Ridder , Heer van Brandwijck en
Gybland êcc,
TVaer in
Minne-Dichten,
Brieven van Doorluchtige Vrouwen.
PT ε l d ε ν - D i c η τ ε n.
Μ ε ν g È l - D i c η τ en.
ockenburgh. &c,
In 'sGRAVENHAGE.
By } c? II Λ Ν κ Ε s Τ O Ν G Ε R L O O, Boeck-verkooper
wooncndc in de Vecn-ftract > Anno 1671.
Inpf-ituüt Pe "^^ooys
voor Nederlanüie 'i'aal-
en Letterkunde aar ce
Vr^nrr^G^iV^vr^ Sal onnodig zijn de wercken
5 vandenHeer vanBrandwijek
I^Su aen te prijfenjdefoetheyt
^JvaniijneKusjensj dedefcig-
^^ vJ^Ë van zyne Heldendich-
ten^ de geeftigheyd van fijne
Mengeldichten, enaerdige fcherpheydvan
zijne Heeckeldichten hebben hem voorlang
een eeuwigen lof by onfe lands lieden ver-
worvenj waer uyt ick befluyt datickueen
ongemeene vernoegingh geeven zal, met al-
le zijn Ed: wercken, foo die al eensgedruckt
cn uytverkoft, als die noyt voor deien int
licht zyn geweeft onder de perile te bren-
gen, en dat in die ordrealsfijnEdide felve
korts voor fijn doot na malkanderen ge-
fchickt, ende my in eygen handen gegeven
heefti dat is in dry deelen, heteerfte is alleen
ccn herdruckt werck waer van'teene aireede
Ven Druchr
by my voor eenige jaren uytgegeven was, be-
halven de Farrago latina , daer vermeerde-
ringh by gekomen zynde nu achter het twee-
de Iluck hebbe gevoeght, welck deel, wyders;
voornaementlijck behelft zijne overgefette
wercken,als5 Lof der Sotheyd, de fes Come-
dicn vanTerentius &c. die nu en dan in vcr-
icheyde formaten gedruckt en uytverkocht
zijn, het derde beftaet (behalven den Virgi-
lius) veel in Gedichten die noyt den dagh ge-
fien hebben, als by byfondere van fijne vrien-
deni of by de vrienden der geener aende
welcke zy hielden. Ghy fult yder van] defc
deelen vinden, als een Lufthof, bepoot, be-
plant, en beiaeyt met vrught boomen, heel-
kruyden, en bloemen; ghy kunt'erdefchoo-
ne vrughten van een cierlijcke, en nette tael
iiy tplucken; de hart iterckende kruyden van
lèedelijcke deughden uyt leefen j en uwen
luil boeten in het riecken van veel geurige
bloemen van geeiligheyd en wel-φreeckent-
heydj en int fien van hunner veel verwig-
heyd, vloeyentheyd, en Mengelingh, door
dien fy over al cierlijck en ryckelijck ver-
rpreyt zijn, daer is foet, en Γεφ j daer fteeckt
üock fout inj niaer geen bitter als voor ver-
galde
.1
■Ι
Mn den Leefet*
galde tongen. Iets wil ick u evenwel waer-
fchouwenj Leefer, indien ut'een of'tander
gedicht, gemaeckt ter eeren vaneenwerck
of yets andersjdat niet veel roems verdiende,
laf in plaets van zoet op de tonghmoght val-
len , en walgen 3 datghy daerom den dichter
niet te minder acht, hy was een Heer, die om
zijn goet onthael, en gemeenfame beleefc-
heyt veeier overlaftige vryicheyd niet ont-
gaen konj Γ00 dat hy figh dickwils gedwon-
gen vond na de gewoonte deièr ellendige ty-
den, tegen harten fm mede een blaedcjeaen
een flechte laurier krans te geven.
De aldervoornaemfte dichters hebben dat
gedaen die fo beroemde Jooil vande Vondel
(wien de Heer van Brandwyck akyd feer ge-
acht heeft voor foo veel fijn wetenfchap inde
dichtkunft aengaet, hoe wel hy met hem an-
derfints niet feer eens was) heeft diergelyke
Rymcn op ibmmige al mede gemaeckt, men
fie oock eens na, wat die geleerde onderfoec-
ker der outheydjoachim Oudaen voor zijne
Roomfche mogentheyt aen den Leefer feydjcn
men zal wel vatten kunnen dat die gedichten
die men van hem voor fobere werckjes vin-
den mocht, hem tegen deborilafgcperftiijn.
)( Φ Van
-ocr page 7-De Drucker aen den Lefir»
Van gelycken is t' met de HeerWeftcr-
baen, die figh over dien dwangh dickwils
heeft beklaeghtj doch onder dat klagen die
geheym ontdeekt, dat die wat dieper als op
de ichorfle van diergelijcke gedichten faghj
voorts wel mercken fouw*, dat fy eenen be-
deckten fin inhielden, die zijn waere ach-
tingh naeder uytdruckte, volgens welcke
fin die luyden by de doorfichtige niet veel
lof in leggen fouden. Siet uw oogh foo verre,
foo fiilt ghy oock in fijne andere gedichten
meer pit ontdecken, als ghy ter eeriler op-
ilagh gehoopt had. Faeri wel.
ψ i[
(S
TOE^
-ocr page 8-van
Aen
Den Hoogh-Edelen i Wel-gebooren Heer,
HEER
Heere van der Mjle, DuhheUam, Baccom, Bkskens'
graef, Alblas^ St. Antonis-folder é^c. Lidt des Rid-
der fchaps 'uan Holland^ Gowverneur van JVillemflad
(^c.Colonelvan^tNoord'HoHandfche Regiment Φό.
Μ γ Ν Η Ε Ε R 5 De rijmpjes van de Lente myner
jaeren
En die ick naderhand by hooger dagen fchreef,
En daer ick onlangs noch, nu my met winter-hayren
Het hooft is overfneeuwt, den tyd hier mee verdreef.
Daer ick op Ockenburgh in eenfaemheyd gcfeeten
Myn Son vaft daelen 2.ie en nae het weften gaen,
En 'c pack van Ledigheyd moet lichten of vergeeten
Somwylen met Apol en fomtijdts met Diaen,
Heb ick,door Vrienden raed vermaent en aengedrevc,
Verfamelt tot een Boeck en voorts in 't licht gebracht:
So 5 die ick ftux-gewys voor heen heb uytgegeven,
Als die alhier by my noch ftaken in de nacht.
Twee maelen heeft de So-n den Hemel-kreeft befchec-·
nen
Sint dat de Pers daer van in arbeyd heeft gegaen,
-ocr page 9-I En *t is fo ver gebraght met fweeten en met ftecnen
I Dat iy eens is verloJ? van 't geen iy had gelaen.
I Dit wert u nu van my eerbiedigh opgedraegen j
I Niet, op dat: uwen naem my vrye van de Nydt
:p lek lieb geen nood van haer j iy vint hier niet te knaegen
i Die niet als op het werck van groote geeften byt j
I Niet,om befchermt te zyn voor die iich wilden wreec-
I ken
' Om dat ick haer miiTchien heb op haer zeer geraeckt,
,| Noch my fomtyds ontfien de waerheyt voor te fpreecké:
1 lek ben getrooft den haet te lyden, die fy maeckt i
'1 Niet,op dat zy mijn werck wat luyfters mochte geven^
i| So 't kooper van de Son ontfanght een grooter glans:
'I Of fo de Éruyd fomtijds veracht werd of verheven
En nae de kroon gefchat: de Herbergh nae de krans:
; i Maer op dat eens de luy van my een proefje iaegen
|| Dat ick uw vriendfchap niet ondanckbaer en geniet j
Maer uwe gunft erken, die ghy my hebt gedraegen,
1" En ick met danck omhels die eer die my gefchiet.
i? Ick weet wel dat dees gift is ver beneen uw waerde:
i Maer uw befcheydenheyt en uw beleeftheyd doet
^ί My hoopen ^ dat ghy die mee waerdigh aen fult vaerden;
.] Uw ingeboüren aert belooft my niet als goed.
|: So leyt het by de Goon, daer fulcke 't beeld af dracgen
It Die over land en luy tot Hoofden zyn gefet:
Een duyt fal haer fomtijds meer als een kroon behaegen:
I Daer werdt by haer op 't hert, niet op degift /gelet.
J. West er baen.
-ocr page 10-Α Ε Ν
Goed-gunstige Leser,
Oe kleyn en flecht de Nederduytfche
Dicht kunil wel eer ge weeft zy, is ken-
nelicker als dat het van my alhier be-
hoeve gezeyt te werden. Wat opgangh
--en waidora zy, sedert een halve eeuw
herwaerts, heeft gekregen , getuygende Gedichten
cnPoëtiiche wercken van veeleaerdige en geluckige
verftanden onfer lands-lieden, die fich in de fel ve ge-
oeftent hebben. Andere volrkeren hebben in de hare
vroeger uytgemunt als de onfe, tot de weicke zy
laeter gekomen is als oock meer andere kunften ea
wetenfchappen. Nae dc beroerten in defe Landen
onder Philippus den t weden, als nu de regeringe en
den ftaet der felver intamelijcken ftand waerenge-
brachtjendedehooge-Schooleite Leyden opgerecht
en met geleerde mannen voorfien, grooten toeloop
had, en goede en uytftc-kende vernu ften aldaer wier-
den aengequeeckt ende vcele fteden met geletterde
luyden vervult, fo heeft onder andere kunften en
v/erenfchappen de Latynfche Poëfy hier te lande't
hoofc mede opgebeurt, foodatter luyden te vinden
waercn die in de felve Γο uy tmunteden alfler in eeni-
ge
-ocr page 11-Voorreden des Autheurs
ge landen van Europa gevonden wierden. Metter £yt
hebben fommighe onder die ende oockverfcheyde
andere liefhebbers om haere moeders taele beginnen
te dencken, of men in de Nederduytfche Dichtkunft
tot fodanige verbettringh niet behoorde te^rbeydenj
die fe mede aengenaera en aenfienlijck maken en biiy-
ten fpot en verachtinge brengen mochte, ende ofmen
in onfe fpraeck niieten foudekunnen uytwercken het
geene Italiaenen, Franfen, ende andere in de haere
deden. Defe dan hebben de maniere van rymen en
dichten die men te vooren voor de fraeyfte hiel, fo
die van Cornelis van Giftelle, Marcus van Varnewyc-
ke, Heer Mathys de Cafteleyn ( die fich fchreefPrie-
fter en Poëet moderne) [an Baptifte Mouwaert en an-
dere was ingevoert, met alle hare uy theemfche woor-
den en termen verworpen, ende haere gedachten,
vonden en verdichtfelen in goed duytfch beginnen
uyttefpreken,en bevonden dat haere moederlijcke
taele overvloed van woorden en bequaeme rymen
konde uytleveren. De grondt van dit werckaldus
geleyt fynde fo hebben verfcheyde kloecke en fraeyc
Geeften daeraen geboutende elck om ftrytgearbeyt
om een opper bouwmeeiler van dit heylighdom te
werden. Te meer, om dat de kunft in aenfien quam,
cn datter eer mee in te leggen was, ende elck fyne
vrienden en gunftelingen vond, dien zijn werck be-
haegde , ende die het felve met toej uychinge omhelf-
den, met graegc en genegen ooren ontfingen, met
luftenopmerckingelafen , aliins by haerdroegen,
binnens en buytens huys in handen hadden, haer fel-
ver
Α
Ι
aendenLefer»
ver daer ïn verluftigden, ende met lof en y ver (d'een
voor die, cn d'ander voor defe) daer van fpraken.
Dit dede de luft in de Dichters groeyen om wat
goeds voor den dagh te brengen: want de eer, feydt
Gcero, voedt de kunften > ende door lof wert yder
een tot de ftudien ontvonckt, ende 'tgene by den
menfchen ongeacht en in geen waerde is dat blyft
leggen en werdt niet betracht. Met oprechten van de
Schouburgh tot Amfterdam ende de oefeningen, die
door voorforge, beleydten ordre van fraeyeMan-
nen aldaer vielen, heeft byfonderlijck de luft en lief"
de tot dichten en dichters ontfteken» en veele ver-
ftanden gefcherpt en tot de Poè'zy gedreven j en het
is metter tijdt fo verre gekomen, dat het geen footi
van een goede Moeder fcheen te wefen ( fo de Franf-
fe feggen j die nietmede vandekunft wasoftrachte
te weien j en 't hooren en lefen van veele fraeye (Ge-
dichten 5 en den lof, die daer in fcheen [te fteecken,
heeft te met verooriaeckt een algemeyn vyer, dat
het geheele land is doorgeloopen, en in vceler her-
fenen en herten ghelijck als eene fieckte verweckt
heeft, en koortfen onfleecken die fonder rijm te
fweetenniet en eyndigen. Wat my belanght, ick
ben daer oock al van geraecktghe weeft en het voor-
beelt en voorgaen van andere heeft my al mee doen
waeter-tanden, ende luftighgemaecktomoock van
diefonteyncn te mogen proeven, die geièght wer-
den van den Parnas en Helicon te vloeyen, en van
fodanighen kracht te wefen, datdcgeene,diedaer
van quamen te drincken, terftond Poc.ten wierden.
10
VcoYudm des Autheun
αη
lek heb dan mede fomtyds een nederduytfch rym
gefchreven, endein mynejonckheydgewaeght het
uytgeven eeniger minne dichten. Naederhand, op
het Land komende tewoonen, fcheen't dat my de
L'efde tot de ftudien en dicht-konft wel te pas foude
lioomen, om daer mede de eenfaemheyt en ledig-
jheydt fomrydts te beter door tc brengen: maerick
heb daer fo veel wercks of tyd kortinghe in plan-
ten, pooten,hovenieren,ryden,jaeghen, viiTchen
en vogel-vangen, ende dierghelijckeland-genuch-
ten ghevonden, dat ick my daer door nietalleen-
lijck liet af-leyden van demoeytenen arbeydt, die
der in de ernftighe ftudien fteecken, maer dat ick
oock noch aen Apollo, noch aen yemanden der ne-
gen Zang-godinnen , een goede woordt wilde of
behoefde te geven om op haere ParnaiTen of He-
licons te moghen komen legghen droomen en al-
daer myngenughtentijdt-verdrijf forntijds te foec-
ken. Evenwel gelijck de fpeeten en uyr-wercken
vcrroeften en ghehcel verftrammen indien men
diealtydt laet ftil ftaen, ende, om dat voor te ko-
men , de felve fomtydts eens moet doen gaen, fo
heb ick mede al te met yet gedicht om daer niet heel
en al af te wennen, ofdentydt komen mochte dat
ick wat meer vermaeck en tydt-verdryf daer in
foccken mofte, gelijck myfulcxoock al gebeurt is.
Want als ick het goedt gefelfchap van myne echt-
genootedoor haer overlyden verlooren had, ende
my daer door in meerder eenfaemheydt op het land
vond ( daer ick doch wilde blyven woonen ) heb
ick
-ocr page 14-Aen dm Lefen
ick wat meer heuls aen de Rijm-pengefocht, om
dacr mede altemet de fmerte van mijn verlies en
een iluck van de quaede daegen en lange Avonden
te vergeten , ende my de Eenfaemheydt alhier te
min verdrietigh te maecken, gelijck ick oock ze-
dert tijdt-kortinghe en vermaeck ghenomen hebbe
in het dichten der Konincklijcke Pfalmen, alsme-
de in het berymen van myne woonftede Ocken-
burgh , die ick voor defen U L. door den druck
hebbe mede ghedeylt. Oockzijnder ondertuffchen
verfcheyde andere rijmpjes en ghedichten uyt de
pen gekomen, die het licht noch niet gefien heb-
ben. De begeerte en aenmaeninge van eenige my-
ne goede vrienden hebben my de oude en nieuwe
doen verfamelen, om 't geene datftuck-gewysnu
en dan gedruckt, als mede 't geen nochonbekent
was, voor foo veel ick des goedtvondt, bymal-
kanderen te brenghen, gelijck ick ghedaen hebbe,
het welcke nu uyt de Perffegheraeckt zijnde U.L.
weder mede ghedeylt werd, verdeeltin vijf boec-
ken. Indien ghy in defe mijne Gedichten eenigh
vermaeck , of nuttigheydt, of beyde, komt te
vinden, fo fal ick fodanigh tijdtverdrijf reeckenen
noch verder befteed te hebben als tot myn eyghen
vermaeck. Voor al, lieve Lezer, verfoeck ick van
u een goedertieren oordeel in alles, ende dat ghy
mijne roeckeloosheydt van mede yets ghedicht en
uytghegevcn te hebben wilt verontfchuldighen op
den tijdt die wy beleven, in de welcke het al aen
defe fack wil heffen. De Poëzy is tegenwoordigh
de
-ocr page 15-Voorreden d^s Autekrs aen den Lefer.
dc ghemecne Pop daer eick mee wil fpelen, en het
yfer, daer yder op het papieren aenbeelt aen fme-
den wil, geletterde en ongeletterde, bequaemeen
onbequame, mannen en wy ven, wyfen en fotten.
Vaert wel, en wilt de fwackheyd van dekunftte
ghemoet komen en onderfteunen met befchey-
denheyd en gunft. Op Ockenburgh, den eerften
van Auguftus des jaersieftienhondertfevenenvyf-
tigh.
17. L. gaede Vriend
J. Westerbaen.
Op
i'i'.y... ·. ...... Λτ.· ·......
-ocr page 16-ÏL'J -
ï J.'
fk
%
ί !
-ocr page 18-Van den
Η Ε Ε R Ε 'van BRANDWTC Κ'
T^It is de foete mond die Holland leerde kuflèn,
vyer in 't hert ontfteecktjdat niet en is te blulïen^
Die in Zyn wyfe jeugd en gryfen ouderdom
By Lauwerdraegers droeg de fchoonfte Lauwer-Blom.'
C. Boe y.'
Nohilijfmii DoBiffimit Clmfmique viri
Equitis, Domini Brandwici, Gyhlmdia^
Hagicnfis,
Poè'matis ipfius prasfixam.
Η
' Ac WeBerbanIfctdptos in imagine 'vuUus t
^uod folumfoterat Mentor in art, vidzs:
calo non exfrejfitβnojje Jaboras,
-Ha clege, é^ d leBo carmine mtus erit,
Mantua Virgïlmm j Nafonem f atria Sulmo
JaBet: in hoe uno cernis ntrumque viro,
Mantua j Sulmo filegelidisuberTi?mlymfhis:
Uberior vohis una vd Hagafuit.
S: MARCUANT. J.Ctui:
' )()( VER*
Èü·'
Hier fiet ghy West er β aën gelijck hy is van weren,
En meer vermocht hy niet die hem in 't koper
ilack:
Maer wil j'hem verder fien, moet gy dit boeck doorlefen,
Dat u van hem vertoont 't geen aen de piaet ontbrack.
Dat Mantua vry roem op haeren Maro draege: \
lek laete Sulmo hoogh op haeren Nafo treen :
Maer Sulmo, Mantua, wat dunckt u van den Hage ?
Die gaf ons fulcke twee in defen man alleen.
OP DE SELFE.
GElijck als Michaël komt op fijn borft te ftralen,
So ftraelt oock uyt fijn hooft een goddelijcke glans:
Hy hoeft dan weynig krans ,
Want nicmant kan hem foo, als hy fijn felven, malen.
Anders,
^^Eketent fiet gy hem, geketent fyne woorde,
^^ Door d'eene keten hy den anderen verkreeg.
Maer nicmant denck alhier,dat ick meen touw of koorde.
Syn wyshey t maeckte, dat hy tot een Ridder lieeg.
Anders*
Τ Wee dingen ftryden hier, wac hem beft; doetgelijckc;,
Sijn dicht-genege geeft, of print die gy hier fiet.
Maer, lefer, oordeel niet voor dat gy 'c bey befpier.
Of wilt gy dat ick 't vel 3 fo wilt meeft t werck bekijcken. ^
van den
Edden, Wtjiheromden Heer
Ridder, Heere n)m Brandujijch.,
ende Galand'&Ci
MEdea { foo men leeft) die wift een vier te ftokeii j
En gaf dan aen de vlam een ketel om te koken,
En fchoon fy in het vat een ouden gryfaert ftaclfji
Men fchryfc dat iy'van daer een hupfe Vryér track. "
Wel hier moet (na het fchynt) Medeaes ketel Wefen ,
Want ick heb maer een deel van defen bouck geleien,
En j^choon ik tot bet werck geheel flaeuhertich quam 3
Het fcheen dat ick in my een jonger hert vernam.
De jeucht en haer gevolch, die ick langh heb verboren >
Die fcheen, als op een nieu, in my te fyn geboren j
De gryfen Ouderdom die gingh my uyt den fin ,
En ik vernam een vonck oock van mijn eerilé min.
Ick fach j na dat my docht de jonge lieden fpelen ,
Ick hoord' een geefticli dier een aerdigh deuntjen quelenj
En waerom langh verhael? ick fcheen een wacker Helt
Die anders niet en let, als dat hem weelde quelt.
O Brantwijck, uwe pen die laet op heden blycken,
Dat gy noch van den Brandt niet zijt geiint te wijeken ,
Een brandt die jeucht betaemt j wantdieuwlchrirtea
leeft.
Die vint en watje fyt, en hoeje fyt geweeft.
Maer ick nu afgegaen tot aende tachtich laeren ,
Jieb kl, dat joncheydt raeckt, ten leften laten varen,
' En
-ocr page 21-En als ick dat bedacht, doe ick uw fchriften las >
Soo werd ick wederom als ick te voren was.
Daer lach mijn foeten droom. Een die begint te peyfen,
Dat hy nu veerdich ftaet, om uyt het vleefch te reyfen:
Die is gelijck de paeuw, die op haer voeten fiet,
Want dat hem aerdich fcheen , verfmelt totenckel
niet.
De doodt is mijn gefangh: die wil ick gaen befchry ven >
PTot m^ de lefte kou de leden fal verfty ven:
En fchoon ick dichten kon geheele dagen langh,
De Doot en haer gevolch > De doot is mijn gefangh.
aen des
Heer en -vm Br andwijcks Lefer:
Dit Brantwijcks vollen Hof j daer uyt fy zyn geno-
men,
De Bloemkens, daer 't nae rieckt door alle Stad en
Straet:
Pluckt} Lefer ; dan fiet toe ^ daer is goet in te komen i
Maer, gaet het u als my, tot uyt en is geen raet.
■i '
TOT LOF
en Gybland·, Ridder ó'c,
ALs eens de Meererain met fingen wou bekooren ?
Den fchalcken Ichakois, foo Itopten hy zyn ooren
Uly fles had gelijck^ 't is al geen gout dat blinckt
't Is al niet aengenaem dat klaer en helder klinckt.
Maer als Apolloos zoon fteenrotzen) wilde dieren ,
De ilille Wateren, de loopende Rivieren,
En maeckte metfynfangh hetwoeftewoutverblydüy
Doen was het daer ontrent geen oore-ftoppens tydt.
So fiet nicn onderfcheyt van dichten tegen dichten.
Veel fyn aenfbotelijckjen fommige die ftichten :
Maer die dit Boeck doorleeft die is voorfeker vry
Voor Meere-minne-zangh en oore-ftoppery.
Die Orpheus hooren wil, die hoeft hem niet te ibecken
In het verfchimmelt Griecks, of oude Roomfche boec-
ken:
Hy is hier in fyn kracht, den Haegh is fo beleeft
Dat fyj als Thracien, ons oock een Orpheus geeft.
Den tweeden Orpheus fal gheen boomen, nochgheen
ftroomen,
Maer menfchen-herfenen doen by malkander komen.
Seyt yemandtj datickprysden Dichter wat te hoogh >
Die kom, en lees dit boeck, vertrou fyn eygen oogh.
Orpheus kon met fyn Lier den helfchen God bewegen ,
En bracht het plompite dier tot vrolijckheydt genegen :
Die dan geen vreugd en fchept die defe Dichten leeft,
Is vyfer als dien Godt, en botter als dat beefb
Έη Gyblmdy Ridder &c. .
verfcheydm Dichten hy fyn Ed. uytgegeven'
LAtonaes dochter koft ons allebey behagen,
Als, over dertich laer, wy famen gingen jagen,
En hebben in het velt fo veel genucht beleeft,
Als eenich Weyman, die vermaeck in 't jaegen heefc.
Soo ras den daegeraet de duyftre gordynen
Van de bedompte nacht deed uyt de lucht verdwynen >
En \ licht noch naeuwelijcx in onfe venfters fcheen,
Soo waeren wy, de knechts, en honden op de been,
Flux fo voort naer het velt: en, fonder roem tefpree-
ken,
.Wy hebben, met ons jacht, aen nicmant veel geweken,
En 't wey-ipel, ruym fo wel als andere, verftaen y
En menigh lapje Lantste famen afgegaen.
Jvfu iil Latonaes Soon: daer heb ick niet te feggen,
En wil mijn lompe pen gewilligh neer gaen leggen:
Dat velt en ken ick niec, daer kom ick niet te pas:
Ick kan geen Helicon^ ick weet van geen Parnas:
Hier ben ick van mijn ftick: oock heb ick noyt gedron-
ken,
Daer, uyt den Hengften brön, 't rymwater wcrt ghe-
fchoncken,
Dit weet ick evenwel, dat u vermaerde pen
Met foete rymery mijn vrolijck maken ken.
Heeft ons het aertfche wijt fo dickwiJs doen vermaken,
|Wat fullen dichten doen, die nacr den Hemel fmaken;
Want fchoon dat gy Diaen noch altemet bemint,
Gy bent en blyfc altyd Apollos befte vrint.
/it Naeidwjjek.
Op
α c
Op de G Ε D I C Η T E N,
Van denEd. Heere,
Ridder^ Heer van Brantjmjck ende Gyhland.
WAt fal ick geeftich Heen voor uw Gedichten
fetten ? (ten ?
Wat fluytje blaefenjvoor uw klinckendeTrompetT
Wanneer ghy minne-kooft, wie fitter niet en druyit i
Wie fpreeckt de Schutters voor, als gyfe bottemuylt ?
Wat Dichter kan het xoet van uwe Kusjes proeven j
Die niet, uy t enckel nyd, fyn geeften fal bedroeven ?
Indien de tweede lan uw overfettingh las,
ick Wed hy feggen fou, 't Latyn komt niet te pas.
Synjuyltje waerhy quyt. Hy mochts'op't koper periïèn,
Maer gy, in fpyt van hem, verkreegtfe door uw veriTcn ,
Uw veriïèn, die met kracht en aengenamen trant,
Den Lefer treffen tot in 'tbinnenfl: ingewand.
So Nifo weer verrees, en fagh uw Duytfche brieven,
By hem in 'cRooms geftelt aen Grieckfche Soete-lievenj
Van Mannen aen de Wyfs, van Wy ven aen de mans,
Hy riep, ick legh 't te kort, 'k verlies de Lauwerkrans^
Virgyl, indien hy hoord' uw Dido Neerlants fpreecken ,
Kon vreefen, datfe moght ^Eneas herte breken;
3y had geen nood, fyn fwaerd haer in de borft te flaen,
Maer hiel den Vekhcer vaft, al hinger Roomen aen.
Van Baerlc, braeffte geeft, die oyt in Dichters leefde ,
Die mee uw rappe ziel tot aen den Hemel fweefde,
Siet hoe Α μ ε l y hier op uwen Zend-brieffchryfc,
£n hoe gy, oock vertaelt, by uwen luyfter blyft,
Daer gy ten Uytvaert gaec, in traenen leght verdroncken
Op 't lijck van hem,wiens lof,de wereld doorgekloncken.
In fpyc van ouder eeuw, en menigh Oorloghs Held ,
Is door uw hoogen toon in hooger troon geftelt.
Dit doet ghy, Wefterbaen, met ander te vertalen,
Maer kunt vry meerder lof met eyghe wercken halen .
Uw eerdig Ockenburgh, uw buyten-Haeghs gefticht,
Wat Hoven wint het niet, door uw vermaert gedicht ?
Geen prachtigh Tufculaen, geen koftelijcke^Bayen,
Geen luiligh Mergillyn, en iullen 't over-krayen.
"tSal Sorghvlieds buyrburgh fyn, en nevens Hofwyck
So langh de brackezee den oever fal beflaen, (ilaen,
Wat ryft de dichter-geeft niet hoger als de finnen
.Van menfchéj die geen konft noch wetenfchap beminné!
Aerd-wormen fyn fy maer,die't Aerdryck hangen aen.
Wat fietmen hier te Land' al Heeren-huyfen ilaen!
Maer, hoe veel fynder wel, daer van de ftichters leven,
Die met de vlugge pen de v/ereld over-fweven ?
Van honderden, ick fegh, van duyfenden niet een,
Dat van fyn Bouw-heer kreeg meer als het hout en fteé
Men fieter doorgacns veel, van alderhande foorten,
Maer datmer oyt van las fyn naemen voor de poorten, ,
En vorder niet een woord, als van u drien alleen.
Cats, Huygêns, Wefterbaen,gaen boven het Gemeen,
Die ryfen van het Land met hare Land-gebouwen,
Niet als de toorens doen, of hoogh-gemetfte fchouwen ,
Ten proyè van den wind, of van den dónderflagh,
Maer boven donders rack, en buyten winds gefagh..
Met konft van Poefy; die, op haer hooghfte trappen ,
Dees' Helden alle drie, doet overwoJcken flappen,
£n raken het gefternt met haer verheven lied,
Alwaer men haer gefticht en dichten klimmen fietj
Ridder, Heer van Brandtwyck &c.hoorende
dat alle zyne werckcn 't licht door den
druckfoudenfien.
Eer W Ε s τ Ε R Β Α Ε Ν, /i^ hehverfiaen
Dai all, uw Dkhtin
1
ν Licht fulknfien, en 'volgens dien
Ons' eeuw verlichten^
Des ick. verbljdt, verwacht den tyd
Die ons falgeven
D( eer en^tluck van door dien druck
Verlicht televen.
So woef mv Οεββ νοΙΚπηβ en keefi
Onfierfl^ck hlyven
Byalwat leeft en kennis heeft
Wan kmfiigh fchryven.
Alida Britnöï
Op
Slet hier hy een verfaemt het werk van Westerbaen
E« als een heek fchat de wereld voorgedraeghen*
'Ίgeen fo volkomen is, datelck, om fyn behae^en
Te toonenj roemejid' vraegt Segt eens wat refier aen ?
Isliet refier aen dit werck, maer yet aen myn hegeeren ;
Te wetenl dat ick mogtd'Heer Westerbaen vereerm
En %.yn volmaeckte Werck met fulck een Lofgedicht
Als Jy hey waerdigh z,ijn : maer^t was de Son gelicht, .
De Selye.
Nohil· Clariffimiqueyiri
ACcipe congefiasfridem tïhif atria curas,
^^iornrnfars laudes jam meruere tuasi
Accife; nee mmtis pigeat darepr^mta canis ^
MixtaDiottieislaureafertarofis,
Ροβ Ele^os mirande tuos Pr^ceftor amorum ^
Et t 'ibi 'uitïur'is fcripta Tibulle mtis,
NuÜa Dionaos modulata eft blandiusignes
Muja^ mc Idalia plus adamata Dea»
Hac ducejam Batavis non igmrata puellis
Nomim, que tantd ftcula noBep-emunt,
Xyndaris, QenonCy veterumefueillufirisamanttim
Turbaperegrinos addicere fonos,
Βαβα funt hujus culti redeviva Secundi,
Vivit et α bufiis ingeniofis amor:
lalia venturo rurpim tranfcribmr a'vo,
Et pretiumformiègrande perennis habet.
^liijleps hac et cunBa fuas pofcemia laudes
Accine Fiere^f ejuo decet ore, lyra;
Hac Charisy hac VenerijunEim diblavit ApoUo:
lU α mater tam, contHlitille modos*
Aen den
CUpidoos boogh lagh Tonder pees of fnaer j
Dies liep ick van fyη pylen geen gevaer,
En fprack verblydt: Ick iie niet dat ick nood ly ,
Ick hoef geen harnafch, want ick ben nu fchoot vry :
En't was bykans oock waer, want alle daegh
Gingh ick by fchoone lofFers in den Haegh 3
of, kreeghick wat j het raeckte my het hert niet >
En 't was een viertje dat geen groote fmert liet:
Maer doe ick eerft de fmaeck in 't kuffen vond
En dat ick quam by uwe Rofemond,
Sö foet O ib fchoon, fo afgerecht op kuiTen,
Kreegh ick een vlam die niet en was te bluflèn.
Ick minde niet het geen ick alle dagh
Ten fien kreegh, maer het geen ick niet en fagh.
Ick kufte met gedachten dat het klapte.
""K was quanfuys quaed als my een liicht ontfnapte
luyft als ick niet en dacht op Rofemondt.
Ick las uw Kusjes waer ick ging of ftondt.
Ick droegh by my een mes dat my kon fchaeden^
Een fack-piftool dat op my was gelaeden.
"K fpreeck van my felfs, maer ick was 't nia alleen:
Uw groote geeft behaegd'er meer als een.
Sy koft met kusjes duyfcnden gerieven:
Ick hebb'er oude en gryfe op fien verlieven.
V/as Cats niet op fyn Hofftee Tonder Sorgh :
Had ghy haer niet genoot op Ockenborgh.
Had ghy haer met dejaght niet doen vermaecken:
Haer wild en tam gedierte daer doen fmaecken:
Gingh Huygens niet nae Hofwyck om fyn ruft:
Uw Rofemond was langh al doodt gekuft.
Uw Rofemond, die *k noyt fo veel kan kuflèn
Dat ick myn luft ten vollen uyt kan bluffen.
Waer toe dan my genoodt ter jaght tegaen ?
lek cn verftae my niet op-haefe-paen.
Waer toe voor my niet in den Haegh gebleven ?
'K heb geen vermaeck om fo alleen te leven.
Al was uw Ockenburgh noch eens fo fchoon ,
Al wiert my 'c alderfoetfte foet geboon ,
lek gingh niet mee: want ick ben hier gevangen;
ick blyf verftrickc in uwe Kusjes hangen.
Op
Van wylen
Den Edelen^ Gefirenzen HEER
Heer'uan Brandwijk^ en Gyhland^ en Ridder ó'c.
In D R Y D Ε Ε L Ε Ν na fijn dood aytgegeven»
^jmntum Jent α folent inter wburna Cupreffi,
KLINCK-DICHT.
Dle'tvleeiu^fpraak-litjais een fwaaluw-ilaart ^ kon
fpliikn.
En klooven d'eencjmet een andre,taal, in tween.
Blies door een enge mond fijn ruime Rijm-geeft heen.
En queet roem-ruchtig, 't fy in Mins-geheimenifTen.
Of ftaat-rijkk'Heiden ftijl fijn Ridderlijk gewiffen.
Trotsandredichters,kon Heer Westerbaan alleen,
In laage fokken en gekiirckte hooiïen treen,
En lierflèns vonden op kunil-gronden rijk verniiTen,
Hyj laur-rijk, fat, als een Apol,'gehelikont
Op Okkenburg, daar hy fo kufte Hoofemond,
Dat Hy de Kus-goón van de Kus-klank fag verblyen.
Hoe ver fij n Sang fwaan het gemeen te booven ging,
Befwoer fijn Eew-génoot. En fijn Nakomeling
Geeft Hy het fweemfel na fijn vaarfe-kunft in d r γ ε n.
'ί Amfterdam dm Meditando
lyvanOefi-maan^ i6yï, Joan. BLAsius,Advt.
-ocr page 30-Aan den
Over de Naam van des felfs Heerlijkheyd.
Ε quihus h^c Topulum fpe^at, ut illa lucem»
Τ Oen Brandwyx Minne éra»d fijn Roofemond dee
kuiTen, (meer;
Was fy de Brand lu^kvan Heer Br andwyk, en geen
Maer nu iijn Brand wykt in de tijd fijn hrand docthiuffQW,
Is Br Α ND wy κ ίοΐίά^τ handyY^n brand Qïi Brand-wük
Heer.
Wat's beeter Heer,g7 waart in d'eerft' en laatfte ftand.
Brand fonder Brandwijk j offo'n Brandwyk fonder
Brand}
Meditando
JOAN. Blasiu^j Advt.
Op de Werckeft 'van dé Edele Heer
JACOB WESTERBAEN,
JUddeTi Heer 'van Brandwijck, Gyhland y^c·
AMfterdam, zeer hoog verheven
Op veel geeften, breyt haer wijt;
Tart den Haeg gelijck om ftryt.
Maer wie is fo onbedreven.
Die in 't fchoone Graven-vleck
Sag van Dichters minder treek ? j - /
Haeg, j uweel en dal vol lufte',
Pronck van "t gantfche Nederlant>
Westerbaen hier tegen kant, ; -
Die in yver noyc en rufte;
AJs
■ Π
Maer tot aller tyt liet fien,
Dat de fang-luft hem quam' biên.
Hier docïr komt dien Hoven-dichter
Weder ryfen na fijn doöt
Geeft hem voor een yder bloot >
En verilreckc een held're lichter
Als of hy van (a) Leeuwen-vek
Voor den Leeuw hier was geftelt,
Slageehtwijiïel, 'cisdewaerheyt,
Hooger blinckt hy als ick feg:
Hooger blijckt hy als die weg 5
En verdry ft van hem de naerhey t.
't Voor-recht van een eél verftant
Blinckt al is het lyf aen kant.
Wie vermaeck fchept in het fchynen ,
Vint hier adem voor lyn geeft *
Treckt de kerne met de keeft,
Siet dat noyt en zal verdwynen j
En hoe dcfe Jacobs leêr
Steygert boven 't buyigh weêr.
Hoe foet is het niet te fitten
Daer de Nymphjes zyn vergaêrt:
Die met hacr fyn handen paert
Zal de nyt noyt onder-fpitten , ,
Of verdwynen als de mift,
Die de fon maeckt dat men mift.
W Ε s τ Ε R Β Α Ε Ν , diedus quam ryfen 3, j
Laet verwondering te been,
Leert een yder ongemeen
Meer te volgen als te wyfen.
Leer-fucht vint daerom genoeg
't Geen quam uyt fyn herflèn-ploeg.
By hem is een eeuwig leven :
't Nimmer-dorren trout fyn bladt j
Dat fijn fchaef ioo heeft gevat
Dat het noy t en fal begeven,
Noch befchamen die het gaf
Door fyn dreven fulcken draf.
Alles hadd' hy door-geloopen ;
Niet ter loop, maer als de by , ,
Of het wormtje, dat de zy
Doet met groote prys verkoopen.'
β DitfietopdenaeciyaniecsJiti» iewcJcteiAEt de leeuw
feeteyckcntwcidcB. 't Spin-'
-ocr page 32-^t spinnen heeft met hem gedaen >
Vac nu elck fyn rocken aen.
't Leven is foo haefl: gefponnen ,
En de draden zijn ibo kranck,
En de Parcken nimmer ν ranck
Van het knippen, fchoon de foniieii
By de tegen-voecers ftaen:
O iy knippen by de maen.
Op haer komen moeil hy reyfen 5
Met de fon verdween dat licht,
Wekkers fpr aeck my had verlicht j
En op hem doet dickwils peyfen.
't MiiTen van foo ed'len vrient
Meerder, als my η int verdient.
Groter, Ίαΐΐεη hem dan loven >
Meerder, geven als ick kan.
Arm veritant is als een wan j
Die noyt leeg geeft hare fchoven 5
Maer met willen kan voldoen
Als veel met kleyn oiFer-foen.
Niemanc kom my dan gelooven j
Maer fie wat de waerhey t is
In fyn fchrift-gedachtenis,
Die niet zingen zal voor dooven;
Maer wier breyn-vlies niet te dici?
Is gemaeckt of uyt fyn fchick.
Wie fag over hondert jaren
Sulcken Dichter in ons lant j
Wie een vaerdiger verilant
Blincken met fyn gryie hairen ?
Waer blyft Martiael nu voor
Met fijn (b) Batavierfche oor ?
Langer is fy niet gefchapen
Aen dit lant als aen out Room ?
Dat oock Koningen intoom
ft nnfio mn.bfitii'dmvmt Μλί^},}. ί,Epigram,'
.Wwt.
Weet te houden door haer wapen i
En de kunilen gade flaet
Ruymer als u korte maet.
Wysheyts welffel is gefpannen
Op dit lantals 't hemel-blaeuw,
Sie 3 6 Martiael, niet graeuw,
Roemen wy op Haegfche majnnen.'
Die een parel heeft gehadt,
Mag oock roemen op die fchat.
Heeft de doot ons die benomen ,
In fijn wercken zijn fy weer,
Die hem op de hoogfte eer,
Pie noyt krencken 2.al doen komen.'
Vis nu fonder adem-praem
In de zee van fulcken naem.
Niemant zal het hem beklagen;
Maer wel dencken, moeft dat hooft
In het graf foo zijn gedooft,
Daer men fynen naejn fiet fchragen
Door de Faem, die foo een helt
Boven d'aiTen heeft geftelt.
Brandv^yck heeft haer brant gaenbluflèn
In het rif, maer 't grootfte deel
Hebben vvy in het geheel.
Om t'omermen en te kuffen,
't Spoor dat hy nu heeft betreêii
Moet van elck hier zijn gevreên.
Die 't maer foeckt zal 'c wel gelucken,
Dryft de geeft hem maer te gaft
Opdieleckerny. Dequaft
Van de moeyt gaet haeft aen ftucken:
So zal hy, met Westerbaen,
Niet na 't weft, maer 't ooften gacn.
3c
Minne- dichten
-ocr page 35- -ocr page 36- -ocr page 37-ί
Van
Uytjes, die uw fachte finnen
Staegh befteedt in * t foete minneri \
Β en j e nieuws om eens te zien
Al de kusjes 5 aldevonckjes,
Aidelaciijes, aldelonckjes
Die der in dc min gefciiien ί
Al Het höopen, al het beven,
Al het ftervenj al het leven,
Al het zuyr en al het zoet %
Al de liften, aldetrecken^
Die haer in de min bedecken,
Nu met hoonigh, dan met roet ?
Allietmallen, alhetmaelen.
Al het woelen, al het dwaelen ,
Al het goet en al het quaet,
Al het fuchten, al het fwymen ρ
Al het waren, al het lymen,
Daer het minnen in beftaet ?
Soo doorfiet eens defe blaeden
Die nnet al dat goed belaeden
Onfen Dichter u behandt,
Α %
L
Baérs
Daerjegeeftigh in fiet fweven
'T minnaers leven nae het leven
Door iijn levende verlland.
Hier gefchiedt u een vertooningh
Van de Min en van zijn Woon ingh,
Van fijn Moeder en haer Staet,
Vandejockjes, engenuchjes,
Vandekuyrtjes, vandekluchjes
Daermeê Venusommegaet.
Leert hier wat men van de Vrouwen
En haer krac hten hoort te houwen 5
Of raer niet te veel van hiel
Doemen Trojen gingh vermallen
Üm de Min van c en van allen
Die juyit Paris wel geviel,
Vryers, d ie foo feer gaet klagen
Α cliter Ven us malle-waegcn,
Schort u achter d ooren wat ?
Komt wat tijdshier in hefteden;
Hier beleeft men u met reden
Daer dat mal niet op en var.
Maer j e moft foo bangh niet kijcken
Alfmen op uw zeer quam ftrijcken ,
Soo men u wat hart verbond:
Soetighcyd maeckt viefe monden j
Sachte meefters vuyie wonden
Bitter is het hert gezond.
G ryfe hoofden, koude finnen ,
Nu lbo lang ontwent van't minnen
Wien geen vrycn meer beracmt,
Wacht u van dit goed te lefen
Want het fou geen wonder weien
Datje weer aen 't mallen quaemt.
Hier fijn Ku'jes, die ibofoet fijn
Dat het ioetitefoet fou roet fijn
Alshetdaer wierdby gebraght,
Di deoudfl: van Kreteus 'oonen
Wel Γο wel weer fouden troonen
Tot fijn jeugd, als tovcrkrav ht.
Ku jes, die hem weerdoen leven
Die ons eerft die heeft gegeven
In de oude Roomfche fpraeck,
Maer die onfc duytfe luyden
Her 't haer Wefterbaen bedu3^de
Diende wcynigh tot vermaeck.
Meyfjes, die uw fachte zinnen
Staegh befteedt in 't foete minnen,
Benje nieuw om meer te zien
Van dit fuycker-foete goedje
Dat dees Dichter geeft, Γοο moetje
Hem noch foeter kufjes bien.
L V. BURGH.
HageAn> i6ii
Α 5
Op de
-ocr page 40-6
ICk hoor 'veeltot uw fmaet door lien berooft 'vm oordeel
Maer lees en fte njcel meer met oordeel tot uw voordeel,
O kloecke Wefterhaen! die of den fteylen trap
Met vlijt uiv voeten fetvan hooge ivetenfchaf,
Om fa de baen tot lofyβ>jjt die het anders waenen,
Van 't Ooften tot het 7uefi voor Wefterhaen te bamen ?
Oa(r hy defaelen heyt en nu degrond-fteen lejt
Tot timmeragit van ^jns naems onfterflijckheyt.
Vaert voortgefivindegeeft; wie fal uw fneüevleugïen
j4lsghy aen 'i vliegen z^ijt inbinden ofbeteuglen ?
Wat hond deed' immer fchae met bajfen of gerucht
Den Arend, die van 'i veldgaet recken nae de lucht ?
Nochtans als d'Arend toont fijn aert in het verheffen
Wild'bond oock toonen dat hy is een hond in 't keffen.
Maer of dan 't beeft ftch felfs of d'Arenddaer mee queU
iOat laet ick oordeelen die daer toe ftjngeftelt.
Ghygaeft een ftaeltjen uytvan uwegeeftighedent
"Een Zeeden-vormer van der jonge lieden z,eeden,
Die wijs fijn in haer fin^ en nochtans ingeval
Van haere vryery Noodfaecklij ck worden Mal.
Gehjck die tot de Wynfjn al te feer genegen
Wanneer den heeten damf haer is in 't breyn geftegen
Veel kluchten rechten aen^ 'f welck al bevalligheyd
Haer droncken fchijnt tefijn en nuchtren maüigheyd'
Soo die het minne-nat te gul ftgh nae haer nemen
Die fchijnen voor die tijd van rede?} te vervremen.
Daer valt dan naeuwyets voorfo malyfo vies, figroen
Vat d'heete mmnmr opj het mcysje ?iktjófi doin>
Maer ah wederom ontUflight van het minnen
In uw feer nutten boeck ontnuchteren haer finnen
Bevinden j' haer van τνψ tewefen mal gemaeckt
Wanneer zy op haer z^eer daer werdm ingeraeckt.
Die dangelyck den hondfich nae defieen wil wenden
Έη letten niet op wie dien luerpt nae fijne lenden
Betoofjt fijn beefligheydfoo dick hy hem ontfet,
Daer uwegeefligheyddient iveynigh opgelet.
Die vaert dies niet te min^ niet achtend' op haer lijmen,
Met kloecke fchreden voort in vloeiende te rijmen
Vertoonende met kunfl en aerdigheyd hoe dat
De Min den Hemel laet en daelt in uwe Stad^
Daer hy fijn wooning neemt in 'i fchoonfte httys der
Maegden
Die in den blyen Haeg hem alderhefi behaegden,
Daer hy het Minne-nat metgroote kroefen dceld
Am al die komen fien het fchoone vrouwen-beeld^
'Twelck dan noodfiaeckelick de Vryers mal doet fchijnen
Gelijck de dronckaers door 't veel drinckm van de
wijnen,
'Twelck inv Noodiaecklijck Mal, ο foete IVe^erbaeny ■
Haer ingoedduydlijck duytfich doet duydhjck wijfen aen^
Dan kan men in den toom fig ψ^al^jck langer honwm :
De Lof moet tot de lugt verheft fijn van dc Vrouwen j
Achilles moet te rug', Alcides, al de Geon
Stjn in 'i vermoogen by de Vrouwen niet ec7t boon.
So tQontmen dat het hert in liefdbegint te blaecken.
Danfoecktmen met ter tijdacn 'f ku^en tegeraecken.
Di Ku?j QS fijn foo foet: de foetjie foetigheyd
Ji by een foete Joen dan niet als bitterheyd.
Α 4 Dan
-ocr page 42-Danfngtmn deun. 6p deun, dan digtmen digt op digten
Om van de foete Mep de foetflegunji te lichten,
Totdat hy Bruygom werden fy weer werd de Bruyt,
Dan is der Minnen loop^ dan is het vryen ujt.
Dit hebtghy^ Wefierhaeni tot lufi der Nederlanders,
Tot vreugd-van onJèjei4gdytot leed van niemand anders,
Jn foet en fuyver duytfch foo fuyverUjck vertoont
Datyder kloeck vernuft uw Hooft wet Lauwers kroont
Datyder flaet beducht^ en dat niet fonder reden ,
Ofghy oock d''eer (te z,ijt e» Janus ζ,γ den tweeden
Of dat ]o2ir\ms geefl is in uw lijf ge daelt
En dat hy ftjn Latijn in foeter duytfch vertaelt *
S! ι;
i
li i'
Wel-waerd-beroemde geefl, fo lang de woleken dry ven
Sal uw vermaerdeUfby onsonfierflyck blijven,
Van^t Zuydin tot het Noord, 'uan ^t Oofien tot het Wejt
Sal Westerbaen bekent,ge-eert fijn op het left >
Ew van de Jonge liên, die in de geestigheden
OfRedent ryck van fin, haer graegejeugd hefteden,
Gefocht fijn en begeert, ƒoo langh der minnen loop
Ofyet va» u gedicht gevonden werd te koop.
Ρ··
Ei
MIN-'
-ocr page 43-VAN
ONlanx had lupiter het gilden van de Goden
Op zijn gheboorcen-taert door (a) Majas-Sooft
doen nooden
Om haer met leckerny van fpijs en dranck te laen
En met een voile vreugd den Hemel te verfaen.
Wanneer de bruyne Nacht quam alle dingh bedecken
En met een dichte wolck het aerdtrijck overtrecken
Nae dat de gulde Son zijn afgeloope Jaght
Des Avonds op de ilal te ruften had gebraght:
So moften al de Goon,van Hemel, Hel, en Scroomen
In 't opper-aerdfche huys aen lovis taefel koomen,
Mits, dat die op zijn uyr hiet aen den difch fouw zijt»
Sou wefen taefelknecht en fchencker van de wijn.
So haeft de Nacht begon haer wiecken te bereyen
Om over alle dingh haer fchaduvi^ heen te fpreyen
£n Phebus in de vloed van Tethys nae het weft
Syn henxften had gebracht en haeren dorft geleft ,
Was yder aen den difch, om in de gulde Zaelen
Met ongemeene vreugd zijn hertjen op te haelen,
Behalven (b) Eris, die te laet alwillens quam
Om dat fy't ichenckers ampt tot haeren voordeel nam.
De Goden litten aen: de volle taekis fchynen
Begraeven in de fpijs: de (c) Schenckers langen v/ijnen:
a, Mercuriusdc bode der goden. b. De Godinnc des twifts ende
tweedraghts. c, Eris en Ginimedes den ordii,aiis fchencker,
Λο Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Men weeter van geen druck, van rampjnoch arremoe:
Sy fitten in her vet tot aen de kneuckels toe.
Sc haeft de rouwfte luft by nae fcheen afgeftooten
Gebiedt den Donder-god de glaefen te vergrooten.
55 Wie iiïèr die te deegh zyn gaften vrolijck fiet
,5 So langh men 't edle nat in kJeyne vaeten giet ?
3, Wanneer de Schenker doet het fap der druyvé klimmc
35 In 't cryftallijne glas tot boven aen de kimmen
5, En een meniften-koord de dobble roomers boordt >
55 Dan werden aen den difch de gaften eerft gehoorc.
Den Hemel werd vol vreugds: de blyde Zaelen klincken
Die door een helder licht der diamanten blincken:
De (d) Nedlar fpreyt fich uyt, en 't liefelijcke fop
BewaeiTt-mt met fyn damp der Goden Herfen-kop.
Hier dacht de Twift-godin haer tijd te fyn gebooren
Om nae haer eygen Juft de taefel te verftooren :
55 WieiiTer die vermoedt of op bedriegen let
5, Wanneer de ftercke wyn de breyn-fchroef open fet ?
Daer ilond een groote Kop vol glimmende Saphieren 3
Waer op dat Mulciber had veclerhande dieren
Die fwemmen in de zee 5 die woonen op het veld 3
Die fweeven in de lucht, heel konftelijck geftelt.
Deesj feyde lupiter, dees moeten wy eens drincken :
lek wil hem tot den rand van Eris laeten fchincken.
Dees moet eens ommegacn,en, fo't aen yemand ftuyt.
Die krijght noch by de kop en vol-gefchonckcn fluyt.
Doch wil ick u fo ftrengh aen defe wet niet binnen
Dat ick u fouw verbien de hulpe der Godinnen :
Die in een grooten dronck fyn gaften wil verbien
De byftand van een vrouw die wil te fcherrip fien.
Naeulijx had lupiter een eynd gemaeckt van fpreecken
Als Eris met de kop quam vaerdigh aengeftreecken
Gefchoncken uyt een kan van d'alderbefte wyn ,
Gemengelt met eenlood van'terghftetwift-venynj
En bood' hem aen lupyn: Hy heeft die aengegrepen
En tot den boden toe met luno uytgenepen:
d. der Goden dranck.
Λο Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
De gaften volgen nae: en 't ίcheen geen nobel borit
Die fo een hupfen dronck aen tafel weygren dorft.
So haeft; als defe wyn was in het lijf gegooten
Heeft het vergif fyn kracht ftraks nae het hert gefchooten
Om dat te roeren om, en haelen voor den dagh
Al 't geen dat van te voor wel diep gerekent lagh.
Dc Zaelen wierden ftil: den een begon te morren
En op den anderen al mommende te gnoi-ren;
Men fagh 't en was geen deeg en dat het honden fouw s
Doch niemant liet de geck noch kijcken uyt de mouw.
Maer als het met de wyn om hoogh begon te trecken
En in der Goden breyn fyn krachten uyt te ftrecken
En Bacchus uyt haer hooft de gulde reden nam,
Doe vingh het ky ven aen,en't wierd geheel van 't mal.
Gelijck een heymlijck vyer, dat weynigh van te vooren
In een beflooten huys fich felven fcheen te fmooren,
Wanneer het raeckt om hoogh en in de daecken flaet
Syn vlammen over al aen yder kyken laet:
Soo toont het twift-venyn fyn o'nbefchofte vlaegen
Nu 't in het herfen-ilot der Goden is geflaegen :
Nu iiTer dam,noch dijkjnoch iluysjnoch flotinoch wal
Die yemand van de Goon het backhuys iluyten fal.
Hier raeckens'over hoop^delangh verdronckepaerden
Die haeltmen uyt de flootj den hemel, hel, en aerden
Vermengtmen onder een;daer'sniet fo quaedjfo,goedj
So dicp,fo laegh, dat het fenyn niet op en wroet.
Hoe, feyde luno, hoe? fouw ick dan lyden moeten j
lupijn, ick, die de Goon eerbiedighlijcken groeten
Voor's hemels Koningin en uw hooghwaerde vrouw»
Dat my een aerdfche meyt myn nachten fteelen fouw.?
Sal dan een ander wyf u krygen in haer armen ?
Suk ghy een vuyie hoer haer bed en zy verwarmen ,
En luno felfs des nachts verfty ven van de kouw
En wefen lovis weeuw in plaetfe van fyn vrouw ?
Moet ick dan flaepen gaen en fult ghy my niet decken ?
Moet ick dan ryfen op en fulc ghy my niet wecken}
ΜΛ Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Εη lyden, dat een hoer van u ontfangen magh
Des avonds goeden nachr, des morgens goeden dagh ?
Haj hemeJ, wat my beurt! de kinders van uw hoeren
Dorft ghy rot mynder fpijt felfs in den hemel voeren :
Daer hebt ghy moer en kind voor myn geiighr geplant
Tot quellingh van myn hert en teyken van uw ichand.
Daer, by het noorder Aich doet (e) Élice fich open
Die ghy in 't dichte bofch hebt fchandelijck bekropen :
Gints, aen een ander kant, ftaet heerlijck in iyn pracht
(f) Hy die Europam door de golven overbraght.
Sie ick niet alle daeghs dat Bacchus recht en wetten ,
Ais uwen opperhooft aen uwen difch komt fetten ?
Sie ick niet alle daeghs den fg) foon van Alcumeen
Het binnenffce palleys der Hemelen betreen ?
Ha ïuno! berit van ipijt. De Hoeren fyn verheven >
Den Hemel is aen haer en haer gebroed gegeven j
Sy deylen tegens u, en fullen met geweld
U dringen van den throon waer op ghy zyt geilek.
Saeght ghy my oyt, lupijn, de deugden overtreden ?
Heb ick oyt buyten^tperck van eerbaerheyd gefchreden ?
Heb ick myn leven wel genoomen in den hn
Te fpringen uyt de lyn en band van echte min ?
Wat iiter, dat my fchort? wat doet u my verfmaeden ?
Waerom doch loopt ghy u met hoere-min verfaeden ?
Waerom onthouwt ghy my en gunt een aerdfe meyt
Het befte van myn deel dat my den echt toe leyt ?
Ben ick u al te flecht? werd ick daerom verftooten ?
Ben ick niet van (h) Saturn fo wel als ghy gefprooten ?
e. Elice, een dochter des Konin^s van Arcadicn, van J upiter in een
Bofch Verkracht wefende, is vati j uno in een Bccrinne verandert» die
Jupittr daer nac aen den hemel gebracht heeft onder de fterren, ende is
het gheflernte ontrent de Noord pool, datmen Urfa major eiidc de wae-
gennoemt.
f. De Stier, het tweede Teycken in den Zodiacus, die gefeydc werd
ten hemel gebraght te zyn van Tupiteromdat hy hem den dienft had
ghedaen van Europam uyt Phenicien behouden in Creta over tc brengé,
g· Hercules. b.Jupiter en Juno ware twelingcnvaaSaturnuscndc Ops,
-ocr page 47-Λο Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Werd ick u al te oud? ick houw my fris en groen
En fouw het u foo wel als uwe hoeren doen.
Ben ick niet ichoon genoegh? ick tart al de Godinnen:
Daer 's niemand die my kan in ichoontieyd overwinnen.
En of fchoon (i) Cy theré den gulden appel wan,
Dat vonnis wees een (k) boer, daer houd ick weynigh
van.
Hola, riep Venus, hou! wilt ghy uw man beky ven:
So laet my, 'k rac u dat, uyt uwe woorden bly ven :
Ghy kryght my aen den hals en opent my den mond
Die ghy, noch niemand niet, my weder fluyten kond.
Derfi ghy u dan by my in fchoonheyd vergelijcken }
Den Appel fpreeckt voor my, daer ick mee deur gingh
ftrycken
Ey,Goden,houdt uw buyck:een hoogh-bejaerden wyf
Stek nevens myne jeugd haer half verl^eete lyf.
Wat hebt gy op den boer fo fchamperlijck te fmaelen ?
Uw man en kon ons felf geen beter rechter haelen.
Doch, fo ghy noch gelooft dat ghy verkortet zyt,^
Ick hanghic noch eens op tot uw en Pallas fpyt.
Hier berite (1) Momus uyt: Ey , laet het Venus winnen ,
,Want,fo den fchalken Mars had fchoonder kunnen vin-
nen,
Hy hadde noyt Vu Icaenjdiengoen,dien flechtê quant.
Twee hoorens op fyn kop fo ruyterlijck geplant.
Hier riep Vulcaen:helaes!wat mocht ick doch beginnen
Als ick eerit vallen liet myn onbedachte finnen,
i. Venus.
k. Paris, die in fj'n jonckheyd op fiet land wooncnde en aldaer een
fcbaephtrder v/as, tctd u hy bekent wierd te fyn een foon van Priamus
Conintrti v?.n Troycn , was gckoren Rechter om te oordcelen wie de
fchoonftc was van die drie Godinnen Juno , Pallas en Venus, ende gaf
dcpnis aeii Venus die hem belooft hadde alderfchoonfte vrouw te
beitellen.
1. Momus,een van degodenjwiens vaedcr de Slaep was,en de moe*
I der de Nacht. Deie lette op al het doen en laeten der Goden cn mocht
» vrylijck alles wat hem nietaen en ftond berifpen , gelijck dej^roote
i hecren gcmeenlijck een Nar houden diec'ck eenIiet.i¥-ncic^gen mach.
Λο Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Als ick op Γο een wyf myn hert eerft h^b gefet
Die elders liever ilaept als op haer ey^en bed ?
Ha Venus! 'c is wel waer: detwifl: alhjér gerefen
Is u al overlangh van Paris toegeweien;
Den appel die is uw^ ghy fyt bét diefe wan:
Maer had ghy wat meer eers ick waiïèr beter an :
,Wat is een fraey luweel, al valt het Ichoon in d'oogen s
Als het van yder een werd over èlgedrogen ?
Wat is een ichoone vrouw, een wonc er op de ftraet ΐ
Wa!nneer fy wat gemeen haer ly f gebruyckcn laet ?
Heb ick niet felf gefcn (ick fchaem het my te leggen)
Dat u den bloed-god Mars had in fyn arme leggen ,
Als ick u alle bey op 't fchoonile van den dagh
Op 't bed gevangen had dat het een yder fagh ?
Waerom focht ick doe niet myn wraeck in uwe darmefi
Doen ick u, fo betrapt, vond leggen in fyn armen ?
Waerom en greep ick geen voorhaemer by de fteel
En brack u alle bey het herfen-beckeneel ?
Vulcaen het is noch tyd: Sa, grofgearmde Reufen,
Houw op een weynigh van het rouwe ilael te kneufen:
(m) Pyragmon met uw maets,houw,laet de fmiiïè ftaé.
Hier valt een ander werck dat noodig voor moet gaenJ
Sa Brontes, Steropes, die d'onderaerdfche kaerpers
Van (n) Lemnos loeycn doet door "t klincken van uvi»
haemers
Dat 't holle eyland brult van uwer armen ilagh
Als of de Donder felf daer aen een kettingh lagh :
Sa wacker op de been: grypt in uw grove knuyften
Een moocker by de kop('tis hier geen werck van vuyilê)
En beukt en bongil en ftormt op Mars en op myn wyf
Tot datter arm noch been van beyden heel en blyf.
Al facht, antwoorde Mars: Staet u de kop op rollen ,
Vulcaen, dat gay begint dus onbefchoft te hollen ?
m, Pyragmon, Brontes en Steropes wacrcn knechten van Vukaniis.
n. Een Eyland in een feker bocht vande middelantfche zee, daer
Vnkanus wierdgcfeyt met )yne Cyclopen fyne fmifien tc hcbben en al-
daer voor Jupitei· büxcmenendc viapciien te fmcden.
ίί,,Ιί
Λο Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Ey, wacht een weynig tyds en hoort eeril wat ick praec
£er ghy uw wyf en my te pletters kloppen laet.
Bedacht gy niet voor heen eer gy met haer gingt trouwen
Dat het uw ftaet niet was dat wyf alleen te houwen ?
Wanneer te groot verfchil is tuffchen vrouw en man
Denckt dat hy dan alleen haer felden houden kan.
(o) Ghy wierd van lupiter ten Hemel uytgeftooten:
'T fcheen dat uw moeder van een Icker was verfchooté:
Uw wyf die won met recht en kreegh de gulde vrucht,
Daer luno noch om tw ill: en Pallas fteeds om fucht.
Ghy hinckt: uw wyf is fris en wacker op haer kooten,
Ghy lam, en fy en ftaet voor heggen noch voor flooten:
Sy vlieght en ghy fyt manck, en , fo ons Venus praet»
Schynt het dat gy in 't bed oock vry wat kreupel gaet.
Hoe kan doch fulcken wyf fich van u laeren kuiTen ?
Hoe kan lo braeven vrouw haer minne-viertjes blaflèn
Mot een, die van fy η kruyn tot onder aen fyn voet
Srinckt nae den vuyle roock en kleeft van 'tvette roet?
p-[oc kan hy handelen fo teerden bolle leden
Die niet en is gewent als 't harde ftael te fmeden ?
Hoe kan men's nachts geded en s'mergens fyn gegroet
Van een die 'savonds ronckt en'smergés wercké moet?
Wat roept en fchreeuwt gy om uw onbeichofte Reufen ?
Laet haer, ick rae u dat, haer ilael en yfer kneufen ,
Of fo ick yemand hier van uwe bengels Zie,
Sal ick hem als een riet doen knappen voor myn knie.
En fo ghy noch uw wyf een zuyr gefight derfi: geven
Sal ick u('k fwcer 't de Goon}voor mynen arm doé bevé.'
Verandert van gelaet, ick ben dat aenfight moe:
Of'k fal u flingeren tot aen hetWeygat toe.
En ghy 5 Apollo 5 foo ghy weer gaet overdraegen
Dat ick by Venus flaep , kryght gy de huyd vol ilaegen:
i o, Vukanus een loon van Jupiter en Junowierc van fyn vaderuycden
hemd gcichopc orn ty.i groote leelijckheyd en quam in he: Eyland Lem-
nos ter nedei rc vallen alwaer hy iyn bsen bracfc cn vaiiErimon cu
ThcusisopgcToct.
Ick
-ocr page 50-I
t6 Μ 1 Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
lek fal dien gouden krans u rucken van dc kop
En fcheuren dat ghy 't Ziet ib raecktl'er noyt weef Op:
En fo der yemand is, die voor Vulkaen derft dingen
En fpreeken tegen my, zal ick de kraegh omwringen:
FJus maeck ick 't huyf je leegh ichiet het my in den fio
En houw de hemelen voor my en Venus in.
Dus fprack den Oorlogs-God: fyn glinfter-oogé blonke
En branden in fyn kop: 'twas niet als vyer en voncken.
De Goden kycken toe j Vulkaen befterft van fchrick
En denck, het werd mijn beurt foo ick nu weder kick,
Gelijck, als in een ftadt het graeuw is aen het meuyten,
'tSchijnt datter niemant kan haer dulle tochten fteuyten>
Het brult gelijck een Leeuw, en 't fchynt het over al
Met fyn verwoede kop een gat in loopen fal :
Jndien daer tegen dan fich een begint te fetten
Die 't wederomme dreyght met voeten te verpletten 5
So deynft het wat te rugh: Sy fien malkander aen,
Het fchynt de krygh is uyt, het woeden is gedaen ,
Maer nae een korte ftond geraeckt het weer op rollen
En tyt met meerder kragt weer op een nieuw aé 't hollen
So gaet het met de Goon; fy fwygen eerft wat ftil
En iien den kryfchgod aen die haer vernielen wil:
Maer als de bleecke vrees haer weder had veriaeten
Begonmen wederom van 't oude ftuck te praeten ,
""Twerd erger als te voor : daer 's niemand aen den dis
Die mer de ky very mee niet gemoeyt en is.
Sy fchrecuwen hemels hoog: de ruyme Zaelen roocken
,£n Eris laet niet af het twift-vyer op te ftooken i
De glaefen werden veegh : en 't vechten dat gingh aen
Indien der yemand was die d' eerfte toe dorft flaen.
So nu (m) Typhöeus met fyn moedige Trawanten
Kon weer op Pelion den bergh van üiTa planten
Terwyl in 't Goden-breyn de dulle gramfchap bruyft^
Sy wrongen Jupiter den blixem uyt de vuyft.
m Een vande Reufen die den eenenbcrgh op dcn anderen braghtcn om
i^n hemel te beftoroica,
Sy
•ι
Μ 1 Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. 1/
Sy overweldigden den Hemel met de Goden
En veegdefe den beek al die der weerftant boden
Eer darmen metter haefl: in 't rouw fou kunnen ilen.
Hoe datmen op het beft de Reufen 't hooft fou bien.
Maer 't fwaere bergen-pack leyt op fyn ftercke lenden
En druckt fyn fchoften neer: hy woelt om fich re wenden
Het ftyf gebergte fdiudt:doch hoe by wringt en wroet
(q) Prochyta perft hem foo dat hy daer blyven moet.
Hier ftond het in den top. lupijn begint te vreefen
Dat dit de laetfte nacht van zyn gebiedt fal wefen:
Dat door een wreede moord fal eyndigen den twifi:
En werden met het bloed der Goden uytgeflifl:.
Het waer' oockalbefchickthad Momusnietgefproken
En in het midden met dees woorden ir.gerbroktn:
Wat fit ghy dulle Goon malkandren in het hayr ?
Wat fet ghy met uw cwift den Hemel in gevaer ?
lek wil u wyfen aen, fo ghy gehoor wilt geven ,
Dat niemand van u al met reden heeft gekeven :
lek wil u geven raedt hoe niemand van u al
D'een met den anderen hier langher twiften fal;
Ghy wilt malkanderen verfcheuren en verryten
Om yet, dat niemand als Cupido ilaet te wyten:
Ghy dreyght mi^lkanderen dat hcl en Hemel beeft
Om yet daer geen van u de minfte fchuld toe heeft.
Hoe zyt ghy dus verfeyk? hoe -Lyt ghy doch gefchreden
So verre buyten 't perck van Goddelijcke reden ?
Hoe laet ghy u fo veer door 't ftormen van de twiil
Vervoeren vande ilreeck dat ghy de koerfe mift ?
Hoe kan, ο groote Goon, den Donder-god beletten
Dat hem Cupido dwingh te volghen zyne wetten ?
5, Wat baec het fpartelen, wat helpt het tegen-woen
,, Wanneer een fwacker heeft met ftercker luy te doe ?
q Een eyland gekomen van een bergh des naeft gelegen eylaads Inaiimc,
riic Jupuer ftone op den Reus Typhöeus, waer van dePoicen fegghcn
dar aishy f)mcijds wroet om onder uyt den bergh van daen cc gheracckcn
hy ccaerdedoet beven,
Β Wie
-ocr page 52-Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Wie kan zyn fnelle fchicht, wie kan fyn pijl verfetten ?
Wie kan het branden van de Minne-toorts beletten ?
Wie houdc zyn ilercke hand dat (y het fchieten laet
Als op de fty ve pees het fnelle pyltje ftaet ?
Hoor luno: Als lupijn in de Thebaeni'e wallen
Syn oogen eerftmael liet op (r) Cadmi dochter vallen,
Die hy door uw bedrijf zyn godheyd kijcken liet:
Was het Cupido niet die hem daer heenen ftiet ?
Hoe quam dat Danae wel eertijds heeft gekregen
lupijn in haeren fchoot gelijck een gulden regen
Als haer (f) Acrifius in kopre muyren floot,
Was het C upido niet die hem daer heenen goot ?
Was het Cupido niet, die lupiter dee feggen
Te zyn Amphitruo om by Alcmeen te leggen ?
Was het Cuprdo niet die hem hci nooft io brack
Dat hy om (t j Leda iich in fwaene-veeren ilack ?
Tyt Venus op een tocht, gaet fy haer wat vermaecken
Des avonds in de maen om by haer Mars te raecken
Terwyl Vulcanus fweet en arbeyt dat hy beril,
Is het Cupido niet die haor ten huys uyt peril ?
Draegt gy, VulcaenjOp't hooft twee diep geheyde horens
Dat gy niet hoeft te ftaen voor muyren noch voor torens
Is het Cupido niet, die fo den Oorlogs-man
Nae uwe Venus dryfc dat hy 't niet laeten kan ?
γ, Semele,dieby fupiterfwangcr fijndc van hem door den ract van Ju-
nobcgccrde dat hv eens by haer foiide vcifchijnen in fijne volle majefteyc
op dacfy mogte verfelcerc fyn dat hy haer volkome lief had.Het welke als
hy dede fo geraeck te de kamer,daer Seniele in was,door den blixem in den
brant,alwAerfy verbrande, maer jupiterruckte het kint uyt haerbuyck
ende ilack het in fijn dye, alwaei hy het voorts voldiOeg,ende is dieBac-
eblis gehtcten is.
f. Acnfius vernomen hebbende van de waerfeggcrs dat fyn dochter Da-
nae eenfoon (otide krygen die hem ombrengen foude , dede fijn dochter
lluycen in een koperen toren, dat geen man oytby baer komen kon Jupi-
cerop Danae verlietc fynde ijuam inde gedaente van een goiiden regen.
Darae hiel haer fchoot npomdefv goude droppelen te vangen en wert
fwanger by Jupiter \'un Pcrfcus ècc'.
t jnpitcr verüeü fijtideop Leda veranderde fich ineen fwaen endefliep
in diegedacnte by haer , waer van twee cycren tjnamen uyt wekkers ecu
Pollux en Helensjeiidc uyt het andere Callor ende Clytcmneilra quamen.
! ψψ
Dies
É
-ocr page 53-Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
Dies, Γο ghy wel wik doen, laet hier uw twiften fteken
En wik uw ongelijck gaen op Cupido wreecken.
lek geef u defei) raed, daer ick het mee befluyt:
So ghy geruil wik zyn jaeght hem ten hemel uyt.
Hier mee ilooc Momus toe zyn quaed-befnoerde kaken;
De Goden vinden 't goed. Hoe iuk ghy wegh geraken
Gewieckte Venus-kind? ^tis hier geen bly vens tyd.
Flux op u vleugels, fo ghy wel beraden zyté
Gelijck in een gelagh de vol-gefope boeren,
Wanneer daer yemand is die 't huysje ftelt in roeren,
De kan, de tangh, de fchop, de treeft de kandclaer
Aengrypen met de vuy ft en goy en 't nae malkaer:
So doen de dulle Goonj fy vatten nae de glaefen ,
De goude fchotelen, de beeckers moeten raefen
En nae Cupido toe; fy werpen nae zyn huyd
Wat ecrft in handen komt: hy moet ten hemel uyt.
Ha, breyneloofe Goon! hoe fult ghy 't u beklaegen
Dat ghy de Liefden uyt den hemel hebt geilaegen ?
Maeckt Eri? u fo dol, en Bacchus druyf fo fot,
Dat ghy nae Momus hoort die metu ftaetenlpot?
Ghy jaeght het lieve kind, dar yder plagh te vleyen ,
Met kracht ten hemel uyf. hoe kuntgy van hem fcheyen?
G hy eyndight uw krackecl: maer 't geen gy hier begaec
Is 't rechte middel niet waer in uw vree beftaet.
De lieve Liefde vliedt: hy ruymt der Goden Zaelen
En komt van boven af nae d'aerde nederdaelen
Op zijne vleugelen, om hier beneen te zien
Of hy een woonplaets by de menfchen kon befpien.
In'cmidden van de lucht van waerfvn oogh kan mercken
Het bultigh aerden-vack , hangt hy wat op zijn vlercken
En drijft vaft gints en weer,al waer hy van om hoogh
Do wereld in een wenck door wandelt met fyn oogh.
Daer is een luftigh Vleck, dat duynen-rijcke heyden
Van 't ongeftuyme Diep der noordfcher golven fcheydc,
Daer 't recht-geleerde Hof der luyden faecken drijft
En voor het kloecke volck van Hollant wetten fchrijfr-
Β ^ Dir
-ocr page 54-αο MINNE-DICHTEN.
Dit fchijnt hem in fyn oogh den luft hof van Europen.
Niet onder 'c maenen-rond doet fich fo cierlijck open.
Hier, ieyt hy, wil ick heen: daer is geen ander land
Dat boven defe plaets de kroon van luften fpant.
En Ibnder meer gepraet roert hy zijn vlugge veeren
En komt van boven neer recht op het Haeghjefchecren.
Dit fal (u) Idalium, en in een andren fchijn
Het lieflijck, (w) Amathus, dit fal fyn hemel zijn.
Hy menght fich onder'tvolck en geeft fich op de ftraeten
Verandert van gelaet, van wefen en van praeten;
Hy fwerfr vaft hier en daer, en fnuiielt over al
By wien dat hy nu beft fyn woonplaets nemen fal.
Nu loert hy in het bofch, nu is hy weer te vinden
By't fchaduw-rijcke groen van de Voorhoutfe Linden:
Nu rijd hy nae het hof daer fchiet hem in de fin
Te iien het pracchen van 't gepluymde hof-gefin
Hier fiet hy 't inocdigh Paer, de Princen van Oranjen,
Die WiLHEM achter liettot plaegh van't trotfe Spanjen'
Twee blixems voor een Stad,twee Leeuwé in hec veld,
Van wien dé Krygsgod Mars hem dickwils had vertelt.
Hy fnufïek over al. maer facht, wat hoort ghy kraecken?
Wat doch voor een gcluy t voelt ghy uw oor genaecken
Draeyt ras uw wacker oogh en uw gekrolde kop.
De foete Roofcmond die ftoot haer venfter op.
Cupido die verftijfc: de woorden blyven fteecken
In 't midden van haer weg. Hy wil,en kan niet fpreeckë.
En ftaet van wonder ftom: fyn tongh geeft geen geluyt
Tot dat hy eyndlijck berft met defe woorden uyt:
Wat aerdig vrouwen-beeld^var fchoonfte van de fchoné
Komt haer voor rayn gefight fo heerelijck vertoonen,
Die blanckcr als de maen, die blonder als de Son
Van myne moeder felf den appel winnen kon ?
O Huys, o kaemer, die fo groote ichoonigheden
In uwe muyren iluyt, Ick houw het hier beneden ,
V ' ■ Idalium,Aimthusplact[er> in het Eyland Cyprus die Vcnus tocgi
twaereu.
Ghy
heyli^li
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
Ghy fult eer langen tijd oock mijne woonplaets zijn.
Den Hemel acht iele niet: die lact ick voor lupijn.
En vol van ongeduld gaet hy ficli ftrax ontdecken
En 't aengenoomen greyn van zijne leden trecken;
Hy toont zijn heerlijckheyd, fo die te wefen plagh j
Nu hy een Venus fiet daer hy by woonen magh.
Men fiet zijn krülle-bol, men fiet fyn bolle wangen,
Men fiet om fynen hals de pylen-kooker hangen,
En ""t bleeck aen zijnen boogh en aen het pluym-gewas
Dat aen zijn fchouders ftaet wat vogel dat het was.
Hy reckt zijn wiecken uyt, die hy begint te fpreyen
Om mei haer raiTe flagh de lucht van een te fcheyen.
Ha, hemel, watter beurtlde fnel-gewieckte Min
Begeeft fich van der aerd en fnapt te venfter in.
De fchoone kryght eengaft. Die onder zijne wetten
Den Hemel en de Hel nae fynen wil kan fetten,
Die nae den Donder-god noch nae den blixcm vraegt
Die neemt zijn herbergh by dees' overfoete maegd.
Hy vlieght haer om den hals: zijn lodder-ooghjes dry ven
In zijn gekruyfde kop. Hy vryt om daer te blyven,
Hy ilrijckt, hy ftreelt, hy fleemt, hy fucht, hy lachtjhy
fchreyt,
Hy kuil. hy foent, hy leekt, hy bidt, hyfmeecktjhy
vleyt.
De lonckvrouw fchijut het waerd:hy wil dé hemel laeté ,
De Nediar, den Ambroos, dc koftelijcke vaeten
Gunt hy aé't hemelfch volck,fyn moeder acht hy niet.
Om dat hy 't altemael in Rofcmonde fier.
Haer mond befterft van angft: fy weet niet wat beginne,
Wat lijveloos gefpens, wat geeft, wat fpoock haer finnen
Betovert nae zijn lufl: en in een doolhof breydt,
Sy weet niet of fy waeckt of in haer droomen leyt.
Mier als fy wat bedaert, en met een naerder ooge
Befiet den minnegod, zijn pijltjes en zijn booghe ,
Sijn raiTe vleugelen, die aen fyn fchouders ftaen ,
So vale fy voor hem neer en bid zijn godheyd aen :
Β 3 On-
-ocr page 56-MINNE-DICHTEN.
ΟηίΙ-erfeIjjcke Vorft, die voor uw fcherpe fchichten
De menfchen en de Goon ootraoedelijck doet fwichten
D'onmeetelijcke eer dis my uw godheyd doet
Erken ick nederigh en werp my aen uw voec:
Maer, eer fy verder gaet, Ib valt hy in haer reden;
Hy biedt haer zijne hand en heft haer teere leden :
Hy fet üch in haer fchoot en feyt van vooren aen
Hoe 't aen de taefei van}ΐφΐ]η is toegegaen.
De Goden 's andren daeghs fien dat het is verkurven
Doen ""s morgens het venijn van'tcwift-kruyd was ver-
ilurven;
Den HemeJ fit in rouw, fy fien vaft op malkaer >
De droeve Venus ilaet de handen in het haer i
Sy merckcn dat fy zijn van Eris uytgeilreken:
Sy vloecken Moraus en fy fweeren fich te wreecken:
Sy fenden boon op boon, en bidden op haer knien
Om in de hemelen de Liefde weer te zien.
De blonde Cytheré die wil haer felfs verhangen,
Een bracke traenen-vloed verdrenckc haer droeve wan-
ghen :
Sy fchenckt haer geluw hayr: Mars felver, hoe hy fiet,
Hoe hy haer itroockt en ftreelt, kan haer vertrooilen
niet.
Maer hoe dat Venus fchreyt, hoe dat de Goden fmeken,
Sy kunnen 't fiere hert van 'c kleyne kind niet breecken
Het fit hem ai re diep gefoncken op zijn krop
Dar men de glaefen wirp fo vinnigh nae zijn kop.
Van dien tijd heeft de lVIin,aldaer zijn huys gekooren ,
En wil van hemelen noch van verhuyfen hooren j
Wat boden dat hy krijght,hoe dat hem Venus fmeeckt
Daer 's niemant die hem weer van Rofemonde preed.
minne-dichten.
SIC SOLEO AMICOS
ofte
VRyers, 'k fpuw wat met u praeten,
Maer verfekeit eeril myn lyf:
Anders fal ick 't liever laeten,
'K weet wel ander tyd-verdrijf.
'K fouw niet gaeren met u ky ven i
""T vechten ftaet my oock niet aen:
"T ky ven dat is voor de wy ven
En de kryfchluy laet ick ilaen.
Hey, wat flytje oock al zooien !
Hey, hoe rammelt u het hooft!
Hey, wat fchaede lydt de nioolen
Dat ghy al de wind fo klooft !
Och, hoe kermje, och hoe fteenje ,
Ochj hoe fuchtje reys op reys,
Ochj hoe klaeghje, och hoe weenje
Om een hand vol vrouwe-vleys!
Als de fwarte Nacht haer woleken
Over 't aerdrijck neder fpreyt
En bedeckt het vee en volcken
Dan fo rolje nae de Meyt :
Als den Uyl komt uyt ter muyten
En de ftille kerck verlaet
Syt ghy met u neus mee buyten
Nae de vryftcr op de ilraet.
Β 4 Even
-ocr page 58-Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
Even als dc VoiTen kruypen
Om en om een hoender· ilal
Gaet ghy lanx de deuren luypen
Daer de meyt uyt koomen fal.
Ochj hoe moet uw pois dan jaegen
En uw kloppend hertje flaen !
'T vak u byfter iwaer om draegen
TuiTchen hoop en vrees te gaen.
Veel, om niet bekent te wefen,
Weeten 'k weet niet wat voor raed.
Dat fyn wyfe luy, die vreefcn
Te geraecken op depraet:
Maer, helaes! 't is al verlooren,
Eer den dagh te degen ftraelt
Sal men 't al in 't klap-fchool hooren
Daer men elck een overhaelt.
D'een die weet fich aen te naeyen
Een Comedianten-baerd:
D'ander laet een veder waeyen
Of een ander Katte ftaert:
D'een die weet fich vaft te binden
Aen een degen of een rib :
D'ander weet fyn hooft te winden
Dichtjes in fyn mantel-flip.
Yder van ii is geflepen
Tot den alderplompften loer t
Yder is vol ilimme grepen
Tart de Nicker of fyn moer.
Maer, hoe kunt ghy 't al bedencken
Dat ghy om de vryftcr doet ?
Och! hetfouw myn hooft wel krencken
pat ick 't maer vertellen moet.
i"
Regen
-ocr page 59-Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
Regen fai een m aertfe kaeter
Dickwils houden van de kat,
Want fy maecken in het waeter
Haeren poot niet gaeren nat:
Maer, ghy Vryers, in uw vryen
Schoeyt al op een ander leeft,
Nimmer denckje te bedyen
Sooje vier of waeter vreeft.
Hey, wat fagh ick left een vryer
'S avonds loopen nae de raeyt!
Ochj hoe droop den vroomen ftryer!
'T fcheen fy had hem dagh geleyt.
Och, hoe trad hy al de plasjes
D'een nae d'ander d'oogen uyt,
Dat het tot de fyde quasjes
Specte boven aen fyn kuyt ?
Lieve, daclit ick, wat voor faecken
Recht het foete knechjen aen !
Sier den blindrick luyf noch daecken
Daer hy wat gae onderftaen ?
Maer wat magh ick oock al droomen ?
By men lan oom, 't waer te grof
Souw hy op fyn nyr niet koomen
'T hylick was voorfeker of.
Als de Wolcken-vorffc de floten
Van het regen-huys onfluyt,
En het waeter wert gegooten
Dat het ftort ten hemel uyt:
Dan fo moet ghy op de bienen,
Hier dient voordeel by gemaeckt:
'T meysje meynt ghy te verdienen
So ghy dan maer by haer raeckt,
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ni η
Sneeuw noch haegel kan u weeren ;
"T vryen moet fyn gangen gaen i
Verft noch winter kan u deeren
Als ghy by de meyt meught ftaen.
Al verftyven ftroom en beken
Op een felle winters nacht,
Noch foeckt ghy de meyt te fpreken:
Kou verbiedt geen vryfters-jaght.
Ochj hoe blaesje in uw handen:
Och, hoe ftacje wel en trapt!
Och, hoe fpeelje op uw tanden
Als uw kinnebeck fo klapt!
Stondt ghy eensjes met u veelen
By malkander, 'k fou bykans
Seggen dat ick hoorde fpeelen
JEen party van klappermans.
Dan fo denckje, 't waer te wonder
So ick hier niet mee verdien.
Nu fo iïetfe, by gans donder,
Dat ick het van herten mien:
Seker, nu fo fiet de vryfter ι
Dat ick haer wel dapper min,
Dat de liefde veel te byiler
Staet gewortelt in myn fin.
''T waer oock feper al van 't mallen
So fy anders van u dacht
Och! den hooghmoed die moet vallen
Alfmen nae de meyt fo tracht.
Hey, ick kan 't my niet verfinnen
So ghy dan noch blaeutjes loopt:
Wil de meyt dan noch niet minnen
Is fy hooghtyd opgeknoopt.
Maer
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
Maer, wie fou te recht vertellen
Hoe ghy wel uw breyn ontruft
Om u ièlfs fo aen te ftellen
Nae dat het de vryfter luft ?
""T 2,yn voorwaer geen flechte prooven
Dat men by de meyt wel ftaet,
En van haer te fijn verfchooven
,Was een onverwinlijck quaed,
Is φ meyt wat wijf-gelaetigh,
Hdudfe ftemmigheyd voor moy ^
Strax ίο werdt uw backhuys ftaetigh
En het lo-yght een ander ploy.
Strecken haer devote finnen
Tot de kerck en den autaer,
Strax fo fyt ghy oock te vinnea
In de kerck aen een piiaer.
Wilfe llempen, wilfe teeren ,
Houdfe lydigh van de fmeer ,
Strax fo fal uw vaentje keeren
En ghy voeght u nae het weer,
Hey, hoe benje dan verheven
Als ghy met de Meyd mooght gaen
Daer ghy haer de flemp mooght geven
En haer buyck vol leckers laen!
Ghy die kennis weet te maecken
Daermen gaeren fpeelt moy weer ,
Om fo aen de flemp te raecken
En te kleven aen de fmeer,
Tegen u wil ick niet feggen:
Seper, die die gaven heeft,
Weet 2,ijn dingen t'overleggen
En is waerdigh dat hy leeft.
Is
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ni η
Is de Meyt wat rond van billen,
Is iy gaeren r ρ dc been,
Soufe gaeren wandlen willen.
Strack Γο fyc ghy mee te vreen:
Heer, hoe fraeykens kunt ghy prijcken
Als ghy 't mey (ken hebt gefchort!
Die u dan niet aen fou kijcken
Meynt ghy dat uw eer verkort.
loris is een dienftigh maatje j
Die gaet met fyn zulje.s uyt,
Die hy leydt door meenigh ilraetje
Ooft en well en noord en ïayd?
Joris fou de moeyt wel fpaeren,
Maer hy moet wel met haer gaen:
Want wie fou de eer bewaeren ?
Wat fyn hennen fonder haen ?
Macf^
Wilfe vaeren op een waegen,
Strax fo fpreeckje tot de koop,
Die u haeft werd toegeilaegcn;
Daer mee tytgy op de loop.
Daer mee vaerje heen uyt fpeulen;
Lieve lammers, wat een jeugd ?
Darmen onder weegh magh heulen
Is dat niet een groote vreugd ?
Heenen, heenen? op de waegen j
Het is kermis op het land
Luftigh, voerman aengeflaegen j
Die is voor ons, dat is ichand,
Hier moet wijn en iuycker vlieten
'T geld was voor de Meyt gefpaert j
Daer en hoeft niet t' overfchieten
Alfmen flechts zijn eer bewaςrt.
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
Maer, wat ifler dan te <
Als het kermis is in ftac
'K fie het blaecken, 'k
^K fie, ick fie, 'k en weet niet wat,
^K hoor de dolle donder-Roeren,
'K fie een roock-wolck gaen om hoogh j
Die my ftaedigh komt ontvoeren
Dagh en hemel uy t myn oogh.
Al de vryers fyn geflooten
In een kaeckel-bont gewaedt;
"K werd, ick weet niet hoe, befchooten
So ick my begeef op ftraet j
'K ftae en fpriet-oogh van het kijcken ,
Al de vryers fyn ontkent i
Al die waepens, al die pijeken
uicken
j
le het blieken j
Ben ick immers niet gewent.
Jae,
Al die goude poeder-doofen 3
Al dat moye pronck geweer ,
Al die quifpels, al die roofen
Al dat Rodomonts geveer ,
Al die braeve fluyer dweylen 5
Al dat pimpel, al darWaeuw ,
Al die fpitfe li^eygers-fteylen ,
Al dat groen en grijsTri graêuw.
Ginder fie ick treen een Vrijer
Wel fo fpytigh en fo bars,
Wel fo trotfen fchreden-khrijer
Als den fchrickelijcken Mars ^
Herwaerts fie ick drie gefellen
Met de lonten op den h^aen
Sich in haer pofture ftellen
Om haer poeder-lae t' ontlaen.
Jae, de vryfterrs leggen boven
In een vierkant venfter-gat
Dat 'seenjonghraan, die kan hoven ,
Tryntje, iaghje hoe hy tradt ?
Maer hoe ftond dien andre vryer
Die ons flus befchieten wou'
Als een flap-gekniede fnyer
Of een honddie kacken lou ?
Emmers, ladders, duyfend fchanden j
Och de knecht die is gefchendt,
'K fie fyn moye locken branden,
Maertje, dunckt u datj' hem kent ?
Jae, het is die trotfe Pieter
Die ons flus een fchootje fchonck j
Daer en is geen meerder fchieter,
Hy is al der fchutters pronck.
Als dien oorlogh is ten enden
En de key nu heel vermoert,
Dan ontwaepent men fyn lenden
En men tyd de meyt aen boort,
Daer begintmen dan te poffen,
Snurken, blaefen ilyf en grof,
Roemen, gaepen, fwerfen, ftoiFen,
Drieluy ieven armen of.
w
Dirckje, fal den eenen feggen,
Meugen niet de Delvenaers
Wel haer boxens keu men leggen
By de hoofse Hagenaers ?
K.alvcrfchieters fyn maer boeren
Als fy 1s kermis komen uyt.
En fy palfen aen haer Roeren
Als een efel aen de Luy t.
:Kfa<>h
-ocr page 65-Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ni η
'Κ fagh'er eens een vaendel trecken j
Hoor Agnietjen, hoe ick voer:
'K fagh'er fo veel lompe gecken
Met de loepen op haer fchoer.
Ginder fou een vryer fchieten
En 't mufket was niet gelaen ,
Waeter, waeter helpt doch gieteiJi
Eer wy al te mael vergaen.
Herwaerts quamper drie marcheercn
Die gelijcklijck leyden aen,
Mit fy trocken aen de veeren
Saghmen roock noch vlam op gaen:
D'een en d'ander had vergeeten
'T lont te fetten op den haen ,
D'ander fcheen noch niet te weeten
Dat de pan moft open itaen^
Maertje, feyd ter weer een ander:
Denckt wat ick een meefter ben; .
'K leerden 't eerft by Alexander,
'K wed het niemand beeter ken.
'K weetje op een prick te feggen
Hoe veel vingers op de pan,
Hoe een fchutter aen moet leggen,
'K zweerje dat, ick weeter van.
Als
MINNE-DICHTEN.
Als die diepe water-goten
In een gladde ilaelen huyd
Van den wind-vorfl: fyn gefloten,
Hcy, wie fouwer dan niet uyt ?
Hey dan moetmen op de weyen
Hey dan moetmen heenen gaen
Om de meyt ten ys te leyen
Wilmen in haer gracy ftaen;
Hey, ilae by dan fchrenckel-fchocnen j
Syn de yfers wat verroeft,
Strax aen 't flypen, fchuyren, boenen ,
Och, hoe is 't dan in uw oegft!
Maer wat *s daer een flee te kijcken!
'K ftaegeflaegen in myn fin.
'K fieder 't leger van de Grijcken
Voor het trotfe Troyen in^
Hier is werck voor u te vinden >
Strax fo valt ghy op uw knien
Om haer fchaetfen op te binden ,
Heer, hoe benje dan verfien !
Dat ghy fo op 't ys mooght vrijen,
Glijen, Ichrijen met dc meyt
Of haer in een fleerje rijen
Is geen kleyne vrolijckheyd. ·
'T wam-
J
Siet het meyijen op de kleeren ,
Sietfe nae de nieuwe fnee,
Strax verandert gy van veeren
En ghy volght de mode mee.
Wilfe dat men in het kleden
Volgh het wifpekurigh hof,
Strax fo fyt ghy mee te ν reden
En de fpaenfche broeck moet of.
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
^Τ wambays dat kryght groote fchooten
En een fty ve punt voor uy t,
Goed voor fteken en voor ftooten j
Daer den halven buyck in fluyt:
De bragoenen doetmen facken ^
En de broeck kryght fyn gerecht: ""
'T Idhynt ghy fyt geheel verbacken
En gelijckt een andisr knecht.
Mintfe 't ramlen van de fnaeren >
Sofe tot het fpeelen helt,
Doet ghy vedelaers vergaeren
Die wat za^hen voor uw geld :
Dickwils i^t noch koft verlooren
Die voor niet is aengeleydt,
En gy werd noch wel gefchooren
Van de Rafpers en de mey t.
Hoor, ick moet u wat verhaelen
Eer ick verder met u praet
En ghy fulter voor betaelen
Niet meer als 't my felver ftaet:
'Κ wil op u fo naeu niet kijcken ,
So gekregen fo weer quyt;
'T kan my armen noch verrijcken-
Geen gewoecker, geen verwyt.
Str«
Leftmael ging'er een in 't doncker
Gins en weder over ftraet,
'T fcheen een verfch-gemunte loncker
En hy leeck wel een foldaet.
Denckt, de vryer had fyn fpooren
Ε η fyn ftevels aengedaen
So veel ick heb kunnen hooren
Om in ilêe te bed te gaen.
C
-ocr page 68-3+ Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε N:
Strax daer aen fo hoortmen fpeelen
Meenigh deuntjen achter een,
Die fe braecken op haer Veelen
HaJs en lendens, arm en been.
Hey, men fouw een Non bekooren
Met dat liefelijck geluyt;
'T was een vreugd om aen te hooren
Al de buyrtjes keecken uyt.
Doe 't een eynde was van fpeelen
En de fnaeren wierden moe
Staecken fy weer op haer Veelen
En de venfters ginghen toe.
Yder giiigh weer heenen ftrijcken »
Want die kermis was gedaen:
Maer de vryer die quam kijcken
Of hy by de meyt mocht gaen.
Maer de deur bleef toegcilooten;
'K weet niet of de kleuter dacht
Dat de knecht lijn neus fou ftooten,
Licht gebeurt het in de nacht.
Denckt hoe moft hy toe ftaen hooren:
Quam het niet te byfter kloeck ?
Koft en moeyte was verlooren :
Koopt voor fulcke duy veis koeck.
Belli
Doen begon hy : O \ma belle.
(En het flot was voor de deur)
Waer om fijt ghy dus cruelle
Tegen uwen ferviteur ?
Laet myinma cker' amye,
Doet my dat contentement ■
Hebt ghy dan foo groot envie
Om te kijcken myn toument ?
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ni η
Belle face i ma delice»
MonfohiU mon feuldept t
levousoffremonfervice
Et je veux four vous mourir.
Ie tefriepar ta bouche»
Var les traits de voz ieauxyeH»
Permettez(jue\e les touche
mignard batfer ou deux.
Si Ie ne puts α mon aife
{Bieni^uejefuisbeaugar(m)
Souffr* au moins donc que je batfe
'L otnbre detoncotillon.
Kan ick geen foulas verwerven
Dff voz divtnes beautez»
Szl ick viLTïdouleur nochftcrven
Par mafoy vous Ie wrrez,
*T franfch en fal hy niet vergeeten j
Want hy 't nergens niet en fpaert >
En fijn tongh die is gefpleten
Even als een fwaluws ftaert.
Haeft had hy in huys gedrongen
Had hy niet de deur gevreeft,
En door 't üeurelgat gevrongen
Had het niet te naeu geweeft.
,Wan£
Heer, de knecht was fo vol luften ,
En hy vatte nae den ringh
Die hy hondert maelen kuftcn "
Eer fijn fury overgingh.
Τ rouwens, 't kuflen van de ringen >
Als ick my te recht verzin j
Syn gheen ongegronde dingen ,
En men vind 'er reden in.
C X
-ocr page 70-16 MINNE-DICHTEN,
Want ick O verley een reysje
In de fchael van myn verftand
Dar de ringh was van het meysje
Dick gehandelt mee haer hand :
Nu, Ib moet ghy feecker achten
Datter aen den ringh wat kleeft
Λ'^αη de vriendelijcke krachten
Die de hand van 't Meysjen heeft.
Wilje woorden niet geloven,
Sy t ghy daer mee niet te vreen ?
Wilt ghy met my hayrc klooven ?
'K weet een munnicks mouw vol reen.
'K fal u wei te vreede ftellen,
Lieve, fiet doch niet fo graeuw,
Denckt maer, die veel gelds moet tellen
Werden niet fyn vinghers blaeuw ?
Kunt ghy datbewys nietvaeten
Om dat ick daer fpreeck van geld
En my hoort van tellen praeten
Dat millchien u felden quelt:
Laet den bock eens aen u ftrijcken
Strax ib rieckt ghy ib als hy
Yder een wil van u wijeken ,
Want de lucht die blyft u by.
Komc
Hola, maets 'k heb my verkeken:
Seght doch niet dat ghy den een
Van den andren bock hoort fpreken;
'K was wat bu)' ten 't perck getreen i
Och, het was my al vergeeten
Dat ick praete van de meyt:
Seper, had ick dat geweeten,
^K had niet van den boe k gefey ts
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
Komt, ick wil 't weer goed gaen maeckeii
Met een koftelijck beicheyt j
'K wil weer in uw gracy raecken j
Want daer aen my vry wat leyt;
'K wil perfuymde reen gebruycken,
Amber gri|S en muilceljaet,
Daer m' u fomtyds aen kan ruycken
Aen het eynde van een ilraec.
Deelen fy niet haere reucken
"T geen fy maer en raecken aen
Even alfmen in de keucken
Licht wat kryght van by te ftaen ?
Die wel eer in keufs of bouwen
Rieckend poeder heeft gezaeyt
Sal noch langh den reuck behouwen
Al is 't poeder al verwaéyt:
Hoe fouw dan de ringh niet kryghen
Mee yet van de vryfters hand ?
('K wil van fulcke kusjes fwyghen
Eer ick met u raeck in fchand)
Ergo,'t fyn haeffc eene dinghen
(Waer toe langh vergeefs gekaeckt ?)
Hand te zoenen > of de Ringhen
Die de hand heeft aengeraeckt,
Laet ons hier een fpeid by ileecken
Eerder meer gekyfs uyt rijft,
En laet ons eens daer van fpreecken
Hoe ghy wel de vryfter pnjft.
Och, ghy derfcfe niet behaelen,
Alle dingh is fchoon en wel y
Daermen dickwils fou verdwaelen
In de greppels van haer vel.
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
Sou men Ickers met haar vanghen,
Is 't een rechten bulieback,
Staen haer opghefwolle wanghen
Als een ityve lullefack:
Is \ een gafthuys vol gebreken ,
So de kinders voor haer vlien,
Noch weet ghy haer lof te fpreken.
Liefde kan geen lelijck fien.
Venus-fchoonheyd fultghy fcggen
Was niet veele te bedien:
Sy hadden moeten achter leggen
Hadde Paris dees gefien:
En men fouw wel móghen fweeren
Dat fy eer dat hooft geleeck
Dar hen volck in fteen dee keeren
Ais 't den flanghen-tros bekeeck.
D'een feyt dat haer vlechten ftraelen
Schoonder als de Sonne-krans,
Dat hy 't bv haer niet kan haelen
Noch in blondheyd noch in glans:
En het hayr dat zal haer hanghen
Smeerigh, teerigh, als een net
Om de vleer-muys in te vanghen >
Vael en graeuw en glad en vet.
D'ander fal haer voorhooft loven,
Daer hy aerdigh brenght te pas
Hoe 't in gladheyd gaet te boven
Een geflepen Ipiegel-glas:
En men fou eer al de vouwen
Tellen in een fwitfers broeck,
Al de fronfen van haer bouwen j
Al de ployen vau haer doeck,
D'een
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
D'een om haer hayr lof te geven >
Prijft haer braeuwen, fijn eneel j
Of s'Apelles iiad gefchreven
Met fyn konftige pinfeel:
En een blinde fou haeft kijcken
Datfe verfchjes had geruyt
En haer braeuwen beft gelijcken
Een gepluckte vincken huyd.
D^ander, omi fyn luil te wyfen
Van om in haer gunft re ftaen,
Sal haer ooghjes wonder pryfen
Dat fy 'c ai te boven gaen,
Dat haer fchitterende loncken
Vol van blixem en van gloed
Kunnen met een ftrael ontvoncken
'T alder killigh-koudfte bloed i
En 't is fomtijds niet gelogen:
Dickmaels een fcharlacken rand
Diefe draeghen om haer ooghen
Kan getuygen van den brand,
Die daer uyt fomtijds doet loopen
So veel hars op eene nacht ,
Als een fpeelman hoeft tekoopen'j
Is dat niet een heete kracht ?
D^een
D'een die heeft haer neus geprefen
Van een vol-gemaeckt fatfoen,
En fal opgekrompe wefen
Als een pellegrommer fchoen;
D'ander feyt haer wangen bloofen;
Enfe zijn gevlecktgeblaert,
Niet gefchildert als de roofen,
Maer ais 't onderft van een taert.
4ö Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
D'een fal fegghen, dat haer lipjes
Gloeyen even als robijn
En de bloedigh-roode tipjes
Uyt corael gefneden zijn ,
En men fouw wel moghen vraeghen
Of fy in de Meytfche Son
Bleycktcn feven heele daeghen
By de faely van een Non.
Van
D'ander fal haer tanden loven
Van haer witte fuyverheyd,
Datfe paerlen gaen te boven
En 't albafter achter ley t:
Dickmaels eetenfe de mieren,
Offe fim gevallen uyt
En fe llaen geüjck klawieren
Aen den halie van een Luyt.
D'een fal van haer hals verhaelen
Dat hy is geringht en fraey,
En de koeckkoeck moet haer haelen
Heeft hy eene ringh of draey;
D'ander fal haer borljes prijfen
Selver die hy noyt en fagh,
Die wel anders fouden wijfen
So fy quaeraen voor den dagh.
Die men fraey weet op te rijghen,
Die ghy feght te wefen blanck,
Soet als nieuwe fpaenfche vijghen ^
Hard gelijck een eycke planck,
Suk ghy fomtijds nae wel kijcken
Datic fijn gefronft, gekroockt,
En een flappe bjaes gelijcken ,
Die wei eertyds was geroockt.
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
Van beneden af tot boven
Siet ghy niet aen 't heele lijf
Dat ghy anders derft als loven,
Maer, indien iy werd uw wijf,
Als weer komt by uw finnen ,
Als ghy wert bedaert en wijs '
Suk ghy dickmaels 't lijf bevinnen
Als een Poftiljons valijs
Die haer fraey weet op te fchicken
Met haer zyde, met haer taf,
Met haer rooien, met haer ftricken >
Met haer filver, met haer kaf ,
Met haer overgruyfde locken ,
Met haer goude ketingh-pack,
Met haer tabberts, met haer rocken ,
Met haer aerdigh tuyten-dack ,
Met haer poffen, met haer kappen.
Met haer galde doppen-ry,
Met haer fchoone fluyer-lappen,
Met haer rijcke wimpel-zy,
Met haer zeylen, met haer vlaggens,
Met haer veedren Sonne-wacht,
Met haer boiten, met haer baggens, ·
Met haer blinckend ooren-vracht,
Met haer diere diamanten,
Met haer glinfterend cieraed ,
Met haer kraeghen, met haer kanten.
Met haer ipreken op de maet,
Mee haer paerlen, met haer kraelen,
Met haer naeu-gefchoeyde voet j - >
Met haer: ('kfal der in verdwaelen
So ick noch meer fcgghen moet)
C s Die
-ocr page 76-4i Μ I Ν Ν E>D I C Η Τ Ε Ν.
Die fou diclcwils uyt haer kleeren ρ
Eer den romp is toegemaeckt.
Eer de lalf-pot, eer het imeeren
'SmorgensophetveJ geraeckt,
Self geen moiTelman bekooren:
Hoe onkeurelijcken haen,
Hoe verhongert van te vooren
Sou hy licht die keft verfraaen.
Al dat waflen, al dat falven
Dat den alver niet en fagh
In zijr. vryen, in zij η kalven ,
Hoe het op haer wangen lagh j'
Sai fich noch wel na beklappen
Als hy fien fal aen het wijf
So veel huyen, ίο veel lappen >
Als een uyen heeft aen 't lijf.
Dickwils fchijnt fy aen de vryer
Niet gebucchelt, noch gebult >
Want haer wei-bekende fnyer
Heeft den bouwen wel gevult,
* En fy fouw de lans wel voeren
So mer hooft vcrfetten dorft
Averrechts op hare fchoeren:
Want daer heeft fy eene borit.
Die u ko mt op ftraeten tegen
So parmanti;!;h en fo fier
Of s' in 't koffer had gelegen
Opgevouwen in papier,
Wiffelt dickmaels ίο van leven
Als fy is een wijfgemaeckt
Dat fy aen de muyr fal kleven
So fy die te deun genaeckt
• De Amazonen,een ftrycitbaer vrouvolck deden haeve kinieren in haer
Jonckheyd dc rechter borit affecten Opdat iyhacrdaer naein de waepcn
ocfcningh niet inde wceghfoude lyn.
-ocr page 77-Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
Die haer ooghjes naeuw floeg open
Die fo fedigh was van ftap
Of iy eertijds was gekropen
Uyt Francifcus kruynen-kap,
Sal haer nae voor niemand fparen
Als zy heeft een eygen man,
Die haer naem^ haer eer bewaeren
Onder zyne hoorens kan.
Die fo engh haer kunnen houwen
En fo proper en fo ranck
Als fy fteecken in den bouwen,
Kley η ν an eten en van dranck j
Sullen dickwils, alffe komen
Inde ruyme Vlieger-kleen
Slechts van flemp'en fmeerendroomen» "
En waerom ? zy fijn gevreen.
Dick, als moer is moer geworden
En een kind heeft op haer fchoot j
Dan is LiJsje, dan is lorden»
Dan is Holland heel in nood.
lorden fou wel willen fcheyden 9
'T zijn twee kinders die hy ziet:
Trouwens, dit fer tuflchen beyden j
'T een kan eeten, 't ander niet.
Siet, mijn domme vry-gefellen j
Dit is dickwils 't kap-gediert
Die uw uyrwerck fo onfteUen,
Daer ghy dus om fwiert en tiert;
Dit zijn dickwils de Laudaten
Die u koften fo veel quijls,
So veel fuchten, fo veel praeten,
So veel fchryyens, fo veel ftijls.
Kryght of neemt ghy vandevryfter
D'eene vodd' of d'iinder leur
Och, fo baerje veel te byfter,
Strax fo heet het een faveur;
Niemand magh u dan genaecken:
Die u dan te deun ontmoet
Sou wel in de goot geraecken.
Vryiters-ganft maeckt Vryers-moed.
D'een heeft om fyn arm gewonden
'K weet niet wat voor poppe-goed:
D'ander heeft wat fraeys gebonden
Aen fyn band of om fyn hoed :
D'ander draeght wat aen zijn ooren >
Die hy onder aen de lel
Weet heel proper deur te booren
A^t een fcherpen naelde-fpel.
Dan fo fictmen op de ftraetea
1 )at ghy mee al vryen derft,
Dat ghy met de mey t kunt praeten
Wijl ghy fulck faveur verwerft.
Moort! uw buyck die fouw wel fplyten
So ghy't heelde voor de lien,
luck fou u de keel af byten
So het niemand quam te zien.
loncker Fraeyert wil doen blijcken
Dat hy by de mey t wel ftaet,
En gaet aen fyn oor vaft prijcken
Met een hayre-fnoer op ilraet,
Dat hy niet en doet als ftrijcken,
Dat hy vlecht, en breydt, en ilrickt,
En, om datraer nae fou kijcken,
Yder ooghen-blick verfchickt.
£a
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
Εη indien den armen fnacker
Kan op hondert mylen raen
ïn wat landen, op wat acker,
'T hayr wel eertijds heeft geftaen,
Sal ick hem een knoop vereeren
Om te fetten aen zij η mouw >
Die hy niet en kan ontbeeren
So de geck daer ichuylen fouw.
So veel als ick heb vernoomen,
'T hayr, daer hy dus mee braveert,
Is van een perruyck gekoomen:
Is hy dan niet wel vereert ?
En wie fou daer borgh voor ftellen
Datfe niet wel eer de huyd
Deckte van een macquei elle
Die heel ichoon had uytgeruy t ?
Eens 'als Bouwen was gekoomen
By zijn foete fuycker-doos,
Heeft hy haer een ringh genoomen
Mee een diamanten-roos,
Die hy proper heefc gefchoven
Halver-wegen aen zijn pinck ,
So magh yder een geloven
Dat het is een vrij&rs rinck.
Warnar
Maer, wie fal ons eens vertellen
Wat hy daer wel tegen feyt
Als hem 's naghts de droomen quellen
En hy in zijn koortfen leyt ?
Och ! hy ftrijckt, hy ftreelt, hy trecktfe,
Och ! hy fucht j hy druckt, hy dout,
Och ! hy kuft, hy foent, hy lecktfe,
Om het Meysje, niet om 't goud.
-ocr page 80-4(5 Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Νί
Warnar had een lagh verlooren
En hy kon geen munten flaen
En de waerd en had geen ooren
Om van borgen te veritaen,
Maer hy eyfchte geld of panden j
Of de mantel voor 't gelagh ,
Hy had oogen in zyn handen
En geloofde 't geen hy 2,agh.
'T baete bangh noch bitter kijcken:
Denckt, den llimmen fchuddelock
Wou de knecht fijn vlagge ftrijcken 3
'T wicrt heel gecken fonder jock.
Warnar om fich niet t' ontrijven
Langde daer een brafelet
Die hy voor 't gelagh liet blijven ί
Dat had hy der af te bet.
'K wil de brafelet daer keten
Daer fe wonder quam te pas,
En ick fou wat breeder praeten
Soo ick niet te haeftigh was.
Hola, 'k had noch wat vergeeten
Dat my in de zin daer fchiet ^
Luftigh, noch wat neer gefeeten ,
'T fitten dat en koft hier niet.
Kees
Kees die is foo hondfch in 't vryen
En foo gierigh op zijn lief.
Dat hy niemand niet magh lyen
Op een mijl nae by fijn Yef:
Lobbrecht was een ander knechje
Die braght wel fijn Cammeraet
By fijn finnclijcke Brechje,
Die nu beter by haer ftaer.
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. '9
Kees die wil het beter klaeren
En hy mey nt te wefen wijs,
Maer hy mocht die 2orgh wel fpaeren f
Veel teïorgen maeckt vroegh grijs ,
Niemand fal hem Yef ontvryen
( Hey wat, is het al van *t mal)
Noch ontvoeren, noch ontryen:
Want haer hooft bewaert het al.
'K fou wat van een vrijfter fpreecken»
Maer Jordaen die fiet lbo bars
Of hy my de gal wouw breecken:
Kijck hoe fiet hy over dwars.
Houw, wie komt daer aengedrongen ?
Hola, 'k fegh u blijft daer ftaen :
'K heb het van te vooi bedongen,
Niet te kijven noch te flaen.
Treves, Vryers: 'kfal belijden
Dat ick heb groot ongelijck ;
Sotte wijfen willen ftrijden
Tegen het noodfaeckelijck.
Die in yemand wil behaelen
Een noodfaeckelijck jgebreck
Moet het felfs aen wijsheyd faelen
Of hy is van w ijsheyd geck.
Ai
Al uw loopen, al uw draeven ,
Al uw wcrcken, al uw woen,
Α1 uw dienen, al uw flaeven,
Al het ilijten van uw fchoen ,
Al uw deuntjes, al uw rijmen ,
Al 't gebrabbel, al 't gewrijf.
Al uw praeten, al uw lijmen ,
Al uw koftelijck gefchrijf ,
ifi Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν:
ΑΙ UW fuchren, al uw fteenen,
Al uw traenen, al uw quijl,
Al uw fchreyen, al uw weenen 3
Al uw dichten, aluwftljlj
Al uw ruyckers, al uw bloemen,
Al uw prijfen , al uw lof,
Al uw inurcken, al uw roemen j
Al uw woorden van het hof,
Al uw loeren, al uw luypen,
Al u volghen, al uw lift ,
Al uw waecken, al uw fluypen
Al UV/ lieve tijd-verquiil,
Al uw veynfen, al uw fwijgen,
Al uw woorden, al uw kal,
(Och, ick fou den node wel krijgen)
Is't NOODSAECKELYCKE MAL:
Maer, mijn lieve Vrijfter-geckjes,
W ijl ick foo mijn fchuld bely,
Doet mijn onfchuld by uw beekjes
Die ick raeckte van ter zy :
By uw foete fuycker-doosjes,
Noorder-Sterren van uw jeughd 5
By uw liefjes, by uw troosjes,
Bronnen van uw pijn en vreugd,
By de ilijpfteens van uw geeften,
Weckiters van uw dof veriland,
By uw breyn en finne-leeften,
Blaeiebalcken van uw brand,
Sleutel-draeghfters van uw leven,
Diefjes van uw vryigheyd ,
Die den hemel heeft gegeven
Wat de Aerden aerdighs heyt;
By
-ocr page 83-MINNE-DICHTEN. 4»
By de lampen van uw zielen ,
Wooningh van de Minnepol,
Die van Cupidootjes krielen
Als een befigh mieren-hol,
Die met haere fchitter-loncken,
Met haer ftraelen, met haer pracht
Al de ilerren overproncken
Van een held're winter-nacht:
By de pijnbanck van uw herten >
By de zeyl-fteen van uw ziel 5
By de balfem van uw fmerten
By uw finnen-tuymel-wiel,
""r middelpunt van uw gedachten,
Ovens van uw herten-bloed ,
Die uw tijd en arbeyd pachten
Sonder loon van geld of goed:
Seght haer, dat fe niet en dencken
Dat fijn leven haer waerdy
Souw by u luy zijn te krencken
Door foo vyfen rymery :
Seght haer, datfe niet en vreien,
Of men 't wijsheyd noemt of Mal,
Datter een van u fal wefen
Die het daerom laeten fal.
Nu, mijn Meysjes, laetjepaeyen,
Ey, jouw faeck en lijdt geen laft;
Nou: my haen fal anders kraeyen j
Of het wel of quaelijck paft.
Al uw fouten wil ick vieren,
En, daer 't my gebreeckt aen ftof 3
Sal ick felver ftof vérfieren
Om te roemen van uw lof.
D 'K
-ocr page 84-Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. öi
'Κ wil mijn Pen aen u gebruycken
En mijn Int-pot aen uw eer
Die uw lof fal doen ontluycken
Als een roofe-bloempje teer.
So mijn logge geeft kon ryfen
Tot den hoogen hemel toe,
'K fou u tot de fterren prijfen :
Maer voor dees tijd ben ick moe.
Caedimusj inque vicem prgebemus, crurafagittis
Spotters ontbreeckt geen Rijm.
Geflelt tot Nootfakelycke P'erantwoordinge
der Schutteren 'van
van J. Wf, ste rb aen .
A.
Aen de E. Capiteynen, Officieren ende Schut-
ters der Stadt Delft;
^Ifo ons ter handen gekomen is feecker BoecX'
kmy geintitukert Nootsaeckelyck Mal,
J
rJ.
i ·
-ocr page 85-5ï
geflelt door ƒ acob Wefterbaen, in den Haghe, VJaer in
onder anderen deSchutteryent endemetnamendievm
Delft dapper met L eugenen werden beklad ende over den
Hekelgehaelt,hebbende daeromme als ivefende tneds Le-
dematen der %elver Schutterye, ha z,ehe met geen fiil-
fwijgen kunnen voor-bygaen , maer den ^/oorfz,. Wef-
terbaen de welcke {met het uyt geven van het voorfz,.
Boecxken) betoont te wefen, een onbefchaemden Satyr
ofte berijder de huyt een weynigh te fchrobben, ende z,ijne
hoornen wat in te kloppen, ende alfoo 't z.elve {na om oor^
deel) by die van den Hage wert toegefiaen, vermits het
aldaer ópenbaerlyck gedruckt is^ ende verkocht,als mede
in andere Steden verfonden wort om te verkoopen. Soa
z>ijn 7uygenootdruckt geweefi in revensje van dat zy die
van Delft ^ Kalf-fchieters, ende Ez,els noemen, mede
haer Legende, (ten deele ) te verhaelen, verfoeckende
dat U Ε. onfen y ver ende Liefde tot onfe Stadt, gelie*
ven in ''tgoede te nemen. Vmt wel,
D
Cïdimus, inquevicempraebemus crura fagittis.
tJHedke cura te ipfum,
ofte
Spotters ontbreeckt geen Rijm,
^ Aer en is geen meerder fchanden
Dan te laecen fij η vyanden
Al toe dat fy willen doen,
Spotten, Schieten, Schempich fpreken >
Oock den Draeck met yder fteken >
En te Iwijgen als een kloen.
D
Nocmtfc
Daerom is het heel nootfaeck'lick,
En voor yder een vermaeck'lick
Datmer luftigh tegen kanft,
Voorts te toonen met ons pennen,
Dat wy oock geen jongens bennen.
Macr 't hooft bieden als een lanil.
Een Dom Doitor in den Hage
Heeft nu binnen weynigh dage
Laten uy tgaen een gedicht,
Daer hy veele brave gaften
Vry wat fchempig derft aentaften,
Dan 't berifpen valt hem licht.
Onder and're van fijn reden
Stapt hy met feer wijde fchredeii
Van den Hage tot ons Stadt,
Ende wil de Schutters laft'ren
Oock van wetenfchap verbail^ren
Of fy waren kluntens zat.
Hy berifpt oock haer Marcheren j
'T handelen van haer geweeren,
Op 'c No otsaeckelyck MalV 53
Noemtfe Ezels, lomp en geck
Kalverfchieters, blafers, poffers ,
Roemers, gapers, iwetfers, ftofFers,
Slechte menfchen vol gebreck.
Befpot de tale die wy fpreken,
En fijn felver vol gebreken,
Want de haer is m engel-moes,
Op 't Spuy Delfs, en in 't Noort-ende
Sy Schev'lingfe fpraeck aenwenden,
Om de derde lacht de droes.
Als men 't wel recht is infiende ,
Sijne beft bekende vrienden
Scheert hy op de eyge kam ,
Soo fijn Tytel felver meldet,
Hy in plaets van groeten fcheldet,
Doch het komt al vry wat lam.
Al dees rancken al dees grillen
Hebben wy vertellen willen
Aen een wel bedaeghde meyt,
Die daer in was feer verwondert >
En heeft ons y et uytgefondert y
Doch geen doove luy gefey t.
Hoe dat in voorleden tijden
D' Hagenaers eens fouden rijden
Stekende Sint Joris Draeck ,
Vlytigh fy alles bereyden j
Plaets en ftont was al befcheyden
Als fy quamen tot de faeck.
Was geen Peert in heel den Hage,
'T welck den fteecker foude draden
Doe fo was het wapen moort,
AI de hoofden ilaken t'famen
D 3 Van
lÜ
54 VERANT WOORDINGE
Van die op dit fteeckfpel quamen
Doch de wijfte fprack een woorc.
Flux 5 't fa Mannen, een geloopen
Na den Bleycker om te koopen j
Of te leenen eenen hont,
'T welckfy deden fonder beyden
Quamen foo den hont geleyden
Daer den Draeck en 't vollick ftont.
Maer doe waft alweer t^ondeegen:
Want zy waren heel verlegen
Hoe s' hem fouden houden beft,
D' hont en wou den toom niet lijden $
War fy deen hy liet hem glyden,
Dies fy fprakeji op het left.
Wik deti fteecker av'rechts ftellen
Op den hont om foo te vellen
Defen draeck hier opgerecht,
Die den ilaert Manlick aentaften,
Maer den hondt hem doe verraften^
JEn liep een verkeerden wecht.
Willende Vulcaen nabotfen,
Ende and're ryders trotfen,
Met 't berijden van een dogg'.
Had den eenen Ε fel d'ander
G'nomen en befchreen malkander,
D'efels fachmen rijden noch.
Willen defe oven-kruypers,
Hond-ber y ders j Bofch-vry-buy ters,
1?
Tarten
-J
-ocr page 89-Op'tNooTSAECKELYCK Mal. 55
Tarten Dellifs Schuttery,
Sprack dees Maget en verhaclde
Soo veel parten dat wy dwaelde
Doch dees vier onthielden wy.
Hoe dat over een'ge jaeren,
Liep gerucht dat quam aenvaeren
In de Noort- zee eene vloot,
Dat men doen fagh in den Hage
'T volck in Schuyten en op Wagen
Met haer goet na Dellif vlood.
Dervende haer niet betrouwen ,
Op de Haeghfche halve vrouwen
Heel ontwapent weereloos
Quamen kryten, klagen, kermen ,
Datmen haer foude befchermen
Voor de Spagniaerts fel en boos.
Hebbende doe niet gelefen
Een fabel die fy daer nae prefen
Van Efopus Ravens lift,
i^ie met andere vogels veren
Gingh fijn fwarte huyt ftoiïêren
Daer 't nu haer niet aen en mift.
Want wanneer fy moeten trecken,
Is 't niet waerdigh om te gecken ?
Dat fy dan een dagh of dry
Van te vooren loopen heenen,
Om tot Deltt geweer te leenen,
Dat is moye Schuttery.
'T leenen feytmen dat is buyrlick,
Maer 't weerbrengen valt hun fuyrlick ,
Dies bedochten zy een ranck:
Want in plaets van weer te ftieren ,
D 4. Hebben
-ocr page 90-5(S VERANTWOORDINGE
Hebben fy wel met hun vieren
Dat verfet in hare 1 Banck.
Dit waren gemeene Gaften,
Maer een van die voert de lailen,
Heeft op een voorleden May,
Sou hy 't Vendel cerlick dragen
Een van Dellift moeten vragen
Na een Wambais, dat komt fray.
Dragen wy de poeder-dofen,
Rijck van goud* en zyde rofen,
Met ons koftelijck geweer
Heefter yemant van u allen
Op te fmalen en te kallen
Komt en haeket vrylijck weer.
Ghy en fult ons niet kael plocken, ^
Niet befchimpen noch bejocken , '
Want het is ons eygen goet,
Dorft ghy noch u hooft op fteecken ?
Daer wy dees en meer gebreecken
Dempten eertijds met de voet.
Kalverfchieters noemt ghy boeren
Weet ghy wei dat ghy aenroeren
Gaet een Prince vau ons landt
(Amwoort kluntens) die gebooren
Is in onfe ftadt u ooren
Opent, en gebruyckt verilandt.
Uwen Bommen Wefterbanis
Die wat vroegh en rijp in 't raen is ρ
Schildert ons foo leelijck of,
Daermen u als domme ftieren
Giüts
op 't N o O τ S Α Ε C κ Ε L γ C κ Μ Α L . 57
Gints en weer fiet henen fwieren
Als Veen-kinckels dom en grof.
Noch voorleden May wy fagen ,
Doen gh' u meende wel te dragen
Voordes BeemfchenKoningshuys s
Niet een Schutter van u allen
Heeft de toefienders bevallen ,
Door hun flordigh groot abuys.
Haechfche Pronckers fonder harten ,
( Wilt ghy ons al mede tarten)
Dieuytliefd van't Landt en (a) Prins
Niet een Tocht hebt derven wagen 5
Maer een quefty gingh voordragen
Dat ghy "t mee wel waert van fins.
Alfmen u Priviligeerden,
En als andre Steden eerden,
'T welck ghy van te voor wel wift
Dat niet toegeftaen fou worden j
Want de (b) Heeren fien te vorde,
Ende fchuwen gaeren twiil.
Ghy deed als de bloo Soldaeten >
Die om geit roepen en praeten
Als het aen de man fal gaen :
Daerom deden d'Heeren prijflijck
Ende gaven antwoort wijflijck
Doende u daer mee verilaen,
Datfe u die tijt vry ftelden >
Want foo vrome trouwe helden
Moften blyven in den Haegh,
Ende dat ghy met u Roeren,
Soud uy ttrecken als de Boeren '
Selver daer na waren graegh.
D 5 ^ 'kWeet
». PrinsTIcnsJrick de Naflaa. b. de Ed. Mog, Heeren Swfcn.
-ocr page 92-58 VERANTWOORDINGE
'Κ weet niet wat u mach bewegen:
Waer toe meuchr ghy u verlegen ,
Lieven Dodor Wefierhaen ?
Heeft m' u pap niet wel gebottert j
Segh ons toch eens armen fpottert ?
Waer meé fyt ghy toch belaen.
Komender niet veele rijcken
U haer pis te keten bekijcken
Daer gh' u herfeloofen kop ,
Meught een weynich mede breken j'
Of is 't goetje deurgeftreecken !
'K geloof het is al O. P. op.
Te vier wy u niet en ontfeggen,
Noch te fwaert maer komen leggen
Als een kint het hooft in fchoot 5
Komt te kermis doch eens kycken ?
Ons Muiketten en ons pijeken,
Want ghy wort van ons genoot.
Wy
Vreeil niet voor de donder roeren,
Maer komt een^ens foergens loeren >
Of ons lonten op den haen,
En de panne nu ilaet open,
Doen wy 't niet helpt water roepen,
Daer magh men u kennen aen.
Ey komt fiet het keytjen moorden j
Miffchien of ghy ons bekoorden
Dat wy doelden na u wit,
Sulcken quantjen fray en aerdich,
Sulcken ioetert, is het waerdich 3
Ple 't foo op een haertjen hit.
Op'tNo οτ s AÈCKELY ck Mal. 59
Wy en kunnen niet geloven,
Dat ghy wel fout kunnen hoven,
Met een dochter braef van aert,
Maer ick fou wel willen fweeren
So ghy fyt een man met eeren
Dat ghy een * ( Eunuchus) waert.
Of een Monfter feer wan-fchapen,
Daermen kinders die niet flapen
Willen, mee vervaeren fouw
Dat ghy met het fel geblicker,
Van u oogen als een nicker,
Doet verloopen Maecht en Vrouw.
En om dat te revenfgeren
Haer daerom gaet fchavotteren,
Doch ten gaet ons gantfch niet aen >
D' Haechfche jongmans hebben handen j
Ende fullen fulcke fchande^
O ver haer niet laten gaen,
Getrouwt kunt ghy oock niet wefen
Want ghy fout ten minften vrefen
De onminne van u vrou,
Of is het een rechte flurve ?
Neen ick loof fy is gefturve
Want ick u voor een wee-nar hou.
'c Schut'
Soüt ghy oock een Dodor wefen
Datmen u daerom fou vrefen
'K oordeel u maer voor een kluts,
Oock geen Doétor door geleertheyt
Want ghy toont ons u verkeertheyt?
Ick denck Doftor door de Muts.
* (Gelubde)
-ocr page 94-Co VERANTW. Op'tNooTs: Mal;
't Schutterfchap fyt ghjr niet waerdigh,
Want fuick volcxken Ib boos aerdich,
Syn daer toe veel te gering.
Haeghfche Schutters noyt voor defen >
Hebt ghy niet van ons gelefen
Dat u eer yets te na ging >
Daer in kunje ons verfchoonen,
Sonder Ichult kunt ghy betoenen
Wat den geck op fyn hals haelt.
Wil Jy ons het bloed doen ftygen
Inde kop, en oock doen fwygen
Ais een kint hy is verdwaelt.
Dat een narre dick koft fwygen
Hy fou hacft den naem verkrygen
Van een treiï'lijck geleert man :
"Kmeen dom Dodor Wefterbaentje
Dat men u voor fulckenhaenije
Groet en dagelijcx ftet an.
Die figh waent of gaet vcrmeeten
'T geen hy niet en weet te weten,
Wort met recht van elck bcφot j
Ezels fullen Ezels bly ven,
Kueren fal een geck bedry ven
Daerom achtmen hem voor fot:
Als ment al gaet over wegen
Soo en ift oock niet te degen:
Want ten fluyt doch niet met al,
Dies den Doitor met fyn fchry ven
Moet en fal toch altyt bly ven,
Nu en voorcaen Nootfaeckelyck Mal,
O Pul-
O^fe^uimamicos, veritas odium faret.
-ocr page 95-Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. öi
Ο Pulcra capita ficerebrumhaberent
LEEGE TONNEN RJSEN MEEST.
Metter haefigefchreven tot onderrechtinge der naC'
meloofe Schryvers van de Noodfaeckelijcke
Verantwoordinge, der Schutteren
van Delft tegens
G
Iftren was de Son aen 't fincken
En de hoenderen te koy
Als tot my in huys quam hincken
'K weet niet wat voor lelijck moy j
Wonder moniler van ons daegen ,
Kreupel over al fyn leen :
Krieken, krieken, helpt het draegen
Eer den himp-hamp val daer heen.
'T hooft dat fchynt te willen fteecken
En het Opfchrift dreyght te flaen:
Maer, hoe fouw het kalf fich wreecken 5
'T heeft geen beenen om te ilaen.
Lammer, loomer, loggher, lomper.
Ongeiloopter wan-geboort,
Botter 5 ftomper, grover, plomper >
Quamper niemand oyt aen boort.
Steenen, waer fyn nu uw traenen
Dat ghy noch niet op en fchreyt ?
Wilt u in uw waeter baenen:
'T kalf dat werd te vond geley t ?
En men fou aen 't bleeten hooren
Waer de vaers geboortigh zijn:
Efels kentmen aen haer ooren,
En 't geknor verraedt een fw'yn,
Z.B.
sM
-ocr page 96-6z Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν,
Ζ. Β. fo heet den eerfte
Kyck ick uyt rayn ooghen wel,
W. is de veerile
Met een D. en noch een L:
So men letters uyt magh leggen
Was het eerfte Zopre Broer ,
En het tweede was te feggen
Waere-nar Den lompen Loer.
Maer je moetje niet verftooren:
Jck en fegh 't niet, maer ick rae.
Raeck ick 't niet: ick wil wel hoorefi
Dat ick 't op fyn hooft niet flae.
"Weynigh iffer aen gelegen
OQe 't lochent of je 't kent:
So veul felje wel verdregen
Datje luy van Dellift bent.
! I
Maer eer dat we verder praeten
Gunt my eeril een ruftigh woord:
Waerom dichtje fonder maeten ?
'T is fijn leven niet gehoort;
Ken je wefen fonder maeten
Daer de jongens, fo 'k verftae,
7\sje optreckt langs de ilraeten
Dregen elck fijn maetje nae ?
'Kwil
Domme fchryyers fonder oogen,
Och, hoe raeckje foo te paerd ?
Niet als hertelij ck medoogen
Acht ick uwe domheyd waerd.
Gecker werdter geen gevonden
Als die fich aen flechten ftoort:
Sulcke luy en döen geenfonden
Heb ick meenighmael gehoort:
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. 6^
"Κ wil je in je fwackheyd draegen:
'T kyven benje gans niet waerd.
Die met ddmheyd is geflaegen
Is die niet genoegh befwaert ?
'K ben met fulcke luy bewooge,
'K fou voor haer een bee-vaert doen
Deur het nat en over 't drooge,
Sonder kouflen, fonder fchoen.
'K weetje noch al beeter maeren:
'K heb je lief al weetje 't niet;
"Kfal geen nief-kruyd aen je fpaeren
So men middel tot je iiet.
Dan fal jou met groote hoopen
Al het lymigh flymigh fnot
Uyt je neus en oogen loopen:
Daer mee kyckje als een rot.
Hoe?
Dat fal u de kop ontfwaeren
Van die dicke drabbe gift:
Dat fal jou geficht verklaeren
Datje ίο niet meer en mift j
Dat fal u al beter wefen
Als een criftalynen bril: , .
Och 5 die deught niet om te lefen
Als den efel niet en wil.
Had je beter kenne kijcken
Delffe kinders, kluchtigh goed,
En het een by 't aer gelijcken
Soo het even wefen moet,
Sou je 't hebben t'huys ehouwen
En je prallcn wel befchut,
Noch uyt jouw fettyne mouwen
Suicken hincke-pinck efchut.
1070 Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Hoe? praetickvanjouwmaixheren.
Van je goud, of van je zy,
'T handelen van jouw geweeren
Wort dat angetaft van ray ?
Hoe ? noem ick je bhefers, poffers f
Qaepers» efeh·» lomp engeck»
Kalver fchieters t fvpet/èrs ^ fioffers»
Slechtemenfchen»'volgeBreck?
Waer fult ghy uw aenfight laeten ?
Heb je fchaerat, gaet aen een fy.
'K fegh maer wat de luyden praeten
In de Haegfe Schutter/ :
Selver fegh ick niet met allen,
Maer verhael alleen in \ rouw
Wat de Haegfe Schutters kallen
AlfTer werd gepraet van jouw.
Wilje dat op my gaen wreecken
Met je fteeckel-loofe pen ?
Wilje my de gal-blaes breecken
Die geen Haegfe Schutter ben ?
Sijn het Schutters die het feggen
En foo ick geen Schatter zy
Ken je dan niet overleggen
Datje t'onrccht kijft op my ?
Siet 5 foo fchilder j' op de muyren
Nae jouw eygen fm een man j
En die leghje in de luyren:
Dat 's een vryer, dat 's een man ,
Al de Ammunity-huyfen
Van je breyn die fluytje op :
Enwatkomter? niét ais muyfen
Uyt je fmneloofe kop.
Μ I Ν Ν E-D I C'H TEN. 4$
Poocken, degens, hellebaerden,
Steecken, houwen, feint en flagh,
Kneppels, taf haeck, pieck en fwaerden ,
Alles komcer voor den dagh.
Moort! je flaet met felle flingers
Blinde flaegen op den hoop :
Neuien, ooren, armen, vingers,
Beenen bly ven in de loop.
Neen, je hebt je wel equeeten
Met ien emmer in den branghd ^
Och, je hebt het niet vergeeten
Room en próncken van je langd,
G aeu we, wackere gefellen,
Die ae» een bedaegde meyt
Al om grillen gingt vertellen
Die je wonder heyt efep.
Wel) wykeumejoubedancken
En die wel bedaegde meyt
Voor die fpeultjes, voor die rancken
Aengee»dooveluygezeyt:
Och, ''tenfchortjouwaengeenooreh j
Maer dat ghy foo qualijck fiet
Datje t' onrecht jouw gaet ftooreh ,
Kaertjes, datenwiftjeniet.
'K fouw je mee wel fpeultjes feggen ,
Maer, als ick recht bieghten fouw,
"K magh'er geenen tijd aenleggen ,
Doch ick weetje wel een vrouw
Die wel heught van veele jaeren:
Seper, foeters, benje graegh
Komt een uyrtjen over vaeren
En befoecktfe in den Haegh:
<4
miimmm
ΑΙ en feytfet ορ gien rymen
üy en ftoorcje daer niet aen,
Laetfe 't wat met qiiyl belymen
'T ial foo wel als 't jouwe gaen.
Is 't om ien de pyn niet waerdigh
'K felje wyfen op ien ftee
Vol van fpeukjes hups en aerdigh ,
Brenghtjouw ouwe maegd vry mee.
Langh en hoof je niet te foocken :
Vraeght maer aen hec klynfte kindt
In wat ilraeten of wat hoocken
Dat men 't haegfegafthuys vindt.
Och 3 die fpits geflipte doocken
Sullen trecken uyt het vlas
Datmen inkernyck of boocken
iVan fen leven niet en las.
m
Daer mee komj' als appel-teven
Onfe fchuttery op 't lyf
(Haegje, wilt het my vergeven
Soo 'k hier niet genoegh en fchryf
Voor uw fchutters, voor uw helden:
Weynigh hoeft een fehoone bruyd ,
Goe wyn fal fxch felfs wel melden
Al en fteeckt de krans niet uyt.)
'T vonnis
Buyrtjes, 'k wil op u niet fmaelen,
Dat en is niet buyrelijck j
'K wil geen quaed met quaed betaelen :
Maer waer vindtmen Haéghs gelijck
'T 7.y je op haer goe geweeren,
'T 2,y je op haer vaften tret,
^T %y je op haer braeve kleeren,
'T zy je op haer handen let ?
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
'Τ vonnis wil ick felfs niet wyfen:
Heeftmen niet genoegh gehoort
Haere deughd volmondigh pryfen
Door ons groote Prinfen woord ?
Hebben wy niet fyn foldaeten
Met goed oordeel en befcheyd
Meenigh maelen hooren praeten
Van haer eer en waerdigheyd ?
Toonje niet te wefen boeren
Sonder redelijck verftand
Als je rabbelt dat wy roeren
Een der Trincen van ons land?
Een der Prineen, die 'k fal voeren
Tot den hemel met myn pen .
So ick immer op myn fchoeren
Sulcke laften laeden ken.
'T is te mal om af te kallen
En daer op te bly ven ftaen:
Hebje trouwens, fin in 't mallen
Sal ick u een klucht verflaen.
Sieteens of je 't foo kunt laflèn,
Kloecke rymers van uw Delf,
Dat het een den Prins kan paCfön
En het ander deel u felf.
Eensjes wierd een God gedrogen
Op eens plompen efels lyf 3
Yder een viel neer geboogen
Ouw' en jonge, man en wyf:
Als den feeft-dagh was gehouwen
Braghtmen 't beeld weer in de kercfc,
'T volck dat viel weer aen het bouwen
En den efel raoft aen 't werck.
58 Μ 1 Ν Ν E-D 1 C Η Τ Ε Ν,
'Τ fcheen den Efel vreemdt te wefen
Dat liy in foo korten tijd
Was loo dapper hoogh gerefen
En terftond 2.yn Itaet weer quijt:
Maer het volck kon niet verzieren
Datmen daerom defe geck
Soofouweeren5 dienen, vieren.
Hoe? verftaejeoock dien treek?
Maer hoe fal 't den Dodor dragen
Datje hem zyn pap foo fout ?
Och, je hebt hem wel verflagen
Met ioo redeloofen kout!
Och, het hout is heel verkurvcn
En de pannekoeck in d^as,
En z.yn eer is he'el verdurven
Die te voor noch yetwes was!
Heb j'hem nimmer niet gekeken ?
Weet je niet by wat "voor dier
J)at hy diende vergeleken
Bywatmonfier i by wat gier?
Komt hem eens in 't Haeghje groeten,
Siet eens of j'em wel af maeJt:
Ghy fuk voor uw quaed ontmoeten
Noch beleefd'hjckzyn onthaeit.
Van
Wilje hem oock iens befoocken
Stoot een foete boIJe maegd
Ergens voor hem uyt de hoocken,
Maer niet jouw bedaegde Aegt.
En, om alles wel te maecken,
Stier je hem een Dellifs ly f
Stiert oock neuten om te kraecken
Voor haer lieve tijd-verdryf.
1075 Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Vanfiïnmuts» να» fijngeleertheyd
Gaet dat vragen daer 't behoort:
Aen uw oordeel van verkeertheyd
Hy fich gantfJyck niet en ftoort.
Heeft hy noch niet uyt jyn boecken
Veelonihowwen, dencktoock niet
Dat hy 't fal by jouw luy foecken
Die foo wonder qualijck fiet.
Ishymai: dat's noch te draegen i
Maer jy bent het alle bey.
^K lal 't je feggen fonder vraegen:
Jy ben ^ t quaed, en daer toe key.
Hy en iu;7oocknietdoen fiygen
'T bloed in u-wen kop vol wind-»
Hy doet u alleen niet fwvgen
Maer oock fpreecken als een kind.
Steecktje boockjen in jou facken 5
Soo heb jy 't altyd gereedt
Alsjenoodhebtomte .....
Stil, me dunckt ick beter weet:
Als je langs de ftraet gaét blaecken
En in uwe waepens treedt
Meugh j'er proppen af gaen maecken j
Hooger kan't niet fijn befteedt.
Nou 5 myn naemeloofe Rymers 3
Daer mee fegh ick jou gen dagh:
Met foo ongefulte lymers
Niemand langh te fpreken plagh .
Gaet, myn Sullen ? gaet eerft leeren
Ander luyden fin verftaen :
Die hem dan de kloeckft fal v/eeren
Sal ien pongde-koock ontfaen
SpeüatMViadmtjfirifumteneatisamm
Ρ Α
Λ ν ^ •Τ'* >
wil gaen pleyten voor de Doecken,,
Voor het lieve Vrouw - gediert,
Voor de Stierluy van de Broecken 5
Die de Aerd en Hemel viert;
^K wil de woleken op doen ruyraen
Dat haer lof ten hemel raeck
En op zyn gecierde pluymen
Aen de gulde Son genaeck.
Wackerj wacker op, myn geeften 3
Uyc de laeghte nae den top,
Reckt u felven op de leeften
Van een grooter HeriTen-kop,
Dat ghy mooght de gacven vatten
Van het aerdich Vrouwen-Jy f 5
En ick foo veel rijcke fchatten
Stouter met myn pen beichryf,
Ghy, die door de toveryen
Van uw lieve foetigheyd
Brenght foo meenigh broeck in lyen
Die ghy in uw ftricken leydt,
Schiet uw klaere Sonneftraelen
Door de mift van mijn verftand;
Laet een lonckje neder daelen
Uy t uw oogjes op myn haud.
'K
Laet
MINNE-DICHTEN. 4»
Laet uw gunfte by my bly ven
En het roer fyn van myn pen
Om niet over ftuyr te dry ven
Als ick in die golven ben:
In die golven, in die baeren
Daer ick niet en kan verftaen ,
Hoe ick weer te rugh fal vaeren
Ais ick ben te fcheep gegaen.
Daer op wil ick feyl gaen maecken,
Daer mee vaert myn fchuytjen of,
Om met fulcken ty te raecken
In de ftroomen van uw lof;
Daer mee aerfelen myn finnen
Nae dat uyrtje, nae dien dagh
(Om daer van uw lof t'ontginnen )
Die u d'aldereeril befagh.
Als (a) Prometheus eerfl: quam gacpen
In den hemel by de Goon
Kreegh hy luft om nae te aepen
'T volckje van den Opper-throon ,
Om van boven af te haelen
En te brengen hier beneen
Uyt de fackel-rijcke Zaelen
Wac hem daer toe dienftigh fcheen.
a De'Poccen feggen dat l'rometheus den menfchecrfl: uyt leem ge-
macckt heeft,ende in Jen hemel geiaeckt zijnde door hulpc van Minerva
heeft het hemclfchc vyer iiedergcbraght, hebbende dat heymelijck aea
het rad van de Sonnc waeghen ontfteeckeu> waer mede hy zynen lee-
tnen menfch heeft doen leven. lupitcrdcfedievery quaelijck nemende
liecft Prometheus op den berg Caucafns doen binden ende een Arent daer
by geftclt die geitaedigh op z,ynelcvcr foiideaefeii.
Ε 4 Hier
-ocr page 106-Hier heeft hy het vyer geftoolen
Dat de ziel en aedem geeft,
Sulcke hitte, fulcke kooien
Daer al 't levendigh af leeft;
Sulcke voncken, fulcke vlammen
Die, alsfyiynuytgegaen,
Doen de rappe leen verilrammen
En het leven itille ftaen.
Doe hy neder was gekoomen
Met fyn diere dieven-vracht
Heeft hy vochtigh leem genoomen
En een raannebeeld gewraght,
Dat hy met dat vyer dee leven,
Dat de groote Goon geleeck 5
Dat het hoOfc droegh opgeheven
En nae fynen oorfprongh keeck.
Strax quam Jupiter ter ooren
Van het nieuw Prometheus-dier y
En hy heeft hem wraeck gefwooren
By den fwarten (b) Hei-rivier :
By de traege Nicker - ftroomen
Heeft hy ^nen eed gedaen
Die de Goon te fpreecken fchroomen
Sonder haer iuy woord te ftaen.
Doe dee hy den Roover trccken
Met fyn loofe dieven - kop
b De Poe ten ié^gcn 3at Styx, cen ftroom of een poel der helle by ie
goden in foogroote achcinge was > dat die by den felvrigen ghefwooren
hebbende fyn eedt te buyten gingh,hondercJaeren fich van den Neftar
moil onthouden ende daer ca boven noch van zyne goddelijckheydt
Wicid afgiict.
Ojn
-ocr page 107-1079 Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Om hem op den rug te recken
Van dat hooghe (c) Noorder-Sop ,
En om hem te meer te plaegen
Voor foo onverwachten treek
Dee hy hem de lever knaegen
Van dien krommen Arends beek.
Maer hoe fal Jupyn het maeckea
Met het fijns gelycke Dier ?
Sal daer oock de vlam op braecken
Van het heete tooren-vier ?
Neen: hy wil het maeckfel vieren,
Doch hy ichept een dier, een vrouw 5
Die op kluchtige manieren
'T nian-gedierte vangen fouw.
in haer ooghjes dee hy fetten
Duyfendftricken, welgebreydt,
Duylend vallen, duyfend netten,
Duyfend Jaeghen, loos geleyt:
Daer toe deed hy't foetfte trecken
Uy t het alderfoetfte Toet,
Om 't bedrogh te mooghen decken
Met foo foeten fuycker goed.
Duyfend, duyfend tooverkunsjes
Heeft hy daer noch deur genaeyt,
En wel duyfend valfche gunsjes
Door het aengefight gefaeyt.
Siet, myn meysjes, ïcomt hier hooren
Hoe ghy eertyds van Jupyn
Voor de mannen fyt gebooren
Om haer vallen hier te Zyn.
cCaucaOiseenfeerhooghenbergh inhet Noorder geweft van Aficn,
fcheydende Indien en Schythieovatimalkander, ende is een ghedeclic
vap den bergh Taurws. -
Ε f Maer
-ocr page 108-MINNE-DICHTEN:
Maer mijn fchip begint te raecken
Uyt de enghten in het ruym :
'K wil wat grooter feyl gaen maecken
Dat het opgebruyfde fehuym
Maft en fpriet en ftengh beftuy ve
En mijn roeckeloofefchip
Door de golven heenen fchuy vc
Spijt foo menigh blinde klip.
Wie wil met my koomen pleyten
Van der vrouwen opper-macht ?
Wie wil roemen van fijn feyten,
Van fijn armen, van fijn kracht ?
Och uw roem, uw lof moet wijeken,
Och, uw ftijf geweld dat fwicht,
Och 5 ghy moet de vlagge ftrijcken
Voor een vrouwelij ck gefight.
Wilt ghy voor uw krachten fpreecken
En eeril op de Rolle treen
Om ons woord de leen te breecken
Stereken Soon van Alcumeen ?
Wel, wy leenen u ons ooren
Grootenjovis Baftert - kind ,
Om te degen aen te hooren
Wat ghy voor uw krachten vindt.
Heb ick, feght ghy, niet gegrepen
Felle ilangen in mijn wiegh
En haer keelen toe-genepen
Als een weereloofe vliegh ?
Hoord ick niet als muyfen iingen
Dat vergiftigh bofch-gedrocht
Als men s' alle bey fagh wringen
In foo menigh laonckel-bocht ?
Heb
\
Λ
1081 Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Heb ick niet de felle tanden
Van den groenten Leeuw vernielt
En in Spanjen met mijn handen
Dat drie-ly vigh menfch ontzielt ?
Heb ick niet de gaeu we lichten?
Wachters van het gulden ooft >
In den hof van Atlas-Nichten
Van haer ftaegen dagh berooft ?
Laet den Koe-dief eenmael kicken
Die ick klemde met mijn handt
Dat fijn loofe ziel moft iticken
In fijn banghe ingewand.
Gaet het golven-monfter vraegen
Hoe het mijne knods bevind'
Als het komt om wegh te draegeq^
Het Trojaenfche Koninx-kind ?
'T Is te kleyfl om af te kallen:
Wie en heefter niet gehoort
Dat den, hemd had gevallen
Had ick hem niet onderfchoort ?
Heb ick niet die fw^ere packen
Op mijn ftyven hals gelaen
En dat nu begon te facken
Op mijn fchouders houden ilaen ?
Brack ick niet het grove kluyfter
En het ftaele hellen-flot
Als ick reyfde nae het duyfter
En den fwarten Onder-god ?
Sagh ick niet die felle muylen
Van den dullen wachter-hond
In het neffc van vreefe fchuylen
Daer hy aen gekettinght ilond ?
m
Heb
76 Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Heb ick niet dien bitzen Byter
Komen fleepen van zyn wacht j
En dien fchrickelijeken kryter
Met fijn kettingh opgebracht ?
Daer fou Phebus noch af fpreecken
Soo hy deyfden op den dagh
Die hem dee van vreefe bleecken
Als hy 't helfche monfter fagh ?
Zeedigh ; wilt u wat bedaeren,
Koelt u finnen, moedigh Held,
Al dat ongeftuymigh baeren
In u faecke niet en geldt.
'K wil uw lof u niet onthouwen ,
Grooten af komft van Jupijn,
Maer noch pleyt ick voor de vrouwen
Da tzy u te machtigh 2ijn.
Treckt te rugh in uw gedachten
Hoe der Lyden Koningin
Heeft ontzeenuwt uwe krachten
En den manhaft van uw fin.
Heeft zy niet de harde knuyften
Van een quaftigh' eycken-ftam
U doen vallen uyt uw vuyften
Alsfy uwe vryheyt nam ?
Leytf uw fterckte niet aen banden
En uw krachten aen een block
Als s' u leerden uwe handen
Setten aen het fpinne-rock ?
Hebt ghy daer niet moeten dragen,
Over-vroude Jovis zoon,
Soo veel, foo veel toffclflagen
Aen uw raannelijcke koon ?
77
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Ginder fie ickkoomen dringhen
Die den dappren Heótor wan ,
Die fyn daden- lof hoort zingen
Van den grieckfen blinde-man:
Komt mee voor uw krachten pley ten
Onvertzaeghde Peleus-kind,
Maer den blixem uwer fey ten
Is hier machtelooie wind.
Diemen
'K weet wel dat de hooge wallen
Van die langh-bevochte Stad
Sonder u niet konde vallen
Tegen 't lacger aerden-plat j
'K wil u oock uw eere geven
Van fo menigh menfchen-moord,
Die noch inder Helle beven
Alfmen u daer noemen hoort:
Denckt noch eenmael om die oogen
Daer j' om in uw tente fat,
Die uw hert fo verre toogen
Uyt het leger in de Stad ;
Sult ghy felfs niet moeten feggen
Dat een waepenloofe Meyt
U de waepens neer doet leggen
En gevangen met haer leydt ?
'K wil u al gelijck berechten
Kinders van den grooten Mars,
Die gewieght zyt onder 'c vechten ,
Onder 't vreefelijck geknars,
Onder 't beritenvan de fwaerden,
Onder 't dulle trom-getier ,
Onder 't brieflèn vande paerden ,
Onder't tweede bjlixem vier.
78 Μ I Ν Ν E-D Γ C Η Τ Ε Ν.
Diemen midden door de buyen
Van een blaeuwen Haegel-flagh
Siet u lof fo verre kruyen
Als de wereldt reycken magh:
Laet ghy niet uw hoochmoed fincken
En 't onfichelijcke ftael
Voor het aengenaetne blincken
Van een vrouwen-oogen-ftrael?
Ghy die met uw fcepter-ftaeven
Dwinght foo meenigh groot geraoedt
Die nae uwe oogen draeven
So veel duyfend menfchen doet :j
Sienelijcke wereldt-goden >
Uw gelagh dat fteygert hoogh:
Macr noch werdt ghy felfs geboden
Van een ftereker Vrouwen-oogh.
Blyfc beneden mijn gedachten,
Styght niet opwaerts by de Goon ,
Dien de vrouwelijcke krachten
Τ rocken van den opper-throon:
Spaert den Hemel 5 mijn gedichtc
En fyn groote Borgery:
lupiter wil gaeren fwichten,
Niemandt pleyt daer tegens my.
Laet u mee te Rolle vinden,
Brenght oock uwe ftucken voort,
Ghy, die met uw feherpe finnen
Door de wereld heenen boort :
Ghy, dié fterooght al uw daegen
Hoe ghy in uw diepe fin
Met uw geeften fult bejaegen
Aller dingen eerft begin:
:en
Ghy
Μ 1 Ν Ν Ξ-D I C Η τ Ε Ν. η§
Ghy 3 die met uw wyfe reden
Weet het alderkleynite dier
So te fnyden en 't ontleden
Dat ghy daer in lucht, en vier,
Aerd en waeter weet te vinden >
En den vaften hemels band
Van malkander los te binden
Door uw kloecke finnen-hand:
'K eer uw Hoogh-geleerde mouwen,
Groote kenders van Natuyr:
Maer wat fegt ghy van de Vrouwen
Datfe fyn een leege fchuyr ? *
Hoort my voor haer eere fpreecken:
Verre fy t ghy van de baen.
'T geen ghy reeckent voor gebreecken
Neem ick tot myn voordeel aen i
'K heb gewefen hoe de oDecken
Syn gefonden van lupyn ,
Voor de mannen, voor de Broecken -
Om haer vallen hier te zyn:
Maer wie is foo 1 eegh van finnen
Die noch twijfelt, dat een Val
Leedigh weien moet van binnen
So men daer in vangen fal ?
Maer, ick ftruyckel in myn praeten, f.
Nae ick aen uw brauwen merck:
'K fchyn noch niet te recht te vaeten
Uw geilepen zinne-werck.
Wel, ick wil u uyt gaen leggen:
Al het volckje van de Kap
Wilt ghy met die woorden feggen
Heeft noch breyn noch wetenfchtp/
Sagb
-ocr page 114-Sa Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Saghmen niet de waerheyd gaepen
Als een open oven-hol,
Duyfent dingen foud ick raepen
Om te brengen hier te Rol
Die in 't lange wil beweeren
Daer niei aen de waerheyd fchort j
Om een leughen-tael te keeren >
Doet de waerhey d ν eel te kort.
Vrouwen iullen dick wils vinnen
Sulcke dingen uyt de vuyft
Die g' in uw verwarde finnen
Noch in uwe koppen huyft :
Brenght vry al uw breyn te zaemen,,
Doet het een op t' ander fmeen ,
Dick Μ u een vrouw befchaemen.
Die u fonder herfens fcheen.
Ghyjdie door de volle beecken
Van een rijcke woorden-vloed
Weet fo foetjes door te bre^cken
In een over-hard gemoed:
Die verkeyde Hooft-tyrannen
Met u tongen kneeden kunt,
Treet ter zyden, kloecke-manncnj
En den prys de vrouwen gunt.
Vrouwen hebben dick bewoogen
Herder herten als een klip
En haer wreedheyd uytgetoogen
Door een wel-befpraeckte lip :
Sulcke Tygers, fulcke Beeren
Die de kloecklle manne-mond
Noyt fo dapper kon befweeren
Dat hy haer verfetten kond\
Hebben
Μ I Ν Ν E'D I G Η Τ Ε Ν. 8ι
Hebben niet de vrouwen-tongen i
Meenigh ongegalden Bloet,
§0 betovert en befongen j
So verfien van hert en moed,
Dat haer roem is uytgeroopen
Tot het hooge hemel-rijck
Die om laegh te vooren kroopen
In het diepe flobber-flyck ?
Hoe veel werter niet verheven
Tot de kimmen van de lof
Datfe met haer pen befchreven
Dingen van een kleyne ilof ?
Immers fal het altoos maecken
Meerder wonders in een man
Dat hy van geringe faecken
Veele faecken feggen kan.
Noch al pleyt ick voor de vrouwen:
Vindmen ergens wel een Kap,
Die niet van de keurs, den bouwen ,
Van de kinders, van de pap,
Van de kragen, van de koorden ,
Van de mutfen, van de moijiw ,
Van de quicken, van de boorden
Heele daegen praeten fouw ?
Souw ick met myn fcheepje trecken
Manne-vallen, vrolijck goed,
So verr' uwe deugden ftrecken ,
'K bleeef in't midden van de vloed i
Soud' ick t' faemen al de ilucken
Die voor uwe faecken ftaen
Alfms uyt de gaeten rucken,
'K had noch in geen jaer gedaen,
Μ I ίί Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Als U yemand koint beftoocken
Om te klampen aen uw boort >
Om uw naeme te beroocken
Daermen my van roemen hoort j
Om fyn kielen uyt te pompen
Op het gang-bord van uw eer ,
Om uw luyfter uyt te dompen,
Wacht dan voor uw lof wat meer.
Laet my ondertuflchen koomen
Uyt de golven van de zee,
Om te leggen op de ftroomea
Van uw ftille flechte Ree:
Laet my daer myn feylen llrycken
En het Ancker werpen uyt
Om de Roo vers niet te rycken
Met een onverdienden buy t.
Sa Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
i
' Ά
,1 'J
■m
j
"^-"""^^'lÉÉfMrr - iirtf
-ocr page 119-Μ 1 Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
in fua Bat^vid,
EXtuUt Haga fylvam felicmm&Voefimtomm
ingeniorum» Dedit eadem feliciffimum éf ah
iffis Mufs effi^um ingenium Johannis Secun-
di , cujus Βαβα vivent dum bafiis amantium
orapatebunt»
Den Haegh heeft meenighte Van vloeyende en-
de tot de Poëzy gebooren verftanden voort-gebi"agt.
Sy heeft oock ghegeven het aldergeluckighite ende
van de Sang-godinnen felfs opgetoyde verftand van
Ichannes Secundus^ wiens Kusjes leven fullen fo langh
als de mond der gheenen die minnen nae Kusjes fnac-
ken ende verlangen fal.
in ΗΙβοηα Toet ar urn nofiri temporis ,
Dial. IL
Fuit & loannes SGCVix\d\xs,cujusextantBafia^qua
ah omnibus ita legunter ut bafiis affici videantur.
Dat is:
Daer is oock gewceft: lohannes Secundus een Ha-
ghenaer, wiens Kusjes in druckzyn,dievanelckeen
fo ghelefen werden dat fy de vreugd van het KuiTen
fchynen te voelen-
F Ad
-ocr page 120-Sa Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Ad Dodliffimumornatiffimutnque
Juvenem
I. V. D. amicura iingularem,
in
Β AS IA JOH. SECUNDIy
a me belgicis verfibus donata,
BaSIA,mmeris dederasmihifcriptaLatinis^
Cemis Battavis in Ugata modts:
Varte tarnen mutilata fut, cjua caBiorauris
Jama lafci'vis refpuit e^e fonis.
Tarce fupercilio, fi non mdlita Secundi
Afpicis in matris Savia Bafiolis:
Si non duld rorantes melk Camanas
Exhibet hac tnetris charta notata meU,
^l^am cjuondumrofeo manavit ah ore Neisra.
Non ego, qmpafiusmella: Secundus erat'
Non mihi mellifims imprefit Βαβα labris
Dependens humeris blanda Neaera meis.
Tknos melUfavos in nofiro carmine^ Burghi,
Exigis injufins'.nulla Neara dedit,
Tuus
Bafium
-ocr page 121-Μ Ι Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. «7
KUSJES.
I.
Vicindqumtumvmslafci'uitmulmo &ci . ,
KOn ick my om uw hals fo meenighmaelen winden ,
En ghy my wedero m met fo veel krullen binden
In uw ineeu-witcen arm, als wel den wijnftock fpreyt j
Alwaer hy om den Olm Zyn jonge ranckjes breyt.
Mocht ick het hoonig-foet ftaeg aen uw lippen raepen:
Dan fouw noch luft noch zucht tot eeten, of tot flaepen ,
Noch wat ons liefelijcks den milden hemel gaf
My locken, Roofemond, van uwe lipjes af.
Wy iouden, om de vlam van onfe min te bluilen,
Ons moorden onderlingh met vriendelijcke kuiTen
So langhj tot dat uw ziel gefelfchapt met de mijn
Sou aen het doode Veer in Charons fchuytje zijn.. '
Dan fouden wy terftond geraecken in die weyen
Daer fich in ftaege vreugd den Adel gaet vermeyen,
Daer't heldelijck geflagt ontrent haer Vryfters fweeft ,
Wiens oude minne-vier noch in haer boefem leeft,
Daer't brave lofFrou-volkjof met haer Helden danfen ,
Of iingen in een dal, of vlechten myrte-kranfen :
Daer door de dichte blaen den foeten Zephyr queelt,
En 't groene laure-loof met zynen fchaduw fpeelt:
Daer 't altijd Lenten is: daer Roofe-bloempjes blaefen
Haer loeten aefem om de Geitjes mee te aeien.
Daer fou die blyde fchaer van haere plaets opftaen
En in haer zaeligh Rijck ons vriendelijck ontfaen,
En beyde boven aen op haere ftoelen fetten
Op kulTens van Narcis en fachte Violetten,
En niemand fouder zyn, hoe grooten Heer of Vrou ,
Die ons de hooghile plaets niet gaeren geven fou.
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
IL
i
Ώα mihi iafolum diceham blanda fuella,
' Voelde maer de teyle tipjes
_ JX. Van uw fuycker-foete lipjes j
Roofemond, als ick u flus
So langh vleyden om een kus.
Even als de reyfer-luyden ,
Die onwetent in de kruyden
Daer haer niet te fchuylen fcheen
Ergens op een flanghe treen,
Achter waerts van vreefe loepen
Eer zy 't met de dood bekoopen,
Ruckte ghy, mijn Sonne-ichijn,
Uwe lipjes van de mijn.
Neen, mijn Rofemond, mijn lusje y
Dat en houd ick voor geen kusje;
't Is maer fwaevel in den brand
Van myn luftigh ingewand.
Uon dat ίαβα» dat Neara ne^ar
HOe! fouden kusjes zyn die Roofemond my geeft?
Och neen, ick ben bedrooghen.
't is r^ectar, 't is Ambroos, waer van den Hemel leeftr,
Dat ick beè ingeiooghen.
Het is een honigh-dauw, die uy t haer hieltje rijft.
Ha, foete fpookeryen ! s
Al
ri
ΑΙ watmen in kaneei, in thijm, of nardus prijft
Komt van haer lipjes glyen.
De bytjesj die wel eer de bloempjes van Hyraet
In G ricckeland door vlooghen, '
En hebben uyt Narcisj uyc Roos, noch Violet
Oyt foeter foet gei ooghen;
So my fo lieven aes, de fpijfe van de Vreugd,
Werd dickmaels aengeboden
Blijf ick onfterfelijck, en leef in ftaeghe jeugd
Gelijck de Hemel-goden.
Maer fachjes, Roofemond: daer fchiet wat in mijn iin
Dat fchijnt my te vervaeren j
Al fachjes, Roofemond: Of maeckt u een Godin »
Of wilt uw kusjes fpaeren.
Ick wenfch niet fonder u een van de Goon te zyn
En tot haer difch verheven i
Neen, Hertj e: fonder u was het my groote py^n
In eeuwigheyd te lev^n.
we molUhus hinc ^ hinclacertis éfc,
ALs ghy my, Rofemond, fo vriendelijck öm vat:
Als in uw lodder-oogen
Het driftigh Sonne-licht fwemt door zyn geyle nat:
Waer van myn graege fiel fo veel heeft ingeioogen:
Als ghy met uwen mond vaft nae den mijnen helt j
En uw köraele lippen
Geboord met fuyver blosd om my te kufifen ftelt,
£n ick uw roofen-mond voelaen den mijnen rippen:
Als ick het weemeien van uw verliefde tongh
So loet begin te voelen ^
En met uw flaiiweniiêtn in 't midden van myn longh
F 5: Tot
-ocr page 124-^<1 Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν
^Tot aen myn fiecke hert uw teere fieltje woelen:
Dan fegh ick dat de Min de grootft is van de Goon
Die ick myn leven vonde,
Of foo der yemand noch fpant boven hem de kroon
So is 't myn tweede ziel, ib is't myn Roofemonde,
Oerneïiorenotahh haβamίliepac^fcem c^c,
LEft was ick met myn Roofemond
Getreden in een zoen-verbond ,
Van duyfend kusjesj min noch meer ,
iTe geven en tekrygen weer.
't Is waer, myn Lief, ghy hebt voldaea
^t Getal heb ick van u ontfaen:
Maer waer is ergens een getal
Daer liefd lïch in vernoegen fal ?
Waer faghmen oyt een kooren-veld
Daeraer en ftoppel was getelt ?
Waer faghmen kenlijck tal van graen
Sijn leven op den acker ftaen ?
Waer vondmen doch fo flechten fot
Die immermeer den wijngaerd-God,
Den gever van het edle nat,
Om een getal van druy ven bad ?
Waer faghmen fulcken plompen boer 5
So groven kinckel, fulcken loer,
Die oyt zyn handen hief tot Pan
En riep om duyfend byen an ?
Wie iflTer, die de druppels telt
Wanneer het regent op het veld ,
En
βζ Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
En die 't getal van 't goedje kent
Dat xan den haegel werdt gefchendt ?
Het zy of goed, of ongeval,
De Goden fenden 't fonder tal:
lupijn die feyt, het paft my wel
Dat ick my felfs geen maet en ftel;
Ghy dan, die mee zyt een Godin j
Hoe kan u koomen in den fin
Dat gy my maet in 't kuffen ftelt
Daer ghy mijn fuchten niet en telt ?
De bracke traentjes, die ick giet y
Mijn Roofemond, die telje niet,
De kusjes, tuffchen ons geftelt >
Die hebje fijntjes nae getelt.
So gy de traenjes telt in my
So telt oock uwe kusjes vry :
Maer fo ghy 't eerft wilt overflaen
So laet oock 't ander tellen ftaen,
En geef my kusjes fonder end,
En feght: Ick ben nu omgewendt,
Uw traentjes waeren fonder tal:
Myn kuilen oock fo wefen fal.
Centum bafia centies c^c.
DUyfend kusjes duyfend maelen, en die fo veel duy-
fend mael
AliTer 's winters fackels branden aen den hogen hemel-
zael,
AliTer water-dropplen dryven op der Spaenfe golven
grond,
Souw ick d'een op d'ander drucken, overfchoone Roo-
femond,
Aen
-ocr page 126-βζ Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Aen uw kaeckjeSi die daer gloeyen van het aldereelfte
bloed 5
Aen uw lipjes, die daer vloeyen van het alderfoetfte
foet,
Aen uw ooghjes, moordenaerfters van myn overwon-
nen hert j
Die getuyghen fonder fpreecken van haer vriendelijcke
fmert.
Maer wanneer ick aen uw ooghjesj aen de venfters van
uw lyf 5
Aen uw kacckjesj aen uw lipjes als een moflèl hanghen
blyf,
Dan en fie ick noch uw ooghjes, noch uw kaeckjesj noch
uw mond.
En myn ooghe werdt onftoolen daer het iyn vermaeck
in vond:
Dan en fie ick niet uw lacchenjdat myn fmerten^dat myn
pyn.
Dat myn droefheyd doet verdwynen als een fomer-fon-
ne-fchyn:
Daer voor myne forghen loopen als een dichte nevel
nacht.
Als Apollo weer zynwaeghen aen den hemel heeft ghe-
braght.
Laes! hoe quaelijck koomend'ooghen met de lippen
over een!
Wat jalourfer ongemcenfchap, wat een ilryd is tuflchen
tween!
Myn ghezight en magh'tnietlydenenwü'tkuflènmy
verbien:
Want wanneer ick ben aen 't kuiTen kan ick Roofemond
nietiien.
Bafium
-ocr page 127-Ar vreemder duUigheden
VV Vervoeren uwe reden
Gby forte Roofemond ?
Hoe werdt ghy dus onfmnigh
Dat ghy myn tongh fo vinnigh
Met uwe tanden wondt ? ,
Waer toe dit boofe partje ?
Of meynt ghy dat myn hartje
Niet pyns genoegh en lydt '
Door de vergifte ftyltjes
Van uwe minrie-pyltjes,
Dat ghy myn tongh noch byt ?
Dit is fe, die de tipjes
Van uweïuycker-lipjes ,
(De khpjes, die myn mond
So ftoutjes dorft genaecken
Om datle die te raecken
Het foetfte fterven vond)
Die de gekruyfde fpruytjes
Van uwe blonde tuy tjes >
Uw halsje van fluweel 5
Uw foete Valcken-Öoghjes
Met haer befnoeyde booghjes
Sofuyver enfoeel.
Uw flaeu-gebloofde koontjes 3
, So poefeligh, fo fchoontjes,
Noch verder heeft verbreydc s
Als daer de Sonne-paerden
Gaen duyken onder d'aerden
Die
5)4 .Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ni
Die u fo lieve naempjes,
So loetjes, fo bequaempjes,
So v.riendlijck, fo beleeft,
So dickmaels heeft gegeven,
Myn hert, myn ziel, myn leven
Dat my beweegen geeft.
Of is 't u een vermaecken
Dat lidt fo aen te raecken
Om dat ghy feecker weet
En oordeelt van te vooren
Dat ick my niet feu ftooren
Hoe dapper dat ghy beet,
En dat myn tongh defchichjes
Van uwe gitte-lichjes ,
't Korael van uwen mond,
Uw alabaftre handjes 5
Selfs uw brood-droncke tandjes j
De oorfaeck van haer wond,
Niet laecen fal te roemen
En u noch foet fal noemen
Al ftaemlend in haer bloed ?
Wat nemen oock de vrouwen
Die men voor fchoon moet houwen
Gefaghs op ons gemoed! .
Nonfemper udam da mifi bafium éfc,
I
TJ Y lieve, fpaert uw kusjes wat,
JC* Myn Roofemond, myn vreugden-fchat j
In alle dingen is een maet:
"c En deught niet watter buyten gaet.
Daer fyn oock paelen in het foet ,
Daer buyccn fmacckt het ai nae roet,
Μ
En hoe de foetheyd hooger j
Hoe dat het walgen naeder i
MynRooferaondjickleerudit:
Als ick om feven kusjes bid
So weeft voor eerft niet al te ree »
En houdter vijf en geejfter twee.
Maer alle beyde niet te langh ,
Noch boy fo geyl als ick verlangh 9
Maer bey fo fchaemtelijck beleeft
Gelijck Diaen haer broeder geeft.
Flux dan ten eerften ap de.been ,
Flux op uw vlugge voetjes heen ,
En fchu ylt u ergens in een g^t ' - 1
Eer ick u by de flippen vat. - , ' ν
Ick fal u volgen waer ghy vliedt:
Neen, Roofemond, g'ontfooptme nieC
Ick falje krygen waerje kruypt >
Ick falje vatten waerje fluypt.
Ick fal myn handen aen u flaen:
Die proy en fal my niet ontgaen.
Wie fagh een duy^en of een kauw
Ontkoomen uyt een Arends klauw ?
Dan fult gy fijnmijn eygen buyt:
Dan fult g'uw handjes fteecken uyt,
En driemael biddden om genae
Eer ick myn handen van u ilae ,
En feggen, Laet ick u, myn Ziel1
Voor't geen dat ick u flus onthiel, i
Voor dat ick u geen feven gaf
Met tweemael feven foenenaf '·
Maer daer mee fult gy niet volftaen ?
En eer ick my beken voldaen r .
Druck ick uw bloeyende korael
Met feven kusjes feven mael.
'k Sal om uw hals myn armen flaen
En houden u gevangen ftaen
Ψ
Tot
-ocr page 130-fé m m Ν E-D I C Η τ Ε N,
Tot dat uw kusjes en de mijn ;'
Betaelt van beyde zyden zijn :
Totdatghy metmy feggenfult - ·< i
Dat ghyu inde felvefchuld i
Noch wel een reysje woud ontgaea·
Omweerdefelfdeftraft'ontfaen. , ; '
'"IX. " c/v: ..
La^guidus eduüt certamme, vita ρ jaceham φό'.
ICklagh heel afgefloóftj riel-toogend, uyrgereckt 3
Mijn Rofemondjmynle ven,
Gelijck een vifchje, dat zijn vinnen van fleh ilreckc
Als het'de geeft wil geven.
Mijn mond was uytgedrooght, mijn keel verfmacht van
Mij η longh en kon niet blaefen, (dorft ,
Noch met een kleyne koek' in mijn benaude borft
Mijnflaeuwefieltjenaeien,
lek fag het duyftre Rijck, en inden traegen'póel
Den grijfen veerman roeyen: ··
lek fagh dien graegen baes met wonderlijck gewoel
Sich na den oever fpoeyen/
Als ick een vochte kus van uwe bedaude mond
Kreegh aen mijn droogë lippen,
Een kus, die in myn borft weer nieuwen adem fond
En myne longh dee rippen.
Een kusje, dat myn Ziel weer in myn lichaem braght
Om op een nieuw te paeren,
En dat den ouden knecht yJaedrogeü fonder vracht,
Weer dee te rugge vaeren,
Ick mis: den ouden knecht en vaert niet fonder vracht:
Hy voert mijn eerfte leven:
Mijn zieltje vaert met hem om in een donckre nacht
Geftadeliick te fweven.-Γ-
Het is, 6 Rofemond, een deel van uwe ziel y
Een ftu^kje van uw leven
Dat in m^fii hertWpeelt, en fo my dat ontviel
Sou w ick de geeft weer geven.
Het is een deel v%n u, dat dickwils uyt mijn bloed
Weer tricht by u te kruypen 5
En, fo ghy 't niet geftaeg met uwen adem voedt 9
Sal 't^eens weer heen gaen üuypen.
Op dat dan, Rofemond, een ziel ons beyden voe
So druckt my met uw lippen
So langh, tot dat ons tween,van alle vreugde moe
Een leven fal ontglippen.
X.
^/Vprofers mibiflammeum labellum é^c.
WAt bied, wat bied gy my uw rooder mond ?
Weg, weg: ick wilniet harde Rofemond ,
Noch harder als de harde marmer-fteenen,
Ick wil u nu niet eene kus verleenen.
Ick foen niet meer. Wat meync ghy dat ick al
Die laffe kusjes langer achten fai^
Enfo veel nae een laf gezoeo-^ravraegen
Dat ick daerom fo dickmaels fouw verdraegen
Dat my myn * * * fo ftijf werd als een ftock,
Dat ick deurboor myn broeck en uwen rock,
En brande vaft door eyndeloos begeeren
Om als een fchim ten laetften uyt te teeren!
Waer heen? blyf ftaen: Ey, bied my weer'u mond!
Ick wil, ick wil, myn fachte Roofemond,
Noch fachter als het iachte Sable-bpntje,
Ick wil u kuifen voor uw rooder mondje.
G 'Ba
-ocr page 132-i
'AMuHo^mr IdaUmpif tempra nervo &Cê
Cupido kreegh u eens in *t oogh y
En vattefchielijcknaeiynboogh ' .
Om u te fchieten in het hert
Een pij l van heete minne-fmert." ^
Maer als het kleyne guytie fagh'
Uw voorhooft, witter als den dagh » ·
Uw vlechten, blonder fevenmael
Als 't fchynfel van een fonne-ftrael,
Uw ooghjes, fwarter als een git,
Gefet in aerdigh marmer-wit y ^
Uw kaeckjès",'fchoonder als eéri'roos
Die yemand voor de fchoonfte koos j
Uw halsje, witter als een fwaen , ' .
Uw boefem, blancker als de Maen:
Smeet hy fyn waepen-tuygh ter neer 5
Syn boogh, zyn ichutterlijck geweer,
En vloogh u om den hals terftond
So vriendelijck, myn Roofemond ,
Dacr hy verfmoort in lieve luft : ■ ^
U duylend maelen heeft gekuft.- ' .
Hy blies u met fyn niondtjen in
Al watter zoets is in de min,
Al wat perfuym en amber heeft, '
Al wat het rieckend Paphos geeft.
En fwoer by hemel, en by throon y
By boogh, by pyl, by al d6 Goon ·
Dat hy fyn kleyne kroufe krop
Noyt tegen u iouw heffen op.
Is het dan vreemd, dat ick vertel
Dat uwe kusjes riecken wel,
f'
■ . 1 ■· .i
ff
1"
. ..(
Maer
ΤΓ
r
Μ Ι Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Maer dat ghy in uw herde herC
Noyt van de min getroffen werdt ?
ROofemondje jfoetebeekje,
Suyver hertje fonder vleckje 3
Suyver als de witte Maen
En die met haer fpeelen gaenj
Wilt tïw fo veel kusjes geven 1
Alflèr Cupidootjes fweven
Om het vriendelijcke licht
Van uw lodderigh gefight i
AliTer Minne- goedjes fwarmen
Om uw halsjen, om uw armen >
Om uw kaeckjes 5 om het rond
Van uw corallyne mond :
So veel, als ghy wel het leven
Met uw heldere oogjesgeven
£n weerom oock doodenkunt
Dien ghy \ leven niet en gunt:
So veel kusjes, alflèr itylen
Van de fcherpe minne-pylen,
Vier en voedfel van mijn fmert,'
Steecken in mijn fiecke hert:
Met fo vriendelij ck gedommel,
Met fo liefelijck gemommel,
Met fo aengenaem gevley ,
Als men Hen kan in de Mey
Aen de duyQes j hoe fy recken j
Hoe fy foetjes trecke-becken
Als fy voelen in haer bloed
Vonckjes vande minne-gloed;
G% Als
-ocr page 134-ibd Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Als ghy dan begint te fwijcken
En het vaentje Ichijnt te ftrijcken ,
Seght dan, houd mijn fwacke leen
Eer fy vallen ginder heen.
Dan fal ick u ftrax omarmen
En uw koude lyf verwarmen
En u geven foen op foen
Tot zy u weer leven doen.
'Als my dan myn jonge leven
In het kuiTen wil begeven
Sal ick feggen: houd my weer
Of ick val ter aerde neer.
Dan fult ghy my weer omarmen
En myn koude lyf verwarmen
En my geven foen op foen
Totfe my weer leven doen.
Ku myn Rofemond, myn beekje j
Suyver hertje fonder vleckje ,
Laet ons in fo foete vreugd
Slyten onfejongejeugd.
Daer na komen oude jaeren
Die ons brenpn gryfe haeren,
Sware lleckten, en een pack
Van verdriet en ongemack.
§t^akmpurpureo dijfundit mme colonm.
II Ven als de lieve roofen
j Smergens aen haer diftel bloofen
Daer den Hemel in der nacht
Synen foeten dauw op braght :
Bloofen 's mergens oock de tippen
Van myn Roofemondjes lippen
Die
MINNE-DIC Η Τ ΕΝ m.
Die ick al de nacht met luft
Onverfaedight heb gekufti
Kersjes kunnen fo niet bloeyen,
So niet branden, fo niet gloeyen
Als fy tu iïchen in de blaen
Op haer befte rypen ftaen.
Maer, en is 't niet om te fchreyen ?
Waerom moet ick van u fcheyen ?
Waerom moet ick aen een kant
In ons alderheetften brand ?
Lieve, wilt het rood bewaeren
Tot wy wederom vergaeren ,
Tot my weer de dichte nacht
Aen uw lipjes heeft gebraght.
So gy nochtans ondertuffen
U laet van een ander kuflèn
Werd'uw mondje van die foen
Bleycker als myn wangen doen/
Cum lahra nofira cerneretpudla
Ε En reys als Venus eerft mael ftond
By myn Godin, myn Roofemond y
En fagh haer foete wangen aen,
Haer fterretjes fo helder ftaen,
Haer lipjes rooder als een was
Geilooten in een marmer-kas:
So riepfe met een droef geween
De kleyne Minne-goon by een,
En fey: wat drommel baet my doQ
Dat ick den gulden appel wan
Om dat den Herder aen myn mond
De aldcr iOodfte lipjes vond?
ibd Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Daer nu een ander anders wijft
Die Roofemond ten Hemel prijil
En in zyn niinne-deuntjes praet
Dat fy my noch te boven gaet.
Sa, valt den Dichter op het lyf
En haelt uw quaedftepylen ftyf
En fchiet hem vel, en vleefch, en been,
En borft, en hert, en long in tween:
Maer treft haer met een pij 1 van lood
Dat fy fo koud zy als de dood,
Dat haer het bloed bevries' in 't lijf
En altijds even killigh blijf.
Het is gebeurt gel ijck fy fey.
lek fmoock als aengefteecken hey,
lek fmeltj ick fraoor, ick blaeck, ick brand
In myn getroffen ingewand,
En ghy hebt om uw koude boril
Een driemael dobbel-dicke korft
Van ys, van rijp, van kille fnee y
En hoe ick ly, ghy lachter mee.
Helaes, ondanckbaer' als ghy lyt,
Weet ghy waerom myn zieltje lyt ?
Om dat ick ib uw lipjes prees
Dat ick het Venus tegen wees.
Och, foete fchaepje, weeft niet quaed:
Ghy hebt geen ooriaeck tot uw haet,
Ghy weet niet wat de gramfchap doet
AVanneer fy in de Goden woedt.
Laet uwen liooghmoed facken neer,
En 't opgefwolle ifincken weer:
En doet eens fachte zeden aen
Die fulcken fchoonheyd beter ftaen,
En druckt uw lipjes aen de myn,
Uw lipjes, oorfaeck van myn pyn,
Uw lipjes, wekkers waere lof
Güf Vcnus tot haer tooien ftof.
Drackt
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. το^
Druckt uwe lipjes, drucktfe vry
En zuyght doch wat fenyns van my
En vat mee van dat vyertje wat
Dat fo langh in myn hertje fat.
En weeft niet voor de Goon bedeefl:
Noch voor de Minne-moer bevreeft:
Den Hemel ielver met de Goon
Werd van een foete mey t gehoon. \
F'
Bafium XIX. loh. Secundi,
MeUilega volucresy quid adhuc thyrr. ^ cm& h
HOe, foete bytjesj hoe? fie ick u noch in 't veld ^
Ontrent de roosjes fwieren, (fwelt, {
En leekt ghy noch den dauw daer 's nachts den tijm af
En zuygtghy noch het foetuyt foete violieren? t
Komt aen de foete mond van myne Roofemond, I-
Daer fietmen alles vloeyen ^
Wat ghy in violier, in thij m of roofen vond
Wanneer fy op het foetft van haere bloeyfems bloeyen. ij
Maer, foete beesjes, toeft3 hoort eerit wat dat ick wil t'
Bedingen van te voóren:
Als ick haer lipjes kus fo houdt u felven ftil 5 (renj .
Komt my niet in mij η vreugd ondanckbaerlijkverftoo-
Enwiltuwkunftighwasfogulfigh oocknieclaen r
Dat haere mond fouw droogen, f
Dat ick my niet en vind', als ick myn lippen aen , j
Haer lieve mondtje leg, door myn geklap beiroogen: ;;
Maer paft, dat ghy voor al met uwen ftekel-ftaert ' |
Haer niet en komt te raecken : ' J
Weet dat fy met haer oogh oock fulcke fmert :n baert
Die nae den anghel mee, fo wel als d'uwe, fma xken, f
C ή. Denckt
-ocr page 138-ΗΡΡ
ϊΟφ Μ I Ν Ν E-D I C Μ Τ Ε Ν.
Denckt dat myn Roofemond fo grooten onbefcheyd
Souw op het quaedfte wreecken.
Komt? foete bytjes, komt gelijck ick heb gefeyt,
En gaerc aen haren mond den hoonigh fonder fteecken.
Eynde der Kusjes.
N' tmidden van de nacht gheraeckten
\ ickaen'tdroomen
I En fagh myn Rofemond ontrent myn
bedde koomen:
Haer woorden waeren foetjfywas
haer wreedheyd moe:
Haer ooghjes wirpea my veellieve
lonckjes toe.
'K verftoute myn gemoed en ick begon te klaegen
De lange eeuwigheyd van myn bedroefde daegen:
Myn leven fonder vreugd, myn eyndeloofe fmert
En haer verftaelde iiel in een metaelen hert.
Een zee van traenen ftond in myn gefwollen oogen:
Uyt myn benaeude borft quam zucht op zucht gevloO-
ghen:
Ick bad haer om genae: om 't eynde van myn nood
Of door haer weder min of door een raiïèdood.
S'onfloot het fchoon Korael,de zeyl-fteen van de kusjes,
De haeven van myn ziel, de fpeel-hof van de lusjes:
Haer lipjes gingen op: fy fprack my aldus aen:
Vermoprt uw ooghen niet εή laet uw weenen llaen.
Sy,
-ocr page 139-Μ I Ν Ν E'-D I C'H TEN. 105
Sjr, die u heeft gequetft, kan u weerom genefen:
Sy, die is wreed geweeft, kan u weer gunftigh wefen:
Sy, die uw hert bezit, maeckt eynde van uw pyn
En geeft u "t haer weerom, en wil de uwe zyn.
O vriendelijck bedrogh! ο foetedroomeryen!
Maer, laes, hoe kort is 't luck der geener die der vryen!
Mit dat ick met een kus haer lieve mond genaeck
(Ha,korte droom-genucht!)voel ick dat ick ontwaeck.
Ick heb noch langh daer nae met aengenaeme grepen
Geveynft te droomen, en m^n oogeri toegenepen:
Maer, laes/ de vaeck vergingh,en ick bevond daer naer
Myn vreiigde valfch te zyn en myne droefheyd waer.
De Vrvers fyn gelijck de Schippers, die de baeren
Van t ongeftuyme diep des hollen Meyrs bevaere 5
Het vryen is een Zee, waer in men ftorm, en wind ,
En ftille kalmt, fo wel als in de golven, vindt.
Dan blaeft een moye kouw in uytgefpanne doecken ,
Dan moetmen aen den wint den cours wat fcherper foec-
ken, (enty
Dan vlieght hetfnellefchip,voorwind,voorftroom
En keert de vla^e weer fo leyt de fchipper by.
Dan is het waeter flechtrdan raeckt het weer aen'tmorren
En met het woefte volck van iEolus aen 't knorren ,
Van wien het grimmigh Meyrgeterright en geparft
Schynt dat het met geweld van dulle gramfchap barfl·.
Het fpouwt, en brult enbruyftenfchuymbeckt,datde
Waegen
Werdt by het Noorder As van 't witte fchuym geQagen :
Dan fchynt het dat de Zeetiaer in fyn afgrond florpt
En weder uyt fyn balgh tot aen den hemel worpt.
Dan komt de lieve Son weer door de woleken dringen:
Dan komt der golven God de wilde wind bedwingen.
G 5 ;tGc-
-ocr page 140-' io(j Μ I N Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
't Gefwolle wacter flinckt en het gefchubde vee
Komt kycken in de lucht en ipeelen op de zee.
Dan werf het rappe volck weer op een nieuw befprongen
En door der winden kracht nae laeger wal gedrongen ^
Dan raeckens' op een Sand, dan op een barre Ree,
Dan fynder Turken of Duynkerckers op de Zee.
Dus tobt hetvaerend volck tot s'uyt de woefte ilroo-
men
Behouden op de Ree of in de haeven koomen,
Daermen't voor ancker zetjof brenght het maer-touw
uyt,
Sy fteken de trompet en fpeelen op de fluyt.
So gaet het met de maets die met de kiel doorfnyden
Den gryfen Oceaen en hem den rugh beryden :
Het geen de Vryers op de Minne-zee ontmoet
Gaet al den felven gangh en 6p den eygen voet.
Dan luyftert 't Meysje wat: dan wilfe weer niet hooren
En d'arme Vryer tuy t vergeefs aen doo ve ooren;
Dan haecktfe nae zyn komft: dan wil s'hem weer niet
zien j
Dan loopt fy hem fchier na: dan fchyntfe weer te vlienj
Dan fietfe nae veel goeds: dan fey tfe weer te willen
Een knechtje nae haer zin; dan fyn't weer andre grillen j
Dan is hy haer te wys; dan is hy haer te mal j
Dan is de koop haeft klaer: dan is "t weer niemendal.
Dan heeft de Meyd een Oom, die haeft wil leggen fterve.
Die haer, indienfe trouwt, dreyght eeuwighlijck t'ont-
erven:
Of, fo fe neemen wil een Vryer nae zyn hooft-5
Haer 't onderft uyt de kift en veel voor uyt belooft;
Dan ifler j 'k weet niet wie, een queen van hare Nichten,
Die weet haer uyt den brief van Paulus t'onderrichten,
En maeckt haer erfghenaem van tas, van pot, van't
goud,
So fy, gelijck als fy, haer maeghdom akyd houdt.
Dick 5 als de foete Meyd haer por begint te leggen
Nae 't kooien van de Knecht, cn haer fou laeten feggen ,
So
-ocr page 141-MINNE-DICHTEN. 107
So rijfter weer een buy uyt d'een of d'andere hoeck
Die hem te rugge werpt en achtert fijn verzoeck.
Dankomter om haer hooft een fwarm van Nyders rafen
Die daer de vryer weer fray weeten uyt te blaefen,
En maecken 'tmeylje wijs voor feker en gewis
Wel duyfend leughens, daer gheen een van waer en is.
Indien daer nevens u noch andere vryers jaegen
Op eene lucht, en 't wild mee foecken wech te draegen ,
(Dat dickmaels is gekiaert al eermen het gelooft)
Dat is het volckje, dat op defe kuilen rooft.
De goede Vryers-ree, is datmen 't hert en zinnen
Der vrienden nae den wenfch van fyn gemoed kan win-
nen ,
Haer ftem, haer wil j" haer gunffc, haer toegenegent-
heyd:
Maer 'tvoornaemft is het hert en wille van de Meyd.
Wat dat de Haven zy, waer in de vryers koomen
Nae 't overwinnen van de golven en de ftroomen,
Dat magh ick yder een niet feggen overluyd :
De Bruygom vindfe wel in 't bedde by de Bruyd.
Die fchort u noch alleen, Heer Bruygom, aen de tacken
"Van uwen arbeyds-kroon, om eyndelijck te facken
In 't midden van de vreugd. Ghy zyt nu uyt de Zee
Gekoomen met uw fchip behouden op de Ree: . ^
De Haeve fchort u noch om aen de teyle kimmen
Van uw volmaeckt geluck en vreugde-fpits te klimmen,
't Begint te kriecken, en de fchoone Dageraet
Oniluyt de Sonne-poort die vaft fyn koets in ilaet;
't Gcty werd goed: de zee, de ftroom, de vloed, de win-
den
Syn uw gedienftigh: fet de Lui by ,en,de Blinden,
En loopt de Haven in. Uw fchip en heeft geen nood:
Die haevens die fyn goed, daer blyftnoytSchipper
dood,
BRUT'
-ocr page 142-ibd Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
De Dagh, die nu ter tyd van Phebi waege» ftraelt
Éyfcht lieve vrolijckheden
Dewyl de Minne-moer met haere duy^es daelt
En komt van boven door de wolckjes neergereden.
De kleyne Bruylofs Goon die koomen hand aen hand
Op haere wieckjes dry ven:
Komt,foetekindersj komt, behaeght u defen band
So fet u hier by ons en wilt een weynigh bly ven.
Komt met uw zoeten aem uyt uw vioolen-boril
Het bruyds-bed over-blaefen j
Laeft met uw lieflijck nat der nieuw-gehouden dorfl: ^
Komt met uw vreugde-koJR: haer graege hieltjes aefen.
Wat fie ick, Bruydegom: een aengenaemen dagh ,
Wat liever Sonne-ftraelen,
Befwangert van genuchtj van vreugde, van gelagh
Op uw geluckigh hooft van boven neder daelen!
Uw overlieve Bruyd, het koel-vat van uw hert
Den doel van uwe luften,
De Haeven van uw min, in uwen arm verwert,
Die fal te nacht by u op 't ν riendelijckfte ruften.
Uw Bruyd,in wiens gefight fo fchoone fchoonheyd bralt
Als luno fou verfinnen
Om van Vrouw Venus felfs (als 't Eris weer gevalt
Te feynden't gulden ooft) den appel af te winnen.
Wat fie ick, ibete Bruyd, een aengenaemen dagh,
Wat liever Sonne-ftraelen
Befwangert van geneuclit, van vreugde, van gelagh
Op uw geluckigh hoofc van boven neder daelen!
Uw'
-ocr page 143-Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. το^
Uw waerde Bruydegom die fal van defe nacht
U in iijn armen winden.
En mee een naeder band, den rechten minne-pacht.
Den tol van 't Houwelijck, figh dicht aen u verbinden.
Ey Zon! ghy toeft te langh: nu Phebe, jaegh wat aen, ,
Al fouw uw waegen hollen:
Spaer uwe hengften niet, dat ick de gulde raen
De reit van uwe wegh wat raflcher aen iie rollen.
De vreughde-tijdt genaeckt: de fnelle jaght begint
Haer avond-ftal te ruycken :
Sy wackren op de loop en rennen door de wind;
Het groote Sonne-licht gaet in de golven duycken.
Nu fal, Heer Bruydegom, nu fal de Bruyd te bed.
Die hoopen fal en fchroomen.
En bly zyn en bevreefl:, als ghy uw voeten fet
Om van de vloer te treen en op het bed te koomen."
'K verfeker u. Vrouw Bruyd j En Meysjes, houdfeniet;
Sy fal 't haer niet beklaegen.
Oock ifler geen van u, hoe teertjes dat ghy fiet,
Die daer van fterven fou, foo gy den ftryd woudt wagen.'
Gcfcbreven in een Lied'hoeck van een Juffrouw,
W Erwacht niet, brave Maegdt, Wet-geefiler van ons
* leven,
U gaven door mijn pen op 't cierelijckft befchreven:
Verwacht niet van mijn hand u rijcke deugden-fchat
Bchoorlijck afgemaelt op dit papieren blad.
iMyn logge geeften om uw Godlijckheyt te pryfen
En kunnen tot den top van uwen roem niet ryfen
De wiecken van myn breyn ken ick te kranck van Hof:
Om my te draegen tot het fpits van uwen lof.
iio Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν:
Daer laet ick anderen haer arbeydt aen hefteden
Die ick niet voJgen kan met ongelijcke fchreden.
Ick voel my onbequaem, myn beenen al te fwack.
Mijn rugh niet ftijf genoegh tot fulcken fwaren pack.
Ick fie hoe in uw Boeck uytnemende Poëten
Uw hooge gaven-lof vaft trachten uyt te meeten.
En wedS fo ick 't haer vraegh, fy feggen al met my
Dat uw uytftekendheyd befchaemt haer rymery.
Die uwe geeiligheyd, uw fraeyigheyd van wefen
(Waer in het druckfel van volmaecktheyd ftaet te lefen)
Door hulp van woorden nae behooren wil bedien.
Die fteeckt een kaers aen om de Sonne-fchyn te fien.
Wie kan figh naederen by uwe lodder-oogen
,Wiens zieltje niet en werd tot uwent ingetoogen ?
■ Wie iiïèr, die fyn mond aen uwe lipjes leyd
Die niet en proeft de geur van uwe ioetigheyd ?
Wie iflèr, wiens gehoor, als u gelieft te praeten.
De reden-rij cke vloed van uwe tongh magh vaeten,
·. Die niet tcrftont en merck dat foo een braeve Maegd
Oock geen gemeene iiel in 't fchone Lichaem draegt ?
Wie iiTer die u hoort, als het u luft te zingen
En nade maet uw ftcm te hoogen en te dwingen.
Die niet en fegh, dat hy meer van u keeltjen houdt
Α Is van de Nachtegaels in 'tNoorder Princen Woud?
Wie iffer, die eens fiet hoe uwe vingers vaeren
En vliegen als een fchim lanx Cymbalen en fnaeren.
Die niet en fegh verbaeft, dat hy met ziel en hert
Ten derden hemel toe heel opgetrocken werd ?
Maer facht: 't Is beft dat ick uyt u te pryfen fcheyde
Eer ick mijn felven hier in eenen dool-hoffbreyde.
Vergeeft my dat ick vingh uw lof te dichten an;
De wil gaet hooger als de macht bereycken kan.
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. το^
Al is de fwarte nacht met wolcken overtoogen.
En Son, noch^Maen, noch Ster aen 'tblaeuwe
welffel ftaet.
Noch weet deStierman wel waer'tfcheepjen henë gaet;
Al heeft hy Son, noch Maen, noch Sterren in fyn oogen
Hy houd nochtans fyn ftreeck en vint fich niet bewogen
Syn faecken die gaen vaft: De Naeld op het Compas
Wyft hem het Noord: 't gety dat gift hy by het glas..
Let hy op defe twee fo werd hy nietbedroogen. - ·
So gaet het oock met my: Uw vriendelijck gefight
Schynt altyds in myn hert: dat ftreckt my voor een licht
Ak *t Aerdrijck is bedeckt met dicke duyfterniflè.
Ey lacht niet, Roofemond: 'k wil wel een proef-
ftuck doen. *
Roep myn in duyfter eens en lyd dat ick u foen: .,
Thicn kusjes ick verbeur fo ick uw lipjes ιηΙίΓβ. /
r: Μ
' /
GE-
-ocr page 146-MEysjes, die met foet gewelt
Neder velt
Alles onder uwe voeten,
Leert doch eensjes niet fo fuyr
Noch fo ftuyr
Die uw Minnaers zyn ontmoeten.'
a
Pyltjes draeght ghy in uw hand
En den brand
Om ons herten aen te fteecken:
Maer die u de pyltjes dee
Gaf u mee
Middel om de fmert te breecken.
Hoe gebruyckt ghy dan alleen
Steeds hetgeen
Onfe fielen doet verfticken ?
Die ghy quecft met uw geweer
Wilt die weer
Met uw lieve gunft verquicken.
Neemt uw luitjes daer niet aen
Dat wy gaen
Als van uw fenyn vergeven j
Laetj terwyl het ftaet en groeyt
En en bloeyt,
't Bloempje plucken van uw leven.
Denckt
-ocr page 147-Μ IN Ν E-D IC Η Τ Ε Ni viij
5·.
Denckt niet dat den lieven geur
£n de kleur
Van uw bloofend-roode wangen
U altyd fal bly ven by
So langh ghy
Uwe bloempjes noch laet hanghen^
Leert eens aen den Eglentier
Hoe wy hier
Dickmaels nae fyn reuck verlangen i
yalt niet al fyn bloem-cieraet
Als hy laet
Blyft aen fynen diftel hangen ?
Mey^s fyn een hóf gelijck
Diefeerrijck
Is beplant met lieve bloemen:
So langh als de fchoone blaen
Daerinftaen
Salraen die genughlijck noemen j
Maer fo haeft de Lenten foet
Heenen fpoedt
En de roosjes vail verleppen}
Salmen van der bloemen lof
En den hof
Naeulijx yemand hooren reppen."
So langh 't minne-vyertje kruypt
Straelt eniluypt
114. Μ I Ν Ν E-D Ι C Η Τ Ε Ν.
Uy t de ooghjes van de vrouwen
^Wil de foete lieve Min
Tot haer in
En fyn woningh by haer houwen:
lO.
Maer wanneer de bitfe nyd
Van denTyd
Haere fchoonheyd heeft genoomcn
Gaet de Liefden in 't gemeen
Schuyven heen
En vergeet weerom te koomen.
ii.
Meysjes, die met foet geweld
Neder velt
Alles onder uwe voeten,
Leert dan eensjes niet fo fuyr
Noch fo ftuyr
Die uw Minnaersfyn ontmoeten,
i.
Wanneer een roosje foet
Syn knopjes open doet
En prachtigh in zyn vol cieraedt
Te pronck aen fynen dooren ftaet j
Enfraetjes
Synblacdjes
Vol foetigheyd
Vol fuycker van iich ipreyt,
Dacr aerdigh
En waerdigh
Den lieve friflèn mergen-dauw op leyt.
Dan
./mL
-ocr page 149-MINNE-DIC HT ÈN.
'ie
m
li
Dan moet het bloempjen eel
Gepluckt fyn van fyn fteel:
Want wiimen 't langer laeten ftaen
So fal fyn pracht, fyn glansj vergaen
Syn geurtje,
Syn kleurtje,
Syn cierlijckheyd,
Syn reckje van hem fcheydt i,
Het bloempje,
Syn roempje
Met fyn neerhangend hooftje vaft befchreyt;
Wanneer een teere Maeghd
Haer cierlijck bloeyfel draeght
En't luftigh bloed haer friffe!
En 't bolle blancke lijf verheüght,
En lonckjes
En pronckjes
Die tot haer min
Betovren onien fin
Vaft kruypen
En fluypen
Haer lieve lodder-ooghjes uyt cin iri.
Den rechten tyd is dan
Dat fy dient aen de man
Op dat fy vruchten hebbe nae
En alles hun nae wenfchen gae
Het vallen
Van allen
De fchoone blaen
Die vruchtloos ^rs vergaen ;
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Die meugen;
Verheugen
Den Tuynman j als haer bloeyen is gedaen J
Pe
Wel doen de Meyjes dan
Die denckeri om een man
En die geen hovenier verfraaen
Terwyl fy in haer bloeyfem ftaen.
Het grocyen
En bloeyen
Heeft zynen tyd
Die deur-loopt metter vlyt%
Die Joof heeft
En bloem geeft
En niet en draeght deught minder als een myt.
STEMME:
Sal ick noch langer in heete traenm ^Cé
GOdin, die voor veel honderd jaeren
Eerft hebt gekregen uw begin
XJyt fchuym der ongeftuyme baeren
O moeder van de geyle Min,
Die 't al verlieught
Met lieve vreugd,
Hoe weynigh deught
Hoe vinnighlijck verflindt
Ons jonghe jeugd uw kleyn gevleugeltkindt r
α.
Tot midden in het mergh en beenen
Jn 't diepfte van het ingewand
Door aeders en verborgen zeenen
Dringlit d'aengefteke minne-brand 3
Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν. - κίχ
Dekleyneguyt
Send ftoord en zuyd
Syn pylen uyt,
De lecker houdt geen ruft,
Maer brandt en blaeckt en moordt al waer'them luil.
?·
Daer Phebus eerftmael uyt komt breecken
Door 't bloos-gekaeckte morgen-rood
En fyn vergulden kruyn op fteecken
Al brallend uyt den waeter-liloot,
En daer hy laef
Te bedde gaet
En weer t^t-flaet
Syn paarden afgement
Daer fyn fyn pylen en fyn boogh bekent
Hy weet heel aerdi|h op te blaefen
Het vyertjen in de jonge lien
En maeckt dat fy als fin-loos raefen
En uyt haer oogen niet en fien j,
En 't boefje kan
Weer fteecken an
Het vyer, waer van
Men vonck noch roock en fagh
En dat in d'afeh al langh gerekent lagh.
5-
Hoe dickmaels heeft hy wel gefchooten
Der Goden Opper-hoofc lupyn ,
En uyt den hemel felf geftoocen
Om op der aerd' een Siaef te zyn ?
DekryfchgodMars ' '
Die in't geknars
Van waepens bars
^ 3 3yn
-ocr page 152-liS Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Syn Γου\γ6 leven ilyt,
Klaeght van 't geweld
; geweld dat hy van 't Schroefje lyt.
6.
Alcidesj wiens beroemde daeden
D wers door de Woleken brommen heen.
Die op fijn haJs den hemel laede
Doe AtJas felf te fwichten fcheen.
Storten in 't zand
En wierd vermant
Door minne-brand.
En foo een kinder-pack
Hem na de neck en lendens inne-brack.
Godin, die voor veel honderd jaeren
Eeril hebt gekregen uw begin
Uyt fchuym der ongeftuyme baeren
O Moeder van de geyle Min, ^
Uw Soon gebiedt
Als hy ons fchiet
Dat hy toe fiet
Om ons te geven raed
Of dat hy 't fchieten achter weege laet.
CeJJez, mortels de foufprer^
Cefle beauté n'efi pas mortette·
\jn At mooght ghy hoogh-verwaenden dwaes
^^ Nae'tnotvandefefchoonheytjaegen?
Meynt ghy verderflijck wormen-aes
't Ontfterfelijcke wegh te draden ?
Dees fchoonheyd magh alleen
, Van Hemel-goden zijn gevreen.
Ghy
-ocr page 153-Kt9
#
Ghy mooght uw knien voor haer autaer
Ootmoedeiijck wel koomen buygen
En met veel eer en ofFer haer
Uw nedrigheyd om 't feerfl betuygen:
Dees fchoonheyd magh alleen
Van Hem el-goden zyn gevrecn.
En
't Gerucht van haere fchoonigheyd
Gedragen op der v/inden wielen
Dat heeft gevangen wegh geleydt
Veel grooter als gemeyne 'zielen:
Dees fchoonheyd magh alleen
Van HeVel-goden zijn gevreen.
Wie fiet niet dat den blyden dagh
Al fijn vergierfel voort gaet haelen
En Phoebus fchoonder als hy plagh
Syn gulden hooft om haer laet ftraclen ?
Dees fchoonheyd magh alleen
Van Hemel-goden zijn gevreen.
Wie is foo blind die niet en fiet
Dat, waer s'haer voetjes komt te fetten,
De Aerde fpruytjes van haer fchiet
Vol roofen en vol violetten !
Dees fchoonheyd magh alleen
Van Hemel-goden zyn gevreen.
Haer ooghjes, als een Koninghs-ftaf^
Die heerfchen over allemenfchenj
H4
-ocr page 154-MINNE-dichten:
En fetten wetten, foet of ftraf,
Nae haeren wil en eygen wenfchen ί
Dees fchoonheyd magh alleen
Van Hemel-goden zyn gevreen.
7f
Dogh al haer lieve foetigheyd
( Den dool-hof van ons ziel en finnen)
U Goden, niet wel af en feyt
Haer eyndelops te mogen minnen?
Maer fet vry uyt uw fin
De hoope van haer weder-min. 'i
STEMME:
7 Λ Aer door het frifTe morgen-rood
De Sonbefchynt den Aerden kloot
En fchiet fyn goude ilraelen
DaerleydteenbofGhje, dicht beplant > gcdoockcu inds
daelen.
In 't midden ftaeü een huysfje net
Gedeckt met roos en violet
Die amber van haer fchieten,
Rondom het huys met foet geruys veel fijv're beeckjei
vlieten.
Op ecnen hyacinthen Throon
Sit Venus met een myrte-kroon
Öm haer goudrgeele tuyten
Waer fy haer ooghjes vallen laet ve?l foete bloempjes
fpruyten.
'i
J
-ocr page 155-Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ, Ε Ν. %%t
4·
Als Γγ dan met een wenckend oogh
Seyt wien fy met den minne-boogh
Eens hebben wil gefchooten,
HaeitfichhaerSoonrjen om te doen het geen fy hcefc
beilooten.
't Handige boefje met een vlucht
Dryfc door de fporeloofe Lucht
Met fijn gevlerckte armen
Enfchietfynpyltjesdoor hetlyf tot midden in de dar^
men.
STEMME:
I.
DEugd-rijcke Herderin,
Die in
Mijn vrye borft uw minne-vier ontftaeckü, '
Ghy weet hoe dat myn hert
Met fmert,
O Sylviaj na uwe gunfte haeckt,
Seght eenss waerom zyc ghy
So ftrafjes tegens my ?
lek foeck niet anders als uw eer:
lek foeck in uw kift
Myn heyl cn myn ruft:
Wat Tpilje doch meer
Waeromme weygert ghy
Dochmy
138. M I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Te weyden uwe fchaepjes by de myn ?
lek falfe troulijck hoen
En voen
Dacr d^alderfoetile thym en heyde Zyn,
En drencken op haer tijd
En paiïèn op met vlijt
Dat baer geen ongemack en deer.
En houden goe wacht
By dagh en by nacht.
Wat wilje doch meer ?
3'
Daer is geen Wolf in 't Wout
So ilout,
Hoe grijs, hoe bars, hoe vinnigh dat hy fnart?
Hoe hy van honger giert
En tiert,
Hoe wijd, hoe hol, hy 't keel-gat open fpart.
Die 't minfte Lam van al
Mifdoen of by ten fal,
'k Sal ftellen voor uw Schaepkens teer
Mijn lijf en mijn goed,
* Mijn leven en bloed,
Wat toilje doch meer t
Sal
Uw onbevleckte deugd
Uw jeugd,
Uw gaven die den Hemel op u giet,
Salickin't veldakyd
Met vlijt
Verbreyden met myn dun gefnedcn riet j
'k Sal op myn Herders fluyt
Uw deugden kryten uyt.
Dat van uw lof, uw roem, uw eer,
Het vrolijcke hout
Μ I Ν Ν Ε D I C Η Τ Ε Ν.
Sal ipreken in 't woudt,
Wat mlje doch mer ?
Of fegt my eens in 't kort
Watlchort
Ghy op my weet, Waerom gy my verfmaet:
Ben ick te jonghj te oudt,
Tekoudt,
Te heet, te flecht, te leelijck van gelaet ?
'k Heb mijn gefonde leen,
lek kugche, noch ick ilcen,
lek heb geen lemte, fieckt noch Zeer,
'k Ben kreupel noch mancka
Noch qualijck ter gandc>
Wat wil je doch meer ?
Of fmaedt ghy my, om dat ' '
Uwfchat
En tal van fchaepjes meer is als het myn ?
Och daer men 't koopeü' moet'
Omgoed· vi ; ?
uv.i
Daer kan de liefde noyt oprecditigh 2yn.
Daer 't goedt de herten bindt
Men felden liefde vindt. · '
Wat gaeter boven deugd en eer ? ' ;
lek ben wel te vreen, "V* ;;'' ^ '
lekIprs.nqch ick leen, '
Wat wiljr'dóch meert
Bege-
Of vreeft ghy dat myn trouw
Ufouw,
138. M I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Begeven aliïer eens een buyopquam ?
Oclineen5hetSchaepje teer
Souw eer
Vergeten 't Lam dat noch fuygc aen de mamj
Eer uwe Coridon
Sijn licht, fijn blonde Son,
Sijn Sylvia, fijn herts begeerj
Sijn trooil, en fijn raedt
Ontrouwlijck verlaet,
Wat wilje doch jaeer ?
STEMME:
^ t^ui me doibs je flaindr^i
Α ία terre ou aux- deux I
γ»
Elijck een roofje teer
^^ Dat aen fijn diftel ftaet
Valt op der aerde neer
Als het den hagel ilaet,
So ley t myn vryheyd neer, getogen uyt myn lïüQen
Door't puyck der Herderinnen.
Gelijck het tenger kruyd - ι ■ .
Syn topjes hangen laet
Wanneer deSonin'tZuyd '
Tevinnighftaetenbraedt, <
Soo doet het brandigh vyer van hare lodder oogen
Myn aders heel verdroogen.
Maer evenals het gras
Pacdaegsby na verlept
En
-ocr page 159-En half gefturvcn was
Sigh weer des avonds rept
Wanneer na het vertreck van d'al te heete ilraelen
Den dauw begint te daelen;J
So fal myn fwacke moed
Door forgen afgement
Weer raecken op de voet
En ryfen over end
So ick eens op het laeft door lieve toover-kunsjes
yerkrygh haer minne-gunsjes.
5.
'k Weet niet waerom de Min
My noch onthouden wil
Het hertjen en den fin
V an myne Amaril
Als dat hy felver wil haer tot fijn Bruyd bewaeren !
Of met een Engel paeren.
Of wil hy dat ick 't roet
En fijne gal eerft fmaeck
Eer dat ick tot het foet
En aen de fijycker raeck ?
Wel aen ick ben te vreen: niet fal my doen befwy-
ken,
Of van myn opfet wycken.
Den moedigen Troyaen
Behiel foo langen tijd
De dochter vande S\
swaen
Met dagelijxfe ilryd
Tot dat de Griclcib lift de hoog-bemuyrdc wallen
Τ cr aerde dcde vailen.
Mijïi fchoone Amaril
Wijckt voor Helene niet:
Haer deugd en fchoonheyd wil
lek fingen op myn riet:
lek wou om harent wil oock wel thien jaeren lyeo
Kon ick in't eynd bedyen.
Om een die kk bemin leef ick in rouwe*
li
ALs iek u, Amaril,
Wiens lof en gaven
lek tot den Hemel wil
Om hoogh doen draven,
Sagh eerftmael in het woudt by uw gefpeelen 5
So waifer in myn fin
Niet eene Herderin
Die tot haer foete min
Myn hert kon fteelen.
Uw onbefmette deugd ,
Uw fraeye zeeden
Die uwe friife jeugd
Met lof bekleden
Wil ick in 't dichte bofch geilaedigh loven.
Myn lief, daer iflèr geen
Dien ghy in brave zêen
En wel-gemaeckte leen
Niet gaet te boven.
Uw
-ocr page 161-138. M I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Uw ooghjes, uw gefight
So helder ichynen 5
Dat fy eens anders licht
Heel doen verdwynen,
Gelijck, wanneer de Son vertoont fyn luyiler;
Verdwynt de filvre Maen,
De fterretjes vergaen,
Men fietfe niet meer ffcaen,
Sy werden duyfter.
Ha, goddelijcke fchijn
Van uwe ooghen,
Waer door ick 't ibet venijn
Heb ia gefooghen!
Om wien de kryfch-god fou zyn Vcnus haeten.
Ai wierd my aengeboon
Een fcepter met een kroon
Ick fou de Koninghs Throon
Om u veriaeten.
Ochj woud ghy by de mijn
Vw fchaepjes weyden!
Daer goede heyden 2,ijn.
Soud ickfeleyden.
Och, woud ghy by mijn Vee uw Kudde jaegen ?
Mijn lichaem en mijn goed,
Mijn leven en mijn bloed '
Souw ick voor haer behoed
Gewiiligh waegen.
-ocr page 162-C Eght, fchoonfte, fal 't nocii lange zijü
Eer uwe guuil my fal befchynen ?
Helaes! deeyndeloofepijn
Doet my van lidt tot lidt verdwynen,
Ochl dat de trage dood
Eenmael myn droeve oogen floot!
CL.
Wat mocht ick doch mijn domme fiO
Op fulcken rotfe vallen laeten ?
ΛΙ quamper Venus met de Min,
Al kon ick als een Engel praeten.
Noch quamper vonc c noch gloed
In uw vervroofen herte-bloed.
Ghy ftoort u niet eens aen myn fmcrC
Α Is of de rouwe God der vonckeu
Rondom uw louter ftaelen-hert
Een huyd van yfer had gekloncken.
De Min en quetft het niet
Hoe dathy \ met fijn boogh befchiet.
In 't uyterft van de Noorder Zee
Daer fouw men harder klip niet vinnen:
Eer fal het ys en koude fnee
Gevoelen voncken om te minnen
Eer uw metaelen hert
Door mijn gebeden fachter werd-
O Dood; ο ruft van alle fmcrt-,
O havcH
-ocr page 163-MINNE-DICHTEN.
O haven der bedruckte zielen.
Komt haeft, en moort myn droevigh hert,
Wilt myn beklemde borit vernielen,
So werd ick eenmael vry
Van al de dooden die ick ly.
STEMME:
HOe langh fal't duyrenj
Wrang' Amaril,
Dat ghy in droeve fmert
My iult doentruyren
Om uwen 't wil
En pynigen myn hert ?
Sult ghy noch langh uw herdertje verfraaen
En tiOoillooe laeten gaen
Met alle druck belaen.
Die u bidt, die u fmeeckt,
Die alcydts van u fpreeckt ?
Het is niet wel gedaen.
xi
Dieuwehayrerx
Maeckte van goud.
Uw oogjes fwert en net >
Als of fy waeren
Van ebben-hout
Inwitalbaftgcfet,
Uw voorhooft glad, uw mondtje van koraelj
Hoe komt dat hy van ftael
Of ander rouw metael
Uw hert fo dick heeft gemaeckc
Dathetnoyt wertgeraeckt
£>Ic
IJO Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
3·
Die uwe lipjes
Maeckte fo foet.
Dat, die in 'c lieve groen
De roode tipjes
Vol fuy ver bloed .......
Magh drucken met een iben,
Terftont gelooft en voelt met goed bercheyd
Dat in de foetigheyd
Syn 2.iel verdroncken leyt,
Segt eens, waerom maeckten hy
Uwe finnen tegens my
y ol wrange fuyrigheyd ?
lek bidd% ick fmeecke
Om uwe Min,
Ick offer uw myn hert,
Maer, wat ick preecke,
iWat ick begin,
Ghy laet my in de fmert:
Hoe dat ick dien, hoe fchoontjes dat ick vley,
Hoe dat ick op de hey
Uw lof en roem verbrey,
Ghy en iloort u niet aen my:
't Schynt ghy zijt al even bly
Of ick lach dan of ick fchrey.
Ρ
Doch, Amarilletje,
Om wien ick ly,
So ghy het gaeren fiec
En is't uw willetje,
So doet het vry
En laet het quellen niet:
Ick wouw veel eer dat my de fwarte dood
Met
138. M I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Met doncker overgoot
En myne oogen floot,
lek heb liever dat ick ly,
Dat ick doodt ben, als dat ghy
Van vreugd foud zijn ontbloot.
STEMME:
lek Ij in Ί ben fijn ongtwoon^ '
ACh! treurt met my, myn fchaepjes, treurt^'
Datfelfsdeweyen
Uw rouw befchreyen.
En pluckt en tarnt en ryt en fcheurt
Met droeve klachten
Uw witte vachten,
Want, fiet ^ de bleecke dood die fluy t myn oogetii
Wyl myn wreede Amaril
My fmaedt, en niet en wil
Oyt zij η bewogen.
En ghy, ο boomen in het woudtj
Laetuweblaeden
Vol drucks gelaeden
Aen het wyd-uytgefchooten hout
Vanuwetacken
Vry neder facken.
En laet uw trotfe kruyn nae d'aerde finckeü>
Want myn Amarilletjeseer
Sal op mijn riet niet meer
Door het bofch klincken.
Hac?
En ghy, ο liefelijckehey,
Daer onfe fchaepen
MINNE-DICHTEN.
Haer voedfel raepen,
Wilt doch uw bloemcn-rycke fprey
En groene kleeren
In fwert verkeeren:
Ick fal uv/ rieckendveld niet meer betreden ^
Wam de Dood al voor my ftaet
Die iy ne klaeuweu ilaet
Pp myne leden.
4.
'Adieu, ach, wreede Amaril >
Myn jonge leven
Gaecmy begeven,'
lek voel een y figh- koude gril
Die door fyη kil! en
Myn hert doet lillen,
"T welck wroet en worftelt vafl: om noch te bly ven.
'T ilaec, hen jaeght, het klopt, het ilryd
Om fo langh voor zyn tyd
Nietteverityven.
Wanneer myn geeft, die Γο verlanght
Terwyl wy leven
U dienft te geven,
Geperft, benepen en gepranghc
Sal moeten wycken
En 't vaentje llrycken,
Sal hy u nae myn dood fo quellen koomen ,
Als hy fien fal. Amaril,
Dat hy om uwent wil
My is benoomen.
-ocr page 167-CommU Fr^ncoife,
C'i eluckige hertjes 5
J Die nae veel fmertjes
Den Hemel roet den Echt
Onbrceckelijcken hecht,
Die nae veel fuchjes
Verwacht veel kluchjes,
Veel blydfchap, veel geneugt >
Veel fuycker-foete vreugd >
Wy wenfthen dat
Syn xegen-rijcke fchat
Den Ópper-heer
Van boven neer
Stort'op u meer en meer.
Siet Cupidootje,
Die met een fchootje
Uw zieltjes had verplet y
Die wacht u in het bed:
Het kluchtige boefje ,
Het dertele fchroe^e ^
Dat fit wel half en kijft
En weet niet waerje blijft,
En wenfcht flechts om
De Bruydten Bruydegom
Die hy verwacht
Om werm en facht
Te decken defe nacht.
3· ......v"""··"'
Ö?
-ocr page 168-138. M I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
De minne-iloocker
Vol pijltjes op fyn lijf
Tot vriendelijck geryf:
Dees wecken de lusjes
En dertele kusjes
En aliTer met het end
Sich een in 't hertje prent
Het fpringht, het tockt,
Het hippelten het klockt j
Het 2.iekje teer
Vlieghtgins en weer
Dan op en dan weer neer
'T komt op de lippen
En "t fchyntje t'ontilippcn
En dat het u verlaet
En yeuwers fpelen gaet:
'T ichynt datje befwycken
En 't vaentje fult ftrycken
Tot het by een weer kruypt
En in fyn hooltje fluypt.
Dees pyltjes al
Het Wicht verfchieten fal,
Waer van met vreugd
Uw hert verheught
Sal fwemmen in geneugd.
Ghyfoete beekjes
Die met veel treckjes
Uw Ipeel-genooc fo ilout
Den Bruydegom onthoudt,
Eyjlaetfedochglyen,
Ghy fchynt te benyen
U w fpeel-noot defe nacht
En
-ocr page 169-138. M I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Εη 't geen dat fy verwacht:
'Τ moet voortgaen 't werck
Al waert ghy noch fo fterck j
Ghyfyttekranck d
Om haer noch lanck
Te houden tegen dancki
So ghy u niet goedjes
Wilt draegen en foet jes
En haer nae' t bed geleyt
Hoort dan wat Venus feyt:
Sy heeft gefwooren
By kerck en tooren,
By d'ooghen van haer Pol
En fyn gekrulden bol >
By haer geel hayr,
Dat in eenhallifjaer
Geen Van u al
('T is jock noch mal)
Een vryer krygen zal.
Wilt ghy uw Speel· meysje
Noch kuflèn een reysje
In haeren maegden-ftaet
Eer dat ghy haer verlaet, -
So moil ghy beginnen
En niet langh verfinnen >
'T is nu den leften dagh
Dat het u beuren magh.
Geluckigh Paer
Gaet heenen met mal kaer:
Den Hemel goed
I 4 Geer»,
-ocr page 170-f
Gcev' U veel foet
En heyl in ο vervloedt.
Inne-ftoocker, kJeyne guyt,
DiedeBruydt
En den Bruydegom doet branden >
En haer herten famen-hecht
Met een vlecht
Vanonbreeckelijcke banden,
' Τ luften u den Echten-knoop
En de koop
Van dit huwelijck te maecken:
Komt en voert de bruyloft: uyt
DatdeBruyt
Magh met vreugd te bed geraecken.
Soete Min, wat waeren wy
Sonder dy,
En wat was der menfchen leven
Anders als een lompigh block
Ofeenftock
Die noch loof noch blad kan geven ?
Eage-
Eer ghy met uw foet geweer
Daelde neer
Buy ten uw gewoone paclen ,
GiBgh de wercid fondcr vreughd
[Μ I N-N E-D I C Η Τ, Ε Ν, S tpr
Engeneugd
In bedroefde eenheyd dwaelen.
Niemand voelden in iyn bloed
Vier of gloed j
Niemand wift van minne-fuchjes.
Niemand wift van echt of trouw 3
Man noch vrouw
(Wiften van geen liefde-kluchjes.
Boom-en menfch te faemenfproot ? . /
Uytdefchooc
Van de milde Moeder-aerde > I
Dis^eheènehhaefelaer " -
Beytegaer
'Nootenenoockmenfchenbaerdei i - ,
r- j. ' ' ■
Ghy hebt eerft het lief gerijf i '
Vanhetwijf ^
'Tflechcevolekbeftaenteleeren, .
Ghy hebt eerfl: de kunft^bedacht .
Om 'tgeflacht' " ^ - / - i. -' - . : ü i ^
Vandeme^chentevermeeren j 1
Om het meysje met een foen'^
Tn het groen ·:.:ΐ-··;'-si. π'. v ii i
Of op't fachte bed te drucken V ■ j
En 5 ick weet niet wat voor klucht j
Omdevrucht -^ ^. .
.Van fyns liefdens luit te plucken.
Γ ffc '
Knoopt doch defer herten band ... ί .
I S Met
-ocr page 172-138. M I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Met uw hand, r
Wilt haer finnen 't 'zamen breyden j
Dat de V ree, de min, de ruft
Endeluft
Uyt haer zielen niet en fcheyden.'
Daer op willen wy met fanck
En geklancic. '·:.;,
DoordeZaeluw lof^enklincken, , ,,
En een verfch-gélpoelde Fluyc '
Schoontjes uyt
OpdeBruyd enfiruydgom drincken.; -r r
Β R V Y L O F S - LI Ε D Ε k Ε Ν.
S Τ Ε Μ Μ Ε: Tets moet ick η, Laura, 'vraegen.
Α
Ls de maen begint te blincken
Nae het fpadeonderfincken
Van de groote Sonne-pracht:
Als den Hemel komt vertoogen
So veel duyfend gulden oogen
Tot verlichtingh van de Nacht,
Gaetter meenigh hertjen open
Die op 't avond-uyrtjen hoopen
En verlangen nae de nacht,
Meenigh fietmenfichverblyen
Om des a vonds heen te tyen
Opdefoetevryfter-jftght. ,
Avond
Avond geeftfe tongh en leven
pie fich tot het vryen geven«
Μ I Ν Ν E-D. I C Η Τ Ε Ν. m
Avond voet de vry-geneugd,
Avond, vriend der minne-knaepen
Avond doet meer vreugde raepen
In de foete vrye-vreugd.
Maer de foetfte defer ilonden
Is d en avond, die gefonden
Werd op trouw-en bruylofs-dagh
Dien weM alle vreugd ontflootén
En met al het foet begooten
Datmeninhetvryenfagh. Γ
c · ·
Gaet geluckighpaer, gaet heenen,
Defen tyd is u verfcheenen,
Gaet, daer u den Echt verplicht 9
Nae den luft-hof uwer zielen,
Daer de kittel-luftjes krielen
Om het kleyne Minne-wicht.
Spaert uw monden noch uw handen >
Doet fo uwe luften branden
Datdevlamnaebuytenflae, .
En, om 't vyer dan weer te bluffen ,
Smoort de vonckjes in het kuffen
Tot uw brand wat over gae»
BOE,
'iSaÈï^
-ocr page 174-J4.0' Μ I Ν Ν E-D I C Η Τ Ε Ν.
Boeren - Vryagie
OP DE HAEGBE KERMIS
Onder dm mem vap Kr dis m Ηαεββ
1
S Τ Ε Μ. Μ Ε: ^/f Thehus vertoogh.
OChj Haefje, men fchat ^
lefietwelhoedat
Men hart in men lichem brangt,.
Ie weet wat ick mien ,
En dat ick je dien
Mit bienen, rait voet, en mit hangd:
Spreeckt yens 5 dat ment hoort,
Yen trooftelick woort ,
So brengh ick j'ien volle kan:
Och^geerje,geerje,geer^» dm
MenocbniettottemanT ; . ;
Al mocht ick men maegh
Vol ken alle daegh /
Mit kurremis-bier en wing ,
Al mocht ick jen Heer >
Yen Ridder, ja meer,
Graef Mouris, of Keuningh fing ,
In dat ick dan jouw ,
Niet hebben en fouw
So wou 'ket niet neemen an:
Och geer je, geer je, geer je da9
Me noch niet tot je man ?
Ick heb noch be-gat
Yen meuck van ien fcha^
Bewaert in ien knoppel doocfc
Die de Maen noch de Son
Sen leven en von
Al focht hy van hoock tot hoock.
Dan heb lek noch geld
Op renten eftelt
Daer weet rayn moer felfi; niet van ^
Och , geer je, geer je, geer je»dan
Me noch niet tot te man f
Kuemt? laet ongs nou gaen
En niet langh beraen
Nae't angdere felfchop toe ,
Daer feJje dan iien
Dar Krelis oock gien
lan achter-lam is of koe >
En datter gien langhil
Hoe weyts dat hy dangit
Mit meyfes fo leven kan: ^
Och geer je, geerje> geer je» dan
Me noch met tot je man
Maer ftaet lentes, Haes, ' '
lek moet hier men blaes
Yens beu eken eer dattewe gaen ^
lek felje ter 2.y > ^
Ofafterfoby
Ie fchorte-kleed houwe ftaeni
Ochj wat was ick dick {
Dat licht; daer magh ick
Weer ftouwen yen mengelfe kan;
Welgeerje.geerje^ geerje daa
Me noch met tot ie man ?
J
, /-->··-·-■........ -.....
[ïflMifÉlüifcüéii
-ocr page 177-Eenige Brievcru
van
VROUWEN
uyt
ovidius naso,
by hem genaemt
HEROmUM ETlSTOLc^.
-ocr page 178-Ecriige Brievcru
van
uyt
ovidiüs naso,
by hem genaemt
HEROl^DUM ETUrOLOE.
-ocr page 179-ι · . »
• (
ί»"·,
INHOUDT
ALs de Griecken om de onfchaeckinghe'van Heient
fich toerufien om nae Trojen te trecken, heeft UlyJ-
fes defionevm Laertes (op^hehouden door de min-
ne van x,ijne wowwe Penelopej diejonck en fchoon was)
fich gelaetenbHpenz,ynefinnen te ivefen om mtt de an-
dere niet mede deroi^aerts tegaen: maer dit bedrogh door
Talamedes ondeckt z^ynde is hy mede genootfaektgeweefi
defen tocht te helpen doen, daer hy oockgetoont hevftwat
hy door liftigheyden OQck door feytm van waepenen ver-
mocht, Nae veele ftrydtn.aUaer uytgevoert^ende nae dat
de Griecken nae een thien jaerige belegheringh de Stad
vermeeftert hadden, z^ijn fy alle doorfpijt endegramjchap
van Τ alias door veele ftormen entempee/iendoor dez,ee
gints en herwaertsgefiingert, onder de welcke UlyJJes thi^
jaeren langhghed^vaelt heeft. Als dan z,yn vrouw Tene-
lope,dochter van Icarius ^haer altijd kuyfch ende reyn gS"
houden hebbende, de oorjaeck van fo langen weg-blyvett
niet en ivifie, fi heeft x,y defen briefaen hem gefchreven^
inde welcke zy hem door veele redenen foeckt te bewegen
om wederom in z.yn vaederlandte koomen»
Penelope aen Ulυssεs.
Ck fend u defen brief, door ongeduld ghedreven:
Maer antwoord wacht ick niet op't geen ick heb ge-
fchreven,
I
Ο traeg' UlyiTes: uw Penelope begeert
Niet dat ghy weder fchryfc, maer dat ghy weder keert.
Nu leytde hooge Stad: die haet der Grieckfe Vrouwen:
In puyn en aiTphen fijn gewentek haer gebouwen :
Maer felver PriamuS) met iynen gryièn baert,
En 't heele Tróje was voor ons fo veel niet waerd.
Och? waere Paris, doe hy herwaerts quam gevaeren.
Eer hy ons land aen dee verfoopen in de baeren !
Och, of de dulle zee den ο verfpeelder had
Eer hy te Sparte quam doen barilen aen haer nat!
So klaegd' ick niet hoe lang dat my de dagen fchynen
Om dat ick als een weeuw in eenfaemheyd gae quyncn:
So had ick onverwarmt, als een verlaten vrouw,
Geen ongemack geleen in 't bedde van de kouw.
Men had met wol of vlas myn rocken niet bewonden
Op dat ick korten mocht des winters avond-itonden ?
Ick had met fpil en fpoel de nachten niet befnoeyt.
Noch onder myn gefm myn teere hand vermoeyt.
Wanneer en heb ick niet de iware kryghs-gevaeren
My erger ingebeek als 's in der daed wel waeren ?
De reden was de minn': Het minnen is een dingh
Dat vol van vreefen is en van bekommeringh.
ick ilelde my te voor, hoe dapper' oorloghs-knechten,
Hoe meenigh bfaef Trojaen was tegen u aen 't vechten :
Men noemde Hed;or niet of ick wierd doods en bleek
Soo dat het bloofend rood van myne wangen week.
Het fy der yemandt quam alhier de tydingh draegen
•Hoe dat Antilochus van Hedor was verilaegen :
So was Anrilochus een oorfaeck van myn pyn:
Ick dacht, Antilochus mocht wel Ulyffeszyn.
Het zy dat yemand fey, Patroclus is gebleven
Die figh in 't harnafch van Achilles had begeven^
So fchreyden ick, om dat bedriegery en lift
Niet altydts welgeluckt, maer oock fomwylen mift;
Wanneer Thepolemus was met de lans doorregen
Of't punt had laeuw gemacckc des Liciaenfen degen?
aen υ L γ S S Ε S. 157
So wierd myn teere forgh vernieuwt door fijne dood
Die 's vyands vinnigh ftael had met fyn bloed gerood:
En, om niet langh te zyn met meerder te vertellen.
Wat Grieck men in het veld ter neder quam te vellen
So wiert myn hert als ys: een doodelijcke kouw.
Quam tot den boefem in van uw verliefde vrouw,
Maer neen: de goede Goon en konfulcx niet behae-
gen:
Sy hebben beter forgh voor reyne min gedraegen:
De Stad is afgebrandt en Troje raeckt in d'as,
En ghy bleeft overigh, daer ick fo bangh voor was.
Men heeft in Grieckeland de Vorften weer fien landen:
Het Autaer wierd geftoockt: het OiFer is aen 't branden:
De plunderingh,den buyt, in 's vyands land gemafickt»
Die werd ter neer geleyt daer men de Goon genaeckt:
Men brenght ghefchencken aen, door Maeghdekens en
Vrouwen,
Voor Mannen, nae de krygh ontkoomen en behouwen:
Die nu aen wyf en kind en haer gefiin verflaen
Hoe dat het noch in 't eynd met Trojen is vergaen.
De ftemmig' ouderdom, de mannen hoogh van daegen.
De weereloofe jeugd ftaen al gelijck verflaegen :
De vrouwe luy&rt toe en naaght aen haeren man
Met een verwondert oor eer fy 't bevroeden kan.
En yemand aen den difch, als iy is opgenoomen,
Vertoont waer datmen aen malkander plagh te koomen:
Waer flagh ghelevert wierdt: en trcckt met weynigh
wyn,
Hoe dat heel Troje plagh in ommetreck te zyn.
Hier lanx liep Simois^ en üeypte met fijn ftroomen
So menigh helden-lijck, en fchilden, zael' en toornen:
Daer is "t Sigeefche land: hier quam de Scheeps-vloot
aen:
Daer heeft het hooge Slot van Priamus geftaen.
Hier heeft ^acides fyn tenten neergefpannen:
Daerlagh, UlyiTes met iyn Ithakoifche mannen:
Κ i ' Hier
-ocr page 183-Hier ree Achillis met fyn Paerden om de Stad,
En fleypten Hedor nae die hy verilaegen had.
Want ditj en noch al meer had uwen Soon onfhouweti
yan 't geen hy had gehoorc van Pylius, den ouwen j
Uw Soon, die ick om u te foecken henen fond.
Had het van Neftor, en ick weer uyt iynen mond.
Oock heeft hy my verhaelt hoe Rhefus wierdt verilae-
ghen,
Daer hy en al fyn volck des nachts te ruile laegen:
Hoe Dolen wierd gematft die 't Leger quam befpien
Ontdeckt, en felfs verraft die quam om wat te fien,
Ghy daght niet veel om ons doen g'u dorft onderwinden
Der Thracen Koningh by den duyiler te gaen vinden
Daer hy gelegert was, en daer ghy hebt beftaen
( Geholpen maer van een) fo veele dood te ilaen.
Noch meynt ghy dat ghy waert voorfichtig, en te voren
Had ghy om my gedacht. Wann eer ick quam te hooren
Hoe ghy fijn Paerden door het Leger henen bracht
So iloegh my "t hert in 't lijf als icker maer om dacht.
Maer fegh, wat helpt het my dat Troje leyt in aflen ?
Dat, daer die Hooft-ftadt was, nu niet als diftels waiTen,
So ick de felv e bly f die ick te voeren was
Eer dat die hooft-ftadt viel, en Troje ley in as ?
Wat voordeel heb ick by 't verwinnen en verderven
Soo 't noyt gheen eynd en neemt dat ick myn man moet
derven ?
Voor and'ren is de Stad vernielt en omgewendt,
Maer, laes! voor my alleen ftaet Τ rojen over end.
Des overwinners os, tot buy t gemaeckt te vooren.
Die gaet daer inde ploegh: daer Troje was is Kooren:
Den acker, vet gemift met het Trojaenfe bloed.
Geeft aen den bouw-mangreyn, ghegroeyt in over-
vloed.
^t Gebeent der mannen, die maer half begraeven wae-
ren.
Werd van de ploegh doorfneen met kouterenen fchae-
yen, Des
aenULYSSES 159
Des nieuwen ackermans : de puynhoop is bedeckt,
Dewyl fich boven haer het weeligh onkruyd reckt:
Gy zyc, en blyft van huys, die 't mee hebt helpen winnen
En wat de reden zy dat kan ick niet verfinnen ^
lek weet niet, en het fchynt my 't weten werd benyt,
Waer dat ghy fteeckt of in wat wereld dat ghy Zyt.
Wat vreemde Schipper hier de kuilen komtgenaecken.
Die fal niet onverpraeyt weerom van hier geraecken.
Oock geeft m'hem brieven mee, gefchreven van myn
hand.
Of het gebeuren mocht dat hy u ergens vandt.
Ick heb nae Pyius en nae Sparten heen gefonden^
Maer yet, dat feker was, en heeftm'er niet gevonden.
Waer zyt ghy heen ghezeylt? hoe heet het daer ghy
woont ?
Waer toeft ghy, traege man, dat ghy u niet vertoont ?
Stondt Troje noch foo't plagh 5 'kfouw mygheluckigh
noemen ;
Het geen ick heb gewerifcht heb ick nu reen te doemen.
So wift ick waer ghy vocht, en 't was de krygh alleen
Die ick te vrcfen had, en 't klaegen waer gemeen:
Maer nu en weet ick niet wat my al ftaet te vrefen.
En nochtans vrees ick al, wat kan, of niet kan wefen:
Myn forgh en heeft gheenperck, en mynbekomrae-
ringh
En myne woefte vrees beiluyt figh in geen ringh.
Λ1 watter is ter zee of op het land te vrefen
Dunckt my den oorfaeck van dit langh vertoef te wefen :
En wyl ick fulx vermoe (gelyck ghy mannen2yt)
So kan het oock wel Zyn dat ghy een ander vryt:
So zyt ghy mogelyck met vreemde min ontfteken
Kn moocht miiTchien van my dus met uw boeltje fpreec-
ken:
Myn wijfis ilecht en recht, die figh geen hooffch ver-
ilaet,
Wien? luft en finlijckheyd niet buyten 'tfpinrock gaet.'
Κ 3 Maer
L
-ocr page 185-i6o Ρ Ε Ν Ε L O Ρ Ε
Maer laet my, fo ick hoop, zy η in dit ftuck bedrogen
En defe mifdacd fy in yd'len damp vervlogen,
En wiiCj wanneer ghy zyt ν an alles los en vry
En als ghy koomen kunt, niet langer 2.yn van Qiy.
Myn Vader kyft, en haet dit eyndeloos verbeyden j
En raedt en dwinght my van dit weduw-bed te fcheyden*.
Maer dat hy ky v' en raes en houde figh verftoorr,
Laet my uw Lief maer zyn, gelijt k als dat behoort.
So fal ick niemands wyf, als d'uwe, zyn geheeten.
Noyt lal Penelope UlyiTis bed vergeeten.
Hy evenwel, als hy myn deugd en kuyfheyt fiet,
Laet iich bemaetigen en loont fijn krachten niet.
Een geyl en weeld'righ volck, veel dert'le jonge lieden
Die vallen my op 't lyf, en heerfchen en gebieden
Hier in uw eygen hof, en fonder tegeniland
Verteeren fy uw goed, ons bloed en ingewand,
Pifander, Polybus, Antinöus, den braeven,
Medon, Eurymaclius, die hier te Hove draeven.
En and're, die 'k verfwygh, die werden al gevoed
Met mid'len die ghy hebt gewonnen met uw bloed.
Den vuylen bedelaer die Irus is geheeten.
En die het vee beftelt en geeft de heeften eeten,
De fnoo Melanthius, die voegen fich al mee
En om uw fchae te doen is yder even ree.
Wy zijn hier met ons drien : u wijf, uw ouden Vaeder,
Uw Soon Telemachus, al weereloos te gaeder:
Dees had ick onlancx fchier verlooren door verraedt
Terwyl hy tegen danck van ons nae Pylos gaet.
Den Hemel ν inde goed het geen ick heb gebeden.
Dar, fo het nood-lot loopt nae billickheyd en reden
En fo de dingen gaen gelijck 't behoort te zyn,
Hy beyde luycken mach, uw oogen en de myn.
Dit doet den hoeder en de voedfter hoogh van jaeren:
Dit doet de derde, die de ftalleji op moet klaeren:
Oock is Lacrtes oud, die in het midden van
So veel geweldenaers het rijck niet houden kan.
aen υ L γ S S Ε S. x6i
Telemachus, uw zoon (den hemel wil hem fpaeren)
Sal krygen pit en kracht door 't groeyen fyner jaeren:
Maer in fo teere jeughd vereyfcht de faecK en tyd
Dat ghy hem redden komt, die fynen vaeder zyt.
Oock heb ick gheene macht ('t is oock gheen werck van
wy ven )
So ftercke vyanden ten huyfen uy t te dry ven:.
Komt ghy maer fpoedigh weer, Γο zijn wy al behoedt:
Ghy Zy t de man alleen die ons befchermen moet^
G hy hebt alhier een zoon, en lange moet hy 't wefen.
Die in fyn jonckheyd dient te werden onderwefen.
Dat hy niet van uw rijck alleen zy erfgenaem
Maer door uw onderwijs oock tot de kroon bequaem.
Siet na uw vaeder om, die met fijn voet in 't graf gaet.
Dat ghy fijn oogen iluyt als hy van 't leven af ftaet.
Ick, die fo jongh noch was doe men nae Troje voer,
Sal fchynen, als ghy komt, te zijn een beitemoer.
INHOUDT
D
Emofhoon, eenfooifvanJhefensenVhedray koo-
mende uyt den Trojaenjchm Oorlog na fijn Vader,
landt door omveder in Jhrackn aengekomen , alwaer
hy van Thyllis, een docht er van Lycurgus en Crufiume-
néii die doenmael'm Ihracim regeerde^ ter her berge ^ en in
haer bedde vrienMijckontfangen is : maerhy verHaen
hebbende de doodt van Mnefiheusj die na dat fij η vader
Thefeus uyt de Stadt At henen ghefiooten -was, bet Rijck
had ingenomen^ door lufl van regeeren aengelockt zijndet
inde PhiUis belooft hebbende dat hy binmn een maendt
Κ 4- fouds
-ocr page 187-ï6% Ρ Η Υ L L I S
foude wederkeeren , gelatende figh tegaen om fijne faken
ivat te fchickm, β'ρ Schepen toegeruii hebbende, is nae
Athenen ge-vaeren, ende heeft op fijne wederkomfle niet
gepaji, Alffer nu 'vier Maenden 'verfireken ivaren^ ende
hy niht wederejuam^ foo heeft hemVhyUisdefenBrief
gcfchreven, waer infy hem raedt dat hy^gedachtigh der
omfangene -wtldaden, fijne beloften houden, en in fijne
iroiopi 'volherden iviüe^ ende indien hy hetfel'veinde
•ivind fiaet, dreygt fy hem dat fy haere gefchonde eer'
baerheyd meteenwreede doodt fal bopten.
Phyllis aen Demophoon.
"Tj Emophüon, myn gaft, lek Phyllis, uw waerdinnc.
Die uw gheherberght heb, uyt goeder deughd en
minne,
Beklaegh my over uw, om dat ghy langer beyd
Met uwe wederkomft als my was toegefeyd.
Maer eenmael fou de Maen haer leege hoornen vullen:
Maer eens fou fy haer weer van allen blinck onthullen
En ick fou wederom fien uwen ancker-tand
Gevallen en gehecht ter reede voor myn land.
De Maen, nae uw vertreck, is viermael vol gewaiïcn
En viermael weer vergaen : maer hier in Sithons plaiïèn.
En op myn zee en ree, of kuften van mijn Rijck,
Verneemtmen niet een vlagh die na de uw gelijck,
So ghy de tydt naetelt, die noyt van dieder minden
erd qualijck voorgetelt, ghy fult het waer bevinden.
Noch dat myn reeckeningh is qualijck opgefomt.
En fien dat myne klacht niet voor haer tyd en komt.
Oock was myn hoope traegh: Het gheen daer wy voor
fchroomen
Dat, als het werd gelooft, ons qualijck fal bekoomen,
Gelooven wy niet ras : dat ick, die u bemin ,
Oogk tegen wil en danck tot myne fchae bevin.
acn D Ε Μ O Ρ Η O O Ν.
lek hebbe menighmael voor u aen my geloogen,
lek hebbe menighmael al willens my bedroogen
En weetens wys gemaeckt dat ick de groote vlagh
Met u gewenfchce vloot nae herwaerts koomenfag.
Oock heb ick Thefeus wel vervloeckt voor alle goden
Om dat hy aen fyn foon het keeren had verboden:
En mog'lijck heeft hy noyt uw weder komft belet,
En 't is fyn ichuld wel niet dat ghy 't niet herwaerts fet.
Somwyl heb ick gevreeft dat in het weder koomen
Uw fchip was vaft geraeckt op Hebri drooge ftroomcn
En op het blinde zand van een geftooten was,
En ghy en al uw volck verioopen in de plas.
Ick hebbe raeenighmael, op dat ghy wel mocht vaeren,
O fchelm, ten hemelwaert myn handen kunnen paeren j
Ick heb de Goon gebeen en my voor hen verneert,
En haer om uwentwil met wieroocks reuck vereert;
Ick hebbe menighmael, wanneer de zee en baeren,
Wanneer het weer en wind u mee en gunftigh waeren
Dus tegen my gefeyt, Nu Phylli, fyt bedaert >
Hy fal eer langh hier fyn fo hy niet qualijck vaert.
In 't kort, al wat uw komft kon marren of beletten >
Wat den voortvarenften haer voorfpoedkon verfetten
Dat heeft de trouwe min my te gemoet gebracht,
t)ie kloeck was in het geen dat fy voor u bedacht.
Ghy evenwel blijft wegh en weet niet van te keeren:
Ghy paft niet op de goon, by wien ghy dorfte fweeren;
Noch die, noch myne min, noch eeden, hier gedaen
Bewegen uw gemoed om herwaerts t' zeyl te gaen.
Gy hebt, wanneer gy tradt te fcheep en binnens boorden,
Gegeven aen de wind uw zeylen en uw woorden:
Nu klaegh ick over u, om dat ick thans bevind
Uw woorden fonder trouw, uw zeylen fonder wind.
Segh my, Demophoon, wat dat ick heb mifdreven
Als dat ick u mijn hert onwijflijck heb gegeven !
Mijn fchuld is, dat ick niet voorfightigh heb gemint:
Maer vm die fchuldcn een, die andere verbint.
Mijn fchelmftuckjfo men 't fo magh noemen in de vrou-
wen 5
Is maer dat ick een fcliclm gehuyft heb en behouwen :
£en fchelm-ftuck, dat een deughd is in gewicht en
fchyn:
Een mifdaed, die veel eer een weldaed konde zyn.
Waer is nu recht en trouw, en hand aen hand gegeven ?
Waer fijn, daer ghy by fwoert, fo veele goon gebleven ?
Waer Hymen, die ghy my tot borghtocht heb gefet
Dat nimmer icheuren fouw ons vreedfaem bruylofs-
bed ?
Ghy fwoert my by de Zee en by de wóefte baeren
Die gy had door gefeylt en daer gy door foudt vaeren:
Ghy fwoert my by den God daer 't zee-nat onder
fwicht.
Die uwen grootvaer is, fo 't mee niet is verdicht:
Ry Venus, en by die op mijn fyn booghje fpande
En met fyn minne-toors mynteeren boefem brande:
By luno, die 't geiagh heeft over 't echt-gordyn,
By die de fackel draegt die 't bruylofs-bed befchijn'
So y der van fo veel gequeile godlijckheden '
Van uw lichtvaerdigheyt quam vorderen de teden
En elck fich over u om iich te wreecken gaf,
Ghy waert alleenigh niet genoegh tot fo veel ftraf.
Noch deed ick(of ick was van mijn verftand veriaeten)
Uw vloot,die fchaeloos was, vertimmren en kalfaeten
Op dat het fchip, waer mee ghy my veriaeten ioudt,
Mocht ftyf en ftevigh fijn en wel op trouw gebouwt.
Oock heb ick u Verfien van riemen en van fpaenen
Om u te beter wegh voor uwe vlucht te baenen :
Nu vind ick my gewondt (en voel de fmert daer af)
Door waepens, die ick felfs in uwe handen gaf.
Ick hebbe my vertrouwt op fo veel fchoonè woorden
Daer ghy fo ruym afwaert, en die mijn hert bekoorden:
Ick hebbe my vertrouwt op uw doorluchten ftam ,
En op dat hoogh geilacht dat van de goden quam.
Ick
I54
aenD EMOPHOON
lek hebbe my vertrouwt op u betraende wangen:
Ofleertmen't fchreyen oocko'm yemand mee te van-
gen ?
Oock fijnder kunftjes in de traenen, die men ghiet
En ree ftaen om te gaen waer dat men haer gebiedt.
Oock heb ick my vertrouwt op goden, die het hoorden
En tuygen kunnen fijn van uwe valfche woorden.
Wat is 't nu dat ghy 't al tot borghtoght hebt gefet
Elck was genoegh om my te krijgen in het net. ' *
Ten fpijt my echter niet, dat ick u op mijn ftroomen
Dat ick u liet aen 'tland en in mijn havens koomen 5
En ü en al uw volck van als heb by geftaen :
Niet verder had mijn gunft behooren doe te gaen:
Maer 't rouwt my dat het daer niet by in is gebleven:
Maer dat ick, boven dat ick herbergh had gegeven
Aen die 't niet waerdigh was j u noch de vriendfchap
dee
Dat ick u op mijn bed en aen mijn iijde lee.
Och waere doch de nacht, die defen gingh te vooren >
Mijn laetfte nacht geweeft ! was doé den tyd gebooren
Die my ellendige het leven had gëendt,
So waere Phyllis noch geftorven ongefchend !
Ick had een beter hoop, om dat ick feker miende
Dat ick door fo veel deughds u dubbel-wel verdiehde.
De billickheyd dwongh my te maecken dit befluyt:
,, De hoop is wel gegrondt die uyt verdienften Ipruytr
Het is geen meefter-ftuck > daer kunfl: en eer in fteecken.
Een maegd'jdre licht gelooftjte hebben deur geftreecken.
Mijn iïecht' eenvoudigheyd, die ick u heb getoont.
Had meer uw gunft verdient als Γο te zijn geloont. r,
Ick die een VroüWe was, en oock met minn' ontftekén,
Ben van een man verfchalckt door leugenen en treken ,
Van die geen woord en houd,befworen voor de Goon
Dit zy de befte tack aen uwen eére-kroon.
Men ftell* u in uw ftad een beeld by Egeus-neven:
Dyn vaeder iy voor al een hooghe plaets gegeven:
i66 Ρ Η Υ L L I S
Men fchrijf en leefe daer van zijne dapperheyd,
Van moorders omgebraght, van roovers neergeleyt:
Hoe Scyrus, hoe Procuft hoe Scinis fyn verflaegen,
Hoe monfters ? die de leeil van Stier en menfchen drac-
ghen,
Hoe dat hy Thebe temt, hoe hy Centauren ilacht,
Hoe hy de Hel opfchickt, daer 't niet en is als nacht >
En alfmen van uw vaer de daeden heeft gelefen
§o laet dit opfchrift op uw beeld gefchreven wefen:
5, Dees is *t die zijn waerdin door leugenen ontgingh:
„ Een maegd, die hem in huys en in haer bed ontfingh.
Van wat uw vaeder dee hebt ghy alleen onthouwen
Dat hy uw Moey verliet in plaets van haer te trouwen j
Ghy prijft in hem alleen dat u alleen verfchoont,
Die u een erfgenaem van ^s vaeders ontrouw toont.
Nu heeft fy beter man (dat ick haer niet benyde)
Als die fo trouweloos ftond 's nachts van haere zyde:
Een man, by wien fy nu ter hooger koetfe zit,
Die onder zijne fweep voert tygers in 't gebit.
Macr die van Thracien, die fich gebellight houwen
Als die ick heb verfmaedt, zijn fchouw van my te trou-
wen:
Niet een kyckt nae my uyt, om datter werdt vertelt
Dat ick een vreemde voor myn landfluy heb geilelt.
Men feyt al fchempende, Gaet heen de leiTen hooren
In het geleerd^ Atheen by hooghe fchool-doitooren:
Het fal een ander fyn, die buyten heeft geleert
Hoe "t ftrydbaer Thracien beft dient te fyn beheert.
Den uyHromft doet een faeck of goed of quaelijck vin-
den :
Hy hebbe noyt geluck in al zijn onderwinden
Die nae den uytvalfpreecïct, en oordeelt van een ding
Te wefen goed of quaed nae dat het ons vergingh.
Indien men hier weerom uw fchepen quamt'ontdecken,
En raghmen nae myn kuft uw volck haer armen recken,
acn D Ε Μ ο ρ Η ο ο Ν. ι6η
Εη dee u riem de zee weer fchuymen aen mijn ftrand :
Men fey, 'k had wel gheforght voor my en voor mijn
land.
Maer nu en heb ick niet geforght voor land en luyden:
Oock raeckt mijn hof u niet, als of ghy tot op huyden
Daer noyt verkeert en hadj noch fult oyt moe en mat
Uw lichaem wafTen weer in het Biftonifch nati
My komt geftaedig voor (ick moet het u ondecken)
Uw wefen, fo het was als ghy van hier foud trecken ;
Doe uwe vloot, van als voorfien en by geftaen ,
Lagh ree op mijne rêe om onder feyl te gaen.
Doe hebt ghy my omhelft, en, als met min bevangen,
Dorft ghy om mijnen hals en op mijn boefem hangen:
Mijn boefem, die om u van binnen was in brand.
Ghy gaeft my kus op kus, gedruckt van langer hand.
Ghy dorft uw traenen met mijn traenen faemen mengen
En Idaeghen datuwvlaghwoey voor-wind van de ften-
ghen,
En feggen voor het left; Nu Phylli, fyt geruft,
Ick fchey: maer wacht my weer eer langh op uwe kuft.
Souw ick u dan weerom op mijne kuft verwachten,
Daer ghy van daen vertrockt met opfet en gedachten
Van noyt weer om te fien? die noyt in fin en had
Uw ftevens herwaerts weer te ftieren nae mijn Stad ?
Noch wacht ick evenwel: keer weer nae uw beminde:
Dat ick u liever laet, als nimmermeer, hier vinde:
Op dat ick anders niet in uw beloften miiï'
Als dat ghy laeter komt ais 't wel befproocken is.
Maer ick rampfaelige wat magh ick leggen kermen }
Ghy hebt miiïchien nu al een ander in uw ermen,
Verflingerc op een wijf, dien 't beter js geluckt
Als my, dien in het hert de minne-dooren druckt.
Fn mogelijck of ghy, fints ghy my hebt vergeeten ,
Wel yemand hebt gekent die Phyllis was geheeten.
Wee my, indien gy vraegtjdaer men van Phyllis praet
Wie was zy? waer van daen, die baer fo noemen laet ?
Die
-ocr page 193-i68 Ρ Η y L L I S
Die PhylHs is 't die u, nae uw ellendigh fweven,
Nae dat ghy heen en weer door ftormen waert gedreven
In ^t rijck van Thracien mijn haevens heb gegont,
En in mijn hof gebraght, daer ghy góe herbcrgh vond:
Wiens macht ick heb geitijft: om wien lek in mijn fchat'·
ten,
Doe ghy behoeftigh waert, wel diep heb derven vatten:
Die rijck van geld en goed uw giften heb vereert,
En meer gegeven iiad waert ghy weerom gekeert.
Dien ick heb voogd gemaeckt van al mijn groote landen>
Die u mijn Steden gaf, en "t koninckrijck m handen
Dat my Lycurgus liet (zijn dochter fonder man)
So groot, dat het een vrouw niet wel beheerfchen kan.
Dat fich fo verre reckt, bewoont van dappre volcken,
Als Hemus heenen brenght zijn rugge door de woleken j
So ver als Rhodopè bevrooie kr uy nen draeght
En Hebris nae beneen zijn gulde zanden jaeght.
Die Phyllis, die haer feyt van u te zijn bedroogen,
Voor wien ter ilincker hand de voorfpoocx-vogels vloo-
gen:
Die, dien ghy hebt onteert, en met een valfche hand
Trouwlooflijck maeckte los den kuijiïchen maegden-
band.
Hier was Tifphoone om 't bruylofs-bed aen 't huylen:
Hier hoordemen 't gcfucht van fchuy vicken en uylen:
Hier was Aledo met de flangen om haer kop:
Hier was de Grafgodin en ftack de kaerfen op.
Noch, hoe bedroeft ick ben, geef ick my op de duynen ,
ïck klim de klippen op, ick klauter op haer kruynen
En fie te zeewaert in, fo verr' ick oogen magh,
Of ick geen feylen zie, of maft: of ftengh of vlagh.
'Tzy dat fich d'aerd onciluyt door warme Sonne Itraelenj
'T zy dat met helder licht de koude iterren praelen,
Ick fie wat voor een wind de golven draeven doet y
Ehj om alhier te zijn, hoe dat hy waeyen moet.
aenDEMOPHOON
En wat ick voor een zeyl van ver maer heb vernomen,
Strax feyt de hoop tot my, daer fal uw Lieffte kom^n.
Ick loop u te gemoet: de barningen voor aen
Syn qualijck fterck genoegh om ttiy te houden ftaen.
Hoe meer fy naederen en nae den oever fhortén
Hoe min beqüaem ick werd om mynen loop te korten.
Ick werde fwack en flaeuw, en feegh ter neer, en viel
So my mijn vrouw-gevolgh niet over eynd en hiel.
Daer is een inbocht, die aen ""t eynd van fijne hoorens.
Twee hooge fbeylten maeckt gelijck verheve toorens:
Hier van had ick in fin te fpringen in de zee, ,
En, fo uw ontrouw duyrt, fo duyrt mijn opfetmee.' i
Och 3 of my dan de vloed wou dry ven aen de ftranden ! -
Mocht myn rampfaiich lijck aen uwen ouver landen!
Och, of ghy by gbval, ó trouweloofe boef, ., '
My eerft noch quaemt te fien eer datmen my begroef I
So foud ghy mogelijck noch mompelen van binnen
(Schoon ghy in hardigheyt het yfer overwinnen '' ' '
Jae oock u felven koil) ο Philli, 't doet my pyn:
Ick had van u fo niet gevollicht moeten zijn. ' · *
Ick hebbe menichmael door fbervens dorilgedrevèn ,
Een eynd aen myn verdriet en leven willen geven ' '
Door een vergiften dronck: oock luft my meenigh-
mael '
Met dees verliefde borft te vallen in het ftael. ' " ' "
Oock luft my defen hals fomwylen toe te binden,' ■"' ·
Die uw foo menigh werf liet in uw armen winden. ■
't Staet vaft by my, mijn eer te fuyv'ren door de dood ^
't Komt op de keur maer aen, en die en is niet groot-
Men fal op myne zarck, als ick ikl zijn begraeven, ;
Uw naem met beytelen in duyrfaem marmer graevéh.
Die daer te pronck fal ftaen, als oorfaeck van mijn
dood: ■ „ -
Daer fult ghy zijri bekent door dit, of fuleken, woörd :,
j) Stae vremdeiingh, en leeft het geen hier ftaet ghefchre^^
ven:
Het'
-ocr page 195-'*7o Β R I S Ε I S
„ Het was Demophoon die Phyllis bracht om 't leven:
,3 In hem was d'ontrouw groot: in haer de minne-
brand ;
Μ Hy gaf tot hare dood de reden, fy de hand.
ALs de Griecken in Phrygien waren^elandt,hebhefi
fy de fleden die ontrent Troyen gelegen -waren, end&
de omleggende Landen afgeloofen, ende alles te
huyt gemaeckt. Onder anderen heeft Achiües twee uyt-
nemende fchoone lonck-womven met figh gevoert: te
•iveten^ k^flymone, de dochter des Priefiers Chryfes^
ende Hippodamia , de dochter ·υαη Brifes , dewelcke
naedenaerhen"uanhaerevaeders zjjn ghenaemi Bris'éis
ende Chrisets. Gemelte AchiÜes heft Chrysus laeten
'üolghen aen Agamemnon^ den Overflen f^eld-Heer
der Griecken: maer als Agamemnon door lafi der Go-
den genoodfaeckt wierd Chryséts wederom aen haeren
'uadero'uer tegcven^ heeft hy Bryseis AchtÜes noen ont-
halen^ waerover hy feergebelght,, verfpeeten^ ende -ver-
toornt z,ijnde, figh langmtijdtuyt dm Oorlog ende den
firijdgehouden heeft, ende door niemants aenraden noch
bidden konnen bewogen werden^m de waepenen tegen de
Troyanen wederom aen te nemen; oock hftfp hy Brisëis
9Jamaelsniet willen ontfangen ,fchoon Agamemnon hein
de felvemet ^eelgefchencken -van felfs toefchickte^waer-
om Brisëis defen Brief aen Achilles heeft gefonden, in de-
Ti/ekke fy kUeght QverJyne al te groots gramfckap > hem
bid"
-ocr page 196-biddende dat hy de Waepenen tegen de Trojanen Wederom
'ivildeamnemen ende haer, die nu van Agamemmn hem
•willig merdéiengeboden, ondertujfchen ontfangen,
Βr r s εi s aen Ac η i l lεs.
'c Τ S van Briféïs daer dees letteren van koomen;
·* Van die ghy naemt 5 en die uw weder is οπίςοο-
men:
't Zijn letters, die miiTchien vry qualijck zijn gefpelc
En van een νreemde hand niet wel in 't griecx geftelfi
De kladden die ghy fiet, zijn traenen al te maelen,
Maer traenen, die 't gewicht, van woorden kunnen hae-
len:
Waer uyt ghy mercken kunt wat droef heyt datfe dreef
Langs myne wangen af, wanneer ick aen u fchreef. ^
So my geoorloft is en fo ick 't derve waegen
Een weynigh over u, mijn heer en man, te Waegen:
So fal ick over u, mijn heer en mynen man.
Een weynich klachten doen fo ned'rich als ick kan.'
Ick fal, al is 't u fchuld, op u de fchuld niet leggen
Dat ghy my volgen liet fo h'aeft men u quara feggen
De Koningh eyfcht voor fich Brifeis van nu aen:
Ghy en vertoefde niet, maer liet my henen gaen.
D'een fagh den and'ren aen (daer toe aen u gefonden)
Die defe vaerdigheyd in u vry feldfaem vonden.
En 't fcheen dat fwygende den een den anderen vroegh
Waer dat de liefde was die my Achilles droegh.
So ghy dees overgift wat uyt had willen ftellen,
't Verlengen van de pijn waer voor geluck te tellen;
Maer nu was myn vertreck fo overhoops en ras
Dat daer geen tyd voor my om u te fpreken was»
ick heb u fcheyende niet eene kus gegeven,
Maer traenen fonder eynd, die uyt myn oogen dreven.'
Millrooftigh trock ick my de hayren uyt myn hooft l
My docht dat ick van nieuws my weder fagh gerooft-
Ick hebbe menichmael gedreyght en voorgenoomen
Mijn wacht t'ontiluypen en weerom by u te koomen,
Maer dorft het niet beftaen: en ick bevrcefde vrouw
Dacht dat my lichtelijck mijn vyandt grypen fouw.
Indien ick my begaf ver buyten onfe tenten
Kon ick my vaftelijck in myne finnen prenten
Dat ick des nachts gevat en al gevangen waer
En ging na Priams iiof voor d'een of d'ander Snaer.
Maer, feght ghy raogelijck, ick moft u overgeven.
En daerom gaf ick u. Nu ben ick hier gebleven
En blijf fo lang van u, ghy eyfcht my niet weerom:
Uw gramfchap duyrt te langh , dat ick niec weder-
kom.
Patroclus felver quam my luyft'ren in myn ooren,
Als ghy my volgen liet: wilt u hier aen niet ftóoren,
Wat fchreyt ghy Brifes-kind ? 't is voor een korten
tydt,
Ick wed dat ghy eer langh weer by Achillis zyt.
Dat ghy my niet en eyfcht dat kon ick noch verdragen j
Nu biedt men my weerom: ghy hebt het afgeflagen.
Schoon Agamemnon my te fenden is gefint.
Gae nu, en heb de naem dat ghy my vierigh mint.
Men heeft Amyntors foon, uw metgefel, gef<mden.
En Ajax hier gefchickt door bloed aen u verbonden,
UlyiTes dee mer by, een man van groot beleydt,.
Door wien ick weer tot u fouw werden heen geleyt.
Men fond gefchencken heen en veele koillijckheden,
En heeft haer prijs vergroot door fmeecken en gebeden:
Thien Ketels, ennochthien, van blinckend koper-
werck
Gedretren na de kunft; thien treeften even fterck j
Oock heeftmen groot gewicht van marcken en van pon-
den
Van 't alderfijnile goud daer nevens noch gcfonden.
En noch een twaelif-tal van paerden, rap en fchoon.
Die in den ilryd altyd? te winnen zijn gewoon.
xr-
aen Α C Η Γ L L Ε S.
Oock heeftraer by gevoeght, of s'u miiTchien behaeg-
den,
(Dat niet van nooden is) veel fraeye frifle maegden ,
Te Lefbos, in het land van Phrygien, gefchaeckc ,
En in 't Trojaenfch gebied tot goeden buyc gemaeckt."
Noch werd u tot een wijf (dat oock niet is van nóoden)
Uyt Agamemnons huys de keur van drien geboden.
Had ghy, fo ick van hem te loiTen waer geweeft , ..t
felf voor my geboon dat ghy te nemen vreeft ?
Waer door heb ick 't verdient? wat fchuld hebt ghy ver-
noomen ' "
Dat ick my fie by u fo laegh van prijs gekoomen,
Dat ghy my nieten wilt met watter werd geboon ?
Waer is de lichte min fo haeftigh heen gevloon ?
Is 't den ellendigen door 't noodlood fo befchooren '
Dat haer het ongeluck geftaedigh druckt met ipooren
Sal 't in mijn tegenfpoed my akijds ilimmer gaen
En noyt gewenfchte wind in mijne feylen ilaen ?
Lyrnefllis leyt daer heen met veilingen en wallen ,
Door uwe waepenen heb ick mijn ftad fien vallen: '
Ick, dien een waerdigh deel was van mijn vaderland ,
Heb dat verwoefl: gefien door d'overwinners hand.
Drie mijner broederen, van eene moer gebooren ,
Heb ick aldaer gefien door eene dood verlooren:
Ick fagh mijn eygen man fich recken over d'aerd
Gewentelt in fijn bloet, geflort door 'tzeege-fwaerd.
Voor fo een groot getal, in het gevecht gevallen,
Had ick u maer alleen verkregen voor haer allen:
Ghy hebt alleen vergoedt de fchade die ick lee:
Ghy waert mijn heer mijn man, ghy waert mijn broe-
der mee.
Ghy feyde 't was my goed van u te fijn genoomen,
Om, denck ick, fchoon men my met houlijcx goed doet
koomen, - »
Van u verfmaet te fijn, en om veracht te fien
Den rijckdom, die met my fo veel Gefanten bien.
174 Β R I S Ε I S
Oock loöpt de tydingh hier dat morglien, als *t fal dae"
ghen
En als de dagh-bodin met haer faffraene waegen
De Son voor henen loopt, die vaft komt draevcri
aen,
Ghy 't ancker lichten fult om hier van daen te gaen,
'Als my rampfaelige dit woey verby mijn ooren
En ick al bevende dit fchelm-ftuck quam te hooren
Beftorf ick als een doo: als ys fo wierd mijn bloed
En in mijn koude boril en was noch hert noch moed.
Ghy fult dan heenen gaen, ó wrede boven maeten:
Maer feg ra y doch aen wien fult ghy Brifeïs laeten ?
Aen wien beveelt ghy my, die my bedroefde vrouw ,
Van u veriaeten, met wat trooft-reen onder-houw ?
Och wilde my de Aerd in haeren afgrond fwelgen!
Och, dat de donder my nu liever quam verdelgen
Als dat ghy fonder my hier onder feyl foud gaen
En ick verlaete vrouw aen 't land moft blijven ftaen!
Indien het u gevalt van Trojen af te trecken:
So nae uw vaederland uw finnen mogen ilrecken :
.Waerom magh ick niet mee ? die laft en was niet
groot:
Ick fal geen plaets beflaen in fo een ruyme vloot.
Ick fal maer met u gaen als een van uw flaevinnen,
Als die u eygen is door 't recht van overwinnen
Ick fal niet als uw vrouw u volgen als mijn man:
Ick heb een goede hand die aerdigh fpinnen kan.
Ick lyd en fie het aen dat een der fchoonfte vrouwen
y an 'z machtig Griecken-land haeft met u koom te trou-
wen :
Een vrouw, die waerdigh zy fo een beroemden held >
Die van fo veele Goon zijn naeilen af-komft telt.
Ick als een arme meyt fal maer mijn rocken fpinnen >
Laet my alleen voor u fo veel genaede winnen
Dat ghy hacr feght, dat fy my niet te hard en val:
Want vreefe datfe my niet wel vermogen fal.
"WT"
Dat ghy niet toe en ftaet of immer zy geleden
Dat in haer by-zijn my het hayr werd afgefnedon;
Dat ghy haer fachtjes feght? en in 't voorby-gaen
maer,
Daer 's oock een tijd geweeft dat dees de mijne waer.
Of lijdt het, fo ghy wilt en 't bidden niet kan baeten:
Als ick maer niet geheel van u en blijf veriaeten.
Wee my, rampiaelige! wat droefheyd komt my aen ?
Ick voel een kouwe fchrick door mijne leden gaen.
Maerwaeromwachtgydoch? deKoninghheeft berou-
wen,
Heel Griecken leyt voor u met hand en knien gevouwen:
Verwint uw gram gemoet die 't al te winnen plaght.
Wac laet ghy Heótor toe dat hy de Griecken ilacht ?
Neemt weer de waepens aen,maer neemt my van te voo-'
ren:
Achilles doe fich weer in 't leger fien en hooren;
Komt weder in den ftrijd^ en Mars geef u 't geluck
Dat fich al vluchtende de vyand binnen ruck.
Uw gramfchap is voor heen om mynent wil onfieken ,
Laet weer om mynent wil u gram gemoed verfpreken:
Laet my de reden zijn waerom gy fijt in pijn:
Maer laet my oock de maet van uwe droetheyd zijn.
En acht het voor gheen fchand dat ghy u laet verwin-
nen, ,,ν.
Dat ghy op mijn gebed buyght uwe ftracke finnen:
So is Oenides weer tot waepenen gekeert
Om dat het zijne vrouw mee bidden had begeert.
De faeck is u bekent, ick heb 't oock hooren feggen:
Sijn moeder, die hem fagh zijn oomen neder leggen
En van twee broederen haer felven vond berooft ,
Gaf over aen de vlam zijn hoop en oock zijn hooft.
Hy was een dapper man, ten oorlogh wel bedreven,
Maer ley de waepens neer, en wou geen byftand geven
Maer weygerde zijn hulp halfterrigh aen zijn land,
Tot dat hem zijne vrou bewoogh tot onderband,
ty6 É R I S Ε I S
Gelückiger als ick, wiens bidden fonder kracht is j
Door wiens gefmeeck uw hert tot noch toe niet verfacht
is:
lek belgh 't my echter niet, noch ben op u verftoort
Schoon dat ghy niemendal nae mijn gebeden hoort.
Oock heb ick noyt my felfs als uwe vrouw gedraegen ,
Maer heb u opgepaft gelijck gevangens plaegen,
^· En, als men om my riep, quam ick op uw begeer
Gelijck als een flaevin in "t bed van haeren heer.
Oock is het my gebeurt, en 't is my niet vergeeten,
Als een gevange my haer Vrouwe quam te heeten
Dat ick haer heb gefey t, de laft van flaeverny
Is fwaer genoegh alleen: doeter die naem niet by.
Ghy weygert my miilchien om dat u ilaet te vrefen
'Dat ick van Atreus-foon beflaepen mochte wefen:
Maer neen. Ick fweer u by de beenders van mijn man
Die 'k fonder fchrick en eer voor niemand noemen
kan:
De beenders, liiet te wel en overftoops begraeven:
Ick fweer't u by mijn broers, drie dappre, drie braeve,
Wie'r elck voor 't vaederland vocht als een moedigh
held, 1
Die met het vaederland lijn alle dri e gevelt:
By "t hooft van u en my, van ons gevoeght te faemen,
En by uw fwaerd, wiens fnee de mijne wel vernaemen,
Dat Agamemnon noyt mijn eer heeft aengeraeckt:
Noyt, noyt heeft hy zijnBedmetmy ghemeynghe-
maeckt-
Dat fweer ick j en indien het immer werd bevonden
Dat mij hè reynigheyd in defen is gefchonden:
So yet van hem te kort is aen mijn eer gefchiedt:
So lyd"* ick dat ghy noyt nae my weer om en fiet.
Maer fo ick u weerom quam van gelijcken vraegen
Hoe ghy nae mijn vertreck u felven hebt gedraegen:
Of fonder my de nacht u vreugdloos is vergaen: s
ick wed ghy fwoert het niet gelijck ick heb gedaen.
aen Α C II I L L Ε S. 177
Men meynt hier dat ghy fit te treuren en te kraecken
Dacr ghy u mer gefangh en fnaeren doet vermaecken j
Daer u de cyter ftreeltj dacr de fioolen gaen,
Kn u een foete meyt heeft in haer fchoot gelaen j
Ε η fo der yemand vraeght, wat u belet te vechten,
Die i al of dus of fo fich laeten onderrechten :
't Gevecht is fchadelijck en kofl: veel menfche-bloed,
Maer 't fnaer' en minne-fpel dat doet de menfchen
goed.
't Is fo gevaerlijck niet de luyt te hooren fpreecken
En met een jonge vrouw te leggên onder 't deecken
Als dat men φίε5 en fchild en yfre helmen draeght
En in den feilen ilrijd 2-ijn lijf en leven waeght.
Die daeden plegen u te voorens te behaegen
Niet, diemen veylighft doét, raaer die d^en tijtel draegen
Van d'alderdapperfte: doe u die eere docht
De grootft van al te fijn, die uwe hand bevocht.
Of kond ghy'maer alleen den feilen oorlogh loven
Doe ick, och arme, was te vangen en te roven ?
En is uw eeriucht nu verfaedight of vermant,
En leyt die nü ter neer met mijn verdorven land ?
Dat ly den hemel niet, en van de goede Goden
Sy fulcke laffigheyd in foo een held verboden:
So moete Pelias, uw hoogh-beroemde fpies j
Tot heyl der Griecken gaen door Hedors borft of lies
Send my, my, nae hem toe? ghy Hoofden van de Greec-
ken,
Laet my Gefante lijn: ick fal hem gaen verfpreecken,
En onder mijnen laft, die ghy my geeft te doen,
Hem geven kus op kus en drucken foen op foen.
By hem vermagh ick meer als die ghy hebt gefonden,
Schoon mannen van gefagh en wel befpraeckte monden:
Meer als Laertis ioon, en meer als Teucers broer,
Als Phenix, die met u nae Trojen heenen voer:
't Omhelfen heeft fijn kracht:'t omarmen en het vlechten
Van die men is gewent weet wonder uyt te rechten:
L 4. So
-ocr page 203-BRisEis_aen Achilles
So doet oock het vermaen van boefem en van fehoot
Daar 't tegenwoordigh oogh oy t welluft af genoot.
■Ai iijt ghy hard en wreed, en woefter, als de baeren
jVan uw vrouw moeder zijn, noch fult ghy u bedaeren
(Al fprack ick niet een woord) als ghy mijn traenea
liet:
De traenen, die voor u Brifeïs nedergiet.
Nu oock (fo moet fijn tijd u vaeder Peleus enden,
So nioetmen met geluck uw 2,00η voor Trojen fenden)
Sie nae Brifeis om, die van bedroeftheyd ilijt
En die ellendigh blijft^m dat ghy lanckfaem 2.ijt.
Maer walght ghy nu van my die ghy wel eer beminde,
En fo uw oogh of hert een weerfm in my vinde,
So dwingh my (die my dwinght te leven fonder dy)
Te fterven eene dood dieder nu honderd ly.
Mijn vleefch en verw is wegh, mijn kracht is deur gefloo-
pen,
En dat ick even leef komt van op u te hoopen:
En fo die hoop my mift, die my noch houd te been 5
So gae ick nae mijn man en nae mijn broeders heen.
Maer 't was geen eer voor u en 't had niet te bedieden
Dat ghy een arme vrou het fterven foud gebieden :
En waerom doch van u het fterven my belaft ?
"t Is beter dat ghy felf in defen boefem taft.
Wilt uw getrocken ftael door defen ribben rijgen j
Al fchijn ick uytgeteert, daer is noch bloed te krijgen,
Douw my 't rapier in 't hert, dat, waer het niet belet 3
In Agamemnons borft fijn lemmer had gevet.
Maer wilt my liever noch behouden in het leven :
't Was eertijs in uw macht: doe hebt ghy 't my gegeven
Dat ghy voor defen fchonckt aen u wc vyandin
Bid ick dat ghy doch niet en neemt van uw vrindin.
't Is beter datmen gae en doe fijn vyand fterven :
Voor Trojen valt genoegh te hacken en te kerven i
Alleen, het 2.yghy blijft, of dat ghy t'feyl wilt gaen^
Gebied my, als mijn heer, dat ick hier koom van daen.
ïnhünd
-ocr page 204-ρ Η ^ D R Α aen ΗI ρ ρ ο L L γ τ υ s. 179
THefeus^de foon 'van L^geus Koning 'van Athemny
Nae dat hy het monfler Mimtaurus in den doolhof
hadde gedoot, heeft AriadnCi die hem daer in hehulpg
was geiveeB, helooft totfyncurouwe te nenien,ende haer
Met hare fufierThadra in fynfchipgehragtendeuytheP
Koninckrijck van Creten {dat men nu Candien noemt)
met fch TveghghevoertmaivhyvanBacchtisgewaer'
fchout fynde heeft haer ineen eylandgelaetenendehaere
fuHerPhadragetrout. Defe is daer nae,als Thefeus van
huys waslvtrlieft gheworden op fyn ν oor-foon die hy hy de
AmazfiM Hippolyte hadgeivonnen^ende dewyle defe jong'
man een vry ende ongetroHtlevenleydeendealfynver·'
maeck had in het jaegen, konde fy hem niet wel op haer
gemach hoornen te Jpreken^ waerom fy met defen hrief
haer\.iefde aen hem ontdeckt heeft\ waer in fy hem met li»
fiige aenradingentot hare minne heeft gefocht te bewegen»
Ρ η iE d R Α aen Hippolytus.
DEs Konings dochter van het ftedenrijcke Kreten
Doet u, Hippolyte, door defe letters weeten -
Dat fy u fend het geen fy felver niet en heeft,
' En nimmer krijgen-fal fo ghy 't haer niet en geeft,
t Is welvaertjdat ik meen.Wilt doch den brief doorlefen: ·"
Dat ghy hem heel doorleeft fal u geen fchaede wefen.
Ghy fulter mogelijck yets vinden onder al
Dat u de geeft verquick' en u &ehaegen fal,
, L 5 Door
i8d Ρ Η iE D R Α aeii
Door brieven laeC het al fich draegen en iich vaeren
(Oock 't alder grootft geheym) te landen over baeren;
Een vyand neemt een brief van zijnen vyand aen,
En die te openen en fal hy niet verfmaen.
Drie maelen heeft mijn tong met u getracht te fpreeckenj
En driemael fonder fpraeck of fonder los te breecken
Bleef ick al fwijgende > gelijck de ilomme, ftaen,
En geen geluyt noch woord kon uyt mijn lippen gaen.
De fchaemte kan fomtijds het fpreeken niet gehengen:
Men moet, fo veel fy wil, die onder 't minnen mengen:
Maer 't geen de fchaemte my dee fwijgé om de fchand
Gebiedt de Liefde my te fchry ven met mijn hand.
Het is gevaerelijck en niemanden te raeden
Het geen de Min gebiedt te weygren of verfmaeden :
JHy fpeelt den baes in als, fo dat de Heeren Goon
(Selfs tot de grootfte toe) ftaen onderzijn geboon.
Hy is de eerft geweeft 5 doe ick noch quam te drij ven
In angft en twyfelingh of ick fou derven fchry ven 5
Die 't my heeft aengeraen: fchrijf 5 fey hy, Phsedra
fchrijf,
Hy fal gebooghen zijn al was hy noch fo ftijf.
Hy fy hier by de hand : en, even als zijn toortfen
Mijn finnen maelen doen door heete binne-koortfen
En een verteerend vyer, dat nimmermeer en ruft»
So treiï' hy u in 't hert nae 't my te wenfchen luit.
ïck fal het echt-verbondt door ondeugd niet verbreeken:
Mijn naem is ongefchent , daer valt niet op te fpreeken:
Het is de Min alleen»de Min, die my verruckt,
Die, hoefe laeter komt 5 hoe datfe fwaerder druckt.
De vrouwen, die wat laet geraecken aen het minnen ,
Die branden aldermeeft. Het viertjen is van binnen ;
Wy branden om het hert, daer ons de vlam verflindt:
't Zijn wonden die men licht van buy té niet en vindt.
Het juck dat quetft den os die 't noyt en heeft gedraegen:
''t Paerd lijd den toom niet wei dat noyt liep voor de wae-
gen:
-ocr page 206-HIPPOLYTUS.
So buyght fich 't rouwe hert niet onder d^eerfte min ,
En dit ondraeghbaer pack druckt my de fchouders in.
Het quaed-doen werd een kunft voor die het vroegh be-
ginnen : !
Die buytens-tijd bemint valt erger in het minnen:
De proef beet van mijn eer ift die ghy nemen fult 3
Wy fullen bey gelijck vervallen in de fchuld.
't Is fraey het boom-rijp ooft te plucken van de tacken
Die wel gelaeden iijn en tot der aerde facken: · r
Het heeft zijn foetigheyd de roos te nijpen af
Die ons de fomertijd voor d'aldereerfte gaf
Maer defe reynigheyd en onbevleckte daegen ,.}
Dat ick ray buyten fchuld en opfpraeck heb gedraegen
Die waeren beter voorts gebleven onbefmet:
Waerom fo vuylen vleck op fuyver wit gefet ?
Maer 't is noch wel geluckt, dat ick'er een beminde
Die 't minnen waerdigh was, daer ick mijn onfchuld
vinde. ^
Een vrou, die fich verloopt met maer een flechtghe·
fel.
Heeft erger dingh begaen als felfs het overfpel.
Maer ghy, Hippolyte, fijt mijne mifdaetwaerdich :
So dat, indien ick vond de fchoone luno vaerdigh
Om haeren broer en man voor Phaedra af te ftaen:
My dunckt dat ick om u haer dat vlack af fouw Üaen,
Ick ben nu befigh (dat ghy naeu geloof fult geven) · · ; '
Met kunften die ick noy t en leerde van mijn leven: .
Den y ver port my aen, de liefde maeckt my ftout
Te gaen daer 't wreede wild fich in de boffchen houd.
Nu is Diaen by my de grootfte der Godinnen: ^ '
Den Hemel heefter geen fo hoogh in mijne finnen;
Geen andre godlijckheyd komt by de haer te pas ;
Mijn oordeel is nu fo gelijck,het uwe was.
My luft nae 'c bofchtegaenom'thertof fchouwehin-
den
Te vinden op de lucht, en met gefwinde winden
iSi
J2% Ρ Η iE D R Α aen
Te vellen in het veld, of, daer het is gefet ί
Haer over bergh en dal te dry ven nae het net;
De fchicht is mijn vermaedc, myluildenbooghtqreG··
ken.
Of in het groene gras mijn leden uyt te ftrecfcen:
lek ry en renn'en wenn' de waegen door het fand
Daer ick der paerden beek doe luyftren naer mijn
hand.
Nu loop ick raefende, gelijck de pryfter-wyven ,
Die onder Idaes bergh haer Bacchus-vreugd bedry ven
Met bom en trom entoortSjen huyien heel den nacht?
Of die aen 't hollen van de bofch-goon iijn gebraght.
Want als de raeferny haer weder heeft begeven
Verhaelen fy my al wat by haer is bedreven 5
Ick fwijgh: maer fwijgende beklapt my mijn Gewis >
Dat weet wat minnebrand in mijnen boefem is.
Wy fullen mogelijck ons onfchuld kunnen vinden
In fchuld van het geflaght of't noodlot onfer vrinden j
Dat Venus haéren tol van allen vordert af,
En, dat wy geven, ίο een ander voor ons gaf.
Europe wierd gemint (daer ben ick van gefprooten)
Van die den blixem voert enfchietzijndonder-fchoo-
ten,
Die in een ftiers gedaent zijn godheyt had vermomt:
En dit was 't overfpel waer uyt mijn vaeder komt.
Mijn moer Pafiphaë wierd van een ftier getoogen
Door een gemaeckte koe van Dedalus bedroogen ,
En heeft het fchandigh ftuck, het gheen fy had be-
gaen,
En oock de vrught gelooft waer mee fy was gelaen.
Uw vaeder Thefeus is oock trouweloos bevonden,
Die mijne fufter liet waer aen hy was verbonden:
Mijn fufter, die aen hem den draed gegeven had
Die hem ten doolhof uyt braght lanx 't gekoome pad,
Ick volgh, en doe al mee als andre deen voor defen ,
Om niet te lochenen van Minos huys te wefen:
HYPPOLITUS.
lek, die de laefte ben van een fo.vreemden tuck y
Neem haere wetten aen daer ick mee onder buck..
Oockfchijntditvan't bcfchick der Goden mee te we-
len:
Een huys behaegde twee. Mijn fufter heeft bewefen
Dat fy door't minnevier uws vaders was in ν lam: ■
En uwe fchoonheyd is 't die my gevangen nam.
De vader en de foon die hebben mee haer beyden
,Twee fufters weghgevoert, die fy gevangen leyden:
Gevangen alle bey, maer in het minne-net.
't Is waerd, dat gy van ons twee zeege-teeckens fet.
Van d'uyre dat ick my t' Eleufis had begeven
So wenfcht' ick dat ick doch te Gnofus was gebleven:
Doe was het dat mijn oogh byfonder op u viel
Hoe wel ick ν ry al veel ν an u te voorens hiel.·
Doe trof de Liefde my tot binnen in 't gebeente.
Ghy waert in 't wit ghekleedt: gheen paerlen noch ghe-
fteente
Vercierden u het hooft, maer weynigh blom-gewas
Was al het vremd cieraed dat om uw locken was.
Een blos van eerbaerheyd ftond op gefonde wangen;
Men iagh het, geluw hayr om uwe fchouders hangen:
Sy fien uw Weefen aen voor al te ftuyr en ftraf:
Maer datmen 't Phedra vraegh: die fpreecker anders
af. ,
Ick heet het dapperheyd dat andre wreedheyd noemen.
"Wcgh met die jongh-mansj wegh, (ick kanfe niet als
doemen)
Die koomen op gefchickt met volle vrouwen-toy.
Een man is haeft verciert: die is met weynigh moy.
My ftaet uw ftrafheyd aenj dat hayr, dac &tigh we-"
fen
Beiloven, of befweet, werd hoogh van my geprefen:
't Zy dat uw hand het paerd met toomenftenghen
dwingh
Verwonder my hoe kort gy 't tommelt in de ringhi
'tSj
-ocr page 209-ρ Η iE D R Α aen
't Sy datter van uw arm komt fchicht of fpies gevloogen I
lek fie die achter aen en volgfe met mijn oogen:
"t Sy dat ghy in de vuyft de fwijn-fpriet hebt gelaen ,
Of M^ at gy neemt ter hand ick iie 't met vreugden aen.',
Wilt maer uw hardigheyd afleggen in de bergen
Ick hebfe niet verdient, wilt my de dood niet vergen
Wat helpt het, fich altijds te oefnen op de jaght ?
Geeft oock de min haer tijd: die fy niet ftaegh verachtJ
Dat niet om beurten ruft dat kan heel langh niet duurcn:
De ruft verquickt de leen die van vermoeytheyd truuren.
Spant mee den boogh en volgt het weyipel van Diaen
Maer boogen werden flap die ftaegh gefpannen ftaen.
De jaeger Cephalus nam in de jaght vermaecken,
Hy trof en vingh het wilt het geen hy quam te raecken:
Aurora niet te min vond hem niet altyds ftraf
Wanneer fy fmergens vroegh floop van haer gryfaert
af.
Adonis minde 't veld: maer onder eeneLinden
Liet hy fich wel in 't groen fomtijds met Venus vinden ;
Oenides minde 't bofch: oock mind' hy Atalant,
' Aen wien hy 't hooft van'tfwij η gaf tot een minne-
pand. t
Wilt ons oock onder die van nu af vry gaen tellen
En onder het getal van fo veel andre ftellen:
Want fo gy Venus mee niet in uw boiTchen lijdt
So zijn fy bot een boerfch, en al haer waerde quyt.
Ick fal, waer dat ghy gaet, u trouw gefelfchap houwen:
Ick laet het blaectereri, en regenen, en douwen,
Ick laet het heet en koud, en fteyl of effen zijn:
Ick vrees de werpels niet van 't vreefelijcke fwijn.
Twee Zeen bevechten 't landt van achteren en vooren
En in een fmalle ftroock zijn s 'alle bey te hooren ,
Daer ick in Pitheus-rijck met u fal woonen gaen, '
Mijn eygen vaderlandl ftaet my fo wel niet aen.
Sie, Thefeus is van huys, en fal 't noch langhe wefen ,
Hy is Pirithöusj zijn vrind, zijn fpits voor dcfcn,
HYPPOLYTUS. iSy
Befoecken ver van hiér: daer vind hy tyd-verdrijf
Meer als by u., fijn foon: meer als by my, fijn wijf.
Maer dit en acht ick niet, en 't zijn maer beufelingen
By ander ongelijck dat wy van hem ontfingen:
Hy ftroyde het gebeent mijns broeders over 't veldt
Nae dat hy met een knods hem neder had geveld.
Mijn Sufter (die hem had gewefen door het gaeren
Hoe hy ten dool-hof uy t, daer fo veel wegen waren.
Te rugge koomen koft) liet hy op Chios ftaen
Den Dieren tot een proy, en is te fcheep gegaen.
Het was een Koningin, van wien ghy zijt gebooren,
yan d' Α maZonen tot haer krijghs-voogdes gekooren:
Sy, die hem fulcken zoon geluckigh had gebaert, ^
Wat was fy minder als fijn gunften vriendfchap waert?
Maer vraegt ghy waer fy is ? wat loon fy heeft gekregen ?
Hy heeft haer door de boril het moordifch flael geregen.
En fo een moeder was voor Thefeus niet behoedt
Daer fulcken onderpand was van haer beyder bloed.
Uw moeder had hy oock beflaepen fonder trouwen :
Waerom, als dat hy u mocht voor een baftert houwen:
'Om nimmer Erfgenaem te werden van fijn kroon,
So echte kinderen te werden zij η gewoon ?
Oock heb ick uyt mijn lijf hem kinderen gegeven
Die al door fijne fchuld gebracht zijn om het leven.
Och! waer mijn ingewand geborilen in mijn nood,
So waert ghy buyten nood gebleven door mijn dood:
Gae nu, ghy eerbaer kind, en wilter wel op letten
Dat ghy doch niet en komt uws vaeders bedt te fmetten,
"t Bed dat hy felver fchouwt, gelijck hy metter daed
Aen u en my betoont dat hy het ielfs verlaet.
Laet oock den ydlen naem u fchricken noch vervaeren
Als of de ftijf-moer met de voor-zoon fouw vergaeren:
Die oude deugdfaemheyd komt nu niet meer te pas,
s' Is van den tydt noch dat Saturnus Koningh was.
Maer zedert J upiter is aen het rijck gekoomen
.Wierd al wat dat ons luft voor deuglijck aengenoomen.
En
-ocr page 211-En zedert Juno met haer broeder is gepaert
Is 'c al geoorelofc wat dat maer vreughde baert.'
Geflacht en bloed 2,i/n maer van vyfe luy gevonden:
Dat liefde faemen voeght is aldervaft gebonden:
De ketenen zijn ilerckit die Venus fluy ten doet:
Daer fy de koppels draey t daer is het minnen foet.
Oock en behoeven wy te waecken noch te forgen
Dat ons gemeenfchap voor de nyders blyf verborgen:
Wat vrindfchaps paft ons wel, en, fchoon daer fchuld
inzy,
't Gaet op het maeghfchap deur: dat maeckt ons beyde
Sietyemandonsgekus:wy werden beygeprefenj (vry.
lek ial u, tot mijn lof, een goede ftiefmoer wefen.
Hier valt geen ftercke deur te openen by nacht
Van een jaloerfchen man befet met dichte wacht.
Wy fullen in een huys weer woonen by malkandren
Gelijck wy zijn gewoon: daer valt niet te verandren.
Ghy kufte my wel eer dat het een yder fagh :
Ghy fult nu weder doen fo men voor defen plagh.
En, fchoon ghy in myn bed van yemand wierd gevonden
Men fal 't niet reeckenen als of het waer gefchonden, .
Maer feggen, onfen Prins is daer heel wel bewaert:
Het geen een mifdaed is fal fchynen pryfens waerd.
Haeft u maer om met my op 't fpoedigft te vergaeren i
So moete, die my quetft, de foete min u fpaeren,
Sie hoe ^k my niet ontfie te vallen u te voet:
Waer komt mijn grootf heydt toe, en eertyds hooghc
moed?
lek hebbe met my felfs een langen tijdt geftreden:
Langh laegen over hoop mijn tochten en de reden.
En vaft te bly ven ftaen had ick wel vaft gefet.
Indien yets vaft kan zijn daer Veniis ftelt de wet.
Nu ben ick over-ftreen van die, die my vermanden j
Ick ftreck van uwe knien m ijn koftelijcke handen:
So verre gaet de min, datmen niet langer fiet
Wanneermen is verlicfc wat dat ons voegt of niet.
HIPPOLYTUS ιδ7
lek ben fo ver geraeckt dat ick my mets en fchaerae:
lek fie niet of dit ftuck my wel of niet betaeme:
Vergeeft de mifdaed mya die myne fchuld bely.
En temt uw felle hert op dat het tammer zy.
Schoon Minos is mijn vaer, die rondom in de baeren
Te Creten wetten ftelt aen die de zee bevaeren:
Schoon dat hy, die daer voert den blixem in fijn handj
Mijn Groote-vader is van mynes vaders kant:
Schoon dat den andre draeght een kroon van gulde ftrae-
len,
Die met hem ryfen op en weder met hem daelen:
Schoon dat ick met de Goon fo na verwantfchapt ben
En fulcke grootc-vaers van beyde zyden ken:
So ftae ick evenwel op afkomil noch geüachten;
De min verwint het al, en doet ons die verachten.
Erberm u over my, of, ben ick het niet waerd
Dat ghy my fpaert, dat ghy ten minft de mijne fpaert;
Mijn erflandt is een Rijck met honderd vaile fteden:
Ick maeck u man en vooghd van al mijn heerlijckho-^
den,
Daer ghy met volle macht fult heeten en gebien
Dat yder onderdaen u als fijn Koningh dien.
Temt maer uw wild gemoed en buygt u ftracke finnen J
Mijn moeder kon een ilier bekooren en doen minnen;
En fult ghy fteeger zijn als foo een ftuyre ftier ?
En fult ghy wreeder zijn als fo een groufaem dier ?
Spaer my om Venus wil, en om de minne-toogen
En om haer foet vergif dat ick heb ingefoogen.
So beur het nimmermeer dat uwe luft of tocht
Oyt ftrecke tot een Vrouw die u verfmaeden mocht;
So zy de Jacht-godin u gunftigh in het jaegen:
So moete ghy het wild uyt bofch en bergen draegen:
So moete box-voet Pan u altijdts vriendlijck zijn:
So fterve van u fpriet het vreefelijcke fwijn :
So miiT u noyt de gunft der focte-ftroom-godinnen
(Hoe wel ghy werd gefcght geen meys jes te beminnen)
Μ Op
-ocr page 213-m O Ε Ν O Ν Ε.
Op dat, als ghy verhit het wild volght achter nae.
Geen waeter u gebreeck dat u den dorft verilae.
Mijn traenen voegh ick noch by alle dees gebeden.
Ghy fiet mijn woorden hier en foo veel goede reden
Van die u fmeeckt, maer oock de traenenjdie ick giet.
Moet ghy u beelden in dac gbyfe rollen fiet.
Λ Ls Hccuhai de Vrouwenjan Trïamus, des Kon'mgs
'vm Troyen, fivanger ging, droomde [y dat ff een
brandende fackel haerde , door den wekken heel Troyen
'verbrande , waer over Priamus 'Uerjchrkkt wefende,
heeft het Orakel om raed gevraeght, endealfoo hy daer
wan ver fond dat hy een joon foude krygen^door wienfyn
vaederland ^jernielt foude werden^ helafie hy het kind te
dooden,fiorasals hetgeboorenfoude z^ijn: maer Hecuba
foo haeft ah fy het kindgebaert hadde , dat naderhandt
Paris isgenoemt,heivogm zwijnde doormoederlycke herm·
hertigheyd, heeft het heymelijck helaβ bydesKonings
Herders te doen opvoeden. Defe nu een jongeling gewor-
den zijnde, heeft de Nimphe Oenone bemint, ende, foo
fommige meynen, hatr toteen'vrouwe genomen : maer
ah Juno, Pallas ende Venus onder malkanderen twiJHg
waerenwie-vanhaer de fchoonfle was , om den gouden
appel, daer op gefchi even fond. Men geve hem aen de
fcnoonfte, te winnen, foo zijnfevm Jupiter aen Paris
gewefen o?n zijn vonnis daer over te hooren: endealfoo
h0t
wmm
jiri
^mm
aen ρ Α R I S.
hem Tmo ryckdomf Pallas ovijsheydy Venm weUufi, ende
de fchoonfle wouw beloofden y heeft'hy tot'voordeel njan
Venus de. uytfpraeckgedaen. J:^aemaels 'van %,ijn vaeder
hekent ende in genade aengenomen z,ynde, is nae Smarten
gtvaeren^, alwaer hy Helena, de 'vreuw 'van Menelaus^
gefchaeckt, ende met figh nae 7royen gemert heeft, het
welcke Oenone ^vernomen hebbende, heeft aen hem defen
hriefo'ver fijne trouwloosbeyt klagende, ghefchreven,
ende hemgheraeden dat hy Helena aen de Griecken we"
deromgeven, endehaer wederom aennmm foude·
Oenone aen Paris.
C Uit ghy, of fult ghy niet, dees brief ten eynde lefen ?
^ En magh fulcks door uw wijf, uw nieuwe wijf, niet
wefen ?
Leeft hem vry tot het ey nd, 't 2,y dat fy 't will' of niet:
't Is geen Myceenfe hand daer ghy dit Ichrift af fiet,
't Is van Oenone, die niet langer konde fwygen j
Een Nymphe, wel bekent in boflchen van de Phrygen:
Die 't figh beklaeght dat ghy haer hèbt te kort gedaen,
Ghy die de haere zijt, fo ghy het wik verftaen.
Wat heyloos voor-befchick van averechte Goden
Verhief ^h tegens my dat uwe min kon dooden ?
Wat ifler in de weeg', wat quaed heb ick begaen ?
Dat ghy my niet en mint gelijck ghy hebt gedaen,
3, Daer fchuld is, moet de ftrafgeduldigh zijn gedragen :
5, Die 'tlyden heeft verdient die heeft niet veel te klagen:
„ Maer die onfchuldigh lijdt dien valt het lyden hert i
„ Hoe onverdiender ftraf hoe meerder datfe fmert. -
Ghy waert noch niet bekent voor fo een heer te vooren.
Doe ick, uyt Godlijck zaed gewonnen en gebooren,.
Een Dochter van een God van vry een groote plas,
Van een geduchte ftroom> met u te yreden was.
Μ ζ Die
-ocr page 215-,^ο Ο Ε Ν Ο Μ Ε
«ρ
Die nu voor Priaems zoon gekent werd en gehouwen
.Waerc maer een Qechte knecht doe ick\i quam te trou-
wen :
lek was een waeter-Nimph doe ghy een herder waert.
En heb my niet ontfien met u te zijn gepaert.
Wy hebben menichn:iael in 't midden van de fchaepen
Ons onder eyck of yp ter neer geley t te flaepen,
En daer een bed gemaeckt, dat niet van veeren was
Maer van wat blaederen gemengelt onder 't gras.
Wy hebben menichmael op hooy en luchte ftopplen
,Ons onder 't ftrooyen-dack bewaert voor dauw en drop-
plen:
En in een arme fchuyr, en in een laege hut
Ons faemen voor de kouw van rijm en rijp befchut.
Wie heeft aen u ontdeckt de befte wilderniiTen
Daer haes, of rhee, of hert niet licht en was te miiTen:
Waer dat de fchouwe hind met hare kalven gingh:
Waer 't fwijn te vinden was en oock het voefterlingh,
lek heb u menichmael de netten helpen ftellen
'En ly nen toegemaeckt met veeren en met bellen:
lek heb in t hoogh geberght met u geweeft ter jaght
En honden uyt mijn leyts aen menigh wild gebraght.
De boomen kennen ons, en in de bolle linden
En in den boecken-boom daer zijn wy bey te vinden:
Daer leeftmen mynen naem die ghy in fchors en baft
Wel eertijds hebt gefneen, die met de boomen waft :
En fo veel als de ftam fich hoogh en dick fal ftrecken
So fietmen oock mijn naem in hooght' en didte recken.
Waft boomen, waft, en ft reeft ten hemel met uw top
En reckt met mynen naem uw ftammen hooger op.
Daer is een Popelier ( och, dat hy langh mach leven)
Die noch getuygenis van onfe min kan geven,
Een Popelier, die aen een ftroompjen is geplant,
Waer in ghy eertijds fneed dees woorden met u hand:
Sa Paris immermeer Öenone fal begeven:
So Paris/onder han kan hlyven in het kvm:
S9
-ocr page 216-aen ρ Α R I S. 191
Sofalmm Xmthm fim na fynen oorfpronch gaen
En loopen weer te rugh van daer hy komt van daen.
Loop Xanthe, loop te rugh van daer ghy zyt gekoomen,
Spoey u ten oorfpronck weer met aerièlende ftroomen :
Oenoon vind figh alleen en nochtans Paris leeft
Die tegens eer en eed haer nu verlaten heeft.
Sints dat ghy Rechter wierd om onder de Godinnen
Te wyfen wie van drien den appel had te winnen.
Doe Juno, doe Minerf, doe Venus voor u ftond.
Al naeckt, om wel te fien wie ghy de fchoonfte vond:
Heb ick aen uwe min tot mijn verdriet verlooren.
Mijn boefem klopte myj myn bloed was als bevrooren
Door ingebeelde vrees, die my het hert bevingh,
So haeft ghy my verfloeght wat daer al ommegingh.
Ick gingh aen oude wijfs en tovereflen vraegen,
Ick heb te rde geweeft met mannen op haer daegen
( Dewyl ick in dit ftuck niet weynich was beken)
Daer bleeck wat ongelijck dat my wierd aengedaen."
Men velt de boiTchê neer, men hacker en men houwterj
Men faegtet balck en planckjmen timmerter en bouw-
ter:
De Vloot wort toegeruft> de fchepen wei-geroet
Geraecken vande Werf en loopen in de vloed.
Ghy fchreyde dat ick "t fag, wanneer gy van my fcheyde :
En immers fuk ghy 't niet ontkennen dat ghy fchreyde.
De liefde, die ghy doe by d'ouden hebt gevoeght,
Streckt u tot meerder fchaemt', als die ghy voormaels
droeght.
Ghy fchreyde dan, en oock faegt ghy my bitter fchreyen:
Wy mengden onder een de traenen onfer beyen :
Geen Wyngaert windt fo vaft fich om een olm of eJil,
Als ghy my doemael met uw armen hebt omhelft.
Hoe lachte menighmael u fcheeps-volck om u klaegen
Dat bet was in de wind, 't geen fy wel anders faegen !
Gefcheyden keert ghy weer en kuft my op een nieuw:
! Och, hoe befwaerdijck fey uwe tongh, adieu !
Nu quam een fachte kou w de fock en zey len fpannen:
De zee wierd wit van 'tfchuym door 'troeyen uwer man-
nen :
lek volghde met mijn oogh ίο ver het krachten had.
En maeckt' het drooge zand met myne traenen nat.
lek bid, fo veel ick magh, de groene Zee-goddinnen
Voor uwe wederkomft; maer ach! waer fijn mijn finnen?
Ick bid dat uwe komft doch fpoedich fy en drae:
Maer 'tgeen daer ick om bid ftred ton mijneygen fclia.
Ghy zijt dan, fo ick bad, weerom te huys gekoomen:
Maer voor een andere. So heb ick dan de ftroomen
En Nereus-dochters om uw weder-fpoed geftreeit
Voor een vervloeckte hoer, die met u overfpeelt.
Daer leyt een hoogen berg,waer van men ver kan kijken,
Een berghjdie baeren breeckt en doet de golven wijeken:
En met een fty ven rugt figh langs de kuiten ffcreckt: .
Hier was het daer ick eerft uw zey len heb ontdeckt.
Ick Voelde my geperft, en kon my naeu bedaeren,
Om nae u toe tegaen door 't midden van de baeren.
En wyl ick wat vertoef fagh ick de purper-Vonck
En 't gloeyend karmofijn dat in myn oogen blonck.
Een fchrick gingh door myn lijf: fo vreemden flagh van
veeren i
m
Nam ick voor d'uwe niet,noch fuicken kleur van kleeré.
De fchepen naederen door 't wackren van de kouw:
Ick fie al bevende, wat fie ick ? "k fie een vrouw:
Dit was noch niet genoegh: ick zie (ach onbera^den!)
Dat ghy de vuyle pry had in u fchoot gelaeden:
Doe heb ick tegen my myn naegelen gewend)
En myn bekrete wangh met krabbelen gefchend.
Ick floeg my voor de borft, ick fcheurde myn gewaeden,
En, dul van ongeduld, op ongebaende paeden
Liep ick door myn geberght en vulde 't al met klacht,
Daer ick al huylende dees traenen henen bragt. i
So moet' in eenfaemheyd Helenefelver treuren:
Dat fy my heeft gedaen dat moet' haer mee gebeuren:
So
-ocr page 218-aen PARI S. l^ j
So moete fy fich mêe van u veriaeten fien:
So fy een ander dee fo moet' haer oock gefchien.
Nu komt een wijf met u die door de wreede baeren
Haer niet ontfien en heeft nae Trojen toe te vaeren:
Die door de wilde zee met u te fchepe gaet
En haer getroude man om uwe min verlaet:
Maer doe ghy arrem waert, een herder aen der heyde,
En hier uw runderen en uwe fchaepen weyde.
Doe kende ghy mijn trouw: doe wafler anders geen
Des armen herders vrouw als uw^ Oenoon alleen.
Uw rijckdom treckt my niet: die klinckt niet in myn oo-
ren:
Uw Koninghlijck Palleys en komt my niet bekooren:
Het is my niet te doen om hoogh te zijn geacht.
Noch om getrou wt te zyn aen Priami geüacht:
Niet dat het Priamus fich felven had te fchaemen
Dat hy der Nymphen een, die van de Goden quaemen»
Een Nymph, fegh ickj tot een behoude-dochter had ,
Die onder het getal van fyne Snaeren fat.
lek ben't, en ken 't my waerdjmy felfs tehooren noemen
Een vrouw der machtigen die op haer kroonen roemen:
lek dien een wijf te zijn van een verheven man:
lek heb oock handen dien de fcepter voegen kan.
En wilt my daerom oock niet wraecken of verfmaQden
Om dat ick met u lagh op flechte boecke- blaeden:
lek ben bequamer noch om, ais eens Prinien wijf.
Te leggen op een koets van goud en iïlver ftijf.
Op "t bed van duyft en dons, op vloekjes van matraflèn
In 't prachtigh ledekant fou ick vry beter paffen
Als met een ilecht gefel te ru ften op een zoo:
Als met een herdertje te ilaepen in het ilroo.
Oock iiïer geen gevaer uyt mij ne min te fchroomen:
Daer fou heel Grieckeland niet op de been om koomen:
Om my wierd man noch paerd, noch vloote toege-
. ruft
Die wraeck en waepens bracht nae de Trojaenfe ku ft.
-ocr page 219-Ï94- O Ε Ν O Ν Ε
Heiene werd geeyfcht met hooge dreygementen:
Men fal voor uwe ftad de Myceneefche tenten
Eer langh geflaegen fien en menigh bloed geplenght ί
Dit is haer groote goed dat fy ten houlijck brenght,
Die fo men wederom wil geven aen de Greecken
Gae Hedor, uwen Broer, gae Polydamas fpreecken >
Vraegli wat Antcnor raedt j wat Priamus begeert,
Dien hooge ouderdom veel dingen heeft geleert.
Het is een fchandigh ftuck, daer wel ftaet op te letten,
Een wegh-gevoerde vrou voor 't vaederland te fetten j
Uw faeck en is niet goedjghy zijt vol fchuld en fchand:
Haer man neemt met goed recht de waepens in de
hand·
Oock kunt ghy op dit wijf u felven niet betrouwen
Dat fy haer eerelijck by u altijds fal houwen
En trou fijn, die haer trouw en echte-bed verriedt:
Een wijf, dat iich fo ree van u omhelfen liet.
Gelijck haer man nu roept fyn bed te zijn gefchonden
En door een vreemde min de fmert voelt zijner wonden,
So fult ghy roepen mee: want fo s'aen't minnen raeckt
Dient op haer eerbaerheyd geen rekeningh gemaeckt.
Maer s'is op u verheft: daer mooght ghy vail op bouwen.
So was s'oock op haer man; nu fiet hy met berouwen
Wien dat hy heeft vertrouwtjcn krauwt miiïchien zijn
hooft
Dat hy een licht koy lichtvaerdigh heeft gelooft, ι
Wat is Andromache geluckiger te houwen
Die He£tor heeftgetrouwt:daermagfer op vertrouwc.
Oock had het u betaemt, my, nae dat voorfchrift, mee
Te houden voor een vrouw, als hy Andromaché.
Ghy haelt de^fwaerte niet van uytgedrooghde blaeden j
Die d' alderminile wind, van alle fap ontlaeden, i
Doet vallen van den boom. So is een brand-aer licht
Maer noch en haelt ghy 't niet by die in het gewicht.
Dus fongh uw fufter my (ick ken het noch van buyten)
Dit ha'ft fy ïïiy vporfeyt m^tongebonde tuyten:
Wac
-ocr page 220-aen PARIS. ΐ95Τ
Wat maeckt gy arm OenoonPwat zaey t gy in het zand?
"t Is arbeyd te vergeefs te ploegen op het ftrand.
Daer komt een Grieckfc vaers; die ^t alles om fal keeren
Met wiiTen ondergangh: te been, en wilt fe weeren:
l3e Griekfe vaers die komtjlooptjboort het fchip in zee
Wat bloed en ongeliick brenght defe kiel niet mee ?
Dus fprack Ty raefende: ftrax wierd fy wegh genoomen:
Haer maeghden paften op om haer te hulp te komen
Dewijl Caffandra van Apollo wierd gereen.
Mijn hayr rees over end: een fchrick gingh door mijn
leen;
.Het geen fy dus voorfey heb ick nu wel vernoomen.
Nu is de Grieckfe vaers in mijne wey gekoomen.
Al is fy fchoon van lijf, wat is fy als een hoer
Die, op haer gaft verliefc, uyt haere landen voer ?
Sy was noch eens te voor van Thefeus wegh genoomen:
Ick heb het onderfocht, en 't kan in mijn niet koomen
(Wie fal 't oock nemen aen) dat van een longelingh,
Die vol van hitte was, fy maeghd nae huys toe gingh.
Ghy moocht het om haer eer, of mifdaed te verbloemen.
Geweld en vrouwe-kracht, en roof, en erger noemen:
Maer als ciat dickmaels beurt fo wqrdter wel gelooft
Dat, die genoomen is, felfs wilde zijn gerooft.
Oenone niet te min, hoe fchandelijck bedroegen,
Blijft haeren man getrouw: hoewel fy fou vermoogen
Uw voorfchrift volgen, en fich oock te buyten gaen:
Wat fou fy anders doen als ghy hebt voorgedaen ?
V an Satyrs, rap te koot, en gey 1 om my te fooien,
Ben ick in't bofch gefocht (ick had my daer verfchoolen)
En Faunus.die op 't hooft tweefcherpe hoorens draegt
Heeft my in het geberght van Ida nae gejaegt.
Een God heeft my bem indt, die met den God der baeren
Heel Trojé heeft bemuyrt,doorlucbtig door zijn fnaeré:
Die heeft mijn maeghdom wegh:maer doch, ick voch-
ter voor
En weerde my al langh eer dat ick die verloor.
Μ j Ick
-ocr page 221-O Ε Ν O Ν Ε aen ρ Α R I S.
ïck trock, eer dat hy tot fyn wil heeft kunnen raecken,
Mijn hayren uyc mijn hooftjick fcliende wang en kaeckê^
Geen paerlen voor myn eer, geé goud heb ick begeert
Het voeght den vryen niet om loon te zyn onteert. '
Hy gaf my uyt fict felfs'tgeen hy my waerd geacht heeft:
Hy leerde my verftaen wat yder kruyd voor kracht heeft:
Wat dat de wonden heelt, wat bloed of adren ftelpt:
Wat wortel, bloem en blad, en fap de krancken helpt,·
Hy leerde my dekunil van fieckten te genefen:
Maer, laes die andere behulpfaem plagh te wefen,
Weet hier geen helpen aen; de iieckte, die my fchort,
Is liefde, die niet licht door kruyd geholpen word.
Selfs heeft hy 't vee gehoedt,cn quynd^aen myne wonden
Die aller kruyden kracht en heel-konft heett gevonden:.
Nu is het fo geftelt dat ghy my helpen kunt,
Dat aen de kruyden noch de Goden is vergunt.
Ghy kunt, en ick verdien 't: heb met my medelyden ;
Ick kom niet met de Grieck om Trojen te beftryden;
Ick ben, en was de uw van onfen kindfchen dagh:
Nu bid ick dat ick voort de uwe bly ven magh.
INHOUDT
PE LIAS de foon van Neptums had uyt het Orakel
verfiaen dat hy niet ver van doodfoiide z,ijn ah
yemandbloots-voets[oude koomen daer hy befich was zij'
nen vaeder te offeren, 'i Gebeurde^ terivyk hy dejaerlijx'
fe offerhande dede^dat Jafon zijns broeders i^^Jonspon
hebbende z,yn fchoen aende rivier Anaurm in hetflijck
Imm fiehn ende fich haefiendi om in dm dtenfi fich medé
tg
Λ>·ν -.
Η γ ρ S I ρ γ L Ε aen J Α S ο Ν. 197
te laeten binden met eene 'voet hloot aldaer 'verfcheen,
Teliasghedenckende aen het Orakel heeft z,yne neenje Ia-
fin gheraden dat hy naeColchesfoudegamomhetguUe
Vlies te haelen^hopende dat hy aldaer mochte om hals raec-
kenials z,ijnde het fehi een werck hoven menjchen-magt:
maer lafon heeft de β tocht, als 'Zyndeeengrootmoedigh
longeïing, gaeren aengenomen^endejaehhendebyeenver-
faemelt 'ueelegriekse EdeUiedettiis uyt Thejfalkn met het
fchip Argo 'i Jeylgegaen, ende door oniveder aen het e'^-
land Lemnos geraeckt, alwaer de vrouwen met gemeen
goed'^vinden alle de mans op tenen nacht hadden omge-
hragt. In dit EylandregeerdeHypfpile, die haerenvae-
der 7hoas door hehendigheydjen veynfende hem dood te
fijn imhet leven hadde behouden, ende heeft den vreemde-
ling lafon vriendelijck ter herherge ende oock in haer hei
üntfangen. Maer hy^ nae verloop van tweejaeren, door
fyne met^ghefeilen vermaent^nde, ende den tijdtfulckx
vereyjchende, z,yne reys endeaenfag te willen volhrenge,
heeft Hypfipyle, op het uyterfe groot gaende aldaer gelae··
ten ende is nae Coichos gefeylt,daer hy door hulp €nd$
ktmfi van Medea den waeckenden draeck inflaepgbe-
hraght ende de ftieren van Mars overwonnen hebbende,
hetgulde vlies bekoomen heeft, en het felve beneffens haer
ten lande uytgevoertx waerom Hypfipyle ten hooghβen
gehelgt fynde dat hy een ander boven haer lief had) heeft fy
dafon door defen briefgefochtvanMtideaaftetrecken^
hem van wegen fyne behoude reyfegeluckwenfchende,
ende haer hy hem in kleynachtinge te brengen,haere wreed
heydt endê toveryen verfoeyt, ende wenfcit haer beyde
op het eynde veel quaeds ende vervloekinge tse»
Ht-
-ocr page 223-ips HYPSIPYLE
Hy hebt dan/o men feyt, het gulde Vlies genomen
J En 2.yc van uwe reys weerom te huys gekoomen,
lek heet u wellekom dat ghy behouden zyt:
Oock wenfch ick u geluck fo veel ghy wilt of lydt.
Maer 't had uw plicht geweeft (al hebt ghy die vergeeten)
Door brieven van uw hand my dat te laeten weeten:
Want, fchoon ghy had gewilt/t was niet in uwe hand
In fpijt van weer en wind te komen hier aen land..
Maer, of het weer en wind u van mijn kuilen dreven,
Ick was 't wel waerd geweeft dat ghy eens had gefchreveni
Hoe komt het dat men 't hier uyt het gerucht vernam
Eer dat aen my een brief van uwe handen quam ?
Hoe dat ghy had getemt des krijfch-gods wilde ftieren
En onder 't juck d^oen gaen fo vreefelijcke dieren:
Hoe dat gy hebt gezaeyt, daer vreemd gewas af quam >
Van volckjdat wapens had^maer haeft een eynde nam;
Daer'tniet van node was dat haer uw fwaerd quam kervé:
Een volck, dat vechtende malkandren haeft dee fterven;
Hoe dat een felle draeck ontrent de gulde vacht
(Eé draeck die noy t en iliep)had dag en nacht de wacht
Hoe dat ghy evenwel, in fpijt van die 't bewaeckte,
Door uwe dapperheyd het vlies ten roove maeckte." ■
Och, had ick dit verftaen door uwen brief voor heen t
Eer het gerucht hier quam, hoe hoogh had ick getreen!
Had ick aen alde geen, die 't niet geloven konden ,
Selfs kunnen feggen, leeft, dit is aen my gefonden!
Maer, of ick my beklaegh van uw veriüymde plicht,
So ick maer d'u we blijf acht ick de mif-ilagh licht.
Men fey t een vreemde Hex met u te zij η gekoomen,
En dat iy op uw bed mijn plaets heeft ingenoomen:
De liefd is vol van vrees en fy gelooft wat ras:
Maer, of den Hemel wou, dat dit gelogen was I
Och, of ick mijnen man licht vaerdigh hier betichte,
En buyten fyne fchuld hem leugenen op dichte
w
aen J Α S O Ν, i^p
Door 't lopende gerucht, dat los daer henen vliegt,
En dien'tnier veel verfchilt of'twaerheyd feyt ofliegt
Leil was hier uyt uw land in 't eyland eèn gekoomen, ;
Enickhad naeuwelijxdenTheiTalervernoQmen
Ofvraegh hem,hoe gy vaert, wat mijné lafon maeckt;
Hy ilond als of hy van den donder was geraeckt ^
Hy ilond befchaemt, en floeg fyn oogen neer ter aerde:
lek berfte voor den dagh, ick liep tot hem en baarde
En fcheurde mijn gewaed, en riep, ó my ! ó wee!
Leeft hy of is hy dood ? het noodlod treft my mee.
Hy leeft} fprack hy verbaeft: en ick heb hem gedwongen
Te fweeren, of't fo was j en tot een eed gedrongen;
Hy fwoert:enjfchoon hy 'tmy té dierfté had verklaertj
Noch heb ick 't niet gelooft datgy in 't leven waert.
Nae dat ick was bedaert en tot my felfs gekomen
Heb ick wat naeder noch nae al uw doen vei'noomen:
Hy fey my, hoe ghy liebt gedreven voor de ploegh
Êen koppel ftieren, dat metaele klaeuwen droegh:
Hoe ilange-tanden zijn gefaeyt gelijck het kooren,
Waer uyt gewacpend volck wiert metter haeft gebooren
En metter haeft gevelt door onderlingen ftrijd.
Een volck dat met den dagh fich't leven maeckte quyt
Ivl och ben ick niet geruft en ty van nieuws aen 'tvragen:
De ft leren zijn getemt, den Draeck is dood geflaegen ,
Maer lafonjleeft die noch?dus fpreeck ick tuflché bey:
De vrees ontneemt my weer 't geen my de hoope zey.
Terwijl hy befich is in 't langh en breed te fpreeken
En in de praet verwert, begint hy los te breecken
En liet fich onbedacht ontvallen dit jen dat,
Waer uyt de wonde bleeck die ick ontfangen had.
Helaes IWaer is de trouw die ghy my hebt gefwooren ?
Waer js het houwelijx-recht by ons gemaeckt te vooren ?
Waer is de bruylofts-toorts, die 't beter had geftaen
gelaen ?
oopen:
i beltroopen:
Maer
Tc fteken onder 't hout dat lijeken heeft
Oock zij η wy niet by een in'c heymelijck ge
Ick ben niet fteels gewijs noch om een hoec,
100 HYPSIPYLE
Maer luno was te feefl:, die fat daer boven aen,
En Hymen is met ons nae 't bruylofs- bed gegaen,
Wat luno, wat Godin , wat Hymen magh ick praetenj
Der Raezernyen een, ter liellen uytgelaeten,
Droegh daer de braylofs-toorts, die van den Woede
droop:
Van flangen was het hayr dat om haer fchouders kroop.
Maer wat was my aen u of aen uw volck gelegen ?
Aen die van Minya, die met u henen tegen ?
Wat raeckte my uw fchip ? wat maeckte Tiphys hier ?
Wat dee hy hier aen 't land die 't fchip had in 't beftier?
Hier was geen gulde vlies te haelen of te foecken:
Des ouden iEthes hof lagh niet in deie hoecken :
Hier quam den Ram niet aen die met fyn goude vacht
Den foon van Athamas de golven overbraght.
Eeril had ick in myn fin (maer ben te rugh gehouwen
Door'tvoorbefchick der Goon)met Lemniaenie vrouwe
U hier van daen te flaen: want wyven van dit land
Verftaen fich om de mans te helpen aen een kant.
Met fo een dapper volck moft ick my felfs befchermen.
'k Ontfingh een man in ftad, in huys en in myn ermen:
DeSon^ lints dat ghy hier by my in Lemnos bleeft,
Was tweemael by den Bock en tweemael by de Kreeft;
Den derden oegft quam aen als ghy om feyl te maecken
Quanfuysgeperii: (ick denck om van my af te raedien)
My defe woorden hielt gemengc met meen'gen traen :
Hypfipyle^ ick werd genoodfaeckt heen te gaen ^
Ick werd van u geruckr: maer fo door dwang der Goden
Myn wederomme-komfl: my niet en werd verboden,
So keer ick weer tot u: ick gae van hier, uw man,
En fal het altijds fyn fo 't immers wefen kan.
Dit bid ick nu op u: dat ghy doch wel wilt forgen
Voor 't geen ghy van ons tween draeght in uw buyck ver-
borghen:
De vrucht beveel ick u die ick u heb verweckt,
Dat gy die voor een moêr en voor een vaêr verilreckc*
Dit
-ocr page 226-aen J Α S O Ν, i^p
Dit feyd ghy, en ghy bleeft in verdre woorden fteecken:
Het ftaet my wel re voor dat ghy niet uyt kon fpreecken:
Een vloed van traenen fnee uw valfche reden af.
Die uw geveynfde mond my tot mijn affcheyt gaf.
G hy klimt de lelie "t fcheep van uwe met-gefellen:
Men ruckt de zeylen op: de winden doen fe iwellen,
De riemen gaen haer ganghjclck roey-fpaen is een vin:
Ghy ziet te rugh nae 't land, en ick te zeewaert in.
Daer ley t een hoogen toorn (daer gae ick heené ftrijcken)
Van waer men wijd en zijd kan over 't waeter kijcken j
Mijn boefem werd my nat van traenen die ick giet:
Maer 't fchreyen evenwel belet my 't kijcken niet.
*k Sie door de traenen heen, en mijn bekreeten oogen
Begunftigen mijn minn' en doen uyt mededoogen
My vry al verder fien als ick te voorens plagh,
En recken het geficht daer het niet reycken magh.
ïck heb, voor u beducht? om uw behouwe leven
De Goden aengebeen: ick heb belooft te geven:
En 't fchijnt haeft reen te zijn dat ick my daer van quyt
Om dat ghy noch gefondt en in het leven zijt.
Sal ick dan, 't geen ick heb belooft, den Goden geven,
En fal Medé de vreugd en vruchten van u Ifeven
Genieten, waerom ick beloften heb gedaen ?
Sot is hy, die dat van een minnend hert neemt aen.]
Sal ick ter kercke gaen en daer gefchencken geven
Om dat ick Jafon heb verlooren by fijn leven ?
Sal ick gaen offeren en bock' en rammen flaen
Om dat ick heb verlies van mijnen man gedaen ?
Staegh was ick ongeruft, en 't dee my dickmaels beven ,
Dat uwen vaeder u een Griekfe vrouw mocht geven;
De Griekfe vreefden ick: nu is 't een vreemde vacht.
Ick ben gewondt van waer ick 't niet en had verwacht,
ïïaer fchoonheyd noch haer deugd en hebbc u bewooge :
Ghy zijt door fwarre konft tot haere min getoogen.
2.y fnijt het groufaemkruyd door een befwoore mes;
Sy ruckt de Maen om laegh door kracht van toverles j
\
-ocr page 227-102 HYPSIPYLE '
Sy doet de Sonne-koets fich bergen in de woleken;
Sy doet de ftroomen ftaen en ftremmen in liaer kokken j
Sy ileuyt de vloet en toomt de breydeloofe zee j
Sy brengt de bolTchen wegh, en klipppen van haer ftee^
Men fiet s'als raefende, lanx 't kerckhof en de graeven
Met ongebonden hayr by naere nachten draeven:
Sy wroet met vingeren daer daeghs het lijck vyer was ?
En leeft de beenders uyt der dooden warme as:
Van den afwefigen boetieert fy waffe ly ven
En maeckt fich beeldekens van mannen en van wy ven ?
Die fy gevoelen doet al wat het beeldfel lijdt,
So fy het prickt en priemt en brand en kerft of fnydt.
Geen ding en werd te recht door kruy dof kunftverkre-
ghen
Dat beter onbekent en nutter v/aer gefwegen:
De rechte liefde wil gewonnen zijn alleen
Door fchoonheytjdoor de deugd en door bevalligheen.'
Omhelil ghy defe kol, en kunt ghy fonder vreefen
Met fo een eunjer-hoer op ^t felve bedde wefen ?
En ruften daer geruft fo dicht aen haere zy,
En flaepen onvervaert voor al haer tovery ?
lek denck, fy dwongh u mee het juck op u te laeden
So fy de ftieren dee door kracht der toverblaeden:
Ghy raeckte mee in flaep, en wierd gezuyefuft
Ai met de felve hand die draecken braght in ruft.
De daeden die ghy doet, de vroomheyd uwer helden
Doet fy op haeren naem vaft loopen en vermelden:
So is het wijf haer man in defen in de weegh,
En eygent haer den lof die haeren man verkreegh.
So werd wel licht uw eer aen haere kunft gegeven,
En, 't gheen gy hebt verdient, haer kruyden toegefchrc-
ven:
So werd uw roern gerooft en uwen glans verdooft ?
En altijd vindmen volck dat achterklap gelooft.
Uw moeder vind het quaed (gac vry met haer te raede)
So doeC'UW vaeder mee., en iflèr in belaede; / i
Die
-ocr page 228-aen JASON '
Die ghy een * Snaer befte It van onder 't noorder As.
Sy foecke daer een man daer fy voor henen was.
Lifiityaerdigh' iEfons-foon, diehaeftiger kunt draeyen
Als fejfs de winden doen die in de mey-tyd waeyen ,
Waerom doch hebben u beloften geen gewicht
Dieghymyhebtgedaenίοdierbaerenfodicht?
Ghy ginght myn man van hier, en foudt het altijd wefenj
Waerom komt ghy dan niet en zij thet als voor defen ?
Laet my de vrouw nu zijn van een die weder quam
So wel als ickfe was van die 2ij η affchey d nam.
Geldt edeldom by u, en ftammen en geflachten;
Kunt ghy Hypfipyle nae haeren afkomft achten:
So een doorluchtich huys by u zijn waerde vind:
So weet dat Minos-foon my hadde tot zijn kind, '
Mijn groote-vaeder is de vinder van de wijnen;
Men ziet mijn groote-moer met feyenilerren fchijnen;
Sy draeght: een goudekroon op haer yergodlijkt hooft.
Wiens glans het minder licht van haer gebuyren dooft,
Daermen van fuiken fpreekt kan men van my niet fwijg^
Heel Lemnos komt niy toe, en 't is met my te krijgen i
Oock heb ick nu gebaert: wenfcht u en my geluck;
Om datfe quam van u dee my de yracht geen drucl?.
De vaeder maeckte dat het lichter viel te draegen.
Oock kan ick van 't getal rny fel/en niet beklaegen , ^
Maer meene dat ick my met rêen geluckigh acht
Pat ick van tweelingen geluckigh ben ontvracht.
Indien ghy vraeght aen wien de kinderen gelijcken;
Uw wefen. Uw geficht is in het haer te kijcken ,
In als gelijcken fy de vaeder op een hayr:
Alleen verfchillen fy in 't liegen vande yier.
Het heeft niet veel gefcheelt of had u defè quanten
poen brenghen, om voor my te dienen als Gefanten:
Maer d'oorfaeck, dat de reijs niet voort en is gegaen ,
Was doenmael, dat ick voor een ftiefmoer was belaen,
* Een Soons wyf werd van fijn Vader en Moeder haer fuapr genoepit ^
gelyck haer dochters man haer Swager.
Ν m
-ocr page 229-Η γ ρ S I ρ γ L Ε'
Een ftiefmoer was noch yet: Medea dee my vreefen ?
Gheen ftiefmoer kan fo quaed als een Medea wefen;
Sy is al vry wat meer als 'c geen raen ftiefmoer heet :
Töt alle grouwelen heeft fy de hand gereedt.
Medea, die haer broer in honderd ftucken kapte,
En diefe langhs de wegh en over velden fmackte,
Hier 't hooft > en daer een hand, een voet, een been,
een arm,
Hier 't hert en daer de longh, de lever of een darm ,
Sou.die mijn kindertjes uyt medelyden fpaeren?
Dees hebt ghy evenwel uyt Colchis wegh gevaeren ,
Betoovert dopr haer kunft, en hebt die Kol gefet
Voor uw Hypfipyle, en ginghter mee te bed.
Sy gingh noch uvt voor maegd, en konde fich vergaepen
Aen een getrouden man, en heeft by hem geflaepen
In fchandigh overfpel: wy gingen 't faem te bed
Van weder 2,yden vry, cn het was onbefmet.
Sy heeft haer vaer verraen: ick heb de mijn behouwen
Hy wiert door my bewaert voor'tmoordé va de vrouwéj
Sy hoort in Colchos t'huys,en is gevlucht met fchand:
In Lcmnos vind men my, ick loop niet uyt mijn land.
Noch moet een deugdfaem wijf voor fo eé vercké Svijké:
Sy heeft den man verdient en laetter my op kijcken j
Haer quaed-doen ftreckt haer voor een grooterhou-
lijx-goed
Als my het koninckrijck van 't machtig Lemnos doet.
Ik doem het quaed-beftaen der Lemniaenfche vrouwen:
Verr' is het daer van daen dat ick'tvoor goed fou hoüwé:
Maer fpijt en ongelijck doet oock den vrouwen 2,eer,
En die vertoorent is vind allerley geweer.
Segh my, indien ghy hier door tegen-wind en ftroomen
(Geiijck het had behoort) had moeten haev'nen koomen
En fo ick u, en haer, die u my doet verfmaen , '
Met mijne tweelingen was te gemoet gegaen: '
Had gy niet wel gewenfcht, dat, eer gy my genaeckt hiad,
Sich uyt medoogentheyd het aerdrijck opgemaeckt had
aen J Α S O Ν, i^p
Om u op die maenier van my te zien verfchoont ?
O boofwichtj wat gelaet had ghy my doe getoont ?
Als ghy uw kindertjes had koomen aen tefchouwen ,
AJs ghy my had gezien, hoe had ghy u gehouwen ?
O trouweloofe fchelm, wat doodjwat ftraf, wat pijn
Had ghy niet felfs gefey t by u verdient te zijn ?
Noch had ghy geen gevaer gelopen van uw leven:
Noch had ick u verfchoont; de fchuid waer u vergeven:
Niet, Jafon, om dat gy dees goedheyd waerdigh waert,
Maer om dat ick my ken te zyn van goeden aert.
Ick had my op die hoer gewroocken met mijn handen;
Gevloogen in haer licht, verfcheurt met mijne tanden;
Ick had mijn luft voor my en andere geboet,
En wie fy oytmifdee verfaedight met haer bloed.
Medëe had aen my oock een Medé' gevonden ,
En, fo der plaetfen zijn daer ^t recht is ongefchonden ^
En, fo der Goden zij η die voor de vroome itaen,
So wenfch ick(en het moet'oock na mijn wenfché gaê)
Dat fy, die in mijn ftee is aen uw zy gelegen ,
(Dat overfpeeligh vel) gae treuren langs de wegea
Gelijck Hypiipylé, en proeve felfs de wet
Die ly eerloofelijck een ander heeft gefet ^
Dat fy, gelijck ick lucht als een verlaete vrouwe ,
Eén, die twee kinderen, en fonder vaeder, houwe ,
Oock haeren man verlies noch by zijn levend lijf.
En met twee kinderen alleenigh fitten blijf j
Dat iy niet langh befitt' ^t geen qualijck is verkregen:
Dat ilimmer henen gae't geen quam door flimme wegen'.
Sy dooie lanx het land, haer vluchten heb geen end ,
Sy vinde nergens ruft waer fy haer henen wend.
Gelijck fy is geweeit een fuiler voor haer broeder ,
Een dochter voor haer vaer, fo fy fy oock een moedér
Voor haere kinderen, de vruchten van haer lij f: ,
So fy fy voor haer man een duy vel van een wijf*
Als fy de Zee, en aerd, en al heeft doorgeloopen ^
So gae fy nae de locht: die iiaet noch voor haer open ^
Na. Sy
-ocr page 231-2o5 D I D ο
Sy dwaele Tonder geld en fonder trooft of hoop,
Tot dat s' haer eygen mes in haeren bloede doop.
Dit bid' ick, die my fie van u te zijn verftooten
En om een andere veracht en opgeichooten:
Het bedde fy vervloeckt daer ghy te faemen ruft j
En oock het lieve paer dat daer malkander kuft
des
'^^AedatTrojen'uande Gmckeningmoommm ver'
J. Λΐ Jelgt was, is , de foon van Anchifes ende
VemSide Httys^goden uyt den brand behouden en met fich
genoomen hebbende,met tTi^intigh fchepen in z.eegeloof eri
dewelcke^een groot gedeelte der felver door gefiverft heb"
hende^door oniveder in Lybien aengekoomen is,daer dóen'·
mael Εΐίζ,α, toegenaemt Dido, de nieuwe Stad van Kar'
tbago boude. Defe was een dochter van Belus Koning van
Thenicien,en weduwe van Sichaus een Vriefler van Her-
cuUs,en de r^ckfie van heel Phenicie, die van haer broeder
Tygmalion om fijne groote fchattete krygen verraedelijck
aen het autaer is omgebraght, waerom Jj van Tyrusver-
trocken ende haere broeders wreeedheyd en gierigheyd ont-
vlucht is, hebbende veel rijckdom en fchattete fcheepege-
bracht en de felve hem ontvoert, ^.^neas dan aldaerge-
landfijnde is van haer feer minnelyck ontfangen en Dido
is fo verre op hem ver Heft geworden dat fy by hem geflape
heeft· Mmds K^mai van Mercurm uyt dm naem
aen iE Ν Ε Α S. α 17
der Goden ivierieaengemaentendegedwongen tezeylm
nae Jtdien dat hem door het Orakel belooft ivasyis hy van
Didoidie door fyn minm-vier heftig hrande^ende dit ver-
nootnen had^verfocht^jyn voornemen van te vertrecke te
verheten of ten minflen noch wat tijds te vertoeven ende
fijne reyfi uyt te fiellenfende nae dat fy hem lang te ver'
geefs met bidden en fmeeeken had gefocht te vermorwen
beeftfy^ nu bereydtJynde tefierven, defen brief aen hem
gefihreven^die fy de oorfaeck haers doods hiel te wefen,
D I d o aen jE Ν ε α s
SO iinght de witte Swaen gedoken in de biefen
Als hem het uyr genaeckt van 't leven te verliefen:
Oock fpreeck icku niet aen gelijck als of ick docht
Dat ick door mijn gebeen uw hert vermorwen mocht:
Doe ick dat focht te doen liep my den hemel tegen:
Maer of ick woorden-fpiir, wat iiïer aengelegen
Voor eenjdie fo veel deugds heeftjaengelegt voor niet?
Voor die haer goeden naem en eer verlooren fiet;
G hy 2;ijt dan noch van fin, en hebt het vaft beflooten,
Van hier in zee te gaen met uw gereede vlooten ,
En my rampfaclige te laeten hier alleen,
En met de felve wind gaen eedt en fchepen heen:
Ghy zijt dan noch van fin uw touwen los te binden
En uwe trouw met een: uw anckers op te winden
En u t'oniwinden van beloften, die ghy deed%
En zeylen nae het land wiens plaets ghy niet en weet.
Ghy wilt Italien gaen foecken met de winden,
En 't is u onbekent waer dat het fy te vinden,
Karthago raeckt u niet dat ghy vaft groeyen fiet *
Noch (t geen ick aen u gaf) het Koninghlijck gelsiedt.
Ghy focht een ander land en hebt'er een bekoomen:
Gy tracht nae'tgecn der vliegt, en'tgeen gy hebt genome
Ν ? Dac
aoS D I D O
Dat acht noch wilt ghy niet; te krijgen was uw wit ^
Nu vlucht ghy van het geen ghy kreeght, en ai befit.
Maer fchoon ghy vindt het al nae fuckelen en fwerven:
;Wie fal 't u leveren? wie fal u daer doen erven ?
Wie fal daer rijfen op en uyt fijn plaetfe gaen
Voor die hy niet en weet waer dat hy komt van daen ?
Een tweede Dido moet ghy vleyen en verleyen,
En noch eens trouwen,om noch eens weer uyt te fchèyen
Maer waer bout gy een ftad die aen Kartaagh gelijck 3
Daer men uyt het kafteel zijn volckren overkijck ?
Maer of ghy 't al verkreegt nae uwen wenfch en finnen,
,Waer krijght gy fo een vrouw die u, als ick, fal minnen ?
lek brand gelijck het hars in waife toortfen doet 9
En dagh, noch jiacht, noch uyrzijt ghy uyt mijn ge-
moed.
Ghy? die mijn gunil beloont met veel ondanckbaerhe-
den:
Op mijne reden ftom, en doof op mijn gebeden:
Die (was ick wijs, en koft ick, fo ick 't moft, bevroen)
Ick kunnen derven moft en uyt mijn finnen doen.
Noch kan ick evenwel, fchoon ghy my wilt veriaeten ,
Mijn min niet lochenen: noch kan ick u niet haeten ;
Ick klaegh maer over u dat ick u ontrouw vin: i
En hoe ick langer klaegh hoe ick u meer bemin.
Spaer, V^enus, uwe Snaer: koom uwen broeder ftreelen,
Gewieckte Minne-God: hy paiT op uw beveelen.
En geef zich in uw dienft. Buvght zijn te ftracken zin
Dat hy my oorfaeck geef dat icK hem fteeds bemin.
Ick mifs% en door zijn beeld werd ick al mee bedroogen
Hy is niet inder daed het geen hy fchijnt voor d'oogen:
Hy is niet facht van aert, gelijck zijn moeder doet:
't Schijnt fuycker dathy biedt en dickmaels is het roet:
En ghy, iEnea, zijt gebooren uyt de klippen,
Daer hebt ghy beeren-melck gefoogen met uw lippen:
Of zijt in 't woudt geteelt van dieren wreed en wilt:
Daer hebben met de mam de tygers u geftilt,
j Of
aen iE Ν Ε Α S. α 17
Of ghy lijt voortgebraght uyt de verwoede baeren:
De bacren, die ghy 2.iet noch onbequam te vaeren ,
En die ghy evenwel te vaeren 7.ijt gezint
Schoon het u werd verboon van weder en van wind.
't Is winter: waer nae toe? laet die eerft henen fchieten.
En 't geen dat fy my gunt laet my dat doch genieten:
Het geen fy u verbiet dat koome my te baet:
Siet wat een holle zee hier alle daghen gaet.
Lijd, dat ick 't hebbe danck te weeten aen de Winden
Het geen ick heb gewenfcht by u te mogen vinden:
De winter en de wind, die op het waeter woed 5
Sijn veel rechtvaerdiger als uw verhard gemoed.
Ick ben fo veel niet waerd dat ghy om my t'ontvaeren
Uw leven wagen wilt in fpijt der woeile baeren;
Dat ghy gheen Zee ontfiet als ghy maer raeckt van
hier:
Och, fo ghy daer vergaet ftaet u het vluchten dier.
't Vait koftelijcken haet, en wilt hem dier bekoopen
So ghy om my t'ontgaen wilt in uw dood gaen loopen:
So men het ilerven acht voor een geringe faeck
Mits dat men maer van hier uyt mijne handen raeck.
De winden fujlen haeft haer felven gaen bedaeren:
De zee fal als een vloer haeft wefen te bevaeren:
Men fal de Waetergoon weer haeft ter fpeelkoets zien
En ^ols onderdaens nae haere hooien vlien.
Οφ, wafler mee by u veranderlngh te vinden
Gdijck men die befpeurt in 't keeren van de winden!
Oock falmen die in u bevinden metter tijd
So ghy niet harder als het harde fcheeps-hout zijt.
't Was yet, indien ghy noyt de golven had bevaeren:
Was u den aert ontkent der dulle winter-baeren:
Maer, ghy diefo veeltijds op't waeter hebt gefweeft 5
Hoe icomt dat ghy ter zee u fo ontijdigh geeft ?
Schoon dat hyhandfaem waer 5 enfcheente willen feg-
gen
Maeckt uwe fchepen losj wat blijft: ghy langer leggen:
-ocr page 235-So denciit en overdenckt hoe dat de woefte zee
Brenght altijd haer gevaer en ongemacken mee.
Oock die fyn trouw en woord meyneedigh heeft ghé
fchonden
Werdt daer wel van de Wraeck ghevolght en oock ghe-
vonden:
Hy raeckt niet altijds vry die 't meynde fo t' ontvlien:
Men heeft daer oock wel ftraf om ontrouw fien ghe-
ichien. ,
Men heeft de Rechtgodin oock wel op 2,ee vernoomen:
By fonder als de fchuld uyt minnen was gekoomen :
Om dat Vrou Cytheré (gelijck men feyt voor wis)
De moeder van de min, uyt zee gebooren is.
lek, die bedorven ben, ben bangh voor uw bederven j
ïck fchroom voor uwe fchae die my den dood doet fter-
ven:
En, fchöon ghy met my als een vyand hebt gedaen,
Noch vrees ick dat uW fchip mocht op de zee vergaen:
Leeft liever, leeft j ick bid dat ghy niet koomt te fterven:
Ick fal u beter fo als door uw dood bederven.
Heb liever dat men fegh dat ghy my fterven deed
Als dat ghy felver ftirft door fchipbreuck die gy leed.
Neemt dat fo het geviel, dat u de felle winden
Van buy op buy gevolght op 't waeter quaemen vinden
(Geen voorfpoock fy der in den voorflagh die ick doe)
En dreygden met de dood: hoe wierd ghy wel te moe ?
StraX quam u in dön fm hoe ghy my hebt bedroogen:
Wat eeden dat ghy deed, maer al te mael geloogen:
Daer foud ghy Dido zien als voor uw oogen ftaen
Geperft te fterven door 't bedrogh van een Trojaen.
Daer fou mijn droeve fchim u, met bekrete wanghen,
Met een bebloede borft en 't hayr om 't hooft gehangen
Verfchijnen in den nood: de fchim van uwe vrouw j
Die u verwijten quam uw ongehouwe trouw.
Dat, en al watter meer fich voor u mocht vertoonen
Daer van en foud ghy u niet fuyvren noch verichoonen,
aen iE Ν Ε Α S. aii
'Als al te wel verdient^ gedenckt in fulcken punt
Wat blixetn datter valt op u te zijn gemunt.
Geef maer een weynigh tyds aen'twoeden van de baeten
En aen uw wreedheyd mee, en laetfe bey bedaei-en j
Sie, fo ghy wat vertoeft, wat voordeel dat ghy doet:
Het weer fal handfaem zijn en alle golven goet.
En, fchoon ick niet en had voor u beforght te wefen,
Denck om uw lieven foon: daer hoort ghy voor te vrefen,
Verfchoon zijn teere jeugd: fpaer dat onnofel bloed:
Het zy genoegh voor u dat ghy my fterven doet.
Wat heeft uw kind verdient? wat deden uwe Goden
Met wien ghy uyt den brand van Trojen zijt gevloden ?
Wat baet haer dat ghy die tot hier toe voerde mee ?
Die ghy het vyer ontnaemt verdrenckt ghy inde zee.
Gy voert geen góón met u: noch heyligdom,noch vaeder
Sat op uw fchouderen: ghy lieght het altegader
Hoe ghy u des beroemt; oock ben ick d'eerfte niet
Die fich door leugenen van u bedrogen fiet.
En foder yemand vraeght, waer is uw vrouw gebleven ?
De moeder van Afcaen? Ghy braght haer om het leven:
Ghy liet haer in der nacht alleen by duyfter Jiaen ,
En zijt, gelijck als my, haer trouweloos ontgaen.
Dit hebt ghy my verhaelt: maer 't geen ghy my vertelde
Heeft mijne ziel geraeckt, die fich hier in ontftelde
Wijl iy haer fchuldich vind. Mijn mifdaed is te fwaer
Als dat de fchuld met fo een ftraf te boeten waer.
Oock ilaet het vaft by my, en 't kan niet anders wefen,
Dat van uw goden felfs uw vonnis is gewefen :
Daer komt het u van daen dat ghy nu feven jaer
Gekaetft zijt op de zee door alierley gevaer.
'k Heb u en uwe vloot ontfangen op mijn Recden
Wanneer fy fchaeloos was en fchip-breuck had geleden,
£n ick had naeuwelijx verftaen wie dat ghy waert
Of heb u aen mijn Rijck en oock aen my gepaert.
Och of ick het daer by alleen had laeten ruften
Dat ick u landen het, of leggen op mijn kuftcn!
Μ 5Τ Ea
3
-ocr page 237-En dat maer het gerucht niet door de wereld liep,
Of dat het waer gefmoort dat ick oock by u fliep ί
O dagh mijns ongelucks, die ick my moet beklaegen j
Wanneer den regen viel met onbefuyfde vlaegen,
Die ons dreef uyt het veld, en joegh ons van de jaght,
En die ons alle bey in een fpeloncke braght!
Doe heb ick yet gehoortrmy dacht de bofchgoddinnen
Die huylden door het woud^,en de verwoed' Erinnen
(Gelaeten uyt de hel) die ftaecken de trompet
En kraeyden 't ongeluck van fulcken bruylofs^bed.
Verlooren eerbaerheyd, om dat ghy zijt gefchonden
Die ick voor eeuwich aen Sichoeus had verbonden,
Kom,vordert my tot ftraf:waer kruyp ick arme vrouw
Waer berg ick my va fchaemt om mijn vergeté trouw?
Ick heb een beeld van hem in een kappel doen ftellen
Met meyen fraey verciert en witte lamre-vellen.
Vier maelen hier van daen heb ick zijn ftem gehoort
Die my te feggen fcheen: Kom Dido, maeck u voort.
Ick kom, Sichee, ick kom, ick kom, uw eygen vrouwe ,
Ick die u toebehoor: noch wacht' ick, ick ontrouwe:
De fchaemt houd my te rugh om mijnbegangé fchand
Om mijn gefchonden eer, alleen aen u verpandt.
Vergeef de mifdaed my, 'k beken te zijn bedroogen ;
Maer die het heeft gedaen die was van groot vermogen.
Leg wat van mijne fchuld op fo bequaemen man:
Sijn opiicht heeft wat in, dac ons verleyden kan.
Sijn moeder, en de man waer van hy is gefprooten ,
De ballaft van zijn foon, de Goon, zijn reys-genooten»
Die gaeven my de hoop (en 't was niet ongegront)
Dat hy wel blijven fouw daer hy 't niet quaelijck vond.
Indien ick dooien moft, mijn doolingh dient geleden :
Sy is 't onfchuldigen op eerelijcke reden;
Hy die my dooien dee, fo hy zijn woord maer hieJ j
Dat is een man op wien heel niet te Teggen viel.
My volght het ongeluck gelijck het dee voor defen,
En tot mijn ftervens uyr 4l het itandvaftigh wefen;
aen iE Ν Ε Α S. α 17
Mijn broeder heeft mijn man aen het autaer geflacht
En hy befit 2.ijn goed die 't fchelmflruck heeft volbragt,
lek gaf my op de vlucht, en moft het al veriaeten
't Gebeente van mijn man, en vaederland, en ftaeten:
Mijn vyand volgde my en fat my op de hiel:
lek haefte my, dat ick niet in zijn handen viel.
lek raeck mijn vlucht,en zeejter naeuwer nood ten ende.
En lande metter tijd by die ick niet en kende:
Ick maecker kennis mee, en koop van haer het ftrand
Dat ick voor niemendal geilek heb in uw hand.
Hier bouden ick een ftad, en vefte die met muyren ,
So dat fy wierd verdacht by mijne nae-gebuyren:
Men ruft fich tot de krijgh, 't raeckt alles op de been:
Ick ben hier vreemd in 't land, en maer een vrouw al-
leen.
Oock heb ick niet alleen mijn poorten op te wercken ,
Maer oock met waepenen my felven te verftercken:
En 't is hier niet genoegh dat ick Karthago bouw 5
Maer hier dient oock geforgt dat ick mijn ftad behouw
Veel hebben my gevreen,aen wien ick kon behaegen ,
Die nu verfpeeten 2.ijn, en haer van my beklaegen
Dat ick op koningen noch Princen heb gepaft ,
En my vergaepten aen een onbekende gaft.
Wat twijfelt ghy om my te vleuglen en te binden 9
Op dat Hiarbas magh op my 2,ijn wraecke vinden ,
En my te leveren? ick fie dat fchelmftuck aen.
Daer zijn mijn armen, daer: doe my gevleugeit gaen.'
Mijn broeder wachter nae: wat wacht ghy my te ienden ;
Doe hem zijn handen oock op zijne fufter wenden.
Hy heeft mijn man vermoort:dat hy zijn luft ook boet
En zijne moord-priem verw' in mijn onfchuldig bloed
Legh vry de Goden neer, en wacht u met uw handen
Te fchenden 'c heylighdom dat ghy behielt voor 't bran-
den :
De Goden willen niet van een gehandelt zijn
Die godloos is in 't hert en deugdelijck in ichijn.
Se
-ocr page 239-So gy de man foud zijn, die voor de goede Goden
(Die door uw forgh quanfuys de vlammen zijn oiit-
vloden)
Den offer dienft fou doen, berouwt het felfs de Goon
Dat fy door uwe hulp de vlammen zijn ontvloon.
En mogelijck, ó fchelm, fo kon het wel gefchieden
Dat Dido Iwanger gingh die gy nu foeckt t' ontvliede :
O trouwelooz', gy wilt uw arme vrouw ontgaen
En heeft miffchien een ftuck van u in 't lijf gelaen.
So fal 't rampfaeligh kind van moeders onheylerven:
So fult gy doen de vrucht voor zijn geboorte fterven:
So fal Afcaentjes broer gaen met de moeder heen.
En onverdiende ftraf aen beyde zijn gemeen.
Maer dat gy henen gaet is door den laft der Goden:
Och, of oock 't herwaerts gaen te vooren was verboden!
Och, had hethaer gelieft dat aen het Punifch ilrandt
Noyc de Trojaenfche vloot door onweer was gelandt!
Decs zijn de lootz-luy om Italien te vinden
Dat gy te waeter foeckt, geflingert van de winden;
Dit zijnle, denck ick, d^ie de zee te recht verftaen:
Ghy hebt fo langh gedoolt, nu fult gy.feker gaen.
Miffchien of Troje felfs, fo als het was voor defen,
So als 't by He(5tors tijd op ^c fchoonfte plagh te wefen ,
De moeyte waerdigh was om daer te vaeren heen
Met fo veel fwaerigheyd, gelijck gy hebt geleen.
Oock is 't geen Simöis, geen vaederlandfche llroomen ,
Maer 't is den Tyber daer ghy arbeyt om te koomen:
Maer fchoon het nu of dan nae uw begeerte gingh ,
Wat foud g'er anders zijn als maer een vreemdehngh?
En, even als ghy 't land en lang gefochte ftroomen,
Daer gy te bouwé denckt,noch niet en hebt vernoomen,
So kon "t oock wel gefchié dat gy waert fwack en oudt
Eer dat gy quaemt daer fich den Tyber-god onthoudt.
Men krijght niet altijd geen men foeckt door verre we-
ghen:
Gy naemt veel nutter aen het geen ghy fiet verkregen:
-ocr page 240-aen iE Ν Ε Α S. α 17
Dit volck jen al het goed dat ick van over zee
Pygmalion ontvoer, is voor myn bruyd-fchat ree,
Brengh over met gemack uw Trojen in Karthaege:
Weeft daer een Koningh die dc kroon van beyde draege:
En iïjt gy graegh nae krijgh, en foeckt de kleyn Afcaen
Door zijne Waepenen ter zeege- koets te gaen:
Soeckt hy een vyand om een veld- flagh mee te waegen:
Ick fal der in'voorfien dat hy niet heb te klaegen j
'tSy dat men ruft bemint/t zy dat men foeckt te flaen,
Dees plaetfe neemt van be/ds, en vree en oorlog aen.
Spaer', om dijns vaeders wil, en om dijns broeders pylen
Die in mijn boefem fchoot haer doodelijcke ftylen,
Spaer' om het heyligdom, dat met u vaert en fweeft,
My en mijn huvs, dat fich heel aen u overgeeft.
So hebb' uw volck altijd de boven- hand in 't ftryden:
So zy uw fchae verfoet die bitter was om lyden :
So leef lülus langh in voorfpoed en in macht:
So rufte het gebeent van uwen vaeder zacht.
Spaer my y JEnea., dan : behouw my in het leven:
Het is in uwe hand te nemen of te geven.
Wat mifdaed iiTer oock die ghy in my bevint ?
Wat anders, als dat ick te heftigh heb gemint ?
Ick ben van Phthia niet, noch van Myceen gefprooten:
Myn maegen quaemen noyt ν oorTrojen met haer vloo-
ten:
Myn vaeder noch mijn man trock tegen u te veld,
En hebben op uw borft noyt punt ofpieck gevelt.
So ghy 't u fchaemen mocht my uwe vrouw te noemen ,
Ick vraeg niet nae die naem, en wil daer niet op roemen:
Seght dat ick uw waerdin, dat ick uw flaep-vrou ben ,
Als maer uw eygen hert my voor de zyne kenn'.
Ick weet in Africa de kuft, en zee, en ftraeten ,
Wanneer m' er vaeren maghjwanneer men 't dient te lae-
ten:
Als' water open is dan fult ghy mogen gaen;
Ν uftopt de wier den wegh,en kunt hier niet van daen:
Belaft
-ocr page 241-Belaft my op den tijd en op 't gety te waecken
So fult veyliger weerom van hier geraeckcn.
En fchoon ghy bly ven wout als 't tijdt is om te gaen^
So fal ick ieggen neen^ ick vind het niet geraen.
Oock dient u matte volck, uw fchippers en maetroofenj
Nae fo veel ongemacks noch vry een wijl te poofen:
Oock eyfcht uw fwacke vloot die fo veel hulps behoeft
(Maer half gecalefaet) dat ghy noch wat vertoeft,
'k Verfoek een weynig tijds eer dat ghy komt te fch^den
y oor 't geen ick heb verdient 3 voor 't geen fich tuflchen
beyden
Mocht toonen, daér ick u noch dienft in konde doen.
En om my noch met hoop van houwelijck te voen.
Terwijl het weer bedaert en dat de zee gaet leggén>
En men figh door de min laet raeden en gefêggèn
Hoe dat fy dient gebruyckt: terwijl de hitte fmoort -
Of figh laet maetigen door reden die mèn hoort:
So fal ick onderwijl en leeren en gewennen
Te draegen al wat voor het fwaerften is te kennen:
So fal het geen ick nu houw voor de grootfte pijn
My fchynen lydelijck en kleyne fmert te zijn.
Of, fo 't niet wefen maghj ίο heb ick vaft beflooten
Door mijn verliefde borit een lemmer heen te ilooten,'
Weeft wreed fo veel ghy wilt: maer, als het my gevil,
Duyrt uwe wreedigheyd niet langer als ick wil.
Ick fchrijf: maer of ghy faeght hoe het hier is gelegen!
lek fchrijf:maer in mijnfchoot leyt een Trojaenfchen
degen,
Mijn traenen biggelen lancx myne wangen af
Op het getrocke fwaerd dat my ^Eneas gaf
Dat leyt hier in mijn fchoot van traenen nat bedropen.
Dat ick eer langen tijd fal in mijn bloed gaen doopen:
Jck fal het blanck geweer ververwen haeft in rood.
En vangen bloed,in plaets van traenen,in mijn fchoot.
Hoe wel komt over een mijn dood met uwe gaeven!
Ghy fult my goede koop doen fterven en begraeven.
aen iE Ν Ε Α S. α 17
Oock kriight nu myne borffc haer eerfte wonden niet:
' t Is langh dat my de Min tot in het herte fchiet. .
O Sufter, ghy, die weet al wat ick heb bedreven,
Sult nu op mynen afch de laetile giften geven:
Maer,daermen die begraeft, wil ick niet datmen fchrijf
„ Het geen hier werd bewaert is van Sichseus wijf.
Noch wil ick evenwel, ó Anna mijn getrouwe,
Datmen dit op myn graf in 't harde marmer houwe:
5, Hier ruft Eliza, die haer felven ley ter neer:
,, yEneas gaf daer toe de reden en "t geweer.
des
TJT Ermione, dochter van MemUus en Htlena, ts 'uan
TyndaniSfdie haer groot -vaeder van 'smoeders we-
gen was, ende am wim Menelaus doen hy na Trojen ^tr^
trock^fijnhuys bevolen had^ten huweUjck beloop aen O-
refiesy de foone van Agamemnon haren Oom, ende van
Clytemneflra, Menelaus hkr van niet wetendeyheeft de
felve fijne dochter voor Trojen belooft aen Pyrrhus y de
zoon van AchiÜeSf dewelcke namaels wederom gekomen
zwijndey degemelte Hermionegefchaeckt heeft, Maer
foo β metgrootenhaet ingenomen was tegen het hfouivB'
lijck van Pyrrhusy ende Orefies ten hoogfien beminde,
heeft hem heymelijck door een bode doen aendienen » hoe
dat fy befi van Tyrrhus los raecken Joude, het welckeal-
foo uytgevoert is* Want nae dat hy i^y£,gifihus ende fij-
ne moeder om fijns vaeders dood te wreec%en, had omger
braght, heeft hy inde kercke van ApoUofVyrrhum ver-
moort: waer van hy namads aen het atttaer van Diana
gefuyvert icijnde^ heeft Hermione weder amgenomen.
Her^
-ocr page 243-Η Ε R Μ I Ο Ν Ε
Hërmione aen Orestes.
Ü groet Hermioné: U, die haer placht te wefen
Een Broeder en een man: nu is 't niet als voor de-»
fen.
Nu fpreeck ick u, gelijck als mynen broeder am
Een ander eygent figh de naem van mynen man.
*t Is Pyrrhus, moedigh op fijns vaders dapperheden.
Die my befloten houdt, en heeft noch recht noch reden
Ick heb hem wel getoont dat wat my is gefchiet
Was tegen mynen danck, en meer vermocht ick niet,
Wat dat ick lyden moil was tegen myn begeeren:
Ick, die een vrouw maer was, kon't met gheweldt niet
weeren.
Wat maekt gy? Tey ick hem j ick heb een heer en man.
Die over 't geen ghy doet figh felven wreecken kan.
Ick riep, Oreftes, help: maer Pyrrhus wouw niet hooreH,
En fcheen foo doof te zijn als was hy fonder ooren:
Hy trock my in fijn huys met openbaer geweld.
En ick was niet gekleedst, noch kap of tuyt geftelt,
Hoe kon aen een flavin yets ergers overkomen, '
Schoon Lacedemon was van vreemden ingenomen ?
• Schoon dat de vyand my gemaeckt had tot zyn buyt,
En ick gevallen was aen een verwoede guyt ?
Men heeft Andromachè fó bitter niet gevallen
Doe Griecken meefter was van de Trojaenfche wallen,
En joegh den rooden haen door alle daecken heen:
Sy heeft in fulcken tijd niet fo veel fpyts geleen.
Maer ghy, Oreftes, fo u dit aen 't hert kan raecken
(Gelijck het wel behoort) fo pafs" u op te maecken;
Hier dient niet lang gewagc,kom toon' uw koen en fris
En taft vrymoedigh aen het geen uw eygen is.
Sult ghy , fo yemand quain uw ftallen op te breecken
En dreef uw beeften heen, gereedt zyn om te wreecken,
Den deegen in de vuyft , en fien 't geduldigh aen
.Wanneer der yemand met uw wijf quam deur te gaen?
aen ORESTES. 21^
Sie wat uw ichoon-vaer dee, dat yder heeft geprefen:
Laet dat een voor gefchrift van uwe plichten wefen i
Hein wierd zyn vrouw ontvoert: macr daer wierd
oock verftaen
Mer al der Griecken macht dit ftuck te wreecken gaen.
Had hy in 't leege hof op 't bedde blyven roncken,
En tegen zyn verdriet een ilaepdranck ingedróncken ,
En had hy niet gemaeckt het heele land te been,
Myn moeder vondmen noch in Trojenjals voor heen i
G hy hoeft geen duyfenden van fchepen te vergaeren >
G hy hebt om mynent wil niet over zee te vaeren ,
Geen krijfch-luy, fonder end, te famelen by een :
Paft dat ghy felver komt: ghy fchort hier maer alleen.'
Nochtans had ick oock fo behoort geeyfcht te wefen:
Oock ift niet fchandlijck, maer waerd te zyn geprefen
Dat een rechtfchapen man om zyn gefchonden bedt
(So hy zyn vrouw bemint) fich flux in wapens fet.
Is Arreus niet geweeft ons beyder groote vaeder ?
Schoon gy mijn man niet waert(dat u verbind wat nader)
Ghy zyt mijn broeder doch,gelijckmen \ hier verftaee
Daer oock des broeders naem op broeders kindren
flaet.
Wilt my dan als een man zyn vrouw te hulpe komen:
Kom als een broeder, dien zyn fufter is ontnomen:
Twee naemen porren u om uwe plicht te doen:
Wik herwaerts u als man en oock als broeder ipoen.
't Geliefde Tyndarusj van aenfien en van jaeren ,
Ons met malkanderen in onfe jeugd te paeren:
Het quam de grootvaer toe om over zyne nicht
Te doen fo 't hem gevil, en 'c hebbe zyn gewicht.
Mijn vaeder onbewuft wat dat hier was bedreven,
Heeft my voor Trojen aen Achillis foon gegeven:
Maer wijl de groote-vaer moet voor de vaeder gaen ^
So grijp' het oock zyn ft^d dat van hem was gedaen.
Doe my mijn groote-vaer aen u heeft uytgegeven
,Wierd niet een raenfch verkort van alle dieder Jeven:
aio Η Ε R Μ I O Ν Ε
Maer fo men u verftoot en my met Pyrrhus paert
So doetmen u te kort, die mynen Bmygom waert.
Myn vaeder fal ons oock ons minnen licht vergeven:
Hy is al mee geweeft door minne tocht gedreven,
Hy heeft al mee gevoelt de fcherpe minne-fchicht
En boogh fich voor 't geweld van het ghevleughelt
wicht.
Hy liet fich mee in 't hert van Venus-foontje raecken ,
En "t geen hy felver lee kan hy in u niet laecken.
Myn moeder is al mee geliefkooft en gemint:
Dat voorbeeld dient te zyn tot voordeel van haer kind.
't Gaet my, ghelijck als het myn moeder gingh voor
defen,
En Pyrrhus fpeelt da rol die Paris plagh te lefen:
Maer ofhy fonder eynd op 's Vaders daden bralt:
Uw vaeder dee al mee daer op te roemen valt.
Gheen die in 't leeger was was zyn bevel ontwaffen:
Achilles fclfs, hoe koen, moft op zyn order paffen
Achilles had te doen het werck van een foldaet:
Uw vaeder was een hooft daer 't alles onder ftaet.
Daer men voorouders en zyn afkomft heeft te tellen
Daer hebt gy Pelops en zyn vaeder oock te ilellen ,
En fo ghy uw ge Π acht te degen overfiet
Ghy fult de vyfde zyn van die met blixem fchiet.
In uwe daden vair op vroomheyd niet te feggen.
Sy zijn wat hateiijck, maer dat 's te wederleggen:
Uw vaeder was vermoort: die maed uw wapens goed.
Ghy wreeckte "t overfpel en zyn vergoten bloed,
lek had.de wel gewenfcht dat gy uw dapperheden
Aen yets, dat beter was> had mogen gaen hefteden ;
Men gaf u oorfaeck tot het geen ghy hebt gedaen , ι
Ghy kooftfe felver niet, en dat kan u ontflaen
Ghy hebt het uytgevoert het geen u ftond te wreecken j
iE^illhus hebt ghy met uw eygen hand doorfteecken ,
£n in het felve huys den fchender neer geflacht
Daer hy uw vaeder had verradifch omgebraghté
aeil O R Ε Si Τ É S.
Staegh fchrolt hierPyrrhus op, en't werd van hem miT-
prefen ,
Het geen tot uwen lof behoort geduydt te wefen:
lek belght my, en nochtans is hy ίο onbefchaemt
Dat hy het laecken derft het geen u heeft betaemt.
lek fwel en beril van fpyt, en in rnyn ingewanden
Krop ick myn gramfchap op, die hert en al doet branden?
So hoor ick datmen quaed van myn Oreftes fpreeck'
En heb nöch rnacht nöchfwaerddatfuickewoordefl
wreeck.
Het fchreyen ilaet my vry: doör nieriighte van traenen
Stort ick myn gramfchap uyt: myn ooghen zyn als krae-
nen,
Waer uyt, tot in myn fchoöt, hét foiité water vliet
Dat ick uyt onverduld lanx myne wangen giet.
Dit heb ick maer alleen om my te mogen wreecken :
Mijn oogen loopen ftaegh als nimmcr-drooge beecken:
Mij η kaeken fonder blos, fo die te wefen plagh,
Syn nat en ongedaen door 't fchreyen nacht en dagh Γ
Het fchijnt ons van de goon alfoo te zijn befchooren >
Dat door het nootlot tor onfchaeckingh is gebooren
Al wie van TantaJus haer afkomft tellen moet:
Als was 't in het geflacht en 2,yn rampfadigh bloed.
Ickfpreeck niet van de Swaen hoe Leda wierdbedro^
gen:
Ick fwijgh hoe lupiter had pluymen aerigetogen:'
Men weet, daer lilhmus fcheydt den een'en andre
Hoe Pelops op zijn koets Hippodamia ree. /
Hoe Thefcus voerde weg, door minne-tocht gedreven j
De fchoone Tyndaris, die hy Weer heeft gegeven
Aen hare broederen. Hy, die haer had gefchaeckt >
Heeft haer aen Caftor en aen Pollux weer geflaeckt.
De felve Tyndaris, tentweedémael genomen
Van Paris, die by haer was als een gaft gekomen ,
Heeft heel het Grieckenland geholpen op de been
Dat met veel duyfenden voer na den roo ver heen,
Hec heugt my naeuwelijcx (noch heb ick het onthouwë)
Dac om dat fchoone wijf, die paerel van de vrouwen ,
Hetalles was in rouw en in bekommeriiagh
Doe men met alle man ce fcheep na Trojen gingh.
Het fchreyd' al watter was : haer groote-vaeder fchreyde,
Haer fufter fchreyde mee: haer broeders alle beyde;
En Leda iocht de G oon te winnen met gebeen
En fmeeckte Jupiter, van wien fy was gevreen.
Ickj noch een wicht, riep mee: och moeder iult ghy heen
gaen,
Sult ghy gaen vaeren wegh en laeten my alleen ftaen ?
Mijn vaeder was van huys: My, om te toonen dat
Ick oock vanPelops quam, heeft Pyrihus opgevat.
Och of Achilles waer gebleven in het leven !
Hy had zyn eygen zoon hier ongelijck gegeveni
Hy vond het eertijds quaed (oock had hy't nu gedaen)
Met eenes anders wijf moedwilligh deur te gaen.
Wat quaed heb ick begaen? wat dee ick oyt myn leven
Waerom de Goden my haer plaegen wilden geven ?
Wat reden weetmen die ick oyt den Hemel gaf
Waei door ick heb verdient haer origenae of ftraf ^
Mijn moeder wierd ick quijt in myne kindfche jaeren:
Mijn vaeder was om wraeck nae Trojen heen gevaeren:
Mijn ouders leefden bey, en evenwel ift waer
Dat ick een weesje was, als had ick moer noch vaer.
Ick heb myn moeder niet in 't eerfte mijner daegen
Met kinder-tael gevleyt, gelijck de kleyne plaegen:
Ick heb haer om den hals met handtjes niet gevat
Terwijl ick op haer fchoot of op haer armen fat.
Sy heeft geen forgh gehad hoe dat men my fou kleeden >
Hoe men my eieren fou met foete koftlijckheden j
Men heeft my uytgetrouwt: ick ben de bruyd geweeft?
Maer myne moeder was niet op myn bruylofs-feeit.
Ick gingh haer te gemoet doe fy was weer gekoomen
En koft de vrouw niet, die ick daer voor heb genoo-
men;
aen O R Ε S Τ Ε S. αα^
Haer fchoonheyd was de reen die' my geloven dee t
Oock heeftfe my gcvraeght, Zyt ghy Hermioné ?
Dit fcheen alleen 't geluck te wefen van myn leven
Dat ick Oreftes was ten houwelijck gegeven:
Oock fal ick my van hem ontbloot voor eeu wigh zien
Indien hy mee geweld Tulx niet en komt verbien.
't Is Pyrrhus, die my heeft gevangen wegh genoomen
Schoon dat myn vaeder is verwmner t^ huys gekoomen:
Wat voordeel geeft het my dat Troje leyt in as ?
Ick ben der erger aen als doe 't in wefen was.
Noch fchijnt myn quaed by daeg wat lichter om te drae-
gen .
Maer 's nachts fo vangh ick aen te huylen en te klaegen 5
Wanneer ick ben te bed fo gaet het fchreyen aen:
Daer loos ick fucht 5 op fucht, daer ftort ick traen op
traén.
Ick kruyp, fo ver ick kan, van daer ick ben gelegen.
Ais of ick in het bed mijn vyahd had gekregen,
En ben gelijck als een die geen gevoelen heeft,
Als die noch hoort noch fiec fcho<m hy van binné leeft.
So is het wel gebeurt dat buyten wil en weeten
Als een, die plaets en tijd en alles heeft vergeèten,
Ick hem Keb aengeraeckt die aen myn zyde lagh,
En ding of lidt gevoelt dat ick niet noemen magh.
Maer als ick wierd gewaer de miflagh die ick dede
Trock ick mijn hand te rugh, die ick niet wel beftede j
En meynde dat ick die nu onrey η had gemaeckt
Aen 't geen ick aen zyn lijf onwetens had geraeckt.
Opck is het wel gebeurt als ick hem aen moet fpreken
Dat ick Oreftes fegh: en houw het voor een teecken
Dat my wat goeds beduyt: de doolingh in den naem
Neem ick voor voordeel aen, en is my aengenaem.
Ick bid u, om "t geflacht vol onge lucks gegooten ,
Ick bid u om de min, van wieii het is gefpropten,
Van die den donder voert, van die met blixem fchiet 9
Van die de 2,ee en aerd en hemelen gebiedt:
2.1221 D Ε I Α Ν I Ε R Α
lek bid 11, om de min der aflchen en der beeüen
Van die uw vaeder was en mynen oom met eenen»
Die't danck te weten heeft aen uwe dapperheyd
Dat hy nu in zyn graf niet ongewroken leyt:
Dat ghy 't niet qualijck neemt dat ick voor heen gae ftera
ven.
Dat ick in myne jeugd het leven koom te derven 5
Dat ick een eynde maeck des droefheyds die iςk ly'
Of maeck dat ick uw wijf hoe eer liever 2.y.
des
HErcuïes, gehoQren ujt Alcumtna , die lupiter on'
der degedaente-vanhaenn man Amphitrm had·^
de hflaepen, hebbende drie nachten aen malkanderen ge'
'voeghtyis 'Van Euryfiheta Koningh van Mycenen door dt
Ufiigheydvanjmoopgemaeckt ende aengeport geiveefi
tot (iöute aenflaeghen endaeden om hem alfoomhaUte
helfen: maer dewijle hy feergrootefierckte ende z^erfiatid
had is hj altijds overwinner gebleven. Onder andere
heeft hy Achelous, een Broomgodin i^tolien, dieficb
in veeiderly gedaente veranderde om het hêwwel^ck mtt
Dejanira , ten laetfien onder de ghedaente vaneen
fiier overwonnen. Maer gelijck hy βώ van wk
ptonfiers heeft meefier ghemaeckt foo heeft hy βώ van
de Itefde der vrouwen latten overwinnen. Want aU,
Eurytus Koningh van Ochalien hem χ,ψε dochter ïdie
hy hem hadde beloofty weygerde^ heeft hy deStadt inge-
nomen
-ocr page 250-aen Η Ε R C υ L Ε S.
nomen, Eurytus doodgeflaegen, ende lok bekomen: door
iviens liifde hy fi verhlint isgeweefi dat hy op haer bevel
z,ijne leeuwen huyd ende zijne knodfe heeft afgeleyt^ ende
dat noch fchanddijker isyonder de flactdochters ende mey»
fins van Ielefich niet^efchaemt als een vrowwgekleedt
te fitten fpinnen, ende heef ι alles onder haer verdragen 'i
geen hy te voor en onder Omfhale Coninginne van Lydia^
hy de ivelcke hy Lamus had verweckt^geleden hadde.
Als dan Dejanira, dochter van Oenus Koningvan Ca-
ledonien^ ftjngemaehverfiaen had hem door defe onbehoo'
relijcke liefdü hev angen te wefeny ditfiuck verfoeyende
heeft aen hem gefchreven, hem voor oogenfiellende z>jjne
voorgaende vroome fejten, op dat fy doorvergelyckinge
zijne fchande teklaerderfoudevooroogenfiellen'. Maer
ah Jy onder 'i fchryven tydingehaddegekregenvanhet
ongeliick dat hem Tvas overgekomen door een kleed van
haergefonden,dat door het bloed van den Centaurus Nef
fus vergiftigt was^ in het welcke fy geloofde fukken
kracht te wefen om haeren man van die vreemde liefde
af te trecken^ fo Neffus haer hadde wijs ghemaecktals
hy van Hercules door een ver gif te pyPinhetovergaen
van de Rivier gefchooten wasy fo heeft fy, doorgroote^
droefheyd overvallen, by haer felven overleyt haerfelven
om te brengeni haer voorens onfchuldigendcy dat fy fulcx
niet en haddegedaen met voordacht, maer om haren man
te behouden in haer lief de.
Deianiera aen Hercules.
C"^ Hy hebt Oechalien geleyt in puyn en aflen,
J Dies vind ick my verheugt ons eer te Tien gewaiTen:
Noch klaegh ick evenwel, om dat de winner geeft
Sich 'over aen een macgd die hy verwonnen heeft.
De tyd ing liep terftond door alle Grieckfe fteden
Die uwen naem bevleckt, noch voeght uw dapperheden:
Dat, die noch lunojnoch geen arbeyd heeft ontfien .
Sich laet, gelijck een flaef, van lole gebien.
Euryftheus lachter om, uw ftiefmoer ftoockc haer tanden
Dat ghy uw eer befmet met fulcken lafïe fchanden :
So fchijnt ghy niet te z,ijn een man, daer eene nacht
Niet tijds genoegh toe was om heel te 2,ijn volwracht.'
Nu fchaedt u Venus meer als immer luno dede:
Nu lijdt ghy dat een vrouw u op den halfe trede j
Ghy reeft te hooger hoe ghy meer wierd onderdrucktj
Die felfs nu onder 't juck van uw gevangen buckt.
Herdenck hoe ghy het recht van veelen hebt verdedight:
Hoe ghy met waepenen de wereld heb bevredight,
So verr', als fich de Zee ftreckt lanx het barre ftrand ,
Als ghy in Nereus-rijck uw zuylen hebt geplant.
Het Aerdrijck en de Zee heeft het u danck te weeten
Dat, die fe beyde bouwt, in vreeden is gefeten :
Ghy hebt het al vervult met menigh dappre daed
So ver de Son om 't noord en om het zuyden gaet.
Ghy droeght den Hemel eerft die u hier nae fal draegen:
Doe Atlas rugh befwceck quaemt gy hem onder-fchrac-
gen.
Wat is 't, als zijne fchand voor alle man ontdeckt,
So ghy met overfpel u voorig'eer bevleckt
Vertelc men dan van u dat ghy twee groote flangen
Met teero handekens koft tot der dood toe prangen ?
Die felfs al in de wiegh u toonde waerd te zijn
pat uwen vaeder was den donder-god lupijn ?
1
aen HERCULES. 117,
Uw eynd is niet fo goed als uw beginfels waeren:
Het geen ghy hebt gedaen in uwe kindfche jaeren
Befchaemt het geen ghy doet in uwen manne-tijd:
Ghy w aert een beter kind als 't geen ghy heden zijt.
Ghy, die u niet en liet van monfters overwinnen ,
Die, wat Euryftheus en wat luno kon verfinnen,
Hebt moedigh uytgeftaen en loffelijck verricht
Laet u vermeeilere'n van maer een minne-wicht.
Men feyde my te fyn geluckigh en verheven
Om dat ick Hercules ten wijve ben gegeven:
Om dat mijn fchoon-vaer is die hlixem-ftraelen fchietj
En die als Opper-god αΙΓ andere gebiedt:
Maer, even als het niet en paft om wel te ploegen
Eervongelijck gefpan in een getouw te voegen:
So fwaer is 't voor een vrou, die minder is van ftaet >
Te trouwen aen een man die haer te boven gaet.
Her is geen eer, maer laft, die elck behoort te vrefen :
Sy trouw met haers gelijck die wel getrouwt wil wefen:
Mijn man is ftaegh van my, die meer zijntijd-verdrijf
Aen wilde dieren foeckt als by zijn eygen wijf.
Ick vinde my alleen, en in mijn eenfaemheden
Ben ick altoos in angft: ick imeecke met gebeden,
Ick offere de Goon, dar doch mijn lieve man
Geen vyand tegen kri jgh die hem verwinnen kan.
Ick tob den ganfchen nacht: my dunckt, dat wreede fwij-
nen,
Dat flangen om my zijn: dat leeuwen my verfchijnen:
Ick fie den helfchen hond drie muylen open doen ,
En tot op mijn gebeent met felle tanden woen.
Ick fweet van banghigheyd, om dat in mijne droomen ,
Het woud en't wreed gediert als voor mijn oögen koo-·
men:
En al, wat dat ghy mocht gaen foecken by der nacht,
Ontftelt mijn droeve ziel als "t komt in mijn gedacht.
Ick luyfter als een vinck (om yets van u te hooren)
Nae al wat het gerucht komt brengen aen mijn ooren r
2.1225 D Ε I Α Ν I Ε R Α
'tGee my de vrees beneemt dat geeft de hoop my weer
En wat de hoop my gaf valt door dc vrees ter neeri
Uw moeder fiet u niet, en fy doe: niet als Idaegen
Dat fy ίο grooten God kon immermeer behacgen,
Noch oock Amphytruo noch Hyllus onfen foon:
U hier by ons te fien blij fc ons re langh verboon.
De taeye gramfchap van de koningin der Goden
Gevoel ick fonder eynd, en hem, die haer geboden
Stelt vlijtigh in het wercTi, en brenght u in gevaer
Om eens tot haere vreugd te fterven hier of daer.
Het is noch niet genoegh dat ick dit heb te lijden:
Een vreemde draegt gy minn' en ftelt de mijn ter zydeiï
Ick miiT om andere de vrindfchap van mijn man
By wien dat yder een wpl moeder werden kan.
Ick fwijgh hoe Auges in de Parthenynfche daelen
Van u gefchonden is: ick fal hier niet verhaelen
Hoe Ormenis, de Nymf, u kindren heeft gebaert:
Met fuicke dingen werd ghy van my niet beiwaert.
Ick fal hier tegens u niet weder op gaen raepen
Hoe ghy de dochteren van Teuthrashebt bellaepen
Hoe datter niemand was van vijftigh in getal
Die ghy niet hebt onteert: alleenelijck ick fal
Een fchuld, die verfcher is, een overfpeelfter noemen
Door wien ick op den naem van ftijfmoer heb te roemen
J)cs Prins van Lydien, die uyt de koningin
U daer gebooren is door onbevoegde min.
Meander, die door 't land gaet heen en weder dwaelen
En brenght zijn ftroomen op van waer fy neder daelen y
Sagh dat een paerle-fnoer om uwe fchouders hingh.
Voor wien den hemel was wel eer te lichten dingh.
Ghy hebt u niet geichaemt uw armen noch uw handen
Te geven in den dwangh van ringen en van banden,
Gemaeckt.van murruw goud, en u te,eieren riiet
Juwelen, nae de kunft in gulden kas gefet.
Ghy hebt u niet gefchaemt uw fchoften en gewrichten
Daer 't al op heeft gefteunt doe Atlas was aeh 't fwichten
aen HERCULES. azj
IHjti·... ■J.MjpLJIWf.WWjJiyBtt!^,
Met iteenen uy t het Ooft op 't fraeyft te fchicken op:
En ib een dapper Held wierd een gecierde pop :
En hebben dat geweeft die armen, defe handen,
Aen wien de felle leeuw, die fchender van de landen,
In het Nemeefche bofch zijn leven laecen moft.
Wiens afgeftrooptehuyd uwilincker fchouderdoft?
Ghy dorft u rouwe hayr met ftrick en linten eieren,
Daer beter paft een krans van uwe popelieren.
En hebt u niet gefchaemt te gorden om u lijf
Een Lydiaenfchen riem gelijck een dertel wijf.
Der Thracen Koning komt die noy t voor u gedachten ?
Noch Diomedes, die de menfchen dede flachten.
En met fo dieren vleefch fijn paerden heeft gevoedt ?
En in de felve kreb fijn ichelmftuck heeft geboedt ?
So u Bufiris had gefien in die gewaeden,
Met fo een wy ven-toy van veelerley cieraeden,
Hy had figh wel verfoey t en oock Amphidamant
Te wefen alle bey gefneuvelt van uw hand.
Antaeus trock van fchaemt de fnocren en carkanten
Van paerlen en robijns en van de diamanten
Van uwen rouwen hals, op datmen niet en fey
Dat fo een poppen-man een Reus ter neder ley.
Noch feycmenjdat ghy hebt ter kaemer van de vrouwen.
Als een geringe mey t de fpille- korf gehouwen :
En voor een dreygement van uw meefters gebeeft.
En met die kloecke hand, die 't al verflaegen heeft.
En met die vingeren, gemaeckt tot overwinnen.
Hebt ghy u niec ontiien een groven draet te fpinnen.
En levren aen uw vrouw 't gewight van wol of vlas
Gelijck als dat te voor u loegewogen was.
Hoe dickmaels is 't gebeurt dat door uw harde knocken ^
Den draed in ftucken brack die gy trockt uyt het rocken!
Ghy vielt u vrouw te voet wanneer ghy had mifdaen
En fy met haere fweep u dreyghden om te flaen. '
Ghy roemde van de lof die ghy u had verkr^en:
Maer beter waer 't geweeft had ghy der van gefwegen:
2.50 D Ε I Α Ν I Ε R Α
Hoe dat ghy in u wiegh twee flangen had vermant
En 't fwijn gevangen in 't geberght van Erymanth. *
Hoe ghy in Thracien den wreeden Koningh ftrafte
Die niet als menfche-vleefch voor fijne l^aerden fchafte:
Hoe ghy Geryon, die drie lyven had, verfloeght
En voort nae Grieckenland fijn fpaenlb koeyen joeght.
Ghy fpreeckt van Cerberus, fijn byten en fijn baffen,
Hoe hem uyt eenen romp drie hoofden zijn gewaflèn j
Van Hydra, die, wanneer fy eene kop verloor,
W ierd rijcker door haer fchac, en kreeg'er twee weer
Hoe ghy den worftelaer had in uw arm gegrepen {voor^
En tegens uwe zy de keel hebt toegenepen:
Hoe ghy het paerde-volck, van lichaem tweederhand.
Hebt in TheiTalien gedreven uyt het land.
Kunt ghy, te voor gelaen met rouwe leeuwe-vellen,
Nu in een purpren rock dees dingen wel vertellen ?
En werd uw tong niet ftram, niet haeperend,niet ftom
Als ghy van fulcken ftof fpreeckt onder 't Jofferdom ?
So heeft oock Omphalé uw waepens omgehangen
Als zeege-teeckens van een dien fy had gevangen.
Spreeck van uw daeden vry waer op ghy u verhooght:
Ghy waert niet die ghy moft: fy was de man en voogd.
Waerom ghy fo veel min by haer nu zijt te achten
Als het te vooren was een faeck van meerder krachten
Dat men u overwon, als die ghy t'onderbracht.
Te winnen, die der won, dat is van grooter macht.
Sy treckt haer voordeel uyt de grootheyd uwer daden:
Ghy, die haer overwont, hebt nu haer juck geladen.
Doe afftand van uw goed, ghy zijt niet meer bequaem:
U komt geen lof meer toe: fy is des erfgenaem.
O fchand! de rouwe huyd van een der wreedfte dieren,
Die uwen fchouder plagh foo heerlijck te vercieren.
Die heeft de fachte zy gedeckc van uw Bafin 5
Ghy fiet de millagh niet verbyftert door de min.
So du nekt u dat den dos, die gy den Leeuw voor defen
In 't bofch hebt uy tgefchud, u eygen roof moet wefen: ·
aen HERCULES,
Ghy doolt: 't is haeren buyt j gy overwont henrwel,.
Maer zy verwpn u weer en nam u 't leeuwen vel.
Een vrouw j die naeuwelijx het fpinrock op kan lichten
Ais 't was met wol gelaen, droegh uw vergifce fchichten
Die ghy gedoopt had in het fwarte draecken-bloed
Die uyt het Lernifch meyr in Argos heeft gewoedt.
Sy heeft in haere hand uw fwaere knods gedraegen
Die wreed en wild gediert getemt had en verflaegen:
En {p dus opgefchickt, gingh voor de fpiegel ftaen
En iagh hoe' twaepen ftond dat fy had aengedaen.
Maer al wat ick verhael was maer van hooren praeten:
Geruchten, die ick aen kon nemen, en oock laeten:
De pijn is niet fo fwaer die 't oor alleenigh maeckt,
Maer nu verneem ick wat dat my wat harder raeckt.'
De hoer is in het land: men brenghtfe voor mijn oogen:
T'ontveynfen 't geen ick ly is niet in myn vermogen,
Ghy laet my dat niet toe ick moetfe fien door dwanck,
Sy komt in mijn gefight felfs tegen mynen danck.
Door't midden van de ftad komt fy hier aengegangen j
Nier, volgens het gebruyck van andere gevangen,
Die met het hooft gedeckt en't hayr, nietópgemaeckt.
Bekennen 't ongelijck waer toe fy fijη geraeckt.
Sy treedt aenfienelijck en is mee goud gelaeden,.
So ghy oock hebt gepronckt met Phrygifche gewaeden:
Haer wefen is vol moeds, als of haer vaeders Stad
Stond over eynd en hy u felf verwonnen had.
MiiTchien Γο falmen my ten huys uyt koomen jaegen
En dat de hoer den naem van uwe vrouw fal draegen:
Een vuylen Echt-god maeckt een houwlijck van u
twee:
Den dullen Hercules trouwt hy aen löle >
En Hymen coppelt uw oneerelijcke lijven.
Ick fwij m als ick 't gedenck, en-al mijn leen verftij ven,
Een kouw gaet door mijn bloed: ick ben niet min als
dood:
Mijn hand befwijkt en leyt onmachtig in mijn fchoot.
-ocr page 257-± D Ε i Α Ν I Ε R Α
'W
Ghy minde my doe my veel andre mee beminden 5
Maerfchuld noch mildaed was in mijne min te vinden'
"t Was fonder opfpraeck, en het zy u nimmer leed
Dat ghy tottweemael toe om mynent wille ilreéd.
De Stroom-god Acheloos beweend' in zijne ftroomen
Den hooren, die gy hem in 't vechten had benoomen y
En duyckelde door vrees van tey 1 tot aen den top
En bergd' in zijne kolck zijn half ontkroonde kop.
En NelTus, man-en-paerd, heb ick ter neer fien fchieten^
Uw pijl belette hem zijn min-luft te genieten:
Hy liet het leven aen Evenus fnelle vloed,
Die hy heeft rood geverwr met zijn onedel bloed.
Maer wat magh ick, eyJaes ·, dees dingen al vertellen ?
Terwijl ick befigh ben met defen brief te ftellen
Komt hier de tydingh, dat ghy met de dood befuyrt
Het aendoen van het kleed dat ick u heb geftuyrt.
Ay my rampfaeJige ! wat heb ick u gegeven
Tot wat een duUigheyd heeft my de min gedreven ?
Ach, goddelooie vrouw, wat quaed hebt ghy begaen?
Sterf, Dejanire, fterf: wat mooght ghy u beraen ?
Sal dan het boos fenijn van die gefonde kleeren
Het vleyfch en ingewand van uwen man verteeren,
En ghy in 't leven zijn, ghy die daer oorfaeck zijt
Van fulcke grouwelen en pijnen die hy lijdt ?
En wat heb ick tot noch ter wereld doch bedreven,
Wat teecken, wat bewijs is by my oyt gegeven
Te zijn van Hercules een echte-bed-genoot ?
Sterf 5 Dejanira, fterf: het blijcke door uw dood-
So bUjcke dat ick ben uw fqfter, Meleager ,
Die onder veelen waert den aldervroomften jaeger,
Die ^t vreefelijcke zwijn van 'r leven hebt berooft
En fchonckt aen Atalant het afgehouwen hooft.
Vervloeckte Oenus-huys, wat is u overkoomen!',
Een koender fit ten throon en heeft het ingenoomen.
Mijn vaeder is verfchopt, nu oud en afgement :
Mijn broeder Tydeus fwerft als ballingh onbekent.
aen HERCULES. azj
Myn andren heeft,door't lot hem van de Goon befchoo-
ren,
Syn leven in het vier ellendighlijck verlooren: „
Myn mosder dee het ftael door haeren boefem gaen:
Sterf, Dejanira, fterf: wat mooght ghy u beraen ?
Dit bid ick u alleen, dat ghy doch niet wilt dencken
Dat ick uw nieuwe bed door lift heb willen krencken:
Wanneer ghy Neffus fchoot gaf hy my van zijn bloed
En fey, dii heeft een kracht die feker minnen doet.
Nu heb ick, om uw min tot mywaerts weer, t'ontfteken,
Aen u een kleed geftuyrt met defe gift beftreken:
Ach, goddeloofe vrouw, wat quaed hebt gy begaen ?
Sterf, Dejanire, fterf: wat moogt ghy u beraen ?
ïck icheyde dan van hier:vaert w el myn lieftfte vrinden,
Vaer, fufter, land, en broer, al benj'er niet te vinden:
Vaert wel, ο laetfte licht, en Hyllus mynen zoon,
En ghy myn man, maer, och! Het is u nu verboon.
Minos de Soone van Iftpker ende Europaykofting van
Kreten^ hadde die van At henen nae j'ware Oorlih'
ghen^om datfe z,ijn Soon Androgeos venaedel^ck hadden
omgebragt^ gedivongen tot firaffe ende boete van fodanigi
^uck^ hem jaerlijcx te [enden [even jongelingen endefo»
veele maegdekens om verflonden endegegetentewerdea
van den Minotaurus^die Ραβρβαβ door de kunfl ende toe-
doen van Dedalus by een Stier bad gekregen,terwijle haer
man Minos Oorlog voerde met die van Athenen, Ah nu
het kt op Thefeus onder andsren was gevallen, is hj van
Α r i α d ν ε
Ariadne enden echt, hoe'hy dm Minotmrus'verflaegm
hebbende uyt dm Doolhof Joude kunnen raeken^door huU
fe 'van een klowwen gaerens, volgmde den draed te ruggi
met de welche hy dm doolhof ivas ingegaen Thefeus nu
uyt Krete met Anadne ende hare (ujier Fhadregefcheydë
fynde is gheraeckt in het eyland Naxus,end(; aldaer'van
iacchusgevJaerfchouTvt dat hy Ariadne "verlaten foude^
geleek hy door 'vreefeverfagen fjndegedaen heeft-^ah hy
merckte dat fy in eenen diepen flaep lag, So rafch dan als
fyonfwaecht is geiveefi, heeft fy defen brief gefchre'ven,
inde welcke fy o^uer f^newreedheyd ende on^nckbaer"
heyd klaegt, hem door 'veele klachten ende kermen fmeec-
kende dat hyβρ fchip weer derwaerts wmden wilde,
Ariadne aen Τ Η ε s ε υ s;
ICk heb geen wild geciiert fo wreed als u gevonden;
lek ben van geen van al befchadight of gefchonden;
Geen beeit, hoe fel 't oock isj'is in het woefte woud>
Aen wien ick erger als aen u wierd toevertrouwt
De letters, Thefeu, die ghy fiet van my gefchreven.
Die koomen van het itrand daer ghy my hebt begeven:
De brieven die ghy leeft, die koomen daer van dacn
Van waer ghy fonder my zijt onder zeyl gegaen.
Sy koomen van de kuft daer ghy my zijt ontiloopen
Terwijl een diepe ilaep myn leden had bekropen:
Daer my de flaep en ghy fo fchandelijck verriec.
En my (6 fchellemftiick) alleen op 't eyland liet.'
Het was ontrent den tijd dat het begint te daegen.
Als figh de witte rijp fpreyt over veld en haegen.
Wanneer de vogeltjes haer liedtjes vangen aen
Die 't kouwen van de nacht ontfqholen in de blaen.
Ick weet niet of ick fliep, dan of ick was aen 't waeckenj
Ick ΛδςΚ mijn handen uyt om u te mogen raecken,
aen Τ Η Ε S Ε U S. x^y
Maer vond u nergens niettick trockfe weer nae my
En ftackfe weder uyt of ghy laeght aen mijn zy:
lek ftreck mijn armen uyt en ick begin te woelen:
Maer waer ick foeck en caft ick weet u niet te voelen.
Mijn vaeck vergaet door fchrick: ick vliegh ten bed-
den af,
Daer ick een harde val door de verbaeftheyd gaf.
Ick floegh my op mijn borftj ick riep en wrongh mijn
handen,
Mijn wangen maeckten ick met krabbelen ter fchanden:
't Hayr trock ick uyt myn hooft van rouw en ongedulc
Gelijck het door de flaep was los en ongehult.
*t Was klaer en helder weer:de Maen en fterren ichenen;
Ick fie vaft om en óm waer dat ghy waert verdweenen:
Ick fiej of daer yets meer te fien was als het ftrand ,
Maer waer ick henen fie 't was ftrand aen alle kant.
Ick loop nu gints, nu weer, of my yets mocht ontmoete:
Het diep en gulle zand belet mijn teere voeten:
Ick roepe, Thefèu houw, houw Thefeu, arme vrouw;
De klippen roepé weer houw, Thefeu, Thefeu houw,
So dick als ick u riep heeft u de plaets geropen :
De weergalm dee haer mond tot mijne byftand open.
Daer was wel eer een klip met een verheven top,
Daer ftaet noch wat gewas van enkle ftruycken op ,
Nu hangt hy uyt gehoolt doór't kabblen van de ftromen!
Ick ty aen ^t klauteren en ben der opgekoomen;
De wanhoop gaf my kracht: ick lie ter zeewaert in
So verr' ick ooghen magh of ick u niet en vin.
Ick fie uw zeylen rond, vobr-winds uw vlagge vliegen,
(Want oock de windeft zijn u hulpfaem in t bedriegen )
Ick fagh het, of om dat ick mey nde dat ick 't fagh >
Wierd ick fo koud als ys, dat ick in onmacht lagh,
Maer het en lee niet langh of ben weer opgerefen:
De fpijt en droeflieyd deen mijn flaeuwte korter wefen:
Die rechten my weer op die neer gefegen lagh,
En ick riep, Τ hefeu, houw, fo veel ick roepen magh,
Ρ Ις/ζ
-ocr page 261-1^6 ARIA DN Ε
lek riep»houw Thefeu, houw; waer loopt of vlucht gy
heenen ?
Keert trouweloofe fchelm, en neemt my mee met eenen:
Houw Thefeu, wend uw fchip en fet het herwaerts
aen:
Hier is een van uw volck die mee behoort te gaen.
Dat aen mijn item ontbrack hilp ick met mif-gebaeren:
Mijn woorden,die my dacht dar niet genoegh en waeren
Heb ick met ilaen gemengr, op dai uw oogh miiïchien
't Geen gy niet hooren koft ren miniten quam te fien.
Ick flo^gh vaft gints en weer mijn handen en mijn armen
Of ick door teyckens u mocht brengen tot ontfarmen:
Ick ftack een doeck om hoog, op dat men merken koft
Dat ick vergeten was die met u vaercn moft.
Ghy waert nu verr'in zee en uyt mijn oogh verdwcenen
Doe gingh 't ten leften aen met huylen en met weenen 5 :
Dat van te vooren my de droefheyd had belet:
In rraenen vond ick doe mijn uyterfte verfet.
Wat kon ick anders doen als 't aen mijn oogen klaegen
Doe fy niet meer in Zee uw fchip noch zeylen faegen ?
Nu liep ick ('thayr om'thooft)gelijck een raefendwijf:
Dan fat ick op een klip van kouw verkleumt en ftijf,
En fagh vaft zeewaerts in, en 't is niet wel te weten y >
Of ick, dan of de klip, waer op ick was gefeten,
Was meer of min van fteen: oock liep ick altemet
Daer ick met u voor heen gelegen had te bed;
IVlacr 't bedde, dat ons bey omfangen had voor heenen j
Kon ons niet leveren: ghy waert, en bleeft verdweenen:
Ick v^'el, in plaets van u, uw plaets noch hallif warm
Daer ick fo onlangs had gelegen in uw arm,
Ick legh my daer ter neer, en op het bed gelegen
Daer ick mijn traenen goot gelijck een dichten regen
Riep ick, wy leyen ons hier neder met ons tween,
Geef dcfe twee weerom: ick legh hier maer alleen.
Wy hebben hier re nacht gelegen met ons beyden :
Waerom Z.yn wy van hier nietalle bey gefcheyden ?
Ach
-ocr page 262-aen Τ Η Ε S É Ü S. ^af/
Ach trouweloofe bed, bedj die my hebt vérraen 5
Waer is het befte deel van die ghy had gelaen ?
Ay my ellendige, wat fal ick doch gaen maecken ?
lek die my vind alleen waer fal ick heenen raecken ?
Men fiet hier voet noch fpoor van menfchen noch van
vee,
Noch vooren, die de ploegh hier in den acker fnee.
Dit land werd van de Zee omringht van allen oorden,
Van 't ooft en van het weft, van zuyden en van noorden:
Geê fchipper vindmé hier, noch bootima, noch piloxjt
Die my hier brengh van daen, noch fchip,noch fchuy t,
noch boot.
En fchoon dat hier een fchip en fchipper was te vinden'.
En fchoon ick wierd gedient van het gety en winden, -
Waer fett' ick het riae tóe? waer foüd ick heenen gaen?
Nae 't vaederland? och neen: dat was my niet geraen.,
En fchoon hetiwater lee't dat ick van|hier mocht raecken:
Schoon een beleefde wirid ontfwol zijn ronde kaecken
Van achter in myn zeyL noch bleef ick in de f)ijn:
Want waer ick lande mocht fouw ick een balling zijn.
Ick voer nae Krete niet beroemt door honderd fteden,
Myns vaeders koninckrijck: daer wierd ick niet geleden >
Die hem en die het land, daer hy zijn onderdaen
Nae goede wetten ftiert j argliftigh heb verraen j
Doe ick u heymélijdc het gaeren toebereyde
Dat u weerom te rugh den doolhofuytgeleyde,
Op dat ghy, als ghy 't dier al overwonnen had ,
Daer felfs niet fterven moft door't miffen van het pad.'
D 0 e hebt ghy my gefeyt, en dus was uwe reden:
Ick fweer u by 't gevaer en by de fwaerigheden
Die my te wachten ftaen, Ghy zyt de iieffte mijn
En fult de myne zyn fo langh w'in 't leven zijn.
Nu ben ick d'uwe niet (wij 1 ghy my hebt begeven)
En wy, oThefeu, fyn noch alle bey in 't leveri ^;
Indien men feggen kan dat fo een vrouw noch leefc .
Dien een meyneedigh man hier als begraven heeft.
»3« Α R ï Α D Ν Ε
Ghy hebt met uwe knods myn broeder dood geilaegen;
Had ghy 't my oock gedaen fo foud ick nu niet klaegen:
So waerc ^hy door myn dood ontilaegen van uw eed
Die ghy, ó trouweloos'j aen Ariadne deed.
Nu koïfxt my niet alleen voor oogen en gedachten
Het geen ick lyden fal, maer al wat ftaet te wachten:
Al wat een arme vrouw, veriaeten van haer man,
Alhier te vrefen heeft dat haer gebeuren kan.
Ick fie iivhet gemoet, en 't doet my dapper fchroomeu >
Hoe veelerhande dood my hier kan overkoomen:
En 't iterven felver waer my lydelijcker pijn
Als noch een langen tijd in ftervens vrees te zijn
Nu dunckt my dat ick fie een wolf met feilen tanden
My koomen op het lijf, die met myn ingewanden,
Die met m yn vleefch en bleet zyn dullen hotiger boet:
Wie weet of oock dit land geen leeuw'en ty gers voed ?
Oock heb ick wel'gehoort dat wreede zee-gedrochten
Sich geven wel te land, die my verflinden mochten:
En wie verfekert my of wil daer borgh voor ilaen
Dac niet een fcherp rapier fal door nayn zyde gaen?
lAllecnigh dat men my doch niet en neem gevangen
En dat myn teere leen noch boey noch kettingh prangen!
Men maecke my tot geen* ellendige flavin:
Ochjdat geen vreemde Vrouw my dwinge dat ick fpin!
Wiens vaeder Minos is: die van een ben gebooren
Die Phebi dochter was: die onlanx ben verkooren
Van u tot echtgenoot. Wat dreyght my ongenae
't Zy ick myn oogh op 't land of zee of ilranden flae {
Den hemel fchijnt a leen my overigh te wefen:
Maer daer is oock geen troeft; de goden doen my vrefen.
Ick vind my in gevaer waer ick my heenen wen
Dat ick een roof en aes voor wilde dieren ben.
En fo der mannen zyn, die op dit eyland woonen ,
Ick eiibetrouwfe niet, en dorft my niet vertoonen,
Die fo wel heb geleert, door 't quaed dat ghy my doet,
Dat ick op vreemde mans my niec veriaeten moet.
aen τ Η Ε S Ε υ S. 136
Ochj oF Androgeos, myn broeder, waer in 't leven ,
En dat Athenen oyt geen oorfaeck had gegeven
Haer goddeloofe daed ce zuy veren mee bloet!
Och, waere noyt haer fchuld met menfche-vleefch ge-
boet !
Och, of ghy met uw knods het moniler niet geilachc
had,
Half menich en hallif ftier, en dat ick noyt TCdacht ha4
Den draed üen te bien om u te wyzen ^t pad
Dat u te rugge braght als ghy "t verflaegen had!
Dat ghy verwinner wierd kan ick nu licht bezeffên:
Met hoorens viel op u niet al te veel te treffèn j
Van yfer is uw borft, uw hert is van metael,
Uw vleefch en ingewand is al van louter ftael.
Ghy had geen fchild van doen, geen yzere panfieren:
U w-boefem veylight u oock voor de wreedfte dieren,
Daer voert ghy keyen in, een hert van diamant,
Een Thefeus, die het al in hardheyd overmant.
O wreede flaep, waerom liet ghy my niet ontwaecken ?
Maer beter was 't geweeft noyt wacker te geraecken.
O wreede wind, die tót myn ondienft waer gereedt!
O Handen, die my doodt fo ghy myn broeder deedt!
O trouw (een ydle naem) die ghy op myn begeeren
Aen my gegeven hebt en die ghy dorft befweeren I
Nu fweeren tegen my de iïaep, de wind, de trouw ,
Die met haer drié verraeneenjongh'onnofle vrouw.
Sc fal ick iterven dan en v^n de wereld fcheyen
En ick fal voor myn bed liïijn moeder niet fien fchreyen :
En niemand fal hier zyn in 't onbewoonde land
Die my myn oogen luyck met een beleefde hand.
Myn arme geeft, die ick door droefheyd op moet geven ,
Sal door een vreemde lucht gaen fuckelen en fweven,
En niemand fal der zyn die myn gebloockte lijck
(So my wel toebehoort) met edlen balfem ftrijck.
't Gevogelt van de zee zal op myn lichaem vallen
Dat onbegraeven blijft, en aeien 'z met haer allen:
De meeuwen fuUen my verftrecken tot een graf
Dat Thefeus aen zijn vrouw voor haere dienften gaf,
Ghy daerencegen vaert nae Cecrops haevens heenen:
Maer als ghy zy t gelandt, en ais ghy in Atheenen
Als een verwinnend Prins werdr heerlijck in gehaelt
En midden onder 't volck in hooghe luyfter praelt,
En als ghy daer vertelt hoe dat ghy hebt verflaegen
Eep die van menfch en ftier het wefen heeft gedraegen ,
Hoe daer een Doolhoof was met vele paen gemaeckt
Daer niemand uyt en koft die daer was in geraeckt:
So en vergeet doch niet te mengen onder 'c praeten
Hoe ghy my hier alleen op 't eyland hebt gelaeten.
Het i'chelm-ftuck, dat ghy hier hebt tegen my begaen j
Behoort oock onder uw^'eertytelen te itaen.
Ghy zyt van iEgeus van ^Ethra niet gekoomen j
Maer klippen baerden u in 't barnen van de ilroomeö.
' So ghy my van uw fchip koft fien in defen ftaet
Gy wierd miflchien beweeght door myn bedroeft ge-
laet i
Nu is 't niet in uw macht om my te fien met oogen :
Sie met gedachten nu (dat is in uw vermoogen)
My hangen aen een klip die aen den oever ftaet >
Op'wien de dulle zee met gramme baeren flaet.
Sie hoe myn hayr, als van een vrouw in rouw gefeeten,
Hanght by myn ichoudcrs neer: fie hoe lek ben bekree-
ten:
Van traenen, die ick ftort, zyn mijne rocken fwaer
Als ot een harde vlaegh daer op gevallen waer, ^^
Myn lichaem rilt, en trilt ίο dat ick fchud en daever
G elijck, als 't harde waey t, de halmen van den haever:
De letters, die ick maeck, die hebben ftal noch ftand
En vallen ginder heen door 't beven van myn hand.
Ick bid u niet om't geen waer door ick't wel verdient heb
Dewijl 't niet is geluckt gelijck ick wel gemient heb:
Het zy geen danckens waerd 't geen ick u dee of gaf:
Maer oock myn raed en hulp verdienden geene ftraf. .
m'
-ocr page 266-aen Τ ΗΈ S Ε U S. 441
Sb idc geen oorfaeck ben dat gliy bleeft in het leven
Altoos heb ick geen reen: u toe myn dood gegeven:
.. Nu ftreck ick over 2,ee decs handen, moe en maf
Door flaegen 5 die ick my op ra ynen boefem gaf:
Ick ftreckfe tot u uyt', en ick bedroefde vrouwe
Toon u dees hayren /die "k noch over heb gehouwe:
Jck bid u Thefeu; 5 door de traenen die ick giet,
Λ Dié ghy my Horten doet en die ghy niet en ziet :
Wend 3 Thefeu, wend uw fchip: kom weder h,erwaerts
vaeren,
Keer met de wind om my in 't leven te bewaeren:
Of fterf ick, eerghy komt tot hier toe over zee $
Suk ghy ten minften noch myn beenders voeren mee.
: " '■'^des Briefs van
Lbaj^Der aen Hero.'
Wéfende d^cn feventhienden in Ovidius.
D^E Zeéi dknienMn Hettefpontmno^t^fch^de A»
fiemnde EufofiamOan mal%afidiérefr,hiibbende aen
liefé i^fde Seiios endè^di^e anderen zy-de Abydos tegen
malUanderen over k^n.^'ivaer 'vande eene degheboorte
Stad van Heropende de andere van Leanderwai,\Als
na Leander van Abydos feer verheft was op Hero van
S€0OT,fb was hy gewoon dts nachts over den Èellefpontus
na haentoe te (wemmen ' Maer als hem dat [even dagen
lanck door onweder was bdet heeft hy door eenflouten
Schipperidit hetov.ervamn waegh^n z.fjn Lief Hero
^^ ' Ρ Φ defm.
44» L Ε Α Ν D Ε R
defen hrief^efonden-.inde welcke hy eerftelijck hetoöHt dat
hy in icyne liefde fiandt/afiig isycndè ten anderen klaegt
dat hem de macht van [wentme door degroote fiormen en
de on^efiuymighejd der Zee benomen is, ende ten laetfien
belooft dat hy eer lang fal de reyfe aen^nemen^ende fchoon
de Zee niet flil ende handfaem is, fich fehen liever fal
•ivaegen als langer de vreughde van haergefight e nde
aenfpraecke te derven.
Leander aen Η ε r o. .
ICk fend u defe groet die 'k liever felfs wouw brengen
Indien 't onftuymig wêer het iwemmcn wouw gehen-
geii.
Sc my den hemel is goed gunftigh in de min
Sal't lefen van m ij η brief fy η tegen uwen fin.
Maer van der Goden gunft heb ick my te beklaegen.
lek wenfch by u te zyn: het werdt my afgeflagen
Sy laeten my iiiet toe 5 (ó overharde Goon!)
Te koomen over zee gelijck ick ben gewoon.
De lucht is fwert als peck (ghy fiet het voor uw oogen )
Den hemel is alfmts met wokken overtoogen :
, Ghy ziet hoe hol de zee, hoe hoogh de baeren gaen :
Daer is noch fchuyt noch fchip dat onder zeyl derf gaé.
Een waeph-hals maer alleen heefc het noch derven waegc
Die ick dees brief mee gaf om die aen u te draegen j
Ick had het mee gewaegt: maer, als hy af fouw gaen ,
So fagh ick op het Hooft geheel Abydos ftaen.
Ick kon 't niet heelen voor mijn ouders, als voor defen: '
Ons liefde waer ontdekt, die doch gefmoort moet wefen.
Dit ichreef ick metter haeft: gae, fey ik,gae mijn Brief»
Gae, ghy geluckige, gae heenen nae mijn Lief.
Miflchien fal fy nae u haer fchoone hand uyt ileken:. ^
-U raecken met haer mond, als zy u op fal breecken ν '
Èn met haer tanden, die veel witter zijn als friee,
ί De 7.yde byten los daer ick u toe mee dee.
Ditzeyickbinnensmonds, en 't gheen mijnvinghers
ftelden
Op dit papiere-blad fal u de reft vermelden. -
Wat was 't my liever dingh, dat myne rechter hand?
Die diefe letters maecktjmocht fwemmé hier van land!
Sy is wel handiger en afgerecht om flaegen
Te geven aen de zee, wanneer hy 't wil verdraegen>
Noch kan fy evenwel my dienen altemet
Met fchry ven, als het weer mijn overkomft belet:
Dan kan fy door een brief mijn meyningh openbaerenJ
't Zijn feven nachten nu,en 't dunckt my fo veel jaeren>
En dat het is geleen noch vry een langer tijd
Dat de verbolgen zee het fwemmen niet en lijd.
Indien ick onderwijl in fo veel quaede nachten
My oy t begaf ter flaep, die forgen kan verfachten,
So wenfch ick dat dit weer noch langer dueren moet, '
Dit weer, dat my fo langh alhier vertoeven doet.
Op d'een of d'andre klip heel treurigh neer gezegen
Heb ick het oog na'tland.dat over is gelegen: ' .
Daer ick niet komen kan,daer gaen mij η fuchten heen.^
So is mijn hert by u al zit ick op een fteen.
Oock fie ick, of ick meyn dat ick het licht fie branden i
Ter tooren van u Slot aen Seftos hooge ftranden.rrï
Drie maelen heb ick hier mijn kleeren uytgedaen: ν
Driemael heb ick verfocht om van de wal te gaen:
Maer fchoon ick driemael naeckt dees fwaere reys wouw
waegen,
De bulderende Zee en wouw het niet verdraegen: '
S y gingh my over 't hooft, fo dat ick keeren moft 'i
Eq ftaecken myne reys die 'k moedigh had begoft.
Maer ghy: ö Boreas, ghy felfte wind van allen,
Wat mooght ghy my fo hard in myne liefde vallen ?
Het is het waeter niet, daer ghy dus tegen woet:
Ick ben het, ick, aen wien ghy defen Oorlogh doet. ""
P'? Wat
-ocr page 269-144 L Ε Λ Ν D Ε R.
Wat Toadt ghy doen indien gby niet en wifl: van minnen?
Hoe kond en hoe onguyr dar ghy mocht zyn van finnen
Só kunt ghy evenwel nie lüochnen dat uw bloed ..
Om een' Orytgia onftack mer mmne-gloed.
Hoe waert ghy wel te móe^ofhoefoud ghy't verkrop-^'
pen,
So yemand in de lucht den deur-tocht quam te ftoppen
Als ghy de dochter van den koningh van Atheen
Had met geweld gefchaeckt en voerde met u heen ?
Ey! weeft my gunftiger en laet de zee bedaeren:
Blaeft dbch fo harde niet en wilt uw kaecken fpaeren :
So moete u iEolusniet droevigs oyt gebien:
So m oet ick 't waeter Hecht en fonder, golven fien. -
lek eyfche te vergeefs: hy kan myn bee niet hooren.
Synroufchendooftmijn-ftem. Dezeeis als tevooren :
Hy beuckterikeghop aen. Och qf het mocht gefchié
Dat Dedalus my w.ouw fyn ftouré vleugels bien, - -
Sqhoon dat niet venvan hier fyn de vepraaerde ftroomen
Door fyn verdroncken foon! al watter of mocht koomen
Was ikgetrooft:>moeht;ick maer raecken opde vluchc
En heffen hier van daen-mijn lichaem in de lucht i ' -
Dat op't ontrouwe diep fo dickmaeis heefb gehangen.
Maer wyl my Zeeea wind ontfeggen myn^verlangea?
Soioyerdenck ick vaft hoe ick eerfli by u quam | O
En fteels gewys aldaer mijn minne-luften namt
't Was avond, en de nacht en duyfter aèn het daelen
(Het doet my goed dit te gedencken en verhaelen)
- Alsick verlieft my uyt mijns vaeder^ huys begaf:
Ick ley, eer langh, de vrees met m ij ne kledren af.
Ick gaf my van het land, en dee met traege flaegen . -
Mijii armen over zee mijnlichaem heenen draegen:
De maen met drillend licht fcheenuover 't foute nat"
Van wien ick onder weegh dienft en gefelfchap had,^
Och, feyd' ick, blancke Maen, wilt my goed-gunftigl^
wefen!
Gedenckc aen het geberght van Latmos, daer-voor defcn
Ghy
-ocr page 270-aea Η Ε R Ο.
Ghybergd'^ndymionjdieuniettoeerila^t ,
Dat ghy de ihoèpery van twee gelieven haet.
Slaet een genaedigh oogh op ons geftolen minne. ,
Ghy quaet»t; t;en hemel af, en die waerc een Godihne
Bemind' èen fterflijck menfch. Sy oock, die ick be^
min 5 '
Indien ick 't feggen magh, is felver een Godin.
Ick fpreeck niet van haer gecii en uy tgenoome zeden
Die waerd re woonen fyn in goddelijcke leden:
De fchconheydj, fegh ick, die fy voert in haer gelaet j,
Heeft, niemand, als die fyn Godinnen in der daed,
Nae Venus en nae u gaet zy het al te boven:
En maeckt ghy fwaerigheyd mijn feggen te geloven
So gaet het ielyer zien wat van de waerheyd zy.
Ghy gaet al het gefternt in fchoonigheyd voor by:
En alfo weynigh als 't all' andre by u haelen
Wanneer ghy ftaet en blinckt met fuyvre-filvre ftraelen,^
So ver, fegh,ick, dat fy 't van d'alderfchoonfte wint»
En flaej'er twijflfel aen fo zijn uw^ oogen blind.
Dees wooz-den fprack ick, of die defe wel geleecken , >
En fwom de ftroomen deur die voor my heenen weekeo:
Het waeter glinilerde door weerfchijn van de Maen
En 't was fo licljt.als dagh,om mijne wegh te gaen.
'c Was ftil engeen gerucht Uetfich van ergens hopren;
Als 't geen h^ waet;er g^^door't fwemmen, aen mija
ooren: r- ,
Alleen Alcynoé, die t'hans om:Caeyx dache, <!
Scheen my vaniver te doen een iibete minne-klaght.·
En als myn armen bey vermoeyt van't fwemmen,waqrea
Recht'ick,ray over eynd'engMmy uyt de baereiïijj'
En alsick nu van verr' het aengefteken licht
. Op uwen tooren fagh, fey ickjjWaer toe gefwicht ?
Daer is myn licht, myn vier^ dw aen de Seilos ilranden
Om mynent wille brand en dat nxy hier doet branden.
Strax quamper nieuwe kracht in myn vermoeyde leen
En /t waet.er fcheen my nu veel flechter a|s voor heen;
f^et
-ocr page 271-Het vier, dat van de Min geftoockt werd in rayn' acren,
Maeckt dat jck niet en voel het killen van debaeren:
En hoe ick naéder kom en meer myn wegh verkort
Hoe grooter dat in my de luit tot fwemmen word.
Maer als ick nu fo ver by giiTrngh ben gekoomen
Dat ick het giffen kan dat ghy ray hebt vernoomen
En dat ghy my kunt zien, geeft uw gefight my moed,
Die, 'r geen ick ftout begoft,my voorts voltrecké doet.
Dan tracht ick oock om u met fwemmen tebehaegen , -j
En onder uw gefight doe ick te ftercker flaegen:
Dan kan uw Voedfter-vtouw u naeuwelijcks verbien
Dat ghy in zee niet loopt: felfs heb ick het gefien ,
En ghy bedrooghtmymètjfchoon dat fy't wou beletten
En forghde dat ghy u inleen gevaer foud fetten,
So is het al gebeurt (wat fy daer tegen dee)
Dat ghy hebt nat gemaeckt uw voeten in de zee.
Daer hebt ghy my omhelft en vriendelijck ontfangen:
Ghy bleeft om mynen hals met uwe armen hangen:
Ghy gaeft my kus op kus, waer van elck waerdigh was
Van Goon te zyn gehaelt noch over wyder plas.
Ghy werpt my om myn lijf een deel van uwe kleden
En drooght, fo veel ghy kunt, myn hayr en natte leden:
Den toorn, de nacht en wy, fyn van de reft bewuft ,
En 't licht dat my de wegh ontdeckt nae uwe kuft.
Eer teldemen het wyer in Helles holle ftroomen
Als men de vreugd fou doen die by ons wierd genomen.
Den tyd en was niet langh die ons ter weelde riep ,
Dies forgden wy te meer dat hy niet ledigh liep.
Hoe dat hy korter was hoe wy hem bet hefteden.
Den Uchtend onderwijl quam om de duyfterheden
Te jaegen uyt de locht, en (die haer loopt voor heen )·
De Morgen-fter was op, en ftond nu klaer en fcheen:
Wy geven ovérhoops malkandren duyfend kuQes
En klaegen dat de Ν acht tot bluffen onfer lusjes
Niet wat vertoeven wil: en wijl ick hangen blijf
Seyt my uw Voedfter, Gaet: en't fnee my door myn
lijf. Yck
-ocr page 272-aen Η Ε R O:
lek gae ter tooren af nae 't ftrand^ op haer vermaenen:
Wy fcheyenfchreyende met menignte van traenen:
lek geef my nae de zee en zie te rugwaerts om
(So lang 't my beuren magh!) eer ick aen 't waterkom.'
My dunckt wanneer ick komjfo 'k waerheyd magh gelo-
Dat ick een ygelijck in 't fwemmen gae te boven: (ven.
En als ick weer van u moet keeren herwaerts heen
ïeleen.
: my de zee te fwellen;
Sy die my fchijnt te zijn in 't koomen als een dal
Dunckt my een bergh te zijn wanneer ick keeren fal.
't Is tegen mynen danck als ick weer nae myn land gae:
Oock is niet met myn danck dat ick hier aen ons ftrand
ftae.
Helaes! wy zijn te faem gevoeght met het gemoed:
Waerom doch werden wy gefcheyden door de vloed ?
Ons finnen zijn het eens: waerom doet onfe ly ven
Een land, een ftad, een plaets, niet by malkander bly ven.?
Uw Seftos neme my, of myn Abydos u :
'k Ben ν an uw Landt niet meer , als ghy van 't myne,
fchuw.
Waerom werd ick ontftelt fo dickmaels als de baeren ?
jWaerom kan my de wind ( fo lichten dingh) befwaeren ?
Den Dolphijn, krom van rugh, weet van ons vryery.
En fo ick niet en mis, de vifïchen kennen my.
De wagen maeckt een fppor door gints en weer te varen:
So heb ick my een wegh geopent door de baren.
Gelijck het vafte land gebaent werd door het radt
Heb ick een padtgeleyc door Heilis ziltigh nat*
Ickklaeghde van te voor dat om by u te koomen
Ick genen raed en wift als 'r fwemmen door de ftroomen:
Nu klaeg ick dat my oock werd door de wind verboon
Dat ick niet koomen kan gelijck ick ben gewoon.
Nu doet de woefte wind de holle golven draeven
En maecktfe grys van fchuym, fo dat het in de haeven,
αψβ L Ε Α Ν D Ε R
So dat hét voor geen fchip hier op de befte rêe
Niét als te veyligh is door 't fcholpen van de zee,'
lek denck dat fy wel eer aldus ontftelt moft wefen
Gelijck fy heden doet; dus, dus was fy voor defen
Doefy haer naem óntfingh van de verdroncke Maegti
En diefe doe ontfingh iioch tegenwoordigh dracgc.
Dees plaets is al genoeg gebrandméfckt en gefchondenj
Door Helles, die alhier van 't waeter is verflonden.
En fchoon fy my verfchoont en in het leven laet
Haer naem brengt felver mee de fchult van fulké daet
'k Beken dat ick 't geluck van Phryxus derf benyden
Het geen hy heeft gehad in voorgelede tyden:
Dat hem de gulde Ram behouwen overbraght
Die op fijn goude Vlies eerft dubbelt was bevraght :
Nochtans verfoeck ick niet door dienft te zijn geholpen
y an eenigh beeft of fchip, als maer 't geftaedigh ftolpen
Der golven over gae, en dat het waeter ly'
Dat ick het met mijn lijf wat van malkander fny'*
Ick heb geen vond of kunft van andere van noden
Als 't fwemmen maer alleen my niet en zy verboden, ,
Ick felver fal het fchip en fchipper zijn en vracht.
De Noord-iier hoef ick niet tot leydfman in de nacht^.
Een ander mach fijn cours nae fulcke fterren richten; '
M^n liefde die en paft op geen gemeene lichten.
Het zijn de fterren niet daer ick my op verJaet:
Ick heb een ander licht waer op het vafter gaet.
Als dat mijn leyd-fter is fo fal ick niet verzeylen :
Hoe duyfter dat het valt, mijn minn' en fal niet feylen.
So langh ick daer op fie fo foud' ick derven gaen
Noch wyder over zee als Jafon heeft gedaen.
So langh ick daer op fie fo foud ick derven feggen
Dat felft Palsemon fou met fwemmen achter leggen,
Die door een feldfaem kruyd wiert fchielijck op de zee
Verandert in een God, fo oock fijn moeder dee.
Mijn armen menighmael door het geftaegh bewegen
Op fo een lange tocht verflauwen onderwegen:
Als ick dan tot haer f^h, fa, weert u, wacker, flaetj "
het is geen kleyne prijs die u Ce winnen ftaet: ,
Nu, nu, Mick u doen omhelfen mijn beminde: . ~
Macckc dat ick my by haer op 'talderfpoedigft vinde:
Ghy fulr vo r uwen loon, eer langen tijd, omvaen
Een hals, die blancker is als van een witte fwaen:
Voel ick van ftonden af dat haere krachten groey en
£n figh ten pryfe-waert met ni euwen y ver ^öeyen,
Gelijck het edel paerd op 't alderminft vermaen
Rent als een fnelle fchim nae 't eynde van de baen,
Ick voede dan de min die my doet binnen blaecken^
Ick hygh by u te zijn, ick tracht u te genaecken.
Och, over foete Lief: U, die aaer waerdigh zijt
Te Z'jn in 't hemelfch Rijck en van de Goon bevrijt.
Ghy zijt den hemel waerd en by de Goon te leven:
Maer wilt ons evenwel, 6 fchoone, niet begeven.
Toeft noch wat op der aerd, of wijft de wegh my aen
Waer langs ick hier van daen kan nae den hemel gaen.
Noch zyt ghy hier, maerlaes! hetmaghmynietghe·
beuren
Veelmael by u te zijn. Ick moet hier blyven treuren:
Och ongeluckige, ίο veel oyt minnaer dee!
Mijn fmnen zijn ontftelt gelijck de dulle zee.
Wat voordeel is het my dat tuflèhen ons iuy beyden
De zee niet wijd en is waer door wy zyn gefcheyden ?
Al is fy hier niet wyd, al is een enge plas, '
Sy doet ons fo veel quaeds als of't een ruyme was.
ick twyffèl of het niet voor my en waer te wenfchen
Dat ick ver hier van daen, ver buyten Son en menfcheri
Ver buyten het geficht van myn meefteriïè fat
En dat ick myne hoop maer van fo ver en had.
Hoe ghy nu nader zyt by my, och! myn beminde,
Hoe naeder dat ick oock my by het vyer bevinde,
En hoe ick n)eer gevaers van fijne vlammen loop;
*t Genot heb ick niet ilaegh, maer ftaegh heb ick de
hoop.
Het
-ocr page 275-L Ε Α Ν D Ε R
Het geen dat ick bemin (fo nae zyn onfe landen)
Kan ick van hier bykans bereycken met myn handen;
Maer dat bykans, helaes! dat maeckt dat ick u derf.
En perft my fuchten af en tranen menighwerf.
Wat is dat anders als te willen appels plucken
y an tacken die terftond figh uwe hand ontrucken ?
Wat is het als een ilroom, voor die te drincken hoopt?
Te krygen aen fijn mond die dan te rugge Ipopt ?
Sal ick dan noyt de vrucht(wien fou dat niet verdrieten?)
Dan als 't de zee gelieft, van myne min genieten ?
Sal dan geen winter-tijd my oyt geluckigh fien.
En weer en wind geftaegh my myne vreught verbien ?
En wijlder niet fo los ter wereld is te vinden
En dat fo ras verkeert als zee, en weer, en winden,
Sal dan myn hoop altijdt op fulcke dingen ilaen ?
En 't is de Somer nu die my verbiedt te gaen.
Wat fal 't te Winter zy η ? of ick en moet niet weten
Hoe roeckeloos ick ben, hoe ftout en onvermeten.
Of ick vertrouw dat dan myn onbedachte min
My fal nae u doen gaen ter holler ftroomen in.
Maer dat ghy niet en denckt, dat ick heb licht te fpreec-
Ken,
Van 't geen dat wefen fal eerft in de wjnter-weecken,
So fal ick eer niet langh met duydelijck befcheydt
U proeven laten fien van 't geen ick heb gefeyt.
Want fo dit booie weer duert noch maer weynig daegeiij
So fal ick,oock in fpijt van 't weer het fwemmen waegen.
't Sal ilrecken Éot mijn vreugdt, indien' t my wel ghe->
luckt:
So niet: 't fal eyndigen de liefde die my druckt.
Noch fal myn wenfchen zyn, dat doch aen uwe ftrandeó
Of in uw' haevenen mynlichaem moge landen:
Dan ghy fult noch myn dood befchreyen, fo ick waen,
En u verwaerdigen mijn lijck te raecken aen.
En feggen mogelijck: Leander is om 't leven:
Hy is om mynen 't wil op 't waeter dood gebleven.
aen Η Ε R O:
Maer houw: dit voor-gefpook ftaet u milïchié niet aen
En wenfcht dat in mijn brief dit niet en had geftaen:
Maer laat in defen af u jfelven te beklaegen,
En wenfcht met my een eynd van defe rouwe daegen:
Wy hebben niet van doen als maer een korte ruft ,
Tot dat ick overfwem van hier aen uwe kuft.
So liaeft als ick daer ben behouwen aengekoomen
VerhefFe fich vry weer het onweer op de ftroomen.'
't Is daer een goede ree; daer vrees ick vloed noch klip:
Nergens is 't havenen bequaemer voor mij η fchip.
Laet vry de Noorder-wind het keeren my beletten:
't By-Ieggen is daer foet: daer voor is 't goed te fetten,'
Dan Μ ick bloode zijn en tot het fwemmen traegh ,
En toefien dat ick my lichtvaerdigh niet en waegh.
Daer fal men my noch zee noch onweer fchelden hooré.
Noch 't waeter lafteren, dat hier is fonder ooren,
Noch klaegen dat de wind het fwemmen my verbiedt:
Het ftorme dan, fo 't wil, ick en bekreun 't my niet.
Ick ben getrooft, dat vry, om ftrijd, de felle winden
En uw teer' armen, my daer houden op a.en binden:
Ick ben getrooft, dat fo een dobbel' oorfaeck fy
Waerom ick daer van daen niet op de reys en ty ?
Nu fal ick, alfo haeft als 't weer 'c fal willen lijden,
Met riemen van myn lijf de ftroomen door gaen fnijdeni
Doet ghy alleen ίο veel, dat een onfteken licht ^
Daer altijd branden magh tot dienft van mijn gefightk
En ondertuiTchen laet dees brief by u vernachten
In plaets van my, en wilt my felver haeft verwachten:
Dit is mijn hooghfte bêe, daer ick het mee befluyt >
Dat ick rafch volgen mag den brief die'kfend voor uy t.' .
Η ε r o aen ^L ε α ν d ε r.
De ^roetenis, aen my door eenen brief gefonde ^
Die wenfcht' ick dat ghy felfs quampc brengen meC
dCn monde:
<L. ' Komc
-ocr page 277-i^z Η Ε R ο aen
Komt felfs, Leander, komt, op dat ick inder daed
Magh hebben fo veel goeds als hier gefchreven ftaet.
Al 't geen dat ons belet dat wy geen vreugd genieten
Beken ick dat my doet den tuflchen-tijd verdrieten:
Want ick bely het graegh (vergeeft my defe fchuid)
Dat ick u liefde draegh met grooten onverduld.
Den brand is even heet die in ons is ontfteecken;
Maer ick, mijn Lief, by u in krachten vergeleecken
Ben fwacker: want de mans (nae ick het kan vermeen)
Sijn van een ftercker aert als wel de vrouwen doen.
Van liciiaem2.ijnwy teer, fo doen wy oock van finnen:
Dies laeten wy ons eer van onfpoed overwinnen.
Dit voel ick in my felfs: want eer een Janghen tijd
Befwyck ick en ick raeck mijn kracht en leven quyt.
Ghy hebt veel tijd-verdrijfs om onluft te verletten:
Nu zijt ghy op de jaght met honden of met netten:
Nu zijt ghy op het land: daer vindt ghy 't druck en
noeft 5
Den eenen met de ploegh, den andren met zijn oeft.
Nu zijt ghy op het hof, daer pleyten vak en w ijlen:
Nu zijt ghy daer men fchermt en worftelt om de prijfen;
Nu zijt ghy in de fchuyr daer men het paerd pikeert:
Nu fiet ghy op het ruym wat dat het heeft geleert:
Nu vifcht, nu vogelt ghy, en weetfe bey te vangen :
Dees doet ghy in een ilrick, die aen den hengel hangen:
En als het avond werd gheraeckt ghy by de wijn,
Daer fpoelt ghy vanuwhertwatdroeftieydmaecktof
pijn.
Ick die dit alles mis tot onderhoud van finnen,
(Schoon dat ick oock al was min vierigh in het minnen)
Heb anders niet te doen als minnen al den dagh.
Dit is ""t alleen daer ick den tijd mee ilijten magh.
Ick dijt hem oock daer mee, en 't geen van alle faecken
Alleenmyovèrfchietdatisalmijnvermaecken. 1 ^
• De min is ai myn vreugd, en die is grooter, dan
Als ick u feggen of als men geloven kan.
L Ε Α Ν D Ε R. itf» |
lek fit, of met de vrouw, die my heeft opgetogen j
Te feficken van u, fo ftil als wy vermogen,
Efi ick verwonder my wat datter fchorten magh
Dat ghy hier niet en komt daer ick u gaeren fagh:
Of, ziende t'zeewaert irt en nae de woefte baeren,
Die d'onbeleefde wind noch niet en laet bedaeren ,
Bekijf ick hier de zee uy t een verftoort gemoed
Met fulcke woorden fchier, gelijck ghy ginder doet:
Of als het weer my dunckt een weynighje te ftillen
Klaegh ick, dat gy wel kunt,maer dat gy niet moet willen
U geven op de reys, en wijl ick klaegh en fteen
So loopt een traenen-vloed lanx mijne wangen heen
I^n Voedfter-vrouw, bewuft van d ooriaeck van mijn
Beitaet al bevende mijn traenen af te vaegen. (klaegen ,
Oock fie ick of van u geen fpoor ilaet op het ilrand
En offer niets van dien is overigh in het zand ;
En offer niemand is die ick nae u kan vraegen,
En offer niemand is die u een brief kan draegen,
En offer niemand van Abydos komt van daen
En offer niemand is die daer naotoc fal gaen.
Ick fwijg^ hoe meen'gen kus ick geef aen defe kleeren
Die ghy hier blijven laet als ghy nae huys moet keeren.
Wanneer de nacht begint nae't fcheyden van den dagh
Steeck ick ter tooren uy t het licht, fo haeft ick magh.
Terwijl wy met geduld uw overkom ft verwachten
So fpinnen wy ons draed tot kortingh van de nachten.
Vraeght ghy dan wat dat ick al ondertuifen praet ? "
Leanders naem alleen is 't die der ommegaet.
Wat dunckt u,lieve Mem (dus fpreeck ick tot mijn Min-
Is hy al buy tens-huys, of is hy daer noch binne ? (ne j
Sijn fy noch op, of zijnfe altemael te bed ?
Of vreeft hy voor zijn volck dat op zijn uytgaen let ?
Is hy fo ver nu al dat hy is aen 't ontkleden >
Is hy al befigh met het fmeeren fijner leden ?
Sy knickt: niet dat mijn min het wijf fo verre raecic
Maer och! haer oogen zijn verwonnen van de vaeck,'
Q^i £a
154 Η Ε R O aeii
En nae een oogenblick vang ick weer aen met fpreecken
Nu wed ick, fegh ick, dat hy is van land gefteecken,
Nu is hy onder zeyl, nu ipout hy 't nat van een
En met zijn armen roeyt hy door de golven heen.
En ick heb naeuwlijcx weer mijn derden draed begonnen
Of, eer ick mijne fpil ter aerd toe heb gefponnen,
Ick vraegh, wat dunckt u nuPwat meynt ghy by de gis ?
Gelooft ghy niet dat hy nu al ten halven is ?
Nu fien wy eensjes uyt: nu bidden wy vol vreefen
Dat u de vloed en wind goedgunftich willen wefen:
Somwijlen luyftren wy, en 't minftedat mijn oor
Verneemt van wat geruchts, meyn ick dat ick u hoor.
So beurt hét, als de nacht is meerendeels verloopen,
Dat van de groote vaeck mijn oogen zijn bekroopen
En ick-in flaep geraeck, ten leilen afgewaeckt:
Daer ghy dan oock by my wel mee te flaep geraeckt
Ghy raeckt met my te flaep, 't fy met uw wil of tegen:
Schoon ghy niet köomen wilt heb ick u hier gekregen.
Want nu dunckt my dat ghy tot aen den oever fwemt:
Nu, dat ghy om mijn hals uw vochtig'armen klemt:
Nu dunckt my dat ick werp wat van mijn eygen kleden
Gelijck ick ben gewoon om uwe natte leden:
Nu dunckt my dat uw borft gevoeght is aen de mijn
En dat wy fchoot aen fchoot by een gelegen zijn.
En voorts, behalven dat, noch al veel andre faecken,
Maer daer een eerb're tong geen praetjes af mag maecké'.
Waer van het doen vermaeckt,maer, aliTe zijn gedaenj
Diemen fich fölven fchaemt aen yemand te verflaen. ^
Ay my! dees vreugd en is niet recht, en haeil verdweenê.
Want als de flaep vertreckt fo gaeft ghy met hem heenen.
Och, mocht het noch in 't left gelucken ohfer tween
Dat wy wat feekerder verfaemelden by een !
Och, mocht het onfer twee, die even vyerigh blaecken j
Gebeuren in der daed het minne-zoet te fmaecken,
Op dat, het gheen ick nu alleen heb in een droom,
Met meerder vaftigheyt tot mijn gevoelen koom!
L Ε Α Ν D Ε R,
Hoe fait ghy nu fo traegh in't herwaerts aen te kommen?
Hoe hebt ghy in fo langh niet over zee gefwommen ?
Waerom zijt ghy van my fo meenigh nachtje wegh
Dat ick hier onver warmt, gelijck een weduw, leg ?
't Is waer, en ick bekent, het weer wiit't nu niet lijden
Dat ghy de baeren met uw armen door foudt fnijden;
Maer giftren-nacht en was de wind fo heftigh niet:
Hoe komt het by dat ghy die doe verby gaen liet ?
Waerom en dacht gy niet om'tgeé dat weer kan koomen?
Waerom en hebt ghy doe uw tijd niet waer genoomen ?
Want fchoon hy diend' uw weer, fo hy dee op dat pas,
Noch wont den anderen, om dat hy eorder was.
Maer,fegt gy, 't weer was wel een weynig aen 't bedaeren.
Doch eer een lange wijl was het weer om aen 't baeren:
Maer het gebeurt oock wel, wanneer gy haeftigh zijt ?
Dat ghy het overfwemt in noch een korter tijd.
Ick denck, indien ghy hier betrapt wierd van de winden
Ghyibud geen redenen om des te klagen vinden:
Geen ftorm en fouw u fchaenj geen Helles holle na^5
Als ghy my dicht omhelft in uwe armen had.
Voor my,ik fouw de wind met vreugd dan hoorê blaefé
En bidden dat de zee noyt moe en wierd van raefen.
Wat is u evenwel of nu of dan ontmoet
Dat u meer, als voor heen, het waeter vreefen doet ?
Want het gedenckt my wel dat ghy hier zijt gekoomen
Door fo, of weynigh min als nu, onftelde ftroomen j
Wanneer ick tot u riep, weeft niet fo roeckeloos
Op dat ick om uw kunft daer nae geen traenen loos.
Van waer is defe vrees u onlanx aengekoomen ?
Waer heeft uw vroomigheyd de vlucht nae toe genoo-
Waer is de dappere, die groote fwemmer nu? men ?
Die op geen zee en paft' hoe komt die 'thans fo fchuw?
Weeft liever evenwel 't geen ick u fegh te wefen
Als'tgeen ghy plaght te zijn, en wilt voorfichtigh vrcfen
Te gaen op fulcken reys voor dat de zee het lydt
•En dat ghy v^n het weer ce dcegh verfekert zijt ,
CL? Als
-ocr page 281-a5<S Η Ε R O aen
Als ghy my maer bemint fo vyerigh ais voor deién:
Als hec maer waer en is 't geen ghy my hier doet lefen >
En dat uw liefde, die vol gloed en vlammen was ?
Niet doof en kouder werd' als uytgegooten as.
Oock vrees ick niet fo feer het ftormen van de winden
Die my fo langen tijd onthouwen mijn Beminden
En ""t gheen waer nae mijn hertverlanght,ennieten
- vindt,
Als wel, dat uwe min mocht keeren als de windt:
Ais dat ick niet en raocht by u in achtingh koomen
So hoog, als 't geen u ffcaet om mijnent wil te fchroomen:
Als dat de Waerom 2.y veel minder als 't gevaer.
En dat de moeytc zy meer waerdigh als de waer.
Oock vrees'ick altemec dat gy mijn land mocht houwen
Te flecht, als dat ghy u in Seftos uyt fouw trouwen
Die van Abydos zijt jende dat g' u daer aen ftoot
Dat hier een maegd van daen ióu zijn uw bed-genoot.
Noch kan ick alle dingh met lijdfaemheyd verdraegen
Ais dat ghy laeght en popt' al dees voorleden daegen
Met (ick en weet niefwie) een andre die ghy mint
Met «ene, die ghy meer als Hero had bezint:
Als dat een ander vyer uw boefem fouw verwarmen:
Als dat een ander' u omhelfde met haer armen :
Als dat een ander' u mocht hebben in haer fchoot j
En dat een nieuwe min de mijne gaf de dood.
Ach! liever ftirf ick als dat ghy my io ibud wonden!
Eer moet' ick dood zijn als ghy in die fchuld bevonden!
] ck fpreeck niet of ghy oy t my daer toe reden ^eft:
Of fulck gerucht voor-by myn ooren had gedraeft:
Noy t heb ick dat gehoort; maer alles doet my vreefen;
Hoe kan een minnend hert oock fonder vreefe wefen i
Oock dwinght de placts een menfch die fich ver-af be-
vindt
Dat hy meer dingen vrees' van 't geen dat hy bemint.
Geluckigh zijnfe, dien het tegéö-woordigh-wefen
De mifdaed weeten doet ea 't valfch verbiedt te vreciên.
L Ε Α Ν D Ε R. itf» |
Die af-is, werd fo wel ontfet door 't geen men lieght.
Als hen begangen quaed door onkund hem bedrieght.
De doolingh wederzijds heeft even fcherpe tanden
Och 3 of ghy overquaemt en ick u hier fagh landen,
En dat noch wind, noch ν ier, noch eenigh ander wijf
De waere reden waer van fo een langh verblijf!
Indien ick yemand wift om wien ick u moft derven
Ick fou (gelooft my vry) van fpijt en droefheyd fterven.
Ghy hebt u al een wijl verloopen en ontgaen
So ghy op fulcke wijs foud nae myn leven ftaen :
Maer ghy en fult u niet ontgaen noch fo verloopen
Dat ick mijn trouwe min fou met de dood bekoopen, |
Ick vreefe fonder nood: het harde weer alleen
Is oorfaeck dat ghy niet en komt gelijck voor heen.·
Ay my 5 hoe beuckt de zee de ftranden met haer golven!
Hoe dicht houdt fich de Son in duyfternis bedolven!
De woleken en het licht zijn onder een geraeckt,
Dat ons den dagh fo bruyn, als was het avond, maeckt.
De moeder mogelijck van Helles is gekoomen
Dat haer verdroncken kind befchreyt werd van de flroo-
men:
Of wel haer Stiefmoer quelt de Zee uy t ouder haet
Om dat die fich alhier nae 't voor-kind noemen laet.
Haer Stief-moerj t'hans verkeert in eene Zee-goddinnel
Dees piaets , fo fy nu is, draeght geene Meysjes minne :
Want hier verdroncker een j daer fy de naem af
draeght 5
En tegenwoordighlijck werd ick van haer geplaeght,
Maer ghy , Ne'ptuyn, fo 't u niet heel en is vergeeten
Hoe ghy wel eer al mee met minne waerc befeeten ,
So moft ghy in u Rijck verkondigen een wet,
Dat niemand in fyn min wierd door de wind belet.
So Tyro, fo Celeen, van fchoonheyd hoogh geprefen ,
En andere, van wien ick fomtijds heb gelefen
En die ick (was het nood) fou noemen op een ry.
Geen fabeltjes te fijn van uwe fnoepery,
ο
45S Η È R Ο aen
De dichters fchrij ven ons van maegdekens met hoopeft
P'ier ghy verlieft op waert en die ghy hebt bekroopen.
Ghy dan, die al van ouds de minne-krachten kent,
Waerom is 't dat ghy ons fo bits en nijdigh bent ?
Wat fluy t gy ons den wegh door kracht van dulle winde ?
Spaer dyne hardigheyt en laet u minfaem vinden.
Gaet nae het ruyme zop, en voert den oorlogh daer ί
Dees engte fcheyd hier maer twee landen van malkaer.
Ghy zijt fo fterck en groot: des foud 't u beter paiTen
Oock fchepen, fterck en groot, in zee te g^n verraffen,
En vlooten aen te doen; daer dient uw macht getoont:
Een arme jongelingh behoort te zyn verfchoont.
Ten voeght geen God der Zee in Helles enghe baeren
Een minnaer, die fyn Lief gaet foecken, te vervaeren.
•Die eer waer al te kley η oock voor een ftaende plas.
Hy is wel van geflaght foo êel als yemand was:
Maer hy en is van geen Ulyfles afgefprooten,
Die by u zy verdaght met Ithakoifche vlooten:
Hy komt van Troye niet gevaeren over zee.
Behoudt ons alle bey; dit ftuck dat raeckter twee.
Hy fwemt; maer als hy is in 't keeren of in 't koomen
Drijft met Lcanders lijf myn hoop mee op de ftroomen.
jHet licht, daer ick by fchrijf, geeft onderwijl geluyt:
Wy feggen tegens een dat het wat goeds beduyt.
En fiet, myn Voedfter· vrouwjin 't koude hert ontfteken
Met voor-hoop«n, gelijek gemoedight door dit teken,
Giet op 't geluckigh vyer wat druppelen van wijn:
Op morgen, feyt ie, fal ons tal vermeerdert zijn.
En drinckt. Komt ghy,en maeckt ons tal fo 'twas te vore:
Swemt door de golven heen,mijn Lief,mijn uyt-verkoré.
Komt weder op uw poft, die ghy alhier verliet.
Waerom en leggen wy hier met ons beyden niet ?
Daer is gheen oorfaeck meer waerom ghy hebt te vrefen:
Vrou Vcnus, fo ghy 't waeght^ fal u goedgunftigh wefen.
Sy felf heeft uyt de zeehaer oirfprongh en begin:
Sy falfe raaecken ilecht en ciRq, als een tin.
Som-*
-ocr page 284-L Ε Α Ν D Ε R. itf» |
Somwijlen voel ick my door ongeduld gedreven
Om ielfs door 't midden van het waeter heen te ftrevfn ί
Maer defe Straet en is voor vrouwen niet fo goed
Of wel fo veyligh niet als fy voor mannen doet.
Want doe, als Phryxus en fyn fufter over quamen j
Waerom liet zy haer van een vrouw alleen benaemen ?
De Ram had op fij η rugh haer alle bey gelaen :
En Phryxus quamaenlandj maer Helles is vergaen, ' ■
Indien ghy rnogelijck mocht twijiFelen of vreefen
Dat ghy niet fterck genoech tot aiie bey foud weefen:
Tot komen, en weerom van hier nae huys te gaen ;·
En dat ghy defe reys daerom niet derft beftaen:
So laet ons alle bey van weder zijde koomen
Mallcandren te gemoet ten halven^van de ftroomen , '
En daer malkanderen omhelfen, en bey moe ,
Ghy nae Abydos gaen en ick nae Seftos toe. '
Dat fou wel weynigh fyn, maer meer als niet met allen:
Och, of't de bloode mkin' of fchaemte kon gevallen
(Die tot verholen min ons noodfaeckt alle bey)
Ν iet veel te paffen op het geen men van ons iey!
Nu fyn fy quaelicken gekoppelt met malkandren. ί
Deliefd'eneerbaerheyddieftrydenmetdenandren ·
Ick hangh in twyfelingh wat beter waer gedaen: , j .
Het geen de fchaemt verbiedt raedt my de liefde aea;
Sp haeft als lafon eens te Colchis was gekoomen f I
Heeft hy nae fyne vloot Medea heen genoomen:
^ haeft als Ε aris eens te Lacedemon quam ^
So feytmen dat hy ftrax fyn proye met hem nam :
Ghy komt hier meenighmaeU en oock fo meenigmaelén
y erlaet ghy 't geen ghy mint als gy het hier komt haelên:.
Gy fwemt fo meenighmael nae herwaerts en van daen
Als 't voor de fchepen is vervaerhjck om te gaen:
Nochtanjs, ö longelingh, ghy die de felle baeren
Met fwemmen overwint, ey, laetfe wat bedaeren:
Acht oock de Zee fo kleyn en onvermogen niet;
Verachtfej maer fiet toe dat ghy haer oock ontfiet. '
De fchepen, naedekunfl:,wd hecht enllerck gebouwen
Die kunnen fich in zee oock wel niet veyUgh houwen:
Men fietfe wel vergaen. 't En gaet oock niet fo wis
Dat in uw armen meer als in de riemen is.
yoor 't fwemmen/tgecn ghy foecktjis 't dat de fchippers
fchrickcn:
Het is haer laetften troeft als 't Ichip geraeckt in fticken.
Ach my ellendighe! daer ick u toe vermaen
Soeck ick u inder daed in ^t minft niet aen te raen.
Selis bid ick dat ghy mooght verwinnen myne reden 9
En dat ghy noyt van die mooght werden overftreden
Als ghy maer over iaeckt, en om myn hals komt ilaen
Uw armen moe en nat, gelijck ghy hebt gedaen.
Maer,'kweet niet wat my 't bloed doet rillen in myn aeré
So dickmaels als ick my keer nae de groene baeren.
De nacht voor gifteren heeft my niet min ontiet
Schoon dat ick die terftond door oiFer heb genet;
Want in den uchtend, als de lamp was aen 't verloomen >
Ontrent wanneer men fiet de waerheyd-naefte droomen,
So vielen my door vaeck de fpillen uy t de hand:
Ick ley mijn hooft te ruft wat tegen 't ledekant.
Hier dacht ick dat ick fagh, gelijck, als voor mijn oogen,
Een dolfijn koomen aen (de zee was hard bewoogen)
Die door de vloed vry ver gefpoelt wierd aé het ftrand,
Daer zy en 't leven hem verlieten op het zand.
•Wat dit oeduytofniet, het doet my dapper fchroomen:
En ghy, ick bid het u, lacht niet met myne droomen:
Ick bid u andermael, begeeft u niet op zee
Voor dat het waeter zy volkomen in zyn vree.
Spaert ghy u felve niet: wilt uw beminde i^aeren ,
Die fo ghy quaelijck voert noyt wel fou kunnen vaeren
Nochtans wanneer der kans en hoop van kalmten is
So fpoeyt u herwaerts aen gelijck een fnelle vis.
Spout met uwe heele borft van een de ftille flroomen.
Maer nu de wegh ter zee den fwemmer is benoomen
So moete het verdriet, dat ons het wachten doet >
Poor onfe brieven zijn fo m fo dan verfoet.
I - ^ ■
t ' * ' JM
Helden ^ Dichten.
-ocr page 287-fefriaHlMHIil-ii fiittlilt
-ocr page 288-λ·.· ' · 1 ,
So die in 't Latijn gefchreven was door den Trofejfor
Barleus, ende in Duyts nae gevolgbtvand^
Heer Petrus Scriyerius. λ
DAeryfreluyden Bosch beftoocken?
En ackers van den bloede roocken i,, <
Van die van d'ons en vyand vallen , -.
Tot voor de noyt-gewonnen wallen ,
Daer op-geworpen aerde daecken
De wat'ren tot een ftorm-wegh maecKcn >V -
En door de veilen heenen kruypen j
Komt tot my uwe groete fluypen, ; . j
En derft mijn ftaele handen raecken >
Van waer het blixenit op de daecken f
En fulpher-brakende kartouwen j ^
Haer gramfchap op de muyren fpouwen.', ^
Veel beden doet ghy in u bladen ;«' t r
Met veel bevels en forgs geladen, ; '
Envreeftnietjdatmijndonder-vlagen -^r
Met kraft uyt dul metael geflagen
Tot fchrick van meer als manne-zielen ί
Haer fullen onder-weegh vernielen. ;
Wat nat ghy doch uyt bitt're kraenen , 5; <
Uw wangen met vergeeffche traenen
En regent bracke water-droppen ? , , ^
Wat wilt gh'u borft met hanuea kooppee >
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
En ,om de fchrey-^uft te vernoegen
Uw gladde vel met htnpels ploegeh ,
En' vleefch en aed'ren cioen verpeezen ?
Laet af te feer een vroiiiw te weezen:
^ En hard, foolangh die harde waepen ,
De gefpe weyg'ren fal te gaepen.
Sai dan van koude vrees verftijve
Het herte van eens Prjncen wijve
Tot wien den foeten Hemel helde ,
Met wien 't gefterrent trock te velde ,
,Op wiens trompet en trommel-flagen
De Son en t'faem-gerotce Dagen
Om Pib'/;j>f gebied te fien vereynden
Haer hitte ten maraflè zeynden ?
Dat 5 y^ofe/jf, uw fchrick verdwijne
En blyheyd op uw voor-hooft fchijne,
Dat raift noch wolck van 't bange vreefen
Verbruynen uw verluftight weefen;
Dat gloeyende fcharlaecken-voncken
En rock van koftlijck purper droncken
Uw princelijcke leen vercieren j
Uw' oore blincke van Saphyren ,
Uw hayr dat glinft're van brillanten ,
Uw hals van paerlen en carquanten ^
Dat Cypros met haer amb'ren aeiTem
Uw hooft met foeten reuck bewaeiïera
En' uwe locken over-wolcke;
Dat het ν erbonde Land en Volcke
Door fulcken voor-beeldt we'er vermanne j
Dat grooter moed haer boefem fpanne,
En 's herten aders-flagh vergrove j
Dat Wilhem u vermaeck' te Hove ^
Die kan u in mijn af-fyn toogen
Sijns Vaders weefen > mond en' oogen j
Dat Wilhem fpeel' en vreugd' bedrijve
En* in het fand een leger fchrijve i
Hier
Η Ε L D Ε N-D I C Η Τ Ε Ν. 4«?
Hier banck en borft-weer, gracht en paelen ,
Daer legerplaets voor Frans'en Waelen
Voor Engels-manen'Neder-lander ;
Hier voor den Scott, daer voor een ander:
Hier voor den Ruyter, daer voor paerden ι
Hier fteeck* hy eerft de fpae in d' aerden
En kootn', om tot de Stad te loopen ,
Met dwerfche rechte toe-gekroopen ;
En' yemand, die het vaeders weefen
Kan in een' kinder aenficht leefen ,
Die fegg': £n oock door defe handen
Sal ftaen dén ftaet der Neder-landen.
Ghy fegt te hebben wei behaegen
De naem van 's Pringen Vrouw te draegen >
Maer niet van een die waepen voere
En ftaegh trompet en trommel roere ,
En dat ghy dobbel waert behouwen
Waer dat mijn tytels af-gehouwen : ·
Ghy koft met Frederijck niet trouwen
Of moet oock zijn een Krijghs-mans Vrouwe
Soo langh hy met 2;yn Oorloghs-helden i
Het Staten-leger voert te velde ; "
Soo langh verwaende Caftiljaenen
Bourgoenfche kruyiTen in de Vaenen > '
Ten dienftder Arragonfche Kroonen ,
Ten fchrick van boer en borger toonen , j
Soo ben ick heel voor 't Land gebooren ^
En van het Lottenkrijgh verkooren,
Ghy en mijn Soon zijt foete naemen:
Maer 't kan den Prince niet betaemen
Die't herte fo verr' in te ruymen
En dienften van het Land verfuymen.
Mijn eerfte bruyd zyn onfe Steden:
Dien moet ghy uyt den wege treeden
Daer forgen ν oor gemeyne faecken
Den Vorft vermaenen om te waccken.
χ66 HELDEN-DICHTEN.
Mijn eerfte bruyd zyn onfe Steden:
Myn kinders al haer burger-leden:
Voor defe magh geen punt van pijeken
Noch fne'e van ftaele klingh belwijcken.
't Is waer 5 lek hebbe jonge mannen
Die feenV en fpier ter wapen fpannen ,
Ick hebbe Batavierfche harten
Die 't harde hart van Mars vertarten:
lek hebbe, dien de finnen roocken,
Dien oude wrocken 't bloed noch koocken >
En wetten y fer, mes en tanden
Op Schetz,, en die ontrouwe handen
Haer ν riend te gorgel ingedrongen:
lek hebbe die, door vree gedwongen
Uyt Denemarckhaer vendels voegen:
lek hebbe die de fchop en ploegen
Van over het geberghte vloecken
Geflooten 't meefte lijfin broecken
Die 't fweerd met beyde vuyften dwingen
En kerven vlegels, pijck, en klingen:
lek hebbe die de krijtte-Stande η
Tot ffceun der t' faem-gefwore Landen ,
Tot feen'wen vande Leeuwe-lenden >
Tot Staten-pijlers, over-fenden:
Dat die de hooge Stadt bevechten >
Dat die de muyren neder-flechten:
Dat die, voor de beleegen wallen
Of bly ven ftaen of neder-vallen:
Dat ick my voor een borft-weer houwe y
Daer noch mufquet noch heel kartouwe
Syn vlammen-aëm, zyn dulle flaegen
Syn raferye toe kan draegen
Dat Rendrkk in zyn tent gefchoolen,
So verr' geen kogel kan verdoolen >
Beveele ilechts aen zyn foldaten
Wat dien' gedaen en'wat gelaeten;
Soo
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
So lelijck ongelijck den vroomen
Β en ick van Helden niet gekoomen ;
So wint geen Veld-Heer kloecke Steden J
So foud^ ick noy t den Bosch betreden.
Elck gaet op 't hooft zyn oogen ftrecken j
Van hem komt yder aeflem trecken j
Syn voorbeelt geeft een ander krachten ,
En doet gevaer en dood verachten 5
Hy hitft, meer als den trom, met fpreec^ea
Syn by-fyn fal't gevecht ontfteecken ^
Syn wefen, is de moed gefoncken j
Vult borft met hert en oogh met voncken.
Een edel hert fal werden heeter >
En treffen zynen vyand beeter:
Een bloode derft hem niet begeven .
En werd van fchaemt ten ftrijd'gedreven,'
Hy, die verwon de werelds Rechten
Met zyn beroemde Leger-krachten
En wenfchte meer als eene Aerde
Dieftoftotzeegh'enLauw'renbaerde^ i
Klom felfs ter vyands fteden binnen
En leert Cyn heyr met voor-gaen winnen:
In fyn gefight te mogen fterven
Scheen elck te fyn een eer-verwerven <
Het goud van fchoone Lely-proncken - <
Had op uw mantel niet gebloncken, ^
Uw voet had noyt beftapt den ouver
Der Seyne-ftroomen aen de Louver ,
O Henrickt Wonder van uw tyden >
Had uw Soldaet in 't heeile ftryden .... ι
Niet dick gefien uw hand en pluymen
Van 't fiedend bloed uw's vyands fchuymen*
En gy, die't fpoor van 's Vaders fchreden
Niet laet in manhaft nae te treden ,
Louijs* en wilde niet beginnen
Uw burgers ibnder u te winnen,
β» Getvy^
-ocr page 293-%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
Getuygen kupt ghy Vlaender-Landen ,
Hoe dat mijn Broeder aen uw ftranden
^^ " Was in de ftrij^ëfs m-gevlochten ,
Die om en' om zyn lijve vochten ,
Doen wy de Toorens van uw Steden
Voor Staten-mannen fchudden deden »
En uw verfchriekte waeter-plaflèn
Van 't Spaenfche bloed ten Hemel waffen.
Verluft uw wefen, Amelye:
Dat vroolickheyd uw' oogh verblye:
Laet u het fchreyen eens verdrieten
En yd'le traenen uyt te gieten.
Dat nieuwe moed uw hooft op beure j
Dat rijck Madril en Brujfel treure i
Dat Ijahl haer kamer houwe j
DatSpangjens Dochter fit in rouwe.
Nu, nu begint fy al te mercken
Den harden val van hooge Kercken
Van oude beelden en' Outaren j
Nu wagg'len gronden en Pilaeren ^
Nu fal den Bosch haer knien haeft buygen
En ootmoed met den neck betuygen.
De Ziff^ff toont haer Eere-wagen
Om ten triomf uw' Prins te cLr^en ,
En vlecht al kranflèn van Laurieren
Om uwen Voril het hooft te gieren.
Dan fult gy my, van oorlogh· moede |
Van eer verfaedt en fat van bloede ,
Nae wachten, wenfchen, en verlangen > 11
In uwen facbten fchoot ontfangen.
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
Τ R Α Ε Ν Ε Ν
Van de Doorluchtigfte Koningihne
Ko^iinginne van Bohemen, Paltz-Gravinfie
by dcn Rhijn,.&c.
De Π)οοά *υαη Trins
HENDRIC FREDERICi
Gekroont Prins van Bohemen, &c.
Haere Majejieyts oudfien Soonverdnnchn op het T»
BReeckt, droeve oogen, breeckt ? tot berftens toe ge«"
En laet uw traenen rollen (fwoUen
Lanx kaecken doodfch en bleeck:
Verdrenckt dees wanghen in een bracke waeter beeckj
Verdrenckf.onialigh woord! Wanneer werd gy dyn plae·^
Dijn fwe^en, dyne flaegen , (gen 9
Dyn geeiïel, dyne roe
Op ons, ó gramme God j te breecken eenmael moe ?
En had dan noch de val van eertyds-hooge ThroonenJ
Van afgeworpe Kroonen
(Ons op het hooft geftelt)
Van Rijcken, uyt-geroeyt, van Sterckten, neer-geveltj
Het Nood-lot niet voldaen ? gebroocke Scepter-5aven>
GewaiTe borger-graven
Ten hemel opgehoopt j
Gekneveld' ackerUen, tenbeen toe afgeftroopt 9
Gefwolle waeteren, geverru Wde Rivieren,
570 Η Ε L D Ε N-D I C Η Τ Ε Κ.
Verzaede Raev' en Gieren,
En wolven, op-gekropt,
Die hebben immers noch den afgrond piet geftopt /
yan* gulfigh Ongeval. Den eerfte mijner Zoonéti
De hoop, van mijne kroonenj ■' j
Te zien weerom gebraght,
Mijn Throonen weer bekleedt met Konincklijke macht,
De Necker weer ontvoogdt, en in het prachtigh Praegen
Met mij η V idory-waegen
De Arenden vercreen,
Die fchort nöch aen mijn ramp. Ach,onverhoorde been!
Achj Hendrick, ydléhoop! In'tjeugdigft yanuwgroejen
Jn *t eerfte van uw bloeyen „
< * Werdtghy terneergeflecht, < > ? .
My en dyη volkeren, aen andere verknecht,
Ontydigh wegh geruckt! In 't opgaen van uw leven
Werd ghy ten roof gegeven
Den golven van het Y: '
En uw gekroonde hooft, uw Vorftelijcke ry,
De bloeyfem van uw jeugd, den lichtend van uw jaeren
En kan u niet bewaeren:
Ghy valt de Zee te buyt
Die met een heyl-lo ο s ey nd dy η leften Avond iluy t.
(Vcrgeefs-ontileypte Vorft door 't fteecken van Trom-
Door'tberften van musketten, (pettea
Door't dolle trommel-flaen 5
Door meenigh fpitfe fpies en afgerolde Vaen, |.
En 't vierigh donderen vaji grov'en minder ftucken
Nu komt de fchipper rucken
Die my de krijfchman liet,
En die ick't vyer ontvoer gunt my het waeter niet!
Ach! thien-mael yflijck Y^en gy vervloeckte Stroomenj
Dee uw de naem niet fchroomen
(De naem van Henderyck)
Het heyligh Princen-hooft te fchenden tot een lijck ?
Van Η Ε Ν D RI c κj die uw rugh ίο meenigh-mael doet
krielen VaU
HELDE N-D I C Η TEN ayX
Van overwonne kielen ?
Van kielen, overmant
Van dacr de Son zyn jaght voor fynen waegen fpant
Tot daer hy 's avonds duyckt? dien Η ε ν d r i c κ, dien
Al fidderende fchroomen (de ftroomen
En fyn berucht gefchut
Rondom de wereld-kloot tot daer de Naelde ilut ?
Is 'c dit (helaes!) geweeft dat my een wijl te vooren
Mynftilleruitquamftooren ^
Wanneer de loome nacht
Metaengenaeme flaep myn oogen had verkracht ?
Hier höord'ick naar gefteenjdaer hoord'ick droevig huy-
Hier fagh ick donckre kuy len , (len>
Daer graven op-gedaen:
Hier fcheen een fwarte baer en daer een lijckte ftaen.
35 Hoe blind is "s menfchen hert in 't voorfpoock van el-
3, Om fich daer uy t te wenden (lenden
3, Hét vinnigh Ongeval
3, Treft eermen ommefiet waer dat men't wachten fal.
Mijn hoop, mijn hooge moed werd in een kift geflooten:
Die iterren fcheen te ftooten
En die ten hemel fwol
Sinckt Henderick, met u tot in een dooden-ljol.
Treurtjtreurigh Heydelberg: die uwer Vorften Sloten
Voor Eygens fiet geflooten ,
Vóór vreemden op-gefet,
Uw wetten neer getreen, uw heyligh Recht verplet :
Treurt Henderick,de hoop van uw'ontvoogde Vorften ,
Gefooght aen uwe borften,
Gevoed van uwe mam :
Een opgefchootefpruyt van uwer Princenftam ' . .
Is uyt de grond gehackt. En ghy ftrydbaere voicken ,
Omringht met Zee en woleken
In 't witte Britten-land,
Die volckeren, geleyt door eener Vorften hand,
Treurt Hendrick, dien de hoop de Beemer Kroon dee
wachten R 3 Eq
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
En drie van u toelachten,
't Is Hendrick, dien ick treur:
Hy volghe my die wil j ick gae met fchreyen veur.
Gy> dien het herte werdt gekneedt door mededoogen,
Wilt uw V erwonnen oogen
Ontfwellen op dit lijck
En drencken noch eens naijn verdroncken Henderijck,
Nieuwen Doelen in 's Graven-Hage,
den jongen Prins van Orangien, in ^tjaer löj^»
At dichter wolck komt ginder aengedrongen
* V Vol Hof-gefin en princelijck gewaedt ?
Wat wil 't geloop van ouden en van jongen
Dat met gedrangh vervult de ruyme ftraet ?
En fie ick niet in 't gloeyende fcharlaecken
Den jongen Prins, des Vaederlands juweel ?
Ochjae: en ίο ick naeder derf genaecken ,
Ick iie zyn hand geflaegen aen ^t truweel.
De kleyne Vorit, de Hoop der Nederlanden
Dien 't prangen van uytheemfe flaeverny
Tot vaft verbond dee Wemmen hert en handen >
Leert metfelen voor Haegfe Schuttery.
De teere hand, maer die in weynigh jaeren
Noch groeyen fal tot mannenlapperheyd
Om lai^ en voick in vryheyd te bewaeren ,
rftc '
Aen 't Doelen-hiiys de eerfte fteenen ley t.
0
-ocr page 298-HEL D E N-D I C Η Τ Ε N. 475
O fchoonen Haegh > van veelen uytverkooren y
Die in deraedt de groocfte Steden tart 5
Weeft moedigh op fo braeven Ingebooren
En danckt en volght uw Vorft met oogh en hart,
En feght Hem, dat uw Doelen fal verftrecken
Een waepen-fchool voor uwe Borgery ,
Om afgerecht met hem te veld te trecken
En fchieten doel daer het van noode zy.
TT D-G Ε D 1 C Η T.
PrlnsWILheM,henriks foonjbegon Van D'eerfte fteen.
Van laercn long, Van hoope groot, VanJioogte kLeen.
M. D. L.L. V.V.V.V.V.V. LI.I.I.I.I.
maeckt
Doorluchtigen, hoogh-gebooren Princï
«
Gebooren Prince van Orangien j Grave van
Naflauw, &c. i.
Ah Z^ne Hoogheydt me Engeland fottdc ^vertrecken*
GEdoog' ó jonge Vorft, ó fpruytje van Oranjen ,
Affetfel van de Stam
Die 't opgedrongen juck des Dwingelands van Spanjen
Van veeier halfen nam:.
Gedoog', ó dier kleynood der vry-gevochte Steden ,
O paerel van de Jeugd,
O waerdigh' erigenaem van Princelijcke zeden >
Van dapperheyd en deugd ,
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
Dat van het landwaert af een flechte Zang-godinne,
Vol onvervalichte min,
Koom dringen ongevraeght tot uwer kaemer binnen
Door 't braeve hof-gefin,
En derv' eerbiedighlijck aldaer uw Hoogheyd naecken
Met y verigen brand.
Om met een reyne kus ootmoedelijck te raecken
Uw Vorfteiijckehand.
Wat vriend des Vaederlands, wat vroomer Ingefeten j
Wat keel, wat fnaer, wat Luyt
Souw in fo blyden tyd fyn plicht fo veer vergeeten
Dat hy geen vreugd' en uyt' ?
Dewyl de groote Prins, die aen de Krytte ftranden
De kroon en icepter draeght,
IJ heeft ten echt belooft met liefelijcke banden
Een konincklijcke Maeghd,
De eerfte van het bloed uy t Roos' en Lely-bloemen
In 't groote Britten-land,
Is yder hier verheugt, dat men U man fal noemen
Van fo een waerdigh pand.
Dit liefelijck vermengh van Roofen en Oranjen
Met foete Lely-blaen
.Verfterckt het Leeuwen hertjom het geweld van Spanjen
Te bet te wederftaen.
Dees ftercke tegen-gift: gevalt aen geen Maraenen:
Sy fweilen op van fpijt:
Het fcherp' Oranjen-fap doet haer de oogen traenen
Waer in het dapper bijt.
Het moedigh Arragon, de grootfe Caftyljaenen
Syn aen het hert gewondt
En fien hier door den wegh gevoeghelijcker baenen'
Tot fteviger Verbond.
Hier fien fy te gemoet hoe die van tuflchen beyden ι
D'on-overwinbre macht
y an filver en van goud uyt Neerland kunnen fcheyden
Pat nae haer fchy ven wacht;
Hief
-ocr page 300-HELDE N-D I C Η T Ε Ν. ±75
Hier fien zy te gemoet haer haevenen geflooten
Aen 't ftercke Vlaender-ftrand
Voor 't yfelijck gebouw van ongemeene vlooten ,
Met duy fenden gemant:
Hier fien fy te gemoet haer uy t de Zee gedrongen
En met gepaert gewelt
Van Noorden en van Zuyd eendraghtelijck befprongen
En over al gequelt.
Getuygen kan het jaer 5 getuygen fijn de flaegen
Van achtmael thien en acht,
Hoe fy voor Engeland haer groote rompea Zaegen
Tot fpaenderen gebraght,
Haer vlaggens afgehaelt, haer vaft-gewrochte Kielen
Geberften als een glas
En door het wilde vyer van peck en hars vernielen
Tot moriTelen en as.
God geev', ó jonger Held, dat met dit foet vergaeren
De grond magh zyn geleyt
Om onfe buyren mee door het verloop van jaeren
Te zien in vryigheyd!
Och 5 die de handen van de Seventien fagh klemmen I
Wat zenuwen, wat kracht
iWierd door 't vereenigen van fo veel vaile ftemmen
Aen 't Nederland gebraght ?
Wie brack der Pylen bos door Eendragt iaem-gebonden
Van Seven en noch Thien ?
Wie baften aen de Leeuw die niet en wierd verflonden
Liet hy zyn tanden fien ?
Gelijck een vafte Rotz verfmaedt de dulle vlaegen
Van d'ongeftuyme Zee,
En ftaet de buyen deur, en houd in al de flaegen ·
Van wind en waeter ftee:
Souw 't maghtigh Nederland Caftylien verachten
En puffen haer geweld j
En die 't wou randen aen fou haeft zyn domme krachten
Ter neder zien gevelt.
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
Een rijcken zegen fouw haer Steden overftroomen
Met nerings hooge vloed j
Geen Rover wierd'er meer op bare kuft vernoomen
Tot fchae van lyf en goed;
De Viiïcher fou niet meer fyn wcereloofe fchepen
Sien nemen onder-land,
Of in de grond gehackt, of van 2iyn vyand flepen ,
Of in de Zee verbrandt:
Den graegen Ackerman fou zyne fchuyren proppen
Vol fchooven, wel-gelaen,
En fien niet meer zyn greyn van anderen uy t-kloppen ,
Of voor den Oegft vergaen,
Vertreden met de voet van Ruy teren en knechten >
Van waegenen en ros y
En op een korten tijd zyn hoop ter neder flechten
Door een geweldigh gros,
Den Herder, onbefchroomt, fou hoeden aen der heyden
MetzyneGalathé,
En veyligh ο ver-al by hare kudde weyden
Sy η Lammeren en Vee ;
De dertel* Amaril fou met hag: wullips knaepje
Vry fonder vreefen gaen
En houden op het heetft met hem een middagh-flaepje
Daer dichft de boomen ftaen :
Daer geen benyder haer kon lichtelijck betrappen
Door gunfte van de blaen :
Maer, boefje, wacht u felf aen andere te klappen
Wat daer al om mocht gaen j
Men fou het eedle bloed der braver oorlogs-helden
Niet meer fien uytgeftort
En doen d'onnoofelen en Borgeren ontgelden
Dat aen de Vorften fchort;
Men fou niet meer 't gefticht van Steden en van Dorpen
In affchen fien geleyt,
Noch Huyfen, fchoon-gcbout, het onderft boven wor-
En door de lucht gefpre^. (pen
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
Indien der Dichtren geeft y ets kan te vooren giflèn
Dat namaels feecker gae
(Gelijcker veel gelooft) fo moet* het hier niet miflèa
Dat ick de waerhey t rSe.
De fchepen, toegeruft om u te gaen geleydea
SynvaerdighopdeRee: -
De rappe bootgefel en kan niet langer beyden 9
Syn hert is nae de Zee:
Hy joockt met ongeduld zyn zeylen los te bmden
En voeren't in den top,
En wenfcht geen meerder vreugd als haeft te mogen win-
Het wichtich ancker op. (den
De Vlaggens zyn ontdaen, de Wimpelen ontvouwe ·
Maetroos is wel gemoet,
En blaeft met kaecken rond, Wilhelmus van Naffouwen
Ben ick van Duytfchen bloed.
^Wat edeler juweel, wat grooter koftlijddieden ,
Wat fchatten falhy laen
Als uwe waerde voet in 't fchip fal over-treden
Om over Zee te gaen ?
My dunckt ick fie van ver de Schepen fich vergrooten
En dat haer ftengh, haer maft,
Hoovaerdigh op haer vradit tot aen de fterren ftooten
Dewijl haer hooghte waft.
Wy volgen, jonger Heer, met y ver en gebeden ,
Met herten toe-gedaen,
Die fuUen over al waer ghy zult heenen treden
Aen uwe zyde gaen.
Geen onbeleefde Wind doe fy η gefpanne kaecken
Ontfwelle op uw Zeyl:
Geen Stierman,onbedagt,neem quaede boet of baecken ,
Of onrecht waeter-peyl :
Geen klip, geen plaet noch zand moet'aen u kfclen ftoo-
Geen Duyne-kerck, noch Scheur (ten:
En feynde tegens u vyandelijcke Vlooten
Dat uwe reys verfteur;
478 ΗΈ Χ D Ε N-D I C Η Τ Ε Ν.
De fchrick van uwen naem en uwer waeter-helden
Houw' haer te huys in vree
So s'haer verrrioetenheyt niet willen weer ontgelden
Gelijck d'Ocquendo dee;
Doe zy van^veynigen haer ftercke Vloote faegen
(Tot wonder van ons' eeuw)
Met moed gegrepen aen, en tot in Duyns toe jaegen
Als daiTen van een Leeuw,
Daermen hetfchoon gebouw der driftige Kafteelen
In weynigh'uyren fagh
Aen ftrand, aen brand j vermantjcn fommigen ontfteelen
Door een bcdompten dagh.
De Zee die fcheen bedeckt met vreemde waeter-meeu-
Vol jammers om en om: (wen
Men hoorden omgenaehet volckellendighfchreeuwen
Dat door de vlootenfwom.
Haer dreygen was verkeert in droevigh gracy-üingen:
Maetroos, wel eer geterght,
Bewoogen door 't gekerm der fwarte fwemraelingen
Heeft duyfenden geberght.
Het edel Leeuwen hert gebruyckt fyn felle klauwen
Op den geboogen niet ?
Maer op den moedigen die hem derft tegen grauwen
En weer fyn tanden biedt.
Den gryfen Opper-voogd der wrevelige baeren
Syn grauwe Meyren ipant
In d'overfchuymde koets, om felfs met υ te vaercn
Tot onder 't Britten-land
Het willige gefpan vlieght boven over 't waeter
T' hans effen als een pad:
De golven werden ilecht en 't woeile Zee-gefnaeter ,
Swyght onder 't fnelle Rad.
Geen buyen, geen verloop van ongeftaege Winden ,
Geen mift, geen dicke lucht 5
Geen feilen haegel-jaght is in fyn Rijck te vinden:
I τ neemt al voor hem de vlucht.
HELDEN^DICHTEN. 2.79
Hem volght een gladden hoop van Goden en Godinnen
Op dienftbaer Zee-gediert >
Op wonderlijck gedrocht, dat met haer fnelle vinnen
Ontrent lyn waegen fwiert.
Hem leydt een Oofte-wind, die fal uw zeyl bewaeyen
Met foete labber-koelt
Tot voor de Teemfe-mond, en fal niet ommedraeyen
Voor men daer 't ancker fpoelt.
God gunn' ons, brave Voril, tot vreugd der vrye Steden
U daer te zien gebraght:
Ghy werd eer ghy vertreckt (en immers is 't geen reden)
Schier wederom verwaght»
Op Wefcscm^ dm 10. A^ril 1541.
UYT.
-ocr page 305- -ocr page 306-Hooghloflijcker Gedachtemjfèy
In zijn Leven
By der Gratie G ο d ε s, Prineen van Orangien
Grave van Najfauw j &c. Gowverneur^ C^pUyn
Generael^ ende Admirael^ &c.
In Latijnfche Verffen befchrcven door den
Hoog-beroemden Poëet, en Profeffor
Ende alhier in Neder-duy tfche naegevolght.
-ocr page 307-il '
. ι.
f\ c-T f
u·
^ t.,i .'..i
- ■ .: Λ ι ^..: ' ' - .
-ocr page 308-xjien mijn Heen
Mijn He ere de Profeffor
Β Α R L U S, &c:
AL$ ichmy fontw'ijlenind^ovesligeivefen 'mptf
Lat^nfche Poèjye verlufiige, henydc ich by nat
my jelven endedengeenen, die de Roomfche,
fpraeckekennen, dafuermaeck dUmtegenie-
ten, en wilde "wel dat dieweUufi oockkondeghemmen
werden by onfe Lands-luyden, die dier taeleonkundigh
wehvenfchten deelachtigh te knnnen z.jjn aen die keker'
nye die in uwe onvergelijckelicke^dichten teprdeven is*
Dit is de oorfaecke dat ick dit UÉ* E, laetpe werck van
fyne Hoogheyds hooglof, gedachtXJytvaert weder in han*
dm krygenae, en met groot genoegen herkfende j de pen
in de hand nam, om te 'verfoecken ofickinonfetaeïe
uwenfin eenighfins konde uytdrucken» Ick weet wel dat
uwe E. E. reden fal'Viuden om haer dit myn onderBaen
te heigen, ende hekenne felver dat ick ugroot ongelijck
gedaen hehhe, om dat ick my onderwonden hehbe hetgee·
ne onmogelijck was, naemelijck, uv^pogefprongen na
te J^ringen, en u den mlcke te 'vertoonen dengeenendie
ghyzjjt, waer door ick wel lichtel^ckdegrooteopinie,
die al de wereld met recht heeft van de wortfeffeljck·
heyd wws vfrHands ende vruchten desfelfs, fiudekol
HELDE N-D I G Η Τ Ε Ν.
mmtekrenekenby dengeenen j die ,gheen Latijn wr-
I ftaendei up defemijnena^^olginghe mochten komen te
ι oordeelen'van de ivaerdye uwer werckmt tjHaer ick
b&geere weluytdruckdijch alhier, dat alle ende eenyege^
lijck, die dit mogen komentelefen, uyt mijnen monde
oi/eten dat ick de majeHeyt uwer 'verjfen foo groot en
hoog-draevende y het cieraed fokofteUjchendeuytmun"
tende, de fietheydfo 'volmondigh ende vloeyende kenney
dat noch ick, nochyemand die in defengeluckiger moch-
tèz^yn, de uytnementheydt uwer gedichten of njerre nae
fouden kunnen nae aapen, ende die dat fich jelven foude
ovillen inbeelden te doen^ β veel foude uytrechten, als of
hy de firaelen 'van de Son met een finceelwilde afmaelen.
Verfoecke 'voorts, dat ick hier mede magh 'voldoen, ende
daer door muegoede gemgentheydt fmytvaerts nieten
verliefet ende dat ick magh behouden de eere^ die ick
tny inbeelde over langhegehadt te hebben, van te fijn
Uwer K, E. goede Vriendt ende Dienaer,
J. WEST£RBAEN.
Op denHuyfe van Wefiescmp
ZYH
-ocr page 310-helde n-d ι c η τ ε ν. ^^
s υ ν
De Veld-Heer is van d'' Aerd ten Hemel in gc·;
komen:
De Soon des dapp'ren Mars heeft; nu fyn plaets genoo·^
men
Ter Schouburg vande Goon, en d* onverwonnen Held
Raeckt onder het gefternt, waer aen hy maegfchap telt.
Noch 's Hemels voor-befchiok^noch 's Werels gunfl: e«
bede,
Noch Fame kan de Vorft verfien van hooger ftede
Als dat hy fy gevoert tot boven wolck en lucht,
En fie hoe onder hem 't verwonnen Spanje fucht.
Hy, tot des hoogheyds fpits allenxkens opgeklommen
Vervulde Zee en Aerd door d'eer van fyne trommen;
't Lof iyner Wapenen gingh wijder met de Son ,
En wijl hy Phebus volght met zeege-koets, fo von
's Ver winners manhaft haer ten Hemel toegekomen
In het Palleys der Οοοη,εη Volck' en aerd' öntnoomen
Geraeckt daer het geflaght der Helden leeft in luft ,
En neemtj verfaet van eer, by Hercules haer ruft.
Bellone treedt bedroeft met afgebroocke Laniïèn;
Mirs leunt op fynen Schild: de Peck en Swaevel-kranflè,"
De Bufchjhet Loot en Lontjde Pieck, de Kling, de vuyft
En arm, van fweet en ftof en 's Vyands bloed begruyft ,
Verdoemt hy, en al 't geen hem onlanx noch behaegde ,
Als hy met vier en fwaerd den boer en borger plaegde ,
En wijl hy nergens meer den Prins in waepen iiet
So ken den Krijghs-God felfs fyn Ambacht langer niet.' ,
In 't brandend' Lipara daer is nau kool ofvoncken:
Geen Harnafch werter aen malkand'ren meergekloncke
S % Geeö
-ocr page 311-186 Η Ε L D Ε N-D I C .ί Τ Ε Ν.
Geen Blixmen gefmeedt: Pyragraon fit vol rouw
En Steropes verffcijft, en Brontes klaegbt van kouw
Om datter nu voortaen niet veel en valt te wercken j
Men hoort geen gul metael in gloeyend' oovens fnercken
Gelijck het eertijts plagh. de friiïche klepper ftaet
En ftort niet eenen traen, en mogelijck oft hem gaet
Als die door klem van rouw geen traenen kunnen loflen
En dat dit oock ghefchiedt met reden in de roflèn.
De Krijfman,die fijn Swaerd trock moedich uyt de fchee,
•Wet nu fijn toorn niet meer met ftaele punt of fnee,
En wirp fijn wapens neer doe'tHoofc van'tkrijfheyr ruf-
De Ruyter ileeckt de walg,nu loom en fonder luile, (te
Van 't koftelijck ghetuyg van fijn behangen ros,
Van bruyn, van appelgraeuw, van fchimmel, rap of vos.
Hy heeft geen vreugde meer met lint en fraeye ftricken
De maenen, blesjen ftaert der Henxften op te fchicken,
Het mondftuk wert niet veel geknabbelt dat het fchuym i
Men oeiFens'in geen ichuyr noch tommelts'op het ruym.
Geen finlijckheyc en doet de waepens onderhouwen;
De Leegers leggen Icegy geen donder van Kortouwen
Verbrijlelt Huys en ferck, nu fat van menfche-bloed
En vree iftj daer fo langh de twedracht heeeft gewoed
En ftont op punt en recht. De Leeuw der Nederlanden
Leyt neer fijn grimmigheyd nu Spanje bied haer handen
De ftrijdbaer Zeeuw, omringht van zee aen alle kant,
De vrye Vriefeman, befchermer van fijn land,
Byt 't Gelders Vorilendom voegt fijn bekreeten oogen:
De naare Graf-godin de Rijx-fteen door gevloogeu
Met yflelijckgehuyl verichrickt den Yllèl-kant
En brenght een diep gefucht en traenen over't Land
Daer BiiTchops muts en ftaf haer feggen fagh verliefen
De Waes-boer is bedroeft en mompelt in de biefen
Rondeel en Refereyn, en dicht een klaegend lied j
De boefem, daer de Κ hij η fijn ftroom door heené fchietj
Looft den geheelen Wael door 't overtolligh hicken,
En daer de Maes dé boord der Luyckfeffceen komt licken
HELDE N-D I C Η Τ Ε Ν. iS;
Wert ftael en yfer bleeckj en kool en fwaevel-goon
Noch wijder gaet de fchrick de gouwe Lely-kropn
Vaft aen den Pijlen-bos door dieren eed verbonden >
Hetgroöte Britten-land, fo in, als buyten Londen
Door Rijks-twift afgemét,van rouw en droefiieyd fmelt:
Den Hes gevoelt fijn huys ontbloot van defen Held,
En Sweede ftort op dien Achilles haere traenen
Die defc Spits-broer mift: oock de Venetianen
Verliefen in dit Lijck des Oorloghs voor-gefchrift:
En 't puyck van krijgens kunfl:, foo door en door gefifc j
En wenfchten uyt dees ftam een fpruy t te fien herleven
Die 't Ottomannifch heyr mocht in fijn yfers geven
En drijven met geweld de Turcken uyt het land
Daer lupiter wel eer een yeyrghe herbergh vand.
Vrou Tethys, die de kuit befpoelt met foute llroomen
Schrickt, nu haer fijn ghebied te waeter is genoomen ,
En foeckt vaft om en om dien'An^rtiirael in Zee,
En tracht het rancke Schip te bergen op de ree
Des Vorfts doorluchte Siel is van het lijf ontbonden ^
Sijn daegen zijn voorby, en d'eeuwig' avond-ilonden ,
Gevallen op dit Hooft, ontvoerefn Son en Dagh
't Verbonden Nederland: Europens Blixem-fligh
Moet door de bleecke Dood in duyfterniflè fmooren:
De groote Kloek ons tijds en laet fich niet meer hooren.
Die eertijs op den Helm de zeeghe-pluymen droegh
En dapper met het fwaerd op 'svyands drommen floegh
Gepurpert van het bloed, en in de Spaenfche benden
Van damp en roock verwart, fich von alleen in 'tenden ^
Leyt neder, op fich felfs niet al te wel gefint
Om dat hy in fijn hand geweer noch waepen vindt.
Soo was het aenghefight van Drufus aen te fchouwen
Doe Gods-vrucht binnen Room' het lijck-vuyr dede
So was de.Macedoon op purpre fprey te fien (bouwenj
Omcingelt van het puyck der liooger Oorlogs-Jien. ■
So toonde Scipio, fo was fyn doode wefen :
(Want oock in onfen Vorft is Roorafche deugt te lefen)
S 3 So
-ocr page 313-m HELDE N-D I C II Τ Ε Ν.,
So valt oock in de dood fyn oogh den vyand bars
En blijckt daer uy t het hert van een gewiflen Mars. ', ·
So, als de felle Leeuw getrofFen door en weder
Sich ftreckt en met de dood fyn grarafchap leyt ter neder.
Verdwijnt niet heel en al de koenheyd van het dier:
Men merckt noch in fyn oog een vonck van'teerfte v ier
Syn klaeuw fchijnt noch te flaen, fyn tanden noch te
fcheuren
En heel de rompe dreygt indien 't hem mocht gebeuren.
V/y treeden al te groeiF, en volgen achter aen
De lijck-koets, aedemloos, om mee in 't graf te gaen;
Wy ilerven met den Prins, en op de felve fteede
Daer fyne dood-kiil ilaet daer is den onfe meede.
Nochtans de Caftiljaen hier in geen eer en wan.
Noch beuyt noch plunderingh van een verflaegen man ·,
Hy ileypt geen Perfes mee, den vorft der Macedoonen j
Noch voert in een triomf Jugurthaes hooge throonen i
Hy hout geen uytvaert bier van CraiTusjomgebraght,
Off Varus met het puyck van Romulus geflacht.
Geen Cannens nederlaegh kan onfen roem verkorten;
Geen itroom van Allia lagh Vorft en leger ftorten:
Men heeft in Regulus fyn fpot-luft niet geleft:
Noch het geluck begaff· dees Hannibal op 't left.
In 't midden van fyn eer en verfche kure-kranflèn
Gaet onfen Veld-heerheen:en Vlaemfeftêenenfchwf-
fen
Noch van den bloede laeuw, den Spangiaert af geporft
yercieren het gebeent van defen Zeege-Vorft,
Doorluchtigh Graf, ick fal u pijlers niet befetteh"."j y
Metroos'oiïlelienoffachteviolletten,
Noch op u marbre-farck den balifem ftorten uyt
In 't rijck Arabien geleeckt uyt rieckend kruyt: (f
Ick klaegh niet by't gebepnt van murwe Venus-wichteflj
By geen Leanders as verfuchten myn gedichten
By ichaduwen of fchim van iielen, laf en weeck;
Maer een, die P^leus-Spon ofFHe<^or wel geleeck, .
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
Stelt fich mijn geeft te voorbeen lijck-vier doet my fpreké
Om Cefars, om Marcels, om Brutuflen ontfteecken i
En op dees Schou-burg toont fich menig braef Romeyn
En wie ter oorlogh was oyt dapper Capiteyn.
G y liever, ó Soldaet, komt ftapelt hier ter aerden
Uw' yfre ruftingen, uw' helmen, pieck en fwaerden ,
Kruyt 5 kogels j lont en ichut j en klinckend harrenas:
Die voegen alderbeft by defen Helden-as,·;
Hier mee plagh hy te veld fyn vyand aen te trefFen ,
En maeckte wallen laegh en hooge toorens efïen >
En deedfe fpringen door de lucht tot puyn en ftoff j
Door fulcken waepen-tuygh bevocht hy roena en loff,
En dee fyn heldre naem door al de wereld klincken
So wyd om 't groote Rond de Sonne-ftraelen blincken.
De voetknecht gate bedroeft: de ftraiFe ruytery
Met wanckelbaere fchreen vervoege fich ter 2y;
Dien ftaet en oorloghs-eer gelijckheyd heeft verbooden
Doe gaen in een gelit de liefde tot den dooden;
De reden, die alhier den Hopman weenen doet >
Betreck' in een gefchrey den minften man te voet.
Men fpeel geen vrolijck lied of heldre leger-ftucken,
Men hoore geen Clairon, en doe den blaefer drucken
Een doof en naer gebrul ter droever trompen uyt, (luyt.
De trommel ftom gemaeckt bromm' een bedompt ghe-
Gy oock,die 's Hemels wil den volke moet verkondea-
En haere herten ley t door wel-befpraeckte monden ,
Komt fend met my tot God oprechte fuchten heen
En foeten ofFer-reuck van vierige gebeen.
Vry onder fyn befchut ftont gods-dienft en gewiflèn j
Hy reyckte waeter toe om 't knibbel-vier te fliffen;
Door fyn gefagh fo kreegh vervolgingh bocht en krack
Die in den burgeren de vreed' en liefde brack.
Hy wift met foete macht 't verftrooyde te vergaeren j
En het onftelde bloed met fachtigheyd bedaeren.
Een yder ongefchend 2,ich van dees Frince roemt
En voor fyn richter-ftoel is geen party gedoerat,
S ^ Eq
-ocr page 315-%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
Gy? Raed-huys, die hét volck beftiert nae goede wetten
En ichrickt den boofe-wicht om't quaed-doen te belet-
ten.
Die onder Henhicks naem de mifdaet hebt ^eftrafc
En den onnofelen genae en reeht befchaft,
Behanght u kaemeren met droeve cypariflèn
En doet het opgefchrift van uw papieren wiflèn.
Geen Diitum, geen Arreft, of erger Mandement
Befwaere man of vrouw: geen landman fy gefchent
Door hongerigen buyck van die de boeren plaegen j
Men gun den fchuldighen, die men te hoof komt dae-
ghen.
Een weynigh aedem-tochts, om voor het algemeen
Haer eygen droefFenis godvruchtigh te befteen.
Ghy Pallas opent nu dyn Tempelen en Panden:
Men wees oock onder Hem den deftigen verftanden
De wegen om haer hoogh te heiFen uy t het iloff:
Geef haer welfpreeckendheyd tot uytingh van fyn loflp,
En doe door meer geluyd de hooge Schooien brommen.
Door dees Mecenas is geleertheyds eer geklommen.
Breda, door lieege-vier de wereld door bekent, \
Steeckt u een fackel aen; die niet en was gewent 1
Als dolle trommelen en bloedige trompetten,
Als donder van "t gefchut en blixem der mufquetten
En "t vreeflèlijck geknars van harnas en van ftael,
Vervult haer wallen nu met hoogh-geleerde tael.
U fagh men oock de dood, 6 wy t beroemd' Athenen ,
Van Alexander ver van Bal^lon beweenen,
Gelijck de Tiber oock aen fyne Prinflen dee 5
Het fy Vrouw Aggrippyn 't gebeente ileypte mee
Van haer Germanicus uy t Syrien te Roomen,
Of d'aiTche van Auguft begroef aen zyne ftroomen.
Maer dat een menfche treurt en is foo euvel niet:
Uj Sterren, vorder ick, die eeuw'ge ftralen fchiet.
Door U bleef menighmael de Zeege by Ora^en >
Qby koil verminderen de Heerfchappy van Spanjen
Εα
-ocr page 316-HELDE N-D I C Η Τ Ε Η. φ
En kreucken het gefagh der grooten CaftiJijaen
Daer wy aen 't laeuwe Weft de Son fien onder-gaen. ' ^
Ghy,Perfeu, die om hoogh uw brandend fwaerd gaet
heiFen
En dreyght met grammen moedt uw vyand noch te tref-
fen,
Bedeckt uw klare glans met fwarte wolcke-kleen:
Ghy hebt al eers genoegh door uwen arm beftreen
En in het heete bloed uw rechter-hand gewaflèn j
Ghy,die het Noorder punt bewaert van 'sWerelds aflèn,
Beerinnenjgroot en kleen, voor 'sHoUands Scherm-heer
wijckt 5
Vergeet u grimmig^eyt wijl ghy dees ftaefy kijckt»
En treckt BÖotes mee van boven nae beneden.
Alcide, die de Hel en monfters hebt beftrcden
En 't Wilt en Konii^en verwont met knods' en knuyft,
Dees Prins, wiens Lijck men nu hier in der aerden huyfl;>
Nae-y vrig van uw' eer tradt achter op uw' hielen,
En floegh op 's Koninghs hooft dat Helm en Pluymen
vielen.
Men denck niet dat ghy lijt Eugonafis alleen
Om met de ilincker voet op 't Draecken-hooft te treen,
Dees eere fal na u d'Oranje-Vorft behooren.
En ghy, ó Cepheu, die de Croon droegt van de Mooreni
Beftraft het dreygement der ftraflè Spin-godin ,
En doet haer 's levens draet verlengen nae u fin.
Cafliopaea ilae uw' handen van malkander:
Dat Ariadnaes Kroon in duyfterheyd verander;
Der Seve-fterren glans van droefenis vergae
En Volg' het Vorftenlijck de bleeck' Andromedav
Soo voele defen rouw wat boven en beneen is,
En toone mede-leet i η fchaede die ghemeen is
En volge my die 't al met fchreyen gae te voor. '
Schud r^u dijn Tempelen en beve j^rck en Koór,
Ghy waerdigh Opper-hooft der negen Sangh^GodeiTen »
Schenck my het hoeven-vocht uyt ongemcene fleflèn,
S 5 Breng
-ocr page 317-HJ. L D Ε N-D 1 C Η Τ Ε N.
Breng aen de Noorder Strand u Delos en Harnas
En geef uw Dichter kracht als 'twel voor defen was;
lek, die fo dickmael van uw daeden heb gefongen,
Van Land en Waeter-Goon door waepenen ghedwon-
ghen,
Van volckeren getemt daer ons de Son verlaet
En daer de dagh-bodin weer voor hem heenen gaet,
Van Konincklijckefchat geplondert in het Weiten ,
Van vloten overmant en ingenomen veilen >
Sal voor delaetfte mael opftijgen tot u lof,
Doorluchte F r ε d ε r i c κ, en onder 't fchreyend HoiEF
En traenen van het Land, van Koninghen en Vorften ,
Sal uyt godvruchticheyt tot uwen roem uytborften j
Op dat het Vaderland, dat uwe daeden kent,
Vertel door mijn gedicht u zcege fonder end.
Te Delft dee u geboort den Borgeren verblyen
Doe dees, nu grijfe krijgh, was in aijn groene tyen,
Maer haeft wierd uwe wiegh met 's Vaeders bloedt be-
fprenght
Door-dé vérvloeckte hand eens moordenaers gepJenght.
Gy fchreyden, onbewufl: van fulcken overkomen , -
En kende niet de wraeck by Arragon genomen,
Doe Koningh Phlips zyn ban en blixem had gevelt
En op 't onfchuldigh hooft het moortloon was geftelt.
Heel Lemnos was voor uw tot voorfpoock aen het fwee-
ten,
Doe ftoockte Steropes zijn oovenen en keeten
En floegh met armen naeckt op 't yfren aenbeeld iterck ,
Pyragmon fagh voor heen het volgend oorloghs werek
^at krijghs-tuygh muyr en wal en fterckten fouw ver-
krachten ,
Wat fteden openen by overtiocke nachten
En breecken poort en flot en grendelen in tween,
En werpen iluck en ftol door lucht en woleken heen,
En weer ter hellen toe het Aerdrijck open fcheurén.
Men hoorde Lachefls ontrent de wiege neuren:
meii
-ocr page 318-HELDEN-DICHTEN. 495
.lipiliw» ,, IJPPJPB
Men rolt in defe megh Europaet deel en lot*
Syn^eege-r'feken armfalmethefioyckenitot
Philips, al omgevreefiy door tal van Koninghrycken»
Salkryganfslverfchrickvoorfyninuf^uetenpycken.
Door dit jo teergejchrey falnoch de kroon en top
Vry neder daelén uan fo hoogh verheeven kop-
En^ even als een heeuTOgetemt leert aen den hndfiaen% .
Oe trotfe Cafliliaen ootmoedigh aen de handgaen»
BnHoUandknjpnvreeenmUevryigheyd
Oen Spanjaertafgepynt door haere dapperheyd.
Ghy reyckt met u geboort aen Key ferlijcke kroonen
En ingevlochten ίη fo iteyl verheeven throonen
Telc uwen af-komffc van Voor-Oudren hoogh vermaeitj
Die Roomen beyeii deen, dat niet te wel bewaert
Sich haeft gewonnen fagh, gerpoft, gefchat,gefchooren ,
De Paus in hechteriisj de ganfchp fbad verlooren. . ■ :
Den genen, dien Staf en Mijter was vertrout, ,
Heeft Vranckrijk oock gevreeil,hoe wel op wapens ftout
Dien Geldre en Henegouw toefchickte mans en paerden
Die draefden over veld veriien van Lans en fwaerden y
En Vlacndren fond gewelt van dappre foldenaers
En bond de gramfchap in, gefpit op; Adelaers.
Uw Vader was'tj die ons, ons vryheyt, oiife rechten
Befchermde voor 't gewelt der wreede Konijigs-knech-
ten . ,r ,■ .
En Neerland ftaenden hiel, doe 't moeloos Algemeyn
Verfuchten onder't jock gedruckt op groot ein kleyn,,
Doe 't nemmer eynde was van branden en van blaecken |
En d'artnen Onderdaen aen galgen en aen ftaecken ''.
Den Hertoo;hs moord-luil boete, en pael en vier en as ,
Van onveri^hrocke deugd de rechte meefter was -p
Vergeet niet heldre Faem, te fpreecken van Louyfe.
Komt uyt dit duyftre graf, doorluchte Moeder, rijien. .
U naem. Mevrouw, fy oock in boeck en fchrift ver-
melt..."' . ■ '' - V '■S-iiiCl
Daer men van Coligny de deUgbt en daden ftelt ? f
MÜKiiltaÉÉ
-ocr page 319-194 HELDE N-D Ι C Η Τ Ε Ν.
Εη fich de groote lof des Admiraels laet hooren ,
De Soon des Oorloghs-God wert uyt de Zee geboorenj
En &o\ maeckt hem hardt door water, lucht, en windt >
En vult met ftrijdb're moet het onvertfaeghdekindt.
Syn Moeder ielver bindt den Degen op f}rn fyde,
E;n hitft hem op om 't leed fyns vaeders niet te lyden ,
En geeft hem wrock en wraeck van jonghs op in fyn pap.
Hy fpeelt met het Geweer en fet fyn voeten fchrap
Terwijl den arm en hand, noch wat te fwack tot vechten.
Het geen fy niet vermach wel wenfchten uyt te rechten:
Nu handelt hy 't Piftool, Mufquet of Carabijn ,
En doet door ofïèningh zyn krachten grooter fyn.
So dee Phillyrides Achillis fterckte waflen
En koft de wapenen op macht en jaeren paflen,
Daer na quam 't volle pit in beenen en gewricht
En uyt 2,yn handen gingh een fnel gefchooten fchicht.'
So veHe Mars de Pieck noch in 7,yn kindtfche jaren.
En 't fpel van Atreus-foonkonGriecken-landtvervae-
ren j
So wreeckte Fabius den fynen met de wil
En meenigen Romcyn die door den fwaerde vil, '
Befchreyt van Vrindt en Maegh, doe hy noch naeu ghe-
booren ,
Wift van geen fammelen ο m Hannibal te fmooren.'
Syn broeder> hoogh-beroemt door Wapens, gingh hem
voor «
En gafFden Jongelingh totdapperheyt de fpöor.
Die moedigh op 't geluck fich voeghde by het vechten
Daer s'daegs of in de nacht yet groots viel uyt te rechten
Gy, Vlaend'ren,'!z;ytgetuygh,doen gy ontrent uw ftrandt
Twee Legers tegen een, twee Overften gekant
"""" Saeght met een rouwen draf d'een op den and'ren fchoc
ken ί
En fchilderen met bloet hun wapenen en rocken 3
Daer 'sj^elt-heers wijshcyt/ondt de Schepen van de kuil
En yder vechten dee, of mélt, of ibnder luft.
; Men
ύ
HELDE N-D Ι C Η Τ Ε Ν. , ipy
Men fagh den eerften wol noch naeulijx op uw wangen
Gy wenft met eygen handt den Ammirant te vangen ,
En dry ven Aelberts Heyr nae boey en yfers heen j
G hy laeght hoe wederfyds halfterrigh wierd geileen
En wout wel fyn gemengt, kloeckmoedig boven jaeren j
In 't heetfte van *t gevecht de voet of Ruyter-fcharen,
OmMaurits mo^ noch meert'ontvoncken door den loflF
Va^uwTnÖcH téefen af m; gêvërwt van bloet eia ftofF.
Dyn broeders Zeege quam veel tyts u flaep verftooren ^
En fyn verWinningën mifhaegden wel uw ooren , ')
Het fpeet η al-te-mets als fulcke tydingh quam,
Om dat hy fo veel blaen van die Laurieren nam
Die metter tyd uw Hooft behoorden te bekranflén.
Nu nam hy al te veel den Vlamingh Steen en Schanffen ;
Nu Gelderfman dan Vriesjen 't fcheen u dat alleen
Aen hem den Hemel wouw het Zeege-lof befteen,
Hoe dickmaels hebt ghy wel des Koninghs yfre benden ,
Gevoert van't moedig Ros, aen Wael enRhijndoen
wenden,
En hieuwt haer op de vlucht van acht'ren in de ftaert,
Of braeckt haer drommen deur, en Krijfman fonder
baert
Verwont de dapperhey t den gryfe Oorloghs-helden ?
iWat fae^ht gy roock en vlam verwoefte Dorp en Vel-
den 5
Doorluchte Spinola, doe Leuven adem-loos
Befuchten haere fcha, en Bruflèl gram en boos
Vervloeckte 't heyloos vier^ wanneer fy van haer Wallen
Sagh menigh Huys en HoeiFin as en kooien vallen
En hoorde voor de Foort, vervult met fchrick en rouw >
Het oude Geufe-liedt, Wilhelmvs van NalTouw ^
iWat heerliickheyt verfcheen'aèn Rhijn en Necker-
ilroomen
Doe verre boven Macs en Moefel is gekomen
Syn uyt-getrompte naem, doen hy der Staten macht
Pp vreemden boom by 't Heyr der Duytfche Vorften
bracljt! Dacr
19^ HELD Ε N-D I C Η Τ Ε Ν.
Daer 't Leger, oneens door verfcheyden Opper-hoofdea
Om voor en achter-tocht, terwijl men haeyre-kloofden ^
Verfpilde tyd en kans, tot dat met fchut en pack
De Vos van Genua ontflipte met gemack.
So menigh Schans of Stad ^ w Broeder heeft gewonnen
So veele wonjer mee^ de Sdmerdaéglire Sonnen
Befcheenen u gelijck aJs 't Leger lagh te Velt;
Gy wuerc de Twelinggen by 'tCreeften-Heck geftelt^
So liepen u gemeyn de nachten en de daegen :
En watter in de Krijgh off Vrede was te waegen
Daer deelden gy gelijck aen voor ofFtégenlpoet,
Als Cailor in den ftrijd met iynen broeder doet.
Men fagh u naeuwlijx van 't Land tot Veld-heer maec-
ken
En van haer draegen op het hoogh bewind der faecken
OiFvanght van Oorlogh aen, en even als voor heen
Wert voor de Vryheyd weer met lyf en fiel geftreen.
Ghy let op s'Lands beftiqr en ruit u toe ten ftryde ,
Bellone ryp van breyn voeght haer aen uwe Zyde
Met Trommel en Trompet, die felver uytgeleert
In krijghs-kund', u de naem van meefterfchap vereert
!Nu luft haer aen te fien het heyr te voet te paerde
Sich oeiFenen in 't velt, met bufch,met pieck,en fwaerde?
Ku "t voorhooft grypen aen, nu geven in de fy ,
Nu fluyten de geleen, nu openen dc ry
Nu rond, nu vierkant ftaen, nu rechts nu flinx om kee-
ren,
Nu fich bcgraeven om den vyand af te weeren 3
Nu buyten graft en wal in open velden ftaen,
Nu bruggens over 't valck van diepe ftroomen ilaen ,
Nu maecken wegh en pad door finckende moeraiTen
En ncemen 't waeter wegh uy t poelen en uy t plaiTen.
Dit is uw eygen kunft. Nu neemt u yder aen
Om onder s^Vader forgh en-Vclt-heers laft te ftaen.
Elck Hopman is bereyt met willige Soldaeten
Te volgen waer gy 't heyr der Hoogh-vermogen Staten
Te
-ocr page 322-Te waeter of te land te voeren zyt gefint,
Elck luyftert nae uw woord en paft op fyn bewind.
Ontfluyt my, Erato, het langh vervolgh der faecken.
Doet uwen Dichter vry door alle Landen raecken,
Leyt hem ter poorten in met oogen opgefpert,
Vermengt hem onverzaegt daer hard gevochten wert,
Brengt hem te fcheepjvervult met heifche dreygementê,
Hy vall' op 'sKonings vloot, hy neem zyn fchat en renté
En pronck met filvren beuyt. Gy Sang-godinne wend
U feegen op 2yn pen, en fterck hem tot het end.
Het eerft is 01den2,eel aen 2yn ViiStory-kroonen
En komt voor uyt den wegh tot grooter dingen toonen.
Grolvolght. De zeege-faem te met gefteegen op
Klimt tuflchen Ooftenrijck en Naflauw na den top.
Mars opent ruymer veld, en ftort door enge fluyfen
Zijn krachten wyder uyt. Wy faeghen meer verhuyfen
De meefters van die ftadt, die daer in glory ftelt
Dat fy gewonnen is van fulcken oorloghs Held,
En beft geraeden vind den Leeuw getrouw te wefen
Als vorigh' heerfchappy of Adelaer te vreefen.
Doe wiert het Wefeltje verraft by morgeftont >
Daer Diedens wackerheyd een openinge vont
Dooreen vervalle vack der onbewaerde Veften ,
En wijl voor * Koeck-koecks-berg de Veluw is ten befte
En Philips en Ferdinand daer draeven over veld ,
Berooft haer eene nacht haer beuyt, haer fchat en geld.
En fluyt de poorten toe wanneer fy wederkeeren,
En lacht den aenilagh uyt der Ooftenrijcxfe Heeren.
't Verbonde Land nu fchier in fchrick en angft verfonck.
Doe Spaeni'en Duytfche knecht het YiTel-water dronck.
Doe Gelderland den brand' van 't fchraele land bc-
fchreyde
En Dorpen fagh in vlam en toorens in der Heyde^
Hier is nu Hannibal, en Breimo voor de ftadt.
Maer onder defe Vorft is weder moed ghevat.
♦ MonreeucuVi, Generael van de Keyferfchc»
-ocr page 323-%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
De Son quam 't Vaderland met nieuwe glans befchijne»
En joegh de wokken wegh. De Spaens' en Duyts ver":
dwijnen
En decken het geficht, van fpijt en fchaemte gram >
En treuren om den val die fchielijck over quam»
Men had met dam en dijck en waeteren geftreden j
Men had de Vecht befchanft, den Vyand afgefneeden;
Men hadde by der hand wat macht en moet vermagh
Maer kracht noch dapperheyd gaf fo bequamen flagh
Als die haer dreygen quam het keelgat toe te ftricken 3
Juyft als de dageraet den filvren dauw quam licken
En fagh'de brugge ilaen, de Krijghfman op de wal,
De poorten overmant, de Wefel in de val.
Niet anders ginght in Zee den Koninghlijcke fchee-
pen
Van goudenfilverrijck. Men fagh van Naflauw fleepen
Het Colchis van Peru, en met de gulde vacht,
Den Spaenfen uytgefchudt, fyn kielen weer bevracht*
Die lichten haer den huygh, en fwolgen in haer rompen
Denkoftelijcken fchat van goud' en filvre klompen.
Daer Phebus aen de Kreeft fyn foomer-ftraelen went
En ruckt fyn paerden om, is s'Vorften lofF gement.s
ÏDaer Cuba leyt en lijt de barningh van de baeren
En daer Matan^a ver den Schippers die 't bevaeren
Syn ree en Haeven toont, valt plunderingh en vracht y
En met fo rijcken beuyt verfietmen Schip en jaght.
Het blinckend ingewant der Potofynfche bergen,
Dat met fyn wittigheyd de blancke Maen kan tergen ,
Vaert heen na HoUandt toej de Schipper ilaet verblijt
Verwondert van fijn vracht, gekreegen fonder ftrijt,
En fiet de fchatten aen met fweet noch bloet bedropen;
Waer fou men beter koop fo grooten roof beloopen?
Men feyt dat Panama dit onheyl heeft befchreyt,
En al wat uyt Peru daer heen fyn rijckdom fpreyt.
So deelen wy met Phlips oock in de nieuwe Landen
En nemen kete wraecK der ketenen banden
Via
-ocr page 324-wmm
Van Attapaliba, en't goddeloos beftaen || <
Dat tegen 't volckeren recht Pizarro dorfl: begaen. *
Fortuyn gaet uyt het fpoor der mogelijcke dingen
En moedigh op 't geluck derft noch al hooger fpringeni
De Vorit wint 's Hertoghs-Bofch, dat al de werelt leert.
Dat niet onwinbaer blijft daer hy fyn waepens keert»
De Goden fwoeren 't iluck, en was die ftad en wallen
Van hooger hand gedoemt in fyn geweld te vallen.
Vrouw Vefta florpte 't nat en maeckte poelen droogh
Neptuyn nam wegh waer uyt de krijgh fyn voedfel foogj
Mars maeckte krachteloos het kruyd der Hertoginne >
Diane leerd* hem met de wyfc Schild-godinne
Rivier en waeLcren bedwingen met een toom ; j
Nu werpen overhoop het aertrijck in de ilroom, /
Door "t duyftere Palleys van Pluto henen woen j |
Ontfteken in der aerd bedricgelijcke vuyren f
En door falpeters kracht doen berften wal en muyren. f
Nae dat die buyren-fchrick, die bos-draek lag verkracht 5 ;'
Scheen minder als het plag wat d'outheyt eertijts wracht.
Geen Room' off Grieckenland haer wercken meer ver-
wondert , ■ " :
Dees groote üeege-klock all' anderen overdonderti
Wat men voor Capua, oiï voor Karthago dee ,
Wat Tyrus, wat Sagunth van haer beleggers lee
En kan by dit gevaert in een gelit niet draeven.
Hier is van Xerxes weer een Athos door gegraeven ,
Men heeft hier fchans op fchans, en dijck op dijck ghe-.
plant,
Men bracliter Pelion op OiTa metter hand,
Men Heter tot de krijgh niet ovrigh voor de Goden j
Hier heeft aen het geweld vernuft fyn hand gebooden ,
Den arbeyd aen 't verftand, 't geluck aen al- te mael i
Des overwinners loiFwas al de weerelts tael.
m
300 HELDE N-D ï C Η Τ Ε Ν.
So keerde Bacchus weer uyt d'Indiaenfche Steden ?
So quam j®mylius te Roomen in gereden,
So Titus na 't verdelgh van 't fterck Jerufalem,
So juychte't Land'al om met hand-geklap enftem.
Nu is de Spaenfche macht weer elders aen te randen,
Alen roept my over Zee aen ver gelegen ftranden j
Van waer my 't wilde Land belaft te fpreecken uyt
Dat in Philippus oor niet al te wel en luyt
lek volgh u, groote Vorft, en fal aldaer begieten
Uw' Lauw'ren met het fap der foete fuycker-rieten.
'T is niet genoegh dat ghy die wont in 't kruydigh Ooft,
Daer de Moluc met winft den graegen Koopman trooft,
OiFdaer de Niger ftroom fich berght in fwarte fanden ,
Alwaer de Moriaen blinckt met zyn witte tanden,
Offdaer de Perfiaen in fachte zyden duyckt,
OiF daer den Arabier nae foeten baliïèm ruyckt:
Den Oorlogh rijft in' tweft, daer in Vrouw Tethis ftroo-
men
De Sori verdwijnt en ciert hael- rock met gulde zoomen.
Men fend op fyn beleyt bemande Vlooten heen
Die met haer kielen dwers door Atlas golven fneen,
En namen in met macht de Baey van menigh Heyligh:
Noch voor Sin Salvadoor, noch voor haer fe.lven vey-
iigh.
Het fchoon' Olinda volght het lot van Fernabuck
En gaf voor kleyne prijs haer val en ongeluck.
Hoe neep den Portugijs die neerlaegh in fyn lenden,
Hoe fagh de Caftiljaen fyn ondergangh in 't enden,
Syn vleugelen gefnuyckt, fyn fchatten wyd gerooft,
Al waer de Sonnetoorts in tween den Hemel klooft,
En maeckt de Wereld door den dagh van twaeliffuyren!
Hier boutmen and're Steen, hier rijfen nieuwe muyren >
Men doet rivieren wyd met vafte brugh begaen
En om 't vermaert Recif veel ftercke Schanflèn ftaen,
Cafteelen in de Zee, en fteene Bateryen
Om haer voor sVyands macht te waeter te bevryen,
HELDE N-D I C Η Τ Ε Ν. ^o,
De vogel-ftruys betreedt de boord van Rio-grand ,
En die gebooren is aen Wael of Maefe-kant
Gaet voor ghefelfchap mee. Tamarck geeft druyf en
rancken
En fchenckt den Noortraan moftien liefelijke drancken
Deyk vreemden Hemels gunft den vreemdelingen racQ;
Pariba komter by en raaeckt zyn giften ree
Van ibete leckerny. De Pernambockfe Maget
Met helder' oogen fiet hoe fy haer felfs behagen
In 't klappend fpiegel-glas, verwondert van den aert
En milde fciioot des lands dat fulcke vruchten baert 9
En geeft het foete fap in 't hooge riet gewaflèn;
Het Noordfche Krijghs'Volck vecht daer met zyn vje·
rig'aiTen
De Son voor henen loopti De filvere rivier
Gevoelt op zijnen rugh het Zeeufche roer en ftier.
De ftroomen zyn verfchickc van d'ongewoone volcken j
't Barbarifch waefer fuypt ons bloed in zyne kolcken ,
De nieuwe vreemdelingh fiet Adams kinders naeckt
En loopen fonder fchaemt', en na de reeden haeckt
Waerom de broeders, d'een van d'ander, fo verfchillen ,
Die dusj die fo gekleedt, en die met bloote billen.
Den ingebooreüngh voor den uytheemfchen vlucht
En ziddert als een bladt voor 't yilijck krijghs gerucht, j
De ichepen, die hy fiet, vreeft hy dat Legers voeren ,
En beek fich felven in dat uyt gelofte roeren
De dood hem fekerlijck fal val en op het lijf.
En 't Schut vermorfelen, hem, kinderen, en wijf.
Wy fien recht boven 't hooft de felle Sonne-paerden:
Wy ften een vreemt gefternt verrijfen van der aerden;
Hier is het Grieckfe i'chip dat gulde Vliefen vaert,
Hier brandt het Wieroock-vat, hier pronckt de Paeurji
weftaert ί
Hier is de Water-flangh en toont zyn rugge bochtich j
Hier zyn ons Winters wirm, on^ Soomer-maenden ;
vochtich 3
firn
-ocr page 327-%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
Hier heeftmen tweemael Oegft, en d'onbekende fiet
Hoe dat de Son de fchaeuw nu Noord nu Zuyden fchiet,
Nae hy de middel-lijn nu gints nu weer komt warmen.
Hier vult met menfchen vleefch Tapoeyer maegh en
darmen
En heeft de muyl en hand met vriendeii bloed begruyft j
Die hy niet in der aerd, maer in zyn penfen, huyft,
En fchepc een groot vermaeck in daniièn en in ipringen
Op vreeiTelijck geluyt van ongeregelt Zingen.
So men te huys oyt fchae van Duyne-kercken' lee,
Hier rijft een ander op, dat dreyght Philippus mee,
Van wacrmen tegens hem noch fchepen toe fal ruften
Om hem te plunderen op vreemde zeen en kuften.
Dees zeeghe wert gevolcht van nieuwe lauren looiï
Weer in een ander werlt, daer Tooien fiet ten rooiF
De vloot van liabel met fchut en volck gegeven,
En door dit nieuw beftaen de Scheld van vreefe beven;
Gefwooren Overften en Chrijfchluy grof en dick
Verfuypen in het Slaeck, en fmooren in het ilick.
De kreecken uyc haer mond ontelb're floepen braecken»
De bancken, riem en fpaen van 'thefcigh dreygen kraec-
ken 5
Een yflijck fcheeps gefchrey doet loeyen lucht en ftroom.
So gingh met dappre moed wel eer het ftrijdbaer Room
Den Africaen te keer, en klonck hem in zyn lenden j
So dee Carthago mee, wanneer de kans fich wende,
En dat Xantippus weer verfloegh de Roomfche macht
En haren Veldheer fe]fs gevangen binnen bracht.
So deckte Xerse mee het Helles-diep met kielen
Doe hy gefwooren had Athenen te vernielen ;
So Nicias, fo oock de Macedoniaen
Doe hy door ftrengh belegh dee Tyroos overgaen; i
So quaemen fich ter zee met volck en fchepen fpoeyen
De t'faem gefpanne broers om Troyen uyt te roeyen.
Hier zyn Thermopylen, hier Palamin, hier mee
Zyn enghtcn, daer men kloeck den Vyand in beftree..
Gecfl
-ocr page 328-Geen Trebia fo veegh voor Sevenberghfe knechten ,
Daer Romens borger-hooft de neerlaeg lee in 't vechten.
De kloecke Batavier neemt alles wat hy vind 9
En fleypt de Spaenfche macht, gedient van ty en wind,
De zeeufche ftroomen af,met ichepen, fchut en knechtê.
Niet minder was 't, doe hy de Maefe gingh bevechten >
En dee hem vaft geboeyt verfuchten in fyn kolck
En voerde vol van moet fyn waepenen en volck
Door't hooge Luycker-land. Hier wert al weer gew on-
nen;
Het fpel is naeii w geeynt, het ander is begonneni
Sier, Neerland fet fich voor de poorten van Maeftricht
En voert fyn heyrkracht wegh ver buyten ons gefight.
De Voril des Vaederlands fagh Keyfers macht af-facken
En lacht den Donauw uy t, hoe wel hy op fyn hacken
So menigh Krijfman fiet, en fich al om befet,
So fwich t hy echter niet, maer arrebeyd te bet
Om de beleege ftad in fpij t van haer te dwingen,
Geruft en wel getrooft om zich te zien befpringen
Van Flips en Ferdinand, en wijckt niet eene voet
Hoedul dat Papenheym op fyn begraevingh woedt.
De toorens, half vernielt, die dreygen vaft te vallen.
De weeringh, wegh geruckt van wercken en van wallen
Door donder en gebeuck der ftucken grof en groot >
Stele borger en foldaet voor loot en yfer bloot.
De blaes-kacck gaet weer heen(daer helpt geen macht van
Hanffen) (fchanffèn.
En fleypt de lands-knecht mee, geweert van fterckt'en
Men fchud fyn kaerels uy t, fo onlanx fors en bars:
Haer piundje wert ten danck geofFert op aen Mars.
Hy kan ter naeuwer nood het overfchot vergaeren
En treed op pieck en fwaerd van fyn gematfte fchaeren
En wert onzinnigh op der dooden fc&m men gram, '
'tWas Venlooj'twas Roermond,dat men te vorens nam.
En Straelen gaf zich mee aen onfen Vorft gevangen.
Gy waert geen kleyne peerl oock aen fyn kroon gehangé,
|Ö4 HELDE N-D I G Η Τ Ε N.
Rhijnherck, die driemael fijt van NaiTauw overmant ?
En itoot den hoogmoed ftomp van Ooilenrijckjch brant
Een merck in 't groene hout der Β orgonjonfche ftocken.
Gy gróote rooveres, gewent al om te plocken
"U buyren aen den Rhijn, boet veler luyden ichae
Nu lel ver afgefneen door onfe fchop en fpae,
En valt van uwen throon van boven neer geftoten.
Geen ilrijckweer hoogh en dick, geen ilerckte. Schans of
Slooten,
G een ftroomen kunnen u voor defen flagh behoen;
Gy moet, als anderen, uw poorten open doen*
O groote Zeége-Vorft, noch is dyn eer geklommen;
■Than5.ffionc gy Stad op Stad, nu wint gy Hertogdomméi
Li^ur^ nu machteloos, geeft zich in uw behoed
Eli treet des Koninghs Kroon nu gaeren met de voet,
En fweert den Scepter af van het geweldigh Spanjen 5
Die Troye geeft fich aen dees Pyrrhus van Oranjen,
En maeckt tot Hertogen de Staten van het Land
Ter Oorlogh tYaem verknocht door eendrachts vailen
band.
Dit is den achftèh pyl), die 't bondel doet vermeeren
Gevat"in±miwe'klaeuw. So waft het tal der Heeren
Aen 't ftuyr van't Vaderland,fo breyd haer Rijck fich uy t
Dat fyn gefagh niet meer in enge paelen fluy t.
Sagu nthus wierd getemt door menighte van dagen ,
Het dapper Ilion ftont ftormen uyt en flagen
En fleypte fyn belegh tot in het tiende Jaer:
Dees lierckte gaf fich op alft Naflauw wierd gewaer;
De Goden openen de hoogh-gelege muyren i
Een Vorftendom is hier een wcrck van weynigh uyren:
Dit is de gunfte van een goede Krijghs-Godin.
Men quam, men fagh, men nam des Konings Landen in.
En gy, ó ftrydb're Stad, die eertyds moit gedyen
Den braeven Genuees ter eere fonder ftryen j
Breda, verciert weerom met groenen Lauwerier
ί iet Zcege-rijcke hooft van onfen Batavier,
I
HELDE N-D 1 C Η Τ Ε Ν. ^of
Geen vuylen hongers nood, geen flecht en eerloos vaften
Verwint u Overften, en breeckt den moed der gaften:
Men gaeter mee gewelt, en taft u aen met kracht:
Door 't heetft' en 't hartfte werd den iöldenier gebraght.
Daer 's niet foo vreeiïèlijck dat niet en wert begonnen
En kloecklick uytghewrocht. Ghy wierd in't kort ghe-
wonnen,
So dat dees dulligheyd geen langen diiyr en had.
Ghy faeght haeft uw Baron in 't midden van ζγη Stad.
Wat fpreeckt ghy teghens my van valfche Turrif-fchiiy-
ten.
Van mannen overdeckt met yeen en dary-kluyten ?
Ons Veld-Heer weet hier niet van aenilagh of bedroghj
Dat deden wy vsrel eer, doen hier de Krijghs-God noch
Liep in den langen Rock; nu is hy heel volwaflèn
En foeckt geen hulp in lift of voordeel in 't verraflèn."
Hy vecht nu onvermomt en wint het voor de vuyft.
Noch is het niet genoegh dat men hier Goden huyil
Die fteeds haer ν reughde fien in hacken en in kerven ; ;
En wat de wredheyd luft : de ftatige Minerve
Staet aen Bellonaes zy: fo ongelijcken aert
Gaet hier in een gelit met minfaemheyd gepaert.
Hier laet welfprekentheyd fich onder Trommels hooren.
En uychet nieuw geiloelt dringt in het hert door d'ooren
Geleertheyds heldre ftem, die maet en Regel iet j
En bindt de Wapenen aen Reediijckheyd en Wet,]
Op dat, dewijl de fchop den Spanjaert is gegeven
En 't erger onverftand en woeftheyd wert verdreven '
Door konft en wetenfchap, de Stad gelooven magh
Dat fy gewonnen is tweemael op eenen dagh.
Die dagh ,óFrederick, Tchoot oock gewenilc
ftraelen
Op wien de Minne-moer haer tempelen en faelen
Voor uw doorluchtigh huys in Britteland ontfluyt
En brenght in W i l η Ε μ s bed een Koiiinghliicke
Bruyd. ^ .
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
Terwyl gy voor en nac dwinght ilerckten en kafteelen
En doet uw grof Gefchut op wal en muyren fpeelen,
So neemt gy over Zee het hert des Koninghs in,
En buyght de Scepters felfs ten dientle van de Min.
Gy maeckt drie Kroonen vaft aen uwe Laure-blaeren
Terwijl de jonge Jeugd in nochonrijpejaeren
Onnofel minnekooil in 't prachtigh Ledekant.
Doe fchoot de Min voor u een pijltje met Zyn hand,
Doe fnee Afcanius derugh der Toordfche baeren,
Als 't vier en minne-toorts noch fonder hette waeren
En van des Schutters boogh geen groote fmert en quam.
Dit was een waerdigh lot voor u verheven ftam.
Geen minder glory was 'tj die blonck in yders oogen,
I^t eeren-tj^telen u naem te fien verhoogen.
Die gaf u Vraricknjck wël, ma^^ doorluchte man ,
Had u dafielf gernaeckt: fy ftreecker oordeel van.
lek bid u houd my op, 6 goede Sang-mogfteriTen
Terwijl my grooter drift komtna de zee toe pWITèa
En ick vol vechtens luft vaft op de Noord-zee drijf,
Daer my den Oceaen fpuwt golven op het lijf,
Daer Amphitrite fpoelt myn mond met foute baeren
In plaets van 't foete napA^j^eylig' hoeven-aeren,
En dat uw trompen, l^rom^ benemen dagh en lucht.
En my de vliende Vloofiioch niet en is ontvlucht.
Komt, Spaenfche fchimmen, komt, en laet uw fuchten
hooren
Omtrent dit Helden-graf j komt dit ghebeent verftoo-
ren,
Befwalckt het gulden hooft der heugelijcke Son
Met naere fackelen: Dees' ift die u verwon
In hem vernielde men de driftige Gafteelen,
In hem ginght ghy te grond en t waeter in uw keelen.
Deiï half gebraede Speek fwom door de golven heen,
'Men ileeckt de zee in brand, om door die vlam met een
Te leeren Arragon de gulle Noord-zee drincken,
En Jafon en Terees fien fpringen of verfmcken.
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
O vrind der Hemelen aenfchouc van boven neer
De mercken van u deughd, van dapperheyd en eer.
Gy heericher van de zee 5 gy deed de fchepen llranden .
£n ietten haer in Duyns pp feirningen en fand^^^
Die monilefs'van het diep, dat ichiickëlijcli gedrocht,
Ghy zyt het, die naeft God, dees macht tefchande
brocht.
En joeght te grondewaert fo groove Zee-gebouwen.
De vlam die weeJigh woedt door plancken, peck, cn tou-
wen
Taft oock den Tagus aen: Het vier dat hier foo woelt
Schijnt dat Caftihen oock aen het herte voelt.
Men fiet het maften-bofch, dat woleken kan genaecken.
Dicht onder'tkryte-ftrand door hars en fwaevel blaecken^
Lycaons dochter geeft haer weeldrigh hout-gewas
Ten wiflèn ondergangh, en laet tot kool en as
Haer eygen eyck en yp geluckiger gedyen.
6y voelt de wermt' om hoogh, en fonder medelyen
Siet heyligen in nood van vier, van damp en fmoock ,
En Kareis goude kroon befwalcken van den roock.
Het yflèlijck gefpan der helfche Raefernyen
Schud vaft den flanghen-tros, die langhs haer hoofden
glyen ,
En hitft het heete bloed der mannen fel en gram
Tot flaen en plondren op. Den hei-hond felfs vernam
Den brand, en Phlegethon en Stijx van vreefe beeven ,
't Omfpoelend waeter kan geen trooftde fchepen geeven:
Het vier verfwelght de Zee, en florpt de naefte vocht
Die door het heete fand verteert in damp en locht.
Doen uyt Ga|iffien dees vloot gingh onder feylen,
Dees mafteii 5 torens-hoogh, die ilerren konden peylen »
Befweeck de bleecke Maen als fy dit fchouwfpel i^h
En kroop van vreefe wegh al langh voor dauw voor dagh
Α rgo, die 't 2.uyder As genaeckt met fterre-ftraclen
En met haer ftengh bereyckt des Steenbocks Sonne-pae-
len,
3Ο8 HELDE N-D Ι C Η Τ Ε Ν.
Siet dit verflaegen aen, en vlagg' en wimpels ftrijckt,
~ " " " )ters wijckt.
leus noemen
; roemen.
Dat men hier DanauS) datmen Duillus hael,
Wy iyn in ecne Prins dt al, en me^ichmael.
Sö langh fich fandwlHiloorit met fyn verheven rotfen ,
So langh als Nereus komt de Kentfche ftranden Lrotfen,
So langh men 't ancker fpoelt voor Dover op de ree,
So langh Oquendos naem fal ftincken over zee,
3o fal ter hooger ftengh Oranjehoven ftreven.
iSeigh Bergen aen de Zoom, fegh, wallen hoogh verhe-
ven,
,Wat nederlaegh, wat dóon, wat lijeken Wilherö gaf,
Wat Overften hy fond, wat ruyters, naêTiêrgraf,
Doe hy des Uchtens vroegh in fyn fo jonge jaeren
Den vyand lockten, uyt, en hieuw hem in fyn fchaeren 5
Doe fyn manhafte jeughd op 't moedigh oorloghs-paerd
Een dapper proef-iluck gaf van fyn en 's vaeders aert,
Die'tvoorfpel van fyn Soon al voor fyn aenkomft hoorde
En in hem voor het land een waardig Veld-hèer fpoorde.
Terwijl de Dageraet met goud en roofen praelt
En Venus met haer fter de Son voor henen dwaelt,
Sey hy met het piftool Kantelmo goeden morgen
En vulde fyn quartier met moord, gevaer, en forpn ,
En maeckter menigh neer ontrent derReufen Steen,
En voerde Borgia met veel gevangens mee.
So hoogh gy, groote Vorft, fyt door u felfs verheven
So fietmen u weerom in uwe loeten leven,
lek fpreeck van geen Chalon of rep van Reynout niet,
ïck fpel geen Ottoos naem fo wijtberoemti men fiet
Geen eeren-tijtels hier van ouderen en oomen,
Men pronckt hier metgheenftamdaerghyfytafgekoo-
leeft in een fo braeven Soon
et fo heerlijck op ten throop:
En
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
En voertfe zeege-rijck door fo veel vromighcdeii
Van fyn voor-ouderen, terwijl dijn ftramme le-den
Een onvermoeyde fiel noch op de beenen hout.
Herdenckt noch eens met my uw rampen menighvout ?
O dapper Vlaenderland, u onlanx op gekommen,
Vw itroomèn dicfit befet kloeckmoedigh door gefwom-
men,
Haer weeringen verkracht door fnelheyd en geweld,
Befchreyt van 't raachtigh Ghent, van Lieve, Leyeli
Scheld.
Nu fyn uw haevens ons^ uw SaiTen toe geilooten
VooTWiëndën ingéland% uw' ackers overgooten
Met Vyand om end' om, die 't land onveyligh maeckt
So dat de Zeenw daer vry uyt fyne grenfen raeckc.
En gy O Gennips-huys, die ftout op wal en grachten
Op ftroom van Niérs en Maea een l^er kunt verachten y
Moet buygen voor den Vorft, en 't doet u fwijgend goed
Dat'sKonings oorloghs-volck haer neften ruymen moet.
.De Maegd van 't WaeiTe-land, fo langh onoverwinlijck
Voor NaiTauws wacpecen, vertoont uyt noot haer min-
lijck
En foeckt ons vrinfchap aen, nu nedrigh en befchreyt j
En kent eerbiedighlijck haer Hooge-Mogentheyd,
En feyt Antwerpen aen, die Keyferlijcke V eften ,
Dat fy Qock wel een beurt mocht krygen op het leften,
Die fagh hoe fnel men 't hey r ter ftroomen over bracht
En 't land aen alle kant befet met Staeten-macht,
Tot dat nu afgemat door 't fpelen der Kortouwen,
Door 't berften van Granaen, die moord en brand uyt-
fpouwen.
Het Huift verlo oren gaf, dat alfms opeji lagh
En nu vergeefs om hulp nae fyne Schaniïen fagh.
Malacken onderwijl voelt onder s'Prinffen Vaenen
De maght van Hollands MafsVdtêÏy'd'öoil-Indianen
Komt Spanjcn op het lijfF, dat Goa ftaet en beeft
En wat den Koopman kruyd en fpeceryen geeft.
De
-ocr page 335-344·. HELDE N-D I C Η Τ Ε Ν:
De woefte Zee liet fich van alle buyt beroven,
De fchepen opgeftuwt van onderen toe boven
Die braeckten oeghften uyt van liefelij cke waer.
Neptunus in fyn rijck was felver in gevacr.
Dees Veltheer heeft gevoert de zee-vork met drie tanden
En rompen wijd verftroyt op wild' en woefte fanden.
De fwart ontfanght fyn wet. De wreede Mooriaen
Leert bucken onder "t jock en aen fyn handen gaen ,
En wet vergeefs op ons fyn nfiegelen en tanden,
En iluyt tot een verbond met defen held fyn handen^
Loandaes lantfaet fenght voor ons fyn naeckte vel
En vloeckt de flaeverny der fpanjaerts, al te fel.
De goud-kuil van Guine en Mina ftaet ons oopen,
En doet den Α fricaen fyn goud oprecht verkoopen
Die onfe kielen laedt om ongevalfchte waer.
De Swart van Sint Tome onfanght den Amftelaer
Die om de winft veracht het vinningh fonne-blaecken.
Wy iyn nae Chile toe, daer wy verbonden maecken.
Daer ftond den ilommen hoop, en als het door den tolck
Verftond des Princen naem, boog fich Cafijck en volck.
Geluckigh Oorlogs Vorft, het is door u beftieren
Al t' famen uy tgerecht, wat door de Batavieren
Of by of buytens huys is loflijck uytgevoert..
So breed fich d'Aerde ftreckt, fo wijd fich 't waeter roert
Blinckt over 't woefte ruym deluyfter uwer daeden.
Uw' onverwinlijck hooft pronckt met de laure-blaeden >
Te land? ter zee, verdient. Nu ryft gy met de Son
En klimt ten Hemel op van onfen Horizon,
Nu fyt gy daer hy maeckt den middagh in het Suyen >
Nu daer hy onder gaet; nu daer de noorder-buyen
Beftoocken man en fchip met hagel, ys en fnee j
Daer is geen s'weerelds oord, ghy fyt, of waerter mee.
Seght my, ó Recht-godin, die luyden, land en fteden,
Op fachte toornen rijd, met wat genegentheden
Het volck en overhcyd hem waeren toegedaen;
Men faghj terwijl hy heeft aen 't roer van 't fchip geftaen
Vree
-ocr page 336-HELDE N-D I C Η TEN. 3x1
Vree, liefdS oprechticheyd weer op een nieuw gebooren.
Geen twift of feilen haet de borgeren verftooren j
Het HofFen berfte niet door onbefchofte pracht,
Geen ^^Ilen overdaed de grooten t'onder bracht,
(Die 't flordigh huys-beftier met armoe doet bekoopen)
Geleerde Wetenfchap is weder op-gekroopen,
De vlugge paerden-hoef ontfluyt den ouden bron,
Daer vloeyd weer geeftigh nat van 't heyligh Helicon.
De rol verftaet de trom de trom de rechter-bancken,
De tabbert en 't geweer malkanderen b^ ,
Des Veldheers hoogh gefagh werc dóbr hëc rec^J»ewaert
En dat weerom geftut door pieck en hellebaertr
Voorfichtigheyd hem fteets ter rechter hand geleyde,
Ter ilincker, vafte Trouw; de Wackerheyd ver^reyde
Sich om end om, en fagh met feven oogen toe,
Die wierden in den nood Van Waecken nemmer móe.
Onvroomheyd fonder fchaemt wierd by hem niet gelede»
Syn woord was minnelijck, fyn macht vol fachticheden,
Syn tongh bekoorelijck die veler herten ftal.
Hy wift dat foet gefagh bemint is over al,
En dat het ilrengh gebien den Princen wel doet vrefen ,
Macr dat van yder een fulck heerfchen wert geprefen
Als een fachtmoedigh Vorft fyn volck te vooren leght
Met liefgetalligheyd dat billick is en recht.
Hy gingh fich fel ver voor, en vraegd' aen eygen finnen
En kloecke herflens racd van 't geen hy wou beginnen >
En vpnd niet goct dat iich een "Vorft geheel betrouc
Op anders ondt?rricht, gelijck het jeudigh hout
Door 's meefters vingers wert nu dus, nu fo geboogcn.
Zyn lydfaemheyd in nood ftont vaft en onbewoogen.
Hy koft zyn tegenfpoec verfwelgen tot den dagh
Dat hy weer goede kans tot wraeck en ftraflfe fagh,
In defen boeiëm fchool de fachtheyd van Trajanus ,
Hier was Fabricius, Titus Vefpafianus,
Hier Brutus in te fien, die voor de vrydom ftyt
Der Roomfcher borgeren opfette goed en lyf.
Wat
-ocr page 337-344·. HELDE N-D I C Η Τ Ε Ν:
Wat was de Batavier in 's Hemels gunil en feegen,
Doen onder 't felvigh hooft de Krijfman trock den de-
gen.
Het Raedhuys wetten gaf, en d'eenvoud Holland fteef
Die ilinxe guytery uyt goede zeeden dreef!
Hem heeft het Ν ederland geeert gelijck een Vaeder ,
De Lely-bloem bemint (aen't Franfe bloed wat naeder
Door maeghfchap ingewickt) de Teems wel hoogh ghe-
acht.
De vaeders van Sint Mark zyn eyfch met gunft betracht j
Zyn oorloghs metgefel, de koene Vorft der Sweden
Erkende de waerdy van zyne dapperheden ,
De Duytfch ontfagh fich niet van hem te nemen aen
Een voorbeeld om een flagh in open veld te flaen.
Hy dee alleenelijck den Spanjaerd van hem fchricken:
Hy had hern IfgefcheüTt fó'grööte' fticken,
Zyn vedren uytgepluckt, in Ooften, Weit en Zuyd,
Zyn goud' en filvre vloot gemaeckt tot roof en buyt,
En rijcken fonder ey nd verr' over zee befprongen
En Konings armen uyt het lit met kracht gewrongen χ
Zyn onverwinbaerheyd bekent de Moluccaen ,
So doet Sumatra mee, fo oock de wree lavaen.
En watter Koningen der Ooft-gelege landen
Sich fpreyen door de Zee met haevenen en ilranden,
"t Zy men aen Celebes oiFaen Gilolo koom,
Of aen de Sundags ftxaet, of aen de Ganges-ftroom.
Terwijl dit uytgevoert wert op verfcheyden oorden
En dat Europa fcheen, van v/efen en van woorden
Verandert, nu te zyn den langen oorlogh fat:
Wie heeft het fel geweer uyt Mavors vuyft gevat ?
Wie greep het bloedigh iwaert uyt zyn metalen handen
^ Wie raede tot de Peys den afgematte landen ?
' Wie heeft de Koningen, fpijt trommel en trompet,
De wet, en maet, en mart van ruft en vree gefet ?
Dit is ó Prins, uw werck. Ghyleght de buyen neder
En brenght de Son in plaets van'c oügeftuyme weder;
Gy
-ocr page 338-HELDE N'D I C Η Τ Ε ϊί, m
Gy neemt den ouden wrock ter Vorften boefem uyt
En brengt haer hert en hand tot minfaem vree-beiluy t.
Ghy maeckt, wanneer ghy voert het Staeten heyr te
velde,
Dat yder voor u vreefl:, en Donauw, Rhijn, en Schelde,
En Lech en Yfer-ftroom voor uwe wa^pens beef
En vry wat beter koop en goede woorden geef..
Trompetten, diemen plagh met opgefwollekaecken
Te fteecken in het veld om mans en moed te maecken >
Syn booden van de peys i de trommel, langh gewoon
Op rouwen oorloghs flagh fal met een foeter toon
Ons ooren ftreelen, en de gulde Vree verkonden.
Gy neemt u voordeel waer j en arbeyt tot verbonden
Met waepens in de vuyft, en drijft de wereld aen
Om tegens wil en danck nae eygen ruft te ilaen.
De kroon, die u het hooft omcingelt met laurieren ,
Sal haeft de wereld felf met haere blaen vergieren:
Wy Tullen deelen mee aen uw olij ven-tack
En leven fonder twift in vreughde met gemack..
Dit is, ó groote Vorft, te hebben recht gewonnen,
Als Eerfucht door fyn winft gelijck als afgeronnea
De krijgh den hals af-fnyt, en vaft ift boeye fluyt
Wat over land en luy fich ftort ter hellen uyt.
Als Eendracht op het left van de gefwollen oogen
Der droeve moederen de traenen afkomt droogen ,
Als weer de foete Son breeckt door de woleken heen ,
Als men de fwaerden fiet tot zicht en zeyflens fmeen ,
Het helbaert tot de ploegh, de pieck tot egge tanden >
'c Onenigh burger-lij ff weer voegen hert en handen ,
En op het vriendelijxft omhelfen met een kus: -
Als 't yfelijck geluyt des feilen donder-bus
En 't vrefeflijck kallifs vel verandert werd in fluyten ,
Trompet en ketel trom in Veelen en in Luyten,
Gheen ftuck meer blixemsbraeckt, en vrees en twift en
haet
En vreckheyd en bedrogh weer nae den afgrond gaet.
-ocr page 339-Η EX D Ε N-D I C Η TEN.
Η ffd.^
„i-
Κη
Η Λ
Segh> Holland,wyd beroemt, fegt gy vermaerde Zeeuwg
^.. '-^yOffgY oyt fulcken Vorft had in voorgaende eeuwen ,
Slaer rondom uw gefight en wandelt door het ouw,
Gaet door het Beyers huys, doorfnufïèlt Henegouw ,
Siet op Borgondien, en doet uw oogen draeven
Noch hooger, en voorloopt de beurt der Franfe Graevcj
Voegt hier de luyfter by van 't Ooftenrijcks geflaght
En die noch hedendaeghs de Luck-godin toelacht
En 't hooge Laflds beftier in handen is gegeven.
Hier is d'uy tmuntentheyd ter hoogften top geheven,
% Hier is het puyck van al; wat is, of was voor heen.
In veelen ongedeylt, dat vint men hier in een.
Beroemde Voril, gy hebt uw perck ten eynd geloopen
De baen tot voorder eer ftaet u niet langer oopen,
En fnydt myn woorden af en algémeyne vreugd;
Gy hebt genoegh, en meer, door onvermoeyde deughd
Het Vaderland gedaen. Gods-dienftige gebouwen,
De Kercken 2,yn aen U op 't alderhooghft gehouwen:
En Steen door u bewaert of aen den ftaet gebracht,
Kafteelen overmant door meer als menfc len macht:
Soo meenigh fterckt' en fchans, door uw ghefchut ghe-
dwongen,
Bolwercken door 't geweld van polver opgefprongen
En watter buygen moft voor een onwinbaer hand
En 's Veldheers eere-vaen op 's werelds Schouw-burgh
■piant.
Ghy wiens verheven naem kon aen de fterren ftooten,
Wert, als by een gepackt, hier in der aerd geflooten,
Die elders door u fchut heeft menicbmael gebeeft;
De ftadj die op haer fchoot u eerft ontfangen heeft 5
Ontfanght weer in haer fchoot uw aflchen en gebeente,
't Is alles op de ilraei; nieus-gierige gemeente
Van in en buyten 't land propt Haegh en Dellift vol,
En fent haer luchten mee tot in het doncker hol.
Men hout oock niet alleen dijn uytvaert in de muyren
Van u geboorte-plaets of van haer nacfte buyren ^
Men
-ocr page 340-m
Men draeghc u alfins uyt, daer is niet eene ftad
Die mee niet met de hand de Baer en heeft gevat.
Uw Lijck-ftaet werc gevolght van meenigh duyfent Zie-
len
Van wien de lange wegh en fteegh en ftraten krielen.
Het rouw- gewaed fo veel getemde volcken deckt;
De kloeken, diemen ftaegh in hooge toorens treckt,
En doen ten bomgat uyt des Priniïati uytvaert hooren ΐ
Beroeren meer den geeft van binnen als de ooren;
Het komt den Hopman voor of Neerland was in laft ,
Die werd met fchrick en anghft, en droeflieyd aengeci^;
De bange benden fyn in roeren door het luyen,
De fchildwacht, die voor wind en natte regen-buyen
In enge huysjes ichuylt en op fyn waecken paft y
Maeckt fich vervaert by nacht, en de verfchrickte gaft
Beeld fich voorfeker in het Lijck te gaen geleyen
En raeckt door mede-leed wel lichtelijck aen 't fchreyen.'
Terwijl de Ruy ters knecht fyn paerden roft of toom t
En fpreeckt miffchien een woord waer voor de klepper
fchroomt,
Gelooft dat 's PriniTen geeft komt in de ftallen waeren ,
En 't beeft, dat van het quaed onkundigh is, vervaeren.
Tervvij I wy fwermen in de Ichaduw van de vree
So werter noch geftreen. Op yder oord en ftee
Komt den foldaet fyn ampt en kaniTen voor fyn oogheflj
Hem dunckt hy fiet den Prins met y ver aengetooghen \
Sich fetten voor een ftad, en vaerdigh met de fchop. \
Het aerdrijck openen en fchaniTen werpen op,
Des leger ommetreck vaft aen malkandrcn fluyten,
Voor gracht en boefem7weer des vyands aenval ftuyten ?
Op alles gaede ilaen tot voortgangh van het werck,
Een yder porren aen, die facht, dees met een fnerck,
Den bloode met een graeu, den will'gen met beloften ,
Den ftouten met een wenck, met bier den onbefchoften.
Om dul en roeckeloos ter heeter plaets te gaen,
Den k^lifen met geld tot h^eftigh graeven raen,
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
Hy 5 die de loopgraft delft en opent blinde paeden,
Sou op fyn lijff'het fand en zóón wel willen laeden
En mcc dit lijck fyn werck te hebben tot een graf j
De ruyme galery loopt achter fmaller af
En werd een kift gelijck. Eer berft uyt de fpeloncken ,
Geopent door den flagh van 't wreede vier en voncken;
Hier wenfcht een ygelijck dat hy begraeven fy,
Hief is Het lijck-vier, hier, hier fwerft de kijcker by.
Wat haeft ghy, G;elderjand, en wilt het alles waegen ?
Die uwen Hedor waslêy t van de dood verflaegen.
Bouwt hem een koftlick graf, daer uyt den ine len Rhijn
De W aelTyn ftroomen fwelgt. Syη as, fyn beenen fyn
Daer hy de Schencker Schans by duyfter overvallen
Herftelde met geweld, en die onwinbre wallen
Ontwrongh met loutre kraft den jongen Ferdinand >
En kreegh die ftercke klaeuw uyt uw benaeude land,
En floot de Betuw toe. Gy^ Vriefen, op, aen 't draeven,
Brengt fteen en farcken aenjfly wert,niet hier begraevé,
Maer in uw' acteren. Hy, die vol forge was
Om tè verieeckërèn uw poelen en moeras,
Ruft daer j en wilde wel dat dit mocht fyn onthouwen.
Doet hemjgy Yllel-ftroom een marbre Tombe bouwen^
Maer daer, daer Cuculi weerom te rugge moft
En geven "t fpcl dat fo geluckigh was begoft.
Vergeefs, ο ZeeuWjhout gy den uytvaert by uw buyren;
Deckt daer met droeven rouw u felven en uw muyren
Daer hy uw grenfen van uw vyand heeft bevrijt.
En gy ö Holland, die lyn Hoogheyds voedfter fyt,
En g^döörluchte Stad, des Biiïchops oude zeetel,
En gy j ó Groeningen, die macEïich en vermeetel
Op uwe waflfn ftoft, gelooft dat noch de Vorft
Sweeft alfins onder u , en in fyn trouwe borft
]S! och teedre forge leeft jbereydt voor u te ftryden.
Het graf en droefheyd fyn gemeyn aen allen fy den
En trefrhet heele Land, en over al is 't lijck
Van ^ Maurit?i i en van Uendriek Frederyck.
^^ Die
-ocr page 342-HELDE N-D I C Η Τ Ε Κ. jr/
Die d'aerde niet cn koft, kan Delft nu over-gaepen i
Op een'en felve plaets leyt Mars, geweer, en waepen,
En die hetoorlogs-lot fo langh heeft uytgeftaen
Vleclic nu des oorloghs eynd aen fyne lauwre-blaen;
En wijl hy befigh is voorfightich de gefchillen
Teti weder fijde recht te juyften en te ftillen,
Vertreckt hier ftil van daen. Hy fchaft den Rijcken ruft
Die hy, nu moe, geniet. En die met hert en luft
So meniglj maelen plagh tot waepenen te dringen
Ten beften van 't gemeyn, en 's Lands vei-gaederingen
Met yver tot de krijgh t'ontfteecken was gewoon, ' -
Verftaet nu dat men voorts den Spanjaerden νerfchoon.
Siet uyt het felfde graf, (hoe lieflijck is ^t om hooren!)
Dat Mars enwaepensdecktjWertonsde Vreegebooreii
En wegh genoomen wat tot vyandfchap en moord
En oorlogh oorfaeck geeft, en land en luyden ftoort.
De korte levens uyr heeft U, ó Vorft, begeven.
En ick, wel eer met luft tot rijmen aengedreven,
Voel my vcrlaeten van myn oude Sangh-godin
En ick betrouw my niet myn vorigh onderwin.
Wanneer uw Hoogheyt quynt fo quijnen myn gedich-
ten ;
Wanneer de fieckt verfwackt uw leden en gewrichten,
Hinckt myn Calliopé, die uwe daeden fongh,
En is niet rap genoegh tot fulcken hoogen iprongh;
Nu gy niet meer en fyt mocht ick van hier wel fcheyden,
Maer uw doorluchte Soon doet my noch wat verlieyden,
En wyl ick'weer verjongh' diet'eyndenaeflem lagh.
En gy, 6 braeve Vorft, die 't hooge krijghs-gefagh
En 't roer van't Neerlands Schip in 's Vaeders plaets aen-
vaerde,
Begeerde goedertier dat my den Hemel-fpaerde
Om te getuygen van uw lofflijck lands-beftier,
En boven kruyr en lood en 't vinnigh oorloghs vier '
Te prijfen goede vree, indien men die kan treffen,
En boven fnoode peys de trommels te verheffen >
5i8 HELDE N-D I C H T E N.
Indien 't fo v/erd verilaen tot welvaert van den ftaet.
Kom treed ter goeder uyr in uw gebied, en laedc
Den laft van fulcken arapt kloeckmoedigh op uw fchou-
dren,
En beelt ons weder uyt de deugden uwer oudren,
Τ rooft Vrou Α μ ε l i α in 't geen haer over quam 3
Doe God haer heer en man en Ü dyn vaeder nam;
En wyl fyn heldre geeft u voor-licht met fyn iuyfter,
Gelijck de Noorder-fter den Ichepen in-het duyfter j
So ciert oock met uw naem Oranjens Eere-kroon
En glinftertj als een Son, op uwen Vorften-throon.
Uw Vaeder, in fyn tijd, omvatte Zee en Aerde,
Vervolghde fonder ruft fyn vyand met den fwaerde,
Trad haet,,en nijd en vrees voor fterven met de voet.
De Doodj die 't niet en kon wyl hy in waepens woed ,
Nu hy die neder ley quam hem met lift beftoocken,
En ïcmden hem, te met van langer hand gebroocken.
Voort laetfte toont haer glans der landen Vryjigheyd;
De Coningh felfs verfaeckt aldaer fyn Majeftcyt,
En kent voor Hooghfte-macht der landen Overheden j
ï»iu onder het beleyd uws Vaeders vry geftreden.
Hy ftaet dien tytel toe; daer fchort niet wyders aen ,
Alleen de billickheyd en eerfucht dient voldaen.
Dit is dc faeck: De Kerck, de Gods-dieiift is behouwen,
Verfeeckert is den haert, de kinderen en vrouwen.
So eyndight F r ε d ε r i j c fyn uytgeloope baen:
So wert hec W i l η ε μ s beurt fyn poos te roer te ilaen.
Η Ε L D Ε Ν -D I C Η τ Ε Ν. 319
^pfflLITTUS de FIE^OE
Koningh van Spangien ^
ende
s
Μ En doop fyn pen niet meer in'c bJoed der oorlogs-
helden :
Geen breuck van beckeneels befpatte myn papier:
Geen overwonne Stad of flagh in open-velden
Verciere meer het hooft der Princen met Laurier:
Men vlecht' een waerder krans van fpruyrjes van Olyvé
Voor den Oranje-Vorft, den Nederlanfch' Auguft >
Dewijl wy onder hem den krijgh te land uytdrijven,
En in 't begin fyns rijcks de lonten fien gebluft.
De dubberoorlogs-poort,voorfié van honderd flootcj
Van booms en grendelen) van krammen fwaer en grof,
Is weder toegekroon; daer 's bloeds genoegh vergooten
En Steden omgekeeri in afch, in puyn en ftof.
De krijghs-god fit geboeyt aen beenen en aen handen ,
Dc Trommel heeft een gat, vernaegek is 't Gefchuc,
Mars barft van ongeduld en knarft vaft op fyn tanden 3
Om dat een eeuw'ge peys fyn dulligheden ftut.
De daegen,van te voor door Η e]n α i c κ s dood ver-
duyftert,
Doen haer veel fchoonder op door't koomé van de Vrce^
Waer door het krijghs-gedrocht voor eeuwigh werd g e.
kluyitert V 3
310 HELDEN-DICHTEN
En 't Slagh-fwaerd van Belloon fal roeften in de fchee.
De friiTe Dagheraet treedt t'haerder kaemer buyten
Van haeren grijfen Boel met heerelijcker blos :
't Goud flonckert door'trobijn van haer ontdaene tuyté:
Die fpeelen om haer hals en fchouders vry en los.
De blonde Titan kan fyn blyfchap niet verfaecken :
Hy fehickt fich voor ons op veel fraeyer als hy plagh ,
En wijl hy afibheyd neemt van haer gebloofde kaecken
Voert hy met grooter glans de itraelen van den Dagh.
De fchatten van het Ooft op 't koftelijckft verderen
Syn koets van louter goud, gebruynt en fpiegel-glad,
Waer op door 't fchitteren der glimmende Saphieren
En fuy vren Diamant geen menlchen oogh en vat.
Syn Henghften vol van vyer door luft en yver raefen
En draeven over wegh met ongemeene moed;
Sy pruy iTcn damp en roock ter neufen uytgeblaefen
En lichten vierkant rot den buyck de fwacke voet.
Weeft welkom, lieven Dagh,met uwe Sonne-ftraelen;
Wie daght u oyt te zien met uytkomft van fyn hoop ?
Wie, dat Philips fyn moed fo laeg fouw laeten daelen
En binden fich met ons in fo een vafte knoop ?
Wie, dat fo kleynen land fo grooten Vorft fouw dwin-
ghen
lü des vergeetens poel te dompelen fyn wrock
Daer hy fo onlanx noch fchold voor weerfpannelingen
Wiens Ouders over langh fich redden uyt fyn jock ?
Wie, dat een Scepter-voogd van fo veel Koninckrijke
Sich vinden fouw gedruckt in 't eenigh Nederland
Van 't recht van heerfchappy nae fo veel tyds te wijeken
En feggen, kieft de Vree: daer is my rechter-hand ?
Wie meyndcjdat een hooftigeciert met fo veel krooné,
Van fo veel luy gevreeft, van fo veel aengebeen,
Sich fouw vernederen in fpijt van fo veel Throonen
Mee fo een hand vol volcks in Vree-verbond te treen ?
Wie, datfo engen hoeck van t^faem-gefwoore Landen
Tot noodigh tegenweer door Dwinglandy geporft
HELDE N-D 1 C Η Τ Ε Ν. ^xx
(Die om 't vertreden Recht en Hand-veft faemen-fpan-
den)
Souw tachtigh jaeren langh verduyren fulcken Vorft;
Een Vorft,·wiensRyckdeSonfiet's mergens in het
daegen,
Des middaghs in het Zuyd, des avonds in het Weft,
Tot daer hy's ander daeghs vind weder voor fyn waegen
Defchuwe Dagh-bodin gefprongen uyc haer neft;
Dien Heerfcher wyd en breed in Aiie en Afrycken,
Die noch een Werld befchryt van d' een tot d'ander As,
Behalven het getal van fo veel Errif-rijcken,
Die met het goude vlies voorfiet de Koninghs-kas ?
Weeil welkooijlieve Vreejmet uwe Zeegen-hoorens?
Wie twijfek of't is waer, datmen noyt hoopen dorft ?
Men hoort ten bomgat uyt de kloeken in de toorens
Die fpreecken van uw komft volmondigh uyt de borft.
Dc Landman is te been, de borgers op de ftraeten:
Het juychen van de jeugd klinckt tot den hemel tqc;
Het weeligh vreugde-vyer verteert geteerde vaeten
En in de pek-ton brand de bloedig' Oorlogs-roe.
'De vroolijcke fchalmeyjde fchuyf-trompetten queelen
En kundigen de Vree van 't hooge Raed-palleys:
Hier onder fpeelt het Schut op groove donder-keelen
En laet fich hooren oock ter eere van de peys.
Het brandigh ingewand der fwangere kartouwen
(Te braecken vyer en vlam op 's koninghs heyr gewoon)
Verbreyt dees blyde maer met ftaedigh blixem-fpouwen:
Die eertyds dreygden moord fyn nu de vreede-boon.
t| Weeft welkom,waerde VreCjinonfe Duytfche landen i
Blijf eeuwigh onbevleckt, gelijck men u befwoer:
Geen eed-b^reuck wederzyds ontfloope hert noch hande :
Geen Tweedracht onder ons de ftille ruft beroer.
Verwoeftingh, Land-verderf, geweid der oorloghs-
mannen.
En 't grouwelijcic gevolg der bloedige Belloon
Blijf inder eeuwigheyd verdreven en gebannen 5
" · V 4 βη
%η% HELDE N-D I C Η Τ Ε N.'
En ghyj ο lieve Vree, geilaedigh by ons woon.
So bloeye Nederland, en proef de foete vruchten
Des gulde Vryigheyds, gekocht door fo veel bloeds:
Geen praem op het gewis doe d'ingefeten vluchten:
't Geloof iy yder vry nae 't tuygen fyns gemoeds.
Geen Alva,geen Granvel,geen Vergas met fyn Raedé
VoorMcren Rechterbanck d'onnofele betreck'
Om haer met goed en bloed der borgi-en te verfaeden:
Geen Hoorn, geen Egmond krijgh een fnee weer door
fyn neck.
Geen heyloos mif-verftand verdeyle d'Oppermachten.
Elck Landfchap houw fyn recht en voordeels ongefchêt:
Geen Eygen fie fyn huys van vreemde weer verkrachten
En tegen hem de tromp fyns foldenaers gewendt.
Dien 't geeftlijck is betrouwt den fielen te befchafFen
Bemoey fich verder niet als met des Heeren woord:
Geen Priefterdom beftae aen Moy fis ftock te baffen
En laet den Keyfer vry het geen hem toebehoort.
Geen Raed-huys, geen befluy t der hooger Overheden
Werd' op den Ρ redick-ftoel geheeckelt in de kerck: .
G een muyter werde meer gevonden in de Steden:
De klerck en Leecke blyf in fyn befchreven perck.
Den goeden Onderdaen omhels fyn Magiftraeten,
En buygh fich onder 't fwaerd en haer gegeven macht:
En kryge wederom van hoogh' en laege Staeten
.Wat een gehoorfaem kind van fy nen Vaeder wacht.
Een ongemeene vloed van alderhande feegen
Beftroome Land en Steen, prop fchuyr en packhuys vol:
Mercuyr brengh neeringen daer Mavors met den deegen
Syn kinders heeft gezien fich moorden wreed en dol.
O God, die deien dagh ons gunde te beleven,
Langh bly ve Wilhem en dees Staedt door U bewaerdt!
Een Wilhem heeft voor'tLld het fwaerd eerft opgehevê,
Dees ileeckt het weer in fchee en geeft de Vree op aerd,
helde N-D I C Η Τ Ε Ν. 1X3
Κ L Α C Η Τ Ε
Kon'mginne van Groot Brittanje, over de Oood'van
den Doorluchtigfien ende ongeluckig^en
Dusff>rack de Coningin der Brittenonverduïdigh
Van droefheyden van Jpijt getroffen door en door
Düejy de ty ding kreeg dat haeren man onfchuldigb
Voor Withal door de Fyljyn hloed en geef verloor:
VQO leyt dan C α r ε l s hooftjdat Kroonen droeg voor
ï defen,
an 't lichaem afgehackt door een vervloeckte flagh,
De Coningh, van fyn knechts en onderdaens verwefen;
Wat eeuw de weder gae van fuicken fchelmftuck fagh ?
O God! is 't nu niet wel geparJementj gekeven,
Gepreeckt, geftampt, gevloecktop 'skoninghsruyme
macht
Als of hy op iyn throon fichhooger had verheven
Als in het Britten-rij ck de grond-wet mede bracht ?
Moft danhetkoninghs-bloed, fodier, fohooghvaa
waerde,
So heyligh over al by volckeren geacht,
Geplengt fyn op 't Schavot (ó \ grouwelijckft op aerde!)
En daer, op fo een block dit Offer zyn geflacht ?
Moft men den twift-draet dan aen 's Koninghs hals af-
fnyen
V y Moft
-ocr page 349-344·. HELDE N-D I C Η Τ Ε Ν:
Moft uyt fo edlen vat het nat fyn afgetapt
Tot luil en leckerny der Helfche Raefernyen ?
Is daer d'afgodery ten leften afgekapt ?
Moft dan des Konings bloed geftort fyn uyt fyn aeders
Tot fuyvringh vande leer in Godes waere Kerck
Nae het vervormt geloof der alderpuurfte Vaeders,
En door de Byl gefchien dit nodigh oiFerwerck
Moft dan de ruft van 'trijk, de vree de vryheyd koomé
Door een verdoemde fnee van 's Konings eygen neck ?
O Engeland! wat Zee, wat waeter uwer ftroomen
Sal waiTen uyt uw naem fo een vervloeckte vleck ?
lek weet dat yder een die fchuld niet is te geven
Van 't geen by fommigen in defen is begaen:
Maer, die fyn Koningh ziet beroven van zyn leven ,
Blijft die heel fonder fchuld fo hy blijft ftille ftaen ?
lek weet, men heeft het volck de waepens af doen leg-
ghen,
Men Keeft de Londenaers geplondert van geweer :
Maer die daer lydt, dar hy kon krachtigh tegenfeggen,
Voldoet fyn plichten niet aen 't Rijck en aen fyn Heer.
O groote Konings-Stad! die in uw ruyme wallen
By honderd duyfenden weerbaere mannen fluyt,
Hadmen op Fairfax volk met tanden aengevaUen
Men hadfe licht verfcheurt in fpijt van lood en kruyd.
En waiïèr dan geen fteen, geen meflèn en geen bylen,
Geen fpceten in een Stad, daer men by 't braeden leeft ?
Geen laemers, gheen houweels, gheen ftaeven en geen
ftylen,
En wat de dulligheyd eerft in de handen geeft ?
Ghy waert, fmt het gebied van uw veriaetên Koningh
Geraeckc op weeldens top, gepropt vol goud en goed:
Maer wie dacht onder u om eenige belooningh ?
Wie riep voor Withal, wie: Daf God de Koningh hoed}
O Karei! ο myn Heer! kond ghy dan nederknielen
En buygen felfs uw hals ootmoedigh nae de Dood ?
J-iet ghy het vonnis van die uytgekipte fielen
So
-ocr page 350-Η E L D Ε N-D 1 C Η Τ Ε Ν
So lijdfaem voeren uyr, al was 't uyt hooger nood ?
Noyt fouw de dochter van dien Henderick, den
Grooten,
Die u tot Erfgenaems drie Soonen heeft gebaert,
Sich leggen op het block: haer bloed wierd niet vergooté
Ten waer 2,y met geweld geileept wierd onder 'tTwaerd.
Waerom en riept ghy niec: Ghy fchelmen, Eiri
Koningh,
Ick ben hier in myii Riick: ghy hebt geen macht op my: °
Myn Scepters fyn ge-erft en wettigh is myn kfooningh:
Ick heb noyt in myn rijck raisbruyckt myn Heerfchappy;
Ick was noyt Dwingeland? noch Moorder, noch Ver-
raeder:
Noyt heb ick luft gehad tot myner borgren bloed:
Ick heb mvn Onderdaen bemint gelijck eenyaeder:
Myn Rijck heeft onder my geftroomt van over vloed.
Ick ken geen vonnis van weerfpannig' onderfaeten:
Het is geen Parlement dat u tot Rechters ftelr.
Ick buygh niet onder u, en, moet ick *t leven laeten,
lek vrees niet voor de dood: komt neemt het met geweld.
Ghy moordenaersj en ghy meyneedige Soldaeten,
Ick ben met God verzoent, en vry is myn Gewis:
En, dorft u nae myn bloed, ick iarniec langher praeten ,
Komt^moordt uw Koningh dan én foeckt het daer het is.
Hier is 't gekroonde ï^oft r; plant uw verdoemde
trompen, " '
Schiet door 't gefalfde breyn met een moordaedighloodt?!
Komt metuwpiecken, komt haer op myn borft ver-
ftompen: .
Douwt my eé kling in 'thert:fiet daer myn boèi&i bloot.
En, fo ghy fo uw luft noch niet en kunt verzaden,
Komtjfcheurt my dan van een,enyder krijgh* een ftuck ;
Suypt droncké in myn bloed en doet my Ipieren bracden
Ick lijd 't, eer dat ick kniel of voOr de moord-byl bück
Meer wouw zy: maer een hickj gevolghc van traene^
plaiTen ' ■ '■T - ^ ^ .
^rack
-ocr page 351-Η Ε L D Έ: N-D Ι C Η Τ Ε Ν.
Brack haere woorden, dies fy fweegh, nae dar iy fprack
Was daer geen Scevola, geen B rutus opgewaflcn.
Die 's Coninghs-moordenaers den hals te vooren brack ?
Op de
F0R7UNATA CLADE S
Of het
van den
HEERE 'van ZUTLICHEM
Gevonden in het (Iranden van twee Oorlogs-Sche-
pn voor Schevelinge op den z, Un, des
laers i 6 5 J.
GUy di? hier op het ftrandt
Twee ichepen fiet gelandt
En tot aen 't duyn geheven
Met kiel en roer en fteven,
G hy die u krüyft en zegent,
Van 't geen u hier bej^ent,
Dat, daer het pinckje itaet,
Ghy fchepen droogh begaet
Die met verheve kruynen
Sien over dijck en duynen:
Wat hebt ghy veel te klaegen ?
Wat nypen u de flaegen ?
Wat fucht ghy om de fchae ?
Wat fyn van ongenae
De Goden te betyghen ?
' 't Waer wel fo goed te fwijgen,
lae beter, als met klaegen
Aen 's hemels doen te knaegens
Te rekenen dit ftuck
Voor voordeel en geluck.
Vraeght ghy my nae de reden ?
Komr weynigh tijds hefteden
In Huygens foete verfen
Noch verfch den letter-perfen
En Druckers dwangh ontgaen ,
Daer kunt ghy die verftaen. '
Daerfietmendieverhaelen .
In acht der hande taelen
Voor leecken en voor klercken:
Wilt op de Waerom mercken
En leert daer uyt met my
Hoe winft in fchaede zy.
Twee hondert rappe vogels
Mee fcbut en kruyt en kogels
Syn uyt de woefte ftroomen
Behouwen aengekoomen j
Die fuUen weer eer langh
Hernemen haeren gangh ,
En, fo fy maer geraecken
Met Trompen aen de Blaeckcn,'
Voor twee geftrande fchepen
Vier Parlementfe flepcn ,
Mits ïy het hooft maer bien
En niet weer heenen vlien
Om in den Teems te iluypen
En hem in't gat te kruypen
Om onder iyn Cafteelen
Haer vloot en hooft te heelen:
3i8 helden-dichten.
HOLLANDS VLOECK
op 'i fiuch vande Zeeflaghigevallen tuffchen
de Admiraekn Tromp en Blaecky
ende baere Vlooien.
Op den leilen Febr, ende den i. en a. Maert,
VErduyvelt Engel-land, en ghy vervloeckte neft
Van Tygers en Harpyen,
Daer figh de Moord-lufl: vet met bloed en etter meli,
Waer werd ghy heen geruckt van uwe rafernyen ?
Ghy hebt het levens nat uyt 's Koninghs hals getapt.
En de verweefe ftroten
Van menich Heer, en Graef, en Hertogh afgekapt.
Nu foeckt ghy 't in het hert van uwe Bondt-genooten.
De Bylen druypen noch, noch gaen de dampen op
Van uwe moord-fchavotten,.
Daer Κ α r ε l, uwen Vorll, verloor fijn diere kop,
Waer van de heugenis niet licht en fal verrotten:
Daer StraiForts wyfe hooft, daer Biflchops waerdigh
Sigh niet en kon bewaeren (kleed
Voor een verdoemde flagh, die haer in ftucken fmeet
En ftorte 't purper-rood uyt afgehouwen aeren :
Daer menig trouwe knecht fijn dienften aen de kroon,
Moft met den hals bekoopen,
En voor fijn deughd ontfing een averechte loon
Die hem het leven dee uyt fijne wonden loopen.
Ghy hebt het Rijck vervult met jammer en elend
Door
-ocr page 354-HELDEN-DICHTEN. 319
Door fulcken val van koppen j (geen end.
Noch werd u't hert niet weeck, uw wreedheyt neemt
En fo veel menfche-vleefch kan uwen pens niet ftoppen.
Noch zijn u klaeuwen klam, u vingers noch bekten^
Van 't bloedt dat in uw landen
Door 't hackmes van uw beuls te Londen is ^eplenght.
Nu foeckt ghy buyten ftof voor uw verwoede handen.
Ghy hebt de Konings kas van fchatten uytgerooft,
Syn Huyfen en fijn Pereken
Sijn Erfdeel opgeveylt, en van fo menich hooft
Dat BiiTchops hulfel droegh nae 't wefen uwer kercken.
Noch houd uw fchend-luft ftee j geen binnen-rijckfe
Kan uwe beurs verfaeden, ( beuyt
Ghy taft myn Koopman aen, en fpaert noch fchip nodi
fleuyt,
Gy maeckt het al tot prijs en doet mijn vracht ontlaedérii
MenJgeeft noch biilikheyd noch reden plaets of itee
En foeckt het warre-gaeren,
En ftaende handeling,fo grypt ghy op de Zee,
En neemt, eer datmen breeckt, mijn Koopmanfchap én
waeren. .
Was dan in 't Britten-Rijck om 't grondeloofe wiel
Van gierigheyd te floppen.
De roof niet groot genoegh, dat ghy uyt myne Kiel
Met uwer vrienden goed uw fchuyren focht te proppen
Was dan ó Moorderes, uw luft noch niet geboet
Op fo veel treur-Tonneelen,
Dat ghy om laefenis op uwe bueren woedt ?
O droeve drinckens luft van fo verhitte keelen!
Nu fteeckt gy my na't hert, en wilt uw dorft verflaen,
In 't bloed der Batavieren,
Maer ftort wel eens fo veel van uwen onderdaen
Die ghy ter hellen fiet van royne Helden ftieren.
Ghy
-ocr page 355-1
330 HELDE N-D I C Η Τ Ε Ν.
Gy hebt, om uw gebiedt met fchrick te voeren in j
De groote wegh genomen,
En weeuw en wees gemaeckt in menigh hofgeiin,
Dat God noch wreecken fal als gy voor hem fult komen:
Nu geldt het mindere: 't ellendige Gemeen
Geperft nae d'Oorlog-Schepen
Moet tegen wil en danck nae 't vriende-moorden heen i
Die noyt of mes of fwaerd op haere buyren fleepen.
Nu is uw Vloot gemant, en al uw macht in Zee,
Ν u hyghtmen nae de fchatten,
Die mynen Ammirael voert met ïyn fchepen ttiee j
Om my, als Griiïiocns, in 't ingewandt te vatten.
Nu paftmen op zyn komft, en kruyfl: om hem te flaen
In "t naeuwfte van de golven :
Hy komt,en houdt zyn wegh,en dryfr 7.yn fchaepen aen:
Hoe brenght hy ongefchent de kudde door de wolven ?
Men ruckt het Schut te boord, de fchans-kleen zyn al
Het bloedigh Oorlogs-teecken (klaer >
Dreyght niet als wraeck en moord, en ellend, en gcvaer >
En 't doodelijck Canon werd wederzyds onfteken.
Men werpt de bloed-vlagh uyt,het gaeter op een flaen.
Op keeren en op wenden ^
Maer wat verwoeder Turck, wat harder CailiJjaen
Was in voorleden tyd fo heet om my te fchenden ?
Drie maelen rees des Son, en fa^ dit grouwel aen
Met jammerende ftraclen,
Drie maelen doock hy wegh vol kommer en belaen
Ofmyn onfchuldigh b.loed uw hoogmoed fou bctaclen.'
Gy vlamt op mynen fchat, dat maeckt den uwen dul i
Als uyt gevafte Gieren,
Als Leeuwen, die in 't woud met yfelijck gebrul
Gaen foecken by der nacht haer aes op minder dieren,
310 HELDEN-DICHTEN
Myn Helden wel getrooft die wycken niet een voet,
Niet bloo voor uw befpringen 5
Maer was haer niet betrout myn koopmanfchap en goed.'
Sy fouden uwen Β l α ε c κ wel anders leeren fingen.
De kans is ongelijck van myn' en uwe Vloot: '
De felve hand en ermen
Die hebben niet alleen te redden in den noodt
Haer ejj^gen fchip en lijfj maer andre te befchermen.
By my is rijcken beuyt, by u maer lood en kruyt >
Doch wacht u vry te rommen:
Gy kreecht oock bier aen bóortj en wat is doch de Buyt
Die gy met fo veel bloeds hebt uy t den flagh bekommen
Gy vult de lucht met roock, de Zee ftaet inden brand
En uw metaelè pompen
Die fpouwen vyer en ν am en fcharp van elcken kant
Maer met gelijcke munt betaelen u mijn trompen.
De vlooten fy η gcmengt, men vechter hand aen hand'
De fpriets en maften kraecken 5
Een yiTelijck gehuyl van Menfchen en van wandt
GiJt onder het géfchut en 't ftaedigh blixem-braecken ;
De kogel vind fyn plaets; 't gelde buyck? en borft,en
' 'tGeldt beenen, het gek armen j - (hooft:
Door al het donderen werd het gefteen verdooft ,
De vrOlijcke trompet geeft vreugde tuiTchen 'c karmêii;'^':
Hier raeckt bet bo ve-fchip ten hemel met een vlucht ,
- Daer is de kiel aen't fmcken ,
De rappe bpots-gefel maeckt fprongen in de lucht,
En,werd hy niét geberght,moet dood aen waeter drincké
Doch, gyonfmnige, wat voordeel ileecktgyrOp ,
• Metuwedulligheden.^
Voert gy nu meerder vlaghs én hooger in den top ?
W at eer, wat winft, wat nut werd hier by u beiïreden ί
33X HELDE N-D I C Η Τ Ε N.
Gy hebt, a] wat gy Icoft^eruffc tot dcfe vloot,
Die door de Zee komt bruyfcn
Orn my te flocken opi de bergen gingen groot,
Maer wat doch baerden fy? erbarmeiijcke muyfen.
Drie! fdaegen even graeg focckt gy mijn koopmanfchap
In uwe klaeuw te krygen:
Drie daegen even vroom ftaen myne mannen fchrap ,
En weercnfer van daen die nae mijn rijckdom hygen;
Drie daegen duyrt de jagtjmaer'tWild dat gy hier diyft
Is Haes noch bloode Hinden <,
Maer dat fo van hem taft, dat wel een jaeger bly ft,
En van geen deurgaen weet voor bloed-hond noch voor
winden ?
Dat voor geen dogge vreeft, hoe dat hy baert en baft>
Dat hoornen voert en tanden 5 i .;
So dat het op 't getjolck der honden niet en paft
En met iyn waepenen brengt hooft en ftaert te fchanden;
' Drie daegen duyrt de flagh: noch Mnger duyyt de moet
Van myne Scheeps-gefellen i
Wat laege dat ghy geeft gy werd weerom gegroet,
jÈn vindfe nergens niet die 't op een loopen ftellen.
Gy legt my voor de boeg: daer 's niet als deur te flaen,
Of my te zien geplondert ^
Men redt my door u heen, gy moet my laeten gaen
In fpyt van uwe macht, hoe dat gy fchiet en dondert.
' Gy fiet hoe tot het ey nd men uwe vechters wacht
MetneergeloopeZeylen, ' . "
En leert nu, buyten hoop van buy t en roof gebraght, ;:
De deugd en dapperheyd van myne Helden peylen;
Dies wyckt dyn Amrairael den derden avond af,
Tromp laet fyn vyeren fchynen,
En volgt van liever lee fyn wegh met kleynen draf >
En fiet nac middernacht uw vyeren heel verd w/nen ?
Noch
-ocr page 358-Noeh waert gy boven windi maer niet een Engelfman
Is 's morgens meer te vinden.
Waer is uw Β l α ε c k,nae toe? en hoe, verlaet hy dan
Den beuy tj fo langh hy noch is meefter van de winden ?
Of v'ind hy defe Noot van buvten noch te fterck
Om die te kunnen kraeckén ?
Heèfc hy niet langer puf tot fyn begonnen werck,
En ziet by hoop noch kans om aen de pit te raccken ?
Of vreeft hy fyn gebit noch felfs, fo 't langer ly >
Te breecken op de fchelpen,
En fchreumt by voor een wond die u in't herte fny*
En naemaels lichtelijck niet weefen fou te ftelpcn ?
Hy wijckt dan avonds af, en by den daegeraet
En by het hooger daegen
Heeft hy het veld geruymt, dat hy den mijnen laet.
En heeft nu fyn bekomft van wederzydfe ilaegen.
Hy wijck' en gae en berg' fyn fchepen ίο hy kan
Met fyn verloorc lichten:
Voor defe reys en fal den trotfen Engelfman
Van fyn verkregen buyt geen waere liedtjes dichten,
lek was uw Bond-genoot, myn goeden Onderdaen
Van uw getrouwfte vrienden:
Nu ftaet ghy nae mijn dood, om my te zien vergaen y
En foeckt en ftort het bloed van die uw gunft verdiende.
Maer die de Leeuwen tergt die vint 'er klaeuwen aen:
Dies laet uw Β l α ε c κ gaen ftrijcken,
En fiet met wat voor buyt hy komt te Londen aen ,
En hoe hy is bevraght met duyfenden van lijeken.
Ziet op den over-loop, fiet midden in het ruym ,
Sie balck' en ribb en plancken
Hoe dat fy Xijn bekreiight van bloed en etter-fchuym ,
En fe^ht of g'u die koop met reden kunt bedancken.
X ^
Schouwt
-ocr page 359-344·. HELDE N-D I C Η Τ Ε Ν:
Schouwt uw gequetften ae, fluyt gaft en fieck-huys op.
Hier fchort een been, daer ermen,
Dees heeft een wond in lyf, die gaeten in de kop,
•En ziet wat u gebeurt daer ick my moet befchermen.
Gy maeckt in myn gebiedt moetwilligh buyten nood
Veel weefen en veei,weeuwen:
Maer d'uwe hebt gy oock van vaers en mans ontbloot
Pie over u om wraeck ten hemel fullen fchreeuwen.
Of weet uw wreede hert van geen meedoogenthey t j
Bewegen u geen traenen,
Die de bedroefde weeuw, die 't arme weesje fchreyt,
En raeckt u geen gciucht van vrieiid noch onderdaenen,
En is het menfchen-bloed by u fo weynigh waerd,
Die Κ α r ε l niet verfchoonde,
Maer op een moord-fchavot deedt vallen tegen d'aerd
Het Konincklijςke Hooft, dat gy te voorens kroonde:
Verduy velt Engel-land, en gy vervloeckte neft
Van Τ ygers en Harpyen,
So geef den Hemel u, door fo veel bloeds gemeft,
Τ ot een verdoemde proy.den helfchen Raafernyen.
L^t het Latyn van een Onbekende naegevolgt·
Μ En wift in \ Britten-rijck voor-defen van geen
Wolven: (bekent:
Geen fchaepen-moordcr was in 't goede Land
Een van de befte,die Vrouw Tethys op de golven
Met haere koets bedraeft of die de Son berent:
Nu baert het grouwelen, nu voedt het wilde dieren, ^
Maer daer de helft aen fchort van voeten twee en twee: ^ -
Nu is'teen wolven-woudt, een broedneft van de Gieren,
En brenght meer inonfters voort als eenig landfchap dee.
HELDE N-D I C Η Τ Ε Ν. 33f
De boofe luiten van een deel geweldenaeren
Τ ot averrechts gebiedt fyη oorueck van het quaed,
En een gefooge dorft uyt konincklijcke aêren 3
Van die fy η dierbaer hooft moft offren aen den Haet.
Men had de fmaeck nu wegh van fuleke bloed-bane-
ketten
En met het fchelm-ftuck wies in een verhitte boril
Een tweede luil om haer met vrienden-vleefch te vetten
En in haer broedren bloed te leiTchen kaeren dorft.
Dies roept de Raferny: Eet vleefch der Batavieren , ,
En fuypt u vol en dol aen uwer buyren bloed;
Dies werden wy een aes van dees verwoede dieren
Gelijck 't onfchuldigh vee den wreeden wolven doet.
Dees monfters, die op d'aerd' en in het waeter leven
Die koomen fwemmen aen ter vuyler Bloed-ftroom uy t?
Nu moe en mat en 7.at van moord, te huys bedreven ,
En foecken, buytens gaets, nu ander bloed en buyt,
En waer zy fwemmen heen en ftaert en vinnen roerea
Daer fchreeuwen fy, in fpijt van aller volckren wet,
De Zee die is aen ons, men magh geen feyl hier voeren.
Des werd zy wijd en zijd van 't vuyl gedrocht befmet.
Ghv Franie Lely-blom, Gy Leeuw der Nederlanden,
Ghy dapper dier ter zee, die 't fwemmen u verftaet:
Gy Tethys, die befpoek fo menigh kuil en ftranden j
Glw, die uw drie-tand ftreckt fo ver als Tethys gaet:
Gy Tromp, ghy Waeter-leeuw geftuwt van hondert
Leeuwen, (mirael.
Die't fcheeps en'tkrijfch-volckleydt als Hollands Ad-
Lijdt ghy dan altemaei dit ongebonde fchreeuwen,
En dat de Hooghmoed voer fo overgeven tael ?
Dat fie,noch Son,noch Maen,noch Loodwijcks onder^
Dat fie Philippus niet tot Nederlands verwijt, (daenen.
Die dickmaels heeft gefien fyn brave Caftiljaenen
Op defe felve zee geflaegen in den ilrijdt.
Sa, fa, mija Lands-luy, fa: de wraecke dient genomen
Gelijck zy over u die hadden in den fin,
X 3 Maecict
-ocr page 361-HELDE N-D I C Η Τ Ε Kf.
M^eckt datfe nemen in de gulle peeckel-ftroomen
De wijl fy met geweld die willen nemen in.
Men dwinght u fel te fyn, en noyt en wierd gevonden
Om ons te waepenen rechtvaerdiger waerom,
So langh w' in waepenen met onfen vyand ftonden ;
By defe reden ftaec all' andre reden ftom.
Sy walgen van de vree: die valt te fwaer te draegen.
Dat elck dan door de krijgh fyn fchellem-ftuckcn boett'.
De buy ter fie fich felf geplondert en verflaegen:
De köninx-moordenaer ontgelde 't in fyn bloed.
De Goden van het land en van de foute ftroomen
Die hebben t'onier wenfch op onfe faeck gelet:
De koftelhcke proy is 's roovers klaeuw ontkomen ,
En hy in iyne hoop bedroogen en verfet.
Wat, als een hand vol wols^is door dees graege wolven
Van fulcken ruygen vacht met al haer macht gehaelt ?
Getuyge 2,y de Zee en ghy 5 geverwde golven,
Hoe ruym met Engelich bloed die fchaersheyd is betaelt.
Men heeft die koopmanfchap haer vry wat hard gefou-
Sy hebben 't niet om niet het geen men achter laet: (ten:
'c Valt dier-koop fchaepe-vleefch en koftelijcke boutea
Daer yder vacht wel ruym op honderd wolven ftaet.
Doch danckt ghy u die koop > men fal noch grooter
kudden
Weer op een nieuwj eer langh, ter zeewacrt brengen uyt:
Paft op, ghy wolven, om haer uyt het vlies te fchudden.
Ghy werdt hier uytgedaeght op noch een nieuwen buyt.^
Maer fcherpt oock op een nieuw uw naegelen en tandc
En forght dat het u aen geèn leege darmen ichort':
Hier is een verfchè proy, een andren roof, op handen,
Daer verfch en ander bloed is waerdigh om geftort.
Een roof, daer 't ganfche woudt wel ledigh om mocht
loopen,
So datter niet een wolfin 't vuyle broed-bofch blijf,
En werden felfs geftroopt in plaets van ons te ilroopen:
Een daed, die waerdigh is een Batavierfch bedryf.
Eer
ί
HELDE N-D I C Η Τ Ε Ν.
Eer fal het voor ons zyn, eer yoor de Batavieren,
Te hebben wegh gefchnymt die fchuymers van het veld.
En het vervoegde Rijck genet van Moniler-dieren ,
En weder op een nieuw in fijnen glans geftelt.
Eer fal het voor ons fyn, de Konincklycke Roofen
Te hebben ingely ft in haeren rechten ftam,
Op dat fy weder op haer diftel mogen bloofen
Waer van de wreede byl haer van te vooren nam.
Eer fal het voor ons fyn, de dulle moordenaeren.
Door ons te fien bedaert en tot verftant gekeert,
En handen, vuyl ghemaeckt in't bloed uyc's Koninghs
aêren,
So groote grouwelen te hebben afgeleert.
Eer fal het voor ons zyn, te hebben voort geholpen
De monfters uyt de Zee, de rovers van de kuft::
De dwing'lands, die het al roet onheyl overftolpen ,
Getemt, en Zee en Rijck gebraght in vree en ruft.
Eer fal het voor ons zyn, den eer en eed-vergeten
En fnoden onderdaen van 't bloedige geftoelt
En den misbruyckten Throon te hebben afgefmeeten,
Die anders nu geen fteun als in het moorden voelt.
Eer fal het voor ons Zyn, den weer en waeter-wolven
Te hebben afgeperft te foecken vree en trouw:
En menfchelijcken aert te hebben uyt gedolven
Van diemcn uyterlijck voor menfchen keuren fouw.
Eer zal het wefen, eer, wel dubbel waerd ter degen
Met goude letteren te fchrij ven op 't papier,
Dat de gemeyne ruft in England is verkregen
Self door 't geftone bloed van menigh Batavier.
sii-, "
-ocr page 364-Mengel-dichten.
-ocr page 365-mpun
1ΒΓ
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 37«
Ορ de
DAt niemand denck voortaen fyn pennetebe-,
fproeyen
Daer men den henghften-bron feydt uyt een
fteen te vloeyen :
Dat niemand klautre meer daer de gekloofde top
Van den Parnaffer bergh reyckt tot de fterren op :
'ris daer een drooge ftroom,daer is geen vocht te vinneni
Daer is geen konftigh nat om Laure-blaen te winnen:
Der negen Suftren Rey.ilaet deerelijck en iiet
Om dat van Helicon geen waeter meer en vliet.
De jonger Huygens Soon, de Vorit van groote geeiten /
Een hebbelijcke vorm om heriïèns op te leeften,
Der Dicht'ren puyck en pronckj dien niemand en ver-
fmaet
Als die fyn kunft beny t, of die fe niet verftaet,
Die heeft al 't hoeven vocht fyn aederen ontfoogen ,
Die fwolgh dat waeter in met onverfaede toogen,
Die nu dat geeft-rijck nat de wereld overgiet
Dat op 't papiere-^veld met volle beecken vliet,
lek ftae verbaeft, en fwygh: myn opgetrocke finnen
Verwarren in de konft eer ickfe kan befmnen:
't Vraegc niemand om een vyl. Leeft, kloeke Uufgens^
leeft:
Ikfie en fmaek een nootjdie fchelp noch y liefen heeft.
«Aaa Aen
-ocr page 367-372- Μ Ε Ν G Ε L-D I G Η Τ Ε Ν.
Aen de Heere
Op de Bruyloft ^an zijn K* SooH*
't TS nu langh genocgh gcfeten
Aen de vette bruylofts beeten j
Al de gaften fyn verfaedt
Aen gebacken en gebraedt.
Wat fou nu een posje fmaecken,
Om de maegh weer fcherp te maecken ,
Wat fou nu een leckerny
Syn een botjen uyt het Y ?
So de zee-vifch nu kon du yren,
Vifch, gevangen van ons buyren,
Voor ons oogen onder land
Lanx het Schevelinger ftrand j
'k Sond u fchel-vifch, kleyn gekurven,
Even van het mes geiturven,
Dicke fchar, gekrompe fchol,
Kreeft en Krabbens, verfch en vol,
Wel voorfien in fchaer' en fchelpen,
Om den Bruygom wat te helpen j
Pietermannen, hard van vis*
Die t'hans op fyn eeJften is;
Tongen die de FraniTe pryfen
Boven alle zee-patryfen,
En wat dat de foomerftond
Aen den armen Viifcher gont.
Doe ick niet met leege handen
't Waeter koomen in uw tanden
Λ
-ocr page 368-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 381
Heb ick niet uw honger met
Ydle woorden weer geweE ?
Waerom hoor ick u dan kyven
Dat ick u raaer tergh met ichryven j
Dat het bitter is als roet
Luft gemaeckt en niet geboet ?
Wei ick fal het beter maecken
Als ick hier uw hand fal raecken j
Hier by "'t loofe-duyner fand
Als ghy eens aen defe kant
Sult uy t fpelen koomen vaeren
Met de luyden die nu paeren,
Daer het vi nnigh bedel-wij f
Uyt Margrietje Floris lijf
Heel den Almanack vol fielen
Door haer vloecken dedekrielen ,
So de Cofter of fyn knecht
Hier de kijckers onderrecht:
Als ghy in de oorlofs weecken
Eensjes uyt fult willen breecken
En uw Son fich eens vertoont
Daer uw ν riend en dienaer woont.
Maer begint gy niet te lacchen r·
Daer gy t'üwent zyt veriien
Met de ilaepel van de lien ·
Die in kunil van wel te dichten
Voor geen volckeren en fwichcen ?
Doch al fyn't hier drooge ftroomen,
Al en valter niet te droomen
OpParnasnoch Helicons
Al is uyt den Hengften-bron
Ons geen heyligh nat gefchoncken 3
Daer gy t'uwent af fyt droncken,
Daer den Araftel is verkeert
In den aeder van het Peert,
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 381
Evenwel fo wil ick rymen
Al fou üw gedult befwymen.
Hola, weer: ick fdieyer uyt,
Want daer door rayn ooren tuyt
Dat j al quam Homerus binnen
Selver met de Sang-Godinnen 5
Met Apollo aen fyn hand,
Schoon hy was fo lieven Sant
Datter feve Steen om keven,
Heeft hy niemendal te geven,
Is hy nergens mee gelaen,
So magh hy wel henen gaen.
Dat gevaer mocht ick mee loopen:
Doch om meer gelux te hoopen
Send ick hier een Sallem mee.
Die te nacht noch fwom in zee.
MYn Heer, wanneer ick u fomtyts een haefe fend
Seght ghy, Dit is een fpys tot mynent ongewent,
En dat ick fo vereer de taefel der Poëten
Met een gerecht, alleen van Princen waerd gegeten:
Maer ick, wyl van de Goón de dichters fyn bemint
En d'een en d'ander vry wat godlijx in haer vindt,
Segh, datfe waerdigh fyn van Goden-koft te leven,
En haefen fyn re flecht om op haer difch te geven.
Die u dan willen fou onthaelen nae waerdy
Die moft u geven niet als hemclfch' ambrofy.
Op
-ocr page 370-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 375
Ορ de
Overdencking'e ende verklaeritighe
Geheds wyfegepelt met de eygen woorden der Sckrif-^
tuyre door mijn Heere
JoHANNES WTENB OGAERT.
GHy 3 die tot God heft reyne hand en oogen
En voor fyn throon , in voor of tegenfpoet y
Met knien gekroockt en herten neergeboogen
Ootmoedehjck uw Schepper valt te voet,
Siet hier voor u een boeck van weynigh blaeden >
Een werck tot nut van yder aengewendt
Die gaeren had een ley tfman op fyn paeden
Als hy tot God fyn fuchten henen fendt.
't Gebédt, wel eer van fynen Soon, in 't midden
Van fyn gevolgh, gegeven tot een ilael
Als hy haer wees hoe dat fy moften bidden , . '
Werdt hier verbreydt in ruymer duytfe tael,
Niet opgefmockt met toy van ydelheden,
Noch met vernis van woorden opgepraelt,
Maer vol van pit van d'alderwyfte reden,
Selfs uyt den mond van Godes geeft gehaelt.
Een, die wel eer des Heeren wonder-wercken
En naerder wil, in fyn genaden-bond
Van nieus verklaert, dee klinckcn in uw kercken.
Door foet gcluy t van wel-befpraeckte mond,
Maer u daer nae door Klercken-twift ontnoomen.
Die 't Vaederland ftack in een droeven brandt,
Aa^ ^Tot
-ocr page 371-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 381
Tot deerenis van allerhande vroomen,
Die iit 5 die u dit boecxken ilelt ter hand.
Hy plagh wel eer in vicrige gebeden
U voor te gaen met levendigh geluyt,
So dat fyn Item in open veld en fteden
Klonck door de lucht ter hooger woleken uyt:
Nu waeckt hy noch ten heyl van uwe fielen
En naeuwe forgh fyn trouwe borfl: omfet,
Wanneer hy komt, als ghy wilt neder knielen >
En leert voor God u fpreecken uw gebedt.
God gunn' hem in fyn afgefloofde leden
Te leven ftil in onveritoorde ruft
En raeck' het hert der Chriften-Overheden
Dat eenmael werd' het kercke-vier gebluft.
Dit boeck, ó lefer-vrind, focckt niet fyn geprefen
Door tong of kloecke pen van maeckfel of van ftof:
Het opfchrift, dat u van den naem heeft onderwefen j
Is krans genoegh alleen tot uytingh van fyn lof.
Een dingh moet ick u maer hier in den aenvang raeden
So ghy de moey te wilt van 't lefen fien geloont:
Brenght mee een fuy vert hert, als onbefchreve blaeden,
Daer in, noch bittren haet, noch laffe fucht en woont.
5, Vooroordeel doet den menfch veekyds de waerheyd
miflen
5, Hoe kloeck hy i^nders is en dapper van vernuft,
5, En niemand kan de faeck recht nae de waerde giffen
3, Daer door een-zydigheyd de gulde Reden fuft.
Hoe foeten nat üch fpreyt op ο vergalde tongen
Het dunckt den koortfigen te wefen enkel roet:
't Hert kryght geen goede locht door etterige longen:
Siet ghy door 't groene glas, 't is groen w^C u onuooet
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 381
lek weet hoe klercken-twift van Jongen en van Ouden
Het waerde Chriilen-lijf in ftucken heeft gefcheurt j
En datter niemand is die niet een fy wil houden,
Die hy, licht blindelingh, voor d'alderbeile keurt:
Maer, hoe ghy fy t gefint, dit werck fal u behaegen
Dat voor een kleyne prys een yder werd geveylt,
En niemand fal fijn geld nae 't lefen fich beklaegen,
Maer wel, dat fulcke fpys fo fpaerfaem werd gedeylt.
En j fo op het papier de Pers had kunnen drucken
Den uy tfpraeck, die wel eer gaf aen de woorden kracht
En tot verwonderingh de menfchen kon verrucken
En tucht en vreefe Gods in de Gemeynte wracht j
Sou yder fuchten: Heer, moet deie man oock fterven
Die van uw milde hand fo groote gae ven heeft,
Of moft ick 't Ooft fo langh uyt defen Bogaert derven
Daer noch de boom fo langh door uw genaede leeft ?
Eerwaerdigeuy Godvruchtigen > Hoogh'gez
leerden, Wyfen ende Vrede-'Uevenden Heere
Gefiorven in 'i Gravenhage op den 4. September
Anno 1644.
Die Utrecht, die den Haegh dee veele jaeren fmaken
Hetheylfaem fielen-aes der goddelijcke faken ,
Die in de foetigheyd van wel-befpraeckte mond
Of van een kloecke pen fyn meefter niet en vond;
Die door een gladde tongh de herten kon beroeren
En tucht in het gemoed door klem van woorden voeren
Aa y .'cZy
-ocr page 373-378 M E 'Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
't Sy dat fyn dienft te huys, 't fy dat fy in het veld
Vercyfcht wierd by den Voril eri menigh Oorlogs-held.
Die inden kercken-dienit om iyn uytnementheden
Van Grooten is gcftreelt, van kleynen aengebeden:
Die nimmer afgeilooft ten beften heeft getracht
Te bouwen Godes huys nae maete fyner macht:
Die voor 't hervormen van de Roomfche leer en zeeden
Met raed, met daed, met pen, met woorden heeft ghe-
ilreeden:
Die, als het Priefter-fchap om Gods voorfchicking keef,
Tot vrede, tot verdragh met y ver fprack en fchreef:
Die na den Omme-keer van 's lands en kercke-faecken
Heeft van het bittre roet des Werelds moeten fmaecken
En buyten 't vaederland en binnen heeft gefweeft
En wederom te huys in ftillen ruft geleeft:
Op heden , wel gemoedt in fynen Heer ontflaepen i
Leyt neer de ftaf en forgh van fyn bevoole fchaepen ,
Dien tot verwonderingh God defen Herder gon
So langh in 's lichaems vocht de warmte voedfel von.
Gy,die fyn fterven meynt met reden te betreuren
Danckt God dat u die man fo langh heeft: mogen beuren j
En, fo ghy recht den naem van Wtenbogaert eert«
So volght de lelTen nae die hy u heeft gelcert.
Qf heiuytkoomen "Van ^jne Hiflorie cten-
gaende zjjn Leven ende Kerckelijcke he-
dieninge φ'ο.
ALs God nae achtmael tien en daer toe feven jaeren
Syn alderouften knecht van zyn gemeynte nam.
Beweende fy 't verlies der wys'en gry fe haeren
En meynde dat de Dood noch al te haeftigh quam.
Hy had fo langen tyd gebracht ter goeder weyden
De fchaepen, hem betrout: een leydfman op haer paen ,
Dien doorn, noch diftelen, noch eyndeloofe heyden,
Noeh
-ocr page 374-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ Ε N/ 379
Noch diep, noch dick, noch dun, dee flimme ganghen
\ ' gaen.
Een kloecken Ammiraelop SintePieters fchepen ,
Een dapper man te roer in tyd van harde noodt,
Op platt' en bulte-kaert een Stierman wel gcflepen ,
In klipp, en barningen een afgerecht Piloot,
" Voorfichtigh in den ftorm: die beter vond te fwichten
Als 't feylj om eygen eer, in top te laeten ilaen :
Die voor het onweer liep, tot dat de buyen lichten,
Om door halftarrigheyd niet nae de grond te gaen.
Wat treurt gy, Ifrael, en laet uw fuchten hooren ?
Wat ftort gy fulcken vloed van heete traenen uyt ?
Siet weer uw held te been, uw herder is herbooren,
Dies al te grooten rouw uyt uwen boefem fluyt.
Wat ftaec gy noch bedwelmt?Siet hem hie weder leve:
Komt hoort fyn oude ftem, komt kent fyn eygen tael,
Siet wat ons door den druck in handen werd gegeven,
Hy is weer onder u, en wandelt andermael.
Hier fiet gy hem weerom fyn oude plaets bekleden,
Sy ampt, fyn kercken-dienft, wat daer is omgegaen,
En hoe hy fynen kamp ten eynden heeft geftreden
En hoe hy met geduld fyn kruys heeft kunnen laen.
Hy felver had geibrght, om, als hy had gegeven
Het geen dat alle vleèich is fchuldigh aen de Dood ,
Weer in dit boeck van niens by u te koomen leven :
Ontfanght het in uw huys gelijck een dier kleynood. "
'c Ampt ende Autorkcyt ecner Hooger
Chriftdijcker Overheyd in Kercke-
lijcke faecken.
G
γ die het Chriften-volck,in RijkenjStaet en Stedé
Behecrfcht met oppermagt en hoogfte landvoogdy,
t
38ο Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν..
Laet U op uwen neck van 't Pryfterdom niet treden,
Maer kent wat felfs uw recht ontrent den Gods-dienft fy
Sy fchopten u wei eer van Keyferlijcke Throonen
En gaeven u ten beuyt aen uwen onderdaen
En aen den Vremdelingh uw Scepters en uw kroonqn
Ais gy de mact niet recht nae haeren fangh woud ilaen,
Daer felfs het hooghfte woord in Kerckeiijcke din-
ghen
En 't gheen den Gods-dienft raeckt den Princen toebe-
hoort i
Laet u dacr oock den ftock niet uyt de vuyften wringen.
Sy kotot u, onder God, en fyn genaedigh Woordt.
Doch, fo gy niet en weeE wat laft den overheden
Ontrent fyn waerde kerck van God is opgeley t:
So wilt fomtyds een uyr in defe blaen beileden ,
Daer wert u die te recht met vafte grond gefeyt:
Daer leert een Herder oock, die in uw Steen en Dorpê
Ter geeftelijcker wey de Chriilen-Schaepen drijft j
Hoe verr' hy uw gebodt moet wefen onder worpen
Als gy hem in de Kerck oock uwe wetten fchrijft.
W as dit gevolgt geweeft doen Haet begon te fcherpen
Der Schrift-geleerden pen hier in ons Vaederlandt j
En door het knibbel-vier, om 't kiefen en 't verwerpen
Van d'een en d'andere, de kercke ftond in brandt:
Wat onweer waiïer niet met liefde voorgekoomen ?
, Wat wonde niet gefalft, wat fcheure niet gemydt
En Chrifti waerde leen, die men tot leedt der vroomen
Door ilrack' onreckelijckheyd noch meer in ftucken ryt?
's Lands Opper-O verheyd gaf laft ten weder-zyden
Te houden by de wal op fo een blinde vaert,
Om wel het barnen van de klippen te vermyden
En volgen op die reys de beft-bekende kaert:
α Den wyfen Ondcr-God der Brittenlandfche Steden
En mannen, daer geftelt tot opGcht van de kerck ,
a· Siec hiervan de brie^'en vanl. Cafaubpnus aen H. GrotiviS, fo die
yytgcgcvenzynbyGronoviuE, pag. 277. 278.2,75.
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 381
Die prefen het befluyt van haer-Groot-Mogentheden
En keurden 't onder haer voor een ieer heylfaem werck:
fMaer lacs, fo goeden raed kreegh ftracks fyn tegen-
feggen,
Men moft den menfchen min als God fyn onderdaen
Dies weygeerde men vail aen defen band te leggen;
Al was die mond-iluck fachc men wouder niet op gaen.'
Den raed des hoogften Gods moil wefcn heel verkon-
dight 5
Dies was een waerdigh deel fyn eeuwigh voor-befchick,
En, daer niet ruym te gaen, was tegen hem gefondight >
En paeps, 't gemeene volck te paeyen met een ilick.
Den vrede-lievenden van weder fyds gevoelen
Dee aen het herte feer dees raed te fien veracht j
En dat van fommigcn op veele predick-ftoelen
In dorpen en in fteen tot fcheuringh wierd getracht ·, ^
Waer op een fwaere buy van droeve mii-verftandea
Den Eendracht in den Staet en kercken heeft geftoort,
So dat heele fchip gevaer liep om te ftranden
Tot dat die fwackfte was geraeckte buyten boordt.
Myn penne wert befchaemt voor den naekomelingen
De wond te krabben op, die veel' in 't herte fnee,
En dat de broederen malkanderen verdringén
En doemen om een punt dat men in vreemden lee.
Gy, dien den hemel gaf den toom van Staet en kerken
Siet dat gy uwe laft aen niemand overlaet,
Op dat gy meefter blyft van Leecken en van Klercken:
God weere van uw Land der God-geleerden haet.
t Siet hiervan het Antwoort op drie Vraegcnjgedruckr anno ifirj·.
tcgens welck boeckjedeRefolutie derEd, Moog.H.H.Staeten vaa
Holland, tot weghnemingederKerckelijke iwaeiigUeden gcnoomcn,
^erdedight is door I. wteiiboogitcrc.
GRAF-
-ocr page 377-3δ4 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Κ-
ΟΚ Α F-GEDICHT
Vanden voortrcfFcIijcken ende Hoogh-<
beroemden Heerc
In fijn leven Raed ende AmbaiTadeur vande Kroon
van Swedcn by den Alder- Chriftelijckften
Koningh van Vranckrijck
louys den XIIi,&c.
Begraeven in %ijn gehoorte-Stadt Delft op den i^OEio'
hris Anno 1645.
Hier leydt het waerde Lyck van het Bataeffche won-
der.
Van Η υ g O 5 van de G r ο ο τ 3 ten leften neer gevelt?
Van Luck en Ongeval geheven op en 't onder
Geflingert en weerom op 't Eerenfpits geftelti
Hy had nue !z,yn Gewis en Eed, by hem gefworen.
Den Jail, hem opgeley t van zyne Stadt, betracht
En ter Vergaderingh, daer toe van haer verkoren,
Gefproocken voor haer recht en Hollants Opper-macht;
Maer doen door vreemde macht 's Lands Schip wierd
afgeloopen
Wierd de gevanckenis zijn onverwachte lot,
En door zijn vyanden (tot Rechteren geropen)
Hy eeuwighlijck gedoemt op 't Louvefteyniè Slot.
Daer mocht hy in "t geknars van grendelen en deuren,
Omringht met Oorloghs-luy, met muyren , wal en
wacht,
Syn bitter Ongeval met lydfaemheyd betreuren
Tot dat een boecken-kift hem weer in vryheyd bracht.
Zyn
-ocr page 378-meng EL-DICHTEN. 385
Zyn toevlucht was den Throon der Ghriftelijckften
Koningh,
Die eertijdts door zy\i * een en anderen Gefant
Voor hem doen fpreken had, fo dat hy veylge woningh
En trooft en milde gunft by defen Scepter vant.
Noy t in zyn ballinghfchap verbond hy fich aen Groo-
ten
Van vrees om yets te doen tot naedeel van iyn land:
Maer als hy, daer gekeert, wierd wederom verftooten
Heeft hy zyn trouw ten dienft der Sweedfche kroon ver-
pandt. ^
Die kende de waerdy van zyn verheve deughden
En gaf hem plaets van Raedt en Conincklijck G efant,
Die hy met grooten lof tot zyner vrinden vreugde
Tien jaeren heeft bekleedt in 'tmachtich Lely - land:
Tot hy by Vrouw Chriftyn van daer in't Ryck geroe-
pen
En konincliiijck begift in 't Stocken-Holms Palleys
(Als Munfter nu begon zyn wyfen raed te hoopen)
Verrail wierd van de Dood op zyne weder-reys.
Te Roftock doock die Son en liet z.yn ftraelea finc-
ken:
Die baeck van wetenfchap, dat licht is uytgedaen,
Dies lacchcn Haet en Nydt, dat haer de tanden blinc-
keu, ^
Die altijds in 't gevolg van groote zielen gaen.
Ghy, die dees plaets genaeckt,Sooyt gemeencfchae-·
de
In een recht fchaepen hert een harde neepe gaf,
So komt den heyl'gen as van defe Phenix baeden
Met traenen, uytgeftort op dit vermaerde Graf.
• De heeren du Mauricr ende Boifyfe, den eenen ordmarU endc den
anderen cxtraordinarisAmbaiTadem·, cxpvcnelijck van den Conincfc
gefondcii om defaccke des heeren van OldtnbarnevcldcDdeandreKC'
vangen heeicn. ^
-ocr page 379-384 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Een ander,
Hierleyddegroote Groot, de grootile der Gelees
den,
(Wiens overgroot verftandt had alle dïKgh doorgronde;
Synonbepaelbacr Geeft uyt nood ten Hemel keerde
Pm dat hy 't hier beneen niet ruym genoegh en vondt.'
Ter gedachteniflè van wijlen den Hoogh-
geleerden ende feer vermaerden Heere
In zijn Leven der Medicijnen Doflor ende Profef-
forder Philofophiein de Univerfiteyt tot Ley-
den, ende naemaelsinde Doorluchtige Schoole
tot Amfterdam, Prince der Latijnfchc Poëten>
6cc.
Die by dees' afch kan fonder fuchten ftaen
En fien dit graf met drooge wangen aen
En op dees farck geen bittre traenen fchreyt 3
Of weet het niet dat hier Β α r l λ: υ s ley t,
Of is ^teelt van Wilden in het woudt,
Daer iich de Swart' of wrêe Tapoeyer houdt
lin pens en darm met menfchen bouten vult
ï!n krappen van zyn bloed-verwanten fmult^
ίνί Ε Ν σ È L-D I C Η Τ Ε Ν:
Ι indien't verlies van fo een waerdigh man
Hem in zijn borft bit hert niet raecken kan.
O flagh! ó fchae, die niet is om vergoen, ,
Self van de Góon! wat Goón ? wie fou het doen ?
Minerf; Apol, de Dochters van Jupijn
Hier al'gelijck met hem begroeven zijn.
O Vrcemdelingh, dit is van Baerles Graf,
Die wijsheyds les aen Rhijn en Amftel gaf,
Die rijcke bron van veele wetenfchappen ,
Vol geeiligh nat, van niemand uy t te tappen ,
Een eeuw'ge ftroom van ho.ogh-geieerde reen ,
Het pit en karn van fchrand're aerdigheen,
De monfter-fteen, het puyck der Opper-Schoolen^i
Die door zyn geeft, gelijck fich felfs ontftoolen
En opgevoert ver boven menfchen macht >
Liet ach ter fich de Dichters hooghft geacht
Van onl'er eeuw. Jae, die het oude Romen
De Laure-krans heeft felver afgenomen.
Terwijl van Baerles pén de Lijck-kdets gingh geleyden
Van dén Oranje-Vorft, fchreef hy, *óFrederick3
Nu ehy niet meer en ziji mocht ick van hier toelfcheyden ,
En het, in dit gedicht was 't voorfpoock van zyn lijck.
Hoe raecken fy 't óp 't hooft, die van Poëten fchryvén.
DatfyProphetenzyn! De Dichter leyt gevelt;
j^poUo mocht niet langh nae JHarshier over blyven
Noch Baerle nae de dood van zyn geprefen Heldt.
* —- cumdefinisêjfe
Jmpoffm, Frederice mru
-ocr page 381-385 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
De Sufters, die de wol des levens trecken,
Die fponnen voor Barlieus met gemack
En forgden, om zyn jaeren langh te recken, '
Dat doch Zyn draed niet onverhoeds en brack,
Wanneer Jupyn den gonftigen Godinnen
Heel fchielijck wirp het rocken uyt de hand ,
En fey : waer toe dit onprofytig fpinnen ?
Gy quift Liw tydt en brenght de wol ter fchand.
Dit groot vernuft heeft om zyn hooft gelaeden
Een groene krans van onverderflijck loof
Van eeuwigh Veyl en friffche Laure-blaeden
Die voor de Dood hem ftellen buyten roof j
Zyn Zang-godin heeft hem gemaeckt onfterflijck
En vocrd' hem op ter Schoiiw-burgh van de Goon
Om nevens haer te fitten onverderflijck
Aen mynen difch tot zyn verdiende loon.
Die "t leven had in eeuwigheyd gegeven
D'Oranje-Vorftdoorzyner daedenlof
Behoord' oock felfs onfterfelijck te leven
.Van heyPg Ambroos en Neilar in myn Hof,
yie» Juffrouw
TESSELSCHAE DE ROEMERS
' VISSCHERS Ό.. Weduive'wykn de Beer
Adelaert Cromhalgh, ozfer het verlies van hare
eenige Dochter Maria Crombalgh,
GHy treurde^ ViiTchers-kindtj om uw verlooren gae-
de, *
Om uw Adelaerdt j doe d'onbeleefde Doodt
-ocr page 382-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 381
Hem in zyn volle kracht fo fchielijck neder-fchoot :
Doch een'gefegent lot, tot boete defer fchaede,
Vcribete 't bittre roet van fulcken ongenaede :
Een Dochter, die m geeft haer fpeelnoots gingh voorby 3
In fchoonheyd fonder kunll trad in de voorfte ry ,
En in bcvalligheyd een keurigh oogh verfaede.
Dees' is u nu cnthaelt in 't bloeyen van haer jeughd
En gy verheft in haer veel ingebeelde vreugd:
Maer treurt niet^TESSELSCHAE? 't is't vs^erck der Che-^
rubynen:
Die Zyn door 't keeltje van dit Engeltje bekoort.
Sy fcyden: Langh genoegh 2,yt ghy beneen gehoort·.
Kom, klim ten Hemel op, werd' een der Seraphynen. ■
DRoeve ziel, wat helpt het klaegen
Over 't geen de wyze God
t Nacfynenekel welbehaegen
Ons wil geven tot ons lot ?
Darmen niet en kan verniydea
Is 't niet reden dat men 't ly ?
En wat vaker, als te lydcn
*t Geen men niet en kan voorby ^
Is 't niet beter dan gefwegen
Daer het klaegen niet en helpt
Noch het Nood-lot kan bewegen,
Daer geen iucht de wonden ftélpt,
Daer geen kermen, daer geen fteenen,
Daer geen woelen, daer geen woen,
paer geen fchreyen, daer geen weenen
't Geen gedaen is kan ontdoen ?
Heeft
\
Onder vrienden en vriendinnen
Bb a
-38S Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Heeft de Dood te vroegh gemaeyt:
Maer wat voordeel falmen winnen
So men fich in traenen baeyt ?
Klaeg ick, vraegh ick, wenfch ick, ween ick.
Looft myn boefem fucht op fucht,
Wringh ick handen, roep ick, fteen ick,
iWat 's de winft, en welck de vrught ?
So ick op den Hemel vloecke,
So ick Son en Maen becygh,
So ick 't op de Sterren foecke ,
iWat is 't voordeel dat ick krygh ?
.Wat fal ick in 't eynd bedyen
Tegen Son en Sterr' en Maen ?
Dat ick ly dat moet ick Jyen ï
Dat gedaen is blyft gedaea.
So myn oogen fyn gefwollen ,
So ick bittre traenen ween
Dat fe biggelen en rollen
Over myne wangen heen,
So myn fpier van rouw verdrooge j
So ick vleefch en bloed verteer,
Wat verdient myn rouw, myn ooghe ?
Dieder dood is komt niet weer.
So 'k myn hayr kom uyfte rucken ,
So'k myn borft met vuyften ilae 5
So 'k myn kleeren fcheur' in ftucken ,
En door eygen ongenae
Myn gefontheyd gae verkorten
Dat ick fwack en afgegaen
Met de neus in "t bed moet ftorten >
Wat geniet ick? 't blyft gedaen.
Droeve Ziele, leert dan lyden >
teert
MENGEL-DI-CHT E^N.
Leert dan draegen met geduld
't Geen ghy niet en kunt vermyden ,
Ν och herdoen of mooght, of fult;
Leert vroegh aen de Reden geven
■t Geen ghy doen moet aen den Tyd >
Die al watter werd geleden
Door 't verloop vanjaeren flyt.
Mr. Cornelis Thymaniz, Padbrué
OJubalj die den eerften waert
Die lieflijck wift te paeren
Geluyc van ongelijcken aert
Op keelen en op fnaeren
Siet hoe gh' hier volck vergadert Vindt
Van uw naekomelingen
Dat uw verftorven naem begint
Met lof weer op te zingen.
Ons keeltje queelt, ons vinger flaet
Nae uwe leer gedreven
Met iangh en fpel op juyfte maet
Om u dyn' eer te geven :
Ghy maeckt bedroefde herten bly,
Uw kunft is groot van krachten
£n kan door foste vieyery
Een Sauwels geeft verfachten.
Aj^,
Een vrycr neemt haer oock te baat
Bb 3
390 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Als hy by ftille nachten
Voor 't venfter van fyn vryfter ftaet
En itort fyn minne-klachten:
De foete zangh, het fmeeckend fpei j
Het ftreelen van de fnaeren
Kan fomtyds in haer hertje wel
,Wat medely dens baeren.
Het foct gedommel van de Luyt
Lockt onder Haeghfe Linden
Des avonds alle joiïèrs uyt,
EJck laet lich daer by vinden :
Haer voetjes jucken door de kunil:
Haer hertje fpreeckt van binnen,
Och! was "ü te doen om mynegunil,
Die vryer foufe winnen.
Wanneer eenlcloeckert fit en fuft
In hoogh-geleerde boecken
Met mat en afgeflooft vernuft
Door 't grondich onderfoecken,
Neemt hy tot fangh en fpel fyn vlucht
Het vyer fal weer beglimmen,
'c Geiinoort veriland krygt weder lucht
En nieuwe geeften klimmen.
Wil yemand in gemeene vreugd
Tot God fyn blyfchap uyten ,
De ziele werd veel meer verheughd
Door orgelen en fl uyten.
Het keel-gefangh, het fnaer-geklanck
Doet onfen y ver fwellcn
Om met eerbiedelijcker danck
Gods wondrcn te vertellen.
Wanneer ccn bange ziel? belaeo
-ocr page 386-Met boeyen vande zonden,
Wilt tot den Throon des Heeren gaen
En bidt te fyn ontbonden,
Kan wel het fmeeckende geluyt
Op harpen en op luyten ,
Dat een gebroocke geeft ftort uyt j
Gods toorn en ftraiïen ftuyten.
O alderfoetfte Lamechs zoon,
Die eeril dit koft bedencken:
Wat eeren-beeld, wat waerde kroon,
Wat krans fal ick u fdiencken ?
Wy bidden, zy t hier mee te vree
Dat uw naekomelingen
Door kloecke kunft van Padérué
Tot uwer eere fingen.,
Α Ε Ν D Ε Ν
Wel'Edeki Gefirenge, Manhafte Heere, Heer
Heere 'vmder Myle, Dub heidom, Baccom éfc.
Gouverneur "jan Willem-Stad é^c,
Onlanx Bruydegomt
Μ γ ν Heer, Indien myn macht bereyckte myn
verlangen
En fteygerdc ib hoogh als myne liefde doet >
Gy faegt van myne pen vry keurclijcker fangen
En wierd in defen ftaet met beter rym gegroet:
Maer uw beleefde fiel, die yder weet t'ontmoeten
Met miniijck tegen-gacn die om uw gunfte imeeckt,
MENG Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Sal met befcheydenheyd oock hier de mif-ftand boeten
Indien aen mynen ind meer als aen 't hert ontbreeckt.
Mijn Roomfche Sang-godin, wat ilouter op haer jaeren,
Braght U wei eer te bed met Raep-horfts edel bloed,
En dorftj niet langh geleen, nae Aernhem heenen vaeren
Daer fchoone WaiTenaer vernam uw tweede gloed:
Nu komt een duytfche fiuyt fyn moeders taele fpelen
Door het behangfel heen yaij 't echte Ledekant,
En neemt de ftoutigheyd om U het oor te ftreelen
En wenfcht U veel gel.ucks in defen nieuwen band.
Geen foete bed-genoot lagh weder in uw' armen >
't Was al te langh de nacht fo eenfaem doorgebracht >
Een Ee-gae diende weer u fyde te verwarmen
Die U weer hoope gaf tot loflijck nae-geflacht:
Geen foon, geen jongen-heer en ifoeelde op uwe vloereni
Afdruclffel van uw deught, voortietter van uw naem:
De bitfe Dood quam U die οverlangh ontvoeren:
Niet als een maegedelyn was uwen erfgeoaem.
Geen braeve gemalin gaf uytfp^n aen uw forgen
Die gy voor 't al-gem^n had op den hals gelaen,
Die tot den avond toe U volghden van den morgen
Selfs in het ftüle bed, daer andere ruften gaen:
Den Oorlogh en den Staet hiel U ten wederfyden
Geduyrigh in de ploegh en nimmer uyt het touw j
En gaf de Trommel ruft het KufTen wou 't niet lyden
En d'ander nam U weer dat d'eene gunnen fouw:
Syn Hoogheyd wel bewuft van uw' uytnementheden
Bctrouden U noch jongh 't gebied van Willems-ftad ,
}Ln U in de hand den toom van fterckt' en fteden ?
i ■ - ..... ' - . ' .. - Qm·
-ocr page 388-Μ Ε Ν Ο Ε L-D I C Η Τ Ε Ν, m
Om dat geen Phaëton op fulcken wa^en fat:
A] wierter ftaegh geloert uy t 's vyands naefte wallen
Om fich in uwen ringh te rycken met den beuyt,
Gy hielt een waeckend oogh op allerley gevallen ,
En hebt met dapperheyd fyn woelen ftceds gefteuyt:
En als, nae langh bekleen van ftaet en Eerliickheden
Van d'algemeyne dood uw Vaeder lagh gevelt»
Dee U de Ridderichap fyn plaetfe weer betreden:
Ghy wierd mee als een lidt aen Hollands roer geftelt.'
Maer, alles-waerde Man, Wat is het, ftaegh te fweeten
In 't moeyelijck gareel van Oorlogh en van Staet >
Als men niet om en fiet en akyds wii vergeeten
De plichten, fonder wien fyn eygen huys vergaet ?
Wat ift door veel bewints fyn vel met rimpels ploegen
Al eer den Ouderdom fyn klaeuwen op u flaet,
Geknelt van ftaege forgh, en miflèn dat genoden
Waer door men üch weerom fiet leven in fyn Staet ?
Dies prys ick, braever Heer, met innerlijck verblyen
Dat gy de liefde weer in uwen boefem voedt
En acht een echte vrpuw, die door lief-koferyen
En minlijck onderhouwt uw leven ftaegh verfoet.
Den Hemel ftorte neer een lieven Meyc-regen
En geve vruchtbaerheyd den ackerdie gy zaeyt,
Op dat gy, 't uwer vreughd, door fynen rycken fegen
iWanneerdenOeghft-tyd komt veel fghoone vruchten
' inaeyt. Bb ^ ....." Den
^tfiüii
-ocr page 389-594 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Ή Τ Ε Ν.
Den Een-hoorn nu gevoegt met Maenen die noch waflc
Geef ons een nae-geilacht dat Holland eeuwigh dien
Om wacker op het Stuur van 't Vaederland te paflèn,
In oorlogh of in vree met bloed en breyn veriien.
Een fon van vriend'lijckheyd moet' U geftaeg befchyflê,
En Liefd' en gulde vree uw' huyfe fireeds bewoon:
Doch fo gy hands-gemeen werd binnen de gordynsn
So leght geen oorlogh neer of maeckt een jonge ibon.
Aen Mevrouw,
Vrouw PETRONELLAvan WASSENAER,
Vrouw vander Myk^ Dubbeldam, Baccom, &c.
Te hier een kleyne,
Heteerftebloem-
s
gift: van myne Rofelaeren
^ewasjnoch naeuwelijx ontdaen:
Gepluckt, eer dat de Son fo hoogh was opgevaeren
Dat hy den friffen dauw kon lecken van de bi
Wat keriTen fynder by: oock d'eerft geboore vruchten
Die ons de lange kouw mifgunden in de Mey j
Dees vrees ick fullen doen een luiligh vroutje fuchten
Om dat de volle beet ontbreeckt in defe wey,
Maer uw befcheydenheyd moet dit gebreck verfoeten
Dat ick noch uwe luft noch myne gunit voldoe,
Indien gy nae myn wenfch mocht uw begeerte boeten
Gy wiert het eeten eer als ick het geven moê.
V
.aen.
Oorleden maenendagh, doe *t ftuck van 't wiltlc
vereken
In een Aernhemfe korft op uwe taefel lagh,
Waer in men man en vrouw met moed en y ver fagh
P'een - rechts en d'ander ilinx met felle meiTen wercken:
Poe
-ocr page 390-Doe ick fo wel gedient fat achter uw patryfen
En ruckte 't arme kalf fyn oogen uyt fyn kop
Ea brack van been tot been dat ilechte backhuys op
Ora het behoorlijxt van dat aenficht aen te wyfen:
Heb ick ('tis w-ier) Me Vrouw,belooft aen u te iluyren
(Die foete kerilen mint) wat kriecken van den broeck ,
Die op haer leckerny uyttarten al de koeck ,
Vol liefelijck confyt der weelig'Amftels buyren.'
Maer hoe? myn boomen fyn een roof der kleyne vo-
gels 5
Dat fchaedelijck gefpuys dat plundert eer het ry pt
En watmen roept of fchreeuc, en hoemen fluyt of pyp·
Het goedje gaet fyn gangh, en vreeit noch kruytnuch -
kogels;
't En paft op sjohoo niet, 't is forgeloos en vroolick:
't Geeft orn geen raetelen, om moolen noch om klap,
Alfmen iyn hielen licht fo fit het weder fchrap ,
En ftickt en piekt en ilickt fpyt buUeback en moolijck.
De fteentjes laet het ftaen voor diewatluft te kraec-
ken 5
Wcgh, kleyne dieven, wegh, gy fyt al vol en fat ,
Gunt aen Vrouw Petronel van myne kriecken wat
Of ick en weet myn woord by haer niet goed te maecken.
Wie fyn om fand begaen die in de duynen woonen ?
Wic brenght ter met verftandinzeeeenemmer
nat > (Stadt
Hoe derf ick dan. Mevrouw, die in Prins Wülems
(Alwaer myn Heer, uwman,doetluyftrennaefyntoQ-
nen) .. JJvf
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 381
Uw fchoojle hoven hebt voi pers' en abrikoofen
U met een korden hier van Weftefcamp verfien ?
De hoope feyt my, dat, als ghy dit fruy t fuk iien
So versjes van den boom, fo liefeiijckjes bloofen,
Ghy noch wel eenigen van haer den mond fult bien
En byten in het fap met luft en fmaeck miiTchien,
ft Verfch is bekoorelijck in vrouwen, vruchtenj roofen,
Mijn Heere vander Μ y l ε > &c.
Nobilissime Vir,
PRamtto verficulos, tjuos ad uxorem tuampuerpe'
ramfcripfiy adfuturusTihiadprandium^ ad^md
non audtham αμαστί neej^ue accedere. Nuf er
cum me éf tuA & Nobiliffimi Ajjinis tui alloquio in
transmontano mto fecejju dignabaris, 'vohifii, ut, cum
Hagam 'venirem, conOiva Tibi ejjem, ^ j memonrn
compotorem non odifti, fromififiimihi <vmum tlludqmd
Mofella dat, cujus turn duas lagmulas fitijjando abfw
mebamusyd^pratereaHippocraticum, cujus haufiulunt
mumpratukrm toti amphora illius h^uoris,quew Hip'
poerene dat, quo qui labra proluerunt repente Poèta, pro-
dire dicuntur- neqm publica neque privata negotie
übfiant, qua minus hoe fiat hodie^ prandeh apud Te»
fuerpera felixgratulaturus puerperium,
Aulaeis ubi iêPetronella fuperbfs
Aurea compofuit iponda, thalamoque locavit j
Neque turn quifquam de me dixerit:
Nee Deus hung raenfa, Dca nee φ"§ηαΐ3 cubiii eft,
-ocr page 392-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 397
Vtie quam loquar cum Poëtis, FortaJJe ψϊα rnentionem
Hippocrenesfecif Vale. i^fis Cakndis Otlobr* ι
GELUCK-WENSCH,
Aen Me-Vrouwe vander Μ υ t e,
op de geboorte van haer Ed. eerfie kind en Soon
Jo'^· C O R Ν Ε L I S vander Μ Ϋ L E.
ME-V rouw, lek heb wel eer myn rympjes doen
verfchynen
Ontrent u bruylofs-bedt tot vreugde toegeruft ,
Daer Venus met haer foon de minne-vlammen bluft
En faey t baer welluft in de weelige gordynen :
Nu laet ick haer weerom ontrent uw kraem-bedhoo·»
ren
Daer ghy gelegen zyt in 't prachtigh ledekant
En \ braeve Joffèrfchap u nae gewoonte vandt
Om u gelück te bien met uwen eerft gebooren.
Waer gaet het al nae wenfch den fterfelijcke menfche?
Wie iiTer die nae wil der Goden Kunftbefit?
Daer mangelt altyds wat, het is of dat of dit:
Maer hier fie ick voldaen het redelijcke wenfchen.
Dies ift dat ick myn geeft met blyfchap voel ontfteken
Een innerlijcke vreughd ontvonckt myn herte-bloedt >
Dewyl ghy in uw foon de fchaede fiet verhoedt
Die huyfen overkomt daer mannetjes ontbreken.
Den goeden Hemel geef, dat gy tot uwer vreugden
Mooght ficn dees edle fpruy t op waflèn tot een boom ,
Van
I ί—■
-ocr page 393-598 Μ Ε Ν G Ε L-D Ι C Η Τ Ε Ν:
Van lichaem fris en ilerck, van fiele goed en vfoom ί
Verfien met overvloed van aedelijcke deugden. ^
Hy volg fyn (ajOrootc-Vaerj wiens naem hem isgege·
ven.
Op 't fpoor van wetenfchapj van wijsheyd en van raedü j
En ftrecke tot een zuyl van onfen vryen Staet,
Om fyn verdienilen hoogh op 't eeren-fpits verheven.
Syn yver voor 't ghemeen, fynfprghj iynfweetjfyn
flooven
En werde niet ontmoet met vuyl' ondanckbaerheyd:
Of fo hem fuleken lot moeht mee zyη opgeleyc
So ityg' hy oock weerom het ongeval te boven;
Men fie hem op een niiéuw met lof en eer bekleden
Syn ampten in den Staet fo hy te vooren plagh
En yder blijck' hoe veel dat haet en nydt vermagh
En hoe verdruckte deugd ryft weder van beneden.
Hy fy een Noorder-Ster voor die het land beiluyren ,
Een Palinuyr te Roer wanneer het harde brandt,
In Vree een trouwen Raed, in Krygh een held ter hand ?
Geftreelt van Koningen en goede naegebuyren.
Meer fey ick, Maer, Me-Vrou, ick vrees u te ver- |
moeyen: ^
Geluck met Keesje, 'k wenfch u binnen-'s jaera een lan,'
En my eens Ypocras: ick houde weynigh van
Het waeter datmen fey t uy t Helicon te vloeyen. ''
a. HeerCornelis vandcr Mylc, in het jaer van achtienuyt het Collegia
van de Ridderfchap ende i'yne vorderc bcdieninge door het
des tijds gcfteltj cnde naemaels wederom herftck.
Μ Ε Ν G Ε L-D I C H> τ Ε Ι^ί. m
Aeti /
^Is zjj fte Gehorte vèrhal^aerdeop den iixMarty
Anno
KLeyne Joncker rgroot behaegen
Van uw' Ouderen en Maegen ,
Die de boom van. Vander Myl,
Suk bewaren voor de byl :
Laege fpruyt van hooghe ftatnmen ,
Befte vrind van volle mammen ,
Die een flockje van de melck
Niet en ruy 1de voor een kelck:
Die de borften en de tepel,
Die de pap-pot en de lepel
Hebt veel liever als een vat
Van het Hcliconfe nat,
En met meerder min befeten
Als den beften der Poëten
Van den Haegh en Amfterdam:
Die een haeltjen uyt de mam
Meerder acht als al de ν erfen ·' i < k
Daer de Drucker mee zyn perfen ''
Menighmaelzyn brood aen wint ' -j. . -
Als hy m^Uc koopers vint: ■
Die uw Minne foud omhelfen
Voor den fieren Heéi«'van Velfen ' (
Die den * Voogd van 't Muydeiilot
Sal bewaren buyten rot: · · · -
Die de vochte Mem-genuchten
Niet cngaefc voor al de kluchten, '
Voor een grooten Rommel-foo ' ·'■ '
V an den fchalckcn Brederoo: . ^
• Hoofc. Niet
-ocr page 395-I.OÖ Μ Ε ϊ^ G Ε L^D I C Η τ Ε N,^
Niet en ruylde voor een bondel
Van het Helden-dicht van Vondel:
Voor den (a) Loffangh van den Held
Die men op een Oxhöoft ftelt:
Voor den Coridon van Leyden
Die zyn fchaepjes plagh te weyderi
Dicht by 't waeter van den Rhyn
Daer de befte heyden zy η:
Voor de (b) reyne Maeghde-plichtett'
En de lodderighe lichten
Van de geyle Sephyra,
Die gheen weer-min noch genae
■ Vond by eenen van haer knechten j
Die zy η kuysheyd liet bevechten
Sonder dat zyns Heeren Bed
Wierd met overfpel befmet i
En fyn Mantel liet in handen
Liever als zyn ziel te branden
(Tegen het gemeyn gebruyck)
Aen een weelderigen buyck:
Voor het koftelijcke mallen
Van het (c) puyckje van ons allen 3
Voor het JHaeghfe wandel-rack
Onder 't koele Linden-dack ,
Die des avonds met haer toppen
Kroonen (d) Konineklijcke koppen
En men's mergens aen haer blaen
Siet met druppelen gelaen ,
Even of de groene meyen
•Wilden 't harde lot befchreyen
Van de Stuarts en den Pais
En den flagh in 's Koninghs hals:
4 Heynfius heeft onder fynegedichten den lof-fangvanBaechus. iCati.
c Huygens. d Vah de Koninginne van Bohemen , Koniiigh Carel de U·
den Hcrtogh van Yorck , die des avondts onder de Linden in^c Voorhout
vmnd^den.
Voo?
-ocr page 396-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ Ε Η; 4«!
Voor de vrindelijcke praetjes
Onder't luyileren van de blaetjes
Daer fo meenich loiFer-dier
Laet het weligh minne-vier
In haer teeren boefem glyen
Poor de foete kooferyen
Die een heete Minnaer fpreeckt >
En weerom den brand ontfteeckt
In fo raenigh brave loncker
Onder 't vaUen van den doncker
Als Ret alles is te been
Nae het uyr van acht en een:
Die uw lieve memme- luiijes
Niet en gaeft voor al de Kufjes ?
Al de foenties van de man
Diefe van den * tweeden lan
In fyn jeugd had afgekeken
Om fe duyts te laten fpreecken ^
Daer fyn foete Rofemond
Doe geen ongenucht in vond:
J oncker, fegh ick, 't is nu hedCQ
Pas een hallif jaer geleden
Dat het vrolijck Sonnelicht
Eerftmael fcheen in uw gefight >
En om uyt de mond te fpreeckei)
Daerom kom ick u befteecken
Met een blompje vyf of fes
Naeu behouwen voor het mes
Van de vorft en fcherpe winden
Die ons nemen en verflinden
Wat het Aerdrijck had gebaert
Voor het koomen van de Maert.
Leden fes en twintigh weken ' ,
(Die der federt fyn verilreeck;en)
Gaeven maenden vyf en een
My te vragen nae de reen
♦ Joannes Swundus. C G Waer-·
-ocr page 397-4-01 MEN GEL-DICHT EN.
Waerom dat ick niet kan beyden
Tot dat Phebus haeft fal fcheyden
Van de konincklijcke Maegd,
Die het kooren-aeitje draegt,
Om te loopen nae de Schaelen
Met fyn minderende ftraelen
Daer de dagh en 'c nachtje wort
Even langh en even kort:
Waerom dat ick niet kon wachten
Nae 't verloop van meerder nachten
Tot de Roikam en den boer
Brenght het Veulen en de m oer
Op de Valckenburghfe velden
Voor de ruyteren eri helden
En fo menigh edel paert
luyfl: als uw geboort verjaert:
"K fouw u feggen höe de fchry ver
Brant van al te grooten yver,
Wat hem jaeghtj en waerom hy
Niet en wacht nae 't jaer-gety.
Moglijck of fyn graeuwe haeren
En een hallif hondert jaeren
Die fyn Sonne daelen doen
Hem vermaenen om te fpoen :
Om den tyt voor heen te ftappen
In het afgaen fyner trappen,
En hem doen te rugge fien
Dat hy uwe taert miiïchien
Niet fo dickmaels ial beleven,
Niet ίο dickmaels fich begeven,
Als hy moglijck wenfchen fouw,
Nae de Mart verby het Schouw. ^
Imm.ers was "t wel dubble vreugde
Die uw Ouderen verheugde
Om de hoope die gy bracht **
Tot een verder nac-gcilacht:
ift
Μ Ε Ν Cx Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
ΙίΙ dan buyien reen geweecken
So wy twemael u befteecken ,
So men twemael gaf uw taerc
Eer die blyden dagh verjaert,
Die wy hoopen te beleven
En noch meerder daer beneven
So 't den hemel fo verftaet ?
OndertuiTen hoe heC gaet
Houd het niet de pap en lepel,
Reckt en treckt en lurckt de tepel,
Groey t en bloey t en bly ft gefond:
Dits myn wenfch uyt 's herten grond.
j^e» Mevrouw
op de Ghehoorten-dagh van hare WelEds. Soon*
Wefende den dertienden September, den dagh
van de Valckenburghfe Faerde-merckt.
VAn wacr den Rhyn fyn uyt-padt fiet verlooreii
En over langh in fand en bergen fmooren ,
Syn mondt geftopt met duyn en barre ftrandt,
Sy η oevers verr' in wey en kley verlandt j
En 't Waepen-huys der Keyferen van Roomen
In zee geftort aen lyn verftorven ilroomen:
Τ e Valkenburghs draeft weer het edel ros ,
Daer 's keur van hayr, van rap, van bruyn, van vos $
Van appel graeu, van bleflèn en van kollen;
't Is vrye mart; wie paerden foeckt of fnollen
Vindt zyn gerij fF, maer yder een fie toe
Wat koomanfchap of handelingh hy doe.
Cc α
-ocr page 399-^οφ Μ Ε Ν G Ε L-D 1 C Η Τ Ε Ν.
Dc wegh is fwart van dieder gaen of vaeren
Verby het Schouw der edle Waiïenaeren,
Het iand loopt lecgh, de dorpen en de Steen;
Nae Valckenburgh ift alles op de been.
Dit doet, Me-Vrouw, my aen den dagh gedencken
Datu 't Geluck fo vriendlijck toe quarn wencken
En fey; Gy hebt uw man een foon gebaert,
Synhuys, fyn naem is voor de dood bewaert.
Dien blyden dagh fien wy van daeg verjaeren
Voor d' eerfte mael gaejlongen, gae vergaeren
Een tuyltje van wat bloempjes uy t myn hof ?
Van rofmaryn. van 't alryd groene loii
Dat Vorften en Poeeten plagh te eieren ,
Van fuy vre blaen der heylige Laurieren,
Dat ick befteeck uyt een genegen hert
Het lonckertje dat heden jaerigh wert,
Me-Vroun>, een jaer fcheen my wel eer te wefen
Te langen rack, en redenen voor delen
Deen my dit doen als 't was verhallif jaert i
<jy vondie goed: een liefelijcke Taert,
Die gy ons gaeft, kan If rachtigh dat getuygen.
Terwijl hy t hiel met fyne mam te fuygen
En lepelde van weer of hoender-nat
So droncken wy een glaesjes uyt het vat
Dat raenigh menfch fyn droefheyd doet vergeten >
Maeckt yemand rijck die naeulijx heeft om t'eeten ?
Een minnaer ilout die anders niet en derft,
Een bloode koen, die nuchtren fnyt noch kerft,
Brengt aen den dagh dat anders bleef verborgen,
Ruymt het gemo^ van kommerlijcke forgen,
Geeft vafte hoop al iiTer weynigh kan^ ,
En maecktfe wijs al fyn bet flechtc mans.
Dat felve hert, die fucht, dien brand, die yver,
Die buytens tyds de pen van defen Schry ver
Verhaeilen deen, fyn in myn niet verftremt >
Maer als een vifch, ciie in myn vyver fvvemt >
Ver-
-ocr page 400-Verlangt fomtyds nae liefelijcken fegen,
So wenfch ick dat den Hemel fynen fegen
Met overvloede op uwen huyfe ilort.
Uw Soone leef; men fie niet vroeghverkort
Door bitfe nyd het draetje fyner daegen : ■
Langh leef gefond , tot eere fyner maegen ,
Langh leve, vry van doods vergifte pyl j
De jaerige Cornelis vander Myl.
Am . ^
Voor de tiveede reys KrMtn'^'vrou'w,
ME-V rouw, Ghy zyt nu rijcker, dan
Ghy onlanxwaert: een kleyneJan,
£cn tweede foon, heeft uw gefm dóen ^aiïèn.
't Is fo ick ley : van een Poëet
Maeckt ghy my dus tor een Profeet,
Tot myner eer koft gy 't niet beter paiTen.
Den Hemel met een gunftigh oogh
Beftrael uw kraem-bed van om hoogh; _
Geluck en heyl en overvloed van fegen
Wenfch ick u toe, en uw geflaght
Groey' iti getal, in eer en macht,
Gelijck het gras door dauw en foeten regen.
Dat Keesje leef 3 die heden wert
Weer iaerigh op de Paerde-merc,
D ie ick wel gaern wat beter fou befteken
I.,ce hςt den Tyd: maer defe reys
Kan ick 't niet doen nae reen en eys,
Myn fchiel'k vertreck doet my den tyd ontbreken.
4.0J
406 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Het vreughde-vier, dat heden fal
De peck-tob branden over al
Uyt blyfchap om 's lands eendracht aengèfteken j
Vermeer de vreugde door een glas
Op zyn geboort vol ypocras;
Men doe jMe-Vrou w, een iloop te meerder leken
Op 't kjjen van 't Canon in den Haghe, doe den Amhaf'
Jadeur van Spanjen aldaer vierde over het
Houwelyck van
, derde,
De barfe Mars wierd gram enknarilen op zyn tan-
den
Doe hyj't Bataefs gefchut, dat met zyn donderflagh
De Steden van Philips tot puyn te beucken plagh
En eertyds beven dee 2:,yn volckeren en landen,
Nu tot der Spaenfchen vreughd foo dickmaels los
branden.
Dit merckte Venus die zyn luymen was gev/oon:
■ c Gefchiet, fey fy, ter eer van my en van myn foon
Die Philips hertrouwen deen in 't huys der F Ε R"
dinanden: ,
Mit krygc den Oorlogs-God een kusje van haer mond.
Sy η opgeheven moed 5 zyn toorn verdwynt terftond
FV t
MENGEL-DICHTEN. 407J
Men fiet de fronfen van zyn grimmigh voorhooft ftrijc-
ken.
lek lijd 'c dan, fey hy, maer de Koningh hou zyn woort.
Of, ib hy oy t de ruil in Neerland weer verftoort,
Sal ick hem 't Hollands Schut doen voelen in zyn Rijc-
ken.
Op het ontkomen 'van Heer
Vyt het Huys te Louvefhm, door 't belejdt
'van z^ijne tJuypvrouwe
LM Α R I Α RE TG Ε R S Β ERGEN.
VRouwReygersberghfey tot denCafteleyn,
Den Slot-vooghdvanhetftercke Louyefteyn,
Wat hebt ghy doch dus over my te klaeghen
Dat ick mijn Man heb uyt het Fort doen draeghen ?
Danckt my veel eer als dat ghy my b,sticht j
Ghy hadt de Hujgh , en die heb ick gelicht.
Aen den
Over het lefen njan zijn Ed'·
't IS een dagh of vier geleden
Λ Dat ick hallif moe getreden
Door de paedjes van myn Hof
Wat gingh fitbn onder't lof.
C c 4 Daer
-ocr page 403-Μ Ε Ν Cx Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Daer de hitte niet kan nypen
Door de lommeren der ypen
Op een banckje van een deel · '
In een koel en groen prieel: : .
Paer de dichte blaedcjes weeren
Dat de Son my niet kan deeren
Schoon hy op de middagh blaeckt
Als hy 't Hemel-kreefje naeckt.
Om myn eenfaemheyd t'ontvluchten
Die my fomtijdts doet verfuchten
Als ick aerfel op de ichae
|Van myn afgeftorve Gae
( Wie kan fteeds den menfch verkrachten ? )
Liet ick dry ven myn gedachten > ^
Liet ick myn herdencken gaen
Door uw leckre letter-blaen ,
Die ifk even had geleien: - <
Blaen, die voor geen fterven vrefen ■
't Sy de fomer fwicht of brand,
Van een foete Joffren-hand
Door uw wil aen my gegeven:
Blacn , daer Hofwijck door falleven
Langer als daer bofch of laen
Staet of met of fonder blaen :
Langer, als d'abbeele-kruynen
Sullen Hofwijck en fyn tuynen
Decken voor de fcherpe fnee
Van de feyffen uy tter zee :
Langer, als fy met de toppen
Van haer hoogh-geftege kpppen
SuUeo weygeren den pas
Aen het huylen en 't gebas
Van de nortfe Noorder-winden
Op denbloeyfem van de Linden
Die aen d^Ooft en Wefter kant
Van den Hofwijcks hof geplant-i
Maec!:
-ocr page 404-Μ Ε Ν G Ε L-D I C H t ¥N;
Maecken ruyme wandel-dreven ,
Die het qualijck willen geven
Voor 'c Voorhoutfe Jofïiren-Rack,
Munnick-tuyncje, blaeder-dack,
Dat döor 't roemeii uwer Dichten
Voor geen dingh behoeft te fwichten
Wat of in of buyten't landt
Syncn boril: op Ichoonheyd fpant:
Langer, als de Mafte-boomen
Sullen wéderzyds be2,oomen
Mei een alrijds-groenend lof
^t Huyten-pad van uwen hof:
Als de nimmer dorre Glimmen ■
Sullen klauteren en klimmen
Langhs 't gebeent' en armen op
Over hooft en kruy η en top
Van de (a) Hoeckie Vierelingen / ^^
Al gelijck in alle dingen
Broeders even hoogh en breed
En al even eens gekleed,
Daer de Kabeljaeuws-gefinden
Noch wel herbergh fouden vinden
So 't de Land-vooghd fo verilond .:
pathydieinfchotéls f9nd· ' ' X';
'c Lyf gefoon, den ftaert gebraeden , .
En een kruyck met 'wyη geileden .
VandeMoefclofdeDeel, ' ' ·
Om het oud-verfufte fcheel
Met een Roemer af te drincken;
Langer, als de vloer falblincken . " '
En het marmer ftacn te prael '' -
In u finnelijcke zael: ' - , . ,
Langer als uw Slot fal duyren
E>at met overfydfe muyren
* VicrhcutcCabinetccnofPrieelenmet klim bewalTen , ftaendc op de ·
y KV hocckwT vAn den Hof, alle uyt eender handt gemacckc.
s
II
Μ
fïo Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Κί
Vierkant uyt het waeter ryft,
Dat de waerd en gaiten fpyft
Met een vanghft van goede viiïèn
Als "t u die gelieft te diiTen:
Slot 5 als men 't van 't zuyden kyckt >
Dat een Flefch in 't koel-vat lyckt:
Langer als men 't paerd fal jae^en
Langns de vaert met fweepe-ilaegen
Nae den Dam , of Delft, oi· Haegh:
Alflcr fchip , en fchuyt en kaegh
Met fyn vracht en volck en waeren
Uw Caileel voorby fal vaeren,
Die, ofvan, of nae de Vliet
Door den Duycker henen fchiet:
So langh alfmen duyts fal fpreeckeu
En geen Icfer fal ontbreecken
Die een aerdigh Rym bemint /
! Daer men pit en kruym in vindt.
Wyl ick fuiFen fit en mymer
rmer
In
Vint fo ongemeenelof,
Hoe hy wysheyd menght jnet kluchten >
Hoe hy onder jock kan tuchten ,
Hoe hy ernil met lacchen fpeckt
Daer men les en vreughd* uyt treckt j
Vind ick my in 't bofch gekommen
En op uwen Bergh geklommen ,
Daer een vier-kant hout-gebouw
(Wift ick hoe ick 't noemen fouw)
Braght my weder in myn finnen
Datter voordeel was te winnen
Van een heerlijck Peterfchap
Voor die op den hoogften trap
In het giflen konde raecken
Van 'tprofytelyxt vermaecken
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν;.,, Ιη
Ιη het geven van een naem,
Beyde, nut en aengenaem.
lek gevoelde my beftreeden
Van myn tochten, en de reeden:
D'een fey dat ick 't waegen fouw ,
D'ander rieper tegen, houw,
Houw 5 en wilt u daer voor wachten,
't Is geen werck van uwe krachten ,
't Is geen laft nae uwen rugh ,
Wat vermeet fich vliegh of mugh
Dat een kemelis te vergen? '
Wie begeeft fich op de bergen
Die genoegh fich vind befwaerc
Dat hy kruype by der aerd ?
Reden had nae reen geibroocken >
Eerlucht quamper tegen ftoocken >
Die niet foeckt die niet en vind»
Die niet waeght die niet en wint;
V/aeght gy: 't kan miffchiengelucken j
Mift gy: 't hoeft u niet te drucken j
Veele, die wat groots beftaen .
Hebben met de wil voldaen, ·,
Oock foud gy den eerft niet wefen
Dien, als anderen voor defen j
Een gcluckigh woord ontvil -
Als't geval maer dienen wil j
Blinden kunnen fomtijds raecken
En oock acker-lieden ipraecken
Somtyds wel een tydigh woor4t: . j.,:
Dat de wyfen heeft bekoort j
Oock ift mee al waer bevonden
Dat een haes, voor fnelle honden
Afgeloopcn vry en los,
Is gevangen van een os >
Die hem op fyn lenden trapte
Wyl hy door de weyde flapte
In
ii^ Μ Ε Ν G Ε L"D I C Η Τ Ε Ν:
Ιη een dichten bos van gras
Daer het wildt geleggrt was.
Wat is goed en wat is beter ?
So 't geluckt: fo werd ick Peter j
En fo 'c mift: waer kom ick heen ?
Wat ift als een blaeuwe fcheen ?
Die is lichtelijck te waegen:
Vryers lopens* alle daegen
En wie gaeter kreupel van ?
Dus gefehuddet in een wan
Dus gehangen tuffchen beyden
Eer dit ftryden was gefcheyden 3
Had my d'eerfucht al vermant
En de pen was in de hand,
En de Reden aen het fwymen ;
En den Dichter aen het rymen 5
En de veder in den int
Om een naem voor 't houte kind.
Η ο F w rj c κ s hoogh-beroemde SchryνςΤ;
Dus geraeckt' ick door een yver
Die de r^en had verbluft 5
Van het pey fen half verfuft
Aen het raen en aen het rymen ,
Aen het voegen, aen het Jymen >
Aen het krabblen met de pen ,
Waer van ick dit nae-fchrift fen.
Heb ick wit niet kunnen raecken
Van 't profytelijckil vermaecken:
So ick in den naem hier mis
Wat en nut, en vrolijck is:
Heb ick 't bey niet kunnen raemen:
Wilt de meefter niet befchaemen j
En die mee is van de kunft
Deck myn feylen met fyn gunft.
pro:
-ocr page 408-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 41?
Hofftede des Heeren van Ζ υ γ l i c η ε m,
By Voorburgh.
Ό lts fprack een houte kindy of een van zynent wegm
Doe hy fich vond op 'i land om tjjd-verdrjjfverlegen:
1 Ck heb dat wefen niet dat ick te hebben plagh.
I Een quaeden avond-luyin, een felle blixem-flagh
Die hoo'ghe bergen treft en fpaert de laege heuylen
W irp my ter aerde neer eer hy my dede Ineiivlen ,
vSo dk ick met myn top beneden in het gras
Verradlijck lagh geftort eer ick gewaerfchouwt was;
Ick wasj of ick geleeck een van des werelds wondren j
Een van het feven-tal, eer 't blixemen en 't dondren
My door een domme kracht ter neder heeft geploft.
Ick leeck der Spitzen een, daer Memphis noch op ilofc 9
Die Vorilen beenders en den Konincklijcke lijeken
Vcrilreckten tot een graf in de beroemde Rijcken
Daer 't Nyle-waeter meft het koren-rijck Egipt.
Ick wierd van yder een befproocken en belipt.
Die timmerd aen de wegh is felden buyten opipraeck. 1
Idc leeck der Spitzen een, daer eermen tot den top raeck
En iicfc van der aerd ter woleken uytgebbut,
(a) De Stichter fagh verfpilt ruym hondert tonnen gout
3. Iii Pyramidum ftruGuwm, Inquit Stcphanusquindecim «ïiillia ta·
kntorum infutnptafuac procarpis duntasai, alüs & caic».
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν;.,, Ιη
Εη noch eensj en noch eens/^n feventigh, en negen
Aèn loock, ajuyn en kaes, fo ick het heb te degen
En men de reekeningh van Steven wél verilaet.
Nu ben ick: Kyker ftaei fegh, eer gy henen gaet;
Wat ben ickPWie hier gaeuwil en kloeckft fal in de weer
fyn
En 'tnutft en 'tvrolijxft vindtjdie fal myn Heers compeer
fyn.
IΑ Nj maeck het Bofch-lieck op, en gy, ο Kijcker-vrind ?
Kom naeder en bedenck een naem voor 't houte kind.
Sie my van elcke kant van boven, van beneden ,
En wijt om wel te fien wat tijds aen my beileden;
Het fien dat koil hier niet. Aen een wanfchaepen dier
Hebt gy fomwijl verfnoept een iluy ver drie of vier:
Te kermis aen een meyd, die armeloos gebooren
Uyt-tarte met de voet de beile Naeyiler- flooren,
Stack draen door 't naelden-oogh en naeyde wacker heen
En, wat daer vingers doen, dee vaerdigh met de teen :
Aen een die ruy m het hooft van een volkoomen man
had,
Maer boril en buyk en dyen en beenen van een fpan had i
Een Reus in 't Apen land, die in een munnicks mouw
Die in een viifchers hoos fyn herbergh vinden fouw;
Een Karei onder 't volck dat in voorleden ty den
Twe mael fes duymen hoogh met kraenen pJagh te ilry-
denj
Een fchaduw, die de Son hier op de middagh geeft
Als hy een man befchynt van boven uyt de Kreeft'
Aen een gebaerde knecht, die met fyn hooft en borft fat
Op fyn verdort geraemt, die veeltyds goeden dorft had
En mocht fyn kroes wel uyt, en op de toon-banck fprack
Wat meerder als een hooft daer 't lichaem aen gebrack.
Oock fietmen aen dit lijf geen beenen noch geen voe:cn:
Maer, fo 't geoorloft was te graeven en te wroeten,
Men vonde dat ick die heb langh, en dick en breedt,
Maer dat gy 'sniet en fiet dat heeft oock fyn befcheedr:
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 415
Weet dat ick 1 Roden-burgh heb onder myne fooien
En tree de voncken uyt van fyn verborgen kooien ,
Die hy hier onder my met groene rocken deckt,
En door een fnoode peft uyt giftigh fand verweckt
Myn buyren fterven deej dees trapten ick het hooft in
En ftae tot op fyn hert daer ick het vyer verdooft vin.
Een koocker is myn romp, myn ingewand een trap ,
Waer lanx ick lydc dat men tien en tien mael ilap
Tot datmen eyndelijck kom boven op myn fchoudren 5
Daer laed ick jongh en ouw en kinderen en oudren
En vriend en vreemdelinghj komt vry in groot geral
En niemand fy vervaert voor ongeluck ot val.
Danck heb geen fackende maer ryfende braegoenen;
Die door een drayend hooft raeckt onvaft in fyn fchoené
Om dat hy fich te hoogh vind boven in de locht
Die leune vry daer op, en vrefe krack noch'bocht 5
Hier iietmen 't grootft waerom des Heeré die my boudej
Oock iiï(2r geen geweeft dien defe moey te roude
Dat hy den f hoender-trap langhs Rodenburgh'bekkm
Tot hy door myn gedarmt op myne fchouders quana.
Hier fiet gy over 't vlack der voor en achter weyen
Hoogh boven top en tack van elfen, eyck' en meyen ,
En onverhindert komt den halven wereld-kloot
In uw verheven oogh. hoe fpits, hoe fteyl, hoe groot
G efticht of bofch of boom, g / fiet het al gedoocken >
En onder uw geficht ootmoedigh en gebroocken.
En, kyker, dac gy fiet, en neemt wat tyds daer toe.
Verfchoon myn fchouders niet,die werden nimmer moe:
Vcrfchoon alleen myn hals, daer magh ick weynig veelê:
Met halfen valt het wat gevaerelijck te fpeelen j
Gy fiet hoe langh hoefmal dat hy nae boven gaet
En wat een top-fwaer hooft dat aen fyn eynde ftaet,
ÜÉ
1 Een berg van het roode fandgemaeck datalder op een hoopgckart ia
ende met groene Zooden bekleedt, welck door fyn hitte de boomfcn
hektie te waflen t Een trap gcmaeckt van een fware plank daer
«iiciclatten opgcnacgcltfynora opdenbergh te klimmen.
Een
-ocr page 411-Μ Ε Ν G Ε L-D Ί C Η Τ Ε Ν.
Een hooft, dat nimmermeer is fonder fchudden bollen,
En echter even net hoe het de winden follen,
En, 't fy of dagh of naciht, al even fraey gehult,
Maer fo het heriTens had by 't koilelijck verguit
Wat fpytigh Reyntje kon op myne fchoonheyd fmaelen?
(Waer fouw het Vofje Hof tot leppigh ichempen haelen ?
Wat dunckt u, kyker-vrind,hoe ftaet u'tmaeckfel aen ?
Een hals fo dun, fo langh, als tweemael van een kraen,
Een hooft fo hoogh van 't lyflmaer doch, 't en is om niet,
niet
Datgy myn hals fo langh als eenigh Indifch riet fiet
En ckt myn hooft fo hoogh van mynefchouders ilaet j
De reden vind gy licht fo gy uw oogen ilaet
Op myn vergulden kop, dacr wonden en quetfuyren
Die ick gekregen heb van Eygens en van Buyren
U leeren dat myn hooft ilreckt tot een pylen-doel ί
JVIen raecke fo men kan, het heeft doch geen gevoel
En ick noch arm noch hand om feer of leed te wreeckcn;
Meer wil ick van my felfs voor defe mael niet fpreecken,
Gae, kyker, gae nu heen en fpann' uw krachten in
En geef het kind een naem nae mynes ftichters fm.
Indien 't u wel gekickt fo fult gy deugd gevoelen ,
Men fal op mynen doop de befte glaefen fpoelen
En doen een friifen dronck van eedle Deele-wyn,
En gy fult de Compeer van Hofwycks Landheer fyn,'
•Μ ENGE L-D I C Η Τ Ε Ν;
En
Voor het ^voornoemde
Η O UT Ε GEBOUW,
De J e-N e-S g α y-Qtj ο υ van Η ο f w γ c κ^
Ε
Lek die u hooft bemickt treft zynen doele niet,.
^ Het is akij ds geen lap wanneer de fchutter fdiiet:
Nochtans wanneer der prijs met fchieten is te winnê
Syn s'akemael te been die bus of boogh beminnen j
En hoopt oock d'alderminft 'x. geluck van eene fchoot
Door een beleefde pyl of door een gunftig loot. (fcliap
So waeg' ick mee een kans, en vlam op het Compeer»
(Meer als op 't befte glas) van fulcken braven Heerfchapi
Die met: een Fenix-pen, wanneer liy 't fich bepijnt
De Son befchry ven kan veel fchoonder als hy fchynt.
Maer weer fo waeg ick 't niet. Hoe raek ick dat te vort is?
Hoe reyck ick aen een fpits daer mynen arm te kor t is ?
Hoe werd een rappen haes gevangen van een koe ?
Hoe Vlieght een lamme gans tot aert den Hemeil toe ?
Wat maeckt een blinderick in winckelenen hoecken
Daer 'c voor een valcken-oogh is duyfter om te foecken ?
Want vindt Tirefias daer Argus is van noo ?
Noch waeg'ick "t evenwel. Een vryer al te bloo
Befliep noyt fchoone vrouw, die 't gunftigh uyr laet deuj-
gaen (ftaen;
Als'tMeysjen willen fou 5 moet naemaels voor de deur
Myn vrind, ick ken u niet, goen avond en goe uacht,
Ghy hebt het luck verAiymt dat u heeft toegelacht.
picn de Fortuyn verfchynt die grijpfe by de vlechten :
Voor iffer vatten aen j 't is naemaels niet te rechten
4I8 MENGEL-DICHTEN.
So gyfe glippen laet, want achter iife kael,
Daer heefcfe tuyt noch hayr. Dies, Vryers altemael,
Paft op het vinck-flagh wel en laet geen tijd verloeren;
So een geluckigh uyr u heden is gebooren
So wacht tot morgen niet; wanneer het visje by t
Dan ilaet den hengelaep»of anders is hy 'r quy t.
So waegh' ick dan uw naem die fo langh fonder mem
ftaet 5
Men oordeel' of men dus het nutt' en 't foet te faem raet:
Een halv e kap, een lap van pluys of van fluweel
Bedeckt voor locht en kouw het teere vrouwen-fcheel
Van 't voorhooft tot de kruynjcn wie kan fich beroemen
Dat hy die kap, die lap, by iynen naem kan noemen ?
Nochtans krijght hy een naem waer aen hem yder kent,
En echter yder fey t: Ick weet niet watje bent.
Dit is u bey gemeen, dies fegh ick fonder wachten,
(Men magh het nemen aen of vryclijck verachten)
Die op het uyterlyck alleen Jyn oogen wend
Vind tujfchen u meer fcheels als tujfchm koe en end,
Maer jo men meer op reen als nae fatfoen en ftofkyck
Zift van het CafieelvanuoY^^Q^·
D
Ieu een Schoububg fey fou diefich al vertaften?
Of fouw het dorre bofch der averreehte maften ?
Het machtig Amfterdam^degelt-fack van Euroop
Niet lijden dat men u met fulcken naem hier doop ?
En nochtans kunt gy 't fijn met wel gegronde reden
Het fpijte, fo het wil, die groote Stadt der fteden:
Haer Schouburg heb de naem, of heel of haüif, wel
Èn dien' haer om te fien eeiï bly of treurigh fpei:
jVlaer
-ocr page 414-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 4^9
Macr die uw Burgh beklimt tot boven op de folder
Schout ileden daer van daen en menigh doφ en polder,
Jae fchout op fyn gemack den halven wereld-kloot
Daer yder ipeelt iyn rol j hy fy dan kleyn of groot.
So Voorburg door de nood of door de gunft van Heeren
Sich eens fagh in een ftad met wal en muyr verkeeren
£n braght haer veftingh uyt tot om dyns Heeren Slot,
Was Hofwijck het Kafteel en gy Κ y c κ-Ι ν d e-P ο τ i
Op het neder-florten van mjne.
T)oor den Storm ^ des nachts tufichen den
i.em. Janmry des Jaers 1659.
Ε
^ ε l-H art, befte myner Vrinden,
j So ick my wat meer ket vinden
Aen uw taeffel, als 't betaemt j
Noch en ben ick niet befchaemt:
En wilt gy de waerom weeten
Dat ick kom tot uwent eeten,
'k Sal het feggcn rond en ftout 3
T'm '^ntnt is de keucken kout.
Daer is ν ier, noch vlam, noch voncken y
Pot en ketel ftacn te proncken
Wylmer koockt, noch ftooft, noch fiet i
En het fpit en gaeter niet.
Dd ζ 'kSegh
-ocr page 415-\tö Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
'Κ fegh het fonder dat myn kaecken
Eensjes trecken nae fchailaken,
't Komt tny van des hemels roe
En ick heb geen fchuld daer toe j
'K ly géwtld van hooger handen
Die my houden buy ten fchanden,
Τ komt my van vergramde Goon
Die het koocken hier verboon.
Want de Koninck, die de winden
Vaft kan leggen en ontbinden,
Die de baeren alle daegh
Kan doen draeven hoogh en laegh
Hadfe van den band gejaeten
Die verwoed lanx veld en Itraeten
Over bergenj over 't vlack,
Over 't woefte golven-rack,
Top, noch tack, noch ileng verfchoonden,
Ên alhier haer gramfchap toonden
Op een hooge keucken-fchouw.
Even als de donder fou w
Met gefwinde blixem-ilralen
Bergen ftorten in de daelen,
En de toorens neder ilaen
Die tot in de wokken ilaen.
Hier om derf ick 't hooft op beuren
En my reyn van mifdoen keuren
So ick kom by u te gail:,
So ick dapper van my taft
Daer een goeden fchaepen-bout leyt,
So ick daer betoon myn ftoutheydc
Dat ick met een kort geweer
Wilde iwyneh gae te keer:
So ick fcheur en foo ick breecke ,
So ick houw en fo ick fteecke
Met een onbefchroomde boril
Op een vereken in een korft:
Sq
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν;.,, Ιη
So ick aentaft fonder vraegen
Een van die, die kroonen draegen , .
Schoon of hem een ruftingh deckc >
Wel gepepert en gefpeckt.
So ick tarn% en fo ick plucke,
So ick oogh en tanden rucke
Uyt een vreeflijck kallifs kop:
So'k een gans vat by de krop ,
En met onverfaegde handen
Sonder vrees van die te branden
Woe tot in iyn ingewandt,
Daer den romp een volfel fpant
Of uyt Vranckrijck of uyt Spanjen ,
Daer de darmen ^n caftanjen,
Daer men grieckie druyf in vind
En de vruchten van C ο r i ν τ :
So ick voorders mynen drafgae ,
So 'k Kalkoenen armen af flae,
En een vleugel van een hoen,
En een been van een Kappoen:
So den Os my niet te fel is,
So den Hacs my niet te fnel is
Of ick krygh een ftuck daer van:
Maer, myn vrind, myn waerde man y
Dit dient gy van my te weten:
Datj eer ick by u kom eeten
En fo grof gae aen uw dis,
Dit by my bevoorwaerdt is:
Dat, indien het mocht gefchieden
('t Geen den Hemel wil verbieden)
Door uw fchoorfteen wierd gevelc
Dat een diergelijck gewelc 5
Gy uw fchae weer in moogt haekn
En my doen myn fchuld betaelen
Met gelijcke munt van geldt,
Als gy my hebt aengetelt,
J
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν;.,, Ιη
So gy niet en wilt verfmaeden
Onie moefen en filaeden
Dieraen uyt den Hof iiier heeft,
Daermen niemand in vergeeft.
Gift en mengtmen voor geen luyden
In gemeene warmoes-kruyden,
■Vreeft dat, daer de fpys vermomt
Op der Princen tafels komt j
Vreeft in Hoven van de Vorilen
Aen het rattekruydtte borften ,
Daer men 't kofteiijck bancket
In vergulde fchootels fet :
So ghy uwen tandt wilt hechten
In de vruchten en gerechten
Daer den Roomfchen Borger-Vorft
Schatten om verachten doril,
Gouwe klompen kon verfmaeden
Doe hy knollen fat te braeden,
Daer hy foo veel ruft in vond
Dat hy 't goud te rugge fond.
So den room u kan vermaecken,
So u melck en eyers fmaecken
-Pas gekregen uyt het kot 5
Verfe booter, ichaepen hot.
Doch, indien "t u al te flap is
Wat van moes, van ey, van pap is,
So gy fpys van my begeert
Die het hert en kracht vermeert:
Stock-vifch, abberdaen en haeringh
Syn in voorraed en bewaeringh
En den os is in het fout 5
Wijl' een ribbe warm of koudt,
Eyfchje buckingh, fprot, en falmen
Diefe met den roock befwalmen
In de fchouwen aen de Leek :
Hebje lüft in louter fpeck,
Kunt
« . ife
t tLV V- —
«Mi
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 4-Η
Kunt gy Pater-ftucken pryfen ,
Eoere-lonten en faucyfen?
OiTe tongen Wel geroockt,
Schouders, hammen, murw gekoockt:
Komt my ftouter dan vergaften j
Maer indien gy vreeft voor vafteu ,
So die rouwe koft van 't land
Niet en is van uwen tand:
So gy fcght: lek val watkaftigh,
'T Pater-ftuck mocht wefen gaftigh ,
Uwe ham, uw fpeck, uw lont
Is geen fpys voor mynen mondt,
Haeringh kan ick niet vcrdraegen ,
Stock-vifch is voor boere maegen ,
Wegh met uwe lompen al,
'K houw het met de verfche hal:
ï^ioch en ftae ick niet verileegen
Ν och en blyf ick niet verlegeen ,
Noch al ben ick buyten forgh
Op myn eenfaem Ockenborgh.
Ε ε l η α r t, befte myner vrinden,
Hier is oock een hal te vinden ,
Hier werd οογ een ram gehoet,
Hier werd lam en weer gevoet,
Hier ftaet koey en kalf te meften ,
En hoe kreegmen binnens veften ,
Koey en Kalf en Weer en Lam
So het niet van 't land en quam ?
Of, fo gy zyt moe gegeeten
Inden Haegh aen halle-beeten,
Wilt gy hebben wilt-gebraed ?
Daer toe weet ick oock al raed.
Jonge, loft de bracks en winden.
Gaen wy't rappe haesje ν inden
Dat voor my en voor een vriend
Somtyds tot vermaecken dieiit.
Μ Ε Ν Cx Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Wilt gy inde klingen wefen:
Langh en hoeft gy niet te vreefen
Of men roept wel haeil Gae voort
Even buyten voor de poort.
Seghtigy 'K heb niet veel behaegen
Om hier in 't geberght te jaegen,
Licht fo raecken in het hoogh
Haes en Honden uy t het oogh:
'IC fals' u in het vlack doen loopen.
""t Heele Weft-land ftaet ons oopen.
Wilhem, maeckt de paerden ree.
Gaen wy ryen na de Lee j
Nae de Lier met pols en ftock ?
Nae de Poel of't Olyblock:
Wiljj' in 't Monfter-Veld gaen foecken
En in Piers verfpaerde hoecken >
Wilt gy fyn om 's Graeve-fand
In het ouw of nieuwe land j
Op de geeft of lange ilucken,
Wilje 't nae de Polder rucken,
Wilje fyn op 't buyte Gors,
Daer het voetje wit en vors
Op het fand en ilrand kan blieken
Als de Son den dauw komt licken,
En wel licht een weyjich man
Tot aen 't leger leyen kan ,
Daer Vrouw Τ ε τ η γ s werd bekropeu
Van de Μ α ε s 5 nu moe geloopen , j
Die ten eynde van fyn goot
Looft fyn nat in haren fchoot:
'K falje brengen aller wegen,
lek verftae my ilraet en ftegen
Én een weynich op de paen
Die de Haefe-kinders gaen.
"t Was oock een te groovén plompert: j
iLO een botmuyl, ςη een ilqmperc
Pic
Die in viermael feven jaer
Noch niet letter-wijs en waer.
't Syη nu even fo veel jaeren
Dat ick quam op 't land te paeren
Daer ick federt aen het wild
Menigh daeghjen heb verfpilt f
Dacr ick sedert menigh maelen
Voor de vroege fonne-ftraelen
Opgeitaen voor douw voor dagh
Van de fyde daer ick lagh,
Van de warme Vrouwe-leeden 3
Om den Uchtend te beileden
Tot de foetheyd van de jaght,
Was aen 't ryden in de nacht, '
Om op Ipoor en lucht te paflen ,
En het fchouwe wild verraflen >
Dat in 't veld te leger gaet
Met den vroegen Dage raedt.
Ziel van myne hooghft-bemindc,
So ick my hier fchuldigh vinde,
So men nae het fterven weet
,Wat m.en deed' ofwatmen leed:
So de geeft, van 't lyf gefcheyden
Door 't ontflopen van haer beyden 5
Het voorleden heugen kan
Buyten breyn en herflèn -pan:
Wilt de misflagh my vergeven t
Dat ick, tot de jaght gedreven,
Voor het ryfen van de Son
Van uw 2.yde ryfen kon.
Syn wy nu gereed toe jaegen ,
Pols en hoiiden op de wagen,
"K maeck een eynde defer reen ,
Ε ε l η α r t, laec ons ryden heen.
Hebt gy't op het knyn gelaeden,
pm te itoo ven, om te braeden, i.
λ '
-i
-ocr page 421-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν;.,, Ιη
Luft U 't leckre duyn-lamprey ?
Gaen wy wandlen nae de riey.
Defe fyn van myn gebuyren
En fe mochten 't wel befiiyren
Eermen eensjes ommefie
Met een koppel twee of drie ;
Hondjes heb ick om te jaegen
Die een knyntje levend draegen
Waüter van haer wert gevat
O ver't veld of op het gat
Mint gy 't goetje, dat de veeren
Dienen tot cieraed en kleeren ,
En gevogelt tam of wild:
Gy fult hebben, fo gy wilt,
Duy ven. Hoenders en Cappoenen y
Enden, ganfen en KaHcoenen j
Loopen uwe fmaeckjes op
Kieckens, even uyt den dop:
'K falfe mee al op doen diiièn
Oock, of't jaer gety moil miffen ,
Sneppen met haer langen beek
Wei gcbraen met grom en dreck,
Lyfters in den boogh gevangen
Die fich om een bey verhangen
Aen een ftropjen uyt de ftaert
Van een dood of levend paerc
Vincken, leeuwerckj wryters, keepen 3
En al watter word begrepen
Onder 't reyfend kleyn-gebeent,
So 't den tydt op 't land verleent.
Eyfcht ghy edele patryfen :
'K fal u haeft een kudde wyfen,
Brenght den hond, of fack en fchilt 3
So gy 't Veld-hoen eeten wilt.
Selden dat van't geen van dien is
Hier myn folder wel veriien is _
Paf
-ocr page 422-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ Ε κ.
Dat rondtom my roeil en fchrey t
En op onfc ackers wej'dt.
Syt ghy nu het wildt-gebraed moe ?
Wilje vifch ? daer 's oock al raed toe.·
Gacn wy even over duyn
Bymynnaegebuyr NEPTUYNj
Gacn wy fmglen in de fwinden,
'c Wande is ree, en maer t'ontwinden,
En de Z.OO is in ons hand , ,
^Uy t de bancken aen het ftrand.
Meyfens, die de vif-bend draegen
Van der Hey af nae den Hage,
Koomen hier voor by de deur , .
Hier uyt nemen wy de keur
Van de rond en van de plat-vis 5
Vis, die fonder dit of dat is j
Ons is't fleurtjen uytter Zee
Eer het komt te mart in ilee.
Laetvry Nies en Anne roepen:
Houdj e gek, komt herwaert fnoepen i
Lecker-becken komt nu uyt 5
Dat is lever, dat is kuyt j
Wegh met vodden en met florsjes ,
Dit is volck met blancke borsjes,
Die fy η wit, en hard en vaft: '
Komt vry naeder, fiet en tafb j
Dat is fchelviich als een wrongel»
Dat 's een hoeckfchol > vet als ongel,
Dit fyn fcharren, dat is tongh
Die op 't ftrand noch lagh en fprongh j
0 ongens wilt de luy niet ftutten)
Dit is krimpert, dat fyn putten
Daer eén ey in fchuylen kan;
Waer is nu een ruftigh man
Daer het vroutje van bemint is
Dat nu luftigh en met kind is?
- }
Μ Ε Ν Cx Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Dat's meleckertje, myn vriendt 5
Dat's een visje datje dient 5
Daer het hembje voor fou opgaen 5
Bly^e nu gelijck een mop ftaen ?
Dat is puyck en dubbel pluys.
Koop en fend de zoo nae huys.
'k Laet fe roepen wat fe meugen ^
'k Laet het waerheydt fyn of leugen,
Kriel en bend is hier gevreen:
,Wy fyn met de raaeghdom heen.
Hebtghy uw bekomft genomen
Van het volck der foute itroomen:
'k Sal u fchafièn van de vis
Die van 't foere waeter is;
Luft u pos en baers en fnoecken ?
Ver en fynfe niette ibecken:
j Wil j 'een brafem wel gevoedt ?
Wil j'een kerper in fyn bloedt ?
'k Heb myn vyver aen te fpreecken
'k Heb de fuycken maer te fteecken j
En de netten fyn al klaer ,
Komt en viiTchen wy te gaer»
So de fchouw dan van uw keucken
Quam door harde wind te kreucken
^ En geworpen tegen d'aerdt
Koelte gaf op uwen haerdt,
Ε Ε L Η 4 R τ j befte myner vrinden
Komt my dus te landwaert vinden
En en zyt niet eens befchaemt
So ghy komt en wederquaemt,
Segh maer: lek kom by u eeten
Want myn fchouw is neer gefmeeten y
T'mynent roockt de Keucke niet
En myn meyiTen braed noch fiedt,
'k Volgh de wegh van u gewcfen 3 ί .
Ctet ick doe deed gy yoor defen
0oc
Μ Ε Ν Cx Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Doe gy my quaemt ορ den hals 3
'k Saf niet anders feggen 3 als,
Ε Ε L Η Α R τ , befte myner vrinden ,
Danck heb d'ongeftuyme winden '
Die door een gelycken ramp ,,,
Maeckten ons te faemen kamp. .. '. ■
VAn over het gheberght en de verftove kruynen
VanClingh' en heuvelen by 't hoogh en droogh
Looiduynen,
(Loofduynen, wyd berucht door 't kraem-bed van Mar^
gviet,
Die, Γο ons in de kerck het taefereel bediet,
Heeft honderden gebaert van dochteren en zoonen)
Comi: u dees kleyne gift. Wik Amaranth', verfchoonea
Nae u befcheydenhey t myn ongedane plicht,
Myn oufchuldt waer gereedt, indien ick wierd betiehc
Van achteloos verfuym, van liefdeloos vergeeten ,
Dat ghy dees lomerltijd niet eens en^hebt göbeeteq ,"
In myn meloen-gewas, als op een ander jaer. " ^
Daer niet gewaiTen is daer valt het geven fwaer.
Een fcherpe Lenten en een Somer fonder hette
Gaf acn de teere planc geen voortgangh, en belette
.H et fcttcn van de bloem tot hoope van de vrucht,
Of, wafler wat gefet, dat nam de koude lucht.
irlet is een quaede krijgh daer 't alles komt te My ven.
Den een of d'ander fal 't ontfwemmen of ontdry ven
Als 'tfchip aenftucken ftoot;maer aen zijns vyands ftrand
Gcraeckt men wel om hals al ifmen al gelandt.
Oock was 't niet alles dood ^ gefneuvek noch gefchonden
Op den meloen.en-bcrgh, noch hadmer watgevopden
/
-ocr page 425-·Μ Ε ϊί G Ε L-D I C Η Τ Ε Κ
Voor vrienden, en voor.u voor all' en aMermeeft,
Indien den achtertocht behouden had geweeft:
Maer milde Waeter-goon met fwaere regen-plaiien
Die hebben 't al vernielt wat datte;r was gewaifèn
En met een nijdigh nat verplettert al den bras
Dat van te vooren noch de dood ontworffcelt was.
Wat raed? Dat niet en was dat ftaet weer te verwach·}
ten:
MifTchien fal 't naefte jaer dit mifgewas verfachten ,
En ick, indien het dafi wil lucken op fyn beft,
U deie fchuld voldoen met dubblen intereft.
Neem ondertuiTchen aen dit kleyn gefchenck van pee^;
ren,
En wilt dit korfje met dees vi-uchten niet waerderen
Nae haer geringhe prijs, maer fiet de man fyn hert,
' Syn gunft, fyn goede wil, van wien 't gefonden werd :
Oock plagh het fout en meel, ten autaer op gedragen
Van d'onvermogene, den GodeJi te behaegen
Meer als eén witte ftier of een gemeften ram
Die uyt een grootfe ziel van rijcke handen quam.
't Is van der Goden aert te wefen goedertieren:
Die heb ick oock altyd gefpeurt in uw manieren ,
Daerom fo hoop ick mee van u dat eygen luck
Die met een kus van verr' uw foete handen druck.
ATant feifpé&gras & maigrel
Ayant y m & doux aigre ^
I :
Ayajit
Μ Ε Ν Cx Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Ayant y mpour mon dejfert
Beurn é'foumage , blanc & wrdi
Et mÜe pafie %y èragU
D e femmes é^ d^enfans aymée, ,''
Ny de ces exoticfm frm^s
Confits, é" bien-tofi defconfits '
Tar des mains é" dents feminims , .' .
Mats de mes potres Serotines i'
Amant éf plus ψ^ίΐηετη^ en faut
Bien cuitesfous du cendrechaud·
^e Ie Romain-i Wirdes plm braves,
β content Λ de fes Yaves,
Aymafl plus djue Por ^ Vargent .;
Dont ont luy fitjadisprefent ζ ■
Ayant eu nuüe compagnie^
Ny d'un amy, ny d'un amye,
Mats bien d'unmïenfidelkvrier >
Un grand é^ redoute guerrier»
^iin α donné é'peur φ*fièvre
Et mort tout d mainte Liévre: ..
Mais bien d'un couple de mes chats
Deux foudres de laguerre aux rats '
Ouonvadonnerla bataille'
Α cette maudite canaille
Et aupernicieux fouris i
^t, apres avoir fait débr is
Α la porte, ou monpain fegarde,
Fait honne chere ér biengaiUarde
Ne fe foucie depayer
Cefien repas que d'un cbier:
Ten-
45i .M E Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν,
Pendant que msgens α leur aife
Soupent ( mais qu'il ne leur déplaife )
Jeprends la plume& kpapier ,
Etpourunpeumedivertir
D^unefacbeufe folitude
§iinja me chocque &[emhlerud&
{Ayantpajfé ce jour mon temps
Α cefie Haye, ouplm degens
ye voy rencontre en un heurt
§l»eje nefay ouje demeure
Dedans un an, iout rondfoit'il,
( Encore fiit'ilBiJfextil)
Je cherche un fuhjeB, qui mepmjfe
Apprwoifer , ó" ii^e reduijje
Α fins rajfls, effarquché
Τ ar avoir cejour villoté,
Par avoir 'veupajjant les rues
Beaucoup de monde, point degrues,
Et ( bon OU malgré du cocher )
Dans leurs carojjes trottekr
Les Dames ó" le^ Damoifelles
En apparence de pucelles:
Par avoir plus de heauté
My-dé(oivvert é^ mj'caché,
Plus de beaux afires, plus d'efloiles
Briüerfous des jaloufes voiles,
Et plus defard vermillon
Surjoües, levres éf teton,
Plus de cerufe ó'plus de plafre
Aux cols e^ bras & mains d^albafret
rk
Flus de faveur Si plus desgalands
Etgarniture des ruhans,
jamaii en mon 'voifinage
N'ay 'veu au3i βIIes de village,
JVy d ms Moertjes, Leuns ou Jryns 1
Attx nopces, kermis, ou feftins,
Mais d quoy tant d^a'vant-paroks ?
7ant des preamhuks frivoles ?
Avant quavoir dit cfuelque mot
L f temps, ejui nous[uit d grand trot >
Me vient furprendre é^ femhle dire
lln^efiplus temps deplus efcrire,
TrouJJe bagage 'va coucher;
Mais, avant cjue d'aller chmger
Deplume yfinge dcette helle,
D y bm foir d la Damoifelle
Oti aujourd'-buy on t^a donné
Α boire frats dfa fanté
Del^pocras icebonhreuvagel
^mn\ajawais dêpleu au Sage:
Bmtvage ^autant delicieux
^«c Ie doux NetUr, 'vin de Dieux t
vault plus que tout Veau heniu
Far les Foé'tes nous defcrite,
^Me Ie Fcgafe d Helicon
( Lors que ce grand BeHerophon
Eβ9itreduiten bellepoudre
Far Jupiter armé de foudre )
Faifoit courir de mont d -val
Ouvrant la SQurce de C beval
Ec Bm
-ocr page 429-Μ Ε Ν Cx Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Bon foir donc, Amarant he chere,
Le Cielte donne, α inafrien,
Apres k bon-foir doux repos,
JSi α demain la coTte au dos:
ceUe d'armes ny de maittes
(Laijfex, les α des autres tailles)
Mais quifourrée άβ flocon
Vous e/l uenu'é de lafon:
Apres de?nain Bonsjours fans mtnhre,
Sans plus de nu 'és ou de l'omhre
§ΐΗί vienne troubkr tafant é:
Oites ï'Adku au Recipé :
Cl^e ny le Foye j ny la Rate,
Ny ÏEBomach vous plus ahate,
Mats chacun fonge d jon d&voir,
Αfin de te hkn-tofi revoir
Libre de longue maladie,
De ta viande mieux mmrie y
Et en ce bonpoin^i de nouveau
^ui rendoeil ó" "^ifage beau.
Nargue de I orge de fin creme ,
De Julep φ- de rApozeme:
Nargue de ces petitsgoublets;
JDefimples & compofis & ^^^^
J)e Me£ieurs les Apothecaires:
JSiargue des Haufius ClyHeres:
Vive le veau & le mouton,
Vive la poule φ· le chapon»
Vive lependart de faucijje
Mt le jambon couvert d'e^iice^
mm
ν
Foi» de confervett de fyrop:
Vous Η en avez,ja fris ^ue trop
Vive la Cave et la Cuiftne:
O, ηί46 la Tahle α honne mine!
O, qu^l vatih mieujt, que d^efin 4ft U^>
S'y wettre avec bon appetiP,
4'*entre des draps et de linge >
Süer oufrijfonner en Sin^e I
O, quil-vaultmieuxfairekguet
Etftre k blanc et k clairet
Et pots et verres defconpre,
Et la trowver h nrotpour rire
En s'enluminant Ie mufeau
D^un traiBy qü'&n hoit acroc, fans eau !
O, iju'il fait bon fepourmemr
Α Ochnhourgh, en mon verger»
Encejardin^ ouVArmenie
Et OH la Perfi 'vous convie
Α fes appafis delicieux!
Gsi, en dejpit des enweux ^
De Boreas et de fa barbe
rayprou de fruit, de doux etgarbe,
O, qu'il vault mieux aux lits de fiem
Se trouver entre les odeurs
§lue dejfus un liSl de parade
Languir en efiat de malade !
O, ηu'tlfaίtbonpaβerfontemps
En des menttz,plaifirs aux champs
Varmy Ie chant de l'Alouette,
Ve Roffignol, et la caquette
Eei m
-ocr page 431-43^ · Μ Ε Ν G Ε L-D I (ΤΗ Τ Ε Ν.
Del'' Arondeüe ,β fcavéint^
Α mapnner, ηαί vire ó' fend
Et'vent ό" l^air j quihricok ■
De toutes mains, tant quelle vok!
O, ψ'ΐ€ celuy efl tres heureux
en ce quartïer fablonneux
Trowve Efcula^e bienfropice!
Foin du fejour de Varthenice
Et de fojitres'cher Altdor:
Cy rejieurit Iefiecle d' Or.
Vi've Amaranthe et fojsguarie:
Ie mets fin α ma peezie.
Adieu, Bon-foir, & douxrepos.
Et α demain la Cotte au dos:
Apres-dewain Bons-jours fansnomhréy
Humeur gaillarde, jamais fombre ,
Santé entiere ,fans recheoir: - -
Vive Amaranthe, Adieu, Bonfoir.
Aen d ε Sel ve.
Derf ick > of derf ick niet, u ftuyren
Een koppeltje van myn gebuyren,
Lam'preytjes, uyt myn naeftgeberght ?
Wat was het als de luft geter^ht ?
Wat kunnen deef onnoile puyten
Meer doen als een den mond ontiluyten
En maer ontwervelen de maegh ,
Die moge] jjck gefcherpt en graegh
Door het gebreck van beter ly ven
My licht van verre fal beky ven
Dat ick door fciiaerfheyd van dit goed
, Deluftoniteeckennietenboet?
Idf
-IT-
lek ftuyr haer evenwel om reden:
^ .'EenJofFrou'w met noch fwacke leden
Heeft al genoegh aen lbo veel aes,
Aen fulcken vahghft van mynen Blaes.
Mijn Heerc den Oud-Raed-Venfionaris C α τ s, als
ickfijn' Ed. wijn Fjalmhoeck fond.
\
ONs fcheydtmaer kleyn geberght: wat heuvelen en
Clingen, ί
Daer gy in'tOöften heerfcht en ick in 'tWefl: gebie:
Daer myne Mufe piept, en dacr de uwe lingen :
Hoe komt het nochtans by dat ick u felden iie ?
Myn Heer, het is myn plicht fomtyds u aen te fpreec-
ken : · · ■' ·
't Schort my niet aen de wil myn d'enft u aen te bien:
AVaerom dan doe ick 't niet ? wat magh'er aen gebreken?
't Is orri dat Koningen malkander lelden fien.
Bey fyn wy Koningen, fchoon onfe koninckrijcken
Niet lyn van diemen hier verkryght door menigh bloed :
Hy heeft een koninckrijck, dat niemants hoeft te wycké.
Al wie befitter is νan een geruft gemoed.
Maer fchoon de Koningen met veel by een en komen
Sy fpreecken evenwel door brieven of G efant:
Gcfchencken wederzyds die werden acngehomen
Hn dienen onderlingh tot vriendfchaps onder-pand.,
Haer voorbeeld volgh ick oock:Hoor defe letters fpre-
ken
I loe ick op Ockenburg oock wel om Sorg-vliedt denck:
En neemt van myne hand tot goeder buyrichaps teken
Nae myn gebiedenis dit Komnckl^ck gejckenck,
43S Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
GefcbreiJen voor mijn Tfalm-hoeck mn ham
UL gefondett"
Më-Vr ouw, Het lufte myi mijn Rijm-pen te hefteden
Aen'tPfalmboeckjfo men \ heet,dat Davids tytel draegt,
Aen lofeangs en geboon, en eenige gebeden,
En houwfe wel befteedt fo U het werck behaeght.
Aende deEerhaere endegeefi-rjjckejonge'dochter,
Op eenige haereVerffen Mnmy nfchrewn ^ aengm^
het kfen van mjne Befehryvinghe van
ockenburgh.
De Pen, die Ocken-burgh (myn woonftee) heeft b^
fchreven
Verdient die lof niet, die gy haer hebt willen geveO)
Beleefde Alida: 't is overloop van gunft ,
't Is vleyen van gewen, 't is liegen om de kunft
Wat ghy en andere daer hebben in geprefen.
lek lyde dat men keur myn werck voor uytgelefin
Als 't uytgelefen is: Maer die het daer voor fchac
Eer hy \gelefen heeft, als offer gal noch fpat
Noch o verhoef en was noch fchii}?fel-been te vinde,
Die danck ick dat hy my al blindelinx beminde.
So neem ick oock in danck uw gunftigh oordeel aen >
En 5 voor de reft, ick weet hoe ver die dingen gaen
Maer foete Brunoos-kind, die my een wyl geleden
Van uwe verfcn fond vol geeft en aerdigheden,
Myn irid en tnijn papier veranderen van kleur
Als ick uw ry mpjes fie ν sin fo een hooge keur:
Air
-ocr page 434-^rfssss!
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 435
Als ick een vrouwe-pen de mannen fie befchaemeri.
Dc myne werden rood als fy de uw vernamen,
Te meer, om dat ick noy t yets fagh van uwe geeft:
Een onvoorfiene pijl treft veeltyds aldermeeft.
Noy t quam my van uw kunft voor oogen noch voor oo-
ren.
Men plagh van TeiTelfchae en Anne vroegh te hooren :
Hoe is dan, Alida, uw naem fo langhgefmoort,
En waerom heb ick noyt voor dees van u gehoort ?
Uw Broeder ken ick wel van over veele jaeren:
Ick heb fyn kunft gefien in boecken en in blaeren:
Maer noyt wie^d my gefeyt dat hy een fufter had
Die mee gedroncken had van het Poëten-nat.
Hoe kon iich fulcken geeft fo langh voor my verbergen ?
'K ben uyt de wereld niet al woon ick in de bergen:
Men üet my raenighmael ter winckel in den Haegh,
Dacr ick nae boecken aie en nae wat aerdighs vraegh :
Van A.eltje fprackmer noyt; 't is nochtans niet van heden
Noch oock van giftren dat die rijm-pen is gefneden
Van wien de Heere Uoogd my hier wat ftaeltjes liet.
Een leeuw werd haeft gekent als. men een klaeuw maer
ziet.
Die Dichters fyn geftaeg aen 't fchrijven en aen 't prenté *
Noch fijnder blaen genoegh voor pruymen en korenten '·
Maer 't gaet met uwe kunlt als 't met de paerden doet:
Wat meeft de merdt bedraeft is al belabbert goet.
De befte vindm'op ftal, die'r geld wel fullen gelden
Al ftaen fy niet op ftraet, iy fullen fich wel melden.
Als haer de koopman fiet ftrax valt fijn fm daer op :
Daer 's kruys, en borft, en leeft, en beenen hals en kop
Wat voorts het leea recbt raeckt, uw onlanx opgedrae-
ghen,
Of Lees-recèt, fo ghy 't noemt, dat was voor weynigh-
daeghen: ^
Maer, fo het u behaeght te hebben eygendom
Aen myn papierenhuys,kom Brunoos dochter, ^om
g^yiiii!*,,!!! ι^ί.
148 -Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν,
Ontfangh dit Ockenburgh, dat ick u fend mits defen,
En, fyt ghy voorts beluftte zinghen of te lefen,
So wilt oock nevens dat dit Pfalm-boeck nemen aen:
^en Kmincklyck Gefchenck al is 't van
Westerbaen.
De Heer van Zuyïichem aen my»
Nota. Pe Heer van Zuyïichem verjaert qp den
vierden van September endeickopden ieven.
den, ende op den thienden washy by my ten
eeten met meer goed gefclfchap ende fchey-
dende liet hy my defe versjes die hy over taefel
met een potloot had gefchreven.
"^kWect noch'vanfevendm September noch van vierden
V Syn drooge ds£gen bcy, nae datmm s'onlancx vierden'
D€ Jbiende^ WeBerbaeny de Thiend' is van mynfin,
Die heeft'wat anders iut
Ockenburgh dm X, September 1^55·
Aen den Heere van Zuyïichem
GHy weet van fevenden September, noch van Vierde
Bey droogh, bey ongevierde: '
,De Thiende, Zuyïichem, dxe was van uwen zin
En had wat anders in.
Noch was den fevenden en vierden van de beilc
BydWftebydefefte:
Op beyd' in d'andre weeck had iok het ongeval
Van tweederhande val.
[Want op den feite van de left voorleden daegen
Viel ick om met myn waegen,
Jln op den elffte was ick op de haëie-jaght ^
En, eer ick daeroiii dacl;ic 3, ^
-ocr page 436-Μ Ε Ν Cx Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
So brack myn ftock in tween, en tuflchen hooge wallen
V ond ick my neergevallen,
't Was in een holle ftoot ^ begroey t met ruyght en riet,
Maer waeter wafler niet; * »
Het waffer oock al droogh, als op de laetile daegen
Die ons geboorte zaegen.
Is dan veel ongelux, gelijck ons Flaccus feyt,
Den droegen toegeleyt 5
So wil ick 'trnet de vocht en met den Thienden houwen,
Ên nooden mans en vrouwen:
Jae liever had ick noch twee Thiendens in de weeck ^
Alsdatraynfpringh-ftockbreeck, f
Als dat de waegen vall', op d· elfd' en op de fefte:
En hiel voor 't adderbefte:
Dat dees ter Almanack bey wierden uytgedaen,
En dat ick daer fagh ftaen
Twee thiendens in haer plaets^en drieSeptembersThieti-
Mocht vieren met die,vrienden, (den
Die ick op Ockenburgh den jonxften thienden dagh'
Hier aea myn taefel fagh.
Ockenburgden 13 September fi
Op de Befchryvinge van Zuyd-Molland
ujtgegeven van
TredikantinNieuwLeckerland,
Ε pen van ^'Wi^jEjKijè heeft ons vertoont voorde-
ren
Hoe nu Zuyd-Holland is, en hoe het plagh te wefen
Eer het veranderde door Wieldrecht in een Plas
En kreegh in plaets van 't Vee de Viffchen op het gras y
Wat handveil en wat recht en voordelen en wetten
't Den Graven heeft gelieit: den Land^zaet daer te feften
te % Wg^c
D
Μ Ε Ν Cx Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Wat droogh is, en wat dryft: hoe 't met de Dorpen fy ,
Hoe groot van margentael, en van wiens Heerfchappy:
Nu komt een ander man, wiens werck is te verkonden
In 't Nieuwe-Leckerland Gods heylige Verbonden,
Daer hy den Herder is en op fyn trouwe ftem
Men gaet nae *t leckre land van 't nieuw Jerufalem:
Nu komt Oudhovius fyn leegen tyd belleden
(Als hy fich uyt het touw van hooger befigheden ,
Die fyn beroep hem geeft, om wat te ruften fpant)
Tot naeder onderfoeck van Hollands Zuyder-kant,
Syn viy t en naerftigheyd om alles op te foecken
U y t oud verfuft papier, uyt winckelen en hoecken,
Door aenfpraeck en door hulp van levenden en doon j
Stelt een volmaeckter werck, als van der Eyck,ten tooii.
Wat dat den ander fchreef daer hy fomwylen raifte ,
Wat dat hy niet en fchreef van 't geen hy niet en wifte»
Dat vindtmen hier ten deel geholpen en verfchickt:
Daer'mee fyn ddfe blaen een derde part gedickt.
Des geeft hem vry gelooof, ghy die dit komt te lefen:
Oock was het licht voor hem, wat was, of plagh te wefefl
Te weeten in een land waer in hy felver woont,
Die 't geen hy noyt en fagh van iyne Preeck-ftoel toonti
Die in fyn Lecker-land den luyden langh geleert heeft
Hoe 't in het land fal zijn daer niemand noch verkeert
heeft:
Wiens leckerny noyt menfch begreep met fyn verftand.
God geeft ons mee een beet in dat Nieuw-Leckerland!
Op den Halshandnjan mygegeven aen Joly^un fofferefi
hon^ke} dat tv^ee jongen 'van een Haefewtndt
<voor mygtzfioght had.
W jT En plag der Helden hooft met laureblaen te krooné
En deughd en dapperheyd met tytelen te loonen,
Met kettingen van goud: my doet men 't met eeji
Met filvcr om myn hals op een fluweelen rand, (bg^»
Om dat, hoe kleyn ick was, ick dorfl: tny felven waegen,
En met myn eygen bloed den tyd van Dertigh daegen
In 't leven heb bewa.ert 't geflaght van Haeiewind.
Ick heb van vrouw Diaen twee kinderen gemint >
Die lyf voor lyf op 't ruy m den rapften Haes kan ftryckc.
Noch heb ick meer verdient fo fy aen haer gelijcken:
En 5 zo het houw-kind nae des moeders deughden aert >
So ben ick lichtelijck een gouden half-band waert.
Den gebelgden Hof van N.
Die de Hetr van Z. de Goot noemde om dat zy
lanck en fmal was
Α
L ben ick langh en fmal, noch ben ick wel ïb groot
Dat ick hem liegen heet die my fcheld vooreen
goot.
Hy noeme my een fteegh, noch-was dat al te kleen:
Hy nciem my vry een ftraet, noch ben ick niet te vreen.
lek lyde feJfs een goot, ten dienft van die hier woont,
Daer lyft noch frontefpyts den flechten uytfight kroont;
Ickheb een lleegh, voor die nae *t achter fpeelhuys gaetj
Ick heb een ftraet, voor die myn eerfte pleyn beftaet.
Noch ben ick meer: Ick ftreckt'een groenmerckt in
een buyrt
Daer men om zuyringh en om pieterfely ftuyrt,
Al was het t'Amfterdam, felfs in de warmoes-llraet,
En waer een erf-loos huys op gracht of burgh-wal ftaet.
Ick ben een herbergh, daer men menigh bedde fpreyt
Voor Flora, met haer treyn op 't netfte toebereydt,
Die, fchoon fv is een hoer en van een vuyle fchoot,
Hier niet en bleef fo fy moft flaepen in de goot.
148 -Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν,
Η Et is hier wel te wefen:
De fpys is uytgelefen,
Den dranck is frifch en goed,
De wyn io overvloed,
Meer alfmen heefc van nooden ,
Van witten en van rooden:
Hyj diefe beyde magh,
Geraeckt hier op fyn flagh.
Men kan den tyd paflèren
Met praeten, met verkeer^n j
Met hoek, met lentrelu ,
Flus 't een, en 't ander nü,
Terwyl de vuyle ftraeten
Geen wandlen toe en laeten
En dat de buyte-paen
Niet droogh en 2,yn te gaen,
En dat de ώερε wegen
GebroockeA door den regen
Ons feggen, 't is te nat,
^Wj^ lyden paerd noch rad.
Éen van de loffer-dieren,
Beleeft en goedertieren,
Heeft my haer bed geruymt
Heel zacht en wel gepluy mt:
Maer, als ick meyn te ilaepen,
De vloyen fyn in waepen
En komen my te keer
Met kort, maer fcherp geweer.
Sy fteecken my en pricken,
Sy 2.uypen en zy flicken
Van myn onfchuldich bloed
pat niemand q[uaed eu
Κ
Wat
Μ Ε Ν Cx Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Wat raed? ick vloeck, ick ky ve: -
Wat komt ghy my te lyve ?
Hetkdelofferniet
Die ghy uw punten biedt:
Ghy valt op een verkeerde >
Een die u noyt en deerde >
Die noyt vun uw geflaght
Hier yemand om en braght.
Wilt u op my niet wreecken:
Noyt heb ick in dees deken
Vw vaetj uw moey, uw moer,
Vw oom, uw fus, uw broer
Gefoght den beek te breecken,
Die, wierdfe wel doorkeken
Van dat onachtfaem dier ,
De luye kamenier 5 '
V nietenfouw verftrecken
Om daer in te vertrecken,
Gelijck een haes of vos
Sich berght in dichte bos.
So gaet de moorder leggen
In ftruycken en in heggen
En komt by doncker voort
Gereedt tot menfche-moord.
Gefpuysgy fytbedroogeri:
Ghy hebt voor heen gezoogen \ »
Hier jongh en Maegde-bloed ,
Het myn is niet fo foet.
Gy lult u felfs vergeven : .· . . ;
Daer ghy af plaght te leven
Was van een Icckren beet:
Dit vlecfch is wrangh en wreed.
Dac-r my uw tanden klemmen
Vint ghy gheen loiïre-memmen,
Geen buyck geen borft, geen hals
Van maegdcn murw en mals,
'H.
■ :r
i, t
f
•ij ^'i,"
,··.*
Λ in (i
- ...ί
'm
^ Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ Ε Ν.
Oeen poefelighe armen:
Wat fuyght ghy in uw darmen ?
Hier is ^een bolle knie,
Geen facbte vrouwe-dye ,
Daer ghy u mooght vermaecken
Met hongerige kaecken:
Ghy zy t hier te lavey
Op maer een goore wey.
Wilt doch uw luften fpaeren
Voor fap uyt foeter aeren
Tot dat ghy weer te pas
Raeckt op uw Oude gras j
En, wilt de loffer lijden
Voor, achter, en bezyden ,
So bi]t en fteecktfe vry,
lek voegh my geen party.
Maer, hoe ick kijf of wende ,
Den oorlogh neemt gheen ende >
Ick vinde gheen verfet
In dit verbr.. de bedt,
En geef my voorts ten beften
Tot dat ick op het leften
'Verwonnen door de vaeck
Noch aen het flaepen raeck.
DEN Α MO UREUSE van St. Α Μ Α ND,
Beginennde; Parhieu! j^en tknh c*eH tmt de hon,
Naegevolgt na den tijdt, c^ la mode qm trotte·
HOe duy vel heb ick 't? is 't om 't wat ?
Myn vrijheyt heeft den bout in 't gat y
Wijl ick meer op de loflFer vlam
Als op een goe Weftfaelfen ham
Als op faucyfen van Breda
En al wat eertijds? voor en nae.
1414 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Den dronck my altoos fraaecken dee
Eer ick van defe Lecker lee,
Die foo veel ipels ter wereld maeckt.
Ick voel my van fyn pijl geraeckt:
Des pas ick nu de Vrijfter op.
Gheen woeftheyd iffer in mijn kop,
Geen wild hayr iffer in mijn neus:
Men fiet my tam en mack en heus,
Ick voel my van een andren aert,
Myn wulpfe finnen zyn bedaert 5
Myn geeft is fcherp gelijck een vlijm ,
Ick fpreeck, ick fchrijf, en al op rijm:
Mijn woorden gaen op juyfte maet,
Myn rifpen fyn van muskeljaet,
Waer mee iCK mijn difcourfen brecck
Wanneer ick met de fchoone fpreeck >
En myne 2,uchten, dié ick ruy m,
S'ijn niet als amber en perfuym j
I'-^jn hayr frifeert men alle dagh
En poeyert het fo veel men magh j
Het becken is noyt van myn hals,
Mijn baerd is my gefchooren, als
Of't maer een ku^igh ftreepje waer
Van kort en proper ftoppel-hayr:
Myn hoed draeght moed op fyn galaad >
C^ ftricken aen een goiiden band;
Mijn Broeck is boven en beneen
Befet met lint op lint by een ,
Van groen, van geel, van incaruaet,
Van kleuren van den daegeraec j
Van roos, vanvyer, van blaeu, vanpaer·
Daerraen een Franfen Ifaks maers
(So die wel eer te wefen plagh)
Wel rijckelijckcn mee verfagh".
Ick magh niet hooren ν an ta back:
Veel wijns geeft my nu Qngemack:
Idc
■méüM
-ocr page 443-148 -Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν,
lek val t'hans fober in de kroegh:
Thien pintjes fyn my nu genoegh:
lek ly my daeghs met dat ranföen .*
En dees heb ick oock wel van doen
Alleen, om, overfchoone Meyd,
Te drincken uw Gefondigheyd.
beginnende .
Me voyant flus friz^é ^«'«w^m Comte hkman^,
naegevolght.
My iiende gefrifeert meer als een Duytfche Graef,
Mijn verwe verfchjmyn lippen roodjmyn oogen foet,
Noemt ghy my uwe ziel, uw hert, uw hooghfte goed j
En wilt my nemen aen voor uwen trouwilen ilaep
Ghy vindt myn omgaen fo bekoorelijck en braef
Myn praeten fulck vermaeck aen uwe ooreri doet
Dat ghy my minnen wilt met ongemeene gloéd
En gunnen my 't befit van lichaem en van haef.
Jae, Kloris, om aen my te geven eenen naem
Hebt ghy verilands genoegh: maer gheen is fo bequaeffl
Als dat ghy my fomtyds een boere-fpiegel heet
De naem en wraek ick nietten magh hem weJ gedogen,
't Is waer ick ben 't, ick lydt: ghy fpreeckt met goed be-
fcheed,
Want dickmaels heb j'u felfs gefpiegelt in myin oogen,
Α Ε Ν Μ y.
, Hy Ridder, die den 'Ridder Tromt
GHy Ridder, dte den Ridder Tromp
Brenght uyt 't genjaer der Britfe kielen
Daer ffieenigh fchip wierdtot een romp
Met 'tfiavm vm wc/ dny[end zeiden ·
ah]
-ocr page 444-μ^μΐ)!,, ...
Ghy die het ongemack verzoet
Van Schepen op het landgefeeten
En ons behouwen volck en goed
Gaet tot een groot gehck toemeet en:
Ghy die van 'i hfiigh Ockenhurgh
Uivs Schoorfteens val weet te heklaegen
Om dat uwpotgafvkefch noch murgh
En uw Jpitgeen gebraed kon draegen:
Ontfanght dees rijmen, doch metgunP»
Van eenen vaeder en twee foonen,
Niet om u een'gefraeye kunfi
Maer om haer danckbaerheydte t oenen.
Neemt aen ons hertghy zAet het bier*
Wiit om wtrck met de voet nietfiooten:
Al is hier maer een vuylpapier
En niet meer waerdigh als drie Grooten,
Aen mijn
Over eenige z,ijner E. en z^ijner twee Soonen Verjfett
aen my gefonden.
MYn Heer 5 ick treek giieen mes om myne pen te
fcherpen (boord:
Dacr my de Vaeder met twee Soonen komt aeij
De kans was erger als nae tweemael fes te werpen ,
Ick legh de Rijm-pen neer en wiflfel niet een woord.
De Vaeder komt my aen en twee volwaiïe Soonen.
Wat raed fo ick de kamp hier met de Vaeder waegh ?
Hoe maeck ick'tmct de Soons die haer by hem vertooné
lin beyde tot fyn hulp fyn even kloeck en graegh ?
Ff
-ocr page 445-450 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Waegh ick het meteenSoon: die heeft een trouwen
broeder.
En oock de Vaeder fal fich voegen acn haer zy,
So dat hier elck van haer heeft een, en een behoeder,
En ick, hoe dat ick ""t ilel, te kampen tegen dry.
Van wien een yder heeft het heyligh nat gedroncken,
En hand en herfens warm en Febus in den bol»
Om een te taften aen dien fober is gefchoncken
Van der Poëten dranck ten berge van Apol.
Den dappren Hercules die vond fich felfs verlegen
Als hy in 't worftel-perck moft vechten tegen twee:
Is 't vreemd dan dat my 't hert is in de fchoe gezegen
Daer ick fie tegen my drie Grooten even ree ?
Gy lacht om dat ick vrees een punt van ganfe-fchachtc
Dat noy t en wierd gedoopt in'tbloed van vriend of maegj
En dat oock het gevaer niet groot en is te achten
Dat ick te loopen heb fo ick de kanfe waegh:
Uw woorden fyn beleeft, vol hooffe minlijckhedefi)
Vol danckbaerheyd, en lof die my niet toebehoort;
Maer weet, rayn oude vriend, dat met beleefde reden
Die 't niet verfetten kan een fwacke werd vermoort.
AendenSelven.
'k /"ANtfangh uw rymen en myn gunft
Omhelft den Vaeder en fyn SoQnen,
En fegh haer danck, fo om de kunft ^
Als om de vrindfchap die fy toonen.
Uw hert neem ick eerbiedigh aen :
't Werck fal ick met de voet niet ftooten
Al houdt ghy 't maer voor vuyle blaen
En niet meer waerdigh als drie g rooten>
Ick ken de waerde van de drie:
't Syn Grooten; maer die in de fchaelen,
Nae dat ick haere groote zie,
Vyf honderd ponde fouden ha,elen. ρ
1418 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
mmm
Drie grooten fyn 't: maer niet van die
Een gulden met haer veertigh maecken ;
Drie grooten 2.yn 't: maer welck en wie ?
Met wien ick vreefe ilaeghs te raecken.
Vijfhonderd ponden fyn fy fwacr :
Die grootjes heeft komm' hier niet loopen
Want yder lood van 't vleefch van haer
Is om geer. ponden Vlaems te koopen.
ICk vraegh uw volck: Is uwen Heer by huys ?
Men ieyt my, neen, hy is op 't werck van Ruys:
Wel hoe? het vrieft: wat doetmer in de voril
Het zand is hard; den acker heeft een korft.
Ick gac en lie hoe d'een en d'ander boer
Daer breeckt en fteeckt en brutft fyn oude moer; ί
Ick mcyn de Aerd (houdt my dat woord te goed)
Daer 't al af quam? en die het alles voedt.
Ick fie dat daer uw karr' en paerden gaen
Met zand gevult en met een fnap ontlaen:
Ick vind' u oock daer met een fchop in 't fpel:
G Óen daghj is't woord, en ^t wercken paft u wel.
Ick fie 't een wyl: maer 't werdter my te koud.
Góen avond, Heer. Maer, roept ghy, wacht en hoUd:
Ick fal u mee doen geven Ichop of fpae.
Maer weet dat ick my daer op niet verftae:
Doch fo den Heer, ons beyder buyr en vriend i
Dien ghy fo trouw uy t reyne liefde dient,
U nu ot dan vereerde met een vat ^
(Ick meyn een aem) van Deel' of Moefel-nat,
En fo ghy dan myn byftand had van doen,
'c Zy dat het was of op of na de noen,
En braght ghy my een onbekrompeglas
(Schoon of het al een dobblen roomer was)
My dunckt het zouw te leuy en ledigh ftaen
So kk u dan myn hulp quam af te flaen.
ff a ^en
-ocr page 447-Als ich wat afperges-planten aen ham E. fond
om op hoer Woning in den Hof te leggen
GHy wenfcht afperges in uw hof:
Wat beddens foudt ghy wel begeeren :
Uw man iloegh het geheel niet of.
Des kom ick u wat plant vereeren j
Op dat het daer niet aen en fchort:
Nu ichort het maer aen vuyligheden °
Maer daer veel hoys gegeeten wordt
Daer is het immers recht en reden
Datmen daer oock niet weynigh k.ck,
jelijck het niet en plagh te miilen
(Of "t oude fpreeckwoord kreegh een krack)
Dat die veel drinckt oock veel moet piflen.
Het fcheelt dan maer aen vuyligheyd:
Maer daer wil ick my niet mee moeyen;
Alleen dient u te 7,yn gefey t:
De vetftc ftr .. t komt van de koeyen.
Maer fo den roggen-acker roept
Daer is niet voor den hof te kryghen,
Mynimeer en dient my niet ontfnoept:
So iiet het af met paerde-vyghen.
Aen loffrouw N.
Diaentje gingh ter jaght
Nae 't fcheyden van de nacht
Wanneer aen 's hemels kimmen
De Son begint, re i,;limmen :
Een koppeltjen of vier
V ingh my dat oolijck dier
μ ε ν g ε l-d i c η τ ε ν.
Aen lofFer Α. G.
ViiD
453 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Van myne buyr-lampreyen
Die hier ontrent gaen weyen.
Hier van deel ick u mee
Twee knyntjes, en noch twee ,
Indien 't u mocht vermaecken
Mee van haer vanghft te imaeckcn.
Al iflèr niet veel aen
Om yera?.nd te verzaen,
AI fyn 't onnofle dieien ,
Al is haer vlecfch en fpieren
Van geen of kleyn gewicht,
Noch hoop ick, foete Nicht,
Dat ghy dees arme faecken
Niet heel en al fuk wraecken
Α Is ghy fiet op het her t
Van wien 't gefonden werdc,
Die, fo ghy ""t niet en kende,
E zn heelen Os fou fenden
Op dat ghy weeten kond
Dat hy u meerder gont.
Ter eere 'van de Heere Bruydegom
Ende JofFrouw
'JOHANNA van PFEDE,
Je Jamen in den Echt tot Utrecht 'vergadert
den z8. luly 1055·.
L is dieRijm-pendrooghendcrenIntverfchreven
^ Die'kfomtijts heb befteet aen'tkleyne Venus-wichf
Al is de geeft verflaeuwt die Kusjes heeft doen leven
tn in mijn groener tijd van minnen heeft gedicht :
Α
4^4· M E Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Al fchijnt het onbevoeght een hooft met gryfe hayren,
Waer op de Kerckhofs bloem niet weynig is geikeyt»
Dat ick my onderwind' het nat uyt hoeven-aeren
Te rprengen over 't bed daer Venus oorlogh kraeyt:
Noch wil ick evenwel beproeven myne krachten
Om mee, Heer Bruydegom, het Éruylofs Ledékant
;Waeropghy metuw Bruydop 't vriendlijckft fuk ver-
nachten
Te eieren met een krans, gevlochten van myn hand.
De vrindfchap, die ick hier met uwen Vader houde
Als Tyne Juil: hem drijft na buyten, uyt den Haegh ?
Daer hy by Ockenburgh zyn hooge Sand-fort boude,
Sey t my myn plicht te fyn dat ick een Rijmpje waegh.
U bruyd ontfteed myn geeft door'tvyer van hare loncké
Kn geef m y nieuwen moed dat ick het derf beftaen: ^
Uw Bruyd, die kouwer bloed als't myne fou omvonckéj
Selfs van Endymion, de vryer vande Maen,
Gy ginght hier in den Haeg door't midden van de vyere?
Die meenigh Joiïcr ftoockt, als vry en ongeraeckt,
En niemand van fo veel bekoorelijcke dieren
Had fich noch van uw hert volkome voogd gemaeckt;
So was door 't foet vermengh van Leiyen en Roofen
Op meenigh lieve wangh uw vryheyd noyt verflaeft:
Geen mondje, daer 'c korael en kerfén op ftaen bloofen,
Had u fo ver bekoort dat ghy u over gaeft:
Geen oogh, geen minne-pyl, die vele brenght in lyden
En meenigh boefem vult met doodelijck fenyn,
Had u in 't hert getreft, maer ging haer doel bezyden
Of gaf niet anders als een fchampfchoot fonder pijn.
Had dan de Min voor u geen pylen op fyn kooker ?
Had dan zyn toorts geen vier die alles brandt en braeyt
En droegh hy te vergeefs de naem van minne-ftooker
Die alic herten bind en alle koppels draey t ?
1422 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Was dan zyn pees te flap, fyn boog niet ftrack gefpannen.
Of was uw borftgehart en fchoot-vry voor een wicht,
Dar nochtans roemen derft dat hy de braeffte mannen
De kracht doen voelen heeft van fyn vergifte fchicht ?
Hy heeft na zyne hand de Goden konnen fetten,
£n maeckt fich van het woud en alle dieren baes:
De ViiTchen in de Zee die luyftren na fyn wetten:
En dat hy daer vermagh mift hem dat in de Μ α ε s ?
Neen, fiere longelingh. gy fult hem niet ontkomen :
Uw Wee werd u bereydt. Mifluckt het in den Haeg
Hy heeft tot fyne hulp des BiiTchops Stadt genomen ,
En fendc het u te huys: daer hebt ghy 't alle daegh."
Hoe blindt is'smenfchen oogh in't voorbefchick der
Goden 1
Een goelijck loffèrtje, van Wedes ouden ftam,
Van Ucrecht in den fiaeg eens anders minn' ontvlooden
Geraeckte t'uwent t'huys, daer fy haer bergen quam.
Sy quam, maer niet alleen^ oock het gevleugclt Goodtje,
Verberght fich in haer oog: gy. die dat niet en merckt
Krjjght van het Schuttertje fo menigh feker fchootje.
En weet van geen verraet voor het vergift en werckü.
Gy voek met nieuwe brand uw bloed wel haeft ontfteekê
Wat raedt? ghy fiet het quaed dat u de fmerte doet:
Geen beter voor-land ais de foete Maegd te fmeeckeh
Dat fy mee wederminn' u defe pijn verloet.
Des paft ghy vlytigh op om hare gunft te werven
Tot dat zy metter tyd aen u het lae-woord gaf.
Genegen om met u te leven en te fterven ;
Uw' ouders wederzyds flaen 't geen van beyden
Des werdter tuiichen u een houwelijck geflooten,
Verkondicht van de ftoel, gebonden in de Kerck,,
En't Bruyds-bed is gereedt,W ijckt, foete Speel-genootê,
Het geé daer noch aë fchbrt dat is des Bruygoms werk.
Fff Wel
-ocr page 451-4f<i μ ε ν g ε l-d 1 c η τ ε ν.
Wel aen, gefeegent Pacr, het dagh-licht is verd weenen j
Den Avond-Ster is op, aen Venns toegewijde:
De groote kaers is uyt die heden heefc gefcheenen:
Begeeft u tot de ruft, of liever tot den ftrijdt.
Ten ftrijd van lijf om lyf, van twee onfteken harten,
Twe zielen even heet, twee Kampers even ree
Malkandren in het hembd te fien, en uyt te tarten
Daer men geen fteek en brengt of wachter weer eé fne«
Ten ftryd, daer 't niemand is geooreloft te fcheyden
""tZy dat men onder leyt of datmen boven raeckt:
Maer daer al het gefchil geilecht werd tuflchen beyden
En op het rainnelijckil: met kuilen afgemaeckt,
Stryd, daermen niet ontfiet zyn cygen bloed te fpillen
En s'ander? ftorten doenj Stryd, daermen niet en ruft
En daer de Worilelaers de kamp niet ilaecken willen
Voor door vergooten bloed haer hitte zy gebluft.
Maer, foete Broyd, en wilt voor defen Stryd niet beven:
Schoon datmer bloed vergiet het leven lyd geen nood.
Als ghy in dit gevecht fult op het heetfte weien
Hielt ghy u niet voldaen fomen geen bloed vergoot.
Gaet heenen onbefchroomt u tot den ftrijd bereyden:
Hy is de ftoutfte die fich eerft ter vecht-boom vindt.
Maer wat vonr vy and is 't, die ghy daer hebt te beyden ?
Het is uw Bruydegom, uw alderbeften vrind.
Het is uw Bruydegom, die met een groot verlangen
Haeckt na het Bruylofs-bed, ter weelde toegeruft j
Om fich aldaer te fien in uwen fchoot ontfangen
En zyne minne-vlam een weynigh uytgebluft.
iïet is uw Bruydegom, die vol van minne-lusjes
Zyn armen ftrecken fal en vlechten om uw hals j
Ên drucken uwen mond met duyfenden van kusjes.
En oock uw wangetjes, fo poefeligh en mals:
HcE
-ocr page 452-Het is uw Bruydegom, die 't foet van uwe lippen
Niet ruylden aen Ambroos: dat Goden leven doet:
Wiens ziel hem lichtelick in 't kuffen fal ontflippen
So ghy hem niet weerom met uwe kufjes voedt 5
Die met een vryer hand meer tochtjes fal verwecken,
En meer,hoe meer gy feght,Ey:komt doch verder niet:
Tot dat de weiluft fal uw fchoot en al ontdecken
En ghy niet weeten fult wat dat u is gefchied :
Tot dat ghy, wederzyds gefmolten in genachten,
Wanneer ghy afgeilooft uw luften voelt geboet
Suk feggen binnens monds met minnelijke fuchten:
Och, wtverkore Lief, wat was dat vechteafoet!
Gact, Bruydegom, gaet heen: het uur is u geboren
Dat ghy van uwe min de rijpe vruchten pluckt: ^
Gaet nae uw lieve Bruyd, die Goden fou bekoren,
By v/ien u fo nae wenfch uw dienften zyn geluckt.
Uw Bruyd, wiens fchoonheyt felfs vrouw Venus fou be-
lippen,
Van Juno, van Minerf, van alle drie benydt
Wt vrees dat Paris iich liet lichtelick ontglippen,
Goddinnen belgt u niet, ghy 2.ijt den appel quyt.
Gaet heen, geluckigh Paer, daer u de Minne-goden
In 't Rruylofs-ledekant, met bloempjes overfaeyc>
Op hare leckerny en alle weelde nooden;
Uw vreugden-oegft is rijp: 't is tyd dat ghyfe maeyt,
ΛΛίη i-lïon 'r 1-i(ii»A· fTAlipfr Μ f'io mp>t-i l·/» ___________
-------------------------jj----------KJKTiX,
Geen twift, geé mifveriland doe band noch bedde fcheu-
G een jalouzy en laet haer hooren in uw huys, (ren,
Gelijck men hier en daer fomwylen fiet gebeuren:
Mé houw van 't vreemde zaed zyn Hovê reyn en kuy
T?/' - -
Des
Ff 5
-ocr page 453-MENG EL-D I C Η Τ Ε Ν
De Tucht, de Deugd, de Vree woon binnen uwe muy-
ren:
Uw wil zy eenerley, draegt famen foet en fuyr:
Oock in het Hou welijck zyn 't al geen fuycker-uyren,
En, heeft elck huys zyn kruys, het hebbe geenen d jyr,
Den goeden Hemel geef u velerhande zegen:
Gefontheyd, en gewin, en kinders op u vloer.
Swijgh, Sangh· goddinne, fwijgh, men is met u verlegen:
Gaet Bruygom, raaecktdeBruydinneghenmaenden
moer.
Op Qckeniurgh den lo. luly i6s$'
-ocr page 454-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 4ίί
Ter eere van Heer
vanden BOETZELAEK,
Heer van ASPEREN&c,
Ende lonckvrouive
C O R Ν Ε L I Α vander Μ Y L Ε
Vrouwe vanRAEP Η ORST,
Τfamen in Echt vergaedert op deniz. lamary
desjaers
■r^En Houwlijcks-god, beforght Geflachten te be-
J ,3 waeren, (tepaeren.
Vond "goed,Heer Bruydegom,twee Huyfen t'faem
Dies fey hy tot de Min, gae, fchiet een wiiTe pijl
Ten focten ooghen uyt des b[onó.Q vander Myl j
En 't gelde Boetzelaer: lek wilfe doen vergaerer^
Ε η binden met den Echt in 't groenft van haere jaeren.
De Min op dit bevel heeft vlytigh ap gepaft j
En fchoot een wiiïe pyl gelijck hem was belaft:
Een pjiltje, dat u trof tot in uw ingewanden
En dat een hcymlijck vier in uwe borft dee branden
Geen fchoonheydjals voor heé, van'tHaegfe loflferfchapa,
Die, of haer felven berght, en achter't malker-lap
En onder 't nydigh floers enhaetelijcker voilen
Voor mecnig keurig oogh voordachtig houd gefchooleSj^
Of die haer op het fraeyft voor yder fteit ten toon:
Gcé mond van hoog korael,geé flaeuw-gebloofde koon
Geen overmcelde lock, geen krul. of krol, of fwieren
V an'c opgetoyde hay r, die 't aengefight vercieren:
i,6o Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
i,- . ■
Geen-naeckte fchouderenj geen boefem van albaft,
Geen araijdie op de kou noch op de winter paft y
Maer bloot ten elboogh toe veracht de ftrenge wetten
Die ons der Vriefen Vorfl: op 't fcherpft gelieft te fetten:
Geen oogh, hoe tover-wijs, waer van de minfte lonck
Een vier ontfteken kan door een verborgen vonck,
Had nu meer machts op u: Wat eertyds kon bekooren,
Al wat bevalligh was had nu zyn kracht verlooren
Nae dat de Minne-god een fchichje met zyn boogh
In uwen boefem fchoot uyt vander Μ γ l ε ν s oogh,
Dees doet uw jonge bloed in haere liefde blaecken:
Haer op te wachten werd alleenich uw vermaecken.
Gy draegt de fmert in 't hert, en nergens vindt gy 't goed
Als dicht by 't vyer te zyn het geen u branden doet.
Gy paft haer naerftigh op: daegs zyt gy aen het fmeeken,
's Nachts zy t gy op de been en doet de fnaeren fpreecké:
Gy dient u van den hals en buyck van Veel en Luyt:
Men haelt ter zoet gevley en iucht en traentjes uyt.
De koopman foeckt het geld door bergen en door bae*
ren,
Hy loopt nae Ooft en Weft om rijckdom te vergaeren»
En vraeght nae geen gevaer fo hy maer voordeel doet:
De krijfchman foeckt zyn lof door "t waeghen van zyn
bloed,
Hy paft op kruyd noch loot daer eer is te betrachten j ^
En vreeft noch punt noch fnee en kan de Dood verachte:
De Staet-fucht drijft zyn man door wege quaed en krocij
En fcheelt hem niet hoe 't gaet mits hy lyn wit bekom:
De weyman foeckt zyn wild, en tracht het te bejaegen j
En vraeght nae nat noch drooch, nae kouw noch heet^
De Vryer boven al, op tammer dier verhit, (dagen
Heeft dagh noch nacht geen ruft voor dat hy datbefit.
De Prickel van het vleefch doet menig minnaer draeven
En meenigh hoogh gemoed fich buygen en verilaeven >
So datmen om 't genot van 't geene men bemint
,Wel loopt nae fyn verderf als wafraen dul en blind.
F Geluc-
Μ Ε Ν Cx Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Geluckigh, die daer mint met niet te heete finnen,
En daer de Reden toomt de driften van het minnen ,
Daer i Voorfichtigheyd de tochten wat gebiedt,
En daer men verder als op domme kiften ziet.
Gy hebt, Heer Bruydegom, in dees'uw jonghe jaeren
De Reden en de Min omüchtigh kunnen paeren. .
De Min ontftack uw hert: ghy hebt den brand gevoedt,
Om dat de Reden fey, dat Houwelijck waei; goedt,
Deugd, Schoonheyi Middelenfynaengenamedingen,
Daermen die fiet by een wie foü daer tegen dringen ?
Daer die te haelen xyn daer dient niet langh beraen:
Al 't Goed heeft t'allertyd in defe drie beilaen.
De fchoone vander Μ γ L befit uw hert en finne»:
Dies hebt ghy u betracht om hare gunft te winnen :
Maer ghy, ο teere Maegd, hoe ftaet dit ftuck u aen ?
Hoe dickmaels hebt g'u felfhier over wel beraen ?
„ Sal ick, die daegelijcks my fie beftuypt, beboogen,
55 Geviertjgevleyt^geftreelt, belonckt met hondert oogen
5, Van menich Edelman, die op myn dienften paft j
55 En (ich geluckigh acht foo ick hem yet belaft:
35 Sal ick, de weelde moe der vrye jonge-lieden ,
5, Die yder luyftren doe wat datmen fal gebieden,
55 Ontrecken my 't getal van d'ongebonde Jeugd ,
3, Die van geen kommer weet en leeft in ftaege vreugd ?
35 Sal ick in defen bloem en in foo groene jaeren
3} My geven aen een man en in den echt vergaeren. (hec
(Op 't woord van 7»λ» en ec^i brack door uw wangen
iEen blos, die door het wit gelijck een roosje fcheen)
' 5 Of fal ick rypcr jeughd in eenigheyd verwachten
^, En flyten noch wat tyds in gadeloofe nachten ?
^' ick Α s ρ Ε R Ε N, die my fyn trouw aenbiedt,
j, Met een gefegeot Ia verfachten fyn verdriet ?
j De bloeyfem van dejeugd fyn dingen die verüenfen,
" w ^ IP ^^^^ ^^ neemt die raagher nae om wenfei?i
5, Maer fy en keeren niet, hoe datmen roept en zucht::
„ Hec blocyen is wel fraey, maer beter is de vrucht.
H^
-ocr page 457-Μ EN G,E L-D I C Η Τ Ε N.
„ Het vry zyη fchijnt wel wati maer 'tkan met ons niet
duyren,
3, Wy wilien in den band foo wel als ons gebi/yren.
35 Is ongebonde beft: de trouw heeft oock haer zoet.
55 lek weet niet wat ick fal, of wat ick wil of moet.
Terwyl ghy 'toverleght wat dat ghy fult verkiefen,
Houdt uwe minnaer aen eji wil geen t\d verliefen,
Totdat ghy eyntelijck naelangen ftrydt befluyt
Te zyn op zyn vcrfoeck zyn uytverkoore Bruydt.
Noyt kreegh hy blyder maer, noyt heugelijcker ftraelen
Liet oyt de Son op hem van boven neder daelen
Als doe j'hem met een woord^of fwygend', deed verftaen
Datgy nfiet wederminnaemt zynedienften aen.
Dus werd ghy 't faemen eens te werden Echtgenoten:
Een wettigh Houwelijck werd tuflchen u gefloten:
Den dagh, die heden fcheen>bond met de rechterhand
Van wederzyden een onbreeckelijcken band.
Bands die twee ly ven en twee zielen doet vergaercn
En die haer alle vier komt tot een vleefch te paeren:
Band, die u onderlingh verbind tot zuyr een zort
En die de ftervens uyr alleen ontbinden moet:
Band, die u naeder noch van defe nacht fal binden
Als gy malkanderen in 't Bruyiofts-bed fult binden j
Tot vreughde, tot vermaeck, tot welluft toegeruft,
Daer men van zyne min de heetile vonckjes bluft.
De Sterren, die in 't ooft van avond zyn ontloken
Nae dat de goude Zon ten weften was gedoken,
Die hebben ruym de helft van haere reys gedaen
En feggen,,Het is tijd om daer nae toe te gaen.
Ghy Heeren,die hier zytdesBruygomsSpeelgenoo-
Denckt dat hem al een wijl het wachten heeft verdrooteHj
En danft de foete Bruyd uy t het gefelfchap heen::
Sy fullen beter zyn wanneer zy zyn alleen.
Gaat, gy geluckigh Paer, en bluft uw minne koortfen:
De kleyne Bruylofcs-goon itaen vaerdich met haer toort-
Μ Ε Ν Cx Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Elck paft u op ten dienft, de fackel in de hand,
Om u te lichten nae het Bruylofs-ledekant; ^
En als ghy met u twee zyt binnen de gordynen
Sal toorts, cn fackelen, en Goon, en al verdwynen.
Alleen de lieve Min fal bly ven daer ontrent
En Ipclen fyne Rol 5 gehjck hy is gewent. -. .'J
Het is een weeligh Wicht en der tel in fyn wercken:
Maer vreeft hem niet,Vrouw Bruyd, hy heeft maer teere
vlcrcken,
Een pocleligen bol, en een fluweele lyf ·,
Sy η pylrjcs doen gheen zeer al is iz.yn peesje ftyf.
Syn fpcl is niet als jock, als kuflen en omermen:
En fchoon het werd al crnft, daer valt niet luyd te kermc:
Al raeckt men over hoop daer is geen fwarigheyd:
Men heeft geen hulp van doen ichoon dat më onder leyd.
En fcheyders lydtmer niet,noch tweedens in het vechten:
Den oorlogh, die hier rijft, die falhaer felfs wel flechten:
Dat fpelcnde begon fal lachende vergaen:
Die 't hier verloren heeft die wilder wel weer aen.'
Gact dan gefegenc Paer. De min, die u deepaeren ,
Verllcrve nimmermeer door tyd en gryfe haeren,
Door heyloos mifveritand, door twift of jaIou2,y.
De Liefde, die u bon, die woon' u eeuwigh by.
En, heeft de gunft wat krachts van wel-genege meor·
fchen,
Soo geef den Hemel u al wat uw hert magh wenfchen
Mits het na fyne wil en wat geregeit 2.y :
Want wat daer buytcngaet dat ftaet gheen mcnfche vry.
-ocr page 459-' 'MENGEL-DICHTEN.
Aen m^n genomen hy dm
Μ Ε Ε R Ε van Ν Ν,
Die my met een koets met géfelfchapuyt den Mag;
op Ockenburgh des middags had wefen vergaften.
MTn Heer y WW Ockenhurgh,
Uw lie ve Blockenbur^y
Is fomers Tlockenburgh,
Maer 's winters Krockenburgb
In fneemvvan Vïockenburgh
En mchtms Lockenhurgh,
Mits die van Kockenburgh ,
Ampman van Drockenburgh»
Sö door uw Dockenburgh >
Als ujt uw F ockenburgh
Schaft goed van Slockenburgh
Uu, ghy van ivrockenhurgh ,
JSfeewtvry eenfiockenburgh
En met goe knockenbmzh
Jaeght BroeckenRockenburgh .
Of op haer fchockenburgb
Of op haer Sockenburgh
Elck nae ζγη hockenburgh ,
Ofwelnae po^kenburgh;
JVant, buyten jockenburgh,
V Is laet aen klockenbitr^,
Cedaen,op Ockenburgh
Bymy VanBockenburgh.
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
GHy vrienden uyt den Haegh,
Goe menichen, die van daegb
My had geleyt een laegh ,
En mer een leege maegh
En icherp gelyck een 2.aegh
Quamt vallen even graegh
Op Ockenburgh, niet traegh ,
Schoon ick nu vangh noch jaegfa
Door 't vricfen even ftaegh
Noch 't wild uyt 't veld en draegl) >
Dat ick fomwylen plaegh :
Weet, dat ick niet en klaegh
Noch hert noch lever knaegh
Al quamt ghy met een kaegh ,
Maer dat ick noch eens waegh
Te vanghen op rayn kraegh
Een dicrgelijcke vlaegh,
En daer nae niet en vraegh
Dat men myn wijn-kan raegh
En myne fchotels vaegh
Op myn taefel-fchraegh.
By my.
Op Ockenburgh
De voogd^an 't Blockenhurgb
MErcuur quam aengetreen verfeit met drie Godinne
Met luno, met Minerf, met Venus aen fyn zy ·.
Sy Λvaercn in krackeel wie 't appeltje feu winnen
i-lck meynde dat zy was de fchoonfte van de c^ry.
Gg
-ocr page 461-4.66 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Mijn Heer, gy brengt hier oock drie wackere Baefinnen :
Daer B. Vrouw Juno is, M. Venus, T. Minerf:
Maer wie fou in 't geberghc hier eenen Paris vinnen
So onder haer dees twift mocht ryzen ander werf?
Wie fou in defe hey fo wyzen Herder krygen
Om fu leken hooge zaeck te vonniffen? en als
lek daer toe wierd vqriocht, fouw ick myn oordeel fwygc
Om geen van alle drie te krygen aen den hals,
Maer fo der over haer een vonnis viel te ftrycken
Wie onder defe drie de kloeckft' aen tafel was,
Moil Venus voor Minerf en voor Vrouw Juno ftrycken
En M. en quam niet eens by B. en Τ. te pas.
Den Troyfen Herder liet van Venus fich bekooren
Door de belofte van een fchoone jonge vrouw:
Maer hier op Ockenburgh fou m'er niet veel na hoorün >
Om dat die alcewel my nu niet diaien fouw.
Die hier ontrent op fyne ov 'ooningh befneeut WiH»
TErwyl de moeder fpint
En 't wieltje ^reed of draey t
En het behoude kint
Haer naetje fit en naeyt
En u de fneeu belet
Met haer te wandlen gaen
Send ick dees bode met
Wat verffen hier van daen,
Om met gemack en ruft
Te flyten by de vyer
Als ghy fyt moe gekuft
Uw tyd in dit papier.
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν,
Aenden
Beerevan Zujlichem»
ICk fond u hier van daen wat plantjes van myn Koofen»
Van beyen by der aerd, en Armenier en Pers:
Nu heb ick hier gefooght de vroege boogert-kers.
Die eerder vol en bol als andre raeckt aen 't bloofen.
Ick wil hier uyt myn Noord uw Zuyd niet koomc tergé/
Maeriiier eege plaets op Hofwijck in den Hof j
So dient u in de kley van 't Ockerburgerilof,
Van boom pjes 5 aengefockt ontrent dé barre bergen.
Ick ben hier t'hans verzien van Reufen en van dwergen ί
Van ftrevers nae de luchtj van kruypers lanx een hegg';
Ick bid,dat ment gebreck van Hofwijck maer en iegg'
En dat men voor een vriend fulcx niet en wili' verbergeo..
(foraen die noemt)
Te^e» Je konijnen diefich uyt de duynen over ie GorJJinge
buyten 'sGravefandverfpreyefi,ea deiveyinge ende het
gras voor de heeften aldaer verminderen en verfiinken*
DEn Dijckgraef van het Nieuwe lapd,
Daer weftwaerts van der Graven Zand
De Maes den buyten-boord komt lecken
En fyn vermoeyde ftroomen ftrecken
Tot inden hollen Oceaen,
Nam voor om op het Gors te gaen
En d overloopers daer te ftooren
Uyt ruygt en riet, en rys en dooren ,
^lopflaen ia de wildernis
Paer gheen quartier voor haer en
Oëz
-ocr page 463-Μ Ε Ν G E L-D I C Η Τ Ε Ν
Hy bad, om defe te bevechten,
Befchreven Officiers en knechten,
Oock had hy my doen op ontbien
Om dat hy meermaels had gefien
Dat ick de minft niet was van allen
Daer fulcke flaegen mochten vallen:
Des quam ick met myn Compagny
Op 'tRendez-vous, en toonde ray
Bereydt te doen, als andre Heeren ,
Al wat de Veld-heer fou begeeren.
De loop was groot van alle kant,
Van uyt ter Stee, van Liyt het Land :
Sy quamen aen met heele fchaeren ,
Gepreften en oock Volontairen,
Met bus en roer, met ilock en ftaef,
Met pieck en pols, met fchop en graef.
De boeren en deDuyne-meyers
En de Prevooft der kodde-beyers
Om defe jaght te helpeö doen
Met meenigh rekel en fpiljoen
Met doggens en met baftert-winden
Die lieten fich daer oock al vinden,
En meenigh dapper Pionier,
Oock en gebrack'er geen Barbier :
Maer geen van allen heeft geweeten
Ofbus en zalf niet was vergeeten
Dan of hy daer van was voorfien
So ons de vyand "t hooft mocht bien.
Het Leger ftond nu in batailje:
Mars, mars 3 het gelde de canaiije,
,Men fpaere niemand jjongh noch ouw
Wat dat het is 5 of man of vrouw :
Men en verfchoone geen van allen.
Strax is men in 't Quartier gevallen
En kreegh de vyand op de vlucht:
De honden quamen op de lucht
£0
. Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ Ε Ν.
En namcti meenighte gevangen j
De itockcn gingen oock haer gangen >
En dicle bey oiitkoomen kon
En wat fyn holen gaeten von
Dar was van alle kant verraeden :
Men dolf haer uyt met fchop en fpaeden
En wat fich daer verfteken had
Dat kreegh men levend uyt het gat.
Dees wierc oock geen quartier gegeven:
Men hilps' al datelijck om "t leven,
En incc een draey en met een treek
Brack men haer akemael de neck ,
Tor dar de Veld-heer commandeerde
Dar yder weer te rugge keerde.
Hem dacht, daer was voor eenen dagh
Genoegh gebleven in de flagh 5
Gematitjgcmoort, geklopt, gefchooten j
Al wasser niet veel bloeds vergooten.
Oock v/as het volck en honden mat :
Den eene lagh, den andre zat,
Dees had een doorn in kop of beenen
Die hadfe fteecken in fynfcheenen
En 't was langh middagh aende kloek:
Des trock men af rhet fpae en ftock
En voerde de gevangens mede
Ν ae 's Grave-zand, ter naefter Stede.
Den Veld-Heer, onder wiens gebied
Dees tocht en veld-flagh was gefchiet
Geleyden wy ter Sree-waert binnen,
Hier was weerom een Slagh te winnen.
Wy brachten hem ia't Logement
En wacren naulijcx daer ontrent
Met hem gekomen, of wy roocken
Dat men op ons daer had doen koocken.
Hier ftond den Overften Kapoen,
En Kalf, en Schaep, en Gans en Hoen
4.66 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Gelaerft, gefpoort in volle waepen^
Wy bleven hier niet langh ftaen gaepén
Maer gingen haer wel haeft te k<eer
Met kort, maer fnedigh, fack-geweer ,
En ruckcen haer van een met handen
En men verÜondfe met fyn randen,
Dees ilagh viel in de groote Zael
Van Officieren altemael:
De plundje wasvoor de Soldaten.
Een Regiment, kloeck boven maeten,
(lek meyn van goede fleflchen wijn)
Gekomen neerwaerts van den Rhijn,
Hiel ons langh op met ichermutfeeren:
Maer doe menquiara met ernil chargeren
So wierd het haeft ter neer gemaeckt,
En niemand is'er af geraecw
-->Hoe dapper zich de Duy tfche weerden
Hoe d'een en d'ander canonneerden ,
Hoe dat de fluyt en 't pijpje gingh ,
Hoe ftijf het in den aenvangh ftingh.
Een Spaenfche Troupe de referve
Moft oock van onfe handen fterven
En wierd al mee den beek geveeght.
Het was nu al te mael geleeght
En tijd om hier van daen te fcheyden:
De Maen fouw ons nae huys geleyden.
Men gaf my vyer gevangens mee,
Die my den Veld-heer levren dee
Om myne dienftön te beloonen
En met een deel des buyts te kroonen.
Nu waeren Koets'en paerden ree:
Wy trocken t'famen uyter ftee ^
lek had de voortocht in het ryden
Tot dat men quam j daer ick, ter iyden
Den Heet-wegh af, had in te flaen.
Hierfprackickonfen Veld-heer aen
£a
Μ Ε Ν G È L-D I C Η Τ Ε Ν. 47*
Εη nam myn affcheydt nae behooren.
En fey, ib 't uyr weer wierd gebooren
Om weer op fulcken tocht te gaei\
Dat ick tot fyncn dienft fou ftaen.
Nae weder^yds cow/i/fiwewieerew
Met hem en met de vorder' Heeren
Nam ick de wegh nae Ockenborgh
En gingh daer flaepen fonder 2.orgh.
God geef den Dijckgraef langh te levens
Die dcfe vreughd ons heeft gegeven.
Ah men fchreeffefiien honderdjaeren
En vijfiizh, en daer toe drie jaeren,
Gefcbtede deJefeÜe Slagh,
In S^rockel-maend, den achfien dagh.
165Ó. den Vlli. February.
ah z,jjne Ed. my fijn
DAG Η W Ε R G Κ
Had laeten lefen i dat onnjolmaeckt gebleven was door
het afflerven 'uan zyne Ed. huypvrouive, aen wien
het gej'chreven was onder den naem van S τ ε r r ε ,
ende voorts by hem gefmoort bleef,
OM dat de Sx er verdween,die uwe hand beftraelde.
Hebt ghy, doorluchtigh man, dees Rym-draed af-
geiheen ;
Ghy zyt voor 't vierde fchoft ter winckel uytgetreen
Om dat het Ucht niet meer op uwen arbeyd daalde
i Iet licht van eene St er, die vaft, of datfe dwaelde,
G g 4. U dien
-ocr page 467-47® Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν:
υ diende toe een ftuur en fteun van rym en reen
Des hebben wy al mee door fulcken uyr geleen
I>at u met uwe Ster uw werck-Iufl; voorts onthaelde.
Het licht, dat in het druckft van uwen Dagh vergingb>
Waer aen'tvolmaeké van fo fchoonen puyck-ftuck hing,
Sal eens weer ryfen op, en heerelijcker fchynen: ,
Maer wanneer raeckc dit werck uy t fyne duyfternis ?
De graege Lefcr roept: men geeft ons fo het is, .
Schuyf van uwDagh-werck eensdedickenacht-gor-
dynen. jf) Septemherl6'^%>
Α en den
mitfgaders ' " . '
Myn Heeren, cnergen gae.ick in de Poeldijck viffenj
Daer ick u op de Zoo noo allebey te gaft:
Maer fo 't gebeurde dat de vangii ons quam te'mifleh i i
So weeft met my getrooft dat men daer vift en vaft.
Op degeBoole Kat 'uan Vhyllis.
IShetnieteengrootefpyt? = ; ^
Phyllis is haer puysje quyt. ' . '
't Katje meyii ick, dat voor defen ' '
Plagh haer tyd verdryf te wefen ; λ -
Nevens Lobben, haren hond , . -
Die ib breed is in fyn bont.
Defe vriendelijcke dieren
Plagh fe t'eeren en te vieren 3
Dei.r had fy in haer fchoot,
Defe deelden van haer brood
Κ η ontnamen haer de beeten
Die fe felver dacht te eeten 5 ^
wm
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε ΝΓ 473
Εη in plaetfe van de roe
Kregen fy een kusje toe. . :
JN u is l^yllis puys geftoolen j
En üen dief die bly fi: verhooien,
En i'y is in groot verdriet
Wat haer puys magh fyn gefchiedt:
Ofie leeft dan offe doodt is,
Offe weer in yemands fchooc is >
Offe noch loopt over huys ,
Offe foeelt met rat of m u ys >
Ofie lachjes werd getroetelt
Of geilooten of gehoetelt j r
Offe niet en is geftroopt 5
Ofmen niét haer vel verkoopt,
Of het niet en is te touwen
Om, als het begint te kouwen ,
In een mof van haere puys
't Sy of in of buytens huys
v> y ne panden te ver w ar men.
Phyllis roept, och heer, och armen!
Ιε't oock niet een groote fpyt ?
Phyllis is haer puyqe quyt. , -
ÏCk fcnd myn boden uyt om vrienden en vriendinneö
Te bidden (fo fy my fo verre mochten minnen)
Dat fy op morgen hier myn gaften wilden zyn.' 3
Het vaetje ley t gereedt met goe morelle-wyn:
Daer is noch overfchot van myne fpiegel-keriTeri. -
Myn boompjes nodigen de tanden op haer Perfen 5
De leckre peéren, aen de poort van mynen thuyn,
Die druypen van den tack en vallen op myn kruyn :
De rypende meloen verquickc het hooft en harten
£n derft op reuck en geur der Goden fchotels tarten ί
De pruymen, ongefoolt, vol waes, en bol en ryp
Verlangen) fwygende, dat men haer pluck' of gryp'
Gg 5 Eer
-ocr page 469-+74 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν^
Eer dat fy in het flyck ter aerde mochten vallen
lan ftond gereet (indien 't haer mochte wel gevallen
Myn bede toe te ftaen) om dadelijck te gaen ^
Nae Berckel op de Meyr, om 's middaghs daer van daen
(Indien op Ockenburgh de vangft ons quam te miiTen)
Myn taefel te verzien met puyck van goede viiTen,
Nae Berckel: daer de man. die 't hooft is van de Schouw
Door myne gunft en gift (om dat hy wel en trouw
En langh my had gedient) wel forge voor fouw draegen;
Voor posjes, uyt haer nat, tot fcherpingh van de maegen:
Voor fnoeck en braeiïem, tot de fta;ert toe wel-gevoedt,
En voor oud-vaederen van baerfenj als een voet.
Oock had ick myn gebuyr, de Zee, licht aengefproken
Om tongen, glad en fwack (fo immer die ontbroken
Daer vrouwen fyn by een) om Schevelinger- vifch,
Al verfch, fchoon fy altyds in ruyme péeckel is:
Maer 't quam haer niet te pas {ick fpreke van de vrou-
wen ;)
Men had geen land gekocht, men wift'er van geen trou-
wen ,
Sy hadden os noch paerd te jaegen in de ploegh:
Hoe quam't dan dat men my de koop riitt roe en flocgh?
B. mocht het niet gefchien: die had dan felver gafteu-
T. zey het was de weeck dat hdere meyiïèns waften:
En als'er was gefpoelt moft'er gevouwen fyn,
Gehangen en gereckt, en 't was geen werck van Tryn;
Oock had den turf-boer in de weeck een dagh bedon-
ghen.
En Marthe ('k fegge T.) had fo veél kromme fprongen
En dagh aen dagh fo druck, als kat of kater doet
Die op een middagh-mael twee potten lecken moet.
M, was onpaflèlijck, doch toond' haer wel genegen.
So gingh 't ter bruyloft daer de kreupels heenen te*
ghen.
Maer, lieve Μ het is alhier de maeltyd niet
Daer 't Euangely ons van ouds af hooren liet:
Daer gingen fuchtige met fiecke leden heenen,
Kamant en flecht te voet, en luy met flappe beenen:
Maer nu febly ven t'huysj die kloeck fyn op haer leen,
iWachiC ick geen kreupels hierj ick meyne, fwack te been.
Aen den " .
op het fenden eender kerjjh-hompjes van bkr
op HofwjcL·
Dit goedje 2,oogh de mem "" ·
y an Hofwijcks vette tuynen: ;
Daer'tj buyten ongeval,
U kerflèn geven zal
Vanongelijckergroote, ,
De wijl daer meerder pic,,' . _ ,
Als iumyn mandje fit *'> „V. ', , >
Daer ick haer moertjes piöóté:;"'
Maer, als dit fo gefchi^t v"^'
Men fegge daerom niet 5 - ·^■r ■' ^
Dat ick een wijl voor defeij·—τ.-·,
Te zeer heb op gefneen ;
En met gefwolle reen
■ Xi.
Myn 7.and te hoogh gepreien; .
in't geen ick heb gefeyt
Is wind en ydelhcyd
Als in een kroppers doflfer:
Maer wat uw Hofwijck ra^t .
Dat heb ick Vrouw gemaeckc
En Ockenburgh haer loffèr.
f76 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ É Ν.
De Heer van ' ' >
aen My.
Eleefden Heer van Brandwijck,
DieOckenhurgerSandmjck,. . . ,
^Berooft-van firuy eken mef
, Om mijn Hofwycker klejf . λ .· :
^4et ongcmeene Kerjfén
Έηοηξ67ηε€η6τΈ6γβΒη
Gcfiaedighteverfien, ^ -
^k Heb Η njêddancks tehien:
Maer danchisivindnjanwoordeni
D ie kk beleeft behoorden , ^ j ;, -
Niet in een hülkn fchijn : ' j - ,
Maerinder daedtexj^n, , i/'j^j ;
Wat Raed^ Raedkan ickgeven - '
Bev^aert maer l^fen hven - ' -
TotdatdeSomtrkomi ' " ' '
'Eerjt falick u de blom ' ., , ;" j -,; , '
Έη dan devrucbtdoenlefen ·· rfs ; iv
Vanaldatgbyvoor defen
jE« nu weer^ niewa/en oud, ' r ■ ■. ;
AenHofwijck hebt betrouTvtM -
Niet datghy Capitalen ''
Tot mijnent hebt te haelen'
Men geeftero^ fijn befi
Niet veel van interefi. - ' .
Maer, ivilt gy 'tivelbedencken ] /
Salick bet -weyUndfchmhn
Β
ME Ν GEL-DICHTE Ν. 477
Daerghy de melck geniet,
So houwt ghy nut om . ,
op den fihen trant.
Al fendt uw vriend van Brandveyck
Wat boompjes uyt fyn Sand-w^ck»
Noch hout hy ftruyck en mey
Voor uw'en andre . - .
Oock bleef't niet by wat kerfen
Noch voddery van Ïerfen
Was hy met macht verfien
Om u iyn dienft te bien.
Danckt hem oock niet met •woorden
Beleefder, als 't heboorden,
V oor dingen, die in fchyu
Meer als in wefen zyn,
lek meyn \ noch niet tcgeven
En hoop ib langh te leven
Τot ick op Hofwijck kom,
Niet om uw vrucht of
U yt uwen hof te,
lek val niet graegh in defen ;
Dat goed is by my oud t
En 'z magh my zyn betrouwt:
Veel min, om Capitaelen
Aldaer te kom^nhaelen,
My komt, oock op fyn ίββ,
Ν iet veel van Interefl:
Macr om (nae wel èedencken)
Te feggen: So 'k voor 't fchemken ,
Mijn Heer, uw guniigeniet
So fchonck ick niet om mef,
Aen
-ocr page 473-47« MENG Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
INtereft of Capitalen
Soeck ick niet van u te halen:
't Gingh my buyten reeckeningh ..
iSo ick dees' of die ontfingh
Voor wat Ockenburger Perfen >
Voor wat kinders myner Kerfen:
Ghy betaelt my Pers en kers
Dobbel over met een vers;
Met wat ry mpjes uyt die veder ,
Die in φyt V an wind en weder ,
Die 5 in weer-wil van den tydt >
Schoon hy ftael in ftucken byt,
Die 3 in fpyt van blixem-vuuren,
Sullen eeuwen overduuren:
Rympjes j daer vergeefs de Nydt
Hart en hand en tand op flyt.
Oock ontbloot ick hier myn tuyntje
Achter 't Loferduynfe duyntje
Niet fo naeckt van ftruy eken mey ,
Of in dees vermaerde hey
Door Griet Floriskinder-draegen
Blyft noch vry al wat voor *t vraegen.
'k Heb u meerder derven bien :
En ick fouw u wel verfien
Met wat verder queeckeüngen
Uyt het eynde defer Clingen
So ick niet te vrefen had
Dat ick uyt de hey wat nat
(Daer de Son het gras komt Zengen)
In de volle zee wouw brengen.
En als ick het wel bedenck
Dat ghy my om fulck gefchenck
Noemt beleefden Heer van Brandwijck >
JCruyp ick in myn fchulp op Sanjiwijck >
Pit
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ, Ε Ν. 475
Dat ick daer myn lijf bewaer
(Want ick fie my in gevaer
Dat ghy ray met hooffche woorden
Wel mocht komen te vermoorden)
Tot de fchrick fal fyn vergaen
En ick t'fomer derf beftaen
U op Hofwijckte verraflèn
Om te fien hoe datfe waflèn
Die men uyt myn ilof en fand
In uw kley-grond overplant.
Maer ick fal 't er fo niet maecken
So 'k u vruchten kom te fmaeckcn ,
So ghy melck geeft van de koe
Dat ick 't land fouw eyfchen toe.
Oock en kunt ghy fulic niet vreefen
Van een, die ghy hebt gepreefen
Van Beleeftheyd, fo dat niet
Üyt Beleeftheyd is gefchiedt.
i3Maerti6^6,
van den '
bcfchre ven en uytgegevcn door den Hoog-
geleerden-Heere
ue Fhenix van fyn tyd, wees ons den * In^antr aen
Om tot de kennis van het Hollands Recht te gaef, ^
iLÏccSg^t^^^^^^^^^ del„]eydi.gh coNcHolland-
Na
-ocr page 475-j^io Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.^
Nae dat hy in fyn land mishandelt en verftooten
En 5 voor fyn leven langh ter kercker opgeflooten
In 't Huys te Louvefteyn, was uyt het Fort geraeckt
En door een boedce-kift fich hadde vry gemaeckt:
Nu komt fyn broeder hier, en leert de Nieuwelingen
De faecken nae dat Recht bepleyten en voldingen:
Hoe darmen eyfcht en weert, en fchryft en kyft en vecht
Tot dat het in den Raed gebraght werd en geilecht.
D'een gaf haer wetenfchap van Hollands keur' en wctté;
Den ander wyffc haer hoe die is in 't werck te fetten,
Hoe datmen "c gaeren wart en hoe 't weer is te reen,
En hoe men t'eynde reys raeckc door de twift-Zee heen.
Aenkomelingen, fiet hoe deie Groote mannen
Uyt liefde f'uwer dienft fich hebben ingefpannen ,
En toont aen alle bey dat u haer wel-doen raeckc:
'tGeen Hugo had begoft heeft Wilhem opgemaeckt.
Op eenige Versjes van Joncker
Heere van Guffigny,Commandeur van Gornichem&C
Die my een koy met fes poer fchoone duyven ha^
'uereert 'Voor eenige boompjes die ick aen
zyne Ed, i)adgcz,onden.
VOor een heele koy met duyven
Daer ick kroppen fie en kuyven
En dan noch een derde flagh
Danck ick u fo veel ick magh,
En uw mildheyt moet ick loven
Die de myne gaet te boven,
En ick koome tot beken
patickhierdeminfteben.
IL·^
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Van de rijcke Merwe-ilrooraen
Kan oock vry wat beters koomea
Als uyt een verkrachten thuyn
In het Looier duynfe duyn.
Dees gepreefe Venus-paerden
Syn by rny van grooter waerden
En fy iyn oock pryfens waerd
Van haer hooft af tot de ftaert.
'k Sou fc fteecken voor myn ws^gen ;
Viel ick niet te fwaer te draegeo,
Was myn knecht en ick fo licht,
Als Vrouw Venus en haer Wicht:
"k Had van feflen twee gefpannen ,
"k R ee gelijck de groote mannen,,
"k Quam te Gorkom voor uw deur.
Als een Heer Ambaffadeur
In de foete fomer-tyden,
Als de kley fal fyn te ryden,
Om den man te feggen danck
Die my fo veel paerden fchanck:
■'k Spilde jaerlijcks niet veel kroonen ^
Nocli aen haever noch aen boenen 3
Om haer op myn ftal te voen:
R uygh voer had ick niet van doen
Om haer in den darm te houwen:
En voor toom' en tuygh' en touwea
Schrcefmen niet veel op het wit:
Oock en kreegh ick van de Smit
Kerf noch ilock van y fre fchoenen ,
En hy fcherpte geen kalkoenen
Daer men vaft en wis op gacC
Als het glad is op de ftraet:
Oock en vielder niet te fcheeren ,
Noch te laeten noch te fmeeren >
En daer was geen falf van doen
Om de hoorens te behoen:
φ Μ Ε Ν G Ε L-D I C tl Τ Ε Ν,
Oock en had ick niet te vreefen
0£den worm haer af te lefen
"V/as geoeeloft of niet:
Of't door fwarte konft gefchiedt
Of naturelij cke reden :
Geld en foud ick niet beileden
Aen het poeder en de kroes
Tot bevrydingh van den droes:
Ick en vreefde fpat noch gallen ,
Noch het veel ofluttel ftallen:
'k Sagh niet of de vilte-lock
Was bedraegen van de mock:
Noch ick fouw te fchroomen hoeven
Schuyfel-beentjes, over-hoeven,
Schyt-hack, boiTen hard of bol,
Of de voet was hol of vol,
En meer andere gebreken
Dieder in de paerden fteken,
Maer, wat bouw ick in de lucht ?
Immers heeft het fyn genucht
Dat mén laet fyn fmnen fpeelen
In het ftichten van Kafteelen
Tuflchen hemel, tuiïchen aerd.
So veel volx dan wel gepaere
Ben ick ftercker als te vooren
Daer elck wyQen heeft haer 1 hooren
En elck hooren heeft fyn wyf >
Waer voor ick u fchuldigh blyf
Om te wefen als voor heenen
Van den top af tot de teenen
Uwen ganfch genegen vriendt,
So ghy altyds hebt verdient,
En ick wenfch te mogen toonen
Om dees heusheyd te beloonen
Ί
]\lccr
1 Dc Doffers werden in fomtnige Stcdfn Hoorens genoemc·
-ocr page 478-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ, Ε Ν. 475
Meer 5 als met myn wil en pen ?
' Dat ick noch die ielfde ben
Daer ghy met een vaft vertrouwen
Op mooght timmeren en bouwen
Als het immer komt te pas
Dat ick ben die 'k eertyds was:
, Een die alty d fal betrachten ''
Syne vrienden hoogh te achten
En die geene deugd vergeet
Diemen aen hem heeft befteedt.
Hier mee eyndigh ick myn fchryvcn I
Heer en Neet, en ick fal bly ven.
Uen toegeAaeni Neef en Dknaet
J, westerbaeli,.
Mijn Heere van der Μ γ l ε &c.
op het/enden eeniger mijner gedichten,
MYn Heer, dewyl gy mee een Opper-ftierman iyt
Van het gemeene Schip^daer w'altemael aen reden,'
So wilt een kleyne tyd aen 't lefen hier beftedeQ
Indien het lands-beftier een weynigh uy titans lydt.
Sie met een gunftigh oogh hoe myne pen vol fpyt
Voor 't lieve Vaderland haer yver komt betoonen
Daer veeier He'den hooft met lauren is te kroonen
W ijl men voor Hollands eer en haere welvaert ftrydt.
v^e met een gunftigh oogh hoe afgeperfte wraeck
Den Dichter fpreken doet daer dulle Tygers woeden
ri ' g'^laen j als fchaepen fyn te hoeden ,
; iJte Hollands Admirael moet reddein tegen Blaeck.
-ocr page 479-484 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.^
Sie verder, hoemen fich j daar lchepen zyn geftrandt,
Voor ingebeelde fchae van winfl: heeft te bedancken
En weynigh achten moet 't verlies van eycke plancken
Daer Schut, en Goed en Volck is in behouwen hand.
Sie verder 5 fo 't u luft, hoe by het neder ilaen -
Van fy ne Keucken-fchouw,door kracht van dullè winde,
Op 't land fy η ty d-verdryf en dicht-ftof weet te vinden
Uw hooge vriend en laegen dienaer
W ε s τ ejr. β α ε n.
aen den
Over het doen herdruchen eeniger fjner Ed. Versjes.
Wie dat de Dicht-kunil mint en foeckt fyn hooftte
eieren,
Myn Heerjmet levend lof van heylige laurieren?
Eert uwen grooten naem: doch fronft uw voorhooft niet
Wanneer ghy die in 't hooft van defe bladen fier. '
Een Hollandfch hert5door min fyns Vaderlands'onfteké)
Dee my ten boefem uyt dees gramme woorden breecken
En fcherpte ftyl en penn' op eeri verduy velt volck
(Hoewert naÉnglen heet)in plaets van pieck en dolcK
Maer woorden, onbekent, die fchyneii ongefproken j
En Holland door myn hand in 't minile niet gewrokcö
So langh als defe Vloeck by myn papieren lagh:
Dies raeckt fy nae de pers, en vorders aen den dagb.
Terwyl de Drucker fweet door/t befigh letter-prangcfl
En dat den hand-boom gaet en keert gefwinde gangefl
Geef ick hem meerder werkjdat mee die ftof genaeck >
Dewijl het Schip en fchae van Zee en winden raeckt.
Hier koomen my te pas uw achtderhande verien
Die ghy, doch niet voor elck 3 hebt pnlanx laecen P^p·^^"
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 4^5
Dies raeckens' op een nieuw ter winckel in den druck
Dieick voor yder een nu uyt den duyfter rück.
Dus moft uw naem hier voor oock op den tytel raeken.
De boeckverkooper weet zy η reeckeningh te niaeken
Dat fy hem dienen kan voor krans of roofenhoed,
Die fomtyds ilechte wyn voor göe verkoopen doet.
Op het verjaren van den
GEBOORTENDAG
des Heere van Ζ U Υ LIG Η Ε M.
MYn Heer,uw dagh verjaerf.'tis wederonni de Vierde
Van ons September-maend: 'k vermaen u uw ge-
boort.
De rnyn'en is niet veer : bey drooghe en ongevierde
ïn het voorleden jaer 3 dat immers niet behoort.
Dies wil ick hier van daegh uw Vierden dagh gedenken
Niet drooghj niet ongevierc, maer met een dubbelt glas,
Dat ick te noen fal doen op uw gefondheyd fchencken
En 'twoord fal wezen: Langh xj/HuYOENS aui/te pas!
So moece ghy in ruft, in eer, in voorfpoed leven I
Langh moece wederom verjaeren defen dagh !
Den Hemel will' u veel van defe Vierdens geven,
My Sevendens, dat ick uw Vierdens vieren magh!
Op Ockenburghden IV. September
die rijdende nae 'i Gravefand my onderivecgh door
fpt dienaer dedetegak noode.n.
MYn fleer ,'t geliefden u dat ick uw gaft moft wefen
üy Heeren, hoog van prys in oorlogh en in Sraet ;
Ickzey c u dienaer toe, om dat ick had gelefen
fioe dat der Goden gunft niec dient te zyn verfmaedt.
Μ Ε Ν G Ε L-D 1 C Η Τ Ε Ν.
lek liet my aen uw difch oock op den middagh vinden
By Graeven en by Hoogh'' en Groote Mogentheen:
Daer fagh ick dat ick was niet van uw minfte vrinden
Doe ghy my in den ringh oock dcedt een plaets bekleen,
Het lyn-waet, verfch en net, en meermaels opgenomen >
Ekk fynft, en finnelijckft, gaf aende Huys-vrouw lof,
En watter wierd gerecht en watm'er op fagh komen
Was goed en keurelijck van koockfel en van ilof.
De fpys was veelerley: fo waren oock de reden,
In ernft, in aerdigh jock, na dat het quam te pas:
En onder fpys en praet en vele foetigheden
Ley men zyn neus te weyck in 't lecker Rijnfe glas.
Het fleuytje quamper by en fpeelde tuflchen beyden,
Dat niet met wind, maer dat met wijn de vreugdonftack,
Tot dat den avond quam, die ons van daer deefcheyden;
En fey, 't is tyd dar elck fich weer ter koetfe pack.
Weg met de Meeremins:ick houw't met Mceremannen^
Haer zangh braghtfchipenfchuytenfchipperen inlaft
Maer'tfluytje, 'tgeé ick feg, dat uyt de Meermans kannen
So foete toonen geeft, doet goet aen wacrdt en gafti
Op een
Β Α Ν D-S t O C Κ I η
zyndeinmyn bewaeringhe,
Daer den Heer 'van Oldenbarnevelt mede ter
doodgingh»
ICk was het Stockje van den Vaeder van het tan^ '· ,
VanlO l d ε ν β α r ν ε v ε l d: ick ftyfdezynehaflo
En diende tot een ilut der aigefloofde leen
Doe hy, ter dood gedoemt, moffc nae het zand toe treen.
Op my heeft Hy gefteunt, die met zyn wyfen raed
Selfs veertigh jaren langh de fteun was van den Siaet.
Ghy, die my komt te zien, verwaerdigt met ^^^
Te loonen mynen dicnil,die ick hem heb gedaen.
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 4^7
HERBOOREN MET-LIED
De luftelijckc Mey„ is in den tydt
Met fyne groene blaeden,, groene bladen,
Het vee komt inde wey,, daer 't graegh in byt
Om zynen buyck te Jacden„ buyck te laeden
Met klavren en met lecker gras,
En daer 't te winter water was
En daer defcbuytjes dreven,j fchuytjes dreven ,
Daer werd weer melck gegevenj,melck gegeven.·
Waer dat men heenen fiet,, of laegh of hoogh >
'c Heeft al een ander wefen,, ander wefen:
De heele wereld krijghtj^ een fchoonder oogh
Door kleurtjes uytgelefen,. uyt gelefen
Van meenjgh blad en bloem en kruyd
Dat nu weer uyt de aerde fpruyt,
Die neus en oogh vermaecken,, oogh vermaecken
Van al die het genaecken,, het genaecken
De boomgaerd geeft ons hoop,, tot fruyt en ooft,
En is vail aen het bloeyen„ aen het bloeyen,
En volght de vrucht de blocm„ die zy belooft,
So fal men hacft weer fnoeyen,, haeft weer öioeyen ,
En hechten weer een graegen tand
In peer' en applen uyt de hand,
En toonen zich in defenj, zich in defen
Van Evaes aert te wefen,, aert te wefen.
Het wijn-gaerdsbotje baert,, fyn tros en blad
Tot druy ven en tot wynen,, en tot wynen,
Kn zey t ons toe de moft„ en 't vrolijck nat
Dat forgen doet verdwynen,, doet verdwynen,
'é
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 4^5
Εη maeckc den blooden koen en ftouwc
Die anders niet en ileeckt noch houwc ,
En doet den kaelis zingen,, kaciis zingen
Als waeren 'c rijcke dingen,, rijcke dingen.
Het kleyne pluym-gediert,, is weer in 't land
En laet fyn liedtjes hooren,, liedtjcs hooren j
En ftreelt met foet geluyt aen elcken kant
per ackerlieden ooren,, lieden ooren j
De Nachtegael, die in het woudc
Den boven-zangh van allen houdt,
Slaet ilaegffn uyt fyn gorgel,, uyt fyn gorgel
Als was fyn keel een orgel,, keel een orgel.
De Leeuwerck vol van minn,, is in de lucht
Aen 't klim men en aen 't qucelen,, en aen 't queeleii ?
Daer Corydon, die vaft om Phyllis zucht,
Syn fluyt laet onder fpeelen., onder fpeelen,
Of ftort fyn traentjes met een lied:
O wreede Phyllis, ziet ghy niet
Dat hy het fal befterven,, fal befterven
So hy uw gunft moet derven,, gunft moet derven ?
De foete herderin,, gaet daer ontrent
Met haere kudde weyen,, kudde weyen :
Och, feytfe, was my η hert,, u recht bekent
Ghy foudt gheen traentjes ichreyen„traentjes fchreyen:
Mit krychti' een blos, als of dat woord
Van 'herdertje mocht zyn gehoort,
Met wien iy wel wouw paeren,, wel wouw paeren
Dorft fy het openbaeren,, openbaeren.
O luilelijcke Mey„ die kracht en jeugd
Geeft aen hot vee en menfchen,, vee en menfchen j
Ghy maeckt ons lyf vol luil,, ons ziel vol vrengd; ^
Och? mocht het gaen nae wenfchen,, gaen na wenfcl^ ·
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 4^9
Wy fongen t' naefte jaer weerom ,
O, lieve Mey, zyt wellekom
Mee uwe groene blaeden,, groene blaeden ,
Mctuwe groene blaeden,, groene blaeden,
Van ende[ymdriePredicanten, gedaen
op den dag die tot een bid-en danckdag
was ujtgefchreven nae het fcbeydm
njan de groote Vergadefmge der
H. H. ST Α Ε Ί" Ε Ν der Vereenigde Neder-
landen, gehouden in*sGra^ven-Hage
indenjaere 1651-
BR,(5er Pouwels was quaed en begrolde de Staeteii
Oni dat 7,yn veriland kon begrypen noch vaeten
Hoe datmen van daghe den God van hier boven
Ter kercke fou kunnen bedancken en loven
En t' Tamcn een vaft en Bede-dagh houwen,
Dies koft hy niet laetenxyn gal uyt te fpouwen
Op die fulcke ftrydige dingen bedachten
Hy had, ioo hy ley, ingefpannen!z,yn krachten,
Syn Bybel doorloopen van achter tot vooren
Syn ziel ondcrfocht: maer hy kon niet befpooren
Of danck quam uyt vreugd, en dit moften zy weten
Dat vreugd niet kan fyn fonder drincken en eeten.
Hoe kanmen gelyckelyck eeten en vaften;
Dit was immers klaer en met handen te tallen.
O groote fubtijlheyd van Pouwels van Keulen I
Wacr op hy wel dapper gingh weyen en fpeulen ,
En wreef de Regenten met moftert en pekel.
Ηy fatrer vaft achter met rofkam en hekel,
En fchrobden het lichaem van Staeten en Heeren
Als was het vol cucr cn buylen en fweeren, Hy
490 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Hy nioft wat hy wifte vrymoed igh verkonden
En nik iyn gelyck als de ilaepende honden;
Hy dAnft'en hy fprongh van den Os op den Efel,
Hy ïtiaeckte zich gram en hy fcheurde zyn refel i
Hyiiad geen verftand van te floyen of flicken, >
H^t mofter rond uyt of hy mo.chter aen fticken.
Niet een gincker vry: noch de Staet noch de Kercken :
riy had't op de leecken, hy had ^t op de klercken :
Des greep hy zyn arme Confraters by d'ooren j
Pafquil-maeckers moften oock vry al wat hooren i
En wierd niet alleen diefe dichte verwefen
Maer oock dicfe hebben en houden en lefen:
En de Duy vel en moete Broer Pouwels niet willen j
Syn heele-dagh-preecken was niet dan Pafquillen.
De Preeckftoel die roockte van kloppen en tieren
Van 's mergens te feven tot favonds te vieren
So moft fonder ftichten of trooften of leeren
De goede gemeynte den biddagh paiïèren,
Die hy fo vaft voorgingh om niet veel te achten
's Lands hooghfte Regenten en Opperfte machten,
Daer hyfe behoorde forgvuldigh te leeren
Gehoorfacm te wefen de wetten der Heeren.
Maer waerom was broeder van Keulen fo vinnigh ?
Wat baft hy, wat byt hy als was hy onfinnigh ?
lek fait u gaen feggen waer dat het hem leutert:
De Staten die hebben 't geweldich verpeutert
Om dat in de brieven, alomme gezonden,
Van ftuckje tot beetje niet wierden gevonden
De punten, befloten ter grooter Vergaeringh ^
Dies wilde hy niet, ionder breeder verklaeringh,
So blindelingh volgen het fchryven der Staeten.
Hy wilde, men fou hem eerft breeder in laeten ,
Op dat hy mocht weeten waer in het beftonde
't Geen datfe van d'eendracht der Landen vermonden j
En hoe daer den Godfdienft (als offe voor deien
Noch los had geftaen) vaft geftelt mochte wefen. .
47« MENG Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Dit moft hy eerft weten eer dat hy wou dancken,
Én riep dat het klonck over ftoelen en bancken.
Wat biddagh heeft dan Broer Pouwels gehouwen
Met driemael te preecken al fonder verflouwen ?
Hy fey, dat hy 't dee voor den Engelfchen Koningh.
Herftell^ hem, ο God, en bevorder zyn kroningh,
En geef aen Broer Pouwels wat zediger zinnen
So magh hy de Heeren te eeren beginnen.
Naevolginge 'vande tweede Epode van Horatm»
Beatus iüe, cjuiproculnegotiis.
GEluckigh is die man te achten
Die fich op 't land in ftilheyd houwt
En daer zyn eygen acker bouwt,
Gelijck s'in ouden tyden plachten
Die buyten het gewoel der veften.
Leeft zonder amptea of bewindt,
En fich daer onbeflommert vindt
Van fchulden en van intereften.
Die) als den trommel werd geflagen,
Op 't Kalfs-vel niet te paffen heeft,
En voor geen zee noch ilroomen beeft.
Noch daer zyn lyf behoeft te wagen.
Die fchuw is van het Vrücederen ,
Noch loopt den Pleyt-vos achter aen ;
Noch (om in haere gunft te ftaen)
Bedraeft het huys van groote Heeren.
Ν u is hy in zyn tuy m aen 't pooten:
Nu flaet hy zyne wijngert gae,
En fnydt en fnoeyt: vcrweφt de quae.
En houdt en fockt de befte looten.
Of
451 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Of fiet in wey en en in daelen
Van ver fyn koeyen graefen gaen 5
Of gaet, daer fyne korven ftaen ,
De rentjes van fyn Byen haelen.
En breeckc het werck der kleyne knaepjes,
En perft'er uyt het foete nat,
En vuk'er mee fyn kruyck of vat,
Of icheert de wol van fyne fchaepjes.
Of, als den Herfft nu is gekomen
En toont fyn cierelijcke hooft
Rondom gelaen met lecker ooft,
Pluckt peer en appel van fynen boomen.
Of fnydt de druy ven van de rancken
Die 't purper ver te boven gaen,
Om u, Priaep, en u, Sylvaen,
Voor tuyn-èn hof-2.org te bedancken.
Nu luft het hem ter neer te leggen
In 't liefelijcke klaver-gras ?
Nu onder 't hooge boom-gewas
Of onder koele dichte heggen.
De beeckj es vallen ondertuiïên
Ter bergen af, en 't pluym gediert
Dat quinckeleert en tireliert
En foeckt fyn vlammetjes te bluffen.
De Bronnen met kriftaele ftroomen
Die loopen neer met kleyn gedruys ,
En door een dun en deun geruys
Doen hem de vaeck ind'oogen koomen.
Maer als nu in de winter-daegen
De lucht ons regen geeft en fnee
Maeckt hy zyn tuygh en gaerens ree
Om 't wilde zwijn daer in te jaeghen.
Offteelt fyn booghjes en fyn ftricken
Wanneer de graege lyfter vlieght
Die hy met quaelfter-aes bedriegt
En doeti' in hayre ftropjes ilicken.
Of
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 4^5
Of tydt te veld met wind' en bracken, ^
Om in 't geberght, in grient, in hey,
In riet en ruyght, in braeck en wey
Het bloode haesje te verlacken.
Wie iffer, die nietonderwylen
Vergeeten fou al 't moeylijck quaed
Waer mee de liefde fwanger gaet,
En 't fmerten van de minne-pylen ?
Heeft hy daer by een vrou met eeren .
Die forge draeght voor huys en kind,
En dat hy 't vyer aen 't branden vind ,
Wanneer hy moe te huys fal keeren:
Die in het bocht, van rys gevlochten ?
De dick-geweyde koeyen fluyt
En treckt de melck ter fpeenen uyt
Die fy mee ftyve elders brochten:
Ε η tapt hem uyt het befte vaetje,
En koockc fyn pot van 't geen fy heeft,
Daer men geen geit om uyt en geeft,
Van vruchten van fyn eygen laedje:
Sc vond ick fmaeck noch leckernyen '
In bifques noch in fricaiTeen j
Loop vry met alle fchilp-vifch heen:
Den oefter kon my niet verblyen. ' - -i ■
Patrijs, noch korhoenjnoch fafanten >
Hoe kort van vleefch, hoe murw, hoe mals,
En fmaeckte niet foo lieflijck, als
Salaet of kool van eygen planten.
Ais peeren, die ick felfs mocht fchudden ,
Α is vleefch, en fpeck uy t my ne fchouw ? ■
Α Is' t kaiije dat ick fny den fouw,
Als fchaep of geyt van eyge kudden.
Wat is 't een vreugd, te fien fijn fchaepen
(Tcrwylmen dus vaft bancketeert)
Hoe al het goed nae huys toe keert ' '
Om in haer hoek te komen ilaepen | ^'" ^
4.
•ia;' .f?'.!
'494 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Te iien fyn paerden, uytgeflaegen ,
Des avonds moede koomen aeii
Van uytde ploegh of eg van daen'
En het gareel nae huys toe draegen !
Te fien een fwarm van graege booden j
Aen taefel ot ontrent den haert,
Die V oor de wormen 't fpeck bewaert
En 't fchimmel houdt uyt uwe brooden ί
Dus heb ick onlanx hooren fpreeckeo
Hier in de Stad een woeckenaer
Die fich tot bouwen maeckte klaer »
En dacht fyn huys daer op te breecken 3
Des dee hy al fyn geld opfeggen
Op half September, fonder fout ?
]S1 u heeft hy rou-koop, en hy fou ■ t
Weer tegen Baefmis gaem beleggen,
Naevolginge van de xvi. ode Jib. 11. Carm.Horatii
hegiTtnende
f I
Otmm dives rogat in patienti éfc.
Aen
De fchipper, Ryckertjbidt de Goón, te mogen leven
In ftilheyd, als het ftormt, en dat de duUe wind
Hem in de volle zee fit in fyn boeg en fteven,
En hy poch fter noch maen by donckre nachten vindt
ii^P.
ïMitiKifiiiv
mm
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ È Ν. 491Γ
Het alderftrydbaerft volck wenfcht oock ora ruft en vre-
Maer recht geruft te fyn en vindtmen niet te koop
Om paerl noch diamant, hoe veel j'er aen beftede,
Noch om de purper-verw, noch om een gouwen hoop.
Want fchat of ftaet kan't hert voor onruft niet bewaeren.
Noch knecht, noch helbaerdier, die voor of achter gaet.
De forgen wijeken niet voor goude kandelaercn
En vliegen om de kaers, oock die op kroonen ftaet
Die fich met weynigh paeyt kan wel en heerlijck leven
Schoon op fyn kleynen difch geen gulde fout-vat ftaet:
Die als hy ilaepen gaet voor niemand heeft te beven
En die door hebbens-luft fyn nacht-ruft niet en laet.
Wacrom verkracht men fich om veel ilechs te bejaegen
Daer doch ons leven is maer van een korten tydt ?
Wat foeckt gy landen, daer de Son maeckt andre daegen
Als p'op de hooghte doet daer ghy gebooren zy t ?
V/ie laet fijn Land, die fich niet elders mee fal vinden ?
Bekommeringen gaen methaeren man tefcheep:
Geen paerd ontrydt de zorgh: s'is fnelder als de hinden ,
Als buyen, die de wind drijft als een ftaege fweep.
Syt gy van daeg verblijdt, wat vrceft ghy voor de morgen
Wac u;ontmoeten fal ? en hebt ghy droefenis
So breeckt met zoet gelach het bitter uwer zorgen.
Noy t is 't geluck fo groot dat het volkomen is.
Een jongh en dapper man raeckt fomtyds rafch om *C
leven t
Een fwacker fiet men wel op oude beenen gaen:
Den tydfoumogelijck aen my wel kunnen geven '
Het geen fy iickelijck aen u niet toe fal ftaen, :. < ;
Gy hebt veel lands, veel gelds, veel inboek en"v^l
huyfen, ]
Veel beeften in de wey 5 veel paerden op uw ftal,
-ocr page 491-.45><S Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
'G hy ileeckt altyds in 't goud, in 't fammet en in pluyfen
En voJgt op 't kofteJijckft het koft elijcke Mal:
^ck bouw maer wciynigh Jands, en fchry ve dicht' en deu-
nen
Nac de geringe geeft die in myn rym-pen fteeckt,
En voorts heb ick geleerc my weynigh te belcreunen
^Vat hét quaedwillig graeu uyt haet en wangunil fpreeckt,
Donec graius eram tihi, od. h* lih, iiu
HORATIUS en LYDIA.
Ho. QOo langh ick welkom was, en datgheenliever
O Vryer
Om uwen blanken hals fyn armen quam te ilasD)
So was ick in myn zin geluckiger en blyer
Als of een konings-kroon had op myn hooft geftaen.
Ly. So langh ghy niemand meer als Lydia beminde;
' Als my, die fo vermaert was door de ganfche Stad:
So langh ick niet en had te wyeken voor Clorinde,
, So waiTer, nae my dacht, niet een die hooger trad.
Ho. Nu beeft Clorinde my ? die aerdigh weet te zingei^
En flaet de fnaeren wel: voor wien ick fterven woiiW
Indien ick van te voor kon van de Goon bedingen
Dat, als ick voor haer ftirf, zy eeuwigh levenzouw.
Ly .Nu brandt Amynt en ick door min van wederzyden·
Amynt, voor wien dat ick wel tweemaels ftervê wouW
So ick hem door myn dood kon van de dood bevrydeD
En, als ick vopr hem ilirf, hy nimmer fterven fouw.
Ho. Maer of ick u weerom , gelijck voor heen, bemind''
' En Venus my aen u met ilaele banden bond,
En ick om Lydia de fchop gaf aen Clorinde, ^
£n of myn hert voor u van nieuws weer open üont.
MENGEL-DICHTEN. 497,
Lv. lek fouw om uwe min de fyne willen derven
Al is hy blanck en blond en witter als de fnee:
En waar getrooft met u te leven en te fterven
Λ1 zyt ghy licht als kaf en boofer als de Zee.
OP heden, ioete Maegd, is 't uw geboorten dagh:
Des kom ick u belleken
Niet met wat bloem-gewas, ghelijck men fomers
plagh,
Maer met een blad papiers j doch dat op rym fal fpreeken
De winter heeft my hier van 't blom cieraed berooft
V/aer op ick plagh te roemen ,
Nu valt'er niet te lïcn als een veroudert hooft,
Dat rondom is befct met witte kerckhofs bloemen,'
Dcwyl dan Ockenburgh van bloempjes is ontbloot
Befteeck ick u met veriTcn,
Met wat van myncn init, die noch ter naeuwer nood
Myn goe genegentheyt ten boomv/ol uyt kan perffen.
Wat heb ick oock uw hooft, uw boezem j borft of hajs
Met bloempjes te verderen
Die felver fyt een blom , veel aengenaeraer als
Uytheemfchc Tuilepen en Roozen ea Angieren?
De Kaers en geeft geen licht, haer fchynfel yirèrd ver-
En heeft noch glimp noch luyfter dooft
Wanneer de heldre Son vertoont fyn klaerder hooft ;
De Maen verheft haer licht, de fterren werden duyiier.
Maer wyl ghy zyt een blom fo let op haeren aert
Sy hebben uyr en ftonden:
IA Ah
-ocr page 493-498 Μ Ε Ν G Ε L-D ί C Η Τ Ε Ν.
Als die verloopen zyn fo fyn fy weynigh waerd,
Tis goed 5 dat metter tyd werd van den Tyd gefchonden.
Het koofjen,als 't ontluyckt , werd lodderigh belonckt,
Dat veelen kan bekooren
So lang het aen fyn ileel mer fchoone blaedjes pronckti
iWanneer het is verlept is al fyn eer verloeren
En als ick fegh, dat ghy fy t aengenamer bloem
Als Tullcpen en Roofen
So draeght op 't geen ghy %yt geen al te hoogen roem,
En weet ? dat mond cn wang niet eeuwich fullen bloofen.
f Τ viooltje dort op 't Tcld, de lelyen vergaen,
Hoe prachtigh van te vooren.
Wat is den Roofelaer als 't bloempjen heeft gedaen ?
Men houdt fyn handen t'huys en fchouwthemalséen
dooren.
DeboomenjalsdeMey metblaen haer kruyneii deckt>
Syn fchoon om aen te fchouwen:
Maer als den rouwen Herfft haer by het hulfel treckt
Siet men den wandelaer in fyne luft verkouwen.
Daer komt een tyd, die 't vel met rimpels ploegen fal:
Die 't hooft fal doen vergraeuwen
En brengen menigh hayr tot een gewiiTen val,
En flaen in'tbloniin't fwartjin'tgrysjverwoede klaeuwe.
Hoort dan nae'tgeen ick hier van bloempjes heb gepract
En wilt'geen tyd verleuren.
De Maegd is wel beraen, die haer geieggen laet
Als haer een goeden dagh van trouwen magh gebeuren·
De blom is beft befteedt aen diefe recht bemint,
En' niet en foeckt te fchenden:
Geluckigh iiTe, die een trouwen minnaer vindt
En oock befluyten kan haer hert tot hem te wenden.
Ick wenfch u, foete Maegd, al wat op defen tyd
pacf
Uw vrienden kunnen weniTen,
-ocr page 494-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 499
Daer boven raed ick u dat ghy voorfichtigh xyt
En 'tbloempje van uw jeugd doek niet en lat·t verüenien,
Oock wenfch ick, tegen dat weer defen dagh verjaert
Nae twee en vijftigh weecken,
U met ee η wacker man nae wenfch te fien gepaert,
Die u met liever dingh, als verfen, magh befteeckeii.
HEER van
Die my een deel van x,yne Franjfe verfen
had laeten lezen.
^TT^Erwyl ick ben te gaft op uwe Confituren
JL Die ghy my ryckelijck in Franfe doozen iend.
Ai vruchten van uw gceftjdie eeuwig fullen duyreni
Dog;: 't ingebooren zoet en fuycker zonder end:
Vond ick dit proefje goed aen andre mee te deelen.
Op dat oock yder zie hoe ghy my gaende maeckt
En hoe ick u in 't Frans oock pooge nae te queelen
Sc iffcr van het myn de weer-vaers by geraeckt.
So kUnckt de fchaepe-bel by wel getoonde kloeken:
So fchrecuwT de fchorre gans by 't fingen van de Swaen:
So ilaet een flechte Py by dejaponfe rocken:
So hinckt de kreupel nae, 't geen rechte beenen gaei;.
j'
lp Reckux animanx au jour de la hataille
1 Α auelle indtgnité vous trouvez.^voys redufts ?
wtfm
500 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Je^oy des gens d'honneur apres de la canaille
pandje vous confidere en ces mejchans deduits.
Cesgenereuxjarrets, ces helles encoUures t
Cette efchine, ces reins nefervent donc de riens,
^t^a hattre ce tjuifuit, des foibks creatures,
^ui n'ofent faire tefie α des mufeaux de chiens.
^j^faites njous laguerre d hois ^ d broufaük ?
Sont-ce les ennewys quon -vous α ορροβζ ?
Treckux animaux au jour de la hatailk,
Α quelk raillerie efies vous expofez,!
Εηβη ccfi ne quejeu ou Von vous efiropie:
C^efi bien vous ejiimer d quoy vous eUes mz, j
Vous devez, vos efforts au bien delapatrie:
Έΐ cefi la Comedie ou vous vous ruinezj.
Frecieux animaux au jour de la bataille,
Quandj'ay pitiéde vous c'*eji-ce queje vous dois :
jMais de vous guarantir du jeu, qui vous travaille,
Tour un bknglorkux , c*efl-ce queje voudrois.
fi de ma pitiéquelque ChaJJeur fe fache
fe ne m^oppofe pas dfes plaifants travaux:
ye Pen laijfejoüir ' mats je veux bien qu'il f^ache
§(^fajmepeu la cbajje & beaucou^ les chevaux*
Pöur
-ocr page 496-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 50ΐ
Pour
Quituent les Chevaux a laChaiTe.
PRecieux aniwaux au jour de la hataiUe,
^jdipomz, fur -vos dos des Frinces e^ des Roys,
Ceft Ie fait des Heros de chajjer la canaille
Et de faire flechir Ie peuple foubs leurs lotx·
Onfajfe , tantquon veut, efiat de vofire taille:
MatscfHelleindignitépenfez.'vous d'enfouffrir,
Si 5 qui njoHS entretknt d^a^voine , foin , ó'paiüe.
Se [erve de 'vos reins au temps de fonphi^r ?
Ceft Ja chajfe qui met 'vous autres en haïeim,
Dei aijles auxjarrets, pour pa^er d travers
1 Legros des ennemys, n''efirepas en peine
y^anlilen efi hefoin ) d donner dans les fer si
Lc Cor j qui aux abojs d la campagne chante,
I Voui rcndbien ajfenreZj d n^efire pas peureux,
lEtdne prendre püint une honteufe ejpouvante
I ^^tand au jour du comhat onfait des cris hideux»
\Soyez,nourrisounez,dfanglantebataille,
iVousn^efiespasreduitsddesmefchansmefiiers
U*?/ au temps de lapaiz,, quoy que l'on dit au raille,
Wonfert de-voflreefcbineapresdes chiensguerriers,
jPrefie«A' animaux , maisplus au temps deguerre,
Ya»U-ïl pas beamup mieux d la ChaJJe mourir
li 5 Enm
-ocr page 497-50Z Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Entre deux ej^erons, qu^en labourant la terre
Souhs unfembk joug en cjclave languir ?
Cefi de Thonneur pour mm de perir ou on haiUs
Dedans unhatdUon: β eB-ilglorieux
Α la ChaJ]', qui tient beaucoup de la bataille,
8''€βγορί6Υ m paix aux foldatefquesjeux,
^ju nefefafche point Ie "Reifire, cfue Vo7i caj/e:
J^efiime les chevaux ,fayme les ej^argner,
Mats plus, au temfs de paix les tmr d la chajje
Α hntour d'Ockenburgh) que d'y "jeoir hataihr·
J.W.
der njoorgaende Franfe versjes»
Voor
Die men op dejaght den beek af ree,
GHy koftelijck gedkrt ten daghe van de SJaegen
Tot wat onwaerdigheyd vind ick u thans gebrachrf
Als ick u fic gebruycktjof mifgebruyckt tocjaegcn>
So fie ickgaen Jan rap voor luyden van geflacht.
Dit edele gcfpan van zenuwen en fpieren ^
Decs lenden, defe rugh dient dan maer om te Qaen
Het geen van ielver vlucht, de fchuw' en bloode diereO)
Die voor gheen honden-neus en derven bly ven ftaeii.
Daer ghy den oorlogh voert in boiTchen en in haegen
Syn datr uw vyanden ? is dat uw zeege-veld ?
O koftelijck gediert ten dage van de Slaegen j
Tot wat voor fpotterny werd ghy tqn toon geftelt.
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Om vreugd en tyd-verdryf verlemt men uwe leden.
Is ditj u befigen wacr toe ghy fy t gemaeckt ?
G hy moft uw krachten voor het Vaderland hefteden,
En 't is Comedy-fpel daer ghy vaft kreupel raeckC.
O koftelijck gediert ten dage van de Slaegen,
lek doe 't geen ick behoor ben ick met u te ly :
Maer 'k fagh u liever vry van 't fpel, daer Γ u mee plaegéj
Om yets dat waerdiger nae uw verdienften zy.
De lager, die fich mocht aen myn meedoogen ftooren,
Die hebbe fyn vermaeck in 't floven van de jaght:
Ick ftel my geen party: maer oock fo moet hy hooren
Dat ick de laght niet veel maer veel de paerden acht .
iik de faerden den heek afrijden op de Jaghf,
GHy koftelijck gediert ten dage van de Slaegen ,
Die u van Koningen en Princen voelt befchreen ,
Het is der Helden wercklan Rap'van ftraet tejae-
ghen
Of maeckcn hem ter neer wanneer hy is te been.
Men houwe veel van u, ghy loopers en ghy dravers:
Maer wat onwaerdigheyd meynt ghy doch dat gy lydt,
So hy wiens voer ghy eet, gras 5 hoy, en facken hae-
vers,
Tot fyn genught ter jaght uw ftyven rugfh befchrydt ?
Die u in aeffcni brenght, en fnelhéyd in uw beenen ?
Die u de knie en hex tot fterck te loopen went, ^
Om j als de vyand ftaet, te breecken door hem heenen ,
Of hem te fitten in fyn yfers, fo hy wendt ?
Den Hooren en de Tromp, die fich in bofch en haegen
Den bracken hooren doen, en klincken op de hey ,
504 Μ Ε Ν G Ε L-D ί C Η Τ Ε Ν.
Gewennen uw gehoor, om, alffer werd geflaegen,
Niet licht verfet te fyn door 't krychs en vcld-gefchrey.
Syt töt den ftryd gefockt, of fyt'er toe gebooren,
Men heeft u niet onteert noch tot een fpot gebraght
So men by tyd van Vree u fteeckt met fcherpe fpooren
Daer men de vluchters volgt met een ftryd baere laght.
Ghy koftelijck gediert, maer raeeft by Trom mei-tyden,
Is 't niet meer eers, in 't veld te fterven, daer men jaeght,
Als dat men t' ey nde krygh, daer d" Aerde valt te fnyden,
Gaet quynen in 't gareel, dat j'op uw fchofcen draeght ?
Τ is loiFelijck voor u ten dage van de Slaegen '
Te blyven in den ftryd: fo is het eerlijck mee
Sich te verlemmen daer de wilde fyn te jaegen
(Dat nae den oorlogh fweemt) ten tyde van de Vree.
Den Ruyter belgU fich niet van't geen ick kom te fpre·
ken.
lek heb de paerden lief, fo veel als yemand magh:
Maer liever fagh ick haer den hals en beenen breecken
Ter jaght om Ockenburgh, als vallen ineen Slagh.
Kluchten^ f^inck-flaegmy Puntdichten
Van Phtlippus xtan Macedomen
Ρ ΗI LI ρ s, de vaeder van den grooten Alexander
Was een voorfichtigh Prins, van geeft en woorden
fchrander,
Gelijck hy munten uyt in rijckdom en in ftaet:
Eens, als hy wierd geport door fyner vrienden raed
Dat hy de veftingen der overwonne Greeken
Om tegens hem Set hooft niet licht weer op te fteecken
Sou wel verfekeren door machtigh garnifoen
En houden s'in den toom die qualijck wilden doen ?
Sey hy, 't geen ghy my raedt is tegen tnyne finnen:
Van vreeien houw ick niet, ick houde van beminnen ,
En langh een goede Prins te heeten acht ick meer
Als voor een kort den naem van een geweldigh Heer.
\an den [elven.
PHilippus Macedo lagh voor een ilercke Stad,
En, als hy Γ om en om wel doen befpieden had ,
Verftond hy dat men die met macht niet kon genae-
ken,
De paffen waeren t'engh, daer was niet door te raecken:
Maer,fey hy, fou daer niet een muyl door kunnen gaen
Als ick hem derwaerts aen met goud had afgelaen ?
Van den felven»
EEns, als hy op fyn reys verfocht wierd onderwegen
Viin eenen onderdaen, dat hy fich wou verleegen
En neemen in fyn huys by hem fyn avond-mael,
Er» daer op quam met veel gefelfchap in de Zael
Die hy dee fitten aen, en fagh fyn waerd verflagen
Die niet en had gekoockt voor fo veel leege maegen,
Sey, hey verhaeft u niet: wy krygen noch een taert,
Daer dient van yder noch een plaetfje voor bewaert,
Elck luyfterde daer na en hiel een hoeckjen open >
En v/yl fy allegaer na beter broeken hoepen
So wierd'er van de fpys niet veel meer aengeraeckt:
So was'er oock genoegh voor alle ree gemaeckt.
Fandenfehen.
ALs hy in eygener perfoon te richten fat
En door het fluymeren niet wel gehoort en had
Hoe dat het mcc de faeck in alles was gelegen,
Sprack hy het vonnis uyt en wees 'z Machetas tegen
Decs 2cy, ick appeleer. De Koningh riep verftoort
Aen wien? aen u, fey hy, mits dat ghy daer nae hoort.
Doe itond Phüippus op en ftelde fich tot hooren,
tn vindende t gclijck voor die het had verlooren
50^ Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.^
^^mm...... --
So heeft hy evenwel zyn Uytfpraeck niet herhaelt, -
Maer't geen 't proces bedroqgh dat heeft hy felfs betaelt.
Van Scilurus
Eendracht maeckt macht
»
TAchtigh 2,oonen had Scilurusjdie hy al by hem ont-
bood Dood
Als hy voelde dathy ^t leven op moft geven aen de
Doe nam hy een bondel pylen, die hy gaf aen yder man,
En fey haer, elck een beproeve of hy diefo breken kan.
Niemand was fo fterckvan allen: doe heeft hy ie los ge-
daen (luygaen,
En gebroken d'een nae d'ander. So fal 't oock met u
Voer hy voort: want blijft ghy eenigh fult ghy fterck en
machtigh zyn,
Maer onmachtig,wilt gy yder trecken een verfcheyde lyu.'
Agathocles, Koningh van Sicilien.'
FamaefifiBiUhus cmajfe AgathOckaregem.Ov'd,
AGathocles lagh voor een Stad, om die te winnen:
O Pottebacker, riep tot hem het volck van binnen
(Dewijl hy was een foon van fo geringen man)
Hebf ghy oock wel een beurs die dit vervallen kan ?
lae} iey hy lachende: 'k weer waer ick 't geld fal haelenj
Als ick uw meefter ben fo fult ghy 't felfs betaelen.
Hy is oock met geweld dacr na in Stadt geraeckt
En wat gevangen wierd heeft hy tot geld gemaeckt.
"'li 'iiifeV-·
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 4^5
■IMUL......
MEmnon, een der Capiteynen die Darius zyde hiel
Als den grooten Alexander in het Rijck van Per-
fen viel >
Hoorde dat een van de knechten, die hy had in fyn foldy.
Schold den Macedoonfchen Koningh met een hoope vi-
leiny. (tuifaen
Sulcx enkonhynietverdraegen, maerhy nam fyn per-
En iloegh hem om fyne lenden dat het yder een fagh aen.
Vecht vry tegen Alexanderjdaer voor trêckt ghy 's Hee-
ren geld, woorden fcheld.
Maer, zey hy, 'twerd niet gegeven dat men hem met
Als Alexander van fyn vrienden wierd gerlen
Dat hy by doncker fou 2,yn vyand taften aen 5
Sev; hy, ten was voorwaer niet Konincklijck gedaeii
Gelijck een dief by nacht de zeege fteelen gaen.
Van den [elven.
Als hem wierd aengedient dat men hem had gefcholden
Trock hy 't fich niet eens aen,
Maer fey, 't is Konincklijck met quaed te fyn vergolden
Alfmen heeft wel gedaen.
Van den [elven.
Eens, als hy dacht te flaen, gebood hy fyn foldaeten
Dat eick fyn knapfack langd' en alle t'faemen aeten
Sc dattcr niemand yet voor morgen fpaeren moft:
Want morgen, fey hy, geeft de vyand ons de koft.
Ais hem Darius had een groote fom gehoon
En daer toe noch de helft van d'Afiaeniche kroon,
1475 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.^
Sey hem Parmenio, ick fouw het nemen aen
So ^k Alexander was: ''k Souw my oock niet beraen,
Swoer hy by Jupiter , was ick Parmenio.
En aen Darius, die hem geld en landen boo ,
Sey hy, twee Sonnen lydt de wereld zefFens niet:
Oock geen twee Koningen het Aiiaenfch gebied.
Van
Dionyfius den ouden, Koningh van Syracufen,
Als Dionyfius den ouden quam te hooren
Dat fynen foon het wyf van eenen vry-gebooren
Verkracht had, vraegdehy (gelijck hy was veriloort)
Hebt ghy wel oyt van my fo vuylen ftuck gehoort ?
Neen, fey hy, maer ghy waert geen foon van eenen
Koningh.
Gy fult oock noyt uw foon fien raecken tot de krooning
Sey hier den ouden op, noch op den throon gebracht,
So ghy uw felven niet voor fulcke dingen wacht.
Van
Dionyfius den Jongen.
De jongen Dionys was uyt zyn Rijck gedreven j
En eens gevraeght wat hem nu de Philofophy
Van Piato, Socrates, en andere 3 kon geven ?
Dat ick, fey hy j myn quaed gemackelijcker ly.
Van den felven.
Verdreven, heeft hy fchool gehouden te Corinthen:
Dat fey hy aldernaeft een Koningh uyt te printen
Want h y had onderdaens, en voerde plack en wen,
En mochtjgelijck voor heen,weer recht en onrecht doen.
Fan Anügonus.
Een, als Antigonus de fchattinghfcherp deegaeren
En door heel Afien invorderen dooi vrees ?
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 5^9
Scy, Alexander plagh ons fo niet te bewaeren:
Die iieeft gemaeyt, fey hy ? daer ick nu aeren lees.
Eens, als Thi'afyl van hem een iluy ver had begeert,
Sey hy , ten voeght niet dat een Koningh fulcx vereert.
Wel, fprak de Philofoof, geeft my dan duyfend kroonen:
Dat voegde myfey hy, en, om myn macht te toonen.
Noch meer te geven : maer, te nemen foo veel geld
Voeght gecnen Cynicus, die eer in armoe ftelt.
\an Tyrrhus, Koningh van Epirus,
Pyrrhus, Koningh van Epyren, hadde tweemael in den
ftryd (quyt
De Romeynen overwonnen, maer hy v/as veel Hopluy
Veel manhafce Capitcynen en veel dapper volx daer toe:
Des fo fey hy tot fyn vrienden, So ick noch een veldflagh
doe
En indien ick de Romeynen kom de derde mael te flaen
Syn wy fclver heel geflaegen en het is met ons gedaen.
Eens, als hem was aengedraegen datter 's avonds onde;·
glas
Van een hoope jong-gefellen quaed van hem gefproken
was,
Deed hy 's alle voor hem brengen ''s daegs na dat het was
gefctiiedt,
Enhyvraegdenaendeneerilen, hebtghy fulcx ghefeyt
of niet?
Jae fprack hy, myn Heer en Koningh, en hy fey voorts
onbevreeft
Langer hadden w'u gelaftert hadder langer wyn geweeft.
-ocr page 505-510
WAt is Callifthenes geluckigh, feyder een ,
Die met den Kouingh fpreeckt fovry en fo ge-
meen 3
Die lecker werd onthaelc ter Konincklijcken dis
Eh dagelijx te gaft by Alexander is !
Neen 3 fey Diogenes : ghy oordeelt van dit ftuck
Niet fo 5 als ghy behoort: ick houd 't voor ongeluck
Dat yemands maeltyd moet aen Alexander ftaen
En juyft als 't hem belieft maer magh aen taeiFel gaen.
't Gebeurd' als hy een ftuck uyt zyne knapfack at
Dat hy een muys vernam daer hy ten eeten fat :
So voedt Diogenes, fey hy, al mee een gaft
Van 't volck dat om de koft op groote Heeren paft.
Ghy vraeght, wat uyr men beft gaet eeten op den dagh ?
Die rijck is, als hy wil; die arm is, als hy magh.
Een jonghman, opgefchickt gelijck een Kermis-gans,
Meer als betaemlijck is voor het geflacht van mans,
Quam by Diogenes om yet van hem te leeren
En bad, hy wild' hem doch voldoen op zyn begeeren:
Ick 5 fey hy; antwoord niet voor dat ick weeten kan
Door 't uytdoen van uw kleed ofgy zy t vrouw of man.
Van den felvm.
Hy wierd berifpt dat hy ftond op de merckt en at;
W aerom niet j vraeghde hy 3 wyl hy daer honger had ?
Vs^
-ocr page 506-i
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. yii
ν
Als hy te Mynden quam, een kleyn onnoofel gat,
En fagh dat fo een neft een groote Stads-poort had
Riep hy ο borgeren! wilt doch de poort toe maecken:
Wapt ghy foud door de poort uw Stadt wel quyt ghe
raecken.
Als hem een Kael-kop fchold, fey hy, dat al de hayren
Die hy verloeren had wys en voorfichtigh waeren,
Dewyl zy tydelijck haer felven kraemden op
Om langher niet te ilaen op fo een fcheirafen kop.
\Fan den felven
Als hy een Hoere-ioon de beeft op ftraet fagh maecken'
Die fteenen had góe koop
En goydc s'in den hoop,
Sey hy, iiec doch wel toe uw vaeder niet te raecken.
Van den felven.
Een jongman, fchoon in 't oogh, fprackongdchickte
reede;
Wclj fey hy jfraeye knecht, werd ghy niet felver rood
Dat ghy een fwaerd van lood
Treckt uyt een elpen-fchede ?
Van denjelven-'
a\1s hy in 't openbaer ftond op de ftraet en at
Gebeurd' het dat hy ftrax veel volcks om d' ooren had:
Sy noemden hem oen hond, dewyl hy vandeSed
Der Hondfche Wyfen was. Ghy, die my hier begeckt
Syt honden, fc-y hy, fclfs (en dreygd' haer met 2,yn ftock)
Dewyl ghy ftaet en wacht, als honden, om een broek.
Van den felven.
Als hy een fchutta* fagh noyt wit noch doel geraecken
G ingh hy, om vry te zyn, recht voor den doeleo ftaen:
Men
-ocr page 507-5IX Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Men riep,Diogenes, packr u flux daer van daen;
Neen, zey hy, 't is hier beft, men fal myn hier niet rakea
Van den [elven.
Ghy hebt, xey een, noch meyt noch knecht in huys,
noch raaegen,
Wie fal u nae uw dood uyt defen huyfe draegen ?
De ma% antwoorde hy, die 't hüys van nooden heeft
Als ick ben overleeft,
Vaneen Stenek^cker.''
Ε En Ster-geleerd',of een die fulck een dacht te wefen»
Sprack defe woorden tot den Hertogh van Milaen^
Ick heb nae uw planeet in het gefternt gelefen
En ghy 2.ult in de bloem van uwe jeugd vergaen.
Steil order op uw huys, op volckeren en landen :
De fterren dreygen u met een' aenftaende dood:
Uw fterfdagh is nae by, en is al ree op handen:
Sterf doch voorfichtelijck, uw leven is in nood.
Maer, zey den Hertogh, ghy, hoe langhfultghywel
leven ?
Heel langhj antwoorden hy, fo my den Hemel zeyt
Na dan, om uwe kunft niet meer geloof te geven,
Sprack doe den Hartogh weer, fo hoort eens hoe t fif
leyt :
'K fal, tegen 't geen gy feght en 't geen gy meynt te wee-
ten ,
U hier fo dadelijck doen fticken in een ftrop;
De beul zal u terftond, in fpyt van uw Planeeten j
Doen fterven: en men hingh den Srerre-kycker op.
Vm een oud Capteyn cnde een jong Trim'
El En dapper Overlïe, van groot gezagh en jaeren >
^ Ree op een aenilagh uyt: Een jonge Prins en meer
Gevolgh van Edellien, al jongh en onervaeren j
Die reden ^.Itemael met den bedaeghden Heer
-ocr page 508-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. fij q
Hy was heel dick en fwaer, en op een beeft gefeeten
Dat maer een katje was, en, wyl hy was bejaerc ,
(G elijck als d'oude luy de finlijckheyd vergeeten)
Sat defen O ver fte wat flordigh op het paerd.
De jonge V orft, om wat te boerten met den ouden ^
oey hoor eens,Grootevaer jen neemt het oock in 't goeclj
Een yder fal u voor een Beenen-hacker houden
Wie dat ons op de wegh fal koomen te gemoet.
't Sal oock geen wonder zyn, antwoorde de bejaerdSif
So ick van yemanden daer voor gehouden werd :
Want die het niet en 2.agh aen my 5 en defen paerde,
Sou 't aen de kalvren zien, die ick brengh nae de merc.
De twede Julius, tot twift en krygh genegen ^
Sey , dat hy 'c in het eer ft met Pieters Sleutel hiel j
Maer dat hy naederhand koos Sinte Pauwels deegenί
En dat hem van die twee het laefte beft beviel.
Een atider fey hier op, Uw Heyhgheyd moet weetejji
Dat onfen Hcere zey, Steeckt uwen degen op:
Dut was, zey hv, nae dat men al had toe gefmeeten
En iiae dat Malchus oor gehackt was van iyn kop.
Op een Schillery 'van St* Vieter,
Sint Pieter fict te rood, fey een der Cardinalen
Tot Raphel van Urbyn, dat en behaeght ons niet:
Hy was befchaemt, zey dees, als ick hem affpu maeleni
Om 't leven dat hy hier zyn volgers leyden ziet.
Van dm Hartoch van Aerfcbot en den Beer
'van Brecht,
Aerfchot fpanferende met Brechten lanx de Scheld
jcy , als men met een geck in 't wandlen is verfeit
is net vermaeckelijck. Wat foudt ghy bet te vreen fyn ;
^prack Brecht 5 indien gy wift dat wy hier met ons tweea
'^y"· K.k r0»
-ocr page 509-r
Van Noircarmes ende Cauheke mpende de eerhaèr^ τ
heyt der vrouwen.
Noircarmes, als men fprack van d'eerbaerheyd der vrou-
wen,
' Hiel ftaende dat 'er geen voor eerlij ck was te houwen:
Caubeke, die hem fterck in fyne reden voer,
Sey hem , fo fy t ghy dan een loone van een hoer
Én oock een Hooren-beeft, of moet van my gedogen
Dat ick u fegh ? dat ghy hebt door uw hals gelogen.
Van een Heer en fjn huurman.
Een Heerfchop, die fich focht met lacchen te verniaec-
ken,
Sprack fynen buyrman aen, en onder andre faecken
Sey hy: feght my doch eens hoe 't in de buyrt hiergaet;
Hoe meenigh hooren-beeil is wel in onfe ftraet ?
Wy zijn, antwoorde hy (gevoeligh van dit vraeghen)
^Wel thien behalven u, mijn Heer, die hoorens draegen,
Van Francais den eerfle en em Edelman
uyt Bretagne.
Als Frans den eerile, die ter konincklijcke Stede
In 't machtigh Lely-ryck den hoogen Throon beklede)
Sich heel verwondert hiel van de Bretonfe tael,
Soo i^racker een Breton, die mee was in de Zael,
Enheeftfe boven al, gelijck hy dacht, verheven:
Want, fey hy, Chriftus felf, fo aJs men vind gefchreven,
Wanneer hy wierd gekruyft fprack defe tael, als hy
Riep, och ΒβϋHeli, lamafah acht ham.
De Koningh ftond het toe: maer ^ fey hy ? 't had ψ
reden.
't Was om de dieven, die met onfen Heere leden:
Want wyl hy tuiïchen twee was aen het kruys gedaen
So fprack hy fuiken tael die dieven beft verflaen.
ii?
mm
-ocr page 510-Μ Ε Ν G Ε L-P I C Η Τ Ε Ν. fiS"
Van den Poëet Ό ante en ten Fkrentyn» ; ^
Hoe ket is't Vraegde Dant aen eenen Florentijn:
Mij η vriend, v/eet ghy het niet ? jae, fey de Contadijn:
't Is nu het uyr dat ai de heeften drincken gaen,
Hoe komt dan,vraegde Dant,dat ick u hier viijd ftaeo»
Wan een Yaeder en een Soon,
Gooflen wou fijn Besje foenen en fijn vaerquam op he£
flagh. (nenmach!
Hoe, feyhy 3 mijn moer te foenen ? wat de knecht beginr .
Bengel, wacht u fulx te dencken. Waerom 9 fey de
jongh gefel, (wel?
Mach ick uwe moer niet foenen, gy foent doch de myne
Van een Bruydegom en een Eruyd.
Een Bmygom quam te bed, en vond de bruyd gelegen
I η 't midden op haer rugh, de beenen wyd van ien:
Η y vraegde, waer fal ick hier leggen ? legt te degen.
\Vacr leggen, fey de bruyd? dat fouw een fchaep wd fien,'
Van een ander Vatr.
Κ kes was den bruydegom, en als hy quam te bed
Had fich dc Bruyd aldaer te fitten neer gefet:
Hy vrae^hde, waerom zy niet neder was gacn leggen ?
Ick fit 5 fey fy, en wacht op dat ghy my foud ieggen
Hoe ghy my hebben wilt, of dat ghy felver mocht
My le^en neer in 't bed fo 't u geraeden docht.,
Noch van een mder.,
Trijn was getrouwt met Koen, dieyan haer kindfe ^
gen - '
Pkgh niemand af te flaen als paerden, hardbeflaegen »
En als fy nu in 't bed genaedert wierd van Koen
Ün dat hy met deJjrüyd een kansje wilde doen
Kkx
Hf"·
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Begaf s'haer op haer buyck en ley de billen boven.
Als hy dees flechtheyd fagh doe moft hy het geloven
Dat zy goe maeget was, en fey, mijn befte maet >
^at heeft de wereld u belogen over ftraet!
• Van een Jencker die een rij eken hoeren dochter
getrouthad.
Een Joncker troude met een dochter van een boer
Om dat men, fo hy dacht, van 't goed niet qualijck Voei .
Eens j als hy meynde wat te druylen met fijn wyf >
Sey hy 3 uw vaeder heeft al vry een groot bedryf,
Weet ghy niet, foete lief, hoe veele bonden ftroo
Dat hy wel jaerlijx voor fijn beeften heeft van noo ?
Neen fey zy : maer mijn vaer die fcyt wel altemet
Sint dat de Joncker met mijn dochter gingh te bed
Heb ick meer ftroo van doen als ick te vooren plagh:
ïck jeeckene voor hem een bondel yder dagh.
- Van een hoer die met hoenderen te mert quam.
Kees quam in ftce te mert met hoenders in de koy /
En Maertje wafler by, die helder was en moy.
Een borger, die den boer ontmoeten op de ftraet j
Sey huyiman, boort een woord eer dat ghy verder gaet.
Wat looft ghy defe Hen ? den loofen kinckel zey
Die Hen is niet te koop 5 maer wel haer eerfte ey.
Een Edelman, fwertals een git,
Die troud' een vrouw, heel bJanck en wit:
Hy leeck een kraey i en fy een fwaen.
Een, diefe fagh ter kercke gaen,
Sey ί fo dit paer geraeckt aen 't bróen
So mochten fy wel exters vóeo. ^
1
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 4^5
Van een Stalknecht die fyn Tvyfgingh befoecken'
Een Stal-knecht kreegh verlof om eens na huys te gaen'
Drie Officiers van 't Hof, als hy daer gingh van daen ,
Die feyden, d'eerfte nacht als hy quam by fyn vrouw j
Dat hy s'uyt \ ders naem eens wacker kuffen fouw.
Hy fey 't hun allen toe, en oock hy hiel fyn woord.
Het vroucje, dat van hem de reden had gehoört,
Sprack met een ftemmetje, dat minfaem was enteer ,
Wel man, heeft doch de Prins geen Officieren meer ?
Och jae, veel andre noch,antwoorde defe gaft:
Maer d'aadre, lieve wijf, die gaven my geen laft.
Yan een man die te poftgeloopen quamt
Een mar, die heel de reys te poft gelopen had,
^savonds by fyn wyf, en afgereen en mat
Wiil' anders niet te doen als kreunen of als flaepen
in plaets dat fy van. hem wat vreugde dacht te raepen.
Des andren daegs, als hy met haer in 't venftei lagh
En dat hy lynen bouw en hoenders overfagh ,
Gebeurd' het dat een hen quam voor een haen te hucken
Om eens getreen te fyn, maer'tmocht haer niet gelucken.
Des fey hy tot fyn Vrouw, dees haen en is niet goed ,
't Sal beft fyn dat ghy hem den hals affnyden doet.
Al ziicht, antwoorde 2,y, die nu haer kans lagh open:
Den haen heeft mogelijck fich moe te poft gelopen.
V<i« em vrouw die met finckingengequelt was.
Een vrouw was veel gewent van fmckingen te klaeghen.
Die haer, dan op de borft, dan in de fchouders laegen:
Is 't wonder, zey de man, dat oude huyfmgh leekt!
Byfonder, fey de Vrouw, als men die felden deckt.
Eener
Si6 ME Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. f^
Schépt in het minne-ipel een man fo veel behaegen
Ais wel de vrouwen doen, fey Tryn, fo moet ick vraegen
Met oorlof, lieve man, behoudens fchaemten eer,
Waerojn en fpeelt ghy dan dat foete fpel niet meer ?
Een knecht n;et langh getrout, ontmoete fyneil Heer,
En had een ander ilagh van hóen op als wel eer.
^Waer kreeght ghy, fey den Heer, een hoed van fulckea
keft?
Dit is hét recht fatfoen vaü eenen hooren beeft.
Vergeeft my, fprack de knecht 't is een van uwe hoen,
Myn, Heer, die my Mevrouw wel eer heeft geven doen
Veel kaflèn heeft Ruffijn vol koftelijcke boecketi:
Maer niemand fiet hem daer in lefen of in foecken
Een armen bultenaer lijckt hy fo qualijck niet
Die ftaegh fyn bocchel draeght en nemmermeer ea
Ziet.
Wat, fchreef de Land-voogdes, maeckt Naflaudaerfo
langhe ?
('t Was voor Perone) hoe men fchat de ftad hier licht;
Is maer een duy vekot, fo ick werd onderricht,
'c Is waer, fchreef hy weerom, maer'tgoedisquaedte
vangen.
D'onwaerdige hebben 't wegh fo haeft'er wat is open:
i)eD efel krygc met gaen meer als een paerd me t loopen·
Vin
-ocr page 514-Μ Ε Ν G Ε ]L-D I C Η Τ £ Νί 57
Yaneenfiecke'üroHW»
Een vroutjefprack tot haren Medicyn, . /
Heer Doaor, als het immers fo moet fyn
Dat ick my moet op mergen wat purgeren
So wilt my doch van 't fachften ordineren:
Want inde Stadt is niemand die ick ken
So weeck van buyck, en poort-los, als ick ben.'
Yan een Mruygom en een Bruyd Jac elck een ffeel'
kindt hadden»
Een murwen Bruydegom fey'smorgens aenzijn Bruyd:
Daer leyt wat op mijn hert en, Lief, het moet'er uyc
Op dat het naderhand geen twiil en koom te wecken.
Ick wil u rondelijck wat dat'er fchuylt ontdecken.
Ick heb voor uwen tijd een kennif je gehad
Daer ick een kind, by heb een jonghe, vet en glad:
Ic!i bidje, datje doch daerom niet quaed wilt wefen.
Het is ίο ver van daer, iey zy, om fulckx te vreefen ,
Dat ick in tegendeel daer in ben wel te vreen.
'K heb oock een vriend gehad: daer van heb ick'er een j
En. 't is een Dochtertje, fo dat ick goed fou vinden
Om ons ter wederzyds noch naeder te verbinden
En op dat vafter band zy tuifchen onfer tween
Dat wy decs Kinderen doen hylicken aeh een.
Yan een Boer.
Een Boer quam onvoorfiens daer Vrou-gefelfchap zat
So dat hy half verbaefi: weerom te rugge trad:
Een van delofFcrs riep, kom in wie dat ghy zy t,
Ick flac niet achter uy t en ick en fchop noch by t.
' Κ weet niet fey hy; wat ick voor fulcken beeft we] gaf· '
Daer ick fo fonder vrees mocht klimmen op en af.
Van een Dief
Een die verwefen was te fterven van de koord, '
Sey tegen de Portier, fluy 11' avond vry de poort
Kk4 - -.Wanfc
■ I.
-ocr page 515-Μ Ε Ν G È t-Ώ I C Η Τ Ε Ν.
Want ick en weet het niet wanneer ick wederom.
(Nae 't hier gebaeckent ftaet) van buyten binnen kom.·
Van een ander.
Een die ter Galge gingh iprack tegen 't volck en riep^
(Dewijl elck om het feerft nae het gerecht toe Hep)
Ey, Borgers/theefc geen haeft, gy hoeft u niet te fpoen;
jWanc fonder my cn fal men ginder doch niet doen.
Van een ander.
Een dief, die nae de galgh gebracht wierd buyten Stee,
Sey tot den Officier ? Heer, gunt my eene bee:
Twee plaetfen zyn hier d ie ick gaeren fou ver my den:
Brenght my een ftraetjen om en leyd my dees bezyden >
In d'eene heeft een man op myn perfoon arreft >
En in den andre fterft het dapper van de peft.
Van een ander.
Een dief, dien men eens bier op zyn begeeren gaf
Eer dat hy klimmen fou, blies eerft het fchuy m dacr af
Én feyj'k heb wel gehoort voor feker en gewis
Dat het fchuym ongefond en wat graveelig is.
Van een lonckeren een Koek.
Een fmalle jonckcr had gehuyrt een Franfche Koek.
Den haerdt was veeltydts koud en 't koocken nimmer
drock:
Dies gingh hy aen de wind en liet Zyn Joncker weten j
Dat, fo hy langer bleef, hy 't koocken fou vergeten.
Van een Bieght- Daer en een Dief'
Eön Biegt-vaer met een Dief gekoomen op 't fchavot,
Sey 5 vriend, eer dat ghy fterft beveelc u doch aen God.
Hoe, fey de patiënt, waer toe is dat van noo
Dew yl ick derwaerts gae en felver ben de boo ?
Maer, Heer, wil ghy voor my u nae den hemel fpoen,
Beveelt my vry aen God, ghy fult my vriendfchap doen.
Vaiï
-ocr page 516-Vaneenfwaerlyvigh Man.
Een met een dicken buyck quam ryden in een Stad:
Het voickje, dat terftond haer oogen op hem had,
Ricpj vriend, gy hebt uw mael gelaen voor op uw paerd.
Daer, fey hy is iy beil in 't dieve-land bewaert.
Vm een vrouw die in Arbeydfat.
Een vrouwtje fat in nood van 't eerfte kind te baeren.
Het vroed-wyi· raeden haer zy zouw wat leggen gaen.
Hoe, fey fy, op dat bed? de Heer wil my bewaeren:
De fiecktej die my fchort, die h:b ick daer gelaen.
V an een Hoonndrager:
lan keef met fyn gebuyr en fprack met grammen woof-
de,
So dat zy η wijf het hoorde:
ïck wou dat in de zee all' hoorendraegers laegen.1
lek fouie niet beklagen.
Ey, féyfe, niet Γο hoogh: wilt uwe gramfchap temmen:
Jan, kentghy oock wel fwemmen.
V an een knecht die in zijns Heer en reden fprack · '
Een Heer I'èy tot zyn vriend, 'k fouw u te middagh noo-
den, '........... ■ ·.■'
Maer ick en heb niet goeds dat men kan diffen op:
Vergeef hec my, fey een van defes Heeren Boden: ' Γ
Myn Heer, ghy hebt altoos een goede kaUifs-kop.
Van een Man die een quaed Wijf had*
Een fyncn burger wierd met roeden wat geftreken
Om dat hy, feymen, twee getrouwde vrouwen had;
Een ander vanden hoop, die nae dit gifpen keeken, ?
En niet als een' en had, fey mannen, hoe gaet dat ?
Dces heefter twee getrout en werd'er om geflaegen"
Dat hem dc bercke-rys het vei in ttucken fnydt,-
yzo Μ £ Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Εη ick wou op mijn rugh wel eens fo veel verdraegen
So ick van een alleen daer door mocht zijn bevrijdt.
Van een Man die 'van fijn Wyf'van de Trappe
ghefiootenwas*
Kryn j oneens met zyn Wyf, nae kakelen en fnappen,
Ontfingh een fuckelingh en raeckte van de trappen»
En wyl hy neder quam wat overhoops en ras
Had hy niet eens getelt hoe meenigh dattef, was.
Een overbuyr, die 't faghj Tey Kryn, hebt ghy gevallen?
En zyt ghy niet gequetft? Kryn z,ey, "tis niet met allen.
Het was my even eens, gevallen, jae of neen:
Ick had doch in myn fin te komen nae beneen.
Vaneenenongemanierden Edelman.
Een loncker, tot zyn Oom in het Salet gekomen
Daer d'een en d'andere 'snaemiddaghs was vergaert,
Heeft niemanden gegroet noch 't hoedjen af genomen t
Maer 2,yn beleefder hond die qtiifpelde zyn ftaert.
Den Oom op zynen neef hier om niet wel te vreeden j
Hoe weynich, zey hy, weet ghy noch wat u betaemt!
Uw hond heeft meer verftands van de betaemlijckhedeD
Die met zyn ftaert alhier zyn meefter maeckt be-
fchaemt; --l
AI waert ghy in het woud by efels opgetogen
Noch hoordmen yets te zien van adelijcken aert.
Den armen blutten hiel zijn handen voor fijn oogen
En fey, al huylende. Wel Oom, ick heb geen ftaert^
Van een Friefier die by eens Koof mms JVyfflief*
Een Coopman gingh van huys, dit diende waer ghefliio-
men,
Dies liet de Vrouw des nachts een Priefterbyhaer koo-
men
Om niet alleen te zyn, of liever, om met luft
Van een gefonden broer wel dicht te zyn gekuft. _
Efifl
-ocr page 518-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Een kind, dat Heeroom zag, zey, Moeder, wie is defen ?
't Is, feys', ons lieven Heer, flaep, ilaep, wilt ftüle we-
zen.
Maerdoe de Vader was gekomen, fey hy, broer,
En heeft'er niemaiiÖ niet geilaepen by u moer?
Niemand, fey 'r kind, als ick en onCe lieven Heere.
Een maend ontrentdaernae,ofweynichminofmeere,
Quam daer de Paep voorby, en 't kley ne boejQe riep
Dat is de lieven Heer die by Mamatje iliep.
Vaneenlacohjff.
Een lacobyner had het dapper in fyn preecken
Gelaeden op Calvyn, en al wie tegen-fpreeken
Wanneer de Hofty is geheylicht in de Mis
DatChriftusmetzynlyfdanindenouwelis, '
Om dat men hem fouw zien foo hy daer in mocht fteec
ken.
Ba ketters, fey hy, ba! en hoort men u niet fpreken
Ais ghy pafteyen hebt van lecker venefoen,
In defen leyt een haes, in die Jeyt een kalkoen ,
Hier 'zyn patryfen in, en daer een ftuck van 't vereken ,
En hier eenherte-bil? en kunt ghy dan niet mercken
Dat ghy hebt ongelijck in 't fchelden van de Mis ?
Ghy xeght, al fiet ghy 't niet, wat in uw korften is.
Een Sermoen tegen de 'vrouwen.
Heer Jan inzijnfermoen c^ittelde de Vrouwen.
Hoort, zey hy, waer 't my fchort, en wilt het wel ont-
houwen ,
Ghy zijt fo leuy en traegh te komen in de Kerck ;
D'een leyt het op haer kind en d'ander op haer werck
Macr neen, 't en is dat niet: ghy Zyt maer vunfe pryen
Des morgens kunt ghy met uw gat van 't bed niet glyen
Ick heb mijn text beblockt, de Kofter klept en luydt
En wat me;i toeft en wacht daer komt naeu joraant uyt
d'Eea
-ocr page 519-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
D'een keert haer eensjes om en flaeptterftond weerhee"
nen:
Dees rockt haer armen uyt, en d'andere de beenen.
Ba! kom ick u een reys met mynen geeflèl toe,
'K Wed dat ick u den aers wel hae^pplichien doei
Van een Tafioor die op drie Koningen preeckte*
Het was drie Koningen, het volckjen in de kerck,
En de Paftoor aen 't preecken.
Elckj zey hy, braght wat mee van reuck en ofïèrwerck'
D'een Wieroockjd'ander Myrrh'om voor het kind t'oBt
fteken.
De derde Koningh bracht oock 2,ijn gefchenck ai hier,
En't wasj laet zien, geheeten;
En wijl het haperde fagh hy in zijn Brevier.
Maer doe hy daer niet vond het geen hy had vergeeten
Sey hy) ick weet ick weet wat dat de derde bracht:
Hy hadde de lantaeren,
"Want 't was van noo, dewyl zy quamen in der nacht j
Dat een het licht droegh om te weeten waerfe waeren;
\ ah een Prochiaen ende een wyf'van fym Trochj.
Een Pryfter, met een wyfgeraeckt in hooge woordefl j
Die onder het begrip van zijn Parochy hoorde
En die voor hem haer bieght te fpreken was gewendtj
Sey op het laetfte. Loop gy hoer, gelijck gy bent.
Het wijf} dit hoorende, riep hulp aen mans en vrouweA:
Gebuyrtjes, zijt getuygh'en wilt doch wel onthouwen
Waer voor de Prochiaen my voor de weereld fcheWt·
'tZal hem niet wel vergaen: hy heeft mijn bieght ge-
meldt.
Van de onvolmaechheyd der vYOUivm
Volmaeckter is een vrouw j fey Klaertje tot haer man >
Als yvei de mannen doen: en waerom docb^iêy ian ? ^^
w
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 533
De man, fey zy, die is maer van een aerde klomp:
Wy van een manne-rib. Jae, praet wat j fey Jan Lomp,
Ghy luy zijt noyt volmaeckt, daer.fchoit altyds wat aen ί
War. ickje lap of ftop, 'k heb nimmermeer gedaen.
Van een Waerdin.
Goe vrienden op een byfter heeten dagh
Geraeckten by malkander in 't gelagh.
De kan gingh ftaegh ter kelder na den tap:
Hec wijf dat fchreef en fette fchrap by fchrap,
En zey, Meffieurs, 't en kan niet anders zijn:
De hette drinckc de helft wel van de wijn,
Maer als de vrouw voor 't fcheyden fprack van geld
Sc heeft men haer de helft maer toegetelt
En fey, 'cis reen dat hy de weerhelft geeft
Die hier met ons de helft gedroncken heeft.
\an een onlangs-getrouwt man.
Een nieuw-getroude quam by zijn fchoonouders klaegen
Hoe dar het met zijn wijf niet ging nae zijnen fin:
Decs', in de plaets van hem zijn kruys te helpen draegen
En bidden dat hy "t wou verfuyckeren met min,
Antwoorden jdat hy fich geluckigh had te houwen
Dat hy een yrouwtjen had wiens lijf een man, als hy j
Alleen was dobbel-waerd. Jae, zey hy 5 jae in trouwen ^
Had ick het lijf alleen; maer 'k heb het hooft daer by.
Op Fop.
Fop had een wijf getrouwe, en nae een weynigh dagen
Bevond hy dat 'fal langh moft hebben kind gedragen:
Hy klaegd' het aen haer moer, hy feyde tot de vier
Eer ick haer heb bekent fo was uw dochter fwaer,
Jae Fop, z,ijt gefopt: maer dit s'een trooft daer tegen,
Had fy niet fwaer geweeil ghy hadie niet gekregen.
Van een quae Griet,
Griet riep haer man voor 't Rechten klaegde van gewelt,
Hy quam voor Schepenen en fey, ick fal, mijn Heeren,
Uleg.
-ocr page 521-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 533
υ feggen hoe de Taeck is tuiTchen ons geftelt
En hoe 't in 't laelte gingh nae iangh te hacketeerenJ
Sy fey, dat alle dingh moft gaen na haeren kop:
Is dat uw wil, fey ick, daer heb ick gantfch niet tegen'
Des ginghen nae haer kop, taljooren? tangh en fchop j
En al wat dat ick heb in mijne hand gekregen.
V<3!« een eerljjcke 'vrouw njan Hoeren doen.
Een eerelijcke vrouw fey tegen een Galand,
Die haer een goude kroon ftack Iwygend inde hand
Om dat fy hem ter fmuyck een vriendfchap had gedaenj
My komt fo veel niet toe, ick ben der in belaen.
Maer als fy wierd geperft dat fy die nemen fou
So was fy fo beleeft, dees eerelijcke vrouw,
Dat fy hem fey, gy hebt noch eenmael goeds,mijn vrient,
Op dat de reil van 't geld met eere zy verdient.
Van een Cafiteyn en een Minnebroer,
Een Capiteyri te voet voer over met de Pont
Daer hy een Minnebroer metzynen Efel vond >
Die als een lovertje van vreefe ftond en trilde.
Hy vraegde, waerom dat het beeft fo ftond en lilde ?
Had ghy zey 't Munnickje, gelijck mijn Efel doet,
Een ftrop om uwen hals en Yfer aen de voet,
En dan, Heer Capiteyn, een Minnebroer daer neveri»
Ghy fou miifchien noch bet als mijnen Efel beven,
Yan een Boer die een Tand list trecken*
Een Boer j half rafende van pijn in zijne tanden,
Ging tot een Chirurgijn dat hy den quaden trock:
Een onbedreve knecht die nam hem onderhanden
En trock'er drie gelijck al met den felfden rock.
Den boer niet wel te vreenjftampeyden in de winkel:
Swyght 5 fey de knecht, jae fwygt dat u fint Fekcn haeltj
Want iö 't mijn Meefter hoort 3 ick fweer 'c u arqie kiO'
kei,
'Ghy raeckt met wegh voor dat gy 's alle drie betaeit. ^^
-ocr page 522-Υαη een Ταβοογ en een 'vrecken hoer.
Een rijck en vrecken boer had zijne vrouw verboren: ^
De Faep, die fich verftond hoe alle iaecken hooren >
Vermaend' hem, wijl fy was fo deugdelijcken vrouw ,
Dat hy s'oock eerelijck ter aerden helpen fouw.
Den boer, die gierigh was, en die dit focht t'ontleggen
En 't geld behouden wou, fey Heer, wat moogje feggen
Van deugdelijcke vrouw? het is maer flechte praet,
't En is geen deugend wijf die haren man verlaet.
Een Prediker, door fpijt en gramfchap wat ontfteken
Om dat hy fomtijds moft voor ftoel' en bancken preken ,
Sey eens in 2.ijn fermoen, hoe dat des nachts voor heen
De duyvel met hem had gehouden vele reen,
En. fo fy's andrcn daegs ter preke wilden komen ί
Dat hy haer feggen fouw geen fabelen noch droomen,
Maer 't gheen hem was ghebeurt in waerheydt, niet in
ichijn,
En dacr fy akemael verfchrickt af fouden zijn.
Die i; de o;anfche Stad in korten deur geloopen:
Het vokk des morgens vroeg quam uyt met groote hoo-
pen
Al eer de Kofter noch de Kerckdeur open floot
De wyven drongen daer malkandrenhallif dood.
Doe nu de Predicant nae 't lefen en nae 't;fingen
Had naeuwlijc door het volck ter ftoel op kunnen drin-
gen
Riep, hy, hoort, lieden hoort: Ais ick van God hier
f^ireeck
So komt er naeu w een menfch in een geheele weeck:
Maer doen ick fey, dat ick fou van de duyvel preecken
Komtghy fo dick als mud ter Kercken ingeftreecken
^^^hÏort"^ wiens volck ghy zyt, dewijl ghy liever
Kae ^t geen de duyvel feyt als nae des Heergn woord;
-ocr page 523-5α<5 Μ Ε Ν G E L-D I C Η Τ Ε Ν.
Als onfe lieven Heer tot Sinte Pieter fey
(Dus preeckre broer Vincent) ftèecktvreerüwfwaèrdia
fchcy
Was 't niet om te verbien dat Pieter toe fou flaen,
Maer dat hy met 't geweer niet wel wifli om te gaen:
Want Malchus hieuw hy maer een oortje van fijn hooft
In plaets dat hem de kop van een moft zijn geklooft.
Waerom St, Fieterde Sleutel kreegh-
Ons Heer, fey yemand, gaf de Sleutels aen Sint Peter:
Niet aen Sint lan, zijn neef: Zijn volle neef: 'T is becer
Nochtans, of't dunckt my fo, als het gefchieden kan,
Datmen zijn eygen bloed ftelt voor een ander man.
Hier op fey Chriftiaen, De proven en prebenden
Die zijn nu meerendeels voor maegen en bekenden:
Maer Chriftus gaf ons doe een voorbeeld, dat men moet
Meer op verdienllen fien als op zijn eygen bloed.
Van een loffrouw die het Cofyck had'
Een lofïrouw had 't colijck en loofd'een kleyne wind.
Haer Doctor ftonder by en zey, heb moed, myn kind-
Al is hy kleyn, hy is wel honderd kroonen waerdich.
Een groove kamenier die had'er oock een vaerdichj
En wyl fy had gehoort dat fo een kleyn geluyt
Was honderd kroonen waerd, fo blies fy achter uyt
Dat het ter kamer klonck gelijck een kleynen donder J
En fey, myn Heer Doctoor, 't en waer miflchien geeo
wonder
Dat fo een groote wind twee honderd waerdich was.
De iiecke lachte ίο dat zy daer door genas.
Van eenjongh Medecyngeropen hj eenfieck inati*
Een Medicyn, om fyn difcipelen te leeren,
SpQ
Sey, als ghy werd ontboon by borgeren of Heeren
-ocr page 524-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 533
So laet uw neus en oogh door heel de kamer gaen,
iMen kan daer door fomtyds behendichlijck verftaen
Waer uyt de fieckte fyn veroorf^eckt of gefprooten:
Of ghy niet wat en rieckt, of fchelpen fiet van nooten ,
G heen appel-karrenen, geen fteen van kroos of kers,
Ghcen fchel van peer, van pruym, vanabricopsj v^
pers.
Een defer, naederhand gerapen by een fiecken 5
Dacht om2,yn5 meeilers les: ftrax was hy aenbefriec-s
En l'nufFeld' om en om of hy niet yets en vond (keg
Daer hy al fwijgende waC oorfaecks uyt yerftond >
En eer hy naeder quam om hem de pols te voelen
Liet hy zijn ooghen gaen by bancken en by ftoelen ,
En wyl hy befich is en fcherp op alles let
Siet hy een xaeltje van een efel onder bed.
Nu dacht hy heb ick 't wegh, en naeder toegetreden
Sey, waerlijck uwe fieckt' en heeft geen kleyne reden;
Ghy hebt een ftercke koorts: die fpruyt uyt overdaed ,
Om dat ghy al te veel van uwen efel aet.
Een monnick, dick van buyck, qnam doojr een ftraet gfe
gaen;
De vrouwen, als of hy met kinde was gelaen,
Dieyraegden hem wanneer dat hy geleggen zouw J
Als ick gevonden heb, fey hy, een yroede vrouw,
't Was jaermerckt in een ftad: elck braght daer heerj 2.iitt
waeren. ^
Een wackren boer, die mee geraeckt was op het pad
{Gehjck dan onderweegh de luyden veel vergaeren)
^lam met een grooten trop van vrouwen in de ftad
Een borger, die hem fagh met fo een hoope wyven ;
öcyj vrind, gby zult de mert verfien met al dft vee {
-ocr page 525-5α8 ΜΕΝ GE L-D I C Η Τ Ε Ν.
Ghy komt een groot getal van gey ten herwaerts drijven,
lae j fey den boer, maer niet nae'r boeken zijn in ftee.
Van een hoef die fyn oor en ^upwas.
Een boef, die lanx het land alfins gheloopen had,
Gekoomen wederom in fyn geboorte-ftad
Wierd van een man gevraegt of hy oock bey zijn ooren
Behouden met hem bracht, dan of hy s'had verlooren ?
Mijn vriend, antwoorde hy, daer ick t' hans kom van
daen
Daer is het voick met bey mijn ooren deurgegaen:
Sy fyn daer fo gewild, dat had ick honderd ooren
Aen mynen kop gehad, ick had s'er al verlooren.
Van emjongh getroude*
Een jongen bullen was pas uyt de fchool gekoomen
En, eer het wierd verboon, had mee een wi|fgcnoomen)
AJs hy nu d' eerfte nacht lagh met de bruyd in 't bed
Sey hy noch maeghd te zyn en reyn en onbefmet,
Dat hy noyc had te doen met meyflens noch met vrouwéj
En tot die uyre toe fyn maegdom had behouwen.
Macr als hy nu de bruyd eens wilde klampen aen,
Sloeg fy hem af, en fey, hoJa, blijft daer van daen.
Sijt ghy noch rnaegd ? ick acht u daerom niet te meerder)
Maer wenfchc' in plaets van u te hebben een geleerder.
Ghy fyt my feker een al t'onervaeren bloed:
'k Wil niet dat ghy aen my uw' eerfte proeve doet.
Vaneendeug-niet.
Een deug-niet ^ klimmende te rugwaerts nae fyn graf
Om voorwaers met de koord weerom te koomen af?
Sey tor de beul, myn vriend, ey ! futfeit daer niet sccï >
Ick val wat kitteligh daer boven aen myn keel:
Want fo ick lacchen moft door 't vingren aen mijn
Sey 't volck wel licht dat ick met de luilicy fpoc. ^
Dat de Geufen erger fyn ah de Duy vel.
Om
Scy
m re weeten dat de Geufen erger als de duyvelzijn
y broer Gooflen, een van d'order van den heyl'ghen
Auguftijn 5
Sket een kruysje voor deduyvel, ftrax is hy daer voor
vervaert:
Sket een kruysje voor de Geufen, ftrax fo fijn s'u in den
baert.
"Van een PaHoor en fyn Kofier.
Heer Anthony van Savoyen, als hy xijne MiiTe fangh ,
Sicnde dat de Kofter wachte met hec Amen al te langh ?
Sey, wel Kofter, feg dan Amen: 7Vmen, dat de Droes U
hacL
En de Kofter fey dan Amen: Amen, dat de Droes uhad»
Yan em Ter.
Een Ycr was te Parijs in 'sKoninghs hof gekomen ,
Enficnde dat den Difch was ree om aen te gaen ,
Hecfc fonder langh beraedt de vryigheyd genomen.
En onder d' Officiers aen taefel fitten gaen.
Hy at en dronck fyn beft en liet fich niet eens hooren;
En, even als in 't hof heet van den roofter gaet,
So waiTer niemand die het oogh had van te voeren
Op deicn vreemden gaft voor datmen was verfaedt.
Gevraeght > hoe hy fo ftout (die niemand oyt voor de«
fen
Geficn had) ongenood een plaets aen tafel nam ,
Scy hy ·. Den Koninck wift ick wel fo rijck te wezen
Dat op een maekijd broods het hem niet aen en quam.
Yan een Bruygom die voor heen hy de hruydverfocht
tefiaepen,:
Een Bruygom focht Zijn lief met woorden te bepraetert
Dat fy hem doch voor heen een vriendfchap toe wou lae-
fcf^ Lli En
530 Μ Ε Ν G Ε L-D 1 C Η Τ Ε Ν.
Εη dat fy, eer den dagh van haer luy trouwen quara j
Hem niet en weygerde dat hy wat vreugde nam.
Maer neen, Sy floegh 't hem af en wild'er niet nae hoo-
ren:
iWat moeyte dar hy dee, fy liet haer niet bekooren:
Maer als men was getrouwt en t'faem te bed geraeckt,
So heeft fy in de reil geen fwaerigheyd gemaeckt.
En als de goede quant fyn luft met foenen boete
En fy hem vriendelijck in alles weer ontmoete
En in haer naekte fchoot hem minnelijck ontfingh
En toonde dat het fpel haer oock ter herte gingh,
So fey den Bruydegom, wat waert ghy een malloote!
Ghy had, had gy gewilc, dees vreugd al eer genote
En overlanghgeproeft van Venus-leckerny,
iWaer by alj'tander foet is niet als voddery.
lae, fey, de loofer hoer, ick had daer toe myn reden
Dat ick 't u weygerde doe ghy 't myn hebt gebeden:
Weet, dat ick al ce wel den aert der jongmans ken
En dat ick dick voor heen alfo bedrogen ben.
yan Ιοοβ en ^JMartyn*
looft had Martyn te gaft, en vraegd' aen fynen vriend
Of hy niet van een kalf wat wilde zyn gedient ?
lae, fey hy, maer zie toe dat ghy voorfichtigh zyt'
Dat ghy om mynent wil u fel ven niet en fnijdt.
Vanoutheyddergeflachten.
Een Heer, die fyn geflacht door d'oudheyt wou vergroo-
ten,
Sey dat hy voor gewis van Radbold was gefprooten ?
Die buyten heugenis der Vriefen Koningh was
Een ander riep, dat komt by 't myn niet eens te pas:
Ick kom, op dat ick u mijn ouder afkomft melde,
Van eenen palfrenier, die Adams paerd beftelde · . ?
En, weetje waer aen ick voor vaft mijn oorfproncK K-c
Om dat idc fulcken vriend van alle paerden ben. ^
m
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Van het vieren op den dagh van St. Pieters
Stoel,
Een, die een vyer van ver fagh opgaen inde ilad
Des avonds, vraegd' aen een wat fulcx te feggen had ?
'c Vyer, 7.ey hy r, dat ghy fiet, is tot des Paus Gefant.
'ζ Is feeftdagh, εη men vyert ter eere van een Sant :
't Is Sinte Pieters Stoel. Ift, fey hy Pieters Stoel,
So was'er, loof ick, niet veel huyfraed in fyn boel:
Want, fo rot Fietere veel huyfraed had geweeft
Men vyerde 't ganfche jaer en alle daeghs was 't feeft.
Van een Abt te faerA.
Een Abt, die op een paerd quam heerlick aengereden >
Wierd van een ander man berifpt met defe reden:
Uw meefter dee ióo niet, die hiel fich wel te vreen
Dat hy ter ftad in op een efel quam gereen.
't Is wacr 5 antwoorde hy, maer t is fo langh geleden
Dat mynen meefter my voor heen'en is gereden,
Dat ick een wacker paerd wel dubbel heb van doen
Oiri, fo 'k hem vinden fou, my dapper aen te fpoen.
Van een qttaed wijf»
Een wyf, nae dat 2,y lang had op haer man gekeven ,
Goot hem de pifpot uyt de venfter op zijn kop:
Ick dacht wel, fey hy dat dat weer fou waeter geven ,
Want Ibnder regen houdt den donder felden op.
Yan een Hoogduytfch die men clyflerenfiuw.
EenrijckenDuytfcher, maernoch jongh en onbedre-
ven ,
Was lieck, en klacgde zeer van pijn in fynen kop :
De Medicijn vond goed hem een klyfteer te geven
Om d'oorfaeck nae beneen te trecken uyt den top
Maer als fich tot dit werck den Apotheker ftelde
tn mynen loncker quam ontrent het fondement,
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 533
Vloogh hy onfinnigh op, en duy velden en fchelde ,
Was rheit mir defer var ?pots tauzentflafferment
Was -wilt ihr mit denipfeifin meynem hmderfi machen ?
Es feilt mir in dem kopf, undmeyfiert mir dem ars. ,
Kom her i dou hafe kof, mit deinefihenfachen
En dronck de klyftcr in %u einer/ntrs undfnars.
Van een dieβη vokk njermmnde am taefd datfy
doch wilden eeten
Een 5 die ter tafel fagh met haeft Tyn fchotels legen,
Sey, vrienden, 'k bid u, eet. So doen wy, feyder een.
Neen, fey den huyf-waerd , neen : dat is gheen eeten
neen :
't Is fchocken, dat ghy doet; fo noemtmen het te degen.
Op een Barbier die wat veelpraet over hem had»
Ghy vraeght my, meefter Claes, hoe dat ghy myzult
fcheeren ?
Dat ghy 't al fwygend deed dat fouw ick wel begeeren.
Yan een kleermaker en fyn huyrman.
Daer fal voortaen geen dief in flree meer duyren ,
Sprack Snyer lan tot een van zyn gebuyren:
Wy hebben t'hans een gaeuwe Schout-by nacht j
Een man, die naeu neemt op de dieven acht.
Het is my leed, fey defen, fulx te hooren,
Hoe fo jfprack lan ? dat kom my vreemd te vooren.
Om , iey hy, lan, dat ick aen u een goed
En oud gebuyr aldus verliefen moet.
Yan een Keur-vorB e7ide een 'üanβη Raeden»
Een Keurvorft; fprack tot een van fynen Raede
*k Wil onverwacht eens proeven uwen wijn.
Mocht 5 fey de dees ? my beuren de gcnaede
Dat ick daer af verwittight mochte zijn! ^
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 533
Neen, fey de Vorft, ghy foud licht koften maecken
Als ghy voor heen Van myne komfte wift >
En 'c Ibu rny dan miffchien fo wel niet fmaeken
Dan als ghy minft op uwen Hartogh gift.
Hy hiel weer aen, dat hy hem maer wou gunnen
Een oogenblick; Waerom? de Raediheer fprack,
Op dat ick mocht myn mantel krygen kunnen
Dat ick voor heen my uy t den huyfe pack.
Op 't vergeven van een Amft aen eemn onivaerdigen
Een ampt was open, en gelijckmen fiet gefchieden
Elck liep en repte zich en kuypte nae de kunft:
't Was yder even nae een bod daer nae te bieden:
Dees hooptmen op verdienft, en die weerom op gunft.
De Hceren, daer 't aenftond de plaetfe te vergeven ,
Die waeren in krackeel wie dat men 't geven iouw:
D'ecn had een vriend, een broerj den ander ooms en ne-
ven:
Does wai des mans verwant, en die weer van de vrouw.
Ten laecften gaf men't een dien't minft van allen dien-
de
Gelijckmen akemet in fulcken voorval doet.
lan Schalck, gevraeght wat hy van defen handel miende
En of hy vond de keur van fyne Heeren goed.
Sey, fo 'tgeoorlofcwasfynmeyninghvry tefpreken.
Dat hy dit doen, als van de fchallebyters, vond,
Die nae een langh gefnor en nae veel winds te breken
In 'c left befaedigen, en vallen op een ftr .. t.
Van een Hof-joncher die met een loffromv '
Jpotten -wilde.
Een hooffe loncker was in een Zalet gekomen
Daer hy een lofFer zagh wat fchraekjes in den dos^ ·
Den ouderdom had daer de noppen afgenomen,'
Hacr cabbertjc was kael en 'c rockje zonder vIqs.
LI 4. ' ' Hy
-ocr page 531-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 533
Hy dee haer meerder eers als hy by Μ andre pjeegdê,
Èn boogh ficli tot der aerd en kuften haer den boord;
Sy vraegde waerom dat hy fich fo feer verleegde ?
Om dat den ouderdom eer, fey hy, toebehoort.
Syj die niet fot en was, fey, loncketj wyl dan 't eeren
Den ouderdom veel meer als andre toebehoort,
So weet, dat mynen a.. s is ouder als myn kleeren:
Ghy had dan beeter die gekuft, als mynen boord.
Een Philofooph, gevraeght of fo een was te houwen
y oor eenen wyfen man die fich begaf te trouwen,
Sey, vriend, ick vraegh u weer waer dat ghy my voor
houdt ?
Voor wys antwoorde dees': en hy, ick ben getrouwt.
Vat Jen wegh nae den Hemellicht te vinden is»
i)e wegh ten Hemelwaert, fey een, is licht te vinden
Om dat den hemel werd gevonden vande blinden:
Sy doen haer ooghen toe die derwaerts heenen gaen
En niemind raeckter in fo langh fy open ftaen.
Wat wint met ieugenen de grootftc leughenaer ?
Dat niemandt hem gelooft al fpreeckt hy fchoon al waef.
Waerom het fchoon bemint wierdt.
Eert Philofooph gevraeght, waerom men 't fchoon be-
minde ?
Antwoorde, dat het was een vraegh van eenen blindé.
t)aer was gefelfchap in een herbergh, daer de vrouw
Bey, ick verftae niet dat hier yemand kladd' of Ipouw >
Het is hier alfins fchoon. Ickfpoeghdaninuwmuyb
Sey yemand vanden hoop, want daer is 't alfins vu|l·
Μ Ε Ν G Ε L^D I C Η Τ Ε Ν. m
Vm een die fich hyjemandfeydefii^aer te z,yn.
loiynfey tegen Rhut,ick ben van kindefwaer,
En Rhy, rnyn treufelaer, ghy zyt daer af de vaer, ,
'c En gaet niet vaft fey Rhut,en 't is met go^te maec-^
Niet meer, dan of nae my wel hondert boéren ftaecken
En dat ick fegglien fou, 'k heb daer een fteeck ontfaen
En fo een man iyn mes dat heeft het my gedaen.
YanGysenFocker,
Hoe fal 't noch gaen, fey Gys? den Hemel fal ons plaegê:
Voor twee veld-hoendertjes geeft Focker een ducaet.
Maer, Gys, ibud ghy voor 't ftuck een blanck wel der-
ven waegen ?
lae, feght ghy, en ghy meent dat waer gheen overdaet*
Maer, Gys, wanneermen fou een overflagh gaen
maecKen
Van Focker en van u, en uwer beyder ftaet:
So foudt ghy moghelijck eerit achter uyt geraecken
AJ.S ghy twee blancken fpild' en Focker een ducaet.
\an een qH^edwijfte 'uerdragm'
lan Greyn fey tot lan Soet, hoe kund ghy het gekyf
Vcrdraegcn in uw kop van fo een duyvelfch wyf ?
Hoe kunt ghy dat gekef gedulden in uw oor ?
Tck ben 't gewoon, fey hy, fo dat ick 't niet en hoor.
Gelijck die 't ratelen en twyn-rad is gewende
En niet en weet wanneer 't geraes begint of endt.
Gy hebt wel dagelijcks het kaklen van uw hen,
Het fchrecuwen van uw gans, en lydt het door gewen
lek krijgh uyt haer, fey Grijn van eyers myn geryf
En kuykcr^s: Ick, fey Soet, krijgh kinders uyt myn wyf.
Vm een Opfchrifi voor een Hujs.
Een fchreePcr boven acn den ingangh van 2.yn huys
tiier komt niemand in ofhy zy reya en kuyfeh:
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 533
So moet den Huys-heer felf, fey een, daer buyten ftaen
Of door een andre deur, als defe, binnen gaen.
't
Opeenen Deur-brenger.
Als d' een fey, Tapt een pint, riep Holfack om een
Stoop.
Nu heefc hy fo gepoeyt dat hy moet overgeven,
En fet in 't openbaer zyn huys en land te koop,
Want fo hy niet en looft kan hy met vree niet leven.
Vaneen Yalck die een Arendt ombracht.
Philips, den tweeden, had een Valck, die met een A·
rent
Aen 't vechten v^^as geraeckt, en fchoon hy in den fchyn
Ver d'alderminfte was (de dooden die verklaerent)
Geviel het dat de valck zijn meefter quam te zijn,
En iloegh den Arent doodt: dies wierdthy hooghghe-
prefen
Van 's Konings Valkeniers om 't geen hyhadgedaen.
Maer, fey de Koningh, neen: dat roagh alfo nietwee-
fen,
lek kan niet ongeiïraft dit laeten heenen gaen:
En hy gebood'er een te trecken zijnen degen
En dee op ftaende voet den valck de kop af flaen:
Daer is den Coningen en Princen aen gelegen
Dat fulx haer niet gefchie van c^nen onderdaen.
Yan eengefcbenck der loden*
De loden, om in vree te blyven metter woon
Als Maximiliaen verkeegh de Keyfers-kroou
(Gelijcker meenigte fich in het Rijck onthoudt)
Vereerden hem een korf met eyers, al van goud.
Een van de Raden fey tot fyne Majefteyt:
laeght fo een Hen niet wegh die fulcke eyers leyt.
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε N.^ 537
Van een boer die een qttaed ivijfhad.
Kees had een boofe pry ten liouwelijck gekregen.
Eens, als hy voer nae ftee, fo fagh hy onderwegen
Dat men daer aen een boom een vrouw gehangen had,
En feyden tot fyn wyf (die op de waegen fat
En met hem voer te mert) met innerlijck verfuchten
Och! droegen t'onfcnt oock de boomen fulcke vruchten!
Van een njromv die langh om een kindgewenjcht had.
Een vrouw, centyd getrouwt, die noyt en was bevrucht
En dickmacls om een kindt gebeen had en gezucht,
Wierd fwanger, en gelagh van eenen jongen zoon:
Sy was hier om verblydt en fpande t'hans de kroon.
Nu is de jongen groot en een volwafle knecht j
Maer hy is, en hy blijft onnofel en heel flecht.
Dus krccch de vrouw een kind, en, nae ick giffen kan.
Sal 't altyds 2.ijn een kind al is het al een man.
Van efnjonghmandie viergelijcken feyde te hebben.'
Men fpcelde met de kaert daer jonge luyden waeren
V crgaert in een Salet, en onder andren een
Van het gefelfchap, die te iaem gekomen waeren ,
\^ond zyn mecfters daer oock die hy langh had gevreen.
Eensjüls hem in fyn hand quam trits van koninginnen,
Ley hy zijn kaerten neer, en fey: ick heb gehoort,
Die V Ier gelijcken heeft dat die het fpel moet winnen:
Her wierd hem toegcftaen en niemand fprack een woord,
Hy coonde dan fyn blaen, en vol van luft en minne
Omhclfde hy de fchoon'en fey, het geld is mijn
Want, fiet deeslonckvrouw is mijn vierde Koninginne.
Elck Icy zijn fpel daer neer en fey het quyt te zijn.
Van een Edelman die met eens anders wijfjuas
deurgegaen.
Een Edelman was met een bergers wijf op 't pad ,
En als hy hacr een tyd by hem gehouden had
5α<5 Μ Ε Ν G E L-D I C Η Τ Ε Ν.
So vond hy goed fich los te maecken van de vrouw,
Maer 't dienden οverleyt hoe 'c beft gefchieden fouw.
Hy maeckt dan yemand uy t die nae de man fouw gaen
En bidden dat hy haer wouw in genae ontfaen,
En fo hy defe fout wou door de vingers fien
Dee hy met haer een fom van duyfend kroonen bien.
De Koeckoeck had een vriend die hy 't te kennen ga/;
Wat, fey hy, fal ick doen ? raedt ghy 't my aen of af?
lek kan my ganfch niet wel behelpen fonder wijf:
Als my mijn vleyfch bevecht fo mifs' ick mijn gerijf:
En fo een fomme gelds had ick oock wel van doen
Om my en mijn geiïn met meer gemacks te voen.
Neemt dan, neemt, fey fijn vriend j het vroutje wedef
aen:
In plaets dat andere met flechte hoorens gaen
So fullen d'uwe fijn wel koftelijck verguit
Daer ghy uw medebroers al mee befchaemen zult.
Flaminim en Vhilopomems,
WathelpthetjfeyFlamijntotFilopomenes, ^
Dat ghy zijt fraey van baert, van locken en van bles j
Van beenen frifch, en fchoon van handen en van armen»
Dewyl men aen uw lyf en fiet noch buyck noch darmen.
Jae, Veld-heer, zeyhy weer; Wathelpchet,ofgby
al
Veel ruyters hebt te paerd, veel voetvolx in getal,
Van waepens wel voorfien, en dapper altemaelen,
Dewyl ghy beurs noch geld hebt omfe te betaelen ?
IU|P I u nipw® '«iny^ 1
mm
Μ Ε Ν G Ε LrD I C Η Τ Ε Ν, 539
Van
De Keyfer Frederijck, getrouwt met Leonoir,
Krccgh by de Portugees noch vrouw' noch mannen oir,
Sy was uy t eygen aerc afkeerigh van de wijn ,
En of miflchien hier in de reden mochte üijn
Dat haer natuur verftirf, en zy niet wierd bevrucht
Om dat s'in Duytfland quam uyt een vry heete lucht
(Gelijck de kou het zaed in d'aerde doet vergaen)
Wierd haer 't gebruyck van wijn door d'Artzen aenghe-
raen.
Neen, fey de Keyfer, neen; weet dat ick meerder houw
V ai.i een onyruchtbaer wijf als van een droncke vrouw.
Wat fendt ghy hier uw fchoe ?
Myn fchoorileen leyt noch toe.
De groote kinder-vriendt
( Dien al de jonckheyd dient)
Geraeckte daer niet in
Ai had hy 't in fyn fin;
Oock komt hy, als voor heen,
Niet meer nae hier gereen ,
En 3 iagh hy defe fchoe,
Hy riep, wat donder, hoe j
Dit is eenjofïre-voec
Die op een vryer fchoet i
kkbencenkinder-Sant;,
Ple
-ocr page 537-54.0 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. '
w
Die vuil ick licht de hand,
D'een paey ick met een leur
Den indre mét een zeur, . ,
Die met een dobbe-dob 5
Dees met een kermis pop,
Maer tot een fulckenichoe
Daer hoort wat anders toe:
Wat voeringhs van een broeck
In ftee van lary-koeck.
Aen een Joffroww.
Geen konftigh Redenaer vermach op mijn gemoed
Soo veel met woorden als ghy fonder fpreecken doet;
Een ftraeltjen uyt uw oogh, een lach, een lonck bekoort
En leyd my, waer gy wilt, al fpreeckt gy niet een woord.
Draeght vry (het voegt u nu) op uwe fchoonheyd moed;
Schoon iijn is een Tyran: maer, weeil'er op verhoedt »
■'t Is een van die, wiens rijck duyrt maer een korten tijd.
Ghy zult al mee, eer langh, uw waerde raecken quyt.
Al fteeckt de Roofelaer men lydt het om de blom:
Als die gevallen is fiet niemand nae hem om.
FaBus inefifiikhrisfequiturquefuferhiaformam*
Van
Έεη Bruydegom, dien in eengedrangb 'van Volck een^
goude knoopen van fyn mantel wierden gedraep
ende zyn beurs met ξβΐί ontnomen.
Het graeuw was op de been, de jongens aien het loopen:
Jan raeckt' in het gedrangh en hy verloor fijn knoopen
En oock zyn beurs : wat raed ? lan is den Bruydegoni:
Komt hy ίο by de Bruyt, fy jaeght hem wel weerom-
Neen: Jan en heeft geen noodt j de knoopen 3 die de
vrouwen
Beminnen en de beurs die heeft hy bey behouwen,
-ocr page 538-Ι|ρ.Ι1ΐ-Ε.Ι·.Ηΐΐ··ΐρΐΐρ.
Μ Ε Ν G Ε L -D I C Η τ Ε Ν. 54^
I Wat eerelijcker dief: dat goedtje was verlooft!
Van 't geen eerx ander quam heeft hy hem niet berooft.
Van een dkfdie gegeejjelt wierd,
1 Een beurfefnyder was op dievery beknipt,
I En als hy van de beul daer over wierd geftript
Riep hy, wat flaetmen my? ick was 'er toe gefchaepen;
f En ick, fey meeiler Hans, tot ilraf van fulcke knaepen;
Op MoyaeU
Moyael is opgefchickt met linten en galanten,
Met kleercn nae de wy2.' en met Canons en kanten:
So heeft een Eykeboom wel derelijcke blaen
Maer daer en waft geen koft als voor de Verekens aen.
OpCalvyn.
ΡϊβίΠο calvior. Adag.
Kalvyn dracgt op zyn hayr een wonderlijcke moed
En is fo kacl als 't hooft van eenén ftampert doet:
't Is llcchte Ichoonheyd, die niet mee te bed en gaec.
En 's nachts op 't houten Hooft by Doos en Kammen
ilaec.
Van Pafchijntje.
Wat nocd was 't, fey Pafchijn, al fterf ick goede maegd,
Was 't my ter eer' of oock ter oneer' oyt gevraeght ?
Op Moerfgoelijck.
Mocrfgoclijck feyt te zijn de fchoonfte van haer ftraet.:
Maer oock den fchoonften Aep is lelijck van gelae'c!
Aen GoverU
C hy zyt mifmaeckt van lijf, gebuchelt en geborft:
t w ziel fteeckt, G overt, in een al te flechte korft.
54^ Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Aen den felwn»
Ghy Zyt een man die ick niet uyt mijn kool fouw jaegen,"
Nochtans fo is uw geeft fo groot en ongemeen
Dat yder in uw werck fchept wonderlijck behaegen ·
So ileeckt in quae gedaent' oock wel den eelile fteen.
Aen D. B,
God gaf 5 en de Natuur, aen menfchen, en aen dieren
Niet alle dingh tot nood, maer veel om haer te eieren:
Waerom dan van de Stoel ftaegh op het hayr getiert ?
Daer 's niet dat minder koft en meer de menfché ciert,
Aen den [elven.
Gy foud ons op de kam al t'faem wel willen fcheeren.
En hebt het meer gelaen op 't hayr als op de kleeren;
Macr, vy2.e huychelaer ο fny af dien langen baert
Waer mee ghy pronckt en praelt als was \ een pauwc·
ftaert.
Aen Temant*
Ghy hebt het altyds op Ontfangers en Commijfen;
Ghy weet haer fchelmery en kunsjes aen te wyfen
En hoe fich dees en die in 't kort heeft rijck gemaeckt:
Maer feght ons eens hoe gy zijt aen uw goed geraecki ·
Van Vatiniaen^
Vatiniaen heeft geld en hy en heeft het niet.
Het ftrydt: nochtans is "t waer als men 't te recht beziet
Dewijl hy wat hy krijght terftond op woecker ftelt
So heeft Vatiniaen geen geld al heeft hy geld.
Op een Schildery vm St. Pieten
Sint Pieter werd gelooft om hondert filverlingen:
Men wil meer voor de knecht als voor den Heer bedm*
gten.
βΡ
Μ Ε Ν G Ε L-P ί C Η τ Ε Ν; .f43
Of degierigaerts,
\ Is lofFlijck vry te zyn van lichaem en gemoed:
Maer hy is 't geen vaa bey die fjlaef is vai? zijn goed.
Fotijn beeft van fyn meyt een loffirouw willen maecken;
Het voeght haer als den Aep een rockjevanfcharlaecr
ken. ' -
Men fict noyc yemand vreemds in Simot^ f^hootels taf-,
ten :
Noch fcy t men dat hy werd bedorven door lyn gailen ?
Macr gaften buy tens huys, wiens monden altyd gaen
En, 't 2.y of nacht of dagh, noyt Uil en willen ftaen,
Verkoopt veel liever wat heb ghy wat fchulds gemaediï
Als dat ghy in verloop van Intereften raeckt.
Die 't overtolligh vuyl by tyds niet aen en tail
Raeckt lichtj als k meeiler werd, aen fwaere ziocUe^
vaft.
ί Ïebt ghy geen wacter t'huys, wilt diep en dieper delyaa
S iet wat ghy vinden kunt en hebben by u felven j
Verfocckt het al, eer ghy by uwgebuyren gaet.
Komt ghy te kort: befnoeyt en mindert uwen ftaet >
vSoeckt byftand by u felfs door zuynigen eii fpaereiji
Eer ghy om hulpe gaet by vuylc woeckenaejren.
'c Is heden, fo men 't noemt, Μ α r i ε n-H ε μ ε
ν Α ER τ:
Maer ghy, Mary, al zyt ghy dubbel-over waord ·
-ocr page 541-544 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Van Neitar en Ambroos by Engelen te leven y
So wilt ons evenwel fo haeft noch niet begeven:
Doch fo ghy immers wilt ten hemel hier van daen,
So wijft my oock de wegh om daer nae toe te gaen.
Van Anna*
Is 't wonder dat zich elck van Anna laet bekooren ?
Sy is van achteren fo fchoon gelijck van vooren.
Am Rijck
Rijck wil noch rijcker zyn en ftaeghfyngoedvermee·
ren;
Rijckj wilt ghy rijdier zyn: vermindert uw begeeren,
Van Kees enTjs,
Kees eet maer kaefenbrood > en zeyt, 't heeft roock en
fmaeck:
Τ ijs eet patryfen, en 'ten geeft hem geen vermaeck.
Kees arbeydt, en dat maeckt hem ftaegh een leege raaeg.'
Tijs is altyds verzaedt en voelt fich nimv-ner graeghJ
Daer is geen beter faus als honger tot de fpijs:
Daer om fmaeckt Kees fyn kaes en Tyfén geen patrijs-
Yenterpawo'dimititHr. Sen.
Een hongerighen buyckp feght ghy, en heeft geen oo·
ren,
Daer moet gegeven z.yn: Maer geeft hem nae behoorefl-
Het is een fchuldepaer die haeft te paeyen is,
Maer, geeft ghy hem te veel, hy doet u hindernis
Nonfames magno confiat, fedamhiüo* Sen-
Ambitiofafames éfl^iitagloria menpS' Luc,
Een koe heeft weys genoegh aen eene mergen land:
Een bofch is groot genoegh voor meenigh Olifant.
De Aerde kan het νee, de Zee de viflfen voen:
09 kley ne menfgh alleen heeft Aerd'en Zee van
t!
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 54-9
Hy loopt na Ooft en Weft, bevracht daer fchip en fchuyt
Ontvoert den Indiaen fyn fuycker en fyn kruyd.
Schiep hem God dan een buyck die niet is om verzaen ,
Die 't vraetighe gediert hem doet te boven gaen I
O Neen: 'T en is niet veel dat zyn natuur begeert 9
Macr dertic grootsheyd heeft hem Overdaed geleert.
Op Lucy.
Cy is een droncke fnuyt, en ick heb wel gehoort
Dat droncke wy ven niet heel vaft en zyn van poort.
Jan gaet met niemand om en houdt fich ftaegh alleen >
Syn wijf daer tegens is met alle man gemeen.
Ghy fpreeckt niet wel van my en hebt veel goede ont
faen:
Hoe fpracckt ghy, Mopfe, niet j had ick u quaed ge·»,
daen ?
1 Ghy hebt het ongeluck van felden waer te feggen y
ten belght het u, dat ick niet veel na u enhoor:
fiVlaer wilt daer van de fchuld op uwe leugens leggen.
Want voor een Leugenaer en heb ick niet een oor.
Van Romeyn.
'Romeyn heelt dagelijcks het heele huys vol gaften;
Hy braft en feyt het is tot fynent in de vaften:
Hy eet gezoon, geftooft, gebacken en gebraen:
Als 't een werd afgelicht foo richtmen 't ander aen,
Noch vaft hy evenwel, om datter niet als vis is
En met een iluckje vleefch op den geheelen dis is,
Ick meyne dat Romeyn in eene letter mift,
En dat hy niet en vaft maer in de fchootcls vilt.
Mm %
544 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Van Folpers
Doe Folpert woond' in ilee was hy niet heel befcheyden
Noch heel onredelijck; het gingh ib tuffchen beyden j
Maer fint hy op het land met heeften heeft verkeertj
Heeft hy wat red'lijck was in onbefcheyt verleert.
Aen Tcmand.
De God-geleertheyt is een "z-ee vol holle baeren
Seght ghy, en dat fy iich de iaecke niet verftaen
Die met een fchuytje van wat herfens willen vaerco «
Door foo een woefte plas, daer fulcke tyen gaen.
Maer wou de menfch niet meer van dees Geleertheyd
weeten
'Als God ons duydelijck van 't noodig' heeft verklaertj
Die Zee was niet foo groot als ghy s'ons afwik meeteji,
En 'i fchuytje flryf genoegh op fulck een effen vaert.
De School-geleertheyd heeft d'eenvoudigheyd gh^
fchonden,
En 't gladde kleed geboort, gehackelt, en gefchaert?
Dat Pauls noch Pieter geen Theology verftonden
Indien fy 't hans eens weer verfcheenen ο ρ der aerd.
Aen Lieven.
Ghy feght, Om-het geloof fo moft ick uy t de Stad:
Maer, Lieve, 't was om dat.ghy geen geloof en had.
Aen Temant.
Ghy feght my om de fchrift heb ick rayη land verlaetci
Maer was 'c niet om de fchrift gefchreven aen de wand
En, foo ghy lyden wilt dat ick recht uyt magh praeten>
Had ghy wel eene voet in uw ve rlaeten land ? ·
V^an den^emcyneny^er,
Elck roemt ν an't recht Geloof en woejt voor iyn gc^of-
ÜWii
^^^^w^^^wpjlfljipwin , ,l, iiJ(J·, Ι'.ΙΙΙΙψΜ
Μ Β Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Dees noemt fich Katolijclc, éndie Gereformeert:
Her dondert dat'hec l aeft in Schooien en op Stoelen,
Elck roept en ftrydt'er voor dat hy de waerheyd leert.
Men yvert dat het roockt, recht kercken tegen kerc-
ken, (dryft
Schryft boecken teghens boeck, verbandt, verjaeght, ver-
En doemt malkanderen: ra aer wie toont uytfynwerckê
Dat hy veel beccv is als daer hy tegen kyft ?
Haet , wraeck-luft , troon en nyd bevind' ick aller
wegen:
Bedrogh en hoverdy en ftaet-zuchtgaen in fwangh :
Macr wie bekommert ftch met deugd om ftryd te plegê ?
Als men rechrmiiigh is aen Liefd' is geen verlangh.
Men noemt het al gheloof, daer kerck en kerck om
twiften 5 I
Dat 5 fclf heel onbckcnt, den menfche niet kan fchaen:
Macr Heylighcyd is 't merck van een rechtfchapen
Kriftcn j
Daer God die niet en vind die Tullen buyten ftaeii,
y^en Vroom,
Van Volydortis.
Vroom, op uw vroomigheyd mooght ghy u jiiet verlae-
ten, f
Want deugd en vroom.heyd geldt by Pdydorus niet:
Maer brenght Piftoolen mee, en kogels van Ducatten y
G hy zult geholpen zyn indien ghy dapper fchiet. '
XJyt Plutarchus.
Van een dindi heb ick meeft fey, Cato, myn berouw ,
Dat ick yets heymelijcx betrout heb aen een vrouw.
Het is een klap-zieck dier: dat ghy haer feght in 't oor
Gaet haer te mond weer uy t j daer is geen grendel voon
54-3 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ni
De wyze Socrates fey van de fchoone vrouwen
Het waeren kercken op een vuyle goot gebouwen.
Hebt ghy bekoorend fruyt, fo wilt geen lofFers roep^,
Indien ghy vervaert voor plucken en voor fnoepen;
De handen gaen haer gangh als ghy u maer eens wendi
En fpiegelt niet met geld daer dieven fyn ontrei^t.
Hebt ghy een fchoone kat, fo houd' hec voor verbóden
Bontwerckers in uw huys te hebben of te noden:
£n fo ghy Hoven hebt, bloem-percken acht of tien j
Laec geen liefhebberen uw befte bloempje fien.
Sy leggen fomtyds toe om wortelen en bo len
,Te lichten uyt uw hof^ 't en fyn altijd geen mollen
Noch muyfen onder d'aerd, die uw de fchade deen:
Uw meyt, uw hovenier die werdt'er om gevreen.
Hebt ghy een luftigh wyf, die danifen wil en fpringen,
So houd geen lonckers aen noch dertle hovelingen:
Door fulcken ommeganghj al is men fraey geveert,
Gebeurt het dat men in een koeck koeck wel verkeert.
En fo ghy 't niet en fyt als door uw eygen droomen?
En fo ghy waeckt en loert om aen 't befcheydt te komen >
En werdt uw wy f gewaer dat ghy wantrouwigh zyt · ,
Sy, die noch eerlijck was, werdt wel een hoer uyt Ipy'
En zyt ghy 't in der daed, en meen j'er te betrappen j
Sy weeten 't dus of fo t'ontleggen of t'onfnappen:
Men kryght verfekeringh, van datmen op dat pas ^
Niet in uw huys, myn vriend, maer op een ander w ·
Uw naem geraeckt op ftraet: daer falmen u verguygeo >
Al weet ghy 't by u lelf, 'r gebreeckt u aen getuygen.
Uw vrouw werd noch bezucht (die't hoertje»
gefpeelt)
Dat een jalourfe geck haer eer en luyfter fteelt.
En als 't al werd gelooft, wie hoort de man beklaegen ^^
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 54-9
Die om een lichte vrouw moet fpy t en hoorens draghen ?
Alheefthetwyfdefchuld, noch werd fy meeft ver-
ichoonc': .
De man w erd noch begeckt als fy hem heeft gekroont.
Jan is een eerlijck rnan, die deugdfaem is en goed:
f ]y ftaet fyn huys wel voor, is nuchteren en vroed:
Dacr tegcns is fyn wijf wat van een loiTen aerd 5
Die 't geen hy heeft en wint niet al te wel bewaert 5
Oock is 'r een lichte koy, en fet hem hoorens op :
Noch lacht elck om de kroon die Jan heeft op fijn kop.'
Men dicht'er liedcjes van: het fmght'er af op ftraet
Al wat by avond-ty om zeep of moftert gaet j
Jan is een hooren-beeft, is 't flot van yder vaers:
Hanght dan der mannen eer aen haerder vrouwen aers 9
Marijn, ghy kent alom de kuften en de ftranden,
Ghy hebc, ghereyit, gherotit, door verr' en vreemde
Landen,
Uly iTis doolingen die weet ghy op een draedt,
Maer 'i huys en weet ghy niet wat datter ommegaet.
Op Jan los,
] an los let op de maet wanneer hy fmght of dicht;
Hy volgt de regels wel wanneer hy plant of fticht:
Hy hekelt en bellraft al wat daer tegen gaet:
Maer in fyn leven houdt hy regelen noch maet.
^intyn fiet ftaegh om hoogh nae Sterren,Βοη,εη Maen:
Noyt zijn fyn Oogen noch zijn finnen daer van daen,
Dat voor zijn voeten ilaet daer fiet hy over heen,
öcs viel by in een put en brack fijn arm in tvvecn:
Μ Ε G Ë L-D 1 C Ή Τ Ε l^/
Sd Hy veriichtigh blijft, en niet voorfichtigh wordt,'
Sö brceckt hy noch den hals in 't langh of in het kort.
Het vrieft vait dat het klapt, de vorft is ftrengh én fel,
i)e wind die fnuyft en fnyt en gaet iliy door het vel,
De J offérs fijn ten ys in fchuytjes en in fteen :
Hoe wèfd van 't teere goed fo groote kou geleen ?
Denckt dat het fulcken volck aen hette niet ontbreeckÉ
Dat in fo meenigh hert fo grooien brand ontfteeckt.
Hoe kan 't o'ock anders fyn als 't heele jaer verhit
I)at'iltijds op een aei^s vol vier en hitte fit ?
.Wat voert ghy wij ze reen voor fo een grove vent ?
Ghy geeft ae vorfchen wijn die waeter fijn gewent;
^t Gerüfte houwelijck, dat men ter wereld vind >
Is, daer de man is doof en daer de vrouw is blind.
Rogier bon temps heeft al zijn goed verdomineert i
Met hoer en fnoer, verfoent j verfopen en verteert ?
Èn heeft daer boven noch een hoofie fchulds gemaeckc
So dat R ogier in 't eynd is op de Poort geraeckc.
Syn vroome fchuldenacrs die roepen altemael >
Heeft hy geen geld: dat hy ons met zijn lijf betael.
Wail vreemd oock dat hy 't met zijn lijf ontgelden fflo''
Die zyn en 's anders geld hiiigh aen fijn lijf te koft ?
Aen Snaf-op
<3 iiy eyfcht: kk geef, en ftrax fo lapt gy 't dooi* de bükW
Macr fo 'k u fo veel gaf als ghy wel foud verfpillen
So motht ick metter tyd wel nae het gailhuys toe ί
Pies ilüyt ick mijne hand en ben het geven mpe 9 ^
Μ Ε Ν G È L-D ί C Η Τ Ε N. f51
-■J1.)II.MM jje
En fegh u eens voor al, Snap-op, ick fchenck of geef niet.
Men is het alles quyt wat dat men in een zeef giet.
Va7i de he h-^mht der Vrincen.
Ncptuyn en Jupiter en Pluto ^ met haer drien,
Die deelden ''t al, en elck wift waer hy fou gebien
En hici üch met zijn lot vernoegt en wel te vreden,
Den een wouw in 't gezagh van d'andere niet treden :
Maer Princen zijn hier noyt verzaedight met haer deel.
Sy trachten ftaegh nae meer al hebben fy al veel,
Aen Temand·
Men zeyt my, dat uw wijf van u is wegb-geloopen
En dat ghy zend en fmeeckt dat Zy weer koom te huys:
Een boos en onduy tfch wijf is een geduyrigh kruys j
Syt ghy der van verloft, en foeckt ghy ^t weer te koopen?
Wande Spaenfchegereformerde
Officieren.
Philips is van 't geloof dat men te Romen leert i
Noch maeckt. hy dagelijx veel volx gereformeerti
1
Vanhet'verbranden der hoeckm.
Men heeft, fey CaiTius, vervolgens het befluy ten
Der Heeren Schepeheh, niiyn boecken nu verbrande-
Wat refter t'hans voor my, die s'alle ken van buyten ,
Als my döor 't felfde vyer te helpen aen een kant ί
Aen Viteüius.
ick foecke deugd en eer in uw gemoed te bouwen:
Idc rracht u van het quaed en ontucht af te hóuweri:
Ick fegh u watter dient gelaeten of gedaen:
Ghy feght, te ί uilen doen gelijck ick u vermaen:
Maer ilrax, V itelli, gaet ghy weer uw' oude gangen.
Μ ijn leiïen blijven niet in uw gedachten hangen.
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 553
Schijnt dat het zaed wel kijnt, macr geenen wortel
fchiet:
Wat op de klippen valt dat krijgt 2,ijn opgangh niet.
Ghv, die een ander meynt te dwaelen ofte miiTen
In iaecken van Geloof, in Gods geheymeniffen,
Waerom fo bitter hem bekeven en begraeut ?
Hebtghy der zielen zorgh, en zijn zy u bevoolen j
Soeckt haer met foetigheyd te leyden, dieder dooien,
Veel liever, als dat ghy haer liefdeloos befnaeut.
Siet 3 hoe die 't lijf bezorght niet kijft op zijne krancken,
Maer foeckt haer béterfchap door pilletjes en drancken
En maecktfe fmaeckelijck met fuycker en verguit:
'k verieker u ghy zult veel vroome herten winnen
Als ghy met foetigheyd uw kure fult beginnen
En uwe bitterheydt verandert in gedult.
Men hangt een kleynen dief, een groote laet men loGpen.
Die veel geigrabbelt heeft die weet fich vry te koopeo:
Die yemands huys befteelt die boet het ?net fijn keel»
En die het land berooft die kleedt fich in 't iluweel.
Ghy fmaelt 'er op dat lek ftaegh leegh'gae, feyt Jeroen:
Men'geeft geen rekenfchap vanleeghgacn, maer van
doen.
) ■
Ghy zijt een Staets-perfoon en weygert my uw ooren
En feght, ick heb geen tyd om u te fpraeck te ftaen:
Maer hebt ghy geenen tyd om andere te hooren
So had gyfulckenampt niet moeten nemen aen.
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 553
Een Vrech,
Waerom werd doch een Vreck geleken by een fwyn ?
Bey doen fy niemand goed voor datfe doodt en lyn.
Wie komter meer te kort een Quift-goed of een Vreck?
Een Quift-goed heeft van veel een Vreck van al gebreck.
Acn Biherius.
Ghy leeft by bier en wijn, by dauw den Hippelkooren j
Ghy zlnght het heele jaer , en hy des fomers maer j
Als hem den dauw begeeft laet hy fich niet meer hooren:
U dronck, Biberi, duy rt van 't een in 'tander jaer.
Vinur» Iheologicum.
Den Prieftren is gefeyt door eenen der Propheeten
Da t: fy van G odes volck de fonden ftillen eeten:
DacTom fb houden fy 't met goede fuy vre wyn ,
W ant by fo harde koft en magh geen waeter zyn.
YanFocker.
Ten fcheelt my niet of ick een boef en fchocker ben
Sey Focker, foo men my maer voor een rijckert kent
Men fiec maer watter is niet waer het komt van daen ;
Men geldt hier nae fyn geld jgeen deugden fietmen aen 5
Het fchandlijckft dat men heeft is datmcn Niet en heeft ,
Men fchat ons nae de kley die aen de kloetftock kleeft. -
Wie vraegt'er immermeer .Is Focker vroom en vroedr.
En wie en vraeght'er niet hoe groot is Fokkers goedt ?,
OpRijck.
R ijck belgt het zich en meynt te fyn met reden boos
Om dat men Kloeck voor hem totBorgemeefter koos:
Ick hebbe, feythy, land,ick hebbc machtigh geldt - - -
kk tel Ie duy lenden dacr ghy geen hondert telt :
Maer,
-ocr page 551-554 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Maer, Rijck, het gaet met u als het te fchepe doet
(' Tbehoort ten minften ίο ) men fiet niet nae het goedt
Wie min of meerder heeftjraaer ftelt op 't fchip een man
Die fich de Zee verftaet en 't beft beftieren kan.
Het laet fich altemet beheerfchen door het Geld:
Die dat kan wederftaen dat is een dapper Held.
't Koft moeyte mèeften-tyd eer men dat geld vergaere:
I)an geeft het forgh en vrees op datmen 't wel bewaere:
En als 't verlooren werd dan gaet het aen hét-hért
En baert in het gemoed onlydelijcke fmert.
lek achten dat een man geluckigh is te giflen
Die 't fonder moeyte kryght en ibnder pyn kan miiTexi.
Wel faeligh is de man die by fich felven leeft, ■
Die ftaet noch dienft in 't Hof by groote Princen heeft. '
Gelooft den'geenen die het hebben onderfocht:
De felle blixem komt van boven uyt de iocht.
Men noemt u Engeltje: maer in de heele hel
is niet een Duyveltje fo boos 5 fo fpits, fo fel. -
Trynis getrout en maegd: gliy vraeght hoe 't wefen kan?
Tryn is een longhe meyt én heeft een ouden man.
Uw lichaem is gemaeckt als waer 't een waiTe beeld:
't Is jammer dat uw z.iel fo veel van 't lichaem
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 553
Wafch kneedmcn, hoe men 't will: maer Amaril, uw
hert
Is als eea berde ilecn, die noyt vermurwt en werdc.
Schoon zyt ghy, Pieternel: van afkomil eel en oudt.
Maer, had ghy geld daer voor, ghy waertallanghghe^
trout.
Aeji een cjualijck fpreecker,
Ghy fcght, ick fal uw eer met qualijck-fpreecken rooven :
Maer door myn beter doen fal niemand u geloven.
Aen den felven.]
Ghy hebt van jonx geleert een yder aen te baffen:
Maer ick heb oock geleert op fulcke niet te paffen.
Op Kees,
Xcei fcy t fyn ry m te fyn vol pit en rijck van geeft:
Den acp eo efel mint fyn jonghens aldermeeit.
'k Ben fuy ver in de leer, roept Fy, en Hapt ter kercke ,
Maer voor de reit is Fy fo gortigh als een vercke.
Aen Reynier.
Ghy hact en fchuwtfe die van punt tot punt in als
Met u niet eens en fyn, fchoon anders vroome zielen,
Kn daeglijcks gact ghy om met menfchen, boos en vals,
Echt-brccckers, woeckenaers, en droncke lichte fic·
leni
Hccl Rey n, en zijt vry reyn in u gevoel en leer,
Maer lydt oock dat ick fegh Dat fpreucken felden liegen:
Ciclijck foccki: fyns gclyck, en 't goed van eener veer
Dat iietmen mcelil;en-rydt d'een met den andrc vliegen ,
Klaes onderwind fich heel de wereld te bevreden:
Hy fchrijfc van Eenigheyd, van Eendracht fyn fyn rfr;
den.
En in fyn eygen huys is nimmer eenigheyd,
Daer niemand is als hy, zyn wyf, en eene meyt.
Wat magh den armen Klaes fich Telfs dan onderwinden
Pie tuflchen drie alleen geen vreede weet te vinden ?
Men neemt den flangen het fenyn af door 't belefen;
Was 't vreemd dan, Serpentyn, dat men u oock belas
(Om vry van het vergift van uwe tongh te wefen)
Met een goed eyndeke van ongebranden as ?
Antipater fey tot een vrouw (die hem beklaegde
Dat hy geen vreugd en had, wyl 't noyd voor hem en
daegde)
's Nachts is het alles blind: maer fegt my, of ghy niet
Oock 's nachts wel vreugd en hebt fchoon dat ghy niet en
ziet?
Gemel vrijt Maronil en biedt aen haer zijn trouw j
Hy zucht en fchenckt οm haer te krygen tot zijn vrouW:
Wel, is fy dan fo fchoon dat hy dus fchenckt en zucht ?
Neen, 'tis een lelijck vel^ maer, weetje wat? iy kucht.
Hefter-
-ocr page 554-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 553
Ηεβξγηα tihi no^e &c»
Aen Joost.
lek fey u giftren laet > wat vrolijck by de wijn ,
Dat ghy van def^n dagh mijn gait foud komen zijn,
Ghy vatc' het droncke woord en komt my fcheeren op
Met drooge lippen, fcherpe tanden, leege krop,
Tot voorichrift, graege Jooft, gevaerlijck voor de jeugt;
lek haet een kittebroer die droncke woorden heugt.
Am Tryn»
Ghy had vier tanden, Trijn, doe ick u laetftmael zagh.
Twee hoeften deen der u fints twee mael twee verliezen:
Nu moogt gy onbefchroomt wel hoeften nacht en dagh,
ant voor een derden hoeft cn hebjc tand noch kiefen.
Yan Kryn.
Hefiernofixteremeroid^c»
Ghy zijt bedroogen fo ghy meynt dat Krijn
Scinckt oyt na daeghs te voor gedroncke wijn:
Krijn zit tot dat het raoytjes dagh is
\Vannoer hy ergens in 't gclagh is.
Van Barber, ^
Barber, als ghy zy t alleen
Weet ghy ganfch van geen geween
Over uw geftorven vaeder:
Macr teritond gedwonge traencu
Loopen ais onüoote kraenen
Komt u yemand by of naeder.
Barber, fchreyt of man of vrouw 3
I let beduyt gheen rechten rouw '
f58 Μ Ε Ν G Ε L.D I C Η Τ Ε Ν.
Doen fy 't om te Z-ijn geprefen:
Maer die treuren recht ten vollen
Die haer traenen laeten roUen
Daer geen tuyge by kan wefen.
Aen Klaer·
Bella es , novïmus pucL· ó'c·
Schoon lijt ghy : ick bekent; rijck zijt ghy: \ is te degen^
Daer by fo zijt ghy raaegd : wie drommel fey t'er tegen ?
Maer Klaer, dewyl g^u felfs te wonderlijck behaegt,
So fegh ick, datje bent noch fchoon, noch rijck;, nocis
maegd.
Aen Fe denton'
NoHrisnjerfthusejJe é'c,
hy fyt een Dichter door myn dichten Fedentya >
tl wilt by yder een daer voor gehouden zyn.
So meynt oock iEgle dat fy heeft haer volle tanden
Door wat gekocht yvoor, gebracht uyt verre landen;
So meynt Lycoris, die fo fwart gelijck een kraey is j
Door hulp van wat ceruys dat fy heel blanck en fraey iSj
En 5 even ii'is ghy u geeft voor een Dichter uyt,
So kunt ghy hebben hayr al fyt ghy kael geruyt.
Aen Stè'vijn^
Daer was voor defen niemand in de Stad,
Stevijn, die in uw wijf behaegen had
Of dies' u eertyds af te zoenen focht
So langh daer yder vry by komen mocht:
Maer zedert dat ghy haer gaeft nauwe wacht
So fwerven s'om uw huys by dagh en nacht
En 't werdt ? beloert 5 van alle kant.
Ghy zy t een man, Stevyn, van groot vef ftant.
En
AenVaulyn,
Maebus erat^pteras &c.
Flip was uw Pol; dat koft ghy lochenen, Paulyn.
Nu hebt ghy Flip getrout; kan 't nu gelpchept 2^yn ? ,
Of <^ryn.
Uxorem habendam non put at &c,
Quiryri is niet van fins te trouwei),
Nochtans fo wil hy kinders bouwen
En weererraedtoe, foohyfeyt.
\¥at doet hy dan ? hy foent lijn meyt-
Aenyemand. >
Siquandoleporemmitis
AJs ghy my zendt een Haes, laet ghy my daer by wete»
Dat lek fchoon wefcn lal wel feven daegen lanck:
'tZyjock, Mevrouw, ofenrft, ick neem hem aen ΐκι
danek:
Mscr ieght, hebt gy wel felfs oyt van een Haes gegeten ?
Aen Claes.
Os iStavi, fatris nafum é^e,
Ghy fcght u heel en al te fweemen nae uw vSer i
an neus ■> van mond, en oock van oogen en van hay r j
F, η dat ghy van gelaet gelijckt uw moeder wel:
Maer, Claes, van wien hebt ghy dat wagefchotte vel ?
Aenyemand.
XJtcre la Bims é^ moUihus ^c,
Gcbruyck lacouw en beet' en malfekaesjes-blaen:
Uw acnficht ftaet fo bangh of ghy niet af koft gaen.
Am Miio
thura, fiper, njefles é'c.
De kooper, Milo, droegh uw fuicker en uw kruit,
ΛΙ5 ghy 'ς hem had verkocht, tot u ten huyfen uyt:
Μ'Έ Ν G Ε L-D ϊ C Η Τ Ε Ν.
Nu drijft ghy Koopmanfchap, daer meerder winftop
loopt,
lek meyne, met uw wijf: want als ghy die verkoopt
Ontfanght ghy geldt j en fchoon dat menighnjael ghe·
fchiedt,
Ghy miilgeen waeren en uw winckel mindert niet.
Op Yemand.
Omnes aut 'vetulas, i^c.
Ghy gaet met leelick' en met oude wijven om:
Staegh zyn s'in uw gevolgh waer dat ick ftae of kom;
In kamer, in falet, in koets, in kerckj in \ fpel:
^Waerom ? ghy fchijnt by die noch jongh en moy vaa
vel.
GRAFSCHRIFT
Martnorafarva qui^em é^c»
Stae, Vremd'lingh, by dit Graf, en toeft een weynigtiju·
Al is 't geen Maufolee, of fpitiè Pyramyd,
Dees Zarck fal evenwel u al wat vreemds verklaeren.
Hier onder leyt een Vrouw van meer als honderd ja^j
Dien tot haer fterfdag toe noyt hooft noch tand enlwo^^·
Die van vijf fooneh en vyf dochters werde moer.
Dees hebben altemael haer oogen toegeloken.
Haer eer en kuyfcheyd is van niemand oyt beiproke».
Oock 5 daer fich menigh bed niet van beroemen kan»
Had fy gheen * gekent als maer van Genen man.
Op een Gichtige*
Litigat, ^ podagra Diod,
Voor dees plaght Diodoor van 't podagra te klagen-
Hy pleyt: iijn Advocaet en krijght noch dit noch dat.
Sou nu de gicht wel in fijn handen fijn geflagen
(Dewij 1 hy niet en geeft) die in fijn voecea iat ? ^^
F'IIANCIS OJJA^LES
l^ngelfTfian.
BKloften fijn een kind, ontfangen van 't Verihnd ,
Geboren uyt de Wil. Hy, diefe doet geftand,
Maeckt dat de moeder baerc : maer diefe breeckt
of ftaeckc
Is moordenaer van 't kind; en fo het is gemaeckt
in 't afxyn van 't Verftand fo is 't vanbafterdy ,
Doch 't moet gehouden fijn hoedanigh dat het fy.
Paft dat ghy niet belooft lo ghy 't Veriland miftrout :
Maer hebt ghy yets belooft ,'t is reden dat ghy 't houdt,
't Is beter dat het kind van u werd'aengevoedt
Schoon het een bafterd is, als dat mer^ het verdoet.
Hoopt ghy een yder te behaegen, hoop j'om niet;
V reeft ghy aen yemaend te mifhaegen, vreefj'een riet 4
Socckt ghy u eygen felfs op 'c befte te behaegcn^
Be.
Nn %
-ocr page 559-φ Μ Ε Ν G Ε L-D Ι C Η Τ Ε Ν.
Behaeght den beften, en ghy fuk u wit bejaegen;
So ghy mifhaegen wilt den beften, en den vroomen,
Behaeght den meeften, en ghy fult uw wil bekoomen.
S'o ghy behaegen wilt aen alle man, fo fal
jUw doen miihaegen Hem, die alles is in al.
VII.
Syt ghy naelatigh in u naeften te beminnen
So roemt ghy te vergeefs dat ghy dijn God bemint:
De min tot God die doet den andren ftrax beginnen
Die by des naeften min haer voedfel weder vmdt.
VIII.
Onwetenfchap van 't geen God niet en openbaert
In 't geen in ons 't geloof ter falichmaeckingh baert:
De wetenfchap van 't geen God uytgefproocken heeft
Is 't geen aen ons verftand van 't andre kennis geeft
Verftaet daeromme niet 't geen ghy geloven moet,
Maer, 't geen ghy moet verftaen gelooft in uw gemoed.
So fiet ghy uw geloof met wetenfchap geloont
En uw onwetenfchap met het geloof gekroont,
Sijt niet droevigh noch verftoort ■
Om wat gelds, dat gh y verloort:
Om wat gelds, dat van te voeren
Van een ander was verlooren.
Waert ghy dat niet quyt geraeckc '
Dat ghy felver waert verlooren;
Daerom, wilt ghy reden hooren 5
Siet fo feer niet wat ghy quijt ' ^
Maer wat ghy ontkoomen 2,ijt.
Hadden de verloore fchijven
Langer d'uwe kunnen blijven
So en hadmen u miiTchien
Nu den uwen niet gefien
-ocr page 560-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ Ε Ν.
Is by u 't liefde-vyer tot uwen naeften doof
So hcbi' op uw geloof u felven niet te vleyen :
Roemt oock van liefde niet ontbreeckt u het geloof:
l-Iebt ghyfc beyde niet, ib hebt ghy gheen van beyen.
Ghy hebt noch dit noch dat zijt ghy van een ontbloot:
So fy gefcheyden fyu fo fynfe beyde doodt.
Om niet heel arm te fijn dient niet te veel begeert.
R ijck is hy, niet die veel befit en veel beheert,
Macr die niet meer begeert als 't geene dat hy heeft.
Arm is hy, niet die hier in dunne fchaersheyd leeft,
Macr dien te veel ontbreeckt. Een man, die fich ver-
noeght,
Ontbreeckt niets van het geen hem niet is toegevoeght.'
Den gierigen ontbreeckt alleen niet, dat hem feylt,
M acr oock al wat fijn lot hem hadde toegedeylt.
XIX.
De wegh, om over al te voeren heerfchappy,
Is, dat ghy heerfchen laet de reden over dy.
So ghy u fclve maeckt des redens onderdaen
So (uilen onder u en land cn luyden ftaen.
Wilt ghy als een Monarch een klcyne werld gebien
So doet uw heerfchappy eerft op u felven fien.
XX.
Schoon j'om der liefde wilt gaeft allés wat ghy had
En hcymeliick by u begeerte blijft, om dat
Tc houden voor u felfs, fo hebc ghy 't flecht gemaeckt,
1 ,n ghy vcrlatt het wel, maer hebt het niet verfaeckt.
Die al fijn goed verlaet cn niets daer van bewaert
I leeft niet een dingh verfaeckt fo hy fich felven fpaert
»V lens hert op 'c geen hy heeft in 't minfte niet en kleeft
1 leeft aUe dmgh verfaeckt, al houd hy dat hy heeft;
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
XXII.
Elck is een koningh in fijn eygen koninckrijcken.
Alwaer de tochten voor de Reden willen wijeken
Daer is een deugend rijck en een gefchickt gebiedt.
Daer tochten meefter zijn deugt de regering niet:
Die toonen haer terilond weerfpannig aen den koning»
En ftreven tegen hem en wettelijeke &ooning,
O Koning, wie gy fijt, fo gyfe niet en doodt
So fult gy van uw Rijck u ielven fien ontbloot:
Want tuiTchen die en u, en ^t dooden der Rebellen
En 't leven van een Prins,is niemendal te ilellen,
Sijn 't dingen van Gewicht daer ghy in befigh zijt
So fet dijn arbeyd maet van redelijcken tijd.
Een itaegh-gefpanne boogh werd machtteloos en iwack
Hy breeckt, fo ghy hem treckt te vinnigh en te ftrack-
Als ghy verfuft en moe uyt uwe kaemer gaet
So laet uw forghen daer, daer ghy u tabbert laet:
So fal het ruften u ten arbeyd maecken fterck ,
En wefen fmaeckelijck als ghy komt van u werck,
So der ftaetom geld te koop is,
Sie eerft waer van daen den hoop is
Eer fy daerom werd ontgonnen.
Js hec geld door fweec gewonnen
Wik door wijfiieyd dat behouwen;.
Geeft het weder met berouwen
. Is het door geweld genoomen.
So 't van ouders is gekoomen
Toont het dubbel-waerd te wefen.·
Maeckt u over al gepreien
Door u eygen deugdlijckheden:
Sö fult ghy met meerder redea
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 553
Beter eer en ftaet verkrijgen,
Daer de nijder van fal fwijghen >
En ghy fult uw filver-hoopen
Niet verminderen met koopen.
LV.
Sijt ghy rijck, ib moet ghy maecken
Dat ghy baes fijt van u geld,
Anders fal het boven raecken
En ghy onder haer geweld.
Kunt ghy 't geld te recht gebruycken
Sal het wefen uw flavin j
En fo niet: fo moet ghy duycken
En u buygen nae haer fin.
LIX,
1 Indien ghy weefen wilt een dapper man en koen
I So weeft akijds bevreeft voor ongelijck te doen; ^
Die fich voor ongelijck of quaed doen niet vermijdea
Die fijn akijds bevreeft dat fy het fullen lijden. -
Die ncmmermeer en vreeft is roeckeloos en dul:
Die akijds is bevreeft dat is een blooden ful ·.
Maer, die niets doen en derft als "t geene dat hem vry
ftaet:
Die, 't geen hy nietenmagh, offchouwtofftilvoor by
. gaet:
Dic niemendal en vreeft als 't geen hy vrefen moet ^
Dat is een dapper man en van een moedigh bloed.
Die 't al geeft, di^ geeft veel fchoon dat hy weynieh
geeft,
Om dat God op de gift fijn oogen niet en heeft '
Hoe groot hoe kleyn fy is, maer op des gevers ftaet.
In t geven, daer de wil de macht te boven gaet,
Daer maeckt de wü de gift met haer gelijck en even,
tn fulcken gever heeft, meer als hy heeft, gegeven.
Ν η 4 Ghy
-ocr page 563-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
LXXIV.
Ghy iteelt den armen 't fijn fo ghy hem niet en geeft.
Ghy moort hem, fo ghy hem niet fpijft die honger heeft,
Toont dan, indien ghy wilt geen moordenaer noch dief
ΤΛ
Door veel te geven dat u arme luyden liefzyn.
LXXVII.
De menfch is Godes ichat, fo ""t goud des Keyfers is;
't Goud voert des Keyibrs en de menfch Gods beelte-
nis.
Geeft aen den Keyfer dan dat men hem geven moet,
En Gode dat hem komt, fo fijn uw faecken goed.
L^fxix.
Hebt gy wat quaeds in fin, fchroomt voor u felven raeeft.
Weeil voor een ander min als voor u felft bevreeft.
Een ander is maer een getuyge van uw quaed:
Ghy brengter duyfend mee die weten van uw daed.
Een ander kunt g'ontgaen, u felven kunt ghy niet.
■'t Quacd brenght fijn ftraffe mee die over u gefchied-
LXXX.
Als j'ü felven wilt vermaecken
Doet het niet in wulpfe faecken,
Maer die manlijck fijn en ftaetich,
Tydigh, wettigh, en oock maetigh.
Brenght uw leven 't fitten mede
Doet wat oefcningh van leden 5
Of befhaet het in het woelen
Laet uw geeft ververfingh voelen;
Kieft dan ruft die u kan ftercken
Als ghy moede fijt van wercken;
Kieft, als ghy zyt moe van ruften j
Arbeyd, die u kan verluften.
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
LXXXI.
Berifpr niet lichtelijck fo yemand yets ontbrecckt:
Ghy kcnt hem dickwils nict van wieii ghy vonnis
fpreeckt.
Hy dook gcluckigcr die mifverftand begaet
En goed van quadcn xey t, als die van goeden quaed.
't Is beter door de liefd' eenvoudelijck gefaek
Als dat men liefdeloos door fcherpe wijsheyd dwaelt.
Die heeft alleen het recht dat hy berifpen magh
Daer niemand immer yets berifpelijcks in fagh.
LXXXIL·
Wacht u voor Ecre, die door rijckdom werd verkregen;
Sy is van geenen duyr, en d'uwe niet te degen.
Λ1 wat de rijckdom maeckt moet door de rijckdom ftacn.
Raeckt ghy uw riickdom quyt, is 't met uw eer ghedaen.
lier, die door rijckdom quam, ftaet op een loiTe voet:
Dat u de voorfpoet gaf neemt u de tegenfpoet,
't Ip geen bcfittens waerd dat ghy in korten tyd
Kim: werden door het vyer of door het waeter quyt.
LXXXIV.
Ghy, die in 's Werelds vreugd befteedt hebt honderd jaer.
Doet honderd jaer daer toe: doet duyfend noch, en daer
Noch thicnmael duyfend by: van 't laetfte van die allen
Sal 't ey nd fo feecker als van 't eerfte honderd vallen,
Wacr nae die anderen ontiïngcn haer begin,
En eene ceawigheyd flockt al die eeuwen in
Een, dien ο :> dcfen dagh het leven is gegeven ,
Is nict vcrfekert dat hy tot de nacht fal leven.
Fcn mcnfch die alderlangft geleeft heeft op der aerd
15 even als het kind dat heden is gebaert.
't Gcluck van alle bey ilaet al gejuyft in defen:
Dar, t geen den cenen is, den andere kan wefen:
Dar, d eene heeft geleeft en d'ander leven magh:
i^n t lot van beyden is een wiiTe ftervens dagh.
5(58 Μ Ε Ν Ο Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
'c Is geen geluck, fo ghy geleeft liebt veele jaeren,
Noch ongeluck, indien ghy rafch komt heen te vaeren:
Geluckigh is de menfch die fo langh heeft geleefc
Dat hy genoegh geleeft, om wel te fterven, heeft:
Gefchiedt u ongelijck van die of doet of fpreeckt
Dat tot uw naedeel 2,y, paft dat ghy 't dapper wreeckt.
Ghy hebt de wraeck begoit indien ghy het veracht,
En fo ghy 't hem vergeeft fo is de wraeck volbracht.
Hy is voorfeker noch geen meefter van fich felven
Die om wat ongelijcks het onderfpit moet delven.
üp het derde
Indien ghy moeyte doet
In 't geen is recht en goed.
De moeyt 'is haeft vergaeii
En 't goed dat blijft geaaen.
Indien ghy neemt vermaeck
In eene quaede faeck,
*t Vermaeck vcrgaet heel ras
En 't quaed blijft fo het was.
Wie ifler arger dan door moeyte, die gedaen is ,
Oft beter door 'c vermaeck j a s 't alle bey vergacn is ?
Wilt uw aenficht niet verkreucken door te lacchen fol-
der end:
Hy werd wel belacchens waerdigh die fich tot fulck lac*
chen went ,
Weeft niet ongebonden vrolijck: 't werd voor ydelbeya
gefchat. ,
Een dat is der fotten voorftad, en het ajjtder is haer it^·
-ocr page 566-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
VII.
So ghy werd uy t uw land in ballingfchap gedreven
Gy moet de fchuld daer van aen uwe fotheyd geven.
Had ghy met goed verftand een goed Te-huys genoo-
men
Het kruys van ballinghfchap was u niet op gekomen.
Had ghy uw eygen rijck te degen geregeert
Ghy vond aJfints uw rijck waer ghy u heenen keert.
De wijs'is in fyn land waer dat m'hem jaeght of bant;
De dwaes'en iiïcr niet al is hy in zyn land.
De wyfe reyft, en vindt fyn herbergh waer hy is:
De dwacfe dwaelt en maelt en alfins loopt hy mis..
XXL
Wilt ghy onfchuldigh fyn fo moet ghy niet vermyden
Wanneer ghy fchuldigh 2.y t uw fchulden te belyden.
Die Ithult belyd, begint fyn reys ter faeligheyd.
Hy dublDelt fynen gangh <he fyne fchuld béfchreyt,
En die 'veer nieuwe fchuld te maecken heel verfaedkt
Is t' ey nde van fyn reys geluckelijck geraeckt,
Beftraft een ander niet
Eer ghy te degen fiet '
Of ghy niet fchuldigh Zyt
Aen 't geen ghy hem verwy t.
Die fmettcn fchoon wil maecken
Die moetfe niet genaecken
Met vingeren die vet fyn
Of grooter fal de fmet fyn.
XIV
Mydt u van dronckenfchap, of anders moet ghy lydeo,
D*t Bieoigh eerlijck man uw omnxegangh fal myden.
Daer
-ocr page 567-^70 Μ Ε Ν G Ε L - D I C Η Τ Ε Ν.
Daer dronckenfchap regeert de herfenen der mannen
Is deugd een vreemdeling, God vyandt, reen gebannen,
En lailren wetenfchap, en vloecken kunit van fpreken.
Een hert, te voorens, dicht, raeckt door de wyn aen 'tke·
ken.
Quam Noach in een uyr niet droncken t'openbaeren
*c Geen hy had nuchteren bedeckt fes hondert jaeren ?
XV.
Wat ghy den armen geeft maeckt ghy voor dieven vry;
Wat ghy haer in haer noodt onthoudt, is dievery.
De bus der armen is Gods fchatkift: ghy, die daer
Uw geld in ileeckc, raaeckt hem tot uwen fchuldenaer.
XIX.
Indien ghy gaercn faeght uw kinders goed en vroedt
Laet haer geen fouten fien die haeren vaeder doet.
Ghy ftrait in haer niet wel het geen fy aen u fien:
De kindren leerep meer door voor doen als gebien.'
So fich de vaeder draeght daer fyne kinders by fyn
So draegen fy haer weer wanneer fy aen een ly zyn.
XX.
Ghy. moet niet al te naeuw en neufwys onderfoecken
Geen God vérborgen houd in fyn gefloote bocckfin:
Op dat, wyl ghy re feer nae 't noodelooie ftaet,
Ghy 't geen dat noodigh is niet achterweeg en laet.
Men twyfelt fekerder aen een onfekre waerheyd
Als datmen hayrc-klooft om 't geen niet al te klaer Icyf·
XXII.
Wanneermen foeckt en fift en reden hoort en geeft j
So laet veel liever fyn het oogh-merck, dat men heeft >
Het twyfelachtigh waer wel klaer ontdeckt te fien
Als Wetenfchap, die ftreckttot heerfchen en gct'isf
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 57ΐ
't Een is maer fchuym en fchulp, en 't ander merg en piw
Men flact een key vergeefs daer vier noch vonck in fit.
Hebt Juil: te kampen voor de waerheyd als een held
En ν oen in uwen fchild haer kleuren op het veld.
Die tegen waerheyd vecht is onbedacht en mal,
En felfs doet hy r/n beft op dat hy onder vall':
En, fo hy boven raecktj wat wint hy als hy 't wint ?
in eener dwacfea oor loftuytery en wind.
XXVI.
Gaet niec om met lichte vrouwen
Wik ghy uwe fiel behouwen j
Wilt g'uw lichaem zien gefondt 5
Wik ghy bly ven uyt den mond
En van elck een onbepraet
In geloof, in eer, in ftaet:
Socckt ghy goeden lof te voeren:
Schout de kennis van de hoeren.
Door haer oogh en haere kaecken
Sal uw eer in fchuld geraecken:
Haere lippen feggen, Hael:
En haer woorden fyn, Betael.
So ghy haere borften taft ,
Raeckt uw goed en huyfraed vaft
En Befetters op uw vloeren,
Dat ghy 't niet en mooght vervoeren 5 ^
Enuwfchuldenaersaen'tkarmen. ^
Raeckt ghy in der hoeren armen,
Syt ghy een gevangen man
Die het niet ontvluchten kan:
Daer ghy niet van daen geraeckt
Voor het al is opgemaeckt:
Tot dat uw geloof ν erneert is a
En uw leften duyt verteert is.
r
57^ Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η ΤΕ Ν.·
So ghy fchatten hebt vergaert
En verborgen onder d'aerd ,
Maeckt ghden reeckeningb>die inden·.
Hemel nae uw dood te vinden
Kunt ghy deeien met goed recht
Daer ghy niet hebt ingeleght ?
Wat ghy wegh geeft,- met vertrouwen
Om uw ziele te behouwen,
Wat gh'u quyt maeckt orii de eer
Van den aller Heeren Heer ,
Dat is 't, waer van recht gézeyt werd
Dat ten hemel opgeleyt werd i
Dat is 't uw, en dat alleen:
En verlooren is al't geen
Dat ghy hier met Wóecker giaerdè
En geberght hebt onder d^aerdte'.
Siet ni et, die u ter reys als pellegroms Hereydt,
Hoe fwaer de wegh mag zyn, rbaer waer fy heénen
Siet niet op het vermaeck valt u de reyfefoet,
Maer waer gy eynden fult de reyfe die ghy doet.
Isiy genuchelijck, fo houdfe voor verdacht;
Isiy vol fwaerigheyd, die dient té fyn veracht;
Kunt gy een quade weg niet rey fen met geduld
So geeft u eygen felf in uw befluyt de fchuld.
Die op een quade wegh bly ft fteken in het flagh
Komt niet ter goeder ruft ten eynde van den dagh.
Geld is het zaed, waer uyt Eer op de wereld fpruyt.
Uyt-geld-gefprooten Eer gaet met het geld oock uyt.
Eer is een kind en flaef van het vermogend geld. ,
Kaeckt Eer van boven neer, fy werd door geld
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ Ε R m
Het eeld quam doe in eer als Eer qüam op dè mért:
Die s\Ue bey veracht heeft een recht èdd hfeft.
Siit 2hy aen Y'lheyd vaft: fy werde niet gevoede.
Is fy eenwylgevoedt: geeft haer geen verder moed:
Werd zy te fterck; zy dient döor ftercker hand beftreéii ?
So ghy geen mesfter werd, fo temtfe door gébeeri:
En werdfe ίο niet tam, fo doetter 't vallen by;
Volhcrd in alle bey fo ^γ volherdend zy;
En fo het nier en helpt: fo doet by dis geduld j
En ick verfeker u dat ghy het winnen fult.
Dracghthet met lydfaemheyd fo yettiahd u verkort,
't Is een quetfuyr, die door de gramfchap erger word;
Sacht fprcecken is de falf voor fulcken flagh van wondéil>
Vergeeft ghy 't ongelijck, fo is de cuur gevonden:
En r, fo ghy t heel vergeet, fo heelt de wonde wel,
F.n dacr en blijft noch naet noch teyken op het vel.
I Iet is veel edeler verongelijckt te iwygen
Als d'overhand met kracht van woorden te verkrygen,
Rem int uw kindren niet d'eeh meer en d'ander min;
Doet gy 't, fo toont haer niet het fcheel van uwe mio ,
Op dat ghy niet en maeckt in d'eenehovaerdy ,
In d'andre nydlgheyd, in beyde fotterny.
} leeft de Natuur in haer wat onderfcheyds begaen ,
't Is goeder vacdren plicht den fwackften by te ftaen;
Daer 7.ugt de vierfchaer fpant en liefde 't oordeel fpreeckt
Daer beurt het wel dat aen het vonnis wat gebreeckt.
Let niet fo feer oi
Als wel
t fo feer op hem dien ghy een aelmoes geeft y
op het gebreck het geen een armen heeft.
574 Μ Ε Ν G Ε L-D Ι C Η Τ Ε Ν.
God fiet fo feer niet of den bidder het verdient
Als op des gevers hert en hoe hy 't geven mient.
Verdient de bidder 't niet, fo denckt, het is een menfch,'
En menfchen goed te doen dat is myn wit en weufch.
XLII;
Indien gy werd beftraft om yets, by u begaen
So ghy der quaed om werd neemt hy 't beftrafïèn aenJ
Neemt ghy 't beilraiÏèn aen: bekent ghy uwe fchuld
Die ghy op nieus begint door toorn en ongeduld.
Die yemand quaelijck wil om dat hy hem beftraft
Verdient dat Godes hand hem arger ftraf verfchaft,
Maeck niet te veel uw werck van jock' en boerteryen:
Een poetfe-maeckers naem kunt ghy daer door bedyen.
Als ghy dien tytel hebt fozijt ghy op den trap
Om haefl: gezeyt te 2,yn te loopen met de kap.
De grootfte wysheyd van de Dooren
Is dats'er niet en laeten hooren :
De befte proef en 't klaerfte teecken
Van wyfe luyden is het fpreecken.
Wilt ghy geacht fyn voor een wyfe
Dat uwe reden dat bewyfe.
So ghy daer haeperingh mocht vrefen
Veynft n>ct uw Iwygen wijs te wefen.
Het is fo grooten punt van wysheyd
(Waer in gelijcke kunil en prijs leyd)
Onweecqnheyd te kunnen fmooren
Als wetenfchap te laeten hooreu.
Als ghy uw knecht beftraft fo neemt hem liefft alleen.
3efchaemj' hem openbaerj fo raeckt fyn fchaeipte ne^^j^
ri
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. '57?
ÏS hy geen jongen meer: wacht u van hem te ilaen 3
Fly is nu onbequaem om u ten dienft te ftaen
Die nac goed onderricht verdienen wil uwilaegen >
Üf die uw ilacgen kan verdouwen of verdraegen.
Van 't tydelijck is het verwachten foet
Meer als 't genot van het verwachte goed:
Maer 't eeuwigh heeft meer foetheydt alfmen 't fmaecKt.
Dit kroont de hoop, die 'tander fchaemroodt maeckc.
Het is ccn reys, daer ick geen goed af fegh ,
Dacr 'c cynde min vermaecks geeft als de wegh.
Paft ghy u felven kent op dat ghy God mooght vreefen:
Kcnr, God 5 op dat gy mooght van fijn beminders wefenj
Door 't eene klimt ghy op nae wyfe wetenfchap:
Door 'c andre raeckt gy op des wijsheyds hooghften trap.'
Uyt Godes vreefe neemt de wijsheyd haerbeginnenj
En wy voldoen de wet wanneer wy God beminnen.
Siet ghy yecs te gemoet 5 dat quaed voor u mocht wefen
So koora' het liever voor door wysheyd 5 als door vrefen.
De vrees voor 't komend quaed doet u van nu af lyden.
Leert het verdragen fo ghy 't quaed foeckt te vermyden.
't Is een voorfichtigh man
Die 'c quaed vermyden kan:
Geduldigh, die't verdraeght
En niet veel nae en vraeght:
Maer die 't kan overwinnen
Is van raanhafte zinnen.
So ghy op 'c kuffen raeckt in dorpen of in fteden,
Recht fy in al uw doen in goedheyd in uw reden:
So fit j er waerdigUjck. Neemt gift noch gaven aen:
Wmt oogen werden blind daer handen open gaen
Oo Wil
-ocr page 573-57<ί Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Wilt u niet haeiliger om 't quaed te ftrafifen toonen
Als vaerdigh om de deughd te trooiten en te looBen.
Weeft niet te ftrengh, om niet te raecken in denhaet;
Weeft oock niet al te facht, om niet te fyn verfmaedt.
Wik de Rectitvaerdigheyd fo maetigen en ftuyren
Dat ghy bemint mooght fyn van ond^erfaet en buyrenj
Leght uwe Goedheyd mee fo wijlTelijck: in 't werck
Dat ghy oock blijft oi^^fien op 't raedhuys en in kerd
LXX,
" 't Loon van een armen man houw' in uw borfenlefj
Op dat miiTchien by God u 't felfde niet gefchied"'.
Indien hy aen u klaeght geeft hem een gunftigh oor,
Op dat God over u van hem geen klachten hoor.
So hy om u went wil gebreck of honger lijd
Sult ghy om fijnent wil uw welvaert raecken quyt.
Dat niemand langh het geld eens armen by fich dracgh;
Want in een rijck mans beurs is dat een fwaereplaegh-
LXXIV.
Soeckt ghy de ruft dyns ziels: wilt u van onrecht myiJi®·
Een die gheen onrecht doet die vreeft het niettelyden.
Een onrechtvaerdigh hert is noyt in ftillen ftaet»
En baert of eenigd quaed 5 waer van het fwangergaet»
Of, 't geen het heeft verdient,foeckt dus of fo t'oiiglyö^"·
So immermeer van u niet wel geφroken werdt
Gaet in uw eygen ziel en onderfoeckt uw hert. ,
Ghy werdt met recht befnapt fo ghy daer fchuldigö lyu
Oock dient het voor een les fo ghy onfchuldigh zyj.
Hy treckt uy t bitter zoet die fich van beyden dient -
En die uw vyand was werd heymelijck uw vriena·
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 57ΐ
«pp
XCIII. .....
Wiji ghy veynft wys te fyn door niemendal te fpreecken
IVlaclfdat de dwaesheyd niet dqor'rfwygé uyt kom breke.
't Is wysheydt, fb ghy iwijght als ghy niet wijs en fijt:
't Is foiheyd, fyt ghy wijs, fwijght ghy te langen tijd. ^
Gclijck een dwaefe mond , die veel te fpreecken heeft,
Den wy fen man fomtyds geen tyd tot fpreecken geeft:
Sc., als 'r dc wyze man te langh met fwygen maeckt,
Gebeurt het dat een dwaes daer door aen fpreeken raeckt
En brccckc ten vollen los, door 't fwygen onverduldigh.
En macckt den wyfen man aen fynè dwaesheyd fchuidig-
XCVII.
So ghy goc dagen hebt, bereyd' u tegen quaedei
Geen Somer, of haer volgt eens Winters ongenadci
Die in een goeden tyd verfuymt wat goeds teiaeyen
Vindt in een quaeden tyd geen vruchten om te maeyeni
XCIX.
Dc waerheyd huyft noch woont in winkelê noch hoeken»
Men hoeft ie van de itraet in fteeghjes niet te föecken.
So ghy de waerheyd foeckt, gaet opentlijck en rond.
So ghy de waerheyd hebt, belydfe met de mond.
Die haer bedrieghUjck foeckt, verdientfe niet te vinden.'
Sy fyn geen waerheyd waerd diedoeckjes daer om windé.
Vjt bet vierde Honderd-tal de fefte leeringe,
Verfaeckt uw eygen zaeck foghy nae 't kuffen tracht;
R aeckt ghy daer op; fo feght u felven goeden nacht y
Ry het gemeen en komt het eygen niet te pas.
Die door fyti oogh daer fiet, fiet door vervalfchend glas.
Wat htiys cn zeden raeckt moet wegh en aen kant
Λ li men aen't ftuur geraeckt van het gemeene land ,
I Ml die dan in zyn ampt wil nae behooren gaen
Die treek fyn tabbert uyt ,en den gemeenen aen.
OO 2
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ Ε R m
KRACHT
GELOOFS
van den
rbortreffeljjcken ende vermaerden
jNederduytfcben Foeet
te fpeuren in de
ALTAER GEHEYMENISSEN
[yne E. ontvouwen in drieBoecken
van
Ofperspys, Offer eerj Offerhande·
VAn Vondelen, een Paerel der Poëten J
Van ftercker Geeft als andere bezeten;
Des Amftels roem, een Hooftman van het GiWe
Dat op Parnas fyn tydc met droom en fpilde,
Die 't heyligh nat der Hcnxfte-bronne-ftroomen
Met kroefen vol heeft gulfigh ingenoomen :
De geeffelaer der fuy vre Predick-ftoelen,
Deroskam van de V aders op den (a) Doelen >
i
a. Dc Synode Nationael van Dordrecht over de vcrkiefinge en Verff"^'
pinge ü aldaer gehouden op den Doelen in den jare Cfl i?· p^^j
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. '57?
Daer 't recht geloöfvan 't Kiefen en 'c Verftooten
Na wil en wenfch eenpaerigh wierd beflooten
Dcwyl Darry de Rechter-ftoel bekleede
Nae ou'd gebruyck en kerckelijcke zeede:
De byter van Gods uytverkoore fchaepen,
De laftcraer van recht hervormde Paepen ,
Van 't kercke-graeu, van yverige 2ielen>
G ckrceten uy t voor Gommers plonder-fielen:
Den heeckelaer der Leydfche fchool-Dodoren j
Voor Ezelen gefcholden en voor Dooren 3
Om dat zy 'c volck ontfloegen van haer Eeden,
Gefwooren aen haer wettig'Overheden:
De Voorfpraeck van gefciiopte Magiftraeteri
Van Hollands roer, dbor Prins en vreemde Staeten 5
Van Palameed, en van de Gfoote-vaeder
Die fey, lekflerfniet ah een Land-verrader»
( Dat hy den tyd van f fes en veerti'gk jaeren
In krygh en Vreehid foecken te bewaeren)
Hoe v/el gedoemt van vier en twintigh Heeren
Om dat hy Staet en Godfdienft om wou keeren ,
Waer uyt, helaes! een bjoed-bad ftondce vreefen
he dien men noch wel lichtlijck had beweefen
Dat hy zyn oogh had nae des, vyands Zyde
Indien zyn dood had uy tftel kunnen lyden.. .
En foo men 't feyt (by yder te vervloecken)
Wat fcherper maer had willen onderfoecken
En liever niet fyn ouderdom verfchoonen
Als met de Pley dat fchelmftuck klaer betoenen,
En met fyn goed en bloed fich paeyen laeten
Als door de pyn hem alles uyt doen praeten:
Dicj fegh ick, die fo hoogh beroemde Vondel,
By wien men vindt, gelijck in eenen bondel, .
#
4yan 't jacr 1571 af Siet hiervan de Remonftrantic van den Heer vaa ·
©denbirDCyeldtacn de Η H. Scaeten van Holland pag. zx »3.
Wat
58ο Μ Ε Ν G Ε L-D 1 C Η Τ Ε Ν. -
Wat fchat van kunft by veelen is te zoecken, i -
Bevond ficli eerft by Mennoos flechte broeckcn,
Het 2,y door keur of voorgangh z^yner oudren:
Maer naederhand fo wirp hy van fyn fchouderen
Het neufwijs luck der muggc'fifteryen 5
Enzoogh'tvergifdervuyleketteryen
Uyt borften van verworpè Arminiaenen,
De bloed-verwantsder fnoo Sociniaenen,
Die aen 't verftand Wat ru y mer vrij heyd geven
Als Doopers doen of't Paufdom van Geneven
In dinghen, die geen faeligheyd en raecken,
Noch 't Fondament doen waggelen of kraecken.
Hier klapten hy met ongebonde vleugels:
Syn yver wift van halfter, toom, noch teugels:
Hy hilp haer kerck mee aen den Amftel ftichten >
En wijd' hem in met heylige gedichten,
(c) Ρ Α ρ IER E-G Ε l D flocgh hy met ftaele ftc®·
pels,
En quam te keer de fuy vre Geufe-Tempels
Met (d) Β l i x ε μ ε ν 5 mee (e) Roskam s met(f/
Harpoenen,
Om kerck en Staec te fchrobben en te boenen
En't heyligdom in't ingewand te raecken j
En liet niet af van gal en etter-braecken
b. Doe «3e Reroonftrantre Kerck teAmfterdamgebouwtwlii'»'''^'
ïvne E. geraacckt een gedichc op den β O U W van den CH R '
S,T EN TEMPEL 'cAmfterdam, ciide ooCk een, genaemt IN·
WYING der c η r 1 s τ E n-t E mpel t'A"·""
dam.
ed e. f. Tytels van cenige zyne É.gedichten,ondertyne
É
ten cnde elders vinden.
£n
-ocr page 578-np
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Χ Ε Ν. y8i
En fpouwen op Calvijns Predeftinacy
Vour goed geken; op Dortfe Doele ftacy,
I Λ1 maeckt xy God van onfe fonden oortaeck,
(f') Bezegelt met het bloed van Hollands Voorfpraeck
lin 't roodc wafch, geftolc uyt hahen-aeders.
O fael'gh befluyt der Synodale Vaders !
0 trooft, o grond van 't fuy vere Gelove! j , ,
1 Λ c o Β was 't kind, maer Ε s α υ wierd verfchove '
Ai eer den een of d'ander was gebooren. Λ
D'een wierd verfchopt? den ander wierd verkooren,
D'ecn toe de dood, den ander tot het leven,
A! ccr zy vet, of goed of quaed , bedreven,
Nae 't vaft befluyt van G odes wel behaegen. ^ ,
Dit kon hy in 2.yn herffens niet verdraegen ^ *'"
Of fchoon dit ftuck den Heylgen Pauw^ls toefting^:
ïac fchold' het voor Ven (h) G r ο υ"^" ε l d ik V ε r-
woestingh,
Dal· G od een kind, ter borft af van 2.yn moeder
Geruckt (hoewel onfchuldigh als fyn broeder ,
Hoewel als hy in 't Doopfel afgewaflèn)
Wcrpc in den gloed van helfche vlam en ailèn ;
Als of dc kley gedolven uyt den acker,
Te fcggen had, ο Meefter Pottebacker,
Wat hebt ghy my tot dit of dat te maecken.
En 't vat vermoaht des maeckers wil te wraëcken.
Doch defe man kon 't daer niet eeuwigh houwen:
Verliet de kerck die hy had helpen bouwëri 7 ·" "
g. Siet hier van fyn J Α Ε RiQ ET Y D Ε nnwykn Heer Τ 0 Η Α Ν
van OL ρ EN-BAR Ν Ε VELT, Vacder des Vacdciknds, afn
htt tweede tn derde Couplet. -«.uciiAnos, aen
h. Ernfyner Hckeldichten.alfOgctytilr,
En
58x Μ Ε Ν G Ε L-D Ι C Η Τ Ε Ν..
Εη liet fich van de Roomfche nu bekooren
Voor (i) Babels hoer gefcholden van te v.ooren,
Die hy wel eer den hemelfihreefte tergen
En dreygde met den val van (k) Zevenbergen.
De vjaerdheydfchoofde hee gordynenopm:
Hier lagh de Bruy d, niet achter dees bekroopen
Van helfen Boel, gelijck hy plagh te karmen,
Maer dicht omhclft in haerer Bruygoms armen.
Nu kan hy, die het al nae reden wiekte
En eercyds fchier aen maegre muggens ftickte.j.
Door het Geloof een Olifant verfchocken.
Hy vindt nu geen oneetelijcke broeken.
Nu kan fyn maegh, gelijck een Struys, verdoijwen
G ezoon, gebraen, gebacken en gebrouwen
■Wanneer het maer koomt uyt een Roomfcbe keuc-
ken.
Al is 't maer ftanckjliy roept, wat foeter reucken!
Nu vindt hy fmaeck in grollen en Legenden:
Eertyds gedoerat nae Poqrtegael te zenden.
Hy ziet nu niet als door geverwde brillen:
Keurt geel voor groen, gelijck de glaefen willen.
Die rappe geeft geeft fich fo flecht gevangen
Aen Peters Stoel, en blijft in 't fpin-ragh hangen
Van 't oud gefpan der Roomfche Moeder-kercke,
Gelijck een vliegh met weereloofe vlercken j
Volght foom' hem ley t, gelijck een macken buffel>
De neus geringht, en houdt van geen gefnuffel
Nae waerheyds fpoor, om blindlinx niet te miflèoj
E.n fterft geheel in de Geheymenissen?
, i. In feker Treur-gedichr, by hem gemaeckt op dc dood
cirick dc Vierde, Koning van Vranckrijck en Navarre, hoe aac W ^^
■wel eei' den Faus voor een Tyiaii, Logen-preecker, fg},'[ tc
heeft uytgemaeckt kan medegeficnwerden infeeckér KlincK·^ π'ιΙΐίΓ
vindenpag482. endc 83. vanSijncE. Poezy uyrgegevenin « ' .
Pie
j6^0. Zoomen gebouvf t op fevcn Bcï£en.
0
v/ '
\
-ocr page 580-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 57ΐ
Die hy nu mee weet in 't Α l τ α ε R te vinden
Nae 'c diep vernuft der fijnfte Paus-gezindeii,
Dacr mannen, felfs vaii Chriftus uytgefonden ,
In 't Heyligh Boeck γ00 weynigh af vermonden:
Alweer van 't brood, by Chriftenen gebroocken,
Op andre wijs foo fober werd gefproocken. ^
Dies riep Α Ρ ο L , op Helicon gefeeten (
In 'c midden van veelheyligePoeecen,
Hoe komt het by dat Vondel, mijn verkooreür.
Het recht gebruyck van 2,inn£^heeft verlooren ?
Hoe werd van hem, foo rijck'van rijm eiTredenj
Voor 't ongerijmft fo dapper nu geftreden >
Na dat hy was (1) vermoeyt vanydel dooien
Gerufi dejchoot des Róomfihe Kerch iêviokn?
Smaeckt nu dien man aen PaulTclijcke diffen
Den vuy len drcck van 't praemen der Gewiffen ?
Kan hy dien dwangh aen Roome nu vergeven
Die fciy ce voor verdoemde te Geneven ?
Is 't qiiaed te Dort en keurt hy "t goed te Trenten ?
Dat iiy daer wraeckt wil hy dat hier gaen venten
Voor fyne koeck, voor fuyveren Thriakel ?
Is hier t befluyt van menfchen een Orakel: -
(m) Wat maeckt hy roocks vaneen S e r ν ε ε t^s te
branden? ^ ■
Vv at moft C&ivijn om't zengen fijner handen
Aen een Μ i'c η ie l, en 't vlammen op fijn keeten
£cn ftorm uytilaen van ferpentyne beeten ! ■ . ; 1
F,n leekt hy nu het bloed uy t Roomfche gooten, \ ='
Nochvreefthy niet voor't branden fijner pooten. ,
Aen fulck een vyer, dat millioenen moorde ?
Hoe of hem dees Τ i s i ρ η ο ν ε bekoorde
Dorft hy de kerck der alderreynfte Geufen
1.
VH
C' (itxcldcT I 'trviufhn^e.
Vondelcns woorden aen het eyndezyner Altaer gheheytneuiffen,
.ts6. m In fiiiihckeldicht. ghenacmc of
584 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Van ziele^kracht, van het gemoed te kneufen.
Door (n) tyranny op 't vry autaer te ftichten ,
Van (o) kettermoord foo mannelijckbetichteni
En warmt hylïu fijn handen'aen de kooien
" '' Van duyfenden, die nae fijn meeningh dooien ?
Aen kooien, die noch in haer afle fmeulen
En roepen God tor wraecke fulcker beulen ?
Vindt hy nu goed de mutzaert voor de ketters
Om mii^verftand ontkent dëKèylge létters,.
En is het vier der heilige inquiiity,
■ Voor dwaelingen een'noodigeJüftity ?
Vindt hy nu fmaeck in branden en in .blaecken ?
Verwurghtmen noch de Chriftenen aen ftaecken ?
En delft: men noch de ketters in der aerde ?
En recht men den bekeerden met den fwaerde
Om puur verfchil ontrent Gods-dienftigheden j
^^ En werdt dat by van Vondelen geledenj'
"^Of heeft fijn zfd aen die Verwoefiinghgrouwelt
Hoe neemt hy dan met fulcke luy den Ouwd ?
Hoe laet hy niet voor 't Auter neêf te knielen
Geverwt met bloed van meenigh duyfend zielen ?
Hoe noemt hy dan den fchuldigen fijn broeder ?
Hoe noemt hy dan die kerck fijn eygen Moeder
Om in haer fchoot met andere te fchuylen j
Niet eens befchroomt voor 't fpogh der etterbuylcO'
Siet hy niet door de vliefen op fijn oogen
Dat fulcken aert uyt Tygers is gezoogen ?
Niet uyt de fpeen van Chrifti waere fchaepen ?
Niet uyt de leer van fijn oprechte knaepen ?
^ Leyt hy fo diep in Missveriland bedolveai ^
Sijn hem ontkent de lilymen van de wolven ?
Lee niet de kerck ver volgingh in haer kleynte ?
Was 't kruys geen merck der iuy vere Gemeynte r
ii. In fijn Hekel-dicht, gcnaemt 't Tapieren^eldt *
o. in het felvige Gedicht, daer hy icyc:
ü bittre fprtiyien van dien alfem-bittrenfiamme
Die, Tjanlijx 't vjer ontvlwn Servetiwrweester vlamm·
-ocr page 582-Is niet het ampt der Chriftenen te ftryden
Met 't z,waerd def. woords, of met geduld te lyden ?
Hoe kan dan daer de rechte fchaeps-koy wezen ^
Dacr fels de wolf de fchaepen heeft te vreezen ?
Is niet het werck van zyn G ε η ε υ μ ε ν i s s Ε η
By hem gebouwt op gronden, die wel miiTen ?
, O ρ letter ün·, d ie fchoon hem toegegeven,
Noy t uyt en braght het geen daer werd gedreven ?
Op letter-zin, hals-fterrigh opgenoomen, '
Vol fwarigheen, by niemand door te koomen >
• Vol mis-geftels van wangefchaepe leeden t
Hoe opgepronckt met koftelijcke kleeden ,
Hoe opgefmockt met cierelijcke boorden ,
Hoe acngepreeckt met prael van fchoone woorden ?
Hy roept: daer ftaet, dit $s myn lyf, geichreven
Dit is mya bhed: het werdt hem toegegeven ;
Is hier op al dees heyligdom gebouwen ?
is dit de grond van Offereer, en 't vouwen
V 3J1 hand en knie voor 't Ouwel in de MiiTen,
So uytgebreyt in iyn G Ε h'e y Μ Ë ίί i s s en?
Maer ziet hy niet dat alles Vak daer heenen
So hem begeeft de fterckte defer beenen ?
' Of meynt hy dat dit harnas buyten raeck is,
. En Chriftt lyf en Chriftus eene zaeck is ?
' W ie Tal met tny hier tcgeiïriiet |;eïuygen ?
^ Met dele üagh is 't heele vat in duygen
. Kan lyfen bloed een heelenChriftum geven, \
' t Een menfch met lijf en ziel en God daer neven \V. Υ\/\
Hoe-daenighhyin'tMif-broodwerdgenooten, \V ' ^
Nae'tgeenweleerteTrentenL«beflooten, J^'
DcnHcy!andtfelfs,diehiêiverbOigeniï, '
1.Λ Vtdrr, Soón rn Geell een Godhtyt iamen,
F.encenichGod. &c. ^ItattGeh.
Het!cveQdvk«ffhjaQodinm«nfchtcfamcn, ¥
-ocr page 583-MENG Ε L-D I C Η Τ Ε Ni
Daer hy alleen dees woorden heeft gefproocken j
Dif is pty» lyfi dat voor u werdgebroocken ί
Is Chri^i /y/en Chrifius dan verfcheyden
Hoe kan men dan op defe woorden weyden
So ru^m fo breed, in fpyt van fwaere reden j
Om fulcken ftuck fo glad daer uyt te fmeden ,
En ftooten die tot in des afgronds poelen
Die anders van dit heyligdom gevoelen ?
Doch dit geftaeckc, hoe zal hy raaer beweeren
Dat hier het brood in 't lichaem moet verkeeren ?
Daer ftaet, feyt hy. Dit is myn lyf^ te leezen; ^ _
Verlichaemt dit hec een, in 's anders weezen ?
Geeft dit aen 't brood des lyfs felft-ftandigheden
Daer reuck noch fmaeck yeranderinge leden ?
Volcht zulck een zin uyt fulcke woorden zeecker,
Hoe maecktmen 't dan als Chrilius zey t, dees Beecker
Dees Kelck is V nieut» Verhondin myne bloede ?
Voelt Vondel hier geen flagh van eygen roede!
Bleef niet de Kelck een drinckvat als voor deefen
Al feymen hem een nieu Verbond te weefen ?
Daer ftaet, lek hen de Weghj de waréWingert;
Maer wie is fo op by-geloof verilingerc
Die daer op founae letters inhouwt bouwen ρ
Dat Chriftus voor geen menfch doe was te houwen
Maer in een Wegh en Wingert heel verandert j
Op wat een grond plantmen de Zeege-ftandert ?
Heeft dan het woord van Dit, van Dat te weefen?
D'een fin in dit, en elders weerom deefen: · r
Kan hier den een, daer d'ander fyn gegeven:
Waerom fo pal op letters ftacn gebleven ?
Gaet dit dan vaft om yder een te trotfen ?
Is dit een rots om herfens ftomp te botfen!
Moet men hierom Gods macht tot byftand kloppen
Om 't eeuwigh Wel van redenen re floppen ?
Waerom niet liefft een effen zin gekooien,
Geen diftelen, maer al gepluckte roofen ? ^ ·''
Dfc
■ r
-ocr page 584-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 5«7
Die Godes woord ter rechter ^in wil duyden
Neem die niet ftaegh nae dat de letters luyden ,
Maer die, die.vry van tegenftrydigheden
Niet cngerymts houdt ftaende tegen reden
Wie zal de Schrift voor zot niet hooren fchelden
Sc daer alleen de doode letters gelden ,
En fo men bant oneygene manieren
Van fpreecken uyt die Heylige papieren ?
Moet dan een * menfch weer in fy η moeder vaeren ·
AlsCiiriftusfpreecktvanwederomtebaerenj
En eer Natuyr haer wet en regels ftrijcken
Als dat men fal van lecter-galmen wijeken ?
Moet nu een Jijf zijn in verfcheyden oorden 3» '
Gclijckin't óoft,ih'tweft, iii^tzuydin't nóordcni
Op eenen tyd in hondert duyfend fteden,
In Amfterdam, in Denemarck, in Sweden,
Om lioogh by God ter rechter hand gefeeten,
En bly ven daer, en werden hier gegeten,
En nae 't getal der plaetfen niet vermeeren 5
En re gelijck nae Roome gaen en keeren ?
Doe Chriftus had fyn Paef-feeft doen bereyden
\yas nicc het brood en ""t lichaem onderfcheyden j
En maeckten die geen tal van twee te faemen ,
En bleet 't niet fo doen 'tbrood de Τ walif naemen ?
En dryftmen nu met ongebloofdekaecken
Dat een en een niet meer dan een en maecken ?
Wat hoope tot fo flechtefchool-gefellen
Die nu fo oud geen twee noch kunnen tellen ?
Γ
\
Doe Chriilus v/as ter Paef-dicht neer gefeeten
En gaf fich felfs fijn longeren om t'eeten ,
Voer hy gelijck in 't lichaem van fijn gaften
En liet hy fich daer buyten fien te taften 1
Was hy geheel en te gelijck in fticken ?
Hoe kan men dees Theology verflikken ?
En
•Dewoorden vanNicodcmus leh. 3, 4,
-ocr page 585-Μ Ε Ν G Ε L;D I C Η Τ Ε Ν, '
Εη fchrο It men noch op den Kapernayten
Om 'c grof gevoel van in het vleefch te byten ?
En werdc hier oock in 't Ouwel niet gebeeten ?
Werd onder dat geen waerlijck vleefch gegeeten ?
Is 't vleefch geen vleefch (hoe is dit om te ftooten)
Als 't onder fchijn van mis-brood wert genooten >
So wel, of't had fyn eygen treek en fwieren ? ί
So wel, of't was gefchaeft in (q) eygen fpieren ?
Wierd 't brood in 't lijf verkeert door Chrifti φίββοΙίΜ)
Hoe fey hy dan van 't geen hy quam te brceken j
Dat is myn lijf, dat doe noch ftont te worden ?
Wie fal ons oock van defen band ontgorden ?
Wie ley t van yet, met wei-gegronde finnen ,
Dit 's dit, dit *s datj dat noch eerft fal beginnen ?
Doch moet het ai van ongerijmtheyd kraecken
En moet de menfch fich felven heel verfaecken j
Niet in fyn wil en tocht tot quaede feeden ,
Maer in 't verftand en de geiondile reeden,
En magh hy nae fijn finnen niet te werck gaen
Noch op 't gefight van ai de wereld fterck ftaen, ■
Hoe kunnen dan het wonderlijck verryfen
\^an haeren Heer fijn longeren bewijfen
Uyt het gefight, waer op zy haer beroepen ?
Hanght die fo niet in ongcdreven hoepen ?
p. Lact varen dan de lege fchildeiclisfcn
Enydelaes van lyfgtlijckcnifsen, ,
En hou u aen wacrachtigvlcefch en bloed.
Vond.Altaergeheym. p.
(j. WatBabelfchaeckt u'c wefentlijcke pandt
Eiifteeckc, yoor'c lijf> u tekens inde handt
En 'c loofe mérck, wplaets vm bloeten fpieren
Daer mede ii 't Jam zyn l'acs-Fceftkerdcn vieren ?
f
Akaer-gebeym. pag. 54.,
Efl
-ocr page 586-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν/ fS?
' En wat was al de godf-dienft van een Chrifte
Soo hem het punt van fijn opftandingh mifte ?
Moft Didymus fijn finnen dan gelooven
' Doe Chi-iftus zey,·, hier Thomas, fie mijn kjooven ,
' Kom reyck uw hand, fteeckvingers in mijn zijde ?
Hy fey, myn God mijn Heere, fonder ftrijden.
Wat hulp is dan orh Marcion te buygen
In het gefight der heylige getuygen
Waer op ly haer beroepen, ftout, en fpreeken
Oie dit getuyght die heeft het felfgekeeken ?
'T gingh dan niet vaft dat Chriftus was gevangen
In eygcn liil", gegeeffelc en gehangen,
Aen 't kruys gehecht, geftorven en begraven,
So d'oogen felfs geen Wem en waerde gaeven
Aen 't feggen van Getuygen, die het zaegen :
Soo ftondt dit iluck al mee op lolTe fchraegen.
Doe Chriftus was by Nicodeem gezeeten
; Sey hy doe niet, * Ify fpreecken dat noy weet en»
; E« 'tgeen ickfagh dat isdat wy getuygen ?
Moft niet voor 't dogh de Schrift-geleertheyd buygen!
Ditduncktmy vreemdftjdatj die haer fin«en doe-
men,
I Op haer geloof op 't alderhoochfte roemen ,
I Dacr'tongeloofop niemand beeter pafte
i Als die verdoemt het geen hy iagh en tafte.
I Wie kan met vrught den iulcken onderrechten ?
i Wie tegen haer met hoop van winfte vechten ?
I Wie kan met luft den iulcken tegen woelen
I r)ie niet gelooft het geen zijn zinnen voelen ?
Wat reden zal op fulcke koppen raecken ,
υ ie d 'aldernaeckft' van alle reden wraecken ? '
Kan waerheyd zijn in 't ongerijmft van allen,
^n foo geen ftuck in gods-dienft hoeft te vallen
V oor redenen, die yder een kan taften,
By wie is dan 't geloof het alder vafte ?
Hoe
-ocr page 587-π
590 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ β Ν.
Hoe fal een lood voor Chriftenen verflouwen ?
Hoe fal 'teen Turck voor d'Alcoran niet houwen
Indien een menfcli in Gods-dienft moet gelooven
Niet 'ï. geen alleen de reden gaet re boven
Maer 't geen hy fiet te ilryden tegen reden ?
Wie van haer al fal werden overitreden ?
Die dan met een in woorden komt te raecken
Die zeyt: lek fie 't, maer moet myn oogen laccken:
lek proeft, ick voel 't, maer moet het echter wraecken:
Magh die 't gepley t niet wel met eeren ftaecken ?
Hier brack Α ρ ο l^den draed van voorder feggenj
Der DicÏÏtren eeri, naêrijplijck overleggen ,
Sprack uy t de naem van fyne met gefellen:
Heer Overile, wik ghy uw Rijmers quellen
Met rekenfchap te geven van haer fchriften
Ert^ hèyligdoni nae wyfe reden iiftên,
Waer heen met ons? fyn 't niet de grootfte baefen
Die onder ons op (r) 't aldëfdolfte raefeh ?
Die uyt uw bron op 't aldervolile ioopen
En fwolgen 't nat met roemeren van ftoopcn ?
Verkort ons niet in ons gerechtigheden:
't S tond alt:ijd|wel wat dat Poeten deden.
Is Vondelen^at ongefet van linnen:
Het voeght,óiis wel wat kuyren wy beginnen.
Is hy Menniftr fo fal hy ons niet fmyten.
Is'hj· Arm^ns: fo magh hy Gommer byten.
Byt hygjiarci: hy magh om byftand fchreeu wen.
De Schout kort wel den beek van fulcke fpreeuwen.
Is hy Papiftj en kruypt hy om den Outer:
Daer is hy laegh, en by der aerde ftouter,
Loopt geen gevaer om van het hoogh te vallen.
Luft hem noch voorts te maellen of te mallen j
En wert hy I ο ο τ s: dat 's in fyn naem te fpellen J
Men hoeft alleen He Τ voor d' S te ftellen.
piii
■ ----tttmakfamsi
Aiftri^fit Ijkr Saijris FamifqMf FQitas,
-ocr page 588-Μ Ε Ν G Ε L-D I C H.T Ε Ν. fPi
Dan magh men hem den Tyber-god vereeren
Om voor een Ha£n op 't (s) Engle-Slot te k^rco. ^ .
En draeyen daer voor Innocent denThiendes
Want hy dan wel fo hoogen plaets verdiende.
I, S, Angelo , ecnKafteeldesPaüstcRoomen.
Septiesjustus cadeti Prov.xxiü. ιβΐ
BEfcheyde Leiier, die hoort fpreecken als een Chri^
ften
Kier op den Helicon den Heydenfcheu Α Ρ ο L
Als of hy fich veritondt op Evangely-twiften
En daeróm dit gedicht mocht keuren voor een grol:
Weet 5 dat van alle tijd de Schilders en Poëten
Befitten volle macht om alles te beftaen j
En dat Apol, voor dees op Helicon gezeeten ,
Door Vondel diergeÜjck heeft overlangh gedaen i
Doe de mildadigheyd der Academy-Heeren
Wiens antwoord alderbeft op hare vragen was
WOU met een gifte van een Prince-Roemer eeren i
Waer op de Veld-heer ftond gefneden in het glas.
Die dan van achtren volgt daer fulcken Meefter voor-
gact,
Wiens voor-beeld yder een dient voor een ftaele wet,
En die fijn voeten ftelt alwaer des anders fpoor ftaet,
Dient die niet buyten reyck van laftering gefet ?
pp
ÏJ» Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ E N. ,
GEUS.
Vtrhlinde Huychelacr, d*Altaer-geheymenis
Eyfcht een "verlichten Geefl ,geen Efdras by degu.
Vvj valfche Bril njerleyt daer d'andre onfeylbaerpn^th
Die met wwjobre kofi mm 't HeyUghdom ontfingen.
Een Ketter keft by draf-, en raefi 'van honger s noot·
Hoegraeg onfialdehondden kinderen^tHemdshm^»
justus ex Fide vi vit.
't HemelfchBmU
Voor A, B.
of
Arwiniaenfche-geufe Brille-kraemer-
JSditeen Bril voordenARMiNiAENSCflïi'
So pafte zy voor dees cock op van Vondels neus>
Doe hy lo heftigh lagh in 't feive Gafthuys zieck,
En mer een fcherpe pen (getrdcken liyc de wieck
Van 't vlugge Paerd, geteek uyt vuyl Meduzacs bloed;
Op fuyvre G ο μ μ ε R s leer fo dapper heeft gewow^
j En dorfl- de Roomfche Kerck uytvuniTen voor eeo^nO"
I Die liy een tyd daejf ifia èikéftde voor fyπ Moer.
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. 59?
Is dit het recht Kriftal, waer door men fiet en leeft
In de gewyde Β laen met een verlichien Geeft,
Geeylcht tot het g ε η ε υ μ van Vonidelens Alt aer?
Neen, Arend Brilleman, dees glafen fyn niet klaer.
Hoe fyn zy ib befmeert met gal en draecke-bloed ?
Pack op dees Kramery i wegh met dit valfche goed.'
Heeft u dan Vondels vriend de finnen fo ontftelt
Dar ghy hem veylt een Bril en hem met eenen fcheldt?
Die zyne waeren vent fpreeckt vriendelijck en zoet:
Wie fcheldt, behoudt fyn tuygh en kryght noch lichtCen
voet.
Een, die van Vondels geeft enzynen arbeyd acht
En keurt hem voor het puyck van 't Dichteren geflachi: ^
Een, die hem, heeft gefet op een verheven Throon
Met d'aldcreelfte van zyn paerlen aen fyn kroon ,,
Wcrpt men een Geus nae 't hooft j ν an 't alderilinafte . . *
^o men een quaeden duy t of paerd te noemen plagh ,
pm dat hy, mogelijck onnofel, had verbreydc
't Geen van Apollo was op Helicon gefeyt.
Een Blinden HuychelaeRj een Ket ter
kryghthytoe,
tn, of hy wil of niet, hy moet aen defe Roe.
Hoe fix is dit geweer ? hoe glad gaet defe Vond!
Hoe for»lijck is t, te zyn ontrent een duile^ hond !
Hoe giftigh is fyn beet ? hoe doodelijck^zyttwom !
Hoe quaed is 't Hemelfch Brood te fteelen uy t de mond
Der kinders j daer de Móer een put en galligh voert j
tn hanght 'er wel een op diemaer het huys belÓert'! ^
at menfchbleefby den drafin overvloed van brood
3Κί«>»
bn wirp om fyn gevoel zich willens in de dood
indien hy brood en draf kon fcheyden met verftand
υ Moer 3 O Moorderes, die fulcke kinders brandt'
Pp ï
-ocr page 591-m Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ Ε Ν. j
Fa» het H. Sacrament des Altaers, -
ARMINIAENSCHEN SOCINIAEN;
f.
MArtyn acht dat hy hroodt en Vleefch zynGaf'^ %
deelt. I
Kalvijn heeckt hroodt, waer door het vleefch wort ψ ^;
. geheelt^ ^ J-
t Socm\peemt hroodt, maer acht eeenzoenverhnfi'' I
\ ' fierven
Oes Paefihlams, door mens bloedt Tvy onfen zoen vc-
werven-
Oyveraer 1 waer toe vervoert u het bedroch!
Gy fmaecki* eer β Mann\ en nu vervalt gy t9t den tm-
Verloore ζ,οοη, ey keer naer vaeders huys in V ende!
In Rakoéeetmen draf ^ uyt hongeren ellende.
Defe versj es zyη te lezen in Vondels Vocv}·
Β
O/) de voorgaende Versjes.
Erocmdc Vondel, die des rijcken Aöiftj^^
Doet iweilen door het nat van uwen henxftenbr(|^ |
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. '595
Εη heft het aefrechts Bofch der hooger mafteboomen
Ver boven den Pamas en top vanHelicon >
Hoe forghlijck is 'c, een man te raecken, die den y ver ,
(Quanfuys) van Godes Huys en zyne Kerck verteert I
Hoe dapper lêe daerotn die onverlichte Schry ver
Des Κ R Α c Η τ s van het G Ε L O O F, dat menteTren-
tealeert!
Die Β L1Ν D Ε Ν Η υ Y c Η Ε L Α Ε r! hoe flechtmolt
hy ftaen kijcken
Doe men hem fo een Bri l quam ietten op 7,yn neus.
En fchold hem voorts ter loops, daer hy mee mocht gaen
ftrijcken,
V^oor hond, voor κ ε τ τ ε r j voor α r μ i ν i-
aensche Geus !
Maer als een VoetIn't Gat was voor den
Rrillckraemer
Is G Ë υ s te Hechten ,Vloeck : 't werd een S ο c iji i-
''-•yi'ENy " 'j
Λγ my 1 dat is een neep: een ilagh van grover haemer.
De man die leyt 'er toe: wat kan daer tegen ftaen ?
De Mutiert is gereedt: het Η ε y l i c η is ghefchon-
den,
Ν iet op xy η Calvlnifts, noch op zyn Lutheraens:
i jc Liuckert is ontdeckt, men heeft het uytgevonden: .
Het Α υ τ ε r is onteert op zyn SociniaensI f^t^·^·^
Maer, bitter' y veraer, is 't niet den ouden etter '
Wanneer men voor fyn faeck geen klem van reden vind
Syn wcer-parcy terftond te fchelden voor een Ket-
ter?
Ghy doopt uw peu al mee in defen vuylen Int.
tV Ε R κ Ε τ τ R Ε Ν is het eerft' in Roomfche fchoöl ^
te leeren,
Daer uwe vryheyd is verbuffelt en verflaeft,
Kn voorts nae 't Capefon te wenden en te keeren
Liclijck het domme beeft dat onder fpooren draeft
Al
S9(i Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Al llrydt het oordeel dan met redenen daer tegen,
Al keurt dan uw Gewis het tegendeel voor klaer,
Siet wat de kerck gevoelt: dat moet het fwaerfte wegen;
Men houd het met fyn Moer al vindt men't ander waer.
O Vondel, wat gemack is het naeydeidooien
Op anders trouwen taft te volgen 't blinde padt,
Gexüfi van Sinte Fauls den fchoot des,kercks bevoolen!
G hy eet aen Hemelfch Brood en Mann^ u fel ven 2.at,
Daer Maerten brood en vleeich deelt onder fynegafté,
Calvyn breeckt brood, waer door het vleefch wert uyt-
geprent,
Socyn leyt aen den troch, waer uyt de verckens brallen)
En eet in Rakou draf uyt honger en ellend.
Ghy flaept nu ongewieght, en laet Fioolen zomhen:
Ghy leght in Moertjes fchoot gemackelijck en ruft;
Maer, SluymeraerjOntwaeck veel liever nu als morgefl.
De Slaep-zucht is een zieckt die 't levens vuyr wel bluft.
Keer liever weder .by d' eenvoudige Menniften
Daer ghy door ^rff^Üeer u eertyds onder booght:
: Ghy waert doe nïógèlijck een liefelijcker Kriilen
Als fint ghy fo veel gals uyt uwe IjlianHe zoogt.
Of fo gh' u naederhand aen andfen hebt gebonden
Wanneer men Sed of leer met vollen oordeel kieft?
Berghy door klaer der Blyck depaerel had gevonden
Waer voor men *t al met loinfl, jae zyn yerfl^ndc ? Wy"
So keert weer nae de f SchiiÊ^fmentmania^ enfofidt^
'Ws dien Gods luoord dat doet\ wyckt va dat wolfs gebroed?
Dat al verbant, vervloeckt, verblixemt en verdondert
Wat tot het minile toe met haer niet mee en doet.
Dat 5 daer het méefter is en nae fyn aert magh inaeKefl'
Gheen ander lydt of duld die ergens in verichilt:
Maer goed en bloed verflindt aen galgen en aen J
En vangt en fpant, en hangt, en brandt, en braedt en vi^
+ Dus noemt hy de RcmoftftrantCH in fyn Τ
EMPELBOüW.
pig.483· van ZijnePaezy.'· "· jfg^lt
-ocr page 594-Μ Ε Ν G Ε L-D MDLXVI C Η Τ Ε Ν/ fS?
Keen liever nae 't ghebouw van uwen Kristen
tempel:
Of waert ghy nimmer van der Remonftranten kerck ?
Nochtans een deftigh Rijm op die gewyden Drempel
Bekent ghy voor het uw' in 't fcherpe (a) Hekel-werck.
(b) Vw jonckh'iydj feght ghy, Bo^u meer asn eem Se&e
Door trfleer i tot gky vond de paerel nae udp zm:
Maer, fcgh my , wat ghy waert doe uwen y ver ftreckte
Den Tempel voor Α r μ y ν fo braef te wyèn in ?
Heer Vondel, gae vry rond: de ftrick is niet te breec-
ken
Al had ghy het gewricht en fpieren van een Reus,
So daer niet onder liep van Mennonifte ftreecken
G y waert oock doenmaels een "Ά r μ i ν i a é ν s c η ε
Geus.
Noli ËsseJustus Multum.
Ν
i)·
™ · 'Jv ''ViifW^'··iitt·?'
a Psg.44+.derrelvc. b In fyn Τ OETSTEEN bcein-
nendt) indicö hicï Roomfch ofOnroomfch dicht öcc.
pp 4
mtuw
-ocr page 595-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Ν lEOW J ΑΚΚ '
Aen den Heere van
W Τ doen en laeten altemael
Dat niemand doen en moB noch laten]
Drie hónderd^uier en fefligh tnael
Hoor fck ons in 't rondjaer verpraten:
Waerom is ''t heden Nieuwe-jaer,
fi^at reden heeft die matte meting ?
Zijn niet de dagen voor en naer
Als fchakels van een ronde keting ?
En is de fchakelvan van daegb
Een nieuwer dingh als die van mer^hen ?
^k Wildick den man eens levend faegh
Dien dood en "Eemvtnvoor ons berghen >
Die 'i eer He Nieuwejaer op hrocht
En doopten ^top den dagh van heden >
EnopdennaeHenniet en docht i
Engeckten met denjongfl voorleden:
Zijn reden, meen ick, IVeHerhaen,
Waer lichtelyck fo ver te foecken
Als nu zijn de verrotte blaen
Van doe ztjn averrechte Boecken,
Houdt mj te goede, *t mijverftandt
En kan in mijn verfiant niet vallen;
Nieuw'jaersgerucht in fiadt en Landt
En mem ick niet als oude mallen 9
t9
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν/ fS?
Ση 'ί oude mallen is de Jaeck
Daerom ick niet en kan verdowiven
Vat nPemen dagh den nieuwen maeck
Die niet m is ah een 'van d*ouwen, .
Weet yemandraet- tot nieuwen t^d
Tot nieuwe fondloosheyd njan leven,
Dxtn houd'' ick huyten mijn verwijt
En gun hem Nieu*jaers naem te gheven
Aen aU* de daghen die h&frQodt
Voor aü' de dagen ƒzlfien boeten
Die tegen 't heylige Oebodt,
GeUjckfe nu noch heeten moeten ,
Ah nieuwe jaeren^yngenoemt:
£ w tian degiH van d'oude waeren
tMet nieuwe-jaerlijckheyd verbloemt,
Lett op die 's daeghs eens Nieuwe-jaeren:
Eer Godt u uyt de tyden haef
Wenfch ick 'er u in myngepyfen
Ten minftm thien oftwmtigh mad
Drie hondert vyfm fefiighreyfen»
Hofwijck i January, 1657. Constanter.
Aen den
op het voorfz,
ΝΙΕ υ-J Α Ε R,
Anck heb voor fo veel Nieuwe jaeren
Vermeenight door een twintigh-tal,
So 's oock van fo veel dagen waeren
Λν at water liep' er niet ten dal!
Pp 5 Nu
Η Ε Ε R Ε
D
6oo Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Nu fyn fy van geen langer weefen
Als van een dagh-reys van de Son:: ^
Noch mocht hy voor geen kortheyd vreefen
Die ζ,ο een Rack noch haelen kon :
Oock hadd' een man vail onfe daegen j
Die fo veel tijds heeft voor de borft,
Noch over Moer noch Mem te klaegen
Dat hy is in de wiegh vermorft.
So t God gevalt ons die te geven .
Nae u wen wenfch en nae de myn > , ^ ,
Sal ick de myn te liever leeven r
So'k ftaegh in üwe gunft magh zyn,
Wilt my daerom die niet ontrecken ■
So Hy tot Tulcken ouderdom
Ons daegen noch mocht willen recken
Eer hy ons thuyfwaert roepen kom.
Hyj die u geve heyl en vooripoet,
Maeck' ons aen ziel en lichaem klaer,
Op dat men naemaels niet eil fchoor-voet >
Als hy ons haelt in 't eeuwigh laer
Aen den felven.
Den hoog-geleerden Man (niet om de leer met trappe
Die in fyn (a)wapé fl:ond,maer om fyii wetenfchap-
De lefte Sc α l iger befchrijft ons meenig flag (pen)
Van laeren, fo fe dees en die te hebben plagh,
Elcks laer had fijn begin, fyn voortgangh, en iyn ende:
Dendagh,diealdernaeftaend'uyterftebelendej _ ,
Die maeckt' een ander Iaer,*t 2y datmen't met de Sofl)
't Zy dat men 't met de Maen of met een Ster begon:
Dat andre maeckt' een Nieuw ('tzy wijs'of malle mec
ting)
En wierd een fchaekel aen der laeren lange keetingh
X lofephus Scaliger voerde in ly η Wapen een Leer of Ladder Dc/ê heeft
onder andere gefehreven eenBoCck vi.nhttV*rhettriderTydtni
deEMENDATlONE TEMPORÜM ,
Wanneer
t
6oo Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
ST^
Wanneer den ronden raex der daegeii was vervult.
Wy volgen ons gebruyck: dat ftell' ons buyten fchuld.
't Gebruyck: dat uwe pen dus aerdigli komt beftryden,
Gliy treedt me·: I ο s Ε F in "t V er beeterender
Τ γ DEN,
Geleerde Zuylichem: maer 't mif-verftand, dat ghy
in ons gebruyck beftraft, daer vind lek voordeel by.
Is 't alle daegs Nieuw-jaer: was 't gifteren, is 't heden ,
En fal het morghen fyn, fo heeft'er niemand reden
My te befchuldigen fo 'k op den vierden dagh
U wenfchen kom het geen men op den eerften plagh.
Maer wilt den Kaelifen 't geheym niet openbaeren:
Sy quaemen in een laer by u om Nieuwe jaeren
Drie hondert en daer by noch vyf en feftigh mael j
Λ1 zyt ghy rijck en ruygh, fy maeckten u wel kael..
Aen
op
TErwijl de Son op 't ver α van ons is afgeweken
En korts fyn toorts verdwynt nae dat fy is onftekeój
En hy 't Schuttertjen en by den Waetérman
Ontrent den Steenbock draek eer dat hy fcheyden kan:
Terwijl do Koeckkoeck fich onthoudt in holle ftooven ,
Τ er wij Ie de vliegh fich berght in reeten en inkloovcn,
En dar de kickert leyt gedoocken in de poel
Als of de vuyle vorich had leven noch gevoel:
^t ick hier in myn kluys op Ockenburgh verfcHooIen,
Daer ick my weynig moey mee Sweden noch met Poólc,
Λ och hoe dc Leiyen ons dreygen op de zee,
Κ och of mea met Ρ η i n ρ s fal fcheyden uy t de vree
Nocb
-ocr page 599-^oz Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Noch hoe dat Cromwel is verfproken met de Franfen:
Of Holland is de Bruyt daer 's al temael om danflèn:
Of men het onderfoeck der fchepen toe fal ftaen
Of rucken 't Schut te boord en voor de vrydom flaen:
Of men het geen, dat in de jongil-voorlede jaeren
In 't Ooften is mifluckt, in 't Weften foeckt te klaeren,
En onfe handelingh op Spanjen en de Straet
Daer af te fnyden, als een fenuw van den Staet:
Of't beeter waere met Caftiljen aengefmeeten
Als fo gequelt tejzyn of uy tter zee gebeeten:
En of men fo 't gewicht van 't Engels en van 't Frans
Sou haelen by en by, en houden mee balans:
Of't nodigh isj of niet in defen tydt van vrede
Nu 't oorlogs-fwaerd te land geraeckt is in de fchede
En tegen niemanden het kryfvolck treckt te veld, ,
Dat by de Staeten een Veld-maerfchalck werdgeftelt:
Wie dat men tot die plaets fou komen te verkiefen:
Of't Wilhem wefen fou. Stadhouder van de Vriefen:
Of, die 't Canon gebiedt, daer toede naefte zy ,
Of Maurits, die het hooft is van de Ruytery:
Wat Vries en Groeninger van de Vorftinne CeggCR
Dat fy nae Holland gaet om in de kraem te leggen:
Of daer geheym in fteeckt, dan of Vrouw Albertijn
Slechts in haer baerens tyd wil by haer moeder zyn-
lek fit dan in myn kluys? maer 't kloofter ftaet'er open
lek ben een Monick: maer die uyt de kap magh loopen·
Êen, die 't gemack mift van een goed en minfaem wijf)
Maer die oock van een quaed heeft onlufl: noch gekyi· ^
lek heb dees wintertyd den Haegh niet veel betreden ? >
Noch heb ick kunnen dagh en avonden befteeden >
En vind, hoe langher dat ick uyt de menfchen ben,
Hoe dat ick meer op 't land tot eenfaemheyd gewen.
By reedlijck open-weer heb ick den haes doen loopen?
En het konijntje moil het fomtyds noch bekoopen:
Als 't vroos, of regende, fo bleef ick binnens huys
En vond myn tyd-verdrijf hier in myn boecke-kluys^
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Dacr ick myn hooft niet feer en breek met hooge faekeru
Ik werck om eer noch geld; 'tis maer voor myn vermake
Een verijen, een gedicht, een greep, een grol, een gril
Valt fomtyds uyt de pen, en weder leytfe ftil.
Nu wintmen aen den daghj de Son is aen het klimmen
Die onlanx heeft gemart ontrent de Zuyder kimmen j
De lucht ontlaet, en ruymt de ftrengen van de kouw;
De krimpcr kruypt fo dicht niet langer in de fchouw.
'c Is langh genoegh gefuft in vodden en papieren:
't Is langh genoegh gerymt: ick lacche met laurieren :
Ick kryg daer buyten werck aé hegg' en muyr en planck:
De boecken aen een zy, en achter Bil en banck.
Myn buyr-leeuwerckjenis al wederom aen 't fingen
Om op een nieuw myn oor te ftreelen in de Clingen:
Weeft welkom Vrouwendag: 't is feeft-tyd van Μ α R y;
Men brenght de kaerfen voort, dat haer de Pryfter wy,
't Is licht-Mis, fo men 't noemt: de Winter is aen'twijké
tin fal met pack en fack haeft uyt het land gaen ftrycken:
De Son komt hem te nae en ftoockt hem uyt den haert,
Daerhy drie maenden langh het hoeckjen heeft bewaert,
W at fegE gy')j4marant?wi\t gy den Haegh niet ruymen?
^^t Is langh genoegh 't matras belegen en de pluymen:
't Is langh genoegh in huys gefeeten by den haert:
Vermaeckt u akemets een dagh te landewaert.
Wanneer de lucht verzoet, fo komt u wat verluchten.
Al is 't hier noch te vroegh te weyen op myn vruchten,
En extersj mufch en fpreeuw te weeren van de kers:
Al ifler pruym,, noch peer, noch abrikoos, noch Pers:
Al valtcr niemendal te faoeyen noch te plucken
Voor Evaes nichten, noch een graegen tand te drucken
In het bekorend fruyt, fo fy in Eden dee,
Wacrom benevens haer den heelen afkomft lee:
Noch heeft het fyn genucht te fien hoe in de hoven
bot en knopje fwek, die ons wat goeds belo ν en.
J^ i'.oopc van het geen dat men voo r handen fiet
V crmacck ons fomtyds meer als datmen het geniet
Μ Ε Ν G Ε L-D I e Η τ Ε Ν,
Een wyfe vaeder kan fich in fyn foon vermaecken
Langh eer de wol beginc te groeyen op fyn kaecken;
Hy doet het om de hoop, die van fyn werden fpreeckt ?
Hy doet het om den man die in dejongelleeckt:
De moeder fiet met vreugd haer jonge dochters waffen
Eer dat haer haere huyck en haere voorfchoot paifen:
Eer noch den boefem fwelt en nae den hals toe puyit
Waer van de rype reit noch in den tabbert fchuylt,
Wanneer fy overdenckt en vleyt fich met gedachten
Hoe dat het Vryerichap haer dochters op fal wachten,
En hoe iy, by gevolgh, fal mee van yder een
Geftroockt fyn en geilreelt, gelief kooft en gevreen.
De bouman vindt vermaeck oock in fyn groene koorcn
Terwijl het kruypt en wreuyt lanx ackeren en vooren:
Hy ziet met vroolickheyd den oegft- tyd te gemoet
Terwyl hy zich met hoop van goede vruchten voedt.
Kom, Amaranthe, kom, als 't weer u fal behaegeii.
Brenght goed gefelfchap mee: te raflcher gaet de waegen
Wanneer men onderweeghheeftvroolijckonderhoud:
De paedjes werden kort door aengena^ne kout.
Men. fal nu hier voortaen op heuvelen en Cüngen
De foete lammeren fien huppelen en fpringen
En volgen haere moer met bleeten achter aen,
En vallen aen de mam als fy fal willen ilaen
Men fal de leeuwerck hier iien klimmen en fien daelcn
En uy t fyn kleyne keel iyn minne-zangen haelen,
En met fyn vleugeltjes fien drillen in de lucht
Terwyl hy hanghtom hoogh en houdt fich op de vlucht.
Al is den tyd nu uyt van h^efen en pairyfen 5
Den honger brenght fyn faus tot kooien met faucyfen:
Al gaen de hoenders af, het kalf geeft weer gery f t
Van hooft, van borft, van rib, van harft en bout en fcB)'^'
Myn hennen leggen, weer: wy fullen waefels backen, _
Of doen de pan te vyer en koecken om doen fmacken '·
Of hebt gby fmaeck in vifch, wy fullen fien in't kaer
Wat daer gevangen leyt, nu al gefpeent en klaer: ^
iWBoapnp
Men fal als nu een b^ers, en dan een posje kluy ven:
Oock fullen wy al haeft gaen krygen jonge duyven,
En, fo men van den Os een ftuck noch eeten wouw j
lek hebber, daer een man fijn hoed voor lichten zouw.
Oock ftaen hier op mijn hoek noch lang-geftaerte fchae-
pen,
Van 't goed, dat op de hey fijn koftje plagh te raepen.
Den Heer van Zuylichem, de groote Bouman Poft
Die hcbbehs' hier gekeurc voor uytgelefen koft.
Wy fullen vogelen doen braeden met kailanjen:
Men kooy t niet veer van hier. Mijn peeren van Oranjen,
Mijn guldelingh en aeght, van lieffelycken aert j
Die geven lecker raoes en fpyfe tot een taert.
Sie, Amaranthcjfiejhoe ick u kon onthaelen
Soo ghy de moeyte naemt van over bergh en daelen
Te komen by uw vriend, die u bemint en eert
En dien ghy mooght gebien foo veel als ghy begeert.
Maer fo u ί u 'ck onthael niet wel en mocht behaegen,
Soo boud het my re góc dat ick heb derven vraegen
Waijegktghy Amarant ? mijn Zang-godin werd ftom >
Die van te vooren riep, Kom Amarantbe» kom»
Alhier op Ockenhurgh gefchreven
In 'f iaer van 'vyfti^i en noch Jeven
Nae 'f feflien honden mael 'uerjaerde
Dat ons Μακύ den Heyland baerde.
Μ Α R γ .· wienj dagh men viert op heden ^
In Zelt of Sprockelmaendy den tweeden·
DOe al de Goden uyt de fnoode wereld vluchten
^eef een Godin alleen hier woonen op der aerd
Die alle d'andere niet langer mochten luchten:
iJe Hoopi en fonder die wat was ons leven waerd ?
Decs
-ocr page 603-6o6 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Dees doet den armen flaef in fijn ellende leven
Schoon dat hy aen fijn been de boeyen heeft gelaen:
Sy fal op de galey den roeyer niet begeven
En feyt hem, dat hy eens ial raecken daer van daen.
Dees maeckt j wanneer een man lijdt fchip-breuck in
de ftroomen,
Dat hy noch moed behoudt al fiet hy land noch Zand:
Hy hoopt dat hy 't gevaer fal dus of foo ontkoomen,
En raecken met een luyck of met een maft aen land.
Die in den kercker fit op fijnen hals gevangen
Hoe quaed fijn faecken ftaen en geeft het noch niet op:
Die nae 't gerecht toe gaet om daedelijck te hangen
Hoopt dat deleer of galgh fal breecken of de ftrop.
So beurt het meenighmael dat yemand, opgegeeven
Van feven Medicyns, den moed niet vallen laet
Schoon dat zy uyt zyn pols wanhoopen van fijn leven:
Sy feyt hem, hoopt, fo langh als uwen aeflem gaet.
Soo heeft fy meenigh man,nu ree om fich te doodecj
Doen weder aerfelen en komen tot berouw ,
En den miftrooftigen fijn opfet weer verboden,
En het geveft gevat van die fichmoorden wouw
Sy doet ons fomtüdts foet uyt bittre fauiïèn fmaeckec»
En baert de lydfaemheyt in velerhande pijn,
Die 't lichaem of't gemoed en onfe fiele raecken,
En roept, is 't heden quaed 't kan morgen beter zijn.
Sy drijft de Koopman voort door bergen en door bae-
ren:
Geen fpits is hem te fteyl, geen zee gaet hem tehoogh:
Sydoethem'tWeften 'tOoften'tZuyd en 'tNoori
bevaeren :
Geen ilijck is hem te nat, geen fand is hem te droogh-
Sy port den Minnaer aen en voedt Keminfijnvw®'
men
Schoon dat hy weynigh kans in fijn vervolgen fiet:
„Volhardt,feyd fy:Dat Wild fal metter tijd vercamnien
„Dat nu foo fchuw voor u, gelijck een hinde; vliedt: ^^
De mond, die u verfmaedc en die op uw begeeren
Gheen ander antwoprd geeft, als dat u fmert en druckt.
Die fal het droevigh Neen inblyde I α ε verkeerea
En lyden dat ghy daer wat minne-vreugjespiuckt.
Die fal uyt wedermin weer aen den uwen kleven
Gelijck de moiTeltjes aen hooft en paclen doen,
'j En licht voor eene kus u drie en meerder geven ,
En van het foecfte Üagh, om uwen brand te voen;
Die armen, die voor heen u plachten weg te ftooten I
h Die fuk ghy naemaels fien gevlochten om uw hals,
'j En 't hert, dat u nu fchynt te wefen 't faem gegootea
Van lood en hard metael, bevinden warm en mals.
jj Houw aen en laet niet af te draeven en te waecken j
') En haer te paffen op by dagh en byder nacht:
Door my, feyt xy, fult gy in haeren fchoot geraecken.'
Het k geen kleynen loon die ghy van rny verwacht. '
Sy jaeght den jaeger heen nae boffen en nae heggen
Dat hy fointyds by daegh van hitte fchier verfmachc
En liever in de nacht op d'aerde neer wil leggen
Als by zijn foete vrouw gcmackelijck en zacht.
Sy doet den hengclaer nae 't vifchje fitten wachten
Schoon dat de Son nu brandt in 't waeter, dat het kiiï' {
En weet fyη ongeduk te trooften en verfachten ,
En^maeckt hem wijs dat hy daer eerft gekoomen is.'
Sy vanght de vogelen; fy leyt en fpreyt de netten;
Sy waeght een donckerflagh; fy tydt des morgens heen
Etl kruyptdoor damp en douw om 't gaeren wei te zetten
En 't heete quirteltje te vangen met het been.
Sy doet denoorloglis-held fyn bloed en leven waegen j
Den graegcn ackerman fyn land en fweet en faet i
ivie, op dat hy geraeck' op de Vidroy-waegen:
iJcjI, om den oegft en winft die hem te wachten ftaec i
5y doet de Koningen haer kroonenavontuyren · -
)}m noch een andere te krygen op haer hooft:
-naeght hen m het land van vrinden en gebu vren'
'vUcr t gact m^t altyds vaft het geen fy wei belooft.
ι
<ίο8 Μ Ε Ν G Ε L-D I ΟΉ Τ Ε N.'
Schoon dat fy fchynt te zyn vriendinne van de öicii·*
fchen
Sb doet hy nochtans wel die haer niet veel betrouwt:
Geluckich is de menfch die matelijck kan wenfchen -
En die niet al te veel op ydle hoop en bouwt.
I '
Van een gedeelte'van het achiifi f
' . . . f i !■
^an lU V Κ Ν Α LI S,
Waer in 'verioo7it7mrddatdenrechten Edéldofti'vanè
Voor ouderen op de NaekomeUngen doorgbehort(4
Ïeelingheover fprujtyende dat %,y te 'vergeefsp^oncl·^
met der fiher oude en bcroockte beelden en ^chiUerjit»
indien x.yum hare deugd verbafi^renmdeee^fc^^p
'dighleven leyden . , . i!
i'-i.
Beginnende
Stemmata quid facmnt, quid prodeB. FónticfM
Sanguine cenferi φ'c, " · . .
<■ i-
WAt helpt het, Ά d k l β ε R T'j ivaa ^^π «
grooten ^ " «iyic·
Voor honderd jaer, en meer, te welenW
fprooten ? ' -
Wat voordeel fteeckt'er in? wat geeft het, d^ men va»
Een hoope grootevaérs zyn afkomfl: tellen kan,
En wapenen doen fien met hellemenenkroonen ^ -
En fchilderyen in zyn kiimeren vcFtoonen ' ^^
-ocr page 606-Μ ENGE L-D I C Η Τ. Ε Ni" ^
Waer in zy heerelijck op neege-koetfen ilaen j
En dac men in zynZaei kan beelden wyfen aen ,
Van zyn voor ouderen, waer van hec een zyn ooren *
En 'c andere zyn neas of armen heeft verloeren ? ^ ν
Wat baec het, darmen roemt op boomen van geflacht i ,
Waer uyt hec blyclcen kan dat ghy zyt voortgebracht^
Van fo een oude itam, daer Ovcrftens uyt quamen 5
En S'.aets en oorlogs-luy van hoogh beroemde namen
Dat ghy door lbo een tack aen fulcke zyt vermaeght >
Sc ghy'u fchandelijck voor fulcker oogen draeght
Waer toe de beelden van Γο veel vcrmaerde helden
Indien ghy qualijck leeft daer ghy haer,beelden ftelde ? »
So ghy daer lit en tuyfcht en dobbelt tot den dagh ?
So ghy te bedde gaet wanneer uw grooc-vaer plagh
(Daer ghy op inoeft en ftoft) als het begon te daegen
Syn heyr te wecken op door Tromp enTrommel-flac<i
Pjcn
En blaeien dee Te paerd, ghy Ruyteren en voort ?
So ghy tot vuyligheyd door geld-zucht werd bekoort?
So ghy behaegen hebt in fchandelijckeluften ?
Sowaeiienydelheyduwherfenenontruften? . ' '
Soo ghy uw Groote-vaers maer toe een fchand-vleck
'^yt
En w aerd dat men uw beeld uyt haer gefelfchap fmyt ?
Al hingh uw hcelc huys vol oude fchilderyen
Alwas uw groote Zacl verdere met heele ryen
Van beelden van mecaelj van was, van marmerfteen
So maeckt de deugd nochtans den edelman alleen. ü
Gclhckt uw voor -geflacht in loffclijcke zeden,
Endoaëie,iooghy komt een plaetfe te bekleden
v an aenfien in den Staet, voor uw Trawanten gaen ,
hu laet die m uw Zael voor alle beelden ftaen,
eyfch m u een ziel verfien van fulcke goedrea
üie recht geruygen zyn van edele gemoedren.
bo ghy u hcyligh houdt en reyn en onbefmer
op yders rechi in-w bedieninghiv^t,
-ocr page 607-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
So gunftj noch geld, noch ftaet uw finnen oyt bekoorden
Een ilimme wegh te gaen, en ghy m uwe woorden
En in üw wercken toont dat gy ftant vailigh zije.
Geen loiTe weyfelaer noch dienaer van den tyd,
So kén ick u voor die, die ghy u feght te wefen,
Een rechten Edelman: fo groet ick u in defen
Voor fulck een als ghy fyt: fo wenfch ick 't Vaderland
Geluck met fo een man, "t zy dan van wat voor kant,
Of van wat ftam, of van wat Edelman en grooten,
Of huyfen of geflacht ghy zyt, of niet, gefprooten
So roep ick uy t van vreugd. Dit is den rechten man
Gèlijckm'er veel wel foeckt maer weynigh vinden kaïi!
Want wie kan yemanden met reden edel noemen
Die anders niet en heeft waer op hy heeft te roemen
Als fynen naem, en 't huys, dat hem heelt voortgh^
braght,
En felfs onwaerdigh is te 2,yn van lyn geflacht ?
So geeft men wel den naem van Atlas aen een Naentje,
V iVan Karei aen een dwergh, een fwartje noemtdcn
Swaentje:
So heet een krickemick, een flim gebocchelt dingh ,'·
Gelijck het fchoone wyf daer Trojen om vergingh,:
So heet een hondje Leeuw, dat niet en doet als beven
Als het de loiFeis fchoot of bedde moet begeven:
So heet een vunfe pry, met kael en fchurrift vel >
.Wel Venus of Diaen, een tragen rekel Snel.
Maeckt dat men u fo oock geen naem en koom
Die u met waerheyd niet kan werden toegefchreven. ^
Wie meynt ghy dat ick meyn? op wien heb ick't ge»^·
Ick heb 't op u, Rubel: u fpreeck ick hier mee aen j
U, die op Drufus fwelt, als of ghy felfs voor defen .
Yets lofl ijcks had gedaen, waerom ghy eel ^^ud wcf^ j;
Weg, roept gy, metrdit graeuw, met dit gering gebroc®»
Dat my niet wyfen kan waer hy is op gevoedt .
Die haeren vaeder was^ maer ick ben wel-gcbooren >
Hoog-edel van geflacht: ick h^d rapier eo fpooreo
Doe ick ter wereld quam: ick ben van Cecrops bloed.
Geluck en dat dees vreugd langhbyubly ven moet !
Ghy iult nochtans, Rubel, wel onder defe vinden
Dielicn, daer fulck', als ghy, ftaen als verdoolde blm-:
den
En in een laeghe hut een man gebooren fien
Die tot de hulp van on-geletterd' Edellien
Om fyn welfprekentheyd gefocht word, en gebeden
Den babock by te ftaen, en die door kracht van reden
Hem weder ftelt op't ruym wanneer hy fcheen befet
Door de waerfchynlijckheyd van de geichreve wet:
Die door fyn kloeck verftand die knoop weet los te mae··
ken
Om hem te redderen uyt fyn verwarde faecken:
D ie op de fpitfe η van de rechten iich verftaet
En fpreeckt den weet-niet vry in 't middé van den Raed^
Sc vindra'er onder dees die firh in dienft begeven
En vi'oegh tot Overftens en Veldheersfyn verheven
Om krygs-kund en beleyt en dapperheyd en moed,
Daer ghy niet anders fyt als een van Cecrops bloed.
Dat zijt ghy, en daer toegelijckt ghy aen de beelden
V an uw voorouderenenmannendieu teelden, ;
Bchalven dat ghy 't wint in 't geen gy t' faem verfcheelti
Sy zijn een hout' of fteen' en ghy een levend beeld.
Men acht geen pacrden eelom datfe fyn gefprooten
Van die of defen henxt op ftallen van de Grooten,
Macr om haer deugd en\ hert dat in debeeften fteeckt,.
En datmen van haer loop en van haer winnen fpreeckt.
Het is een nobel dier, van waer het 2,y gekoomen.
Dat fris en vrolijk fpeelt op't mondftuck van de toornen,
fc η als het van het perck ter loop is afgegaen
' Het ftof voor andere doet ryfen in deoaen.
^hoon dat het van de ras van eenigh groot Prelaet is
Ten geld'er nier, indien 't niet edel in der daed is ·
'! Men jaeght het voor de kar, of ftiert het nae de mert,
i^cr bet vertuyfcht, verkgght, en weer verhandelt werdt
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. fiij
Om voor een traegen guyl te flepen en te floven.
Ghy dan , op dat wy u en niet uw' atkoraft loven,
Gheeft my wat van u felfs het geen ick ftellen magh
In uwe Tytelen behalvcn dat men plagh
Sich toe te fchry ven van de luyiter zyner vrienden,
Aen wien men laeten moet het geen dat fy verdienden
En alJes fchuldigh is wat men van haer onfingh.
Dit fy genoeir-h voor een Jaet dunckend longelingh
Die her gerucht ons feyt te wefen hooch van moede
En fich te rekenen van Koninghlijcken bloede.
Want felfs gemcyn begrip (ick fwyge van verftant)
Is felden by 't geluck van fo te fyn verwant.
Maer ick. Heer Adelberc (om weer tot u te keeren)
Souw gaeren 't mif-verftand uyt uw gedachten weeree
Dat ghy om uw geflacht (fo dat ghy 'c felver noyt
Door eygen deugden fteght op 't hecrelyxt voltbyt)
Alleen foud willen fyn geacht, en op de daeden
Van uw voorouders ftaen. Hy is niet wel beraeden
Die op eens anders eer de fyne veiten wii
't Kon fyn dat fulck gebouw wel licht daer henen vil-
Een omgeftorte muyr doet daken neder komen: ^
De wingert blyft byd'aerd krygt hy geen hulp vftö"®*^
men.
Siet dat ghy in de krygh u vroom en dapper houdt i
Doet wel den geen die uw voogdy zyn toevertrouwt;
Sy t oprecht daer ghy fit te middlen of te Hechten;
Draeght fucht noch haet daer ghy geftelt xy t om te
ten.
Wanneer ghy tot getuygh' in faccken werd verfocbt
Die twyfiPdachtigh fyn, zo zyt'er op verdocht
Dat ghy van niemand u tot valf heyd laet verleyen f
Noch door eenfoete praet en liefelijck te vleyen ? ^
Noch door geweld>noch vrees van pijnbanck ofv^P '
Schoon dat een Phalaris u fulcx te vooren Jey.
Hout het een fchandigh ftuck tot aller tyd te welen ^
tevrefeö·
pi!
t Verlies van 't kveii meer al< van fyn eer
-ocr page 610-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. fiij
Dat men dat hooger acht als 't waer en weynigh goed
Waer in de reden fteeckt daer men om leven moec.
Hy fterrt,die fich bevindt befwaert in fyn Geweeten ,
Hoe rijck van goed hy is, hoe lecker in fyn eeten,
Hoe kolllijck in den dranck, hoe dertel in gewaedt,
Hoe hy nae mufcus ruyckt en an>ber lanx de ftraet.
Als't dan nae lange hoop en wenfchen fal gefchieden
Dat ghy van wegen 't land een landfchap fult gebieden ,
En daer te leggen hebt, fo ilelt u felfs een maet
Dat ghy in ftraf te 2,yn u niet te buy ten gaet,
Noch oock in gierigheyd, in grabbelen en grypen;
Wilt niet te jammerlijckdenarmen landzaet nypen;
Heb tneddyden met de vrienden yanden Staet j
Sie hoe 'c met haer en met ons bond-genooten gaet;
Ghy ziet haer Coningen en landen uytgefoopen:
Sic of uw laft fo houdt, doe uw inftrudy open ,
Sic hoe d' Artykel-brief van uwe meefters leyt:
Sie wat voor loon daer werd den vroomen toegefeyt:
Sie hoe dat fommighedaer ovcrzyn gevaeren
Die daer voor Gouverneurs nae toegefonden waercn:
Hoczy rechtvaerdighlijck by vonnis van den Raed
Tor neder zijn geploft als die den blixem flaet.
Macr wat kan 't vonniflen den ingefeten baeten
Als Panfa neemt het geen u Nata heeft gelaeten ?
Sie nae den roeper om, Cherip: 't is wel fo goed
Dat, 't geen u ovrigh is ghy felfs verkoopen doet,
En fwijght veel liever ftil als dat j'hem gaet betichten, ..
En voorts, wat gy noch hebt, verpleyten en verrichten.
Het is een dulligheyd die't al verlooren heeft
Dat hy fyn lefte geit noch aen de fchip-vracht geeft
Om fulcke plonderaers en dieven te beklaegen.
Men kryght'cr niet van weer, haer goed werd aegeaaeen.
En werden zy gedoemt,het geld raeckt in de kas ^
\ an het gemeene land, en niet daer 't eercyds was '
Hier voorens plaghtmen foo daer over niet te klaéeen -
De fmerte van de fchae viel lichter te verdraegen . :
-ocr page 611-(ίΐφ Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Doe defer vrienden Staet noch was in goeden ftant
£n zy niec langh van ons door oorlogh overmant.
Elck huys was doe noch vol: men vondt'er geld methoo·
pen
En rock en kleeren in het purper zad gefopen j
Het waiT er wei voorfien, van alles in de kas j
Van beelden uyt y voor van meefter Phydias,
Van mael' en fchilderkunft der aldergrootfte bazen.,
De hand van Mentor ftond op koppen en op glazen.
Hier quam Antonius, en ginder Dolabel,
Daer Verres, Kercke-dief, die hol, gelijck de hel,
Op flockren watter was, en heymelijck deen fleepen
Het roof-goed in den romp van diep' en ruymefchepenj
En brachten meerder buyts van vrienden by de vree
Als men in den triomf van zynen vyand dee.
Nu iilcr weynigh meer by defe luy te raepen:
Het geen haer overfchiet van koeyen, of van fchaepcnj
Van paerd' of efelen, dat heeft niet veel om 'tlyfi
En, fo men oock de v^er van 'c vee ten land uyt dryf
IvTae datmen al haer land den boeren heeft ontnomen j
Sc falmen verder gaen en tot de Huysgoon komen
Indien der ergens noch een moye beeltenis
En in Kappel of Kluys een Goodjen over is.
Want defen heeftmenhaer voor'tuyterftlaetcnhouwcf
Om dat zy die haer hays en haer gezin betrouwen.
Maer moglijck paft ghy op geen loom' of laffe lien
Volck, dat fich plondren laet en die geen weer en bien.
Ghy hebt'er reden toe, wat kan u Rhodos deeren ?
Wat kan Corinth u doen met olyen en fmeeren ?
En wat vermagh de jeugd met fo een gladde huyd
Daer men geftaegh met hars treckt alle hayren uy t ·
De rouwe Spanjerden, de FraniTen ftaen te fchroome^
Men moet aen d'overzy' oock van de Golf m^t"
men;
Verfchoont de maeyers mee, die hier de Stad verzaen»
Daer men niet lievers doet als ter Comedy gaen. ^ ^^
mm
μ ε ν g ε l-d i c η τ ε ν. 6ι$
Maer wat's daer overïgh om fulcken ftuck te waegen
bacr onlanx Marius 'iieefc al van daen doen draegen
En d'armen Africaen tot op het hembd ontkleen?
Men moet voor alle dingh wel toefien datter gheen
Groot ongeüjck gefchie aen kloeck' en arme volcken:
Al heb j'er kael gcmaeckt gy liet haer dagg' en dokken.
Al nccmj' haer alles af wat iïlver is en goudt,
Weeï dat een dapper man zyn fchild en fwaerd behoudt.
Al roof j'hem wat hy heeft, al maeckj'hem kael en po-
ver,
Hoe darj" hem pluil en pluyft hy houd Zyn wapens over.'
't Geen ick u heb geleyt dat is geen ydle waen ,
-T lact het vaft by u als een Orakel ftaen.
Syn uwe dienaers goed en hebt gy vroome knechten >
So tegen uw gemoed uw luften niet en vechten,
Εγι liebt gy lief noch Boel die 't recht om geld verkoopt:
Heb j een onfchuldig wijf, die nae geen Land dag-loopt.
Noch ter Vergaeringh draeft, noch rotft door alle fte-
den
Om geld van alle kant te fchrobben en te fmcden,
Noch kromme klauwen heeft, om, als een grag' Hifpy
Te grypen v/at 2.y kan: fo fegh ick, dat ick ly
Dat ghy u fcght te zyn van Picus ^gekomen}
lae dat gy hooger noch uw oorfpronck hebt genomen
Indien gy lof en eer in oude naemen ftek;
Dat gy uw afcomft van Titanus foonentelt,
Die haren oom Saturn benevens hem bevochten
En nae een hard ghevecht ghevanghen met haer broch-
ten j
Ïac dat ghy rekent van Prometheus uwgeüacht
Die vai\ den hemel af het vyer op d'aerde braght
Neem uyt wat boeck ghy wilt cien eerften uwerVadren
aedKn
Van die ons vrienden zyn: foo heerfchluft u verruckt;
ύο ghy door g'.erigheyd den ingefeten druckc
94$·
-ocr page 613-di^ Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Εη ορ den borghereftilaet rottingen aen ftucken: -.
Soo ghy d' onfchuldighen doet onder'thack-mesbuc·
ken:
So ghy der beulen byl, fo ghy het bloedich fwaerd
Op haren neck verftompt en op haer beenders fchaert ;
Soo weet, dat uw gei acht, daer ghy op denckcteroe
men.
En uwen edeldomnw eygen doen verdoemen ,
En dat fy felfs de kaers en fackels fteken aen
Om 't quaed te meer te lien het geen ghy hebt bcgaen.
Hoe grooter dat hy is en meer in ftaet verheven
Die eenigh fchandich ftuck of misdaed heeft bedrevefi
Hoe vuylder dat het by een yder werd geacht.
Wat roemt ghy tegens my van adel en geflacht
So ick met waerheyd u van leugens kan betichten ?
So ghy in Tempelen, die uw voor-ouders ftichten,
So ghy by beelden, die voor haer Zyn opgerecht,
Dat valfch is teyckent en daer aen uw zegel hecht ?
Indien ghy u verloopt met hoeren en met fnoeren
In fchandigh overfpel, en, om iulcx uyt te vomeren
Dat niemant het en weer, vermomt by ^vondgaet
En in uw mantel fchuylt by doncker lanx de ftraet,
En meynt dat uwe fchand wel fal verborgen blyven,
En laet u van de Nacht in uwe mifdaed fty ven ?
Maer vi^eet dat oock by nacht de fterren en de Maen
Sien watter ommegaet en als getuygen ftaen:
Indien ghy dingen doet die fulcke niet betamen
Die van een hooge ftam of groote huyfen quamen
En verre z,yn beneen het geene dat u voeght: j
Indien ghy dagh aen dagh tot by den morgen kroegW·
Een mogelijck, die hier voor u fal willen Ipreken ?
Sal fe^f^hen, houw en bey: wat is van dees gebrec^-
ken?
Wy hebben oock alfo in onfe jeugd gedaen.
Het zy zo: maer ghy hebt u naederhaud'beraen >
Ea
-ocr page 614-En vond het beter u by tyds dacr voor te hoeden,
Als u in uw vergrijp en dolingen te voeden
Het <^een ghy fchandeliicx derft in u jeughd beftaen
Dac?y zoo kort ais 'tmagh: 'ten dient niet langh ghe-
Daczy
daen. „ , ,
Dacr zy η gebreken die in jongens ftaen te lyden,
Macr die men mee denbaerdt teneerften afmoet fny-
den ' , 1 ,
Noch fict m'cr nac de kroegh en nae bordeelen gaen
Die nutter de cuiras en 't wapen deden aen.
Nu rijp j en overrijp om ver van hier te ftieren ,
Om te verfekeren de grenien en rivieren '
En land en luy deri voor den vyand te behoen,
Om Keyfers voor te ftaen en Princen dienft te doen.
Noch V indt m*er Capiteyns en hooger Officieren
(In plactfe datmcndie fouioecken op frontieren)
Met kalifen vermenght, met voerluy in 't gelagh ,
Met fchippers om den haerd, en met noch fliramcB flag 5
Mc: lichte boeve jaght, met dieven en bandyten,
Met Rackets en metBeuls, met diehaer Wyvei^fmyt
ten, . ' /
Dacr elck is even vry, de kan en't vyer gemeyn,
En gheen verfchil van groot , van middelbaei , nóch
kleyn, j
Vanhoogh noch lager eynd. Hog was't met u geleiden
Heer Adelbcrt, fo ghy had in uw dienft gekregen, '
Ecnflaefvan fulcken flagh? Wat vinghtghy met hem
acn ?
Ghy deed hem in de pioegh of in de mooie gaen,
Of fond hem wel-geboeyt om in 't geberght te graevenj
Macr ghy , die hooghcnbreed en vierkant weet te dra-
ven
Om dat ghy uw geüacht quanfuys van Troje telt,
Verichoont u eygen felfs die erger zy t geftelt.
En die van Voleius en Brutus fyn eekomen
En dacr op moedigh zyn, die rullen fich niet fchroomcn
Tc
-ocr page 615-ίι8 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Te doen dat niet en voeght den luyden van geflacht
lae in den flechften hoop voor fchande werd geacht.
'T waer beter dat ghy van de kleyne waert geiprooten
En felfs een Hector waert als dat ghy van de Grooten
lae felfs van Priamus uw af komft toonen kent
En dat ghy in der daed niet als een vuylick bent.
Van een gedeelte van bet tbkndi
Begiimende
Omnibus in terris qux funt a Gadibus Bic,
Wiier in vertoont werd dat demenfchennietenhibo6i(^
te Tvenfchen om rijckdornjfiaetyWelfprekenthey^^Oor'
logseer, lang levens fchoonheyd en aiergeUjchdingin
die hatr dickmaels fchadel^k zyn ende t'onder ^ehra^
hebben als fy die nae kaerv^enfcbgekregen baddmi
tnaerdat men behoort tewmjmom een goed νίφ^^
m een gefind oordeel tê hebben^ in een gejond
tnde relt den Goden te beveelen die befi weten
yder een van nooden is.
GAet vry van daer de fon des morgens op komt ft^e-
len
Tot daer gy hem fyn hooft fiet 's avonds onderha^
Keyft zeen cn landen deur,doorfoed het iuyd en noow
So ver men meiafchen vindt en yan haer haüdei iio'"·^!^
So leghc my ot gny oock. vcci luyucu ir
Die tuiTchen Zyn en Schyn bet fcheel u. -----------
tn hoe verr 't ware goed van 't fchynbaer is van daen»
Want wat begeeren wy of vreefen wy met reden ?
W le heefter yet gewenfcht op gifteren of heden
So gocd,fo groot, daer hy geen roukoop af en heeft
Indien hy mogelijck tot morgen maer en leeft ?
De menfch bidt menichmael, ;by oorlogh en by vrede,'
't Geen hem niet dienftich is j en als op fyn gebeden
Den Hemel hem verleent het geen hy heefr begeerc
Is 't wel tot 2yne fchac en ondergangh gekeert.
So brenght welfprekentheyd wel yemand om het leven
Soo heeft een gladde tongh den Spreecker wel doen fae-^
ven;
En 1. die fich op 2y η kracht en armen had vertrouwt
Is vnn het wild gediert gegeeten in het wout.
Maer opghehoopte geld brenght meerder volcksinly··
den.
Τ yrannen leggen toe om halfen af te fnyden
V an onderdaenen daer veel goeds te krygen is >
Rijck boven andere jfo ver de wallevis > ; ; ,
In groote van het lyf den dolfijn gaet te boven.
De rijcke Seneca met al zyn ichoone hoven,
Longijn en Lateraen, die xyn door Neroos laft ,...
V an Krijghf-luy omgebragt, en het gepeupel tiaft
De hoöge huyfen aen: zy plunderen en vatten " .
Daer veel tehalen is, en vallen op de fchatten;·
De kleyne werd verfchoont: de woedende foldaèt-K
Sict naegeen hut noch huys dat laeg by d'aerde ftaet
1. Mib van Croton, een man van grooccfterckcc, had fich vcrmcTca
een eyken ilaende in hti Bofch, daer men met wiggens een reet
O klove in hadgemaeckt, me: fij„carmen van een te fcheuren: maer
"'"^'i'^g^kregen ende de wiggens daeruyc
endedieWtwedcrdaerW
Kuaatnde kryjjen « hy 's aaihts van dc wilde dieren opgegeten.
-ocr page 617-Μ Ε Ν ο Ε L-D I C Η Τ Ε. Ν.
ψ
Indien ghy by u hebt ihaer weynich filvre vaeten
Wanneer ghy zy t op wegh Cult gy des nach ts niet laten
Te meynen dat ghy llook öf pieck of degen 2,iec ·
En vreell by mane-fchyn de ichaduw van een riet.:
Die niet te nemen heeft gaet fingen lanx de weghen.
'tMeeft daer de menich om wenfcht van hemt^zyi!
verkregen
Is dat hy rijck magh zyn, en niemand meerder geld
In banco hebbe ftaen als hy daer heeft gefteit:
Maer uyt een aerde pot werd geen vergift gedroncken,
Vreeft voor her ratte-kruy t daer koppen ftaen en pronkt
Befet met eel geftecnt en menigh diamant.
En daer de wijn in 'tgoud op 't fchoonfte itaet enbfanA,
i^rijftghy dan niet het gheen twee oude Wyfen dederi)
Waer vanxien een, fo haeft hy was op ftraetigetreuen:
Des weepelds doen belacht' en d'andere bekreet ?;
Maer fchimp en lacchen heeft een yder licht gèreêdt:
'tïs te vewonderen hoe defen'uy tz-ynoogen , ' ^
So veele vochtigheyd kon loofen ionder droöghen.
Die itaegh te lacchen vondt doe 't eertijds iflide ftêeQ
Noch meeft een voudich was, en van debf ydélhêep
Van pracht en ftaetniet veel te zien was nodh tc hoorefl;
Hoe had hy wel fyn mond gereckt tot aen fyn ooren j
En hem de long gefchudt'Van lacchen in fyn'iyf >·'"
Indien hy had geiien het hedendaeghs bedrjtfV "
Van dertien overdaed, van hovaerdy en praccheni
Noch heeft hem doe geen ftof OftbrokenOtii ceia^^,
Wiens wyflieyd ons vertoont dat mannen
Oockfomtijds fyn geteeltih 't fchaep'en bóckeft-la»'^'
Hy lachte met het doen-en woelen van de meflfcben ^
Om haer bekomraeringh, haer vrees, iboer haop
wenichen, «-^haerti
Om Wat haer bly doetzyn, om'wat haer droefheyfli"'
Tcrwyl hy wel geruft en nergens voor vervaert^^
Verachte Vrouw Fortuyn en met haer d^eygen'
So 2;yn 'toock raenighmael maer droome van»®*® pü
m
Μ ENGE L-D I C Η Τ E K.' 6ττ
Die nergens goed toe zijn; jae die ons dickwils fchaèn, "
Waerom men bidt en fmeeckt en roept de Goden aen.
Dacr yijnder, die na ftaet en macht en acnfien trachten
En nae een hoogh gefagh ftaegh ftygen met gedachten
En tergen tegens haer de tanden van de Nydt,
Die fulcke meenighmael van boven neder fmyt.
De grootfte gunil-genoot van Koningen en Heeren,
Die 't al in \ Rijck vermocht wat dat hy kon begeeren
Die 't Ipel had op fyn duym en onlanx boven fat,
Is wel bcneen geraeckt door 't keeren van het rad
Of 's V'^orllen ongenae, van jvien hy was verheven. ,
Hy doet ccn fwaere val en komt om lyf en leven,
Ε η werd, door 't raefend voick van alle krooit geknot,
Düorilyckendreckgcileeptjbefpoogenenbeipot. ;
Scjaer» wierd met een haeck getrocken lanx de ftraéten:
Elck was verheught en als van vreugden uytgelaeten.
Een man, die onlanx wierd van yder aengebeen.
lek hieuw het noyt met hem (dus praete groot enkleen)
IΓ, Jicn gy nry gelooft. Maer wal heeft hy bedreven
Waerom hy fterven moft? wat fchuld werd hem gegeve ?
Wic heeft hem aenghekia^ht? wie tuyght^er van fyo
quaed? - ^
De Keyier heeft een brief gezonden aen den Raed. i;
't Is wel; ick heb genoéghen hoef niet meer te vraegen.
I^er 't volck: hoe neemen fy 't gelijck zy altyds plaegea.
Sy volgen her geluck en houden t met de zy ' '
Die boven ley tj en die geraeckt is in^de ly 'λ >1 ..
Heeft altyds ongeluck; maer had het willen luckeii ή iü :.
Dat hy Tiberius had kunnen ondef drucken
En fo hy meefter was geworden van de kaert, . ν η >
Dat felfde volck had hem voor Keyfer nu verklaertai
W^ert gy nietgaeren mee, fo hoogh als hy,verhevenl
Wenfcht ghy niet dat ghy oock mocht alle dmgh verge-
Wat ftaet en oorlogh raeckt, en u te zienigegroet
Niet fo meo njeafclieB, maer gelijckia«h Godei^jdoetai
ίιζ Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Dat ghy het ftellen had der Wet en Magiftraeten ?
En dat ghy geven mocht Patenten aen ibldaeten, ,
En deelen Compagny' en Regimenten om,
En 'c Kryich-volck' van het Land doen paiTen op uv.'
Trom ?
Och jae: ghy wenfcht al mee fo hoog te zyn verheven, ^
En voelt uw oock door eer en ilaet-zucht voort gdrevc
Om onder uw gefagh te hebben oorlogs-lien
En over ruyteren en knechten te gebien,
En doen elck een op u en uw beveleji wachten.
En waerom foudt ghy niet naefulckenhoogheydtradi'
ten?
Want die geen wil en heeft te dooden eenich man
Is met de macht vermaeckt dat hy hem dooden kan.
Maer ifler ib veel goeds in defcn wel gelegen
Dat akijds het geluck het onluck op kan wegen,
En haelt gefagh en eer de maet wel van het quaed
Dat andren over quam en u te wachten ftaet ?
Is 't niet vèel veyliger een plaetsje te bekleden
Van een geringh bewindt in ongeachte ileden ?
Dat men een Gafthuys-vaer, een WeezerMeefter ii
Εφ keurder van het vleyfch, een vinder van de vis»
Een, die het opficht heeft op kannen en op maetcn?
Een ycker van 't gewicht en velerhande vaten >
Die ellens breecken magh, en kruycken flaen in tweeoii
En alles houd verbeurt wat dar hy vind te kjeen:
Als datmen op de ftoel van fulck een is gebeten
En loopt gevaer van daer te werden afgdmeten >
En van de beul gewurght, en lancx de ilraet gefleurt?]
En van het graeu gekapt,gehackelt en gefcheurt, . ί· ■
En nae de galgh geileept en daer ten toon gehangen t
So weet'er meenigh niet waer nae dat zy verlanghefl · ^
•So wiil Sejanus niet wat hem te wenfchen fto^i^· ^
Want die fich nimmermeer van macht verfadicht
Die ftaegh meer rijckdoms focht als die hy had vem^
Die ftacgh noch hgoger wouw daer by was
Die maeckre voor fich felfs een fpits en fteyi gebouw
Wacr van hy metter tijd te fwaerder vallen fouw.
Wi'.i neett Pompejus,wat heett Cefar om doen koomen?
Wat heeft haer neer geftort? wat anders, als haer droO*
men'
Van meer te moeten zijn in rijckdom, eer en macht (
Ais d'alderhoügfte plaets, verkregen, of betracht
Door allerhande liil? So fiet men't felden faelen
Dat groote Koningen en Dwingelanden daelen
Nac Plutoos duyftcr Rijck als door vergooten bloed
Dat hacr den Haet en Nydt in 't eynde ftorten doet.
Veel trachten naeeennaem door kunft van wel te fpre*
Om by Dcm.oilhenes te v^erdön vergelceken,
Of by een Cicero: i. nochtans het groot verftandt
Ε η haer wclfpreckenthey d hilp s'alle bey van kant. (teri
Noyt wicrd her fwaerd geverwt in 't bloed van Advocae-
Dic kbyne mannê zijn:raacr die voQr'tLand,en StaetjCti
Voor haere welvaert fprack en pit had achter 't oor >
Dien is het wel gebeurt dat hy zijn hooft verloor.
Men prondt met'tgeen men van fyn vyand heeft genoo-'
men, (men:
Men praelt metvlagg' en vaen, ter zee, te land bekoo-
Men han^t de ftanders op, en acht die dingen meer
Ah mi^nlchelijckte zijn; men recht een boom van eer
En cicrt hem met geweer, met ipieféjichild' en fwaerdc >
Met toom en zadelen van necrgehouwe paerden:
Hierom fo geven haer de Princen in gevaer,
En 't Ichynt den Koningen niet hacchelijck noch fwaer
τ Dcmofthenc» v»n ArhcncnonderdeOrawursde welfprekenftè ëhdé
«n ijroote Voorfpratck van de vryheyd der Griccken tegen de Koning
rfiilippus wierd (tue veelc gelede fwarighedcn)na de dood van Alcxander
vt-.-o.gt van Antipater, die lotbcwinc vanGiitkehndgeftelt was,enals
i' ich
htcrnack wjs tn niet ontgaë koade of hy moftc vasi Ancipatergcbi-agc
d< heet; figdoor fcnyn, dat hy in een fehryfpen by fif droeg,otnEebra^.
^.ccrn wierd door ka vau U. Ancionius hct hooft en banden atWncdc
«a tooD gcfteit wicrdeti ter plactfedaer hy tegon Aatonius die OiaticH
dii ii PfaUippiiac genocmt wcrdea,
Rr ter
-ocr page 621-014- Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Haer lijf en leven om fo hoogen goed te waegen.
Men is veel heeter om ter wereld te bejaegen '
Een groote naem, als deugd. Want fegt my wie gy vind
Die haer om harent wil alleen omhelft en mint
So hy geen loon en fiet ? maer in voorlede tyden
Geraeckte 't Vaderland fomwylen wel in lyden
Door iiicht van weynige tot tytelen en lof >
Door drift tot naem en taem, en om te geven ftof
Aen eenjdie op haer graf wat houwen mocht of fchryveo
Dat in het marber ftond, en dat bekent mocht bly ven
So lang de graf-fteen duyrt: maer daer komt wei een tyd
Die fteen en graf en afch en al daer heenen frayc.
Gedenckt aen Hannibal, en fiet wat van dien grooten
En dappren Overften doch over is gefchooten.
Hoe weynigh weeght het ftof der beenderen ofas
Van fo beroemden man, die fulcken Veldheer was ?
Dien "t Africaens gebied alleen niet kon vernoegen ?
Hy moft de Spanjaers mee by fynefwarte voegen:
Springt ο ν er Pyreneen en vak in 't Gall ifch land:
Treckt nae Italien, en daer hem tegenftand
Van de Natuur ontmoet maeckt hy de rotzen open:
Sit midden in het land: noch wil hy verder loopen.
Daer is. fey t hy, tot noch toe niet met al gedaen
Indien wy felver niet de poorten open flaen
En de Carthaegfe vaen gaen planten binnen Roomcn.
Hoe deerlijck fagt'er uy t doe men hem aen fagh komcfl ?
Doe op den Olifant den dappren i. Een-ooghfatj
En hy zijn leger floegh niet verre van de Stad ? .
Maer wat heeft defe man doch vooreen eynd genomcnf
O roem.' ο hooge moed ! waer toe fytghy gekomen?
Hy kryght de nederlaegh en wy de overhand:
Treckt nae Carthago toe om nu zijn eygen land
En de beleeghe ftad van d'onfe te bevryden:
Geraeckt in ongenae door ongeluckigh ftryden
Hannibal fyn oogh vcrlowen do«r ongcmacltiabcteTtti'®®"
Ρ
jaa deA)pesgdcden.j
-ocr page 622-Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ Ε Ν. 6if
En voorts in ballingfchap, en nae veel tegenfpoed
En eer hy werd verraen, vind hy het fterven goed i
Kn fal die geeft, die 't al te voren had doen beven
En fctce in rep en roer, niet aen zijn vyand geven
Door pijl, of fchicht, ofpieck, of fpeer, of lans, of klingi
Maer door vergif, dat hy droegh by fich in zijn ringh.
G ae heen, onfinnige ■. loop over bergh en fpitzen,
Weeft akyds in gevaer van fchichten, pylen, flitzen ,
Om van de kinderen in 't fchool te zijn bemint,
Daer men in u de ftof tot haere leflen vindt.
Een wereld is niet ruym genoegh voor Alexander:
Hy vind lich te benaeuwt en wenfcht om noch,een ander?
Maer als hy eens fal zijn gekomen in de i. Stad ,
De Vrouw Semiramis met fteen omtrocken had ,
Sal hy zich houdeamet een dood-kift wel te vreden.' i
De Dood alleen bekent hoe kley η wy zij η van leden.
Men zeyd van ouden tyd, en 't werd by ons gelooft,
Dat Xerxes het geberght van Athos heeft gekloofc
En dat m'er vaert en feylt, en dat'er fcliepen dryven j
En wat voor leugenen de Griecken derven fchryven:
Men zeyd dat daer de zee met vlooten is befprey t,
En dat mer over 't vlot de Cryfchluy heeft geleyd ,
Ε η V an Abydos af met waegenen en paerden
Ree nac Europe toe, daer α' χ. een' en d'ander' aerdeü
Door 't naeuw van 'c Helles-diep van een gefcheyden
word:
Rivieren, fo men zeyd, die quamen nat te kort ί
Men dronck de kokken ieegh als hy was neer gezeten
En 't leger halte dee om ""t middagh-mael te eeten:
Nlaer doe hy was geklopt in 't engh van Salamijn
Hocdaenigh magh hy doe doch t'huys gekomen zijn ,
Die 4,. zee en wmden plagh te geeflelen met roeyen
En lelfs Neptunus had doen fitten in de boeyen,
T. B*byIon, daer Alexanderdoor vergift van Caflandei isomgebrasht.
wJ· '' brasS.Geor^e,oUc Scract van cflU
(·,«■ t ll^ Seftyt «Ic en windeu tnct fwepea cn roeden
ïf ' ^^ ^"^wy^ ' cnde boeven L·^
i-i'Ftuautb Zee geworpen le hebben. Rrx DiC
ν ■ ■
'€z6 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Die bem te dancken had dat hy niet ergers lee: i
Dac hy hem op zijn rugh geen brandmerck fetten dee:
Hoedanig quam hy t'huys ? ter naeuwer noot ontkomes
Met maer een enckle floep, en de bebloede ftroomen
'En lijeken fonder eynd befwaerlijck doorgeraeckt.
Dus werd hy wel geflraft die flraegh nae glory haeckt.
Daer 2.yn der die de Goon om langh te leven fraeeken:
Maer hoogen ouderdom wat brenght die al gebreecken!
Sy geeft een aengeficht dat leelijck fiet en bangh,
Een wefen ftraf en zuir, een neergefackte wangh ?
Een neus die ftadig druypt, twee leep' en lopend' ο ogea
^et vermiljoen geboord, dienimmer op en droogen.
Ghy lijckt de felve niet die ghy te vorens waert.
Uw vel plagh glad te fijn, en nu gy zyt bejaert
Is het vol rimpelen gelijck van oude fimmen.
't Is dor en fchrael en vael dat eertijds plagh te glimineiL·
Daer is veel onderfcheyds en fcheels in jonge lien:
In dees' is meerder fchoont' en ilerckt', als die te fien:
Uilaer in den ouden is 't gelaet en wefen even.
Daervaltniet veelverfchils: de item en leden beven:
Sijn kop is kael, de neus befnot, als van een kind:
En wyl hy tand noch kies meer in zijn mond en vind
So moet hy babbelen met wapen-loofe kevlen.
Sijn wijf en kinderen vervloecken en verevlen ,
^Den tijd die hy noch leeft. Och, waerdt ghy oooc^i
veegh ?
Ghy zijt u felfs en haer en yder in de weegh.
De Wijn en fmaeckt u niet, ghy hebt geen vreugö*®
eeten,
En wat de reft belanght dat hebt ghy langh verg^te" ■ ;
Daer is geen warmte meer in 't oude koude bloed i
Als die van koortfen werd ontfteecken en gevoed.
De fieckten fpannen t'faem en komen u beipring^" ·
Den ouderdom fiet haer van alle kant omringen
Van fwakheen fonder eynd: d'een fchort het in üJö »^
In voec, in hand, in rugh, in fcbouders > heup w^yp^
6oo Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Den andren in zijn blaes: dees klaeght in zijne lenden
En kanficb jn zijn bed noch wentelen noch wenden: ^
Decs raeckt zijn een oogh quijt, en die verlieftfe bcy, .
£n, fchoon hy ooren heeft, hy hoort noch hou noch hey
Of, heeft hy fijn gehoor niet heel en al verboren,
Men fchreeuwt hem in het oor, of fpreeckt hem door een
hooren, xt j
En vraegc ghy hem van Suyd,hy antwoord u van JN oorü.
Het "act, als was hy mal, voor yemand die het hoort.
Dccs is beroert of lam, kan ly f noch leden roeren,
Een ander moet hem met de hand of lepel voeren ,
En even als in 't neft de jonge mufchjes doen
Wanneer de moeder komt met aes om haer te vóen , ■
So opent hy den mond op het geficht van 't eeten
En gaept maer, fo hy leyd of fo hy is gefeten.
Noch iiTcr arger quaed dat te verwachten ftaec
F, η ν cr de fv/ackheyd van het lij f te boven gaet:
Men fiet door ouderdom 't verftand en geeft vermindré>
En yemand altemet verflechten en verkindren
So verre, dat hy wel zijn eygen naem vergeet,
Noch knecht noch meyflèn ken, en flusjes niet en weet
Wat vriend ot gaft met hem te middagh heeft gegeten , _
Of wieder over hem of nevens was gezeten.
Sy η kinderen, van hem geteelt en opgevoed 5
Die gaet hy vlack voor by in 't maecken van zyn goed.
En ieyd wel duydelijck, dat, als hy komt te ftervcn ,
Van 't geen hy achterlaet zy niet en fullen erven
Als'c geen hyvojghena't recht van 't Land haer laetea
moet,
En macckt het aen een nicht of neef van 't koude bloed.
Van wien het maegfchap heel befwaerlijck viel te tooncn,"
Kn met tc rekenen ais met een fack met boonen:
Of acn een flimme feex die hem heeft opgepaft ,
η die hy altcmet de knie noch hadgetaft.
-Ucr fchoon men fijn verftand behoud in hooge iaereïi
och fijn der dingen die den ouden man befwaeren ?
'4
^^ i ΖΙχα
Hf^·
-ocr page 625-δζδ Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Κ.
Syn kinderen zijn dood > zijn Vrouw is overleen,
Hy moet met haer,te groef en achter 't lijckgaen treen;
Hy mift zijn hoopi en trooft door't fterven zijner magen:
Zij η fufteren en bróers fiet hy ter kercke dragen. '
Zijn kelders werden daer met kiften vol gepropt
Eer het zijn beurt noch werd dat men hem onder ftopt>
En vreeil dat by zyjn wijf en kinderen en vrinden
Geen plaetsjen in het graf voor hem fal zijn te vinden.
Dit zyn de llraffen, die den hemel yemand geeft
Die hooge jaeren krijght en langh op aerde leeft,
Dat hy geduyrigh moet een nieuw verlies aenfchouwen
In 2.ijn geflacht en huys, en fien fich felfs verouwen
In ftaege droefenis, en dat hy door den tijd
Veel fwarte laeckenen en rouw-gewaden llijt.
De Koningh Neilor, fo gy immers wilt ge oven '
Den deftigen Homeer, gingh s'altemael te boven
In hoogen ouderdom, en heeft fo langh geleeft
Ten naeften by, als kraey of rave jaren heeft.
Ghy meynt dat ίο een man geluckigh was te houwen
Die driemael in zijn tijd de wereld fagh verouwefl)
Die by zijn leven van drie eeuwen heugen koft>
En die drie hondert mael dronk weer den nieuwen mol..
Maer hoort hem felver eens hier over fich beklagen,
En 't fpinne-rocken om het recken zyner dagen
Beichuldigen, als hy zijn foon Antilochus
Op 't lijck-vuyr branden fagh met fo een baert j en dus
Aen man en maegh cn al den ommefienders vraeghde.
Wat heb ick doch gedaen dat het de Goon behaeghde
My fulcx te keten fien ? wat quaed, wat fchandight^y
Beftond ick oyt, dat my van haer is opgeleyd
Tot een verdiende ftraf dus langh te moeten leven.
So klaegd' oock i. Peleus doe Achilles was gebleven.
So kermde dees' en die: fo riep z. Laè'rters mee
^TerwylUlyiTesdwaeltthienjarenoverzee. ^^^^
I. Dc Vader van Achilles. z. De Vader van Uiifles,die tien
5ndergaD|vanTrojenopdc zee doolde, ecrhy.w«dert
-ocr page 626-wmm
Wat was oock Priamus geluckiger te houwen
So hy geftorven had eer Paris was aen 't bouwen
En viooten rufte toe, om over zee te gaen,
En eer hy 't Ichoone wyf had in zyn fchip gelaen!
So hy, doe Τ roye ftond, ter kercke was gedraegen
Gcvoigt van vyfcig zoons, en ίο hy onder'c klaegen
Ε π traenen van het volck van dochteren en wijf
Was in het graf geleyt met zyn geheele lyf 1
Wat voordeel heeft hem dan zyn ouderdom gegeven ?
Dit namentlijck, dat hy gefien heeft by zyn leven
Dat alles was vernielt, zijn Rijcken omgekeert,
En 't machtigh Afien door 't fwaerd en vyer verteert.
Wannccr hy fagzyn dood en ftervens uyr voorhanden i
Den vyand in fy η Hof en zyn Palley s aen 't branden ,
Nu fwack en bevende door hoogen ouderdom j
Τ rock; hy het v/apen aen en hingh den draeghband om
Syn kromme fchouderen, en fette fonder 't zaegen
Den helm noch op zyn hooft dat kroonen plag te dragê;
Maer een verwaende Grieck die vatt' hem by het hayr
En trock den ouden man voor lupiters autaer
En heeft hem tot het hecht 't rapier in 't lyf geregen,
Dc Coning ftorte neer ter aerde door den degen ,
Gelijck een ouden os, die fwack en ongeacht
En onnut tot de ploeg werd van de boer geflacht
En zynen taeyen hals ten lellen afgefneden.
Eé moeder wenft en ftort om fchoonheyd haer gebeden
Voor haere kinderen: en waerom ioufe niet ?
I. Latoon' is bly als fy haer fchoon Diaentje ziet.
Macr hoort Lucretia, die roept'er dus weer tegen:
Wenfcht om geen aengeficht gelijck ick heb gekregen.
Dus fucht 3. V irginia: had ick gebult geweeft
Mijn vaeder hadde voor geen Appius gevreeft,
L'ÏL'^-T.frT Romcynfche vrouwe, die
om haer. fchoonheyd van Tarqumius Sexiu, hard vervolgt, ende nae
Do.htet om, d.e fecr fchoon w«,om dat fy van Appius Clandius, die
-ρι-
vM ENGE L-D I C Η Τ Ε Ν
En , om mijn flaeveray en fchendingh voor te koth
men,
My met fijn eygen hand het leven niet benoemen.
En wat de ibonen raeckti wij ft niy der ergens een
Diq fchoon van lichaem is en wel gemaecktvan
leen,
lek wijs u ouders die in anghft en forghe Teven.
Hy Tal haer nacht en dagh bekommerniiTen gevea
Want fchoon en kuyich te zijn komt felden over-
een.
'Al heeft fijn moeder hem in tucht en goede zeen
Tot deugden op gebraght en een geregelt leven,
'AJ is hem zedigheyd van de Natuyr gegeven,
Al krijght hy licht een blos, al is hy kuyfch van aert
{Dat meenighmalen meer den longelingh bewaerC
Als alle forgh en leer)hy magh niet eerbaer bly ven
Hy werd van koppelaers en oude «vodde-wyven
Vervolght en aengefocht en dagelyx beftreen
lae fomtyds laetmen felfs zyn ouders niet met vreen.
Het geld en giften doen den maeckelaeren hoepen;
Dat men of nu of dan den vroomen om fal koopen.
Gae nu, en weeft vry bly met uwen fraeyen quant,
Die daegelijx meer gcvaers fal vinden voor de hand.,
Hy fal by yder voor een overfpeelder uytgaen
En vreefen al het geen dat Pollen moeten uy tftaen >
En wat de fpyt en fmert van een vertorent man
Tot ilraf van fulcken een of doen of dencken kan.^ ,,
En Ichoon hy fomtyds met een koorde, weeft OWg i
den.
Of over muyr en dack fich felven te bevryden,
Of in een kofïer kruypt, of bergt fich in een kaic>
Noch komt hy nu of dan wel deerelijck tegaft. _
Meynt hy't voorfichtiger als Mars te fullen maecken.
Dat hy noy t in her net van Mulciber fal raecken >
En dat ApoJlo nae geen Pollen nu en ziet ,. , ,
i^ieii?, Vroyw Yenus.bed den lincker had verfpicöt ?
6oo Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Oock doet de fmerc fotntijds de wetten overftappen
Die mannen zijn vergunt die fulcken een betrappen*
Dees ilaet hem doodt, en die met fweepen, wel ghe-
knoopt,
Dar hem het roode fweet lanx iyne ribbens loopt,
Of tOLit hem blond enblaeuw met rott ingen en kluppjen
En doet hem fprongen doen en lanx de kamer hupplen
Toi dat hy eynielijck, die vreemde daniïèn zat,
Geracckt ten huyien uyt door 't een of't ander gat.
Macr i. uw Endymion, uw Parisje van heden,
Die hecfi' geen nood daer van, als waffer voor gebeden:
Hy mint eenbraeve Vrouw, die dient hy voor Galand ji
Voor Edelman> die haer moet leyden met de hand;
Miicr fo der geld is by Servilia te winnen
So fal hy Iwer al mee believen en beminnen
Schoon hy haer niet en mint: fy fal hem haelen aen
En fchaflFèn geld, al fouw de keurs nae ïan-oora gaen
Al fou de paerle-fnocr nae banck of lommert raecken.
Want fe^ my eens wat Vrouw dat fwarigheyd fal maec-
ken
Tcgeven aen haer Pol, om doch te zijn gebik,
Wat dat hydencktofdroomt,zy fy danvreckofmildt?
Die elders gierich is derft hier haer goed verteeren. ι
Maer, feght gy, fchoon tezijnwatkan'tdenkuyfcheii
deeren ?
lae, fegh my felver eens, wat baete het 3. Hyppolijt,
W at dec 4. Bellerophon voor voordeel of profyt
J. Vw foon.cen fchoon jongeJingh,gelijck Endymion,iiaer dcMaem
opvcrlicicvras. z. Een kelijck wijf. ;
Ivind mfolh" ftijfmoeder Phedra totoverfpcl.
Een fchooQ jongelin?, van d. Coninginne Stenobea d wr belofte»
Rr 5 , Dat
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Dat Ίη ftandvaftig by haer opfet zyn gebleven
Van haer aen Phedra noch aen Stenobee te geven,
Ên haere reynigheyd te houden onbefmet ?
Dees wyven, alle bey haer vindende verfet >
Die wierden in haer hert door fpijt é;n fnia;ed ontileeckefli
En vonden middel om daer over fich te wreecken.
Een vrouw is alderwreedft als hlen haer min verfmaedt,
De fpijt en ichaemte geeft een fpoorflag aen den hact.
Wat raed voor Siliust" de geyle Keyferinlie
Ontileken in haer hert met ongehoorde minne
Wil trouwen met den man, den goedften diemen vand)
Van afcomft edel en den fchoonften van het land;
Men fl uy t het houwelijck, de hdnden zyn gegeven i
Voorwaerden werden hier na het gebruyck gefchrcreai
Men deckt het bruylofs bed, de bruyd is langh gereedt
<5hy meynt dat niemand fchier van defen handel weet:
Vrou MeiTalyn wil niet als wettigh met u trouwen :
Maer, Sili arme man, hoe fultg'u hier in houwen ?
So ghy \ niet doen en wilt fo moet ghy fterven, eer
Dat men het avond-licht ontileken fal, en weer
So ghy dit ftuck beftaet wat hebt ghy te verwachten ?
Wat uytftels van u dood voor maer een weynignachten
Tot dat de Keyfer felf de tydingh fal verftaen.
't Is door de ganfche ftad wat datmen heeft gedaen >
Hy fal de leite zyn die 't fchandigh ftuck fal weeten.
Ghy ondertuiTen doe al wat zy u zal heeten.
Volgh haer bevelen nae, en 't zy u fo veel waerd
Dat ghy u leven nocli voor weynigh daeghen fpaert:
Maer wat ghy voor het beft' en 't lichfte komt te kiefejj
Ghy moet dien fchoonen hals in 't kort of lang verliewn·
Gy moefdicn witten neck uyt recken voor het fwaerdt.
Strax, fo ghy niet en trouwt: wat later, fo ghy paert.
Wel feght, ghy is het dan verboden aen de menfchen
Yet van de groote Goon te bidden of te wenfchen ? ^
I. Meflklina, vrouw van de Keyfer Claudius, verlieft op ,
heeft hem gedwongen zij η wijfte vei laeten ende haer openthjcK ' ^
wenterwij), dc Keyfer tot Hoftia'waswacromhy onlanx diW»*®"
hucht is als licc Claudiuj ter oorcn gekomen was. g0
-ocr page 630-6oo Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
mm
So ghy mijn raed begeert, beveelt de forgh aen haer :
Sy weten felver beft wat dat u dienftigh waer.
V oor 't geen ons meeft behaeght om nae ons luft te leven
Sal ons den Hemel en de wijfe Goden geven
Het geen ons faelighft is en oorberlijck en goed:
Sy minnen meer den menfch als hy zich felven doet.
V/y loopen blindlinx toe, door domme tocht gedreven ,
En willen oor noch oogh aen recht noch reden geven.
Men wil een wijf, en als men even is getrouwt
So wenfcht men vruchten van den acker die men bouwt:
Men roept om kinderen: en komt het wijf te toeven
Wac langer als gy hoopt, ghy fult u licht bedroeven :
Macr 't is den Goon bekent, hoedanigh dat het wijf
En kinders fullen zijn, die ghy wenfcht van u lijf.
Op dat ghy nochtans yet eyfcht vander Goden handen
Dat wacrciigh 2,y waerom ghy 't ofïèr-vyer doet branden^
^o eyfcht een rappe ziel in overlemde leen:
Rid om een kloeck gemoed, dat alles kan vertreen
En dat zich voor de Dood niet kome te verfetten ,
En 't lefte ftervens uyr ontfange van de wetten
Des vleefchs voor een gefchenck: dat allerhande leed
En laften draegen kan en van geen gramfchap weet:
1 Jat niemendal begeert en welluft kan verachten.
Jck wijs u 'c geen dat gy, indien gy 't wilt betrachten ,
U felven geven kunt. Hy, die geruft en ftil
En buyten forgh en vrees op aerde leven wil,
Kan daer toe anders niet als door de deugd geraecken ,
En daer de wysheyd geld kan de Fortuyn niet macckeo
öe menfchcn hebben dees tot een Godin gemaeckt:
i^oor ons, door ons is fy ten hemel ingeraeckc.
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. fiij
Van dm Zeeg-hamn en manhaften
Zee-Adfnirael
Hier ruft het helden-lijck van Hollands-Admirael.
Van Tromp j die biixems fchoot uyt trompen van
metael:
Een, die tedondrenplaghop Viaems'enSpaenfekielcn
En deedfe gaen te grond met duy fenden van zielen.
Hy roeme, dien het luft, op adel en geflacht:
Syn eygea dapperheyd heeft hem ter eer gebracht.
SpreeckjMardijckjhoe 'tbequaem dyn afgefonde fchepen
Doe gy van uwe kuft hem binnen dacht te fleepen.
Oquendo fy gctuygh hoe dat hy met zijn Vloot
Sich bergen moft in Duyns voor 't yfer dat men fchoot:
Daer hy, weer aengetaft, zagh nemen of verbranden
Wat niet ontkoomen koft met vluchten of met ftrandeni
Blaeck, Zee-hooft van den Staet, daer Κ α r Ε l js ont-
kroont
En daer men Koningen van 't hackmes niet verfchoontj
Belydc (fo hy wil) hoe hy had moeten fincken
't En waer hy was gefpaert 3 en 't zoute waeter drincken
Indien van hooger hand het hadde vry geftaen
Doe mael den Engelfen ten uyterften te flaen.
Heel Holland was in laft door Parlementfe vlootcn?
Die nu het Teflels gat en t'hans de Maefe flooten;
Hy grypt haer fchepen aen, de Zee en Hemel kraeckC
Door wederzyds gefchut,dat moord en wonden braecW ?
En midden in 't gevecht laet hy voor 't land fyn
Daer werdt hem door een lood de dood in thertgeg<^
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Noch ruymt des vyands Vloot ons kuften in der nacht
En fleept nae Londen toe haer lendeloofe macht
G cdwongen Zee en winft den dooden Held te laten,
So kort' hy haer de ilaert en opend' onfe gaten.
Tromp, Hollandts Admirael, mft, Lezer, ία dit
Graf,
Die vechcendc voor 't Land zyn bloed en leven gaf.
Och! had hy op dien dagh tot s'avonds mogen leven ,
Hy had dees W aeter-krigh wei licht een eynd gegeven.'
Eerwaerdigen, Godvruchtigen en Hoogh-
geleerden Heere
"Predikant der RemonfrantfcU Gemeente
te Nieukoop.
Β Randt, die in Codes huys van grooten y ver brandt
Om dat tc tien verfien van vrome huysgenooten ,
En het BeQuyt gheweert van 't Kiefen en 'tVerftoo^
ten
Sc 't Gommer en Calvyn wil hebben voortgeplant ·
'^^''"oórf ^ «i^ö Herder lydt van fchaepen , die t^
■ Voor fchur We zyn verkiaert en uyt de koy gedreven,
m En die den dwangh verdoemt van Romen en Geneven
- [W aa door m ζψ seoagd cejQ aBdcr werd verliort; "
" Ghy
m>,
-ocr page 633-6oo Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Ghy hebt, niet langh geleen, een Vraegh-ftuckonderï
focht 5
Of het den Chriftenen, die eens met u gevoelen,
Geoorloft zy te gaen by Dortfe Predickftoelen,
En een godvruchtigh werck daer van in 't licht gebroght
Hoe fulcx niet vry en ftaet om eygen baet te doen ?
Noch om de hoop van fo gelegentheyd te vinden
Tot een vereenigingh van wederzyds-geiinden,
Noch om dé goede iaeck voor meerder quaed te hoen.
Ghy hebt dit ftuck bepluyft en grondigh ondertaft:
Maer tot fo een gedicht, als ghy my zendt daer neven >
En weet ick niet dat ick u reden heb gegeven,
Noch 2,ie hoe fulcx op my of mynen wandel paft.
Ick wierd verfocht (te Dort gekomen in de Stad)
Te leemn > fo ghy 't noemt, mijn pen aen vrome mannen j
Gedaeght, daer tegen haer de V ierfchaer was gefpannen
En nae der Kercken wijs Party tot rechter fat.
Het was in myne jeugd, in ^t jaer van thien en acht.
Ick heb 't haer toegeftaen, en 't kan my noch gedenckcn
Hoe Biflchop met dezijn voor Bogermanmoilfwenc*
ken *
Door vleefchelijcken arm en Politijcke macht,
Nae dat men in het land de hecken had verftelt
En'c Raedhuys leeg gemaeckt van oude Magiftraetcn?
En tegen haer gebruyckt de macht van haer Soldaeten:
Van knechten, die fy felfs betaelden met haer geld. ^
Ick was van d'wwe doe j gelijck ghy feght ? en wel:
Hoe wel ghy doe miffchien noch verre waert te foec» '
So was ick oock, nae dat de Synodale Vloecken
Verdoemden leer en luy tot vreugde van de Hel}
Nae dat men "t hooft van lan gaf aen Herodias
Om datter was gedanit nae 's Vorften welbehagen ί
O Holland! denck noch eens aen die bedroetde dage»
iWaer doe uw hoogh gefagh en uwe vryheyd was.
Doe ghy in uw gebiedt een Bioedraed faeght gei"
Door yreen^den, o;ger die j daer gy op tod te fegg^' β
6oo Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
W acr op hy lo veei nacrt, cu iwitiigi«-uv,u lauv-
Om re^^en i. Dudley en 't gefpuys van zijnen Rade
(Die ute dempen ibchi) uw hoogheyd voor te llaen.
Doe 't bloed des ouden Heers geftort wierd op 'tfcha-
voc j
Dat G od noch wreken fal, wanneer tot hey 1 der vromeij
Die ichrickclijcken dag des oordeels aen fal komen ,
Want vrüomer mannen bloed is koftelijck by God.
Doe Leyden lydcn moft, en die oprechte ziel
V an haren Hogeibeets voor eeuwig op fag fluyten ,
Dat alles liever lee van binnen en van buy ten
Als dat het in de hand der Spaenfe knechten viel.
Dat Leyden, dat voor 't Recht en voor de Vryheyd
ftree 3
So X. hcE papiere geld noch toonên kan op heden:
Dat door het Iwaerdj en peft, en honger wierd beftreden:
Üch, of 'c noch heden dacht waer voor het doemaels leel
Dcc, feg ick,Rotterdam fachdompen g.'tgrootelicht
In't naare Louveileyn, dat wonder veler eeuwen,
ü m dat hy had bewaert het recht van haere Leeuwen
Gclijck hy door fyn eedt zich felven vond verplicht.
Düc mm de goade Steen met Krijfchvolck heeft ge-
En den godsdienftigen doen pionderen en panden ,
En op dcnbotgeren musketten los doen branden,
En geen vergaderingh in Stad noch veld geduldt.
Doe op den Herderen, die weder in het land
Door t perflen haers gemoeds tot haere kudde quamen ,
Lcn vangh-loon was gelet, en die s'in huyfen namen
Üp boeten zijn geilek, gedagvaert en gepandt.
1. Robben Dudley, Grief van Liccfter i Inr j
mc: hctc/rchrifc van H^^lJtull
V H»f»dtGT*oi,PeT,fii>»arüi,af»Roiier4/mn.
-i.DUtid taaRouirdam roiii Lcsuweain iwerwap»;
De·
Üii ii·'^*
-ocr page 635-'€z6 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
Doe men de huyfen j die voor boeven zijn gebouwt,
Gebruydct heeft of misbruyckt tot tucht van Predicaii'
ten.
En in de Forten floot, vol kryfchluy en trawanten,
Die men de Steden niet te degen heeft betrouwt.
Soo was ick doe, cn doe; noch ben ick die ick was j
Van d'ii we : die ick niet enβ/^πτρ noch heb veriaeten,
Ick heb oock noyt ghetracht nae ampten noch nae ilae-
ten,
En fchroom niet rond te gaen wanneer het komt tepaj,
Ick heb my noyt gemijd te fpreken voor de geen
Die men ter Preeckftoel af en van het Raedhuys fchoptc
Doe Godfdienften Geweld d'een met den ander popte:
En heb voor Hollands recht nae myne macht geftreeoj
Dat tweemael heeft gefien uyt haer Vergaderingh
Ontboon en aengetaft de leden haerer Staeten
Daer zy ter vryer plaets als hooghfte Machten zaeten.
En hoe men voorts met haer nae l!ouvefteyn toegiogo·
Van Vondel maeckt my uyt voor een Arrainiaen
En van het ilimile ilagh, die draf te Rakounueeten:
Een Nachtuyl heeft my oock by duyfter naegekreeten
Ais of mijn Pfalmboeck was met fulcken vuyl bedaen;(
Nu zie ■'k my noch by u voor trouweloos verdacht.
Nu roept ghy, Ridderfiae daer andere hfw^cken ^
O Brandupyck! laet hier nu geen brandt van yver tpijcn^,
Dus krygh ick wat van waer ick 't niet en had verwacn ·,
So llae ick nergens wel, by Grieck noch by Trojaen-
lek ben van andere gefcholden en beloogen:
Nu fieick my voor laeu uyt uwen mond gefpoogen.
Maer, y verige Brandt, waer komt my dit van doen
Heb ick aen u gefeyd : He$ is met hun gedaen *
Haerfaeck die leyter toe: Ick hebbe doe gefproocKCiï
Nae 't in de wereld gaet, dewijl by u ontbroocken
De redenen waerom veel nae de kerck toe gaen. ·
Eer, ampten, baet en ftaet, dat fynfe die t hem ^
Diq dry veft laeeijigh mpi om dciwaertg aea ^
Εη daer fulcx nier en is te haelen noch te hoopen
Daer vindt mer felden veel die fich daer henen fpoen.
Of is 'c, om dat men my niet veel ter preke ziet ?
Maer hier is Kerck noch fchuyf voor Remonftrants-ge-
Lag Nieuwkooplhier ontrent,ick liet my dickwils vinden
Da^T ghy de vryigheyd van prediken geniet.
Sc ickoock yemanden met bly ven hier onfticht,
En fey tmen, dat den Haegh fo ver niet is gelegen
Of daer waer lichtelijck ter kercken heen getegcn ,
En fo men daer van my niet wel is onderricht:
En fo 't noch nodigh is dar ick ter preke gae
By die, met wien ick t houw in het Predefbineeren ,
En kan ick daer meer doen als het getal vermeeren:
So weet dat ick daer toe van nu af veerdigh ftae.
Ai tiu» kerck nu klejn, ick heb fe niet veracht.
Qod kan het mofiert zaedweltoi een hemdoengroeyen
So dat de vogels daer in neitelen en broeyen:
Miicr d'aluergrootften hoop is meenigh mael verdacht.
Het kleyn is dickwils 't beft, en uytgefift, en reyn»
Al wat niet myver is heeft God van iich verbannen.
EK'q tarw verheft haer kaf door windelen en wannen,
M;»cri mindert het den hoop; 't geeft weer te beter greyn,
W at voorts de gift belanght, die ghy my hebt vereert:
Ick heb, ^hjck ick doe, u daer voor danck te zeggen ,
Maer fie de ftellinghen niet tegens my te leggen
Die ghy ittdit gefchrift verhandelt en beweert.
D-s zaeck en wraeck ick niet, noch de bewyzen mee j
Mct\ moet eenvoudigh fyn, gelijck de duyven plegen, '
Maa- acn voorfightigheyd is mee al veel gelegen:
Hy fprack van flangen oock die 't van de duy ven dee.
r ^ '"derfcherpft ce gaen is altyds geen verftandt.
Sv ^^ ^^^ «^et wat te lichte:
iL^^Jn willen (wichten: '
UcuinnsmGodshuysheeftycmand wel verbrandt.
Sf
^40 Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν.
t , ·
BORGEMEESTER '
Ende Raedder Stede Haerlem, Heer van
GROOT CASSE L ELS T, i
Aengaende denoorffronghvanfynGeflackvoU '
gens de Kronyck van Egmond,na;.;
JÉ LsWouteRj twaelfïle Heer van Egtnondiaief
J^ deneerile - ,
Van defe naem,op'chuyste Heemskerckwasghii^
bracht, ί;·'·--·"^.
Door WI l η Ε Μ s laft (die doe als Graefin HoUató
heerfte) '
Gevangen, daer hy wierd bewaert met naeuwe wack:
So hebben vier gebroers tot Egmond tfaem-ghefp^
nen
Om haer gevangen Heer te haelen daer vandaen j' f'
Cornelis, lacob, lan, en Pieter, ftoute wannen >
En hebben 't uytgevoert des nachts voor Pontiacni
Sy fyn met kodd' cn byl en haemers daer gekoornen ^ ^
En maeckten inde nacht een vreefelijck gebaer: ,
De Wacht, hier door verfchrickt, heeft ilrax devWo·
genomen
Als offer om het huys een heele heyrkracht waer. ρ ■
Sy fyn het evenwel niet altemaelontloopen:
Noch wierdter vyfthien doodt geflaegen Jies
Dit gat den broedren^moedt: fy niaecktenitraxc^^
En vielen voorts in "chu^s? vandao^t meer pcwpj^j
■ ο Jiu-J^.
Ί
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ Ε Ν. 645
Zy hebben hacren Heer zyn vryheyd weer gegeven
£n op den felven nacht tot Egmont noch gebracht:
Hy beeft s'om defen dienft tot edeimans verheven
Enjafs een by-naem elck voor haer en haer geflacht.
Cornelis klopte iterck; des fouw hy Klopper;
heeten,
hn β 11 Lï om dat hy 't gat had met de byl gemaeckt)
En Pieter Codd', om dat hy fel had toegefnaeeten
En racenigh door fyn codd' om 't leven was geraeckt,
En lacob heeft hy van der C α μ ε r willen ηοιπ-ί
men
Om dat hy d'eerfte was die in de camer quam.
Noch leefter veel, die van dees vier zyn afgekommen
En voeren yder noch den naem van haeren Stam.
Uyt lacob fpruytlohan Verkamer, die aen't Spaeren
Stads Borgemeeftcr is, als meer voor heen, en Raedt 5
1 Iccr van groot CaiïeleJ^, die op verfcheyde jaeren
Oock ampten heeft bekleedt in den Gemeenen ilaet.
Hem voigi: lohan, fynfoon; dien Lodewyck ver-,
eerde
Dc Ridder-ordre, die nae Sinte Michel heet j
pie ccr, en die hy heeft te zyn een Rechts-geleerde,
Sy mcttcr tyd tendicnft van Stad en Staet beileedc,
16^7»
SC
^z Μ Ε Ν G Ε L-D ï C Η t Β' κ,
(f ·· ■
■ der Nederduytjche Gedichteny'vm dm Beerp ;
Ridder, Heere van ZuyUchem &c»
• ï
Slet hier een rijcken Ooegfl: van ongemeene vrachteji
Van Η υ y g ε ν s hooge gheeft,_ diehierinrymüi
fpreeckt:
Een werck, dat felfs het puyck der Dichtr'en kan doen
zuchten, . "
Om dat zy hier in zien wat haer noch al onbreeckt. ^
Hier heefcmen zerp en zout, enAvel-gekruydeiedöi ■
. Hier is gheen vrouwe-koft, geen blom ofkinderpap >
Maer Tpijs van hooge fmaeck, gefchept door aerdig-
heden
En over al gefpeckt met kunft en wetenfchap.
Hier is geen ο verfchot, geen lappen noch geen ka^ '·
Hier is een werck dat wel behackt is en befchaeft:
Hier is geloutert goud, oock nae de grootfte '
Hier is een paerd, dat voor en achter vierkant draen·
Hier is een lyf te fien dat Zeenwen heeft en fpierefl >
En vaft en onverwickt op goede beenen ftaet,
En datmen nerge::s niet fiet waggelen noch fw^re
Maer dat wel hecht en recht op l'yne leden gaet.
Hier is een fchoonen Hof vol uytgelefe bloern^»
Elck blad is hier een bed op 't fraeyften "yJS^^"" jnCD:
Hier is al wat op reuck ot ichoonheyd heeft te r
Hier taft hy nimmer mis diea wat ce plucken m' ^
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η τ Ε Ν. 645
Hier vindt her fcherpft gehoor geen ongelijcke toonen:
Hier eetmen leckerny die dunne tongen fmaeckt:
Hier is ambroos voor luy die in den Hemel woopen:
Hier voelt de Ziel haer vreugd die tot aen't herte raeckt
lek zie dc Nydt te been: ick hoor haer hondtje keffen:
ian zeyt, 't is my te hoogh, Τ rij η kan het niet verftaen ,
Klaes klaeght dat hy den zin fomwylen niet kan treffen
En dat'cr dingen zy η waer nae by dient te flaen:
Maer, Tan en Tryn en Klaes,ghy moet het my vergeven,
't Gebreck is by u felfs daer ghy hier over klaeght:
By Flaccus werdt van ouds die Dichter hooghft verheven
Die van fyn lefers maer den minften hoop behaeght.
Uw hoofden xyn te kleyn om dit te kunnen keten.
Ai fprecckt dec-s Dichter klaer, het komt u daer van daea
Wacrom uw' hericncn hem niet en kunnen vaeten,
Dat boven hit gemeyn fyn fpitfe vonden gaen.
Hier werdt een man vereyfcht dien't niet en moet ver-
drieten
D at hy fomwylen weer herkaeuwe dat hy at;
D'c 't leeft cn weder leeft fal vinden en genieten
Yct goedsj dat hy in 't eerft noch niét gemerckt en had.] }
't Gaet met der Dichtren werck als met de fchilderycn:! 3
Her. een wil fyn gefien van verr' en uytter haiid,
Hei: ander van nae by. wat dagh en oogh wil lyen (ftand.
Schroomt voor het oordeel niec van kenders met ver-
lek v/il der Dichtren geen haer eer noch loon ontfegeen ,
Nbcr 10 ick met verlof magh feggen wat ick meen,
"" 2.uYLiCHEMden hooghften prys toe-
in fulckcn Land-juwed ishy de Monfter-fteen
-ocr page 641- -ocr page 642-" Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. Μ
Am den Hdogh-géeerdm Heer
mijn feer goeden Vriend
Advokaat voor den Edelen Genekte der Stad
Am Η er dam
Op iijnEds· Bly-eindend Treurfpel van het
Huwlijk
D
J. West erb aeii
Am
O^ Okkenburg
Pehuary i6~q.
van
Ε Liefd' en Staet-fucht, twee van d'allerfwaarfte
driften,
Die i η de wcereld oit van iemand fij η gebroeit >
£n, daar die gaan te hoog,wel dienden uitgeroeitj ^
F n't ingewand derStaet door cweedragt komt te fchiftenj'
Die ftactelijcke ftof van deefe Ri x-vergiften
Bemin ik, otn uw Pen, die fich daar mee bemoeit)
' ; Diens Int, als V enus bloed,van Liefde brand fo gloeit?
Dat ik die braave trant van uw gerijmde.fchriften.
Meer acht, cn liever lees, als 't geen een ander dicht.'
U w dichtcn(dit 's mijn left)recht dichten isidaar'tlicht
'' Vaxi dicht en ondicht Frans klaar uitbIinktidaarKir^w<ire
Nu 't loeven,tot hair felfs verwondring, afgebeelt
^ Op'iAmfterdams Toneel ten voorbeeld word gefpeelt
'ii Y an Staatfucht, wanhoop, wraakjhaatjmin,en trots voor
andrc.
MENGEL-DICHT Ε Κί
Aen mijn Heer,
Όρ Jyn Ed^· Geboorten-dagh ^ als dte verjaerde
óp den 28. ymmry 16Ö9.
MYn Heer, 't verjaert van daegh dat ghy ter wereld
quaemt:
Dies kom ick als een vriend, dien fulcken plicht
betaemt,
Vermaenen uw geboort' en wenfch dat defen dagh
Te naeilejaer mee lief u weer befchynenmagh! λ
Werd nu twee beren dat wy waeren op uw Taert
Doe 't Heerichop Colterman was uwen Vice-waerd
En ons in 't groot Salet met fluyten quam aen boord j
Daer dapper wierd geviert den dagh van uwgeboort.
Maer iaetftmael hebben wy een banckeroetgehad
Om dat ghy doemaels waerr in de BredaefcheStad:
Κ u vind men u by huys, dies pas ick op myn tyd
£n w enfch u alles goeds die heden j aerigh zijt ί
Nu wild' ick wel een Haes, daer ick u meebefta^^^'.,
Maer 't is geen jaegens tyd en ick heb Wind flOCb Br^'
Om evenwel myn plicht in defen te voldoen
Send ick u in zijn plaets een wel gemeft Kapoen j
Jïn fo u morgen 't hout-verkoopen niet belet
Kom ick des middags zien of hy is goed en vet:
Maer hebt ghy 't dan te dr uck fal ick weer heneo ^^'
Waer mee ick blijf,
MYN HEER^
ψ
Üfppiem»
Öp Ockenhnrgh de» , 1 g S·
^.JanuaryAnntneer^ WesTËR»*
-ocr page 644-De Μη dk komt ons hy ,β€Υ hlj φΌ*
i.
ME-V R o υ w J Wanneer de Mey„ ons zey
Dat op den vierden'uw geboort verjacrt
So waeren wy haeft ree,, elck dee
Syn beft om mee te raecken op UW Taert
Die uw hoogh-edelheyd
Onshaddetoegezcyt_, ,, ^ " ..
So men u die vermaenen ^affi >
G eiijck wy oock deen ,;' ' ·
Daerwas ernieteen "
Dic men nkt en vernamj
7',· 7 i
vau
ï·-··
En r.u Γο quamen wy» u by
Dcwyl dat ghy ons heden hebt doen no6n ,
En zijn mecft al wat graegh,, van maegh
En maccken licht een brave fchotel fchoon.'
W^t ons word voor gefet
' t Ζ y maeger het "jw vet
Gcnuttcn wy met danckbacrheyd »
Een glacsje met wijn -
Als 't fob^r magh zijn
Dat doen wy befcheyd.
Oock liep ick voor geen glasjj al was
't Wat grooter als van dees gemeene flagh.
Sa, Picrke, kryght een fluy t, die 'k uyt
Magh drincken op Mevrouws geboorteu-daghJ
Wie doet my dit befcheyd.
Op degefondigheyd
" Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν. Μ
jVandefe nobele baeiin . ,, . -
Die ons hier önthaelt ' ^
Daer niemandbetaelt ? . - ^ ,
Datgaet'eropin. ' -
è "
. ......
Maer eer ick drinck myn vriend,, fo dien^ , Lq
Het u gebraght, dat ick mits defen doe, Π
En eer ghy defe fluyt,, drinckt uyt ' f rijo Π '
So "brenghthaereerft een van de gallen toe; ^ ·
Ghy vind weer licht een man (j
Die u befcheyd doen kan: j, t - i
[Wie is hier die dat weygren zouw I . ' . 'c
EIck roep dat het klinck ^ ; , ^ ΐ ' ί
Terwyl ick dit drinck, ' . ;;
^Mgh leve Mevrouw i
r? ■
α-
McQ
[ den Gehorten-dagb 'van mijn Heef Ν ί?;
omvm Ary Dircks-zooftgeprononceert
te werden.
ICk ben een Schipper en een Waerd
Die dit voor jouw kom prononceeren ^
lek heb de Haegfe en Delffe vaert,
Ick ben een Schipper en een Waerd ,
Myn wyf 5 daer ick mee ben gepaert
Die ken haer met den tap geneeren , '
Ick ben een Schipper en een Waer^
Piedit voor jouw kom prpnoacecre^
Men Heer, ick vlam mee op je Taert,
En dat behoof ick niet r.e fweeren,
't Is nouw den dagh dat jy verjaert,
Men Heer, ick vlam mee op je Taert
Gelick ecnhongd op 't fiecke paerd ,
kk fouw oock wel een ftick begeeren,
Men Heer, ick vlam mee op je Taert
En dat behoof ick niet te fweeren.
Voor vrienden dient gien brood efpaert 3
Ick lel nven als een langfert weeren >
Al val ick fchrupeljcus vanaért,
Voor vrienden dient ghien brood efpaert 3
Ick heb m y η taea oock neuyt efchaerc
Op taert van applen noch van peeren,
Voor vrienden dient geen brood efpaert >
lek fel men als een langfert weeren.
't Is goed te wefen by den haerd
De kouw en ken engs daer niet deeren j
Daer vak gien hyfel in men baerd»'
't Is goed te wefen by den haert,
Hy vindt fen felven niet befwaert
Dic daer magh fitten kollefeeren ,
*t Is goed te wefen by den haert,
Dc kouw en ken ongs daer niet deeren;
Het moet al fcheyen wat vergaert
Wy ielkn mee nae huys toe keeren
Wanneer dc Maen de Lucht verklaert i
Μζΐί
^yo Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Νί
Men ken terwyle mit de kaert
Of mit het bord den tyd paiièeren.
Het moet al fcheyén wat vergaert,
Wy feilen mee nae huy$ toe keeren.
Prince M^n Heer * men brief loopt uy t, ^
Dit is gefchied tot jouwer eeren j
Het is nouw oorlof mittefchuyt >
Ïrince Mijn Heer, men Brief loopt uy t ? ' '
Had ick nu wat Ferrynes kruyd
lek viel wel iens an 't toebackeeren ,
Prtnce Mijn Heer y men Brk£is uyt 3
Dit is gefchiedt tot jouwer eeren. ' ^ Γ
■ , L · · ! '
Om van Ary Dirckfi,. geprononceert ievfordifl
eer men aen taefelgaet· ''
r
MEn Heer 5 we fynopjeTaert genoot,
£n daerom fd keu men wy jouw befooken
Om niet te verfmaen je wijn noch je brooa>
Men Heer, we fy η op je Taert genoot, '
En weten der koy toe'al viel fe wat groot
Wy feilen ons felven daer toe verkloocken t
Men Heer, we zijn op je Taert genoot' :
En daerom fo keumen wy jouw befoockenj
Wanneer je maer wilt we bennen al ree. >
Om ons an tafel met jou w te begeven
En maecken goed cier ésn uyrtjen of twee > ^
Wanneer ie maer wik we bennen ai ree lii^ '^ · jp^
-ocr page 648-De meflen fyn fcharp en dapper van fnee j ^v
We feilen coe vcegen al ionder fneven , ""
Wanneer je tnaer wilt, we bennen al ree
Om ons an tafel mit jouw te begeven.
Nouw Peerken of lan myn befte maet
Kryght het Lampet en geeft vaft te waffen
Eer c eere verkouwt dat al vaerdigh ftaet >
Nouw Peerken of lan myn befte maet, ,
Wanneer als jc Heers geiqntheyd om gaet
So fchi. nekt Ie me vol ,daér moet jy op paiTcni
Mouw Pecrken of lan myn befte maet
Kr y ght het Lafnpet en geeft vaft te waflen.
Die
RONDEELEN
Ow me den eitm te prononcemn*
Μ En Heer 5 je hebt ongs fo welle getooft
We hebben hier luftigh gehad te bancken
Men hooft is oock al i«n lutjen onfchroofc,
Men Heer, je hebt ons fo "Weüe getooft,
\Vc hebben als Kcuningen hier.göjooft, ^
Waer voor wy u oock van Keitentóancken,
Men Heer, je hebt ons fo wéllegetöofc,
W e hebben hier iuftigh gehad telmcken.
De Heer, daer het alles van keumen moet
Die laete u langh in voorfpoet leven
Met jouw beminde, fo edel van bloed,
De Heer, daer 't alles van keumeu moet;
.-gif·'
Μ Ε Ν G Ε L-D I C Η Τ Ε Ν:
Die wiir u tot erfgenaem van je goed
Een jonge zeun by provifi geven,
De Heer, daer 't alles van keumen moet.
Die lacte u langh in voorfpoed leven.
Nu zal ick gaen fitten al by den haert
En rooken een pypje op uwe gefoncheyd
En fien hoeimaecken fal op de taert,
Nu fal ick gaen iitten al by den haert,
Wat dunckt u van fulcken Schipper en Waerd,
Maer,Heer, en ftoortje niet aen fijn rondhèyd.
Nu fal ick gaen fitten al by den haert
En rooken een pypjen op uwe gefontheyd
Ockenburgh,
-ocr page 651-------
-ocr page 652-am inyn Η ε ε r ε , Mjn Η ε ε r β
Kidder, Heer van ^uylkhem, ó'c*
γ Ν Η Ε Ε Rjgy die daer voert de groote Vlagh in^t
dichten
En 't zeyl hebt in den top daer andere moeten fwich-
Uw voorbeeld, en de tael die ghy my eenmael hielt
Daer gy het Linden-hout voor eeuwigh hebt bezielt,
tn 't fchoone Wandel-rack met weelderige kroonen
^ el eer gefongen hebt op ongemeene toonen
door uw hand bevrydt van immer te vergaen ,
^eefc my dit O c κ Ε Ν Β υ R G η te fchry ven doen be-
ftaen. ^
voorbeeld wees my 'tfpoor waer lanx ickhadte
^ rennen i
c itappen, fey ick beft, f9 ick my felf wil kennen:
Aaa ζ Uw
m
xz OCKENBURGH.]
Uw tael gaf my de fpoor die my befoecken dee
Een fprongh, die hooger was als myne lende lee.
Maer oock uw voorbeeld deed my ommefien en beven ;
Uw Η o f w γ c kjvan die pen ib meefterlijck befchrevé
Gaf my een affchrick om te waegen defe kans
Daer ick geen kans en zagh tot eer' ot laure-krans:
Het fpoor, dat gy my weeft, fo loflijck uytgeronncn,
Scheen my te wencken jj Stae, hier dient eerft wei ver-
fonncn,
5,Eer men op defe wegh fich om te loopen geeft
jjWat beenen, en wat milt en aeiTem dat men heeft i
55 Hy is voorfichtigh, die niet licht fal overfteecken
Indien aen fynen boom de lenghte mocht gebreecken
5,Die hem van nooden is, als hy is van de wal,
5) Daer hy fyn fchip of fchuyt mee overfchuy ven fal:
5j Want 5 raeckt hy buy ten grond, hy weet niet wat gaen
maecken,
33 Noch hoe hy weer te wal of hoe hy gints fal raecken >
55 En ftaet fyn hooft en krauwt als een bekaeyden bloedt.
35 Elck weete wat hy kan bereycken met iyn kloet.
De fpoor, die gy my gaeft om 't fpoor van u gcreeden
Te volgen 5 fcheen weerom te wackeren myn fchreeden
Gelijck iy 't leuyepaerd wat deunder ftappen doet,
En fey my ,, Valter aen, want Huy gens vind het god·
3, Al komt een yder niet aen 't hoogfte lot te raecken j
35 De vrolik e trompet ontfwelt de ity ve kaecken
33 Oock om een minder prijssen fpeelt mee't vreugde-lief
35 Voor die een fpiegel treckt of die een fchael geniet:
t)riemael nam ick de penn' om van myn Zand te
men:
Driemael ley ickfe neer en kon myn opfet doemen:
En driemael afgefchrickt :j^die driemael was gemoedt i
Heb ick de worp gewaegtWant Η u γ g ε ν s vondn^·
goedt.
De fteen is uyt de hand, de pyl is afgevloogen i
Maer, fo ick u en ray hier faemen heb bedroogen ? ,
xz OCKENBURGH.]
υ, dat dit niet is gelijck gy 't had verwacht:
My j dar ick meer beftond als was van myne macht,
So geeft ten deel de fchuld uw goedertieren oordeel,
Doch meeft myn botcigheyd, die aennam tot haer voor^
deel
En voor gerede munt, te vierkant of te rond,
Een woord, dat van een vriend quam uyt een hooffe
mond.
Maer, nu dit arme wich thier buyten is gebooren ,
Sal men 't vermoffelen en voor een Zuyger fmooren ,
So men gemeenelijck de wan-gedierten plagh,
Of fal men 't onb.iichroomt doen koomen voor den dag?
Hcc eerft was oorberlijckil om bey in eer te bly ven,
Maer regen het gebruyck van al die verfen fchryven ,
Die niet en fyn geruft voor die een ander lees'
En fie wat voor een pyl komt fnorren van haer pees.
Het tweede quam men licht voor roeckeloos te keuren:
Maer gy, beroemde man, kunt defe myne leuren,
Dees rymen, fonder mergh en fonder geeft of bloed,
Door een goedgunftig woord doen wandelen voor goed,
5) Onnoile leugen-tael voor fynen vriend gefproocken ,
3) Die niemand kan in eer, in goed, of leven kroocken ,
3) Was altyds onberifpt, en oock der Dichtren penn
') Liegt fonder opfpraeck, om de konft of van gewenn.
Ontfanght dit maeckfel dan in uwe gunft en ermen,
J-n wilt ons alle bey voor achter klap befchermen:
uw eere blijft bewaert en mynen naem behoedt
Indien gy Liegen wilt, en feggen, 'K vind het goed.
Aen
J. Westerbaen.
-ocr page 655-yir nobliffime & praeftantiffime,
......Nunc gratias tihiagoqmdnon
difficilis fuifii in me adhac Sacra admittrndo^éf de O c-
kenburg o hoe hahe'. Fecit Vitaulium mum, &
calcaYy quod fubdebas apud angiportum , utetiaminif·
hoe argumento adexemphm tuumaliqmd tenta'verm
α qm etfi me ten eb at et mea tenuitas et ingeniofi^ma i-
0a tua et doBiffima VitauUï defcriptio^jeci tarnen fiUm,
quia ettam nunc
Scribimusindodi doiliquepoemata pafsim,
w^ie tninus hodie, qudm olim,
Vatibus occurraSj perituraï parcere chartie.
"Et efl jam aUquamdiu tela iflapertexta; cuiβaliquan^^
dignaberis aliquid praludere^ et fufpenfd hederdvik ho^
'uimmfacere vendibile^ rempergratammihifecem^^
etiam non poteris non favere meis conatibus. Videhiu^
illis, hic illic, amoris meierga TetuaquenonobfcuUU'
^imonia. Vak, et dignare me po rro tudbenevolentd'
InOckenb.ipfisCalend. Decemb.A. cIoIocliiI'
Nobil. tuae obfervantiiTimus
J. WEST ER Β AE^''
PB
-ocr page 656-MOrem tihifine mordgeffiJJir amice·,nee reïigio faity
elogio qmlicffmqae profeet Pè'ema non infiedum,
i^uianamprofeóiiim ah iïla manu, quam cenus Jum nihil
frodituramyCjmd omni pr^conio non fitpar & <εψΗτη*
Equidem Bfefiinando hoe effeeerim, ut maturare tu quo~
t^ue velis editionem opufculi^qm mepraciptit doetumsfis
Πη TTitfi^vPf 7ï 3''éj{|ie> /uoi Λ'β» tx ϊτϊλίιθ»),"
fitml de literatts omnihm^et me ipfojfplendide uter^ue m-
m erimusj ejuodut fieripatiaris, Vir eximie, ferio te τοζο»
Hagae iv. Idus Decemb. cId Iocl i i i.
D. T. cultor & amtcus integerrïmus
C. HUY genius.
Op des
Wel beplante ende beter befchrevene
HOFSTEDE.
LOos Duynlandt, magher ftael [van overftoven liey-
grond 3 (vond.
Daer 't hongherigh Conyn te nauwer nood fyn wcy
EnvoedeMenfchnochVeejals Brandwijks noefte fchop
Dat fchrael befwangerde met allerley Voll-op.
SoraecktenOckenburgh eens'sjaersinkraem te
γ , , Ifggen,
^n baerde t all om veer wat buyren derven feggen
-ocr page 657-Van niet min kinderen als dagen in *t rond jaer,
Die 't Hollaudfch Vrouwtje droeg. 'T 2,y droomen-tael
of waer,
'K pas op de Beckens niet: Maer Beckens voll Meloeten
VollPers en Abricoo3j elck waerdiger om foenen
Dan all dien Almanack van Garnaet onder een,
Die Beckens houd ick waerd 5 diekind'renfonderbeea,
Dat Ockenburghs gebroedt, mirakel-wyz gebooren
Uyt d'ondragbaerheyd fe]f, dat kan myn' luft bekooren;
En ketelcn myn keel niet minder als myn hert.
Maer 't wonder ftuyt daer niet: 't gaet boven d'Appel-
mert: (treuren;
Loegh Ockenburgh eens 's jaers, het moefter eens voor
De winter hadd fyn beurt: Wat fien wy nu gebeuren ? ^
Lett, Lefer, op de kracht van wel-gekoockten Int:
't Zyn gulde Letteren diem' hier gefchreven vindt;
Daer med' is Ockenburgh vereewight voor de jaeren
Die 't Sonne licht den Dagh fal warmen en verklaeren^
Daer meed' is "taltyd groen, noyt blaederloos, noytoud,
paermec die Blaederen, als defe, van fijn Goud.
Constanter
BRANDWICI TOPARCHiE
Ab ipfomet Heroico carmine iiluftratum.
FOecundipoJJeffor agri rurifyue heati >
Tulfa cuijedem vïlis anna dedit,
^ni l'mt in fieriks potuit, bïmdijfimus hofpes,
Ducere Tomonam > Pieridef^ue locos* ^
-ocr page 658-xz OCKENBURGH.]
Nonfletit Mc, voluit caros fiudiafa receffut
Dextsrat viBuris nobUtare notis :
Ei vetuit feros unquam nefcire nepotes,
Se Domino, Mnjas hts habitajje jttgis·
Si qua fidesy cum tempus edax ternerat α ruinis
Straverit Auriaca mar mor α firuBa mam;
Et cum mille domos, quarumfaftigia cernis,
7rivmt, infefio 'vomere^ longa dies:
Tradia Brandwici, nuUis obnoxia feeks»
Temporis illudent ijfuiolata minis.
Stabunt intaBi cunólis atatibus hortin
Stabit perpetuis arbor amicta comis^
Scilicet illud habent vatesab Apolline foU,
'Pejjeftiburbanis hac darejura fuis.
Tone domos quicuncjue voles pradia conde,
^iC fenium pofitis conferat ma lyra efi.
C. Η u y G Ε Ν s F»
Aen de MEER van
Vir nobiliffime & praeftantiffime,
QXJodtam magnifice[entis de Poemate meo, nondum
d Te infpeBo, va ego iUudmagis amori tuodebeo y
'jnam uüo ejus merito.
Quintilio Γι quid recitarem, corrige fodes
Diccrct, hoe atque hoe, ac me deiere juberet
Et male tornatos incudi reddere vcrfus.
ÏO ο C κ Ε Ν Β υ R G η;
Cme 'vidtns mcyfra pudore & mode$idyUti debeo^ruh'
re fuffufum ad iftudtunm elogiumiCimd prona et praceps
tua benevokntia tam mature effadity nifi 'vultum mihi
'velarent tua hedera, quas dodarum praemia fron-
tmm dixit Flaccus^ Sedetegofinefronteflm, fi non hoe
^xTÏUü-fi» infpergi mihi agnojcam ah amica mam è cala·
mo Poetico» Ut utfit, ego hac in Imro deputanda^et uten-
dnm hac aura cenfeo
Neque rein levemputayEjufmodipracomopraoccupafi
animum LeBoris; c[uidnon poüicerifibijuheas\eum,
gf^iZuLECHEMiUM huccinatorem exifiimationu
fua habiturus efi ? Felicem Fekifilium , •jir Tróê'eti tfWj
pradicabat Macedomm Rex^ ejuod HomerumgeHorum
fuorum praconem habuijjeti neque Tu mbis hac
minor es illoy de cujus fiirpe
Ετττί* πΙλΗί Λΐξίζασι, Σμνζνχ, viê^, Scc. .
Ut efi apudGeUium»Oeeditionemperihujusfatusj0
jam cogitoy quiad^ pigment ar iorum tSv \άξ6ΐμ»τναιίΜ,
interefi ne ceruffie etpiperi [ui defint cuculli, Vdh^
In Ockenb.poftridie Iduum Decem. cId Idc liiH'
Nominis iïle tuimultis venerator ah
J. Westerbaen.
-ocr page 660-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η ii:
Güilhelmo
Arauiionenfium Principi, dum viveret, a Secretis.
PRaclare juvenis> puBh Hagan/e demsy
Et citgne Patrii max'mi cognominis,
MoÜes columbas aquila non gignit ferox ,
Inefiquepatfum Martiis virtus equis.
In te Parentemt mentis ignea vigorj
Totumquefpirant Oelium pracordia»
Fatriaque laudis amulo-icalcar Deus
ApoUofuif dit. Surgit adtuamchelyn
Arena nofirat bibulaportio Pharam »
Siticulofa ficciorque Apulid j
Et jam fuperba nobilipraconio
Pra fi potentum Satraparum pradtai<!^
Hortos Luculli/pernit. lila, qua tibi
Rus εβ beatum, quoquefcecundiferor
Ροβββοτ agri, villa mlis, turgido
lactata vati, condit ornatum tuis
Apicem coroUis inter aha nuhila.
Advertit Hofpesi arrigtt Typographus
Aures, fuafque nugiveudulus Tryphon »
Et has canoras verfuum compagines
Inopefque rerum chartulas, ^ nanias,
Et verba, qua P'óeto lectori dedit,
Cantatadoct'is Patris é" Gnatilyris
Supr α fuperba Arauforum mamora 9
Se
xz OCKENBURGH.]
Se 'ueniiturum carms ffondet fibi
Dum clafB cernit nomina, hk in atrio*
Sic vappa venitpro Valerno Coecuh.
Sujpenfa laurus vile comptendat merum.
J. Westerbaen.
Α Ε Ν DEN
Mitfgaeders
Aen fyn Ed' eudfien Soon
Den HEER van Ζ Ε Ε L Η Ε Μ
Τ\ Anck~heb, Heeren, Vaer en Soon,
Voor dees tackjes aen myn kroon
Die gy reyckt, om my te eieren,
Uyt de krans van uw Laurieren
Door voorbaerigheyd van gunil
Eer ghy "iaeght Of oock de kunft
Van den Ockenburghfen fchryver
Haelt de maet van uwen y ver
Die ghy toont tot fynen lof
Daer hy rymt van huys en hof,
Daer hy roemt van groote dingen
In de Loofer-duynfe Clingen,
Als of daer de magre hey
Schande dee aen moer en kley:
Van fyn wortelen, daer Leyden
Heeft de neeriaegh te verbeyden
In het wyfen van *t gefchil
So fy daerom pleyten wil:
Van fyn groenten en falaeden,
Van fyn moes en beete bloeden,
- Van
-ocr page 662-Van Aiperges j groot en goed ,
Van haer deugd en overvloed ,
Die in dickce niet en wij eken
Voor de Poppe-reufen pijeken
Noch voor 't top-end van het hout
Dat de boonen ftaenden houdt:
Van fyn fchoonc bloem-tapyten
Daer nae 't bloeyen vak te byten
In de roo en bruyne kers 3
In de liefelijcke Pers ,
In de lecker' Abricoofen ,
Suygelingen van de Croofen:
Daer men fonder fchrootnen taft
Naer het Pruympje datter waft:
Daer men fpreecfo van onderfchraegezi
So het hout fyn vracht fouw draegen
Van het weeligh fruyt-gewas
Daer 't mee overlaeden was:
Daer de typende meloenen
Liefelijcker zyn om zoenen
Als der kindren Almanach
Daer Vrouw Grietje van gelagh:
Waer van 't Becken meer geacht is
Dat met fulck gebroedt bevracht is
Sonder been en fonder graet,
Als met al haer Garrenaet.
Danck-heb, Vrienden, voor uw oordeel
Dat fo ryp is tot myn voordeel
Uyt een hert, dat t' my waerts helt >
En al blindelingh gevelt.
Maer, die 't dacrom quam te laecken >
Seyd' ick met gefpanne kaecken:
Daer de Recht-goddinneziet
Daer en deught het vonnis niet.
So hy doch met eygen oogen
Siet van u te fyn bedroogen,
ï4 O C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
So hy fich fyn geld beklaeght
Dat hy hy daer aen heeft gewaeght:
Dat Gy hem hebt uy tgeftreecken
Met dit kransjen uyt te fteecken,
Die dit kind hebt opgehult,
En verfilvert en verguldt,
En een huyfje met een quickje,
Met een lintjen en een ilrickje j
En een kapje wit en net
Op dit flechthooft hebt gefet:
Die 't een ilabbe met een kantje,
En een voorfchoot met een tantje
Propertjes hebt voor gedaen
Of het tot fyn Peet fo u gaen:
Die dit Ockenbïjrghse wefea
Hebt op goed geloof gepreefen,
En dees blaen gekeurt voor fyn
Die maer klaetergoud en fyn :
Die 't wat ruym hebt uytgemeeten ,
Nae de wyze der Poëten ,
Die fo fpeelen met de kunft
Minfl: nae waerheyd, meeft nae gimft:
lek en fal my des niet kreunen,
'k Weet op wien ick heb te fteunen j
'k Sal hem wyfen tot de Pen
Die dit ftuck beweeren ken.
Verder laet ick my niet hooren ,
En ick fingh, gelijck als vooren:
Danck-heb, Heeren, Vaer en Soon
Voor dees tackjes aen myn kroon,
Danck-heb, Vrinden, voor uw oordeel
Dat fo ryp is tot myn voordeel.
iMl·
-ocr page 664-OCKENBURGH. iJ
Cujus visfieri&c.·
AD LIBRUM MEUM.
TU) qui natus in avüs arenis,
Ortum Collibus his, libelle j dêes
^eis^largus laticis dator Lyai
Bacchusjfampneas mga'üit umhrast
^os^averfus equis ^follo,nuM
Font is CaHalii rigavit undd,
Nee fams-^uhi ficca lahra Vates,
Lymphis prolmt\aUtü Cahalli'
%tintandemfroperas adirehcem ?
Confiantem tibi Vindicem, meifque
P^tromm ZvYLB.Cïï'BUiVM Caffiftfiis,
Os dextramqm Diis parem, paravi»
NonjamfordiduUs in officinis
Pigment is dabis involucra, nullam
In fingui myropolio papyrum;
Non condès diapafma, non odores,
Non, quem mox veniet parare coccum
Cerujfata fuis Sah\lla buccis,
Vd cretata Fabulla, vel Lycorts,
quacunque fiudensplaceremxcho
F>iff.ditproprite maritaforma,.
Non fucum vetulaferes beat α
fucumfadat Marulla Thosho %
Cui pre baftolis opima donat
Jet
lö ο C κ Ε Ν Β υ R G Η.
Terra jugera»dat pem, dat agros ,
Dar fiiiertiolüm wcefies, Ó*
Ardentew Tyrio ruborepaÜam ,
D0t crifiascapitiferockntes;
Non v'tlu piperique, cinnamoque,
JSfon thuri, mc erts croco cucuUus;
Nonfur'vam rapiendus in cuiinam
Jntrahts tepidas ceejuipopinas \
Nonfixum 'veruhus capum, mc armoSi
Arjurd cute, protégés oviüos j
JüTon torróeris ignc ,propriove
DefendesaUenatergatergo, φ
Aflammdpropiore ^vindicaUs ;
JNTow damnabtrefumi'uenddorum
Siccando dare tympanum Tabaco,
Non prabere parabtlesfavillas,
Non eUychnia grata Patijugis,
I nuno athereas, Uber, fub aur&s ,
Non ultra libeat latere ruri,
Έί latd tïtuhm cedro perunttus
Etfrontemmimo η otatus albam
Hagam nunc Iket ambuïesfuperbus.
Jmto Vindke nmimm nmeto.
J. WESTERBAEH'
Afflj
-ocr page 666-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. η
Α Ε Ν
MjnHeer, Myn HE Ε RE
RIDDER, Oud-Racd-Penfionaris van
Hollandt ende West vries landt
Groot-Zegei-hwaerder e^c.
J^obüifme, AmpUfflme, etfrudentijfme. Vir^
IMpulit mè exemplo & hortatu fuo Virilluftris,'
Huygenius, f^lTA VLII fui praeclarusprsco,
üt aliquid ej ufmodi aufus fuerim in meis arenis
Fnde prins nuUi vdarunt temfora Mufr,
AggreiTus fum rem, ludicram quidem fed tarnen gra-
Vem,& quidem,ii cum tanto Viro certandum fuiffet,
congreflus impar , Pan cum Apolline, neque apud
Arcadas, unde fperare aliquid hcuiflet , fed coram
auribus Batavomm jatqui&illasjam non crairas,&
nares emundas habent Prster venam enim,ingeni-
um&geniumquo piurimis praepollec, erat ilJi ma-
teriauberior, Bajae&Tempe TheiTala: mihiavena
tenuisj&fterilisagér, liticulofiE iiccapars Apuliae:
Γι rem vis, dixerat ille vera de veris & quaefunt
cruntverebus: mihiconfidenter, non dicomentien-
dutn (eft enim hoe durius) ièd commentandum erar,
&dicendura de chymaericis, quae aliam\exiftentiae
non habent quam qua: fingitur. Qu.!aau·
temhsc mea nata funt in tuS vicinit & fiibiifdem
Bbb ctim
-ocr page 667-xz OCKENBURGH.]
cum Curifugio tuo in tradu hoe ardico parallelis
nonabs re me faflurufn judicavi ii Mufas tuas, ubi
inter Parnaflbs & Helicones fluentum accolis Pega-
feum, follicitarem, utiftis foribus foliolum ex tuis
lauris fufpendere dignarentur, quare per typogra-
phum partem illorum ad Tedeferri curavi, ut argu-
mentiim nofceres, fi hoe genere officii me dignum
judicares , cui, base facra tr^d:sinti^psllocettevelle
dat pojfe ahnegat. Agnofce hic Tmppm'ai' τπιι^τίχν* > &
ignofce. Dat Luna belluis audaciam. Tu,quiSol
€s inter Poè'tas, hanc calamo meo addis fiduciam.
Si moleftus non fum, experirime finito ,j quod pree·
dio vendendo per prasconem addi juflit Themifto·
des > iï» j^J cc^êav 'i^o) ycimvi Vale.
ïnOckenb,4,nonasMartii, clo IdcliiH'
Hobltffime nominis tut cultor ohfervantijjtmus.
J. West erbaen.
Aen den
Hoogh'geleerden ende W^d~beroemden Heere
Ridder, Heer van
BRANDWYCK endeGYBLAND
Op de hefchryvinge njm z,yne Wbonfiede
OCKENBURGH.
Ode gaf in ouden tijd de nieuw gefchapen luydeo
^ Een tuyn by hem beplant met d' alderbefte kruya^"
Met edel boomgewas, Wat kon hy beter doen ^
Als voor het jeugdigh volck te fcheppen jeugdig gr^"
G
OCKENBURGH. iJ
Maer dit wierd haer vergunt niet om te liggen flaepen:
Of niet raet al te doen als Appels op te rapen:
Neen, Godt, die altydt werckt en is oneyndigh wijs ,
Die wou geen ledigh volck oock in het Paradijs:
't Was Adam opgeley t den Hof te moeten bouwen
Om in het fchoon prieel den Schepper acn tc fchouwen 3
Te fien fyn hoogh beley t en onbegrepen macht
En wat hy voor den menfch in wefen had gebraght.'
De bedden in den hof beplant met groene boomen
En fyn nier aengeftelt om daer te liggen droomen ,
Die bedden fy alleen of dienen aldermeeit
Ten goede van de kunft, of voor een fwaeren geeft.'
Geleerde westerbaen>die ons het buy te-leven
Niet flechts nae waerde prijft, maer geeftig hebt befchre·^
ven,
Ghy toont ons metter daed dat oock een deftigh man
Ontrent een fchraelen hoeck geluckigh wefen kan;
Uw geeft die brenght te weegh dat alle menfchen weeten
Hoe goet uw fruyten fyn, oock diefe niet en eeten j
Uw fijn gefneede pen en wel gekoockten Int
Macckc oock die verre τγη tot uwen hof gefint.
Geluckigh is de menfch, jae fchier gelijck de Goden >
Die uyt een zeedigh hert de wereld is ontvloden ,
Die geld noch eerzucht broedt^maer buyten alle pracht
Syn affcheyt uyt het vleefch raet ftille zinnen wacht,
ick heb al overlangh dit wefen goet gevonden j
Nu ftaen wy, nae my dunckt, als op gelijcke gronden j
Ons huyfelijck bedrijf, ons bloem en keuckenhoiï
byn van gelijcken aert en van gelijcke ftoiF;
i is ons gemeen vermaeck by wylen wat te dichten ,
tn dat kan in den menfch een zwaercn geeft verlichten j
Oock gae ick menichmael tot eenigh deftigh man,
^le ons noch wysheyt leert fchoon hy niet fpreken
^y fyn bey uyt het hof en op het land gefeten
nonnen evenwel den Haege wel vergeten:
xz OCKENBURGH.]
Voor my, 'kwenfch met gheen Haegh voortaen te fyn
gemoeyt,
Als met een haegh alleen die hier by wylen bloey ti
Wy levèn buy ten iorgh, wy flaepen ibnder vrouwen,
[VVy ploegen ons ghemoedt eer wy den acker bouwen,
Wy eeten fomtyds vleefch en dan eens weder vis,
Of die komt uy t de Zee of uy t ons Vy ver is:
Ons taefels fyn verfien op velerhande wy2.e,
Met voor-koilj, fruyt, gebraedt, al ongekochte fpyfe,
En hebben oock Mufijck en fangers over mael,
Maer pryfen boven al den foeten Nachtegael.
Wy hebben boven dat verfcheyde confituren
Die, niet een kleynen tyd, maer jaeren kunnen duren j
In vougen (fchoon menkryghteenvrientofbuyten-
gaft)
Men op geen Frans gewas of Spaenfche fruyten palt,
Hier by voegh ick de Bie, die uy t haer kleyne wooningti
Ons dient van edel was en oock van reynen hooningh)
Oock dient van foete mee, die maeckt de kunfti
klaer,
En fmaeckt ons menighmael als of het Neder waer»
Maer tot een minder dranck fo laetmen appels periTen >
Die konnen in de koorts een drooge mondt ververffefl)
Daer by komt dan de melck en oock het fchaepe wey»
Een goede medicyn ontrent de koele Mey.
Wat dienter meer gefeyt? men vindt hier vergenoegen
Indien men nae^den eyfch de finnen weet te voegen.
Een lam uyt èygen ital, een ey uy t eygen neft
Dat fmaeckt hier op het land den meefter alderbeft·
Men pleegt hier goede trouw, en niemand word bedroo*
ghen
Als vifch die met het aes den houck heeft in gezoogen >
Hier is geen felle krygh, maer 't een en 't ander lam
Dat ftoot eens tegen een, en weder aen de mam-
Men hoort hier geen geraes van roepen, kryten, tieren >
Als dat hier over al de vogels tierelieren. ^^ i
ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. ^ jti^
Hier is geen fel gevecht ? en niemand werd gewond
Als dat een blancke Ipae hier qiietft een harde grondt
Indien een ftout conyn ons boomen komt te knaegen
Werdthier oock recht gedaen, het moet de ftraftè drae-,
ghen; drijiF,
Want 't hout dat niet en groeyt vermits haer ilim be-
Dat werd een machtigh vier omtrent het fchuldigh lyiF.
Doch, wyl ick boomê plant en fnoeye wyn gaert-rancké,
So dcnck ick om het huys beftaend' uyt feven plancken j
Het woudt dient niet alleen tot luiten van de jeughd >
Het leyd oock meenighmael de gronden van de deugd.
Het veld heeft wonder in: de ftomme boomen ipreecké,
lae 5 dat noch hooger gaet, de domme beeften preecken ;
Niet een fo kleynen dier, niet een fo teeren kruyt,
Of troept? oock Tonder ftem, den groocen Schepper
uyt.
God fy voor eeuwigh danck: ons hoven geven faecken
Die ons den geefb vernoegt en vrolijck konnen maecken:
Nu is myns hertfen wenfch (God laet het fo gefchien)
Dat wy in 't eeuwigh hof malkander mogen üen.
j. C at s.
I ^P^orgh'vliedden i6Maert
van
BRANDlTTCKendeGTBLAN DT.
Eidderé'C'
op de
Beschryvinge van O c κ ε ν β υ r g h.
J^Aet vry een ander op de machtige gebouwen
. En fty ve fteunfels van een prachtig Rijck betrouwen
21 O C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
Niet fo beftendigh dat geduyrigh fal beftaen,
Maer een volmaeckt verftant Μ nimmermeer vergaé.
So leefc dan O c κ ε ν β υ r g η 5 al is het dat de muyren
En geeftigh timmerwerck niet eeuwigh kunnen duyren;
Want al het poogc van den menfch dat ftruyckelt licht;
Noch fal het leven door uw aengenaem gedicht. ' ^
Lact ymand op de pronk,*t cieraed van fchoone bloemé,
De vrucht van Ockenhrgh^dQ vreugd van Monfter, roe-
men :
Al ftaet het fchoon in 't oogh, het iflèr ras geweeft :
Maer ick roem op de vrucht van uw vermaerde geeft,
De menfch die magh hem in 't verganckelijck verheugé)
Maer dat niet lang en duyrt kan immers niet veel deugé·
Al 't menfchelijck vermaeck is vaerdigh tot den val;
Behalven dit Gedicht ? dat eeuwich duyren fal.
A. NAELDWYCSj
'yien den Lefer
'uan .. '
Befchreven door den Heer van
BRANDfVTCK endeGTBLAND,
Ridder i^c.
Μ ρ ΗI 0 Ν 5 die 't gebouw van Thebe door fyn iH
ghen
En kunftigh fnaeren-fpel deed by malkander ίρΓί®Ί
ghen,
Sal eeuwelijck den lof verdienen van zyn zangh 9
En leert ons j dat de kunll heeft alles in bedwangh; ^
/ 1 νη
-ocr page 672-OCKENBURGH. iJ
Siet wat de kunfl: vermagh: de drooge dorre duynen
Syn hier verfmeet, verkleet, verkneet in vette tuynen:
Leert, Lezer, dat door kunft de alderichraelfte Hey
So braeve vruchten draeght alsd'aldervetfte kley:
Siet hoe een gulle geeft hier geeftigh is befchreven,
Siet hoemen in het veld kan wel en vrolijck leven,
Leert, Lefer, door dit Boeck, dat in het flechfte landt
Oock dickwils werd gevoedt 't uytnemenfte verftandi
Ï.ieUniUooggekerdenyKonfien Deuchtrijcken Η ε ε r ε
BRANDWYCKendeGYBLAND &c:
Op de hef :hryvinge van zyne Hofflede
ockenburg η
Hier comt de Groot en wil mee ftaen
ByOcKENBURGHenWESTERBAENj
Niet dat hy hem fou' waerdigh vinde
Om peet te zyn van defen kinde,
{Jat waer voor hem te grooten greep , ,
Maer dat hy houden mach de flecp ·.
J^ant om geheel en al te fwygen
Uat kan hy van hem niet verl^ygen,
Ue vrientfchap die hy met dien Heer
Houd, en gehouden heeft wel eer
pits doen fy in de ftad van Leyden
^cen ongeluckigh leven leyden,
Bbb^. Wm-
-ocr page 673-OCKENBURGH. iJ
Wanneer fy in die hooge fchool
By meenich Franfman, Duyts en Pool j
De wysheyd en geleertheydt fochten
En foo den tyd met luft doorbrochten, "
De vrientfchap-t die oock naderhandt
Verknocht is door een vafterband,
Van 't hóuweiijck dat hy gedaen lieefc
Met haer, die nu noch door fyn blaen leeft ?
En was van "t felvige geflacht
Dat hem, de Groot, had voortgebracht j
Vereyfcht voorwaar een nader teecken j
Het welck op dat niet foud ontbreecken
Soo ftelt hy hier fyn eygen hand
Waermee hy hem fyn dienft verpand,
En brenght hem weer in fyn gedachten
Veel foete dagen en oock nachten
By hun geneuchehjck befteed,
Wanneer foo d'een als d'ander reed
Nae d^eedle ilad, alwaer de Seine
Bewaetert de Samariteine,
Daer Coningh Henrick met fyn paert
Des eylands punt en brug bewaert 5
En hoe fy t'famen weder quamcn
Wanneer de Staten Wefel namen ,
Waer van fyn kregen het veriland
In 't midden van haer vyands land ,
En iagen t'S'egevier met luften
Van Vlaendren op de Zeeuwfche kuilen.
Doch dit vermaeck is al langh heen,
Haefb vyf en twintigh jaer geleen j
Wat fal men nu, den meefter loven
Ofwel de Ockenburghfe hoven ?
Niet Ockenburghj want dat hier praeit
Met fulcke verwen afgemaelt
Dat niemand yet daer by kan voegen
Ora gaeuwe ooren te vernoegen ^
Al
xz OCKENBURGH.]
Al wat een ander feggen magh
Is duyfter by dien klaren dagh,
"c Is het gequaeck van ganfe-keelen
By d'oude fwanen lieflijck queelen,
't Is als der vorfchen fchorre tael
By d'helderen fchellen nachtegael.
Den meefter niet j die hem foud pryfen
Moft van de aerd na boven ryfen ,
En fliygen op het vlugge paert
En vliegen ίο ten hemel waert,
Of klimmen daer de Sang-godinnen
Vervormen der Poëten finnen,
Of drincken op den bergh Parnas
Van d'Hypocreëfche waterplas.
V/at blyfc daer dan om hier te feggen ?
't Is beter 't feyltgen neer te leggen
En ftuyren 't fchuytjen aen d e wal ?
Veel liever feytmen niet met al
Als dat men fchande fou behalen
Met loome rymen, flechte talen,
Genoegh ift dat de Groot mach ftaen
ByOcKENBURGHenWESTERBAEN.'
ÏN SURURBANUM
Nobiliffimi Viri
BRANDWICI TOPARCHiE
abipfo Domino carmine illuftratum,
LVfdunum prope, tam cekhre tmha
^artusunius, unius dieij
Νatorum popkmfiupente matre,
AntiqH^ Comtumjacent arena
Β b b 5
7.S OCKENBURGH.
dicunt Gravefandiam Batavi»
Vicumfiat domus inter hunc & illum
(Stet longumprecor) invidenda nullis
Felix quamlibet é^ beata, quantum
Dit es Aldnoifuere camfi >
"Tam comipatet hojptalitate.
Hauc Mufis fofitam ,facetiifque
Sincerifque fodalibus dicatam
Nunc 'ua.tes Dominus, potens canendfj
i^ternam facit ξ^ 'vetat perire
Verfü ?»armerihfts perenniore
Jncfue hac effipem exhibetpapyro,
Excluditquejua nihilfapyro
^iuo reddat domui parem papyrum 9
Kj^t^enfas frater i amabilefque coinas
Thoebo non fine Liheroqaepatre}
Etfefias epulas & apparatus
Nunejuam ntunificentia carentus ,
lÜic dulcibus ohvios amicis.
%ua trans fiumina4rans mare inquietum
F er rixasy odia improhafque Utes
Frufira fiepe alü ajfequi laborant,
Hic tam candidus é^ b^nignus heros
Largiri docet, & docet mereri
C GrotiUS.
In feceffum ejus Ockenburgicum Belgico (ffttmni
elegantifime exprejjum.
Oe faelich waer des menfchen leven ^^
Indien hy^ volgens 't wijs beftuyr
Η
ρ C κ Ε Ν Β υ R G Η. %1
Vande onverbafterde natuyr ,
Sich felven het gemack kon geven
Dat alleman, foo 'c fchynt, bemind >
Een yder foeckt, en niemant vind,
Terwyl den meeften hoop, befeten
Met een verfadeloofe luft j
Voedt in fy η knagende geweten
De tegenftreeffels van de ruft.
Terwyl den eenen in fijn vleyfch-luil %
Den andren in het goud-begeer,
Den derden in een waen van eer
Zijn onbedarelijcken eyfch bluft ,
En yder even yvrigh haeckt
Niet na het gunt hem dient, maer fmaeckt
Schoon door verfcheyde luft geprickelt,
Bevinden wy ons al in 't end
In d'een en felfde poel gewickelt
y an onruft onluft en efiend.
Dits voor fo veel als wy ons felven
Gewilligh dry ven onder t juck.
Hoe menighvuldigh is den druck 9
Daer wy malkander in verdelven ?
Hoe onvermijdlijck is den ftryd
Van onderlinge haet en nyd j
Wanneer het onverdiende voordeel
Van vriende gunft , of hulp van 't lot, "
Eens anders ongeval, als 't oordeel
Van fijn onwaerdigheyt befpot!
Dit is die geeflel der gemoeden >
Die ftoker van onftuymighey t j
Die fchyndeucht, die de eerlickheyt
In onfe herten vcynft te voeden ,
En > onder fulck een cierlick kleed
Niet als bedrogh en wraeck-luft reed 9
Waer door het lefte hooft der vromen.
De befte voorfpraeck van 't gemeen j
Ifs OCKENBURGH.
Dewyfte Philosooph vanRomen
Syn tot haer lefte uyr beftreen.
lek fwygh de jammerlicke rampen,
Die 5 door gelijck een miiVerftand,
Ons dier gekochte Vaderland
By nae verffcickten in haer dampenr
De nae-wee van fo grooten fchae
Gaet my, fo wel als 't Land, te nae.
Dies wenfch ick yder zijn vernoegingh
Tot vrede en welftand van den ftaet,
Den overwinner zonder wroegingh ,
Den overwonnen fonder haet.
En feecker, als wy wel doortaftcn
Met wat voor onluft, arrebeyt,
Sorgh, wangunft, en ondanckbaerheyt
De overheden fich belaften j
Selfs als fy op haer lyfs gevaer
Hunn' ampten trouwlijck nemen waer?
Bevinden wy in ons gewiiïèn
Dat yemand, die zijn fchoonen tijd
Befteed in fulcke kommerniiTen ,
Veel eer beklaeght dient als benijd:
En dat het alderfachfte leven,
Dat op der aerde werd geleyd,
Beftaet in die geruftigheyd >
Die yder een fich felfs kan geven ,
Wanneer hy met den Staet vernoeght,
Die hem zijn lot heeft toe gevoeght,
Sich felven meer en meer laet naedren,
En bannende alle twiften uy t j
Nae 't voorbeelt van onfe eerile vadren
Zijn heerfchingh in zijn huys befluyt.
Wat plaets, wat ftond kan hem verdrieten
Die onbekreunt zijn eygen Land
Beweyt, beploeght, befaeyt, beplant j
Befiet de jonge fpruyten fchicten,
Vt
OCKENBURGH. iJ
De verfche blommen open gaen,
De boomen in haer bloefels ftaen ,
De nieuw gebooren lammen fuyghen ?
Daer niet een kruyt is> niet een lot 3
Niet een gediert, of zy getuygen
De wondre kracht en gunft van God ?
Niet dat ick deftige gedachten
Wil dommen tot een breynloos werck ,
Dat verre van myn oogenmerck.
Ick eyfch een ziel, die kan verachten
'T geen fy fich echter waerdich maeckt,
Die nae den lof der geener haeckt
Die, fonder ftaeten nae te jaegen,
Syn van de plough tot dOppermacht,
Of weder van de Zegewagen
Gewilligh tot de plough gebraght.
Ick vorder eygentlijck een leven
Sodanich als 't geleerde blad
Des wyfen W ε s τ ε r β α ε Ν het vat,'
Ια alle wetenfchap bedreven i
Gefont, maer zedigh, inde leer ,
Die min fyn goed acht als fyn eer ,
En onbefchroomt zyn lijf lou wagen
Om recht en vryheyt voor te ftaen:
In kortj gewent met hoogh' en laeghe,
Met doode en levende om te gaen:
Wat fou aen fulck een boefem feylen
Om by gebreck (dat nu Godt lof
Onnodigh is) van waerdich ftof
Den ilaet fich kunnen mé te deylen ,
Die niet, als door gaens wel gefchiedt, ' ,
Syn leering ydle woorden bied,
Maer fterckt fyn les met fyn exempel.
Danck heb fo algemeenen vriend.
Den tyd en roove noyt fyn ftempel
d'Oniterflijckhey t, die fy verdient,
^ö ο C κ Ε Ν Β υ R G η:
Aen den
Edekih en Hoog geleerden Hem
Riddery Heer van Brantwijck ende Gybland.é'Cn
Op het Bouwen, en konftig befchry ven van zyn
OCKENBVRGH,
Loofduinc was al lang door Vrouw Margriet vermaart
En fagh een gancfe fwarm van wufte zotte bollen
Rondom den Henuenbergh als naare fpookkcn hol-
len.
Voor 't raafen van hén Spit en eigen waan vervaert.
Doch endlick quam de tyd en floopte 't Mis-verftand.
Het kaale voetpad wiert bekleet met gras en klaaver.
Den OiFerkift bleef Holden Heeromkreeg geen haa-
ver
Voor iyne fpringhenil meer uy t Blinde Luytjes hand.
De kroegen ftonden leegh. De Wijn verzuurde in 't vat.
Men hoorde keel noch Veel tot EliQens indeVaan-
fcheur. (deur
Het Catzvel kreegh een gat, de zog ging met de kraan
Wyl 't wydt vermaerde dorp te flim een teeringh hadt.
In defe elenden gaf Loofduynen zucht op zucht:
Des' d'Edele Wefterbaan, uit zonderling medogen!
Een beurs vol goude Munt heeft uyt fyn fak getoügen
En dreef, daar mee, het kruis voorfpoedig op de vlucht.
De Dorre Heuvelen verfloven voor zijn woord.
Men zag het fchraale Sand de vetfte Klay braveereo;
De Helm in Roozelaer of Arbriköos verkeeren i
En 't keurde van de Idinge op 't cierelixc geboord.
ο C κ Ε Ν Β υ R G Η.
Terllond fcheen Ο κ κ ε ν β υ R g η een wonder in elcJi
ooghi
En baude Hofwyck na met ongemeene zanghen.
Dc fiere Nachtegael bleef aen de takjens hangen,
Terwyl den Honingh-Bie van bloem op bloeizel vloog.
Nu lokt het daagelix een fleep van menfchen uit:
En lacht de Jonfren toe; en fchudt zen milde boomen
Het Ooft af in'er fchootien fchenkt'erjZonder fdiroo-
men,
Het mufkadelle zap in een doorluchte fluit.
Maer 't alderwaardigfte dat hier een Vriend ontmoet,
Is 't gul en oprecht hart des Hofheers, ryk van reden ,
Zyn minnelikke tong, zyn Wyfheid, deugd, en zeedêj
Zyn wel gefneedcn pen, die fiel en finnen voedt.
Eens had ick d'eer dat ick de proef daer van genoot,
Toen Rammazein,om my,fyn druk een wyl liet vaarê
En 't Ridderlikke hoofd, gekroont met gryze hairen,
Een ilaaltjen, uit de kas van't groot veriland , ontilooti
Van dat uur kufte ik voort het hailige pampier 5
Paer in uw O κ κ ε ν β υ r g η te koniligh is herboo-
ren.
Hier kittel ik myn hart, hier ftreel ik luiftrende ooren 3
En dans op het geluydt van uw vergoóde Lier,
Loofduinen houde fich op 't hoogile aan u verplicht,'
Wyl 't weeder word betreen van Menfchen vlug van
voeten.
Uit 's Gravenhaag gegaen,om Okkenburgh te groeten
Dat wind, en haagel keert op 't fchild van uw gedicht.
^^ooh meer ben ick aan u verbonden door uw gonft,
Geleerde Wefierhaeny te mild aen my gefchoncken ,
Toen wyjin 'c luft prejeel,uit -"t Paaters vaatjen dronkc
't leefen van den brief, gepropt met boext en konit.
Waar.
-ocr page 681-OCKENBURGH. iJ
fm
3Vaar mynen hof voorfien, gelijck uw Landju^wsel j
Ik fou voor Huygens, Cats» noch voor gQQnGmter
wykken j
Maer volle danckbaarheid aan u^myn Heer,doen bly le-
ken:
Doch uwe heufheid keurt de goede wil voor veel.
Indien een ilechte bloem oit plaats kreeg aen den krans ί
Om vlochten met het puik van uitgekipte roofen,
So laat myn Tydeloos mee, aen uw eerkrans, bloofeii ί
En denck: een kreupel gaat fomtyds wel mee ten dans.
lan Zoet Amfierdammer.
Am den
defes Boecks,
GY die uw geld en tyd komt aen dit boeck hefteden,
Aen dit Papiere-werck,aenmynverfchrevenlni:
So gy hier rym en roem meer vind als kruym
En uwe tongh geen fmaeck in ydelheyd en wind: (reden
Liet fich door wat vernis uw ooge noyt bekooren,
Was elders uwen neus op beter reuck re gaft,
En is uw oor gewent een foeter fnaer te hooren,
Heeft elders uwe hand wel vafter vleefch getafl::
Scheldt Dicht en Dichter niet door al te viefen zinnecj
Of hy u hier wat gelds en oock wat tyds ontnam ;
Hoe fou fyη kaeien-brood den armen Drucker winnen
So niet, als 't alderbeft, op fyne winckel quam ?
Oock is de fchae niet groot die gy hier hebt te draegen·
Heb ick wat dubbeltjes uyt uwe beurs gelicht,
Men plaghter wel fo veel aen i. Gringalet te waegen
Om weynigh tyd-verdryfs voor ooren en gefight r
Wa?
Franf^h Commcdiant,
-ocr page 682-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η.
Wat hadmer voor fyn geld, als wind en ydelheden
Van min en hoeren-praet, van Venus janckery ?
Maer die aen O c κ ε ν β υ r g η uw ftuyvers quamt be-
fteden
Ghy hebt al meer als wind: gy hebt de blaes daer by j
Gy hebt papier voor'tgeld,dat als gy'twilt gaen venten
Tot peperhuysjes en tot deckfels van fyroop,
Gy kunt verwiflèlen aen vygen en korenten
Ter winckel, daer men kruyd en fuycker houdt te koop j
De Koek, de keucke-mey t dient fich van fulcke blaeden
Als iy het vinnigh ipit rijgh door het vet cappoen
(Indien fy eere itelt in blanck of bleeck te braeden)
Om het voor 't bluyfteren der vlammen te behoen j
De roock-verkooper heeft fyn Trommels toe te itel-·
len
En dient fich tot dit werck van een papieren huydt:
Hy foeckt geen overtreck van taeye kalver-vellen:
Üock ftreiS het tot een lot den branders van fyn kruyt:
Doch hoop ick mynen Rijm een beter lot befchooren
En dat het vry falfyn, door nietiger papier,
Voor Comens, voor 't ghebraed van Koek en keucke-^
ilooren,
voor kroegen van Taback enfulckConftapels-vyer >
Om datmer blaedtjes vind, die leer en leffengeven
Der Wyfen, tot vermaeck en voordeel aengeleyt,
heb ick onder 't myn wat van het haer geweven
w le feytrer, dat te voor niet meeft en is gefeyt ?
, geld is goed gedaen : hoor watter voor den tyd is J
f Is maer een fnipperingh van uyren zes of acht.
ρy werd met recht befucht van die den fynen quyt is ,
> an die hem tegenfiet niec al te feer geacht.
Een ftuck van eenen dag kan hem niet veel vermin-'
drcn:
Oacr komte^ in een jaer zo veel, als 't Graven wyf
nier baerd' in myne buyrt, of waer', of leugen-kindren;
V crliQs van fo een broek heeft weynigh om het lyf.
Ccc Gy
-ocr page 683-xz OCKENBURGH.]
Gy kunt dan Ockenburgh tot uwe kleyne fchae-
de
Hier lefen en befien in druck of ichildery,
Maer neemt de moeyte niet, gaet gy met my te raede,
Van ielfs te komen fien wat van de faecke zy.
lek heb gerymt, geroemt, gefnorckt en opgeblaefen,
Geiloft en opgefneen meer als de waerheyd lydt,
Myn Clingen, myne Hey, myn Heuvelen doen grae-
fen:
lek wacht door uw gefight van liegen geen verwyf
Het weelderigh Pinceel mag wyd en breed gaen wey-
den 5
Oock ftaet den Dichter vry te meeten langh en ruym j
En, val ick oock niet fchaers in defe duyn en heyden,
Het kom hier niet op aen op hond, of roe, of duym.
Ick heb 't hier opgefmockt met itricken en cieraeden,
Mijn hofkens toegemackt met overvloed van ooft,
Mijn heggen, mijn geboomt met lecker fruyt gelaeden,
En hou my wel te ν reen Γο gy het maer gelooft.
De loofe Winckelier doet raem'en glaefen liege»
F,n door een valfchen dagh haelt hy den kooper aen:
Hy vindt geen fwaericheydt fyn clanten te bedriegen
En denckt, 't is half verkocht dat fchoon is voorgedaen.
Den Apotheker weet fyn doofen op te fchicken
Met gulde letteren van buyten op het hout,
En doet fyn pilletjes voor Icofteliicker ilicken
(Wanner iy iyn bekleedt met weynich blaedtjes-gout.
vSo doet de loiFer ons aen 't uyterlijck vei-gaepen
En neemt haer voordeel waer in "t hullen en in 't kleen j
Die, als den toy daer leyt wanneerfe fal gaen flaepen,
Niet half fo moy en is als fy te vooren fcheen :
Die 's mergens;, eer de mond en eer de koontjes bloo-
fen.
Eer op 't geblanckte vel de mouches ftaen te pronck ?
Eer "c vael, eer 't vetj eer/tros wij ckt voor de poeyef"
-ocr page 684-Eer pot en plaefter geeft dat noyt den Hemel fchonck:
Eer lock, en tuyt, en bles met koftelijcke fwieren ,
Met duyfent kronckelen, met menich krol en bocht
Het voorhooft, wangh, en hals, en fchouderen vercie-;
ren,
En eer het kramers meel geeft reucken door de locht
Eer dat een heele maers van linten en van ftricken ,
Eer kant, eer toer, eer fnoer van peerlen, eer de baggV
Eer tabbert, eer de rock de Pop quam op te fchicken ,
Soo veel niet gelden fouw, als hooger op den dagh.
Die ichoon is, is'tin'themd;nochlaet ickniet te
roemen,
Kom, neem de moeyte vry van herwaerts aen tegaen j
lek legh 't pareelfel af, noch fult gy my hier doemen
AJs ghy 'c hier, buyten dat, met fruy ten fiet gelaen.
En, Lezer, om u voorts te houden buyten klaegen ,
Heb ik uw beurs geleeght: kom vult daer voor uw buyckj
^n komt gy noch te kort, fo wilt wat met u draegen
vult uw facken mee, al ift een quaed gebruyck.
Hebt gy wat tyds verquift; wat iflfer aen geleeghen ?
pe leedig' is in pyn hoe liy fyn uyren kort':
Hn wys'en befighe iyn ftaegh om meer verlegen ·
Hn wat fcheclt hem een broek die altyds komt te kort ?
J. West ER β α en.
AP O L, ten Τ hroon op den Parnas gefeeten
In 't Parlement der heylige Poeeten ,
Dacr 'c Hooge huys en 't Laege 2,y η vergaert
vol van 't nat van het gewieckte Paerd,
geencn, die dit fullen fien en leefen.
^ock die ter plaets gekoomen fullen weefen
Ccca Daejr
-ocr page 685-Daer men van ouds te publiceren plagh,
S Α L υ γ Tj en al wat dat men wenfchen magh:
Nae dien alhier door Tongerloo op heden
Ons is vertoont, als oock aen defe Leden ,
Hoe hy de Pers tot Raramazyn laet gaen
Om OcKENBURGHte helpen in de blaen,
En lan en Krijn doet draven alle dagen
Nae buyten toe, om proef-blaen heen te dragen
Daer fich onthoudt de Man die 't heeft gefticht
En nu zyn werck verciert met 2.yn Gedicht:
Hoe hy zy η geld heeft onlanx willen mindren
En hangen 't aen een deel Poeten-kindren
Die achter 't Dorp, door Hennenberg vermaert,
Syn Boeltjen hem itilfwygend had gebaert,
(By hem van nieuw op Helicon bekroopen)
Daer buyr, noch meyt, noch vroedwijf was geroepen)
Die liever hy Verthoonder wou behoen
'Als dat men haer mocht in 't geberght verdoen:
Hoe hy, om die in 't leven te behouwen,
Syn beurs aen fprack, en met een goet vertrouwen
Te mer£twaert fond in d'Amilerdamfe Veft
Om haer te kleen in fto^es uy t het weft,
En gaf fyn geld aen riemen, en aen vellen,
Aen Franfch papier, om haer in "t wit te ftellen
Op hoop van meer, als vyf, tot intcreft,
So hyfe mocht uyt-trouwen op het beft:
Hoe hy Ons oock voor waerheyd quam oirconden
Dat onder u fomwylcn fyn gevonden
Die tegen recht, en tegen eer en fchaemt,
En al wat dat een deugdfaem man betaemt,
Eens anders werck fich haeften nae te prenten
In kleynder maet, om 't beter koop te venten,
En brengen fo haer naeften in gevaer
Dat hy wel licht blijf fitten met fyn waer,
En dat hy moet van fyn confraters lyden
Dat Sy fyn bewrs hem veyligh komen ihyden
in't
-ocr page 686-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. Τ7
Ιη 't openbaer, daer, die 'c behendigh doet j
Syn gaeuwigheyt wel op fyn lenden boet:
S OI s 'Tj dat Wy om fuk voortaen te weeren,
{Gelijck wy fyn van fouverain regeeren)
Wel fcherpelijck door defen doen verbien
Dat men van fulx niet meer te fie gefchien
In 't algemeyn, Oock laften in 't byfonder
Dat O c κ ε ν β υ r g h, dat tegenwoordig onder
Den handboom zugt wyl hem de Drucker ruckt,
Van niemanden en werden nae gedruckt:
Oock doen wy Κ ο ν d^ hoe dat wy fulcke blaeren
Voor bafterden, voor onecht, hier verklaeren >
Dat haer de Vaer noy t keuren fal voor pluys,
Noch met haer doen als die van fynen huys
Hoe dat by ons fyn middlen om te ftraiïen,
Hoe dat Wy peil en fieckten kunnen fchaffen,
Hoe men door ons de kracht der kruyden kent,
Hoe onfe hand den menfchen helpt of fchent >
En dooden kan of in het leven houden,
Endaerom aengebeden van den ouden:
Hoe onfe kunft den fiecken wel geneeft
Maer dat ons boogh oock vinnigh is gepeeft
Voor luy, die ons bevelen niet en achten;
Hoe dat gy oock fult hebben te verwachten
Dat, wieder dicht en rymt of rouw of gladt,
I Wie daer fyn ind aen oorbert ofverkladt,
I Op ons verbod fal ledigh moeten blyven
ξ üiiejaeren langh van yets in rym te fchryven,
ί roept gy dan Heer, daer is hongers nood,
' l^yieb geen geld, myn wyf noch Wnders brood
j; (Av ant wie helpt doch de Druckers meer aen eeten
■ \u· raefende Poeeten ,
i W ler fommige, fo men het feggen dorf,
; ^let eene kruym felfhebben in haer korf,
j^^iet eenen düy t in haere beurs ten beften ,
t^iet cene veer in haer beroqyde neften,
xz OCKENBURGH.]
Niet eene nop op haer verileeten kleedt,
En, fchrael en kael gelijck een arme neet,
Haer koft en dranck gaen by een herfchop raepen
Die fich vergaept aen dees bevallig' aepen)
En fo het dan niet recht en fchynt te gaen j
Om dat de goe moet lyden met de quaen,
Dat ick het dan beveel den Overheden ,
Dat in haer land geen naedruck werd geleden
Die naedruck geef aen eenen onderdaen
Die eeril de fchae liet voor de baete gaen:
Dat yder een fich hier in hoort te quyten ,
Dat niemand hem 't vergeeten koom verwyten
Des gulden wetSj die u te doen verbied
Dat ghy niet wilt dat felver u gefchied i
I Voorts, dat dit ftuck niet licht en is te achten,
Maer van gevolgh en ernftigh te betrachten,
Dat fich in 't land de milde Rymers penn
Door myn gebod tot fwygen niet gewenn :
Dat, als het was met u foo ver gekoomen
Dat by gebreck van dichten en van droomen
U brood gebrack, dat ghy foo riiym nu eet
Sint klerck en leeck rym pift, en verfen fweet,
Ons heyligh volck niet wel fou fyn te dwingen
U te geval te dichten en te fingen,
Dat, ongelaft, van fwygen niet en weet,
En iwygend wil als men haer ankers beet.
Aldus gedaen ten Berge met twe toppen,
Τ en o verzy η van veel gekranfte koppen *
Met jeugdig Veyl en groene Laureblaen.
-ocr page 688-gemaeckt door
Mr. Α R Ε Ν r RAVESTEY Ν
Η
Et was een Α R Ε Ν τ s pen, eens Ravensteyns
jL jL pinceel
(Niet daer hy mee bemaelt den doeck of het paneel
Mae*" mee gefmoken fwert van Indiaejifchen Int
Bracht op een wit papier dc fchets van defe Print)
Die OcKENBURGH van ileen, die Ockenburgh
van hout,
So ick het heb beplant en fo ick 't heb gebouwt,
Myn maeckfel, eieren wouw met fwieren van fyn kunUl
En doen't van buytenfienuyt een beleefde gunft. _ .
Het rijmen gaet wat ruym en fchacmt fich geen vernis;
De Schildery vertoont het wefen fo het is,
En volght, fo nae fy kan, dat voor haer ftaet ofleyt.
Hoe wel fy fomtijds oock haer voorbeelt ftreelt en vleyt.
So lijdt de lofFer wel, die by den Efel fit,
Al is zy bruyn of graeuw, datmen haer fchildre wit: ^
Dat men het paerle-fnoer aen armen en aen hals
Maeck' of het oofterfch waer al is het niet dan vals:
Datmen een Clabbeeck of een Aernhems diamant
Een foelj'en water geef als was fy uyt Levant,
Dat mens'int langh en 't breed, en in de dide reek,
Als poppe-fpiegeltjes in ringh of ommetreck.
Maer van fulck vleyen heeft de Schilder fich geipeent
I jJaer hy de buy ten-korft van 'tgheen ick heb befteent,
j^aer hy de buyten-lijft, van 't geen ick met geboomt
Wn elft en ijp en beel ten ooften heb befoomt,
j j^iet anders heefc verbeek, als fo het fich vertoont,
Wanneer het fomer-loofmyn voorfte ftammenkroontJ
^ OCKENBURGH
DeRijmpen en 't Pinceel ftaen alle dingen vry:
Maerdefe wijckt voor die in 't ftuck van vleyery,
En geeft dat voor-recht aende iloute Poefy
Dac fy meer liegen mach als haere fchildery.
oj> de
Κ O O F Ε R Ε
[geiheden door
ICk heb hier O c κ ε ν β υ r g η aen het geberght
gefticht,
Jck heb 't bepoot, beplant befchreven en bedicht,
lek heb 't berijmt, beroemt befnoven en befwetfl:,
't Pinfeel vertoont hoe ick gebouwt heb en ghe-
metft 5
Myn vrienden hebben wat met kransjes opgeciert
En meer uyt gunft als om de waerde belauriert :
Maer doet Matham niet meer als fy luy altemael ?
]H[y re^ht voor Ockenburch een Beeld op van
metael.
Hier is een miiverftant onweetende gefchiedt:
De prent die ghy hier fiec, is van die Meefter niet.
De Setter heeft gevolcht het druckfel van voor hecfl;
paer is fy van Matham hier van Savry gefneen.
OCKENBURGH. iJ
DEs Keyfers i.naem-verwant, des z. Peters van dc
Stadt
Daer 5. Othoman nu fit en al 4. twee eeuwen fat 9
DesgrootenC o nstantyns, doet alles voor hem
ftrijcken
En Voorburgs fchoone buyrt moet voor %yn Hofw yck
wycken j ^
Elck ftaet verbeent, en meent by dit berymde loof
Sy η groente graeuw te zyn en alle luy fter doof.
WieHuYGENsfluytjen hoort en na die toonen luyftert
Siet zyn gewaende lof van Hof en hout verduyftert,
En voelt van zyn gebouw (hoe 't oock nae Silver rieckt)
Door fulcken penne-mes den roem geledewieckt.
Hy doetjde Nijd tot fpijt, zyn Laenen en zyn Dreven >
Zyn Bofch, zyn Hof, zyn Huys in aller monden leven j
De Tijd,die 't al verilindt en ftael en yfer eet,
Wet zynen tand vergeefs, en,'tzy hem lief of leet
Heeft hier geen vatten op; de bulderende Donder
Die toorens nederilaec, en die de bergen onder
In haere daelen ftort, ftaet even als vefuft
En fiet door Z^uylichem zyn dreygen uyt gepuft.
Tj DeJitcrc Conflanty» Hnygcfis, Uecv vinZttylichmy dicfyn
Hofftede by Voorburgh onder den naem van Hcfwycli geeftig heefc
befchreven. 2, De Stade Byfautium is van Conftantinus den
Cerften Keiften Kcyfer weder opgebouwc ende is defelvetnarynen
naem Conftantinopolis , dat is ConikncyniStadtgehete»
3. DeTurckfc Keyiereii werden Othomannen genocmt nafeec-
keren Ochoman .deneerften Keyfervan die volckeren.
Coiiftantinopolen is van Machomet den tvreedenden
Chriacncnoniaemcniudcnjare 14/3.
t, ^
pe
Jfé O C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
De gramme lupiter verfpilt hier op zyn pylen,
De I. felle blixem-ftrael, de fwaerd en mes en bylen
En 't filver in de beurs doet fmelten door 7,1]η vier,
Heeft op geen Η q f w γ c κ kans al is hec van papier.
Danck heb de z. wondre kracht der heylige Laurieren
Die met een eeuwigh groen des Landheers hooft vcrcie-
ren.
Wiens penn' op 't letter-fpoor de ftervens uyr ont-rent
En zyne boomen vrydt voor "t aller boomen endt i
Die by xyn groene j^ugd in't Voorhovt wiil te vin-
den
Dat eeuwich groenen doet de Wandel-baen deï Linden
't Zy dat haer tacken zyn, of met, of fonder blaen,
En ray die fchoone Dreef te liever doet begaen.
De Macedoonfe Voril, die menichmael verfuchte
Om dat hy eene Wereld te weynich dacht, en duchte
Dat daer niet ruymts genoech voor zyne wapens was,
Als hy fich vond ontrent de beenderen en as
Van den beroemden Held, die Troyen had doen valleD>
Riep aen Achiüis graf'. O kloeckfte man van allen,
Maer noch geluckiger, om dat ghy van u eer
Tot Roeper hebt gehad den konftigen Homeer.
Oock Η o f w γ c k; 5 die nu zyt de fchoonile van uff
buyren
Dat uw berymde naem fal eeuwen overduyren,
De lafoiuire l'effort peut hrifer tms »ex os
Sans bleffer noflrepeau, peutfondre l*or tnclos
Oans tm α vareeflny ,fans (jtte Γ efluy fe fence
Intereffeé d« choc <Γ tme ar deur fi puiffante,
Feutronpnner l' efiocfans fa gaine toucher, &c. Bartas.
I, De Laurier wert van den Elixem niet gcflagen. Plin feyt in "ΐ-Ψ'
Boeck i-yncr Hiftorcap. ƒ5, Exiis q«ic terragigmntur lair*
fulmen mn kit. & Jib. xv.cap. νχχ. Manu fataram receptarm^'*
domos laitrus fola fitimine mn icitnr. et Tiberitm Trincipent
cxto coron^ri eajolilumfcrftnt contra fidrniHum mctus.
Pit
-ocr page 692-OCKENBURGH. 4-3
Dat nimmer dorren fal uw Eyck, uw Efch uw Den >
Dat voordeel en geluck komt van uw Land-heers Pen.
Die geeft u dyn begin, dyn opgangh en dyn wefen ,
Dat gy, of hebt > of dat door j aeren opgerefen
U noch te wachten ilaet door "t recken van den tyd ,
En doet u anders fien als ghy op heden fyt.
Wat gy op heden 2,yt dat zagh ick met myn' oogen, '
Maer moil na Voorburgh toe , daer my de paerden too-
gen
Gefpannen voor de Koets van uw beleefden Heer ,
Daer keeck ick alles deur en fnufFeld' op en neer
En merckte wat gy waert noch in uw jonghe jaeren.
Om 't geengy werden fült hoef ick daer niet te vaeren ;
Dat fie ick alle daegs al gae ick niet van huys
En ick bewandel u van b innen in my η kluys;
Daer fie ick , als ick wil, uw Beel, uw Efch , uw Eyc-
ken.
Uw fparr' en maftenwoud tot aen de fterren reycken >
Uw Linden wyd ontdaen, en vind een blaedcr-dack
Als waer ick in 't Voorhout in 'tHaéghfe lofiren-rack.
Maer als ick u begae al bly f ick in myn Huysje,
w anneer ick u deurloer in 't midden van myn Kluysje ,
Myn eenfaem Ockenburgh, daer ick het avond-uyr
Dat myne Zonne doock verwandel of betuyr ,
Son, die niet weder re^, Son van twee lieve oogen ,
Wel eertyds in myn Ζ iel van vriendelijck vermoogen ,
So vind ick my voortaen van Ockenburgh beftreen ,
Dat my uyt fpyt en nyd bevecht met defe reen,
Och, was ick mee te beur aen fulcken Heer gevallen!
Myn duyntjes huppelden ; myn dycken , enmynwal-
len, - -
Myn heuvelen, daer ick ten weften achter duyck,
1 en ooften tegen rys, die fpuden my voor 'tpuyck
voortopipel van de buyrt op't kunftighfl: hoeren fin-
Ick was de rnonfter-fteen, de parel in de Klingen j
-ocr page 693-'44 OCKENBURGH.
Men keurde my voor kley al waer ick mager fand;
Myn lucht voor liefelij ck al lagh ick aen het ilrand j
Mijn hout wies als een riet al wierd het wat gefchooren;
Mijn boomen waeren hoog als i.onfer Vrouwen Too-
ren
Die by de Schelde-werf tot aen de woleken raeckt;
M%n mantelingh was dicht al ftond ick hallif naeckt;
Ick wierd, alwaer ick fcheefj behoet voor yders fcbam·
pen
Als waer ick na de kunft van a. PoftjdeBrayj of Kam-
pen,
En niemand quamper uy t die miftand aen my fagh;
Men fwoer, al legh ick Noord, dat ick by Zuyden lagh
Mijn daeltjes bleven groen in 't midden myner heyden i
Sy leden nimmmer nood van droogen noch verheyden
fioe dat de Son oock blaeckj en daer het fchaepjen eet,
En daer het geytje graeft, was ftaegh de volle beet;
Npyt wierdt mijn zandt te heet wanneer de daghen ree·
keni
Noyt padt of fpooren fwaer te wandlenof te trecken j
Noy t wierd ic c, daer ick rijs,door't droogen al te fchrael;
Noyt, door het regenen, te vochtigh daer ick dael j
Maer nu ick ben uw Kint dat,in uw hooft te vooren
Ontfangen, uyt uw hooft veelfachter wierd gebooren
Als daer het Vroed-wijf was de bijl van 3. Venus man
Die Pallas heeft gekloofc uyt Jovis herfen pan:
Nu gy my hebt gekleedt,en mantelen, en rocken
(Gevoert met levend groen) van buyten aenghetroc*
ken:
Nu voor gedragen forgh mijn Hof u danckbaer is
Met allerhande moes en fruy t op uwen difch:
i. De tooren vande Lieve vrouwe Kcrck tot Antwerpen.'
a. VermaerdeMeeftersindcArchitcctureeudebouw-kunfl:»
S· vulcanus opende met een byl het . hooft van lupiter uyt wlco'
bcrienen f alias Goddinne der w/sheyd geboorco iu
fin
-ocr page 694-OCKENBURGH. 4-3
Nu gy my hebt beplant en ick voor 't vinnigh fnyen >
Voor tNoord en 't Noorder-weft kan u en my bevryen:
Nu ick u voor de Son kan decken met myn blaen
En ghy 2,yn ftraelen kunt ontfchuylen in myn Laen:
Sal dit myn lot nu zyn, myn deel, dat ick fal erven,
Ten eynde van 't geberght te duycken en te fterven ?
Sal ditzyn al myn eer, dat yemand aen uw Huys
Kom fchrijven op de Poort: Dit was een Suffers kluys ,
55 Die hier in eenfaemheyd quam aen 't geberghte leven ,
55 En onder ander werck, dat hy iich wift te geven,
„ Soratyds een potjen 'mÖL aen Rijmen heeft verkladt
55 En met I. het arm papier geen medelyden had
55 Dat hy doch faghgedoemt om niet te kunnen duyren,
55 Door dien de Wijs'en Dwaes'het Dichten avontuyren,
55 Ε η mocht de moey te niet Zy η eygen Herbergh hier
55 Te 9icren met een krans van fyn bekladt papier.
Ghy fchreeft in uwe jeugd dat fulcken kon gevallen
Die haere jeugd befteen in minnen en in mallen ,
Doe ghy geen foeter foet om van te roemen vond
Als op de Lippen van de foete Roofemond;
Noch geeft die rijm-pen inót die Kusjes heeft gefchre-
ven.
Het heyligh Hoeven-nat heeft haer niet heel begeven y
Noch iietmen altemet een treek, een ftrick, een fwier
Van die, nu ouwer hand,, geraeckt %y op 't papier.
^ heeft noch onlanx daer een proeven van gegeven
Ter liefde van den Heer die Hofwyck heeft gefchre-
ven
f η tot des Dichters lof een aesje toegebracht,
' Is dan niet ongerijmt fo ick wat rijmtjes wacht.
Maer, belg-fieck Ockenburgh,(dus viel ick in haer re-
den)
"et IS geen y fer om met defe hand te fmeden,
^· · · . · . Stnltaeftclmentia^citmttt
yaMustccMTOs,perimra fareertcharia, luren.
'tis
-ocr page 695-OCKENBURGH. 4-3
'τ is niet van mijne macht om u te ilellen óp
Soo hoogen eeren-chroon. Hoe voer ick u ten top,
Hoe raeckt gy op het fpits dat Η u γ g ε ν s heeft beftey-
gert ?
De vleughidie gy my vergt, werd ray van my geweygen,
Mijn wiecken fijn te fwack, en niemand haelde lof
Als door een groote geeft uyt een geringe ilof.
I. Elck weege fijn verftand en proeve zijn gewrichten,
'T is yders werckje niet van fchaduwen te dichten.
De fnaer berft van de Luyt foo ghy hem overtreckt.
Die hooger klimmen wil als fijne ladder ftreckt
Raeckt met zijn neus in "t zand, en werd noch uytgc-
lacchen,
Die boven fijne beurs ftaegh teeren wil en pracchen
Moet haeft nae Kuylenburgh of nae Vyaenen toe i
Die anders niet kan gaen als met een laege fchoe
Soo hy op ftelten raeckt vind fich wel haeft gevallen;
Die quae partye maeckt verheft voor eerft de ballen
En gaet ter halver fpel wei licht ter kaets-baen uyt j
Die wijilijck vaeren wil moet weten wat zyn fchuyt
Of ichip verdraegen kan, wat zeyl zy kunnen voeren,
Of ftaet in tijd van nood met opgetrocke fchoeren,
En fiet eer langh zyn ftengh,zyn maftjZyn fpriet in twee
En, raeckt de kiel om hoogh, verdrenckt hy in de zee;
Die boven't wefend ichoon 't af beeldfel weet te brengen
Moet boven andere zyn verwen kunnen mengen ^
Daer is wat ongemeens in kleuren en vernis
Daer kunft het fchoonfte fchoon maeckt fchoonderab
het is j
Die goede koecken backt daer louter deegh en kruym iS)
pie goede boecken dicht van daer de ftoftè ruym is
1. Stnnitemateriamvefiris, quifcribhis, aquam
Viribus, veriats diit, qttidfeire recnfent, ,
^id valeant humeri Horat, de Arte Poe c.
pic
-ocr page 696-OCKENBURG Η. 47
Die hebbe fijnen loon, maer dien komt dobblen lof
Die backep fonder deegh en dichten fonder ftof.
Veel hebben 't voor en nae fich felven onderwonden
En, daer geen ftof en was, ftof door haer geeft gevonden;
Hier in een i. Efels-fchauw, daer in een 2. vorfch, en
muys 5 (een 7. luys,.
Hier in een 4. vliegh·, een 5. mugh, daer in een 6. vloo ,
Decs fongh de lof van 't 8. Hayr, die van de 9. kaele kop-
pen i
Dee? dichte van den 10. boom die deuglien leert met
kloppen
En die te beter werd hoe meerder datj' hem ilaet
En in 'c gelidt van drien met wijf en efcl gaet.
Indien het 11. fpreuckje geit ? het gheen ick derve wraec-
ken.
Die noyt een vrouwe fagh met ilaegen beter maecken.
De 12. man van Rotterdam, die daer in'tkooperftaet,
Isj die ons felfs den Lof der Sochey t achter laet.
Soü heeft het kloeck vernuft van dis en andre man-
nen
Ter Konft' en oeffeningh fich fomtijds ingefpannen,
Hn ftof, daer geen en was, en yet in niet gefocht,
En tot verwonderingh gevonden en gebrocht.
Soo kan u dan van my geen vollen trooft gebeuren:
Maer daermen Η ο f w υ c κ zingt daer falmen van uw
neuren
En, fo Apolloos gunft mijn fwacke hand befchijn,
Üaer Hof wyck is de Vrouw fult gy de Joffer zijn.
ι Saecken van niet. 2. ^.Homertu 4.. LMtanm. Virgiliut.
b.Oviiius. j.Heinfws. 8 Dion, 9. Sinefius. 10. Ovidius WCr4
gthoudcn gefclirck'cu ce hebben van de Noteboom.
1 i. Nax, afinns,mulkrfimilifunt lezeligati,
Ihtc tria ttil reilefacittntfi verhcraceffmt.
u, Ersfm .IS heeft gefchrcven Eumiuin Moria» Lof der Sotheydt.
-ocr page 697-WleOcKENBURGWil Γιεη,εη is beluft: te weten
Waer het te vinden is, waer 't legt of is gefeten,
Die neeme wat gedulds, ick fal hem wyfen aen
Wat wegh hy derwaerts heeft te ryden of te gaen.
Deplaetfe , waer van daen ick hem wil gaen ghejey-
den,
StelickderGraven-Haeg; hetVack, dattuiTchenbey
den
D'een van den andrenfcheydt, is eene mijle langh,
Hy heefr een uyr van doen die fich begeeft ter ganghj
Hy gae de Weft-poort uyt en volg' de Heere-wegen,
En wacht' iich in te ilaen, ontmoet hy dwerfe ileegeo,
Noch aen de llincker zy noch aen de rechter hand.
Die fpeelen vaeren wil door 't ichoone kooren land,
Door 't tarw-rijck Weft-land heen, moet defe baen oock
houwen,
Van waer hy lanx een Vliet iiet roggen-ackers bouwen
En vaers' en koeyen treen ten knien toe door het gras
Daer eertijds voor het vee geen groene pijl en was.
Daer de Natuyre mift daer helpen 't menfchen han-
den.
Dat hier nu weijen fyn dat waeren fchraele zanden.
Men voert hier i .Geeften wegh, maer niet met 2. Cha·
ronsfchuyt j
Die gingh te gronde-waert. Een kinckel, en een puyt
Die foomers 1 weet, om ons des winters te doenfwee-
ten.
En uyt het waeter treckt dat wy de veen-zon heeten j
Laedt haer in fty ver fchip. De Zand-kraey uyt het leeg
Grypt duynen op fyn fchop en weet met bergen weeghj
En voert s'al fingende fo 't luchtjen op wil koelen
Tot daer hy weien wil 3 cn werpt s' in plas en poelen.
I, Dchooge tantllandcn werdengceftcn genoemr.
•3.. DeVcernian die dc geeftendei afgheftoivenen Ovcrfchccpt met'*'
Jecrc fchuytjc. '
patl
-ocr page 698-Dat is van 't rechte voick dat bergen hier verfet
Schoon ofièr aen 't geloof wat tot den hacker let.'
De Goden leden laft» als eertijds, van die knechteflj
Van Reufen, t'faem-gerott den Hemel te bevechten,
Zo zich de Zandman oock op 't i. ftapelen verftond
En nae den hemel kon dat hy kan nae de grond.
Gy dan, die op het pad geraeckt dat wy ontdecken.
Wilt uwe treen lo ver ten weften henen recken
Dat gy een Dorp genaeckt: Hou hier een weynigh ilil ?
'T is mog'lijck weetens waerd dat ick u feggen wil.
Sie aen de ilincker hant een a. Bergh van groene zoden
Die op haer leckerny de koe te gaft derft nooden 9
En weet, indien by u geen oudheyd is verdacht
Noch d'overleveringh ten deelen uytgelacht,
Dat hier het Graeven-Slot van Hennen-bergh gheftaen
heeft
Eer door des Hemels toorn fich'tAerdrijck op-ghedaen
heeft
En in zijn ingewant fwolg Hof en Hof-gefin ,
En gaf aen defr .1 bergh zijn wefen en begin:
Weet, dat die 's middernachts, juyft ais de klpck in't
flaen is ,
Legt met fijn oor, dat ver van 't ilincker niet van daen is.
Op dees begraefden bult, die duyft noch veeren heeft
En dickwiÊ is het bed v^n die hy voetfel geeft,
Befcheydelijcken hoort hoe dat de fpeeten loopen ,
Wat pott' en keetelen, en lepels om te droopen,
En braed-pan voor geraes daer in de keuckens maeckt: ,
Weet dat, fo yemand komt die nae de waerheyd haeqj^C '
En 't delven daer beftaet, en gaeren was aen 't vatten
Nae filvere fchotelen en de verfoncke fchatten ,
1. DeGigantes, Sonen der Aevde. werden by den Poeten gefeyt
den «enen beigh op den anderen ghebrachc te hebben om den He-
mel te beftormen. z, AenhetOoftenvanLoosduynen leydc ee-
ncn bergh in een ftuck weylands dac men de Bergh'Wv'y nocmt, en
Werd aldaer gehecten den Hennen bergh,
OCKENBURGH.
Hy haeft gebroocken fiet fijn fchoppen en fijn fpaen
En even wijs en rijck wel magh nae huys toe gaëni
De wyven fwoeren 't my wel over v^ertigh jaeren
Diedoenmaelsjnaemy heught j wei tweemael veert^h
waeren.
De mannen fwoeren oock, en noch al fweert men 'tnjy
En d'oudegeven het haer kindren inden bry.
Dees had het van fijn Bes, die, van haer Befte-vaertje,
En die weer van fyn Noom of van fyn Meute Macrtje:
Maer noyt vond icker een die om de proeve docht,
En elck had het gelooft maer niemand onderzocht.
Gaenuten dorpwaertintotmiddenop de kruyftraer.
Gy moet Loofduynen deur eer dat gy tot i^ijn huys gaet,
Daer menigh vremdelingh, die in den Haegh geraeckt?
Om 't geen m'er af vertelt een wandelingh nae maeckt.
Een dorpje, ver bekent al ift van weynigh huyfen.
Hy die het nader wil befoecken en bepluyfen
Die facke zaydwaerts af en gae tot in de kerck ,
Daer fpreeckt een TaefFereel, twee Beckens, en een
Serck.
De Koiler fal hem hier van alles onderrichten
Wel eertijts was dit een der heylige i. Geftichten
En hoede lyf en eer van 't geeftlijck Joiïer-dier
Die tegen vleefch en bloed en 't ftuypend minne-vier
Haer trouw-dagh had verfeyt en reynigheyd gefworen?
En, om 't gevaer t'ontgaen van 't ftreelen en t bekoren,
Van weereld, en van 't ding dat Man geheeten is j
Begaf haer in, quantfuys gewillige, hechtenis,
En eer de Deeren wift waer't namaels haer mocht deerefl
Ley af haer hooft-cieraet én liet haer tuyten fcheerea
1. Margarete, huysvrouwe van Floris de vierde van dien""®''
Grave van Holland heefc opgerecht te Loosduynen eenClooilcr"'
deordreder Cifterneii, bet welcke is vereert geweeft met ,^ί^
van Abdyc cn isakijdts feer ovcvvloedigh geweeft van de eiie" j
lofïrouwciï deslands, i
SöO
50
So werd wel vleefch gewijd van die het nae befucht,
En anders wijen laet geraeckt zy op de vlucht.
De jeugt en ledigheyd maeckt weelderige billen;
, Die kan geen Roofekrans van Pater-nofters ilÜlen,
Noch ai de Tientjes van Mana 2.yt gegroet.
Wanneer de minne-koorts rijtdoor hec Nonne-bloed j
En daer de Jonckers dan met Speel-luy binnen raecken
Raeckt kuysheyt aen een zy en welluft onder 't laecken;
Daer vleefch dan tegen geeft met fulcken voordeel kant
Wert dees wel overftreen en 'tvrouwen vleefch vermant:
lek hebbe wel gehoort van die ick moft geloo ven
Da t,watter was of quam aen Hollands-(ïraven Hpoven
Van Heer of Edelman of dertel Jonckerfchap 5
Alhier den opflagh focht (de Cloofter-tucht was flap)
En als Mevrouw Abdis en als de foete Nonnen
Sich vondeh aen den dans op "t fpel der Violonnen
En dat het nachje wierd met vreugde door-gebracht
Wierd wel by ongeluck een Suftertje verkracht,
Oerkracht, maer met haer wil en fonder luyd te roepen:
De luftengaenhaergangh en vinden fmaeck in'tfnoe-
pen
Getuygen fyn daer van de vruchten, daer gelaen
En daer weer uytgefchudt en heymelijck verdaen
En inder aerd geftopt uyt vrees van ilraf of fchaemte >
j j^etuyge iy daer van ib menigh kinds-geraemte,
mt iulcke grouwelen deê koomen voor den dagfa
¥ ^ae dat dit Joffien-ftift in puyn en aflfen lagh.
I Nonnetjes, van diemen uyt liet leven ,
I xy jomtijts, alimen haer een glaeyen hadgegeven ,
sfvu halhffufFende, dewijlfy was bedaeght,
i jn ons Convent en was niet een begyntje maeghd i
i^ie dan gevraegt, offy oock haren maegdom quyt was, '
^ ' ^ g^en daer fy van fprack dat dat voor hare tij t was.
1 was voor haer tijd, of niet: Ick neem het daer voor
IS het tyd dat ick u naeder doe verftaen
Όάάζ Wat
-ocr page 701-OCKENBURGH;
Wat Taefereel, en2iarck en Beckens willen feggeai
De Zarck toont u een graf daer Moer en kinders leggen
Door Beckens werd den djoop der kinderen beduy t,
En defe Tafereel leyt alles breder uyt. ^ ,
Hoor met verwonderingh dat gierig' Ondervinders
Tot noch toe hangen houdt, die fulck getal van kinders
Niet garen lochenen, niet garen toe en ftaen
Als hier by honderden Vrouw Grietjen heeft ontlaea. ^
Vrouw Grietje, Floris kind, van defen naem de Vierde,
Die Holland als een Graeftwee mael fes jaer beftierde,
Des Graefs van Hennenberg( Heer Hermans) Egemael
En Wilhems fufter, die door lijn verwinnend ftael
De Vriefen beven dee, en Koningh nu van Roomen
Der Duytfche Keyfren kroon" te Genua gekoomen y
Ontfingh van Innocent, die Fredrick gaf de fchop
En wirper Hendrick eerft, doen Wilhem, tegen op.
Een arme bedel-vrouw ? met tweelingen gefegent,
'Niet wel nae haeren fin van de Gravin bejegent y
Die haer van overfpel en oneer hiel verdacht
Om dat zy 't daer voor hiel dat twee van eener dracht
Geen kinders konden fyn by eene man gewonnen >
Sprack uyt verbolgen moed: Den Hemel wille gonnen
Dat fo veel kinderen Mevrouwe t'efïèns baer
Gelijcker daegen fyli in een volkoomen jaer !
Vrouw Griet quam in de kraem van dochteren en foo-
nen
(Soo hier de Tafereel den Leièr kan vertobnen)
Van hondert maelen drie, en feftighj en noch i.vyf
Nae wenfch, of nae den vloeck, van 't vinnig bedel-WJ'·
Des kraem-vrouws Oom, die Guy of Otto was geheetco
En op des Biiïchops ftoel tot Uytrecht doe gefeten,
Gaf de geheele zoo, gebooren van Margriet,
Het Kerften-doopfel in de beckens, die ghy ziet.
I. Sommighe fegghcnvier, cnde vinden dacr verborgenthedenin^^'l
God fig nicc cn iiad gebondea acnliec getal van de arme viouv·
-ocr page 702-O C Κ Ε Ν Β υ R G Η. 55
"mm·
De knechtjes wierden Jans en al de meysjes Lyfen,
Macr moer noch kinderen en hadden nood van gry-
fen;
De moeder ilirf eer langh, foo oock de kinders deen,
Op eenen dagh, en fyn gedeckt met defen Steen.
Men fchreef een duyfendt en daertoe twee honderd Jae-
ren
En feventigh en ies ontrent dit kinder-baeren,
En Vrouw Margriet was oudt nu veertigh jaer en twee ,
Of weynigh min of meer, doe de verhoorde bee
Van een verftoorde vrouw foo veel gely fde zielen
Uyt Floris dochter dee als poppe-menfchjes krielen i
Op goede vrydag was 't dat fy in 't bed gelagh
„En gafaen Hennenbergh dees laeten Almanach
Des morgens voor den noenjontrent het uyr van negen.
Dat 's man en paerd genoemt en dagh noch ilond verfwe-
ghen.
Wie twyffeltaendefaeckj of wraeckt de trouw der
blaen
Van motten-tand beknaeght of ouderdom vergaen
Daer foo veel ommeftands noch over is gebleven ?
Noch twyfelt m'aen de faeck en mannen diefe fchreven;
Noch wraecktmen boeck en blad,en houd dit ilück voor
jock,
Of't Evangely was van 't vrouwen Spinnen-rock;
Noch vindmen Toomefen die 't fegg;en niet gelooven
Of hebben neus, en oogh, en vingers in de klo oven,
Die dit niet naemen aen, of Haes', of Claesje Moer,
Of fulx het Hof-gefien, of't heel de buyrte fwoer.
öclf ben ick 'twan-geloof hier niet geheel ontwaiTen,
En dieder voorfpraeck is en dieder tegen baffen
Voldoen het keurigh oogh des onderibeckers niet,
jJaj: hier wat ongelijxen daer een quasje fiet.
indien der Schrijvren trouw kon blijcken tot ghenoe-
Y ghen,
inaien men tyd aen tijd en ftuck aen ftuck kon voegen,
Ddd 3 D^
-ocr page 703-OCKENBURGH. 4-3
Dat alles over een van gints en herwaerts quam,
Hy fou halftarrich zyn die 't dan niet aea en nam:
Maer i. daer te rwijflen valt om redenen met hoopen
Daer laet ick my voor waer geen fabelen verkoopen,
Ten minften , neem' ick s' aen'c is met een achter-
deur j
En volge mee om ruft den algemeenen fleur.
Indien ick dit geloof, ick doet met groote mannen j
So ick het niet geloof, men kan my niet verbannen
Of ick aen Godes macht wat twijffels wilde flaen:
Men vraeght niet, wat hy kan , maer wat ter is gedaenj
My luft, O Wandelaer, indien 't u mochte iuften
Uw eerfte moeheyd op een banckjen uyt te ruften,
Terwijl wy xyn geraeckt in defe kinder-praet j
Met u, foo veel de plaets en 't eerbaer oor toelaet,
Het Kraembed deur te fien van velerhande vrouwen
So 't my te vooren komt van 't geen ick heb onthouweDj
Daer (tegens dat wy fien in den gemeenen aert)
Gelijck, van eener dracht, veel kinders fyn gebaert.
Een u Vrouw, geboren uyt den huyfe van Beauvilej
Had onder haer geün een maeghd, van wien by wykj
Sy in vermoeden quam (dewijl 't een vrolijck dier
En fchoon en luftich was) dat haere Kamenier
Meer, mogelij ck, aJs zy van haeren man bemindt was?
En, eer de meyt van hem beflaepen of met kindt was·
Vond goed, om eerelijck van haer te raecken af.
Dat fy haer aen een man, hoe eer hoe liever, gaf.
De Kamer-maegd getrout, om 't ander te verhindrefl.
Wierd fwanger en gelagh in 't kraembed van drie Ki®"
dren>
I. Sie van het Tonneel van Hollant van Boxhornruspag. J^·
2.. Ayenledtlajemme dtt tres-renomméCapitaimMefsiredei^d^^'
Marefihalde Francs , enterree α SCrepaft, Eglifi collegialeά'^ί'*'
fond ét & iafiiedele maifon de "BcauviUe.
V/ae!
-ocr page 704-OCKENBURGH. 4-3
Waer door 't jaloerfche wijf, ίο haeft fy dit vernam,
Gelijck als van te voor in achterdencken quam
Dathaereneygenmanoockaenditfchipgereethad. ^
En haer onhouden was 't geen hy daer aen befteedt had ,
Des fy vol haet en fpijt dees nieuwe kinder-moer
Van oneer hiel verdacht en fcholdfe voor een hoer.
Het lee niet langh daer nae Mevrouw quam kind te dra-
gen ,
En eens wanneer haer man gereden was uyt lagen,
Sy, die haer arme maegt met oneer had befwaert 5
Heeft negen dochteren geluckelijck gebaert.
Sy nam het voor een flagh van 's Hemels roe gegeven >
Om dat zy van te voor moedwilligh had gedreven >
Halfterrigh ftaende hiel, dat maer van eenen man
Een Vrouw geen kindren meer als twee ontfanghen kan:
' Des fy vol fchaemt en vrees' haer eer te fien befpreecken
Nae't vonnis, dat fyfelfs voor heenen had geftreecken.
En van een bo ο fe geeft verfocht en overilreen
Nam van die negen voor te houden niet als een ,
En door haer Camenier de reft te laten fincken
En, in de plaets van melck, te leeren water drincken,
En tuiTchen die en haer, en die het kinder-pack
Als vroedwijf had ontfaen, te fmooren onder 't dacki
De man komt van de jacht, en in het wederkeeren
Ontmoet hy op de wegh dees' afgelade Deeren
Die aen haer Heer ontdeckt haer fo bevruchte fchoot,
Die dees verwefen acht bevryde van de dood.
Hy doet voor onderhoud en voor haer doopfel forgen,
Oockj dat het voor fyn vrouw mocht bly ven dicht ver-
borghen,
^le i. Burgje noemen dee het kind by haer gefpaert.,
: Π \Λ water-nood bewaert.
b wierden groot, en nu ίο dacht de vaeder
ί 1 Wierd tijd dit negen-tal te brengen eens te gader ,
^ Uies doet hy s'altemael in eene iloflfe kleen,,
Al even eens gemaeckt, en even eens gefneen,
I. Borguc. ■ ■ Ddd4. En
-ocr page 705-56 OCKENBURGHj
En even eens geboort, en d'andre van de negen j
Die 't huys wierd opgevoede, heeft oock een kleed gekrc
gen
Van maeckfel en van ftof den anderen gelijck,
Van koorden even hoogh, van linten evenrijck.
Hy brenghc haer al by een en doet fyn vrouwe koomen
Met vriend en maegh verfeit, met raoeyen enmetoo-
men.
En, in de kamer nu gebood hy aen fyn vrouw
Dat fy iiyt defen hoop een Burgje roepen fouw.
Op defen naem was elck tot antwoord even reede.
De vrouwe ftond verbaefti de kleen van eener fneede,
Gelijckheyd van de ftem, van wefen, en van leeft,
Getuygden in haer hert, en fpraecken onbevreeft:
3,0 al te wreede moer, dit fyn uw negen kindren
„ Die ghy met acht ghelijck hebt willen doen vermin·
dren,
5, Wat God, wat Engel heeft dit grouwel afgeweert
j, En uw vervloeckte wil tot beter eynd gekeert ?
De Man, die hier om had haer vrinden doen vergaereDj
Begon in 't langh en 't breed de faecke te verklaeren |
Die hy in 't laeft befloot: Schaem' u, jalourfe wijf,
5, Des wreedheyds die gy deed den vruchten van uw lyf j
5,'t Heeft God miiTchien gelieft u dus te leerenfwyghe"
3, En dat by eenen man drie kinders fyn te krygen
„ Op dat myn onfchald bleeck, en dat ghy d'eerbaer·
heyd
5, Met onrecht had bekladt van uw verhoerde meyt.
Tot Arles aen de Rhoon' is van gelijcke negen
Een adelijcke vrouw in 't kinder-bed gelegen j
De meyt, die in haer fchoot gelaeden was met acht
Die fy door laft haers ν rouws nae 't waeter henen bragt >
Bejegent van haer Heer fey dat het biggens waeren
Die het geen oorber was in ^t leven te b^ewaeren,
pewijlder by de moer noch foo veel lagh en fat
i\ls fy 5 of voeden kon, of als fy fpeenen had.
f7
En hier van wierden fy de Porcelets geheeten 9
En ter gedachtenis van 't geen ick u doe weeten
So voerden fy een Zogh in haer luy wapen veld:
De reden werd ons dus befchreven en vertelt;
Een wijf, dat bidden quam om geld of om wat eeten ,
Wierd van gemelte vrouw haer geyligheyd verweeten
Om dat fy fulcken hoop van wichters by haer had j
Het welck, by d'andere met euvel opgevat,
De fchaemle vloecken dee : God doe mijn onfchuld
mercken
En geev' aen u, Mevrouw, een werpfel van een vereken.
Soo werd oock van een huys te Padoua vertelt,
Van I Scrova, dat een fog h oock in haer waepens ftelt.
Een algemeene Vrouw gelagh van feven foonen
In 't Lombardys gebied, doen Algemont de kroon, en
Daer d'eerfte Scepter kreegh, % en van die feven een
Geraeckte naeJerhand de Throone te bekleen.
Oock fey t Mirandula, een man van woord en trouwe ,
Dat in Italien was een Hoogduy tfche vrouwe
Die twintigh kinders braght in tweemaels voor den
dagh.
En eens van negen, en noch eens van elf gelagh.
Een deftigh 9. Arabier, van wetenfchap en waerde ,
V erhaek hoe dat een vrouw daer negen kinders baerde ,
En dat een andre noch tot eender mildraght braght
V yftigh miifchienisjes van alle leen vol-wracht.
Die nici: voor fabel acht dat Cromer heeft gefchreven
Geloove, hoemen heeft gebooren en oock leven
V an eener dracht gefien in Poolen te Cracouw
Tot fes en dertig toe van eener 4. Graven vrouw.
I· Het doorluchtige Huys van Scroua Padoue voert in haer Waepencn
een zogh dieme in't IjaliaensScorfa noemt, ende in bedorven caele
bcrotia, endcis de naem desfelven Huys.
'·■ ir®™^"'»''' derde'Konmgh der Longobarden, 3. Albiurafis.
+ t-bcflaus,byaQdie\^ubofl3s.
-ocr page 707-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. y^j
't Syn wondren die ghy hoort 5 maer diemen kan be-
weeren
Met fchyn van redenen, by diefe fou begeeren,
Dat buyten de natuyr haer oorfaeck niet en gact,
En daer men buyten nood Gods Almacht roept te baet,
De plaets en lydt het niet noch allerhande ooren
Een onbewonden praet van defe faeck te hooren
En voor eens yders oogh de Man en Vrouw 't ontleen
Om van die moghlijckheyd te geven fchyn van reen.
Men foeck' en vinde die in mannen, of in wijven
Of in die bey te gaer, in welgeftelde ly ven ,
In 't riiym, in 't langh, in-"t breed, in't vierkant of in'c
rond,
In fterr', in Zonn, in Maen, in tijd, in plaets, in ftond,
In vrouwen-herfenen, en ftarrende gedachten ,
Die veele wonderen in 't kinder-vormen wrachten:
Maer wat fyn drielingen, wat is een negental,
Wat elf, wat fes mael fes, als men 't gelooven fal,
By foo veel honderden, en fulcke vruchtbaerheden,
Waerom hier menich wijf gegaen komt of gereden
Die vruchtbaer hoopt te lyn en haeft met kind gemaed
So maer haer i. handfchoen een van defe beckens raed?
By fo veel honderden.? waerom die dit gelooven
Gaen de Natuyr voor by en halen 't van hier boven,
Van Gods almachtigh' handj maer daer hael ick de réén
Die my doen twyölen aen de trouwen deugdlijckhêen
Der praetjes, of der blaen, die van dit ftuck vermelden j
En maecken dat by my die niet, of weynich , gelden.
I, Vele Vrouwen die te Loofdu/nende Bcckens komen fien,die boven
de Tafereel ftaen[ende vanhaer kunnen bereyckc werden, werpca
hare Handfchoen of Neufdoeck daer nae coc, ende hebben opinie dit
fyfulIenvruchtbaet2,ijn,fo die aen de Beckens geracÖ hebben,geliji^
ick wel eer cc Parys gefien heb dat op Sint Margrieten dag VrouwW
en Meysjes met menightequamen inde Kercke daer de Priefterdi"
fiem van die Η Vrouwe haer om het lyffloegh om vruchtbaer tc
iijn dat een hoopeoifcr-gelt dien dagh op bracht.
Daer
-ocr page 708-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. y^j
Daer Godt mirakels dee daer was de reden groot,
lek houdfe voor verdacht daer 't haepert aen de nood.
So neem ick fwaerlijck aen veel grollen en Legenden ,
(Daer die beginnen daer is myn geloof aen 't enden)
Noch wonderen die Hal of Scherpen-Heuvel werckt y
Schoon door getuygen en Notarifen gefterckt.
Wie fiet, in defen, nood, en wie verborgentheden
T' ondecken, om van ons te wefen aengebeden ?
Wat is hier? Een Vorilin, die niet en kan verftaen
Dai men van eenen man twee kinders kan ontfaen.
Wat meer? Een arme vrou, wiens eer quanfuys geraedl
Α is of fy tot een hoer of lichte koy gem aeckt was, (was
Die Des Graevinnen woord fo hoogh en eu ν el nam
Dat moglijck uyt gheen quaed maer uyt een ilecht hooft:
quam.
Wie vinc dit ftuck fo fwaer, en nood tot wonder-daeden?
1$ 't, om der vrouwen eer van fulcken blaem t'onlaedeaj
Of om aen 't Graeven wijf te toonen Godes macht
Die maer getwyielt had aen eener mannen kracht ?
Haer eer en lee geen laft; by al der boeren vrouwen
Wiert om geen tweelingen een vrouw voor hoer gehou-
wen,
Scboon dat het waer gefeyt van noch een tweede Griet,
En Gods Almogentheyd was niet te kort gefchiet.
Men houw' het dan voor waer of voor een avontuyrtje ,
Voor ouder wyven praet^ van Tryn of haer gebuyrtje
En 't zy, of dat het waer, of dat het valfch magh fyn ,
Elck heeft fyn keur daer van, fo doe ick oock de myn.
Kom, gaen wy uyt de Kerck en weder nae de Kruys-
ftaet,
En fie waer Ockenburgh, myn Hof, myn Huys myn
Kluys ftaet.
Volg weer uw' eerfte ftreeck en noch al weilwaer ts aen
Toe dat gy't laetfte huys zyt pas voorby gegaen.
Slae op rcr rechter hand. Hier moetmen over bergen ,
Maer niet die met haer top de woleken kunnen tergen ^
6o O C Κ Ε Ν Β Ü R G Η.
Het fyn geen Alpes, noch befneeuwde Pireneen j
Noch die van i. Hannibal of α. Xerxes fyn door-fneeii,
Maer daer een Opereel u facht fal overleyen
En wyfen u het pad door daelen en valeyen.
Maer eer ghy overgaet fo ftaet wat aen de duyn
£n treed bezyden af tot boven op de kruyn
Van d'aldernaeften bergh, mee ruycht en helm bewaf-
fen. .
Wegh met den valfchen grond van veenen en maraiïèn,
Wegh met de bolle moer en met den weecken bry,
Hier ftaetmen fonder forgh en voor het fmcken vry.
Hiet ftaet ghy op het fand, en buyten wey en kleyland,
En nochtans midden in het befte kley en weyland.
Ten zuyden is het kley, ten noorden hebt ghy wey,
So ifmer midden in al is men in de hey.
Ten zuyden doen fich op des Poeldijcks koorcn-ackers
(Voor 'twitte-broods ghefm de bloemtuyn van de hac-
kers)
Met helder taruw-gewas, daer Betouw, daer het Sticht,
Jae daer het blanckfte greyn van 't Goefe-land voor
fwicht;
Ten noorden fiej' een vlack van weelige valeyen
Die defe heuvelen van 3. hooger bergen fcheyen,
Van bergen, daer ick derf geruft op flaepen gaen,
Die Holland voor de Zee doen onbekommert ftaen;
Daer Nereus, daer Neptuyn haer hollen op bedaeren
Wanneer zy komen aen met opgeftouwde baeren
Om over Bergh en duyn, om over dam en dijck
Voor iïlols onderdaens te lopen uyt haer Rijck j
I. Hannibal opende de wegh door lekererotfe in de Alpes macckcniii
die faehc door het branden van menigte van gehouwen boomen cnJe
afyn in dc glocjcndc fteengegooten Lhiusdec g.j
I. xerxes dcde den hoogen berg Athos wegh nemen dac men daer Hoor
piCt fchepen kondc vaeren. 4.· De z.ccduyn.
V-an
-ocr page 710-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. y^j
Van berghen, daer den boord of daer de noorder felf-
kant
Syn fcheydingen van Rijn en Kennemer en Delf-land j
De zuyder is bewoont van rappe borgery,
Van knyntjes fonder eynd, die noy t, of feiden, vry
(Schoon fy Gch onder d'aerd in holen kunnen bergen)
Ontkruypen het gevaer in nolletjes en bergen,
In kaemers by den taft, doch fonder hand, gemaeckt j
Maer wee haer fo daer maer een Harmei in geraeckt
En 't vinnigh ongediert van bunfingen en wefels ,
Dat meenige vernielt en gaert fyn vet en refels
üy t haer gefoogen bloed. Vernemen fy het Fret:
't Is buyten puyr verraet, daer 't i. Wevertje zyn net
Of Maerten Engelen, of Willern heeft gefteecken
Rondom haer wooningen, en met een gaere-decken
Haer hooien overleyt, alwaer de looye vat
Wat knyntje datter fnapt door bangheyd uyt fyn gat,
Dat lyf en leven dacht te bergen by fyn buyren'
Maer met gevanckenis voor 't eerilen moet befuyren
De forge van den man die 't duyntjen heeft gepacht
En garen op fyn tyd 2yn huy r tot z. Nieupoort bracht,
Macr[met de dood, eer langhy en fonder bloed te plen-
gen:
(Een reckjen in den neck kan haer om 't leven brengen)
Hy wachte geen genae is hy een rammelaer ,
Maer fo 't een kort-oor of een jonge voedfter waer
So raecktfe wel weer vry,gelijck de moer voor heenen,
En magh haer ongeluck met dat geluck befteenen..
Dat fy nu maer een ftuck raeckt van haer ooren quyt
(Haer lepels fey ick licht fo ghy een weyman zyt)
Daer fy het anders met haer leven fouw bekoopen.
Waer gae ick met u heen? 't is noch geen tyd te loopen
1. Namen der naebuyrige Duynmeyei's,
a. Rasd enRentmeeitcrvan Noor: hollafid.
Uvt
-ocr page 711-6% Ó C Κ Ε Ν Β υ R G R
Uy t defe heuvelen: dat lal gefchien daer nae ,
Als ick van Ockenburgh met u uyt jaegen gae.
Treek weder uw ghefigc na herwaerts van de duynen,
Maer laet het tuiTchen die en cuflchen defe i. kruynen
Weer fincken in het vlack en grafige valey,
Daer 't dertel hockelingh fpringht door de klaver-wey
En vierkant uyt der aerd doet ongeleerde fprongen,
Spijt Worft, fpyt Harlekijn, fpyt man en wyf en jongeö
Van die haer op de koord te wandelen veritaen ,
En fpringen daer ick my wel wachten fal te gaen.
Daer menigh hooren-beeft uw ooge fal ontmoeten
En heefcer, twee op ""t hooft? en acht aen twee paervoe
ten.
Daer gras van goeden aert en fonder heremoes
Moes voor de beeften fchaft, daer uyt de koeye-kroes
Een ongebrachten toogh van waeter is te drincken,
Van waeter, dat van duyn komt zeepelen en zincken
En fend een filvre beeck nae 2. Wilhems Vy ver toe
Daer nu het vifchje drinckt met Ockenburgfe koe,
Die man en wyf bevracht met emmeren die fchuymen
Door 't fpatten van de melck met platte boeten-auynien
Ten elder uytgeftroockt, en vullen teil en mouw 5
Daer 'tvuylfte werd gekeurt, voor 't befte van de vrouw?
En nu in 't kaeren-vat uyt ftop en ftaer gegooten
Geefter booter door de ilock in tonnen en in vlooten j
Daer 't fuy vel hier van daen haeft opgebrabbelt wert.
Het grafje, dat hier weft, is goet en foet om eeten,
En 't vee, alhier gewent op defe leckre beeten,
Verhandelt of verweydt, geraeckt het in de kley
Swemt herwaerts wel nae toe en ginder uyt de weyi
1. Tufichen de Klingen endede zcc-duyn, daer de Konynnenfij"'
leghc eengroote valleye vau wcy en hoylqndcn
2. De Vyver in den HagcgemaeckcdoorKoningh WilhcmjG''^^'
van Holland, in welckc de^Noordbccckc, die haeiC ooifpi™?''
^lefe weylandcn in zeghbrocck uecmcgeleydcii,
56 OCKENBURGHj
Noch dunckt u, Wandelaer, terwyi ghy op de hoogte >
Daer ick u itaende hiel, de fchraelte ziet en droogbte
Van bar en byfter zand, dat dit een hoeckjen is
Van I. Zin, van 2. Kades, en de woefte wildernis
Daer God i^n lirael, fijn uytverkoore volcken >
Door Moyfcs henen braght door uytgedroogde kolken.
Die binnen 't roode Méyr aen d'een en d'andre hand
Het waeter maeckte tot een opgemetfte wand.
Een hoeckje? 'k ilae het toe; Maer dicht by deiè kroften
By deiie heuvelen is 't landtje van beloften.
Die hier in 't raidden ftaet en gaet of noord, of zuydt,
Of weft, raeckt dees woefty η in duyfend treeden uyt.
Een hoeckje ? 'k lyd' het niet: Ick wil myn berghjes noe-
men
Een ftuck van Canaan; ick wil met reden roemen
Van haere vruchtbaerheyd. Sie door de hooghte heen
Wat vaerfen datter gaen, fie watter kuddens treen ·,
Sie wat een meenighte van Oy' en melckte-fchaepen
Dat hier het koftje raept, en 's avonds, eerfe flaepen.
En 's morgens, eermen die weer nae der heyde hoedt,
In mellick-emmertjes haer renten laeten moet.
Sy laeten oock haer wol om ons te doen beweven.
Lijfrenten noem ick dit, die fy des fomers geven.
Noch andre geven s'uyt de borfe van den Ram
Als fy haer winter-koft betaelen met een lam.
j^eteen, met twee j met drie. Van defe ibmer-rentcn
Geraecken der te merckt om die aldaer te venten,
Te Leyden op i ί Margriets, te Delft op Gillis Feeft.
ƒ L· kaes, 't fyn vruchten van dees Canaanfe Geeft j
[Syn kaefen, die de naem van 's Gravefandfe voeren
V an deughd foo goed als die, door deugd der zuy vel-
moeren,
·■ 2 GhedeeUcnderwocftyne daer de Ijfiielytcn door gheleyd zijn.
zEwrf. 16.1. Ntirtier. zo. I.
I. . Op s,Margriet is'tJiacre merckt tcLeydeD,opS,Cillistc Delft.
-ocr page 713-'44 OCKENBURGH.
Door deugd van hey en gras dat in ons daelen wait >
In daelen, daer het goed is daegelijcx te gaft
En op den foeten boom aen 't knabbelen en graefen.'
Vertwyffelt u haer deugd? ick nood' u op myn kaefen >
lek derf de proef uy tftaen, en houdfe voor verbeurt
Soo d'alderdunfte tongh haet niet foo goed en keurt.
Noch fongh ick hooger toon die defe gingh te boven
Indien ick op haer woord mijn buyrwijf mocht geloven;
Noch had ick fchoonder inckt, noch vond ick ity ver lof
Om deie heuvelen, dees hey, dit fand , dit ftof
Van vreemder vruchtbaerheyd te roemen en te pryfen.
Wie wijft my dorp of buyrt, daer tuffchen "t Sonne-ry-
fen
En tuffchen 't ondergaen drie mael de melckiler fagh
Haer emmeren gelaen op eenen foomer-dagh ?
Gae Rijn en Delf-land deur, gaefnuffèlen en foecken:
Wie wijft my fulcken wey, wie fulcke booter-hoecken ?
Wie roemt op Mafeland, wie op den vetten Oort
Als hy dees wonderen van onie klingen hoort ?
't Sijn wondren die ick fegh, maer wondren van Loof-
duynen,
By veelen wat verdacht: Hy vraeg' het Maertje Bruynen
Die 't recht befcheyd begeert van lulcken mellick-koe :i
•Ick onderfoeck het niet, en heb myn reen daer toe.
Weet dat ick in het land, dat hier voor u foo hoog leytf
In defe klingen, ben oock pachter van fijn Hoogheyd j
Dat met het mijne maeckt een ruyme fchaepen-drifc
En mynen bouwman dient (al ifl: maer duyn en klift
Om grooter Oyen-tal ce kunnen onderhouwen:
Maer, foo ick u 't gehey m in defen mach betrouwen»
Soo weet oock dat van dit des jaers beloofdegeld
Heer i. Kettings filver-fack niet al te dick en fwelt.
Men mocht hier nae de pacht verfteygren en doen ryfen
Door waer' of leugen-tael dees hey te hoogh te pryfen.
Soc
ï. Tïcforier van fijn Hoogheydc.
-ocr page 714-OCKENBURGH. 4-3
Soo blyfter menigh muys door roeckeloos gepiep
Die veyligh door het huys in fpijs en brood- korf liep,
En nu haer felfs beklapt en doet de kaeter waecken.
So lachte men my uyt metgrinnickende kaecken
Voor een, die by zyn neus had flechtjes neer gepraet
En niet en wilt wat hem of dienftigh was of quaed ^
Dien 't niet genoegh en was het koftelijcxt van allen,
Syn uyren 5 fynen tyd, te fpillen en vermallen
Met dichten, daer hy noyt een ftuyver dopr genoot
(God helpfe die het doen om daeghlijcx nat en brood)
Macr die met fynen tyd noch van fyn geld verdichte.
Het waer een flechte konft die 's meefters beurs verlich-
En beter ongeleert; wie fat niet nutter leegh
Als dat hy fpot en fchae door fynen arbeyd kreegh ?
Noch fwicht de Dichter niet is hy in fchae gekomen ,
Maer dicht'er dicht op aen, en fiet in nieuwe droomen
Een nieuwen trooft, een vrcughd, een kittelende vond j
Een doeckje voor het bloen, een plaefter voor de wond. '
Sü hem te vryen inét heeft boete doen betaelen
Daer 's uyt de felfde pot weer falf voor hem te haelen ,
En 5 koft de kunft hem geld, 't is reden datfe fy
Meer waerdigh als voor heen. O zoete Poezy !
Die op u is verfot heeft een verweende vryfter,
Ghy blooil hem als een kers en finght hem als een ly fter,
En raeckt hy eens een uyr dat hy uw gunft geniet
En gy hem uyt uw oogh een vrindlijck ftraekje fchiet,
Hy gaf fyn Lauwer niet voor eene Konings kroone;
Daegs fyt ghy fyn befoeck, zyn onderhoud, fyn fchoo-
1 Syn lufthof 5 als hy moe vanandre befigheen
I uwe padekens fyn fitten wil vertreen:
i s Nachts, is hy wewenaer en raeckt hy aen het waecken,
' j^y leght hem in het hooft en met hem onder 't laecken,
Uacr fyt gy zijn vermaeck, zijn eerlijck tijd-verdrijf
'"plaetfe van fyn maegd of ongetroude wijf.
'44 OCKENBURGH.
AI wat gy hem daer verght, ift niet van fyne krachten
Gy ftaeckt met hem het fpel en wacht nae beter nachten
Tot dat een fty ver geeft doet fwellen zyn verftand,
En gy, des nachcs bevrucht, eer 't middagh is in 't land
Hem honderd rymen baert met voeten en met teenen >
Die op 'r papier geiet ftaen vierkant op haer beenen ,
Behoorelijck gevormt, en yder op Ty η maet.
Maer, kijcker, ick vergat my met dees mymer-praeti
Kom'af, en weftwaerts aen, daer twee vergulde Vae-
ηεη
U, boven het geboomt en fteygerende Laenen
Van ypen , van abeel, op d'een' en d'andre fchouw
Ontdecken Ockenburg met wooning en gebouw,
Sie by het hangen heen van dees verftoove kruynen
Hoe 't achter het geberght en 't eynd der loofer duynen
Sich half maer kijcken laet, en met zyn onderdeel
Sinckt in een vruchtbaer dal: maer hoe'tfichganfchen
heel
Doet open lanx een vlack, daer nevens 't ooft ten noor-
den
De laegfte heuveltjes de hooghfte bergen boorden.
Die het van daer begaet vind over alzyn pad
En gaei fo breed hy wil, des winters nimmer nat
'Als kley en veen verilickt, en met twee natte voeten
En met kolijcken dreygt die die betreden moeten j
Als 't regent, op fyn beft, al was het alle daegh,
En nemmer luftiger als nae een donder vlaegh.
Wanneer een ander klaeght hoe dat 2.yn laedje blanck
ftaet,
Hoe dat fyn gras vergoort fo 't waeter daer te lanck ftaet
Om dat de ftilte duyrt en ^t fchep-rad niet en gaet
Dewijl de wind te langh met ilappe kaecken ftaer,
Die nu fyn koeyen iiet half droogh en afgeflaegen,
De melck-vracht al te licht voor die den emmer draegeHj
Geen beete voor het vee daer flus de ruymte was,
Geen booter in de ton, geen daeiders in de tas.
Een
-ocr page 716-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. y^j
Een iluckje van een uyr in achren <ieurgeinedeii
Hebt gby noch aen uw reys nae herwaerrs t;s ('eflccien;
Soo veel, en niet: meer, weghs is noch voor u ce doen j
Syn ghy te voet, Γοο voight hec paedje door her groen i
So ghy te waegen fyt, hebt |hy net ipoor te houwen
Dat van den overtocht verièeckert en behouwen
U brengt myn Laen-hecI^ in, ten waer by mifverftand
Dat u de voerman wou eens werpen in her Zand,
En u Pier Os of Dol tot uw gevaer wouw ieeren
Hoe 't Goninghen bekomt,hoe'tfmert verheven Hee·
ren
Van hooge Throonen af te komen tof een val»
Hoe veyligh dat het is te kruypen door een dal >
Te houden by de kuft en lanx de wal te feyien >
Hoe hard fy komen neer die van de hoogte keylen:
Maer Piet en Jan fien toe en forgen voor haer vracht
Sy fyn geen mannen daer men fulcken les van wacht
Neen, Heerfchop, is het woord, geen nood met Godt tc
vooren,
Daer is geen adij af; ick moft het eeuwigh hoeren ,
Het veer was my te bangh, ick wies het nimmer uyt»
Op fulck een effen ipoor de waegen om gebr. ... I
nux fprackj' een ruftigh woord, dat neem ick aen in
waerde,
Een paertje voor de man, een broodtje voor de paerde;
I Kryght de gryfe-graeuw een klaeter voor haer g^t >
I Daer ^s haever in de iweep en boonen in het radt.
I Soo doet het bier zyn werck al eer de kan getapt is ;
I krachtigh is het brood al eer het op-geknapt is i
^00 is oock in haer doen het algemeene Baeck
i "aer 't al om werckt en lydt, £er, Voordeel, en Ver»
maeck.
; jv Öaer ick u ley van daen daer laet fyn keeltjen hooien
1 Nachtegael, en fchettert door myn ooren
j ^anneer hy in de Mey tot in den hooghften top
[ ^yo minne-liedtjes haelc uyt fijn verliefde krop.
OCKENBURGH. 4-3
En 't heele nachtje deur fpeelt op fijn kleyne gorgel,
Sijn Luyt, zijn Clavefirab, zijn Pofitijf, zijn Orgel,
En doch niet anders als een beckjen en een krop,
Die 't geen hy heeft geeyndt niet weer fal heffen op.
Als of het gaftje wift dat 's werelds foetile dingen
Beilaen in kortigheyd en in veranderingen,
Dat fuycker werd tot roet, en honigh tot azijn,
En, langh te kittelen, onlydelycke pijn.
lek heb op i. Weftescampjhet woud der Nachtegaelen,
Mijn eertijds foet verblyf, langh nae het onderdaelen
Des laeten Avond-Sons myn ooren menighmael
Tot luyfteren geleent, en, om die minne-tael
En om daj: Singercje myn bedde konnen ruymen,
En voor den Daegeraet gerefen uy t de pluymen
Eeczy des Uchtens vroegh de dichte Nacht-gordijn
Schoof van het Paviljoen met handen van robijn,
Waer uyt de fchoone Son des morgens komt getreeden
Gelijck een Bruydegom, of een, die wel bereeden
En op het heerelijcxft in waepens toegeruft
Een langy breecken wil mee die het ffceeckfpel luft ;
lek heb daer menighmael,en met verwonderingen
Twee meeftertjes gehoort d'een tegen d'ander fmgen,
En uyt die kleyne krop wel toonen hooren gaen
Daer d'oore zeer af dee door 't klincken en het flaen
Van een verkracht geluyd, dat uy t jalourfe keelen
Her oore quetfen kon in plaetfe van te ftreelen j
Oock hel) ick zelfs gezien des mergens nae den ilrijdt
■^/an defe vryertjes, ontfteken uyt een nijdt
Van kunft of mede-min, dat liever, als te geven,
Die d'een, of d'ander,had geeyndicht met zijn leven,
En onder eenen boom nu doot ter aerde lagh
IDaer hy was in der nacht gebleven in de flagh.
Wat was t een felfaem ding in Holland van te vooren
Het Coninckje van 't woudt,den Nachtegael, te hoorenl
ï, HetHuyste Weft-Efcamp , gelegenaendchouc-wcghtenooften
van Loorduynen,
ο C κ Ε Ν β υ R G Η; f9
Wanneer den bengel riep, Komt in, die buyten zijt,
De Poorten moeten toe, gy hebt geen langer tijt,
Was jonck en oud te been en packten fich nae buyten j
Het Nachtegaeltje fey : Nu vangh ick aen met fluyten;
Hy kome daer ick fmgh die myne liedtjes acht.
Maer wat gebeurter niet by gunfte van de nacht ?
Terwijlmen om het zeerft nae 't Nachtegaeltje luyiiert
En 't maentje niet en klapt, en fterren zijn verduyftert j
Glijdt Trijn al fwygende van hare fpeelmeyts handt i
Haer vryer pafter op, iy raecken aen een kant,
Hier in den dichten elft, daer achter ruyge heggen ,
En wat daer omme gaet dat fal ick hier niet Teggen ,
Maer die het weeten wil wacht' negen maenden uyt:
Daer komt een nachtegael die andre deuntjes fluyt.
Gae Tryn, gy zijt berecht, de ftads-poort is ontilooten-»
Die nacht, die fangh, dat fpel en heeft u niet verdrootec^
Een ander heeft maer wind in 't ydel oor ontfaen,
Gy komt uw Moertje t'huys, en zijt met vleefch gelaen.
Maer, Moertjes, niet fo maljdaer Nachtegaeltjes fluyteu
Laet uwe dochteren niet uyt de veften fluy ten i
Daer'tftroo het vyerghenaeckt daer raeckt het licht in
brand j
De i. duyfter en de Min brengt menig meyt ter fchand j
En, foo by defe twee de wijn oock komt te raecken,
Soo hebt ghy op haer eer geen rekeningh te maecken;
Dees hitzen 't heete bloed 't een tegen 't ander aen j
Daer dan geen fcheyers zyn is haeft een fteeck gegaen
Die in de Leeuwerck en zyn tire-liere-lieren
oehalven het vermaeck der konftelijcke fwieren
V ind Woorden, die hy foeckt te feggen in het Frans,
^ heeft hem toegedeelt de tweede laure krans i
Die fett" zijn ooren op daer ick u henen leyde j
Jn defe heuveltjes, in defe Helm en Heyde;
^er 't hoyland,eer de wey noch uyt het waeter raeckt,
werd van dees vogeltjes haer eerfte neft gemaeckt.
1! Na.x amnr vivnmqnt niHl mnderibikfuadcnt.
Κ cc ^
-ocr page 719-Jfé O C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
Hier 2,yn fy vroegh in vreugd en vol-op aen het fingen $
Haer wijfjes aen het broen in defe drooge klingen;
Hier z-ynfe vry en bly en vrolick alle daegh
Terwijl ha,er macker piept van kommer in het la^h.
Die foet in ruymte vind komm* hier zyn hert ophalen:
Hier zynder honderden aen 't klimmen en aen 't dalen,
Dan nae het decklel toe van defe groote Vlucht,
Dan nae den bodem weer, als fteenen uyt de lucht.
Geraecken s' op een kluyt j de pronckftoel van dit veu·
geitje,
Het fingen vangt weer aen^en 't een en 't ander vleugeltje
Doet beven wat het fingt, dosc drillen wat het fluyt,
Gelijck de vinger doet het quintjen opde Luyt.
Eer dat de Dagh-bodin haer boeltjen heeft veriaeten,
£er dat haer hulfel 'gloeyt van Oofterfe granaeten,
5er dat haer wangh befchaemc de verfche roofe-blaenj
Keemt hy al fingende fyn affcheyd van de Maen ,
Daer hy al fingende geklommen en gekoomen
De Son zieL komen aen met fyn fafFraene toornen ,
!N u wel een uyr te voor ter Ooft-poort uytgereen
En hy fyn gouwen boord laet kijcken hier beneen i
En voorts al fingende, noyt moe van quinckeleeren,
Den heelen dagh verflijt met klimmen en met keeren,
En 's avonds, als de Son ons hemel-helfr verlaet
En in Vrouw Tethys fchoot zyn vlammen bluiTen gaetj
Staeckt hy de fang noch niet; in 't vallen van den duyfter
Hoor ick hem noch om hoogh, daer hy der Sonnenluy-
fter
Een uyr beneen het peyl van onfen Horifont
Des avonds weer verlaet foo hy hem 's mergens vond.
Soo leydt hy hem weer uyt in 't fcheyden en in 't daelen
G elijck in 't ryfen hy hem 's Uchtens in quam haelen
1. La gentiie ^lonette, é'c.
puisfin volvtr s^ct Hen
Virs, & d'fir^ dire, Adka DieU} uidieti Dim. Bartas.
OCKENBURGH. 4-3
Ε η feyt {Ie changeray de iangage en ce lieu)
Ten minften wil hy 't doen · adteu Dieu i adieu Oieit,
Dees milde Singeltjes 2.yn altyds om mijn ooren ,
Noyt zijn fy in gebreck van haer te laeten iiooren.
So ick my buyten geef, tien finghter om mijn lijf,
Tien fineer boven my, en yder even ftyf;
Waer ick my wenn* of keer 't is vol van muficanten»
Selfs daer ick dicht en fchryf van defe kleyne quanten
Klinckt my haer fangh door t oor, üls was ick in de
lucht.
So fit ick in myn kluys en in de vogelvlucht.
En deie wilde vreugd die duyrt niet weynigh weeckcn:
Van dac de i. Waeterman zijn uytgeftorte beecken
Sendt nae de x. Viflchen heen 5 daer ons den Almanach
Met roo Je letters wyft der Lichtemiiien dagh
Tot daer de Heylige de felfde verwe krygen,
Niet dees' of die, maer Aljis beesje niet aen 't fwijgen,
Behaiven mogeljjck voor een, niet langen, tijt
Als \ fich om nieuwe maeckt zyn oude veertjes quijt.
Leeuwerekje mynghebuyr, finghr mannetjes j broedt
wij^es,
Voedt uwe jonxkens op met vieren en met vijQes,
Ick eyfch van u niet meer als fangh vooi· defe reys,
Maer in den herfft foo moet ick hebben van uw vieys ,
So fy de Nachtegael de Koningh van de wouden 9
De leeuwerck van de lucht. Met defen wil ick 't hou-
den
Indien men mogelij ck niet langer goed en vond
Twee Koningen te fien, en het Gemeen verftond
Dat d'een of d'andere het land fou moeten ruymen:
Ick teyckende voor dees met vingeren en duy men:
Ick liet de Nachtegael voor eeuwigh heenen gaen,
En nam de Leeuwerick, al waer 't voor Keyfer, aen.
I· Aquaiius,hetclffteteyckendesZodiacx , daer de Son in komt op
den II, Januanj.
1· Pifces, het twadfdc teycken van den sodiacus.
'44 OCKENBURGH.
Men prys den andere van nae de kunft te fingen j
Van honderd liedekens, van haer veranderingen ,
Men fegge : fchaersheyd maeckt de waerde van een faeck,
Van 't geen ick ftaegh geniec verlies ick hec vermaeck:
3, Ick achte geen Fafanc, ick walge van pacryfen
35 So ick die alle daegh krijgh onder myne fpyfen,
5, De fuycker werd my gal, den honigh werd my roet
3, Soo ickfe daegelijx mee lepels eeten moet.
3, Wanneer de Rofeboom pronckt met haer eerfte bloe-
? men,
3, Elck fteeckt fijn handen uyt, elck fal haer fchoonheydc
roemen,
Haer liefelijcke reuck en heeft geen wedergae:
3, Maer komt in mynen Hof een weeck of drie daer naCj
5, Myn heyningen zyn vol, mijn wandelingen bloofeoy
3, Myn paeden 7-yn befet met honderden van rooien,
3, Gy gaeter deur en deur als had j'een houte neus >
3, Mijn roos is fonder reuck en uwe handen heus.
3, Wat vreugde vindt het oor wanneer het alle daegen
5, Is onder het gekr yt door 't gints en weder zaegen
,, Der fnaeren op den bu7ck van d'alderbefte Veel,
Schoon haer een foete hand ontrent den halfe ftreej :
, Soo Huygens, als wel eer, was fomtyds eens te vinden
'3 Des avonds onder "t Rack van fyn gefonge Linden,
3, En in die i, Munnick-tuyn, en onder 't blaeder-dack
33 Syn hoog-beruchte Luyt haer oude toonen fprack,
5, En hy, als 't alles ruft, wou door de ribben fii^en
3 Van die beroemde Romp,wat hieltjes fagmer fpringen?
5, Wat graege luyfter-vinck vond fich niet in den drangli
5, Daer fulcfcn luytje klonck,daer fulcken keeltje fangh?
De welluft die beftaet in felden te genieten,
5, Gebeurts' u'alle daeghs, fy fal u haeft verdrieten.
In het Voorhout heeft Hertngh Aelbrcchts van Beycrens Vrouwt
iioen bouwen een Mans Klooftei'der 1'redicnren Ordie vaii Sint Do-
ciiiiicuó met de Kcixkc t egenwoordigh daer noch flacnde.
„Van
-ocr page 722-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. y^j
'„ ν^η geen gy ftaeg gevoelt en hebt gy geen gevoel.
,, Door 't dagelijX befit lo werd de liefde koel,
„ Hebt gy een fwenck geiien van een der fchoonfte vrou-
wen,
3, Ten minften die u dunckt dat daer voor is te houwen ,
„ Die onder 't nydigh floers, die achter 't masker bergt
3, Een oogh, een lip, een wangh, die uwe lullen terght,
„ Die u het bloed onfteeckt en herfenen kan roeren,
„ Hoe gaet gy om haer huys en om haer veniler loeren
„ Om mooglijck door een fpleet of door een gunftigh glas
„ Te fien, dat op de ilraet voor u gefchoolen was!
5, Maer als gy metter tyd nae jancken en naekarmen
jjRaeckt in haer huys, haer gunft, haer bed, en in haer
armen,
55 En ίο gy wert gewent aen defe fchoonigheen
En fiet haer alle daeghs van boven tot beneen:
5, Wat geit het, dat miffchien die onlanx valcken-oogen ,
j, Die boogjes, fpyt de ftreep van 't oud pingeel getogen ,
5, Dat fchitterend cryftal, die Hefelijcke ftraèl,
„Die lodderige lonck, die vriendelijcke tael,
5, Die wel-gefchickte ry van haegel-witte tanden,
„ De blos van fulcken wangh, dat vel, dien arm, die han-
den
„ (Spyt een gewrongen bal van verfch-gevalle fneeuw)
3, Dat beeld (fpyt de Diaen van menigh honderd eeuw)
5, Die foete roofe-mond, die twee coraele lippen,
35 Dien boefem en dien hals, en die gefchoole tippen
33 Van "t blancke Memmen pacr, dat in een open hol
3, Gelijck twee helften van een elpen-beene bol
„Sich half maer kijckenlact, en onder'tfloerfedeecken
3, Veel nooder waer gebergt als niet met nyd bekeeken :
jjDie tuyt, die lock^, die bles; die kuyf, die krul, die
fwier 3
5, In 't kort, dat fchoone wyf, dat fo belonckte dier,
5) Wat geldt het andermael, dat mogelijck die oogen,
53 Die lonck; die ftrael, die tael, die finnelijcke boogen,
Eee 5 „Die
-ocr page 723-O C Κ Ε Ν Β υ R G Η. 55
35 Die mond, die lip, die waflgh, die tand, die hand, die
hals'
55 Dat vel, dien arm, die mem, die boefem, en van als,
Die onlanx voor uw oogh foo fchoon, fo fraey, ver-
fcheenen,
55 Nu fchynen anders niet als middelbaer, gemeen, en
5, Dat doe de ichoonfte was nu qualijck langer fchoon ?
3, De reden is gereedt: Ghy zyt het nu gewoon.
Men zegge dat, en meer, in 't breeder en in 't langer,
Noch blyfickby myn woordt: lek wees die boven-fan-
ger
Mee liever uyt het land voor honderd jaer min ien,
Als myn gebergt, myn lucht, myn klingen bloot te ficn
Van fo veel Zangertjes, van foo veel vlugge maetjes,
Die in dit groot Volier, met fport noch yfer-draetjes
Van menfchen dicht gemaeckt, maer van Gods eygen
hand.
Vervullen met genucht myn oor aen eiken kant.
5, Prijs ghy de fchaersheyd vry, wat kan de ruymte fchae-
den ?
5, Dat al te felden komt kan quaelijck luft verfaeden.
5, So die in u verweckt en niet en werd geboet
3, Dat ghy voor fuycker naemt dat fcheldt ghy wel voor
roet.
5, Wie feyt het kooren goed dat al te dun gefaey t is?
55 W ie pr jjfl: dé oeil-tyd niet wanneerder veel gemaeyt is?
5, Wie krijgt niet wat hem luft die rammelt in het geld l·
5, Wat derft hy niet al luft die weynigh fchy ven telt ?
5, Het miflen maeckt my pijn van 't gheen ick lang moet
derven j
5, Hetgeen ick ftaeg verlangh doet my geduyrigh fterven·
5, Wat leyt my aen een fchoon, en daerom fpijtigh, wijf?
55 Men vind by minder fchoon min fuchren, meer gerijf.
5, Hy is niet wel beraen die eeuwelijck gaet quynen
53 Om oogh, om mondj om vel? die hemdefchoonfte
fchynen,
ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. y^j
En leeft of, liever, fterft in dagelijx gequel:
„ De welluft vindt haer fmaeck oock in een flechter vel.
5, lek foeck de loflFer niet daer my het moefe-jancken
3, Meer fmert, als ick my van het kuflèn fou bedancken.
„ Wat let my aen een roos daer my de dooren druckt
j, Meer als de bloem vermaeckt als ick hem heb ^epluckt?
3, De maege vi^erd verfaedt met licht-verkreege Ipyfcn
5, Die honger lyden fou aen boutjes van patrijfen.
5, Die uyt een pimpel drinckt, al is het goede wijn,
55 Al is het glas Veneets en helder cryftailijn,
So 'r van het kooyrjen is daer de canary dood i«,
,, Hoe lefcht hy fynen dorft die mogelijck vry groot is ?
3, Wat wenfchte hy daer voor niet wel wat flechter nat
5, Mits hy een heele pul aen fyne lippen had ?
3, De Son verveelt my niet ai fie 'k hem alle daegen.
}} Ick heb myn boomen liefft die alderwilligil draegen
3, Ick acht geen fruy ten daer men felden wat van fiet;
j, Des Mey-tijds heb ick hoop, des foomers maer verdriet
5, En noyt een volle vrucht, en alle jaers een mii-draght.
5j Roey my dat boompjen uyt wiens miflèn ick voor wis
acht;
5, Al quam het uyt den hof van eenigh groot Prelaet
5, Het is de plaets niet waerd daer 't in myn boomgaerd
ilaet.
Ick wil de Vogeltjes en dit Gefchil veriaeten;
My ftaet van andre fangh met u noch wat te praeten
Eer ick u, Wandelaer, uyt myne bergjes ley :
Van bracken, van *t getjolck en vroolijck veld-gefchrcy
Des bloed-jaghts,aengehitft door laegers ftem en hooré.
Dees plaets kon Koningen en Princen wel bekooren.
In dele Clingen neemt den Adel haer genucht
Met honden tot de jaght, met vogels tot de vlucht.
'K heb Mauritzhier gefien met rappe haefe winden
Syn Treves tijd-verdrijf met fyne Heeren vinden;
Oock dat, ali 't kryfchvolck was ter winter-ruft gegaen,
Hy hier aen 't fchouwe wild den oorlogh heeft gedaen.
56 OCKENBURGHj
Hier heb ick Haevicken en Terflels fien onthuyven
En weder op geaeft, en raeuwe fpieren kluyven j
Hier heb ick menigh Uyl fien klimmen uy t het oogh;
De Reyger van de Valck i. gewonnen in het hoogh,
Die menig deurgang dee en focht fyn prooy te 3. bindé
Of fich te koppelen indien hy plaets kon vinden j
Den Exter, uyt den elft met pols en ftuck geftoort,
Eer hy een ander won van 't TariTeltje vermoort:
De kraeyen, van de 4. Gier met Schuyvicken bedroogen
En uyt het hout gelockt, op 't ruyme veld gevloogen.
Nu reedt een ander oock aen defe weyery,
Nu 5. vanght mer hayr met hayr en veer met veeren vry.
Hier heb ick Koningen en Coninklijcke wyven
Hec vluchtigh Haes gefien met honderd bracken dryven,
Met menigh edel paerd en edler paerde-volck j
De lucht was in allarm door 't deurflaen en 't getjolck,
Door 6. Herrys wyde ftrot, fpijt Stentors holle kaecken,
Die haes en honden volght in fpyt van tuyn'en ftaecken,
Die deur gaen op de lucht van een geloopen voet-
Wat vind de moord-luft fmaecks in het onnoofel bloed!
Hier heb ick Frederick tien jaeren langh fien jaegen ]
Die felver was gejaeght? en nae de flagh van Pragen
So dapper had geproefc hoe bangh het loopen is j
Hier fat Elifabeth als een Semiramis;
Gedreven dreven fy om buy tens lands te vinden
Wat tyd of fpijt-verdryfs by Bondgenoot en vrinden 5
En leerden 't Ongeval ontryden achter 't wild
Dat met fyn ongemack der Princen forgen ftilt.
So leertmen fyn verdriet met anders quaed vergeeten.
So vindmen koelte daer men andre mee doet fweeten.
1.1. 3. De Reyger te winnen, een deurgang doen» te binden ,koppeIin
fyn woorden gcbruyckelijck by den Valckenier.
4. Valckenier van fyn Hoogheyd.
5. Door hec cefseren derPlaccatendes vrydomsvandejagcindc Clia-
gen cenryde van de Prins van Ora^nien.
6. De wcyman des Konings ende Koninginnen van Boiiemenj oock na·
mscls van Prins Willicm v»n Oragnc.
-ocr page 726-OCKENBURGH. 4-3
So fagh hier Frederick de print van fyne vlucht'.
En (wac vermagh de jaghtf) hy faghfe met genucht.
"k Heb Wilhem hier gefien van defen naem den tweeden
Gelijck een jong' Afcaen al mee te paerd gefchreden
Met puyck van adeldom aen Rey ger, haes, of hoen f
Door 't veld of in de locht fyn eerften Oorlogh doen ,
'k Heb Wilhem hier gefien iyn jaeg en loop-luft boeten
En dat geen gras en wies daer hy met paerde-voeten
Door bergh en daelen liep, als Pyr rhus hoog van moed>
Nu Konincklijck gehuwt aen Stuarts Roofen-hoed j .
'k Heb Wilhem hier gefien geraeckt tot manne-jaeren
Doe hy in Henryx plaets der Staeten yfre fchaeren
Als hoogfte Capiteyn gebood te land, ter Zee,
En fo veel duy fenden nae" t kalfs-vel luyftren dee;
Noch fag ick Wilhem hier fyn paerd met fporen ftooten,
in dit geberght, dit perck, aees wild-baen van de Groo-
ten,
Noch had ick dagelijx myn deel van fyn genucht >
Ick fagh de haes te been, de reyger in de vlucht,
Het blonck hier noch van goud en filver in de Clingen
Noch klonck der bracken kloek j entrompenhoorens
gingen.
Had maer defchootgemift diehemdedood-booghdee;
Maer wie is fo te paerd die haere pyl ontree ?
Sy vind geen onderfcheyd in flecht' of Conings koppen*
En derft fo wel aen 't Hof als aen de hutten kloppen j
De boer en edelman is haer al even nae,
En fy ontfiet niet meer de fcepter als de fpae.
't Is hier een lootery daer niet en is als watten;
De Bus hoeft niet gehutft, daer is niet mis te vatten j
Staegh gaender looten uyt en yder kryght het fyn,,
D'een vroegh en d'ander laet, gy 't uw' en ick het myn;
En die fyn brieQe kryght in 't groenfte zy ner daegen
Wat heeft hy tegen "t lot ? wat vaiter meer te klaegen
Voor die fyn geeltje treckt, als 't voor de fchipper doet
Die vroeg komt op de Ree daer hy dgch weien moet ?
Taft
-ocr page 727-'44 OCKENBURGH.
Taft vrylijck in de bus, het Nood-Iot dreygt ons allen?
En, is 't nu uwe beurt, 't kan flus de myne vallen i
Wy fullen nu of dan 't gemeene vleefch-pad gaen j
Al lynfe voor ons wegh, Al volgens' achter aen j
lek fal den eerfte niet noch oock de laetfte fcheyden j
lek kom 5 daer 't alles is, en alles is te beyden.
Wat fynder al voor heen, wat volgter achter aen ί
Wat iynder die met my in een gefelfchap gaen !
Is oock foo grooten faeck te vinden in het leven ?
h Is mee uw meyt, uw knecht, uw paerdj uw os gegeven:
't Is grooter dat men fterft een wys, een eerlijck man,
En met fo grooten hert dat dat verachten kan.
Wat leyt u, Wandelaer, aen dit philofopheeren ?
Wat aen de vogle-fangh, aen vangft van hayr of veeren?
Wat is uw oor gedient met myner woorden wind ?
Het hert wertnaeuw wanneer de maegh gheen Ipys en
vind.
Een brood van weynigh deeg,door gift of hef gefwollen,
Heeft niet veel kruymen in, en kan den buyck niet vol-
len:
Maer, fo ghy gifteren op Hofwijck waert te gaft ,
Dat daer gegeten is dat dient hier uy t-gevaft
Daer fyt ghy overlaen, hier moet ghy dat vertreden 5
Een al te machtigh aes maeckt leuy' en loome leden,
En die fich heeft verbraft dien dient een flechter dis,
Daer lichter fpys, en wel om te verteeren, is.
Oock is het niet om niet dat ghy my langh hoort dingen
Voor defer duynen deugd 5 voor d*eere deièr Clingen,
Voor dees verdachten hoeck, van u miflchien voor heen
Veroordeelt, of van ver ten minften al beftreen.
Neufwysheyd ν int altijd het geen fy wil bevechten j
En Opfpraeck wil alfints bedillen en berechten j
Hy is van haer niet vry die timmert aen de wegh i
Soo doe ick oock niet, fchoon ick achter bergen legh.
De fpytigh' Al-befchick toont over al haer tanden i
De Nyd vindt altoos ftof om yemand aen te randen ?
Λ
-ocr page 728-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. y^j
En ongeluckigh hy, die voor zyn hechtenis
En eer hy is verhoort al glad verwefen is
Dit vreef' ick niet van u al ben ick in de voorbaat,
En hoop, fo ick voor een on-ingenoomen oor praet >
Dat ick in defen heb niyn Doelen al geraeckt,
Dat gy, daer ick voor fpreeck, niet al te mael en laeckt.
Ick heb myn wit getreft, en heb my des te roemen ,
So gy en andere de plaetfe niet en doemen,
Soo gy 't voor geen gebreck van beter finnen houdt
Dat ick in defen hoeck geplant heb en gebouwt.
Maer, fo ick des van u of andren aengerandt wort ?
Roep ick mijn vriend te hulp, mijn buyrnjan op het
Sand fort.
Sic, hoe merkruyt, en kart, en bouwt, en poot en plant.
En hoemer graeft en delft nae filver in het undt,
En hoe 't te vinden is in defe fchraele heyden
Door fchop en waegen, die het quacd van 't goede fchey-
den:
Dat landen geven fal, daer metter tijd de koe
Sal door de klaevers treen ter halver beenen toe.
Sie, hoe hy huys en Haegh en vrinden kan vergeeten,
En hoe hy liever hier des Somers heeft te fweeten
Als ginder op een ftoel te fitten voor het vat
Dat dorft en hette lefcht met koel en lecker nat;
Sie, hoe hy 'swinters hier fich liever komt verwarmen
Op zynen Hellem-dijck en handen roert en armen·
Met fpae, of fchop; of graef, vry-willigh in de vuyft,
Als, daer hy in den Haegh is heerelijck gehuyft,
In 't hoeckje van den haerd fich voor de kouw te bergen.·
So groot valt zyn vermaeck aen 't eynde defer bergen I
Daer ghy nu t' eynde zijt, en van het Heek niet wyd
Dat hier myn boefem-weer, myn wal, in ftucken fnydt
Ick houde dan de plaets en myne keur verdedight,
En u en andere tot overvloed bevredight:
Maer eer ghy 't heek ingaet fo geeft my wat gehoor;
Ghy moet hier buyten noch wat fien, maer met uw oor.
Die
-ocr page 729-8o O C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
Die Hofwijck ons befchryft die doet het u betreden,
Als of het honderr jaer en langer was geleden
Dat daer zyn' Eyck, zijn' Efch en'Lindenzijn geplant,
Als was het duy vels-brood, dat giftren op het land
Te vinden noch te fien, te nacht is opgekomen ,
En ftaet van daeg in 't veld met muts en rand en Zomen J
Daer is zij η gifteren ontrent een eeuw geleen.
Maer al dat gy daer ziet heeft zijn getal van leen,
De wafdom fchorter maer, en die is langh begonnen:
Hier moet gy dingen zien die naulijx zijn verfonnen j
Hier moet gy boomen zien, die noch zijn in mijn hooft j
En diemer nier en vond al wierd het opgeklooft >
En even wel daer zijn met ftammen en met tacken,
En zaegi >baer, fo ick wil, èn kloofbaer wil ick hacken,
Hoe wel 't niet ixchtbaer is, en buyten het verftand
Of buycen 't herflen-pertk noch boom noch ftruyck ge-
plant.
So is mijn Oofter-laen, die met twee dobble ryen
Van Ypen voor de Sön my foomers fal beviyen,
Aen d'een en d'andre hand met ackeren b efet
Daer my het elfei'i-blad de harde wind belet, (veu
Wat deert my oock de wind? twee bolchjes zijn daer ne-
Die luwte by der aerd voor 't zuyd en noorden geven.
Oock konden 'tboiTciien zijn, fo dicht, fo langh en breed
Als dat der Graven Hof voor d'ooiler koude kleedt 5
Indien 't dé Heeren ten i. Bureele fo verftonden
En fulcken mantel oock voor 't weften nodigh vonden.
So ruyld' ick Ockenburgh niet met Vrouw Α μ ε l y.
Dat fy in 't Ooften is was ick aen defe zy;
Sy ginder Keyferin, ick Keyier hier in 't Weften.
So wierd het Rijck gedeek twee Broederen ten beften
I. Camervanrekeningh. '2. Me Vrouwe de Pniiceilë
Douagcr - van Oranjc^heefc beooften van den Haghein hct faoii^·^
?en Hiiyslcjigen.
Doe
-ocr page 730-OCKENBURGH 8ï
Doe jonger 3. Conftantijn viel droncken van zijn paerd
En liet zijn derdendeel et^ leven door het fwaerd. ^
Gy zijt dan in mijn Laen met noch onzichb're boome
Maer die te planten zijn, eii al wat meer als droomen >
Meer als de G oden die by Dichters zijn verdicht >
Meer als Kafteelen doen, die inde lucht gefticht
Noy t waeren, noyt en zijn, én noyt en fuUen wefen ;
Al enckel finnen-werckj maer tuiichen die, en defen 9
Al zijnie noch in 't breyn, een taftlijck onderfcheyt.
Wacht maer een jaer of drie, mijn ackers zijn bereydt y
Mijn grond is toegemaeckt, mijn boomen in der aerde
En buyten 't herffen-vat in wefen en in waerde,
Daer 't ander nimmermeer tot verder wefen koomt
Als dat het heeft in 't hooft van die het dicht of droomt.
Wacht noch een jaer of fes,mijn hout is aen het groeyen^
Mijn bofchjes werden dicht^ hier raeckt het Hoen aen 'c
broeyen,
Den Haes aen 't legeren? die met het ondergaen
Van 't goude Sonnen-hooft verlaet mijn Hout en Laen
En komter weer nae toe des morgens van 't laveyen ♦
En gy aen 't eynd van dees"" onfichtbaer' ype-meyen.
Nu zijt gy aen mijn Heckjmaer daer gy'thier fiet ftaen
Dat is zijn plaetfe niet, en 't falder weer van daen.
Hier moft het eertijds ftaen daer 't nu ilaet by gedoogen.
En wegh te nemen is altyds in mijn vermoogen.
Dit brengt u in een dreet, mijn zuyd en noorder Laen,
Daer Ypen zijn geplant en daer Abeelen ftaen,
Twee ryden wederzijds van aengequeeckte boomen ,
Daer Elfen-ackeren de buyte-kant befoomen,
Τ we Hecken eyndigen het een en 't ander endt:
I. Twee fterren doen 't de fpil waerom den hemel wendt.
g. Soone des Keyfers ConftantinideGroote,dood gebleven zijnde, is
net Keyferrijck dat de Vacder onder fyne drie foonen had veideylt,ghc-
koomen tot Conftantinus en Conftans en tuiichen haer tweegedeelc'
I· De Noord en Suyd,Scer ontrent dc Pooleu of de As-punten des He.
mels j
Fff Dus
-ocr page 731-'44 OCKENBURGH.
Dus fiet ghy vierde-part van myn begonnen dreven ,
Die, fo 'c de bors vermagh en fpaert my God het leven,
lek trecken fal om 't zuyd, om 't weft, en om het noord,
En fo fal Ockenburgh eenparigh Zyn geboort.
lek nemer jaeren toe om dit noch uyt te wercken.
Men timmert op eenfpronghgheen i.Ephefijnfekerc-
ken.
En fchoon myn filver-hayr my port om wat te fpoen ,
lek wil 't op myn gemack, of lal het nimmer doen.
Wy hoeven tijdverdryf die uyt de menfchen leven ,
En wat het planten raeckt, hy heeft iyn tijd verdreven
Die door veel manne-kracht dat op een kort befchickt;
De fmaeck is haeft verby van 't geen men haeftigh ilickt.
Hier houd' ick 't met den Duyts die aen den difch wil
duyren,
Hier doem ick 't Frans gebruyk en haerc ftoppel-vuyren.
Die fyn vermaeck hier deelt heeft alle jaer een rent.
Gy loft uw Capitael fo ghy te haeftigh bent;
En ftaet, als die haer geld tot Berkel op gaen feggen
En weten niet waer heen om 't vafter te beleggen.
Geraecken fy miiïchien by een beroydegaft
Sy raecken in den druck en 't geld voor eeuwigh vaft.
Voor eeuwigh: en wat raed? men is door fchyn bedroo-
gen; (haer oogen:
Dees fcheld hem voor een fchelm, die klaegt het acn
Hy treckt een harnafch aen van een papieren-bladt j
Die rufting geeft hem ruft, daer 3, Geeftdorp niet op
vat.
Hier doe ick als een moer, die wys en wel beraen is ,
En wenfcht geen tweede kind voor 't eerften uyt dc
quaen is j
i. Den Timpel van Diana tc Ephefcn» dacr van geheel Afienaio. laffl
ovcrgebowc is volgens Plin>Lib»3Ö Cap 14.
Een
X. Den Ontfangcr^encracl van Holland.
3. Droftvan he:Hof,
OCKENBURGH. 4-3
Een ionxken nu en dan geeft blyfchap aen het wijf
En in de baecker-mat een vrolijck tyd-verdrijf.
Ock by voorfieningen fie ick mijn buyten dreven
Al vierkant in haer hout, en mijne booraen geven
(Die ick te planten denck) my fchaduwen en deugd.
Die fich wat foeti verbeeldt voelt in zijn finnen vreugd,
En 't wereldfch menigmael is beter in gedachten
Als 't doet in zijn befit, fo langh als ons het wachten
De tanden waetren doet en fteeckt de luften aen,
Die nae een wyl genotsgetneenelijck vergaen
So fey in ouwen tyd een van de Grieckfe fnollen j
Die 't al toelaeten kon aen haer verliefde Pollen
Behalven 't uyterfte daer 't malle vleefch nae tracht,
55 De bruyioften zijn foet fo langh men die verwacht.
So fcheyd de kneppel wel dat Venus haeft dee paereo.
En j daer twee ly ven, maer twee zielen niet, vergaerenj
Daer lap noch pen en is als die de welluft fet,
Daer fcheurt fomtyds eer lang het focte bruylofs-bed. .
Vry volck 5 verhaeft u niet Gy, die de lange packen
Volgt alfints op de lucht gelijck verhitte bracken.
Doet waeter in het vyer en bindt uw tochten in ,
En 5 is het mogelijck, draegt redelijcke min.
Paft uwe Joffer op, volgt maenden en volgt jaeren ,
En 5 heb j'u felven lief, wacht u van rafch te paeren j
Vergaept u niet aen 't vel: daer dient wat anders by;
Siet eerft wat voor een ziel by moye leden zy.
Geluckigh, die fe bey nae wenfchen weet te vinden;
Als 't knoopjen is geleyt is 't niet weer los te binden j
Oock is men, hoe men forgt, felfs altyds niet bewaert ^
Een Meysjen, ongetrouwt, is maer een blinde kacrt. '
Betoovert u het oogh, vervoeren u twee lichten
Die voor de Son en Maen u fchynen niet te fwichten ,
Verleckert u het foet dat van haer lippen vloeyt,
Bekoort u het korael dat daer op ftaet en gloey t,
Verlockt u 't aengenaem van twee gebloofde kaecken ρ
Daer roos' en lelyen een fchoon vermengfel maecken >
Fffa Ver-
-ocr page 733-'44 OCKENBURGH.
Verftrickt u 't lieve blond van locken en van tuyt
Dat om geen poeyer roept van Cypers koeye-kluyt:
Ontfonckt uw boefem door een boefem van albafter,
Door al het fichtbaer fchoon, dat buyten fchand of lafter
Nae wyfe van het land voor elck te kijcken ftaet:
Befiet het andermael eer gy u vaingen laet;
Bellet het honderd mael eer gy u laet verwinnen.
Daer fchuylt wel onder 't blond een hooft vol quaede fin-
nen 5
En daer een fchoone ziel het vrouwen-hembd bedeckt
Schuylt wel een andre ziel die voor een hel verftreckt.
Hy doet voorfichtelijck, die, daer hy komt te minnen?
Mm op het iichaem liet als op gefonde finnen,
Die 't geen hy aen het lijf niet na zijn zin en vindt
Veel liever aen de deugd van hare zinnen wint.
Die fich door 't vel alleen tot trouwen laet bekooren
Hoe maeckt hy 't als dat vel fyn fchoonheyd heeft verlo-
ren,
'Als door de fraeye huyd de ploegh begint te gaen
En hier en daer een ftyl van tanden komt te ftaen ?
Als 't oogh, dat hem het hert dee in zyn boefem bran-
den 5
Werd om en om geboordt met vermiljoene randen,
Daer 't nu zyn eygen brand met ongeduld gevoelt,
En lefcht met roofen-nat en met den huys-loock koelt ?
Hy is zyn voor-beeld quy t, het wyf werd hem een quel-
lingh,
Een ballaft op zyn bed, en zuyr bier op zyn ftellingh,
Een üechte koopmanfchap, die alle dagen laeckt,
En daer men op geen mart met voordeel afgeracckt.
Maer, daer ick liefde fet om altyd vafte reden,
Niet uyt de geyle luil tot foete Vrouwe-leden,
Om dat ick finnen vind eenpaerigh met de myn,
Oaer geeft, befcheydenheyd, en fachteluymen zyn»
Daer ick hetlijf wel min, maer ziel heb uytverkooren,
Daer werd door ouderdom de liefde niet verlooren.
OCKENBURGH. 4-3
Schoon of dan door het vel het greppel-yfer gaet
De grond begeeft my niet waer op my η liefde ilaet i
Schoon of het blond vergraeuwt^al filveren de hayren.
Schoon dat daer onder maeyt de ZeyiTen van de jaeren,
Schoon dat de leuge-lock het grys en 't kael verboet
En dat de kunft van (a) Maey of Engel 't wat verfoet,
lek mis niet in myn liet dat haer my dee behagen.
Dies werd myn min niet min al minderen haer dagen i
De tijd, die 't vel verkreucktjdie kreuckt het minnen niet
So langh men van fyn min de reden duyren iiet.
Gy oock, myn Joffer en, gy die u ziet beftuypen,
Uw huys en venfteren beloeren en beluypen,
Uw vloer begaen, bellaen, u felfs belonpkt, befuchtj,
Slaet fulcke vogels niet te haeftigh inde vlucht.
Al feyt uw jonge bloed „ Veel liever nu als morgen
3, Dien vreugd gebeuren mag wat heeft hy die te borgen?
j, Gy zijt 5 indien gy wilt, van heden af de bruyt i
„Vat de gelegentheyt van vooren by de tuyt.
55 Veel hebben dit verfuymt die 't fwygende beklagen j
55 't Bekoorelijckfte groen van haere Lente-dagen,
55 De bloeyfem van haer jeugd is met der tijd verflenft ,
55 Die niet weeroni en komt hoe dat men zucht en wenft.
55 De Son, die heden icheen, die Zien wy zavonds dae-
len 3
55 Maer mergen komt hy weer met even fchoone ilraleni
55 De roos ontluyckt en valt, maer tegen 't naefte jaer
55 So hoopt men nieuw gewas weer aen den Rofelaer.
55 Schoon fyt ghy, als de Son, en aengenaem als roofen,
35 Maer, raeckt uw tyd voor by u wangensdie nu bloofen,
5 5 Uw oogh, dat ftraelen fchiet en herten branden doet,
55 Syn naemaels fonder blos en fonder pees ofgloet j
55 Men fterft niet meer om u met waer' of valfche trac-
nen;
j5 Geen oogen druypen meer, 't zijn al verdroogde kra-
nen j
.1. Twee vermacrde pejrulte en pareelfel masckilers in den Haec,
Fff 3 „Uw
-ocr page 735-'44 OCKENBURGH.
Uw bel werd niet geluyr, geen klepel roept, Genae,
55 My fmert het geeiTelen; geen Dorpel, Vryers ftae,
5, Mijn ruggë roept om ruft. Uw glas is al verloooen,
53 U merót-uyr is voor by; Gy (dit is noch te hoopen)
,, Syt koil voor Weeuwenaers: Daer 's een verlegen man
5, Die quaelijck fonder Vrouw zijn huys beftieren kan,
5, Die dagelijcx zijn goed door boden üet vermindren,
5, Die heeft u nu van doen, om onder fyne kindren,
Om onder zijn gefin te houden goede tucht,
5, Terwijl hem zijn beroep, fyn handel, fyn genucht
5, Doet wefen bnytens huys, daer gy nu hebt te forgen:
,, En waer 't dan heden wel, of gifteren, of morgen.
„ En mocht de ftief-moer oyt met wel te doen volftaen,
„ En waeren nu of dan zijn kinderen voldaen,
„ Soo gaf noch onruft ruft, en wou uw man gelooven
„ 't Gelijck by u te zijn, gy quaempt het al te boven:
„ Maer 't kinder-kakelen gaet voor het vrouwen woord,
„ Wiés klacht niet lichtelijk voor waerheit wert gehoorr.
„ Van gladde Weeuwenaers hebt ghy dat niet te vreefen:
55 Maerjfyt gy van den tand, of fo gy 't haeft fult wefen,
5, Gy zyt haer gaeding niet, men fietnaeverfcher bloed;
55 Men wil een heel, en had genoegh aen maer een voet;
55 Daer fchorten kinderen, des foeckt men jonger deeren
,5 Al fou eé nieuwe kroon haer uyt het voorhooft fweeréj
55 't Gaet op haer rekeningh, wat datter werd gemaeckr,
55 Schoon men van Middelburgh tot Hooren is geraeckf.
55 So doch gy werd gevreen, en komt gy u te paeren,
55 Staegh fal de reden fyn. In myn voorgaende jaeren
55 Heb ick dit dus gehad, dat ben ick fo gewoon,
55 Dus dee myn eerfte wyf met my, fo met haer boon:
55 Dus heetc fe my onthaalt, dit food fy en dat briedcfe;
55 Dus heeft fy 't huys befchickt, dit deed fy en dat lietiCj
55 En 5 fchoon gy nae u fm uw man noch beter doet,
,5 Syn eerfte liefde keurt het tegendeel voor goed.
55 So fult gy dacgelijx uw leiTen van hem krygen,
55 En 't geen hem niet geviel daer fal hy wel af fwygen j
„ Daer van en rept hy niet, al was het noyt gehoort:
„ Maer, fchoone kind, (dus fpreeckt de rype jonckheyd
voortj
j, U vry t een rap gefel j die fpringen kan en danflen ,
„ Een die te leven weet by kley η en groote Hanflen,
,5 Hy k apt gelijck een kaeuw, hy kleedt fich wel en braef
„ A ls was hy van fyn hals een Bander-Hcer of Graefj
3, Hy fucht om uwent wil 5 hy feyt om u te fterven,
5, En, derft hy uwe min, hy fal fyn finnen derven ,
5, Gy fyt fyn Koningin en hy uw onderdaen,
5, Gy kunt hem, fo gy wilt, doen leven of vergaen;
5,Uw'ouders vinden'tquaed 3 uw Vooght en wil't niet
lyden,
5, Maer op een waegen is die fwaerigh^d t'ontryden;
5, Men vaer' eens nae Leerdam of nae iyn vrinden heen;
„ Men noem' het Vrouwen-roof,wie heefter om geleen?
55 Men noem'het Mannen-roof, wie fal de maegd ver-
wyfen ?
j) Als fy de knecht vervoert wat kan hy 't doen als pryfen?
„ En, wat de peys belanght, wacht maer een jaer of twee,
)j U w Ouders fyn verfoent, uw Voogden wel te vree.
Noch fegh ick, Joffêren, laet u foo heet niet baeckren;
Een vlam van fulcké ftro kan niet meer doen als blaeckrc
Daer dient een vafter vyer van kooien tot de trouw,
Dat anders licht vergaet met s'anderdaeghs berouw,
lek kon > indien nae reen uw tochten wiMen luvftren ,
Den glimp van uw gefeg gemackelijck verduyiteren,
ïck fprack voor die gy meynt dat haer verfuym beklaegt,
lek fpraek voor die t noch word van Weeuwenaers ghe-
vraeght,
lek fprack voor dees' en die wat leugen en wat waer is,
Voor die belabbert fchijnt, voor die van feflen klaer is:
Maer fegh voor defe mael (myn kijcker werd het moe)
Niet anders als, Vertoeft, fo ick met planten doe.
Beleefde Wandelaer, ick was daer uyt myn Dreven
Daer ick u heb gebraght wat over ftuur gedreven j
Fff 4 Vei'
-ocr page 737-'44 OCKENBURGH.
Vergeeft my 't mif-verftand; lek land weer op myn Iaën,
lek kom weer op myn dreef. Gy fiet dan boomen ftaea,
En binnen dees' en die, die ick noch heb te pooten,
Syn wali' en ackeren van elft en efch beflooten,
Van yp, van beel, van wilgh, die met haer lange kleen
Belouwen hier 't gewas van boven tot beneen.
'c Gewas van mynen hof, en van vyf andre tuynen:
Die tv/eemael in een jaer, fpyt doemer defer duynen,
Beloonen 't boere-fweet met een'en andre vrucht.
Wie bouwter in de kley die deelt aen dees genught ?
Wie roemter op fyn ilyck en vette tarruw-landen ?
Τ wee maelen is het oegft in dees verachte fanden.
De Soomer, iet de fchuyr met gullen rogge vol.
Den Herfft noodt Curius op haere ftoppel knol,
Waer in die Borger-vorft noch eens fou kunnen byten
En by haer leckerny de kluyten der Samnyten
En 't aengeboden goud, als noodeloos, verfmaen
So langh hy fmaecke vond in fulcken veld-gebraen.
Die zyn genoegen kan in onfe raepen raepen,
Die^t fwerte boeren-brood kent waerdigh om te gaepen,
En 't dertel witte kruym proeft uy t een rogge-korft.
Die kan hier fyn onthaelt als fo een Roomfe Vorft.
Myn Dreven dus gefchickt,myn wallen fo van binnen,
Bcfluyten binnen haer, drie huyfen, drie geiinnen ,
Al enckeJe j van my, van boer, van hovenier,
En wierd het vee gekent daer waffer meer als vier.
Twee poorten ziet ghy hier, die dobblen in gangh raaec-
ken, (ken
So fpart i.Graef Goverts Stad in twee haer Zuyder kaec-
En fweJgt wat van de Schie of van de Rotte quam
En looft wat henen wil nae d'een en d'ander Dam.
Die wijft u nae mijn Huys,dees nae de boere-woningh
Hier nocmtmen my Lands-heer, daer kan ick fyn een
Cooningh
j. Dclfr .gcbout van Govert met den bult, heeft twee poorren ten fuy-
{Jen dicht by dcnam!erc,<Je Rottcidamfe, eude dcScbicdamfe.
Eil
-ocr page 738-OCKENBUR G Η. 89
En maegfchap rékenen aen Phlips en Lodewijck
Al kentmen myn befit noch voor geen Coninckrijk.
Al wie een Koningh is die is des anders broeder
Al fyn zy geen verwants van vaeder noch van moeder:
Doch neemt Louys noch Phlips my voor gec broeder an
So hoor' hoe dat ick oock een Coningh wefen kan.
Geen hooge purper gloed? geen vlammen van fchar-
laecken
Noch geen verguldt Palleys fyn ^t die een Coning makê »
Geen goud, geen kroon, geen throon: Hy is een Coning
recht
Die vrees en vuyligheyd heeft van zich afgeleght;
Dien d'eer-fucht niet vervoert; die tot onedle ftucken
Door gunfte van het volck fich niet en iaet verrucken
En niet en werd verleydt door 't blieken en 't geftreel
Van 't vloeyende fatijn, van 't vleyende fluweei;
Die fich niet aen den fchat van 't W eften kan vergaepen ,
Noch aen de fteenen, die in 't Ooften fyn te raepen;
Op wien i. Potoii, noch de goud-kuil van Guinee,
Noch Cuba, noch Peru oyt overwinnigh dêe,
Dien de verbolge zee, noch 't bacren van de baeren
Noch dolle donder kan ontfetten noch vervaeren,
Noch de gevelde pieck, noch het getrocke ftael,
Noch het onfachte fpel van 't blixemend merael;
Die ter gerufter plaets in veyligheyd gefeten
Siet alles onder hem gevelt en neer gefmeten;
Die 't fterven niet oncfiet wanneer hy fterven moet
En die zyn deel en dood treed willigh te gemoet,
Brengh my by Coningen van daer de Sonne ftraelen
Gaen door de Middagh heen tot daer zy s'av onds daelen,
Leyd my door 't Noorden om, noch weet ick haersghe
lijck:
5, Een z. welgeftek gemoed befit een Coninckrijck.
1. Het li jckeendevcrmaerde Gebergte van Potofi is gelegen ίη't rijk
van Peru in de Provincie van de Charcas.
Zy ^femrf£numlOnapt>Jïï(fel. Hen. Thyef.
F fff Die
-ocr page 739-9Ö OCKENBURGHi
Die fo een Koningh is hoeft ruyteren nocht knechten,
Noch polver, noch gefchut om wallen mee te flechten j
Noch wachtjnoch waepenen. i .Die nergens voor en beeft
Befit een Koninckrijck, dat elck fich felven geeft.
Wilt ghy een Coningh zyn fo temt uw woefte finnen;
Hy is een flaef die fich van haer laet overwinnen ,
Die van begeerlijckheyd werd over zy geruckt
En onder 't vuy Ie jock van fyne luften buckt.
Schoon of heel Indien voor uwe kryfchluy beefde,
Of onder uw gefagh het Ooft' en Weften leefde,
Ghy zijt van kleyne macht al heerfcht ghy breed en wijd
So ghy ν an forgh en vrees geen volle meefter zy t.
Ghy 2,y t van kleyne macht fo u de doornen fteecken
Van kommerlijcken angft, die 'snachts uw rufte breken
En daegs u om doen 2ienj 't is geen vermogend man
Die gaeren was geruft en die 't niet zyn en kan;
Die t geen hy willen kan, niet krachtig uyt kan wercken;
Die wacht van noden heeft, en die zich moet verftercken
Met fwaerd en Hellebaert van een gehuyrt Trawant,
En ftaet, om fchijn van macht, in zyner knechten hand.
Bedrieglijck is de glans der Konincklijcke kroonen j
Men zit gevaerelijck op hoogh-verheve Throonen j
Hy is in ftaege vrees die op een fteylte ftaet
En doet een fwaere val fo hy ter nederflaet,
De Scepter heeft geen ruft, onfeker fyn die uyren
Dat kroon, en throon, en ftaf der Coningen lal duyren ^
In fo in hoogh bewindt is 't felden effen zee;
D'een buy is niet verby of d' ander is weer ree;
Dat weer is door geftaen, die ftorm is afgereeden ,
't Is morgen op een nieuw en erger als op heden.
So dicht en breecken niet de baeren aen het ftrand
Wanneer haer wind en vloed ftouwt nae het laeger land >
Als *t wanckelbaer Geval der Princen radt doet keeren:
Daer Heeren werden knechts en knechten werden Hee-
En
ren
ï. R^K tfl<iuimetmmhii, Hecres,ntmftèi^wf^uedat. Jdfm.
-ocr page 740-OCKENBURGH. 4-3
En die noch gifteren fat in geduchte macht
Sich fiet van daeg gevelt, verdreven of geilacht.
Slaep, die in anderen den onruft weet te temmen,
Ontbindt de Vorften niet van forgen die haer klemmen i
De nacht, die "t alles bergt, geeft onder haer verdeck
Geen vafte veyligheyd in 't Konincklijck vertreck,
Daer men 'tverraeders mes, de moord-priemjen de pooc-
ken
Wel dickmael heeft gefien van 't bloed der Princen rooc-
kcn.
Die I. felden wiflelen haer leven met de dood
Als die gegeven werd door 't moorders ftael of lood.,
Staegh is de Ν ijd te been om Throonen t'ondermynen >
En, die ons heden vaft en onverwrickbaer fchynen
Als waerens' uyt het wel of rotfen opgericht,
Die zygen mergen neer door a. eygen overwicht.
Die overlaeden is moet onder *t pack befwycken;
Te ftercke voor-de-wind waeyt feylen uyt de lijeken »
En 't gyppen ftelt het fchip in nood van om te flaen j
De Toorens hebben 't quaedft die tot de woleken ftaen
En werden alderherdft gegeeflelt van de winden;
De blixem fal fyn werck op hooge bergen vinden
En flaet een ouden Eyck in ftucken als een riet;
Een deur gefchoote ftengh lijdt fo veel laften nieü
Als die het deur moet ftaen met opgehyfde zeylen;
De weerhaen loopt gevaer van boven neer te keylen;
De wild-fchut, die in 't bofch het wild ziet weyen gaen ,
Mickt nae het kleyne niet maer leyt op 't grooten aen.
Hy ftae dan, wie der wil, nae fulcken ilagh van kroonen:
lek laet aen andere die fcepteren en Throonen;
Een wel-gefteld gemoed is hier myn Koninckrijck:
Waerom ick voor Bourbon noch Ooftenrijck en wijck.
De
I. uidgencrnnt Cereris finc aede & vulntre pami
Defict/dnnt Reges é' ficc.l morte Tyranni,
α. Sidimt ipfo pondcre magna
Qcditqne onerifn rimsa fm. Sen. Agim.
-ocr page 741-9i O C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
De Poort is opgedaen die voor dit Conings-hol: ftaet,
Of liever Coninckje, fo Koningh u te grof gaet,
Daer ghy een neer-hof vindt dat op een groene fprey
Met bloemkens rijck omboort, van verwe velerley ,
Met pracht van Tullipen, van Roofen en Angieren.
Die veel den ommerand van 't vloer-tapijt vercieren
Ontfangt wie Ockenburgh begaet, bevaert, berijt,
En is een graefigh Pleyn, dat Coets en paerden lijdt,
En tuflchen poort en huys legt vierkant in fijn muyren
Daer Pers en i. Armenier de binne-wand borduyren:
Niet met uyt-heemfch cieraed van 't zyde fpinne-webb,
Maer met bekoorend fruyt, daer Eve fin in hebb'
En daer fy wederom een beet in derfde waegen
Al fouden andermael kinds-kinderen beklaegen
De fwakheyd en'tgefnoey van haer Vrouw Grootemoer
Daer fy en haer geflacht fo qualijck over voer.
Wie wijft my in den Haegh, wie aen de Seinen-ouver
Daer hy de boorden fchuyrt van de Parijfche Louvef,
Wie toont my te Madril, wie fagh in Ooftenrijck
Een neer-hof in het Hof dat aen het mijn gelijck ?
Treed nu tot my waerts in, de deur ftaet voor u open j
Kom in dit kleyn Paleys dat haeft is deur gekroopen^j
Kleyn: nochtans groot genoegh voor my en mijn gefin,
D^r plaets is voor myn vrind en oock voor myn vrindin.
En, is het groot genoeg, wat heb ick 't kleyn te noemen ?
Veel huyfings wenfch ik niet, ik kan van hebben roemé j
lae heb des meer als veel, en fo gy 't niet fo vind,
Hoor wat de fpreuke feyt van 'tz. oudfte Roemers kind j
Cenoegh is meet als veel. 3. Een van de grieckfe Wyfen,
Die Alexanders gunft grootmoedigh afkon wyfen ,
Befat een grooter huys in 't engh van eene Ton
Als d'ander in het ruym van heel de wereld von,
I. DeAbrikoofenweiden by den Latijnengcnocmc Malaarmtnma
apppelen van Armeuien.
Anna Roemer Viflchcrs.
3. Diogencs Cynicus.
-ocr page 742-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. y^j
Mits dat hy hem de Son niet uyt zijn Ton en weerde j
(De Koning ftond voor'tgat, fo dat hy'tfchynfel keerde)
jK heb niets van u van doen (dus fprack de fpitfe mont)
Alleen belet my niet dat my den Hemel gont.
Noch ben ick meer als die: De lieve Sonne-ftraelen
Kan my geen Koningh met zijn fchaeduw hier onthae-
len.
Geen Heer, hoe groot, hoe breed, die my dat fchynfel
fchut,
Dat allefms beftraelt de glaefen van mijn Hut.
Wat woonde menigh ruym die 't altoos fo bevroede!
Wat waiïer menigh rijck die klaegt van arremoede I
weynigh heeft de menfch vo
Men is fo wel bewaert voor regen onder 't ftrbo
ι voor de natuyr van noo!
Hoe WÊ
Als onder 't flickeren van hooge fchaly-daecken.
Deckt ons de zyde meer als faey of wollen laecken ?
Werd gy min van het fchaep als van de worm befchut ?
Is my een brood genoegh, wat doet my 't tweede nut ?
Kan ick aen een cappoen mijn honger ruym verfaeden,
Wat help my d'andere die met hem wert gebraeden
So ick Patrijfen difch, wat voordeel komter af
I0er te)veel aen fes dat icker twaelif fchaef ?
Schort my een emmer nats, en kan mijn put die geven ,
Wat hael ick s'uyt de maes met waegen van mijn leven?
Wat fcheelt het, als ick met mijn noodruftmyvernoeg.
Of ick tien margen lands of ick'er hondert ploeg ?
Gheeft my een hoopje greyns hetgeen my kan verfae-
den ,
Wat hoef ick folders vol tot brekens toe gelaeden ?
Ick eet mijn buyck daer van fo vol als ick begeer j
Wat heeftmen van een hoop en volle folders meer ?
Al is dees voorfaelengh, ick had geen ruymt van noo-
de.
Geen beelden van geflacht, van levende noch doode >
Had ick, als fommige, te ftellen hier te pronck,
Daer 't koftelijck vergult op hout of marmer blonck.
94. O C Κ Ε Ν Β υ R G Bi
jMaer wift ick myn geflacht van Adam af te tellea,
lek had hier O verften en Koningen te ftellen 5
En mocht ick rekenen van defe groote-vae)r 5
Myn af ko;nfl: was fo oud als yemants dieder waer:
Nu roem ick my te fyn van kleynen afgefproten
En ftel daer glory in daer andre zich aen ftooten,
Als u dijn Vader geeft, al wat ghy fchijnt of fijt,
Wie vindt geluck by u dat waerdich zy beny t ?
W ie fpeürt beleyd in u dat waerdich ly geprefen ?
Maer, zyt gy door geluck en door beleyd gerefen,
Ick houd' hem voor verlemt > niet in een been of hand*,
Maer in een beter deel, in Heriïens en verftand ,
So hy u hooger hiel indien gy 't waert gebooren.
Uyt wyfer mannen mond en fult gy fulcx niet hooren.
Oock I, is het fcheel van'tbloed der meniché min als niet
So gy op haer begin en op den fchepper fiet j
Haer werden is gelijck, van eene grootfte vaeder.
Doch, is dat maegichap ver, van Noach is het nader.
Die dan tot God, en tot der menfchen oorfpronck gaet
Vindt dat hy even is met hem > die hy verfmaedt.
Ter fchool heb ick befteedt de Lente myner jaeren
Om tael en wetenfchap uyt les en boeck te gaeren ,
En had daer in fo veel gevordert en geleert
Dat my ter hooger School deTabbert wierd vereert.
Het lot van van myn beroep en goe genegentheden
Die gaven my noch jongh, oock grooten te betreden,
En't had geen duyftren fchijn (mijn woord fy onbenijdt)
Te krygen foo veel wercks ais een van mijnen tijd:
Maer voorval en geluck die dienen waer genomen ,
Hy grijpfe by de bles die s'in^t gemoete komen j
In oorlogh en in min dient geenen tijd verfuymt 5
En waey t de wind in't feyl/oo eyfcht de fchoot geruymt'
\fimneh»mmmngtnusmtcrris ^^idginns &proatos ftreptts?
Similifnrgit ab nrt», Siprimordia vefira
UfiHS enim rertimPater (β, uiutoremque Deumfpe&ei
Unnt cm£ia minifirac, Boeih, Ntfllus degener extat.&c, W^™·
ti
-ocr page 744-OCKENBURGH 8ï
Een braev* en edle Vrouw tót my waerts wel genegen
Liet haer tot myne minn' en tot den Echt bewegen»
Waer mee ick feggen derf te hebben fo geieefc
Dat Nijd noch lafter-mond daer op te feggen heeft.
Geleeft, maer laes, geleeft! Nu is dat licht gedoken,
Die ilraelen zyn vergaen, die oogen zyn geloken:
Ick fagh 't, en leed 't en moft, dat myne Son verdween
Die drie en twintigh jaer my vriendeJijck befcheen.
De haud van Lodewijck, des Tiende nae den Derde ,
Was die van wien my 't recht tot het rappier gewerde
De KoninckJijcke gunft gaf my genaedigh, dat
Geboorte veelen geeft en my geweygert had.
Die op Voorouderen en Af komft heeft te roemen
Gae wat voorfichtelijck in andere te doemen:
't Is licht het zyne niet waer op hy moedich ziet j
Dat hem geen eer en geeft onteert een ander niet.
Het ftond aen niemands wil hoe dat hy wierd geboren j
Die 't in een hurjen is had een Paleys gekooren j
En die van hooge itam gefprooten roemt te zyn
En daerom waent. en fey t, Hy is van meerder fchyn
Als die geen boom noch tack van afkomft weet te wyien ,
Wat vindt hy meer in fich, als andere te pryfen
Die door haer eygen deugd in eer en luyfter ftaen ?
Wat heeft hy van het zijn tot zijn geboort gedaen ?
Wat heeft hy toegebracht tot 't geen hy denkt te weien ?
Wie werd met reen gelaeckt, of wie met recht geprefen ,
Dat hy of is of niet van hoogh of laegh geÜacht l·
Een eerlijck man te zijn dat is van onfer macht,
En daerom lovenswaerdby wien'toock werd gevondê»
Men heeftfe wijs geacht die 't eertijds fo verftonden ,
En I. dat hy ^ter^doet die fich ia eere fet ,
Als die ontfangenHfvan pu^^^^ befmet. |
Hy is wel licht een güyl dieftoit op groote-vaederi,
En heeft geen druppel bloeds? dat eel is, in zijn aeders,
I.
Nvbilitattm ^e^trisft ^mm torrupisfcmtlim
-ocr page 745-Ο C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
Haer beelden, die hy toont, die fyn van hout en fteen,
Hy is een weynigh meer'.Een beeld van vleefch en beenJ
Het is een edel paerd, waer dat het is gevallen,
Dat in de ren-baen loopt en gaet voor uy t van allen ,
Maer, ift een laiFen hondt, het is hem danck noch eer
Datfyne moeder was des Princen Barber-meer,
Dat hy van, Briauté of van de Pool gemaeckt is,
, hy is van de ras daer 't 3. Albert op ontraeckt is
^ Doe hy voor Maurits Heyr;4iet flag-veld ruymen moft
i jt'i^'En gaf het fpel in 't left dat; jÈiy met winil begoft.
Sijn afkomft geldter niet, noch de verftorve geeften
! » Van vaers of grootevaers, noch hals, noch kop, noch
leeft en
Wat datter in het beeft voor fchoon gerekent werdt:
Hy deugt ter wed- loop niet fo 't mangelt aen het hert,
En raeckt nae Valkenburgh, en om een kleyne waerde
Krygt hy een andren heer, een viller van der Aerde,
Daer kijckt hy door den haem, of fwect in het goreel
Daer men het brouwers mout doet morfelen tot meeL
r Gy d.;/. die door geboort u felven houdt verheven,
V.nit in uw eygen deugd roem waerde proeven geven ί
Laet ons wat edels fien dat van u felven zy,
En dat de Lyft gelijck van uwe fchildery j
Le lyft, uw Adel, daer ghy 't al op derft verachten,
Het masker en vernis van wercken en gedachten.
Geen guld' of ebben boord maekt van een ftuck de prijs:
T l flechte veeren fteeckt het edele Patrijs i
Dat andren toebehoort kan men in u niet achten;
Doe felfs dat waerdig fy den oorfpronck der geflachten i
Hy roemt belacchelijck op fyn doorluchtigh bloedt
Wiens leven hem verwyt dat hy niet edels doet j
Naemen van Spring-hengften op de Stal vande Princen van Oranjen'
3. Nae deflagvan Vlacndercn wierd gekregen het paerd van deiiKerti*
hertog Albertus.fpier-wic cnde met maenen tot de aerde toe lang)
is nacmaels op de Stal van P. Mauricz gebvuyckt toe een fpiijighengrt»
En
Λ
OCKENBURGH. 4-3
En, die 4e fchiramel meyntdes aedels mert te maecken
En roem qp eeuwen veft, fcjiyot fwygende te laecj[cen
Een zijner grootevaers, die door fich felven qu^
Te iyn een edelman, den eerfte van fyn ftam.
Dat was hy: jaejcnaer hoe? gemaeckt? en gy gebooren:
Maer wie kan my 't waerom en redenen doen hooren
Dat by, die felfs verkreeg het voor-recht van 't geweer,
Is minder als de neef die 't is door 's anders eer.
Het fyn verdichtfelen van ongefonde Reden,
Die wiiad en hoverdy in ydle herflTens fmeden,
Te willen meerder zyn als die hoogh-waerde man
Om wien men alles is waer op men roemen kan
Hy i. liet zyn kinders nae fyn huysj fyn goed j fyn ftatenj
Maer heeft haer, noch hy kon, fyn deugd niec nagelaten,
Dat is geen zadel-Leen dat op de ioon verilerft;
De Deugd alleen die werdt gefchoncken noch geerfr.
Treedt in het deugden-fpoor, dat hy ii heeft gewefen,
En ghy fulc hem gelijck in eer en adel wefen >
En zyt ghy zijnen wegh met y ver ingegaen
Ghy hoeft de beelden niet die in uw Voorfael ft&er
Hy die detechte prijs van yemand foeckc te weetei*
Moet hem niet aen fijn goed noch aê fyn afcomft mectc,
Men fie hem in zijn hembd en legh zyn rijckdom af
En 't voordeel, dat hem ftaet of fyn geboorte gaf i
Men fie hem naeder noch, en doe hem naeckt ontkleden:
Men z. fie hem fonder lijf, als had hy vleefch noch leden'
Men merck'" op zijn gemoed en kenne daer den aert j
Dat maekt hem kleyn of groot, en veel of weynig waer^.
Myn Saekje dus bepraet, dat breedte heeft noch leqgce,
Eii door dees redenen ontfchuldicht van zijn engte,
wijft u ter rechter hand de deur van mijn Salec
En aendc flincker gae ick ruiten op mijn bedt,
1. Manusapud Sallus Majorcs(ari!mimma,qfutlicebat,iUisYeli<^r.e^4ivi··
tias, imagines, memoriam f»i praclaranuVirtntem nm reliqmre, neqas
poterant. Ea fola ueifHe dom datnr neque accipitur,
2. Corptis ipfum exuat ó'^smmmintuerc liitalisÓHarituhueftttaiTmoan
JHo Mstgnus.
Ggg Wacr
-ocr page 747-'44 OCKENBURGH.
Waer nevens een vertreck is dicht befet met boecken
Daer ick fomwylen moet myn tyd-vcrdryf gaen foec-
ken
Als my den regen raedt te kuyren binnens huys,
Als my de Vorft gebiedt te bly ven in mijn kluys,
Als my de fneeuw befet? en met noch witter vloeken
By winter-tyd befchaemt het filver mijner locken,
Als 't beefigh beuilen, dat het buyten leven heeft,
My fomtyds heeft vermoeyt en luft tot fitten geeft.
De rechter Deurisop, komruilwatopmijnftoelejii
En, heeft "t u ftof ghequelt, ick fal 't u deur doen fpoc-
len j
Den Hemel hebbe danck: mijn kelder en myn vat
Al ifl; hier hoogh en droogh was noy t noch fonder nat.
Hier blinckt het al van goud op vier geleerde wanden j
Hier fiej'een opper-iyft van menfchen fonder handen
En fonder onderlijf-die bleven in 't pinceel
Terwijl de boven helftgeraeckten op 't paneel,
't Is kunft van i. Miereveld^vani.Ravcfteyndenou·
wen 5
ƒ£ Zyn Frincen, 't fyn hacr wijfs/t fyη Heeren, het fyn
' vrouwen,
Al dood, en wegh gekeurt van d'algemeene wet,
Behalv^n deef alleen; Dits Vrouw Elizabc^
Gemael van Fredcrick, die tot de l^bon gekoren
Sagh Beemen en zyn Paltz in korten tyd verlooren.
Dits Vrouw Elizabec, die nae een hooge vloed
't Geluck weer ebben fagh, en voor, en tegen -fpoed;
Sagh Carel, haeren Soon, weer tot een Keur-Vorft mae-
ken,
Sagh Karei, haeren Broer, van zijnen Throon geraeken
En door fyn onderdaen mishandek op 't fchavoc,
En met des moorders byl van kop en croon geknot i
I, z. Twee veimacrdeContrefeytcrsjdeeenebinnen Delftcndcde
anderen in den Hacgh.
ié'
OCKENBURGH. 4-3
Sagh Karei, haeren Neef, in Schotland weer geroopen
En korts in Engeland ter naeuwer nood ontloopen,
Syn nederlaegh, fyn Rijck, fyn erf, fyn deel, lijn Al.
Rampfaeligh Stqarts huys hoe volght u 't Ongeval!
Wat heeft hy 't veyliger die op het land gcfeerèn
Syn kruypendegelack te degen afkan meeten,
Die op zyn Ockenburgh is een vergeeten nian
En achter zyn geberght fich felven bergen kan ! (ken:
I. Wegh met hetzydenbed daergoudefragnjespronc-
De boer kan op een zoo en op der aerde roncken,
Daer hy geen achterdochtjgeen forg noch vrees en heeft 5
En daer hy niet en beeft voor dat zyn bed en beeft.
Wanneer de wind en zee op ftrand en dijcken itooten
So lijdt de kant geen laft van enge binne ilooten;
Een huckend fchoover-fcyl loopt veyligh voor de wind ,
Hy werpt het fchip wel om die niet een reef in bindj
De zee-ilroom fchiet voor by de Haevenen en Baeyen ;
Die fich daer binnen houd die heeft geen nood van 'twae-
yen;
De ftormen foecken 't fchip dat ver is in de Zee j
Sy Ipopcn geen gevaer die legghen op de Ree,
Die niet veel rijckdoms heeft, al heeft hy weynich t^eetê,
Al gaen niet alle daegs de raederen en ipeeten,
Al is zyn fpijs met kunfl: noch koften toebereydt,
Hy neemtfefonder fchroSm en eet in veylicheyd j
Hy hoeft geen Helbaerdier om aen zyn deur te wachten
Dat hem geen Scevola kom in zyn kaeraer flachten,
Hy hoeft niet om te fien wie poock of degen treek,
Noch voor zyn forg-verdrijf wat poetfen van een geck.
1. Al drinckt hy uyt een pot of uyt een houten beker ,
Syn handen beven niet, hy houdfe vaft en feecker
I. Cerpes, Tyrio mollior ofiro
Solefimjiavidos dttcere fomnos.
lAftrea nimpunt te£ia qnietem
Viplefque trahit purpura noiict. Sen,
2.. Veüor α pauper femragcrit, CarpitfacHes vikfcjue cibos,
Tenetèpatula pocnlafago, Sedmn flri&osrefpicittTifes
Scii Jion trepida tenetij'/iimanu, ,-yinrearniftctpnc»la fanpiis.Sia. Hero.
Ggg 2 ' En
-ocr page 749-100 ο C κ Ε Ν Β υ R G Η.
En vreeft geen rattekruyd, dat vrouw en kind befchrey ,
En drinckt met: vrolijckheyd uyt zyne berkemey.
IL· Deef' is den oudfte Soon van Wilhem van Oranje >
Van Leuven wegh gevoerc door Alvaes iaft nae Spanje 9
Getrout aen i. Konings bloed, geftorven fonder Oir,
J En deef is zyn Gemael, Princeff' Elconoor.
O Dit is Louyfe, die uyt Coligny gebooren
' (Den grootenAmmirael) van Wilhem wierd gekooren
Tot vierde bed-genoot, daer Henderick af quam
Eer de piüool te Delf den Prins het leven nam,
f Dees 5 die daer volgt, is een gebooren %. Hertoginne
Sophia Haedewich, van houwlijck een Graevinne,
Getrouwtaen 5. Cafimyr der Vriefen Gouverneur,
Daer WiFm zyns Vaders plaets bekleedt door vrye keur,
,Waer by de Groeningers haér hebben willen paeren.
^ j Dit'sHendrick, inhetgroenftvanfynemanne-jae-
t^'ii" renT""^"
/,Α Eer hy nae Maurits dood der Landen oorlogs-macht
j Als opper-Capiteyn heeft in het veld gebracht.
De ry, die defe volgt, Zyn hooge Staets-perfoonen,
En die 5 dat is de Groot;, die tuffchen bey de Kroonen
I Van't Fknö^ êh't Sweedfe Rijck gebruvckt is tot Gefant
Nae dat hy ballingh was geworden van iyn land,
Verwefen van te voor om eeuwigh opgeflooten
In 't ftercke Louvefteyn, mer grendelen en flooten,
Met muyren j wall en gracht tot driemael toe omheynt,
Te wachten nae het uyr dat leed en leven eyndt.
De Grieckfe Dedalus ten Doolhof ingeflooten
Vondt door de locht een wegh met pennen, vaft ghegoo-
ten
In een gefmolte was: dees doet het door een kas
Die naeuwer hechtenis voor v/eynigh' uyren was.
I. Vanden huyfevanCondee, Princeilc vaii't bloed j
a. Van Bruyniwijcken Lunenbureh.
3. Ernll Cafimyr, Graef van Naflauw >
" De
-ocr page 750-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. y^j
De wacht, dien het Cafteel en hy was dier bevoolen,
Droegh felfs het kofièr wegh waer in hy lagh verhooien >
En raeynde dat het was met boecken weer gelaen
Gelijck het altemet plagh op en af te gaen.
Oock fchool daer meenigh boeck en veel geleerde blae-
den,
Maer die de groote man had in fyn hooft gelaeden.
De morrende foldaet was vol van achterdócht
Of't niet wat anders was dat hy te fcheepe brocht
En of hy felfs den Heer, om veyligh heen te vaeren
Niet uyt het Fort en droegh daer hy hem moft bewae-
ren.
Hy brenght hem evenwel ter yfre deuren uyt.
Daer men de kercker toe, en hem daer buyten fluyt,
De Stroom-goon haeften haer om hem de lucht te ghe-
ven 'i
De I. Maes en Wael, te faem ter Merwen afgedreven >
Geleyden haere vracht tot binnen x. Arckels Spadt.
Daer gingh den f ÏCmel op voor die in 't Koffèr fat.
Diegydaerfietalleen,aenfienelijckvan:Wefen, , ..........
Is Olden-Barneveld^die tot de dood verweefen """"Τί^*"
Moff'knielen voor het iwaerd, én liét fyn gfyfe hoofc \ ·
Dat tot der Landen dienft had veertigh j aer geflooft, 1
Verwefen tegen danck van Edelen en Steden, ^
Van wien hy was gelaft het Recht en Vryighedeo
Van Holland voor te ftacn als een getrouwe Raedt,
Gelijck hy door fyn eedt verplicht was aen den Staet,
I. Dc Maes ende Wael die aend'eencendedcandrezydevandcBom-
meler-waerd afkomen» lopen aen hec eynde van dien daer het Huys
te Louvefteynleyt, in malkanderen, ende werd de Rivier aldaer na
Gorkom toe de Merwe gcnaemt.
1. Gorkom gebouwt by de Heeren vanArckel, waer van dacn Grotius
in een merfelacrs habijt over raeckte in 'eland van Alcena, ende
voorts met een kaïre. binnen Antwerpen, geduyrende noch den tijde
van dcnTreves tuflchendcnConing van Spanjen cndcde vcreenig-
de Nederlanden,
Ggg 3 Ver-
Λ
υ
ιοτ Ο C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
Verwefen j en gedoemt van Rechters diemen maeckte
Die hy niet kennen moft en voor i. onwettigh wraeck-
te:
Geilek 5 van α. onder wiens gefagh hy niet en ftond,
Die hy geen rekenfchap was fchuldigh met de mond j
Van die, die over hem gheen vierfchaer mochten fpan-
neni
Verwefen, en gedoot nae 't vonnis fulcker manhen ,
In Holland, daer hy was der Staeten onderdaen
En ftrafoaer onder haer indien hy had mifdaen.
Der Staten , die noch kort als Princen van de Landen
Hem tegens yder een, die hem quaem aen te randen,
Door openbaeren druck verleenden haer behoed
En keurden 'z.y nen dienft voor oprecht en voor goed.
1. Alsteghende naerder Unie en de Rechten van Hollandt , ende
hare commiffie hebbende van de Staten Generael, die defelveniet
tvcttelijck en kondengeven,om dat allejurifdi£tiefpruyt uyt fouve-
rainjceytjwelcke fouverainiteyt byderefpeöive Provinciën was,fo
dat de Staeten Generael gheeii jurifdiftie competeerde over de On-
dcrfaeten van de felve Provinciën. Als mede om verfcheyde andere
redenen > die hy drie of vier daegen langh dicteerde voor de Rechtfrs
diehyrecufeerde, '
2. De Heer van Olfl'nbarncveld is noy t in den eed endienft van de Ge·^
iicr^liteyt ghcweeft,maer vandc Heeren Staeten van Hollandt eiidc
Wcft-V'ri eiland, defe waren iyne wettighe Meeitersjdie hy alleen op
de wereld fchnldig'was rekeninge van fyneaftienen bedieningete
doen, dien hadde hy eed'gedaen.-van de fclve had hy fyne commiffie,
ampt jcndeinftriiftie j die hadden macht enauthoriteyt om hem re
doen ftraiFen na hare wetten,rechten en privilegiën,ioo hy hem,of te
de felvejtc buytenhadgcgaen.
g' Het riaccaet van fpetialeproteöie ende Sauvcgarde des Heeren van
OldenbarnevTcld is i;hedatcert den aa.Iuny desjacrs 1618. foo alsliy
gcvanp;en wierd op den 29 Augufti des lelven jaers. Ende werdt al-
dae r gefey01 daifync laugdu·} rige ende oprechte dienflen dm Heeren Staten .
ende alle de -iverddgenaegh bekent. Dit l'laccaet was ghedaen ende
wearreilecrt inde volle Vergaderinge vande Ed. Gr Mogende Heeren
Staten van Hollant ende Weft-Vrieflanf,met belaftinge vanallonirnc
binnen den voorfz. Lande , daer men ghewoonlijck is publicatie te
doen, gepiiHiceert ende geaffigeert te worden tot kennifle van ee-
pen ypgelijcken, foo de woorden van het Placaec houden.
OCKENBURGH. 4-3
So heeft elck Landfchap recht op eygen onderfaeten,
En eJck is Souverain al zynder feven Staeten.
Die dan rechts-plegingh doet op yemands onderdaen
Die neemt de Hooge macht eens anders Landfchaps aen.
My luft die heugenis niet verder te ververiTen :
lek Ibeck u vloeck, noch fucht, noch traenen af te perf-
fen j
'c Zy recht, het zy geweld, het fy een mifverftand ,
God weere fulcken tijd genadigh van ons land.
lek ftel my buyten zucht en wil met u niet twiften
Noch voor d'Arminjaen, noch voor de Gomariften,
lek fwyge van het jaer van acht-en-negen-thien j
Wat leyd u aen 't krackeel ? ghy komt om wat te fien.
Sic dan dees fchildery van Hollands wyfe Voorfpraeck
En ondervraeg my niet wat feyt, wat reen, wat oorfaeck V
Een man van iiilck bewind heeft tot de dood gebraght: *
Hoor wat hy felver fey eer dat hy wiercl^fla^'h
Dus fprack hy op 't Thoneel dat op het Hof13ëreydt was
(Nae dat hy lanx de Sael door( i)Niethof daer geleyt was)
35 lek fal hier fchoonen loon voor mynen dienft ontfaen
Die "k veertigh jaeren langh den Landen heb gedaen.
En nae 't gedaen gebed, en nu het fterven naeder,
), Rorgers, gelooft het niet, lek ben geen Land-verrader,
55 lek fterf een Patriot, getrouw voor 't Vaederland.
Hy knield' en kreegh de ilagh en ilorte tegen 't fand.
Dc Neufdoeck dronck fyn bloed dat met verfcheyde
ilraelen
Liep uyt den ouden hals, men fnee het van de paelen ,
Men fchrabde 't van 't fchavot en las het uyt het zand,
So datmen korts daer nae, noch drop, rioch fprenghfel
vand.
Elck grabbelt, maer niet al door eene tocht gedreven:
Een Boer riep, Wilt my mee wat voor een daelder ghe-
ven
Van
I- Lieutcnant van.dc Garde vanPrince Maurits.
-ocr page 753-Ï04 O C Κ Κ Ν Β υ R G Η.
Van 't bloed van Barneveld (dewijl men het verkocht)
En in zyn neufdoeck heeft hy defe ichat geknecht,
('t Was van 't bebloede iand) en fey, hy wou 't bewaercn
En dat hy het fo langh fou in een doosje fpaeren
Tot dat van fulcken bloed fou wraeck genomenzyn^
D'een fagh het aen met vreugd en d'andere met pijn.
Sic noch eens die ghy fiet, en wenfcht in onfe daegen
(Om 'twagglé van hét land met wijsheyd t'onderfchragé)
£en Raeds-manj hem gelijck in aenfien en beleyd >
Die 'c lichaem van de Staet behouw in eenigheyd
En van mifbruyckt gebiedt de Landen mooge vryden,
Gelijck hy heeft gedaen in i. Graef Leicefters tyden,
Doe 't wettige gefagh der Staeten lagh verkraght,
Die hy in korten tyd weerom in aenfien bracht;
Die altijds over dwers lagh in des Graeven wegen >
So dat hy nu verfet, verbyftertj en verlegen
Vond oorbaer voor fich felfs dat hy om Londen dacht
En feyde 't Is nu tyd dat ick myn hooft hier wacht,
Wenicht fulcken man te roer om wel te helpen iluyren
Het Schip van 't Vaderland, dat quaede naegebuyren
Vaft trachten met geweld te helpen aen de grond 5
Daer nu niet anders is als kruyd en loot en lont
En fpogh van vuyr en vlam voor oude Bond-genooten,
Voor wien oock Engelfch bloed voor defen is vergooten,
t. Siet hiervanin'tkoit de RemonilrantiedcsHeeren van Oldenbarne-
vclc aen de Heeren Staten van Hollandr gedaen indenjare 1618. pag.
6. 7. cnde verders, die der iclvea wettige authoriteyc in kortencijdin
i-pieerder aenfien , liefde, gunfte en refpeö: gebracht heeft als die oyt te
vooren was geweeft. Gelijck oock vervolgens door fijn beleytjWijf·
heyd cnde naerftigheyd alle faccken van Staete, Oorloge, Politie, lu-
ftitie ende Finantic in foodanige ordregebragtzijn,dathcro deecie
moet gegeven werden van de wettelijcke regeringe defer Landen (die
door de macht ende oppreffien der Graven en Souverainenendede
iVare tydcn en tronblcn feergekrackt ende ten deelen vervallen efidje.\
vei üu'tighr was) op vatte beenen ende op vafte maet geftelt en fooda-
üighen wefen ende fatfoen aen den Staet gegeven te hebben, dat fy tot
gioote magt ende aenfiengeicomcn is. door Godesgenaedc ende legen,
Dücr
-ocr page 754-το6 OCKENBURGH.
Daer eertijds liefde was, en tegens 't Spaens geweld
Voor haer gebuyren trooft, en oorlogs-volck, en geld.
"t Geen u dees Doeck vertoont met 2.yn verguldê^^oó-'*''
men, (men,
Bemaelt met huys en toorn, met grachten en met boo-
Die hier den blancké buyck van myne fchoorftcen deckc
Tot zy ter folder uyt haer platten boefem reckt,
Is 't Slot te X. Teylingen, door'theyloos famen fpreecken
Met Velfens grammen Heer (om fpijt en leec te wreec-
ken - '
Van een mishandelt wijf) verbeurt en aengetaft;
Daer van de felle Dood i. Vrouw lacob wierd verraft
Het eenigh Wilhems kind, nu 's Land Houtveflrerinnen
Daer zy te voorens was een heerfchende Vorftinne;
Van Holland, van de Zeeuw, en 't luftigh Henegouw
De wettige Gravin, en Vrieflands opper-Vrouw,
Haer door den i. Borgonjon ontfutfeit of genoomen
Terwyl zy ley t en maelt in haere minne-droomen j
Die, om van 9. Borfelen te vryden van de doodt
En hem weerom te fien in haer verliefde fchoot,
Droegh aen een Hertogh op haer Vaeders erf en landen 3
Die fich daer hulden dee en 't opficht der Waranden
En Duyn en Wildernis en tollen van het land
Liet aen zyn Nicht en aen den Graef van Ooftervant.
Dit dee de goede Phlips (ten minften fo geheeten)
Die Vranckrijck voelen liet hoe feer hy was gebeeten
2. Gelegen buyten SaiTem tuflchenHaeilem enLcyden. emijcïde woon-
plaecs van hcc geilachte van Teylinge, tot der tij t toe dat de Velfenacrs
Graef Floris de vijfdehebben omgcbraght. wanneer dit Caftcdacndc
Domcynen derGraeflickheyd isgcconfifceert,
lacoba van Beyeren is hier overleden in den jarc 14.36.
^· Thilips de Goëde Hertogh van Borgondien, haer Ooms ïoon.
3. Heer Franck van Borfelen van den Herioghghevangheu ond^rtrout
met Vrouwe Iacoba,nacmaelsby vcrdraghïosgelaftenopenbaerhjck
met haer getrouwtjCnde van den Htrtoch gemaeckt Graef van Oofter-.
Vznt in Heacgouwe, eode Riddet van het gulde Vli«,
Ggg5 ' . OP
-ocr page 755-το6 OCKENBURGH.
Op Carel den Dolfin, die tegens eer en woord
Hy oorfaeck hiel te zyn van zynes Vaders moord,
Des onvercfaegden Jans, en mee zyn geld en mannen
Het Lely-rijck bevocht met i. Henrick aengefpannen j
En naemaels tot verdragh met Carel weer gebrocht
Brack met den Engelfman aen wien hy was verknocht;
Dees iil, die fulcke 2. vier der Landen thien en feven
Bracht in "t Bourgonfe Huys,waer uyt ίγ-, door'tbegeven
Van wettigh mannen-oir, met andre iyn gegaen
Door 3. Mayke, Karels-kindj en Maximiliaen
Aen Ooftenrijck, tot dat de tweede der Philippen
Sagh feven zyn gebied en 't Spaenfe jock ontflippen j
Die niet onthouden had zyns Vaeders les en leer
Maer ichond der Landen Recht als een geweldigh Heer.
Wat ftof tot onderhoud, wat veld dee fich hier oopen
Indien ick met u wou dien tijd eens deur gaen loopen !
Maer, fo ick my begaf in fulcken ruymen lucht,
Wie loerde my ter hand? hoe raeckt' ick t'eynde vlucht ?
Ick fey hoe onderdaens tot waepens zyn gedreven 5
Hoe onder fweep gebracht, hoe weder opgeheven ,
Hoe landen zyn verwoeft, hoe ftedcn zyn verftoort.
En allefins vervult met jammer en met moord,
Hoe "t kerckcn-heylighdom wierd van het graeuw ghe-
fchonden,
Hoe waeter en hoe vier heeft vee en volck verflonden,
Hoe peft, hoe dieren tijd en honger heeft gewoede
En hoe den hemel flaet terwijl 't de wereld doet j
1. Hcnvick deVI.Coningh van Engeland.
2. HollandjZceland,Henegouwen en Vriefland zyn,door dien Vrouwe
" lacoba van Beyeren ftirffonder kinderen ,gekoomen aenhet huys
vanBorgondien.
3. Maria dochter van Carel de Scoiite,Hertog van Borgonjcu,ende erf-
genaeme van alle fyne landen, getrout met Maximiliaen van Oof-
tenrijck, waer van gekoomen is Philips den eerftcn, door wien de
Nederlanden gekoomen fyn aen het huys van Ooilenrijck.dcfewas
vaeder van Keyfer Carel de V, ende Vader vanPhilippusdelI·
Coning vanSpanjeu.
^ ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. ίο;
: HoeHeerenzynverjaegtjuytftaetengoed gedreven, ,
Hoe Vorften ziin geraeckt om landen en om leven,
En borgeren te been door dullen onverduld,
Hoe dat Europa wierd met ballingen gevult,
; Hoe Vergas niet en pjiil' op Hand-veil van de Sreden^
Hoe 't uy theemfch wierd verhoogt en 'tinheemfch,wierd
vertreden,
Hoe 5 die geen vyand had, wierd door een vrind verraen
En met een loode fchoe te hoove nae gegaen,
Hoe het moorddaedigh iwaerd ging door der (i)Graeven
ftrooten,
Hoe 't Batenburgfe bloed wierd op fchavot vergooten,
Hoe 't vuyr doen altijd glom, al was de liefde doof,
En fuy verd' aen een ftaeck der ketteren geloof;
Hoe niemand meefter was van eygen ha s en haeve ,
Hoe 't fwygen wierd beticht, als of het fteunfel gaeve
En wederfpannigheyd door dulden wierd gevoed,
Om klaeuw en naegelen te krygen in het goed;
Hoe middl'en en geflacht voor mifdaed fyn gereeckent;
Hoe 5 die 't van beyden had, ter bloed-rol wierd geteec-
kent,
En alles had verbeurt die hier befcheyden gingh;
Hoe deugd en vroomheyd was 't gevaerelijckfte dingh;
Hoe Alva heeft geroemt, in 's Conings Nederlanden ,
Terwyl hy daer gebood door zyner beulen handen
Tot achtien duyfenden te hebben omgebracht^
Bchalven die het fwaerd des Kryfchmans had geflacht j
Hoe dat Granvelles Hoed met Cardinaelfe randen
Was in het bloed gheverwt, hoe 't hanghen en het bran-
den,
Hoe 'tfmoren en het braen geen ruit nocht eynd en nam.
En hoe hy 't fwaerd verkreegh die vry was van de vlam^
Hoe fnoode boeve-jaght tot ampten wierd verheven
In 't aerdfchjin "t gee&lijckjals waer 't ten roofgegeven
I . Dc Graven van Egmond cnHqovn te Bruffclonthalft.
En
-ocr page 757-Ï8 O C Κ Κ Ν Β υ R G Η.
En.ftreckte tot een buyt den fchelmen onder een;
Hoe I. Wilhem was ontboon en wyflèlijck ontgleen,
Hoe 1. hy de dood ontquatn door 'tquetfen zyner kaeken
Tot 3. dat een Borgonjon hem erger quam te raeckcn.
Die op de moord-prftool drie kogels had geftelt
En midden in het hof den prins heeft neer gevelt.
lek fey hoe in dien tijd, fo vruchtbaer van gebreecken,
Van onverwrickte deugd noch proeven fijn gebleecken;
Hoe d'een FOor d'andre broer opfette lyf en goed j
Hoe trouw gevonden is by luyden, buyten bloed,)
En buyten eenigheyd in dravende krackeelen»
Schoon fy in kerck en leer en godes-dienft verfcheelen;
Hoe menigh Patriot uyt liefde tot het land
Syn beurs heeft leegh gemaeckt van al haer ingewand j
Hoe y ver tot geloof en onbefproocke wercken
In veelen heeft gewrocht een weerfin in de Clercken,
En haer veriaeten dee kerck, land, en hof en huys
Om 't gene dat haer dacht te wefen reyn en pluysj
Hoe pyn, en pley en dood , en watter was te lyden
Standvaftigh wierd geleen, en, fonder tegen ftryden,
Het fterven om 't geloof voor weldaed wierd geacht
En midden in de gloed de vlammen uytgelacht,
Als of der Englen hand weerom den ooven blufte;
lek fey u dat, en meer, fo my het feggen lufte
En u het luyfteren, maer praet van fulcken ftof
Is niet van defen tyd 5 ick breng u nae myn hof.
Τ'hans heb ick u geleydt lanx heuvelen en kroften,
Hier komt gy uyt het woeft in 't landje van beloften,
Maer, dat gy 't wel verilaet, dat niet alleen belooft
Maer moes en groente geeft en fchaft my fruyt en oofc.^
Gy fcheld miiTchien myn rijm voor roem en beufelingé;
Wat wafter in het Duyn, wat plucktmen in de klingen
1 Ontboden tc hove met de Graven vond niet goed aldaer te verfchyncn.
2. Tot Antwerpengefchotendoor ecnSpanjaert JanJauregny ΐ/8ζ.
j. Tot Delft door-fchooten doorB»UazarGerrits> Bourgonjon, lO.Ju-
-ocr page 758-OCKENBURCH. 109
£n wat heeft Ockenburgh dat u den tijd verdrijft
Dat gy het ronde jaer daer buy ten fitten blijft ?
Wat geeft het voor vermaek, wat buy ten en wat binnen ,
Dat gy die eenfaemheyd kunt lyden en kunt minnen ί
Wat IS doch van een hof, wat van de wandel-paen ?
Die is haeft deurgefien, en defe rafch begaen.
Al liegt de Rym-pen wel hier heeftfe niet gebogen ;
Betrouwt den Dichter niet, gelooft macr eygen oogen.
Die van dit fruyt-fayfoen mijn hoofkens hier begaet,
Nu elders krieck, noch kers, noch peer, noch appel
ftaet,
Sal, hoop ick, dies verfocht, goedwilligh willen tuygen ^
Hoe overwicht van ooft mijn jong geboorat doet buygé,
Hoe tacken zijn gefchoort om 'c fcheuren te verbien,
En, nu men alfins klaegt, hier rijckdom is tefien..
Kom, volg my met de Son, van daer hy met zijn waegen
Sich van het Suyder perck tot aen de Kreeft doet draegen
Tot daer hy wederom by 't Hooren-bockje ftuyc
En zynen ommereys van twaelif maenden fluy t:
Ick fal u doen verftaen, en, kan ick, doen gelooven
Dat dit kleyn Canaan, dit boogertje, dees hooven,
Dit eenfaem Ockenburgh, my hier, en buy ten, geeft
Wat nut, en wat vermaeck het befte land-huys heeft.
De Licht-mis is voorby, de leeuwerck aen het klim-
men,
De Son en kruypt niet meer beneden lanx de kimmen,
Hy loopt door t Viflèn-paer en door den i. gulden Rsun
(Daer Phryxus over zee fyn ftyfmoer op ontquam)
Nae den gemaeckten z. Stier, die 't g. Conings-kind ont-
icbaeckte
En voer 't nae Creta toe, daer hy zyn luften fmaeckte y
1. Het eerfte teycken van den Zodiacus> al waer de Son ia komt in
dc Maeit ende het beginfel der Leute maeckt
2.. Het tweede teycken van den zodiacus, van wien de Poeten feg-
ge» dat Europa uyt Phenicien overbraght in Crcta, voor wekken
dienil hem lupiter onder de Sterren heeft geftdt. 3. Europa dochter
van Agenov Koningh der Phenyrcn.
OCKENBURGH.
Sie hoe 't gebloetnte komt uyt haere moeders fchoot
Die de geftrenge Vorft door harde wetten floot j
De Crocus doet fich op, en vroege fomer-fotten j
De fchoone Anemone raeckt buy ten met de potten,
De Tieloos pronckt in 't goud, ick fie Het eel Kerfouw
En wat fich niet en vreeil voor 't ilaertje van de kouw.
Vrouw Flora laet haer fien lanx myne bloem-rabatten ,
En, gingh het als wel eer, haer afgeflaege fchatten
Geraeckten weer te mert j de Wever van 't getouw >
Dat hy in Heer Lems Stad aea Tulpen ruylen fouw,
Die weer fyn affcheyt nam van karam,en fpoeljen gaercn
En dee nu handelingh met bollen aen het Spaeren ,
En vond fich in 't gelagh ter herbergh alle dagh
Daer 't bloeme-fotten-Rot voor heen te mallen plagh.
Al fyn veel bloempjes iledit, noch hebben die haer
waerde
Die vroegh ontworilelen het ftremmen van der aerde
En 3 om haer nieuwigheyd van minnaers opgefocht j
Geichaeckt, gefchickt, geftrickt, gelintet en geknocht
Geraecken op de borft van lieve mem me-dieren i
En naeder aen het hert als fomtyds diefe ftieren ,
Die met een nydigh oogh beloeren haer boucket,
Dat van de foete hand verfpeet, verfchickt, verfet,
Den Alver fuchren doet en mogelijck dus fpreecken :
5, Ochj mocht ick in de plaets van myne bloempjes fteec-
ken,
3, Genoot ick het geluck dat nu mijn tuykje doet,
3, Ick had het voor de wind nae al mijn tegenfpoet!
5, Dien boefem, en dien hals foud ik fo dicht genaecken>
5, En 5 als die vingeren, die hand my quam te raecken
j, Hoe dickmaels wierden fy al fwygende gekuft!
j, Mijn brand verkleynde wat al wierd hy niet gebluft j
55 Ick foogh uyt defe boril: door mijn verliefde lippen
^5 Wat aedems, dat van nieus mijn laiïè long dee rippen >
5, Waer in mijn flaeuwe hert door minne-dampen lUckr,
55 Mijn zieljdie nu befwijcktjwierd mogelijck verquickt i
55 Het
iio
O C Κ Ε Ν Β U R G H. iii
55 Het vyertje, datter Tmeults dat fou my niet verteeren ;
jj Haer by-z^n had ick wis? dat foud ick niet ontbeeren ,
95 En, fo 't niet helpen koft, wat vraegd' ick na de doodt ?
55 Befweem ick op haer borft ick ftirf licht in haer fchoot.
55 Een traentje mogelijck uyt menfchelijck meedoogen
j, Quam rollen op mijn lijck uyt haer verwonnen oogen ί
Maer wat vergaep ick my aen defe kinder praet ?
Hoort Joftèrtjes een woord eer ick mijn bloembed laet.
55 De fchoonheyd is gelijk de blaetjes myner bloemen j
55 Al fyn fy fchoon in 't oogh, ick derfer niet op roemen.
55 Wat is dit helder blaeuw, fpyt foomerdaeghfe locht
55 Die nerghens werd gedreyght door moeders van de
vocht ?
55 Dit purper en (
55 Wat is dit fuyver
55 Spyt onbegangen zneeuw en paerlen van den douw;
5j Spyt haegel-droppelen geftolt van boven kouw ?
55 Dit bruyn, dit lichte rood, dit geel, en dat gemengde,
55 Daer Vrouw Naturaes hand fo geeftigh overfprengde
55 Haer verwen velerley, fpyt kunft en het palet
55 Waer op Apellis hand fo menigh kleurtje fet ?
53 Wat is dit bloofend blanck, die wangen5 en die oogen
55 Op menigh murruw hert van wonderlijck vermoogen,
55 Die gitten, dat criftal, dat lodderigh dat blond ,
55 Die kraelen, dat robyn van lippen en van mond ?
55 Al fchoon5 <211 haeft vergaen. Die krollen en die fwieren
53 Van dicht en vloeyend hayr5 die hooft en hals vercie-
ren,
53 Wat fynfe nae 't verloop van weynigh jaeren tyd ?
55 De leuge-lock verboet de fchaede diemen lyd.
>3 De lippen die de pen des i. Haegenaers doet leven
33 So langh daer lippen fyn die kusjes kunnen geven j
I. lohannes Secundus geboren inden Haghehccfcgemaeckt in La-
tynfe versjes dc "Ba/Ja van Netcra die van my in myn jonckheyc zyn na-
gevolgt ofte naegcboorft in duytfchc rympjer onder de uaem van Kus-
jes cüdQifeara is aldaer Rofemond.
ι dit paers, fpyt dofFers halfe-pluymen ?
'ver wicj fpyt hackers witfte kruymen,
Iiz ρ CKENBURGH.
3, De mond van Roofemond, fo aengenaem en vers >
3, Die nae een amber roock en bloofden ais een kers
33 En met een foete foen den gryfen kon verjongen,
33 Eerft van den tweeden ïan, en nae van m γ gezongen
33 Die op myn duytfe fluyt zyn Roomfc lijdtjes peep ?
33 Al fraey, eerdat de Tyd 2yn feyflen daer op üeep.
33 Wat andren is gebeurt dat ftond haer mee te wachten
33 De lippen %γύ verlept, de kusjes fonder krachten,
33 De Dichter doemt fyn werck en houdt het voor ver-
dicht
33 Al wat hy heeft gedicht, en dat het dient herdicht.
33 Die liefelijcke blos van poefelige kaecken,
3, Waer op men roofen ziet door ydel netel-laecken 3
3, Verdwynt in korten tyd, gelijck de Daegeraet
33 Als boven 'ttóege vlack de Sonne-fackel ilaet.
3, Daer was noch ml ven aen j de potjes en de doofen
3, Die hebben wit en roodt van lelyen en roofen,
3, En geven u weerom de verwen, die de Tijd
3, Uw mond en wangh ontfeyt en uwen hals benydt:
3, Maer ^t is vergeefs gelapt daer ftyl en ribbens breeckeiij
3, De kiefen fyn vergaen, uw wangen ingeweecken,
3, Dat bolle rond is nu het aevrecht van een bult j
3, Waer kooptmen ander vleefch dat defe holte vult ?
5, Den hals, die ringen had, kryght ο verlanxe ftrengen ?
3, De boefem, daer de Vorft fyn handen plagh te fengcn 5
3, Kruypt felver onder 't bont, en beyde, wel befct
3, Met fpel en haeck, en al wat het gelicht belet,
3, Verbergen wyiïelijck dat eertijds plagh te ilrecken
3, Om oogh, en hand, en luit te tergen en te wecken.
„ Wat iiTer? vel en been, en boe, en frons, en kroock:
„ Dat fraey was is vergaen, ίο doen myn bloemen oock.
5, De fchoonheyd iseen dinghvandienietlanghenduy-
ren,
3, Sy eet haer felven op en fterfc door eygen uyren.
3, Wanneer de Somer-fon op onfe kruyncn blaeckt
33 En by het krecfte-fchut de langde daegen maeckt
„En
-ocr page 762-OCKENBURGH. 113
En *t nachtjen alderkorft in i. Amphitrites armen
En laet haer vochtigh bed eer dat hy 't kan verwarmen^
5, Ontbloot iyn brand fo niet het veld van bloem-cieraed
jj Als 't rood en wit verfterft dat op uw kaecken ftaet.
j, Elck daghje loert op u en plondert u van buyten j
5, De Tyd maeckt altijd beuyt op vel, op hayr en tiiytenj
}j Die u, oock ongemerckt, van binnen ondergraeft,
jj En erger is, jiie volgt, als d'uyre dieder drjieit.
jj Wilt dan niet al te hoogh op uwe fchoonheyd roemen:
(Dees leiïègeeficku in't fcheyden van myn bloemen)
3, Het fchoon in 't oogh vergaet: gebruyckt hec wyl ghy
meught ?
5j Want als het henen is fo doet het niemand deugd.
Mij η boompjes leven weer die fcheenen dood te we-
fen.
De Son is tot de τ. ilreep des Evenaers gerefen
Die 's heraels bol in twee gelijcke helften fnijd
En maeckt den dagh en naeht, fo ver hy draeft en rijd,
Ter wereld even langh i ick fie de botten puylen
Daer jonge blaederen en bloeyfemen in fchuylen ;
Een leven-voerend zap fpreyt fich door ftam en tack,
Het mes komt voor den dagh dat öp de koocker ftack;
't Is tijd mijn heggetjes te fnoeyen en te binden<
Luft my fulck tijd-verdrijf, hier weet ick het te vinden j
Gevalt my 't wercken niet, ick heb het aen te fien.
Sy hebben mee haer eer die heeten en gebien.
Die het gevecht beleyd fal in de winft genieten
Meer als de Jantjes doen die houwen en die fchicten j
Het hooft des Overilen werd met laurier gekroont;
Die 't meefte werck hier doet werd alderkieynfi: geloont
Kn wijl ick ftae en fie op 't korten en op 't kerven,
En hoemen 't nodigft houd en 't andere wil derven ,
I. Defe werd by de Poëten gefeyt de Godinne van de Zee te zijn,
i. Circulus cquinoftialis alommccveii wydc, te wcten,9o. giadcii
van bcydc Polen.
Hhh
Trecis
-ocr page 763-114 O C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
Treek ick noch licht een leer uyt fnoeyers vinnigh mes,
Dat my gedéncken doet aen onfes Meeiters les:
5, So I. u dijn oogh, dijn hand, komt ergernis te geven, ·
35 Roey uyt, houw af, werp wegh j 't is beter fo te leven
3, En dat van uwe leen j of dit, of dat vergas,
3, Als dat het hellche vier uw ganfclie lichaem brae.
Leert, Ouders, van de hand der fneedig' Hovenieren
De jonge jaeren van uw kinders wel beilieren:
Let hoe zy op, en neer, en dwers de taakjes leyd
En, wijl 2.y teeder zyn, nae alle kanten fpreyt j
Hoe z,y forghvuldigh is het goede te bewaeren
En op ondeugend hout het fnoey-mes niet fal fpaeren j
Hoe dat zy 't alles fchickt tot voordeel en vermaeck
Dat het oogh 2.y voldaen en 't ooft op taefel raeck.
Siet gy wat goeds in haer fo foeckt het aen te queecken,
En, merckt gy in haer jeugd opkomende gebreecken j
Strax met het mes daer by, fy dienen niet geleen,
Het quaed en vyerigh hout zy uyt die hegh gefneen.
Als 't rysje jeughdigh is fo werd het beft geboogen ;
Opvoedingh en gewen is hier van groot vermoogen.
Die α. wetten aen het volck te Lacedemon gaf
Bracht honden tot bewijs en trocker leiTen af.
Uyt een en 't felve neft had hy der twee genoomen,
Van eene vaer en moer, tot eender werp gekoomen,
D'een had hy tot de fop ter keucken opgebracht
En d'ander in het veld geoeiïènttot dejaght;
Hy braghtfe tot het volck daer toe by een geroopen j
Men ftelde daer een pot en dee een haefe loopen ^
Den eene kieft de fpys, daer valt hy guliigh op ,
Den ander volght het wild en fiet niet nae deibp.
Hy dient fich van de faeck, en uyt des eenes eeten
En uyt des anders loop doet hy zijn borgers weeten
Hoe elck zyn kinders heb te leyden in haer jeugd.
Hy, diefe goed wil fien, gewenfe tot de deugd.
ï. Math. y.vers^p.^o.
3., Lycurgus, Wecgcvii' Vin Lacedemonicn.
-ocr page 764-το6 OCKENBURGH.
Men fehryf 't myn y ver toe fo 'r fnoeyen en het leydea
Van myne boonjpjes my wat verder af dee weyden
'Als mogelijck den text brenght op het naeufte mee:
't Hoort daer, of daer ontrent, daer ick my op verbree.
Wacfit 5 Ouders, w^cht u wel u kinderen te geven
Een krachtigh voor-gefclirift van een ontuchtigh leven:
't En voeght niet dat de Sopn vanzynen vaeder leert
Dat noodelijck door hem van joncx op waer geweerc^
Indien den ouden tot den Teerlingh is genegen
Den jongen aept het na; hy heeft een berd gekregen
En ileens en horentje nae groote van de Man j
En raefelt en paidyft eer dat hy tellen kan.
Indien de vader houdt van leckerlijck te braflèn,
Zijn eerffce wambays is de jonge naeuw ontwaflen
De minder fchotelen zyn niet van zynentant >
Hy roept om het patrys en eyfcht van het faifant;
En, werdter aen den difch een roemer om gedroncken,
Men gaet hem niet yefby, 't glas werdter nae ghefchonc-
ken,
Hy werd de wyn gewent, en, tuiTchen man en kind,
Magh hy de fluyt mee uyt al was fe vaneen pint.
Wie kan verwondert zyn indien de dochter hoer is
Die van het overipel getuyge van haer moer is,
Wiens Pollen fy wel eer niet alle noemen koü:
Of, eer fy had gedaen met op te tellen, moil
Haer aeilem mogelijck wel dertighmael verhaelen ?
Haer kindsheyd was bewuft van haere moeders faelen."
Nu fpeelt fy 'c felve fpel, en befight nu voor haer
Het eygen vodde-wyf, den felven koppelaer, ,
Daer fy de briefes van haer moeder pJagh te draegen;
Die feyd haer nu te voor in afgereede daegen
Wat nut, wat noodigh fy dat fy den ppllen fchryf i
Al, wat het oude was ? is nu het jonge wyf.
Natuyr gebied het fo; het kind werd meer gedreven
Door 'c voorbeeld dat aen hem werd binnens huys gege-
ven
Als
Hhh 1
-ocr page 765-το6 OCKENBURGH.
Als dat hy buy ten fiet j een quaede voordaed kleeft ,
En raeeft, als diefe doet op ons te feggen heeft.
Noch vindmen dees en die, die wy ffelijck haer wachten
Te volgen "s vaeders fpoor en 's moeders doen verachten.
Maer voor het meerendeel fien wy de jonge gaen
So vaeder en fo moer haer hebben voor gedaen.
Van dat verfoeylijck is wilt u forgvuldigh myden
(Stelt defe regel vafl; en laets' u niet ontglyden)
Op dat 5 indien uw foon wyckt van het rechte fpoor,
Hy niet en fegh, wel hoe ? myn vaeder gaet my voor.
De jeugd is fwack en broos en laet fich licht verleyden,
Tot Ondeughd rafch gereedjdie wyd en 2.y d gaet weyden
En alfins is te fien waer men fich wend of draeyt,
Daer Denghd in tegendeel fo enckel is gefaeyt.
Dat vuyl en ftinckend is voor oogen en voor ooren
Blijf buy ten uwe deur, en buy ten fien en hoeren
D^er uwekindren fyri j geen hoer, geen lichte vinck.
Die heele nachten deur fyn potter-deuntjes quinck,
Betree uw dorpelen, is uwen foon daer binnen
Sijn jonckheyd dient ontfien Wilt gy wat vuyls beginnen
Verimaed fyn jaeren niet j 2.yn kindsheyd die verbie ,
Hebt gy wat fchandighs voor, dat hy het niet en fie.
Want fo hy yets begaet dat fyns beftrafFcns waerd is.
En nu of dan betoont dat hy van "s vaeders aerd is ,
En dat hy niet alleen van aenfight hem gelijckt
Maer dat hy oock geen hayr van fyne flappen wijckü ,
Wat raed ? gy fiilt op hem met harde woorden ky ven:
Wat meer ? gy fuk hem flaen en uyt den huyfe dry ven,
Gy breeckt uw teftament, den bengel dient onterft:
Maer werd gy ièlfs niet rood als 't uwen foon verkerft
So gy u voelt befmet met erger vuyligheden ?
Wat glimp, wat klem, wat kracht vind gy in uwe reden?
Wat oorfaeck om uw kind te dry ven en te flaen ?
't Geen gy in hem berifpt hebt gy hem voorgedaen.
Wanneer ghy vrinden wacht om in u huys te veften
Is man en maeghd ce been, den eerite met den ieften,
ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. . jjj
Het werdter opgefchickt, de vloeren fchoon gevaeght,
Van rach en fpinneweb de folderen geraeght,
Het houtwerck glad geboent, het marber afgewreven ,
Het tin en kooper-tuygh een nieuwen blinck gegeven ,
Het filver afgefeepc 3 of op een nieuw verfoon
En weder opgebruynt, die kandelaer, die kroon,
Die blaecker, die u fael en uw faletten eieren >
Uw kaemers proncken doen:die pan om 't bed te vieren.
Die fchootels, dat lampec, die vaeten tot het fout,
En die tailjoor, die pot, die men ter oneer houdr,
Indien der wat aen fchort, gae voort en laetfe helpen
Tot Raevens, tot Koddé j die boom, die rand, die fchel"
pen,
Dees is gekneuft, en die gekromt, geblutft, gebult,
'c Moet al in order 2,yn eer dat ghy ruilen fult.
So vreeil ghy, arme man, dat dreck van uwe honden
Mocht op uw erf 3 uwplacts, uw neerhof, fynghevon-
den?
Of yet dat aen uw vrind niet aengenaem en zy,
Dat flyck ontcieren mocht uw vloer, uw gaelery,
En eene beefem, maer van tien of twaelif duyten,
En eene fchommel-meyt veegt al die vuylens buyten,
En ghy en forght niet eens da^ uwen eygen foon
Sie immer-meer uw huys van ecger fmetten fchoon.
Gy hebt een borger aen uw vaederland gegeven :
't Is wel, en danck zy u; Maer forght oock daer bene-
ven
Dat hy oock werden magh den vaederlande nut,
Dat hy fich maeck bequaem tot waepenen en fchut,
Tot goede neeringen, tot ackeren re bouwen,
Sorgt, dat men hem het recht op'c Raedhuys derf betrou-
wen.
Dat hy den borgeren een vrind, een Vaeder zy,
Dat niemandt overlait van onderdruckers ly;
Dat hy voor het gemeyn zyn eygen niet en fettc,
Dat hy op 't fchrobben van quae med-gefellen lette,
Η h h 3 Dat:
-ocr page 767-ίι8 OCKENBURGHi
Dat Boy, des Lands Fifcael, verneme lucht noch fchuld
Of onbehoorelijck de geld-fack waer ge ν uk;
Dat hy met middelen der fteden niet gae loopen,
Noch droome gnnft, en recht? enamptenjte verkoo-
pen,
En niet en fegge, Vrind, de wagen dient gefmeert,
En fo veel hoorter toe eer datfe krenght of keert j
Dat hy by peys en vree en oock by trommel-tyden
Sie j alfler yet vervalt, wie dat bequaem tot ftryden >
Wie tot regeeringh is, en helpe fo een man
Die 't ampt is dobbel waerd dat hy niet koopen kan 5
Dat hy niet werde van lands-dievery beteegen,
Of hy verdonckert had, en wetende gefweegen,,
Of mogelijck te boêck in 't fchry ven had gedwaek
Wat voor der landen recht de kooper heeft betaelt.
Om dit en dies gelijck voorfichtigh voor te komen
Dient op der kinderen op voedingh acht genomen j
't Schee t, of men haer van jonx tot tucht of ontucht ley;
De tackj'es j die ick aen myn fruyten-hegge fprey j
Die waffen ooft of weft nae dat zy 2.yn gebonden.
Met ilangh, met hage-dis, in hoogh in 'c laegh gevon-
den ,
Brenght iyne jongen op den ouden Oyevaer,
En die, wanneer iy zyn aen veer' en vleugels klaer 9
Begeven haer te wieck oro fulcken koft te foecken
Als haer de moeder braght uyt velden en uytbroecken.
De Raef j de felle Gier, die gaigh noch radt en vrecft,
Die lijeken van den menfch en krengen van het beeft
Aeft ionder onderfcheyd, fal na iyn heft toe ftepen^
De ftucken die hy heeft met beek en klaeuw gegrepen,
En 't jongh , wanneer hem nu zyn vaer en moer verlaer,
Soeckt van het felve vleefch daer hy fich aen verfaet.
Den Haevick fal op baes en op konijnen jaegen,
Den Arend fal een lam, een bockjen henen draegen
Uyt bergen, uyt de hey, en voeren 't nae zyn neft
Daer hy de kleyne met zyn vanxft en wildbraed meil ?
119
' En haer, nu vlugh en al le groot om daer te bly ven:
Sal tot de felveJaght den honger henen dryven,
Sy foecken lecker aes tot laedingh van haer krop
Gelijck haer wierd gebracht nae 't komen uyt den d^p,
Vry willigh laec de jeugd haer leyden tot gebreecken ,
Die ai wat niet en deugt volgt ionder tegcn-ipreecken i
De gierigheyd alleen leert (y door oudren dwanck
En werdter toe gebracht al ift niet met haer danck.
De Vreckheyd, datgy 't weet, is een van die gebreecken
Die onder 't masker van de Deugden haer verfteccken,
Die in een ftaetigh kleed en achter 't ftemmigh grijn
Heel anders voor het oogh gelaeten dan fe z,y n.
Soo weet fy op de naem van Suyniglieyd te roemen,
En, die daer vaft aen is, die fal men fpaerfaem noemen 5
Soo gaet hy uyt voor vroed, voor een die wel vergaert,
Die ε geenedat hy heeft, en dat hy windt bewaert i
Diegeenen toefight hoeft, om 't fijne te bewaecken.
Van 'f nimmer-iluymrend oog der akijd-wackre draken,
Aen wien het i. gulde Vlies, en z. appelen van goud,
In Colchis, in den Hof van iEgle fijn vertrout.
Noch noenathet volck hem licht een man van kloecke
finnen,
Een grootenkonftenaer .om goed en geld te winnen.
Dat akijd fwaerder werd daer foo een meefter fweet,
Die fulcke kooien biaefl en .op dat aenbeeld imeedt.
't Werd fwaerder, ja'. maer hoe? 3 . daer moet men niet
kijcken j
Een vaeder, die,hier fiet hoe 2.ich de luy verrijcken
En boven het geluck der fchrapers niet en vind
Siec fich op 't Winclcend goud en op liet fil ver blind,
>. Hcc ^gulden Vlies heeft lafon in Colchis gehaelt door hulpe van
Medea , de waeckencic dracckcn diehccfelvebcwacrden in flaep bren-
gende. ï.Inde Hoven van de dochters van Hcfperus , broeder van At-
las, wieflen goude appelen die van een altyd waeckende draeck bewaert
wierden door Hercules gedood die degoude vruchten brachtaeiiEu-
riitljeus, 3. \Jndt habeas qttie ritnemo ^fedoponet kabere,
Hhh 4 En
-ocr page 769-Iio ο C ic Ε Ν Β υ R G Η.
En fal nu anders niet als geld en rijckdom pryfen,
Als waer 't onmogelyck hem ergens een te wyfen
Die arm, en niet met een is een rampfaeligh man:
Die 't zyne wirp in i. zee die fpracker anders van.
Dies lek hy alle daegs zyn kinderen aen d'ooren,
Volgt iulcke Wijfen nae, gaet haere IciTen hooren,
Vei voegt u by die Sed, fpant met die mannen aen,
Dat zynfe die de wegh ter faligbeyt verftaen.
α. Daer zyn beginfelen tot ondeugd en gebreecken.
En, om tot gierigheyd zyn kinders op te queecken,
So leertmen haer 't A. B. van haere jonckheyd aen,
Dat doetmen haer by tijdts in 't huys-befchick verftaen.
Daer is het; niet fo grof, dat moetmen wat befnyden.
De meyfiens en de knechts die fullen haer wel lijden
Al itaen de peniTen haer een ganfchen dagh^niet rond
Men went tot gulfigheyd zyn darmen en zyn mond.
Dat brood is fo te verfch, 'tis maer van feven daegen,
Sy fchockten 't lichtelijck als klockfpys in haer maegen j
Die booter voor de boon ? fy fmaeckt noch nae het gras J
Het is nu maer een jaer dat fy gekarent was j
iWegh met die foete kaes, fy fouden daer in hacken.
En fneender ftucken af als ooren van de bracken j
Dat bier is al te vet, men geèfer dun en fchrael,
Dien dronek is al te frifch, men geefcr Nachtegacl.
Self fal hy zynen buyck niet half-vol derven eeten
En fpaert zyn overfchot tot s'anderdaegfe beeten,
Schoon dat de wacken tijd doet ftincken vleefch en vifch
Die morgen weer geraeckt bedorven op fyn difch i
1. Crates Thcbaniis. Refert Diodesperfi:afiffcilli Dhgevem ut,β quidpecn!»
kaberet, dirnitteret /icj^iiaret in mare. Diog. Laerr,
Si forpfic Neptunus opes, fi gurgite merfas
Fliictushabct,non tegurgcscoiTuptioraen _
Tranfveifum iniraudeswpict jCommuiiiaDivis
Omniafolus habet ii^izusHipparchiaαρκά-ΈατΙ^ηι in Cynip
2. Stint quedarnvitiornmelementa: Htsprotirntsillüi
imbnii, ^ i c^ie miHhnas cdifiere fordcs, lu ν en.
paer
fmn
OCKENBURGH 886
Daer dient den eenen Itanck door d'andere verdreven,
Help loock en heJp ajuyn, dac fal 't een geurtje geven j
Nood vry op uw bancket de kalifen te gaft
lek wedder niemand is die in uw fchoötel taft.
Dit is van 't eerfte dac uw kinders van u leeren,
Het tweede volgter op, dat's, eeuwigh te begeeren.
Maer is 't geen dulligheyd, op datmen fterve ryck
Te leven inder daed een bedelaer gelyck ?
Myn meyningh is hier niet der vrecken vuyle zwee-
ren
Geheel t'ontpley fleren, maer vtil my wederkeeren,
Befcheyde wandelaer, van waer de ftroom my dreef
Terwijl ick van de tucht van myne boompjes fchreef.
lek laet myn heggetjes en koom tot myne muyren,
Myn plancke-fchutfelen en heyningen van vuyren;
Hier valt het felfde werck dat aen myn heggen dee j
Daer wierd gefnoeyt,geleyt hier fnoeyt en leydmen mee.
Daer geldt het roos en pruym, den ael-bes en den kerfen :
Hier queeck ick appels van Armenien en Perfen.
Den Oven, daermen backt dat niet in 't lyf en gaet
Maer Martelaeren maeckt en buy 1 en gaeten flaet.
Geeft kleeren voor de kouw daer fy haer van bedancken j
Noorwegen,· felfs verkleumt, reyckt warmte toe met
plancken,
Waer lanx de Son 2,yn vyer met dubble hette ftoockt,
Die 't Ooft van i. Afarat hier aen de Noord-2.ee koockt.
De muyren, daer hier valt te binden en te fnoeyen,
En deie heyningen z,yn honderd Rynfe roeyen,
Daer 't mes de tackjes, en daer ick myn uyren kort,
Daer half den ty dt verfien en half verfutfek wort.
Hier fwejt en baert de bot, en duyfenden van bloemen,
En duyfenden, en meer, wier tal niet is te noemen,
Gebooren op een kort, verderen mynen hof
En geven tot vermaeck aen neus en oogen ftof.
I. De Rivier Eupliiatesby den Arabiersgchciten Afarat neemt lyn oor
ipronck uyt Njphais gebergte van Armenien volgens Strabo.
Den
Hhh s
-ocr page 771-izi ο C κ Ε Ν Β υ R G Η.
Den Abrikoosboom ftaet fo wit gelijck een laecken,;
Oit bloemen had gefneeuwtj Auroraes friffe kaecken
Die bloofen niet fo fchoon vroegh in den dageraet,
Alshaerde Son betrapt mit fy haer Boel verlaet
Om in den koelen dauw haer 'smergens te ververfen $
Als myne muyren doen van bloeyfemen der Perien.
lek zie myn heyningen gekleedt in 't kermezyn '
Als waeren zy langs heen behangen met fatyn,
Als waeren s'een tapyt befaeyt met dichte blpémen ,
Waer by de Coningen haer purper moeten doemen j
Waer by de Rofelaer haer hoogmoed neder leyt,
Die, by de I. Swolfej dees, by die men Bergfe feyt.
Myn mey-kers is in bloem, de vroege pruym aen bloc-
yen :
De fteeckelige By die komt fich herwaerts fpoeyen j
In al wat open gaet fteeckt hy zyn fnebben in ,
Daer vindt hy foetigheyd en honigh na zyn fin.
De Peer' en Appel-boom ontdoen haer bolle knoppen,
In fchoone bloeyfemen veranderen haer toppen,
lek fie in korten tijdt myn boomgaerd en myn tuyn
Als was het Paradijs en Éden in het duyn.
Wie fpreeckt van ruyckeren, van tuyltjes en bouquetten
Tot fraeyheyd en cieraed van haerden en buffetten >
Van potten in de fchouw, van flefchjes aen de wand j
Van Indifch aerde-werck met bloempjes velerhand
Op 't aerdighft opgefchickt,.gefchrae,pt van aller wegen,
Door bedelen door geld ontfchaemelt of verkregen ?
Wat hebben fy by 't fchoon van myne tuyn-falet,
Daer d'Aerde bloempot is en elcke boom bouquet ?
Hier is de kuit en keur van platten en van ronden.
Die andre zyn een hand vol bloempjes, faem-gebonden,
Deef eyfchen vaedemen al eermen haer omvangh,
En zyn al roeden breed en meer als piecken langh,
j. De blocyfem van de Swoife perfiken is wat bruynderende hoofcr
als vandemontanjefcfac en trecken nae het purper
OGKENBURGH
Of j fo fy 't niet en fyn, het ftaet haer haeft te werden
So fy ingroeyfaemheyd en in gewas volhcrden,
Van wien ick ftofFen derf dat in het fwaerfte land . -
Geen hoornen grooter fyn die met haer fyn geplant.
'T fyn bloemen die ick roem, die metter tyd verdwy-
nen,
So doen oock anderen, hoe fchoons'in d'oogen fchynen,
Maer bloemenjdie, wanneer men om haer fterven fucht.
Ons trooften met de hoop van noch een beeter vrucht.
En, fterft de bloeyflèm wegh, ick heb weer nieuw ver-
maecken.
Die my het oogh voldee belooft my wat te fmaecken.
Wie iffer die de vrucht niet voor den blpeyfem kieil ?
En altyds doet hy winft die dees' om die veriieft.
Bruyckt, Meysjes, uwen tyd die wel nae wenfch kunt
paeren,
Uw bloeyfemen vergaen door 't koomen van de jaeren 5
Het bloeyen neemt een eyndt j verfiet u van een man
Die uwen hof Verftae, fo krygjer vruchten van.
Flus heb j'een lesjen uyt myn bloem-tuyn mee genomen:
Komt} neemter nu een mee van 't bloeyen myner boo-
men;
Siet elders 3 fo 't u luft > hoe weynich u behac^ht
Een boom 5 die bloeyfems had en "t hans geen vrachten
draeght.
Indien u yemant vrijt om aengenaeme leden,
Om een bevalligh lijf j daer 't aenfight wel befneden
Van, kin, van mond, van neus , van wangen hem be"?
koorts
Daer 't een en 't ander oogh'hem daegelijx vermoort:
Om 't fwart of om het blond der hayren die hem binden)
Om 't fchoon dat aen uw arm of handen is te vinden,
Om vel, om hals ρ om wat uyt uWen boeiem pmylt >
Om wat uyt kleeren kijckt of watter onder fchuylc:
Ick heb u flus geraen niet'haeftigh toe te taften ,
Men wacht fich wy flelijck voor onbekende gaften
Maer laet hem uwe vloer oock niet te langh begaen j '
Te koftelijcke waer blyft op de merckten ftaen ^
Dat boven fy ne prys harcneckigh werd gehouwen
Blytc velen aen de hand met ^s anderdaghs berouwen.
Tijd geef ick tot beraed, fo doe ick tot befluyt.
Die fteroogt, dat hy ipriet, fiet fich in 't eynden uyt.
Het trouwen is een dingh dat ryplijck dient vcrfonnen >
Maer die'tilaeg overlegt heeft nimmermeer begonnen,
En, die haer tyd verfit, fie wie haer naemaels vry j
Elck paf op 't vinckc-ilagh eert vleugjen is verby.
De Tyd 5 wanneer hy dient, dient van u waer genomen j
Daer zyn weer anderen in-tuflchen aengekoomen,
Die werden opgewacht, daer janckt nu al den hoop,
Sie wie nu uwe min met langer dieniten koop.
Wie flrroopc uw hielen meer, wie loert op uwe glaeien,
Wie laet een happigh oogh op uwen boefem graefen
Wie fuchter aen uw deur, die met het i, morgen-liedt
Op Luyt 5 of Violons, aldaer iyn traenen giet ?
Gy werd niet meer ghevolght en metter tijd vergeeten,
Engaecvoor dochter heen, maer oudenjonghghehee*
ten i
Ghy fit, en blyft te huys, merjongen uyt het Bal,
Met vrouwen uyt de vreugd van 't kinder-mael of mal.
Al valt mijn bloey flem dan het kan my niet verdrieté:
Ick kryg weer vrucht en vreucht die mond en buyck ge-
nieten.
Was u dat mee gebeurt die uw verfuym be2;ucht,
Ghy had mee vreugd gehad en roemden op de vrucht.
Daer 's wat aenfienelijcks in braeve moeder-vrouwen;
Al is haer fchoonheyd wegh haer waerde blyft behou'
wen,
Haer I iefde by de mans haer opfight by de boon,
En in en buytens huys de voor-eer aengeboon.
τ. By de Francoyfen gcnocmc tAubadei, ainfi nmmits j par ce que cm-
^itinem^nt oulesbaille α' (aune d*ij<mr,
τΐφ
ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. iij
Wel eer êeti i. Roomfche vrou, met diere diamanten
Met ooiier paerelenjraet ketens en carquanren - '
Aen arm en hals bevraght, bezocht ζ. Ct-rnelia
De dochter vanden held die lich m Africa
Een naem verworven heek die noy t en ial verfterven j
En meynde, dat een wy f die dat cieraed moft derven
By fo een mooye pop niet eens en quam te pas.
Dat lee die andre niet die groot van moede was ,
Vrouw van Sempronius en moeder van de Gracchen,]
Maer dee haer kinderen (om defe te verpracchen)
Ter kaemer leyden in, en fey: Dit 'smyn gefteent,
Dat ciert een vrouw veel meer, als d'uwe, die ghy meent
Gebruyckt dan uwen tijd die wel na wenfch kunt paeren,
So kryghj' oock roemers ilof in 't klimmen uwer laeren^
En fiet in mij nen Hof hoewel 't den fruyt-boom itaet
Dat hy van bloeyfemen oock goede vruchten laedc,
Terwyl het bloeyen duyrtfo ben ick aen 't verfpieden
Wat weer, wat lucht, de vrucht wil geven of verbieden ;
Een nachtjefnu, of dan, dat nae de winter lyckt,
Maeckt datter menig bloem des andren daegs beifwyckt.
T'hans quam de fwarte vlieg, de fchraele Noorder win-
den,
De rym, de ryp, de rups de bloeyfemen verilinden,
En, fchoon men hier fo dicht by't barre Noorden woont,
Myn Hof, myn Boogaerd is't ontworftelt of verfchoonc.
Sey ick, mijn boogertje, myn hofje, 't wierd geleden ,
't w aer fpreecken nae de maet:nu fchynt het opgefneden
En ydle fnorkery dat ickfe noem in 't groot
En blaes in "t hoogfte gat den alderfchelften noot.
Maer wilt my ongehoort niet voor een blaefbaeck doe-
men ,
En gunt my voor dees tyd dit redelijcke roemen
I. Campana. α. Cornelia een Edele matrone, dochter van Scjpie
toegensemc den Afncacn,vrou van Sempronius Giacchus.ende moeder
van TibenusendeCajusGracchus, vermatrtiodcBoomfcheHiftoricii.
^is tulerit ^rachs 4c fidithne ijiterentVi
F.n
-ocr page 775-το6 OCKENBURGH.
En dees befcheyde vreugd van milte-kittelingh:
Een Boogaerd en een Hof is in fo kley nen ringh,
't Heeft reden en befcheyd fo ick 't nu fo wil heeten.
lek fpreeck niet nae de roe waer mee het is gemeten ,
Maer neemt voor defe mael nae maete van de deugd,
Daer fo een broekje fands den landheer mee verheugt.
So noemtmen yemand groot al heeft hy kleyne leden;
Geleertheyd maeckt hem dat: fo doen oock dapperheden,
Acht oock myn Hofkens niet nae groote van de klomp,
Maer ftelt haer kleynigheyd by menigh ydlen romp,
Daer t'hans veel eygenaers en bruyckers over kraecken
Om dat haer boomen ftaen gelijck gebrande ftaecken,
Om dat daer hoop, noch kans, tot fruy t of ooft en is,
En hier fchynt alfins Raeck, en ginder alfms Mis.
Een halve margen Hofs belooft my meer te geven
Van hoofie leckerny als elders heele feven.
Ick noem't myn Boogerc dan, myn Hof, voor defen tyd,
Hy klaege, dien "t belieft, 't is beft te zyn benydt,
Een dngh vergat ick noch te feggen van myn boome»
Terwyl in ftam en baft is feef en fap gekoomen
En dat des Hemels Ram verneemt het Zonne-rad
Die nae de{Stier toe gaet op fyn bekende pad ,
So kap ick koppen af, raa£r beter fey ick zaegen;
Ick neeme kroonen wegh en doe weer andre draegen j
Ick koppel hylicken en houw my ongepaert.
En maeck dat wild en tam in vaften echt vergaert.
Al noemd' ick 't over fpel wie fou het m y verhindren ?
Ick fchey het echte bed en queecke hoere-kindreni
So maeck ick dat een pruym en een geringe kroos
Door my onfang' en baer' een pers of abrikoos;
So teel ick mifpelen en peeren aen een dooreii,
En queen en appelen, en die my van te vooren
Nier als wat bloempjes en wat wilde beyen gaf
Daer hael ick fruyt en ooft met volle korven af.
Het is een kleyne kunft al werckt zy wonderftucken ^
Daer is maer in een kloof een jeugdigh Ent ce drucken.
En?
-ocr page 776-OCKENBURGH. 113
En, fo des eenes fap, en fo des anders nat
Malkander wel ontmoec/o is het haeft gevat.
i. 't Heeft Koninghen behaeght die goude kroone»
droegen
De grift in ftam en baft met eygen hand te voegen
En defe wetenfchap heeft menigh Heer bemint 5
Oock j diefe wel doorfiet fiet dat hy ondervindt
Het geen hy niet en kan uyt vinden met gedachten.
Wat fchynter oock fo nae den goddelijcke krachten
Als dat j'een ftuckjen houts van 't lichaem afgefneen
(Waer van 't een leedje was) een maend of vier geleeea
En dickmaels hier ontboon uyt ver-gelege landen
Doet op een andre ftomp hergroeyen door uw handen >
En t'faemen waiïen op tot voordeel en genught
En brengen wederzyds haer lap tot eene νrucht ?
Dat ick de ftam en ent vereenigh aen malkandren ?
Dat ick de vruchten doe van eygen aert verandren,
Van groóte, van haer vorm, van reuck, en kleur,en
fmaeck,
En de natuyre felfs door myne hand vermaeck ?
Dat peer mijn appels geeft, en krieckeftammenkerfen,
De kroos amandelen, en abrikoos en perlen,
De queeboom mifpelen, de wilde dooren ooft ?
Dat ick met myne faegh doe vallen menigh hooft
En fetter andren op, en fulcken fnee kan heelen ?
Och, vielder fo een cuyr op afgehouwe keelen,
Wie wenfchte Κ α r ε l niet weer op fyn oude Throon ?
Wie niet de wond geheelt die kofte kop en kroon ?
Men fagh hier voor de deur geen eertyds bond-genooten
Sich moorden wederzyds met duy fenden van fchooten >
G een branders aen het boord, geen Engels in de lucht
En fonder vleugelen geraecken op de vlucht,
I.Cyrus Koninck van Perfieni«vcrmaenindehiftoricndachy,mct 7,yn
eygen hand ende fecr konftig heeft fchoone bogaerdcn coegeftelf Knde
onder de loffclijckeoeffeninge vanKoninghFrancoysle Grand» weid
gcftcUdeaiyd die hybtftede in het enten van fruycboomcn.
το6 OCKENBURGH.
Noch Hollands Ammirael uyt 2,ijnen boefem ftorteri
Syn bloed voor 't Vaederland, noch byl, noch fabel ko^
ten
Des levens krancken draed van menigh dapper held 9
Noch die door 't botte fcherp der kogels neer ge velt.
My grouwek van den i. dagh, die niet en fal verouwen >
Doe 't huylen in mijn buyrt der brullende kortouwen
Quani ftooren mijne ruft door 't dreunen en 't gedruys
"Van mijne venileren en glaefen in mijn kluys >
Daer ick my had gefet te leefen of te fchryven
Om in mijn eenfaemheydt den uchtend te verdryveiii
Mijn bly ven was niet langh daer buyten het gefchut
My feyde, komter uyt, wat maeckt ghy in uw hut ?
Kom, hoor en fie, fo verr' ghy oor en oog kunt recken 3
Hoe hier de Dulheyd woed, hoe't hooft en heriTen-bec-
ken,
Hoe dat het borft en buyck en arm' en boenen raeckt
Daer menigh met fyn bloed fyn ziel en leven braeckt;
Sie wat de Hel geweers tot moorden weet te vinden j
Hoe fwaevel, peck, en hars de ichepen kan verflinden 3
En maft en feyl en touw en taeckel maeckt tot as >
En romp en overloop doet berften als een glas.
Ick kom, en hoor en fie^ het dondert op het waetef 5
Het vinnigh blixem-vyer met grouwelijck geklaeter
Gingh uyt een dicke wolck, gedreven by der zee.
Ken 't lupiter om hoogh, men kent beneden mee*
Als hy fyn vlam laet fien en fynen donder hooren
Geeft hy wat tuffchen-tyds acn oogen en aen ooren i
Hier gaet het anders toe: het dondert even dicht,
Daer 'sniet een oogen -bliek dat dsfe buye fwicht.
Maer wind en ebbe nam het verder fien en hooren f
Die 't oogh den roock ontvoer, en het geluyt den ooreq
I. Den 10. Augufti des jacrs ifijq.gcfcliiedcalhieronder'tIamJde
generatie Schceps flagh ruflchen de Viooten van de Vercenigde iicdcr-
landc en de Engelfe daer den Admirael Tromp dood gefctioten wiert.
* ToE'
-ocr page 778-OCKENBURGH 894
Tot dat de vloed weerom, die nae de middagh quam >
Aen oogh en ooren gaf dat wind en ebbe nam.
Noch duyrt het donderen, en 't vierigh blixem-ftraelen
Vertoont fich klaerder, nu de Son begint te daelen.'
lek fie met mijne Bril den vechters te gemoet
Die 't oogh tehulpe komt en verre-kijcken doet.
lek foeck > en vinde weer de naerderende fchepcn ;
Hier fie 'k er nac de Maes of't gat van Goeree ilepéii
Nu mat en weereloos, daer, aen een ftuck of ftomp
Een blind geworpen op een mafteloofen romp ;
Hier fie 'k er worftelen om zee ie mogen houwen;
Daer vind ick andere met zeylen wyd ontvouwen
Of volgen die der vlucht, offetten 't uyt de vloot
En wijeken van het Gros door blooheyd of door nood.
Dat op een korten tyd fich weder quam vertoonen
En wederzyds gemenght vocht om de laure kroonen 3
Dees' j om den Engelfen te dryven van de kuft
En doen haer neeringen in veyligheyd en ruil 5
Die) om de heerfchappy en ingebeelde rechten
Met Hollands ondergangh te waeter te bevechten;
: Dees% als gedwongen tot rechtvaerdigh tegenweer j
Die, om de Tyranny te veilen; bey om eer.
De Sonne daelt en duyckt,den avond raeckt acn 't vallen.
Noch kaetilmen heen en weer en fpeelt met yfre ballen ,
En 't fchynt dat de party fal voortgaen by de Maen
Ick wijcke van het duyn, 't is tijd om wegh te gaen.'
Hooghmoedig Engeland wat hebt gy doch beilreden ?
De Son komt s'andren daeghs van 't ooften aenghere-
den.
En flaet lanx Hollands kuil zyn oogen over 7,ee:
Hy üet uw vloot hier niet, noch ilengh, noch mail, noch
ree.
? Waeris fy ? voor de Maes ? daer is fy niet te kijcken:
Voor 't TeiTel? om haer beurs en Londen te verrijcken
Met waeren uyt de Zond, uyt Ooft en Pruy iTe-land j
Met vracht uyt Indien, met fcharten van Levant ?
I lii ^Sy
OCKENBURGH 895
Sy is te Zeewaerts in en met de nacht verdweenen,
En heeft ons kuil gcruymt. Nujkijckerjdie'kvoorhee-
non
Heb in myn Hof gebracht, eer ick de Lente laet
Hoor wat voor tyd-verdrijf hier noch al ommegaet.
Daer dient watzacdsgewaeght,dentuynmanisaen't
fpaeyen,
Het land dient omgefpit; hier is latou w te zaeyen,
Daer kerfe, daer radijs, en wat by defen tyd
Nae 't nypen van de koiiw de vroeghile Lente lydt.
Hier valt van alle moes de keucken te verforgen.
Dit's gifteren gefaeyt, dit nu, en dats voor morgen.
So dat hier i. Epicuur fyn maeltyd vinden fou
Als by de Soomer-fon lo by de winter-kou.
Al watter waft in 't fand geeft leckere gerichten;
Voor myne wortelen moet Leyden felver fwichten,
Van deugden foet en droogh, van grootheyd ongemeen;
Ick hebber hier gefien gelijck een-manne-been
(Oock was dat ongemeen en 't beurt niet alle jaeren)
Haer grofte deed fe my voor wonderen bewaeren ,
En diende tot bewijs hoe d'Aerd' in mynen tuyn
Oock Reufen baeren kan ontrent de fchraele duyn,
Die Jupiter en al de Goden der Poeten
Ten Hemel op een nieuw deen popelen en fweeten
So α. Pelion hier weer op Oiïa wierd geplant j
Die niet te foecken, fyn, maer ree, en by der hand.
Afperges vindmen hier om fpieffen af te maecken
Voor Poppen-Goliats, als toppen van de ftaecken
Daer fich de Turckfe boon van onderen om windt,
Of yder waer een fpil voor 't gaeren datfe fpint.
Afperges, die ick fegh voor anderen te wijeken :
En, fo by tegen-fpraeck hier vonnis viel te ftrijcken, ,
I, Defe Philofooph leefde te vreede met brood en moes en water nae he£
fcg;g;en van Diog.Laert.^inantnn Epicure, iihiparvisfiiffecit i»/6or«i.IuV·.
a. Nacmen van ghebergten die de Gyggntcii op malkanderen brscbicn
om den hemd te beftormcn,
Ick
-ocr page 780-ο C κ £ Ν Β υ R G Η, i^jT.
ïck wacht het van myn vrinds of myn vrindinnens mond
Dien ick van dit gewas fomtyds een ichotel fond ?
Of die my d^'eere deen die bier te Icomen eeten.
Wat geldt het dat men my de winfte toe fal meeten 9
Niet, dat ick uytfpraeck hoop die na den broode gae ,
Maer om dat ick de deugd van mijne grond verftae ?
Wie fiet mijn meyiFens oyt temercktwaert komen drin·»
gen
Om een ferweele Griet haer groenten af te dingen ?
Noch die, noch d'appelteef heeft immer van mijn geld.
Noch 't Brabands Lijske klaeght dat daer haer hand af
fwelt.
't Meloen-zaed dient in d'aerd willek de vruchten eeten.
Wat raed? het weer en heeit de voril noch niet vergee·*.
ten,
^t Sal fterven van de kou fo men dat greyntje iteeckt j
Het is een goedje dat by warmte dient gequeeckt.
Stae by, mijn paerde-ftal: daer fal ick nette laeden
Als lagh hier Ockenburgh op twee en veertigh graeden 5
En in de fpyt des Vorits, die niet vertrocken is
Sal ick een Spaenfe Son doen fchynen uyt mijn mis.
Dat my de lucht ontfeyd dat fal de kunft verboeten,
En, fo 't wat moeyte koft, die fal de vrucht yerfoeten»
Soet ift 5 dat in de buyrt des gooren Boreas
Ick fruyt en vruchten heb of ick te Roomen Was.
Schoon Adam uyt den hof van Eden is geftooten j
Schoon daer de Cherubinden ingangh houdtgheilop*
ten, ,
Schoon d'acker is vervloeckt, die God gezegent had j
Om dat hy het gebod fyns Scheppers overtrad,
Syn kinders weeten weer ten lufthof in te raecken,
En wrange vruchten foet, en wilde tam te maecken |
Vernuft en wetenfchap, en tyd, en onderfoeck
Schynt haer te vryen van de fmerte van de vloeck.
t De Lenten is berecht, wat fal de Soomer hebben ?
Wat inflagh geeftfe tot dit Ockenbu rgfe webben ?
1?! O C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
Wat voordeel, wat vertnaeck, wat dat my hier behaeght,
Terwijl de Son berent de Kreeft, de Leeuw, de Maegd ?
Flus heb ick my op 't fien van andere beroopen,
Kom, fiehetwieghy wilta noch ilaet myn tuyn-deur
open i
Sie hoe myn heggetjes haer toonen lanx de paen,
Hoe daer de wandelingh rieckt nae de roofe-blaen,
Hoe dat fy, rift op rift, mee beffen zyn behangen,
Hoe daer de kers befchaemt Vrouw Venus roode wan-
gen
En 't fuy vere korael van haer verliefde mond,
Eer 't onbarmhertigh Swyn Adonis had gewond.
Sie nu mijn heyningen, die ghy my hoorde roemen:
Mijn muyren, als befneeuwt met menigte van bloemen,
Als was mijn hof rondom behangen met fatyn
Van paers, van purper-verf, van blinckend kolumbyn.
Doe wafïèr maer te fien, nu vaker oock te byten ;
Hier is nu loof en fruy t geweeven in tapyten,
En fulcker vindmen hier geheght aen muyr en planck
Ontrent vier ellen hoogh en feven honderd lanck.
Sie hoe Armenien, als was 't in 't fpyt van Spanje,,
Haer Abrikoofen kleedt met kleuren van Oranje >
Hoe hier de Perfiaen het oogh en neus verblyd,
En hand en tanden terght: daer Eva weer in byt'
En al wat haer gelijckt: daer Adam weer nae tafte
Al waert dat hem fyn God het tegendeel belaile.
Sie hoe het verfche waes fit op de Paters pruym,
(De Maters waft hier niet) fie verder over 't ruym
Hoe dat daer boompjes ftaen met neer-gebooghekroo-
nen j
Wie fal in fo veel hofs my fo veel kerffen toonen ?
Sie hoe mijn grooce hegh fijn hout met appels laedt,
En hoe mijn bogertjen op ftut en ftelten ilaet.
Komt j die van Gruotemoer fyt echt en recht ghefproo-
ten.
En, heeft u 't vroege fruyt te kycken niet verdrooten?
-ocr page 782-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. . jjj
Sie hoe met winter-ooft mijn boompjes iyngeken,
Wat druyf 3 wat mufcadel aen myne rancken llaen:
Die muyr, en fchuyr, en dack bekruypen en bekleden >
£n weet, te winter waft drie jaeren maer geleden
Dat hier in defen Hof, in deien faevel-grond,
In defen boomengaerd noch ftruyk noch boom en ftond^
lek kan met moes en fruy t my en mijn vrind geryven j
Ickeetjickgeve wegh noch kan der overblyven j * ·
De mufchj de fpreeuw, de kaeuw en exterseeten mee ,
Maer tegen fuick gefpuys houd ick de fnap-haen ree
Daer pait mijn polver op en fchut van hagel-kogels,
Behalven op een ilagh van fchaedelijcker vogels 5
Van Beftemoeders aert in ftuck van fnoepery j
Die gryp ick levendigh, en laetfe weder vry ,
Doch voor eenkleyn rantfoen^ En, Meysjesj wiltghy
weeten
Waer voor ghy in mijn Hof mooght alle fruyten eeten,
Vraeght aen den Echo hier, wat geeft men voor rantfoen?
Met maer vier lettertjes fal zy u antwoord doen.
Komt, Snoeyfters uyt den Haegh, of, leeden het dc
. buyren.
Komt uyt der Graeven Stad al is fy ionder muyren,
Of, doet dat yemand zeer in 't nydigh ingewand,
Komt uyt het grootfteDorp en'tfchoonfte datmen vand;
Het dorp, der Dorpen geen daer yderileegh een padt
is,
,5 Maer dorp der Steden een daer yder ftraet een ftadt is:
Ick fpreeck met Zuylichem, die 't dus voor langen tyd
De Nijd te vooren wirp, eer 't noch fo langh en wyd
Om menig fchoon gebouw fich felven uyt moil recken.
Komt, keert diefchenders af met al haer dieffe beckeiij
Die kooploy fonder geld, die giypers Tonder hand,
Die Kaepers fonder i. gunil of Brieven van het Land,
Die fchuymers van mijn Hof , die onbefchaemde gaftcn;»
Die ftout en ongenood in defe Schotels taften.
I. Oftroyen «nCommifficn en Reprefalien.
iii 3 ' Als
-ocr page 783-134. OCKENBURGH.
Als fulcke Moolijcken in myne boompjes ftaen
Sal my noch miifch, noch fpreeuw, noch kaeuw, noch
exter i'chaen.
Al wat ghy felver eet daer aen is geen verlangen;
lek vini 1 die fchae geboet fo ick u kom te vangen i
Des houd u van nu ai gewaerfchout altemael,
ïck laete niemand los voor datmen my betael j
Doch houd ick'tin mijn keur of ick u quyt wil fchel·
denj
Of wil ick goede borgh, die felfs fal moeten gelden
Daer my de Principael fo wel niet aen en ftaet:
't Is my niet even eens wie dat die munte flaet;
Oock is het menfchelijck te kiefen en te wraecken.
In 't geen dat minfaem is geen onderfcheyd te maecken
Is dommer dieren werck, dien 't niemendal verfcheeit
Of't vel is glad of rouw, of't wit dan of het geelt.
So val ick finnelijck noch by mijn grijfe haeren
Of ick van dees' of die myn boeten in fouw gaeren:
Noch gaf ick om de keur of ick het ginder kocht
Dat hier my mogelijck voor niet gebeuren mocht.
En was e^ halve Eeuw en noch drie Sonne tochten
Die hem door 't twalif-tal der hemel-teeckens brochten,
En was het graeuwe hooft by meysjes wellekom 5
Êil was het rype breyn gefien by 't Jofferdom,
En lee ernftafcigheyd wat alven en wat jocken.
Men fagh my fomtyds noch by 't volck met langhe roc-
ken,
Niet datter in den Haegh nae Raed of Rol toe gaet
Maer met een dertien bil bedrilt de fteene ftraet:
En lee ""t dit nydigh wit, dat al voor veelé jaeren
Te vroegh heeft overfneeuwt het blond van jonger hae-
ren ,
Ick lee, dat noch dit hert ^ noch defe myne borft
Syn fo door ftemmigheyd of door den tyd verkorft
Of waeren mogelijck van 't Schuttei tje te raecken.
|)e ftoppel loopt gevaer komt zy het vyer te naecken.
Waer
s
i
OCKENBURGH. 113
Waer is het raiTer brand als in het drooge ilroo ?
De vlam vat eer in hoy als op een groene zoo i
lek lede, dat ick my fomwyien voel bevochten
£n wagglen tuflchen 't fcheel van redenen en tochten:
De toorens fchudden wel, 't gebergte raeckt ten dael,
Daer hoort niet anders toe als eene olixem-ftrael j
Oock gaender blixemen uytfchoone vrouwen-oogen
Die op een manne-ziel gebieden met vermoogen,
Daer elcke fchoot is doel, en elcke vonck een vyer,
En elcke lonck een ftrael gevat op droog papier i
Ick lee, dat ick my noch aen wangen kon vergaepen
Daer lieve lelyen en roofen fyn te raepen,
Dat ick noch ftricken vond in blond en kruy vend haer >
Waer in i. Narciflus felf wel licht te vangen waer ·,
Dat noch een foete mond my lockten om te ftranden
Op kuilen, daer men kuftj daer paerlen zijn de tanden ,
De lippen van corael, daer 't leven heeft geen noot,
Want die daer vait geraeckt bergt lich wel in de fchoot J
Ick leede, dat ick noch zyn blooheyd niet kan laeckcn
Die liever fagh een vrouw in 't hemd' en tufichen 't laec-
ken
Als een vervaerlijck held met helm en ruftingh aen
En met een blinckend fwaerd voor fijne voeten ftaen i
Maer als ick my bedenck en gae de fpiegel vraegen
Of ick het vryen wel weerom fou derven waegen ,
Soo dunckt my dat de Min myn hairen niet en paft >
Gelijck oock fommigente zyn geharrenaft.
Dies fchaem ick't vraeghen my, en niemand komt het
vraegen, ,
En flyt in eenigheyd myn nachten en mijn daegen,
ï. Narciflus ccn fchoon jongelingh iïvan veclc Nimphen endc van
Echobyfonderbcmintgeweeftjdiehyallcmet eengroote ftantvaftig-
hcydc heeft verfmaedx., Ovid lib. 3. Metam,
Mnlti itiMtn juvenes, nwlta pftitre fmrlla;
Sed fuit in tenerA tam dura Superbia formd ,
NtiUi illum jnvencs , nuUétttogere pnellat
-ocr page 785-1?! O C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
En, wijl ick 'toverlegb wat oorber waer gedaen,
Vind ick myn ty vergift , en mijnen tyd vergaen.
Komt Joffers, op de jagliü in myne keriïen-heggen
In-defe Wildernis heeft i. Heem vlier niet te feggen,
Houtvefter ken ick niet > noch Banck van 2. Meefter
Knaep; (Keesjaep
Geen 3 .Milde, gheen kleyn Jan, gheen 4 Naefaet van
Heeft hier te gyfelen, laegt vry in dees waranden ,
Gelijck ick heb gefey t, op vruchten velerhanden ,
Op lecker' abrikoos, op Swolf en Berghfe Pers j
Hier valt een vrye greep op pruymen fris en vers,
Van niemanden gefoolt, geduymelt noch gevingert,
Waer op het aerdigh waes tart vruchten van de wingert
Taft toecn fpaertfe niet, fy fyn nu al bequaemt:
Oock tuffchen't groê en'tryp is't pruympjen aengenaem.
Komt 5 byt in dit banquet, dat hier de danckbaer' aerde
Voor weynigh forgens geeft in hoven en in gaerden,
Bancket, dat van 5 . du Pare noch vry en onvermomt
Op eygen fchoonheyd ftoft daer het op taefel komt.
Komt 5Joffers ^opdejaghtinmynmeJoene-bergen,
Maer eet met achterdocht van vruchten die u tergen i
't Is koft: maer dat gy 't weet, hy heeft fich wel verbraft
Die op dees leckerny te gulfigh quam tegaft .
EIck ken fich fel ν en hier j ick wil de fchuld niet draegen
Van pyn ontrent het hert, van fpanningh in de maegen;
Draeg' yder forge dat gy uyt de vyfel blyft
En niet ter winckel raeckt, daermen voor fiecken fchryft
Het walglijck Recipé in 't huys des Apothekers,
Paer 't drincken koftlijck valt al ift uyt kleyi^e bekers.
1, DcHeer van Hecmvliet L. Hoiuvciler van Holland.
2. De Heercn die op des Houtvefters Recht-dagh de voiiniflcn heb·»
ten te wijfcnj wei Jcn genoemt Meefter knaepen.
5. Voor dcfcn WarandeTincefter vau fijneHoogheydc tc HonfelaW"
dijck nuHerifon, ghcfeyi: kleyn J^j
4. Sas, uuonder-houtvefter.
ξ. Een Frans Confitwyi'müikcij,
OCKENBURGH. 113
Daer 't eeten u verveelt, al ift van geen gewicht,
En fchynt wel ponden fwaer, al ift maer aefen licht:
Daer geen, hoe fraeyen kok, voor yemand lecker kookte.
Noch broude nae uw mond hoe hy de ketel ftoockte.
Maeckt dat u geen Colyck (dat darmen fteeckt en fnydt
Terwyl het door den buyck en kreuckelingen rijdt)
Doe tobben door het bedd' en lanx de kaemer kruypen
Van pyn en ongeduld met doodelijcke ftuypen:
Dat I. Trijntje, Pouwels kind, u geen clyfteer en fett*
Die u den buyck verfacht' met winde-breeckend vet,
Met pruym en daeyen-kruyt en looiende iyroopen,
Wacht u voor ongemack van velerhande loopen,
Voor 2. afgangh, die't gedarmt met felle meffèn fchrapt
En, nae de Sym en vlies, wel bloed en ette^ tapt. ,
Myn meynigh is hier niet in 't breede te yerklaeren
(Als of ick roukoop had en focht myn fruyt te fpaeren)
Wat quaelen op een fprong de guliighey<l hier baert,
Wat ftoffen metter tyd fy tot de fieckten gaert:
Wat vocht, wat raeu wigheen, wat krimpingen, wat win-
den
Door 't fchaedlijck Al-te-veel in hooven fyn te vinden ,
Wat zy in keel en kies, in oogh en borft verweckt,
Wat kou, wat damp daer door nae 't hooft en herfens
treckt:
Wat daer de maegh af lydt, en ingewand, en i. aederen
Die uyt het eerfte gijl het befte fap vergaedren
Kn voeren 't door het z. fcheel de lever te gemoet,
Alwaer het werd gekoockt ter hoogte van het bloed
Een vroucjcn in den Haeghc, die dat werck aen den vrou-Heden doet.
Dyfenteria roode ioop crwrtfa alvi de je^iiocHmdeltreéf ventris tor-
fioncj in cujw fpecie mucw intcftimrim egeriturprimum-i deinde
adeps illis\adhxrefoefts exigm cruote perfttfia: in alterJ inttriür intefiino-
rum tunica corraditur cnjus pellicttla &fibr* dejeiiionilmspermifioncHr:
in tertiJ altiuijam penetrante <0- depafeenteHlctreipfacaropropriaqKein··
teillni jubflantia pMtrisvelexefa procidit.
Vena meferaica, <iM^optimamchylipartemexintefiimsffmmtj quttpervt'
vem£ori,^in hesar Αφτχκτ. j. Mefititmm.
το6 OCKENBURGH.
Die 'c voort door 't lijf verfpreyt door groov' en minder
pypen
Waer uyt elck lid en deel fyn voedfel weet te grypen:
Hoe dat de bloed-bron werd en aederen verftopt
En, door gebreck van lucht de pijpjes toegekropt,
Het bloed aen broeyen raeckt en metter tijd aen 't bran-
den
Met vier, dat beven doet en klappen op de tanden:
Hoe 2.y een hoeft verwekt waer aen men kucht en quynt
Tot datmen longen krocht en van de graet verdwijnt,
En 't herte kloppen doet, cn x. pols en aem verliefen,
En 3. herfens brenght innoodtjdoormaegfchapvande
vliefen
En 't fefte zenuw-paer verbonden met de ma^h,
Waer door den eene deelt oock aen des anders pla^h:
Hoe dat zy ongediert uyt rottinge kan vormen
En jong'en ouden knaegt met honderden van wormen ,
Hoe fy den kop en hals van den ontfanger ftopt
Waer in het nieren-nat door 4. naeuwe gooten dropt:
Hoe fy de gladde huyd met ruydheyd kan befetten
En tegen d 'eene hand des anders naegels wetten ,
En hoe dat eygen fchorft te degen kraeuwen leert
Gelijck hy waeter fchut dien 't ο verloopen deert ί
Wat ftofFe dat fy geeft tot bloed en harde fweeren ,
Tot klieren aen den hals, tot krop en konings zeeren,
En wat voor quaelen meer een ongetoomde keel.
Uyt Hoven haelen kan door 'tgulfigh Al-te veel:
I, In quibus Hen Uirgefcitconfpima ó-molcfia percipititr arteriapalpitatiot
ex eoque loco per arterias,<jteibi{s maltii Hen perfufm efl^teter aterqne vapor
prompte incor •uicinmn fttbit, CHjitsvi^-malignitatt irritatum-uehemin-
tiüri ptdjatione nitkur quod noxium efi excnttre, havdfecusatqneeerebrttvi
inEpilepfia. Fcrn.
2.. Omnis qua inOsventriculi,qiMdeximiifenfusefl ó- cordivicinumintbri-
mifque confentieus, indderit gr avis offenfa in eam fyncopen comititqua^n
fiiimachicamvocdnt. Idem.
Tentatur éf Μ ventricttH mentis'aHenatione ob eos nervosqms e fixta eert'
briconjungatioue jitjcipit. Idetn.
A,. Vretercspjivs vaja ttrimriapft qtnertnes uritiam in vofnai» deponwt.
'tis
k
ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. iij
't Is my alleen genoegh u in het gros t'ondecken
Hoe veelerhande quaed uyt fruvten is te trecken,
£n houw mijn plicht voldaen als ick in 't rouwe fegh
Wat fieckten dacter fyn te fnoepen uyt mijn hegh j
Ick foeck den ondanck niet van Artzen en Dodoren y
Wier oeft is in het ooft en vruchten die bekooren.
't Is 3 welckom vriendetjés, als 'εpruympje komt te mert
En al het vroege goed dat niet geioldert werd.
Den Apotheker lacht: fyn wortelen en blaeden,
Enfchorfen, en gëbloernt, en krachteloofezaeden,
Syn Drogen, langh verdroogt, verfchimmelt en verrot
Geraecken üy t de doos, cónierven uyt de pot,
Verftickte waëtei-en uyt kahhën en uyt fleiTchen,
Gemenght tbt tüföpen otii 't koortfich vyer te lefichen 5
Het fchta'eie iüiphisr-vet, de geeft van 't vitriool,
De leckere fyroop van roofen en viool,
Den ampere citrben fal haer voor goed doen keuren;
Hy fmeed een fack vol gelds uyt lompen en uyt leuren,
En raeckt fijn fim^élen en fyne compoft quijt
Al fynfe fchraèl 'én voos geworden door den tijd.
Men fpeelt o'p Vyfelen met groot' en minder ftocken
Als of in elckc ftraét één voóifliigh hingh vtó Klöcken;^
Hy iloockt en koö'ckt voör deiUTjén die fyn huys genaekt
Bewaert fich voor den roock en réucken die hy maeckt.
Al is hy niet gequeeckt in i. Hermes bange keeten.
Noch daer voor ovenen en vuyfters heeft ftaen fweeten >
Hy treckt by deféntijd uyt fyne kruydengoud
Daer d'Alchimiffi fijn hooft met bey fijn handen krout.
De noeffce Cbirurgyn, wiens handwerck is te heelen
Daer zeer en wonden zijn , dien Vorften haeré keelen
En ick de mijn betrouw, en dien 't noyt beter gaec
Dan alimen hackt én kerft, maer niemand dood en flaet,,
Weet pock fyn rèèckéningh in defén tyd te vinden
Al valter Wiet ta doen van falvèn of verbinden,
l. HcrWcs trirmëgi"ftus, 'daer fichdeParacelfiftén cnde Alchymiftèn
Hermetici ns noemen laten.
το6 OCKENBURGH.
Al had hy liever dat men t' fyner winckel quam
Met I. morbum gaükus > bubo veneream,
Eenfimpelefraëujr of daer Jóluty by is,
Een houw in 't cranium daer dura mater vry is >
Een ingekanckerc zeer daer 't οβ$ is befmet
En daer de caries dient voorts te fyn belet
Eer 't ^\\ts,gangreneert en roept om extirpaty,
Een been of arm verftuyckt, of met een diflocaty >
Een iteeck door 't thorax heen, die 'tpulmo niet en raeckt
Noch 'tpericardium en 't cor te deun genaeckt,
Een, daer de 'ventrem is doorllooten in het vechten
Daer d'intefiinis fyn getroffen, en te hechten:
Λ1 geeft het weecke fruyt contufien noch buyl
Daer, of geronnen bloed j of etter, onder fchuyl
En eyfcht des meefters hand en haeitigh opgefnedei>
Eer dat de fcherpte van verhouwe vuyligheden ^
'Hctperioftium doorknaege, fo men w^acht,
En daer het diepe quaed om 't cataplafma lacht:
Noch fiet men hem te been en draeven lanx de ilraeten;
"t Langet geeft nu pradijck j de koortfe roept om lacten,
Het bloed wil zijn geroert i het geld Bafdka,
Het geld de Mediaen, of de Cephalica »
Nae dat fy op den arm beft toonen om te raecken;
Hy neemt hier quidpro^uo, en weer het goed te maec-
ken,
Hoe ift ? houd goeden moed, hoe voelt gy u te pas ?
Ditfanguis fchat ick nu op leven undas;
Wat was het dick en fwert doe 't eerft begon te fpringen.'
'c Werd dun, 't werd rood, ick gifs' uy t dees veranderin-
gen
(Nae ick my des verftae)dat gy m korten tyd
Raeckt weder op de ftraet en uwe febr/'s quy t.
Hy iluyt den aeder toe, mit gaen fyn handen open,
En hoopt een dicken duyt om boter voor te koopen >
j;. Somroiger Chirurgyncn Latij π ι ende gebruyckeJijckc termen in dc
hccl-kcnft.
ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. iij
Εη > Γο hem fyn latijn nae waerde werd beraelt,
Hy blijft d'ootmoedigfte van die hera heeft gehaelt.
Vrindinnen, die ick heb in mynen hof gelaeren ,
lek moil die ft uck m£r_u in 't langhe wat bepraeten
Op dat mijn onfchui3iblijck fo gy u hebt ontgaen:
Het gulfich Al-te-veel heb ick u afgcraen.
Men fegh niet dat ick fal tot naedeel van uw leve η
Een naegel met mijn wil tot uwe dood-kift geven:
't Waer ibt, 't waer liefdeloos verraeden myn vrindin ,
Wiens wel-fyn ick verlangh, wiens leven ick bemin.
Maer waerfchouw ick vergeefs Vrouw Evaes achter-
nichten , (ten.
En laet fich mond noch maegh met woorden ondcrrich-
Hoe bind ick haer de hand, hoe ftel ick die de wet
Die 'k felfs aen mynen boom te plucken heb gefet ?
Ick fal voortaen mijn tuyn en myne handen iiuyten ,
Mijn kor^es blyven t'huys, en, Joffers, ftaet daer buyten.
Of maeckt, dat niemand my met woorden aen en taft
Dat ghy u aen mijn fruyt en vruchten hebt verbraft,
Oock fluyt ick mynen tuyn, en ghy 2,yt mijn gevangen:
En, heb j'u luft geboet fo veel ghy koft verlangen.
Komt boet den mynen oock, fo mynen Echo feyd ,
En geeft my het rantfoen dat my werd toegeleyd.
Tot u dan Wandelaer j kom, daer ick ufal leyden
Eer dat wy uyt mijn hof en mynen boomgaerd ichcy-
den,
En ruft hier op de banck aen defe vy ver-kant
Met eiTchen, en met elft, en qualfteren beplant.
Hier is het open HofFj 't is niet y het is geflooten,
't Is een gevangen-huys, daer honderden van groeten
Van kleynen duyfenden aen eene taefel gaen ,
Daer geen krackeel en valt van 't hoogh of onder-aen ;
Men eeter fonder geld, en drinckter ionder fchrijven ,
En ftaegh het pytje rond en altijd fonder kijven ^
Daer 's eeuwigh vry gelagh, en noy t gebreck van nat,
Noyt is de herbergh vaets, en altyd dranck in 't vat,
Vaa
-ocr page 791-t4.z O C Κ Ε Ν Β U R G Η.1
Van ondreii, uyt hec wel: van boven, uyt den Hemel.
Sie ginder in den hoeck, wat is daer een geweemel
Van 'c goed dar in de kant en by de fchaduw fpeelc
Dewyl haer op het ruym de fonne-ichijn verveelt!
Hier fie ick, als ick 't my een witte-brood laet koften,
Mijn vifchjes op de jaght j de voorn, de baers j de poft
en
De braefem heel en half, de kerpcr, en de wind
Begeven haer om hoogh , en vaerdigli en gefwind
En yder even graegh doet beeten nae de broeken.
So weet ick haer by my met honderden te locken.
So is het graeuw te been, fo dringht het volck om ftrijd
Als een gehulden Heer wat gelds te grabbel fmijt.
Het is dan vry gelagh voor defe water-gaften:
Maer, fo ick gaften heb die fchielijck my verraften >
't Gelagh werd op gefeyd tot dat de zeegen fegh
Houw defe voor de Zoo, en fet die wedder wegh.
Haer faus waft aen de wal: de wortel ftaet hier neven
Die nae de peper heet en kracht aen 't fop kan geven,
Dat van een goeden eeck en booter t'faem gewelt
Voor die fich voelt verzeeuwc een quapfe maegh her-
ftelt.
Ick hebbe nett^ en want en hengelroen en hoecken,
De pier is by der hand en valt niet langh te foecken
Ontrent de paerdeftal, of daer men 't vereken meft ^
Geel-ftaerten vind men daer, gekeurt voor d'alderbeft.
Hoe duyr ilaet het de vifch? wanneer zy is bedroogen!
Hoe fiichter menigh man 3 door "t fchoon van vel en 00-
gen
Tot vryen acngelockt, die onder fchijn van foet
En een gefuyckert deegh krijght een ftuck-vleefch vol
roet.
Vol van een boofe geeft, die niet is uyt te drijven
Door Duy vel-jaegery, noch prevelen, noch fchrijven}
Sy fy dan, wiefe wil, Mary of Magdaleen,
Die mee de droes fig fcheept die moeter voorts mee heen
ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. iij
Hoe fucht het Meysje wel, dat haer door fchoone woor-
den
Onnoofel, onbedacht, die haer jonck hert bekoorden ,
Te licht bepraeten liet, gelijck het vifchje bijt
Daer 't haeckjen is bedeckt diat in de kaecken Tnijt!
Gelijck de graege baers, die, fonder achterdencken
Wat fich in 't aes verberght om 't eetertje te krencken,
Sich felven vind verleyd door 't wormpje dat hem lockt,
Gevangen en gewond van 't hoeckje dat hy fchockt,
't Geluck vak over al, elck doe xijn hengel hangen:
Oock daei· men 't minft vermoed, is fomtijds vifch te
vangen.
So heeft de weyman kans die fyne garens fet j
Het wild loopt menighmael van ielfs wel in het net.
Vry volck, wie dat gy Z-ijt > het raeck' of broeck of doec-
ken,
Elck wacht" hem wyiTelijck voor wederzydfe hoecken:
Het hengekjen is vry ,daer elck mee viiïchen magh j
So 't aes u niet en dient fo wacht u van de flagh.
Paft elders op uw woord, al hebt ghy niet gefwooren ,
Als of gy 't had gefeyd voor aller Goden ooren;
Geen valsheyd, geen bedrog, geen argh tot yemands leed
Sy in al wat gy feght, of wat gy denckt of fmeed j
Bezoedek niet met bloed of uw gemoed of handen,
Geeft dat ghy hebt belooft, houd niemands goed noch
panden.
Alleenigh in de min is het bedriegen vry,
En leugen buyten fchand in alle vryery.
Hier lacht felfs Jupiter om 't fweeren en om 't liegen;
Men achtfe luy van geeft die hier om 't zeerft bedriegen;
Die't meysjen heeft verlockt gaet voor een meefter uyr,
En die de knecht verfchalckt die heet een gaeuwe bruyt.
lek kon indien ick wou my op dit ftuck verbreeden,
Hier geven les en leer door veelerhande leeden
,In dele wetenfchap en dit doortrapte werck,
En maecken den Doitoor, al was ick raacr een klerck
144 ο C κ Ε Ν Β υ R G Η.
W^mmm
Des I. Meefters, die de kunfl: van minnen heeft gefchre-
ven,
En Roomen ruymen mofl: en als een ballingh fweven
Door z. 's Keyfers ongenae, van hem wel eer geacht,
En nae door g. eygen geeft in fwaerigheyd gebracht:
lek fey aen 't Vryerfchap, dat aenlegt op het minnen,
Hoe dat-het meyfjen is te vryen en te winnen,
Hoe dat men in haer hert wel licht een breflè maeckt
Waer door men in haer gunft en in haer armen raeckt:
lek fey aen 't Vryfterichap (indien fy 't niet en wiilen)
Hoe datmen vryers lockt: wat aes, wat brockj wat liften
Dat blutten gaepen doen, en hoe een vette gaft
Indien hy by ten wil raeckt aen den hengel vaft:
Maer vryfters feggen my, Wy fyn onnooile hennen,
En maeckt de voffen doch niet loofer als fe bennen ;
Maer vryers feggen my, 4. Daer hoeft geen meer fenijn,
En maeckt de flangen doch niet arger, alilè fyn.
Dies fwygh ick, en ick leen geen waepens om te winnen;
Elck foeck door eygen geeft fyn voordeel in het minnen j
En'). hebbe d'overhand, hy zy de Zouw of Hy,
Die Venus en haer foon kan hebben op iyn 2y.
Hier kan ick my fomtijds met hengelen vermaecken.
Oock is'teen tijd-verdryf dat velen wel moeten fmaecken
Want vraegt den hengelaer,, Is uwe vanghfte goed ?
Ick koomer eerft, is 't woord; fo valt den tijd hem foet
Al heeft hy daer geftaen nu fes of meerder uyren j
En heeft hy iomtijdts hoop, fyn lijdfaemheyd fal duy-
ren j
Geen koopman by der zee die fulcken winfte doet.
1. Ovidius Nafo. 2. Auguftus.
3. Lafm ab ingenio Nafo Peéta fuo,
4.. Di>teritem»ltisaliq«is,qmd-virus in angtie
jidjicis, Ó· rapidis fadisoviU Lupis ?
^.Jtein bellaparesvincant quibus alma Dione
Fnviritύ'totaqmvolaterbepHir. Ovid.dcArtelib, 3.
-ocr page 794-ο C κ Ε Ν Β Ü R G Η. MS
So werpt m'eenfpieringh uyt om kabbeljaeuw te Tan¥
genj >
Hy heeft een wórm geWaeght en fiet nu viflchen hangen»
So klaerc hec menigh man die yemands gunft begeert
En om een vette ftruyf hem met een ey vereerti
Wilt gy van dit vermaeck en van de vangft genietenj
Het hengel-tüygh is ree, en 't fai u niet verdriecenj
So gy een uyr met my dees waeter-kant beftaeti i
'k Verfeker u de zoo eer dat de kloek weer flaet.
Legh nae, legh van de wal, legh laeger, of iegh hoogef
Nae datter waeter is j hier is het diep, daer drooger,
Hier is het klaer, daer krooft; maeck dat de dobber ftaS
En 't fchaftjen over eynd, en, gaet het onder, flae.
't Is mis: legh weder in, hy fal op nieus wel bijten;
Weer mis: maer evenwel iaet u bet Mis niet Ipyten >
Het is niet altijds Raeck. Nu, voor de derde mael,
Weer noop, en nieuwe kans, flae wederom en hael,
Hael op. Een braeflèm? jae. lek dacht 't moil wit-vis we»
fen 5
Dat goedjen leyd en zabt en aeft niet fonder vreefen j
De pos, oe graege baers die byten ftouter toe,
Sie daer, dat is een gaft wat minder als een koe.
Dat is een grondelingh j tart zee of maefe-fpierjngh
Dat is een wackre pos, ipijt Purmur en de Wieringh.
Al weer: ick heb het aes fo ras niet aengedaen, *
lek heb naeuw uytgeleght, of ick heb vis gevaen.
Maer, help: mijn hengel hecht als floegh ick in de paelen»
Ick fal hem palmen in eer ick hem op fal haelen j
Hetvolght, als waer'teen Kalf, maer't fal een Kerpei
zynj
Adieu, daer gaet hy deur met fim en met balyn
En met het opperiluck van myne hengel-riccen:
Maer laet hem wandelen en gins en weder fchieten j
Hy kan, waer dat hy loopt, ons handen niet ontgaen j
En, waerhykruyptof fchuyit, het riet fal hem ver-
racn ^ -
Kkk Sv
-ocr page 795-το6 OCKENBURGH.
Sy hebben 't meer ghedaen j maer bleven mijn ghevan-
gen j
lek fal een ftock of haeck en 't ichepnet laten langen;
Hec eene brenght hem ons wat nader aen de kant,
Het ander levert hem ons feecker in de hand.
So iHer menigh man met zijn Gewis verlegen
Dat met hem gaet en rijd en volght op alle wegen,
Dat hoeck en weerhoeck heeft,die hy niet quy t en raeckt.
En die hem fteeds verraet waer hy den fchuylaert maeckt.
lek fprack u van een Kalf, maer dat was ruym gewoo-
genj
Speenvercken fegh ick nu: dat fou hy haelen mogen ί
Sie hoe hy van het hooft ter itaert toe is gevoed
En alfins dick en rond ? gelijck het bigge doet.
So fal men metter tyd wel aen de Zoo geraecken
En fonder hand, of voet, of waeter vuyl te maecken.
Dus gaet men met bedrogh: maer die fyn vyand ilaet
iWie vraegt of't voor de vuyft gefchied of door verraed?
Gy fiet aen defe proef wat vangfl: men dee met netten
Indien men zeeg' en fuyck en fchaeckels wilde fetten,
Maer dat magh maer by tyd van meerder nood gefchien.
Of 5 als ick defe kaer van voorraed wil veriien.
Ick fend niet na den Haegh om in der boeren vlooten
Te vraegen nae de vifch gevangen in haer flooten
Op veen en daery-grond, die daer aen 't kerckhof llaen;
Ick fpreeck geen Neel, noch Tryn, noch haere ihannen
aen
Om die fy uyt de Kaegh in waeter-bunnen voeren;
tWat dat de dobbe geeft dat fiet en fmaeckt nae moe-
ren :
Ick heb hier in de duyn een grond van helder fand,
Daer werd her vifchje blanck al iiter bruyn geplant.
Ick noo u, Wandelaer, op 't geen der is gevangen.
Gae 3 knecht, en laet de meyt de ketel overhangen j
De roofter zy gereed en watter noodigh is;
Men fchrap en kerffe wel ? de pos tot waeter-yis j
OCKËNBUUGH. 147
Be baers tot fuyre faus, de braeiTem om te braeden,
De kerper zy gefneen om in zijn bloed te baeden
En tuflchen fchootelen, met wat de kruyd-doos heeft.
Mee wat den heelen Oegft van 't Indifch Ooften geeftj
Met het gekaerenc vet van de begraefde koeyen,
Mee fout en met afyn op kooien, dieder gloeyen,
Te ftooyen in de wijn, tot dat de faus fich bind
Door't 'mergh van witte-brood, die dan haer krachteft
vind
So ghyfekomtte hulp met druckfel van citroenen,
Met het geperfte fap uyt geurige limoenen,
En dan ter hooger fmaeck fal recht gekoomen fyn
Indien fe krijgen magh een fchoOtje loock-azyni
ferwijl dan onfe vanghft daer rek u op genood heb
(Indien gy niet verfmaet te lien wat ick voor brood heb)
Gelij ck ick heb gelaft; ter keucken is gegaen,
En 't meyflèn beiigh is met ftooven, fien, en braen ,
En dat de fon begint het Zuyderfteyl te naecken,
So laet ons, om t'ontgaen het heete middagh-blaecken?
Gaen fchuylen onder 't dack van 't groene Cabinet
Tót datmen feggen kom, De fpijs is opgefet.
Mijn Hof is uytgerijmt, en, 't is hier al doorkeecken
Wat dat de Lente geeft en war de fomer-weecken,
Hoor wat my voor verraaeck de buyrt hier buyteö
brenght /
Wanneer de fonne-toorts de Leeuwe^maenen fengbt
Den r. Heyligh, mijn ghenann j die roept, 't Is tyd vaft
jaegen,
De knyntjes werden goed j fy kunnen 't fpit verdraegen ^
De Zon, die voor myn feeft des avonds onder gaet 5 >
Geeft met fyn opgangh recht den jaeger tot fyn braedt.
Aen defe weyery kan ick my oock vergaepen j
Hier is al mee genught met wandelen te raepen j
t 1. OpSint Jacobsivondbegintde Jight-tyd» endc duyrE tot
Lichtjoi» [oe.
Ick
Kkk%
-ocr page 797-O C Κ Ε Ν Β y R G Η.
lek heb mijn tijd-verdryf, en ly geen fchae daer af j
lek krijgh nu vleefeh voor't brood dat iek mijn honden
gaf.
Vyf koppeltjes ter weeck die ftaen ons vry te ^
pTot dat Vrou Lichtmis feyd, 't Is Treves,
gangenj
Maer die hier nu of dan gaet boven tax en tal
Vind onfchuld op den tijd, die was, of koomen faj,
En neemt op reeckeningh al watter werd gekregen >
En, vangt hy nu eens een, en van te vooren negen $
Hy voelt fich niet befwaert als hy 't gaet overfien j
Eens negen, en eens een dat maeckt niet meer als tien;
lek kan het dUyn begaen in wey nigh hondert treden
Wanneer ick aen die jaght my felven wil beileden ,
En, nae het weer my dient, nae 'ü windigh is of i|;il,
Sogaeickjofickbjijfjendoewatdatickwil. , '
Indien het heeft gedouwt fo gaet het goed nae 't hopge
Op dat eick in de Zon fyn natte pelsje drooge >1
Daer fal het baeckeren en legeren fo vaft
Dat men haer fomtijds met de kneppel wel verraft.
De voortocht die is ons , kom gaenwyvroegh nae bo-
ven.
Daer komt Diaentje met een ramlaer aen geftooveo
Die z.y al dry vende by d'achter-looper vat;
Gints komt de witten aen en vaker mee op 'c gat.
Hoe teyckent Wackertje daer boven in de rijfen!
ick wed 5 het lijd niet langh, wy fien het knijntje rijfen;
Daer werter een geprent, dat Vlieghjen had verweyt;
Hoe fchrobde zy het op ds oftér was gefey d! .
vangen
ilaeckt uw
Gints komter weer een aen, en, kanhy 't nietontloopcn)
Hy fal 't mee met het lijf, als andere, bekoopen
Dat was by tyds geraemt, daer leyd hy 't om een nol,
En 'ï voordeel, dat hy maeckt, bevryd hem in fyn hol.
So werd den een gevat daer 't anderen ontkoomen.
Al waer de Valck nae vlieght werd van hem fliet genoo-
men
-ocr page 798-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. iij
De Reyger wint de lucht, het hoen krijght fijn verfetj
Oock vind het Swyn in 't Bofch dat fyne dood belet.
Is 't fnachts goed weer en droogh, en fonder dauw of
regen.
Het goed is uy t het duyn de geeften opgetegen
En heeft den gantfchen nacht fich dick en vol gewey t
En geeft fich weer te gaet eer dat de nacht noch fcheyd:
Gaet achter, en gaet voor, en door de bergen jaegen,
Daer 's niet een bcesjen uyt, ghy fult u vracht wei drae-
gen,
Licht vangt gy niet een hayr hoe datgy'tveld doorkruyft;
De meyer van de duyn die lacht vaft in fijn vuyft
Om dat ghy fpaensnaehuys en fonder wol moet keeren;
Noch moet hy lichcelijck wat laeten van fyn veeren
Kom ick in 't veld een uyr voor fonnen ondergangh j
Het luckt dat ick mijn deel noch op den avond vangh,
Het goedje komt weer uyt nu haere maegen leegh 2.ijn:
De jaegers, die miflchien my fouden in de weegh zijn ,
Die zijn nu al voorby, en ooft aen nae den Haegh,
Licht vangh ick wat in 't weft fo ick een uyrtje jaegh.
Ift foei, en fwelt de locht: dat dreygt ons met een don-
der;
Dat is een weymans weer loopt daer een ν laeghjen on-
der :
Dat doet het knijn verflaen wat van fyn gaeten leyd ,
Wat aen de voorkant en wat in de pannen wey t.
Hier doet de jaeger wel die 't veld gaet onderfcheppen
En valter tegen in eer 't goedjen is aen 't reppen,
Dat overvallen is en van het gat gefneen,
En, nu 't de honden fiet, bly ft leggen als een fteen.
Ift rouw, en tegen-weer, en fo de buyen duyren
En dat noch dagh noch nacht aen onfe berg-gebuyren
Τ ijd om te weyen geeft door ftaege ftorm en vocht,
En houd den regen op door 't fcheuren van de locht >
En komt het Sonnetje fijn gulden hooft vertoonen;
Strax fijn de wilden uyt die onder d'aerdc woonen ,
το6 OCKENBURGH.
En yder even fcharp 5 en graegh 5 en uytgevaft
Weyt van fijn hooien af. Hier dient nu opgepaft:
De wey man in den Haegh is ree om uyt te koomen j
Dev/ijl de cijd hera dient fo dientfe waergenoomen;
En, fo hy 't heeft gemunt nae Monfter of de Hcy,
lek ben in 't duyn fo ra.fch ick van mijn grenfen fchey,
En heb het voor-veld weer fo 't my gevalt te jaegen,
(En immers was te groot 't verfuym van fulcke daegen)
De voorbaet is hier goed j want, fo t'een uyrtje wacht,
Strax heeft men in het veld partyen tien of acht,
En yder even gaeuw op fulcken tyd te pa fle n.
En yder even ree een ander te verraflèn s
iWaer door men dickwils loopt malkandren in de weegh.
Die dan de voortocht heeft die doet den beften deegh j
En die den achtertocht dan weder uyt kan wachten
En tuiTchen Hey en Haegh kan op fijn huys vernachten
Heeft weer des avonds kans, tot dat de fon hem feyd
Ick fchey, en 't werd oock tijd dat ghy uyt jaegen fcheyd.
So is de fon dan wegh en in de Zee gedoocken:
Eens uyren vierendeel was altijds onbefproocken,
Wie kan 't fo net oock iien die door de laegte dwaelt
Wanneer hy achter 't hoogh fijn hoofjen onder haelt.
Een weynighje nae fon in 't veld te blij ven jaegen
Dee menigh weyman noch een koppel met hem draegen,
Dat my veel fchoonder ftaet die aen de duynen legh
Als die te vreefen heeft den duyfter op fijn wegh.
So dien ick my fomtijds van de gelegentheden ^
Men wenfchtfe te vergeefs wanneer fy zijn ontgleden,
Die met een voor-Ebb gaet komt daer hy wefen moet
Terwijl, die laeter vaert, moet floppen voor de vloedi
Die eerft ter boogaert raeckt die pluckt de rijpfte peeren
Eepil maelt hy, die eerft komt, en beft geluckt het keercn
Wanneer men maeckt by tijds te wefen op de brugh.
Elck gryp de kans van voor, men heeft niet aen den rugh.
Dus gaet het in het duyn daer wy de knijntjes plaegen:
wil ick met u heen daer 't haesjen is te jaegen.
- Dett
-ocr page 800-OCKENBURGH 151
Den acker is gemaey t, het veld is kael en bloot,
Den oegft is in den bargh, het wal-riet van de floot 5
Dc fon fcheydt van de i. Maegd, en heeft den Herfit
begonnen,
De druyf raeckt in de pers, de wynen in de tonnen:
Die nu met my wil gaen daer fich dat wild onthoudt,
Het 2. eelfte tot de jaght, het rapile van het woudt,
Die kan om Ockenburgh met my een loopje krygen ,
lek fal hem fweeten doen en nae fyn aelTem hygen
Indien hy yver heeft en liefde tot het veld
En defe foétighyd niec voor een ibtheyd fcheld:
Die kan van Ockenburgh in korten tyd geraecken
In 't Weftland, in de kley, op ftoppelcn en braecken ,
Daer ick hem leyden fal in 't laegh of aen het hoogh
Door dickj door dun, door fchoon, door vuyl, door nat,
door droog,
Door 't wey, door 't acker-land> door goe en quaede we-
gen.
Door 't gras> dat van den dauw is natter als van regen,
Door *t weeck, daer tien pond kleys aen fync fchoenen
kleeft
En daermen taeyer rijft als daer het Veeltje leeft.
Een weyman vindtjfich niet door flijck of floot verlegen ΐ
Of, fo hy die ontfiet, fo is hy 't niet te degen j
De jaeger moet hier doen als die de loiièr vryt:
Daer mé de moeyte fchreamt daer werd niet licht bodyt.
Die hier om Ockenburgh fich ftellen wil tot jaegen
Die fpoore 'smer^ens af de weegcn en de flaegen,
En fie wat ooft, of weft, of zuyd, of noorden gae j
Wat voetjen datter in, of watter buyten fl:ae.
Die verder weefen wil en in de kley gaen foecken
Die letf* op heek en dam, wat w inckelen en hoecken
Het loofe haefje kenn' daer hy fich nae begeeh,
En neem de morgen waer als 't fnachts geregent heciïc.
1. Virgo. Ht: fefte teycken van de Zodiacus,
Des
u-
2.. Intir ^rim
Kkk 4.
-ocr page 801-Des Jaegers eerfte forgh 7.y > hoe hy 't wild fal vinden,
Dan, hoe hy 't vangen fal j dat is het werck der winden.
Hy maeckedat hy diehebb' heus, en rap te voet;
Te krygen datmen jaeght maeckt al den arbeyd foet.
Die kreupels brengt in 't veld fal felden 't wild bejaegen;
De weyman nae een loopt fchept in de vangft behaegeii j
Te meerder is fyn luft hoe meer het beeftje reckc i
Hy houdfe voor voldaen is fyne pols bedeckt.
Om dat de lange loop doet vreefen en verlangen
So wenfcht hy om een haes die fich niet licht laet van-
ghen.
En die in fulcken tijd wat voor fyn leven doet 5
Daer lomtijds oock een hond het fyn i. voor laeten moet
Oock was d'eerfte forgh der gener,die der minden >
Een, die het waerdigh is. te foecken, en te vinden,
Waer op het vryen volgt, en wel hem, die de gunft
Van 't meyfle krygen kan of door geluck, of kunft.
Maer, meyijes, niet te ree om u te laeten vangen;
Hoe moeyelijcker min, hoe meer, hoe fuyrder gangen
Hoe meerder dat daer nae uw liefde werd geacht.
Het fchoeyt op eene leeft, het vryen en de jaght.
De vanghfte van een haes die 't anderen ontleyt heeft,
De gunftd van een vrouw die 't anderen ontfeyt heeft,
En daer, om die een hond, om dees een minnaer bleef.
Om dat fy altijds Nier op fyn Requeften fchreef,
Die fal hem fpringen doen die 't loopertje bejaeghde ,
Die fal hem fmgen doen die 't JofFertjen behaegde:
Den jaeger, om de deugt en eer van fyne jaght,
Den vryer, om de vreugd dat hy 't fo verre braght
En 't fort vermeeilerde daer d'ander af raoft wijeken
5o achte Henrick meer, diemetden Bofchginghftrijc^
ken,
I. Door dat hy fich dootlooptaendeliacï,hoedanighmy fomwylen
gebeurt is.
a, Principio,qKodamare velis,srcperirelabara-
^iHtnovanjtncprimmn milesadarmavtnis,
'FrfKimw huk labor ^Uddam exoranpffdlam^
OCKENBURGH. 113
De winfte van die ftad; om dat men tweemael fagh
Dat Mauritz. te vergeefs voor hare wallen lagh.
Hy hoeft geen alffem-wijn, noch feck, noch aqua vita
Op dat hy in zyn brood te imaeckelijcker byte ^
En 's middaghs voel fyn maegh te fcherper op het aes , ^
Die van den m orgen af fich oeflfent aen den haes.
MynmeyiTen hoeft myn fpijs niet konftigh toetemaec-
ken
En oock niet koftelijck op dat zy my mocht imaecken;
lek eete leckerlijck, en w el 5 en goede koop
Wanneer ick in het veld my moede jaegh en loop;
lek hoef comcommertjés, noch filtige falaeden,
Noch cappers om myn maegh te wetten op 't gebraden ,
De weyman brengt uyt 't veld de befte fauflè mee.
Het was het leckerfte dat honger fmaecken dee.
Ick hoef van i. Lammoreu geen bifques van piftoolen >
Ick proef de konftigfte pottages uyt myti kooien.
De ribben van den os, de fchincken van een fwijn ,
Een koude fchaepen-fchoer 5 een haes j of een conijn
Dat giftren overfchoot, met booterhams gegeeten >
Wou ick niet wiffelen aen KonincklijCke beeten>
Wanneermen nae de jaghc met haeft aen taefel valt,
Daer niemand om en fiet of hem 2iyn plaets gevalt 9
Daer niemand [niet en wacht tot datmen hem wat voor
dien, ·
Daer niemand niet en magh nae anders praet zyn oor
bicn, i.
Maer daer een yeder fpeelt, Het eerfte ftuck voor my >
EIck palie fclv^r op dat hy niet leuy en zy.
Oock doet de jaght de maegh haer fpijfe wel vertee^
ren^
Sy weert ten huyfen uyt die meefters, en die Hecren
5> Die X. Syrachs foon ons raedt te eeren om de nood
Al weten fy geen raed te vinden voor de dood.
I. Een vcrmaercKock in den hacgh.
» Eccl.IcfusSirachcap.jS^,
154- OCKENBRUGH
Van wien die Jefus feyt: „ Sy fyn van God gefchaepen j
35 So doen haer kruyden mee, daer hulp is uyt te raepen,
j, Waer V an het fiecke lijf fyn beterniflè haelt;
5, Haer konft en wetenfchap, van boven afgedaelt,
5, Die maeckt haer hoogh en ^ den Coningen verhevens
,, En tot verwonderingh der Grootfte die der leven.
35 Een recht-voorfichtigh man die falfe niet verfmaen:
5, Gy, die haer hulp behoeft, laet haer niet van u gaen.
En 5 als de maegh wel teert, behoeft ghy niet te teeren
In 't dier' Aptekers huys; geen pillen, geen clyfteren ,
Geen haufius uyt de kroes hebt ghy voor u van doen
Die 't overtolligh vuyl uyt uwen lyve boen j
Geen dicke raeuwigheyd fal u het fcheel verkroppen»
Rabarber hoeft gy niet om leveren t'ontftoppen,
Geen Crocus van merael dat u de maege leegh ,
Geen Diaphenicum dat uwe darmen veegh j
Geen falf, geen olyen om uwe "lj te fmeeren j
Geen plaeiler om 't gefwel der Milte te verteeren
Uyt droefem van het bloed uyt fwarte vocht vergaertj
Die I· 't hooft op ftelten ftelt door dampen diefe baert,
Die in het herflèn-huys door warmten opgefteegen
Den menfchen maelen doen, en mallen, en verleegeft
Dees met fyn hinderften, als waer fyn bil van glas,
Die met Z-yn neus, als ofs'een fchaepen-fchouder wasj
In droefheyt, en in vrees, en mifvertrouwen leven,
Waer door den eene fchroomt fich op de ftraet te geven
Om dat hy meynt te 2,yn een koorentjen, een graen.
En dat het eerfte hoen met hem fal binnen gaen;
Een ander, fo hy quam fyn waeter-kraen t'ontfluyten j
Dat het verdrencken fou wat binnen was en buyten,
I, Httmor mei anchnlktts quum in liene vicinifque fedibns fiipramodttm
tHmnlatUi prater 7uit«r*m incakfcit vel deteriorem fitbflantia eevditionem
fubit } tetrwn de fe vaporem exhalat qni auimntn mentemque cmturbans
αηίϊοτ efi melancholia hypochondriaca ,nnde mnlta fixaque din cogitatio ^
rerum commentatio ó-fiifpicia malarum , verecundia , rufiicufvepudor
litudt, vicntisfenfMtmqne caliga, turhiUnHis, fimnits ^erverjn urtm txi·'
fistit'»acfrpcfrapi>(lertimjn4iciffm, Bcrüel.
-ocr page 804-OCKENBURGH. 113
Tot dat de brand-klock gingh, als was de ftad in vlam ,
En dat nu kleyn en grooc tot zynent loopen quam
En fmeecken hem, quanfuys, mee t' faem ghevouwen
handen,
liy wilde piffen of fy moften al verbranden;
En weer een ander fprack. wat wilt ghy ? ick ben doodt.
En at een ganfche weeck niet eene kruymel brood,
Tot datmen tot hem fond een deel gemomde dooden
Die hem tei' goeder difch in zyne kamer nooden,
Daer hy oock metter tijd figh voegde by *t gelagh
Doe hy fo duydelijck de dooden eeten fagh.
De jaght te voet, te paerd, en in het veld te vaften
Verflindt het overfchot, dat ghy u voelt belaften
Van dat ghy gifteren en eerder waert te gaft ,
Van datmen fich aen *t glas en fchotels heeft vertaft.
Wat voordeel dat fe doet met brood in vleefch te keeren
Dat fou van weder zyds de kerfftock kunnen leeren
Soo 'c vleefch oock wierd gekerft ghelijck het backers
brood.
Indien hy 't mee vergat fo was myn voordeel poot.
So eet ick dan met fmaeck en kan myn 5>ys verdou-
wen :
En, wat den dronck belanght, artbieriswelghebrou-
wen ί
Zy maeckt myn France wyn tot goeden Moeiêlaer,,
En des', als of hy Deel' of vanden Rijnckouw waer;
De Galjardon die fmaeckt, de Graef s'en Overnacquer
Of hy gewaiTen was op den Parijflchen acker,
Als was hy van i. Rue Sint Cloud, of Sint Germeyn ,
Van uyt de bochten van de kronckelige Sein.
Zy doet my beter dranck uyt myne vaeten halen
Als ick heb ingeleght en als ick moet betalen:
En wie en doet geen wmft die fich onthaelt met Rijns'
En tegen Frans bctaelt den koop en den axcijns ?
Optren; defc pUctfcn in Ifle 4c Friacc waft di vin Frafitoif,
-ocr page 805-το6 OCKENBURGH.
De pachter dencke niet dat ick my hier verfnapt heb
Om dat ick Rijnfe wijn uyt myne ton getapt heb
Die ick den Gaerder heb voor Franfen aengebracht,
Als of ick hem onthiel het recht van zyne pacht.
Hy blyveivan myn huys met Schouten en Baljöuwen;
Ick wacht my voor de klaeuw van iulcken üagh van
Wouwen j
Men fie mijn feggen naej ick doe hem niet te kort:
Frans quam hy in het vat die Rijns door 't jaegen word.
Te Keulen was hy noyt, en kent geen Duytfche ftroomé:
Van Necker, noch van Rhijn, noch Mocfel afgheko-
men,
Maer door het i. naeuw of z, ruym den Engelfman ont-
fnapt
Die 2.yne buyren plaegt en zynen Koningh kapt.
Als ick my dan begeer met Rijnfen baey t'onthaelen
Behoef ick voor de kan geen daelder te betaelen
Daer eertijds 3. Dorreboom was Cafteleyn te hoof
Tot dat de Dood in 't lefl: hem uyt zyn hoeckjen fchoof >
Daer groote fchry vers fjrn al fyn 't maer kleyne Klercké ,
Die met een duy t aen krijc een heelen avond wercken j
Daer by 4. Additien men fchryfc op ley en berd
En van Memorien niet veel gedient en werd j
Te Hoove, daer geilaeg^fip/^/i 'werd van flicken
('t Zyn roomers die ick meen en kelcken om te licken)
Daer men om redenen de kofien compenfeert»
En elck de zyne draegc fo die de waerd taxeert.
Soo kan my hier 'c konijn en oock den haes verinaec-
ken;
Oock u, fo u deJaght van hayr met hayr kan fmaecken,
En wil ick vogelen, die hier zyn uytgebroedt y
Of wil ick andere die elders zyn gevoede,
1. Door de Hoofden. i. Achterom.
5. Wacrd in 't Hof van Holland een vermaerde Hcrbergh.
4.. Additien, memorien, wiflelen van ftucken ikoilen compoferen,
zyn wooïdeu van oe Praaifyncninde Hoven van Juftitic.
OCKENBURGH. 113
Hier is tot alle kans die t'hans her-over komen ' ' >
En reyfen lancK de kuft <^er Noordfe water-ftroomcn;
Hier moet het al verby wat by der i. Zyde treckt,
Wat uyt het poften komt, of kort of langh gebeckt;
En dac men voordeel doet met op de pas te legeen
Dat fou de Coopman u in Holland kunnen feggen ,
Hoe Engeland de wol en hy de borftels fcheert
Van 't geen dat nae, of van, hen Weften gaet of keett. '
De hoenders werden groot (ickfpreecke van de wil-
den)
Sy fijn by nae volgroeyt en 't goed begint te fchilden , -J
lek hoeve maer een hond, die wel is afgericht,
En onder mijn tiras treek ick de kudde licht.
Of fo men met het Schild haer foecke te bedriegen
Mendryfhaerindefack, daer't niemand kan ontvlie-
ge;ij i
Maer die den ouden dood die doet fich felven quaed i
Hy gaet yporfichtelijck die haer weer fpringen laet
Om tegen 't naefte jaer het veld in eer te houwen;
Dien 'tTieftbetie verfchoon dien fal het niet berouwen ;
Maer diefe foldren wil die neem oock wel den haen
Die jongen eeten leer en pieken in het graen. " '
Het ftockhoen fal wel licht een anderen uytmaecken
Die met de weduw-hen aen 't paeren fal geraecken j
So heeft de weyman kans van in het volgend jaer
Te hebben kinderen van 't nieu-getroude paer.
Die met het haevick-ftuck wil vliegen op patryfen
Verfie fich van fpiljoens om hem het wild te wyfen
En kuddens op te doen, en fie, en merck en lett'
Waer hy 't nae d'eerfte iprongh f^l ν inden in 't verfet.
De Leeuwerck, die my heeft met zangh ,van foete
keelen
Te foomer hier vermaeckt, is op de geeft aen 't fpeeleni
Oock die > die hier ontrent fyn in de kley gebroedt,
Begeven haer nae 't hoogh > die 't herffte-waeter doet,^
s. Di Zec-^iift alhier werdt dc Zyde genocmE,
923 ο C κ Ε Ν Β υ R G Η.
Het hoy en ha ver-land en laeger ackers ruymen;
Zy 2,ijn al uytgeruyü, en weder in de pluymen j
Haer ftuytjes fyn nu vetjhaer borftjcs welgevoedt j
Sy hebben met haer fangh myn eenfaemheyd veribet
En Iconden myn gepeyns of nemen of vermindren,
Nu voen fy my met vleefch van haer en hare kindren ,
Dat onder 't kleyn gebeent het eelfte werd geacht.
Haer keeltj en heeft in 't veld der boeren fweet verfacht,
Nu raeken fy te hoof in fchotelen van Heeren:
lek, die te vorens prees haer vrolijck quinkeleeren,
Deel nu mee van haer vleefch, gelijcker was gefey t.
Noch is 't niaer fpeelgoed dat hier op de geeften leyt:
Maer wacht een weeck of drie, ^en laet den tyd wat rec-
ken j
Sy fullen hier voor by met heele legers trecken
En deunen by de grond fo dick gelijck het fand ,
Dat met de winden loopt lanx 't Schevelinger ftrand.
Hier valt nu mee een flagh by Ockenburgh te wagen,
In 't engh van 't wefter ν lack daer dienen fy geilagen ,
Daer fullen fy wat meer in een geflooten gaen ί
Hier falmen in het gros of in de vleugels ilaen.
Maer fyter op verdacht, de lucht is alfins open ,
s' Ontfteygren 't lichtelyck dat andre niet ontloopen.'
Hier komt het op de wip en op het fluytjen aen ,
Dat zy niet al te hooch noch 't net betyden gaen.
Daer eyfcht wat oefFeninghs tot allerley bedriegen;
Oock zijnfe dickwils quaed te vangen dieder vliegen.
Ghy > die haer in de vlucht met voordeel denckt te
flaen.
Moet u op't roeren wel en op de pyp verftaen.
Spant uwe lynen wel, dat alles ftijf en ftrack ftae,
Op dat het overgaen van uwe deuren fwack gae:
Dat 5 "t geen is binnen ilaghs, uw netten niet ontfnap;
Daer gy mee hebt te doen 2yn uy ter maeten rap.
Sy ftygen boven uyt gelijck defnelle pylen
Die door falpeters kracht fich nae den hemej ylen j
?
OCKENBURGH.
Het volckjen is gefwind gelijck de blixem-ftracl,
En voor, of achter uy t, eer datmen overhael.
Als 't windjen is fuyd-weft dan fullen fy marcheeren.
Sy komen pieren aen en by der aerde fcheeren
En houden haren cours gelijck hy is gefet,
Laet haer hec leven zien en trecktfe nae uw net,
En neemt uw giffingh wel wanneer ghy toe moet klop-
pen;
Wat dat de fimmen raecktj laet vleugelen en koppen >
En watter kleeft in 't want, dat raym moet 2,yn en fyn
Dat kan u niet ontgaen en moet gevangen zyn.
Loop haeftigh toe, en moordt, en over met de deuren
Daer volgen andere, die moeten 't mee betreuren.
So bly ven honderden wel licht in defen flagh
EerdatdeSon geraeckt op 't midden van den dagh
So gaet men nae zyn huys met menichte van lycken ;
Wie het gevaer ontkomt, vliegt fondcr om te kycken.
Niet een die fich bekreunt fyns mackers ongeluck,
En 't is te naefte j aer weer even vol en druck.
De vincken zyn in't land: Dit dient oockwaergenoo-
Sy fyn van goede prys die fonder pafpoort komen (meni
En met veel duyfenden ons vallen in het land.
lek hebbe tuych en touw en alles by der hand,
Myn netten zyn gereed, men heeftfe maer te langen,
Het zy ick haer ter vlucht of oock ter druyp wil vangen;
Van Leggen heb ick keur nae dat het windtje blaeft,
Nae dat het goedtje treckt, of nae het aerdt en aeft
Op 't ruym, of tuflchen't hout, Weeft welkom, lichte
vincken,
Gy komt te gaft daer niet is t'eeten of te drincken
En daer men maer met zangh den vreemdelingh ont-
haelt.
Die 't magere gelach met fyne dood betaelt '
Gy, die dees foetigheyd met voordeel wilt genieten,
Draeght forgh voor goedefanghenjonghenoptefchie-
tenj
l^o Ο C Κ Ε Ν Β υ R G R
Die wel van go ede ley is op fyn touw verfien
Die vanghter honderden daer anderen op fien,
Het fingen trecktfe neer j en doetfe bly ven hangen
En henglen gints en weer daer ghy fit om te vangen j
Tot d'at het goedje vall' en buytel in het net ^
Hael over, 't is nu tyd, de vogeltjes fyn vet.
Pafs' op uw treck-lyn wel, op ftaeven en op lurven,
Want, fchort het hier of daer, u ilagh is licht bedurven,
En, of men fchoon een kaers ons lieve Vrouw belooft,
Springht die of defe los, de vincker kraeuwt fyn hooft.
Elck wacht' hem wyiTelijck voor keeltjes die verleyen i
Der Meereminnen zang dee 't meenig man befchreyen
Die door de foetigheyd getrocken nae het land
Syn fchip aen ftucken ftiet, vervallen aen het itrand.
De 2. Vos van Ithaca die doril fich niet vertrouwen
Te naederen de kuft van defe Zanghfter-vrouwén
Of dee fich met een touw verfeeckren aen de maft
En fegelde met was het oor van yder gaffc.
Die fin in fpreeuwen heeft kan hier oock flaegs ghe-
raecken. .. /
lek fpreeck van vogelen: maer gy, die neemt vermaeken
In andere fpreeuwery, en liever mift een vrind
Als woorden, daer gy fmaeck en hy fyn leed in vind,
Genaeck myn huyfingh'niet. Onnooflejockernyen,
Die niemand zeer en doen, die wil ick doen en lyen j
Maer, hy, die in het lyf tot aen de veeren feh iet,
Die houw fyn pylen t'huys en maeck fyn doel hier niet.
Ick haet de boertery daer woorden fyn van peeckel ^
Van eêck, van bytend fout en fcherp gelijck een heeckel,
Al is de grond niet quaed, hy fet wel oolijck bloed
Die hier de minfte valt en daerom lyden moer:
I. De Sirenes, by ons gefegt Mcreminnenj ^γn vcrmaert door dcFa-
bulen der Pocccn, Defe, drie in 'z getal,ontrent de Stranden vaii Sicilien
verlcyden de voor by zeylcndefchippere door dcfoetheyd van baeren
fangdatfy fchipbreuck leden. Ulyilcs voor daerby feylendedqdefich
aen de maft vaft binden cndedeooren van zynfcheepsjaagtsmctwas
iQcftoppen, 6cc. a. UlyffesConingh van Ithsca, '
SWB^
OCKENBURGH. 113
Oock) die fyn koocker heeft verfien van fuicke pylen
En andre voelen doet de fcherpte fyner ftylen ,
Wat voordeel doet hy doch indien hy mee wat raeckt,
Als dat hy van fijn vrind wel licht fyn vyand maeckc ?
Dat jöckende begint neemt eynd met vyandfchappen j
So komt men van een woord tot handen en tot kappen ,
Daer is het, mannen ftae, en, eer het is geboet,
So verwt men wel een klingh in fyner vrinden bloed.
Rampfaligh is de man die fo fyn hayr wil haelen;
Hy d oet j of pioet, te duyr een leppigh woord betaelen
Die door een bitze tongh fyn bloed ontfteecken voelt,
En dat j of met het fyn, ot s'anders leven koelt.
Oock] komt de kievit in, en vliegt met vreemde fwie-'
ren 5
Het fluytje gaet lanx 't veld der vrolijcke plavieren,
Het valfche fpreeuwen-touw bedriegt haer al te mael
Door 't leven daer gelockt of door 't gefchildert i. ilael.
De Lyfter is op reys en uyt het Ooft gefcheyen;
Weeft welkom, graegen hoop, op myne qualfter-beyen;
Al wie hier pleyftren wil die vind den difch gedeckt,
Maer denkt oock om de Waerd eer dat gy weer vertrekt j
Gy maeckt quae rekeningh fo gy my wilt bedriegen i
Die deur wil met 't gelach fal 't altijds niec ontvliegen 5
lek hebber by de hand die fulcken lichten gaft
Aenfpreken van het lyf en ftrafFen met den baft.
Pais' op 5 de wind is ooft; de Maen befchynt de Nach-
ten
Met een volkomen licht; Nu is de Snep te wachten;
Men neem dien reyfer waer vroegh in den daegeraet
En s'avonds als de Son beneen ons kimmen gaet.
Daer naeuwe floppen zyn daer werd de vlouw gehangen.'
't Heet wachten: 't is het oock j die 'c domme dier wil
vangen,
*. So werden genoemt home vogelen die <le Vogtlaers op hec touw ilel-
len gefchildert als Kievitten, plavieren, fpreeuvi'er), 'kc. om de leven -
Uetebidricgen.
)
-ocr page 811-i6t OCKENBURGH. -
Moet wachten tot het felfs komt vliegen in het net.
Noch werd het wel verlopt van die niet op en let.
Oock maeckt men paedjesreewaerJanxzy fpeelenloo-
pen ,
Maer daer fe met den hals dees korte vreugd bekoopen i
Hy 3 die fich op dit goed te keuckelen verftaet,
Die doet de befte vangft die 't al te boven gaet.
Dus kryghen wy ons wil van Wild-braed in de Clin-
gen
Daer geen quartier en is voor defe vremdelingen j
So deelt den Herfft ons mee van fulcke weyery
En dus al weyende komt ons de Winter by. Winter.
Dit is de bulle-back die veele weer nae Stee jaeght
Eer hy s' op 't Landt betrapt en haer met Voril en Snee
plaeght.
Met dagen van een fpan en nachten van een el,
Met avonden van peck j en mergens als de hel.
Wanneer fal 't Uchtend-rooddoor myneglaefenfchy-
nen ?
Waer blijft de leuye Son, die defe Nacht-gordynen
Van myne Venilers fchuyf ? Waer is den traeghen
Dagh
Dat ick fyn lieve licht noch niet weer fien en magh ?
De Zon is naeulijcx op of is weerom aen't daelen
En kruypt by d'Aerden heen met zydelinxfe ftraelen,
En j houd de locht haer dick daer hy niet deur en magh >
Men hanght in twijfeUngh of "t uchtend is of dagh.
Noch wil ick 't om den Haegh hier buyten niet veriae-
ten,
Myn paedjes ftel ick noch voor de beflijckte ftraeten,
En vind my hier getrooft des winters ongemack
Die nergens niet en komt als met een wichtigh pack.
Sy draeght een grimmend gryn j daer yder afvervaert
is:
Maer wat deert my de kou daer warmten op den haerd
is ?
-ocr page 812-Wat pafs' ick op de Voril, al valt hy ftrengh en hard,
Die in een graeuwe Py dc gryfe Winter tart ?
De veen-Son fchijnt op 't land fo langh als in de ileden,
En 3 daer het brandhout waft, hoe werd daer kou ghele^
den?
De wol, die i omtijds raeckt van 't een op 't ander fchaepj
Die deckt my hier fo warm als elders daer ick flaep.
Al krimpt de land-genucht met krimpen van de daegen
Noch feyd my Ockenburgh, Nu is het beft te jaegen >
Nu kan de ftercken Haes wat voor fyn leven doen,
Hy heeft een vorft gehad, nu ftaet de tarruw groen ,
Dat geeft hem kracht cn pit in zenuwen en fpieren:
Wie wil een wed-loop doen aen defe rappe dieren ?
Wie hanght een half-band op > daer filver is 't beflagt^ ?
Waer is den beften hond, daer niemand af cn raagh ?
Hier is noch van het volck dat lefen kan en fchrij ven,
En oock wat cyferen; dat fich van 't vinnigh drijven
Der bracken heeft geredt, en voor den Haefe-wind ι
Tot noch toe vry-geley in zijne loopers vind.
Hier aen het helm-gebergt, daer over aen de wallen j
Gints in dat heyen-dal kan wel een loopje vallen.
Die Richter wefen fal blijf op de bergen ftaen,
Van daer is 't beft te fien wie datter voor fal gaen.
En is 't nu vuyl in 't kley, en meeft als 't is ontvroofen i
Daer tegen dientmen fich van wolle fchippers hoofen ,
Van fchoenen, die op trouw gevet zijn of gewaft,
V an leer, dat waeter keert en op geen flij ck en paft.
Wat heeft de winter doch dat elders kan behaegen ?
En wat is in den Haegh te haelen, of te jaegen,
Daer van ick op een kort het myn' oock niet en krijgh >
So ick, om daer te zijn, maer in dc zaedel ftijgh j
En van een wacker paerd de rugge wil befchryden ?
Oock is het in een uyr met de Kalés te ryden.
De wegh is ruym en goed, men vind s' oock by der
nacht 5
En 't fcheelt my fomtiids niet of 't feven is of acht,
...α Lil a Na
■ιι
1^4- Ο C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
Nae het gefelfchap is dat my daer op mocht houwen;
Oock vind ick vrienden daei-jdie't lomtijds kon berouwc
Dac my den Avond fcheen te feggen. Rijd nae huys,
De Maen fal u nu niet geleyden nae uw kluys i
Oock vind ick vrinden daer, die met beleefde woorden
En rainnelijck onthael my voor een wyl bekoorden,
Maer niemand waiTer noch die my befluyten dee
Blijf by uw vrind te nacht, uw Ledekant is ree.
Maer help, een diepe fneeuw leyd over veld en wegen ,
Men fit op 't land en kijckt als of men was belegen ^
Als ofmen buy ten van i. van Keulen was befec 3
Als of van Staeten boon het uytgaen waer belet.
iWat nood,was 't in het Hof van Holland achter 't kerck"
hof?
Was't tot de z.CafteleynPmen maekte daer geen werk of,
En wierd daer ftaegh befocht ν an d'een en d'ander vrint
En fette tegen 't quaed een Roemer van een pint.
Noch is 't gheen fwaerigheyd: Een dicht paer leeren-
hoofen,
Een befem en een vat ? gemaeckt tot waeter-ooiên ,
Die wijfen my de wegh waer ick wil henen gaen 5
Of openen myn hof toe veele wandel-paen,
En fchoon of ons de fneeuw en haere vloeken plaegen
Noch is hier, wylie leyd, dat yemand kan behaegen j
De vogels ^ijn benaeut en veele wilden tam;
Hier valt wat voor her roer, en daer wat voor de 3. Vlam,
Oock heeft het z.yn genught een haesjen uyt te voeten
Daer nu het vangen is verbóon op dubble boeten 5
Het heeft zyn foetigheyd, te vinden hoe het dier
Sich legert in de fneeuw als fat het by de vyer.
'k Heb menighmael gefien, wanneer fy was verftooven
En door de wind van 't veld in kant en wal gefchooven,
1. Een der twee ccrfte Deurwaerders van 't Hof van Holland,
a. In de Caftellenie van 't Hot, mede een vermaerde Herbergh.
5. Een net van eenedcui, om kleyo gebec«t msic ic vangenalsde
inecw leyd.
Dan
-ocr page 814-OCKENBURGH 930
Dat het beneen op 't ys in holle flooten fat
En onder dicke fneeu fich diep verileken had ?
Daer 't boven berften uyt, als 't onraed had vernoomen»
En koos fyn pad niet weer fo het was ingekoomen ,
Maer maeckte fich een gat gelijck het polver doet
Wanneer het door de lont de Mine ruyraen moet.
En,komter nu en dan een ftorm van'tWeft ten Noor*
den,
Daer 's op de duynen kans > die onfe kuften boorden ,
Om onder 't dom gedrocht van Meeuwen veelerhand
Een wreede moord te doen aen het naebuy righ ftrand.
Is 't vleelch de fchoot niet waerd 5 men doet het om de
veeren.
So werdt'er wel een bruyd getrouwt om fraeye kleeren ;
So werd de deuy gefocht, niet om haer vleefch of bloed ,
Niet om haer flechte vel 5 maer om haer geld en goed.
De fchy ven, die fy heeft, fyη goed om mee te fpelen 5
Haer ackers iyn gewilt om kooren op te teelen j
Al heet fy Tryn of Truy, men foentfe voor Franfyn 5
lek meen de Rentebrief daer fegelen aen 2.yn.
Al is haer vel gefproet, al heeft het put en plecken ,
Men kan diemif^ftand licht met goude kroonen decken.
Al iit een kieckenshooft, een lichaem fonder fout,
Van geen, of flechte rael, en van geen onderhoud :
Men houdfe wys genoegh fo s'uyt het vyer kan bly ven j
Tael vindmen in haer geld, en onderhoud in fchy ven j
Men heeft de i . Steen getrefi: daer menig noch om ftookt.
Die om de hoop van goud een gouwen hoop verroockt.
Maer, of den dagh wat geeft dat buyten kan behaegen
Terwyl de Schutter nu befchiet de Sonne-waegen
En hy aen 't α. Zuyder-heck de bocken-hoorens raeckt
En van de weder-ileuy t den kleynen 3. fchencker naeckt,
I. Die men den Lapis Philofiphorim noemt. 2. Tr'opims Caprkarnut.
3. ^Aquaritü het 11, teycken derSodiacs , die de Poëten fcggen Gany-
ratdcsteïynjdcnJTchenckerdcr Godenitc..
Die is fo haeil voor by, en oock van weynigh uyren:
Wat racd met avonden die fomer-nachten duyren ?
Wat heeft nu Ockenburgh dat u dien droeven tijd
Daer buyten op het land in eenfaemhcyd verilijt ?
Kom by ons in den Haegh, en leven by de menfchen.
Men vind daer flagh en keur van die men heeft te wen-
fchen j < .
G efelfchap, fo men 't wil elck krijght het nae fyn aert:
Men praec 'er nat en droog, men fpeelt 'er met de kaert,
Men kander aen het Berd met fchae of voordeel leeren
Hoe dat het fpel verkeert gelijck de gunft van heeren;
Hoe 5 dien de Teerlingh dient, de kans krijght alderbeil
Al fchreef men tegen hem , al was het fchut en reil.
't Is levend op de ftraet, de leere wagens draven
Van die befoeck gaen doen aen die het giftren gaven j
En fo de Preeckftoel fich verftond met Gringalet:
Was den Comediant het fpeelen niet belet:
Mocht Dido, mocht Lucrees in i. Schuyr of 2. KaetS"
baen fteenen:
So daer Corneelje weer mocht rymen als voorhenen,
En Cid en de Menteur fich tonen op 't tonneel i
Mocht Sprot, mochtJean Faryn met backefen vol meei
Den gaper lacchen doen om veelerhande kluchten:
Wat fotte kijcker fouw zyn fchellingenbezuchten ?
Wie vondrer in den Haegh verdriet in defen tijd ?
Wie was noch niet te rafch den langen avond quijt ?
Hier had de Vryer weer te loeren en te loncken j
Hier fat het Joiïèrfchap op 't koilelijckil te proncken,
Elck op haer alderbeil vo toy t en opgefchickt,
Gepoedert en gekrolt, belintet en beilrickt:
Hier quam 't weer om te fien, of, als men recht fal fpree-
ken,
Hier quam her Jofferfchap om felfs te zyn bekeecken,
1. Pykcer- Schuyr c ρ het Hof daer de Franfc Commedianten plfgen
ie ipclen, z. Toegeftek om daer in te fpelen.
ο C,K Ε Ν-Β υ R ^G Η. ι6ι
Dat op ïijn aerdighft is beftreecken en gekleedt
En voordeel by de kaers en by haer mouches weet.
Wie fpreeckt van Eenfaemheydt, van Avonden als
nachten ? *
Hier fynder honderden die nae my ftaen en v/achten,
En alcyd even ree fo my haer acnfpraeck luft,
En nemmer moeyelijck noch ftoorders van mijn ruft.
lek fpreeck hier met het puyck van veelerhande volcken.
En die 'k niet recht verftae die hoor ick door de tolcken.
So dat my op het land geen eenfacmheyd verdriet;
Geen Avond vaker iangh, gefelfchap Ichort my niet.j
Ick Coeck het by my felfs, en kan 't daer mee al vinden j
Oock vsrerd het my gegunt van kenniflen en Vrinden,
En raenighmalen meer als icker van begeer,
Maer dit zy ongefeyd van die ick acht en eer.
En mifs' ick levenden, ickioeck het by de dooden ;
En luft my jock of ernft, ick vindl'e die my nooden
Op boertigh onderhoud fo 'tiacchen my behaeght,
Op wyfer mannen les fo my de luft daer draeght.
Ick gae by Koningen tot in haer Cabinetten ,
En vind geen wachten die den toegangh my beletten;
Ick fpreecke met Bourbon , en die van Ooftenrijck y
En houw mijn hoed op 'c hooft als waren wy gelijck.
Ick fpreeck met Hannibals, met dappre Capiteynen,
Met Cefarsjmet Marcels,met Griecken,met Romeynen
Met mannen, als ick wil, van Lands-beftuyr en Staet,
En voegh my nevens haer in 't midden van den Raed.
Ick hoor hier Cicero op Catalina dondren ,
Hoe Romen wierd bevrydt van moord, en brand j en
plondren,
Ick iie hierJulius van Brutus aengetaft ^
En op een moord-banquet van poock en priem te gaft;
Men feydt my, fo ick wil hiftory-fchryvers hooren,
Dat yemand befigh hiel al had hy duyfend ooren:
Wat dat van ouds, van nieuws ter wereld oy t gefchach j
Ick hoor het in het langh fo ick my leegen magh,
i8o OCKENBURGH,
lek hoor het in bet kort van die het fo befchryven 3
Sints dat het God geviel uyt twee gefchape lyven
Met menfchen fonder eynd de wereld te verlien
Tot wat men over al op heden fiet gefchien.
In 't letter-rijck Atheen gae ick de leflèn hooren
Of in de i. Gelery of by de α: Schooldodoren.
Wat heeft Diogenes te bafFen uyt Zyn Ton ?
Ick neem hem 'savonds niet het fchynfel van de Son.
Ick fie hem by de kaers, en kom ick hem te ipreecken y
Het is myn eygen licht dat ick heb, aengefteecken.
En hy,die "s Konings gunft hoogmoedich kon verfipaeiij
Moet fwygen, fo ick hem hier in het licht mocht ftaen.
Ick hoor wat Socrates, wat Plato heeft geweten;
Waerom Pythagoras wou vleefch noch boonen eeten i
Hoe Epicuur 't Geval, hoe Zeno 't Noodlot dryft,
Hoe 9. Pyrrho niets en ftelt maer ftaegh in twyfel bjyft,
I. Daer de Philoftphen leerden > diemen Stoici noemde van het
woord ΣτΒοί dat een gaelJery beteeckent, ende was defegeheten
Praecile , alivaer Zeno , de eerfte autheur dcfcr feÖc de Philofophie
leerde , welckc fe^e te vooren na xyn naem Scnonii wierden ghe-
noemt.
α Ontrent Athenen was een plaetfe diemen Acadcmia noemde
dacr Plaro j endeeene Hooge fchole , diemen Liceumhecre, daer
Arifloteles hare Philofophie onder grootc menichte van tochóot-
ders cnde hare volgers leerden.
3. Pyrrho difpiuerende de Motu van de 'Bewegingegzi defe redea
vanzyne twyfdinghe ofter ycts bewoghenwerd , om dat hecfoude
moeten bewogen werden inde plaetfe daer ie het is of in de plaetfe
daer het niet in en is , maer op geen van beyde manieren ftaet yeder
toe dat de beweginghe gcfchied : Ergo fo worcer niet bewoghen.
Waerom feker Phüofooph van de Pyrrhonifche Scüe , komende
met zyn arm uyt het lid tot een Chirugiia om van hem g«bolp£n
tctyn, wicrdvanhem met dit argument beftreen: Indien uw arm
uyt der lid is, fo moethy zyn bewogen , macrivolghens u ghefufti-
ïieerde fo werter niet bewogen, om dat het mofte bewogen werden
in de plaetfe dacr het in is &c. Waer op hy niet willende haer lieden
dryvinge tegenfpreecken , hoe wel hy het contrarie van fyn gevoe-
len wel in fyn arm gevoelde, gingh weder henen tot dathy in een
winckel quam daer de mecftir benS Biet fyne cyghen Philofophie
aen boerd quam.
-ocr page 818-OCKENBURGH. 171
En weer, eer hy belee 't bewegen fyner leden y
Met fyn ontplaetften arm gingh uyt de winckel treden
Des ipytigen Barbiers ? die hem te quollen nam,
Tot dat hy elders by een flechter meeller quam >
Die geen fophiftery, noch de geleerdegrollen
Des armen Philoioophs wift tegen hem t*ontrollen 9
Noch verghde dat hy moft, of ongeholpen gaen,
Of iyden dat den bout was uyt de pan gegaen.
Hoe fchaers valt hem den tijd die in d^er Wyfen boec^
ken
Der dingen wetenfchap wil by den avond foecken I
Wat vind hy onderhouds by den Naturalift
In 't weynigh dat hy weet, in 't meerder dat hy gift!
Hy doet my d'Aerde fien om haren aert te weeten,
Hy brenght my in haer fchoot, al blijf ick hier gefeten.,
Daer hy my taften doet tot in haer ingewand ;
Hy leyd my wandelen op haren ommerand;
Hy feyd my j hoe fy vlot j en nochtans onbewogen ,
Hanght in de loiTe lucht met hemelen omtogen j
Hoe dat fy met de Zee maer eenen bol en maeckt»
En wyft my in de Maen de reden, fo men 't laeckt;
Hoe dat haer i. middelftip is 't laeghfte dingh van allen ;
Daer · t al, dat fwiaerte heeft 5 na toe wil en moet vallen ;
Hoe daer de reden is waerom fy ftacnde blijft -
En nimmer op, noch neer, noch nae bezyden drijft 5
Hoe daer te vinden fe waer uyt wy weten moeten
Hoe andre kunnen gaen ooek tegen onfe voeten ,1
En loopen geen gevaer dat men ten hemel vair ,
Om dat 5 uyt eygen aert, geen fwaerte ryfen fal,
Om dat r wie d'aerd begaet of om^zeylt door de baeren j
Syn akijd boven op waer datfe gaen of vaeren ,
En daerom bayten nood te reyfen nae de locht,
Ten waer door 't krachtig kruyd de zeeman vliegé mogt,
Maer, die fo heenen gaet, die fa! haeft weder Ifomen
En maecken van zijn neus een ancker in de ftroomen,
I, Hicgeeni diitmen fw/rww noemt.
Ρ
t-jQ O C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
En, wafl: een ydel vack daer hy te vallen had ,
Hy raeckte niet in ruft voor hy op 't ftipje fat.
Hy feyt my hoe die Bol in 2. omgangh is te meeten ,
En hoe de lenghte van de 3. liny is te weeten
Die dwers door "t middel-punt van "t groote lichaem
gaet,
Van hier, tot daer de man aen d'andere zyde ftaet
En voet fet tegèn voet, en zooien tegen zooien j
Hoe lucht en wind, gekropt in haer verborgen hooien,
Een weg ten hemel foeckt, waer door het Aerdrijck beeft
Als 't lichaem, dat de koórts haeft te verwachten heeft y
Of fchudt, nu op, nu neer, dat fteden kan doen ftorten
En van de fteyle Idip de top en kruynen korten j
Hoe dat het hooge land die koortien meeil gevoelt,
By zonder dat de Zee van alle kant befpoelt.
Hy leydt my door het groen van heyiteren en boomen,
Van die men faeyt, of plant, of van haer felven koomen j
Door gras, door kruyt, door faed, wat veld en acker
geeft.
En wat op die manier van defe moeder leeft j
Hy brengt my in 't gebergt bjr i. Ertz en Mineraelen >
Daer goud gedolven werd en filver is te haelen,
Hy voert my na het Ooft,waer heen de Koopman draeft,
Daermen robynen vindt en diamanten graeft i
Hy fpreeckt my van 't gefchil van ly ven en van geeften,
Van aert en eygenfchap van velerhande beeiten j
Hy toont my meerder kunfl: van Gods vermogen'hant
In 't maeckfel van een mugh als van den Olifant i
Hy brengt my tot de proef door het vergrootend glaesje,
Waer door ick in het ftof en 't mytren van myn kaesje
I. Circwnferentia. i- Diameier,
j. MetaUfmyvena, GcrmaaisErtx..
i, Inmagnis corporibm ant certemajoribusfacilisofficmafequaci mate·
r'ta fnit. in hts {infiilis) tam parvis atque tam tllis quaratie qitanta
vit, quantinexiricabiiisf erfeilio? PJin. Jib. XI. cap. i.
OCKENBURGH. 171
Kan fien een Regiment van duyfend koppen gaen ^
Die ick op 't puntje van een brood- mes tiad gelaen ,
lek fie dat nietigh Yet met vol-gemaeckte leden,
Met hooft, met hoorenen, met drie paer voeten treden J
Ick fie den trouwen vrind van meenigh bedelaer
Met fchob cn fchild gcdeckt, of iiy in 't harnafch waer j
Ick fie door het cryftal, dat defe doet vergrooten i
Een vreefeliicke mier, een vioo met ruyge pooten , .
Spy t doffer en fpyt duy f 3 en melckers van dat wild'
Of van dat tam gebroed dat op haer kotten tilt.
Men fiet, en voelt, en tall in grov' en minder dieren
Wat maegh en darmen doen 3 wat lever, mildj en nie^
ren, . i' . -"^ ; ·
Hoe datmer fiet en fchuymt, en hoe'^t gekoockte bloed
•Werd door het lyf-gevoert, daer 't alle deelen voedt j
Hoe .t hert haer levendoet als 't kloppen mag en woelen ;
Hoe dat de blaef balck ^aet die't n^cht en dagh moet koe-
Hoe herffens ^yn gehuyft, hoe i^enuwen gepaert 9
Hoe dat de man hier teelt en hoé het wyfje baert;
Maer wie ftaet niet enTiet. als was hy opgetoogen ,
Die in dit kleyne tuygh wil fbarren met fyn oogen
Met oogen van't verftand) op 't geen hy niet en fiet'
Al fiet hy dat' het Heel' is weynigh meer als Niet ?
h 1 fiet hy door het glas het onderfcheyd van leden ?
Wie fal dit nae-by Niet hem met de hand ontleden ?
Wie I: wyft hem neus en tongh en oogh en ooren aen
En al die raederrjes die 't finne -werck doet gaen
I. Ubitot finfits coUoeavit incuHce? ^funtaliadiii» mimra. Stdnii
vifum hieo pretendit? ubi ^nflittam appUcavit? ubi odoraimt inferuit ¥ iéi
vcrq tructtlentam illam ύ' portione maximam^ voum ingeneravit ? gWii
fubtilitatc petinas adnexmt ? prAlogavit pedurn crurα ? difpofhitjejnnatn
eaveam uti alvttm ? avidam fanguims,éfpotiJfmum humani,fiiinutccen'
dit?ttlamvcroperfüdiendo tergoritqua fpimlavit ingenio? atqne »(in capa^
Ch cum cerni nonpojjit exilitoi, ita reciprocgganinavit arte, utfodiendo > Λ-
cmiinaitmi pariter fortendoque fijpulojkm ojjct ï PUn. lib.i I. cap.
ï7» Q C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
Van reucke, van gevoeljvan fmaek,van fien, van horen?
Waer mee de fchraele mugh komt brommen door myn
ooren
Dat hv my twyflen doet of niet de kloek en luydt ?
Hoe dat hy met het punt van Γο een dunne fnuyt
Door menigh dicke huyd kan booren fonder buygen ,
Daar noch een goot in isjwaer door hy bloed kanzuygê ?
Wie wyft my in dit volck ί keel, maegh, en darmen aen
Waer door't zyn voedfel trecktjen't overfchot laet gaen?
Wie heeft haer hert gefien, dat alle dingh doet leven ?
Wie heriTens, die 't gevoel en die het roeren geven ?
Wie't vrouw' en't manne-lid > waer in'topiynenty(J
De teelens-prickel voelt, en daer 't mee ^eelt of rijdt?
Gy loopt de heeften fien die houte fchanilen draegen,
Op't wormpje let gy niet dat bakken door kan knaegen;
En wat ift voor een tand 5 waer van de ribbe kraeckt ?
En wat ift voor een boor, dat door de fommer raeckt ? ^
De mugge fuypt myn jbloed3de vlieg komt by my drinc;;
ken
En eet van myn capoen 5 en doet de refte ftincken 9
En, kom ick haer te nae, fy weten watter fchort:
Het gaet my uyt de weegh eer het geflaegen wort.
De By weet op myn bloem en bloeyfemen te paffen;
Wanneer ik heb *rgeen komt fy fijn mijn werk ontwaflèa
Waer van fy kelders bouwt om voorraed in te doen 5
Om haer by winter-tyd met overvloed te voen j
Als of fy had een neus, fpyt afgerechte bracken.
Als of fy oorlof had myn entwas aen te packen
Als of van Campen haer de bouw-kunft had geleert
En beter forgden 5 als die 't Zomers al verteert.
Ick fie de fpinnekop haer fyne webbens weven:
En wie heeft doch het Vlas aen 't fpinftertje gegeven
I. ξί^οι teredini adperforanda robora cum fim'tefle deniesaffixit? Po'
ü^lmtimqfte eligno cibaittrn fedt? Sed turii^eros Elephantton miranmr ha^
meros 5 tattrorumquccoUa & trucesinfitblimeja^M, Tigriumrapinas, Lea.
mitmjHhai, cu>n rtrtimnaCHramff^fiam ma^is, ^mm in minimis ,totafit
fllii-),ibidem'
Dat
-ocr page 822-OCKENBURGH. 171
Dat dees* i. Arachnes uyt het kleyne rocken haelt,
Die fel ver is de|fpil, die met het draetje daelt
En die der weer mee ryft? en weeft een aerdigh laeeken
En breydt een klevend net aen deuren en aen daeeken ,
En maeckt haer hutt% of hol, waer in fy loert en wieckc
Tot datter yemand komt die in haer gaerens raeckt ?
't Gewormte wort verwormt in allerhande uylen :
Natuyr toont hier haer kunft daer wonderen in fchuylê >
Dat op der aerden kroop verheft fich in de lucht j
De wormen raecken met de vogels op de vlucht.
Men iiet de mannetjes met wyQes tTaem vergaeren j
Die uy t dit houwelijck haer zara of eyers baeren,
Waer uy t> wanneer de Son het kinder-paer genaeckt 9
De warmte wederom een nieuw gewormte maeckt.
Siet hoe de Schepper fich toont in fo kleyne faecken j
Hoe dat hy 't uyltje kleedt in 't goud' en filvre laecken jj
In \ rood, in 't bly azuur, in 't geel, in 't incarnaet,
En hoe hy haer borduyrt met aerdigh paerle-zaedt J
Siet hoe hy rijckelijck haer lij^es en haer vlercken
Gewilt heeft, als een kleed van Coningen, bewercken
Met fuy ver Emerand, met gloeyenden Robyn
En menigh eel gefteent, fo die in 't ooften zyn.
Die defe heerlijckheyd wil aenfien en bekijcken
Die vangh dees uyltjes op en die aen die gelijcken ,
En faemelf' in een doos van allerley geflacht,
En hy fal dingen zien van ongemeene pracht
Een weynigh fpycke-vet fal al dit goed bewaerea
Als oft gebalfemt was voor menigte van jaeren.
So heeft in alle dingh God fyne kracht geveft,
Die ons fyn glory toont felfs in het mieren neft.
Werd' ick't op d'aerde moe,ik geef my nae de ftroomê.
Men leyd my tot de bron waer uy t Rivieren koomen j
1. Arachnc een dochteyvan Idmondieinhetfpinnenfeerervaren was
endc naemaels van Pallas verandert is in een fpinjiekop. O, id lib 6· Me-
fam Conflat. ^racfmm linmi^ rmmvsmJ^{rimMn(Mrf»fositi
^n/fchinvimt, ' -
-ocr page 823-"174 O C Κ É Ν Β υ R G Η.
Men feyt my wat haer geeft het eeuwigh duyrend nat
Dat altijd nederloopt lanx fyn gewoone padt,
Nu min en dan weer meer, nae't boven fneeuwt of re»
gent.
Dat, daer het werd gekropt op tegeniland bejegent,
Gaet over dycken heen en fet de daelen vol j,
Waer van den Oceaen geen hant-breed af en fwol.
Waerom daer't waeter fmaeckt als of het waer gefouten;
Van waer die peeckel komt, die't biiy ten rotten houdt,en
Voor haer i. inwoonderen de bracke drancken maeckt j
En 't hout te driftiger, dat op haer rugh geraeckt i
Wat dat hem daegelijcks doet vloeyen, en doet ebben ί
Wanneer wy doode ilroom 5 en weer de fprinck-vloed
hebben; 1
Hoe dat het Ty in 't diep, hoe 't by de wallen gaet;
Hoe ver van Son of Maen hy zich beheerfchen laet;
Hoe dat m'er gift en mifti hoe hooghte ftaet te peylen;
Hoe't vinden van't Compas heeft over zeen doen zeylen
Daer niemand van te voor het vacren dorft beftaen,
Noch door dat woefte veld fo ver van honck te gaen j
Hoe daer 2. Columbus noch een wereld heeft gevonden.
Die door Vefpucius van Lisbon :}. afghefonden
En voorts door anderen is wijd en zijd ontdeckt,
Die van het Noorder tot by 't Zuyder afpunt ftreckt,
Een wereld, niet van nu, of gilleren of heden,
Maer oud en wel verfien van voickeren en fteden,
Van wild' en tam bewoont; rijck londer weder-ga
Van goud en filver-mijn, daer i. Athabalipa,
I. Chriitophorus Columbus van Genua, eerfte oiitdecker van de
f nieuwe wereld in den jaeie 1492- door hulpeeniciiepen vanFcr-
dinardus Arragon endc Ifabflla van Caililien 2. Mee drie Schee-
pen van den Coningh van Portugael Emanuel den 1. indenjacre
ijoi. nae defen Americus Vcrpiuius iieefc de nieuwe wireJdden
ïiaera America gekregen, hoewel van anderen teadeelen voor hem
ontdecktj maer b/ hem voor het meefte gedeeke gevonden.
I. lugasofKoning van Peru.
ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. ^o j
Daer %. Motufluraa fat op kofteiijcke Throonen;
Daer Cortez, daer 4. Pizarr dee Coningen ontkroop
nen
Mishandelt, en geboeyt, en t^en eer en woord
En tegen 't volckren recht geftoryen door de koord ;
Daer, om de geel-zucht van de graege Caftiljaenen >
Als waeter wierd geftort het bloed der Indiacnen i
Maer bloed van Heydenen, by haer luy niet geacht,
Die fonder onderfcheyd als beeften zyn geflacht
Maer Heyd^nen, daer de deugd van veelen kon befchae-
men
Goud-fiecke Chriftenen die haer bekeeren quaemen ,
Maer om te keeren meeft metfchatten uyt het land ;
Maer Chriftenen, wiens beurs en gulfigh ingewand ,
Wiens holle Gierigheyd geen goud' en iilvre vaeten j
Geen gulde taefelen, en rosbaeren, en plaeten,
Geen fchat van Mexico, noch van den Peruaen,
Al waeren 't Zaelen vol, kon ftoppen of verfaen.
Noch weet zy evenwel voor haer gelijck te fpreken:
't Land 5. is van goede prijs; haer ingas zyn verlleecken j
't Komt nu Caftiljen toe: de Paus, die op der aerd
Den waeren God verbeeldt en daer zyn plaets bewaert»
Die heeft aen Ferdinand haer Rijcken wegh gegeven ,
En, fo fy onder hem als cijnsbaer willen leven
En 't Kerilenen-geloof ootmoedigh némen aen,
(Maer 't was haer om het goud om fchepeh mee te laen)
So fullens' aen de gunft van haeren Coningh deelen.5
Hoe fpeelt de Godts-dienft mee op allerley tonneelen I
2. KeyfcrenKoninck van Mexico.
5. FcrdinandusCortefius beroemiSpaenfch Chrijclifch-overftc, Vi-
ceroy van Mexico. 4. FrancifcusPizarto, Viceioy van Peru.
Siethicr van onder andere de Eflays van Michelde Moiitagne acn
het g.Boeck Cap. 6. éicrhy ieyζ lesEfpa^fiohfedifoyentd'ejlrege/js
fajiblesi vmants de hingtaim voyages, en voyesi de la part dn Roy de Ca-
fille, leplnsgrandTrmce delatefre habitabk,aH^fiel Ie PapCt reprefentani
DiiH en itrre ^ aveii domiéla prmifatitida tamfks Indes^ é-e.
17«
OCKENBURGH^
Het Göud is hier de loos wat naemen dat men 't geef;
Het was den yver nier, die op de golven dreef
En die iiaer dry ven dee fo ver met holle kielen
Om voorgewende winft van duyfenden van 2.ielen >
Maer om het gulde Vlies te krygen binnen 't boord;
Om Mammons rijcken oeft, niet om des Heeren woord.
Dat masker moet nochtans de Gierigheyd bedeeken,
En daer 't niet reycken kan daer moetmen het wat recké,
Enjfchoon mé 'theeft gemunt op Munt-goddinnes Myn^
Men noemt het Godes Rijck dat uycgebreydt moet zyn.
En, om aen 't meefterfchap te raecken en te bly ven j
So wierder een gefpaert van 't honderd defer ly ven >
Op dat men niet en vrees' voor mannen van getal
En nochtans ilaeven hebb' wanneer men wercken fal.
't Is I. een verkeerde wegh om volckren te bekeeren:
Men plant geen Gods-dienft voort met Rijcken te ver-
heeren j
Dat leyt niet in 't befit van veel of weynigh land, ^
Maer dat mer menfchen hebb% en fpaere diemer vand.
Dus raeck ick over Zee en in de kindfe wereld,
Hier arm> en daer verguldt, befilvert en beperelt j
Hier naeckt tot in de irhoot, als of haer Adams-beet
Niet mee doen feggen had. Heer wy fyn ongekleedt;
Daer meer, daer min gedecktj hier met de vyge blaeden
En daer met vel en bont van vos en das gelaeden.
K-indfch fegh ick, hoe wel oud van jaeren, en van leen
Nochtans fo nieuw en kindfch, dat geé daer Zyn gevondc
vanjae
So groot als defen is; van langen tyd be
Nochtans fo nieuw en kindfch, i
Soo verr' en hoog-geleert die het A. β. verftonden j
jetreen
1. Seroitcepour ufmoipi^ge de knr^ttflice on Kele ett vers la Religion?Ctr·
Ucefont voyes\trop diverfisér ennemisd'tinefifamilcfin S'ilsfefttffentpro·
fofex. d'efiendre noflrefoy, ils tuffent conftdereqttecen'eflpasenpojfefiion dt
ttrre ijtt'elles'ampltfii, maïs en pojjefiton d'hammes&fe fujfent trop contenttt,
des menrtrct qne la necefiiti de lagiterre apporte-, fans y mefler indifferemeni
Ttve io^^chentt(smmef^tr(iίskβeï/aί^vaζtfJφ'e, Le oiefmc Awtheur au-
dictlieu.
mm
Daer 't menfchelijck Wild kon fpreecken als het Tam,
Behoudens het verfchil dat in de tongen quam
En bracht het Babel in de Bouwluy van den Tooren ,
Die onvoltimmert bleef door mifverftand van ooren)
En hier al om op 't vaft' en 't Ey-land werd gehoort,
Van kuit tot kuit, van grens tot grens, van oord tot oord
Maer wie fal hier myn oogh verlichten ofontblinden ?
Wie fal ons hier de wegh voor Noachs-kinders vinden;
Wie brenght haer derwaerts van't gebergt van i. Ararat ,
Of over 't vafte land, of over 't zoute nat ? ;
Wie brenght haer over 't ruym van Atlas woefte baeren ?
Floe is de nieuwe wereld uyt d'oude te bevaeren
Door Noord' Of Zuyder Zee, die nae de i. Vreede heet *
Wijl fchipper en Piloot noch van geen Naelde weet ?
Wie fal haer onder 't nood te landewaerts gaen leyden ,
Schoon of de wereld daer niet heel en waer gefcheyden ·
Alstnoglijckdoor AnjanofdoordeDavisStraetj ;
Daer fulcken diepen meeuw, daer fo een ijs-kroo ftaet ? ■
Men brengh haer over zee van allerhande kuiten , .
Om defen romp wel eer met menfchen uyt te ruften ,
Wie zeyt my hoe 't gediert nae derwaerts overquam ?
W ie beeften, wild en wreed, met hem te fchepe nam ?
Of, zyn zy van het landt gefwommen of geloopen ?
Wie iiTer, die dees itrick te degen fal ontknoopen
Waerom daer menigh dier geiien werd in getal
Van wiens geQacht men hier niet een meer vinden fal ?
Is d*oude wereld dan fo fchoon van haer veriaeten , . /
£n tyn zy al verreyft door inbochc of door ftraeten
j' ■
T. DeArcIcenuledeopdeBergen van Ararat Gen. 8. 4·.
Jirarath mons Armcma inqttBartamHfloTia^afldilitvUmrt^'edij^etêfiari'
mr. Ifidor lib, 14. Originumcap 8.
\'Montes, tjuoi Moyfet tArarath vocat, T^rdHtranftulcre Caldaiinterpretes,
Cordycos loCephus, Cvrdeês Cnrtiui, Gordyeoiferibit Strabo , PlinmTtolm.
Groot Annot,adlü>,> I· dcvericatRelig Chrifti, ; ^
Dat
Mm m
-ocr page 827-ï?^ OCKENBURG^H.
Dat hier van ib veel flaghs niet een meer over bleef? f
Wat tocht was in 'c gediert dat haer te landt uyt dreef j ,
Hoe j. fal 't G evogelte decs golven over:raecken j
Hoe ial 't de klcy ne vliegh met haer e wiecken maecken ?
. iWat wcgh met m ugg' en myer' en allerley %. Geworrnt
Dat uyt den Arcke'kroop, ichoon dat ghy ^t al vervormt
In vliegend ongediert, in uylen en koppellen ?
•Hier iïe ick raen en flaen, en twyfelen en ftellen :
Εη,οΓmen met het 3. hayr den raenfch al qverbraght y
Het beeft maect hier de heeft; wie helpt my uyt de nacht?
lek kom van uytter zee om in de lucht te raecken j
Hier hoor* ick 't donderen en balderen en kraecken,
Ick fie het blixemen, en hoe het weer-licht ftraelt,
En wat haer oorfaeck is dat werd my hier yerhaelt j
Wat dauw en miften geeft, en wat dat danip en dompen
Tot waeter dicken doet, en zepelen of plompen,
Wat wind en woleken maeckt, en wat het fuy ver wit>
Dat met de vloeken valt, en in den haegel fit 5
En men al fmeltende fiet fterven en verdwynen j
Wat dat op eenen tyd drie Sonnen kan doep fchynen.
Ten minft fo fchynen doet; en hoe de voUe Maen
Oock met haer wedsrgae kan aen den Hemel ftaen ^
Wat groen en geluw geeft en purper in de boogen
Die 5 fonder het pingeel als welfselen getoogen,
Haer toonen in de wolck van over 't ZKDnnen-rond 5
En tufTchen God en ons fyn teyckens van 't Verbond, j
Wat ftoff' en vorme geeft aen driederley 4. Comeeten
Die Princen om doen fien en Coningen doen fweeten i
Hoe dees maer hayr,en heeft, en die een geyten-baert 3
En hoe de derde dreygt met vlammen in fyn.ftaert.
I Marepacificnm.
%, Alhecgcdierte,alhetkruypende,eiKlealhetgevogelteal wat fichop
der Aerde roert» nae harcgeHachte,gingenuyc dearcke. Genef. 8.15»
3. Gclijckc den Engel den Propheet Habacuc door de locht voerde,
Φλμ cap.i^: cditvttlgata.
ψ. Comctacrinitiisbo^A^ni^h iii de voorleden winteigelien is)
-ocr page 828-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. ^o j
Hoe dat dit vremde vyer , dat felden is te kijcken,
Is 't voorfpoock van den val en ondergangh van Rijc-
kcn 5
Een boo van hooger hand, die ons van verre feyd
Leert de gerechtigheyd, de pJaegen fy η bereyd;
Wat dat de ftalkaers is die menfchen kan verleyden; s
Hoe dat dat malle vyer quelt ruyters lanx der heyden
En fchiet nu gints, nu weer, en op het loopend paerd
Nu tuflchen d'ooren fit, nu achter by de ftaert j
Wat i. Caftor, wat fyn broer en fiiiler feggen willen j
Alfmen haer vyercjes fiet ftaen branden op de fpillen j
Wat dat de fchipper vreeft, of wat hy hoopen magh
Als hy haer enckel vind, ofdubbcld, by de vlagh.
Valt my de locht te laegh 5 Ickfalgaenhoogherklim^
men j
^k Verlaet, wat in haer groeyt als ly veloofe fchimmen >
Wat dat nae haer gelijckt, wat nae het wacter treckt,
Wat nae hec vyer, en al wat domp en damp verweckt;
lek fal by het gefternt myn tyd-verdryf gaen foecken ;
lek hoor y waerom de Maen nu loopt met fcherpe hoec"
ken,
Nufonderrechter wangh, nu fonder flincker koon
Nu met het aenficht vol, nu bleeck, nu filver-fchoon,
Nu rood, nu fonder glans j ick gae de reden vinden
Waerom iv my fomtijds doet tallen als den blinden,
Waerom iy wederom my heele nachten licht
Dat ick geen fackcl hoef of kaers tot myn-geficht i
I, Ecnige viertjes by den ouden genaenu Caftor, Pollux, Helcnit»
endcbyonlezcevaerendeluydcn Vree-vycrtjes, vertoonen haer fom-
tijds, cndemeeftendcel ten tyde van onweer, op de fpillen cn Hengen
van de maften j en vlagghens. De Heydcnen , gelijck fy vol van fuper-
ftitien waeren, wanneer der twee ghefien weiden, ineynden dat het
waeren Caftor en Pollux en wanneer der maereenj^eiieii wicrd dat hcc
Hclcna waS) en dat een alleen beduydc ongeluck ,ende twee beloofden
goedeuytkomfte, het welck nier altydsfo uytvalt, nae het feggen der
hedcndaeghft Secyaercudeluydcn.
Wat
i8o OCKENBURGH,
Wat dat hacr fchy nen doet, wat minderen en waiTen ,
Wat zy te feggen heeft in Amphitrites plaiTen,
Hoe ver fy over vee en menfchen kan gebien;
Wanneer fy i. taenen fal, en waer men het fal fien i
Hoe verr' dat fy het floers fal over 't aenficht trecken,
Hoe veele duymen haer de fchaduw fal bedecken
Van zee en aerde-klooc met bruyne duyfternis
Wanneer hy tuflchen haer en 't Zonne-lichaem is;
En wyl ick my bevind in 't vack der loiTe fterren
Sc raeck ick in 't α. krackeel dat quaelijck is t'ontwerren:
Men kijfter of de Son, of draey t, of itille ftaet
En om hem Aerd en Maen en elcke dwael-iter gaet:
Oft Ptolomeus wint of de Coperniciften:
By wien de waerheyd zy, en wiefe maer en giften :
En of den Hemel vaft met vafte fterren praelt
Daer niemand van en ryft en niemand van en daelt,
DanofdenAerd-klootdoet den omloop, die wy gif-
fen
Dat Son en fterren doen, en, of wy niet en miiïèn
Gelijck de reyfer doet in 't zeylen by de kuft,
Dien't land ichynt voort te gaen, en dat het fcheepjc
ruft.
So doen s'ons buytelen en draeyen, fonder weeten.
En wie werd wervel-fieck, of daer hy is gefeeten,
Of daer hy gaec en ftaet, hoe fnel hec hcenen fchiet ?
Ick voel my niet verfect: fo doet de ruyter niet
Dien ongetoomde paerd loopt onder uy t hem heenen
Als hy de maenen mift en 't fluy ten fyner beenen.
r. Het Ecclipferen vande Son endc Maen wertbyden land-luyden
Taenen genoemi
2. Onder de Sccrgeleerden is twecdcrlcy ghevoeleii,aeDgaendehec
middelpunt der wereld ende het bewegen der Hemelfcherlichaemcn.
Eenige ilellcn dan Aerden kloot als middel punt, vaft, endatdeSon
met alle fovaite als dwalende fterren daer om bewegen: andere de Soa
ftil ende onroerlijck, ende dat de Aerdt kloot met de dwael fterien
dïcr om dracyen? cnde den l)em«l der vafte fterrcn vaft cnonbeweegh-
lijckllact.
OCKENBURGH. 171
Het draeye fo het wil, ick houde my te voet
Schoon men die i. ommereys ftaegh in een etmael doet.
Ick hoore wederzyds haer redenen en gronden
En heb geen fwaerigheyd (altoos noch niet gevonden)
Of Hemel, Son, of Aerd, dan of het hooft haer draeyt:
Haer beyder werck is wel geronfelt en geraey t.
Elck heeft fyn aenhangh groot: ick houw my tuflchen
beyden.
't Is van my η kennis niet fo grootc luy te fcheyden,
En acht het my genoegh dat ick haer pleyten hoor.
Die hier wil richter fyn behoeft een wyfer oor.
Ick heb mijn tijd op 't land in ledigheyd verfeeten.
Verwandelt fey ick beft, verreen, verleurt, verileeten
In veelerley genught, of die men daer voor acht,
Die ick tot wetenfchap had nutter door gebracht.
Maer tijd 3 die henen is, die kan niet weder keeren:
Noyt is het evenwel te laet om wat te leeren.
Noch leeft de luft in my om verder te verftaen
En in dees' eenfaemheyd fomtijds ter fchool te gaen.
Den Hemel, Wandelaer (ick fpreeck fo men gewent is
En volgh de meningh hier die aldermeeft bekent is)
Die uy t het weft nae ^t ooft fich van hem felven roert
En werd van hooger rad van 't ooft nae 't weft gevoert,
Gelijck men op een fchip nae 't weften werd gedreven
Terwijl men nae het roer gaet ooft aen van deftcven,
Rn door de fnelle wind veel wegs ten weften doet
Terwyl men van fich felfs niet veel ten oofl:en fpoet:
Diei? Hemel, dat gewelf, daer fo veel goude ly ven
Als door een klaer cryftal op vafte ftreecken dry ven >
I. De Cirkel van des Acrd-klootswegh om dc Son werd ghehouden
te lyii ten minften twiniigh honderd duyfcnt duycfchc mijlen wyd,
en tenaenfieiivaiide wijdie der Sterren Hemelniet meer als ccii punc
ciiongevociijck , waeromoock fuicke vcraiiderlijckheyd nieten werd
bcfpcurt in de vafte Iterren aU in deplaneten, cndeis een feecker bcwys
van haerconmetelijckehooghcc : eiide dit nac'cgcvoclca van Nicolaus
Cüpernicus ende fyiie volgers.
Heet'
Mm m
-ocr page 831-ο C κ Ë Ν Β υ R G Η.
En heel den Hellefpont met fchepen heeft bedeckt j -
En met een vlotce bmgh zyn Afien gereckc
Tot aen de Grieckf Euroop, door Nereüs afgefondert:
Men brengh daer duyfenden rot fevenjfen mael honderd:
Men ftel Darius daer met al der Perfen macht,
En I. Porus, die te veld fyn Olifanten braght: ^ ■
Waer fijn haer beeften heen, haermanneii en haer föhe-
pen ?
Men hoefde wel een Bril op 't alderbeft geflepen ^ ■
Eer dat men fo een Gros ter groote vinden kon ;'·'
Van ftofjes die men fiet in 't fchijnfel van de Son.
Wat hier fo groot geleek kan daer geen miertjen haeleri.
Pen Hemel wederom verfwelghi hem duyfent maelen
ftn duyfend maelen duyft, en daer die weer in fluyt
Is noch al ruymer ringh, en maeckt een grootheyd uyt
Die de laetdunckentheyd der menfchen fchynt ontwa^
fen Λ iwl .
Hoe wel d'Inbeeldingh meynt met voegen en met laflèn
Die te bevaedemen, en derft noch verder gaen
Daer z. eync|> noch pael, noch fcheydt yopr de gedach-
ten ftacn.
Komt Lootfluy, die de Zee haer diepte weet te peylen
Waer dat de Schipper vaetit met roeckeloofe feyien,
Peylt defen afgrond eens, daer gy geen grond en raeckt
Schoon dat Europe heel tot lijnen wasgemaeckt.
ïck roep den 3. Genuees die'tnieuwe land ontded heeft,
lek roep den Florentijn die 't langer uytgereckt heeft,
i^e Mair' en Magallaenj elck vinder van een 4..-Straet
^W^er door men korft, ofliinxft,nae't vreedf^em Piep
toe gaet :
I. Een dapper Coningh in Indien, wan Alexander de Groote over-
wonnen. Curt. X. Perfpatiaimaginaria.^.ChTiiiophoruiColombw.
4 Α ^ericus Vefputius. ƒ. De Straten vatl Magallanes en van Lc mai.
Ve, waer door men uyt dc Noord-wc i» gekomen in h^lAiarefa-
Μ ■
Μ
ο G'K Ε Ν Β υ R G Η.
ïck daege dOverften, en die de Mexicaenen
En die veroverden de rijcke Peruaenen,
En wie de wereld ooft, en weft, en zuyd bevaert.
En wie geen ijs ontfiet ontrent de i. Beere ftaert:
Elck toon fyn kuft en ftrand en opgefpeurde Rijcken: '
Wat is haer groote by dees hemel te gelijcken ?
Hy die tot Amfterdam is onder zeyl gegaen
En nu te Bantam is, of by den Brafiljaen
De fuycker-köokers knaeuwt, of aen de Canibaelen
Chriitoffèl i. en-Euftaes haer wieroock af komthae-
len,
Of aen de Noord kaep is, of aen St. Auguftyn,
Hy is noch dicht by huys al fchynt hy ver te zyn.
Η ier roep ick Key feren en Coningen re faemen,
Elck brengh fyn laftden aen, fo groot als fy die raemen >'
Het komt hier op géén Rijck, of min,of meerder aen >
Of 't is aen Soliman of aen den Perfiaen.
Komt heerfchers wyd en breed, ofdie het meynt te we-
fen, ' ' ■
Dieri ίο veel volckeren, in *t ooft en weften vrcefen ,;
Die in het zuydèn hebt té fe^en en gebien,
Gy fult u felsen hier in enge Hoven iien.
Wat Rijcken gy befitj hoe ver de kuft, en ftranden,
En 't woeft gëberghte reckt het lichaem uwer landen >
Al wat gy hiër béheerfcht is niet een duym-breed groot
Als het geleeckeh werd by defen hemcl-kloot.
Als ick degroötheyd vat, doet my de fnelheyd beven ,
Waer door dit hemèl-werck geruckt en omgedreven
Doet in fo korten tijd een reys van fulcken ringh
Dat ick het nu weer fie van waer het giftren gingh.
I. Het gcfterntc dat onder de Noord pool dc kleyne Waegen maeckt
wcrHby den Latyncngehcctenwr/ii ?»*«or de klcyiien Beer.
Λ, In dc Eylanden van'St. ChriftofFclendcSt. Euftaes gencerenhaer
engelfe, Franfcn ende andere mee taback te planten,gelijck onder
andere foorcen die van St. ChriftofFel vermaert is. dele fyn Vandc
eylanden dienen Canibaies noemt om de mcnichtc van Caribes die
inenfchen Vleefch ecten
Mmm.5 De
-ocr page 833-ί8ψ OCKENBUR G Η.
En heel den Hellefpont met fchepen heeft bedeckt j
En met een vlotte brugh zyn Afien gereckt '
Tot aen de Grieckf Euroop, door Nereu8 afgefondert:
Men brengh daer duyfenden tot feven.'ien mael honderd:
Men ftel Darius daer met al der Perfen macht, ^
En I. Porus, die te veld fyn Olifanten braght: ^ '
Waer fijn haer heeften heen, haer mannen en haer fdhe-
pen ?
Men hoefde wel een Bril op 't alderbeil geflepen ' <
Eer dat men fo een Gros ter groote vinden kon ; ;
Van ftofjes die men fiet in 't fchijnfel van de Son.
Wat hier fo groot geleek kan daer geen miertjen haeieri.
Pen Hemel wederom verfwelghr hem duyfent maelen
Kn duyfend maelen duyft, en daer die weer in flüyt
Is noch al ruymer ringh, en maeckt een grootheyd uyt- -
Die de laetdunckentheyd der menfchen fchynt ontwaf^
fen ^^
1 loe wel d'Inbeeldingh meynt met voegen en met laflèn
Die te bevaedemen, en derft noch verder gaen
Daer x, eyndj noch pael, noch fcheydt yoor de gedach-
ten ftaen.
Komt Lootfluy, die de Zee haer diepte weet te peylen
Waer dat de Schipper vaent met roeckeloofe feylen ,
Peylt defen afgrond eens, daer gy geen grond en raeckc
Schoon dat Europe heel tot lijnen wasgemaeckt.
ïck roep den 5. Genuees die'tnieuwe land ontdedl heeft,
lek roep den Florentijn die 't langer uytgereckt heeft,
ï^e Mair' en Magallaen? elck vinder van een 4,.5traet
,W^er door men korft, ofl^nxft,nae'tvreedfaempiep
toegaet:
I. Een dapper Coningh in Indien, «an Alexander de Groote over-
wonnen. Curt. x. Ptrfpatiaimaginarüi.^.ChiiiiophoimColambfts·
4. Aipericus Verputms. j.De Sïraten vail Magallanescn van Lcrr.ai-
^-c, waer door men uyt de Nqoid-te^ it gc^toraen in h^tMarefa-
iuyd we.
iclv
-ocr page 834-ο CK Ε Ν Β υ R G Μ. i8i
lek daege dOverften, en die de Mexicaenen
En die veroverden de rijcke Peruaenen,
En wie de wereld ooft, en weft, en zuyd bevaert,
En wie geen ijs ontfiet ontrent de i. Beere ftaert:
Elck toon fyn kuft en ftrand en opgefpeurde Rijcken: ^
Wat is haer groote by dees hemel te gelijcken ?
Hy die tot Amfterdam is onder zeyl gegaen
En nu te Bantam is, of by den Brafiljaen
De fuy cker-kookers knaeuwt, of aen de Canibaelen
Chriltoffèl i. en Euftaes haer wieroock af komthae-
len.
Of aen de Noord kaep is, of aen St. Auguftyn,
Hy is lioch dicht by huys al fchynt hy ver te zyn.
Hier roep ick Keyferen en Coningen te faemen,
Elck brengh fyn landen aen, fo groot als fy die raemen >
Het komt hier öp gèèn Rijck, of min,of meerder aen,
Of't is aen Soliman of aen den Perfiaen,
Komt heerfchefs wyd en breed, Of die het meynt te we-
fen.
Dien ίο veel vdlckefen; in *t ooft en weften vreefen
Die in het zuyden h'ebtte fe^en en gebien,
Gy fult u felvenhier in enge Ho ven iien.
Wat Rijckeii gy bëfit, hoe ver de kuft, en ftranden >
En 't woeft gëberghte reckt het lichaem uwer landen >
Al wat gy hier béheerfcht is niet een duym- breed groot
Als het geleeckeh werd by defen hemcl-kloot.
Als ick de groötheyd vat, doet my de fnelheyd beven >
Waer door dit hemél-werck geruckt en omgedreven
Doet in fo korten tijdeen reys van fulcken ringh
Dat ick het nu weer fie van waer het giftren gingh.
I. Het gcfternte dat onder de Noord pool de kleyne WaegCn maeckt
werHby den LacynengeJieetenwryï* w«ordekleynenBeer.
β.. In dc Eylanden van Sc. ChriftofFel endc Sc. Euftaes geneeren haer
engclfe, Franfen endc andere mee taback te planten,gelijck onder
andere foorten die van St. Chriftoffci vermaert is. deleiyn Vande
eylanden dienen Canibaics noem torn dc mcnichte vau Caribesdic
wenfchen vlecfch ecten
Mmm.5 D§
-ocr page 835-OCKENBURGH. 171
De I. Thicnd' in het getal der Heemlen doet my fchricli-
kenj
De Ster-geleerde feyt (nae weten of na wieken)
Thien malen is hy meer als d' x. Aciitii' in zyn begrip ,
Des reyft en rolt hy ίο veel mylen op een ίΐίρ
Dat hier de Cyferaer, als hy die op ial fommen,
Wel wat verblafen magh fo hy der deur wil komraen.
De Wis-konfbj daer men wis en feker op moet gaen „
Seyt, dat de ilerren, die vaft op den Achtften ftaen
Daer hy op 't ruyrnften is, noch verder, moeren rennen
In eênen oogen-biick, ais kloecke reyfers kennen
In tweemael hondert jaer beryden.of begaeji
Wanneer men elcken dagh tien mylen had gedaen.
lek fal geen fnelheyd meer in hert of haefen vinden > .
Noch in de Parther pijl, noch in de wefte-winden, / ^
De kogel fchynt my leuy, de blixem dund my traegh y '
Den hagel logh en loom ai ftort hy rnet éen vlaegh. :
Die 't voor onmoghlijck keurt, die kome my ontwerrep
Hoe 3. fichtbare gedaent' vaneene defer iierren'
In d'alderkjeynften bliek tot in fyn oogen raeckt _;,
Daer fo een ruymte gaept die fulcken verte maeckt:
Die kome van de Son my naeder onderrichten - , ;
Hoe dat hy 4. op een ftip de wereld kan verlichten / ■
En wys* de raffigheyd van ons gedachten'aen , , ; ·
Die noch gefwinder ν oort als defen hemel gaen: ;,,
Die, in een ommefien, van daer de S onne-ltraelen λ
Des morgens komen op tot daerfe 'savonds daelen,
Gaen fonder pley fteren, en weerom daer van daen
Syn in myn heifenen, waer uyt fy fyngegaen:
Die in een oogen-blick de heele kloot omvaeren,
Spyt ftroomen, en fpyt wind, en barningen en baeren,
Genoemt hetprimumrpohile,
a. Den hemd der vaftcfterren, hetPirmamentgehecren.
5. 4., Spedes vifihilis per immenjfaJpatia nttico rnomento ïn Qcnlurn défertur
En
-ocr page 836-OCKENBURGH. 171
En doen die omme-reys fo ver, fo breedt, en wijdt
Als i. Oiivier van Noort, ofJaques i'Éremyt.
Dekkracht van eenen ros beweeght de raoole-raeyen»
£en kleyne labber-kouw doet roen en aiTen draeyen,
En eene kinder-hand verfchuyft het vlotte fchip :
Een huys, een hooge kerck, een tooren als een klip
Werd op de vyfelen gevat en wegh gedraegen:
Hoe rafch kan logge Toon uyt roer en buiTenjaegen
Maer eene vinger-hoed van 't al-vernielend kruydt!
Hoe wyd fpouwt het metael de peftig' yfers uyt!
Hoe faimen dan aen 3. God het grootlx niet toebetrouwc
Die grootft van allen is, en als in twyfel houwen
Hoe hy een lichaem kan daer niet is in de weegh
Beweegen door een vack dat ydel is en ieegh ?
lek foeck, en heb miflchien de kennis al gekregen,
Wat hem van binnen of van buyten doet bewegen,
Wat draght hem ommetolt, wat veeren hem doen gaen ?
Wat 4. Geeft of Sinnetjes aen defe raeders iiacn
lek fie, hoe Godes hand die wulffelen en boogen
Op voet, noch op pilaer, heeft in de locht getoogen ^
Hoe 't geen hy fonder kalck en fteenen heeft gebouwt,
Oock fonder anckeren en fonder bakken houdt.
Hier valt fo veel te fien in hemelen en fbarren, ; ,,, =
So veele meeningen van wyfen en van narren ^ !
(Van oudsjvan nieus,geleert van'cgeen men weet oïniet)
Te pluyfen én t'ondoen, dat, fp.ick 't niet eijtjiet,, . ;
Om, Kijcker, uw geduld niet langer te miibruycken j
lek raeckte wel fo verr' in defeliemel-fuycken 0·-
Dat ick niet weten fou w hoe ick te rugge quam ,
En dat het avond wierdeer'het een cyndenartl " -
»5 ■■ ir
I. z. Ammiraels dieiiyrHolland dc Kloot omgefeykhebben.
3 Ctir maxlimimi Detm diffidimus poffe maxima ύτ in^cT^iito'iAóve'fe
iiitiiorefiJhntieaMJnoHtmrmorahtecorporc?'
4.. eJ- graviβmornm attffsriimfintif)i!4fMii,'Ca!os aè Intllligen^
f'jsmfiveri qiiasfor7)uis ■ ·" .
-ocr page 837-i8o OCKENBURGH,
Indien de lufl: my drijft noch hooger op te ftygen,
lek gae nae hooger fchool, daer Philofophen fwygen;
'K onfluyt noch hoogher boeck daer ander kruyra in
ilceckc (fpreeckt.
Daer Godt met i. vingers fchrijft en door Ghefancen
Hier leer ick, wie Hy is, die 'k dienen moet en vreefen j
Hoe dat hy wil vertrout en oock gehoorfaemt v/efen ί
Hier werd het my gefeyt waer door men eeuwigh leeft:
3 i. God kennen, en den Heer die hy gefonden heeft.
3 ^. Drie dingen ftel ick hier als Hoofden veler leden,
Daer 't alles onder hoort daer ick heb in tè treden,
't Eerft is Gods Weefen en fyn aert en eygentheen,
Waer door hy .waerdigh is te werden aengebeen
En op de befte wijs; Het tweede, fyn fyn wercken,
En defe twederley die ick heb aen te mercken:
Het 4.. Scheppen, dat fyn fpronck uyt Godesgoetheyd
nam.
En het 5. Herfcheppen, dat uyt fyn genaede quam.
Dit geeit hem heerfchappy, om fyn geboon en wetten
Den wercken fyner hand, fyn fchepfels, voor te zetten:
Dit geeft hem recht en macht tot eyfchen en gebien
Dat elck flch voor hem buygh' en als fyn Heere dien.
Het derd' is fyrie Wil, waéf uyt ick heb te lec^-en
Hoe hy gedienc wil fyn, en hoe men hem moet eeren,
Wat te gelooven ftaet, te hoopen, en te doen,
En waer voor dat de menfch fich felven heeft te hoen :
J. Sxod. 31. i8i ende jz. 9f. sti.
2. AuTfi in» ή dim tos ζανί), iVee ^^νάσκωστ στ lit
MeVey «λϋίίΐ'·» e'y «winfiAatf lti<rüv θζ/ΐΐ»».
Vt Detis ^e^e cogmfeatnr juxta Scriptums, confideranda veninnt ejus Da ·
Mra, Ópera, ó" voluntas, Nattira divina excéUentia Deum cnltn dig-
uimi facit Opera cmciliam ipfi jns auil«rita[em poflHlandicttltmt,
fivelit, Volmtas regulamfimulet mcejfttatcm cltridi Deiim ftatmt.
ψ. Opuscreationis veteris.
S· OpHftrtationismvfiifive redemptimit.
Hoe
-ocr page 838-OCKENBURGH 954
Hoe hy geloof, en deught, en wercken wil beloonen >
Hoe hy geróchticheyd en liefde fal bekroonen,
Hoe hy de fchaepen uyt de vuyle boeken fcheydt >
Die hy nae 't vyer toe wyft den τ. Duy velen bereydt.
Die defe drie doorfoeckt vindt ruymten om te weydcn
Maer daer Ootmoedigheyd den foecker dient te leyden.
Die X. hier niet weeten wil dat God ons nieten feyt,
Die niet te ilout en treedt in fyn verborgentheyd,
En hier een mif-verftandt in andren verdraegen
Van wiens herdneckigheyd noch moedwil valt te klagen,
Di® vint fich beft geruft en veele twift verhoedt 5
Die Chrifti Bruydt bedroeft, geworven door fyn bloedt.
So ick doorloopen wil die van de Kercke fchryven ,
Wat vind ick haer gefcheurt door knibbelen en ky ven!
Wat maeckt een 9 .jota fpels in 't oude Chriftendom!
Wat gaender Evelen en Anathemaes om!
Hoe fweet en dweltmen daer in nevelen en miften!
Hoe is om 't wefen Gods het menfché-breyn aen'ttwifté>
Als of de Saeligheyd in fulcken duyfter ftack
En niet in fyne wil, die de Gefalfde forack ?
Ick fie dc Vaederen de groote Vier-ichaer fpannen,
Banck tegen banck gerecht: hier Arrius verbannen
En te Nicé gedoemt by 't Rijck van Conftantyn:
Daer, by Conftantius, herftelt tot Arimyn;
Hier raeckt hy aen de winft die 't ginder had verlooren ,
En heeft hier meer getal van Myters als te vooren.
Hier 'sEutyches te been, daer 4. Paulus hier Photyn ,
Daer werd Pelagius beftormt van Auguftijn:
Hier fyn fy onder een aen "t doemen en aen 't bannen 3
En aen 't verketteren van, anders groote, mannen ,
I. Eli TB τή/ζ y ·π^7Τ)ΐμΐχ,σ^»» TTS ^^ζΐλα,
1. He/cire veile, ^HiHnagiflerntaKimm
Docere mnvtdt, erudiia infdtia efi.
3. Of Godes Soon mee dén Vaders é^^'iïjC^ j e^fi/®^, Mat. ij4i
#·. TattlfisSamofaifmsi
150 O C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
Hiervan Origincs, daer van Tertulliaen
Als mee de doolingen bez,oedclt van Montaen.
lek iie hoe Haec en Nijd in veel V ergaderingcn
Beleggers fyn geweeft van liefdeloole dingen ;
Hoe narr' of warre-geeft fac veeltijds boven aen
Daer voor den Heyligen de Stoel moft open itaen.
Hier vind ick fwaerigheyd in 't binden der GewiiTen
Daer yder is een menfch, die hooft voor hooft kan mif-
fen 5
En volgh niet blindelingli, ten waer der ftond verklaert
Sy fyn van dooien vry als 't Gilden is vergaert.
Verdacht is my 't Belluyt der Synodaele mannen
Daer ick Eenzydigheyd de Vierichaer heb fien ipannen,
En daer men het i. Canon nae fyn believen giet
Nae dat men zyn party met macht daer buyten iliet.
Daer 't vonnis werd gev elt van die fich van te vooren
Als vyand lieten fien en van depreeck-ftoel hooren.
Het zy te Conilantz. dan, te Τ renten, of te Dort,
Het gek by my niet veel dat fo gewefen word.
Den haet en y ver wail door 't kyven en krackeelen,
Waer door de wond vergroot (die ""t beter was te heelen)
En 'c alderminftezeer niet langer dient geleen :
Het lyf moet fuy ver fyn en 't onganfch afgefneen.
So raeckt de Liefde dood door fcherpte van difpuyten :
Men wil ten hernel in, en houd fyn broer daer buyten
Om 't geen daer 't Ongeloof hem ileltin geen gevaer
Dat hy verboren gae en voor den duy vel vaer.
Die fonder moed-wil dook, en nae fyn befte mienen
Syn heyl met vrefen werckt en tracht fyn God te dienen j
V erdient geen tacke-bos om fulcke ketterfchap :
God doemt geen menfchen om gebreck van wetenfchap
Daer 't aen de wil niet fchort in het begrijp van faecken
Die op het aldernaeuft geen zaeligheyd en raecken ,
I. De Canones ς oftc ker-pointcn in de Cgncilien cnde Synoden bc-
ilooten,
ο G κ Ε Ν Β υ R G Η. xsfi
Wiens bott'eenvoudigheyd hem veeltijds meer hehaeght
Als diefe brand of bant en uyt den lande jaeght,
Schoon hy te fnacken weet van Gods verborgentheden
Als waer hy in fyn raod en 't Cabinet getreden,
En ondertuflchen berft van hovaerdy en haet,
En niet te beter is door 't geen hy meer verftaet.
De wil alleene maeckt den quaecfen en den vroomeft:
Hy,die door meer veritands meer kennis heeft bekonjeft?,.
Verdraegh den minderen; 't gebeurt oock fomtyds iaet
Dat God fyn knecht verlicht, voor tvien hy valt of ftaet.
lek was daer hemelwaerts, van buyten en van binnen,,
Daer fo veel ftoiïê valt tot oefeningh van finnen
Voor hem die ficb begeeft in fo een open veld ,
Als men,hier hellempjes in mijn geberghte telt.
lek laet den hemel weer en dael van haer gewelven,
lek keer van God ί en vind hem weder in mijn felven ,
Den menfch, fyn evenbeeld. Hier is weer ander werclc
*t Zy ick de ziel doorfnuff', of op het lichaem merck,
En dat ick s'alle beyd' op 't naeuft wil fien ontlecden, j
Of dat ick fomtyds weer een avond wil beileeden
Daer my Hypocrates myn oude leiTen leert:
Daer vindmen wetenfchap van i. Koningen geert.
Verveelen my fomtyds te lange fufFeryen,
Een oud of nieuw Poëet kan my de geeft verbjyen j
Met Maro j met Homeer fal ick te velde gaen,
Met Dido vloeck ick den meyneedigen Trojaen:
Ick fie die Koningin in minne-vlammen blaecken,
Ick fie haer op de jaght in de α. fpelonck geraecken
Door harden regen met den braeven Vreemdelingh,
Daer d'Aerde was ghetuygh van 't gheen daer ommc-
gingh.
Oe genelinge is van den aldcrliooghHen, de wetcnfchap des Medi-
cyn-Mceftersvcrhooghcfijnhoofc : van den Koningh werd hy ghcccrc
cnde by den GrooteB is hy in vcrwonderinge. Syraih, Caf. 38, v, zj.
a. Speluncam Dido, Dun & Trajanus eandcm
Omnimt,frintx φ- uUm φ-c. Viig.
Ï6} ί ............ . ι- . ι .I.WPIIMW
Hier laetmy τ. Nafo fien denbuyck vanfyn Corinnc
En terght ray door 'c geklap van fyn i. genoote minne
Daer fuchc een ander in zijn fotte vryery,
En doec niy vrolijck Zyn dat ick des niet en ly ;
Hier walgh ick van het ibet van murwe Venus-dichten:
Daer geeft my Juvenaei gepeperde gerichten:
Ick gae daer manne-koft nae fout en moftert fmaeckt»
En in een laffe m iegh weer nieuwe luften maeckt.
So ick den avond wil tot vrycn gaen belleden,
(Die altijds was bequaemft tot fulcke 3. malligheden)
Ick fpreeck de meelter aen, die in voorleden tijd
In Roomfe verfen Tchreef hoe dat men daer bedijt.
Ick kies' een JofFer uyt die waerdigh is te minnen:
Hy leert my hoe ick beft haer vriendfchap heb te win-
nen:
Ick luyfter nae de les die hy de vryers geeft 5
Hoe ίο een vogeltjen in 't minne-gaeren kleeft:
Maer, als ick nu myn borft met vlammen voel ontfteec-
ken,
En by my felven vind wat dingen ray gebreecken ,
Wat my is in de weegh dat my de vangft belet
En fo de Wanhoop feyd, Breeck op uw vincke net,
Twee dingen raeden 't u, uw hayren en uwjaeren ,
Wie fal dit nieuwe wild j wie defe drift bedaeren ?
Ick flae wat blaedjes om, daer vind ick goeden 4. raed, 5
Waer door dk ibet, of fot, weer uyt mij,n finnen gaet, "
I. Ecce Corinna vtnit tanka velata recinélé, ó'C.
^<am cafligawsplauofiib peShre venter , OvitJ
3,. Et»«dainprejjiiir-c, C^te^a qnis nefcitφ-c,
3. O! dc malle mymcrycn Maer oock in een jonge fchroomer
Die een Minnen-alver itorr Heeic het reden cn bediet:
Moeren cel geladderglyen Emmers is hyakydvrootncr
(. Daci liyniccgefiuicnword. Dieaijn vyand nicrenfiet
Zuylich. in zijn Voorhout.
(f. Ovidius, die gefchreven heeft deKonitvanMinnenj heeftoocJc
. geichreveu dc Remedie tegen de Liefde.
ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. ^o j
JIIMJUI..I'·
Gevalt my d'aenfpraeck niet van die vaa"toudeRoo-
men,
lek luyfter nae Guarijn, ick foeck de Lely-ftroomen >
lek hoor wat my Ronzard, en wat i. Bartas my feyt
Die 'swerelds Baeckermat fo koftlijck heeft gebreydt:
Wat dat de Portes deed zyn fterfdagh overleven:
Ick gae my aen Marot of Theophyle geven:
Ick krijgh by Sint Amand dat my het bloed verlucht:
Ick lacche by 2. Scarron daer hy in "c fieck -bedfucht.
En, fo ick my verleegh tot onfe Batavieren,
Ick vinder ho nderden die t rachten η ae laurieren:
Ick vinder, die den Grieck niet uyt den weghe gaen: ί J
Ick vinder, die gclijck met den Latynen ftaen:
Oock die in haare tael geen volckeren en wijeken.
Ick kan mijn tijd aen 't Y en Amftel gaen verkijcken:
Ick kan myn ledigheyd by Zuylichem vertreen
Daer ick hem bcfigh vind in zyne ?, Ledigheen:
lek wandel onder 't groen van zyn Voorhoutfe Linden ί
Groen, fegh ick, groen, alisdoor herfilen winter-win-
den
Het foete foomer-loof gevallen en vergaen:
Haer tacken proncken dan met zyne Laure blaen.
Ick fie de Muyder Droft hier hoogh en vierkant draevenj ,
Daer zie ick Sephyra om hare luit te laeven
Mee den Hebreeuwer Knecht in harde woorden ftrijdtV?
Die Zyne mantel laet mits hy haer fchoot ontglijdt :
Van Vondel ftreelt mijn oor met Lier en Zeeghe zan«
(gen: |
Ick hoor zyn groote Kloek, ter hooger ftee gehangen >
Die Wefel, en Graet lan, en Trichtfe Maegd beluy t ·
En over Grol en Bofch bromt 's Prinfen glory uyt,
i> De Heer van Bartas befch lij ft in fyneeerfteweecke»leScheppingc
derwereit z. Gcfeyi Ie malade de la Rcyne.
3. De Heer van Suylichem nomcfyne Poëmata» uytghcgeven in den
jaereifiaj, OTIA, LEDIGE UYREN.
m ο C κ Ε Ν Β υ R G Hi
lek gae te groef en oock te bruyloft in zijn dichten:
Voor den Arminiaen fie ick hem i. Tempel-ftichten >
Daer hy der» hemel looft en Amftels wyl'en raedt
5) Dat den verdruckcennu dees Tempel open ftaet,
35 Daer Kriilcn zielen noch, om kriftlijck ce vergaeren ,
3j Geen fchat noch y ver aen dees Tempelbouw befpaeré 5
55 Maer redden fich door quaed en alderhande kruys,
En bidt, 3, Dat Jacobs God bewaeck dit Bede-huys :
3) Dat met zijn vleugels dees vergadringh hy bedecke ,
£n op haer zuchten een Naflauichen Heyland wecke
5? Dieop fyn fchouders torfs' de poort van z.Louveileynj
33 En omvoer' in triomf dien noriïen Kaileleyn:
33 Dat hy de fchaer behoe, die niemand af en zondert
33 Als dien Gods woord dat doet, die itaegh gedoemt,
geplondert,
3, Haer opgeleyde kruys geduldigh droegh allom,
33 En ftreckr een pyler aen 't bouwvalligh Kriftendom :
33 Dat hy bev^aere dees' onnooile lamren koy, en
5) Dat nemmer wrevel-geeft kom warren of verftrooy^n
33 Den raed des Overheyds in d'Amfteldamfe veil
(De reden geeft hy dus daer hy fy n bee op vcft)
35 Op dat Wy heylighlijck en met een goet geweeten
3) Ons wandel nae uw wil en uw geboden meeten 3
I. Onder de wercken van de Heer Vondel werd gelefen dc IN WY-
INGE van den CHRISTEN TEMPEL .tot y»mileï·
dam, oock zynen TEMPEL BOUW gemaeckt op de nieu-
we Kerck,aldaer over ettelijke laren van dc Rcmonflrantje Gemey»-
te ghebouwt, vvaer u/c alhier eenighe verfen werden ghebracht
op dac den Lefer hier uyt blijckc dat zync E. haer voor deien'te on-
recht belgde dat den Authcnr van de KRACHT desGHR-
LOOFS ?fc. had g;crchfeven dargemclte Heere Vondel-wel eei'
vm ic'Menmnifien oï Doapsgefindt-,oifobmen die ηοίΊτιι, was ge-
gaen by den Renmiliranten, eer hy lïcti daer nae tot de Rnamfe kercke
begaf, ende alio meer als een macl van ghclooi was verandert, het
■welke zyne E. uytdruckelijck ontkent lu fyne TOETSTEEN
gelijck hier naegefcyt werd.
a. Op het huvs te LoevcfteynfateneenigeRemonftrantfePrcdjcanten
gevangen, die boven haer banuiilemenc in het land gekomen waren^
„En
-ocr page 844-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. ^o j
3, En nae uw heyligh woord u dienen onbeiet:
5, Dat Wy den bergh des heyls opklimmen, fonder fmec:
„ Op dac W' u loven, en gedrooght van alle traenen
55 De Machten eeren als geloovig' onderdaenen;
5j Die door godfaeligheyd en vryheyd van gemoed
,, Het aerdfche Rijck verfmaé op hoop van^'t eewig goedi
, Ais ick dees diiigen ieesjvol zucht,vol vyer, vol y ver,
^ad ick oock ongelijk ibo ick dien Tempel-fchrijvef
Mee keurde Wor êèn fchaep van de gemelte koy ?
Van eene ftafgehosdt, op't felve gras, of hoy ?
Soo ick dien andren niet in 't ongelijck en ftelde
Die ons de groote Kragt van 't Roomich geloof vertelde
Zints Vendelen die Kerck erkende v'oor fyn moer
Die hy een wijl te voor uyc-vunfte ν oor een i. hoer ?
Soo ick dien anderen niet heel voor 't hooft kon ilootea
Die meynde, dat hy dus had vaft en wel beflooten:
j, So J uftus (Vondelen) door het geloove leeft,
5, En heeft hy ftrax een nieuw als hem hefouw begeeft^
3, So ift niet vreemt dat hy kan leven boven andren;
3, De beeften dyden beft die veel van Wey verandren ?
W y, feyt hy, W γ en W y, daer hy foo ernftig fpreeckf
En voor den Remonftrant met fulcke traenen fmeeckt.
Die W γ feyr, plagh die niet fich onder die te tellen
Van wien hy ipreeckt of fchrijfcPde jonge fchool-gefellea
Die leeren dat al vroegh wat i. Ick en Wyfbeduydt >
En dat dir, nevens meer, haer ielven mee befluyt:
Dit weeten kinderen^ die voor de Plack noch trillen
En niet ontwalTen fijn het bloocen haerer billen.
Het is een kleyne Klerck, een ilechtePotentaet,
Die fijn 4 Gram matica tot daer toe niet verftaet.
I. In een Gedicht gemaeckcop de dood van Kouingh Hendrick^e
groote.
a. De fpreuckc van luftus van Vondelen is , IVSTVS FJ D Ε
VIVIT.
3, Die ick feyt meynt fich fel ven alleen; dieWyfcyt, meync fielt
felven ende daer by noch een of meer andere.
4.. De Grammatica {cyuTTonemtna demonflraüva dknnuitqttae dermit'
,βταηη pcrfmam vel rem^rxfintem, «t, Ega j mihk^ipe ^Ctmsvoset.
Nnn 2. Als
-ocr page 845-i8o OCKENBURGH,
Als ick den Tempel fie van lulcken ftof gebouwen
Sou ick den Stichter voor geen doops-gefinden houwen:
Sijn i.Toetfteen feyt my weer Mijn jeugd door erref-
—"leer--------
3,Bond fich aen eene Seót, en aen geen ander meer,
,, Tot dat door klaerder blijck van wereld en van kercken
jjMyklaerder dagh verfcheen^ waer door ickquamte
mercken
■35 De paerel, daer met winfl: men "'t alles om verlieil:
Hy mcynt het Roomfch geloof dat hy voor 't befte kleit
Hier vind' ick my bekaeyt j hoe paer ick defe fluyten?
tWie merckt geen tweeklanck in dees ongelijcke Luyuen ?
Wie keurd' hem eenmaels voor geen Dooper, noch Pa-
pifl:
Maer voor een derde: voor een yvrigh Arminift ?
Waerom niet rond gegaen en fonder faly-vouwen ?
Of is dit noch een aert uyt erref-leer gèhouwen,
En fchuylt hier noch een ftreeck van d'oude MennQjiijt
Waer door men kan ontgaen den Tchijn van fégénilrijdt ?
Hy die fich houdt verdoolt, en nae fijn befte reden
Meynt dat hy waerheyds fpoor bezyden is gecreeden ,
Die fchaem fich felven niet te wifTelen van Seót
Soo dick hem fijn Gewis fyn doolingen ontdedt:
Maer wachte fulcken dingh lichtveerdigh te beginnen
Niet als uyt grooten nood en overtuygde finnen ,
En daer de dwaelingen fyn forgelijck en fwaer,
Daer van de zaligheyd de ziele loopt gevaer.
Ick flae dit blaedtjen omjcn hoor hem elders fpreecken;
Ick fie hem heeckelen, en met Harpoenen fteecken 5
Ick fie hem Offergeld voor Hollands vryheyd ilaen j
Ick fic op 't fchurfde vel zijn rouwe Roskam gaen ,
^ I. Defe ToetfieeK ftaet voor fync E. Poezy, fo die by hem felfs i»
s uytgegeven in den jaere 1650, opliet blad dat voor iyneprente ftacc
I waer uyc hier cenige verfjes v/erden gebragc, doch een wcynigh van
i^fatfoenverandei tjblyvende defaecke in het geheel.
ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. ^o j
ick fie hem openen Aljtaers Geheymenifle;a,
Daer onder fchyn van brood dè Prie^érvleefcli kan dif-
fen,
En onder 't wefen van 't belefen ouwelkyn
Een I. heelen Chriftus fchaft, die God enmenfch moet
iyn.
Ick neem'c nu daer voor aen, en derft niet onderfoecken
Oi 'c α. Maran-atha wasgereedt om my te vloecken :
Ick fpiegel my aen den 9, Arminiaenfchen Geus >
Die om iyn wan-geloof een Bril kreegh op zijns neus:
Doch dat gingh gracehjckj maer, als hy 't niet en achte
En om de voddery des Brille kramers lachte 5
Β. Principio docetSanCia Synodits & aperte ac fimfUciutr profiteturin al-
moEnchariflia Sacramento, pofi pofiiséf viniconfecrationem. Domintm
nafirtim lefutn Chriftum ,νεγκηι Detanatquehominem, veTe,reaUt*tr,i(t
fiMbfiandaliter fubfpecie illartm rerum fenfibilimtm eontineri. Synod.
Trident. Sefi' 13 cap. i-
Siquisnegaveritin SanfiipimaEuchariflia Sacramnto eontinerivere, n->
eliter &fiéfiantialiter Corpus éf Sangmnem ma mm anima ^ diviniiatt
Dentini mfiriieiu Chrifti.j^e perinde totem Chrifiiitn,fiddfxeritia?jtfim
mede εβε in eo, ut in figno vel figma-, aHtvirtme^ Anathemafit, Ibidem
Canone Primo.
Siqwsnega-je-rit^ijivenerabiUSacramentoEticharifllaefuhtnaqitaqtiefpe-
de ér f»b fingulis ciijfifqueJpeciei~partihis,feparationefaóia tetum Chïii-
tum eontinerij Anathemafit Ibidem Gan. 3
Werp u tei neer, en bid de Godhcyd aen,
Die> onder vleefch en tceval van hec graen,
Sich houdt bcdeckt als onder dobble kleden. , ^
D'Altaer-fpyswerdtj voor't eeten,aengebedén.
"Wie 'c offer eert en aenbidt cett gewis
Den Heyland felf, die hier verborgen is ,
lae Vader, Soon en Geeft, ecu Godheyt t' faemen»
Een eenicli God, betekent door drie naemen.
Vondel in het ttteden boeckfyner Altaergeheymeniffen. pag. ^j
2.. Een Chaldecfch woord ende een gebruyckclijckevloeck onder den
volcke Gods i, Cor, t6. 23 3. Den Autheur van de Kx^gt disGe-
loofs Scc. werd fo gehf eten in den tijtel van feker versje ghenoemc
"Brilvoor den Arminiaenfchen Getiif waer oiidcr ftond A· B.cnde voors
JUSTys EX FIDE VIVIT.
Nnn ^ In
-ocr page 847-ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. ^o j
In plaets van fulcken Geus wierd een i. Sociniaen,
Van die fich by Armyn met i. Rakous draf verfaen.
Die hem in vreden Jaet in Roomfch of onroomfch wefen
Heeft voor de landen van fyn heeckels niet te vreefen i
Oock is den Aiiter vry; men taft'cr niemand aen :
Daer 's fauve-garde van de Naezaet van U r β α ε n.
lek laet van Vondelen en gae een ander vinden:
lek fpreeck met vandcr Burgh, een myner oudfter vrin-
den 3
Van wien 't natuyrlijck fchoon gaet boven al 't vernis j
Maer ick beklaegh het my dat hy fo kaerigh is;
Dat, wat fyn focte pen, gefneen van fuycker-rieten,
Quam eertijds, of als noch komt op 't papier te gieten,
So enckel werd gefien, dat, gingh 't nae myn verioeck y
Hy deelde milder om al ift begyne-koeck.
De geeft van Bredero, vol boetery en kluchten,
Die kan my lacchen doen en wecken tot genuchten j
Heemilcerckers minne-zang ontnevelt myn verftandt;
Ick leen mijn oor aen Vos, aen Anfeloo, en Brandt;
Kamphuyfens Conings-Harp kan my tot aendaght voe-
ren i
Daer vind ick ilerck en foet dat ray het hert kan roeren j
De 3. Decker treckt my op, des V rydags als men kruytt 3
Of mee nae Golgotha myn ziele was verhuyft.
. So ick wil openen de bly' en treur-toneelen,
%, v;^' ■ Ick dpe hier 's avonds de Comedianten l^eclen 5
het twcedt^ iiee! van Vondels Poe7,y,uytgegeven als voorenpag·»
Α ' /04K is re Icfen fyn Vcrske op hczOntf^yligenvanhetll. Sacrament dei
j iV-V door den Arminiaenfchen Soctniae\ met welcken tijtcls hy den
.>··;'Γ· Autheui" vereerde die te voren voörcen umpelen Arniiniaeufen Geus
"1· , en met een Brilop fyn neusmogt dcurgaen maer om dat hy gefchreyen
t; en gegeven hadde een Voet in'tgattioor denHnllccraemeri nu wat harder
i 5 moll aengctaft werden,
f, α. Rak OU is een plaets in Polen, vermaert dooi-de Vergaderingc cnde
^ Druclcerye der Sociniaen, waer van dcE. Vondel feyt
In Rak^H eetme-a draf ftyt honger en ellende.
g. In fekere fyne vcrffeii, uytgegeven onder den tijtel van Goede Fry-
dasiif'C ketlj/den onfes Htertn lefet Chrifiif
Eli
-ocr page 848-OCKENBURGH 199
En vreefe Haeg, noch Hof, en oock de Preeckftoel niec:
De Schou-burgh is hier vry, en ilaet tot myn gebied,
't Zyn ftomme die "t hier doen, maer die ick kan doen
' ' Tpreecken 5 ' "
En door myn oogen hoor, tot dat ick zad gekeecken
Haer fegge, mannen, gaet > ick ben het fpeelen moe.
Ick fchuyf't behanghfel op en fluyt myn boecken toe.
Oock iluyt ick hier mijn praec om eens een eynd te maec*
ken.
KomjKijckerjgaen wy fien hoe ons de vifch fal fmaec-
ken:
Mijn dienaer komt daer aen, die 'k niet en heb verwacht
Voor dat hy feggen quam. De ipijs is is opgebracht.
Gefchnvm op Ochnhnrgh in ^m Jmre 1^53«
-ocr page 849-t
200 O C Κ Ε Ν Β υ R G Η.
Aen den Heere
Ridder, Heer van BrandivijcL·
ÏCklaet,geleerde WesterbaeNj
Geen vaerzenfonder vaerzen gaen:
Zy willen O c κ ε ν β υ r g η begroeten:
Al gaenfe nu op traege voeten:
En Brandt wil uyt de dorre veenen
Met dit papier nae Braiidwyck heenen.
Om nu met gunft onthaelt te zyn»
So brengh ick meerder als het mijn.
lek kom verfelfchapt met uw Vrient >
Die u vereerende eer verdient.
Hier fweeft zijn geeft in zijn gedichten
Die over uwe Clingen lichten ,
Die d'Ockenburgfche Stichter eeren
En al wat keel heeft zingen leeren.
Dit vaers dan dat hier revens gaet
Dat komt u toe al komt het laet.
Vraegh niet wie 't u onthouden heeft:
Maer gun het dat het by u leeft
En by uw Wercken werd gelezen
So fal 't by u onfterflijck wezen :
So fal het uw vernuft vercieren
Als ""t fchoonfte blad van uw laurieren.
Verburgh verzei dan WesterbaeN
So langh men Hollandfch fal verftaen.
Gehout en konpgh hefchreven
By den Edelen en Hoogh-geleerden Meere
Ridder, HeerevanBrandwjjckfGjhlandt&c,
DOe 't ziel-vervoerende geluy t
Van Phebus goddelijcke Luyt
Aen Orpheus zangh fich quam te paeren 9
Doe feyd men dat op bergh en dal
De boomen danften over al
En dacmen tygers fagh bedaeren.
Doe Thebe zonder muyren lagh
En dat Amphion daer befagh
De onbewaerde Borgerye,
Nam hy terftond fyns vaeders Lier
En gaffe iiilcken foeten fwier
Dat ileenen daerom tYamen vlyen.
Geen minder kracht heeft dit gedicht
Dat Ockenburrigh heeft gefticht,
En m-et fyn toverende woorden
Het barffe aerdrijck maeckt gedwee ,
De barre grond tot baren ree
Enmenght het Zuyden onder 't Noorden.
Wanneer Natuur dit wonder zagh
Sy fprack met liefelijcken lagh
Wat geef ick langher om het Zuyen ?
Hier geeft my *t Noorden meerder eer
Hier dael voortaen myn aeiïem neer ,
Ick pas op vorft noch haegelbuyen.
ftoi . ο C κ Ε Ν Β υ R © a
Mit gaf de Lente daer een geur
Van bloemen al de hoven deur,
j J^fmyn en bloefem van Orangien,
Daer amber krBchteloos by fcheen ,
Spyt al de wieroock der Sabeen
En trots de reucken van Hifpangien.
De Somer, moeder van 'c genot
„ , Van alle bloeflèm fcheun en fchot,
. > t)ije.qiaani met voUen fchoot uytgieten
Al 't geen de Lente had belooft
' Van Kars van koeren en van ooft
Om 't op fyn tyd te doen genieten.
De milde Herrifft 5 die de kou
Ontrent dit geeilige gebouw
' Niet meer fo langh wou laeten duyren j
Die vulde kelder, bergh en fchuur
Voor vee, voor menfchen en voor vuur
Voor Heer, voor vrinden en gebuyren.
De gry fe Winter fagh dit aen
En fey', het is met my gedaen
lek gae my ftellen tot verhuyfen j
De plaets die ick wel eer verkoos
Daer is de V orft nu krachteloos ,
Ick moet nae Noorderlijcker kluyfen.
In Creta was 't daer Amalthé
Van lupiter op haere bee
De Volheyds-hooren heeft bekoomen >
Dan zedert Ottomans geweld
Haer wreede voet daer heeft geftelt
Heeft hem Natuur weer wegh genomen.
En nu vertrout aen defe ftee ,
Vol ruft en vrolijckheyd en vree
Hier onder Ockenburrigs daecken,
Verzelt van vryheyd en van weeld'
Die Catoos wysheyd niet verveeld'
Ën Craflus fou aen 't iacchen maecken,
ο C κ Ε Ν Β υ R G Η. ^o j
Hier lacht Natuur Lucullus uy t
Met fyn onfchattelijcke buy t
Gefpik aen koilelijcke hoven ,
En plant hier aen het dorre duyn
Een fo vermaeckelijcken thuya
Die al zijn pompe gaet te boven.
Vraeght yemand wie dees plaets bewoont
Eeh man, die hier zijn felven toont
En in dees blaeden is te vinden 5
Soeckt naer een man van vryen aert j
Voor hooffche flaverny vervaert,
Beleeft aea vremden en aen vrinden.
Geleert, maer fonder hovaerdy j
Geen vrind van Kerckfe heerfchappy
Noch dwangh van 't Chriftelijck gewiiïên;
Min grys van hayr als van verftand ,
Een rechten Patriot van't land,
So konje W efterbaen niet miflèn.-
liiliiÉÉ^^iiiiiiriiirtif-·;!··''Γ·■- 'r -.-ί^ίί^Μί,
-ocr page 853-»04 ο C Κ'Ε Ν Β υ R G Η.
•w
DAnck fy u, waerde Brandt, gelijck als ghy ver-
dient ,
Die my ter handen ftelt;de rijmpjes van myn vrient
Die noyt en quaemen voor myn oogen noch myn ooren.
Hier lie ick noch een treek van die fo lieve hand ,
Aen wien ick in myn jeugd de myne had verpandt,
En dat den tydhetvyerniec heel heeft kunnen fmoorec.
Ick vraegh niet wie fo langh my die onthouden heeft :
Hy moét oock fyn bedanckt die noch ten leften geeft:
En, wyl 't u ίο gelieft, dat in myn rijm-papieren
De foete vander β υ R G Η verlelle Wefterbaen ,
Sc fal ick eerft fyn lof met fchaemte nemen aen
En met fyn laure-blaen myn ilroyen hoed verderen.
Syn lof: die ick my felfs geheel niet waerdigh ken,
Doch ly, voor 't geen hy feyd hoe ick genegen ben :
En 't geen hy buyten dat, heeft in fyn vriend geprefen
Dat fal ick voor een les van mynen vriefad ontfaen.
So toont ons Plinius in 't Loffchrift van Trajaen
Niet hoe de Keyfer was, maer hoe dat hy moit wefeii.
J. W ES τ ER Β AEN.
pp OckenBurgh 3
-ocr page 854-aoj
ρ u 5 Heer, wacht het oogh van al wat datter leeft:
Gy zy t die t'fyner tyd elck fynen nood-druft geeft:
Ghy opent uwe hand om yder te verzaen:
O
Komt, héyli'gt defe fpys die wy van u omfaen.
Geeft: dat ons het genot tot Tonde niet gedy
Maer dat het matigh en nae uwen wille %y,
En leert ons danckbaerlijck uy t het gebruyck verftaen
Dat ghy den oorfpronck zyt daer 't alles komt van
daen.
Geeft oock dat wy voor al gaen foecken, daer 't bc"
hoort.
Het Geeftelijcke brood van uw genaedigh woord >
Waer door dat onfe ziel ten leven werd gevoed
Dat ghy ons hebt bereyd door Chrifti waerdigh bloed.
O God, wanneer wy Zyn verzadight door het eeten
So wilt ghy dat men u niet kome te vergeeten>
Dies feggen wy u danck yoor al dat ghy ons gaeft:
Den honger is geftik en onfen dorft gelaeft.
Doch ichoon het lichaem nu zyn voedfel heeft ont-
fangen
So laet ons herten doch aen't aerdfche brood niet han^
gen:
Maer geeft, dat onfe ziel gefterckt werd en gevoed.
Met brood, dat Chriftus gaf en eeuwigh leven doet.
KtfcL·
-ocr page 855-O God, die alles Ipijft en voedt,
Die vol van goedheyd en genaedc.
Uw milde handen open doet
Op dat zich yder een veriaede:
Geef 5 dat wy uwe gunft en gaeven
Gebruycken, fo als dat behoort,
Maer wilt voor al ons voen en laeven
En ons verilercken door uw woord.
Noch een Gebedt me den eeten.
Voor fpys en dranck van u ontfangen
Bedancken wy u, goede God:
Geef 5 dat ons herten niet en hangen
Aen tydelijck en aerdfch genot,
Maer dat ons ziele hooger ftyg'
En hongere nae hemelfch brood >
Op dat fy fpys van boven krijg'
Die haer beware voor de dood.
Avond-Gehedt,
O God, de nacht komt aen van u tot ruft bereyd j
Gelijck gy hebt den dagh gefchickt tot arrebeyd >
Wy geven ons te bed : geeft ghy bequame flaep
Waer door ons geeft en lyf weer verfche krachten raep'?
En wyl dat defen dagh fo niet is deur gegaen
Of hebben tegen u gefondight en mifdaen
So bidden wy dat ghy ons ionden doch bedeckt
Gelijck de'Ν acht het al rhet duyfter overtreckt.
Scheld ons ons fchulden quy t door uw barmhertigheyd:
Vergeeft de zonde, die ons van uw liefde fcheyd:
Waeckt defe nacht voor ons dat ons geen quaed en deer':
Luyckt au ons oogen en onluycktfe morgen weer.
αο7
O God j de nacht is deur, den duyfter is vergaen ,
En wy fyn uytgeruft en weder op geilaen:
Des dancken wy u,Heer,die voor ons hebt gewaekt
En die ons weer bequaem tot onfen arbeyd maeckt.
Wy geven ons weerom tot ons beroep en werck:
Geef dat uw gunil en geeft ons by zy en verfterck'
Op dat wy in het geen wy nemen by der hand
Wel letten hoe uw eer beft werde voort geplant,
Streckt uwen zegen doch op't geen ons ftaet te doen j
En wilt ons defen dagh voor ongeluck behoen,
Voor fchae en tegenfpoed aen goed, aen lijf, aen eer j,
Maer voor de fonde meeft, door Chriftum onfen Heer.