R. da Misericórdia, 137-141
Telef. 3272 72
UsboB - 2 — Portugal
N.-ocr page 3-
ro s R.U. 5 Uiricht C t .f J J/î ^ mmm R. 1 MET EENE VVYDLÖÖFIGE NAAM-NOEPflïIs^GE, Verscheidè t\'zamenspvaaken , en eene vèrzamelinge van I\'s/ju iyge\'öoegd eine verhandeling van de Fcftuggese Speld\'-komt\',. GRAMMATICA O u Para mum portuguez aprender a LINGXJA HOttANDEZA; COAI HUMA NOMEmhATUKA COPIOSA , lOlRiOi^ DIALOGOS , e huma CollscqTio dos mais sdUctos Provefiios de ümhas P Ë L O P A D à E ÈLERIGO PRESEYTERO DO HABITÖ ÔE S. PEDRO , É CAPEto Pdr Ordem Supéri0ri /universlteits- -ocr page 6-
•X -ocr page 7-
H Oe nuttelyk ^ ja nobdig \'t iS änn den gèeneti , dié nü \' ! --i».\'*^ aw:\'.. \' ■■-ocr page 9-
mjwiiyr jnngs^^-« wnaajroB V A N D E E Portugeeseii gebruyken de vier en twintig volgende let- otPZa, BROOD. Mtim , of Mao, HAND. Nam , NSOf NEKN.ei\'z. C Voor O, Uf of een medeklinker, word uytgesprqoken -ocr page 11-
«e uytgeiprooken als in \'t Nederduyt» , gelyk als: Gadt ^ als van ch gezeyd is, gelyk ah: Jasmim, Jardim. enz, , VVpitd.aI|tyd iiytgepproofeejï ïh de W^ In \'t nederduyts. A Noémsn Zy. sjis , en spreeked .dee?e letter uyt als s/; op 1 EM OS Hollandezes no aea abcedario vinte e cinco Jetras j A, a. B, be. C, ce. D, de. E, e. F, ef. G, gue. H, haa. Entre estas sao vogaes a, c, i, o, u, y, pot quanto ew» Da vfenunclaqao das Letras. As letras, que se pronunciao de outro modo do que na lin« to se le quasi corao G , pordm mais carregado, v. g. Reckt cado) Gaande {iudo ) te gronde ( ao fundo.) io-ocr page 15-
H O L L A N D E Z A. i t mmm EjtpIica^S« das Oipthongos, e Tritongot, ■AA Pronuncia-se iiiais comprido , e maïs claro , do que hum hum A claro, v. g. Fraai ( bonito ) Maai/en ( cegar. ) sim como O E das palavras Portuguezas, dizer, Ier, etc. do este dipthongo, porque usao mats de Eu soa como tritongo da palavra Franceza, Cc^ar, e quasi co- se pronuncia como no Portuguez « , v. g, Geed ( bom ) Steef Ou se pronuncia o O mals claro do que no Portuguez, v. g. Oud (velho) Houd (pao) Stfut (soberbo.) Viu que se pronuncia como hum U doet , o qual aos Portu« io-ocr page 17-
smmmmsm Estes nomes se dividem em substantlvos, é adj\'ectivos. Dos adjectives nSo pcdemos usar , sem os substantives , Porém muitas vezes se ajuntao dous substantivos, dos quaet Dos Suhstantivos\' Ha varios Substantivos , que se podem chs.mar primitlvo», Visehy Peixe. Visscher, Pescador. Alguns derivados acabao em schap. Vrind, Amigo. Vrindschap , Amixade.-ocr page 18-
^ t 4. G R A M M Ä T t C A f Multoj sao derivados de Adjectivos, e acatao em A^yrfj Groet, Griiniz. Groetheyd, Grandel«. Alguns acabao em ïe -ocr page 19-
H O L L A N D E Z A.-ocr page 20-
të-ocr page 21-
HOLLANDEZA. ?!-ocr page 22-
io-ocr page 23-
HOLLANDEZA. ?!-ocr page 24-
ió-ocr page 25-
H O L L A N D E 2; A . . n Acc. T)e Waarhedin, as Verdades» Kmnero Singular. jJom. De Dvvaaling, o Êrro. Gen. Der (ou ) Van de DvvaaJinge, do Erro. Dat. Der (ou) aan de Dvvaallage, ao Erro. Acc. De Dvvaaling, o Errp. Voc. Ö\' Dvvaaling, ó Erro. Abi. Van de Dvvaalinge, do Erro. \' Numero Plural. Nom. De Dvvaalingen , os Errof. Der ion) Van de Dvvaalingen, dos,\'E.ïïQ%. E assira se declinao os nomes acabados em ign, excepto rs Numero. Singular.. Noin. De Kennisse, o Cnnbecimsnto. Este nome naö tem plural , porém Gevan, gems , Prizaoj io-ocr page 27-
H O L L A N D E Z A. Numero Singular. Gen. Ties Gemoeds (ou ) Va-ocr page 28-
JsTo Plural tem : De Gedeelten, etc. Bastarao os exemplos atras , para o prhicipiante iiesta lin- Uruyd , Herva.-ocr page 29-
HOLLANDEZA.-ocr page 30-
G R A M M A J ï C A Beode, Mensageiro. Bobden, Mensageiros. Porém destes ha poucos, ainda que algum dia se u^ava raui- HOLLANDEZA. ?!-ocr page 32-
io-ocr page 33-
HOL L A N D E Z A. ^OS GENERÖS, E DECLINA^ÖES DOS ADJECTIVOS. Os Adjectivos tem tres generös , Masculino, Feminino, e Masculinó. Groots, Groot, Grande. Femïn\'mo. Groote, Grande. Neutra. Groet. Goed. ïieyüg. Koud. Rer\'U Zoet. Masculino. Een groot mati , .\\ïm-a grande homem. Masculino. Een goed naam, H-ocr page 34-
p-ocr page 35-
HOLLANDEZA. ?!-ocr page 36-
io-ocr page 37-
HOLLANDEZA. ?!-ocr page 38-
io-ocr page 39-
HOLLANDEZA. ?!-ocr page 40-
io-ocr page 41-
UrnmMU^n^ POSSESSÏVOS. Os Possessives sâo taes pronomes , que significao alguma Numero Singular. Nom. Myn, myne , myn , Meu , mlnha, meu. Gen. Myns , mynes ( ou ) myner, van myn , De ineu , de mînha , etc. Dat. Mynen, aan myne , aan myn, A meu , a minha , etc. Acc. Mynen, myne , myn, Meu, minha,, etc. Abl. Van mynen, van myne, van myn. De meu, de minha, etc. Plural. ? Nom. Myne, Meus, niinha. Gen. Myner,van , myne , De ( ou} dos meus, de ( ou ) das tninhas. Abl. Van myne. De (ou) dos meus, de (ou) das minhas, Numero Singular. Gen. Onzes ,snzßr ( ou ) van onze , van ons , Do nosso , da nossa, etc. Plural. Nom. Onze , Nossos , nossa-ocr page 42-
io-ocr page 43-
HOLLANDEZA. ?!-ocr page 44-
io-ocr page 45-
HOLLANDEZA. ?!-ocr page 46-
42 grammatica Preterite mais que Perfeito. Singular. Ik. hadde gehad , Eu tinha tido. Flural. Wy hadden gehad, Nós tinhamos tido. Futuro. Singular, Ik %aV heUen , Eu terei. VluraU VVy zMen hehien , Nós teremos. Tempo Indefinite. Singular. Ik zou hebben, Eu teria. Fiuraï. VVy zouden hebben^ Nós teriamos. M O D O I M P E R A T I V O. Singular. HeU fou) helt gy, Tem tu. Hy Ueihe (ou) laat l)em heiien, Tenha elle. Plural. GeUenvve (ou) laat ons heihen, Tenhamos nós. OPTATIVO, OU SUBJUNGTIVOi Presente, e Impérfelto. Singtilar. \'45 Ik liadde, Eu tivesse- Dat. ^ Plural. que „-ocr page 48-
io-ocr page 49-
tlÖLLANDEZA.-ocr page 50-
GRAMMATICA-ocr page 51-
HOLLANDEZA.-ocr page 52-
io-ocr page 53-
/ \' Phira!. r Wy gewest waaren, ou hadden Ajs Nóstivessemos si- Vóstivesseis, etc. Gyl. geweest vVaart, ou hadt, Futuro. Singular^ 4P {tk iyn, ou weexen Xfll, ^ r 50-ocr page 55-
HOLLANDEZA. ?!-ocr page 56-
io-ocr page 57-
Preterito mais que Perfeito, . }r Eu tinha amado. i. Elle tinha amado. Plural. Ik had, HOLLANDEZA. VVy hetien , Plural. {NÓS anidmos, ou temos amado. Nos tinhamo* amado. VVyhaâdetz, -ocr page 58-
io-ocr page 59-
5S Ik leminne , ou mag noogt Plural. {Ik leminne, ou mag-ocr page 60-
Plarat. ,VVy èemindhelhen, / g. \\ Nós tenhamos amado. Zy l^xn\'ind ^el/ben, V o ^ Elles ténhap ani^do. -y Preterito mais que Perfeito.-ocr page 61-
lu H O L L A N D E Z A .-ocr page 62-
Participios» Presente. Bemlmenie, Amando, Futuro* Zullende beminnen, Tendo, ou havendo de amar« Conjugacao d.o Verio Passiva. MODOINDICATIVO. Tempo Presente. Singular, Ik word ie mind, Eu sou amado. \\ • Plural. VVy vvorden femind, Nós somos amadoï. Preterito Imperfeito. Singular, Ik vvierd i-ocr page 63-
\'m HOLLANDEZA.-ocr page 64-
io-ocr page 65-
HOLLANDEZA.-ocr page 66-
£2-ocr page 67-
HOLLANDEZA.-ocr page 68-
6A-ocr page 69-
\'HO L L A N D\'E ZA. Ie outros semelhantes , poréhi desta-ocr page 70-
6A-ocr page 71-
H O L L A D Ë 2 A. Pres. li ireelcy Eu quebro.-ocr page 72-
68-ocr page 73-
If: vang, Fu npaiiho. J vveet\\ Eu sf:i.- Ik VViCg , Eu pózo. Ik vverp , Eu bóto. Ik rend. Eu maiidb. Ik Ving, . Oil Ik wist, Ik wierp, Ik xond , 6A-ocr page 75-
HOLLANDEZA.-ocr page 76-
72 .. G Pv A M M A T î G A O Advorbio he huma parte da Oracao , que se nâo déclina, De qu îidade, como: VVel, Beni. Arme\'iyk , Pobremente. Ge, d. deiramente. Zeksriyk , Certamente , etc. Pe teir.po i Heden,-ocr page 77-
HOL L A N DEZ A.-ocr page 78-
6A-ocr page 79-
h o l l a n d e z a. 7f ! Do Dativo caso, se usa nestas frases» TyHtn vader gelyk, Semelhante a seu pat. O Accusativo se fórma pela particula, e usa-se assitn. GiJul-l-ig is het Vólk, \'t welt- den Heere verbiest, Neste exempl® he o Accusativo Den Heere , p»rque_ se pu* Afortunado he o Povo, a quem o Senhor escolh«« Pela mesma fórma. Xnlig is hy, die den Heere iemind. i-ocr page 80-
6A-ocr page 81-
HOLLANDEZA.-ocr page 82-
-ocr page 83-
79 Kola. ( m ) significa Masculino ; ( f ^ Feminina ; ([ n ) Neit- Van Gód. Pe Deo». -ocr page 84-
ao-ocr page 85-
hollandeza, e fqrtugueza,; 8t J^« jif Mensch-, en zyne deel en. Do Homem , e juas part«. J-ocr page 86-
T-ocr page 87-
HOLLANDEZA, E \'PORTUGUEZA. Naamen van Amiachti lieden. Nomes de Officiaes, Ëoekverkooper (m) Mercador de Boekbinder (iri) Livreiro. Goutsmit (m) Ourives do ouro. linlio. Omroepet\' (m) Ptegoeiro. Schandelyke Heidaniglteàerii Qualidades Infames. Moordenaar (m) Matador, trada. drilheiro. Veelen der staäi Partes da Cidadci \' De stad ( f ) A Cidade. dade, ou munihas. m .N OME N \'C L Ä T Ü R A \'t Ammmitie Tniys , f. A casa das armas. \'Vti\'eshal , n. Aqogue, Gfisthtys, Ti. Hospital. Partes da Casa. CeUuvv, iT, Idificio. HOIvtANDEZA^ E K)RTUGUEZA. SeÜ! Espeto. , f- PA. Ji^rf, f. Cêsto. ts-ocr page 91-
Âfiat, f. Medida« -- ( m-ocr page 93-
HOLLANDEZA, \' E PORTUGUEZA. 85 Van Allerhandt HUwtn, \' De variai Cores^ \'Rood, Vermelho. Wit , Btxaco. Groen, Verde. lU. Graatiw, Pardo. Van dt schee-ps vaart. Da NavegaqSo. Schip , n. Nao , ou Navio. Koopvaard)-ocr page 94-
J)ö N O M E N c ly A T V K A\' \'T Be frhtyvii-.stof.-\', tu; O pdo da jDe Roaen, on Reen, f. As ver- De p-oote fee, f. A verga gran- ■-ocr page 95-
HOLLANDEZA, E PORTUGUEZA. pi *t Geusjî , n De vleugel s i As gtimpas. De vv\'mpel, ni. Ogalhardete, De vlag ophyssen , .«ƒ epstee- De vlag stryken, arrear ,a ban- De hoat, Ml. O bôte. De Sloep, f. A lancha. De hoets-haak , c. O ccoqu«. \'t Jol, n. A catraya. De riemen . Os remOs. De dreg, f. A fatexa. llet Seltips voile, A Goujpanba Kapiteyn, m, Capitaa. Schipper, m. Mestre, Stuurman, ni. FHoto. Bootsman , m. Contra-mestre. Koir , m. Cozinheiro. Kéks-maat, \'m. Mc^o do cozh- Pe matroazen, nj. Osmarinhei- De jonge , O mosso. J-ocr page 96-
P2-ocr page 97-
HOLLANDEZA, E PORTUGUEZA. ^^ Stooren, EütorvaT. Vernieuwen, Renovar. NO M E N C L A T 17 R Ä Zaagen, Cerrar. Van de. Getallen, I-ocr page 99-
!!S!Î HOLLANDEZA, E P0RTUGUE2A. A . Bvirta-se J que no comnium fallar da lingua 97 DIALOGO E Taschen een Koopman , en een Ëiitre hum homem de negocio j ICO-ocr page 103-
HOLLANDEZES, E PORTXJÖUEZES. iof If O eden dag,, pjyn heer , i en- Ik Ven voor acht dager, alkier Spreek je geen Hollandsch. Zeer vveynig, want ik kom om Denk je dan in Holland wat te ICO-ocr page 105-
HOLLANDEZES, E PORTXJÖUEZES. iof TZJjiïENSPRAAK-ocr page 106-
ICO-ocr page 107-
HOLLANDEZES, E PORTXJÖUEZES. iof Wel irengtxe vameerxe claar Mier xynxe. Zy xyn noch raauvv ik kcmxe Hy xat daadelyk komen, hy is Myn heer, wel moet \'t, u Be- Bedank ie hospes , ik wil mor\' Anderhalve gulden. Hier hehje \'t, laat my morgev Myn Heer ik x^i ^ vroeg ge- Zalje ook koffy drinken eerje Neen. Ik z^l maar een xoopje Ik vvensch u een goede nacht Pols traze-as , quando estlve- Aqui estao. Eilas «inda estao cruas , eu nao Elle logo ba de vir , elle est.t Meusenhor, bom proveito Ihe V. m, muitos annos; senhorPa- Hum florim, e meio. Aqui o tem , rnande-me pela Meu Senhor , eu acordarei a V, m- por ventüva ha de beber Nao Senhor. Eu beberci só- Tenha v. m. boa noite , seuhor ICO-ocr page 109-
HOLLANDEZES, E PORTUGUEZES\'. io| 1 Yn Heer , hoe hebt gy de Zeer wel, om u te dienen. drinken. Gy moet my töeh compagnie hou- Wel ik S(il,nóch pen kópje mC\' de drieken. Zvyker niet. kennen driken, V^/el in vrankryk drinkt nie- van alles. als \'t geweest Is. bet aal en twaalf stuyvers, Eu Senhor, como passou Muito bejn ^ra-ocr page 110-
to6-ocr page 111-
HOLLANDEZES, E PORTXJÖUEZES. iof TZ AME NSPRAÂK Tiisschen twee vrienden van - Yn Heer ik verstaa dat Ja myn Heer , in de lente z^o Myn Heer, ik vveeschte wel u Uw gezelschap soude ttiy z^er Yer staat gy de Poriugiesse taali Ik heize eenlgett tyd geleerd , Gy kout genoeg om u te doen Jk kan irood en vvyn eyschen. Gy heit \'t dan vast voorgeno- Ja myn Heer , \'t en vvaare dat Wat weg Z\'tllen wy ncemen ? Wy moeten gaan van hier noar Ik zoud liever te leinde . over Neen myn Heer, te water over DIALOGO Entre dous aiTiigos j que fazem Eu Senhor , tenho noti- Sim i^snhor. i^a primavera , Meu Senhor, eu desejâra bem Eu estimaria muito a sua com- V. m. entende a lingua Portu- Eu aprendi-a a!gum tempo, po- V. m. s;ibe bastante para se fa- Eu sei pedir pao , e vinho. Pois estâ V. m. entf.o de todo Sim Senhor, sa\'vo alpuma des- Que caminho havemos de to- Havemos de ir daqui para Lon- Eu antes havia de -ocr page 112-
îo8-ocr page 113-
HOLLANDEZES, E PORTXJÖUEZES. iof tzämenspraak-ocr page 114-
ICO-ocr page 115-
hollandezes , e portuguezes. i rt Dat is te duur. Wilje twaalfhonderd reis hei- J-ocr page 116-
iï2 Onio hum Proverbio \'applkado em sua occasiao , ti5 È PRÖVEREIOS, SPREEKVVOODEN, A L is dat vrinden kyren , Alvvat ons gehuurman heeft Beter benyd dan iekjaagd* jBeter een vogel in de hand alt Beter lactt, dan neoiti By de luy is de neering. By naeht zyn olie katten gra-ocr page 118-
ri4 COLLECÇÂO DE PROVERBIOS Ddiir eenhlmthnan teyd den an. Daar niet is , verliest de kei- D\' een xyn dood is d\' ander en J)e eene vrindschap is de ande- De heelder is niet ieeter, dan De kleederen veranderen de ma- De konst is vvelkam in alle lan- De kruyJc gaat xo lang te wa- De min en de hoest honnen niet Dem xyn op een kleyntje en De vvaarheyd geseyd , maakt Die eenen anderen vangen wil, Die eens steelt is al tyd een dief. Dier eerst komt, die eerst maalt. Die seyd wat hy wilt, moet Die veel kalt f die veel ontvalt. Die wel doet , die x^t wel i- vinden, ■ Door alte bleode te xyn verliest Door sohaade wordt men wys, Quando hum cégo guia outro , Onde nao ha perde ElRei seu Morrem huns para bem d\'ou- tros. Hum amigo tem outro. Tâo bom he oladrao, como o O ïobo muda o peljo, mas nao Quem tem officio nao morte de Tantas vezes vai o cantarinho O auior , e a tosse nao se po- Aproveitar osfarellos, e efper- Enfada-fe meu eompadre porque Quem para outrem cava a co- Quem huma vez furtou , sem- Quem prime/ro anda, primelro Quem diz o que quer , ouve o Quem muito falla, muito erra. Bem fazer nunca se perde. Aos atrevidos ajuda a fortun». Bem aprende cada hum » su» HOLLANDEZES, E PORTXJÖUEZES. iof Eeen èiinde speelt nég vvel eens Een hongerige buyk heeft geen Een ongeluk komt %elden al- Een schurft schaap ontsteekt een Een stuyver bespaard , is een Elk een meent dat %yn uyl een Een zwaluw mankt gen zo- Gten gout zonder schuym. Geen rook zander vuur. Geen zoet zonder zuur. Geld stopt geen gierigheyd. Gelegenheyd maakt dieven. Crooten gaaper wat zal \'t al Gy qaeckt een slang op in uwen Het hart is fiem in de schoenen Helpt u selven , zo helpt u Gód. Het hemd is my nader dan de Het is een arme muys die maar Het quaad komt moedig aange- Hy gaat den kreeften gang. Hy is zelden iemands vrind , Tambem És vezes hum tolo dis O ventre em jejum nao ouve 3 Hum trabalho he vespera de Huma cabra basta para gaf« Hum vintem apoupado, he hum Cad^ bofarinheiro louva os seuï Nem hum dedo faz mao, n«nj Nâo ha ouro sem fezes. Nâo ha fumo sem lume. Nao ha gosto, que nâo custe. Quem muito tem mais desejai A occasiao faz o ladrSo. Grandes atoardas , tudo nada. Crias hum corvo para te tirar Cahio-lhe o coraqao aos pes. Quem faz pelas cousas, ha-as. Primeiro estao dentes, que pa- Depressa se torn:; o rato , qae O raai entra âs braçadas, e sa- Elle vai para traz como o ca- Avarento rico, nâo tem paren- 1 Hy meet de -ocr page 121-
1 Op korten tyd komt- dlkvvih groote vsranderinge, ^18 COLLECQAO DE PROVERBIOS, etc. Wei hier wel daar , doet het Yden een voelt waar hem di Zo gewonnen, xo geronnen. Zet uwen stok niet verder dan IZo veele hoofden, xo veelt xin- Sulk een meester , %u!k tm Aqui haveïs de mosfrar vom Cada qual sente o seu mal. A agua O dâ, a agua o leva. Talha o vestido conforme o Cento de hum ventre , cada Tâo bora he Pedro, como seu war MM -J-
d
de uitgeleèzenste spreekwoorden van beide taaien.
as Hnguas.
I.AÖ MüR DE S. BARTHOLOMEU DOS AtEMAENS.
■Vreemde landen reyst om zig daar op te houden , een boekje,
öf spraakkonst te tieften om de taal , dié hy begeerd , daaruyt
te leeren; is aan ieder een wel békend, en zullen de vreemde
Natie» die alhier in de stad Lissabon zyn , \'t gebrek daarvan
ondervonden hébben. Want niet tegenstaande dat de Portugee-
•e taal zeer ligt is dm te leasen , uyt te spreeken , en te be-
vattén : zo zal men nogtans veelé vinden j dié alhier twintig,
en deftig jaaren gevvest zynde nog \'t Portugeesch zeer krom
uytspréeken , \'t welk men ann niet aaders kan toeschryven ,
ala dat-ze in \'t eerst niét na dé tegèlen van de spraak geleerd p
of géene spraakkon«t gehad hebben. Nu zal eén nieuweling ^
die dé Nederduytse taal verstaat , vveynige maarden met be-
hulp van dit boekje meer en beetér Portugeesch können lee-
ren , als die alhier lang zyn gevvéest , in veele jaarSn hebben
konhen doen. Dit gemeync best is deaandryving geweest, diC
ik gehad heb , om dit werkje in \'t licht te geeven , en niet
tegenstaande het voor een Portugees gemaakt was -ocr page 8-
ters. A, a, i , c , d, £, ƒ, g , h, i , j , / , m , n, O , p, f , r ,
s, t, u, V, X, y,-ocr page 10-
als in \'t N^derdiiyts de k. Maar wanneer aldus geschreven
worp f dan klinkt ze op de zeifde manier ai voor , e , of
i, te vveeten: als een scherpe s, gelyk als; Cöfa , deJA-
CHT, Cas,tlqat, een KANDELAAR. Cora^So , \'t hert. Ceg» ,
BLIND. CiJafl^ , stad.
\'t VEE. Gorda, VET Guüi, GVLSIGHEID.
GU Alt e, i, of, y , op volgt , dan dient de w maar alleen
om de g hard te maaken, als: Gucrra, OORLOG. Pregui.
fa, LUIHEID. Leest: Gerra , pfrgifa.
H Vooreen klinkletter heeft geene uytblaazende uytspraak
als in \'t Nederduits, en tervvyl dePortugeesen geene stom-.
me letters in haare taal leyden , beginnen eenige nieuw«
schryvers deeze letter in sommige vvoorden uyt te laaten ,
en in de plaats van te schryven : Hum Moment EEN MENS-
CH, schryven-se um omem, hebbende alle beyde manieten
van schryven de zelfde uytspraak.
■lAf In \'t eynde van een woord is voor een Nederlander een
vremde uytspraak: men stoot in de m, en blyft met delip-
pen open, nekkende d\'onderste lip tegen de tanden, als;
Shn, JA. Jat dim , EEN TUYN. enz.
J Word omtrent al j/ uytgesprooken j maar niet zo scherp
LH Klinkt als II na een i by de Franssen , of gli by de Ita»
haners , welke uytspraak omtrent is als s/ , gelyk als ;
Trrtêrt/fta, ARBEID. yjSf/Art, EEN BEYE.
iVH Leest als nj , of als de Franssen git uytspreeken , gelyk
als: TenJto minha vmha . IK HEB MYN VVYN, GAARD.
OU Is eed diphtongus of tweeklank waar van de «, in veele
vvoorden zyn naturlyken klank behoud , als in Douto , GE-
LEERD. Ouvir, HOOREN. enz. Maar in \'t gemeen spree-
ken in veele woorden luyd de?/, als i, gelyk als in Deus,
TWEE. Oaro, GOÜT. Doawr, VERGULDEN. Deud/r ,
GIÉK. Coure , LEER. enz. Dog na den nieuwen styl van
de Portugéese Academie schryft men nu; I-ocr page 12-
de zelf4e .y\'yyze ah fA , gelyk als : Paixso-, JÏEKOMMER*-ocr page 13-
por^m pronunciao algumas de outro modo, que os Portiiguezes ^
e sao como se segue.
J, i, J, ie. K,ca. L, el. M, em. N, en. 0, o. P. pe. quu,
K, er. S, es. T, te. 0, u. V, live. VV, ve. X, ics. Y, sicv
zedde.
gao consoantes.
gua Portugueza, sao as seguintes.
(direito) Licht (luz) Lucht (ar) le , R\'egt, Ligt, Lugt. -
J£ nofim das palavras pronuncia-se brando , v. g. Zonde ( pec-
^ Ainda que esteja antes de e, i, ou y, sempre tem a me.t-
ma toada , que antes de a , o, u , v, g. Gdid (dinheiro )
Gins (aliijTi) como se lesses Gueld, Gtdns.
-ocr page 14-
simplesv-g, Gam {ir) Daalcn (descer) Jjütig (baixo. )
^•E usava-se algum dia como AA , porém ja esta pouco . em
uso , e em algumas palavras como Vaerd ( cavallo) Staert
(rabo) Koers ( véla) se pronuncia erte diphtongo como E.
AAI he hum tritongo em que os dous AA se pronunciao como
EE he dipthongo, que se pronuncia como hum £ esciiro , as-
Ei te pronuncia como na nossa lingua; porém he pouco usa»
Ey que tem a mesma pionuncia , como : KUy» ( pequeno )
Reyii {limpo.)
mo vulgarmente se pronuncia no Portuguez, dous,, v. g.
Neus (o nariz) como se lesse IS\'dis, escurecendo a letra
Ie neste dipthongo nao se pronuncia o e : porém o / soa maU
claro, v. g. Drie (tres) Dier (animal) Xien (ver.)
( cadelra ) Boer ( saloio ) lê: Gud StuJ, Bar.
O» he hum dipthongo , que se prpnuncia como hum o O es-
curo , e tem a mesma toada como o O das palavras Portu-
guezas, Feitor, Tamior, Leitor, etc.
Ooi tritongo, que tem a mesma pronüncia como o oy da pa.
Javra Portugueza Bey, v. g. Hooi ( feno) Mooi (iindo) Gooi.
jen (botar.)
I^tf usava-se antigamente em lugar de
guezes Ihes custa apronunciar, como Uur (ora) Muur (pa-
rede ) Vuur (lume.)
Vi usao alguns improprlamente em lugar de
Vy que se pronuncia quasi como ci , v. g. VuyJ (^ujo) Hup
Un (chorar) como se lesses Voil, HoiJen.
Os nomes substantivos sao aquelle/!, que se explicao por st
jne^mos, v. g. De Hemel, oCeo. De Zon, oSól. Een Koning,-
hum Rei. Een Hertog, hum Duque. Goedheyd, bondade, etc.
por nao terem inteira significaqao , sem que se ajuntem a eiJes:
V. g. Sterk, foite. Zwak , fraco. Schoon, limpo. Vuyl, qujo.
X)roog, secco. Koud, frio. Hoog, alto. haag\', baixo.
hum serve de adjectivo : v. g. Een vvater-titolen, hum inoinho\'
d\'agua. Een dienst\'knecht, hum mosso de servir, Regen-vvcter,
agua da chuva, etc.
Ou originaes , dos quaes säo derivados outros Substantivos , que
acabäo em er , como:
Trompet\', Trombeta. Trompetter, Trombeteiro.
Vraag , Pergunta. Vraager , Perguntador.
Heiland, Holianda. Hollander, Hollandez.
Blind, Cégo. Blindheyd, Cegueira*
Zwak, Fraco. Zvvakheyd, Fraqueza.
Wit, Alvo. Witheyd, Alvura.
Voc. O\' Waarheden, ó Verdades.
Abl. Van.de Waarheden , das Verdades.
Dat. Den Dvvaalingen, aos Erros.,,
Acc. De Dvvaalingen, os Erros.
Voc» O\' Dvvaalingen , ó Erros.
Abl. Van de Dvvaalingen, dos Erros.
MascuHnos, que acabao em ling, como leerling, aprendiz, que
faz no Genitivo des leerlings; 6 Dat. den leerling , \'e o Ablati»
vo van den leerling.
Gen. Der Kenisse , do Oonheciinento.
Dat. Der Kennisse, ao Gonheciniento.
Acc. De Kennis , o Gonbecimento.
Voc.\' C Kennis, 6 Conhecimento.
Abi. Van de Kenisse, do Conhecimento.
Belydenis, Confis-ocr page 26-
Nom. Hei Gemoed, o Animo.
gua, ver-comó se declinao os nomes, e sera Jtiuito conveiiien- ■
te dar-lhe aigumas regras para saber-lhes formar os Pluraes ; e,
seja a regra geral , que accrescentando ao Nominativo do Sin-
gular a sj\'llaba en, se forma o Plural, como, v. g.
Jiewie, Gaiiinlia.
Heere , Senhor.
^ee, Mar.
lleyxe f Viagem.
Cßerhiinde, Sacrißcio.
Hennen, Gaüinhaï.
Heeren, Senhores.
Zeen, Mares.
Rcyxen , Vi agens.
Ojferhanden, Sacrificios,
to dizer-se no Nominativo Bedda , Mensche , Spyze ,\' Padde,
Graave, Vrouwe, tom tudo agora se diz Bed, Cania. Mensch,
Hosnem , Spys , Comida. Pad, ht-ocr page 31-
Neiitro , V. g. \'
Geede , Goed , Bom.
MeyUge , Heylig , Santo-.
Jioude, Kótid, Frio.
Reyne , Keyn , Puro.
Zoete, Zoet, Doce.
\'Goede, Boa.
Heylige , Santa.
Koude, Fr ia.
Reyne , Pura.
Zoete, Doce.
Feminino. Eénegrootó vrsuvv , Hiima grande muiher.
Neutro. Een groot \'beest, Hum grande animal.
propriedade , ou cousa, que nos compete , é geralmente tem os
generös como os adjectivos, v. g.
Dat. Mynen, aan myne , K (ou) aosmeus, a (ou) âs minhas.
Acc. Myne, Meus, minhas,
E assim se déclina Zyn, Seu.
Noiti. Om, onze, ons, Nossn , nossa , etc.
Dat. ûnz^\'f / °nze, aan ons , Ao nosso , à nossa , etc.
Acc. Onzen , onze, ons, Nosso, nossa, etc.
Abl. Van onzen, van onze, van ons, De (ou) do nosso, de{ou)
de nossa, etc.
Gy hadt gehad. Tu tinhas tido.
Hy had gehad, Elle tinha tido.
Gylieden hadt gehad, Vós tinheis tido.
Zy hadden gehad, Elles tinhâo tido.
Gy x^ilt hehten , Tu terds. -
\'Hy zal heHen, Elle terà.
Gul. zult he.iben. Vós tereis.
Zy z^ïïen hebben. Elles terao.
Gy zoudt hebben, Tu terias.
Jiy zoad hebben, Elle teria.
Gyl. zoudt hahhen. Vós terieis. .
Zy zouden heihen, Elles teriâo.
Heht gylieden , Tenhais vós.
Laat xs^ieihèny Tenhao elles.
Gy had,
Hy hadde.
Tu tivesses.
Elle tivesse.
do,
Elle s tivessem,etc.
Zy gewest waaren , ou hadden ,
Gy xyn, ou weexen xu-lt, -ocr page 54-
Singular.
bemind Tu tinhas amado.
Gy liadt,
Hy had,
Gyi^ hebt
Zy hebben
Vós aniastes , ou tendes amado.
Elles amârâo, ou tem amado.
1 mag
Schoon öy/. iemind heit, ^ 5 Vós tenhais amado.
Preterito. Bemind-, Amado.
Gy wordt hemhid, Tu és amado.
Hy vvordtiemind, Eüc he amado.
Gylieden wordt bemind, Vós sois amado.
Zy vvorden bemind, Elles sao amados.
Il- vichi, Eu pelejo.
Ik Virlaat, Ka ileçamparo.
Ik vraag, Eu pergmito.
Ik was , Eu cresqo.
Ik wasch, E-.i îavo.
Ik werk, Eu trabalho.
Ik vvori!, Eu sou feito.
Ik wreek, Eu ■.•inr;Oj
Ik 7Jg , Eu ciigo.
Ik Z\'e , Eu vejo.
Ik zii, Eu ei^tou sentado.
Ik xpek, Eu b\'J?co.
Jr xvveer , Eu j .;ro.
Ik xvveï,. Eu incho.
Ik vocht , ,
Tk verliet,
Ik vroeg,
Ik voies ,
Ik vvîesch ,
Ik woog,
Ik wrocht , . ou\'
Ik vvierd ,
Ik wreekte,
Ikxeyd,
!-ocr page 74-
e se i s;ï pura dec\'arar a qiialidade , ou circunstahcîa de aiginr.a
coiisa, e he de varios modos, v. g.
leerdiiyk , Dcutaaients, ilaastelyk , A pressa. Naerstlglyk ,
Dil^geiïtemente , etc.
De a\'îirmaçâo : la, Sim. Literdaad , De vetas, l\'Vaarlyk, Ver-
De negaçâo : Neen , Niet , Nâo. Ggensins, De nenhum mo-
do, etc.
Den vólke voordraaien , Propor ao povo.
Der vverreld gesturven, Morto para o mundo.
Allen gemeen, Gommum a todos.
Ten vuure gedoemd, Condemnado ao fogo.
Ten eavvigen leeven overgevoerd, Leyado ä vida etern«.
Ten grave gaan, Ir para a cova.
Afortunado he o Povo, que escolhe ao Senhor.
aesse De Heere ficara em Nominative , e mudava o scntido | »
vinha a entender-se assim :
Bemaventurado he aqueile, que ama ao Senhor.
tro (^c) Commum ; (adv. ) Adverbia.
Hvros.
Bakker (m) Padeiro.
Vleesch houwer (m) Cortador.
Postey bakker (m) Pasteleiro.
Kok (m) Cosïnbeiro.
Herbergier (m) Estalajadeiro.
Zeepzieder (m) Saboeiro.
Kruydenier (m) Herbolario.
Kramer (m) Belforinheiro.
Hoedemaker (m) Sombreirelro.
Silversmit (in) Ourives da pra-
ta.
Drukker (m) Irnpressor,
Schoen maker (m) CJapateiro.
Snyder (m) AJfaiate.
Kleermaker (m) O mesmp.
Metzclaar (m) Pedreiro.
Potteiakker (nt) Oleiro,
Kuyper (m) Tanoeirp.
Harder (m) Pastor.
Koperslager (m) Caldeirelro.
Kopergieter (m) Latueirp.
GUxemnaker (m) Vidraeelro.
Kaerssemaaker (m) Cirieiro.
Schuyte-voerder (m) Fragateiro.
Bootsgesel (m) Marinheiro.
Karreman (m) CaiTciro.
Linne-vvever (m) Tecedor de
Voerman (m) Ameil\'o«
Bode (in) Postiihao.
Schermmeester (m) Mestït de
ejSrima,.
Schoenlapper (m) Remendao.
Palkhe drager (m) Mariola.
Katelboeier (m) Galdeireiro.
Bussemaker (m) Espingardeiro»
Visser (m). Pescador,
Hovenier (m) Jardineiro.
Bouman (m) Lavrador.
Verrader (m) Traidor.. _
Toovettaar (m) Feiticeiro,
Dief {m) Ladrâo.
Hwr (f) Puta.
Hoerejager (m) Putanheiro.
Struykroover (m) Ladrâo de es»
Gevangen (m) Prezo.
Diefleyder (m) Agartador, qiHSi
Gtf/^-( f) Força.
Beul (m) Garrasco.
\'f KasteeJ (n) O Gastello.
Stads mtturen ( f ) Mufos d« Ci4
Gr«/? (f ) Fossp.
Brug ( f ) Poivte\' .
Poort, ( f ) Porta.
Gevangenhuys (n) Cadeîa;
Stadlmys (n) Cua do Sfinadsi
Ui\' mmt, i. A casa da nioeda.
Markt y ï.
ViMiarkt, II. Ribeira.
Oroenmart-t, n. Feira das Ïïer-
va;:,
J)i -ferk l f. A Igreja.
Toifrit, i.Torre,
Kerk \'Imf, h, C^emlterio,
ScMoI, f. Escola,
\'Herberg, n. Estalagem.
Straat, f, Rua.
TVinchkeulen , m. Moiiiho de
vcnto.
Irlms, n. Casa.
VV\'inl-cl, m. Tend\'a,
Gang, lil. Cerredor.
Voorhof, )i. Pateo.
Zaal, ft Sala.
Ketikeji^,^ m.. Cosinba.
SchoorsteetT, m. Chemïiïé.
Vjoer, c. Ladrilho.
Oven , ni. Forno\'.
Dö-f\', 11, Telhadó.
-ocr page 89-
Vyzel, in. Almofarii.
Braatpait, f. Frigideira.
Rooster, Hl. Grelhas.
Treeft, m, Trempe.
Tang-, f. Afanaz.
Emmer , ni. Balde. ,
Kj-ocr page 90-
M-eetcn, Medir.
hast, n. las^ro , carga. ;
Schreed, n. Passe.
Myl, f. Legoa; ;-ocr page 92-
Gee!, Ainarello.
BUei-, Palïido.
JLichtg-toen , Verde-gayo.
Zwart y Vreto , ou nêgro.
B/aatiw, AznL
TaerS f (]or de v\'olas.
Karmoxyn, Carmezim-
Iwrtraa^/ , Incarnado. \'
Hemelsblaatiw , Azul claro.
Deekerblaauw , Azul-ferrete.
Kastanjebruyii, Caatanho escu-
ro.
Asch-graaw, Cinzento* ;
Scharlakât, Escarlate.
Corlégschip , n. Nao de Guev-
ra. , ■
bujanoiia.
gas.
prôa.
ou flamula.
kett , insar a taîideira.
deira.
da Nào.
nheiro,
ros.
Straffen , C ast i gar. •
Strooi jen, Espalhar.
\'Tasten , Apaipar.
Toehereyden , Preparar.\'
Toelaaten , Pemiittir.
Toelitysteren, Escutar.
Toonen , Mostrar.
\'Vrouwen, Cazar.
Twyßelen, Diividar.
Uytffaan, Sahir.
Vytseliryven, Trasladar..
Uyt strooi jen , Di vulgär.
iiytvi.den , Inventar.
Veranderen , Mudar.
Verbergen, Esconder.
Vei\'ieeleren, Emendar.
Verbranden , Queiraar.
Veydeedigen , Dsfender.
Verdeelen j Kepartir.
Verdienen, Me vee er.
Verdrängen, Soffrer.
Vereenigen y Unir.
Vergaderen , Ajuntar.
Vergetyken , Comparar.
Vergenoegen, ConténtarK,
Vehoeden, S.itisfazer.
Vergulden y Dourar.
Vtrliimiereu , Impedtr.
Verlmfin , ■ Esperar. _
Verkleinen, Diminuir.
Verkoelen, Kesfriar.
Verkorten, Abbveviar.
Verlangen, Desej-ar.
Verlichten, Alliviar.
Vertossen, Reniir.
Vermengen, Misturar.
Vinngoreen , Matar.
Vernachten, Pcrnoltar.
Vernielen, Dejtruir.
Veroordeelen, Gondeii)nar,
Verquisten, Eüperdicar.
Verscheynen, Appaiecer.
VersUten, Gastar.
Versmelten, Derreter.
Verstellen, Concertar,
Versterken, Foatiiicar.
Vertinat, Estvunhar.
Vortoonen, Amostrar.
Vervallen , Desc.tbir.
Vervcrschen , Refrescar.
Vervolgen , Pcr.-eguir.
Verwerpen , Regeitar.
VcrvviUegon , Consentir,
Vervvonthit, Ferlr.
Verxoi^\'tcn , Adocar.
Vlugten, Fugir.
Voeten, Sentir,
Voldoen, Satisfazer.
Volgen, Seguir.
Voorbidden, Entercedsr.
Voorvallen, Succcder.
Vryspreeken , Absolvcr,
VVaarscliouvveti, Avisar.
-ocr page 98-
Zaaijeti, Semeaiv
Zeer doen , Doêr.
Zégenen, Benzer.
Ze\'tten, Pór.
ZeyUn, a
Ziften, Peiietrar.
Zondigen, Peccar.
Zouten, Salgar,,
Zuchten, Suspirar.
Zuyr/eren, Purificar...
Zxxemmen, Nadar.-
Zvvygetif CaJlarise.
A D V E R T E N C I A.
Holtandeza, usao da segunda pessoa , e dssim quan-
do nos dizemos : V. m. : dizem os Hollandezes com-
tnummente Gy : e quando querem fallar mais doce, ou
ferguntar, usao de ]e ^ que significa omesmo. Gybenc,
Tu es, ou F. m. he. VVaar benje ? Onde estas, ou
onde esta V. m. Porém quando falldo a pessoas de
mais distincçâo , dizern Uw Edele , que he quasi 0
mesmo, que V. Senhoria, e escreyem em breve U, E.
Eerwaardigheid, F. Reverencia. Ewe Doo lugtigheid,
F. Illustrtssima. Uwe Majesteit, F. Magestade, etc.
Kapiteyn.--ocr page 102-
Je Al lang hier in de Stad J
van Lissabon gearriviert.
\'t te leeren.
hlyven ?-ocr page 104-
xyn-
niet eeten. Roept uw iaas ,
ik vvil hem nu ietaalen.
ook Wilt eetende.
komen.
gen vroeg op staan, xegt my ••
hte veel hen ik n schuldig i
vroeg opwekken.
nee g opwekken , want ik hen
gewent met het aanhreeken
van den dag al op de been te
we exen.
vertrekt }.
trandevvyn drinken , et daar
mede my op de reyxe begee,
ven.
vvaard.
rem feitas,
as posso corner. Charaa teii
amo , eu quero-lhe pagar a-
gora.
tambem comendo .aiguma
cousa.
faqa.
trao , eu quero-me â manhâ
erguer cedo , diga-me quan-
to ihe devo ?
manhü acordar cedo.
v. m. cedo bastante, porque
estou costisinado aö romper
^o dia, ja estar em pé.
caffé antes que paita ?
mente huma gotta de agua-\'
ardente, e cora isso me po-
rei a caminho.
Patr.âo,
nacht gepasseerd\'^
Zeer wel, God dank , ik heb
nivel geslaapen. Hebt gy ook
wel gepasseerd xeedert gisr
..teren ?
Laat gris eeti kópje coffy gaan
Ik heb al vande morgen coffy ge-
. dranken.
den , want het smaakt my
niet te pntbyten sonder cgm-
pagrie.
Doet gy daar gen suyker in ?
JSeen myn Heer ik lust \'t met
Jk xpud \'t sonder suyker niet
M\'cr in H^llond ^e meest lityr
den drinken \'t sonder suyker.
mand \'t sondes suyker en melk.
Het smaakt myniet, alssuyver
Segt my , myn Heer; is de klaf-
fe en thee nu hier goed koop.
Het is tegenwoordig duurder
Hoe veel kost het pond kro fu ?
Voor V alderbest moet moei nu
jEn Imyeel voer de the* i
v. a noite ?
voorneemen xyde de Tor-
tiigal te reyxen.
gy gezind zyt naar Fortaga!
te reyzen.
V Gód heliefi.
gezelschap te ir.rogen houden.
lief zyn-
■maar hanze niet.
_ verstaan,
men i
eenig ongeval vjy ver hinder-
de.
honden , van honden naar
Fahnoult , en van daar met
het Paket na Lissaion,
vrankryk de reyze willen
doen.
Engeland is het beeter.
tencao de fazer viagem jpa-
ra Portugal.
cia , que v. m. faz tençiîo de
fazer yiagem para Portugal.
sendo Deos servido.
de o poder acompanhar.
panhia.
gueza ?
rém nâo a sei,
zer enten der.
resolvido?
graqa me impedisse.
rnar ?
dres , de Londres para Fa!-
mut, e de lâ com o Paque-
te para Lisboa.
hen ?
com aqtiellas palavras, com que se costuma a dizer no
seu idioma, orna muito a ora^o -, parece-me convenient
te por aqui huma Colleccâo dos que achei que mais
correspondem a outros da-ocr page 117-
vrinden nóchtans vriden ily-
ven.
dunkt ons ieeter dan dat gód
ons geeft.
tien in de lucht.
deren vallen t\' zaïnen overmal-
kdnderen.
Xer xy» recht.
Xy» brood.
re waard.
de steelder.
nieren niet.
den.
ter tot datxe breekt.
verborgen hlyven.
rtiym op \'t groot.
haat en neyd.
raakt %elf eerst V net.
dikvvils hoor en das hy niet
wilt.
men somtyds een goede gele\'
genheyd.
Itar^e smakken leeren vvel.
ambos entropeçao.
direito.
consentidor.
O vezo.
fome.
â fonte, até que c^uebra.
dem encubrir.
d\'qar a farinha.
Ihe dizem as verdades.
va, cahe]mefmo nella.
pre ficou ladrao.
ganha.
que nao quer.
custa.
raak y een mal mensch spreekt
nóg vvel een vvys vvoord.
eoren.
leen.
gansche kudde.
stuyver gewonnen.
valk is
mer.
zyn ? Wonderen belcften en
ydelen scliyn.
ixHzem.
gezonken. . ®
rék.
een hól heeft.
treeden , en gaat weg met
ezels schrieden.
die zich zelven te Zeer ie-
mini.
huma fentenqa.
nenhum.
outro.
hum rebanho inteiro.
vintem ganhado.
alfinetes.
huma andorinha verüo,
Quem muito promette pou-
co dà.
hum olho.
rentes.
só sabe hum buraco.
be as polegadas.
ranguejo.
te , nem amigo.
-ocr page 122-
hier indien \'t is Waar.
schoen drukt,
gy bespringen kont.
nen.
kuecht.
habilidade.
panno.
hum de fua mente.
amo.