[ Et fchynt dat het onnut is, de Heilige gefchiei
'denis weder te herhaalen, om datwydaarvan
je^n genoegzaam uitgeftrekt denkbeeld gegee^
jven, en dc allergewichtigfte zaaken, welke zy
»befluit, uitgelegt hebben, hctis mede ons oog-
niet de ftoffcn, die wy alreeds verhandelt hebben, te
vatten, maar, dewyl zeer veel gevallen in het lichchaam
onze uitlegging niet hebben kunnen invloejen, is het
^oodzaakelyk, alle dezelve in een tydreekenende ordere te
^ÊfZaamelen, de Geeftelykc Gefchiedenis met de Waereld-
^che te verbinden , de Helden van't Heidendom, alzo wel
^Is die van de Kerk te doen kennen, en een algemeen denk-
beeld van 't geen daar aanmerkelyks in't geheelal voorge-
vallen is, te geeven. Alhoewel dit kortbegryp van geen lan-
gen ftyl is, zal men echter niet nakaten van aldaar den oor-
Iprong van de aloude volkeren, en de voornaamile omkee-
^^ngen der Staaten en Monarchien te ontdekken. Men zal
^aar mede 't geen verdichten waar is,ontwinden; men neemt
zelfs meenigmaal de zwaarighedcn weg , welke de
iiauwkeurige onderzoekers lallig gevallen zyn, en ten einde
^ 't geheugen met geen groot getal van beginzelen der
Tydreekeningcn te bekaden, die 't zelve by naêr altyd moe-
jclyk vallen , in plaats van't zelve te gemoet te koomen,
Zyn wy vergenoegt, met drie der zelvt te onderfchciden,
^'een van de Scheppingdcs waerelds, tot aan de geboorte van
de Joodlthe Kerk, dit Deel bevat een groot getal van Jaarenj
■ïttaar, het verfchaft weinig zaakdn, om dat de verhaalingcn
van Mofes kort zyn, en het Heidendom niet anders, als een
verdichte οverleevering bevat.Dc tweede aanvang der Tyd-
reekeningcn begint op den uittocht van Egypten , welke
men als de geboorte van de Joodfchc Kerk k^an aanzien, en
'wy zullen haar Gefchiedenis by Eeuwen maaken, gelyk men
gewoonlyk die van deChriftelyke Kerk maakt, om dat deze
manier veel klaarder en gemaklyker is.

Emdelyk zal men hier de Apoftolifche Tydreekening vin-
den, met welke zich onze Gcfchicdenis bepaalt.

het eerste deel.

Zeden de Schepping va» de Waereldtot aan de geboorte van de
foodfche Kerk.

God fchiep in de Maand van September, de Heemelen,
de aarde, de Engelen, denmenfch, de dieren enz.

Adam zondigde, wierduit het Paradysgedreeven. Hy
bekende Eva.

Caïn kwam ter waereld, en zyn moeder geloofde, dat
^od hem aan haar gegeeven had,om het menfchelyk geflacht
Aanhaar val weder te ontheffen. Düsdaanig moeft het zyn,
^at God haar een verloller beloofd had.
■ . Adam gewan een tweede zoon, die hy Abel no'iide, dat
iïg ^^ydelheiitt Zeggen.

Caïn flaat zyn broeder Abel dood, hy wicrd door gewel-
Jgc knaagingen van zyn misdaad aangetaft; maar, hy bouw-
de eindelyk Steden, 'twelkbeteekent, dat bet Ooften zich
"^an de eerfte Eeuw begon te bevolken.
Adam, in den ouderdom van 130 Jaarenzynde, kreeg
andere zoon, die hy Seth noemde, alhoewel de Schrif-
^^«r niet anders als van Seth fpreekt, had de eerfte menfch
ondertuilchen een groot ffetal van kinderen; om welke re-
ij j Caïn vreesde dat men hem mocht dooden.

j Seth had een zoon, die hyEnos noemde. Het verderf van
. ^ menfchelyk geflacht was alreeds zo groot, dat zy hem de-
cj ^ J^aam deed geeven.

Enoch komt ter waereld. God nam hem in'tjaar987
^eg, na dat hy drie honderd en vyf-ca-zeftig Jaaren geleeft

had i hy had eeri zoon, die hy Methufalen;! nöemde ^ die Vau
alle menfchcn het langfte geleeft heeft. Warit hy ftierf in
d*ouderdom van 969 Jaaren, het Jaar Van de Zondvloed»hy
had Lamech rot een zoon.

Adam ftierf.

Noach de zoön van Lamech kwim 116 Jaaren ria Adams loj'i
dood in de waereld i maar hy konde Eno5 de zoone zoon van
de eerfte menfch gekent hebben ^ om dat hy meer als 8o Jaa*
ren met hem op der aarde was. Caïnan , Machakleel en Ja-
red , die een zo langen tyd met Adam geleeft hadden, ftier-
ven mede niet als een langen tyd na deze Aardsvader. Dus-»
daanig konde de Godsdienft door de overleevering van deze
oude mannen zich bewaaren, dewyl daar niet meer als een
eenig menfch tuftchen Adam en Noach was, en dat het mee-
fte gedeelte dier geenen,die als toen leefden, onderhandeling
met dezen Vader van 't menfchelyk geflacht onderhouden
hadden. Inderdaad alle deze Aards vaderen woondeü in Jaarea
'tOoften en in Chaldeën, alwaar Adam naer toe ge wecken
was, uit het Aards Parad ystreedende. reidj.

Noach begon geen kinderen te verwekken j als in den ou-
derdom van foo Jaaren. Zynoudfte wasjaphct j de twee*
deSem, en Cham was dcjongfte van allen.

Den Zondvloed begon, en Noach op den 7<'®'vaiiDecem-
ber in d'Ark getieeden zynde, ftortte de reegen, en de wa-
tergooten ontflooten zynde,overftroomde de aarde. De Ark
ftond den 6 van May op den Berg van Ararat ftil, de Bergen
bcgonden zich i η't midden van ]uly te ontdekken. DeRaa-
ve wierd den z8 van Auguftusuitgekaten, de Duif trok 7
daagen daar na daar uit, en Noach verliet de Ark in 't begin
van'tjaar, Maar alstoen wierd het lee ven der menfchen veel i^fi
korter, en wierd op laó jaaren gebracht.

Honderd jaaren na de Zondvloed, maakte Noach, die zyn
Geflacht zag vcrmeenigvuldigenjcen verdeeling van't Land,
om welke reden Heber Phaleg genaamt wierd een zoon,
die alstoen gebooren wierd. Zommigen in de Landen niet
willende gaan, die hen aangeweezen waaren, vergaad'erden
zich in het dal van Sinear, alwaar zy den Tooren van Babel
begonden te bouwen, welke dc verwarring der fpx'aaken ver-
oorzaakte.

Dc kinderen van Noach zich in verfcheide pkatfen ver* 1771
ftroojende, begonden Staaten en Monarchien te maaken.

Nimrod de neef van Cham , ftichttcBabylon , enwiérd
zeer machtig. De Griekze, Uitleggers hebben geloofd, dat
deze bepaaling een Reus beteekende, en dat Mofes veel eer
de grootte van't lichchaam als de dapperheid en grootedaa-»
den van Nimrod, die hem ontzachlyk in dat Land maakte,
uitdrukte. Maar , het is baarblyklyk, dat Mofes het ver-
moogen, of de dwingkndy van dezen overwinnaar aanwyftj
hy verliet Babyion, en leydede grondflaagen van een nieuwe
Stad Ninive genaamt. En aldaar zyn de beginzelen van de
Aflyrifche Monarchie. Mofes wyft aan, dat het Aflur was,
die Ninive bouwde. Maar het moeft weezen, dat daar eea
overzetting in denTextwas; om dat by de Geflacht-reeke-
ning van Cham maakt, endathy van Nimrod fpreekt, die
het dal van Sinear ontruimde,e» in AJfyrien of Ajfur iro^,alwaar
hy Ninive bouwde, düsdaanig is 't dat de wyze Heef Bochard
de woorden van Mofes uitlegt, omde Jaarenmetdegeelte-
lyke en waereldfche gefchiedenis te doenovereenkoomen.
De Heidenen hebben gezegt dat de grondleggers van'deze
Monarchie Belus en Ninus waaren.Zy geeven aan deze Pi in·,
fen 40 plaatsvolgers tot aan Sardanapaius, en dicht by dc
ifoojaaren aan deze Monarchie. Maar, men moet toeftem-
men, dat daar een zeer groote verwarring in de pkatsvolging
dezer Koningen is, waar van EHfeb'ms vier met genoegzaa-
uie reden verworpen heeft, dewyl Diodom SiOtlns niet

4 ■ ' ^^cr

ïïieêr als 5 f. Koningen telt, en fuflitms Martelaar deze
Monarchie omtrent tweehonderd jaaren verkort heeft.
Ten tweede, wyders is men verplicht in 't volgen van deze
tydreekening , om weder hooger als de Zondvloed op te
klimmen, dewy] de Arabieren in Aflyrien ai f. jaaren voor
Ninus geregeert hadden, en dat voor de Arabieren zeven
ChaldeeufchcPrinfenxzy. jaaren aldaar geregeert hadden.
Het allerzeekerfte is de Heilige Schriftuur te volgen, welke
de verftroojing der volkeren en de geboorte van deze Mo-
narchie na de Zondvloed door Nimrod, de neef van Chara,
die de zoon van Noach was, fteld.

Inderdaat, de Heilige Schyvers koomen met de Starre-
kundige aanmerkingen , welke CalUfihenes van Babyion
onder de Regeering van Alexandcr dc Groot in Grieken-
landzond ,overeen,dcwylhy 1905 Jaaren zedertde grond-
legging van deze Monarchie , tot aan de overwinningen
van Alexander teit, Nimirod leefde in'tjaardes waerelds
1771 ,en 't zei ve,by 't getal van dc 1903 jaaren gevoegd zyn-
de, vind men het 5674®® jaar in 't welke Alexander de Groot
deze overwinningen deed.

Daar is dan zeer veel waarfchy nlykheid, dat de Ninus der
Heidenen de Nimrod van de Schriftuur is, en dat de Konin-
gen , die men aan de Chaldeers en Arabieren in dat Land
geeft,verdicht zyn i het is zelfs niet te verwonderen, dat men
het leven en de Regeering der Aflyrifche Koningen veele
jaaren verlengt heeft. Wanst hoedaanig kan men zo nauw-
keurig het getal der jaaren van yder Regeering vaft maaken,
zonder het minfte gedenkteeken van die tyden te hebben,
die dezelve ontdekken.

REGEERING dcv CHALDEERS.
Evochus -6 Jaaren. 1938. Dc Koningen der Arabieren.

Mardocentes. 45". Jaaren 2163.
---- . - -40,Jaaren2248.

N€chubes43Jaaren. 1987. Sifiraardachus.a8Jaaren2248.

Abius - - 48 Jaaren. 2030. 'Nabius.....37Jaaren2276.

Omballus40Jaaren. 2078. 1 Parannus —40Jaaren2313.
Zinzirus 4f Jaaren. 2118. ^ Nabomiabus 25:Jaaren 23J3.
't Ja«r De Egy ptenaaren waaren hun oorfprong mede aan de kin-
1816 deren van Noach fchuldig.Die volkerenfchreeven zich een
groote Aloudheid toe. Want hun gefchiedenisfchry vers ree-
kenden 12 of 13000 jaaren zedcrt Menes tot aan Alexander
de Groot, en byaldien deze Tydreekening nauwkeurig was,
hadden dezfc volkeren niet alleen voorden Zondvloed, maar
zelfs voor de Schepping des waerelds aldaar geweeft. Mane-
thon, een PrieftcrvandeZo«»r~^^<i, een weinig zeediger
zynde, verminderde dit groot getal van jaaren op de helft, en
telde niet meêr als 5'3fo jaaren. De overzetting der 700nder
de Regeering van Ptolomeus gemaakt zynde, gelooft men
dat deze Prins jeloerfch wegens een gefchiedenis by de Joo-
denvan den aanvang der waereld te zien, deze Egyptifchc
Priefter verplichtte met de aloude gedenkfchriften van E-
gypten te raaden te pan, die h}? in een plaats Seriaduit dc
«arde groef, en, dat hy dezelve nauwkeurig afgefchreeven
hebbende , aldaar de Jaarboeken \^an dit groot getal der jaa-
ren,en der Koningen, die de een d en andere in plaats gevolgt
hadden, vond. Men vindhetLandvanSeriad in Egypten
niet,alwaar dieGcdenkfchnften uit de aarde moeiten gegraa-
venzyn geweeft j maar, men ontdekt het zelve in Judea,
dicht by den Berg van Ephraim. Vi^ant Ehud vluchtte in
hira, en de 70 hebben de beeldhom veryen overgezet, om dat
daar een kolom was, door Seth een der kinderen van Adam
gezet, die noch ten tyde van Jofcph in weezen was, en waar
in men de voornaamfte uitkomften van de gefchiedenis ge-

fraveert had. Byaldien het van diiar was, dat Manethon
yn verlichtingen getrokken had, kan men niet wederleg-
gen , dat hy geen reden gehad heeft, om aan de Egypte-
naars een zo groote aloudheid toe tefchryven,zo veel te meêr,
om dat zynTydreekening met die vaia de 70overeenkwam.
En dit is 't geen hem door eenige Chriftencn, tot deze over-
zetting geneigtjheelt doen volgen.

Het is niet te verwonderen, dat de Egyptenaars zich een
groote Aloudheid toefchry ven. Al de, volkeren zyn door de-
ze ziekte aangetaft i deze alhier waaren inderdaad aloud,
dewyl Misraïm , de zoon van Charn , dit Land bevolkt
had. Maar , t' geen Manethon , en dc geenen bedroogen
heeft, die hem gevolgt hebben, is een lange reeks van Ko-
ningen , welke men in Egypten vind. Men heeft hun jaaren
gereekent, als of zy alle de een op den anderen volgende, ge-
regeert hadden , in plaats, dat Egypten gelyk als alle dc
andere Landen van de wacxcld ia veel kleine Rylsi» ver»

deelt was .Yder Stad had menigmaal haarKouing. Het werk
van Manethon is niet waardig,dat men zich daar aan ophoud,
om dat men niet meêr vind, 't geen hy gefchreeven heeft i
Het is zelfs verkeerdelyk, hem in Judea aan de andere zyde
van de woeftynen te doen reizen, om op een kolom van dat
Land de Egyptifche aloudheden, en de gefchiedeniflen der
Koningen, die *t zelve beftiert hebben, te gaan zoeken. Het
fteunt mede nergens anders als op een zeer zwakke giifing»
dat men het Land van Sehirain Judea met het Land vanSe-
riad verwiilelt. Want de Canaaniten, Afgodendienaars zyn-
de, konden Afgoden en Beeldhouweryen dichtby den Berg
van Ephraim gehad hebben, zonder dat deze Beeldhouwe-
ryen eenige overeenkomft met de Hiftorifche gedenkfchrif-
ten der Egyptenaaren, welke Manethon affchreef, hadden.
Of wel voerde Seriad dezen naam ter oorzaalc van een ge-
denkteeken van fteenen, dat Jofua daar gelaaten had.

In 't volgen van 't Hebreeuws oorfpronglyk gefchrift, 't
welk meerder als de O verzetting der 70, te waardeeren is,
en't geen hetleeven der Oud vaders verlengt, gelooven wy
datCham, de zoon van Noach, Africa bevolkte, dat hem in
de verdeeling te beurt gevallen was. Daar uit fpruitdat de A-
rabieren de kinderen van Cham genoemt zyn. Hy trok mede
met Misraim zyn zoon in Egypten, die alditór Steden bouw-
de, en regeerde ^ inderdaad, de Monarchie der Egyptenaaren
had 663 jaaren zedert haar grondlegging, tot aan Cambyfes
toe, die dat fchoone Land overwon, geduurt, maar, met ,
deze Reekening te volgen, klimt men meer tot Misraim dc»
zoon van Cham op, die in 't jaar 1816 leefde. De Heer Bo-
chard hield ilaande, dat Misraim den naam van een menfch
niet was, maar,die der bewoonderen van Egypten, die men
Mefor noemde. Om dat dit een zeer eng en zeer fterk Land '
was door haar bergen en woeftynen. Maar, dewyl Mofes het
Geilachtregifter van Cham maakt, is hetonmoogelyk,dat hy
in den rey van zynenakoomelingen, den vader der inwoon-
ders van Mefor, zonder hem te noemen jgeftelt heeft. Mis-
raim was de Stichter der eerfte Steden van Egypten, vao
waar het Land haar naam ontleende. Zyn Ryk wierd onder
zyn nakoomelingen verdeelt,yder zich in de plaatzen,daar hy
zich ter neder ftelde,het opperfte gezag aanmatigende. Zy be-
hielden een zo groote achting voor Cham,die het Opper-
hoofd van hun geflacht was, dat zy hem onder den naam van
Jupiter Hammon aanbaden.

Chanaan de andere zoon van Chara ging zich in 't Land ter
neder ftellen, 't welk een zo langen tyd zyn naam gevoert
heeft, en't geen dezelve noch voerde, alswanneer het volk
Ifraëls't zelve overmeefterde. Daar uit fpruiten dc Pheni-
ciers , die het allergrootfte gedeelte van dat Land door hun
Scheepvaart, en volkplanting bevolkt hebben. ^

Noach ftierf, en Abraham kwam in de waereldtwee
ren na de dood van die herftelder van 't menfchclyk geflacht,
hy wasde oudfteder kinderen van Terah niet. Nahorwas^o
jaaren voor hem gebooren, die niet eer als in het 170 jaar van
zyn vader in de waereld trad. f

Zommigen ftellen in dit jaar de tweede reis van Janus in
Italien, die aldaar een Ryk vaft ftelde, maar, byaldien de-
ze Janus Noach is, gelyk men meenigmaal zegt, ig de mis-
ilag groot, dewyl Noach tien jaaren te vooren geftorvefl
was. En byaldien Janus die geen is , daar Eufebitis vaR
fpreckt, is de uitreekening echterbaarblyklykvalfch, de-
wyl hy in Italien niet als honderd en vyftig jaaren voorden
Trojaanfchen Oorlog regeerde. J

Kedorlaomer de Koning van Elymais tuflchen Babyion en
Perfien, zette zyn overwinnmgen tot inPentapolis voort»
alwaarhySodoma, Adamaenz.innam.

Abraham trok uitUr. Deze Stad in Mefopotamien gelee-
gen, was door een groot getal van Starrekykers, Wiggelaars,
cn Afgodiften bewoont. Terah had deel aan hun viering en
wiggeiarye i men verzeekert dat Abraham het voorbeeld van
zyn broederNahor,of van zyn vader niet wilde volgen,dat hy
aan de Afgodiften de eenigheid van een God predikte, en dat
dc Chaldeers, in toorn ontftooken, de Kerk en den waaren
Godsdienft van die tyd af begonden te vervolgen. Maar, de
Schriftuur zegt alleenlyk, dat Go<i^é>rai>awrüp. Hydeed
zyn vader met hem uittrekken, terwyl de onpailykheden dei»
optocht vertraagden ; want hy moeft zich te Haran ophou-
den,alwaar hy ftierf.Abraham 75· jaaren oud zyndc, vervolg-
de zyn weg in Canaan,daar God hem riep. Van daar mosC
men dc43o jaaren van het pelgrimfchap van'tvolkliraelï
beginnen. Men moet zich niet inbeelden, dat zy die geheel®

tyd in Egypten gcwoont hebben.Maar,hun voorzaaten

ren in een vrécnid Land overgevoert gewcefl:, van die tyd,
dat Abraham zyn Land verliet, om in Canaan te trekken. En
dit is't geen de 70 Uitleggers zeer klaarlyk in huh overzet-
tingen, als de Pc ntatelifche Samaritaan, uitgelegt hebben.

Daar was in dat jaar een hongersnood, welke Abraham
Verplichtte naer Egypten af te zakken .Hy was daar niet zon-
der ο ngerii ft: heid, dewyl men hemzyn vroiiwonrnam ; de
Jooden verzeekeren, dat hy na drie maanden wederom trok.
'tGeen de giffing vanomver werpt, die verzeekert,
dat deze Aards vader aan de Egyptenaaren leerde, 't geen hy
Van de Starrekunde wiil, en dat door deze de weetenfchap
j tot de Grieken overgegaan is.

iq'J De Koningen van Fentapolis ftonden tegens Kedorlao-
mer op, die hen zyne wetten twaalf jaaren te vooren onder-
worpen had.Deze ontilooken Prins verdreef de muitelingen.
Loth zich in deze nederlaag beflooten vindende, vloog lem
Abraham te hulp,en verloitte hem uit de handen zyner vyan-
den.Hy wierd door Melchifedek gezeegent, twee j'aaren daar
^ na ^vierd Ifmaël, den zoon van zyn dienitmaagd gebooren.

Ditjaar was vruchtbaar in gevallen. Abraham 99 jaaren
oud zynde,ontfing de befnydenis, als een zeegel van 't Ver-
bond, 't welk hy met God opgerecht had,en hy liet dezelve
alle zyn huisgenooten mede ontfangen. De Heidenen fchry-
vendeze inilcllingSaturnustoe.Sodomaen Gomorrhawier-
dtn door het vuur,dat uit den Heemel daalde, en't welk de
zwaavel ontftak ., waar van dit Land vol was,in d'aflche ge-
legt. De Engelen begaaven zich in deze Stad, om Loth daar
uit te trekken, en zyn vrouw wierd in een Zoutpilaar ver-
andert. Eindelyk Abraham , by Abimelech de Ko-
ning der Philiftynen ingeweeken zynde,liep door zyn vrouw
een nieuw gevaar, welke hen ontnoomen was, ter oorzaak
van haar fchoonheid, alhoe wel zy by de 90 jaaren oud was,en
alreeds wanhoopte van kinderen, vermits haar hoogen ou-
j derdom, teteelen.

Zy liet niet na Ifaak ter waereld te brengen, die haar in 't
voorgaande jaar door de Engelen,welke haar man ten zynen
huize ontfangen had, belooW was ge weeft. En weinig tyds
daar na wierden Moab en Ammon Vaders van twee groote
volken, welke hun naam voerden,aan Loth gebooren.
13 Vyf jaaren daar na kwam de verdeeltheid in 't huis Abra-
hams; Ifmaël mishandelde Ifaak, en Sara konde zulks niet
verdraagen. De dienftmaagd en haar zoon wierden in een
woeftyn verdreeven daar Abraham zo weinig zorge voor
haar droeg, dat de moeder en 't kind van dorft zouden geftor-
ven zyn, byaldien God geen Engel had laaten ncederdaalen,
^ om haareenputtewyzen.

Ifaak in't huis van zyn vader opgevoed tot den ouderdom
van zy jaaren, wierd op den berg van Morya geleid, om al-
daar als een offerhande geflacht te worden. De geenen, die
, zeggen, dat de gewoonte van zyn kinderen te oferen alstoeii
zeer gemeen was, cn dat de Pheniciers zulks een langen tyd
voor Abraham oeffenden, haaien, om zulks te bewyzen,
niet anders als onzeekere uitvinders aan, ofdie omtrent de
2000 jaaren na dezen Aardsvader geleeft hebben.

EvochusbegoninChaldeateregeeren, en maakte zich in
dat geflacht zo doorluchtig, dat het zelve van hem een God
maakte. MenzegtdathydeBelusis, waar van de Prophee-
tenfpreeken. £/aias^6.i. en ferem. .
^ Hy Sara ftierf te Hebron in den ouderdom van 127 jaaren; en
den eerften ey gendom, welken Abraharn in Canaan bezat,
5 j was een grafftede ο m zy η huisvrouw daar in te begrauven.
^^ Drie jaaren daar na trok Eleazar in Mefopotamien, om
voor Ifaak een vrouw onder't geflacht der Aardsvaderen te
gaanzoeken, hy bracht Rebecca mede. Inachus begon als-
toen in Pepoloponefe te Argos te regeeren. De geenen, die
Inachus mede tydeling van Moies maaken, bedriegen zich
gevoelig, dewyl hy ten tyde van Ifaak leefde. Hy regeerde .
yo jaaren. Phoroneus zyn zoon bezat het Ryktien jaaren
langer. Hy verzaamelde zyn vollceren,die in 't veld verftrooit
■Waaren,en die wild cn woeft in de boifchcn leefden,in de Ste-
den j hy onder v/orp hen zyne wetten i en gaf het waare wee-
Zen aan het gebied. Apis trad na hem in zyn plaats,en regeer-
de 55 jaaren. Argus nam zyn plaats en regeerde 70 jaaren. De
lange regeeringen, welke men aan alle die aloude Prinfen
van Griekenland, Egypten, ofvan Afientoefchryft, doen
my vreezen, dat daar eenige onweetenheid in de Gefchiede-
nisfchryvers fchuilt, die de waare plaatsvolging der aloude
Koningen niet kunnende ontdekken, het leeven van een al-
leen met de jaaren van zeer veel Koningen bekaden. 'tZy
lioe 't zy, Argus had echter in de regcering van Argos vyf
plaats volgers van zyn huis. Dezelve ging vervolgens in dat

vandcDanaidenover, daar zy 162 jaaren onder vyf Konin-
gen bleef i maar dit geflacht in de perzoon van Acrifmsuit-
gedooft zynde, viel dit Ryk, na 544 jaaren of daar omtrent
geduurt te hebben, en veranderde van Starn. Want Melam-
pus overuieefterde 't zelve, na dat hy de dochter van Prifus
welke gek geworden was ^ geneezen had. '

Ifaak verkreeg uit een onvruchtbaar huwlykna 19 jaaren ^^^ttfS
eindelyk van God twee kinderen. De moederdie ze beide in
haar fchoot voelde ftryden, bedroeft over deze inwendige
oneenigheid, die om dus te zeggen, voor't leeven begon,
vroeg daar de reden van aan God, die haar deed begrypen
dat deze twee kindcreiiOpperhoofden van twee vyandlyke
Geflachten zouden zyn, waar van d'eene deri anderen zoude
dienen.Efau de Vader der Idumeërs kwam de eerftc ter wae-
reld, en Jacob het Opperhoofd der Ifraèliten volgde hem.
Inderdaad de Idumeërs waarcn een langen tyd meelters ovei*
de Jooden. Maar zy boogen eindelyk ónder hun Wetten.

Terwyl Jacob in het huis zyns vaders was, reesinEgyp- 217^
ten een doordringende verdeeltheid. De Koning varf het
Thebaide wilde de Herdcrs,dic in de woeftynen talryk waa-
ren,en die hy niet overwinnen konde,t'onderbrengen. Men
verzeekert mede dac Thanis alstoen de Hoofditad van een
Landfchap of een Ryk,en wiens Biflchop in de vergaadering
van Ephefen onderteekende, in die tyd verwoeft wierd.Hec
Zy de Koning van Thebe,of die van Memphis dit Landfchap
overwon. Men doet twee dezer-Koningen van een tyd yder
100 jaaren regeeren. Maar, men moet toeftaan,dat daar veel
onzeekerheid in de gefchiedenis der Egyptenaaren van die
tyd fchuilt.

Abraham ftierfind'ouderdom van 175 jaaren. Heber,die 21
geen , die zedert de Zondvloed gebooren zynde, het aller-
langfte van alle menfchen leefde, en die zyn naam de He- 2187
breërs gaf, volgde dicht aan deze Aardsvader.

Efau , die alreeds 4ojaarenoud was, trouwde met twee laoS
vreemdelingen, en in 't zelve jaar gebeurde deoverftroo-
ming van Ogyges. Deze Prins regeerde in Attica. En 't was
daar, dat de overvloejing groote oevers maakte. Eufebim of
veel tevAfricanus, die hy afgefchreeven had, verzeekert,dat
alle de Atheenfche GcfchiedenisfchryVers,die van deze waa-
tervloed gefprooken hebben, dezelve 1020 jaaren voord©
eerfte Olympias ftelden. Maar, men gelooft, dat Eufebius de
gedachten van die aloude uitvinders niet begreepen heeft,
welke aldaar van de regeering van Ogyges veel eer als van dc
waatervloed,welke Attica Qverftroomde,en niet eer als in het

jaar van zyn regeering voorviel, fpreekèn. Zulks is van
geen groot gewicht. Want het zy datOgyges loxojaaren
voor de eerfte Olympias heeft beginnen te regceren,eri dat de
waatervloed niet als 32 jaar daar na voorgevallen zy, is het
verfchil niet groot, wydersflaat men naêr de gedachten der
aloude Atheenfche Gefchiedcnisfchryvps, dewyl zy weg
zyn. Maar, byaldien eenige zaak deze giffing kan fty ven, is
zulks de dood van Ogyges. Inderdaad, men verzeekert d-at
deze Prins onderging, en zulks is zeer waarfchynlyk, dewyl
Attica een geruimen tyd na deze waatervloed f die 't zelve
overdekte, onbevolkt bleef; menmoetdandezeoverftiOo-
ming in 't jaar des waerelds 2240 ftellen; die van Deucalion
viel 228 jaaren daar na voor.

Ifmaël de zoon van Hagar ei\Abraham ftierf > nadat hy 22,55
157 jaaren geleeft had.

Ifaak in een hoogen ouderdom,gaf Jacob zynen zeegen,ge-1245
loovende dezelve aan Efau te geeven. Deze tegen zyn broe-
der ontftooken,verplichtte hem om in Mefopotamien by zyn
Oom Labante vluchten. God verzeekerde hem op den weg
door het gezicht van een ladder, die met het eene einde de
Heemelen,en met het andere de aarde raakte. Hy wierd op
Rachel zyn Nicht verlieft, en alhoewel hy alreeds 77 jaaren
bereikte, liet hy niet na van 7 jaaren te willen dienen om met
haar te trouwen. Hy moeft om haarent wil 14 jaaren dienen,
om datLaban hem op den trouwdag bedroog, en hem Lea in
plaats van Rachel gaf. Maar, hy verkreegzeeilidclyki hy
had allejaaren een zoon. Ruben was de eerfte, die zyn recht 2245
van eerfte geboorte verloor, om dat hy zich met een byikap
zyns vaders te buiten ging. Simeon kwam vervolgens. Levi
was de 3. Juda die zyn naam aan dc Jooden gaf, was dc4. Ra*-
chel bedroefde zich doodelyk om dat zy onvruchtbaar was. ^^^^
Onderwylen leed het noch i ο jaaren daar na , eer zy Jofeph

ter waereld bracht.

De gefchiedenis zegt dat Jacob twaalf zoonen in Mefopo-
tamien gebooren wierden. Men moet om die reden Benja
min uitzonderen, die dicht by Bethlehem ter waereld kwam,
want Jacob vermoeit zynde van een cwintigjaarige dienft-
A ζ Wrhcid,

baarheid, waar in hy by zy nSchoönvader ge weeft was.beiloot
weder in zyn Vaderland te kecren. Hy vertrok heimelyken
toog over den Euphraac, eer Laban van zyn optocht kond-
Ichap had. Deze trotzc en gierige menfchverzaameldeeen
klein Leegcr om zyn fchoonzoon te volgen, men trad in on-
derhandeling,enjacob vertrok om het Land Canaan te berei-
ken , Efau, wie een zo lang afzyn niet verzacht had, trok te-

tens hem op, van voorncemen zynde, om zich door zyn ne-
erlaag te wreeken, maar God veranderde het hert van dezen
onmenfchclyken biOeder,men verèenigde zich weder, en Ja-
cob^over denjordas.n getrokken zynde,ging zich dicht by Si-
chem ter neder ftellen ; \^ant daar was dePutvan Jacob,
waar by Jefus Chriftus de Samaritaanfche vrouw onderhield.

Jofeph zyn broeders in Dothan gaande vinden, lieten zy
hem in een put daalcn, en verkochten hem vervolgens aan
Kooplieden, die naérEgyptengingen, Mephtamuchofis re-
geerde alstoen aldaar. Dezellaafwierd i ο jaaren daar na in
een gevangenis geilootenopdebefchuldigingvanzynonbe-
fchaamde minnareflc, welke hem befchuidi^de van haar eer
3187 belaagt te hebben.Hy lei de droornen van 's Konings Ampte-
lingen uit, die met hem in dezelve plaats beilooten waaren.
ai88 Ifaak zyn Grootvader leefde noch,eni];icrfin't volgende jaar,
maar hy was van 't lot van zyn neefonbewuft,die menge-
ijaS? loofde dood te zyn.Pharao,een gemeene naam van de Konin-
gen van Egypten,droomen gehad hebbende,die hem ontruft-
tcn,dacht de fchenker van deze Prins, die Joieph by de t\^ec
jaaren vergeeten had,om hem, en dienden hem by zyn Mee-
il:er,als een uitmuntend Uitlegger der droomen, aan. Inder-
daad , ky leidde die van den Koning uit, en vond het middel
om de hongersnood, waar mede men na een overvloed van 7
jaaren gedreigt was, voor te koomen, en wierd door erken-
tenis tot de eerfte Staatsbediening verheeven.
21^6 De hongersnood een aanvang geaomen hebbende, zond
Jacob in 't volgendejaar zyn kinderen in Egypten, om zyn
n'ooddruft van kooren te koopen.
-aoS Jacob zond zyn kinderen wederom in Egypten. Benjamin
was mede op reis , Jofepb door dat gezicht zyns broeders ver-
2acht,dced zig aaü zync broederen kennenacob over de ver-
heffing zyns zoons verwondert, verkoos by hem te gaan fter-
ven. En voerde zyn Geflacht in Egypten overjdat Land was
door verfcheide Koningen beiliert. Apapus regeerde alstoen
noch te ThebeenMemphis. Maar het bellier viel wel haaft
kort daar na in de handen van een vrouw Nitoörisgenaamt.
Rhamnefes was Koning van 't gantfche neder Egypten.
Zommigc nauwkeurige onderzoekers zyn zelfs verzeekert,
dat Moies zegt,dat men de Landen van Rhanmèfes aan de Ifrac-
liten gaf. Men moet daar door het Land des Koningj ver-
llaan, die alstoen regeerde. Maar, de Heilige Text kan die
uitlegging niet verdraagen , dewyl men daar by voegt, dat
zulks door hevel des Kmings gefchied'de,men kan alleenlyk zeg-
gen , dat het Landfchap den naam van deze aloude Koningen
voerde, die zedert een ruimecydRhamnefesgenaamtwaa-
ren,en welke de Schriftuur in die van Pharao verandert
heeft. Hoe 't mag zyn,de Prins van het neder Egypten plaat-
fle de Ifraè'liten op de grenzen van zyn nabuurig Ry k van A-
rabien, het zy de leege Landen tot weiden meer bekwaam
waaren, het zy, ten einde op dat deze vreemdelingen met dc
iiatuurlyke inwoonders van 't Landfchap nictondermengt
wierden. En Jofepb hielp door zyn vernuft daar toe, om dat
zynGeflacht, van de andere Geüachtenafgezondert, des te
beeter haar Godsdienft kondc be waaren.
»299 De hongersnood hield altoos aan, en de Egyptenaaren in
'Soo^g uitterfte nood gebracht, wierden verplicht al hun geld
aan Jofeph te leeveren, en om hun Landeryen en huizen te
verpanden om kooren te hebben, het welk zyn meefter ten
opperfte ry k maakte.
»3 ί 5 Jacob ftierf,na dat hy Ephraim en Manafle dc zoons van Jo-
feph, die zedert Opperhoofden van ζ Stammen ge weeft zyn,
aangenopmen had .De Egyptenaaren voegden hun traanen by
die der Ifraëliten ovcrde dood van dien Aardsvader. Jofeph
verzeekerde Aveder zyn verfchrikte broeders, die geloofden,
dat de tegenwoordigheid van hun vaderde wraak vertraagt
had, die hy wegens hun onmenfchelykheid wilde uitvoeren.

Jofeph 11 ο jaaren oud zynde, en die de vertrooftiilge ge-
had hadde zyn derde Geflacht en de neeven van zyn kinderen
gezien te hebben , fticrf, doende bclooven dat men zyn
beenderen in 't Land van Canaan zoude voeren, 't Geen zyn
hoop en geloof beteekent, dat dit Land t'êeniger tyd aan zyn
nakoomelingen zoude tocbehooren.
4 j yo De Nomaden,of dwaalende herders van Arabien, ftortten
op Egypten,eii maaktenzich meeilcr van een gedeelte van dit

Ryk, 't welk -lj by de 5Ό0 jaaren bczaaten. Salatis was de
eerfte hunner Koningen, en na dat hy 19 jaai-engeregeert
had, liet hy't Ryk aan Beon over, die't zelve 44 jaaren be-
ftierdcimen ondermengt zomtyds deze ftroopery der vreem-
delingen met den inval der Ifraëliten in Egypten·,maar,de If-
raëlieten waaren niet meer als 70 zielen fterk, en dc herders
maakten een Leeger van 2,40000 mannen uit. De cenen be-
woonden de valleye van Goien, in het neder Egypten, en
de anderen maakten zich meefter van'tRyk van Memphis.
Dc eenen waaren ilaaven, en regeerden nooit, en de anderen
hadden een vervolg van veel Koningen. De Heer JBscharf
heeft gelooft, dat die overwinnaars uit Phenicien geköomen
waaren i maar, het is meêr waarfchynlyk, dat het de No-
maden van Arabien waaren, welke dien inval ten tyde van
Jofeph,ofeenige tyd na zyn dood deeden. De Tydreekening
van die tyd is zo duifter, dat men niet als met moeite de tul-
'fchentvd kan zien, in welke men de uitkomften kan vaft ftel-
len. Om welke reden zeeker wys man dezen inval 45-0 jaa-
ren voor het jaar 1920 ^eftelt heeft.
Levi,Grootvadcr en Overgrootvader van Mofes fticrf in E-
gypten. Hy was Overgrootvader van Mofes,om dat zyn zoon
Lohat Amram had, die Aaron en Mofes verzwaagerde, hy
was mede zyn Grootvader, om dat Jofebeda zyn dochter in
Egypten geboorcn , Amram haar neef trouwde , dit hu-
welyk van den neef met zyn moeje Avas alstoen geoorloft)
maar, de wet verwierp het zedert als bloedfchendig. .

Daar verhief zich in Egypten een andere Koning, die fofefh
niet gekent had, en die zyn afkoomelingen onder een wreede
flaaverny deed zuchten. McnzcgtdathctcenvreemdeVoY&
was, die zyn Throon niet wel geveftigt vindende,en den oor-
log vreezende, gelyk de geweldenaars doenimede bevatte dat
dc Ifraëliten zich met hunaloudemeeftersmochten verbin-
den, om hem te verdryven. Om welke reden zommigendc
omkecring in het Ryk van Memphis door de Arabieren, waar
van wy gefprooken hebben, voorgevallen,hier plaatzen. En
men houd ftaande dat de vreemde Prins, die Jofeph niet ken'
dc, Salatis het Opperhoofd van deze Nomaden was, die een
nieuwe regeering te Memphis ftichtte. Maar, Mofes betee-
kent een andere Koning, en fpreekt niet van een vr^em'de. De-
ze Vorft, die Rhamefes genaamt was,regeerde 66 jaaren, e»
de lange regeeringen baarengemeenlyk de vervolging van
de Kerk,en de verdrukking der volkeren. Hy liet Kafteelen
ftichten,om dat hy de invallen der nabuuren vreesde, cnby-
zonderlyk die der Arabieren, die Kafteelcn wierden met den
naam van Rhamefes benoemt, die den Koning van'tLani
was,en Python was raoogelyk die van de Koningin; men
meent dat het Pelufia was. fofephut voegt daar by dat men dc
Ifraëliten bezig hielt mët het doorfnyden van den Nyl in ver-
fcheide waterleidingen, en om de Pyramiden op tc rechten i
maar, dc Pyramiden waaren zeer veel alouder.

Aaron kwam ter waereld, en liep het ge vaarnict van na
zyn geboorte omgebracht te werden, om dat het niet eer als
in 't volgende jaar was dat Rhamefes het bevel afkondigde, *
waar. by hy de vroedvrouwen beval alle de kinderen van
manlyk Geflacht der Ifraëliten, die in het toekoomende zou-
den gebooren werden, om te brengen.

Mofes wierd gebooren, en niet tegenftaande het bevel van' '
Rhamefes, dóór 't vernuit van zyn moeder, cn het raedely
den vp een Priniès behouden.

Attica was zedert de waatervloed van Ogyges ontvolkt ge- ^
wcefti zommigebewoonders herzaamelden zich daar weder-

Cecrops verliet Egypten, en trok in Griekenland, alwaar ^
hy het Ryk van Attica ftichtte, waar van Athenen vervol-
gens de Hoofdftad was;men weet niet waarom de alouden

zeggen dat Cecrops de natuur van een ferpent en een menfch

had i eenigen gelooven, dat zulks was,om dat hy in Egypten
gebooren zynde, zich van zyn huid , of van zyn aloude zede,
5eroofde,om die der Grieken aan te neemen.Maar,hy voerde
in teegendcel een nieuwen Godsdienft in Griekenland, Me»
gaf hem moogelyk den naam van een ferpent,om dat hy argÜ-
ftig was,en uit Egypten kwam, alwaar dc kruipende dieren
overvloedig zyn.Hy fchreef de Grieken Wetten voor, en hy ^^^
fteldc daar een nieuwen Godsdienft vaft.Dit Ryk wierd door ^^
17 Koningen geregeert, die eikanderen in den tyd van 4S®
jaaren in plaats volgden.Codrus was dc laatfte dezer Vorften ■
De Archonten naamen hun plaatzen in. Maar het ryksbefti^^"
verwiilëlde driemaal. 13 dezer I^geerdersbezaaten't zelv^
den tyd van 520 jaaren. 7 Anderen hielden't zelve niet lan-
ger als IO jaaren ydcr i en eindelyk kwaamen die Archonten
jaarlyks om hun gezag te bepaalen. · ίιί

Daar ontftond een geweldigen oorlog tuirchen de Pbeni- ^^

ciers

ciers cn de Koningen van Chaldea,*'de'z;e wierden verflaa-
gcn,enhunRyic verwoeil. De Arabieren naamen Babyloa
in , en regeerden daar rneêr al> tweehonderd jaarcn.
^ Mofes, den Egyptenaar gedood hebbende , die een Ifraë-
liet mishandelde , vhichtte by Jethro , wiens dochter hy
trouwde. In 't volgende jaar kwam Caleb, die in 'i Land Ca-
na'an trad , ter waereld.

De WaatervloedvanDeiicalionvielindie tyd voor.

Rhamefes den verdrukker van 't volk Ifraëls ftierf, en liet
al zo wreede zoonen na, als hy. Dc een Amenophis genaamt,
bleefinde R-Oodezee, en de andere was Buiiris, die dwinge-
land,zo beroemt door zyn wreedheden.Men maakt dezelaat^
Ite de zoon van Neptunus, en men doet hem aan den oever
van den Nyl tot aan den tyd vanjofua regeeren.Men zegt me-
de dat Rhamefes den naam van 't Land veranderde, aan welk
hy den naam van Egypten gaf, die zy met die van Rhamefes
\Oerde; men noemde het Land al voorcnsAcria; maar,Mofes
heeft het zelve den naam gegeeven, welke alstoen bekent
Was.

ijoo Men plaatft hier den brand door den val van Phaëton ver-
oorzaakt , en deze ontfteeking viel volgens de Gefchiedenis-
fchryvers in Ethiopien voor. Maar, d'Erydaan of dePo»
waar in deze jonge losbol ftortte, is zeer verre van Ethiopien
geleegen. Dewyl deEgyptenaarsdegewopntehadden van
alle jaaren groote voorzorgen te hebben om hun kudden voor
't vuur van den Heemel te befchermen , heeft men reden om
te gelooven, dat het in Ethiopien was,daar een droogte voor-
viel , door de bovenmaatige warmte van de Zon veroorzaakt,
die de bceilen deed fterven, cn dit is 't geen aan 't verdichtzel
Van Phaëton plaats gegeeven heeft.

Areopagus wierd vermaard; dit was een Rots, wplkc de
Grieken Pagus noemden, Mars Halicrothius, de zoon van
Neptunus omgebracht hebbende. Riep die bedroefde va-
der dezen moordenaar voor hetGerecht. De zaak wierd op
deze Rots bepleit,Avelke men van die tyd af de Rots van Mars
Areopagus noemde maar, men kan niet verzeekeren, dat dit
j de öorfprong van die beroemde Raad was, dewyl eenige gc-
' looven, datdeeerftezaak, die daar bepleit wierd, die van
Oreftes was, en dat de Amazoonen dezelve den naam van
Areopagus gegeeven hebben , om dat zy offerhanden aan
den God Mars gedaan hadden. Men ftelt in dezelve tyd de
uitvinding van den wyngaard, die alhoewel veel alouder
weinig in Griekenland bekent was.
' ^313 Mofes zag het brandend Braambofch in de woeftyn, hy
ontving bevel van God om aan de vcrloffingvan 't volk te
arbeiden. Hy vertrok met Aaron, ten einde om zyn be-
veelen aan Pharao over te draagen.Hy deed in zyn tegen-
woordigheid wonderdaaden; zommigen ftellen de verloffing
vroeger, en de anderen gelyk als Torneus, vertraagende-
zelve 31 jaaren. Maar, het valt moejelyk in een zo groote
duifternis^enin een zo groot getal van ecuwen juiil het jaar
van deze verloiGng vaft te ftcllen.

HET TWEEDE DEEL.

Van de geeilelyke en waereldfche Gefchiedenls ze-
dert den Uittocht uit Egypten, en de Geboorte van de
Joodfche Kerk, in 't Jalir ajri3 tot aan
Jefus Chriilus.
Gefchiedenis des eer(kn eeuws van de Joodfche Kerk.

I>eOittochtuit Egypten onder Amenephis. Felgrimfihap der Ijra'e-
hten. Overwinningen van fofm. De Gefchiedenis van Danaus
en Cadmns nitgelegt.

AMenophis, die de andere Gefchiedenisfchry vers Cher-
res noemen, en de Heilige Schriftuur Pharao noemt,
regeerde alstoen, en liet niet af zyn onderdaanen te verdruk-
ken , als wanneer men een pooging zag om zyn juk in de
maand van May in'tjaar ajig attefchudden. Het volk If-
raëls verliet Egypten,en drie groote tochten gedaan hebben-
de , kwam het zelve aan den oever van de Roode Zee, ten
getalle van 600000 menfchea , deze menigte liet niet na
verfchrikt te worden op het gerucht van Pharaos optocht
€11 zyn Leeger, dat hen vervolgde : maar, Mofes fcheidde de
^vaterën van de Roode Zee van een, en deed het volk daar
door trekken, en Pharao, die 't zelve wilde doen, wierd met
iyn gantfch Leeger ο verllroomt. Nadat men dwars door dc
Koode Zee getrokken was, vervolgde men zyn weg dwars
doordcwoeltynheen. Men vond daar bittere waateren, 't
■vvelk het volk deed murmureeren. Maar, Mofes maakte het
^elve zoet, met daar een iluk houts in te werpen.

Daar ontilond een nieuwe raurmureering in't begin van
^e ma,ajid van Junius, om dat het brood daar ontbrak, maar ^

God zond kwakkels, en deed het Manna rêegeiietl. Met Was ■
in het einde van dezelve maand 1, dat de Amalekiten^ op dc
achterhoede van 't Leeger Hortende , daar, eert meenigtc
van ombrachten. Mofes deed den veldilag door Jofua keve-
ren, ter wylhy op den berg bad, cn de zecge door zyn ge-
bed wegdroeg.

God gafin de maand vanjulius zyn Wet öp den berg Si-
njü. Mofes ging op den berg de taafels ontfangen, en kwam
voor den Maand van AuguiÏus niet weder , na dat hy 40
dagen metGod in zaamenipraak geweeft was. Hy vond het
volk j een gulde Kalf aanbiddende; Hy wierp uit toornig-
heid de Taafelen van de Wet ter aarde, en verbryzelde de*
zelve^hy ftraftede gcenen,dieaan dc Afgodendientt ichuldig
waaren i hy keerde weder op den berg, van waar hy nieuwe
Taafelen bracht, en klom in de maand van September afj
hebbende het aangezicht metftraalen omvangen ^ het welk
hem verplichtte om't zelve met een dekkleed te dekken.

Men bleef een jaar in dc woeftyn van Sinai, alwaar zy het !
tweede Pafchavierde, en men maakte daar verfcheide richt-
fnoeren vandenGodsdienft. Nadab enAbihu,die meteen
vreemd vuur, en 't geen van den Heemel niet gedaalt was^
wilden offeren, wierden verteert en tot affche verbrand. Te-
thro, die in 't nabuurig Land woonde, geleidde tot Mofes
zyn vrouw en twee zoonen, en gaf hem een goede raad tot
zyn gedrag. Men brak van daar op den 9. van Junius. Mirjam
de zufter van Mofes wierd met melaatsheid geflaageri ^ oei
dat zy van de vrouw van haar broeder jeloerfch wierd, en om
.dat zy, met Aaron zaamenzweerende ^ zich met hem gelyk
wilde maakeni men zond van die tyd af,in de maand van Sep--
tcmber verfpieders in 't t.and van Canaan, die uitmuntende
vruchten van daar weder mede brachten. Maar eenige lat-
hertigen maakten een opfchudding en verilaagentheid in 't
leeger, verzeekerende, dat dit Lsrnd, door Reuzen bewoont
zynde , het onmoogclyk svas'c zelve te overwinnen. Jofua
en Caleb, die de menigte tegenftonden, wierden des wegen
beloont, door het vermaak van alleen in 't Land Canaan tc
treeden. Want al de geenen, die uit Egypten getrokken waa-
ren , ftierven in de Woeftyn. Om welke reden God, in plaats
van hen door den weg, die de verfpieders gehouden had-
den , en zeer kort was, te leiden, aan dit volk verfcheide
ommetrekken liet doen, en het 40 jaarcn ophield, in plaats
dat zy daar in twintig daagen konden koomcn. Het oproer
van 't volk wierd door een aanval der Amalckiten geftraft,
die een groot getal van Ifraëliten om't Iceven brachten. En
alstoen Itelde Mozes dc go^^Pfalmop, door welke hetge-
maklykvalttebcwyzendat de menfchen alstoen niet meer
als 80 jaaren leefden.

Het Leeger hield zich een langen tyd tc Kades op, terwy-
len wierd denSabbathfchender, die eenige ftukken houts in
de Woeftyn op den Sabbathdag verzaamelt had, geftecnigt,
en aldaar wierden Korah, Dathan en Abiram, die tegens
Mofes opftondcn, geftraft. Wy zullen de Ifraëliten m al
hun Icegerplaatzen niet volgen. Het volftrektaan te mer-
ken , dat zy 40 jaaren in de Woeftynen omzwurven > eer
'zy in 't Heilige Land traaden. Terwyl de Ifraëliten hun
weg vervolgen, vertrouwde Sefoftris de Koning van Egyp-
ten zyn Ryk aan zyn broeder Armais of Danaus , en ver-
koos de zyde, om overwinning tc doen. Men gelooft dat
deze twee Prinfen de zoonen van Amenophis of Pharao
waaren, die in dc Roode Zee verdronken was. Maar, hoe-
daanigkondc Egypten, 't welk asinmerkclyk door het ver-
lies van Pharao en zyn leeger verz^vakt was , zo haaftig
een ander leeger op de been brengen, dat krachtig genoeg
was om Afien cn een gedeelte van Europa te overmec-
fteren ? Wydcrs begrypt men niet dat Sefoftris, die aan-
ftonds de nabuurige Landen van de Roode Zee innam»
zich niet op het leeger der Ifraëliten ging ftorten, dat noch
niet verre van daar was , ten einde om in hun bloed en
nederlaag de fchande en de dood van zyn vader tc wrec-
ken.Menkan die zwaarigheden niet wegneemcn, als met
aan te merken, dat Egypten door verfcheide Koningen ge-
regeert was,daar was een in het neder Egypten ,alwaar al dc
gevallen van Jofeph en de het volk Ifraëls voorvielen. De
Koningen van het hooge Egypten , die deze van het nede-
rc als ongcmaklyke nabuuren aanzagen, waaren verzet van
hen door een dubbeld ongeluk ter neder geflaagen te zien,
door de vlucht der Ifraëliten die dat land ontvolkten , en
door de nederlaag van 't leeger. Sefoftris vandeongeruft-
heden, welke dit nabuurfchap hem veroorzaakte, verloft,
dacht niet meer om de Ifraëliten te vcrvolgen,maar,om win-
ftentedoen. Negea jaaren wierden toideze overwinningen

Α 3

hefteed. Sefoftris keerde, na de zelve gedaan te hebben, we-
der in Egypten, en vond, dat zyn broeder Danaus, zich van
eeii ΖΌ lang afweezen bedienende, de bevelen die hy hem na-
gelaaten.hadde voor zyn vcrtrek^gefchonden had,dierhalven
verdreef hy hem. Deze vlugteling ging zich te Argos t<;r ne-
derzetten, al waar hy den grondflag vaneen Ryk ieide, ter-
wyl Sefoftris Egypten vreedzaam, door den raad van Tot,
den zoonviin MercuriHs Trismegifles, regeerde. De anderen
doen Danaus en zyn broeder Lyncius uit Chemnis, een ftad
Van Thebaïs trekken. Zy gingen naêr Argos, en aldaar Ste-
nelus op den throon vindende, dreeven zy hem van daar. Da-
iiaus gaf zyn naam aan de volkeren van dat land^ zyn dochters
maakten zich beroemt door de ontdekking van zommige
fprongen, waar uit men waater voor de ftad trok, die zulks
ontbrak. Maar,zy wierden door de moord van alle heur mans
noch veel meer berücht.Hypermneftra alleen bleef Lyncius
getrouw ^ die na zyn oom regeerde , zy boude Tempels ter
cere van Venus^ en wierd Pneftereilè van Juno. Amphiétion
regeerde alstoen te Athenen.

Cadmüs^ de neef van Danaus, verliet mede Egypten, om
zyn zufter Europa te gaan zoeken, of veel eer om winften in
Europa te gaan doen, onder voorwendzel van zyn zufter te
zoeken, die mén gefchaakt had. Hy vertrok van Thebe, al-
waar Agenor zy 11 vader regeerde, en trok over in Phenicien,
cnregeefde te Tyr enSidon, hy ging vandaar in Grieken-
land, alwaar hy het gebruik der letteren invocrde,'t welk tot
die tyd toe onbekent ge weeft was; het is waarfchynlyk, dat
dezelve de Egyptifche merkteekenen waaren, welke Mercu-
rmsTrismegifies veel eer als die van Phenicien uitgevonden
had, welke hy in dat land bracht. Inderdaad, men heeft ge-
duurende een groot getal van eeuwen een opfchrift op dc
voetftal van het beeld van Agaraemnon van de rechter na de
linkerhand gefchreeven gezien , gelyk jegenwoordig de Joo-
dendoen. 't Welkbewyft , dat men de letteren der Ooiter-
fchen,cn hun manier van fchry ven aangenoomen had j maar,
die merkteekenen zyn allengs verandert, en by vervolg van
tyden zeer verfchillend van die der Pheniciers , al zo wel als
van de Egyptifche letters geworden. Hy gaf den naam van
Thebes aan de ftad,welke hy in Beotien bouwde, ter oorzaak
omdat dezelve de naam van de hoofdftad van zynsVaders ryk
in Egypten was. Men fchry ft, dat hy in Beotien de Draaken-
tanden gezaait hebbende, daar van krygsknechten, die aan-
ftonds met eikanderen vochten, groeiden, en d'een d'ande-
ren dusdaanig doodden, dat daar niet meer als vyf overig
bleeven. Maar , men heft de Pheniciers, welke deze gefchie-
denis verhaalt hebber, niet wel begreepen, en die alleenlyk
zeiden dat Cadmus een leeger oprichtte uit mannen met koo-
3ere fpietzen gewaapend,zaamengeftelt.De koopere fpietzen
jeteekenen de Draakentanden,en dit is't geen de dubbelzin-
nigheid en 't verdichtzel maakt. Ten minften is het zeeker,
dat Cadmus het gebruik van 't kooper in Beotien bracht, en
dat hy daar van fpietzen liet maaken, die van te vooren onbe-
kend waaren. De Ifi-aëliten, hun weg vervolgende, wierden
verplicht om op de grenfen van Idumeè'n te trekken, maar,
God verbood hen deze volkeren,die hun bondgenootendoor
Efau waaren, te verwoeften.

Mirjam, de oudfte zufter van Mozes en Aaron ftierf in den
ouderdom van i^o.jaaren.Mozesiloegop den Rots, om wa-
ter te hebbenden zyn wantrouwen op deze wonderdaad
wierd met de uitiluiting van 't Heilige Land geftraft , alwaar
hy niet intrad , niet meer als Aaron, en die in dit jaar den
tienden dag van Auguftus ftierf, in den ouderdom van 125.
jaarenopdenbergvanHor. De Koning van Arad leeverde
den volgende maand den flag, en doodde een groot getal van
Ifraëliten. Maar God, door hun gebeeden getroffen, ondcr-
bewierp eindelyk zyn land.

Mozes wierd verplicht den kooperen flang op te rechten,
omn de beet van de vergiftige flangen te geneezen. Om welke
reden de plaats Tfalmon genaamt is, 't welk een beeldenis
teekent.

De Koning der Amoriten^ de ïfraëliteii doortocht over zyn
landen geweigert hebbende, maakten men zich meefter van
zyn land, na een veldflag tegen hem gedaan , en zyn aller-
fterkftc plaatzen beleegert te hebben.Og,de Koning van Ba.
zan, die een groot land bezat, onderging het zelve lot. Want
verllaagen geweeft zynde, nam men 60 ftedcn, die hem toe-
behoorden, in. Deze Prins was van het geilacht der Reufen.
{Nnmeri ai.)

Balak,de Koning derMoabiten,verflaagen door den neder-
laag van zyn nabuuren, vergaaderde zyn Raaden en leegers.
Hy riep Bileam ora van hem den uitflag van den oorlog te
weeten , cil dezelve door zyn bezweeringen te bevorderen,
maar Bilea.n konde Gods volk niet vervloeken , zyn ezel
fprak,en dit dier, veel w yzer als den Propheet,leerde hem zyn
plicht. Deze goddeloozemenfch raadde een volk dat onver-
winlyk doordcwaapenen was, door de vrouwen te verder-^
ven.Die raad gelukte. De Ifraëliten vermengden zich met de
Moabiten, eh zy vielen van deze vleefchelyke hoerery tot Af-
godery,'tVv^elk aanPhineas geleegentheid gaf,om zyn yver te
oeffenen, en aan God , om zyn wraak te doen gevoelen. Daar
fneuvelden door deze kaftydmg24ooo menfchen.Onderwy-
len liet men niet na noch zes hondert tachtig duizend en ze-
ven honderd menfchen in de optelling,welke een weinig tyds
daar na gefchiedde, te vinden. Want men moet drie-en-twin-
tigduizendLevitenby de waereldfche,dicMozes geteld had,
voegen. De Midianiten wierden door ae dapperheid van
Phineas gcilaagen, men gaf de landen van Sihon de Koning
der Amoiiten endevanOg den Koning van Bazan, aan dc
ftammen van Ruben en Gad ten deele. Men kondigde de
noodwendige richtfnoeren aan den geenen af, die in het land
van Canaan gingen in treeden,tot uitroejing der Afgoden,en
bewaaring van den Godsdienft m alle haare zuiverheid. Mo-
zes vernieuwde weder het verbond,'t welk hy met God voor
't volk opgeregthad,liet het aflchrik van deze Wet in handen
van deLeviten , en de Opperhoofden der ftammen, en , na
hen gezeegent te hebben, klom hy op den kruin van Nebo,
van waar hy de vlakte van Jericho ontdekte, en van daar het
beloofde land gezien hebbendé, ftierf hy in den ouderdom
van izojaaren.

Joiua volgde in zyn plaats; maar, aivoorens zyn gelchiede-
nis te beginnen, moet men aanmerken , dat men de jaaren der
Richteren, die zedért Mozes tot aan Salomon, de welke den
Tempel bouwde, geleeft hebben,op verfcheiden wyzen ree-
kent. Zommigengelooven, dat men niet alleenlyk de jaaren,
die de Schriftuur yder Richtertoefchryft, reekenen moet j
maar, dat men daar de tufichenregeeringen , ende de jaaren
van de gevangenis, ofte der ellende, geduurende welke daa-r
geen Richters waaren , moet by voegen, en zulks maakt
een vermeerdering van 11 ο jaaren. fofephns heeft dezeReeke-
ning gevolgt, om dat de Schriftuur,verzeekerende dat zodaa-
nig Richter 40 jaaren geregeert heeft,men in dat getal dc jaa-
renvan elende enlyden niet moet begrypen,dewyi deRichtcr
alstoen niet leefde, of ten minften liethy 't volk in verdruk-
king. Om welke reden deze Gefchiedenisfchryver ƒ91 jaa-
ren zedert den optocht uit Egypten tot aan Salomon telt, en
zyn gezag heeft veel muggeziiteryen medcgeileept. Onder-
mflchen, dewyl men in de gefchiedenis der Koningen leeft,
cmt daar niet meêr verliepen als48o jaaren, zedert dat Mozes
Egypten verliet, totdat Salomon den Tempel van Jerufalein
bouwde, is men door een veel grooter gezag als dat van fofe^
phns verplicht de laatfte reekening te volgenden de tuflchen-
regeeringen en den tyd van ellende in de jaaren der Richte-
ren of der Helden, die het geilacht verloft hebben, in te flui-
ten. Dewyl dit een fleutel van de heilige gefchiedenis is,heb-
ben wy gelooft,dat men dezelve voor den geenen niet moeft
verborgen houden,die dezelve willen leezen^wyders dient zy
tot een richtfnoer voor het kort begryp, 't geen wy daar van
maaken.

Jofua,zichaan'thoofdvan'tleegerftellende,beilootovcr ^
den Jordaan te trekken, teneinde om Jericho aan te taften.
De vloed icheidde haare wateren van een om de Ark te laaten
doortrekken, gelyk mede het leeger, dat den ark volgde, 's
Anderendaags hernieuwde men de befnydenis,welke geduü-^
rende dc reis afgebrooken geweeft Avas ; men at het Paafch-
lam den 4 May, men at medeongeheevelde brooden; en de>·
wy 1 men daar een genoegzaame groote overvloed van koorcn
had, hield het mann' op van den hcemcl te vallen.

Eindelyk, na de volkeren, die aan de andere zyde van dc
Jordaan waaren, overwonnen, en hun land in bezit genoo-
men te hebben, maakte men zich gereet om het Heilige Land
te overmeefteren. Canaan, de zoons zoon van Noach, had
zich 't zelve toegeeigent; hy had elf kinderen, welke 't zelve
onder zich verdeelden, en waar uit zo veel verfcheide gC'
ilachten afdaalden. Sidon, de oudfte zoon, was de vader def
Sidonicrs,en ftichtte een ftad,welkc zyn naam voerde,en een
groot getal van eeuwen vermaard in weezen gebleeven is·
Zommigen begaaven zich aan de andere zyde van den Liba-
non in Syrien, en de andere bleeven in Canaan, wiens waar-
lyke paaien van Sidon en de Antilibanon totaanGaza, eH
van daar tot aan de doode zee waaren. De vyf volkeren,
uit Canaan en zyn kinderen gefprooten, die dit land bezaa-
ien, waaren de Hitteers, by Hcbron en Bcerfeba geleegen.

des W Α Ε

De Jebuilten^ welkè Jemfalern en 'rkaftcel van Sion had-
den, bewaarden't zelve een lange tyd. De Amoritcn bezaa-
ien de bergen en woeftynen van Judea. De Gergefeniers
woonden beneedea de Jordaan , dicht by Gadara i en de
Heviters, wiens gebuuren de Gabaoniien waaren, hadden
2ich aan deii voet van den berg Hermon geplaatft. God wil-
de deze vyf volkeren , uit Canaan gelprooten , kailyden
voor de zes anderen, die in 't bezit der landen bleeven, wel-
ke zy ingenoomen hadden. Boven dat ^vaaren daarin Canaan
aan deil oever van de Middelandfche zee vyf kndfchappen der
Philiftynen, vyanden van Gods volk. Het was tegen alle
deze volkeren dat Jofua zich ten o.or]og bereidde; endiehy
wilde vernietigen. De Jooden, die het wreed vinden, dat
men onvoorziens op geilachten Hort, op welke men gantfch
geen recht heeft, houden ilaande, dat hun Veldheer, al-
voorens in 't land te trekken, een verklaaringliet voor af-
gaan , waar by hy de vrede den geenen aanbood, die de
Waapenen wilden nederleggen, devryhdd van te vluchten
den geenen , die zich wilde elders begeeven, en met den
oorlog en de dood den geenen dreigden, die eenigen weder-,
Hand wilden bieden. De Gabaoniten verzochten de vrede;
de Gergefeniers naamen de vlucht, en gingen zich in Africa
ter nederftellen. Men zegt zelfs, det men dicht by Tanger
aloude gedenkteekenen gevonden heeft, waarop men deze
woorden las : Wy z.yn de geenen , die voor 'fo^ua , de ζ,οοη van Na-
ve , de firtiikroover , gevlucht zjjn: maar zulks komt met de
heilige Text niet overeen. God had Jofua bevoelen zich
meeiler van Canaan te maaken, dn daar van alle de in woon-
ders te verwoeften. Dc Gabaoniten verkreegen de vrede niet
anders als door misleiding en bedrog ; het is alleen moogclyk
dat zommige verfchrikten vluchten konden, en in Africa
trekken. De oorlog begon dan zonder eenige vcrklaanng ,
die dezelve voorging. Jericho wierd ingeilootcn, en zoncier
moeite ingenoomen, dcΛvyl de muuren op't geluid der ba-
zuinen nederitortten. Achan, die in weerwil van het verbod
zich iecs van den roof toegeeigend had, deed aan'tgantiche
geflacht een bloedige hoon voor Hay lyden j maar, geitraft
geworden zynde, en God zich met 7 yn vo k weder verzoe-
nende , wierd de ftad ingenoomen, en twaalf duizend van
haar bewoonders den hals afgefneeden. De Gabaoniten door
deze overwinningen verfchnkt, bedroogen Jofua, en maak-
ten een Verbond met hem. Maar, deKonmgvanjeruialem
daar van verwittigt zyndc, en vrcezende dat dit voorbeeld
de gantfche ondergang van 't land mocht reroorzaaken, trad
met 4 nabuurige Koningen in een Verbond, cnbeleegerde
Gabaon met hen. Jofua vloog zynBondgenootentehuJp,
alhoewel zy hera misleid hadden, iloeg de beleegeraars, nam
de verbonde Koningen gevangen , en de zon Itond ftil om
46 hem tyd te geevcn tot het voltrekken van zyn overwinning.

Jofua breidde zyn overwinningen dit loopende jaar wyder
uit. Hy hielp Caleb om den ilam der Reufen te vernietit^en ,
en de ftad vanHebroninteneemen. Hy veriloegeen^oot
getal van Koningen, die vergeefs zich tegens zyn voornee-
mens poogden te Hellen.

Men vierde het eerfte Sabbathjaar, ende het Feeit der Ta-
bernakelen onder tenten met takken overdekt, ten einde om
de geheugenis van het Pelgrimfchap in de woeityn te bewaa-
rcn, fchoon men zelfs een rti-lle ruit genoot, en in overvloed
leefde. Jofua maakte mede een verdeeling van't Heilige land
4^aan verfcheide ftammen.

Jofua bouwde Timnathferah, om aldaar geruft te leevcn,
na dat hy de vryheid van zyn geflacht geveifigt had, enhy
ftierf daar in den ouderdom van 110 jaaren, nadat hy 'r volk
2,7 jaaren , byaldien men de overleevering geloofd, gere-
geerd had. De Schriftuur beveiligthetgetalder jaaren van
zyn regeering niet i maar, men kan hem met meer als 17 jaa-
ren toefchry ven, en men moet zelfs in dit getal een tuilchen-
ij regeering iniluiten.

De Tempel te Delphos wierd door Phlegias verbrand, om
zich van Apollo te wreeken, die zyn dochter onteert had, en
aan wie deze Tempel toegeheiligd v/as. Apollo wreekte zich
op zyn beurt, en doodde Phlegias, die de zoon van Mars
Was, en zond hem naar de Hel. Jlfculapius fproot uit deze
65 bylegging.

Ailerius, Koning van Candia, Europa na haare wegvoe-
ring getrouwt hebbende, had drie kinderen by haar, Mi-
^-nos, RhadamanthusenSarpedon.

Pandion de eerfte regeerde alstoen te Athenen , en hijd
twee dochters in de herfchepping bekent, Progne en Philo-
niela; zyn regeering welke in'tjaar 2.567 van de fchepping
des waerdels een aanvang nam, duurde 40 jaaren.

H Ε L D S. 7

Het volk Ifraëls van hun opperhoofden verileekeö, rei·^
gat God, die, om't zelve daar over te ftraffen^ hen aan een
Koning van Mefopotamien Cufchan genaamt, onderwierp.
Men bleefacht jaaren in deze llaverny, tot datOthniel, de
zwaager van de beroemde Caleb, zich aan het hoofd der ben-
den geilek hebbende, Cufchan verfloeg, en aan de Ifraeli-
ten de vryheid wedergaf, die zy verlooren hadden. Deze
Richter regeerde hen een langen tyd; en dewyl de godvruch-
tigheid de oorfprong van de vrede is , wierd hun ruft door
de minfte aanmerkelyke opftand niet geftoort.

Daar viel een groote brand op den berg Ida voor, welke
aan de bewoonders leerde zich van't yzer te bedienen, oin
dat zy zagen dat dit metaal in 't vuur gefrnolten wierd.

De Gefchicdenis van de tweede Hciiw van
de Joodfche Kerk, zedert den optocht uit
Egypteii.

Richters van ïfrael. Minos ^ Cerét ^ ''t gktde P'lies, Tanta-
lus, Pelops^ Orphens ^ Perféus.

I'^Erwyl Gods volk een diepe ruft onder het beiiier van
Othniel en Ehud genoot, was Griekenland vol ver-
anderingen cn vruchtbaar in gevallen. ;

Sifiphus bouwde Corinthen; maar, daar zyn twee man.* 105
nen van die naam, d'een dc zoon van iEolus, die te Epi-
ren , dat is te Corinthen regeerde, na dat hy dezelve gebou ;
had, en aldaar navolgers na hemgclaatenhad, dicdoorde
Heracliden verdreeven wierden. d'Ander was een berucht
ftruikroover, die de wegen van Corinthen onveilig maak-
te, en de moeder van Ulyilcs, als wanneer men haar naêr
haar man geleidde, fchond.

Minos de eerfte, regeerde te Argos ^ en was Vóór een vol- 106
maakt Wctgeever berosmt,men ftelt in dezelve tyd de komft
van Ceres in Griekenland; zy doorreisde de gantfche wae-
rcld om haar dochter Proferpina te zoeken; zy leerden den
Landbouw aan de Grieken, benevens het kooren te zaayen;
hetwelk haar vooreen Godin deed aanzien, tot welkers eer
men fpeelen te Ehiefis en in andere plaatfen inftelde. 't Is een
verdichtfel dat een gefchiedenis inlluit. De kunft van kooren
en garft te zaayen was veel alouder als Ceres, en men beeld
zich belachlyk in dat het te Patras was, daar men het land
begon te bouwen; maar, de hongersnood te dier tyd Grie-
kenland verwo ft hebbende, was men verplicht in Egypten
kooren te gaan zoeken. Triptolemus bracht daar van in lan-
ge fcheepen met nemen ofzeilen mede, waar door men ge-
zcgt heeft, dat hy op een gevleugeltferpentgezeetenwas.
Men zaaide, en de aarde eenovervloedigenoogftvoortge-
bracht hebbende, deed men daar over dankzeggingen aan
Ceres, welke by de Grieken de natuur is ■; dewyldeEgyp-
tenaaren het kooren verfchaft hadden, en mooglyk een nieu-
we manier van landbou wen leerden, volgde men hen in den
dienft en de vcrborgentheden na, die zy vierden ter eeren van
I/is, van welke zy een Godin maakten, welke by hen of de
Maan, of de Natuur was.

Phrixus en zyn zufter Helle, verplicht hun vaderlyk huis 140
te verlaaten, om zich voor de hinderlaag van eenfchoon-
moeder te be waaren, welke hen wilde laaten ombrengen,
begaaven zich in een fchip, dat voor een tceken een Ram had.
Dat was te dier tyd de gewoonte om de fcheepen te onder-
fchciden door dc gedaante van een dier, 't geen men op de
voorfteeven ftelde, terwyl men aan de achteriteeven de bcel-
denis van den God, die de befchermer van 't fchip was, plaat-
fte. Minerva geleidde dat van Phrixus. Helle leed echter
fchipbreuk, en liet niet na van haar naam aan de zee te gee-
ven ; maar , Phrixus lande gelukkig te Colchos, en gaf
den Koning van dat land de fchatten weder, die hy zyn va-
der ontroofd had. Zommigen gelooven,dat de fchatten,wel-
ke Phrixus in een fchip, dat voor een teeken een Ram had,
naar Colchos voerde , geleegentheid gegeeven hebben tot
het verdichtzel van't gulde Vlies, datjaion in de vólgende
eeuw wegvoerde. Maar, men moet eer aanmerken, dat de
rivieren van dat land het goud in den vloed mede fleepten ,
en dat de eerfte Koningen van Colchos zo ryk wierden, dat
zy in hun V'Ac\(cngotidebdken hadden.Hun fchat-

kamer was wonder groot, en gelyk het Griekze woord gaz.a.
een fchatkamer,en een vacht beteekent, en om dat jchnr ·Λζο
wel een ftier als een muur, en Nachafch Draak^tn kpo-
per beteekent , hebben de dichters door de dubbelzin.,
nigheid dezer- woorden gezegt, dat het een gulde Vhes
was , door ecu Draak en twee ftieren bewaart ,

in

ih plaats van natuurlyk te ïeggeii , dat het een Schatkaamer
was met een dubbelde mum· ómringt , en met een kpo^^re
deur geüooten.

145 Het Joodfche völk ^ zich tot Afgoderye begeeven heb-
bende j bediende Eglon de Koning van Moab zich van deze
omilandigheid j en verbond zich met de Amalekiten en de
Ammonitetti liraël voor God ichüldig, wierd door deze
verbonde Prinfen gcilaagen. Jerichöviel in de handen van
Eglon ^ en hield het gantfché geflacht in een zoort Van
llaavernyi Ehud deBenjamiet ondernam om zyn landvaii
een zo wreede dwingeland te veirloflen j hy hdd de bekwaam-
heid van zich by Eglon door gefchenken eh verzoekfchrif-
ten aangenaam te maakenj en tot hem te moogeri naderen.
Hy doodde hem iri zyn kleerkaamer; en zich geborgen heb-
bende j verzaamelde hy aanftonds al de krygsknechten, die
hy vinden konde ^ en leeverdc de Moabiteii den veldilag ^
welke den moord aan hun Korting begaan ^ wilden wree-
ken; tien duizend van deze laatilen biceven op 't flagveld
leggen ^ en door deze overwinning herftelde hy de vry-
heid en de ruil van zyii geflacht. Het is waar dat de Phi-
liftynen niet nalieten invallen in het Heilige Land te doen,
dewyl Samgar, diealstöen leefde ^ daar van Öoo. mannen
met een iliereftaF, waarmede hy zyn oilen dreef,ombracht j
tnaar, het getal dier dooden, enhetwaapen, waar van hy
xich bediende, beteekent veel eer de nederlaag van een hoop^
die zich op de Vlucht begeeven had ^ als de overwinning op
de vyanden ^ welke een openbaaren oorlog voerden , be*
haalt. Laat ons tot de Grieken wedcrkeereni

148 De beroemde Tantalus regeerde in Phrygiert, en aldaat
was 't, dat hy Ganimedes de zoon van Tros ^ waar van de
Trojanen hun naam ontleenden ^ wegroefdci Men heeft
verdicht dat het Jupiter was,diedeze jongegcfchaakthadj na
dat hy zich in een Adelaar herfchept had. Maar ^ een aloud
Dichter Phanoelés ^ die een gedicht op de Fadereflartien
tnaakte , de liefde en 'i fcijaai^n aer jongens , welke in dien
tyd overvloedig waaren, fchryft het Tantalus toe ^ en men
heeft daar den Adelaar tuftchendoenkooraen, het zy, om
dat hy hem in een fchip gezet had j dat een Adelaar aan zyn
toorfteeven voerde ^ het zy om de fnelligheid van de ont^

ichaaking aan te wyzen.

3 70 Pelops zyn zoon, verliet Phrygien, het zy de hoofdftad
vanzynRyk door eenaarctbeeving om ver geworpen wks ,
hetzydatllus , de zoon van Tros , Tantalus verdreevcö
had,hem een oorlog zonder verfchooningaandoende,om
de hoon zyn vader, en aan Ganimedes zyn broeder aange-
daan, te wreeken. Pelops trok in Griekenland, en gaf zyn
iiaam aanPeloporiefen. Hy maakte zich daar een groot ge-
tal van vrieiiden en aanhangers door de rykdommen, die
hy in een arm land gebracht had, en door het getal van zyn
kinderen, die zich met de belle huizen van 't nabuur·^
fchap verbonden·, önderwylenwas hy altydniet gelukkig
in zyn geflacht. Atreüs en Thyeftes jelocrfch, wegens dathy
hun broeder Ghryfippiis voor hen ftelde, wierpen hun mci
devryer in een put, het geen Pelops gexveldig toornig maak-
te. De anderen zeggen, dat dit Lajus de Koning van Thebe
ge weeft iê^ die de zoon van Pelops wegvoerde, by wie hy
was köomen huisvcilen, en dat de heemel ontilooken zynde j
dreigde deze fchending van gailvfyheid te wreeken , met
hem een zoon tegeeVen, die hem inderdaad zoude ombren«
gen. Hy mocht vry voorzorgen tegen iEdipus necmen,
Zy dienen nergens anders toe, als om de zoon minder mis-e
daadig aan de moord van zyn vader, en de bloedfchendingj
die hy met zyn moeder beging, te maaken, dewyl hy noch
d^een noch d'andere kende. De Dichters voegen daar by, dat
Atreus j de zoon van Pelops, en die nahem regeerde, je*
loerfch, wegens dat Thyeiles zyn broeder, zyn vrouw ont-
eert had, twee kinderen 4 uit dit overfpel gefprooten, natn,
en hem dezelve deed opeetefi.

Am phion, de Koning van Thebe, was de fchóonbroeder
Van Pelops, dewyl hy zyn zufter Niobe getrouwt had jj en
zy was de geen ^ welke hem de Zang-kunit leerde j die men
uit Phrygien gebracht had ^ en die hem zo beroemt maakte^
dewyl hy de allerwreedfte menfchen door de zachte gelui-
den van zyn Lier bekoorde;

Daar was te dier tyd een Dichter 0/i« genaamt, uitLy.^
cien gekoömen, die de Lofgezangen zaamenftelde, welke
men zorig

Orpheus leefde mede in die zelve eeuw, hy leerdeaan de
Grieken, dat de onfterflyke zielen na den val der lichchaa^
men weder in den heemel keerden. Men begon de men-
fchen in de verborgentheden in te leiden door verlichtingen.
Deze leer en gewoonte kwaamenuit Egypten, alwaar men
meer ommegang met de Jooderi gehad hadde.

Perfeus doodde ^ zoridet zulks te willen , Acrifius zyn
grootvader,trouwde Andromeda,en verwiileldezynRyk
van Argos met dat van zyn oom te Micenen, om dat hy niet
langer in een plaats konde woonen, welke hem de moord
van zyn grootvader verweet. Medea, welke hy verliet om
een andere vrouw te neemen j Avreekte zich daar van op
een wreede wyze.

Ehud, de Richtef ïfraelsj ftierf, na dat hy een langeii ^it
tyd het volk geregeert had , 't welk weder in de zonden
viel i en God, in toorn ontilooken , ftrafte 't zelve daar
over. Want Jabin, Koning van Hafor, een talryk leeger ver-
gaadert hebbende , deed het zelve onder't gelei van Sifera,
Veldheer van zyn benden, tegens Judea optrekken. De Joo-
den wierden verilaagen, en traaden ten dcrdenmaal weder
in flaaverny, tot dat God hen daar uit door den raad van een
vrouw veriolle»

Midas regeerde in Phrygien , alwaar Ilus dc ftad van ^^^
Troyen gebouwt had, die men Ilium noemde ^ door haar
beleg , en nog meer door dc Iliade van Hom^ms zo be-
roemt geworden i

Dc gefchicdcniiTc Van dc dcidc Èeuwc
der joodfche-Kerke , zederd haar op-
tocht uit Egypten;

i)ebora. Gideorii Mines de . De fchattingdie mehhem bet Aaide
Monarchie der AJfyriers: hmr veelAlonder· oerprfong. Her-
cules, z^ngeflacht-regifler i z.yn daaden. 7 hejens.

1 Ebora trok het volk uit een ilaverny, die alreeds twin-
'ngjaaren geduurthad. Deze vrouw was een Prophe-
teiie jzy verkoor Barac om hem aan't hoofd van't leeger te
ftelJen. Hy iioegSifera, de Veldheer van Jabin, met tien dui-
zend mannen ,drèef hem op de vlucht, en Sifera wierd in 't
vluchten gedood, door Jaël in een tent, aiwaarhy naden
ftryd iliep. De regcermg van Dcbora,l^chteritó vangantfch
Ifraëlj duurde 40. jaaren.

Ëgeus regeerde te Atheneni maar ,hy bezat niet meer als
eéii gedeelte van Attica; want zyn vader Pandion de twee*
de, was verplicht geweeft van t' zelve onder zyn 4. kin-
deren te Verdeelcn^ waar van hy de oudfte was. Die aan-
merking is noodxaaklyk om de gefchiedenis van Thefeus
zyn bailaard en plaats volder te verftaan.

Minos de ^ die in Candien regeerde, trok iii Africa^
om dc dood van zyn zoon te wreeken ^ die ^geus te Thebes
had doen dooden, alwaar hy de fpeelen en fchouwfpeelcn
was koomenzien. Hy beleegerde Athenen ^ nam het in, en
leide de inwoondcrs tot fchatting op, van hem alle de negen
zoonen en 9 dochters tebetaalen. Dat is daar de reden, om
welke Minos door de Grieken^ als een wreed en barbaarfch
Prins berucht geweeft is, terwyl anderen van hem j een der
uitmuntendfteWetgeeverSjdie gekeft hebben,maaken Die
Wetten kwaamenzo fchoon voor, dat men geloofde , dat
hy van tyd tot tyd met de grootfte der Goden ommegang
had j van wie hy die verlichtingen ontfing. Dedalus, een
uitmuntend Beeldhouwer, welke alstoen leefde, had voor
hem die zö beroemde Labyrinth gefticht. Maar, verplicht
geweeft zynde, het Eiland te verlaaten, ter oorzaak van een
moord, bergde hy zich met zyn zoon Icarus op kleine fchee-
pen ; hy was de eerfte die de kunft vond om aldaar zeilen op
te ftellen, en hy zeilde door dat middel die van Minos ver
voor uit , welke hem met kracht van roejen vervolgden.

Icarus ftierf in deze optocht. Minos landd® in Sicilien,
geloovende Dedalus aldaar te vinden, ten einde om zich
van hem te wreeken 3 maar ,';hy ftierf op een droevige en
wreede wyzc. Zyn Vlooten waaren 20 talryk en mach-
tig, dat men hem ais de Koning van de Zee aaniag^

Men gelooft dat Amaiis, die te dier tyd in Egypten regeer-
de, aldaar de gewoonte van kinderen en menfchen te offeren,
vernietigde. Herodoms houd ftaande, dat dit gebruik nooic
ty de Egyptcnaaren ontfangen geweeft is: en datdc Grieken
zich verkeerdelyk ingebeeld hebben, dat Hercules aldaar
gevaargeloopen heeft van opgeoffcrt te worden. Maar het is
echter waar, dathy aan JunoLucina opofferde^ om haar de
in baarens nood zynde gunftig te maaken. En Plutarckfi^
fpreekt van een aloud gedenkteeken , waar op men een
menfchgeknielt zag,de handen op den rug gebonden, ογ
wiens ftroE men eea mes hield j om dat hy opgcofiert moelï

wordeii. De aloude Hercules, die aan den oever van de Nyl

febooren v/as, had tot het offer gefchikt kunnen zyn i want
y was veel alouder als Amafis , welke dat onmenfche-
lyk gebruik te Heliopolis vernietigde. Deze Had was van te
vooren onder de Gerichtsdwang der Arabifche herders, die
zich van een gedeelte van Egypten raeefter gemaakt had-
den. Maar, men had dezelve hen alzo wel als Memphis wed-
der afgenoomen.

Debora itierf na een regeering van4ojaaren, daar onder
de zo jaaren van de ellende reekcnende. Het is verkeerde-
lyk dat men haar de tytel van RichteriTe Ifraèls wil benee-
men,dewyl de Schriftuur haar dezelve geeft.

De wyze Vfer begint hier de Regeering van Ninus en het
Ryk der Aflyriers, hy fteunt op 't gezag van Herodoms, die
aan deze Monarchie niet meer als fzo. jaaren toefchryft, ze-
dert de oprechting doorNinus,tot aan haar verwoefting door
Arbaces, die met de Meders het juk van den verwyfae Sar-
danapalus affchudde, Ninive innam, en dit Ryk omkeerde,
dat zich over gantfch Aiienuitftrekte. Maar ,my dunkt dat
"^Jfer , hoe Vernuftig hy Λvas , Herodotus, die hy tot zyn
Avaarborg genoomen heeft, niet verftond Want, deze Cie-
fchiedenis-fchryver zegt niet, dat het Ryk der Aflyriers
door den opftand tki· Meders 5'ao^aren na de ftichting ein-
digde.,, Maar hy verhaalt, dat de Aflyriers, ingmtfih Aften

gebiedende, zedert de 5*20. jaaren, de Meders door een ver-
s, langen van vryheid aangemoedigt, tegen hun Meeilers
„ ftreeden, hunjukaffchudden,en dat veelGeilachten de
j, Meders navolgden, welke vry leefden, tot dat Dejoces
,, middel vond om zich Koning te maaken. Herodot·. L. i.
Ρ. Het is goedeenige aanmerkingen over deze plaats van
de ongeeftelyke gefchiedenis te maaken, om dat men daar
Zo verfchillende gevoelens gefmeed heeft,

1. De Heilige Schriftuur, de Monarchie der Aflyriers van
Nimrod aanvangende, kan óienniet twyffekn , dat zy zeer
veel alouder moet geweefl:zyn, als Vfer zegt. Ninive en
Babyion waaren in die tyd gebouwt. En hoewel men de
naamen en het leeven der Koningen, welke dat Land be-
ftiert hebben, niet weet, laat het echter niet na, zeer waar-
ichynlyk te zyn, dat daargewceft zyn, die deplaatsvolging
vervolgt hebben, om dat men geen tegenilrydende bewy-
2;en heeft,

2. Herodotus (ïclt de oproer der Meden in dc zeflre eeuw
van deze Monarchie; maar dewyldeze volkeren niet alleen
onder deheerfchappy derAflTyriers waaren, die geheel Afien
in hadden, verwoeftte deze kleine affnyding van de Monar-
chie dezelve niet, Herodotus zegt zulks mede niet. En
het eenjgfte voordeel dat hy aan de Meders geeft, is, dat
zyhun land meteen volkoome en geheele vryheid beitiert
hebben.

5, HerodetHS doet deze vryheid een langen tyd duuren
en begint de Monarchie der Meden niet eer , als van De-
joces , die zich door een kloek cn argliftig beleid Koning
maakte. Ik ilaa toe,dat deze plaats van Herodotus^ioox.^: zwaa-
righeden lyd,om dat men voor Dejoces vyf Koningen der
Meden telt, en aan hun hoofd Arbaces ftelt , als die Sar-
danapalus overwonnen heeft. Staande te houden, gelyk zee-
ker vernuftig naauwkeurig ondcrzotk&v dott^A^i Herodoms
ide lyfl der Medifche Koningen, niet, als van Dejoces heeft
willen beginnen,om datCyrus uit hem afdaalde; zulks is
befpotlyk: wantdeGefchiedenisfchryver verzeekert , dat
hetgeflacht voorDejoces volkoomentiyk vrywas;en hy ver-
haalt de middelen, waar van hy zich bediende, om zich den
Dwingeland van zyri Vaderland te maaken ; hy verhefte
zich aanftonds tot Richter over alle de verCchillen van 't
Volk i hy gedroeg zich zo gemaatigt^ dat hyde harten won.
In een woord, hy maalt een man af, die oy trappen tot de
dwinglandy over een vry geflacht opklom. Men kan dan
noch den opftand der Meders in 't jaar ^20 van de Monar-
chie der Aflyriers, noch de vryheid , welke zy eenige jaaren
tot aan Dejoces j welke hen verdruckte,genootcn, niet weder-
leggen. Maar men heeft moogelyk van de Veld-Heeren en
voornaamfte Amptelingen Koningen gemaakt, die deze vryen
Staat beiliext hebben. Arbaces deed moogelyk niet anders
als dc aloude vryheid tegens de Aflyriers , haar vyanden,
vafl; te maaken, welke tot aan Dejoces duurde.

4. Herodotus voegt daar by, dat de andere geβachten ver-
volgens de Meders navolgden, dat is te zeggen, dat zy mede het
juk der Aflyriers afwierpen; 't geen bewyll, dat de Meders de
Aflyrifche"Monarchieflfiet oia ver geworpen, uoch Ninive

S·. 9

ingenoomen hadden ^lojaaren haii hiiargiröndieggin|; btó
dat daar andere gsflachten waaren, welke onder hun gehoor-
zaamheid bleeven , en die daar niet uitkwaamen ^ voor al eer
zy door de gelukkige uitflagen der Meders aangemoedigt
geweefl; Waaren. Herodotus zegt zelfs niet, dat deze iaatite
opftand de Monarchie vernietigde; het was een ontieeding
van dit groot en machtig lichehaam, dat echter niet naliet
om ftand te houden. Men bedient zich dan zonder grond
van 't gezag van Herodotm, om de Monarchie der Afly rierS
te verkorten, en de overwinningen vaii Ninus totaan de der-^
de eeuw vandejoodfche Kerkte vertraagen»

Wyders wierd Ninus door Semiramis in zyn vóorrteeihens
geholpen; cn zy was de geenc, welke haar overwinnmgen
tot in de Indien voortzette. Inderdaad , Herodotus mei kt
aan, dat twee doorluchtige Vrouwen zeer veel tot de prach-
tigheid van Babyion hielpen , d eene was Nitocris, en d'an-
dere Semiramis, welke ^ vyf geflachten voor haargeweefi
de , dez.elve Stad aangevangen had te fiichten : By aldien Semi»
ramis niet eer als in de eeuw van de Jooctiche Kerk ge-
leeft heeft, zoude het onmoogclyk zyn, dat zy de grondfjaa.^
gen van Babyion gelegt had, of ielfs dat zy 't was ^ welke aan.
gevangen heeft haar rymuren op te rechten, en haar Tempels te
vercteren. Wyders, is het onmooglyk Semiramis 5- Geflacht
ten voorNitocns, welke een korten tyd na Cyrus leefde ^
te vinden. Want, die 5. Geflachten maaken niet meer als
150jaaren. Maar, Herodotus vcrbeeterende, en vyftig m
plaats van 5· kezende, vind men net de tyd ^ waar in Semira-
mis geregeert heeft. Want, de 50 Geflachten bedraageii
ijToojaaren·, deze jaaren, 150 jaaren voor Nitocris aanvan-
gende , klimt men weer op, tot de Regeering van Semiramis ^
welke Nimrod in plaats volgde , Baby ion prachtig maakte j
en zeer verre haar overwinningen voortzette. Inderdaad Ni^
tocris leefde in 't jaar des waercls 345·ο, en Semiramis heeft
1650 jaaren voor haar ge weeft, zy moet dan in 't i Soo^ejaar
des waerelds geregeert hebben. Nimrod had zyn Regeering
in 't jaar 1771 begonnen. Semiramis, welke hem volgde , ea
34jaaren rcgeerde,. moeil dan in h 1800'^® jaar gekeft heb-
ben ;dusdaanig moet de Regcenng der Aflyriers, op welke
wyze men dezelve door Herodotm onderzoekt, veel alouder
ge weeft zyn, als Vjfer gelooft heeft ;

Ik heb veel moeite om te gelooven, dat Semiramis óp haar
zoon Ninyas, die haar doodde, ter oorzaak van 't verzoek dat
zy hem deed, verlieft wierd, alhoewel de Heilige Augufl;ii
nus Zulks gelooft fieeft. Want deze uitkomft voorgevallea
zynde, na dat Spmiramis 40 jaaren geregeert had, moet zy
6z jaaren oud geweefl zyn , als wanneer zy deze misdaad
poogde te begaan , en de vrouwen zyn in die jaaren veel
ouwelykerin'tOofl:en ,als in 't Weften*

Men ei-vaarde meenigmaal in het volk Ifi-aëls ^ wat het
voorbeeld in 't gezag der Opperhoofden op de zinnen der
volkeren vermoogen, zy dienden God, wanneer hy hen Hel-
den toezond, die hen in den teugel hielden, en de godsdien-
ftigheid hcritelden ; maar , zy hernaamen hun gedachten
voor de Af^joden, van het oogenblik dat de Helden gcilor-
ven waaren.' Inderdaad , na de dood van Debora, herilelde
zich de Afgodcry in het geflacht. Dc zonde wierd door de ge«
weldigfle inbreuk, als men tot noch toe gezien had, geftrafti
Want, men wift met waar men zich bergen zoude, als wan-
neer de Madianiten, met de Amalekiten verbonden, in het
land kwaamen vallen. Deze invallen wierden alle jaaren in
den Oogfltyd vernieuwt; men moefl: alstoen de velden ert
ileeden verlaaten , en zich in de hooien verfchuikn i deze
ftroopery duurde 7 jaaren ; maar God eindelyk , die zyn
volk wilde ftrafifen, zonder zelve t'eenemaal verlooren te
doen gaan, zond Gideon, die de boflchen, welke zyn vader
en zyn mede-vaderlanders aan de valfche Goden tocgeheiligt
hadden, afhakte , na dat hy 't geflacht gereinigt had, ben-
den verzaatnelde, door een groot getal van doorluchte daa·
den, de vryheid van zyn vaderland herfl:elde, en na een re-
geering van 40 jaaren flierf.

Het ondankbaar volk vergat de kinderen van Gideoricn
haar God. Abimelech , een van zyn bafl:aarden, liet zich tot
Koning van Sichem verkiezen, en vermoorde onbarmhertig
7 O zyncr broederen, alle kinderen van Gideon. Een alöud
Gefchiedenisfchryvcr,beichuldigt den SchryVerdes boeks
der Richteren, van zich bed roogen te hebben, om dat hy
in't eene Hoofddeel deze 70 kinderen aan Gideon gééft j ea
dezelve in 't ander Hoofddeel van jerubbaal doet afdaalen*
maar,hy bednégtzichaeiven. Want Jerubbaal cnGideon zftt
Β cm

en aan hun ten vollen bloodgeftelt waaren , de waapenen
Soö. aan. Jcphra ilclde zich aan hun hoofd, hy verfloegde vyan-
den, na hen de vreede aangcbooden te hebben. Maar, de
overwinning koike hem 'ε leeven van zyü eenige dochter j
daar onftond vervolgens een Burgerlyken oorlog , om dat
de Stam van Ephraira teegensjephta in toorn ontftak. Den
ilryd wierd voor die van Epbraim doodelyk, die aldaar
4^000 mannen verlooren. Jephta llierf, na dat hy 't volk
6 jaaren geregcert had.

De Grieken, die Troyen beleegerden , naamen 't zelve
te dier tyd in. Priamus had dat Ryk uit de hand van Her-
cules ontfangen, na dat hy Laomedon gedood had. Paris
een zyner knideren fchaakte Helena, en de Grieken waa-
penden zich om deze ontuchtige, welke alreeds in de han-
den van Theleus geweeil was, weeder te h^ialen. Men kan
den ilaat van Griekenland door deze waapenfufting ken-
nen. Want, dezelve vond zich uit een groot getal van
Koningryken zaamengeilelt. Agameninoh ,clie te Corinthen
i'egecrde, was de machtigile hunnerallen , om welkeree-
den men aan hem het algemeen bevel opdroeg. MenclauS
zyn broeder was in Lacedemonien, men ftelt hen gemeea-
lyk voor de zoons van Atreus, om dat men Pliilhenes hun
vader vergeeten heeft, het zy , om dat hy nooit geregeert,
het zy dat hy nooit een daad , -die hem beroemt maakte,
urtgevoert heeft j hy was de zoon van Atreus, en Mene-
laus was niet meer als de zoons zoon. Diomedes regeerde
te Argos i Achilles in een gedeelte van Thcflalien, waar
van Thebe de Hoofdftad was. Maar, de benden der Land-
fchappen trokken onder 't geleide van tien Veldheeren, of 3
verfcheide Koningen. De Beotiers hadden mede ƒ Veld-
heeren, Terzander de zoon van Polynice, Archefilaus,
Clonius, Lathus, en Prothicnos , Ulyfes had het gezag
over de Itakoifche eilanders. Idomeneus en Merionus die
van Candien, Ajax die van Salaminen, en Megaren. Ein-
delyk trok Meneftheusaan 't hoofd der Atheners. De vloot
beftond in duizend fcheepen , W.aar in men honderd en
twintig duizend mannen had doen klimmen.

Troyen verweerde zich een lange tyd om twee reedenen,
de eene, om dat die verdeelde Benden zich dikmaals ver-
fpreidden om te gaan ftroopen , in plaats van zich by eeB"
te trekken, en hun vyanden gezaamentlyk te befpringen:
de tweede, om dat men toeliet dat daar byilaiid in de Stad
geraakte. Want, de Amazoonen,die éertyds Priamus een
oorlog aangedaan hadden , zonden hem alstoen hulp-bfen-
den toe; men zoude zelfs verplicht geweeil zyn om 't be-
leg op te breeken, by aldien Antenor en .®neas hun va-
^rland niet verraaden hadden. In der daad , deze twee
Opperhoofden vluchtten by de vj^anden. Antenor ftichtte
Padua, ^Eneas trouwde de dochter van Latinus 3 of 7 jaaren
na hetinneemen van Troyen. Mezentius, aan 'c hoofd der
Rutulersen Tofcaanen, teegens deze vreemdeling optrek-
kende , doodde hem. Maar , hy liet zyn zoon Afcanius
na , die Alba ftichtte. Agamemnon, weeder t'huis gekeert
zynde, wierd door zyn vrouw omgebracht. Oreftcs wreek-
te de dood zyns vaders in het bloed zyns moeders, en de
Heemel fcheen deze moord goed te keuren , met aan den
moordenaar een lange regeering , of een leeven van 90
jaaren in Corinthen te vergunnen. Zulks komt met de
dwaasheid, welke men deze Prins toefchryft, en gelyk
men zegt, door het berouw van zyn misdaad veroorzaakt,
niet over een. Om welke reeden men zyn i-egeering tot
2.3 jaaren bepaalt j maar, men moet ter andere zy de de
jaaren van OreiHs zoonen, die na hem geregeert hebben,
vermeerderen , en daar en boven noch een genoegzaame
lange tuilchenregeering tuflchen hun dood en de komil
der Heracliden ilellen; het is dan meer natuurlyk , te zeg-
gen , dat Oreftes een langen tyd leefde en regeerde , en
dat de dwaasheid , welke de Dichters hem toefchryven,
moogelyk niet anders als een tuilchenkomil van hartzeer
^as," w'elke de moord zyns moeders veroorzaakt had,
y.of j-jgj. ji-jneemen van Troyen fchynt de aanmerkelykfte en
de xeekerfte aanvang van de Tydreekening van allen te
'^vefezen, men bedient zich daar van om de uitkomften ,die

Zo wel voorgegaan, als die gevolgt zyn , vaft te ftellen.
■ " ' · ■ ' '

_ van

royen voorgevallen 13. Onderwylenmoet men de Leezers
verv\rittigen, dat daar noch eenig onderfcheid van gevoe-
lens over deze aanvang v.ande Tydreekening is. De zwaa-
li

righeid fpruit, weegens dat rnen het getal der jaaren ^ die
zedert het inneemen van Troyen, tot aan de eerile Olym-
pias verloopen zyn, niet heeft kunnen vaft ftellen. Zom-
migen tellen395· jaaren, anderen400, anderen41zom^
migen meer en zommigen min. 't Welk een vcrichil van ay
of 30 jaaren maakt, onderwylen ftellen de allernaüwkeu-
rigfte Tydreekenaais , het aineemen van Troyen in dé
eerfte jaaren van de 4·^= eeuw van de joodfche Kerk vaft.

Euiebius houd ftaande , dat Thuores , vVaai" van Ho-
merus onderden naam VanPolybusgefpiOoken heeft, Me^
nelaus op de weederkomft van 't beleg van Tröyen , ont-
fing ; maar, dewyl hy hem niet meer als 6jaaren regee-
rens toefchryft, verbeeterthem Scaliger, en vermeent dat
die ontfanging van Menelaus aan de volgende Koning moet
toegefchreevenwerden, die de cerfte van de twintigfte Dy·^
naihe is. Zulks is van geen aangeleegencheid. Marsham ,
die het naauwkeurigfte van allen ae Egyptifchegefchiedenis
beoeifent heefd, verhaalt ten tyde van Jephta, delaatfte om-
keering der Arabifche Herders, die uit dat land verdreeven
wierden, na dat zy aldaar omtrent de foo jaaren geregeert
hadden. Ziet hier, hoedaanig hy de dood, die hy uit me-
nigvuldige gebfooken fchriften verzaameit heeft, verhaalt.
Deze herders, uit Arabiengckoomcn zynde, overftroom-
den Egypten , maakten van Tanis hun Hoofdftad j in het
needer Egypten, en zetten hun ο ver winningen tot aan Mem-
phis voort. Het fchynt dat de Koningen van Thebe
zich alleen voor hun juk bcvrydden. Men geeft hen ge-
meenlyk niet meer als 6 Koningen, die den tyd van 2,59
jaaren regeerden. Maar, daar was een tweede Dynaftie, de-
zer Arabifche Koningen, of der Herders in Egypten 5 dë-»
wyl zy lange en bloedige oorlogen met de andere Prinfen
voerden. Ζ ν telden onder hun Koningen Oforcho die
de Egyptenaars Hercules noemen, en de laatfte van allen
was Zcth , Waar onder de omkeering voorviel, waar van
wy zullen fpreeken. De aiouden , die de fConingen der
herders niet onderfcheiden, en hen op de lyft van die van
Thebe verzweegen hebben, zyn de oorzaak vaneen groote
verwerring in de Tydreekening geweeft. Het zy hoe h
zj^ die herders, hun Koningen aan 't hoofd van hunlee-
gers hebbende, waaren geduurig met die van Thebe of van
Diofpolis in oorlog. Γ. /afph: teegens yJpp: j 040. Men had
henMemphis en de Zonneftad weeder afgenoomen; maar,
zy lieten echter niet na, van zich inde laage landenteont-
houden, totdat Misphragmuthoiis de 43"^ Koning vail
Egypten, hen verilaagen hebbende, hen dwong om zich in
de ftad van Pelufia, welke men Abaris noemde, te fluiten.
Thummofis, die ten tyde regeerde , als Jaïr over Ifraèi
richtte, vervolgde het oogmerk van zyn vader > hy be-
leegerde de ftad, maar, hy kon dezelve niet bemachtigen»
Onderwylen traaden de beleegerden met hem in onderhan-
deling, en beloofden om ten getaale van 140000 Egypten
te ontruimen ; zy trokken , zegt men , dwars door de
woeftyn, en giugen zich in Judeater needer ftellen. Eeni-
ge tyd daar n:x , vergaaderde Amenophis , zyn broeder in
plaats volgende 80000 A-lelaatfchen, die hy in dezelve ftad
van Peluiia inlloot; hy vermeende daar door zyn land, al-
waar de heevige fcheurbuik zeer gemeen was , daar van re
reinigen , maar deeze beiloote Mclaatfchen maakten voor
zich een Opperhoofd , zonden om hulp van de verdreeve
Harders, en die Judea bezaaten, te verzoeken. Zy kwaa-
men weeder , en bleeven den tyd van 13 jaaren meefters
van 't land , tot dat Amenophis , die , in Ethiopien ge-
vlucht, wedermoed fchcpte , die muitelingen terneeder
maakte, in Syrien dreef, en hen zond om Jerufalem te gaan
bouwen. Jofephus neemt een gedeelte van deze gefchiede-
nis aan , ten einde om te bcv^'yzeii, dat zyn geflacht in
Egypten, alwaar 't zelve geregeert had, bekent was; maar,
hy verwerpt het andere , waar in hy groote ongerymthe-
den vind , οω dat Jerufalem inderdaad zeer veel alouder
was, als den uittocht van de Herders van Egypten. Maar
hy moeft zich t'eenemaal van 't vooroordeel van \ geflacht
ontdaan hebben , en zeggen dat de Herders , van
Manethon de gefchiedenis maakt, gantfchelykvan dc Joo-
den onderfcheiden waaren , die ntmmermeêr in Egypten
geregeert hebben , in plaats dat de Arabieren aldaar een
groot gezag hadden, en den naaiO van Hyclos, of Koningen-
der Herders voerden. Manethon heeft zich in de plaats van
hun toevlucht kunnen misleiden , en waarheid fpreeken,
als wanneer hy verzeekert, dat die Koningen Herders door
Β ζ Ame-

Abdon kv^-am vervolgens. Daar viel niets aanmerklykson-
3-7· der deze 3 Richters voor. De Schriftuur merkt alleeniyk
3 aan, dat ζγ een zeer talryk geilacht hadden, devvy 1 het eene
^ 30 zoonen , en zo veel .dochters teld, dat de laatfte, die
in ^t Jaar 356 ftierf, 40 zoonen, en 30 zoons zoonen zag,
,ille in een ouderdom , om te paard te kunnen zitten. Laa-
ten wy hier noch by voegen, dat liufebjus de naamen deezer
Richters zeer ontüaan en mismaakt heeft. Hy noemt de
ccrfte Efebon, en de Labdon. Hy houd mede llaan-
de, dat de 70 Uitleggers van Elon niet ipreeken, en Beda
heeft het zelve gezegt. Onderwyl is de zaak valfch , en
deze drie Richters vinden zich in alle de voorfchriften. Cle-
mens Alexandrinus noemt feptha van de fiam van Manajfe.
^bjathar van de fiam van fuda, Ebron van die van Zabulon j
en <!y£glon van Ephraim. Men moet deze plaats verbeeteren,
alwaar de naamen een weinig verandert en hervormt zyn,
en leezen Itbfam uit de ftam van Juda , JËlon uit die van
Zabulon, en Ebdon Pyrathomites in plaats der naamen van
Ebron en Ephraim. Inder daad het is rechrmaatiger de Oud va-
ders doorde Schriftuur te herftellcn,dan dat men zich van't
getuigenis der Oudvaders bediene , om zwaarigheden
teegen de Heilige Schiftuur te maaken. Pyrathon was een
plaats van 't gebergte van Ephra'im, alwaar Abdon geboo-
ren Avas, en m 't vervolg begraaven wierd.

Het was onder Elon, dat Hercules , de zoon van Alc-
mena ftierf.

Samfon was niet meer als 18 jaaren oud , als wanner hy
zyn kracht begon te gevoelen, zyn proefftuk was teegen
een leeuwj hy doodde vervolgens 30 burgers van Afca-
lon, van wie hy den roof aan de geenen belooft had , die
hy op zyn bruiloft gepoodigt , en een raadzel uitgelegt
hadde.

Men ontroofde hem in *t volgende jaar zyn vrouw , en
hy hechtte , om deze hoon te wreeken , toortzen aan de
ftaarten der voflen , die hy in het kooren der Philiilynen
joeg, 't welk daardoor verteert wierd. De Philiftynen ver-
brandden zyn vrouw en zyn fchoonvader. Hy nam aan-
ftonds de waapenen op, en verfloeg zyn vyanden, die op
een onvoorziene wyze op de Ignden van Juda zynde koo-
men ftorten, en deze laatfte geen algemeene oorlog , om
de twift van een byzonder man willende voeren, leeverden
hen Samfon over, maar hy , zyn banden verbrooken , en
een Ezels kinnebakken genoomen hebbende, doodde daar
mede 1000 Philiftynen.

De dapperheid van Samfon verplichtte de Joodenom hem
tot Richter te ftellen," en de Philiftynen , om zich in ruft
te houden. Want daar viel niets aanmerkelyks in't leven
van dezen held , geduurende een lange reeks van jaaren,
voor. Het zy hy zich tot een geruft leeven begaf, of, om
dat hy geen geleegentheid vond van zyn dapperheid in een
tyd te oeffenen , waar in men echter met vyanden om-
ringt was.

De ongereegeltheden van Samfon , verfchaften dezen
held een nieuwe geleegentheid om zich beroemt te maaken;
hy wierd op DeUla verlieft; deze ontuchtige verried hem;
men floot hem in de ftad Gaza , welkers poorten hy weg
droeg. Niet teegenftaande de verraaderycn van zyn min-
naares , liet hy echter niet na , haar zyn geheim te ver-
trouwen; zy ontdekte de Philiftynen , dat zyn kracht in
zyn haer-lokken beftond, welke aanitonds afgefneeden wier-
den. Deze zo fterke man, liet zich binden , en wierd het
fpeeltuig van zyn vyanden , die een feeft in hun Tempel
aanrechtten; maar, hy verplette hen onder de puinhoopen
van dit gebouw , 't welk hy omver rukte.

Eufebius verzeekert dat de kinderen van Heélor alstoen
de ftad van Troyen hcrnaamen, en zyn getuigenis fchynt
zo veel te zeekerder , om dat Strabo verzeekert, dat de-
zelve door de Grieken niet t'eenemaalverwoeft was. Maar,
men ontdekt deze kinderen van Heétorniet, dewyl Aftya-
nax was omgebracht geweeft, en Antenor Pavien bouwde.
Eindclyk Strabo verzeekerde niet, dat men een gedeelte

van de ftad bewaart had , als op de overleevering van de
inwoondcrs, welke zeer onzeeker was. Eufebius heeft dc·
uitvinders, die hem bedroegen, afgefchreeven.

Hy had mooglykmeêrrceclen gehad van aan te merken, φ6·
dat de Amazoonen, welke alstoén hun overwinningen in
Αfien voortzetten, den Tempel te Ephezen verbrandden,
Clemens Alexandrinus , die een groot getal van aeloude
gedenkfchriften doorblaadert had , heeft zulks voor hem
gezegt. En by aldien men desweegen Paufanias geloo'ft j
zo was deze Tempel aheeds beroemt, als wanneer de Ama-
zoonen in Afien trokken j onderwylen heeft een groot ge*
tal van Gefchiedenis-fchryvers geoordeelt j dat deze held^
haftige vrouwen alstoen die trotfche Tempel bouwden,
in plaats van dezelve te verbranden.

De Heracliden, van Hercules afdaalende, fpandcn hun
krachten in , om het Ryk hunner voorzaaten weeder te
verkrygenj zy hielden ftaande Peloponeeze hun rechtmaa-
tiger, als aan de Atrides toebehoorde, dewyl Perfeus het
zelve voor Pelops bezeeten had.

Hillus, de zoon van Hercules, was daar gewaapender-
hand, 30 jaaren na het inneemen van Troyen , ingetrok-
ken. Hy doodde met eigene hand Euriftheus , die zich
teegens zyn overwinningen ftelde, en aldaar metzyn gantfch
geilacht omkwam. Maar, de peft verdreef den overwin-
naar met zyn benden , door een Godsfpraak bedroogen >
welke hem raadde de derde vrucht, dat is te zeggen, het derde
leflacht af te wachten. Hy kwam drie jaaren daar na wee-
derom, en vond Atreus, die den Troon van zyn oom Eu-
riftheus betrad : Hillus daagde de allerbraaffte mannen van
's vyands leeger uit, om man voor man met hem te ftry-
den, en hy wierd aldaar door Euchemus , de Koning van
Arcadien, gedood. Men gelooft dat iEpalius, de Koning
der Doriers, aan het geflacht der Heracliden zeer verbon-
den, dewyl hy Hillus aangenoomen had, groote opfchud-
dingen in Peloponeezen veroorzaakte, en dat hy zich aan
dit huis verknochtte, om 't zelve te herftellen. Diodorus
Siculus zegt zelf, dat daar een inval dtx Doriers was. Maar,
het gelukte hen niet volkoomentlyk , en de Heracliden
wierden verplicht, om door de dood van hun Opperhoofd
af te wyken. 50 JaaVen daar na, maakten deze zelve He-
racliden een nieuv^'en aanflag op Peloponeeze; de nakoo-
melingen van Atreus , van Agamemnon en van Oreftes»
regeerden re Lacedemonien. De Acheërs heerfchten te
Argos. Tememis en Cteziphontes , doorlachte ipruiten
van Hercules ftam , greepen hen kloekmoedig aan , en
ftelden zich in 't bezit van 't geheele land ·■, de inwoonders
verdreeven, en vluchtig zynde, verfpreidden zich in een
groot getal van plaatzen , en rechtten in Afien nieuwe
Griekze volkplantingen op. Deze uitkomft viel tachtig
jaaren na het inneemen van Troyen voor.

Het is noodzaakelyk , om de Gefchiedenis-fchryvers,
die van de weederkomfi der Heracliden'm Griekenland Tpree-
ken, wel te verft-aan , dat men twee zaaken onderfcheid.
Deze bepaaling kan de verfcheide poogingen , welke de-
ze Helden deeden, om weeder in het bezit van Pelopo-
neezen te treeden , beteekenen. Men kan daar van drie
onderfcheiden , by aldien men de beweegingen der Do-
riers telt, die volgens Diodorus Siculus tot aan het 70^®·
jaar zeedert het inneemen van Troyen duurden i of de
derkomfl der Heracliden, beteekent de volkoomen herftel-
ling van dat huis in Peloponeezen.

De Ifraclieten oorloogden alstoen teegens de Philiftynen»
de flag wierd geleevert, en de eerfte 4000 mannen ver-
looren hebbende , geloofden , dat zy zich van deze nee-
derlaag konden v/reeken , met de ark, het gewoonlyk zin-
nebeeld van de teegenwoordigheidende befcherming Gods,
te doen koomen. De Philiftynen wierden daar door ver-
fchriktj maar, zyverlooren de moed niet, enveriloegen
in een tweede Ilag de Ifraè'lieten, en naamen de Ark. De
hoogen Priefter Heli, die zeer oud was, ftierf daar dooi'
van droefheid. De Ark bleef zeven maanden in de han-
den der ongeloovigen, die verplicht wierden om dezelve
weeder te rug te zenden, ter oorzaak der onheilen, welke
zy onder hen veroorzaakte. Samuel ftelde zich aan^thoofd
van't volk, en wierd Richter na Helis dood. Men fchry^
hem gemeenlyk zo jaaren regeerens toe.

De Gefchiedenis der vyfden Eeuw, van de
Joodfche Kerk, zedert den optocht uit Egypten.

'Bevattende tie Regeeringen van Saul , David, en Salomon.

Homerusdie ten tydevan David leefde. Oorlog van Pe-
lopneezjin, FolkflantingderGrieksn. Ephefen gebouwt.

401. ΤΎ Et volk zuchtte altoos onder de flaaverny der Egypte-
JLJ^naaren j het is zelfs zeer waarfchynlyk , dat zy van
hun overwinning zich bedienende , zich meeftcr van veel
ileden maakten, welke niet als by vervolg van tyden wee-
dergegeeven wierden. En het was zonder twyftèl m deze
moqelyke omilandigheid , dat zy alle xle inwoonders van
Judea ontwaapenden, dat zy daar uit alle fmeeden verdree-
ven , en de kunilenaars en werkluiden verplichtten, om by
hen de werktuigen van hiïn ambacht en kunil, en de ploeg-
fchaar der ploegen te koopen. Om welke reedenen men
geen waapencn ten tyden van Saul vond, Samuel konde
Oen loop van deze dwinglandy met ituiten, dewyl het volk
in Afgodery, in weerwil van zyn vertoogingen,volhardde.

David, de zoon van Ifaï, een der helden en Koningen
van Gods volk kwam ter waereld. Men moet zyn ge-
boorte noodzaakelyk aldaar plaatzen, om dat hy jojaaren
leefde, en Salomon 4 jaaren daar na den Tempel begon
te bouwen ,en om dat het 4'^'=. jaar van zyn regeering , het
480^^ zedert den uittocht van Egypten was. i der Koningen.
4^6. Samuel 60 jaaren, of daar omtrent oud zynde, en de
laft van 't volk te richten, hem moejelyk vallende, wilde
zyn kinderen mede in dcregeering trekken j men murmu-
reerde daar over, dewyl zy de deugd huns vaders niet na-
volgden , en hun onbillykheden verfchaften aan 't volk
liet voorwendzel om een Koning te verzoeken. Saul,
door zyn langte van lichchaam , boven anderen uitmun-
tende, wiercl door Gods bevel verkooren.

Hy was naauwlyks op den Troon geklommen , of hy
wierd verplicht een Leeger teegen Nahas, de Koning der
Ammoniten te verzaamelen. Deze ongeloovige Prins,
had aan de Ifraëlieten den oorlog verklaart, hy verfcheen
alreeds op de grenfen, en hy verfchoonde niemand , als
met hem het rechter oog uit te laaten ileeken , ten einde
op dat men in zyngeheele leeven het teeken van zyn over-
winning en heerfchappy droeg. Deze was die zelve Na-
has die David zeer beleefdelyk, geduurende zyn banling-
Jchap, ontfing. Maar, hy geloofde zich alstoen van zyn
vyanden te wreeken , met aan de misnoegden bergplaats
tc geeven. Saul dorfde niet als een volkoomen Koning
handelen; hy vergaaderde Ifraël in den naam van Samuel,
welke hy by de zyne in de openbaare uitroeping voegde.
Hy deed het beleg van Jabes opbreeken, veriloeg Nahas,
en deze overwinning won het hert der groote muitelin-
gen, en veftigde zyn kroon , welke men hem betwiilte j
Samuel, alstoen de zinnen van "'t volk vereenigt ziende,
ontiloeg zich t'eenemaal van 't gezag van Richter, en
behield niet anders als dat van Propheet, welkhy befteed-
, dc, om wonderdaaden te doen, en om de gebreeken van
417. den Voril te beilraffen. De Schriftuur zegt, dat Saul de
ζ,οοη van een faar was , als wanneer hy regeerde , en dat hy
twee jaaren regeerde. Zulks is duiiler. De naauwkeurige
onderzoekers winnen niets met de tekft te verbeeteren, en
te onderilellen, dat daar een misflag is, ten einde om daar
een getal van jaaren te ftellen. Want Saul moeil zeer
veel ouder zyn, als wanneer hy begon te regeeren, dewyl
Jonathan zyn zoon te dier tyd het leeger gebood, en Isbo-
fcth, die hem overleefde, na 20 jaaren regeerens, 40jaa-
ren berykte. Saul was omtrent de 40 jaaren oud , als wan-
neer hy op den Troon klom. En de Heilige Schryver ree-
kent hier de jaaren van zyn regeering veel eer als die van
zyn leeven. Het leed een jaar ^ dat hy regeerde, als Sa-
muel zich van het Richterfchap ontiloeg, en hy regeerde
twee jaaren gelukkig, tot dat God hem weeder omver
419. wierp, om dat hy het leeven van den Konink van Amalek,

die te dier tyd verflaagen wierd, gefpaart had.
.^ii. God, Saul verworpen hebbende, beval aan Samuel om
' David tc gaan zalven, die alstoen niet ouderlle 15 jaaren
was, men zond hem naêr 't Hof van Saul, om op speel-
tuigen voor hem te fpeelen.

Het Yolk met de Philiftynen in oorlog zynde , onteer-
de Goliath de geftelde ilagordre van Ifraël, tot dat hy ge-
dood wierd , enaldaar begint de tweede verdeeling van't

keven vaïi David ^die Saul vervolgde, omdat hy jeloerfch
over zyn roem wierd, hy gaf hem echter zyn dochter Michal, 43*^*,
ten einde om een verfpieder in zyn huis te ftellen, onder
voorwendzel van hem door dit Verbond Eer re bewyzen.
Hy wierd verplicht het Hof te verlaaten , en naar Nob,
en van daar by Achis te Gath, af te wyken. Hy trokinhet 43Σ.
hol van Adullam, alwaar hy een verfterking van al de mis-
noegden, en landloopers ontfing, die zichby hem voegden.

David befchutte de ilad van Kehila, welke de Phihfty- 432.
nen bcleegerden. Maar, hy wierd verplicht om door de
ondankbaarheid van haar inwoonders j die hem aan Saul
wilden overleveren ^ de ftad te ruimen.

Deze Prins vervolgde hem tot in de woeftyn van En- 433.
geddi, daar was een ftad en een berg , welkers rotzen
zeer hoog zyn. David verburg zich in eene dezer hooien,
en had Saul aldaar kunnen dooden , die daar zonder voor-
zorg en gevolg ingetreeden was.

Samuel ftierf, en David vluchtende, trouwde met Abi-434.
gael weinig dagen na de dood van Nabal haar eerfte man,

Saul inde woeilyn van Ziph gelecgertzynde, trad Da- 43
vid in de nacht in zyn leegerplaats, en belette Abifai van
hem te dooden.

David wierd verplicht om weederom naêr Gath, onder 436.
de beicherming van Achis te keeren, die hem de ftad van
Ziklag tot een fchuilplaats gaf. Deze ftad was aan de
ftam van Simeon in de verdeeling gegeeven geweeft; maar
zy overwon ze nooit. David, aan wie Achis dezelve toe-
vertrouwt had, bewaarde dezelve , en eigende dezelve
aan de ftam van Juda toe. Achis verzaamelde zyn benden,
om teegen Saul op te trekken. De veldflag wierd geleevert,
en Saul wierd daar met zyn kinderen gedood ; een gedeelte
van 'cRykbleef aan Isbolèthzyn zoon, onder "t geleide van
Abner, Veldheer van zyn Leegers, en de geheele ftam van
Juda riep David , die te Hebron woonde , voor Koning uit.

De twee partyen waaren in ruft gebleeven , om dat
David zyn kwaalyk onderfteunde Kroon niet dorfde waa-
genj maar, men verklaarde zich alstoen. De oorlog was
d^en tyd van f jaaren tot aan de dood van Abner, en die
van Isbofeth , die hem kort volgde, om dat zyn ampte-
lingen hem ombrachten, zeer heevig.

De verdeeltheid geeindigt zynde, wierd David Koning 444.
over gantfch Ifraël, hy verklaarde aanftonds den oorlog
aan dc Jebufiten, greep de fterkte van Sion aan, en nam de-
zelve 5 niet tegenftaande haar weerftand, en befpringingen,
in. Jerufalem wierd alstoen de huisvefting Davids, en de
hoofdftad van 't Ryk. De Philiftynen verklaarden hem den
oorlog i en 't was alstoen , dat deze Prins waater uit de
fontyn van Bethlehem willende hebben, drie amptehngen
van zyn leeger hun leeven waagden, om hem daar van te
brengen ·, maar, hy maakte daar van een zoort van ofFer-
hande aan God , en hy veriloeg zyn vyanden.

De vyanden kwaamen weederom tot de ftryd in de vol* 445"·
gende veldtocht; maar zy wierden van Geba tot Gezer in
de vlucht geilaagen. David begon de ftad te bouwen,
welke zyn 'naan^ gevoert heeft, en Hyram , de Koning
van Tyr, zond hem Gezanten, werklieden, en ftoiFen,
om zyn oogmerk uit te voeren.

David wilde de ark overvoeren i maar, de dood van Uza',. 447.
die zyn hand uitgeftrekt had, om dezelve aan tc raaken,
verfchrikte hem, en verplichtte hem, dezelve in het huis
van Obed-Edom te laaten , alwaar zy niet langer als eenige
tyd bleef, en na Sion gebracht wierd,

David bedreef twee braave daaden j want hy nam Gath in, 44.S.
en verloftte't volk van defchatting, welke't zelve aan de
Philiftynen betaalde, het zy zedert de neederlaag, waarin
Saul gedood wierd, het zy datdeeze fchatting als noch, ze-
dert de dood van Heli, op het wegneemen van de ark betaalt
wierd:, hy wendde vervolgens zyn waapenenteegendeMoa-
biten ^ hy verwoeftte de fteden welke hem weerftand boo-
den , 'en onderwierp de anderen om fchatting te bctaalen.

Hetvolgendejaar was noch veel roemruchtigerj want hy 449.

leeverde een veldflag aanHadad-Ezer,de Koning vanSyrien,
cn overwon dezelve De Syriers van Damafcus, hun Prins te
hulp gekoomen zynde, wierden mede verflaagen. Damafcus
wierd ingenoomen j David maakte dezelve ftad Cynsbaar i
nadat hy aldaar volk ingeleegert had ^ dusdaa'nig ftrekte zich
het Ryk, totaan den oever van d'Euphraat uit. Onderwylen
konde men Rezon, eerider Veldheeren van Hadad-Ezer niet
overvallen, die zich inde woeftynen met ccnige gevluchte
Β 5 ben-

benden viui zyn leeger begaf, alwaar zy van den roof leef-
den , tot dat hy einde!yk een middel vond, om zich Ko-
ning van Damalcus te maaken, van waar hy veel onrufi aan
Salomon veroorzaakte. David wierp zich m't weederkee-
ren op de Idumeërs , verfloeg hun leeger, en overwon
dat grooteland. De Schriftuur zegt, dac hy zich daardoor
een naam maakte: en men beeld zich in, dat hy eenig ge-
denkteekenvan zyn Zegepraal oprechtte, om 't verhaai van
dezelve tot de nakoomelingfchap te doen overgaan. Maar,
men moet daar door niet als de roem , welke deze overwin-
ning hem toebracht, verftaaoj die van Syrien, verrykte
hem aanmerkelyk : want hy bracht daar de fchatten van,
v/elke zedert tót den Tempel-bouw gedienc hebben.

De Koning zich de dienilenerinnerende, die Jonathan
hem gedaan had. droeg voor zyn zoon Mephibofeth zorg ;
hy gaf hem inkomilcn,en zyn taafel. De Koning der Ammo-
niten liet de Afgezanten van David fcheeren , die hem over
de dood van zyn vader kwaamen begroeten. Deze Koning
verbond zich ter zeiver tyd met den Koning van Syrien,
die de geleegentheid waarnam, om de hoon te wreeken >
welke hy eenige tyd te vooren geleeden had. Maar Joab
verfloeg d'een en de andere , en verplichtte de Syriers de
vreede te maaken, onder voorwaarden , van de Ammo-
niten nooit weeder te hulp te koomen.

Joab belegerde Rabba, de Hoofdilad der Ammoniten, en
het was in deze belegering dat David Bathfcba misleidde,
en Urias liet ombrengen.

Rabba wierd ingenoomen, en David, door Nathan be-
ilraft zynde, deedeboete over zyn misdaad.

Salomon wierd gebooren , en Ammon, de zoon van
David, fchond zyn zufter Thamar.

Abfalom wreekte deze bloedfchande , met Ammon op
een gaftmaal , welk hy aan zyn broeders gaf, te doen
dooden , en vluchtte by zyn oom , van waar hy niet, als
na drie jaaren weeder konde keeren.

Deze ongelukkige, bediende zich van zyns vaders goed-
heid voor zich. Hy maakte zich vrienden ten Hoof j hy
won het volk , en ftond op in 't vertrouwen van de Kroon,
en de heerfchappy die geen te ontrooven , aan wie hy ^t
leeven verfchuldigt was.

De hongersnood Judea verwoeilende, was men verplicht
om God en de Gibeonieten te bevreedigen, hen zeven

die op-

perzoonen overieeverende uit het huis van Saul
gehangen wierden.

Daar waaren verfcheide ftryden teegen de Philiftynen,
aan wiens hoofd ontzachelyke Reuzen waaren. Zommige
Uitleggers doen Goliath daar dooden, en beelden zich in,
dat David aldaar Adeodatus genoemt is. Maar de gefchie-
denis der Chronyken, met die van Samuel te zaamen bren-
gende, vind men dat het de broeder van Goliath was ,alzo
ontzaglyken Reus, als hy , die men doodde. In een dezer
ftryden, had David veel moeite, om zich uit de handen
van een ander Reus te ontflaan, Maar hy ontkwam het
eindelyk , en dat is aldaar de laatftc daad, alwaar hy zich
in perzoon heeft laaten vinden.

David, een gerufte vreede genietende ,deeü de optelling
van zyn volk, waar over God hem met een groote ilerfte
ftrafte. De Engel, die Jerufalemfloeg, ftond op den berg
van Moria ftil, op een veld , dat aan Arauna toebehoorde j
David kocht het, bouwde daar een Altaar, cn verkoor
het zelve om daar by vervolg den Tempel op te rechten.

De Koning bereidde de ftoffen tot dit groot gebouw ,
verdeelde de L·evieten in 14 kolommen, en Salomon kreeg
in 't zelve jaar een zoon, die Rehabeam genaamt was.

De ouderdom van David gaf aan Adonija geleegentheid
tot laagen te leggen , om voor zyn dood den Troon te
beklimmen) hy begreep dat een oud man, aan wie de na-
tuurlyke warmte ontbrak, en die niet meer als door kunil
leefde, gingilerven, of niet meer in ftaat zoude zyn, om
zich tcegens de oogmerken van een wel ondcrfchraagde zoon
te ftellenj hy liet zich tot Koning kroonen. Maar, Sa-
lomon vernuftig zynde, en door zyn moeder geraaden, liet
zich te Jerufalem, met toeftemming van David , die noch
zes maanden zedert de krooning zyns zoons leefde , voor
Koning uitroepen.

David geftoryen zynde , gefchiedde daar een groote
verandering aan't Hof i Adonija, aan wiemen zyn eerfte
misflag vergeeven had , een tweede begaan hebbende ,
wierd ter dood gedoemt. Mén zette Abjathar, den Hoo-
gen Priefter, die zyn zydc verkooren had, ail En Za-»
ciok, die van een ander geflacht was, vervulde zyn plaats.
Joab, die aan den voet van 't Altaar gevlucht was, wierd
aldaar den hals afgefneeden. Simei , die David vervloekt
had, ftierfeenigen tyd daar na. Alvoorens v/yders in de
regeering van Salomon te treeden , moet men aanmerken
^t geen daar gewichtig in 't Heidendom voorgevallen is,
in drie zaaken beftaande.

Eerftelyk, leefde Homerus onder de Regeering van
David. Marsham , fteunende op het gezag van eenige
mannere gedenkteekenen , doet hem ^ox jaaren na den
Trojaanfcien oorlog leeven. Maar, hoe aloud die mar-
mere gedenkteekenen kunnen zyn, kan men zich niet vol-
koomen daar aan vertrouwen, dewyl de Schryvers van de
eerfte eeuwen, al zo Vi'el weegens de ouderdom van de-
zen Dichter, als over zyn Vaderland verdeelt zyn. Eenige
plaatzen hem 80 jaaren na 't beleg van Troyen, en ande-
ren roo jaarenj maar, Aulus Gellius, die veel alouder
uitvinders afgefchreeven heeft, reekent 160, en Troyen
in 't jaar 305 ingenoomen zynde , mort hy geleeft heb-
ben , als wanneer de hongersnood Judea , onder de Re-
geering van David , verwoeftte. Men verzeekert, dat
Hefiodus met hem in een tyd geleeft heeft, om dat hy van
zeekere veel laater Helden fpreekt. Men moetMidas veel
eer in den rey van Homerus ftellen i alhoeΛvel Eufebius
hem tot het begin van de negende eeuw wyft. Inderdaad,
men verzeekert, dat Homerus zyn Graffchrift maakte,
als wanneer deze Prins het bloed van den ftier, die hy om-
bracht , gedronken had ; en Strabo ftelt deze Prins ten
tyde als de Cimmeriersx^fia verwoefttcn ; 't welk omtrent
in het midden van de vyfde eeuw voorviel.

Ten tvi^'eeden, begon de Peloponeefchen oorlog met
de Atheners, onder de zelve Regeering van David. De
Heracliden, die te Lacedemonien regeerden, een jeloerfch-
heid gevoelende, die niet als al te gemeen onder de na-
buurige Vorftenis , verklaarden de Atheners den oorlog.
Cadmus , de Koning van Athenen , door de Godsfpraak
verwittigt, dat de zyde, welke haar Veldheer zoude ver-
kiezen , den veldflag zoude winnen, offerde zich voor zyn
onderdaanen op j hy wierd in den ftryd omgebracht. Eenige
Lacedemoniers van hun benden verlaaten, vluchtten aan den
voet der Altaaren , en verzochten in den naam Gods, het
leeven, \ welk hen vergunt wierd ; dat is daar de eerfte
oorfprong der fchuilplaatzen by de Heidenen. De Jooden
hadden hun vry-fteden; maar, zulks was voor niemand, als
die onv/illens moorden begaan hadden. De Dichters vermel-
den wel veel alouder fchuilplaatzen by de Afgodendienaars;
maar, zy hebben 't gebruik , en de ftyl van hun eeuw ge-
volgt. De zoonen van Codrus , twiftten onderling om 't
Ryk van Attica , na de dood van hun vader. De jongfte
wilde voor Medon, zynoudft.e broeder, niet wyken,oin
dat hy kreupel was. De Godsipraak liet echter niet na, ten
voordeele van Medon te vonniiien. Een aloud fchool-lee-
raar verzeekert echter, dat de Atheners alstoen hun Koningen
verdreeven, en Ju piter tot hu η Opperhoofd naamcn. Dusdaa-
nig, dat men Ly de Heidenen een Theocratie zag , gelyk
daar eens by de Jooden was, zy naamen incedc yirchofiten,
gelyk Mofes, een beftierder van Gods volk geweeit
was.

Eindelyk waaren daar meenigvuldige volkplantingen der
Grieken; zy bouwden Cumes in Italien, om dat daar een
ftad van de zelve naam in Eubëa was , waar uit zy ge-
trokken waaren. Smyrna wierd in die tyd gefticht; men
telt Ephefen mede in aen rey der Steden , welke te vooi"'
fchyn kv/aamen. Dit is niet om dat daar een lange tyd te
vooren geen inwbonders, en een Tempel in die plaats
was. Zommige Lydiers, en het overfchot der Amuzoo-
nen , woonden daar uit Godsdienftigheid ; zy had zelfs
haar naam van zeekere jBphefus ontfangen: maar, Andro-
cius verdreef al haar inwoonders , en bouwde een nieuwe
ftad , waar van hy zich Koning maakte, in 't jaar 468.
Men begrypt niet , wat Vader Hieronimus heeft wil-
len zeggen , als wanneer hy , om de Ephefers te fprec-
ken, hen ^derrichtte, dat de naam van hun ftad , in
't Latyn beteekent, hart ofmyn zj-el is daar in , want

deze oorfprong zoude veel eer Grieks zyn, en de oor-
fprong van 't woord, welke hy uit het Latyn trekt , is
valfch. Maar, boven dien, is het den naam van de Stichter,
waar in men verkeerdelyk eenige vcrborgentheid zoekt.

Salomon

Aftarte 42^ jaaren oud ^ maakte zich Koning van Tyr,
cn liet het Ry kaan zyii broeder Aicrymes, na dat hy't zel-
ve 9 jaaren bezeetcn had. Deze vi^ierd door een zyner broe-
ders gedood, die de regeering niet langer ais eenige maanden
had; want Ithobalus doodde hem , om meefter van zyn va-
derland te worden. Aza j dieveclejaaren aan de jicht krank
S77 geweeft was, ftierf. De Schriftuur verfpreid een vlek over
zyn leeven en fterven, met hemte verwyten, dat hy meer
vertrouwen op de Koningen van Syriea cn de Genees-
heeren, als op God ftclde»

Sifac, door de Uitgeftfektheid van ^yn overwinningen
20 beroemt, ftierf. Zommigen verkorten zyn regeenng 10
jaaren, en geeven hem geen langer als van 48 jaaren. Rha-
mezes, de oudfte zyner kinderen, trad in zyn plaats i hy
maakte zich door zyn gierigheid, die zo geweldig was, zo
berucht, dat hy aan de Goden het noodzaaklyk geld voor de
offerhanden, cn de herftelling der Tempels weigerde. Men
zegt dat men 400000 talenten ni zyn fchatkaamer vond. Hy
vorderde ftrenglyk de. fchattingen in, welke zyn vader ge-
wonnen had. En het is zonder twyftèl om die reden, dat
de Gefchiedenis-fchry vers zo weinig van de Ailyricrs fpree-
ken, en dat het gantfche volk van'tOoftenalstocn zo wei-
nig gcruchts in de waereld maakte, om datzy ofVaiallen,
of CynsbaarenvanRhamezes waaren. Deze Prins liet niet
na, vantotzynEertearbeiden. Hy ftichitegebouwen, en
een zuil van een zoodaanige heerlykheid, dac men daar over
ver/et ftond. Germanicus, die het ovcrichot van deze ge-
denkteekenen zag, liet niet na, van zich daarover te verwon-
deren. Thebe , de hoofdftad van dit Ryk, wierdeender
grootfte fteden des waerelds, zy bewaarde haar luifter, tot
dat Nebuchodonofor en Cambyfes dezelve innaamen. Ale-
xandryen gebouwt gcwecft zynde, en de Prinfen deze plaats
voor Thebe ftellende , verloor zy ongevoeliger wyze haar
rykdommen en luifter. Ptolemeus Philometor, door haar
oproer ontftooken,poogde haar te verdelgen ·, maar, men Het
nietna van daar altoos grooteoverblyfzelen van haar aloude
grootsheid aan te merken. Rhamezes telde onder haar on-
derdaanen 700000 mannen , bekwaam om waapenen te
Toeren. Dtodoms Sienlus heeh gelooid, dat men zulks van
al de bewoonders van 't land moeft uitleggen; maar, het
zoude niet te verwonderen zyn , dat dit getal van inwoon-
ders zich alstoen in Egypten vond, welk een der volkrykfte
landen des waerelds was. fofephns hield ftaande, door het
onderzoek van de fchatting, dat daar in zyn tyd noch veel
meêr boven dien waaren. Men moet dan naer de geftrenghcid
der woorden verftaan, dat Rhamezes 700000 mannen had,
die bekwaam waaren om de waapenen te voeren.

Jofaphat, die zedert 3 jaaren in de plaats van zyn vader te
Jerufalem regeerde, wierp de hooge plaatzen om ver, her-
vormde de Kerk om deze reden, cn zond m alle de landen
van zyn gebied Leviten en Comraiflariflen, om 't volk te
onderrechten, en nieuwe Rechtbanken op te richten, ten
einde om dc verdrukten recht re doen j 't welk doet zien,dat,
alhoewel Aza een genoegzaame goede Prins was, hy de Wet-
ten en de Godsdienftigheid ten uitterften veronachtzaamt
had. Jofaphat liet, niet tegenftaande zyn Godsdienftigheid,
niet na van zyn zoon, voorbedacht erfgenaam van de Kroon,
met Achab te verbinden, hem met Athalia, de dochter van
deze Prins en Jezabel, doende trouwen.

Jezabel was de dochter van Ethbaal, de Koning van Sidon
cnTyr, en Priefter van de Godinne Aftarte , inderdaad ,
Iftiobalus leefde 68 jaaren,en regeerde daar van 34. Een ge-
weldige droogte ver woeft te zyn land. Men zegt, dathyde
zeege Gods willende afbidden, God hem niet als door blik-
zemen en donderilaagen antwoordde.' Hy liet echter niet na
van machtig te zyn. Want, hy bouwde twee Steeden, d'ee-
ne in Africa, Aufa genaamt, en d'andere in Phenicien Bo-
trys genaamt, en deze geweldenaar ftierf nietalleenlyk ge-
ruft op zyn bedde; maar, hy liet zyn zoon en zyn nakoome-
lingfchap op den Throon. Jezabel, een Afgodendienaareile,
gelyk haar vader , vervolgde de geloovigen , en de Kerk
wierd tot het getal van 3000 menfchen gebracht, die het ge-
wel d van deze Koningin ontvluchtten , om welke reden
Elias alleen die geen geloofde te zyn, die zyn knien voor
Baal niet geboogen had.

Benhadad, de Koning van Syrien, beleegerde Achab in
zyn Hoofdftad, die op zyn vermoogen niet durvende fteu-
nen, zich om een grootezom wilde vrykoopen. Maar, Ben-
hadad, al te veel trotshpid hebbende, wierd verplicht om

het beleg van Samarien fchaiidelyk op te breeken. De Sy-
riers kwaamen in't volgende jaar weder, verzeekcrt, dat
zy de hoon zouden herltellen, welke zy geleeden hadden*
Maar, God verklaarde zich ten tweedenraaa-1 ten voordeel
van Achab, en de Koning van Syrien wierd tot die nood ge-
bracht, om de vredeinecnverneederdeftaataftefmeekeni
Achab handelde met hem; 't geen Gog mishaagde, die hem
dreigde de ftraÖe deswegen aan zyn h«is en nakoomeling-
fchap te doen draagen. Deze Prins, met zyn Paleifen niet te 59®
vreden , begeerde het land

van Naboth , en nam hem 't
zelve af door een dubbelde misdaad , laatende den meefter op
ïen' valfch voorwendzel van Godslaftering en Godsdienlt
fteenigen^

In 't volgende jaar nam hy zyn zoon Ahaziamedeinhet
Ryksbéftier, en het zy Jofaphat door dit voorbeeld getroffen
wierd, of dat Achab hem verzocht dezelve Eer aan zyn zwaa-
ger Joram te doen, deze Prins deed dezelve zaak te Jerufa-
lem. Inderdaad, het fchynt dat deze twee Prinfen in een
volkoomen verftand te zaamen waaren. 't Welk als noch niet
tuifchcn de Koningen van Juda en Samarien voorgevallen
was, dewyl zy zich te zaafioen verbonden om RamathinGi-
lead te beleegeren. Joiaphat ontkwam met veel moeite uit
den ftryd, en Achab vvicrddaar, na een regeering van zz
jaaren, gedood.

Athalia volgde in zyn plaats, en het verftand tufichen de-
ze twee Koningen volhardende, zonden zy gezaamentlyk
een vloot naêr Ophir, om van daargoud te haaien, gelyk
Salomon gedaan had. Maar, God zeegende deze verbinte-
nis niet, waar O ver hy Jofaphat alreeds had laatenbeftraffen,
want de fchecpen bleeven en verbryzelden. In 't zelve jaar
viel Athalia vaneen gaandery,en kwetfte zich zo gevaarlyk,
dat hy daar van ftierf; hy had Elias voor zyn leeven willen
te hulp roepen; maar, deze Propheet deed de Krygsknech-
ten cn Officieren, die men zond om hem te vangen, door 't
Heemelfch vuur ilraffèn.

Elias wierd door een vuurige waagen ten Heemel opgc-
noomen, Eliza ,dic inzyn plaats trad,kwa η het leeger der
verbonde Koningen, dat zonder hem van dorft ftond tc ver-
gaan, te hulp. De Moabiten,die de Koningen van Samarien
ondcrdaanig geweeft waaren, tot aan de Regeering vanA-
chab, ftonden onmiddelyk na zyn dood op. Joram zyn zoon,
deplaatsvolger van Ahazia, verzocht Joiaphat, en deldu-
meërs, die hem onderdaanig waaren, om hulp, om de Moa-
biten onder de gehoorzaamheid weder te brengen. De
tocht van 't leeger was lang, en 't zelve ontbrak water, E-
liza deed het in een valleye door een wonderdaad voortkoo-
men. De Moabiten wierden verflaagen, men dreef de Ko-
ning in een zyner fteden, die het beleg niet kunnende doen

opbreeken, in een zo yzelyken wanhoop viel, dathyzyi?
zoon op de muur in 't gezicht derbeleegeraars ilachtte, die,
door dit fchouwfpel geraakt, hem daar lieten.

_ Jofaphat, die zich na een lang leven tot fterven bereidde,
liet zyn zoon met hem regeeren , aan wie hyte voorenniet
meer als een gedeelte van 't gezag gegeeven had.

De Gefchiedenis des zevenden Eeuvvs van
de Joodiche Kerk , zedert den uittocht uit
Egypten, enz.

Bevattende het vervolg van hiinKoningm ^ Propheetcn
en OÏigekkken. Ώίάο^ Lycurgns. OngereegeUe macht
der Komngen van Egypten te dier tyd.

ELiza bloeide noch , en deed zich door een groot getal
van wonderdaaden kennen, hy had de wateren van den
Jordaan van een gefcheiden, en de wateren van Jerichose-
reinigt, met daar zout in te werpen. Hy wekte in dat jaar den
zoon van de Sunami'ete weder uit den doode , 't welk God
op zyn gebeden toegeftemt had, cn die aan pyn in't hoofd
geftorven was. De Oud vaders vinden in alle deze wonder-
daaden groote verborgentheden, de Kerk was onvruchtbaar
cn ftinkcnde, gelyk de wateren van Jericho, totdatjefui
Chriftus kwam, en de Apoftelen gezonden heeft, die het
zout van de aarde zyn. Deze Kerk altoos onvruchtbaar, tot
datEliza, dat is te zeggen Jefus Chriftus gekoomenzy, ver-
krygteen kind op haar verzoek, maar, het kind ftierf, gf-
lyk als dat van dc Sunamicte. Jefus Chriftus zond Mozes met
zyn ftaf om 'c zelve weder uit den doode op te wekken. Hy

koiiii^

van dc verdrukking, waar onder zyzuclitten. Maar , de
erkentenis duurde niet lang; Joas, die zyn vader in 't Ryks-
beitier verzelt had, viel weder tot Afgodery; ondertuf-
fchen, dewy 1 dc ftaat van zyn Ryk hem ongeruil maakte >
ging hyEliza op zyn fterfbcd.de vinden,en ondervroeg hem
wegens dc manier, op welke hy zyn vyanden konde over-
winnen, de Propheet beval hem om met de voet tegens de
aarde te flaan,hy floeg drie ilaagen,en yeder voetflag betee ■
kende een overwinning. Inderdaadjeroboam dcz'^^.aan't
hoofd van zyn leegcrs gcftek hebbende, verfloeg deze jon-
ge Prins Benhadad , die alstoen in Syrien regeerde, en her-
nam de Steden, welke zyn Grootvader verlooren had.

Amazias had met deldumeers in oorlog geweeft, die ten
tyde van zyn vader tegen hem opgeftaan waaren. Hy be-
vocht op hen een grooteoverwmning, deed daar lOÖOO
van fneuvelen, metdezelve van de kruin van een Rots te
llooten. Zommigen, door dc dubbelzinnigheid van't
woord misleid, zeggen dat hy de Stad van Petra innam,
maar, zy bedriegen zich , hy bracht dc Goden der Idu-
mcers met zich, 'twelk dcbeftraffingvan een Propheet,
die men verkeerdelyk geloofd Amos te zyn, over zich ver-
wekte , dewyl hy niet als onder zyn zoon prop heteerde, hy
geraakte met Joas in oneenigheid, en de oorlog ontftak
tuflchen deze twee nabuuren. Amazias wierd geilaagen.
Joas maak«te een opening in de muur tejerufalem ,en vlucht-
te naar Samaria, na dat hy den Tempel en dc Paleifen uit-
geplondcrt had. Dezelaatfte ftierf in hetzelve jaar, en liet
zynThroon aan zyn zoon Jeroboam de a. over, wiens rc-
geering4ojaaren duurde, hy wasdapper, gelukkig,en trok
dc liefde zy ner onderdaanen tot zich, doch hy volhardde,
niet tegcnftaande de zegeningen, welke God in zyn Ryk
verfpreidde, indeAfgodcrycn.

Men maakte in't jaar 680 een zaamenzwcering tegen
hem,te Jerufalem,welke hem verplichtte een fchuilplaats te
Lachis, een kleine ilad van Juda te gaan zoeken ;zommigen
zeggen , dat hy daar i ο jaaren woonde. Zy fteunen op ee-
nige handfchriftcn, in welke men dc regeering van Ama-
zias ay jaaren na die van Joas, de Koning van Samaria, ver-
lengt i maar, de misflag van deze affchry vers is zo veel tc
meer gevoelig, om dat daar geen waarfchynlykheid is, dat
Jcrufalem,wedcrfpanmgzyndc, 10 jaaren zonder een Ko-

080 ning geweeft is. Wyders zegt dc Schriftuur, dat dc zaam-
gez'^f ooren haar Koning tc Lachis vervolgden, en hem al-
daar ojBbrach ten ; hy ftierf dan aldaar een weinig tyds na
tyn aankom ft.

Azarias, of Ozias zyn zoon, wierd gekoorcn, daar is noch
ecnige zwarigheid over den tyd van deze verkiezing,om dat
de gefchicdenis derKoningen de regeering van Azarias niet
fchynt te beginnen, als op het α . van Jeroboam de twee-
de, Ten einde om deze zwaarigheid weg te nemen, onder-
ftelt men een tuffchcn-regeering van i α jaaren, tuflchen
den vader cn den zoon. De een houd ftaande, dat hy 12 jaa-

' rente Jerufalem geregccrt heeft,terwyl zyn vader tcLachis
was; d'anderen, doen Jeroboam de tweede, door zyn vader
I ajaarcn,alvoorens hy alleen regeerde,mede tot het Ryks-
beft ier berocpcnjmaar, het is onwederlcglyk, dat Ozias, of
Azarias met zyn vader niet regeerde, die hem in den ouder-
dom van4 jaaren tot de regeering niet konde beroepen.Het
is als noch zeeker, dat men een ingebeelde tuflchcn-regec-
ring maakt. Eindelyk 't gantfche gevolg van de heilige ge-
fchicdenis bewyft dat Azaria zyn regeering in't van
Jeroboam begon; ccn zeer gewoonlykc misflag in dc cyfcr-
icttcrs kan deze waarheid niet om ver werpen. Men moet
dan daar van een in de gefchiedenis der Koningen erken-
nen , welke 2,7 jaaren regeerens aan Jeroboam in plaats van
i 5 toereekent, of veel eer dc heilige gefchiedenis-fchry ver
fprcekt van het jaar niet,in welkjoiias denThroon beklom;
hy zegt alieenfykin algemecnc bepaalingen, dathyin't
jaar van Jeroboam regeerde.

De regcering van Azaria duurde meêr als fo jaaren; hy
wierd gelukkig in deze beginzelen, dewyl hy ae Philifty-
nen mecnigmaal verfloeg, cn de plaats, welke men zyn va-
der ontnoomen had, hernam. Ëfaias, Joël,Jonas, Hozca, en
Amos, biociden alstoen; en deze 3 laatfte Prophcetcn leef-
den in dc fcheuring en 't Ryk van Samaria.

Dc tydreckening der Koningen van Egyptcn, nabuuren
vanjudea,is zodaanig vcrwerd,dat men moeite heeft om de-
zelve te ontwinden. Marsham achterdenkt, datde mocjc-
iykhcid Ipruit wegens dat üerodotHt cn de tydreckcnaars

van de Koningen van Thcbc, tot die van Mcmphis over-
gaan, in plaats van de linie Van Siiac tc vervolgen, die zyn
overwinningen in Afieh voortgezet had. Deze gedachte is
vcor de andere tc ftellen, welke niet anders als enkele naa-
mcn vcrfchaft,in plaats datMarsham ons een denkbeeld vafl
Egypten geeft. Wy hebben alreeds gezien dat Rhamcfcs
Sifac in plaats volgde, en zcftig jaaren regeerde. Ameno-
>his trad in zyn plaats, cn men beeld zich in, dat die de zo
jcrocmdeMemnon bydeGrickenis. Zommigen maaken
idm veel aloüder, om datmcn hem naêr 't beleg van Tro-
jen doet trekken. Firgilms heeft zich niet bedroogen, als
■svanileer hy hem aan den zoom vanAfrica doet vcrichy ncQ-
Eoafcjue acies & nigri Memnonis Arma.

Want hy leefde mede ten tyde van Dido; maar hy heeft
deze Koni ngin veel alouder gemaakt, als zy is. Deze Prin®
trok in Afien, bleef een langen tyd te Sula, en bracht de B^·
chicrs weder onder zyn gehoorzaamheid. De Grieken heb-
ben hem den naam van Memnon gegeevcn. Daar is niets 7,0
zeer bekent, als het beeld van deze Prins, dat geluid gaf, ais
wanneer de ftraalen van dc zon in de morgenftondhet zel-
ve befcheencn. Strabo ftemt toe, dat hy het geluid g^ehoort
heeft; maar, hy gifte niet,of het zelve uit den voet ot de zuÜ
mocht koomen, en of het zelve door eenigekunft mocht
voortgebracht zyn. Cambyzcs, die geloofde dat daar too-
very in bcflootcn was, liet dit beeld om verhakken. Hetz/
hoc't zy, deze machtige cnontzAchlyke Prins rechtte eeii
groot getal van beelden, zuilen. Tempels en Paleizen op»
die in't vervolg gedenkteekenen van de grootheid der Ë"
gyptenaarcn geweeft zyn.

Ramefes was een anderen Koning van Egypten, die in
Aiien trok, cn dc Eer van zyn gcflachtondcrichraagde*
Marsham ziet hem als de plaatsvolgcr van Amenophis aan,
om dat daar geen zo machtigen Koning in Egypten, zedei'C
Scfoftris of Sifac geweeft is. De Grieken en de Latynen,
gelyk Tltnius^ die hem fteltgeleeft te hebben in 't beleg va»
Troojen, hebben zich dan bedroogen. Men heeft een lafi'
gen tyd een.zuil van deze Prins bewaart, welke Auguftus
niet had durven wcgnecmcn, en Conftantinus veel ftoutei"
naêr Conftantinopolen overvoerde, om daar mede zy®
nieuwe ftad te vercieren. Het is de Zon die in'topfchrift
van deze zuil fpreekt, en aan Rhamczes zegt, άαί hy en tf
Κ,οοη enfierflyk^yn , dM dëgeheele aarde onder z.jn bevel buigt, ^^
dat hy hem de macht gegeeven heeft om over de gantfche waereU^^
regeer en. Men ziet daar een groote hoovaardy, en men mo^^
niet veel geloofflaan aan't geen de Egyptenaars van hu»
grootsheid zeggen, noch zelfs aan 't geen zy in openbaar^
gedeenkteekenen graveeren.

Amencmes volgde dezen machtigenPrins in plaats;maar,,
hctRyk vanThebe verviel in de uitterftc,ftaat enTiiuoris,
die iri de plaats van Aracnemes trad, was dc laatfte Koning
van deze groote ftad, dit verval viel in dc 16'·«. eeuw van de
Egyptifche Monarchy voor, welke door Cham , weinig
tyds na de Zondvloed een aanvang genoomen had.

Enfebius ftelt mede den val van Sardanapalus, en 't RY^
vanAflyrienop het einde van de zcv^endeeeuw van deKerk*
Onderwylen zullen wy daar van niet als inde volgende
eeuw fprceken, om dat de verwoefting van Ninive,niet cct
kis eenige tyd na de Prophetie van Jonas, moet voorgeval-
len zyn,die dezelve in een zo groote voorfpoed verbeeld,eJi
door zyn Predikingen befchutte. Onderwylen leefde J^'
nas onder de regcering van Jeroboam de tweede, die in
volgende eeuw aankwam. Het volftrekt hier het gerr»^^'^
gevoelen der tydreekenaars aan te merken; Scaliger bedie"^
zich van dezelve reedeneering, om de dood van Sardana-
palus te vervroegen. Jonas, zegthy, leefde voor Am^^
zia; want, dewyl hy voorzegt had , dat deze Prins zyi^
Ryk tot aan de Zee zoude uitbreiden, moeft hy ondef
Joas gepropheteert hebben. Wyders verplichtten de οΠ'
gereegeltheden van Sardanapalus God, om een Propheet
naêr Ninive te zenden, die van Meefter veranderde ?
maar de groote mannen verblinden zich gelyk de kleine-
Want Scaliger heeft Amazia voor Jeroboam de tweede
genoomen; want, dit is de laatfte aan wicn Jonas overwin'
ningcn voorzegt, cn inderdaad is het Ryk van Samariei*
nooit zo bloejcnd als onder zyn regemng geweeft. WV'
ders kan men niet zeggen, dat God Ninive behield , by al-
dien hy de onderdaanen van heur Prins deed opftaan.die dc
ftad bcleegcrden, dezelve innaamen, cn uitroofden, dat is >

aldaar geen vcrlofiing, gelyk Scaliger gelooft heeft.

pc

des W Α È R

voornccmcn verandert gcwcft was , zich vergenoegende
ïïiet hem harde bedingen op te leggen, en de befte ge-
naakten van 't geflacht te verkiezen, om aan't Hof van
den Prins te dienen, Daniël was een dier geenen , die ro^n
voor anderen Helde ,hetfchcen, dat deze verdrukking Het
Volk en den Koning moeft verbeeteren , inderdaad men
vierde een vaften dag. Maar, Jeremias en Baruch de Pro-
phetien hebbende willen leezen, die het geflacht met een
gcheele verwoefting dreigden , liet Jehojakim dit boek
verbranden; 't welk de Propheet verplichtte, om 't zelve
ten tweedemaal met veel byvocgingcn te doen uitfchry-
ven. Nabuchodonozar zettezyn overwinningen in E-
gypten voort, en dwong Pharao Necho zich in zyn aloude
paaien weder te befluiten.

De Schy ten pleegden noch hun d \vinglandy in Aiien.en
bezaaten't zelve, als wanneerCyaxares,beiloóten hebben-
de door liftigheid den geenen te overvallen,die hy niet had
kunnen overwinnen , de voornaamfte van 't geilacht den
hals atfoeed, na dat by hen in zyn landen onttangen had.
I^ie by de Syriers ontvluchtten, wierden vervolgt. Maar,
Alyattis, die alstoen regeerde, hen Cyaxares geweigert
hebbende, ontftak den oorlog tuflchen deze twee Princen,
en duurde vyf jaaren.

Een gedeelte der Schyten, verplicht zynde om weder
naerhuistekeeren, ontmoetten cenlecgervan kinderen,
die hun flaaven, aan de vrouwen van hun Meeilers ge-
trouwt , voortgebracht hadden. Men wilde de zaak.door de
Waapenen beflechten zonder daar in te gelukken. Maar, al
tezaamenroeden in de handen gcnoomen hebbende, er-
kenden de flaven het ontzag van hun aloude Meeilers, en
iiaamen de vlucht.

Nabuchodonozardiezederttwee jaaren alleen regeerde,
^agdit Beeld inden droom , welkers hoofd van goud , de
Voeten van yzer en aarde waaren, en 't geen een iteen zon -
der handen afgehouden ter aarde wierp. De Prins vergat
^yn droom en wilde op zyn ontwaaken, dat men hem dc
^elveuitleide. Het was onmogelyk te giiren,'t geen hy ge-
dacht had, dewy 1 hy 't zelfs niet wift. Önderwylen Daniël,
alreeds onder de befneedenen van 't Paleis geplaatft, deed
het zelve door een goddelyken byiland.

Jehojakim liet niet na een zo ontzachlyk vermoogen tc
^i"aveeren,walgende om van deAflyriers afhanglyk te zyn.
Hem ontbrak getrouwigheid. Nabuchodonozar zond-een
talryk leeger, 't welk Judea verwoeftte, en een groot getal
Van inwoonders wegvoerde. Deze ongelukkige 'honing
Wicrd gevangen gcnoomen, met keetenen bekaden, en
Itiertopden wegnaer Babyion. Hjpolnm hccft echter ge-
loofd dat deze Prxn, als gevangen Vdeze Hoofdftad Se-
treden is. °

Jojachin zyn zoon trad in zyn plaats, cn zich van zvn
vaders ongelukken met bedient hebbende, kwam Nabu-
chodonozar in perzoon, cn maakte zich meefter van al 'ε
geen dierbaar in den Tempel overgebleeven was^ hy voer-
<Je weg al de geenen die bekwaam waaren om de waape-
nen tc draagen, ot te dienen, en leidde Jojachin gevangen
tiaer Baby Ion. Cyrus, die 't volk Gods vertrooften mo&,
^^^ierd in dat zelve jaar gebooren, als Nabuchodonozar het
2.elve in eenzo jammerlyken ftaat bracht.

Zedekias, die Nabuchodonozar in de plaats van den Ko-
iiing, die van den Throon gezet was, gezonden had, wierd
daar door niet beeter. Hy ontfingaanftondsde Afgezanten
der naabuurige volkeren, de Ammoniten ,cn die van Tyr
cn Sidon. Ik weet niet, of alle die volkeren te zaamen over-
"^oogen,om den oorloog de Aflyriers aan te doen. Maar, Js-
'^emias verwittigde hen, om die Prins te gehoorzaamen, om
dat zy zonder dat hun ondergang niet konden ontvluchten .
2^edekias zond eengezantfchapnaêrBabylonien, enjere-
ïïiias bediende zich van deze gelegentheid , om aan de ge-
"^angenen hun plicht voor oogen te houden,maar hy kwam
"^Veder vandaar onverrichter zaaken, en menfpotte met

^yn beftraflingen, in 't verwachten dat het Ryk van d'Af-
^yriers in twee jaaren verwoeft zoude werden.

Zedekias wierd verplicht nieuwe Afgezanten in Chaldea
Zenden ;zommigen zeggen zelfs, dat hyin perzoon aan
ï'iabuchodonozar zyn huldiging ging doen. Jeremias be-
laftte yemand van zyn bedienden, met een boek vol van
Voorzeggingen, wegens de verwoeflring van zyn Monar-
*^hie. En Ezechiel begon dezelve zaak aan den oever van
de Rivier Chabor te propheteeren.

L D S. , 23

Alliages b^on alleen over deMeders tc regeeren , na
de dood van Cyaxares ^ die is Öc geen , die de Schriltuur
Afluerus noemt j hy had eenigc tyJ te vooren zyn dochter
Mandana aan Cambyfes, de zoon van den Koning van
Perfien, en uit Perfea afkomftig, waar uit Cyrus fproot,
ten huuwlyk gegeeven. .

DeEgyptenaaren waaren zcdert een langen tyd in ruft,
orn dat Necho alles j 't geen hy van de waater-poel van E*
gypten , tot aan den oever van den Euphraat bezat, ver-
looren had. Pfammis, die in zyn plaats volgde , wierd ver-
plicht een uitvoering in Ethiopientcdoen i maar^ hy ilierf
aanftonds: doch Aprich, die Jeremias Ophra, of Oprias
noemt, in zyn landpaalen niet kunnende bly ven, ruftte een
talryke;Vloot uit, en floeg die derPheniciersi hybelee-
gerde Sidon: te land, en de ftad ingenoomeii hebbende ,
joeg hy cie fchrik in dc andere fteden, die met hem verdroe-
gen. Hy op zyn overwinningen, cn een grootgetal van
roof die hy mede fleepte, zich verhoovaardigende, geloofd
dedatdaargeeiiGpdheidin denHemel, was,dic hem kondc;,
verncederen, zeggende, Mjn armen z.jn aan my , ik. heh z.e my
iitlfs gemaakt. É)e Romeinen arbeidden geduurende deze
eeuw, om hun kleine Jlechtsdwrang, en hun ftad onder de
koningen Numa f omi>ilius,Tullus Hoftilius, Ancus Mar-
tius, enTarquinius de eerfte , te vermeerderen. Eindelyk
wierd Marfeille op het einde van deze eeuw door de Pho -
ceërs ui t Jonien gekoomen, gebouw t, die men met de voK
keren van Phociden niet ondermengen moct,gcIyk StnecA
en LuciariHs gedaan hebben.

Nee Phcijtdos mdif MajJilU.

DcGefchicdenis des tienden Ecuws Van dc

Joodfche Kerk, zedert 5en uittocht uit Egypten.

Verwoefiing van ferufrlem en haar Tempel. Ongelttkifen
«p dez.e verwoefiifig -volgden, Wederkeering uit de gevange-
nis. Overwinningen van NebHcadneK.ar. "Vitbreidtng van
z.yn Rjk. De oorlog van Cyrns met Cr<e(hsenmet BeU
faz.ar. Den vd van ^t Babylonifih Ryk. Monar~
chie der Perfen. Inval van Cambjfes in E-
gypten. Oproeren tegen DariHs. Wee-
tenfchapptn, welke by de Grieken
bloeiden.

Ε tiende eeuw was ten opperftcn ongelukkig voor
de Kerk. De Koningen en 't volk den maat hunner
zonüen opgehoopt hebbende , wierd Jerufalem gefloopt;
haar Tempel verwoeft, en 't volk bleef in Babyion gevan-,
gen:EgyptencnP.henicicn gevoelden op heur beurt de uit-
werkzelen, van 't ongcrecgclt vermoogen van Nebucad-
nczar j maar, die zo ontzachlykc Monarchie viel kort daar
na. Cyrus uit Perfien getrokken, wierp dezelve terneder.
Het gelykt, als of dit een eeuw van omkeeringc en op-
rocr.cn is. De Grieken Waaren veel geruftcrondèr hetbc-
ftier van zeven Wyzcn, die tc dier tyd bloeiden. Dit zyn
die gevallen, welke wy zullen ontwinden.

2icdekias,dictc Jerufalem regeerde, had hetjuk van Na-
buchodonozar durven affchudden, van wiehy de Kroon
onttangen had. Men verzeekert dat de Bevelhebber over
Syrien,aan wicn dezen Prins bevel gegeeven had,om Tyr
te belecgeren, een van 't Eedgefpan was^ maar,het verraad
van dezen bevelhebber, was de regeering van Zedekias
voorgegaan. Het is allecnlylc waar, dat dc Koning van
Egypten zyn nabuuren te hulp kwam , tegcns een macht
die hem ontzachlyk was, Hy verplichtte Nebucadnezar,
alreeds Jerufalem in bedwang had, om 't beleg optc
brccken,en'hcm te gaan beftrydcnj maar, geflagen geweeft
2.ynde, hernam hy den weg naêr Egypten, terwyl Nebu-
cadnezar het beleg van Jerufalem hervatte.Dit beleg duur-
de een lange tyd; maar, Zedekias zag zich eindelyk ver- 5)03
plicht om zyn hoofdftad tc verlaatenvcn met het klein over-
fchot der benden, die hem overig waaren^ den weg naêr Je-
richo in tc flaan. Men greep den Koning die mende ooeen
uitftak: de ftad v/ierd ingenoomen, de Tempel tot den
grond toe afgebrooken , en de inwoonders van Judea naêr
Babyion weggevoert. Maar God liet niet toe, dat mendef-
waarts nieuwe volkplantingen zond, om dat hy voornec-
mens was, van aldaar zyn volk weder te herroepen. Men
liet daar alleenlyk wyngaardeniers en akkerlieden om 't·
land te bebouwen. Dusdaanig ging den Tempel te grond,
na d^tzy 42.4jaaren geftaanhad. De Rabbynen fchryven

dezelve

24 1 Ï D R Ε Ε κ

dezelve niet meer als 41 ο jaarcn toe , ten einde om te kun-
nen zeggen, dat de tweede Tenjpel een langer tyd geduurt
heeft. Maiir, men moet dc allernaainvkcurigftetydreeke-
ning, welke van dat belangen niet afhang! yk is , volgen.

905 Daar kwam de Jooden in 't Volgende jaar een ander on-
geluk over j want hun Bevelhebber,Gedaliagenaamt, met
den geenen gedood zynde,dic hem volgden, vreesde het
volk , dat men deze dood als een daad van oproer mocht
wreeken; dicrhalven vluchtte't zelve om de kaftyding te
ontgaan in Egypten, van waar Nebucadnczar haar eeni-
ge tyd daar na afhaalde.

507 Deze Vorft geloofde niet genoeg uitgevoert te hebben,
met Judea aan zyn andere overwinningen te hechten ;hy
ging deftad Tyr beleegeren,daarIthobalusrcgserde. E-
zechielhadde verwoeibngklaarlyk voorzegt. Ondertuf-
fchen twyfFeldc men, tentydc van den Heiligen Hteroni-
rmis, aan de waarheid van deze uitkomft; men haalde aan,
dat Nicolaas van Damaicus, noch de Uitvinders van Phe-
nicien daar niet van geiprooken hadden. Men zeide zelfs,
dat het onmoogelyk was , dat Nebucadnezar deze plaats
te land beleegert had, dewyl het een eiland was. De Hei-
lige feror.imm antwoordde dat Nebucadnczar de zee door
dyken en dammen aan't land gevoegt had. Maar, hy moeit
dit werk aan Alexander de Groote toefchryven, die het
deed ^om dat de ftad Tyr alstoen waarlyk op een eiland
lag ^ maar, de aloude ftad was op het vafte land, en niets
belette Nebucadnezar in zyn beleg te land. Het was na het
inneemen, of geduurende 't beleg, dat de inwoondcrs hun

foederen in 't nabuurige eiland overvoerden, en zich al-
aar ter necrkwaamente zetten. Strabon , Plinius, en Ptglo-
tn^ns erkennen een aloude ffcad van Tyr, welke van het ei-
land Tyronderfchcidenis; en Jo^efhus verzeckcrt, dat het
op het geheugen der Pheniciersis, dathy het beleg van
Tyr, geduurende de Rcgcering van Ithobalus, verhaalde.
Deze geheugeniOen konden zedert dien tyd verlooren ge-
weeft zyn, gelyk een oneindig^etal van andere boeken; en
daar zyn zo weinig gedenkteekenen van dat land overig ge-
o bleeven, datdebngeeftelykengeeneinig bewys tegen de
waarheid van dc geichiedenis uit het ililzwygcnderGe-
fchiedenis-fchryvers kunnen trekken; maar, gelyk men
digt by Judea was met het beleg van Tyr,wierd Nabuzara-
dan derwaarts gezonden, om een nieuwe wegvoering van
die bewoonders te doen, en hen naêr Babyion over te voe-
ren. Hetbelcg van Tyr bleef duuren i maar deze ilad on-
derging cindelyk het juk van Nebucadnezar.

920 Egypten was alstoen in een geweldige verwerring. Het
volk Avas tegens hun Koning Aprics opgeilaan, ter oor-
zaakevjn't verlies vaneen flag. Amazis, diehy afzond,
om het oproer te flillen, weird tot koning verkooren. A-
pricstrok op tegens deze geweldenaar, met zyn benden ,
en eenige Grieken , die hy in zyn dienft had. De flag
wierd dicht by Memphis geleevert, en Amazis won de-
zelve.

Nebucadnezar bediende zich van deze omftandigheid j
hy trok in Egypten , en dwong Aprics om in de wocfty-
nenvanThebaidete wyken. //fwioi^jverzcekert, dathy
door zyn onderdaanen, aan wie men hem ovcrleeverde,
geworgtis. Hy zegt niet dat Nebucadnezar in deze bur-
serlykenoorlogtuffchenkwam, endeEgyptcnaaren den
Chaldeers cynsbaar wierden. Maar,die aan Herodotusgc-
heugfchriften verfchaften , konden deze omftandigheid
maaken, welke tot weinig Eeraan een trots geflacht Itrek-
te. Het is klaar, i. Dat Aprics eenige tyd daar na ongeluk-
kig omkwam , gelyk Jeremias voorzegt had. z. i)e Joo-
den leeden nieuwe ramfpoeden , door deze inbreuk van
Nebucadnezai·, died'eene doodde, en d'anderen gevan-
gen nam. Eindelyk regeerde Amafis over Egypten, na dat
hy ten tweedemaal zyn medeftreever, die uitzynfchuil-
plaatsgekoomenwas, geflaagen had.

922 Megafthcnes verzeekert, dat Nebucadnezar dwars over
den berg Caucafus trok , en in Tiberien viel, 't v/elk hy
zyn wetten onderwierp. Daar waarennochSchyten,die
hy verdry ven moeft.

Na zo veel overv;^inningen, dacht hy alleenlykop het
bouwen. Hyvercierde Babyion met gebouwen en hoven.
Het was alstoen, dat hy in raazerny verviel door zyn hoog-
moedigheid veroorzaakt. Men zegt dat hy voorzeide ,ter-
v/yl hy zot was, dat de Monarchie dooreen muilezel van
Perfien zoude verwoeil werden. Hy bcteekendeCyrus,

aail wie men die naam gegeeven heeft, om dathy uit een
Periiaanfche vader, en uitMandana, welke een Meder-
fche was, geboorcnwierd. Deze raazerny opgehouden
zynde, nam Nebucadnezar het beftier der zaaken weder
aan. Beroiès geeft hem eenRegeering van43jaaren jorn
dat hy 15 jaaren met zyn vader, en ^ojaaren nazyns va-
ders dood geregcert heeft. Evilmerodach trad in zyn plaats;
maar, zyn regeering duurde niet lang. Want Niriglif""
for zyn fchoonbroeder, vermoordde hem, ten einde om te
regeercn, en na hem zyn zoon, uit een dochter van Nebu-
cadnezar gefprooten, te doen regeeren. Sulptdus Severus^óxc
hem twaalf in plaats van α jaaren regeerens toefchryft,
bedriegt zich j maar, zyn miflag is zo groot niet, als die van
^ijj'i/j/ji^j, die hem niet langer als 4 jaarcn doet regeeren , en ^^
zegt dat hy in den flag die Cyrus hem keverde , gedood
wierd.Hyliet de kroon aan zynzoon.die geflagt wierd.Het
Ryk hcrk wam door dit middel aan Belfazar, den zoon van
EvilmeiOdach,van wie Cyrus het zelve door het inneemen
van Baby ion ontroofde j maar, men moet aanmerken, dat
deze Prins, Jie 17 jaaren welluftigcnongereegelt regeer-
de, vande Gefchiedenisfchryvers verichillender wyzcgc-
onemt is.; v/ant,Nabonidcs,ofLabynithus van HerodomsOX
Νabaunidochus zyn dezelve Prins ,die Daniël Belfazar
noemt. De gevallen van zyn leeven zyn dezelve, dewyl
hy die Prins was, welken Cyrus verfloeg. Daar is niets als
de naam , welke na de verichillentheid der taaien veran-
dert. Het is waar, dat Daniël zegt, dathy den zoon van
Nebucadnezar was; het welke heeft doen gelooven, dat
men hem met Evilmerodach moeft ondermengen; maar,
deze laatfte wierd door zyn fchoonbroeder een langen tyd
voor het einde van Babyion omgebracht; en deze begroef
zich 22 jaaren daar na onder de puinlioopen. Deregeering
van ci'ccne was zeer kort, en van d'anderen in tegendeel
lang genoeg. Eindelyk is hier geen zwaarigheid; want,
Daniël heeft den geen en de zoon van Nebucadnezar kun-
nen noemen, die zyn neef was, zo veel te meer, om dat
de vader niet anders gedaan heeft, als hem op den Throon
te wyzen. Jeremias had uitvoerlyk voorzegt, dat de Baby^
loniers NAbuchoAonoTLdr , zjjn z.oon, en z.oons z.oen zoftden dtc
nen,tot dat degefiachten hen dienflbaar z^oudeu mnaken.^w zulks
volgde t'eenemaal; want, de Monarchie viel onder Belfii'
zar, de zoons zoon van Nebucadnezar, en twee geflachten,
de Perlen en Meden, Cyrus en Cyaxarcs vervvoeilen dezel-
ve. Eindelyk de waare Beroces, door fofephus aangehaalc,
heeft een plaatsvolging der Koningen van Babyion, gelyk
de geen, welke wy volgen, nagelaaten.
Cyrus, de verwoefler van deze Monarchie , deed zich

\:tnncn.HerodotHs zegt, dat zyn eerfle uitvoering tegens dc
Medersen Afciageswas. Harpagus verontwaardigt, wC'
gens dat deze Prins herd 't vleefch vanzynzoonte eeten
gegeeven had,week in Perfien, wekte de heerfchzucht van
Cyrus op, en verplichtte hem dc bieders den oorlogtc
verklaartn, welkers Ryk hy overwon. Maar, Xenopho»
van alles't geen Cyrus betreft, beter ■Ahllerodotus onder-
recht , heeft van geen oorlog van den neef tegen zyn groot-
vader gefprooken. In tegendeel, deze jonge overwinnaar,
^an zyn vader het opper bevel over de Periifche benden gC'
krecgen hebbende, trok hy tot zich Ciaxares zyn oom , die
hem mede zyn benden toevertrouwde, waarmede hy be-
iloot de Koningen van Babyion en Lydien, die te zaamcn
verbonden waaren om de Perfcn en Meden in te zwel'
gen,te beflryden.

Crsefus was alstoen Koning van Lydien , en Nirigliflar
vanBabylon. Deze twee Prinfen hadden zeer talryke ben-
den ; en wat meer is, zy hadden de Koning van Armenieii
zo ver op hunzydegekreegen,dathyonzydigbleef, ter-
wyl deze vier ontzachlyke machten zich door den oorlog
ontzenuwden. Cyrus, die zulks vernam , overviel ArroC'
uien, en bracht het weder onder de gehoorzaamheid dei" j

Meden. Hy lecverde vervolgens den bondgenootenden Ρ

flag, en won dezelve. De Koning van Baby Ion wierd g^'
dood, en die van Lydien nam de vlucht.

Belfazar beklom den Throon,en een zyner eerfte zorgc^
nadekomil tot de Kroon was, om Babyion te verilerken,
uit vreeze dat het verlies van een veldflag hem aan keC
goeddunken vsin den overwinnaar mocht bloot ilellci^'
Het fchyntdat daar een waapenfchoriling was, tenm^^^'
ften vervolgde Cyrus zyn overwinaingniet. Maar,Cr^'
ius in Cappadoeien getrokken zyndc, ving den oorlog ^^

iXiSSi

wierd als een flauvinne waatcr te draagen. Zyn zoon wierd
pedood. Men behield den vader in 'c iceven, tot dat Cam-
oyzes vernam, dat hy zyn onderdaanen tot opiland poog-
de op cc wekken.

8 Deze Prins wilde vervolgens Garthago te gronde brcn-'
gen,en inEthiopien trekken j hy verdeelde zynbenden,lieE
de Grieken in Egypteu, en zond vyftig durzend mannen,
οω den Tempel van Jupiter Hammon uit te pionderen, die
in 't zand begraaven wierden i hy geleidde een gclyk getal
om met hem in 't hart van Ethiopien intc dringen. Maar,
hy had het vyfdc gedeelte van den weg niet afgelegt, ofzy
ilierven van honger. Cambyzes die geloofde dat de Egy-
ptcnaars zich over zyn befchaamtheid verheugden, om dat
zy't feeft van Apis vierden , doodde deze geheiligde os.
Men zegt, dat Cambyzes vervolgens dol wierd; hy liet
zyn broeder ombrengen, van wie hy te vooren jeloerfch,
liv doodde mede zyn zufter, welke te gclyk zyn vrouw
was, en hemindeEgyptifchetogt gevolgt was, en zich
over de gev/eldige doodbaars broeders bedroefde.

570 Deze dood was in Perfien verborgen. Patifites, ópzich-
tcr van't huis van Cambyzes, bellootzich van ditgeheim
te bedienen, en te verkondigen, dat zyn broeder, die den
naam van Smerdis voerde , dezelve was, die men had wil-
len ombrengen, en voor den waarachtigen Koning moeft
erkent worden. Cambyzes van dezen opftand verwittigt,
versaameldc zyn Iceger, ten einde om den bedrieger, die
teSuzawas, tebeftryden. Maar, in't verreizen van Ec-
bata na te paard klimmende, ftiet zyn deegen, die hy uit
de f:heede trok, hem dwars door de dye, waar van hy een-
cn-twintig dagen daar na ilierf. Jofephus doet hem verkeer-
delyk te Damafcus fterven; want deze Prins wierd te Ec-
batana gewond, ahvaar men hem voorzegt had , dat hy
zyn leeven zoude eindigen. Hy ontdekte het bedrog aan
dcbediendenvanzynHof; maar, men geloofde't niet,
cm dat niemand wilde toeiiemmcn, dathy den zoon van
Cyrus gedood had. Deze wiggelaar ilelde zich tegens de
herilelling van den Tempel i maar, zyn regeering duur-
de niet lang: menontdekte het bedrog; mtn doodde de-
f^i zen wigge aar , en men vierde een Feeft van deze verlof-
y^j fing, welk wierd. De Monarch ie ver-

anderde van llara ; want Darius, den zoon van Hiftafpes,
wierd Koning door 't brieilchen van zyn paard, datzyn
ftalmeefter daar toe vervaardigt had. Deze Prins Avasde
Jooden veel gunftiger; maar, hun onachtzaamheid in't
herbouwen van den Tempel, was zo groot, dat de Pro-
pheet Haggaï, die alstoen leefde, verplicht wierd hen
daar over te beftraiFen. Zacharias wekte hen mede daar toe
op. En dewyl men het fchriftely k bevel, dat Cyrus gegee-
ven had, weder vond , aan 't welk Darius een nieuwe
voegde, arbeidde men daar met gelukkiger uitflag aan, als
van te voosen.

587. W cinigtyds daar na wierd het geilagt meteen groot on-
geluk gedreigt; want Haman, tegens Mardochay ont-
llooken, verkreeg van den Keizer de toelaating om alle de
Jooden te doen fterven.

Eftherbefchuttehen van deze algcmeene moord,en Ha-
^ ■ ^ man wierd aan de galg, die hy voor Mardochai opgerecht
had , gehangen. De Jooden van dc verftroojing brach-
ten te Suza en elders dc geenen om 't leeven, die in 't voor-
iieemen van Haman tegen hengetreeden waaren.

De Grieken moeften zich, geduurende deze eeuw, zeer
gelukkig vinden , want hun Koningen waaren alle wys-
gecrigen. Dracon gaf aan de Atheners wetten ; maar, zy
waaren al te ilreng, om welke reden men dezelve vernie-
tigde. Hy zeide dat hy de kleinfte misilaagen de dood waar-
dig vond, en dat daar geen andere ftraffen voor de anderen
waaren. Dit was het gevoelen van Zenon niet, die de zon-
den evenmaatig vond. Epimenides verlofte deze ftad van
depeft. Solonilildedeonluften, welke de verichillend-
hcid der Staaten in het beilier veroorzaakte, welk hy vol-
koomentlyk Democratiek maakte. Chilon, een der zeven
wyzen, wasEphorus vanLaeedemonien. Pittacus, een
andere wyzc,regeerde over Mytilenen. Thai es te Mileten.
Hy liet Anaximenes meefter van zyn fchool; hy was dc
Icermcefter van Pythagoras, die geduurende de uitvoering
van Cambyzes inEgypten gevonden, en door zyn benden
naêr Babyion weggevoerd wierd. Het is zonder twyffel van
dc Egyptensiarcn, dat hj de verhuizing der zielen gelee jt
liecft,

De Dichtkunil bloeide by de Grieken, alzo wel als ds
oefieningvande Wysbegeerte. Simonides en Phocilides
fchrceven alstoen. Scdt^er gelooft dat het gedicht van
Phocilides 5 dat ons overig is, het werk v.an een Jood, of
eenChriilenis, om dat hy eenige gclykvormigc hande-
lingen tuflchen dc gebooden van Mozes en dcleeringcn,
die deze dichter geeft, aldaar aanmerkt; hy fpreekt zelfs
op zyn Chriilenfch van het wederkecren der zielen in den
Heemcl,en der lichchamcn in de aarde, waar uit zy gegaan
zyn 5 Archilógus vond de Jambifche vaarzen uit. Het Bly-
fpel begon in 't gebruik te komen. Thefpis voerde zyn
tooneel van dorp tot dorp, en was de eerile die Treuripée-
Ienvertoonde.Solon,alreedsoudzynde,hadde nieuwsgie-
righeid van zyn vertooningen tc gaan aanfchouv/en; maar,
hy was daar over niet voldaan ; en uittreedende vroeg hy
aan Thefpis,hoe dat hy zo openbaar liegen dorfde.Thefnis,
antwoorde hem, dat het iiem geoorloft was te verdichten.
Eptfchim^zn ά&Υ^dttHieronimHshchhcn Xenophanes in den
rey der Treurdichters vandietydgeiielt: maar,zy moe-
ften zich vergenoegt hebben, met te zeggen, dathy een
wysgeerigewas; want hy heeft nooit eenTreurfpel ge-
maakt. Eindelyk biocide Efopus onder de regeering van
Crxfus. De Grieken mengden zich mede in deoorloogen
van 't Ooften, en de Lacedemoniers hadden krygsbenden,
tendienfte van Crsefus. De Atheners hadden zcdert veel
te handelen met Darius Hyftafpes, en daar door begon de-
zen wreeden oorlog der Oofteiiingen met de Grieken, die
niet als door de verwoefting van 't Ryk der Perfen eindig-
de. Ziet hier het voorwerp in weinig woorden.

Ariftagoras tegens Darius opgeftaan zynde, cn de vol-
kerenvanjonien, waarvanMi etede hoofdftad was, weg-
gefleept hebbende, verzocht hy de Lacedemoniers om by,
ftand, die hem 't zelve weigerden; hy vond een veel gun ·
ftigergefteltenis te Athenen, dewyl een hunner banlingen
Darius fterk aanmaande, om zich meefter van deze ftad te
maaken, cn dat men vreesde, dat zulks gelukken mocht.
De Atheners gaven twintig fcheepen aan Ariftagoras, cn
de krygsbenden, waar van de ontfcheeping gefchist was,
deeden een inval in Lydien, en verbranden Sardes , welke
daar van de hoofdftad was; maar de Lydiers en Perfen, die
zich in een open plaats verweerden, dc Joniers verbaaft ge-
maakt hebbende, naamcn de laatftcn de vlucht. Men Hort-
te op hen van alle zyden, daarontkwaamcn weinig men-
fchen van dit groot getal, dat zich in deze uitvoering inge-
wikkelt had. Dc Atheners betuigden hun misnoegen, cn
fcheidden zich van de Joniers af, diezo lafhcrtig voorge-
koomen waaren. Onderwylen was Darius, die het verlies
van Sardes vernam, zodaanig ontftooken, dat hy beval aan
een zyner Amptelingen van tot hem drie maaien te roepen,
als wanneer hy ter taafel zoude trccden, om teavondmaa-
len, Heer, erinner u de Atheeners. Hy v/ilde die belcediging
nietvergeetcn, vooral cerhy daar over gewrooken had.
Om dit uit te voeren, volhardde hy te oorloogen; hy mocft
alvoorens Ariftagoras, die't gezag over Mileten, en een
groot getal van Bondgenooten had, t'ondcrbrengen; hy
moeft in de Hellefpont en in Carien ftryden. En men
brachteindclyk de vloot, en een leegerteland byeen,om
Mileten aan tc taften. De Joniers hadden963 fcheepen in
hun dienft, welke die van Darius zouden teegen gehouden
hebben, by aldien eenige vyanden van Ariftagoras niet
veele van zyn fcheepen verplicht hadden , om in hun haa-
vens zonder te flaan, weder tc keeren. Den ftryd liet ech-
ter niet na bloedig te zyn; maar, de Periiaanen ο verwon-
nen eindelyk. Mileten wierd ingenoo men, gelyk de na-
buurige eilanden. De fteden van Carien en van Jonien
wierden verplicht het juk van den overwinnaar te onder-
gaan. Men bergde zich van Chalcedonien en Byzancein
de vcrfteafgeleegcn plaatzen, alwaar die vluchtelingeneen
ftad bouwden. Pusdaanig waaren de beginzelen van dezen
oorlog voorfpoedig voor dc Perfen, die den roof der ρ vef
wonnen verdeelden.

De Gcfchicdcnis des elfden Ecuws van dc
Joodfche Kerk, zedert den uittocht uit Egypten.

Viwo ering van Xerces. SchoHvjfpeelen te Romengeviert. Zjn
fiiering en eorloogen.Gantfche herflelling van ferufalem door Ne'·
h?mias: veranderingen in dez,en vrjen flaat voorgevallen Bs^
^pl-fchrifi van Artapcerm gorlogvm

23

trekken. Egyptcn trad onder de gehoorzaamheid dtr

ïosrPerfcn, uitgezondcrt de Koning Amirtecus, die zich
^ achter een moeras bergde, dwars door welke men hem
niet konde dwingen, met de benden dichy by hem had.
Inarus was gevangen gcwecft , en in Perficn gevoert,
alwaar zyn lichchaam verfchcurt , en aan drie galgen
gehecht wierd, op het verzoek van Ameftina , de moe-
der van den Keizer, die haar verzoek vyi: jaarenlang gc-
weigert had.

1040 Romen verhcfte zich by trappen, en vierde vcor dc
eerftemaal de fchouwfpeeien , drie hondert jaaren na
dat zy gebouwtgeweeit was; racnweet niet wat dcnVa-
étï Hieronimus zeggen wil, als wanneer hy van een ilag
fprcekt, dit jaar Clarior geleevcrt. By aldien hy het
Grieks niet kwaalyk afgcichreeven heeft, alwaar zon-
der twyfi'el Seciarion ftond , om deze fchouwlpcelen te
beteekenen. Deze ilad had alreeds meenigvuldige op-
roeren geleeden , na dat zy twee hondert en drie-en-
vcertigjaaren onder het beilicr der Koningen gekeft had ;
zy verdreef Tarquinius Superbus, 't geen een geweldi-
gen oorlog veroorzaakte. Zy ftelde de Burgermceilers in
plaats van Koningen; en Brutus, die de dwinglandy ver-
nietigt had, alhoewel neef van den Dwingland zynde,
had dc kracht van zyn kinderen enzynneeven te dood·
denjom dat zy eenigc aanflaagen maakten, om de Konin-
gen tc hcrilellen. Het volk niet altoos ract deze Burger-
meefters vergenoegt zynde , maakte amptenaaren. Maar,
men herftclde hen eindelyk. Romen deed haar nabüuren
mede den oorlog aan ^zy veriloeg deLatynen; de beroem-
de Coriolanus onderfcheidde zich door zyn dapperheid i
maar, drie honderd Fabien, hebbende met hun huisgenoo-
tén alleen,die derVejen willen bcftryden,vielen in een hin-
derlaag , alwaar zy alle fneuvclden , uitgezondert een kind
alleen.Minutius,de Burgermeeil:er,door deVolfccn gcflaa-
gen, en op een berg beleegert, was aan een groot gevaar
bloot gcitelt, by aldien men geen Oppergezaghebber ge-
maakt had,die de vyandcn verplichte om af tc wyken.Ein-
delyk,Romen,zich vervolgens in meêr geruilheid vinden-
de, vierde dcopenbaarefchouwfpeeien, waarvan)vy ge-
fprooken hebben. Men zond mede naêrAthenen , om de
wetten van Solon af te haaien ; de Afgezondenen maakten
de wet der twaalf taafelen. De Tienmannen, hun gezag
misbruikt hebbende, wierden afgezet, en Appius, een van
hen,Virginia willende ichenden, ilak haar Vader haar veel
eer dood,alsdeze hoon te verdraagen. Het volk wilde me-
de , dat hun geilachten met die der vaderlanders door ver-
bonden onderniengt wierden.

JC40 Het twintigile jaar van Artaxerces, gaf deze Vorfl het
beruchte bevel tot de herftelling van jerufakm, enhaar
muuren. Hy had Efdras eenigc jaaren te vooren weder
derwaards gezonden, met een volmacht om de Jooden, die
hem volgen wilden, weder daar na toe te leiden, en geld tot
rebruik van den Tempel en de Offerhanden optczaamc-
en. Esdrasis di4maals den Soon van Seraja genoemtjmaar,
;iy moetzyn neefgeweeft zyn, om datScrajaonmiddelyk
na de gevangenis gedood wicrd, en zyn zoon al teafgeleeit
onder Artaxerces gtwceil zoude zyn, om een zo lange reis
te doen. Het is waar, dat f^fephus gelooft heeft,dat het Xer-
ces was, die Efdras weder na Jerufalem zond, en zulks zou-
de een gedeelte van dezwaangheid w^egneemcn.Maar,men
weet dat deze Geichiedenisfchry ver zich misleid heeft, en
dat hy den vader dcbedryven vanden zoon tocfchryft;
want, het was Artaxerces, die het bevel gaf, waar van wy
iprceken. Ik weet niet, waarom zommige Gtfchiedenis-
ichryvers Efdras, met Maleachi ondermengende, zich
vervolgens ingebeeld hebben , dat deze Propheet een
lange tyd te vooren, den val vanNebucadnezar, en van
het Ryk der Ailyriers voorzegt hebbende, Artaxerces,
die de vervulling van deze voorzegging zag, daarover
Maleachi , of Efdras beloonde , met hern dc vryheid
tc geeven, van in zyn vaderland tekcercn. Men moet
de Heiligen, die dc Schriftuur zo klaarlyk onderfcheid,
niet onder een mengen , en Efdras kondc dc gunft
des Konings door andere bewetgi-edtn verkreegen
hebben, als door dc voorzeggingen, die men niet ken-
de. Men moet dan aan Efdras zyn naam , zyn ilaatvan
Prieilcr, enleeraarvande wette zyn, overlaaten, zon-
der hem een Propheet te maakcn, of onder Xcrces ce

plaatzen.

Nehemias verkreeg een ander bevel, onder welkers be-
gujiiliging Jerufalem herbouwt wierd.ii·^/^^??·geloofd,dat
deze Heilige man uit de ilam van Juda , en uit het huis Da-
vids was; om dat hy op de valfche vooroordeelender Jood-
fche Leeraars gebouwt heeft, dat de Opperhoofden van dc
gevangenis akyd gewecft, en noch uit dat huis gefproo-
ten zy η. Men verkoor hen daarom niet,en Nehemias wicrd
geen Opperhoofd , als om dat hy zeer veel vermogen aan
het Periifche Hof had. Hy zegt mede dat het onder de Re-
gcering van Artaxerces Mncmonwas, dat Nehemias dc
vryhcit verkreeg , om weder te keercn ; maar, hetgezag
van deze groote man moeil niemand verblinden; want
het is zeeker dat Artaxerces de eerilc was, Longemams
toegcnaasïit, die dit bevel gafj hy heeft allcenlyk reden
gehad , om den Vader Hieronimus te vcrbecteren, die hem
zomtyds op het twee-en-dartigfte jaar van deze Voril
plaatif.

Nehemias, weder te Jerufalem gekoomen zynde, recht-
te de muuren en poorten weder op. De Samaritaancnftek
den zich daar tegen door jeloerfchheid, en wilden hem om ·
brengen,onder voorwcndzel van hem dienft te doen; maar,
hy bclachtte hun onderkruipingen, envoermet hetwerk
voort. Efdras en Nehemias lietenecn verhaal na, van 't
geen zy gedaan hadden, Dit was mede de reden waarom
dat men de gefchiedenis derChronyken zag te voorfchyn
koomen, welke zich lot het bevel van Cyrus uitftrekti
maar men kent de Schry ver van deze Heilige boeken niet.
Detaal en merktcekens der Jooden veranderden; het zy
om zich vandeSamaritaanenhunvyandenaf te zonderen,
die dc aloude letters bewaard hadden , hetzy veel eer ten
einde om dc leezing der Heilige boeken voor 'tvolkgc-
maklyker tcmaaken, zich van Chaldeeuwfche mcrktee^
kenen bedienende , die aan 't zelve zedert de gevangenis
meer bekent waaren. De Jooden ondcrilellen verkeerde-
lyk, dat Efdras en Nehemias tot den tyd van Alexander dc
Groot gekeft hebben, of dat de groote Joodichevergaa-
dering zich alsroen vaft Helde, welke zy van Heilige en

f roote mannen, die de geeftelyke overkevering bewaar-
en > zaamenilelden. Want deze groote vergaadering is
een hariiendroomi maar, het Ijeftier veranderde, endc
Hoogenprieilers wierden de Ethnargen , onder dc af-
hanglykheid der Koningen van Perficn, tot aan Alexan-
der.

Eindelyk moet men aanmerken, dat men van dit bevel,
door Artaxerces Longemanus ^ aan Nehemias in hetaoftc
jaar van zynRegeenng gegeevcn, moet beginnende 70
wceken van Danicl te te! kn. Men heeft verfcheide wyzen
vcrkooren , om deze reekcning te maakcn, om dat men
wegens het getal der jaaren van de Perfiiche Koningen
niet overeenkomt; maar, men moet ten minften toeftaan,
dat men de zeventig van hettwintigilejaar van Artaxer-
ces moet beginnen.

De Grieken voeren voort tegen dePcrfen te oorlogen,
en poogden de zaaken van E,gyptcn te hcrilellen. Cimon
zond eengedeclte vanzynvlootderwaards, terwyl hveen
ilad van'teiland Cyprus bckegerde, Geduurende her be-
leg gcilorven zynde,beval hy aan de fchippers om af te wy-
kcn.De fcheepen die in Egyptcn gcbleeven waaren,lecdcn
zeer veel. De'Athcnersleeden een aanmerkelyk verlies in
deze uitvoering, alhoewel zy de vyand ver^flaagen hadden.
Zy wierden daar voor beloont, om dat Artaxerces met hem
de peys maakte.

Meg-abyzes,die zo groote dienftenaan 't Ryk gedaan had,
ftond door hartzeer tegens 't Ryk op, wegens dat men
Inarus, de Koning van Egyptcn gekruicigt, en fo Griek-
fchegevangens'tkoofdafgeilaagen had. Hy verlloeg het
keger, dat men onder 't bevel vanOfyris tegens hem tc
veld zond; onderwykn verkreeg hygenaade, tot dat hy
een leeuw gedood hebbende, die Artaxerces dreigde, die
Voril hem niet kondc vcrgeeven, dat hy hem de Eer be-
noomen had van dezelve te doodden i hy veroordeelde
Megabyzesom 'rhoofdte verliezcn,en vervolgens tot ban»
lingfchap aan den oever van de Roode Zee, om dat hy zyn

tenaadeop de gebecdcn van de Keizerinne weduwe niet:

onde weigeren.

Dc Grieken konden niet in ruil bly vcn;want,die van Sa-
mosenMiktc twiiltta over de ilad van Prienc, DeAthe-

ners

voeren , vervolgde hy den vyand al tchecvig, en wierd
door Mithridites gedood, nadcithy alreeds gckwetil ge-
weeft was; het gecal der dooden wasaandezydevan Ar-
taxsrces veel grooter: de Grieken hadden zelfs aan hun
vleugel overwonnen i maar, die naar de Kroon ftond , het
leeven verlooren hebbende, eindigde den Oorlog. Men
ilrafte het lyk van de jongen Cyrus, wie zyn broeder't
hoofd en de hand liet afhakken, om dezelve alom in zegen-
praal te doen draagen. De Grieken, die zeer verre van hun
land waaren, en alreeds veel volks verlooren hadden, von-
den zich in de uitterfte ilechte ftaat i maar, Clearchus, hun
Veldheer, gaf hen weeder moed; zy deeden een roemruch-
tigen aftocht, ter aarde v/erpcnde al 't geen hen in den
doortocht belette. Wy hebben deze aftocht noch vm tien
dfiiz.end, welke Uflcr aan Thcmiftogcnestoefchryft, om
dat hy eenig klein onderfcheid tuiichen dit werk, en die
van Xenophon aanmerkt; maar, de wyze F'offius houd
itaande, dat het dezelve ftyl is , en dat hy daar van de waa-
re Uitvinder is. Alle de ftedcn van 't gebied van Cyrus,die
in zyn belangens getreeden waaren, gingen weder onder de
gehoorzaamheid van den Keizer, door middel van Tifa-
10C2 pherncs,den welken men tot Bevelhebber in dat land zond.

Onderwylen waaren de Grieken altyd in bewceging.
Dcrcyl lidas, Veldheer der Lacedemoniers,zich aan't hoofd
van eenige krygsbenden geftelt hebbende, en byzonderlyk
van den geenen, die van de uitvoering van Cyrus wederge-
koomen waaren, in't gebied van Pharnabafus, die in
Paphlagoriien en Bythinien regeerde. Hy nam negen fte-
den van jEolien binnen acht dagen in,en bracht zyn krygs-
109^ benden in winterlcegering, binnen Bythinien. Tifapher-
nes geloofde de Grieken weder te rug te kunnen dry ven,en
dc beginzelen van zyn ondernecmen waaren gelukkig, om
datConon, die Artaxerces tot Zee-voogd over zyn vloot
geftelt had, die der Lacedemoniers overviel, en eenige van
hun plaatzen weg nam. Maar, Ageiilaus, zich te veld be-
geeven hebbende, doorliep Lydien, tot aan Sardes , ver-
lloegde krygsbenden van Tifaphernes, en beroofde 't veld.
De Keizer, die voor een ongelukkig Veldheer geen zucht
had, ontnam hem zyn bedieningen, en zond geld in Grie-
kenland , om de Overigheden der fteden om te koopen, en
icpS hen tot opftand tegen Lacedemonienop te wekken. Dc
lift gelukte;hy mocft Agefilaus uit Afia herroepen, ten ein-
de om het dringende kwaad te voorzien maar, hy ontving
ίφ den weg de nieuwe tyding van de ovei-winning door de
Lacedemoniers, dichtbyCorinthen behaalt. Dercyllidas
was tot hem afgezonden geweeft, om hem dit te verwitti-
gen,ten einde om de getrouwigheid der Bondgenooten we-
der te verzcekeren, welke op het zien van deze tweedracht
verzwakte; hy ontfing weinig ty ds daar na een gantfch te-
genftrydende tyding; want dc Zeevoogd der Lacedemo-
niers, die zyn fchoonbroeder was, in de Keizerlyke vloot,
onder't gezag van Pharnabafus, en in die der Grieken, die
onder bevel van Conon ftreeden, gevallen zynde, verloor
xo<)9 den ilag, cn te gelyk het leeven. De overwinnaars wilden
zich van Seftus en Abyde mceftcr makcn;maar,Dercyllidas
weerhield hen door zyn vertoogingen. Men trad in eenige
^ onderhandeling van vrede, doch te vergeefs. Mén zegt,dat
Artaxerces Conon deed fncuvclcn,die hem op zo een roem-
ruchtige, wyze bedient had. Anderen verzeekcren, dat Ti-
ribafus hem deed ontkoomen; men voerde mede in die tyd
den oorlog in Sicilien; Hymilcon,die over de Africaanfchc
krygsmacht bevel voerde, had daar een landing gedaan, cn
wilde daar Dcnys uitdry ven; maar,zy η lecger fmolt aldaar.

Dc GGfchiedenis des twaalfden Ecuws van dc

Joodfche Kerk, zedert den uittocht uit Egypten.

Cednurige tweedrachten der Grieken. Omverwerping van de
M.onarchie der Ferfin. Overwinningen νm Alexander
de Croote. Kerdeeling van zs)^ Monarchie.

Tweefpalt tHjfchen K.yn Veldheeren,

, 103 g ^ 't begin van deze eeuw vond zich Romen op het punt
J[ van haar verwoefting;daar waaren alreeds zeer veel eeu-
wen verftreeken,dat de Gauloifen in Italicn getrokken wa-
ren; maar, zich onderfteunt vindende door een nieuwen in-
val van hun aloude vaderlanders, taftten zy Romen aan, en
naamen 't in, dusdaanig dat daar niet meer als het Capito-
lium over was. Camillus, in zyn afweczcn tot opperftc
yoorftander aangcftelt, vcriofttc zyn vadcriand van een

vyand, die 't zelve ten gronde ging verderven. Den Vader
Éieronimm bedriegt zich gevoelig, dewyl hy haar over-
winning vierentwintig jaaren daar naftelt; want Camil-
lus, in het voorgaande jaar geftorven zynde, was in geen
ftaat, om de Gauloifen te verdry ven, en hun overwinning
duurde zo lang niet. Het fs waar, dat Furius Camillus, dc
zoon van deze Overfte, ten tweede maal de Gauloifén
floeg;maar, d^Andchrentfma is altyd zelfs aanmerkelyk. Het
is dc eenigftc misflag nier, welke men hem des aangaande
verwyt;want hy verzeekert,dat men teRomen dc Priefters
van de Cybele, Gmloifen noemde, om dat zy gefneden wa-
ren, cn dat men hen dusdaanig handelde, om zich te wree-
ken, wegens dat zy Romen ingenoomen hadden. Dc daad
isvalfch, cn de reden een enkele Harflcndroom ; wantdc
Priefters van dc Cybele, die men in verfcheiden plaatzen
GaIU noemde, troiken hun naam van een rivier van Phry-
gien, Gallus genaamt.

De Grieken bleven tegen de Perfen oorlogen. DeLacc-
deraoniers hadden een aanmerkelyke vloot, cn poogden
zich van dcEilanden vanRhodus enC^prus te verzeekcren;
maar, de jeloerfchheid, die altyd tuiichen hen en dc Athe-
ncrs geweldig was, veroorzaakte een grootc wanordre.
Want Enagoras, Koning van Salamine,had ïich van het al-
ler^ootfte gedeelte van 'tEilandCyprus meefter gemaakt.
Dc ftedcn welke heurvryheidwildenbewaaren, hadden
Artaxerces te hulp geroejpen, die deze haaven wondsrlyk
voor zyn fcheepen vindende, en gemaklyk om de Griekzc
vlooten door te voeren , niet naliet van krygsbenden en Be-
velhebbers derwaarts tc zenden. De Atheners geloofden
dat het van hun belangen was,den Pcrliaan te verzwakken,
en Enagoras te onderfteunen, om welke reden zy aan deze
Prins een vloot gaven; maar, dc Zeevoogd van Laccde-
monien, hem op de weg ontmoet bebbcndc, nam alle de
fcheepen , tot befchcrming van Enagoras geichikt, weg,
cn zond dezelve om aan Cnides te vcrkoopen. Dusdaanig
verzwakte zichGriekcnland noch mcerder;al hoewel 't zel-
ve alreeds te zwak fchcen,om een alzo machtigen Monarch,
als die der Perfen te wederftaan, door haar verdcclthcdcn,
en de twee vrye Staaten oorloogden onderling tegen elkan-
deren; dusdaanig is 't waar, dat de jeloerfchheid der ftaa-
ten en nabuurige fteden altyd meer als het openbaar cn al-
gemeene belangen vermag.

De Atheners Ichepten weder mocd;zy ruftten een mach- «
tige vloot toe, onder 't geleide van Chabrias, die zo wel dc
belangens van den Koning van Salamine onderfchraagdc,
dat hy hem volkoomen meefter van 'teiland Cyprus maak-
te; maar, Artaxerces dc Grieken zeer redelykc voorftellin-
gcn van vrede gedaan hebbende, naamen dc fteden dezelve
aan. Enagoras vond zich daar door aan de gantfche macht nof
van Artaxerces blootgcftelt; hy verzaameldc al 't geen hy
van Arabien en Phenicien by een kondc haaien, om zich tc
vcrweeren. Acoris, de Koning van Egypten, verfchaftc
hem krygsbenden en kooren. Hy had het geluk van het ge-
ley te overvallen, dat levensmiddelen in't lecgcrvan Ar-
taxerces bracht, 't welk aldaar een hongersnood veroor-
zaakte , en in't vervolg een geweldig oproer der krygs-
knechten tegens hun officieren. Hy wilde een flag ter zee
leveren, daar hy aanftonds voordeel op de Perfen bevocht.
Maar, zyn galeyen, met zeer veel geweld aangetaft zynde,
namen eindelyk de vlucht. De vyand bediende zich van
zyn overwinning, en ging Salamine belegeren. Enagoras nol
verliet het Eiland, om hulp in Egypten tegaanzoelcen ,
maar,van daar niets anders a s een weinig gclds tc rug bren-
gende, kwam hy de vrede met Artaxerces weder maken,
aam wie hy het Eiland Cyprus toeftond, cn voor hem niets
als Salamine behield; dusdaanig vond hy zich, rfa veel gele-
den en gewaagt tc hebben, weder in zyn Ryk gebracht, dat
hy geruft had kunnen bezitten, zonder den oorlog of ftryd
tc voeren, by aldien de hccrszugthem niet ingewikkelt
had, om zyn nabuuren tc drukken. Den Vader Hieronimm
verzekert,dat deze Prins dol wierd;maar hy heeft deGriek-
ze fpreckwyze niet wel begreepen. Ëufebins zegt, dat deze
Prins uit hetEiland Cyprus trok,en de gedachte Hieronimns
zethetover, è^nhybuitenz.igz.elveo'Ï^o\yff2&. HctzyAr-juf
taxerccs zig van Acoris den Koning van Egypten wilde
wreeken, die zyn vyanden bcgunftigt had, ofdat Acoris
jeloers over den magt der Perfen, de zelve wilde verzwak-
ken, de oorlog ontitaktuiTchcn deze Prinfen. De Egypte-
naar had Chabrias tor ecu dier Veldhecren benoemt. Ten

einde

einde om onder hem aUes, wat hy van de Giieken kende
hebben, te vcrzaamelen. Artaxercesklaagde desweegen
aan de Atheners ,die devrcede willende onderhouden ,
niet alleen Chabriiis herriepen, maar,den Perilaaneeni-
ge benden met den Veldheer Iphicrates overgaven. De
voorbereidzelen van den oorlog waaren van een nafleep,
Acoris ftierf terwyl men de zelve maakte; zyn Plaats-
volger regeerde niet langer als een jaar, en het Ryk ver-
anderde van geflagt. Want, Ncétonabisopperhoofd van
de Dynaftie der Sebenniten, wierd Koning van Egypten.
Het gcfchiedde in den aanvang van zyn regeering, dat de
Perfianen en Grieken een landing ijii de mond van den
Nyl deeden , de ftryd aldaar was bloedig. Maar, de
Egyptenaaren, door't getal vei'zet, weeleen in een na-
buurigeilerkte. Iphicrates vervolgde hen aldaar, doodde
den eenen , en maakte den anderen krygsgevangenen.
Deze Veldheer wilde, dat men de Egyptenaars dentyd
niet gaf van uit hun lathertigheid te herkoomen, noch hun
krygsmagten te vergaaderen, en dat men recht naér Mem-
phisging, waar in geen krygsmagt lag·, maar, Pharna-
bafis wildeden Periiaanafwagten. De Egyptenaaren, door
dit uitftel weder moed fcheppende, hernaamen hetKa-
fteel, dat men hen ontroofd had , iloegen menigmaal de
Perfen , en ter regter tyd door den Nyl befprongen, die
'c overitroomde, verplichtte dezelve hen van op tebree-
ken, en weder naêr huis te keeren. De Grieken , die de
vreede gemaakt hadden, konden niet in ruft bly ven. De
1122 xiiebajers waaren met de Lacedem.oniers in oorlog; zy
hadden aan hun hoofd een wysgecrige, die in weinig tyds
Veldheer van 't Leeger wiei'd; dit was Epaminoijdas, die
de veldflag van Beudren won. Vier duizend dooden op
het flagveld bragten Lacedemonien in deuitterfte riood..
Tot daar toe hadden de oorloogen en veldflaagen der Grie-
ken aan yder zy de niet meer als vyf of zes hondert mannen
gekoft. Maar,deze nederlaag ontroofde Lacedemonien van
menfchen. Epaminondaszigvande overwinning bedie-
nende , beleegerde de zelve, en zy konden geen weêriland
bieden. Maar, Epaminondas, die bevreeil was, dat men
hem mogt verwyten, van dat oog van Griekenland uitge-
ilooken te hebben, deed zyn krygsmagt afwyken. D'elo-
pidas was niet minder yverig voor Thebes zyn Vaderland
als Epaminondas, met wie hy d'Eer der overwinningen,
welke men zo aanftondsbehaalt had , gedeelthadde. Men
zond hem als Afgezand naer Artaxerces, teneinde, om de
bclangensderThebajers waarteneemcn. De andere Ste-
den deeden mede bezendingen derwaarts. Daar was een
grootczwaarigheidinditGezantfchap, om dat de Konin-
gen van Perficn aangebeeden wulden zyn, en de Grieken
deze daad van verneedering, als een geringheid aanzagen,
waar toe zy met konden ftemmen. Ismenias medcgcSoot
vanPelopidas, diegehoorby den Koning had, liet zyn
ring vallen, cnboogzig om de zelve weder op te neemen,
cn won door deze 1 ift des Konings goede gunil, die geloof-
de dat men hem huldiging ecdaan had. Tuiiagoras, van
Athenen afgefonden, deed hem huldiging zonder weige-
ring , maar, men maakte hem , te rug gckeert zynde, zyn
regtsgeding, en hy wicrd veroordeelt om onthoofd te wer-
den. Zommigen gelooven, dat het zelve zyn ecnigfte mis-
daad niet was , want men bcfchuldigde hem van met Ar-
taxerces onderling verftand gehouden te hebben, van w ie
hysrootefchenkadien ontfangen had. Het Gezantfchap
was vrugteloos. DeThebaners hartnekkig, en voor dc
Opperhcid van Griekenland ftry dende, keverden dc La-
cedemonierstcMantineasdenikg. Epaminondas won de
Zelve i maar, hyw^ierd daar gedood. DeTheb^eirs lieten
niet na hun vyanden t'onder te brengen, die het gebied
van dc Zee aan de Atheners hadden overgegeevcn.

Men maakte by naër een algemeene zaamenzweering
tegens de Monarchie der Perfen. De Lacedemoniers waa-
ren daar van't opperhoofd; zy klaagden, wegens dat Ar-
taxerces, die met henin verbond gctreeden was, niet na-
liet die vanMeffina te begunftigen, cn deze plaats in den
rey dervrye Stecden van Griekenland te ilcllen. Men oor-
deelde in Lacedemonien , dat zuiks aaniloot gaf aan het
recht, 't wel k men aldaar op Meffina had ; deze Stad, wel
eer aan Lacedemonien leenplechtig, had zich onder de
befchcrmingvanEpaminopdas heritelt, die de bewoon-
ders hun landen en de vryheid van dezen vryen itaat wee-
der gcgcevcn had. Verfchcide bcilierdcrs der Landfchap-
pen cnbyzonderlyk dier geenen, die aan dc MCgeleegen
waren, ftonden regens hun meefter op. De Syriers cn
Pheniciersvoegdenzichdaarby. Tachos de Koning van
Egypten, bondgenoot der Lacedemoniers, ftelde zich
aan hun hoofd, om den oorlog aan den algemeenen vyand
te verklaaren; hy noemde Α gefilaus om't leeger te gebie-
den. Maar deze Prins, klein van gewas, uit Egypten ge-
kooHienzynde, wierd veracht, ter oorzaak van zynge-
ftalte , cn de eenvoudigheid, volgens welke hy leefde.
De Koning zelfs die veel wyzer als't gemeene volk moeft
weezen, zegt, datdebergvaneenrotinde kraam geval-
len was, 't welk Agefilaus zo leevendig trof dat hy befloot
een Leenw te worden, om zich van Tachos te wreeken.
Chabrias Veldheer der Atheners, erlangde veel meer ge-
luk in Egypten; want hy openbaarde den Koning het ge-
heim van geld te verzaamelen, met zyn heerlykheden en
verpagtingenaande rykileinwoonders van't land te ver-
binden. De verbintenis gemaakt zynde, begon den oor-
log, en Tachos befloot om zig aan't hoofd derKrygsben-
den te ftellen , maar, voor 't openen van 't veld, hoorde hy
dat Ncótanebus zich tot Koning van Egypten had doen
verklaaren , overeenkoonfende met zyn t.uitenant, die
hy aldaar gelaaten had j Agefilaus hem mede verlaatendc,
om zich van debeleediging, welke hy ontfangen had, tc
wreeken. De Vaderverzeekert, dat dezePrin.<
verpligt was in Arabien te vlugten, maar,hy bedriegt zig.
Tachos nam alleenlyk zyn weg door Arabien, ominPer-
fien te komen, en gcnaade van den Koning te verzoeken,
w^iens juk hyafgefchud had. Hy wierd zeer beleefd ont-
fangen : Oiodorns voegt daar by , dat Artaxerces hem zond 1131
om over zyn Leegers in Egypten tegens de wederfpanne-
lingen bevel te hebben. Hier was alreeds een medevryer
tegen Nedanebus verheeven, die de Grieken als hun
vriend befchermden. In der daad, Agefilaus verfloeg den
geenen, die hem 't Ryk betwiftten, nam zyn medeftreever
tot hetRyk,cn veftigde hem op den Throon,cn vervolgens
in Lacedemonien wedergekeert zynde , om 't zelve in een
zo gevaarlyken oorlog te onderfteunen, wicrd zyn fchip
door ftorm in een woeile plaats geflingert, alwaar hy ftierf'.
Artaxerces ftierf mede in 't zelve jaar, ten uitterilen be-
droeft, wegens datOchuseenzyner Zoonen een ande-
ren had doen vermoorden, die hy hertelyk liefhad, alhoe-
wel hy uit een byzit gebooren was. Dc oudfte, die Dx-
rius genaamt was, had tegens zynVader met vyftigzy-
ner broeders zaamengezwooren, die alle over hun mis-
daad geftraft wierden, de vrouwen zelfs verlooren het lee-
ven, alhoewel zy onfchuldig waaren. Welke ongeluk-
ken in 't huis van deze Monarch! Ochus verzweeg dc dood
zyns Vaders, tot dat hy voor Koning in alle dc Landfchap-
pen uitgeroepen was. Hy had reden om te vreezen; want
hy trad in de plaats van eengrooteVorft, en hy had een
nederig en wreed gemoed , hy vervulde zyn Hof aanftonts
met vlees enbloedilagting. Zyn Oom, (de Vader van Sifi-
gambes , welke de deugdzaame Moeder van Parius was,)
wierd met zyn Z4, zoonen door Pylfchooten omgebragt.

Dit jaar wierd door dc geboorte van Aiexander dc ,ι^^
Groot, en't verbranden van den Tempel tcEphefen ver-
maart ; en het was vergeefs te verbieden, dat men ooit van
den geen fprak, die daar 't vuur ingeftooken had, om zich
beroemt te maaken ·, men heeft hem dc roem , welke hy
aan deze daad gehecht had, niet kunnen bcneeracn. Men
7.cgt dat Diana, al tc zeer met het baaren van Olimpias be-
zig, haar Tempel veronachtzaamd had: deWyzen wan-
hoopende, en niet wcetende aan wat zyde zich tc keeren,
fneeden zich de huit op , en voorzeiden dat dit ongeluk het
voorteeken van een ander voor Afien was, 'c welk Alcxan-
der moeft onderwerpen.

Arthemiiia kweet zich door de liefde, welke zy voor 1x40
haar gemaal Maufoleus bewaarde, zy vierde alstoen dc
fpeelcn, alwaar de doorluchtigftc verftanden van Grie-
kenland de prys onderling betwiftten. Theopompes, dc
leerling van Ifocrates , cn Theodedes, dc Treardichter,
verfcheenen daar roemruchtig. Dit zyn de twee mannen, -
waarvan Ariftheus verhaalt, dat dc eencenigevertellin-
gen van Mozes in zyn gefchiedenis, en d'ander in zyn vaar-
zen hebbende willen influiten, de eerfte den geeft 40 dagen
verward had, tot dat hy gelcert hebbende, dat deze itraf
hem overgekoomen was, om dat hy in 't openbaar de gehei,
menifleü van deGodheid had willen ontdckkéii, cn d'ander

hes

het gcïicht verlooren hebbende, zy van hun ongevallen
niet als door berouw en leedwezen, en drociheid van mis-
duan te hebben, verloil wierdeη.

1141 De Sidonicrsftonden tegen Ochus op, en negen Konin-
gen , die in 't eiland Cyprus heerfchten, volgden dit voor-
jecld.De Athenersals Bondgenoorcn zynde, zonden Pho-
cioninditeiknddoorEnagorasonderiteunt, neef van dc
geen, waar van wygefprookcnhebben, vanwieProta-
goras zy η oom, Salamine opge I igr had. Hy bracht dc wee-
derfpannigen weder tot hun plicht j terwylde Sidomers
door hun eigen Koning Tenncs verraaden, en tot wan-
hoop gebragt, naa dat zy hun fcheepen verbrand hadden,
om dc hoop van heil, in het vluchten te beneemcn , zich in
hun huizen verbranden. De ftad wierd in dc affche gelegt,
welke Artaxcrces aan Ochus duur genoeg verkoch^t, ter
oorzaak van de menigvuldigheid van goud, 't geen men
daar vond.

De Overwinnaar maakte vervolgens zyn voorbcreidzc-
len tot den Egyptifchen oorlog; hy verzocht hulp vandc

1142 Grieken, zyn Bondgenooten; Laccdemonien weigerde
hem zulks, en het overige van Griekenland verfchaftc hem
tien duizend mannen, lly trok na'tinneemen van Sidon
naêr Jericho, 't welk hy mede innam j hy trad in Egyp-
ten, waar uit hy Nectanebus verdreef, die zich in EtHio-
pien bergde, en 't was door hen, dat de Monarchie van
Egypten eindigde, dit Ryk volkoomentlyk op de Perfen
^ewentelt zynde. Na deze roemruchtige uitvoeringen,
jcloonde Ochus dc Grieken, die hem getrou wlyk gcdient
ladden, en keerde, rykelykmctroofgelaadcn,naêrBa-
3ylonien.

Sicilien zuchtte onder de d winglandy van de jonge Dio-
nifius, als wanneer een van zyn bloedverv/anten , Dion
genaamt, ontftooken, weegens dat de Dwingland hem te
Corinthen gebannen, zyn vrouw aan een andere getrouwt
cn zyn zoon in ongereegeltheden geilort had , met twee
laftfcheepen, cn eenige zoldaaten, ondernam om deze
dwingland onder te brengen, die zcdert een langen tyd
regeerde , door honderd duizend voetknechten, tien dui-
zend paarden, en een groot getal van oorlogicheepen on-
derfchraagt. Het onderneemen was vermeetel, ondcrwy-
len gelukte het. Dion deed een landing in Sicilien, ge-
duurende het afsvezen van Dionyfius, en maakte zich daar
bynaêr zonder ilag of iloot meefter van. Daar rees ver-
volgens tweefpalt tuilchcnDion, en eenzynerVeldhee-
ren , die niet geholpen had den tyran te verdryven, om
daar een andere te maaken. Dion wierd door Calippus dc
befte zyner vrienden verraaden, die hem ombragt, vier
jaaren na dc landing in Sicilien, en maakte zich daar mee-

»15 $ iler van hetbeftier; maar, hy bewaarde het niet lang, om
dat Hippanus, de broeder van Dion het van hem affcheur-
de, terwyl Dionifius de jonge in zyn vermaaken ^te Lo-
eres leefde. Hy hernam Siiacufai maar, men verdreef
hem ten tweeden maal, en hy week in Corinthen, alwaar
hyfchoolhield, omzynleevente onderhouden.

Pbilippus, Koning van Macedonien, leide ter zelver
tyd de grondilagen van een nieuwe Monarchy; hy was dc
jongile zoon van veel broeders , die hem dc uitfluiting van
de kroon veroorzaakte; men had hem , jong zynde, in
pand te Thcbes gezonden, alwaar hy zich in de fchool

I j^j van Epaminondas liet onderwyzen. Gehoort hebbende,
dat Perdiccas, zyn oudile broeder, in een flag tegen de
Illyriers omgebragt was, ontvluchtte hy uit Thebes,
vloog zyn vaderland te hulp, welk-hy in een fchrikkelyke
ontfteltenis vond; Perdiccas had niet anders aleen kleirt
jong kind nagelaaten. De Atheners hadden aan hun Veld-
heer bevel gegeevcn, om Argus op den Throon te ilellen,
ten nadeel van den wettigen erfgenaam, die in geen ftaat
was, om den oorlog te onderileunen. De Thraciers Puu-
fanias, een Prins v?n Koninglyk bloed, beguniligende,
Zegcnpraalde Philippus van alle zyn aanhangers, inden
ouderdom van αχ jaaren. Hygafaanftondsaan Amphipo-
lis haar vryheid weeder; alhoewel deze plaats op de gren-
zen van Maccdonien geleegen, hem van aangelecgenthcid
was i maar, hy vreesde de jeloersheid der Atheners te ver-
wekken , met dezelve te wcderhouden. En hy bragt de
zelve in de noodzaaklykheid van zich teegens dc Illyriers,

^ar allerwrccdUe vyanden, te befchermen. Inder daad,
Maccdonien was klein; de Illyriers, haar nabuurcn, waa-
;ixn op heE punt van daar met ontzaglykc machten in te

treeden ; de Pa;oniers ftroopten 't zelve door geduurige in-
vallen. Paufanias en Argeus, alhoewel van de Kroon uit-
geilooten, door het toedoen van 'tvolk, lieten niet na,
van daar noch naêr te ftaan. Philippus floeg Argeus te Mc-
thoiicn, floot de Poort van zyn Ryk voor Paufanias, deed
dePeoniersaan, en bracht hen weder onder zyn gehoor-
zaamheid , hakte dc Illyriers aan ilukken, en verplichtte
hen, aan hem weder te geeven, al 't geen zy in Maccdo-
nien bczaaten;cindelyk floot hy met de Atheners een vree-
de , welke hy wel wiil tc verbreeken, als zulks hem voor-
deeligwas. HynamCrcnidesin, zeedert twee jaaren ge-
bouwt zynde, en noemde dezelve Philippes. Zy voerde
noch die naam, als Brutus enCaffius daar de nederlaag had-
den ; maar hy ontdekte bovendien Mynen, die zyn in- ·
komilen tot twee milliocnen vermeerderden, een aanmer-
kelykezom, dcwyl de vryen ilaat van Athenen, zo be-
roemt, opvernazoveel vanalhaarfchattingenniettrok i
hy verkreeg vervolgens in Theflalien verfcheide overwin-
ningen, dewyl hy de ruitery tot den grootcn hoop voet-
volks van Maccdonien voegde, die hy geoefFend had, cn
dit was dat onwinbaar lichchaamdat Alexanderzoroeai-
ruchtigdiende , om van gantfch Griekenland, cn vervol-
gens van Afia, door de omwerping van de Periifche Mo-
narchie meeilerte verorden.

De//"«/zeeoorlog verhief zich tuiTchendeThebajersen
de volkeren van Phocidc. Deze laatjlcn hadden de nabuu- '
rige landen van den Tempel van Delphos, aan Apollo toe-
geweyd, beploegt. Die van Thebe en Loeres by de behou-
denis van den Tempel belangen hebbende, deeden de Pho-
ceers door dealgemeene Staaten, of dc Am^hiilions^ die alle
jaaren tc Delphos of teTermopyles vergaadcrden , voor
kerkroovcrs verklaaren. Dc Phocecrs door een hunner
StedelingenPhilomelusgenaamt, aangemoedigt,lachten
met dat befluit. Den oorlog ontftak, Athenen en Laccde-
monien trokken tegens Thebe te veld, welke zy wilde
onderdrukken. De Phocecrs beroofden den Tempel, en
hieldendenoorlogtenkofte van de Godheid ilaande, die
zy beleedigt hadden. Thebe wierd gedwongen om zich in
de armen van Philippus te werpen, die zich onzydig ge-
houden had. Men kon een zo heldhaftigen vyand niet we-
derilaan. De Phocecrs, overwinnaars, weeken in Pelo-
ponefe, en het overige gaf zich over. Aldus wreekte de-
ze Prins de Godsdienit, vermeerderde zyn Staaten, en nam
Thcrmopyles in bezit. Hy baande zig daar door een weg
om mcefter van Griekenland, en vervolgens van Ailen te
werden , door het omwerpen van de Perfifche Monarchie.

Ochus die met fmerte de verhefHng van den Koning van ^ ^
Maccdonien zag, nam zyn voorzorgen om hemvyanden
te verwekken. Maar, Bagoas, een vanzyngefneedcnen,
en zyn gunfteling befloot zich van dc beleediging, zyn
Godsdienft in Egypten aangedaan, tc wreeken, alwaar
Ochus de Os Apis gedood had- Hy bragt zyn meeiler om
't leeven, en wierp zyn lyk voor de honden en katten, en
leide een ander in het graf"der Koningen, hy maakte van
zyn beenderen hegten van Sabels, hy Helde, volkoo-ni'^
men meeiler zynde, Arzen , de jongfte Zoon van Artaxcr-
ces Ochus op den Throon; maar, twee jaaren daar na bc-
grypendc dat Arzen of Aroilus hemde ftraffezynermis-
daaden wilde doen lyden, kwam hy hem voor, doodde
hem , en ftelde Darius op den Throon, een zyner vrienden
die gantfch geen recht tot de Kroon had, Bagoas had wel
haalt berouw van de keur , die hy gedaan had, qn befloot
van hem door vergift oni te brengen. Maar, zyn voornee-
men ontdekt zynde, verplichtte hem Darius, om het ver-
gift, dat hv voor hem bereid had, zelfs in te zweigen. Ont-
ruitdoorec vooregangen van Philippus, befloot hy hem
den oorlog aan tc d^oen. Inderdaad, dieVorfthadinhet
voorgaande jaar de flag van Cherone tegens de Atheners
gewonnen, die de Rechter vleugel, welke de jonge Ale-
xander aanvoerde, aanftontsfloegen. Maar, de zelve met
tc veel heevigheid vervolgt hebbende riep, Philippus, ds
Atheners weeten niet te overwinnen, en op hen ilortendc, ter-
wyl zy vluchten, fmeet hy hen overhoop: men had hem
voor oppcrfte Veldheer van Griekenland tccgen de Perfen
verklaart; dusdaanig was daar niet meer vooi Darius tc
ovcrweegen, Men verzeekcrt dat hy, om Zich van een zo
ontzachly ke vyand tc ontflaan, Philippus liet ombrengen,
die den trouwdag van zyn Dochter met Alcxander dc Ko-
ning van Epiren vierde. Inderdaad, deze Prim verweet
hem den moord ym zyn Schoonvader, AlS'»

iij), Alexander, die hem navolgde, beryktealstoen niet meêr als twin-
tig jaaren , hy deed zyn Proefiluk aan den oever van den Donau tegen
de Triballen, wier krygsmagt en Koning hy verüoeg. De vreugd
van 2y η overViinning wierd door de nieuwe lyding geftoort, dat De-
moilhenes, door't geld van de Koning der Perfenomgekogt, of die
vreesde dat Alexander dedwingland vanzyn Vaderland raocht wer-
den , Athcnen, Lacedemonien en Thebe ten voordeel der Perien ge-
wonnen had, en dat men Attalus een ïyner voornaamfte Officieren
zeer krachtig verzocht, omdeGriekzeStedennaêr tevolgen, onder
voorwendiel dat xyn meefter door de Triballen verflaagen gcweeft
was. Alexander geleidde zyn Leeger op deze fcondfchap weder in
1158. Griekenland, ontfing de Atheners in genaade, ging Thebe beleege-
ren, Hechtte haar grondilagen, doodde of bragt zes en twintig duizend
in woonders in flaaverny, en fpaarde niets als 't huis van Pindarus, des
Prieiiers en huisvefters van zyn Vader. Griekenland door dezeflag
ontftelt, vergaaderde zig, en gaf aan Alexander het opper bevel weder,
datzyhemontnoomen had. Hy ging in't zelve jaar Diogenes Cynicus
bezoeken. Plato waseenige tydtevooren geftorven. Demofthenes
en Ariftoteles waaren in weezen.

Alexander, die voornemens was om Afia te overmeefteren begaf
zig met dertig duizend voetknegten, en vier duizend vythondert paar-
den op honderd tachtig Scheepen. Hy landde verheugt op den vyand-
lyken booderi, en als verzeckert zynde daar van Koning te werden,
floegdeneerftenilagopden zofte. vanMay aan den Granifchen oever,
alwaar hy van honderdduizend voetknegten en tien duizend paarden
den flag met zo klein verlies won, dat men niet meer als negentig doo-
den telt, anderen ftelden daar 500 van zyn zyde, Orofiis telt daar vier-
maal honderd duizend mannen van de zyde der Perfen ; maar, de
dwaaling is taillyk, daar waaren niet meer als twaalfduizend, en twin-
tig duizend gevangenen, de Schoonzoon en Schoonbroeder van den
Keizer fneuvelden op't ilagveld, met zeer veel Bevelhebbers. De eer-
ftezorg van Alexander na deze veldflag was zich van de kuiten van A-
iien te verzeekeren. Hy maakte zich meefter van Sardis, Mileten , en
Ephefen. Halicarnafliis bood zeer veel tegenweer; maar Memnon,
die aldaar voor den Keizer't bevel had, geweeken zynde, wasgeheel
Cilicien voor den overwinnaar open,die verplicht wierd zich aldaar op
tehouden, omdathy daar krank wierd. Terwyl Memnon zichvan
't eiland Chio meefter maakte. Hy landde mede in dat van Lesbos,
alwaa^ de StadMitilenen alleen de beleegering uitftond.Memnon ftierf
daar, en dat was een der oorzaaken van de omkeering der Monar-
I160 dat Darius meer de bevelhebbers als krygsknegten noodfg

' had. En deze hem hier in de zaak ontbreekende , beiloot hy om
zich zelfs aan't hoofd van't Leeger te ftellen, waar om hy deover-
ziening te Babyion deed. Men raadde hem van zich in vlaktens van
Mefopotamien te houden, en zyn Krygsbenden te verdeden, ten
einde om in geen een dag alleen het geluk van 't Ryk tc waagen;
maar, hy geloofde niet langer te moeten wagten, hy trok tegens over
Cilicien om Alexander te fluiten. De Veldflag gefchiedde op den
28 Odtober, de Perfen verlooren daar negentig duizend mannen,
Darius zoude gevangen geweeftzyn, by al dien het Merry-paard, waar
op hy dien dag zat, niet met een ongemeene fnelheid naer de plaats ge-
loopenhad, daar zy haar veulen gelaaten had. Sifigambis des Keizers
Moeder, zyn Gemaal in, zyn twee Dochters, beneevens een aan-
merklykgetal menfchen van aanzien wierden gevangen: Alexander
onthande de Koninginne met zeer veel beleefdheid. Damafcus, al-

k™ 'Τ^ΓΓ."·'""' den overwinnaar, ftellende een hieuw
Jukboven tgeenzygewentwaarentedraagen. Tyr alleen verdroeg
een beleegering van zeeven maanden, en vertraagde door haar tegen-
ftant de overwinningen van den heerfchzugtigen Monarrh Maar
'teiland Cyprus tegens de Perfen opgeftaan, verfchafte hem Schee-
penen byftand. Samballatus, aan wie Darius eenige tyd tevooren
het beftier over Samarien toevertrouwt had, leeverde hem mede acht
duizend Mannen, en verzogtto{ loon van een zo groote dien ft, de
vryheid van een Tempel op den Garizim te moogen bouwen, ter
gunfte van Manailê zyn Schoonzoon, en Jaddus den Hoogenpriefter,
die in Samarien geweeken was, om dat men zyn wonderlyk Huuw-
lyk in Jerufalem niet had willen gedoogen. Alexander ftond hem zyn
verzoek toe, en de Tempel, Medeminnaar van die van Jerufalem,
wierd gebouwt. Terwyl de beleegering van Tyr duurde, doodden
de Arabieren eenige Krygsknechten,die zy, op den berg Libanon hout
hakkende, overvallen hadden, en naamen daar eenigen van gevan-
gen. Alexander öntftookenzynde,trok daar den tyd van elf dagen om,
en floeg hen met veel moeite en gevaars op de vlucht. Tyr, door de
Carthageenen verlaaten, op wie men zich vertrouwt had, wierd ein-
delyk ingenoomen en verwoeft. Van daar trok de overwinnaar in Ju-
dea, ten einde om Jerufalem te verwoeftca, die den Perfifchen Koning
getroaw, hem byftant geweigerd had.' Jaddus trok voor hem uit met
zynPriefterlyke kleederen, en zyn Geeftiykheid. Alexander ftond
door deze pragt en nafleep verzet, men verzeekert, dat hy zegt, dat hy
in den flaapeen diergelyk Man als deze Hoogenpriefter gezien had,die
hem aanmaande om van Macedonien in Afien te trekken. Jaddus ge-
leidde hem in den Tempel, ontfing zyn offerhanden, en liet hem de
Prophetien van Daniël zien, die den val van de Perfiche Monarchie
door een Griek voorzeide. Het was gemaklyk deze Godsfpraak
op Alexander te paifen. De Hoogenpriefter vernuftig zynde, en die
zonder twyfFel de ftoiFe beoeÖend had, ontbrak niet, en de Prins
die door de hoop aanminnig gevleid wierd, ftond de Jooden de ont-
heffing van de zeeven jaarige fchatting toe. En fchreef in zyn Leeger
een grootemeenigtevan Krygsknegten in, hun vryheid vangewee-
tcntoeftemmende ; Samarien jeloerfch over de Eer, welke haar me-
devryfter ontfing^ zond afgezanten tot Alexander, omhcmtcbiddeu
van haar met zyn tegenwoordigheid te willen vereeren ; maar, hy ftel-
dezyn bezoek tot zyn wederkomft uit. Hy gingGaza belecgeren,
daar hy twee wonden ontfing, 'cwêlk hem gcn cldig tegens den bc-
ftierderBetis, entegcndeftad ontftak; welkers invvoonders hy alle
in flasverny wegvoer(3e.Dusdaanig v/itrd dcGodslp'raak van den Pro-
pheet vervult, die deze ftad gedreigt had ^ dat zy ee» ceuivig graf
zoude werden^ Inderdaad óVij^o zegt, dat zy door Alexander ver-
weeft zynde, woeft bleef. Deze Prins maakte daar allccn'yk een ma-
gazynvan, en byaldienzy zich by gevolg vantydenherftelde j twyf-
felt men ofzulks wel in dezelve plaats gewceft is;

Alexander, zyn weg vervolgende, trok in Egyptcn, welkers over- nóu
winning hem gemaklyk viel, om dat de inwoonders van de Perlifche'
dwinglandy, vermoeit, hem tc Pelufien afwachtten, en met open
armen ontiingen. Hyging met deQodsfpraak van jupiterHammon
raadplcegen, alwaar hy een antwoord volgens zyn verlangen ontfing;
want,de Priefters wel onderrecht van 't geen daar hy op doelde, noem-
den hem ia't groeten, denzoonvanjupier. Hy bouwde de ftad A-
lexandrien, welke hy met Grieken en jooden bevolkte, aan beide de
zelve voorrechten geevcnde; hy gaf met een de wacht vanThebaïs
aande Samaritaanen, die Samballatus hem toegezonden had; zulks
beteekendezeer veel vertrouwcndheid ; onderwyien hoorde hy ter
zei ver tyd, dat de Samaritaanen Andromachus,befticrder van Syrien,
leevcndig verbrand hadden; hytrok aanftonds op, om die hoon te
vvTceken. Samarien wierd ingenoomen ; de Macedoniers bevolkten
't zelve, in plaats van de aloude bewoonders; en de landen wierden
aan de andere Jooden gcgeeven , die getrouw geblecyen waaren: on-
derwyien w ierd de Tempel van Garizim befpaart, en al de misnoeg-
den te Jerufalem volhardden van daar hun toevlucht te neemen.

Alexander, niets meer achter hem laatende, beiloot recht fircïks
Aflyrien in te trekken; hy trok over den Euphraat, en deTigrisj en
't was in deze doortocht, dat Statyra, de vrouw van Darius, aan een
misliraam ftierf. De Keizer, die niet meer als honderd en vyftig fta-
dien, ofzeven uurcn en een half van daar was.zond om'pieuwe voor-
flaagen van vreede te doen, welke een ander als Alexander zoude vol-
daan hebben; maar, hy floeg dezelve trotslyk af. Hy vond zelfs,
dat het Voor hem niet roemruchtig genoeg was,den vyand by der nacht'
aan te taften. Hy iliep tot hctaanbreeken van den dag, als of hy van
de overwinning verzeekert was, of dat hy niets te doen had. . De
veldflag gefchiedde te Gangarnele^ oft lichchaam van een kameel^ maar,
dewyl ditflegts een klein dorp, en weinig bekent was^ hebbende
Grieken dezelve liever den flag vanArbelle willen noemen 5 alhqe-
wel't zelve omtrent de 4 uuren van daar gel eegen was: daar was't»
dat Darius met zyn voornaamfte Officieren na zyn nederlaag naer
toe week. De Perfen ftreeden metgcnoegzaame heevigheid, en de
linker vleugel der Macedoniers, waar over Parmenion bevel had,
wierd t'onder gebracht; men nam zelfs hun leegergoederen; maar de
voerman van Darius gekwetft zynde, geloofde men dat de Koning
dood was, dc fchrik en verwarring kwaamen in de benden, die de
vlucht naamen; de Parther s en Indiaanen met eenige Perfen hielden
ftand, en verplichtten Alexander om weder een nieuw gevecht aan
te gaan, als wanneer hy van het vervolgen zyner vyanden weder te
rug keerde. De laatfte flag was mede bloedig ; maar^ deoverwin-
ning wierd eindelykrolkoomen; men heeft moeite omtegelooven ^
dat van de zyde van Alexander niet meer als honderd krygsknechten ^
en duizend paarden in den ftryd in 't vervolgen bleevcn ^ tenvyl de Per-
fen driemaal honderd duizend dooden telden; de overwinnaars ree-
kenden het een Eer te zyn, hun verlies te verminderen, en die def
vyanden te vermeerderen; maar, men heeft meer reden te zeggen <
datzy vrouwen, of lafhertigen overwonnen hebben. Men vervolg-
de Darius vruchteloos, die dwars door 't gebergte van Armenien by
de Meders getrokken was. Babyion gaf zich over, en men vond daar
fchatten genoeg, om het leeger tebeloonen. Men nam nieuwe te
Sufa; van daar wilde men in Perfien trekken; maar, Ariobarzanes^
dicoverdeSuJiaanfchehaavens^ of over Perfien bevel had , verdreef
het overwinnend leeger met dartigduizend mannen, 't welk verplicht
was, een anderen wegdoor de bergen te neemen, alwaar een herder
't zelve voor leidsman diende. MenkwaintePerfepolis, dat aan den
roofovergegeeven wierd, ten einde op dat dc Grieken zich van'ton-
gclyk mochten wreeken, 'twelk hun Koningen hen aangedaan had-
den. Taïs, herdenkende, dat Atheuen door een vanhenvarbrand
geweeftwas, verzocht aan Alexander, die zich dien avond dronken
dronk, dat men daar't vuur in ftak; 'twelk uirgevoert wierd. Aldus
ging deze hoofdftad der Perfen onder, alwaar men oneindige fchat-
ten verzaameld had. Alle dc andere fteden gaven zich over, zonder de
minfte weêrftand te bieden.

Darius, de yerftrooide hoopen van zyn leeger weder verzaamelt
hebbende, maakte zich vaardig om een nieuw gevecht te waagen; hy
w^s niet meer als 15 uuren van zyn vyand, als wanneer twee van zyn

Officieren, BeiTus, en Nabarzanes hem door de krygsknechten lieten

binden, om hem aan Alexander over te keveren; men poogde om
den ftryd door voort en tegentochten tecntgaan; maar^ Alexander
trok voort, zonder de minfte ruft aan zyn leeger te geeven, waar van
een gedeelte door vermoeithcid,honger en dorft ftierf. BeiTus, ziende
dat Alexander niet meer als twee uuren van de leegerplaats afwas, liet
Darius ombrengen, en nam de vlucht naer deCafpifche zee. Meii
vond Darius ftervende, die Alexander bedankte wegens de beleeftheid
welke hy zyn moeder en vrouw beweezen had; en hem de begraave·
nis voor alle genade verzocht.

Befllishaddennnam van Artaxerces, en Koning van Perfien aan- Ï163,
genoonlen; hy had zelfs eenige benden verzaamelr,- om den oorlog
te hervatten. Maar, zyn befte vrienden verftaan hebbdiide, dat Alexan-
E der

der de Oxus over getrokk'cu was , en hem vervolgde, itelden hém we-
der gebonden en gckncevelt in zyn handen, 'en deïe Vorft liet hem
ürenglyk ftraftc-n. Alexander zette zyn overwinniBgen voort tot
aan de Rivfcr jaxartes, welke men zomtyds de Tanaïs nóetnt, en ent*
fingdaarde huldiging der Schyten; hy ging tnede naêr dei'ydc van
Indien, ahvaar hy zich meeftcr van veele üc'den maakte, en onder
anderen van Taïyla , welke haar naam aan de Koningen gaf. Hy
kreeg Porus medegevangen , die hy vervolgensin 't getal zj'uer vrien-
den ftelde.

Alexander, overwinnaar van zo veel geflachten , gaf zich aan de
welluftoVery zynkrygsknech'ten,moejelyk\vegen'szyn ongerecgeld
leeven , en hem op zyn PeriiG-h gekleed ziende, vreemdelingen tot
zyn lyfwachten neemende , betonden meenigmaal tegen hem op te
iban' Hy handelde de Beüierders der landfchappen geweldig ttreng,
't welk voor hem nieuwe vyanden verwekte. OndertulFchen, dewy I
hy voor geheel Atienontzachlyk was,Ohtfing hy in Babyion Afgezan-
ten van de verafgeleegenrtc volken. Hy volhardde daar in zyn ongere-
geld leeven, en wierd , na bovenmaacen gedronken te hebben, k,rank.
ï 169, pg koorts vermeerderde daag!yks,zedert den 12, tot den izfte.van Jilay,
zo dat hy ffierf. Men verkondigde dat Antipater hem door Caffander,
zyn zoon , vergif toegezonden had j die een weinig tyds te voeren in
Baby ion gekoomeii was. Men verdacht aelfs Ariftoteles, van in deze
zaamenzweering medegeaeelt te hebben; de liefde der Macedoniers
wakkerde op, als zy hem krank zagen; en hy had de goedheid van hen
alle door de kaamer te laaten trêeden, om zich twee dagen voor zyn
dood te laaten zien, en de handen te laaten kuilchen. Alen gafde fcha-
duwevan'tbeftier aanAridéüs, de broeder van Alexander, wiens
verii3ndtezwak\vasv om een zogröotelaft tedraagen; en Perdic-
cas, aan wie Alexander zyn ring gegeeven had, had het Ryk cn 't ge-
zag , afwachtende het kraambedde van Roxane, welke zwanger was.
Meleager droeg voor'tleeger zorg. Seleucus was Bevelhebber over
de Ruitery; cn Craterus, beilicrder van de Kbninglyke fchatkamers;
maar,Perdiccasrcgeerde-inden grond over alles, eii hy was't, die
de landfchappen , welke Alexander overwonnen had , uitdeelde;
httzyhy hem zulks ï-odaanig by uitterrte wille bevoolen had, gelyk
iiien die gem.een maakte; hctzy, dat die Opperhoofden, al temach-
t!g, wel verheugd waaren , de overwinnhigen te verdeden, waar
aan zy io veel deel hadden. Ziet hier de verdétling, welke nooodza^k-
]yk IS, om 't vervolg van de gefchiedenis te weeten.

Antipater en Craterus hadden Macedonien, Illyn'en, enEpiren.
Craterus wierd in een liag, het votgendejaar, gedood.

Lyfimachus nam Thracieh, en het Cherfoneei ch, tot aan *t gebergte
van Chimere.

Ptolomeus, de zoon vanLagus, verkreeg Egypten, en'tnabuu-
rigArabien. Men geloofde hem een'zoon van Philippus enArfinoe
te zyn, welke zich zwanger vindende, aan een boer, Lagus genaamtj
ten'huuwlyk gegeeven wierd. De Rhodiers gaaven hem den roem-
ruchtige naarh van Van daar begint een nieuwe Monar-
chy in Egypten, dknietalsindeperzoon van Cleopatra uitgeblufcht
Ivierdi

Cappadocien, en Paphlagonien, met eenige laiidfchappen van klein
Afien, nabuurig aan de Euxynfche zee, wierden aan Eumenes gegee-
ven. Deze voerde den oorlog in Macedonien; iloeg CaiTandcr, de
zoon van Antipater, in Phrygien ; maar, hy wierd op zyn beurt door
Antigonus geilaagen, ert in deuitterfte nood gebracht, waarin zyn
moed cn vernuft hém onderfchraagden. Hy weerftond een jaar het
beleg, ineenkaiteel, daar Antigonus hem ingeflooten had; en ver-
kreeg eindelyk zyn vryheid ^ met hem in onderhandeling treedende j
inaar, hy ftierf ongelukkig, krygsgevangen van Antigonus zynde.

Pamphilien, Lycien, Lycaonien, en het groote Phrygien aan An-
tigonus ,die gevolglyk zyn heerfchappy door meenigvuldige overwia-
ningen vermeerderde; hy hadzelfseenvoorneemen van zich meefter
van't Keizerryk, tegen Arideus, en de kleinej\lexanderteinaaken,
Hy handelde om deze reden met Eumenes en Caflander. Hy maakte
zich mecfter van Ephezen, en zette zyn overwinningen zeer verre
voort. Maar, hy wierd in eenveldflag, welkehyin een hoogen ou-
derdom keverde , gedood^ Demetrius , de inneemer der iteden,
vólgde hem indcRegcering,

Phrygien, nabuur van de Hellefpont, aan Leonatus.

LydienaanMenander.

Caric aan Caflander, de zoon van Antipater.

Cilicien en Ifaurien, aan Philotas, die door Pithon, debeflïerder
van Medien, en vervolgens van Babylonien, gedood wierd.

Syrien en Phenicien, aan Laomedon.

Armenieii, aan NeoptoIemuSi

Mefopotamien, aan Archefilaus.

Babylonien, aan Archon.

Medien,aanAtropales ,defchoonvadervanPerdiccas, die't zelve
weinig tyds daar na verloor, en Pithon maakte zich meeiier daar
van.

BaélrianeenSogdiane, aan Philippuï.

Perfien, aanPeuceiles.

Hyrcanién en de Parthen aan Phrataphernes.

Een gedeelte der Indien, aan Agenor, en't andere aan Porus.

Alle de landfchappen waaren niet anders als om te bêflieren ge-
geeven ; maar, de beftief ders, van een Opperhoofd ontbloot, maak-
1170. ten zich meefters daarvan, cn'tmeefte gedeelte veranderde dezelve
in Koningryken. Maar, men oorloogde om daar toe te koomen ^
wreedelyk. Pcrdiccas wilde zich meefter vaii Egypten maaken;
hy voerde zyn benden met den jongen Alexander derwaards, na zyn
vaders dood gebooren; maar, de Officieren, die voor Ptolomeus
achting hadden, trokken in zyn leegerveld. Perdiccas wierd door

zyn ktygsknechten gedood 5 Lamenes, die hy in Macedonieh ge-
zonden had, veel gelukkiger als hy, had Craterus en Neoptolemus
gfflaagen, die op 't flagveld gefneuveld waaren; maar, de tyding
van deze overwinning wierd te laat in Egypten gebracht; dewyl de-
zelve daar niet als na de dood van Perdiccas kwam. Antipater wierd
daar door meeiier van Macedonien; hy had daar vervolgens verfchei-
de veranderingen in deze Monarchy, door de heerszucht dér voor-
naamfle Opperhoofden veroorzaakt. Caflander Wierd Koning van
Macedonieh na dat hy op een wreede wyze het gantfche Huis van
Alexander hhd doen omkoomen,en dezufter Van deze Prins getrouwt
had ; zyn kinderen oorloogden onderling, en ftlcuvelden ongelukkig.

Ptolomeus regeerdfc altoos met zyn nakoomelingfchap in Egypten,
tot aan Cleopatra.

Demetrius, de zoon van Antigbnus, en de Inneemer der fteedeii
bygenaamt, had Syrien, Phenicien, en ecnig gedeelte van Grieken-
land; maar, hebberid'ex^fien weder willen neemen , wierd hy geilaa*·
gen, en ftierf, van Seleucus zyn fchoonzoon gevangen.

Lyfimachus regeerde in Thracien, en in een gedeelte van Macedo-
nien ; maar, aan Seleucus den oorlog verklaart hebbende, keverden
deze twee Prinfen een vfeldilag, waar in Lyfimachus gedood wierd*
Eindelyk Seleucus, bygenaamt den Verwinnaar 1 Hie alreeds Afien
bezat, van de Indien af, tot den Oceaan, vond zich door deze dood
alleen meeiier van't Ryk van Alexander; maar, hy bewaarde't zelve
niet langer als zeven maanden; want, hy wierd in den ouderdom
van77jaaren, door Ptolomeus omgebracht: aldus kwaamen al de
narolgers van Alexander door een geweldigen dood om 't keven; al»
hoewei het meefte gedeelte een langen tyd genoeg gekeft hebben,
om zeer veel kwaad te doen ; maar , men moet die omkeeringen
ontwinden, Vvaar van het laatfte gedeelte niet als in de volgende eeuw
voorviel.

Ptolomeus wiideèehiandbeflier^ dat hy alreeds bez^, niet affiaan* n^i;
Want hy dacht niet, als om't zelve te vermeerderen. , Inderdaad, hy
wierp zich op Phenicien, en het laage Syrien, dat hy Laomedon ont-
nam. Hy trok van daar naerjerufalem, van waar Jiy driemaal hon-
derd duizend inwoonders oplichtte. Hy verkoor uit deze meenigtc
dertig duizend der welgemaakileH ^ die hy onder zyn benden deed
ileeken. Airifteus heeft de brief van Ptolomeus Philadelphus verhaalt,
die de vryheid aan de Joöden gaf, die zyn vader overgevoert had. Men
getuigt tegens de valfcheid van dit verhaal, om dat üiodorus van Sici-
Iien verzeekert, dat Ptolomeus Nicanor een van zyn aller bekwaamfte
Veldheeren gezonden had, om deze uitvoering te doen; maar, /Ιξα-
Urcides ^ een ander Gefchiedenisfchryver, zegt vaftelyk, dat Ptolo-
meus binnen Jerufalem trad. yi/jji^/rfwex voegt daar by, dathydemutt-
rendierftad omverwierp. Jofephui verhaalt mede, dai het Ptolo-
meus was, die de Jooden overvoerde. Ziet daar dan de aloude Ge-
fchiedenisichry vers, die onderling verdeelt zyn. Waarom zal men
d'een boven den anderen gelooven } Agatarcides fpreekt richtender
wyze; want hy zegt, dat Ptolomeus in Jerufalem trad, in plaats dat
de uitdrukking van Diodorus dwaalend is; want, deze Prins konde
Nicanor zenden, en hem in perzoon volgen. Men kan dan de brief
van Philadelphus op dit gezag niet verwerpen.

Daar flond een nieuwe verdeeltbeid op. Antigonus, die in Phrygien n^i;
*t bevel had ^ befloot om zich Opperhoofd van de Monarchy te maa-
ken ; hy vermaatfchapte zich met Caflander en Ptolomeas; ter andere
zyde, waaren de kleine Koning AleXander en Arideus door Eumenes
onderfleunt, diedeie zydegenoomen had, om zich van Antigonus
tewreekea. Clitus, hun Zeevoogd, keverde een fcheepsftryd, ver-
overde 40 fcheepen van Antigonus j met haar toerufting, en boor-
den r 7 in de grond: maar, Antigonus, weder eenige fcheepen ver- 1174,
gaadert, en een tweede flag geleevert hebbende, bracht zyn vyanden
geheel onder- Clitus had zelfs groote moeite, om Macedonien tc
land weder te bereiken. Eumenes was tot aan den oever van deft
Euphraat doorgetrokken. Maar, 'tverfcheelde weinig, of zyn leeger
had onder de overflroomingen van de rivier, welke Seleucus gemyd
had, begraaven geweeil, en bereikte Perfen niet anders als met groote
moeite, na dat hy een ftilfland met deXe Veldheer geflootenhad, die riyi»
wel verheugt was, van hem uit zyn land te zien trekken. Zy waaren 1176.
wederzyds voldaan ; want Eumenes vond te Suza fchatten , waar
mede hy zyn keger betaalde, Antigonus wilde hem vervolgen, cn
ο ver den Ty gris trekken; maar, Eumenes op een onvoorziene wyze,
op zyn voorhoede, diealreeds overgetrokken was, vallende, fmeet
dezelve hals over hoofd in de rivier. Dit verlies verplichtte de over-
wonnen zich in Meden te begeeven ,· om daar verfterking te zoeken.
Men kwam't volgende jaar weder, van voorneemen orrï te flrydenj
maar, men had moeite om een plaats daar toe te vinden. Eindelyk de
kegers, moede van langer te wachten, raakten handgemeen. De
Üryd was bloedig; Antigonus behield het flagveld; maar, het getal
zyner dooden veel grooter zynde, week hy van 't oogenblik af ^ na dat
hyeen genoegzaam goed gedrag gehouden had, om te verzeekeren
dat hy den flag gewonnen had. De kegers weder aazem gehaalt heb-
bende, iloeg men ten tweedemaal, en Eumenes bleef overwinnaar.
Maar, dewyl hy niet naliet van zyn krygsrufling verlooren te hebben,
en de Macedoniers ontilooken zynde, tegens hun vrouwen enkinde-
ren niet willende flryden, ftonden zy tegens hun Veldheer op, en ke-
verden hem aan Nicanor over, diehem in den naam van Antigonus
kwam vangen. Hy liet hem in keetenen fluiten, en beval dat men
hem de kevetisnjiddekn benam, en men doodde hem eindelyk, en de
twee kegers verzoenden onderling. Antigonus wierd daar door mee-
iier van Perfien. Ondertuffchen deed Caflander, die in Macedonien
overgebleeven was , het gantfche geflacht van Alexander fterven.
De jeloersheid rees eerlang tufrdten Antigonus en Seleucus, een
van zyn Veldheeren, die Ptolomeus, cnCailander, endeanderen

vcf^

onder dit getal. Men gaf hem den naam van Hoogenpriefter verkeer-
delyk , want Onias oefFendealstoen die bediening. Maar, Hecateus,
die een vreemdeling was, heeft dusdaanig van een man kunnen fpree-
ken, die onder de Joodfche geeftelykheid aanmerkelyk aangezien was.
DaarwaarenRuitcr-benden van't zelve geilacht, en onder anderen,
cenMofallam genaamt, die de Grieken van de bygeloovigheid der
voorteekenenonthefte, de Voogelzicnder het leeger doende ilaande
blyven, totdat hy het vliegen van een voogel onderzocht hadde, dood-
de Mofallam dezelve; deze daad deed de krygsknechten morren,
maar, de Jood den voogel vaft houdende, betoogde, dat die geen, die
zyn eigen lot niet wift, en gekoomen was, om zich voor zyn fchooten
bloot te ftelleu, mede het lot van 't leeger niet konde weeten. Antigo-
nus , meefter van Syrien, zond zyn zoon Demetrius naer Babylonien,
om daar Seleucus uit te jaagen; hy vond bet zelve by naêr verlaaten,
ï 183. hy nam eenige Kafteelen in, ftroopte het land, en keerde haaftig wee-
derom; waar door het Ryk aan Seleucus geveftigd wierd.

Cai&nder liet de kleine Alexander metRoxane zyn moeder om-
brengen , bevreeft dat zy hem het landbeftier mochten ontneemen.
Antigonus volhardde tegens Ptolomeus te oorloogcn, met onder-
fcheidentlyke uitkomften, Demetrius, zyn zooo, trok in Grieken-
land, en bewerkte de vriendfchap der Atheners, die hem den naam
van Koning alzo wel als aan zyn vader gaven. Hy wierd verplicht
5 Griekenland te verlaaten, om in Cilicien over te trekken, en van daar
in'teiland Cyprus, om aldaar Salamine te beleegeren. Ptolómeus
kwam zyn broeder Menelaus te hulp, die daar over 't beftier had. Hy
ftreed en won aanftonds, maar, de linker vleugel onder de dapperheid
van Demetrius buigende, was haar verlies aanmerkelyk. Hy keerde
' weederinEgypten, met acht fcheepen, en Salamine gaf zich aan den
Overwinnaar over. Antigonus, door deze overwinning opgeblaazen,
nam opentlyk den naam van Koning aan, en zond dekoninglyke
Kroonaanzynzoon. Seleucus deed de zelve zaak. Want hy liet zich
Koning van Babyion en Medien noemen, na dat hy Nicanor gedood
had, die daar voor Antigonus't bevel over had. Deze laatfte befloot
den oorlog tc land en te waater in Egypten te voeren. Demetrius
had het beftier van deze uitvoering. Maar, de tegenwinden deeden
eenige Galeyen vergaan, en 't leeger lyden. Ptolomeus ftelde zo groo-
te beloomngen de krygsverlaaters voor, dat by daar van een groot ge-
tal had. Hy floeg de aanvallen der vyanden vervolgens af, belette
hun landing, Emdelyk wierd de vloot ten tweedemaal door het on-
weer verilaagen. Dusdaanig wierd Demetrius verplicht, om be-
H90. fchaamt weeder te koomen; hy maakte vervolgens een verbintenis
tegens Antigonus, die geweigerd had met Caffander vreede te maa-
ken, en alle zyn medeftreevers wilde inzwelgen. Lyfimachus, Caf-
fander, Seleucus, en Ptolomeus waaren de Bondgcnooten; de
eerfte trok in Afien, Antigonus volgde hem daar na, hy had bevel ge-
geeven dat men Mithridates de Perl lier van 'tKoninglyke bloed zoude
dooden, die hem verdacht was. Maar, Demetrius een edelmoedig
Prins, hem van dat voorneemen verwittigt hebbende, bergde hy zich
in Cappadocia, enPontus, alwaar hy een Koningryk maakte, 't welk
3,yn af koomelingen bezaaten,tot dat de Romynen het omver wierpen.
Dat was alleen het minfte ongeluk. Want, den flagtuHchen Seleucus

mgang van 't voorhof uitk waamen ; men voegt daar by, dat Arifteus
een voortrefTelyke befchryving van die waaterlcidingen, die hy gezien
had, maakt. En dat Ezechiel daar prophetifcher wyze van gcfprookeii
heeft, dewyl hy verzeekert,dat hy waaterenzag,die uit het Ooiten vaii
onder de drempel van de poort uitkwaamen. Daar zyn by naer zo veel
miiilagen, als daar woorden zyn. Ten eerften was hec Simon niet, die
de waaterlcidingen, altyd tot de offerhanden noódig, fchikte, meri
hadze al reeds gemaakt, of herftelt van het oogenblik datmenaandeii
Tempel werkte, om dat men die plaats van't bloed der flachtoifers
niet kon reinigen, noch de Pn'efterswafchén , zonder een groot Jii
overvloed van waateren. Ten tweeden, Syracides zegt mede η iet, dat
de putten verminderden, gelyk men in 't Grieks lecil, mcè dat hy uytdé
putten kwam, dte als de zee vervult waaren ^ gelykdelatynfcheOver·.
Zetter fpreekt, maar Simon veegde aan de zee koopere plaaien^ ofaaii
hetgroote wafchvat, 'tgeen toe een vergaaderplaats der v^aateren dien-
de, die men tot gebruik der Priefters vergaaderde; Ten derde, hy droeg
geen zorg voor't volk, uitvreeze dat het vallen mocht. Wantzulks
heeftgantfch geen zin, men moet de text en overzetting verbeeteren,
en den T'empel in de plaats van V volk weder ftel len, inderdaad, hy her-
ftelde den Tempel, waarvan een gedeelte dreigde needer teftorten.
Ten vierden, eindelyk zoude noch Ptolomeus, noch Demetrius hezrt
toegejaatenhebben, Jerufalem te verfterken, en haar inftaat teftel-
len, om een beleegering uit te (laan. Die zulks gezegt hebben, wiften
de gefchiedenis van die tyd niet. Maar, hy droeg alleenlyk zorg, om 1199 j
de Stad heerlyker te vercieren, gelyk Scaliger zulks aanmerkt. Ptolo-
meus hernam het eiland Cyprus van Demetrius, en ten tweeden, brak
hy, na een korte vreede, welke hy verplicht Was geweeft met heni te
maaken, dezelve, en landde in Afien, daar hy zich meefter van maak- i zool
te,cnbyzonderlyk vanEphefen, waar vanhy degeleegentheid en den
naam veranderde, en noemde dezelve Arfinoe; maarzy hernam na
zyn dood die naam, welke zy altyd gevoerd had.

De Gefchicdcnis des der tienden Ε euws derjóodfchc
Kerk, zedcrt den uittocht uit Egyptea

Oorlogen tujfche» de Koningen van Syrien en Egypten. De tydwaar
in de overzetting der 70. zaamengefielt wierd. Oordeel over 'i ver·
haal van Artjteus. Oorfprong van de Monarchy der Parthen.

Schatting., in'JudeagiUgt daordeEgyptenaars^ veroorzaakt
daar oproer, f^olharding van dén oorlog tuffchen Syrien ,
Egypten, en Macedonie». Staat lerjoodengeduu^
rende deze omkeeringen. Firheffifig der Romy»
ntn. De twee Punifche eorloogen. Hanni-
bal door Scipio verjaagt en overwonnen,

SEleucus, wiens ver moogen vermeerderde, bbiïwdè een groot ge-
tal van fteden, men telt daar van tot zeilien, die den naam van Anr
tiochus zyn zoon voerden. En het was in eene dezer ftcdén, genaamt
Antiochus van Syrien, daar hy een volkplanting van Jooden over^
bracht, aan wie hy dezelve voorrechten gaf, Welke de Grieken en Ma-
cedoniers aldaargenooten. En inderdaad, zy hielden zich aïdaar ftaan-
de, tot aan de gantfche verwoefting van Jerufalem. Seleucus bouwde

3Ö

Kieenigmaal van deugd veranderen. Lyfimachuszyn fchoonioon ge-
dood, en Macedonien verdeeld hebbende ^ beroofde Demetrius ïyn
medevryer ter zeiver tyd daar van, die niet tegenftaande deze onvoor-
ziene flag oiet na liet, zyti voorncemen te vervorderen , en Afien in te
trekken; De beginzelen daar van waaren gelukkig, hy nam Sardis in,
en zeer veel andere fteeden gaven zich aan hem over, de krygsknech-
i2so6 ten van Lylimachus liepen bygeheele benden weg; hy iloegin mee-
nigvuldige ontmoetingen Agathocles, de zoon van Lyiimachus, die
zynleeger om den oever liet vaaren, om hem de leevensmiddelen af
te inyden , maar, eindelyk deze laatfte zich van den berg! aurus mee-
fter gemaakt hebbende, vervi^oeftten de hongersnood en f>eft het leeger
van Demetrius, dat voeder ontbrak. Seleucushadalstoen metzyn
fchoonvader mededoogen, en wilde hem niet laaten vergaan, maar,
de ftaatktinde deze menlchelyke beweeging ftremmende , ftelde hy
zich aan'thCofd van't leeger, en trok tegens hem op, terwyl Aga-
thocles hem van de andere zyde beiloot: tot ophooping van 't ongeluk
wierd hy krank; hy was naauwlyks geneezen, ofhy ging zyn fchoon-
ioon overvallen.Maar, Seuleucus, van zy» optocht verwittigt,fprong
ten bedde uit. deed den aanval biaazen, veriloeg en verplichtte hem,
om den nacht in een bofch door te brengen, daar hy van honger zoude

feftorven zyn, by aldien een zy ner vrienden hem niet een weinig,gelds
efchikthad, om zich dwars door't gebergte in veiligheid teitcllen.
De weg moeilyk engellooten zynde, wierd hy verplicht, om zich we-
der in de handen van Seleucus te ilellen, die hem beleefdelyk wilde
ontfangen. Maar, zyn hoovelingen , die beducht wa^iren, dat hy
3207. zich van de geeft, en 't hart van hun Heer mocht meefter ma-aken, ver-
plichtten hem van hem gevangen te houden , en om hem in 't Cherfo-
neefch in te fluiten, alwaar hy zich met de jacht verluftigde, en vervol-
gens aan't drinken floeg, ten einde omzynhertzeeren door den wyn
te verzetten; hy flierfeenige jaaren daar na, lydende een zo droevigen
onderfcheide leeven van dat, 't welk hem den naam van Poliorcetes,
ï;2o8, o{dei}ineemerderfieeden\\zAAotngtt\m. Seleucus wierd daar door
meeftervan Afien , en van al't geen Demetrius in Syrien bezat, en
hy maakte door de verzaamcling van deze twee groote Koningryken
niet meer als een alleen; de Jooden, hem cynsbaar geworden, betaal-
den hem alle jaaren drie honderd talenten zilvers; dat is te zeggen, om-
trent de 150QOCO guldens, 't welk een zeer aanmerklyke fora in die tyd
uitmaakte, voor een Landfchap, dat zo klein als Judea was.

Ptolomeus de behoeder, de zoon van Lagus, een der Vcldheeren
vanAlexander, en Koning van Egypten, ftierfna een regeering van
veertig jaaren. Daar waaren twee jaaren verloopen, dat Ptolomeus
Philadelphus zich tegens de wetten van plaatsvolgingvermaatfchapt
had. \Vanthyhad kinderen by Euridice, de dochter van Antipater,
die als oudfte en zoon van een Princes, met welke hy yoikoomentlyk
getrouwt was, erven moeften, in plaats dat Philadelphus van Berenice
gebooren was, welke x\ntipater in Egypten gezonden had, om ftaat-
juficr van zyn Dochter te zyn. Demetrius Phalercus ftelde zich tegens
deze wanfchikking van plaatsvolging, maar, niets verworven hebben-
de, verjoeg Ptolomeus Philadelphus hem van zyn Hof, van het 00-
genblik dat zyn vader geftorvenwas. Daar waaren van al de geenen,
die Alexander ge volgt hadden, geen als Lyiimachus en Seleucus over.
Dc een had zyn huis met bloed vervult, laatende zyn zoon Agathocles
vergiftigen ofdooden, door den raad van een tweede vrouw; men
ftrafte de geenen, die de dood van de onnoozeleljeweenden, men
ftelde deofficieren, die zyn verdienften erkent hadden, in ongenade;
hy had alreeds vyftien kinderen, door verfcheide toevallen, verlooren.
Onderwylen altoos trots zynde, beiloot hy Seleucus den oorlog aan
te doen, en in zyn perfoon de ontleedingen van de Monarchy voor te
koomen. De twee Koningen, alhoewel oud zynde, trokken aan't
hoofd van hun leegers. Lyfimachus bereikte alreeds zeventig jaaren,
cn Seleucus was zeven jaaren ouder. DeflaggcfchieddeinPhrygien,
dicht by de Hellefpont. Lyiimachus verloor dezelve; hy wierd daar
gedood; en men zoude naauwlyks zyn lyk zonder behulp van een
getrouwe hond onderfcheiden hebben, die de voogden en de wilde
heeften verjaagde, welke hetzelve verfcheuren wilden.