|
BlSSERTATIO ISAGOGICA
£PIST0LAM AD EPHESIOS,
|
|||||||||||||
|
Q U A M
PROPITIO SUMMO NUMINE,
Sub Prasfidio
|
|||||||||||||
|
?/;
|
|||||||||||||
|
urimum Venerandi atque Celeberrimi Viri,
^IERONYMI VAN ALPHEN,
°* k. Theologise Dodloris, ejufdemque in inclyta,
Trajectinorum Academia Profeflbris Ordinarii, Pubtico ExAmini fubmittit
mATthaeus pap fagarasi,
Transylvano-HungAuus.
Ad difm XV. Maji, horis locoque folitis., |
|||||||||||||
|
R H E NV M.
|
|||||||||||||
|
Apuf-^iiy ECT I ,_
£ L ETsTa NDRUMvan MEGEN*
'ADemi« Typographum mdccxxxiv. |
|||||||||||||
|
ILLVSTSISSIMO AC MJGNIFICO
<DOMlNOf .*>• GREGORIO BARTSAI de N. BARTSA,
inclyti comitatus zarandensis supe. rioris ac inferioris supremo comi-ti PERPETUO. TRIUM IN TRANSYLVANIA COL.
LEGIORUM REF. NEC NON NOB. QUOD AD SZASZ-VARAS EST GYMMASII PATRONO LL. BERALISSIMO ETC. ETC. Domino fuo Fautori, atqtte Patrono
mmificentijftmo, & ad ultimam vitae auram humillime colendo. STECTABILI AC GENEMOSO
<DOMINO, ft-jOSEPHO POGANYdeN KLOPOTIVA,
INCLYT. COMITATUUM ZARANDENSIS ET
V. HUNYADENSIS ADSESSORI CONSULTISSL. Mo ETC. Fantori fiio benevalmtiffimo, &
Jingulari objervantiae culm Aetatem profequende. |
|||||
|
!«•€
|
|||||
|
N E C N O N
Viris Cekberrimis, Inclytae Acaiemiae TrajeBinae
Luminibns. Clarijfimis: D. HIERONYMO van ALPHENr
S. S. Th- Dofirori, ejusdemque facultatis Profeflbri Ordina-
rio , Fautori fuo Benignifiimo, Praefidi GravhTimo. D. J O H A N N I vanden H O N E R T, T.H.F.
S. S. Th. Dodtori, ejusdemque ficukatis, nec non Hiftoriae
Eccleflafticae Profeflbri Ordinario. D. D A V I D I M I L L I O ,
S. S. Theologiae, ut 8c Philofophiae DocTori , illius Faculta-
tis , & Antiquitatum Jud. nec non Linguarum Orientaliur» Profeflbri Ordinario. D. PETRO van MUSSCHENBROEK,
A. L. M. Philofophiae & Medicinae DocTori, illiua Facul-
tatis, nec non Mathefeos ac Aftronomiae Profeifori Ordinario» D. J A C O B O O D E ,
A. L. M. Philofophiae 6c Theologiae DccTori , illius Facul-
tatis Profeflbri Ordinario, iftius vero Extraordinario. Praeccttoribus ftiis objervandijfmis, colendijfmis.
|
||||||||
|
Hanc Dijfertationem humili
at grato animo |
||||||||
|
D. D. D.
DEFENDENS.
|
||||||||
|
E> I S S E R T ATI O |'j I S:A G Q G I C A
|
|||||||||||
|
I N
|
|||||||||||
|
EPISTOLAM AD EPHESIOS.
|
|||||||||||
|
A R T I C U L U S I
De Scriptore hujus Epijlolae.
§. i. ^ore folito nomen fuum in fronte hujus Epiftolae
pofuit Apoftolus Paulus j cujus profbpograpbiam hic praemittere fupervacaneum eft. Qiiod folius. Pauli, non, uti in quibusdam aliis Epiftolis , 7V- mothei quoque nomen compareat, cum Cl. V. Till9 inde efle cenfemus, quod hoc tempore Timotheus inf 'c aPuc^ PM^m, Romae cacenis conftriclum. Qua de re p» ubi de tempore difputabimus, adhuc dicendi erit locus
Co 5'Us notanda erunt quaedam teftirnonia Veterum , quibu$ htm u ' at5 omni aevoChriftiano,agnitum fuifle Paulum Apofto- 1 "ujus Epiftolae Scriptorem.
UUl' • 'n Epiftola Ignatii ad Epbejios (quae tamen inter interpolatas «V ner-atUr^ 'ta c'tancur verDa Ephef, IV. 4. f. 6. ut praemittatur Q,Uoq*W*'®* UV4'V'iy&Qiv p.m.48. Qui idcm locus, fal.tem verfus^.. pag,^^"«/0'tribuitur inEpiftoIa Ignatio adfcnpta ad Philippenfes cuq)q ' lT9- c°t *• confer pag. 158. col. z. quem eundem lo- P-rn , °<3Ue> ut audoritatem probandi habentem,addu6tum videas U V C°L *' Vo11L PaCC-App.Cotekrii.
S. P0'|v ei Da ^uae leguntur Eph.IV.26.in antiqua verGone Epiftolac Confl;i;tCarp' P- m 189. eitantur ut verba Scripturarmn. Sic irt Oc Xp a^P^ftolicisp. rn. 259- Eph. II. 17. mfcriptum citatur* t}Um™iQ}1 verbum Qri^enem, homjl. Vi m Numeros, citare di- |
|||||||||||
|
91 V 1 extat Eph. IV. 30. in notis Cotelerii ad Hermam. p.,
01 • i. Paul. Apoftol, ebfervatum video. Praetereo teuka lo- A ca.
|
|||||||||||
|
tn,
|
|||||||||||
|
I DISSERTATI0 ISAGOGICA
ea; quac ex iisdem Patt. Apaftolicis notari poffent , in quibu*
verba quaedam & monita, quae in hac Epiftola reperiuntur, ufu» pantur. ~'.' *
§.4. Apud Irenaeum crebra hujus Epiftolae mentio eft. Pa#~
lns (inquit Irenaeus lib V. contra haeref. cap. XlV.edit.Mafluett p.m. JIO.) ait Epheftis: In quo habuimus redemptionem &c. £pn* I. 7. & ruffus eisdem : Vos qui aliquando erdris longe &c, Eph. lf' 13. & iterum: Inimicitias &c Eph.II. 14. if. Verba, quae vi- funtur Eph. I. 10. mox poft mentionem Pauli fa&am , leguntuT lib.V. c. 20. p.m. 317. col. 2. Capite autem VIII. ejusdem hbrir pag. m. 301. dictum quod extat Eph.I. 13. ita citatur , ut prac- mittat Irenaetis : Apoftolus in Bpiftola , quae ad Ephefios efl, dicen* &c. Similem praefationem , Apoftoli pariter & Ephefmum , ad quos fcripta fit Epiftola, mentionem facientem ante verba eat&" matis 20. Cap. V. videre eft apud Iren. 1. V. c. 2. p. m. 294* eol. 1. Quin eliam ipfos haereticos verba , quae nos Eph. III. t\- legimus , Pauli verba dixiffe , atque ad fuam opinionem ftabi- liendam torfifle; Irenaeus monet lib. I.cap. 3. p.m. 14. quae verba Pauli efle Ireneus quoque minime negat. Qyi ldem quoque Paulo tnbuit, quae leguntur Ephll. 3. Hb.III; adverf haeref. cap«- XVIII. p. r». 210. nec non quae reperiuntur. Eph. IV. j. 6. lib* IV. cap. 22. p.m. 269. conf. lib.II. cap.2. p.m. 118. col.2. & lib- IV. c. i(f. p. m. 2f2. col. I. pariter Apoftolus Ireneo eft, lib. V- c* 21. p. m. 351. col. I. qui ait: Adfcendit autem quid eft &c qU^S habentur Eph, IV. 8. Et monita , quae occurrunt Eph. IV. *f<: 2*9. & V. 4.8.Pauli Apoftoli efte teftatur lib. IV. c. 37. (al. 73-) p.m. 282.C0I.2. ■ Apoftolus ait (inquit Irenaeus lib.IV.cap. 27. p. m. 7.6f. col.2.)
Nemo vos feducat &c. Quae verba funt Epiftolae noftrae ad Ephf" jios cap.V.6.7. Quae vero-leguntur Eph. V. Zt. haereticos verbs PattU cffe agnofcere , indicat , neque refragatur Irenaeus adver*' haeref lib.I.c.8.p. m. 40. (col. 1. 8c 5. id eft, ex interpretatio!lS tutn veteri , tum Billii) Uti quoque eadem ratione,in utraqu^ interpretatione , verba Eph.V. 12. citata videmus tanquam P^l$ terba. Adde pro Apoftolorum doclrina haberi dicTrum Epifi0^ g&ftras, Eph.h jo* & VI. \%, lib.I.cap. jo. p. m.48:. |
||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. $
*•?• Mtiltaex hacEpiftola loca,in fuum ufam convertit Terwl-
*mus> Citaturus (adverf. Marcionem lib. V. c. ij.y.m.Goj.C)
'Ocum > <Jui extat Eph. I. 10. in haec verba praefatur: Ecclefiae
7 tf» veritate Epifibtam ijiam dd Ephefios habemus emijfam , »0«
'-^odicenos 5 fed Marcien ei Titulum aliquanio mterpalare gefiutt
7 f/i & ifi1 ijl6 diligentiffimus explorator.
&ihil autem de titulis interefi, cum ad'; omkes, Apofl&lus feripferits
_w*» ad quosdam f£c. p. m. 607. 608. 609.610. poitea utens quo-
*pe verbis, quae extant Eph. I. 12,13. 17.18.20. Eph.II. 1.2.3.,
*°- il. 12.. & feqq. item c. III. 8c ex hoc verfibus 8 $. 10. IV.8.
ujidem locum ex Eph. I. 10. libro de Monqgamia cap. V. p.m.
/«• citat, ita praefatus: Apofiolus Jcribens ad Ephefios.
*• Vcrbis, quaelegunuirEph.il. 20. utitur tanquam Pattlivct' '^.adverf. Marcion. lib. IV.c. ^.p.m.f6S. Et quae habentur Eph.
p ' *7- Tertullianus de refurrecfc. carn. c. 40. p. m, 408. C. dicit anlum ad Ephejtos fcribere. Et libro de baptifmo c. If. p.m. 262.
^s.' eX Apojloli literis dicit conftare , UNV M ejfe baptifmum. xUoci refpicit ad Eph. IV. f. uti quoque adverf. Marcion. lib. V. ' lfP-m- J94-B. Apofiolum dicit unius baptifmi defimtorem.
ca- rro monitlira q110^ legimus Eph.IV.22.23. lib.de refurre6t, *./.." c,45"- p. m 412. C monitum Apoftoli vocat. Cui etiam ac- ptum fcrt} id qUod legitur Eph. IV. 2j. 26. ibid. p. m. 415. A.
Aa 1iUo<ltle ?^v£rl-Marcion. lib. V. c. 18. p.m.tfi 1. A. ubi quoque ^Povtolo tribuit, quac leguntur Eph.V. 11.18.22. 23.25-.2p. 32* «p.Vl. 1.4.4. uti pag feqq- Eph.VI. n. 12.16 19.
^J^tn Tertul/ianus pro admonitione Apoftoli habet , id quod iy St^r Eph. IV. 16. lib. de orationec.x.p.m. 153. B. & ejusdem cie c %h- capitis comma 27. admonitionem Apoftoli dicit, lib. .^in perkcutt.cap.ix.p m.69f.D.
bB^jVk «d Ephefws Epiflolam efle dicit, ex qua depromit lib. de 3.*V^ P-m-75'6-D. ut & pag. feqq. di£ta quae extant Eph. V, P .' ■
cap ■Olon*dislqco adjicio TermlUani de praefcriptione haereticorum /*'«V e ^' ^" ^-^^- di6tum: ^^ jamt qui voles curiofitatem me^ cas ercefe in negotio falutis Tuae , percurre Ecdefias Apoficli' Ifidelit ^Uas 'Pfae adhuc cathedrae Apofiohrum fuis locis prae- "'> *?** quas IPSAE AUTHENTICAE LITERAE
A Z fforur»
|
||||
|
4 DISSERTATIO ISAGOGICA
eorttm recitantur . . . . . fi potes in Afiam tendere , habes EPH&"
SUM. §. 6. Similiter Clem. Alexandrinus <G5t$r$titltY.u <&?$« tfftlweM $•-
m. 14. D. edit. Sylburg. dicit: Nos arguit Apofiolus .- Et eratis alieni a tefiamentis promijjionis &c- quod reperimus Eph. II. l%' Idem Author faepius verbis Apoftoli ex hac Epiftola defumptis» quamvis (quod fatis notum videtur exiftimafle) aliquando non exprefTerit verba Apoftoli, neque conceptis verbis dixerit, quoa cx hac Epiftola defumpta fint. Aliquando illud quoque fed ob* fcurius fignificat. vid. ex. gr. Stromatum lib. IV. p. m. f27. B. ubi verba legimus, quae Eph. IV. vifuntur, poftquam pag. praecedk Apoftoli iterato mentionem fecifiet. Aperte tamen & conceptis verbis aflerit, Apfiolum ad Ephefiof
[cribere, donsc occurramus omnes in unitatem fidei&c. Verba exhi- bet, quae extant Eph.iV. 15. PaedagA.l. p. m. 88. Monitum , quod eodem capite extat verfu 24. teftatur Cl«*
mens Apofiolum dixijfe. Stromat. lib. III. p. m. 466. C. uti Apo* ftolo tribuit, quae leguntur Eph.IV. 29. in pacdag. lib. JI.fi. 6-.P* m. 169. 6c in protrept. p. m. 5-4. B. dicla quae reperiuntur Eph. IV. verf. 17. 18. 19 Vide quoque Stromat. lib. III. p. m. 457. C. D. 8c paedag?
Jib.II. c. 10. p. m. 195. C. Ubi aflerit, beatum Apofiolum dicere: Fornieatio autem &c. exhibet autem verba , quae confpiciunttU* Eph.V. ?. -..■■ Eodem libro p. m.'ij6*..A. Apofiolum dicit praecipere: Ne ttf*
hriemini vino &c. quod legimus Eph.V. 18 §".7. Clementi jungamus ejusT)i{dgn\umt,Adamantium iMumQre
genem. Hunc non rainus Suculentum teftem fiftere licet, hanc Epiftolam genuinum efle Apoftoli Pauli fbetum. Is cnim CoW^ ment. in Johan. Oper. ab Huetio editorum lib. II. p.m. 32. B. 1£*, quod nos legimus Epift. ad Epfief.I. 21. affirmat dictum P*tf*'f efle. Similiterque p. m. 315. B. idquod habetur Eph. II. 3. ite" rumque p. m. 2,25". B, & p. m. 245. verfum 7. cap. II. ejusdefl* Epiftolae. Uti quoque p. m.97. C. verba commatis fti cap. !"• noftrae Epiftolae. Quae eadem quoque tanquara Scripturis co^ jprehenfa. adducuntur p. m. 240.. C.& Comment. in Matthaeui» ' *-"""' £0533;
|
||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. j
tova-1- °Pei"- p. m. 330. D. verba Epiftoke noftrae, cap. IV. 12.
€o"f'P-3P4C. & in Joh.tom.If.p.ra.iSj.D. SiCy iUa (qUae videre eft Eph. V.a^apud Paulum dici afKrmat p.
'■2.79'£> & Paulttm pronunciare: Viri diligite uxores &c. (quod nos ftriptum videmus' Eph. V. aj\) aflerit Cornment. in Matth. tom. 1. p, m.tfj, A. & ibidem p. m.497, C. Mjfterittm enhn hde to*gHttm efi^ &,m■ ait Pattltts■-, ad Chriftttm & ad< Eccleftam per- twens. Con£ in Joh tom. II. p. 01.264. extat 8c 263. Pariterp.m. 37o; docet , Apoftolum fermonem Dei appllare gladinm Spiritm\ ^Uod facit Eph.Vl. 17. Idem Origenes contra Celfum Iib. ll.p.m. 100. verba, quae leguntur Eph.llf.8. Pattli verba agnofcit. O- mitto lubens plura loca, in quibus Origenes quidera in argumen- ^urri adhibct verba ex hac Epiftola defuropta ; fed non expreilo Vel P-auii^ vel Apoftoli nomine; quae tamen, jun&a dictis, argu- ^ento noftro robur conciliare poffent. §• 8. Aceedatetiam Cypriantts. Qui lib.IIv adverf. Judaeos p. xxii
3f- verba quae leguntur Eph. II. 17. Paulttm ad EphefiofkxipCiih athrrnat. Verba quae reperruntur Eph.IV. 1. §t feqq. Apoftoli dicit eflc
Praecepta. Epift. 89. p. m. 316. edit. Oxon. fequentia quoque pag. 5,^7. ab Apoftolo Pattlo dicla profert. Itemque tract. de unitate ^fiaep.rn.78.79. conf. 149. & 158 ■ ifpi-"- Ejusdem capitis IV. noftrae Epiftolae verfumz%; Pauti ad
^"tfios- efle dicit. Teftimoniorum lib/111. p. m. 40. uti ibid. Ph.iy. 30. p.m. 47. ut & verfum 29. Teftimon. lifrlll. p. m.
i?C°nf tra<^' ^e ^ono Pat*ent'ae P- m- l49-
^piftola IV. Cjprianm p. m. 174. affenr, quod Apoftolus di-
y Nolite leeum dare Diabolo , quod legimus Eph. IV. 27.
tetr> Epiftola XLV. p. m. 2.31. Jpofiolum dicere m , quae 1©»
g«ncur Epn [y. t^ & quae babentur Eph.V. f. Cjprianus affert
li'b^nae dpoftolus dtcat. Epift; LV. p. m 150. conf. Teftimonior.
f ' ,*• P- m. f6. dicit: In Epiftola ad'Ephe/ios: Stuitikqtiiitm &
"r T &c' fequuntur verba Eph.V.4.
^. I Apoftolo tribuit verba , quae extant Eph.- V. 6- Epiftols clef P'n*"Z2,9' conf-Epift.LXV.p.m-.285. & de unitare Ee- A - 3. In
|
||||
|
DISSERTATIO ISAGOGICA
|
|||||||
|
%
|
|||||||
|
In Epiftola LXIX. p. m. ipf. Cyprianus ad Magnum Filim»
fcribit: Paulus Apoflelus - - - ad Ephefios fcribit & dicit: Chrtflus dihxit Ecclefiam &c. refpicit ad verba Eph.V. 2j. conf. Epsft0'* LXXIV. p. m.516. Sic Epiftola LII. p.tn.z.38. Paulo tribuit, quae Icguntur Ep'3,
V. 31. Libro III. Tcftimoniorum, cap.LXX. - - LXXIV.p.m 6i-
fctibit contineri in Epifto/a Pauli ad Ephefios illa, quae etiam nunc in ifta Epiftola confpiciuntur cap. VI. r. 4. f. 9. Eodemque libro III. Teftimonior, p. m. f6. fimilicitandi formula adhibita, afRrt verba , quae in noftra ad Ephefios Epiftola reperiuntur cap. V»« az. quae eadem verbaadducit Epiftola LVIII.p.m.ifS. tanquatfl .quibus Apofioltis nos armet. . §.9. Satis,ut opinor,teftimoniorum adduximus, quibus conft^
de Pau/o, quod ejus Auctor fu. Recenfetur haec Epiftola inte1' illas quatuordecim , de quibus Eufebius Hift. Eccl. hb III. cap. ?• JF» 3 nutvA» ^jSy,hu iij <r«cper? di itwt'iosu,£ts. Uti quoque Cy rillus Hierofolym. Gatech. iv. p. m. 67. tanquam fatis notas corn- mendat T«f n«vA_ iiKdcTiosagyg eVjs-.Aosc. Similiter Gregorius N**' x.ianzjenus 1. z. p. 01.98. verfu %f. dicit : A'm» 3 Hxvkv riosetfa T* 'S^nsoKou. Athanaiium lik z. inSynopfi (fi ille hujusAu&or fit) p.m. 60-
& 144. & Amphilochium in Epiftola jfambica , verfu 304, p. m- ,133. aliosque hanc Epiftolam numerafle in illis , quae indubie a Pattlo Apoftolo fint fcriptae. §. 10. Conftat fimul ex hisce teftimoniis, filtem ■nonnuilis-»
quod antiquifljmi Ecclefiaftici Scriptores , non tantum Pauln^ Scriptorem , fed Ephefios quoque iilos , ad quos hanc Epiftola1*1 fcripferit, agnoverim: de quo dicemus Artic feq. §. 11. Quod autem in bac quoque Epiftola Pauius fibi vindicet
Apoflolaium (quod in nonnuliarum Epiftolarum infcriptione &" cit , in aliarutn vero omittit) ea fini videtur fecifle , ut £a"5° fcrtius anirais Epheftorum inculcaret llla , quac pracfcribebat o®" cia. Maxime, ut memores eflent quaies fuerint, antequam pcf Evangelifim , qyod illis pracdicayerat, ad Chriftum erJent con- xcrfi. • j. _ arti-
|
|||||||
|
JN EPISTOLAM AD EPHESIOS. f
ARTICULUS II.
®e illis•, ad quos fcripta ejl haee Epi/io/a, ,X In Polyglottis fingulis verfionibustalistitulus praefixus
^itur, qui Ephefiorum nomen, tanquam illorum ad quos mis-
lU -^aec ^P^0'8 » mentionem faciat. Ex Tertulliano adverf. <?«aJC'0nem' 'ib- V". cap. 17. p. m. ^07. fupraaudivimus: Ecciejiae aJr*1 ver*tate Epiftolam ifiam ad Ephefios habemus emijjam , ao» ^aodicenos; fed Marcion ei titfeittm aliquando itsterpolare gefiiit^
"iaP & in ijl0 diligentiffijnHs exploratof. §•*. Marcioni tamen pollicem premunt qyidam iTeentiores. Tn his,
iUetn Gl, van TiU ad hanc Epiftolam notat U refutat , Illuftns rrtws. Cauflatus Marcionem mentiendi rationem non habuijfe'.
"cm haec ratio (quod rccte monet Tillius notter ) nuilius eft
_!orrienti. Qyi fcit Doftifl. Grotins , quod Marcion mentiendi' Qu^ nu^atn habuerit? Famofus Scripturarum interpolator, fi i ,'d mqtationis huic Epiftolae inducere voluit, ejus interefte po- ^ > quantum pote, impedire collationem autographi. Sed ratic^ a01» quae Marcionem movere potuerit, in obfcuro relinquamus; y. n°n inverti poteft hoc argumentum? An igitur Eeclefia? An ca tt- nus 1 An Clemens AUxandrinus ? An Irtnaeus ,? aliique n)e las menticndi babuerunt ? Certe veracitatis Mareiams docu- h^kT- n°n habemus; ut taccam,quod Pftres contrarium ipfi per- Ep.-nn*; teftimonium : qtiod notavit Ceieb. V. Till in Ifag. ad h; jjj ,°* arr>p.m. 179. ex CUmemis AUxandrini Stromat. lib.VH. p. c.:'/p '"**" ecnt- Sylburg. 6c exTertttllittm Iib. 1. adyerfMarcionv &-r.a 'o^uitur Tertullianui:
;; ,jj- ^t^fH Barbarum ac trifte apad Ponturaj.quam quod »1 4f4/r Ci.0n naws e^> %^ tetrior , Hamaxobio inilabilior, '»■ hvem '*(?■ irlnumanior, Amazona audac.ipr', nubslo obfcurior, , 5J _upme S'dior, ge^u fragilior, Iftro xallacior , Gaucafo ab- |
|||||
|
" ^crba
|
|||||
|
$ DISSERTATIO ISAGOGICA
Verba autem Clementis loco cirato a Cl. V. Till non fatis accu-
rate funt exprcfla. Ita habent : K*v r m<*t§« «u^<r» ^fdy^ Si&r Loquitur de hacreticis Matthiae AucTroritatem praetexentibus. §.4. llluftris Grotius adrnifla fere Marcionis fententia, hincilhi- ftrandum ccnfet locum vexatum Colofl'. IV. 16. Marcione enim tradente hanc,quam vulgo ad Epheftos dicimus, Epiftolam fcriptam effe adLaodicenos, opinaturVir Illuftr. hanceandem intelligendani efle,quando Apoftolusjubet: K«) t cm Axoehiwfa? »V« i^ uf*s~? #va,yv«>' ts* legcndum autem efle contendit: K«3 t htxohxcl*.? atque id interpre- tatur mhunc roodum : (Comment.adEpift.ad Colofl.in Bibb. Critt. p.m.206.) 9, Reclc autem dicitur »| kxo$imU(,ca quae futura era* „ in poteftate ac dominio Laodicenfium , ut oftendimus etiam etf j, jurecivili, initio ad Ephefios. Eratautem illa Panti Epiftols „.ad Laodicenfes fcripta eodem tenore, quo iSla ad Ephejies j (c& „ quia propior CohJfen(ibus erat Laodicea, inde maluit exerbpluifl „ pcti. Confer annotata (m Bibb. Critt. ad cap. I. Epift. ad Ephef p.m. 103. ubi dicit: „ Scripfit Paulus eodem plane exeffl- „ plo Epiftolam ad Laodicenfes, ut ex Tertulliani hhris adverfu* „ Marcionem colligereeft.Er. illa forte eft Epiftola A«o<JW«f cujuS „ mentioCololT. IV. 16. fubjicit t. VII. col.lll. in Bibb.Criticis, quod Marcion , exfide, uti credihile efi, Ecclefiae Laodicen/is £ita fenferit "] nam cur in ea re mentiretw nihil caufae erat. Et haflC efle credimus , quam Paulus dicit t a*oJm«'*s CoIofs.IV.i6.nofl fci iptam a Laodicenis , fed ad Laodicenos pertinentem. Quod .ipfurO recle fignificatur cafu pofleflivo , nam Litterae ejus funt, cuju* tabellario funt traditae , mukoque magis ubi Sc redditae funt. £>• fi Spiftolatn. Digeft. de acquirendo rcrum dominio. Haftenus Grotius. Ad quae, praeter dieta, fequentia adhuc notamus. 1. Grotium non negare hanc Epiftolam datam efle ad EphefiMi quod bene habet. Grotium quidem ftatuere, quod eodem pla°s exemplo Epiftolam ad Laodjcenos fcripferir, in quo nihil eft 3"" furdi. Sed asferitur tamen absque fundamento, ccsfcsque eseni- plo. Probabilius longe eft, Ecclefias, Epiftolas, quas una- quaeque acceperat, cum aliis commuriicasfe. . 2. GmiHm, data hypotheii, nihil lucis afFcrre loco ex Epift-atl
Colofs_.lV. 16. nam <*. Le- |
||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. 9
yue fade codicum. Certe diligentiffimus Mtllim nullum laudat
£qUnUa lc§atur' '
• -iJurum quoque videtur, EwoaW xaohKei», interpretari Epi-
a^ Hi poteftate Sc dominia Laodicenortdm. Ex jure quidem civiii
Piobatur, qUod Epiftola , quae ad aliquem mittitur, multo ma- eft i, reddita eft, in ejus (u dominio : Scd fic nondum evi&um ftol ^ n e^"e con,ijetam , qua cafu pofleffivo exprimatur Epi- ^ lam ad aliqucmdatam vel ei redditam, illius effe. Exempla afferri Vo erent > quibus probaretur v. c. Epiftolam ad Romanos datara apCari Epiftolam Romanornm. Epiftolas Ciceronis ad Atticum fun Jfttici Epiftolas. Neque ha&enus mihi perfuadere pos- ca/' "\retineatur recepta ledtio, t'ck a«o<W<m , verba fignifi-
te e.F°^e Epiftolam Pauli ad Laodicenfes fcriptam. Qyae fen- ^ ,tla eft Raphelii,ad h. l.adducentis loca ex PoIybio,ubi r in t? , <""k Ufsrgeioiv, lw dmstiKxv 01 hcMiSoupouvi dicat de Legatior.e quam p*-fdaem0nii Romam miferant. Legat. XIV. pas. iiq. lin. 14. |
|||||||||
|
j?„HUs exiftimem, non obftantc difficultate quam mover'laudatus
Le .HS' verba t ck ■$ Pw^ujj? 7r%t<r€eiotv Ttctgyfpio^, , fignificarc tiSativnem ex Rom* reverfam, veniffe. Neque alter locus ex eo- p. 1351. lin. antepenult. ubi legitur
|
|||||||||
|
ter,j Pw/x>j; 7r}taGtVTUt dvXKXp^dvlm- sjj t 'A^aJ«v , mihi ver-
£ Us Videtur, Legatis qui Romam iverant reverfis. Sed potius
fo^"p Rom* reverjis in Achaiam Paulo duriorem in utroque Ioco
m0r- c admitto traje&ionem verborum;minustamenduramexifti-
qua{i^rai^catu» ^ucm laudatus Vir Do&ustribuit verbis U •$ P«W,
A«o<r Snificarent in Vrbem Romam miflbs. Neque phrafis t- e*
fiol^y. S^ifoAlu/ exiftimo interpretandam effe Laodicenfim Epi~
ur ejUs' i0" erc > °iuac a^ eam pertineat, adeoque ad eam mifla, ita
^hvifc ' d'ic'clue ProPlio jure debeat. Quae fententia piacet
„ eft r^0, Vwema , dicenti : „ Ex Laodicea eft, quae origmitus
,, te-jis a°icen^s* non fcnptionis, fed juris originem ab ea repe-
„ forte in Av"? £IC T?* !ro'A-6af» Luc- VIII. zg. eft Vir, qui etfi
»5 tinet >' Canon natus, ejus tamen civis eft, & adeam jure per-
VuV- Addit e|«e5<y5 fignificare coelefte. aCor.V.a. 'av^sj
s«f apuc\ Xenopbontem dici cives Vrbanos." Exemplis no-
B ftro
|
|||||||||
|
DISSERTATIO ISAGOGICA
|
|||||||
|
10
|
|||||||
|
ftro loco diflitnillirnis. Citatque porro ClarifT. Venema R*pkt-
lium ad h. 1. Sc Fefelium in Adverfs. S. S. 1. I. c \6. Aa- dere debuiflet Vir Clanifimus eundem RapheJium ad 1. Joh. XI- ]r p.m.xSi. ubi fic commentatur: " [/Ex tijV x«7«k3 Sic a* e'» TJW „ jreA.w. dicuntur Oppidani, five cives , etiarn cum in Urbe es- „ fent. Arrianus de exped. Alexandri. I. zo. n. o h 7£v »«*'• „ qui in navibus funt. II. %%.$. o'< Ix t o'§wv, Montani, IV. 2.4* „ UoAeis «* lx tJs 'llaAiot? 'LVr^.r in Italia. Poljb. pag.cT^l .lin.8.' Primus autem ex Arriano locus allatus, non eft accurate cit**
tus. Phrafis enim o'i Ix t>k 7reA.a)f non reperitur, in toto illo CU- pite primi libri. Quod ad fecundum ex Arriano adductum 1°" cum attinet, c'i lx t v$£v funt *'//* , ^w ex navibus pugnabant. Quod per ellipfin potius videtur exponendum , quam praepofitip Ik per IN vertenda. 'Oi 1% r o^uv iVovle?, funt illi qui ex montt- bus profpiciebant. Neque apud Polybtum 7. .Aewv, t Ix t>k i7*a/*? leddi debet Urbium in Itaiia, fed Urbium ex Itnlia G»py,<x-xi$a>v' UC innuatur non omnes fed quasdam ex Urbibus Italiae fuifle SociM» Plura quidem adducit Fejjelius loca, quibus fuam enallagen, qua Praepojitio eum [uo cafu, loco adjeBivi nomini fubfiantivo aptetur~\ probare contendit. Sed , fi ea fingula examinare inftituti noftrt ratio permitteret; fi non omnia, cene pleraque deprehenderentur Bon probare, quod probandum eft. Quidquid fit, exempla ftint noftro loco prorfus diflimilia. Et fi hoc quoque probari poflet,vi* tamen Epiftola Laediceae vel Laodicenfis dici poflet, Epiftolaquae noa in poteftate Sc dominio Ui bis,Senatus, populive Laodicenorum ei'ar» fed tantummodo in poteftate Sc dominio Ecclefiae, qmc Laodice** crat. Certe verbis praecedentibus Apoftolus juflerat, ut fua ad C°' hjfenfes fcripta Epiftola lcgeretur b> rn AaoJixewv EVxAjjn'*" Sic qu°* quc di&urus videttir iftius Ecclefiae Epiftolam vel Laodicenfiut*1 Ecclcfiae Epiftolam a Coloflfenfibus legi debere. §.5 Atque haec fufficere viderentur huic hypothefi confutandae.
Sed ante paucos annos, Celeb. Vitringa Filius , longc fpcciofi1}? probare annifus eft, hancnoftram, quae ad Ephejies dicitur,Ep1" ftolam, ad eos non efle refta fcriptam,. , §.6.1n prioris dirTertationis partc ia. (pag.m.5.)ipfefatetur,qu°^
in MSSi 5c imprcilis codicibus paffim lcgatur, quod fit fcnpta f* |
|||||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. n
Ephe/tos; Sed indicat fimul, quod eruditiffimus Millins, in nupera
Witionc daboratiffima Novi Foederis primus fit, qui recepciffi-
mam opmionem , data opera ac induftria ex ipfo Epiftolae argu-
mento controverfam fecerit , unum alterurave dictum afferens,
9u°d cenfet non potuifle ad Ephefios fcribere Apoftolum eo teml
FQre' °cUo eum conftat has literas dedifle ; quodque hoc pa&o
«anc Epiftokm Ephefiis abjudicet MiUms , Laodicenis vero vin-
a,cet,contendatque huc refpiciColofs. IV. 6*. Quodque idemMil-
ihs fpcciem fententiae augeat teftimonio Marcmiis s ncc non ex
bientia vocum b> v$i<ru c.I. i. in antiquiffimis MSS. fide Bafilii
Hieronymi. Illius quidem lib. II. contra Eunomwm\ Huius
|
|||||||
|
Cr°> Comment. in init. Epiftolae ad Ephefios.
p ^fnique , quod Millim fic explicet , qua rationc acciderit, iit rP^ftola ad Laodicenfes data Epbejiis vindicata fit , in infcriptione C'i;.1- Nimirum : QuodTychieus, qui Ephefius erat (uti conftat ex 1 Tim.lV. ii.) pcr quem haec Epiftola mifla fuit (vid.Eph. VI. r}' **•.) hujus Epiftolae apographum ad cives fuos detulerit. My°d hinc contigerit , ipfius forte Pasili juiFu, ut iili Epiftolae * ^s, ccu ad ipfos acque ac ad Laoiicenfcs pertincntis, titulum .actenus quidera mutaverint, ut in locum vocum c* Xmhmtx, ver- *• rcpofuerint c* E'4>e*-<j> &c Quodque haec lectio propaga- ...» conformata fit infcriptione Sc fttffcriptione, ferius tamen & ab ■ ^na manu.
*> ? 7-In hunc modum exhibet CI. Vitringa fententiam Iaudati Millii.
■ f' ^vera fic habet prolcgg. ad editionem ejus Novi Foedcris p. m.
Jo- ^tamcn noneodem ordinefquem fervare praefticisfer) propofita. rat^Uc fatij plene. Nam ex didis Eph. I. ij. & 111,4- gene- £ ^ concludit, quod hacc Epiftola fcripta fit ad Ecclefiam, quae y1*1 Apoftoli nondum viderat. Et quod talis fuerit Ecclefia 'aZ & Ut & Col4mf,sy <\uod colhS,lt cx Colo{s IL »• Cum"
Tych^T fychicum delata fit Epiftola ad Colofsenfes , per eundem bab']^ ^ coP*"e ternPorc hanc ac* La«dicenfes delatam efle, pro- no "ci'i ex loco Colofs. IV. 16. quo loco contendit intelligi Ufijs ^Se ^P'ft°}arn a Laodicenfibns fcriptam , eo quod nullius Rend Au^toritatis apud Celoffenfes ipla esfe potuifsct. Intclli- m 'B^ur Epiftolam a Pattlo fcriptam. Cumque intcr utram- B a quc
|
|||||||
|
DISSERTATIQ ISAGGGICA
|
|||||||
|
12.
|
|||||||
|
quc, noftram fcilicet de qua agimus, 8c illam ad Coloffenfes per
Tycbiettm eopfe tempore latam , tanta fit convenientia in multis» & in illa quidera copiofius , in hac contrafbius , eadem res fit pertra&ata: cumque in Epiftola ad Colofjenfes quaedam reperiantux de Culttt Angelorum , quae Laodicemrum fcire intererat (quando* quidem ex Canone xxxv. Synodi Laadkenae , quo dtmnata A'y*; yiAoKtreJix, fatis colligi poteft in eam illos proclives fuifse); w" picnter monuifk, ut Coloffenfes ilkm ad Laodkenos ,• hi vero illani ad Coloffenfes legerent. Addit, Epiftolam , quam, ad Laodicenos fcriptam efle conten-
dit, generali duntaxat formulsl benedi6tionis conclufam esfc * Gratia ctm omnibus, qui diligunt Dominum Noftrum fefum Chri' ftum in incorrmtione. id autetn minus gratum forte Laodicerik futurum, cum praefagiret Apoftolus, hinc factum fufpicatur Ati{" Hius, quod Epiftolae ad Coloffenfes jam poft fignatas literas, addi- derit juilum dc falutandis fratribus , qui ermt Laodkeae. Colofs» IV. if. Has probabilitatis fuae fententiae, quas I>b&iflimus M^" litts affert, rationes, omittere non debuiflet CI. Fitringa. Scd fortc non omnes fttts graves efle exiftimavit. Imo ne quidero illam, ut MUlii ratiunculam,,commemorat, qu®
indicare voluit, undc forte hauferit Martion, quod, haec Epiftol* ad Laodkenos Gt fcripta. Nimirum quod Marcion aliquamdiu. egerit Sinope , haud procul a Laodkea, atque hinc, feu ex popu?" kriorum fuorum traditionp , feu etiam au&oritate exemplariunfc quorundam , hanc Epiftolam tanquam ad Laodkenfes fcriptam &f taverit. Cum veroftmile fit Archetypum Panli Laodkenjittm n°' men praetulifle. ♦ Atque haec haftenus ex MUUa. revertimur ad QX.Fitringam. ,
§. 8. Hic notat (pag. 7.) Erafmum, quando memorat a M***
sione citatam Epiftolam, tanquam ad Laodicenos datam, non pr°" jQunciare. Additque Vjjerium in Annal. cenfere hanc Epifto'arP fuifle encyclicam, quae more illorum temporum ad omnes M1" floris Afiae EccYefias in orbem fuerit mifla. Unde 6c Laodk™* ftum £c Ephefwfim titulum praeferre potuerint diverfa MSS- *-n pnmis autem Millio praolufiffe Grotinm. cujus fententiam (<luana: nos rfiod.o exhibuimus) jeferk „ .. ......' - - - - Ep;- |
|||||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESfOS. »$
^P'cr'fin aliquam adjicit, minus probans conjccturam Grotii,
» Apoftolus , quafi opere & labori parcens, ad duas diftin
as Ecclefias, ejusdem plane argumenti , vel potius alteram ad ^cram. verbotenus defcripram, dediflet Apoftolus : Neque Mil- ^ pollicem premens, quandb is ftatuit, Ephefios forte Pauli juljk uium rnutafle, & pro a> a«o<W<*. repofuifle h e'$5<t». Nullum
ninn jus noc f"aciendri habebant Ephefii. Neque quidpiam Pauh _ . rationis, ut titulum meditato pofitum obduci juberet, at- 2 e ,ta rounus liberaliter Laodicenfibus transmiflum cura illorum . ntUmelia tra6taret, Sic redte, uti mihi quidem videtur, contra no rm- rat'oc'natur 01. fttringa. Addo ego, Mtllii rationes fibl n fttis conftare. Si cnim in ipfa leguntur (quod contendic .•*/;'/-
j?*\ ^Ha, quac non potcrant fcribi ad Ecclefiam, in qua PmIhs
'^docuitj quatn ineptum foret iftiusmodi Ecclefiam juberc, ut
"^^fetione infcriptionis illam Epiftolam tanquam ad fe datam re-
P^efentaret.
^m.9' Commemoratis porro dc hac re difputationibus tum Celeb.
-^ttrti Fabritii, in Biblioth. Gr. lib. IV. p. 155. & in codice gPocryph, Nov.Teft. pag.8|8. tum D. Lenfant iiti Biblioth. Scf. gerici t. XVI. p. 290. & materiae dignitate commendata, Vfr jj ari^s.-ad ipfum fe accingit opus,atque(pag. Li.)prirnae difputa- n,s in fe recipit
fecV ''3l°^rc epiftola«i D. Pauli Ephefinae Ecclefiac, ex vulgata e l0ne,infcriptam, non ci, fcd alii cuidam fingulari credentium j, ^1 datara efle j dilutis quae inadverfum diei queunt. Atque 1W ^ron<^ogkm fcriptae fiujus a Paulo Epiftolae conftituere:
•nc Pjnnis V. Clariflimi ducctur ex ipfa epiftolademonfttatio. If' *r c fuBdamento probationem fupcrftruere. ns afr ^CBa verum & proprium jus I>aodicenfiumin haslite-
uon',°' ^anc telam ad fincm pertexercCkriflimo^Vr;»^q?er fata
qUe lcuit- Clariflimus autem Fenema hoc argumcntum profe- s '..^'"8" hanc Epiftolam miflam elTe contendit.
^Uae l V.^irtjopinor-jfi oftendere queamus, nullas rationes efle * aP°di&ice demonftrcnt adaliam, quam Ephefmam, Eede-- B 3 fiam,5
|
||||
|
i4 DISSERTATIO ISAGOGICA
ftam.hanc Epiftolam fcriptam efie; imo nullas efle, quac conftantt
le&ioni fatls graves acquiponderari poffint: qood fi facere poflimus, non opus erit , ut nos immifceamus examinandis conjecluris, 8c litibus inter Viros doftos dc hac tnateria reciprocatis. Clariffimus Venema ipfe exorditur ab eo, quod ccnfcat Jngeniofijfimam de fttfpeEio vel falfo Epiflolae ad Ephefios tituh "P"
nionem in ea collocatam ejfe luce , a Clarijf. C. Vitringa F. ut Wtlt maxime probabiles tpiniones locnm merito tenere debeat. Quod fi igitur cvincere queam tantum probabilitatis hic non
reperiri, ut communem eamque conftantiflimam iectionem liceat foliicitarej necefle non eht, ut de reliqms fim follicitus. Neque iitigandi libido mc ad hanc difputationem impulitj fcd
eo tempore, quo illam disfertationem bimembrem in lucem mite' rat Cl. Vitringa, ordo, qucm fervavi, in analytice, in fcholis pri* vatis, pertraftandis Epiftolis Paulinis , me ad hanc Epiftolatn perduxcrat; cui, quod ctiam reliquis feceram, Prolegomena haec pratmittcre debui. §. i 2,. Chronologiam igitur hujus Epiftolae ita conftituit o f**"
K&tJiiit,ut afserat in vincuhs Romanis, & quidem prioribus,eaB» efle fcriptam. Hanc chronologiam quo paclo dcmonftret, operac prctium ertf
examinare. Praemittit difcrimcn vinculorum Panti s de quo cgo quoque
ininime dubito. Tria obfervat efle in hac Epiftola loca, e quibus cpnftat e3C
vinculis eam efle fcriptam.cap.lll. i. IV. i VI 20. Et recTrcquide01* Haec eadem efle, quae Agabus ei praedixerat A6t. XXI. ll'
Quod fic probare annmtur: 4.0bfervat,quod Paulusanteid tempusvinculisDIUTUR^'
ac fama pcr Ecclefias celebratis, qualia haec fuerunt, mancip<it:US non fuerit. Quod Vir Cl.copiofius excquitur pag. 17.18.19- ' b. Urget hoc ex eo, quod in Epiftola ad Colopnfes Paulus ff^
leftiam 8c diuturnitatem horum vinculorum clarius adhuc fig01"" cet. Colofs.I.a4 IV. 3. & 18. Ut autem hoc in rem fuam vertat, ponit 5c probare conatur t
cademeffe vincula, e quibus Epiftola ad CaUjfenfts, ct e qu>bu^ |
||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. ir
"aec noftra eft fcripta. Quod mihi fecus videtur.
Haeceftarx cauflae; dihgentcr examinanda. Hanc ut ftabiliar,
■ /*^ Obfervat utramque per Tychicum efle miflam. Sed cura ipfe fentiat hoc folura (quamvis ii nihil obftet, praejudicet) non prbbare invicle , cura diverfo terapore utrumque officiurn confe- quenter obire potuerit Tjchicus; .(£) Addit identitatem argumenti utriusque Epiftolae. Idem
(inquit) in utraque rerum ordo, pbrafeos n©n affinitas, fed fi- ^'htudo maxima , eadem in utraque conditio & ftatus fcriptoris ^thibetur , idque gemina di&ione ; idem utriusque , & quidem |w»i}i commendationis formuU , perhibetur tabellarius. Hinc Coricludit, quod eodem tempore &c. utraque fcripta fit : adeoque e prioribus vinculis. __ * Epiftola, quae Ephefis infcripta eft, curata eft per Tychicum
*f-ph. VI. z i. ix. Atque Tychicus tum demum Paulo comitem fe M^ , cum Paultss Ephefo difcedens in Maccdoniam fe contulit.
j, ^rgo Epiftola noftra exarata eft poft moram Pauli in- urbe
tybefi, £)e eo neque ego dubito. d- In Epiftola ad Coloffenfes folutat credentes ab Ariftarcha Sc
**£ Colols. IV.10.14. « Hi Paulum Romam comitati funt. A&. XXVII. z. Ergo Epi- to« ad Cobjftnfes, non ex prioribus aliis , fed ck Romanis vin-
u»s fcripta eft Hoc mihi quoque certum eft.
jv *gitur& haec noftra,utpote eodern,uti moxdiclura cft, tempore. e e° videbimus fuo loco. Ha6lenus hanc rationem non admitto. hrr ^P^0*3 Pauli ad Philemonem fimul cum ea , quae ad Co* PhT a^'egata e&' ^tem '^a ac* Pkilippenfes. Haec autem ad j ' yptnfes, non ex aliis quam Romanis eisque pnonbus vincu- rtfifla eft (quod Cl. Vitrmga pluribus exequitur, ego vero q lnii?^ nego.) Hinc concludit,quod Epiftola noftra,cum eopfe cnf . a<?■Colojjenfes fcripta ht, tempore , quoque e P*utt vin- PoftS ?r'or'Dus Roraanis raifla fit. An e prioribus , an potius e g:rionbus, deinceps difputabimus.
jjt? ^Pracmiffis, Vir.Cl. inquirit, quaenam inter illas Pritna roifia Tl. .1 ?"ie ^iftolam ad PhMppenfis poftponendam cenfetj cum iMfkjfi^i idque ^ r r {«) Qfia
|
||||
|
\6 DISSERTATIO ISAGOGICA
(«) Quia Philipptnfibus neque Tiraothei, ncque Tychici nofl»*
ne falutem dicit. (0) Quia tn ciulla alia tam confidenter loqmitur de fua proxi-
rna libcratione, quam in hac ad Philippenfes. ■Ut ad propofitum redeat Cl. Vitringa, ex his pag. z6. conclu-
dit, quod Epiftola, quae Ephefns infcribitur, fit fcripta poftqua111 fat longo tempore antc cum Ephefiis in ipforum urbe fuiflcd eon- vcrfatus. Quod rurfus pag. i6. vj. fatis prolixe probatum dat; quodque, mea quidem fententia, minitne negari poteft. §,15. Tandem & Chronologiam Pauli annis aerae vulgaris-, cx fi|*
fcilicet hypothefi , alligat. Quod noftri nunc non eft inftitut'* Ut examinemus. Convenit igitur mihi haclenus cum Cl. Vitringa, quod flgnos*
cam cum ipfo hanc Epiftolam ex Pauli vinculis Romanis fcw ptam efle , -atque adeo poftquam fat longo tempore Ephejt do- cuerat. Nondum taraen probatum video (de quo agam in feqq-) hanc, de qua agimus Epiftolam, copfe, quo illa ad Coloflenfcs, tcrfl* pore, atque adeo ex Prioribus vinculis, miflam eflc. §.14 Suramahaeceft Primae partis laudataediflertationis. Vide*-
mus, quo pafto htnc eliciat, Epiftolam, quae Ephefiis cx vulga* ta le&ione infcribitur, non ad illos, fed adalium credentium coe* tum misfam efle. $.1 f .Contendit igitur Cl. Vitringa (Difputationis II. pag. 1.) ha°e
Epiftolam datam efle ad illos qui Paulum nunquam videianf* Hoc quadruplici argumentoram clafle fe evicturum confidit Vlj: Do&ifs. 1. Prima, demonftrabitj quod talia in hac Epiftola reperia11"
tur, quae Notus ad Notos fcnbere non poteft. 2. Altera, cjuod nulla occurrant in hac Epiftola, quae to"!T.
cium praebeant, Paufam ad Notos fcribere: qualia tamen in
reU-
quis Pauli ad Notos datis Epiftolis, inveniri folent.
3. Tertia oftendet, quod peculiares hic reperiantur circurfltbfl1-
tiae &. notae,indicantcs, quod hacc noftra ad ignotos fcripta fit. 4. Quarta afferet teftimoaia aliorum antiqut temporis hotXH".
num , qui factura nofle potuerunt & nobis fideliter referre.
Plures fontes dari non poffe &c.
§. 16.
|
||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. i$
|
|||||||||
|
Sp • kuftremus fingulas clafles:
|
|||||||||
|
"rimam inftruic pag.7. addu&is Iocisex Eph. T. if„
|
III..*:
|
||||||||
|
*• quae a /#.//,<, addu&a efle fupra monuit. ctu Ufferius in An-
^hbusjarnpraeiverar. •" - 8 sTt06 ^0"11" *"*'* fr*tr'HIa tres a'ias pericQpas. Scil. cap. III. 5.7,"
■ jj* IV. 2, Haec loca ita vindicatum ir.
jp ~pri. I. i£. dicit Apoftolus , fe audivijfe fidem eorstm. Atqui atfrf^ ^ommes e(^e * qm fidetn in Chriftum fufceperant, notj & j*ne compertum habebac, fed viderat Scexpeitus erat ipfemet jji^ *■ h°c argumentum vindicet Cl. Vitringa, proponit inter- r*ctatioriem III. Gmw, dicentis : Loamtur Paulus deprofeUu•Evan- %yltvaPMd Ephefios , ex fuo ipfe ab illis difcefjtrat. (juo etiam redit *Pucatip Cl. Letifam, in Biblioth. fcl. pag. 300. wd regerit CI. Fitringa pag.p. *• Non licere fidem de perfeveranria in fide interpretan.
j ' Si hoc voluiflet, an tam frigidc laudaflet fuos Ephefios, nul- tia r"ent,one -&&* fidet ipforum, quam ipfe erat expertus, conftan- ji. • Quod illultrat exemplo Ciceronis. An Cicerp per terapus ^. f?' fcriberet Attico , y£ audivijfe illum effe virum bonum ? An ais PUs Ecclefiae diu a fe ftdminiftratae , interjectis paucis an- > eidem litteris profuturus, praefabitur , fe intellexiffe tbi kci tV-^dwjes, nulla facta mentione fuae inter ipfos morae? *'am igitur nunc aggreditur exceptionem. fs. r ■ f^Hrei P*ul° notos fuiffe; fed tempore abfentiae Apofloli »«*; Verl *££rs£aJTe Cbriftianos, Paulo eatenus ignotos.- His Apoftalum 1»" **?/?»•<* fcribere^ non illis. anc exceptionem pag. 11.14. rejicit, monens ftitue °*Um ^s *'tteras fcnbere ad homines corpus aliquod con- fi'eruftes' Ab omn* autem abhorrerc fermonis & literarum con- fint f lne,utScriptor,fi in communitate hominum pauci ipfi ignoti crga °Clctas tamen ipfa notiflima, cui & ipfe praefuerit, itafegeraC Soafi n!Jer'os> nu-J° alloquii difcrimine factoad hos vel lllos, Uoti. ' nunquam vifi eflent, & non nifi auditione ac rumorc fauij' £' ^ecundum argumentationis munimentum in eo ponit:
"Poftolum his ipfiffimis vel in eundem fenfum exeuntibus G - ver»
|
|||||||||
|
s§ DISSERTATIO ISAGOGICA
verbis, qualiaEph.I. 15-. leguntur, ad ignotos loqui folere, ufe
iis fcribendi caufiam occafionemve ape?it: Nunquam vero notos. Hoc autem tribus demonftrat exemplis. Colofs. I. $• 4" Philem. ilr. 4- f. Utramque Epiftolam ad nunquam fibi vifos fcri* ptam efle, ex Cc4ofs.II. 1. conftare opinatur. tertkim exemplun* yeperitur Rom. I. 8. Addit: nunquam fic ad notos fcribere ; nuspiam reperiri , u^
dicat Paulus, fe audiville, in hoc vel illo loco efle, qui fidem i.n Chriftum fufceperant. Sed contra. vid. Philjpp. I. 5-6. 1 Thefs» %.%.%. iTheis.1.3. iTimoth.I.^. zTimoth.I. j\. Urget autefl* porro Cl.Vitringa inprimis locum ex Eph. lll. 2. Tale quid dici non potuifiet Efhefiis, apud quos trienniunt
no&e £c interdiunon ceflaverat monere unumquemque. Acl. XX* In confiderationem etiam mittit CL Vitringa exceptiones alitcs*
fentientium. 111. Grotii, cui asfentiatur L. Etifant, *x»'«v, fignificare quoqUc
h&kvaiy ytmtnut*. Hinc verba 7r*&$£?£ii fi modo re&e intel* lexiftis do&rinam meam. Regerit autem Cl. Vitringa, Paulum per s«o»op.'«» &c. non in*
tclligere docTrrinam, fed munus Apoftolicum. Excipitur porro : particulam ivyz hic non efle dubitantis; dtf"
bitare enim non poterat, an Laodiceni de fuo Apoftolatum aliqui"4 audiverint; etiamfi ipfum non vidiflent > fed continere i7te»v^' tn, five tacitam & obliquam reprehenfionem. Reponit Cl. Vitringa .•■ Ex modeftia quafi dubitanter loqui Af
poftolum : Qyoniam res erat ipfi gloriofa. Qliod copiofe illd" ftrare annititur pag. 18'. Sed concludit: Ita ex modeftia loqui P°" tuifle Apoftolum, non tamen ad illos, inter quos verfatus fuerarr quibusque hoc notiflimum erat &c. Aliorum exceptio eft , Abfente Apoftolo plures Ecclefiae E~
phefinae fe junxifle ; ad quos fibi ignotos ita fcribere potuerit. $lC Cl. Coecejus, aliique.. Hoc pariter rejicit. Quia Epheficttc vix poterant eousque igflO"'
tij ut ita ad eos loqui potuiffet Apoftolus. , Exeeptio quoque alia. proponitur. Hoc refpicere ad alias vd
|
||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. 19
univerfo orbe, vel in Afia minorc Ecclefias,ad qUas communi jure,
anquam cum illis communicanda,quoquepertincbat haee Epiftola.
y uIferius eam habet pro Encyclica. Hoc prolixe refutat Gl.
'J*rln£* usque ad pag. z6. quod nunc articulatim excerpere fu-
^r_'edco. Summa huc redit, quod illi, ad quos direete pertinet
Putola, hic fpectandi fint; atque ad illos fermo ita dirigendus,
ProJuteorum ftatui quadrat. f rotti autem effugium, Pewlum duas ejusdem tendris EpiftolsW "P«fle , ad Ephefios unam, ad Laodicenos alteram; probabilitate'
^"rcre5 Idque ita refutat, ut exiftimet talem laboris fugam non con- '•nire gravitati Apoftoli. Minime in hoc cafu : Quoniara altera
, ^jefia Pauio erat notiffima, alrera ignota. Ad quas eodem mo- ft-A ^P01t°1atu mo> an aD ]P^S a"dito , loqui indecorum eflet.
*J*W fi quid video.
/., »•" o. Adftringit hanc argumcntationem: obfervans ad ignotas, vel } l nondum vifas Ecclcfias Apoftolum folere ifa fcnbere, ue Urn commemoret Apoftolatum. Quod probat ex Colofs. 1.14.
^•iWxv.ij. .
gj''9- Quaetamenratiocinatiominimeftringit mco faltemjudicio."
de Tarum Ecclefiae non efat ignotus Apoftolus, &tamen prolixe ad n° ^Polt°Iatu agit in Epiltola ad cos data. Sic in Epiftok }-<>*■»>! bios.
ajt ^°;Sed audiamusporro Cl. Fitringam. Nunquam fic adnotos, s. lcribere Apoftolum. In nulla Epiftola ad notos data leges: p "do audiveritis me ejje Apoflolum. Plane aliter I Cor. IX. I.
^0,'-XlI. ,4. 1 Timoth.il.;. Galat; 1.13.
bis °n^rrnare ulterius annititur fuam ratiocinationem ex ver« oV> ^Uae m n°ftra Epiftola fequuntur : K*6»V *s®iy&^* e» F ' •
ad c ^UlDus colligit CI. ritringa aliud aliquod epiftolium ahtea
in s°<j m aD Apoftolo datum efle : Sic enim <sr&ye?$uv fumi |
||||||||
|
Vel rriptUra Nov. Teft.
dem 17 ^ hoc ^1^111*' '•
Vlpe ^Piftola fupra fcript.. Qtiod pol*°mrn m eo en"e. ut ^ern fui Apoftolatus faceret.
aP«d Epheflos ipfum talem expertos utilitate carebat. |
||||||||
|
c«
|
||||||||
|
C % Ad-
|
||||||||
|
DISSERTATIO ISAGOGICA
|
||||||
|
so
|
||||||
|
Adftringitur idem ex verfu 40. Non erat necefle, ut Ephe/i
ex literis fuis , vel ex fapientia in illis elucefite , cognofcerens Apoftolatum ipfius,, quem jam cognoverant cx triennali mter iplpS' praedicatione. Quod idem porro urget ex reliquis verbis. $. 21. Praevidit autem Vir Clariflirrius, contra fuura argumeri»
tum ex eo defumptum , quod Apoftolatum fuum commemoret r ©bjici pofle id , quod ego per modum brevis ftructurae §. ip. ad-- notavi: nimirum Paulum fcribentem ad Corinthios, ut & ad Ti * msthetmt fuum Apoftolatum commemorare; quamvis illis minirfl2 ignotum. Sed regerit non tali modo ,. neque tali cohaerentia* Relpicit proculdubio ad verfum 2. in quo quafi dubitanter cenfct loqui Apoftolum de notitia , quem haberent , fui Apoftolatus. Si alio refpiciat , differentiam indicaie debuifiet : Si vero huC refpiciat, omnis vis- ratiocinationis evanefcit, fi hic verliis aliuffl» atque iJlum, quem Cl. Fitringacx tribuit, habere poflit fenfuro» D.e quo deinde noftram dicemus fententiam. §. Z2.Ultimus locus.quem adducit,ut probet Peiulum ad igr.otoS-
fenberc, defumptus eft, exEph. IV. 21. 'Eij/s «suto» nrJirxn, *) tv dvcia ih^d^tjTt, )t«§w? eswv dhyfitnx, h Xg/s-sL
Haec epanonhofis indicat follicitudinem Apoftoli , uti opinatul'
Cl. Vitringn pag. ^j. quae animum ejus tenehat de eo , An do' flrina falutaris pura 8c intaminata ipfis praedicata eflet ? Quah*- follicitudo in animo ipfius refidere non potuiflet, fi ipfe ill's Evangelium praedicaflet. §..23. Pergamus cum Viro Clariflimaad luftrandum tertiui*
argumentorum agmen pag. }<S. Hoc bipartitum facit. §.24.. <a.Generatim contendit,.defiderari talia in hacEpiftola,quac
videntur non potuiflje omitti, ex confueto ejus ad notos fcribei1" &\~ more , & natura rei. «,, Huc pertinet , quod nulla hic fuae cum ipfis familiaritatlS
8e,longac confuetudinis fiar mentio: Hoc arguraentura exaggel'at ab humanitate Apoftoli ; a teneritudine afFe&us. Cum curave*. Tit, fundayerit , Si longo tempore excoluerit hanc EcclefiarT1^ Clirn practernavigare nolueiit , nifi cvocatis ad fe Presbytc~ sis, Scc. ^ Quodnufpiamjndicet feillis praedicafTe Evaagelkun, eiarL, |
||||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. zi
ttbi id flagitaflec fermonis oceafio, v. c.I. 1$.. 1 $•. IV .'2 r.
Quomodo fieri poteft (ita ratiocinatur Vir QarifT.) ut csedente»
aaverfus haerefes commonefaciens. c. VI. nunquam tamen provc*- cet ad doclrrinam fuam , rr qua recedere non debeant &c. 7- Solct Ecclefias, in Epiftolis ad notas fibi datis, fuo teftime»-
n'° laudare. I- Solet grnta animcV commemorare beneficia aecepta Src.
: Exemplo fit Philipp. IV. 10. 15'. Quis crediderit Epheftos,qui iumrno ftudio expetiverunt Paufam , uti videre eft Act. XVill. • °a ^m^Hm "'J^o beneficio adftrinxiffe? Vel Paulum ingratorura
^ftar, fi ac} eos fcripfiffet, oblivioni quaii tradidifle , quae acce- Perat. * 7 * Neminem nominatim falutat
s-ij. b. Speciatim, talia repcriri in ifta Epiftola, quae udEpSr~
&*,fcribi minus conveniens videri quear. (vid.pag. 40 ) . (*) Epiftola haec in eodem argumento, eodem ordine, ea<iemr. j^pierisque, vel fynonymadidtione , atque totius fermonis fitrjif- J113 quadam conformatione decurrere , quibus illa ad Colofsnfes. ai'Urn credibile Paulum fcripturum fuific, tam ge,rraanas litteras.,, dtias Ecclefias; qaarutn altm fibi notiffima, altera ignota..;
o, \®) Continet quaii fyftema. Religionis. Uti illae ad Rotnanos Colojfenfes : ignotas fibi eousque Ecclefias, Ad notas autern
rQ-'Us de fpecialibus quaeft.onibus fcrioere fblitus erat. Videtur
°- Ul* Sc haec non ad Ephefws, quos de fyftemate totius Reiigio*
^s.abunde erudiverat , fcripta effe ., fed ad igrrotos formam db-
r,I1ae jpfius fcire cupientes.
nio^. ^P'lt0'a naec admodum blanda eft, obfervante Hieronyi jj ' l$ qua nullum durius dictum, nulfum feveritatis indiciura. docV "a argumentatur Cl. Fnringa pag. 42. Si Ephefi puritatem g,j ri.na? ita fuerint tuiti, non potnit non eos impenfe laudafTe. cave ^m ^e^ver'n!: 5 nonne eos corripuiflet ? E't bonos ab illis Ufi J6 Ju^flet. Sed quia illis ignotus, quique fua ope nunquam qUe rant; TANTUMjuris fibi in ipfos fumere non poterat, ne- a,Jdebat, quantum in afiquam-fui laboris aut cuitus Ecclefiarn. perr j fltima tandem nota,vel circumftantia, quae Cl Vitrimsae * Uadebat • hanc Epiftolam non zd: Ephefiu , fed ad alios, fibi
C 3 jk:
|
||||
|
DISSERTATIO ISAGOGICA
|
|||||||
|
VI
|
|||||||
|
& Timotheo , Pattli Comici, ha&enus ignotos fcriptam efle, hacc
cft pag. ^z. Quod Ttmothei nullam mentionem fecerit ; NequC rpfum ceu Ephefi degentem falutet ; Neque in titulo ejus, tan- quam qui fecum eflet, nomen exprimat : Cum tamsn Coloffinfi" iits Sc Philemoni utcunque ignotis fcribens , id honoris faciat Ti- motheo, ut etiam litteras ab ipfo infcribat. Uti quoque Romanos^ •fimilitcr ignotos, a Timotheo falutat. An ad Ephefios fcribenS Timothei non feciflet mentiqnem , cui curam illius EcclefiaC commiferar, qui iftius Ecclefiae Epifcopusantiquis cftcreditus? , § 27 Quartam deniqueargumentorum olaflem.teftimoniis antiqu*
temporis hominum , qui fkctum nofle potuerunt, & fideliter rCr ferre, conftantem adducit pag-43- & feqq. Duck hoc agmen Marcion famofus Saeculi Secundi hacreticus,
citans.fatis longam pericopam cx Epirtola Pattli, quam ad Laodi* cenos vocat, quae pericopa verbotenus legitur in hacipfa Epift°la noftra, quac ad Ephefios dicitur. Unde liquet (mquit Vir Cla* rifl".) „ Marcionem Epiftolam noftram legifle fub titulo ad Laodi' „ ctnfes. Tefte TertulL contra Marcionem lib. V. cap. XL &■ XVII, Hisce locis ex Tertulliano addi vult Cl. Vitringa Epiphaniun*
hacrcf.XL.II. Hoc igitur Marcione fic tefte laudato , 8c aflerto TertulUani afi"
quo pa&o Epiphami narratione confirmato , pag. 45. & 44. p1"0"
greditur ad fidem ejus , hac faltem in parte, aflerendam. Ob*
iervat nimirum , quod „ Acer Marcionis adverfarius Tertulli^niiS
„ accufet ipfum interpolationis 3 fed ad difputationem de re redieni.i
„ nihil de titulo interejfe dicat, cum ad omnes Apoftolus fcripferir*
„ dum ad quosdam. Pofterius hoc adprobat Cl. Fitringa. L^U-
datque lllultr. Grotittm, qui dixerit: Credtbile effe , fide Ecclefi'11
Laodicenae fic legiffe Afarcionem: nam cttr in ea re mentiretttr nilfrw
cattffae. Hanc rationem Grotii non tantum adprobat ClarilT rttringa >
ied ulterius quoque hac ratiocinatione confirmat,quod;W'<aw'ff»r!oa
icripferit ad fidem hujus Epiftolae elevandam, fed eam ngpovc*
rit, in fuo "A7ro?-a\i>t« retinuerit, ac dogmata fua ex ea fe demotf-
Itrare pofle videri voluerit.
§. 18. Porro , cum durum videri poflct Marcionem opVone^
r omni-
|
|||||||
|
Ijf EPISTOLAM AD EPHESIOS. *j-.
^nibus antiquis Patribus, omniumque M. S. S. fidei; negat Cf.
"itrrng*, a fe jd fieri> Sed confiderandum vulc: "• -^awiohem , feculi fecundi maturum fcriptorem, Sinopen-
lam 1 0cluc 'n vicinia JLaodiceae natum & verfafum , Epiito*. , nanc Laodicenfibus adfcribere, eo tempore , quo facile rhen-
k Co3r§u' poterat,, nulla ipfi exiitente mentiendi caufla;
rn ' •fi*ltm' no> U- adverfus Eunommm , St Hieronjmum Corn- rerj01' ,n'^Pn- '• r;- candide fateri, in antiquifiimis M, S. S. non Pei*ta a ie fuiffe jn infcriptione cap. I, r. verba: b> *'E<pi<ru>.
Eph r P°^umJmo (ex rationibus anteallatis) apparere non ad £to CU^C ^Cr'Ptara : quin potius ad Laodicenfes. Atque hoc pa- ter COn,plu^^c Marcionis U Codicum antiquorum fidem vehemen- v> 3°- Tandem pag.4 f. fic perorat GI. Vitringa.•
■ V, Q-Ue hocipfum argumentum, quod fic forma a£bionis non^ " £"mere adhibemr , non-minus fdicitcr foima defenfionis adhi- LUr' adverfus unam , quae hic fola gravis efb, objccrionemv " ? ae ex au<5boritate Antiquorum, codicumque M, S. S; in titu- r m Efhepornm confentientiura , depromkur. Efficir ut pro; " n°5™®1' fententia ftet praefumtio, eaque gravis & Iegitima, ' li1 ° rent graviora ; fi vero talia fint praeponderare debent. Rlod 3eC autem gfaviora Clarisfimo Vitringae videntur, teftimonig; . ° niemorata. Qtiod in hunc modum oftendere conatur : p., j-"^um entm (inquit) Antiqui fcriptores fateanttir, antiquis-
« ^^05 Codiccs Ephcfioram nomen heie non praeferre, Marcione- " ^^'verfum aflerente, vel dum, ipfo illo tempore,inquam, " aetar 1Ulf'c'onem cadebat, inquirenda erar. Qui autem poftr " nire em ^'Clonyrai ^e^cr'P"mnt Codices-in hoc judicium ve- - j^ n°1' Poteranr. habeam0 P0lrtis fundamemis-, 8C obfervato quod nunc nullutm
<2odicesULCO(^cerri ad* Hieronymi aetatem aflurgentem, pronunciatr c'udi S i^ ^' aetate Hieronymi recentiores ab hoc judicio ex« fiis.adf eLUJ° 1Vto (ir)qf it) jam disfidebant Codices. Alii Ephe. JeIi6tQr ■ nt EP'ftoIam: aliidubitabant; Ephefiis non dabant,, ireoP?C'° Vacuo' ubi a,il ^ '£&™ legebant.
6. -\mquic Cl. Fitringa) tum lis erat dijudianda. Phores
|
||||
|
DISSERTATIO ISAGOGICA
|
|||||||
|
•-4
|
|||||||
|
Codices nuraero procul dubio praevalebant. PoSleriores ab atJti-
quitate fe comrnendabant. Difcrimen inter utramque cauf&nt
tanti tum non erat. Quaeftio in id refolvebatur: Ucrurn ex pn*
mis illis duobus apographis (es quibus deinceps per quam plo*
xirna alia exerapla diveriam hanc iectionem propagaruni , libra*
rii) antiquius fuerit & potius?
Patres fc fundabant in fuis Codicibus.
Ephefii hunc honorem fibi procul dubio valide vindicabanf.
Numerus definire non poterat. Fieri enim facile poterat, &
fa&um eft faepe , ut non accuratisfimuvn exemplar £7equenuus
defcriptum fit, quam melius.
Quid ergo? lnquit Cl. Vitrmga , Rxfpondetque : Seponi de~
buiffet a Bafilio ct Hieronjmo auctoritas Codicum, utp. diflentieO"
tium Atque ahae conquiri rationes, quibus lis inter eos dirimc-
retur. Quod fi feciflbnt, palmam dare debuiflent antiquis Hlis»
erfi paucioribus Codicibus. Se igitur rationibus , non probabi-
libus tantum, fed manifeftis,praeferre Codices illos antiquos, rno-
dcftos, pluribus aliis, qui ipforum tempore temere ferebant Ephe"
ftornm nomen. Sibique cum M. S. S. omrtibus , quac nunc cir-
cumferuntur, nihil negotii efle ; utpote fens teftibus atque tefti"
rnonium mutuantibus ab illis, quibusjam olim litem intentarunf»
diverfi. -
Fidei librariorum praeponderare debere urgentisfimas ratione^
De modo, quo vox 'E$£o-« jara mature irrepferit, fe fuam iente»-
tiam aperturum ad feq. diflertationern , promittit. Atque co^"
cludendo gloriaiur, neque Fabriciumy ntque UEnfantmm ullu511
locum produxifle, quemvel Ephefios, vel notos arguere, fuftinue-
rint.
§.*}!. Haec eft fumma & prioris ," 8c fecundae partis diflerta"
fionis CI. Vitringae contra titulum Epiftolae ad Ephefios.
§■7,1. Examinemus nunc quanta poifumus dne/Q&ce. rationes, <1UI"
bus Cl. Vitringa, poft Millinm (cujus argumenta etiam adhibult»
urfit, amphficavit, & quantum potuit vindicavit) probare con-
tendit, hanc Epifiolam icriptam non efle ad Ephefios; fed ad Eccle-
fiam , quae faciem Apoftoli non viderat, quod illo tempore, <3U@
hanc Epiftolam exarabat, de Ephejtowm Eccleila dici non poterat.
Con-
|
|||||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS.
|
||||||||||||||
|
%£
|
||||||||||||||
|
fCl.-'Vy Concedimus ultro Viro Clarisfimo, quod hanc Epiftolam
^ i P nr- Apoftolus e vincuiis Romanis. Quod fuo loco probatum >mus. Q.,\ yjrj qUOque argumentis ad id adhibitis.
tj« */• - ^ 'S11^ ahera pars eft hypothefeos ChronoSogiam fpectan- > ViriCeleb. nimirum, quod e vinculis Rormnis prioribus data r. X _me aflentientem non habet. De tempore quidem , morc jn l0' agemus fuo loco. Hic tanien, quoniam CS. Vitringa hac tm. ' aa" impugnandura titulum Epiftolae ad Ephcftos, uti- * > ^ua^dam anticipanda erunr.
|
||||||||||||||
|
I; Pr°oat , neque me habet diflbntientem : Illa autem , de qua
vr1 n&ric difputamus , eju dem efle temporis , minime agoofco.
"pUe hoc probant argumenta Viri dottiffirni. cu^'^ Qi.10^ noftrs, dc qua agimus, & illa ad Cohfjenfes, per
j-^P a^lT1 Tychicum fit mifla; imbecillum eft, fantum non fatente
c o Viro Cl. argumentum.
Addi igitur vidimus a Viro CeSeberrimo alterum. Nimirum :
adf*' Q-aoa' Epifiola,quam nos ad Ephejios dicimus, 6c illaquae ■ °wflehfes fcripta eft, ejusdem fit argumenti.
Oija u.rn ■> P^us differitatis inter uiramque cgo' deprehendo ,
riijyi ^ir Clariflimus. Nihil in noftra de philolophia traditiva, nia« . c judicio in caufla cibi 6c potus, Sc Sabbathi & neome- hili ^ihilde abftinentia illa five Judaica, fxvc Pythagorica; ni- ft0j f c°ltu Angelorum &c. quae tamen quartam fere "partern Epi- Sp^ Colojfenfes implent.
tajrV» v-^^us tamam e(Te inter utramque convenientiam, quan- d,jtl) ll ^b in eis cernerc fibe videtur; Quid inde ad proban- Pore v??°ris identitatem extundctur? An non id , quod hoctem- aSiqUo/ ^loffenfes fcribere jubebat occafio & ftatus Ecclefiae ,poft fcriQo.^1508 poftulare potuit fimilis fere ratio,utad£/>^w aliosve Et quidem eodem ordine, magna phrafiuni fimilitu- |
||||||||||||||
|
H^a tamen- Sc ipfa differentiam cernere licet.
-•eque plusroboris habet.quod additur in utraqueEpiftola . |
||||||||||||||
|
^f N
|
||||||||||||||
|
fisniR112 c.0naitionern, eundem ftatum (ct'ip'tons, gcmina diclwne
S hcan- D Nam |
||||||||||||||
|
%$ DISSERTATIO ISAGOGICA
|
|||||
|
Nam ipfemet Vir Cl. agnofcit gemina noftri Apoftoli vinculav
Quae cum Scriptorem bis & diverfb quidem tempore faciant in ".* mili hactenus ftatu conftitutum, fimili di&ione quoque expnffllr diverfo licet tempore, potuerunt. Quod denique idem tabellarius, fimili commendationis forrflU>
M laudetur, nihil facit ad temporis ceu ejusdem notationem. §. 37. Qyamvis autem in hoc diflentiam, convenit tamen inter
Virum Cl. & roe,quod Epiftola, quam ad Ephefios dicimus, fcript* fit, poftquam Paulus, per triennium, atque adeo longo fatis teffi" pore, inter Ephefios docuiflet. In quo praecipuum ratiocination?S fiiae fundamentum ponit Vir Celeberrimus. §.38. Sedid nunc difpieiendum erit^an hinc fequatur,hanc Ep1'
ftolam non re£ba ad Ephefios efle datam. Hoc ut ex Chronolo- gica hac bypothefi eliciat, probare annititur Ci. Vitringa , han<3 epiftolam tales pericopas continere , e quibus pateat, quod non ad Notos fcripta fit; Qtiod fi firmo ftet talo, res ipfa clamat ne- quaquam ad Ephefios lllam diredte pertinere. Inter pericopas , quae a Noto ad Notos fcribi non poteranf».
primo loco refcrt Eph. 1.15". 16. ubi Paulm dicit Ai<* t5ts xayca a.y.i(ra{ T nctb' upsai? tt/jiv |v tw Kug/a) ltjsrx i ty
»y»7slw Ik Trdtlot; n; dyiow;, ov ttcivo^oii dJv^ag/fut vnsf u'u«v,uv«'i#* vpiuv Tizii\$jj(§f k-!i\ t •5r£$<rdj%oov wt, <v<* 0 0*e? &c. Ex his verbis ita ratiocinatur.
Apoftolus non audiiione compertum habebat, fed viderat Ephtfi
homines efle, qui fidem in Chriftum fufceperanr. Ergo ad Epht' Jjos fcribere non potuit, oljcairac? i\w x«G' vpxs 7r iViv. §. 39. Ego vero non video fatis firmam efle hanc confequcntiam)
An Paulus,, qui Epheji Evangelium, infigni cum fucccflu praedi- eaverat,. non poterat, poft annorum aliquot intervailum, m qLl° uon absque variis tentationibus eos fuifle credibile eft , & in qll° piures deceffifle , pluresque Ecclefiae Ephejinae accefliffe potue- junt, fcriberc fe audire fidem quae in eis erat ? Notari nutem velim, multum differre id quod Apoftolurn <*i-
centem facit Cl. Vitringa, ab co quod dicit. Aliud eft : Audirt Epheji homines ejfe, qui fidem in Chriftnt».
^fieferant^ Aliud £ Attdire fidem, quae in eiierau . . |
|||||
|
1N EPISTOLAM AD EPHESIOS. zj
• uus, concedo Apoftolum non fuifle fcripturum , ad illos,
cr ^Uos diii cum fructu laboraverat: Poftenus ( quod figmfi- C cclebritatem fidei iplbrum , quae etiam Romae praedicabatur)
T^° minus Pau/us,qui m vinculis erat,fcribere potueric,fe audireteo- Hacnoniine rjeo g,atjas agere, nullus video Fruftra mibi objiciet " iu,s» idquodVir Cl. Gmia, hoc de perfeverantia in fide inter-
£ , ant'> objicit j Scilicec, Frigidam hanc fore laudationem fuoruna P ef'orf*m , null^ mentione interjecla conftantiae fideiipforum,
" ^i jpfe erat expertus. ba a Pon^eo cni^ > primo non ad laudationem adeo tendere ver-
ret 5°^°^' ^ ac^ mdicationem occafionis, quae iplum ftimula- jn ac* peifeverantiam in gratiarum pro illis a&ione, & ad illas f.,trin?ls preccs cum gratiarum actione conjungendas , quas mox Jicu verfibus 17. 18.
1 ^undo , Frigidam non eiTe Iaudationem , quando Apofto- xo^. °Urn Romae cflet, & quidem in vincuhs, fcnbit, fe, audire tiw |
|||||
|
Ar a '""•
in ■' r es: Quare nullsm injicit menrionem fidei, quam coram
t- 'Pls expertus erat ? Refpondeo ; Non teneri me indicarc ra- JtifD^"1' °,uarc hoc illudve non fcripferit Apoftolus, qui duce 6c lT:ry at'one Spiritus San£ti, fcripfk : Sufficere , fi nulla demon- ' pr neceflitas illud fcnbendi. rjp^xima , Apoftolum ftimulans ad gratias 6c preces illas ad
in r fundendas, occafio erac, quod celebrai-i 8c laudari, vel eis u,De Rom*, vel in ipfo carcere , audiret, illam , quae in Sana" ' fi^em- Hanc coramemoraffe fufficere vifum eft Spiritui j^°> 8c, ejus du£tu, ipfi Apoftolo.
fens C^Ue omm confideratione indignum eft, quod illo, quo ab- jp.ri . Ephejiis Apoftolus fuerat tempore , plures Patilo etiam -^ioq1 ' ^cclefiae Efhefmae fuerint adjun&i, de quorum fide jJUe audiverat.
*«§' ■ 11.0<u-au' hos folos refpiciat ApoftoIus,quando dicit «*W<r«? iku Cl. wt*f.ar''y>' Quopaftohancexceptionemfibi folvendamproponit Vlr{ p*,(B5*> fed quam noftram non facimus. Agnofcimus enim *°tpH r refPonflonem '• -dpojlohim litteras ferihere ad homines tittC!. ^H°d conflituentes. Ab omni autem abhonere fermsnis &* Hm Mnfuetudine, ttt Ji in communitate hominum pauci alictd D i ignoti
|
|||||
|
aS DISSERTATIO ISAGOGICA
|
|||||
|
ignoti [int, focietas ipfa tiotijfma , cui & ipfe praefuerit, ita ff Ssr
erga yniverfos, quaji fibi nunquam vifi ejfent, & nonniji audtttone ac rumore noti. Haec autem ratiocinatio nos non ferijt. Id tantum dico: Pamum
rcclx fcribere potuifle ad Ephefos, & quidem tanto'magi-s , qtl0Cl multi poft difceflum fuum fato funcri fucrint , multi vicimm iftius Ecclefiae acceflio facti, fe audire Udem, quae inter illos eratl> cujus fama 8c celebritas jnm in ipfam urbem tiomam penetra\'e' rat, atque hac gfatiflima iibi fama excitari ad continuationem l0 gratiarum pro illis. aciione , & precum pro illis fufione. § 40. Sed nova inftantia hunc nodum adftringit,eaqueduplici.SlC
{o\c\c Paulum ad ignotos loqui,nunquam ita adNotos. Priusmem- bmm probat ex coilatione locorum Colofl". 1. 3, 4. Philem. 4- f' Rom. I. 8. Ubi ad fibi nunquam vifos fcribens vel ipfifllmis, vt'1 in eundem fenfum exeuntibus verbis utatur, qualibus eum uti V*° demus. Eph. 1.15.16. §41. Verum,etiamfi hoc daretur, non fatis tamen forte efiet telurfl»
ad Ephe/ios de fuo in hancEpifl.olamju.re detuibandos. Nifi p1"0" betur, haec verba foli de ignotis fermoni quadrare. Poflutn enit*1 aliquid de ignotis audire , poflum fimile quid de notis audire 1 quod utrumque mihi gratum fit, & DEO gratias agendi matc- riem fuppeditet. Imo veib tanto nrnus ftringit hoc argumcntuu1» quandoquidem non plena hic & perfecta reperitur convenientia- Tribus illis cjtatis locis,. Apoftolus, mox poft votum partc^
infcriptionis faciens, dicit: 4^x*t*^^ - - - «W<r«f. At in noftro loco , mox poft votum : '£.vxoywvaq 0 ©to\ ~ '
i dJkoynnot.g np£s &c. ubi nihil de auditione fola cognita eovuf* fide legimus , fcd illam ab Apoftolo , abfoiutc ut fibi fatis fcT' fpectam 14 verbus prionbus, & verfu quidem 13, conceptis *er' bis laudari videmus. Verfu, infupcr, ijto 8t i6to noftrae EP1" jftolac non fimpliciter, uti locis modo mcmoratis , dicit <&%*&?:* fcd 6 iruvofAM dJv%x&5cov. Quale quid locis citatis non legif00.' Significat fcilicet Apoftolus , fe jam dudum , quando fuo m1"1" fterio ad Chriftum convertebantur , & quando eos denuo invi»e- bat, pro illis gratias egifle; fed fe nunc, cum audiat etiam Ro""" .iidem iUorum , novo ftimulo inciiari, ne ullatenus definat P ■ |
|||||
|
IN EPlSTOLAM AD EPHESIOS. 29
A IS ,Srat'as agere. l3bi (liceat mihi viciffim quaererc) FarJus
be j l|not0s loquiturj ut, laudata antea ebrum fide, per quara
e('!Ctionum fpiritualmm facti erant compotes , denuo dicat,
tta quae in vobis efi fide, tion defino gratias pro vohis aaere?
A Ve/um eft, quod in Epift. ad Colofl: c. I. 9 Apofiolus dicat
" ^o/tejfa uttsj CjmSv ^sp^diyJi^flo^. Scd etiam haec difierunt. Apo-
v us» cum Epaphras illis Evangelium'praedicatum iret , pro jL
feH Ut a^rn"'tterent & fi^e amplederehtur Evangelium, ofaverat,
audita eorum fide pro ipfis- gratias agebat , 6c orare non de-
. ebat. gC£j acj Ephefios quod attinet, DEO benedixerat , quod
rin"S Ui?a cum Juc^ae's» benedixerat, quodque illos credentes Spi-
• . °bfignaverat. Sed infuper teffatur, fe, audientem fidcm^ quae
- mi\ erat, NON DESINEKE gratias pro Mis agere. • §'4*. Alterumauteminftantiae fuaemembrum,nunquam Paulum
a ^d notos loqui folere, Cl. pitHriga"firrnat exemplis defumptis ^ Epiftolis ad Philipp. I. 3-6.. 1 Thefl. I. z. 2. 1 ThefT. 1. 3.
1 J^oth.I.g. iTimoth.I.f. ''43- Vis argumentijfi qiiid video, ine6fita eft,,quod locis eitatis,
f°n■ dicat Apoilolus fe fidem illorum audivijfe,. fed oftendat potius q -arn compertam habere. Cene nullam aliam differitatem., ■^yae nuc faciat, in priori loco deprehendo. . Haec autem nulla j. *-ftAn non fatis clare innuir, {cfidem illorum, ad quos noftra c:^tll^Ia data eft , compertam habere, quando c. 3.. verfu 15. di- ■K,.^4-Ncque multo major viscft inreliquis. Verum efLquodex-
-Y iiis verbis in illis Epittolis teftetur Apoftolus, quod inter illos, • eoi !0S ^"bebat, verfatus fit, quodque eos ad fidem Chriftinnxm
lx>trtWrt, Quod in noftra non legimus exprefliim. Sed in- '&*■} "^itct concludi non poteft, qu<3d noftra ad ienotos fit J"es ■ uarn Inter Ep®efioS converlanonem (poitquam nunc plu-
;frv ntlre3apfi erant, quamque iliis, faltem presbyteris eorum, adje pott3115' Braviter & ferio ob oculos pofuerat, .A6c..XX. 17.-2.1..
vife«-^Uarn e prioribus vjnculis libcratus , ad eos itcium forte in-
Comat'/ehfto ibi Timotheo 1 Timoth. I. 3. III. 14. if,) denuo
Wernoi-aj.g ncceffe non duxit Apoftolus', neque Spiritus San- D g dus
|
||||
|
■p, DIS3ERTATI0 ISAGOGICA
■ifitas cujus du£fcu fcribebat ; cujus rationes omnes perrirmri no-
ftrum non eft: Neque tamen fic cogimur hanc admittere cotiie- quentiam : Apoftolus in nonnullis Epiftolis ad credentes, curn quibus verfatus erat, datis , lftius fuae converfationis mentionem facit ; in hac autem , de qua difputamus Epiftola , id omitut» crgo haec data eft ad Ecclefiam quandam, nunquam fibi vifam.__ §. 45-. Videamus an fortior fit nodus, qui nectitur ex verbis noftrae Epiftoiae cap. III. 2. '%ly% n«.itcs,ii t imavouixv •$ ^xs/rot » Haec verba m accipit Clariflimus Fitring* ut cenfeat, verba
£yi »J)t«V*T8 efle dubitantis vel quafi dubitantis ; non equidem eX incertitudine, fed ex modeftia mta fcnbentis. Haec tamen verba innuere fieri pofle, ut hoc non audiverint. Verba autem iUj «'" Kovopicw Ttjf %*$& J ©sb rtj; JaSsiVfjy jwoc intelligat de ipfi munero ApofleUttis. Quibus ka pofitis, in hunc modum ratiocinari liceff videtur: PmiIus tribus annis, ut Apoftolus, Evangelium inter Ephefa*
{waedicaverat , multis fui Apoftolatus documentis , iisque lucU-
entiffimis, editis. Ergo ad Ephefios non poteft fcripfifte, fi nto<*f audiviftis munus Apoftolatus in me efie collatum , vel me, D** vinaGratia, munere Apoftoli rungi. §.46. Fatcor hoc argumentum vix infringi exceptionibus, qua*
refutat Gl. Vitringa; tum liluftris Grotii, qui interpretatur, ac » PahIhs dixiilet, fi modo re6te intellextftis doblnnam mettm. Tum 'Cl. Cocceji, haec verba fpeciatim referentis ad illos Paulo ignotos? qui fe, abfente Apoftolo, Ecclefiae Epliefinae junxennt. QuamvlS autem hisce exceptionibus uti nolim, nequaquam tamen inexpu" gnabile exiftimo hoc Gl. Vitringae argumentum. Prorfus eni'n evanefcit omne illius robur, fi particulas hyi vertas per Quando' ejuidem ; quo fenfu manifeftisfime fumi debent apud LHcianltrl* irj Terpflone in principio pag. m. 270. cdit. Graevii, Et apud d&" lianum Var. hiftor. III. c. 17. p. m. 210. edit. Periz. uti quoqUc optime accipitur 2Cor. V. \. Sic dicet Apoftolus : Quandoqu'" dem tum exme,tum ex aliis, audiviftis oeconomiam gratiae miM datae. Sed etiam fi liberales efle velimus & concedere, fubdu- bitanter locpi Apoftolum \ tamen non fequeretur Viri Glarisfi1*" concluflo* Ad" |
||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. 3r
Admittendaenirn nequaquam videtirr cjus hypothcfis,^ faetfi
ca*1' p"? %*?'t(8r r%( fofaw «uT^propne&directevel unicefignifi- re Pauli Jpoflelatttm. De quo an audiverintdubitanterfcnbere non
P° Ul"ct iUo tempore, fateor, ad Ephefios. Sed neque ad Laodi-
"• lnfieeta profeelo mihi videtur Apoflolo fic tnbui modeftia.
111 enim Apoftolus dicatur,J'jeexoV^</©' - - - ^vyixv cRnsug/^
jWVT*f t«V pxlvroct. Aft.XVIlI. 23. idque poftquam Apoftoiatujam
P Ui idus annis funclus efiet, & pei" totam Afiam ceiebris faelus, q.uarri ulara videri debuiflet Laodicetiis modeftia , fi dubitanter ad eos r Puflet: Si tnodo audtviftis me jipoftoltim ejje. Pernego igituf » , c ciie verborum uyz yKxa-ctTt t\iu oix.ovofji.ioiv rfc ?/«'p't®j tvs Jo- tj!"7>15 "** fenfum: Si modo audiviftis me gratiofa DEI difpenfa- U2e ■Apoftolum factum efle.
r , e°. ojkovoi//* t>j? ajWf»?©" fignificat difpenfationem gratiae. Atquc ^n & comprehendit, omnem donorum gratiae ad executionera i*fe°n«atus "ceeflariorucn lai gitionem, omnemque duclum Spiri* den • "> Per quern» 'ta ut veritas utque temporis ratio 6c pru- fto?tla re9U!fita poftulabat, fe gerebat ad concreditum fibi Apo- ^ atum decenter exequendum. Per hanc oeconomiam fa&iun erar, tile'' e° anriitens ut fudaeas quantum pote Chriflo lucraretur,Gen-- lj. arJtem Ecclefiae primum ex Judaeis colligendae infereret, &T in cIUrien Inter utros<~!ue fublatum demonftraret) malitia hoftiunl tjj arcercm conje&us fit, neque tamen unquam ■na.pyUv in prae- mj 'n Evangelio abjecerit ; Liberatus e vinculis denuo ned vjnUs ftrenue in id iterum incubuerit , atque fic iterato catenisf ag ,retur, non minus quam olim fumma. rlduoa' cauilam Cbriftf rr>r,cS' Oentes convcrtere allaborans , converfasque in Chrifto1. D.Te-
daJW ac oeconomia gratiae, fubdubitare , vel ex modeftia quafv qUo* anter dicere poterat Apoftolus non minus ad Ephe/ios,qmm ad^
*>odo '/? a^i0s» a quibus abfens erat , vel jam dudum fuerat: Si
tiutn % 0economiam gratiae mihi in veftium, aliarumque Gen-
Corn 0rriari"entum datae , audiviftis. Hoc ferrfu fi fumatur hbe
fe e'/v-a v^pfime cohaerebit cum verfu primo \ quo affirmaverat-
. em agqimji .erantPaulum noftrum^atque hoc padofuturam,.
|
||||
|
S£ DISSER.TATIQ ISAGOGICA
ut non iegnefeerent ob afflicl-iones ipfms; quodab ipfis petit eopfc
TlQC capite. vcrfil 13. Si modo audivertpt illam gratiae ipji cow4lAS
eeconomiam^pcs qmm ira fegeffcrat, zelo cum prudentia conjuncfco,
ut non ob crimen , fed ob fideluatem in exequeado munere ,
ad Gentes ejusdcm falutis , quae ex Judasis crat , participes *a"
ciendas, vinculis illis erat conft.ricr.u3.
Atque ea fini verfibus feqq. nonnulla de fuo Apoftolarn con>
memorat, non quafi illa ipfis eflent ignota, fed ut eo fortius an/r
mos eorum afEceret, eisque infinuaret , quid de vera caufia fu°"
rum vinculorum ftatuere debercnt.
§. 47. Hoc paclo commemorario quoque fui Apoftolatus non ai'-
guet ipfum ad ignotos fcribere. Saepius enira vidcmus Apoftolurn
noftrum etiam ad notiffimos fcribentem, ad urgendum funm pfo*
pofitum , Apoftolatum fiium eis , ad quos (cribebat , ob oculos
ponere : Quoci ex Epiftolis ad Galatas,, ad Corinthios atque aa
"Timotheum conftat, neque Cl, Vnnnga inficiatur.
§.48., Non major eftdifficultas inaltero loco,ubipariter dub;Mn~
ter loqui creditur Apoftolus, de re, quarn fi ad Ephefios fcripfift^
compertam habuiflet Apoftolus. cap. IV. 21. Quibus verbis C<-
Vitringa, cxiftimat Apoftolum fuam foilicitudinem indicare , {ia
doctnna fajutaris pura & intaminata ipfis praedicata eflct ? QiUJ^
fbllicitado in animo ipfius rcfidere non potuiflet, fi ipfemet iH'*
Evangelium praedicalTet. Unde conficit, non ad Ephe/ios , i'ra°
non ad ullam Ecclcfiam, in qua ipfe Apoiiolus Evar.geiium p/ae'
dicaverat, hanc Epiftolam fcriptam efle. Exccptione.m, qa^
praevidet Vir Cl. fcilicet. Apollolo. audire idcm efle quod kW*
percipere, inteUigeye, ka refutare conatur, ut i.obfervet, a&<&r-0'
quando notat refle intelligere,non excludere primum fignifirarutf1 '
Sed hoc (pace Maniuum Cl. Viri dixenra) nihil ad rhombu«1'
Non enim hinc fequitur, fubdubitationem Apoftoli (ead utrumcIue
extendere. Certe Apoftolusfuprac 1.15.14. 15-. ita laudaverat fidem
hujus, ad quam fcribebat, Ecclefiae; ut cpneipi non poffit,Ap°"
fiolum dubitafle , an audiverint Chrijinm, id eft , an annunciaWS
eJs fitChriftus? Sed,ad fummum,an llle auditus in iilis hoc £«e-
cerit, ut refte perceperint & ad animum revocaverint.
Addit igitur, ndn praeter ncceflitatem , Vir Clanflimus, ApP*
b ■' r ftoluifl |
||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. 3^
" ura uubitare non potuiiTe, an Ephefii recle perceperint doclrri-
c,m,. Vangelii, cum triennali inftituuonc ipforum faclus fueric
xamuiarjs< t'riaae 'Pfttamen refponfio mibi non videtur fatis ftringere. Per
Vi ] .m aHd*re & *n ipfi cdoElunt effi ,Jicati veritai in Chrifto eft%
etUr intelligere Apoftolus , do&rinam de Chrifto ita percipe-
» «tveritatem, in ejus communione cognofcerent, curn ianclxj
E>FrT\C^US5 Prout veritas in Cbrifto eft^ tendens ad giorificandum. r;;j UM. Verbo dicam, intelligit cognitionem fanclificantem 6c £flUt rretn-' ^e °iUa fubdubitare poterat Apoftolus, quamvis ad ■xi.!*flot foibensi non quidem de omnibus, at de quibusdam,ma- ^ e de muhis poft fuum difcefium, Ecclefiae juncTris. Nequc ^ 0rnr»bus, ad quos haec Epiftola data eft, dubitavit Epiftolae ^ictor; qU0(J palam eft ex Eph. I. iz. 13. if. II. i.&c. Sed dc °nr,ullis dubitare poterat; tum quod corda infpiccre non polTet, Qu uesclUe hypocritas a finceris difcernere ; tum, quod accefierint, Ji 'Dus nunquam familiaritcr ufus fuerat. An non fimilem ferc ' ??0dum loqu itur ad Corinthios? 2Cor.XII. 10. Quae, nifiad- j.vi • 'fta vel fimili diftinclione, vix £c ne vix quidem conci- 3 CUrn iCor.I.4-1®.
pot- ^uid fi negem , illud iiyi hoc loco dubitantis efle ? Sed " ius dicam efle ratiocinantis & confirmantis ? Quo paclo opti- cUm verfu proxime praecedenti cohaerebit. fatu ^ -^'s nocns folutis, videamus an rcliqui roagis ftringant. Caus- p0Jr Ylr Do&iiTimus talia in hac Epiftola deijderari, quae non ipfa er-nt: omiui ex confueto Panii ad notos fcribendi more , 6c , *'ei natura. Quod-ut prpbet, obfcrvat:
dirli ^Tu^am nic: luae familiaritatiSj&ilongae cumipfis confuetu- tr' raer)tionem facere Scriptorem.
p]Ul.eruiri hoc eft; Sed quare non licuit eam omittere? Cum jam inte s^'apfi esfcnt,ex quo Ephefo difceflerat,anni j Cum illis fuae fecc jT^/w converfationis fatis amplam me.ntionem jam dudum pQfj.1-',.1" fermone fuo Valediclorio, Mileti ad eps habito. Curn ibi r»f' ^^pus Ephefum forte iterum tranfierit.certeT/wzo/fo»?» ^termp<*;Cnt' UD' ^uPra vidirnus. Cum, denique , tempore itlo * £dio plUres } quibus familiariter ufus fuerat, diem fuum E obiis-
|
||||
|
DISSER.TATIO ISAGOGICA
|
|||||||
|
14
|
|||||||
|
obiifle potuerunt. Nihil igitur hoc negativum argumentutn V*
lere mihi videtur. §.50. Robur tamen ei addere conatur, ex eo
(@) Quod nuspiam indicet, fe illis praedicafle Evangelium»
fetiam ubi id fiaguaflct fermonis occafio. cap. 1. 13. IV. %i R-e" fpondeo, negan non pofle , occafionem iermonis permififle, ut diceret , Evangelium quod eos aadivijfe teftatur , Sc credidifle» a fe fuifle praedicatum: Sed refte ncgari, fermonis occafioneffl »« fiagitafle, ut hoc,illis adeo notum, repetcrct. §'. yi.Sedjinftat Cl.Vnringa .-Quomodo fieri poteft,ut credentcS
adverfus haerefes commonefaciens, cap. VI. nunquam tamen pi'°" vocet ad doctrinam fuam , a qua recedere non deberent &c. At regero , Apoftolo fatis fuifle vifum, fermonem quem auch"
Verant, vocafle Sermonem<■ Veritatis Evangeliu)n falutis ipfornm; %}" que verbumDEl ut Gladium fpiritus commenjikffe cap. 1. 13. V^ 17. neceflarium autem non duxifle, conceptis iteium verbis dics" re, quod ipfe primus fuerit Evangelii apud ipfos Minifter. I'1." primis, fi ftatuamus, quod facile fieri potuit, tempore fcriptio11'5 hujus Epiftolae, plures jam inter Ephefos credentes fuifle , \ioJ .jpium Paulum non audiverant. §• S^- iy) Nondum tamen hoc argumentum negativum dim»-^
Celeb. Vitrmga. Solet (inquit) Ecclefias in Epiftolis ad fibi notas datis fuo tC'
ftimonio laudare. Quod hic non faeit. , Imo contrarium ego afHrmo. An non laudat Ephefos , quafl"0
dicit, ip{6satidivi£efermonem&c. Eph. 1.13. vid.quoque veriur ijr. II. 1.13.19. .A-
§.5-3. (J) Cavendum tamen erit , (quae quarta eft Viri C£"
tisfimi inftantia) ne Paulttm ingratitudinis accufemus , quo" *V. cere videtur recepta, de hac Epiftola ad Ephefios data, opinio; Papilus ad Epheftos fcripfiflet , gratias (ut opinatur Cl. Vi^'ml^ agere in hac Epiftola debuisfet, pro beneficiis , quibus eujn ._ ©bftrinxerant ; Quod colligere liceat, ex tenerrimo , qu° elt,r Panlum erant, amore ; uti conftat ex Acl. XVIII. zo. addere pe me Hcet vcrfus 2,7.2.8. . ,-ff Verum enimvero, fi ita ratiocinari liceret, prima ad Corint»
«juoque ad Ecclefiam aliquara , in qua Pattlns vel non 5 ve» n ^ |
|||||||
|
1N EPISTOLAM AD EPHESIOS.
|
||||||||||||||||||||||||
|
35.
|
||||||||||||||||||||||||
|
uitum laboraverat, fcripta dici deberet. In illa enim nulla gra-
'anirn acrio conlpicitur. Secus tamen hoc fe habet. A&.XVlli.
. V&u fciendum eft,, Paulum nifi urgente neceffitate , noluisfc bc"£ficiis obftnngi. ^Jpfemet fic ad Ephepos proteftatur.,, 'uti legimus A£b. XX, 3$:'
uf§fnttim) & Aurum & veftem nullius concupivi. Sed ipji noftis\ V meis & eis qui mecum funt, manus iftas miniftrajjs. Si quid ied^111-11' ex humanitate, agendum fuisfet , jn fermone ifto va- ■ i!r .r'°} vel per Timotheum, idcommodius faftumfuisfet, quam ^P^ftola poft complures annos fcripta.
//'/> '^Ue nobis obftat gratiarum aclio, quae in Epiftola ad Vhi- jfl enfes occurrit. Alia eft ratio, Phiiippenfes ad Paulum captn y W °,uacdam curaverant; uti antea quoque illi fioli communicave* f*nt -dpoftolo in rationes dati d) accepti. Philipp.IV. 15. Tum de- r Urn hoc argumentum Viri Ciariffimi concludet , cum demon- ^iaverit, parem rationem Ephefis gratias poft tot annos agendi * "Ujsfe paH[um t atque habuit hoc humanitatis officium Philip-
1Ctl(lbus praeftandi. n ^'Si- (i) Ultimo loco defiderat Cl. Fhringa falutationes nomir
'"'^1 factas, fi haec Epiftola ad Ephefios fuisfet misfa. .jj .ed qui praeftabit Vir Cl. illos, quos nominatim falutare de- . ls!et Apoftolus, eo, quo hanc Epiftolam fcripfit tempore, in
Is adhuc & Ephefi praefentes fuisfe ? pj'$5- b. Uti autem ex omiffis, non omittendis, fi Epiftola ad |
||||||||||||||||||||||||
|
■ fcriptafuisfet,argumentari vidimus Virum Do6r.iflimum;fic
|
||||||||||||||||||||||||
|
temr
(«
ta eft. Ger ■alte
|
n ex "illis , quae minus convenienter ad Ephefios fcribi eo
re poruisfe opinatur. Huc refert Identitatem hujus Epiftolae, Sc illius quae ad Colojfinfis da»
Parum credibiie, inquit, Paulttm fcripturum fuisfe tam
anas l,tCeras ( ad duas Ecclefias , quarurn altera fibi ignota,
|
|||||||||||||||||||||||
|
]f noUfljma> X)equafUprapraetenfa idendicate quoquedi£tum eft
|
||||||||||||||||||||||||
|
At k'
imo 'p Jam monuimus»non deesIe infignem differentiam. Quin ftol \ Ve^ nu^a es^et' ™™\ m co arjl"ul'di notari posfet, fi Apo- Verit ^ ^'cckGara fibi notam , &.ad aliam fibi ignotam easdem |
||||||||||||||||||||||||
|
ri
|
tantum con
|
ipfisier- i nifi probari posfet, jd quod fcribebat alte-
|
||||||||||||||||||||||
|
'/emre.
|
||||||||||||||||||||||||
|
Quid.
|
||||||||||||||||||||||||
|
E a
|
||||||||||||||||||||||||
|
§6 DISSERTATIO ISAGOGICA
§. f6. Quid fi retorqueam hoc argumentum? Quiscrediderit Apo-
ftolum eopfe tempore,ad duas,easque non longc diflitas Ecclefias, epiftolas adeo germanas fcripturum fuifie ? Quis non potius , & duas, adeo fimiles epiftolas, ejusdem tenoris &ordinis, 8c dictio- nis, ab eodem fcriptore exaratas inveniret , fufpicaretur, illas ad diverfa tempora, Sc ad Ecclefias longe a fe invicem remotas, perti- tiere? Iftiusmodi hariolationes parum habent lolidi. §.57. At continet, (ita inftat Clarifiimus Fitringa) quafi fyftema
Religionis, quale ad Coloffenfes §C ad Romanos, Ecclefias fibi nofl yifas, fcripfit nofter Paulns. §. f$. Verum,inquam ego, quid prohibebat, quo minus falutares
& fundamentales veritates, etiam notiflimae & a fe plantatac Eccle- liae, poft longi fatis temporis abientiam , ad fcopum , quem oc- cafio poftularet , fcripto comprehenfas exhiberet $C animis incul- caret ? §.f9. Parum me ferit Clariflimi Viri dilemma. Si Ephefji puritaterti
do&nnae ita fuerint tuiti , non potuit non eos impenfe laudaffe' Siquidam defciverant, nonne eos corripuiflet? Nonnebonos ab iH's ut fibi caverent jufliflet ? Sed hoc inde repetendum, qu.ia in ignotos, quiquefua openunquamufierant,TANTUMjuris fumere nonpo- terat, neque audebatjquantum in fui laboris autcultus Bcdefiatru, Hanc profefto ego rationem planc nuilam exiftimo. Certe ad
Colofienfes §C ad Romanos ita fci ibit, ut fatis oftendat, & jus &• parrhefiam fibi tanquam Apoftolo, minime deesfe, etiam llla vi" tia vel baerefes taxandi, quae & quas in illas irrepere videret. §.60. Quod autem infignem illam Ecclefiae, ad quam fcribebat
hancEpiftolam,puritatem, non conceptis verbis laudaverit, nihi1 liabet, ex quo concludere liceat , an ad Ecclefiam a fe exculw10 fcnberct, an ad aliam fibi ignotam. Imo tanto magis admii*3" tione 6c laude digna fuisfet illa puritas, fi in Ecclefia quad^ ab Apoftoio non plantata neque exculta , fpe&ata fuisiet. Surn- ciebat Apoftolo Ephefiis id laudis tribuisfe , quod legimus Eph- -* 13. ij. Scalibi. § 61. Ultima autem nota vel circumftantia,ex qua VirCeleber-
"itmus cenfet, colligendura esfe,ad alios fibi haclrenus non adeo no-
tos,atque adeonon adEphefiosjaaxicEpiftolara fcriptaraesfe,haeceit,
|
||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. 37
<|uod Timothei in ea nulla fiat mentio. Cui tamen curam Eccle-
fyhejijiae commiferat, qui ejusdem Epifcopus antiquis fuit creditus. Hujus tamen neque in infcriptione nomen comparet />1U0^ tamen confpicitur in Epiftolis etiam ad Colojfenjes Sc ad *>*lemonem cJatig ^ neque crcdentes ejus nomine falutacturj quod aR]en in Epiftola ad Romanos fadtum eft. Neque eum ut Ephefi. Co^naorantem faivere jubet. §.6z.Sed quid inde ? Nihil aliud videturcolligendum,quamquod,
Urn hanc Epiftolam fcriberer Pauius, Timotheus neque penes Patt-
«% fuerit j neque Epheji. Neutiquam vero ex hoc de Timothea
1 ^tio fequitur, quod Epiftola ad ignotos fit'data: Romanos enim,
ctinque nunquam fibi vi(o$,Timothei nomine cum falutet,(Rom.
v '• *••) Quidni etiam Laodicenos , etjamfi fibi minus notos ?-
$<S 3. Cum Epiftolam ad Coloffenfes in fronteetiam Timothei nomi-
/ernuniverit,quid cauflae fuifie oftenderet Vir Gl. quare non idera
Socii fui Timothei pofuiffet in infcriptione Epiftolae ad
vicinam , eodem argumcnto , quamvis paulo copiofius
a°orato , Sc copfe tempore , & eodem tabeliario miiTam ; uti
°ntendit Vir Doctiffimus ? Cene bujus difterentiae ratio , non
x\\ ln eo °iuaeri» quod Ecclefia Laodicena fibi & Timotheo fue-
• rn°nnifi farna cognita. Idem enim de Ula Cokffenpum ftatuit
cln et Vir Clariffimus. Neque ulla ratio eft credendi Timothei
r> Dritatem ad Colojjenfes equidem non ad Laodkenos pcrvcnifle :
co ^ ^cc^efiae fuerint vicinae , quae fecum invicem Epiilolas
^ airnunicare debebant. Mirari certe , fi non offendi debuiiTent,
Pi^i}lCe,li> m caP'te Epiftolae ad Co\o(Ten(ks nomzn Ttmothei ex-
W u.m videntes , fedin Epiftola ad fe data ne uspiam ■ quidem
* eJUs nomen, feque ne falutatione quidem ab ipfo dignari.
Hje 4- Prodeat nune tandem ukimum copiarum CI, Fitringae ag- f^^uod conftare vult, teftibus,antiqui temporishominibus,qui Jio-lUm n°ffe potuerunt, & fideliter rtferre. Has copias certe di- nmjtey 'uftrare juvabit. Anteit hoc agmen, famofus ft culife- l"d' ^reticus/
ttiim^ uni himc ducem nonadeo difficile erit profligare. Pri- M v fnSm notar' velim, Marcionem non negafle Paulum Epiftolam P&fivi fcripfifle. Et quidem talem, in qua lecta fint verba, E 3 quae
|
||||
|
3%" BISS-RTATIO ISAGOGICA
quae etiam nanc leguntuf in Epiftola ad Ephefios. Ex Epiphamo
hoc manifefto conftat; ita ut dubitem an VuCLariff. ipfum infpe- xerit Epiphanium. §. 66. En Tibi Leffcor quaedam excerpta ex ifto Auctore.
Et primo quidem Tibi exhibeo locuwi Epiphanii ad quem Cla-
riff. Vitringz Lectorem fuufn remittit. Nimkura haerell xlii. . Is repentur lib. I- tom. III. p. m. 369. edit. Petavii. Narrat ibi Epiphanms, quodhic Marcion foium Lucae Evange*
lium amplectatur (amputato tamen ejusimtio) Et decem Pml® Epiftolas; quibus folis utatur, fed ne illis quidem integris, aha ex illis capita detrahens, alia commutans. Epiftolas pauli, txi ita^ «ut&> Avycufym h<riy recenfc* (pag.^'0''''
Epiphanius. 1. Ad Galatas, 2, prior ad Gorinthios , 3. ad Co-- iinthios pofterior, 4. ad Romanos, ?. ad Teftaioniceniesprior* 6. adeosdem pofterior, 7. ad Ephefios, 8. ad ColoHenfes, 9 ^ Philemonem , 10. ad Philippenfes. Addit Epiphanius : ''e^;?i 5 «j ^ crCJf Ktxa£rma; AsyojJ^j , jue^i*
Uabet autem etiam partes Epiftclae ad'Laodicenos ditlae. Marcionem itaque duobus taritum libris Canonicis ufum efTe,
Evangelio Lucae, fed a fe interpolato, 6c Apsfiolico , uti a Mai*- cioniftis vocabatur, id eft Sylloge Epiftolarum Faulinarum, m°* do memoratarum, pariter interpolatarum. Vid. Ephinan. iib. *#« p.m.317. fin. Ex hoc Apoftolico , quaedam excerpta exhibet Epiphanius-P'
•m. ^18. §C feqq. Ex his quaedam notabimus, quae h."l. ufui effe poffunt.
Pag.519. Leguntur illa verba,quaenos nunc habemus in Epift°'a
adEphlV. f. citata ex Epiftola XL dic"ta ad Laodicenos. pag. \71' 'Apud Epiphanium citata coraparent veiba, quae nos legimus Ep11" II. ix. 8c feqq. in hunc modum : Tij? ^roV 'B(pt<rin; iQSo^ **f8S "fls^. tiJ MxfvJuvt TrtftTsl*!'; 5 «8%f tw 'ATrojcAa K«f4°V iWs. ,-^l. Similiter p. m. 37Z. dictum quod & nunc extat Eph. V 4" f
eadem rubrica contmetur. P.m. 374.poft.quam Epipbanius ex^*f ' cionis opere, ex Evangelio Lucae §t Apoftoli fcriptorum . ac nique facrorum voluminum reliquiis contexto , atque fic ®° rehciis paniculis, quae ad -illum convincendum %cere P0^3^! |
||||
|
1N EPISTOLAM AD EPHESIOS. ^
«elegiflej;. fic pergit: UsJKsikro j) c* rcS iMta 'A?rosa*ix.$ K**»ji$o'«,
3\' .°iuae nunc habentur Eph.lV.5.)
XUlbus fubjicit Epiphanius : ~S.vv*Smoii $p tij ■sr€jY'E<ps<n'8r, «
*s ^n,y*y~g %§ aS fA.aerv^iag.
xyae verba libere nimis ita reddit oionjfms Petavius : „ Con-
'5 lentiunt cum iis , quae in Epiftola ad Ephefios leguntur, quae * l?. ^piftola ad Laodicsnos (ftc enim infcribitur) contra Te tf- '». ftirrionia protulifti. Libere inquam, nimis. Ex illis enim La- J_n*s verbis Lector fufpicaretur ipfum Epiphanittm teftari , Spi- Sptarn ad Ephefios vulgo diclam infcnbi Epiftolam ad Laodicenos. ^y°d in Graeco textu non apparet. Simpliciter igiturGraeca .Pyhanii verba, Latine verfa, fic fonant: Convenienter equidem u (epiftolae quae eft) ad Ephefios o Marcton , etiam haec, quae 0°ntra Te funt teflimonia ex Epiflola, qnae ad Laodkenos dicitttr^ °ntra Te ipfitm congeffifti teflimonia. .,§•67. Antequam Epiphmittm miflum faciam, notare debeo,quod
^ttl Epiphanms jterum p. m. 321. loquens de Marcioms cvtrci^u, di-
at> eum illacomprehendere,non omnes Pauli Epiftolas, fed dun-
a*at ad Romanos, & ad Ephefios , St ad Colvfjenfes, & ad Laodice-
°* > 8c ex illa quae & ad Galatas, 8c ad Corinthios utraque , 6c
o TheJJalonicenfes utraque , 8c ad Philemonem ,&C ad Philippenfes,
ad Timothenm utraque , 8c ad Titttm, &C ad Hebraeos, non abs-
"Ue Kiutilatione.
r'fr Cc paulo copiofius exhibere volui ex Epiphania , cjuem pau-
n«mis tantum verbis citavit Cl. Fitringa, dicens , " Idem notat 35 ^piphanias. Scilicet quod Marcion fatis longam pericopam ci- »1 tet €x £pifl-0]a panli,qmm ipfe ad Laodicenos yocet: Illa autem 15 Pericopa verbotenus legatur, in hac ipfa Epiftola noftra, quae . " ^ tybefw dicitur. ciat - excerPta cx Epiphanio fi quis non nimis ofcitanter infpi-
ab K V"^c'0lt ^od Epiphanius Epiftolarn ad Ephefws (diftin&am
. ^piftola ad Laodicenos) Marcioni agnitam efle teftetur; quam-
|j no^ absque mutilatione. Sed Marcionem, fuae, qua.m jacT;a-
» ranli a^ Laodicenos Epiflolae , inferuifie quaedam , imo , fi
|
||||
|
fc DISSERTATEO ISAGOGICA
ita velis, bene multa , quae in Epiflola ad Ephe/ios reperiuntur;
§.68. Probabile igitur mihi nequaquam fit, Marcionem negare
fuftinuifTeEpiu:olau),quam nos legimus Epkefiis infcriptam,adillos vere a Paulo fcriptam efle. Sed ld fokun certo conftat, Marcio' nem , ilii, quae dicebatur 8c in ipfius Apoftolico continebatur» Epiftolae ad Laodicenos, pericopas cx Epiftola ad Epkejios trans- fumptas inferuifle. §.6"o. Atque hoc pafto ex Epiphanio explicandus exitTemdlianns-
Loca ad quaeGl. Vitringa Le&ores remittit funt l.V.c.XI. & XVII- Ita fonant verba prioris p. m.598. cdit. Rigaltii. Praetereo hic de ali<* Epiftota, quam nos ad Ephejios praefcriptam habemus, haeretici vero ad> Laodicenos, Ait enim meminiffe nationes cjuod illo in tempore , curP ejfent jine Chrijh , alieni ab Ifraele fine converfatione , & tejlamen- mentis & fpe promijfonis, etiam fine Deo ejfent in mundot mique & fine creatore. Satis planum eft, Termllianum digitum intendere ad Ephef.
II. 12. Alter autem locus Tertulliani a nobis exhibitus eft in principio
hujus Aniculi. vide hujus diflert. pag. 17. §. 1. conf. pag. 3. §. 5-. Res fic fe habere videtur : Tertntlianus videns in Epiftola»
quam Marcion in fuo AtojoAjxw Epiftolam Pauli ad Laodicenos vocabat, inferta efle verba, quae revera in Epiftola ad Ephefios fcripferat Paulus ; hoc interpolationis crimen Marcioni impe- git. §.70. Sed dato, non conceflb, Marcionem negafle EpiftoIam,quarfl
nos credimus ad Ephefios mifTam , ad ipfos efle datam , eundem- que adfirmafle ad folos Laodicenos illam efle fcriptam, Qyis huju5 hominis fidem pracftabit? Dicit equidern Cl. Vitringa cum Grotio , Marcionis non intef*
fuifle ut mentiretur. At qui hoc fcit Vir Do&iffimus ? Quia (inqu'0 non icripfit ad fidcm ejus elevandam , fed eam agnovit, in fi1;0 'AyrerQhiy.u retinuit, ac dogmata fua ex ea fe demonftrare pofle v*- deri voluit. Sed refpondeo: An integrara, incorruptam , non interpo1atain,
retinuit ? Qyis credet ? An ergo fuae (vel cujuscunque fuent n
*foV Kathurt \tyof$») quam Pauli efle jactabat, Epiftolae ad /«*<"
dict".
|
||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. 41
'ceaot non potuit partim qmedam ex Epiftola ad Ephefios j par-
rlrn °iuaedam fua commenta inferere ? Utquefucum tanto facilius nr^' non ac* Epiftolam ad Ephefies , ne ex illa convinceretui* c L' Prov°care, fed ad aliquam adLaodicenos datam,eamque, ue ^c'Iiiis Pauli foetum efle perfuaderet, pluribus ex genuina llla ad *P»'fiu Epiftola decerptis flosculis exornare ? •um roboris autem habet,quod ad fidem Marcioni concs-
ar,dam affcrt CI. Vitringa. Nimiium quod fuerit Sinopenjis, ad- -°<jue ex urbe Laodiceae vicina oriundus, ibideraque ver/atus. ^ateor hinc lequi , quod potuerit fcire , an haec Epiftola ad «odicenos fcripta fit; Sed de eo non quaeritur; An nemo Vete- Urt1s qui uno ore teftantur eam ad Ephefios fcriptam efie, quo- u.ltl °e unus quidem eft , qui eam Laodkenis vindicet, fcire po- air* ad quam ecclefiam haec Epiftola pertineat? o S-74. Af, inquit Cl.Vitringa. Facile mendacii rcdargui poterat: oed regero : An non etiam hac in parte ipfum mendacii arguit JnyUianus■ ? Nullus ex omni antiquitate hactenus produftus eft Cr'ptor, nulla Ecclefia, nullus Codex, qui inMarcionis fenten- fIaJ? conceflerit: Satis manifefto indicio, quod ipfius interpolatio -al(l fit convida. %'}% Quodfi vero contenderet aliquis, Marcionem eo audaciac
/v°cefiurum non fuifle, ut Epiftolam Epheflis infcriptam, Laodicen- ' Hs vindicaret; cum verfaretur in vicinia Laodiceae : Illi autem r °oandum foret Marcionem in urbe Sinope, vel faltem in vicinia. ^dtceae, hanc fuam interpolationem vulgaife. Hoc autem ne- )j e, Tertullianus nos docet, neque Epiph&nms. Soli in hoc ne- B°t10 laudati teftes. p r74 Imocontrarium fere colligendum mihividetur,ex eo,quod
iliI r° *Hs narret, quod fcekftus impoftor, poft ftuprum Virgini £• Urn» ab ipfo fuo Patre excommunicatus 6c ex Ecclefia ejeSus co ir> & cum nullis precibus obtinere potuerit, ut in Ecclefiae te "^nionem reciperetur, e Ponto Romam venerit. Cum au- C A .0rnae quoque nihil obtineret , ftudio vindictae haerefin '^ ms amplexus fit , & palam Senioribus dixerit 'Eyu ^ca £ ^»i<r'«» tyj„. Uti igitur Cerdon , fic Marcion, folum Evan- S lutn £WMfil ^ nec naraen j0tum recepit • Apoftoli P<?#/* neque |
|||||
|
omnes
|
|||||
|
\% DISSERTATIO ISAGOGICA
©mnes neque totas Epiftolas fumfit. Vide Tertull. de praefcript.
Haerett. cap. U. p. m. 2,53.. Epiphan. haeref. XLil .fupra p. 38.39- a nobis laudata. Altosque, in compendio exhibitos,, a DoctifT. &• Calvoerio, in fifluris Zionis p. m. 113. r 2.4. . Judicio nunc Leccons veritatem amantis relinquo, an Marcio' ms qualicunque teftimonio fides fit habenda? Nedum contra uni* verfae Ecclefiae unanimern aflertionem B §. 7j. Verum enim vero, hunc Ducem fiftet nobis Celeb. Vi'
tringa , non fine copiis, eisque non levis armaturae. Affirmat enim Bafiiium & Hieronjmum , magna profedto no-
mina in Ecclefia, CANDIDE FATERI, in antiquiffimis MSS. non reperta a fe faijj.e verba c* 'E<p4r«. Ex qua confefiione (uti eam vocat Vir Clar.) candida , fpecio*
fiffimae ipfi nafcuntur rhetorieationes. § 75". Haec tamen meum animum paruni commovent, mult°
minus dimovent a fententia, Demus (quamvis minime agnofeamus vel concedamus) Viri
Clarifiimi hypothefin: Utrumque eelebratiffimum Ecclefiae Do- £fcoreni candide fateri in antiquiffimis MSS. non reperta a fe fuis* fe verba b/ 'E<pisrai. Quid hinc fequeretur? Lacunam ibi repertam in illis MSS.quae
ad horum duorum Patrurn manus pervenerant fuifle. Reclre ha- £tenus. At illam lacunam inde ortam efle, quod illorum Codi- Gum Seriptores dubitaverint , utrum legi deberet l» 'Ecpieui , an vero b> A«o<TiK«'«, quo pacto probabit ?. Quod tamen fibi hic nV Hlit Vir Clariflimus ? Neque Ba/ilius neque Hieronymus aliquid, imo ne y^v quiderris
quod iftiusdubitationis indieium fit,habent.Neque ex lacuna alin" nomen formare licet. Poffet ex variationeCodicum,& dubitatio/12 Librariis fubnata, lacuna quaedam oriri: rarius tamen id conti°" gere putem. Solent enim aliquando alterutram eligere, vel fol^01» vel ita , ut alteram margini adfcribanr. Tale quid hic h&W® efle, ne unicus quidem teftis exiftit. Lacuna ifta aliis vifa eft indicare Epiftolam hanc fuifTe cncy-
elicam. Quam fententiam lllis relinquo. Sed an non (aepius contingit, ut accuratiffimi librarii, quando litterae vel nimis e^* |
||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESroS. 41
r expreflae vel detritae funt, fpacium potius relinquere, quam
ru • • k"Dere mahnt ? Q.uo fundamento igitur defectus verbo- ra =* '£<pifco confiderabitur ut teflimonium Marcienis mterpola»
tl°aifuccenturians? Do l-12 ^lc conl"ecutionern infringimus. Sed quid , fi ipfa hy- r^S *"a^a' ve* ^rern plane incerta fit?
J-ANDIDE FATERI BASILIUM ET HIERONY-
c-t r^ Ce m antiquiffimis MSS. non invenifie verba b> '£$«•&), di- irjf r "*' yitrwg4- Ego nego & pernego. Infpiciat Lector r «tirna verba , & videat an eam reperiat confesfionem. r w?^- BafiiH verba,contra Eunomium difputantis, iib.lf.p.m.743. '^ 0>^^*^torn ^0^aec fuilt :'AAA« k, to~? 'E^WiVj cRns-JA^wv «f yv*i<siosg ^oif toi cvti <J» ssnyv&M-jaj?, oVJo&f ott« i$ix£p\no»t <itou.tn.eii , ur,m,
<¥ cty!0lg TOj-f £g., ,> 7riro~f sv Xg/r^ I»jer£* sia ^ & o'( itpa ij'umv 5J"«-
J aiauKatr>, k, »)(W«f ev toij 7r#A#ioi? v «vky^cpwv «upijKoeuJfv. S-79- Subtilitatem ibi elicere conatur Bnfilw ex veibis toT? g<r«^
SUafi fignificarent iHOS| qUi cum DEO , qui ( x«t' Mfok*'} Xiftere-dicitur, communionem habent: mhil amplius. De quo **•«---. plura. S-bo. Quod autem ad Hieronymum attinet; in mea operum Hiere-
'"«editione ( quae eft illa Mariatii FiBorii Reatini, quac prodiit «rifiis Anno 1611,.) lib. VIII. p. m. 141. & feqq. extat ilic ^jnrnentarius in Epiftolam ad Ephefos. rs ."unc Hierenymi non efle , fed hominis Pelagiana haerefi infe-
^ 1 ^ditor poft alios, nimirum Amhofium Catharimm 6c Smnm
e""*femt cenfet; in cenfura, quara ipfi hujus tomi titulo fubjccit.
• xyisquis autem Au6fcor fit, loco citato, in illo Commentario,
eclUe in ipf0 Xextu aliquid , ne y^ quidem, reperio, quod indi-
0 ut vocem 'Hjplo-w tii antiquis Codd. fuifle omiflam.
11 Textu plene legitur: Omnibus fantiis-cjui fiiint Epheft.
SANn memarius margini adfcriptus fic habet ; OMNIBUS
qVTIS. „ Omnes fan&i fideles non omnes fideles fancti.
' fii f P°^"unt & Catechumeni , ex eo quod Chrifto credunt,"
*' f «?S ^ic' ' non tarnen fancr-i ^unt i qu'a non i?er baptifmum
» arictifiCatjf g;ve £c jntefligendum , quod fcribatur fidelitcr- » lervannbus gratiam fanftitatis. F z QUI
|
||||
|
3.4 DISSERTATIO ISAGOGICA
QUl SUNT EPHESl &c. Non omnibus Ephefiis, fed his
qui credunt in Chriito. Tomo autem Vlt0, ubi alius Hieronymi reperitur in hancEpi"
flolatn Commentarius, p. m.' \6\. iterum in Textu lego plene fcriptum : Santlis omnibus , qui funt- Epheft , & fidelibus in Chrifi0 ?eP- . *
Et in commentario, rnargini adfcrioto, haec verba reperiuntur:
SANCTIS OMNIBUS QUI SUNT EPHESI. „ Quidam
j, curiofius quam necefle eft , putant. ex eoquod Moyfi diclurn
„ fit: Haec dices fihis Ifrael. QUI EST mifit ?we,etiam eos qui **
„ Ephefo funt fanffi & fideles, ejfentiae vacabulo ejfe nuncupatos. Vt
„ quomodo a Sanfto SancTri, a jufto jufti, a lapiente iapientes:
„ Ita ab eo qui EST, hi, quifunt, appellentur ; & juxta eundem
„ Apoftolum elegifle Deum ea quae non erant , ut deftrueret ea
„ quae erant &c. Ahi vero fimpliciter , non ad eos, qui funt,
„ fed qui Ephefi faniti 8c fideles fint, fcriptum arbitrantur.
Nulla hic confeffio, extitiile exempla, in quibus nomen '$$&$
fit omiflum. Neque Hieronymus ullatenus dubitavit, utrum haec
Epiftola ad Ephefios, an ad aliam Ecclefiam data fit:
Luculentiflime, in Prooemio ad Paulam 5c Euftochium, often-
dit, fe hanc Epiftolam habere pro Epiftola ad Ephefios fcripra: Imo ne quidem ullam fentenuae contrariae, vel ea de re dubitantist nedum hanc Epiftolam Laodicenis vindicantis , mentionem facit, diligcntiflimus Hieronymus, fui temporis Criticus, fi quis alius, do&isfinaus. §.81 .Teftatur Bafilitis fe in antiquisfimis Codicibus legifle to~? s<nv.
Hoc in rem fuam (bene an fecus nunc non inquiro) adhibet. Sed neque negat, neque affirmat (nequc hoc.ad fcopum ejus re- quirebatur) his verbis fubjici b> 'E<pi<ra>. Legi autcm roT( kim rc&s affirmat Baplitts.- legitur etiam in noftris codicibus MSS. £c im* prcsfis. ' Hieronymus nihil aliud facit, quam quod figniflcet nimiam effc*
Hafiiii, vel eorum , qui ipfum hac in parte fequuntur, fubtil'ta" rcm , qui ex verbis ro7; ie-iv exfculpunt credentium comawn'0" aem cum iilo, qui *«? i&y\w EXISTERE dicitur. An BafiliHs, an Hieronymus vel minimam fufpicionem fign!«"
cant.
|
||||
|
IN EPISTOLAM AD EPHESIOS. 4f
h , V;.Ve^ dubitationem , utrum ad Ephefios an ad alios miila fiC
^aec Epiftola? Contrarium patet ex Prooemio Hteronymi ad Pau- *& Sc Eufiochium. Uti quoque Bafilws absque u!la baefitatione
quitur dicens tOiS e^esiois eiiisteaaxin &c. s-^i. Partmi igitur curamus bac &£t\i\d.cmdida Bnfilii & Hiero- y^t confesfione nixas rhetoricationes & hariolationes; illa quidem
etnP<aria quae nomen *£"$>%w: habent multitudine -y fed ftla ,<quae
_j*r anr-e BafilH gt Hieronjmi tempora aliud aliquod nomen, fpe-
lrn *.M>hr.<xcic exhibuerint, antiquitate fe carnmendafle &c.
^.»•03. Quamvis autem fummopere venerer, non fequor tamen e '2nurn illum Uflerium, eruditisfimum Virum, Annal.p. m.6S6*. ISfi/^3 e^' kond. ^* m''m' videtur nimium ficile credidifie , gD v** teftatumefle verba sv 'E^so-adefuifteinCodicibus antiquis. pciem.fateorjVerba^/Jttfp. 43. defcripta') iftiusmodi defe&us
r ae fe ferilnti gecj fCOp0 & anteccdentibus/?<*/«/« recre infpectis, t" c°tendunt, ut figmficent defuifle indicationem locij fed tan- q ,uc proben!: Paulum credentes, ad quos fcribebat, fingulari Qi a1 ernPnan" VOCare tsJ? ovt»?, Utpote yvr,<riui'c hbipivzc t« 'Ovtt, lu~ ■ auCern dicit Baftlius y y.ru fi> itj 01 w?o »;'wa>v ttx^St^asKotei, «if •Baf/-* T°r? ^**-*'0^ ^ dnliyp&fyw &»%*>**$<>. Si fcopum orationis ftir/ ** 1"Pecr^mus » nequaquam (quod fibi Virf-fummi nimia fe- h *r !/°ne videntur pcrfuafifle) probationi, quod defuerint verba tioft-, » deftinatum eft ; fed ifta confirmatio infervit demonftra- jnj P*tilttm vere fcripfifle ToiV 2r*. Quod confirmatione aliqua funrfCre ^°rce ^^0 videbatur, cum omnis rauocinatio ipfius hoc § e "^nto niteretur.
ma,^4-Cerre non belle fibi conftaremihi videretur Bafilifts&tffxx- jx^ ^^Paulus T0I2 E*fi2iOiS irrtsi/Xhkni-i aTTOTS /A«£o'vt«? w'*a- ■^»"»»* f,Pr°batum iret in antiquifiirnisCodicibus defiderari Ephe- rrien ■ n°rnen- Et fcire equidem velim quorfum refpiciat prono- b,it ut UTSf> nifi ad 'E<p««-iW, «H? erat imsihKm, qaosque confidera- TQrmJ' An cadem feftinatione occupatus, & quod non vacaret in
rnerr,0^,Ulrerc» Sutnmus ille Litterarum inftaurator,ERASMUS,
^tam ani a Marcione citatam Epiftolam, tanquam ad Laodicenos
**> dicat fe NON PRONUNCIARE, (quod ei Pag. 7.
F 3 dis-
|
||||
|
;46 BISSERTATIO ISAGOGICA &c.'
diflert. 1 tribuit Clar. Vitringa, non indicato loco) fateor me ba-
&enus nefcirej ln Bibliis Polyglottis ad Eph.I. i. in notis Erafi»> ad h. 1, id non legitur. Neq.ue mihi nunc vacat in id inquirerc §.86. Resadliquidummihividetur perducta, Firmum ratumquc .cenfeo, Infcri.ption.em , quae nunc Eph. I. i. legitur, unanimi codicum fide & omnium Antiquorum Patrum teftimonio firma- tam, .nequaquam mutandam efle : Atque adeo Epiftolam hanC noftram , cui hisce prolegomenis illuftrandae nos accingimus, yere a 'Paulo ad Ephefws effe fcriptara. |
|||||||
|
ERRATA QUAEDAM CORRIGENDA,
Pag. n. lin. 8. 6 lege 16".
Pag. 18. lin. zj. ApoJhUtum Icge Apojfolatu,
Pag. af. lin. 50 fibe lege fibi,
Pag. 28. lin. 2, yniverfos lege univerfos.
Pag. 2§. lin. zy. verbm legc verfibus,
Pag. 30. Hn. 8. %«pito« lege ^«'p»T©j.
Pag. 32. lin. I. fegneeferent lege fegnefcerent,
Pag. 32. Iin. 7. ApojloUm lege ApoftoUtu,
Pag. 32. lin. 13. jfe«»* lege /»#7».
B-eliqua cpndonabit & corriget ipfe benevolus ke&or.
|
|||||||
|
T H^
|
|||||||
|
T H E S E S DEBENDENTIS,
|
||||||||||||||||
|
rentates^ ejuas Reformdt/t Religio profiteturf in Compendio Theofogiae
Revelatae a Cel. S. VAN TIL concinnato>', contentas , contra omnes efr fingulas Adverjariorum objecliones , m eodem Campendit |
||||||||||||||||
|
Specialius adnotatas , propitio Summo Numine , defendendas in
|
me
|
|||||||||||||||
|
rtctpio.
|
||||||||||||||||
|
rr.
|
||||||||||||||||
|
eer*ta Dei, quatenus libtrrimam de rebus extra Deum pofitis, #«-
if*ntatis Divinae determinationem dicunt , tion dicenda funt ipjd **ei*st nift fano fenfu explkentur verba. I I I.
ochs iReg. XIII. ip. cum ex Scientia Dei, quae in Scholis Vifio*
*"S audtt , eommode expltcari poffit s mtlla ad ejus expojitionem Media, utpote Deum dedecente. httmani cerebMi figmento, Scienti» *t**efi. IV.
p
ciYn*»mi Reformatorum Do&riria, de Divbho, ad Sitiojas creuw*
|
||||||||||||||||
|
'« rationalium abtiones , cancurfit Deum effe auUorem peccatf
n€Htiquam fequituv. v..
Pr 'Xt** ^cripturae loctts^ ih quo vocabuJa p*Hf?T & Smxisy?
«d ^' ^" direffe habitualis juflitiae infulionem ftgtiificarent, atcjtie non in Jenfu forenji , vel quaji forenji, occurrerent : ex quo
^^j° etiam phrafes, ffiJH3 SVi? WW fefa.LIlL 1I. &t "' 'P^ISfD £><?», XII. 2. explicandas efle eenjemus.-
|
||||||||||||||||
|
yi
|
||||||||||||||||
|
VI.
Xo p»)^v J$ 'ti^fAtn $ n«o$t)Ta, Mvtt.xf: 9. eptime exponitur e.v et\
quod feremias in Volumine Prophetarum olim primum obtinens lo- eum , reliqui Prophetae , adeoque & Zacharias , ejus nomine *'»* terdum venrie potuerint. V II.
Epiftolam l Cor.V.C). citatam, in illa, quam hodie habemus, priort
ad Corinthios (ut compendiojiorem in pleniori) Epijlola contineri> efi probabiliffimum. VIII.
Cornelium- AB. Cap. X. memoratum, p"l¥ IX non fuijfe , ex verfti
z8. ejufd. Cap. colligitur. I X.
fef.XXXFIII. I. Fwfci , JTfin K^l nflM nD »3 nm pertinere
proprie ad denunciationem Dei , pw Prophetam Hiskiae proponefi" dam i fed ejfe rationem denunciatioois Divinac a Propheta addi^ tamt accffltmtionk anal/fis docet. |
|||||
|
V I N I S.
|
|||||