JANIBLEULAND

MEDICINM DOCTORIS

TRACT ATUS

D E

DIFFICILI A UT IMPEDI-
TO ALIMENTORUM EX
VENTRICULO IN DUO-
DENÙM PROGRESSU,

OBSERVATIONIBUS CLINICIS

A τ υ E

TABULIS ANATOMICO PATHOLOGICIS

ILLUSTRATUS.

L ϋ G Ό υ Ν I Β ATAFORUM

Apud ABRAHAMUM et JANUM HONKOOF,
MDCCLXXXVII.

Ldudahilìorem fanefco-pum p-éefixum fihì haUre nequit uiudtor ^ quam m
labores fuos vìrts eruditìs disquirendos y examìnandos offerat, quo in
fublicam utìlitatem atque fcientics augmentum cedat quìcquìd boni in-
φ. Neque, Ucet propria laus , nimiusque fui amor fordere foleant^
illa tamen Philautia vituperanda efi, qua doStorum ^ cequorum exis^
timatonm appìaufus optat, fibique conciliare nititur ingemiis homo.

J. D, Μ E τ ζ G E R.

ο

ERUDITISSIMO, PLURIMUM^ÈFERENDO ,
■'yi ,. 'il :> . ' . ■

PETRO THEODORO COUPERUS.

INTER GOUDANOS

■ VERBI DIVINI IK-TERPRETI rFIDELISSIMO,

■ SOClETATI HARLEMENSI, XLiiSQ^UE

, - ^.......1 . 1 : ^ . ' ■ ■ : ' . ,

^C^UE U.TILISSIMIS AD SCRIP T O..

. !.;.. s.: v. . Ό, .^r . -

J. β l e υ l A ν d.

emo tuse in omni icientiaram genere eraditÌo«
nis quodammodo gnarus^ vir eximie ! mirabitur^
me haice pagellas^ medicam licet materiera conti-
nentes ^ tibi oiFerre ^ quem quod inter fautores meos
atque amicos numerare aufim;, non exigua mihl glo-
ria eft. Ncque merita tua hic explicare viri patitur
modeftia 5 neque beneficia in me collata enarrare par
iùm. Accipe ergo hoc manifeftum grati animi tefti"
monium_3 vir optime! cujus cum ingenii acumine^
- ' ' aper-

apertse frontis ferenitas; cujus ènm iumma'probitate
mira humanitas ; cujus animus non^ nifi in bene-
ficiis^ fibi placens^ noftrse civitati^ quin dicam rei-
publicge probata iunt ^ mihique prseièrtim isepius pa-
tuerunt : accipe illud ea benevolentia^, qua me iem-
per proiècutus es amicumque mihi animum & con-
filia tibi jam devinóìiffimo ^ tuique in primis iludiofis-
fimo ne unquam deneges;, & in ieram lcne£lutem
inicitise domitor^, nec non juiti bonique cultor ve-
nerandus ^ vive ialvus & incolumis ! Vale !

Daham Coudce,
Qiiarto ante Kaiendas Junii
J787.

ρ R ^ F A τ I ο.

(^uae ab exercenda, ante le6los segrotantiummc-

dendi arte reilant otia in propriam ^ aliorumque

i

prò viribus utilitatem memet impendere 5 nullusaequus
reriim arbiter damnabit. Ante biennium exercitii
anatomico phyfiologici iucceiTum circa finem non-
nullarum arteriolaram in iìibtiliorum ramulorum ié-
riem, publici juris feci; anno prseterito obiervatio-
nes anatomico medicas de iàna & morboia oeib-
phagi fl:ru6ì:ura in lucem emifi ^ eodemque icopo
memoratu dignos , qui ièie mihi obtulerunt caiiis ^
oblivioni tradere nolens^ hunc de impedito alimen-
iorum ex ventricuio in duodenum progreiTu - traila-
tmn benevolis ie6ìoribus oiFero, Quse circa fines
arteriolarum admodum iubtilia habeo ^ propter iùb-
iilitatem iàtis accurate delineata nondum exìiibere

^ 3 pO'

- Γ R '^M F A Τ I Ο,

ο .

pomi ; quum vero dexterrima atque accuratiilìma
iiianu delineationcs eomm pulcras iatis acquifere mi-
hi ììcuìt^ ipero fore ui^ arte icuiptorià adjutus^ liseg
tentamina cum naturse^ curioiìs communicare etiam

ή poflìm.

I Ν τ R ο D ϋ C Τ I

ullm Csrporìs fiumani partem , ρύβ ìllàs, qua vitales fun-c^

tmes peragunt ο magis integram requiri, in tetius monomia ani-

malis commodum, quam (efophagus, in introduiìione ad tra^atiS'

mm de tjus fana ^ morbo fa flruSfura^ 'ajferui', demonfiravi pos-

tea non tantum , g_ualì firuSiurà gaudeat fanus, fed etìam 5 quo--

modo nonnunquam morbofe mutetur, expUcui, quamfatales even-

ttis tales mutationes fapius hahuertnt ; earum nmnerus patuit

recenfione fyrnptomatum , ex ohfervationihus alìorum praÌiiconm,

£3? ex propria eocperientia 3 β eque confliìit ^ qmmodo impedi atiir

defcenfus alìmentarmn ex ore ad vèntriculum , figna qu(2 docente

'ex quihusmm taujfis illud nafcatur ìmpedimmUm, examinata fimt^

tv£nium vàrium, f^pe funeflum, triflemJolui, tandemque monflrata

via efi^' qtìam in curatìom illiiis mali fequendam duxi. '

Eodem nunc modo\ cmn in parte (efophago contimia·) fimefl^

\

inedia fomes βχβββΫβ poffìmt, .β? revera proh dolor ! nimìs frc
quenter hodie oheniunt^ ' ftm inutile fore putaviy de hac .materia
hoc yolumim fcribére. ' - . ■ '

Integritas enim yentricuU non minus^ quam mfophagi ^ ut con-
feryentur vita ξ^ faniias, adfit oportet ; requiritur via aeque li-
hera ex ventriculo ad duodenum, quam ex faucihus ad vèntriculum ;
in hoc enim prima nutritionis facult»s inchoatur 5 qua in intefliim

INTRODUCTI

tilterìus perficUury antequam alimenta ita fint mutata , ut adfif
materies^ah ofcuUs yiUormn,qua ad ν afa laÌIea ducutiti ahforhenda^
Termiffima quldem ingefìorum pars, ab iisdem organìs ahforbetu
ithus, qua in interiori yentriculi fuperficie hiant, a^umi potefl j
ftcque transferri in generalem humorum ma[fam prò refezione ds-
tritorum ; non tamen ifta nutrimenti quantìtas fufficitfi raiionem
hahemus, quantum quotidìe perdatur per varias portas ; conducit
tamen-, ut diutius protrahatur vita, quamβ nihil ingeratur; unde^
nifi indoks degenerationis differat^ diutius vivere folent agrotantes
Clini angi^ia pylori, quam cum claufo «fophago) attamen cìbis re-
manentihus ^ fubito vemriculus repktur ^ hoc pondere gravatur, Β
fmulac natura fefe nimio hoc onere moleflam percipit, quod folìta
fua operai ione per confuetas portas eliminare non potefl^ vi matur
vincere., incitatur ad yiolentas contraSiiones, qua confuetudine ftc
increfcantt ut amkìjfma Mandiffimaque tandem ferre recufet, ξ^
fons incrementi vel etiam flatus omnis abfumatur, non omni moment
to carere attentam confidtratiommundenam hoc incommodum naS"
catur^ confido-, quare primo capite brevibus de fano yentriculi
exitu dicam-, deinde ad marhofas ejus eondìtiones transibo, earum'_
ψΐζ naturami caufasy ftgna exitum atque curam ordine ahfolvanu

C A-

Pag, ί

CAPUT TRIMUM,

DE STATU SANO ORIFICII VE NTRIC UL Ϊ

I NFE RIO RIS

§· I.

Ρ

ylorus dicitur ilia pars vent;ricuii, quce regionem Hypo-
chondriacam dextram respicit, et in fano ftatu ab exteriore parte
per ligamenta fìbrofa (a^, ab interiore per duplicaturam intimse
tunica; produélà valvulàfemilunari Q) quodammodo finem ven-
triculi terminat, ita, ut fimulac didam coarctationem fuper-
fcanderint esedem, qu® ventriculum coiiilituimt membranss, non
amplius ventrìculi nomine, ' fed inteilini duodeni iniìgniri ab
ab Anatomicis foleant. Breviffima quidem hsec efl descriptio fitus
et formse dextri ventrìculi orijScii, fed fupervàcaneum foret,
fi plura de bis diceremus, quum varii Anatomici quam eptime
expofuerint , quee nuc rpeitant: «t mvsTAcaivs J VESAX^IUS , iJErSTE·
RUS 5 WINSLOWms 5 HALLERUS aliique , Sed CeJeberrimus S A Ν DI-
FORT anno 1780 elegantisfimas, OHinibusqae aliis explicatio-

ni-

(«) Vid. RUYSCH. Tkes. Anat. IX. p. 5i. wiNsLOW. E%pof. Jnat. T,3.p. 31Φ.
(t 311· S A κ Ϊ ρ R I N. Obferv.Anat. cap. 9.
Q}) Vid. Μ ORGE Ν Β ESSER di FQmitu.

A

s -DESTRUCTURA

nibus longe prjefeiendas, tabulas intestini duodeni ediderit,
quibiis.patet'hanc valvulam, non ita claiidere ventriculum in ilatii
naturali, · quaiB quidem contentorum tranfìtum quodammodo re-
tardare (tìf) non ita fefe habere ac orificiumuteri.utiHal lerus
voluit Q') auc cirCLiIum asqualem prominentem conilituere juxta
w E ρ F E R υ Μ (c) fed ab ea parte , quse curvatura ventriculi ma-
jori continiiatar potius femiliinaren] ejiisformam eiTe, cujus fe-
niiluna; excavatio fubpletur a rugofis et longitudinalibus ven-
tricLiii piicis5 quffi formantur in fuperioreejusparte, fìveinea,
quss curvatiiraj minori continuatur.

Tranfeamus ergo ad confiderationem tunicaruni, quse conciir-
runt ad formandum hunc infundibuliformem cubum, ab interio-
ri bus indpieiido.

II.

Intima ventriculi orificii inferioris tunica, five villofa fimilis
fere est illi , qu£B fuperficiem interiorem oefophagi terminat,^
ejusdemque membranse continuatio, Qd^ eandem habet ilruéìu-
rara (e) epidermidi iimilem, colorem albicantem ilfeparataest;

fla-

a) Vid. Tab. 2. f. j , 2, 3.
{b) Ad Inflit. BOERH, g. 83·
(c) De Cicuta Jquatìa, p. 122.
(a) vid: Β ο il Ν de Contmuat- menibramrunh

(e) vid. RUTscH. Thei. Jnat, 7. n. 40. o-i I, Η ATTI ίί ^^ P^rtìbus in ahémìns-

mnUntìi,

SANA VENTRICULI. %

flavedine prope duéliim clioledochiim tiiicla magis, quam in
fiiperiore ventriculi parte, vafìs fanguiferis deilitiita quoque eire
videtur iiti et nervis(i2)adeoquedisporitione ad inflammationem
et ad fenfum caret.

Porulis eciam est pertufa uti in oefopìiago ( ,perquos vafa
exhalantia & ìnhalantia rorem eiFundunt in cavuni ventricoli, atque
fuccos fLibtiliores reforbent. Exlialantium illorum vasculorum
àftio dare post mortera etiam demonftrari potest, facillimeque
jllihi aliisqiie patuit, quum materice in arteriis injeólaa, fubtili-
orem partem in interiore ventriculi faperficie illis osculis ad
hasrentem oculo armato confpexi, ita ut fabjecta microscopio
pars quafi minimis ceras guttulis consperfa appareret, pacuit,
dico, [fic faci-llime, dari vafa rorem exliaiantia ; abforbentia quo-
que adeiTe nemo negabit, licet origo nunquara oculis fubjeéla
fuerit. Infervit itaque hsec intima tunica ad firmanda horum
vasculorum oscula et ad defendendam nerveam contra innume-
ras dolorum caufas, quae fub functione ventriculi occurrunt.

§. III.

Huic descripiae tunica^ adnexa est nervea diéla Auéloribus,
quie nobis videtur conilare ex infinita fèrie propaginum tenuiffi-

mo-

(«) yld, DU VERNEY p. S!i5·

il·) Vid Obf. de fana & morbofa oefophagi Uruftiira Cap. 1. 3. & Tab. I à.z,

A 2

DE STRUCTURA

morum vasculorum varìi generis atqne iiervulorum? five ex-
tremitatibus ultimis ramulorum, quos in descriptione vascularis
timicse notabimus, cohserentibus inter fe per tenuiffimam Cellu-
lofam , atque cura intima tunica per minimas nervorum papilias
& cellulofam laxiorem.

SenfìliÌTima hcec tunica est, & quidem ita, ut hallerus
hanc ipfam timicam in ventriculo multo fenfiliorem, quam in
intellinis declaretj novimus, il ab acri vel rodente materie de-
rafa intima tunica est, fenfiliiTimum «Scdolentiffimumventriculum
effe, novimus,fi ab alioprseternaturali ilimulo deilruicurpropOr-
tio, qus3 locLim habet inter fliraulum naturalem ad folituni ven-
tricLili motum & irritabilitatem fìbrarmu muscularium, motum
illum naturalem augeri, vel retrogradum, violentiffimum vorai-
tum fieri, vel dolores moleiliffimos oriri, ita ut nulkis diibi-
tem , quin maxima fenfilitate gaudeat hsec tunica : liceat tamen
pace immortalis hall eri dicere, qiiod fenfilitas diverfarum
partiura ex nobis apparentibus caufis non ita facile determinar!
pofiTe, mihi videtur.

se. Ili. HALLERUS fi:atuit5 nerveam ventriculi multo fenfì-
liorem efle, quam inteilinorum, quia viderit dolores cardiaigi-
cos ab acido ventriculi ortos, qui ceffabant, fi in inteiìina ma-
teries ftimulans tranfiiffet; concedimus hoc verum effe, fed an
inde tùto ita concludatur, dubitamus : nimirum , fi tranfeat
jnateries ilimulans in inteiìina, ilimulus ejus variis caufis ita in-

frin-

SANA V E Ν Γ R 1 C ϋ L I. 5

frìngitur, ut nequaquam fìmili modo iila afficereposfiu, iitique
fucco gaitrico acidum jam dilutum eli, prstereafenrimeiFunditur
in duodeniiiii, cujus parietes luplurimum chylofa obteguntui:^
mucilagine, afFunditur fuccus pancreaticiis, quo ulterius diiuitur
acidum, fed tandem aiFunditur bilis, quas nifi infigni copia &
faturatiffima acida acrimonia adOt, eam ex toto deilruit, & fio
caufara dolorum colicorum, qui ventriculum occupaverant >
infringit.

Adeoque bisce caufis potius tribuendum nobis videtur fola-
men dolorum colicorum ab acido in ventriculo oriundorura, Γι

I

piateries tranfierit in inteilina, quam quidera majori nervese fen-
fìlitati in ventriculo: dantur contra ilimuii,qui ventriculum ^ne-
quaquam, jnteflina fortiter afficiunt, V. G. omnia ferme me-
dicamenta purgantia, undeiterum non concludo, fenfììitatemin-
teilinorum tunica nerve^ majorem effe quam ventricali; fed in
ea potius fum opinione, quod & in ventriculo, et in inteiìinis, &
in aliis corporis humani partibus, adfit peculiaris quidam dispo-
fitio,quare potius ab hoc, quam ab alio fìimulo,inadumnatura-

lem,,vel naturali majorem,vel prEetematuralemincitentur5quod

f

quotidie videmus , fed cujus Phoenomeni ratio non facile expiì-
canda est.

6 D E S Τ R υ C Τ υ R

S. IV.

Tarn tertia tunica nobis defcribenda venite hsec fiabsqiie prse^
paratione ventriciìli examinetur , fimilis eil albs laxiffimeeque
ceilalofic; hinc & inde follicuius glanduiofus in ea apparet,
& farculis fanguiferorura vasciiloriìm ornata est; aprosmiiTa vero
tìebita praiparatione longe alium fpeélaculuin prcebet & fimiiiima
prorfus est tunicse ìUx, qiiam glandulofara in defcriptione fani
oefopliagi vocabara (a). Minora antera corpuscula glandulofa
ventricoli fant, quam oefophagi : ratio fequens videtur.

In oefophago requiritur prseparatio matericD fpiilioris ad lubri-
candam fuperficiem internam, qu£E il liquida magis eiTet, nimis
facile abfumeretur a defcendentibiis cibis & potibus, atque pro-
pria gravitate deplueret, dum in ventriculo potius fucci liqui-
diores ad maceranda & folvenda contenta neceiTariì orant, lindo
concludimus, fapientiilìmum naturai Aiictorem in hac tunica tam
longam fuccorum preeparationem non opus judicaiTe, numerum
folliculorum has glandulas componentium non adeo niagnum fe-
eiiTe, et ideo has glandulas minoris efle voluminis, quam in
oefophago, ubi fpiffior mucus erat prsparandus, ne nimis cito
ficcus eflet, ad quam itaque major apparatus requirebatur.

S. V.

(a) Vid. L. C. Gap. I. §. 6. Tab. 4,

SANA V E Ν Τ R I C υ L I. 7

V.

In vasculari tunica ventrìculi eadem diiFe^entia locum habere
videtLir, nimirimi, quamvis innumerss adilnt vaforum fangui-
ferorum anaftomofes fìve communicatìones raraoriim in ter fe ,
discurfastamen ramulorum non ita tortuofus est, qiiam in oefo-
pliagi vasculari tunica, quod eamdem ob rationera faftum videtur,
ob quarn fabrica glandularum in glandulari fimplicior est ; ad fe-'
cernendos nenipe huiriores tenuiores, non adeo lentus fanguinis
niotus requirebatur, qiiam ad tenaciorem mucum. adeoqne
(absque ut inde nomen mereamur nimis Hypotliefibus indulgen-
di) videtur nobis data effe ratio, cur optimus creator diverfi-
tates has Ql·'^ in fabricandis bisce corporis humanipartibusne-
ceiTarias duxerit, de quibus alio loco fufius agemus.

s- VI.

Porro ventriculus tunica gaudet musculari, qu® propter varias
motus direéliones, qu® in digeitionis negotio requiruntur, va»

riunì fibrarura musciilarium decurfum posfìdet, vel, mi alii io-
quuntur, variis fibrarum ilratis conilat, longitudinalibus, five
quss ab uno orificio ad aliud decurrunt, transverfis, quie ab

una 5

(a) Vid L. C. de Oefoph. p. 27· (^) S· 4«

r DE STR UCTURA

una, curvatura Se.minori, aliam etiam, fivernajorem, Tecant, et
einclo ventricLilo ad minorem redeunt, tandem edam obliquis,
varia direclione gaudentibus in varia ventricuii parte, aliter
enim & radiorum adinilar decurrunt, ubi oefophagus in ven,
trìculum explicatur, aliter in media ventriculi parte, alicer ad
minorem, aliter ad majorem curvaturam, aliter icerum prope
pylormn ; line in parte craiTiores funt & fìrmee fatis compagis,
quod autopfia docet, & ex variis Auóloribus fufe demonitravic
CL. HALLERus ζ^) quare de hae plura non addam.

VII.

Extima tunica eil membranacea continuatio, peritonei, quEe
ventriculum ^eque ae totum canalem inteilinorum continet, mem-
brana haec multis vasculorum ramis ornata est, habet enira vas-
cula fanguifera bene multa arteriofa atque venofa ., dum etiara lyni-
phaticis abforbentibus gaudet, ncque fubtiliori ilio vasculorum
ab arteriis fanguiferis diverforum fyilemate deilituta efl: , fed
et iisdem gaudet vasculis, quge in inteilinorum tunica extima
ante biennium demonilraiTe ad oculum me puto , pinguere
me illas^voluifle fallaci experimento a vero abludentem, quidem
eonclufit Doi]:. meursius minus tamen logice illa

con-

ca) Elem. Phyfiol. T. VI. p. 127, et feq.

(ύ) Cclleftan. Medie. Inauguralia.Sive Syftematis vaforuin abforbeiltiiim faccine-
£a descript. pag. 29 & 30.

SAN A V E Ν Τ R I C U L I. 9

conclufio fa<^a eil, & prsemature mmisvafa arteriosa alba mate-
rie infeliciter injeéla, cum apud amiciiììmum mihi quemdam Ana-
tomes cultorem in Membrana Sneideriana videret, cum meis ar-
teriis lymphseferis comparavit; uti edam fua abforbtione nimis
turgidus non valde modelle omnia, qiis fu» fententise non ar-
rident, rejicit, fed edam eo imprudenti® pervenit, ut omni
elogio majorem boerhavium minusdiligentem Naturafcru-
tatorem dedarare aufusfit (a); ncque neceffe duco, nequepar
fum BOERHAViUM defendere, nomen hujus viri fefe ipfam
defendit, neque ego Inter illos modernos numerari cupio, qui
fibi honoriducunt, quod prò boerhavii adverfariisfefe extol-
lunt, (b) (hffic in traniìtu): ego autem vidi lymphatica ab-
forbentia bene multa per hanc tunicam decurrentia, vidi etiam
in ea arteriolas minimas humorem fanguine tenuiorem vehentes,
imo et aliis viris, quorum judicium magni facio, ipfas in prspa-
parato demonilravi ; quid dicam, intra breve tempus ilias cum ip-
fis abforbentium lateribus communicantes ulterius demonitrabo 5
& defcribam.

Vili.

Vafa arteriofa ingend numero ad Ventriculum veniunt; non

tan-

ca) L.C ρ ag.2<5.

(i») Legatur Inleideiìd Vertoog van hec Negende Deel van het Genootfchap Ser-
Tandis Civibus.

Β

DE STRUCTURA

tantum enim gaudet diilributione ramorum illius partis Cffiliacse,
qus propria Arteria Gaflrica appellatur, fed etiam ab omniuiii
Ventriculo adjacentium partium arteriis, uno pluribusve ramis
donaturC^^, ex Coeliaca aiitem prseeipiie habet Arteriam Coro-
nariam finiilram, quss inilar coronse pulchre fefe fuperiori veti-
triculi orificio circumplicat 5 et per poileriorem atque anterio-
rem ventriculi fuperficiem fefe dispergit; ex Lienali non unum
tanturo ramum accipit, fed numero bene multos precipue vero il-
io in loco, ubipervafa et membranas Ìlbi invicem anneflantur;
accipit quoque abPIepatica, a Duodenali, aliisque ramos, qui ita
Inter fe communicant, ut materie ocracea in uno horum inmiifa
omnes turgeant, et prius in exteriore fuperficie anaftomofes
innumeras monilrent, dein rite vafculorum tenuiorum ac tenuis-
fimorum in interioribus tunicis eiììciunt.

Ven® omnibus bisce focise funt, et variis truncis in Venam
Portarum conveniunt.

§. IX.

Nervis bene multis pr^ditus quoque eil Ventriculus, accipit in
fìniilra parte a ganglio magno Intercofiaiis et Vagi duplici plexu
ramos multos, in finiftra itidem ab IntercoÌlali et Hepaticis (I?).

Va-

ca) Vid. haller fafcic. I & s. & feq., & Elem Phyfiol. Tom. Lib»
pag. 144· et feq.

(l>) Vid. wiiixs. Pbarmac. Rat, p. L S. i. C. 2. P·

S A Ν A ν E Ν τ R I C ϋ L ί. . ιι

Vafa Lymphatica poilea feparatirade iiiduftria vìdendi habebi·
mus occafionem, uti fupra notavimus

5. X.

Quumjam exvariis bisce partibus conflatus Ventriculus eo fco-
po a Creatore datus eil, ut accepta alimenta magisminusve dia, prò
varia eorum natura, copia, et ile porro j fervaret Qb^, acque post-
quam per aliquod tempus, motu fuo admiilis fuccis ea macera-
verit et emollita in liquidiorem ftibilantiam mutaverit, ulterius.
propelleret ad InteÌlinum Duodenum, facile quis yidet, quod
claufa hac via, in miferriraum homo redigatur ilatum, de quo
nunc Capite Secundp videbimus.

CAPUT SECUNDUM.

Ceneralis impediti assumtorum pro^
gressus d escriptio.

L

mpeditus aiTumtorum ex Ventriculo in Duodenum tranfitusj
morbus eit, qui fua Tigna plerumque non dare manifeilat, ante-

quam

(a) Vid. I 7.

(&) Vid. Albin, de Natura Hominis pag. 71. et feq,

Β 2

GENERALIS MORBI

qiiam jam tacite ad certum pervenerìt gracium, tuncquefese pr^-
fentem raonftrar, anxia gravitate poli paftum in regione ventri-
culi et voraitu invincibili quorumvis aiimentorum, fepe etiam
potulentorum, qiise modo ingeila funt.

Diiitifiliiie aliquando initia hujus mali locum habere posfunt,
antequam hominibus tantam moleiliara creane, ut inde fufpicio
nascatur, tam crudelem hoilem in fe habitare. Quando enim
reliquae ventriculi partes fanaeilmt, et cum vigore agunt, atque ob-
ilaculura in ejus exitu vel initio-duodeni nondum notabile eil;
per fat longura temporis fpatium hoc poteil vinci, absque ut
ullum eorum producatur fymptomatum, quaj in confirmato ma-
io ejus praEfentiam denotant. Increscenee autem hoc obflaculo
primo nafcunturfenfationesquail gravati ventriculi flatibus diven-
ti, (quod in faniilìmis aliquando fit; )qu®, fi fibi relinquun-
tur 5 fenfim cesfant, poilquam per protraétum ventriculi labo-

renijet admiilos ejus fuccos, in pultem ferme liquidam converfi

cibi fmt, et fic per anguflam viam lentius tranfeunt.

Multi autem liquoribus fpirituofis flatushosdiscutere tentante
calidis aromadcis languentem vel frigidum fuum ventriculum err-
gunt, et ilimulant, hocque flimulo fit, ut major producatur
^ quidem in ventriculo motus, mufcularis tunica majori vi conten-
' tapropellat, et fìc efficiat, ut citius propulfis, anguftiae pro-
tempore ceiTent; fed hsec ipfa medelas apparentia failax eft, et
paulo poit pejorum fymptomatum fit caufa; irritata enim pars

D E S C R I ρ τ I ο. ij

afFeéla, obruitur majori humorum affluxu, quos reducere fat
cito nequitj tumet raagis, incipiiint ftagnare, quos contìnet,
fucci, ficque obilaculum neceilario augetur, dum fpirituofi
potus & calida aromatica hanc ilagnationem non tantum non
refolvunt, fed potius in pejus eam ruere faciunt, irritando,
deradendo, excoriando.

Auéla jam obilaculi mole, fentitur dolor premens obtufus
fub fcrobicuio cordis, augetur hic poil pailum cum incremen-
to anxietatis, vomunt aliqliando homines poffc difficilioris di-
geilionis prandia : hi vomitus folicis remediis non ceiTant, vomi-
torianon tantum fruilra aliquando, fed et in fummum segrotantis
detrimentum, inufumvocantur, augentur tandem contra omnem
auxiiii vira, ceiTant prò tempore fub liquida diseta, segreti vero
impatientess ve! gustus obfequio vel male fana opinione, quod
liquidis non fatis poffint nutrimenti et roboris accipere folidos
cibos afiuniere iterum tentant, renafdtur tunc cito memorata
tragosdia, majori jam cum moleitia, cum doloribus cardialgicis li-
quida tandem quoque non poiTunt retinere, fed qu^vis ingefta
revomunt, admiilo interdum muco , interdum liquida corrupta

acidiffima materie fusci coioris; habitus abfumitar corporis, <Sc
rariffime, ad hunc gradum poiìquam pervenit morbus , isgris
reddi fanitas poteil, fed tacita plerumque morte abeunt, ema-
ciati quam maxime.

§. Π.

G E Ν E R A H I S Μ 0 R Β I

II.

Conveniunt hoec Symptomata radone progreiTus cum illis,
quse in defcriptione depulfionis alimentorum impeditse notavi-
inus j riempe fi oriatur malura lente a caufis dubiis obscuris,
quce Γι in incremento primo funt, nondum percipiuntur, et il-
Ix quidem frequentiores funt, uti ex obfervationìbus infra no-
tandis patebic.

Fieri tamen quoque poteil, ut adfint conditiones, quse mo-
mento nafcuntur, et ilatim quoque tranfitum ex ventriculo in
duodenum fecludunt, hs antera facilius dignofcuntur et tolkm-
tiir quoque cito, et nil maliefficiuni, vel mortem magis acceie-
rant, fi non poifmt tolli, vel quamvis fublatse fmt, vi partibus
illata, tales conditiones poil fe relinquunt, ut §. I. memorata
mala producantur.

/

Data hac brevi defcriptione originisnoilrimali, progreiTus, at-
que finis ; videamus jam , quasnam prascedere debeant, antequana
phoenomena memorata apparent.

(a) Obf. Anat. Med. Gap. 2- g. i &: 2.

C A-

15

CAPUT TERTIUM.

DE C A U S IS IMPEDITI EX CENTRI-
CULO IN DUODENUM Τ R A Ν S h
Τ U S, Ρ R 0 X I Μ A ET R E Μ Ο Τ I S.

L

^Proxima impediti tranfitus alimentorum exVentriculo in Duo-
denura caufa eil irnminutavei piane abolita inferioris hujus ori-
ficii capacitas, id eft anguilatus vel claufus Pylorus, aut angu-
ftatio vel obturatio partium paulo fupra vel infra illud prsefenti-
iim, ficque morbus qiiamvis ilricto fensu ratione loci differat,
idem manet, fìeadem fymptomata producantur, ecaiFeéliismor-
bofus ejusdem fit indolis.

s. II.

Talis autem conditio, qua fit ut impediatur tranfitus ex Ven-
triculo in Duodenum non per fe nafdtur ilatim, fedfequitur j
poilquam vari^ caufie remota aliquamdiu in corpore locum ha-
buerint, quarum nonnulss ita Ventriculo inh^erent, ut ille aptus
fit nata occafione morbum hunc fufcipiendi, alia his fuperve-
niunt, has excitant et fic una mofbum pariunt; quas ergo in

pr®.

ϊ5 DE V A R I I S Η U J U S

pra3disponentes atque occaiìonales diftinguimus eodem ordine,
quo antea de oefophagi anguilatione egimus Qiioniam ve-
ro multse occurrent, qu® in defcripto malo latius flint explicita
et in defcribendo etiam locum habent, non peccabiraus illorum
brevi recenilone, dum alias caufas, quie tunc non notaio funt,
paulo latius notabimus.

t

§. III.

Jam vìdeamus, quainam caufas prosegumen^ fi ve prtedispo-
nentes in Ventriculo locum habeant, quibus fit, ut hsec pars pr^
cseteris humani corporis partibuspronior fit ad aiFedus morbofos,
.quibus via ex Ventriculo ad Duodenum praedudatur.

Quo ad ilructuram tunicarum ; idem hic locum habet , quod
in defcriptione caufarum priedisponentium dysphagise naturalium
notavi C & 3) : talis enim fìmilitudo in ftrudtura fingulge tunic£e

adeil, liti ftipra monui 5 ut facile absque longa verborum de-

demonilratione pateat, quod, iisdemaccedentibuscaufis occafio-
nalibus, esedem affeéìiones morbofae in hac parte poffint nafci.
.Adeoque nunc traiifeuHdum eil ad enumerationem illarum cau-
farum prasdisponentiuffl 5 qu® in Ventricolo magis, quam in Oe-

fo-

(e) Vid. Obs. de Sana & Morb. QEfophagl Siruaura Cap. 3· 5· Sv.pag· 38, &
feqq.

' (^) L. C. qap, 3. g. 3. pag. 33^ ^ f^gg.

MORBI C Λ υ S ί S.

ibphago aliave corporis humani parte Ìocum habent. Inter ilias pri-
mo loco io confpeélum venieiìtus Ventriculi, quo iit,Lit, fìmiil-
ac quaedam fibi adìacentium partium morbose aifeéla fit, nafci
poÌTit b^cafio, qua ejusdem incomraodi particeps fit, iìve com-
preffione five degeaeratione, vei bis fimuL

Secundo loco notari debet mulcfplex Ventriculi nexus ? per
merobranaceas & glandulofas non tantum partes, fed edamper
nervos & innuiaieram vaforum ferìera, unde. Γι qusedamprseter-
naturalis afFeélio in una vel pluribus harum adeil, faspe etiam
V^entriculus'coropreflìonibus , doloribus obtufis, vel &acutisin.
fiammatoriis, contraéliombus, aliisque malis obnoxius fieri po-
tei]:.

Tertio loco inter caufarum prcedisponentium naturaliura nu-
merum recenferi meretur figura Ventriculi : hcec talis eil, ut ad in-
troitumampliorfaccusfit, fenfim in oblique inclinatum anguilio-
rem finem deilnens, unde aliis accedentibus conditionibus, qu^
firaili modo totum afficiunt, iila anguilior terminatio citius to-
tam capacitatem amittere debet. quam reliqua figura ; bine etiara
fponte patet , quod quarto loco inter has caufas quammaxi-
iPiC attentionem meretur ftruélura particularis, quis inexitu ven-
triculi inferiore, qui pylorus dicitur, locumhabet; valvola enim
illa pylori, quaa relaxata quafi intima tunica formatur, uti in tubi
fuperficie interiore prominentiara hujus duplicatee tunica^ mon-
ilràt, ab illa parte , qua^ nerveam tunicam respicic quodam-

C mo-

ϊ8 DE V Λ R I I S Η υ J υ g

modo debet cavltatem formare, quum ali® tiinicis non οοιτουΓ-
runt ad ejus conformadonem, fed illa cavitas impletur quadam ma^
terie ; quali? Cellulofa laxa tenuiiTimas glanduias continente, er-
go in hoc loco a congeiìionibiis ilagoatioiies, obftruéliones, eiFu-
jìones, & fic porro, facilius fieri poiTum, quani in quadam glabrsi
valvulisque deilituta parce^ unde videmiis plerumque inferio-
rem pyloroque propiorera ventriculi partem induratara , quam
fuperiorem, quse non adeo laxis vaiviilis gaud^t.

Tandem, ipfa ventriculi funélio, omnibus mortalibus adeo ne-
ceiTaria, non raro proh dolor ! in rationalibus freqiientiiììme, in-
numerorum raalorum acque etiam noilri mali fons eiTe poteil ^
ut! in receniione caufarum occailonalium , abunde patebit»

§ . IV,

Si jam enumeratis bisce cauils pr^disponentibus, quas Natu-
rales vocamus, quoniam in perfeéliiTima fanitate praifentes funt
et neceflario in ventriculo requiruntur , accedunt aliie prssdis-
pofitiones, qu£e vel a conili tutione varia, abcecace, fexu, idio-
iyncrafia, vitsa genere, & fic porro, dependent, videmus, in-
gentem adeiTe copiam illarum conditionum, qu^ feminia defcri-
bendi morbi fecum ferunt.

Huc fpeélant iiia, qux antea denimia fibrarum rigìditate àixi"

nius

MORBI C A υ S I S.

miis (ίϊ) uti etiam de nimia earum laxitate C^); aetatera omnera
noftro maio corripi poiTe, experientia me docuit, quamvis femel
tantum injuveiìiii illud obfemvij adultam taraen frequentius &
fenilem occupat.

■ Sexus uterque etiam feminia fecum fert (c).

Inter has auteiii caufas pr^disponentes non Naturales fammam
attentionem tìierentiir animi aiFeélus ingrati, quibus in feniìlio-
ribiis ventricuias prx cieteris veheraenter patitur, videmus enim
Inde? non tantum nafd motus ejus perverfos, contraéliones
modicas violentiiTiraas > eiFLifionesque humorum, quos naturali-
ter continet ventriculus, fed etiam ipfius fanguinis; novi fic
virum faniffimum , qui fimulac terrore, moeilitia, ira, aliove
pathemate quodara gradu afiìcitur, vomitus cruentos patitur, lin-
de multis malis ventriculam expofitum efle non opus efi:, quod
multis demonilrera. Quantum in iluxum hiec animi pathemata
in ventriculum habeant, docent etiam illa, qu® in asgrotis nos-
tro aliove ventriculi malo laborantibus obrervamus, non enim
tantummodo in prsfenti morbo fymptomata inde augentur, fed
etiam in fanato priftinum revocant. Novi Virginem nobilem,

qui^.

(a) L. C. pag. 44. ·

{b) Vid. ibid. & V. SWIETEN GOMME KT. in Aph. BOERH, t. 3. p. 359.
(f) m L. C. pag. 45. - . ;

C a

D E VA KllS Η U J U S

qua3 ante novenr annos anguilla pyiori ita loborabat, ut qiiievìs
revomeret cum anxietatibus fumiiiis atque doioribus, quEe au-
tem jam per fex annos omnia alimenta ssqne ac potulenta in no-
CLie aiTumit & fert , fed fimulac terrore mcerore aliisve ingratis
pailionibus afficitur,· oriuntur vomitus & dolet prius aiFeéla pars
non tantum, fed etiam tumet et taétui duritiem olFert, placata
autein mente adiiiicdiim iteriim libera liifce fymptòmatibus vi-
vi e , metuendum aucem eil, nifi ab hifce multLim caveat, ne
aliquandò priilina renovetur tragoedia.

Ud in fenfìli hoc fubjeélo fimilibusque ab illis aiFeélionibus
facile congeftiones irregulares motusque huiriOrum perverfi, ef-
fufiones, acrimoniEs, inflammationes, & ile porro, oriuntur; fic
etiam- contrarii temperamenti homines in contraria mala cani

eodeni eiFeélu faciiius incidere poiTunt, in torpidis enim & in
feniìlioribus illis fropius languent nimis folida, nafcitur lentor

hiiaiorum, qui .ipiffi Ì2cT:i in fuis vafis glandulis- aliisque recepta
culis ilagnant, unde obftruéliones earumque fequel^ , fìcque
nova iterura nafcitur difpofitio ad topicas ventricùli parciumve
adjacentium aiFeéliones.

Uti contraria hajc temperamenta feminia noilri mali fecuna fe-
runt, fio etiam in contraria vitse ratione eadem invenire licet; in
fedentaria nimirum atque nimis aéluofa.

Qui vitam enim agunt fedentariam, homines, non raro ven-
trem obitruaionibus varii generis obnoxium gerunt, prsecipue,

il

MORBI C A υ S 1 S. 21

fi accedat dissta ex farinaceis & abufus potiium aqiioforum, aut
fpiritLioforum , unde cacochyiDiee variae , teiiacitas & lentor io
humoribus, rigiditas in folìdis, obftruftiones , indurationes,
aliaquc mala in multis vcntriculo adjacentibus, vei ipfum con.
iliciieiitibus pardbus poiTunt nafci.

Dum in hoininibus contrariani vivendi normam eligentibus^
qui nempe vitam nimis laborioftm agunt, & corpus futim Γεε-
pius & continuo aéris injuriis expofitum gerunt, etiara aliorao-
do noilri morbi fomites obfervaiiius. in bis enim per motus
nimis vaiidos idem fit, ac in.animi pathematibus per contraclio-
nes partium fpasmodicas , nimio fcilicet impetu & rivo ad te-
nuiiTima vafcula feruntur humores, diftenduntur hsc, inderefol-
vuntur ofcula, ficque humores nimia copia per ea effluLint, vel
riimpuntur, imde poiTunt oriri inflammaciones ventriculi, fan-
guinis vomitus , excoriationes , exulcerationes, indurationes,
hepaticis, ejusque & alianiiH partium adjacentium inilammado-
num fequelfe. Hasc mala nafcuntur fub vehementi aeris seilu,
dum frigidus catharrales aiFediones creat; atque, fi taiis materia
catharraiis fluat ad prsscordia, non raro fit , ut iiberatis segris
ab aciitis liujus fluxus fympromatibus , obilru(5tiones indiiTo-
lubiles poit fe relinquat Qa}»

Più-

(α) Vid. Obf. uit, Cap. ult.

22 DE VARIIS HUJUS

Plures addere poiTemus conditiones, quas ventricuium hoc
morbo prffidispofitum reddimt, fed ex modo diclis, jamfatispa-
tet, non mirum effe ; quod hodie triili hoc morbo tam frequen-
ter laborantes mortales Medicis occurrant , & mirum potius
videbiturnon frequendus et non quotìdie illiim occurrere, fi
ctiam attente confideremus , quot in quotidiana vita accedant
conditiones, quibus occafionales nafcuntur cauf», quas nunc
recenfere oportet.

§. V

Quoniam autem harum numerus admodum magnus eil, & in·
ter illasmultse funt, quce propterpericulum, quodfecum ferunt,
fummara attentionem merentur, non inutile erit, fi in earum
enumeratione divifionem feu ordinem fequentem obfervamus,

Ut primo loco agamus de illis, quibus ipfe ventricuJus immedia-
ta applicatione affici poteil.

Secundo videamus de ilh's caufìs, quas non ita diitóle, absque
ulla alia corporis indifpofitione, in ventriculum incidunt, fed
tamen ipfum afficiunt ; dum,

Tertio loco confiderabiratis illa adjacentium partium mala,
quie non poffunt locum habere absque ut naturalem ventriculi
ilatum morbofe rautent, five ijtum perverfum producendo,
five formam pravam ipfi conciliando , five iola compreffione

ca-

MORBI CAUSI S.

capacìtatem ejus minuendo, five degenerationis , qua laborant^
ipfutn participem facìendo.

§. VI.

Inter illa , quìbus ipfe Ventriculus per direélam applicationem
afficitur, primo loco recenferi merecur degluticio corporum he-
terogeneorum, quse variis modis in Ventriculum ingefta ita no-
Cere poflunt, ut inde malum nojflrum in exitu oriatur, perti-
nent enim huc omnia, quss fua mole orifìcium obturant, vel
figura vel fua acritate liedunt.

Dantur cafus , qui docenc ab ingeitis taiibus heteroge-
neis Pylorum ex toto claudi polle , omnemque viam ex
Ventriculo in Duodenum intercipi r hoc locum habuit in Fiiia
quindecim annorum, qu?E, inter ludendum, nummum argenteum
exiguum , aiTein five Scuferum valentem , deglutierat, a quo
altero tertiove die niillum fentiebac incommodum , quarto de
dolore ventris coepit queri, locumque doloris manu defìgnabat
in dextro latere circa inferiorera Ventriculi partem, qui dolor

in dies augebatur, cum vomitu quorumvis aiiumtorum & viri,
um fubita proilratione, ita ut nullis deinde adhibitis remediis
aufcultaret, fed decimo poil infortunam deglatitionem die,
jam moreretur mifera puelk, in cujus cadavere nummus adeo
firmicer pyloro erat applicatus, ut nihil poiTet tranfmitti, unde

ili'i

u de variis hujus

inteilina penicas vscua erant (a). Similem cafiim obfervavit
CI. LiEUTEAUp in javene viginti οδΐο annorum ? qui mi
écu de fix Lpjres deglutierat, fed , poilquam per quatuor dies
fympÈomata noiliri morbi paiTus eiTet, quinto die per alvuiu ab
hoc nummo feiiciter liberabatar Qhy Similem autem modo
memorato, cum infelici exitu, caufam impediti tranfitus exVen-
triculo in Duodenum obfervavit bontius in infante,qui num-
mum ciipreumdeglutierat, it5 ut vomitu continuo emaciatus mo-
rQretur, & in cadavere nummus pylorum claudeiis invenire-
tur C"*^}· Similem caufam hujus mali etiam obfervavit J. DE
MURA LIO in infante duorura annorum , qui a nummo deglu-
tito vomebat continuo & emaciebatur valde, 'fed tandem per
diarrhseam feiiciter evacuato nummo fanata erat. WEDELIUS
cura minus felici exitu virum· traélavit, qui nummum triginta

affes valentem incaute deglutierat , a quo , fymptomatibus

morbi noilri vexatus, moriebatur (^). Plures adducere hifce
fimiles cafus poiTem, fed puto hos fufficere, qui docent, quam
imprudenti confuetudine infantibus plerumque nummi in ludòs
exbibentur, quum hi, nullius periculi gnari, femper dediti funt
ore volvendi, quse manus continent.

____________ Si-

(a) KERKRINS. Obf. Anat. τα. tab. la.
(^b^ Hift. de l'Acad. Royal. Am. 1752. pag, 71.
(c) Ephem. Nat. ClUÌOS. dcC. 2. Slìl, 7. p. 278.

{d) L. c. p. 406.

MORBI C A υ S 1 S. 25

Sìmilis mechanìca obturatio produci potefi: ab imprudenti de-
glutitione iionnullariim rerum , quas ad alimenta quidem perti-
nent, fed tamen non poflìint digerì, prasfertim fi nimia voraci-
tate non fatis mailicata depelluntur. CI. Prajceptor van doeve ■
RSN mihi narravic, fefe liane cauiam obfervaiTe in ΙιοΐΏΪπε,ςμί
pertres menfesquascumquecomefta vomita rejiciebat,undevalde
debilis & emaciatus erat, ita ut omnem recuperandae fanìtatis fpem
jam amiffiiTeni medicus & Eegrotans, tandem revomuit multo muco
ilivolutum fruilum quoddam durius , a quo maxime fefe leva-
tura elle sgrotans indicabat, illadque corpus Medico fuo exa-
minand'Lim mittebat, quo -facìro & abluto muco, inveniebatur
fi-uilum majus Salraonis fumo indurati prorfus immutatum, quod
alimentum paulo ante inceptas miferias fefe aiTumfilTe in memo-
riam revocabat rsger , qui ceiTantibus fymptomadbus, diseta eu-
chyma & eupepta cito reconvalescebat. a laótis coagulo pylorum
etiam ex toto daudi poiTe, fìcque noilrum malum produci ex in-
fra addenda obfervatione etiam patebit.

Vidi idem a cafeo duro cumino condito, cujus fruflum majus

voracìGri cani oiFerebattìf, qui illud fat cito, quamvis difficul-;·
ter, deglutiebat, & per quatuordecim dies, cum clamore omnia
ingeila revomebat;rifum tenere non poÌTum, fi inmemoriam re-·
Aroco 5 quomodo medicus quidam caninus clyilere illud obilaculum
3?emGvere conaretur ; fortuito hanc operationem adfpiciens fua-
debam, quod multum olei in os Inijus canis potius inmitterent,

D ■ ' ■ quo

de va r ι ι s h u j u s

quo faclo revomuit'fruiluiii cafei & revaluit canis. Inter illas
mechanicas Roilri morbi in ipfo ventriculo obfervatas caiifas,
memorari qiioque debet fpongia marina, quae friiftatim ventri-
culo ingeila , putrescendo acque intumescendo Pyloriim ob-
ilruit, qaalem cafum refert CI. J. J. Ρ le ν ce, de Puella
quatLiordecim annorunij qu83 a matre fua feverius traélabatur,
linde in tantum Melancholiaj gradum incidebat, ut intra bi-
duum, integrum manipulum fpongi£e vulgaris in minuta fruilra
discerptas, deglutiret, a quo intumuit Ventriculus, inanes orie-
bantur vomendi conatus, faftidium omnis cibi, arixietates, fub-
deliria, a vomitorio autem εχΐΊΐΜίο rejexit ipongiam cum multo
putrido glutine, & revaluit

Variaque hujus generis exempla adducete non difficile foret,
fed memorata ni fallor fufficiunt. Secundo autem loco Iiic in

cenfum venire debent talia corpora heterogenea deglutita, quse

non tantummodo fua mole ita agunt, ut inde obitaculum trans·

mittendis nafcatur, fed quse etiam fua figura ventriculum itimu-
]ando, Isedendoque, talia eiieéta polì; fe relinquant, ut inde vi-
tium noilrum producatur: pertinent huc multa corpora metallica
majora minoraque, qu^ fua figura acuta 5 pungente, fecante, ven-
triculi tunicas irritant, rodunt, vuJnerant, iìcque inflammatio-
nes, vomitus cruentos , fuppurationes , vomicas , induratio«

nes,.

(e) Vid. TOSICOL. p, 217,

MORBI C A υ S 1 S. 27

iies, & fimiHa producendo, exitum ventriculi anguiliorem red-
dere, vel penitus ckudere poiRmc, varia hujusmodi exeinpla,
inter- quse nonnulla vix credibili modo feliciter terminata fune,
■ex variis auélóribus Collegit Cel. sand ifort (^)ι homi-
num fcilicet, qui oflli pisciLim? acus, ligna, annulos, adaraan-
tes, cruces aureas, cochlearculos, vitri fragmenta , forcipes ,
eultra, lapides, aliaque dura ìS; pungentia corpora, vel per im-
pmdentiam, vel per infelicem cafum, vel quod pejus e^ft oi-
komania du(^i five lucrum fadendi caufa, deglucierant; tantum
aiitem abeil, ut talia corpora in ventriculo humano hserentia,
femper tara feliciter eliminari ex eo poffint, ut potius femper
homines, in quibus Iiìec locum habenc, in fummuta periculimi
conjiciant, vitam fubito vel lente cum mifera morte commutane
di, & licet forte per ftimiilum, quo ventriculum aificiunt, vo-
mitus creatur, cum eo eventu, ut per os redeant, ficque asger
crederet, fefe a caufa malorum liberatum effe, vel alia via eva-
cuarentur, talia tamen poiTunt remanere vida , ut inde lenta
mors per laefani ventrlculi inferiorem partem , certo infequi
debeat.

Porro Inter hanc caufarum occafionalium claffem referri pos-
funtinfeéla varia deglutita, & ventriculum ingeila , five eoram
ovula, quee excubata tandem animalcula fiunt, quo contuber-
nio

(a) Bibliothec. Med. T, 2. p. iip. & feqq. & p. 757. & feqq.

D 2

s8 DE VA R I ί S Η U J US

rio falli ras muldmodis laeditur, de quibiis ita loquitur e a υ β ι us:
Primis kinc viis ^ a mole ^ numero ^ conglomeratione'vermHim,-gra-
vitas , infarÌiuSy obflruBio lìeus, a motu^ reptatu^ fuÌiu ^
irrììamenta. mryorum , naufea , vomitus, Hngultws, anxi&tas ,
motus yentricuU ξ^ intejìinorum imrcUnatì, fpasmi, ru^us , fla-
tus 5 borhorygmi, dolores yarii yentrìs , tumores , alimenti eoe ·
tio perturbata , chyìì ohforptio impedita, alvus ìrregularis,
alias flriBa r> (^Uas la%a-> quandoque (f rafìo accsdens excofiat,
inflammat'f exculcerat-, per/orat, &c. (^) Sic anno 1783. , 10·
Aug. , ad me venit Virgo quagdam fexdeciin annoruiii , con·
quella de dolore & duritie adlocum pylori, de vomitu reje-
clione cani anxietate fumma omnium, qus aiTumebat, emaciata
erat & pallidam habebat faciem, venter tumebat, menfes defi-
ciebaiU-j & alvus erat tarda ;variis refolventibus base mala corri-

gere quum jam fruftra per aliquod tempus tentaveram , taiidein

, ex pupilla diiaiatione aliisqoe fìgnis fufpicionem de vermium

prffifentia alebam , ad qiios necandos expellendosque optima an-
tihelmintica ipfumquc mercurium adhibebara, fed eo eiiectu ut
ieque medicamenta ac efculenta & potulenta retomeret, & in ter
vomendum iiora matutina celava duodecimi diei menfìs Novem-

bris

(a) Duos ■ lumbricos teretes inter tunicas ventrtcuU invenit damiahus
iijiopeui. Vld. swiet. Comminu in κ. boe«ij. Τ. 4, ρ. γιο»

MORBI C A ϋ S I è.

bris tres vermes teretes vivos rejìceret; quamvis propter metum
ne forte topicum in Veiitriculo vitium addiTet emetica in uiuia
vocare non aiifiis fuiiTein , & àebijitata quammaxìme eiTet se-
greta, tamen evacuationem hanc jam promovendam effe judi-
cabam, eoque fcopo, Emuigeri finebam Afce Foetidce di\ ii. in
aquEE RUTH. une. vi ir-, addique curabam tartari emetici gr. iv.
Syr. Violar, ο i»? iitinde quovisbihoriocochlearfumereta2grota;
bine intra quator dierum fpatium oéìoginta quinque vermes
teretes evomebat , multo muco tenaci inhcerentes , fepteni-
decim per alvum evacuabat, cum levamine f^imptomatum, ute-,
batur. deinde pilulis amaris confortantibus & brevi Ista gaudebat
fanitate. Sine dubio muco involuti hi vermes nodum com-
pofuerant, Pylorum obiurantem , fìcque omnem tranfitum ex
Ventriculo in Duodenum prohibentem.

Idem certe locum Iiabuitapiidruilicura45. annorum iien dr i κ
ANKERS diclum,qui per diiodecim amios vomitahabituali labora-
bat 5 & quamvis edam de dolore ingenti ad preecordia quereretur,
nulla tamen mali topici iìgna in eo fuipicabar, quoniam ab affumptis
alinientis vel pc/tnlantis minuebanttir dolores potius,quara auge-
bantur,unde iterum de vermium prsfentiacogitarxS infufum tliei-·
forme de Radice ipecacuaii : propinabam, eo felici cum eventu,
ut tainiara quindecim ulnas longam , in nodum diiiìcilem folutu
coiivolutam evomeret, & a malo, habituali vomita liberaretur,

D 3 co

DE VARIIS

II υ J υ S

(ίζ) rairum eft, quod in iitroque hoc cafa talis in ventriculo ftf-
nuikis lo cura habiieric absque ut inde imqiiam generales fy-
ftematis nervoriim tarbse aut convulfìones ort33 fuerint, quae
ceteroquin fere femper inde obfervantiir 5 qualem ca-
fam defcripiìt doéliiTiraus l e μ 0 ν in Specim. Inaugura-
li , ubi de puella agic 5. annorum , qus2 pfa3ter conatibiis vo-
mendi irritis, edam horrendis convulfionibiis laborabat, quo-
rum caufa erat aninialculum ventriculo degens, quod, vomitorio
eliminatali], quamdam fimiiitudinem habebat cum τ i ρ υ l λ a-
QUATicA LiNN. C^)' & cujus exempla bene iDulta adducete
poflemus ; uà deliria Qd^ epilepfias Qe') febres Qf^ convul-
fìones (g) (Stc. fed a foro noilro fic deviaremus, ad quod itaqiie
propius iterum accedenti jam agendum eil.

% VII.

Deìllis,qu3s non ita mole, non ita figura fuajfed potius quali-
tate caufse occafionales noilri morbi exfiitere poiTunt, quo per-
ii-

(a) Sic vomituvermium ab iisdem Symtomatibus liberatam puellain Kofem anno-
rum Vidii: CI. j. WALL "2 Litt. ad CI, littleton 66.

{b) De Emeticorura ufu egregio ad expellendos Vermcs optlma exftat diiTer-
tatio Augusti guilielmi rohn, prfflfide CI. ν ο g e l , Gotiingcd defenil;, cu-
jus recenfio invenitur in Biblietheca Med. CI. sandi? ort, T. (5,. p. -^97.
(O Vid. Syft. Nat, T. 2. p. 732.
Crf) Ephem. Nat. Curio/.

(O Philofoph. TransaU.^ ROSEXSTEYN ώ morbis infant. f. .p. I31.
(/·) Hìfl. Morhorum Umtislav. pag. 35, anni 1699,
(^) SAUTAGSS No/ MetL Ϊ. 2. p. 2. p. 4<5.

MORBI CAUSI S. 3r

tinent primo loco venena, fecundo medicamenta, tertio potus&
cibus noxius, quarto pravse confuetudiiies.

Inter venena veiitriculi inflamraationem, dolores velieraentiill-
mos 5 ipfamque gangrsenam producere potei! (a) imprudens ufus
internus Cantharìdum, fìcque, nifi mortem fubitaneam producit,
erofiones, indurationes poil fe relinquere poteil, ita ut callofuates
in ventriculo oriantur, isque funétioni piane fìat ineptus. Idem
inalumproducere poteil il inventriculum perveniat,Meloe maja-
lis C^)' Culex Lanio corpori ingefta fimilia fymptomata produ-
cit ( c ), Bupreilis, parvum eil infeftum, a quo 'eadem eiTeéla
ac a Cantharidibus obfervavit CI. MORTI Qd^ ; & quainvis
aranea domeilica a multis animai non venenatum habeatur, ab
experimento, a me ipfo in cane inilituto, horror) quem femper
ab hoc infeótO percepì, ita audus eil, ut deinde ulteriora in-«
flituere noluerim ; fciiicet araneam majorem inmifi in os canis
manfuetiffimi 5 qui dentibus illam comminuebat, unde primo Iin-
guam & fauces admodum inilammatas habebat. Se fi aliquid co-
niedere vellet, vel bibere, cum clamore illud rejiciebat, dein-
de lingua nigricans ex ore pendebat, convellebatur animai, fpu-

ma

{a) Vid. TRALLES de ìj/w w^cafitiam &tract. de venenisleétudigniffii-nus, qui pra^
mium reportavit in Tom. io, aft. focietatis fervandis civlbus , a doftiffirais viris v. d,
Sem, & van leeuwek, confcTÌptus, uti & j. j. plenck Toxkologi p. 41.
■(^) Vid, Gòitinger Anzeigen anni 1778.
(e) Vid. Neus Nordifche Beytragen, T. 2. p. 349·

Ci/) Dilata Medica,· p. 24.

DE - V-A R I I S Η U J U S

f

ma ex ore prorumpebat, & poilquam per feptem horas horren-
dam prffibuerai fpeiH-aciìIum, fenfim ad fe redibat, imde con-
ciudi facile poteil, quod in ventriculum, usque, fi perveniflecs
ibi non minores turbas etreciiTet.

Inter venenaia animalia, quse noilro riialo anfani prfebere pos-
funt, numeramiis eciam Mutylos & Oilrea corriipta vel venena-
tis ìnfeàìisJcÌìtentìa, quum enim ha;c anxietates, dolores ven-
triculi, vomitus, febres, convulfiones, eiìlorescentias in cute, &
fìc porro, caufantur, nulla ratio eil·, quse vetat, ne concluda-
mus, quod etiam in ventriculo ad cujus parieces direéìe acrillio-
nìx iìiiriulus applicatur, topica mala producere poiTent, Sicque
plura dantur animalia, quie fupra memorata fymptomata non tàn-
_ tum poiTunt producere, fed ipfas partes perforare (/?), qu83 omnia
non adducemus. Uti etiam ex vegetabilibus numerus illorum

venenorum, quee huc fpeòlant nimis magnus eil, quam Ut ex

toto hic recenfeatur; videamus ergo breviter-de nonnullis.

Prseter dia fymptomata, ardorera ventriculi, anxiecateni, do-
lorem imflammatorium obfervavit Cel. β lo μ in fervo, qui radi-
cem, Ilyoscyami Nigri comederat (^h). Idem a baccis Taxi
Cel. SKLLE obfervavit (e): Inflammationcm ventriculi le-

tha-

ca) Vid, yoGSL de Coli vulne-re genuino non lethali in t. 2. Thcf. DiiF, CI,·
S A Η D I Γ ο a T.

(/;) Vid, yiBa Suedca anni 1774,. · · ■ ,

(i·) J, J. PLEKCK 1. c. p. I07,

M ORBI CAUSI S. 33

thalera ab haiiitu aquse ilillatitise pruni Laurocerafi alii ex-
perti fune C^^· PomaMancinelJae violendillmas turbas in ven-
tri cu Io e tiam excitaiK, ita ut, nifi ilatim iiide moriatur homo, fa-
cile malum topicum nascatur. Haec eiFeéla a Nuce Vermica ob-
fervavit f. hoffman, aliique,CO· venena vegetabilianon
debet omitti imprudens ufus Atropse Belladonnee 5 quee dolorem
iritolerabilem cum nifibus yomendi irritis aliisque iymptomatibiis
huc fpeélantibus producendo noilro malo occafionem prjEbere
poteil Qdy Cardialgiam, ardorem ventriculi, inanes vomendi
conatus, meteorismos abdominis, fingultum·-;' fitim intolerabi-
lem, aliaqiie noilro malo producendo apta fymptomata, obfer-
vavit wEPFREUs («)in innumeris experiraentis, qu® ad cru-
deiitacem usque inilitui.t & repedit cum cicuta aquatica.

Variai Agarici fpecies imprudenti dofi ingeilx idem efficiunt,
praecipue aiitemLadii!lms& Necator (f). Subjungere inter li^ec
venena vegetsbilia, qu^e maximam attendonem merentnr, opus
eft illa, qiìx minima dofi aliquando in iifum vocantur atque utiliiTi-
ma effe poiTunt remedia, emedca vel purgantia, fed, gu® paulo

ma·

(β) INGENHOUSE eXperitnenta de vegetabilibus , p. 223. P/ji/o/. Travf. Tm,
'70. p. I. P, 21©. MURRAY, »ppar. Medie, p. 21Ó. T. 3.

(&) FMlof. Tranf. T. i. pte. p. 277/ ' — r ;

ic) Syfl. Mid. rat. T. 4. p. 385. : : . :

i^) Vid. UV R t AY appar.Med. t. i. p. 430. - ,,

(0 ^^β' & ^ex. cicuta aq^atkca ρ. 113. if/f?. . .

(/) Vid. ^lejjckL. C. p. 13»· & feq.

£

34 de ' VA R ri S II U J u s

liiajore quantitate exhibita ventriciilum lasdunt, inilammant, vo-
mituntiones, fìiigultus, anxietates, vomitum cmentum produ-
cunt, parietes ventriculi rox^unt, exedunt , ficque ukeribus,
gangrasnis, vel indurationibiis infanabilibus viara iternunc; huc
pertinent Senien Sabadilli (a), Colchicum Autumnale (^), Digi-
talis Purpurea(c}, & Oenanthe Crocata^cujus herbài'infeliciffi-
ma eifeéìa in diiobusihomiiiibus Hagse comitam obfervavit s. v.
d. aliaqiie bene multa, qu^ nimis magno numero

flint, quam ut hic recenfeantur, fed de quibus confali iterura
inerentur egregius traélatus deVenenis Doct. v. d. eem, & v.
leeuwen & auélores ibi adduéli (e),

Inter venena jam tandem tertio loco breviter notanda funt illa,
quie in regno minerali occurrunt & ventriculi aiFeélus morbo-

fos gignere poiTunt. Inter illa funt, qu® mechanica vi agunt
pungendo , inflammando , vulnerandoque ventriculum f illa

auiem hic non debent in ceiifum venire , quum jam enu-
merata funr, ubi de hasterogeneis corporibus deglucitis, qu»

fua mole vel forma nocebaiit, mentionem fecimus : dantur
autem etiam talia, qu£E non ita fua figura, quam acrimonia 5

no-

(a) %cu UV CK-ZV!. vermischte Schriften Ύ. 2. p· 27T.

C6") s-roRX de Rad. Colch. Journal de Medicine T. 23. p. 20 6?/«?·

(c) Tharmac. Chirurg. p. 273. ' - : ' i ' ·

{d) Obf. rarior. T. j, p, jga. -gf/i^, -

(e) T. IO. M. Ssrv, dm.

Μ ο R Β I' € Α Ή, S-I-S. 3S

nofti'o malo producendo apta funt, pertinent huc acida concentra-
ta ,ΓαΙΐηα, nitrofa, vitriolica C^); neque iila, qua? alcalina acri-
monia , gaiident excludere hic oport^t Qby Sic remediumqu£e-
rebat homo contra rabiera caninam in majori hauilu Ipiritus Sa-
1Ì3 Ammoniaci, unde iniiammatis, quasciimque attigerai, parti-
bus, fubito moriebatur Ipfe decimo tertio menfis Julii, anni
•1784. vocabar ad Cerevifiarium, qui fpiritum juniperi aliquan-
do etiam nimia copia aiTumebat; hic homo labore fatigatus, &
maxime fitiens, loco cereviilse, lagenam lixivio Tartari faturadffimo
plenam ori admoverat, ejusque liquoris hauilum magnum jam
deglutierat, antequam fuum detegeraC errorem , iàpore non
valde acuto gaudens. Qaerebatiir de intoierabiii ardore in
vencriculo atque dolore, de anxietate & irriiis vomendi cona-
tibus ; hauflum majorem aceti primo propinabam , deiiide
aquam aceto acidulatam multam fuperbibendam juffi ; flatus
ingenti vi prorumpebant, dòlores minuebantur atque ardores>
cum ceiTatione conatuum vomendi, brevique tempore convales-
cebat ; potuÌiTet tamen error hic occafionem fubpeditaiTe , ut
arrofa intima tunica, malum topicum in ventrìculo ortum eiTet.

Eadeni mala veteres jam obieryanint ab ufu Vinorum , quie

- ^ ■ vei

(a") vid. T. nOTTM. Syjl. Mei. rat. Tom. 2. p. iSg, B" βl-
'(i?) Vid. Sammhing fur ^ertz , Ύουλ. 7· ρ. i.

TiK£T Expériences fur l^s'.propriètés de l'alcali volili fluor.

E 2 .

36 DE V A R I I S Η U J U S

vel infortunio, vel mortis piena digniffimo fcopo lucrum faciendì,
iabem venenatara ex Ctipro velPlumbo contraxerunt (ì?); Arfe-
nicalia non minori pericolo gaiident, imo omniuiii periculofiilì-
ma effe videntur, quare, fi quis ad eorum ufum internum con-
cludat, maxima circumrped:ione & prudentia ilìi opus effe, pa-
tet C^)' neque periculo caret impriidens ufus illorum FoiTilium,
qus vulgaris magis fant ufus, Mercurialium nempe, atque An-
timonialium ; fic inflammationcm ventriculi a Vitro Antimonii
obfervavit F-r. H ο f f μ a n. ( c ) &c.

§. yiii.

' Juxta ordinem fupra propofitum confideranda jam funt Medi·
camenta nonnulla , quse in ventriciilum ingeita anfam noilro

malo pr^bere poffunt, in horum autem recenfione non longi
erimus, quoniam mala illa effec5la in ventricolo a raedicamentis

nonnullis produól;a5 non ita ab ipfis direde dependent, fed po-
tius debentur modo, quo prsefcripta funt, v. g. fi «iraia quan-

ti-

( a) AN AZARB JEUS IJb. 7. Cap. 27. CASALBINTJS Llb.·^. Cap.Z^, BOREL'
Lus Cent. 4. obf.^z. Mi/celi. Nat. Curios. dee. j.anno^. p· 131. dee. 3· 4. Olferv
92. & TR. ΗΟΓΓΜ. in DiJJertatione de metallurgia morbifica & Mtd. rat. ϊ- 4·
m. 1. Cap. 3. olf. 3·

Ci) Vid. CELSUM de occurendi ratioae morbis a mincralium abufu oriundis,
pag. 12. & 30. ζ ELLER de Vinis Lythargirio mmigonifatis & Ephem, Natiirce Cu-
fjs/onm Dee, 3. obf, 100. &. swieten in Jphor. β ο ζ rMi· Τ. 3. ρ, j^p.

{c) L. c. Sed. 2. Cap. 3. p. 3gj_ ^ X, s. p. 238. & HKDJEKSTOLPE pag· 81,

MORBI CAUSI S, S7

titate font data, vel fi Medicus perverfara de caufa cujusdam
mali, quod curare vult, formaverit ciiagnofii, vel fi qucedam
accedane conditiones , quas prsvidere non potuit. Inter iila
autem niedicamenta prcecipue pertinenc Vomitoria omnia, quie >
fi nimia quantitate flint data, vcntricukim nimis convelliint, mii-
ciim omnem abradunt, ardorera & dolores caufant, vel male
prseparata; vel in cafibus, ubi non conveniunt, v. c. ubi nimia
fanguinis quantitate vafa ventriculi turgent, vel dispofitio ad
infiammationem in eo vel adjacentibus partibus adeiì (^a^ vel
malum topicum in ventriculo prò pituita tenaci falutatur (è)
vel quEedara accedant conditiones , quse faciunt , Ut fub aclil
voraitiónis niiiiiam vim patiatur ventriculus, quo pertinent fen-
filitas nimia, five naturaliter adfic , fi ve ab acrimonia quadam
producatur, v. c. fi acidum diu in ventriculo locum habuerit,
unde abrafo muco fenfiliffima nervea eil; vel fi ipfa intima lajfa
eft, unde per ufum vomitoHi talis pars tantum patitur , ut inde
inflammatio, ulceratio, & aliae fequela; noftro malo creando apta;
jiafcantur; hocque non tantum de remediis emeticis locura ha-
bet, fed etiam verum eit de aliis bene multis, preefertim de
illis, quse ilimulo quodam agunt, uti funt acida, adilringen-
tia? ilomachica, precipue fpirituofa calida , quse in his cafi-

bus 5

(e) F. ΗΟΓΓΜ. L. C

{b) Vid. Obfervat. ultimanr.

38 D E V A R I r S Η U J U S

bus, & ubi mala dispofido in ventriculo vel adjacente quadam
parte locara habeant, peffimas feqiielas producunt.

S· 15:.

Jam tandem pervenìmus ad iiltimam clafiem iilariim caufarum
occafionalium 3 qu^ direi5te in ipfiim veiitriculum agnnt, nempe
ad Cibos & Potus, qu^ quantitate vel qualitate nocere poiTunt.

Expanfus per nimiam ingeftorum ciborum molem ventricu-
lus diverfis admodam malis obnoxias eft, pofllint enlm fibras
musculares inde ita extra toniim expandi, ut dein fefe contra-
here nequeant, &fic incLirabilis fupermaneat ventriculi paralyfis,
ita, ut ad contritionem 5 permixtionem , folutionem , dilutio-
nem&expulfionem non ampliusaptiis lìt (a), dum disrupti quo-
que per nimia quantitate ingeilos cibos exempla non defant
C^) » quamvis tamen rarius ad hunc gradmn hnec fymptomata

perveniant : attaiiien a nimia ilia ingeilorura mole attritus ad
internam tunicam iiimius eft, inde mucus abraditur, & tenuis-
iìma vafcula exhalantia, atque duéluli excretorii glandularura ,
nec non ofcula vaforum abforbentium Iceduntur , praE?cipue fi,
claufa Cardia, Ventriculus fefe fortiter contrahat, & cruda per
Pyiorum vi propellantur, unde valvula illa multum patitur ? &

prin-

(a) Vid, swieten. Comment. T. 3. p, 367.

(/;) Vid, BOERH. Hift. Morbi atroc. & ηλλι-εμ, Τ. Ζ. pori: 2. ρ. 2ΐ(>

MORBI C A υ S I S.

principia iniiamiBationum , ulcerationum induradonem naf^
cuntLir.

A nimia fluidorum ingurgitatione non ita gravia mala itadm
nafcuntiir , quia Ventriculus iilud onus facilius furfum^ deor-
fumque evacuare poteil, fi autem hoc fsepius fìat, prò ratio-
ne indolis , quam iJla fluida habent, diverfimode male afS-
cicur, uti paulo inferius patebit, ubi de cibis & potibus quali-
tate peccantibus & nocentibiis fermo erit.

Ut autem a niraìa copia ingeilis cibis potibusque mala memo-
rata provenire poiTunt, fic etiam plenaria abiìinentia vel nimis
parca diseta non minoris momenti, seque in ipfo ventriculo ac ex-
tra illum producunt mala(^) , arimoniam enim ìnducunt liquores
menilrui, qui in primie digeitionis officinam confluunt, fi novis
ingeilis non commifceantur, hinc perverfus in ventriculo prò*
'ducitur ilimulus, oriuntur naufeee, ruélus cardialgici, vomitus
materia acHs comiptie, quas rodendo tunicas dolores producit,
arrodit papillas nerveas, cardialgia inde moleiìiilìmie frequenter
obfervantur, & quamvis locus dolorum fefe potius in fuperiore
ventriculi parte manifeitet, uti fenfiliffima , facile tamén eil
perceptu , quod pròpria gravitate verfus inferiora ventriculi
ilaentes hi acres & corrupti humores etiam ibidem pravos eiFec-
tus edere d-ebeant, [ut taceamiis de illis malis, quaì inde non

tan^

(β) Vid. GAUII, Inft. Pathol. §. 453,

40 DE VARIIS HUJUS

tantum in adjacentibus partibus, fed quòque in tota oeconomia

noilri corporis redundare paÌTunt Qa).

»

§. X.

Jam videaraus deCibis & Potibus qualkate fua ita operantibus,
ut inde in Ventriculo mala impediti tranfitus ex eo in Duodenuni
nafci poffint; pertinet huc primo diuturniis farinaceomm ficco-
rum glutinoforum ufus, unde tenax nafcicur chymus & milCLiS
non facile refolvendus in glandulis ilagnat, bine tumores glan-
dularum prEeternaturales & indurationes totius fubilandse ventri-
culi tunicas conftituentis, qu^ mala ab accedente fedentaria vel
non admodura laboriofa vita muUum augentur Cb). Sic edam
pinguium abufu obilruéliones in dudulis excretoriis nafcuntur ,
fecretionum itaque&excretionum impedimenta, quia minora vas-
cula intrant, ficque aquoils humoribus per ea excernendis tran-
lltum negant (c), dum rancidam corrupuonem fubeundo, car-
dialgias, arrofiones intimse cunicae,eruéìationes ardentes, vomì-
tus 5 inflaramadones , & fic porro creando , ventriculi fubilantiani
degenerazioni prava; tradere poffit. Huic autem fi conjungatur
abufus ciborum? qui facile in putridinem vergunt, acrimonia

pes-

(e) Vid. HTPPOCR. fea. I. g, 4. & 5. Sea. 2 §.7.86^.5.1.13. ν epos, in Vita ittici

KEiL. MecL Bydrop p. 43· haller prakS. ad Infi, Med. boerh. 455,

E L E M. Ρ Η Y S I Ο L. T. 6- feti. 4. _

(δ) Vid. Obf. Prlmam Cap. ultim.
(ί·) Vid. SAUB. luftlt. Pathol. 459.

Μ· ο R Β I C Α υ S I 41

ροίΓιιιι^ iiidolis nafcitiir, qii® iri ipfo ventriciilo muldfaria mala,
inflamniationes, corruptiones, gangrieriain caufatiir, 6c iotum
corpus cito deilruit (ìz).

Ad noilri mali autem ^caiifas occafionales non miniis frequen-
ter acidorura & acefcentium abufus fuaiii fymbolam confert,
in delicatis enim inde vis ventricuii debilitatili· , diutius, quani
par e il, qusevis ingeiìa in eo morantur, abraditur , fi acrius
fìat acidiim, mucus, imde colicce ventricuii moleitiiTim» ,
ruàlus materisB acefcentis & vomitus (^c^ , expanfiones vaforuiri,
conilricliones, tumores fcropluilofee, ulcerationes in glandulofis
partibus, prascipue fi locum habeat frucluum horaeorum non ma-
turorum abufus, linde acidum auilerum pejoris indoiis produci-
tur acrimonise fpiffitudinem adjungens, humorum coagula, tar-
dior eorum per fuos canaies traniltus , infarélus, obilrudiones
refraclarise, fecretionum & excretionum impedimenta, tumores
inde frigidi vel infìammatorii quandoque, qui omnem tranfitura
ex ventriculo in duodenum impedire poiTunc.

Mellita quoque & faccharata, quamvis in morbis hypochon-
driacis ad folvendam fpiffitudinem atrabilariam egregii fmt ufus,
il imprudenter adhibeantur, acidum aceiTiraum produciint , mii-

cum

(«) Vid. ΠΐΡΡ. /fS. 6. g. 33.
(^) Vid. haller. elem. Phyfiol. T. 6. feSi. 4.
(e) Vid. Obf. He Sana Sf Morbo/a csfophag. flruUura,
tm. uh. Obf. ι.ξ^ 2.

^ D E V a R I I s Η U J U S

cura naturalera nimis attenuant & folvunt, unde nudifiunt villi,

relaxantur fìbrfe ventricoli mufculares, concoi5lio pigra redditur
& appcdtus proilernicur 5 dura rodit ofcula glandularum excretoria
obPa-uclionesGLie in illis producit : laétis ufus immodicus, fi ta-
libusadjungatur, noitri mali caufam occafionalem fieri poffe, fe-
quens obfervatìo docebit.

Prstenia hieme ipiìs menfìs februarii Kaiendis vocabar ad
Virginem viginti odo aimos natam, delicatce quideni fed ca;te-
rum fanai conilitutionis, regulariter quoque menilruaiitern :
narrabat, fefe jam per aliquot dies tuffi catharrali laborafle 5
quam dulciariis multis domare fuerat conata , & ingurgitatione
laélis melliti prò maxima parte fuperaverat; fed jam fymptomata
alia qiisedam adefle quse moleiliora fìbi eraDE, quam tuffis ipfa ;
querebatur fdlicet, de appediu prorfus deleto, de dolore ob-

tufo gravadvo in inferiore ventriculi parte, prsedpue 11 hic lo·

CU3 premeretur, de expanilone flatulenta ventriculi, erusSlabat
materiera acidam acerrimam, revomebac quaevis ingefta cura car-
dialgia moleiliffiiiia, &c. ; diagnofis horum fyniptomatum quum
Kiihi non admoduni obfcura videretur , curationem Antacidis,
Abforbentibus, Saponaceis cura Rhabarbaro perfìcere tentabam,
fed fruilra ; pertinaciter manendbus fupra meraoratis phoeno-
menis, revomebat quasvis ingefta cum acri acido & cafeofis lac-
tis corniptffi grumis, alvus erat· ilriéliffima, & qufficimique
etiara ? huic folvendge desinata reaiedik, irrita erant & redibant

per

MORBI C Λ υ S ί S. 43-

per cs , quare iilam aliquando ope clyfterum elici curabam ;
obilaculum jam fìrmura in esito venL-riculi adeiTe.i augurari fatis
facile potui, quiim neque externa, ncque interna huciisque
in Lìfum vocata, fomenta atque cataplasmata dolores aut turno-
rem ventriculi vel minimum minuerenc, hsecqiie jam per novein
dierum fpatium daraflent, & iiicipientis atrophias cum pulfus
debilitate non obfcara monilrarent Tigna, ad heroicum in he-
rum plìcenoraenorum priefentia confagere audere melius judi-
cabam, quam miferam fuas forti relinquere , & eventum nirais
labefacEatis ad vincendura hmic Iiofiem natiirs viribus folis tra-
cere, tutiusque in hoc cafu ad tale remediuiii confugi poiTe pu-
tabam, quoniam vero fimilius erat, ■ quod memorata fympto-
mata fuam originem deberent contentse cuidam in ventricuio
materia, quam morbof^ ìpfius fubilantlas mutationi, adeoque
ab emetico, ceteroquin in morbo noilro dubio fajpiffime reme-
dio, auxilium jam expeclabam, & eventus fpem non fefellit,
Ώ3ιώ ab iiifurione Rad Ipecacuannis cui dei quartam partem addi
curaveram, Qa-) evomuit multa laélis coagula & materiem aci-
dam acerrimara, qu® tandem fub horribili anxietatum & mori-

bun-

(a) Etfi in allis morbis , ubi emetica indicantur , ufas elei non valde fiiaderx
debeat, in hoc taiiien , duplici fcopo poterat iitilis effe, neinpe invoivcndfo acri-
moni® acida, & deniulcendo tnnicas jrdòi maxime per inorbum & per remedia irri-

tatas.

F 2

44 de v a r i 1 s η u j u s

biindae fpeélaculo, infequebatur friiilum majus , tenax , iniiai
cafei durum·, ita, ut vix digitis disrumpi poiTet ; formam hoc
fruilum habebat eamdem, qiiam ventriculus prope pylorum, &
diim fuifocationern in oefophago hserens minabatiir, fic rejefto
in deliquiuin animi incidebat segra , quo ceiTante fefe maxime
}evatam profìcebatur, fed fimul valde fatigatam fentiebat : pro-
pinabam niixturam anodynam miicilaginofam, quam bona quies
infequebatur & nullum prìtis memoratorum fymptomatum, fen-
fimque refocillatis ventricLili & totius corporis viribus fana
dein vixit.

Cer,to certius accumulata ilJa laélis coagula ad pylorum ita
fuerunt, ut omnem tranfitum aliis rebus non tantum impedi-
verint, fed etiara a fe invicem a folis naturee viribus diiToIvi
haud potuerint, & nifi , per vehementiffimum motum lìimiilo

emetici produélum , rejeéta fuiiTent inevitabilis atrophi^ fUìS-

fent.caufa: per alvum deinde etiam multa frulla inteilinorura
formam habentia, quse fimiliter cafeofain fubilantiam habebant 5
rejecit.

X L

Varis porro qualitatis potus ventriculo ita poiTunt nocere 3
ut morbi nollri occafiones fubpeditentur , quo pertinet impri-
mis abufus potuum aquoforum calidorum , qui hodie, proh do-
lor ! nimis pervulgatus eit ; fibrof^ inde ventriculi partes re^

iaxan^

MORBI C A υ S I S.

laxantur nirais, atque debilitantur, fuccus ad folutionem ingcs-
torum ceterum aptus , ultra modum diluitur , Tuarn vim fapo-
naceam perdit, miicus naturalis in ventriciilo ita neceiTarius
abluitur&abftergetur,linde nervea fenfìliffima a quibusvis inges-
tis inimìce ilimulatur, inde dolores cardialgici & etiam ad py-
lorum, quod quotidie in infufionis CaiFe^ & Thess amatoribus
offendere datur, fpasmos patiuntur ad prcecordia, orìuntur acrl-
monise fucci gailrici & etiam totius maiTsè huraorum, apepfia
Qb^ì obilruétiones ceque in aliis Corporis Humani partibus ,
quam in ipfis ventriciili glanduiis, qnse inde in folvi nefdas in-
durationes tranfìre , & ile Cardiam , vel Pylorura, fua moie,
claudere poiTunt (e).

Contrarise indolis potus abufus nempe fpirituofi non minus
perniciofas noftri mali fomites producere poteil, quod ratio
docet, & confitmavit nimis experientia: primo intuito ilimulare
hoc viscus folent ad diligentiorem digeilionera atque concoólio-
nem, quod veriim iitique eft, & utile effe poceil in eo cafo,
ubi languet vis vencriculi coélrix, & naturali acriorem iìiiuulum
pofcit 5 fed etiam hoc fcopo fi fpirituofa in ufam vocantur, fum-

ma

(a) Ex abufu acidorum caliofaìn ventriculi induratioiiein vidit IlL Ά. haller
Opufc. pathol. p. 44. & feq.
(&) Vid. hildanOM Cap. 5. Ohf. 35.
(i) VAN GEUHs y^iJ. Hsrfei. Tom. ir.

F 3

46 D E VA R I I 3 Η U J U S

ina prudentia opus cil:, ceteroqiiin pefiìniss inde nafcuntur fe-
quelce, qiia3 enim aliquoties repetita dofis in initio fcopo bene
fatisfaciebat, confaetudine non amplius fuiiìcit, psulo maj.orem
hauilum fponte liibenter aiTiiiiìunt, qui iddem confuetudine
non plus pra^ftat prius fumto, augetur tandem ultra modiim quo-
tidiana dofis, onde conilringuntur ventricoli tunica, obftruun-
tur duellili excretorii, viJli l^duntur, erofainterna tunica,nervi
tenuiffimi deilruuntur, fi eque ventriculus vel prò parte in mor-
bofum ilatum mutatur5 vel totus contrahitur Qa^, ita ut cras-
fiores & durioires ejus fint tunicce , capacitas multum miiiuatur
Qh) (*) 5 &: ad fundionera concoélionis piane ineptus fit
ζ e), ficque prdilrata oinni ciborum appetentia potu tantum vi-
vatur (d), à miferi bibones vel acutis vel chroiiicis ventri-
culi malis foleant perire.

Porro

(il) In fpiritus vini amatoris cadavere craillores tiiuicas & Ventriculum admodumcon-
ivafcum durlnsculam invènit CI. locchells. Vid. Hifi. de VAcaà. a 1706. Oft/ p. 36.

(δ) Sic PEcquETus nuceni avellanam magnitudine non fuperantem ventriculum
iavcnic in bibonis cadavere. Vid. boerh. Pm". Mìà. T. i. p. 54.

iiailerus in vetula inteilino non latiorem ventriculum vidit, in alia duodeno
ipfo anguilionim,

(*) Non autem femper , dum contraftum plus folito in cadaveribus ventriculum
inveniinus , abufui potuum fpirituoibrum tribuere illud debemus, dantur enim ob-
fervationes, ubi ventriculus inftar inteftini erat contraclus, & nulla de hoc abuAi
mentio fit. VId. sandifort Bibliothec. Med. T. 7. p. 160. & i6r. ipfe etiain
in fobria muliere annofa abceiTu hcpatfs magno defuncla ventriculum admodum cor.-
traélum inveni, quam hiiloriam in pofterum communicare animus eft.
(i) Vid. metzger ^iivsr/. Med. p. 175.
(i?) Vid. gaue. Ιηβ. Pathol. g, ^.76.

M ο R Β I C A υ S I S. 47

Porro uti qualitates poinum noxìs ad formandLira anguiluna
veniricLili exitum conferunt, ijc etiani peccari potei! gradu ca-
loris, quo gaudent, qui ingeruntur : Γι qua aiTumuntur potii-
ienta nimio caloris gradu gatidentia , quod de Theaì & CaiFea;
infuilone feepiiTime fit, vias , qiias pertranfeunt & ventriculum 3
in quem defcendunt, nimio aflidunt fervore , inde partes te-
neriores amburuntur, crispantur, inflarnmationeni fufdpiunt,
excoriatur interna tunica, unde non fieri potè il, quod inde
non oriantur dolores ventricoli vehemences, conilriéliones fi-
braruin fpasmodici, ficcitates, indurationes, ulcerationes, fcirrhi,
cancri &c. ; & quam jure merito dixit CI. gaubius ob partium
majorem teneritatem eadem eiFeéìa ab hauilu fervente nimis in
internis produci partibus, ac vivi ignis in externa cute
ideo .tanta mala in tota via, quam attingere tales potus folenc
ab anatoniicis faepius obfervata funt, & prsicipue quidem in os-
fopbago Qh') , quum hic primo momento & idcirco maximo gra-
du afiìcitur, attamen etiam in pyloro indurationem atque coarc-
tationem invenire licuic in cadavere hominis , qui potui nìmls
calido multum indulferat (c).

A potu nimis frigide hauilo eadem mala produci poiTe cum

CL

(e) Inft. Fatbol. I. c.

(fe) Vid. VAN GEUJiS & NAHUYE Ìli Aft. HarleiTì, T. ir.

(c) Vid. Piffiiea. CI. Freeceptoris oostìrdyìì ad inftit. Pathol, CI. gaxj-

§■ 575·

48 DE V,ARIIS HUJUS

CI. GAUBio credimiis, & obfervauones ab imprudenti

ejus ufu pravos eiFeéìus fecutos effe ad nianus fune (^); atta-
men rarius in hoc peccatur, & fi prudenter admìniilratur non
folum fertur facilius fed edam nonnullis valde utilis effe poteil
frigidomm affumtio , dum-tali in cafu podus nocet, ubi cor-
pori valde seflLianti nimis cito gelida ingeratur, in quo cafu,
jUXta CI. GAUBIUM CO' potus glaciales fibras irritant, poros
conilringunc, vafa ardant, humores coagulant, dolores, fpas-
mos, obilruCìiones jinflammationes, variaque circuitus fecretionis
excretionis irapedimenta , tum in his ipfis , tum confenfione
eiiam in aliis pardbus efficiunt, unde todes ex hac eaufa angina,
pleuritides, ventriculi inflammadones dolores, &c. qu^ anfani
anguilationi pylori prasbere poffunt.

XII.

Tandem inter hanc claffera caufarum occafionalium numerare
debemus ìngeilionem talium cprporum indigeililium , qualia

Pica laborantes, prava confiletudine, depravato appedtu , as-
fuiliere folent, dantur fic pueri in fcholis, qui chartara fcripto-
riam magna quandtate devorant, unde notabiiera obilruélioneni »

py-

(a) Ιηβ. Pithel. p. 239.

(b) Vid. ST. V. D. wixt, T. I. Oì>f. 27.

(0 L. C.

Μ ο R β I C Α :ϋ S . I

pylorì vidi οάΙο dies durantem , vomitu tandem folatam.

Pertinet etiam ad has pravas confuetudines deglutitio fabarum caf-
f^e, aliarumque rerum indigeililiuni, qiias virgines clilorotic^ male
faniE appetunt, fic dantur etiara infantes quadrimi aut quinquimì
cacochymi, qui hutouni, calcem, cementum vorant ; alise majores
natu chlorofaptes corium, linteum, fuliginem, candelas comedunt
dantur, qu^ albis cretse, aliie, quas nigris carbonum ex officina
ferrarla ferculis deleélantur, ut taceam de lithophagis, de quibus
antea vidimus, & de fordido Plottentottorum pediculos iocus-
tasque comedendi more, & de aliis, qui excrementa propria vel
ftercora equina in deliciis habent Ca"), quse huc proprie non ita fpec-
tant; fponte tamen bine patet, quod etiam abufus medicamen-
toruni terreflrium huc conferre poteil , dantur enim obfer-»
vationes, quse docent, quod inde lapideas concretiones in ven-
triculo natss fmt (^) (¹).

XIII.

i^bfoluta jam illa claiTe, in qua tales noflri mali occafionales
caufas confideravimus, quiB forenfecus ingeila; direéle in ipfura

^ νεη-

1  Forte qiiis mirabitur, me omnes has caufas occafionales vocare, quum inter 11-
las, & quoque inter fequcntes etiam funt , qu?e potius ad prsdisponentes pcrtinere
videntur; fed agimus non tantummodo de auguilia pylpri ex induratiose, aliave ejiis
degeneratione chronica; agimus in genere de impedito progreiTu alimentoruin, &c.
& obfervationibus conftat quod etiam a fupra memoratls caiiils hoc maluiii acutui®
produci poteft, adeoque jrevera in illis dfibus occafionales funt.

\

50 DE VARIISHUJUS

ventriculum agunt, fequitur nunc illa, in qua enumerandae ve·
nieiit tales conditiones, unde qui'dem ipfe, fed non ita imme-
diate, Issditur; ad quas pertinent acrimonia» cujusvis fluxus vel
depofitio in ipfius ventriculi partibus, fic a materie fcrophulofa
ad glandulas ventriculi fluente obflrudiones notabiles, indura·
tiones, atque degenerationes tales pofiunt oriri, ut via ex ven-
triculo in duòdenum inde penitus praecludatur C^O' eodem
modo hoclocura habere potefl, fi ad ventriculum transferantur
acrimonia fcrophulofa, rachitica, calculofa, venerea, cancroia ,
arthriùca, podagrica, & fic porro C^^i fecondo loco hucperti-
nent evacLiationes fappreflìe, prascipue veromenfium, hsemor-
roidum, & materise perfpirabilis CO - semini ignotum eil, quod
virgines defedu menfium laborantes violentas ventriculi turbas
fubire folent, vomitus non compefcendos, ipfos cruentos, imo
plenariam tandem pylori obtaradonem C^Di triennium le^
thalem impeditura alimentorum ex ventriculo in duodenum
transitum vidi in pago Boskoop in viro quinquagenario , qui
initìa duxerat, poRquam folitus hasmorrhoidum fluxus debitum^
tion eflet fortitus eiFeélum, atque triftes progreflTus, fecerat cum
lianira plenaria cefiatione»

A

Vid. hallek·. Opufcul. PathoL p, 45. ^j'feqq.

C ^ ) Oof. de SaMa Β Miriofa Oefophag. StruSura pag. 4«?-
(f) L. C. pag. 50.

(d) Vid. CI. HENRY Hecueil pertodiqne T. 7. i>. S^o. ξ^ scHUai eiuM ?ite,
pag. 8 βί>

MORE I C A υ S ί S,

A perfpiracione fuppreiTa initia & progreiTas ejusdem mal
derivaHda puto in homine quadragenario, quem cum infelici pari
ter evento in pago Bergambacht curandum habui, de qui bus au
tem in ultimo capite latius; adducere autem hoc loco illa exem
pia breviter volui j ut inde coufirmetur, quod fuppreiTas evacua
tiones etiam in caufa noilri mali numerari merentur. Simili mo
do fi imprudens exanthematum vel eBìorefcentiarum cutanearum
fiat ad interna repulfio, ventriculus inde affici poteft, fi materies
excernenda bue feratiir ; vomicum continuum omnium alimento-
rum ffique ac potulentorum cum doloribus ventriculi validis vidi
•in juvene viginti oélo annorum, qui cieterum fanus femper vixerat,
adjungebant fefe buie malo etiam nervofì fyitematis turbts in-
fultusque epileptici per duodecim & ultra horas durantes , quo^
rum caufara non €ruere primo pomi, fed tandem mecum com-
municavit, fefe fcabie fuiife correptura , & intra triduum a
-fpurco hoc malo per linimentum a pharmacopola quodam fihi
propinatum, liberatum fuiiTe , & ante illud tempus fefe nun-
quam modo memoratìs maiis correptum fuiiTe, à quibus per in-
fitionem fcabiei iterum liber faélus eit, remanente tamen ad
hunc usque diem dolore ad pylorum & fabìnde etiam vomita.

Abfolutis fic, qua3 dicenda putabam de illis caufis occafiona-
libus, quee, vel forinfecus direéle iil ventriculum ingeilas, vei
aliunde ex quadam corporis parte adduélse, anfam noilro malo
prffibere poffunt, jam videndum erit de iilis impediti alimen-

G 2 tO'

52 DE VARIIS HUJUS

toruQi ex ventriculo in duodenura caiifis, quse in ipfius viscerìs
morbofa conditione fitie fant, quas diverfes iteriim indolis effe
ex feqiientibus patebit.

S. XIV.

Sì illa, qus2 in prsscedentibus paragraphisde fabrica fìtu &func-
tione ventriculi diximus in memonam revocemus, fi attendamus
ad iliai, quibus obnoxium eiim effe , injurias, demonitravi-
mus, non neceffe eric, quod multis demonilrem , ventriculum
non minus ac alias corporis humani partes inflammatione COlTÌpi
poiTe, illumqiie morbuin vel fua prsfeniia, vel etiam(fi reva*
lefcant absque feliciffiraa refolutione asgrotantes) fuis fequelis,
impeditLim alimentorura tranfìtum fsepiilìme efficere ; fympto-
raata nimiriim, qus in prafenti gailritide adfiint, primaria con-
illlere folent in dolore acutiffimo continuo cum febre acuta con-
tinua 5 auéì-Q immaniter dolore ad attadum quorumvis ingefto-

rum , cum naufea continua , atque indomabili votnitu, quo^

qu8 blandiffimorum potuum, qui in aliis inilammationibus lui-
lìffimo fcopo & effeétu larga marni exhiberi folent; Galeno
jam noiiis fub hac forma ille ventriculi morbus fuic, & magnum
€jus caufarum nmnerum in variis paginis in Lib. de locis affec-
tìs defcribit; & corn, celsus optirae de eo egit, fed

divi

(a) Vid. De Medicina, LUf. Cap. 5.

'-c-f-

MORBI CAU SI S.

divi boerhavii immortalis discipulus & commentator swiete-
Nius C^}tam piene iilura morbiim tra6ì:avit,ut de hoc diiTerendi
non amplior materia ÌLipeiTit, neqiie Syitemadci illum fLipervì-
derunt , fed optimi eorum varias ejus fpedes nobis exhibue-
runt 5 Uti l. RIVERIUS c^}? f. hoffmannus (c^j boer·
'HAVIUS C^)·» VOGELIUS (e), B. DE SAUVAGES (/},
MAGBRIDE (|) , LUDWIG (^) , precipue brevìter & égre-
gie atque diilinéle illius defcriptionem exhibuerunt Clariffimi

viri, JOH. OOSTERBYK SCHACHT(^i^, N. G. OOSTEKDyK

j ο Η. F I l. C ^ ) venerandus mihi femper pr^ceptor ; nec non
jOH. BATTISTA ΜI cΗ A κL s A G AR (i) / ita Ut Hobis fuf-
ficiat, prò caufa noilri mali illam folumraodo recenfuiiTe, feqiie-
las jam ukerius exarHinamris;abit enim, nifi feliciiTima fiatrefo-
lutio 5 in abceiTiim , fìcque faccum format purulenta materia
plenum, qui, fi in fundo ventriculi vel ad pylorum adfit, om-

nem

(a) Vid, Comment. ad Aphor. β ο e r ii. jT. 3.

(è) Prax. Med. Lib. 9. Cap, '

(c) L. C. Γ. 2. pag. 121.

{d) Aphor. de Cogft. & Cur. Morb. 95Ϊ,

(e) Prffileftion. Academ. 202. & feq·

(/) Nofol. Method. Γ. i. pag. 476.

{g) Introd. Method. in Theoriam & Praxin Med. T. 2. pag. 283.

(A) Inftit. Clinic, 5. ,5. 344.. : , / -

(O Inft. Med. Praa. h 20S-

{k) Prscepc. Med. Praft. pag. I94. . · .

(0 Syfteraa Morbormn Symptoinaticutn, pag. 673. ^/φ

G 3

54 DE VARIIS HUJUS

nem viam in duodenum claudere poteil, & Vel disrarapitur ^
totum ventriculiim pure repletum reddit, ■ quaiem obfervatio-
iiemnotavit olim j. v. mekjeren, (λ) vel vomicara relinquip
perpetui vomims caufam, uti obfervavit CI. mead (h^ alii-
que, vel excoriationes tunicarum & indurationes atque dege-
rationes totius fubilantiae remanent., (^c) ita ut etìam pylorus
exiikèratus &: in cartilagineam duritiera mutatus vifas fit Qd^.y
ve! etiam exitus hujus morbi in fphacelum lethalera effe idem
obfervavit j. van mekeren ("e).

Alii edam inflammationem ventriculi in gangrs&nam termilia-
tam viderunt, ita, ut poft mortem in cadavere, claufus inveni-
retur pylorus, & ventriculi tunicse perforiitsB Qf), dum disrup-
,tum etiam poil inflammationem ventriculum in cadavere puell®
quatuor annorum in venit CI. de wind (gy

Ad-.'Caufas noilri morbi in ipfoVencriculo locum habentes perti-

iient quoque excoriationes tunicai internss (h), five ab acri ma-

terie

(a) Obf. Med. Chirurg. Obf. 44·

(J) Monita & Prscepta Med. pag. 114. 5.

(ff) Vid. Ci. V. D. MONDE, Rfcueil periodique d'eh/ervations de Medicine^ Τ; i,
p. 428. & swENKE is cicuta aquatica, pag. 17. feq.

(ii) Vid. ODONTAT DEzifos iti joumal de Msdicim, T. il. p. 40^.

(O-i. e. gif. 46: .

c/) BAR ο Ν in Memoire de VAcaàtmk, T, i. P. -383. confer. CI. zi_mm£RM,an
de moria nigro, pag. 12. feq.

(^) harlem. 7; 8. iiff. 2. p. 215.

(/;) Vid. MORGAenfi d« Se4 & Ca«f. inorb. Epift- 29. J. 30.

MORBI C A υ S I S. Ss

tetie in ventriculo hospitante prodiiclae (λ) , five a decidentibus
aphthis, ut obfervavit CI. cooch (^b^ & etiam ab aliis eil no-
tatimi C^)' venenorum"deglutitio hoc prseiliterit (i), five
morbo prssgreiTo hoc debeatur (e), in omni enim cafu irri-
tantur nimis delicatiores ventriculi partes, unde dolores fummiV
eruélationes, conatus vomendi, glandularum inflammationes
earumque fequelse, quippe quae in enumeratioiie harum caufa-
tiim notabilem locurii merent'ur, frequenter enim ab obitruG-
tione glandularum minimarum natas funt indurationes gianduia-
ris ventriculi tunìcss , ejusque varise indolis degeneradones ;
tìotavit talem indurationem & intumefcentiam ©quabilem in
fundo ventriculi-Cr. heurm an '(/) ^ fimìlem obfervavic i»
curvatura minori in homine pertinaci vomitu defunélo CL
CHIFFLET totam ventrii:uli glanduiarem tunicara infig-

lììter craffam atque in'duratam in hòmiiie, qui dum viveretfpiritus;
vini abufu in vomitum lethalem inciderat, vidit CI. PLANCUsC^),
fìmiies obfervationes habent blasius (ì) & storck (^) aliique;

Non

(а) Vid. Obferv. noft. de faiia & morbofa Oefophagi ftruclura, pag. Cz. 63»

(б) Obf. Ckirurg. T. 2, p. loì.

(c) Jourml de Medicme, ann. 1761. menf. Martii-

(d) Vid. fiipra Gap. 2. pag, 65.

(e) Vid. A. Cappad. de Morb. Chron. Ca^. 2. p. él»
(/) Vid. Opera T. 3. p. ^37.

^t) Otferv. 27·

^ ) Academ. Conjeftur. pag. lOi.
(j) Obferv. 9.

(fe) Ann. Med. i. pgg. 205. - ■ ' . .

DE <. VA R l:l S Η UJ U S

Non raro autem fit, ut hx indurationes in ulcera maligna
tranfeant,.& fìc etiam pejori gradu morbus noiler indenafcàtur,
obfervavit talem ventriculi ulcerationera f. hildanus, (ì»·^,
veritriculum totum valde cràiUim & durum in viro vomita ali-
mentorum poli: aliquot a prandio horas defundo morgagne
C^} » ulcerationes indurationibus bisce adjanélas in aiiis vidit
idem fide dfgniffimus & accuradiTimus Obfervator (e), ab apo-
ilemàte frigido in abceiTum mutato morbi noftri fymptomara
quoque vidit p. FOREsTus & immortalis s wieténius
(«),unde jam fponte pervenimus ad aliam iterum caufaiii neiii-

pe ^d'tumores varii generis, qua? in ventriculo adeiTe ibique

iter transmiitendis cibis prascludere pofllint ; fic mmor cedema-

»

tofus ventriculi lethalem vomitum produxit, juxta obfervationem
R. FORTIs (/}; fiinile quid effecit tumor fcirrhofus evi mag-
nitudinis, ab: heurmanno in ventus (g^ in cadavere fenis

tabe fjcca defunóli, ciilicum tumorem in ventriculo invenit
morgagne, Qh^ 2. tuberculis fcirrbofis in ventriculo morbum

nos-

(β) Lifa. 3. Obf. 20.

(è) Vid. de Sed. & Cauf. Morbor. Ep, Anat.Med. 19.i^/'?·Epiil.39- 5.26.

(e) Epift. 29· 5. 12.

{d). Obf. Med. Lib. 18. Obf. 32.

CO Tom. 3. pag. 151. ^

(/) Confui. & Refponf. Med. cent. a. ■ - ·■ ' ì

is') Opei·· T. 3. p. 437.
(/,) Epift. An-at. Med. 37. 5- 30.

MORBI CAUSI S. 57

isoilrum notavit €1. w i ll i s (a) > a tumoribus cancrofis β e s s e
ζΐ^) & morgagne

Non autem omittendas funt in hoc caiifarum cathalogo fpas-
niodicae ventriculi aiFeóliones, five enim per animi pathemata,
fìve per ilimulum mechanicum, ita conftringi ventriculi tunica^
poiTunt, ut inde perpetui vomitus & lethali cum eventu mor-
bus noiter prodiica'tur (^).

Porro huc pertinet refolutio, atonia, five paralyfìs musciilarium
ventriculi fibrarum ) quas fequi foiet, poflquam tanto gradu nimium
onuftus fuit ventriculus, ut extra tonum expandantur fibras mus-
culares, & inde ineptie iìant ad ukeri-us propellendos cibos., quos
continent, vel in poilerum accipiunt ; neque etkm h^c cauià-
rum fpedes exempiis caret, coìin. celsus de illa jam cogi^
tavit (e), obfervavit eam μ ο r g a g ν e (f), & in varììs cada-
veribus in ingentem capacitatem ventriculos diilentos vidit; cum
quo etiam con venie CI. li eu tea ud, qui etiam aparalyfi ven-
inculi morbum noftrum fe obfervaiTe teftatur (g),

At^

(a) Pharmac. Ratìon. Seft. a. Cap. i.

(b) Append. Thefaur. p. 278. &/e?.

(i) Epift. Anat. Med. 30. §.2. '·

(d) harchard Medicinifche verfuche, Tom. 2. pag. 183,
C«) Lib. de Medicina 4. Cap. 5,

</) De Cauf. & fignis morborurn Epift. Anat. Med. 29. 8. Epift. 21. J. Z$,
^pift. 38. 5. 22. Split. 48. 5- 44· Epift. 52. 8. aliisque in locis,
(^) Hift. Anac. Med. T. i. pag. 12. ^ f^j;^

58 DE VARIIS HUJUS

Attentionem noiiram hic quoque meretur fitus vefitrictili"^
qui ita mutari a naturali poteil , ut notabilee obitaculum transìi-
tura alimenta oifendant, imo alìquando plenarie repellantur, fic·
in muHere nollri morbi fymptomatibus defunéla, veHtrìcalum in;
longitudinem- valde extenfum & infra umbilicum iìtum invenic
MORO ivGNE (a^; n^que hfec caufa ita rara eilj cum variiB ini
abdomine conditiones fsspe adfunt,. quibus de naturali fua fede
removeri ventriculus poteil ; per partes adjacentes- nimia mole-
peccantes fieri hoc poteft:, vidi hoc in vetula abceiTu magna·
hepatìs demortua , ubi ventriculus iiifuperiore parte quaradaiBi
Ìiabebat expanfionem pugni minoris niagnitudinis ^ inde vero·
fere perpendieulari decurfu, cilindrica figura admodura coartata,,
iisque infra umbilicum defeendebat,. & digitum annularem cir-

cum ferentia fua non fiiperabat, unde etiam fumm^ anxietates
& vomitus moleiliffimi ,-duin viverec miferaj fiepius fuerant fub*

Orti ; fìG eiiam aliis de cauiìs loco removeri , imo extra abdomem

protrudi poteil, verbi caufa , fi adfit ventriculi Hernia ilve Gas-
trocele , in quo cafu, precipue fi accedat (quod tamen rarius>
fìt,) taiis partis prolapfas incarceratio, maxirase difficultates in·
propulfione alimentorum oriri poflunt. Lubet hic, quamvìs;
inde ea occafione morbus noiter non produdus ilt, infererei.

No.-

ζβ) ΕρΆ Anat. Med. 29,

Μ ο ψί Β ϊ € ,Α ϋ S I S. 59

Notabitem-admodum talis. perverfi ventricuU fitus obfervatio-
2iem 5 quam notarunt m diire<ii:ionc cadaveris Principis Auriacie
€1. Viri F. w i n ύμ r , h. D. c A υ β i υ s , j. ο ν Υ Μ ο s , α

-ϋ. VELSE , J. SCHOONDERHAGE , & JOH. J. DUVAJL,

quamqiie ex Annuario Eelgic&^ Nederlandfche yaarhoeken anni
Ϊ 759·. ita transfero.

I®. Poitquam integumenta communia erant diiTeéla, patuit,
^iembranam adipofam per totum' corpus, fed precipue ab in-
feriore margine thoracis uaque in pedes extremos, ^dematofe
ihumore adraodum tumidam effe, fimulque in gemi atqiie pede
fmiftris, nec non in iìniftro bracliio, fanguinem estravafatum
-atque congramatum adeffe,

' so. EduiSta ex admodum prò tiiberante abdomine ope cannula^
^ acLis, quibus' in paracenthefi uti fokmus, parva & non ultra
dimidiam menfuram aqu33 acre foetentis quantitate , & aperto
«itlteiiiis prudenter abdomine, apparuit, quod poli habitualem
iierniànii iimbilicalem & inde produélam vix credibilem muscu-
iorum reaorum a fe invicem dilatationem, fenfìm orcam fuiiTe
liermam ventralem 5 peritoneum & aponeurofes membranofas in
inagniim non incarceratum & fupra ventrem maxime protube-
rantem faccura expanfa fuiiTe, atque herniam iHam in fe conti-
nuiffe non fokim omnia inteilina tenuia, cum adnexo mefen-
terìo, uti & inteilino cceeo, & fere tote, in variis locis fpasmo-
'dicis corrftriaionibus coarélato colo, cum appendente omento,

Ha fed

6ο DE VARIÌS HUJIJS

fed edam rariiTimo modo in eo facco eontentam fuiiTe partem^
ventriculi,. ciijiis nerape admodum in longitudinem extenfi-, &
quafi in duos-ventriculos fi ve- faccos per collum five coarólatio·.
nem intermediam diviiì, fuperior pars in fuperiore ventre, five
regione Hypochondriaca nataraliter erat locata 5 fed cujus in-
ferior modo memorata portio in hernlam ilkm ventralem prorfus
erat protrufa

C Hffic quidam hujus extiTpicii pars proprie fola ad noilrum
fcopum pertinet, attamen propter momentum hujus diiTeélio-
nis , eetera quoque adjungemus , quandoquidem non nOVl »
qiiod hicce eafus alio fermone quam Belgico exilat;.) ergo.

3 °. Lien naturaliter fefe habebat uti & hepar , quamvis
parum plus folito compadioris fubilanti®, in veficula fellea tres^
erant calmli felici, quorum duo majores in cyflide fellea, ter-

tius minor in duébu choledocko erant locati.

40. Renes, ita a prsternaturaliter iiitus protuberantibus lum^

borum vertebris , quam per fupra> memoratum inteilinorurn
prolapfum ex fede fua & pinguedine erant detraéti verfus ante-
riora , fùbilàntia eorom erat admodum compaóla, imo indurata:
videbatur, & in nonnullis late protuberantibus partibus fcirrhofa.
habebant tubercula; vefica-urinaria parva erat & contraila.

50. Cor

(a) Similis proiapfus ventiiculi & inteilinorurn invenitur apud d. sennertuw:,

Liù. 14. Pi' 3H5.

MORBI C A υ S I S. Ss

50, Cor infolitffi magnrtudinis & valde fanum erat , fed piil-
mones rsonilrabanc extus & intus colorem ceeruleum, diiTeda
eorum fubftantia continebat & eiFundebat multum aquse fpuman-
tis, faliv® fimiiìs.

60. Cerebrum erat prEeternatiiraliter molle , & habebat ra
nonnullis locis aquam eiFufam, uti 1°. infra piam matrem, quse
etiam, hie & illic infpiiTato & acereto muco, eratfoiito craffior,
& 20. in ventriculis anterioribus eerebri, ubi major aderat quan-
titas, atque plexus ehoroidei aeque per hydatides ac per infpis-
fatum mucum craiTiores arane, & 3°. etiam talis humor invenieT
batur in iìnibus oceipitalibus infra cerebelium.

Ut redeamus iterum ad caufas impediti alimentorum ex ventri-
eulo in duodenum tranfitus, a nobis enumerandas, pracipua ea-
rum, quss in ipfo véntriculo locum habent, agmen harum claudat.,
nempe morbofa ejus destri oriiicii conditio ; ha3C noftri morbi fre-
quentiffima caufa multis exemplis adiìrui poteil ; b a R τ η 0 L i Ν us
ìnduratum & adeo anguiium pylorum invenit, ut neque folìda
neque liquida per iilum transmitd potuerint Qa^'^ ù) incraiTatione
hujus éextriorìfìcìi fìmili modo fames fethalis qbfervata eil (I?),
vir quidam quadragintaannorum, quaecumque cometa vomitu re-
jiciebat, usque dum atrophia moreretur, in cadavere pylormn

an-

ce) Cent. 4. Hift. 47. ' ■

jQurnal de Mediane ann. 1757. Mènf. Màrt,

Η 3

ψ

li^ .DE rA R I I s: HUJOS.

snguiluin & induratum invemtoM ο rjg a g ν i Qa^ j an fcirrhofam
duritkm mufcatus erat in limili-cegroto ^ quem ciiravit a; dj:
HAE N , 'irféinorattir etiaiii' notatu digniffijéus jcafiis de vo-
mita lethali ab indurai ione pylori cartilaginea imoJere ollea
X c ) : nullis remediis compefcen^am quorlimvis airumtorum re-
jeaionem a c^liofaipylori indtiratione in homine-, qui fpirim
vini ininodice abufus fuerat,6bfervavit boer n^rus C^)»
•tbalem vomitum a pyloro penitus-claufo per fungofam'fijiis ex-
crefcentiam vidit ral o-ux ih incraiìàcis ventriculi tuni-

cis CI. van der monden c/) » cl ANDRE 3 CaBaOÌk

degeneratione pylorum claufum iiivenit in EcÌeiìaiEco qiiadam,
qui 5 poftquam ab Agyrta pulverem quemdam , liti putabat^ pur-
gantem aflumferat , dolore & anxietate ad locum pylori , & per-
petua aiTumtorum rejedlione mortiuis erat C^), in Juris€onfulto
quodam eadem de caufa idem obfervavit (;ììJ) , tandem etiam

(α) Epift. Anat. Med, 65. 3·

■t-b) -Rat. Medendi, -Γοί». 6. pag-iz."^ 14.· X3b»f«<cà)finòiftraln .feciEDdaffli .1». Ili-
tiiìio capite notatain. ,, ^ . ..- . .t , ,

-/n ^ * ' J ί ' ί V "ΐΓ" > ' * ì ^ ^ i k t f -■- f, V' ■

(i) PhilofopL Transaft. Το/κ, 33. pagyisj.

{d) Disquifltio "iinatoiiiica de labe iicca ab ajiijiiftia pyloiri ,, fpi^ piOdiiii ί^^ίρβΐ?
anno 1752·

(δ) Table Nofologique, pag. 78.

(/) Recueii perlodiqae d'obfervations de Medicine,-Γωκ^ j, pag- λ^ζ-

ig) Hift, & Menioire de la Socièté Royale, αίΑι.'ιηηβ., & f^Ge-

nees^ Natuur-en Huyshoudk. lUUnett i^. ^

ih) Ibid, pg. i22, - . ■ -

Γ C Λ: υ S I S;

ab induratione & incraÌTatione pylori etiam impedituiiT alimen-
torum ex ventriculo in duodenmn tranfitura , & inde mortusni'
matronali! quinquaginta annorura vidit GÌ. jeanroi C^ )' ^

S- XV.

Abfolutis fic omnibus caufìs noftri morbi occafionalibiis:, qiias
in ipib ventriculo adeiiTe notavìmus, jam videamus , qusenam in
adjacentibus partibus lociim habere pofìint Gonditiones, quibus
via ex ventrieulo in duodenum diffìcilis fiat, vel penitus prseclu-
datur : prsecipu^ antera harum partium funt, 'glanduÌEe ipfìus
ventricuii & duodeni ab externa eorum facie fìt^^Hepar^Ciilis
felleaj Pancreas, Lìen, Inteftina, Omentum, Arteria Aorta &
Cartilago enfiformìs. Non inutile iterum erit variis obfervationi-
bus denlonftrare, quomodo hse partes adjacentes morbofe ven-
triculum comprimere, ejusque dextrum orificium ita obilruere
poffint, ut nulla alimenta per id ad duodenum transire queant;.
& quidem modo inter has primo loco glandulas ipfas ab externa
ventricuii & duodeni parte fìtas numeravimus, quse , fi obilruan-
tur, mole augentur, inflammantur, fuppurantur, & fìc porro 5
viamcompreirionearélant,vel inflammantetiam,&ejusdemdege-
nerationis indole afficiunt; CI. hallerus memorat, fe in cadavere
segrotantis, cujus ventriculus omnia furfum reddiderat, inveniiTe

de-

L. C. pa^. 134.

DE V A R I I S Η U J CJ S

decem glandulas obilrudas & in totidem tumores induratas , a
quibus pylori parietes valde ad fe invicem comprimebantur
iìmilera eompreffionem, & plenariam inde obilmclionem
pylori, a tumoribus fcirrhoiìs in ejiis ambiti! ilds vidit a. D£

haan {hy

Sicuti autem ab bisce corporìbus glandulofis, in perverfam mo-
lem aut indolem mutacis, morbus noiler produci poteil, multo
magis & frequentius hoc prseitari quoque poteft ab hepate, visce-
re ilio maximo,tot fantisque degenerationibus malisque obnoxio.

Si in abceiTum magnum abeat, quandoque inde penitus clau-
ditur pyiorus Qc^^ totius fere ventricuH notabilem coarélatio-
nem vidi ab abceiTu magno in cadavere vetulse, quas poft pas-
ium fummis anxietatibus fsepe cibos revomuerat, lethalis quo-
que vomitus obfervatio exftat, cujus nulla caufa poft m.ortem,

nifi, induratio hepatis , inveniebatur, ventriculum valde compri-

mentis (d). Neque minori attenb'one dignus eil cafus, quem

vidit Ci. LiEUTEAD nempe atrophiam a vomitu, cujus

caufa erat concretio ventriculi cum minori lobo , cum ibi fìmul

ad-

(.a) Opufcul, Pathol. pag. 45.

(&) Rat. Med. Tarn. 6. pag. 13. feq. & Ibid. pag. 272, Confer, CI. WILI-IS»
^Hrmac. Ration. Seft. 2, Cap. i. & Gap. hiijus trailatus ult, Obf, 2. Tab. i. ». & 3,
(c) Vid. TH. BÓNETUM, Scpulchr. Anatom. Lib. 3. Sea. 8- Obf. 37.
id") F^ptiem. Nat. Cur. Cent. 3. Append. png, 147. ^ feq,.
ΪΜ. Anat. Med. Tom. i. pag. 35. ,

MORBI CA USIS. <55

sdeiTet in ventriculo foramen, per quod ingeila in lobum illum
eiFundebantur, ibique putrescebant ; iìmili certe modo harum
partium degeneratio fefe habebat, ac illa , quam nos in (sfopha-
gì cura puifflone concretione, indeque fecuca ciborum in hunc
eiFuÌlone obiervavimus C^)·

' Neque veficulse fellese vitiis fuo influxu in ventriculum caret,
datur enim obrervatio vomitus letlialis, imo hereditani im ma-
trona quadani , in cujus cadavere veficula fellea tunicis in-
craffatis degenerata inveniebatur , ceteris parcibus fatis natura-
liter fefe habentibus, hujus matrona mater iisdem incommo-
dis erat exitinóta neque miruftì eft, quod per glandulce il-

lius raagn83 ventriculo proxime fubjacentis indeque nomine pul-
vinaris veiitriculi infignitce , morbofum ilatum etiam noilrum
jnalum producatur ; fi etenim obilruéìione aut induratione ma-
gis quam oportet tumeat, infequi ilatim debet parietum cavi ^
fub quo jacec, ad fe invicem compreflìo , linde illud vel in me-
dia vel inferiore parte coarólatur, unde iter alimentis difficile

fit, vel penitus prEBcludicur ; fìc in duas partes divifum ventri-
culum in muliere quadam, qus prò parte accepta furfum reddebat;
liquidioribus fenfim transmiffis, vidic CI. μ angolo vel

in

(a) Vid. Obf. de Sana & Morbofa Ocfophagi ftruétura, Cap. 7· Obf, i. Tab g.
FÌg- I. & 2.

(^O Vid. morsagNE "E. A. Med. 30. 5. 7·

(r) Vid. aita Monguntinaί Tom. 2, 443· Conf. CLOssius nova MethoJ.
Vario!. Medendi, pag-

I

66 DE V A RI I S Η U J U S

in inferiore propre pyloriim parte inpervius fit, β prope due-
tum induratio locum habeat C'^)' obfervavit eyselius
Ch^, & a fcìrrho vidit storkius C^)^^ abceiTu pancreatis
vomitum lethalem notavit swietenius cumque tam

diverfis etiam pancreas degenerationìbus obnoxium fit, feqiii-
tur etiam, quod non raro fed frequenter noftro morbo oeca-
Ììonem fiibpeditare quea't

FrequentìiTimas & copiofiffimas , qu® de lienis prsBternatU·
rali magnitudine, induratione, fdrrho aliisque malis apud varios
cxilant obfervationes auifbores , nullum dubium relinquunt
quiii etiam inde noiler morbus quandoque producatur ( e) ne
pluresmeraorem , folusvideatur dehis MORGAGNE C/^ » ex quo ik^
Hs videri poteil, quomodo lienis vitia vomitum lethalem producant»
Inteiliiiorum porro anguilla fi adfit, fponte fequitur,, quod

alimenta in ventriculo contenta , prò ratione illius angus-
tiai , non fatis libere vel nequaquam emitti niil furfum

fmt ; In Duodeno anguiliam talem obfervavit morgaG-

^ NEi

(a) i-E RiiEL i i pathokg. Lib. 6. Gap.
^b) Ccrap. Phyfiol. Cap. de glmduUs, pag. 25.

(c) Alti. Μΰέ 2. pag. 24S.

(d) Commsnt. T-3· P^g- 5- Gonf. salsman de mro abcejjti.

C*) Varia huius morbofe pancreatis conditionis cum inde pvoducto impedito exite
alimentorurn adinteftina habet μ ο R β a g Ns in Ερίβ. Anat. Med- ·
(£-) Vid. CI. jOH. bohn Dìsput. di Fornita, 13.,
if) Ερίβ. 4mt· Med. se. 12.

MORBI C A υ S I

NE (j) > diim totum canalem inteilinalem ita coangufta'
tum 5 ut impediretur inde progreiTus alÌmentorum, descrebit CL
LiEUTEAD (b), ab anguilla coli in filiola quadam noilrum
morbum quoque vidic stratenus C^D' mirum porro forte
videbitur, fi etiam in catalogum partium in abdomine fitarura,
quarum au(5ì:a moìes ventriculum comprimere, ejusque ffiotum
ad propellenda contenta inertem facere poteil, referam aor-
tam arteriam, licet eniin rarìus in defcendente hujus vafiS parte
dilatationes morbofs contingant, aliquando tamen hoc fieri, mi-
hi patuit in cadavere mulieris, ubi detegebara ventriculum in
duas partes divifum, atque "in mediò ita coaréìatuffi, ut pauca
& liquidiora tantum poiTet transmittere j quse divi fio & com-
preffio efiìciebatur ab aneurysmate magno arterice aort^ defcen-
dentis 5 quod ultimo capite latius describere animus eit
tandem etiam a cartilagine enfìformi intus incurvata vomitusj
dolores ventrìculi, & atrophia lethalis obfervata eil (ejy nuper
ego ipfe in filia diiodecim annorum talem intus recurvationem
valde notabilem inferioris ilerni partis vidi , quìe autem bucus'
que nulla incommoda aiFert.

___ g. XVL

(a) Epifl. Jnat. Med. 30. ^ i3·

(/;) Hiftoirc de l'Academie Royale ann. 1752. f. ξ^ Jeq.

(c) Vid. st. V. D. xviel T. i. Obf. 50. Conf. CI. foukitier in Journal
«^e Medicine Tom, 4^· P^g- 504.

{d) Conf. Oì>f. 3. Tab. 4.ia, sta, & '6ta.

(^e) Vid, p. barbette. Jmtm^ PraSica.

I t

58 DE VARIIS HUJUS MORBI CAUSIS.

S. XVI.

Addere jam poflem plures pertinacis quidem vomitus cauÌTas^
liti V. g. renum & ureterum calculos aliaque vitia, caufoe etiaiB
bene multae vomitus funt fynpathicie & in idiofyncrafia queerand^e,
h® autem quura non pertinent ad noilriim fcopum, quod eft
morbuiii Idiopathicura describere, non ukerius bis inh£erebo,
quse ut plurimum fatis poiTunt cognofcì & etiam rariffime per
ipriilìmum vomltum mortem airerunt, potiusque me nunc ac-
cìngala ad faciendam noRri mali diagnoiln generalem atque
fpecialem, quam in fequenti capite tractabimus.

CAPUT Q U A R Τ U M.

DE S I G Ν IS IMPEDITI ALIMENTO-

RUM EX VENTRICULO IN D U O-
D E Ν U Μ PROGRESSI/S.

s. I.

on admodum diiScile eil deteéìu,-quoddam adefle obila-
culum 5 quo impediantur ulteriusquam in ventriculura pro-
gredì alimenta ; fi vidcrimus a^grotantes qu^vis ingoila re-
vomere 3 fi attente examinaverimus, utrum illud prima vice per

ipfo-

DIAGNOSI S.

Ipforura ingeitorum iliinulum fìat, an jam pluries hoc faétum
fit, imo certus eil medicus, quoddam obitaculum in veiitriculo
ipfo pardbusve ei vicinìs adeiTe, Γι poitquam aliquid ingeiTerinx
segrotantes, oriantur dolores anxietates, fi de gravi pen-
dere in ventriciilo conqiierantur, fi fentiatur refiilentia verfiis
hypochondrium dexcrum, & tandem oriatur vomitlis , quo ni-
hil vel parumper mutata rejicìuntur , quse aÌTumta funt; cum
infequente'plurimorum faltem fyniptomatura fìlentio , fi vacuus
fit ventriculus : ucinam h^c fufficeret noticia ! ad tollendum
hoftem crudeliffimum, quo obfeiTa eiT: provincia, unde totius
microcosmi omnes incolie beneficas naturse dotes , ad fuften-
tandam vitam , accipere debent ; nequaquam aucem fufficit :
plura ad reddendam ajgris fanitatera requiruntur ; requiritur. Ut
noscamus, cujusnam indolis fit illa caufa, qua in capite fecun-
do jam memorata fymptomata producuntur , hoc difficillimum -
effe, quisque agnoscet, qui cura pertinaci hoc inimicoque malo
ìuftantes mortales confpexit, non tamen rei difficultas inertes
fpeétatores nos debet reddere , excicet potius noAram diligeu-

iiam & fic omnes intendamus nervos, ut deteéla morbi Datura j
miferos, de futura fanatione gavifos, degue reddita fanitate gra-
ios, prasftare poiiìmus.

Videamus ergo quantum fieri poteft, ex quonam multiplicium
memoratarum caufarum fonte mifera noilri morbi tragoedia nas-
catur; non enim omnes sque difficiles cognitu fmit cauf©, plu-

I 3 res

70 D I A G Ν Ο 6 1 S,

res memoravimus, qu® vel per fe, vel per alias accedentes con^
diciones fatis facile patefiunt, funt e contrario aliffl, qu® vel ne-
qiiaqiiam , vel difficillime detegi poiTunt. Videamus de fingulìs,

$. IL

Si ex reiatione segrotantis vel amicoriim intelligamus, corpiìs
qiioddara h^terogeneum deglutitum effe ,. pofiumus ex indole
,ejus concludere, qiiemnam eiFeòlum in,ventriculum ediderit,
an fuerk tale corpus glabriim, asquabile , magnum vel non,
an fuerit rotundum , an angulis fuerit prasditum acutis, an oblon-
gum,an pungentem, fecantem, rodentem figiiran] liabuerit ; in pri-
mis enim cafibus mechanica tantummodo obturatio locum ha-
bebit, dum in aliis inflammaiiones, excoriationes ^ laefiones,
vulnera, imo & perforationes ventriculi adeflb poiTunt.

Aliquando vero fit, ut infcio aegrotante, tale corpus, quod

progreiTum^ alimentorum iwpedit, in ventriculo adfic, & hoc
in cai'u difficillime indoles mali eruitur, attenta autem & accu-
ratiffima interrogatio de illis, qua3 per aliquod tempus ante ini-
tium mali contigerint, & inter illam enumeratio talium cibo-
nim? qui difficile, fi fruilis majoribus deglutiantur, in ventriculo
folvuntur, ^grotantium memoriam magis ad-uofam reddit, ita
ut forte tale quid vocetur fub interrogatione medici, quod abs-
que vocabuli rememoratioiie, oblivioni traditum fuiflet. Se-
doia quoque infpeaio eorum, quee per vomitum rejiciuntur, quan-

doque

DIAGNOSIS. 71

doque multum lucis priEbet y fic eagnofcebatur caufa hujus mali
3 rejeélo fruito majari falmonis indurati, de quo capite tertio
6. mentionem feci.

PoiTunt autem etìam exfiilere cafus , ubi miferrimi eventus
fcopo, deglutitionem taliura corporum celare volunt infelices ,
uti locum habebat in pueila illa , qu® prepter feveram:, quam
a maire fefe pati debere putabat, traélacioiiera j integrum ma-
nipuium fpongiae marinae diglutierat, aliisque in .cafibus ;, certo·
autem certius animus talia fecum volvens irtplurimum figna-
moerorisvi^etLis, dejeclse fpeiaut infanis exhibere folet, vel
notitiam fìbi aiiquando acquirit medicus, an triilitia nimia vel re-
rum prsefentium infortunata conditio j anfam triiti ejusmodi con-
filio dare potuerit.

IIL

Si veio figna quidem adfint obilacull mechanici, fine eè·
quod fupra dièta locum habeant, vel edam ulla ipfius ventriculi,
vel adjacentium partium morbofa conditìo fufpicari poffit, tune
diificillime cognoscitur,utrum ex acidi coagulo,an ex muci tena»
citate vel aliunde nafcaturV Si vero adfit color faciei pailidus,,

fi ventar tUmefa(Slus & durus fit ^ fi adfit dolor capitìs, irregu-

laris appetitus, narium titillatio, pupillarum dilatatio & fic por-
lo , de yermium prcefentiè cogitari poteil pr^fertim>

bisce

(>) VId. Cap. 3. 5. pag. 28. ^ S'ir

73 DIAGNOSI

bisce adjungantur motus convulfivi, & antea excretio vermium
eorura exiilentiam manifeitam feceric. " .

. ' - - IV.

Venenum ingeilum fufpicari debet ex prsfentia diverforura
phoenomenorum, qu£B varia venena in corpus noilrum ingeita
exferere folerit : funt enim , quse fubito, funt , quse lente
•agunt, furit, quie major! aiTurauntur doiì, funt, qu® ininima
nocent ; fi vero homo fanus paulo poit aÌTumtum cibum vel po-
tuin quemdam afficiatur anxietate , dolore ventriculi , vomita
aifiduo , cum cardialgia vehementi, fi os & fauces pruriunt,
pungantur, inilammencur, fi ^ger corripiatur fpasmis , convulilo-
nibus,vertigine,·&:ο.5probabile el1:,quod inter afllimta alimenta
adfuerit venenum quoddam velox, fi ejeéla per vomitum ma-

teries qusedam objeéla monilrat, cum hoc illove ven^no iìmi-

liiudinem habentia, tunc reddimur cértiores de indole ingeili
veneni, fi, v. g. j herba quidam venenata evomatur, fi mutyli &c.
rejiciuntur , urne certa nasci tur notitia rei venenatce aiTumtie.
Casterum figna hujus caufas admodum funt difficilia, & quantum
fieri poteil ex auótoribus, qui ex profeiTo de venenis fcripferunt,
eorumque fymptomata & figna (ì?) enumeraverunt, erugnda,

§· v;

(a) J. J. PLENCK, Eleiììenta Medicin® & Chirurgia Forenfis.

© I A G Ν

s. V.

Si vero adfit naufea cum cardialgia & affiduo vomita quorum·
vis aiTaffitorum? cum admixta quadam materie tenaci, pituitofa,
acri, fetente,ΐ)ίΙίοΓ3,, veladdii,tunc diiEcilior fit indolis inali ili-
dagatio, quiim ej^<5tio talis materiss aerisi a.liusve, in confirmato
malo 9 ubi revera caiifa organiqa jam adeil, tanguam fymptoma,
ssque.ac in aliis cafibiis tanquam caufa vomitus perpetui exfiilere
poteft. Si tamen, poilqiiam lente ortum fìt, non :?7aide diu dura-
verit malum 5 fi prsegreiTa fuerit diseta noxia, ijye fit diuturnus
farinaceorum, Uve pinguium , five putrescentium, five acido-
rum abufusj à nulla mala ventriculi, hepatis., &c. prasgreila fue-
rint, cLim fenfu levaminis, modo memorata materies ejicia-
tur, videtur , quod una alterava liarum acrrmoniarum potius prò
caufa, quam prò eiFedlu habenda fit.

Vi.

Si auteni nialam noiirum 'arripiat homines, [qui fedeiitariam

^gerunt vitam, qui potuum ipìrìtuoforum caJidorumve aquofo-

rum abufui fefe tradidèrunt diuturniori ; metuendum eft , ne
mucus iiaturaiis jam deficiat, ne diluti fmt nimis humores fapo-

nacei, mehilrua iila folutioni ingeilorum deilinata , ne relaxatce,

«

vel condrictas fmt nimis partes ventriculi fibrofge, ne nervi de-
bilitati vel deilruéli ? ne obilruaiones in .glandulis adfint, vel
nafcantur. ·

Κ ^ Si

1Λ. D I A G Ν Ο S I

Si mutato regimine fymptomata ceiTant, verofìmile eil , vi^
tiiim topicum nondum adeiTe , unde tamen ealidis aquoiìs ab-
iitentes tutius conciuder& poiTunt, quam bibaces fpirituoforum
quamvis enim hi Ipirituoforum ilifflulum per aliquod tempus
non applìeent, levamen tunc fyrnptomatum· percipiant, fem-
per tamen de illis raetus eit 5 ne jam .pro parte fmt Gbitru^ll
gl'andalarum duéluli exeretorii, vaforumqiie exhalantium fines,
ile in nonnullisglandularummembranis fibris musciilàribus jam

Γ ·

adfìt morbofa fibrarum rlgiditas, qux fenfim increseet, in ma-
jus volumen extendetùr , fociosque comprimendo corrumpet»
Simile a nimis fervide degltititis, vel a gelida in corpus seftuans
imprudenter ingeila, fi impeditus alimentorum progreiTus nas*
catur, metiiéndum eft.

VII;.

Mali topici porro magiius inetiis eil ? fì morbi noilri fympo-

mata percipiantur > poilquam folita qusedam excretio ^ five na-

turaiis, five praeternaiuralis, debituni non eil fortita effeélum j

vel penitus remanfit ^ ejusque evacuatio non facile poffit reeu-
perari 5 aut, iì jam reduélafuerit, attamen fymptomata remanent
absque fignis caufarum , quas 5. & recenfitse funt.

s. vili.

f

Si autem progrefllis alimentorum ex ventriculo in duodenum

ad-

m

I A G Ν ο S ϊ ■ s.

«dfit, poflquam ventriculus Isfus, viilneratus, aut insamma-
tus fuerit , vel poftquam materia acri aut venénofa arrofus, ve!
vomitum cruentum notabilem fuerit paiTus, tunc metuendiim exl,
vel vomicam, vel abceiTum, vel excoriationem, vel indiiratÌO-
nem, vel ulcusmaligiiuni carcinomatofum, vel gangrasnam adeffe,
Novimus autem inflainmationem \^ntrkuli locuiii Iiabere ^
fi adfit dolor pungens ardensque in regione Hypochondrisca,
comitante acutiffima febre, puliu parvo contrago celeri, fi do-
lor iile quibusvis diaphragmatis vel miisculorum abdominalium
wiodbus, V. g. fub infpiratione 5 tuifij alvi exoneratione &c. au-
geatur^ maxime fi augeatur ab iiigeilis alimentis vel pomlentìs
etiam blandiÌTimis, CLim continuis vomendi conatibus ; acceduiit
porro convulfiones, fitis intolerabilis, animi deliquia & celerrima
virium proilratio C ^ D > propter arétiifinium cum corde & ce-

rebro nexiìiu C^)·

Si morbus iioiler renianeat, & dolores non adfint adeo acuti,
fi febris qiìidem comitetur, fed mitior fit, metuendum eil, ne
abceflllS vel vomica jam in caufa impediti alimentorum progi'es-
fas fit.

Si vero poil inflaramationem dolores fubìto cefTent, puifas fiat
minimus intermittens, fudor accedat frigidus, &tamen qiisciim-

qiie

C«) Vid. K. G. OOSTERDIJK, L.C. Cap. 57. §.I. & CELSUM, Lib. ζ. Cdp.

(b) Vid. KEGA de Synipatliia ■& rakn de arito commercio inter cerebrum à
viscera abdominalia.

Κ 2

D I A G Ν Ο S I Si

qiie ingeila revomantur, concludere jara dé incipiente Gaiigrena^.
vel SphaceÌo partis cujusdam ventriculi poflliraus ( ^ ).

Si vero impediantur progredì ingeila absque bisce lethaiibua
fignis, fed doloresnon adilnt acutiilìmi , verumexhis fenfiminob-
tiifum gravativum miitantur, fi tangenti durum appareat epi-
gailrium, fi poil prandium primo expasdatur quafi fìatibus ven-
trictilus, & paulo poil ingeÌla alimenta furfum pellit, tiinc con-
jicimus, indurationem non facile foliibilem jam natam eiTe

Si poilquam haìc obfervata fimt per aiiquod tempiis, dolores
poftea paulatim revertuniiir & exacerbantur, fi vomitus CÌtius

poil aiTamtiim cibiiiii feqmmtur, il aecedant riiélus foetentes,

acres cum cardialgiis moleilis, fi rejeéìis alimentis admixta fit
materies purulenta, foetens , fanguine tinélaj tunc verofimile

eil, indiiratior.em. illam jam in ulcus malignum. cancro funi.
tranfiiiTe.

s: IX.

Si autem impeditus alimentomm progreiTiis obfervatur ia fuB-
jeftis , quse antea nullo ventriculi morbo correpta fuerunt y,
quibus nulla - exsretio five naturalis , five prseternaturalis eli
fubpreiTa, quibus giandularum indurationes non magna eil dis-

po-

(a) Vad, V.-swietem, Comment,.Tow, i. Cs/. de Inflammationc in genere,
ς^) Vid. Pi£yi£R de OsfificRtione ventriculi.

D I A G Ν ο S I S;

'f

pOfìtiò 5 quss nulla fordiurn aliarumve caufarura in ventriculo
prsefentiuni fìgna exhibent, fed quibus efi aetas juvenilis & fys-
" tliema nervofum valde fenfìle , qiise polì; g^ravem aliquam ejus
perturbatiORem primordia mali experta funt, tunc magnani ha-
bemus rationem, cur ventriculi fpasmodÌcas confirictiones acca-

femus^ e contrario paralyfin fìbrarura ventriculi miisciilarÌLìm ,

f ' '

, ù vomiciis non oriantur , nifi poilquam multum repletus fue-
rit, & lente materip' eiculenta ejiciatur, potius vi diaphragma-
tis & miìsculoriim abdoiniiialimn atque viscerum fubjacentium
«ompreffionequam fola ventriculi aélione , fi hoc incidat in
homines ìnfenfiliores, edàces, quibus eft temperamentum laxum
atque atas fenilis, qui nimias evacuationes palli fuerunt ,
prsecipue, fi etiam aliae qusedam partes refolut^ fint.

Ab ipfarum tunicarum ventriculi induratione, vel gianduia-
rum ei adjacentium morbofo incremento alimentoruni progres-
fum irapediri putamus , fi admodum lente nàscatur' malum fine
ijgnis ullius caufie, quis fubito agit, fed fi pedetentim, absqua
ipfius ^gri notabili perceptione, addu6ì:a funt fymptomata &
ilmul adfunt illa figna, qux de hac fpecie indurationis in diag-
tiofi dyspliagi® errumeravi Qa^ ·> quas brevitatis ergo hic non
repetam. §. XL

(a) Vid. de Sana & Morbofa Oefophagi ilrudura, Qp. 4. §. 6. iag. 75. & 16.

Obfervationein fecundam ultimi hujus traclatus capitìs.

Κ 3

78 D I A G Ν Ο S I S.

5. Xt

Si mala nafeantiir absqiie memoratis pb^nomenìs, fed vel in
umbilico, vel in linea alba tumor roollis prseternaturalis eil,
aiiaqiie figna hernise adfunt non incarceratse, timc probabile
eil, quod in facce herniofo etiam contineaÈur qusedam pars
veHtricuJi, ad quam alimenta non ita facile pervenire poiTunt,
vel ex qua, fi eo pervenerinc, difficile vel nequaquam poiTunt
cgredi ad duodenum.

Non incarcerata figna dico , quoniam in omni ilriélura om«
nium inteilinorum vomitus perdnaces inter primaria ijaiptomata
numerantur, & absque eo, ut pars vencriculi conilriaa fit, quas-
vis ingefta furfuin reverti cogantur, & certe non minus quoque

reverti cogerentur, fi hernia ventriculi incarcerationem quo-
que fubeat»

XIL

Si autem nulla adfint ipfius ventriculi affedi figna , fed nia-
lum incidat in fubjeólis fcrophuloils 5 cacochymicisque, & tales
prEegreife fmt cauiT®, five in dieeta, five in regimine, five in
vivendi more, unde glandularum lymphaticarum obilruélioiies,
indurationes 3 aliosve morbos, fuspicari poffumus, tune de ob-
ilruélig vel induratis glandulis , qiies prope ventriculum, vel
duodenum, vel in mefenterio loeatee funt, vel de pancreate de-
generato cogitandum eil.

Si

DIAGNOSI S. 19

Si vero adfunt tumor & durities in ea abdominis parte , quse
ab hepate vel liene ocGupatiir, fi prEegreiTi funt horum visce·
mm morbi , hepatitis, iólerus, morbus niger> aliìque , tunc
verofimile eit j malum- noilrum produci per compreffionem ,
quam ab bisce adjacentibus partibus fubire debet ventriculus.

Si adfit in umbiiico aliave paulo fuperiore vel inferiore parte
tumor asquabilis, durus, magrs minusve y qui pulfat, cum dias-
tole- arteriarum, tunc conjici poteil, aneurysma arteria aortse
defcendentis ventriculum ita coriiprimere, ut ejus cavitatis ca-
pacitatera in aliqua parte minuat.

Si ileraum atque cartilago eniàforrais in oblongum, CUrVUni >
ititus preiTum mucronem definat, atque cum hujus deformitatis
incremento mali noilri fymptomata increscant , certo certius
hinc ventriculi compreffionem atque impediti alimentorum pro-
greiTus caufam fieri j concludere poteft Medicus,

§. XIIL

PoiTunt etiam tales in segrotandbus adeiTe cónditiones, quf-
bus docemur, non in unius tancummodo partis morbofo ilatu
indolem progreiTus alimentorum impediti quasri debere, fed
plures earum a naturali habitu deviare ; poiTunt liuc multum
Gonferre vari® caufse prssdisponentes, qu^ ilmul in uno objeélo
Occurrunt , poiTunt iìmiliter occafionalium plures fimul locum
habere, vel in ipfa yentriculi cavitate, vel in adjacentibus, ad

qua-

So ϊ A G Ν Ο S 1 S.

qiiarum prcefentiam ex fupra memoratis, fi feciim invicem con-
ferantur, attendere facile Medicus poteil.

S- X I V.

Abfoluta jam naturalis ventricull brevi defcriptiotie, abfo-
iata hiiloria maii illius, quo impediuntur ad reliqua inteftina
chylificationi & mitritioni materiam ulterius prseparando desi-
nata prpfi.cisci, qu® hoc fcopo ingiiTerunt homiiies, abfolutis
miiltis 5 quibus diverfimodo illudproducatur, caufis, atque iis, quae
de fignis, iiecefiaria duxi , extiibitis, jam ad quintum Caput
transeundum eil , quo ex fupra adduéìis videildlim erit , in
qmbus cafibus, fajva fua confcientia atque fama, segrotandbus de-
i:ecuperanda fanitate fpem poffit pr^bere , in quibusnam tutius
fjt ^ dubium declarare éventum, in quibusnam tandem non
nifi lethalem prognoiìn formare poffit Medicus.. . >

CAPUT QUIMTUM.

Z)JE prognosi impediti alimento-
rvm progressus.

ti diverforum morborum, ssque aciitonim, quam cbfonl-
corum, admodum diyerfiis obfervatur femper terminus ; fic
etiaiHs ψ^ί idem intuitu imperito videtur, f^epius non eodem

fìnì-

^ R ο G Ν ο S ! C

Hnitiir modo:; non foluin enim affete partis diverfìtas hiiamui-
Éiim corifert',5^ féd ètiam modus , quo''eàdem pars afficitur , va-
riùs, toto cesio diverfas produeit fequelàs.- Nec non gradus
idem femper efl, neque ab eadem prorfus caufa omnes firailem
effeélum experìuntiir hofflines ; unde difficillimum effe, noftri
mkli ex" tara muitiplicì variantiam -certe conditionum numera
oriundi, ' prsìfagium certurà , quisque facile agnofcet ; itaque
fmgularum, qua^ hiicusque funi meraoratse, efPeótum defcribere
nobis neque neceifarium videtur, neque leftoribus jucundum
foret. Videbimus itaque primo tantum in genere, qu® a malo
j^ftro cifeóla producantur, dein ipecies prascipuas exploraturi^

s. II

Impeditus alimentorum progreiTus ex ventricuio in duodennm
in genere periculofus femper morbus eil-, & lethali atrophia de-
bet terminai , fi obitaculana, quo impediuntur alimenta pro-
gredì , tale fìt, ut nullo modo removeri queat ; fed, quamvis

faspius hoc ita feie habere doceat experientìa, attamen non icm-

per tara maligna; indolis eil, funt enim inter memoratas occa-
fionales caufas , quas fat facili tolltintur negotio , funt, qua
difficillus, funt, quae nequaquam poiTunt removeri, fed tales

I

poil fe'relinquunt fequelas, ut de eventu dubius hsereat Medicus,
Prsecipue autem prognofis incerta convenit, fi chronicum il£
iBalura, quamvis enim ad tempus levamen experlantur sggrotaii-

L tess

65·

Ρ R Ο G N O S ΐ S,

tes} poteil tamen Jatere aiiguis in herba^ ita ut priftinus mir-i
Jori ciim ferocia fasviat il^rum hoftis, in eo cafu aegrotantes
fidem , qua de peytia fui Medici illis. opus, eil> perdunc, ad
alium vel imperiiiorem eireuiTif€>raneura y pharmacopolam vel
barbitonforem idiotas, confugìunt , «Se niifere cruciantur, fi ni-
mia ceierioris medela? fpe fqam artem extulerit Medicus , & d^
talium phcenoinenorum frequentia segrotantes non praemonuerit,
Longe tamen abeit, ut infelieis eventus augurii auélor haberi
velimi nihii magis Eegrotantibus noceret; animi triilicia, dejeóla
recuperando fanitatis f^es in tramandò hoc malo funt ftimma ob»

ftacula, & pesfiraos eF^te piOducuni;; prudenter autem ad prò-
iraélum remediorum ufum segrotantes perfuadeat Medicus, phoe-
nomenorum aliquando recurrencium eos certiores reddat, abs-
qus eo>.ut inde fpes faaationis perdatur, fed illud malo noftro^

propriura effe , & inde forte folamen ìnfecuturum prudenter pol-

liceatur, in genere ergo omnia inftituenda funt, quse segrotantis :

falutem, fidem affiduam , fpem fanationis ex protraéto remedio·*

l'um.iifu promovere.j, ά fmm Medici fervare poiTunc.

III.

In proponendis jam, quse de fpeciali prognofi habemiis"»'
pr^ecipue attenti effe debemus, ut feinper in mente habeamus
partem affeélam , modtim quo aiFeéla ilt, analogiam ta-
lium aiFedionumin aliis partibus, & tandepi ^^empià, hxc ob-

fer-

PRO G Ν G S I S.^

fervare debet Medicus in prognofi noilri mali fpecial!, qnara
nunc aggredimur eodem ordine , quo prascipnas caufas recen-
fuimui.· "

il

; ' : -

IV.

Si ergo dègiutìtuni qtiodd'am lieterogenèum còrpus^ìn ventricui®

ita haereat, ut inde impedìantiir progredi alimenta, prò vario?
quo inde afficiatuìr ventricùlus, modo", exitiis rei varius eritfhoc
aiitem multum a quàlitate iilius deglutiti cdrporis dependet, fa-
cilius enira tolletur. & minus malas fequelàs poil fé relinq-iiet
taiis figura atque molìs corpus, qiiod absque krione, punclura^
vulnere, per vires natura, propriam edam in hoc cafu falutem
fedulo propugnantis, vel artis auxilio furfum aut deorilim eva-
cuati potea·, quam acuminatum , pungeiis , inequabile , fe-
candi aut vulnerandi poteilate pr^ditum, quaravis & talia quaii-
doque non exfpeéèata fortlina eliminata legimus C^ >· : ·: :
Major quoqueripes evaciiandi eil, fi tale fit ihgeiluna, quod

diiHciiis quidam efl: digeilionis, attamen, per temporis quoddara
fpatium fuccis wntricLiIi maceraciim 5 diiToIutionera qiiamdam ad^

mittat, quam fr metallica, oiTeae, lapidess, aut ligiiese fit naturse,

exemplum t^le frufti falmonis fumo .indurati, quod per tres men-

fes morbi noilri ,fymptomataproduxerat>atque tandem feliciiTime

ν^ΐ vomitum rejiciebatur, attulimus.

f. V.,

(a) sANDiFORT Biblkìh.'Mèl Toffl. i. p- ii©· Β β^ί- & yzj. ξΰ' βη- ^

h a

u ρ R ο G Ν Θ S I S^

s. V.

•I

Si autem in morbo noiiro talia adfunt fìgna, ex quìbiis nodiin>
vermium prò caufa fymptomatum habere nos ratio jubet , in eo»
cafu non debemus ianationis fpem abjicere, prsefertim aiitem
fpes illa afFalgec, fi, poft adhibita antihelmentica remedìa, aii-
quoE liorum animalculorum furfum ejidantur, unde tunc dò-
cemurprimo, nos reéliim formaiTe judicium , & fecundò, in".
cipere folvi nodumi Ììcque caufam malorum minui , dum ex ìn-
fequente dein vomitus, anxietatum atque dolomm levamine poi|

aiTumpta alimenta pateat , liberura, huc usque eiTe asgrotum ab
organica in ve,ntriculo vitioi

J. VI.-

Sì vero morbus noiter naicamr, poftqnam venenum quodda®

affamtum eil, in eo cafu dubius certe efl: eventus; funt enim
venena ,.- qu8& prò tempore qurdem horrenda producunt fyilipto*
mata , attamen non adeo lethiferas exferunt vires, quum e con-
trario alia funt, qiise, vel fubito vel lente,, partibus organicis
tantam inferirat vim, ut ili© inde raaximas degenerationes iino
& deftru^ionem fubeant (a). Itaque. varia, qualitas & qiian-

tìtat

(λ).Vii. Cap. 3. pag. 31. (fji^^ gr Auftores ibi· allato»,

F R ο G Ν Ο S I SI Bs

titae veneni ingeili cognita effe debet, ut ex hac notitia etiam
eventus m^gìs minusve fortunams pr^fagiri pofiet

VII..

Spes autem perfeto reftituendas fanitatis eit, il certi fimus,
mal0m> orki ab acri qiiadani materie acida, biliofa, putrida, il-
lamque non ita dìu in ventriculo h^eiìiTe , ut fua ariOfione tu-
nicas ipfas aiFecerit, uti etiam fi oriatur a muco tenaci dextrum
ventriculi orificium occupante, cum debitis remediis bic refol-
Vi, Illa grò varia fua indole corrigi, diluì & eliminad poffit.

S- Vili:

Sed^ dubius iterum efìr eventus , fi malum noitrum occurrat
In fubjeótii, quse vitam fedentariam egerunt, quas^ potui aquofo 5
infufis fabarum CaiFese atque Herbie Theas mulcuni atque dia
dedita fuerunt, quse'temperamento laxo osdematofo cachedico
praedita funt; attamen, fi a relióbìs deliciis & juilà medendi ra-
gione per aiiquod temporis fpatium notabile fymptomatum ex-
periantur levamen , & iìmul habitus corporis emendetiir, tunc
de reverfura prospera valetudine gaviios- iiios homines red-
dere poterimiìs.

Minus certo promiiTa foivere poterimus, fi fauilam formemus
pro^iofin in illis, qui, poilquam fpiritus ardentes prò traéla

con-

ca) Conf. Cap. 4.

zs ί» R ο G Ν Ο S I S,

confiietudiiie & iinmodica quantitace ingurgitaverunt, impedì,
tum alimentorum progreiTum patiantur, hss enim delici£ejn lon-
ge pluribus taies producere in partihus organicis degenerationes
obfervantur, qu^ nullo dein artis auxilio in naturalem condi-
tionem poiilmt reduci.

, , IX.

Si vero malam oriatur, poitquam folita qiiaidam ei^cretio mi.
liuta vel fuòpreÌTa fit, atqu-e rationes fint, quibus inducimur,
ut credamus, a congeftione talis materise excrementitiag ad ven-
triculum fymptomata derivanda effe , prognoiìs erit varia prò
varia materie , quam in caufa continui vomitus eiTe obferva-
nius., facilius enim li^c, quam illa j ad vias, per qiias evacuari
folet, reduci poterit, non tantum , fed & alia funt auxilia ^

qnss in hac multum, in illa pamm vel nihil conducere poiTunt.

Sic V. g. facilius ope vense feélionis vaia ventriculi per fub-
preffionem foliti lisemorrhoidum iluxus diitenta, vel fanguine
polì inceptam graviditatem aliamve ejus ceffantis fluxus, men-
ilruo caufam, iinpleta & diilenta, relaxare & depellere poteri-
ti]us j & ile caufam vomitus & impediti alimentorum progreiTui
tollere, quam fi materies eryfipelatofa, fcrophulofa, venerea,
rachitica, podagrica, aliave in itruéìuram glandularum vel tuni-
carum fit delata; unde non ita facile revellitur, & ip^us partis
fubilantia citius arroditur, inflammatur, excoriatur, atque dege-

ρ R Ο G Ν O S I S. 87

neratur, ita ut, quamvis etiam talis materies prò parte ad ex-
terna derivetur,organa j attameji poil fe in ventriculo maluni
topicuiii reiinquat.

- PerìculofiirimuSi qiiidera impedkiis alimentorum progreiTus
eil , qui oritur ab inflammatione ventriculi, attamen, in tem-
pore' inilituta debita medendi ratione, cito qiiandoque curatur,
& felici inflammationis refolutione omnium fymptomatum
Caufa tollitur: nuper in juvene fanguineo , qui ante aliquot
hebdomades , lateris dolore acuto, inflaramatorio, cum tuffi &
brevi refpiratione fuerat correptus , hoc vero ope venss fedlio·
num r potu antiphlogiilico, & emplailro vejfìcatorio, ad locum do-
lentem applicato, fèlìciter fanatoν perfecls gailritidis fympto-
mata obfervabam r poilquam in frinpre ilomacho fuo at-
q^ie temperamento inimica, &5 inter alia, infoiitum fibi fpìri-
tum ardentem atque vini rubri iramodicam quantitatem ìnges-
ferat, atque deinde aeri frigido vefpertino fefe dederat, ut
ijgna ebrietatis ceelaret : Ope tamen unius vense feifìionis, &
applicaiione fomentorum emollientium refolventiumque , fìmi-
Hsque indolis clyfterura intra duodecim horas dolor atque om-
nia alia fymptoraata evanescebant ; non tamen femper ita feli-
cibus nobis eiTe contingit ? fed vel fubita fsspe morte hic mor-
bus

η PRO G Ν Ό S ϊ S,

bus terminaÉur, vel reliquias format, unde deinde periculo-
fior impeditus alimentorum progreflus remaneat. " " '

Periculofiffimus itaque noiler efl morbus, fi infelìciter decurfo
inflammationis itadio iìgna abeeiTus vel vomicas remanent, &
quamvis rariffimo esemplo tali vomica vel abceiTu ventriculi
aiFeai homines ad fanitatem reducantur , faspius tamen
mors certa illos manet, bsecque -evitari non poteil., iì infe-
quentium inflammationis exituum figna òbfervantiir, lente qui-
dem j fi remaneant indurationes, citius, fi heec in ulcera cancrofa

mbeant, eitiffime , fi gangtaena accedat vel fphacelUS.

f. XI.

Nifi autem alia3, quam fol® fpasmodicai ventriculi conilric-
tzones in caufa impedici alimentorum ..progreiTus adfint, tune

magna fpcs eft, ut ad fanitatem reduci poflint segrotantes , nifi

modo adeo fortes illss Qonilrióliones fint,, ut vim partibus te-
ìieriorib.us inferendo harum Isefiones & inde fanguinis effufie-
iies 3 tuiicarura derafiones, vaforum rupturas, glandularum de-,
ftruóliones earumque periculp plenos eiFeélus producane

J. XH.

Si autem a paralyfi fymptomata noilri mali derivanda eiTe ^
judicemus, tunc in facienda prognofi etiam quam maxime ratio

ha-

^C^) Vid. flit. OAf.

PROGNOSI S. 89

habenda erit gradus hiijus vidi , & conilitutionis atqiie statis
^grotantis.

Minime enim curari poterit plenaria fibrarum ventriculi mus-
cularium refolutio, quse in fenibus poil apoplexiam , vel co-
mitandbus aliarum partium refolationibus, cura generali folido-
runi laxa debiJitate occurrlt, difficilis quoque curatu eft illa ,
^ quiE poil diutiirnam potuum aquoforuni iminodicam ingurgica-
tionem oritur, & in iliis etiam periculoia eil:, in quibus una
vice nimia voracitate aliava de caufa extra tonura ita expanfe
funt musculares ventriculi iìbrse 5 ut contradilitatem omnera
aiOifiiTe videantur, neque tamen in hac, neque in Illa, fì fa-
veant temperamentum & astas, omnis fanationis fpes abjicienda
eil 5 fed poilhac in fequenti capite exhibenda methodo ali-
quando ad priftinum vigorem reduci poterit ventriculus, iicque
segris prospera reddi valetudo.

s. XIIL

Minor recuperando ranitatis fpes eil, fi ex §. 10. Gap. 4- hujtis
tradatus, raemoratis fignis, & g. 6. Gap. 4. pag. 75. prius editse
dysphagise defcriptionis judicare poilìc Medicus, unam alteramve
tunÌGarum ventriculi, vel omnes eura confcituentes, vera indù-
ratione correptas effe ; fi enim talis organica partium adfit de-
generatio , hucusque cognids reinediis futurara curationem
aon polliceri poteric prudens honeilusque Medicus, fed lon-

gam

S>0 PROGNOSI S.

gam potius pr^videbit Symptomatum feriem & prudenti admL
niilratione atque congrua fub dieeta, folampn aliquando per fa£
protraétum teraporis rpatium aiferre poteric , aliquando vero
contra omnem auxilii vim in pejus ruens malum cito fic lethale»

X I V.

Si ab elapfa in faccum herniofum aliqua ventriculi parte dif-
ficilius vel nequaquam progredì alimenta pofllmt , tunc cum
redu(5lione talis hernise fyraptomata poterunt remo veri, il vero
faccus ille conftringatur, & neque manu, neque inilruraentis re-
duci 5 aut cofìilriélio dilatari poffit, certam, uti fere femper in
tali cafu , mortem praevidere poterimus , neque enim ab ano
prseternaturali in hoc cafu, uti in aliis, vita protrahi poterit»

XV.

Uti fic diverfus admodum mali noilri exitus eii, prò diverfa
ìpfms aiFefti ventricuH conditione, non minor eerto differentia
eil ratione illius eventiis, fi impedimentum produeatur ab ad-
jacentibus ventriculo partibus, fi nempe a glandulis obftruólis ,
aut mole auólis pylorus comprimatur, atque indoies aiFe<5larum
harum glandularum non fit fcirrhofa vel cancrofa, fed a con-
geilioneautilagnatione lymphse infpiiTata^ ^ vel catharrhalis, alias-
ve refoiubilis materia , tumefaétae hse glandulae fìnt, tunc fpes
jiiagna reverfurss fanitatis adeft ; minor fi hoc incidat in fub-

jec.

ρ R ο G Ν ο S 1 S. 91

jedis fcrophuiofìs aut rachiticis, fed in his tamen dia ferri at-
que tolerabilis reddi morbus poterìc.

Si vero adfit fchirrofa aut cancrofa earum degeneratio, tunc»
certuni ante foras puliare fatuni, novimus : Idem de Hepate, idem
dePancreate, idem deLiene erit dicendum; prò varia, qua nos-
trum morbum producunt indole, infarétu, obÌlruélione, indura-
lione 5 abceflli j aliave degeneratione, varia erit formanda prognofis.

§. XV L

Nulla autem fpes reddendse fanitatis Medico fuperefl; , fi
aneurysraa magnum arteria aortre defcendentis in caufa impe-
diti alimentomni progreiTus fìt, fed quamvis diu hoc malum
ferri ppiTe docuit experientia, certo tandem deleterium eil ;
certuni etiam fatum fequetur, il a mechanica intus incurvata
cartilaginis enfiformis compreffione ventriculus obturatur ; cer-
tiilimum tandem, ubi plures harum lethalium conditionum Ìl-
naul adfint.

C A-

92 C U R A Τ I 0 Ν E.

D E

\

CAPUT SEXTUM.

DE CURATIONR,

S·

andem Iiujus traélatus pars, qu^ maximi momenti eft ^
confideranda venit; videndum nempe eil, q'usd fint facienda, ut'
aiìlióli defcripto morbo ad fanitatem reduci pofilnt homines r
patebit tterum hic, ηση eodem modo femper procedendum eiTe,
fed prò varia ràtione , qua morbus noiler producitur, variam
medendi normam efie eligendam.

Veriim^ quidera eil, quod in genere eo dirigi Medici conatus
d^beant, uc removeat obilaculum, quo impedìuntur progredì

alimenta, ut , fublato hoc, partmm fenfilitatem moderetur, vel af-

feélam partem reilauret, ut recidivarli pr^caveat, ά vires uni-
verfì corporis atque habitum emendet.

Si vero taiis iìt natura; obilaculum, ut fpes nulla iltjquod ple-
narie vinci aut remqveri arte poffic , tunc incrementum ejus
impediatur, & priecaveatur, iicque maxima fimul fymptomata
minuantuT.

Tandem nulla, aut reddends fanitatis, aut minuendi fympto-
mata, fpe fuperilite, vitam fervare, quamdiu arte fieri poteil
conabimur»

Ut

de C υ R a τ ι ο ν e. 93

Utautemhisce indicatìonibus, vel ex toto], vel prò parte jfatis-
fiat 5 non fimpltci Empyria eil utendum, multo minus fpecifi-
cum quoddam pocefl excogitari, quo curari hoc malum poiTet;
ied rationalis traélatio fumma cura attentione requiritur; ne-
ceiTe enim eil, ut, pr^cer variam sgrotantìum setatem, fexum
conilitutionem, atque vit^ genus, edam multiplicium caufarum
diveriltatera confideremus, earutoque gradum diverfum diftin-
guamus , ceteroquin in piuribus impedito alimentorum pro-
greffu laborantibus, optatum folatium non poterit aiFerri ,
quiii imo noceret potius, fi ad h©c omnia non fatis attenderit
Medicus ; videamus itaque, brevitaci quantum fieri poffit, itu-
dentes , juxta filum in capite tertio duclum, quomodo in fm-
gulis prsecipuarum caufarum cafjbus agendum fìt.

§. I I* ^ .

j >

Vocatus ad hominem difficili vei impedito alimentorum pro-
greiTu, poilquam corpus quoddam heterogeneum deglutitum fit,
laborantem , medicus , antequam ad indicationera curatoriaiB

transeat, primo urgentia fymptomata removere conabitur; fi.erga
adfit dolor acutus plus miiiusve pungens, vel anxietatès con-
cómitentur majores, opus erit, ut larga vense fedione incipien-
tem inflammationem iìitat, vel futuram prsecaveat, deinde,clys-
matuni ope, interina eluantur,ut refiilentia verfus inferiora mi-
Buatur 5 cataplasmata emollientia abdomini applicentur, ut ile,

Μ % vaGs

Η DE CURATIGNE.

Tafis relaxatis fìbrisque inteilinorum muscularibus, metus in-
flammationis ulterius miniiatnr, & inteilinorum cavitas ad acci-
piendum facile,quse ex ventriculo defcendunt,disponatiir: His-
ce prsemiffis prò varia poilea corporis heterogenei deglutiti in-
dole varia diUientia, corrigenda, folventia aut, & evacuantia tu-
tius in uiura poterit vocare.

Si glabrum ergo, non nimìs magnum quoddam corpus deglu-
ticum fit, cum potu oleofo diluente obliniente emeticum pote-
rle propinari, uti enim aliquando folis natura viribus talis fiat
evacutio , multo facilius illa iìet, fi arte adjuvetur Si

autem nimis magnum, vel tdis %ura3 iìt, ut furfum evacuari
non pofilt, tunc diluente demulcente potu, & reraediis fapona-
ceis laxantibus, fìmilibusque clysmatibus, verfus inferiora prò-
moveri & eliminari debebit, hoc modo infantem duorum an-

norum, qui eciam nummum argenteum degluderat , & 5 qUUftl

vomita non rejiceretur, valde emaciatus jam eiTet, ab iiiteritum
fic minante hoile liberavit CI. muralto, fpina atque ventre 0-
leo rofarum bene ilUnitis, intus potu cum butyro recenti adhi-
bito , ficque, produrla diarrhea, infans nummum per anura
evacuabat (i»}.

Si

DE C υ R A Τ I Ο Ν E.

Si vero pungentia acuta corpora deglutita fint, pultaceis, oleo-
fis fine ilimulo, involventibus, obtundentibus, leniter laxantibus
ud conveniet, quamvis furfura talia viam quasrentia prospero
cum fucceiTu vomitoriis adjuta fint ; virgo quidam oélode-
cìm annorum improvife perterrita triginta duo aciculas, quas in
ore habebat, deglutiebat, qu^ omnes iterum per cefophaguni
evacuabantur, partim manu chirurgica , partim cura emetica
adjutae (ìz). Ego autem credo, quod palliativa fub cura talia
pungentia & acuta corpora fsepe felicius evacuancur, quam mul-
tum itiraulando aut agitando purgantibus aut vomitoriis Qb') : tu-
tius autem hasc adhibentur, & maxime commendanda fune eme-
tica 5 ubi corpora qusedam mollia, v. g. ipongia marina Q), vel
tendinis quidam pars , aut cutis fumo indurati piscis {d") , hi
ventriculo hasrentia pylorun claudunt.

§. III.

Si vero certus eil Medicus, adeiTe vermes in ventriculo, aliad-

ve

fedufefeadhibuiiTefcribat in viro,qui florenum degluderat, ut, immìnutis fyiiiptoiiw
tibus fenfim, tandem fanus vixerit, absque ut, velfurfunij vel deorfuin, floremim
evacuaverit. Ego autem puto, quod metalla non adeo facile aat tute in ventriculo hu·
mano acidis poffint folvi, quam in vafe chemico.

(ij) Vid. CI· s akdifott L C. Tom. 2·. pag. 725·

Cè) Vid. Obfervationes Varias in CI. SANDiroRT BiblhthcaMed. Tom. 2, pag.
iif-èP/ej.

(o j j. pi.enk l. c.

{d) Vid. fupra Gap. 3. 6· pag. 25.

95 D E C υ R A Τ I Ο Ν E.

ve infeéìum, qiiibus vomitus continui, five per moiem con-
volutorum aliquot teretiira vel teni^e uniu^, five per ilimulum
aliiis naturse animalcuii producuntnr, emetica optimi ufus effe
pOÌTunt, & fsepius fanitatem reftituunt, pra2cipne autem, Ω eme-
ticis talia adjungantur, quie vermium quietem turbant, liti funt
varia antihelmintica cognita , quorum in eo cafii folucio afic
foecidse curri tartaro emetico optimo cum fucceffu aliquando ad-
hibita eil C^)·

Idem locum habet, fi a veneno qiiodam deglutito malum
rLOÌlrum oriri obfervatur, ubi in pluribus cafibus emetica op-
timum priBitant ufum, qux autem eo tutius exhibentur, quo
certius iis cum potu diluente adjungere poiTumus anddotum ta-
lis deglutiti veneni. Omnes fupra memoratorum venenorum
fpecies hic repetere non neceiTe duco, quum in tali cafu accura-
tiffinius auélor, qui in fua Toxicologia cuivis venenorum fpe-.

ciei antii^otum adjunxit, confuli poteil: Qb).
♦

§· IV.

Sublatis jam bisce obilaculis, five ftirfum, five deorfum, eva-
euatis bisce corporibus heterogeneis deglutitis, five vennibus

' in

(a) khOHN Dijjert, fupra citata lem ο Ν 1. c. & ObJ. a nobis Cap. 3. S- <5. pag.
4S. é* feq. allatie,

{b) vid, I. 3. plenk l. c. confer. murrhay, appar. Τ· i, f. η ο f f-

mann. Med. Rat. Syfi. Tom. 4. & c. c^LsuM de oecurrendi rationc vinis Ly-
thargirio mangonifatis. , '

tì κ C υ H A Τ Ι Ο Ν Ε.

ili ventricLiIo hospitantibus j five ingeitis venenis, jam mode-
fari debet fuperfles niiiiia partium fenfìlitas, qu^ ut plurimuiH a
muco derafo^ vel laefa edam intima tunica remanent, dum edam
fatigads & extra tonum quodaramodo extenfis muscularibus fi-
bris reftauratione opus efì: ; primo hoc aliquando fcopo foli-, ali-
quando utrisque iimui facisfieri poteil : Ad moderantiam ventri-
culi nimiam fenfilitateni mucìlaginofa, mucum naturalem re-
parantia faepe fufficiunt : foludo rad. Saleb, vel Curami Ara-
bici 5 vel emuifio Amygdalarum ;di]lcium, egregium priEÌìat ufura,
dum aliquando Laudani aliquid addi poteil, ut ad perverfummo-
tum jam deditus ventriculus quietus reddatur , quo faclo delll-
etiam roborantibus via patet ; aqua MenthiE cum Gummi
Arabico , fucco terr^ Catechu &extra6lo Cordcis Peruviani hic
conducere poteil, dum poftea Vini generofi, Malvatici praeci-
pue, prudens ufus concedi poteil.

Eodem modo agendum eit , fi a nimis forti vomitorio re-
medio Hyperem^fis exorta fuerit , poilquam per Aademeticum
Riverii , Liq. Anod. M. HoiFmann , & Laud. Li^. Syden-h,
maximi ventriculi motus fedati fint.

ο

§. V.

In curatione impedi'd alimentorum progreiTus > a talibus cau-
fìs Orti, quse direfte in ventricoli internam partem agunt, jam
illa fequitur Tpecies, qu^) pGflquam nimia aiTumti cibi vel po-

Ν tus

>

Ό E C U R A: Τ I 0 Ν E.

tus quantitate, aut flatibus, itaexpanfus eil ventriculus, fibrse^
miiscalaris tunicie fefe contrahere non poiTmt ad concoétionem
peragendam.

In eo cafa priidenter admodum agendtim effe puto; non fta-
tim nimia fedulicate evaGuationem fubitam moliri tuCum eft
vomicoria fòrciora potiiis hic nocerent, quam prodeffent : atta-
men cibis ita in veiitriculo hserentibus, tit neque furfum neque
deorfnm ab iis liberari poilìt, evacuaiio qussdam neceffaria vide-
tm; ita eil, fèd primo per aliqiiot horas abilìnentia obfervetiir
plenaria, deinde externa frizione opus eil, epigaitrica regio>
primo marni fricetur, dein pannis laneis fumo mailichis, olibani
&c. imbutis, applicentur fomenta fpirituofa, cumCamphora, aut
oleo Menthis , aliisque aromaticis, deinde interne mixtura carmi--
nativa eil utendum, ut primo quantum fieri poiTit flatibus exone—

retUr j antequam ad evacuationem ceterorum contentoruni ven-

iriculus invitetur, quod, modo didis prEemiffis, tutius etiam per
epicrafin fieri poteft, quam fimul & femel heroico quodam eme-
tieo aut purgante ; methodus, quam CI. vol te le ν qay
in debilibus ventriculis prasditis , ubi tamen emetieum indi-
catur 5 fuadetj in hoc cafu quoque quammaxime commen-
danda : hi?ce cautelis non adhibitis , facile nimiis conati-
bus segrotos in perfedam & incurabilem ventriculi paraiyfin

pos-

(λ) Ad.. Servanti. Civibus, i. e.

ρ E ουκ A τ ϊ ο ^ %

póiTemus cGnjicere , vel ruptaram fubito kthaic?iii pro^
ducere (i)· ^

Nimio autem tali onere liberatus jam ventriculus non Ìtatim
fibi relinquendus eil, omnes enim eiim conilituentes partes
multiim paiTee funt, naturali abrafo muco , intima tunica hic il-
lieve arrofa vaforum exhalantium atqiie nervulorum tenuiiTi-
mis finibus lasfis, glandulari tunica nimis irritatamuscuiaribus
fibris partim extra tonum diilenfis, partim ad-conilridiones
prseternaturales deditis, crani prudentia opus eil, ne , fubkta
licet mali caufa, tales fupermaneant conditiones, quibas dolo-

les 9 indurationes, aliave ventriculi mala renascantur.

Derafus mucus ad fenfilitatem ventriculi moderaiidam , ac
fubigenda pinguia & oleofa, quffi ingeruntur, adeo neceiTafius,
optime huic analoga Gummi Arabici liiucilagine reparatur, uti
ex Μ A R Η E R RI, Ρ L E Κ c Κ11, atque FOT Η E R GIL LI, expe-
rimentis notum eft, qua llmui nervi & vafcula tenuiffima irri-
tata demulcentur, · dura gianduia & fìbrss musculares roboran-
tibus5 ilomach.o amieis, non nimis calidis,reilauraridebent;pre-
parata Menthse hic egregii funt ufus , dum dieeta parca ex blan«
diffimis fit; ficque eodem modo hic proc^dendum effe patet,

-ac

t«) v. swieten Comm. Tom. 3. pag. 367.
(&) Aft. harlem. Tom. S. Part.2. pag.aip.

Ν ζ

ΓΟΟ Β E e υ R A r 1 Ò Ν Β.

ac ventriculum a corporibus heterogeneis nimis- irritatum trac^
tandiim eiTe inonui,.

S. VL

Ubi autem per nimiam abilinentiam exorta ίίϋ Irquoris gas-
trici acrimonia, doJores cardialgici, arrofiones tunte intimsev
ruéìlis moléili fdetentes, tandemque vomitus pertinaces, in tail
cafù nihiraliiid eil;· agenduft], qiiam ορσ di^ts nutrientis Man^
d^ j jiisculoriim carnium , medicamentìsque abforbentibus at-
que roboramibus , torpentem ventriculi facultatem erigere, &
hac methodò facile h'^c noilfi mali fpecies curabitur, nifi pro^
tradó temporis fpatio eo pervenerit, ut cum generali hiimo-
rura acrimonia jàm topica adfit in glandulari aliave ventriculi
tunica degecieratiòv

V I L

Vidèndum jam eft dè curatione noilri morbi ex abufù cibo-i
ium vel potuura qualitate peccantium oriundi, nimis antera
lóngi effe deberemus, fi fìngularum Karum fpecierum elabó^
rataoi curatioiieffl tradiìre vellemus ; dicamus ^ verbo tantum",
quod prò varia acrimonia , qua prediti funt illi cibi & potus,
varia fit adhibenda medela. Sic , fi mucus teuax ex diaeta dus-
pepta, farinaceis, aliisque.Yarias obftruéliones producentibus
cibiSj adfit,, ita ut tranfitas inde prgecludat^r? pfseter emetica,

quss

D E CURA Τ ί Ο iSi E.

qua non omnem tenaciorem partem expellunt, ad refolven-
dàm illam convenient Gummi femlacea , Salia varia·, Extra6la
amara, fricliones abdominis ope unguenti-reiblventis Camphoratì.
Ambulatìo & equitatio hic maxime commendanda; diseta fic ex
iierbis refoiventibus 5 fniélibus borreis, dum carnis fumo indu-
ratsB modica quantitas concedi poteft; abftineant segri a pisci-

bus , a farinaceis mucum generantibus cibis; lioraante prandium
& poH id vini mslvatici poculum, cum aliquot guttis Elix. Vi-
trioli Mynfichti,, vel EIìks. Viscerale HoiFmanni aut tempe-
ratura Kleinii aiTumì poteil.

Si e contràrio acidum in ventriculo prò càufa mali falutétlir,
convenient potius antacida, abforbentia, raucikginofa, faponacea
cum fucco terrsB Catechu & Mentila; di^ta'fit roBorans ex carne
potius , quam ex vegetabilibus; prsecipue autem geiidam bibere
conveniet:, banc", quoniam hoc vitium fìepiiTime ex debilitata
;ventriculi aéb'one (;fivé per nimiam calidcB ingurgitationem, five
per alia diatetica vitia produéia^) geaeratur , omìiib'us aliis ro^

IJOrantibus medicamentis palmam prjeripere experientia me do-

cuit:: abftineant ®gri ab acidis vel atescentibus, a potu calido,
a vino recenti, a fpirituofis calidis, quee perverfe in hoc malo
fsepiiis adhibentur, cardialgias fuo ilimuto moléitas oreant, dum
Ufu aqU0B calìdas mucus ulterifis abluitur.

I^arius in h0C cafu emetica conveniunt, quamvis tàmen ali-
quando tamà acrimoiliae adfit q^antitas, υζ fine evacuatione per

Ν 3 fu-

1©2 D E C U R Λ Τ I Ο Ν E.

fuperiora non facile domari poffit ; freqiientiiis mtem base in
ufum vocali poiTunt, ubi bilrofa aut putrida adfit acrimoiiia, ubi
prius memoratis contraria commendantur ; alvum in utroque
cafu apertum fervare femper neceiTe eft, five per cholagoga, five
per temperantia cum rheo, five per clysmata; quoniam accu-
mulatio fgecum duriorum fefe fere femper noftro malo tati-
quam moleftum fymptoma adjungit.

VllL

Qui ab aquse caiid^ abufu mali noitri initiis kborant, fe-
datis praecipuis fymptomatibus, fola frigida diasta & antacida
f^epius curaniur ; in fpirituum autem ardentium amatoribus
femper ., fupra memorata quum friiilra tentaveram, adhibere
talia fui coaétus , qusa incurandis malis ventriculi topicis, prse-
fertiin indurationibus commendanda fune, uti & in illis, qui
fervidos poty^ & cibos deglutire confueti fueiaiit.

Qusi a fupprelTa quadam evacuatione ad ventriculum geritur
anaterles , ilve naturalis quidam humor , five prieternataralis
, five morbofa quidam per metailafin fìt aliata mate-
if es 5 non uno modo eodemque grada iinpedituin .aJamentorum

prò-

E C υ R A Τ jf Ο Ν Ε. Ι03

progreiTum eiHcit, adeoque non eodem femper modo debet
eurarii

Sic primo gfraviditatis Ìladìo vomitus pertinaces, quam faspe
pàtiuntur mulierculse, a vafis ventriculi nimio fanguine repletis.;
facillime ope ven^e feélionis toHuntur , in mujieribus ab alia
caufa menfes fi ceilànt, momentaneum levamen aliquando horum
reilitutione affertur.

Si poil hasmorrhoidum folltura, fedjam ceiTantem fiusum mali
noftri fymptomata producanuir, tunc refolventia amara adhiben-
da funt, uti tot prsecipue extraélum Taraxid , Sapo VeneE:
Sai Tartari Tartarifati, Aloes prajparata, aliaqae , qua2 fyilema
vaforum infimi ventris refolvunt, quibus f^epe fluentes crìticse
prorfus prodiicuntur, vel ccecse, qiiibus pxodnus tunc fanguifugse
admovendee funt. , .

. In aliis cafibus 5· ubi perfpiratio infeiifibilis vel fudor fubita
per cpnceptiim frigiis 5 retro pulfi funt, refolventia, aperienda,
diaphoretica optima funt, in initio qiiidem diluentia decoéla,
& 3 prò varia coDÌlitutione & fyiuptomatum gfadu venie feélio-
n€s requiruntur, aliaque antiphlogiiiicaj dtim poilea antimonialia
optima funt remedia.

• Si vero morbofa qussdam materies ad ventriculum depofita
fit, vomitusque non compefcendi & anxietates fummas exo-
riantur , primo acrimonia ejus quantum poifit, diminuenda eil
ope abforbentium, involvemimn > diliientiiim, lenite.rque laxan-

tium

to4 E € tJ R A Τ I Ο Ν É.

ttum fine, ilimulo , elldenda porro clysniatibus, vel ad Ìocum
alium in corpore, quo evacuari folebat, derivanda, ibique edu-
cenda, qiiod iterum prò varia éjus fpede diverfiisode fit.

In genere autem prEefertim irritacione iliarum t>artium , ìm
quibus fefe manifeitare folebat, five illud fiat frizione, five
alio magis efficaciors modo, liti v. g. infidone etiam fubprefl©
fcabiei vei admotis epispailicis, aut veficatoriis , quas-,

etiam ubi non ita cognita fit materice morbific^ indoles, abdo-
mini applicanda curavi, optinio cum fucceiTu, in viro nempe
quadraginta feptem annorum, qui efflorescentiam quamdam in-
facie femper geflerat, contra quam jam multos temperantes &
humorum aerimoniam corrigentes pulveres fruilra prasfcripfe-
ram, a quo turpi fpeélaculo lotione aquss cujusdam mercuria-
lis, quam a chirurgo quodam acceperat, cito liberabatur, eo

eventu, ut poà quatriduum in vomitus non compescendos in-

eideret, quos anxietates fere lethales comitabantur, frigebat

totum corpus, & pallekebat, refpiratio erat breviffima., & pulfus
kreguìaris admodum parvus, iumebat abdomen, aliaque ie-
thalia fìgna jam aderant, antequam miferum viiìtabam ; abdo-
mini vefìcatorium applicandum curavi , mixturam diaphoreti-
cam leniter carminantera, & anodynam prsefcripri , cujus au-
tem

(a) Vid. Cap. 3. g. 13. p^g.

de curatione. 105

ΐ-ειτι nihil ventriculum ingrediebatur, clysma injeélum proriim·
pebat ftatiin cum fostentibus admodtim flatibus, & nulla fpes
Vitie fupereiTe videbatur ; fìmulac autem epiderrais in veficulam
elevata fuerat, parum folaminis fendebat, quod increscebat cum
augmento ilimuli cantharidum , quibus intra aliquoE dies ad
fanitatem reducebatur ; eiHorescentia in fade nondum rediit, ^
atamen fanus eit.

§. X.

Vidimus jam de variamm caufarum, qiis Tua moie, qiialitate,
vel ftimulo ventriculì motum naturalern pervertunt, Cliratio*
ne; nunc autem jiixta noÌtrum ordinem ad illas transeundum
eli, quas in ipfiLis ventriculi morbofo ilatu fedem habent, in-
ter qu^ primo loco ejus inflammado conilderanda venie : hoc
vidum raro quidam occurrit ratione caufarum, quce magno nu-
mero & frequentar in ventriculo locum habent, quseque , fi in alias

partes inciderentjinflammadones producerent, quse ergo eli ratio,

quod ventriculus mulds vafis ianguiferis atque nervis pra^ditus,

fenfilis admodum& ad inflammationesconcipiendas aptiffimailruc-
tura gaudens, in quam fìmui occafionales caufo fsepìus concurrunt,
tam raro inflammatione corripiatur? rado ha;c effe videtur,quod
per potus, quos quoddie ingerimus, per rorem exhalandum va-
forum, per fyccum gailricum, -per mucum internam fuperficiem
obtegentem, madiduni'femper ejus cavum maneat; buie madori

0 fi

ΐοδ DE C ϋ R A Τ I Ο Ν E.

fi calorera naturalem corporis humani adjungamus, roremque
externum quoque fuperfidem obtegentem, videbimus ventri-
ciilum fic perpetuo in balneo calido verfari,quo inflaramationes,
quseper varias acrimonias, ilimulos divcrfEe indolis, conftriilio-
nes violentiffimas, imo & fanguinis effufiones producentes, certo
fa^pius fierent, benefica natura feliciter avertic.

Si autem fymptomata gailritidis cura noilro malo adeiTe ob-
fervamus, nullum dubiuin eil·, quin antiphlogiilica cura fit
eligenda , cavendum autem fedulo ab omni ilìmulo, ipfo re-
frigerante , nitrofo, qui etiam in externis inflammationibus, fì
direéìe partibus affeélis applicare tur, noceret; cumque talis di-
retta applicatio poil deglutitionem potus antiphlogiilici nitrofi
adeiTet, in fummum damnum operaretur. Plurimis vero in ca-
fibus nihil poteil ingeri, fi tamen hoc fieri poffit, fit illud

blandiffimum demuicens, lenìterque anodynum , v. g. decoàlum

radicumAlthessjSaleb aut Confolidie, cum reilriéliffima Laudani
quantitate ad involvendum & diluendum ilimulum inflammatiO'

nem producentem, ad nervorum musculorumque fibrarum in--
ordinatos motus compescendos, egregie infervire poiTet, Ce-
terum curatio a folis externis potius exfpeélanda eil.

Inilìtuantur venoe feóliones largiores , applicentur fotus vel
cataplasmata madidiffima, calida refolventia toti abdominis re-
gioni , injiciantur clysmata dìluentia refolventia , repetantur
hsec fspiusj fi hisce optatum fcopum attingere non liceat,

tan-

de c υ r a τ γ ο ν e.

tandem ad veficatorÌLim epigailric^ regioni applicandum con-
fugere licet, fìcque eodem modo hic procedendum eil , quo
in oefophagi inflaramatione agendum breviter monui qii®

autem curandi ratio ab alìis largius & imprimis aswiETENio,
egregie explicata eil; hacque methodo faspe felidter ad refolu-
tionem acudffimus hic morbus perdacitur Qhy

Si autem lise omnia optatum folamen non aiFerant, féd re-
folutionis terminus preeterlapfas fit, tunc prò vario, qiìcm fa-
cic inflammatio, exicu, varia iterum inilitueuda eft curado.

Primus, quem non refoluta inflammatio facit, exitus eft in
abceiTum vel vomicam , iìque ejus ijgna adfunt, convenient
blanda demulcentia decodla, potus emollientes dikientes, ut
ad maturationem & rapturam perducatur, qua facla, depurantia
fine ilimulo in ufum vocare debemus, cui fcopo eadem conve-
nient remedia, quae, ex monitu Clariffimi oosterdykii, in
abceflli rupto ροίΐ inflammadonem oefophagi commendavi , de-
coéìum quoque radicum confolidas, Lichen. Iflandici, cum Cortice
Peruviano, cui addatur foludonis Myrrhae aquofgD aliquantulum ,
& Mei Rofarum, opdmo cum fucceiTu, in fìmilibus cafibus prò-
pinatiim vidi ; hoc modo aiiquando edam abceiTus ventrìculi
ita curari poteit, ut nullum fupermaneat mali veiligium : fit

au.

(a) Vid. Gap. 6. L. C.

Coroment. ad Aphor. bob ih. 951.

0 s

ιο8 DE C υ R A Τ I Ο Ν Β.

autem, ut, vel a cicatrice, vel ab alia caufa, edam ventricuK
fubilanti^ induratio fupermaneat, contra quam me certam medendi
normam pra^fcribere non poffe lubenterprofiteor, juxta raeam aii^
temopiaionénijud in fiipra meraoratis inflammadonisitadiis, dii
luenda 5 emollienda, faponacea, leniter refolvenda, hic quara
maxime commendanda funt, inter qu^ faccm infpiilatus cicutse j
juxta meam experientiam, optimos pr^ilat eiFeélus ; concedere
equidem debeo, quod ab ufu cicutae ^qiie minus ac ab aliis re-
mediis exhibitis, nunquam indurationes fcirrhofas aut mala can-
crofa curata viderim, attamen fimul ufu fum edoélus y quod ,
quamdiu, prster hucusque mihi cognita, alia non dantur re-
media refolventia , qiiss etiam hoc prssilant, in noitro cafu
cicuta omnium prasilandffima fit habenda ; refoÌvit faltem fua
vi faponacea muciim tenaciffimum, qui magnam- quoque mo-

ieitiam parìt , tìolores cardialgicos & conftriaiones ventrìcull

fpasmodi'cas fua vi anodyna nervisque admodum amica compes-
eit , & acidurn, quod in torpidis ventrìculis fammum eit fym-
ptoma, minuit; ut brevis firn, in rariis cafìbus, ubi inida indu-
ratìonis five glandularum , five tunicarum ventriculi fuspica-
bar, medelam per cicutam prse-ilid, in mulds aiìis, ubi nimis
inveteratimi erat vitium, pras omnibus aliis, miiltuni folaminis
atculit, quod etiam praefertim ex Obfervadone prima & fecunda
capitis uldmi patet, ubi, quamvis poli mortem indiiToIubilis ap-
pareret ventricuU indurado> vomitus & dolores fub ufu cicutae >

pes

D E C ϋ R A Τ IONE.

per fat longum tempòris fpatium ante mortem penitus dispa-
ruerant C^)·

Si vero in gangraenam vel fphacelutn abeat infiamtnado, niillls
iperacam in hoc desperato cafu mortem avertere poterìmus
remediis. *

Xh

Ubi ciim doloribus ventriculi vomitus aifumptorum continui
ab excoriatione indm^ tunicse adfìnt, edam tunc mucilaginoils
leniter fubadilringendbus medelam aiFerre conabimur.

Si autem vioientiffimae fyilemads nervofi turbie ventriculuffl
In confenfum rapuerunt, ita ut edam fedatis his, habituaiis fu-
permaneat vomitus, in antìfpasmodicorum & opiatoriTm ufu
curationem quasrere debemus ; mixturàm anodynam fimulque
demulcentem ex aqua florum Rhoeados, Gummi Arabico, Laud»
Liq. sYDENHAMi, vel Syfupo Diacodii, faspius, cum bono
eventu adhibui, emplaftro ex Theriaca ad epigàftrium applicato ,

& clysmatibus laxandbus ano inje6lis ; condgit mihi edam ali-
quando, ut, frnilra adhibids his> cicutam, intus& extus adhi-

hitam 5 curam periìcere videnm» '

§. XIL

Ubi vero ex caufis pr^greffis & condidonibus prEefentibus ^

con-

(«). Confer. Ohf. de Sana. & Moibofa ^f. Struftura, pag. 88.

Ο 3

110 D E' C υ R A 1 0 Ν E.

concomìtantibusque fymptomadbtisatóniam fibrarum ventriciilì
muscularium caufam mali elle fuspicamiir , longe alia via pro-
cedendum erit, ab omnibus jam' abilinendum eli j quse emol-
liunt vel relaxant, roborantia-hic, qu^ iliraulant, ponveniimc^
qu£e tonum fibrarum reffcituunt, Cortex Peruvianus cura fto-
machicis acrioribus ilimulandbus, fpirituofis ipfis, ipfa quoque
Camphora ufu veniec, Vina auilera & Cerevifiee vetuilae con-
cedi debent, friétiones extern^ roborantes pannis laneis fumo
roborante imbutis, fomenta Spiritus Vini Camphorati, linimenta
fimilia. nervina cum oleo Cajepviti, ipfeqiie ftimulus ele(5lricu^
adhibenda flint. , ' '

' ■ - ■ . ^ ■ ■ I É

1 §. XIII. .

A tumoribus aucem in véntriculo prisfentibus fi malum oria-
tur, difficile curatio determinari poceil, quoniam indoles tumo-
tìs non ita dare cognosd poteft, qus enira in tumoribus (ede-
matofis cyilicis aliquando in véntriculo occurrentibus Qaj, fe-
licera quandoque producere poflenc rupturam , vomitoria, fcir-
rhofum in fubito lethalem cancrum poiTent pervertere, adeo-
que in obfcuro tali cafu ab heroicis abilinendum puto, & po·
tius refolventia commendarem, quss fere femper non nocerent,
imo aliquando bonum eiFeélum prseilare poifunt (i?).

S· XIV.

(a) Vid. R. roRTis L. C. & Morgagni L. C.
(è) Vid. Oi/w..priiuam Cap. ultim.

iif

de c υ r a τ ι ο ν e.
§. χ I ν.

Situm ventricLili peryerfum vario gradu quoque morbum nos-
trum producere poiTe exCapitis tertio 14. p. 58. patuic, &,ile,
prò varia iterum ratione, qua illud peragit, variam quoque ad-
mittitmedelam, fi extra abdomen prolabatur, introduci pertaxin &
debito peiTario vel fasciis aptis retineri debet, fi vero in abdomi-
ne ipfo talem perverfum fitum habeat, ut inde continuo as-
fumta rejiciantur , tentatis primo memoratis fruitra remediis,
diluentibus precipue atque clysmatibus, ad hauilum Mercurii
Vivi juxta CI. j. R. zwingerum, confugi poteil, qui in
puelia undecim annorum incompescibili vomitu jam per qua-
tuor menfes laborante , tali .hauilu curationera peregit

XV.

rv

Quod jam de curatione indurati Pylori, obilruólarum glan-.,
dularum adjacentium, Hepatis, Pancreatis, Lienis &c. dicendum
eiTet, ex fupra didis & illis in fecunda capitis fexti antea
editi traélatus notum eil, adeoque in hisce cafibus in refolven-
tibus faponaceis non ftimulantibus-fummum folamen quasrendum
effe patuit, inter qua cicutam cum friélionibus mercurialibus
omnibus aliis prsfero.

S. xvi,

(a) Vid. aila helvbtic a, Tom. a· pag. 234.

Ό Ζ, CURATI Ο Ν Ε:

XVI.

' Anguilla autem intèilinorum in caufa mali Γι iìt, per dìluentia
iterum decoóla laxantia clysmata, quantum fieri poteft, palliati-
vam curam peragere conabimur ; dum in genere edam hoc mo-
nendum ilt, quod in hac mali fpecie, uti in fpe omnibus di£e«
tk ex liquidis jusculis la6te & ile porro quàm maxime obfer-
vanda fit, caveant asgrì a difficilis digeilionis cibis 5 in pluri-
mis cafibus a farinaceis, a vino, aliisque, acìdum ilimulum qu^
augent, corpus leniter moveatur , a frigore externo fedulo
fervetur, & aJvus fempef eccoproticis, fedprsecipue epe clys-
matum, aperta fit.

Quidquid porro eontra vitia veficulse felleas topica, contra
aorts aneurysmata in abdomine , contra tandem deformem car-

tilaginis enfiformis figuram moHamur, irritum erit, & non nifl

palliativam curam h^c vitia admittenr.

C A-

Ο'Β S E R ν A Τ I Ο- Ρ KIM Α.

e A Ρ U Τ S E Τ Ρ I Μ υ Μ,

r. _ . ^ ^

OMSERFATIONES PROPRIAS CONTINENS.

ObfervaHo Prima.

Η

omo pauper, prope pagum gouderak difbum , rure,
vivens, nomine ' Jan Romdn, medio fere menfe Aiiguito anni

1780. ad-me deduce&atur, fummo cura dolore vix curyus in-
cedebat 5 rmiilr-a manu infra thoracem eidem ,· lateri adiiiota,
querebatur fraéla voce de intolerabili dolore circa ventriculum,
quem jaiii per quatuor annorura ipatium erat pafllis, de rejec-
tionibus dolorificis quòrumvis aiTumtorum 'per vomitum , ne-

que ereélo corpore ilare , neque jacere in lecSlo poterat absque

infigni cruciatuum augraento : emaciata valde trahebat mem-
bra, pulfum habebat celerem debiliffiraum, reipiratio erat bre-
vis & difficilior , <& poli vomitum fiepius jam déliquium erat
paffus ; vit» ratio femper fuerac juita, neque podbus inebriantibus
fuerat'deditus; infufionem vero CaiFeee valde dilutam & juilo
fervidiorem amaverat, & iolitum cibum femper a farinaceis
fumferat. Examinando locum , quem manu tegebat, invenie-
bam tumorem notabilem pugno majorem in regione Hypochon.

Ρ driaca

Τϊ4 OBSER V ΑΤΙΟ PRIMA.

driaca finiilra ; hic tumor erat durus ad taéluin , quem non
tantum ferebat facile, fed à pianse manus preffione levamen do-
lori aiFerebatur, ablaia vero manu, dolor augebatur , uti & quo-
ties corpus erigere conaretur 3 vel ledo fe ilerneret ; fi quid
ubi furaferat, ilatim revomebat, fummis cum torminibus, ad-
fflixto quandoque fanguine & grifea foetenti maceria.

Statim bine de induratione non tantum ventriculi, fed & de
carcinomacofa jam ipfìus degeueratìone fufpicio incidit ; cum-
que tales osfophagi degenerationes fatalem exitum feepius ha-
bere jam didiceram C * ) ' faufli de hujus cafus eventU

mifero, cui prster fanitatem quaivis vita3 eommoda deficiebant j
promittere audebam", immo fubitam ipfi inilare mortem augu-i
raridebebam; ne tamen in rebus tam affliélis omni fe aUxilio
deilitum magis doJeret, in desperato hoc cafu, cicutam prae-.

fcribebam interne & externe famendam ; videlicet , emplas-i

trum feptera pollices longum totidemque latum loco morbofo
applicabam, & fuccura infpiiTatuin, nullis aliisadjeélis remediis^
conii maculaci i 3 prsfcribebam, unde pilulas gr. iij fierent,
quarum in ìnitioter quovis die unam, deinde duas , tres jquatuor,
ad quintam usque, aiTumendas, atque omnibus aiTumtisuxorem ad
me mitti jubebam, qus de ejus conditione certum me redderet.

Poil

(♦) Vid. Obfexvat. <Je Saaa & Morbofa Oefophagi ftruitura Gap. ultim.

ο Β S E KV Α Τ Ι Ο Ρ R I Μ Α.

Ρο|1, ΦΡ?^?-iep^sm dies nuilum nuncium acGÌpiens, jam
iilììfer^^ VÌC2B ereptum isgrotum credebam , poftridie vero atto-
nitus ipfum deimpiOvifo domum meum intrantera oiFendo, hi-
iari vultu lacrimas gratas fundentem, atque profìtentem , fefe
meo unius auxilio ab orci ftucibus retradum effe, manum e-
quidera ad locum adfeélmn applicatum tenens , eredo vero
corpore ilabat modo memorata narrans.

Penicius querenti quemnam eiFeólum medicinaj prssfcrìptSB
expertus effet , refpondebat, fefe quarto die poil applicatum
.eitiplailrura, 5 ad^oque eodem illo, quo duodecim pilulas aifum-

ferat, paffuin fuiiTe cruciatus intolerabiles , adeo ut propinqui
atque vicini emplaitrum removendum cenferent, atque ulterio-
rem pilularum affumtionem diffuadereiit; conflans aucem mifer,
hocque confìlium flocd penden? , perferre omnia malebat, mor-
tem vjcsej qualem per quatuor jam annos "egerat, prieferens;
doloris hiBC vehemenda durabat usque ad fequentem diem, quo

circa horam-nonam ante meridianam prius vomi-tu,-deinde per
alvum bene, multam ejiciebat copiam materia alb^ fostentis j>
in ipfa evacuatione dolor non valde increscebac, immo paulo
poil quodammodo minuebatur, vomitusque ceflabat ; fed per
alvum eadem materies, quamvis minore abundantia , fopi^s
emittebatur ; naufea moleila poli ingefta potulenta iilum vexa^
bat: jam vero vomitus erat nulius, & dolor in diem decresce-
bat, ita ut mnc non tantum jacere , fed ^ ereélo corpore ilare

Ρ 2 pos-

11(5 ÒB SERVA TI Ο PRIMA.

poiTet: poil remotum emplailrum inveniebam tumorem etiam-
•num ferme ejusdem molis, nifi quod mollior multò eÌTét, nec
tara tumidus : itaque repofui emplailrura, atque easdera pMas
praefcripfi ica ut quotìdie oétodecim trium granorum ponderis
aiTumeret; poilquam iterum decera dies pr^terlapfi erant, ad
nie rediit, acceptum ferens nuncium , quod vitiì fui màlignitas
fenfim minueretur ; nimirum liber^ ferme erat doloribus ; jfluida
absque incomiDodo aifumebat, fi vero quajdam folidiora inge-
iere vellet, dolores quodaramodo augebantur, & poilquam per
tres vel duas quartas unius borse partes in ventricula refede^

rant, rejiciebantur, hinc inde maculis albis ejusdem materiasr
cujos antea magnam copiam evomerat, admixtis, quarum odor
haud ita odiofe fostens erat ; habitus corporis parum erat re-
ilauratiis; pulfus paulo plenior, lingua purior, refpiratio fà^

cilior & alvus modice aperta interdum materiam purulétltàm ifei·

cum ferebat: remoto e'mpMro, morbofum locum iterurà exa^
ininabam atque inveniebam tumorem adeo imminutum , utnul-
lura veiligium taéìu diilinguere poiTem ; novum appliéari em-
plaftrum atque pilularum ufum continuari jubeo , atque Ut jus»
culis carnÌLim tenuibus, & laéìe aqua diluto, rejeétìs omnibus
folidis cibis, asgrotus aleretur curabam. Poli elapfos iterura de-
cem dies rediens, nunciavic, quod fefe multo jam melius habe-
ree, omnibus malis fymptomatibus, vomitu, dolore , aflxietate,
aliisque, penitus ceiTantibus, atque veniam rogavit, cibos aff»-

mei>.

1

Ο Β S E R V A Τ I Ο S E C υ Ν D .

mendi, quibus vires melius inilaurari poflent, ut fic fenfiffl
aptus redderetur ad laborem , quo viétum iìbi & famiJias parare
antea confueverat , (erat enim reilioj^ quos cum fumma re-
ilriaione concedebam; fed ilmul extraaum Corticis Peruviam
cum fucco CicutEB infpiiTato «quali dofi prfflfcribebam , forma
pilulari, ut fic trigenta fex pilulas gr. iij quoddie aiTumeret, qui-
bus poftquam per tres menies ufus eiTet cum infigni habitus
& virium emendatione, tandem, ρπίΐίηεε fanitati omnino red-
ditus, ad laborem rediit, quo in hunc usque diem alitur.

Profiteor,rae in hoc cafu a nullo penitus remedio auxilium ex*
fpeélaiTe, & mirae hujus curationis modura a me non facile cum
certitudine explicari poiTe ; certa funt qu^ notavi, & quoties
gracum hunc pauperem olfendo, grata memoria fauiti illius e-
ventus me incitat ,\ut nunquam in desperatis cafibus miferos
fuse forti relinquam, fed potius ad anceps confugiam reme>
dium, quam ad nullura , dum taraen femper, ubi obfcuritas in-
dolis mali non vetat rationalem traélationem, fimplici empirise
prsferendum judico.

Oh/efì^aiw Secunda. ■ '

.^A^nno 1781., fub finem menfis Deeembris, àccedebat ad ms
Pauper quidam, J. S. diéhis, cctate quinquaginta fex annorum ^
fiilulis tabaci famigationi infervientibus conficiendis fibi uxori
feptemque iiberis viiitum qucerens : habitus corporis macilenw

Ρ 3 più-

lìB OBSERVATIO SECONDA.

omnino erat cacheélicus, Ìlatura parva : hic querebatur inprimìs
de naiifea moleila & vomituridone difficili, qua jam per aliquoc
dies paiTus fuerat. Appetitus erat fatis, fed poil prandium grava-
tum fentiebat ventriciilum , anxietates patiebatur & vomituritio-
nes, lingua erat pura, nulla pars dolebat, pulfus erat naturalis?
& quotidie alvum bis fe folvere pronunciabat.

Quum pomis terreftribus vel libis ex farina panica confeélis
fere femper & aliquando parciiis paiiperes noitri alantur, a ca-
chexia & motu ventriculi perverfo ex penuria fymptoniata
hsec orta credebam » ideoque illi prsefcribebam medicamenta
foboranda ilomachica, non nimis calida, confer-vam Menthse,
&c. atque commendabam , ut faspius de die, fed parca manu >
cibum magis eupeptum fumeret, quibus medicaminibus, atque
dista 5 quantum prò fua Jiceret anguilla, per aliquot dies ute-

batur cum alìquo, non tamen fatis fperato, mali levamine.

Deinde anni fubfequends 1782. vigefimo primo die triilis
ad me redibat, nuncians, fefe in diem mali perfentire augmeii-
tum 5 & prius memorata fymptomata, naufeam & vomituritio-
nem , fefe in pejus convertiiTe, in vomitus continuos, pr^ci-
pus vero temporibus noélurnis ; nullum huc usque rationem
percipiens, unde liquerec, priorera indicationem claudicalTe ,
Antiemetico Riverii prò tempore vominbus occurrebam 5 &
prius memorads remediis Abfynthium, radicem Gendanee, at-
qae limaturam Ferri admisceri, atque emplaitrum magnum ex

Oxy.

\

OJBSERVATIO S E C U Ν D Α.

Oxycrocii & Therìacae partibiis squalibus regioni epigaftricae ap-
plicari jubebam. Ad nonum usque Februarii diem bisce remediis
incaiTura non tantum utebatur, fed morbus in pejus ruebat,
vomitus quotidie augebantur, unde noéles trahebat piane in-
fomnes, & valde debilitabatur. Ab eo tempore operam dedi, ut
cibum debitum, item cetera, quEe ipfi conveniebant, procu-
rarem, dedique cibum eupeptum, conceflìque Vini Stomachici
blandi modicum hauilum.

Infra quatriduum vero pejorem etiam segreti mei conditionem
animadvertebatn ; vomitus infìgniter adaugeri, & in dies fieri
moleiliores pergebant. Gravitar laborabat , siTumta reji-
ciens alimenta prorfus immutata , cum muco fubflavo , valde
fpiflb, alvus manebat aperta, incipiebat queri de dolore in re-
gione epigailrica , ubi venter prominebat parumper , uti &
non ita manifeila durities , quam n?ajor partium refìilentia ad
preffionem digiti, fentiebatur, nulla aderat fluéluatio.

Nunc quidem clarioribus fignis edofèus, de mali topici prs-
fentia in ventriculo certior fìebara, & quidem anguiliam pi-
lori ex ipfius membranarum fubilantiaB vel glandularum ob-
Itruétione aut induratione, aut muco tenaci oriicium dextrum
occupante, originem ducendum apertura erat, aliarum caufa-
rum fignis deficientibus; adeoque, il quid fperari poiTet auxilii>
ìioc in potenter refolventibus non valde ilimulantibus remediis
qusrendum judicabam : eoque confilio fuccum infpiiTatum ci-

(CUtee

PBSERVA-TIO SECUNDA.

CLitie iiitus exhibebam & extus emplaftrum ex ead^m applicari
jubebam, admirando prorfus eventu.

; Vomitus enim fenfim minuebantur & continuato hujtis reme-
dii ufu penitus ceiTabant, debilitas vero atque cachexia tara al·
tas egerant radices , ut de recuperanda brevi fanitate multum
defperarem ; aderat enim jam febricula lenta vi corpus dépas-
cens , appetitus non ita vegetus atque in initio querelarura ,
alvus fponte manebat modice aperta ; non redeunté vomitu ,
analeptica ad fuilentandas vires inter ufum cicutae propinabam ;
remanentibus jam, quas ingeila erant, quod indicium videbatur,
caufo fubIat£B, vel fakem multam imminutag, qua ante revorae-
bat omnia. De inilaurandis labefatìatis viribus, tollendà febre
atque cachexia, unice jam cogitandum putabaim, adeoque ad ro-
borantem medicinam atque disetam confugiendum : eventus an-
tera fpem fefelUt , increscebat cum febre macies , pedes oede-

matofi fiebant ; ceteruin exfaccus fiebat, & decimo nono die
menfis Aprilis non ita vehementes inter convulfiones, moriebatur.

Ipfa illa vefpera , iludiofus detegendi ulterius mali indolem,
cadaver cultro anatomico fubjiciebam , idque tanta & tara nota-
bilia mihi exhibebat, ut operce pretium ducerem, quse videram
ilatim cum cura notare , iisque , quse de morbi initio , de-
eurfu, atque fine, confcripferam, adjungere.

Externa forma Cadaveris erat macra contraila, collapfa, at-
que videbatur ferme exficcata ; cerebri erat naturalis fitus ; fi

aquani ^

aB S E RCV A Τ I O :s ^ C U Ν D A,

sqaam, in ventriculis anterioribiis ad cochlearis coi^iara fluc-
tuantem exdpias; in collo, pars fìniilrie arteria carotidis «rat
diiriusGLila, carcilagines tliyryoidea atque crkoi'dea laryngis erant
2n:teTÌi;is parte'Offifieata; in fhorace cor erat fanum, fed =pulmo
rmiiler tam firmiter ciim pleura erat-concretus , lit prius ipfum
pulmonem Cqui tamen non erat morbofus) divellere , quaia
adliitìita villane folvere'concretionem potuiiem.'

Ad abdominis primam jam incifionem proruropebat omentum
fplendens, maxime glabrum , quod , quum attente conipicie-
barn, vidi continere intra fuam duplicaturam , lympham fpis-
fìiisculam , modoram , pellucidam , qua targebat omentum ^
quafi-flatu diilentum 5 iilteriiis hocce -cavo aperto , inveniebam
circicer libras tres ciim dimidia aqusB lympidce, itidem modor-ee &
liiinus "glutinòfe , quam ilia, quam omentum continebac.

Hepar naturalem colorera & magnitudinem prse fe ferebat ,
& Hent inteiHna .& mefenterium , renes j acque vefìca Uri·^
naria nihil notabile exhibtiertmt.

Ventriculi vero ftupenda a ftam naturali aberralo monilra-
bat indoiem morbi, atque vomitiis, qui antea fuerat, cau&m,
fed quss absque cadaveris diiTeélione femper latuiiTet.

Videlicet ex morbofa totias ven-tricuM mutatione, mirmii ηϊϋιί
Viidebatur, quod ulia digeftio atque aiTamtorum concoéìio lo-
cum potuerat habere -: mirum niihi vifum eil, quod propter
mole auélas at^ue induratas glandulas ad fmiilrum orificium

fjtas.

Ο Β S E R VA Τ I Ο S.E CUND Α.

fitas, ipfe defeenfus aMmentoriim ex>.oefop!iago in. v^ntriculiim?
non fuerat iinpeditus (ì?-). MiruiB^ mihi vifum efl;, quod vo^
mitus non ad mòrtem fuerint continuati; mirum denique vifum·
eil, qLioH in tanta a fano ilatu.aberratione in viscere, eujus^
funélionis eiFeéliim minima corporis humani pars debet expe*
riri,, vita tara diu protraéla fuerat.

Complicata hujUS ventriGuli degeneratio non ilmplici defcripi
tione fat dare cura aliis communican poterat, neque in iito?
partes morbofie fatis acciiratam delineationem permittebant ;;
adeoque fublaiis omnibus visceribus > atque pancreate etiam fa^
niffimo ventriculum a reliqiiis feparabam, juxiaque illum fe-
paratum delineationes illas fieri jubebara , quas tabulss tres
priores continent
In tabula prima, totus Fentriculus cam parte (èfophagi, ηώ

ab anteriore parte fefe habet, exhibetui-1 in altera a poileriore

easdem partes reprsfeiitaiiiur, dum tertia exhibet induratum
pylori marginem 5 qualis aperto inteftino duodeno fuit , unda
ejUS apertura.-nimis coarélata fuerit.

Defcribam tabulas prorfus cum morbofo. objecl:o convenien--
tes> , ita ut illud earum infpeclione fatis dare percipi poffit..
Oefopbagus ad fes qui pollicem fupra Gardiam abfciiTLJs & li*

' gatus:^

(s) Vid. tah I, um e. sì ^

ο r vrAT io '.s e cv nt) ^

gatus efl C^)' inde naturali amplior multo in ventriculum ex-
panditur pars fuperior ventriculi, finillruni Hypochondrium
verfus tendens, glabra & fatis naturaliter conilituta eft , (ì)
tunic^que naturalem ibi habent mollìtiem atque craifitiem ; ad
dextrum autem naturali arapHoris multo cardias partem , quac
•curvaturam minorem refpicìt , plurima apparent glandulòfa COr-^

puscula indurata, totam curvaturam minorem occupantia, atque
pyloriim ad cardiam proxime adtrahentia, ab" anteriore cardia
parte'confpicitur corpus quoddam planuni, duriffimum , tliy-
reoide^'ifigura, immobile, ipfi veiltriculo infixum Qd}, con*·
junólum hoc corpus erac per corpuscula nigricantia duriiSma
cura fimlli fere mole ad finem ventricuH dextrum , etiam in
i. Ziu. e. notatum, albi quoque coloris.
Curvaturse ipfius ininoris fubilantia peiiitus indurata eli, & in
cartilagini fimilem fubftantiam mutata ; dextra pars curvatura

majoris in coriaceam fubilantiam traniìit, tuniCES ejus ibi fimC

folito multo craffiores & multum a fìniilra ventriculi parte dif-
ferì (^e^ f plicofam aut rugofam fuperficiem exbìb^ns C/)'
Prope pylorum ab anteriore parte maxima induratus & in car-