De leiddraad, waarvan hiermede een eerste stuk in het licht
verschijnt, werd door mij geschreven voor mijne studenten.
Zij heeft vóór alles ten doel de lessen, die door mij over han-
delsrecht worden gegeven, voor mijne hoorders en voor mij
/^Yi, zelvj( aangenamer en vruchtdragonder te maken. Aanhalingen
^ van bronnen, literatuur en rechtspraak, onontbeerlijke defini-
ties hebben voor den hoorder alleen dan nut, wanneer hij in
de gelegenheid is er aanteekening van to houden; zij moeten
daarom gedicteerd worden. Dat dicteeren onnoodig te maken
beoogt dit werkje. Daardoor wordt voor den hoorder hot dub-
bele voordeel verkregen, dat hij wat medegedeeld wordt juist
opgetoekend voor zich krijgt en van altijd min of meer werk-
tuigclijken arbeid wordt ontheven, terwijl ook zijne aandacht
minder door het opschrijven van hej; geljoorde zal worden
geabsorbeerd en meer tijd tot ontwikkeling van bijzondere
punten zal worden verkregen. Meer dan een leiddraad schijnt
tot bereiking van dit doel niet noodig. Wat hier gegeven wordt
moot zijn noodzakelijk complement vindon in <lo mondelijko
voordracht. Vandaar dat do meeste quaesties niet anders wor-
den aangeduid dan door vragen, dat nergens iets meer wordt
gevonden dan schetsmatige uiteenzettingen.

Inricliting en vorm van het werkje berusten dan ook ge-
heel op didaktischc overwegingen; deze hebben voorgezeten bij
do goheele behandeling van de stof, er toe geleid hier wat
uitvoeriger daar wat bcknoi)ter te wezen. Schijnbare on-
rogolmatigheden in don opzet laten zich hierdoor verklaren.

en van de jurisprudentie mogen evenwel de meening recht-
vaardigen, dat het werkje wellicht ook in ruimeren kring
dan die mijner leerlingen van nut zal kunnen wezen. De ver-
wachting dat het uit dien hoofde althans voor de practijk van
eenigen dienst kan zijn, was dan ook niet geheel vreemd aan mijn
besluit om tot de uitgave over te gaan. De literatuur-opgaven
betreffen in hoofdzaak monographieën en tijdschriftartikels;
eene geregelde verwijzing naar algemeen bekende hand- en
leerboeken, als de werken van Kist, Diephuis of Holtius,
kwam mij overbodig voor. Alle aanhalingen, ook van vonnis-
sen en arresten, zijn met zorg gecollationeerd, terwijl overal
naar eene juiste keuze is gestreefd.

Bij de. ook in dit boekje uitgesproken, trouwens reeds vroe-
ger door mij verdedigde meening, dat aan het zoogenaamde han-
delsrecht naast het burgerlijke recht eene zelfstandige stel-
ling niet meer toekomt, schijnt de titel eenige toelichting te
behoeven. De term „handelsrecht" komt daarin voor als de ge-
bruikelijke naam ter aanduiding van al die onderwerpen van het
verkeersrecht, die men in de bestaande handboeken over het
burgerlijk recht gewoonlijk niet behandeld vindt. De omvang
van den leiddraad werd in hoofdzaak door dit negatieve crite-
rium bepaald.

Pogingen tol verkryging van internationale rechtseenheid . 2()
5. Verhouding van het WeU)oek van Koopliandel lol helBur-

Handel: Het geheel (complex) van alle handelingen, die
ten behoeve van den omzet van waren worden verricht, d. w. z.
die strekken om de goederen te brengen van den producent
naar den consument.

Handelsdaad: elke handeling, waardoor de omzet van
waren wordt bewerkstelligd of bevorderd.

Handelsrecht: de wetenschap van de rechtsbetrekkin-
gen, die uit den omzet van waren voortspruiten. Het doet
do regels kennen die de verhoudingen en betrekkingen bc-
heerschen, waarin do menschen ter zake van het omzetten
van waren tot elkander \'treden. Onderscheid tusschen publiek
cn privaat handelsrecht.

Privaat handelsrecht: de regeling van de verhou-
dingen en betrekkingen, die de handel tusschen privaat per-
sonen in het leven roept.

Publiek handelsrecht: de regeling van do verhouding
van het staatsgezag (den staat) tot don handel en daardoor
tot de privaatpersonen die aan den handel deelnemen (be-
j)alingen in het algemeen belang ter bevordering van den
handel, tot regeling of beperking van den handel of van sommige
takken daarvan, enz.).

Handelsrecht in dogmatischen zin een deel van de
handelswetenschap in ruimeren zin, d. i. de som van
al die kundigheden, die van beteekenis zijn voor het handels-
bedrijf.

Voornaamste hulpwetenschap bij de beoefening van het
handelsrecht is de handelswetenschap in engeren zin, de vak-
kennis, de kennis van de wijze waarop de handel in het
algemeen en iedere tak van handel in \'t bijzonder gedreven
wordt en van de economische beteekenis van de verrichtingen
des koopmans. ^ a,

II. In fmulkf-rechtelijken zin: de som van al die rechtsregels
en voorschriften, waaraan de wetgever den naam handelsrecht
gegeven heeft. In engeren zin: de inhoud van het Wet-
boek van Koophandel; in ruimeren zin: de inhoud van het
Wetboek van Koophandel die van het gemeene recht af-
wijkende voorschriften voor handelszaken, die in de andere
wetboeken en in andere wetten verspreid zijn.

III. In eigenlijken zin: de som van die eigenaardige rechts-
normen die uitsluitend voor kooplieden of voor handelszaken
gelden, die dus een speciaal recht voor den handel vormen,
afwijkende van het algemeen burgerlijk recht.

Het handelsrecht in dogmatischen zin een in rechte irrele-
vante begripsbepaling.

In het\' werkelijk leven de grenzen tusschen productie, om-
zet en consumtie moeilijk aan te wijzen. ^

Spraakgebruik: nu eens handel in een zeer beperkteuLzin
gebruikt, dan weder in een zeer ruimen zin. Zaken in en
huiten den handel: artt. 593, 1210, 1368, 1480, 1481, 1779
en 1990 B. W. en 491 Rv.

Uit economisch en juridisch oogpunt scheiding tusschen
productie, omzet en consumtie evenmin mogelijk.

Nergens wordt het positieve handelsrecht gedekt Aoot het
begrip handelsrecht als recht van den omzet van waren.

Molengraaff, Is het noodzakelijk of wenschelijk tusschen
handelsrecht en burgerlijk recht te onderscheiden en ze tot voor-
werpen van afzonderlijke wettelijke regeling te maken, ^ 2 de
geschiedenis van de scheiding, in Handelingen der Ned. Juristen-
Vereeniging 1883, dl. 1. — W. Endemann, Studien in der romanisch-
kanonischen Wirthschafts- und Rechtslehre bis zum Ende des
17 Jahrb., 2 dl. 1874/83. — G. Cohn, Warum hat und braucht der
Handel ein besonderes Recht? in drei wissenschaftliche Vorträge,
1888.

Het Romeinsche recht kent geen handelsrecht, als een
eigenaardig deel van het verkeersrecht.

Bakermat van een bijzonder handelsrecht de handelssteden
aan de Middellandsche zee, voornamelijk die van Italië, in de
10"^« en de volgende eeuwen.

Het woekerverbod, steunende op Lukas 6 vers. 34 en 35:
„Mutuum date nil inde sperantes".

Enpemann, die nationalökonomischen Grundsätze der canonis-
tischen Lehre, 18Ö3, bl. 8 vlg.

In de steden sluiten zich de kooplieden en ambachtslieden
aaneen tot corporaties (universita, societil dei mercanti).

Veelal verkrijgen zij de bevoegdheid statuten te maken,
en eigen\'^risdictio uit te oefenen. Do consul mercatorius of
mercatorum of negotiatorum. Consules mercatorum komen het
eerst in do tweede Jl^elft devj^^\'\' eomy^^\'o^r, ^iji de steden van
Boven-Italië (Piacenza, Vercelli, Milaan^\'Modena, Lucca,
Florence). Daardoor\' ontwikkelt zich naast het jus civile een
eigen recht voor de leden der corporatie (gilde); een beroeps-
recht, standrecht, waarvan do omvang afhing van de com-
pententie van don eigen rechter.

Waar do ambachts- en koopmansstand minder als een afge-
scheiden corporatie naast do overige bevolking staat en geen
eigen jurisdictie bezit, ontwikkelt zich ook geen bcroepsrecht,
maar oen modern verkeersrecht voor alle burgers, zoo in CJenua.

Verg. over den toestand in Genua en in Florence in het bijzon-
der : Lastig, Entwickelungswege u. Quellen des Handelsrechts, 1877.

Invloed van de misrechtbanken en van de rechtspraak over
landgenooten in den vreemde. Nationesy -^t.aA:^

Ontwikkeling van de handelsrechtbanken in Spanje en
Frankrijk uit de consules maris et judicem eorum (het consulaat
van de zee) door de koningen van Arragon,(ïn navolging (?)
van de consules ordinis maris te Pisa (sedert ± 1201 (?), be-
stuurders van de ordo maris, het zeehandelsgilde, oorspron-
kelijk belast met de behartiging van de belangen der gilde,
allengs ook een rechtscollege voor zeehandelszaken)^ ingesteld:
het eerst te Valencia in 1283, later te Mallorca 1343, te Bar-
, /\'^Velona 1347 (waar de instelling van een gerechtshof voor zee-

1401), te Perpig^a388, te Tortosa ± 1400, te Gerona,
^Tarragona en Burgos ± 1450, te Bilbao 1514, te Sevilla in
1543. Door Frankrijk overgenomen, werden jiiges et consids
ingesteld te Alontpßllier in 1463, te Toulouse in 1549, te Paris

^^ i ^ ^ Zuid-Italië overgebracht. De consides maris spraken in eerste
\' eorote instantie, ^q judex in appèl recht.

Verg. SciiAUBE, das Konsulat des Meeres in Pisa 1888, bl. 239—2G9,/
Handelsrecht: het recht dat door deze speciale rechters werd
toegepast op de zaken aan hunne competentie onderworpen.

De Ordinanzas de Bilbao van 1560, later herhaaldelijk ge-
wijzigd, in 1737 opnieuw geredigeerd.

In Engeland, Nederland, de Hanzesteden geen afzonderlijke
rechter voor leden van do gilden der handelaars en ambachts-
lieden. Daar ook geen\' handelsrecht, afgescheiden cn naast
het burgerlijk recht, maar voor een ieder geldende landswetten,
gewestelijke of stedelijke keuren.

Eerste codificatie van het handelsrecht op do tegenwoor-
dige wijze: Ordonnance du Commerce van Maart 1673, Waar-
naast de Ordonnance de la Marine 1681.

Het handelsrecht hierin gecodificeerd als een gilderecht, een
recht vóór personen die bepaalde beroepen uitoefenen en voor
hunne beroepshandelingen, toe te passen door bijzondere rechters.

Fransche revolutie, ^e gilden worden afgeschaft, alle be-
roepen en beroepshandelingen vrij.

Code de commerce, 1807. De bijzondere jurisdictie wordt be- «^^^fe^\'*^
houden. Objectieve handelsdaden, eene quaestie van corape- ^i^t-^ ci^f
tentie. In den Code civil alleen de in het Romeinsche recht
bekende contracten behandeld.

rt. Beroepsrecht, bepalingen voor kooplieden; h. afgezon-
derd deel van het privaatrecht: de niet-Romeinschrechtelijke
overeenkomsten; c. eigenaardige bepalingen, voornamelijk pro-
cessueele (actiën- en procesrechtelijke), voor zaken van koop-
handel.

De Code overgenomen door of voorbeeld voor tal van andere
staten. Naarmate het burgerlijk recht minder voldoende is,
wordt het speciale handelsrecht grooter, en omvat het ook meer
deelen van \'t materiëele recht. Zoo in Spanje en Duitschland.

ÖVaar geen afzonderlijke rechtscollegies zijn, ook geen han-
delsrecht, zoo in Engeland^

Ten onzent het Fransche voorbeeld gevolgd, hoewel do
handelsrechtbanken niet behouden zijn.

Ook in het Wetboek van Koophandel beroepsrecht en een
afgezonderd deel van het privaatrecht, eene behandeling van
enkele contracten, te ondorschoiden. Daarnevens in andere
wetten enkele bijzondere bepalingen voor sommige rechtsbe-
trekkingen (zaken van koophandel), ontleend aan do Fransche
procedure voor do handelsrechtbanken.

Objectieve handelsdaden hebben geen reden van bestaan in
een land, waar het burgerlijk recht op do hoogte van den
tijd is en dat afzonderlijke handelsrechtbanken niet kont.

Waar het burgerlijk recht achterlijk is, steeds grooto uit-
breiding aan de handelsdaden gegeven.

Hartogh, in Handelingen Ned. Juristen-Ver., t. a. p.,bl. 180; —
J. B. Polenaar, in Rechtsgeleerd Magazijn, dl. 2 (1883), bl.
415; — M. Th. Goudsmit in Themis, dl. M (1883), bl. 382; —
J. P. Moltzer in Themis, dl. 45 (1884), bl. 173. — C. Vivante,
per un codice unico delle obligazioni^ in Archivio giuridico, dl.
39, bl. 497. — L. Bolaffio, per un codice unico delle obligazioni,
p.<j 1889.L

Argumenten voor behoud van exceptioneele bepalingen voor
handelszaken en kooplieden (Goldschmidt , Handb. des Hr.
Aufl., I, § 3 en bl. 365, n\'. 2):

1°. Het handelsverkeer heeft behoefte aan eene groote mate
van vrijheid, en duldt geen vormen.

2°. Het handelsverkeer heeft behoefte aan uitgebreide en
krachtige bescherming der goede trouw. Art. 1374c; B. "W.

4°. De handel heeft een cosmopolitisch karakter.
5". Het handelsverkeer kan de gewoonte als rechtsbron niet
ontberen.

Verg.: Goldschmidt in Revue de droit international et de lég.
comp., vol. II, p. 357 suiv.p- G. Gohn, op. cit. — Daartegen
Molengraaff, praeadvies, bl. 107 v. — Verg. voorts Hand. Ned.
Jur. Verg., 1883, dl. 2, bl. 95 vlg.
^ c^vU\'^ Gewoonterecht: elke regel die vrijwillig en desbewust
.j^^cr^- als rechtsregel wordt in acht genomen.

Diephuis, het Nederl. Burgerl. Recht, dl. 1, bl. 96 vlg. —
Goldschmidt, Handbuch, § 35 en 36. — G. Rümelin, das Ge-
wohnheitsrecht in Jahrb. f. d. Dogmatik d. Privatr., dl. 27,1)1.153.

Afschaffende (derogeerende) gewoonte: de gewoonte die strij-
dende met eenige wetsbepaling deze van rechtskracht berooft.

Aanvullende gewoonte: de gewoonte die een niet bij do
wet geregelde materie betreft; zij vult de wet aan.

Art. 3 wet houd. Alg. Bep. Art. 1 Alg. D. Handelsgb^
, Onderscheid tusschen gewoonterecht en gebruik. Wat gebruike^
/ /lijk is wordt geacht gewild te zijn. Het gebruik dient tot aan-

luv l/i-t^/f- lâttf ^"ff/t^- ^^ Ôyo.yc^^^ crrr^ a^ cA^- A ,r, . .nr,, ^f». Ut.,

Geen handelsrecht, als exceptioneel recht hetzij voor koop-
lieden hetzij voor handelsdaden, in Engeland ,\'^merika (Civil
Code of New-York, ingevoerd o. a. in Californië en Dakota),
Zwitserland (Bundesgesetz über das Obligationenrecht van 14
Juni 1881, in werking sedert 1 Jan. 1883).

jy _ jBpefr\'Fockema Andreae, Overzicht van Oud-Nederlandsche
f rechLshronnen, 1881. ^

op het gebied van het zee- en assurantierecht, echter ook
voor wissel- en faillietenrecht. Ze betreffen steeds een spe-
ciaal onderwerp, daarom later bij de betrekkelijke onder-
werpen te noemen.

De Costumen van Antwerpen in vier redacties, genaamd
antiquissimae van 1547, in antiquis van 1570, impressae van
1582, en compilatae van 1608.

G. DE Longé, Coutumes de la ville d\'Anvers, 1870 in
Recueil des anciennes coutumes de la Belgique.
Fransche bronnen:

De ordonnanties van Lodewijk XIV: do Ordonnance du
commerce van 1673 (Code Savary of Code marchand), de Or-
donnance do la Marine van 1081.

Jacq. Savary (1622—101)0), le parfait nóf^ociant, 1G70,2«verm.
dr. \'Kïïö, in 1G88 gevolgd door «Parères ou avis et conseils sur ^

lit/Ui lesj importantes matières d/Tcommerce». —^BonNiEU (f 1711), ^ Ji^.
forden nanccd de Louis XIV nur li> nommuro». 1078^—"^Routahic it cit.
(f 1733), explication de l\'ordonnancc de Louis XIV concernant
le commerce, 1743. —{VALiNr^nouveau commentaire sur l\'or- L ^-J- ^(f^?\'^^
C- donnance de la marine, 17()0, in uitgegeven door Hécane.—
\' JoussE (•]- 1781),7commentaire sur l\'ordonnance du commerce, .

Oud-Vadcrlandsche literatuur vóór 1811.
Er bestaan geen werken alleen over liaudclsrccht.

De Pandecten-commentaren van Uluic Huber (1636—1694),
praelectiones juris civilis; Ger. Noodt (1647—1725), en Joan Voet
(1647—171/), Commentarius ad Pandectas, 1698.-^Peckius(1529—
1589), in titulos Dig. God. ad rem nauticam pertinentes com-
mentarii, 1556, later door Vinnius (1588—1657) uitgegeven. — Hugo
de Groot (1583—1645), Inleydinge tot de Hollandtsche Regtsge-
leertheyt, in tal van uitgaven, de oudste van 1631, later door
S. van Groenewegen v. d. Made (1613—1652) in 1644 en door
W. Sciiorer in 1767 uitgegeven.\'*— Simon van Leeuwen , Gensura
forensis, 1662, en Rooms- Hollands-recht, 1664.^ Ulric Huber
(1636—1694), Heedendaegse Rechtsgeleertheyt, 1686^- G. v. Bijn-
kershoek quaestiones juris privati in 4 bk., vooral

over zee- en assurantierecht. —van Zurck , Codex Batavus, waar
in het algemeen, kerk-, publijk en burgerlijk recht van Hollant
en Zeelant, en het ressort der Generaliteyt is begrepen(^Met ver-
volg door Mr. P. v. d. Schelling , 4de dr. 1738. — D. G. v. d. Kees-
sel, Theses selectae juris Hollandici et Zelandici, 1800; nieuwe
ed. 1860. — Joh. v. d. Linden, Regtsgeleerd, practicaal en koop-
manshandboek, 1806. De eerste die het handelsrecht afzonderlijk
behandelt. Hij verdeelt zijn stof in vier boeken: I burgerlijke
Rechtsgeleerdheid, H lijfstraffen. Hl procedure, IV handelsrecht./^

Sententiën en gewezen zaken van den Hoogen en Provincialen
Raad in Holland, Zeeland en W. Friesland, Rotterdam, 1662^
Zes deelen Gonsultatiën, advyzen en advertissementen van Hol-
landsche Rechtsgeleerden, Amsterdam 1628—39,1647, en 2<le druk
fi^Ce^\'i/-*\' Rotterdam 1648—1666. — Verzameling van casus-positiën betrek-
—JX^ , ^ kelijk tot voorvallende omstandigheden in den Kooj)handeI, 2

-/^^(ll., Amsterdam, 1793, 1804. — J. M. Barels, advijzen over den
Koophandel en zeevaert (turbes, memoriën, resolutiën, missives
enz. van Amsterdamsche advocaten), 2 dl. 1780. —De verzamelin-
gen van consultation en advijzen van Is. v. d. Berg, Nederlands ad-
vys-boek, 5 dl. 1693—98; G. de Haes, nieuwe Hollandsche consul-
tatiën, 1741; J. J. v. Hasselt, Aanteekeningen en bijvoegselen op
de Hollandsche consultatiën enz., 4 dl. 1780—83; J. Schrassert,
250 Consultatiën, advysen en advertissementen , 5 dl. 1740—54, e. a.
Latere werken:

G. A. C. de Jonge, historia juris mercatorii Beigiae septenfrio-
nalis usque ad annum 1811. Prft. Leiden, 1842.

M. Th. Goudsmit, Geschiedenis van hel Nederlandschezeerecht.
Dl. i, Inleiding, Geschiedenis der bronnen. \'1882 (Zie hierover
Rechtsgeleerd Magazijn, 1883, bl. 124).

J. M. Pardessus, collection des lois maritimes antérieures au
dixhuitième siècle, 6 vol. Paris 1828—1845.

De toestand van den handel ten tijde van de republiek kan
men leeren kennen uit:

Le Moine de I\'Espine, de koophandel van Amsterdam, 3 dl.
1ste dr. 1()91, later door L le Long uitgegeven, 1714,10de dr. 1801. — f
.1. P. Ricard, le négoce d\'Amsterdam, 1722. — F. v. n. Ouder-
meulen, recherches sur le commerce, 2 dl., Amsterdam 1779. —
S. Ricard , traité général du commerce, Amsterdam/^dl., 1781. — jH
A. de Sérrionne, la richesse de la Hollande, 5 dl., 17G8, later
vertaald door E. Luzac, Holland\'s rijkdom, 4 dl., 178(yà^ W. G.
Mees, Proeve eener geschiedenis van het bankwezen in Neder-
land tijdens de Republiek, 1838. — O. van Rees, geschiedenis
der staathuishoudkunde in Nederland tot het einde der 18110eeuw.
Utrecht, 1868.

Staatsregeling des Bataafschen Volks van 1798, art. 28 :
„Er zal een wetboek gemaakt worden, zoowel van ,

als van lijfstraffelijke wetten, te gelijk met de wijze van rcgt«-
vordering, op gronden, door de Staatsregeling verzekerd, en
algemeen voor de gansche liepuhliek. Deszelfs invoering zal zijn,
uiterlijk binnen twee jaren, na do invoering dor Staatsregeling".
J Instelling^ener Commissie voor dc-wctgcvin^(7 leden voor
j^_con-4)urgerliik -wetboek. 5 leden voor^^Sït^

lijfstetffelijk- wotbook). Zij maakt een^ seli^ der algemeene
verdeeling^ waarbij hot liandelsrecht is begrepen in hot bur-
gerlijk recht, A,f- (CCf^tmeC ^tt\'n\'rt.tf\' .

Staatsregeling van IG Oct. 1801, art. 84: „Het staatsbe-
wind zorgt, dat een algemeen civiel- en crimineel wetboek,
nadat op do daarvan gemaakte ontwerpen de considoratiën
van hot Nationaal Gerechtshof zullen zijn ingenomen, ton

De Staatsregeling van 1805 en de Constitutie van 1806 her-
halen de voorschriften over de codificatie niet.

Ontwerp van een Burgerlijk Wetboek^van Mr. Jon. van der
Linden, in vier deelen: I. familierecht, II. eigendom en erf-
recht, III. verbintenissen (waaronder de rechtsstof van
het We tb. v. Kooph.), IV. de rechtsoefening. Op last van
koning Lodewijk Napoleon samengesteld.

De commissie voor het burgerlijk recht, daarna door koning
Lodewijk benoemd, concludeert tot vaststelling van een af-
zonderlijk Wetb. van Koophandel. /"

K. B. van 29 October 1808: benoeming eener commissie
voor de samenstelling van een Wetboek van Koophandel. 3
leden: Mrs. A. van Gennep, M. S. Asser en J. v. d. Linden.

K. B. van 24 Febr. 1809 betreffende de invoering van het
AVetboek Napoleon ingericht voor het Koninkrijk Holland,
art. 4: „onverminderd de bepalingen bij het voorgaande ar-
tikel gemaakt (houdende afschaffing der landrechten en cos-
tumen), zullen provisioneel, en tot dat deswegen nader zal
zijn gedisponeerd, in kracht blijven alle wetten en costumen,
betrekkelijk tot societeiten van koophandel, het wisselregt,
de assurantiën, averijen en zeezaken, mitsgaders tot alle andere
zaken van commercie, waaromtrent in dit wetboek geener-
hande bepalingen zijn vastgesteld".

Ontwerp Wetboek van Koophandel van 8 Juni 1809. Het
heeft drie boeken en 694 artikels. Het derde boek is getiteld:
„van de regtbanken van koophandel, en de manier van proce-
deren in zaken den koophandel betreffende".

briefwisseling van eenige Rechtsgeleerden, 1819, hl. 119 v.,
399 v. — Magazijn van Handelsrecht, I (1859), Meng. bl 73—82. —
Het ontwerp is in 186(), met een voorrede, op nieuw uil<;cgcven
door T. M. C. Asskr.

invoering van den Code de commerce met 1 Jan. 1811 voor
het land bezuiden Waal, Merwede en Maas, met 1 Maart
1811 voor de overige deelen des lands.

Grondwet van 29 Maart 1814, art. 100: „Er zal worden in-
gevoerd een algemeen Wetboek van burgerlijk regt, lijfstraf-
felijk regt, van den Koophandel, en van de zamenstelling der
regterlijke magt en de manier van procedeeren".

Souv. Besl. van 18 April 1814 houdende instelling eener
commissie voor de wetgeving van 10 leden. De leden Mrs. A.
van Gennep en J. Walraven speciaal belast met het op-
stellen van een ontwerp van een AV\'^etboek van Koophandel,
dat, door de commissie vastgesteld, 17 Jan. 1815 aan den
Vorst wordt aangeboden en 2 Febr. aan den Raad van State
verzonden.

Het ontwerp heeft drie boeken en 887 artikels. Het derde
boek luidt: „van de regtbanken van assurantiën, averijen en
zeezaken, en de manier van procederen in zaken den Koop-
handel betreffende".

De reeds uitgewerkte ontwerpen worden in handen gesteld
van eene Commissie uit de zuidelijke provinciën (Martinelli
en van cutsem, raadsheeren in het Hof te Brussel, en Pal-
MAERT, koopman te Brussel, voor het Wetb. v. Kph^^in con-
ferentie met Mrs. v. Gennep en Piiilipse). i . s- , if^/-./jy/r.

K. B. van 21 Nov. 1816, benoeming eener Commissie van
vier leden voor de herziening van de ontworpen van wet op
do rechterlijke organisatie en instellingen enz. (van Gennep,
Kemper, Far.ton en Piiilipse). Zij zendt 6 Febr. 1819 een
herzien ontwerp Wetb. van Kooph. aan den Koning in.

Het heeft drio boeken en 891 artikels. Hot derde boek is
getiteld: „van do afdeelingen van den koopliandol in de arron-
disscmentsregtbankon en de manier van procederen in zaken
den koopliandel betrefibnde".

State. Deze onderzoekt het en zendt 7 en 14 Maart 1820 zijn
verslag in. Den 24\'ten Oct. 1822 worden de beide eerste boe-
ken van het ontwerp, verdeeld in acht wetsontwerpen, bij de
2\'ie Kamer der Staten-Generaal ingediend. Het derde wordt
teruggehouden om niet vooruit te loopen op de rechterlijke
organisatie.

De acht wetsontwerpen worden in 1822 en 1823 geheel of
gedeeltelijk in de Afdeelingen der Kamer onderzocht. De
processen-verbaal van dit onderzoek worden gesteld in han-
den van de in 1821\'^ngestelde Commissie ^an Nationale wet-
geving , K. B. van 4 Sept. 1824. Deze vormt nieuwe redactiën ^
en dient haren arbeid in Juni en Aug. 1825 bij den Koning
in. 20 Oct. 1825 worden boek I en H in de nieuwe redactie
aan de 2de Kamer voorgelegd. Behandeling en aanneming der
verschillende titels 10 Febr.—10 Mrt. 1826 door de 2\'ie Kamer;
18 Maart 1826 door de l-^\'e Kamer. Alleen Bk. 1, tit. 7 (wis-
sels enz.) en Bk. H, tit. 9 (verzekering) worden verworpen.
Indiening van het 3"^® boek, thans handelende over faillisse-
ment, rehabilitatie en surséance van betaling bij Konk. Bood-
schap van 21 Dec. 1825, ingekomen in de zitting van 1
Febr. 1826. 27 Febr. en 15 Maart indiening van gewijzigde
ontwerpen voor de verworpen titels. Aanneming van deze
titels en van het 3^«: boek in de 2\'^« Kamer 18, 20 en 21
Maart, in de Kamer 23 Maart 1826. Wetten van 23 Maart
1826, S. n». 18—27, 31—34, 38, 39, 43-48. Wijzigings-
wetten van 15 Mei 1829, S. n°. 14 en 15. Doorloopendo
reeks der artikelen voorgeschreven bij art. 7 der afschaffings-
wet (wet van 16 Mei 1829, S. n®. 33). Het K. B. van 5 Juli
1830 bepaalt de invoering van het wetboek op 1 Febr. 1831.

F. A. van Hall, kritische beschouwing der zeven eerste Titels
van het nieuwe Ned. W. v. Koopli. in Bijdi\'. tot Rechtsg. en
Wetg., dl. 4 (1829), hl. 59-101; Roek II, titel 1, Rijdr. enz.
dl. 5 (1830), hl. 80-99.

Belgische opstand. K. B. van 5 Jan. 1831, S. n°. 1, waarbij do
invoering wordt geschorst. K. B. van 24 Febr. 1831, S. n°. 6,
tot herziening der reeds aangenomen wetboeken. Indiening

van wijzigingswetten in de zittingen van 1833/34, 34/35, 35/36.
Wetten van 23 December 1834, S. n\\ 41—44, 46—48; van
25 April 1835, S. n®. 11—13, 15—18; van 26 December
1835, S. jx\\ 44—50; van 24 April 1836, S. n". 14—16.

Beredeneerd verslag der aangebrachte wijzigingen in Bijdragen
tot Regtsgel. en Wetg., dl. 10 (1836), bl. (iO—92 en dl. 11 (1837)^
bl. 80—121.

Wet van 10 Mei 1837, S. n". 22, tot herstelling van eenige
misstellingen.\'JK. B. van 10 April 1838, S. n°. 12, bepalende
de invoering der wetboeken op 1 Oct. 1838 (in Limburg,
krachtens K. B. van 10 Oct. 1841, S. n». 43, op 1 Jan. 1842).

Noordziek , Geschiedenis der beraadslagingen gevoerd in de
2\'le Kamer der Staten-Generaal over het ontwerp van een Wet-
boek van Koophandel, dl. I zittingsjaar 1822/23; dl. II, zittings-
jaar 1825/20. — VooRDUiN, Geschiedenis en beginselen der Ned.
Wetboeken, dl. I Inleiding; dl. VIII—X, Wetboek van Koop-
handel.

Inhoud van het Wetboek van Koophandel. Verdeeling in
drie boeken en 923 artikels; verdeeling der boeken in titels.

1°. weg te laten alle strafrechtelijke bepalingen. Van-
daar het onderwerp van C. d. c., L. III, t. 4 : dos banqueroutes,
overgebracht naar do wet van 10 Mei 1837, S. n°. 21, hou-
dende tijdelijke aanvulling der bepalingen omtrent do enkele
en bedriegelijko bankbreuk. Art. 87 C. d. c., houdende straf-
bepaling togen makelaars, weggelaten.

2". zich te bepalen tot het matoriëele recht en dus allo
voorschriften en bepalingen van procossuoolon aard naar
het Wetboek van burg. Kechtsvordering over te brengen.

Op dien grond hot onderwerp van C. d. c., L. 2, t. 2: do
la saisio et vente dos navires, overgebracht naar W. v. B.
liv., Bk. 2, t. 4: van executoriaal beslag op on verkoop
van schepen (art. 311 W. v. K.); do bepalingen omtrent het

opmaken en verdoelen van avarij-grosse (dispache) door des-
kundigen , in den C. d. c. voorkomende in artt. 414 en 41G,
overgebracht naar artt. 317—320 W. v. B. Rv.; het onder-
werp van C. d. c., L. 3, t. 2 : de la cession de biens, naar
W. v. B. Rv., Bk. 3, t. 3: van boedelafstand en de vormen
van dien.

Het vierde boek van den C. d. c. : „de la juridiction com-
merciale" , in vier titels handelende over de organisatie en
competentie der rechtbanken van koophandel en over de wijze
van procedeeren voor deze rechtbanken en voor de Hoven
van appèl, is geheel weggebleven.

Zie het aangeteekende op bl. 12. In de wet op de rechter-
lijke organisatie van 18 April 1827 waren bepalingen opge-
nomen (artt. 53 en 54) omtrent kamers voor de zaken van
koophandel/ en faillissementen bij de arrondissements-recht-
banken, samengesteld uit drie rechters en twee kooplieden .\'\'Bij
de herziening van deze wet, bij de wet van 28 April 1835,
werden deze bepalingen weggelaten en daarmede het denk-
beeld eener afzonderlijke handelsrechtspraak geheel losgelaten.
W. v. B. Rv., Bk. 1, t. 4: van rechtspleging in zaken van
koophandel, geeft in hoofdzaak eenige bepalingen om de pro-
cedure in handelszaken te bespoedigen.

Onderwerpen voorkomende in den C. d. c. doch niet in het
W. v. K. : 1°. de bepalingen over de gehuwde openbare koop-
vrouw, a. 4, 5 en 7 C. d. c.; dit punt wordt geregeld in
a. 168 Burg. Wetb. 2". C. d. c., L. 1, t. 3, sect. 2: des con-
testations entre associés et de la manière do les décider; de
daarin voorgesclireven gedwongen arbitrage niet overgenomen..
3°. C. d. c., L. 1, t. 4: des séparations de biens; overbodig
geworden naast Burg.. Wetb., Bk. 1, tit. 8 en 10 : van huwe-
lijksche voorwaarden en van scheiding van goederen. 4". C.
d. c., L. 1, tit. 7 : des achats et ventes.

Onderwerpen behandeld in het Wetboek van Koophandel
doch niet in den Code de commerce:

1". de bepalingen omtrent assignation, kassiers- en ander
papier aan toonder, Bk. 1, titel 7, afd. 2 en 3. 2°. De titels

9 en 10 van boek I: over verzekering in \'t algemeen, èn over
brand-, oogst- en levensverzekering. Zij ontbraken nog in het
wetboek van 1826 (1830) en zijn eerst bij de latere herziening
in 1835 ingevoegd. 3". In het boek, dat over het geheel
vollediger en uitvoeriger is dan de Code, worden daarin ont-
brekende bepalingen gevonden omtrent de boekhouders van
schepen (in tit. 2), het vervoer van passagiers (titel 5, afd. 5),
aanvaring (tit. 6), scliipbreuk, stranding en zeevonden (tit.
7), de aansprakelijkheid van den verzekeraar voor avarij-par-
ticulier en de berekening daarvan (in titel 9), en ten slotte
omtrent schepen en vaartuigen welke de rivieren en binnen-
wateren bevaren (titel 13). 4°. In het boek, de titel: van
surséance van betaling, reeds bij S. Besl. van 29 Jan. 1814
weder ingevoerd.

De reclame en terugvordering in zaken van koophandel
(W. v. K., Bk. 1, tit. 8) wordt in den Code, beperkt tot
faillissement, in het derde boek: des faillites etbanqueroutes,
tit. 3, behandeld.

1". Wet van 4 Juli 1874, S. n°. 89, ter vervanging van de
artt. 77—85, over het voorrecht van den commissionnair.

2". Wet van 8 Juli 1874, S. n\\ 95 (de pandwet); art. 2 wijzigt
art. 315 W. v. K. over pand- en verbandbrieven op schepen.

4». Wet van 26 April 1884, S. n\\ 95, waarbij, in ver-
band met de invoering van het nieuwe Wetb. van Sr., a. 398
W. v. K. is ingetrokken en artt. 440 en 893 zijn gewijzigd.

K. B. van 22 Nov. 1879, n°. 26. Benoeming eoner Staats-
commissie tot herziening van het Wetboek van Koophandel;
leden Mrs. J. G. Kist, II. C. Verniers van dek Loekf (op
verzoek ontslagen 1884), J. A. Fiium (f 1884), T. M. 0.
Asser, M. J. Plinaitel, G. J. Th. Beelaeuts van Blokland
(op verzoek ontslagen Juni 1888) en W. L. P. A. Molen-
GRAAFK (ben. in 1885). Ontwerp van wet op „hot handels-
papier" (wissels, acceptatiën, assignatiën en cheques), open-

baar gemaakt in 1886; ontwerp eener wet op het failHssement
en de surséance van betaling in vergezeld van

1". Wet van 30 Mei 1847, S. n". 26, betreffende verliezen
door het te loor gaan van schuldbrieven ten laste van het
Rijk, gewijzigd bij de wet van 2 Mei 1851, S. n". 26, en van
17 April 1887, S. n». 63.

^ 2». AVet van 22 Dec. 1857, S. n". 171, tot buiten effect-
stelling en vervanging van de wet van 3 Sept. 1807 op de
interesten.

3". Wet van 1 Juni 1861, S. n°. 53, houdende bepalingen
omtrent den doortocht en het vervoer van landverhuizers, ge-
wijzigd en aangevuld bij de wet van 15 Juli 1869, S. n". 124.

4\'. Wet van 16 Juli 1869, S. n\\ 96, betrekkelijk de af-
gifte van zeebrieven en vergunningen tot het voeren der Neder-
landsche vlag.

5®. Wet van 9 April 1875, S. n". 67, tot regeling van de
dienst en het gebruik van spoorwegen, gewijzigd\'\'bij de wetA—
31 Dec. 1880, S. n". 258, aa^gayuld bij do wet-vair 10 Mei
1882, S. n". 66,

6®. Wet van 2 Juni 1875, S. n®. 95, tot regeling van het
toezicht bij het oprichten van inrichtingen, welke gevaar,
schade of hinder kunnen veroorzaken, aangevuld bij de wet
van 19 Dec. 1876, S. n®. 255, cioJ. t/^vi, Je^i-. \'ysrJL

7®. Wet van 17 Nov. 1876, S. n®. 227, tot regeling der
coöperatieve vereenigingen, aangevuld bij do wet van 7 Mei
1878, S. n®. 41.

8". Wet van 9 Aug. 1878, S. n®. 124, omtrent de regeling
van de dienst en het gebruik der lokaalspoorwegen^ i^y^-i^-vv^^^H. i^^-^rr-

9®. Wet van 25 Mei 1879, S. n®. 85, houdende bopahngen
op de handels- en fabrieksmerken, gewijzigd bij de wet van
22 Juli 1885, S. n®. 140,

10®. Wet van 25 Mei 1879, S. n®. 88, tot instelling van
een Rijks-postspaarbank^ ^ ^^ zo^Lld f^y^ J^n"/35-.

11". Wet van 23 April 1880, S. n". 67, betreffende de open-
bare middelen van vervoer, met uitzondering van de spoor-
wegdiensten.

12°. Wet van 28 Juni 1881, S. n". 97, tot regeling van
den kleinhandel in sterken drank en tot beteugeling van open-
bare dronkenschap, gewijzigd bij de wetten van 23 April
1884, S. n\\ 54 en 16 April 1885, S. n®. 78, alsmede bij art.
10 van de wet van 15 April 1886, S. n". 64 (Invoeringswet Swb.).

14®. Wet van 11 Juli 1882, S. n". 86, houdende bepalin-
gen tot voorkoming van aanvaringen en aandrijvingen op zee.

15". Wet van 23 Juli 1885, S. n». 151, houdende bepalin-
gen omtrent de opruiming en het beheer van vaartuigen en
andere voorwerpen, in openbare wateren gestrand of gezonken.

16". Wet van 5 Mei 1889, S. n«. 48, tot het tegengaan van
overmatigen en gevaarlijken arbeid van jeugdige personen en
van vrouwen, e^cA^^L^^^

Van zijdelingscli belang zijn de wetten en besluiten regelende
het-puteutreeht,^iet muntwezen, do maten, gewichten, weeg-_
werktuigen en gasmeters, het toezicht op stoomtoestellen\',^iet

loodswezen, de brievenposterij en pakketpost, de telegrafie,
de zeovisscherijen en do Nederlandsche Bank.

Mis. Assku, Hkug, Godkkuoy, Tydkman en i»k Vuiks, liet
Wetboek van Koophandel met aanteekeningen, 2Jo druk door
Mr. T. M. C. Assku, 1873. — A. nio Pinto, Handleiding tol het
Wetboek van Koophandel, \'2 dl., Hde <lnik. 1870.— A. C. lloi.THis,
Voorlezingen over het handcis- cn ze(M-cgt, uitgegeven door H. .1.
Ty. pk Gkkh, ;{ dl. 18()1. en Het Nederlandsche faiilitenregt
2dc dr, met aanteekeningen van H. .1. L. uk Gkku, 1878.— .1. dk
Wal, Hel Ned. llandelsrcgl, 3 dl. I80<). — .1. A. Levv, lief
Alg. Duitsche llandelswefboek vergeleken niet het Ned. Wetboek
van Koophandel, 1809. — .1. G. Kist, Hoginselen van Ilandelsregt

volgens de Nederlandsclie wet,G dl. 1867—1877. Dl. l—Z^\'i^e druk
1874—8^. — G. Diephuis, Handboek voor het Handelsregt, 3 dl.,
2de druk 1874. — T. M. C. Asser, Schets van het Nederlandsche
Handelsrecht, — N. K. F. Land, Beginselen van

het hedendaagsche wisselrecht, 1881. — J. C. de Marez Ovens,
Beginselen van het hedendaagsche faillietenrecht, 1883. _
Monographieën bij de betrekkelijke onderwerpen.
Tijdschriften: in het bijzonder

De Vries en Molster, Het Magazijn van Handelsregt, 18^—
187^, 17 dl. Nieuwe Reeks, onder redactie van G. D. Asser Jr.
en F. A. Molster, sedert 1889.
Verzamelingen van Jurisprudentie: in het bijzonder

D. Leon , De Rechtspraak van den Hoogen Raad, Wetboek van
Koophandel, 2de druk, door J. A. Levy, 1 dl., 7 suppl.— W. C.
L J. Cremers, Aanteekeningen op de Ned. Wetboeken, bevattende
de literatuur en de jurisprudentie, dl. H. met 3 vervolgen.

The Merchant shipping Act van
wijüigd o. a. in 1855, 1862,4.871, 1872, 1873 on 187G.

De wet van 18^ handelt (l)^vcr do bevoegdhoid van don
Board of Trade (hot Minietorio van Handel) iiv-oohocpoiiakcn,
(2) »wi^-cchepon (oigondom-, inschrijving, verkoop, vorband-
■ontü.\')) (8) ovor den sphippnr f^n do schpopfigogollon
veiligheid van schepen en de voorkoming vaiischcepsrarapen ,
(5) over het loodswezen, (6) over vuurii>PCTt^(7) over het fonds
ter bestrijding van iütga^veii-.teir1behoeve van de scheepvaart,
(8) over schipbreiik7\'\'stonding en berging, (9) over de aan-
sprakelijlifeeïdvan de reeders, en bevat in een 10\'ic hoofdstuk
y»Cf^hrifti?n vnn processuoolon aardi-

Verdere wetten: The Bills of lading Act van 1855, over het
endossement van cognossementen. — The Passengers Act van
1855, over het vervoer van passagiers over zee, gewijzigd in

1863 en 1872. — TU Factors Actjf van 1S2C, 1G2Ö, ini\'2 ui
iSrr-, betreffende den handel door middel van|faeto4:s. (commis-
sionnairsj\' en agente^.— The {Joint-Stock) Companies Act van
1862, regelende de naamlooze vennootschappen, gewijzigd in
1867, 1870, 1877, 1879, 1880, 1883 ^n 1886^ The Bills of
Exchange Act van 1882, bevattende eene codificatie van het
Avisselrecht. — The Bankruptcy Ad van 1883 regelende het
faillietenrecbt (gewijzigd in 1884^— The. Patents, Designs
and Trade Marks Act van 1883 over octrooien, modellen en
handels- en fabrieksmerken (gewijzigd in 1885,1886 en 1888Jr. ^

W. Rfawes, lex mercaloria rediviva, 1751, Gde cd. 1813. — .1.
Smith, a compeiuliiim of mercautile law.^ od. — .1.
\' smmttltie Jaw of contracts, 8 cd.f^l885. ---^^\\i)ülso^^Mn the i C.C^. f\'^ti^^\'»^

— Fr. Pollock, principles of contract,
\' \' 4 od. 188^ — Mc. CuLl.ocii, commercial dictionary, 1882.^

Congres wet tot regeling van de octrooien, liandels- en
brieksmerken van 1870. l^^iCcCsu.j\'tt^Q^^ , ^

Civil Code of New-York, ontwerp van Dudley Field (1865),
ingevoerd o. a. in Californië en Dakota.
3°. Do Scandiiiavisclie Ilijkoii.

Deiieinarkoii. Danske Lov van 15 April 1683, waarin oen
boek over het zeerecht^daarnaast eene failliotenwet van 25
Maart 1872, eene wet op do berechting van liandelszaken van
19 Febr. 1861, en andere regelende enkele speciale onderwerpen.

Zweden. Algemeen wetboek van 1734. Hiernevens eene ftiil-
liotenwet van 18 Sopt. 1862, eene wot regelende liet zeerecht

T. M. C. Asseh, de Scandinavische wis-selwet van 1880, 1880.
II. Landen met een gecodificeerd handelsrecht.

Locré, législation civile, commerciale et criminelle de la France,
1827—1832 , 31 dl. Over den Code de comm. dl. I en XVII—XX. —
Locré. Esprit du Code de commerce, 2de dr. 1829.

De Code telt IV boeken en 648 artikels. Hij geldt in L u x e m-
burg. Polen ^België, voor zooverre later niet gewijzigd.
Belangrijke wijzigingswetten :

Wet van 28 Mei 1838, houdende een nieuw 3^® boek over
faillissement en bankroet.

Wet van 17 Juli 1856, afschaffende de gedwongen arbi-
trage bij geschillen tusschen vennooten (Bk. 1, tit. 3, sect. 2).

Wet van 23 Mei 1863, wijzigende Bk. 1, tit. 6 (invoeging
van eene nieuwe afdeeling over handelspand en wijziging van
de bepalingen omtrent de commissionnairs).

Wet van 18 Juli 1866, op de makelaardij (afschaffing van
het monopolie van de makelaars in goederen en wijziging van
verschillende artikelen van Bk. 1, tit. 5).

Wet van 24 Juli 1867, sur les sociétés, handelende over
commanditaire vennootschappen op aandeelen, naamlooze ven-
nootschappen, vennootschappen hcajntal variable, tontines en
levensverzekeringmaatschappijen (wijziging en aanvulling van
Bk. 1, tit. 3, sect. 1 C. d. c.)/

Wet van 8 Dec. 1883, over de verkiezing van de leden
der rechtbanken van koophandel.\' Het 4de boek Avas op dit
punt reeds in 1871 gewijzigd.

Wet van 10 Juli 1885, sur Vhypothbque maritime (scheeps-
hypotheek, onze pand- en verbandbrieven), vroeger reeds ge-
regeld bij de wet van 10 Dcc. 1874.

Wet van 12 Aug. 1885, tot wijziging van do artt. 216, 258,
262, 263, 265, 315, 334 en 347 (betreffende het zee- enassu-
rantierecht).

Wet van 11 April 1888, ter vervanging van de artt. 105
en 108 (verval van vorderingen ter zake van vervoer).

Wet van Maart 1889, sur la Uquidaiion judiciaire et la
faillite (betreffende wijzigingen in het faillietenrecht).

Naast den Code de comm. staan wetten op de handels- en fa-
brieksmerken van 23 Juni 1857, op de ontvangcedullen (war-
rants) van 28 Mei 1858 en op.de chèques van 14 Juni 1865,
gew. 19 Febr. 1874.

acq Savary , Ie parfait négociant, 1675. — J/Cpothier (1699—
1772), Oeuvres. — J. M. Pardessus, Cours de dr. comm., 4 dl.
1814—16 (6de dr. 1857). — Frémery, etudes de dr. comm. 18;^. —
•\'.it.Rogron, Code de commerce expliqué, l.^d» di. 1001./— Beslay,
commentaire du C. d. c.,^2=rti Mounier, traité d^ dr.

comm., 1841. — Bravard-Veyrtères, traité de dr. comm.,
6 vol., uitgegeven door Demangeat, 1802—86, -tü-^, 2 éd.
1888/ — Delamarre et Lepoitvin , traité théorique et pratique
de dr. comm., G vol. 1860. — Massé, le droit comm. dans ses
rapports avec le droit des gens et le droit civil, 4 vol., 3 éd. 1874.—
Bédarride, Commentaire du C. d. c., vol./— Alauzet, com-
mentaire du C. d. c., 8 vol., 3 éd. 1879. — T<yon-Caen et Renault,
Précis de dr. comm., 2 vol., 1881/85; Traité du droit commer-
cial. tome 1, 1888,^, ^eSacr, jT^J)-, izc"
Tij d sch ri f/:/Annales dedr. comm. van Tiiai.ler, sedert 1887.

2°. Helgiö. De Code do comm. is nagenoeg geheel herzien.
Ongewijzigd bestaan alleen Sk—1, tit.-^-scot. 2 (deo eom-

197—215 (de la saisie et vente des navires) en artt. 642—648
(over de wijze van procedeeren voor de rechtbanken van Koop-
handel en de hoven van appèl).

De wet op do rechterlijke organisatie van|^869|regelt do
organisatie van do rechtbanken van Koophandel (artt. 616—
630 C. d. c.), het livre préliminaire van den Codo do i)roc.
civ. van

|_1870 fdo bevoegdheid dier rechtbanken (artt. 631—
641 C. d. c.). Verder werd liet derde boek (faillissement, bank-
roet en surséance) vervangen door do wet van 18 A])ril 1851,
het vennootschapsrecht geregeld bij do wet van 18 Mei 1873^
het wisselrecht bij die van 20 Mei 1872, do verzekering bij wet
van 11 Juni 1874, het zeerecht bij wet van 24 Aug. 1870-^W) /

2, 3 , 9;é>,

Naast den Code te noemen de wetten van 18 Nov. 1862
op de warrants, van 20 Juni 1873 op de chèques, van 1
April 1879 op de handels- en fabrieksmerken en van 29 Juni
1887 op het akkoord ter voorkoming van faillissement.
Literatuur: /,

f. Namur, Ie code de commerce\'Devise, 3 dl., 2 dr. 1884. /
3°. Griekenland. De Code de commerce ongewijzigd vertaald
ingevoerd in 1835.

B. Landen met een uitgebreid handelsrecht.
1°. Spanje. Codigo di comercio van 30 Mei 1829, in werking
sedert 1 Jan. 1830, Het is verdeeld in 5 boeken en 1219
artikels. Tusschen 1847 en 1873 komen talrijke wijzigings- en
aanvullingswetten tot stand. Nieuw handelswetboek van 22
Aug. 1885, ingevoerd 1 Jan. 1886; het heeft 955 artikels en
bevat een exceptioneel verbintenissenrecht voor handelszaken.

De rechtbanken van Koophandel werden opgeheven en de
bijzondere handelsprocedure (Bk. 5 van het wetboek van

Mittermaier , das Spanische Handelsgesetzbuch von 1885 in Zft.
f. d. ges. Hr., 1887, S. 280 ff.

Juan de Hevia Boi.anos, Laberinto de comercio terrestre y
f naval, 1010. _ J^, e/t^ a.ltd<iyyu) , CuMO du. cUmt-e-La -m^dfUC^^v^^, ^
2°. Portugal. Codigo comercial

van 18 September 1833, met ^ i<P\'yo »vii
een uitgebreid handelsvorbintenissenreclit, thans vervangen "
door een nieuw Wetboek v. Koophandel van 28 Juni 1888,
in werking sedert 1 Jan. 1889.

3°. De verschillende staten van Midden- en Zuid-Ainerika,
wier wetboeken meerendeels navolgingen zijn van het Spaanschc
Handels wetboek van» 1829.

4®. Duitsclilaiid. Entwurf eines allg. DeMscIien Ilnndelsgesetz-
buchs van 1861.

.y. Lutz, Protocolle der Kommission zur Berathung eines allg.
Deutschen Handelsgesetzbuches, 9 dl. 1858—1801.
Invoering in do meeste Duitsche Stuiten in 1861—1865. Het
alg. Duitsche Handelswetboek wordt bondswet voor den

Supplément à la Revue générale de Droit international public.
A. PEDONE, Éditeur, 13, rue Soufflot, PARIS

w
«

c
c
c
s

■de la Grasserie, docteur en droit, juge au tribunal civil de Rennes, membre
de la Société de Législation comparée, 1893, 1 vol. in-8........ 8 fr.

■d\'une introduction par A. Levé, vice-pvésident du tribunal civil d\'Avesnes,
1890, in-8.............................. 8 fr.

Il ^ 1 \'-i.ilTfol\'rkT promulgué le 1«\'janvier 1890,
I^OCie peilcU lltllieiJ, suivi des dispositions transi-
toires, traduit et annoté, précédé d\'une introduction par Edm. Turrel, avocat
général de la principauté de ^lonaco, memlire de la Société de [législation
comparée, J890, 1 vol. in-8..................... ô fr.

août 1S8Ô, mis en vi^jueur le l«f janvier 188G, Uuduit et annoté avec introduc-
tion par I\\L Prudhomme, docteur en droit, substitut du Procureur delaUépu-
])lique à Sens, membre de la Société de Législation comparée, 1891, 1 vol.
in-8................................. 8 fr.

1882, mis en vigueur le i" janvier 1883, suivi des dispositions transitoires, tra--
dnit et annoté, précédé d\'une introduction par Edm. Turrel, avocat général,
Conseiller d\'Etat de la Principauté de Monaco, membre do la Société do Légis-
lation comparée, 1892, 1 vol. in-8.................. (> fr.

180\'), mis en vigueur le l" janvier 18G7, traduit et annoté sur la dernière édi-
tion ofllciello du 20 septembre 1889, précédé d\'une introduction par M. Prud-
homme, substitut du Procureur de la République ons, membre de In Société
<lo Législation comparée, 1892, 1 vol. in-8...... ...... 8 fr.

1889, mis en vigueur le 1" mai 189U, traduit et annoté, précédé d\'une introduc-
tion i)ar ^L Prudhomme, substitut du Procureur do la République Sens,
membre de lu Société de Législation comparée, 1893, 1 vol. in-8 ... 8 fr.

traduit avec introduction par Raoul do la Grasserie, docteur en droit, juge au
tribunal civil de Rennes, membre do la Société de Législation comparée, 1893,
in-8............................... ■\'! fr.

1 c

2 c

"Z X

■g 1
= £

o
u

g gueur le 1" janvier 1868, traduit annoté avec introduction, par M. Lepelletier,

5 docteur en droit, avocat à la Cour d\'appel de Gaen, 1894, 1 vol. in-8. . 10 fr.

x O

« 19 mai 1876, mis en vigueur le i" janvier 1877, suivi des lois hongroises sur
le change et la faillite, traduit, annoté et précédé d\'une introduction, par
\' Raoul de la Grasserie, docteur en droit, juge au tribunal civil de Rennes.
= 1894, 1 vol. in-8........................... 8 fr.

tembre 1889, mis en vigueur le 1" janvier 1890, traduit et annoté avec iutro-
r duction par M. Prudhomme, substitut du Procureur de la République à Lille,.

j2 membre de la Société de Législation comparée, 1894, 1 vol. in-8. ... 8 fr.

3 lois promulguées jusqu\'à ce jour, des lois hypothécaires, de celles sur l\'état

^ civil, la prescription, les successions, le change, la faillite, du Code maritime

^ de 1891 et des lois sur la propriété industrielle, traduits et annotés, par Raoul

paré aux principaux Codes de l\'Europe, par Joan Bohl, président d\'honneur de
diverses sociétés savantes, professeur de droit H. G., docteur en droit, avocat

1 CIVIL AUTRICHIEN. — CODE CIVIL DU CANTON DU
I. TESSIN. — CODE CIVIL MEXICAIN. — LOI ANGLAISE

3 Étude de législation comparée, précédée d\'un aperçu sur les origines du droit
civil et moderne, par E. Glasson, professeur à la Faculté de droit do Paris,
1880, 1 vol. in-8.......................... 8 fr.

judiciaires de l\'Angleterre, comparés aux droits et aux.institutions do lu
5 France, par E. Glasson, professeur à la Faculté de droit de Paris, 1882, 6 vol.
? • in-8................................ <iO fr.

J par Frédéric de Schulte, professeur à l\'Université de Bonn, traduit et annoté

~ sur la 5e édition, par M. Marcel Fournier, précédé d\'une introduction, pAr

cour d\'appel. — Préface de Jules Simon, de FAcadémie française. — Ouvrage orné de
vingt portraits (Héliogravures Dujardin).

Dupin ainè. — Berryer. — Philippe Dupin. — Grêmieux. — Paillet. — ]Marie.

— Dufaure. — Senard. — Chais d\'Est-Ange. — Léon Duval. — Bethmont. —
Liouville. — .Iules Favre. Lachaud. — Nicolet. — Allou. — Lentè.

1895. — Un beau volume in-8 raisin........ Broché, 12 fr. 50 ; relié, 17 fr. 50

Sur beau papier, avec deux séries <le gravures . . — 20 fr. » ; — 35 fr. »
Collection des 20 portraits sur Chine dans un carton artistique.......25 fr. »

(PLAIDOYERS PHILOSOPHIQUES), par Émile do Saint-Auban, avec une intro-
duction de l\'auteur.

Les Trafics de l\'Êlysèe. — Les grandes Conventions uk 1883. — La Finance et
la Politique. — Le Renouvellement du Privilège de la Banque dk Frange.

— L\'Anarchie Doctrinale. — Le Livre de .Iean Grave. — Le Procès des
Trente. — La Magistrature, la Presse et l\'Opinion.

Do tous les ouvrages publiés depuis quelques mois, il en est doux qui ont plus parti-
culièrement frappé l\'attention du inonde du Palais. Le premier retrace en vingt notices,
accompagnées de portraits, la carrière des plus illustres avocats du barreau de Paris.
Précédé d\'une introduction par .Fuies Simon, il n\'est pas seulement pour l\'avocat le ma-
nuel où • il apprendra ses devoirs, qui constituent sa dignité », mais encore un très
beau livre de i)ibliothèque.
Tout a été mis en œuvre pour lui donner un cachet artistique.

L\'accueil empressé fait au volume do MM. Allou et Chenu prouve quel intérêt
s\'attache fi tout ce qui touche aux maîtres de la barre. En consacrant la niéinoiro des
grands avocats, et leurs titres à la reconnaissance de la postérité, les auteurs se défen-
dent d\'avoir, dans l\'étendue de ce siècle, choisi vingt noms, avec la pensée do les élever
au-dessus de tous les autres. Ils ne pouvaient pensera distribuer des couronnes; et si
l\'idée d\'une comparaison avait dirigé ce travail, elle l\'eût au.ssilôt rendu impossible. Le
barreau a fourni trop do talents éclatants pour que la liste et le classement en soient
possibles.

Réunir des hommes dont la personnalité se soit affirmée surtout par la variété de
leur génie, montrer ainsi combien l\'exercice do la parole comporte de formes différentes :
tel a été leur but.

Le second, ainsi que le dit son sommaire, présente l\'ensemble des j^lus retentissantes
plaidoiries de M® do Saint-Auban. C\'est li\\ un recueil d\'histoire contemporaine. Commo
l\'affirme l\'auteur lui-môme dans sa brillante introduction € les événements l\'ont dicté ;
ma franchise l\'a écrit. 11 n\'a rien de commun avec d\'autres recueils célèbres. Dans ces

recueils, la plaidoirie illustre des faits le plus souvent sans importance ; ici, tout au re-
bours, ce sont des faits d\'une importance capitale qui illustrent la plaidoirie...

t L\'Histoire au Palais !... Elle n\'y est pas toujours consolante ; mais où donc est-elle
plus dramatique, plus suggestive et plus documentée ?

« Depuis dix ans, l\'Histoire au Palais, c\'est presque toute l\'Histoire. Les notables pé-
ripéties adoptent ce théâtre ; elles viennent s\'y dénouer, ou tout au moins s\'y agiter...
Le début du siècle fut essentiellement militaire. Sa lin est essentiellement judiciaire. On
il copié son début dans des journaux d\'état-major ; on copiera sa fin dans des grosses
d\'arrêts. Tout événement qui compte aboutit à un procès — ou devrait y aboutir. Il faut
que la Psychologie aille s\'installer dans les greffes, si elle veut comprendre les cons-
ciences actuelles ».

Il nous est impossible de reproduire ici, quelques-uns des nombreux comptes rendus
publiés par les journaux et revues judiciaires ou politiques. Il nous suffira de dire que
toute la presse, sans distinction d\'opinions, a fait à ces ouvrages, intéressants à plus
<i\'un titre, le phfs bel accueil. Rarement même on a pu rencontrer une pareille unani-
mité dans les éloges. C\'est que pour les uns et les autres, il y avait plus d\'un exemple
ù tirer des Grands Avocats du siècle, et, dans les plaidoyers philosophiques de M. de
Saint-Auban, d\'un très beau style et d\'une si fière allure, plus d\'un enseignement à
prendre.

Discours et plaidoyers de M. Allou, ancien bâtonnier, sénateur, publiés par son fils
M. RoGEn Allou, avocat à la cour de Paris. 188-\'i, 2 vol. gr. in-8.......24 »

Discours et plaidoyers de M. Chaix d\'Est-Ange, ancien bâtonnier, publiés par
M. Rou-ssk, ancien bâtonnier ; 2\' édition, augmentée par M. Constant, avocat à la
cour de Paris. 1877, 3 vol. gr. in-8 (Epuisés)............."... •\'tO »

Œuvres judiciaires, réquisitoires, conclusions, discours juridiques, plaidoyers, de
M. Pinaud, ancien procureur général, avec une préface par M. Ch. RoulLay, avocat à
la cour de Paris. 18&\'), 2 vol. gr. in-8..............,.....20 .

Je prie Monsieur A. Pedone, éditeur A Paris, 13, rue Soufflot, de m\'adresser un
exemplaire des ouvrages annoncés ci-contre:
1« Grands avocats du siècle, au prix de :
2« L\'Histoire socialo au Palais de justice, au prix de :
Je lui remets ci-joinl un mandat de

Imp. Cl. S.iinl.Aiiliiii l\'t Tlii>\\cnnl. — J. Tliinciml, nim^M-iir, S.iinl-I»inii\'r (ll.iiili>-.\\l,irnc>).

Noord-Duitschen Bond 5 Juni 1869, wordt R ij k swet in 1871.
Het is verdeeld in vijf boeken en 911 artikels. Bk. I, van den
handelsstand, in zeven titels: van kooplieden, van het han-
delsregister, van handelsfirma\'s, van de handelsboeken, van
procuratiehouders en agenten, van handelsbedienden en van
makelaars. Bk. H, van de handelsvennootschappen, in drie
titels: van de vennootschap onder firma, van de vennootschap
en commandite en van de naamlooze vennootschap. Bk. Hl,
van de stille vennootschap (stille Gesellschaft) en de hande-
ling voor gemeene rekening, in twee titels. Bk. IV, van han-
delsdaden , in vijf titels: van handelsdaden in het algemeen,
van koop, van commissiehandel, van expeditie en van ver-
voer. Bk. V, van den zeehandel, in 12 titels: algemeene be-
palingen, van reeders en van de reederij, van den schipper,
van de equipage, van het goederenvervoer, van het personen-
vervoer, van bodemerij, van avarij, van hulp- en bergloon,
van zeeverzekering en van verjaring.

De artikelen omtrent de commanditaire vennootscliap op
aandeden en de naamlooze vennootscliap zijn achtereenvol-
gens vervangen door de wet van 11 Juni 1870 en die van
18 Juli 1884. Bk. V, tit. 4 is afgescliaft en vervangen door
de Scemannsordnung van 27 Dec. 1872.

Het wisselrecht is geregeld door do Allg. Deutsche ]]\'echscl-
orduuug van 1847 en do Nürnberger Novellen van 1861, beido
in 1871 tot rijkswetten verhoven; het faillietenreclit door de
rijkswet {Konkursordiiung) van 10 Febr. 1877. ^c^-j. /y^^f^e^c. oPc/cP.

De rijkswet op do recliterlijko organisatie {Gerichtsverfas-
snugsgesetz) van 27 Jan. 1877^hceft handelsrechtbanken inge- jc^ltj-^ \'\' \'
voerd, in den vorm van handelskamers bij do „Landgerichte". \'\'

ct commercionim singularis, 2 dl. KMi\'i. —Mai\\tkns,
Grundriss des lIandelsrochl.s, insb. des Wcclisol- und Socrecbts,
1797. — Mf.no Pohls, Darstellung des gem. Deutschen u. dos
llamburgischcn Handelsrechts für .hiriston u. Kaulleute, 4 dl.
1828-18iii. — H. THf)!,, das llandolsrcclit. 1. iW dr. 1879, II,

4de dr. 1878, III, 1880. — L. Goldschmtdt, Handbuch des Han-
delsrechts, 2 dl., dl. 1 2de dr. 1874f(onvoltooid) en System des
Handelsrechts, SAf dn 188^! — W. Endemann, das deutsche
Handelsrecht, 4<le dr. 1887. — Handbuch des deutschen Handels-,
See- und Wechselrechts (van verschillende medewerkers), uitge-
geven door Endemann, 4 dl. 1882—1885. — C. Gareis, das
deutsche Handelsrecht, —-J. F. Beurend, Lehrbuch

„^.xlc.-^y^-T^rP&p- dcs Handelsrechts[(onvoltooid). — K. Cosack, Lehrbuch des Han-

■--—Verder verschillende commentaren op het Wetboek, zooals die r-tur. f/sot^..

Veel omtrent het handelsrecht bevatten ook de werken over
het Duitsche Privaatrecht, met name de hand-en leerboeken van
Mittermaier (7de dr. 1847), v. Gerber (-^odo dr. 188^), Bluntschli-
Dahn (3de dr. 1864), Beseler (4de dr. 188^), Gengler (^de dr.
19^/ Stobbe, 5 dl., dl. 1—3, 2de dr. 1882—85^alsmede

^\'^f^ß\'^dcr.^mi/^.^ dr. vlg., en van Dernburg, 3 dl., 3de en 4dedr. 1884/9.if
Jf^d^-y^- oP(i/£>/j F. Dahn, handelsrechtliche Vorträge, 1875. — J. Riesser, zur
^ ^^^ ^^^ \' Revision des Handelsgesetzbuches, 1887/9.

ceupf,\'^ \'^ Zeitschr. für das ge-sammte Handelsrecht, sedert 1858, en Ar-
\' ^ chiv für Theorie u. Praxis des allg. deutschen Handels- u. Wech-

5°. Oostcnrijk-Cislcitliaiiiö. Invoering van de eerste 4 boeken
van het Duitsche Handelswetboek met 1 Juli 1863, bij wet van
17 Dec. 1862\'; van de Duitsche wisselwet met 1 Mei 1850 bij
wet van 25 .Jan. 1850. Faillietenwet van 25 Dec. 1868/,

6". Hongarije, (Kroatië en Slavoiiië. Handelswet (navolging
van het Duitsche wetboek) van 10 Mei 1875 (ingevoerd 1 Jan.
1876); wisselwet (navolging van de Duitgche) van 5 Juni 1876
(ingevoerd 1 Jan. 1877); faillietenwet van 27 Maart 1881.

7°. Italië. Codice di commercio van 2 April/Sl Oct. 1882, in-
gevoerd met 1 Jan. 1883. In vele opzichten eene navolging
van het Duitsche handelswetboek. Tn tit. 6 van boek I vindt
men een aantal bepalingen over handelsverbintenissen in \'t
algemeen. Het wetboek omvat het wisselrecht, het faillieten-
recht en liet handelsprocesrecht,

Benv. Straccha (de eerste schrijver over handelsrecht^tracfatus
de mercatura seu rnercatore, 1553. (L. Franciit, Benvenuto Stracca
Giureconsulto Anconetano del Sec. XVI. Note bio-bibliografiche.
Roma, 1888.) — Sigism. Scaccia, tractatus de commerciis et cam-
bio, 1G18. — Raph. de ïurri, tractatus de cambiis, 1(341. — ié ^
Franc. Roccus, responsorum legalium cuin decisionibus centuriae
duo, ac mercatorum notabilia, 2 vol. 1655. — Joan Bapt. Car-
niNALis de LucACtheatrum veritatis ac justitiae, 15 dl. 17G8. —
Ansaldus de Ansalüis, discursus legales de commercio et mer-
caturaf 1689. — Jos. /MAR^^AimEiiiJ de Casaregis/ discursus
legales de commercio\'\',^IWT; im^^r-Wj^^^z/^T^\'^\' cAuA^^^

Rotae Genuae de mercatura et rebus ad eam pertinenfibus de-
cisiones, 15!)2^ (beslissingen van de rota (^rechtbank) te Genua);
decisiones Sacrae Rotae Romanae (beslissingen van het hoogste
Gerechtshof dor Pauselijke kurle), 1587.

<f.ViDARi, corso di diritto commerciale, 9 dl., 1877/87;(11. I
dl\'.\', dl. I—dr. — MARGiiiEni, il^liritto commerciale italiano,
— Boi,AyKio-e. a.,^odice di commercio\'oommental.o. 1888.

C. Eene eigenaardige stelling neemt Zwiisorland in.
Buudesgcsetz ilher das Obligatioiiciirccht van 14 Juni 1881,
in werking sedert 1 Jan. 1883f*^ Het omvat het geheele ol)li-
gatierecht, met inbegrip van die overeenkomsten welko gewoon-
lijk in do handelswetboeken behandeld worden, zooals de assig-
natie, de commissie, do vervoerovereonkomst, do vennootschap
onder firma, en commandite en de naamloozo, don wissel,
chùquo en ander order- en toonderpapier ; bovendien bei)alingen
omtrent hot verkeer met roerondo goederen (overdracht, pand-
en retentierecht). Daarentegen worden de verzekering en de
schenking er niet in behandold.

Jhtudesgcsi\'lz iibcr Schuldbcircibung uvd Konkurs van 11 April
1889, waarover nog oono-volks«tomn>ing moot })li\\ntr hebben.

Schneider n. Fick , das Schweizerische Obligationenrecht, 2de dr.
1883 (commentaar)r— Haberstich, Handbuch des Schweizeri-
schen Obligationenrechts, 2 dl. 1884/87 (onvoltooid).

S. Borchardt, Vollständige Sammlung der geltenden Wechsel-
und Handelsgesetze aller Länder, Iste Abth., die Wechselgesetze,
1871, 2 dl. (Origineele en Duitsche tekst).

0. Borchardt, Sammlung der seit dem Jahre 1871 publicirten
Wechselgesetze, 1883.

0. Borchardt, die geltenden Handelsgesetze des Erdballs, iste
Abth. die kodifizirten Handelsgesetze, Bd. 1, 2te Aufl. 1884, Bd.
j ij 2—5, 188j^/7. (Alleen in Duitsche vertaling). ^V^l^J^i^T [ J

Een goed jaarlijksch overzicht der wetgeving in alle landen geeft
de Annuaire de législation étrangère, uitgegeven door de Société
/7 de législation comparée, sedert 187^. Daarnaast voor Frankrijk,
1 sedert 188^, de Annuaire de législation française.

G. Cohn, die Anfänge eines Weltverkehrsrechts, in Drei Rechts-
wissenschaftliche Vorträge, 1888. \'
Pogingen van particulieren. Het Institut de droit interna-
tional opgericht in 1873. In de 10^® vergadering, in 1885 te
Brussel gehouden, wordt een ontwerp van eene internationaal
uniforme wisselwet vastgesteld, voorbereid door C. Norsa.

De Association for the Reform and Codification of the law of
Nations, opgericht in 1873. Op"de vergadering te Antwerpen
in 1877 worden vastgesteld de York and Antwerp Ru-
les (eene herziening van de York rules in Sept. 1864 te
York vastgesteld door de Association for the promotion of social
science). Het zijn 12 regels rakende de a var ij-grosse. Clau-
sule: General average, if any, payable according to York and
Antwerp rules.

W. L. P. A. Molengraait, Internationale avarij-grosse regeling.
Prft. 1880. (Hierover: D. J. .Iitta , Op den bouwgrond van het
wereldrecht in Themis, dl. 43, en C. G. H. Franck in Zft. f. d.
ges. Handelsr., Bd. 28, S. 417).

Op de congressen van Bremen (1876), Antwerpen (1877),
Frankfort a. M. (1878) en Bern (1880) een stel van 27 regels aan-
genomen , hoiidende eene uniforme regeling van het wisselrecht. ^
Pogingen tot regeling van het goederenvervoer over \'i
zee. Formulier van een cognossement in 1882 in de vergade-
ring te Liverpool vastgesteld. Reactie daartegen, vergadering
te Hamburg in 1885. Hamburg Rules of affreightment, 12 in
getal. Vergadering te Londen in 1887.

Molengraaff, Étude sur Ie contrat d\'affrètement. Principes
fondamentaux d\'une loi uniforme internationale, in Revue de droit
international, 1882, p. 39, 2G0. — J. F. Voigt, die neuen Unter-
nehmungen zum Zweck der Ausgleichung der Verschiedenheiten "
der in den Seestaten geltenden Havariegrosse- und Seefracht-
Rechte, 1882. — W. Lewis, die neuenKonossement^klauseln, 1885.
Congres voor handelsrecht in Sept. 1885 te Antwerpen ge-
houden op uitnoodiging van de Belgische regeering. Doel
daarvan: uniformeering van het wissel- en zeerecht. Vaststel-
ling van een ontwerp van wisselwet en van een reeks van be-
sluiten betreffende het zeerecht.

Tweede congres voor internationaal handelsrecht te Brussel
in Oct. 1888. Herziening van de besluiten van het Antwerp-
sche congres.

Officiëele stappen. Twee wegen: wet (voorbeelden: Alg.
Duitsch Handelswb., Scandinavische wisselwet) of tractaat.

.T. A. Levy, wet of tractaat\'? 1880. /
Tractaten : internationale t e 1 o g r a a f-overcenkonist, gesloten
te Parijs 17 Mei 1865 (K. B. van 25 Aug. 1805, S. n". Ill), gewij-
zigd te Weenen 21 Juli 1868 (K. B. van 31 Dec. 1868, S.
n». 178), herzien te Rome 16 Jan. 1872 (K. B. van 30 Juli
1872, S. n". 84), aangevuld te St. Petersburg 22 Juli 1875
(K. B. van 1 Juni 1876, S. n". 112). iéW A OV ,

Hot brievenvervoer per post internationaal geregeld !
eerst door do p o s t-convontio to Bern van 9 Oct. 1874 (K.B.
van 29 Mei 1875, S. n". 80), later bij het postverdrag van
Parijs van 1 Juni 1878 (K. B. van 12 Mrt. 1879, S, n".41);

de uitwisseling van brieven met aangegeven geldswaarde bij
conventie te Parijs gesloten 1 Juni 1878; de uitwisseling van
postwissels bij conventie te Parijs van 4 Juni 1878 (beide:
K. B. van 12 Mrt. 1879, S. n». 41); het vervoer van postpak-
ketten bij conventie van 3 Nov. 1880 te Parijs gesloten (K.
B. van 2^ Juli 1881, S. n". 144). Deze v i e r overeenkomsten
zijn gewijzigd en aangevuld te Lissabon 21 Maart 1885 (K. B.
van 23 Maart 1886, S. n". 4/).^
Internationale overeenkomst tot bescherming van den in-
4 eigendom (octrooien, modellen, handels- en

fabrieksmerken, handelsnaam) van 20 Maart 1883, S. 1884,
^l\'^^ja^i! u®.^189, goedgekeurd bij de wet van 23 April 1884, S. n". 53.\'-

Internationale Eisenbahnverträge, 1887. —(Ê. Thaller, Du transport
ä,ri Le^aaJ^^^^\'^^ en droit international,in Annales de droit commercial, t. 1.

Duitschland, Groot-Britannië, België, Frankrijk, Spanje, Italië,
^^ , , Zwitserland, Tunis en Haïti.

/rü^^c-^Y ^ Prft. 1858. — E. E. van Baalte, uniform wisselrecht, Themis, / / \\

(^Ju fh-^\'"^ eeniging, 1880, dl. 1, bl. 15.5 Discussie in dl. 2, bl. 04. — G, l^fr/\'-\'^^\' \'
/ \' / • / \' einheitlichen Wo(;hselrecht, 1880. — ^^^ \'\'J\'

Grundlage der Allg. Deutschen Weciiselordnung, in Zfl. f. d. ges.
Handelsrecht, Bd. 28, S. 509.

Beiseut , Materialien zur Frage der übereinstimmenden Gesetz-
gebung der Inhaberpapiere, 1879. — Marcus , zur Frage der in-
ternationalen Begehing der Bechtsver)jältnisse der Inhaberpapiere
in Zft. f. d. ges. Hr., Bd. 26, S. IG ff.

D. J. .litta, het vonnis van faillietverklaring in het internationaal
privaatrecht,880. —^G. Gaule, la dottrina giuridica del falli-
mentof 1872, vert, in \'t Fransch door E. Dubois, la faillite dans

le droit international privé, 187.^. — Fionr., del fallimento sc-
condo il dinttoƒ^inlernaƒionale, 1873. — Simon, la faillite d\'après
le droit international privé ,\'^1878. — Nachuaur, de la faillite en
droit international privé, 1883. — Stelian , la faillite : études de
lóg. comp, et de dr. international (Th.), 1885. — Til\\llku , des failli-
tes en droit comparé, 2 vol. 1887. — A. Weiss, (pielques mots
sur la faillite des commerçants, in Annales de droit commercial,

Bevat het Wetboek van Koophandel een exceptioneel recht
of een bijzonder, afgezonderd deel van het privaatrecht?

Is analogisclie interpretatie geoorloofd dan wel strikte inter-
pretatie plicht?

I). DE Blocq van SciiELTiNGA, verband tusschen burgerlijk-en
handelsrecht. Prft. Amst. 1801.

Controverse onder het Franscho recht over do verhouding
tusschen don CÏode de commerce en den Code civil.

Avis du conseil d\'état van 13 Dec. 1811: „Les tribunaux de
commerce doivent juger les (questions particulières qui se pr6-
sentent, suivant leur conviction, d\'aprîis les termes et l\'esprit
du Code et en cas do silence de sa part, d\'après lo droit
commun et les usages do commerce." o^

Meening var. Dhlamauiie et Lepoitvin , traité do dr. comm.,
§ III en IV, 11°. 19—31. Zij achten de bepalingen van den
Codo civil over vorbintenisson eerst in do laatste plaats toe-

passelijk, en dan nog alleen „en tant que ces dispositions
sont conformes a l\'intérêt du commerce et a l\'équité".

Het Burg. Wetb. en het Wetb. v. Kooph. vormen samen het
materiëel privaatrecht. — Het Burg. Wetb. geldt voor een onder-
werp , in het Wetb. v. Kooph. behandeld, voor zooverre het
bepalingen bevat, geschreven voor een genus, waarvan het
onderwerp in het Wetb. van Kooph. een species is, tenzij
eene uitdrukkelijke wetsbepaling of de natuur van het species
zich daartegen verzet.

Handelszaak = handelsrechtsbetrekking: de rechts-
betrekkingen welke uit handelsdaden voortspruiten, alsmede
uit de feiten en handelingen in art. 5 AV. v. K. vermeld.

Tweeledig karakter van handelsdaden, handelszaken en han-
delsrecht. Handelsdaden te onderscheiden in: 1». objectieve of
absolute, 2°. subjectieve of relatieve a. als vormende een be-
drijf (uitgeoefend als bedrijf), h. verricht door een koopman.
Absolute en relatieve handelszaken. Objectief handelsrecht,
het recht van de objectieve handelsdaad; subjectief handels-
recht, het recht van dc koopmansdaad, een deel van het
koopmansrecht.
Handelsdaden.

P. Dfjckmef-Stku, bijdrage tot de leer der daden van koophan-
del, iwfttd-. prft. 1864. — 13eslay, des aclcs de coninierce-, 18()r). /

1°. Koopon van waren om ze weder te verkoopen, in het
groot of in het klein, hetzij ruw, hetzij bewerkt, of om alleen
het gebruik daarvan te verhuren. W. v. K. art. 3.

r f

I ^

Is ook de verkoop van het dus ingekochte een objectieve
handelsdaad? Neen: Diephuis, dl. 1, bl. 28; Fruin, Iets over
daden van koophandel in Theinis, 1865, bl. 518. Ja: Kist,
dl. 1, bl. 24 vlg.

Ontw. 1809, art. 2: „Koophandel bestaat voornamelijk in
het koopen en verkoopen van waren en koopmanschappen, om
daarmede winst te doen, en zich eene kostwinning of beroep
te bezorgen".

ONKER CuRTius, 10 Fobr. 1826: „Ik .... haal deze aanmer-
king alleen aan, om te doen zien, dat.... men onder de
uitdrukking van koop, ook noodzakelijk verkoop verstaan heeft"
(Voorduin, dl. 8, bl. 29).) \'ó-tf ^na^
\' Art. 2 de la loi du 5 déc. 1872(Code commerce beige):

Is do bedoeling om door den verkoop winst te behalen een , ,
vereischte? Ontw. 1809, art. 2, zie boven.

Beteekenis van koopen: het bedingen van de levering
van een zaakAegen bepaalden prijs; van verkoopen: het /
zich verplichten tot levering eener zaak tegen bepaalden prijs. ^
Ruilhandel.

Wat zijn waren? Waren is do naam waarmede roeren-
de goederen worden aangeduid als voorwerp van omzet,
dus: allo roerende goederen dio omgezet (gekocht en verkocht)
kunnen worden. Zijn onrooronde goederen waren? lloogo Raad
7 Febr. 1889, W. n». 5692, verzoek tot surséance van do
Holl. Belg. Bouwgrondmö;./

Valt hieronder: aanneming van werk met door don aanbe-
steder verstrekte stof? aanneming van werk met bij levering
van stof ?

Is de aankoop van grondstoffen door een aannemer een
handelsdaad? Art. 4 n°. 4 W. v. K. en 2008 B. W.

Onderscheiding door Goldschmidt, Handbuch, dl. 1, bl. 569,
gemaakt tusschen de grondstof als „Zuthat", „blosse Arbeits-
mittel" of „Nebensache" en andere grondstof.
^ De timmerman die gewoon is de materialen te leveren, waar-
\' aan hij zijn arbeid besteedt, is koopman. Hooge Eaad 9 Mrt.
1849 (W. n". 1007). Zie verder Lêon-Levy ad art. 3 W. v. K.
fiO^ Inkoopen van aannemers zijn handelsdaden: Hof Limburg

3218), Hof Arnhem 11 Dec. 1878 (R.B. 1879, B, bl. 242);
^^ Ä^^\'^^Hof den Haag 7 Dec. 1885 (W. n". 5327) en 23 Mei 1887
^^ (W. n°. 5490). 1.

Rb. Roermond 7 Oct. 1886 (W. n». 5479); Rb. Rotter-
/\'^\'^^ \'\'dam 26 Mei 1888 (W. n°. 5605); Hof den Bosch 29 Mei 1888
(W. no. 5600).^

2°. Alle handelingen met betrekking tot wissels, art. 4
n». 2 K. - Ontw. 1822 en Wetb. v. Kooph. van 1826, fransche
tekst: „Tout ce qui a rapport aux lettres de changejf".

3". Aile handelingen betreffende den scheepsbouw en liet
herstellen en uitrusten van schepen, alsmede het koopen en
verkoopen van schepen voor de vaart. Art. 4 4». K.

Ontw. 1822 en 1825: „Alle aainiemingen tot het bouwen,
herstellen en uitrusteil van schepen" enz.; fransclie tekst:
„Tout ce qui a rapport à la construction, lo radoub et l\'équi-
pement des navires".

4". Het koopen en verkoopen van schoopstuigagie en
scheeps-mondbehoeften, art. 4 n®. 6 K.

O". Alle r e e d e r ij e II, verhuringen of bevruchtingen
van schepen, mitsgaders bodemerij en andere overeenkom-
sten van den zeehandel, art. 4 n®. 7 K.

6". Het huren van schippers, stuurlieden en scheeps-
gezellen en hunne verbintenissen, ten dienste van koopvaar-
dijschepen, art. 4 n». 8 K.

Is de daad van verzekeraar en verzekerde beiden of alleen
die van den verzekeraar een handelsdaad?

Ontw. 1822 art. 5 n®. 1 Holl, tekst: „do commissiehandel
bestaande in \'t uitvoeren" enz.; Fransche tokst: „lesconimis
sions", in 1825 veranderd in „rontropriso dos commissions"

Lyon-Caen en Renault, Précis etc. n°. 105: „ Eiilrepn\'sc suppo
se une habitudo, uno profession", ovenzoo handel.

Niet juist Rb. Amsterdam 3 Dec. 1880 (P. v. .T. 1887, n". 23*)
do overeenkomst tusschen committent en commissionnair is van
commerciëolen aard.

2°. Handelingen van k o o j) 1 i o d o n, bankiers, kassiers, make-
laars, houders van administratiekantoren van publieke fondsen,
zoo ten laste van het koninkrijk als van vreemde mogendheden,
allen in hunno l)etrekking als zoodanig; art. 4 n°. 3 K.

„In hunno betrekking als zoodanig". De handeling dio buiten
het beroep valt, is geen handelsdaad. Hof don Haag 4 April
^ 1877 (W. n». 4158).

De handeling moet binnen den kring van het bedrijf vallen,
^ d. w. z. I^oet eene zoodanige liandeKng zijn als^door-lieden
^ / van het bepaalde bedrijf jals noo^zakel^\'vöiSf deiuitoefening

3°. Handelingen betreffende orderbriefjes, alleenlijk ten
O,jfl*^, ->-^pzichte van kooplieden, art. 4 n°. 2 K.

teurs, commis des marchands ou leurs s^viteurs, pour le fait/,
seulement du trafic^dujn^chand auquel ils sont attachés",

Nà 1830 de „cargaSoors^en^convooiloopers" er bij gevoegd.^ f/^ ifA^-^^^
yP onderscheide : a. zij die zelfstandig een eigen beroep ^^ -

»Twee voorgaande artikelen", d. i. artt. 667 en 668. Zie
" -«ï^-tboek 1830.

A. Heemskeuk, de
del. Acad. prft. 1871.

uitoefenen (factoors [koornfactoor], cargadoors en convooi-
ic-f. loopers), h. zij die in dienstbetrekking staan (factoors [soort

, - procuratiehouders; Ontw. B. W. 1820, artt. 2792—2796], boek-
^^^^^ houders en andere bedienden).

i^i-f-- A. Heemskeuk , de wijzen van levering eigen aan den koophan-
i ^ i,\' LW t-j\' I

\' Onderscheid tusschen schrift als vormvoorschrift (constitu-
^ t^ ^^\', ^ tief vereischte voor de overeenkomst) en schrift als bewijsmiddel.

. \' vereischte voor de overeenkomst) en schrift als bewijsmiddel.
Reclame buiten faillissement, art. 245 al. 2 K.

„Koopmanschappen" — roerende lichamelijke goederen als
voorwerp van een handelsverkoop.

6°. Rechtspleging in zaken van koophandel, B. 1, tit. 4 Rv.
a. De aanlegger heeft de keuze tusschen vier verschillende
fora, a. 314; b. verkorting van den termijn van dagvaarding,
a. 301, 302 r f. alle-zaken zijn-6ummior, a. 200f bij alle
zaken voorloopige uitvoerbaarverklaring, a. 315; e. tenuitvoer-
legging van verstekvonnissen één dag na de beteekening, a. 316; a^-^\'r-^-a-. yz-j.
f. vergemakkelijking van het conservatoir beslag, a. —BUr ■=

ü. CoHEN, lijfsdwang in handelszaken. Acad. Prft. 1859.,• ^
8®. Wettelijke interesten. /^/i - , ^ -<V /\'" •\'\'

Art. 2 van de wet v. 22 Dec. 1857 (S. nM71), tot buiten-
efFectstelling en vervanging der Fransche wet van

Do handeling kan voor beide contracteerendo partijen of
slechts voor één hunner een liandelsdaad zijn. Moeilijkheiil
omtrent de toepassing der exceptioneele handelsrcchtsregols
in het laatste geval. Verschillondo meeningen :

H. Alleen het proces van den particulier (beter: dongeno
voor wien do handeling geen liandelsdaad was) tegen den koop-
man (boter: dongeno voor wien de handeling wel een han- ^^^git^l^^\'y»
delsdaad was), is een handelszaak. Kist, dl. I, bl. 18; Hof den ^
Haag 4 April 1877 , W. n". 4158\'r^H. R. 18 April 1878, W. \'\'\' ^ ^

koophandel, 188\'J.
b. Alleen hij, dio een liandelsdaad hoeft verricht, kan van
do exceptioneele liandelsrechtsrogols gebruik maken. Diei\'IIUIS,
Syst. Burg. recht, dl. III, bl. 55 vlg.; Dijckmkesteu, bijdrage

tot de leer der daden van koophandel. Verg. Rb. Amsterdam
/ ll Dec. 1854,^N. Regts. Bijbl., dl. 4, bl. 560, en 26 April
i(J. P" ■ 1855, t. z. p., dl. 5, bl. 295 vlg.; Rb. Groningen 23 April

Mr. Levy neemt dit alleen aan voor zooveel de bepalingen
omtrent het bewijs betreft, Alg. Duitsch Handelsw. op art.
277 en 317.

c. Het handelsrecht is op geen van beide partijen toepasselijk,
/iv/-\'Asser, Magazijn van handelsrecht, 1867, bl. 44; A. F. E. H.

d. De exceptioneele handelsrechtsregels mogen alleen, maar
dan ook steeds, toegepast worden, als die toepassing niet ten
nadeele strekt van de partij in het geding, die burgerlijk han-
delde. Lyon-Caen en Renault, Précis de droit commercial,
n°. 625. I

^ Onderwerping van beide partijen aan het handelsrecht, a. 2x2-34«^
ytDHgl^; a. 54 Cod. di comm. ital.

Definitie, art. 2 K. Drie vereischten: 1". Daden van Koop-
handel, 2°. Uitoefening daarvan, 3". als gewoon be-
roe

pfDe uitoefening moet de/gewone bezigheid van don ban-
delende zijn als middel van verdienste. Hij die in \'t publiek
optreedt als iemand, die als middel van verdienste van be-
paalde handelsdaden zijn dagelijkscli werk maakt of wenscht
te maken, is koopman, al houdt hij er ook geen kantoor of
winkel op na, -vur^-v^ Lcj^LCfU U.errjp-t^o^yn^.

Ontw. 1809, art. 1: „Kooplieden zijn diegenen, welko daden
van koophandel uitoefenen, en daarvan hunno gewono en
dagelijksche kostwinning of beroep maken".

ÏDe vorm waarin het bedrijf wordt uitgeoefend is onverschillig.
Vennootschappen onder firma en naamlooze vennootschap-
râlCa /y CAfltjt^ \'P. y.^. «-"/J^.

pen voor burgerlijk bedrijf. Hof Amsterdam 12 Sept. 1884,
W. n". 5112. H. R. 7 Febr. 1889, W. n». 5692.^

Art. 208 ADHgb^: „Eiro^Aktiengesellschaft gilt als Handels-
gesellschaft, auch wenn der Gegenstand des Unternehmens
nicht in Handolog^chaftoix^ besteht". Art. 171 ADHgbr -iSUo
Art. 229 Cod. di comm. ital. : „Le società civili possono assu-
mere le forme della società per azioni: in tal caso esse sono
sottoposte alle disposizioni del presente codice, eccettuate quelle
che riguardano il fallimento e la competenza".

Art. 136 loi du 18 mai 1873 (Cod. de comm. belge), gew.
bij de wet van 22 Mei 1886: „les sociétés dont l\'objet est l\'ex-
ploitation des mines, minières et carrières peuvent, sans perdre
leur caractère civil, emprunter les formes des sociétés com-
merciales en se soumettant aux dispositions du présent titre".

E. DnEYFUS, des sociétés civiles à formes commerciales en France
et à l\'étranger, 1888.

De verschillende uitlegging van art. 3 K. (zie boven bl. 31 vlg.)
geeft aanleiding tot verschil over do hoedanigheid van koop-
man.[""Werden niet als kooplieden beschouwd door de Rb.
Leeuwarden 14 Juni 1842, R. B. dl. 4, bl. 859: verveeners;
Kgt. Amsterdam n°. 2 23 Juni 1842, W. n". 315: kunst-
schilders; Rb. Amsterdam 11 Juli 1843, R. B. dl. 6, bl. 83:
orgelmakers ; idem 13 Sopt. 1854, N. R. B. dl. 4, bl. 495 : koflie-
branders; Kgt. Zaandam 7 Sept. 1871, W. n°. 3370: kleeren-
bleekers ; Rb. den Bosch 30 Maart 1883, W. n». 4913 en Rot-
terdam 22 Nov. 1884, W. n°. 5J18: aannemers van openbare
werken; Rb. den Bosch 14"Apr. 1871, R.B. 1872, bl. 505:
beeldhouwers;/lib. Rotterdam 23 Mei 1885, W. n®. 5220:
metselaars; Rb. Amsterdam 17 Febr. 1888, R.B. on B. 1888,
B bl. 345: aannemors,-^/<^. ^^a. lù c-n. -t^^syiy

Tot do kooplieden beliooren volgens Hof Zeeland 6 Nov. r^jo
1855, N. R. B. dl. 6, bl. 446: molenmakers; Rb. Assen 12 /Vct/w.^»
April 1869, W. n". 3218: aannemers; IL R. 30 Juli 1875, W.
n®. 3884: logementhouders; Rb. Amsterdam 28 .luni 1878, /Z-jjZ.
R. B. 1879, B bl. 245: schilders.cn gieters; Rb. Amsterdam L^. ^\'sy/fly
13 Moi 1880, W. n°. 4592^ timmerlieden^ "1- \'/r^-a..

Juiste onderscheiding gemaakt door de Rb. te Haarlem 11
Oct. 1842, R. B. dir^, bl. 314, tusschen den rijtuigmaker die,
zonder voorafgaande bestelling, rijtuigen maakt of herstelt en
dan te koop stelt, en den rijtuigmaker die rijtuigen voor ande-
ren herstelt of vernieuwt en daarvoor leverantiën doet.
B. Bekwaamheid en bevoegdheid om handel te drijven.
Behandeld, voor zooveel minderjarigen en gehuwde vrouwen
betreft, in het Ontw. 1809 en in den Code de comm.-
Minderjarigen. Beperkte handlichting, artt. 480—486
j B. W. (wet van 4 Juli 1874, n". 91). ifj.if-r-

Heeft de vrouw voor eene geldleening tot uitbreiding der .
zaken machtiging van d^n man noodig? (Rb. AmsterdamT4^
Jan. 1847, W. n. 831; KiSTrdl. "z

Art. 149 Ontw. B. W. Bk. I, 1886: „een afzonderlijk beroep
of eene kunst als bedrijf".

Oud-Holl. recht, verbodsbepalingen: voor den adel (L. 3
Cod. de commerc. [IV, 63], Placaet v. 8 Sept. 1518 [v. Zurck
^ - v. d. Schelling, Codex Batavus,^V. Edelen, § 18]); voor

geestelijken (cap. 6 Deer. de monach. et clericis); voor krijgs-
daden (L. unica Cod. 12, 35).—/

Hedendaagsch recht. Algemeeneregel: vrijheid om han-
pr^""\' del te drijven (Ontw. 1809, art. 5). U.\'^jf.^-e.i. va^ da. ^^
:. ^ ^ Uitzonderingen. .

b. Ambtenaren der directe belastingen, invoerrechten en
^^y> accijnzen, van den waarborg en de belasting der gouden en

(Äocif- . T/m^^ ■ \'Lt-\'-\'^v/^ , Z ÙL. C.U, (^crtrA ,

Xjl.

a. Makelaars, art. 65 K.; verbod om handel te drijven in de
vakken waarin zij aangesteld zijn. Sanctie: schorsing en ont-
zetting.

b. Ambtenaren in het algemeen; verbod om deel te nemen aan
aannemingen of leverantiën waarover zij bestuur hebben of toe-
zicht moeten houden, art. 376 Sr. Speciaal verbod voor de
leden, den secretaris, ambtenaren en bedienden van de Alge-
meene Kekenkamer, art. 7 v. d. wet v. 5 Oct. 1841, n°. 40,
houdende instructie voor de Algemeene Rekenk.; voor go-
meenteraadsleden, art. 24 al. 3 Gemeentewet.^i^^wv^ tt^jv, U r^\'^cpsj.

c. Ambtenaren van het muntwezen en van den waarborg, uit-
gezonderd de muntmeester; verbod om handel te drijven in edele
metalen of voorwerpen daarvan vervaardigd, art. 9 wet van
1 Juni 1850, n. 25, omtrent het toezicht en de zorg over do
zaken van de munt. Sanctie: art. 377 Sr.

(l. Debitanten van de Staatsloterij mogen niet bier- of kofTie-
liuishouder zijn, art. 8 K. B. v. 14 Dec. 1885, n. 256.

^ Onjuist Rb. Amsterdam 16 Febr. 1888(P. v. J. 1888 n". 31).
De faillietverklaring van eeno bordeelhoudster werd op grond
van art. 3 6° Drankwet geweigerd.

Het patont, een fiscale maatregel. Wi^MJp liet recht van
patent v. 21 Mei 1819, n®. 34. San^^l^rrljoete, art. 37. Zioook
art. 31.

S. 11. llKnTZVi:iJv><!flTcJit van patent/\'^ 11. Cf. \\V. HniKOK,
(Ic patentwet MiiBïJr

b. Bijzondere voor sommige bedrijven.
\' Aangifte. Voor het drijven van handel in goud en
zilver en liet vervaardigen van voorworpen uit goud en f.ilver;
aangifte bij het gemeentebestuur, artt. 29 en 30 der wet v.

18 Sept. 1852, n°. 178, omtrent den waarborg en de belasting der
gouden en zilveren werken. Fiscale maatregel. Sanctie: boete.

fl\'. Vergunning. Verkoop van sterken drank in het Hem:
jaarlijksche vergunning van Burg. en Weth. "Wet v. 28 Juni
1881, n°. 97 (Drankwet, gewijzigde tekst, zie boven). Sanctie:
I hechtenis en boete, a. 16 der wet.

Oprichting van inrichtingen, welke gevaar, schade of
hinder kunnen veroorzaken; vergunning van Burg. en Weth.
Wet van 2 Juni 1875, n®. 95, gew. 19 Dec. 1876, n°. 255^Zie
artt. 2 en 3. Sanctie: hechtenis en boete, art. 22.

Jhr. Rochussen , Nijverheid en overheid. Proeve van onderzoek
op het gebied van bestuursrechtspraak, 1887.
Beteekenis der vergunning, strekking van de wet. Heeft de
vergunning invloed op de burgerrechtelijke betrekkingen tus-
schen hem die haar verkregen heeft en derden, spec. de buren ?
Wordt daardoor de toepasselijkheid van artt. 1401 en 1402
B. W., indien schade is toegebracht, opgeheven ? Kan de
burgerlijke rechter sluiting of wegruiming der fabriek enz;
bevelen ?
Literatuur:

Olivier , proeve over de beperkingen van den eigendom door het
politieregt, 1847. — W. Sassen, in Themis 1854, bl. 293 v., 597
v. — A. A. Weve , het onderzoek de commodo et incommodo, in N.
Bijdr. voor R. en W.,18G2, bl. 289. — S. J. Fockema Andreae,
beschouwingen over burenrecht, Prft. 1868 en Themis 1869, bl.
337 v. — S. Laman Trip, beschouwingen over het toezicht op in-
richtingen van nijverheid, Prft. 18(58, bl. 111 v. — R. T. Mees,
staatstoezicht op de falirieksnijverheid, Prft. 1881. — P. Hofstede
Crull , de concessionaris tegenover derden, Prft. 1888. /
Rechtspraak:

Rb. Maastricht 20 Febr. 1&52, W. nM332; idem ApriMSM),
W. n\'. 1785; Rb. den Haag 25 Mei 1^58, W. n°. 1982. Anders
Rb. Assen 14 Maart 1870, Regtsgel. Rijbl., 1870, bl. 127. — Vei-g.
Rb. Tiel 5 Sept. 1879, W. n\'. 4M4; Rb. Utrecht 13 Dcc. 1876,
W. n°. 4283.

ji". Examen. Dit wordt vereischt voor de uitoefening van
het apothekersbedrijf (de artsenijbereidkunst), art. 11 v. d.
wet v. 25 Dec, 1878, n". 222, do zoogen. artsenwet^ Zie voorts

de wet van 1 Juni 1865, n°. 61, regelende de uitoefening der
artsenijbereidkunst. Sanctie: strafbepalingen.

Collecteurs van de Staatsloterij worden benoemd door den
Minister van Financiën.

Debitanten van de Staatsloterij worden benoemd door den
Directeur van de Staatsloterij.

r. De verplichting tot boekhouden en de bewijskracht
der boeken, Bk. 1 , tit. 2 W. v. K.; art. 1919 B. W.

2°. Vennootschappen van koophandel, een associatie-
vorm uitsluitend voor kooplieden, Bk. 1, tit, 3 W. v. K.

(Ie conun. artt. 8—17; Wetb.
V. Koopb. ]5k. 1 tit. i>; art. 1919 B. W.
A. Verpllcliting tot boekhouden:

1°. Het dagboek (Memoriaal [of Journaal]), art. 6 K.
— Wetb. 1830: „een dagboek«.

É6n algemeen boek of een onbepaald en willekeurig aantal
boeken dio samen het dagboek vormen ? Art. 6 laat splitsing
van het dagboek in verschillende boeken toe: Bb. Utrecht 19
Mrt. 1879 (R. B. 1879, B bl. 249). /,

Art. 877 Schw. Obl. R. legt alleen de verplichting tot regel-
matige boekhouding op.

3". Het kop ij boek der brieven, art. 7.
De verzameling ontvangen brieven is geen boek. ^
Bewaring gedurende 30 jaren, art. 9 K. Verband met den
verj aringstermij n.

P. J. Eehdmans, De bewijskracht van koopmansboeken. Acad.
Prft. 1877. — P. v. Bemmelen, De bewjskracht van koopmans-
boeken in ons recht, in Rechtsgeleerd Magazijn, 1886.

2". exceptioneel vóór den koopman, die ze hield; deze mag
zich van zijne boeken als bewijsmiddel bedienen. Art. 1918
B. W. Scriptura privata pro scribente non probat.

Ad 2™. Tegen kooplieden: art. 10 W. v. K., tegen niet-
kooplieden: art. 1919 B. W.

„Tusschen kooplieden wegens zaken betreffende hunnen han-
del." Beteekenis dezer woorden; verschillende meeningen:

1". de te bewijzen zaak moet beider handel betreffen; art. 1919
B. W. toepasselijk tegen kooplieden wier handel de zaak niet be-
L treft. Diephuis, N. B. R., dl. 2, bl. 41^; Handelsrecht, 2<le dr., dl.
/ 1, bl. 60; v. Bell, Bewijs volgens burg. recht, bl. 57 v.; Kist,
dl. 1, bl. 88; v. Bemmelen, t. a. p., bl. 376^— 2". de te bewijzen
zaak moet beider partijen handel betreffen; tegen kooplieden
wier handel de zaak niet betreft, hebben koopmansboeken
geen bewijskracht. Fockema Andreae, N. Bijdr,, dl. 21, bl. 287.
— 3°. „Wegens zaken\'hunnen handel betreffende" beteekent
„wegens handelszaken" (Mr. Belinfante, W. n". 2918) of wel
„wegens zaken die den handel betroffen van hem, die door zijne
boeken wil bewijzen", Mr. Rink, N. Bijdr., dl. 22, bl. 346;
Eerdmans, t. a. p., bl. 13 vlg.

Ontwerp W. v. K. van 1822: „tusschen Kooplieden en ook
tegen personen geene kooplieden zijnde, wegens zaken hunnen
handel betreffende".

Welke boeken hebben beinjskracht? Alleen het dagboek (Eerd-
mans, t. a. p., bl. 36 vlg.; v. Bemmelen, t. a. p., bl. 382,

386 vlg.), of alle boeken (Diephuis, Handelsr., dl. l,bl. 64;
N. B. R., dl. 2, bl. 414; H. R. 18 Nov. 1856, AV. n». 1807; ^

Rb. Rotterdam 21 Oct. 1885, W. n". 5267: het verkoopboek; j
Rb. Amsterdam 20 Mei 1887, P. v. J. 1888, n». 15: lietA^^^.^""\'/^-^
rekeningboef) ? :

Vooncaarden der beirißkracht: 1®.\'het boek moet richtig ge- \'/ä^^f^t \'\'\'
houden zijn; 2°. ct. in geval van a. 10 K.: desgevorderd met eede Ji^. tf.r

gesterkt of door den dood bevestigd; h. in geval van a. 1919
B. W.: de echtheid der vordering beëedigd worden (jus juran-
dum credulitatis voor de erfgenamen); 3°. a. in geval van a.
10 K.: de handeling (overeenkoms^) moet niet geheel ontkend

eene uitzondering op art. 1961 B. W. gelegen (aldus: Kist; ^^/v.
Rb. Alkmaar 24 Oct. 1878, W. n\'. 4298f? h. in geval van « "

art. 1919 B. AV.: bewijs der gewoonte om dergelijke leveran-
tiën aan de tegenpartij op krediet te doen. Is[alleen bedoeld I f-
aan het vcrkoopboek van mnk^era tegen do klanten bewijs-
kracht te geven? Aldus v. BEM^fELEN, t. a. p., bl. 385; anders
H. R. 6 Jan. 1870, W. n®. 3181. W (Ji.c^^.

(jlju, éktoi^ /d>d>j^ n\'s-ji^

r.r./. /ü\'^if\'^ "7-\' _ \' " „ y^é^

Overlegging van het boek. Kan op een iixtww^uit het boek V
recht fgodaanVwordeniA indien door de tegenpartij overlegging ^^/^^u^/«^
van het boek niet gevorderd wordt,^noch beweerd dat liet / , _

boek niet richtig gehouden zou zijn, maar alleen tegenspraak
wordt gedimr^|Neen: H. R. 9 Mei 1845, W. n°. 619; v. Bem-
fMÉLKÏrrt a. p., bl. 387 vlg. Anders II. R. 29 Jan. 1841,
v. d. II., B. R., dl. 2, bl. 132; 27 Juni 1851, W.nM244;
28 Nov. 1856, W. n®. 1807; 6 .Tan. 1870, W. n". 3181; 20
^ril 1877, W. n®. 4116. — Art. 1925 B. W.
^Omvang der hemjskracht. Artt. 10 K.^n 1919 B. W.

kan het feit der levering zelve door hot boek bewezen worden?
]". Tegenover kooplieden niet, tegenover niet-koopliedcn wM: Ax.^^^t.i^j^

^ 1866, W. 2771 (gewezen naar aanleiding van art. 1919 Ti-yt\'^\'^-
levering kan altijd door het boek bewezen wor-
^^ \' den: Diephuis, Handelsr., dl. 1, bl. 61; N. B. R., dl. 2, bl. 418. ^
\' Koopmansboeken kunnen tegen kooplieden de levering niet \'

Isjart. 10 K. op kopijboeken toepasselijk? Kist, dl. 1, bl. 89
en v. Bemmelen, t. a. p., bl. ^lOcn»

rechter {représentation van den Code). Art. 12 K.
I® toepassing van art. 12 noodig, dat beide partijen

Jan. 1883, W. n». 4866; Hof Nd. Holland 11 Nov. 1875,
M. v. H., dl. 17, bl. 267. C,/^ ^V^-\'V^^ ;

Gevolg van het niet-voldoen aan des rechters bevel, art. 13 K.
^ (feyMMy, D. Overlegging of mededeeliiig (niet openlegging) der boe- ^

\' lU \' ^^^ {communication van den Code), art. 11 K. iJLoyoU.vcKyt^\'^\'^\'^\'t

Is verplichting tot boekhouding en bijzondere bowijs-
U-^^ kracht der koopmansboeken noodig?

(jw^ ci^vc^^x*:), m^, Lastig, Florentiner Handelsregisfer des Mittelalters, 188,3.
JjC. lißt. Handelsregister is de naam, waaronder in Duitschland,

Oostenrijk en Zwitserland een algemeen register gehouden
wordt, ter inschrijving van de feiten waarvan het ^DHgb.
en het Schw. Obl. R/de inschrijving beveelt (firma, aanstel- /W-^?-.
stelling eens procuratiehouders, akten van vennootschap, in
Duitschland ook van \'t faillissement van dengene wiens firma
is ingeschreven O. enz.). Verschil tusschen het -/l

W. Spuing, Handelsregister und Firmenrecht, 1884. — Le Fort,
le registre de cominerce et les raisons de commerce, 188-4. ,, . / ,

Ten onzent verschillende afzonderlijke registers: ter griffie
van de kantongerechten, voor de akten van oprichting van
coöperatieve vereenigingen (wet v. 17 Nov. 1876, S. n°. 227,
art. 4); ter griffie van de rechtbanken en bij gebreke van dien ^

K.); ter griffie van de rechtbanken, voor huwelijkscho voor-
waarden (a. 207 B. W.)^%ftn4el6--«a-fabriek8merkon (wet v.
25 Mei 1880 > »a- bodemerij brieven (a. 571 K.), t-g.-x r/

Bestaat er behoefte aan invoering van een handelsregister -r^^
r^ , I iop Duitscho leest geschoeid? " \'

A. P. Th. F.vssell, Maakt de «alTaire» een zelfstandig vermogens-
-7 O\'"/\' \' uit7 in Themis, 1887, hl. 1 vlg. — K. VV. 11. van Lidtii

^la.f\'^\'\' de Jkudk, De «zaak» (affaire) rechtskundig beschouwd, Acad. Prfl, \'^^.Jl**/
.i^jif-^\' \' 1888. — G. Lèiiue, Traitó pratique et théorique des fonds de coin-
i Vf \' ~ \' relating to goodwill, 1880. —

\'E. .1. Bekker, Z week vermogen, insb. Peculium, Handelsvermögen y ^
? / -A«\'AActiengesellschanen, Zff. f. d. ges. Hr., dl. A, hl.ji^vlg. A\'_ .

^Ü^® of onlichamelijke roerende zaken? is zij een rechtsper-
soon? of oen afgezonderd deel van het vermogen: hot ban- , "
dólsyarmogeii {abhaiiyiges Zwcckvcrnwgeii)\'^

gewoon zijn, zich in een zekeren winkel van hetgeen ze noodig
hebben te komen voorzien.
jJ/a^rttAnA^yi^, Vruchtgebruik van een „zaak", wat daaronder te verstaan?

Verplichtingen van den vruchtgebruiker? Artt. 817 en 851
lid B. W. v. Lidth de Jeude, t. a. p., bl. 18 vlg. —
^ ^^cMo KoHLER, Dispositionsniessbrauch, in Jahrb. f. d. Dogm., Bd.

t^.xv/ Ar^-^\'^y\'*^- Verkoop van eene „zaak" omvat alles wat de overnemer
^Ptfyi-y^, \'^noodig heeft om het bedrijf van zijn voorganger voort te zet-

ten, alles dus wat tot de uitoefening van het bedrijf dien-
stig is. TVerplichtingen van den verkooper in \'t algemeen;
in \'t bijzonder ten aanzien van het handels-en fabrieksmerk,

Regelsdehger, Zft. f. (i. ges. Hr., dl. 14, bl. 1 vlg. en in Ende-
mann\'s Handbuch f. H-. S-. u. Wrecht, dl. 2, bl. 533 vlg. —
Simon-Veit in Zft. f. d. g. Hr., dl. 2^4, bl. 91 vlg. — Wiener,
Umwandlung und Fusion von Gesellschaften, aldaar, dl. 27, bl. 3;3.3
vlg. — Ladenburg, Haftung aus Uebernahme eines Handelsgeschäfts,
aldaar, dl. 30, bl.OOvlg. —v. Lumi de Jeude, t. a. p., llfdk. III. .

Het overnemen en voortzetten van eene zaak doet den over-
nemer niet (hoofdelijk) mede-aansprakelijk worden voor de
schulden van den verkooper der zaak. Rb. Amsterdam 5 Dec.
1888, P. v. J. 1889 n». 17, W. n". 5675.,\'

^De 15\'\'® Duitsche Juristendag besloot: „Es rechtfertigt sich
eine Vorschrift dahin: Wer ein Handelsgeschäft übernimmt,
oder in ein solches als offener Theilnohmer eintritt, über-

cOit.\'^fi t. a.
, . J Hof

cju^ verkooper mag zelf de firma blijven voeren, ook al heeft hij

f. ^ ^ fi recht tot het voeren daarvan aan den kooper der firma

c^/^.iO / • ■ gggg^gj^^ Amsterdam 25 Jan. 1889, P. v. J. 1889, n®. 48. =
ii>: Jr. S^-^ ^^.

A,«,». ./^«.^l\' a.^.^.UUrt\') OJt— /»■*/?,A tJ»,/.\'. t/vv^ jL* »^.«--T W ■J i\'. i.

Het Examen ter verkrijging van den Graad van
Candidaat in de RECHTEN, van d^ Student^

f-C/

op /CrrT^ fu^^\'ü.%, aan kV 190/, te / xaxm^ t-^^^^

/XÛCAPUO^ , StAloC^ Q^c^-ruya-^ CCtPH ^ CtPO^, ^ t-U^T J^IJxAA \'IA 06. /tù^cX^

nimmt, falls die Firma unverändert bleibt, ohne Weiteres
die Forderungen des Geschäfts an diejenigen Schuldner, denen
das Gegentheil nicht bekannt gemacht ist, und haftet für
alle vor seinem Eintritt oder der Uebernahme des Geschäfts
bezüglich desselben begründeten Verbindlichkeiten. Ein ent-
gegenstehender Vertrag ist gegen Dritte ohne rechtliche Wir-
Vjcung". Cf. art. 20 Hong. Hwb.

Zoogenaamde overdracht van portefeuille bij verzekering-
Mijen., speciaal levensverzekering-Mijen.

Jurisprud.: Hof Amsterdam 12 Febr, 1886, W. n". 5360,
cass. verw. H. R. 4 Febr. 1887, W. n". 5399. Het appèl, inge-
steld door eene nieuwe vennootschap tot voortzetting van de
zaken der veroordeelde doch ontbonden vroegere vennootschap,
ontvankelijk verklaard.

/ V. EiiRENUKnc, über das Wesen der Firma, in Zft. f. d. ges.
Hr., dl. 28, 1)1. 25 vlg. — X. in Zft. f. d. ges. Hr., dl. 20, bl. 1
vlg. — Mii.leu , die Lehre von der Geschäflsfirma nach Schw. Obli-
gationenrecht, 1884. _

1". de naam waaronder iemand handelt, indien deze is een
• andere dan de burgerlijke naam; V«

Vrijheid om oen firma aan te nemon en daaronder in rechte
op te treden erkend door Rb, Rotterdam 20 Mei 1863, M. v.
H., dl. 6, bl, 45; Rb, Maastricht 9 Juni 1864, M, v. H., dl. 6,
bh 178. ot ^r fS. ^z - éy.y^, /i^f

of de firma wordt erkend door Rb. Rotterdam 30 Mei 1866,
W. n». 2829; Hof Zd. Holland 15 Febr. 1875, R. Bijbl.
1875, B bl. 204; Rb. Rotterdam 10 Oct. 1877, W. n». 4181;
Rb. den Haag 21 Dec. 1877, W. n\\ 4189 (met beroep op
art. 30 K.); Rb. Amsterdam 19 Dec. 1879, P. v. -J. 1880 n°.
3*; Hof Arnhem 13 April 1881, W. n®. 4699; Rb. den Haag
17 Mrt. 1882, W. n». 4767; H. R. 21 April 1882, W. n®.
4770; Rb. Amsterdam 6 Oct. 1885, W. n". 5327; Rb. Utrecht
2 Nov. 1887, W. n". 5493 (met beroep op art. 625 B. W.);
Rb. Groningen 2 Febr. 1888, W. n®. 5609.

Anders: v. Jhering, Rechtsschutz gegen injuriöse Rechtsver-^
letzungen, in Jahrbücher f. d. Dogm., dl. 23, bl. 320.— Molen-
graaff, de «oneerlijke concurrentie» voor het forum van den
Nederlandschen rechter, in Rechtsgeleerd Magazijn, dl. O (1887), bl.
373 vlg.

Uitvoerige regeling van de firma in Duitschland, Oosten-
rijk, Zweden (wet van 13 .Juli 1887) en Zwitserland. Firma:
de naam waaronder de koopman handel drijft en welken te
doen inschrijven hij verplicht is. [_

In Zwitserland liet stelsel der firmawaarheid. Schw. Ohl. R.
artt. 865—876. Mt j-f-,^^ rft^ i*-*-\'.. -r^u^,

Is het Duitsche of het Zwitsersche stelsel navolgenswaardig ?
In Denemarken en Noorwegen alleen verplichting tot in-
schrijving van de firma in eigenlijken zin, d. w. z. van den

• Onderkruiping : Oneerlijke concurrentie, illoyale Concurrenz,
unehrlicher Wetterwerb, unfair competition^

E. PouiLLET, traitó des manjues de fabri(|ue et de la concur-
rence déloyale en tous geiu-es, 2e éd. 1883.^ Bert, traité /c
théorique et pratique de la concurrence déloyale, 1888. — 0. Mayer ,
die concurrence déloyale, in Zft. f. d. ges. Hr., dl. 20,1)1. ;iü3.—

Molengraaff, de oneerlijke concurrentie enz., in Rechtsgeleerd
Magazijn, t. a. p.

v ^ V Verdere literatuur bij Kohler, das Recht des Markenschutzes,
^ ^y, Litteraturverzeichniss.
f

Onderkruiping heeft plaats, wanneer men, om de clientèle van
^ rf^ een ander tot zich te trekken of eigen afzet te bevorderen,
o.\'^.r piniddelen gebruikt die in strijd zijn met de goede trouw en de

eerlijkheid in het verkeer, spec, die strekken tot misleiding
van het publiek ten kos^van den concurrent.
Jkx ƒ/\' concurrence deloyale est un veritable Protée". Ih^&t.U^ uL\'t\'iWlt^

warden 12 Nov. 1884, W. n».
W. n». 5221. ti^ . S»
^^\' Rechtsmiddel ter zake van onderkruiping, art. 1401 B. W.
"^^^e^ërlei uitlegging: T. „onrechtmatige daad" — „bande-
in strijd met do wet": Opzoomek, het B. W. verklaard,

lifV^^l^dl. 6, bl. 813 v.; Diephuis, N. B. R., dl. 11, bl. 81 vlg.; t«-
^ v\'l i\'f Kist , over do verbintenissen die uit onrechtmatige daad

j^^^^ Y wegens onrechtmatige daad volgens het Ned. recht, in Themis,
^ ^v^\' 1860, bl. 389 vlg.; F. A. R. A. van Ittersum , eene nadere
\'\'beschouwing van do voreischten voor do actio van art. 1401

^L^ ^v^\'over do verbintenis tot schadevergoeding wegens onrecht-
^matige daad. Prft. 1807. 2\'. o«rec//<matigo daad =

^ keer don eenen monsch tegenover den ander betaamt: Mr.
Belinkante, wat is onrechtmatige daad en wat is schuld,
volgens art. 1401 B. W., in Themis, 1805, bl. 341 vlg.,
1809, 1)1.285 vlg.; Molenguaakk, t. a. p., bl. 384 vlg. (alwaar
overzicht van do jurisprudentie); Hamaker, hot recht
i\'\'\' / maatschappij, 1888, bl. 99{ Vorband mot art. 1402

W. Verg. Hof Leeuwarden 11 Juni 1884, W. n". 5090.
^ y v van het Individualrecht. Koiiler , das Autorrecht, in

YoHedig Overzicht van de jurisprudentie over onderkrui-
— ping tot 1887 bij Molengraaff, t. a. p. Thans bij te

voegen: Rb. te Rotterdam 12 Nov. 1887, W. n". 5506.^
" Strekking der vordering: 1°. tot verklaring dat de hande-
ling onrechtmatig is; 2". tot vergoeding der toegebrachte
schade; 3°. tot verbod om met de handeling voort te gaanf
4°. tot (voorwaardelijke) schadevergoeding in geval van over-
.\'t^^iu-t^i\'^^\'ft^ X treding van dit gebod. 3°. niet toewijsbaar volgens Rb. Am-
sterdam 19 December 1879, P. v. J. 1880, n". 3; Rb.
Groningen 2 Febr. 1888, W. n". 5609; 3°. en 4». niet toe-

/i ^ den Haag 21 Dec. 1877, W. n®. 4189, ^.StoSixz^J^^^^-M\'^^
V . ^ O /I\'^- Voorwaardelijke veroordeeling tot schadevergoeding bij xA^V Itf.-ßi\'étP/^-

\' u voldoening aan eene veroordeeling om iets te doen mogelijk
Jfic^l^ yolgens^H. R. 2l\'^October 1864, W. n®. 2636; 18 Juni 1886,

3°. en 4®, toegewezen door de Rb. te Arnhem\'17 Mei 1888,
W. n®. 5621. L %itcCu /y(>

en jurisprudentie der Ned. wetgeving op de handels- en
u ^ttj »\'f — Molengiuaff, in Rechtsgeleerd Magazijn,

a^ »yvi^ecj\'\'^\'^ ^u^C« Schutzes, 1885, alwaar eene opgave van de literatuur./,.

Droit industriel, het recht met betrekking tot de nijverheid,
omvattende in het bijzonder de wetten op de mijnen, den
[y^^^ L bkA^^^ industriëelen eigendom, het spoorwegrecht, den rechtstoestand

Propriété industrielle, industriëolo eigendom, omvat hot
recht betreffende do octrooien, nijverhoidsteekoningen en mo-
dellen, den handelsnaam en de handels- en fabrieksmerken.

Induslrierecht; deze term wordt door Duitsche schrijvers ge-
bruikt om het recht betreffende handels- en fabrieksmerken,
modellen en teekeningen, onderkruiping, enz. aan te duiden.

Koiiler, Autor-, Patent- und Industrierecht, in Archiv für
Deutsches Handels- u. Wechselrecht, dl. 47 en vlg.

Wet van 22 Germinal an XI, relative aux manufactures,
fabriques et ateliers, artt. 16—18.

Wet van 25 Mei 1880, S. n®. 85, gewijzigd bij wet van
22 Juli 1885, S. n". 140. Artt. 10 en 11, waarvan art. 10 eerst
vervangen door art. 4 van de wet van 1885, later door artt.
387 en 339 Swb., waarvan art. 337 gewijzigd door de novelle
v. 15 Jan. 1886 (S. n". 6), art. 6.

Handels- of fabrieksmerk is het merk- of herken-
ningsteeken, dat op handels- of fabriekswaren of hunne ver- j/^ /»i./.
pakking door dengene, die zo in den handel brengt, of door
den fabrikant geplaatst wordt, ton einde zo van soortgelijke
waren te onderscheiden.

Doel on strekking van do morkenwot: Bestrijding der on-
derkruiping door versterking dor burgerrechtelijko stolling van
hem dio zich van een merk bedient.

Bij verschil tusschen afbeelding on beschrijving is do laatsto
beslissend. Kb. Amsterdam 6 April 1882,11. Bijbl. 1882, D bl. 3L
\' T^oc-lit van vor/pt teg^it-d^inschrijving, door reciitliobbenden
op grond van ovoreonstenuning /of nabootsing (niot gonoeg-
xaitm. ondersolteitl)-, door hot Openbaar Ministerie als het een
verboden merk is, art./8 al.

■ /■ Is vorzet op andere gronden mogelijk? neen: Rb. Amster-
//(lam 13 Oct. 188J , P. v. J. 1881, n®. 44; R. Bijbl. 1881,
[^i D bl. 122.

lende jurisprudentie. De indruk die de hoofdvoorstelling
maakt beslist. ^ Hooge Raad 16 Febr. 1883, R. Bijbl. 1883,
D bl. 22; Rb. Amsterdam 7 Maart 1889, P. v. J. 1889,

Is veroordeeling in de proceskosten mogelijk? Rb. Am-
sterdam 14 JuU 1881, N. Mag. v. Hr., dl. 1, bl. 25.

-arttr-ê-efi—87- Vernieuwing der inschrijving, art.
^ \'Is het recht op het merk persoonlijk of voor vervreemding
(onder levenden of bij doode) en voor vererving vatbaar?
Kappeyne, bl. 171 vlg.; Kohler, bl. 239 vlg., 245 vlg.
Het recht op een ingeschreven merk kan geldswaarde verte-
genwoordigen en maakt dus een bestanddeel van het vermo-
gen uit: H. R. 17 Jan. 1889, M. v. H. 1889, bl. 214.
\'Artt. 12—14 (overgangsbepalingen) ingetrokken door de
(^zigingswet van 1885.

Rechtsmiddelen tot handhaving van het merkenrecht en tot
schadevergoeding. Onjuiste opvatting van de Rb. te Amster-
dam 26 Juni 1884, W. n®. 5166; 4 Febr. 1886, P. v. J.
1886, n». 24 en 12 Oct. 1882, R. Bijbl. 1883, D bl. 32.
Anders (juist) Rb. te Utrecht 2 November 1887, W. n°. 5493
en Rb. te Arnhem 17 Mei 1888, W. n". 5621.^ ^

Gevolgen van do niet-inschrijving van een merk. Rb. to
Arnhem 29 Nov. 1880, R. Bijbl. 1881 , D bl. 111.
\' Invloed van hot merkenrecht op de bescherming van den
naam, beteekenis van art. 1 al. 5 der merkenwet. Onjuiste
beslissing van de Rb. te Amsterdam 2 Mrt. 1883 (R. Bijbl.,
1883, D bl. 29). Zie verder Hof Arnhem 13 April 1881,
W. n». 4699 en Rb. Amsterdam 19 Dec. 1879, P., v. J.
1880, n®. 3; in anderen zin Rb. Rotterdam 30 Mei 1866,
W. n®. 2829; H. R. 21 April 1882, W. n®. 4770, en Rb.
Utrecht 2 Nov. 1887, W. n®. 5493.
Art. 337 Swb.

België: loi concernant les marques do fabrique et do
commerce, 1 Avr, 1879. — Frankrijk: loi du 23 juin 1857

sur les marques de fabrique et de commerce, aangevuld door
de wet van 26 Nov. 1873; wet van 28 Juli 1824 relative
aux altérations ou suppositions de noms sur les produits fa-
briqués. — Engeland: Patents, Designs and Trade Marks
Act, 1883, 46/47 Vict., c. 57, gew. in 1885, 1886 en
1888;^^ Duitschland: Gesetz über den Markenschutz van
30 Nov. 1874.\'_ r

gesloten, tot bescherming van den industriëelen eigendom,
tusschen Nederland\', België\', Brazüië»\'Si)^ Frankrijk;
G^em\'ala\', Italië\', Portugal^ Sajyador\'^i^^i^n Zwitserland,\'
waartoe later toegetreden Ecuador^edert weer uitgetreden), ^o-r^tt.,

Wet van 23 April 1884, S. n°. 53, houdende goedkeuring van ^Icl^^-^
do overeenkomst. K. B. v. 2 Aug. 1884, S. n°. 189 (plaatsing ou^^
in het Staatsblad). Wot~vAn-22 Juli-ISSSy-S.-n®. 140 tot- "
wijziging -van de-merkenwet -in -verband met-de overeenkomst^
Do vereeniging betreft do octrooien van uitvinding, do
nijvorhoidsteekoningon of modellen, do handels- en fabrieks-
merken en den handelsnaam (firma).

Beginsel: toekenning aan vreemdelingen van gelijke be-
scherming als aan onderdanen, mits do formaliteiten in elk
land voorgeschreven vervuld worden. Art. 2 dor wot-van
April ISS\'l.

Inzending van een merk in 6én der Stsiten geeft voorrang
van inzending gedurende drio maanden in do andoro Staten.
Art. 4 April 1-884. ^\\rt. 3, wet v. 22 Juli-1-885:

Het land van oorsprong beslist over do wettigheid van het
merk, art. O wot v. 23 April 188t}^on n°. 4 van het slotpro-
tocol. Artt. 1 cn 3 van do wot van JttH-i^^.
Artt. 7 en 9 der overeenkomst (inbeslagneming).
Centraal informatie-bureau der vereeniging gevestigd to
Bern.*- Afzonderlijke tractaton of verklaringen over do be-
scherming van handels- en fabriekmerken gesloten of uitgewis-
seld met: België 2i> Oct. 1S80 (29 Oct. 1880, S. n". 180),

Denemarken 14 Jan. 1881 (S. 28 Jan. 1881, n". 24), Rus-
land 7 April 1881 (S. 1 Mei 1881, n". 54), Zwitserland
27 Mei 1881 (S. 28 Juni 1881, n». 125), Duitschland 28
Dec. 1881 (S. 3 Jan. 1882, n\'. 11), Frankrijk 19 Apr. 1884
(S. 20 Juli 1884, n". 169)^efi-Oostenrijk-Hongarijë 3 Sept.
1886 (S. 27 Sept. 1887, n\'. 172.), /auP^^J

Art. 8 der overeenkomst: de handelsnaam wordt be-
schermd, zonder verplichting van depót, hetzij die naam al
dan niet deel uitmake van een handels- of fabrieksmerk.

Conferentie der toegetreden Staten te Rome, 29 April-11 /"
Mei 1886/Journal du dr. int, privé, dl. 13, bl. 257 en vlg./; ^

Immaterial- of Immaterialgüterrecht. Köhler, das Patent-
recht, Einleitung, en Autor-, Patent- u. Industrierecht in
Archiv f. Handels- und Wechselrecht, dl. 47, bl. 169 vlg.
Literatuur:

A. J. B. Stoffels, de wetgeving op octrooien van nitvinding,
verbetering en eerste invoering", 1851, — .1. Heemskeiik y\\z., voor-
drachten over den eigendom van voortbrengselen van den geest,
185G. — E. Star Busmann, over octrooien van uitvinding. Acad.
Prft. 1807. — .T. Fuesemann ViKtou, eene bijdrage tot het
leerstuk van den intellectueelcn eigendom, 1808. — W. G.
Schimmel, uitvindingen en octrooien, 188(5.^/

Wet van 25 Jan. 1817, S. n®. 6, omtrent het verleencn
van uitsluitende rechten op do uitvindingen en verbeteringen
van voorwerpen van kunst en volksvlijt. — Wet van 15 Juli
1869, S. n°. 126, tot afschafiing van het vorlecnen van uit-
sluitende rechten op uitvindingen en verbeteringen van voor-
werpen van kunst en volksvlijt.

teekening van de akten van bekrachtiging der aangehaalde
internationale overeenkomst van 20 Maart 1883 (S. 2 Aug.
1884, n\\ 189).

Buitenland. — België, wet van 24 Mei 1854; Frankrijk,
wet van 5 Juli 1844^Engeland, zie boven; Duitschland, wet
van 25 Mei 1877 (Patentgesetz)\'^ wet van 11 Jan. 1876 (Urhe-
berrecht an Mustern und Modellen.)^

Literatuur. — Pouillet, traité théorique et pratique des bre-
vets d^nvention; 2de dr. 1880^—Pouillet, traité des dessins et des
modèles de fabrique^— Pat aille, annales de la propriété indus- ^,
triellc, artistique et littéraire.\'^ Klostermann , die Patentgeselzge- ^^ ^^

bung aller Länder, 2de dr. 1870; das Patentgesetz tûr das Deutsche
Reich, en: das Patentrecht, in dl. 2 van Endemann\'s Handb. f.
Hand-. See- und Wechselr. — Köhler, Deutsches Palentrecht
systematisch bearbeitet, 1878; Forschungen aus dem Patentrecht,
1888. — P. Daude , Lehrbuch des deutschen litterarischen, künstle-
rischen und gewerblichen Urheberrechts, 1888. — Bij Ki.ostehmann
in Endemann\'s Handboek en hij Koiileh, Forschungen enz., op-
gaven van literatuur. - f^^tiUw-^, Ä^/

R. EiinENBKUG, Makler, Hosteliers und Börse in Brugge vom
13. bis 7,um 10. .lahrh., in Zft. f. d. pes. Hr., dl. :K).

De familie van der Burse, eeno voorname hosteliers- on
makolaarsfirma in de M\'^« en 15\'\'o eeuw to Brugge. Logo-
ment en plein „tor Burso". In 1400 bestond to Antwerpen
een „Beurs", in 1531 wordt aldaar een nieuwe „beurs" gebouwd.

Artt. 59—61 W. v. K. Art. 71 Code d. comm.: „sous
1\'autorité du Gouvernement."

Wet van 13 Mei 1859 (S. n". 36) op het recht van successie
en overgang bij overlijden, art. 23. Art. 1123 lid B. W.

De beurs eene plaats voor gerechtelijke aankondigingen:
^tt. 703, 817, 801 al. 005, 011 al. 3 W. v. K.; 568
al. 1, 569 Rv.
Onder beurstijd geen gijzeling, art. 600 n°. 3 Rv.
Verkoop tegen den koers: art. 447 al. 4 B. W.; bepa-
ling der waarde door prijscouranten: artt. 456 en 1463 al. 2
B. W.; regeling van den herwissel naar den wisselkoers:
artt. 188—190, 192 al. 2, 3 en 5 W. v. K; bewijs door
prijscouranten: art. 621 W. v. K.; verkoop ter beurze: art.
1201 al. 2 B. W.; verzekering ter beurze: art. 262 W. v. K.

Markt is eene openbare plaats van verkoop. Van koop
of verkoop ter markte spreken of naar den marktprijs ver-
wijzen, artt. 447 al. 4, 637, 1201 al. 2 B. W., artt. 373 en
729 W. v. K.

E. E, van Raalte, de. handelsreiziger, Acad. Prft. 180i. —
Rivikre, du commis-voyageur et de son préposant. 1863.

Onder handelsbedienden zijn begrepen: (winkel)bedionden,
handelsreizigers, ^agenten of vertegenwoordigers|/procuratie-
houders, colporteurs, boekhouders, kassiers, enz. Art. 4
>|| n®, 9 K.: „factoors, boekhouders en andere bedienden."

Ontwerp Burg. Wetb. van 1820, artt. 2792—2796.
Bestaat dienstbetrekking of bezoldigde lastgeving? Rb.
Amsterdam 4 Oct. 1883, P. v. J. 1884, n®. 6* een handels-
reiziger is een bezoldigde lasthebber, geen bediende; hy kan
te allen tijde ontslagen worden, doch heeft dan recht op hot
salaris voor don geheelen over^ng^omon tijd.

Al do genoemde personen staan hun arbeidskracht godu-
^^y. ƒ rende zekeren tijd met een be])aald dool/aan een ander af;

2ij verbinden zich gedurende een zeker tijdsverloop doorloo-
pend bepaalde of nader aan te wijzen werkzaamheden voor

^W. v. K. (schipper varende op sfandeel in de winst). Heeft 9
tantièmist fêene vordering tot rekening en verantwoording,
—neen: Rb. Amsterdam 2 Nov. 1886, P. v. J. 1887, n°. 20*;
Rb. Rotterdam 19 Nov. 1887, W. n®. 5510(agent tegen provisie)/^
Anders^of den Haag 7gMei 1888, P. v. J. 1888, n\'. 67^

Indien er dienstbetrekking bestaat, zijn dan de artt. 1637—
1639 B. W. toepasselijk?

over deze artikelen G. Belinfante, een woord over
dienstbodenregt, in Themis, 1868. — G. W. de Vos van Steen-
wijk, bijdrage tot het dienstbodenregt, Acad. Prft. 1870. —
Grasuuis, van huur van dienstboden en werklieden, in
Themis, 1876, bl. 183 vlg. — H. L. Drucker, eenige
opmerkingen naar aanleiding dor jongste literatuur over hot
arbeidscontract, in Rechtsgel. Magazijn, dl. 6, speciaal over
do beteokonis van „werkbodo" in\'art. 1639 B. W., bl. 55 vlg.

Do rechtsbetrekking van handelsbedienden is huur van
diensten, maar niet do in artt. 1637—39 B. W. bedoelde: Diep-
huis,\'dl. I, bl. 50^— Rb. Amsterdam 31 Dec. 1883 (P. v. J. 1884,
n°. 29*)(^ een c o u j) ou r is oen dienst- of werkbodo in don zin van
art. 1639 B. W.; Rb. Leeuwarden 18 Juni 1885, W.n.5325:
do onder baas van oen aannemer; Rb. Arnhem 11 Maart
1886, W. n\'. 5346: do stoonbaas op eon steonlabriek.^
Hoogo Raad 16 Dcc. 1859, AV. n\'. 2125,\'^on kantoorbo-
(K/.c.jyr^^o^^^o is geen dienst- of werkbodo of werkman in den zin
van artt. 1637 vlg. B. W.; Rb. Arnhem 7 Mei 1863, W. n\'.
2514, evenmin oen gouvornour; Rb. Utrecht 19 Nov. 1884,
P. v. J. 1885, n\'. 20*, bev. door Hof Amsterdam 30 Oct. 1885,
f^ P. v. J. 1885, 11®. 48*, ovonniin do soc rota ris v. d. Centraal
Spw. Mii.; Rb. Ivcouwardon 16 Oct. 18S4, bov. door Hof Leeuwar-
den 27 Moi 1885, W. n\'. 5312,/ovenmin do handolsroi-

ziger; Hof Arnhem 8 Febr. 1886 (vern. Rb. Zutfen 9 Juli
1885) "W. n°. 5286, evenmin de meester-bakker in een
broodfabriek; Rb. Amsterdam 25 April 1889, W. n". 5787,
evenmin de bureaulist bij een tooneelgezelschap/^
.Belang der quaestie: art. 1639 of 130fB. W. toepasselijk?
\' Is art. 1195 n°. 4 B. W. op handelsbedienden toepasselijk?

Rb. Amsterdam 3 April 1885, W. n". 5280 , en Rb. Rotter-
, ^ dam 14 Nov. 1885, W. n°. 5231:
^ ^ Verg. W. n°. 5243 over de wenschelijkheid om dit voorrecht

cipaal in ruimer of enger omvang aan derden te verbinden,
te vertegenwoordigen.^^^^/^i-^^

De omvang der voleiaeht hangt af van de werkzaamheden
den bediende opgedragen; zij gaat zoover als dio werkzaam-
. heden het noodig maken,

derden van de opgedragen werkzaamheden en daarmede samen-
hangende volmaclit (van do taak en bevoegdheid der bedienden)?

Moet wijziging of intrekking van do gebruikelijke bevoegd-
heid openlijk bekend gemaakt worden? Verg, het juist gc-
V. ^/y motiveerde vonnis van de Rb, te Arnliem 21 Maart 1889,

Kist, dl. I, hl. ï)9. — Tiiöl, dl. I, § 55-8(). — PAnnESSiis, /
dl. I, n®. r).31—530. — Lyon-Caen en Renault, I, hl. /»oO ylg.
^ De reiziger lieeft macht om te verkoopen, Hof Nd.-Holland

JC^\'^\' 2 Apr. 1846, W. n\', 739. De handolsreizigcr is niet be-
\'0 M ^ voegd betaling te ontvangenC Rb. te Arnhem 10 April 1865

1880, W. n\'. 4551 (hij is alleen bevoegd bestellingen op to
nemenf; Rb. den Bosch 30 Mei 1884^ R. B, en B. 1888, B

bl. 350; anders Rb. den Bosch 27 Mei 1881, W. n°. 4714.—
De zetbaas is bevoegd te doen, wat het dagelijksch beheer
en een geregelde gang van zaken in den winkel, met het
drijven waarvan hij belast is, vereischen , Rb. Arnhem s. c. —r
Bedenkelijk Rb. Amsterdam 17 Mrt. 1881, W. n\'. 4654: de
handelsagent is niet bevoegd om te verkoopen.
Heeft de handelsbediende macht tot substitutie?
Is de handelsbediende bevoegd voor eigen rekening handel
te drijven? \'/-^^d. t/^^

Aansprakelijkheid van den agent voor verkeerde inlichtin-
gen, Hof Amsterdam 29 Juni 1883, vern. Rb. Amsterdam 9
Juni 1882, W. n. 4989.

Einde van de dienstbetrekking. De volmacht kan steeds inge-
trokken worden. \'yU ■ »V/^.
Staat de zotbaas in^dions^ct^kking?)^,^^.^
Buitenland: ADHgb. on^iorcohoidt:

dekbedi^ttttett- dio gcoi^>rocuratiokaHdew^£^ {Handlnngsl»-
voUmuchii^ artt. (reiziger, art. tó^ winkelbedienden,

Uamlclsgchiilfen: 4>oiliomlen dio yécn^nitcKt hcfjliton om den
prttronn tr verbinde» (knechts, beambten, boekhouders, klor-

Schweiz. Obi. Redit, tit. 15: Prokuristen, Ilandlungsbe-
vollmâclitigto, HandolsreLsendo, artt. 422—429.

Cod. di comni. ital., lib. 1, tit. 12, dol mandato com-
mercialo o dolla commissiono, cap. 1, sez. 2, degli institori
O dei rappresontanti (juiste regeling der prcsumtiovo bovoegd-
lieid); sez. 3, dei commessi viaggiatori di commercio; sez. 4,
dei commessi di negozio.

Het Examen ter verkrijging van den Graad van
Candidaat in do RECHTEN, van den Student

Wetsbepalingen: art. 39 n°. 3 R. Org. (I. M. J. vax Rossem ,
, over de berechting^van geschillen tusschen patroons en werk-

Zijn artt. 1195 n°. 4 en 1639 B. W. op werklieden toe-
passelijk? Beteekenis van werkboden? Zie boven voor lite-
ratuur. Rb. Amsterdam 7 Juli 1868, W. n. 3040, en 21 Oct.
1868, W. n°. 3081: een werkman in vasten dienst is een werk-
bode. Rb. Arnhem 17 April 1873, W. n°. 3617: de wet maakt
geen onderscheid tusschen werklieden en werkboden.

Roest, het woord des meesters, in N. Bijdr. voor R. en W.,
-1873, bl. 173. Verg. Opzoomer, het B. W. verklaard, dl. 8, bl.
411, nt. 3.

Zie over art. 1638 B. W. in \'t bijzonder: Mr. Belinfante,
/cr^-\' t. a. p. — D. N. v. Hoytema, bijdrage tot beoordeeling van
/ , art. 1638 B. W., Acad. Prft. 1870. — Mr. Roest, t. a. p.,

Artt. 1650—1652, art. 2005 al. 3 B. W. Art^O 5". W.
•yr K.-; art. 447 4\'. Rv. «^i ^^r/. ^c»

Wet van 19 Sept. 1874 (S. n\'. 130) houdende maatregelen
tot het tegengaan van overmatigen arbeid en vcrwaarloozing
van kindoren. Verbod .om kinderen beneden 12 jaren in
dienst te nemen of te hebben, behalve voor huiselijke on
persoonlijke diensten en veldarbeid. Wet van 5 Mei 1889
(S. n". 48) houdende bepalingen tot liet tegengaan van ovor-
matiRcn en gevaarlijken arbeid van jeugdige personen.on
vrouwen^-^yr^ r/^. „ /-. .v ^

^^^^ öjTirj^o/z.. Artt, l en 2: Definities van arbeid cn van fabriokon en
fuyrxc^^\'^\'^ werkplaatsen.

Hoofdbepalingen: verbod van kinderarbeid; vorbod
^ ^ - van g e V a a r 1 ij k e n arbeid yoor jeugdige personen en voor

vrouwen in fabrieken en werkplaatsen; normaalarbeids-
dag, verplichte rusttijden en verbod van zondags-
arbeid voor jeugdige personen en vrouwen in fabrieken
en werkplaatsen ; verbod om vrouwen te doen arbeiden
binnen 4 weken na de bevalling; toezicht door in-
specteurs.

De wet onderscheidt kinderen, jeugdige personen van 12—
14 jaren, jeugdige personen van 14—16 jaren en vrouwen.

Bij DnucKEn, t. a. p. — W. Gave Tait, die Arbeiter-
schutzgesetzgebung in den Vereiniglcn Slaaten, 1884. — A.
Desjardins, le code civil et les ouvriers, in Revue des deux
mondes, 15 Mars 1888, p. 350 s. — A. P. Th. Eyssell, in de
Economist van 1888. /

Ontw. 1809, artt. 55-08; Code de comm. artt. 74—90.
B. SrnACCiiA, de proxenetis et proxenetico, — nk Pinto,
\' inrichting der makelaardij, Themis, dl. 2, bl. 152 v.,

\'\' N. Bijdragen, 1870, bl. 149 v. — Th. Stuaut, de Amsterdam-
makelaardy, Acad. Prft. 1879 (ree. Mr. Kader, in Themis,
1880, bl. 150 v.) I

Oorsj)rong dor makelaardij. Goldsciimidt, Ursprüngo dos
Miiklerrechts, in Zft. f. d. ges. Ilr., dl. 28, bl. 115 v., en
vooral R. Eiirioniuïrg , Maklor, Hostoliors und Borso in Brüggo
vom 13. bis zum 10. Jahrh., t. a. p., dl. 30, bl. 403 v.

Vroegste vermelding in Noord-Nederland: liandvest van
graaf Floris Y, 7 Juni 1284 aan Dordt gegeven (van de

\'ù.a^\'^f — Stheeman , de makelaardij, Acad. Prft. 1809. — Pinneu ,
,L bouwstoffen ter beoordeeling van het vraagstuk der makelaardij,

Wall , handvesten enz. der stad Dordrecht, dl. 1, bl. 56).
Keur op en reglement voor de makelaars en op het stuk der
makelaardije te Dordt 18 Oct. 1291 (v. d. Wall, t. z. p.
bl. 83). Handvest van 8 Febr. 1334 (v. d. Wall , t. z. p., bl. 168);
het kent reeds de beëedigde makelaars en het verbod van
eigen handel. Zie verder het oudste keurboek van Dordrecht,
uitgave van J, A. Fruin, in N. Bijdragen 1876, bl. 186
vlg., n". 95, 99, 103—114, 126—132, 146—149, 197, 222,
228; de Wal, het Ned. Handelsrecht, dl. 1, bl. 129, en
Stheeman, bl. 24 v. ^

Thans zijn makelaars ambtelijke tusschenpersonen(Ontw.
1809, art. 55: „tusschen beiden komende handelaars\'^), wer
boek een bijzondere bewijskracht heeft. Zij verleenen niet
alleen hulp bij het afsluiten van overeenkomsten (aldus
Grünhut, Mäkler- und Commissionsgeschäfte, in Endemann\'s
Handbuch, dl. 3,j3l. 132 y.^Qn Lyon-Caen en Renault,
\'Précis etc, n\'. 750), maar sluiten zelf de overeenkomsten af
last en in naam van hun meester, hoewel op eigen
^^ \'initiatief. .ü.o^ fe. str r

de makelaar geen. partij is, [en wel voor den lastgever^ ^^
Art. 68 K. V^dxA^U^, t.i./s., itf^ ^ v/t. •

Ontwerpwet tot regeling der makelaardij van don Minister
wintgens van 26 Mei 18^, Magazijn van Ilandelsr., dl. 10
(1868), Mengelingen, bl. 31 v. Aldaar ook afgedrukt een
ontwerp van wet door do Kamer van Koophandel to Rotter-
dam samengesteld, adres van 25 Juni 1866. Advies van dc
Kamer van Koophandel te Amsterdam, dd, 24 Fobr. 1868,
tot intrekking van artt. 62—73 K.

Eischt do instelling der makelaardij eeno nieuwe wettelijke
regeling? zoo ja, welko beginselen behooron daaraan ten
grondslag te liggen ? of behoort dc geheele instelling te worden

opgeheven? Praeadvies van Mr. Knottenbelt, Handelmgen
der Ned. Juristen-Vereeniging, jg. 1875. Zie over den feite-
lijken toestand en critiek van de besluiten der Juristen-
Vereeniging het opstel van Mr. Pinner, s. o.

Is regeling van het bewijs van transacties, door tusschen-
personen als agenten enz. gesloten, noodig? Verg. het prae-
advies van M. Th. Goudsmit, Regeling van het bewijs
van handelstransactiën door reizigers, handelsbedienden en
tusschenpersonen gesloten, in Handelingen der Ned. Juristen-
Vereeniging, 1876.

Punten hierbij ter sprake gebracht: bewijs, koop en ver-
koop voor een nader te noemen meester.

Bijzondere voorschriften voor makelaars in zoe-assuran-
tiën, artt. 681—685 W. v. K.

Agenten staan in dienstbetrekking van een of meer
kooplieden (huizen) of handelen als niot-ofliciëelo makelaars.

Frankrijk. — Wet van 18 Juli 1866, sur les courtiers do
marchandises, art. 1: „ii partir du 1" Janvier 1867, toute
personne sera libre d\'cxorcer la profession do courtier do
marchandises." De agents do change (cfTocton- en wisselma-
kelaars) bezitten nog monopolio.

Bolgië. — Wet van 30 Dec. 1867; zij maakt do make-
laardij in haar vollen omvang tot een vrij beroop (beëediging,
verbod van eigen handel enz. afgeschaft).

Duitschland. — Do wet tot invoering van do Civil-f
prozessordnung van 30 Jan. 1877, art. 13 n\'. 2, schaft do i^^^&.tfi
artt. 77, 78 on 79 al. 2 van het Handelsgb. en daarmede —^t\'^s-

De Duitscho Juriston-Vereeniging beslist in 1868 en 1886:
„Uoberwiegondo Gründe sprechen für die Aufhebung des In-
stituts der Handelsmäkler."

Rint. , (1er Entwurf eines Gesetzes helrelTend die Pllichten der
Haiidelsmükler, in IJuscii\' Archiv f. d. Handels- und Wechsel-
recht, dl. 47, bl. l\'i\'i v. (1881)). — Uiessku, zur Revision des
llandelsgcselzhuchs, l»t« Ablli., bl. (1887).

Ontw. 1809, artt. 76—80; Code de comm. artt. 94, 95.
ZiJLSTUA, bijdrage tot de leer van den commissiehandel, Prft.

lamarre et Lepoitvin, traité du contrat de commission.\'^^^^^^^poijget,
des droits et des obligations des divers commissionnaires, 4 vol.
/ UPyi.- — DoMENGET^du mandat, de la commission et de la ges-

tion d\'affaires, 2e éd., 2 vol. 1870. — Grünhut, das Recht des
Kommissionshandels, 1879. — Hussel, a treatise on mercantile
agency, London, 1873. — Story, commentaries on the law of
agency, 8th ed., Boston, 1874. — Mechem , mtfagency, Chicago, 1889.
Definitie, art. 76 W. v. K. Zaken, lees: daden van
koophandel. W. ^ CtPSo ^ • • „ clcJ^ «/i-^a^.

Is hij die voor een ander op eigen naam burgerlijke da-
den, d. w. z. daden die burgerlijk zijn voor hem die de op-
dracht doet, verricht, commissionnair in den zin der wet?
^^ Ja, Diephuis , dl. 1, bl. 130 ; neen, Lyon-Caen en Renault ,
n®. 752.

Code de comm. art. 91 : „qui agit", evenzoo thans art. 94
(wet van 23 Mei 1863). Art. 000 al-, t ^DHgb.

De afdeeling is alleen toepasselijk op den commissionnair
van beroep, niet ook op dengeno die geen commissionnair
i^t zijnde, een enkele commissiehandeling verricht.

f,,«^ V\'"» Amsterdam 9 Jan. 1883, P. v. J. 1883, n\'. 19*.
^ ^ J^ Commissionnaires pour les\' transports par terre et par eau ; art.

Karakter van het commissiecontract: do overeenkomst tus-
schen den committent of commissiegever en den commission-
nair. Het is een niet ge publiceer do, dus niot naar buiten,
tegenover derden werkende lastgeving. ^^
Artt. 77—79 K. Het noemenf mededeolen van den naam
S ia\' ^^^ lastgever brengt hierin geen verandoring."^/.

2014 B. W. Tegenover derden treedt de commissionnalr als
eigenaar op. Art. 240 al. 1 toepasselijk in en buiten faillisse-
ment van den commissionnair, art. 240 al. 2 alleen ingeval
van faillissement.

■^Zaak Rollandet. Rb. den Haag 9 Dec. 1879, W. n\\ 4464,
R. B. 1880, B bl. 59, vern. door Hof den Haag 20 Apr. 1881 ,
cass. verw. H. R. 17 IVIrt. 1882 (beide concl. contr.), W.
4759, R. B. 1882, B bl. 130. Conform H. R.: Rb. Amsterdam\'
5 Nov. 1886, R v. J. 1886, n". 51*, vern. door Hof Amster-
dam 30 Maart 1888, P. v. J. 1888, n. 60, vern. met bev.
vonnis Rb. door H. R. 5 April 1889, W. n". 5698, P. v. J. ^ ^

1889, n\'. 49.\'-In elk geval onjuist Rb. Amsterdam 4 Jan.
1887, P. v. J. 1888, n". 6. {^l^-fc t e^-t.c.J.

Commissionnairs kunnen voor anderen in eigen naam in
rechte optreden: Hof Zd. Holland 27 Juni 1855, W. n°. 1661,
bev. door H. R. 18 Jan. 1856, AV. n\\ 1717./"

A\'\'erhouding tusschen den committent en hen die met den
commissionnair gehandeld hebben. Art. 240 al. 2 K. ^

Wordt do committent dadelijk eigenaar van hetgeen de com-
missionnair voor zijne rekening ontvangt? Ja, Diepiiuis, dl. 1,
bl. 134; Kist, dl. 3, bl. 75 v. —|G. H. v. Bolhuis, de eigondoms-
^orkrijging door den commissionnair, Utrecht, 1865.—nH. L.
Duuckek, bozitsverkrijging en bezitsvorlies door dorden, 1879,
bl. 185—211. Anders J. D. Melieu, vertoog over do rechten
en verplichtingen van een commissionnair, Bijdr. tot Rgl.
en Wotg. 1834, bl. 42-101; Holtius, dl. 1, op art.

Is art. 1302 B. W. op het commissiecontract van toepas-
sing? Noen: Rb. Amsterdam 25 Mei 1871, W. n\'. 3374, bov. «^^^^aoA^ j

door Hof Nd. Holland 6 Juni 1872, M. v. H. 1872, bl. 84.
Anders/Goudsmit, M. v. H. 1873, bl. 6; Hof don Haag 25 ^^ "
Juni 1883, R. B. 1884, B bl. 101; Rb. Amsterdam 6 Nov.
1883, P. v. J. 1883, n». 50*.

Wat, als do committent eon inkoop- of vorkooplimito ge-
stold heeft? ;^DHgb. artt. Inkoop bov\'en do

limite. Twist tusschen de Sabiniani en Proculeani, Gajus,
Inst. ni, 161; Instituten, III, 26, 8, Lyon-Caen en Renault,
n». 774. Verkoop onder de limite: Kist, dl. 3, .l.i], -80-;
Lyon-Caen en Renault, n°. 771. De commissiegever kan als
schade vorderen het verschil tusschen den prijs waarvoor
verkocht is en den limiteprijs: Rb. Amsterdam 21AIeil862,
M. v. H. 1862, bl. 114.\'\' De commissionnair moet geacht
worden zich zelf tot kooper te stellen voor den limiteprijs:
Hof Nd. HoUand 9 Sept. 1875, M. v. H. 1875, bl. 207,
cass. verw. H. R. 10 Mrt. 1876, W. n®. 3965.

Mag de commissionnair van zich zelf koopen en aan zich
zelf verkoopen terloops ja, bl. 83, evenzoo Holtius,

dl. 1, bl. 188 en Diephuis, dl. 1, bl. 133. Art. 1506 B.W.
verbiedt den commissionnair te koopen wat hem ten verkoop
is gegeven: Hof Overijssel 11 Dec. 1871, W. n®. 3502. Art/r
HaSMld-Z^—iDHgbr Selbsteintritt des Kommissionärs. Voorbeeld van
\' Selbsteintritt naar ons recht, art. 262 K. Dit art. niet juist
uitgelegd door Kist, dl. 4, bl. 71; Hof Zd. Holland 7 Jan.
1846, W. n®.672 en H. R. 14 Juli 1846, W. n®. 728. Juist:
door P. H. Fromberg Jr., de lasthebber-verzekeraar, Prft.
1882.

Verschil over de constructie van dit recht: Grünhut, das
Recht des Kommissionshandels, 1879, § 43, bl. 452 vlg; v.
Hahn, Beitrag zur Lehro vom Kommissionsgeschäft, in Zft.
f. d. ges. Hr., dl. 29, bl. 1 v.; Lepa , dio Lehro vom Selbst-
eintritte des Kommissionärs in Einkaufs- und Verkaufs-
aufträge, 1883; Lyon-Caen en Renault, n®. 782. Verg. Hof
\'Nd. Holland 19 Mrt. 1874, bov. door II. R. 2 April 1875,
M. v. H. 1875, bl. 148.
/ ^ Moet do commissionnair den committent opgeven, van wien
\' hij kocht of aan wien hij verkocht? Do commissionnair\'is
^ \' daartoo niet verplicht volgens Kgt. Nijmegen 29 Nov. 1862,
/ ijfh\'^ V. H. 1862, bl. 221, bev. door Rb. Nijmegen 19 Mei 1863,

t/ly-tJUm -trtAlU^-^c-^« CÜUjUJ^ m.^-tffy^ «î/ï»^ -ÔC^-V-MJL^ IJL,.OC?jO,

eigen risico den koopprijs crediteeren: Rb. Rotterdam 16 April
1887, W. n°. 5451.

Rekening en verantwoording, art. 1839 B. W. De commission-
nair staat niet in voor hen met wie hij contracteerde, al gaf hij
hun naam niet op aan zijn committent. Rb. Utrecht 29 Juni . oA-i-.)^^^
1859, bev. door Hof Nd. Holland 27 Juni 1861, M. v. H. ^
1861, bl. 207. Hij moet de wanpraestatie des koopers bewij-
zen, Rb. Amsterdam 1 Juni 1855, R. Bijbl. 1855, bl. 472;
Hof Nd. Holland 27 Juni 1861, s. c.; Rb. Zutfen 10 Oct.
1878, W. n\'. 4312. Del credere, diicroire. Beteekenis
van dit beding, art. 240 K.
iiA}^- j> Overeenkomst tusschen den Minister v. Koloniën en do Ned.

^^ Handel-Mij. van 30 blaart 188g- (wetten van 12 Juni 1888-, ^
S. 67 on 5 Nov. -1SS7, 6. 183).

Het is een voorrecht/op alle goederen/voor hot saldo van
rekening en geeft oxecutiercclit. J

R Kukts, Verhandeling over kassiers en kassicrderij, in
Hijdr. tot R. en W., dl. 10 (183()), bl. 3()1. — Th. Kvkkink, de
kassier in verband met artt. 71 en 75 W. v. K., Prft. 1888.

Betoekonis van „golden" in art. 74 K.; zijn onecton daar-
onder begrepen? Is do kassier verplicht ofTccton terstond to
verkoopen, dan wol alleen bevoegd dit to doen als de stand der
rekening dit veroisclit, of wol is hij verplicht zo in natura to
bewaren? Rb. Amsterdam 17 Febr. 1870, W. n". 3217, bev.
door Hof Amsterdam 2 Febr. 1871, W. n». 3358.

J. J. M. Taudin Chabot, het disconto, Prft. 1863. — J. van Assen ,
de credietopening, Prft. 1871. — W. G. Mees, proeve eener
geschiedenis van het Bankwezen in Nederland, gedurende den
tijd der Republiek, 1838. — P. Verloren, de verhouding van
den staat en het bankwezen, 1864. — C. V. Gerritsen, de Neder-
landsche Bank, haar verleden en hare toekomst, 1887. — Paignon ,
théorie légale des opérations de banque, 1854. — De Courcelle-
seneuil, traité théorique et pratique des opérations de banque,
6r-ed. 187^1\' — H. D. Macleod, the theory and practice of ban-
/^r ^ king, f ed., 2 vol. 488^— J. D. Walker, treatise on banking
law, 2. ed. 1885. —/Grant, treatise on the law relating to ban-
kers and banking companies, 4. ed. 1882. J^y^dy. /^M. \'J\'ii^inryyi\'ére^

Wet van 22 Dec. 1863 (S. n®. 148), houdende voorzi^^\'^-^\'^^\'Y
ningen omtrent de Nederlandsche Bank, gew. bij de wet van
UjeJ-it 7 Aug. 1888 (S. n®. 122) , tot verlenging en wijziging van

Werkzaamheden der Bank, art, 7: 1°, disconteeren; 2». be-
leenen (prolongatie); 3°. handel in goud en zilver; 4". et©-
diotverleening tegen, ondorpan^\'^ in rekening-courant^ Verboden
werkzaamheden, art. 8.

Werkzaamheden van bankiers in hot algemeen: behalve de
bovengenoemde, het ontvangen van waarden in deposito, koo-
pen en verkoopen van effecten, uitgeven van leeningen, enz.

Ontw. 1809, artt. 210—225; Gode de comm. artt. 570-585. — Bk. 1,
lit. 8, artt. 230—239 , 244 , 2/i5 W. v. K.; art. 1191 B. W.
Kalff, de rei vintlicatione in rebus mercatoriis, Prft. 18-^^3.—
7^,, TnoSTORFF, de reclame of terugvordering in zaken van koophan-
del, Prft. 1801. — W. H. rioEUFKT, de aard der reclame van den
verkooper , Prft. 1880. — J. van Raalte, de reclame van verkochte
goederen, Prft. 1886. — Goldsciimidt in Zft. f. d. ges. Hr., dl. 8, bl.
302 vlg. — VoiGT, in N. Archiv f. Ilandelsr., dl. 3.

I. reclame in« burgerlijke zaken, art. 1191 B. W.;
XL reclame van koopmanschappen, artt. 244 en 245 K.;
III. reclame van koopmanschappen in geval van faillisse-
ment des koopers, artt. 230—239 K.

Art. 230. — Art. 231: uitgesloten zijn goederen die[met andere
„vermengd" d. w. z. daarvan „niet meer af te scheiden" zijn;
„dezelfde" ~ „in natura", in art. 232 al. 1, volgens vonnis
Rb. den Bosch 13 Nov. 1868, R. Bijbl., dl. 20, bl. 148, =
„ruw of niet bewerkt". Verg. art. 632 Code de comm.

Art. 232: al. 1, overtollig; al. 2, beteekenis van: „in beide
gevallen"; volgens Diephuis, dl. 3, bl. 263 n*. 4 slaan zij
op: „hetzij op tijd, hetzij zonder tijdsbepaling" in al. 1; —
30 dagen; telt do dag van levering mede? van Goor in Nw. Bij-
dragen , 1875, bl. 159 vlg., contra van Raalte, bl. 110 vlg.

De verkooper moet teruggeven do onkosten, art. 235, den ge-
deeltelijk ontvangen koopprijs, artt. 233 en 234, de pand-
schuld aflossen, art. 237.

Reclame vervalt: 1». door acceptatie van een wisselbrief
of ander handelspapier door den kooper^ Onjuiste opvatting
van de beteekenis eener acceptatie. Zie hieronder: Wissel-
recht.

Beteekenis van het woord „acceptatie". W. M. D\'Ahlaing,
de zoogen. schuldvernieuwing door wissels, bl. 230 vlg. Andors
Land, Wisselrecht, bl. 94 n^ 22 en v. Raalte, bl. 124 vlg.

2". Art. 238. Alinea 1: R^itio dor bepaling; beteekenis van het
verkoopen „op facturen on cognossementen of vrachtbrieven."
Verg. hieronder 2\'\'\'\' stuk. Alinea 2: De reclamant int ton oigon
behoeve golden, aan den boedel verschuldigd. Gevolg van
do betaling aan don curator, v. Raalte, bl. 143, Tkostouff,
bl. 87. Hoelang duurt dit inningsrccht? dk Maukz Ovens,
Hedondaagsch faillietonreclit, bl. 17 ; v. Raalte, bl. 144 vlg.:
dertig jaren; Kist, bl. 58: dertig dagen. Volgens art. 190
Wetb. van 1830: dertig dagen.

II. Reclame van koopmanschappen buiten faillissement,
artt. 244 en 245 K. Geen reclame van op tijd verkochte
waren.

Artt. 231, 233, 234, 236 en 237 toepasselijk; artt. 232,
235 en 238 niet toepasselijk; art. 245, recht om/den koopprijs
te innen gedurende dertig dagen.

III. Reclame van roerende goederen die geen koop-
manschappen zijn, art. 1193 B. W.

Gedurende dertig dagen na de aftevering, d. w. z. na den opslag
onder den kooper: Rb. Amsterdam 24 Sept. 1841, R. B.
1842, bl. 114.

Beteekenis der woorden: „in handen van den kooper". Kist,
dl. 3, bl. 51; Diephuis, Systeem, dl. 7, bl. 632; Hoeufft,
bl. 59.

(Artt. 240—243 spreken niet over reclame, maar over te-
rugvordering van in commissie gegeven goederen, ter incasso
gegeven of als fonds of als onderpand eener credietopening
verstrekt papier.)

Zij is eene revindicatie: Dijckmeeester, 2^« Kamer
14 Febr. 1826 (Noordziek , W. v.K., 1825/26, dl. 2, l-\'^ged.
bl. 174); Kist, dl. 3, bl. 45; Trostorff, bl. 27; de Marez Oyens,
Hedendaagsch faillietenrecht, bl. 13; § 41 Inst. II, 1; L. 53 Dig.
18,1. Zij is eenezn rem actio rescissoria, eene vordering totont-
b i n d i n g der overeenkomst en teruggave van het goed: Holtiüs,
dl. 1 , bl. 478; bravard-veyrii?:res, tr. des faill. et banq., II, bl.
533 vlg. Zij is eene oigonaardigo vordering, strekkende tot
handhaving van het recht tot reclame, een door de wet aan
het feit van wanbetaling verbonden recht: Diephuis, Ilan-
delsr., dl. 3, bl. 258 v.; Systeem Burg. R., dl. 7, bl. 029;
Hoeufft, bl. 53 v. Zij is eene vordering zonder daaraan
ten grondslag liggend recht, v. Raalte, bl. 95 v.

Is de reclame eene persoonlijke vordering? .MZ-.yZi^.
Kan de verkooper-fbdamant revin^catoir beslag
leggen? Neen: volgens Dmrams, lïïmdelsr., dl. 3, bl. 259;
Systeem B. R., dl. 7, bl. 629j>ï^uFFT, bl. 44v.; Rb. Gro-
ningen 25 Maart 1870, WV^ 3^H;^anders: Kalff, bl. 35;
OüDEMAN, Burg. Rvj^^^kS, bl. Wal, dl. 3, bl.

Heeft reclame ontbinding der koopovereenkomst ten ge- ^
volge? Neen, partijen worden bloot teruggebracht tot den\'„1
toestand vóór de levering: Opzoomer, dl. 4, bl. 542 n\'. 4;
Diephuis , Systeem, dl. 7, bl. 628. Verband met art. 1514 B. W. -io/g.

Gieuke, Has (Jeutsche GenossenschafLsrecht, i dl., 1808/81, &&
die GcnossenschaflsUieorie und die Deutsche Rechbprechung,
, \' 1887.r_ \\V. T. Watehman, .•i"" treatise\'on the law of corporations
other than municipal, 2 dl. New-York, 1888.
Vereeniging in engeren zin.

Vereeniging in dezen zin is contractueele samenwerking:
het krachtens overeenkomst handelen ten gemoenen bate, voor
gemeene rekening, ten gemeenen dienste, tot een gemeen dool.

Drieërlei beteekenis van vereeniging: 1®. do ovoreen-
komst waarbij men zich vereenigt, tot samenwerking verbindt;

Xo2®. do daarop gebaseerde samenwerking zelve; ook het
) . daardoor tusschen de contractanten govestigde samenstel van
reclitsbotrokkingen, do rechtsband tot samenwerking; 3°. als
verzamelbegrip, do verecnigdo personen. Hetzelfde geldt voor

maatschap, vennootschap, roedorij en dorg. Ad 1"™:
»L: Ai- ^rt. 1055 B. W.: „maatschap is eene overeetikomsf ; artt. 10, 308
\\\\r y . 2»"": ontbinding der maatschap, vereeniging,
enz., voortzetting der maatschap, enz.; ad 3""»: handelen met
eene vereeniging enz.

het ten behoeve der .samenwerking bijeengebrachte vermogen;
bijv. inbreng in de maatscliap, verdeeling der nn\\atschap,
art. 1688 al. 2 B. W.

De vereeniging kan dienen tot allerlei doeleinden. Maatschap
of vennootschap steeds eene vereeniging tot winstdeeling, art.
1655 B. W. Het zedelijk lichaam daarentegen eene vereeni-
ging , hetzij tot -winstdeeling, hetzij tot eenig ander doeleinde^
n De overeenkomst van vereeniging werkt niet tegen derden,

de verhouding der leden tot derden blijft ongewijzigd. Artt.
1679 en 1680 B. "VV. Burgerlijke maatschap en commandi-
taire vennootschap.

Bij handelsvennootschappen, vereenigingen tot uitoefening
\' ^^ van een handelsbedrijf, indien de vennooten onder een ge-

firma), art. 22 W. v. K.; daarbij werkt art. 1676 1\'. B. W. tegen
derden. Indien de vereeniging do exploitatie van een schip
door de eigenaars daarvan ten doel heeft (reederij), art. 322
w. v. K.

De burgerlijke maatschap werkt nooit togen derden, ook niet ,
als zij een eigen naam (firma) heoft, behoudens art. 1682
. B. W. en art. 5 2\' Rv.\'IIoogo Raad 30 Jan. 1874, AV. n\'. 3687;T
Bij die vereenigingen welko naar buiten werken, zijn do leden A ^^

aansprakelijk voor hetgeen in naam der vereeniging geschiedt,
/al is het op verschillende wijze: solidair (vennootschap onder A-fr*^\'\'^^.
firma), art. 18 W. v. K.; naar ieders aandeel in hol schij) (ree-
derij), artt. 321 en 322 W. v. K. Dit wordt vermeden door
eene wijze van vereeniging, waarbij de vereenigdo personen
•\'worden geconcentreerd tot eon eenheid, dio haar oigon,
gewoonlijk door do leden bijeengebracht, vermogen hooft,
waarmede zij aansprakelijk is. Do^aansprakolijkhoid dor leden
valt geheel weg. Optreden naar buiten onder oen eigon naam
hier onmisbaar.

Al A r t

iy4(hr. é\'^c^. tvj/utt/ C^yîf^^ytC^aÂA

lichamen algemeen toegelaten, zijn zij thans aan bepaalde "
voorwaarden (koninkl. goedkeuring) onderworpen door de wet
van 22 April 1855, S. n°. 32, tot regeling en beperking der
uitoefening van het recht van vereeniging en vergadering.
Artt. 12 en 13 dezer wet.

Bijzondere voorschriften gelden voor do volgende vereeni-
gingen met rechtspersoonlijkheid: de naamloozo vennoot-
schap, artt. 36—56 W. v. K.; de coöperatieve vereeniging,
Wet van 17 Nov. 1876 (S. n°. 227), on de wederkeerige ver-
zekering- of waarborg-Mü, artt. 286 en 308 W. v. K.

Verschil van meoning over de vraag welko vereenigingen
rechtspersoon zijn. Volgens Diephuis, Het Ned. Burg.
Regt, dl. 1, bl. 403 vlg.; Handelsrecht, dl. (jÖ^^hï-W, >•: c ^

en Faure, twee vragen botrefibndo do rechtspersonen, in
Rechtsgeleerd Magazijn, jg. 1883, bl. 303 vlg., zijn do ven-
nootschap onder firma en do naaml. vennootschap rechtspor-
sonen; volgons J. A. Lew, hot recbtskarakter dor firma, - ^

1881, bl. 42 vlg., allo handelsvennootschappen in engeren zin; ^^
daarentegen zijn zij het geen van allo volgens Opzoomer, Burg. ^
Wetb., dl. O, op art. 1655 en op Bk. 3, tit. 10; Kist, Han-
dolsr., dl. 3, bl. 111 vl/. en Hingst, Hot recbtskarakter dor
vennootschap onder firma in haar faillissement, in N. Bijdr.,

1882. Zio voorts Land, Verklaring van hot Burgerlijk Wet-
boek, dl. 1, bl. 488 vlg.

Overeenstemming bestaat daarover, dat do vereeniging dio
zelfstandig vermogenssubject is dio \'do bevoegdheid heeft zelf-
standig rechten on verplichtingen to bezitten, rechtspersoon
is; strijd over do vraag wanneer dit het geval is, wat daar-
van het criterium is.

kfy

^ ^ «. , l

•Jt»* t- e^, }

Jitf^ r .•■n

Do loer der rolatiovo rechtspersoonlijkheid: FkuxDahn,
handelsrechtlicho Vorträge, 1875, bl. 76; Garkis, das dout-
scho Handelsrecht, 3"»« dr., bl. 130 vlg., 174 vlg.

Eenig onbedriegelijk kenteeken: niet-aansprakelijkheid van
de leden voor de verbintenissen, in naam der vereeniging
aangegaan. Zijn de leden direct aansprakelijk jegens de
schuldeischers, hetzij degenen die handelden (burgerlijke maat-
schap, commanditaire vennootschap), hetzij allen (vennoot-
schap o. firma, reederij), dan is er geen rechtspersoon.

Zijn niet zij, maar is alleen de vereeniging met haar
vermogen direct aansprakelijk (naamlooze vennootschap;
coöperatieve vereeniging, art. 19 der wet van 1876; zedelijk
lichaam, art. 1698 B.W., artt. 12 en 18 der wet van 1855),
dan is er een rechtspersoon.

Aldus Laband, Beiträge zur Dogmatik der Handelsgesell-
schaften, Zft. f. d. ges. Hr., dl. 30, bl. 469 ff. Bruns, in
Holtzendorff\'s Encyklopädie, 4\'® Aufl., bl. 414 („namentlich
ist die Haftung für die Schulden entscheidend"). unger,Per-
sonengesammtheit u. offene Handelsgesellschaft, in Jahrb. f. d.
Dogmatik etc., dl. 25, bl. 239—261. Verg. echter voor de
vennootschap onder firma: Eccius , die Stellung der offenen
Handelsgesellschaft als Prozesspartei, in Zft. f.d. ges. Hr., dl.
32, bl. 1 vlg., volgens wien de vennooten o. f. zelfschuldigo
solidaire borgen of medeschuldenaren zijn.^

Voorbeelden: nml. vennootschap, hier beslist de geschiedenis;
onderlinge waarborgmaatschappij.

Het optreden, ook in rechte, onder een vereenigingsnaam
(venn. o. firma) is geen criterium, dat er een rechtspersoon is;
evenmin dat bij uittreding of afsterving der leden geen nit-
keeringvan een aandeel in het vermogen gedaan wordt; even-
min dat vrije toe- en uittreding van leden jdaats lieeft.

Omgekeerd geen bewijs dat er niet een rechtsjiersoon is: het
feit dat de vereeniging het behalen van winst voor de leden ton
doel .heeft, het doel is onverschillig; noch ook dat de goederen
na ontbinding onder de leden verdeeld worden, art. 1702 B.W.

De term rechtspersoon komt voor in do wet van 22 April
1855 en in ayt. 6 al. 2 van de coöpcratiewet, niet in hot B. W.

a. Werken niet tegenover derden: de maatschap, de han-
deling voor gemeene rekening, de commanditaire vennoot-
schap, alle andere vereenigingen niet vallende onder de
hier en de sub b genoemde.

b. Werken wel tegenover derden: de vennootschap onder firma,
de naamlooze vennootschap, de reederij , de coöperatieve vereeni-
ging , de onderlinge waarborgmaatschappij, het\'zedelijk lichaam. \' *

2\'. Naar gelang de leden al of niet ^aansprakelijk zijn voor ƒ
de handelingen in naam of voor de vereeniging verricht,
naar gelang zij niet of wel rechtspersoon zijn.\'

a. Zijn niet rechtspersoon: de maatschap, do handeling
voor gemeene rekening, de vennootschap onder firma, do
commanditaire vennootschap, de reederij, allo andere vereeni-
gingen niet vallende onder do hier en do sub b genoemde.
• b. Rechtspersoon zijn: do nanmloozo vennootschap, de coö-
peratieve vereeniging, do onderlinge waarborgmaatschappij, hot
zedelijk lichaam.

b. Voreonigingon tot uitoefening van eon handelsbedrijf:
1°. Handelsvennootschappen in engoron zin: vennootschap
onder firma, commanditaire vennootschap, naamlooze ven-
nootscliap; 2". in ruimeren zin: do handelsvennootschappen in
engeren zin, do handeling voor gomocno rekening en do reederij.

c. \\\'crconigingon tot bevordering van <lo stoflolijko belan-
gen dor leden: do coöporatiove vereeniging en do onderlinge
waarborgmaatschappij.

Vorooniging in ruimeren zin omvat naast do ver-
eenigingen krachtons overeenkomst, dio krachtons wetsbepaling.

Voorbeeld^: de vereeniging der schuldeischers bij faillissement
van den schuldenaar/. Andere voorbeelden: houders van
obligatiën in eene geldleening volgens Oostenrijksch recht;
houders van polissen eener levensverzekeringmaatschappij,/.

MehrheitsverbandJ Goldschmidt, Lex Rhodia und Agarma-
nament, in Zft. f. d. ges. Hr., dl. 35, bl. 364—367. /

\' § 24. HANDELSVENNOOTSCHAPPEN.
Ontw. 1809, artt. 20-50; Code de comm. artt. 18—64.

Art. 15: eigen overeenkomsten, bijzondere wetten van den
koophandel, burgerlijk recht. Burg. Wetb. Bk. 3, tit. 9: „Van
maatschap of vennootschap".

Artt. 286, 308 en 320 noemen andere handelsvennoot-
schappen in ruimeren zin. De coöperatieve vereeniging, art.

van de wet van 17 Nov. 1876 (S. n®. 227), kan een han-
delsonderneming ten doel hebben. Art. 14 van de wet van
22 April 1855.
Literatuur:

Rousskau, des sociótó.s commerciales franç. et étr., 2 vol., 1878;
Questions nouvelles sur les sociétés commerciales, 1882. —
^.DF.LOifON, traité des sociétés commerciales françaises et étrangè-
res, 2 vol., 188/ —^ VAVASRF.un, traité des sociétés civiles et
commerciales, jjjne éd., 2 vol., HJHfîf — Pont, commentaire des
sociétés civiles et commerciales, 2 vol., 1885. — Gun.i.F.nv, dos
sociétés commerciales en Helgi(pie, 2™« éd., 3 vol., 1883; -e mt-
mofttaire légialatif tle la loi-du-48-«)ai 1873, \'1879.

Revue des sociétés (Vavasseuu). — Journal des sociétés civihîs
et commerciales (Lediiu en Wohms). — Revue pralicjtic de.s so-
ciétés (Smets).

1880. — R. C. G. M. de Bieberstein Roc.alla Zawadsky, han-
delingen voor gemeene rekening, Prft. 1887. — G. Poulle , traité
théorique et pratique des associations commerciales en participa-
hj tion,188^. ,

De handeling voor gemeene rekening is eene maatschap of ^^
vennootsch^ " om gemeenschappelijk winst te behalen uit ^
handelsdaden, die niet naar buiten optreedt; eene handels-
vennootschap zonder firma. JJLe*^./hm.Ln.

^ CU ^ Voor gemeene rekening
^^ Is zij uitsluitend eene vereeniging ad hoe, tot een bepaald

voorbijgaand doel, \'^^cieiai unius noffofiaifütth-, société viomcn-
taitéef {M>oa\\e AQ-Gekgenheitsffoselkchaft van nrtt. 266—270-vatr
IiHt ADIIgb.), duB AssKR-T-^chetS-A^an.JiGt-Nederm^mdek\' uAd-, f^\'^ \',

dr., bl. 5^, óf kan zij ook wezen eene vereeniging
tot uitoefening van oen handelsbedrijf) zooals do \'Société ano-
nyme van Savauy, do association en participation van den
Code do commerce volgens do Fransche jurisprudentio^(>^yon-
Caen cn Renault, n®. 522)? Vorg. ITof Amsterdam 6 Jan.
J. W. no. 4756; llof don Ilaag 24 April 1889, P. v. J.

Oe,, Do handelingen voor gemeone rekening worden behecrscht
^i. door Bk. 3, tit. 9 B. W. #
cta^*^ (Jeschiedonis: de Biehkustkin, Ilfdk. I on II; Rknaud,
das Recht der stillen Gesellschaften, § 4.

kM^t^^f tnomcntanée en Vassocialion cii participation (onze coninuvn-
chfi-\'^tfnj. ditairo vonnootschaj)).

ót-rr H<rf~. W. Kndkmann , Studien in die rom. kan. WirlhschafL«?- u. Recht.s-
/O lehre bis gegen Knde des M^n Jhrh., 1877—ISa\'i, dl. 1, Afd. 111,
\'<5r„die Socielal. — Lastig, Hcilräge zur Geschichte dos llandels-
rechts, in Zft. f.d. gos. Hr., dl. t>i, 1)1. m vIg.A A. Renaud, da.s

Recht der Commanditgesellschaften, bl. 2 vlg.; das Recht der
stillen Gesellschaft, § 2—4.— Lattes, il diritto commerciale nella
legislazione statutoria delle città italiane, cap. 4, § 17, p. 154—
177. — Bensa, il contratto di assicurazione nel medio evo,bl. 23
vlg. — Wagner, Handbuch des Seerechts, dl. 1, bl. 10 vlg.—
Silberschmidt, die Commenda in ihrer frühesten Entwicklung, 1884.y\'

De comm. venn. veelvuldig gebruikt in den zeehandel der
Italiaansche steden in de Middeleeuwen. Zij is eene vereeni-
ging van kapitaal en nijverheid, en komt ook elders voor.
Verg. J. Köhler, die Commenda im islamitischen Redit.

Het pecunia traiettizia of foenus nauticum. Daarnaast de
commenda of commanda. Verschillende nuances en verschil-
lende namen; in Pisa en Amalfi: societas compagnia
(di terra); in Venetië : (commendaciç en)collegantia; in Genua:
(a(jbomendacio of ^çbomenda, latoF- implicita, en societas,
later [|i^comenda geheeten. Verwantschap met geldleening,
huur van diensten en lastgeving^<:ur^rv^?/ci-y/

Latere ontwikkeling: de societil in acc^andita of societas
per viam accomanditae van Casareois, discursus legales dc
commercio, diso. 29, in Genua societas i)er modum par-
ticipationis genaamd. De Provisiono der Universitil do\' Mor-
canti te Bologna van 1583 maakt tusschen beido onderscheid.

In het Oud-Hollandscho recht is do comm. venn. onbe-
kond. v. d. Keessel, theses selectao, n®. 704.

Definitie: de commanditaire vennootschap is eeno vereeni-
ging tot uitoefening van een handelsbedrijf, waarbij een of
meer der vennooten jegons derdon"^hoofdQlijk voor hot geheel
en met hun ganscho vermogen aansprakelijk zijn on oen of
meer andere vennooten jegens dorden persoonlijk niot aan-
sprakelijk, doch alleen jegons hunno mcdovonnooton ver-
bonden zijn oen bepaald kapitaal in to brengen. Art. 19 K.

Do comm. vennootschap oefent alleen interne werkingen
uit; ofliciëol treedt zij niot naar buiten oj)^ Zij- heeft «k-itoo--
daftig-^eenc "firma. er«, a ^

Geldschieter, commandataris; werkende vennoot, comple-
inentaris {gérant^ régisseur).

Art. 20, de geldschieter mag wel toezicht uitoefenen en mach-
tiging geven (Rechtsgel. adviezen, dl. 2, bl. 168). Sanctie
art. 21; wordt de geldschieter hoofdelijk aansprakelijk voor alle
schulden en verbintenissen, de loopende zoowel als de toekom-
stige ?

Art. 32 eene verkeerde toepassing van het beginsel, aan
art. 20 al. 2 ten grondslag liggende.

De commanditaire vennooten zijn niet beperkt aansprake-
lijk, zij zijn in het geheel niet aansprakelijk ;\'"anders Kist , j» , 2. ^rr
O-. bl. zie echter bl. vlg.-

Rechten van do commanditaire vennooten in geval van
faillissement des beheorondon vennoots. Rb. Amsterdam 28
Nov. 1855, W. n®. 1722. Analogie on verschil tusschen
geldschieting cn commandite on geldleening mot aandeel in
de winst. Oriteri\\un: do commanditaire vennoot deelt in do
verliezen, do goldleoner togen aandeel in do winst niet.
Moeilijkheid, als dit punt niot geregeld is. N\'^erg. Rb. Rotter-
dam 18 April 1886, W. n°. 5333, vorn, door Hof den Haag
1 Juni 1887, W. n\'. 5496. Hoogo Raad 23 Dec. 1881, W.
n". 4725.

Commanditaire vennootschap op a and ooien.
^xoU^.C. Jg 2ij rechtens toegelaten, hetzij met aandeelon op

\'^«\'•r. ning. Kist, dl. 3, bh 277 vV-;A. S. van Nikuoi»,inThemis, -/Z.dx.
dl. 6, bl. 39/ anders A. de Pinto , \'riiemis, dl. 5, bl. 276 vlg.

Tm-man, over coinmaiid. venn. hij wyze van aandeden; Acad.
Prfl. 181)0. — Welke hoofdljcginselen hohooren hij een nieuwe
regeling der vennoolschappen cn conunandile, zoowel «ie gewone
als die op aandeden, in de wet te worden neergelegd7 Pnu?ad-
viezen van Mrs. W. Hi.nc.kii en A. Hkkmskeuk. Hand. Ned. Ju-

risten-Yereeniging, 1882. — W. Binger, de commanditaire
vennootschap, I. de comm. venn. zonder aandeelen^ II. de comm.
venn. bij aandeelen^ A^/Z.. ^ ï^truc^jtAxA^Ü/ru, c(- ^ \'^C.t/^,

De commanditaire aandeelhouders vormen gewoonlijk eene
contractueele vereeniging in de commanditaire vennootschap.\'\'

Buitenlandsch recht. Frankrijk: Code de commerce artt.
19, 23—28 (artt. 27 en 28 gew. door de wet van 6 Mei
1863), 38 en 39 ; wet v. 24 Juli 1867 sur les sociétés, titel
1 en 4. — België: Code de comm. (wet v. 18 Mei 1873), in Xi^-»^.
\'t bijz. Sect. 3 en 5. — Duitschland: Alg. D. Hgb. wïtt,/-
150 206« (artt. 173 206« gow. door do wot 18 Juli 1884),. s^^JTTsi:\'^
^0 -2G5. — Zwitserland: Schw. Obl. R. artt. 590-611,
676 en 677.— Italië: Cod. di comm. artt. 114—120, 126—
185, 233—238. — Engeland, de commanditaire vennoot-
schap is er^ niet bekend/, ^llooi/ ht»^ Coinpanies Act van ^Ifp.
1867, sect. 4—8, |toe, bij de oprichting van eeno naaml. ven- ^

nootschap ^e bepalen dat allee« de bestuurders onbeperkt
aansprakelijk zijn; x\' .

De commanditaire vennootschap van het Wetb. vaiV^oop-
handel draagt in België den naam van association en ^rli-
cipation, in Duitschland van stille Gesellschaft, in Italië van
associazione in participazione. Daarnaast staat in België de
société en commandite, in Duitschland do Kommanditgesell-
schaft, in Italië de socictïl in accommandita, waarmede over-
eenkomen do société en commandite van don Code de comm.
en do Kommanditgesellschaft van het Schweiz. Oblig. Recht.
Of deze vereenigingen volgons wettelijk voorschtift openbaar
gemaakte commanditaire vennootschappen in den zin van ons
recht zijn, dan wel vennootschappen onder firma metbejierkto
aansprakelijkheid van een of ineertfefo vennooten, is althans

SciiWALB, die Ilaflung des Kominandilislen nach dem ADIlgh.,
in Zft. f. d. ges. Ilr., dl. :{4, hl. 3:{8-431. — Lyon-Cakn en
Rknaui.t, n». vlg.

De Zwitsersche Kommanditgesellschaft is eeno vennootschap
onder firma mot eigenaardig beperkte aansprakelijkheid van

een of meer der vennooten, art. 602 ADHgb. Scherp formu-
leert deze zienswijze Schwalb , t. a. p., bl. 344 v. 7

Welke wijzigingen zijn wenschelijk in de bepalingen onzer wet,
betrekkelijk de vennooLschappen onder iirnia\'.\' praeadviezen van \'

Bates, the law of partnei-ship, 2 dl., Chicago. 1888.^
De vennootschap onder firma is eene vereeniging tot uit-
oefening van een handelsbedrijf\'onder een gomeonschappelij-
ken naam en metj^hoofdelijko aansprakelijkheid der leden
artt. 16 en 18 W. v. K. " \' .

De vennootschap o. f. is een officieel bokond gemaakte
maatschap, waarbij art. 1676 T B. W. tegen derden werkt,
art. 17 W. v. K.

Solidaire aansprakelijkheid, art. 18 W. v. K., in afwijking
van art. 1680 B. W., docli in overeonstemming met Costumen
v. Antwerpen, Hfdk. 52, art. 1. Turbo van Amstordamscho
kooplieden l^bij Baukls, advijzen, dl. 2, n". 60.^Cist, dl. 3,
bl. 246 vlg., J-L^ If-. ii « ^\'«7 \'

Do vennootschap o. f. is geen rechtspersoon; directe hoof-
delijke aansprakelijkheid der vennooten on rechtspersoonlijkheid
sluiten elkander uit. Zio voor literatuur on jurisprndentio:
Hingst en Lodkr, t. a p., on hiorbovon bl. 73 vlg.

Kunnen do vennooten, of een of moer van hen, dadelijk
aangesproken worden, of moot eerst een vonnis togen do firma,
verkregen zijn? Diephuis, Handelsr., dl. 1, bl. 78; Kist,
ó(. dl. 3, bl. aiU vlp^.; Molknüraai-\'k , jiroovo eener critischo be-
(>; spreking dor Noderlandscho rechtspraak, I. Vennootschapsrecht,
in llechtsgüleerd Magazijn, dl. 8, bl. 57 vlg. lloogo Raad 22
Juni 1849, W. n\'. 1010; 26 Oct. 1849, W. nM008;22 0ct.
1852, W. n». 1385. Rb. Rotterdam 3 April 1854, W. n\\

1535. Rb. Amsterdam 6 Mei 1874, M. v. H. 1874, bl. 114, bev.
door Hof Nd. Holland 9 Sept. 1875, M. v. H. 1875, bl. 206, cass.
verw. H. R. 10 Mrt. 1876, W. n". 3965. Anders Hof Nd. Hol-
land 9 Oct. 1851 tm. v. H. 1874, bl. 117, en Hof Amsterdam
26 Oct. 1883, W. n». 4997.

Stelling van de vennooten in het proces tegen de firma jT
kan een hunner tegen de executie van het vonnis of tegen
het vonnis zelf, als het gewezen is bij verstek, in verzet ko-
men? Neen, volgens Rb. Rotterdam 3 Mei 1886, W. n».
5342, en Amsterdam 20 Jan. 1887, P. v. J. 1887, n\'. 49*.
Wach, Handbuch des deutschen Civilprocessi\'echts, dl. 1, bl.
523 vlg. Anders: Eccius, die Stellung der offenen Handelsge-
sellschaft als Prozesspartei, in Zft. f. d. ges. Hr., dl. 32, hl. 1 vlg.
Invloed van de opvatting omtrent het wezen der vennoot-
^ schap o. f. (al of niet rechtspersoon) op de beantwoording

De vennootschap onder firma alleen voor handelsbedrijven;
gevolgen van het uitoefenen van een burgerlijk beroep onder
firma. Artt. 1681 en 1682 B. W. Hof den Bosch 29 Mei
1888, W. n®. 5600. cIL?>, i.^. 6C. Z\'i^.

Oprichting der vennootschap onder firma. Artt. 22—28,
akte en openbaarmaking. \'Dezelfde bepalingen in do
gevallen van art. 31.*Aanhouding der firma, art. 30. Gevolg
der inschrijving en bekendmaking: het contract van vennoot-
schap werkt tegen dorden, verg. de artt. 1673—1675 B. W.

Tegenover derden moet ieder vennoot steeds geacht worden
binnen den kring zijner bevoegdheid to handelen, zoolang do
derde niet uit do handeling zelvo of do omstandigheden
waaronder zij verricht wordt, kan opmaken dat zij behoort
tot eeno categorie van liandelingen, waartoe do vennoot krach-
tens do akte niet bevoegd is. Amsterdam G Nov. 1885, P.

a. Intern, tusschen do vennooten. Verg. artt. 39, 41 on
42 Code dp coramerco. Beteekenis van art. 22 en van do

woorden: „zonder dat het gemis eener akto aan derden kan
worden tegengeworpen". AVelke bewijsmiddelen hebben ven-
nooten tegen elkander? meeningen: 1". Buiten bekentenis
en akte is elk ander bewijs uitgesloten (Hooge Raad 23 Febr.
en 2 Nov. 1883, W. ii\\ 4881 en 4974; Rb. Rotterdam 29
Dec. 1886, W. n°. 5405; Hof den Bosch 19 Dcc. 1882, W.
4876; Rb. Amsterdam 22 Febr. 1889, P. v. J. 1889,

n°. 43); 2\'. alleen schriftelijk bewijs, [dus ook begin van be-
wijs bij geschrifte] is toegelaten (Kist, dl. 3,j_bl. 253); 3°.
artt. 1933 en 1934 B. W. zijn toepasselijk (Redactie Rechts-
gel. Bijbl. 1884, B bl. 33); 4\'. getuigenbewijs is uitgesloten
(Hof den Bosch 21 Nov. 1882, W. n\'. 4873; Rb. Leeuwar- A\'^vA óc^-c^r-r^^i-
den 3 Dec. 1872^(1 ees 187^ ?), W. n\'. 3580); 5°. elk bewijsmiddel z^ t/ ■•- » ^yt^o.
is toogelaten\'^(Rb. Amsterdam 12 Maart 1869, W. n". 3138);
6". zonder akte kan niemand gedwongen worden zich als
vennoot te gedragen, door getuigen echter bewezen worden
dat er eeno gemeenschappelijko handeling verricht is (Rb.
Amsterdam 11 Oct. 1860, M. v. H., dl. 2, bl. 272 vlg.).^
Zie nog\'Rcclitsgel. Mag., dl. 8, bl. 53 vlg. Verg. artt. 202,
1217, 1888a B. en 38 W. v. K. eenerzijds, artt. 255,
454 on 570 W. v. K. anderzijds.
h. Extern, tegenover derden.

Bij verzuim van inschrijving eener akto on van bekend-
making geldt alleon datgene wat uit hot openbaar optreden
onder een firma afgeleid kan worden, art. 29 en art. 31 al. 2
en 3. Bij verschil tusschon inschrijving on bekendmaking is
art. 29 al. 2 toepasselijk.

Welk bewijs hebben derden to leveren, als hot bestaan der
Octf^\' vennootschap ontkend wordt? Kist, dl. 3, Recht^gol.

tbWolk bowijsnüddel hebben do vonnooton tegenover eon
tlordü, dio hot bestaan dor vonnootschap ontkent? Art. 22
■ ~~ ^^ 18ö2,R. Bijbl. 1884, Bbl. 36;

/}(/<,, \'/m i A"»^ *

/f .

?t\' A Zct^\'.
O

Zij wordt beheerscht door de bepalingen omtrent maatschap.
Mag een vennoot aan de vennootschap concurrentie aandoen?
art. 1664 B. W. Rb. Amsterdam 18 Oct. 1881, R. Bijbl. 1884,
B bl. 48. Een uitdrukkelijk verbod opgenomen in ADHgb.
artt. 96 en 97; Schw. Obl. R. art. 558; Cod. di comm. ital.
artt. 112 en 113.

Arbitrageclausule. Edict van Augustus 1560 (I\'Hópital);
Ordonnance van 1673, tit. 4, art. 9. Code de commerce
artt. 51—63: arbitrage forcée, afgeschaft bij de wet van 17
Juli 1856 relative u l\'arbitrage forcée. Nadeel dier clausule.
Verhouding tot derden.

Beteekenis van art. 17 al. 2, in verband met artt. 26 en
29. Indien do derde de onbevoegdheid van den vennoot niet
kon kennen, noch nagaan dat de zaak geen betrekki^ had
op de vennootschap, worden de vennooten verbonden.\'\'lIoogo
Raad 3 Febr. 1882, Rechtsgel. Bijbl. 1884, B bl. 42 (Geld-
leening onder de firma). Rb. Amsterdam 6 Nov. 1885, P. v.
J. 1886, n®. 14* (Inkoop voor eigen rekening der vennoot-
schap door een der leden van eeno commissionnairsfirma in
strijd met do akte).

Verschil op dit punt en in hot algemeen tusschen do ge-
volgen van het optreden onder firma voor do onderlinge
. verhouding tusschen do vennooten cn voor hunno verhouding
tot derden.

De vorefToning geschiedt^door eon of meer voreffonaars,
\'^aangewezen of benoemd volgons art. 32. .Toepassing van hot
^laatste lid, Rb. Amsterdam 23 Mrt. 1883, R. Bijbl. 1884,
jj 53^ joor Ilof Amsterdam 29 Juni 1883, R.

7 "T^^jbl. 1884, B bl. 57.
/L - VerefFening is afwikkeling dor loopondo zaken. De bovoogd-

o^»—^««A. j^g.j yj^j^ verenbniuir hierdoor bepaald. Rechten van derden:
^^ ^ Jq vennooten zijn voor handelingen, door den vereilenaaron-

^ƒ■ f scheiding gevraagd worden? Ja, volgens Hoogo Raad 29 (rp

A 315lf;LH. R. 15 M^i-1868, M. v. Hrdl^lO, L

met wien de vereffenaar handelde niet kon weten, dat die
handelingen buiten diens bevoegdheid vielen. Anders Rb.
Amsterdam 6 Nov. 1885 (P. v. J. 1886, n\'. 14*).
Bevoegdheid van twee of meer vereffenaars. Kunnen zij afzon-

Dordrecht 28 Juni 1882 (R. Bijbl. 1884, B bl. 59)\'ralleen ge-
zamenlijk; Hof den Haag 4 Mrt. 1883 (R. Bijbl., t. z. p., vern.
voormeld vonnis v. d. Rb. te Dordrecht): ieder afzonderlijk.

Rechten van do vennooten tegen den vereffenaar; kunnen
zij den vereffenaar ontslaan? art. 1673 B. W. Wat, als do
verefTenaar door do rechtbank benoemd is? Rb. Amsterdam
^ 13 Mei 1887 (P. v. J. 1887, n\'. 29*): de bij het contract aan- / ^^^^

Na do vereffening rekening on verantwoording en scheiding i
deeling van het saldo. Kan ook hangende de vorefToning ^ t^-.j _

VorefToning heeft niot plaats indien do vennooten iets an-
T^it^ SI. ^^^^^ overeenkomen, of voor het geval van uittreden of over-
/« It /• van oen der vennooten in hot contract op andoro wijzo .v»/ tC^^s?

ig voorzien. Arb. Rotterdam 22 Dec. 1884, W. n". 5133.
/i^iuC Hoogo Raad 29 Oct. 1885, vern. Rb. Amsterdam 30 Juni ^

" 1885, bov. Kantong. Amsterdam n°. 1 26 Jan. 1885, K. Bijdr. a,
^ jjijiji ^888, B bl. 323 vlg.A

Praoadviezen van Hingst en Lodku. — .1. C. dk Maukz Oykns,
in Thenns 1881, hl. 479 vlg. — P. R. Fkith, in Theniis 1881, hl.
3-42 vlg.. — .1. A. Levy, hel rechlskarakter der Hrma, 1881. —
Hing st, hel rechtskaraklor der vonnootschaj) onder firma in haar

faillissement van de vennootschap onder firma, in Rechtsgeleerd
Magazijn, 1884, bl. 16 vlg.

Is een faillissement van de vennootschap naast of onaf-
hankelijk van het faillissement der vennooten mogelijk? Het •
antwoord hangt af Van de opvatting omtrent het rechtska-
rakter der vennootschap. De leer der rechtspersoonlijkheid.
De leer van het afgescheiden vermogen of het vermogen door
bestemming, voorgedragen door Kist, dl. 3, -bl. 16o-rlg:!-
en Mr. Oyens, t. a. p. Verg. E. I. Bekker, Zweckvermö-
gen insbesondere Peculium, Handels vermogen und Aktienge-
sellschaften, Zft. f. d. ges. Hr., 1861, dl. 4, bl. 499 vlg. Argu-
menten voor \'die leer: de bevoegdheid der firma in rechte op to
treden en het zoogen. eigen domicilie der vennootschap. Artt.

4 4°., 5 2°. al. 2 en 126 (/) Rv. De vennooten zijn litis consortcs
die alleen naar den vorm (formeel) als ééne partij optreden. Artt.

5 2". al. 2 en 126 (/) Rv. gelden evenzeer voor do burgerlijke
maatschap. Bijzondere bepalingen bij faillissement: artt. 2
fll. 2, 708 r. en 704 W. u K:

De gemeenschappelijko kas is een afgezonderd doel van het
vermogen der vennooten., mot eeno bepaalde contractueelo
bestemming, niet een eigen zelfstandigheid bezittend vermo-
gen. Niet do afscheiding heeft rechtsgevolgen, maar het ven-
"^ootschapscontract. Bestanddeel daarvan do overeenkomst
tot inbreng, tot vorming van cono gemeenschappelijko kas
waarover alleen voor vennootschapsdoeloinden beschikt mag
^ .a^o/vJ^-worden. Medecigendom[ met contractueel Hbeperkt bcschik-

^vi/. kingsrecht. Do vennoot die niet bchoeren mag, mag ook
^^ \' \' ƒ niet beschikken. Parallel met do gesammto Hand (goza-

^^^ri het Burgerlijk Wetboek, dl. 1, 1)1. 537 vlg. Na ontbin-
dingrecht op liquidatie, erkend in artt. 32—34 AV. v^K. Do
Ihou^contractueelo bejierking van het beschikkingsrecht werkt togen
^ derden. Gevolgen: De privó-schuldei.schers kunnen alleen op _

ling alleen van vennootschapsschulden, plaats hebbenrVerg.
Troplong, traité de la société, dl. 2, n"\'. 857—863; Lahand , ^\'z\'^vix\'ó

Beiträge zur Dogmatik der Handelsgesellschaften, in Zft. f. d. ges. (J^ >x» s^a, ^ \'
Hr., dl. 31, bl. 6 vlg.; Rb. Maastricht 3 Mei 1888\'fw.n\'. 5595. l ^ cft.^
pollock, a digest of the law of partnership, 4»\'» ed., n".
76 (uit het privévcrmogen der vennooten worden de priv6- ^^^ ^
schuldeischers bij voorrang voldaan); Bankruptcy act 1883 ,
s. 40, subs. 3.,/~ ICt. ^f:. S^Jir^ttL.

Do vonnootschapschuldeischors zijn niet bevoorrecht op do
gomcenschappelijko baton. Zio daarentegen H. R. 28 Juni 18897
W. n". 5735: „bij do vonn. o. f. bestaat een vonnootschappe-
lijk vermogen, dat een zelfstandigen on afgozondcrdon waar- .^

borg vormt voor do vennootschappelijke schuldcischcrs"\'rVer- ^^
warring in do practijk. Rb. Rotterdam 13 Oct. 1886, P. v. J.
1886, n". 45*.

Moeilijkheden waartoe do schuldvergelijking aanleiding geeft.
Kan do schuldenaar dor vennootschap in vergelijking brengen
eene vordering op een vennoot in privó? Kan do bolieerende /^y^
vennoot deze. vergelijking toelat^i^ï of in i)rivü aangesproken in
dit goval vergelijking inroepen? Kan do vennootschap aan-
gesproken wordondo in vergelijking brengen een schuld des
oisciiers aan eon dor vennooten? Kan do vennoot als hoofde-
lijk schuldenaar aangesproken in dit goval vergelijking togen- " /"
werpen ? Moet de vennoot in privó oischendo zich vergelijking
van zijno vordering met oen schuld van do vennootschap la-
ten wolgevallon? Zoo noen, toch niot als hij boheorondo
vennoot is? Verg. Larand, t. a. p., bl. 11-19. • \' \'

algemeen aangenomen. Belgische wet van 18 Mei 1873, art.
2: „Chacune d\'elles (société en nom collectif, en comman-
dite simple, anonyme, en commandite par actions, coopé-
rative) constitue une individualité juridique distincte de celle
des associés". Evenzoo Cod. di comm. ital. art. 77^ Verg. ook
^ Schw. Obi. R. art. 564 al. 3.
^ ^ In Duitschland is het recbtskarakter der Collectivgesellschaft

Maatschappelijke beteekenis der naamlooze vennootschap,
de 13^® en 14^® eeuw eerste sporen van de nml. ven-
no\'otschap bij de Mijen. tot exploitatie der mijnen van Massa
, , bij Carara in Modena en op Sardinië. De vennooten waren

^ lb¥l "^V^ (^o^-tQ Genua, opgericht in 1407. Zij is eene vereeniging van do MoJt^.r^.
^ t^cr stad Genua tot inning cn verdeeling der e.//«\'

Monles, vereenigingen ƒ ^t het pachten) van belastingen.
Scaccia , tractatus do commerciis et cambio, § 1, quest. 1,
n®. MQ vlg. M-«^.,

Eerste, op do tegenwoordige wijzo georganiseerde nml. ven-
nootschap : do Nederlandsch-Oost-Indische-Compagnio, 20 Mrt.
r»—1602—1795. Aandeelen oj) naam. Ned.-West-Indischo-rom-
I)agnio, 1621. Deze bestaan krachtens octrooien en jirivile-
giën. Het Grooto Tafereel der dwaasheid1720 (hierover Vis-
sering in den Gids van 1856, bl. 643 vlg.), geeft do statuten
van compagnieën. Participanten (aandcelhouder8)(/HT-w«-
GnooT (W. Snionnn), Inloyding ona.^ Bk. O, dl. 10,i;7(nan
deolhoudorB pro rativ parto ttftnoi)rakelijlt); v. i>. KriftiHKF,,
thosoH fiolootoo, t]>. 703 (ooUdair).

Navolging in andere landen: Engel8ch-Oost-Ind.-Comj)agnio
1613 ,^Comp.\'des Indes occidentales 16^, Com]), des Indes 1719.

cicr a perdu le contact avec le public, qui s\'en tient éloigné, et que
rapalliic y régne cn souvei-aine.

L.-! nouvelle semaine .1 également commencé avec fermeté ;
avant-hier seulement on reconnut à la Bourse la gravité do la
situation et on vit la tendance générale s\'airaiblir sur les ventes
(le la spéculation locale et de la province. Hier, lorsqu\'on apprit la
nouvelle augmentation du tarif russe et les autres mesures hostiles à
l\'Allemagne adoptées ù Saint-Pétersbourg, l\'humeur de la Bourse
devint fort maussade, ce qui se manifesta plus par l\'abstention de la
spéculation que par un recul sensible des cours. Mais aujourd\'hui la
pliysionomie du marché est redevenue plus tranquille-et la tendance
s\'est sensiblement raffermie. L\'augmentation du taux officiel london-
nien n\'a produit qu\'un elfet médiocre, la meilleure tenue des valeurs
américaines et étrangères signalée en mémo temps de la Cité y ayant
fait contrepoids. Un article d\'un caractère assez conciliant paru dans
la Xoroic Vrîmia a contribué à calmer les esprits, permettant d\'espérer
que It» conflit a désormais atteint le degré maximum d\'acuité et que
la Finlande, que les nouveaux tarifs ne touchent pas, est la porte
ouverte par laquelle on pourra rétablir réciproquement do meilleurs
rapports. La spéculation montre toutefois une grande retenue et le
mouvement des affaires se réduit à bien peu de chose. Cela explique
comment les achats effectués aujourd\'hui en actions de banques, de
chemins de fer et de m\'ine^ pour compte d\'un spéculateur hambour-

Les fonds nationaux sont lourds, ce qui a sa raison naturelle dans
la tension du loyer de l\'argent.

l\\u\' contre, le marché des rentes étrangères fait cn général preuve
d\'une certaine fermeté, grâce surtout à l\'amélioration du marché
parisien et à l\'accalmie survenue ù Londres.

Les fonds russes se remettent lentement des pertes qu\'ils ont
essuyées. I/cs achats de billets-roubles pour compte du gouvernement
russe continuent et se répètent souvent. La conséquence cn est que
la raréfaction de ces billets devient de plus en plus sensible, au pomt
qu\'ils font des déports très élevés et qu\'ils sont environ 2 p. c. plus
cher que le papier court sur Saint-Pétersbourg ou sur Varsovie.

L\'Italien, que la tension du change à 9 1/2 p. c. et des exécutions
pour compte de Paris avaient sensiblement déprimé, regagne aujour-
d\'hui un peu de fermeté, le change étant redescendu à 8 1/2 p. c.

Les Mexicains ont gagné plusieurs points et les fonds helléniques
sont de mémo mieux tenus. -V rencontre, les troubles qui ont éclaté
dans l\'Argentine influencent défavorablement les emprunta de cette
république.

Dans le marché des actions de banques, comme dans celui des
actions de chemins de for, on remarque un contraste entre les valeurs
autrichiennes et allemandes. La spéculation viennoise ne cesse de
pousser à la hausse le Credit-.Vnstalt, qui a de nouveau monté,
tandis que les valeurs de banques allemandes, malgré l\'amélioration
«lont elles profitent aujounl\'hui, sont encore au-dessous du niveau
qu\'elles occupaient il y a huit jours.

Ix: phénoméne est analogue pour les actions de chemins de fer. La
crainte de voir appliquer en Allemagne des tarifs de transit sur les
provenances russes, et de voir priver par là du plus fort de leur trafic
les lignes de l\'est de la Prusse, a sensiblement déprimé le Pnissien
oriental du Sud et le Mariembourg-Mlawka. D\'autre part, les lignes
autrichiennes qui pourront profiter du conflit douanier russo-
•allcmand, notamment la Staatsbahn, le Buschtiehrad et l\'Elbethal,
ont eu des avances assez sensibles.

Le Sud-Ouest Russe, de même que le Varsovie-Vienne, est plus
bas. Touchant cette dernière ligne, le Berliner Actionair croit
savoir que la société du chemin de fer Ivangorod-Dombrova a décidé
la construction d\'un embranchement de Radom à Varsovie, ce qui
détournerait de la ligne Varsovie-Vienne une partie considérable des
transports. Le Prince-llcnri est aussi plus faible.

Le syndicat houiller rhénan-westphaiien a fait savoir par circulaire
du 20 juillet qu\'à partir du août la vente des produits des mines
faisant partie du syndicat même (sauf les cokes, les briquettes et le
charbon do quelques associations déjà existantes) sera effectué exclu-
sivement par son entremise. Ce fait, joint au commencement de la
grève en Angleterre et aux décisions prises relativement aux propor-
tions de la production de houille < t de coke en Allemagne, a influencé
favorablement le marché des valeurs minières. Quelques spéculateurs
ont fait des achats très considérables et les cours de ces valeurs se
sont relevés, notamment celui de la société Ilarpen. Malheureusement
une dépêche annonce à la dernière heure que le feu vient de se
déclarer dans l\'une des mines de cette société, ce qui produit une
réaction >-iolente.

Si le marché des valeurs houillères est ferme, celui des valeurs mé-
tallurgiques ne l\'est certes pas. Le conseil de l\'Aciérie de Bochum a
décidé la répartition d\'un dividende de ."i 1/2 p.c. et l\'affectation de
800,000 mark à des amortissements, et ces chiffres — fort piteux en
comparaison de ceux des années précédentes — font craindre que, si la
direction si habile de cet établissement n\'a pu obtenir de meilleurs
résultats, les autres usines métallurgiques — dont la plupart se
trouvent dans des conditions moins favorables — ne sachent se pro-
mettre des bénéfices satisfaisants. Surtout pour les usines de l\'est de
l\'Allemagne, telles que la I^urahult«!, qui, du moment où la frontière
russe leur c^t fermée, doivent tacher de concourir avec les usines de
l\'Allemagne occidentale pourga^er le marché national, on ne présage
pas grand\' chose de bon pour ravenir, L.

20 jnlll.
100.90
86.40
86.40
\' 94.75
98.40
68.20
214.75
8Î.10
100.50

135.80
134 00
154 75
178.90
139.75
202.80

A\'oici les cours de compensation et le taux moyen des reports aux
trois dernières liquidations mensuelles :

Portcreuille et avança» .... 2i,D2»,806 — 430,857
BlUeU en ré«erve...... 15,090,020 — 2,323,070

Or. — 11 y a une grande demande de lingots et d\'or américain pour l\'exporta-,
Uon vers New-York. Pendant la huitaine la Banque d\'Angleterre a laissé partir)
J,20i.000 £ {principalement des alRles) pour cette destination. EUe a reçu 287,000/.
Les arrivages a\'élerent a 416,000 l.

Argent. — Apn^ être resti queltpit^ Jours A 22 1/2 d., il s\'est produit uns car-
laine raréfaction du métal blanc qui en a ramené le prix à 33 d.

Etats-Unis. — Le fameui congrès qui s\'est réuni le 1" août à
Chicago, sous les auspices de la Ligue bimétallique, en TOe d\'organiser
la défense de l\'argent, a déjà terminé ses travaux. Dans la plupart des
discours qui y ont été prononcés les orateurs se sont bornés à protester
contre l\'abrogation pure et simple du Sherman acU L\'assemblée
admet la suppression de cette loi à condition qu\'on y substitue un
système autorisant la frappe libre.

Quant aux membres du Congrès national, ils commencent déjà à
arriver à Washington. On dresse des listes pour la composition des
commissions. On semble ne vouloir perdre aucun instant. Néanmoins,
on croit que la loi relative à l\'abrogation du Sherman act ne pourra
être votée avant le commencement de septembre.

En attendant, on constate que le gouvenicment n\'applique plus le
ailtcr bill qu\'avec une grande répugnance et achète le moins d\'argent
possible. Ce qui ne s\'est pas produit depuis l\'adoption de cette loi, c\'est
qu\'il a laissé passer le mois de juillet sans effectuer tous les achats
auxquels il est astreint. Il n\'a acheté que 2,384,000 onces au lieu de
4,500,000.

Bien que le Trésor continue i payer de l\'or aux banques de New-
York, les arrivages de ces derniers jours lui ont permis de ramener sa
fameuse rései^e au delà de la limite traditionnelle de 100 millions au-
dessous de laquelle elle était tombée depuis le 20 avril. Elle s\'élève
actuellement ù 100,691,370 dollars. Néanmoins la raréfaction moné-
taire cause des embarras sensibles dans les grandes villes. Les banques
ont bien de la peine à rembourser tous les dépôts qui leur sont ré-
clamée.

sur les sociétés par actions.
Le Journal officiel du 3 août publie la loi du l" août 1893 portant
modification à la loi du juillet 18C7 sur les sociétés par actions :

Article premier. — Les paragraphes 1 et 2 de l\'article i" de la loi
du juillet 1867 sont modifiés comme suit :

« g 1". — Les sociétés en commandite ne peuvent diviser Jeur capital
en actions ou coupures d\'actions de moins de 25^ fr. lorsque le capital
n\'excède pas 200,000 fr., de moins de 100 fr, lorsque le capital est
supérieur à 200,000 francs.

T. ^ 2. — Elles ne peuvent être définitivement constituées qu\'après la
souscription de la totalité du capital et le versement en espèces par
chaque actionn:ure du montant des actions ou coupures d\'actions
souscrite par lui lorsqu\'elles n\'excèdent pas 25 in. et du quart au
moins des actions lorsqu\'elles jont de 100 fr. etlïUÏSRssus. i.

Art. 2. — L\'article 3 est modifié comme suit :
« Art. 3, — Les actions sont nominatives jusqu\'à leur entière libé-
r.ition. Les actions représentant des .apports devront toujours être
intégralement libérées au moment do la constitution do la société.

» Ces actions ne peuvent être détachées de la souche et no sont né-
gociables que deux ans après la constitution définitive do la société.

» Pendant ce temps elles devront, à la diligence des administrateurs,
ôtro frappées d\'un timbre indiquant leur nature ct la date de cette
constitution.

» Les titulaires, les cessionnaires intermédiaires et les souscripteurs
sont tenus solidairement du montant de l\'action.

» Tout souscripteur ou actionnaire qui a cédé son titre cesse, deux
ans après la cession, d\'être responsable des versements non encore
appelés. »

Art. 3. — A l\'article 8 sont ajoutées les dispositions suivantes :
« L\'action en nullité de la société ou des actes ct délibérations
postérieurs à sa constitution n\'est plus recevablc lorsque, avant
l\'introduction do la" demande, la cause de nullité a cessé d\'exister.
L\'action en responsabilité pour les faits dont la nullité résultait cesse
également d\'être recevable lorsque, avant l\'introduction de la demande,
la cause de nullité a cessé d\'exister ct, en outre, que trois ans se sont
écoulés depuis le jour où la nullité était encourue.

a Si, pour couvrir la nullité, une assemblée générale devait être
convoquée, l\'action en nullité ne sera plus recevable à partir de la
date de la convocation régulière de cette assemblée.

B Les actions en nullité contre les actes constitutifs des sociétés
sont prescrites par dix ans.

B Cette prescription ne pourra toutefois êtro opposée avant l\'expi-
ration des dix années qui suivront la promulgation de la présente
loi. \')

Art. 4. — Au § -1" do l\'article 27 est ajouté ce qui suit :
« Tous propriétaires d\'un nombre d\'actions inférieur à celui déter-
miné pour être admis dans rassemblée pourront se réunir pour former
le nombre nécessaire et se faire représenter par l\'un d\'eux. »

Art. 5. — Dans le ^ 1" de l\'article 42, aux mots « responsables
solidairement envers les tiers sans préjudice du droit des action-
naires 1) sont substitués les termes suivants : « responsables solidai-
rement envers les tiers et les actionnaires du dommage résultant de
cette annulation ».

Au même article est ajouté le paragraphe suivant :
« L\'action en nullité et celle en responsabilité en résultant sont
soumises aux dispositions de l\'article 8 ci-dessus, n

Dispositions diverses.
» Art. G8. — Quelque soit leur objet, les sociétés en commandite ou
anonymes qui seront constituées dans les formes du code de com-
merce ou de la présente loi seront commei-ciales et soumises aux lois
et usages du commerce.

» Art. 69. — Il pourra être consenti hypothèque au nom de toute
société commerciale en vertu des pouvoirs résultant de son acte de
formation, même sous seing privé, ou des délibérations ou autorisa-
tions constatées dans les formes réglées par ledit acte. L\'acte
d\'hypothèque sera passé en forme authentique, conformément à
l\'article 2127 du code civil.

n Art. 70. — Dans les cas oii les sociétés ont continué à payer les
intérêts ou dividendes des actions, obligations on tous autres titres
remboursables par suite d\'un tirage au sort, elles ne peuvent répéter
ces sommes lorsque le titre est présenté au remboursement.

» Art. 71. — Dans l\'article 50, paragraphe premier, sont supprimés
les mots : « Ils ne pourront être inférieurs à 50 francs. »

Dispositions transitoires.
Art, 7. — Pour les sociétés par actions en commandite ou ano-
existantes, sans distinction entre celles antérieures à la
loi du 24 juillet 1867 et celles postérieures, il n\'est pas dérogé à la
faculté qu\'elles peuvent avoir de convertir leurs actions en titres au
porteur avant libération intégrale.

Quant aux actions nominatives des mêmes sociétés, les deux ans
après lesquels tout souscripteur ou actionnaire qui a cédé son titre
cesse d\'être responsable des versements non appelés ne courront, à
l\'égard des créanciers antérieurs à Iî^ présente loi, qu\'à partir de
l\'entrée en vigueur de la loi, et sauf application de l\'article 2257 du
code civil pour les créances conditionnelles ou à terme et les
actions en garantie.

Les dispositions de l\'article 8 et celles do l\'article 42 s\'appliquent
aux sociétés déjà constituées sous l\'empire de la loi du 24 juil-
let 1867.

Dans les mêmes sociétés l\'action en nullité résultant des articles 7
et 41 ne sera plus recevable si les causes de nullité ont cessé d\'exister
au moment de* la présente loi.

En tout cas, l\'action en responsabilité pour les faits dont la nullité
résuFlait ne cessera d\'être recevable que trois ans après la présente
loi.

Les sociétés civiles actuellement constituées sous d\'autres formes
pouiTont, si leurs statuts ne s\'y opposent pas, se transformer en
sociétés en commandite ou en sociétés anonymes par décision d\'une
»ssemblée générale spécialement convoquée et réunissant les condi-
tions tant de l\'acte social que de l\'article 91 ci-dcssUs.

Eigenaardige ontwikkeling in Engeland. De Soutli-Sea-
Bubble leidt tot de Bubble-Act van 1720. Vereenigingen zon-
der hoofdelijke aansprakelijkheid der leden als ook overdraag-
bare aandeelen verboden. Bij een wet van 1825 overdraag-
aandeelen weer toegelaten. Wetten van 1844; uitsluiting
/Van solidaire aansprakelijkheid en aandeelen aan toonder , /
\' ■ verboden. De Joint Stock Companies Acts van 185Gen 1857

beperkte aansprakelijkheid mogelijk (Joint Stock Companies
with limited liability). Companies Act van 1862; zij onder- f"®/ ^ •
scheidt: „unlimited companies having a capital divided into
&lmrcy" , „companies limited by guarantee and having a oupi-
tel divided into aharco^ en „companies limited by shares"^
Do Companies Act van 1867 vergunt hot uitgeven van toon-
deraandeclen.(share warrants to bearer), -vTtT-

Engeland. —\'II. TiiniNG, the law and pracUce of .loinl-Slock
and other Companies, 5. ed. 1889. — N. liiNDi.KV, a froalisc on
tl>e law and pinotico-of Joint-Stook an<t-Mltef\'^r.oinpanic.s,^fi\' e<t:, a/.ts.

—Manson, the reform of company law, in Law Quar-
terly Review, dl. 5, hi. 61 f/C^y-^-^

hij wetten van 11 Juni 1870 en 18 Juli 1884.\'^— Rknaud, «las
Recht der Aktiongcsellschaflen, 2J« dr. 1875.

Frankrijk. — Liatste regelinp, wet van Juli 18()7/—L.
TniPiF.n, commentaire de la loi du 2-t juillet sur les soci(M^s, 2«\'«
op. 1879. — A. DE Councv, los soriiHt^s anonymes, 18()0. —
Miciiot, Code annoté des sociótrs commerciales anonymas, 188i./
liohju;. — Wet van 18 Mei 1873, u^tC lAjt^ó.

Ontwerp van <lon Minister Joli.ks, 22 Nov. 1871. Voorloopipf Ver-
slag 1 Juni 1872. —[^T. M. C. As.<?i:n, de naamlooze vcnuootschap,
1879. - J. A. I.KVV, actiönrecht, 1884.

Naam. Kcclitskarakter.
Naam, ontleend aan het voorwerp dor liandelsondernoming,
w. z. dio niot oon porsononnnam is.
Alleen voor /ja;if/c/.sondornomingen, zio artt. 14 j®. 36 W. v. K.
Voor burgorlijko ondornomingon valt do vereeniging bij aandeo-

BUREAUX : Bruxelles, 21, Place de Louvain. — Paris : 5, Boulevard des Italiens.

COItniiHPOrVD.\'lLXX» l A.iuaterdnait \'B.-C. Meyer, Damrak, 97. — Loiitii-on, Dellzy, Davles t-t C», 1, Kinch L;iiio, Conihill, E. G. — AIloniaRne
M Italie, Bureaux de Po«U. — Gonèvp, Agence des journaux, 7, boulevard du Théâtre. — ;kIiiaco-I^ori*aInQ, A. Aiamel, 5, rue Brûlée, à SU\'asbourg.
— LUbonnei Emygdio da Silra. — Darcelonc, Manuel Crusat, Paseo de Gracia, 131—1*.

PRIX D\'ABONNEMENT PAR AN : Belgique, franc«.—Franc«, Suisse, Italie, Kspagne, Portugal, Suèdo et Norwèpe, Danemark, Turquie, nasale, Tloumanio,
Serbie st Bulgarie, Orèca, etc., Sîl franc». — Pays-Bas,M florins. — Grand-Duché de Luxembourg, lî; franc*. — Granda-Dretagne »t Colonies, 1 £. —
Allemagne, 30 RM. — Autriche, 19 norlns

Entre deux inlerpelinlions, la Chambre des députés a dépêché
le vote d\'une loi modifiant quelques articles de la loi de 1807 sur
les Bociétés commerciales : — de même le Parlement belgo a volé
en 1880 une loi amendant celle de 187:î. Dans l\'un et l\'autre cas,
il n\'a poB éié procédé ù tine revision complète ; on n\'a voulu
changer ni l\'e.\'îprit ni les principales dispositions du réprime des
pociétés par actions : on n\'a pas songé davantage à rédiger à
nouveau tous les articles qui. passés au crible de l\'osporience,
ont pu par.iltre délectneux. Pourquoi CftJe liniidjlé à l»iei> f.ure,
alors qu\'on se décide toucher à un texte?

Autre comcidence. La Chambre des députés a eu son attention
éveillée sur deux points qui furent également et de même façon
réformés en Belgiqiie en 188G. Les soc iétés civiles peuvent mî
mettre sous le régime de la loi sur les sociétés commerciales. Les
cas de nullité à la constitution des sociétés anonymes sont pres-
crits ou bout d\'un certain temps et les responsabilités pour ces
cas sont mieux définies, en même temps qu\'amoindries. J.esdeux
réformes s\'expliquent aisément et peuvent être approuvées sans
réserve.

Nous en disons autant de la Iroij-ième modification qui sera
apportée à la loi française si le Sénat approuve à son tour la loi
votée p:irla Chambre des députés. La loi française de 1867 auto-
risait a création de titres au porteur lor^-que les actions d\'une
société anonyme étaient libérées de moitié. On se demande
aujour.rhui comment une dispoi^ition aussi étrange avait pu
prendre place dans la loi. C;iron ne voit aucun avantage quelcon-
que il laisser cette faculté aux souscripteurs en nom de devenir
des porteurs anonymes, tandis qu\'on a éprouvé tous les inconvé-
nients de ce systr-me. Pour avoir un jour possédé un titre de
société, on rekait sa vie durant avec le cauchemar de la respon-
sabilité à la suite d\'investigations ultérieures au cas on l\'un ou
l\'autre des cessionnaires successifs devenait insolvable. Cela
était inique, et cela compliquait singulièrement le mécanisme
des sociétés par actions.

L\'n autre inconvénient, très sérieux également, était l\'obliga-
tion faite à une société qui a émis des titres au porteur libérés
de 50 p. c. seulement de devoir inscrire à son bilan, parmi l\'actif
ayant une valeur sérieuse, indéniable, les sommes à verser par
des aSÊOciéâ-débiteurs inconnus et dont la solvabilité ne pouvait
être ni recherchée ni reconnue. .S\'il est vrai que toutes les parties
de l\'actif d\'un bilan de société doivent toujours pouvoir être
appréciées, évaluées, cela est surtout nécessaire pour les sommes
dues,à un titre quelconque, en argent. Un conseil d\'administration
ou un collège de commissaires qui laisseniit subsister à l\'aclif,
pour leur plein, des soldes dus par des débiteurs notoirement
insolvables commettrait un acte répréhensible. Et ces mêmes
administrateurs et commissaires sont obligés de considérer
comme récupérable sans déchet la partie non versée du capital
social parce qu\'elle est due par une collection d\'associés, ou
plutôt de véritables débiteurs, se cachant sous le voile discret de
l\'anonyme. En dehors de toute autre considération, la sincérité
des bilans réclamait donc que les actions restassent nominatives
jusqu\'à leur entière libération.

Pour ne pas trop effrayer Ijes porteurs de titres, on a limité ù
deux ans la responsabilité de ceux qui, ayopt vendu des titres
non entièrement libérés, ont passé la main ù des cessionnaires,
même insolvables. Cette solution est simple et rationrielle. Les
emiossenrs d\'iine lettre de change échappent à tout recours si,
dans un court délai après l\'écliéiinco, le dernier porteur ne fait
pas constater l\'insolvabilité du tiré Kt ce dernier porleiir n\'a
plus recours que contre le tireur. Il était simple, par analogie,
de lixer un délai précis, une échéance après laquelle celui qui.
ayant endossé, en quelque sorte, une action non libérée, et l\'ayant
cédée ensuite, n\'encourt plus de rosiionsabilité pour cette espèce
d\'endossement. De môme que le dernier porleur d\'une lettre de
change ne se trouve plus que devant le tireur, de même la société
qui fait un appel de fonds ne se trouve plus que devant le ou les
d«\'rniei\'s in.scrits depuis deux ans sur les livres de transferts.
Pour compléter la mesure et la rendre meilleure encore, il est
regrettable que la Chambre française n\'ait pas ordonné, à l\'in-
star de la loi belge, la publication annuelle, dans un journal légal,
de la liste des actionnaires propriétaires de titres non libérés.
Celte annexe du bilan est précieuse pour permettre de se rendre
compte de ce que nous appel\'erons la sincérité des opérations de
transfert.

Il y a une dernière réforme de la loi française récemment
votée\'qui, nous l\'avouons, ne nous parait pas aussi heureusement
trouvée. Elle prête du moins le Ihtnc ù la critique et ne rencon-
trera pas une adhésion unanime, parce qu\'on la trouvera incom-
plète. Il s\'agit de la création des actions ou parts sociales.

D\'après la loi française actuelle, l\'action d\'une société anonyme
doit être de l\'import de ">00 francs. Il n\'y a que deux exceptions à
cette règle : le minimum descend à 100 fr. pour les sociétés (en
commandite ou anonymes) dont le capital social n\'excède pas
200,000 fr. et à 50 fr.\' pour les sociétés dites ù capital variable,
qui sont plutôt des associations momentanées, des coopéra-
tives, etc.

La Chambre des députés a décidé que les actions pourraient
èlre de 25 fr. pour toutes les sociétés en commandite ou anony-
mes, quelle que soit l\'importance du capital social.

En Angleterre et en Delgique déjà la loi autorisait ces très
petites coupures, tandis qu\'en Allemagne on a par deux fois
opposé une réglementation restrictive à cette\' « démocratisation )>
de l\'action de société anonyme.

Seulement, la pratique jusqu\'ici n\'a pas été favorable à ce
moyen de vulgarisation, à ce procédé qui met la forme de l\'asso-
cfation commerciale à la portée des plus petites bourses. En
Belgique c\'est à.peir.e s\'il existe des actions à 25 et même à
50 fr., bien qi:e !a loi ait laissé la liberté là plus complète à cet
égard. En Angleterre même les litres d\'une livre sterling, bien
que beaucoup plus usités, ne sont employés que pour de cer-
taines catégories toutes spéciales d\'entreprises : celles qui, par
leur caractère aléatoire, s\'adressent (ilutôt à la spéculation. C\'est
ainsi que les mines d\'or, d\'argent, de rubis, de diamant, les
sociétés d\'exploration, etc., se constituent le plus souvent en

titres d\'une livre sur lesquels on verse, à l\'origine quelques shil-
lings seulement. Mais ni les banques, ni les chemins de fer, ni
les usines ou manufactures, etc., n\'ont adopté cette forme de
titres. Dans la pratique anglaise on a admis les titres d\'une
livre non pas pour aller chercher le capital dans les couches pro--
fondes do la très petite épargne, mais bien plutôt pour obtenir
par ce moyen un titre léger, propre aux spéculations journalières
qui se font non pas au\'Stock-Exchange même, mais ù côté de
cette association aristocratique des brolicvs, tchez \\qs jobbem et
autres intermédiaires de la vie fiévreuse des atTaires,

Si l\'on crée en .\\ngleterre une société au capital d\'un million
sterling divisé en un million de titres d\'une livre, ce n\'est jamais
pour essayer de répartir ce capital entre un million de souscrip-
teurs à une action, pas même entre iUO.OOO souscripteurs à
dix actions s\'engageant ainsi pour la somme encore modeste de
10 pas m«\'\'me entre .">0,000 souscripteurs de 20 actions valant
onsemhle \'20 £ ou ûOO fr. On ne vise pas cette subdivision du
risque, et on n\'espère pas l\'obtenir au moyen de la création de
très petites coupures; mais on se dit que ces petites actions con-
viennent ii la spéculation, qui cn échange chaque jour des mil-
liers. des dizaines de mille, parfois davantage. On se dit qu\'une
action d\'une livre baisse ou monte plus aisément d\'un shilling
qu\'une action de ^ÎO £ ne montentit ou ne baisserait d\'une livre,
et que cette faculté de mobilité est un avantage précieux en cer-
tains "^as pour attirer et maintenir un marché actif sur certaines
actions d\'entreprises constamment influencées dans leurs résul-
tits pur les événements.

Agira-t-on de même en France, en admettant que la petite
action de 2\'» fr. s\'y acclimate ? Un journal important, commen-
tant le vote de la C\'I^ambre, disait le lendemain : •• (\'e pourrait être
toute une révolution s\'il se trouvait des hommes d\'initiative pour
mettre ù profit cette réforme. ï Eh bien, si cette révolution se
faisait, nous craindrions fort qu\'elle ne fiU dirigée dans une voie
fatale et que les h hommes d\'initiative qui s\'empareraient de la
réforme n\'y cherchassent un profit peurecommandable au point do
vue des intérêts généraux. En France, ou la spéculation légitime
de la Bourse est honnie en ce moment, nous redoutons qu\'on
ne voie dans la création de petites coupures que le moj\'en d\'inlé-
re?>er la toute petite épargne à des entreprises qui ne lui con-
viennent pas. ri ne faut pas se dissimuler que depuis l\'affaire du
Panama — car il faut toujours y revenir — le capital en France,
le capital petit et moyen, n\'a plus d\'orientation. Ce qui se passe
avec, les caisses d\'épargne est un nouvel indice d\'un mal plus pro-
fond qu\'on ne le pouvait supposer. Ceux qui, à un titre quelcon-
que, participent à la direction des affaires ont vraiment charge
d\'âmes, et une fausse manœuvre de leur part peut entraîner de
nouvelles et graves conséquences. Le ministre des finances,
appuyant de son autorité le gouvernement grec auprès de la
haute banque de Paris et voulant imposer un emprunt grec à
l\'épargne française, voulait commettre une de ces fautes qu\'on a
su lui faire éviter ; on doit redouter que l\'implantation en France
des petites coupures d\'actions ne soit une autre faute, uniquement
parce que le terrain est mal préparé. Pour que cette « démocra-
tisation \' des sociétés anonymes par actions fût profitable, il
f.iudrait que l\'on 05;U diriger l\'efTort à faire pour amener les petits
capitaux aux seules entreprises vraiment utiles et parfaitement
agencées. Qui donc aurait, pour l\'instant, la hardiesse et le pou-
voir de mener ce mouvement ?

Il y a vraiment une trop grande anomalie entre ce vote et un
autre tout récent. La Chambre vient de rejeter la création de
Caisse.\'^ d\'épargne libres qui, dans une mesure restreinte et
moyennant de îérieu.«es garanties de contrôle, auraient pu
détourner uno partie de la petite épargne de la rente vers des
œuvres locales utiles. Le lendemain on charge de ce soin les
futurs promoteurs des sociétés par actions en titres de 25 francs.

»"e qu\'on peut souhaiter de mieux, jusqu\'à ce que la France
capitaliste se soit reprise, c\'est que le nouvel article de la loi
re.-te lettre morte.

En terminant, nous e.xprimerons un autre regret. Touchant ù
l\'article de la loi sur la formation du capital des sociétés ano-
nymes, la Chambre française eut été bien inspirée en autorisant,
comme cela a lieu en Angleterre, en IJelgique, en Allemagne, la
création d\'actions privilégiées, à coté de la part de capital.
L\'action privilégiée, titre intermédiaire entre l\'action pro-
prement dite et l\'obligation, a rendu, là où elle est permise, les
plus signalés services. Si elle n\'existait pas, la Chambre française
eût dii l\'inventer. Il était plus simple encore de l\'introduire en
France, avec ses certificats d\'origine et les bons témoignages
qu\'elle peut présenter.

Article premier. — Le paragraphe 1* de l\'articlo 1" de la loi du
2\'t juillet 1807 sur les sociétés est modifié comme suit :

« Art. 1" ^ 1". — Les sociétés on commandite, quel quo soit leur
capital, peuvent lo diviser cn actions do 25 fr. au moins. »
Art. 2. — L\'articlo 3 est modifié comme suit :
« Art. 3. — Les actions sont nominatives jusqu\'à leur entière libé-
ration.

Les titulaires, les ce.ssionnaircs intermédiaires et los souscripteurs
sont tenus solidairement du montant de l\'action.

Tout souscripteur ou actionnaire qui a cédé son titro cesse, deux
ans après la cession, d\'être rosponsablo des versements hon oncoro .
appelés. »

Art. 3. — A l\'article 8 est ajouté un paragraphe final ainsi conçu : ,
a L\'action on nullité de la société ou des actes et délibérations posté-
rieurs à sa constitution n\'est plus recevable lorsque, avant l\'introdilc-
tion de la demande, la cause de nullité a cessé d\'exister. L\'action en
responsabilité pour les faits dont la nullité résultait cesse également
d\'être recevable lorsque, avant l\'introduction de la demande, la cause
de nullité a cessé d\'exister et, on outre, que trois ans se sont écoulés
depuis le jour où la nullité était encourue. »

Art. 4. — An paragraphe 1" de l\'article 27 est ajouté ce qui suit :
a Tous propriétaires d\'un nombre d\'actions inférieur à celui déter-
miné pour être admis dans l\'assemblée pourront se réunir pour former
le nombre nécessaire et se faire représenter par l\'un d\'eux. »

Art. 5, — Dans le paragraphe 1" do l\'article 42, aux mots : « res-
ponsables solidairement envers les tiers sans préjudice du droit des
actionnaires n, sont substitués les termes suivants :.« responsables
solidairement envers les tiers ot los actionnaires du dommage résul-
tant de cette annulation ».

Au même article est ajouté lo paragraphe suivant :
a L\'action en nullité et celle en responsabilité en résultant sont sou-
mises aux dispositions du paragraphe final de l\'article 8 ci-dessus. »

Art. (1. — Dans l\'article 50, paragraphe i", sont supprimés les
mots : \'1 ils no pourront être inférieurs à 50 francs «.

Dispositions diverses.
Art. 08. — Quel que soit leur objet, les sociétés en commandita ou
anonymes constituées dans les formes du code de commerce ou de la
présente loi sont commerciales et soumises aux lois et usages du com-
merce.

Art. 09. — Il pourra être consenti hypothèque au nom de toute
société commerciale en vertu des pouvoirs résultant de son acte de
formation, même sous seing privé, ou des délibérations ou autorisa-
tions constatées dans les formes réglées par ledit acte. L\'acte d\'hypo-
thèque sera passé en forme authentique conformément ù l\'article 2127
du code civil.

Dispositions transitoires.
Art. 8. — Pour les sociétés par actions en commandite ou anonymes
déjà existantes, sans distinction de celles antérieures à la loi du
24 juillet -1807 et celles postérieures, il n\'est pas dérogé à la faculté
qu\'elles peuvent avoir de convertir leurs actions en titres au porteur
avant libération intégrale.

Quant aux actions nominatives des mêmes sociétés, les deux ans
après lesquels tout souscripteur ou actionnaire qui a cédé son titre
cesse d\'être responsable des versements non appelés ne courront, à
l\'égard des créanciers antérieurs à la présente loi, qu\'à partir de l\'en-
trée en vigueur de la loi et sauf application de l\'article 2257 du code
civil pour les créances conditionnelles ou à terme et les actions en
garantie.

Le paragraphe final de l\'article 8 et le paragraphe final de l\'arti-
cle 42 s\'appliquent aux sociétés déjà constituées sous l\'empire do la
loi du 2i juillet 1807. i,

Dans les mêmes sociétés, l\'action en nullité résultant des articles 7
et 41 ne sera plus recevable si les causes de nullité ont cessé d\'exister
au moment de la présente loi.

En tout cas l\'action en responsabilité pour les faits dont la nullité
résultait ne cessera d\'être recevable que trois ans après la présente loi.
L\'article 08 s\'applique aux sociétés déjà existantes.
Les sociétés civiles actuellement constituées sous d\'autres formes
pourront, si leurs statuts no s\'y opposent pas, se transformer en
sociétés en commandite ou en sociétés anonymes par décision d\'une
assemblée générale spécialement convoquée et réunissant les condi-
tions tant de l\'acte social que de l\'article 31 ci-dessus.

Nous venons d\'avoir une semaine de liquidation parlementaire.
A Paris, à Rome, à Berlin on a plus ou moins procédé au règle-
ment final de questions qui, h si juste titre, préoccupent les

y or

r^?^

lu-h^\'-Yt

len onder de wet van 1855. Voorbeelden bij Deking Dura , liand-
having der rechten van obligatiehouders, bl. 69 vlg. Naamlooze
vennootschappen voor eene burgerlijke ondernemingzijn in geen
? j. geval als kooplieden te beschouwen. H. R. 7 Febr. 1889 (W. n". *

Definitie: Naamlooze vennootschap is eene vereeniging tot
■ioicraaJ^ uitoefening van een handelsbedrijf, met een ^ door de leden
" \' bijeengebracht in aandeelen verdeeld kapitaal, onder buiten-

sluiting van persoonlijke aansprakelijkheid der leden.
/// Kenmerken:^Kapitaal in aandeelen verdeeld en niet-aan-

Toelichting der regeering van 10 Febr. 1834, Voorduin op
art. 36 W. v. K., dl. 8, bl. 166 vlg. Do naaml. vennootschap
is dus rechtspersoon. ^ i.fK.é^- C^.\'jit.
liet aandeel.

Aandeel beteekent: 1\'. kapitaalsdool, een ideëel deel
van het kapitaal. Do aandeelen, waarin het kapitaal verdeeld
is, kunnen van verschillende grootte zijn; gewoonlijk gclijko
doelen, alsdan aandeel: hot minst bedrag van deelneming ver-
eischt om vennoot to worden. Levy, actiënrecht, bl. 25: do
eenheid van kapitaalsverdeeling.
j^f 2\'. lidmaatschapsrecht, het recht van vennoot, dat
, .zA^^" alleen verkregen wordt door in hot kapitaal iMt-4e-flrfttfe»i

het kapitaal en daarmede over het lidmaatschnpsreclit. Zij be-
hoeven niet gegeven te worden; 66n bewijs voor vijf aandeelen enz.

Zij zijn op naam of in blanco, art. 40 W. v. K. Bij do
laatste is liet lidinaatscliapsrecht verbonden aan don eigen-
dom van de oorkonde. De eigenaar, niet do houder, is ven-
noot, maar het houden van het aandeelbowijs legitimeert tot
het uitoefenen van do rechUni des eigenaars. Do ulgcinecnü
regels over toonderpapier toepasselijk.
\'r. Art. 41.ifln sommige landen (l*^mttkrtjlt—btjv:) niet-volge-

Aandeelen op naam: overdracht, art. 42.\'Ts dit art. enun-
ciatief of limitatief? Het eerste: Rb. Amsterdam 9 Oct. 1885,
R v. J. 1885, n". 50* en Hof Amsterdam 23 Juni 1887,
W. n°. 5509. Aansprakelijkheid bij overdracht, art. 43 K.

Beding van onvervreemdbaarheid van bestuurders-aandcelen.
^Het aandeel is geen^aandeel in het vermogen van de nml.
vennootschap; 4o-vennooten aijn niot mod^dgenaars, ma-ar
habbeti-4»ll9en nanapradg- op hot oaldo nar-y^efienittg. Art.
567 4°. B. W., het lidmaatschapsrecht is dus een roerende zaal^

Nummering; verdeeling in serieën; preferente aandeelen.-Aä»-
jicelwikapitaal, stock (capital stock, preferred stock, guaran-
teed stock); aaadeclhoud^, stockholder;^ctionnairo, Aktionär.
Aandeel, action, Aktie, share, aziono (titoli delle azioni of
cartelle); aandeelen op naam: Namenaktien, actions nomina- / -ywä^

tives, azioni nominative; aandeelen in blanco (toondoraan-•
deelen), actions au porteur, Inhaberaktien, share warrants to
bearer, azioni al porüitoro; volgestorte en niet-volgestorto a.,
liborierte

en nicht liberiorto Aktien] preforonto aandeelen, Pri- i/L-^/icyj ^^ »<>_
oritatsaktien; ^"prichtersft»ndeelcn\'7 part»-dafondfttèug, Stamm- ^
of Gründoraktien; rocopisscn, Promessen, Interimsscheino,
scrips; halvo on kwart aandeelen, coupons d\'actions (Codo do
^^ connn. art. 34), Aktienantheilo, Aktienkoupons. Actions do
1 joui^^coT^Talons. Dividendbewijzen.

Goi.nsciiMinT, der Liiccu-Pisloja-Aktienslreil, 1859. — Mr.n.i,
zur Lehre von den Priorilätsiklien, 1874. — W. W. Cook, i\\
ln;ali.sc on tlie law of stock aiul stockholders, New-York, 4KH7. oCt^H

.1. F. k. IIaiin, fiher die aus der Zeiclnuing von Aktici» her-
voifreheiidon Hechlsvorhrdtnisse, 1874. — dk nhlual.t, de la fon-
dalion des sociétó-s anonymes, 1887.

T. M. C. Assku, de nieuwe strafwet in v(m\'hand met handelen
scheepvaart, in Tijdschrift voor Strafrecht, dl. 1, hl. OL.

Zoodra van het kapitaal geplaatst is, kan tot oprichting
worden overgegaan, art. 50.

Vorm van oprichting, artt. 36—38. Koninklijke goed-
keuring van de akte, lees: de statuten of ontwerp-statuten.

Redenen om te weigeren, art. 3e al. 1; in \'t bijzonder art. 50.
^ .v^jT^-^ - Yerienging van den termijn ten verzoeke van de opncJiters.

Artt. 36 al. 3 en 46. Inschrijving en openbaarmaking, art. 38.
Lji^^ Sanctie, art. 39, de vennootschap werkt niet tegen derden, al

De eens verleende bewilliging kan niet worden ingetrokken,
•^r«.»^ \' art. 37 al. 3. Derden gewaarborgd door art. 45.

Hoe geschiedt toetreding van aandeelhouders na do opricli-
ting? Volgens Kist, dl. 3, bl. 324, eeno notariëele akto
noodig, anders Diephuis, dl. 1, bl. 101 n*. 6. Doel der nota-
riëele akte: do oprichting en do voorwaarden daarvan to con-
stateeren. Practijk: onderhandsche of notariëele (ecnzijdigo)
verklaringen van toetreding^verkoop ter beurze^

Geschiedenis der koninkl. goedkeuring; is zij wenschelijk?
art. 37 C. de c.: „autorisation do rempereur." Wetb. 1826/30,
art. 23 (tit. 3 art. 9): bewilliging des Konings. K. B. van 1
Dec. 1833, S. n®. 60, aangevuld door K. B. van 3 April
1834, S. n®. 11, houdende algemeene voorschriften ten aan-
zien der statuten van naamlooze vennootschappen. Onderzoek
en toezicht der regcering op don gang van zaken, mot be-
voegdheid do bewilliging in to trokken.

T. II. van Limhukq Stiru.m , iets over do naamlooze maat-
schappijen, 1829. Ontwerp Wet tot wijziging v. li. W. v. K.,
17 Dcc. 1833. Adres van kooplieden uit do lioofdstad aan do
2\'\'« Kamer (VooHDUiN, <11. 8, bl. 159). Memorie van do Kegeering

Kracht van de koninkl. bewilliging; blijft art. 1373 B. W.
toepasselijk? Blijven bepalingen in strijd met artt. 38—55

ter weerlegging van dit adres, 10 Febr. 1834. F. A. v. Hall,
verdediging van de onafhankelijkheid des handels bij het op-
richten van nml. maatschappijen, 1834. Onderzoek van het
ontwerp in de Kamer, er wordt aangedrongen op bepalingen
aanwijzende wat in de statuten moet staan. Ontwerp van 1
April 1835. Bewilliging na onderzoek der statuten, geen toe-
zicht noch intrekking der bewilliging, maar solidaire aanspra-
kelijkheid der bestuurders vooralle verbintenissen bij overtreding
der statuten, v. Hall, nadere verdediging enz. 1835. Onder-
zoek in de Kamers. Ontwerp van S21 Oct. 1835, weigering
alleen op bepaalde gronden, verplichte inhoud dor statuten,
aansprakelijkheid der bestuurders bij overtreding alleen voor
schade. Dit ontwerp in 1835 aangenomen.

De koninklijke goedkeuring verdedigd door Holtius, dl. 1,
bl. 131 vlg., en A. S. van Nieroi» , naamlooze vonnootschappen,
een woord over het Staatstoezicht, 1805; bestreden door de
Wal, bl. 100; Kist, bl. 307, cn T. M. C. Asseu, do naam-
looze vennootschap, bl. 7 vlg./"

Aan bijzondere voorschriften is onderworpen do Nederland-
scho Bank. Wet van 22 Dec. 1803, S. n\'. 148, houdende
voorzieningen omtrent do Nederlandsche Bank, gew. bij do
wet van 7 Aug. 1888, S. n°. 122, tot verlenging on wijziging
van hot aan do Nedorlandscho Bank verlcendo octrooi.

Kunnen buitenlandscho naamloozo vonnootschappen zonder
koninklijke bewilliging in ons land optreden? Ja, volgons
Opmork. en Mededeelingcn, dl. 9, bl. 5; Rechtsgeleerde
Adviezen, dl. 5, bl. 175; W. C. de Jonge, Acad. Prft.
1802; Kist, dl. 3, bl. 314 vlg.; Ilof Nd. Holland 23 Dec.
1852 (W. n\\ 1425); Rb. Breda 20 Maart 1801 (W. n\'.
2202); Hof Zd. Holland 9 Dec. 1801 (W. n». 2331); Rb.
Almeloo 21 Dec. 1804 (W. n\'. 2057); Rb. Goes 3 Nov.
1805 (W. n«. 2775); Hoogo Raad 23 Maart 1800 (W. n\'. 2781)/
Neen, volgens Rechtsgeleerde Adviezen, dl. 4, bl. 172; Rb.
Uoermond 27 Juni 1851 (W. n\'. 1331); Rb. Maastricht 13
Jan. 1853 on 8 Oct. 1804 (W. n»\'. 1432 en 2034); Rb. den
Haag 19 Maart 1801 (\\V. n\'. 2254); Rb. don Bosch 24 Juni

Verg. T. M. C. Asser, les sociétés anonymes établies à l\'étran-
ger, in de Actes du 1er Congrès de l\'association internationale pour
le progrès des sciences sociales. - ot

Ontwerp van den Minister Boot tot regeling van de wijze
en de voorwaarden van toelating hier te lande van buiten-
landsche naamlooze vennootschappen, van Mijen. van verze-
kering en hare agenten. Verworpen in de Kamer, 17 Mei
1859, met 50 tegen 9 stemmen. UU-V. ^rC.t -

Argumenten tegen het optreden van buitenlandsche naaml.
vennootschappen wier statuten niet goedgekeurd zijn: 1\'. artt.
36 en 37 W. v. K. onderscheiden niet tusschen binnen- en
buitenlandsche naaml. vennootschappen ; 2\'. art. 6 Wet h. alg.
Bep. is niet toepasselijk op nml. vennootschappen want zij
zijn geen rechtspersonen, en al waren zij het, in elk geval
omdat het statutum personale niet oj) rechtspersonen toepas-
passelijk is; 3°. art. 10 Wet h. alg. Bep. is niet toepasselijk,
omdat de koninkl. bewilliging niét tot den vorm, maar tot
het wezen der naaml. vennootschap behoort. — Wederlegging
dezer argumenten, ^^/f^, Cyt^^rvir^ . -i, c(iu l^rxi. /j. Cik^-

rigo toelating van naaml. vennootschappen cn andoro han-
dels-, nijverheids- en financiëelo maatschappijen, bestreden
door T. M. C. Asseu, handelsrechtelijko ajuiteekoningon H,
verdedigd door F. S. van Nieuop, hot tractaat tusschen Neder-
land en Italië, goedgekeurd bij do wet van 9 April 1809,
S. n°. 43.

Verschillend karakter van do koninkl. goedkeuring, vor-
eischt tot do oprichting van cono nml. venn. eenerzijds, tot hot
verkrijgen van rcchtspersoonlijkiioid voor eeno vereeniging,
overeenkomstig do wet van 1855, anderzijds.

Hare beteekenis. Zij is bevoegd binnen do grenzen der
statuten alles to doen wat noodig is om het dool dor ven-
nootschap tp verwezenlijken. Is voor wijzigingen in do stii-

Gevolg van de clausule: „dat de algemeene vergadering van
aandeelhouders de statuten kan wijzigen" en derg. M. Th.
Goudsmit , de aandeelenmaatschappij en haar bestuur, in Nw.
Bijdragen 1880, bl. 190 vlg. — Biederlack, eenstemmigheid
of meerderheid van stemmen? in Themis 1887, bl. 24 vlg. — jf A\'^fi^

W. n". 5192. — Renaud, § 55, bl. 508—524. — Hof Nd. Hol-
land 13 Maart 1845 (W. n». 585) on Hooge Raad 30 Juni 1840 w

(W. n". 723). Pleidooien voor de Rb. te Amsterdam in W.
n°. 451—453 en 455, voor den Hoogon Raad in W. n°. 740.\'»\'\'\'^\'

D. VAN IlouTKN, het sleinreeht in de naamlooze vennootschap,
^ Prft. y. ~ fA -h\'s^\'^ fré/^ ^^^ (■^-\'r^\'s^r.^^f

.1. A. Lfa\'Y, de aansprakelijkheid des hesluurders, lfi79. —
ühnkkut-Rociikhkau, des fonclions el de la responsahilité des
administralenrs des socitHés anonymes, 1888.

De taak van bestuurders is dagolijksch bestier, beheer van
het vermogen, vertegenwoordiging tegenover derdon. Zij zijn
een noodzakelijk orgaan van do nml. vennootschap.

Art. 44. Zij wordon benoemd door do statuten of in do r^p
eerste vergadering van aandeelhouders. „Nietonhorroopolijk", " \' ^

BUREAUX: Bnixelles, 21, Place de Louvain. — Paris: 5, Boulevard des Italiens. i \'

COnnBBPO^\'DAnrrc* t Amaterdam» R.-G. lierer, Damrak, 97. — LoudrcK, Delizy, Davies et C*, 1, Finch Lane, Cornhlll, £. C. —, AUcma^e
ei Italie» i>ure*ux de Toste. — Genève, Agence dee jouroAUx, 7, boulevard du Théitre. — Alance-I.orr-nlno, A. Ammel, 5, rue Diillée, à Strasbourg.
— Lisbonne« Emygdio da SllTa.

PRIX D\'ABONNEIENT PAR AN : Belgique, l« rp«nc».—France, Sulwe, Italie, Espagne, Portugal, Suèdo et Norwège, Danemark, Tunft»\'!«, Russie, Roumanie,
SerbI« «t Bolgarie, Grèce, etc., Stc franc*. — Pay»-Ba«.S florins. — Grand-Duchâ de Luxembourg,lit rronc*. — Grànde-Bretâgni et Colonies, % t. —
Allemagne, »O ItM. — Autriche, 1« Horln«

y^Le suffrage universel, le vote plural, la
^ représentation des intérêts, la représen-
J¥ tation proportionnelle et le respect des
minorités dans les sociétés anonymes en
Belgique.

Qu.e non lecteurs se rassurent; ce n\'est ni du S. U . ni de la
H P. il Majuscules que nous allons parler. Us pourraient être
in«i\'iiets pour eux-mêmes et fiui\'tôut pour nous s\'ils nous attri-
buaient le dessein d\'aborder ce? graves problèmes

Non. Mais les sociétés anonymes sont de petits Etats cpii ont
une Constituante (la première assemblée par devant .M® X, no-
t\'tire), une Législative (l\'assemblée annuelle), qui vote li; Budget
(bilan), vote après coup, mais aussi sérieux que le vote du bud^ict
par une Chambre. Il y a une Revision de la constitution [modifi-
cation aux statuts) possible par une Assemblée siégeant en Con-
firès (:ivec un (juortim et des majorités spét-ialement requis). U y
a, à côté du Pouvoir législatif, l\'Exécutif (conseil d\'administra-
tion) et on a vu mainte fois des renversements de Cabinets par
suite des efforts répétés d\'une Opposition légale et même à la
suite d\'un mouvement violent et souvent extra-légal. 11 y a enfin
une sorte.de Cour des comptes (le collège des commissaires) qui
assure le contrôle minutieux de l\'emploi,des deniers puldic-s par
le Gouvernement, alias constfil d\'administration et de direction.

Il y a enfin une loi électorale, immuablf?, depuis 1873, intan-
gible et qui pouit int a été noua ne dirons pas tournée, mais
interprétée et améliorée par ceux qui devaient s\'en servir. Et
c\'est de cette loi élector.ile et de ces transformations que nous
avons quelques mots à dire.

I.a Loi, avec la plus grande de» nvijuscules, a établi lesuffmge
universel : tout actionnaire, fùt-il porteur d\'un seul titre, a,
nonobstant toute stipulation contraire, droit de vote aux assem-
blées générales. Ilsuflit, pour acquérir le droit devote, de rem-
plir quelques formalités pour faire constater sa qualité d\'action-
naire. Voilà donc le 8ufTr.>ge universel inscrit au frontispice de
la loi.

Mais, il y a fagots et fagots, actionnaires et actionnaires. La
loi belge, très avisée, a permis l\'action privilégiée avec revenu
fixe ou bien avec revenu minimum et particip.Uion aux bénéfices
supplémentaires ; elle a permis l\'action ordinaire, l\'action de
capital, la simple part de dividende ou p.irt de fondateur, toutes
les variétés d\'actions, toutes les variétés de parts bénéficiaires.
Et, par suite et fatalement, une diversité d\'intérêts parfois
parallèles mais d\'autres fois divergents et contraires.

Comment s\'y est-on pris pour appliquer le suffrage universel ?
On a tout d\'abord respecté le texte de la loi en donnant droit de
vote à tout actionnaire porteur d\'un litre représentant une por-
tion du capital, c\'est-à-dire un titre contre lequel il a été fait à la
société un apport réel, soit en espèces, soit en biens meubles et
immeubles, droits réels, eto.

associés se sont inspiré:) des circonstinces.Mais une coutumo
s\'est établie : la loi permettant en Belgique que les porteurs de
ces litres bénéficiaireî ou de jouissance aient accès aux assem-
blées avec voix délibérative, on s\'est trouvé presque toujours
d\'afîcord pour ne pas les e\'n éloigner par une dispo.sition statutuire
restrictive, lég de sans doute, mais contraire à l\'esprit de la loi.
On donne donc cornmuném(3nt droit de vote ù toutes les caté-
gorie-\' d\'actions ou de parts et l\'on a créé ainsi une sorte de repré-
sentîition de tous les intérêts.

Mais on s\'aperçut bientôt que ce système avait l\'inconvénient
grave de submerger les votes desvériUibles actionnaires, de ceux
qui, Vivant livre leufargcnt, ont un droit ù una innuencc prépon-
dérante dans les assemblées, puisqu\'il s\'agit pour.eux surtout
de surveiller et d\'assurer la conservation de leur patrimoine. Orl
a aloi-s tourné la difliculté etde nombreux statuts qui accordent
VU\'; voi.x à toute action quelconque en donnent deux, trois,
cinq clmC\'me dixaux seules actions privilégiées ou décapitai.
C\'est le vote plural établi et fonctionnant à côté du suffcage uni-
versel. On a également cru arriver ainsi à une représentation,
proportionnelle do tous les groupes d\'intérêts légitimes, môme
lorsque ceux-ci sont différents et divergents.

Li Loi, tout en accordant le suffrage universel, a limité le
droit de vote de façon qu\'un seul intéressé ne puisse à lui seul
faire une majorité. La loi a donc dit qu\'un seul actionnaire,-quel
que soit le nombre de titres qu\'il possède, ne peut Voter que pour
le cinquième du capital ou pour les 2/5 des votes valables. C\'était
une précaution nécessaire contre uii abus : la sub-ititutioù de la
volonté d\'un seul à la volonté de la majorité en nombre sinon
en poids. C\'était aus.\'^i une entrave à la véritable proportionnalité
des votes selon la réalité des intérêts engagés.

Dans la pratique on ne .s\'est guère inquiété de cette disposi-
tion pour divers motifs trop longs à éaumérer, mais surtout |)aroc
que cette limitation légale du droit de vote ne s\'applique qu\'aux
décisions de la vie couiante des sociétés, votes annuels du bilan,
élection des administrateui-s et commissaires, etc.

Pour toute résolution d\'ordre supérieur capable d\'exercer une
réelle influence sur la vie sociale, augmentation ou diminution
de capital, fusion, liquidation et généralement pour toute modifi-
catiou à apporter à la constitution, au pacte social, la Loi, qui a
d\'une pan limité le droit de vote des gros actionnaires, a décrété
d\'autre [iai t que ces ré-olutions, v\\i leur gravité, devaient être
prisés par une assemblée réunissant la moitié du cupitd et,
encore, à la majorité des trois quai ts fies votes exprimés.

Donc, tout possesseur du quart du capital (plus une action) est
maître de l\'assemblée, fiU-il s^ul de son avis. 11 ne peut faire
voter dans le sens de ses désirs et composer à lui tout seul une
majorité, mais il peut seul composer une minoiit(! qui, par son
vole négatif, empêchera l\'assemblée de prendre toute résolution
quelconque. Un actionnaire isolé ou un groupe représentant le
quart plus une voix de l\'intérêt social tient donc en échec la
majorité, fût-elle composée des trois quarts moins une voix, et

rien ne pourra être fait sans eux ou contre eux. C\'est le respect
d\'une minorité, respectable, d\'ailleurs, puisqu\'elle représente le
quart de l\'intérêt social.

La pratique vient pourtant de perfectionner la loi en ce qui
concerne cette dernière stipulation.

Nous avons vu que, la loi belge permettimt la création d\'actions
de catégories différentes, on n généralement admis que tousles
intéressés auraient droit de vote, avec le correctif du vote plural
pour donner une légitime influence aux propriétaires d\'actions
représentant le capital. Voilà pour la vie ordinaire. Mais, lors-
qu\'il s\'agit dc modifier les statuts et de prendre de ces résolu-
tions graves qui peuvent avoir leq conséquences les plus sérieuses
pour tous les intéri^ts différents en cause, on commence à
prendre une nouvelle précaution : ces résolutions, pour être
valables, doivent réunir la majorité spéciale des trois quarts
dans tous les proupes d\'actions de catégories différentes assis-
tant à ras.«emblée et ayant droit de vote. Bien qu\'il n\'y ait qu\'une
môme assemblée générale, c\'est la Chambre et le Sénat délibé-
rant ensemble, mais votant séparément, de façon à ce qu\'il faille
la grande majorité dans les deux corps pour que le vote soit vala-
blement acquis.

Il n\'y a pas très longtemps que des dispositions dans ce sens
sont introduites dans les statuts de sociétés anonymes belges.
Elles y font excellente figure et doivent permettre dans l\'avenir
de laisser plus-de latitude aux sociétés pour se développer dans
la voie qui parait la meilleure, tout en respectant les droits des
minorités. Ainsi, lorsqu\'à l\'origine on crée tout à la fois des
actions de capital, représentant l\'argent versé, et des paris de
dividende, qui sont la rémunération d\'un apport autre que l\'ar-
gent, il est presque de style d\'inscrire dans les statuts que le
nombre de ces dernières parts ne peut être augmenté sous aucun
prétexte. Il y a dés lors un droit acquis qu\'il faut respecter, à
moins que l\'unanimité de tous les intéressés quelconques per-
mette d\'y toucher et l\'accord unanime est presque toujours
irréalis .ble. C\'est beaucoup, c\'est trop même, car dans la vie
sociale l\'impossibilité de toucher à cette clause statutaire est
une gêne et souvent un empêchement de prendre une voie profi-
table à tous. Il serait suffisant, nu contraire, dans la plupart des
cas, de ne pas créer ce privilège spécia\\ ù une catégorie de titres
et de laisser maîtresse des destinées sociales toute majorité
recnitée séparément dans tous les groupes d\'intéressés et repré-
sentant dans chaque groupe les trois quarts des votes valables.
Et ce que nous disons de la création ultérieure de parts bénéfi-
ciaires s\'applique à mainte autre résolution.

Le droit des minorités serait ainsi réduit au droit de veto,
barrière infranchissable dès qu\'une minorité d\'un qiiart se mon-
trerait dans un seul même des corps électoraux, ce qui doit don-
ner à tous les intérêts une garantie suffi!^ante.

Voilà comment, dans les sociétés anonymes belges, on pra-
tique tout à la fois le suffrage universel, le vote plural, la repré-
sentation proportionnelle et des intérêts, le respect des droits
de la minorité, et cômment on a vu, par surcroit, la création
sponUinée de deux chambres devant former une constituante dès
qu\'il s\'agit de toucher à la charte.

La guerre entre l\'Angleterre et le Transvaal sera-t-elle dé-
clarée demain, en dépit des efforts des partisans des concessions
réciproque.^ ? En cas de conflit armé, la guerre sera-t-elle longue
ou de courte durée?Toutes ces questions n\'ont pas de solution
immédiate. Mais les événements sont assez proches pour que
l\'on essaie déjà de tirer les conséquences premières des futurs
incidents. Et, pour commencer, un peu d\'histoire rétrospective.

Ce n\'est pas la première fois, en effet, que les Boers et les
Anglais vont être aux prises. 11 est donc fort naturel de recher-
cher l\'effet produit parleur première rencontre en 1881. Nous
avons relevé leséphémérides de cette courte campagne et met-
tons en regard des événements le cours du Consolidé anglais et
de la Rente française, afin de rappeler l\'efTet de ces péripéties
de la lutte sur le fonds national par excellence et sur le premier
et le plus sensible des titres de rente continentale.

1881. — 4 janvier: Le gouvernement anglais
s\'occupe do la révolte des Boers au Transvaal .
6 Janvier: LesinsurgésfontlrruptlondansleNatal.
10 janvier : Les Boers quittent le Natal ....

23 janvier : Les Boers ont forcé la garnison an-
glaise de Lydenburg à capituler.

27 janvier : La patrouille anglaise a capturé lo
camp des Boers, mais la marche des Anglais est
arrêtée par la pluie et le brouillard.....

janvier : Adresse envoyée d\'Amsterdam au roi
des Pays-Bas pour qu\'il prie le gouvernement
anglais de mettre Hn à la guerre et de rétablir
rindépendance du Transvaal.

17 février : Négociations de paix. L\'Angleterre
offre au Transvaal l\'autonomie locale et gouver-
nementale..............

2 mars : Nouvelle défaite des troupes anglaises
10 mars : Les négociations do paix se poursui-
vent.

Matiifestation en faveur des Boers à Amsterdam
14 mars : Armistice prolongé, les négociations de

paix n\'ayant pas encore abouti.
21 mars : On croit à la signature définitive do la

23 mars : La paix est faite. On conclut une trêve
de deux mois pour permettre à une commission
mixte de régler les rapports entre les Boers In-
dépendants et lo gouvernement des colonies
anglaises du sud de l\'Afrique. — Les Boers ont
accepté toutes les condlUons de l\'Angleterre. .
26 mars : Signature de Tarrangement définitif.
Armée liceticfée...........

Ainsi, en 1881, on n\'a pas pris au sérieux le conflit transvaa-
lien. Le Consolidé baisse de 9H 3/4 à 98 3/8 à la première nou-
velle des hostilités. Les échecs môme répétés des armes anglaises
ne faut nulle impression et l\'avis que des négociations sont enta-
mées provoque une explo.«>ion de hausse (98 1/2 à 99 3/8). Lors-
que la paix est définitive, le Consolidé trouve le cours de 100 avec
un gain de 1 1/2 point pour le trimestre, car tout cela s\'est
produit en moins de trois mois.

Sur la rente française, moins d\'agitation encore, les cours
extrêmes étant 84-80 , 84, 84-70.

Quant au taux de l\'escompte, la Banque d\'Angleterre a bien
élevé de 3 à 3 1/2 le minimum officiel, mais pour quelques
semaines seulement et partout ailleurs le calme a été absolu.

S\'il fallait donc s\'en rapporter uniquement aux enseignements
du passé, une guerre anglo-transvaalienne serait une quantité
négligeable, un hors d\'œuvre, incapable de changer l\'ordonnance
des séances au Stock-F^xchange. Mais, si les Boers ont peu varié
depuis vingt-huit ans, la situation est toute différente et il existe
sur les marchés de Londres, de Paris et, par infiltration en Alle-
magne et en Belgique, toute une catégorie de titres qui ont déjà
souiïert des préparatifs de la guerre et vont souffrir davantage en-
core, si le conflit éclate : ce sont les titres de mines d\'or et de quel-
ques industries déjà implantées au pays des Boers. Tous ceux qui
naguère furent agrippés par la spéculation en mines d\'or et qui,
depuis, n\'ont pu se désintéresser, sont les victimes premières
— provisoires aussi — de la situation actuelle. Nous suivons
d\'assez prés, dans notre numéro du jeudi, le mouvementdes mines
d\'or pour n\'avoir pas à insister sur la chute des cours, le montant
des pertes subies, les difficultés de reports et autres menus incon-
vénients dont souffre le spécuiattiur. 11 est incontestable aussi que
l\'abandon du Rand pendant la lutte, la cessation du travail qui en
résultera vont arrêter l\'essor du Transvaal, comme il est certain
aussi que cette dernière et déplorable situation née de la guerre
disparaîtra avec elle. Les chantiers seront réoccupés et la terre
fouillée plus fiévreusement pour en extraire le précieux métal.

Mais, jusqu\'ici, ce qu\'on appelle le compartiment des mines
d\'or avec les quelques groupes de titres de sociétés d\'exploration
ou autres a seul vraiment souffert de la crise. Les autres n\'ont
reçu que le contre-coup d\'une émotion qui en 1899 n\'est plus du
tout celle qui existait en 1881. Une guerre avec le Transvaal est

Consolidé anglais Rente

3	p.c.	franç. 3 p,
98	3/4	84-80
98	5/8	84-90
98	3/8	84-80

zij hoofdelijk aansprakelijk jegens derden voor de schade,
seil, veroorzaakt, door dat de handeling haar gevolg tegen-
over de vennootschap mist.

"Welke rechtsbetrekking bestaat er tusschen de vennoot-
schap en hare bestuurders? Gangbare leer: lastgeving. Verg.
Diephuis, Handelsrecht, dl. 1, bl. 106; Kist, Handelsrecht,
dl. 3, bl. .331; Rb. Amsterdam 16 Nov. 1886, P. v. J. 1887,
n®. 12*; Rb. Winschoten 12 Oct. 1881, bev. door Hof Leeu-
warden 1 Nov. 1882, R. Bijbl. 1883, B bl. 78. Bestaat er niet
r M. ^ veeleer dienstbetrekking? Practische beteekenis der vraag.

rJi-t^ f^f^/ ^u "Wat de bestuurder qq. binnen den kring zijner bevoegd-
^yó ^^^^^ ^^ naaml. vennootschap. Is deze aansprakelijk

volgens art. 1403 B. W. voor de onrechtmatige daden door
fie-rf^\'-^ / jgjj bestuurder in de uitoefening zijner functies gepleegd? aldus
y ^ Amsterdam 29 Juni 1888, W. n". 5610 (Enuma c\\ Nieuws
\' ^^ ^^ v. d. Dag), of moet de onrechtmatige daad, door den bestuur-
^^^^^^^caAcx in do uitoefening zijner functie gepleegd, beschouwd
/ worden als een daad van de vennootschap zclvo\'^ Belang dor

^\'^^\'\'^^^raag voor het assurantiorecht mot hot oog op artt. 276 cn
^^ 290 W. v. K. Rb. Winschoten en Hof Lcouwardon s. c., Hoogo

^ alg. Assurantie c». Stroopapiorfabriek do „Aastroom").
^^t.\'p} c Verplichtingen van bestuurders volgons do wet: art. 47 al.

ttrt\'f^^i\'^\'^^^ ij jirt^ 55 (opgavo van winsten on verliezen); art. 52 (reke-

u itif-\'^**/^^ \'^"ook het geven van advios, toostoniming of machtiging aan bo-
stuurdors.

ÜEKi.ng-lJuitA, handhaving der rcciiten van ohligaliehuiidcr.\'«, 1880.

blijft besUuiu

^^ f- üeki.ng-lJuuA, hamlhaving der rcciilcn van oi)liyalleliüiidcr.-<,
^^"\'^^Hocliieii en verplichtingen der aandeelhouders.
^ ^\'\'\'"^^erpliehting tot volstorting, art. 40 al. 2. Zij blijft bes

Äloet de storting in contanten geschieden? Rb. Rotterdam
20 Juni 1888, P. v. J. 1888, n». 93 (Mij. do Vacca). ^^

Is het toonderaandeel/voor den deelnemer bewijs, of begin
van bewijs door geschrifte, van voldoening aan zijne ver-
plichting tot volstorting? Ontvangstbewijzen in te wisselen
tegen aandeelen. Artt. 1939 en 1908 B. W. Rb. den Haag 5
Jan. 188G, W. n». 5407 en Hof den Haag 8 Nov. 188G, W.
n». 5405. Zie ook Rb. Amsterdam 25 Sept. 1884, W. n°. 5173
en 9 April 1889, P. v. J. 18ö9, n°. 53. — Molengraaff in
Rechtsgeleerd Magazijn, 1889, bl. 412 vlg.\'^Art. 41 W. v. it
Rechten door den aandeelhouder individucel uit to oefenen
/j t -(Eingel- of Individualrechte):

^ ^ "\' 1°. recht op uitbetaling van het vastgestelde dividend, het deel
^^^ winst waarvan bepaald is dat liet aan do mindeelhouders
\'f\'VMt^A: t^. zal worden uitgekeerd; óc.n^ x-.

besluiten van de algemeene vergadering, dio middellijk of onmid- ^ • ^^^
dollijk in strijd zijn mot de statuten of hot doel der vonnootschap.\'^ ó y^

G. Glünickk, die Klagen der einzelnen Aktionäre gogen Vorstand
^ und Aufsichtsrath, 1884.

Waarborgen voor do integriteit van hot kapitaal.
Inbreng\' niet geregeld.\'
J^o e^C.1. Art. 41. Ontduiking daarvan doorliet vorleenen van pro-
visie onder den naam van oprichtingskosten.

T. M. G. Assku , bijdrage Ier verklaring van art. 51 W. v. K., in
M. v. II. 18()5, hl. 178 vlg., en 18t)G, hl. 81 vlg. — A. S. v. Nn:uoi>, • - „t^..«»

Ya-xn-ILchr^^(^C, f^\'i-\'riV/t »rI

ik. s^a i/-.

Art. 49. Verbod om vaste renten uit to koeren; alleon ^^
«ft/js/uitdeeling. — Bauzinsen.

Art. 53. Alleen voor verzekering-Mijën.
Art. 47. Aankondiging van verlies van 50°/o. Ontbinding
van rechtswege bij verlies van 75"/o\' Moeilijkheid oindittecon-
stateeren.

Geuljans , aanteekening op art. 47 W. v. K., Acad. Prft. 1888.
Toepassing van het artikel, Rb, Amsterdam 6 Mei 1879, W.
n". 4385. Verg. voorts Rb. Utrecht 24 Juni 1885, W. n®. 5370.
j Art. 48. Reservekas tot voorkoming der ontbinding. Reserve

een afgezonderd en belegd deel van de mnjt. Zij vermeer-
dert het vermogen en is in den regel bestemd om het vennoot-
schappelijk kapitaal op peil te houden (verliezen te dekken).
<1 j Kunnen de schuldeischers krachtens art. 1377 B. W. opkomen

Practisch belang der vraag. — Asser, de naamlooze vennoot-
llu^cU ^\'axvt/^t/, schap, bl. 58. — Verschillende wijzen: reductie en afstempe-
i. O- (t^t ^i^S aandeelen, of intrekking van een deel der aandeelen,

^^ al of niet tegen terugbetaling der storting. Rb. Rotterdam 19 Dec. rhn-f^-^
\\ 1885,W.n®.5313,bev.HofdenHaag27 Juni 1887, W.n».5508.

ij^koop van eigen aandeelen geoorloofd?
iit, ^ Wenschelijkheid om vervallenverklaring van het lidmaat-1

te verbieden. Zie de aangehaalde beslissingen. (Jx^f^i- f.fti\'^yt
2.73, i(si^ c^tfp. /H, Ontbinding. j^.JOt^i, f^rv«.. ^a

r. Door verlies van 75°/j, 2\'. door overeonstemmenden wil
van alle aandeelhouders, 3®. door verloop van don tijd waar-
pa-UiiG voor do vennootschap is aangegaan.

.yye^r-Cc^.^A-7.C-insolventverklaring na faillietverklaring (of ver-
^.j\'iitp.^j^^ \'"^\'klaring in staat van kennelijk onvermogen). .MaA^Aóen-i, t\'^ ^ ^^
rf:^ r^u/Ac^-i.^.^*^.^ JJ J^yjij^ Jj.^ Qy^j. faillissement eener naamlooze vennoot-

sarissen; van de aansprakelijkheid der aandeelhouders voor
de stortingen. Verplichting tot openbaarmaking van balan-
sen, enz.

M. J. de Witt Hamer, de arbeidersverecniglngon, Prft. 18ö6.—
II. Goeman Borgesius, Schulze Delitzsch en zijne credietvereeni-
gingen, d872;— de coöperatiewet en hare toepassing, 1877.—J. G.
Kist, de coöperatieve vereeniging.^— A. .1. Royaards, wettelijke
regeling der zoogen. coöperatieve vereenigingen, Acad. Prft. 1875. —
Coöperatie, I. Kerdijk, over winkelvereeniging^; II. Goeman Borge-
sius, over coöperatieve voorschotvereenigingen, en III. de rechtsper-
soonlijkheid der coöperatieve vereenigingen; IV. de Witt Hamer, over
productievereenigingen. — Sciiulze-Delitzscii , die Gesetzgebung
über die privatrechtliche Stellung der Erwerbs- und Wirthschafts-
genossenschaflen, 1809; Streitfragen im D. Genossenschaftsrecht,
1880. — L. Parisius, die Gonossenschansgesetze im Deutschen Rei-
che, 187G. — Goldschmidt, Erwerbs- und Wirthsclmftsgenossen-
.schanen, in Za. f. d. gcs. Hr. 1882,1)1.1—118.-/ÎIuiu-rt-Vau.e-
Roux, les associations coopératives en France et à Tel ranger, 1884./

Coöperatiovo vereenigingen zijn vereenigingen ter bovordo-^\',
ring van do stofTelijko belangen der ledenydoor ondoriing^,

a *•>■

, /I

(t.^^ 7

rf f
y----------

-l)racht |kapit«al-^ [cn met subsidiaire al of niet beperkte
aansprakelijkheid dor leden voor do schulden]. Dwirhij Btccda
vwjo-toe. on uittrodixig-van-l^len-, |«»€4-<liwi-ver^«nde dat. de
■uittredende lodon lwn-iiU<>g-torugkrijgonj terwijriiet kajjitaal
gewoonlijk uit zoer geringe bijdragon gevormd wordt.

Economische beteekenis dor coö])eraticvo vereeniging. In-
Koopsvcreenigingen (winkolvereenigingon), vorkoops- on j)ro-
ductiovereenigingen, voorscliotvcreonigingon, bouwvoreenigin-
gen. Do onderlinge waarborginaatsclmj)i)ijon zijn uit een eco-
nomiscli oogpunt coöperatiovo vereenigingen.

Bevorderaars der coöperatie. In l<]ngeland Koiihut Owhn;
tho Hoclulalo equitable pioneer^ society in 18<14 opgericht met
28 leden cn t 28.

In Duitschland Schulze-Dklitzscii , de stichter der voor-
schot- en krcdictvereenigingen(Mf»7r/»»<sA\'(/s.se); Kautuiskn,die

Wetgeving. — Engeland. Eerste/wettelijke regeling in 1852.
Thans de Industrial and Provident Societies Act van t&r^. De
C, V. als eene speciale soort van vereeniging afzonderlijk geregeld.

Frankrijk. Loi sur les sociétés van 1867, Hfdk. 3 „disposi-
tions particulières aux sociétés à capital variable". C. V. eene
r { U- wijziging waarvoor iedere vennootschap ^vatbaar

^ ^Jj\'-^\' ïs, en welke bestaat in veranderlijkheid van het kapitaal-wi
i\'^\' kj ^ vrije uit- en toetreding der leden.

België. Wet van 1873, titre : des sociétés, van den C. de comm..
Sect. 6. C. v.: „la société, qui se compose d\'associés dont le
nombre ou les apports sont variables et dont les parts sont
incessibles à des tiers". Afzonderlijke vennootschap alleen
voor handelsdaden.

Duitschland. Wet van 4 Juli 1868 betr. die privatrechtliche
Stellung der Erwerbs- und Wirthschaftsgenossenschaften, thans
vervangen door de wet van 1 Mei 1889, betr. die Erwerbs- und
Wirthschaftsgenossenschaften. Criteria: vrije in- en uittreding der
leden, bevordering der stoffelijke belangen door gemeenschap-
pelijk bedrijf (onderneming). De aansprakelijkheid der leden
kan verschillend geregeld worden, zij kan al of niet subsidiair,
al of niet beperkt zijn. De C. V. eeno bijzondero soort van
vennootschap.

Italië. Cod. di comm. artt. 219—228. Do C. V. ovenals in
Frankrijk eeno wijziging waarvoor do andoro vennootschappen
vatbaar zijn, geen eigen soort.

Zwitserland. Het Schw. Obl. K. kent de C. V. als zoodanig niet.
Titel 27 regelt allo vereenigingen, die „gemeinsame Zwecke
des wirthschaftlichen Verkehres verfolgen" en niet zijn venn.
o. f., en comm. of naaml. venn., ondor .den naam Genossen-
schaften, associations; titel 28 do vereenigingon tot een wel-
dadig, gezellig, religieus, wetenschappelijk of dergelijk doel
onder den naam Vereine (autres sociétés).

Ten onzent werden C. V. opgericht in den vorm van naaml.
vennootschappen cn vennootschappen onder firma;. andoro
verzochten on verkregen koninkl. goedkeuring ingevolge do
wet van 1855. De Minister de Vrip^s weigerde baar aan do

Amerongsche credietvereeniging, omdat de vereeniging winst
voor de leden beoogde, zich in hare werkzaamheid tot de
leden beperkte,^^en deze bij uittreding hun inleg terugkregen.
Strijd over het rechtskarakter der C. V. daardoor ontstaan.

De C. V. was vóór 1876 een zedelijk lichaam, vallende on-
der de wet van 1855. /
Wet van 17 Nov. 1876, S. n\'. 227.
Art. 1 overbodig. — Art. 2. Definitie, aan de Duitsche wet
ontleend. Al. 2. Handelen ten behoeve of met do leden moet
hoofddoel zijn.
Art. 8. Naam.

Oprichting. Artt. 4 en 5, notariëele akte en openbaar-
making. Sanctie: art. 6 al. 1 on 3. — Art. 7. Verplichto inhoud
der akte van oprichting. Sanctie: nietigheid. Geen andero
voorwaarden voor do oprichting; aantal loden en
-pi4«ftl-gehoel vrij. — Art. 6 al. 2: „Eerst na inschrijving cn
openbaarmaking dor akto van oprichting treedt do vereeni-
ging als rechtspersoon op", bij amondomont in do wet go- .
bracht. Mon boriop zich op § 11 al. 1 van do Duitscho wot,
on bodooldo or modo: „knn do vorooniging ondor haar oigon
naam rochton verkrijgen cn verbintenissen aangaan, eigen-
dommen cn andoro zakolijko rochton verkrijgen cn in rochto
optreden". Onjuisto opvatting, ^\'■oor do rochtsporsoonlijkhoid
van do C. V is alloon beslissend art. 19 j". art. 7 4®. Do
ledon zijn slechts verplicht bij vorollcning hot nadeolig saldo
aan to zuivoron. Do schuldoischors kunnon hen niot aan-
spreken , alleen do curator of vorcflonaar hoeft oon vorderings-
recht tot aanzuivering van het ovontuoolo tekort.

De aansprakolij khoid, in beginsel voor golijko dcclon
on onbeperkt, kan bopaald worden naar ongelijke dooien, •

indion do winston ongelijk verdoold worden, cn kan beperkt
worden bijv. tot hot bodrng der inloggoldon.\'^Art. 20 j®. art. ^^^ ^^^
4®. Goval van werkelijk boporkto aansprakelijkheid. ^

Stol.sol van oponbaarhoid. Artt. 11 on 10 al. 3—5, alsnicdo do
Ijftpalingon van artt. 12—15 omtrent do toetreding tot, do
opzegging van en do ontzetting uit hot lidmaatschap.

(over bestuur en commissarissen); art. JO (beleggen algemeeno
vergadering); art. 16 (verplichting van het bestuur om jaarlijks
rekening en verantwoording te doen). Al. 6 van art. 16 bijge-
voegd bij de wet van 7 Mei 1878, S. n". 41.

Art. 8 : Het lidmaatschap is p er s o o n 1 ij k, tenzij bij de akte
anders is bepaald.

Ontbinding: 1°. door verstrijken van den bepaalden
tijd (verg. art. 7 6°.) ; 2". door besluit algemeene vergadering ;
3°. door verklaring in staat van faillissement (verg. art.
17), art. 18. Art. 21.

Strafbepalinge7i: art. 22, gehandhaafd en gewijzigd met in-
trekking van het tweede lid bij artt. 10 n°. 37 en 11 Invoe-
ringswet van 15 April 1886, S. n®. 64.

Onderlinge-brandwaarborg-Mij., onderlinge lovonsverzekering-
Mij.; tontines (overlevingskassen), weduwen- en weezenfond-
sen, zieken- en begrafenisfondsen en derg., pensioenkassen.

Art. 308 W. v. K.: onderlinge levensverzekering-Mijen., ton-
tines, wcduwenfondsen, en derg. ^

Avis (bl Conseil d\'Etat van 25 Mrt. 180(|, goedgekeurd bij Décret
impérial van 1 April 1809. Keizerlijke goedkeuring voor tontines.

des tontines". K. B. van 16 Juli 1830, S. n®. 54; 2 Moi 1833,
S. n®. 15; 10 Juli 1840, S. n*. l/; 9 f^. 1845, S. n*. ^9:
toepasselijk op maatschappijen van lovons-, rente- on pensioen-
verzekering, tontines, weduwen- on weczonfondson, on derg., uit-
gezonderd zieken- cn begrafonisfond.son cn -bussen , plaatselijke
vereenigingen voor bepaalde beroepen of bedrijven en open-
bare instellingen ton bohoovo van ambtenaren.

Oprichting bij authentieke akto on koninklijke goedkeuring
van deze on van do tarieven.

Strijd over do rechtsgeldigheid dezer Besluiten. Volgons
rapport van do commissie, benoemd bij K. B. van 5 Febr.\' 1840 ,

S. n°. 5 (Mrs. Metman, Olivieu en de Pinto), zijn de Fran-
sche decreten afgeschaft door de K. B. van 1830 en 1833.
Anders Kist, dl. 4, bl. 261 vlg., zie verder bl. 265 vlg.

Hooge Raad 12 April 1880, W. n. 4498. Het K. B. van
16 Juli 1830 (dus ook de andere) mist verbindende kracht,
voor zooverre daarbij bepalingen zijn gemaakt voor (onderlinge)
levensverzekering-Mijen. Anders H. R. 24 Mei 1853, "W. n".
1491, bij welk arrest de verbindende kracht van art. 1 van
het K. B. van 1830 was aangenomen.
Rechtskarakter dezer vereenigingen.
Onderlinge brand- en levensverzekering-Mijen. Volgons de
regeering was do wet van 22 April 1855, S. n\'. 32, niet toe-
passelijk op wederkeorigo verzekering- of waarborg-maatschap-
pijen, W. n\'. 2727 on 2728. Zij beriep zich op art. 286
W. v. K. Evenzoo Rb. Leeuwarden 27 Oct. 1863, W. n\'.
2679. Volgens Rb. Groningen 10 Mrt. 1865, W. n\\ 2742, on
Hoogo Raad 20 Oct.. 1865, W. n®. 2736 (in zako do ondorlingo
brandwaarborg Mij. „do Adelaar") w h:^zij zedelijke lichamon,
wier statuten, wilden zij als rechtspersonen optreden, konink-
lijke goedkeuring behoefden overeenkomstig do wot van 1855.

Wet van 14 Sopt. 1866, S. n". 123, tot wijziging van art. 14
lier wot van 1855. Invoeging van „wederkeorigo vor/.ckorings-
of waarborgmaatschappijen". Art. 2 geeft aan do wot torug-
werkondo kracht.

Do vraag naar hot rechtskarakter blijft, ook voor do ton-
tinos, zioken- on bografonisfondsen. Verg. Lkox-Levy, op art.
286 W. v. K., sub n\'. 5. , c.,, ,.r

Do momorio van toelichting bij hot ontwerp van wot tot wij-
ziging van art. 14 van do wot van 1855 bovat diuiromtrent gohool . . ^i tWs
onjuisto beschouwingen. Zio do vordoro stukkon on do beraad-
slagingen in M.v. H. 1866, bl. 107—121, 136—164. Bij do
wet van 1866 is do rochtsporsoonlijkhoid dor ondorlingo waar-
borginijon. gohool in het midden gelaten. Zio do memorie van
antwoord on do rodovooringon van don Minister Boiiuur in
do ^io Kanior. Do Minister noemde dezo Mijon. ontwijfelbaar
rechtspersonen, do heer Luyukn ontkende dit oven stellig,
^ijn dezo Mijon. zcnlolijko lichamen? Zijn do tontines, zie-

ken- en begrafenisfondsen wederkeerige verzekering- of waar-
borg-Mijen. in den zin van art. 14 der wet van 1855?

Rechtspraak: Rb. Amsterdam 19 Juni 1879, R. B. 1879,
B bl. 188: onderlinge brandwaarborg-Mijen. kunnen failliet
verklaard worden. Rb. Amsterdam 4 Maart 1880, R. B. 1880,
B bl. 285: bij faillissement eener onderl. brandwaarborg Mij.
moeten de leden hun proportioneel aandeel in de schulden
dragen. Rb. den Haag 15 Mei 1885, W. n". 5200: begrafe-
nisfondsen zijn een species van de wederkeerige verzekering-
maatschappij en als zoodanig handelsvennootschappen.

Algemeene definitie : vereenigingen waarvan de leden zekeren
^ inleg doen of zich tot een bepaalde bijdrage (contributie,
premie) verplichten ten einde onder bepaalde omstandigheden,
als brand, overlijden, ziekte, ouderdom, enz., eene uitkeering
/ in geld of eenige andere praestatie hetzij zelve te ontvangen
hetzij door een ander te doen ontvangen.
Z(olA^i^t-^\', Rechtskarakter der deelneming: verzekeren de leden elkan-

der (aldus Kist), of bestaat er bloot eene overeenkomst van
V^^,verzekering tusschen de maatschappij en ieder lid (dus Diep-
^ • iiuis), of wel alleen een lidmaatschapsverhouding en lidmaat-

Deze vereenigingen worden beheerscht doorMiare statuten
-fffj^ ciV reglementen^ de brandwaarborgmaatschappijen tevens door
^ de Uoefdbepalingenrover/veraekering. Verg. art. 28G; zio och-
T ter art. 308 W. v. K.
- Frankrijk. Décret impérial van 22 Jan. 18G8, portant règle-

ment d\'administration publique pour la constitution dos sociétés
d\'assurances, titre H, des sociétés d\'assurances mutuelles. \'

Italie. Cod. di Comm., artt. 239—245. Mot do handelingen
voor gomocno rekening worden zij gobraçht tot do associazioni. ,
Kmjcland. Friendly societies act| van ^^75

Büii.nnkitiiku, die eiiglischen Arbeiterverbriiide uiid ilw Hecht,
. Hashach, das eiijjlische Arlieilerversicherungswesen, 188:1, in

	l"et	2 juin	1" el 3 juillet	1" et 2	noilt
	au 30 juin.	au 31 juillet.	au 31 aoiU.
TVola p. c. ...	98-10	0-035	97-50	0-105	08-10	0-08
3 p. c. Amortissable .	97-90	0-11	97-30	0-18	97-90	0-1 r.
41/2 p. c.....	105-95	0-115	106-33	0-19	105- •»	0-18
Banque de France .	3915- 1	12- » B	3900- 1	12-50 B	4010- ï	2-50
Crédit foncier. . .	OlO- »	2- » B	982-50	2-50	965- »	3-25
Nord.....	1892-50	2- t D	1902-50	3- » B	1865- »	2-50 B
Lyon......	1507-50	1- »	1505- »	3-75	1517-5Ö	1-25 B
Orléans. . . . .	1580- »	2- ï	1591-23	2-50	1610- ï	jiair
•Midi......	1338-75	3-50	1345- »	3-50	1325- i	2-50
EU......	9J5- »	_	950- »	—	962-50	—
Ohesi.....	1195- »	—	1097-50	—	1110- «	—
1	Au 10 juin.	AU 15 juillet	Au 10 aoilt
Argentin 5. p.c. 1880	346-25	0-50	332-50	0-60	306-25	0-40
Autriche 4 p. c.-or .	96-85	0-03	97-10	0-12	97-70	—
Brésil 4 p. c. 1889. .	64-75	0-035	64-50	0-135	64- ï	0-10
Eluyple unifiée . .	101-20	0-12	101- »	0-16	100-90	0-10
Daira-Sanleh . . .	101- >	0-11	102-23	0-12	102- »	0-10
Domaniales d\'Egypte.	106- »	0-11	104-20	0-15	103- ï	0-12
Espagnol ....	66-25-	0-015	63-65	0-055	62-60	0-035 B
Cuba 6 p. c. 1886 . .	462-50	0-50	460- »	0-50	448-75	0-50
Grec 5 p. c. 1884 . .	270- »	0-50	220- »	0-50	185- »	—
M. 4 p. c. 1887 . .	260- »	0-50	250- »	—	207-50	—
Hongrois 4 p. c. 1881.	96-75	0-02	96-10	0-06	94-20	pair
Italien 5 p. c. . . - .	93-10	0-11	91-10	0-133	86-50	0-065
Portugais 3 p. c. . .	22-90	0-06 B	22-53	0-03 B	22- »	pair
Id. 4 p. c. 1890.	140- »	—	136-25	—	133-75	—
Id. obl. Tabacs.	360- »	0-25	350- »	0-30	352-50	0-20
Roumain 5 p. c. . .	102-50	—	101-40	—	102- »	—
Russe 2* Orient . .	69-35	—	69-10	0-13	66- »	0-08
Id. 3\' Orient . .	68-90	0-083	69- »	0-13	66-50	0-06
Id. consol. 3* sér.	99-50	0-13	99-65	0-15	98-40	—
Id. 3 p. c. 1801 .	78-75	0-085	78-80	0-135	77-65	0-075
Obi. hypoth. serbes.	407-50	—	416-25	—	385- »	—
Emp. serbe 5 p. c.1890	77- 1	0-10	78-73	0-15	77- *	0-10
Turc série D . . .	22- »	0-02	21-80	0-05	22- 3	0-01
Oltom.1871 41/4trib.	99-50	—	—	—	—	—
Ottom. prior. 4 p.c.90	4J5- >	0-50	446-25	0-35	447-50	0-50
\' Id. douanes .	490- »	005	493-75	0-60	480- ï	0-35
Banque d\'escompte .	152-50	1-125 B	145- »	1-25 B	120- 1	1-375 B
; IJ. do l\'a ris . .	660- »	0-80	630- 1	1-25	620- »	0-75
Id. transatlantiq. ! Id. inlernationaie	390- ß	—	391-23	—	385- >	—
420- »	0-70	. 430- >	0-50	410- »	0-50
1 Id. parisienne .	370- »	0-70	370- >	0-75	370- »	0-575
1 Id. russe et franc.	aio- »	0-60	325- »	0-70	320- ï	0-45
Compt-nat.d\'escompt\'	485- >	0-23	483-75	0-45	435- »	0-30
\'Créd.ind.et commerc.	r.90- 1	2- 3	585- 1	2-50	575- »	—
Crédit Lyonnais . .	763-75	0-05 B	762-cO	0-075 B	777-50	0-05 B
Crédit mobilier . .	135- 1	0-75 B	115- »	0-25	100- 1	0-25
Société Générale . .	468-75	pair	465- »	pair	468-73	pair
Foncière lyonnaise .	322-50	0-125	317-50	0-35	315- »	0-35
Banq. des Pays-Aulr.	527-50	0-675	512-50	0-90	512-50	0-65
Id. ottomane . .	597-50	0-65	685- »	0-80	570- 1	0-75
Crédit mobir Espag.	86-25	0-25	80- »	0-25	70- »	0-05
Andalous . . . .	351-25	0-40	325- »	1- »	295- »	0-25
Autrichiens . . .	655- »	1- »	645- ï	1-375	633-75	0-30
Lombards . . . .	235- >	0-15	222-50	0-50	228-75	0-175
Méridionaux . . .	66^ 3	0-75	fr40- »	0-375	595- ï	0-55
Nord do l\'Espagne .	155- »	0-275	143- »	0-40	140- )	0-30
Portugais . \'. . .	73-75	0-10	73-75	pair	75- »	0-15
Saragosse ....	187-50	0-30	183-73	0-40	167-50	0-45
Magasins généraux .	567-50	1-23	565- »	1-25	555- 1	1-23
Gaz......	1375- »	pair	1380- »	2- »	1372-50	0-23
C* Transatlantique .	512-50	0-25 B	505- »	0-50 B	480- »	0-50 B
Messa;:eries . . .	660- »	1- • B	63&. »	0-50 B	630- »	0-50 B
Omnibus . .\' . .	1038-75	0-73 B	1030- »	0-25 B	1020- »	1-23 B
Voitures ....	650- »	0-25	633- Î	0-50	627-50	0-123
Métaux.....	522-00	0-623	476-23	0-923	450- «	0-85
Panama.....	•JO- .	0-23 B	17-50	0-13 B	16-25	0-10 U
Suc^ actions . . .	2700- »	O-TT.	2690- »	2- »	2653- »	0-10
Dynamite ....	460- »	0-425	455- »	0-70	4\'i3- >	1-373
C* franc. Télégraphe.	117-50	0-15	110- 1	0-25	103- »	0-20
Téléphones . . .	410- .	0-423	400- s	1- 5	382-50	0-70
Tabac6 de Pbrtu^^l .	422- >	0-20	410- t	0-23	430- »	0-25
I\\:o Tinto ....	375- »	1- »	376-2.J	1-50	350- »	0-7Ó