine, quam in infante, quae in tunicae cellularis, five ner-
veo vasculofae, conftructione quaerenda est. Quippe quoniam
tot et tam diverfi humores ex fanguine eodem praeparari debent,
requiritur certe organorum, eos piaeparantium, diverfa fabrica , di-
verfus orgaiiismus et inde fequens diverfa agendi ratio; et qui-
dem, quo minus humores fecernendi a fanguine, aut partibus, ex
quibus fanguis conftare videtur, differunt, eo minus compofitus
requiritur partium fecementium apparatus, ut nonnulli folum"
modo quafi per cribrum angustius destillare videantur, atque a
fociis fme magna miitaticne feparari; quo magis vero partes
ifecernendae a partibus, fanguinem coiiftituentibus, difFerunt, eo
mngis compofitus obfervatur partium fecernentium contextus, ita
ut non tanmm a numero vaforum, verum etiam a diverfa distri-
butionis ratione, a diverfa evoiutione et conaplicati-one, verbo, ab
jntimae ftructurae divei-fitate , diverfa actio partium et diverfae ia-
doiis humiontm fecretio derivanda videatiir. Uti enrm tenerji
aetate jam qui<km "adfmit partes, qmQ m aduitis iUnctioiii gei^-

5 > s

ICONUM ANATOMICARUM

ktionis quam maxime activae obfervantur, quae autem per ali-'
quot annos quiescere videntur, quamvis non penitus quiescant,
fed alio modo vafa, in iis jam praefeiitia, piouti illa aetas requi-
rit, agimt, fic quoque ex horum fpecimirmm contemplatione
patere videtur, alia ratione agere vafa ventriculi in recens nato
homine, atque in adtilto, alius naturae humorem gastricum fe-
ceriiere, ad fimplex, quod hoc tempore ipfi distinatum est, ali-
mentum, lac, digerendum optime vaiens; non vero ad omnia
iila folvenda aptum, quae adulta aetate in fuum nutrimentum
convertere debet; adeoque probabiie est, naturam eo tempore
fapientisfmio quidem confiiio , aeque atque in partibus generationi
infervientibus, formasfe vaforum contextum magis perfectum, ad
fuccum gastricum 5 apmm aetati huic, et diaetae mixtae congruum ,
fecernenduin. Diverfitas enim maxima haec patet, fi diverfas fi-
guras in hac Tab. Vlli. intueamur, quarum

Frima portionem repraefentat ventriculi hominis adulti, cujus
arteriae rubra materia fubtilisfima funt impletae, venae caerulea,
in qua non tantum ingentem numerum vaforum confpicimus, ve-
rum etiam contextum eorum multo magis compofitum, quam in
Fig. 4., qua fimilis ventriculi portio repraefentatur ex infante, cu-
jus arceriae fubtilisfima quoque materia funt impletae, ita ut per
venas redierit; in hac igitur omnia puncta fubilantiae vasculis
tecta funt; muko vero fimplicior apparet fabrica et non tam
complicatus eorum inter fe contextus, ita ut hanc partem potius
fimplicem membranam putares, non tantum muko tenuiorem, quani
eam, de qua mox fuiraus locuti, fed etiam multo minori vasculo-
i^mi apparatu inftructam , quamvis omnes tunicae, ventriculum
componentes, in hoc fpecimine aeqae perfectae adfmt atque in
pnore. De parte vero fpeciminis, Fig. i. delineati, fublatae partes
et-invicem feparatae confpiciuntur, Fig. 2 et 3. notatae ; han

F A S C I C U L U.S S E C U N D U $. '37

rura Fig. 2. particulam denotnt tunicae vasculofo-nerveae, nb inti-
ma Fig. 3. fepnratae, in qua lente Lioneti N°. 1. ingens mi-
merus corpusculorura glandulbforum five folliculorum, aut cryp-
tarum, quibus humor mucofus fecernitur, qui oblinit fuperficiem,
uti locum habet in aliis membranis mucofis, detectus est, et
quae non inveniuntur in fimili paiticula fpeciminis, Fig. 4, de-
picti ex infante CO. Corpuscula illa glandulofa, fub tunica villofa
in intima fuperficie nerveo-vasculofae praefentia, femper obfervata
•et ab auctoribus defcripta funt; non vero ita apparent, fi partes
naturali turgore gaudent in liquore fervatae, fed fi ficca redditur
pars, hac ratione fe monftrant. Ingentem ceterum numerum es-
fe vaforum fanguiferorum, quae ad ventriculum mittuntur, patet
efiam inde, quod non ab una arteria rami veniunt, verum a mul-
tis truncis oriundi funt, ut fanguis per amplum, et presfioni in-
aequali contentarum vel adjacentium partium obnoxium, viscus
-aequabiliter et fat magna copia distribui posfit, quae non tantum
ad nutritionem ejus fubftantiae requiritur, verum etiam ad fecre-
tionem continuam humoris, ad digerenda aliraenta necesfarii.

(r) Conf. defcriptio Mufei N''. 296 ct 29S.

I i; o H y M A W A T M f C A R 0 M

T A B U L A IX,

p 4 iv C n M A.

Oaas icones haec tabula contiaet, paratas ad fpecimins, quae
defiriptiams Mufii N^ 401 et 402. notata funt, quaeque fpect-
mim fabricam pancreatis admodum Clare illustrJire mihi fiiiit
vifa, ita ut operae pretium duxerim eorum figuras, ad naturae ii-
tiem piCtaSj cuni defcriptione hic addere.

Pnm.i figiira pancreacis formam externam ob oculos ponit, utt
fefe habet 5 postquam vafa fanguifera pro parte rubra pro parte etiam
coenilea materia impleta erant, atque corpus hoc glandulofum a
tc^a cellulofa , qua cingitur, fi in fitu fuo naturali est, erat purga-
tum; fltus enim pancreatis naturaiis est transverfo ductu post ven-
triculum, reconditi in cellulofa mefocoli, quod quafi tunicam
ejus laxam extimam conftituit; hoc vero aperto, confpicitur ad-
nexum posteriori parti lienis, per cellulofum omenti procesfum,
ubi ab apice tenuiore initium ducere videtur, inde incurvo
ductu corpora vertebrarum transcendit, tum defcendit iterum
dextrum latus verfus, et crasfius fit, atque fine obtufo termina-
tur pone .magnam intestini duodeni fiexuram eique firmiter adnec-
tttur. Ita nunc glandulae conglomeratae naturam monftrat, niagnae
oblongae formae, cujusfacies anterior plana ventriculi posteriorem
piirtem respicere foiet. Pendet fpecimen hoc in liquore fpirituofo
ab extremitate, quae duodenum verfus erat in corpore directa
et latior esfe folet, quam alt^^ra j quae in hac tabula inferior est

FASCICULUS SECUNIJU

et in fitu fuo lieni erat obverfa. Totum hoc corpus ex congeric
glandularura congloraeratarum compofitura esfe apparet, et ka
conferri posfet cum ceteris glandulis, falivam fecernentibus, pa-
rotide, fubmaxillaribus et fublingualibus; ratione tamen eadero,
qua totura hoc viscus illas glandulas magnitudine fuperat, etiam
majores lobi, quibus conftructum est, lobis earum glandularum
majores esfe videntur; hi autem ex minoribus tandemque mim-
mis componuntur, qui arctius inter fe videntur cohaerere, quam
lobi majores, in quibus fingulis quafi membranam externam, em
cingentem, et ut inter media laxiore cellulofa cum vicino cohaereat,,
facientem confpicimus; ita ut totidem quafi glandulae conglo-
meratae esfe videantur feparatae, quae ex minoribus, arctisfime
inter fe junctis, funt conflatae, quamvis tandem omnes involu-
cro cellulofo, fed laxiore, conjunctae fint. Uti autem omnes
glandulae conglomeratae, quae alicui fecretioni infervire debent,
vasculis fanguiferis funt inftructae, quae post artificiofara eorum
colorata materia impletionem fefe manifestant, quum corpus ce-
terum glandulofum, fme inftituta hac encheirefi, parum ru-
beat et fere vasculis carere videatur, fic etiam res in pancreate
comparata est; videtur enim magis albi, quam rubri, faltem mlxti
ex albo et rubro, esfe coloris, fi illud in corpore fitum videa-
mus, quod partim vasculis fanguiferis, quae in ejus fubflantia fu-
perfunt, partim cellulofae, qua cingitur et quae lactea albedine
gaudet,tribuendum est; hac vero cellulofa fublata, postquam ma-
terie colorata vafa impleta funt, non quidem majorum vaforum rami
infignes in eo apparent, fed fmguH lobuli vasculis pleni confpi-
ciuntur, ita ut inde in hoc nostro fpecimine pro maxima parte
riibris vasculis conflare videantur, dum venarum minor copia per
minus faustum earum impletionis fuccesfum in iis appareat; qtiiv
rura tamen rarausculi aeque atque arterioiarum hic ec iUic membra-

I c o n u m A n a t o m 1 c a r u m,

nae externae Jidhaerentes confpiciuntur, quorum vasculorura fon-
tes -funt parvae arteriae fplenicae, et in dextro latere ramus arte-
riae duodenalis, dum venulae, hisce fociae, eunt ad fplenicam,
duodenalem et gastro-epiploicam.

Uti autem in his corpusculis est Snis arteriolarum minimarum
ct initium venarum, fic quoque in iisdem est initium ductulorum
fecernentium 5 quorum progresfus in Fig. 2. monftratur; nam fi
fuigulos lobulos, ex quibus totum pancreas componitur, praemisfa
vasculorum impletione fabtilisfima niateria, fatis diligenti cura exa-
minamus, fubtilisfima vascula corpuscula ceHulofa, five acinos,
formare videntur , qui ex congerie finium aiteriolarum, originum,
venarum atque ductulorum fecretoriorum videntur componi, qui
ductuli increscunt, uti venae, et crescendo magis magisque infe-
runtur ductui magno eique haustum ex arteriolarum finibus liquo-
rem tradunt.

Secunda figura internam fabricam pancreatis ob oculos ponit.
Praemisfa impletione diictus pancreatici ope materiae rubrae fpis-
fie, fitis clare ejus habitus, origo et progresfus in interna
hujus glandulae fubftantia, confpici potest; fi hunc ductum ope
mercurii implemus, omnes ejus fubtilisfmiae divifiones et origines
forte melius impleri posfuht, quoniam hoc fluidum fubtilisfimum
'et gravisfimum fibi per exilisfimos canales viam invenit, imo for-
te etiam ad aliud fystema vasculomm, aut cellularum tranfit, et.
ita in disquifitione ductulorum, quos examinare volumus, confu-
ftonem posfet parare; praeterea, quamvis non alia vascula peteret,
raercurius, quam quae eum in finem repleri velimus, in disfec-
tione.glandulae, quae inftitui debet, ut etiam majores truncos
ductiTs ipfius et denique ductum capitalem in confpectum du-
cere posfimus, difficilis admodum fit talis praeparatio, nifi quis.
Canta dexteritate fit praedituSg ut fuo cultello omnia puncta mi-'.

F A S C I C U L U i S E C U N u s.

luma evitare noverit et certo certius fic cavere, ne vel minimum
vulnusculum alicui ramulo infligatur, quo raercurius effliiat, et
orane opus, eo usque peractum, fiat irritum; quod mihi femel
iterumque evenisfe fateri non pudet. Ideo certiorem hanc viam
elegi atque ope materiae rubrae denfae ductum ita imple-
vi, ut accesfus ramulorum minomm ad majorcs tandemque ad
ipfum ductum eo fatis bene demonilrari posfit, ipfiusque cana-
lis, quo destinatum fibi locum verfus humor fecretus ferri de-
bet, forma atque decurfus. optime discentibus intelligi' valeat; ele-
gi etiam ad hanc praeparationera glandulam, in qua vafa fangui-
fera i>onreplevi, ne confufio in disfdctione oriretur, neve alterum
fystema ad bene distiiiguendum alterum esfet impedimerito.

Ita videmus in defcripta ratione praeparato fpecimine, ducium
pkncreaticum a tenuiore extremitate initium ducere, indeque de-
currere quodammodo ferpentina directione et diametro crescen-
tem alterum extremum verfus, quo exire debet; in hoc vero
itinere ramulos multos accipit, qui ex radiculis innumeris con-
fluunt et magnum ductum confi:ituere juvant; antequam autem
hic fubfi:antiam glandulae fuae relinquit, conjungitur cum altero
canali fimilis fi;ructurae et diametri, ad quem fimiies radiculae
inferuntur, et qui aliquando conjunctus cum magno ductu in"cor-
pore fimplici pancreatis magni occurrit; aliquando vero in huic
per celhilofam telam adnexo fimiii corpore glandulofo minore,
quod tum pancreatis parvi nomine venit, et ex quo etiam ali-
quando proprius ductus provenit, qui tum vel extra corpus pan-
creatis magni producto ductui inferitur, vel ipfi intestino duode-.
no feparatim.

Notandum autem adhuc videtur, hic per omnem tractum
cultro apertae fubftantiae pancreatis multas maculas rotundas coii-

I c O N U M A N A T Q : M IpC A R U M

fpici, quae productae funt per abfcisfos ramos majores mino-
resque, qui ex minimis facti ad ductum tendebant et materia ru-
bra impleti erant; quos quidem cum minoribus ejus divifionibus
praeparare et profequi quodammodo potuisfem; non vero fme
magno ipfius fubftantiae glandulae detrimento, quae in interiore
ejus parte muko magis compacta est , quam in exteriore, ut non
totidem corporibus glandulofis conftructa videatur, fed potius ho-
mogeneam masfam conftituere, quam nimis diligenti ramulorum
praeparatione destruere non congruum Judicavi.

««•^•tlfi^tHCSmt

F A S C I C y L U S/ S E C u N D U S.

T A B U L A X,

STHUCTUEAE HEPATIS EKPLICATIO,

i\nte triginta annos edidi iconem hepatis foetus nondum ma-
tLiri, in qua confpiciendam praebui distributionem arteriolarum
iHius rami arteriae hepaticae, quae, cum ramis arteriae diaphrag-
maticae inferioris communicans, non ad internam hujus visceris
fubftantiam tranfit, fed fefe praecipue per ilks peritonei pro-
xluctiones, quae formant ligamenta hepatis diverfa, et ex his ad
omnem ejus fuperficiem ita producuntur, ut totius visceris ex-
ternam membranam conftituant. Postea vero mihi, in diligenti ftu-
dio anatomiae fubtilioris pergenti, quoque contigit reliquam hu-
jus visceris fubflantiam accuratius detegere; in quo exercitio tria
Ipecimina, quae praeter memoratam iconem externae fuperficiei
hepatis in hac tabula exhibentur, non prorfus phyfiologorum at-
tentione indigna mihi vifa funt.

Quinque icones igitur in hac tabula expresfae funt, ex qua-
rum contemplatione et concinna defcriptione fabrica hepatis phy-
fiologiam discentibus fatis clare poterit tradi.

Superiores duae nimirum formam externam hepatis ob oculos po-
nunt atque diverfitatem monftrant, quae in fuperficie utraque locum
habet. In convexa confpieitur divifio in lobum dextrum majorem et
finistrum niinorem, inter quos lobos per omnem hujus divifionis
tractum notatum est ligamentum latum, quo anteriori hypochondrii
pajti per dupiicem peritonei propaginem hoc infigne abdominis etgra-

£

ICONUM A^lAgrOMlCARUM

vis ponderis viscus nectitiir; quod ergo magno adjumento est ad
illud fustentandum alteri ligamento, fcilicet coronario dicto, quod
in fuperficie p^aecipue lobi majoris confpicitur et eodem modo a
peritonei, quod inferiorem diaphagmatis partem tegit, fimili pro-
pagine oritur, atque fe in defcenfu cum lato iigamento jungit, et
fic hujus functioni quoque egregie fuceurrit; itaque haec liga-
menta optime conftructa videntur, ut conjunctis viribus caveant,
ne reliqua, quae hepati contigua in abdominis cavo jacent, visce-
ra, molestam ab eo presfionem cogantur ferre; ex inferiore
vero margkie rotundum ligamentum prominens confpicitur ^
quod ante, quam homo natus fuerit, non erat ligamentum, fed
fummae necesfitatis vas cavum, vena fcilicet, quia ex fune um-
bilicali ftnguinem, a placenta advectum, foetus corpus verfus
ferendo destinatum erat; fimulac vero in lucem prodiit in-
fans, ligato fune umbilicali, rivus hic fistitur, parietes hu-
jus vafis non amplius distenduntur, fed collabuntur, concres-
cunt et conftituunt iigamentum rotundum, quod ab altera parte
umbilico, ab altera interiori pafti hepatis, in decurfu peritoneo
adnexum, etiam conducit multum ad fustentandum in fua fede
hepar.

Alterius hepatis, fuperficiei inferioris fcilicet, forma in altera.
icone deiineata est, et fequentia notatu digna exhibet. In fupe-
riore lobi majoris parte iigamentum dextrum reflexum dependet
integrum, cujus fuperior pars conjuncta est cum ligamento hepa-
tis majore feu fuspenforio, quod ex diaphragma investiente perito-
neo productum aeque externae ipfius hepatis membranae, atque omni
bus ejus reiiquis ligamentis, originem praebet. Ad internum hujus
ligamenti latus lobi majoris eminentia tendit ad lobum minorem at-
que definit, inferiora verfus pro parte reflexa, in lobulum minimum,,
dictum S p i g e 1 i i, uti ad latus internum veficae felleae apparet

Fasciculus Secundus.

cminentia lobi majoris inferior, quae cum parte ejas majore fo-
veam format, in qua jacet veficula fellea, et in cujus fuperiore
parte ingresfus venae portarum in hepar confpicitur; inter hanc
eminentiam et lobi minoris internam fuperficiem quoque depen
dens vena umbilicalis adhuc adest abfcisia.

Vefica fellea in fiilco magni lobi contenta jacet, atque Wi fiia
prominet extra limbum inferiorem, apice fuperiora verfus tendit
ad portam, ubi ejus ductus conjungitur cum hepatico, atque cho-
ledocho. Color hujus hepatis longe diiFert ab eo, quem fme
praegresfa praeparatione habetj qui obfcure ruber est, quam ru-
bedinem altam praecipue accipit a fanguine, qui in venae porta'-
rum distributionibus, omne feriTie parenchyma hujus visceris re-
plentibus, contineri folet; hanc auteiii venam pet inje-ctiones aqua©
repetitas eo usque ab omni fanguine purgavi, ut viscus pallidum
fuperesfet, et arteriae hepaticae ille ramus colorata rubra materia
impletus appareat, qui praecipue per externam membranam distri-
buitur et ramum quoque dat per cystidem felleam decurrentem.
Alter ramus arteriae hepaticae, magi-s interiora verfus decurrens,
materiem injectam non acceperat.

Tertia if:on picta est ad fidem naturae portionis internae fab-
ftantiae hepatis, per artificiofam rami venae portarum impletionem
et levem macerationem in aqua ita praeparatae., ut ultimi vaforum
fanguiferorum fines atque tranfitus in ductulos primos bilif&ros
confpici posfmt. Patet in hoc fpecimine, quod N*. 405. de-
fcriptionis nostri Mufei memoratur, internam fubflaritiam hepatis
conftare pro parte maxima vasculis et granulis , quae intermedia
laxiore tela cellulofa ex lobulis minimis componuntur, quos gra^
milos M a 1 p i g h i u s folliculos glandulofos dixit et cavos habuic,
quos tamen accuratius examen docuit, cavos non esfe, fed glo-
merulis vasculorum minimorum componi, et quideoi ita, m ia.

I C 0 N u m A n a t o m i .c A r u m

his vascala fmgulari* ratione ad fe invicem in curvo ductu decur-
rant, ita ut videantur ramuli venae portamm, ubi in venas he-
paticas redeunt, curvo quafi diictu redire; recto vero in ductu-
los biliarios pergere, uti illud egregie in majoribus objectis deli-
neavit Cl. Bianchi, VIII. Fi^. 2. Historiae Hepaticae.

In quarta figura interna fuperficies veficae felleae infantis ex-
iiibetur, per longitudinem, post artificiofara fubtilisfimorum vas-
CLilorum rubra materia impletionem, difcisfa et explicata, quod
fpecimen notatum est N^ 408. defcriptioms Mufei, Confpi-
ciuntur in hac fuperficie vaforum fines, qui per extimam tu-
nicam majoribus ramis distributi cernuntur , inftar villorum
prominentes et reticuiatam atque cancellatam hanc fuperficiem
ijiter vascula disperfo glandularum mucipararum agmine elegan-
tisfime exiiibentes, et quidem canceilis fnnileni fere fymmc-
triam. monftrant, qualem in ruminantium ventriculo fecun-
do, qui .reticuli inde nomen habet, obfervantur. (0 Ad api-
cem, ubi in ductum tranfitura est veficula, ejus collum etiam
apparet; tortuofa hujus directio docet, quomodo valvulis falcatis
ibi hoc collum praeditum fit, motum bilis ductum cysticum ver-
fus iirigentibus, postquam eam tamdiu in veficula morantem re-
tinuerunt, donec abforptione vaforum lymphaticorum fublata te-
juiiore ferofa parte, debitam naturam et confistentiam acquifi-
verit.

Quinta.figura fiicta est ad exempluni fpeciminis, quod memo-
ratur N®. 406. defcriptionis Mufei. Est fatis magna portio hepatis
hominis adulti, in qua, nulla alia praeparatione praegresfa, folum-
iiiodo vafa lymphatica, per exteriorem fuperficiem decurrentia,
€)pe impletionis mercurii felicisfimae in confpectum ducta funt.

(j) 'C^nf^ N". i8ao ct fcqq. defcripttonis Mufei^

Fasciculus Secun,du5.

Origmes ex minimis furculis, quibus tota. ferme fuperficies tegi-
tur, hic apparent, eorumque incrementum in majores truncos,
jiiultis vasculis inftructos, qui notatu dignos plexus formant, at~
que tandem in fmus quafi majores lymphaticos, itidem valvulis
fcatentes, colliguntur atque tendunt ad ligamentum magnum fus-
penforiam; ubi ulterius mittuntur ad glandulas conglobatas, qua-
rum collecti iterum trunci, ad ductum chyliferum directi, a CI.
Mascagne delineati exhibentur.

MXXXXKKXM

I C 0 N U M A M A T 0 M I C A U M

T A B U L A XL

U^TMSTINI DUODENI TUNICA mriMA
ATQUB INTIMA,

^^•aximi momenti quum mihi femper vifa fuerit diligens
contemplatio tntestinorum, jam ante plures annos eorum iiitimam
fabricam fcrutari incepi, eamque in exercenda anatomia fubtiliore
femper fumma attentione dignam judicavi; est enira corporis
pars, quae potest habefi tanquam fundamentum, quo totius nitv
chinae integritas nititur, et fons., ez quo omnes partes ad reli-
quas funetiones, vitae fervandae necesfarias, praestandas, aptas
copias accipere debent; nullum enim animal fnie tubo alimenta-
ri vivit, imo latius in regno animali hic imperat, quum nobilisfi-
nium ipfum illud vitale, per excellentiam dictum, viscus, cor.

Diverfisfifflae autem fabrrcae estnon folumin diverfis animalibus,
verum etinm in homine ipfo. Altera pars intestinalis tubi, fi dili-
gentius examinatur, mirum in modum ab altera differt; quae ratio
esfe videtur, cur anatomici totum iilum apparatum primo in duas
partes distinxerint, quarum prior tenuis intestini nomine venit,
altera crasfi; prior pars complectitur intestinum, quod ab orifi-
,cio inferiore ventriculi initium ducit et porrigitur usque ad val-
vulam Bouhini, vel Tuipii, a qua altera pars incipit, quae
,crasfi intestjiii nomen accepit, cujusque finis fphinctere ani ter-
ininatur,

/rior autempars, five intestinum te.nue, quidem externo fuo

U L tJ S S E C U N D U S.

habitu ubivis fere aequalis est, attamen, fi majori cura eam ra-
tione intimae fabricae contemplamur, non inepta nobis videtur
ejus fubdivifio, quam deinde plerique Phyfiologi memorarunt, in
dmdenum ^ jejummi Qt ileum; quamque non rejiciendam esfe, ex
contemplatioiie diverfarum totius canalis partium, fatis clare paie-
bit^ et itaquoque fubdivifio intestini crasfi, recentioribusmemorata,
non carere fundamento nobis videtur in coecum, colon et recum.
Animus est examinandi nonnullas canalis intestinorum partes ac-
curatius; et ni failor, ex iconum ad eas factarum infpectione
patebit, intimam fabricam earum admodum diverfam esfe, ita ut
fmgulae diverfo modo naturae fapientisfimi Auctoris fcopo re-
fpondere posfint. In ilia enim parte, quae nomine intestini duo-
deni venit, folet contincri puls crasfior, chymus, in jejuno
adesfe folet tenuicr lacceus huniGr, quem chylum vocamus, dum
in ileo dicto jam magia co| ia lactearum partium, quae vaforum
abforbentium actione fublatae funt, deficit, et contenta in hac
irstestini tenuis parte jam minus fluida esfe folent et incipien-
tis putredinis figna fecum ferunt; inde tutum nobis videtur fta-
tuere, duodenum ita fabricatum esfe, ut puls illa crasfior, quara
a ventriculo accepit, aliquamdiu in eo posfit morari, donec af~
fufis liquoribus necesfariis, fucco pancreatico, bile , et enterico
dilutus et mutatus in chylum fit, qui in jejuno, praefentia val-
vularum plurimarum et vaforum lacteorum, per omnem ejus fu-
perficiem difFufonim, larga copia abforberi posfit, dum in ileo non
tantam moram pati debent partes, quae in putredinem vergunt,
ideoque in interiore ejus fuperficie valvulae, moram in prioribus
partibus ponentes, fenfim minuuntur tandemque penitus evanescunt.

Si etiam totius tubi intestinorum partes ratione fubtilioris fa-
bricae contemplamur, patebit, eas omnes vafis arteriofis, veno-
fis, kcteisque iisdem, iisdemque tunicis, quae omnes fimili tela

7

IcoNUM Anatomicarum

cellulofa cohaerent, componi ; diverfitas autem non exigua in his
omnibus diligentiori ringulorum examine patebit, prouti fuperio-
rem, mediam, aut inferiorem canalis parcem examinamus.

Praeter fitum diverfum, quemfingula habent intestina, aut lon-
gitudinem diverfam, a quibus nomina fua nacta funt, duodenum ^
jejunum ^tqiio. ileum^ etiam ftructurae diverfitas ex contemplatio-
,ne nonnullarum iconum patet.

Tabula haec xi partem proponit inferiorem intestini duodeni
post vaforum non infeliceni impletionem ita praeparatam, ut pri-
mo intuitu fimul fuperficiem ejus externam et internam contem-
plari posfimus, adeoque quatuor tunicarum, quibus compofitum
est, duas, fcilicet exteriorem et intiraam, quarum natura hac ico-
ne fatis clare expresfa est; coroparata vero cum ea, quae fequenti
tabula confpicienda erunt, omnium tunicarum, hoc intestinum con-
ftituentium, cognitionem fatis exactam praebebit» Superior ob-
jecti pars extimam tunicam vifui ofFert, quae firaplex quidem est
membrana, producta a continuatione peritonei, in qua tamen etiam
artificium Creatoris mirari posfumus, quura numerum ingentem
vasculorum tenuisfimorum in ea contemplemur, quibus nutri-
tur ipfa non tantum, verum etiam fecernitur continuo liquor, quo
femper tota fuperficies madet ; horum vasculorum ramuli, hic et
illic per membranam disperfr, tum colore rubro, tum coeruleoy.
impleti confpiciuntur; haec autem membrana extima fibi adhae-
rentem et fubjacentem alteram tunicam muscularem habet, cum
qua fimul a vasculofo-nervea, five cellulofa, feparata et furfum
refiexa est, cujusque fibrae longitudinales tenuiores et transver-
fales magis distinctae per pellucentem extimara confpiciuntur,.
dum fimul apparet, quo modo truncus infignis vaforura lacteorum,
mercurio impletus, ex media intestini parte proveniens, inter has
tunicas contentus decurrit, ea directione, ut crescendo fenfim

Fasciculus Secuncus.

volumine et ingenti niimero valvulamm inflructus, tendat eam
intestini partem verfus, quae, fi non discisfura et explicatum
«st, cohaeret cum^mefenterio, ut haustos liquores ad ejus glandu-
las et per eas ad cisternara lumbarera deferat.

Inferior hujas objecti pars monftrat; procesfus ilios infig^
nes, qui a duabus aliis membranis, quibus intestinum componi-
tur, formantur et ti-ansverfo ductu fibi invicem impofiti funt ^
atque in hoc fpecimme , regiilari,ec-para,ljeia direcfione fiti, inte-
grimi cifcuitum intestini occupant hi pr-ocesilis; valvulaCj a Ker^-
Jcringio nominatae, ita dispoiitae funt, ut infigniter avigeant
fuper-ficiem internam intestini atque„ moram faciant chymo ex
ventriculo in illud efFufo, quo melius afFufis liquoribus aptis, prae-
ter ipfum entericum, pancreatico et biliofo, fubigi posfit, et
praecipue ingenti nuniero vasculorum, in villofa intima praefen-
tium, ad quam deferuiitur exilisfimae divifiones ramulbrum, qui
ex arteriis per cellulofam fubjacentera, five nerveo - vasculofam
distributis emittuntur, fimili, fi non majori, fubtilitate divi-
fi, atque illi ramuli, quas ex eodem fonte ad tunicas muscula-
rem et extimam tendere modo vidimus; imo vero longe majori
copia humores fubtiliores ad hos villos duci, quam ad extimam,
docet eorum villofa fiibrica^ exillisfimis vasculis confpicuis ple-
nisfima; docet hoc praeterea experimentum, quo aqua, in arte-
riam intestinalem immisfa, longe majori celeritate et copia fluat
ad internam intestini cavitatem, quam ad externam fuperficiem,
quam tamen tandem etiam, repleta prius fatis interna, petit.

Villi autem hi, uti modice armato lente oculo facile detegi-
tur, in intestino duodeno obtufam conicam figuram habent, etop-
tica arte diligentius examinati, incredibilem copiam et fubtilita-
tem vasculorum raonftrant; uti alia occafione demonflravi-

■ 7» ^

f C O N U M A N A T O M I C A R U M.

mus CO. Glandularum villos cingentium praefentiam in par-
te, quae turgore fua naturali nitet, non detexi; quae vero
in ficcis redditis particulis ab Anatomicis funt detectae, enchei-
refi praegresfa ad illas detegendas necesfaria, mihi tantum- a
naturali ftatu mutationem debuisfe fubire videntur, ut parum certi
quid de iis proferre posfimus ; unde factum est, ut a nonnul-
lis earum praefentia confirmetur, ab aliis in dubium vocetur,
quamvis earum defcriptiones et delineationes factae fmt, imo
diverfae earum clasfes fint defcriptae , quarum Brunnerus non-
nullas detexisfe dicitur, P e i e r u s alias, alias L i b e r k h u-
nius; de quibus in proximo fasciculo nostras obfervationes
etiam proferre conabimur.

(i) Conf. defcriptio mea vasculoruni, in intcstinorum tunicis fubtiliori&anatomes.
ope dctegendorum, Tab. I et II.

^F A S C I C U L U S S E e U N D u s.

T A B U I. A xn.

I)M INTEHTINI BUOfWNI TUN/CA MU^CULAMI
E T NER VEO ~ VASCULOS. /.

Cum faciem e-xternam et iRternam praecedente icone exhi-
buerim intestini duodeni portionis, haec tabula medias fuperficics
ob ocuios ponit, et ita apparent fibrae musculares hujus nominis
tunicae, nudae, quas mox cum extima cohaerentes et per eam
pellucidas vidimus, feparatae a tunica celluiola, quae vascu-
lofam tegit

Apparent transverfales et longitudinales, priores magis mani-
festae et fibi proxime adjacentes , longitudinales tenuiores, non
tani arcte cohaerentes, cum hisce conjunctae videntur, ita ut,
cum ab exteriore parte transverfalium, tum ab interiore earum
parte confpiei posfint, tanquam fibrae discretae; in transverfalibus
autem fibrae, in fasciculos coliectae et vasculis minimis inftruc-
tae, clarius apparent, et pelicrn fitis folidam conllituere vi-
dentur, ita ut vas illud lacteum, quod mercurio impletum, fatis
crasfum, ab altera parte per peilucidam tunicam extimam ad
modum distinctum confpicere posfumus, fuamque fedem in cel-
lulofa inter hanc et muscularem clare monftrat, in liac fuperficie
fibrarum muscularium, fe pone eas ita recondat, ut nihil nifi
levis umbra ejus in hac icone appareat; unde patet, tunicam
intestinorum muscularem multo crasfiorem esfe, quam extimani j,
quod etiam in functione intestini requiritur, dum haec tunica om-

IcONUM Anatomicarum

jies motuSjfive fecundum normam fanitatis fimplex peristalticus
fit, five fint abnormes in morbis, fpasmodicos perficere debet, et
eum in finem irritabilitate infigni praedita est.

Inferior hujus objecti pars, tunicam, a qua mox defcripta fepara-
ta est, monftrat valde compofitam; etenim primum conftat tela
celluloia folidiore , quam eaest, quae ceteris tunicis interjacet, et
fimul crasfiore, ita ut bafin atque formam intestini conftituat. Est
aibi coloris, quare etiam nonnullis nervea appellata est, quafi tota
nervis esfet conflata, quod non verifimile videtur, quamvis nervis
ditisfima fit; quorum fubtilitas vero tanta est, ut oculorum aciem
fugiant, neque arte quadam, uti vascula minima, vifibiles posfint,
reddi. Nec mirum; in vastisfimorum enim rausculorum fibris, quae
voluntatis imperio obediunt, adeoque certo certius nervorum ac-
tione diriguntur, aeque funt invifibiles, atque in intestinorum fibris
muscularibus, Aliis ideo vasculofa appellari debere vifum fuit,
propter vafa fanguifera, quorum praecipua, quae -ad ftructuram
intestinorum pertinent, fuos ramos in hac membrana confpicuos
monftrant. Veniunt trunci ab utraque intestini parte, quae cum
mefenterio conjuncta fuit, et arbuscukrum in modum rami distri-
buuntur, ita ut in mefenteno oppofita parte etiam per anastomo-
fes minores eorum divifiones conjungantur, inque fuo decurfu
minima vascula tradant tunicis, quibus proxime accumbit haec
merobrana; ita dat ramulos exteriora verfus fibris. tunicae muscu-
laris et extimae membranae, quae tamen a peritoneo propria vas-
cula etiam accipit; dum interiora verfus multo majGrem copiam
tradunt tunicae villofie piicis et valvulis, quae fundamentum
fuum habent ex duplicatura intimae fuperficiei hujus tunicne,quara
jdeo nerveo - vasculofam appeilaraus, atque tandem intimae vik
lis, quibus partibus coiiftruccione plicarum et valvularum eodem
modo. profpicere videtiir haec membrana, atque pia mater fubftantiae

Fasciculus Secundus.

eerebri corticali (0 ; bafes enim valvulariim, quas in praeceden-
te icone delineatas confpeximus, in hac infra vaforum majorum
distributiones apparent, quarum productiones procedunt interio-
rem fuperficiem verfus, ubiinintima villis, innumeris vasculis ple-
liisfimis, terminantur.

Diverfa videbitur forte vaforum distributionis ratio in hac
icone ab illa, quam Cl. B. S. Albinus, In Msfertatione de ar-
terils et venis intestinarum hominis, colorihus distinctam ^ exhi-
buit; verum iila, ab artifice quamvis dexterrimo J. L'Admiral
parata, minus eum natura congruit; est enim facta fecundum
membranam, quae quidem vasculofo-nervea, verum feparata a
fuis adhaerentibus membranis et ante delineationem expanft
atque ficca reddita est; quo factum est, ut vafa non fuum natu»
raiem fitum atque habitum fervaverint, qui In nostro fpecimin§
nulla praegresfa encheirefi non funt mutati.

(i) Coiif. FascicuU I. Tab. IV..

M

\ -i

. I,

i"'::..'. .. .... . . :
- - • ^r-y t*

li . ■

Km'

I C O N U M

anatomicarum fascigulus

tertius,

FABRICA INTE8TIiM TENUIS.

T A B U L A XIII.

INTBSTINI JEJUNI INTIMA mPERFICIE^,

Alterius partis intestinorum tenuium, quae jejuni nomine
venit, eadem fabrica est atque intestini duodeni, et iisdem tuni-
cis componitur ; minorem vero habet circuitum, ita ut angus-
tius fit fpatium internum, quum juga valvulofa, fimilia iis, quae
ift duodeno adfunt, etiam in hac parte non defieiant, et fi quo-
dammodo minora videntur, numerus eorum eo major est, dum
vilJi arctrjfiuje conjuncti funt; quod facile patet, fi iconem

8

i c 0 n u m A n a t o m i c a ru m

hujus partis intueamur. Hac CTiim icone interior tiiriica confpi-
citur portionis intestini jejuni, cujiis venae coerulei coloris ma-
teria penitisfime funt impletae , ita quidem, ut vel arteriolarum mi-
nimarum internum fpatium haec materies occupaverit, cum qui-
bus facile venas commimicare, ex hoc experimento etiam patet;
omnis enim fubftantia hujus portionis intestini coeriilei coloris
materia tincta est, et in valvulofis jugis praecipuc non tantum
villos omnes occupavit, verum etiam viam fibi invenit et ad
arteriolas minimas, et ad ipfa vafa lymphatica et lactea, uti
patebit in delineatione tunicae extimae ipfius hujus portionis in-
testini jejuni, quae proxima tabula exhibebitur. Itaque nulla
diverfitas hic locum habet ab intestino duodeno, nifi ratione
fpatii interni, quod in duodeno amp]ius est, et amplius requi-
rebatur, quoniam in eo altera digestio chymi fpisfioris, affufio-
ne iiquoris enterici et pancreatici atque bilis, locum habere, et
chymus fpisfior in chylum fluidiorem converti debet, qui
-chylus fluidior aptum fatis fpatium in jejuno habet, ut per il-
lud tranfiens quodammodo retineatur, vel faltem lentius promo-
veatur, quo fit, ut vaforum abforbentium oscula, materiam ali-
bilem attrahere et haec uiterius per vafa lactea ad mefenterii glan-
dulas deferri posfint,

llaec autem intcrna intestini fuperficies femper madida non
tantum est liquore arteriarum, ex finibus five osculis continuo
affufo, verum etiam fpisfiore quadam materia, quafi paululum
mucofe obfesfa, cujus mucofae materiae originem et praefentiam
hucusque fere omnes phyfiologi ingenti glandularum ubiyis per
intestinorum tractum disperfarum copiae, praeeuntibus Brunne-
ir o, Peyeroet Luberkhunio, tribuerunt; in harum aut^m
iglandularum praefentiam et naturam quum diu et variis modis
inquifi^erim 5 ha^ rton mihi tales apparuerunt :, uc eas ta^ certo

F A s C 1 C U L U S T E E T I U g.

tanquam fontes fucci intestinomm fmegmatici agnoscere potuerira^
Objici posfit, adest femper liquor mucofus in intestinis, et glan-
dulae funt ubique promptuaria muci, unde ergo iile in intesti-
nis mucus, nifi glandulae adfmt ? Respondeo: Liquor ilie, in in-
testino duodeno et jejuno praefens, non verus mucus est, fed
liquoris arteriofi pars fpisfior reddita abforptione tenuioris, ad
quam fecernend^mi non opus est apparatu glandularum; fufficie
enim hic liquor ad moderanduni nervulorum fenfilitatem, qui
fpisfiore miico in hisce partibus nimis hebescerent. Praeterea
in iiac intestini tenuis parte non continentur partes folidae ,
quae muco obduci debent, uti in intestinis crasfis, non folum,
ut lubrica earum fit extima fuperficies, verum etiam ne fua du-
ritie, aut mole, vim inferrent iDternae fuperficiei intestini, fed
fluida blanda; chylus per illam fluit, et facile fluere debet, nec
recineri nimis, quod fieret praecipue in jejuno, in quo juga val-
vulofa ita fibi invicem appropinquant, ut ferme omne fpa-
tium internum occupent, in quo igitur mucus fpisiior, fi accede-
ret, functioni partium obesfet magis, quam prodesfet; ut autem
fufficienter fmegmatico liquore obduceretur interna harum tubi
incestinalis partium fuperficies, non opus est glandulis; in his
enim magna copia liquoris ferofi ex arteriolis fecernitur, fed fi>
niul tanta copia vasculorum abforbentium, tam lymphaticorum
tenuisfimorum, quam lacteorum, femper praesto est, ut horum
perpetua actione ex liquore illo arteriofo tenuior pars continuo
deferatur, remanente fpisfiore, ita ut haec fimilis quodammodo
tandem fiat liquori, in glandulis minoribus fecreto; intestinorura
enim horum externam fuperficiem tam ingentem numerum lyni-
pliaticorum vaforum tenuiorum, praeter lactea majora, tegentem
confpicimus, ot vix lanceolae apice locum invenire posfimus,
in quo non vasculuia lymphaticum deprehendamus; ec m

iconum Anatomicarum

Pancreatis fecandarii, qiiod nomen fiiis glandulis competere pii~
tavit Brunncrus (0, vicem potius abibivere posfe magna co--
pia vasculomm exhrdantium videtur, quam glanduiae mucofae;
iiquor enim Pancreatis ialivae, non muco, fimilis est, fi mox
fecreta folvendis partibus chymi fpisfioribus infervire debet,
quae partes non ita bene ope muci posfent abfolvi, unde ipfae
glandulae conglomeratae in eundem fmem non mucum, fed iuc-
cum tenuiorem, folventem faiivam praeparant.

Verum de hac quaestione in fequentibus adhuc quaedam de-
cenda funt, fufiiciat baec tabula ad illustrandam diverfitatem,
quae in intima fuperficie intestini jejuni obfervatur ab ea, quam
iii duodeno fiiimus contemplati, dum reliquae tunicae, ex quibus
compofitum est, non difFerunt a ceteris intestinis tenuibus; pa-
tet autem ex contemplatione hujus iconis, juga valvulofa hic
multo majori numero adesfe, et fibi propius adjacere, ut eo
fuperficies non minor, quam in intestino duodeno pro majore tu-
bi angustia, fed re vera major fiat, et fpatium concedatur aptisfi-
mum tum vafis exhalantibus, quo et dilui chylus magisque af-
iiifo humore inquilino in naturam humanam mutari, tum vero
etiam osculis abforbentibus, quo haec ex chylo, per hunc cana-
lem tranfeunte, fibi convenientem liquorem haurire posfint.

Si enim non apertam et explicatam hanc intestini partem nobis
animo proponimus, verum integrara , marginibus non discisfis, fed
invicem junctis, vix fpatium vacuum in interna ejus fuperficie
adesfe facile patet, et omnia puncta villorum tangunt humorem,
qui tranfit, ut natarae falutari fini fatisfiat, copias ex asfumtis
alimentis fuppeditandi, quibus, quod vi actuofa corporis confum-
tum fit, continuo posfit reparari.

(i) Conf. Job. Conr. a Bninn, QlanduUs duockni feu Pamrcatc jecum
lidrio Proocmium ^ pag., lo. '

•F A S C I C U L i; S T E R T I u s.

T A B U L A XIV.

INTB8TJNJ JEJUNI EXTIMA mjPERPIClES:

]3iverfura certe et non ingraELim adfpectiim ofrert pictura
tunicac extimac ejusdem portionis intestini jejuni, ab co, quem
in praecedente tabula fuimus conteraplati. Glabra haec est tu-
nica, fimplex quoque, fi eam feparatam a fubjacentibus confpi-
cimus; compofita vero admodum videtur fua conjunctione cuni
reliquis, quamvis ipfa re vera fimplex fit peritonaei productio te-
nuior, quae pellucida est, et hac dote fubjacentes particulas
fummi momenti contegit, defendit et in justo fitu fervat.

Primo loco venas coerulei coloris materia fubtilisfima im-
pletas, arbuscularum in modum fuos ramulqs dispergentes, ct
aeque per muscularis tunicae tenuisfimas fibras ac per extiinam
hanc raembranam dilucidas exhibet, unde patet, fibras muscu-
lares in hoc intestino multo tenuiores esfe, quam in duodeno;
trunci enim vaforum praecipui fub tunica musculari in vasculo-
fo nervea continentur, ex qua tum introrfum ad juga valvulola
et villos intimae exiiisfimis fuis iinibus abeunt, tum vero etiam
ramulos tunicis musculari et extimae, fed multo minori copia,
tradunt. -

Porro confpicimus comites quidem venarum truncis et ramu-
lis arterias rubnis, fed venis longe exiliores minusque confpi-
cuas, quoniam venarum impletio praecesferat, et anastomofi cum
arteriQiis minimis multos etiam arteriolarum ramulos teiioiores

I c 0 n V m A n a t o 1« i c a a u M

coeriilea materia plenos reddiderat, quod praecipue patuic in
contemplatione tunicae intimae; hinc arteriolarum minimis ra-
mulis etiam coerulea materia plenis, impletio harum, quae pos-
tea rubra materia tentabatur, non bene procedere, fed praeci-
puos foliimraodo ramulos, qui venas comitantur, confpicuos red-
dcre potuit.

Tum vero , vaforum fimguiferorum commerciuni inter fo
non tantum arctisfiinum esfe, verum etiam cum altero vaforum
fystemate, illud locum habere luculentisfime ex hac icone pa-
tet; ingentem enim numerum vaforum abforbentium fuperficia-
Hum, extimae tunicae fubjectorum, confpicimus, ad quae ma-
teries coerulea, in venas iramisfa, tranfiit, quod utique, fieodem
fuccesfu fimilis fubtilitatis materia in arterias fuisfet immisfa,
eodem modo coramercium inter vafa fanguifera et lymphatica
oculis apparuisfet. De hoc commercio jam anno mdcclxxxiv >quas-
dam conjecturas fcripfi in libello, qui infcribitur : expenmentum
anatomicum ^ quo arterlolarum lymphaticarum exjistentla prohahili-'
ter adjlruitur; hoc vero vaforitm fanguiferorum cum lymphati-
cis commercium deinde anno mdccxcvii ulterius demonilravi in
ckfcrlptione vasculorum^ in intestinorum tunicis fiMUoris anato-
■miae opera detegendorum; quae quidem mea fententia postea con-
firmata est experimentis Virorum Clarisfimomm, Vrolik CO et
F o h m a n (2), et dum haec fcribo, egregium contemplor fpeci-
-men, quod praeparavit Vir Cl. J. L. C o nr. Schroder v. d.
Kolk, fuccesfor et collega mihi aestumatisfimus, portionem
fcilicet peritonaei, in qua vafa fanguifera fubtilisfima materia ru-
bra tam feliciter funt impleta, ut non tantum ad exilitatcm im-'

(1) Conf. LeUcrbodc menfis Julii 1802, p. 35.

(2) Cont; Anatomifche Unierfiuhhgfn ubsr dh VerbinduRg ^cr Saugadern mit
den l^enctu Heidelherg i8af.

F A S C I c c I. 1? S T _ E R T I U S .

mcrifam baec rtibro colore ftfe confpicienda praebeant, venim
ctiam cadem illa rabra nnateria ad vas .lymphaticum fme ullo im-
pletionis vitio ita penetraverit, iit hcc clare ab omiiibus rdiis
tiiscinctuoi sppareat, c£ nodiilis fcateat per vahailiis, in eo prae-
feiitcs.

Nee tarttiim inter hJ!ec foperficialia lymphatica intestinomni
ha.ec apparet cominunicatio; verum etiam com iis, qiiae, ex in-
terna fuperficie oriunda, vafa hictea cGiiftitiiunt, quale vas Uc~
teum coerulca matcria turgidum, recta per mediam intestini lon-
g,itudiiicm decurrens, in hac icone confpicimus, quae parata est
ad fpecimen, N^ 308. defcriptionis Mufei nostri notatum, quod-
que fpecimen quum viderent multi Viri CL, Tiedemannus,
fpeciatim et Meckel, fuo appiaufu iion indignum judicaverunt,

In hac igitur parte jam incipit nutritio corporis, vera mmirum.
asfimiiatio eorum , quae proxime ex asfumtis digestis et in chy-
lum mutatis ahmentis canaies ingrediuntur, quibus ad fontem
duci debent, ex quo omnis reparatio detritarum partium corpo-
ris debet hauriri, fed ad quos canales accedunt ubique rivuli,
€x eodem fonte orti, per quos jam penitus in animalem iiatu-
ram verfi hquorcs affluunt, fefe cum novis adductis conjungiint,
ct in commune totius machinae bonura hac intima fua conjunc-
tk)iie operantur.

T C t) N U M A N A T O M I C A R. U M

T A B U L A XY,

I~Iaec tabula lconem monftrat portionis intestini jejiini iii-
fantis, fedecim menfes nati, arteriis materia riibra fubtilisfima
ita impletis, ut per venas redierit.

Separatis tunicis, quibus integrum intestinum conilructum est,
in fuperiore iconis parte tunica externa, feparata a fubjacentibus
et furfum tracta, confpicitur vasculis exilisfmiis ornata, dum fibrae
transverfae tunicae muscularis, tenues pro aetate, per extimam.
pellucent; inferior vero hujus iconis pars extimam fuperficiem
proponit tunicae intimae five viilofae, feparatae a tunica vascu-
lofo nervea 5 atque inferiora verfus reflexa dependens. Intima
fuperficies villofae confpicitur integra infra extimam, conjuncta
adhuc cum parte tunicae vasculofo ners^^eae, unde valvularum
vestigia remanferunt. Villi porro exilisfmii prominentes fuper-
lluit. Infra lianc tunicam villofam recondita, ccnfpiciuntur
corpuscuia quaedam rotunda tria minora, unum majus ad margi-
nem liujus portionis inferiorem, quae aiiquamdiu glandulas cre-
didi esfe discretas, quales Brunnerianas appeilari monet
•€}. Blumenbach (O. Similia corpuscula rotunda etiam roajo-
Ti numero infra hanc tunicam villofara adfunt in nuda vascu-
lofa, a qua intima feparata gz inferiora verfus reflexa est; muscu-
laris vero et extima fuperiora verfiis detractae fun£. Ingens por-
ro apparet in hac tunica vasculorum plenitudo, quorum exilisfi-
mi fines, tum ad muscuiarem atque extimam, tum ad intimam

(0 Coiif. Joh, Frid, Blumenb. Inft. Pliyfiol. ^o^. p. 345-

Fasciculus Tertius.

transeurit, et praeterea in corpuscula haecce coiifluxisfe viden-
tur; quum vero in nullo a io ipecimine, (ive duode .i, five hu-
jus intestini bumani fani, five fimplicicer nu h praevia enchei-
refi examinnto, live fumma cum cura per impletionem vascu-
lorum fubtilisfimorum p aeparato, fimih'a co puscula mihi appa-
merint, dubius haefi, an revera esfent glandulae, m forte vi-
tio injectionis eslent producrae, an vero morbofa hujus partis
conditicne, (quae est fententia Blumenbachii (O de ghin--
dulis Brunnerianis) quapropter fummam operam dedi, ut
posfeni conferre hccce fpecimen cum iis, quae Brunnerus
ipfe de duodeni imestini glandulis publici juris fccit, et post
quaedam irrita conamina librum iUum acquirendi, tnndem haec
opportunitas mihi contigit amicitiaViri doctisfimi C. H. a Roy.
qui mihi e fua, in omni disciphnarum genere et praecipue medi-
corum fcriptorum ditisfima, collectione ipfam J. C. Brunneri,
de hac materia ex profesfo fcriptam, disfertationem fuppadita-
vit; mox igitur ea, quae fcripfit de glanduhs duodeni Brun-
nerus, legi et icones, quas operi huic addidit, comparavi cum
fpeciminibus meis, quae fanam fiibricam duodeni iilustrant, et
mirabar, me nihil de iis, qune fcripfit Brunnerus, aut quae,
non microscopio ndjutus, fed nudo oculo, vidit et delinean-
da curavit, potiusie videre; et forte ipfe B r u n n e r u s haec
etiam non vidisfet, nifi encheirefm adhibuisfet, qua in fubtilio-
ribus viUis tanta mutatio posfet produci, vit in corpuscula rotun-
da, quae glandulas mentiuntur, inde fuerint contracta, fcilicet
coctione, Conf. Brunn. L. 6. pag. lo.: Ubi, inquit, glandulas
duodeni contemplaturus in homine^ fibi ante nunquam vifas ^ mn
male fecerit, Jiquidem de fubjecto idonee profpexerit etc.; et pag,

(O Conf. ibid. p. 346.

9

i c O N u m A n a t o m i c a r u m

21. Ventrlculus abhinc cum duodem mergatur in aquam fernn-,,
tem^ ac tam dlu igni permittatur in lebete^ donec corrugari coepe-
rit. Qiianta autem iiuitatio hac violentia in partibiis tenuisfimis
produci potest ? ita quoqiie M a I p i c h i u s coctione hepatis
aeinos duros produxit, qui in flatu nnturali non funt, nifi glome-
ruli vasculorura, cum villis intestinorum multum convenientes.

. Porro praeter bina exempla hominura, violenta morte exftinc-
torum, in quorum intestinis fe has glandulas etiam vidisfe af-
firmat, omnia argumenta pro earum exfistentia a flatu intestini
moibofo derivavit.

Quum igitur mihi nequaquam perfuafum fit, in ftatu fano tan-
tum agmen glandularum iii intestino duodeno aut jejuno inveniri,
flatuendum puto, haecce corpuscula, in ea B r u n n e r i icone
confpicua, non ad flinum hiijus partis ftatum pertinere, fed vel
coctione, vel morbofa intestini aiTectione, esfe producta, iiludque
etiam magis mihi videtur confirmari, fi idem hocce fpecimen in al-
texa ejus fupeificie intueamur, ad quod fequens tabula parata est.

■>OOOC*OC>©OC>«»«<

F a s c 1 c u l u s T e r t i u s.

T A B U L A XVL

• iLjusdem intestini , quod praecedente icone delmeatum ex-
hibiii, altera fuperricies fe hic confpiciendam olTert.

In fuperiore ejus parte, qime condat tunica extima atque mus-
culari, una feparatis a tunica v-jsculofo nervea, apparenc fibrae
musculares transverilie, fatis infignes, ciim qiiibiis etiam rami, ab
arteriis niembranae vascuiofae orti, conjuncti conrpiciuntur 5 qui
quidem liic majores funt, quam illi, qui ex iisdem provenerant,
fed exilioribus ramulis per extimam apparuerunt distributi. Sub
hac parte tunicae vasculofo nerveae exterior fuperficies apparet,
t qua musculnris feparata est; quae vero adhucdum cohaeret
eum intiraa villoia, unde haec pars minus peilucida videtur,
quam ipfi continua , a qua intima viliola etiam feparata est, et
inferiora verfus reflexa pendet; in hacce membrana vasculofo
nervea elegailtisflma conrpicii:ur vaforum fanguiferorum, materia
rubia fubtilisriiiia impletorum, distributio, qiiae quidem copia et
diametro majora videntur in . fuperiore, quam in inferiore ejus
parte; hoc vero ita tantammodo videtur, quoniam fuperior ad-
huc' cohaefet cm® ind-ma:, dum. inferior pro parte vasculis fuis
est orbata, quae abici&ni funt in feparatione intimae, quae peii«
det atqiie fuam-imeriorem fuperficiem: villofinx monllrat,

HaeG funt, qme ad fanam hujus partis conditionem pertinenc,
verum etiam ab hac parte apparent disperfa quaedam corpuscula
rotundaj quae congerie vasculorum compofita videntur, et mQU'

9> a

68 I C o n tr m A n a t o m i c a r U M

tiLintar glandulas illas, qiiales phyfiologi etiam, qui non llitis
conftanter in disquifitione anatomica intestinomm tenuium fabri-
cp,e lanae horum corpusculorum abfentiam obfervarunt, vel ad
B r u n n e r i a n a s vel ad Peyerianas pertinere opinabantur;
quae vero moibola conditione vasculoram, quae ex tunica
vasculofo nervea ad villounn tranfire folcnt, ortaputem, quaequej
vel obilructione in vicinis vafis, vel flimulo quodani ab acrimo-
iiia quacunique abnormem fiibricam in tunica vasculofa acqui-
fivisfe videntur; in hac enim tunica vasculofa haec corpuscula
fuam fedem habere ex contemplatione harum iconum certe pa-
tet; nam multo majorem ambitum monflrant, fi fublatis tunicis
reliquis nudara vasculofam, in qua haerent firmisfime, examina-
mus; prominent quidem etiam in villofae illa parte, quae cum
vasculofa cohaeret, ut in Tab. XV. patet; multo majus vero vo-
lumen monftrant omnia, et praecipue maximum eorum ofiert in
Tab. XVI., ubi feparata villofa et inferiora, muscularis vero
fuperiora, vcrfus refxexa est, et vasculofae externa fuperficies
proponitur; ct fi cculo lente armato in haec corpuscula inqui-
ramus, p.itet, ea conftare glomeribus vasculorum minimorum,
febacea quadam materia cohaerentiura; nullum vero vas, aut os*
culum excretorium, in iis detegi potest, quire nulkis mihi du-
bitandi lccus fuperesfe videtur, quin ea ad ftatum morbofurn
hi jus partis intestini pertineant, et nequaquara conftituant glan-
duias, qurvG ad functioneni ejus fanam pertinent.

Adfunt enim enara iii nostro Mufeo fpecimina pathologica,
quae taiia corpuscula monllnmt, fej jmi ad exulcerationem
perducta, qualia delineanda curavit CI. Baillie (0, et nullus
«dubito, quia fi diutius vixisfet infans, ex quo nostrum rpecimen

ii) Coiif, L. C. Fasc. IV, Tab. a. Fig. a et 3.

F a s c i C u l u s T 15 b. t 1 u s,

defunitam est, haec corpuscula etiam ad fuppurationem et exulce-
rationem esfent perducta.

Et ita videntur quoque corpuscula illa, quae P e y e r u s de-
iineavit CO, potius ad ftatum morbofum intestini jejuni pertine-
re, quam ad ftatum fanum Ilei, in quo valvulae non tanto nu-
mero, aut tam regulari ordine dispofitae, inveniuntur, quales
ibi eas auctor ille propofuit,

(i) Conf. Parerga Anatomica et Medica pag. m, icon, a.

70 I C O N V M A N a T O M i g A R u M

X/ n T ^ -T A B' U L ' A ^ : XVII,

f€Om'M MONHTRAT TUNICAE VASCULOmu
PARTIS SUPERIORIS INT3STINI ILEI
ABULTI HOMINIH.

Qaia in fpeciminibus, qnae antea defcripfi, glandulae fic dic-
tae B r u n n e r i a n a e in ftatu fano intestinorum illius partis, quae
nomine duodeni aut jejuni venit, mihi non apparuerunt, fed
corpuscula ilh, quae aliquam cum glandulis fimilitudinem habe-
re videntur, a conditione morbofa orta esfe praecedentibus ico-
nibus demonflravi, proc-esfi ad infdtuenda experimenta, qui-
bus L i b e r k h u n i a n a r u m praefentiam invenire etiam mi-
hi contingeret; quod non -multo labore peragi posfe primo in-
tuitu videtur, quoniam ceiebres Amitomici fcribunt, ficcando in-
testinum et obverfa luce illud infpiciendo eas facile detegi; in-
Hitui ideo in intestino recenti humano pius femel hoc e.xperi-
mentum ct quidem eo eventu, ut innumera corpuscula parva
quodammodo rotunda inter ficcandum confpicerem; non vero
potui discernere , an glandulae esfent, an viili hac encheirefi con-
tracti, quapropter, ut hoc mihi clarius pateret, quantum potest
fubtilisfima materia vafa fuperioris partis intestini ilei implevi,
atque detracta prudenter extima cum musculari tunica vasculofo
nerveam ficcavi, neque neglexi continuo eam partem dicto modo
examinare; nihil vero potui obfervare, quod glandularum praefen-
tiam mihi monftrabat; deinde fpecimen illud in liquorem immi-

F A S C 1 C V L U S T E R T I U S. 71

fi, quo omne id, qiiod in fLibftiintia ejiis adesfet, admodiim clare
intuentibiis posfet patere, quo ftctum est, ut ingens quidem nu~
merus vaforum, quae ad ultimos exilitatis immenfae fines usque
materiem coloratinii acniiferant, eleganti fpectaculo fefe oculis of-
ferret; nulla vero apparerent corpusciila glandulofa.

Iccnem hujus fpeciminis hic exhibeo, quamvis non perfectam;
neque enim pictori, multo niinus fculptori, licuit omnium vascu-
lorum, quae in eo confpiciuntur, fubtilitatem in chartam transfer-
re; fcopo tamen fitisfacere haec icon videtur, ut inde pateat,
in ftatu intestini fino maximum quidem iiumerum vasculorum
exilisfuTiorum adesfe , non vero confpicuas ghndulas. Nonne au-
tem, fi adesfent glandulae tanto numero, quales a CL L i b e r-
khunio memorantur, deberent filtem nonnullae quoque in hoc
fpecimine fe fpectandas dare ? Praec'pue quum ipfi glandularuni
harum patro;,i fcribunt, eas ad compo/itarum clasfem pertincre,
et ck fmipllcispmarum Jirucitira non raultum conftare ob nhmam
earum fuhtilitatem,- CO

Imo quamvis hae esfent fubtilisfmiae, fimplices, dcbuisfent ta-
men certo quodammodo confpicuae esfe factae post adeo exactani
et perfectam omnium vascuiorum impletionem, ita, ut tuto fta-
Tuere posfe nobis videamur, inateriem adeo fubtilem, quae ad
omnia niinima hujus parcis vascula tranfiit, eaque maximo nu-
mero confpicua reddidit, quae fine hac encheirefi non confpicua
fuisfent, etiam debuisfe fimui replere vascula illarum glandula-
Tum, ita ut hae etiatH eo confpicuae redditae esfent, dmii len-
tium ufum in auxiliura vocare non necesfe fit; hic enim non raro
■erroribus anfam dare folet, praecipue fi objecta ad adeo infignem

(i) CoBf. Marher, PraekcUones in H. Boerhaven Infiitutimei
mi Tom. il. p. 317, - , _■ _ , ^

72 IcONUM Anatomicarum

Tn.ignitiidinem eo perduci debent, ad quam Liberkhunius
faas icones psravit, et ad quas parandas encheirefin pnieterea
adhibuit, qua in tencllis adeo partibus nuuationes a rtatu natura-
li non posfunt non produci, fcilicet compresfionem particulae
cujusdam valvulae viliofae, ope microscopii delineandae , ad parie-
tem vafiS vitrei, in quo contenta erat, ut vilii hac ratione fepa-
r;iti, et magis clare tum ipfi, tum fpatiola intermedia, in quibus
glanduiae esfent locatae, in confpectum posfent duei. De hac en-
cheirefi haec verba invenimus apud Cl. Hallerum: Hac ra
tione jam detscta in yillo-um intervalUs ostiola numerofisftma fol-
licuhrum^ favorum ftmilitudine ^ muco plenorum ^ in quae et vafa
numerofa terminantur^ et in eorum jund') corpuscula albicantia
rotimda apparent, ut ad compoptarum glanduJarum numerum per^
tineant; haec enim miniitisjtma corpuscula yerae funt glandulae
etc. CO

Mihi vero in omnibus, quae praeparavi, fpeciminibus villi
tam proxime fibi adjacentes vifi funt, ut nulla intervalla, etiamfi
in liquore aquofo Huctuantes fub lente, fatis objecta augente, exa-
minantur, apparuerint, in quibus talia corpuscLila, tanto numero,
quamvis exilisfima, facile locum invenire, aut certo numero dis-
tingui posfent; ita quoque vifum fuit Cl. Blumenbach, qui
fcribit, Cl. Liberkhunium fuum inventum pasfim ultra natu-
rae veritatem ornasfe. (2) Si porro ipfum glandularum praeci-
puum patronum confuiimus, opinio B 1 u m e n b a c h i i, qua etiam
fic dictas Brunnerianas potius ad vitiatum et morbofum
ftatum pertinere putaverit C3), non fundamento carere videtur,
Johannem puto Conradum Peyerum, haec ejus funt verba:

(i) Conf. A. ab Haller, ekm. Phyfioh Tom. VII. p. 30.

(a) Conf. J o h. F r i d, B111 m e n b a c h i, Infiit. Phyfiol. Sect. XXVIII. p. 344.

(3) Conf, Blumenb, L. C, 409,

F Ats C I C U L U S T E R T I U S. 7 3

,, Primo enim exigui in intestiriOriim princ^pio, dein;.'e .^rran-
•diores in ipforum progresfa, demum maximi in eorum cxitu con-
fpiciuntur; est et ubi ingens intestini tractus hujus modi piexu
giandulofo denfe et veluti racematim confitus apparet, idque
circa ilei extremxitatem fere perpetuum est, cui glandulae hae
adeo videntur esfe domesticae ac necesfariae, ut quamvis cete-
ra intestina iis fubinde egeant, tamen hoc nunquam dcstitua-
tur, imo ficubi in duodeno atque jejuno defunt, in ileo defectus
ille numero fupletur. " (0

Ex hisce verbis patet, Peyerum in duoderio et jejuno non
vidisfe glandulas, vel fi aliquando fe eas hic detexisfe putavit,
illas partes, quas glandulas habuit, fuisfe corpuscula quaedam,
morbofa degeneratione villorum producta; etenim fi ad flatum
fanum intestinorum pertinerent illa corpuscula, quae glandulas
vocavit, non obfervasfet, ea fubinde penitus deesfe; quod enim
naturale est, fefe femper fcrutatori praefens monftrat in fubtili
partiura fabrica; hocque eo magis probatur, 0 videmus Peye-
rum, alio loco fcribentem, fefe cafu potius, quam data opera,
vel praevio confilio ad notitiam harum glanduiarum pervenis-
fe (2). Ex quibus omnibus puto, non vitio dari posfe, fi
dicam, mihi nondura de earum praefentia in ftatu naturali per-
fuafum esfe, etiam qimm ipfe Cl. Th. Soemering fatetur,
eas partim ob ipfarum exihtatem partim ob tenuitatem atque in-
firmitatem intestini tenuis non aeque femper in oculos incurrere. (3)

(0 Conf. T. C. Peyerus, de glanduU5 intcitinorum, Pars prior, Cap. I.
P. <5 et 7.

(2) Conf, L. C. p. 24'

(3) Conf. Th. S ocin. de Corp. humani fabrica, Tom. VI. ao8. pag. 495.
ct feq.

10

I C O N U M N A T O M I e A» n

T A B U L A. XVIIL

AZIA PORTIO INTE8TINI IlEl.

Alia ratione hanc poitionem intestiiii iiei ex cadavere homi-
nis adolescentis fumma cum cura praeparavi., eum in iinem, ut
vera intima ftructura fatis clare patefieret.

Intestina enim in hoc cadavere mihi videbantur fanisfima,
quapropter impletionem arteriarum rubra materia venarum coeru-
leo diligenter peregi, quo facto, extima fuperficies vivi fanisd-
mi intestini faciem monftrabat, hujusque portionem integram
etiam fervo; alteram vero portionem fectione per longitudinem
aperui, et fic interiorem fuperficiem contemplatus fum, quae iti-
dem omnis fubflantiae tunicae , fic dictae villofie, felicisfmie ini-
pletorum minimorum vasculorum praefentiam obtulit; vilii vero
non tam prominentes funt, qiiam in eadem hujus nominis tunica
intestini duodeni, aut jejuni, iiitima niembrana, fed obtufam
quodammodo figuram habent, quales in fuperiore parte liujus ico-
nis apparent, quae integra et cum fubjecta vasculofo nervea
coiiaerens relicta est. Dimidiam porro ejus partem ab hac pru-
denter feparavi, ita ut haec portio inferiora verfas reflexa de~
pendeat; in hujus vero intima facie, quae cum vasculofo nervea

F a s e 1 c ir t u s T e R t i u s. 75

eehaefit, vldemus , ingenteni vasculoriim, feparatlGne tunicarum
abfcisforam, mimerum cum arterioimim, tum venularum^ quae
ex vasculofo nervea ad villofam membranam mictuntur; nullae
mihi vero, quamvis diligentisfime quaerenti, apparuerunt glandu-
lae, neque in ipla vasculofo -nervea eas detegere potui. Vide-
rentur quidem primo intuitu adesfe multa corpuscula rotunda
inter vaforum majoriim interflitia disperfa; accuratiore vero exa-
mine mihi patuit, haec esfe producta per abfcisfa vascula, quae
ante feparationem cum intima tunica cohaerebnnt; distributio au-
tem vaforum per mediam hanc tunicam vasculofo nerveam hac
in icone egregie confpicitur; clare enim hic apparent anastomo-
fes, quas inter fe habent utriusque lateds intestini ad fe acceden-
tes rami, dum vicinus arteriarum et venariim decurfus distinctis
coloribus demonftratur.

Ita vero hucusque in contemplatione canalis intestinorum
neque Brunnerianae, neque L u b e r k h u n i a n a e glandu-
dulae mihi apparuerunt, et omnis intestinorum Hructura folis
membranis et vasculis fubEiiisfniiis comporita vifa est; fi vero
inferiorem ilei intestini partem rite examinatam exhibeo, pntebit
hic longe alia ratione ullii hujus partis profpexisfe omnium re-
rum fiipientisfmium Creatorem, et verum esfe, etiam in hisce
formandis paitibus non per faltum, fed lento gradu, naturam alia
ratione formam pariium mutare.

Patebit enim in fequenti fasciculo, cujus icon prima portio-
nem intestini ilei inferiorem proponet, apparatum glandularum
fenfim oriri et increscere eo magis, quo contentae in hac in-
testini portione folidiores partes alimentomm, ex quibus fluidio-
res cum chylo folutae et abforbentium vaforum actione fublatae
funt, refiduae, muco obduci debent, ut actione partium adeo

lO, 2

IcONUM AnATOMICARUM FaSCICULUS TERTiUS.

tenerarum, ficut funt intestina, crasfa intestina verfus promove-
ri posfint; et tandem in horum cavitatem transferri; in his au-
tem muciparae glandulae plurimae adfunt, ut folidae faeces ha-
rum humore mucofo obducantur, atque ita promoveatur earum
motus eo verfus, quo duci debeant, et caveatur, ne corrupta
earum indoles intestini nervos molesto Itimulo afficiat.

xxxxxxxxx

I C O N U M

ANATOMICARUM FASCICULUS

QUARTUS.

FABRICA FINIS ILEI ET INTESTINI CRASSI.

T A B U L A XIX.

intestini ilei portio inferior,

Intestini ilei fuperficies interna in hac icone confpicitur, quae
quidem primo intuitu etiam multo fimpliciorem fabricam habere
videtur , quam illae partes tubi intestinalis, quae in praecedentibus
tabulis funt propofitae, duodeni fcilicet et jejuni ftructuram il-
lustrantibus; in illis enim elegantisfimum valvularum conniven-
tium habitum confpeximus, eorumque diverfum in fingulis horum

ii

78 IcONUM Anatomicarum

intestinorum partibus, numerum et magnitudinem, ut in omnibus
pro n-aturae fcopo functiones fuas perficere posfmt.

In ileo autem non talis compofita intimae tunicae fabrica appa-
ret; pro maxima enim parte hoc intestinum, fi per longitudi-
nem discinditur et explicatur, planam fuperiiciem, nullis ejusmo-
di valvulis inftructam, monftrat, nifi forte in fuperiore ejus ali-
qua portione non certo determinanda, ita ut difficiie fit dictu,
ubi fit finis jejuni, ubi initium intestini'ilei; amplitudo enim ca-
nalis et fuperficies externa plane limilis est.

In ulteriore vero hujus intestini ilei progressu, villis quidem
quoque plena ejus intima tunica apparet; nullis vero valvulis,
fed levibus tantummodo pHcis est praedita, uti hae in fuperiore
hujus iconis parte notatae confpiciuntur, ita ut longitudo tunicae
hujus intestini intimae longitudinem extimae, aut muscularis ,
non tam fuperet, quam in duodeno et jejuno, quod fuo loco in
eorum delineationibus indicavimus. Notatu autem dignum in
parte, ad cujus naturam icon haec facta est, videtur, quod,
quamvis turgore vitali pleno haec pars intestini gaudeat, inferio-
rem ejus partem verfus confpiciamus congeriem glandularum mi-
nimarum, ita congregatarum, ut arctisfime inter fe junctae fint,
et oblongum corpus glandulofum confl;ituere videantur, ad cujus
externum ambitum plicae definunt laterales, usque ad hujus cor-
poris marginem circumfcriptum, ubi prorfus definunt, ita ut huic
niargini inferi videantur.

Infulam quafi in hoc intestino hae giandulae congregatae for-
mant, in longitudinem productam et fulco circumfcriptam. Ra-
risfime haec corpuscula glandulofa, in talem infulam conferta, in
humanis intestinis inveni; in hoc vero fpecimine post felicisfi-
mam vaforum impletionem mihi apparuerunt, quare operae pre-
tium duxi earum deHneationejii exhibere, quam quidem etiam ex-

F a s c i c u l u s Q u A r t u s. 1%

hibuit Joh. Conradus Peyerus, in exerdtatione 1. ie glan"
dulis intestinQrum, kone III; quae vero minus cum nciturae veri-
tate convenire videtur. Tenerrimae enim hae glandulae in hoc hu-
mano intestino ileo funt, refpectu fimilium, quas in brutorum
fimili intestino obfervavi ; unde ftatuo, eas quidem in humanis
intestinis femper adesfe, fed propter exilitatem non apparere col-
lapfa, nifi mucus , quem fecernunt, quodammodo fpisfior factus
eas expanfas fervaverit, aut felix artificiofa vaforum impletio
confpicuas reddiderit; in animalibus autem ruminantibus, vitulis
et vaccis praecipue, fanisfimis mactatis, eadem corpuscula in ta-
lem infulam conferta, majora multo, quamvis nuHa labe aphthofa
aliave morbofa conditione intestinum afFectum esfet, inveni, qua
ceterum magnitudine aucta post mortem confpicua veniunt. Ve-
ro fimile ergo videtur , 11 P e y e r i infpicimus tabulas, hunc
auctorem fuas icones paravisfe ad fpecimina, ex brutis defumta.
Ileum hoc intestinum omnium tenuium longisfimum est, et ex
ejus fabrica apparet, quomodo agat in chylum, quem a jejuno,
in quo maxima nobilisfimae partis ejus abforptione vaforum lac-
teorum fublata est, accipit; nimirum in initio ejus adfunt adhuc
valvulae quaedam Kerkringhianae, quae adhuc aliquam moram
chylo tranfeunti faciunt et occafionem praebent vafis lacteis,
quae et hic majori copia adfunt, quam in magis inferiore hujus
intestini parte 5 ad utiles fuccos, qui ibi fuperfunt, abforbendos;
hae autem valvulae imperfectiores fiunt, et minuuntur, quo magis
ileum a jejuno descendatunde patet, abforptionem quoque illam
imminui, quia, fublatis pro maxima parte utilibus fuccis, quae
fuperfunt, partes naturam, minus corporis nutritioni convenien-
tem, induunt; imo vero putredinis figna fecum ferunt. Ne igi-
tur tunc chylo illo inutili mora nimia ponatur, delentur omni-
no illae valvulae, ita ut, ubi ad coecum pervenit, nulla amplius

II, a

8o I C 0 N U M A N A T 0 M I c A R y M

earum nota fuperfit; in hac autem inferiore parte ilei apparatus
ilie glandularum confpicitur, quae mucum fecernunt, quo lubri-
ca fit intima intestini fuperficies et extima partium corrupta-
rum, quae quoque folidiores jam redditae funt, per abforptas par-
tes fluidiores, ut eo facilius coecum verfus, crasforum intestino-
rum primum , peristaltico fibrarum ilei muscularium motu deferri
posfmt, in quod intestinum finis tenuium fingulari modo inferitur;
ubi vero praeter modo defcriptas et hac icone delineatas glan-
dulas alius apparatus folliculorum, mucum praeparantium, adest,
quo ulterius perficitur lubricitas, quam habere debent partes fae-
culentae, quum ipfis valvula coeci fuperanda fit, quae notatur
345. defcriptionis Mufei et fequenti postea etiam icone illus-
trabitur.

In hac igitur parte apparatus glandularum mucipararum requi-
ritur, qui in fuperioribus intestini tenuis partibus nullam praestare
potuisset utilitatem, imo potius fuisfet noxius.

F A S C I C U L tr S Q U A R T u s.

T A B U L A XXo

JNTBSTINI COECI EXTIMA mPERFIClES^,

tlaec Tabula ostendit pro maxima parte extenorem fuperfi-
ciem primae pattis intestini crasfi; per longitudinem autem discis-
fum est et expMcatum in latitadiiiem, unde factum est, ut
etiam pro parte intima fuperficies in oculos incurrat; quam
vero integram fequente tabula confpiciendi locus dabitur.

Quod attinet ad extimam fuperficiem', haec quidem praecipue
notanda funt.

Tegitur pro parte portione abfcisfi intestini ilei, quod huic
crasforum primo inferitur, ut et procesfu vermiformi, qui in
hoG fpecimine folito amplior est; hae partes, fua tunica extima
cinctae ^ fub hac decurfum vaforum fanguiferorum monflrant»
quae rubra materia felicisfime apparent impletae. Extima vero'
fuperficies ipfms intestini coeci non folum demonftrat, hoc in-
testinum multo majorem ambitum habere, quam amplisfima pars-
intestinorum tenuium, verum etiam extima tunica, quae itidem
productio peritonaei est, non ita aequalem glabramque fuperfi--
ciem ipfi conciliat atque tenuibus, verum pro parte conftat tri-
bus ligamentis, quae cum fubjectis fibris muscularibus, per lon--
gitudinem in tria ftrata discreta decurrentibus, ita firmiter con-
liexae funt, Ut inde inaequalis fiat intestini capacitas ; hic enim
facci ampliores, illic plicae contractae, inde apparent.

In utraque parte laterali hujus fpeeiminis nota conjurtGtiomis

326 IcONUM Anatomicarum

horum ligamencorum confpicitur, dum tertia procesfu vermiformi
tegitur; ftriae femicirculares inter illas plicas adfunt, quibus pa-
tet, quomodo in cellas ope eorum ligamentorum interna fubftan-
tia intestini dividitur.

Sub hac tunica extima jacet cellulofa, cujus ope cum ipfi fub-
jecta tunica musculari nectitur, dum per hanc distributus apparet
ingens vasculorum fanguiferorum numerus, quorum trunci, ex
arteria mefenterica inferiore et mefocolica oriundi, majores fuos
ramos primo tradunt tunicae hujus intestini vasculofo nerveo glan-
dulofae, ex qua demum minores per muscularem distribuuntur,
minimique hanc transeunt et hic elegantisfimo fpectaculo per
cellulofam exteriorem et excimam disperfi apparent, ut denique
in exhalantes terminentur. Praecipuorum vero ramulorum divi-
fio hic confpicitur, longe diverfa ab ea, quae in intestinis tenui-
bus obtinet, quae fimihs diverfitas etiam praecipue locum habet
in ipfa tunica vasculofo - nervea, ex qua etiam altera pars ramus-
culorum minimorum prodit, quae ad intimam villofam in tenui-
bus; mucofam vero, vel fungofam potius, in hac parte dicen-
dam tranfit, uti iconibus fequentibus uiterius illustrabitur.

F a s e i e u l u s Q u a r t v s.

T A B U L A XXL

VALVULA VOLI, APERTURA PROCE^SUS VER~
MIFOR3im ET INTEKNA SUPERFICIES
INTESTINI COECI,

Cujus exteriorem fuperficiem, per longudinem aperti, intestini
coeci praecedente icone propofuimus, haec tabula interiorem fa-
eiem examinandam praebet, in qua etiam multa notatu digna oc-
currunt.

Praeter irregulares pHcas, quae a valvulis intestinorum tenuium
quam maxime differunt, et quodammodo convenimit cum plicis ,.
quae in interiore superficie ventriculi inveniuntur, in fuperiore-
Ipeciminis parte obfervatur apertura notabilis, quae ducit ad pro-
cesfum vermiformem; haec apertura quodammado compresfa hie
est per vitalem quaJLi turgorem tunicarum oranium, quibus intes-
tinum componitur, et quarum vascula omnia, immisfa rubra ma-
teria, tument, atque ita fpeciem valvulae conftituere videtur ,
quodammodo fimilem valvulae coli, fed multo minoris ambitus.
In ambitu hujus orificii multae glandulae muciparae funt, quibus
etiam tota interna capacitas procesfus vermiformis fcatet, quae-
que particularem oiRcinam muciparam ejSicere videntur, ex qm
requifitus in intestino crasfo humor mucofus continuo adfertur^
dum praeterea ita conftructa haec apertura est , ut aditum ma--

328 IcONUM Anatomicarum

teriae faeculentae ad procesfus vermiformis intemam capacita-
tem prorfus impediat.

Infra hanc aperturam procesfus vermiformis alia multo ma-
jor apertura in icone apparet, quae non rotundam, fed trans-
verfam, formam habet, per duo labia crasfa fatis, et formatur
a prominente interiore fuperficie finis intestini ilei, quod crasfb-
rum primo inferitur, ita ut quodammodo in ejus cavum depen-
deat, et valvulam producat, quae duobus formatur labiis, fupe-
riore minore, inferiore majore, et rimam transverfam inter haec
relinquat, qua via patet ex intestino ileo in coecum, ut ma-
teries faeculenta ex ileo in coecum effluere posfit; non vero re-
dire ex hoc in intestinum tenue; omnes enim ilei tunicae ad
haec labia five hanc valvulam formandam concurrunt, et demum
continuae fiunt in tunicas fubfequentis intestini crasfi.

Ita confiiructa haec labia funt, ut in fiatu naturali inter fe ap-
plicatae fmt per actionem fibramm tunicae muscularis intestini
iiei, quae tamen fulciuntur fibris illis confpicuis, quae quafi
ligamenta per ■coli fuperficiem decurrimt, et fibras conjunctas ha-
bent cum fibris muscularibus ipfius valvulae; hinc fi repletuni
colon fit, clauditur valvula magis per tenfas hasce fibras, ne
nimia quantitate fimul obrueretur coecum, aut redirent faeces
corruptae ad iiitestinum ileum; in omni vero ambitu hujus val-
vulae confpiciuntur plurimae glandulae mucofae, quae cum vafis
exhalantibus innumeris justam copiam iiquoris lubricantis efferunt,
quo glabra admodum omnis fuperficies interna est, unde ad-
modum facilis concedatur exitus iis, quae in ileo naturam fae-
culentam induerunt, praecipue eo tempore, quo depleta crasfa
nullam tenfionem fibris muscuiaribus producunt. CO

(i) Conf. Ph. Arab. Marherr, Praelectiones in H. Boerhaave, inflitutio-
ms Medicas, io8. Morgagne, in adyerf. anat* N°.. IH. F. B. A1 bin us, An-

F a s c I c U L u s Q u a r t u s. 85

Omnis porro fuperficies interna hujus intestini plicis valvulo-
fis obfesfa est; non vero adeo regularibus, quam in duodeno
aut jejuno, neque prorfus conveniunt cum plicis ventriculi;
nam uti ventriculi externa fuperficies glabra et aequabilis omni*
no est, folo peritonaeo tecta, neque omenti gastro - hepatici aut
gastro - colici infertio ligamenti firmiorls naturam, fed potius laxae
cellulofae habet, nihil agere posfunt hae partes ad mutandam
internam ventriculi capacitatem; longe alia vero ratione con-
ftructa externa ligamenta coli funt, ita ut loco infertionis bre-
viorem reddant etiam internam fuperficiem intestini, relicto fpa-
tio intermedio laxiore , et inde cellulae quafi femicircula-
res inter tria illa ligamentorum coli ftrata relinquantur, totidem
valvulofis plicis feparata. Omnem porro internam fuperficiem
confpicimus obfesfam minimis glandulis muciparis, inter quas
disfeminatas majores oiFendimus, dum omnis tunica intima vas-
culis innumeris exhalantibus fcatet, ita ut fontes adfint hquoris
apti, tum ad moderandam nervulorum fenfilitatem, tum ad lubri"
candas partes continentes et contentas, tum maxime ad humec-
tandas eas, quae nimia ficcitate forent molestisfimae.

mt. ^cad. Lib. Ilf. Tab. V. Fig. Th. Sommerr-^ng, de corporis humani
fahrka^ Tom. VI. pag. 316 et feqq»

J<><><>C<<H><>C>C<>S

IS

$6 I c o N U M A N A T O M I C A R U M

T A B U L A XXH.

POETIONm INTBSTINI COLI DIVMRSAB

TUNICAB.

Portionein proponit haec icon intestini coli, ita praeparati,
ut tunica extima', muscularis et vasculofo-nervea, feorfim in ea
confpici posfint. Nectuntur nimirum intestina crasfa, uti tenuia
cum partibus adjacentibus interventu peritonaei, quod etiam haec
omnia, praeter partem coii finistri et maximam portionem rectij
comprehendit.

Primum fcilicet peritGnaeum, a vefica urinaria recedens antror-
fum, in latera extenditur fupra rectum, deinde productionem fi-
milem mefenterio emittit, quae vocatur mefocolon et totum
tractum crasforum fequitur, quin et procesfum vermicularem coe-
co nectit, et praebet intestinis, quibus adhaeret, tunicam exti-
mam j fed praeterea in nonnullis hominibus cum hac abit in mul-
tas parvas burfulas, quae adipem continent, et uti Tabula xx.
notavimus, fibi accretas habet fascias fibrofas fatis validas, quae ip-
fo intestino funt multo breviores, ideoque ligamenta coli vocantur.

Ceterum haec turiica tenuis est et pellucens, ita ut fibras mus-
culares fub fe jacentes non penitus oculo recondat, uti in fu-
periore parte hujus objecti patet, in qua intestinum eatenus in-
tegrum relictum est, ut extima tunica non omnis feparata fit, in

o

qua non adeo multa vascula, quam in tenuibus, hic apparent.

Fasciculus Quartus. 87

Altera portio dependens major fibras longitudinales tunicae
ffiuscularis cum extima cohaerentes proponit, quae in intestinis
tenuibus oculo non fatis armato vix confpicuae funt; in intestino
vero crasfo admodum fpectabiles, non ita per fe, fed propter
nexum hujus tunicae cum fasciis fibrofis mefocoli; duplici ergo
quidem ftrato tunica muscularis intestini crasfi. conftat et circula-
res five transverfae funt interiores, fed longitudinales non om-
nem intestini ambitum cingunt, verum colliguntur in tres distinc-
tos fasciculos, qui a procesfu vermiformi incipientes per coe-
cum et colon tribus distinctis locis excurrunt et cum ligamentis
coli conjunguntur; quum vero ad rectum pervenerint, focios
relinquunt, divergunt, fparguntur in orbem et totum ejus ambi-
tum cingunt, inferunturque in fphincterem internum, fibrae verae
tunicae muscularis transverfae in altera portione a tunica vascu-
lofo-nervea detracta dependens confpicitur, in qua apparent mul-
ta vascula fanguifera tenuisfima in feparatione a fubjacente abfcis-
fa et per fibras ipfas musculares disperfa; quae vero fibrae mus-
culares hic etiani obfervantur multo validiores, quam in tenui-
bus, quod etiam requirebatur propter fubftantiam faeculentam,
quae propelli earum contractione debet multo folidior, quam
chylus, quem promovere debent fibrae musculares tenuium; prae-
terea etiam vis harum fibrarum eo augetur, quod non totum cir-
culum intestini una linea abfolvunt, fed per intervalla etiam fir-
miter cohaerent cum longitudinalibus et per has cum fasciis va-
lidis mefocoli.

In vasculari tunica, a qua muscularis detracta est, decurfus
ramulorura alio etiam modo locum habet, quam in tenuibus.
Scilicet arteriae per mefocolon quidem fimili ratione atque per me-
fenterium distribuuntur; fed fimplicior obfervatur earum divifio,

12, 2

g g I e o N M A N A T O M I e A R U M

arcus minus frequentes funt, et rami non ita in modum arbuseu-
larum propaganturj in ipfa vasculari tunica tenuiores apparent;
numero vero plures et tortuofum magis decurfum habent mini-
mae, quae ad glandulas muciparas, in interna vascularis fuperficie
ingenti numero fitas, abeunt, et ratione tenuitatis vasculorum
etiam nervi in hac tunica tenuisfimi fimt vix confpiciendi,.

XXKXXXXXX

F a s e i c u l u s Q u a r t u s. 89

T A B U L A XXIIL

TUNICA EXTIMA ET IN.TIMA INTESTINI COLI,

Hac icone exhibentur portionis int2stini coli tunica extima et
intima.

Extima, quae a musculari feparata rnferiora verfus detracta
pendet, fmiplicisfimae membranae indolem monflrat, in qua in
Iiac parte nulla vascula materie rubra, quibus ceteris tunicis hu-
|us portionis intestini erasfi abunde prafpectum est, oculis ap-
parent; fimpHcisfimam vero exhibet productionem peritonaei,
in qua vestigia mariferunt impresfa fibrarum fubjectae tunicae mus-
eularis.

Intima vero egregie rubet, quoninm materies colorata fubti-
iisfima admodum feliciter ad ultimos fines vasculorum fanguife-
rorum pervenit eosque confpicuos reddidit.

Quodammodo villofae tunicae, uti in intestinis tenuibus,, habi-
tum prae fe fert; accuratius vero examinata ab hac quam maxi-
me difFert; nulli etenim adeo prominentes vilH atque in tenui-
bus confpiciuntur; tota vero fuperficies est obfesfa obtufe coni-
cis prominentiolis, quae totidem corpuscula minima glandulofa
indicant, five organa, quae praeparant viscidum, paululum tena-
cem, mucofum liquorem , quo pulpofa et holoferici formam ha-
bens haec membrana obducitur;, fecretio igitur in hiie parte
magis abundans Idcum habere videtur, quam in tenuibus, et ab-
forptio minus copiofii; minus etenim. abundans quoque in hac:

po ICONUM ANATOMlCARtTM

parte obfervatur truncorum ex vasculis abforbentibus confluxo-
rum copia; et ita omnino multo, uti recte monet Cl. S o e m m e r-
fing (0, luculentius difFert ab eadem intestini tenuis tunica,
quam cognominis ventriculi.

Ita quoque hic apparent plures emergentes rugae five plicae
parvae, molles, mutabiles, plerumque undulatae, aut ramofae,
quae per tunicam cellularem fubjacentem inter hanc intimam et
vasculofo - nerveam coactae, eo magis volumine, forma et copia,
variant, quo magis inter extenfionem minuuntur, inter contrac-
tionem augentur, et penitus post inflationem, uti in ventriculo,
disfipantur.

(i) De corprh humani fahrica ^ Tora. VI, p. 32.

F a s c i c u l u s Q u a r t u s. 91

T A B U L A XXIV.

INTBSTINI RECTI SUPERFICIES INTERNA.

Hac tabula duae icones proponuntur, quae paratae funt fe-
cundum fpeciniina, quae Numeris 351 et 352. defcriptionis mufei
nostri notata funt; utraque figura eamdem quidem partem exhi-
bet 5 fed ex cadaveribus diverfae aetatis haec fpecimina fumtae
funt; nimirum minor ex infante trium annorum, major ex adulto
post fimilem praeparationem, impletis materia rubra fubtilisfima
vasculis.

Infignis illa diverfitas, quam provectiore aetate fubiisfe hanc
partem a llatu magis naturali tenera aetate obfervavi, et nondum
ita notatum inveni, non indigna mihi vifa est, quae oculis pro-
poneretur.

Minorem figuram fi intuemur, apparet, inter finem tubi intes-
tinalis et primam ejus partem, uti recte monuic Soemmer-
ring (i), magnam fimilitudinem intercedere; uti enim in oefo-
phagi defcriptione demonftravimus, plicas per longitudinem ca-
nalis decurrentes, ut pars dilatationis in tranfitu deglutiti boli esfet
capax, et nullum illae plicae obftaculum moverent, ad illum ven-
mculum verfus depellendum; fic et in hoc intestino recto fimi-

(i) Conf. De corporis hum. fahrica, Tom. VI. p. 331 et 333.

92 I C 0 N U M A Tsr A T O M I C A R U M

les obfervantur, eundem in finem tranfituris excrementitiis fae-
cum partibus, quae quum huc pervenerint, majorem con-
fistentiam folent habere, quam in colo five magis fuperiore
intestini crasfi parte; praeterea eod^m modo, uti in oefophago,
hic apparet praeter fines vaforum exhalantium maximus nume-
ras glandularum five cryptarum mucipararum, quarum actione
fuperficies haec femper madida et lubrica fervatur, quod itidem
in functione hujus partis necesfario requiritur.

Non obftante tamen hoc fapientisfimo naturae confilio, cui fcopo
forte fatisfactum fuisfet, fi fimilem femper diaetam obfervare po-
tuisfet homo, qua tenera aetate uti folet, crescente aetate adeo
hujus partis ftatus mutatur, ut vix eandem partem esfe dixeris,
uti ex intuitu majoris figurae ejusque comparatione cum minori
cuique facile patet; non tantum enim hoc intestinum rectum
adulti hominis multo majorem capacitatem acquifivit, verum
etiam tota forma intimae ejus fuperficiei mutata est. Vix ulla
fuperfunt vestigia plicarum longitudinalium; neque aequabilem
fervavit amplitudinem, fed hic locum contractum, illic dilatatum,
confpicimus, quod quidem tribuendum videtur, quia faepe diu-
turnam moram hic faciunt fcybala duriora, et fic fenfim mecha-
nica vi fibras hujus canalis tunicas omnes conflituentes expan-
dunt et praecipue tenuisfimae hujus intimae tunicae habitum et
naturam quam maxime mutant; plicae enim hic quidem fuper-
funt, fed irregulares, et multum a primaeva forma dilFerentes,
dum ipfae glandulae quoque muciparae per presfionem faepe re-
petitam, quotics duris faecibus repletum intestinum fuerit, com-
presfae, planiorem formam acquifivisfe et minus osculis promi-
nentibus confpicuae manfisfe videntur.

Idem obfervavimns in oefophago; quamvis enim non tam ma-

FASCICULUS QuARTUg. 93

nif^estas mutationes crescente aetate haec pars fubeat, miiius ta^
ttien tandem regulares et confpicuae fiunt in adultis illae plicae
longitudinales, quam erant, ratione habita magnitudinis corpo^
ris tenera et infantili aetate, minus prominentes quoque obfer-
vantur glandulae muciparae oefophagi; fed tandem fiunt planio-^
ires, uti hoc patet, fi conferamus hujus partis ftructuram cum
ea, quam fasciculo fecundo iconum harum anatomico - phyfiolo«
gicarum explicui.

iflillllll